ماهنامه مثلث شماره 347
ماهنامه مثلث شماره 347
نیمروز؛
یک فیلم صادقانه
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و چهل و هفت 30 /بهمن 88 / 1395صفحه 6000/تومان
یادداشتهایمنتقدانسینمایی
درباره جشنواره فیلم فجر
پایان مشاور
روسیه دوست
چرا مایکل فلین
کنارهگیریکرد؟
با وجود تالش امریکا برای جذب روسیه بهنظر
میرسدکه روسیه بهعنوان متحد استراتژیک ایران
باقیخواهد ماند
معتدلها علیه مبارزهجوها
شکاف درون اصالحطلبان درباره طرح
«بازگشت به نظام» اغاز شده است
انتخابات قبل از انتخابات
نامزدنهایی جریان انقالبی چگونه انتخاب میشود ؟
پاسخ همه بداخالقیها را میدهم
اکبر نبوی درگفتوگو با مثلث
بهمن ،ماه عسل منصوریان
سرمربی استقالل چگونه تیمش را از بحران خارج کرد؟
برای مشاهده اخرین اخبار نهاد کتابخانههای عمومی کشور میتوانید توسط گوشی تلفنهمراه خود از رمزینهها عکس بگیرید
::لبخند کاغذی ::
::کتابخوان دی ::
طرح از الهام خلیلی مهر
کیش پارسایان (دروس استاد ایتاهلل مجتبی تهرانی)
تدوین زیر نظر علیاکبر رشاد /انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسالمی ۲۰۸ /صفحه
ایشـان در کام تشـنه طالبـان سـلوک الـی اهلل
ریختـه میشـود.
مباحـث کتاب مشـتمل بر سـه بخـش ایمان،
صفـات مومنـان و پیـام پارسـایی اسـت؛ در
بخـش نخسـت مهمتریـن مسـائل ایمـان
همچـون :ماهیـت ،مراتـب ،عوامـل کاهـش
و افزایـش و اثـار فـردی و اجتماعـی ایمـان
بررسـی شـده اسـت .در بخـش دوم ،صفـات
و حـاالت مومنـان بـه اسـتناد ایـات و روایات
بررسـی و طبقهبنـدی شـده اسـت .در نهایت
در بخـش سـوم بـه شـرح و تفسـیر خطبـه
ه ّمـام اختصـاص یافتـه اسـت کـه
در حقیقـت شـرحی بـر بیـان
امیرالمومنین علیه السـالم در توصیف
ویژگیهـای متقیـن اسـت.
مرحـوم ایت اهلل مجتبـی تهرانی از جمله بزرگانی
بودنـد کـه ارتبـاط نزدیکـی بـا عموم مـردم و به
ویـژه جوانان داشـتند .ایـن مطلب در کنـار درجه
بـاالی علمـی که حاصل سـالها خوشـهچینی از
دریـای معرفـت بزرگانی چـون امام خمینـی(ره)،
عالمـه طباطبایـی ،ایـتاهلل بروجردی و ...اسـت
باعـث شـده تا اثار ایشـان در عین عمـق و دقت
علمـی ،از زبانـی سـاده و قابـل فهم بـرای عموم
برخوردار باشـد.
ایـن کتـاب که بـه عنـوان مدخلی بـرای ورود به
بحثهـای اخالقی محسـوب میشـود ،برگرفته
شـده از برخـی از سلسـله مباحـث اخالقـی و
معرفتـی حـاج اقـا مجتبـی اسـت .امیـزهای از
اخـالق نبـوی و عرفـان علـوی کـه بـا ایـات و روایـات
امیختـه و بـه براهیـن عقلـی نیـز مزیـن شـده و از جویبـار لسـان
نمایی از کتابخانه مرکزی تبریز
کتا
335بخانه م
رکزی تب
مردم 1به همت خیری ریز در سال
ت
ّ ن
های فر اسیس شد .ساز و همکاری
این ک هنگی یونسکو د مان فعالیت
ر
ت
امانت ابخانه را به عنوا سال 1344
استف دار یونسکو شنا ن کتابخانه
یونسک اده از کتاب ها خت و حق
و را به این کتاب ی انتشارات
خانه
اعطاء کرد.
telegram.me/iranplir
p.r@iranpl.ir
instagram.com/iranpl.ir
aparat.com/iranpl.ir
www.iranpl.ir
رشدسیاسیـفکریملت
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
بایــد یــک دولت مســتقری بــا همت
شــماها ،بــا همــت ملــت ،یــک انتخابات
صحیحــی بشــود بــا همــت ملــت ،ملــت
میشناســند افراد صالح را .الزم نیســت که
حاال یک چند ســال هم ما درسشان بدهیم.
نخیر ،خودشان میفهمند.
ایــن ملت چیــز میفهمــد ،میفهمد
کی ادم صالح اســت کی ادم ناصالح .البته
گاهی هم یک کســی خودش را جا میزند،
اما این گاهی است .هر کسی در هر شهری
که هست ،طول این بیســت ،سی سالی که
همراه با این مردم بوده میداند که اینها کدام یکیشــان از
ریشههای انهاست .کدامشان نیستند.
میفهمند کی بوده است که در انجا خوش رقصی کرده
و کی بوده است که نه ،انطور نبوده ،مخالف بوده و نتوانسته
صحبت کند ،میشناسند .مردم انهایی را باید انتخاب بکنند
که میشناسند که به این ملت خدمتگزار است و دلش برای
این طبقۀ ضعیف میسوزد.
مــا نمیخواهیم یک مجلــس اعیان درســت کنیم.
مجلس سنا را ،مجلس اعیان به ان میگویند .ما میخواهیم
اعیان را از بین ببریم ،ادمشان کنیم انها را .ان اعیانی که در
مجلس سنا نشستند و ان قدر خیانت به مملکت ما کردند ،ان
مجلس را ما اص ً
ال بستیم درش را .مجلس شیوخ و مجلس
اعیان و مجلس ســنا؛ اینها یک دســته مفتخواری بودند.
8- 17
خبرنامه
میهمانی پر دردسر
ت ترامپ
دو استعفای مهم در دول
همدردی با مردم اهواز
18-25
گفتارها
تناقض در اغاز راه
دردسرهای بی پایان فیون
در سرزمین ژرمن ها چه می گذرد؟
30-43
سیاست
معتدل ها علیه مبارزه جوها
تغییر راهبرد از مبارزه مصلحانه تا اشتی ملی
انتخابات قبل از انتخابات
رمز پیروزی ،تحول خواهی
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
ی
مشاور هنری :نیما ملک نیاز
پیرمردهای اخر عمرشان بعد از همه خیانتها ،پیرمردهایی
بودند که انجا میرفتند جمع میشــدند و ـ عرض میکنم ـ
شاید رفیقش هم که نشســته بود راجع به اینکه دوایش چه
است یا غذایش چه است صحبت میکرد و پول این ملت را
میخورد .این را درش را بستند ،تمام شد دیگر .ما مجلس
سنا نداریم .مجلس شورا داریم.
مجلس شــورا هم نمیخواهیم از طبقۀ باال درســت
بشــود .مجلس شــورا میخواهیم از ادمهــا ،ادمهایی که
متوجهاند به اینکه به این ملت چه گذشــته اســت در پنجاه
و چند ســال و در طول نظــام شاهنشــاهی ،و الاقل در این
مواردی ،در این مدتی کــه دیدهاید خودتان .این ادمهایی
که میبینند اینطور بر این ملت گذشته است ،اشخاص را هم
میشناسند در شهرهای خودشان ،در روستاهای خودشان،
میشناسند اینها را ،و دیدند اینها در طول این مدت
چه کردهاند.
انها مخفی ان وقت کار نمیکردند ،علن ًا مردم
را اذیت میکردند .ان اشخاص را کنار باید بگذارند
و یک اشــخاصی که امین هســتند ،اشخاصی که
معروف اســت پیششــان به امانت ،بــه دیانت ،به
خدمت بــه مردم ،انهــا را تعیین میکننــد ،باید هم
تعیین بکنند.
مجلــس انشــاءال ّله مســتقر بشــود .قانون
اساسی انشاءال ّل ه قانون اساسیمان به رای گذاشته
میشود .تقریب ًا نزدیک به تمام شدنش است .به رای
گذاشته میشود .بعد از اینکه ما مالحظهاش کردیم
و تصدیقش کردیم ،به رای گذاشته میشود.
44- 51
بینالملل
اغازی دوباره
دوران تقابل و رقابت
رقابت های تنش زا
احیای نفوذ سنتی
52-69
فرهنگ
رگ خواب برخالف تصورم از نعمت اهلل بود
پنج فیلم بلند ،پنج نقد کوتاه
نیمروز؛ یک فیلم صادق
از خیلی خوب تا خیلی بد
70-75
ورزش
بهمن ،ماه عسل منصوریان
تصمیم منصوریان جواب داد
علی منصور برای اعتماد به جوانان
تردیدها را کنارگذاشت
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر دارابی -دکتر ایت اله ابراهیمی -حسین محمد پورزرندی
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -محمدابراهیم محمد پورزرندی
امیر اشتیانی عراقی -علیرضا حسن زاده -دکتر عیسی رضایی -سید حمید خالقی
هادی انباردار
طراح جلد :مصطفی مرادی
نیمروز؛
یک فیلم صادقانه
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و چهل و هفت 30 /بهمن 88 / 1395صفحه 6000/تومان
یادداشتهایمنتقدانسینمایی
درباره جشنواره فیلم فجر
پایان مشاور
روسیه دوست
چرا مایکل فلین
کنارهگیریکرد؟
با وجود تالش امریکا برای جذب روسیه بهنظر
میرسدکه روسیه بهعنوان متحد استراتژیک ایران
باقیخواهد ماند
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198207 :
معتدلها علیه مبارزهجوها
شکاف درون اصالحطلبان درباره طرح
«بازگشت به نظام» اغاز شده است
انتخابات قبل از انتخابات
نامزدنهایی جریان انقالبی چگونه انتخاب میشود ؟
پاسخ همه بداخالقیها را میدهم
اکبر نبوی درگفتوگو با مثلث
بهمن ،ماه عسل منصوریان
سرمربی استقالل چگونه تیمش را از بحران خارج کرد؟
شماره پیامک3000411711 :
استیضاح وزیر راه
خبرنامه
تی
تر
یک
عباس اخوندی بر اساس اعالم هیات رئیسه مجلس روز یک شنبه
استیضاحخواهدشد.زمزمهنگارشطرحاستیضاحاخوندیاندکیپس
از اغاز به کار مجلس دهمی ها از سوی برخی نمایندگان مجلس مطرح
می شــد؛ طرحی که با حادثه برخورد دوقطار در مسیر تبریز -مشهد،
جدیت یافت.
رهبرانقالبدردیدارمردماذربایجانشرقی:
خبرنامه
8
مثلث | شماره 347
«اشتی ملی»معنیندارد
رهبر انقالب اســامی با انتقــاد از عناصــری که فقط
روی کمبودها و ضعف ها دست می گذارند و انها را بزرگنمایی
می کنند ،افزودند« :نکته قابل تامل این است که این عناصر
همان کسانی هستند که خودشان به دشمن گرای تحریم ها
را داده اند ».حضرت ایت الله خامنه ای ،رهبر معظم انقالب
اسالمیدردیدارپر شورهزاراننفرازمردماذربایجان،حضور
منســجم ،مقتدارنه و پرطراوت ملت در راهپیمایی ۲۲بهمن
را «مایه ابروی انقالب و نظام و ایران» خواندند و با اشــاره به
اینکه مسئوالن نباید این حضور را به معنای گله نداشتن مردم
تصور کنند ،افزودند« :امریکا می خواهد با تکرار ترفند تهدید
وجنگنظامی،توجهمسئوالنکشورراازصحنهجنگواقعی
یعنی جنگ اقتصادی منحرف کند .مسئوالن هوشیار باشند
و همه همت خود را صرف حل مشکالتی همچون بیکاری،
رکود ،گرانی و تبعیض کنند ».ایشان با تشکر صمیمانه قلبی
از مردم خاطرنشان کردند« :امســال نه فقط منابع داخلی از
افزایش حضور مردم در بسیاری از شهرها سخن گفتند ،بلکه
دشمنان انقالب هم بر خالف ســال های قبل ،با استفاده از
تعابیر «میلیونی» به این حضــور عزت بخش اذعان کردند و
زبان بنده حقیقتا از ادای تشکر از ملت قاصر است ».ایشان
با اشاره به تالش بی وقفه سیا ،موســاد ،دستگاه اطالعاتی
و جاسوسی انگلیس و هزینه شــدن دالرهای نفتی قارون ها
برای فضاسازی ضد انقالب و جمهوری اسالمی گفتند« :در
تمام طول سال ،صدها شبکه ماهواره ای ،فضای مجازی و
ورشکستگانفراریازایران،بهتحقیروتضعیفومتهم سازی
نظام مشــغولند اما حضور عظیم ملت همچون باران رحمت
الهی ،در روز ۲۲بهمن این فضای غبارالود را پاکیزه می کند و
همچون رودخانه ای زالل و مبارک ،الودگی ها را می زداید».
حضرتایت اللهخامنه ایتاملدرترکیبجمعیتیراهپیمایی
۲۲بهمن را ضروری و بسیار مهم برشمردند و افزودند «:اکثر
اینجمعیتعظیم،دورانتلخوسیاهاختناقطاغوت،پیروزی
انقالب ،امام راحل و دفاع مقدس را ندیده اند اما با احســاس
و معرفت و روشنفکری و روشــن بینی به خیابان ها می ایند».
ایشان خاطرنشــان کردند« :حضور امیدافرین و ایستادگی
نسلسوموچهامدرمیداندفاعازانقالبونظام،نشان دهنده
رویندگیوبالندگیانقالبونکته ایبسیارمهمودرخورتوجه
است ».حضرت ایت الله خامنه ای به مسئوالن کشور تاکید
کردند« :حضور پرشــور مردم در مقابل دشــمن کمین کرده
برای بلعیدن ایران را به حساب گالیه نداشتن انها از عملکرد
مســئوالن نگذارید چرا که مردم از مســائل مختلف از جمله
تبعیض و کم کاری و بی اعتنایی به مشــکالت گالیه مندند و
احساس ناراحتی و رنج می کنند ».ایشان خاطرنشان کردند:
سال «اقتصاد مقاومتی ،اقدام و عمل» در حال پایان یافتن
استومسئوالندولتودیگرقوابایدبهمردمگزارشدهنددر
این زمینه چه کرده اند .رهبر انقالب در همین زمینه افزودند:
«مسئوالن نباید به مردم بگویند «باید چنین بشود»« ،بلکه
باید بگوینــد «چنین شــد» ».حضرت ایت اللــه خامنه ای،
«بیکاری و رکود و گرانی» را از مشکالت مهم کشور خواندند
و گفتند« :البته مســئوالن در تالش هستند اما ظرفیت های
کشوربیشازاینهاستوراهخروجازمشکالتچند بعدیهم
مشخص است ».ایشان به سخنان شش سال پیش خود در
زمینههدف گذاریدشمنبرایتشدیدفشارهایاقتصادیو
دلسرد شدن مردم اشاره کردند و افزودند« :مسئوالن باید به
مسائل اقتصادی توجه کامل کنند ،البته مسائل فرهنگی و
علمی نیزمهماستامادرنگاهکوتاه مدت،مسائلاقتصادی
در اولویت اســت ».رهبر انقالب اســامی در تحلیل هدف
واقعی دولــت قبلی و فعلی امریــکا در تکــرار ترفند «تهدید
ایران به جنگ» افزودند« :امروز هم مثل قبل از گزینه های
نظامی روی میز حــرف می زنند و ان مســئول اروپایی هم به
مســئوالن ما می گوید «اگر برجام نبود وقــوع جنگ حتمی
بود» ،اما این حرف یک دروغ محض است و انها می خواهند
ذهن ما را از جنگ واقعی یعنــی نبرد اقتصادی منحرف کنند
و به جنگ نظامی سوق دهند تا مســئوالن کشور از تمرکز در
عرصه پیشرفت اقتصادی و توجه به جنگ فرهنگی غربی ها
با ملت ایران باز بمانند ».حضرت ایت الله خامنه ای ،نظارت و
پیگیری طرح ها و برنامه ها را کامال ضروری خواندند و گفتند:
«از رئیس جمهور محترم خواسته ام به مدیران اجرایی تذکر
دهدکهمدیریتبایدباشفافیتونظارتوپیگیریهمراهباشد
وگرنه صرف اینکه مدیران بگویند «بشود» و طرف مقابل هم
بگوید«چشم»،پیشرفتیصورتنمی گیردوکارعینیانجام
نخواهد شد ».حضرت ایت الله خامنه ای با اشاره به تحرکات
تفرقه افکنانهبرخیگروه هادرسال هایاولانقالبدرتبریز،
گفتند« :امام بزرگوار ما در مقابل ان حرکت ها که برخاسته از
سیاست های قدیمی انگلیسی ها بود ،فرمودند «هیچ کس
نگراننباشد،چراکهخودمردمتبریزجوابانهاراخواهندداد»
و همین گونه نیز شد ».ایشان ،هوشیاری قشرهای مختلف
مردم از جمله مردم و جوانان و نخبگان اذربایجان را در مقابل
اختالف افکنی و وسوسه های دشــمنان ستودنی خواندند و
گفتند«:اذربایجاننقطهقوتانقالبونظاماسالمیاستو
مردم ان در راه دفاع از وحدت ملی از جانشان مایه گذاشته اند
که همه باید قدردان این فداکاری باشند ».حضرت ایت الله
خامنه ای ،تنوع قومیت های مختلف همچون ترک ،فارس،
ُلر ،کرد ،عرب و بلوچ را فرصتی ارزشمند برای ایران دانستند و
خاطرنشان کردند« :دشمن همواره به ایجاد شکاف قومیتی
چشمطمعدوختهتابهخیالخودازهرگسلیدرکشوراستفاده
وزلزلهایجادکند،درحالی کههیچگسلیدرکشوروجودنداردو
مردم،یکپارچهومتحدهستند».رهبرانقالباسالمیبااشاره
بهسینهسپرکردنوایستادگیاقوامبزرگایرانیوازهمهبهتر
مردم اذربایجان در مقابل سیاست های خباثت الود دشمنان،
مرحوم مولوی عبدالعزیز ساداتی از علمای اهل س ّنت بلوچ،
مرحوم شهید شیخ االسالم از علمای اهل س ّنت کردستان و
همچنینسردارجوانوعربخوزستانیشهیدعلیهاشمیرا
نمونه هاییازحرکتمتحدوهماهنگاقوامدردفاعازاسالمو
انقالبدانستندوافزودند«:ملتایرانمتحد،منسجم،همراه
و همدل است ».حضرت ایت الله خامنه ای از همین زاویه به
تعبیرمطرح شدهدرروزهایاخیرباعنوان«اشتیملی»اشاره
وبابی معنیدانستناینتعبیروانتقادازپروبالدادنبهاندر
روزنامه ها ،گفتند« :مگر مردم با هم قهر هستند که بخواهند
اشتی کنند؟ قهری وجود ندارد ،البته مردم ما با کسانی که در
سال ۸۸به روز عاشورای حسینی اهانت کردند و با قساوت و
لودگی و بی حیایی ،جوان بسیجی را در خیابان لخت کردند و
کتک زدند ،قهر هستند و با انها اشتی هم نمی کنند ».ایشان
افزودند« :البته کســانی که با اصل انقالب مخالف بودند و
می گفتند«انتخاباتبهانهاستواصلنظامهدفماست»،
عده ای معدودند و در مقابل اقیانوس عظیم و پر طراوت ملت
ایران،فقطیکقطرهکوچکهستند».رهبرانقالباسالمی
خاطرنشــان کردند« :مردم ایران در جایی که پای اســام،
ایران ،استقالل و ایستادگی مقابل دشمن در میان است ،با
همه وجود ایستاده و با یکدیگر متحد و مجتمع هستند ،البته
ممکناستدرفالنقضیهسیاسیدونفرباهماختالف نظر
داشته باشــند ،اما این چیز مهم و موثری نیست و مساله ای
عادی و طبیعی به شمار می رود ».حضرت ایت الله خامنه ای
تاکید کردند« :اقیانوس خروشان ،منسجم و متحد ملت باید
روزبهروزتقویتشود».رهبرانقالببااشارهبهشعله هایامید
مقدسوالهیکههموارهدلملتراگرمکردهاست،افزودند:
«با وجود همه پیشــرفت ها ما تاکنون در تحقق ارمان های
اسالم و انقالب ،تنها قدمی کوتاه برداشته ایم و باید به سوی
جامعه اسالمی عادالنه ،پیشرفته ،مقتدر و با عزت گام های
بلندی برداریم که به فضل الهی با ادامه مســیر ملت و نظام،
قطعاپیروزیوایندهمتعلقبهملتعزیزایرانخواهدبود».
رفتن فلین برای ایران خوب
بود یا بد؟
دادستان تهران :حصر یک
تصمیم ملی است
میهمانیپر دردسر
ضیافت شام سفیر سوئد در تهران جنجالی شده است
گزار
ش
اول
ن
ظر
مثل
ث
lمردم گله مندند
lروز حساس
انگونه که هیات رئیســه مجلس اعالم
کرده است ،عباس اخوندی روز یکشنبه برای
جلسه اســتیضاح راهی پارلمان خواهد شد.
محورهای مختلفی از ســوی امضا کنندگان
طرح اســتیضاح کنار هم قرار گرفته اســت.
انتقــادات از این وزیر کابینــه خصوصا بعد از
ماجرای برخورد قطــار و جانباختن مظلومانه
تعدادیازهموطنانمانبسیارباالگرفتهاست.
این انتقادات البته از گذشته هم وجود داشته و
منحصر به اصولگرایان نبوده است .چه اینکه
یکی از چهره های مطرح اصالح طلبان قبال
گفته بود« :در مورد وزارت راه خطاب به وزیر
محترم گفتم شما چهار سال وزیر هستید که
ان شــاءالله هشت سال بشــود! بعد از هشت
سال که بازنشسته خواهید شد ،با خانواده به
سفر خواهید رفت .اما اگر در همین ترافیک
متوقفشوید،نوه هایشمانخواهندگفتشما
در دوره وزارت خود چه کاری انجام دادید؟! »
به نظر می رسدنمایندگان این ملت بدون توجه
به جوسازی های صورت گرفته برای جناحی
نشان دادن این استیضاح باید به وظیفه ملی
خودعملکنند.اینبهانهکهدولتدرماه های
اخر خود به سر می برد حتما دلیل مناسبی برای
اعتماد مجدد به این وزیر کابینه نیســت .اگر
کسی توانایی انجام مسئولیتی ان هم دراین
ســطح را ندارد حتی یــک روز ماندنش در ان
پست سوال برانگیز خواهد بود .همه نگاه ها
به نمایندگان ملت و وظیفه خطیر انها دوخته
شده است.
مثلث | شماره 347
دروزارتخانه،دستگاه هاونهادهایکشورجمهوریاسالمی
ایران انجام می شد ».نماینده مردم شاهین شهر در مجلس
در گفت وگو باتسنیم با تاکید بر اینکه منعقد شدن قرارداد بین
دو دولت در منزل شخصی ســفیر به هیچ وجه قابل پذیرش
نیست ،افزود« :چنین اقدامی خالف شئونات کشور بوده و
استقاللکشوررانیززیرسوالمی برد» .همچنینسیدجواد
ابطحینمایندهمردمخمینی شهردرمجلسشورایاسالمی
در جلسه علنی مجلس شورای اسالمی در تذکری نسبت به
حضور برخی وزرای دولت یازدهم در خانه ســفیر ســوئد در
تهران به منظور امضای قراردادهای تجاری و صنعتی انتقاد
کردو گفت« :حضور وزرای دولت در خانه سفیر سوئد تحقیر
عزت ملی کشــور اســت؛ گفتند که بخش خصوصی انجا
حضور داشته در حالی که وزرا نیز انجا بوده اند .انها انجا چه
کار می کردند؟»
اما در ادامه ایــن واکنش ها وزارت امــور خارجه نیز
اطالعیه ای صادر کرد .در این متــن امده بود«:برخالف
فضاسازی های سیاسی ،در ضیافت برگزار شده در اقامتگاه
سفیر سوئد در تهران ،هیچ ســند یا قرارداد رسمی بین دو
کشور و یا مقامات دو دولت به امضا نرسید .تمامی قراردادها
و یادداشت های تفاهم رسمی میان دو کشور مطابق رویه
معمول بین المللی صبح روز شنبه در ســعداباد و در حضور
ریاست محترم جمهوری و نخســت وزیر سوئد به امضای
مقامات دو کشور رسید ،که شامل ۵سند مهم همکاری در
حوزه های مختلف علمی ،فن اوری ،مخابراتی ،اقتصادی
و تجاری است که توسط وزرا و مسئوالن دو کشور در حضور
روسای دو دولت و در محل رسمی مالقات امضا شد .انچه
در میهمانی سفارت سوئد و در حاشیه افتتاح دفتر اقتصادی
ســوئد در تهران امضا شــد ،صرفا چند توافق میان بخش
خصوصی ایران و بخش خصوصی سوئد بود که به عنوان
نماد افتتاح دفتر تجاری و نشــان دادن عزم نخســت وزیر
برای حمایــت از فعالیت بخش خصوصی ســوئد در ایران
انجام شــد که خالف هیچ رویه بین المللی نبوده و بســیار
معمول است».
زمان زیادی به پایان سال باقی نمانده
اســت .ســالی که با نامگــذاری رهبر معظم
انقالب با عنوان «اقتصــاد مقاومتی ،اقدام
و عمل» انتظار می رفت از ســوی مسئوالن
با تالش بی شــائبه و یکســره ای در راستای
بهبــود اوضاع اقتصــادی و معیشــتی مردم
همراه باشد .در حالی اما وارد اخرین ماه سال
شده ایم که بر اســاس امارها و مشاهدات از
سطح زندگی مردم در سراسر کشور خصوصا
مناطق محــروم تحــول چندانــی رخ نداده
است .اقتصاد در رکود اســت ،چرخ صنعت
نمی چرخد ،بیکاری همچنان مشکل اصلی
خانواده اســت و این چنین اســت که مردم
گله مندند .شاید همه انتظار داشتندکه امسال
شاهد تحولی قابل مشــاهده در این حوزه ها
باشــند .عمر دولت رو به اتمام است و مردم
دلگیر از این شرایط.
خبرنامه
ضیافت شام سفیر سوئد به مناسبت حضور «استفان
لوفون» ،نخست وزیر این کشــور و هیات همراه که البته
میهمان ایرانی و دولتی نیز داشــت بــه ماجرای پرواکنش
و جنجالی در ایران تبدیل شــده اســت .ماجرا از این قرار
اســت که در این میهمانی برخی اعضــای دولت و وزارت
امور خارجه شرکت داشته اند .مراسمی که بالفاصله بعد از
برگزاری تصاویر ان با حضــور محمدرضا نعمت زاده ،وزیر
صنعت و معدن و تجارت ،حمید چیت چیــان ،وزیر نیرو و
مجید تخت روانچی ،معاون اروپــا و امریکای وزارت امور
خارجه در شبکه های مجازی منتشر شد.
بعد از انتشار خبر و تصاویر این میهمانی که خانم های
حاضــر در ضیافت بــدون رعایت حجاب اســامی حضور
داشــتند و امضای چنــد توافقنامــه را نیز به همراه داشــت
واکنش هایمختلفمطرحشد.سیدحسیننقوی حسینی،
عضو کمیســیون امنیت ملی ،فضای میهمانــی را خالف
شــئونات نظام جمهوری اســامی ایران توصیف کرد .او
با ابراز این نظر که امضای قرارداد در منزل ســفیر ســوئد،
برخالف قواعد ،عرف بین الملل و اداب و رسوم دیپلماتیک
است ،گفت« :کشور میهمان حق ندارد این اقدام را انجام
دهد و حتما باید این توافقات در مراجع و مکان های اصلی
انجام شود».حسین شــریعتمداری ،مدیرمسئول روزنامه
کیهان هم در یادداشــتی با عنوان «درخانه ســفیر چه خبر
بود؟!» ،اصرار هیات سوئدی برای حضور خانم های همراه
نخست وزیر به صورت بی حجاب در مراسم ضیافت شام را
علت برگزاری مراسم در منزل سفیر سوئد اعالم و میهمانی
را به یک «کوکتل پارتی» تشــبیه کرد .در یادداشت کیهان
امده بــود« :دولتمردان محتــرم باید توضیــح بدهند با چه
انگیزه ای به این اقدام تحقیرامیز تن داده اند؟» .حسینعلی
حاجی دلیگانی نماینده مردم شاهین شهر در مجلس شورای
اسالمی نیز از کلید خوردن طرح سوال از محمدجواد ظریف
وزیر امــور خارجه خبر داد و بــا بیان اینکه امضــای قرارداد
تجاری در منزل شخصی سفیر سوئد خالف عرف و مغایر با
پروتکل هایبین المللیاست،ادامهداد«:اینقراردادهاباید
یک شنبه سرنوشت
9
خبرنامه
1
زلزله در کاخ سفید
ت ترامپ
دو استعفای مهم در دول
هفته گذشته ،مایک فلین مشاور امنیت ملی و جوزف
کلنسی مدیر ســرویس مخفی کاخ ســفید از کابین ه ترامپ
استعفا دادند .گزارش شده است که او مایک پنس معاون
رئیس جمهور و سایر مقام ها را درباره تماس هایش با روسیه
گمراه کرده بود .استعفای یکی از بلندپایه ترین مقام های
دولت درحالی صورت می گیرد که هنوز یک ماه از عمر کاری
این دولت نگذشته است .فلین در استعفانامه خود نوشت
که در دوره انتقالی تماس های متعددی با سفیر روسیه در
امریکا داشت و «اطالعات ناقصی» در مورد ان گفت وگوها
به مایک پنس معاون رئیس جمهور ارائه کرد.
خبرنامه
10
مثلث | شماره 347
2
هم اکنون دونالد ترامــپ رئیس جمهور امریکا ژنرال
بازنشسته کیت کالگ را به عنوان مشاور موقت امنیت ملی
انتخاب کرده اســت .او قبال در جریان مبارزات انتخاباتی
در مورد امنیت ملی به ترامپ مشورت داده است .پیش تر
نانسی پلوسی رهبر اقلیت دموکرات در مجلس نمایندگان
امریکا در بیانیه ای گفت نمی تواند مطمئن باشد که مایکل
فلین منافع والدیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه را باالتر از
امریکا قرار نخواهد داد .فلین اواخر ماه دسامبر زمانی که
باراک اوباما رئیس جمهور وقت امریکا تحریم های تازه ای
را بر روسیه اعمال کرد ،از سفیر این کشور در امریکا خواسته
بود در واکنش به تحریم ها خویشــتن داری نشــان دهد و
اشــاره کرده بود که دولت ترامپ این تحریم ها را به موقع
دوباره بررسی خواهد کرد .دولت اوباما ده ها دیپلمات روسی
را اخراج کرد اما رئیس جمهور روســیه گفــت ان را تالفی
نخواهد کرد که اکنون این سوءظن را پدید اورده است که
ان واکنش می تواند به خاطر تماس ژنرال فلین بوده باشد.
همچنین جوزف کلنســی که از معدود مدیران دوره
«باراک اوباما» بــود که مــورد تمجید «دونالــد ترامپ»
رئیس جمهور امریکا قرار گرفت هم از ســمت خود استعفا
داد .او یک بار در دولت اوباما بازنشسته شد ،اما بعد از انکه
چند حادثه امنیتی در کاخ ســفید اتفاق افتــاد ،بار دیگر به
درخواست دولت ،به مدیریت سرویس مخفی منصوب شد.
کلنســی در بیانیه ای خطاب به کارکنان اژانس تحت
مدیریتــش ،ضمن اعالم بازنشســتگی ،گفــت از ترامپ
حمایت می کند ،اما به «دالیل شــخصی» تصمیم گرفته
که دیگر در این سمت باقی نماند.
رفتنفلین
برای ایران
خوب بود یا بد؟
رفتن فلین الزاما خبر خوبی نیست .فلین بدون اتفاق
خاصی از توهمش درباره روسیه دست کشید و شاید می شد
با اتفاق مشابهی وسواســش به ایران را کنار بگذارد .هنوز
جانشین فلین مشخص نشــده است اما اســامی مطرح،
از پترائوس که بــا ترامپ جلســه دارد تا جــان بولتون که
وال استریت ژورنال پیشنهادش کرده است ،مواضع چندان
مالیم تری نســبت به ایران ندارند .ژنرال پترائوس حتی به
رعایت پروتکل رسمی امریکا در استفاده از «خلیج فارس»
برای اشــاره به پهنه ابی جنوب ایران نیز مقید نبوده است.
جان بولتون در اوج مذاکرات هسته ای توصیه به حمله به
ایران می کرد .رابرت هاوارد هم زیر دست وزیر دفاع فعلی
فعال بوده اســت و می شــود حدس زد تفاوت عمده ای با
متیس نداشته باشد.
عــده ای از تحلیلگــران گفته اند با کنــار رفتن فلین
شــانس تنش زدایی و رابطه دوســتانه بین روسیه و امریکا
کاهش می یابد ،البته به نظر نمی اید ادعای چندان دقیقی
باشد .خبر کنار رفتن مایکل فلین از پست مشاور امنیت ملی
در نگاه اول مایه خوشحالی است .فلین برخوردی بیمارگونه
با ایران داشت .کتاب مشترکی با مایکل لدین نومحافظه کار
نوشــته بود و به توهم و جنگ طلبی معنایی دیگر بخشیده
بود .از نظر فلین ،ایران و چین و روسیه و القاعده و داعش
و کوبا و ونزوئال و ...در اتحادی جهانی مشــغول مبارزه با
امریکا هستند .عده ای از تحلیلگران گفته اند با کنار رفتن
فلین شانس تنش زدایی و رابطه دوستانه بین روسیه و امریکا
کاهش می یابد .به نظر نمی اید ادعای چندان دقیقی باشد.
گرایش فلین به همکاری با روســیه بر خالف بعضی دیگر
از مقامات دولت جدید امریکا عمــق چندانی ندارد .با این
ت ترامپ نشان می دهد که تمایل شدیدی به
همه رفتار دول
زیست بحرانی دارد .به این معنا که احتمال دارد حتی برای
رفع بحران های داخلی و برخالف تبلیغات های انتخاباتی،
او وارد جنگ با کشــوری شده تا به این وســیله اختالفات
داخلی را پوشش دهد .در این شرایط احتمال اینکه ایران
ی ترامپ به یک گزینه احتمالی و قوی تبدیل شود بسیار
برا
زیاد است.
نقد ایت الله
دو شرط ایران برای حج
تلفیق،ایراداتمجمعتشخیصرا
فاقدوجاهتمی داند
ایت الله مکارم شــیرازی در پاسخ به اســتفتائی درباره
حکمشرکت هایهرمی واینکهجدیدااینشرکت هاباعناوین
شرکت هایبازاریابیوبامجوزشوراینگهبانامکانفعالیت
دوبارهیافته اند،بااشارهبهاینکهطبقحکمجمیعمراجعفعالیت
اینشرکت هاحراماست،نوشت«:باپیگیری هایریشه ایو
دقیقیکهدراینزمینهکرده ایمثابتشدهکهاینکاربهیقین
شرعا حرام است .ثانیا تعجب اســت چگونه شورای محترم
نگهبان در این مساله که وظیفه
اونیستواردشده.
انتظار مــی رود شــورای
محترم نگهبان در محدوده ای
کــه قانون اساســی بــرای انها
معین کــرده و مــا ان را محترم
می شمریم،گامبرداردودرقلمرو
مراجعورودنکند».
سیدحسین نقوی حسینی
درگفت وگوباخانهملت،بااشاره
به مذاکرات ایران و عربســتان
بــرای برنامه ریزی مراســم حج
اظهار داشــت« :ایران دو شرط
برای حضور در مراسم حج دارد
که محور مذاکرات 5اســفند ما
با دولت ال ســعود حول همین
دو شــرط می چرخد ».وی افزود« :امنیــت جانی حجاج ما
تامین شود چرا که خسارت های زیادی دادیم .چند صد نفر از
مسلماناندرمراسممناوسوء مدیریتعربستانی هاجانخود
راازدستداده اندونمی خواهیماینتجربهتلخباردیگربرای
شهروندانایرانیتکرارشود.همچنینبایدحیثیتاجتماعی
و شخصیت حجاج ایرانی حفظ شود و حوادثی مانند فرودگاه
جدهاتفاقنیفتد».
غالمرضاتاجگردونباانتشارمطلبیدرصفحهشخصی
خوددراینستاگرامنوشت« :کمیسیونتلفیقبرنامهایرادات
شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام را بررسی
کرد و ورود به بررســی ایرادات مجمع را فاقد وجاهت دانست
و به نظر من تشخیص درســتی اســت .حدود دو ،سه سال
پیش همین بحث پیــش امد.
بنابراینارسالصرفانقطه نظرات
مجمعبهمجلسکفایتنمی کند
و مســیر قانون می بایستی طی
شــود و حدود اختیارات مجلس
و شــورا رعایت شــود ،بنابراین
تصمیم کمیسیون صحیح بوده
و ضرورت دارد نمایندگان از این
موضعدفاعکنند».
دادستان تهران:
حصر یک تصمیم ملی است
ماجر ا از ســخنرانی علی مطهری در مشهد اغاز شد؛
جایی که او در پاســخ به ســوال دانشــجویی در خصوص
مساله حصر ،به موضوع مالقات با محصورین پرداخت و
گفت« :ما کارهایی در این زمینه انجام داده ایم و به ما اجازه
دادند مالقاتی با محصوران داشته باشیم تا ببینیم اگر ازاد
شوند برنامه شان چیست .انها گفته اند نظام را دوست دارند
و مایل به وحدت هســتند که اینها را به مقامــات و رهبری
ابالغ کردیم .ما نمی گوییم خطایی نبوده ،خیلی ها اشتباه
می کنند ،اما هفت سال گذشته است و حصر بدتر از حبس
است ،در یک خانه دو ،سه اتاقه که پر از شنود است ،بدون
روزنامه و تلویزیون که البته اخیرا گذاشتند چند روزنامه وارد
شــود .تنها اینها مقصر نیســتند و دو طرف در این جریان
مقصر بودند .اگر هم بیایند بیرون دیگر اتفاقی نمی افتد،
مانند زمانی کــه ایت الله منتظری بیرون امدند و مشــکلی
پیش نیامد ».موضوع دیدار البته بالفاصله تکذیب شــد.
مطهری گفت که این اشــتباه برداشت از ســوی رسانه ها
صورت گرفته و هنوز دیدار با محصورین انجام نشده است.
با این حال طی یک هفته انتشار برخی نقل قول ها موجب
شد گمانه زنی درباره پیشرفت احتمالی در حل مسا له حصر،
به سرخط خبرهای رسانه ها تبدیل شود .علی مطهری خبر
منتشرشده از سوی ایسنا را تصحیح کرد و گفت دیداری با
محصوران نداشــت ه اما تالش ها و برنامه هایی در راه است
ِ
سیاسی در حصر گفت وگو داشته
تا بتواند با سه شخصیت
باشد .حســین کروبی هم خبر داد به درخواست مالقات با
محصوران پاسخ مثبت داد ه شــد ه اما هنوز زمانی برای ان
تعیین نشده است.
پیش از ان حجت االسالم والمسلمین غالمحسین
محســنی اژه ای ،معاون اول و ســخنگوی قوه قضائیه ،با
اشاره به اتفاقات ســال ،٨٨تاکید کرده بود حصر ،مصوبه
شــورای عالی امنیت ملی اســت .او گفته بود« :شورای
امنیت ملی تشکیل شد و این شــورا تصویب کرد این افراد
فعــا در حصر باشــند و محاکمه نشــوند که ایــن مصوبه
کماکان به قوت خود باقی است».
اکنون پیگیری ها حاکی از ان است که دستگاه های
ذی ربط و مسئول در ماجرا ،همچون گذشته ،مشغول انجام
وظیفه خود در این رابطه هستند و انچه به تازگی در این باره
مطرح شــده ،صرفا گمانه زنی رســانه ای است .در همین
رابطه روز بعد جعفری دولت ابادی به برخی مطالب روزنامه ها
نامزدنمی شوم
زمزمهکاندیداتوریعلیمطهری
درانتخابات
عبــاس ســلیمی نمین،
فعــال سیاســی اصولگــرا
در شــبکه افــق گفــت:
«رهبری چندین بــار به اقای
احمدی نژاد تذکر دادند که به
جلسه مجمع بروند ،اما اقای
احمد ی نژاد می گفتند رئیس
مجمــع باید تغییــر کند تا من
بروم .خــب ایا این تدبیــر رهبری را تضعیــف می کرد یا
حرکتی در مقابل رهبری بود؟ رهبری می خواستند افراد
را داخل نظام برگردانند ،این (احمدی نژاد) می خواست
از نظام بیرون کند ».سلیمی نمین افزود« :نظام دنبال
این بود که افــراد را برگردانــد ،اما اقــای احمد ی نژاد
اصرار داشــت که انهــا را به ان طرف تر ســوق دهد».
وی همچنین گفته« :کاری که احمدی نژاد در مراســم
رحلت حضرت امام هنگام ســخنرانی سیدحســن اقای
خمینی انجام دادند و نگذاشــتند ایشان ســخنرانی کند
کار زشتی بود».
مردممتحدهستند
مشــاور رهبری در مورد
ضرورت اشــتی و اتحاد ملی
گفــت« :اکنــون بیــن مردم
اتحــاد وجــود دارد و بیــن
گرو ه هــای سیاســی نبایــد
ائتــاف باشــد .گرو ه هــای
سیاســی محل بحث است».
سردارحســن فیروزابادی در
مورد ضرورت وجود اتحاد ملی و اشــتی ملی گفت« :به
نظر مــن االن هم اتحاد ملی و اشــتی ملــی وجود دارد
و حضور مــردم در راهپیمایــی ۲۲بهمن نشــانه همین
مساله بود».
وی افزود« :بین جریان های سیاسی نباید ائتالف
شود ،جریان های سیاســی محل مباحثه است باید باهم
بحث کنند تــا بهترین حــرف از دل ایــن بحث ها بیرون
بیاید .اگــر بخواهند همــه یک حرف بزننــد و همه ان را
تایید کنند ،فضا مانند مرداب می شود که مرداب به دلیل
سکون ایجاد می شود».
واکنشجهانگیریبهتحریمموشکی
معاون اول رئیس جمهور
به موضــوع تحریم موشــکی
و مخالفــت غربی ها بــا برنامه
موشــکی کشــورمان واکنش
نشان داد .اسحاق جهانگیری
با طرح این ســوال که ایا هیچ
انســان عاقلی حاضر است که
خــود را از داشــتن تجهیزات
دفاعــی و ســاح در مقابــل
دشــمنان محروم کند ،اضافه کرد«:قطعا ملــت ایران با
تجربه ای که از دوران جنگ دارد برای دفاع از کشور خود
به ساخت تجهیزات دفاعی ادامه خواهد داد».
معــاون اول رئیس جمهــور در ادامــه بــا تاکید بر
اهمیــت انعکاس دقیــق تاریــخ پرعظمت ملــت ایران و
تشریح ان برای نســل های اینده ،گفت« :البته کار امروز
رسانه های مستقل ،متعهد ،اگاه و فداکار از کار دیروز انها
کم اهمیت تر نیست».
مثلث | شماره 347
اشــرفی اصفهانی گفتــه« :زمزمه هایی دربــاره علی
مطهری می شنوم .اقای مطهری دوست ما ست اما با بودن
اقای روحانی مصلحت نیست بیاید ،شاید هم خودش نیاید.
درباره اقای پزشکیان من چیزی نشنیدم .شاید فردا امثال ما
نیز به میدان بیاییم اما به این معنا نیست که تا اخر در میدان
باشیم .شاید بخواهند بیایند تنور انتخابات را گرم کنند بعد به
نفع اقای روحانی کنــار بروند تا
کفه ترازو سنگین تر شود .اقای
هاشمی رفسنجانیراردصالحیت
کردندچهتاثیریداشتجزانکه
محبوبیتش نزد مــردم چند برابر
شد و عدم صالحیت اقای دکتر
روحانیکاریدورازعقلوخردو
غیر قابلتصوراست».
شرط احمدی نژاد
خبرنامه
غالمعلــی حدادعــادل
بــا اشــاره بــه تالش هــای
اصولگرایــان بــرای رســیدن
بــه وحــدت در انتخابــات
ریاســت جمهوری اینده اظهار
کرد« :جبهه مردمی نیروهای
انقالب اسالمی که حدود دو ماه اســت اعالم موجودیت
کرده ،تــاش می کند نامــزد نهایی اصولگرایــان را برای
انتخابات ریاست جمهوری معرفی کند ».وی درخصوص
معرفی کاندیدای واحد اصولگرایان برای انتخابات پیش
رو افزود« :تالش ما بر این است که با بازنگری تجربه های
تلخ و شیرین گذشته ،در انتخابات اینده ریاست جمهوری
بدون ایجاد تفرقه به وحدت برسیم و نامزدی واحد داشته
باشــیم ».او در مورد کاندیداتوری اش در انتخابات ســال
اینده گفت« :خیر ،چنین قصدی ندارم».
و سایت های خبری در خصوص موضوع حصر اشاره کرد و
با توجه به اینکه اخیر ًا برخی نشــریه ها یا مسئو الن اظهار
نظرهایی نموده اند که به منزله نشان دادن چراغ سبز به رفع
حصر سران فتنه اســت ،گفت« :حصر یک تصمیم ملی
است و بسیاری از دستگاه های ذی صالح در این تصمیم
دخالت داشــته اند .لذا برخی افراد نمی تواننــد بگویند که
حصر را قبول ندارند و چنین اظهاراتی فاقد مبنا است؛ زیرا
این مســاله مربوط به مصالح ملی و کالن کشور است».
با این حال محمــود صادقی ،نماینده تهران در دانشــگاه
خواجه نصیر گفته بود کــه کارهایی دربــاره حصر در حال
انجام اســت که احتماال تا قبل از عید با خبر خوبی روبه رو
خواهید شد.
احمد توکلی هم به دانشــگاه فردوسی مشهد رفت ؛
همان جایی که بحث ها با ســخنرانی علی مطهری در ان
اغاز شــده بود .او در ســخنان خود به اتفاقات ســال 88و
مسا له حصر ســران فتنه اشــاره کرد و گفت« :موسوی و
کروبی در درجه اول به خودشان خیانت کردند چون که به
گفته خودشان خیانت کردند و به قانون تمکین نکردند».
توکلی در خصوص توبه سران فتنه ،بیان کرد« :توبه
به این معنی اســت که این افراد لجاجــت را کنار بگذارند.
من همچنین به اشــتی ملی اعتقاد دارم .کسی که کشور
را به هم ریخته و خون ریخته و از نظر اقتصادی به کشــور
ضرر زده ،نمی شــود ســرافرازانه بگوید من بیایم و دوباره
رئیس جمهور شوم».
کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه رئیس دولت
اصالحــات باید حتما و رســما عذرخواهی و عقب نشــینی
کند ،بیان کرد« :وی شخصیت محترمی بود و با این جمله
که «من خــاف مصلحت نظام و کشــور عمل نمی کنم»
می توانســت جلوی این اتفاقات را بگیرد .البته باید بگویم
منظور از عقب نشینی یک اصطالح است و اگر رئیس دولت
اصالحات این کار را انجام دهد در حقیقت پرواز می کند».
توکلی در پاسخ به این ســوال که صدای سران فتنه
شنیده نشده و ایا برای بازگشــت اینها راهی هست یا خیر؟
ابراز کرد« :خیلی از افراد پیش سران فتنه رفتند و برخی ها
نامه نوشتند اما انان گوش نکردند ،البته باید بگویم برخی
رسانه ها نیز منصفانه عمل نکردند ».نماینده مجلس نهم
ادامه داد« :اگر سران فتنه دادگاهی شوند حکم انان اعدام
است ،برای همین حصر برای انان بهتر است».
خبرنامه
11
خبرنامه
گزا
رش
خبرنامه
12
مثلث | شماره 347
یک شنبهسرنوشت
«در هیات رئیســه تصمیم گرفتیم که در روز یکشنبه
استیضاح اقای اخوندی انجام شود»؛ علی الریجانی این
جمله را در صحــن علنی مجلس بیان کــرده و در واقع خبر
داده که ماجرای عباس اخوندی و سرنوشــتش در ماه های
اخر کابینه وارد فاز تازه ای شده است .او که 24مرداد سال
92همزمان با اغلب وزیران پیشنهادی حسن روحانی برای
حضور در کابینه یازدهم ،از مجلس نهم رای اعتماد گرفت
و تصدی وزارت راه و شهرســازی را عهده دار شد ،دو سال
بعد یعنــی 14مهرماه ســال 94از ســوی مجلس نهمی ها
استیضاح شد؛ جلســه اســتیضاحی که 72نماینده در ان
خواهان کناره گیری اخوندی بودند و این در شرایطی است
که این تقاضا ،با رای ۱۷۵نماینده مبنی بر اعتماد مجدد به
اخوندی ،ناکام ماند و او بار دیگــر راه وزارتخانه را در پیش
گرفت.نامعباساخوندیامسالبیشازهمهدردوموضوع
در رسانه ها مطرح شد؛ حادثه قطار تبریز -مشهد در سمنان
و نیز خرید هواپیماهای جدید از شرکت ایرباس و بوئینگ.
موضوع دوم بــه اذعان بســیاری از کارشناســان یادگاری
مانــدگار در کارنامه عباس اخوندی خواهد بــود چه انکه او
یکی از وزیرانی است که پس از توافق هسته ای ،توانست
تا حدی از فرصت برجام برای نوسازی ناوگان هوایی کشور
بهره گیرد .او تاکنون تنها وزیر کابینه حســن روحانی است
که برای دومین بار استیضاح می شــود .از منظری دیگر او
تنها وزیر کابینه یازدهم نیز است که هم مجلس نهمی ها و
هم مجلس دهمی ها خواهان استیضاح او بوده و موفق به
جلسه استیضاح عباس اخوندی برگزار می شود
برگزاری جلسه استیضاح می شوند .کابینه حسن روحانی،
بدون احتســاب اســتیضاح پیش رو ،تاکنون ســه جلســه
استیضاح را از سر گذرانده؛ یک استیضاح که با رای موافق
نمایندگان مجلس نهم به برکناری رضا فرجی دانا ،نخستین
وزیر علوم حسن روحانی انجامید و دو استیضاح ناموفق که
به ابقای عباس اخوندی وزیر راه و علی اصغر فانی ،وزیر وقت
اموزش و پرورش منجر شد .هرچند پس از ان کابینه روحانی
با ســه تغییر دیگر روبه رو شــد و براســاس ان ،با استعفای
علی اصغر فانی ،علی جنتی وزیر ارشــاد و محمود گودرزی
وزیر ورزش ،ســه وزیر دیگر برای رفتن به این وزارتخانه ها
از مجلس دهــم رای اعتماد گرفتند.زمزمــه نگارش طرح
استیضاحاخوندیاندکیپسازاغازبهکارمجلسدهمی ها
از سوی برخی نمایندگان مجلس مطرح می شد؛ طرحی که
با حادثه برخورد دوقطار در مسیر تبریز -مشهد ،جدیت یافت
اما بررســی ان حدود دو ماه و در ســایه بررسی برنامه ششم
توســعه به تعویق افتاد .وزیر راه در شــرایطی روز یکشنبه
به مجلس خواهد رفت کــه طرح اســتیضاح او در ابتدای
راه ،با امضای بیش از 80نماینده همراه بود؛ اما براســاس
اعالم بهــروز نعمتی ،ســخنگوی هیات رئیســه مجلس،
۶۰نفر از اســتیضاح کنندگان امضای خــود را پس گرفتند
و با امضــای تعدادی دیگــر از نمایندگان ،طــرح مذکور با
34امضا تقدیم هیات رئیســه پارلمان شــد؛ موضوعی که
می تواند احتمال برکناری اخوندی را در جریان اســتیضاح
کاهش دهد.
جزئیات طرح استیضاح اخوندی
یک عضو هیات رئیسه مجلس شــورای اسالمی با
اشاره به بررســی طرح اســتیضاح وزیر راه در جلسه علنی
روز یکشنبه مجلس روال جلسه استیضاح را تشریح کرد.
علی اصغر یوســف نــژاد در این مورد گفته اســت:
«براســاس ماده 112ائین نامه داخلی برای اســتیضاح
یک وزیر 2ساعت وقت تنظیم شده و استیضاح کنندگان
می تواننــد از بین خود یک یــا چند نفر را بــرای بحث در
اســتیضاح معرفی کنند که مجموع زمان انهــا نباید از 2
ساعت تجاوز کند .همچنین براساس ماده 222ائین نامه
متن اســتیضاح و نام متقاضیان باید چاپ و توزیع شود،
زیرا زمانی که استیضاح اعالم وصول شود کاهش تعداد
امضا کننــدگان تاثیری نــدارد؛ یعنی به صفر هم برســد
اثرگذار نیست .در حالی که عالوه بر امضا کنندگان سایر
نمایندگان می توانند تا قبل از طرح استیضاح ان را امضاء
کنند و تعداد امضاها می توانــد افزایش یابد .تعیین وقت
استیضاح با پیشنهاد وزیر و تصویب هیات رئیسه است که
در این مورد وزیر اختیار را به هیات رئیسه مجلس داد و روز
یکشنبه برای اســتیضاح اقای اخوندی تعیین شد و طبق
ائین نامه حضور وزیر در جلسه اســتیضاح الزامی است.
اما اگر وزیر در جلســه حاضر نشود اســتیضاح کنندگان
مطالب خود را بیان می کنند و رئیس جلســه عدم اعتماد
را به رای می گذارد .در جلســه اســتیضاح پس از بیانات
خبرنامه
چه کسانی به دنبال استیضاح هستند؟
استیضاح وزیر راه 33امضا دارد .این افراد خواهان
استیضاح هستند :محمداسماعیل سعیدی – رضا شیران
خراســانی -محســن علیجانی زمانــی – نــادر قاضی پور
– احمــد علیرضــا بیگی – رضــا کریمی – ولی داداشــی –
محمدحسین فرهنگی – محمد دهقانی – قلی الله قلی زاده
– سیدحســین نقوی حســینی – محمدمهــدی زاهدی –
محمد حســن نژاد – سیدامیرحســین قاضی زاده هاشمی
– حسینعلی شــهریاری – ســید تقی کبیری – رسول خزری
– محمدرضا صباغیان – محمود شکری – سیدجواد ابطحی
– اکبر ترکی – جواد کریمی قدوســی – حمیدرضا فوالدگر
– روح الله بابایی صالح – مجتبی ذالنوری – هاجر چنارانی –
محمدصادق حسنی – احمد سالک کاشانی – زهرا ساعی
– بهمن طاهرخانی – سیدمهدی مقدسی – مسعود رضایی
و احمد حمزه
در مجلس اما در ادامه این تحوالت ،ســخنگوی
فراکســیون امید از مخالفت فراکســیون متبوع خود با
اســتیضاح وزیر راه و شهرســازی در مجلــس خبر داده
است.
اما طرح این اســتیضاح با واکنــش دولتی ها مواجه
شده است .پیشــرو تر از همه معاون پارلمانی دولت است
که گفته :زمان برای اســتیضاح اخوندی مناسب نیست.
امیری در حاشیه جلســه هیات دولت در جمع خبرنگاران
با اشــاره به جلسه اســتیضاح وزیر مســکن و شهرسازی،
گفته است« :اقای اخوندی برای دفاع از خود در مجلس
اعالم امادگی کرده است.دولت از عملکرد اخوندی دفاع
می کند ،زیرا وی در حوزه مســکن و شهرســازی کارهای
قابل توجهــی انجــام داده و اخوندی جــزو وزرای موفق
دولت است».
معــاون پارلمانــی رئیس جمهــور در ادامه بــا بیان
اینکه اخوندی در جلسات کمیســیون عمران در رابطه با
محورهای اســتیضاح به نمایندگان توضیح داده اســت،
گفته« :موضــوع اســتیضاح در یک فضای کارشناســی
بررسی شده است و من از این جهت از نمایندگان و رئیس
مجلس تشکر می کنم».
در جلســه کمیســیون عمــران حــدود 13محــور
اســتیضاح مطرح شــد و وزیر هم ســه محــور را توضیح
داد ،اما وقت بــرای 10محــور باقیمانــده کفایت نکرد.
طبــق ایین نامــه داخلی مجلــس محورهای اســتیضاح
بایــد در جلســه کمیســیون به طــور کامــل بررســی
می شد.
اخوندی تنها وزیر کابینه حسن روحانی است
که برای دومین بار استیضاح می شود .از
منظری دیگر او تنها وزیر کابینه یازدهم نیز
است که هم مجلس نهمی ها و هم مجلس
دهمی ها خواهان استیضاح او بوده و موفق به
برگزاری جلسه استیضاح می شوند
مثلث | شماره 347
اعالم مخالفت فراکسیون امید درباره
استیضاح اخوندی
واکنش دولتی ها به استیضاح
خبرنامه
اصالح کنندگان رئیس جمهور می تواند از وزیر دفاع کند.
وزیر هم می تواند به دفاع از خود بپردازد و حداکثر وقت
دفاع وزیر 3ساعت اســت که وزیر می تواند یک ساعت
از وقت دفــاع را در اختیار یک یــا دو نماینده موافق قرار
دهد .همچنین بیانات استیضاح کنندگان و پاسخ انها باید
در یک یا چند جلســه به طور متوالی باشد .نماینده مردم
ســاری با بیان اینکه طبق ائین نامه اســتیضاح کنندگان
حق ندارند موضوعــات غیر مرتبط مطــرح کنند ،گفت:
براســاس ماده 227ائین نامه پس از پاسخ وزیر دو نفر از
متقاضیان حق دارند توضیحات تکمیلی بدهند به شرط
اینکه صحبت هــر کدام بیــش از یک ربع نباشــد ،وزیر
هم می تواند نیم ســاعت مجددا از خود دفاع کند و پس
از انجام این مراحل عــدم اعتماد وزیر بــه رای مجلس
گذاشــته می شــود .همچنین تا زمانی که اســتیضاح در
دستورکار اســت ،دســتور دیگری غیر از طرح ها ولوایح
ســه فوریتی در دســتورکار قــرار نمی گیــرد .همچنیــن
استیضاح وزیر نیازمند نصف +یک رای نمایندگان است
و کســانی که رای ممتنع بدهند رای شــان بــه نفع وزیر
خواهد بود .بر اســاس گزارش های موجــود محورهای
طرح استیضاح وزیر راه و شهرسازی به این شرح است:
– 1عدم پاســخگویی مناســب به مطالبات اجتماعی در
خصوص بحران ها و اسیب های شکل گرفته در سنوات
گذشته ،حال و اینده -2سیستم ریلی به عنوان ایمن ترین
شیوه حمل و نقل در دو سال گذشته در یک محل دارای
دو سانحه مرگبار شده اســت ،در حالی که اوال عامل ان
مشــکل مدیریتی و خطــا در برنامه ریزی بــوده و نه یک
اتفاق .ثانیا در اســتیضاح قبلی ایرادات اساســی ایمنی
حمل و نقل ریلی هشدار داده شده بود و ثالثا این سانحه
دردنــاک در محــوری اتفاق افتاد کــه هزینــه ابهام امیز
تجهیــزات ســیگنالینگ ان مورد ســوال در اســتیضاح
قبلــی بــود و بالک بندی ایــن مســیر به عنــوان افتخار
مدیریتی وزارت قلمداد می شــد ،ولی همین بالک بندی
به دلیل ســوء مدیریت و برنامه ریزی موجب سانحه شد.
- 3علــت به کارگیری نیروی بازنشســته به رغــم مخالفت
وزارت اطالعات به عنوان مســئول حراســت وزارتخانه
چیست و چرا به رغم تذکرات دستگاه های نظارتی ایشان
را حفظ کرده اید و در قبال دخالت های گســترده ایشــان
در تخلفــات اقتصــادی و سوءاســتفاده های مدیریتی
سکوت کرده اید؟ - 4توسعه فعالیت اقتصادی بنگاه های
وابســته به جنابعالــی در حــوزه وزارت راه و شهرســازی
چیســت و نقش فرزند شــما در قراردادهــای وزارتخانه
چــه توجیهــی دارد؟ - 5مســکن مهر را مزخــرف اعالم
کرده و مســکن اجتماعــی کــه در ســال اول وزارتتان
جایگزیــن مســکن مهر اعــام کردید هیــچ گاه معرفی
نشد .طرح جامع مسکن را هم متوقف و بخش مسکن را
بالتکلیف کردید - 6 .علــت اینکه توافقات خرید هواپیما
را مخفــی انجــام داده و متن توافــق را حتــی در اختیار
کمیسیون عمران قرار ندادید ،چیســت؟ - 7علت اینکه
در هیات دولت به جای کار وزارتخانه به دنبال طرحهای
حزب سازی هستید ،چیســت؟ - 8علت عدم شفافیت در
قراردادهای شــرکت فرودگاه های کشــور و عدم نظارت
بر فعالیت های اقتصادی مدیران این شــرکت چیســت؟
- 9چرا بررســی ســانحه انتونــوف 149تهــران -طبس
را متوقــف کردیــد؟ - 10در خصــوص 4ســانحه مرگبار
هوایی و ریلــی چه پاســخی داریــد؟ - 11برای کشــته
شــدن ســربازان راکب اتوبــوس در فارس چه پاســخی
بــه جامعه دادیــد؟ - 12در تمــام دنیا با ســوانحی چون
ســقوط انتونوف و قطار ســمنان ،مدیر مربوطه اســتعفا
یا برکنار می شــد اما شما در ســانحه انتونوف که با مجوز
غیرقانونــی رئیــس هواپیمایــی وقت فعالیــت می کرد،
رسما از ایشــان حمایت کردید و جلوی استعفای ایشان
را گرفتید ،چه پاســخی به افــکار عمومــی دارید؟ - 13
کریدورهــای بین المللی عبــوری از ایــران به دلیل عدم
اقدام به موقع در کشورهای مجاور جایگزین شده و عمال
فرصت های نسل های اینده در حال از دست رفتن است
چه پاسخی دارید؟
«بهرام پارســایی» ســخنگوی فراکســیون امید،
در تشــریح جلســه فوق العاده فراکســیون متبــوع خود
گفتــه اســت« :بعد از اعــام وصــول اســتیضاح وزیر
راه و شهرســازی طــی روز گذشــته امــروز صبــح پیش
از اغــاز صحن علنــی مجلس فراکســیون امید جلســه
فوق العاده ای را برای بررسی این استیضاح برگزار کرد».
نماینــده مردم شــیراز تصریح کــرده اســت« :اعضای
فراکســیون امید دیــدگاه و نظــرات متفاوتــی را در این
مورد مطــرح کردنــد ،عبدالکریم حســین زاده به عنوان
رئیــس کمیتــه پیگیــری اســتیضاح اخوندی از ســوی
فراکســیون امیــد گــزارش جامعــی را در این نشســت
ارائه کرد».
برخــی نماینــدگان عضــو کمیســیون عمــران یــا
اشــخاصی که از ابتــدا اســتیضاح را امضا کــرده بودند،
مســائلی را مطــرح کردند کــه در نهایــت در ایــن مورد
رای گیری انجام شد .جمع بندی فراکســیون امید درباره
اســتیضاح اخوندی وزیر راه و شهرســازی این شد که به
دالیل متعدد در این برهه از زمان به صالح کشور نیست.
بنابراین این فراکسیون قاطعانه با این استیضاح مخالفت
خواهد کرد.
13
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
دیدار مردم اذربایجان شرقی با رهبر انقالب
حرکت پسندیده سیدمحمود رضوی در اختتامیه جشنواره فجر
تجمع و راهپیمایی مردم اهواز
خبرنامه
14
مثلث | شماره 347
در حاشیه جلسه هیات دولت
دیدار نخست وزیر
سوئد با رئیس مجلس
استقبال رسمی پادشاه عمان از روحانی
افتتاحیه مجتمع مسکونی زوجهای جوان
اخرین وداع دختر شهید نعمایی با پیکر پدرش
رونمایی از کتاب همراه با مجروحان شیمیایی ایران
تظاهرات طرفداران مقتدی صدر در بغداد
مثلث | شماره 347
خبرنامه
تماشاگر ویژه دربی تهران
15
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lایران با 85میلیون نفر جمعیت چهار میلیون نفر
کارمند دولتی دارد و بلژیک با 11میلیون نفر 70هزار
کارمند دولتی و امریکا بــا 320میلیون نفر جمعیت
750هزار کارمند دولتی دارد .دولت در ایران درگیر
کارمندان شــده و هزینــه گزافی را بر خــود تحمیل
کرده است.
lبــه مســئوالن اجرایــی کــه هر از گاهــی بــه
حاشیه ســازی پناهنده می شوند عرض می کنم شما
را به خدا به فکر حل مشکالت اقتصادی مردم و 11
میلیونی که خودتان مدعی هســتید حاشیه نشین و
فقیرند باشید.
lچرا مجلس خواستار شفاف سازی قراردادهایی
که محرمانه نامگذاری شــده اند ،نمی شود؟ در چند
سال اخیر ســر و کله قراردادهایی پیدا شده که مهر
محرمانه دارند و بوی ازاردهنده و یاس اور خیانت به
مردم از انها استشمام می شود.
lفرق واقعی مرد از نامرد ،در این است که مردان
واقعی فقط از خدا می ترسند اما نامردان از غیرخدا.
افرین به شــهامت سیدحســن نصرا لله مرد خدا که
گفت «استقرار ترامپ احمق در کاخ سفید اغاز فرج
برای مستضعفان جهان است».
lدر حالی که بســیاری از مردم با فقر و تنگدستی
و بیکاری مواجه هستند اقای مطهری نماینده ملت
برای دیدن ســران فتنه تالش می کند! مشــکل ما
مردم حل شده؟
lوزیر خارجه کشــورمان برای حضور در مجلس
شورای اسالمی به منظور رفع شبهات نمایندگان در
خصوص برجام اعالم کرد وقت ندارد .پس چگونه
وقت گذاشته و در مراســم اختتامیه جشنواره فیلم
فجر شــرکت کرده و تــا پایان برنامه حضور داشــته
است؟
خبرنامه
16
مثلث | شماره 347
lدر اینکه تنبیه بدنی کار شایسته ای نیست ،تردیدی
نیست ،اما چرا این مطالب را به مطبوعات می کشانند
و معلمــان و ...را رو بــه روی خانواده هــا و برخــی
دانش اموزانی قرار می دهند که هیــچ بویی از ادب
نبرده اند؟!
lطرح اشــتی ملی ان هم پس از حضور بی نظیر
مردم در یوم الله 22بهمن و مقابله با شیطان بزرگ،
به حاشیه بردن این حرکت عظیم و از سویی رخنه در
افکار عمومی برای کمک به طراحی های شــیطان
بزرگ است.
lمن پرسپولیسی هستم اما دمش گرم استقالل
تبریک می گم بازی زیبایی بود ،ای کاش ان اتفاقات
اخر بازی پیش نمی امد!
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
همدردی با #اهواز
اهواز حال و روز خوبی ندارد ،این جمله فصل مشترک
همه دلســوزانی اســت که این روزها برای وضعیت زندگی و
معیشتهموطنانخوزستانیخوددغدغهدارندوبههرطریق
ممکن خواهــان حمایت دولت از مردم مظلــوم و بحران زده
استانخوزستانهستند .بحرانگردوغبارکهچندسالیاست
میهمان ناخوشایند مردم خوزستان شده تاکنون باعث ایجاد
مشــکالت بســیار و بیماری های فراوانی برای ساکنان این
منطقه شــده که روز به روز نیز بر تعداد انها افزوده می شود .از
طرفدیگر،بنا بر اظهاراتمسئوالنمنطقه ایوکارشناسان
محیط زیست ،دولت یازدهم و رئیس سازمان محیط زیست
که همه مســائل را با دید جناحــی می بیند نیــز در این مدت
اقدام قابل توجه و درخور شــان مردم بــرای جلوگیری از این
معضل زیست محیطی انجام نداده است ،اما انچه از شواهد
تاجرایطرح هایینظیرانتقالابازخوزستان
مشخصاس
وضعیتزندگیمردمرابغرنج ترنیزکردهاست .حسنروحانی
رئیس جمهوردولتیازدهمنیزکهدراخرینروزهایریاستش
بهسرمی بردنیزدراینمدت 4سالیکهازرویکارامدنبهرای
همین مردم گذشته است ،نتوانسته به وعده های خود برای
بهبود وضع زندگی و معیشــت مردم خوزستان اقدامی انجام
دهد .روحانیدرزمانتبلیغاتانتخاباتریاست جمهوریسال
92بارهاازدولتقبلخودبهدلیل بی توجهیبهمردمخوزستان
انتقادمی کردوباوعدهاختصاص سه درصدازدرامدهاینفتی
کشوربهاستان هاینفت خیزباالخصخوزستان،رایمردمرا
جلبکرد،اماعملکردچندسالهویبهخوبیمویدخلف وعده
دراجرایاینوعدهانتخاباتیاست .سایرمقاماتدولتینیزدر
روزهایگذشتهکهبحرانخوزستانبهاوجخودرسیدهوعالوه
برالودگیهواووجودریزگردها،قطعیابوبرقوگازرانیزبه
مردم تحمیل کرده است ،عمدتا سکوت در پیش گرفتند یا با
طرحمسائلانحرافی،سیاستشانهخالیکردنازمسئولیت
رادرپیشگرفتندکهبراینمونهمی توانبهپستتوئیترمشاور
روحانیاشارهکرد.ازسویدیگراما،بسیاریازشخصیت های
شناختهشدهکشوروفعالینفضایمجازینسبتبه بی توجهی
دولت به هموطنان خوزستانی خود بی تفاوت نبودند و با بیان
انتقاداتخوددرفضایمجازیسعیکردندوظیفهانجامنشده
دولتدرخدمتبهمردمرایاداوریکنندکهدرادامهبهتعدادی
از این موارد اشاره خواهیم کرد .این پدیده در روزهای اخیر به
نحویتشدیدشدهکهعالوهبرایجاداشکالدرسیستم های
ابوبرقو،...زندگیمردمدرایناستانرانیزبه شدتمختل
کرده اســت .بنابراین باتوجه به جایگاه ویژه این اســتان و در
مقام قدرشناســی از مردمی که به تعبیر امام راحل دین خود را
بهاسالماد اکردند ،فراکسیونامیدخواستارتوجهویژههیات
وزیران و خصوصا شــخص رئیس جمهور در اصالح و بهبود
وضع غیرقابل تحمل فعلی اســت .عالوه بر تعداد زیادی از
مسئوالن و فعاالن سیاسی بخش مهمی از مردم هم نسبت
به این موضوع واکنش نشــان دادند که در زیــر چند نمونه از
واکنش هایتوئیتریرامی بینید:
*درپیبارشبارانبرقشهراهواز اکنونقطعشدهاست.
احتماالاونچند ساعتیهمکهوصلشدهبود،استاندار
می خواستهدربیروببینه!
*برق اهواز در مناطقی قطع شده و وزیر دولت هم امد
وهیچنکرد.
*کال ده بیست قطره بارون زد برق نصف شهر #اهواز و
شهرهایکارون،مسجدسلیمانوبندرامامقطعشد!
*دلیلنباریدن#بارونتوی#اهوازبی کفایتیمدیراناستانیه
خداد یدهباهربارونشهرچهافتضاحیمیشه،قربونش
برمگفتهدیگهبارونبس!
*وضعیتماقدیما:خاکهیانه؟تعطیلهیانه؟
* وضعیت جدید :برق هســت یا نــه؟! #خاک_اهواز
#برق#اهواز
*برقکالنشهراهوازبرایباردومقطعشد
*خدابخیربگذرونه،تابستون مونهممثلبرقدارهمیرسه
*جنگ برای اهواز ادامــه دارد ! بی برقی و بی ابی های
شبانهبازتکرارشده!
*واقعا دیگه تحملش سخت شده ١٠دقیقه هم بارون
نمیزنه کل خوزســتان برقش میره .همین االن صدای دو تا
ترانسبرقاومد،برقمنوسانداره#اهواز
* مردم کشــور خودت و #خوزســتان کمتر از #پرچم_
امریکا ئهکهبراشاعتراضکنیوتوییت.
سالمخوش غیرت!#اهواز#روشنفکرها
* شهرک اغاجاری ،شــهرک ملی حفاری ،کوی نفت،
پاداد،کیانپارس،ملیراه
فعالکهاینمحله هاتوی#اهوازبرقندارن
*دقیقا۳دقیقه بارون زد و بند اومــد .دوباره برق #اهواز
کنفیکنشد.
واکنش های توئیتری به بحران اهواز
دعوتنامه ای که
اشک میهمانان را دراورد
ارزوی هــر کــدام از زائران امــام رضا(ع) این اســت
که هنــگام ســفر به حــرم مطهر رضــوی بتواننــد میهمان
امام رضا(ع) شوند و غذای متبرک انجا را تهیه و از ان تناول
کنند.فیلمی توسطسید ابراهیمرئیسی،تولیتاستانقدس
رضوی در اینستاگرام منتشر شــده که مورد توجه بسیاری از
کاربران قرار گرفته است .در این فیلم مشاهده می شود که
مامورینراهنماییورانندگیچنداتوبوسحاملزائرانراکهاز
اقصی نقاطکشورراهیاینمشهدمقدسبودندمتوقفکردند
وسپسخادمانامامرضا(ع)وارداتوبوسشدهوفیشغذای
میهمانسرایامام رضا(ع)رابینمسافرانوزائرانحضرتش
توزیعکردند.ایناقدامکهباعثمتحیرشدنزائرانشدهبود
موجبش د اشکانهاجاریشود.دراینبینازیکیاززائران
خانمپرسیدهشدکهچگونهاینفیشراتهیهکردند؟درجواب
خانم پاسخ دادند« :ما قبل از ســفر با خادمان امام رضا(ع)
تماسگرفتیمو 4مرتبهپرسیدمکهچطورمی توانیمفیشغذا
راتهیهکنیم.انخادم هاپاسخدادند:مبادیشه روامروزخدا
قسمتکردکهاینفیشبهدستمابرسد».
نام خلیج فارس
بر سنگ قبر یک امریکایی
پرویز پرستویی ،بازیگر سینما و تلویزیون در صفحه
اینستاگرامش تصویری از گور یک سرباز امریکای منتشر
کرد کــه بر گور این ســرباز نــام زیبای خلیج فــارس نقش
بســته بود .پرســتویی حک نام خلیج فارس بــر این گور را
ســند دورویی دولتمردان امریکایی دانست و عنوان کرد:
«سنگ قبر سربازان امریکایی نیز با نام خلیج فارس منقش
شده است ولی برخی دولتمردان امریکا برای جلب رضایت
متحدین مرتجع خــود از نام هــای جعلی دیگر اســتفاده
می کنند ».پرستویی نوشت« :نام خلیج فارس در قبرستان
ملی ارلینگتون ویرجینیا حک شده بر گور سربازان امریکایی
ســندی برتر از این برای نشــان دادن دورو یی دولتمردان
امریکا درباره نام خلیج فارس وجود ندارد .حتی ســنگ قبر
سربازان امریکایی نیز با نام خلیج فارس منقش شده است
ولی برخی دولتمردان امریکا برای جلب رضایت متحدین
مرتجع خود از نام های جعلی دیگر استفاده می کنند .با دقت
نوشته ها را بخوانید تا بهتر متوجه شوید».
ممنوعیت پخش شبانه اذان در
سرزمین های اشغالی
روزنامه جوان در گزارشــی با تیتر «ان «براندازی» چه بود ،این
«اشتی ملی» چیســت؟!» با مطرح کردن این پرسش که چرا باید به
موجخبرسازی هایاخیررسانه هایاصالح طلببادیدهشکنگریست
نوشــت« :شــخصیت های گوناگون اصالح طلب بــا مصاحبه های
گوناگون در خصوص ضرورت برقراری ارتبــاط با راس نظام صحبت
می کنند و صد البته این مساله را پیش می کشند که حضور جریان های
مختلفسیاسیمی تواندامنیتکشوررادرمقابلتهدیداتبیگانهحفظ
کند ،حتی در این میان صحبت از این است که رهبری پدر جریان های مختلف سیاسی کشور هستند و همه تالش می کنند
تحت هدایت ایشان در کشور به فعالیت های سیاسی بپردازند .صرف نظر از اینکه چنین سخنانی تا چه میزان از صداقت
برخوردار است ،نکته مهم اینجاست که گره زدن پایداری و امنیت کشور در مقابل تهدیدهای خارجی تا چه میزان به این
اشتی ملی پیشنهادی بستگی دارد یا اصوال طرف های پیشنهاد دهنده می توانند خود را در چنین زمینی و با این مختصات
تعریف کنند.نگاهی به تجارب گذشته و صدالبته تحلیل های سیاسی نشان می دهد که چنین نیست .فعاالن فتنه بارها و
بارها خواست ه یا ناخواسته به عنوان لبه تیز فشار خارجی در داخل ایفای نقش کرده اند و چنین سابقه ای در هیچ نظام سیاسی
بهاینسادگیقابلگذشتنیست،البتهخساراتفتنه 88نیزبهتعبیررهبرمعظمانقالباسالمیهنوزبرطرفنشدهوبرخی
شکاف هایموجوددرسطحجامعهنیزبههمانرویدادهابازمی گردد.بادرنظرگرفتنتماماینشرایطپیشنهاداشتیملیاز
این دیدگاه به هیچ عنوان برای هیچ حاکمیت سیاسی قابل پذیرش نیست چرا که سوابق گوناگونی که نمونه ان در باال ذکر
شده تناقض چنین امری را نشان می دهد .هیچ تضمینی در حال حاضر وجود ندارد که در صورت بازگشت چنین جریاناتی
به عرصه فعالیت سیاسی بار دیگر فعالیت های مخرب علیه امنیت ملی و ثبات کشور به راه نیفتد».
راه مقابله با هجمه بیرونی چیست؟
محمدتقی فاضل میبدی در یادداشتی در روزنامه ارمان با عنوان
«همبستگی ملی راه مقابله با هجمه بیرونی» نوشت« :دو طرح از سوی
رئیس جمهور اصالحات از گذشــته تا به امروز مطرح شــده است .این
دو طرح از انسانی ترین طرح های سده اخیر است .طرح «گفت وگوی
تمدن ها» در محافل جهانی مورد استقبال قرار گرفت و پس از ان طرح
«همبستگی» نیز طرحی برای مقابله با هجمه دشمنان است ،اما هر دو
طرح در زمان انتشــار با مخالفت روبه رو شد .در زمان مطرح شدن طرح
گفت وگوی تمدن ها عده ای همواره این سوال را مطرح می کردند که این
طرح به چه معناست و اکنون نیز این سوال وجود دارد که طرح همبستگی ملی به چه معناست؟ اولین شخصیتی که طرح
اشتی ملی را مطرح کردند ،پیامبر(ص) در فتح مکه بود .پیامبر اسالم افرادی که ایشان را در مکه مورد اذیت و ازار قرار دادند
را مورد لطف و بخشش قرار داد و پس از فتح مکه ،اعالم کردند که امروز روز مرحمت و گذشت است .پیامبر(ص) با این
حو دوستی است .همچنین پیامبر(ص)
برخورد اخالقی توانستند سران قریش را خلع سالح کنند .بنیان اسالم براساس صل
در مدینه عهدنامه ای نوشــتند که مســلمانان و غیرمســلمانان موظف به زندگی مســالمت امیز در کنار یکدیگر هستند.
پیامبر(ص) برای اولین بار« همبستگی » را پایه گذاری کرد تا از این طریق مکه و مدینه را در برابر دشمن خارجی بیمه کند.
یکی از واقعیت هایی که در ایران وجود دارد و بعد از فوت حضرت امام (ره) هم افزایش یافته ،برخوردهای غیرمنطقی در
عرصه سیاسی است .در تمام دنیا رقابت سیاسی وجود دارد اما برخوردهای غیراخالقی سیاسی و تهمت وابستگی به خارج
از کشور به یاران نزدیک امام دل ازار است .به دلیل همین برخوردهای غیرمنطقی ،برخی از قطار انقالب عقب افتادند.
تا لله هاشمی
اگر برخوردها براساس اشتی ملی بود ،این روزها نخبگان به خارج از کشور سفر نمی کردند .برخوردی که با ای
صورت می گرفت ،توسط چه افرادی بود؟»
دوفوریت برخورد با خودسرها
مثلث | شماره 347
روزنامه شــرق در روایتی کامال متفــاوت با عنــوان «دوفوریت
برخورد با خودسرها» مدعی تالش مجلس برای مجازات برهم زنندگان
مراسم های رسمی شــده است .این روزنامه در بخشــی از این گزارش
می نویسد« :خودســرها از رو نمی روند .همه جا هســتند .از کنسرت و
تئاتر گرفته تا ســخنرانی مقام های مســئول .اصولگرا و اصالح طلب
هم ندارد .علی الریجانی اصولگرا با ُمهر و نعلین شان مواجه می شود و
علی اکبر ناطق نوری با بطری اب یا علی مطهری که با پاره اجر و گوجه فرنگی به استقبالش رفتند.حاال مجلسی ها با علم به
اینکه براساس برخی قوانین موجود هم می توان خودسرها را تنبیه کرد ،طرح دوفوریتی اورده اند تا مجازات برهم زنندگان
مراسم های رسمی بیش از پیش واضح و اشــکار شــود .این طرح تا اینجای کار بیش از ٣٠امضا دارد و نام افرادی مانند
محمدرضا عارف ،رئیس فراکسیون امید و علی مطهری ،نایب رئیس مجلس پای ان امده است .برخی نمایندگان مجلس
باتدوینیک طرح دوفوریتی به عنوان «تامین امنیت برگزاری مراسم رسمی ،عرفی و معمولی» برای برهم زنندگان این گونه
مراسم مجازاتی را تعیین کردند .در ماده واحده این طرح امده «هر کسی با هر اقدامی اعم از طرح سوال یا غیر ان در مراسم
سخنرانی ،اعم از مراسم رسمی یا مراسمی که عرفا بدون مجوز تشکیل می شود ،موجب توقف یا جلب توجه به خود یا تشنج
شود به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم می شــود .افراد در هر مقام و مسئولیتی که باشند و مانع برگزاری جلسه های
موصوف شوند نیز شامل این حکم خواهند شد».
خبرنامه
کمیتــه وزارتــی امــور قانونگــذاری کابینــه
رژیم صهیونیستی نســخه اصالح شده پیش نویس قانون
«ممنوعیت پخش اذان» را به تصویب رســاند تا مقدمات
طرح ان در کنست(پارلمان صهیونیســتی) فراهم شود.
به گزارش روزنامــه یدیعــوت احارونوت ،کمیتــه وزارتی
قانونگذاری کابینه رژیم صهیونیســتی نسخه تعدیل شده
قانون «محدودیت پخــش اذان» را به تصویب رســاند و
به موجــب ان اســتفاده بلندگوهای مســاجد برای پخش
شعائر دینی از ساعت ۱۱شب تا ساعت هفت صبح ممنوع
خواهد بود.به موجب این قانون ،مســاجدی که از رعایت
این قانون (پــس از تصویب نهایی ان) ســرپیچی کنند،
۱۲۰۰دالر غرامــت پرداخــت خواهند کــرد .پیش نویس
ایــن قانون پــس از تصویــب در کمیتــه مذکــور ،باید در
سه شــور در کنســت تصویب شــود تا به قانون قابل اجرا
تبدیل شود.
براندازی و اشتی ملی
بررسی رسانه ای هفته
17
استعفای مشکوک
گفتارها
مایکل فلین ،قربانی شده است تا بدین ترتیب ،نقطه پایانی بر اتهامات جدی که
درخصوصارتباطباروسیه،متوجهخو دترامپبودهگذاشتهشود؛اماظاهرارسانه های
جریاناصلیامریکامانندسی ان ان،اینرانهیکپایان،بلکهنقطهعطفیبرایپیگیری
ت ترامپ می دانند .حاال این ایده به طور جدی مطرح شــده است که
شــدیدتر اتهاما
امکاننداردفلینبدوندرخواستیادستو رترامپ،باسفیرروسیهدرتماسبودهباشد.
پایان مشاور روسیه دوست
چرامایکلفلینکناره گیریکرد؟
سیدمجتبی جالل زاده
گفتارها
18
مثلث | شماره 347
1
روزنامه نگار
دونالد ترامپ ،تازه رئیس جمهــور امریکا این روزها
با دردسرهای بسیاری روبه رو اســت .از همان اغاز تکیه بر
مسند قدرت ،با چالش هایی جدی دست به گریبان است.
رئیس جمهــوری که تنها در چهــل روز از اغاز ریاســتش،
مخالفت های شــدیدی را به خود دیده است ؛ از تظاهرات
خیابانی گرفته تا لغو دستورش درباره عدم اجازه ورود هفت
کشور مســلمان به خاک امریکا .اما این همه ماجرا برای
رئیس جمهوری که کمترین محبوبیت را هنگام ورود به کاخ
سفید میان مردم امریکا یا همان افکار عمومی دارد ،نیست.
اســتعفای «مایکل فلین» در نخســتین روزهای استقرار
دولت جدید امریکا ،حادثه ای مهم و رویدادی کم سابق ه یا
شاید بی سابقه در تاریخ سیاسی امریکا به حساب می اید.
پست «مشــاور امنیت م ّلی» یکی از کلیدی ترین یا
شاید کلیدی ترین مناصب امنیتی کابینه امریکا محسوب
می شــود و از همین رو غالبا روسای جمهور امریکا افرادی
«امیــن» را به این ســمت می گمارند .اســتعفا از ســمت
مهم مشاور امنیت م ّلی رئیس جمهور در کمتر از یک ماه،
دربرگیرنده پیام ها و نشانه های قابل تاملی است.
شروع ماجرا و باز شدن پای روسیه
همه ماجرا بعد از مقاله واشنگتن پست شروع و توفانی
به پا شــد .در این مقاله تماس تلفنی فلین با ســفیر روسیه
ن ترامپ فاش
در کریسمس گذشــته و قبل از روی کار امد
شده است؛ زمانی که هنوز اوباما رئیس جمهور امریکا بود.
نا گفته نما ند که فلین ،مشــاور سیاســت خارجــی و امنیت
ی ترامپ در دوران تبلیغات انتخابات ریاســت جمهوری
م ّل
هم بوده اســت .فلین در این تماس تلفنی ،به سفیر روسیه
حرف هایی علیه امریکا و سیاست هاى جاری کشورش بیان
کرده و وعده هایى به روس ها داده است .اوباما در روزهای
پایانی ریاســت جمهوری اش ،دســتور اخراج ســی و پنج
دیپلمات روسیه را صادر کرده بود .همان زمان فلین با سفیر
روسیه به صورت پنهانی صحبت کرده و روس ها را قانع کرده
بود تا واکنش انتقامى نداشته باشند .کسى از امریکایی ها
اخراج نشد و این موضوع برای همگان جای سوال داشت
تا اینکه با فاش شــدن گفت وگوی مخفیانه فلین و ســفیر
روسیه ،مشاور ارشد امنیت م ّلی کاخ سفید مجبور به استعفا
شــد .وزارت قضایی امریکا گزارش هشــدار دهنده ای به
ترامپ ارائه کرده مبنی بر اینکه اقای فلین ســعی بر گمراه
کردن مقامات امنیتی در مورد ارتباطاتش با سفیر روسیه در
ظن ِ
امریکا داشته است .همچنین ِ
مورد سوءاستفاده واقع
ِ
شــدن ( )blackmailوی توســط روس ها نیز وجود دارد.
همچنین ،گزارش هایی درز شــده اند ،مبنی بر اینکه فلین
ِ
توسط
قول هایی در مورد سرانجامِ تحریم های اعمال شده
دولت اوباما در قبال روسیه داده اســت .در نهایت فلین با
اعتراف به گفت وگوی محرمانه خود با سفیر روسیه درباره
تحریم های ضدروسی در روزهای پایانی دوره اوباما از این
بابت عذرخواهی کرده است.
بازیگری مسکو در سیاست داخلی امریکا
.1ابعــاد دخالــت روســیه در رونــد انتخابــات اخیر
ریاست جمهوری امریکا می تواند فراتر از یک حمله سایبری
معمولی باشد که روزانه از سوی دولت های رقیب و متخاصم
گفتارها
علیه یکدیگر به انجام می رسد .روســیه و امریکا دو کشور
رقیب امروز که سابقه پنج دهه خصومت و دشمنی را پشت
سر گذاشته؛ هنوز و با وجود گذشــت 25سال از فروپاشی
شوروی و پایان نظام دوقطبی ،نتوانسته اند فضای جنگ
ســرد را در روابط دوجانبه کنار بگذارند و بر همین اســاس
شائبه دخالت روسیه در فرایندی سیاسی به غایت مهم در
حد انتخابات ریاســت جمهوری امریکا و مهندســی نتایج
ارای انتخابات امریکا از ســوی روســیه ،برای امنیت م ّلی
امریکا یک فاجعه و رویدادی بسیار مهم محسوب می شود.
.2دولــت ترامــپ نیــز همانند هــر دولــت دیگری
دسته بندی های داخلی خاص خود را دارد که بر سر «سهم
ک دیگر رقابت می کنند؛ بــا این تفاوت که
و جایگاه» بــا ی
تماس ها و ارتباطات نظامی بازنشسته مایکل فلین با روسیه
بیشتر از حدی بوده که بشود روی ان سرپوش گذاشت و ان
را کتمان کرد؛ افزون بر ان برکناری او از سمتش می تواند
نتیجه نــزاع جناح سیاســتمداران جمهوریخــواه مخالف
سرسخت روسیه – به رهبری مایک پنس معاون ترامپ -با
جناح «ژنرال ها و ســرمایه داران» کابینه ترامپ باشــد که
متهم شده اند به دلیل منافع اقتصادی یا ارتباطات احتمالی
با برخی از متنفذان سیاسی در مسکو ،تحت تاثیر و زیر سایه
نفوذ انها قرار دارند .فلین یکی از برجســته ترین این افراد
است و در این حوزه می توان به «رکس تیلرسون» وزیر امور
خارجه امریکا نیز اشاره کرد که ســابقه دوستی و همکاری
بلند مدتی با دولت روسیه و شخص والدیمیر پوتین دارد.
.3پیــروزی فــردی چــون ترامــپ در انتخابــات
ریاست جمهوری امریکا یک رویداد به غایت دلخواه برای
دولتمردان مســکو است .ریاســت جمهوری فردی چو
ن
ترامپ در امریکا ،حتی اگر برنامه ریزی دستگاه اطالعاتی
روسیه نباشــد ،باتوجه به دیدگاه های خاص رئیس جمهور
جدید امریکا درباره مسائل داخلی و سیاست خارجی امریکا
برای مسکو یک امتیاز و موهبت است.
نتیجه
ترامپ دولتمردی است که به رغم همه روسای جمهور
پیشین امریکا شعار اولویت مسائل داخلی امریکا را داده و
به نظر می رســد از ماجراجویی خارجی و احساس رقابت و
خصومت با روسیه از حساسیت کمتری برخوردار باشد .او
بارها گفته که دوران هزینه کــردن از اقتصاد امریکا برای
ماجراجویی های بین المللی و حمایت از متحدان ســنتی
امریکا در مناطق مختلف دنیا به سر امده است .او رویکردی
غیر ایدئولوژیک دارد و کمتر واژه هایی چون «جهان ازاد»
و «لیبرالیسم جهانی» را بر زبان می راند و در عوض بیشتر
و بیشــتر بر بهبود کیفیت زندگی مردم امریکا ،بازگرداندن
عظمت از دســت رفته به مردم امریکا« ،محدود کردن و
حصار کشیدن به دور امریکا» و«مقابله با ناامنی های داخلی
ناشی از ورود مهاجران» تاکید دارد .این نکته خود می تواند
ادرس غلطی برای این تصور باشــد که امریکا به ســمت
«انزواطلبی» حرکــت می نماید .اما انچــه از واقعیت امر
ی ترامپ به شدت بین الملل گراست ولی
پیداست ،امریکا
این بار نه با هزینه کرد خودش بلکه با هزینه متحدان ایاالت
متحده .حتی از ســوی دیگر نمی توان در دوره نئوکان ها
(نو محافظه کاران) کــه بزرگ ترین سودای شــان برتری
امریکا و ســاخت جهانی تک قطبی اســت ،انتظار اتخاذ
سیاست انزواطلبی را داشته باشیم.
به نظر می رســد مایکل فلین ،قربانی شــده است تا
بدین ترتیب ،نقطه پایانی بر اتهامات جدی که در خصوص
ارتباط با روسیه ،متوجه خو د ترامپ بوده گذاشته شود؛ اما
ظاهرا رسانه های جریان اصلی امریکا مانند سی ان ان ،این
را نه یک پایان ،بلکه نقطه عطفی برای پیگیری شــدیدتر
ت ترامپ می دانند .حاال این ایده به طور جدی مطرح
اتهاما
شده است که امکان ندارد فلین بدون درخواست یا دستور
ترامپ ،با سفیر روســیه در تماس بوده باشد .ممکن است
توفان های شدید تری در راه باشد .همچنین نباید از یاد برد
که سیاست دولت امریکا چه با حضور فلین و چه بدون ان
ضد ایرانی بوده و هست اما این اســتعفا برای ایران خوب
است ،زیرا فلین شخصی به شدت ضد ایرانی است و ادبیات
بسیار تندی نسبت به ایران دارد.
تناقض در اغاز راه
ترامپ و اختالف نظر با وزرایش
محمدنیما اشکانی
روزنامه نکار
به طور قطــع ،اغاز بــه کار دونالد ترامــپ هیچ وجه
اشتراکی با انچه تاریخ امریکا تاکنون نشان داده ،ندارد.
رفتار رئیس جمهوری جدید مثل اظهارات تکان دهنده اش
دربــاره روابــط اینده با روســیه یــا موسســات اقتصادی
المانی ،ناتو ،اروپا ،چین یا مکزیک و موارد بســیار دیگر،
پرســش های بی شــماری برمی انگیزد .وزیران او که در
ایاالت متحده «دستیار» ( )Secretaryنامیده می شوند
یا مدیــران دســتگاه های درجــه یک ماننــد «اژانس
اطالعات مرکزی» (ســیا) ،در نشســت های سنا برای
تائید قانونی انتصاب شان ،به شــیوه ای رودررو با مواضع
اظهارشده رئیس جمهوری در تناقض است.
سیاست تبعیض امیز نسبت به مسلمانان
پرونده ایران
مثلث | شماره 347
با انکــه ترامــپ ،مانند وزیرانــش ،درمورد
دو پرونــده خیلــی داغ خاورمیانــه چندان به
روشــنی ســخن نگفته اند ،بازهم اختالفاتی
ژرف وجود دارد .نخست درمورد ایران :ترامپ
درطول کارزار انتخاباتــی بارها تکرار کرد که قصد
دارد توافــق هســته ای بــا ایــران را «لغو» یا
«از نو مذاکــره» کند زیــرا ان را «بدترین»
توافق هایــی می داند که تاکنون کشــورش
امض ا کرده است .جیمز متیس ،هنگام حضور در
سنا اعالم کرد« :توافق درباره کنترل سالح [اتمی] ناقص
بوده و یک توافق دوستانه نیست .اما هنگامی که ایاالت
متحده تعهدی می کند ،ما باید به ان پایبند باشــیم و با
گفتارها
نخستین کسی که در برابر ســناتورها حضور یافت،
جف سســیونز ،پیشــنهاد شــده برای وزارت دادگستری
(دادســتان کل) بــود کــه مشــمول قاعــده تناقــض با
مواضــع رئیس جمهوری شــد .دونالــد ترامــپ در طول
کارزار انتخاباتــی خــود گفته بود کــه در نظــر دارد ورود
مســلمانان به امریــکا را ممنوع کرده و برای مســلمانانی
کــه در امریــکا زندگی می کننــد یک «بانــک اطالعاتی
خاص» ایجــاد کند و با کارامدی بیشــتر علیه تروریســم
مبارزه کند .سســیونز که نماینده نمونــه منتخبان جنوب
و وارث عصر جداســازی نژادی اســت ،در ســنا گفت که
«از این تفکر کــه ورود مســلمانان به عنــوان یک گروه
مذهبی ،به ایاالت متحده منع شــود حمایــت نمی کند»
و «درمــورد تشــکیل بانــک اطالعاتــی خــاص بــرای
مسلمانان نظر مساعد ندارد» .باید گفت که پیشنهادهای
ترامپ حتــی در حــزب جمهوریخواه ایجاد شــوک کرده
و دیک چنــی( ،معاون اســبق ریاســت جمهوری) انها را
«ضد امریکایی» دانسته بود.
سسیونز به عنوان شــخصیتی بسیار جدال برانگیز –
که در ١٥سال گذشته در همه مبارزات علیه قانونی سازی
مهاجــران غیرقانونــی که شــمار انها در ایــاالت متحده
5/11میلیون تن است شرکت داشــته -نیاز داشت که به
سنا اطمینان خاطر بدهد .وزیر وزارت امور خارجه ،رکس
تیلرسون نیز گفته که مخالف برقراری سیاست تبعیض امیز
نسبت به مسلمانان است.
ژنرال جان کلی ،که در ٢٠
ژانویه تایید سنا را برای سمت وزیر
امنیت داخلی به دســت اورد ،هم اظهار کرده « :تشکیل
هرگونه بانک اطالعاتی خاص برمبنای قومیت یا مذهب را
رد می کنم » .او با طرح مساله دیواری ک ه ترامپ می خواهد
در طول مرز با مکزیک بسازد ،تصریح کرده« :نفس وجود
یک مانع فیزیکی کارســاز نخواهد بود» و اشاره کرده که
مهاجرت غیرقانونی بیش از هرچیز مســاله ای سیاســی
اســت .در این حیــن ،ترامــپ در کنفرانــس مطبوعاتی
تکرار می کرد کــه نه تنها دیوار عظیم را خواهد ســاخت،
بلکه حکومــت مکزیک را نیز وادار بــه پرداخت بهای ان
خواهد کرد.
نمی توان گفت که سسیونز پس از نشستن برمسند
مقام خود بانک اطالعاتی خاص برای مسلمانان امریکا،
چنان کــه بیگانه ســتیزترین گروه ها در امریکا خواســتار
ان هســتند ،ایجاد نخواهد کــرد .امــا تناقض هایی بین
گفته های او در ســنا و انچه ترامپ گفته در زمینه سیاست
بین المللــی وجود دارد .ایــن تناقض ها می تواند نشــانه
اختالف دیدگاه خیلی عمیق در دســتگاه مدیریتی جدید
امریکا باشد.
19
گفتارها
متحدان خود همسویی کنیم » .مایک پمپئو ،که در زمان
امضای توافق در ســال ٢٠١٥به عنــوان نماینده مجلس
به طور فعال با ان مخالفت کرده بود ،لغو ان را رد می کند و
می گوید که سیای تحت فرمان او اجرای ان را «به صورت
کامال درست و هدفمند» زیرنظر خواهد گرفت.
ی ترامپ
صداهای بسیاری در ایاالت متحده در اردو
برخاســته که ترامپ را به تدبیــر درباره پرونده هســته ای
ایران فرا می خواننــد .باب کورکــر جمهوریخواه و رئیس
کمیسیون روابط خارجی ســنا که پیش از امضای توافق
به شــدت علیه ان فعالیت کــرده بود ،اکنون بــا قاطعیت
می گوید که «توافق پاره نخواهد شد ».رکس تیلرسون،
وزیر امورخارجه که در ماه مارس ،٢٠١٦از اینکه شــرکت
«اکســون موبیل» مانند رقیبان توتال و شل ،از امتیازات
درنظرگرفته شــده در توافق برخوردار نیســت ابراز تاسف
کرده بود ،هرگز یک هوادار سرســخت سیاســت تحریم
نبوده اســت .خود ترامپ هم اخیرا نشــانه هایی بروز داده
که از زیر سوال بردن اصل توافق پرهیز خواهد کرد .او در
١٦ژانویه به روزنامه های تایمــز و بیلد گفت« :من درباره
انچــه درمــورد توافق بــا ایــران خواهم کرد پیشــگویی
نمی کنم».
بنیامیــن نتانیاهو ،نخســت وزیر اســرائیل که جز و
نخســتین دیدارکننــدگان ترامپ در کاخ ســفید بــود ،به
نوبه خود در ماه گذشته گفته « :دســت کم ٥ایده» برای
عرضه به ترامپ در ســر دارد تا توافق هســته ای تخریب
گردد ،بدون انکه رسما زیر پا گذاشــته شود .با این حال،
در حلقه هــای اطالعاتی رژیم صهیونیســتی (که پیش از
توافق با هرگونه عملیات نظامی علیه تهران مخالف بودند)
نگرانی هایی نمایان می شود.
سفارت امریکا در بیت المقدس اشغالی
گفتارها
20
مثلث | شماره 347
موضوع دومی که در واشــنگتن مطرح است ،تعهد
دونال د ترامپ به انتقال سفارت امریکا در اسرائیل از تل اویو
به بیت المقدس اســت .در کارزار انتخاباتی ،ترامپ قویا
خود را در این مورد متعهد کرد .با این حال ،درمصاحبه اخیر
با روزنامه های تایمز و بیلــد ،او از تایید این امر خودداری
کرد« :من در این مورد اظهارنظر تــازه ای نمی کنم .باید
ببینیم چه می شــود ».در این حین ،هنگام انتصاب دیوید
فریدمن ،ســفیر جدید امریکا در اسرائیل که وکیل ترامپ
بوده و از مســئوالن مالی محافل مذهبی صهیونیستی در
مناطق اشغالی است ،در اطالعیه ای رسمی گفته« :شتاب
داردم که در سفارت امریکا واقع در پایتخت ابدی اسرائیل
یعنــی بیت المقدس بــه فعالیــت بپــردازدم ».می دانیم
که بــاراک اوباما ،در اخریــن کنفرانــس مطبوعاتی خود
درباره مساله بیت المقدس به جانشــین خود هشدار داد:
«هنگامی که اقدامات ناگهانی و یکجانبه ای انجام شود
که به مسائل و حساسیت های اصلی طرفین مربوط باشد،
می تواند وضعیتی انفجاری به وجود اورد».
از هم اکنون ،رهبران رژیم صهیونیستی هم درمورد
رفتاری که باید در پیش گرفته شــود اختالف نظر دارند.
نفتالــی بنت ،رهبر حــزب کانون یهود که نماینده راســت
افراطی مذهبی و هوادار تداوم اشغال گری است ،درنظر
دارد به ســرعت الیحــه ای قانونــی برای الحــاق «معل
ادومین» ،بزرگ ترین منطقه اشغالی در کرانه باختری رود
اردن به مجلس ارائه کند .اما بنیامین نتانیاهو رئیس دولت
و اویگدور لیبرمــن وزیر دفاع و رهبر حزب اســرائیل خانه
ماست ،با این کار مخالف و معتقدند که یک قانون رسمی
به کل برنامه اشغالگری لطمه خواهد زد.
اگر چنین شــود و اگــر ترامپ مواضع اعالم شــده
توسط متیس و تیلرســون را بپذیرد ،مساله انتقال سفارت
امریکا از تل اویو به قدس اشــغالی منتفی است .این امر
به رغم نارضایتی اکثریت و جناح راســت هوادار اشغال در
اسرائیل خواهد بود که شایعه ان هم اکنون وجود دارد .در
این میان ،کسی نمی داند که ترامپ درمورد مساله انتقال
سفارت ،چه موضعی خواهد گرفت.
هیچ کس نمی خواهد خطر پیشگویی درمورد مسائل
متعدد بین المللــی که او پیش تر اعالم کــرده و با مواضع
ســنتی امریکا تفاوت دارد را بپذیرد .ترامپ برای تشکیل
گروه خود ،چنان که شــان اسپایســر اعالم کرده «افراد
را برحســب مقام و تخصص شــان برگزیده و نــه برمبنای
توانایی شان برای تطبیق با مواضع خود» .اما در نهایت،
هریک از این افراد می بایست از دستور رو ز ترامپ و دیدگاه
او تبعیت نماید .به عبارت دیگر ،رئیس تصمیم می گیرد و
انها یا اطاعت می کنند یا کنار می روند .این وضع می تواند
شگفتی هایی بزرگ پدید اورد.
ائتالف
خصمانه
همصدایی ترامپ
ترزا می و حکام عرب
احمد مرجانی نژاد
مترجم و پژوهشگر امور بین الملل
انقالب اسالمی مردم ایران ،بیش از سه دهه است
که همچنان به جرم دفاع از حق علیــه باطل ،در محکمه
سرمایه پرســتان ،به تهدیــد و تحدید محکوم اســت .اما
به رغم کاربردهای زر ،زور و تزویر ،به الطاف خالق و اراده
خلقهای مسلمان ،مهار نظام جمهوری اسالمی ایران،
بسان «اب در هاون کوبیدن» شده است.
واقعیــت نامطلــوب دور جدیــد پیــروزی حاکمیت
راســت های افراطی در غــرب ،موجبــات نگرانی بخش
وسیعی از نهادهای حقوق بشری را در سطح جهانی در پی
دارد .با قدرت رسی دو شــخصیت نژادپرست و افراطی در
امریکا و انگلســتان یعنی «دونالد ترامپ» رئیس جمهور
امریکا و « ترزا می» نخســت وزیر بریتانیا ،افکار عمومی
جهانی با التهاب تهدیدات احتمالی تصمیمات نابخردانه
انان مواجه شــده اســت .البته بخــش بزرگــی از اعمال
نســنجیده و ضدیت مذکور را می توان در قالــب مقابله با
نظام جمهوری اسالمی ایران تفســیر کرد .چنانچه « ترزا
مــی» در اذر مــاه ســال ،۱۳۹۵در بحرین و در نشســت
شورای همکاری خلیج فارس تاکید کرد« :بریتانیا نسبت
به تهدیدی که ایران برای خلیج فارس و خاورمیانه ایجاد
می کند ،هوشــیار بوده و کامال به همکاری استراتژیک با
کشــورهای حوزه خلیج فارس و هماهنگی جهت مقابله با
تهدید تهران پایبند است».
هم چنین وی در جریان ســفر به امریــکا و دیدار با
« دونالد ترامپ» ( ۸بهمن )۱۳۹۵طی سخنرانی در شهر
فیالدلفیا و در جمع جمهوریخواهان ،بخشــی از سخنان
خود را به مسائل منطقه اسیای غربی موسوم به خاورمیانه
اختصاص داد و ابراز کرد« :ما باید طی بهره مندی از همه
ابزارهای دیپلماتیک مان بــرای نابودی داعش و تروریزم
استفاده کنیم ،منتها پیشرفت در موضوع مذکور ،به انجام
یکی دیگــر از مهم ترین اولویت های انگلســتان یعنی به
کاهش نفوذ بدخیم ایــران در خاورمیانــه ،کمک خواهد
کرد .مقابله بــا اقدامــات تهاجمی که ایران در راســتای
افزایش نفوذ خود از تهران تــا مدیترانه صورت می دهد،
جزو اولویت های بریتانیا اســت و با سایر متحدان خود در
خلیج فارس در این زمینه همــکاری و هماهنگی خواهیم
داشت».
ابراز مطالب و اعالم مواضع این چنینی و نیز سخنان
و اقدامات خصمانــه « ترامپ» و تیــم او علیه جمهوری
اسالمی ایران ،نشــانگر ان اســت که انان قصد دارند در
گفتارها
مثلث | شماره 347
سخنان مشــاور ارشــد امور خاورمیانه ای
«ترامــپ» را نمی توان بدیع یــا پدیده ای
جدید دانست ،زیرا از بدو پیروزی انقالب
اســامی ایــران ،بــه صــورت پنهانــی و
غیررســمی محور ضد ایرانــی در منطقه با
مســاعدت مخالفان نظام ایران و حمایت
دولت امریکا وجود داشته است
گفتارها
اینده نزدیک ،تهران را تحت فشــار ها و غرض ورزی های
مضاعف قرار دهند .رژیم ال ســعود نیز طی سال جاری با
تالش و فعالیت های گســترده ای در پی ایجاد انسجامی
دامنه دار در میان برخی دول عربی برای مقابله با هژمونی
جمهــوری اســامی ایــران در منطقــه اســت .مواضع
ضد ایرانــی« دونالــد ترامــپ» و «ترزا مــی» ،امیدهای
برخی حاکمــان عربی را بــرای کنترل قــدرت روز افزون
جمهوری اسالمی ایران بیشــتر کرده است .در این راستا
«ولید فارس» مشاور ارشــد امور خاورمیانه ای « ترامپ »
در ســخنانی بدین موضوع اشــاره کرد و گفت« :در صدد
هســتیم تا برای مقابله با تهدیدات ایــران ،جبهه ای را با
همکاری کشورهای عربی ایجاد نماییم».
در نگاهــی تحلیلی ،ســخنان مشــاور ارشــد امور
خاورمیانــه ای «ترامــپ» را نمی توان بدیع یــا پدیده ای
جدید دانست ،زیرا از بدو پیروزی انقالب اسالمی ایران،
به صورت پنهانی و غیررسمی محور ضد ایرانی در منطقه با
مساعدت مخالفان نظام ایران و حمایت دولت امریکا وجود
داشته است .اما نکته مهم در شرایط کنونی این است که
هیچ گاه مواضع به شکل رسمی و اشــکار ابراز نشده بود.
اما اینک برخی از حکام مرتجع با دریافت پیام مشاور ارشد
تیم « ترامپ» به سرعت عملگرا شده اند .چنانچه « خالد
بن احمد ال خلیفه» وزیر امــور خارجه بحرین ،در اقدامی
نسنجیده و شتاب زده ،با اشاره به تهدیدات امنیتی از جانب
مرزهای عراق -ســوریه -یمن ،برای کشــورهای شورای
همکاری خلیج فارس ،ایران را به عنوان نخســتین تهدید
امنیتی برای این کشــورها ابراز کرد و برای اولین بار لزوم
تشکیل و فعال سازی « کمیته دائمی علیه ایران » را مورد
تاکید قرار داد و گفت « :کمیته دائمی مذکور تحت عنوان
«مداخله ایران در کشــورهای عربــی» در اتحادیه عرب
که بحرین -مصر -امارات -عربستان سعودی نیز عضو ان
هستند ،تشکیل خواهد گردید ،ضمن انکه تشکیل دفتر
منطقه ای « ناتو » در کویت ،نیز بخشی از اهداف کمیته
دائمی و در راستای مقابله با تهدیدات ایران است».
در حالی کــه افزایش قــدرت روزافــزون جمهوری
ل
اسالمی ایران در منطقه غرب اســیا ،به ویژه پس از سا
۲۰۱۰به بعد ،شــرایط جاری به گونه ای رقم خورده است
که اغلب کارشناســان و تحلیلگران به این درک رسیده اند
که ایران در منطقه به نیرویی اثرگذار تبدیل شده و در حال
گســترش عمق راهبردی ،کمربند نفوذی ،خود از تهران
تا کرانه های مدیترانه اســت .از این روی نه تنها توجهات
به این مساله معطوف شده است ،بلکه با رصد کنش های
سیاسی کشورهای عرب حاشــیه خلیج فارس و نیز برخی
از کشــورهای غربی همانند امریکا -انگلستان – فرانسه،
می توان پیش فرض ارائه سناریوی شکل گیری جبهه ای
اشــکار از نیروها ی مذکور منطقــه ای و بین المللی برای
رویارویی مستقیم با ایران را مطرح کرد .البته ریشه اصلی
و بنیاد ین محوربنــدی جدید را می تــوان در ارتقا ی ثبات
نظام و اســتمرار قدرت ایران در ســطح منطقه تلقی کرد.
انچه حتی رســانه ها و مراکز تحقیقاتی غربی بدان اذعان
داشــته اند ،قدرت نظامی و سیاســی روزافزون جمهوری
اسالمی ایران است که در شرایط کنونی تهران را در میان
یکی از بزرگ تریــن قدرت های جهانی قرار داده اســت.
به اســتناد گزارشــی که اخیرا از ســوی پایگاه «امریکن
اینترست» منتشر شــده ،از ایران به عنوان یکی از هشت
کشــور برتر جهان (امریکا -چین -ژاپن -روســیه -المان-
هند – ایران -رژیم اشغالگر قدس) در سال ۲۰۱۷نام برده
شده است .مســلما این موضوع موجبات نگرانی شدیدی
بین دشــمنان ایران در ســطح منطقه و فرامنطقه را ایجاد
کرده اســت ،به گونه ای که اینــک حاکمیت های امریکا
– انگلســتان – حکومت جعلی و اشــغالگر صهیونیستی-
رژیم های مســتبد عربی حوزه خلیج فارس ،به طور صریح
و جدی ،طراح و مجری اصلی رویکرد متخاصمانه نسبت
به ایران شده اند .طی روز های اتی ناوگانی از کشتی های
جنگی سه کشــور امریکا -انگلســتان -فرانسه ،به رهبری
نیروی دریایی ســلطنتی بریتانیا در اب هــای خلیج فارس
مانور نظامی مشــترک برگزار خواهند کرد .این مانور یک
«مواجهه شبیه سازی شده با ایران» در خلیج فارس است.
مانــور نظامی مذکور کــه تحت عنو ان «تمرین ســه گانه
متحد» برگزار خواهد شد ،شــامل ناوشکن های :اچ .ام .
اس .اوشــن -Lیو .اس .اس .هاپــر – یــو .اس .اس -12
اف .اس فوربین ،می شوند .انگلســتان هدف از برگزاری
این مانور را نمایش «قوه بازدارندگی و تضمین امنیت»در
منطقه ذکر کرده اســت .در جریان این مانور ،قرار اســت
ناوگان نظامی این سه کشور در عملیاتی مشترک به تمرین
نابودکردن جنگنده ها ،کشــتی ها و پایگاه های موشــکی
ســاحلی ایران بپردازند .دریــادار « لرد وســت» ،رئیس
ســابق نیروهای دریایی بریتانیا درخصــوص این مانور به
پایگاه خبری «میدل ایســت ای» گفت« :زمان برگزاری
ان ،نگران کننده اســت و فرماندهان ارتش از باالگرفتن
تنش ها در منطقه پس از قدرت گرفتن «ترامپ» به خوبی
اگاه هســتند .اگرچه این مانور از مدتی پیش برنامه ریزی
شده است ،اما نخســتین بار خواهد بود که دولت «دونالد
ترامپ» همراه با بریتانیا و فرانســه ،ناوگان نظامی بزرگی
از نیروهای دریایی خود را به خلیــج فارس اعزام می کند.
تعدادی از کشــتی های حاضــر در این مانــور پیش تر با
نیروهای دریایی ایران درگیر شده بودند».
21
گفتارها
جریان راست میانه فرانسه به کدام سو می رود؟
گفتارها
22
مثلث | شماره 347
دردسرهای بی پایان فیون
فرانسوا فیون نامزد جریان راست میانه در انتخابات
ریاست جمهوری فرانسه ،تا حدود دو ماه قبل اقبال زیادی
جهت پیروزی در رقابت های انتخاباتی این کشور داشت.
حتی بسیاری از تحلیلگران معتقد بودند که فیون قطعا در
دور اول رقابت های انتخاباتی فرانســه بــه همراه لوپن به
دور دوم راه می یابــد و در دور دوم نیز در برابــر لوپن پیروز
خواهد شــد .با این حال به نظر می رســد فیون باید بسیار
زودتر از انچه فکر می کرد با ســودای حضور در کاخ الیزه
وداع کند! هم اکنــون فیون دیگر اقبالی بــرای حضور در
کاخ الیزه ندارد و حتی ممکن است قبل از اغاز رقابت های
انتخابات ریاست جمهوری سال 2017فرانسه از حضور در
این رقابت ها انصراف دهد.
فراتر از ان ،حتی اگر فیون در رقابت های انتخابات
ریاســت جمهوری فرانســه شــرکت کند ،در برابر دو رقیب
اصلی خود یعنی لوپن و ماکرون شانسی ندارد .هم اکنون
فیون در نظرســنجی ها بســیار افت کرده است .حواشی
مالی مطرح شــده در خصوص فیون و خانواده اش به این
روند کمک کرده اســت .بی دلیل نیســت که تحلیلگران
مســائل فرانســه دیگر از فیون به عنوان فردی که در دور
اول رقابت های انتخابات ریاســت جمهوری فرانسه پیروز
شود یاد نمی کنند.
این روزها فیون در مقابل هجمه های موجود نتوانسته
است اقدام قابل توجهی نشان دهد .هر روز پرونده فیون به
صورتی جدی تر از سوی رسانه ها و منابع فرانسوی مفتوح
می شود .این بهترین خبر ممکن برای مارین لوپن است زیرا
اگر فیون به دور دوم رقابت های انتخابات ریاست جمهوری
فرانسه راه پیدا کند ،شانس پیروزی لوپن در مقابل وی اندک
خواهد بود .با این حال اگر ماکرون به دوور دوم رقابت های
انتخاباتی راه پیدا کند ،لوپن قدرت مانور بیشتری در مقابل
وی خواهد داشت .در هر حال ،تاریخ مصرف سیاسی فیون
در حال تمام شــدن است .او شاید ناچار شــود در اینده ای
نزدیک مانند نیکوال سارکوزی رئیس جمهور سابق فرانسه از
عالم سیاست خداحافظی کند .تصمیمی که اتخاذ ان برای
فیون بسیار سخت خواهد بود.
در این خصوص روزنامه ژورنال دو دیمانش به نقل از
منابع اگاه نوشته است که دادســتان مالی فرانسه احتماال
قصد دارد روند قضایــی جدی تری را در پرونــده مربوط به
رســوایی مالی و شــغلی پنلوپه همســر بریتانیایی فرانسوا
فیون ،نامزد محافظه کاران در انتخابات ریاست جمهوری
فرانسه ،اتخاذ کند .البته سخنگوی دادستان مالی فرانسه
تاکید کرده است که هنوز هیچ تصمیمی نهایی نشده است.
فیون اخیرا در مصاحبه با همین روزنامه فرانســوی ضمن
مخالفت با کناره گیری از رقابت های انتخاباتی ،تاکید کرد:
«کناره گیری من از رقابت های ریاست جمهوری ،فرانسه را
بدون نامزد قابل اعتماد تنها خواهد گذاشت و موجب بحران
سیاسی خواهد شد ».وی در این مصاحبه تایید کرده است
که قصد دارد به رغم رســوایی شــغلی و مالی همسرش در
رقابت های انتخاباتی حضور داشته باشد.
فیــون در این خصــوص تاکید کرده اســت« :خطر
ناشی از حزب جبهه ملی و این ریسک که جمهوریخواهان
اکثریت پارلمان را از دســت بدهند ،منجر شــده است من
تا پایان راه را بروم .تصمیم گیری اســان نبوده اســت...
بی شــک شــرایط را ارزیابی کــردم .همان گونــه که ذکر
شد ،فیون که در نظرســنجی های اولیه پیشتاز انتخابات
ریاست جمهوری فرانسه بود ،با افشای رسوایی استخدام
همسرش به عنوان مشــاور و دســتیار پارلمانی و پرداخت
800هزار یورو دستمزد به وی ،با چالش جدی روبه رو شده
و میزان محبوبیتش با افت شــدیدی همراه بوده اســت.
فیون طی ســال های 2005تــا 2007نیــز دو فرزندش را
به عنوان دســتیار اســتخدام کرده و به انهــا 84هزار یورو
دستمزد داده است.
خبــر دیگــر در خصــوص تحــوالت فرانســه ،بــه
قراردادهای نظامی اخیر این کشــور و المان باز می گردد.
اتحاد نظامی فرانسه و المان در برهه زمانی فعلی می تواند
پیام هــای متعددی داشــته باشــد .ایــن اتحاد درســت
در برهه ای صورت می گیرد که نسبت جدید ایاالت متحده
امریکا و ناتو مشــخص نیســت .به عبارت بهتــر ،ترامپ
در صدد کمرنگ تر کردن نقــش اروپا در تامین امنیت خود
است .منابع اگاه وزارت دفاع المان تاکید کرده اند که این
کشور طی هفته جاری قرارداد مشترکی را برای بهره برداری
از ناوگان هواپیماهای ترابری ســی 130با فرانســه منعقد
خواهد کرد و به ناوگانی به رهبــری هلند برای بهره برداری
از هواپیماهــای سوخت رســان ایربــاس ای 330خواهد
پیوست .این قراردادها به همراه قراردادهای مشابه نظامی
با نروژ ،رومانی و جمهوری چک نشانگر تمایل برلین برای
گسترش همکاری های دفاعی با سایر کشورهای اروپایی
است .بدیهی است که انعقاد این قرار دادها ،انهم در استانه
برگزاری نشســت سران ناتو که قرار اســت با حضور دونال د
ترامپ صورت گیرد تصادفی نیست!
چنانچه منابع اگاه اعــام کرده اند ،این قراردادها در
شرایطی اســت که المان و ســایر اعضای ناتو تحت فشار
زیادی از سوی امریکا قرار گرفته اند تا هزینه های نظامی
خود را افزایش دهند و به هدف تعیین شده یعنی اختصاص
2درصد تولید ناخالص داخلی به هزینه های دفاعی دست
ص ترامپ
یابند .هم اکنون باتوجه به موضع گیری های خا
در خصوص ناتو ،اعضای اروپایی پیمان اتالنتیک شمالی
رویکرد محتاطانه ای در قبال رفتارهای احتمالی واشنگتن
دارند .به رغم چالش های فکری که در دوران جنگ ســرد
و در راســتای تقویت نظریــه «اروپا برای اروپــا» به وقوع
پیوست ،سیاستمداران امریکایی همچنان در صدد تقویت
اتالنتیک گرایی در سیاست خارجی خود هستند.
پس از وقوع جنگ سرد نیز برخی کشورهای اروپایی
سعی کردند ســازمان همکاری های اروپا را جایگزین ناتو
کرده و از این طریق نقش افرینی امریکا در حفظ امنیت اروپا
را کمرنگ نمایند .با این حال مقامات امریکایی در صددند
به هر نحو ممکن امنیت اروپا را وابسته به خود قلمداد کنند.
امریکا در دوران ریاســت جمهوری ترامپ نیز نسبت
به اتالنتیسیســم پایبند خواهــد ماند .اتفاقــا تفکر اصلی
ترامپ ،پررنگ تر کــردن نقش امریکا در ناتو (نســبت به
دیگــر بازیگــران اروپایی) اســت .ترامپ در صدد اســت
جایگاه کشورهای اروپایی را هم در ساختار تصمیم گیری
و هم در قبال گسترش حضور نظامی امریکا در اروپا و....
تنزل دهد .هم اکنون دو کشــور المان و فرانسه به عنوان
دو متحد سنتی در سیاســت خارجی خود ،در صددند مانع
از تحقق این مساله (تبلور مطلق اتالنتیسیسم در سیاست
خارجی امریکا) شــوند .با این حال در ایــن خصوص باید
به نقش ســنتی انگلیس نیز توجه داشت .انگلیس در این
معادله همواره به سود منافع امریکا و پررنگ تر شدن تفکر
اتالنتیک گرایی امریکایی حرکت کرده است.
طی هفته های اخیــر ،وزارت دفاع المان و فرانســه
به شــدت فعال شــده اند .انها خواســتار تقویت و تشدید
فعالیت های خود در ســاختار تاتو هســتند .اورسوال وون
درلین ،وزیر دفاع المان هفته گذشته تاکید کرده است که
درخواست امریکا برای ســهیم شدن بیشتر در هزینه های
نظامی ،کامال عادالنه و منصفانه است .بر اساس قراردادی
که المان و فرانســه امضا خواهند کرد ،المان 4تا 6فروند
هواپیمای الکهید مارتین از امریکا خریداری خواهد کرد و
انها را در اختیار عملیات مشترک با فرانسه قرار خواهد داد.
فرانسه در حال خرید 4فروند هواپیمای سی 130از الکهید
مارتین است و احتماال طی سال های اینده چند فروند دیگر
نیز خریداری خواهد کرد.
بحرانمحبوبیت
گفتارها
ایا مرکل از صدراعظمی المان کنار می رود؟
حنیف غفاری
روزنامه نگار
مثلث | شماره 347
شدیدی به سیاست هایش وارد کرده است ،به گونه ای که
زیگمار گابریل ،رئیس سابق حزب سوســیال دموکرات و
وزیر امور خارجه فعلی المان درباره به وجود امدن مبارزات
انتخاباتی مشابه مبارزات انتخابات ریاست جمهوری امریکا
در المان هشدار داده است.
اما این روزها شاهد وقوع تحولی دیگر نیز در صحنه
سیاســی المان بودیــم .ســرانجام فرانک والتر اشــتاین
مایر به عنوان رئیس جمهــور المان انتخاب شــد .اگرچه
رئیس جمهور در المان عمال پستی تشریفاتی است چرا که
صدر اعظم در این کشــور از قدرتی زیادبرخوردار است اما
حضور فردی مانند اشتاین مایر در مسند ریاست جمهوری
المان پیام های زیادی را به نظــام بین الملل مخابره کرده
است .وی فردی سوسیال دموکرات است که از اصلی ترین
منتقدان دونالد ترامپ رئیس جمهور جدید ایاالت متحده
امریکا محسوب می شود .اشــتاین مایر از محبوبیت ترین
سیاستمداران در کشور المان محسوب می شود .در صورتی
که سوســیال دموکرات ها بتوانند در انتخابات سراســری
المان پیروز شــوند و قدرت را در دســت گیرند ،شاهد نفوذ
بیشتر اشــتاین مایر در فضای سیاسی برلین خواهیم بود.
این بدترین خبر ممکن برای دونالد ترامپ است .از سوی
دیگر ،در صورتی که مارتین شــولتز رئیس سابق پارلمان
مایــر در دوران وزارت امور خارجه خــود و همچنین بعد از
کناره گیــری از این ســمت همــواره در موضع گیری های
اشــکاری انتقاد شــدیدی به ترامپ و سیاســت های وی
وارد می کرد.
وی در اظهارنظری انتقاد شدیدی به شعا ر ترامپ وارد
کرده و تاکید کرده بود که رئیس جمهــور اینده امریکا باید
بپذیرد که معماری امنیت جهانی تغییر کرده اســت و شعار
نخست امریکا پاســخ درستی به این شــرایط نیست .وی
ن ترامپ را ضد و نقیض خوانده و مناقشات
همچنین سخنا
بین المللی را تنها در صورتی قابل حل و فصل دانســت که
قدرت هایی همچون امریکا و روسیه و دیگران با یکدیگر
متحد شوند .اشتاین مایر بارها و بارها در موضع گیری های
شفاف و اشــکار مخالفت خود ب ا ترامپ و سیاست هایش را
نشان داده است.
اشــتاین مایر چندی پیش نیز در اظهارنظری تاکید
کرده بود که پــس از به قدرت رســیدن دونالــد ترامپ در
ایاالت متحــده امریکا ،نظم جهانی به پایان رســیده و به
سمت دورانی پراشــوب حرکت خواهد کرد .وی همچنین
تاکید کــرده بود که بــا روی کار امــدن دونالــد ترامپ در
امریکا ،جهان قرن بیســتم به طور قطعی و برای همیشه
به پایان رسید.
گفتارها
محبوبیت صدر اعظم سرزمین ژرمن ها همچنان در
حال کاهش است .بسیاری از شهروندان المانی معتقدند
که صدارت اعظمی مرکل بر المان دیگر کافی اســت و او
برای چهارمین دوره نباید در این مسند حضور داشته باشد.
این رویکرد سلبی به همراه نگرش منفی شهروندان المانی
نســبت به برخی سیاســت های مرکل سبب شــده است تا
اقبال شهروندان المانی نسبت به رقیب مرکل یعنی شولتز
که ســابقه ریاســت پارلمان اروپا را نیز در کارنامه خود دارد
افزایش یابد .هم اکنون انگال مرکل در راستای تصدی گری
دوباره پســت صدارت اعظمی المان بــا معضالتی جدی
مواجه است.
نظرسنجی های صورت گرفته در المان نشان دهنده
همین واقعیت اســت .بر اســاس جدیدترین نظرســنجی
موسسه «امنید» که به سفارش نشریه «بیلد» المان انجام
گرفته است ،حزب سوسیال دموکرات المان باز هم در سایه
نامزدی «مارتین شولتز» برای صدر اعظمی المان از این
حزب صعود قابل توجهی را تجربه کرد .بر این اساس حزب
سوسیال دموکرات با 3درصد صعود نسبت به هفته گذشته
32درصد اراء را کســب کرد که موفقیت امیز ترین ارزیابی
برای این حزب در 10سال گذشته بوده است .به این ترتیب
فاصله این حزب با اتحادیه احزاب متحد مسیحی مرکل به
1درصد کاهش یافته است .اتحادیه احزاب متحد مسیحی
مرکل در این نظر سنجی مانند هفته گذشته 33درصد ارای
شهروندان را به دست اورد.
هم اکنون حزب سوسیال دموکرات در دولت ائتالفی
المان حضــور دارد .با ایــن حال این حزب امیدوار اســت
که بتواند با پیروزی در انتخابات سراســری المان ،ضمن
ائتالف با حزب سیز و حزب چپ تشکیل دولت دهد .برخی
کارشناســان معتقدند که این بار حزب سوسیال دموکرات
شانس زیادی برای پیروزی در انتخابات و تشکیل دولت در
المان دارد ،این در حالی است که عمال قدرت طی یک دهه
اخیر در دست حزب دموکرات مسیحی و انگال مرکل بوده
است .حزب دموکرات مســیحی به کمک ائتالف احزاب
مسیحی توانسته اســت طی بیش از یک دهه اخیر حزب
سوسیال دموکرات را به چالش بکشد.
مــروری بــر وضعیت دیگــر احــزاب المانــی نیز در
برهه فعلی قابل تامل اســت .حزب چــپ 8درصد ،لیبرال
دموکرات ها 6درصد و حزب افراطی جایگزینی برای المان
هم با یک درصــد کاهش 10درصــد اراء را کســب کرد.
ســبزها نیز با یک درصد کاهش 7درصد ارای شهروندان
را به دســت اوردند .بر اســاس نتایج این نظر ســنجی اگر
شهروندان مستقیما بتوانند صدر اعظم خود را انتخاب کنند
مارتین شولتز از مرکل سبقت گرفته و در انتخاباتی مستقیم
46درصد ارای شــهروندان را کســب می کند 40 .درصد
شهروندان نیز به انگال مرکل رای خواهند داد .این بدترین
خبر ممکن برای انگال مرکل صدر اعظم المان محســوب
می شــود .بر این اســاس محبوبیت مرکل طی یک هفته
اخیر به صورتی ملموس کاهش یافته است .هفته گذشته
مرکل 41درصد و شــولتز 38درصد ارای شهروندان برای
صدر اعظمی را کسب کرده بودند .بنابراین نظرسنجی اخیر
صورت گرفته ،هشداری برای صدر اعظم سرزمین ژرمن ها
محسوب می شــود .نظر سنجی موسســه امنید در فاصله
زمانی دوم تا هشــتم فوریه از بین 1996شــهروند المانی
انجام گرفته است.
با ایــن حال شــولتز نیز بــرای تصدی گری ســمت
صدارت اعظمی المان مســیر اســانی پیش رو نــدارد .در
سایه صعود حزب سوسیال دموکرات بعد از نامزدی شولتز
بــرای صدر اعظمــی المــان انتقادهای زیــادی از طرف
سیاســتمداران احزاب متحد مســیحی علیه شولتز شکل
می گیــرد .اخیرا وزیــر دارایی المــان از حــزب دموکرات
مسیحی ،مارتین شــولتز را با ترامپ مقایسه کرده و انتقاد
اروپا به عنوان صدر اعظم جدید المان برگزیده شود ،در این
صورت نیز قدرت مانور اشتاین مایر افزایش خواهد یافت.
در مجموع ،هم اکنون اشــتاین مایر به لحاظ سیاســی در
موقعیت خوب و تعیین کننده ای قرار گرفته است.
تقابل اشــتاین مایر و ترامپ مورد توجه بســیاری از
تحلیلگــران قــرار گرفته اســت .بســیاری از تحلیلگران
رئیس جمهــور جدیــد المــان را فــردی مخالــف ترامپ
ارزیابی می کنند .نگاهــی به موضع گیری هــا و اظهارات
اشــتاین مایر قبل و بعد از انتخاب دونالد ترامپ به عنوان
رئیس جمهور جدید امریکا گواه این حقیقت است .اشتاین
23
گفتارها
نگاهی به سفر اردوغان به بحرین ،عربستان و قطر
محمد خواجوئی
تحلیلگر مسائل خاورمیانه
رجب طیب اردوغــان رئیس جمهــوری ترکیه هفته
گذشته به ســه کشــور بحرین ،عربســتان و قطر سفر و با
مقام های ارشد این کشورها درباره روابط دوجانبه و تحوالت
منطقه دیدار و گفت وگو کرد .تفاهم نامه هایی نیز که عمدتا
در حوزه اقتصــاد و تجارت بود بین مقام هــای ترکیه و این
سه کشور عربی امضا شد .مولود چاووش اوغلو وزیر امور
خارجه ،برات ال بایراک وزیر انــرژی و منابع طبیعی ،نهاد
زیبکچی وزیر اقتصاد ،فکری ایشیک وزیر دفاع و هاکان
فیدان رئیس ســازمان اطالعات ترکیه اردوغان را در این
سفر همراهی کردند.
این سفر در شرایطی انجام شــد که با روی کارامدن
دونالد ترامپ در امریــکا و تغییــر در رویکردهای داخلی و
خارجی این کشــور ،کشــورهای منطقه از جملــه ترکیه و
کشــورهای عربی حوزه خلیج فارس در تکاپو برای جبران
ناکامی سال های اخیر خود در منطقه و ارتقای موقعیت خود
هستند .پرسش این اســت انکارا چه نگاهی به کشورهای
شــورای همکاری خلیج فــارس دارد و در مقابــل انها چه
نگاهی به ترکیه دارند؟ در شــرایطی که کشــورهای عرب
حوزه خلیج فارس نسبت به تحرکات روسیه و ایران در منطقه
ابراز نگرانی می کنند ،ترکیه که بــه تازگی روابط خود با این
دو کشــور را ارتقا داده ،چگونه می تواند سیاست خود را در
تعامالت و رقابت های منطقه ای تنظیم کند؟
تحول در روابط ترکیه با شورای همکاری
گفتارها
24
مثلث | شماره 347
روابط ترکیه با کشــورهای عربی حــوزه خلیج فارس
پــس از ســال 2011و به دنبــال انقالب هــای عربــی
دستخوش نوسانات بسیار زیاد شــد .حمایت حزب حاکم
عدالــت و توســعه از جریان های اســام گرای نزدیک به
اخوان المسلمین در کشورهای عربی گرچه باعث افزایش
همکاری میان انکارا و دوحه شد اما همزمان روابط ان کشور
با عربستان سعودی و امارات متحده عربی که همواره نگران
قدرت گرفتن اخوانی ها در منطقه بوده اند ،تیره کرد .اما به
مرور و پس از باالگرفتن تنش ها در سوریه مواضع ترکیه با
عربستان و امارات به هم نزدیک شد.
سیاست پاندولی انکارا
پس از کودتــای نافرجام ترکیــه در مــرداد (ژوییه)
گذشته ،به نظر می رسد انکارا بیش از پیش به دنبال تحکیم
و گســترش روابط با کشــورهای خاورمیانه است .در مهر
(اکتبر) گذشــته نشســت عالی ترکیه با کشــورهای عضو
شورای همکاری خلیج فارس با شرکت وزیران خارجه این
کشــورها در ریاض پایتخت عربستان سعودی برگزار شد؛
نشــانی از اغاز فصل تازه در روابط انکارا با این کشــورها.
ســفر هفته پیش اردوغان به بحرین ،عربستان و قطر نیز
در راستای توســعه این روابط انجام شد .به طور کلی پس
از تجدید نظر ترکیه در روابط خود با روســیه و اسرائیل ،که
هر یک به دالیلی رو به تیرگی گراییده بود ،حدود یک سالی
است که انکارا در صدد بهبود مناسبات خود با شش کشور
شورای همکاری خلیج فارس برامده است.
نیاز متقابل ترکیه و شورای همکاری
اغــراق نیســت اگــر اقتصــاد را محــور اصلــی
همکاری های ترکیه با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس
بدانیــم .این نــگاه به ویــژه در طرف تــرک وجــود دارد.
بی ثباتی هــای سیاســی و امنیتی ماه های اخیــر در ترکیه
اقتصاد این کشور را با وضعیت شــبه بحرانی روبه رو کرده
است .لیر ترکیه یک ســوم ارزش خود را طی 10ماه اخیر
از دســت داده اســت .صندوق بین المللی پول در گزارش
خود در ابتدای ســال جاری میالدی تاکید کرد که بخش
گردشــگری در ترکیه با افت 35درصد مواجه شده است و
بدهی شــرکت ها نیز روز به روز در حال افزایش است .این
نهاد بین المللی برای ســال 2017رشد حدود 2/99درصد
را برای اقتصــاد ترکیه پیش بینی کرد .این در حالی اســت
که در سال 2009اقتصاد ترکیه رشد 10درصدی را شاهد
بود .بخش گردشگری که ساالنه 36میلیارد دالر وارد خزانه
دولت می کرد و سهم هشــت درصدی از اشتغال را به خود
اختصاص می دهد به دلیل گســترش اقدامات تروریستی
در انکارا و اســتانبول با وضعیــت بغرنجی روبه رو اســت.
طبیعی اســت که ادامه بحران اقتصادی می تواند مانع از
بلندپروازی های سیاســی اردوغان در داخل و خارج ترکیه
شود .از این رو احیای اقتصاد ترکیه برنامه مهم دولت است.
در چنین شرایطی سرمایه های موجود در کشورهای عربی
حوزه خلیج فارس می تواند جان تــازه ای به اقتصاد ترکیه
دهد .از سوی دیگر ترک ها چشــم به بازارهای کشورهای
حوزه خلیج فــارس هم دوخته اند تا کاالهــای خود را بیش
از پیش به انجا بفرســتند .این رابطه یک طرفه هم نیست
و طبیعی اســت که کشــورهای عربی نیز با سرمایه گذاری
گسترده در ترکیه منافع تجاری و اقتصادی قابل مالحظه ای
را به دست خواهند اورد.
ترکیه برای جذب ســرمایه گذاری کشورهای عربی
در کشور خود باید هزینه بدهد .مهمترین هزینه ،همراهی
با این کشورها در تحوالت سیاسی و امنیتی منطقه است.
اردوغان در دیدارهای خود با مقام های بحرین ،عربستان
و قطــر بارها بر وجــود رویکرد مشــترک بین ترکیــه و این
کشورها در مسائل منطقه ای تاکید کرد .اردوغان در دیدار
با وزیر خارجه سعودی اشکارا اعالم کرد که دو طرف درباره
تحوالت عراق ،سوریه ،بحرین و یمن دارای دیدگاه واحدی
هستند .در زمان حاضر بحران سوریه ،ترکیه و این کشورها
را به شــدت به هم نزدیک کرده است .کشــورهای عربی
حوزه خلیج فارس و در راس انها عربستان به دنبال تشدید
فشار به دولت سوریه هســتند .در این میان روی کارامدن
دولت ترامپ هم ترکیه و هم کشــورهای عربی را به تکاپو
انداخته تا به فکر تحول در روابط خود با این کشور باشند.
هیچ کدام از این کشورها از روابط خود با دولت اوباما راضی
نبوده اند .به نظر می رســد چه ترکیه و چه کشورهای عربی
حوزه خلیج فارس تصور می کنند که سیاست دولت ترامپ
تحکیم روابط با همپیمانان سنتی واشــنگتن در منطقه از
اســرائیل گرفته تا ترکیه و عربستان اســت .این کشورها
رفته رفته سیاســت خود را در جهت سیاست ترامپ تنظیم
می کنند .اردوغان در بحرین با اشاره به پیشروی های اخیر
نیروهای این کشور و گروه های همسوی ان در شهر الباب
در اســتان حلب ســوریه از ضرورت ایجــاد منطقه امن در
شمال این کشور سخن گفت .او تاکید کرد که منطقه امن
باید در امتداد شــهرهای رقه و منبج و الباب و در مساحتی
بین 4تا 5هزار کیلومتر مربع ایجاد شود .اردوغان در حالی
سخن از منطقه امن در ســوریه زد که پیش تر این مساله از
سوی ترامپ مطرح شده بود؛ برنامه ای که در صورت اجرا
می تواند وزن مخالفان مسلح در ســوریه را افزایش دهد.
کشــورهای عربی حوزه خلیج فارس به ویژه عربســتان که
ناکامی های گســترده ای در فضای منطقه ای از جمله در
ســوریه و یمن داشته از این سیاســت دفاع می کنند .البته
بعید است ایجاد منطقه امن با موافقت روسیه همراه شود.
از سوی دیگر دولت سوریه نیز این اقدام را نقض حاکمیت
خود می داند .برخالف برخی تحلیل ها که تالش ترکیه برای
بازسازی روابط با روسیه را نشانی از چرخش کامل انکارا در
سیاســت خارجی خود دانســتند اما به نظر می رسد ترک ها
به دنبال نوعی توازن در روابط خارجی خود با هدف کاهش
هزینه های احتمالی ناشی از بحران های منطقه ای و امکان
نقش افرینی بیشتر هستند .ترکیه همزمان کانال ارتباطی
خود با ایران و روســیه را که در جبهه حامیان دولت سوریه
هستند حفظ کرده اســت .به ویژه پس از مذاکرات استانه
که اساســا با محوریت این سه کشــور پیش رفت .در واقع
انکارا در تالش است در فضای جدید ناشی از روی کارامدن
دولت ترامپ ،خود را به مرکز ثقل سیاست های منطقه ای
تبدیل کند .این وضعیت باعث شده سیاست خارجی ترکیه
دست کم در کوتاه مدت و تا زمان مشخص شدن سیاست
خاورمیانه ای ترامپ ،شکل پاندولی و پرنوسان پیدا کند.
فکـر نـو
از دریچه ای دیگر
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
نومیدی امریکایی
بیم و امیدهای چامسکی
جامعه شناسی
26
مثلث | شماره 347
ساخت واقعیت اجتماعی
مــا در جهانــی زندگــی می کنیــم کــه
بنیادی ترین خصوصیاتش را علوم پایه می توانند
توضیح دهند امــا وجود پدیده هایــی که به هیچ
طریــق اشــکاری نمی تــوان انهــا را فیزیکی یا
شیمیایی دانســت موجب ســردرگمی می شود.
موقعیت های ساده بسیاری در زندگی ما وجود دارد
که پیچیدگی متافیزیکی عجیبی دارد .نمی توان
خصوصیات و ویژگی های این موقعیت را در زبان
فیزیک و شــیمی به طور کامل بیان کرد .در این
نوع اتفاقات ،حجم بــار متافیزیکی که بر دوش
می کشــیم رو به افزایــش اســت .واقعیت های
موجود در جهان را می توان به دو دســته طبیعی
و اجتماعی تقســیم کرد .تحلیل ساختار منطقی
این مجموعه (تبیین شکل گیری ،نحوه وجود و
نسبت شان با واقعیت های طبیعی) از مهم ترین
موضوعــات علــوم انســانی اســت که بایــد به
پرسش های ما پاسخ دهد .جان سرل ،فیلسوف
سرشناس امریکایی ،در کتاب «ساخت واقعیت
اجتماعی» می کوشد به این پرسش ها پاسخ دهد.
سرل با انتزاع چند عنصر کلیدی از شبکه پیچیده
حیات اجتماعــی و ارائه تحلیلــی منطقی از ان
می کوشد درکی بنیادین از امر اجتماعی به دست
دهد .نویسنده در این کتاب با زبانی ساده به بیان
استدالل ها و تحلیل های فلسفی مهم و اساسی
می پردازد که به نوعی با این مساله در پیوند است.
این اثر به تازگی از سوی انتشارات «فرهنگ نشر
نو» به فارسی منتشر شده است .استدالل اصلی
کتاب حاضر در نیمه نخســت ،یعنی فصل های
اول تا پنجم ،بیان شده است .در این فصول سرل
می کوشد نظریه ای عمومی درباره هستی شناسی
امور واقع اجتماعی و نهادهای اجتماعی عرضه
کند .پرسش اصلی در نیمه اول کتاب این است
که ما چگونــه یک واقعیــت اجتماعــی عینی را
می ســازیم؟ بــرای این منظــور کار را با بررســی
متافیزیک روابط اجتماعی معمولی اغاز می کند،
ســپس ســاخت ابتدایی امور واقــع اجتماعی را
توصیف و این ادعا را که «زبان اساســا برسازنده
واقعیت نهادی است» تبیین می کند ،به کاوش
درباره ســاختار منطقی شــکل گیری امــور واقع
نهادی می پردازد و در نهایت نظریه ای کلی درباره
ایجاد ،حفظ و شناسایی این امور ارائه می کند.
نــوام چامســکی در اســتانه نود ســالگی همچنان
می نویســد و اظهارنظر می کند ،ان هم نــه الزاما در مقام
یک زبان شناس برجسته و یک فیلسوف زبان که در قامت
یک روشــنفکر منتقد سیاســت های امریکا .چامســکی
دهه هاســت که منتقد ســرمایه داری امریکایی است و به
نقد نئولیبرالیســم می پردازد .حــاال ایاالت متحده یکی از
بحرانی تریــن دوره های خود را ســپری می کنــد .کمتر از
یک مــاه از دوره ریاســت جمهوری دونالد ترامپ می گذرد
اما در همین زمان کوتاه این سیاســتمدار پر ســر وصدا و
جنجالی نشــان داده که توانایی به هم ریختن دنیا را دارد
و می تواند با تصمیم های ناگهانی صدای همه را در اورد.
در چنین شرایطی نظر چامســکی مهم می شود؛ منتقدی
که بیش از نیم ســده اســت از نزدیک تحوالت کشورش
را رصد می کند و دل نگران سیاســت های به زعم خودش
غلط ســرمایه دارانه ان به ویژه از ســه دهه پیش است که
نئولیبرالیسم یکه تاز میدان شده است .در اوایل ماه جاری
نشــریه چپ گرای ژاکوبن به سراغ چامســکی رفته و از او
درباره اوضاع جهان و امریکا پرســیده است .بحث با نگاه
چامسکی به سوسیالیسم اغاز می شــود؛ رویکرد سیاسی
او که سال هاست از ان دفاع می کند .چامسکی می گوید:
«همچون اکثر اصطالحات گفتمان سیاسی ،سوسیالیسم
نیز معنای خود را از دســت داده اســت .سوسیالیســم در
گذشــته برای خود معنایی داشــت .اگر به عقب برگردیم،
سوسیالیسم اساسا به معنای در دست گرفتن کنترل تولید
توسط تولیدکنندگان ،حذف کار مزدی و دموکراتیزه کردن
تمامی ســپهرهای زندگی بود؛ تولیــد ،بازرگانی ،اموزش،
رسانه ،کنترل کارخانه ها توسط کارگران ،کنترل اشتراکی
جوامع و ...اینها در گذشــته به معنای سوسیالیسم بود».
با این همه چامســکی همچنان از ارمان سوسیالیسم دفاع
می کند و برنی سندرز را نماینده مناسبی برای ان می خواند.
گفت وگو با دیدگاه های چامســکی درباره مســائل روز و به
قدرت رســیدن ترامپ پایان می یابد .چامسکی واکنش به
ترامپ را منوط به جوانان می داند و می گوید« :واقعا به این
بستگی دارد که مردم ،به خصوص جوانان ،چگونه واکنش
نشان می دهند .فرصت های فراوانی وجود دارد و می توان
از انها بهره برد .نتایج به هیچ وجه ناگزیر نیستند .فقط چیزی
که وقوعش محتمل است را در نظر بگیرید .ترامپ شدیدا
پیش بینی ناپذیر اســت .او نمی داند چــه برنامه هایی دارد
اما برای مثال ،یکی از ســناریوهایی که ممکن اســت رخ
دهد این گونه است؛ بســیاری از افرادی که به ترامپ رای
دادند ،یعنی افراد طبقه کارگر ،در سال ۲۰۰۸به اوباما رای
دادند .شعارهای «امید» و «تغییر» انها را اغوا کرده بود.
انها نه امیدی دیدند و نه تغییری و سرخورده شدند .این بار
به کاندیدای دیگری رای دادند که ادعای امید و تغییر دارد
و قول انجام بسیاری از چیزهای فوق العاده را داده است.
مسلما از انجام انها بازمی ماند .پس در چند سال اینده چه
رخ می دهد؟ وقتی او از انجام وعده هایش بازمانده و همان
مردم رای دهنده دوباره ســرخورده شــده اند ،انچه بیش از
همه محتمل است این اســت که نظام قدرت همان کاری
را می کند که معموال در چنین شــرایطی انجــام می دهد؛
قربانی کردن کســانی که بیش از بقیه اســیب پذیرند .این
اتفاق بارها در تاریخ ،همراه با پیامدهای ناگواری رخ داده
و اینکه ایا این سناریو موفق می شود یا نه ،به نوع مقاومتی
برمی گردد که توسط افراد به کار گرفته می شود».
مرگ فیلسوف دوملیتی
تودوروف درگذشت
تزوتان تودوروف ،نظریه پرداز و فیلسوف فرانسوی -
بلغاری به دلیل ابتال به یک بیماری عصبی در سن ۷۷سالگی
درگذشــت .این نویسنده و فیلســوف بلغاری -فرانسوی در
سال ۱۹۳۹در صوفیه متولد شد .در دهه ۱۹۶۰برای فرار از
کمونیسمبهفرانسهمهاجرتکرد.کتاب هاومقاالتزیادی
از تودوروف باقی مانده است که اخرین مقاله وی قرار بود ماه
مارس به چاپ برسد .کتاب دیگر وی «مقاومت» در سال
۲۰۱۵شماری از شخصیت های تاریخی را بررسی می کند
که در تقالیی شخصی در راه حقوق بشر فداکاری می نمایند.
این شــخصیت ها از نلســون ماندال تــا ادوارد اســنودن را
در بر می گیرد« .تودوروف» در دهه ۱۹۷۰با اثاری که درباره
نقد ســاختارگرا به نگارش دراورد ،به شهرت رسید .در سال
۱۹۷۳کتاب «فانتزی :نقد ســاختارگرا بر یــک ژانر ادبی»
از این نویسنده منتشر شد که در ان با رویکرد ساختارگرایانه
اثاری چون «هزار و یک شــب» و «مســخ» کافــکا مورد
بررسی قرار گرفت .او در اثار بعدی خود به شخصیت های
روشنفکری همچون «ژان ژاک روسو»« ،بنژامن کنستان»
و «میخائیل باختین» پرداخت .تودوروف مدرک دکترای
خود را در پاریس کســب کــرد و به عنوان مدیــر تحقیقات
ی -ملی فرانســه برگزیده شــد .او
مرکــز پژوهش های علم
در دانشــگاه های مختلفی همچون «هاروارد»« ،ییل»،
«کلمبیا» و «کالیفرنیا» به عنوان اســتاد میهمان تدریس
می کرد .شــمار کتاب های چاپ شــده از این فیلســوف و
نظریه پرداز به ۲۱عنوان می رسد که برخی از انها «مواجهه
بابی نهایت»«،شاعرانگینثر»«،میخائیلباختین:اصول
گفت وگو»« ،در باب تنوع انسانی» و «باغ ناکامل :میراث
بشــری» هســتند .تعداد زیادی از اثار او به فارسی ترجمه
شده که از میان انها می توان به «از ادبیات تا اخالقیات»،
«ادبیات در مخاطره»« ،بوطیقای ساختارگرا» و «منطق
گفت وگوی میخائیل باختین» اشاره کرد.
حواشی درگذشت ایت الله
اسالم سیاسی
شماره جدید فرهنگ اسالمی منتشر شد
یا اسالم سنتی؟
نقد نظریه سروش
انتقاد عبدالله نصری از ایده رویای رسوالنه
دومین همایش قران و معرفت شناسی هفته گذشته
از سوی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسالمی در دانشکده
ادبیات دانشــگاه عالمه طباطبایی برگزار شــد .در اخرین
بخش از این همایش میزگردی با عنوان «معرفت وحیانی»
با حضور حجت االسالم علیرضا قائمی نیا و عبدالله نصری
برگزار شــد .در این همایش قــرار بود این دو اندیشــمند با
یکدیگر به بحث و گفت وگو بپردازند اما در نیمه های بحث
به دلیل ناهماهنگی در طرح مباحث ،این میزگرد نیمه کاره
ماند .قائمی نیا در چندین بخش از ایــن میزگرد به نصری
تذکر داد که مباحثش را در حیطــه معرفت وحیانی مطرح
کند .نصری در پاســخ گفت« :طرح این مبحث احتیاج به
زمان طوالنی و چند جلسه بحث و گفت وگو دارد ».قائمی نیا
در ابتدا گفت« :اساس تحلیل ها در معارف اسالمی به نگاه
ما به وحی بستگی دارد .درباره وحی دیدگاه های متفاوتی
وجود دارد اما یک امر مشترک بین همه این دیدگاه ها پدیده
تاریخیت است .براســاس این پدیده پیامبر به عنوان یک
فرد تاریخی مطرح می شود .انها قصد دارند این تاریخیت
را در کالم الهی هم تسری دهند ».او گفت« :ما می توانیم
دیدگاه هایی را که درباره وحی وجود دارد به دو دسته تقسیم
کنیم؛ دسته اول دیدگاه هایی که وحی را یک قرائت نبوی
از جهان می دانند .براساس این دیدگاه ها پیامبر تجربه خود
را از جهان مطرح می کند .اما در دیدگاه دســته دوم وحی
اســتعاره ای از خواب و رویا و زبان وحی یک زبان نمادین
است .در واقع تلقی انها از وحی نوعی رویاست ».اما نصری
در سخنان خود بیشتر به ارای فیلســوفان اسالمی درباره
معرفت شناسی پرداخت .او گفت« :از اندیشمندان داخلی
عبدالکریم ســروش و مجتهد شبســتری و از اندیشمندان
خارجی حامد ابوزید نظریه تجربه معنوی و رویاهای رسوالنه
را مطرح کرده اند .رسولی که ســروش از ان حرف می زند
با رســولی که خدا معرفی می کند ارتباط ندارد و فقط نوعی
اشتراک لفظی اســت .توجه به معرفت شناسی در فلسفه
غرب بســیار اهمیت دارد .اما فیلســوفان اسالمی به این
مباحث نپرداختند .یکی از فیلســوفان بزرگ مسلمان که
معرفــت را محور مباحث خــود قــرار داد ،مرحوم مطهری
است .ایشان در البه الی بحث های خود به نسبت عقل با
تقوا هم اشاره کرد ».نصری افزود« :البته عالمه جعفری
هم درباره مباحث معرفت شناســی بحث کردند اما به طور
کلی به جــز عالمــه طباطبایــی ،ایت اللــه جوادی املی،
شــهید مطهری و عالمه جعفــری فرد دیگــری به مباحث
معرفت شناســی نپرداخته اســت .حاال کار ما این اســت
که بررســی کنیم ایا معرفت شناســی فلســفه این افراد با
معرفت شناسی قرانی انها نسبت دارد یا نه و دیگر اینکه ایا
فهم این اندیشمندان از ایات قران یکی است یا با یکدیگر
اختالف دارد».
برلین 67علی ه ترامپ
کنایه و اشاره به اقای رئیس جمهور
اروپابه دنبالتامین امنیت
انرژی با ایران
مثلث | شماره 347
تاکیداعضایاروپاییگروه 5+1برحفظبرجاموادامه
همکاری با ایران در زمینه های مختلف از جمله تعامالت
اقتصادی عالوه بر ریشــه های سیاســی و تاریخی ،علل
اقتصادی هم دارد .از میان علت هــای اقتصادی یکی از
ن عوامل ،موضوع امنیت تامین انرژی اســت.
پررنگ تری
کشورهایعضواتحادیهاروپابهاضافهترکیه،نروژ،سوئیس
وکشورهایغیراروپاییحوزهبالکاندرسال ٢٠١٣میالدی
١٨تریلیونو ٧٠٠میلیاردفوتمکعبگازمصرفکرده اند.
بخشعمده ایازاینگازکهنقشیحیاتیوراهبردیبرای
کشورهای اروپایی دارد از طریق روسیه تامین می شود و به
عبارتدقیق ترروسیهبزرگترینوبی رقیب ترینتامین کننده
گاز اروپا به حساب می اید .پس از بحران اوکراین و افزایش
تنش بین روســیه با امریکا و اتحادیه اروپا ،نگرانی درباره
امنیت عرضه انرژی اروپا افزایش یافت .در چنین شرایطی
کشورهای اروپایی برای رهایی از تهدیدهای گازی مسکو
و خارج کردن خود از تنگنای انحصار خرید گاز از روســیه
نتامینگازهستند.اینجاستکهایران
به دنبالمنابعجایگزی
به عنوان دومین دارنده منابع گازی و چهارمین تولیدکننده
گاز در جهان ،گزینه ای غیرقابل چشم پوشی است .ایران
با در اختیار داشــتن 34تریلیون مترمکعب ذخایر متعارف
گاز طبیعی 18 ،درصد این ذخایر را در دنیــا در اختیار دارد
و یک ســوم ذخایر گاز اوپک را داراســت و می تواند نقش
جایگزینرابرایاتحادیهاروپابازیکند.بخشعمدهذخایر
گاز طبیعی کشور ،توسعه نیافته یا در دست توسعه هستند.
پارس جنوبی به تنهایی حــدود 40درصد ذخایر گاز طبیعی
ایران را در خود جای داده و دیگر حوزه های گازی هنوز مورد
بهره برداری قرار نگرفته اند .گاز طبیعی سهم قابل توجهی
در تامین انرژی کشــور برعهده دارد ،به طوری که بیش از
60درصد سهم سبد انرژی توسط این حامل انرژی تامین
می شود .پیش بینی می شود حجم ســاالنه گاز غنی قابل
تحویلبهشرکتملیگازایراندربرنامهششمتوسعهاز234
میلیارد متر مکعب در ســال 94به 390میلیارد متر مکعب
در ســال 1399افزایش یابد .ظرفیت پاالیش و نم زدایی
گاز طبیعی کشــور از 680میلیون متر مکعب در روز سال
1394به 1212میلیون متر مکعب در روز در سال در 1399
افزایش خواهد یافت .افزایش سهم صادرات گاز به میزان
حداقل 10درصد از تولید گاز در پایان برنامه ششم توسعه
پیش بینی شده که براساس ان حجم صادرات گاز از طریق
خط لوله از 13/1میلیارد متر مکعب در سال 94به حدود66
میلیارد متر مکعب در ســال 99افزایش می یابد .بر مبنای
برنامه های تدوین شده و پیش نویس برنامه ششم توسعه،
حجمصادراتگازطبیعیکشوراز 26/6میلیونمترمکعب
در روز ( 9/7میلیارد متر مکعب در ســال) در سال 1393با
745درصد رشد (رشد ساالنه42درصدی) به 225میلیون
متر مکعب در روز ( 82میلیارد متر مکعب در سال) در سال
2020(1399میالدی) افزایش می یابد.
جامعه شناسی
امسال در جشنواره برلین ٢٠١٧هدف اصلی ،برخورد
سیاســی با سیاست های اشــتباه ترامپ اســت که جهان
امــروز را تهدید می کند .شــب برلینالــه از روی فرش قرمز
تا مراسم گشــایش با سیاست درامیخت .شــب افتتاحیه
جشــنواره فیلم برلیــن از همــان ابتدا و پهن شــدن فرش
قرمز در دمای زیــر صفر درجه ،بــا کنایه ها و اشــاره های
سیاسی اغاز شــد؛ «کلودیا راث» ،سیاستمدار حزب سبز
و نایب رئیــس مجلس المان ،با لباســی مشــکی رنگ که
روی ان کلمه « »Unpresidentedنوشته شده بود ،پا بر
فرش قرمز گذاشت .این کلمه یاداور غلط امالیی «دونالد
ترامپ» در یکی از توئیت هایش بود که به اشــتباه به جای
« »Unprecedentedکه به معنای بی ســابقه است ،این
کلمه را نوشــته بود و رســانه ها ان را ســوژه کردند .در این
مراســم ،انکه انگلکه کمدین المانی ،سوالی از میهمانان
کرد« :برای فســتیوال اینجا هســتید یا امدید که دیگر به
کشورتان برنگردید؟» همه در پاسخ بلند خندیدند .انگلکه
ضمن خوشــامدگویی به هیات داوران ،همــه را خنداند و
موضوع بحثش ،مریل اســتریپ رئیس هیــات داوران در
سال گذشته بود .او گفت« :مریل استریپ خوب کار کرد
اما بعدش روی توئیتر فهمیدیم او را زیادی تحویل گرفته
و بزرگش کرده ایم و او در هالیوود زیادی بزرگ شده .دوباره
او را اینجا نمی اوریم ».این کمدین یک طعنه هم با اشاره
به موفقیت فیلم «تونی اردمان» نیز زد« :این فیلم درباره
یک مرد مســن اســت که یک مدل موی عجیب و رابطه
پردردســری هم با دخترش دارد؛ دقیقا مثــل انچه امریکا
دوست دارد ».مونیکا گروترز مسئول فرهنگ و رسانه المانی
و میشل مولر شهردار برلین ،با حاضران درباره صنعت داخلی
فیلم صحبت کردند .گروترز با نقل قولی از جان اف کندی،
رئیس جمهوری اســبق امریکا ،مبنی بــر اینکه «ایش بین
برلینر» (من برلینی هســتم) به میهمانان خارجی خوشامد
گفت و گفت که برلین همیشــه به یاد کندی هســت .مولر
در ســخنانش چنین گفت« :پس از سقوط دیوار برلین ،ما
گفتیم دیگر هرگز اجازه نمی دهیم تا دیواری مردمان را از هم
جدا کند .منظور ما این است که هرگز نباید این اتفاق دوباره
بیفتد .برنامه جشنواره نیز با انتخابی که در میان اثار خارجی
شــده بود ،اجازه می داد مســائل سیاســی موردتوجه قرار
بگیرد .بسیاری از این اثار نشان دهنده اوارگی مردم و ظهور
افراط گرایی جناحراست است».فیلمافتتاحیهشبنخست
برلین با عنوان «جانگو» نیز درامی فرانسوی ،ساخته اتیین
کومار ،درباره اهنگساز و گیتاریست جانگو راینهارد به عنوان
یک اقلیت بود که مجبور شد در دوران اشغال کشورش از
سوی نازی ها در جریان جنگ جهانی دوم به پاریس برود.
سکوت اندو
گراهام گرین ژاپن کیست؟
27
اسالم سیاسی
یا اسالم سنتی؟
جامعه شناسی
28
مثلث | شماره 347
گراندهتل «اقامتگاه» می شود
مدیرعامل صندوق احیا و بهره برداری از اماکن
فرهنگی -تاریخی از بهره برداری مجدد از اولین هتل
ایران یعنــی «گراند هتــل» قزوین خبر داده اســت.
«گراند هتل» قزوین اولین هتل به ســبک اروپایی در
ایران است که در ســال های پایانی دوره قاجار ساخته
شده و در بافت تاریخی شهر قزوین قرار دارد .ماجرای
ســاخت این هتل به روزگاری برمی گــردد که در اوایل
سلطنت ناصری ،کاروانسراهای بسیاری وجود داشتند
که تعداد انها در عهد مظفری بیشتر هم شد .زمانی که
شــاه قاجار به فرنگ رفت ،از جملــه تحفه هایی که با
خــودش اورد هتل بود که اولیــن ان «گراندهتل» در
قزوین و بعد در بندر انزلی و سپس هتل های زنجیره ای
امین السلطان در خیابان های جدید قم و تهران ساخته
شــد .ارباب برزوی شــاپور پارســی« ،گراند هتل» را
حوالی سال های ۱۲۹۹تا ۱۳۰۰ساخت و ان سال ها
از ان استفاده می شــد .این بنای تاریخی در سال ٨٤
در فهرست اثار ملی به ثبت رسید .گراندهتل جزئی از
دولت خانه صفوی در قزوین است که در شرق خیابان
پیغمبریه و در قسمت غربی ارگ «صفویه» واقع شده
است .این بنا در زمینی به مســاحت سه هزار متر مربع
ساخته شده و از جانب خیابان دارای دو طبقه و از سمت
حیاط سه طبقه بوده است .با این حال گراندهتل فعال
به لحاظ حفاظتی در وضعیت مناسبی نیست و به مرمت
فوری نیاز دارد .این بنای تاریخی در سال های گذشته
با مشکل برای مرمت روبه رو بوده و چندین بار نیز برای
بهره برداری از ســوی صنــدوق احیا و بهره بــرداری از
اماکن فرهنگی -تاریخی به مزایده گذاشــت ه شده اما
به دلیل نیــاز به حجم گســترده ای از ســرمایه گذاری
مزایدهوواگذاریاینبنامحققنشد هاست.محمدرضا
پوینده ،مدیرعامل صندوق احیا و بهره برداری از اماکن
فرهنگی -تاریخــی با بیان اینکه بــه زودی گراندهتل
قزوینبهیکسرمایه گذارواگذارمی شود،گفتهاست:
«شرکت سمگا در مزایده این بنای تاریخی برنده شده.
این شــرکت که زیرمجموعه بانک گردشگری است،
اکنون در مرحله دادن ضمانت نامه است تا پس از ان
طرح مرمتی بنا تهیه شــود .این بهره بردار قرار اســت
در حدود دو ســال این بنای تاریخی را مرمت و پس از
ان به مدت ٢٠ســال از ان بهره بــرداری کند .کاربری
ان نیز همچنان هتل خواهد بود و به عنوان یک هتل
سنتی از ان بهره برداری خواهد شد ».رئیس صندوق
احیا و بهره برداری از بناهــای تاریخی همچنین گفته
است« :شــرکت بهره بردار باید از ســوی شرکت های
ذی صالح طرح مرمتی گراندهتل را تدوین کند .پس
از ان طرح را اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین و
صندوق احیا بررسی می کنند و در صورت تایید با نظارت
اداره کل اســتان و معاونت فنی صنــدوق ،مرمت ان
اغاز می شود .پس از ان مجوز بهره برداری متناسب با
شان اثر صادر می شود ».پوینده گفته است« :حدود
١٠میلیارد تومــان برای مرمت این اثر و پنج تا شــش
میلیارد تومان نیز برای تجهیز و راه اندازی ان سرمایه
نیاز است که در توان هرکسی نیست؛ اما از انجایی که
این شرکت زیرمجموعه بانک است و توان مالی باالیی
دارد ،از ذی صالح ترین ســرمایه گذاران ما به حساب
می اید».
نشســت علمــی بازنمایی چهــره مذهب تشــیع در
تحقیقات انگلیسی زبان با محوریت مورد پژوهی مرجعیت
شــیعه با ســخنرانی حجت االســام باقــر طالبی دارابی،
استادیار گروه دین شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب برگزار
شد .او اظهار داشــت« :در دهه های اخیر شاهد تغییرات
گسترده در درون اسالم شیعی هستیم .نگاه فقهی کالم
ی
جدید امام خمینی(ره) بــه مفهومی کهن در فقه شــیعه،
موجب تحولی عمیــق در مفهوم مرجعیت یــا «اتوریته»
دینی در اسالم به طور عام و در شــیعه اثنی عشری به طور
خاص شد ».طالبی گفت« :نظریه ای که می گوید فقیهان
اســامی باید قدرت سیاسی را به طور مســتقیم در اختیار
داشته باشند.
نظریه ای کــه می خواهد میان امر دینــی و امر عرفی
در زندگی که در درجه اول معطوف به امر سیاســی اســت،
پیوند ایجاد کند .این نظریه در میدان عمل اجتماعی به یک
گفتمانبسیارمسلطدرایرانتبدیلشدواینتحولگفتمانی
ی در سراســر جهان
بر زندگــی روزمره شــیعیان دوازده امام
سایه افکند ».استاد حوزه و دانشــگاه اظهار داشت« :این
نظریه امروزه هم در ایران و هم در سایر نقاط شیعی ،تحول
دیگری را تجربــه می کند که بی ارتباط بــا مباحث گفتمانی
«پیشاهژمونیک» گفتمان اسالم سیاسی در ایران نیست.
باشکل گیرینظامسیاسیمبتنیبراندیشهامامخمینی(ره)
که به تعبیــر برخی محققــان خارجــی از ان به «سیســتم
خمینی(ره)» یاد می شود ،مساله «مرجعیت دینی سنتی»
به عنوان یک مفهوم در کنار «مرجعیت والیت فقیه» مطرح
است و همچنان در مباحث درون گفتمانی و برون گفتمانی
اسالم سیاسی وجود داشته و دارد».
عضو هیــات علمی دانشــگاه ادیــان و مذاهب
افزود« :اما تحوالتی در این قلمرو در حال وقوع اســت
که بسیاری از انها برای کسانی که درون گفتمان انقالب
و اسالم سیاسی هستند ،به راحتی قابل رویت نبوده و در
نتیجه در معرض حساسیت پژوهشی انها نیست .روابط
نزدیک ایران و عراق بعد از سرنگونی صدام که به نفوذ
ایران در عراق تعبیر می شود و نیز فعالیت هر چه بیشتر
روحانیــون و نخبگان شــیعی در عرصه هــای عمومی
داخلی کشــورهای خودشــان و در عرصه بین الملل و
پیامد های این فعالیت ها در کشــورهای بحرین و یمن
و لبنان و ســوریه ،همه تحوالتی هستند که نگاه ها را به
شیعه و مدلول های ان جلب کرده است.
البتــه برخی عالمــان و نخبگان بزرگ شــیعی در
سراســر جهان نگاه شــان با انچــه در ایــران ،متاثر از
ایده های امام خمینی(ره) ،رایج اســت ،تفاوت دارد و
همین امر در تحقیقات شــیعه پژوهی ،نشانه ای از یک
« غیریت ســازی» دو گفتمان اسالم سیاسی و «اسالم
ســنتی» گرفته می شــود ».او گفت« :عالوه بر اینها،
جنگ و عدم ثبات سیاسی در منطقه موجب شده بسیاری
از شــیعیان از ســرزمین های ســنتی خویش مهاجرت
کنند .این جوامع مهاجر شیعی در حال طی کردن فرایند
گفت وگو و مذاکره بر سر چگونگی ارائه تفسیر از سنت
دینی خویــش در این محیط هــای دینــی ،فرهنگی و
سیاسی جدید هســتند و اینکه عمل انها چگونه خواهد
بود ،مبالغه نخواهد بود اگر گفته شود که این سنت دینی
چند بعدی در میانه یک فرایند عمیق تفسیر و تغییر قرار
گرفته است».
انتخابات روی انتن
بازگشت گروه های سیاسی به تلویزیون
با حکم امیرعلی ملکی ،مدیر کل
برنامه های سیاسی صداوسیما ،مدیر
گروه های سیاسی شــبکه های یک،
دو ،ســه ،چهار و پنج منصوب شدند.
به منظور تعامل بیشتر شبکه های سیما
در به کارگیــری روش هــا و قالب های
نویــن برنامه ســازی ،انتخــاب مدیر
گروه های سیاسی شبکه ها گامی موثر
در جهــت تولید و پخــش برنامه های
سیاسی غنی ،جذاب و اثربخش است.
به همین منظــور ،محمدرضا قنبری،
حســین زارع زاده ،علــی اصنعــی ،ســید ابراهیم علوی و
محمدعلی گنجــی به ترتیــب به عنوان مدیــر گروه های
سیاســی شــبکه های یک تا پنج منصوب شــدند .تبیین،
تعمیقوگسترشفرهنگوهویتسیاسیمبتنیبرگفتمان
انقالب اســامی در میان احــاد جامعه ،جریان ســازی از
موضوعات ،مسائل و رویدادهای داخلی و خارجی براساس
اهداف و راهبردهای کالن نظام و ترویج و تحکیم وحدت
و انسجام و همبستگی ملی در میان تمام اقشار ،گروه ها،
اقــوام و اقلیت هــای ایرانی از نــکات مورد اشــاره در این
احکام است .از دیگر موضوعات تاکید شده در این احکام
می توان به ارتقای قدرت تحلیل احاد جامعه از موضوعات،
مســائل و رویدادهــای داخلــی و
خارجــی بر اســاس اندیشــه های
امــام خمینــی(ره) و مقــام معظم
رهبــری در جهت شــناخت به موقع
مســئولیت ها و وظایــف ،تبییــن
و ترویــج گفتمــان انقالبی گــری
به عنــوان الگــوی مدیریتی ســالم
و کارامــد بــرای خدمت بــه مردم و
تامین منافع کشــور و ترویج ماهیت
و عملکــرد نظــام ســلطه در عرصه
جهانی و منطقــه ای و تضاد ماهوی
ان با رویکردهای نظام اســامی اشــاره کــرد .باتوجه
به نزدیک شــدن به زمان انتخابات ریاســت جمهوری
دوازدهم و انتخابات شــوراها در بهار ،۹۶رســانه ملی
تالش می کنــد گروه هــای مختلف سیاســی را در کنار
یکدیگر جمع کند و نظرات این گروه ها را برای گروه های
مختلف در جامعه تبیین نماید .تا پیش از این گروه های
سیاسی در شبکه های مختلف ســیما تولید برنامه هایی
همچون مستند ،مناظره ،گفت وگو و برنامه های تعاملی
و رقابتی را در دستورکار داشتند و انتظار می رود از این پس
برنامه هایی با خالقیت های بیشتر از سوی این گروه ها
تولید شود و پیش روی مخاطبان قرار گیرد.
حواشی درگذشت ایت الله
شماره جدید فرهنگ
اسالمی منتشر شد
چهل و سومین شــماره ماهنامه
«فرهنــگ اســامی» به درگذشــت
ایت الله هاشمی رفسنجانی و اتفاقات
پــس از ان اختصــاص دارد .ســخن
نخست این شماره از نشریه «فرهنگ
اســامی» بــه انقالب اســامی می
پردازد؛ این مقالــه که با عنوان «غرب
و انقالب اســامی در ایران» منتشــر
شــده به اتفاقاتی که منجر به انقالب
۵۷شــد پرداخته و در ادامه مروری بر
تاریــخ معاصر ایــران پــس از انقالب
داشته است .شماره جدید نشــریه «فرهنگ اسالمی» در
گزارشی به درگذشــت ایت الله هاشمی رفســنجانی و پیام
رهبر معظم انقالب اســامی برای ارتحال او ،جزئیات ۹۰
دقیقه احیای ایت الله هاشــمی ،پاســخ وزیر بهداشــت به
ابهام هایی درباره فوت ایت الله ،حواشــی غســل و تدفین
او ،پیام های تســلیتی که از سوی مســئوالن نظام منتشر
شد ،واکنش حماس به درگذشت ایشان و ...پرداخته شده
است .در بخشــی از این گزارش امده است« :خبر ارتحال
حضرت ایت الله هاشــمی رفســنجانی بازتاب وســیعی در
رسانه های جهان داشت .شخصیت های سیاسی ،علمی
و دینی جهان به تجلیل این عالم ربانی پر داختند و درگذشت
ایشان را تسلیت گفتند .به نظر می رسد راز توفیقات عظیم
این مرد کم نظیر تاریخ اســام و ایــران در این واقعیت بود
که در «جهــاد اکبر» پیروز شــد .مــا درگذشــت این عالم
ربانی را به حضور مقــام معظم رهبری ،امت شــهیدپرور و
خانواده معظم ایشــان تسلیت عرض
می نماییم ».همچنیــن مصاحبه این
ماهنامه با ایت الله هاشمی رفسنجانی
با عنــوان «بــا عقالنیت می تــوان به
جامعه تراز قرانی رسید» که در زمستان
سال ۹۲انجام شده بود ،در این شماره
بازخوانی شده است .مصاحبه با اقبال
صالح الدین ،نوه دختری عالمه اقبال
الهوری با عنوان «اشعار عالمه اقبال
الهوری از کتب درسی پاکستان حذف
شده اند»،مصاحبهبامعصومهشیرازی،
شاعر پاکســتانی با عنوان «من صلیب مقاومت را بر دوش
می کشم» ،مقاله «فمینیســم ابزار جنگ نرم امریکا علیه
ایران» ،مقاله «بازتعریف مفهــوم تربیت اقتصادی مبتنی
بر اموزه هــای اســامی» ،مصاحبه با سیدمحمدحســن
شــاهنگیان با عنوان «باید دوباره یک حرکــت انقالبی در
موسیقی کشور صورت بگیرد» ،مقاله «جایگاه رسانه ملی
در اندیشه امام و مقام معظم رهبری» و همچنین میزگردی
تحت عنوان «تشیع انگلیســی و پیامدهای ان» با حضور
علی اکبر اشعری ،حسن بهشــتی پور ،حمیدرضا دهقانی،
حســین رویوران ،محمدحســن زورق ،حســن سبحانی،
سید هادی سیدافقهی ،حسین شیخ االسالم ،محمدهادی
فالح زاده ،اصغر فهیمی فــر ،احمد کاظــم زاده ،ابراهیم
متقــی ،احمــد مومنــی راد و محمدعلی مهتــدی از دیگر
بخش های چهل و ســومین شــماره از نشــریه «فرهنگ
اسالمی» است.
سکوت اندو
گراهام گرینژاپن کیست؟
تفسیرصحیفهسجادیه
بخشسی وهفتم
استاد مهدی قاسمی
مثلث | شماره 347
خداونــد در اســام
می گویــد اینکــه حقیقتــا
پشــیمان و نادم باشــید و به
گناه بازنگردید ،این خود توبه
محسوب می شــود که ان را
توبــه نصوح هــم می گویند.
خداوند ارحم الراحمین است
اما در قوم بنی اســرائیل توبه
کســانی که خطا می کردند بســیار ســخت بود .برای
مثال در ایه قــران کریم صراحتا داریم کــه وقتی اینها
گوساله پرست شدند خداوند تبارک و تعالی ب ه انها فرمود
که توبه شما در این اســت که فاقتلوا انفسکم؛ به جان
یکدیگر بیفتید و همدیگر را بکشــید تا تعدادی از شما
کشته شوند و توبه شما پذیرفته شود .کسانی که موحد
شــده بودند به جان کســانی افتادند که گوساله پرست
شــده بودند .در امت های گذشــته توبه های ســختی
وجود داشــت و به این ســادگی نبــود که مثــل ما توبه
کنند .این نکته بسیار مهمی اســت که امام سجاد(ع)
نقل می فرماید کــه خداوند از باب لطف خــود به امت
پیغمبر(ص) دارد که توبه امت پیغمبر(ص) توبه اسانی
است و نیازی نیســت یکدیگر را بکشید .خداوند در ایه
پنجاه و چهارم ســوره مبارکه بقره می فرمایدَ « :و ِا ْذ َق َ
ال
َ
ــکم ِب ِات َّخ ِ
کم
ُم َ
اذ ُ
ّکم َظ َل ْم ُت ْم ا ْن ُف َس ْ
وســى ِلق َْو ِم ِه یا َق ْومِ ِا َن ْ
ا ْل ِع ْج َل َف ُتوبوا ِا َلــى با ِر ِئکم َفا ْق ُت ُلوا َ
ِ
َ
ُ
خَ
یر
کم
ل
ذ
ــکم
س
ف
ن
ا
ْ
ُ
َ
ْ ٌ
َ ْ
ْ
یم»؛
اب َع َل
یکــم ِا َنّهُ ُه َو ال َّت َّو ُ
کم َف َت َ
الر ِح ُ
اب َّ
ْ
کم ِعنْدَ َبا ِر ِئ ْ
َل ْ
شما که رفتید و گوساله پرست شــدید به خودتان ظلم
کردید .پس به ســوی پروردگارتان بازگردید و خودتان
را بکشید .این جریمه قوم بنی اســرائیل بود که باید به
جان یکدیگر می افتادند و تعدادی کشــته می شدند تا
خداوند توبه شان را بپذیرد .این برای شما نزد پروردگار
بهتر اســت چراکه خداوند توبه پذیر و مهربان اســت.
این نکته بســیار مهمی اســت که در امت های گذشته
توبه کردن بســیار دشــوار بود اما در امت پیغمبر(ص)
کار بســیار ســاده ای اســت .تعبیرهای مختلفی ذکر
می کنند که در کنار این توبه انسان های بسیاری کشته
شدند .این عبارت می گوید توبه در امت های قبل سنت
سخت و عمل مشکلی بود که هزینه فراوانی داشت اما
در امت پیغمبر(ص) توبه اســان اســت و این لطفی از
سوی خداوند متعال نسبت به امت پیغمبر(ص) است.
در ادامه می فرماید« :لقد وضع عنا ما ال طاقه لنا به»؛
خداوند انچه را که ما نســبت به ان طاقــت نداریم از ما
برداشته اســت« .و لم یکلفنا اال وســعنا»؛ خداوند به
اندازه توان مان بر ما تکلیف کرده است« .و لم یجشمنا
اال یســرا»؛ تجشــم به معنای تکلیف همراه با مشقت
است .یعنی خداوند ما را جز به کار اسان وانداشت« .و
لم یدع الحد منا حجه و العــذرا»؛ در کنار لطفش برای
هیچ یک از ما حجتی و عذری باقی نگذاشت؛ یعنی من و
شما گناه کنیم و توبه نکنیم و عمل الهی را انجام ندهیم ،
در حالی که در پیشگاه پروردگار عذری و حجتی داشته
باشیم .خداوند با لطفی که در حق ما کرده ،عذرها از بین
رفته اســت؛ یعنی در قیامت هیچ کس در کنار خالفش
و ترک اطاعت و واجباتش حجت و عذری در پیشــگاه
خداوند ندارد.
جامعه شناسی
«ســکوت» رمانی اســت از
شوساکو اندو ،نویسنده ژاپنی؛ رمانی
که مارتین اسکورســیزی کارگردان
امریکایــی ،بر ان مقدمه نوشــته و
گفته است این رمان را بارها خوانده
و دوست دارد از روی ان فیلم بسازد.
او در این مقدمه که در ترجمه فارسی
این رمان نیز چاپ شــده درباره این
رمان نوشــته اســت« :ایــن کتاب
برایم منبع الهامی است که ان را جز
در اندکی از اثار هنــری نیافته ام».
ایمــان مســیحی و تقابــل ان بــا
فرهنگ ســرزمینی بــا ایینی دیگر،
مضمون محوری رمان «سکوت»
اســت .شوســاکو اندو را چنانکه مترجــم در مقدمه اش ب ر
ترجمه فارسی رمان «سکوت» نوشته است« ،گراهام گرین
ژاپن می دانند ».در این مقدمه درباره اندو و رمان «سکوت»
می خوانیمِ :
«اندو ،که او را گراهــام گرین ژاپن می دانند،
کشورش را به مردابی تشبیه می کند که همه چیز را از درون
می پوســاند .هر بذری که در این زمین کاشــته می شــود
می گندد و به بار نمی نشیندِ .
حال درونش جنگی است میان
باران مدامی که از ابرهای سنت و فرهنگ کشورش می بارد
و بذر مســیحیتی که با چنــگ و دندان می خواهــد در این
خاک نم کشیده ریشه بدواند ،مثل
پروانه ای که به دام عنکبوت گرفتار
شده باشد.
دقیقا همین اســت کــه اندو
را به گریــن نزدیک می کنــد .دین
و اییــن کشورهایشــان بــا ایمان و
بــاور شخصی شــان فرق داشــت.
هــم گراهام گریــن و هم انــدو بعد
از گذشــت مدتی طعم جــدا افتاده
بودن را چشیده اند و درد این سوال را
درک کرده اند که باالخره کجای این
نقاشی بزرگ شــمایل نگاری حیات
پرافت وخی ِز مســیح هســتند؟ نه از
رومیان انــد و نــه از یهودیان ،پس
صلیبی که باید به دوش شان بکشــند کدام است؟ خداوند
چه سرنوشتی برایشان مقرر کرده است؟ قرار است شمایل
ان کسی باشند که بر باالی صلیب است یا سنت پیتری که
تا پیش از خروس خوان سه بار از ِ
ترس جان مسیح را انکار
می کند ،یا یهودایی که خودش را در دشت خون حلق اویز
کرده است؟ این همان تردیدی است که نه یک دم انها را
رها می کند و نه شخصیت های داستان هایش را و نه حتی ما
را ».رمان «سکوت» ب ا ترجمه حمیدرضا رفعت نژاد از طرف
نشر نو منتشر شده است.
تفاوت توبه در اسالم و
امت های دیگر
29
مباحثهتعیین کننده
سیاست
در شــرایطی کــه اصالح طلبــان خــود را بــرای حضــور در انتخابات
ریاست جمهوری سال اینده اماده می کنند ،یک مباحثه بسیار جدی در میان
انها شکل گرفته اســت .ماجرا از این قرار اســت که طیف معتدل این جناح
اعتقــاد دارد رادیکال های اصالح طلــب باید تکلیف خود را با برخی مســائل
روشن کنند.
معتدل هاعلیهمبارزه جوها
شکافدروناصالح طلباندربارهطرح«بازگشت
بهنظام» اغازشدهاست
سیاست
مثلث | شماره 347
عارف ریاست ستاد
روحانی را قبول نمی کرد
30
باید اصلح را
به صحنه بیاوریم
عبدالله ناصری
قاضی زاده هاشمی
احزاب و شخصیت ها
1
در میــان اصالح طلبان شــرایط تــازه ای پدید امده
است .انها در پی تغییر نســبت ها بر امده اند؛ میان خود با
حاکمیت ،دولت مســتقر و حســن روحانی به عنوان نامزد
انتخابات اینده.
در چنین وضعیتی اســت که حرف های تازه شــنیده
می شــود .خط کشــی هایی را پررنــگ می کننــد و روایت
می کننــد از برنامه های اینده .حاال همه حرف بر ســر این
خواهد بود که انها در نهایت چه چینشی از ارایش سیاسی را
در ذهن دارند .باید اتفاقات این روزها را مرور کرد.
شرط و شروط برای حسن روحانی
یکی از نکات قابل توجه در شــرایط جدید شــرط و
شــروط متفاوت اصالح طلبان است برای حسن روحانی.
حســین مرعشــی اغازگر این مباحــث اخیر اســت .او در
مصاحبه ای مهم در این مورد گفته اســت« :من 3شــرط
برای بهتر کردن اوضاع در نظر دارم ،یک :رئیس جمهوری
هماهنگ با رهبری .دوم :هماهنگی قوا برای یک هدف
مشــترک در جهت خدمت به مردم و ســوم :بــه کارگیری
بهتریــن ،توانمندتریــن ســالم ترین نیروهای کشــور».
او در جای دیگری از مصاحبه اش گفته اســت« :کســی
می خواهد که برود زانو به زانوی رهبری بنشیند و مسائل را
با رهبری هماهنگ کند ،رهبری و رئیس جمهور یک حرف
را بزنند و با دنیا وارد گفت و گو شوند ».این یعنی اینکه یک
بخشــی از اصالح طلبان تــاش می کند بــه روحانی این
پیام را بدهد که برای ماندن در عرصه قدرت نباید به حرف
مشاورانی گوش فرا دهد که نسخه ایجاد تصویر حاکمیت
مبارزه جو هویت خــود را در طرد و تقابل
و ضدیت با طرف دیگر تعریف می کند.
بخــش مهمــی از هویت او ســلبی و در
نفی پدیده یا موجودی اســت کــه با ان
مبارزه می کند .در سیاست مبارزه ،اصل
بر مبارزه جویی اســت .هرکــس زندان
برود ،تندتر بنویسد ،شــجاع تر باشد،
حقانیت همراه اوســت .در حالی که در
سیاستاصالح طلبانهشجاعتسیاسی
ومبارزه جوییواجدحسنذاتینیست
مطالب اقا را بشــنوند .من درباره اینکه چه کســی و به چه
صورتی می خواهد این روند را پی بگیرد ،اطالعی ندارم».
در اظهارنظری دیگر مجید انصاری ،عضو مجمع روحانیون
مبارز ،با بیان اینکه افزایش رابطه اصالح طلبان با رهبری
نظام یک ضرورت است ،گفته اســت« :این رابطه در حد
بایسته و شایسته نیســت ».انصاری همچنین در پاسخ به
این ســوال که ایا هیات یا کمیته ای بــرای پیگیری این
مساله تشکیل شــده اســت و یا نامه ای در این خصوص
به نهاد رهبری ارســال شده اســت؟ توضیح داد« :کمیته
خــاص و هیاتی ،خیر؛ امــا افراد کمابیش ارتبــاط دارند،
اقــای جهانگیری صرف نظــر از جایگاه حقوقی شــان در
جایــگاه حقیقی ارتباط دارنــد .خود بنده از قدیــم و امروز
کمابیش هرگاه فکر می کردم موردی که مناســب است به
ایشان انعکاس دهیم به صورت مکتوب یا حضوری منتقل
می کردم؛ اما شخصا عقیده ام این است که این رابطه در
حد بایسته و شایسته نیســت و حتما باید با ســاز و کاری،
هم درون جبهــه اصالحات که بتوانند نظــرات مجموعه
را جمع بندی و پیشــنهادات و اطالعات را بــا یک راهکار
سازمان یافت ه منتقل کنند و هم ان شاء الله دفتر مقام معظم
رهبری بتواند یک ســاز و کاری تعیین کنند تا رســمی تر و
گسترده تر جریان اصالح طلب بتوانند با رهبرشان در تماس
باشند ،باید ایجاد شود ».حسین مرعشی ،سخنگوی حزب
کارگزاران هم به یک روزنامه گفته بود« :در شرایط کنونی
رهبر معظم انقالب تنها شخصیتی هستند که از نسل یاران
مبارزان و اصالح طلبان
درست در شرایطی که برخی اصالح طلبان از اشتی
ملی و بازگشت مستقیم به حاکمیت سخن می گویند ،برخی
دیگر به مخالفت جدی با این نظر پرداخته اند .افرادی که
به تعبیر عباس عبدی می توان نام مبارزه جو را بر انان نهاد.
عباس عبدی در نوشتاری در این مورد این چنین خط کشی
جدید و نیاز بــه ان را توصیف کرده اســت« :نکته ای که
شاید مهم تر باشــد ،غلبه یافتن سیاســت مبارزه جویی بر
سیاســت اصالح طلبی اســت .مبارزه جو هویت خود را در
طــرد و تقابــل و ضدیت با طــرف دیگر تعریــف می کند.
بخش مهمی از هویت او سلبی و در نفی پدیده یا موجودی
اســت که با ان مبارزه می کند .در سیاســت مبارزه ،اصل
بر مبارزه جویی اســت .هرکس زندان برود ،تندتر بنویسد،
شجاع تر باشــد ،حقانیت همراه اوســت .در حالی که در
سیاســت اصالح طلبانه شجاعت سیاســی و مبارزه جویی
واجد حسن ذاتی نیست .در سیاست مبارزه ،معنای دوست
و دشمن تفاوت می کند .هر کس با کسی که او را دشمن
مثلث | شماره 347
گفته شده که حسن روحانی مسئولیت تیم انتخاباتی خود را به
محمد شریعتمداری داده است .شریعتمداری هم البته این ماجرا
ی به
را تکذیب نکرده است .رویدادی که در واقع حامل پیام مهم
اصالح طلبان است
سیاست
دو گانه را تصویر می کنند .قبل از او البته این محمد هاشمی
بود که از زاویه ای دیگر درباره نسبت سیاسی اصالح طلبان
با حاکمیت و دوران جدید سخن گفته بود .محمد هاشمی
در ایــن مورد گفتــه اســت« :اصالح طلبان ،یــک گروه
سیاسی در این کشور هســتند و نمی توانند بدون ارتباط با
رهبری نظام همه فعالیت هایشــان را داشته باشند و انجام
دهند .در زمان حیات ایت الله هاشمی ،ایشان واسطه ای
بین جناح ها ،گروه ها و افراد بــا مقام معظم رهبری بودند.
انها مطالب خود را به ایت الله هاشــمی می گفتند و ایشان
یا خودشان به صورت مســتقیم یا غیرمستقیم موضوعات
را با رهبری مطرح می کردند یا مطالبــات رهبری را به این
طرف منتقــل می کردند ،یعنــی به عنوان یک واســطه یا
کاتالیزور عمــل می کردند .ظاهــرا االن در نبود ایشــان
شخصیت دیگری نیســت که ان نوع رابطه ای را با رهبری
داشته باشــد که اقای هاشمی داشتند .کســی که بتواند
مطالب را در فضای مناســبی مطرح کند .در این شــرایط
اصالح طلبان به این فکر افتادند که بــا خالء وجود اقای
هاشمی ،خودشان مستقیم و مستقل با حضرت اقا ارتباط
بگیرند تا هم مطالباتشان را به ایشان بگویند و هم مستقیما
اصالح طللبان تالش
می کنند راهی برای
بازگشت به قدرت رسمی
پیدا کنند.
نزدیک حضرت امام(ره) هســتند .در نتیجه اگر تا دیروز
ایت الله هاشــمی به نیابت از نظام با برخــی از گروه های
سیاســی در ارتباط بود و حلقه اتصال این گروه ها به نظام
سیاسی تلقی می شد ،امروز تنها شــخصیتی که می تواند
این خالء را پر کند رهبری انقالب هستند ،به همین دلیل
درخواست این است که مســئولیت های مدنی و سیاسی
ایت الله هاشــمی از این پس به حوزه رهبری نظام منتقل
شــود و مقام معظم رهبــری در صورت صالحدیــد در این
زمینه تدبیر الزم را اتخاذ کنند .در شرایط کنونی بخشی از
گروه های سیاســی تقاضا دارند که پس از رحلت ایت الله
هاشــمی ارتباط این گروه هــا به صورت مســتقیم با مقام
معظم رهبری برقرار شــود .ایت الله هاشــمی به نیابت از
نظام جمهوری اســامی برخی از گروه های سیاسی که با
نظام سیاسی دچار فاصله شده بودند را در درون نظام حفظ
می کرد .با این وجود و پس از رحلت ایت الله هاشمی به نظر
می رسد که باید اقدامی شود تا برخی از گروه های سیاسی را
همچنان در درون نظام نگه داریم .در مرحله اول ما منتظر
خواهیــم ماند تا نظر مقــام معظم رهبــری را در این زمینه
ببینیم و پس از تدبیر ایشــان ،اهداف دیگر خود را دنبال
خواهیم کرد .نباید اجازه داد خالء ایت الله هاشمی سبب
پاره شدن اتصال برخی گروه ها با نظام سیاسی شود .به نظر
من شــخصیت هایی مانند رئیس دولت اصالحات ،اقای
ناطق نوری ،ایت الله سیدحســن خمینی و اقای روحانی و
حتی اقای والیتی می توانند بخشی از این وظیفه را برعهده
بگیرند ».البته این حرف همه اصالح طلبان نیست و برخی
از انها روایت دیگری از اینده سیاست ورزی با حسن روحانی
و دوران اینده دارند .انها بخش رادیکال این جناح هستند.
31
احزاب و شخصیت ها
بدانیم ،مبارزه کند ،دوست ما تلقی می شود و حاضریم تمام
گذشته و واقعیات و اختالفات را نادیده بگیریم و اقدام به
مجیزگویی او کنیم نه به خاطر خودش که از بغض دشمن!
چنین می کنیم .برای رفع حصر به همه نامه می نویســند،
غیر از کسی که باید بنویسند! بعد هم فکر می کنند حتما با
این کار حصر رفع می شود؟! قطعا چنین رفتاری برخالف
ان هدف اســت و در خوش بینانه ترین حالت فقط از روی
رفع مسئولیت نگاشته می شــود ولو حصر را تداوم بخشد
و در حالت بدبینانه تعمدی در انتشــار این نامه ها با هدف
تداوم حصر می توان دید .انان دنبال هزینه درست کردن
برای طرف مقابل خود هستند و گمان دارند افزایش هزینه
موثرترین راه برای تغییر سیاســت اســت .تا هنگامی که
بخش هایی از اصالح طلبان مبارزه جویی می کنند ،نیازی به
این ارتباط و بازتعریف ان ندارند .ولی در این صورت به طور
اشــکار باید متوجه شــوند که اصالح طلبی انان مصداق
راه رفتن روی یک پا خواهد شــد .در این صورت با دو گام
برداشــتن ،هم عقب می افتند و هم خســته می شوند و به
سرعت تعادل رفتاری خود را از دست می دهند .تا حاال هم
توهم تکیه به عصایی به نام اقای هاشمی داشتند .بنابراین
امروز که این توهم زایل شده است ،باید تصمیم بگیرند».
در واقع انچه رخ داده این است که طیفی از اصالح طلبان
برخالف مبارزه جویان جناح همچنان از مزایای اشتی ملی
سخن به میان می اورند.
سیاست
32
مثلث | شماره 347
نا امید از رای روحانی
نکته امــا این اســت کــه اکنــون بخشــی از جناح
اصالح طلب همزمان با اینکه تالش می کنند نسبت جدید
خود را بــا حاکمیت تعریــف کنند نگاه تــازه ای به روحانی
پیدا کرده اند .انها نگران از وضع سیاســی حسن روحانی
شــده اند .به ســبد رای او و احتمال رای اوری اش بدبین
شده اند.
برای مثال محمدرضا تاجیک ،در گفت وگو با روزنامه
افتاب یزد در روز 16بهمن ماه با اشــاره بــه اینکه «برجام
ضعیف عمل کرده و نمود چندانی در زندگی مردم نداشته
است» گفته اســت« :روحانی با شــعار و گفتار نمی تواند
در انتخابات اینده شــرکت کند ،بســیاری از ان شــعارها،
در همان حریم شــعار باقی ماندند .اتفاقا شعارهای سال
،92شــعارهایی بود که در ان مقطع خیلی توانست افکار
عمومی را تهییج و ترغیب کند ولی چهارسال گذشت و در
این زمینه اقدامی صورت نگرفت .طبیعی است که تکرار
شعارهای ســال ( 92معطوف به سیاست داخلی) در سال
،96شــعارها را بیش از حد شــعاری می کند و به ضد خود
تبدیل می شود».
در اظهارنظری دیگر احمد پورنجاتی ،نماینده دوره
ششم مجلس شورای اســامی هم در نامه ای سرگشاده
خطاب به روحانی نسبت به وعده های محقق نشده دولت
یازدهم انتقاد کرده و از رئیس جمهور می خواهد در ماه های
پایانی ریاست جمهوری اش دست به تغییر بزند ،هر چند این
تغییر سخت باشد و می نویسد« :شاید برایتان سخت باشد
که در یک چهارم نهایی دوره اول ریاســت جمهوری تان،
دســت به تغییرات بزنید ،اما بزنید .رویکرد ارتباطی شما با
افکار عمومی ،این روزها متاسفانه «ضعیف و غیر منسجم
و انفعالی» شــده اســت .برخالف ایده درخشــانی که در
نخســتین گفتارتان پــس از انتخابات مطــرح کردید که
«دوران مونولوگ به پایان رسیده» متاسفانه در عمل و به
تدریج ،به همین ورطه افتاده اید ،وعده های انتخاباتی تان
را فراموش نکرده اید اما چون بســیاری از انها جامه عمل
نپوشــیده ،چرا مورد به مــورد چرایی عملی نشــدن انها را
توضیح نمی دهید؟» ابراهیم اصغرزاده هم در مصاحبه ای
گفته اســت« :پایگاه و بدنــه اجتماعی دولــت دارد دچار
ریزش می شود و این ریزش در انتخابات 96شاید خودش
نکته اما این اســت که اکنون بخشی
از جناح اصالح طلب همزمان با اینکه
تالش می کنند نسبت جدید خود را با
حاکمیت تعریف کنند نگاه تازه ای به
روحانی پیدا کرده انــد .انها نگران از
وضع سیاسی حسن روحانی شده اند.
به سبد رای او و احتمال رای اوری اش
بدبین شده اند.
را نشــان بدهد .من نمی خواهم این اتفاق بیفتد؛ من دلم
می خواهد اقای روحانــی بتواند در این ماه هــای اینده با
اقتدار یک کاندیدای قابل قبولی هم برای اصالح طلبان
و هم برای اعتدالیون باشــد ولی مهم ترین دشمن اقای
روحانی خودش است! اگر حواســش نباشد می تواند این
دولت ،ان دولتی باشد که هم خودش و هم اصالح طلبان
را به زیر بکشد».
اما در اظهارنظری قابل توجه در این مورد قدرت الله
علیخانی از احتمال قطع حمایت برخی اعضای کابینه از
حسن روحانی خبر داده است .او گفته« :بنده در مرحله اول
نگران این مساله هستم که عده ای نخواهند به هر دلیلی
با دولت همکاری و پشــت دولت را خالی کنند .در شرایط
کنونی بســیاری از مردم برای اشــتغال ،معیشت و زندگی
روزمره خود با مشکالت جدی مواجه هستند .وضعیت به
شکلی است که برخی برای نان شب خود محتاج هستند.
بنده در طول روز با شــهروندان مختلف جلسات متعددی
برگزار می کنم و به خوبی از مشکالت مردم اگاهی دارم .به
نظر من تیم اقتصادی دولت اقای روحانی در حق دولت و
مردم بی انصافی کرده است.
اقای احمدی نژاد در دولت گذشــته قانون پرداخت
یارانه ها را تصویب کرد و به این وســیله موفق شد جایگاه
قابــل قبولی بیــن توده های مــردم و طبقه پاییــن جامعه
به دســت بیاورد .این در حالی اســت کــه در دولت اقای
روحانی نیز چشم بسیاری از مردم و از جمله طبقات پایین
جامعه به همین یارانه هاست .با این وجود برخی در دولت
اقای روحانی هر هفته یا ماه تــاش می کنند یارانه برخی
گروه های اجتماعی را قطع کنند.
نکته جالب این است که این افراد به این نکته توجه
نمی کنند که در ایام انتخابات موضوع یارانه ها می تواند به
پایگاه اجتماعی اقای روحانی خدشه وارد کند .با این وجود
بدون توجه بــه ایام انتخابات تــاش می کنند یارانه های
برخی گروه هــای اجتماعی را قطع کنند .بــرای من هنوز
این مســاله قابل هضم نیســت که چرا عده ای که درون
دولت حضور دارند ،گاه برخالف سیاست های دولت اقای
روحانی حرکت می کنند .اقــای روحانی اگر می خواهد در
انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶به موفقیت دست پیدا
کند ،بایــد در کابینه خود خانه تکانی جــدی انجام بدهد و
برخی از اعضای دولت را که سیاســت های همسو ندارند
کنار بگذارد .اقــای روحانی در یک مقطــع زمانی عنوان
می کردند بــه دلیل اینکه مجلس نهم بــا دولت هماهنگ
نیست ،مجبور شده از افراد باتجربه در کابینه خود استفاده
کند تا میــزان ازمون و خطاهــا کاهش پیدا کنــد .این در
حالی اســت که پس از تشــکیل مجلس دهم که رویکرد
هماهنگی با دولت دارد ،انتظار مــی رود اقای روحانی در
انتخاب اعضای کابینه خود جدیت و دقت بیشتری از خود
نشان دهد .اقای روحانی باید به صورت صریح و شفاف با
مردم ســخن بگوید و مشــکالت پیش روی دولت را برای
انها تشــریح کند .به نظر من برخی از افرادی که در دولت
ایشان حضور دارند در روزهای ســخت ،پشت روحانی را
خالی می کنند و عملکرد قابل قبولی نخواهند داشــت .در
شرایط کنونی مسائل اقتصادی مهم ترین دغدغه مردم و
جوانان اســت .احمدی نژاد با همه مشکالتی که داشت،
به خوبی مشــکل طبقه پایین جامعــه را پیدا کــرده بود و
می دانســت که باید با این طبقه به چه شکلی برخورد کند.
این در حالی اســت که اقای روحانی در برقراری ارتباط با
اقشــار مختلف مردم و به ویژه طبقه پاییــن جامعه موفق
عمل نکرده است».
محمد شریعتمداری؛ یک نشانه
برای اصالح طلبان
گفته شده که حسن روحانی مسئولیت تیم انتخاباتی
خود را به محمد شــریعتمداری داده اســت .شریعتمداری
هم البته این ماجــرا را تکذیب نکرده اســت .رویدادی که
ی بــه اصالح طلبان اســت .انها
در واقع حامــل پیام مهم
شاید انتظار داشتند حســن روحانی وزن بیشتری برایشان
در انتخابات اینده قائل باشــد .علیرضا خامسیان ،مشاور
رسانه ای محمد رضا عارف این گونه ماجرا را تحلیل کرده و
واکنش نشان داده است« :انتصاب شریعتمداری به عنوان
ریاست ســتاد اقای روحانی هم این تحلیل را تقویت کرده
اســت که اقای رئیس جمهور در انتخابات اینده می خواهد
سبد رای اصولگرایان را به ســمت خود متمایل کند .اقای
روحانی به خوبی می داند که پیروزی اش در انتخابات سال
۹۲با همراهی ،حمایت و ایثار اصالح طلبان میســر شــد.
شــاید برخی اطرافیان اقای روحانی کــه در برخی احزاب
موســوم به حامی دولت هم عضویت دارند ان چنان باور به
تاثیرگذاری اصالح طلبان در رای اوری ایشان نداشته باشند
و معتقدند همــان حزبی که اقای روحانــی پدر معنوی اش
اســت باعث رای اوریش شده اســت که این باور به اعتقاد
نگارندهبیشتربه توهمشباهتداردتاواقعیت.بههمیندلیل
اصالح طلبان در انتخابات اینده برای پیروزی اقای روحانی
با ایشان همراهی خواهند کرد و با ساز و کارهایی که توسط
شورایعالیسیاست گذاریاصالح طلبانتبیینخواهدشد
پایگاه اجتماعی اصالح طلبان در اختیار کمپین انتخاباتی
اقای روحانی قرار خواهد گرفت .ســاز و کاری که شورای
عالی سیاست گذاری تبیین خواهد کرد قاعدتا باید در یک
فرایند ائتالفی و با اسیب شناسی ائتالف صورت گرفته در
جریان انتخابات مجلس دهم باشد ».روایتی که دلخوری و
رنجش اصالح طلبان از روحانی را روایت می کند.
احتمال کاندیداتوری برخی اصالح طلبان
اما در ادامه تحوالت در میــان اصالح طلبان ،یک
عضــو شــورای عالــی سیاســت گذاری اصالح طلبان از
احتمال ورود این جریان سیاســی به مصادیق انتخاباتی
تا ۱۰روز اینده خبر داده است .حســین کمالی در رابطه با
حمایت اصالح طلبان از کاندیدایی دیگر در کنار روحانی
اظهار داشــته اســت« :طبیعتــا از میــان اصالح طلبان
افرادی برای انتخابات ریاست جمهوری کاندیدا می شوند
اما این مســاله به این معنا نیســت که ما حتما دو کاندیدا
داریم ».وی با اشــاره به اینکه اصالح طلبان هنوز درباره
روحانی هــم گفت وگویــی نکرده اند ،ادامه داده اســت:
«اصالح طلبان هنــوز در رابطه بــا هیچ گزینــه ای برای
انتخابات ریاست جمهوری صحبت و در نتیجه جمع بندی
نکرده اند ».دبیرکل حزب اســامی کار در رابطه با شرط و
شروط برخی اص
الح طلبان برای حمایت از روحانی تصریح
کرده اســت« :طرح حمایت یا عبــور از روحانی ،نظرات
شخصی مطرح کنندگان است و نظر مجموعه نیست».
کمالی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اصالح طلبان
چه زمانی قــرار اســت وارد مصادیــق انتخابات شــوند،
خاطر نشــان کــرد« :شــورای عالــی سیاســت گذاری
اصالح طلبان تا به امــروز راجع به مصادیــق انتخابات و
کاندیداها گفت وگویی نکرده اســت اما احتماال تا 10روز
اینده وارد مصادیق انتخاباتی می شویم».
شکست یک پروژه
2
پشت پرده اشتی ملی چه بود؟
در حالی که برخی چهره ها در چند هفته اخیر یک پروژه
سیاسی تحت عنوان اشــتی ملی را دنبال می کردند هفته
گذشته رهبر معظم انقالب با ســخنان مدبرانه خود در این
خصوص نکات مهمی را مطرح فرمودند.
حضرت ایت الله خامنــه ای به تعبیر مطرح شــده در
روزهای اخیر با عنوان «اشــتی ملی» اشــاره و با بی معنی
دانســتن این تعبیــر و انتقــاد از پر و بــال دادن بــه ان در
روزنامه هــا ،گفتنــد« :مگر مردم بــا هم قهر هســتند که
بخواهند اشــتی کنند؟ قهری وجود نــدارد ،البته مردم ما
با کسانی که در سال ۸۸به روز عاشــورای حسینی اهانت
کردند و با قساوت و لودگی و بی حیایی ،جوان بسیجی را در
خیابان لخت کردند و کتک زدند ،قهر هستند و با انها اشتی
هم نمی کنند ».ایشان افزودند« :البته کسانی که با اصل
انقالب مخالف بودند و می گفتند «انتخابات بهانه اســت
و اصل نظام هدف ماســت» ،عده ای معدودند و در مقابل
اقیانوس عظیــم و پر طراوت ملت ایــران ،فقط یک قطره
کوچک هستند ».رهبر انقالب اسالمی خاطرنشان کردند:
«مردم ایران در جایی که پای اســام ،ایران ،اســتقالل
و ایستادگی مقابل دشــمن در میان اســت ،با همه وجود
ایســتاده و با یکدیگر متحد و مجتمع هستند ،البته ممکن
اســت در فالن قضیه سیاســی دو نفر با هم اختالف نظر
داشته باشند ،اما این چیز مهم و موثری نیست و مساله ای
عادی و طبیعی به شمار می رود » .حضرت ایت الله خامنه ای
تاکید کردند« :اقیانوس خروشــان ،منسجم و متحد ملت
باید روز به روز تقویت شود ».این سخنان روشنگرانه رهبر
معظم انقالب در واقع طرح برخی جریانات را برای فضای
سیاسی ان هم دراستانه انتخابات نقش بر اب کرد.
انکه پروژه اشتی ملی محلی از ِاعراب ندارد؛ چرا که مردم
در 22بهمن هم به لفاظی و تهدید ترامپ پاسخ گفتند و هم
انسجام ملی را به نمایش گذاردند».
حسین شــریعتمداری نیز در یادداشــتی در روزنامه
کیهان با عنوان «بــاز چه خوابی دیده ایــد؟!» در این باره
نوشت« :اصرار عده ای برای به فراموشی سپردن جنایات
بزرگی که مرتکب شــده اند و تــاش بــرای ورود دوباره به
ســاختار نظام که این روزها در پوشش اشــتی ملی مطرح
می کنند ،با دو انگیزه خاص صورت می گیرد .این احتمال
وجــود دارد و احتمال قوی نیز هســت که طرح «اشــتی
ملی» را با هدف حاشیه ســازی و ســرگرم کــردن مردم به
میدان اورده اند تا از این طریق روی ناکامی های پی درپی
و وعده هــای بر زمین مانــده دولت که متاســفانه برخی از
اصحاب فتنــه در ان نقش موثری داشــته اند ،ســرپوش
بگذارند .جماعت یاد شده در اصرار خود برای «اشتی ملی»،
توضیح نمی دهند مگر ملت با یکدیگر در قهر و تقابل به سر
احزاب و شخصیت ها
«تکرار» کنند .حقیقت فاش درباره قضایای ٨٨را انکار کرد
و هنوز هم بر همان مرام است که بود .حاال نغمه اشتی ساز
کرده است .نبود اقای هاشــمی احتماال مهم ترین علتی
است که او را به این بازی جدید کشــانده منتها هنوز توجه
ندارد که از همان راه ســابق اگر برود جز به مقصد ســابق
نخواهد رســید .قضایای ٨٨خیلی مرزها را جابه جا کرده و
انجا که خاتمی در ان ایســتاده ،در مرزبندی های جدید،
مدت هاســت بخشــی از جامعه سیاســی ایران محسوب
نمی شــود .اگر همه چیز فقــط یک کالهبــرداری جدید
نیست ،ابتدا راستش را به مردم بگویند ».در تحولی دیگر،
عبدالله گنجی هم نوشت« :مساله ای به نام «اشتی ملی»
را چند ســال پیش کرباســچی طرح کرد ،سپس خاتمی و
روحانــی در ان دمیدنــد و تعداد دیگــری از اصالح طلبان
یا ان را تایید کردند یا با فرار به جلو شــروطی را برای انچه
خود طرح کرده بودند گذاشــتند .طبیعتا طرح این مســاله
براساس یک «نیاز» عنوان می شود ،اما باید دید بین این
نیاز و «مســاله» و «گره» موجود چه نســبتی وجود دارد؟
توقع «شــتر دیدی ،ندیدی» یا «نه خانی امــد و نه خانی
رفت» واقعا ساده اندیشــانه اســت؛ چرا که گره و مســاله
به عنوان یک واقعیت وجــود دارد و هیــچ گامی جهت باز
کردن یا عبور از مسائل پیشین دیده نمی شود و استخوان
در زمین تعیین شده بازی نکنیم
از زمان بیان سخنانی در مورد طرح موسوم به اشتی
ملی برخی چهره های انقالبی و رســانه ای به روشــنگری
درباره پشت پرده این پروژه سیاسی پرداخته بودند .از جمله
این افراد دکتر رضا سراج اســت .او در کانال تلگرامی خود
در این زمینه نوشت:
«درگذشت مرحوم رفسنجانی و اثبات این واقعیت که
از این پس نام هاشمی ،فاقد قدرت تحریک کنندگی برای
جامعه است؛ جریان فتنه را وادار به چاره جویی جهت خروج
از بحران کرد».
اهداف پروژه اشتی ملی چیست؟
-1خروج از بحران و بن بست پسا هاشمی
-2فرصت سازی از مواضع ضدایرانی ترامپ
-3اعتبار بخشیدن به ایجاد دوگانه جنگ /صلح
-4به ُمحاق بردن بی کارنامگی دولت روحانی
-5بازنگه داشتن دریچه مذاکره با امریکا
-6فرار از پاسخگویی به خسارات برجام
-7تغییر مطالبات از حوزه اقتصادی به سیاسی
-8ایجاد اختالف و شکاف در جریان انقالبی
-9بازی ُبرد در صورت مخالفت با اشتی ملی
مثلث | شماره 347
سیاست
نتیجه:
پروژه اشــتی ملی بر القای دو انگاره نادرســت وقوع
تهدید خارجی و عدم انســجام اجتماعی اســتوار است .از
همین رو نباید در زمین تعیین شــده فتنه گــران بازی کرد.
بی محلی و عبور هوشــمندانه جریان انقالبــی از این دام،
فتنه گرایان و غربگرایان را از درون درگیر می سازد .ضمن
می برند که «اشتی ملی» ضرورت پیدا کرده باشد؟پیشنهاد
«اشــتی ملی» از سوی کسانی مطرح می شــود که برخی
از انان مطابق اســناد غیرقابل انکار موجود در جریان فتنه
امریکایی -اســرائیلی ۸۸اشــکارا نقــش پادوهای مثلث
امریکا ،اسرائیل و انگلیس را برعهده گرفته بودند .سران
و اصحاب فتنــه ،ننگ تحت الحمایه امریکا و اســرائیل و
کشورهای اروپایی و شیوخ دست نشــانده عرب بودن را به
جان خریدند ،انجا که نتانیاهو انان را «بزرگترین ســرمایه
اسرائیل در ایران»! نامید».
مهدی محمدی هم در اظهارنظــری در این مورد در
کانال تلگرامی خود نوشت« :محمد خاتمی امروز نمادی
است از ورشکســتگی یک جریان سیاسی در ایران .روزی
که سخنش خریدار داشت ،نقش تفنگچی اسرائیل در ایران
را بازی کرد .تیرش که خطا رفت ،تفنگ شکست و اسب از
نفس افتاد ،خیال کرد می تواند «مرشد پس صحنه» باشد و
امور را به سرانگشت تدبیر بچرخاند .متقاعدش کرده بودند
خالیق یکسره گوش به فرمان ایســتاده اند تا صدای او را
الی زخم همچنان باقی است .البته اصالح طلبان طیف و
پیوستار هستند و در اینجا ،همه انان مدنظر نیستند .طرح
اشــتی ملی از ان جهت بحث انحرافی است که نه مساله
انان با نظام «ملی» اســت و نه کل جناح را در برمی گیرد.
بسیاری از اصالح طلبان در دولت و نظام و مجلس حضور
دارند ،بنابراین نه تراز ،تراز ملی است و نه مساله گفت وگوی
جناح هاست .اصالح طلبان ناب تالش می کنند مسائل خود
با نظام را به جناح مقابل ارجاع دهند تا منازعه را سیاسی و یا
سطح ان را تقلیل دهند .بنابراین اول باید بپذیرند که مساله
انان با نظام است ،دوم اینکه شــرط هر گذشت و تبرئه ای
تشکیل دادگاه است .دادگاه پیش نیاز تبرئه است .حال که
نظام هیچ دادگاهی تشکیل نداده است با «خوداظهاری»
به صورت رسمی و علنی دو مســاله را حل کنید .شجاعت
گفتن عدم تقلب را داشــته باشــید ،همانگونه که جسارت
اتهام ان را داشــتید .از ضد انقالب و ساختارشکنان ابراز
برائت کنید و شعارهای طرح شده علیه اصل انقالب و نظام
را محکوم کنید».
33
احزاب و شخصیت ها
یکرد
عارف ریاست ستاد روحانی را قبول نم
گفت وگوی مثلث با عبدالله ناصری
سیاست
34
مثلث | شماره 347
امید کرمانی ها
خبرنگار
ســه ماه تا انتخابات بیشــتر باقی نمانده است.
انچــه روزهــای اخیــر در اردوگاه اصالح طلبان
شــاهد هســتیم این اســت که می خواهند خود
را بــه مقام معظم رهبــری برای طــرح دیدگاه ها
و برنامه های شــان نزدیک تــر کنند و بــه نوعی
ارتباط مستقیم با ایشان بگیرند .ایا این تحرکی
بــرای فراهم کــردن زمینــه مســاعد و مقدمات
کار انتخاباتی شــان اســت یا موضوعــی جدا از
انتخابات محسوب می شود؟
بحث انتخابات فصلی و موسمی است که طبیعتا
اصالح طلبان از اغاز جمهوری اســامی همیشــه در این
صحنه حضور داشــتند و دوره به دوره ایــن حضور فعال تر
شده است ،بنابراین از انجا که اصالح طلبان خود را درون
نظام می دانند و ســهم و نقشــی برای خودشــان از جهت
تثبیت جمهوری اســامی قائلنــد ،در انتخابات شــرکت
می کننــد و انتخابات هم باالترین جلوه حضور هر کســی
اســت و این نقش افرینی علی السویه اســت .در موضوع
ارتباط و نزدیکی اصالح طلبان با رهبری نیز باید گفت این
ارتباط وجود داشته است ،البته بعد از سال 88یک مقدار
دچار چالش هایی شد اما کمابیش بود.
نبــود اقــای هاشــمی یــک فاصلــه ای بیــن
اصالح طلبان با حاکمیت ایجاد نکرد؟
با رحلت اقای هاشــمی این بحث کمی پررنگ تر
شده اســت .فقط بحث کادر لیدری جریان اصالحات با
رهبری نظام نیســت ،بلکه بحث عمومی در سطح کشور
اســت .انچه اقای خاتمی مطرح کرد وفــاق و همدلی در
سطح عمومی جامعه و بین تمام جریانات سیاسی و جناحی
کشور بود؛ به این معنا که همدیگر را به رسمیت بشناسند و
میدان رقابت را برای همدیگر باز نگه دارند و احترام متقابل
را برای رقابت سالم انتخاباتی و حضور در صحنه مدیریت
کشور احراز کنند.
چــرا اصالح طلبــان رویکــرد گذشته شــان را
دنبال نمی کنند کــه یک نفر حلقه واســط انها با
حاکمیت شــود ،در واقع به جای انکــه از اقایان
ناطــق ،روحانی یــا سید حســن اقــای خمینی
برای نقش افرینی در این حوزه اســتفاده کنند،
می خواهند بــدون واســطه ارتباط مســتقیم و
نزدیک با حاکمیت داشته باشند؟
هیــچ گاه اصالح طلبــان دنبــال ایــن نبودند که
ارتباط شــان با رهبــری از کانال یک فرد باشــد .در طیف
گسترده اصالح طلبان هر کسی حسب ضرورت و شرایط
و مقتضیات تمــاس ،حضــور و مالقات با رهبــر انقالب
داشته است.
همچنانکه بعد از حــوادث 88نیز دیدیــم که اقای
موســوی الری ،اقای جهانگیری و اقــای مجید انصاری
دیدارهای رســمی انجام دادند و مباحثی را مطرح کردند
و مباحث نیز رسانه ای مطرح شــد .اگر چه بعد از حوادث
سال 88این دیدارها و گفت وگوها کمتر شد اما به این معنا
نیست که اصالح طلبان دنبال نگه داشتن یک فرد در این
حوزه باشند ،بنابراین تلقی غلطی است که فکر کنیم اقای
طور نیست.
یک تحلیــل این بــود کــه اصالح طلبان بــا این
نوع ســخن گفتــن می خواهند یــک کاندیدای
اختصاصی بــرای انتخابات ریاســت جمهوری
سال 96به صحنه بیاورند ،پس شما این تحلیل
را رد می کنید؟
قطعا ،تــا این لحظــه نامزد اصالح طلبــان برای
انتخابات ریاست جمهوری ســال 96اقای روحانی است.
اینکه دیدگاه های دیگری تحت عنوان نامزد دوم یا نامزد
پوششــی مطرح شــد با این توجیه که اگر اقــای روحانی
با ردصالحیــت مواجه شــد ،نامزد اصالح طلــب دیگری
در صحنه باشــد یا ایــن نامزد دوم یــار اقــای روحانی در
ایــام تبلیغات انتخاباتی شــود ،اینها مســائلی اســت که
خود اقــای روحانی یا ســتاد او بایــد دربــاره اش تصمیم
بگیرد .با وجود همه انتقادهایی که اصالح طلبان به اقای
روحانــی دارند و واقعا در بســیاری از زمینه هــا وعده های
انتخاباتی اش را محقق نکرد اما ویژگی انها همیشــه این
بوده کــه واقعیت های موجــود کشــور را درک می کنند و
براساس ان واقعیت ها تصمیم می گیرند.
همان طور که براســاس منافع ملی و مصالح کشور
سال 92نامزد اصلی خودشان را کنار گذاشتند و پشت سر
عضو جامعــه روحانیت مبارز قرار گرفتند .در ســال 1400
دیگر اقای روحانــی نامــزد انتخابات ریاســت جمهوری
نیســت .اصالح طلبان در ظرف زمانی خودش ،حســب
شــرایط برای نامزد مــورد نظرشــان تصمیــم می گیرند.
اصالح طلبان از ســال 92به این جمع بندی رســیدند که
منافع مردم و مصالح عمومی کشــور بــر مطالبات حزبی و
جناحی اولویت دارد ،ضمن انکه هویت خودشان را همیشه
حفظ خواهند کرد.
برخی پیشــنهاد می دهند که دو جناح سیاســی
اصولگــرا و اصالح طلــب با همدیگر بنشــینند و
صحبت کنند ،روی اشتراکات وحدت نظر داشته
باشــند و درباره افتراقات مذاکره کنند تا به یک
دید روشنی از یکدیگر برسند ،ایا برنامه ای برای
این کار وجود دارد؟
این کار خیلی خوبی اســت و یــک ضرورت برای
کشور محسوب می شــود .امروز جامعه از نظر مختصات
اجتماعی ،فرهنگی ،اخالقی و اقتصادی سرحال و سرپا
نیست .این واقعیتی است که همه مسئوالن کشور به ان
اشاره می کنند .معتقدم امروز اصالح طلبان و اصولگرایان
باید گفت وگوهایی برای حفظ جامعه داشته باشند و با هم
صحبت کننــد .همان طور که در دوره ای حــزب موتلفه و
حزب مشارکت با هم چنین گفت وگوهایی داشتند که البته
بعدها ادامه پیدا نکرد.
این گفت وگوهای رو در رو باید انجام شــود و ادامه
پیدا کند چون جامعه ما در حال توســعه اســت و خیلی به
معنای مدرنش هنوز تحــزب و حزب گرایــی را نمی تواند
هضم کند ،بنابراین انچه جواب می دهد کارهای جبهه ای
در دو جناح سیاسی کشور است .معتقدم وفاق ،گفت وگو و
همبستگی ملی حتما بین دو جناح به عنوان یک راهبرد در
دستورکار قرار بگیرد .معتقدم عقالی جریان اصولگرایی
هم چنین خواسته و مطالبه ای را دارند.
وقتی دو جریان می خواهند بنشینند و با همدیگر
صحبت کنند مصادیق از دو طرف باید مشخص
شوند تا شاهد این گفت وگوهای دوجانبه باشیم،
ایا از طرف اصالح طلبان اقای عارف می تواند این
نقش را ایفا کند؟ از طرف اصولگرایان چه کسانی
را مناسب می دانید؟
هم اقای عارف و هم دیگــران در این جناح و هم
کسانی در ان جناح حضور دارند که می توانند باب گفت وگو
را باز کنند .البته همیشه این گفت وگو در صلح و صفا وجود
داشته اســت اما اینکه امروز نماد اصالح طلبی را به دست
یک نفر بدهیم تا ایــن گفتمان سیاســی را نمایندگی کند
عمال محال است یعنی نه در بین اصالح طلبان و نه در بین
مثلث | شماره 347
محمد شریعتمداری سبد رای سه جانبه را
نمایندگی می کند
سیاست
هاشــمی در دوران حیاتش نقشــی را برای اصالح طلبان
ایفا می کرد.
خیر ،اقای هاشــمی یک جایگاه خاصــی در درون
حاکمیت داشت ولی بعد از حوادث 88با مسائلی رو به رو و
با وقایعی اشنا شد که در دیدارهایی با رهبری این مسائل را
مطرح می کرد اما این کار الزاما به معنی نمایندگی رسمی
از جبهه اصالحات برای گفت وگو با رهبر انقالب نبود.
اما برخی اصالح طلبــان اقای هاشــمی را حلقه
واســط بین جریان اصالحــات و رهبــر انقالب
توصیف می کنند که در نبود او یک خالء به وجود
امده اســت .یعنــی عــده ای از هم اردوگاهیان
سیاسی شــما خالف این نظر را مطرح می کنند،
چطور نظر شما با نظر انها قابل جمع است؟
شــاید کمی در فهم مســاله با هم تفاوت داریم.
اقای هاشــمی بعد از ســال 88با واقعیت هایی در عرصه
اجتماعی مواجه شــد ،همان طور که بســیاری از رهبران
جبهه اصالحــات می گفتند دولــت پیشــین ،دولتی بود
که اساســا نگاه ،رویکرد و کارکردش با اهداف جمهوری
اسالمی و قانون اساسی نمی خواند اما چون اقای هاشمی
در متن حاکمیت بود ،زمانی که این مســاله را درک کرد،
طبیعتا دغدغه بیشتری داشت و برای اینکه عمال به عنوان
رئیس یک نهاد ان را طرح کند سهل الوصول تر برایش بود
که مسائل را صریح تر بیان کند و نه تنها در دیدار بلکه حتی
در رسانه ها و مالقات های عمومی که جنبه رسانه ای پیدا
می کرد این مســائل را می گفت ،یعنی حــوادث 88نقطه
عطفی در نگرش و نگاه اقای هاشمی ایجاد کرد.
اگر بخواهم صریح تــر بگویم نزدیکــی خیلی قابل
لمســی که بین او و اصالح طلبان ایجاد شد ،اگرچه خود
را شــخصیت فراجناحی می دانســت و واقعا هم این طور
بود ولــی این احســاس نزدیکی باعث می شــد کــه بیان
دغدغه هایش در دیدارها ،مالقات و عرصه رسانه ها بسیار
منطبق با دغدغه های همیشگی اصالح طلبان باشد.
اصالح طلبان برای انکه طرح دیدگاه را به صورت
مستقیم داشــته باشــند چه مدلی را می خواهند
دنبــال کننــد ،یعنــی از چــه نظــر می خواهنــد
صحبت هــا و نظرات خودشــان را بــه حاکمیت
منتقل کنند؟
این افکار و نظرات در عرصه افکارعمومی منتقل
می شــود اما لب مطلب همان موضوعی اســت که اقای
خاتمی گفت و بعضی از دوســتان ان را تبیین و باز کردند.
یعنــی دوباره همان مســائلی که هم اقای هاشــمی و هم
اصالح طلبان گفته بودند اعالم شد که حاضرند برای اینکه
جامعه به همدلی برســد تالش کنند اما بخشــی از جریان
اصولگرایی خیلی این را لمس و فهم نمی کرد تا انکه ترامپ
برای ریاســت جمهوری امریکا انتخاب شــد و بعد از ان،
مواضع او و رخدادهایی در عرصه بین المللی شکل گرفت.
عالوه بر این ،واقعیت هایی که در عرصه ملی جریان
اصولگرایی بعــد از دولت اقای احمدی نــژاد با ان رو به رو
شــد ،به نظر من بین عقالی این جریان ضرورت ها بسیار
جدی تــر دارد لمس می شــود و معنایش این اســت برای
تحققش هیچ راهی نیســت جــز اینکه دو طــرف بپذیرند
که باید برای حفظ کیــان جمهوری اســامی با همدیگر
گفت وگو و تعامل کنند.
ایــا اصالح طلبان بــا طرح ایــن نــوع دیدگاه ها
می خواهنــد بازخوردهــا و ثمراتــش را نیــز در
انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات شوراهای
شهر دریافت کنند؟
مساله وفاق ملی برای اصالح طلبان یک راهبرد
و اســتراتژی اســت و شــاید تحلیل بعضی این باشــد که
اصالح طلبــان می خواهنــد از طــرح این مباحــث برای
انتخابات اســتفاده کننــد ،در حالی که به هیــچ وجه این
3
عبدالله ناصــری معتقد
اســت « :هم روحانــی و هــم
اصالح طلبــان تمام ســعی و
تالش شــان ایــن اســت که
خودشــان ،هواداران شان و
اصولگرایــان معتــدل در یک
ســبد رای قرار بگیرند و محمد شریعتمداری بهترین
کســی اســت که به عنوان ریاست ســتاد انتخابات
روحانی می تواند این ســبد رای سه جانبه را نمایندگی
کند ».این فعال سیاسی اصالح طلب یاداور می شود:
«شریعتمداری از یک چهره بسیار پررنگ اصالح طلب
برای ریاست ستاد انتخابات روحانی بسیار مفیدتر و
شایسته تر است».
احزاب و شخصیت ها
35
احزاب و شخصیت ها
سیاست
36
مثلث | شماره 347
اصولگراها نمی توان چنیــن کاری کرد که یک نفر را نماد
جناح قــرار داد .فرهنگ تعامل را اگــر بپذیریم هر بخش
و حوزه ای می تواند بنشــیند و با همتــای خودش صحبت
کند .اقای عارف با اقای الریجانی در مجلس این ضرورت
گفتگو و تبادل نظر را دنبال کند .جوانان موتلفه اســامی
با جوانان حــزب اتحاد ملت ایران اســامی نیز می توانند
در ســاحت و نیازها و مقتضایات خودشــان بنشینند با هم
گفت وگو و بحث کنند یا زنــان دو جناح نیز می توانند چنین
نشســت هایی را میان خود داشته باشــند ،بنابراین ایفای
این نقش را فقط نباید برای یک نفر تعریف و خالصه کرد.
یعنی نمی تــوان طــرف مذاکره کننــده از طرف
اصالح طلبان را در اقای عارف منحصر کرد؟
اصال نمی شــود چون انقدر دامنه ســوءتفاهم ها
گســترده شــده که به نظر من اقشــار مختلــف ،احزاب
مختلف ،نهادهــای مختلف و حتی رســانه های مختلف
می توانند ایــن گام را بردارنــد و این فضا را شــکل دهند،
مخصوصا رســانه هایی که بســیار بســیار در ایــن زمینه
می توانند نقش مهمی در ایجاد میزهــای گفت وگو میان
دو جریان داشته باشند و این را نهادینه کنند و توسعه دهند.
امروز شرایط کشور از نظر ملی و بین المللی در شرایط بسیار
پر دغدغه و نگران کننده ای به سر می برد که عالوه بر اینکه
توان دفاعی خودمان را باال می بریم ،بنیان های اجتماعی
جامعه را هم باید تقویت کنیم.
گفت وگوها باید براســاس یک عقبه تشکیالتی
و جناحــی انجام شــود ،مثــا اصولگراها خیلی
اقای عــارف را قبــول دارنــد و او را مصداق یک
اصالح طلب برجسته و رجل سیاسی داخل نظام
تعریف می کنند ،بنابراین خیلی استقبال می کنند
از اینکه اگر می خواهد گفت وگویی میان دو جناح
شکل بگیرد طرف مقابل شان اقای عارف باشد.
نظر شما درباره این نگاه اصولگرایان چیست؟
اشکال ندارد .رسانه ملی که دارد از پول بیت المال
ارتزاق می کند پیشگام شود اقای عارف را دعوت کند ،از
ان طرف فرد دیگری بیاید و بنشینند و فضا را شکل دهد.
البته معتقدم رســانه ملی یا رسانه های دیگر از اقای
عارف به عنوان رجل سیاسی اصالح طلب بخواهند برای
برقراری این گفت وگو میان دو جناح کار را شــروع کنند اما
طیف اصالح طلبان در اقای عارف خالصه نمی شود .اقای
عارف درست است تفکر طیف اصالح طلبان را نمایندگی
می کند اما این نمایندگی منحصر در او نیســت و دیگرانی
هم هستند .حتی اگر سوال شــود این نمایندگی می تواند
اقای روحانی تصمیم گرفت بنا به مصالحی
که خودش می داند و ما نمی دانیم اقای نجفی
کارگروه اتاق فکر ستاد انتخابات او را مدیریت
کند و اقای شریعتمداری هم ریاست ستاد را
برعهده بگیرد
به بهزاد نبــوی اختصاص پیدا کند؟ پاســخ می دهم خیر،
نمی شود.
هر کســی می اید حرف خــودش را می زند .باالخره
در درون دو اردوگاه اصولگرایــان و اصالح طلبان تفاوت
دیدگاه در برخی مســائل وجود دارد ،مهم این اســت که
جامعه باور کند ایــن صلح و صفا و همبســتگی دارد میان
جناح های سیاســی شــکل می گیرد که اگر خدای نکرده
شــرایط فوق العــاده برای کشــور رخ دهد همــه کنار هم
ایستادند و برای همدیگر سرودست می شکانند.
رئیس ستاد انتخابات اقای روحانی در سال 96
مشخص شد ،ایا اصالح طلبان انتظار نداشتند
که یک چهــره اصالح طلب شــاخص مثل اقای
عارف یــا اقای نجفی این مســئولیت را داشــته
باشد؟
اقای عــارف خیــر ،او رئیس فراکســیون امید و
نماینده اول مــردم تهران در مجلس شــورای اســامی
اســت ،بنابراین اگر هم ریاســت ســتاد انتخابــات اقای
روحانی را نیز به او پیشنهاد می دادند نمی پذیرفت ،چون
حتی اگــر اقــای روحانی بــا اصالح طلبان در ایــن زمینه
مشــورت می کرد اصالح طلبان به او جواب نه می دادند.
درباره اقای نجفی موضوع فرق می کنــد .چند ماه قبل از
انکه اقای شــریعتمداری به عنوان رئیس ستاد انتخابات
ریاست جمهوری اقای روحانی انتخاب شود بنا بر این بود
که اقای نجفی رئیس ستاد اقای روحانی شود اما بعد اقای
روحانی تصمیم گرفت بنا به مصالحی که خودش می داند و
ما نمی دانیم اقای نجفی کارگروه اتاق فکر ستاد انتخابات
او را مدیریت کند و اقای شــریعتمداری هم ریاست ستاد
را برعهــده بگیرد که بــه نظر من هر دو در بهترین شــکل
خودشان انتخاب شدند.
اینکه اقای شریعتمداری به عنوان رئیس ستاد
انتخابــات اقــای روحانــی انتخاب شــد بعضی
می گوینــد ایــن پالس و پیــام اقــای روحانی به
اصولگراها بود تا حمایت انها را به سمت خودش
جلب کند ،این تحلیل را قبول دارید؟
من اقــای محمد شــریعتمداری را بیــش از انکه
اصولگــرا باشــد اصالح طلب می دانــم اما اگرچــه اقای
شــریعتمداری حتی زمانی که در دولــت اقای خاتمی هم
وزیر بود خودش را در فضای سیاسی کشور به طور اشکار
اصالح طلب معرفی نمی کــرد اما امــروز دغدغه های او
بیشــتر اصالح طلبانه اســت و هر دو جامعــه اصولگرایی
و اصالح طلبــی او را به عنــوان یک شــخصیت توانمند و
شایســته و معتقد به نظام و قانون اساســی و رهبری قبول
دارند ،بنابراین در مجموع این تصمیــم اقای روحانی که
اقای نجفی رئیس اتاق فکر و اقای شــریعتمداری رئیس
ستاد انتخابات او باشد تا با وزارت کشور و شورای نگهبان
تعامل کند حتما بهتریــن تصمیم بوده که گرفته شــده و
امیدواریم هر دو در کار خودشان موفق باشند .ضمن انکه
هر دو حوزه اتاق فکر و ســتاد انتخابات ارتباط تنگاتنگی
برای پیشــبرد برنامه های اقای روحانی در رقابت سیاسی
پیش رو خواهند داشت.
انتخاب اقای شــریعتمداری به عنوان ریاســت
ســتاد انتخابــات اقــای روحانــی در جــذب
اصولگرایان معتدل چقدر موثر خواهد بود؟
حتما این گام نقش مثبتی دارد .بر همین اســاس
انتخاب اقــای شــریعتمداری از یک چهره بســیار پررنگ
اصالح طلب برای ریاســت ســتاد انتخابات اقای روحانی
بسیار مفیدتر و شایسته تر اســت چون هم اقای روحانی و
هم اصالح طلبان تمام ســعی و تالش شــان این است که
خودشان ،هواداران شان و اصولگرایان معتدل در یک سبد
رای قرار بگیرند و اقای محمد شریعتمداری بهترین کسی
است که می تواند این سبد رای سه جانبه را نمایندگی کند.
تغییرراهبرد
از مبارزه مصلحانه
تا اشتی ملی
واکاوی خروجی های تحلیلی اتاق
فکر اصالحات
مسعود ندافان
4
روزنامه نگار
گویــا عصر عســرت اصالحات فرارســیده اســت؛
درگذشت هاشمی رفســنجانی اصلی ترین بازیگر سیاسی
ی جریان اصالحات و کاهش محبوبیت دولت روحانی
حام
که فضای تنفس سیاسی مناسبی را برای انان ایجاد کرده
است ،بزرگان اصالحات را دلواپس کرده است .نقشه راه
اصالحات برای بقای سیاســی در هاله ای از ابهام است؛
انــان راهبرد کوتاه مدت «اشــتی ملــی» را تــا انتخابات
ریاســت جمهوری دوازدهم پیشــنهاد داده انــد .واکاوی
خروجی های تحلیلی اتاق فکر اصالحات نشان می دهد
که اصالح طلبان نســبت به الگوی رفتاری پیشــین خود
خواهان تجدیدنظرطلبی هســتند؛ ایــن تجدیدنظرطلبی
ماحصل بازگشت به اصول چارچوب مند سیاست ورزی در
جمهوری اسالمی نیســت بلکه اقدام فرصت طلبانه برای
بسترسازی حفظ حضور در کارزار رقابت سیاسی و دورنمایی
برای بازگشت به نهادهای قدرت است.
مبارزه مصلحانه؛ بازگشت حجاریان
سعید حجاریان برای پیشــبرد دموکراسی از طرحی
نو روایت می کند؛ طرحی وارونه بــا ایده امیر پرویز پویان،
چریــک چپ گــرای مشــهدی ،حجاریان در شــماره 41
ماهنامه مهرنامه از ضرورت مبارزه مصلحانه و رد تئوری فنا
در عرصه سیاست ورزی یاد می کند؛ وی با مقایسه تطبیقی
میــان دوران و نحــوه مبارزه امیــر پرویز پویان با شــرایط
کنونی ،الگوی عملی برای اصالح طلبان ترسیم می کند.
«ســازش» ترجیع بند جدید الگوی عمل توصیه ای عضو
سابق حزب مشارکت است ،وی مدعی است که «جنبش
مصلحانه اعتقاد دارد که به شرط حفظ اصول«،سازش»
کار بدی نیســت .ســازش بار منفــی ندارد .همیشــه باید
تحلیل مشخصی از شرایط داشت .منظور ،حرکت در دایره
ممکنات است ».وی همچنین در یکی از نکات پیرامون
چرایی ترجیح مبارزه مصلحانه نسبت به جنبش مصلحانه
نوشت« :بر اصول خود می ایســتد ،به این معنی که اوال،
می گوییم «مبــارزه مصلحانه» چون خط قرمــز دارد و از
خط قرمزش عدول نمی کند .ممکن است نظام تصمیم به
ایستادن در نقطه ای که هست ،بگیرد و بگوید می خواهم
همین جا بایستم و قصد اصالح نداشته باشد .اما در مشی
«مبارزه مصلحانه» وظیفه اصالح طلبان ارشــاد ،توصیه
و اقناع اســت .ثانیا؛ از انجا که هیچ گاه مشارکت و رقابت
سیاسی در کشــور منصفانه نیست و شــبکه های قدرت و
ثروت و رسانه در اختیار جریان خاصی قرار دارد؛ بنابراین
مبارزه مصلحانه در عین انکه همیشه اماده سازش است،
احزاب و شخصیت ها
با این ناروایی ها و بی انصافی ها سر ستیز دارد .بنابراین از
این جهت ،شکل مبارزاتی به خود می گیرد ».از سوی دیگر
ســعید حجاریان در این یادداشــت با رد تئوری فنا نوشت
«اصالح طلبــی و «مبــارزه مصلحانه» طرفدار بقاســت.
اصالح طلــب نمی خواهد که ماشــین دولــت را تخریب
کند و به قــول معروف« ،ساختارشــکنی» کند .همچنین
حفظ حیات مصلح ان جامعه و نیز توده مردم برای نیروی
اصالح طلب بسیار مهم است .مشی ای که چنان که گفته
شد «مرگ اندیش» نیســت چون بنا دارد که باقی بماند و
اهسته و پیوسته رود و زمین گیر نشود ،بنابراین کار مخفی
را نفی کــرده و در دایره ممکنات حرکت می کند» و شــاید
پیامی برای بازگشت جوانان جویای نامی که او را شهید زنده
اصالحات می نامند به سخنان پدرخوانده های تئوریک این
جریان سیاسی باشد و جلوگیری از رویش احزاب نوپا است
زیرا وی «اماتوریسم در سیاســت» را «عین فنا» می داند
و «سیاســت اسانســور ندارد و یک شبه کســی نمی تواند
سیاستمدار شود».
دست یاری با اشتی ملی
«اشــتی ملی» اولین راهبرد سیاســی رئیس دولت
اصالحات برای خــروج از تنگنای سیاســت ورزی پس از
درگذشت هاشمی رفســنجانی اســت؛ او معتقد است که
«هیچ کس نباید در گذشــته بماند» و شــرایط پیشــروی
بهترین موقعیت برای «اشتی ملی» را مهیا ساخته است.
حــزب اتحــاد ملــت – ارگان قانونی حــزب منحله
مشــارکت که مهره های سیاســی رئیس دولت اصالحات
محســوب می شــوند -در تحلیلی که از فقدان هاشــمی
رفسنجانی نشات می گیرد؛ معتقد است که «سرمایه هایی
چون ایت الله هاشــمی که نمودی از اصالت در ســاختار
قدرت نظام اســت می تواند هراس انگیز باشد ».بنابراین
برای خروج از این وضعیت ناپایــدار و غیرقابل پیش بینی
باید «اشــتی ملی را راهبردی اخالقی و موثــر برای عبور
کشــور و نظام از بحران هایی دانســت که همچنان ایران
را می ازارد 38 .ســال ،کافی اســت که بپذیریــم در نبود
تمام ایرانیان که دل در گرو وطن دارند و قانون اساســی
را میثاق خــود می دانند ،انقــاب بهمن 57هنــوز به بار
ننشسته است .اشتی ملی ،نه کتمان تفاوت های عیان در
برداشت ها و باورها که پذیرش هنجار تازه ای است در سنت
سیاست ورزی جمهوری اسالمی ،هنجار و ادابی که حذف
جریان های سیاســی و ســلیقه های متداول را بر نمی تابد
و ان را ناقــض امنیت ملــی و ارزش های حاکــم بر قانون
اساسی می داند .اشتی ملی ،تعهدی جانانه است به تغلیظ
هویت مردمساالر جمهوری اسالمی و صد البته تعهدی به
پیگیری ارزش های نخستین».
توصیه عبدی؛ گذار اصالحات از مبارزه جویی
ان هنگامی که سعید حجاریان در سفر کانادا حضور
دارد؛ عباس عبدی بار نظریه پردازی جریان اصالحات را
به دوش می کشد .هرچند بسیاری از نیروهای سیاسی این
جریان رویکرد سیاســی او را قبول ندارند ،ولی او توانایی
مناسبی برای صورت بندی دستور رئیس دولت اصالحات
دارد .عباس عبدی در یادداشــتی با عنوان «مبارزه جویی
یا اصالح طلبی؟ /تناقضی که باید حل شــود» گروه های
سیاســی را به «اصالح طلب یا مبارزه جو» تقســیم بندی
می کند و ســپس هویت ســازی «بــر نظــام» اصالحات
را مبارزه جویانــه و انســدادافرین بــرای سیاســت ورزی
رســمی معرفی می کند و در تغییر مولفه های هویت بخش
اصالحــات می نویسد«:مشــکل اصلــی اصالح طلبان
این بود کــه گمان می کردنــد بازتعریف چنیــن رابطه ای
به انحالل هویتی انان منجر می شــود .چنین برداشــت
نادرستی محصول دو نکته بود .اول اینکه مگر در گذشته
که چنین ارتباطی را داشــتند ،فاقد هویت بودند که اکنون
می خواهند با دوری جستن از این وضع هویت خود را حفظ
کنند؟ اتفاقا انان در شــرایطی چنین ارتباطی را داشتند که
به لحاظ شــاخص های گوناگون وضع حکومــت بهتر از
سال های گذشته نبوده است .پس چرا در ان زمان مشکل
هویتی نداشــتند؟ به عالوه اتفاقا بیشترین اعتبار و هویت
انان در زمان داشتن همان ارتباط و در عین حفظ مواضع
اصالحی بود ».او بــرای جلوگیری از انحــال هویتی و
فرسایش جدی ســرمایه اجتماعی با نگاهی برتری جویانه
برجام را بــدون بیــان دســتاوردهای ان ماحصل توصیه
اصالحات به حاکمیت معرفی می نماید و در همین راســتا
می نویســد« :همان طور که ما نیز به درســتی به حکومت
توصیه می کردیم که این قاعده را در روابط خارجی خود در
نظر بگیرد و اتفاقا هم گرفت و برجام را به سرانجام رساند،
اصالح طلبان هم اگر ادامه این مسیر متناقض را ناممکن
می دانند باید برای منافع کشــور هم که شده از این وضع
متناقض درایند .شجاعت یک اصالح طلب اینجاست که
خود را نشان می دهد .جزییات چنین مسیری جز از طریق
بحث و گفت وگوی درون جناحی و پــس از پذیرش اصل
این مساله ،روشن نخواهد شد».
چشم انداز؛ حذف تندرو ها برای بقای سیاسی
ان هنگامی که سعید حجاریان به یاد دوران طالیی
اصالحــات در نقش دانــای کل بنا بر مقتضیات ســنجی
ســپهر سیاســت کشــور ،تئوری مبارزه مصلحانه را برای
اصالح طلبان نســخه پیچی می کرد؛ هیــچ گاه انتظار ان
را نداشت که با درگذشت هاشمی رفســنجانی و در غیاب
ستون اصالحات در عرصه عمومی ،گام های عقب نشینی
سیاسی انان به تقابل با دوستان قدیمی اش بیانجامد .از
ســوی دیگر عباس عبدی که با ایده خــروج از حاکمیت،
اغاز «مبارزه جویی» اصالح طلبــان را کلید زد؛ پس از دو
دهه سیاست ورزی ،اصالح طلبان را به تنظیم مناسبات با
حاکمیت دعوت می کنند.
بــراورد تحلیلــی رئیــس دولــت اصالحــات و
تئوریسین های این جریان برای اســتمرار سیاست ورزی
«بقای هویتی» در چارچوب جمهوری اســامی اســت.
انان بهترین شــیوه را حــذف نیروهای سیاســی رادیکال
برای ترمیــم ارتباط بــا حاکمیــت می دانند و قصــد دارند
الودگی «جنبش ســبز» را از چهره سیاسی خود پاک کنند
ولی بازگشــت بدون توبه نسبت به خســارت های فتنه 88
برای مردم و حاکمیت قابل قبول نیســت .ایده اشتی ملی
برای جریان اصالحات به بازی سیاسی باخت-باخت بدل
شــد؛ از یک ســو حاکمیت پذیرش ان را منوط به پذیرش
مسئولیت فتنه 88دانست و از ســوی دیگر طیف اثرگذار
و تندرو چنین درخواستی از جانب رئیس دولت اصالحات
را ذبح هویت اصالح طلبانه و فرســایش سرمایه اجتماعی
تلقی می کنند.
مثلث | شماره 347
سیاست
37
سیاست
سیاست
38
انتخابات قبل از انتخابات
نامزدنهاییجریانانقالبیچگونهانتخابمی شود؟
گام جدید
اصولگرایان در ادامه رایزنی های سیاســی خود برای چگونگی حضور
در انتخابات ریاست جمهوری به نتایج تازه ای دست یافته اند .اکثریت انها
حمایت حداکر خود را از جبه مردمی اعالم کرده اند .حاال بحث بر ســر این
است که نامزد نهایی چگونه انتخاب خواهد شد.
سیاست
1
فضــای انتخاباتی در اخرین ماه از ســال 95شــکل
تازه ای به خود گرفته اســت .اصولگرایان به عنوان رقیب
اصلی حســن روحانی در این انتخابات وارد فــاز تازه ای از
رایزنی های درون حزبی شده اند تا چگونگی ورود به رقابت
اردیبهشت ماه را ســامان دهند .انها حاال در ادامه جلسات
پر تعداد خود برای رســیدن به نظری واحد به دستاوردهای
خوبی رســیده اند .موج حمایت ها از جبهه مردمی توســط
چهره هــای شــاخص و احزاب و تشــکل های ایــن جناح
افزایش یافته و اکنون مذاکرات انتخاباتی از همین ساز و کار
دنبال می شود .به نظر می رســد باید منتظر اتفاقات تازه و
مثبتی در این جناح باشیم.
کاندیدای نهایی چگونه انتخاب می شود؟
امــا این روزهــا مهمترین خبر این اســت کــه نامزد
نهایی اصولگرایان چگونه انتخاب خواهد شــد؟ در میانه
حرف و حدیث ها و گمانه های فراوان در این مورد ســایت
تابناک راهکار پیش رو را اینگونه روایت کرده است« :قشر
اعم از اصناف و بازاریان ،اســاتید دانشــگاه ،روحانیون،
هنرمندان و ...از سراسر کشــور در مجمع عمومی جبهه
مردمی نیروهای انقالب اســامی حاضر شده و بر اساس
شــاخص هایی نظیر توانمندی ،مقبولیت ،والیتمداری،
انقالبی گــری و ...ده نفر را انتخاب می کننــد .دو هزار و
۵۰۰نفری که در مجمع جبهه مردمــی نیروهای انقالب
اســامی حاضر خواهند شد ،بر اســاس ۱۵شاخصی که
بیان می شــود ،این ده نفر را انتخاب خواهنــد کرد .گویا
قرار است در مرحله بعد ،ده منتخب ،غربالگری شده و در
نهایت ،پنج نفر نهایی انتخاب شوند و از میان این پنج نفر
نهایی ،یک نامزد به عنوان نفر برگزیده انتخاب شود .گویا
ی نیروهای انقالب اسالمی که
شورای مرکزی جبهه مردم
متشکل از ۲۵نفر اســت ،اجازه دارد تا فرد نهایی را برای
انتخابات ریاست جمهوری برگزیند .از قرار معلوم ،افرادی
که انتخاب می شــوند ،تعهدنامه ای را امضا می کنند تا با
نامزد نهایی همکاری کرده و به نفع وی کناره گیری کنند».
گزینه نهایی کیست؟
حمایت حداکثری از جبهه مردمی
اما در ادامه حمایت احزاب ،گروه ها و تشــکل های
انقالبی از «جبهــه مردمی نیروهای انقالب اســامی»،
جبهه پیــروان خط امــام و رهبری حمایت بی قید و شــرط
خود از جبهه مردمی نیروهای انقالب اســامی را اعالم
کرده است .در اطالعیه ای که این جبهه صادر کرده امده
است« :جبهه پیروان خط امام و رهبری که از جریان های
ریشــه دار و دیرپــا در فعالیت های سیاســی ،اجتماعی و
فرهنگی کشــور اســت ،تشــکل های مختلفــی از جمله
احــزاب و گروه هایی همچــون حزب موتلفه اســامی،
جمعیت اسالمی فرهنگیان ،جامعه انجمن های اسالمی
اصنــاف و بــازار ،جامعــه اســامی مهندســین ،جامعه
اســامی کارمندان ،جامعه اســامی کارگــران ،جامعه
اســامی فرهنگیان ،جمعیت پیــروان زینب ســام الله
علیه ،جامعه جوانان متحد اســامی ،جمعیت وفاداران
مثلث | شماره 347
جبهه مردمی با حمایت احزاب و چهره های شاخص اصولگرا مواجه شده ست.
سیاست
مجتبی ذالنور ،نماینده اصولگرای مجلس شــورای
اســامی گفته اســت« :احتمال اینکــه اصولگرایان به
وحدت برسند را ٩٠درصد می دانم ،گزینه اصولگرایان به
موقع رونمایی می شــود و اصولگرایان با وجود این گزینه
موفقیت باالیــی درانتخابات خواهند داشــت ».مجتبی
ذوالنور در مورد اینکــه چرا اصولگرایان هنوز اســتراتژی
مشخصی را برای انتخابات مشــخص نکرده اند ،گفت:
«این ســردرگمی نیســت و تاخیر در تصمیم است که هر
چه سریعتر به تصمیم نهایی می رسند ».نماینده مردم قم
با بیان اینکه هم جبهه انقالب و هــم جبهه مقابل هنوز به
نتیجه قطعی نرســیده اند ادامه داد« :من عیبی در اینکه
جبهه های مختلف در جریــان اصولگرایی به وجود بیایند
نمی بینم و مهم این اســت که اخر سر به یک گزینه برسند
و اگر انها در انتخابات به یک گزینه نرسند انوقت می شود
گفت این یک عیب اســت .اگر این مقدمه ای باشــد که
گزینه های مختلــف را رو کنند و گزینه ها را مقایســه کنند
و گزینه اصــاح را انتخــاب کنند اتفاقا ایجــاد این جبهه
خیلی هم خوب اســت ».وی با بیان اینکه احتمال اینکه
اصولگرایان به وحدت برســند را ٩٠درصد می دانم ،گفته
اســت« :گزینه اصولگرایان به موقع رونمایی می شــود و
اصولگرایان با وجود این گزینه موفقیت باالیی درانتخابات
خواهند داشت».
در اظهار نظری دیگر در این مــورد ،پورمختار گفته
است« :نامزد نهایی اصولگرایان یک چهره شناخته شده
اســت؛ نام او در میان نامزدهای احتمالی قــرار ندارد».
پورمختار در مورد اینکــه ایا پایداری ها گزینــه ای جدا از
جریــان اصولگــرا معرفی می کننــد گفــت« :پایداری ها
هنوز این بحث را که کاندیــدای جدای از جریان اصولگرا
معرفــی می کنند را مطــرح نکرده اند و انها فعال مســتقال
کاری نخواهند کرد .محمدعلــی پورمختار در مورد گزینه
اصولگرایــان برای انتخابــات ٩٦گفــت« :اصولگرایان
فرصت کافی برای معرفی کاندیدای خود دارند کما اینکه
اصالح طلبان هم هنوز کاندیدای مورد نظر خود را معرفی
نکرده اند .انها همچنان درباره اقای روحانی مردد هستند
و بارها اعــام کرده اند کــه گزینه دیگری بــه جز روحانی
هم داشته باشــند ».وی با اشــاره به ســخنرانی برخی از
اصولگرایان از جمله جلیلی و بذرپاش در شهرهای مختلف
اظهار داشــت« :بحث فرد تــا امروز در جریــان اصولگرا
تعیین و نهایی نشده است و اگر اقای جلیلی و بذرپاش در
شهرها سخنرانی می کنند به عنوان یک امر شخصی است
و عالقه مند به تداوم این نوع سخنرانی ها و شفاف سازی ها
و بیان مواضع و دیدگاه ها هستند ولی به عنوان کاندیدای
ریاســت جمهوری نیســتند ».پورمختار در مورد اینکه ایا
پایداری ها گزینه ای جدا از جریان اصولگرا معرفی می کنند
گفت« :پایداری ها هنوز این بحث را که کاندیدای جدای
از جریان اصولگــرا معرفی می کنند را مطــرح نکرده اند و
انها فعال مســتقال کاری نخواهند کــرد ».وی با تاکید بر
اینکه قطعا اصولگرایان حول یک نفر به وحدت می رسند،
گفت« :ممکن اســت تا زمان ثبت نام معرفی این کاندیدا
طول بکشد و این فرد شناخته شده است ولی جزو اسامی
که تا کنون در موردشان به عنوان کاندیدای اصولگرایان
گمانه زنی شده است ،نیست».
انقــاب اســامی ،جامعه فاطمیــون ،جامعه اســامی
ورزشکاران و ...را شامل می شود .جبهه مردمی نیروهای
انقالب اســامی ضمن ارج نهادن بــه حمایت و همدلی
این همراهان همیشــگی انقالب و نظام اسالمی ،دیگر
احزاب ،گروه ها و تشــکل های انقالبی و اقشار و صنوف
مختلف را دعــوت به همراهی و همســویی بــا این جبهه
کرده و تعهد می نماید تمامی هم خود را مصروف وحدت و
انسجام نیروهای انقالب،خدمت به مردم و حل مشکالت
کشــور کند ».انســو تر از جبهه پیروان ،یعنــی جایی که
تحول خواهــان قــرار دارند نیــز حمایت خوبــی از جبهه
مردمی صورت گرفته اســت .اما در تحولی دیگر جمعیت
ایثارگران انقالب اســامی نیز با صدور بیانیه ای از جبهه
مردمی نیروهای انقالب اسالمی حمایت کرده است.
در این بیانیه امده است« :جمعیت ایثارگران انقالب
اســامی ،از اعالم موجودیــت جبهه مردمــی نیروهای
انقالب برای کارامدســازی نظام اجرایی کشــور استقبال
می کند و خود و خواهــران و برادران خــود در این حرکت
جدید را به تقوای الهی ،اتحاد ،توجــه به نیازهای واقعی
مردم و به ویژه طبقات مستضعف فرا می خواند .شفافیت،
پاســخگویی ،صراحت و کنارگذاشــتن رودربایستی با هر
متهم به فساد و کج دستی در استفاده از بیت المال و داشتن
برنامه های روشن و عملی برای پایان دادن به رکود ،تحرک
کســب وکارها ،ایجاد اشــتغال و بهبود معیشت عمومی،
توقع مردم فــداکار و صبور از حرکت اصــاح طلبانه برای
پایان دادن به مدیــران ناکارامد ،اشــرافی و مردم گریز،
پرخــرج ،پرمدعــا و بی عمل اســت و طبیعی اســت این
حمایت و پشتیبانی مشــروط به پایبندی به اصول و مبانی
ارزشی اعالم شده است و منتظر عمل انقالبی انهاست تا
ان شا الله امید ایجاد شده شکوفا و محقق شود و این جهاد
مقدس که دل دوستان را شاد و دشمنان ملت را به وحشت
انداخته ،با صبر و مقاومت به ثمر بنشــیند».در پایان این
بیانیه امده« :تجربه نشان داده اســت این ملت نجیب و
شریف ،اگر صداقت و انصاف ببیند ،برای فداکاری و ایثار
در حق کشــور و همنوع خود ،از هیچ کاری دریغ نمی کند
و اگر بخواهد ،می تواند .امروز وقت ان اســت تا نخبگان
متخصص ،پاکدست و فداکار به میدان بیایند تا کشورمان
را از ناکارامدی و سوءتدبیرها نجات دهیم و برای پیشرفت
اقتصادی و احیای تولیدملی و اشــتغال گام برداریم و به
مطالبات بحق مردم ،پاسخ عملی و واقعی دهیم».
در ایــن میان البته چهره های شــاخص هــم از این
جبهه حمایت خود را اعالم کــرده اند .محمد رضا باهنر در
این مورد گفته است« :نامزد نهایی اصولگرایان کاندیدای
39
سیاست
سیاست
40
مثلث | شماره 347
جبهه مردمی نیروهای انقالب اسالمی خواهد بود ».او در
عین حال گفته اســت« :البته برخی نقدها وجود داشته و
روی گفتمان بحث هایی می کنند و شاید اشتباهات برخی
این باشــد که تصور می کنند که الزمه وحدت و ائتالف و
وحدت فلســفی درحالی که این چنین نیست و نه می شود
و نه ما اراده داریم که هر کس به این جبهه وارد می شــود
همه مواضع ما را بپذیرد .با این وجود تاکید می کنیم که در
انتخابات نیازمند ائتالفی جامع هســتیم چون این چتر باز
شده و گروه های مختلف در حال پیوستن به ان هستند».
یک خبر دیگر نیز در این مورد این اســت که ۱۲۰نماینده
مجلس تاکنــون از «جبهــه مردمی نیروهــای انقالب»
حمایت کرده انــد .این خبــر را رئیس کمیتــه نمایندگان
مجلس شورای اسالمی جبهه مردمی اعالم کرده است.
محمدرضا میرتاج الدینی رئیس کمیته نمایندگان مجلس
شورای اســامی جبهه مردمی نیروهای انقالب اسالمی
با اشــاره به ضرورت تشــکیل ایــن جبهه مردمــی اظهار
داشــت« :جبهه مردمی نیروهای انقالب اســامی یک
حرکت تکامل یافته نیروهای ارزشــی دلسوز به انقالب و
نظام اسالمی اســت که با اســتفاده از تجارب گذشته در
عرصه های سیاســی و انتخاباتی به صورت جدی و فعال
حضور پیدا کننــد .دغدغه اصلی جبهــه مردمی نیروهای
انقالب حل مشــکالت جامعه ،خدمت به مــردم ،حرکت
در مسیر انقالب و والیت است و این حرکت نو در استقرار
انقالب موثر است».
میرتاج الدینی بــه رویکرد این جبهه در ســاماندهی
اقشار جامعه اشاره کرد و گفت« :رویکرد جدیدی که در این
جبهه از ابتدا نمایان بوده ،این است که از تمامی افراد اعم
از نخبگان ،مهندسان ،کشــاورزان ،بانوان و ...در قالب
کمیته هایی دعوت کرده و در حال حاضر نیز این کمیته ها
فعال هستند».
رئیــس کمیتــه نماینــدگان مجلــس جبهــه
مردمی نیروهای انقالب اســامی با اشــاره به تشــکیل
کمیته متبوعش در جبهه خاطرنشــان کــرد« :نمایندگان
مجلس شورای اسالمی نیز در قالب کمیته ای سازماندهی
شــده اند و کســانی که از جبهه مردمی نیروهای انقالب
اسالمی حمایت کردند ،تاکنون نزدیک به 120نفر هستند
که اسامی این افراد موجود است و همه انها در قالب یک
کمیته سازماندهی شــدند .تفاوتی که کمیته نمایندگان با
سایر کمیته های جبهه دارد ،در این است که منتخبان که
قرار است در مجمع عمومی جبهه شرکت کنند ،حدود 20
تا 25نفر هســتند ،اما در ارتباط با کمیته نمایندگان تعداد
خاصی وجود ندارد و همــه نمایندگانی که از جبهه مردمی
حمایت کردند ،می توانند در این مجمع شرکت کنند ».در
تحولی دیگر سید محمد حسینی ،ســخنگوی جبهه یکتا
گفته اســت« :اعضای جبهه یکتا و دیگر تشکل ها افراد
حقیقی هم که ممکن اســت در هیچ حزب و گروهی فعال
نباشند با جبهه مردمی نیروهای انقالب همکاری می کنند
و باتوجه به تجربیات گذشته این روش می تواند موثر واقع
شود و نتیجه مطلوب به همراه داشته باشد .درحال حاضر
محوریت کار با جبهه مردمی است و هیات موسس جبهه
مردمی تا تشکیل شورای مرکزی ،مدیریت کار را به عهده
دارند ».سخنگوی جبهه یکتا در عین حال درباره محوریت
جامعتین در انتخابات که پیــش از این اصولگرایان بر ان
تاکید داشــتند ،گفت« :ارتباطات و بهره گیری از نظرات
در حال انجام اســت ،ایت اللــه موحدی کرمانی کامال در
جریان تصمیمات و اقدامات جبهه مردمی هستند و بر امور
نظارت دارند و گزارش ها بــه ایت الله یزدی و دیگر بزرگان
ارائه و در مجموع رونــد کارها مثبت ارزیابی می شــود».
کمال الدین ســجادی ،ســخنگوی جبهه پیــروان هم در
اظهار نظری در این مورد اطالعات تازه ای را مطرح کرده
اســت .او گفته«:جبهه دارای یک گروه مرجع است که
این گروه مرجع همان جامعتین اســت کما اینکه ایت الله
موحدی کرمانی هم اعالم کردند که از این جبهه حمایت
به عمل میاورند ،نگاه اصولگرایان به جامعه روحانیت به
عنوان یک مرجع است و از انها طلب حمایت و راهنمایی
داریم حتی شاید این اعالم حمایت موحدی کرمانی نشان
از کارامدی انان دارد».
سخنگوی جبهه پیروان خط امام و رهبری در اینباره
که با این حســاب جامعتین زیر چتر جبهه مردمی انقالب
اسالمی قرار میگیرد ،گفته اســت« :هم در زیر چتر ان
قرار میگیرد و هم نگهدارنده ان اســت .به عبارتی دیگر
جامعتین از جبهه مردمی انقالب اسالمی و از این طراحی
جدید و نوپا حمایت میکند ».اما در اظهار نظری متفاوت
در این مورد ،اسدالله بادامچیان با اشاره به رویکرد حزب
متبوعش در قبال جبهه مردمی نیروهای انقالب اسالمی
گفته است« :سیاست حزب موتلفه اسالمی ،همراهی با
هرگونه وحدت و همگرایی در میان اصولگرایان است.با
این وجود ،پیوستن حزب موتلفه به جبهه مردمی نیروهای
انقالب نیاز به بررســی های الزم دارد؛ طبعا ما یک حزب
هستیم و باید نظر اعضای شــورای مرکزی خود را در این
باره اخذ کنیم .به دلیل اینکه می خواهیم سرمایه حزب خود
را در اختیار بگذاریم ،باید محاســبه کامل را در این زمینه
داشته باشیم ».در اظهار نظری دیگر در این مورد غالمعلی
حداد عادل گفته اســت« :جبهه مردمی نیروهای انقالب
اسالمی تالش می کند بین جریان های سیاسی مورد نظر
خود ،ســازوکاری طراحی کند که فرد واحدی از طرف این
جبهه و جریانات همسو در انتخابات شرکت کند».
وی درخصوص معرفی کاندیدای واحد اصولگرایان
برای انتخابات پیش رو افزوده اســت« :تالش ما بر این
اســت که با بازنگری تجربه های تلخ و شــیرین گذشته،
در انتخابات اینده ریاســت جمهوری بدون ایجاد تفرقه به
وحدت برسیم و نامزدی واحد داشته باشیم».
او در پاســخ به این ســوال که ایا در انتخابات اینده
ریاســت جمهوری به عنوان کاندیدا حاضر خواهد شــد یا
نه ،گفت :خیر چنیــن قصدی ندارم.حداد عــادل با بیان
اینکــه اصولگرایان فعال بــه نامزد واحد بــرای انتخابات
ریاست جمهوری نرسیده اند ،اظهار کرده است که تالش
در این زمینــه ادامــه دارد و باتوجه به تجربیات گذشــته
اصولگرایان با یک نامزد واحد وارد انتخابات خواهند شد.
وی در پاسخ به این پرسش که حزب موتلفه اسالمی نامزد
خود برای انتخابات ریاست جمهوری را معرفی کرده و در
صورتی که اصولگرایــان نامزد واحد معرفــی کنند ایا این
حزب نیز تبعیت خواهد کرد ،گفت« :حزب موتلفه اسالمی
نیز به عنوان یک حزب اصولگرا از نامزد نهایی اصولگرایان
حمایت خواهد کرد».
به نظر می رســد اتفاقات خوبی برای اصولگرایان در
پیش باشد .انها به هم نظری نزدیک شد ه اند.
سیاست
باید اصلح را به صحنه بیاوریم
گفت وگوی مثلث با قاضی زاده هاشمی
امید کرمانی ها
خبرنگار
مثلث | شماره 347
اســامی یا جمنا این بود که پارلمان وســیعی متشکل از
نیروهای وابسته به انقالب اسالمی فارغ از چارچوب های
سیاسی همچون چپ یا راســت ،اصولگرا یا اصالح طلب
به وجود اید و کســانی که رویکرد انقالبــی نظام جمهوری
اســامی را قبول دارند ،عضو این پارلمان وســیع شــوند؛
کسانی که برخاسته از گوشه گوشه این سرزمین هستند و
احاد فکری متدینین و انقالبیون را بدون وابستگی جریان
خاص سیاسی نمایندگی می کنند.
وقتی چنین پارلمانی تشکیل شد براساس یک سری
اصــول و شــاخص ها بــه مصادیــق یــا مصداقــی برای
ریاست جمهوری برسد .این مبانی گفتمانی جبهه مردمی
نیروهای انقالب اســامی بود که ما هم موافقیم به جای
اینکه عده ای در مرکز براساس ائتالف احزاب و گروه های
سیاسی بنشینند ،شورایی را درست کنند و ان شورای ائتالفی
براســاس بده بستان به شــخص یا اشــخاصی برسد ،این
پارلمان تصمیم گیری کند .طبیعت خود این رویکرد کامال
سیاست
ارزیابی شــما از ارایش انتخاباتــی اصولگرایان
چیســت؟ جبهه مردمی نیروهــای انقالب اوایل
دی ماه اعالم موجودیت کــرد و خیلی ها از جمله
شما بالفاصله حمایت خود را نشان دادند و گفتند
کــه راهــکار همگرایــی اصولگرایان محســوب
می شود ،بعد از گذشت 2ماه چقدر این مکانیزم
توانست به اهداف خودش جامه عمل بپوشاند و
نیروهای درون اردوگاه اصولگرایی را زیر یک چتر
گرد هم بیاورد؟
به طور کلی گاهی اوقــات در حوزه های مختلف
همچون اجرایی و سیاسی ایده یا دیالوگی مطرح می شود
که می گوییم این ایده یا دیالوگ موثر و مناســبی اســت.
مهمتر از داشتن ایده خوب ،اجرا و پیگیری خوب ان ایده
است .پس موضوع در دو سطح باید بررسی شود؛ یکی انکه
ما چه ایده ای داریم و دوم انکه ایا موفق می شویم ان طور
که باید و انتظار می رود ان فکر و ایده را به اجرا دراوریم.
پس وقتی می تــوان صحبت کرد کــه نحوه اجرای
ایده را ببینیم و در ســطح اجرایی به بحث بنشــینیم .مثال
فرض شود طرح هدفمندی یارانه ها خیلی خوب بود چون
می گفت به جای انکه یک یارانه عام در سطح گسترده به
همه بدهیم ،بیاییم برنامه توزیــع یارانه ها را عوض کنیم و
یارانه را مستقیم به گروه های هدف بدهیم اما دولت های
مختلــف در صحنه عمل نتوانســتند این کار را درســت به
اجرا دراورند .ایده تشکیل جبهه مردمی نیروهای انقالب
2
قاضــی زاده هاشــمی می گوید«معرفــی نامزد
که 15روز یا یک هفته قبــل از انتخابات نیز می تواند
انجام شود .حاال باید دید استراتژی شان چیست؟ ایا
می خواهند از همان اول با یک گزینه بیایند یا نه ،چند
نفر بیایند و بعد یکی شوند؟ من چون در مباحث شان
نیستم نمی دانم تحلیل شان در چه سطحی است .من
شنیدم دوستان می خواهند 5گزینه معرفی کنند یعنی
نظرشان روی تعیین یک گزینه واحد نیست ».با او در
این مورد گفت گو کرده ایم.
مبتنی بر تقوا و حق است که قابل پســند و دفاع محسوب
می شــود .منتها دوســتانی که متولی این کار هستند باید
اجزای این ایده و دیالوگ را حفظ کنند و ان را به ســرانجام
برسانند.
ایا بعد از 2ماه متولیان و دست اندرکاران مجموعه
جبهه مردمی نیروهای انقالب اسالمی توانستند
به اهداف اعالم
ی خود جامه عمل بپوشانند؟
من گرفتاری زیــادی در مجلس دارم .دوســتان
شــاخه های مختلفی را در جبهه مردمی نیروهای انقالب
تشــکیل دادند ،جلســات زیادی گذاشــتند و من را هم به
شاخه نمایندگان و شــاخه پزشــکان دعوت کردند ،منتها
فرصت نکردم در هیچ کدام از جلسات شرکت کنم بنابراین
از نزدیک هیچ درک روشن و واقعی و نزدیک به واقعیت از
این موضوع ندارم.
از دور چطور؟
از دور حرف های مختلفی شــنیده می شــود .هم
حرف های مثبت و هم نقطه نظــرات انتقادی .حرف های
مثبت این اســت کــه گروه هــای مختلفــی می پیوندند و
اعالم حمایــت و همراهــی می کننــد .نظــرات انتقادی
هم ســر شــکل گیری و جمع اوری نیروها در اســتان ها و
شهرستان هاست .حاال تازه در مرحله سازمانی و تشکیالتی
قرار دارند ،در مرحله بعد اقایان باید وارد بررســی و تدوین
اصول و تعریف شــاخص و در نهایت تعیین مصداق شوند
که ان خــود بحثی جنجالی اســت و مســتوفی مربوط به
خود را دارد.
ی نیروهای انقالب اسالمی
در مجموع جبهه مردم
ایا بعد از 2ماه گامی به پیش برده است؟
41
سیاست
42
مثلث | شماره 347
سیاست
اگــر منظــور ایــن اســت کــه روی انتخابــات
ریاســت جمهوری اثر بگذارد باید در گذر زمــان ببینیم چه
می شــود یعنی ایا می توانــد روش سیاســت ورزی کنونی
مرکزگرا و از باال به پایین را تغییر دهــد و ان را جمع گرا و از
پایین به باال کند؟ اگر دوســتان بتوانند ایــن مفهوم را جا
بیندازند و ادامه دهند .موضوعی اســت که بایــد در اینده
ان را ببینیم .این کار فــارغ از نتیجه ای کــه در انتخابات
ریاست جمهوری رقم خواهد خورد ،خودش خیلی ارزشمند
است.
یعنی ممکن است ما تا انتخابات ریاست جمهوری
اثار و نتایج شــکل گیری جبهه مردمی نیروهای
انقالب اسالمی را نبینیم؟
یک سطح سازماندهی و یک سطح مفاهیم سازی
بــرای نیروهای انقالبی اســت .بــه عبارت بهتــر حاال ما
این جمــع را دور هم اوردیــم« ،ثم ماذا؟» چــه نتیجه ای
می خواهیم بگیریم؟ با چه ادبیاتی می خواهیم یک کنش
سیاســی و اجتماعی در جامعه انجام دهیــم .اگر کنش ما
مبتنی بر ارزش های اصیل انقالبی باشــد بــه معنای دفاع
از ارزش های اســامی و انقالبی ،نفی خود و منیت خود و
تالش و رقابت برای خدمت باشــد؛ این موثر است .مثال
می زنم خدا حضرت ایت الله خوشوقت را رحمت کند ،ایشان
می گفت اصلح هیچ وقت خود را عرضه نمی کند.
اصلح متدین و با تقواســت .کدام اصلح و با تقوایی
می اید برای کسب مســئولیت خود را عرضه کند؟ جایگاه
ریاست جمهوری و نمایندگی مجلس شورای اسالمی این
است که افرادی از جانب مردم بیایند و مسئولیت این امور
را در حوزه اجرا و تقنین برعهده بگیرند تا وظایف دینی شان
را انجام دهند.
یعنی همه مردم وظیفه داشتند در حوزه قانونگذاری
مشــارکت داشــته باشــند اما چون ممکن نبود که همه در
یک محل جمع شــوند ،عده ای به نمایندگی مردم می ایند
و مجلس را تشکیل می دهند .در حوزه اجرا نیز همین طور
است؛ وزیری که مسئولیت وزارت جهادکشاورزی را قبول
می کند در واقع همه مردم را در اداره این وزارتخانه با هدف
خدمت به جامعه اســامی نمایندگی می کنــد .کدام ادم
متدینی که باید جواب این دنیایی و ان دنیایی را بدهد حاضر
است گردنش را زیر چنین باری بگذارد؟ ذات اصلح ان است
که خود را عرضــه نمی کند ،باید او را پیدا کــرد و به میدان
اورد .وقتی او را کشف کنیم او انکار و فرار می کند ،نه از ان
جهت که بخواهد ادا در بیاورد ،خیر ،بــا تمام وجود مبارزه
می کند تا این مسئولیت سنگین برعهده او قرار نگیرد.
بعد از رحلت امام رفتار مقــام معظم رهبری را ببینید.
ایشان تا جایی که توانستند مصداق رهبری انقالب اسالمی
را به کسان دیگری سوق دادند وقتی ســراغ ایشان امدند
به شــدت مخالفت و جلســه را ترک کردند .این مدل رفتار
اصلح اســت ولی وقتی کار به گردنش افتــاد با تمام قوت
مسئولیتش را پیگیری می کند .ما االن گزینه اصلح داریم.
گزینه هایی داریم که همین برخورد را می کنند یعنی با تمام
وجود اب پاکی روی دست ما می ریزند ولی اگر به این نتیجه
رسیدیم انها هستند که می توانند گره از کار کشور باز کنند
باید نخبگان سیاسی اصرار کنند و بروند مثل مردم که پاشنه
در خانه علی را کندند ،پاشنه در خانه انها را بکنند و انها را به
میدان بیاورند و مسئولیت بر گردن شان بگذارند.
این مدل کنش سیاسی اگر اتفاق بیفتد نشان می دهد
این جمع متدینین در روش و منش نیز کنش شان مطابق با
فکرشان بوده است واال اگر عده ای بدوند جلو که ما هستیم
و همین ها به رســمیت شناخته شــوند و یکی از میان شان
انتخاب شود اقدامی سکوالر است .به عبارت دیگر کسانی
که بیشــتر البی و ســام و علیــک می کنند و قــول و قرار
می گذارند اگر بخواهیم از بین اینها کسی را انتخاب کنیم،
ظاهرمان مومنانه اما رفتارمان سکوالر است.
جبهه مردمــی نیروهــای انقالب اســامی اول
می گفت ابتدای بهمن نشســت مجمع عمومی
خود را با حضور 2500نیروی انقالبی از سراســر
کشــور برگزار می کند ،بعد گفت اواسط بهمن و
ســپس گردهمایی به اواخر بهمن موکول شــد.
وقتی 2ماه طول کشــید و این مجمع برگزار نشد
ایا در 3ماه اینده می توانند پروسه تعیین نامزد را
تکمیل کنند؟
باید دید هدف این مجموعه چیست؟ من نمی دانم
نهایت کار این مجموعه براســاس هدفگذاری انجام شده
کجاســت؟ اگر هدف معرفی گزینه است می توانند ،چون
بعد ان گزینه یا گزینه ها هستند که ستاد تشکیل می دهند
و کارهای مربــوط به انتخابــات را دنبال می کننــد اما اگر
هدف شــان این باشد که خودشــان نیز ســتاد عملیاتی و
اجرایی داشته باشند حتما دیر شده است.
طبق صحبت هــا و مواضعی که اتخاذ شــد قرار
بود نامزد واحد اصولگرایان از داخل این مکانیزم
در بیاید؟
معرفــی نامــزد کــه 15روز یــا یــک هفتــه قبل
از انتخابــات نیــز می توانــد انجام شــود .حــاال باید دید
استراتژی شان چیست؟ ایا می خواهند از همان اول با یک
گزینه بیایند یا نه ،چند نفر بیایند و بعد یکی شوند؟ من چون
در مباحث شان نیستم نمی دانم تحلیل شان در چه سطحی
است .من شنیدم دوستان می خواهند 5گزینه معرفی کنند
یعنی نظرشان روی تعیین یک گزینه واحد نیست.
این طــور اعــام شــد کــه 5نفــر را مجموعــه
جمنــا انتخــاب می کنــد .انهــا در انتخابــات
ریاست جمهوری ثبت نام می کنند ،بعد که شورای
نگهبان اعالم نظر خود را درباره صالحیت نامزدها
انجام داد ،از میان افراد تایید صالحیت شده یک
نفر می ماند و بقیه به نفع او کنار می روند.
منظور این اســت که می خواهند در چه ســطحی
ورود کنند .بنابراین من نمی توانــم نظر بدهم .یعنی بحث
اجرایی و برنامــه جمنا را از من ســوال نکنید چون خیلی از
فضای ان مجموعه دور هستم.
باالخــره چند مکانیزم قرار اســت بــرای وحدت
اصولگرایان شکل بگیرد؟ مصاحبه های زیادی از
افراد مختلف اصولگرا در چند روز گذشته انجام
شــده اســت که جبهه مردمی نیروهای انقالب
اسالمی تنها راهکار همگرایی نیروهای اصولگرا
نیســت و می توانند مکانیزم های دیگری هم در
این مسیر نقش افرینی کنند ،نظر شما چیست؟
بله مکانیزم دیگری هم هســت .دوستان دیگری
هم تالش کردنــد و اقدامات مختلفی هــم در حال انجام
و شکل گیری اســت .من اینها را نه نفی و نه تایید می کنم
چون معتقدم جواب این سوال مهم است که با چه روشی
می خواهیم به چه گزینه ای برســیم .من از دیالوگ جبهه
مردمی حمایت کــردم چون می خواســت محیط گرایی را
جای مرکزگرایی و تصمیم گیــری پایین به باال را جایگزین
تصمیم گیری باال به پایین کند .معتقدم این دیالوگ درستی
است ،بنابراین از ان حمایت کردم ولی خود من نگاه می کنم
ببینم اصلح کیست و تا روز اخر تالش می کنم که اصلح به
میدان اید ،چه موفق شوم چه نشــوم .اگر موفق نشوم به
موجودین در میدان نگاه می کنم تا ببینم اصلح کیســت.
اصال منتظر نمی شــوم 4تا گروه و حزب یک نفر را معرفی
کنند و من هــم به او رای دهم .من بایــد در حمایت از یک
نامزد حجت شرعی داشته باشم.
اسفندماه سال گذشته شــما به مثلث گفتید که
انتخابات مجلس شورای اسالمی نشان داد مردم
به گفتمان اقبال می کنند و مردادماه امســال نیز
مصاحبه دیگری انجام دادیــد و گفتید وضعیت
در انتخابات ریاست جمهوری سال 96همچون
سال 84و 92اســت که مردم به گفتمان نامزدها
توجه می کننــد و رای می دهند ،ایا همچنان روی
این نظر هستید؟
بله ،اما باید معلوم شــود که ان نامــزد با باور قلبی
خود یک گفتمانی را مطرح می کنــد .یکی به نعل یکی به
میخ نمی زند .شــفاف ســخن می گوید .اقای روحانی در
نظرســنجی اول نزدیک 2/5درصد محبوبیت داشــت اما
گفتمانی که طرح کرد با شخصیتش می خواند یعنی گفت
دنبال اعتدالم و اعتدال را هم تعریف کرد و مشخصات ان
را برشمرد .اقای هاشمی و اقای خاتمی و دیگران هم از او
حمایت کردند.
اقای احمدی نــژاد هــم ان دیالوگی که بــه کار برد
با ســابقه و شــخصیتش هماهنگی داشــت .اگر نامزدی
گفتمانی را بیان کند که با خصوصیات شخصیتی و سابقه
کاری او هماهنگ باشد و مردم هم این توانایی اداره کشور
و قرار گرفتن در جایگاه دوم نظام را در او ببینند ،نتیجه طور
دیگری می شود.
شما می گویید اگر مثل سال 84یا 92کاندیداهای
متکثری حتی از جناح اصولگرا هم بیایند گفتمان
نامزدهاســت که مورد توجه قرار می گیرد ،تعدد
نامزد از یک جناح سیاسی رای شکن نیست؟
بلــه ،خیلــی وحــدت و مدحــت بــه نظــر مــن
موضوعیت نــدارد .حاال هنر جایــی مثل جمنا یا ســایر
مکانیزم های مشابه ایجاد وحدت نیست .انتخاب گزینه
مناسب است .گزینه درســت اگر انتخاب و معرفی شود
خودش می تواند حول خود وحدت ایجــاد کند .وحدت
زورکی به وجود نمی اید و دل ها به زور همراه نمی شــود.
نیروهایی که از ســر اجبار بــرای یکــی کار کنند حداکثر
ان اســت که به او رای می دهند .اما برایش جانفشــانی
نمی کنند .مــدل نیروهای اعتقــادی و حزب اللهی کف
خیابانــی این اســت .نیروهــای حزب اللهــی اعتقادی
هستند .باید کسی را که مطرح می شود با دلشان بپذیرند
تا حاضر بشوند راه بیفتند و از شب و روزشان بگذرند چون
نگاه شــان خدمت به نظام اســت .یعنی اگر ببینند نامزد
معرفی شده در حد خدمت به نظام است برای معرفی اش
به جامعــه با تمــام وجــود کار می کنند اما اگر نســبت به
گزینه ای شبهه داشته باشند ان کنش را انجام نمی دهند.
مدل وحدت در عین کثرت موفق است یا خیر؟
من ایــن حرف ها را بلد نیســتم و نمی فهمم چون
همه اش ابزار ،مدل و روش است ،هیچ کدام هدف نیست.
براساس صحبت های ایت الله خوشوقت ما وظیفه داریم
اصلح را بشناسیم و با تمام وجود از او بخواهیم تا به میدان
بیاید .امام حسین (ع) با وجودی که به نامردی کوفیان اگاه
بود براساس اصرار مردم حجت به او تمام شد و امد .وظیفه
روش مومنانه انتقال قدرت یا پذیرش مسئولیت این است؛
هر روش دیگری ،روش ســکوالر غیردینی است ولو اینکه
توسط مومنان انجام شود.
یعنی شما معتقدید اصولگرایان اگر واقعا اعتقاد
قلبی شان به اصلح اســت باید بروند در خانه او را
از جا در بیاورند؟
بله ،باید اصلح را پیدا کنند و وظیفه شرعی این است
که تمام کاندیداهای مطرح کنونی جمع شــوند و سراغ او
بروند و بگویند «تو بهتر از ما هستی و تو باید بیایی» تا حجت
بر اصلح تمام شود و به صحنه بیاید.
اما برخی معتقدند تاکید به حمایت اصلح یک نوع
بازی سیاســی برای فرار از وحدت و همگرایی با
سایر اصولگرایان است.
بازی سیاسی اســت یا نیســت را ما نمی فهمیم.
چون اهل بازی نیســتم ،چیزی را که فکر می کنم درست
است می گویم.
سیاست
چهار گزینه برای پاستور 96
رمز پیروزی ،تحول خواهی
واکاوی چگونگی حضور نسل جدید جریان انقالبی
در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم
محمد کشانی
خبرنگار
3
دیگــر جریان راســت جذابیت نــدارد؛ ایــن پیام در
دوم خــرداد 76از ســوی جامعه اعالم شــد .جوانان دهه
40بر عهد دیریــن خود پایــدار ماندند و با تابلوی راســت
سنتی در جدال های سیاســی عرض اندام کردند؛ هرچند
هیچ گاه شیرینی کامیابی های دهه 60را نچشیدند؛ حزب
موتلفه اسالمی نماد پیران راست کیشــان سیاست ایران
است .نسل جوانان راست نشینان با تحوالت سریع دوران
اصالحات تحول معنایی پیدا کرد ،انان با نام «اصولگرایی»
تبار سیاســی خود را نشــان دادند .اصولگرایــی به معنای
ایســتادگی در برابر هجمه ها به اصول انقالب اســامی؛
همــان هجمه هایــی کــه روزبــه روز در دوران اصالحات
افزایش می یافت.
نســل جدید اصولگرایان پــدر معنــوی را غالمعلی
حداد عادل و احمد توکلی می دانستند و در جمعیت ایثارگران
انقالب اســامی و جمعیــت رهپویان انقالب اســامی،
فعالیت سیاســی خود را انجام می دادند .حال این ســوال
برای تحلیلگران سیاسی پدیدار شده است که نسل جدید
اصولگرایان در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم چگونه
فعالیت خواهد کرد؟
جمعیتین؛ موتور محرک نو اصولگرایان
راهبرد؛ حمایت از مکانیسم وحدت
چشم انداز؛ تحولخواهی رمز پیروزی اصولگرایان
پدران معنوی جریان تحولخواه رویکرد جدیدی را در
پیش گرفته اند؛ احمد توکلی از عدم حمایت مجدد قالیباف
سخن می گوید و غالمعلی حدادعادل از عدم تمایل برای
نامزدی مجدد در سال 96روایت می کند.
به نظر می رسید تنها راهکار اصولگرایان برای حضور
جدی در انتخابات ریاســت جمهوری دوازدهم توســل به
طیف تحولخواه اســت؛ همــان طیفی که بــه حکمرانی
هشت ســاله جریان اصالحات پایان داد .از ســوی دیگر
شرایط کشــور به نحوی اســت که تنها طیف تحولخواه با
سویه های خاص سیاست ورزی امکان خیزش عمومی در
برابر حامیان دولت یازدهم را داراست.
مثلث | شماره 347
تجربه زیسته جریان تحولخواه نشان داده است که
انان مدافعان اصلی راهبرد وحــدت در میان اصولگرایان
هســتند و معموال در هســته مرکزی این مکانیسم حضور
دارند .انان در مجلس شورای اسالمی نهم رقیب سرسختی
از جنس خودشان به نام جبهه پایداری داشتند که توانستند
کرسی های بیشتری نســبت به انان کســب کنند؛ هرچند
روند پیروزی های انان قطع شد و راهبرد انان در انتخابات
ریاســت جمهوری یازدهم بــا نقش افرینی مدیریت شــده
علی اکبــر والیتی به شکســت انجامید؛ هرچند جلســات
تفاهــم موتلفه ،جبهــه پایــداری و جمعیــت ایثارگران بر
ائتالف در اسفند 94با موفقیت همراه شد ولی انان با عدم
اقبال تهران به لیســت اصولگرایان مواجه شدند؛ هرچند
روند کلی نتایج بهارستان دهم به سود جریان اصولگرایی
بود .این روزها جمعیتین دل بــه «جبهه مردمی نیروهای
انقالب» بسته اند و در بیانیه حمایتی خود خواهان «عمل
انقالبی» شــدند و در همین راستا نوشــتند« :این حرکت
جدید را به تقوای الهی ،اتحاد ،توجه بــه نیازهای واقعی
مردم و به ویژه طبقات مستضعف ،فرامی خواند .شفافیت،
پاســخگویی ،صراحــت و کنار گذاشــتن رودربایســتی با
هر متهم به فساد و کج دســتی در اســتفاده از بیت المال
و داشــتن برنامه های روشــن و عملی برای پایان دادن به
رکود ،تحرک کسب وکارها ،ایجاد اشتغال و بهبود معیشت
عمومی است» .
سیاست
جمعیــت ایثارگــران انقــاب اســامی و جمعیــت
رهپویان انقالب اسالمی در میان فعاالن سیاسی اصولگرا
به «جمعیتیــن» و در میــان جریان اصالحــات به «اتاق
فکر» شهره هستند .در سپهر سیاست ورزی اصولگرایان
«جامعتین» نقش شیخوخیت و پدرساالری و «جمعیتین»
نقش موتور محرک انان را ایفا می کند .جمعیت ایثارگران
انقالب اسالمی در دهه هفتاد پا به عرصه سیاست گذاشت
و مجوز جمعیت رهپویان انقالب اســامی در اواخر دهه
هشتاد صادر شد و به جریان تحولخواه معروف شدند.
الگوی سیاست ورزی مدرن «جمعیتین» باعث شده
اســت که نقش جدی در معادالت سیاسی کشور ایفا کند؛
ایــن دو جمعیت دارای قدرت رســانه و تشــکیالت جوان
قدرتمند هستند؛ مولفه هایی که کارکرد هر مجموعه سیاسی
را ارتقا می بخشــد و این باعث شــده اســت که جمعیتین
به عنوان ملجا حضور سیاســی نو اصولگرایان محســوب
گردد .در دهه هشــتاد ،محمود احمدی نژاد در سال 84از
دل جمعیت ایثارگران انقالب اسالمی به ریاست جمهوری
رسید؛ هرچند او خود را «مردی از جنس مردم» می دانست
و در ان مقطع زمانی جمعیت ایثارگران تمایلی برای حمایت
از وی با حضور محمدباقر قالیباف نداشت.
تحولخواهان برای حضور در کارزار رقابت اردیبهشت
96چهــار گزینه جــدی روی میــز دارد؛ انان اســتراتژی
انتخاباتی خود را «تغییــر انقالبی» اعــام کرده اند و در
همین راســتا داود عامری ،قائم مقام جمعیــت ایثارگران
انقالب اسالمی اظهار داشت« :یکی از گزینه های اصلی
ما برای انتخابات 96اقای نادران اســت امــا روی اقای
فروزنده نیز نظر مثبت داریم .ما گزینه های خود را پیشنهاد
می دهیم اما چنانچه ائتــاف اصولگرایان بخواهد گزینه
واحدی را معرفی کند ما از گزینه ائتالف حمایت خواهیم
کــرد ».الیاس نــادران منتقــد به سیاســت های محمود
احمدی نژاد و حسن روحانی است؛ ایثارگرانی ها با شناخت
دقیق از وضعیت کشور نامزد خود را «اقتصاددان» معرفی
کرده اند تا با شعار حل مشکالت معیشتی سازمان رای خود
را ســامان بدهند .نامزد دیگر جمعیتین لطف الله فروزنده
اســت؛ او هنگام حضورش در مرکز پژوهش های مجلس
شورای اسالمی تحوالت جدی در سطح کمک کارشناسی
بــه نمایندگان مجلــس ایجاد کرد و ســپس بــا حضور در
معاونت توسعه مدیریت و سرمایه انسانی و پارلمانی دولت
احمدی نژاد نزدیکی خود به عضو سابق شورای مرکزی این
جمعیت را نشان داد؛ نزدیکی سیاسی که پتانسیل مناسبی
برای جذب رای نیروهای ســرخورده حامی رئیس جمهور
سابق است؛ هرچند لطف الله فروزنده سخنگوی جمعیت
ایثارگــران انقالب اســامی بــا اشــاره به معرفــی نامزد
نهایی این تشــکل اصولگــرا به ائتــاف اصولگرایان در
اینده نزدیک گفت « :یکــی از گزینه هــای این جمعیت
بــرای انتخابــات ریاســت جمهوری 96الیــاس نــادران
است ».گزینه ســوم علیرضا زاکانی است؛ او در بازنمایی
رسانه به فردی فسادســتیز با فراست سیاسی باال شناخته
می شود .برای علیرضا زاکانی مبارزه با فساد جناحی نیست؛
او از پشت پرده قرارداد کرسنت تا مدرک غیر معتبر کردان
و از اقدامات حســین فریدون در مناسبات بانکی کشور تا
اعمال سعید مرتضوی سخن گفته است؛ اظهاراتی با اسناد
متقن که او را در هر دادگاهی تبرئه کرده اســت .علیرضا
زاکانی با حضور قدرتمندانه و نگاهی کارشناسی دقیق در
کمیسیون بررسی برجام توانسته جایگاه مناسبی در میان
اصولگرایان پیدا کند و همچنین در میان جریان خاکستری
به فردی مناســب برای پیگیری منافع ملی شناخته شود؛
وی در اظهارات اخیر خود ،سوء مدیریت و فساد را یکی از
دالیل ناکارامدی دولت قلمداد کرده است.
گزینه چهارم عزت الله ضرغامی اســت؛ کنایه های
فرهنگــی وی به دولت یازدهــم زمزمه های حضورش در
کارزار رقابت را افزایش داد؛ او به روایت ســایت پارسینه
به دلیل ارتباط علی دارابی با رئیس اســبق صدا و سیما؛
از گزینه هــای جمعیت ایثارگران محســوب می شــود.
گزینه ای که در ماه هــای اخیر فعالیت سیاســی خود را
کاهش داده است.
43
احیای هژمونی شوروی
بین الملل
پسازفروپاشیاتحادجماهیرشوروی،قدرتوتاثیرگذاریروسیهدرعرصهبینالمللباافتچشمگیری
لهااینکشوربهترمیماقتصادوسیاستداخلیاشمشغولبود.امااکنونچندسالیاستکه
مواجهشدوسا
مسکودرپیانبرامدهتاقدرتازدسترفتهخوددرعرصهجهانیبهخصوصمنطقهخاورمیانهرابازیابیکند.
دراینبینسخنازاناستکهشایدروسیهپوتینحتیبتواندپاجایپایامریکاییبگذاردکهچندسالیاست
نقشوحضورشدرخاورمیانهکمرنگشدهاست.البتهاینگمانهدرشرایطیمطرحمیشودکهدولتیتازهدر
واشنگتن روی کار امده و هنوز مشخص نیست چه سیاست خارجی را دنبال خواهد کرد.لذا تعامل بازیگران
منطقهایوفرامنطقهایدرعرصهخاورمیانههمچناندرهالهایازابهامقراردارد.
تی
تر
یک
اغازی دوباره
تترامپدرسوریهامیدواراست
مسکوبههمکاریبادول
ارش فرحزاد
خبرنگار
بین الملل
44
مثلث | شماره 347
1
در سایه پیروزی روسیه در سوریه طی ماه های اخیر،
دونال د ترامپ ،رئیس جمهوری جدید امریکا وارد میدان شده
و از وزرای دفاع و امور خارجه خود خواسته در جهت ایجاد
منطقه امن برای شــهروندان عادی در سوریه طی سه ماه
طرحی تهیه کنند .رویکرد امریکا بر کسی پوشیده نیست،
منظور از این کار راضی کردن ترکیه است که با وارد شدن به
فاز همکاری با روسیه برای ایجاد راه حل سیاسی در سوریه
با تدارک نشست استانه با مشارکت ایران و روسیه و گرد هم
اوردن هیات های حکومتی و گروه های مسلح ،شوک بزرگی
به طرف امریکایی وارد کرد .روشن است که ایجاد مناطق
امن در سوریه خواسته ترکیه است و از ابتدای بحران سوریه
نیز خواستار ان بود ،اما دولت باراک اوباما ،رئیس جمهوری
سابق امریکا از انجا که از هر گونه مداخله نظامی مستقیم
در سوریه خودداری می کرد مطالبات مکرر رئیس جمهوری
ترکیه ،رجب طیب اردوغان در این رابطه را رد می کرد.بعد
از تسلط و کنترل روسیه بر بحران ســوریه ،چه نظامی چه
سیاسی و جذب ترکیه که در کنار مسکو ایستاده ،واشنگتن
خود را خارج از معادله ســوریه می بیند .دلیل این ادعا هم
حضور کم رنــگ نماینده امریکا در نشســت اســتانه بود،
در حالی که روسیه و ترکیه و ایران ،متمرکز بر راه حل سیاسی
بودند ،به ویژه بعد از انکه ارتش ســوریه توانســت حلب را
پس بگیرد و گروه های اصلی مسلح پذیرفتند که پشت میز
مذاکره بنشــینند ،همچنین تحرکات «جبهه فتح الشــام»
(جبهه النصره ســابق قبل از اعالم جدایی اش از القاعده)
که به تصفیه گروه های مسلح وابسته به ترکیه که پذیرفتند
به اســتانه بروند و با نمایندگان حکومت ســوریه مذاکرات
سیاسی انجام دهند ،پرداخت.برای همین تصمیم امریکا
برای ایجاد مناطق امن در سوریه می تواند برگه ها را مجددا
به هم بریزد برای اینکه به انکارا ازادی عمل می دهد که از
محور مسکو – تهران دور شود و به راه حل نظامی به عنوان
ابزاری برای ســرنگونی حکومت اســد رو بیاورد تا تغییرات
ژئوپولتیک در ســوریه به وجود اید .اگر انکارا از همکاری
با مســکو صرف نظر کند ،گروه های مسلح مخالف سوری
که اراضی ترکیه را مقر خود قرار داده بودند دوباره به سراغ
جنگ نظامی خواهند رفت.در این حالت به نظر می رسد که
جنگ سوریه اماده ورود به مرحله جدیدی از تشدید عملیات
نظامی می شود ،به ویژه که روسیه و ایران به اسانی حاضر
به کوتاه امدن از منافع خود در سوریه نیستند .تالش های
دوران تقابل و رقابت
روسیه نمی خواهد هزینه رقابت با
امریکا را پرداخت کند
جدید امریکا نیز می تواند دستاوردهای نظامی و سیاسی ای
که مسکو از سپتامبر ،2015تاریخ ورود مستقیم نظامی اش
در سوری ه به دست اورده را از بین ببرد.مناف ع ترامپ در حال
حاضر در این اســت که تالش های روســیه برای اشتی با
گروه های بنیادگرا در ســوریه که نقش روســیه در بحران
سوریه را رد می کنند و به شدت با هر گونه تالشی برای ایجاد
راه حل سیاسی زیر نظر روسیه – ترکیه – ایران مخالفند ،از
بین ببرد .این بدان معنا نیست که در پی ان میان امریکا و
بنیادگراها همکاری به وجود خواهد امــد ،اما منافع هر دو
طرف از دو موقعیت متفاوت در این است که راه حلی که از
روسیه می اید را از بین ببرند.این نخستین بار نیست که منافع
امریکا با منافع گروه های جهادی رادیکال در یک جا به هم
می رســند .افغانســتان هنوز در خاطره های ما زنده است.
در ســال های اخیر و با وجود شکست تالش های روسیه و
امریکا برای هماهنگی اقدامات در سوریه در دولت اوباما،
اکنون مســکو روی همکاری با دولت جدید امریکا حساب
کرده و نخســتین عملیات مشــترک نیز در اسمان سوریه
انجام گرفته است.از اغاز عملیات نظامی در سوریه در پاییز
سال ،2015مقامات مســکو بارها تالش کردند تا با طرف
امریکایی در مورد همکاری با ائتالف بین المللی به توافق
برسند ،ولی موفق نشدند .اکنون کرملین امیدوار است که
با به قدرت رســیدن «دونال د ترامپ» ،مقامات واشــنگتن
سازش پذیرتر شده باشند .البته این امیدواری بی جهت هم
نیست .هفته گذشته روسیه و ائتالف بین المللی نخستین
عملیات هوایی مشــترک در اسمان شــهر الباب سوریه را
انجام دادند.
تعامل بی فایده با اوباما
می شــوند ،موضوع مناســبی برای گفت وگوهای پوتین و
ترامپ بود .رهبران دو کشــور موضوع همکاری روســیه و
امریکا در حل و فصل مناقشه ســوریه را در دو گفت وگوی
تلفنی خود بررسی کردند و احتماال موضوع اصلی دیدار انها
طی چند ماه اینده نیز خواهد بود.
نگاه متفاوت
کنترل مسکو بر سوریه
روسیه توان نظامی قابل توجهی را در سوریه در اختیار
دارد .به رغــم دو بار خروج گســترده نظامیــان و تجهیزات
نظامی در سال 2015و ،2016گروه نظامی روسیه شامل
ده ها فروند جنگنده ،بمب افکن و بالگرد ،سیستم قدرتمند
دفاع ضد هوایی اس ،300-اس 400-و بوک-ام 2و همچنین
مجموعه موشــک های زمین به هوای «پانتسیر» ،ده ها
فروند تانک و زره پــوش نظامی و تجهیــزات نظامی دیگر
می شود.عالوهبراین،چندینرزمناووهواپیمابرسنگیننیز
در دریای مدیترانه وظیفه پشتیبانی از عملیات نظامی روسیه
در خاک سوریه را برعهده دارند .در شرایطی که هماهنگی
اقدامات نظامی با امریــکا وجود نــدارد ،نیروهای نظامی
روسیه به همراه نیروهای ارتش سوریه توانسته اند دومین
شهر بزرگ ســوریه ،یعنی حلب را از دست تروریست ها ازاد
کنند و اکنون این شهر توسط پلیس نظامی روسیه حفاظت
می شود .فرماندهی نیروهای نظامی روسیه حمایت خوب
هوایی را از ارتش بشــار اســد انجام داده و انها در عملیات
ی در جبهه های مختلف موفقیت های قابل توجهی
تهاجم
داشتند .مقامات وزارت دفاع روسیه بر این عقیده هستند که
همکاری با پنتاگون می توانســت تاثیر مثبتی بر ازادسازی
بخش های بیشتری از خاک ســوریه از دست تروریست ها
داشته باشد .ولی همه چیز به عالقه مندی طرف امریکایی
در این عرصه بســتگی دارد .البته در حال حاضر هم بهبود
روابط بین مسکو و واشنگتن ،در هماهنگی جزئی عملیات
نظامی در سوریه مشهود است 22.ژانویه فرماندهی گروه
ی از طرف
هوایی روسیه در «حمیمیم» در تماس مستقیم
ســتاد فرماندهی عملیاتی امریکا در امان (پایتخت اردن)
مختصات اهدافی در منطقه الباب در استان حلب را دریافت
کرد .دو هواپیمای نیروهای ائتالف بین المللی ،متعلق به
یکی از کشورهای اروپایی و دو فروند جنگنده نیروی هوایی
روسیه ،اهداف مشخص شده را بمباران کردند .پیش از این
پنتاگون و ناتو همواره به پیشنهادات روسیه برای هماهنگی
اقدامات در سوریه واکنش منفی نشــان می دادند .وزارت
دفاع روسیه در صورت تصمیم گیری سیاسی ،امادگی دارد
تا هماهنگی های بی سابقه ای را با همتایان خود در پنتاگون
داشــته باشــند که این اقدامات شــامل تبادل اطالعات،
هماهنگی اهداف ،عملیات مشــترک هوایی و در صورت
ضرورت ،اقدامات مشترک زمینی در زمان اجرای عملیات
خواهد بود .البتــه این همــکاری با ضمانــت در باالترین
ســطح امکان پذیر خواهد بود« .رابرت اولســون» استاد
دانشگاه کنتاکی معتقد است که بعید است تغییر اساسی در
جهت گیری سوریه طی ماه های نخست ریاست جمهوری
ترامپ رخ دهــد .مقامــات دیپلماتیک نیز با ایــن دیدگاه
موافقند« .سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه در
این باره گفته است« :ما فعال در مرحله برقراری تماس ها با
همتایان جدید خود در دولت امریکا هســتیم و تا مشخص
شدن همه مقامات و اغاز به کار انها ،اقدام زیادی از طرف
روسیه امکان پذیر نخواهد بود».به گفته ریابکوف «البته
در حال حاضر تالش های نیروهای مخرب و تندرو به حدی
است که دولت جدید امریکا نمی تواند گام مثبتی در جهت
بهبود روابط با روسیه بردارد و ما به وضوح شاهد این مساله
هستیم».
مثلث | شماره 347
با وجود همــه مشــکالت و فقدان کامل مشــارکت
بین روســیه و امریکا در مساله ســوریه ،بارها تالش شد تا
عملیات نظامی دو طرف با هماهنگی انجام شود .طرفین
از همان ابتدا برخورد متفاوتی با بحران ســوریه داشــتند:
«ائتالف بین المللی به ســرکردگی امریکا حمالت هوایی
خود در خاک ســوریه را بدون تایید مقامات دمشــق اغاز
کرد ،در صورتی که حضور نظامی روســیه در این کشور به
درخواست بشار اسد رئیس جمهوری ســوریه بود .ولی در
چنین شــرایطی هم دو کشــور باز هم تالش کردند تا زبان
مشترکی در این زمینه پیدا کنند .رهبران روسیه اعالم کردند
که حداقل تــاش می کنند تا از ســوء تفاهمات با ائتالف
بین المللــی اجتناب ورزنــد و حداکثر تمایل انهــا نیز روی
همکاری دوجانبه متمرکز بود تا مبارزه با تروریســم موثرتر
انجام شــود .در اکتبر ســال 2015مقامات نظامی روسیه
و امریــکا تفاهم نامــه ای در مورد امنیت پرواز در اســمان
سوریه امضا کردند ،ولی در ان به مساله تبادل اطالعات و
هماهنگی حمالت هوایی اشاره نشده بود .توافقات روسیه
و امریکا در زمینه امنیت پرواز ،به منظور جلوگیری از خطر
برخورد هواپیماها در اسمان سوریه ،هنوز هم اجرا می شود.
تقریبا 10روز قبل،ویدئوکنفرانســی در باالترین سطح بین
مقامــات نظامی روســیه و امریکا برای هماهنگی بیشــتر
اقدامات هوایی دو طرف در ســوریه انجام شــد و عوامل
جداگانه در همکاری ها که بتواند به حل و فصل مشکالت
بالقوه در عرصه درگیری های نظامی در سوریه کمک کند،
مورد تجزیــه و تحلیل قــرار گرفت .در ایــن گفت وگوها،
عدم بروز هر نوع حادثه در رابطه با عملیات هوایی روســیه
و ائتالف بین المللی در ســوریه و نیز موثر و قابل اطمینان
بودن کانال های موجود ارتباطات ،مورد توجه قرار گرفت.
واقعیت این است که مقامات مســکو و واشنگتن در سایر
زمینه های «راه حل بحران سوریه» با یکدیگر اختالف نظر
دارند .تالش های فــراوان «ســرگئی الوروف» و «جان
کری» وزرای امور خارجه روســیه و امریــکا برای برقراری
اتش بس در سوریه ،بارها با شکست مواجه شد .پنتاگون
همه پیشــنهادات وزارت دفاع روســیه در مورد هماهنگی
اهداف در حمالت هوایــی را رد کرده و «اشــتون کارتر»
وزیر دفاع سابق امریکا ،روسیه را به نادیده گرفتن تقاضای
واشــنگتن برای عدم بمبــاران مواضع گروه های مســلح
مخالف در سوریه که امریکا از انها حمایت می کرد ،متهم
کرده بود .وعده مقامات امریکایی برای تفکیک «مخالفان
میانه رو» از گروه های تروریســتی ،هنوز هم محقق نشده
است .کار مشترک مراکز هماهنگی بین «مرکز اطالعاتی
روسیه-ایران-سوریه در بغداد» و مرکز ائتالف بین المللی
در عمان ،صرفا جنبه نمایشی داشت .چنین وضعیتی برای
رهبران مسکو چندان مطلوب نبود .در اکتبر سال 2016و
سه ماه مانده به پایان دوره ریاست جمهوری اوباما ،تمامی
تماس های نظامی بین روسیه و امریکا متوقف شد و از ان
به بعد هر یک از طرفین کار خود را در سوریه انجام می داد و
مسلما اتهاماتی نیز بین دو کشور رد و بدل شده بود.
بین الملل
طی چند ســال اخیر روابــط کرملین و کاخ ســفید با
ازمایشــات زیادی مواجه شــد و در نهایت در اواخر ســال
2016این روابــط به طور کامل تخریب شــد .به طور کلی
والدیمیر پوتیــن رئیس جمهوری روســیه عالقه ای برای
سر و کار داشــتن با باراک اوباما نداشــت که تحریم های
شدید ی را علیه مقامات و شرکت های روسی اعمال کرده
بود ،ده ها دیپلمــات روس را از ایاالت متحده اخراج کرده
و اصال تمایلی برای تغییر خط مشی سیاست خارجی خود
در جهت گیری به سمت روسیه نداشــت .اوضاع در روابط
دو کشور می توانست به یک بحران تبدیل شد ،ولی کرملین
دارای یک برتری مهم در مقایسه با کاخ سفید بود و ان زمان
بود .دومین دوره ریاست جمهوری اوباما نیز به پایان رسید
و دیگر او در راس تصمیم گیرندگان واشنگتن قرار ندارد.
در مسکو همه دیگر می دانستند که بحث کردن با «اردک
لنگ»(اشاره به انفعال معمول روســای جمهور امریکا در
سال اخر ریاســت جمهوری) بی فایده بوده و به جز صدمه
نتیجه ای نخواهد داشــت .دونال د ترامپ هــم خود بر این
عقیده بود که زمان ان رسیده که روابط با روسیه بهبود پیدا
کند .البته مساله لغو تحریم های روسیه اصال در مذاکرات
تلفنی روسای جمهوری روسیه و امریکا مطرح نشد .طرح
چنین مســاله ای در اوایل کار دولت ترامپ ،اصال معنایی
نداشته و نشانه ضعف روسیه خواهد بود .مقامات کرملین
خواستار مذاکراتی برابر هستند ،همان چیزی که نتوانستند
در دولت بــاراک اوباما به دســت اورند .در عوض مســاله
مشــارکت در مبارزه با گروه های تروریســتی ،به خصوص
داعش و جبهه النصره که دشمن تمامی بشریت محسوب
یکه تازی روس ها
مسکو جای واشنگتن را
در خاورمیانه می گیرد
احیای نفوذ سنتی
روسیه نیاز به کاستن از مخارج
نظامی دارد
45
بین الملل
روسیه نمی خواهد هزینه رقابت با امریکا را پرداخت کند
دوران تقابل و رقابت
میرقاسم مومنی
مدیرعامل موسسه پژوهشی
چشم انداز ابرار نوین
2
بین الملل
46
مثلث | شماره 347
فروپاشی شــوروی ســابق و تشــکیل 15جمهوری
خودمختار ،موقعیت روسیه به عنوان وارث ان امپراطوری
را در وضعیت بسیار بدی از نظر اقتصادی ،سیاسی و امنیتی
قرار داد .اختالفات سیاســی در روسیه جدید ،رقابت های
سیاسی بین احزاب مختلف و رکود اقتصادی شدید باعث
شد که دولت روســیه در مرحله اول جهت تثبیت سیاست
داخلی و احیای اقتصادی ان کشور از مسائل منطقه ای و
بین المللی دور بماند .این امر فرصتی شد که امریکا و اروپا
به عنوان رقبای اصلی ان کشور با توســعه ناتو به مرزهای
روســیه نزدیک شــوند و انقالب های مخملــی و رنگین را
رهبری کننــد؛ مهمترین ایــن نوع انقالب هــا نیز انقالب
گرجستان و اوکراین بوده است .در چنین فضایی روسیه با
ریاست جمهوریوالدیمیرپوتینسعیکردضمناصالحات
اقتصادی و توسعه مناسبات ان کشور با کشورهای مهم،
از نظر ساختارهای نظامی نیز پیشرفت های خوبی داشته
باشــد .از ســال 2005با افزایش قیمت نفت و درامدهای
حاصله از فروش ان برای روسیه ،مسکو توانست با سرعت
بیشتری نسبت به ساماندهی اقتصاد خود اقدام نماید و از
تجهیزات نظامی بازسازی های الزم صورت گیرد .از سال
2012با روی کار امدن مجدد پوتین به عنوان رئیس جمهور
و در دوره سوم ریاســت جمهوری ایشان ،توسعه مناسبات
بین المللی و سیاســی و موقعیت ممتاز روسیه در مناسبات
و مجامع بین المللی با قوت زیاد پیگیری شد .بعد از حمله
امریکا و اروپا به لیبی و عدم مصالحه با روسیه در خصوص
اینده ان کشور ،روســیه در خصوص سیاست های امریکا
نسبت به ایران و ســوریه با احتیاط بیشتری قدم گذاشت و
با عدم تبعیت از سیاست های واشنگتن مانع تحقق اهداف
انها در ســوریه شــد .در واقع روسیه سیاســتی مستقل و
براســاس منافع ملی خود اتخاذ کرد و این موضوع موجب
رویارویی روسیه با اروپا و امریکا شد .از سوی دیگر با اشغال
بخش هایی از مناطق روس نشــین اوکراین و گرجستان،
امریکا و اروپا تحریم هایی علیه مقامات و شرکت های روسی
اعمال کردند که موجب فشــار اقتصادی و سیاسی به ان
کشور شد .در چنین فضای رقابتی ای ،روسیه سعی دارد با
دخالت در مسائل سوریه و عراق از امریکا و اروپا امتیازاتی
در خصوص موضوع اوکراین در رفع تحریم بگیرد .به همین
جهت ما شاهد یک تقابل و رقابت بین روسیه و اروپا و امریکا
هستیم .با توجه به ضعف اقتصادی و نظامی روسیه و پایین
امدن قیمت نفت چنین به نظر نمی رسد روسیه بتواند جای
امریکا را در خاورمیانه بگیرد زیرا حضــور امریکا و اروپا در
کشــورهای عربی و حوزه خلیج فارس یک حضور نهادینه
شده است و به همین جهت روسیه در وضعیت فعلی توان
رقابت با ان کشور را ندارد.
روس ها از زمان شــوروی ســابق و بعد از فروپاشــی
ان ،قراردادهــای 20میلیارد دالری با دولــت وقت عراق
داشــته اند و این کشــور یک حضور ســنتی در عراق دارد
اما حضور روســیه در عراق حضور تاثیرگــذاری در جریان
سیاسی نیست .باتوجه به اینکه امریکایی ها از سال 2003
در این کشــور حضور نظامی داشــتند و در دولت ســازی و
ایجاد زیربناهای سیاسی ،امنیتی و اقتصادی نقش افرینی
کردند ،به نظر نمی رســد روســیه بتواند در عراق همچون
ســوریه نقش افرینی کند .به همین جهت در شرایط فعلی
روسیه بیشتر در موضوع ســوریه متمرکز شده است .اما در
خصوص سوریه باتوجه به پایگاه نظامی روسیه در الذقیه،
ائتالف با ایران و اخذ مجوز قانونی از دولت ســوریه جهت
همکاری نظامی ،موقعیت بســیار بهتری نسبت به امریکا
دارد .در عین حال امریکا بیشتر در بین مخالفین دولت به
ســبب حمایت هایی که از انها می کنند دارای توانمندی و
نفوذ است .ائتالف با ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای و
استفاده از پتانسیل های ایران در منطقه همچون حزب الله
لبنان این امکان را به روســیه می دهد در مواجهه با امریکا
با توان بیشــتری مقابله و مذاکره کند .امریکا به خصوص
دولت جدید دونالد ترامپ به جهت نقطه نظرات مشــترک
در خصوص بعضــی موضوعات با پوتیــن ،رئیس جمهور
روسیه سعی خواهد کرد که نســبت به جلب نظر مسکو در
عدم همکاری با ایران و حزب الله اقدام کند .قرار دادن نام
حزب الله در لیست گروه های تروریســتی از سوی امریکا
و تالش جهت قرار دادن نام سپاه پاســداران در این گروه
مقدماتی اســت کــه امریکایی هــا جهت محــدود کردن
حضور ایران در ســوریه در حال انجام ان هستند و به نظر
می رسد روسیه با درک این موضوع در تالش است با بررسی
پیشنهادهای امریکا اقدام به تصمیم گیری کند؛ چرا که در
شــرایط مختلف و همچنین در خصوص پرونده هسته ای
ایــران در مقاطع مختلف ،روســیه در گرفتــن امتیازاتی،
امتیازاتی را به طرف هــای اروپایی و امریکا داده اســت.
در خصوص تضعیف ائتالف ایران و روســیه بســته های
پیشنهادی از ســوی امریکا به روســیه ارائه شده است که
این امر در زمان اینده مشــخص می گردد که چقدر روسیه
به تعهدات خود نسبت به هم پیمانان خود همچون ایران،
حزب الله و دولت سوریه پایبند خواهد بود.
حضور روســیه در عراق از نظر اقتصادی ،سیاسی و
امنیتی برای این کشور حائز اهمیت است .روسیه با حضور
در بازار این کشــورها می تواند ســاح و کاال صــادرکند و
موقعیت بین المللی ان کشور در خاورمیانه را توسعه دهد.
مســکو در رقابت با امریکا می تواند امتیازاتــی بگیرد و در
واقع روسیه از حضور در خاورمیانه عالوه بر نگاه تجاری به
منطقه نگاه اخذ امتیاز از اروپا و امریکا را دارد .دول
ت ترامپ
برخالف دولت اوباما رســیدن به نظر مشــترک با روسیه را
براساس منافع مشــترک تعریف کرده است .ترامپ در نظر
دارد با همراه کردن روســیه با ان کشــور و دادن امتیازات
امنیتی ،اقتصادی و سیاسی به دولت متزلزل روسیه که از
مشکالت اقتصادی رنج می برد اقدام به برخورد با کشورها
و گروه های غیر دوست با امریکا کند و روسیه نیز در شرایط
فعلی باتوجه به رقابت های سیاسی در ان کشور و موقعیت
اقتصادی ضعیف نمی خواهد هزینه رقابت با امریکا را در این
شرایط پرداخت کند .از نظر کارشناسان روس ،یک توافق
خوب با امریکا بهتــر از یک رقابت ســخت و بدون نتیجه
گو
است .کشورهای درگیر در خاورمیانه به علت شدت جن
بحران ها ،نیازمند صدها هزار دالر جهت بازسازی هستند که
روسیه چنین امکانی را ندارد و به همین جهت سعی خواهد
کرد با گرفتن امتیازاتی درکنار امریکا حضور یابد یا خود را به
صورت غیر محسوس بی طرف قرار دهد.
بین الملل
امریکا به دنبال ایجاد شکاف میان ایران و روسیه است
بازی روسی
احمد وخشیته
سردبیر دیدبان روسیه
3
خاورمیانه همواره جایگاه خاصی در دکترین سیاست
خارجی ایاالت متحده امریکا داشته اســت؛ چه ان هنگام
که سیاست دو ستونی نیکسون در این کشور حکمفرما بود و
چه در زمانی که نومحافظه کاران طرح خاورمیانه بزرگتر را در
ســر می پروراندند و به موجب ان در دوران ریاست جمهوری
جورج بوش پســر به عــراق حمله کردنــد و رژیم صــدام را
سرنگون ساختند .طرحی که تئوریســین های ان به دنبال
تغییر رژیم هــای ناهماهنگ با کاخ ســفید
در منطقــه بودند تا بتوانند بــا تحمیل برخی
اصالحات سیاسی و اجتماعی خاورمیانه را
در دهکده جهانی ادغام نمایند .اما با سقوط
صدام و گذار این کشور به جمهوری فدرالی
دموکراتیک پارلمانی اســامی ،توازن های
قدیمیدرمنطقهبههمریخت.
بارویکارامدندموکرات ها،البتهنفوذ
جای خود را به حمله مســتقیم نظامی داد و
ایاالت متحدهدرراستایاجرایطرحسیاسی
خود ،جنبش های تجدید نظر طلب را حمایت
می کردتاخاورمیانهبزرگترراترسیمکنند.بهار
عربی ارام ارام بسیاری از کشورهای هدف را
در اغوش گرفت و موج ان به سوریه کشیده
شدتاهاللشیعیرانیزدرگیراینطرحکنند.
اما همه چیــز ان طور که می بایســت پیش
نرفت؛ از یک سو امواج افراط گرایی باال می رفت و ناامیدی
و بی ثباتی نه تنها دولت ها که ملت ها را نیز در بر می گرف
تو
از سوی دیگر نفوذ در کشورهای خارج نزدیک روسیه سبب
شد،خرسروسیارام ارامازخوابزمستانی(پسازفروپاشی
اتحاد جماهیر شوروی) بیدار شود تا به واکنش های عقاب در
خاورمیانه واکنش نشــان دهد و بار دیگر به نقش پردازی در
منطقهخاورمیانهیاهمانغرباسیابپردازد.
بهار عربی و رابطه خرس و عقاب
در منافع کرملین و کاخ سفید به وضوح شکل گرفت و وزیر
خارجه روسیه اعالم کرد که اقداماتی که هدفش سرنگونی
دولت سوریه است ،می بایست متوقف شود.
سوریه؛ محل قدرت نمایی خرس روسی به عقاب
به نظر می رسد کاخ سفید قصد دارد تا در راستای طرح
اشــتی جویانه خود با کرملین ،میان مسکو و تهران شکافی
ایجاد کند؛ چرا که بــه موجب ان می توانــد ائتالف این دو
کشور در ســوریه را وارد فضایی غبارالود نماید و میز بازی را
به ســمت خود ســوق دهد .اگرچه اولویت سیاست خارجی
روســیه پس از خارج نزدیک ،اروپا و امریکا است ،اما دور از
ذهن است که روس ها موضوعی را مورد معامله قرار بدهند
که میان این ســال ها تمام قد برای ان ایستاده اند و منطقه
اســتراتژیکی مهمی برای انها به شــمار می اید .از ســوی
دیگر مســکو طی دو ســال اخیر همکاری های خود با تمام
قدرت های خاورمیانه را گســترش داده است
تا موقعیتی با خطر کمتر برای خود ایجاد کند
و بتواند دایره بازیگری خود را افزایش دهد .به
همین جهت است که از یک سو بر گسترش
همه جانبه روابــط خود با ایران تاکیــد دارند و
از سوی دیگر اسرائیل شــریک استراتژیک
مهم انها به شــمار می اید .در موضوع سوریه
نیز اگرچه با ایران ائتــاف دارند ،اما همواره
می کوشــند نقش محــوری در گفت وگوها و
مذاکرات صلح سوریه داشــته باشند و از این
جهت روابط خود را با عربستان ،ترکیه و حتی
نیروهای مخالفین نیز ترمیم می کنند .اکنون
این خرس روسی دیگر عصبانی نیست و سعی
می کند با ژســتی دیپلماتیک در کنار نظامی
بودن ،قلمرو خود در خاورمیانه را حفظ نماید؛
اگرچهامریکایترامپازاختالفمیانمسکو
وتهرانخوشحالخواهدشد،امابااینوجودترجیحمیدهد
روسیه سرگرم خاورمیانه باشد؛ اما چرا؟
چرا امریکا حضور خود در خاورمیانه را
کم رنگ کرده است؟
مطابق سند راهبردی که در سال 2012توسط شورای
امنیت ملی ایاالت متحده منتشر شد ،پروژه عبور از خاورمیانه
(اسالم هراســی) جای خود را بــه چین هراســی داد و این
گذار خبر از حرکت سیاســت های کاخ سفید به سمت شرق
اسیا داشــت .ایاالت متحده که به بهانه ایجاد دموکراسی و
اصالحات سیاسی و اجتماعی منطقه خاورمیانه را درگیر بهار
عربی کرده است ،اکنون ارام ارام از این منطقه رخت بر بسته
و ایــن منطقه را با افراطی گرایی ،خشــونت ،جنــگ و البته
بازیگرانینظیرعربستانبهروسیهسپردهاست.کاخ سفیددر
این منطقه حضورفیزیکی ندارد ،اما عوامل ان به طور نیابتی
در این منطقه بحران ایجاد می کنند .اکنون تئوریسین های
امریکاییمی دانندمیراثیرادراینمنطقهبهجایگذاشته اند
که تا سال ها و حتی نســل ها تاثیر ان از بین نخواهد رفت؛
میراثی به نام داعش.
اکنون خرس روســی اگرچه ارام ارام قلمــرو خود را در
خاورمیانه تثبیت کرده اســت ،اما این تثبیت می تواند روی
دیگری نیز داشــته باشــد .در این شــرایط امریکا با فروش
تسلیحات خود به گروه های تروریستی منطقه ،عربستان،
قطر ،بحرین و ترکیه محل درامد خوبی می تواند داشته باشد
و با خیال اســوده به اجرای سیاست های شرق هراسی خود
بپردازد .شاید روس ها ســال ها بعد به یکباره به خود بیایند و
بحران اوکراین یا سوریه ای دیگر را احساس کنند؛ اما این بار
در مرزهای شرقی خود با شرق اسیا.
مثلث | شماره 347
شــدت گرفتن بحران در ســوریه همزمان با تنش در
اوکراین ،خرس روســی را نــه تنها از خواب بیــدار کردبلکه
انقدر عصبانی کرد که با تمام قوا وارد موضوع ســوریه شد و
خاورمیانه جایگاه اورژانسی در سیاست خارجی روسیه گرفت
(اگر چه در دکترین سیاست خارجی این کشور عموما جایگاه
پنجم را داشته و دارد) .با وجود اینکه طی سال های 2012
تا 2015هر روز بر تنش ها افزوده می شد ،اما کشیده شدن
موج افراط گرایی به کشورهای اروپایی و با تهدیدات پیاپی
داعش ،عقاب ترجیح داد پرواز خود بر اسمان این منطقه را
نامحسوس کند و بیشتر از عوامل نیابتی خود نظیر عربستان
سعودیوترکیهبهره مندشود.امادرسویدیگرمسکوتمام قد
حضور خود را در سوریه به رخ می کشید و با تشکیل ائتالفی
استراتژیک با جمهوری اســامی ایران در موضوع سوریه،
در مدار هالل شیعی قرار گرفت .روس ها که منافع خود در
لیبی را از دست داده بودند ،به هیچ عنوان قصد باخت کامل
در ژئوپلتیک خاورمیانه را نداشتند و تنها راه پایان این بحران
سیســتمیک را حضور مقتدر و حتی نظامــی خود در منطقه
خاورمیانه می دانستند .در حالی که بسیاری از تحلیلگران و
سیاستمدارانداخلیوخارجیدرسال 2012معتقدبودندکه
دولتسوریهروزهایپایانیخودراسپریمی کند،امامسکوو
تهرانباحمایت هایخودوتاکیدبراینموضوعکهمردماین
کشوربایدبرایخودتصمیمبگیرندوقدرت هایخارجیحق
دخالت غیرقانونی در امور سوریه را ندارند؛ به درخواست بشار
کاخ سفید به دنبال تزلزل جایگاه روسیه
در خاورمیانه
بین الملل
بدون تردید بهار عربــی تاثیر منفی بر طرح ریســت
امریکایی ها داشــت؛ چرا که انچه کاخ ســفید را خوشحال
می ساخت موجب اضطراب کرملین می شد .البته از انجایی
که مسکو منافع اســتراتژیک خود را به روشنی بیان نکرده
بود ،برخی بر این بــاور بودند که منافع روســیه و امریکا در
تقابل یکدیگر قرار ندارد؛ اما رفته رفته واگرایی در منافع میان
انها اشکار شد و با پیدایش بحران اوکراین ،خرس روسی به
یکباره نه تنها بیدار که بسیار خشــمگین شد .در ان هنگام
یک دیپلمات اسرائیلی گفته بود برای ما اسان تر است که
به امریکایی ها قورباغــه بخورانیم ،تا اینکه خشــم خرس
روسی را درک کنیم و از این رو بود که اسرائیلی ها در موضوع
اوکراین بر خالف میل کاخ سفید ،ســکوت اختیار کردند.
در ابتدای بهار عربی ،اختالف ها میان مســکو و واشنگتن
اشــکار نشــده بود .با وقوع بهار عربی بین ده تا پانزده دالر
بر قیمت هر بشــکه نفت افزوده شــد و نفت در اوایل فوریه
2011به باالی صد دالر به ازای هر بشکه رسید .به اعتقاد
بسیاری از کارشناســان اقتصادی ،افزایش قیمت نفت در
ان هنگام متاثر از بهار عربی بو د که البته این رشد چشمگیر
نفت اوپک خوشحالی کرملین را نیز به دنبال داشت؛ اما در
مقابل مســکو از این موضوع واهمه داشت که مبادا امواج
این تظاهرات هــای خود جوش که به رهبری شــبکه های
مجازی صورت می گیرد ،به اسیای مرکزی و قفقاز نیز برسد.
از این رو با رسیدن بهار عربی به لیبی ،روسیه حساسیت های
خود را نســبت به ورود ناتو اعالم کــرد و دیمیتری مدود ف
اعالم کرد که هدف امریکا از این خیزش ها تغییر سیاسی
در روسیه است .از همین رو بود که مسکو از رای به قطعنامه
شــورای امنیت در مورد لیبی خودداری کرد .در ان هنگام
والدیمیر پوتین معتقد بود که تحمیل دموکراســی موجب
ظهور اسالم گرایان در شمال افریقا می شود و این پتاسیل
به وجود می اید که برخی مناطق روسیه و قفقاز را نیز تحت
تاثیر قرار دهد .با رسیدن طرح بهار عربی به سوریه ،تقابل
اسدازایندولتحمایتوانراحفظکرده اندوحاالباگذشت
چهار ســال از اغاز بحران در ســوریه ،همچنان بشار اسد،
رئیس جمهور قانونی این کشور می باشد .البته باید به نقش
ایراندربهوجودامدنجایگاهکنونیروسیهنیزتوجهداشت.
47
بین الملل
یکه تازی روس ها
مسکو جای واشنگتن را در خاورمیانه می گیرد
احمد معنوی
کارشناس مسائل خاورمیانه
48
مثلث | شماره 347
4
خاورمیانه از زمان های کهــن دارای موقعیت خاص
ژئوپلیتیک و ژئواســتراتژیک بوده و همواره در طول تاریخ
مورد تعدی و تعرض کشــورهای منطقه ای و فرامنطقه ای
قرار گرفته است .پایان جنگ سرد ،موقعیت حیاتی و مهم
این منطقه را در جهان دو چندان کرد و واقعه یازدهم سپتامبر
و تحوالت عمیق در عرصه بین الملل و حمله نظامی امریکا
به افغانستان و ســپس عراق به طور فزاینده ای بر موقعیت
حســاس و مهم منطقه افزود .بعد از فروپاشــی شــوروی،
فدراسیون روسیه به عنوان جانشین ان همواره در تالش بود
تا از تمام
ی عوامل و اهرم های به ارث رسیده از زمان اتحاد
شوروی بهره برده و قدرت از دســت رفته را الاقل در منطقه
احیا کند که البته بــا موانع و چالش هــای فراوانی از جمل ه
رویه هایبرخیازکشورهایمنطقهوهمچنینتوسعه طلبی
قدرت های غربــی و باالخص امریــکا در فرامنطقه روبه رو
شد .در این راســتا روســیه که همواره در پی احیای قدرت
از دســت رفته خود بود از تحوالت دهه پایانی قرن بیستم و
اوضاع خاورمیانه توانســت بهترین بهره را برای حضورش
در خاورمیانه ببرد.
باید گفت حضور روســیه در خاورمیانه منبعث از چند
عامل مهم است؛ نخســتین عامل ،حفظ وضعیت موجود
در منطقه اســت؛ دومین عامل حضور روسیه در خاورمیانه
مربوطبهجنگعلیهتروریسموممانعتازتسریانبهخاک
روسیه است و نهایتا ،این نکته باید مورد توجه قرار گیرد که
همزمان با کاهش حضور و مشارکت امریکا در خاورمیانه،
روسیه به دنبال گسترش نفوذ خود در منطقه است .این امر
فرصت خوبی را در اختیار روســیه قرار داده تا به عنوان یک
کنشــگر به قدرت نمایی ورای مرزهای خود در زمانی که با
تهدید روبه رو ست ،قادر باشد .به اعتقاد دولتمردان روسیه،
ارتباط نزدیکی میان مشارکت نظامی خارجی با هدف تغییر
رژیم از یک ســو و بی ثباتی و ظهور تهدیدات تروریستی از
سوی دیگر وجود دارد .درواقع ،تهدیدات تروریستی بخش
اعظمی از منطق حضور و اقدام روسیه در منطقه خاورمیانه را
شکل می دهد .ازاین رو ،یکی از توجهات کلیدی در سیاست
خاورمیانه ایروسیه،مخالفتبافرایندهاییاستکهممکن
است منتج به بی ثباتی بیشتر در منطقه شود.
دومین عامل حضور روســیه در خاورمیانه مربوط به
جنگ علیه تروریسم و ممانعت از تسری ان به خاک روسیه
است .این موضوع یکی از علت های اصلی حضور نظامی
روسیه در بحران ســوریه قلمداد می شــود .شورشیانی که
تجربه هــای عملیاتی در میدان عراق و ســوریه به دســت
اورده اند ،نسبتا به اسانی می توانند از طریق قفقاز و اسیای
مرکزی به روسیه بازگشته و این کشور را مورد حمله تروریستی
قرار دهنــد .نهایتا ،این نکته باید مورد توجــه قرار گیرد که
همزمان با کاهش حضور و مشارکت امریکا در خاورمیانه،
روســیه به دنبال گســترش نفوذ خود در منطقه است .این
امر فرصت خوبی را در اختیار روســیه قرار داده تا به عنوان
یک کنشــگر به قدرت نمایی ورای مرزهــای خود در زمانی
که با تهدید روبه رو اســت ،قادر باشد .به طور کلی سیاست
خاورمیانه ای روسیه بســیار افت وخیز داشته است .روسیه
به دنبال ایجاد روابط با کشــورهای منطقه بر اساس رویکرد
عملگرایانه اســت .ایــن رویکرد به مســکو اجــازه داده تا
گفت وگوهای فراگیری با تمامی بازیگران منطقه ای داشته
باشــد و این کشــور را تبدیل به شریک ارزشــمند برای انها
نماید .باید تاکید کرد که هدف اصلی روســیه در خاورمیانه
حفظ وضع موجود است .مسکو به دنبال ایجاد موازنه میان
رژیم های حامی امریکا و محور مقاومت است ،با این هدف
کههیچیکازاتحادهایمنطقه ایبردیگررقیبخودتفوق
نیابد.عالوه بر این ،کاهش حضور امریکا در منطقه باعث
شده تا متحدان قدیمی این کشور در منطقه مضطرب شده
و تالش نمایند تا روابط خود را به منظور نیل به شرکای جدید
تنوع بخشند .به طور طبیعی ،روسیه به دنبال ان است که از
این تغییر رفتار دولت های منطقه برای تحصیل منافع خود
به خصوص در بخش اقتصادی بهره جوید.
اکنون خاورمیانه به یکی از حوزه های اصلی سیاست
خارجی روسیه تبدیل شده است؛ اهمیت خاورمیانه به ویژه
کشور ســوریه برای روســیه و والدیمیر پوتین در سیاست
خارجی بعد از تحوالت اوکراین در درجه بعدی اهمیت قرار
دارد .سیاست خارجی روسیه در چند ســال گذشته شرایط
جدیدی را تجربه کرده و مسیرهای تازه ای را پیموده است.
این تغییر رویکرد پس از ورود روسیه به بحران های اوکراین
و سوریه نمود بارزتری یافت .از ســوی دیگر این منطقه از
دیر باز منطقه نفوذ امریکا نیز بــوده و بنابراین با این دیدگاه
به نظر می رســد در دوره تازه ریاســت جمهوری امریکا باید
شاهد تحوالت بیشتری در روابط مسکو -واشنگتن باشیم.
دونالد ترامپ گفته است به شرط معامله مطلوب با روسیه در
زمینه کاهش تسلیحات هسته ای ،تحریم ها علیه مسکو را
بر می دارد .باید گفت تاکنــون در خاورمیانه امریکا به دنبال
جای پا می گشت اما اکنون مسکو جای واشنگتن را گرفته
و این کشور به قدرت غیرقابل چشم پوشی در منطقه تبدیل
شده است .روسیه موفق شده جای خالی ایجاد شده ناشی
از عقب نشینی امریکا از خاورمیانه را پر کند که نقطه عطف
ان مناقشه سوریه بوده است؛ به گونه ای که استفاده مسکو
از نیروهای هوایی اش به ان برتری قابل توجهی بخشیده
و این امــکان را داده که موضع بشــار اســد رئیس جمهور
سوریه را تثبیت کرده و بار دیگر روسیه را به عنوان فاکتور و
عاملی پرنفوذ در صحنه خاورمیانه به تصویر بکشد .روسیه
همچنین احتماال به شریکی رســمی برای محور شیعه در
خاورمیانه شــامل ایران ،عراق ،ســوریه و حزب الله لبنان
تبدیل خواهد شــد و در چنین شرایطی امریکا شرکای سنی
خود را از دست می دهد.عالوه بر این ،انچه والدیمیر پوتین
برای روســیه می خواهد ،فراتر از پیروزی در ســوریه است
که به نوبه خود دارای منافع راهبردی ،اقتصادی و سیاسی
برای او و روابطش با جمهوری اســامی ایران و تعهد او به
نابود کردن تروریسم تکفیری پیش از رسیدن به شهرهای
روسیه است .انچه پوتین می خواهد ،تثبیت جایگاه روسیه
در نقشه خاورمیانه است به ویژه انکه چنین فرصتی اکنون با
کاهش توجه امریکا به این منطقه در دوره ریاست جمهوری
باراک اوباما فراهم شده است .دیپلماسی روسیه ان گونه که
پوتین معتقد است ،همواره از زاویه جنگ سرد به امریکا نگاه
می کند صرفنظر از اینکه روابط روسیه با امریکا در سوریه،
اکنون به شراکت عملی تبدیل شده است.
در ارتباط با شرایط پیش روی روســیه و اینده روابط با
ایران به عنوان شریک مهم منطقه ای نیز باید گفت مسکو،
نقشی محوری برای جمهوری اسالمی ایران در ائتالف های
منطقه ای و بین المللی قائل است.مســلما ،روسیه و ایران
همکاری نزدیکی در پرونده ســوریه با یکدیگــر دارند .اما
اکنون ایــران این واهمه را دارد که روســیه با غرب بر ســر
بحران سوریه به یک توافق نائل اید .تهران تمایل دارد تا
منافع ان به عنوان کشوری که به صورت مستقیم در جنگ
سوریه حضور دارد ،مورد توجه قرار گیرد .البته ،ایران نباید
نسبت به این موضوع واهمه داشته باشد؛ چرا که روسیه تا
به امروز ثابت کرده که شریک مطمئنی برای ایران در طول
مذاکرات هســته ای ،همکاری های نظامی و رایزنی های
متناوب پیرامون بحران سوریه بوده است .تاریخ روابط ایران
و اتحاد جماهیر شــوروی و به ویژه تاثیر نظام بین الملل بر
این روابط تامل برانگیز و سودمند است .روابط بین دو کشور
طی دو دهه تا پیش از انقالب اسالمی ایران منحصربه فرد
بود .در خلوص شــراکت روســیه برای ایران باید گفت که
روسیه مانع بزرگی سر راه مقصد تجاوزگرایانه امریکا نسبت
به ایران است و امروز واشنگتن در جست و جوی وسیله ای
است که بتواند به کمک ان بین دو کشور اختالف اندازد .از
سوی دیگر محدوده روابط ایران با روسیه مشخص است،
گر چه مســکو از همکاری های اقتصادی و نظامی با ایران
استقبال می کند ،اما برای ان مرزی قائل است و نمی خواهد
با گسترش بیش از حد روابط میان دو کشور به روابط میان
ب جدی برساند.
مسکو و واشنگتن اسی
در پایان باید تاکید کرد که اکنون دوران تسلط امریکا
بر خاورمیانــه پایان یافتــه و دوران ظهــور بازیگران جدید
فرا رسیده که برای نفوذ بیشتر بر منطقه با هم رقابت خواهند
کرد .بنابراین واشــنگتن برای تســلط مجدد بر این منطقه
مجبور اســت به جای تکیه بر قوه قهریــه و نیروی نظامی،
بیشتر روی دیپلماسی تکیه و سرمایه گذاری کند.
رقابت های تنش زا
بین الملل
امریکا به دنبال شراکت در موفقیت های روسیه در منطقه است
جعفر قنادباشی
5
کارشناس مسائل خاورمیانه
مثلث | شماره 347
متحدین واشنگتن را مسلما در ورطه خطرناکی می اندازد،
واشــنگتن در مقطع کنونی بــه رویکردهــای اقتصادی و
تاجر مابان ه ترامپ می اندیشــد و این رویکردی است که در
قبال روسیه نیز به کار گرفته شده تا شراکت در موفقیت ها را
جایگزین تضادهای پر هزینه کند.
واقعیــت ان اســت کــه شــراکت در موفقیت های
دیگران ،یک راهبرد امریکایی و برگرفته از سیاســت های
کهنه انگلیســی اســت که نمونه های کالن و بــارز ان در
صحنه های مختلف اقتصــادی و علمی نیز به اجرا درامده
و عقب ماندگی هــای امریــکا را در ان عرصه هــا ،جبران
کرده اســت .یک نمونه از چنیــن شــراکتی را می توانیم
در عرصه های اقتصادی در شــرق اســیا مشــاهده کنیم
که امریکا با ســرمایه گذاری خود در این عرصه ،بخشــی
از عقب ماندگی هایــش را جبــران کرد و در ســود سرشــار
درامدهای صادراتی کشورهای این منطقه سهیم شد .البته
نمونه بارز دیگر این نوع رویکرد مشــارکتی در عرصه فضا
و قابلیت های فضایی اســت که امریکا به صورت اشکار از
روسیه عقب ماند و بعد در صدد برامد تا با مشارکت در ساخت
ایستگاه بین المللی فضایی از موفقیت های روسیه به نفع
خود بهره برداری کند.
اینک رویکــرد تاجر مابانــ ه ترامپ و به ویــژه الفاظ و
اتش بس در سوریه و همچنین ارزیابی کوشش های مقامات
واشنگتن برای همسو توصیف کردن روســیه و امریکا در
مقابله با تروریسم ،نشان می دهد که سیاست سهیم شدن
در موفقیت ها ،در این خصوص هــم از جمله راهبردهای
اصلی واشنگتن است .این درحالی است که به موازات این
سیاست ،طرح های دیگری نیز برای تضعیف رقیب روسی
در حال اجرا است .شاهدیم که در اظهارات دوستان ه ترامپ
درباره روسیه ،کمتر نشانی از احتمال کاهش تحریم های
اقتصادی امریکا علیه روسیه به چشم می خورد ،همچنانکه
در اظهارات ترامپ ،هیچ نشــانه ای از کاهش فشــارها در
خصوص موضوعاتی چون شــبه جزیره کریمــه و اوکراین
وجود ندارد .در واقــع این گونه برخــورد ،حاکی از جایگاه
مستحکم روسیه در صحنه هایی اســت که نه واشنگتن و
نه متحدین اروپایی اش به ان دســت نیافته و از این لحاظ
خواستار اعمال و ادامه فشــارها علیه روسیه هستند .البته
تمامی کشورهای غربی به ویژه امریکا و انگلیس خواستار
ان هســتند تا ادامــه حضور نظامی روســیه در ســوریه به
منازعات فرسایشی و بسیار هزینه بر برای روسیه بینجامد و
مقامات مسکو به جای بهره برداری از موقعیت قدرتمندشان
در منطقه ،با ضررها ،زیان ها و عواقب اقداماتشان مواجه
شوند.
بین الملل
در تشــریح اوضاع منطقه و معادالت حاکم بر ان ،از
شرایط در حال گذاری ســخن گفته میشود که چگونگی
ادامه و تثبیــت ان ،بــه چگونگی سیاســتهای هر یک
از قدرتهــای ذینفع و شــیوههای تعامل انهــا با یکدیگر
بستگی زیادی دارد .شــرایطی که در ان ،روسیه برخالف
گذشته های نه چندان دور ،به عنوان یکی از بازیگران اصلی
شناخته میشود و امریکای دوران دونال د ترامپ نیز در صدد
اســت تا در جبران ضعفهــا و ناکامی این کشــور ،نقش
متفاوتی در مقایسه با دوران باراک اوباما ایفا کند .اینجاست
که کارشناسان مسائل منطقه مترصد نشانههایی هستند که
صرفنظر از لفاظیهای تبلیغاتی و زودگذر ،سیاســت های
اتی هر یک از ایــن دو قدرت را به صورت مشــخص تری
ترسیم کند و باتوجه به پیشی گرفتن مسکو در این عرصه،
به نمای واقعی تری از معادالت حاکم بر اینده منطقه دست
یابنــد؛ ارزیابی و بــراوردی که توانمندیهــای منطقه ای
جمهوری اسالمی ایران نیز از جمله ارکان اصلی و محوری
ان به شمار می اید.
می دانیــم کــه تعریــف و تمجیدهــای «ترامپ» و
«پوتیــن» از یکدیگر ،قبل از برگــزاری انتخابات امریکا و
سپس نیز اظهارنظرهای خوشــبینانه هر دو رئیس جمهور
درخصــوص روابــط دوجانبه روســیه و امریکا بعــد از این
انتخابات ،ســبب شــده تا برداشــت های تازه ای نه فقط
از چگونگی شــکل گیری معــادالت منطقــه ای ،بلکه از
رونــد شــکل گیری نظــم جهانی صــورت گیــرد .چنانکه
اینک بر خالف چند ســال گذشــته ،از ادامه یا اغاز جنگ
ســردی جدید میان دو کشور کمتر ســخن گفته می شود.
البته با وجــود اظهارنظرهای خوشــبینانه ســران امریکا و
روســیه راجع به یکدیگــر ،در صحنه عمل ،هنــوز پدیده
قابل مالحظه ای که بتوان از ان به عنوان دلیلی بر کاهش
تنش ها میان مسکو و واشنگتن یا نشانه ای مطمئن مبنی
بر از میان رفتن تضادهای راهبردی بیــن انها یاد کرد ،به
چشــم نمی خورد .این واقعیتی اســت که به علل مختلف
در موضوع اعمــال تحریم های اقتصادی علیه روســیه و
همچنین در رویدادهای جاری در منطقه غرب اسیا ،بیش از
دیگر موضوعات ،نمایانگر دیدگاه های متضاد و رقابت های
تنش زا میان مسکو و واشنگتن است.
انچه مسلم است تحوالت چند سال گذشته در منطقه
غرب اســیا به نفع امریکا پیش نرفته و معــادالت نظامی و
سیاســی حاکم بر این منطقه ،انگونه که خواست مقامات
واشنگتن است ،رقم نخورده است .این در حالی است که در
این فاصله ،دولت مسکو نه تنها توانسته است راهبرد احیای
روابطش را با برخی از کشــورهای کلیدی منطقه ،به خوبی
اجرا کند ،بلکه موقعیت نظامی و سیاسی اش را نیز به طور
بی سابقه ای تقویت کرده است.
براین اســاس می توان گفت که رویکرد مســکو در
تعامالت اتی منطقه ،بیش از هرچیز ،حفظ دستاوردهای
چند ســال اخیر و حراســت از روندی اســت که به تقویت
بیشتر این موقعیت مطلوب بینجامد؛ ولیکن ساکنان جدید
کاخ ســفید در حال حاضر در شرایطی نیســتند که بتوانند
به اتخــاذ چنین راهبردی برای دســتیابی بــه مقاصد خود
بیندیشــند .زیرا ناکامی هــا و ضعف هــای امریکایی ها در
منطقه غرب اســیا ،انها را وامی دارد تا در فکر تغییر شرایط
موجود و نه حفظ ان باشند و اگر با شیوه معمول چنین امری
امکان پذیر نبــود ،به اصطالح بازی را به هــم بزنند؛ امری
که برای امریکای کنونی با داشــتن مشــکالت سیاسی و
اقتصادی فراوان بسیار خطرناک و در بردارنده ریسک های
بسیار بزرگ است.
البته در این محاســبات پارامترهای متعدد دیگری
نیز دخیل اســت که دغدغه خاطر ناشــی از سیاست حفظ
امنیت رژیم صهیونیستی ،بخشی از ان و چگونگی تعامل با
حکومت های متزلزل پادشاهی به عنوان متحدین پر منفعت
منطقه ای امریکا ،بخشــی دیگر از ان اســت .بنابراین به
نظر می رسد قبل از هر اقدام کالن و ساختار شکن که این
جمالتی کــه در مــدح موفقیت های پوتین بــه کار می برد
این ظن را تقویت می کند که چنین رویکرد کالنی در ورای
سیاست های واشنگتن قرار دارد و مقامات جدید امریکا در
نظر دارند که این بار با هزینه های بســیار کمتری موقعیت
ضعیف شده شــان را جبران نمایند .البته اینگونه رویکرد
متضمن ان نیز هســت که واشــنگتن به صورت عملی به
پیشی گرفتن روسیه در منطقه در مقایسه با موقعیت ضعیف
امریکا در منطقه اعتــراف می کند و همزمان به نداشــتن
اهرم های مناســب دیگــری بــرای عبور از ایــن وضعیت
اذعان نماید.
نگاهی به مواضع اخیر امریــکا در برخورد با موضوع
49
احیای نفوذ سنتی
روسیه نیاز به کاستن از مخارج نظامی دارد
جواد قربانی اتانی
کارشناس مسائل بین الملل
بین الملل
50
مثلث | شماره 347
6
خاورمیانه منطقه عجیبی است؛ در طول تاریخ نیز این
وصف به خوبی برازنده اش بوده است .گویی دیگ جوشانی
است که جوشش ان هرگز نقصان نمی بیند .منطقه ای که
هیچ گاه در بازه ای طوالنی روی ارامــش را ندیده و عرصه
رقابت ،جنگ ،اشغال ،شــورش و به تبع ان ،زایش و مرگ
حکومت ها و بلکه تمدن ها بوده اســت .خاورمیانه در این
زمانه نیز بری از این خصیصه نبوده و تا هم اکنون به سیاق
سابق ره به اینده می پوید .در این کلیت اما طبیعی است که
جزییات بسیاری متفاوت بوده باشد و البته هنوز نیز هست.
از جمله این جز ئیــات بازیگران دخیــل در منطقه (همان
اشپزان حاضر بر ســر این دیگ جوشان) هستند .از زمانی
که جهان اسالم (ســه امپراتوری عثمانی ،ایران صفوی و
مغوالن هند) رو به زوال نهادند ،جهان روبه رشد غرب جای
پای خود را در منطقه خاورمیانه از ســ ه جانب شرق و غرب
و شــمال باز کر د .البته در این بین بریتانیا بیشترین سهم
را داشــت و برخی دیگر از قدرت های غربی نظیر فرانسه و
المان و خاصه روسیه سعی بر یافتن جای پا در ان داشتند.
اما با اغاز قرن بیستم و وقایعی که یکی پس از دیگری رقم
خوردند جای بازیگــران را به طور کلی تغییــر داد .پس از
جنگ جهانی اول امپراتوری عثمانی بین فرانسه ،بریتانیا
و ایتالیا تقسیم شــد ،انقالب اکتبر 1917پای روسیه را از
این منطقه برید و پس از جنگ دوم جهانی ایاالت متحده
نوظهور نفوذش را در منطقه بسط داد .بنابراین با اغاز موج
سوم دموکراسی خواهی در اواســط قرن بیستم ،هرچه از
نفوذ بریتانیا و فرانسه در خاورمیانه کم شد ،بر نفوذ شوروی و
ایاالت متحده افزوده شد تا انجا که تقریبا تمام این کشورها،
در عین حالی که رسما موضع عدم تعهد داشتند ،یا در اتحاد
مســتقیم با یکی از این دو ابرقدرت بودند یا در اردوگاه انها
قلمداد می شــدند .اما با فروپاشی اتحاد شــوروی ،عمال
روســیه نیز از بازی بیرون رفت تا دهه پایانی قرن بیســتم
ســال های یکه تازی ایاالت متحده در خاورمیانه باشد .اما
با اغاز قرن بیســت ویکم ،روســیه مجددا نیروی فراوانی
صرف احیای قدرت جهانی خود کرد و اکنون می بینیم که
نه تنها در مناطق نفوذ سنتی اش دست باال را بازیافته ،بلکه
به دنبال جاپاهای جدیدتــری در جهان می گردد و البته که
خاورمیانه منطقه ای نیست که هیچ قدرتی بتواند چشم از
ان بپوشد .چنین است که بار دیگر روس ها و امریکایی ها
در خاورمیانــه با هم تصادم یافته اند .انجــا که این تصادم
عیان شــد ،ســوریه بحران زده بوده اســت .جنگ 6ساله
داخلی در سوریه به ســرعت ابعاد بین المللی یافت و تمام
قدرت های منطقه ای و جهانی خــود را در ان دخیل کردند
و برای روســیه ای که خواهان به رسمیت شــناخته شدن
مجددش به عنوان ابرقدرت در ســطح جهانی اســت ،چه
جایی بهتر از مناطق بحرانی که بتواند این خواسته را به رقبا
تحمیل کند .سیاست های باراک اوباما نیز عرصه را هرچه
بیشتر بر روسیه باز کرد تا جاه طلبی هایش را پی بگیرد .البته
چنانکه همواره سیاست روس ها بوده است ،انها رفته رفته
وارد میدان شــدند .انها ابتدا توان مقابلــه و واکنش های
طرف مقابل را مظنه کردنــد و در ازای هر حرکتی به خوبی
اقدامات طرف مقابل را زیر نظر گرفتند و انگاه که مطمئن
شدند رقیب میل چندانی به شدت عمل ندارد ،به طور کامل
ابتکارعمل را در دســت گرفتند تا حداقل در میدان سوریه
به عمده ترین بازیگر تبدیل شــوند .با ایــن حال این پایان
ماجرا نبوده اســت و این ابتکارعمل به هیچ وجه به معنای
این نیست که سوریه به منطقه نفوذ روسیه تبدیل شده و رقبا
از میدان به در شده اند .روســیه مدت هاست که زیر فشار
شدید مخارج بسیار سنگین جنگ هایی است که در سوریه
و اوکراین اداره می کند .اقتصاد این کشور ده برابر کوچکتر
از ایاالت متحــده اســت و اگــر در مجمــوع اقتصادهای
ایاالت متحــده و اتحادیه اروپــا ،به عنوان متحد ســنتی
واشنگتن را به قیاس اوریم ،اقتصاد روسیه 18برابر کوچکتر
اســت و این یکی از مهم ترین دالیلی اســت که بالفاصله
پس از جنگ حلب ،روســیه خواســتار برقراری اتش بس
سراسری در سوریه و برگزاری نشســت صلح میان دولت و
مخالفان مسلح شد .البته در این بین همواره نیم نگاهی نیز
به تغییرات در سیاست ایاالت متحده داشته است ،بلکه با
روی کار امدن دونال د ترامپ ،این کشــور به جای روی میز
گذاشتن گزینه رقابت با روســیه ،روی به همکاری بیاورد.
روســیه اکنون در شــرایطی به ســر می برد که بیش از هر
زمان دیگری نیاز به کاستن از مخارج نظامی دارد تا بتواند
سروسامانی به اوضاع داخلی خود بدهد .حجم اقتصاد این
کشور به کرملین اجازه بلندپروازی های نظامی در بلندمدت
را نمی دهد ،بنابراین برای انکه بتواند دســتاوردهای چند
ســال اخیرش را حفظ کند ،نیــاز به اســتراتژی هایی دارد
که حداقل هزینه را برایش داشــته باشند .پس بهترین راه
برای مســکو ،مذاکره و به رســمیت شــناخته شدن عمق
استراتژیک و مناطق نفوذ از جانب رقبا است .این ان چیزی
اســت که اکنون کرملین بیش از هر زمــان دیگری بدان
امیدوار اســت .اما واقعیات میدانی شــاید چنــدان با این
امیدواری منطبق نباشــد .حضور نظامی روسیه در سوریه،
میل به افزایش نفوذش در عراق بحران زده و افزایش قابل
مالحظه ســطح روابط با ترکیه و ایران هم ذاتــا با انچه در
زمان جنگ سرد اتفاق می افتاد تفاوت دارد و دیگر دوران
اقماری شدن کشــورها گذشته اســت .همچنین با تغییر
ماهوی سیاست خارجی کشــورها ،عمال تامین منافع ملی
بر مسائل و گرایشــات ایدئولوژیک فائق امده است ،پس
هر سویی که منافع ملی بهتر تامین شود ،سیاست خارجی
به همان سو گردش خواهد کرد .چنین است که اگر روسیه
بخواهد با الگوی دوران جنگ ســرد به دنبال مناطق نفوذ
بگردد به دالیل ذیل با مشــکالت جدی مواجه خواهد شد
و حضور روســیه در خاورمیانــه به عنوان قــدرت یکه تاز و
بدون رقیب به هیچ وجه در بلندمدت تحمل نمی شود .زیرا
اوال ،قدرت های بزرگ جهانی حضور یکدیگر را در مناطق
نفوذشان به عنوان متحد و البته رقیب می پذیرند نه به عنوان
متخاصم و عنصر مخرب .ثانیا ،کشورهای مختلف همواره
جلب روابطی می شوند که بیشترین منافع را برایشان داشته
باشــد .از این رو طبیعی است که میل بیشــتری به توسعه
روابط با قدرت های بزرگ تر اقتصادی داشته باشند؛ انچه
اتحادیه اروپا و ایاالت متحده را بســیار جذاب تر از روسیه
می کند .ثالثا ،امروزه اغلب کشورهای جهان تمایل به ایجاد
پیوندهای هم افزا در سطح جهانی دارند ،یعنی پیوندهایی
که بر قدرت انها در سطح جهانی بیفزاید ،که از این لحاظ
نیز غرب بسیار بر روسیه ارجحیت دارد .باتوجه به انچه گفته
شد ،با انکه در کوتاه مدت ،نیازهای فوری برخی از کشورها
همچون سوریه ،باعث شود که انها گردشی به سوی مسکو
داشته باشند ،اما بالفاصله پس از پایان جنگ ،اوار بر زمین
مانده و عمق تخریب و ویرانی های کشور ،انها را در مقابل
واقعیاتی قرار می دهد که باید دست به انتخاب هایی عاجل
بزنند .چنین چرخش هایی در چند دهه اخیر در سطح جهان
کم نبوده اســت .کشــورهایی مانند ویتنــام ،مصر ،لیبی،
سودان و ...تغییر جهت های ناگهانی در سیاست خارجی
را شاهد بوده اند که گاه شــرکا و متحدینشان و حتی جهان
را شــوکه کرده اســت .باتوجه به انچه گفته شد ،روسیه تا
بازیابی کامل ابرقدرتی اتحاد جماهیر شوروی راه بسیاری
دارد و احتماال با تغییراتی در الگوی سیاســت خارجی اش
فعال از ایجاد بحران های جدید امتناع خواهد کرد تا زمانی
که هم بر منابع قدرت خودش افزوده شــود و هم از قدرت
رقیب کاسته شود.
کرملین به دنبال منافع حداکثری
نزدیکی روسیه به غرب در جهت رفع نیازهایش است
دکتر بهرام امیر احمدیان
استاد دانشگاه و پژوهشگر مسائل روسیه
7
مثلث | شماره 347
شانگهای اشــاره کرد .بنابراین نزدیکی روسیه به غرب در
جهت رفع نیازهایش اســت ،چون از طرفی روسیه ،ناتو را
تهدیدی برای خودش برمی شــمارد و از سوی دیگر غرب
نیز بر سر مســائلی مانند اشغال شــبه جزیره کریمه و دیگر
موضوعات با روسیه مشکل دارد.
در عین حال باید گفت که هر کشــوری ســعی دارد
تا منافع ملی خــودش را از راه های گوناگون ،دیپلماســی
عمومی ،دیپلماســی فرهنگی ،دیپلماسی سخت افزاری
و نرم افزاری و به هر طریق ممکن به دســت اورد .روســیه
نیز از این قاعده مســتثنی نیســت و برای خودش نقشــی
جهانی را رقم زده است .در حالی که پتانسیل الزم را ندارد،
زیرا تولید ناخالص داخلی روســیه نســبت به سال 2013
هزار میلیــارد دالر کاهش پیدا کرده اســت و در این جهان
متحول اگر بخواهد این کســری را جبران کند قدرت های
دیگر چون چین که دومین قدرت اقتصادی دنیا ســت در
مقایسه با روسیه ای که ســیزدهمین اقتصاد جهان است،
پیشتازی کرده و روسیه را پشت ســر می گذارند .درنهایت
باید گفت که روســیه از ایــران به عنــوان گذرگاهی برای
دسترســی به خاورمیانه اســتفاده می کند و در این راســتا
ایران باید ارزش گذاری درســت انجام دهد و در مذاکره با
دیگر قدرت ها به ویژه کشورهای خاورمیانه با سیاست های
تعدیلی کارش را دنبال کند .
روســیه از جمله کشــورهایی اســت کــه در عرصه
بازی های منطقه ای و جهانی در حالــت برد-برد ،به منافع
پنجاه پنجاه فکر نمی کند و در نظر دارد تا حداکثر منافع به
سوی روسیه باشــد و مقداری جزئی هم برای طرف مقابل
باشد .به همین سبب باید از روس ها پرسید که چه نگاهی
به ایران دارند؛ زیرا نگاه روسها بــه ایران مانند دید ایران
به روسیه نیست .روسیه ،ایران را در اولویت چندم خودش
قرار داده و تمایل دارد تا با امریکا و اروپا رابطه برقرار کند ،در
منطقه اسیا نیز چین و ژاپن برایش دارای اولویت هستند،
سپس خاورمیانه و در خاورمیانه ایران مدنظر است .از نظر
من اشتباه روس ها این است که ایران را دست کم می گیرد
زیرا ایــران دارای ارزش جهانی و موقعیت برتر اســت .اما
انها یا درکش را ندارند یا نمی تواننــد بپذیرند که یک ایران
قدرتمند در جنوب روســیه باشــد و در صددند تــا جایی که
می توانند از دســتیابی ایران به اهدافش و یک قدرت برتر
منطقه ای جلوگیری کننــد .بنابراین ایران در این شــرایط
باید متکی به نیروهای قدرتمند ملی خودش باشد .در این
راستا اگر سرمایه های اجتماعی وسعت داده
شود و نیروهای ملی تقویت شود ،به قدرت
و اقتدار دســت می یابیم .اما تــا زمانی که
مدیریت کارامد بــرای همکاری بین نیروها
و جذب ایرانیان خارج از کشــور و افزایش
سرمایه اجتماعی نداشته باشیم ،نمی توانیم
به اقتدار برسیم.
مســاله ای که در اینجا مطرح اســت
همکاری های ایران ،روسیه و ترکیه در حل
بحران سوریه است .باید گفت طبیعی است
که ایران با روسیه در مساله سوریه همکاری
کنند اما این همکاری در جهت منافع مشترک
نبوده و هر کدام منافع جداگانهای را دنبال
میکنند .این در حالی اســت کــه هر دو در
نهایت یک هدف مشترک که حفظ حکومت
مرکزی سوریه است را پیگیری می کنند .در
این بین ترکیه نیز بعد از سرنگونی هواپیمای
روســی و با وجود ترور سفیر روسیه در ترکیه
و خصومت های ایجــاد شــده ،وارد عمل
شده و به همکاری با روســیه بر سر مسائل
ســوریه می پردازد .زیرا هر دو کشور به این
نتیجه رسیدند که نیازمند همکاری با یکدیگر
هستند و منافع مشترکی با هم دارند تا داعش را از بین ببرند،
بنابراین به نوعی مصالحه دســت پیدا کردنــد .به نظر من
ایران ،روسیه و ترکیه در داخل سوریه به نوعی جمع بندی
رسیدند که برای مبارزه با تروریسم بین المللی نیازمند قدرت
مرکزی قوی هستند که در حال حاضر دولت اسد است .به
همین سبب بعد از برقراری ثبات امکان دارد که هر کشوری
راه خودش را در پیش گیرد.
همکاری روسیه با ترکیه و ایران در سوریه ،تاکتیکی
و همکاری ایران با دولت اســد اســتراتژیک است و منافع
متعددی را دنبال می کنند .بنابراین در این بازی شطرنج که
در منطقه در حال انجام است در یک وجه ایران و روسیه با
هم مشترک هستند ،در یک وجه ایران و ترکیه و در یک وجه
دیگر ترکیه با روسی ه و در واقع این 3بازیگر روابط متقاطعی
را با یکدیگر برقرار کرده اند.
بین الملل
کاخ ســفید به عنوان بخشــی از طرح اشتی جویی با
مسکو درصدد ایجاد شــکاف در همکاری های دیرینه بین
روســیه و ایران اســت؛ از طرفی همان طور که میدانیم
عالوه بر پیوندهای نظامی و سیاســی بین روسیه و ایران،
مســکو برای حفظ حضورش در خاورمیانه نیز به ایران نیاز
دارد .روسیه خواســتار فعالیت در خاورمیانه است اما برای
تاثیرگذاری و نفوذ در منطقــه از ابزارهای زیادی برخوردار
نیست .زیرا بازار مصرفی برای کاالهای روسیه در خاورمیانه
وجود ندارد ،روســیه مواد خام صادر میکنــد و به ازای ان
کاالهای مصرفی دریافت و نیازهایش را برطرف میکند.
عمد ه کشــورهای خاورمیانه هــم از قبیل عــراق ،امارات
متحده عربی ،کویت و عربســتان ســعودی نفــت صادر
میکنند ،بنابراین روســیه نمیتواند از درگاه روابط تجاری
وارد شود .اما روسیه در این راه از هیچ گونه تالشی فروگذار
نمیکند و درصدد یافتن بازاری برای تســلیحات روسی و
به نوعی وابسته کردن کشورهای منطقه به
خودش اســت .یکی از عوامل تاثیرگذار در
این مســیر مســال ه مبارزه با تروریسم است؛
زیرا کشــورهای منطقه در مبارزه با تروریسم
احساس ضعف کرده و خود را نیازمند قدرتی
مانند روســیه میبینند .اگر روسیه بتواند در
بحران ســوریه موفق عمل کنــد ،میتواند
زمینه هــای همکاری با عربســتان ،کویت،
امارات و قطر را فراهم ســازد و از این طریق
بازاری برای تســلیحات نظامــی اش ایجاد
کند.
از طــرف دیگــر از ا ن جایــی کــه
موضع ترامــپ رئیس جمهــور امریکا ،عدم
دخالت در مســائل خاورمیانه است ،روسیه
تالش دارد تا این تلقی را ایجــاد کند که در
غیاب امریکا ،خالء قدرت و ناامنی به وجود
امــده را می تواند بــا تجهیــز و تقویت منابع
موجود در منطقه پر کند .بنابراین روســیه از
این طریق نیــز میتوانــد در منطقه حضور
پیدا کند.
الزم به ذکر اســت کــه در ایــن برهه
احتمال ایجاد مصالحه بین امریکا و روسیه
و بازی با برگ ایران توسط روسیه بسیار زیاد است .به عنوان
مثال روســیه همکاری با امریکا و تغییر روابط بــا ایران را
در منطقه بــه ازای برداشته شــدن تحریم های غرب علیه
روســیه به احتمال زیاد خواهد پذیرفت .زیرا هر کشــوری
به دنبال حفظ منافع ملی خودش اســت و ان را از راه های
متعددی می تواند کســب کند؛ به عنوان مثال با از دســت
ش یا تجزیه و تحلیل هزینه فاید ه روابط
دادن برخی شرکای
دیپلماتیکــش با کشــورهای دیگر .همچنیــن باید توجه
داشت که ایران در تجارت خارجی روسیه کمتر از %1نقش
دارد و بالعکس با امریکا بیش از 10یا 20برابر همین مقدار
می تواند مبادله تجاری داشته باشد و رابطه تجاری با امریکا
برای روسیه بسیار پرسودتر از رابطه با ایران است .از همین
رو در سیاســت خارجی ایران نباید احساسی برخورد شود و
اگر روسیه روابطش با ایران را تغییر دهد ایران نباید دلخور
شود زیرا ایران خودش به عنوان یکی از قدرت های منطقه
مطرح اســت و بســیاری از مولفه های قدرت را در اختیار
دارد .بنابراین نبود همکاری و همراهی روسیه لطمه ای به
ایران وارد نمی کند و اگر در رسانه ها این فکر را القا کنیم که
ایران در مقابل عدم همکاری و عدم حمایت های روســیه
اسیب پذیر است درواقع تصوری نادرست ایجاد کرده ایم.
از طرفی برقراری روابط دوباره با امریکا برای روسیه از
اهمیت باالیی برخوردار است به این دلیل که روسیه برای
نوسازی صنایعش نیازمند تکنولوژی امریکا ست و بااینکه تا
حدی از اروپا کمک می گیرد اما هیچ کشور دیگری در این
امر نمی تواند جایگزین امریکا شــود .از این منظر روسیه
در این شرایط به دنبال حفظ روابطش با امریکا است حتی
گاهی پوتین در جهت منافع کشورش پیشــنهاداتی را که
خوشایند کاخ سفید باشد برای مذاکره به ترامپ می دهد.
اما همواره باید در نظر داشت که تضاد بین روسیه و امریکا
تضاد بین دو فرد نیست ،تضاد بین دو سیستم است و اگر
هم توافقی پیش اید موقتی است .زیرا روسیه ساختارهایی
را در کشورش ایجاد می کند که از جهت اقتصادی ،سیاسی
و نظامی ساختارهایی برای رویارویی با غرب است؛ از جمله
می توان به پیمان امنیت دســته جمعی و پیمان همکاری
بین الملل
51
نقدهایی شبیه هم
فرهنگ
فرهنگ
52
مثلث | شماره 347
ت
یتر
ا
و
ل
منتقدان درباره جشنواره سی و پنجم فیلم فجر در دو بخش ،نظرات نسبتا نزدیک و مشابهی
داشتند .یکی ضعف کیفی فیلم های جشنواره است و دیگری در انتخاب فیلم های برتر .همچنان
که در ادامه نیز خواهید خواند ،نام چند فیلم در میان یادداشت های منتقدان بیشتر تکرار می شود؛
ماجرای نیمروز ،رگ خواب و ...این شاید از معدود دفعاتی است که نظر منتقدان مختلف الجهت
تا این اندازه به هم شبیه بوده است .در این پرونده مصداق معلوم مشت نمونه خروار است را درباره
طیف عالیق منتقدان سینمایی ایران مرور خواهید کرد .یادداشت هایی که در ادامه می خوانید
تقریبا دربردارنده همه دیدگاه های منتقدان اخیر جشنواره است.
اختتامیه ای که ختم به خیر نشد
یو پنجمین
وضعیت عجیب داوری های س
دوره فیلم فجر داد همه سینماگران را دراورد
نبض جشنواره در دست رگ خواب
در چرایی بهترین بودن فیلم حمید نعمت الله
رگ خواب برخالف تصورم
ازنعمت اللهبود
جیرانی در فیلمش شتابزده عمل کرد
علیرضا رئیسیان
نویسنده و کارگردان
1
مثلث | شماره 347
فرهنگ
برخی از فیلمهای جشــنواره را دیدم و برخی دیگر را
ندیدم .البته ســعی کردم فیلم هایی را ببینم که همکارانم
و منتقدان بر دیدن انها تاکیــد کردند .فیلم هایی که دیدم
تابســتان داغ ،رگ خواب ،ویالیی هــا21 ،روز بعد ،بدون
تاریخ ،بدون امضا و ...بود که البته در مقایسه با سایر اثار
احتماال بهتر بودند .البته در مجموع کار غافلگیر کننده ای
در جشــنواره نبود و کلیت جشــنواره از حیــث کیفیت اثار
متوسط و متوسط رو به پایین بود .این موضوع را در مقایسه
با سایر دوره های جشنواره می گویم .در این دوره یک اتفاق
قابل توجه به طرز چشــمگیری رخ می نمــود .اینکه تعداد
قابل توجهی از فیلم ها متظاهرانــه بودند .به این معنی که
بسیاری از فیلمســازها صداقت الزم در پرداخت سینمایی
فیلم ها را نداشــتند .در واقــع برخی از فیلم ها خاســتگاه
سینمایی نداشــتند و عمدتا تبلیغاتی و برای اطالع رسانی
فیلم های امســال متوسط و
ی
بودند .با این حال به طور کل
حتی ضعیف تر از متوسط بودند .در میان کارهایی که توجه
مرا جلب کرد باید بگویم که فیلم رگ خواب ،ساخته اقای
حمید نعمت الله کار خوبی بود اما با ان تصوری که پیش از
این از اثار نعمت الله داشــتیم جور در نمی امد .در واقع ان
تصوری که پیش تر با فیلم های نعمت الله ایجاد شــده بود
با فضای بسیار تلخ و به شدت سانتیمانتال رگ خواب جور
در نمی امد .پیش تر این فیلمساز شــوخ طبعی بیشتری در
اثارش داشت.
به نظــرم ضمــن اینکــه کار به لحــاظ ســینمایی و
ســاختار بندی کار قابل توجه و از کارهای خوب جشنواره
بود ،در اینکه قهرمان زن تحت تاثیر مشکالت عدیده ای
قــرار بگیرد ،اغراق شــده بــود و باورپذیری را خدشــه دار
می کرد .من شــخصا در فیلم هایم همیشه در دل تاریکی
یک شمعی را روشن نگاه می دارم .این رسالت سینما ست.
غرق شدن قهرمان در تلخی یک فیلم ،از این باورپذیری را
کاهش می دهد و فرایند تاثیر گذاری را هم کمرنگ می کند.
به هرحال فکر می کنــم این دوره از جشــنواره تحت تاثیر
معادالتی غیرســینمایی و غیرتالیفی بود .به این معنی که
بسیاری از کارگردانان به ساخت فیلم های تلخ تمایل شان
را به جایزه و جشنواره و خارج و ...نشان می دادند و همین
موضوع باعث شد تا دوره ســی و پنجم جشنواره فیلم فجر
یک دوره تلخ و ســیاه باشــد .به هر حال این موضع تقریبا
همه فیلم های خوبی را هم که دیدیم تحت تاثیر قرار داده
بود .برای مثال کار اقای جیرانی هــم که کار متفاوتی بود
به نظرم کار خوبی بود اما معلوم بود که در ساخت ،شتابزده
بوده است .به هر حال فیلم های خوب جشنواره فیلم هایی
هســتند که همان طور که گفتم در مقایســه با رقبای شان
فیلم های خوبی هستند .به هر حال در میان همین فیلم ها
هم قضاوت به درســتی انجام نشــد .به نظــرم داوری ها
ضعیف بــود و حرفی برای گفتن نداشــت .داوری ضعیف
هم به برندگان اســیب می زند هم به کســانی که اثارشان
جایزه نگرفته است .برندگان در جریان یک داوری بد تصور
می کنند که فیلم شــان فیلم خوبی بوده و سال بعد با همان
متر فیلم می سازند و طبیعتا شکســت می خورند .بازندگان
هم سرخورده می شوند و نتیجه یک سال تالششان به هدر
می رود .این یعنی ضربه به کلیت سینما .از نظر من ضعف
در داور ی به چیدمان اشــتباه داوران مربوط است .با این
حجم زیاد نامزدها و رقبای بخش سودای سیمرغ حتما الزم
بود که از داوران با تجربه تری استفاده می شد .به هر حال
باید تاکید کنم نه شیوه داوری ها درست بوده و نه رفتار برخی
از نامزدها که انصراف داده اند و ...وقتی می گویم شــیوه
داوری درســت نبوده ،منظورم برای مثال نامزد کردن یک
فیلم به خاطر اهنگ تیتراژ پایانی است ،در حالی که مابقی
این فیلم اصوال موســیقی ندارد .این یک خطای فاحش
است .همان طور دادن دو سیمرغ به صورت همزمان هم
کار نادرستی است که معنی ندارد .اما در کنار ان هم برخی
رفتارهای منتقدان درست نیســت .انصراف از نامزدی در
حالی که رقابت و داوران را پذیرفته اید ،کار درستی نیست.
به بحث اصلی برمی گردم؛ تصورم این اســت که انتخاب
فیلمی که عنــوان بهتریــن را در این جشــنواره بگیرد کار
سختی است .عمده فیلم ها متوسط الحال هستند و اتفاق
شــگرف و تازه ای در انها نمی افتد کــه بخواهیم یکی را با
ی ترجیح بدهیم.
اختالف بر دیگر
53
فرهنگ
نبض جشنواره در دست رگ خواب
در چرایی بهترین بودن فیلم حمید نعمت الله
رضا درستکار
منتقد فیلم
فرهنگ
54
مثلث | شماره 347
2
تنها فیلمی که در جشــنواره با تعریف ســینما و فیلم
سینمایی بلند هماهنگ بود ،فیلم رگ خواب ساخته حمید
نعمت الله است .باقی فیلم ها یا تله فیلم بودند یا فیلم های
کوتاهی بودند که مطول شــده بودند .فیلــم رگ خواب با
کارگردانی خوب ،بازی های یکدســت و درست و فیلمنامه
خوب در جشنواره امسال یک فیلم قابل توجه و متفاوت با
سایر اثار بود .البته در همین ابتدای کار باید بگویم که این
فیلم تا دقیقه 40فیلم بســیار گرم و درست و روان است اما
از این دقیقه به بعد کمی نیازمند اصالح است و ایرادهایی
دارد که باید برطرف شــود .رگ خواب دو شخصیت اصلی
دارد که با کمک همین دو شخصیت و در بیشتر اوقات تنها
با یک شخصیت می تواند ریتم فیلم را نگه دارد .مخاطب
را سرگرم و راضی کند و گره داســتانی و تعلیق ایجاد کند.
قصه به خوبی در ریتم فیلم پیش می رود و بازی خوب خانم
حاتمی به فضاســازی بسیار تحســین برانگیز فیلم کمک
می کند .اصوال سینما برای سرگرم کردن است .سینما هنر
سرگرم ســازی اســت و این فیلم به خوبی و با توانایی های
بسیار قابل توجهی این کار را انجام می دهد .اینکه برخی از
ی مثل اغراق یا باورناپذیری و...
منتقدان با تکیه بر مفاهیم
به نقد این فیلم نشسته اند در واقع باید بدانند که مهمترین
کارویژه سینما سرگرمی است .اصوال سینما هنر سرگرمی و
هنر دروغ گفتن است .هر فیلمی بتواند این اصول را با تکیه
بر قواعد درست ســینما پیش ببرد فیلم موفقی است .رگ
خواب به درستی منطق روایی دارد و یک موضوع را به خوبی
به زبان سینما ترجمه کرده است؛ هم در فیلمنامه و هم در
کارگردانی .بیش از 70درصد میزانســن های این فیلم در
سینمای ما تازه بود .شکل استریلیزه قاب بندی ها ،تصاویر
تازه و بکر و دکوپاژ خیلی خوب از ویژگی های بارز فیلم رگ
خواب است .این کار در کارگردانی فیلم های ایرانی به ندرت
دیده می شود .کدام فیلم تا این حد از تازگی و خالقیت در
میزانســن بهره برده که رگ خواب بهره برده است؟ اصوال
نه صرفا در مقایســه با ســایر فیلم های جشــنواره بلکه در
مقایسه با سینمای ایران به نظرم رگ خواب فیلم قابل توجه
ی اســت .البته هنوز هم اعتقاد دارم که در نیمه دوم
و مهم
فیلم باید روند روایت کمی تغییر کند اما معتقدم که در این
فیلم با نزدیک شــدن خوب و دقیق به کاراکتر اصلی یعنی
شخصیت مینا مخاطب به درستی و به اندازه با او احساس
همذات پنداری می کند .فیلم روایت بسیار روان و درستی را
انتخاب کرده اســت .همین موضوع باعث شده تا دوباره و
حتی چندباره این فیلم را از نو دید و تماشــا کرد و هر بار هم
از دیدنش لذت برد.
فیلمساز همه داستان را از زاویه کاراکتر اصلی یعنی
مینا روایت می کند .در واقع «رگ خواب» فیلمی است که
در داستان گویی خودش را به یک زاویه دید محدود کرده
و در هیچ لحظه ای این محدودیت خود خواســته را زیر پا
نمی گذارد .نماهای بسته ،متکی به کاراکتر و کم تحرک این
ویژگی فیلم را تشدید می کند .تک تک سکانس ها با حضور
مینا نوشته شده و شکل گرفته اند و فیلم در هیچ لحظه ای
از فضای ذهنی و احساسات او جدا نمی شود .ایجاد چنین
محدودیتی از طرف فیلمساز باعث شده چالشی سخت در
فیلم وجود داشته باشد .نگهداشتن ریتم و پیش بردن خط
ی که دوربین حتی در یک سکانس اجازه دور
داستانی درحال
شدن از مینا را نداشته ،کار بسیار مشکلی بوده که نعمت الله
از عهده ان به خوبی برامده .چنین ساختاری داستان گویی
را بسیار سخت می کند و پتانسیل کســالت بار شدن را باال
می برد .اما فیلمساز به شکل غافلگیرکننده ای این چالش را
از سر گذرانده و به نقطه قوت فیلم تبدیل کرده است .به هر
حال «رگ خواب» فیلمی تاثیرگذار و متاثرکننده است که
موفق می شود خیلی زود راه به احساسات مخاطب باز کند
و او را وارد جهان تو در تو ،سیاه وســفید و رنگارنگ زندگی
زنی کند که نمونه اشــنایی از زن ایرانی در دهه اخیر تاریخ
اجتماعی ایران است .روایت اول شــخص و لحن و بیان
بی پیرایه قهرمان فیلم ،مینا ،سریع تر و عمیق تر از معمول
سینمای ایران ،حس سمپاتیک تماشــاگر را برمی انگیزد
و صداقت و گهگاه ســاده لوحی او صمیمیتی میان فیلم و
تماشاگر برقرار می کند که فاصله فیزیکی میانپرده و صندلی
سینما را از میان برده و تماشــاگر به ناگاه خود را در جهان
معلق میان خیال و حیــات مینا و نامه هــای خیالی ای که
برای پدر سال ها ندیده می نویسد ،بازمی یابد .من معتقدم
«رگ خواب» حد شــاخصی در کارنامه فیلمســازی حمید
نعمت الله اســت« .رگ خواب» نمایش اسطوره مابانه ای
از زندگی زنی اســت که حیران از عشــق ازدست رفته ،سر
به خرابات می گذارد .اصوال سینمای عاشقانه در کشور ما
گرفتار در اتفاقاتی شده که نه عاشقانه است و نه سینما .رگ
خواب از این جهت اهمیت دارد کــه ضمن رعایت اصول
درســت فیلمســازی و حتی پیش برنده بودن ویژگی های
فنی اش ،فیلمی اســت که همزمان شــیوه درست مواجه
شدن با موضوع عشق را در نسل ادم های امروز پیدا کرده
اســت .این عشــق دیگر محدود به یک جنس نمی ماند.
عشق انگار که ادم ها را با همه تفاوت ها در زبان و فرهنگ
و جنسیت به همدیگر شبیه می کند و ســرانجام سرنوشت
محتوم خود را به همگی می قبوالند .افزون بر این مسائل از
نکات قابل توجه فیلم همکارى مجدد نعمت الله با سهراب
پورناظرى و همایون شجریان اســت.از فیلم «بی پولی»
سهراب پورناظری به اهنگســاز ثابت فیلم های نعمت الله
تبدیل شد و بعد از ان در «ارایش غلیظ» عالوه بر سهراب
پورناظری ،حمید نعمت الله با همایون شجریان برای ترانه
تیتراژ فیلمش همکاری کرد .ترانه ای که طرفداران زیادی
به دســت اورد و مورد اســتقبال قــرار گرفــت .اتفاقى که
پیش بینى مى شود امســال براى «رگ خواب» هم بیفتد.
حمید نعمت الله پیش از این با ساخت سه فیلم «بوتیک»،
«بی پولی» و «ارایش غلیظ» و همین طور ساخت سریال
ویژه «وضعیت ســفید» نشان داده اســت که به سینمایی
متفاوت از سینمای اجتماعی غالب ایرانی اعتقاد دارد.
طعم تند طالق عاطفی به سبک ایتالیایی
فرهنگ
یادداشتی بر فیلم «ایتالیا ایتالیا» ساخته کاوه صباغ زاده
مهدی قنبر
روزنامه نگار سینما
3
فیلم سینمایی «ایتالیا ایتالیا» ساخته کاوه صباغ زاده،
ت که البته در
فیلمی شــخصی اما با نگاهی اجتماعی اســ
دل ان می توان نقدهای اجتماعی ،نگاه هایی شــخصی،
سینمایی و امیخته با شعر موسیقی ها و کلیپ های ایتالیایی
را دید .البته اینها مواردی اســت که جمع ان در یک فیلم
سینمایی کمی دور از ذهن و غیرواقعی است؛ اما این همه
در کنار هم به خوبی نشسته و فیلمی ابزورد به نام ایتالیا ایتالیا
را ساخته است.
«ایتالیا ایتالیا» فیلمی شــخصی است؛ زیرا سراسر
فیلم با مشــکالت فیلمســازی در ایــران و دغدغه های و
مشــکالت فیلمســازی فیلم اولی ها و حضــور چهره های
ســینمایی ماننــد «علــی مالقلی پور»روبــه رو هســتیم.
اطالعاتی که در برخی موارد کامال به مستقیم گویی می افتد
و برای مخاطب عام جذابیتی ندارد.مانند سکانسی که علی
مالقلی پور دربــاره حضورش در اســتادیوم می گوید .این
بخش کار بیش از اندازه برجسته شده به طوری که ان را به
فیلمی از پشت صحنه سینما تبدیل کرده است .اختالفات
و اختالل هایی که ممکن است مشکالت حرفه ای سینما
بر سر خانواده های انها ســایه افکند و زندگیشــان را مورد
تهدید قرار دهد.
«ایتالیا ایتالیا» اگرچه فیلمی پشت صحنه ای است
اما سعی کرده تا فضای متداول این جنس از کارها را نداشته
باشد .بلکه در کنار وقایع و نمایش معضالت پدیده طالق
عاطفی به پشت صحنه ســینما می نگرد .این پشت صحنه
بیشتر به بازگویی مشــکالت فردی افراد سینما می پردازد
تا پرداخت مســتقیم به مســائل فنی در ســینما و انچه در
فیلم های پشت صحنه ای دیده ایم .پس مخاطب در نهایت
کلیتی از مشکالت و اثرات ان را بر زندگی شخصیت های
قصه می بیند.
فیلمی ابزورد به نام «ایتالیا ایتالیا»
این فیلم را می تــوان فیلمی اجتماعی دانســت که
به یکی از اســیب های اجتماعی ،یعنی «طالق عاطفی»
می پردازد .فیلمی که اگرچه به گروه و طیف خاصی از طبقه
اجتماعی اشــاره دارد اما به معضلــی اجتماعی می پردازد
که مبتالبه جامعه امروز ما ســت .کارگردان فیلم موضوع
تلخ طالق عاطفی را با چاشنی شیرین و پیچیده در کمدی
و زرق وبرق طناز گونــه و در قالب مکتب ابــزورد به نمایش
می گذارد .اگرچــه فیلم لحظاتــی جــدی دارد و برخی از
درگیری های این دو زوج مانند بیــان حرف های ناگفته در
زیر نور شمع یا موضوع خیانت بسیار جدی مطرح می شود
اما به سرعت داســتان با خروج زیرکانه کارگردان از فضای
حاکم و اختالف جدی دو شخصیت «نادر و برفا» ،به شیوه
ابزورد این چالش جدی را وارد فضای ذهنی نادر می کند و
ماحصل ان فضای کلیپ «بنگ بنگ» می شــود .باوجود
اینکه ایــن دو صحنه جدی و ابــزورد به لحاظ ســاختاری
بسیار متفاوت از یکدیگر هستند اما هرگز به لودگی تبدیل
نمی شود و کارگردان می تواند به راحتی از ان فضا متفاوت
خارج شــود .مخاطب هم تفکیک این دو فضا را به راحتی
انجام می دهد .تخیلی که به لحاظ ساختاری و با به کارگیری
مکتب ابزورد و کارکرد و فلسفه این مکتب ماهیت اختالف
این دو زوج جوان و شیوه انتقام به سبک سیسیلی ان را عبث
برمی شمارد و ان را به سخره می گیرد .اینکه چرا باید این دو
صحنه با یکدیگر تلفیق شود موضوع قابل بحثی است که به
نظر شکلی ابزورد دارد؛ اما ورود صحیح به این فضا و دوباره
خروج از ان موضوعی است که مخاطب ان را می پسندد و
پس همچنان داستان را دنبال می کند .از این رو فیلم قادر
است به شکلی فانتزی مقوله انتقام و رقابت با رقیب عشقی
را تداعی کند .معضلی که امروز در جامعه و در میان برخی
از زوج ه ا دیده می شود؛ و ما شاهد اخبار قتل های ناموسی
در ارتباط های زناشویی ان هستیم؛ اما «ایتالیا ایتالیا» این
موضوع را به شــکلی کمدی نمایش می دهد .اگرچه ارائه
راهکار مساله طالق عاطفی در فیلم بسیار سردستی و بدون
تامل و تفکر است .سازنده در پایان راهکاری برای ان ارائه
نمی دهد و در جمع بندی ان ناموفق است.
فیلم با همه اشــارات اجتماعی اش اما واقعیت بیان
داستان هایش اندکی دستکاری شــده .واقعیت این فیلم
اگرچه حقیقتی از جامعه کنونی ما ســت یا روابط در دنیای
ســینما را نمایش می دهد؛ اما اشــارات نمادین و واقعیت
دگرگون شــده ای را به مخاطب ارائه می دهد .زیرا دنیای
واقعی جامعــه ما و روابــط ع ّلی و معلولــی ان تفاوت های
جدی تری با دنیــای فیلــم دارد .فیلم واقعیــت را به گونه
ابزوردی فانتزی بازگو می کند .همه چیز و کلیت داســتان
عادی اســت اما یک عنصر غیرطبیعــی در انها وجود دارد
که به عبث بودن ماهیت مشکالت در تمام سکانس هایی
مانند کشــتن رقیب عشقی توســط نادر و دنیای خیالی اما
واقعی نــادر ،ازدواج و روابط و تصاویــر و تابلوهای زیبای
فیلم از نادر و برفا یا کلیپ ها و موسیقی ایتالیایی فیلم و...
همه بخشی از این واقعیت درســت است که از زاویه دیگر
دیده شده است.
ایتالیا ایتالیا روایتی رئال دارد زیرا به بیان مشکالت
مبتال به جامعه و صنوف ســینمایی می پــردازد؛ اما ابزورد
است؛ زیرا در جای جای فیلم و فضاهای خیالی راوی قصه
(نادر) در بسیاری از موارد مانند کشتن «رضا» همکار برفا
ان هم در شکل مافیایی و سیسیلی ان را دارد اما در سکانس
دیدارش با رضا یک پر از بالشی که در خیالش رضا را در ان
فضا کشته روی سرش می بیند.
«ایتالیا ایتالیا »از اقتباس تا عالقه فیلمساز
اما چرا ایتالیا ،چرا قهرمان داستان به فرهنگ و تفکر
ایتالیایــی عالقه مند اســت؟ اینکه طــاق عاطفی در هر
شرایط و اقشــار مختلف اتفاق می افتد؟ این سوالی است
که ابتدا ذهن مخاطب را درگیر خود می کند .به نظر جواب
را باید در اقتباسی بودن فیلم و عالیق کارگردان جست وجو
کرد .این فیلم برداشتی از داستان «چو مپا الهیری» است.
این نویسنده امریکایی -هندی تبار گویا به ایتالیا و فرهنگ
مردمان ان عالقه مند بوده است .البته این موضوع هم به
بخشی از شــخصی بودن فیلم باز می گردد .همان طور که
م هامــون را در فیلمش اورده
کارگردان نشــانه هایی از فیل
انتخاب شخصیتی به نام «نادر» که مترجم زبان ایتالیایی
است و کتاب هایی در این زمینه دارد و همه چیز را از دریچه و
فیلترعالیقخودمی بیندبا عثشدهکاررنگوبویایتالیایی
به خود بگیرد ،از صــدای پاوروتی در سراســر فیلم گرفته
تا موتور وســپا و غذاها و روابط اجتماعی نادر که گویا یک
ایتالیایی تمام عیار اســت .اگرچه در این زمینه به خصوص
تعهد به اقتباس علل اصلی محسوب می شود.
مثلث | شماره 347
فرهنگ
55
فرهنگ
پنج فیلم بلند ،پنج نقدکوتاه
نگاهی اجمالی به فیلم های چند فیلمساز جوان
کیوان کثیریان
فرهنگ
56
مثلث | شماره 347
4
منتقد سینما
فیلمسازان جوان در دوره اخیر جشــنواره فیلم فج ر
اثار قابل توجهی تولیــد کردند که اگــر بخواهم صادقانه
بگویم ،انتظارش را نداشــتم .برخی فیلم اولی ها کارهای
خوبی ســاختند و برخــی دیگر هم کــه تجربه هــای دوم
فیلمسازی شان را از ســر می گذرانند نیز اثار خوبی را روانه
جشنواره کردند .در این یادداشت کوتاه به فراخور درباره پنج
فیلم نکاتی که را به نظرم می رسید نوشته ام.
ایتالیا ایتالیا :فیلمی که حالش خوب اســت و یکی
پشــت دوربینش نشســته که به نظر می ایــد می داند چه
می خواهد و دارد چه می کند را باید قدر دانست .وسط امواج
منفی سهمگین این روزها و این ســال ها ،حال خوب یک
فیلم در سینمای ما کیمیاست« .ایتالیا ایتالیا» ،فیلم خوبی
است .یک قصه ســاده با موقعیت های بامزه و یک قالب
نواورانه کافی اســت که با یک فیلم دیدنی طرف باشــید.
سال گذشته هم نوشتم که سارا بهرامی پدیده بازیگری امروز
ماســت .حتی اگر در تئاتر هم ندیده باشیدش ،همین دو
فیلم سال گذشته و «ایتالیا ایتالیا» برای قانع شدنتان کافی
است .تســلط بر حس و ارائه توامان و به اندازه حس های
متفاوت ،چهــره انعطاف پذیر و ســمپاتیک و درک باالی
موقعیت از جمله نــکات عمده بازی بهرامی اســت .کاوه
صباغ زاده در اولین فیلمش نمره قبولــی می گیرد و منتظر
دومین کارش می مانم.
ویالیی ها :یک فیلم بزرگ نیازی نــدارد کار دهم یا
سی ام یک فیلمساز باشــد .الاقل در سال های اخیر دیگر
اثبات شده که اینطور نیست .شاید هم از «همشهری کین»
به این طرف! فیلم بزرگ یک سری ادم باهوش می خواهد
و یک نگاه باذکاوت که گوشه نادیده ای را ببیند و بلد باشد
چطــور و از چه زاویه ای ببیند .بلد باشــد فصــل تازه ای در
ذهن ها باز کند و بلد باشــد در حس برانگیــزی ،اندازه نگه
دارد.منیر قیدی گویــا همه این ها را بلد اســت .این همه
شــناخت از موضوع و ادم هایی که داری درباره شان حرف
می زنی و این همه نزدیک شــدن به انها و این همه دوری
از ادا و اصول ،کمترین پیامدش ســاختن یک فیلم خوب
اســت« .ویالیی ها» این ادعا را اثبــات می کند که جنگ
ما هنوز کلی داســتان نگفته دارد کــه در انتظارند.و حاال
دیگر ســعید ملکان در سینمای ما یعنی اســتاندارد و یعنی
کیفیت و یعنی کشف و یعنی فرصت .فرصتی مغتنم برای
فیلمسازان مستعد و منتظر.چقدر این ثریا قاسمی بازیگر
بی نظیری اســت .چقدر لحظه را می شناســد .حضورش
قوت دارد .بازیگر اصیلی
چقدر گرم است .نگاهش چقدر ّ
است دیگر« .ویالیی ها» فیلم بزرگی است که بزرگی اش
را از بزرگی پروداکشن به دست نیاورده .یک فیلم بزرگ که
پایانش را دوست ندارم.
ماجرای نیمــروز :این میــزان دقت و تســلط برای
یک کارگــردان جوان-که البته تجربه های بســیار موفقی
را در کارنامه دارد -تاحدودی باورنکردنی اســت .ســاختن
فضایی چنیــن باورپذیر از اواخر دهــه ۵۰و اوایل دهه ۶۰
از ســوی کارگردانی که در ان دوران هنوز بــه دنیا نیامده،
شگفت انگیز است .بازی هایی تا این میزان خوب و درجه
یک(همه بازیگران بی اندازه خوبند ولی هادی حجازی فر
چیز دیگریســت) ،دوربینی بی تاب که گویا همواره از پس
و پشت پنجره ای دارد وقایع را نظاره می کند ،میزانسن های
دقیق و نزدیک شدن خوشایند به یک تیم همدلی برانگیز
اطالعات و عملیات« ،ماجرای نیمروز» را بدل به یک فیلم
دست نیافتنی می کند .فیلم ،واقعه محور است ولی به اندازه
کافی روی پرداخت شــخصیت ها هم متمرکز شده است.
به بهانه خط باریک داســتانی فیلم بــا پس زمینه کمرنگ
عاشقانه ،می شود ان مقطع تاریخی را از زاویه ای متفاوت
و تازه شناخت .بن مایه حادثه ای -جاسوسی فیلم ،خوب از
اب در امده و بر جذابیت های فیلم افزوده است .چه خوب
که مهدویان روی تاریــخ معاصر تمرکز کرده اســت .این
جوان مســتعد و خالق با گروه بی نظیرش می تواند هربار
غافلگیرمان کند و این برای سینمای ما نعمت بزرگی است.
خوب ،بد ،جلف :اولین فیلم پیمان قاسم خانی چنان
که انتظارش هم می رفت فیلم قابل قبولی است که به خوبی
توانسته از عهده سرگرم کنندگی بربیاید .فیلم لحظه های
خوبی دارد که مخاطب را می خنداند .خوب ،بد ،جلف متکی
ی و طنز موقعیت به صورت همزمان
به شــوخی های کالم
است و مهمتر از اینها ،شوخی های فیلم به اندازه و سنجیده
هســتند .می توان گفت که این فیلم در چینش و طراحی
شوخی ها ادامه سریال پژمان اســت .فیلم هم با ادم های
مشهور سینما و فیلم ها و سریال ها شوخی می کند و هم با
بازیگران خودش و این شوخی ها همچنان خنده می گیرد.
نیمروز؛ یک فیلم صادق
فرهنگ
فیلم محمدحسین مهدویان صادقانه است
امیراحمد قزوینی
روزنامه نگار و منتقد فیلم
5
مثلث | شماره 347
فرهنگ
بازی پژمان جمشــیدی کامال پذیرفتنی است و او در تمام
لحظه هایی که باید موقعیت را دربیاورد و خنده بگیرد ،موفق
می شود .زوج او و سام درخشانی خوب جواب داده است.
طبعا فیلم بسیار فروش موفقی خواهد داشت و این اتفاق
خوبی برای سینمای ماست.
اسرافیل :ایدا پناهنده فیلمساز بااستعدادی است.
از همان زمان که فیلم کوتاه می ساخت نوید یک فیلمساز
کاربلد را که می تواند صاحب نگاه متفاوتی باشد ،داده بود.
فیلم اولش «ناهید» هم به عنوان اولین فیلم بلند همچنان
امیدوار کننده بود« .اســرافیل» گرچه به لحاظ کارگردانی
نشان از پختگی بیشــتر پناهنده دارد اما جهش عمده ای
به حساب نمی اید .شاید به عنوان کســی که خودش زاده
مرزوبوم مربوط به داستان فیلم است استفاده از قاب های
زیبای طبیعت شمال و ریل های قطار و ته لهجه مازندرانی
را برای فضا سازی قابل باور ،کافی نمی دانم .اما مساله ام
با فیلم پناهنده اینها نیست .من برای فهم دوراهی یک مرد
و درک بالتکلیفــی اش ،دلیل نیــاز دارم و این دلیل ،فهم
نمی شود مگر اینکه فیلمساز اجازه دهد به او نزدیک شوم .و
وقتی اجازه نمی دهد و به کالم بسنده می کند و نزدیک شدن
به زن های فیلم را کافی می داند ،شــخصیت مرد پرداخت
نمی شود و کمیت کار در جاهایی لنگ می زند .اما پناهنده
در فیلم دومش دارد تالش می کند دنیای عاشــقانه ای را
که دوست دارد همچنان تکمیل کند؛ «عشق ورزیدن در
دشوارترین شــرایط» .شرایط دشــواری که موانعش هم
بیرونی است و مربوط به جامعه اطراف و هم درونی است و
مربوط به جدال ادم ها با خودشان .و این تالش محترمی
اســت .توقعم از پناهنده باالســت و کاری هم نمی شــود
کرد .دوســت داشــتم لحظات حس برانگیز -نه به معنای
اشــک انگیز -را ببینم و بیش از این ها با فیلم درگیر شوم.
از حق نگذریم که زنان فیلم به ویژه ماهی و ســارا درســت
پرداخت شــده اند و همدلی برانگیزترند .بازی خوب هدی
زین العابدین هم بیش از سایرین به چشم می اید.
والتــر بنیامین می گوید یــک اثر هنــری در بهترین
شکل شبیه یک میهمانی با شــکوه است .ماجرای نیمروز
یک میهمانی با شکوه اســت .منظور بنیامین از میهمانی،
جنبه تفنن ان نیســت ،منظــور حضور بی وقفــه میزبان و
احساس لذت از این مواجهه است .محمد حسین مهدویان
کارگردانی است که از تصویر گری پیرمردانه اجتماع فعلی
پرهیز کرده اســت و به ســوی جامعه ملتهــب و مرثیه دار
پیشا معاصر حرکت می کند.
ماجرای نیمروز فیلمی است به غایت صادق و برهنه
از وقایع دهه شــصت .اثری که در ســنجش فرمال شبیه
نگاتیو های باقیمانده از دوران ترور است و بی فرمی طبیعی
ان فیلم ها فرم تحسین بر انگیز این اثر شده است .بازسازی
این فرم که ترکیبی از ترس فیلمبردار از ثبت وقایع و برهنگی
و صداقت بی امان اشــخاص جلــوی دوربین اســت ،از
تکنسین -هنرمندی بر می اید که فن و شهود را به یک میزان
به کار گرفته و لرزه به تن مخاطب می اندازد.
اینجا همان جاست که ارسطو ترکیب شعر و صناعت را
هنر می نامد .مواجهه با این هنر ناب ترسناک است .ترس
نگاه به چشمانی که بی ادا اشک می ریزد .تقطیع تدوینگر
هماهنگ با پرتاب احساســی ســکانس ها پیش می رود.
ان قدر خوب عمل می کند کــه مطمئنی خود را به لحن اثر
سپرده و انگار با الهام و شهود بریده و پیوند زد ه و تنها میان
اثر پلک زده.
فیلمبــردار نیز با نبــوغ هماهنگ با صاحــب اثر ما را
نگران تر می کند ،غمگین تر می کند .ریتمی وجود ندارد،
همه چیز شبیه راه رفتن و ایستادن در خرابه های باقیمانده
از جنگ اســت .صدای نامرئی رفتگان و پرسش پر ابهام
ایندگان...
حد اعالی شــاعرانگی انجایی است که میان خشم
و خــون و ترور ،صــدای کودکی به گوش می رســد .انگار
کودکی اســت که از دل خشــونت اواز صلــح می خواند.
حاال می خواهــم کمــی صمیمانه تر به عنوان کســی که
ســهم کمی در این فیلم دارد ،بنویســم .وقتــی خودت و
همکارانت را دیگری می بینی ،اعجازی در کار است .وقتی
کارگردان تو را با رنج حقیقی وقایع ملتهب معاصر تروبه رو
می کند خلع سالح می شــوی .روبه رو می شــوی با هادی
حجازی فری که کمال است .می توانی قسم بخوری که این
کمال اســت و هیچ کس دیگری نیست .او بازیگر نیست،
یک مرد عملیاتی بــه نام کمال اســت ،از جراحت حامد و
گریستن برای عشقش غمگین می شوی ،دلت می خواهد
رحیم را پیدا کنی و او را در اغوش بگیری ،چشم از صادق
نمی خواهی برداری و با غم مسعود در کشته شدن برادرش
شریک می شوی .این دیگر سینما نیست .این هنر انقالبی
است؛ نقطه اتکای برشت و ایزنشتاین است .تا سر حد مرگ
و جنون نزدیک شدن به حقیقت است .خطرناک است.
57
فرهنگ
یک فیلم کامل
وقتی مخالفان هم از ماجرای نیمروز دفاع می کنند
محمدتقی فهیم
منتقد فیلم
فرهنگ
58
مثلث | شماره 347
6
امســال تقریبا همــه منتقــدان در انتخــاب بهترین
فیلم جشــنواره اتحاد نظر داشــتند .فیلم ماجرای نیمروز
با نقاط قوت کم نظیری که داشــت توجه همه منتقدان را
به خود جلب کرد .طبیعتا از نظر مــن هم این فیلم بهترین
فیلم جشــنواره بود که با هوش و خالقیت قابل توجه یک
کارگردان جوان ســاخته شده اســت .فرم درست و دقیق
این فیلم بــه اندازه ای اقناع گر اســت که حتــی مخالفان
و منتقــدان مضمون و موضــوع فیلم نیــز ،در مقابلش به
تعریــف و تمجید پرداختنــد .در واقع مخالفــان این فیلم
هم به انــدازه موافقانش برایش نقد مثبت نوشــتند و از ان
دفاع کردند .ماجرای نیمروز از معدود فیلم هایی است که
مخاطب با دیدنش احســاس نمی کند که دست کم گرفته
شده است .چه با برخی گرایش ها در روایتش موافق باشیم
یا نباشیم ،جذابیت های فرمیک این اثر باعث می شود که
این تفاوت ها را کنار بگذاریم و نادیــده بگیریم و از فیلم و
روایتش لذت ببریم .قواعد فیلم به درســتی چیدمان شده
و کلیشه های سینمایی در این فیلم به خوبی استفاده شده
اســت .به بیان دیگر می خواهم این را بگویم که برخی از
قواعد اشنای سینما که به دلیل تکرار بسیار زیاد انها در طول
سال های طوالنی به کلیشه های سینمایی تبدیل شده اند،
اگر درست و دقیق به کار گرفته شوند بازهم جذابیت دارند.
در ایــن فیلم قصه گویــی ،قهرمان و ضدقهرمــان ،فراز و
فرود ،نقاط عطف داســتانی و ...از همان اصول و قواعد
کالســیک ســینما بهره می گیرد اما به قدری بــا ظرافت و
درستی کار شــده اســت که ما این اصول را نمی بینیم و با
روایت فیلم همراه می شــویم .در این فیلم هم به درســتی
ضد قهرمان قدرتمند است تا قدرت قهرمان اصلی نمایش
داده شــود .اگر قهرمان همچون بسیاری از فیلم هایی که
تا کنون ساخته شده پوشالی و ضعیف باشد ،درواقع ارزش
قهرمان اصلی زیر ســوال می رود .امــا در ماجرای نیمروز
محمد حسین مهدویان به درستی توانسته از ضد قهرمان
یک موجود قدرتمند بســازد و از این رهگــذر قدرت باالتر
قهرمان را بنمایانــد .نکته دیگر در روایت قصه اســت که
ی در این فیلــم هم یک گروه پنج نفره با
همچون اثار قدیم
تفکرات متفاوت و اختالف دیدگاه ها در مقابل ضد قهرمان
می ایستند و با وجود تفاوت ها یک انسجام حداکثری پیدا
می کنند و اتفاق اصلی فیلم را رقم می زنند .به هر حال فیلم
دوم مهدویان یکی از معدود فیلم های سینمای ایران است
که در مدت زمان نمایشــش تماشــاگر را به شکل جدی و
واقعی با ترس و ترور مواجهه می کند .در میان وحشــت و
ترسی که در سرتاسر فیلم بر ســر مخاطب سایه گسترانده
است ،گروهی هستند که حتی با وجودی که که ایدئولوژی و
خط فکری متفاوتی از یکدیگر دارند ،در کنار هم شبانه روزی
در تالش اند تا کشور را سرپا نگه دارند .صمیمیت و همدلی
که تنها کورســوی امید در میان هجوم وحشت زای ترور و
رعب در حساس ترین برهه تاریخ انقالب است و همچنین
تنها لحظات گریز در فیلم که تماشــاگر می تواند زیر فشار
داستان چند لحظه ای بار سنگینش را زمین بگذارد و کمی
ارام بگیرد .به هر حال این الگو هم یک الگوی کالسیک
برای سینماست اما همان طور که گفتم به قدری با جزئیات
و با ظرافت در متن و بطن فیلم قرار گرفته اســت که کمتر
بیننده ای می تواند متوجه ان بشود .فیلم رها از این الگوها
قائم به ذات تفسیر می شود و این نتیجه قوت فیلمساز در
بهره گیری از کلیشه ها و قواعد کالسیک سینما است .نکته
دیگر در روایت فیلم های داستانی سینمایی بهره گیری از
عنصر عاطفه و عشق اســت .در این فیلم نیز مهدویان به
درستی و به اندازه موضوع عشق و عاطفه را مطرح می کند.
در اینجا البته به جای انکه ما درگیر روابط عاشقانه مثلی یا
جنبه های اروتیک و جنســی و ...بشــویم دو وجه عاطفی
در داســتان را دنبال می کنیم .یکی رابطه عشــقی و بسیار
کوچک و کم پرداخت شــده دو دانشــجوی دختر و پســر
است و دیگری روابط برادرانه و احساس همخونی گروهی
است که سرانجام موفق به انجام عملیات علیه ضد قهرمان
می شــود .جذابیت در این فیلم به جای انکــه در بند روابط
عاشقانه باشــد ،به روابط دوستی شیفت کرده و کشمکش
دراماتیک در میان کاراکترهای فیلم باعث شــده تا جای
خالی متوســل شــدن به جذابیت های رمانتیک دستمالی
شده به هیچ وجه احساس نشود .در مقابل اجرای بی تاکید
ی ساده نیست ،بلکه نشان دادن
از فجایع تنها یک بازی فرم
عریان واقعیت اســت .در چند صحنه از فیلم این واقعیت
چنان روی سر تماشــاگر اوار می شــود که او نمی تواند از
زیر بار این فشــار راحت بیرون بیاید .برای مثال نگاه کنید
به لحظه ترور لیندا کیانی به عنــوان یکی از اعضای بریده
سازمان به دســت خواهرش یا لحظه ای که حجازی فر از
صدیقیان می خواهد چشمان بچه را بگیرد تا کشتاری را که
منافقان به راه انداخته اند نبیند .نکته مهم دیگر درباره این
فیلم فرمت تصویربرداری و تدوین است .فرم فیلم برداری
و تدوین فیلم نه یک جذابیت فنی صــرف که تنها راه چاره
برای بازنمایی تاریخ است .حتی معدود لحظاتی که اعضای
گروه احساساتی می شوند اصال روی این احساسات تاکید
نمی شــود .در واقع مهدویان موفق شده با طراحی بصری
باشــکوه خود عاطفه و احساســات را از تصاویــر و روایت
تاریخی اش بگیرد و ان را مماس با واقعیت ان زمان و حتی
امروز روایت کند .از طرف دیگر مهدویان سعی می کند تمام
دیدگاه های ان دوران را نمایندگی کند .از خشونت کاراکتر
حجازی فر بگیر تا تعقل کاراکتر زمین پــرداز ،همه و همه
نمایندگان دیدگاه های پراشوب ان دوران هستند.
به هر حــال ماجــرای نیمــروز در اســتانداردهای
فیلمسازی ،یک سر و گردن از رقبایش باالتر است و به نظر
می رسد که اگرچه چندان که باید و شاید مورد توجه داوران
قرار نگرفت اما در اکران عمومی با اســتقبال مخاطبان و
مردم روبه رو خواهد شد.
از خیلی خوب تا خیلی بد
7
موضوع باعث می شود که احتماال فروش ماجرای نیمروز
در اکران عمومی بیشتر از سیانور باشد.
بــدون تاریخ بــدون امضا :یــک دیالــوگ بد و
بیهوده همــه ماجرای فیلــم را لو می دهــد ،تعلیق ها را
بی اثــر می کند و بازی هــای نســبتا خــوب بازیگران را
تصنعی جلوه می دهد .شاید مهمترین و بزرگترین ضعف
فیلمنامه بدون تاریــخ بدون امضا همین باشــد .زمانی
که کاراکتر اصلی فیلم در جدالش بــا یکی از همکاران
که علت مرگ یک بیمار را تصــادف خودرو اعالم کرده
با عصبانیت با او برخــورد می کند ،همه ماجرا و گرانیگاه
فیلم را تحت تاثیر قرار می دهــد .همچنین اصرار او بر
نبش قبر و به گردن گرفتن تقصیــر و علت مرگ کودک
خردسال در پایان فیلم هم اغراق امیز است و باور کردنی
بد ،بازی های بسیار بد ،کارگردانی بسیار بد و دوربین بسیار
بدتر .مهرداد فرید چرا این فیلم را ساخته؟ در زمانه ای که
گسترش رسانه ها و ارتباطات ،مخاطبان سینمای ایران را
با مهمترین وبهترین اثار سینمایی و تصویری جهان اشنا
کرده و سطح سلیقه و درک انان را از سینما بسیار باال برده
است ،تهیه فیلمی در حد و اندازه فیلم های تمرینی برای
کالس های اموزشــی یک اتفاق عجیب ،درک ناشدنی و
ناامید کننده اســت .عجیب تر از ســاخت این فیلم توسط
فرید ،قبول بازی در چنین فیلمی از سوی حمیدرضا اذرنگ
و شقایق فراهانی است و از همه این ها عجیب تر قبول این
فیلم در جشنواره است .در مورد اثاری که موضوع هایی با
کانونیت دین و مباحث دینی ساخته می شود ،حساسیت ها
باید بسیار باالتر از اینها باشد.
مثلث | شماره 347
شــماره هفده ســهیال :این فیلم هم ماننــد تعداد
قابل توجهی از فیلم های حاضر در جشنواره امسال فیلمی
اســت که می خواهد به دنیای زنان نزدیک شــود .در این
کار هم ناموفق نیست .به ویژه بازی خوب زهرا داوود نژاد
به شــکل گرفتن شــخصیت اصلی این فیلم کمک کرده
اســت .با این حال فیلمنامه ایــن فیلم ،خطی ،ســاده و
بی اتفاق اســت .البته کارگردانی کار با برخی ظرافت های
فرمی در کادربندی و تدوین در کنار ســکانس پایان بندی
خوب فیلمنامه و اجرای خوب ان در کارگردانی ،بر جذابیت
کار می افزاید.
شماره هفده ســهیال فیلم بی ادعا و جمع و جوری
است .به عنوان یک فیلم اولی قابل قبول است و باتوجه
به زمــان کوتاهش قابــل تحمل .به هر حــال می توان
امید داشــت که کارگردان در فیلم بعدی بــا تجربه این
فیلــم ،پیچیدگی های بیشــتری به قصه اضافــه کند و
روال منطقــی روایت را حفــظ کند .همچنــان که گفتم
ســکانس پایانی فیلم با صدای نفس زدن های کاراکتر
اصلی کــه در یک محیط تنــگ با امیدی نصفــه و نیمه
به دنبال هدفــی نامعلوم مــی دود و احیانــا این تردید و
دوگانگــی در تصمیم گیری سرنوشــت محتوم و الیتغیر
کسانی مثل سهیال اســت ،سکانس تکان دهنده و قابل
توجهی است.
خفه گــی :هیچ کســی انتظــارش را نداشــت که
فریدون جیرانی فیلم نوار بســازد .شــاید تنهــا فیلم این
دوره از جشــنواره بود کــه فضای فرمی دقیق و درســتی
برای روایــت انتخاب کرده اســت .با کادرهــای دقیق،
میزانسن درست و استفاده دقیق و درست از نور و دکور.
به رغــم کارگردانــی خوب فیلــم ،فیلمنامــه ضعف های
اساســی دارد .اصــوال «کانونیــت تعلیــق» در قصــه،
به عنوان یکی از خصیصه های اصلی ســینمای نوار ،در
خفه گی وجــود نــدارد و تقریبا همه رویدادهــای فیلم از
ابتدا قابل پیش بینی اســت .دیالوگ نویسی های ضعیف
و منطق روایی ضعیف تر برخی از نکات ارزشــمند و قابل
توجه از جملــه شــخصیت پردازی کاراکتــر اصلی فیلم
را تحت الشــعاع قرار داده اســت .با این همه نمی توان
قــوت فضاســازی و قاب بندی خــوب و میزانســن های
مرکز گریز و ســنجیده فیلــم را نادیده گرفــت .گریز این
کارگردان کهنــه کار از درام هــا و ملودرام های نه چندان
قابل توجهی که تاکنون ساخته به فیلمی نوار که کمتر در
سینمای معاصر ایران سابقه داشــته یک اتفاق کم نظیر
در سینمای کشور ماســت و می تواند امیدوارکننده باشد.
خفه گی از همه فیلم هایی که در جشــنواره بود به تعریف
سینما بماهو سینما نزدیک تر است و ادعای مستند بودن
و واقعی بودن ندارد.
ماجرای نیمروز :یــک فیلم کم نظیــر .بازی های
خوب ،کارگردانی و تدوین بهتر ،تصویر برداری درســت،
فضا ســازی دقیق و البتــه فیلمنامه ای متوســط .حرکت
و جانمایی درســت دوربیــن در این فیلم بیــش از هر چیز
دیگری به چشــم می اید .این اتفاق تمایل محمد حسین
مهدویان به مستندگونه ساختن فیلم را به خوبی پشتیبانی
کرده است.
فیلم به لحاظ شــکلی ایرادی ندارد .اما در فیلمنامه
فرهنگ
تالش نویســندگان برای ایجاد خطوط داســتانی موازی
چندان که باید ،موفق نیســت .ماجرای نیمروز هم مانند
فیلم ســیانور در بازنمایی عشــق و روابط عاشــقانه میان
شخصیت ها نتوانسته موفق باشد .از انجا که خط داستانی
فیلم با کمک این موضوع دنبال می شــود ،بهتر بود رابطه
عاطفی شخصیت ها چندان که مورد نیاز بود ،در فیلمنامه
لحاظ می شــد .به هر حــال ماجــرای نیمروز فیلــم قابل
توجه و مهمی اســت .نکته قابــل توجه دیگــر درباره این
فیلــم بازی های خــوب بازیگران ان اســت .اســتفاده از
موقعیت های جذاب و خنده دار در فیلمی با شــیوه روایت
فیلم های مســتند به جذابیت ان کمک کرده اســت .این
نیســت .و در نهایت معلوم نمی شــود که اصرار کاراکتر
اصلی بــر انتخاب اخالقــی و البتــه غیرعقالنی اش در
پایان فیلم ناشی از چیست .با این حال فضا سازی فیلم
در بازنمایــی زیرمتن ها و بــازی بازیگران بــه ویژه نوید
محمدزاده قابل توجه است.
روایــت همزمان دو قصــه در دو ســوی فیلم هم به
خوبی در فیلمنامه و البته در اجرا هم لحاظ شده است .اما
برخی سکانس ها از اساس اضافی است و کمکی به فیلم
نمی کند .مثل سکانس گریه نوید محمدزاده .به هر حال
فیلم بدون تاریخ بدون امضا با فضای ســرد و لو رفته اش
نمی تواند فیلم محبوبی برای تماشــاگران ســینما باشد.
فیلمی نیســت که بتوان ان را دوباره دید .میزانســن های
نســبتا خوب در قالــب قاب بندی هایی کــه چنگی به دل
نمی زنند ،به چشم نمی اید.
دعوتنامه :کارویژه سینما چیست؟ قرار است در فیلم
و در مدیوم سینما چه چیزی و چگونه بیان شود و هدف از
ان چیست؟ دعوتنامه یک فیلم بد است .با فیلمنامه بسیار
نگاهی به چند فیلم مختلف الژانر!
محمد اشنا
منتقد فیلم
فرهنگ
59
جدل بر سر سیمرغ
فرهنگ
امروز که شــما این صفحات را ورق می زنید نزدیک به دو هفته از پایان جشنواره فیلم فجر
گذشته است .با این وجود بازار اظهارنظرها و حاشیه ها درباره این جشنواره جنجالی گرم است و تب
و تاب ان فروکش نکرده است .داوری های جدل برانگیز اثار سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر
نقطه ثقل همه جنجال هااست .دقیقا همان جا که اقلیت و اکثریت جامعه سینمایی ایران را از هم
جدا می کند ،اکثریت مخالف با رای داوران و شیوه برگزاری جشنواره و اقلیت موافق با ان! در این
پرونده وضعیت جشنواره و انتقادها و حواشی پساجشنواره ای را مرور خواهیم کرد.
یو پنجمیندورهفیلمفجردادهمهسینماگرانرادراورد
وضعیتعجیبداوری هایس
چالش داوری
1
مراسم اختتامیه ســی وپنجمین جشنواره فیلم فجر
درحالی برگزار شــد که این دوره از جشــنواره فجر ،نسبت
به دوره های گذشته با حواشی بیشــتری همراه بود .این
حاشیه ها پس از اعالم اسامی نامزدهای دریافت سیمرغ
اوج گرفت .به طوری که تقریبا همه هنرمندانی که در این
دوره از جشنواره فجر حضور داشتند و حتی برخی افرادی
که نامزد شدند نیز نسبت به عملکرد هیات داوران جشنواره
امسال اعتراض کردند .اعتراض به داوری های این دوره
از جشنواره فجر تبدیل به بزرگترین چالش فرهنگی کشور
در چند روز اخیر شده است؛ چالشی بی سابقه که به واسطه
نتایج ضعیف داوری ،جشــنواره ســی وپنجم را تبدیل به
بدترین جشنواره همه ادوار ان کرده است.
پس از اعالم فهرســت نامزدهای بخش ســودای
سیمرغ سی وپنجمین جشنواره فجر اعتراضات گوناگونی
نسبت به این فهرست از ســوی طیف های مختلف سینما
صورت گرفت .جشــنواره ای که قرار بود کم حاشیه ترین
جشــنواره دولت یازدهم باشــد ،با فاجعه داوری تبدیل به
بدترین و ضعیف ترین جشنواره همه ادوار فجر شد.
فرهنگ
60
مثلث | شماره 347
انتخاب داوران بی تجربه در داوری
محمدمهــدی دادگــو ،محمدرضا تخت کشــیان،
شــهرام اســدی ،محمدرضا هنرمنــد ،اکبر نبــوی ،ایرج
رامین فر و رویا نونهالی داوران بخش ســودای ســیمرغ
ســی و پنجمین جشــنواره فیلم فجر بودند .داورانی که به
گفته بســیاری از ســینماگران تجربه کافی بــرای داوری
جشــنواره ای همچون فجر بــا 33اثر در بخــش رقابتی
نداشتند .تقریبا همه انها برای نخستین بار تجربه داوری
در جشــنواره ای در این ابعاد را داشــتند و برخی از انها نیز
حتــی افتخار چشــمگیری در جشــنواره های ســینمایی
نداشته اند.
ترکیــب داوری امســال هــم از دو کارگــردان ،دو
تهیه کننده ،یــک بازیگر و یک هنرمنــد بخش فنی و یک
منتقد تشــکل شــده بود .داوران جشــنواره فیلــم فجر را
شــورای برگزاری در کنار دبیر جشــنواره و به گفته محمد
حیدری «برخی مســئوالن» انجــام می دهند .محمد رضا
هنرمند که فیلمساز سال های دور سینماست و چند سریال
تلویزیونی هــم در کارنامه دارد .رویا نونهالــی تنها بازیگر
جمع داوران بود که همچنان در تلویزیون و سینما مشغول
فعالیت اســت .نفر بعدی محمد مهدی دادگو تهیه کننده
ن تردید و کاله قرمزی و پسر خاله است که جوایز
اثاری چو
قابل توجهــی در جشــنواره های داخلی و خارجــی دارد.
محمد رضا تخت کشــیان نیز تهیه کننده شناخته شده ای
است که اثاری مانند من ترانه پانزده سال دارم را در کارنامه
دارد .ایرج رامین فر هم طراح صحنه و لباس باسابقه که در
همین جشنواره چند سیمرغ در کارنامه دارد .اکبر نبوی هم
نماینده منتقدین در لیست داوران اســت که البته حضور
او در هیات داوران با حاشــیه هایی همراه بود .اخرین نفر
هم شهرام اسدی ،کارگردان فیلم معروف روز واقعه بود.
این چهره هــا به رغم فعالیت هــای هنری تا پیــش از این
جشنواره ،در جشــنواره معتبری تجربه داوری نداشته اند.
این گروه مجموعا بیش از 40سال از سینما دور بوده اند و
تولیدی نداشته اند .این انتخاب برای داوری در حالی که
تجربه کافی هم در داوری – نه خلق اثر -ندارند ،ا یا انتخاب
درستی است؟ (جدول )1
از همــان ابتدا هم مشــخص بــود که ایــن ترکیب
هیــات داوران نمی تواند نتیجه مطلوبی را برای بســیاری
از فیلم های حاضر در جشــنواره داشــته باشــد .اما شاید
هیچ کس بــاور نمی کرد که بــا وجود تــاش دولت برای
جلوگیری از حاشــیه ها در ایــن دوره از جشــنواره ،هیات
داوران نتایجی را اعالم کند که هر عقل ســلیمی متوجه
اشــتباهات فاحــش ان و در نتیجــه عدم رضایــت اهالی
سینما از این نتایج خواهد شــد.اولین اعتراض رسمی به
نتایج داوری جشنواره امســال تنها ساعاتی پس از انتشار
لیســت نامزدها در برنامه هفت صورت گرفــت و دقایقی
پس از ان قریب به اتفاق رسانه ها و فضای مجازی مملو از
اعتراض ها به روند داوری جشنواره شد.
انصراف بی سابقه نامزدهای سیمرغ
به تصدیق بســیاری از ســینماگران شــناخته شده
و مجــرب کشــور ،در هیچ کــدام از دوره های جشــنواره
فجر تاکنون ســابقه نداشــته که چنــد نفــر از نامزدهای
دریافت ســیمرغ فجر در اعتــراض به نتایج جشــنواره در
سایر رشــته ها ،از ادامه رقابت در اســتانه کسب سیمر غ
انصراف بدهند.
مسعود سالمى و محســن نصراللهى از عوامل فیلم
«خفه گی» که برای حضور در اثــار دیگری نامزد دریافت
سیمرغ جشــنواره شــده بودند ،اولین نفراتی بودند که در
اعتراض به داوری جشنواره فیلم فجر و بی توجهی به فیلم
«خفه گی» با انتشار نامه اى انصراف خود را اعالم کردند.
در ادامه این انصراف ها نیز منیــر قیدی ،کارگردان
و فیلمنامه نویــس فیلــم «ویالیی ها» طی یادداشــتی با
انصراف از ادامه داوری در جشــنواره فیلم فجر نوشــت:
«فیلمنامه ویالیی ها سهم هنرمندان این فیلم را در ادای
ِدین به مقطــع مهمی از تاریخ این ســرزمین و به دســت
اوردن دل خانواده های شــهدا و جانبازان دریا دل براورد
کرده اســت .من این دستاورد اســمانی را به نامزدی ها و
مرتبه های دیگری که در دست ادمیان ریاکار ،حقیر شده
است نمی دهم»...
در روز اختتامیــه نیــز ثریا قاســمی برنده ســیمرغ
بهترین بازیگر نقش مکمل زن و منیر قیدی برنده سیمرغ
استعداد درخشان که هر دو با فیلم «ویالیی ها» برنده این
سیمرغ ها شده بودند ،در اعتراض به روند داوری در مراسم
اختتامیه شرکت نکردند.
ِ
دست خالی چند فیلم
برخی فیلم های این دوره از جشنواره به رغم استقبال
منتقدان و مردم مورد توجه داوران قرار نگرفت.
هیات داوران فیلم پرحاشــیه قاتل اهلی را شایسته
حتی یک مــورد نامــزدی در بخش جوایز ندانســت .این
بی اعتنایی بــه کیمیایی یکــی از عجیب ترین تصمیمات
هیات داوران بود.
مادری ســاخته رقیه توکلی که از حضــور بازیگرانی
چون هانیه توســلی و نازنین بیاتی بهــره می گرفت هم با
دســت خالی از جشــنواره فجر خداحافظی کرد و در هیچ
رشته ای نامزد دریافت جایزه نشــد .کارگر ساده نیازمندیم
جدیدترین ســاخته منوچهر هــادی هم که بازگشــت به
مسیر اصلی این فیلمساز اســت و دغدغه های اجتماعی
دارد ،با بی مهــری هیات داوران روبه رو شــد .فیلم اذر به
تهیه کنندگی نیکی کریمی هم نتوانست نظر مثبت هیات
داوران را در هیچ رشته ای به خود جلب کند.
شماره 17ســهیال هم نصیبی از این دوره جشنواره
فیلم فجر نبرد؛ این درحالی بود که خیلی ها دست کم انتظار
داشتند زهرا داوودنژاد ،برای بازی خوبش در این فیلم نامزد
دریافت جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن شــود که این
اتفاق نیفتاد .کمدی انسانی ساخته پربازیگر محمدهادی
کریمی و فصل نرگس دومین ســاخته نــگار اذربایجانی
هم در هیچ بخشی شایسته نامزدی جایزه تشخیص داده
نشدند .همچنین فیلم «او» نیز نصیبی از هیچ نامزدی در
جشنواره امسال نبرد در حالی که بسیاری معتقد بودند فیلم
قابل توجهی است.
جشنواره هنگ اور
برخی فیلم های دیگر بخش ســودای ســیمرغ هم
گرچه در بخش هایی نامزد دریافت جایزه شدند ،اما جای
شــگفتی اســت که چرا در بخش هــای دیگــر داوران به
انها اعتنایــی نکرده اند .نمونه بارز این مســاله ،بی مهری
به فیلم خــوب رگ خــواب در بخش های بهتریــن فیلم،
بهترین کارگردانی و بهترین فیلمنامه اســت .این درحالی
اســت که کارگردانی حمید نعمت الله و فیلمنامه معصومه
بیات ،حداقل شایستگی قرار گرفتن در فهرست نامزدها
را داشتند.
بازی خوب و متناســب با نقش حامد بهداد در ســد
معبر ساخته محسن قرایی هم عجیب است که نظر هیات
داوران را جلب نکرد .همین طور اســم فاطمه معتمداریا
هم در میان نامزدهای بهترین بازیگر نقش اول زن خالی
بود ،درحالی که خیلی هــا بازی او را از معــدود نقاط قوت
جدول 1
شهرام اسدی
کارگردانی و نویسندگی فیلم شب واقعه 1387 -
64سال
رویا نونهالی
بازی در فیلم هلن 1394 -
55سال
محمدرضا تخت کشیان
تهیه کنندگی فیلم خوابم میاد 1390 -
61سال
اکبر نبوی
-
53سال
ایرج رامین فر
طراحی صحنه فیلم احتمال باران اسیدی 1393 -
68سال
محمدرضا هنرمند
کارگردانی و نویسندگی فیلم عزیزم من کوک نیستم 1380 -
64سال
مثلث | شماره 347
محمدمهدی دادگو
تهیه کنندگی فیلم تردید 1387 -
67سال
فرهنگ
نام داور
تاریخ اخرین حضور در سینما
سن
61
فرهنگ
اباجان می دانند .حامد کمیلی هم بــازی خوب و متفاوتی
در ایتالیا ایتالیا داشت که هیات داوران ان را ندیدند .دیده
نشدن فیلمنامه نگار و ماجرای نیمروز هم جای سوال دارد؛
حتی فیلمنامه خوب ،بد ،جلف که روایت و فضای کمدی
و مفرحی داشت و شــوخی ها و موقعیت های خوبی در اثر
تعبیه شده بود و شخصیت ها دیالوگ های روان و بامزه ای
می گفتند نظر داوران را جلب نکرد.
تعداد نامــزدی برخی فیلم هــا هم به نظر می رســد
چندان با کیفیت انها تطابق ندارد و نامزدی فیلم هایی مثل
تابستان داغ در 12رشــته (رکورددار تعداد نامزدی در این
دوره) و بدون تاریخ بدون امضا در 11رشته کمی عجیب
بود و باعث می شد هیچ کســی چندان سر از کار ذهنیت و
سلیقه داوران این دوره جشنواره فیلم فجر درنیاورد.
نامزدی سکوت در بخش موسیقی
نامزدهای موســیقی فیلم فجر در حالی اعالم شدند
که اهنگساز فیلم «بدون تاریخ بدون امضا» تنها در بخش
تیتراژ این فیلم اهنگسازی کرده بود و با این حال به گفته
داوران به خاطر سکوت درست در میان فیلم ،نامزد دریافت
سیمرغ بهترین موسیقی شد!! علیرضا رئیسیان در پاسخ به
این موضوع گفت« :نامزدی یک فیلم به خاطر سکوتش
در بخش موسیقی کامال غیرعلمی و مضحک است».
به هرحال حامد ثابت برای فیلم سینمایی «تابستان
داغ» (که این فیلم با کاندیدا شدن در ١٢رشته ،بیشترین
نامزدی ســیمرغ را دارد) ،پیمــان یزدانیان (بــرای فیلم
«بدون تاریخ ،بدون امضاء») ،ســتار اورکی (برای فیلم
«ویالیی هــا») ،یحیــی سپهری شــکیب (بــرای فیلــم
ِ
«فراری») و کریســتف رضاعــی (برای فیلــم «نگار»)
پنج اهنگســازی بودند که نام انها از ســوی هیات داوران
اعالم شــد .در بین این اســامی ،تنها حامــد ثابت برای
فیلم «برلین منفی »7در فجر سی ویکم موفق به دریافت
ســیمرغ شــده و دیگران ســابقه دریافت این جایزه را در
کارنامه خود نداشــتند .این اســامی در حالی اعالم شده
که نــام چنــد چهره سرشــناس موســیقی از جملــه کارن
همایون فــر ،علیرضــا کهن دیــری ،اریــا عظیمی نژاد،
ســهراب پورناظری و همچنین محمدرضا علیقلی (که به
گفته علی نوری اســکویی ،کارگردان انیمیشن «رهایی از
بهشت» ،به مدت یک سال و نیم مشغول ساخت موسیقی
این انیمیشــن بوده) در میان انها دیده نمی شد که همین
موضوع ،باعث اعتراض های مستقیم و غیرمستقیم برخی
از این هنرمندان شد .یکی دیگر از عجایب داوری این دوره
از جشنواره ،نامزد شدن موسیقی متن فیلم «بدون تاریخ،
بدون امضا» به اهنگسازی پیمان یزدانیان بود .او در حالی
نامزد دریافت جایزه موسیقی متن شده که موسیقی ،فقط
در تیتراژ پایانی این فیلم حضور دارد و در متن ان ،خبری از
موسیقی نیست .ظاهرا داوران گفته بودند که این نامزدی
به خاطر سکوت به موقع در فیلم است.
مانی جعفرزاده ،اهنگســاز و کارشــناس موســیقی
دراین باره معتقد است« :مشکل عمده حوزه موسیقی متن
سینمای ایران ،به چند نکته برمی گردد که اصلی ترین انها،
نادیده گرفتن این موضوع است که موسیقی متن فیلم ،در
سینما یک صنف مولف محســوب می شود .بارها در خانه
سینما مشکالتی به ما ارجاع داده شده که تمام انها برامده
از یک سوءتفاهم خیلی ساده است؛ ان هم اینکه موسیقی
به عنــوان صنف مولف ،یــک پدیده تخصصی اســت اما
کسانی در سینما درباره ان اظهارنظر می کنند که تخصصی
در این حوزه ندارند».
اهدای دو سیمرغ در یک بخش
یکی دیگــر از موضوعات خبرســاز جشــنواره فجر
امسال ،اهدای دو ســیمرغ بهترین بازیگری زن به مریال
زارعی و لیال حاتمــی به طور همزمان بود؛ مســاله ای که
بحث درباره قانونی بودن یا ســابقه داشــتن چنین اتفاقی
را میان اهالی رســانه و ســینمایی ها به راه انداخت .البته
این اتفاق همان طور کــه مدیر روابط عمومی جشــنواره
سی وپنجم اشاره کرده پیش از این هم اتفاق افتاده است،
در سی ودومین جشنواره فیلم فجر سیمرغ بهترین فیلم به
دو فیلم «رستاخیز» و «اذر ،شهدخت ،پرویز و دیگران»
تعلق گرفت .در دوره چهارم فیلم فجر نیز دو اثر به عنوان
بهترین فیلم حاضر در جشــنواره معرفی شدند .یکی فیلم
مســتند «اولی ها» به کارگردانی عباس کیارســتمی است
که باتوجه به عدم وجود بخش جداگانه ای برای فیلم های
مستند تا ان دوره از جشنواره ،جایزه ان به طور مشترک به
این فیلم و فیلم سینمایی «بهار» به کارگردانی و نویسندگی
ابوالفضل جلیلی اهدا شد.
یکی از اعضای هیات داوران جشــنواره ســی ودوم
مجتبی راعی بوده که اتفاقا ســال گذشــته هم در هیات
داوران جشــنواره حضــور داشــت .راعــی در گفت وگو با
ای سینما درباره اتفاقی که در ان دوره افتاد و امسال نیز به
شکل دیگری تکرار شد ،می گوید« :این کار از اساس غلط
است .اگر بخواهم دلیل این موضوع را توضیح دهم باید
به جشنواره هایی مثل کن یا رقابت در اکادمی اسکار اشاره
کنم ،در چنین رقابت هایی 10فیلم اولی که مورد توجه قرار
می گیرند در همه رشته ها قوی هستند ،یعنی بازیگران زن
و مردشان خوبند و فیلمبرداری و کارگردانی و دیگر رشته ها
همه مستحق توجه هستند ،اما اصوال ارزش جایزه به این
است که به یک نفر برسد.
در ایران یک مســاله ای کــه وجود دارد این اســت
که وقتی فیلمی خوب باشــد انتظار جایــزه دارد ،اگر یک
سال بیســت فیلم خوب به جشــنواره بیاید ما نمی توانیم
بیســت ســیمرغ در هر رشــته به فیلم هــا بدهیم بــا این
اســتدالل که این فیلم ها خــوب بوده اند و باید ســیمرغ
بگیرند ( ».جدول )2
فرهنگ
62
مثلث | شماره 347
جدول 2
ردیف
نام فیلم
نتیجه
ردیف
نام فیلم
نتیجه
1
تابستان داغ
13نامزدی 2 -سیمرغ
18
پشت دیوار سکوت
1نامزدی -بدون سیمرغ
2
بدون تاریخ ،بدون امضا
11نامزدی 3 -سیمرغ
19
سوفی و دیوانه
1نامزدی -بدون سیمرغ
3
ماجرای نیمروز
9نامزدی 4 -سیمرغ
20
بیست و یک روز بعد
1نامزدی -بدون سیمرغ
4
فراری
8نامزدی 4 -سیمرغ
21
چراغ های ناتمام
1نامزدی -بدون سیمرغ
5
نگار
8نامزدی 1 -سیمرغ
22
شماره 17سهیال
هیچ
6
ویالیی ها
6نامزدی 2-سیمرغ
23
کارگر ساده نیازمندیم
هیچ
7
زیر سقف دودی
6نامزدی 2-سیمرغ
24
ماه گرفتگی
هیچ
8
سد معبر
4نامزدی -بدون سیمرغ
25
کمدی انسانی
هیچ
9
یک روز بخصوص
4نامزدی 1-سیمرغ
26
ائو
هیچ
10
رگ خواب
4نامزدی 3-سیمرغ
27
رهایی از بهشت
هیچ
11
اسرافیل
3نامزدی -بدون سیمرغ
28
انزوا
هیچ
12
گشت ۲
3نامزدی -بدون سیمرغ
29
فصل نرگس
هیچ
13
سارا و ایدا
3نامزدی -بدون سیمرغ
30
مادری
هیچ
14
خوب بد جلف
2نامزدی -بدون سیمرغ
31
اذر
هیچ
15
اباجان
2نامزدی -بدون سیمرغ
32
کوپال
هیچ
16
ایتالیا ایتالیا
2نامزدی -بدون سیمرغ
33
قاتل اهلی
هیچ
17
خفه گی
2نامزدی 1 -سیمرغ
اقای رئیس درکانون حاشیه ها
نگاهی به حواشی گفته های حجت الله ایوبی در مورد جشنواره
2
حضور ایوبی در برنامــه هفت در زمانی
که جشنواره سی وپنجم فیلم فجر در جریان
بود ،حواشی بسیار متعددی برای او ایجاد
مثلث | شماره 347
جدال لفظی در برنامه هفت
تخریب قرار گیرد .من اگر به برنامه هفت نقدی دارم نقد بر
همین مساله است».
او همچنیــن در اظهارنظر قابل توجهــی خطاب به
ی گفت« :من به اقای پورمحمدی می خواستم
بهروز افخم
بگویم حقوق شما را ندهد .چون هیچ یک از پیش بینی های
شما درست از اب درنیامده است .شما سال گذشته گفتید
ســینما در حال ورشکســتگی اســت ،درحالی که امسال
بهترین سال ســینمایی را داشتیم .شــما اگر به من حمله
می کردید ایرادی نداشــت اما در جایی که احســاس کنم
ســینما در حال لطمــه خــوردن اســت ورود می کنم .من
بخش هایی از برنامه شب گذشته شما را در فضای مجازی
دیدم ،در حالــی که به جای نقد کالن ،به نقد مســائل ریز
پرداختید».
ایوبــی همچنین در پاســخ بــه اینکــه ایــا تاکنون
جشنواره ای با این میزان مخالفت داشته ایم ،گفت« :من
هم اگر بگویم قبول دارم شما باید بگویید نه .چون تجربه
شما در سینما بیشتر اســت و می دانید این میزان اختالف
طبیعی است .وقتی رویکرد هفت این است که از ابتدا همه
چیز را منفی ببینید ،این حرف ها طبیعی است».
رئیس سازمان سینمایی در ادامه با تاکید بر مطلوب
بودن جشــنواره به لحاظ کیفی ،افــزود« :من می خواهم
بگویم این جشنواره به طور جد یکی از بهترین جشنواره های
15سال اخیر بود .درباره فیلم ها به نظر می رسد فیلم های
بســیار خوبی بودند .داوران ،داوران بســیار خوبی بودند.
داوری یعنی رای .طبیعی اســت برخی را انتخاب می کنند
و برخی را انتخاب نمی کنند .من به شما و تمام کسانی که
این برنامه را می بینند اطمینان می دهم داوران همه فیلم ها
را با دقت تمام دیده اند .من به شما اطمینان می دهم سال
96سال سینما ی بسیار خوبی داریم .فیلمسازان زن و اولی
بسیاری داریم که شکوفا شده اند .برخی می گویند فیلم ها
تلخ بودند! فیلم تلخ یعنی چه؟ جشــنواره و سینمای ایران
در سال اخیر به دغدغه کشــور ،نظام و مقام معظم رهبری
پاســخ مثبت داد .به نظرم باید به سینمای ما جایزه داد .در
همین سال که می گویند فیلم ها تلخ بودند ،فلم «فراری» و
«تابستان تلخ» به چه زیبایی یک بحران و مساله اجتماعی
را امیدوارانه به تصویر کشیدند .این همه فیلم دفاع
مقدسی خوب داریم».
ایوبی در مقابل نقد افخمی به دوتابعیتی
بــودن داورها گفــت« :شــما داوران را متهم
کردید که به دلیل دوتابعیتی و ترس از منافقین
به فیلمی رای نمی دهنــد .این تهمت را چگونه
می خواهید جبران کنید؟ شــما ،منافقین و این
انســان های حقیر را ان چنان بزرگ کردید .این
جمله ترسناک است .دیگران می شنوند و این بد
است .شما با این جمله ،کل سینما را می زنید .ما
باید مراعات کنیم .چه بسیار کسانی که دوتابعیتی
هستند اما دلبســتگی به این کشــور ندارند .من
در فرانســه چندین سال دانشــجو بودم و خیلی از
انجمن های اسالمی فرانسه را تاسیس کردم .واقعا
منافقین در مرکزشان که فرانسه است هیچ نیستند.
ی ترسو هستید .ما به هیچ وجه داوران
به نظرم شما خیل
دوتابعیتی نداریم».
او همچنیــن در واکنش به توصیــه افخمی به
استعفا گفت« :استعفای من به خودم و رئیس فهیمم
مربوط است .کمیته ای قرار است پس از جشنواره
تشکیل شود و به همه این انتقادات و اعتراضات
رسیدگی کند .خانم درخشنده امروز تماس گرفتند
و بسیار از داوری خوب جشنواره تشکر کردند.
حاال اینکه بین صد و خورده ای کاندیدا ،یک
نفر استعفا داد و ...اینها چیزی نیست! از این
اتفاقات بسیار رخ داده است».
فرهنگ
حجت ال ّله ایوبی 54ســاله و کالردشــتی است .او
در دوره کارشناســی در دانشــگاه امام صادق(ع) ،معارف
اسالمی و علوم سیاسی خوانده و تحصیالت تکمیلی اش
را در دانشگاه شماره دو لیون فرانسه در رشته علوم سیاسی
ادامه داده و دانشنامه دکترا دریافت کرده است.
ایوبی ســال های گذشته ریاست دانشــکده معارف
اسالمی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع) ،مدیرکل
اموزش دانشــگاه امام صادق(ع) ،مدیرکل پژوهش های
سیاسی ســازمان صدا و ســیما ،رایزن فرهنگی جمهوری
اسالمی ایران در فرانسه ،معاونت اجتماعی وزارت کشور
و معاونت فرهنگی و اجتماعی ســازمان بازرسی کل کشور
را عهده دار بوده اســت .او از ســال ۱۳۸۸رئیس موسسه
فرهنگی سازمان اکو بوده و دوشنبه 4شهریور ۱۳۹۲طی
حکمی از سوی علی جنتی ،وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی
به عنوان رئیس سازمان سینمایی انتخاب و جایگزین جواد
شــمقدری شــد .ایوبی تا کنون پنج کتاب منتشر کرده که
غیر از یکی به نام «سیاست گذاری فرهنگی در فرانسه»،
باقی کتاب ها در حوزه سیاسی و در مورد مشارکت سیاسی
و تحزب هستند.
او در همان روزهای نخست مسئولیتش در سازمان
سینمایی برای بازگشــایی خانه ســینما و بازگشت امید به
جامعه سینماگران تالش کرد و البته انتظارهای این جامعه
را از سازمان باال برد اما در برخی موارد نتوانست انتظارها را
بر اورده کند و موجب بروز انتقادهای بسیاری به این سازمان
شد .ایوبی در دو سال گذشته انتقادهای متعددی در حوزه
عملکردی اش داشــته است .او همواره ســعی کرده تا در
کارهایش بی حاشیه باشــد اما این خواسته او تنها در مقام
خواســته باقی مانده و همواره حواشــی متعددی از جمله
مباحث مربوط به اکران برخی فیلم ها ،ممنوع الفعالیت
شــدن برخی فیلمســازان ،پرونده پزشکی عباس
کیارستمی و . ..وجود داشته است.
او در روز نخست تصدی مسئولیتش گفته
بود« :سعی می کنیم تمام حرف های نشنیده را
بشنویم و سپس با اتک ا به خرد جمعی و با کمک
از نظر بزرگان صنعت سینمای ایران ،درباره
مسائل تصمیم بگیریم .بنده سراپا گوشم
و همه حرف های نشــنیده را با عشق و
عالقه خواهم شــنید .ما امده ایم که
به ســینماگران کمک کنیم .بنده بر
این باور هســتم که حد ســینمای
ما نیســت که این همه مشــکل و
حاشیه داشــته باشــد .واقعا این
حاشیه ها در حد قد و قواره و سطح
سینمایی ایران نیست».
به هر حــال ایوبــی در حالی به
اخرین ماه های اولین دوره تصدی گری اش
بر ریاســت سازمان ســینمایی رســیده که به رغم
تاکیدهای اولیه اش بر امیدبخش کردن سینما ،با
اثاری اغلب محافظه کار و تلخ و نا امید کننده جامعه
سینمایی کشور را مدیریت کرده است.
کرد .گفت وگوی جنجالی او با بهــروز افخمی به بیرون از
برنامه هفــت هم رفت و ماجــرا به توصیه هــای متقابل به
استعفا کشیده شد.
ایوبی در بخش هایی از این گفت وگو که با محوریت
موضــوع داوری ها و نامزدهای جشــنواره شــکل گرفت،
گفت« :هیات داوران هیــات داورانی نیســتند که تحت
تاثیر ما قرار بگیرند .تهیه کنندگان و فیلمسازان برجسته ای
هستند و فکر می کنم بزرگترین اهانت به انها این است که
گمان کنیم تحت تاثیر ما هســتند .همه این افراد از افراد
شــاخص و برجسته ای هســتند و امسال جشــنواره ملی و
باشکوهی داشتیم .
دبیر همان دبیر است ،ایوبی عوض نشده است .پس
دخالتی صورت نمی گیرد .چطور سال گذشته این دخالت
نبوده اســت؟ رویدادی که برای همه مردم ایران و اهالی
سینماست و جشــنواره است ،نباید از ســوی دیگران مورد
فرهنگ
63
فرهنگ
فرهنگ
64
مثلث | شماره 347
3
اقا بهروز در برابر داوران
ی درباره جشنواره فجر 35
گزارشی از روند انتقادهای بهروز افخم
بهــروز افخمــی در ســال 1335در تهران بــه دنیا
امده و فار غ التحصیل تدوین از مدرســه عالی تلویزیون و
سینما ست .افخمی سینمای حرفه ای را برای بار نخست با
فیلم «زیر باران» به کارگردانی سیف الله داد به عنوان مدیر
فیلمبرداری تجربــه کرد .از دیگــر فعالیت های جنبی وی
می توان به تدریس ســینما ،عضویت در شورای هنرستان
روایت فتح و نمایندگی در مجلس ششــم شورای اسالمی
اشاره کرد.
افخمی تا کنون 13فیلم سینمایی از جمله «روباه»،
«اذر ،شــهدخت ،پرویز و دیگران»« ،ســن پترزبورگ»،
«فرزند صبح»« ،گاوخونی»« ،شــوکران» و ...را جلوی
دوربین برده و تا کنون پنج بار ســیمرغ فیلــم فجر را برای
فیلم هایش به خانه برده است .او د ر یک نظر سنجی در سال
81به عنوان یکی از 10کارگردان برتر ایرانی شناخته شد.
ایــن کارگــردان پــس از ســاخت فیلــم کمــدی
«سن پترزبورگ» در سال 88به کشور کانادا مهاجرت کرد .
همسر بهروز افخمی ،مرجان شیرمحمدی (نویسنده
و بازیگر) اســت و فرزند این دو اهیل افخمــی نام دارد که
متولد کشور کاناداســت .او در انجا فیلمی به نام بلک نویز
هم ســاخت اما در نهایت دوام نیاورد و به کشــور برگشت.
در شهریورماه ،۹۴رسانه ها نوشــتند که سری جدید برنامه
«هفت» با اجرا و سردبیری بهروز افخمی به زودی از شبکه
سه سیما پخش خواهد شــد و همین اتفاق هم افتاد .او از
زمان حضورش در برنامه هفت ضمن بازگرداندن مســعود
فراستی ،منتقد جنجالی سینما به صندلی ثابت برنامه هفت،
موجد بسیاری از حواشی درباره این برنامه بوده است.
بهــروز افخمی ،در نخســتین دقایق پــس از اعالم
فهرست نامزدهای سی و پنجمین دوره جشنواره فیلم فجر
از سوی هیات داوران این جشنواره در برنامه هفت گفت:
«می ترســم از این داورانی که در خــارج زندگی می کنند.
پنج نفر از داوران تابعیت دوگانه دارند! این چطور می تواند
به فیلمی علیه منافقیــن رای دهد؟ احتمــاال چون خارج
زندگی یا رفت و امد دارند ،ا ز ترس مزاحمت های ســازمان
منافقین جرات نمی کننــد به این فیلــم رای دهند .در این
صورت خطر نادیده گرفتن فیلم «ماجــرای نیمروز» جدا
احساس می شود! از انجا که مجاهدین خلق در خارج کشور
فعال هستند و چند داور از خارج از کشور تابعیت دارند ،این
مساله جدی است».
وی افــزود« :من خــودم در کانادا زندگــی کرده ام.
فکر کنید کســی که می خواهد بــه فیلم ماجــرای نیمروز
جایزه بدهد ،در حالی که در انجا خانــه و زندگی دارد ،طبعا
می ترســد ،چرا کــه منافقین از حــزب کارگر کمونیســتی
اراذل ترند».
او همچنیــن در همین برنامه تاکید کرد کســانی که
دو تابعیتی هستند ،الزام کاملی به کشور مادر خود ندارند ،
بنابراین انتخاب انان برای داوری جشــنواره ای مانند فجر
انتخاب درستی نیست.
از ان پس در همــه برنامه های مجموعــه هفت که
هر شب از انتن شبکه سوم ســیما پخش می شد ،موضوع
دوتابعیتی بودن داوران مطرح شد و حتی یک بار حجت الله
ایوبی به عنوان میهمان برنامه در این بــاره با افخمی وارد
بحث و جدل شد.
پس از ان نیز برخی از سینماگران با انتقاد از افخمی
مدعی شدند که تاکید او بر موضوع دوتابعیتی ،ناداوری ها
را به فیلم ماجــرای نیمروز تقلیل داده اســت ،در حالی که
اعتراض به داوری جشــنواره در مورد همه فیلم ها ست نه
تنها یک فیلم.
افخمی همچنین درباره داوری سایر اثار در جشنواره
هم گفت که داورها انگار نابینا بوده اند و بسیاری از فیلم های
خوب جشنواره از جمله فیلم « او» را ندیده اند.
انتقاد از حضور دوتابعیتی ها در جشنواره فیلم فجر
به هر حال حضور افراد دوتابعیتی در مدیریت و داوری
جشنواره فیلم فجر ،با انتقاد نمایندگان مجلس مواجه شد.
نقوی حسینی ،سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست
ج داور دوتابعیتی در
خارجی مجلس با اشــاره به حضور پنــ
جشنواره امسال فیلم فجر عنوان کرد« :وقتی کسی به هر
دلیلی تابعیت مضاعف می گیرد ،نشان دهنده ان است که
او به ِعرق ملی خودش به صورت صددرصدی پایبند نیست،
وگرنه تابعیت کشــور دیگری را نمی پذیرفت؛ این نشــان
می دهد که عمد و غرض هایی در کار است».
وی تصریح کرد« :کمیسیون فرهنگی مجلس برای
رسیدگی به موضوع حضور داوران دوتابعیتی در جشنواره
فجر مســئولیت ذاتــی دارد و امیدواریم به ایــن موضوع
ورود کند».
اما ماجرا به همین ختم نشد .ادم ها و کارگردان های
دیگری هم به این ماجــرا دامن زدند و یــک روزه تبدیل به
مساله اول هنری کشور شــد .کار انقدر باال گرفت که پای
وزیر هم به این داســتان باز شد .سید رضا صالحی امیری،
وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی در حاشیه جلسه هفتگی هیات
دولت به سوال یکی از خبرنگاران درباره اتفاقات جشنواره
پاسخ داد .او گفت « :پدیده دو تابعیتی ها و اینکه مسئوالن
رسمی دو تابعیتی هستند را کامل تکذیب می کن م اما راجع به
جامعه بزرگ هنری کشور اطالع الزم را ندارم».
محمدرضــا هنرمند یکی از اعضای هیــات داوران،
ســه روز پس از پایان جشــنواره فجر درباره مطرح شــدن
ی بودن داوران جشنواره در برنامه «هفت» گفت:
دو تابعیت
«بهروز افخمی وارد بازی خطرناکی شــد .بعید است توان
ادامه این بازی کثیف را داشته باشــد .او نه تنها روی انتن
رسانه به اصطالح ملی وارد حریم خصوصی دیگران شد،
بلکه با وارد کردن اتهامات بی پایه و اساس و سراسر دروغ
خود اسیب جدی به استقالل داوران وارد کرد .من قاطعانه
می گویم که اتهامــات افخمی را از طریــق مراجع قانونی
پیگیری خواهیم کرد».
بقای افخمی در هفت
در برنامه هفت با حضــور حجت اللــه ایوبی ،رئیس
ســازمان ســینمایی در جریان گفت وگو مباحث متعددی
درباره دو تابعیتی بودن داوران مطرح شــد .ایوبی در پایان
صحبت هایش بــه افخمی توصیه کرد کــه از برنامه هفت
استعفا بدهد و افخمی در پاسخ گفت« :من برعکس شما
همیشه اماده استعفا هستم .هر زمان که عذرم را بخواهند
می روم».
این موضوع باعث به وجود امدن شــایعات متعددی
درباره برنامه هفت شــد و برخی از رســانه ها از تعطیلی این
برنامه یــا تغییــرات اساســی در ان خبر دادنــد .اما اصغر
پورمحمدی ،مدیر شبکه سوم سیما در پاسخ به این حواشی
در گفت وگویی تاکید کرد« :برنامه «هفت» تا زمانی که در
این چارچوب باشد ما از ان حمایت می کنیم اما اگر در مسیر
درستی نباشد و به بیراهه برود ،تذکر می گیرد و اگر روزی هم
تولید و ساخت این برنامه به نفع سینما نباشد ،تعطیل خواهد
شد« .هفت» تاکنون کاستی ها و نواقصی داشته است اما
در مجموع برای پیشرفت سینمای ایران موثر بوده است».
پورمحمدی در ادامه درباره حاشــیه های این برنامه
در جشــنواره فیلم فجر اظهار کرد« :ایــن برنامه نواقصی
داشــته اســت .البته جشــنواره هم نواقص زیادی داشته
است و به طور کلی جشنواره ها همواره با مشکالتی مواجه
هســتند .اما نکته ای که وجود دارد برنامه «هفت» در این
دوره از جشنواره فیلم فجر از حضور و بیان همه نوع نظرات
سینماگران استفاده کرد و بیطرف بود .برنامه هفت در طول
جشنواره ،صدای سینماگران بود و بسیاری از فیلمسازان
و دست اندرکاران ســینما طی تماس هایی از رویکرد برنامه
«هفت» تشــکر کرده اند .این برنامه در پایان نیز از هیات
داوران جشنواره برای حضور در برنامه دعوت به عمل اورد
که انها در برنامه حاضر نشــدند .البته اقای ایوبی ،رئیس
محترم ســازمان ســینمایی به برنامه تشــریف اوردند و از
عملکرد سازمان متبوع و جشنواره دفاع کردند».
این گفته های پورمحمدی شایعات حذف افخمی از
برنامه هفت یا تعطیلی این برنامه را از رونق انداخت و معلوم
شد که بهروز افخمی در این برنامه خواهد ماند.
فرهنگ
پاسخ همه بداخالقی ها را می دهم
گفت وگو با اکبر نبوی ،داور جشنواره فیلم فجر
مثلث | شماره 347
من هم چنین منظوری ندارم اصال و همه رسانه ها را متهم
نمی کنم .بعضی از رسانه ها در نهایت شرافت و صداقت کار
می کنند .حساب انها جداست و من به شخصه برای همه
انها احترام قائلم .اما با باقی رسانه هایی که کارشان با انتشار
دروغ می چرخد ،مشکل دارم .هر روز دارند یک خبر کذب
درباره من منتشر می کنند.
یکی در سایتش نوشته که نبوی از طرف مدرسه ملی
سینما در هیات داوران بوده .یکی گفته عضو مدرسه ملی
سینما بوده ،یکی گفته منتقدش بوده .خب همه اینها دروغ
اســت .من روحم از ایــن ماجراها خبر نــدارد حتی ادرس
این جایی کــه می گویند را بلد نیســتم .کل فضای تلگرام
و اینترنت را با یک مشــت اطالعات نادرســت و نسنجیده
و ناروا پرکرده اند .چرا باید این گونه باشــد؟ بهروز افخمی
صاف در چشم دوربین خیره می شود و به راحتی اب خوردن
درباره رای داوران اطالعات نادرست می گوید .می گفت:
«ســیمرغ بلورین بهترین فیلم را ایوبی بــه فیلم ماجرای
نیمروز داده است و نه داوران ».جالب اینجاست که دکتر
ایوبی حتی یک ثانیه هم در جلسه ها و مذاکرات داوران یا
فرهنگ
اقای نبــوی! حاشــیه های پیرامــون داوری در
یو پنجم فیلم فجر به قدری بوده که
جشنواره س
از حد شمار گذشته .حاشیه های مربوط به داوری
اثار و کم و کیف فیلم ها به یک سو و حاشیه های
مربوط به دیگر مســائل از جمله دوتابعیتی بودن
داورها ،اصرار بر نادیده گرفتــن چند فیلم و....
هم یک سو .در این میان از شخص شما بارها در
موقعیت های مختلف نام برده شــد ،حتی گفته
شد که شما مانع شده اید تا فیلم ماجرای نیمروز
جایزه نگیــرد و ...دربــاره ایــن موضوع ها نظر
خودتان چیست؟
یک ضرب المثل قدیمی هست که می گوید وقتی
از بازار مســگرها رد می شــوید ،با دوســتتان حرف نزنید!
می دانید چرا؟ چون ســ رو صدا زیاد اســت و صــدا به صدا
نمی رسد .االن موقعیت من هم به همین شکل است .در
این فضای مه الود و شلوغ نمی شــود پاسخ گفت .به قول
شــما هجمه ها و انتقادها و اعتراض ها خیلی زیاد اســت
و نمی شــود در یک گفت وگو به همه انها پاســخ گفت .به
همین دلیل من سعی دارم که با ارام شدن فضای رسانه ای
و خوابیدن تب و تاب شدید این روزها ،یک نشست خبری
بگذارم .از همه رسانه ها هم دعوت کنم و حرف هایم را بزنم.
این طوری که نمی شود هرکسی هرچه دلش خواست بگوید
و ما هم ساکت بنشینیم .همانطور که باد و باران در این چند
روز هوای تهران را سالم کرد ،منتظرم تا گذشت زمان این
گرد و غبارهــا را بردارد و بتوانم با صراحــت و دقیق به همه
چیزهایی که به دروغ درباره من گفته شده پاسخ بدهم .این
شرایطی که االن در ان قرار داریم ،واقعا ناامید کننده است.
هر روز یک رسانه یک مطلب دروغ منتشر می کند و مدعی
یک موضوعی می شود که روح من هم از ان خبر ندارد.
نشست خبری جمعی یا فردی؟ یعنی خودتان به
تنهایی در مقابل رسانه ها نسبت به انتقادها پاسخ
می دهید یا با حضور دیگر اعضای داوران؟
البته دوســتان دیگر و به ویژه اقای حیدری تاکید
داشتند که به صورت گروهی این نشست برگزار شود و همه
اعضای داوران حضور داشته باشند اما هنوز تصمیم قطعی
گرفته نشــده اســت .با این حال در هر صــورت من چه با
حضور داوران دیگر و چه به صورت انفرادی پاسخ رسانه ها
را خواهم داد.
البته همه رسانه ها که این گونه نیستند! هستند؟
نه! حق با شماست .همه رسانه ها اینگونه نیستند
4
اکبر نبوی در سال 1343متولد شد .او فوق دیپلم
علوم تربیتی دارد .به مدت هشت سال به عنوان عضو
شورای سردبیری روزنامه رسالت فعالیت کرد و در این
مدت مقاالت متعددی در زمینه های هنری ،فرهنگی،
اجتماعــی و سیاســی در مطبوعات به چاپ رســاند.
مدیر مســئولی و ســردبیر مجلــه «ویدئو ـ ماهواره»،
سردبیری نشــریه روزانه دومین جشــنواره ویدئویی
سوره ،سردبیری نشریه روزانه سیزدهمین جشنواره
بین المللی فیلم فجــر ،عضویت هیات داوران بخش
ســینمای ایــران در یازدهمین جشــنواره بین المللی
فیلم های کودکان و نوجوانان و ...از مهمترین تجارب
روزنامه نگاری وی در حوزه سینما بوده است.
اکبر نبوی در سی وپنجمین دوره جشنواره فیلم
فجر به عنــوان داور بخــش اصلی جشــنواره حاضر
شــد .اعالم نامزدها و برندگان سیمر غ های این دوره
از جشنواره حاشــیه های متعددی برای گروه داوران
و به ویژه نبوی ایجاد کــرد .او در این گفت وگو ضمن
انتقاد به کسانی که معترض داوری ها بودند ،می گوید
که به زودی در یک نشست خبری اختصاصی ،پاسخ
منتقدانش را خواهد داد.
حاشیه های داوری شرکت نداشت و از رای داوران در زمینه
انتخاب نامزدها و رای نهایی که به برگزیدن برندگان سیمرغ
بلورین منجر شد ،پس از جمع بندی و رای گیری نهایی اگاه
می شد .متاسفانه در سایه سکوت و مدارای غیر قابل توجیه
مدیران ســیما ،وی ارزش تلویزیون را در حــد یک کانال
تلگرام شخصی پایین اورده است .اما ای کاش فقط همین
یک مساله بود .فالن خبرنگار هرچه را بهش گفته اند بدون
تحقیق و راستی ازمایی منتشر می کند و فالن سایت و....
هم همینطور .در این فضا من چه چیزی می توانم بگویم؟
تعداد رسانه هایی که سعی می کنند تا نه حتی حقیقت بلکه
واقعیت را کار کنند ،اگرچه کم نیســت اما تاثیر و نفوذ خبر
حاشیه ساز بیشتر است و بیشــتر به درد تلگراکم بازی و...
می خورد.
به هر حال این انتقادات و اعتراض ها و ...وجود
دارد .ضمن اینکه به زودی جشــنواره بین المللی
فجر هم برگزار می شــود و احتماال حواشــی ان
هم به این حاشــیه ها اضافه شــود .به قول شما
اســمان رســانه ها بعید اســت به ایــن زودی از
مه الودگی نجــات پیدا کند .شــما می خواهید تا
ان موقع سکوت کنید؟ خب این سکوت بیشتر
حاشیه زایی می کند .اینطور نیست؟
نه! نمی خواهم تــا ان موقع صبر کنم .به محضی
که کمی از هجمه ها کاســته شود ،نشســت خبری برگزار
می کنم .اگر بشود قبل از تحویل سال همین کار را خواهم
کرد .این کاری که دوســتان می کنند تبلیغاتی است .من
هم روزنامه نگارم بلدم چگونه پاسخ بدهم و از شرافت این
عرصه در مقابل کسانی که به سادگی از کنار ان می گذرند،
دفاع کنم .این دسته از دوستان گوبلز را روسفید کرده اند.
به قدری دروغ نوشــته اند که دیگر جمع کردنش کار واقعا
طاقت فرسایی است .من همه این اطالعات نادرستی که
درباره من منتشر شده اســت را تکذیب می کنم .همه اش
دروغ است و به زودی به همه این ماجراها رسیدگی خواهم
کرد.
تاریخ دقیقش را اعالم نمی کنید؟
هنوز نمی دانم چه روزی خواهــد بود .اما می دانم
که خیلی طول نمی کشــد .منتظرم کمی فضا از هجمه ها
خالی شود .من خودم روزنامه نگار بوده ام و هستم و حتما از
کسانی که این حرفه را چنین الوده به دروغ پراکنی کرده اند ،
پاسخ می خواهم که به چه دلیل و چرا اطالعات نادرست را
منتشر کردند.
65
فرهنگ
مشکل جشنواره ،ساختاری است
فرهنگ
66
مثلث | شماره 347
گفت وگوباعلیمعلم
ازاده باقری
خبرنگار
اقای معلم جشــنواره امســال را چطــور دیدید؟
باتوجه به حاشیه ها ،کیفیت اثار و داوری ها و...
به نظرتان ریشه اصلی این اتفاقات چیست و چرا
هر سال این جشنواره دارد با نقاط ضعف بیشتری
برگزار می شود؟
جشنواره امسال جشــنواره عجیب و غریبی بود .با
حجم بســیار باالی شایعات و حاشــیه ها و جنجال ها و...
من بارها گفته ام و بازهم تاکید می کنم که ایراد جشــنواره
فیلم فجر این است که ساختار این جشنواره ساختار درست
و متناسبی نیست .هربار تغییراتی به شیوه ازمون و خطا در
جشنواره انجام می شود و وقتی نتیجه مطلوب را نمی دهد
بازهم همان را تغییــر می دهند و کار به جایی می رســد که
ساختار اصلی جشنواره و شیرازه اصلی اش از هم می پاشد.
کار بــه جایی می رســد که همانطــور که در جشــنواره هم
دیدیم ،اتفاقات عجیب و غریب بســیاری روی می دهد و
کیفیت جشنواره به لحاظ قوت اثار به نازل ترین حد ممکن
می رسد .حاشیه های زیاد ،اثار ضعیف ،داوری عجیب و...
همه در یک جشنواره جمع شده است .این نشان می دهد
که یک عیب و ایراد اساســی وجود دارد و باید ان را درست
کرد .مشکل جشنواره فیلم فجر مشکل سطحی و روبنایی
نیست .این جشــنواره در ساختارهای اساســی اش دچار
مشکل شده و تغییر و اصالح ان هم نیاز به کار کارشناسی
دقیق و طوالنی مدت دارد .نمی شود که هرسال با این همه
حاشیه جشنواره برگزار کرد و هر سال هم کیفیت جشنواره
افت کند و اعتراض ها سر به فلک بکشد و انتظار هم داشته
باشــیم که ســال بعد این اتفاق ها نیفتد .این رویداد باید با
عزم سران دولت تغییر کند .مدیران میانی نمی توانند تغییر
اساسی در جشنواره ایجاد کنند .االن جشنواره فجر در حد
یک گزارش عملکرد است .یک چیزی است که انگار به هر
ضرب و زوری که شده باید هرسال برگزار شود و اصطالحا از
سر وا بشود .اینکه نشد جشنواره .اعتبار هر رویداد هنری به
فرم برگزاری ان و سطح کیفی اثارش است .امسال جشنواره
فجر هیچ یک از این دو مولفه را نداشت .پس چرا باید برگزار
شود؟ چرا باید داوران را مجبور کنیم در مدت کوتاهی این
همه فیلم را ببیننــد و داوری کنند؟ داوری کردن با تماشــا
کردن فیلم ها فــرق دارد .زمــان الزم دارد .حتی این همه
فیلم را نمی توان به درستی در این مدت کوتاه تماشا کرد.
چه نیازی به انتخاب این همه فیلم برای حضور در جشنواره
است؟ تازه ان هم فیلم هایی که واقعا عطایشان به لقایشان
نمی ارزد و انتخابشــان بــرای اکران مهمترین جشــنواره
سینمایی کشور یک نوع بی حرمتی به اعتبار جشنواره است.
حاال در کنار این موضوع داوریهای عجیب و غریب را هم
بگذارید .اینکه جشنواره نشــد .اینکه رویداد معتبر هنری
نشد .همین است که معتقدم باید فکر جدی و فوری برای
این جشنواره بشود.فیلم فجر مثل یک بیمار بدحال است
که اگر به دادش نرسیم از دست می رود.
البته شما در نقدهایی که اخیرا به جشنواره فجر
وارد دانسته اید ،مباحثی را مورد توجه قرار داده اید
که به نظر می رسد چندان هم ساختاری نیست،
مثــل تغییر برنــده در اخرین لحظــات ،برگزاری
نشست خبری دیرهنگام و...
وقتی می گویم جشــنواره باید به لحاظ ساختاری
اصالح شود و اساسی تغییر کند ،یعنی اینکه ایراد ساختاری
دارد .اما عالوه بر ایرادهای ســاختاری که دارد ایرادهای
پرشمار و متعدد دیگری هم دارد .همین که در برخی اوقات
غرض ورزی و تسویه حساب های شخصی در روند انتخاب
اثار یا برندگان یــا هرچیز دیگری در کلیت جشــنواره فجر
می تواند وجود داشته باشد ،یک ایراد موردی است اما تکرار
جشنواره برگزار کردن ان هم در
اشل بین اللملی نیازمند کار دقیق
و ثابت است .جشنواره فجر از
ابتدا یک نمایشگاه برای دیدن
اثاری بود که در طول سال تولید
می شد
مثلث | شماره 347
شفافیت 9فیلم برتر مردمی اعالم شدند .بعد این فیلم ها هر
روز از تعدادشان کم می شد .اگر قرار بر شفافیت است تعداد
ارای مردمی باید اعالم شود .اگر قرار است کلیتی گفته شود
و بعد یک فیلم معرفی شود که چرا اصوال نام ان فیلم ها را
هم مطرح می کنید .همه چیز باید شــفاف باشــد .دقیق و
درست و حساب شده .یک سری ســینماها اصوال خارج از
دایره انتخاب مردمی بودند .وقتی می گویم جشنواره ایراد
ساختاری دارد منظورم همین مسائل است.
ایرادهای ساختاری دقیقا چیست؟ کجای کار باید
اصالح شود؟ شــیوه مطلوب این جشنواره برای
برگزاری اش چیســت؟ در این باره ممکن اســت
توضیح بیشتری بدهید؟
ببینید هر پدیــده ای باید یک نخ داشــته باشــد.
نمی توان در هر دوره یک جور سیاستگذاری کرد و در دوره
بعدی سیاست ها را عوض کرد .بقا و داوم یک پدیده به این
است که انسجام داشته باشد .در طول 35سالی که از عمر
جشــنواره می گذرد ،هر بار مدیری که روی کار امده است
سلیقه خودش را به خرج داده و بی توجه به سابقه یا اینده این
جشنواره سعی کرده همانطور که خودش می خواهد اوضاع
را پیش ببرد .خــب اینها معضل ایجاد می کند .جشــنواره
برگزار کردن ان هم در اشل بین المللی نیازمند کار دقیق و
ثابت است .جشنواره فجر از ابتدا یک نمایشگاه برای دیدن
اثاری بود که در طول سال تولید می شد .ببینید تناقض در
سیاست گذاری های جشنواره فجر اسیب های جدی به ان
وارد ساخته است و به نوعی دچار سرگردانی شده و همین امر
از کیفیت ان کاسته است .برخی از مدیران هنوز هم تصور
یک نمایشگاه از جشنواره فجر دارند .این در حالی است که
قرار بود این جشنواره یک جشنواره صاحب نگاه و ایده دار
باشد .حاال هم به ویژه در جشنواره امسال احساس کردم با
یک نمایشگاه از تولیدات یک ساله گذشته روبه رو هستم.
بسیاری از فیلم ها واقعا ارزش دیدن نداشت .جشنواره باز
هم از خصلت جشنواره ای اش درامده و به نمایشگاه تبدیل
شده است .سرگردانی در جشنواره فیلم فجر سال به سال
در حال شدید شــدن اســت و برنامه ریزی های سلیقه ای
و بدون کارشناســی دســت اندرکاران ان باعث شده تا این
جشنواره اعتبار سابق خود را از دســت بدهد .حاال هم راه
مشخص است .جشــنواره فجر یا باید همین روند فعلی و
خنثی خود را ادامه دهــد و مثل همان بیمــاری که عرض
کردم از دست برود .یا باید بازتعریف شود و بتواند به سمت
یک جشنواره هنری درخور کشور و سینمای ایران بدل شود
و این مدیران فرهنگی هستند که باید یک بار برای همیشه
تکلیف این مهمترین رویداد سینمایی کشور را روشن کنند.
نکته اصلی این اســت که بتوان تغییرپذیری این جشنواره
را در خالل تغییر دولت هــا و مدیریت ها کاهش داد .برای
مثال مدیریت این جشنواره تثبیت شود .یعنی یک مدیری
بتواند در یک دوره چند ساله این جشنواره را بر اساس یک
اســتاندارد تعیین شــده پیش ببرد .این موضوع می تواند
سنگ بنای توســعه و ارتقای کیفی جشــنواره باشد .نبود
چنین رویکردی در مدیریــت فیلم فجر باعث شــده تا هر
سال هرکســی از ظن خود یار سینما بشــود و یک بخش از
جشــنواره را تغییر بدهد .به عنوان مثال تفکیک جشنواره
فجر بدون توجه به نظر کارشناسان و متخصصان سینما،
رسانه و صنعت انجام شد و همین امر اسیب های جدی را بر
پیکره این رویداد سینمایی وارد ساخت .مدیران سینمایی
فعلی با تصور باطلی که جداســازی جشــنواره ها می تواند
کمک شایانی در روند کیفی انها داشته باشد دست به این
کار زدند در صورتی که تفکیک جشنواره کودک و نوجوان
از یکدیگر موقعیت مضحکی را در سینمای ایران به وجود
اورد و تفکیک بخش های بین الملل و ملی جشنواره فیلم
فجر هم باعث شــد تا فقط هزینه ای مضاعف بر سینمای
نحیف ایران تحمیل شود .جشنواره فجر همینطور که گفتم
باید منسجم و یکپارچه باشد .تقســیم ان به چند جشنواره
ضعیف ،هنر نیســت .همانطور که قبال هم به شــما گفتم
جشنواره نیازمند یک سیاســتگذاری بلند مدت است .یک
برنامه ریزی اینده نگرانه ،با رویکردهای مشخص و مترقی
در کنار مدیریــت با ثبــات و همچنین پاســخگویی کامل
می تواند جشــنواره فیلم فجر را از افول نجات دهد .برای
سینما باید نوعی استراتژی کلی تبیین شود تا بر اساس ان
سینماگران و مدیران سینمایی کارهای خود را انجام دهند؛
تمامی کشورهای صاحب صنعت سینما نیز این استراتژی
خاص را برای سینمای شان دارند و در واقع سینما بر اساس
خواسته ها و نیازهای حکومت ها و همچنین پاسخ دهی به
نیازهای فرهنگی مردم عمل می کند اما متاسفانه در کشور
ما این دبیران و برگزارکنندگان جشنواره هستند که به صورت
سلیقه ای جشنواره ها را برگزار کرده و بدون انکه به سینمای
جهان و حتی سینمای ایران اشراف کامل داشته باشند برای
ان تصمیم گیری می کنند.
فرهنگ
ان نشان می دهد که سرنخ اصلی این ایراد در ساختارهای
اساسی جشنواره است .اینکه برنده را در لحظات اخر تغییر
بدهند یعنی انکــه در انتخاب داوری ،چیدمــان داوران و
تخصص های انان اشکال وجود دارد .کسانی که در جریان
برگزاری جشنواره ها هســتند می دانند منظور من چیست.
جشنواره ای در ابعاد فیلم فجر باید نظم دقیق داشته باشد.
نظم در برگزاری فقط این نیست که مردم در صف له نشوند.
اطالع رســانی دقیق ،برنامه ریزی منعطف اما منظم برای
معرفی و تحویل اثار ،جانمایی دقیق اکران ها ،شفاف بودن
ارزش های اصلی هنری در انتخاب ها و داوری ها ،اگاهی و
شناخت کامل از اثار پذیرفته شده ،زمان کافی برای بررسی
و ...تنها بخشی از نظم در یک جشنواره است .متاسفانه در
جشنواره امسال از بدیهی ترین نکات ممکن مانند فروش
اینترنتی بلیــت تا وضعیت اکران ها و نشســت های خبری
نصف شــبی و ...غفلت شــده بود .بســیاری از جنبه های
جشنواره به صورت شتابزده برگزار شد .از داوری اثار گرفته تا
نشست های بی دلیل خبری .همه این ها حاشیه ساز است.
وقتی این همه حاشیه ایجاد می شود ،نارضایتی باال می رود
و اصول اساسی اخالقی هم زیرپا گذاشته می شوند .همین
می شود که هرکسی به هرکسی که می رسد نسبت به او بدبین
است ،به جای نقد ،دعوا راه می اندازد ،ریاکاری می کند ،در
پی انتقام و ...است.
درباره داوری ها چطور؟ فکر می کنید داوری های
امسال هم انتقام جویانه و شخصی و ..بود؟
ببینیــد ایــراد مــا در داوری عــدم تعریــف کردن
اســتاندارد دقیق و درســت اســت .باب شــده اســت که
می گویند ســلیقه داوران این بــوده و ...من بارهــا این را
گفته ام که سلیقه داوران نباید این همه از سلیقه منتقدان
دور باشــد .باالخره ســینما اصولی دارد ،فرمول هایی دارد
و قواعــدی دارد .نمی تــوان همه اینها را نادیــده گرفت و
به ســلیقه تقلیلش داد .متــر و معیار هر اثر هنــری در هر
مدیومی مشــخص اســت .حتی کســانی هم که شناخت
کاملی از سینما ندارند وقتی چند فیلم را ببینند به طور غریزی
متوجه می شــوند که فیلم های بهتر کدامند .ســلیقه تنها
در انتخاب میان اثار برتر قابل تعریف اســت .شــما وقتی
نامزدهای یک بخش را معرفی می کنید باید همه فیلم هایی
که در ان بخش به عنوان نامزد نام برده اید ،در همان بخش
بهترین های جشنواره باشند و کسی نتواند به این موضوع
ایراد بگیرد .فهرســت نامزدهای داوران با فهرســت های
پیش بینی شــده منتقدان در همه جای دنیا مشابهت های
بسیار بسیار باالیی دارد .در بسیاری مواقع یکی است .اما
در جشنواره فجر گاهی اوقات اسمان و زمین می شود .این
شگفت انگیز اســت .واقعا محیرالعقول است .سلیقه تنها
بعد از اعالم نامزدها قابل تعریف اســت .بــرای مثال پنج
بازیگر توانسته اند به خوبی در نقش هایشان کار کنند .خب
اینها نامزد جایزه می شوند .اما در نهایت ممکن است کسی
که بیشتر باب سلیقه مجموع داوران بوده انتخاب شود .نه
اینکه در معرفی نامزدها اتفاقــا بدترین ها را انتخاب کنند.
منظورم این دوره جشــنواره نیســت به طور کلی دارم مثال
می زنم .هرچند که در این جشنواره هم از این اتفاق ها کم
نیفتاده .جالب است در یک اتفاق بی نظیر برخی از نامزدها
از دریافت جایزه انصراف دادند .ایــن خیلی اتفاق مهمی
برای یک جشنواره است .کســی که فیلم اولش را ساخته
و نامزد شــده در اعتراض به داوری ها نامزدی اش را قبول
نمی کند .یعنــی اعتبار کیفی و حرفه ای جشــنواره را قبول
ندارد .این اتفاق سنگینی است .باید به این رویدادها توجه
کرد .باید جشــنواره را اصالح کرد .حتی برخی کسانی هم
که نامزد شده بودند و جایزه هم گرفتند ناراضی بودند .من
از شما می پرسم این چه جشنواره ای است که هم نامزدها
و هم نامزدنشــده ها به ان اعتراض دارنــد؟ حاال این یک
پای ماجرا اســت .برای مثال در ارای مردمی مثال به قصد
5
علی معلم نویســنده ،ناشر ،منتقد ،تهیه کننده،
کارگردان ،مجری تلویزیون و بازیگر مطرح و شناخته
شده کشورمان است .معلم به رغم سفیدی موهایش
53سال ســن دارد و در این مدت زمان عمر سمت ها
و مســئولیت های متعددی در اختیار داشــته است.
او هم اکنون ســردبیر و مدیرمســئول ماهنامه دنیای
تصویر اســت .علــی معلــم در هیات هــای داوری و
انتخاب جشنواره بین المللی فیلم فجر (هفت دوره)،
جشــنواره بین المللــی فیلــم کشــورهای غیرمتعهد
(پیونگ یانگ) ،جشنواره ســینمای جوان ،جشنواره
فیلم های دانشجویی ،جشنواره فیلم های خانوادگی،
نخستین جشــنواره فیلم و کیفیت ،جشــنواره فیلم
جوان ،جشنواره فیلم رویش و جشــنواره بین المللی
فیلم شهر (دو دوره) ،نخستین جشــنواره فیلم های
ویدئویــی تهــران ،جشــنواره فیلــم زنــان (پرویــن
اعتصامی) عضویت داشــته است .وی همچنین سه
دوره عضویــت در هیات انتخــاب فیلم ایــران برای
اکادمی اســکار را بر عهده داشته اســت .او مجری،
تهیه کننده و پایه گذار جشــن ســینمایی -تلویزیونی
دنیای تصویر (تندیس حافظ) اســت که نخســتین
جشنواره سینمایی بخش خصوصی در ایران به شمار
می اید .معلم فار غ التحصیل دانشکده صدا و سیما در
رشته کارگردانی فیلم است و در مقطع فوق لیسانس
در رشــته پژوهش هنر دانشــگاه هنر تحصیل کرده.
گفت وگوی زیر حاصل چند گفت وگوی کوتاه در زمان
برگزاری جشنواره و درباره این جشنواره است.
فرهنگ
67
فرهنگ
اشتباهتان را قبول کنید!
رضا درستکار
منتقد
6
هم تیم ایوبی در سازمان سینمایی و هم تیم برگزاری
جشنواره از یک سو اشــتباهات بســیار متعددی در نحوه
عملکردشان داشتند و هم مخالفان انها و به ویژه گروهی
که پشــت ســر اقای بهروز افخمی قــرار گرفتنــد .نقد ما
به عنوان بخشی از جامعه منتقدان ســینما در ایران به هر
دو از این جهت اســت که گروه اول و به ویژه اقای ایوبی
در انتخاب دبیر جشنواره واقعا تصمیم درستی اتخاذ نکرد
اقــای افخمی هم در بــه انحراف کشــاندن بحث از یک
موضوع سینمایی به یک موضوع حقوقی و ...اشتباه کرد.
متاسفانه هیچ یک هم اشتباه خود را قبول نمی کنند .این
خیلی موضوع خطرناکی است .بعد می خواهند همدیگر را
هم مجبور به استعفا کنند .این خیلی اشتباه است .بحث ما
و موضوع مهم برای ما سینماست .بحث های حاشیه ای
نه جایشان در برنامه زنده تلویزیونی است و نه در جشنواره.
متاسفانه هم منحرف شــدن بحث به مسائلی که از جنس
ســینما نبودند و هم انتقادات ما به شیوه برگزاری جشنواره
و داوری و ...نادیده گرفته شــد و به چشــم نیامد ،عالوه
بر این تنش بیهــوده و بی نتیجه ای در جامعه ســینمایی و
رسانه ها ایجاد شــد .به نظر من هم ســازمانی سینمایی و
تیم و دوســتان اقای ایوبی و برگزار کنندگان جشنواره باید
اشتباه شان را قبول کنند و هم مدیران تلویزیون باید قبول
کنند که شیوه اداره برنامه هفت شــیوه مطلوبی نیست .تا
زمانی که مقصران ،قصور خــود را قبول نکنند همین اش
اســت و همین کاســه .جنجالهای این دوره از جشنواره
صرفا با تصحیح این اشتباه ها برطرف می شود.
داوران متناقض رای دادند
منیر قیدی
7
کارگردان فیلم ویالیی ها
داوری هــا در جشــنواره امســال یک نمونــه کامل
از تناقــض در ارا بود .به هر حال هرکســی کــه فیلمی به
جشــنواره ای ارائه می دهد تا داوری و قضاوت شــود ،به
فیلمــش امیــد دارد و می خواهد باتوجه بــه اصولی که از
ســینما و کار حرفه ای یاد گرفته اســت مورد قضاوت قرار
بگیرد .ناعدالتی در هــر زمانی که روی بدهــد قابل قبول
نیســت .چه در هنگام معرفی نامزدها و چه در زمان اعالم
برندگان .من از ابتدا نمی دانســتم که قرار است جایزه ای
با عنوان استعداد درخشان یک شــبه ایجاد شود و احیانا
برای تســای خاطر به مــن بدهند .اصوال بــا فیلم من از
همان لحظه شــروع پیش تولید تا همین امروز که فیلم در
جشنواره دیده نشــد ،موافق نبودند .حاال جایزه استعداد
درخشان باید بگیرم؟ وقتی فیلم من از نظر داوران محترم
حتی ارزش ان را نداشــته که به عنــوان نامزد بخش های
اصلی شناخته شــود ،چرا باید اســتعداد درخشان باشم؟
جایزه ای که تحمیلی باشد را دوست ندارم .حتی اگر حقم
بوده باشد .این تنها حرف من نیست.
م ما هماهنگ بودند .تهیه کننده هم جایزه
عوامل فیل
ملی را نگرفت .اعتبار جایزه ملی الــزام ایجاد می کند که
فیلمی که جوایز متعدد بخش های اصلی را برده ان را ببرد.
نام ملی برای یک جایزه نام بزرگی است .اگر قرار است یک
فیلم جایزه ملی ببرد ،باید فیلمی باشد که از نظر سینمایی
هم دست کم ارزش یک سیمرغ را داشــته باشد نه اینکه
حتی ارزش نامزدی اش را هم نداشته باشد.
جشنواره هر سال حاشیه داشته است
محمد تاجیک
منتقد سینما
فرهنگ
68
مثلث | شماره 347
8
جشــنواره ها به ویژه جشــنواره فیلم فجر هر ســاله
حواشــی متعددی به همراه دارند .هرچه تعداد فیلم های
حاضر در جشنواره بیشتر باشد دامنه حواشی هم پررنگ تر
می شود .این اتفاقی نیســت که صرفا مخصوص امسال
بوده باشد .سال های گذشته هم در جشــنواره فیلم فجر
جنجال ها و حواشــی متعددی به وجود می امد .بســیاری
ناراحت می شدند و برخی هم عصبانی .اما جشنواره همیشه
حاشیه هایش را دارد.
نباید بیش از حد به این حواشــی دامــن زد .به هر
حال جشــنواره با کم و کیفی که داشــته برگزار شــده و
برندگان هم جوایزشــان را گرفته اند .مــن فکر می کنم
اعترا ض ها بــه برندگان ســیمرغ کمتــر از اعترا ض ها
علیه نامزدها باشــد .یعنی در نهایت برندگان سیمر غ ها
چندان دور از ذهــن منتقــدان و معترضــان نبود ه اند.
پس نباید جوایز را بــه کام انها هم تلخ کنیــم .انتقادها
البتــه کم نیســت امــا بایــد دید که کــدام یــک از این
انتقادها پیشــبرنده اســت .یعنــی می توانــد در اینده از
نقص هــای جشــنواره بکاهد و بــه محاســنش بیفزاید.
نقد و اعتراض نباید به دشــمنی ختم شود .البته من هم
معتقدم که جشنواره شــگفتی افرین نبود و در اثار اتفاق
خارق العاده ای وجود نداشت اما نمی توان همه فیلم ها
را هم به لحــاظ کیفی با یــک چوب راند .هر کســی از
جمله من هم ممکن است به داوری ها انتقاداتی داشته
باشــیم اما انتقادها قرار اســت ما را به یک نتیجه مثبت
برســاند که به اصالح نقص های جشنواره بینجامد نه به
دشــمنی .فیلم های خوب جشــنواره هم کم نبود و باید
نیمه پر لیوان را نیز نگاه کرد.
روزهای خوب ابی ها
علیرضا منصوریان حاال در شرایط روحی بهتری به ادامه بازی های لیگ برتر
نگاه می کند .او در دیداری برنده شده که تا مدت ها حضورش روی نیمکت ابی را
بیمه خواهد کرد .دیداری حیثیتی که در شرایطی غیرمنتظره استقالل موفق شد
پرسپولیس صدرنشین مغرور را شکست دهد .ایا منصوریان در بازی های اسیایی
نیز موفق خواهد شد؟
ورزش
تی
تر
یک
بهمن،ماه عسلمنصوریان
سرمربیاستقاللچگونه
تیمشراازبحرانخارجکرد؟
ورزش
70
مثلث | شماره 347
1
شــاید حتی خود علیرضــا منصوریان هــم فکرش را
نمی کرد از بحرانی که می رفــت او را از نیمکت ابی ها جدا
کند اینگونه خارج شود .بدان معنا که بازیکنان جوان تیمش
پاســخ اعتمادش را بدهند و در بازی هــای لیگ برتر ،تک
بازی مهم برابر السد قطر و به خصوص دربی بزرگ پایتخت
برنــده از زمین بیرون بیاینــد .اما منصوریــان در طول این
فصل با همین رویا به کارش ادامه داد و حاال به قول خودش
خوشحال ترین مرد روی زمین است .بنابراین او باید هم بعد
از ان برد ارزشمند برابر سرخ ها پرچم استقالل را روی زمین
پهن کند ،فریاد بزند و پرچم باشگاهش را بوسه باران کند و
البته ساعتی بعد در یک گفت وگوی تلویزیونی از عالقه اش
برای چهــار تایی کردن ســرخ ها ســخن بگویــد« :دربی
سنگینی خاص خودش را دارد و پرسپولیس هم تیم هجومی
است .ما برنامه داشــتیم در ابتدای بازی فشار بیاوریم که
متاســفانه در ابتدای بازی رکب خوریــم و گل اول بازی را
سروش رفیعی از میان هافبک های دفاعی ما زد .این گل
تمام برنامه های ما را به هم ریخت و شــوک بدی وارد کرد،
اما خدا را شــکر خیلی زود به خودمان امدیم و فشار الزم را
وارد کردیم و 3گل هم به این تیم زدیم؛ البته شخصا اعتقاد
دارم می توانستیم به گل چهارم هم برسیم».
کلید واژه منصوریان
بهمن سخت ،کلید واژه ای همیشگی در صحبت های
منصوریان بود .ســرمربی ابی هــا از اولیــن روز حضور در
استقالل درباره اهمیت دربی و دیدار پلی اف اسیا صحبت
می کرد و البتــه بعــد از اعالم شــدن برنامه لیــگ بود که
می گفت بهمن برای او ماه مهمی اســت و اســتقالل کار
سختی در این ماه پیش رو دارد.
شــاگردان منصوریــان اما در مــاه بهمــن عملکرد
فوق العاده ای داشتند .ســوم بهمن بود که استقالل با سه
گل در ابادان نفت این شــهر را شکســت داد تــا روزهای
شیرین منصوریان شروع شــود .استقالل هشتم بهمن در
دیداری شش امتیازی پیکان را از پیش رو برداشت تا جایگاه
خود را در جدول س رو ســامان دهد .ســومین برد ســه گله
استقالل در بهمن روز ســیزدهم این ماه در تبریز رخ داد.
ابی پوشان در این روز در کوالک تبریز با سه گل به پیروزی
رسیدند تا عملکردی بســیار خوب از خود به جای گذاشته
باشــند .بهمن منصوریان با پیروزی برابر السد در ضربات
پنالتی اما شــیرینی دو چندان گرفت تا سرمربی استقالل
در بهترین حالت به مصاف پرســپولیس صدرنشین برود.
منصوریان در دیدار با پرســپولیس نیز با سه گل به پیروزی
رسید تا در برد سه گله ،به عدد چهار برسد.
منصوریان حــاال با گــذر از همه روزهای ســخت با
استقالل به ماه عسل رســیده و مطمئنا بیش از گذشته از
نشستن روی نیمکت این تیم لذت می برد.
تصمیم منصوریان جواب داد
استقالل با جوان هایش
از بحران خارج شد
دربی نباز ،برنده شد
علیرضــا منصوریان با پیــروزی در دربــی کار بزرگی
انجام داد و رکوردهای مثبت تیم صدرنشین و موفق برانکو
را شکست .در این میان اما سرمربی جوان استقالل برابر
برانکو و پرسپولیس یک رکورد ویژه از خود به جای گذاشته
است .ســرمربی قرمزها در مجموع لیگ های چهاردهم و
پانزدهم تنها در چهار دیدار شکســت در ورزشگاه ازادی را
تجربه کرده است.
اولین باخت او به دیدار برابر سپاهان باز می گردد که
در این دیدار کمتر از دو روز از حضور برانکو در پرسپولیس
می گذشت .دومین شکست برانکو برابر ذوب اهن در هفته
چهارم لیگ پانزدهم بود که بعد از این دیدار تیم رویایی او
شروع به ثبت رکوردهای دست نیافتنی کرد که البته همه این
رکوردها توسط منصوریان شکسته شد.
منصوریان در دیدار برگشــت لیــگ پانزدهم با نفت
تهران تیم برانکو را در ازادی پس از مدت ها شکســت داد
تا روند 21بازی شکست ناپذیری قرمزها از بین برود و حاال
دوباره پرســپولیس بعد از 290روز دوباره در ورزشگاه برابر
منصوریان شکست خورد تا مشخص شــود که هیچ کس
به اندازه منصوریان راه شکست دادن تیم صدرنشین لیگ
و برانکو را بلد نیست .خود منصوریان در این مورد اینگونه
اظهارنظــر می کند« :ما به افق روشــنی پیــش روی خود
می اندیشیم .به بچه ها گفتم که بازی با پرسپولیس می تواند
یک نقطــه عطف برای ما باشــد .ما صبــر می کنیم ببینیم
تیم های دیگر چه نتایجی مقابل این تیم کســب خواهند
کرد .اما پرسپولیس هم نشان داده که واقعا تیم بزرگی است
و از کادر فنی خوبی برخوردار است؛ با این حال فکر می کنم
اگر بتوانیم روند خوب خود را حفظ کنیم و تیم های مقابل
پرسپولیس هم بتوانند تن این تیم را به باخت عادت بدهند
می توانیم شــرایط خوبی پیدا کنیم؛ البته با احترام به تمام
تیم ها فعال صدر در اختیار پرسپولیس است و با بازی های
خوبی که ارائه داده بسیار قابل احترام است».
تغییر رویه منصوریان
در تعویض های خود نیز نمره بسیار باالیی بگیرد.
منصوریان چگونه برنده بازی بزرگ شد؟
در روزی که بیشــتر پیش بینی ها حکایــت از برتری
مطلق پرسپولیس برابر رقیب دیرینه داشت گل زودهنگام
سروش رفیعی مزید برعلت شــد تا استقاللی ها ترس یک
کابوس ناامیدکننده به جانشان بیفتد .ترسی که در 15دقیقه
ابتدایی بازی کامال در ســاق های انها مشهود بود و باعث
شــد تا تیم ضعیف دربی لقب بگیرنــد و در مقابل بازیکنان
پرســپولیس فرصت های زیادی برای گلزنی به خصوص
توسط مهدی طارمی از دست بدهند.
همین شروع توفانی پرســپولیس و عملکرد ضعیف
اســتقالل باعث شــد همه خود را برای بردی پــرگل برای
سرخپوشــان پایتخت اماده کنند چون کمر راســت کردن
در این شــرایط برای منصوریان و شاگردان جوانش کاری
بود نشــدنی .اما برخالف تمام پیش بینی ها به یکباره ورق
دربی به نفع اســتقالل برگشت ان هم با ســه پاس بلند که
در این هفته ها به تاکتیکی جذاب و تعیین کننده برای این
تیم تبدیل شده اســت .بازی مســتقیم و بلند منصوریان و
شاگردانش چیزی بود که برانکو و بازیکنانش هیچ حربه ای
برای مقابله با ان نداشــتند تا شکســت تلخــی را در دربی
تجربه کنند.
سکانس اول
در دقیقه 18بازی پاس بلنــد امید ابراهیمی را محمد
انصاری به بدترین شــکل ممکن دفع کرد تا توپ پشــت
محوطه جریمه فرشید اسماعیلی سرحال و قبراق برسد .در
این لحظه جای خالی کمال کامیابی نیا روی توپ های سوم
به عنوان تخریب چی پرسپولیس کامال به چشم امد ،چون
هافبک جوان اســتقالل وقتی دید مزاحمــی از تیم رقیب
ندارد ،با اعتماد به نفســی دیدنی توپ را استپ سینه کرد و
با انداختن روی پای راســت یکی از گل های به یادماندنی
تاریخ دربی ها را به ثمر رساند .حسین ماهینی در این صحنه
ن هافبک
باید وظایفش در قبال توپ های ســوم را به عنوا
دفاعی اجرا می کرد اما چون به شــرح وظایفش اگاه نبود
این فرصت را به استقالل داد تا با اولین پاس بلند از شوک
دقایق ابتدایی خارج شود.
سکانس دوم
سکانس سوم
دو امید اســتقالل در میانه میدان نقش اصلی را در
ثبت سومین گل ایفا کردند .ابتدا این امید ابراهیمی بود که
بهترین منصوریان
دربی 84در حالی به احیای قلبی استقالل برابر رقیب
دیرینه منجر شد که علیرضا منصوریان یک بار دیگر ثابت
کــرد راه و روش برتــری برابر تیم خوب و مدعــی قهرمانی
پرســپولیس را بلد اســت .بازی مســتقیم و پاس های بلند
اســتقاللی ها عمال تدابیر تاکتیکی پرسپولیسی ها را فلج
کرد تا برانکــو بیش از همیشــه به ضعف هــای تیمش در
استانه بازی های مهم اســیایی پی ببرد و بیشتر از همیشه
به نقش هافبک دفاعی در تیمش ایمان بیاورد .هیچ کس
این نتیجه را پیش بینی نمی کرد ،چه انهایی که خوشــبین
بودند و چه انهایی که نگاه بدبینانه ای داشتند که این بازی
در نهایت با مســاوی به پایان می رسد اما هیچ تیمی دنبال
مساوی گرفتن نبود .با اینکه پرســپولیس در جریان بازی
تقریبا صاحب توپ و میدان بود ،اما استقالل توانست بازی
را اداره کند و با سبک خاص خودش نتیجه بگیرد .استقالل
بازی حساب شــده ای را به نمایش گذاشــت و بیشتر روی
ضدحمالت برنامه ریزی کرد .منصوریان تیمش را به خوبی
ارنج کرد و درواقع جنگ مربیان را از برانکو برد.
سرمربی استقالل از گل زودهنگام تیمش جا نخورد
و با اصرار روی ضعف های تاکتیکی پرســپولیس این نبرد
بزرگ را به ســود تیم خود تمام کرد .این مسابقه از بهترین
کوچینگ های منصوریان در تاریخ مربیگری اوست .کاری
که منصوریان کرد ،بازگشت از اوج ناامیدی و پیروزی بزرگی
که هواداران استقالل را تا انتهای لیگ سربلند نگه خواهد
داشــت .منصوریان حاال خود را اماده رقابت های اسیایی
می کند ؛ جایی که بزرگی اش بیشتر به چشم خواهد امد.
علیرضــا منصوریان حــاال در شــرایط روحی بهتری
به ادامــه بازی های لیگ برتر نگاه می کنــد .او در دیداری
برنده شده که تا مدت ها حضورش روی نیمکت ابی را بیمه
خواهد کرد.
دیداری حیثیتی که در شرایطی غیرمنتظره استقالل
موفق شد پرسپولیس صدرنشین مغرور را شکست دهد .ایا
منصوریان در بازی های اسیایی نیز موفق خواهد شد؟ ایا او
موفق می شود سهمیه اسیایی را در پایان بازی های لیگ به
دست اورد؟ ایا او در غیاب مهدی رحمتی می تواند استقالل
را همان طور که دلش می خواهــد اداره کند یا نبود رحمتی
همان اندازه به این تیم ضربه خواهد زد که نبود کامیابی نیا
و حسینی برای پرسپولیس؟ پاســخ این سوال ها به زودی
روشن خواهد شد اما انچه حاال اهمیت دارد این است که
استقالل درست پا جای پای پرسپولیس سال گذشته نهاده
و از برنده شدن و نزدیک شــدن به باالی جدول لیگ برتر
لذت می برد .منصوریان اگر چه مربی جوانی است اما نشان
داده که رویایش را به راحتی رها نمی کند.
مثلث | شماره 347
یک توپ بلند دیگر از اســتقاللی ها ارســال شد اما
فرشاد احمدزاده در جنگ با بهنام برزای کم اورد تا مهاجم
استقالل با ســر توپ را به فرشید اسماعیلی برساند .ستاره
استقالل در دربی با کنترل توپ یک بار دیگر از نبود هافبک
دفاعی پرسپولیس نهایت بهره را برد و با ارسالی دیدنی برای
علی قربانی زمینه ساز شوک دوم و ویرانگر برای رقیب دیرینه
و سنتی شد تا دومین گل استقالل با یک پاس بلند دیگر به
ثمر برسد .در این صحنه بازیکنانی توانستند هنرنمایی کنند
که در بحث میانگین قدی به نســبت رقبــای خود کوتاه تر
بودند اما از همان حربه پاس های بلند استقالل نهایت بهره
را بردند و توپ را به علی قربانی گلزن رساندند تا نیش دوم
به پیکره صدرنشین وارد شود.
پاسکاری پرسپولیسی ها را با تکلی دیدنی قطع کرد و توپ
را به زوج جوان تر خود نورافکن رســاند .کاپیتان تیم ملی
جوانان در گام دوم با پاســی بلند و دیدنــی که پیش از این
تنها از بازیکنی همچون مجتبی جباری این پاس ها را دیده
بودیم کاوه رضایی را در موقعیت ضدحمله قرار داد تا مهاجم
شماره 9استقالل در حرکتی پا به توپ و دیدنی توانایی های
خود را به رخ کشیده و از روز بد محمد انصاری نهایت بهره
را برده و ســومین توپ را در ســومین یــورش روی دروازه
بیرانوند به تور دروازه سرخ ها بچسباند .این گل هم بر پایه
و اساس توپ های بلند بنا نهاده شد تا کامال مشخص شود
استقاللی ها روی این برنامه تاکتیکی حسابی کار کرده اند.
ورزش
یکی از انتقادات همیشگی به منصوریان و کادرفنی
او تعویض های بد سرمربی استقالل بود .سرمربی ابی ها
همواره با این انتقاد مواجه بود که در نیمه دوم و زمانی که
باید تعویض انجام دهد ،تصمیمات خوبی اتخاذ نمی کند
اما سرمربی ابی ها در دیدار با پرسپولیس برخالف بازی های
گذشــته تعویض های خوبی انجام داد .منصوریان خیلی
زود در نیمه دوم علی قربانی خسته را از زمین بیرون کشید
تا از میزان دوندگی این تیم در خط حمله کم نشود .مجید
حسینی جانشین قربانی شد و توانست استحکام قابل قبولی
به خط دفاع استقالل بدهد.
پــس از این تعویــض منصوریان برخالف همیشــه
تعویض دوم خــود را خیلی زود در اواســط نیمه دوم انجام
داد و مجتبی حق دوست را به جای خسرو حیدری به زمین
فرستاد تا استقالل عقب نشینی نکند و باتوجه به فرارهای
حق دوســت ،تمرکز خط دفاعی تیم برانکــو تنها به حمله
معطوف نشود .دومین تعویض منصوریان نیز مانند تعویض
اول هر چند در جریان بازی کار شاخصی انجام نداد اما نقش
پر رنگی داشت .اخرین تعویض استقالل نیز فرشید باقری
بود که در انــدک دقایق حضور در زمین روز خوبی داشــت
و توانست در چند مرحله ضربات ســر را باالتر از بازیکنان
پرسپولیس به توپ بزند تا منصوریان در روز خوب استقالل،
علی منصور برای اعتماد به جوانان
تردیدها را کنارگذاشت
شایعه کمک گرفتن منصوریان از
کی روش بی انصافی است
جام جهانی کشتی
حاشیه های سیاسی داشت
دیپلماسی ورزشی
71
ورزش
تصمیم منصوریان جواب داد
استقالل با جوان هایش از بحران خارج شد
بهتاش فریبا
ورزش
72
مثلث | شماره 347
2
مربی استقالل تهران
باالخره روزهایی کــه منتظرش بودیم از راه رســید.
این فصل خیلی تحت فشار بودیم و بحران های خاصی را
پشت سر گذاشتیم اما فکر می کنم شرایط استقالل امروز
خوب اســت .می دانیم که از لیگ برتر و مســابقات لیگ
قهرمانان اســیا چه می خواهیم .از سویی دیگر جوانان ما
پاســخ خیلی خوبی به اعتماد منصوریان داده اند و همین
موضوع همه ما را امیدوار کرده که اســتقالل روز به روز در
شــرایط بهتری قرار بگیرد .هفته گذشــته هفته درخشانی
برای اســتقالل بود و من جایی لذت بردم کــه بعد از بازی
نزدیک خانه خودمان دیدم که جوانان به خیابان ریختند و
مشغول خوشحالی هستند .این صحنه ها برای من خیلی
لذت بخش بود و در ذهنم باقی مانده است.حتی فیلم هایی
از روستاها و شهرهای مختلف تماشا کردم که استقاللی ها
خوشــحالی می کنند که واقعا تماشای این صحنه ها حس
خوبی به ما می دهد .همــه می دانیم چقدر بــرای ما مهم
بود و تا چــه حد بــه بازیکنان
ما اعتماد به نفــس داد .برای
اینکــه بــه اســیا بازگردیــم،
مهم ترین بازی ما برابر الســد
قطر بود .در مسابقات داخلی
هــم طبیعتا دربــی مهم ترین
بازی بود .ما هفته خیلی خوبی
را گذراندیــم ،هفتــه ای کــه
نشــاط را در بین مردم دیدیم.
ایــن نشــاط عالوه بر ســطح
تهــران و فضای مجــازی در
شهرستان های سراسر کشور
هم ملموس بود .در برنامه نود
گوشه ای از خوشحالی مردم را
دیدیم که چطور با خودروهای
خود بــه خیابان ها امــده و به
خوشــحالی پرداختند .اینکه
مردم در شــرایطی سخت که
برای امرار معــاش خود دچار
مشکل شدند ،این طور شادی
می کنند ،نشــان دهنده اهمیــت کار بازیکنــان و مربیان
ماست.
اما بهتر است با این سوال شروع کنیم که چه اتفاقی
افتاد کــه اســتقالل دگرگون شــد؟ معتقــدم منصوریان
باالخره تصمیمش را گرفت .منصوریــان تصمیم گرفت
از جوان ها اســتفاده کند و انها در ان مسابقه انگیزه بسیار
زیادی داشتند و امید و نویدی که از کادر فنی گرفته بودند
در عملکرد استقالل تاثیرگذار بود .ما استارت جوان گرایی
را از بازی با ســپاهان زدیم .از ما ایــراد می گرفتند که چرا
اســتقالل ترکیبش را تغییر می دهد .این مســاله برای ما
دو دلیل داشــت ؛ نخســت اینکه وقتی بازیکنان مصدوم
می شدند ،مربی مجبور به تغییرات می شد .از طرفی ،اگر
تغییرات را اعمال نمی کردیــم ،بازیکنان جوان به راحتی
در دربی بازی نمی کردند .اگر بازیکنــی را بازی نداده و به
یک باره در دربی از او اســتفاده می کردیم ،نمی توانســت
راحت بازی کند .خیلــی از تیم ها بــا 14 ،13بازیکن کار
می کنند و اگر به لیگ قهرمانان اســیا بروند ،مشــکالتی
برای شان پیش می اید.
یادم می اید بعد از ان بازی هر شــخصی ما را می دید
می گفت حتی اگر به ســپاهان هم می باختیــد ما ناراحت
نمی شــدیم چون جوانان تان عالی کار کردنــد .نتایج هم
در این بین به ما کمک کرد و وقتی شــما یک تیم را جوان
می کنید و نتیجه می گیرید افکار عمومــی هم ناخوداگاه
ت می کنند.
حمای
شاید اگر نتایج اســتقالل غیر از این بود تصمیمات
دیگری گرفته می شد ولی خدا را شکر می کنم که جوانانی را
معرفی کردیم که بزرگ ترین کار را در بازی با السد قطر انجام
دادند .عیار تماشاگران ما در انجا مشخص شد و من شنیدم
حتی پرسپولیسی ها و تراکتوری ها هم به ورزشگاه امدند اما
قسمت اعظم استادیوم مربوط به تماشاگران استقالل بود
و خوشبختانه نتیجه الزم حاصل شد.
فوتبال روزهای بد و خوب زیاد دارد و مهم این است
که از روز خوبش لذت ببریم .این لذت دو برابر اســت چون
الســد و پرســپولیس را با هم بردیم امــا منصوریان مربی
باهوشی است .من بی جهت از یک مربی تعریف نمی کنم.
منصوریان خوب جنگید .اساسا در دوره ای که بازی می کرد
هم همین طور بود .حاال هم که مربی شده برای رویاهایش
می جنگــد و ناامید نمی شــود .او بــه بازیکنــان گفت که
خوشحالی مان بس است چون بازی های سخت مان تازه
شروع شده است.
شاید خیلی ها نگران نبود برخی بازیکنان در بازی های
اینده باشند اما من فکر می کنم استقالل ان قدر بازیکنان
خوب و با انگیزه ای دارد که به خوبی از عهده وظایف شان
برمی ایند .شــاید باور نکنید اما کادر فنی در بازی با السد و
پرســپولیس برای انتخاب 18بازیکن دچار مشکل بود چه
برسد به 11نفر اصلی.
مایلم به موضوع دیگری هم اشاره کنم که این روزها
راجع به ان صحبت می شود .گفته می شود باتوجه به جوان
بودن استقالل ایا ممکن نیســت غرور انها را در بر بگیرد؟
پاسخ من به این سوال منفی است .من بعید می دانم چنین
اتفاقی بیفتد .منصوریان با انها صحبت کرده و امیدوارم که
بازیکنان ما اسیر غرور نشوند که مطمئنا خودمان هم به این
موضوع کمک می کنیم که انها وارد چنین چالشی نشوند.
اگر بخواهم درباره خود دربی و اتفاقــات ان صحبت کنم
فقط باید به این موضوع اشاره کنم که دربی مساله تازه ای
نیست .دیگر برای هواداران هم مثل قبل نیست که بر سر
نتیجه اش با یکدیگر درگیر شوند .دیدید که در پایان بازی
هواداران هر دو تیم تیم های خودشان را تشویق کردند .این
بدان معنا است که فرهنگ هوادار ما روز به روز حرفه ای تر
می شود و این موضوع را باید به فال نیک بگیریم 50 .سال
اســت دربی ها را می بریم ،می بازیم و مســاوی می کنیم.
به گل های خــورده و زده هم عــادت کرده ایم .همان طور
که گفتم دیدن شــادی مردم برای ما خیلی ارزش داشت.
بازیکنان دنبال برد بودند و به این هدف هم رسیدند .زمانی
که بازی به سود ما در جریان بود ،تعویض رامین رضاییان
به ما کمک کرد .تعویض رضاییان باعث شد فشار از سمت
چپ ما برداشته شود و راحت تر بتوانیم کار کنیم.
اگر از اول فصل بازی های ما را انالیز کرده باشــید،
متوجه می شــوید که عملکرد بازیکنان بد نبوده است .در
بازی با صنعت نفت ابادان که در تهران شکست خوردیم،
بازیکنان چندین موقعیت را از دســت دادند .هفته بعد هم
مقابل استقالل خوزســتان این اتفاق تکرار شد .در دیدار
خانگی مقابل ماشین سازی که با
تساوی یک -یک به پایان رسید،
فکر می کنم حداقل پنج ،شش
موقعیت تک به تک را از دست
دادیم .فرقی که استقالل کرده،
این است که توپ های مان گل
می شــود .موقعیت سازی های
ما خوب بــوده و خــوب هم گل
می زنیم .در چهار هفته اخیر در
هر بــازی ســه گل زده ایم و چند
گل هم نزده ایم .بیشترین مساله
در پیروزی های اخیر ،یکدلی و
همرنگی اســت .در تیم ما مهم
نیست که چه کسی بازی می کند
و چه کســی بــازی نمی کند .از
طرفی ،بازی گرفتــن از جوانان
توســط علیرضا منصوریان هم
باعث ایجاد انگیــزه زیادی بین
بازیکنان شده است.
می خواهم دربــاره یکی از
بازیکنان استقالل صحبت کنم .شاید این موضوع جالب
باشد .خانه نورافکن رباط کریم است و به سختی به محل
تمرین می رســد .با وجود این شــرایط ،تاکنون نشده که
نورافکن دیر به محل تمرین برســد .نورافکن با اینکه چند
کورس سوار ماشین می شود ،اما به دلیل عالقه مندی اش
به یادگیــری تاکنون پنج دقیقــه هم دیر نکرده اســت .او
بازیکن منضبطی است و خطی را برای زندگی اش مشخص
کرده است .او ساعت 10:30شب می خوابد .شک نکنید
او بازیکن بزرگی خواهد شــد .بقیه بازیکنان استقالل هم
همین طور بایــد حرفه ای و با انگیــزه و دقیق زندگی کنند.
در این صــورت فوتبال ما نفع می بــرد .در نهایت امیدوارم
که استقالل همین طور که در روزهای خوبی به سر می برد
در لیگ قهرمانان اســیا نیز بدرخشد تا نماینده شایسته ای
برای کشور عزیزمان باشد.فوتبال ما در اسیا نیاز به عنوان
و افتخار دارد .می توانیم در اســیا بار دیگــر افتخار افرین
باشیم اما به شرطی که همه همدل باشیم و برای رسیدن به
موفقیت امیدمان را از دست ندهیم.
ورزش
ن تردیدها را کنارگذاشت
علی منصور برای اعتماد به جوانا
شایعه کمک گرفتن منصوریان از کی روش بی انصافی است
جواد زرینچه
مربی فوتبال
3
مثلث | شماره 347
ورزش
من فکر می کنم باید به علیرضــا منصوریان تبریک
بگوییم .به این دلیل که کمتر مربی می تواند تحت فشاری
که به او وارد شــد دوام بیاورد و تیمش را به ارامش برساند.
به عنوان یک استقاللی که همیشه موضع حمایت از مربیان
این تیم را داشــته ام باید بگویم امروز واقعا خوشحالم که
استقالل موفق اســت و هواداران را خوشحال می بینیم.
منصوریان می دانســت که چطور باید هــواداران را راضی
کند و به همین دلیل تصمیم گرفت در دربی بزرگ خودش و
تیمش را یکجا نبازد .فکر می کنم که در چند سال اخیر یکی
از بهترین بازی ها را به لحاظ فنی شاهد بودیم و هر دو تیم
فوتبال خوبی ارائه کردند .بازیکنان استقالل با تمام انگیزه
وارد زمین شدند اما پرسپولیس در شروع بازی مالک بی چون
و چرای توپ و میدان بود و توانســت به گل هم برسد اما با
این وجود استقالل پا پس نکشید و توانست به بازی برگردد.
استراتژی این تیم در دربی بسیار خوب بود و باتوجه به نوع
فوتبال پرسپولیس که بازی ترکیبی در عمق خط دفاعی ارائه
می کند توانست عملکرد مناسبی داشــته باشد .استقالل
این ناحیه را کامال بسته بود و از کناره ها به پرسپولیس فضا
می داد اما پادوانی اجازه سرزنی به پرسپولیسی ها را نمی داد
و به این ترتیب شاگردان برانکو نتوانستند از طریق ارسال از
جناحین به گل برسند.
نفوذ پرسپولیســی ها از عمق دفاع حریف اســت اما
استقالل این ناحیه را کامال بســته بود .ضمن اینکه نبو د
کمال کامیابی نیا هم تاثیر بسیاری در عملکرد انها داشت.
فضای جلوی پرسپولیس کامال باز بود و استقالل نیز نهایت
استفاده را از ان کرد .استقالل در نیمه دوم باتوجه به اینکه
دو گل جلو بود و نیاز نداشت به گل برسد دفاع منطقی کرد.
حواشی همیشه در فوتبال وجود دارد اما امیدوارم این
اتفاقات بازی خوب دو تیم را تحت الشعاع قرار ندهد چون
هم پرســپولیس و هم اســتقالل خوب بازی کردند .البته
معتقدم رحمتی از تجربه خود اســتفاده کرد و سرعت بازی
را گرفت .در این میان یکسری حواشی هم به وجود امد.
استقالل بعد از بازی درگیرانه و نفسگیر مقابل السد با
انرژی و روحیه باال به مصاف پرسپولیس رفت .استقاللی ها
انگیزه زیادی برای برد در این بازی داشتند و تشنه پیروزی
در این دیــدار بودند .انها در این دیدار بســیار جســورانه و
شــجاع بازی کردند و توجهی بــه جایگاه پرســپولیس در
جدول نداشتند .استقالل بســیار با برنامه تر از پرسپولیس
وارد زمین شد چون می دانست چه هدفی را دنبال می کند
و برای رسیدن به این هدف باید چه برنامه ای داشته باشد.
گل اول بازی استقاللی ها را بیشتر تحریک کرد و انها وقتی
گل دوم و سوم را به ثمر رساندند ،پرســپولیس را غافلگیر
کردند؛ چون پرسپولیسی ها مطمئن بودند بازنده این دیدار
نیستند .بازیکنان اســتقالل خصوصا جوان های این تیم
به خوبی دســتورات منصوریان را در زمین پیاده کردند و به
هدف شان رسیدند.
پرســپولیس هیچ شــباهتی به بازی هــای قبلی خود
نداشــت .این تیم خیلی پراکنده بازی می کــرد و در دفاع
و حمله منســجم نبود .همه نفرات اســتقالل به جز کاوه
رضایــی در زمین خودی تجمــع کرده بودنــد و به بهترین
شکل ممکن فضاها را بســته بودند و شرایط بازی را کنترل
می کردند .انها پرســپولیس را از محوطه ١٨قدم خودش
پرس می کردند و به خوبــی از عهده این کار برامدند .پرس
از عقب بهترین تدبیری بود که منصوریان می توانست در
این بازی به کار گیرد.
اســتقالل با روحیه و انرژی فوق العــاده ای در دربی
بازی کرد .این تیم اگر همین روند را از ابتدای لیگ داشت،
االن جزو مدعیان قهرمانی بود .البته اســتقالل هنوز هم
شانس این را دارد که جزو مدعیان باشد و با امتیاز از دست
دادن پرسپولیس و تراکتور خود را به صدر برساند.
اما مایلم درباره این شایعه که منصوریان برای دربی
از کی روش مشورت گرفته اســت نیز نظرم را بگویم .باید
بگویم متاسفم که چنین مسائلی مطرح می شود .کسانی
که فرضیه کمک گرفتن منصوریــان از کی روش را مطرح
می کنند ،چطور وقتی استقالل مشکل داشت ،این حرف
را نمی زدند؟ مطــرح کردن چنیــن بحث هایی بی انصافی
اســت؛ چون اســتقالل با غیرت بازیکنانش و دانش کادر
فنی که مقابل تمام فشارها ایســتادگی کرد ،این نتیجه را
گرفته است .ابی پوشان پس از دریافت گل اول ،به سرعت
به شــرایط بازی بازگشــتند و اجازه ندادند ایــن گل باعث
شــود که بازی را از دســت بدهند و فرصت گلزنی مجدد به
پرسپولیس برسد.
استقالل پس از دریافت گل ،نبض بازی را در اختیار
گرفت و با پیدا کردن نقطه ضعف پرسپولیس که همان جای
خالی احمدزاده در خط دفاعی بود توانســت در عرض پنج
دقیقه به دو گل دست پیدا کند و باز هم در دقایق پایانی روی
اشتباه همین بازیکن ،گل ســوم را هم به پرسپولیس بزند.
احمدزاده به دلیل میل هجومی که داشــت فضای پشت
سرش خالی شد و استقالل از این نقطه ضعف استفاده کرد
و توانست سه بار به گل دست پیدا کند.
اما باید بپذیریم کــه در نیمه دوم پرســپولیس برای
جبران نتیجه خیلی به استقالل فشار وارد کرد .طبیعت این
بازی ،همین است .تیمی که در یک نیمه سه گل می زند،
ناخوداگاه حالت تدافعی به خود می گیرد و پرسپولیس هم
که دوست نداشــت مقابل هوادارانش ،شکســت را پذیرا
شود ،تالش خود را به کار بست تا به گل دست پیدا کند ،اما
دفاع منطقی استقالل اجازه این کار را به پرسپولیس نداد و
قرمزپوشان در ثانیه های پایانی توانستند یکی از گل های
خورده را جبــران کنند .بنابراین در ایــن بخش هم به نظرم
تصمیم منصوریان قابل دفاع بود.
به نظر من تنها نکتــه تاریک دربی درگیــری بود که
میان رحمتی و حسینی شــکل گرفت .البته تا درون زمین
نباشی نمی توانی این شرایط را درک کنی .بازیکنان تحت
فشار هستند و استرس باال باعث می شود که بعضی اوقات
کنترل خود را از دســت بدهند ،از خود بیخود شده و کاری
را انجام دهند که شایســته نیســت ،اما اعتقاد دارم هر دو
کاپیتــان بودند و باید صبــر و تحمل بیشــتری می کردند.
دربی ان قــدر زیبا بود کــه نباید با چنین مســائلی ان را زیر
ســوال می بردیم .معتقدم منصوریان از یک جایی به بعد
در استقالل تصمیمات درستی اتخاذ کرد .تصمیم گرفت
که به بازیکنان جــوان تیمش اعتماد کنــد .در تیمی مثل
استقالل هر مربی نمی تواند چنین تصمیمی بگیرد .سخت
است .اگر نتیجه نگیری باید بروی و اصال معلوم نیست که
دفعه بعد چه زمانی بتوانی به نیمکت برگردی .شاید هم هرگز
موفق نشوی که روی نیمکت استقالل بنشینی .اما به دور
از همه این ترس و تردیدها منصوریان به بازیکنان جوانش
میدان داد و انها هم خیلی خوب پاسخ این اعتماد را دادند.
امیدوارم اســتقالل در بازی های باقیمانــده لیگ برتر هم
همین قدر با طراوت و روان فوتبال بازی کند و بتواند نتایج
نه چندان قابل قبول گذشته را جبران کند.
73
گزا
ر
ش
ویژه
ردپای ترامپ در کشتی
ورزش
74
مثلث | شماره 347
جام جهانی کشتی حاشیه های سیاسی داشت
مسابقات جام جهانی کشــتی که طی دو روز گذشته
در شهر کرمانشــاه برگزار شد با حاشــیه ای کامال سیاسی
همراه بود.
ماجرا از دســتور عجیب و غریب ترامپ شــروع شد.
در پی دســتور دونالد ترامپ ،رئیس جمهور امریکا ،برای
منع ورود اتباع هفت کشــور مســلمان به ایاالت متحده،
اســحاق جهانگیری ،معاون اول رئیس جمهور ایران ،در
تاریخ 11بهمن اعالم کرد تهران نیــز اقدام متقابل انجام
خواهد داد .جهانگیری بر حمایت دولت ایران از اتباع خود
در سراسر جهان تاکید کرد و گفت« :ما در ارتباط با صدور
ویزا برای اتباع امریکایی که بخواهند به ایران بیایند ،عمل
متقابل انجام خواهیم داد».
پیش از این واکنش ،محمدجواد ظریف ،وزیر امور
خارجه ایران نیز تصمیم امریکا مبنی بر منع ورود مسلمانان
به این کشور را بزرگ ترین هدیه به تروریست ها دانسته بود.
ی توئیتری نوشــت ممنوعیت صدور
ظریــف در پیام
ویزا علیه مهاجران و مسافران هفت کشور اسالمی ،نشان
از بی اســاس بودن ادعاهای امریکا اســت و تاکید کرد:
«درحالی که امریکا با دولت ایران بر ســر مســائلی دارای
اختالف است .منع ورود مســلمانان ،نشان دهنده بی پایه
بودن ادعاهای این کشور مبنی بر دوســتی با مردم ایران
است».
منع 90روزه سفر شهروندان کشورهای ایران ،عراق،
سوریه ،لیبی ،یمن ،ســومالی و سودان به ایاالت متحده،
ممنوعیت ورود پناهجویان ســوری به صــورت نامحدود و
ممانعت 120روزه از ورود هــر پناه جویی به امریکا ،خیلی
زود جنجال افرین شد.
پــس از ایــن فرمــان جنجالــی ،مســافرانی که از
کشورهای مذکور وارد امریکا میشدند ،بازداشت یا اخراج
میشدند و همین موضوع منجر به تجمع هزاران معترض
امریکایی در مناطــق مختلف ازجملــه فرودگاههای این
کشور شد.
البته دستور مهاجرتی رئیسجمهور امریکا با انتقادات
شدید در داخل و خارج از ایاالتمتحده روبه رو شده است.
هم زمان با اجرای این دستور ،چندین پروندۀ حقوقی علیه
ان در امریکا ثبت شــد و ســازمانهای بینالمللی مرتبط
با پناهجویان در سراسر دنیا این اقدام را محکوم کردند.
اقدامی که باعث شــد ایران نیز عمل متقابل نشــان
دهد و از سفر تیم ملی امریکا به ایران جلوگیری کند.
در واقع باتوجه به سیاســت های اتخاذ شده از سوی
دولت جدید امریکا ،وزارت امور خارجه به ناچار در شرایطی
قرار گرفت که با ســفر تیم کشتی امریکا به ایران مخالفت
کند.
دبیر فدراسیون کشتی ایران اعالم کرد« :وزارت امور
خارجه این موضوع را به فدراسیون کشتی اعالم کرد و ما نیز
در نامه ای به اتحادیۀ جهانی خواستار معرفی تیم جایگزین
امریکا شدیم .در صورتی که تیم جایگزین از سوی اتحادیه
جهانی معرفی نشود ،رقابت های جام جهانی بدون حضور
امریکا و با شرکت هفت تیم برگزار می شود».
اما واکنــش رئیس فدراســیون جهانی کشــتی نیز
جالب بود .نناد اللویــچ در بیانیه ای در رابطــه با مخالفت
ایران با حضور تیم کشــتی امریکا در جام جهانی کشــتی
ازاد کرمانشاه گفت« :با اینکه امیدوار بودیم وزارت خارجه
ایران تصمیم دیگری بگیرد ،بــه تصمیم فعلی انها با همه
پیچیدگی هایش احتــرام می گذاریم .ما بــه زودی برای
جام جهانی کشتی ازاد راه حلی پیدا خواهیم کرد .با وجود
محدودیت های سفر بین دو کشور ،این هفته از همکاری و
دوستی بین دو فدراسیون کشتی خشنود شدم .همان طور
که طی ســال ها دیده ایم کشــتی ورزشــی اســت که بین
ملت ها اتحاد ایجاد می کند .اتحادیه جهانی کشــتی هر
فصل مسابقات زیادی برگزار می کند .امیدواریم که دوباره
کشتی گیران ایرانی و امریکایی را روی یک تشک ببینیم».
اما این رســول خادم بود که باز هم دست به قلم شد
و برای سلطانی فر نامه نوشت .رسول خادم در پی مسائل
پیش امده در مورد عدم صدور روادید برای حضور تیم ملی
امریکا در جام جهانی ۲۰۱۷کشتی ازاد ،در نامه ای خطاب
به وزیــر ورزش و جوانان ،خواســتار بررســی دوبــاره این
موضوع توسط مراجع ذی صالح شد.
در بخشــی از نامه رئیس فدراســیون کشتی به دکتر
ورزش
ســلطانی فر امده بود« :در چند روز گذشــته ،به طور مکرر
شاهد بودیم مســئوالن فدراســیون کشــتی امریکا و نیز
قهرمانان المپیــک تیم ملی کشــتی ازاد امریکا ،در قالب
مصاحبه های متعدد از دولت ایران تقاضا کردند که بدون
توجه به سیاست های غیرانسانی و غیراخالقی دولت جدید
امریکا ،امکان حضــور تیم ملی کشــتی ازاد امریکا را در
ایران فراهم نمایند .دبیر اجرایی فدراسیون کشتی امریکا
در بیانیه خود اعالم کرد که مــا همواره بعد از انقالب فارغ
از مسائل سیاسی در مسابقات کشتی در میان مردم ایران
حضور مطلوب و بــه یادماندنی داشــته ایم و تقاضا داریم
دولت ایران به دلیل اهمیت رقابت های جام جهانی کشتی
ازاد به عنوان یکی از مهم ترین مســابقات دنیای کشتی،
اجــازه بدهند تیم ملی کشــتی ازاد امریــکا در جام جهانی
در کرمانشــاه حضور داشته باشــند .نکته حائز اهمیت در
موضع گیری هــای مذکور ایــن بود که عمال فدراســیون
کشــتی امریکا و قهرمانان المپیکی ان با اعالم تقاضا از
دولت ایران برای حضور در مسابقات ،سیاست های دولت
جدید امریکا را رد کردند و در کنار سایر معترضان جهانی و
داخلی کشور امریکا قرار گرفتند.
بنابراین ،با عنایت به ابراز عالقه قهرمانان و مدیران
کشــتی امریکا مبنی بر حضور در رقابت هــای جام جهانی
۲۰۱۷ایــران ،توجه انها به جایــگاه ویژه مــردم ایران در
همراهــی بــا کشــتی ،و ناراحتی انــان از سیاســت های
غیرمنطقی رئیس جمهور خود و همچنین فرصت دیپلماسی
گسترده ناشی از این رویکرد جدید ،لطفا ترتیبی اتخاذ شود
تا در اســرع وقت ممکن موضوع صــدور روادید تیم ملی
کشتی ازاد امریکا ،مجددا از سوی مراجع ذی صالح مورد
بازنگری قرار گیرد».
وزیر ورزش اما خیلی زود به این نامــه ترتیب اثر داد
و به همان سرعت مقدمات سفر تیم ملی کشتی امریکا به
ایران فراهم شد .ماجرا وقتی جالب تر شد که کشتی گیران
امریکایی که بــرای حضور در مســابقات جــام جهانی به
کرمانشــاه امده اند ،با اســتقبال گرم هواداران کشــتی و
رسانه ها روبه رو شدند.
جردن باروز که دو بار در بازی های المپیک شــرکت
کرده است ،عکس هایی را از این لحظات در صفحه خود
در شبکه های اجتماعی منتشر کرد.
پاسخ وزیر ورزش ب ه ترامپ
این صحبت ها در حالی مطرح شده که سایت اتحادیه
جهانی کشتی در خبری در خصوص جام جهانی کشتی ازاد
به حضور تیم امریکا در ایران و قدرت دیپلماســی کشــتی
اشاره کرده است.
در خبر سایت اتحادیه جهانی امده است:
«پس از هفته ها بحث دیپلماتیــک بین دولت های
ایران و امریــکا ،کشــتی گیران ایاالت متحــده امریکا،
یکشــنبه به ایران رســیدند .این تیم به رهبری جردن باروز
قهرمان المپیک لنــدن وارد ایران شــد و مورد اســتقبال
هواداران و رسانه های گروهی قرار گرفت».
تیم کشتی ازاد امریکا پس از اینکه دولت های ایران
و ایاالت متحده امریــکا هفته ها روی جزئیات مســافرت
قانونی بین دو کشــور بحث کردند ،به ایران رسید .مسائل
پیش امده در هفته های گذشــته پس از اینکه یک دادگاه
در امریکا با لغو فرمان اجرایی ،بار دیگــر اجازه ورود اتباع
ایرانی را بــه ایاالت متحده امریکا داد ،حل و فصل شــد و
دولت ایران نیز متقابال اجازه ورود کشتی گیران امریکایی
را به کشور خود داد.
جردن بــاروز قبــل از ســفر به ایــران در ایــن زمینه
گفته بود« :مــردم ایران کشــتی را دوســت دارنــد .انها
طرفداران بزرگی برای من هســتند و من ناامید بودم وقتی
نمی توانســتیم به اینجا بیاییــم .بدیهی اســت نظر من و
دیدگاه مسئوالن کشورم متفاوت است».
به نظر می رســد ترامپ در ادامه راه ریاست جمهوری
خود در امریکا راه دشــواری را پیش رو خواهد داشــت .او
نه تنها بین هنرپیشه های مطرح نیز جایگاه قابل احترامی
ندارد ،بلکه حــاال مهم ترین ورزشــکاران امریکایی نیز به
نوعی مقابل سیاســت ها و اظهارنظرهای عجیب وی قرار
گرفته اند و بــه صراحت اعالم می کنند که سیاســت های
رئیس جمهور خود را تایید نمی کنند.
مثلث | شماره 347
رسول خادم در پی مسائل پیش امده
در مورد عدم صدور روادید برای حضور
تیم ملی امریکا در جام جهانی ۲۰۱۷
کشتی ازاد ،در نامه ای خطاب به وزیر
ورزش و جوانان ،خواستار بررسی
دوباره این موضوع توسط مراجع
ذی صالح شد
ورزش
اما این پایان ماجــرا نبود .وزیــر ورزش و جوانان در
گفت وگو با خبرنگار شــبکه ســی ان ان درباره صــدور ویزا
برای تیم ملی کشــتی ازاد امریکا ،اظهارا
ت ترامپ و تاثیر
مواضع رئیس جمهور امریکا در مراودات ورزشی دو کشور
و اولویت هــای ورزش ایران صحبت کرد .بخشــی از این
گفت وگو در ادامه می خوانید:
چــه اتفاقی افتاد که بــرای تیم ملی کشــتی ازاد
امریکا ویزا صادر کردید؟
ما در مورد مسابقات مختلف ورزشی معتقد هستیم
که انها را نباید با مسائل سیاســی پیوند بزنیم .ضمن انکه
وقتی ان تصمیم رئیس جمهور جدید امریکا گرفته شــد و
دستور داد برای اتباع هفت کشور از جمله ایران ویزا صادر
نشــود ،بالفاصله شــاهد بودیم که یک قاضی ایالتی این
فرمان را تعلیــق کرد و از یک طرف هــم با تقاضای جدی
فدراســیون کشــتی امریکا مواجه شــدیم که انها ضمن
محکوم کردن تصمیم دولت امریکا از ما خواســتند اقدام
متقابل نکنیم و به تیم ملی کشــتی ازاد امریکا ویزا بدهیم
که برای مسابقات مهم جام جهانی کشــتی ازاد امریکا به
ایران بیایند.
از طــرف دیگر رئیــس اتحادیه جهانی کشــتی هم
به صورت شفاهی و کتبی خواســته بود این امتیاز را قائل
بشــویم و ویزا به تیم امریــکا بدهیم کــه در نهایت به این
جمع بندی رســیدیم که باتوجه به برخــورداری ایرانیان از
تاریخ و فرهنگ غنی و بهره گیری از تعالیم انسان دوستی
اسالم این ویزا صادر شود و تیم ملی کشتی ازاد امریکا که
حضورش در این مسابقات مورد تقاضای مردم امریکا هم
هست ،تحقق یابد.
با این اوصاف نحوه برخورد با تیم ملی کشتی ازاد
امریکا در ایران چگونه خواهد بود؟
مردم ما مردم با فرهنگی هستند .در این سرزمین
ادیان و اقوام مختلف همزیستی مسالمت امیز با هم دارند.
در ایران در کنار مســاجد ،کلیســا ها و کنیســه ها فعالیت
می کننــد و پیروان ادیــان مختلف ازادانــه در مکان های
مذهبی رفــت و امد می کننــد و عبادات و مراســم مذهبی
خودشان را انجام می دهند.
ایران ســرزمینی اســت که مهد ادیان الهی و محل
همزیســتی مســالمت امیز اقوام و فرهنگ های مختلف
بوده و هست.
ما با اتکا به تعالیم انسان دوســتانه اسالم ،هرکسی
که از هر کشــوری به ایران وارد شــود مثــل میلیونها نفر
گردشگری که ســالیانه به ایران می ایند ،حتما مقدمش را
گرامی می داریم و حقوقــش را رعایت می کنیم و در حدی
که الزم باشــد متناسب با شــان و جایگاهش از او پذیرایی
می کنیم .مطمئن هستم برخورد و نحوه ارتباط مان به نسبت
گذشته هیچ تفاوتی نمی کند و مثل گذشته ورزشکاران ما با
هم ارتباط و دوستی خواهند داشت و در یک فضای اکنده از
دوستی رقابت های ورزشی خود را انجام می دهند.
دســتور رئیس جمهور امریکا در خصوص عدم
صدور ویزا تعلیق شد اما گفته می خواهد اقدامات
جدیــدی انجــام دهد .شــما فکر می کنیــد این
تفکرات رئیس جمهــور امریــکا روی ورزش دو
کشور چه تاثیری داشته باشد؟
ما فکر می کنیم ایــن تصمیم گیری های ماه های
نخست رئیس جمهور امریکا متاثر از یک فضای تبلیغاتی
و تخیلی است که ســخت تحت تاثیر چند جریان مختلف
داخل امریکا اســت که ابراز و انجام می شود .یک جریان
البی صهیونیست ها است که به شــدت طرفدار مخدوش
کردن توافق ایران با 5+1اســت .چون این توافق ضمن
انکه منافع ایران را تامین کرده منافــع جامعه بین الملل را
نیز تامین کرده ولی تهدید کننده منافع اســرائیل اســت.
گروه دوم یک تیم نژادپرســتی اســت که در اطراف اقای
ترامــپ بــوده و هســتند و متاســفانه تــاش می کنند تا
تمایالت نژادپرســتانه را در تصمیم گیری هــا غالب کنند.
ما فکر می کنیم روند حوادث و وقایع ماه های اینده به ویژه
انتقاداتی که اروپایی ها االن به سیاست ابراز و اعالم شده
اقای ترامپ دارنــد و مقابله ای که دارنــد انجام می دهند،
احتمال قریب به یقین این سیاســت ها را تعدیل می کند.
چرا که با اعمال این سیاست ها اقای ترامپ با جامعه جهانی
طرف می شــود نه با ایران و کشــور های اسالمی .جامعه
ایران در امریکا همواره جامعه فرهیخته و قانونمند بوده و
جزو بهترین ها بودند؛ متخصصینی کــه در مراکز علمی،
پژوهشی و دانشــگاهی امریکا حضور داشــتند .بنابراین
فکر می کنم این سیاســت ها تعدیل شود .البته همان طور
که عرض کردم مــا امیدوار هســتیم که این سیاســت ها
تعدیل شــود تا ما نخواهیم در عرصه ورزش شاهد اعمال
محدودیت هایی برای تیم های دو کشور باشیم.
این اتفاقات روی مســابقات جام جهانی کشتی
ازاد در ایــران و تیرو کمــان در امریکا چه تاثیری
دارد؟
ما اعتقاد داریم بایستی یک مرزبندی را بین مسائل
فرهنگی ،ورزشی و سیاسی قائل شویم .طبیعتا هر کشوری
مالحظات امنیت ملی و دیپلماتیک خاص خودش را دارد
و ما در حقیقت رویکردمان این نیســت که به خصوص بعد
از توافــق 5+1و اجرای برجام مجددا یــک فضای توام با
کشمکش و منازعه به وجود اید ولی بستگی به رفتار طرف
مقابل دارد و سیاست هایی که اتخاذ می کند .انچه مسلم
است ما به اجرای برجام به عنوان یک معاهده بین المللی
کامال مقید و متعهد هستیم و معتقدیم که برجام در حقیقت
توافق بین المللی بین ایران و شش کشور است و توافق بین
ایران و امریکا نیست.
تا جایی هــم که امکانپذیر باشــد و طــرف مقابل ما
متعهد به اجرای برجام باشــد ما هم کامال متعهد هســتیم
ولی اگر انها عدول و تخطی کنند ما هــم ابزارهای مقابله
به مثل را داریم.
75
ارام می گیریم
سریالی که مورد توجه مردم قرار گرفت
ســریال تلویزیونی «ارام می گیریم» بــه کارگردانی
روح الله سهرابی و تهیه کنندگی فرهاد گلی از نیمه پخش
گذشــته و نظر تعداد قابل توجهی از مخاطبیــن را به خود
جلب کرده است .این سریال پربازیگر که اتفاقا اجرای نقش
هرشخصیت را یک بازیگر سرشناس برعهده دارد ،دارای
قابلیت هایی اســت که پیش از شــروع پخش کمتر کسی
انتظار این سطح از کیفیت را داشت ».این اتفاق اما درباره
«ارام می گیریم» به مرور افتاد و اکنون که این ســریال به
نیمه های راه پخش رسیده ،مخاطبین زیاد و پر و پا قرصی
را باخود همراه کرده است.
نامه خانواده شهدا
در پی استقبال مخاطبین از سریال تلویزیونی «ارام
می گیریم» ،جمعــی از خانواده های شــهداء و رزمندگان
مدافع حرم در تحسین این مجموعه تلویزیونی خطاب به
رئیس سازمان صدا و سیما و سازمان بسیج بیانیه ای تنظیم
و ارسال کردند.در بخشی از این نامه امده است« :همانطور
که مستحضرید ســریال تلویزیونی «ارام می گیریم» هر
شب از شــبکه 2ســیما پخش می شــود که مورد استقبال
مخاطبین و هموطنان عزیز قرار گرفته است .این سریال که
از ملودرامی اجتماعی برخوردار است ،لحظاتی از رشادت و
شهادت فرزندان برومند میهن عزیزمان در مرزهای کشور
و دفاع از حریم اهل بیت (ع) را به تصویر می کشــد.جای
بسی خوشحالی اســت که کارگردان و عوامل این سریال
بدون هیچ دغدغه ای از برچسب شعارزدگی ،شعائر دینی
و انقالبــی را متعهدانه در زیباترین شــکل ممکن و با تمام
وجود به تصویر می کشند .ارزش این بدان معناست که در
این دوره ،استفاده از نام یا تصاویر شهداء که دارای اهمیت
واالیی است ،شــعار تلقی شــده و عوامل ان به بهانه های
مختلف مورد هجمه و سرزنش قرار می گیرند ،ولیکن عوامل
این مجموعه تلویزیونی بدون نگرانی از هجمه جریان های
نامحرم ،لحظه ها و تصاویر ارزشی انقالب اسالمی و دفاع
مقدس و خانواده معظم شــهداء مدافع حــرم را به نمایش
می گذارند».
دیدار
76
مثلث | شماره 347
درباره سریال
«ارام می گیریــم» این شــب ها داســتان هایی را به
تصویر می کشد که بستر روایت ان کانون خانواده است و
هر کدام از شــخصیت های ان با معضلی در اجتماع درگیر
هستند .قصه «ارام می گیریم» در 42قسمت 45دقیقه ای
به روایت زندگی خانــواده ای می پردازد کــه فرزندانش به
دلیل زیاده خواهــی ،ارامش واقعی خــود را فدای ارامش
کاذب کــرده و زندگی خود را به ســوی پرتگاهــی فریبنده
پیش می برند ،اما با ورود شخصیتی تاثیرگذار ،ماجرا شکل
دیگری به خود می گیرد خانواده ای که تنها در سایه همدلی
و همگرایی اعضای ان اســت که ارامش و امنیت از دست
رفته شــان را دوباره بــاز می یابنــد .......ارام می گیریم،
داستانی خانوادگی دارد و مســائلی چون اختالف نسل ها
و اختالف هــای به وجود امــده را در دل خانواده ها و میان
اعضای ان بررسی می کند.در خالصه داستان این سریال
در سایت شبکه دوم امده است« :ابراهیم و مونس سالیان
سال اســت که با هم زندگی می کنند .همه فرزندان انها به
جز سعید که کوچکترین فرزند خانواده است؛ ازدواج کرده
و سرگرم زندگی و زن و فرزندان خود هستند .سعید که استاد
دانشگاه است در حال حاضر تنها همدم پدر و مادر پیرش
اســت و قصد دارد که به زودی ازدواج کــرده و اگر ممکن
باشد با همســرش در خانه پدری زندگی کند .ابراهیم تنها
ممر درامدش از باغ پسته کوچکی در حوالی ساوه است و
فرزندان و نوه ها نیز از ثمرات این باغ بی بهره نیستند.ناصر،
ِ
پسران ابراهیم و ماهان تنها دختر
منصور ،مسعود و سعید
این خانواده اســت که با سردار عباس مبشــر ازدواج کرده
است .مســعود که روحیه کاســبکارانه ای دارد پس از چند
بار ضرر و زیان از پدر می خواهد باغ را بفروشــد و سهم او را
بدهد .به تدریج موضوع باال می گیرد و»...
ســریال ارام می گیریم ســریال پر ســتاره ای است.
هوشــنگ توکلــی در این ســریال نقش حــاج ابراهیم که
بزرگ خانواده اســت را ایفــا می کند .ثریا قاسمی همســر
وی و فرزندانــش علــی اوســیوند (ناصــر) ،میرطاهــر
مظلومی (منصــور) ،مجیــد صالحی (مســعود) ،مهدی
سلوکی (ســعید) و لعیا زنگنه (ماهان) هســتند .هر کدام
از این فرزندان به غیر از سعید تشــکیل خانواده داده اند و
فرزند نیز دارند.همسر ناصر را نسرین نکیسا بازی می کند
و انها یک دختر دارند .نقش همســر منصور را نگار عابدی
ایفا می کند و انها یک پســر با بازی ارسالن قاسمی دارند.
اشا محرابی همســر مســعود با بازی مجید صالحی است
که فردی بلندپرواز اســت .مهدی ســلوکی کــه در «ارام
می گیریم» نقش پسر کوچک و اخر خانواده حاج ابراهیم
را ایفا می کند ،استاد دانشگاه و مجرد است و در دانشگاهی
که تدریس می کند ،اتفاقاتی عاشقانه برایش رقم می خورد.
همسر لعیا زنگنه را اتیال پسیانی به تصویر می کشد .زنگنه
در اینجا مددکار بهزیســتی اســت .اتیال پســیانی در ارام
می گیریم ،ایفای نقشــی متفــاوت را عهــده دار بوده و در
نقش عباس مبشر ،تنها داماد خانواده حاج ابراهیم ،مقابل
دوربین رفته است.
نگاه کارگردان
روح الله سهرابی ،کارگردان این سریال درباره اینکه
چرا کارگردانی این ســریال را پذیرفته گفته اســت« :قبال
درگیر ساخت تله فیلم و کارهای سینمایی بودم و این اولین
تجربه سریال سازی ام است .با همکاران مختلفی مشورت
کردم و حدود دو سال طول کشــید تا بتوانم این سریال را
بسازم و طی این فاصله زمانی به طور مدام اصالحیه هایی
داشتیم .تمام تالشم این اســت که کار تاثیرگذاری تولید
کنیم تا مخاطب با اثری روبه رو شــود که از ان لذت کافی
ببرد».
یکی از مهمترین شاخصه های سریال ارام می گیریم
توجه به نقش بنیادی خانواده اســت« :معتقــدم خانواده
مهم ترین رکن جامعه اســت و وقتی افتی به خانواده وارد
می شــود ،در ابعادی وســیع تر جامعــه با این اســیب ها و
زیاده خواهی ها رو به رو می شــود .ما معیــار کوچکی را در
نظر گرفتیم تــا مخاطب بتواند کلیتی را متصور شــده و به
کلیتی از یک جامعه تعمیم دهد .دیدگاهمان تا اندازه ای به
پدیده های مدرن مثل وایبر بوده و چند شخصیت سریال را
در بخش هایی که اقتضا می کرد ،درگیر این مساله کردیم.
«برای اینکه بتوانیم فضای جدی سریال و تلخی های ان
را از بین ببریم ،سعی کردیم در مواردی لحن طنازانه داشته
باشیم و اجازه ندهیم عصبیت قصه مخاطب را اذیت کند.
قصه ما طنز نیســت ،اما گاهی به این ســمت گرایش پیدا
کردیم که برخی از شــخصیت های قصه لحــن طنزگونه
داشته باشند».
نگاه بازیگر
خانواده ســه نفره رعنا و اوا به همراه پدرشان یکی از
خانواده های این سریال هستند که بخشی از بار داستانی
را جلو می برند .رعنا دختری اســت که به دلیــل پاره ای از
مشــکالت از خانه فرار کرده و به دام اعتیاد افتاده است.
شــهرزاد کمال زاده ایفاگر نقش رعنا در این سریال درباره
ســختی ها و قرار گرفتن بازیگر در قالب چنین نقشی گفته
است« :متفاوت بودن نقش رعنا برای خودم بسیار جالب
بود .معتقدم حضور در نقش دختری معتاد بســیار دشــوار
است و اینکه بخواهی بعد از مدت ها در جامعه با چهره معتاد
دیده شــوی .از طرفی گریم بازیگر در این دست نقش ها
بســیار متفاوت است ،شــاید زشت تر بشــوی و نقشی که
بازی می کنی در ذهن مخاطبانت بار منفی بر جای خواهد
گذاشت .اصوال در این سال ها دوست داشتم نقش هایی
بازی کنم که همه افراد در همه جای دنیا با ان ارتباط برقرار
کنند .اعتیاد نیز در کشور ما وجود دارد و خیلی از جوان های
ما بر اساس مشکالتی که به طور ناخواسته در زندگی شان
به وجود می اید ممکن است به این بیماری دچار شوند و این
ناهنجاری باید از طریق اثری نمایشی به مردم و مخصوصا
جوان ها شناسانده شود که از سرنوشت انها مطلع شوند .از
انجایی که تا به حال نقش های متفاوت زیادی بازی کردم و
مردم فیزیک چهره ام را به خوبی می شناسند ،به همین دلیل
برای بازی در این نقش زیاد نترســیدم .ورزشکار و باهوش
بودن رعنا برایم جالب بــود.االن هم که می بینم میان این
تعداد بازیگر خوب و درجه یک ،نقش مــن به خوبی دیده
شده حس بهتری نسبت به گذشته دارم که ایفای این نقش
را قبول کردم».
کمپین علیه ونگر
سرمربی ارسنال بیشتر از همیشه منتقد دارد
همه جانشینان احتمالی
این روزها همــه مطبوعات اروپایــی مجموعه ای از
جانشــینان را برای او ردیف می کنند ،در چنین شــرایطی
سران ارســنال 7گزینه برای جانشــینی ونگر در ورزشگاه
امــارات در نظر گرفته انــد .ادی هاو ،ســرمربی بورنموث
اصلی ترین گزینه جانشینی ونگر است .این مربی در سال
۲۰۰۸هدایت بورنموث را به عهده گرفت و از لیگ دسته 3
انگلیس کار را اغاز کرد و اکنون در لیگ برتر حضور دارد .از
میان گزینه های سرشناس می توان به سیمئونه ،سرمربی
ارژانتینی اتلتیکــو مادرید ،الگری ،ســرمربی یوونتوس،
یواخیم لو ،ســرمربی المــان و توماس توخل ،ســرمربی
دورتموند اشاره کرد که ارسنال برای اینده روی انها حساب
باز کرده اســت .از میان گزینه های کمتر شــناخته شــده
می توان به رافل هاسنهوتی ،سرمربی تیم الیپزیگ ،پدیده
این فصل بوندس لیگا و پاتریک ویرا ،کاپیتان اسبق ارسنال
اشاره کرد که در عرصه مربیگری تجربیات کمتری نسبت به
گزینه های دیگر دارند.
مثلث | شماره 347
کرد و شاید برخی نیز چند ماه بعد بگویند که کاش او هنوز در
باشگاه بود .اصال خوب نیست اگر مالکان باشگاه ارسنال
بخواهند او را پس از این همه سال برکنار کنند و باید اجازه
دهند کارش را ادامه دهد».
برخی اما مثل ویلیام گاالس مدافع پیشــین ارسنال
معتقدند که زمان جدایی ونگر رســیده است« :شاید زمان
ان رســیده که بعضی از مســائل در پایان فصل تغییر پیدا
کند .ما نباید دستاوردهای بزرگ ونگر را فراموش کنیم و باید
بدانیم که او خدمات بسیار زیادی را برای این تیم انجام داده
است .در بسیاری از مواقع امکان اخراج این دست از مربیان
نیســت و باید احترام انها حفظ شــود.به همیــن دلیل من
معتقدم انتهای فصل زمان مناسبی برای به پایان رسیدن
همکاری بین ونگر و ارسنال خواهد بود».
در این میــان البته خود ونگر ســکوت اختیار کرده و
سعی می کند طوری وانمود کند که گویی فقط به قهرمانی
در ایــن فصل می اندیشــد و حتی مدعی اســت بــا وجود
اختالف امتیازی با چلسی هنوز فرصت جبران دارد و ارسنال
می تواند قهرمان شود« :حالت ایده ال این است که همه
در باشگاه خوشحال باشــند اما من فکر می کنم ارسنال از
یک قدرت خاص ساخته شده اســت .قدرت متحد بودن
در زمان هایی که همه چیز خوب پیش نمی رود و این دقیقا
همان چیزی ست که می خواهید .حاال اینکه شما خیلی به
احســاس من درباره اینده ام اهمیت می دهید خیلی خوب
و انتظارات زیادی دارند ،بنابراین درک نمی کنم که چطور
یک هوادار تا روز سه شــنبه پشــت تیم بود و حــاال از تیم
حمایت نمی کند .حتی اگر دو نتیجه بد هم گرفته باشیم ،از
هواداران می خواهم که از تیم خود حمایت کنند .باید روی
کاری که خوب انجامش می دهیم ،تمرکز کنیم».
دیدار
«من با ونگــر مالقات کردم و اگر صادق باشــم باید
بگویم از رفتارش به نظر می رسد که تصمیم به ترک ارسنال
گرفته است .من چند ساعتی را با او گذراندم و با هم صحبت
کردیم .او به من نگفت در پایان فصل جدا خواهم شد اما
پس از صحبت های مان احساسم این است تصمیم خودش
را گرفته است .در واقع بین صحبت های مان اشاره کرد که
به پایان دورانش در ارســنال نزدیک می شــود .هیچ وقت
چنین چیزی به من نگفته بود .به نظرم شبیه کسی بود که
از نفس افتاده است .فکر می کنم دوران ونگر در ارسنال در
پایان فصل به اتمام می رسد ».یان رایت اسطوره باشگاه
ارســنال از پایان یک دوره خبر می دهد ،شــاید هنوز هیچ
مقام رســمی از جدایی ارســن ونگر در انتهای این فصل
صحبت نکرده باشــند ،شــاید مانورهای خبری به گونه ای
باشــد که گویی مرد فرانسوی ســال اتی هم روی نیمکت
ارسنال خواهد نشست اما انگار باید خبرها را کمی جدی تر
از شایعه دانست ،ان چیزی که بیشتر از همه باعث می شود
که این جدایــی را محتمل تر از همه این ســال های اخیر
بدانیم ،خشم بخشی از هواداران این تیم لندنی است .در
حال حاضر ،هواداران تیم لندنی بــه دو گروه طرفداران و
مخالفان ونگر تبدیل شده اند .با این حال ،کمپین «ونگر
برو!» این روزها دوباره فعال شده است .هواداران ارسنال
پس از ســال ها اعتماد به ارسن ونگر دیگر طاقتشان تمام
شده و از مقامات باشــگاه خود می خواهند به دنبال گزینه
دیگری باشــد ،این همــه ســال جوانگرایی بــدون هیچ
افتخاری یا کسب اعتباری ،تنها افتخار ونگر البته فروش
بازیکن به تیم های دیگر و درامدزایی برای باشــگاه است
اما احتماال باشگاه ارسنال لندن چیزی بیشتر از یک بنگاه
معامالتی یا بازار بورس اســت و هواداران ارسنال احتماال
بدشان نمی اید بعد از ۹سال شــاهد یک قهرمانی و جشن
خیابانی باشند .بیهوده نیست که یکی از هواداران این تیم
روی پالکاردی نوشته بود« :در جشن خیابانی معموال چه
می کنند؟ مثال وقتی یک تیم قهرمان می شود ،باید چگونه
جشــن بگیرد؟» ...هواداری دیگر هر هفته با این تابلو به
ورزشــگاه می رود که« :زمان تغییر فرارسیده است» البته
ونگر باتوجه به سابقه درخشانش در تیم ارسنال ،شایسته
استقبالی بهتر از این اســت ،اما نمی توان از این واقعیت
تلخ عبور کرد که ونگر در سال های اخیر باوجود هزینه های
قابل توجهی که برای خرید بازیکن توســط ارسنال داشته
نتوانسته از نظر کســب جام ها توفیق چندانی داشته باشد
و به همین خاطر شــایعات در مورد جدایی اش زیاد است.
تنها افتخارات این مربی فرانسوی که در اکتبر سال ۱۹۹۶
هدایت ارسنال را بر عهده گرفت شــامل 3بار قهرمانی در
لیگ برتر و 6بار فتح جام حذفی انگلیس می شود .یادمان
نرود که توپچی ها با ونگر از سال 2004موفق به فتح لیگ
برتر نشده اند و امسال نیز شانسی بسیار اندک دارند و ممکن
است حسرت هواداران این تیم 13ساله شود.
به همین خاطر مقامات باشــگاه ارسنال در هراس از
فوران خشم هواداران ارسنال به تکاپو افتاده اند تا جانشینی
مناســب برای ارســن ونگر انتخاب کنند البتــه در کنار ان
خبرهای دیگری هم به گوش می رســد .ارسن ونگر رسما
تایید کرده اســت که باشگاه ارســنال به او پیشنهاد تمدید
قرارداد دو ســاله ارائه کرده اســت .برخی هــم مثل هری
ردنپ به ماندن ونگر در ارسنال رای می دهند« :هواداران
ارســنال نباید نگران جدایی ارســن ونگر باشــند چرا که تا
زمان مرگ این سرمربی مشهور شــاهد خروج وی از جمع
توپچی های لندنی نخواهیم بود .ارسن ونگر می تواند رکورد
طوالنی ترین دوره سرمربیگری در یک تیم را بشکند و اگر
خودش خواستار جدایی از ارسنال نباشد سران توپچی های
لندنی حکم به اخراج وی نمی دهند».
برخی دیگر مثل گری نویل دفاع سفت و سختی هم از
ونگر می کنند و به تماشاگران منتقد ارسنال نکاتی را گوشزد
می کنند« :رفتار هواداران ارســنال با ونگر پس از بازی با
چلسی شرم اور بوده اســت .او الیق این انتقادات نبوده و
کارش را فوق العاده در طی این سال ها انجام داده است.
زمانی که او بازنشسته شود همه به او ادای احترام خواهند
اســت! اما این مهم ترین چیز نیســت .من یک حرف ای
هســتم و باید کاری که به من سپرده شده اســت را انجام
بدهم .لیگ هنوز تمام نشده است .حتی اگر شما رسانه ها
فکر کنید که کار تمام شده است ،من چنین نظری ندارم و
ما نباید به این موضوع فکر کنیم .ما در جدولی قرار داریم
که خیلی فشــرده است و رقابت برای کســب جایگاه حتی
ســخت تر از فصول گذشــته ادامه پیدا خواهــد کرد .اگر
رقابت قهرمانی برای ما تمام شده باشد ،برای دیگر تیم ها
نیز تمام شده اســت چون به جز چلســی ،همه نزدیک به
یکدیگر هستیم».
سرمربی 67ساله ارســنال اما توجهی به انتقادات و
پوسترهایی که در ورزشگاه بلند می شود ندارد «:مهم این
اســت که روی بازی بعدی مان تمرکز کنیم و خیلی به یک
هوادار منتقد اهمیت ندهیم .هواداران ما با ثبات هســتند
77
سرزمین هپروت
دیدار
78
مثلث | شماره 347
بفتا برندگان خود را شناخت
فیلم ســرزمین هپروت یا «ال ال لند» ()La La Land
به کارگردانی دامین شــیزل بــا دریافت پنج جایــزه بفتا به
یک موفقیت بزرگ دســت پیــدا کرد و یک قــدم دیگر به
جوایز اســکار نزدیک شــد .این فیلــم در جوایز ســاالنه
اکادمی هنرهای ســینمایی و تلویزیونی بریتانیا (بفتا) که
یکشــنبه شــب در رویال البرت هال در لندن برگزار شــد،
جوایز بهترین فیلــم ،بهترین کارگــردان ،بهترین بازیگر
زن (اما استون) ،بهترین فیلمبرداری (لینوس ساندگرن)
و بهترین موسیقی (جاســتین هورویتس) را دریافت کرد.
«ال ال لند» با نامزدی در 11بخش پیشــتاز نامزدهای این
دوره جوایز بفتــا بود .این فیلم یــک ادای احترام به عصر
طالیی موزیکال های امریکایی اســت .رایان گاسلینگ
نقش یک پیانیســت جاز و اســتون نقش یــک بازیگر زن
جویای نام را بازی می کنند .دیمین شیزل کارگردان جوانی
است که با ســاخت دومین اثرش به نام «شالق» در سال
2014توانســت موفقیتی بزرگ به نام خود ثبت نماید و در
فصل جوایز نیز یکی از برترین ها باشــد .حاال او با سومین
اثر خود به نام «الال لند» که باز هم ارتباط به موسیقی دارد
به سینماها بازگشته است .شیزل باتوجه به سن کم و ساخت
یکی از موفق ترین اثار ســال 2014در ســن 29سالگی،
یکی از استعدادهای درخشان سال های اخیر سینما بوده
است .اثر جدید شــیزل نیز همانند «شــاق» تاکنون در
فصل جوایز یکی از موفق ترین ها بوده و به نظر می رســد
که این موفقیت ها همچنان ادامه داشته باشد و در نهایت
به اسکار برســد .این فیلم در هفتاد و چهارمین دوره جوایز
ســاالنه گلدن گلوب برنده هفت جایزه شد و در 14بخش
نامزد جوایز اسکار هم هست.
در دیگــر بخش ها ،کیســی افلــک برای بــازی در
«منچســتر کنار دریا» به کارگردانی کنــت لونرگان ،جایزه
بهترین بازیگر مرد را برد .او در این فیلم نقش مردی غمگین
را بازی می کند که پس از مرگ برادر بزرگش مجبور می شود
از پسر نوجوان او مراقبت کند .فیلم بدون تکلف و با ظرافت
تمام ،زندگی غم انگیز خانواده ای از طبقه متوسط در ایاالت
متحده را به تصویر می کشد .لی چندلر ،شخصیت اول فیلم
مردی خشن است که پس از مرگ برادرش مجبور می شود
به شهر زادگاهش بازگردد تا از برادرزاده اش نگهداری کند.
این تغییر او را مجبــور می کند با تــراژدی عظیمی روبه رو
شــود .در اغاز بیننده نمی داند چرا لی چندلر با نگهداری از
برادرزاده اش مشــکل دارد اما کم کم به کمــک یاداوری
خاطرات کارگردان فیلمِ ،
کنث لونگران ،گذشته وحشتناک
شخصیت داستان برای بیننده اشــکار می شود .این فیلم
جایزه بهترین فیلمنامه غیراقتباسی را نیز برای لونرگان به
همراه داشــت .این فیلم در شش بخش شــانس دریافت
جوایز بفتا را داشــت .او یکی از بخت های دریافت جایزه
اسکار بهترین هنرپیشه نقش اول است.
فیلم شیر نیز که در پنج بخش نامزد بود ،در دو بخش
بهترین بازیگر مــرد مکمل (دو پاتــل) و بهترین فیلمنامه
اقتباسی (لوک دیویس) جایزه گرفت« .شیر» که با اقتباس
از کتاب داستانی «راه طوالنی خانه» ساخته شده ،اولین
فیلم گارث دیویس است .داستان درباره جوانی هندی تبار
به نام ســارو است که وقتی پنج ســاله بود خانواده اش را از
دست داد و خانواده ای استرالیایی سرپرستی او را به عهده
گرفتند .سارو با استفاده از گوگل ارث به دنبال خانواده اش
است .رونی مارا ،دیوید ونام و نیکول کیدمن دیگر بازیگران
«شیر» هســتند .جایزه بهترین بازیگر زن مکمل به وایوال
دیویس برای «حصارها» به کارگردانی دنزل واشنگتن اعطا
شد .فیلم تنها در همین بخش نامزد شده بود.
جایزه بهترین فیلم بریتانیایی به «من ،دانیل بلیک»
به کارگردانی کن لوچ رســید .تازه ترین ســاخته کارگردان
کهنه کار بریتانیایی ماه مه پیش برنــده جایزه نخل طالی
جشنواره فیلم کن شد .فیلم «من ،دانیل بلیک» در مورد
مرد نجار پنجاه ساله اهل شهر نیوکاسل است ،نجاری که
پس از سال ها کوشش و زحمت دچار حمله قلبی می شود و
قدرت ادامه کار را در خود نمی بیند .او برای گرفتن مزایای
بازنشستگی یا به عبارتی ناتوانی در کار ،باید مراحل سخت
و زیادی را پشت سر بگذارد .نجار از کار بیکار شده باید در
بوروکراســی اداری دولت انگلســتان از خان های بزرگ و
کوچک عبور کرده تا بتواند زندگی نســبتا ارامی مناسب با
طبقه متوسط جامعه داشته باشد...
یکی دیگر از شــگفتی های جوایز بفتا اعطای جایزه
بهترین فیلم انیمیشــن به «کوبو و دوتار» از شرکت الیکا
اینترتینمنت بود« .زوتوپیا»« ،موانا» و «درجست و جوی
دوری» دیگر رقبای این بخش بودند .کوبو پســر مهربانی
اســت که در یک دهکده کنار دریا زندگی می کند و عاشق
مادرش است .اما در ادامه راه مجبور می شود برای مبارزه
با پلیدی یک شمشــیر ،یک زره و یک کالهخود منحصر
به فرد را به دســت بیاورد و به همین منظور سفر پر ماجرایی
را اغاز می کند که...
حاشیه های سیاسی
در مراسم گلدن گلوب امســال ،خیلی از کسانی که
جایزه گرفتنــد ،هنگامی کــه برای دریافت تندیس شــان
روی ســن رفتند ،با صحبت های شدیداللحنی علیه دونالد
ترامپ موضــع گرفتند .صحبت هایی که حتی باعث شــد
رئیس جمهور جدید امریکا واکنش هم نشــان دهد .پیش
از مراسم بفتای امســال هم خبر رسیده بود که بی بی سی،
پخش کننده مراسم بفتا ،می ترســد که اتفاق مشابهی در
این مراسم رخ دهد .
ترس بی بی ســی کامال بجا بود .در هفتادمین دوره
مراسم بفتا هم تعدادی از ستاره ها وقتی برای گرفتن جایزه
روی صحنــه امدنــد ،صحبت هایی کردند که بی بی ســی
می توانســت با خیال راحت انها را پخش نکنــد .کن لوچ
یکی از کســانی بود که رســانه ها حتی پیش از مراسم هم
می دانســتند که صحبت های سیاســی انجــام می دهد.
لوچ که فیلم جدیــدش« ،من ،دانیل بلیک» موفق شــد
جایزه بهتریــن فیلــم بریتانیایی را به خــودش اختصاص
ی سپاســگزارم
دهد این جمالت را به زبان اورد« :از اکادم
که از پیام این فیلــم حمایت کرد .پیامی کــه صدها هزار
نفر از مردم این کشــور می دانند و ان ،این اســت که این
دولت با مستضعف ترین و فقیرترین مردم به خشن ترین و
بی عاطفه ترین شکل برخورد می کند که ننگین است .این
خشونت است که باعث شده بیرون نگاه داشتن بچه های
پناهجو (از کشور) را ادامه دهیم؛ بچه هایی که به انها قول
کمک داده بودیم و این هم ننگی دیگر است».
پای دونالد ترامپ هم خیلی زود به بفتا باز شد .کنت
لونــرگان در صحبت هایــش ،از اعتراضات دختــر پانزده
ســاله اش علیه دولت جدید امریکا سخن به میان اورد .او
گفت« :صبح روز بعــد از انتخابات دختر من بــا گریه بلند
شد .او نمی خواست به مدرسه برود .همسر من اصرار کرد
و گفت :احتماال بچه هایی در مدرسه هستند که ترسیده اند
و ممکن اســت تو بتوانی به انها کمک کنی .دختر من دو
هفته پیش 15ساله شد و تا حاال در پنج تظاهرات اعتراضی
شرکت داشته است».
اما اســتون ،برنده جایزه بهترین بازیگــر نقش اول
زن که امســال با «ال ال لند» بارها مورد تقدیر جشــن های
سینمایی قرار گرفته وقتی روی سن امد ،این جمالت را به
زبان اورد تا با ربط دادن شــرایط حاکمیت فعلی بریتانیا به
امریکا ،او هم به شیوه خودش صحبت هایی علیه وضعیت
کنونی کشورش کرده باشد« :این کشور (بریتانیا) و امریکا
به نظر می رسد در حال سپری کردن دوره سختی هستند.
در این زمانه تفرقه انداز خیلی مهم اســت که بتوانیم کنار
هم جمع شویم و به بهانه نعمت خالقیت ،جشن بگیریم.
چیزی که فراتر از مرزها اســت و باعث می شود مردم کمتر
احساس تنهایی کنند».
به نظر می رسد مراسم اسکار هم محل دیگری برای
انتقاد از سیاست های دونالد ترامپ خواهد شد.
نامیرا
پناهگاه بی پناه
چاپ بیست و دوم یک رمان عاشورایی
خاطرات بازماندگان یک بمباران
رمان «نامیرا» اثر صادق کرمیار از سوی انتشارات کتاب نیستان به چاپ بیست و دوم
رسید.رمان «نامیرا» کتابی است که دست روی یکی از مهمترین و پرکشش ترین اتفاقات
تاریخ اسالم گذاشته اســت .اتفاقی که در ان حرامیان و مســلمانان و مشرکان با هم یکی
می شوند! و بر بهترین خلق خدا هجوم می اورند.
«نامیرا» داستانی شخصیت محور اســت؛ رمانی با خرده روایت هایی از تغییر روش،
هدف ،ارزو و عاقبت ادم ها .این روزگار است که ادم ها را در محک انتخاب شدن و انتخاب
کردن می گذارد و نویسنده نامیرا فقط تصویرساز صادق این رویدادهاست .نویسنده کتاب را
به سبک رمان های کالسیک با شروعی ارام اغاز می کند ،تصویرسازی می کند ،شخصیت ها
را یک به یک وارد داستان می کند ،انها را معرفی می کند و با داستان پیش می برد« .نامیرا»
اســیر اختالف روایت های تاریخی نشــده و البته از عقبه تحقیقی درستی بهره برده است.
داستان نقل شده در کتاب داستانی است که انتهای ان برای همه مخاطبان اثر مشخص
است ولی نکته ای که باعث می شود تا مخاطب ان پای کتاب بنشیند و با داستان ان تا انتها
همراه شود ،نگاه اصولی نویسنده به واقعه عاشورا و استفاده درست از عناصری چون عشق
و گره های داستانی مناسب و بجا در میان خرده روایت های نقل شده در جریان اصلی قصه
اســت .بیان نامیرا روان و به زبان امروزی اســت به طوری که صمیمیتی را ایجاد کرده که
مخاطب را به خود جذب می کند .این اثر درباره دختر و پســر جوانی است که بین سرداران
بزرگ برای حمایت از امام حسین(ع) و یزی د تردید دارند؛ در ادامه داستان ،این دو جوان طی
استدالل های مختلف به حقانیت امام حسین (ع) پی می برند.
بیست و ششم اسفند ســال 66روزی غمبار برای کرمانشــاه بود .در این روز پناهگاه
پارک شیرین کرمانشاه مورد اصابت موشک قرار گرفت و بیش از سیصد نفر در این پناهگاه
شهید و زخمی شدند.
بیشتر شهدا و زخمی ها را زنان و کودکانی تشکیل می دادند که به خاطر در امان ماندن
از بمباران های رژیم بعث عراق به این مکان پناه می بردند .غافل از اینکه موشک دقیقا از
هواکش پناهگاه وارد و باعث ویرانی و اتش سوزی شد.
تنها چند روز به اغاز سال نو مانده بود .بچه ها با خوشحالی و شادی لباس نو می خریدند و
سبزه عید می کاشتند .انها داخل پناهگاه با هم بازی می کردند و فکر می کردند سقف پناهگاه
امن ترین جاست.اما ورود ناجوانمردانه موشک بعثی ان هم دقیقا از هواکش پناهگاه باعث
فاجعه ای بزرگ شد .گویا منافقین گرای دقیق هواکش را به نیروی دشمن داده بودند.
مهناز فتاحی در کتاب پناهگاه بی پناه پس از ســال ها دنبال بازماندگان این پناهگاه
رفت و سعی کرد روایت بمباران این پناهگاه را از چشم مردم شهر ببیند .از زبان امدادگران
هالل احمر ،نیروهای اتش نشانی ،بسیجیان ،نیروهای انتظامی ،پرستاران ،خبرنگاران،
کسبه ،مردم محله ،زخمی ها و خانواده شهدا و ....ماجرای پناهگاه از زبان سی و سه نفر
روایت می شود و هرکدام تالش کرده اند که با یاداوری ان حادثه تلخ به شرح ماجرا بپردازند .
کتاب سه بخش دارد ،بخش اول نگاهی به شرح ماجرا به صورت پژوهشی دارد و در بخش
دوم خاطرات بازماندگان بمباران پناهگاه بی پناه می اید .در بخش سوم مستندات و تصاویر
در معرض دید قرار می گیرد.
ریحانه
ماجرای فدک به روایت امروز
نمایش «ریحانه» به نویسندگی و کارگردانی سیروس
همتی که تولید مشترک مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری و
سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران است در دومکان
تئاتری اجرا می شود .این نمایش از ۲۲بهمن ماه تا اوایل
اسفندماه در پردیس تئاتر تهران به صحنه می رود و بعد از ان
در سالن تئاتر سوره مهر حوزه هنری ،اجرای عمومی نمایش
«ریحانه » ادامه می یابد.
«ریحانه» روایتگر زندگی دختری به نام ریحانه است
که می خواهد باغ پدری خود را که بعــد از مرگ پدرش چند
نفر تصاحب کرده اند پس بگیرد .ریحانه را باید در زمره اثار
نمایشی دانست که به دور از تکلف های رایج در چنین متونی
تنها به دنبال خلق حرف و اندیشــه و فلســفه ای تازه برای
ی با بزنگاه هایی است
زیست و زندگی از طریق مواجهه ادم
که در زندگی پیش روی او قرار می گیرد.
این اثر را می توان داستانی دانست که در ان مخاطب
در محکمه وجدان خود پیش روی نزاع حق و باطل نشسته
و البته نویســنده نیز برای نمکین کــردن متن خود تا جایی
که توانســته از الفــاظ و نیز فضاســازی های ســنتی برای
این مقصود بهره برده اســت .در نمایــش «ریحانه» علی
سلیمانی ،سروش طاهری ،نادیا فرجی ،علی یعقوب زاده،
شــهرام مســعودی ،الهه رحمتی ،ارزو عصاری ،سیروس
ی و غفور مکی نصیری به عنــوان بازیگر حضور دارند.
همت
همچنین رضا مهدی زاده طراح صحنه و لباس ،ارزو عصاری
و ســمانه حبیب پور و غفور مکی نصیری گروه کارگردانی و
احسان تارخ اهنگساز و ارزو عصاری به عنوان منشی صحنه
و حسین دیردار مدیر تولید و دستیار کارگردان و برنامه ریز در
نمایش جدید سیروس همتی همکاری دارند.
ســیروس همتی ،کارگــردان این نمایــش درباره ان
می گوید «:کوروش زارعی ،رئیس مرکز هنرهای نمایشی
حوزه هنری و همچنین شهرام کرمی رئیس مرکز هنرهای
نمایشــی ســازمان فرهنگی و هنری شــهرداری تهران به
توافق رسیدند تا برای ایام فاطمیه(س) ،به صورت مشترک
نمایشــی را تولید کنند که قرعه به نام بنــده افتاد .از این رو
نمایش «ریحانه» که ماجرای فدک را به شــکلی امروزی
روایت می کند ،تولیــد و اجرا می کنیم .قصــه این نمایش
راجع به قطعه زمینی است که به «ریحانه» به ارث می رسد
اما «ریحانه» برای دریافت و تصاحــب این زمین که حق
شرعی و قانونی اوست با مشــکالت و معضالتی دست به
گریبان می شود».
وی پیرامون تداخل اجرای نمایش خود با ایام فاطمیه
هم گفت« :گرچه دوســت ندارم موضــوع نمایش خود را
محدود به زمان و مکان خاصی بکنــم اما باید بگویم قصه
این نمایش ،بی ارتباط به ایام فاطمیه هم نیســت .یکی از
دغدغه های من امروزی کردن وقایع و داستان های گذشته
اســت و قصه «ریحانه» نیز از ماجــرای باغ فدک حضرت
خانم فاطمه زهرا(س) وام گرفته شده است.
نمایش «ریحانــه» روایت رئالــی دارد اما در طراحی
دکور ،انچه تماشــاگر می بیند ،بســیار متفاوت از کارهای
قبلی ام است».
نمایش «ریحانه» با همکاری مرکز هنرهای نمایشی
حوزه هنری و پردیس تئاتر تهران تولید شده است.
پیشخوان جهانی
تایم به رابطه
دموکرات ها و
دولت ترامپ
پرداخته است
امپراتوری تازه
پوتین تیتر
اصلی نیوزویک
رییس جمهور
تازه المان
روی جلد تاگ
سایتوینگ
مثلث | شماره 347
دیدار
79
بازار
در سالروز ابالغ سیاست های کلی
اقتصادمقاومتی
گزارش اقدامات بانک انصار در تحقق اهداف بانک مقاوم منتشر شد
درسالروزابالغسیاست هایکلیاقتصادمقاومتیازسوی
مقام معظم رهبری (مدظله العالی) ،بانک انصار گزارش اهم
اقدامات خود را در راستای ایفای نقش به عنوان بانک مقاوم
و تحقق اهداف تعیین شــده در بخش مالی ،پولی و بانکی
این سیاست ها ارائه داد .به گزارش اداره کل روابط عمومی و
تبلیغات،بانکانصاربه عنوانبانکیرسالتمحور،ارزش مدار
جدی
و جهادی ،با سرلوحه قرار دادن موازین شرعی و توجه ّ
بهاجرایسیاست هایاقتصادمقاومتیاقداماتراهبردیو
رتبه هایمهموممتازیبه شرحزیررارقمزدهاست:
طراحی مدل مفهومی ریل گذاری بانک ها برای تطبیقبا سیاست های اقتصاد مقاومتی و رونمایی توسط رئیس کل
محترم بانکمرکزیوابالغبهبانک ها
ارائهبسته هایپیشنهادیبهبانکمرکزیوسایربانک هادرخصوص ایفای نقش مقاومتی بانک ها در حوزه بانکداری
کشور
هماهنگیباسیاست هایبانکمرکزیجمهوریاسالمیبه منظور مساعدت به تحقق اهداف دولت در خروج کشور
ازرکودتورمی
راه انــدازی دبیرخانه دائمی اقتصاد مقاومتی و تشــکیل
شورای عالی راهبری اقتصاد مقاومتی به ریاست مدیرعامل
محترمبانک.تشکیلکمیته هایتخصصیاقتصادمقاومتی
با عناوین :کمیتــه بانکداری بین الملــل؛ کمیته بانکداری
داخلی؛ کمیته بانکداری اسالمی؛ کمیته بهره وری؛ کمیته
گفتمان سازیواموزش؛کمیتهتلفیق.
انطباق سند راهبردی و طرح کســب و کار بانک مبتنی بر
اصولوسیاست هایاقتصادمقاومتی؛
پیشــنهاد هفته اقتصاد مقاومتی و مکاتبه با ســازمان ها و
نهادهایمسئول.
تهیه ویــژه برنامــه تلویزیونی به مناســبت ســالروز ابالغ
سیاست هایکلیاقتصادمقاومتی.
مشارکت و همکاری با سازمان ها و نهادهای فعال در حوزه
اقتصادمقاومتیبهویژهدبیرخانهمجمعتشخیصمصلحت
نظام
حمایتازتولیدملیدرقالبطرححاتمکهدراینطرحبههرمتقاضیمبلغ 100میلیونریالتسهیالتبانرخ15درصد
وبهمنظورخریدکاالهایایرانیواگذارمی شودوبیشاز650
فروشــگاه طرف قرارداد درقالب عقد مرابحه این کاالها را در
اختیارمصرف کنندگانقرارمی دهند.
اســتخراج و ابالغ کدینگ شــاخص های بانکداری دراقتصاد مقاومتی و فراهم کردن زیر ساخت های الزم جهت
اجرایی سازیدرسطحتمام
یشعب.
تمرکز بر گفتمان سازی حرفه ای و فرهنگ سازی داخلیاقتصادمقاومتیدرحوزهپولوبانک.
ایجاد جریان اطالعات مستمر در ســطح ملی با برپاییهمایش ها و حمایت از اقدامات نهادها وسازمان های دولتی
وخصوصیدرحوزهاقتصادمقاومتی.
جایگزینی تولیدات ملی در خریدهای اقــام مورد نیاز در
سطح بانک به صورتی که اولویت در خرید کاالهای داخلی
مدیرکلروابط عمومیوتبلیغات:
بازار
80
مثلث | شماره 347
کتابچه نشان بازسازی شده
بانک انصار ابزار موثری برای
استحکام هویت بصری ان است
کتابچه نشــان بانک انصار شامل راهنمایی
و دستورهای فنی و تخصصی موثر در استحکام
هویت بصریاستتاازطریقاجرایدقیقمفادان
ازسویتمامی عناصرسازمانیبتوانافکارعمومی
را در راســتای شــکل گیری برنــد ایــن بانک به
شیوه ایکارشناسانهواثربخشهدایتکرد.اقای
ســیدحمیدخالقی ،مدیرک
ل بازاریابی و تبلیغات،
ضمن بیان ایــن مطلب افزود« :ایــن کتابچه به
مبادی ذیربط بانک کمک می کنــد که به هنگام
بازاریابی ،اطالع رســانی وتبلیغــات درخصوص
خدمات و مزیت های رقابتی ،از اســتانداردهای
یکسانی برای شــکل دهی به هویت بصری بانک
به عنوان پشتوانه هویت تجاری استفاده کنند و با ایجاد یک هویت بصری مورد توافق همگان
تاثیر پیام های ان را افزایش دهند .مدیرکل روابط عمومی وتبلیغات کتابچه نشان بانک انصار
را حاوی مجموعه ای از قواعــد و روش های قابل ارائه و به کارگیــری در فرایندهای برندینگ و
بازاریابی و فروش دانست که در حوزه های ارتباطات غیرکالمی و فضای نمادین اثار بی شماری
دارد .وی افزود« :درعین حال ،کتابچه از اعمال سلیقه های شخصی در درج نشان بانک انصار
نوسازمانی بیشتریدر
یکردهوباعث انسجامنمادی
یمکتوب والکترونیکجلوگیر
دررسانه ها
تبصری می شود».
حوزههوی
است ،برنامه ریزی جهت استفاده از کاالهای ایرانی در جوایز
قرعه کشی و اســتفاده از کاالهای ایرانی در اهدای هدایا به
افراددرمناسبت هایمختلفوبرنامه هایفرهنگی.
تعیینالگوهایمصرفبهینهبهمنظورابالغبهواحدهای
ستادیواجراییبانک.
ســاخت ســرود ویژه اقتصــاد مقاومتــی و پخــش ان در
همایش هاوگردهمایی هایمربوطه.
حمایــت از پایان نامه هــای کارشناسی ارشــد و دکتــرا در
حوزه هایمختلفشاملبانکداریاسالمی،اقتصادمقاومتی
و ...به منظور بهره برداری از دستاوردهای تحقیقی مذکور در
جهتارتقایکاراییمنابعانسانیوبهره وریسازمانی.
در گزارش اداره کل روابط عمومی وتبلیغات همچنین امده
استکهبانکانصاردرراستایتحققهرچهسریع تراهداف
تعیین شــده اقتصادمقاومتی در عرصه مالــی و بانکداری،
«بانکداری د ر تراز انقالب اسالمی» و «مدیریت جهادی»
را به عنوان محورهای کلیدی طــرح تحول خود و همچنین
برنامه هایراهبردیاینبانکلحاظکردهاست.
سرپرست بانک دی با معاون بین الملل
مقام معظم رهبری دیدار کرد
سرپرســت بانک دی با معاون بین الملل مقام معظم رهبری و نماینده مجلس خبرگان
رهبری دیدار و گزارش از عملکرد بانک دی ارائه کرد.
به گزارش اداره روابط عمومی بانک دی ،ایت الله قم
ی در این دیدار با اشاره به تفاوت
بانک دی با سایر بانک ها و اهمیت مقام خانواده های شهدا و ایثارگران اظهار کرد« :اقدام در
راستای تحقق اقتصاد مقاومتی باید از رسالت های اصلی بانک دی باشد».
وی همچنین یکی از ماموریت های بانک دی را ارزش افرینی برای خانواده های معظم
شهدای هشت سال دفاع مقدس و شهدای مدافع حرم و حفاظت از اموال مردم عنوان کرد.
سرپرست بانک دی نیز در این دیدار که در دفتر ایت الله قمی انجام شد ضمن معرفی
گروه مالی دی ،توضیحاتی درباره عملکرد مالی این مجموعه ارائه کرد.
علیرضا عاطفی فر همچنین با ارائه امارهایی از تسهیالت ارزی و ریالی طی سال جاری
بر انجام عملیات ارزی و بین المللی در راســتای کمک به اقتصاد کشور در بانک دی اعالم
امادگی کرد.
وی با تاکید بر اینکه بانــک دی خدمات ویژه ای بــه خانواده شــهدا و ایثارگران ارائه
می کند ،از ایجاد مرکز پژوهش های اســامی با مســئولیت حجت االســام و المســلمین
سید عباس موسویان ،عضو شورای فقهی بانک مرکزی در بانک دی خبر داد.
255درصد رشد موسسه اعتباری کوثر
در جذب سپرده های بانکی
موسســه اعتباری کوثر طی 9ماهه نخست سال جاری
توانســت بیش از 15هزار و 219میلیارد ریال ســپرده جذب
کند که در بخش دیداری و مشابه ان بیش از 255درصد و در
سایر ســپرده نزدیک به 100درصد رشد را تجربه کرده است.
به گزارش روابط عمومی موسسه اعتباری کوثر؛ طی 9ماهه
نخست سال جاری بیش از 15هزار و 219میلیارد ریال سپرده
جذب کوثر شده که در بخش دیداری و مشابه ان بیش از 255
درصد و در سایر سپرده ها نزدیک به 100درصد رشد را تجربه
کرده اســت .بر اســاس این گزارش؛ درامدهای غیر مشــاع
موسسه اعتباری کوثر طی 9ماه بررسی ،با رشد قابل توجه 1
هزار 132درصدی مواجه شده و از درامد 299میلیارد ریالی در
سال 94به مبلغ 3هزار و 689میلیارد ریال رسید .این گزارش
می افزاید :موسسه اعتباری کوثر طی 9ماهه منتهی به 30اذر
1395توانست سودی بیشتر از سال 94محقق کند.
شایان ذکر است« :سود خالص موسسه اعتباری کوثر در
طی 9ماه در کنار رقم صفر هزینه مطالبات مشکوک الوصول،
بالغ بر 427میلیارد ریال شده که رشدی 2درصدی را نسبت به
سال گذشته نصیب خود کرده است .براین اساس سود انباشته
سال های اخیر کوثر به 504میلیارد ریال رسیده که با رقم 488
میلیارد مبلغ اندوخته سال قبل بیش از 3درصد به انباشته های
دوره قبل اضافه شده است».
خاطر نشــان می ســازد« :در کنار رشــد جذب سپرده،
رئیس شعبه موفق
موسسه اعتباری کوثر
معرفی شد
بازار
تسهیالت اعطایی بانک نیز با رشد مواجه شده و موسسه طی
9ماهه نخست سال ،نزدیک به دو برابر سال 94وام پرداخت
کرده و از رقم 61هزار و 209میلیارد ریال سال ،94طی 9ماهه
به رقم 114هزار و 245میلیارد ریال رسید که رشد 87درصدی
را برای کوثر در پرداخت تسهیالت در پی داشته است».
هفتمین گردهمایی روسای موفق شعب شبکه بانکی کشور با شــعار کنترل داخلی -بهبود عملکرد ،در محل
موسسه عالی اموزش بانکداری بانک مرکزی با حضور جواد فهیمی پور قائم مقام مدیرعامل ،عبدالله فتاحی معاون
بازاریابی و امور مشتریان موسسه اعتباری کوثر اغاز شد .به گزارش روابط عمومی موسسه اعتباری کوثر؛ در هفتمین
گردهمایی روسای موفق نظام بانکی کشور که با موضوع کنترل های داخلی -بهبود عملکردو مشارکت 297رئیس
شعبه برتر از 30بانک و موسسه اعتباری برگزار شد ،از احمد پورمحمدی رئیس شعبه مستقل مرکزی موسسه اعتباری
ی و حرفه ای علوم
کوثر به عنوان رئیس شعبه برتر تجلیل به عمل امد .بر اساس این گزارش ،تقویت مهارت های علم
بانکداری ،انتقال تجربیات موفقیت امیز و نیز تجلیل از زحمات و تالش های روســای شــبکه بانکی ،هدف اصلی
«هفتمین گردهمایی روسای موفق شعب بانک های کشور» اعالم شد .فرشاد حیدری معاون نظارتی بانک مرکزی
با اشاره به پرداخت سود علی الحســاب خارج از قانون و مقررات بانک مرکزی به بانک ها هشدار داد و گفت« :هیچ
دلیلی در نظام بانکی کشور برای رقابت ناسالم بین بانک ها وجود ندارد ».محسن خوش طینت ،رئیس موسسه عالی
اموزش بانکداری ایران نیز با اشاره به اهمیت جایگاه روسای شعب در دستیابی به اهداف عملیاتی شبکه بانکی گفت:
«باتوجه به نقش بسیار مهم و اساسی که روسای شعب بانک ها در موفقیت و پیشبرد استراتژی عملیاتی بانک ها در
نیل به اهداف نهایی سیاستگذاری پولی و بانکی ایفا می کنند و همچنین تالش های بیش از 230هزار نفر از مجموعه
همکاران بانکی در بیش از 22هزار شعبه در جامه عمل پوشاندن به اهداف سیاست های پولی ،می توان اذعان کرد
که شاغالن بانک ها به ویژه روسای شعب کارایی نسبتا باالیی در بخش های اقتصادی دارند ».رئیس موسسه عالی
اموزش بانکداری ایران تصریح کرد« :بهبود محیط کســب و کار در شعب مستلزم استقرار نظام کنترل های داخلی
موثر و فرهنگ خود ارزیابی در میان تمام کارکنان شعب است».
در هفتمین گردهمایی روسای موفق
بانک هایکشور
روسای
شعب موفق
بانک دی تقدیر شدند
مثلث | شماره 347
بازار
روسای برتر شعب بانک دی در هفتمین گردهمایی
روسای موفق بانک های کشــور که با شعار «کنترل های
داخلی ،بهبود عملکرد» با مشــارکت ۲۸بانک و موسســه
اعتباری برگزار شد ،تقدیر شدند.
به گزارش روابط عمومی بانک دی ،در این همایش
که با حضور معاون رئیــس کل بانک مرکــزی و جمعی از
مدیران ارشــد بانــک مرکــزی و مدیران شــبکه بانکی در
موسســه عالی اموزش بانکداری ایران برگزار شد ،هشت
رئیس شعبه موفق بانک دی با اعطای لوح تقدیر و جوایز
ویژه مورد تقدیر قرار گرفتند .فرشاد حیدری ـ معاون نظارتی
بانک مرکــزی ـ در این مراســم به تشــریح برنامه های در
دست اقدام برای چابک سازی شبکه بانکی و برون رفت از
برخی چالش ها و نیز توجه به عوامل هفتگانه در ریسک و
کنترل های داخلی پرداخت .همچنین رئیس موسسه عالی
اموزش بانکداری ایران اظهار کرد« :روسای شعب همواره
می کوشند تا با اشاعه فرهنگ مشتری مداری ،بهبود مستمر
ارتقای کیفیت محصوالت و خدمات و استفاده مطلوب از
فناوری های نوین در راستای تامین خواسته های منطقی و
ارائه خدمات مورد نیاز به مشتریان گام بردارند و تالشگران
در این عرصه شایسته تقدیر هستند».
محسن خوش طینت افزود« :افزون بر 230هزار نفر
از مجموعه همکاران بانکی در بیش از 22هزار شعبه برای
تحقق اهداف سیاست های پولی فعالیت دارند که با استقرار
نظام کنترل های داخلی موثر و فرهنگ خود ارزیابی برای
تضمین کنترل های داخلی هوشــمندانه گام موثری برای
بهبود عملکرد شبکه بانکی محسوب می شود».
روسای شعب برتر بانک دی به ترتیب عبارتند از :حامد
صادقی رئیس شــعبه خرم اباد ،ابوالقاســم حیدری رئیس
شعبه فرشته ،امیرعباس مهربانی رئیس شعبه افریقا ،بابک
عزیزی رئیس شعبه نیاوران ،اکبر فرد جوقینی رئیس شعبه
میدان شهدا ،مریم خلیلی منظم رئیس شعبه یوسف اباد،
محمد شکری رئیس شعبه ایت الله کاشانی و سعید مهدیان
دهکردی رئیس شعبه شهرکرد .جوایز روسای شعب بانک
دی از سوی خوش طینت رئیس موسسه عالی بانکداری،
حشــمی پور مشــاور مدیرعامــل در امور روابــط عمومی،
صادقیــان و الویریان روســای اداره امور شــعب یک و دو
بانک دی و فرخچه رئیس اداره امور کارکنان تقدیم شدند.
در این همایش که 300نفر از روســای موفق شعب
نظام بانکی دولتی و خصوصی و دو موسسه اعتباری دارای
مجوز فعالیت شرکت داشــتند ،مقامات ارشد نظام بانکی،
مدیران عامل و برخی از روسای شعب برگزیده به سخنرانی
و ارائه تجربیات خود پرداختند و یک میزگرد تخصصی نیز با
حضور برخی از روسای برگزیده شعب برگزار شد.
گردهمایی روسای موفق شــعب همه ساله با هدف
قدردانــی و تکریم روســای موفق شــعب بانکی سراســر
کشور ،انتقال تجربه و دســتاوردهای موفق این مدیران و
دستیابی به اخرین فناوری ها و نواوری های عرصه بانکی و
دیدگاه های مدیران ارشد نظام بانکی کشور برگزار می شود.
81
بازار
اعطایتسهیالت
با طرح های جدید اعتباری
معاون سرپرستی شــعب یزد گفت« :رســیدگی و تعیین تکلیف پرونده های دارای مانده
بدهی اندک که در بسیاری از انها مشتری نسبت به ان اطالع ندارد باید در اولویت قرار گیرد».
یدالله عالف زاده با ارائه امار عملکرد شعب استان یزد و مقایسه ان در سطح ناحیه و شبکه،
همکاران را به همت مضاعف برای کاهش مطالبات دعوت و اولویت اصلی روزهای پایانی سال
را وصول مطالبات اعالم کرد.
وی با تاکید بر جذب حداکثری منابع و افزایش سهم ثامن از بازار تالش هرچه بیشتر در این
زمینه را خواستار شد و افزود« :قبل از پرداخت تسهیالت ،اعتبارسنجی دقیق و سنجش توان
بازپرداخت اقساط مشتریان بررسی شود ».عالف زاده با اشاره به رعایت دقیق دستورالعمل ها
و بخشنامه ها اظهار داشت« :انجام امور مشتریان در سریع ترین زمان و با دقت ،جلب رضایت
و اعتماد انان را به همراه خواهد داشــت ».سرپرســت مدیریت شــعب یــزد ،تجزیه و تحلیل
بخشنامه ها و اطالعیه های سازمانی در جلسات صبحگاهی را برای افزایش توانمندی و دانش
فنی کارکنان ضروری دانست .معاون سرپرســتی یزد بر اعطای تسهیالت از طریق طرح های
جدید اعتباری تاکید کرد و اظهار داشت« :کاهش 10درصدی مطالبات در پایان هر ماه به عنوان
اولویت هر سرپرستی روسای شــعب و کارکنان صف و ســتاد در مجموعه است که باید تالش
بیشتری برای تحقق اهداف تعیین شده انجام شود».
مدیر ناحیه 2موسسه اعتباری ثامن تاکید کرد:
جلوگیری از
رشد مطالبات معوق
مدیر ناحیــه 2موسســه اعتبــاری ثامن در مشــهد
گفت« :تا پایان ســال با اســتفاده از راهکارهای عملی و
حقوقی ،باید نسبت به وصول مطالبات معوق اقدام سریع
و جدی شود ».مصطفی ذوالقدر در جلسه کمیته مطالبات
سرپرســتی مدیریت شعب استان خراســان رضوی اظهار
داشت« :کارکنان باید با پیگیری به موقع اقساط معوق و با
صدور اخطاریه و تکمیل اظهارنامه از رشد مطالبات معوق
جلوگیری کنند».
وی بــا تاکید بر تــاش مضاعف کارکنــان به منظور
تحقق اهداف مذکــور افزود« :همــکاران بــا بازاریابی و
شــناخت محیط پیرامون شــعب در جذب مشتریان جدید
تالش بیشــتری انجــام دهنــد ».همچنین مهــدی گل
محمدی ،مدیر وصول مطالبات گفت« :باید همه کارکنان
در برنامه های عملیاتی حضور فعال داشته باشند و در همه
زمینه ها ،منابع ،مصارف ،بازاریابــی و مطالبات به اجرای
ان اهتمام ورزیده و در اجــرای صحیح ودقیق برنامه های
عملیاتی مشارکت کنند ».حسین علی ابادی مدیر حراست
نیز با اشاره به مسئولیت روسای شعب خاطر نشان کرد« :در
هنگام بروز تخلف روسای شعب باید پاسخگوی تمام امور
داخلی شعبه باشند».
بر پایه این گزارش رضا بدرطالعی مدیر امور اعتبارات
گفت« :در زمان پیشــنهاد پرونده تسهیالتی ،باید تمامی
ارکان اعتباری شــعبه پرونده بررســی و ســپس اقدام الزم
صورت پذیرد .البته رعایت نکات اعتباری در تسهیالت با
مبالغ باال بسیار مهم و ضروری است».
محمد تقی مقســمی ،مدیر نظارت و ارزشیابی نیز با
اشــاره به فضای رقابتی بین بانک ها و موسسات اعتباری
اظهار داشت« :باتوجه به فضای رقابتی موجود ،کارکنان
تالش خــود را جهت جذب منابــع ارزان قیمــت و وصول
مطالبات بیشتر از گذشته کنند».
مسعود کیوان فر ،سرپرســت مدیریت شعب استان
خراســان رضوی نیز اظهار داشــت« :مشــتریان راضی،
منبع سود موسســات اعتباری و بانک ها هستند .بانک ها
و یا موسسات که نمی توانند مشتریان را راضی نگه دارند،
در درازمدت از بــازار حذف خواهند شــد .ارائه خدمات به
مشتریان با کیفیت عالی و به طور مســتمر ،موجب ایجاد
مزیت های رقابتی برای موسسه می شود».
بازار
82
مثلث | شماره 322
به کارگیریتمامی ظرفیت
برای کاهش مطالبات
سرپرست مدیریت شعب فارس وکهکیلویه و بویراحمد گفت« :نیروی انسانی ضامن اقتدار
یک موسسه یا سازمان است».
حمید هرمزی در جمع روسای شعب اظهار داشت« :همواره سیاست ثامن توجه به نیروی
انســانی با نهادینه کردن فرهنگ مشارکتی ،مشــورتی ،کار تیمی و همدلی در راستای ارتقای
کیفی و کمی نیروها به منظور تحقق اهداف سازمان است ».وی به نقش مدیریت کارا و حرفه ای
اشاره کرد و افزود« :مسئولیت پذیری ،پاسخگویی ،ایجاد امنیت برای کارکنان ،ایجاد محیط
ارام مدیریت کارا و حرفه ای اثار بســیار مطلوبی بر عملکردها نیروها دارد ».هرمزی با تشریح
نقش روسای شعب گفت« :چابکی ،انضباط ،حرفه ای عمل کردن ،عملیاتی بودن برنامه ها و
پیاده سازی ان با حضور و نظارت و کنترل روسای شعب ممکن می شود».
وی تصریح کرد« :مدیر موفق ،انتظارات کارکنان و مشتریان را طبق چارچوب های تعیین
شده براورده ساخته و شناخت خوبی از عواملی همچون جغرافیا ،فرهنگ ،فعالیت اقتصادی و
اجتماعی مشتریان و کارکنان دارد».
وی خطاب به روسای شــعب یاداور شــد« :مدیر موفق ،هدایت گر ،ارزش گزار ،اگاه به
تحوالت پیرامون ،رصدکننده مداوم فعالیت ها و جداسازی خوب وبد است».
سرپرست مدیریت شعب فارس و کهکیلویه و بویراحمد به اهمیت کاهش مطالبات اشاره
ی ظرفیت
کرد و بیان داشت« :شعب بر پایه برنامه های اعالم شده با تمام توان و استفاده از تمام
نیروها گام موثری در کاهش مطالبات برداشته تا نتایج ان در عملکرد استان ملموس شود».
هرمزی خاطرنشان کرد« :رصد روزانه و دقیق فعالیت ها پیگیری های الزم به خصوص در
بخش مطالبات به طور جدی وعملی الزمه تحقق اهداف اعم از جذب منابع ،پرداخت صحیح
تسهیالت وکاهش مطالبات است».