ماهنامه مثلث شماره 350
ماهنامه مثلث شماره 350
ماهنامه مثلث شماره 350
مواضع ترامپ عوض شده است
گفتوگو با دکترعلیاکبر صالحی
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و پنجاه 19 /فروردین 84 / 1396صفحه 6000/تومان
انتخاب درگامدوم
سیدابراهیم رئیسی ،علیرضا زاکانی ،مهرداد بذرپاش ،محمدباقر قالیباف
و پرویز فتاح بهعنوان نامزدهای منتخب جبهه مردمی انتخاب شدند
•راینیاوردنسیدعزتاللهضرغامیاز
شگفتیهایمجمعملیدومبود
•تعدادافرادیکهثبتنامخواهندکرد
دراختیارشورایمرکزیخواهدبود
•عالوهبر 5نامزدجبههمردمی،بهاحتمالفراوان
سعیدجلیلیهمدرانتخاباتحاضرمیشود
•باانصرافسیدپرویزفتاح 4،نفردررقابتنهایی
جبهه مردمیحضورخواهند داشت
اتشبازی در بهار
احمدینژاد چه میکند و
چه میخواهد؟
سئواالتی درباره
تصمیم اقای شهردار
محمدباقر قالیباف ثبتنام
خواهدکرد؟
دراستانه تصمیم بزرگ
سیدابراهیم رئیسی چه نگاهی به
جبهه پایداری و جبهه مردمی دارد؟
تردیدهای واقعی
اصالحطلبان فرصت زیادی
برای تصمیمگیری درباره نامزد
پوششی ندارند
جلد
د
و
م
مواضع ترامپ عوض شده است
گفت وگوبادکترعلی اکبرصالحیدربار هایندهبرجاموتحریم هایامریکا
هوشیاری،بیداری
واقتدارملتایران
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
االن تســابق میکنند تمام کشورهای
بزرگ برای رابطه پیدا کردن با ایران ،این چی
اســت؟ این افراد ایران اســت؟ این جمعیت
کثیر ایران اســت؟ ایران جمعیتــی ندارد در
مقابل عا َلــم .این ایمان جوانهای ماســت،
این برکات رسول اکرم است ،این برکات امام
صادق است .این برکاتی است که چشم دنیا
را خیره کرده اســت و همه را مضطرب کرده.
انهایی که گمــان میکردند که با یک تشــر
ایران را میتوانند چه بکنند ،گمان کردند که
حاال هم زمان قاجار است .حاال هم زمان پهلوی است که
مردم بیدار نبودند .امروز زمان بیداری مردم ماســت ،زمان
هوشیاری و شکوفایی ایمان اســت دراین کشور .و لهذا،
میبینید که االن هر رادیویی را باز کنید از خارج ،از هر گوشۀ
عالم راجع به قضایای امریکا و راجع به خضوع او در مقابل
ایران صحبت میکنند و حرفها را هم میزنند .اضطراب در
کلمات خود ریگان این قدر هست ،تناقض گویی ،اضطراب
هست که انسان نمیتواند باور کند که یک ادمی که رئیس
یک همچو کشوری هســت و ادعایش ان قدر زیاد است،
این قدر تناقض گویی ،این قدر اضطراب ،این قدر وحشت
که او را گرفته است ،امروز یک چیز مهمی است .نه فقط او
را ،کرملین هم همین طور است ،انها هم مسابقه میکنند با
امریکا در رابطه با ایران.
8- 15
خبرنامه
شرکت عمومی در انتخابات
خواسته اصلی من است
احتمال کاندیداتوری پزشکیان در انتخابات
نه وزیر می شوم و نه نامزد ریاست جمهوری!
16- 20
گفتارها
بحران بزرگ
باید ضربتی عمل کنیم
بینش ها باید تغییر کند
بازندگان بزرگ داربی سیاسی در پاریس
26- 51
سیاست
انتخاب درگام دوم
مناظره ها تعیین کننده است
تا پایان مناظره ها می مانیم
سئواالتی درباره تصمیم اقای شهردار
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
چی است مسئله؟ چی شده است ایران؟ چه قصهای
در ایران واقع شده است که سابق چنانچه در زمان سالطین
ســابق ،در زمان قاجار ،در زمان پهلوی اگــر یک کلمه در
انجــا میگفتند ،اینها تمــام کنار میرفتند ،اگر یک تشــر
میزدند انها خلع سالح میشــدند .چه شده است که حاال
پاســدارهای ما هــم اعتنا به انهــا نمیکنند؟ بــرای اینکه
ان وقت مــردم را خواب کــرده بودند .تبلیغــات دامنهدار
دشمنهای اســام ،مردم را خواب کرده بودند ،از هم جدا
کرده بودند ،شهرها از هم جدا بود ،احزاب مختلفه همه با
هم مختلف بودند ،حکومتها همه دست نشانده بودند .اما
امروز مسئله این نیست ،امروز ایران بیدار شده است امروز
اسالم در ایران رواج پیدا کرده است .امروز حقیقت ایمان در
ایران شکوفایی پیدا کرده است ،اینها برکات ایمان است.
غافل نباشید از این ،برکات وحدت شما در تمام امور
است .غافل از این وحدت نباشید ،غافل از این ّ
حظ
الهی نباشید .در عین حال انسان میبیند که در حالی
که کاخ کرملین به لرزه در امده اســت و کاخ ســیاه
سیاهپوش شده است
و میخواهند توجیه کنند هی حرفهای خودشان
را و هی از این ور به ان ور میزنند که توجیه کنند این
خطایی که کردند و این کسی را که اینجا فرستادند و
با رسوایی از اینجا بیرونش کردند ،میخواهند توجیه
کنند .معاالسف ،بعض از اشخاصی که در خود ایران
هستند ،توجه به مســائل یا ندارند یا متعمدند .اینها
هم به تبعیت از تبلیغات انها ،انها هم با همان لسان،
اینجا تبلیغ میکنند.
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر دارابی -دکتر ایت اله ابراهیمی -حسین محمد پورزرندی
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -محمدابراهیم محمد پورزرندی
امیر اشتیانی عراقی -علیرضا حسن زاده -دکتر عیسی رضایی -سید حمید خالقی
هادی انباردار
52- 59
سیاستخارجی
مواضع ترامپ عوض شده است
خیز واشنگتن برای نقض برجام
توافقات فرامتنی با امریکا ملغی می شود
ت ترامپ
یک بام و دوهوای برجامی دول
60-67
بین الملل
مانور رسانه ای
البی شرقی
نگرانی های تهران
پشت پرده یک سفر
68-73
ورزش
باید در زمین حرف بزنیم
مقاومت ۶۳۰دقیقه ای
درس های اقای کی روش
تخصص ویژه در دفاع
طراح جلد :مصطفی مرادی
مواضع ترامپ عوض شده است
گفتوگو با دکترعلیاکبر صالحی
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و پنجاه 19 /فروردین 84 / 1396صفحه 6000/تومان
انتخاب درگامدوم
سیدابراهیم رئیسی ،علیرضا زاکانی ،مهرداد بذرپاش ،محمدباقر قالیباف
و پرویز فتاح بهعنوان نامزدهای منتخب جبهه مردمی انتخاب شدند
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198207 :
•راینیاوردنسیدعزتاللهضرغامیاز
شگفتیهایمجمعملیدومبود
•تعدادافرادیکهثبتنامخواهندکرد
دراختیارشورایمرکزیخواهدبود
•عالوهبر 5نامزدجبههمردمی،بهاحتمالفراوان
سعیدجلیلیهمدرانتخاباتحاضرمیشود
•باانصرافسیدپرویزفتاح 4،نفردررقابتنهایی
جبهه مردمیحضورخواهند داشت
اتشبازی در بهار
احمدینژاد چه میکند و
چه میخواهد؟
سئواالتی درباره
تصمیم اقای شهردار
محمدباقر قالیباف ثبتنام
خواهدکرد؟
دراستانه تصمیم بزرگ
سیدابراهیم رئیسی چه نگاهی به
جبهه پایداری و جبهه مردمی دارد؟
تردیدهای واقعی
اصالحطلبان فرصت زیادی
برای تصمیمگیری درباره نامزد
پوششی ندارند
شماره پیامک3000411711 :
بیانات حکیمانه
خبرنامه
بیانات رهبر معظم انقالب در حرم مطهر رضوی ،چشم انداز روشن
و شفافی برای ادامه مسیر در اختیار مردم و مسئوالن قرار داد .ایشان
در فرمایشات شان به درستی به ضعف های موجود در اقتصاد و وضعیت
معیشتی مردم اشاره کردند.
تی
تر
یک
رهبرانقالبدرحرممطهررضوی:
خبرنامه
8
مثلث | شماره 350
شرکت عمومی در انتخابات خواسته اصلی من است
حضرت ایت اللــه خامنــه ای ،رهبر معظــم انقالب
اسالمی در اولین روز ســال نو ،در اجتماع عظیم و پرشور
زائران و مجاوران حرم رضوی (علیه الســام) با تجلیل از
وحدت و پایبندی ملت به ارزش های انقالب و دلبســتگی
مردم به مبانی و عرصه های دینی« ،مســائل معیشــتی و
اقتصادی» و «انتخابات» اردیبهشــت مــاه را دو موضوع
مهم ســال جدید خواندند و با تاکید بر ضــرورت حل همه
مشکالت کشور در سایه «مدیریت های متدین ،انقالبی،
کارامــد و پرانگیزه» ،افزودند« :تمرکز مســئوالن بر تولید
داخلــی و مطالبه گــری ملــت در ایــن زمینــه موجب حل
مشــکالت فراوان به ویژه «بیکاری جوانان» خواهد شد و
ملت عزیز ایران در ســال جدید در تحقق خواست اصلی و
مهم اینجانب یعنی حضور پرشــور همه واجدان شرایط در
انتخابات ،بر عزت و اقتدار و ابروی ایران خواهد افزود و با
درخشش واقعی در انتخابات ،شکوه خود را به رخ دشمنان
خواهد کشید».
حضرت ایت الله خامنه ای سال ۹۶را سالی مهم برای
کشور از لحاظ نیاز به تحرک اقتصادی و همچنین در پیش
بودن انتخابات ریاســت جمهوری و انتخابات شــوراهای
اسالمی شــهر و روســتا دانســتند و قبل از ورود به این دو
مقوله مهم ،در یک ارزیابی کلی از وضعیت کشور در سال
۹۵گفتند« :در این ســال اگرچه کشــور دچار مشــکالت
اقتصادی بود اما ملت ایران خوش درخشید».
ایشان« ،پایبندی و دلبســتگی مردم به ارزش های
انقالب اسالمی» و «پایبندی به مسائل ایمانی و دینی» را
دو شاخص مهم در ارزیابی حرکت ملت خواندند و افزودند:
همت بلند مردم در حضور پرشــور در راه پیمایی ۲۲بهمن
و مراسم های دینی در ســال ۹۵بیش از همیشه و فارغ از
سالیق گوناگون سیاســی بود و سمت وســوی انقالبی و
دینی حرکت ملت ایران را به رخ دوست و دشمن کشید».
ایشان« ،وحدت ملی» در ســال ۹۵را نشان دهنده
همبستگی در مسائل اساســی با وجود اختالف نظرها در
مسائل سیاسی و فرعی دانستند و گفتند« :مردم ایران در
مسیر انقالب و نظام اسالمی همسو و هم جهت هستند».
حضرت ایت الله خامنه ای ،جان باختن اتش نشانان
عزیز و فداکار را ازجمله حوادث تلخ در سال قبل برشمردند
و خاطرنشــان کردند« :حوادث تلخ همیشه وجود دارد اما
مهم ،وجود اراده مژده بخش و رو به پیشرفت در مردم است
و نیاز به این اراده و اتحاد ملی ،در سال جدید نیز همچنان
وجود دارد».
رهبر انقالب اســامی ســپس به مســاله اساسی و
اولویت اول کشور یعنی اقتصاد اشــاره کردند و با تاکید بر
اینکه هدف دشمن ،فشار اقتصادی بر مردم ایران با هدف
دلسرد و دلزده کردن انان از نظام اسالمی است ،افزودند:
«البته دشمن نادان و بی ایمان ،در طول سال های طوالنی
به دنبال جدا کردن ملت از نظام اســامی بوده اســت اما
تاکنون موفق نشده و پس از این نیز موفق نخواهد شد».
ایشــان ،وظیفه همه به ویژه مســئوالن در قبال این
طراحی را بســیار مهم دانســتند و در تبیین نقشه تبلیغاتی
دشمن ،گفتند« :دشمن در تبلیغات وســیع خود به دنبال
نســبت دادن کمبودهای معیشــتی و اقتصــادی به نظام
جمهوری اسالمی اســت تا این گونه وانمود کند که نظام
اسالمی قادر به حل مشکالت و گره گشایی از زندگی مردم
نیست».
ایشان بعد از بیان مباحث مقدماتی ،وارد بحث اصلی
مربوط به مسائل اقتصادی کشور شدند و با طرح این سوال
که نظام اسالمی به دنبال چه هدف و جایگاهی برای کشور
و ملت ایران است ،در پاسخ گفتند« :نظام اسالمی به دنبال
پیشــرفت همه جانبه ،اســتقالل از قدرت های سلطه گر
جهانی ،شکوفایی استعدادها ،رهایی کشور از اسیب های
اجتماعی و عزت و امنیت و اقتدار ملی است.
رهبر انقالب اســامی تاکید کردند« :رسیدن به این
اهداف ،عالوه بر اتحاد و انســجام ملی ،فرهنگ انقالبی،
مسئوالن شجاع و فعال و پرکار ،نیازمند یک اقتصاد و تولید
قویومبتنی برمدیریتکارامدوتوانایی هایداخلیاست».
حضــرت ایت اللــه خامنــه ای افزودنــد« :چنیــن
اقتصادی ،ارزشمند شــدن پول ملی ،اثرگذاری بر قیمت
جهانی نفت و باال رفتن قــدرت خرید مردم را در پی خواهد
داشت که نتیجه ان ،امنیت و اقتدار مستمر خواهد بود».
ایشان با اشاره به اقدامات انجام گرفته از طرف قوه
مجریه درخصوصاقتصادمقاومتی،گفتند«:دستگاه های
مربوطه کارهــای خوبی را برای اجــرای اقتصاد مقاومتی
احتمال کاندیداتوری پزشکیان
در انتخابات
مثلث | شماره 350
پس اندازهای پراکنــده»« ،جهش صادرات»« ،کم رنگ
شدن مسابقه به رخ کشیدن نشان ها و مارک های خارجی
به عنوان یکــی از بالهای بــزرگ اجتماعــی و اخالقی و
فرهنگی جامعه»« ،از بین رفتن یا کاهش ناهنجاری های
اجتماعــی»« ،ایجاد نشــاط ملــی» ،و «بــه کار افتادن
ظرفیت های معدنی کشور» ،ازجمله اثار و فواید مهم رونق
تولید داخلی است».
ایشــان بعد از بیان فواید رونق گرفتن تولید ملی ،به
پیش نیازهای رونق تولید داخلی نیز اشــاره و خاطرنشــان
کردند« :تولید ملی نیازمند «نیروی انسانی ،سرمایه گذاری
و ابزار کار پیشرفته» است که برخی از این موارد به صورت
بالفعــل و برخی هم به صــورت بالقــوه در کشــور موجود
هستند».
رهبر انقــاب اســامی ۳۳ ،میلیون نیــروی جوان
جویــای کار را که در میــان انها ،متخصصــان مهندس و
دارای تحصیالت دانشگاهی هستند ،نیروی انسانی مورد
نیاز تولید خواندنــد و تاکید کردند« :برخــاف انچه گفته
می شود که سرمایه الزم برای تولید وجود ندارد ،ما سرمایه
الزم را در اختیار داریم».
حضرت ایت الله خامنه ای «گســترش صادرات و
طرف های صادراتی» را یکی دیگر از الزامات رونق گرفتن
تولید ملی دانستند و گفتند« :گزارشی که از صادرات کشور
منتشر شده نشان می دهد ،صادرات ما محدود به چند کشور
است که این ،برخالف سیاست های اقتصاد مقاومتی است
و حل این مشــکل نیز نیازمند تحرک مســئوالن به ویژه در
بخش سیاست خارجی است».
ایشــان« ،تامین امنیت ســرمایه گذاری» از جانب
قوه قضائیه و ضابطان این قوه و نیروهای امنیتی ،و «ثبات
سیاست ها و قوانین و حذف قوانین دست وپاگیر» از جانب
مجلس شورای اسالمی را از دیگر الزامات رونق تولید داخل
برشمردند و افزودند« :در برخی سرمایه گذاری ها تبلیغات
به راه می افتد و در صداوســیما هم مطرح می شود و مردم
سرمایه های خود را به سمت ان سرمایه گذاری می برند اما
بعد از مدتی مشخص می شود که تقلبی انجام گرفته است؛
این گونه موارد ،کوتاهی هایی اســت کــه در زمینه امنیت
سرمایه گذاری انجام می گیرد».
رهبر انقالب اسالمی به الزامات و وظایف مردم برای
رونق تولید داخلی نیز اشــاره و خاطرنشــان کردند« :من
همواره جانب مردم و مطالبات مردمی را گرفته ام اما مردم
هم باید احساس مسئولیت کنند و برای تولید ملی و مصرف
تولید داخلی به جای نشان های خارجی ،اهمیت و ارجحیت
قائل باشند».
حضرت ایت الله خامنه ای ،دوری جوانان از بی حالی و
ی دانستند
تنبلی و به دنبال کار رفتن را از دیگر وظایف مردم
و افزودنــد« :یکی دیگــر از نکات مهــم در وظایف مردم
برای رونق تولید داخلی ،اثبات حسن عمل و صحت عمل
ایرانی ،از طریق صــادرات اجناس و کاالهــای مرغوب و
جلوگیری از تولید کاالی نامرغوب داخلی است».
«جلوگیــری از واردات بی رویه و قاچــاق» هفتمین
الزامی بود که رهبر انقالب اســامی در تقویت تولید ملی
برشمردند و تاکید کردند« :واردات کاالهایی که در داخل
به اندازه کافی تولید می شــوند ،باید حرام شرعی و قانونی
شناخته شود».
حضرت ایت الله خامنه ای واردات کاالهای مصرفی
دارای تولیــد داخل همچون مــواد خوراکی ،پوشــاک،
وسایل منزل و لوازم التحریر را «مایه شرمندگی» در مقابل
تولیدکننده و فروشــندگان خارجی این کاالهــا خواندند و
گفتند« :برخــی اجناس اساســی اگرچه در کشــور تولید
نمی شوند اما قابلیت تولید را دارند ،بنابراین باید با رفع موانع
و تولید انها ،از وارداتشان به کشور جلوگیری کرد».
رهبر انقالب اسالمی با اشــاره به امارهای باالیی که
درخصوص قاچاق کاال به کشــور مطرح می شود ،برخورد
قاطع و اساسی با این پدیده بسیار مخرب را در گرو مبارزه با
اندهای قاچاق دانستند و افزودند« :حجم عمده قاچاق از
مبادی رسمی و مناطق ازاد وارد کشور می شود».
حضرت ایت اللــه خامنه ای بــا انتقــاد از کج فهمی
در مبارزه بــا قاچاق و برخورد بــا مغازه داران خُ ــرد یا برخی
مرزنشینان که امرار معاش مختصری از طریق جابه جایی
کاال دارند ،افزودند« :منظور از مبــارزه با قاچاق این گونه
موارد نیست ،بلکه باید با باندهای قاچاق برخورد شود».
رهبر انقالب همچنین در بخش دیگری از ســخنان
خود انتخابات ریاســت جمهوری و شــوراها را بسیار مهم
خواندند و تاکید کردند« :در نظام اسالمی ،انتخابات یکی
از دو رکن مردم ســاالری دینی و باعث فخــر ملت ایران در
جهان است».
ایشان تالش دشــمنان برای نادیده گرفتن یا اتهام
زدن به انتخابات ایران را نشانه اهمیت این موضوع دانستند
و افزودند« :انتخابات پدیده ای اقتدارافرین و مایه عزت و
ابروی بیشتر ملت ایران است».
حضرت ایت الله خامنه ای با اشاره به مجذوب شدن
مردم و صاحب نظران کشورهای مختلف به ایده امام راحل
عظیم الشان یعنی مردم ســاالری دینی یا همان جمهوری
اسالمی ،خاطرنشــان کردند« :مردم ساالری دینی متکی
بر انتخابات است و ملت باید واقعا در انتخابات بدرخشد».
رهبر انقالب اسالمی ،شرکت عمومی و حضور همه
واجدان شرایط را در روز رای گیری ،خواسته اصلی و مهم
خود اعالم و تاکیــد کردند« :همه وارد شــوند و انتخابات
پرشوری را رقم بزنند».
ــر قانون در
ایشــان با تاکید بــر ضرورت عمــل به ُم ّ
انتخابــات ،نتیجه رای ملت را هرچه باشــد معتبر و قانونی
خواندند و افزودند« :اینجانب هیچ گاه در انتخابات دخالت
نمی کنم و نمی گویم مردم به چه کسی رای بدهند یا ندهند
اما اگر کســانی بخواهند در مقابل رای ملت بایســتند و با
ایجاد مزاحمت ،رای مردم را بشکنند ،دخالت می کنم و در
مقابل انها خواهم ایستاد».
حضــرت ایت الله خامنه ای با اشــاره به تالش برخی
برای شکستن نتیجه رای مردم در انتخابات سال های ،۷۶
۸۸ ،۸۴و ۹۲افزودند« :به جز سال ۸۸که برخی با اردوکشی
در خیابان ها تالش خود را برای برهم زدن نتیجه انتخابات
علنی کردند ،در سال های دیگر هم بعضی درصدد شکستن
ارای ملت بودند اما اینجانب ایستادم و تاکید کردم نتیجه
انتخابات هر چه باشد ،باید محقق شود».
رهبر انقالب اسالمی با دعوت از مردم برای تشخیص
و حضــور در انتخابات گفتند« :به توفیــق الهی انتخابات
اردیبهشت ،پرشور و فراگیر خواهد بود و ان شاءالله نتیجه
هر دو انتخابات ،رضایت پروردگار را جلب خواهد کرد».
ایشــان در پایان سخنان شــان تاکید کردند« :ملت
ایران با برگزاری انتخاباتی خوب بار دیگر سرافراز می شود و
به پیش می رود و دشمنان ملت همچون گذشته هیچ غلطی
نمی توانند بکنند».
خبرنامه
انجام دادند امــا به رغم این تالش هــا ،اکنون خالءهای
اقتصادی بزرگی را در جامعه شاهد هستیم».
رهبر انقالب اسالمی« ،بیکاری به خصوص بیکاری
جوانان تحصیلکرده» و «مشکالت معیشتی مردم به ویژه
طبقات ضعیف» را دو مشــکل اصلی در عرصه اقتصادی
برشمردند و خاطرنشــان کردند« :مردم از لحاظ معیشت
دچار مشکل هستند و مشکالت معیشتی تبعات اجتماعی
و فرهنگی را در پی دارد و دشــمن نیز روی همین مســائل
متمرکز می شود».
حضــرت ایت اللــه خامنــه ای با اشــاره بــه دیدگاه
صاحب نظران اقتصادی که گره اصلی مشکالت اقتصادی
کشور را «رکود تولید» و «بیکاری» می دانند ،گفتند« :در
سیاست های اقتصاد مقاومتی که به صورت یک مجموعه
کامل است ،راه حل این مشکالت بیان شده است اما باید
برای بخش های مختلف سیاست های اقتصاد مقاومتی،
زمان بندی مشخصی انجام و در هر دوره زمانی ،بر بخشی
از راه حل ها تمرکز شود».
ایشان ضمن قدردانی از اقدامات مسئوالن در زمینه
اقتصاد مقاومتی در سال ،۹۵افزودند« :دولت در ابتدای
ســال ۹۵موضوع کمک به واحدهــای تولیدی کوچک و
متوســط را در دســتورکار خود قرار داد و تصمیــم گرفت با
اختصاص پانزده هزار میلیارد تومان بودجه ،بیســت هزار
کارگاه را از رکود خارج کنــد که اقداماتی ،اگرچه دیرهنگام
انجام گرفت اما انچه مهم است نظارت و استمرار ان برای
به سرانجام مطلوب رسیدن کارهاست».
رهبــر انقــاب اســامی خاطرنشــان کردنــد:
«بررســی های میدانی نشــان می دهد که اقدامات دولت
برای خارج کردن واحدهای کوچک و متوســط تولیدی از
رکود ،پیشرفت هایی داشته است اما نه به ان اندازه ای که
برای ان هزینه شده است».
حضــرت ایت اللــه خامنــه ای در ترســیم وضعیت
اقتصادی کشــور گفتند« :برخی شاخص های اقتصادی
کشور خوب و برخی منفی هستند؛ در حالی که شاخص تورم
کاهش نشان می دهد اما شــاخص بیکاری افزایش یافته
است و درحالی که شاخص ها رشد اقتصادی را مثبت نشان
می دهند اما رشد سرمایه گذاری منفی است و درحالی که در
بخش نفت پیشرفت داشتیم در بخش هایی همچون معدن
و مسکن ،پس رفت داشته ایم».
ایشان با تاکید بر اینکه امارهای رسمی کشور ،شرایط
را به ســمت حل مشــکالت اقتصادی نشــان نمی دهند،
خاطرنشان کردند« :در چنین شرایطی ،مهم ترین اولویت
برای حل مشکالت اقتصادی ،تکیه بر «تولید ملی و تولید
داخلی» است».
رهبر انقالب اســامی هدف از بیان ایــن مطالب را
در وهله اول ،توجه دادن مسئوالن کشور به اولویت های
اصلی یعنی «تولید ملــی و تولید داخلــی» و در وهله دوم
«جهت دادن بــه مطالبه گری مــردم» در این خصوص،
دانســتند و افزودند« :تولید ملی یک کلیدواژه اســت که
با رونق گرفتــن ان ،اثار و فواید زیــادی در جامعه به وجود
می اید».
ِ
فوایــد رونق
حضــرت ایت اللــه خامنه ای بــه برخی
گرفتن تولید ملی اشــاره کردند و گفتند« :ایجاد اشتغال»
و «کاهــش بیــکاری به عنوان یکــی از مشــکالت امروز
«صرف
کشور»« ،شکوفایی استعدادها و ابتکار جوانان»َ ،
نشدن ارز کشور برای کاالهای مصرفی»« ،به کار افتادن
نه وزیر می شوم و نه نامزد
ریاست جمهوری!
درباره چرایی
یک خشم
9
خبرنامه
1
وزیرعصبانی
حمله اخوندی به یک خبرنگار
تنها چند ماه پس از برخورد عجیــب عباس اخوندی
با یک شــهروند خانم در فرودگاه امام که انتقادات زیادی
را برانگیخته بود ،این بار نیز او در حاشــیه هیات دولت به
یک خانم خبرنگار بی حرمتی کرد .جلسه هیات دولت صبح
چهارشنبه 16 ،فروردین در حالی برگزار شد که در حیاط نهاد
ریاست جمهوری یک اتفاق حاشیه ای افتاد.
ماجرا از این قرار بود که پس از حضور عباس اخوندی،
وزیر پرحاشی ه راه و شهرسازی ،خبرنگاری نظر وی را درباره
مرجوعی بودن هواپیمای جدید (کلمبیایی بودن هواپیمای
خریداری شده) جویا شد که وزیر دولت روحانی ،میکروفن
خبرنگار باشگاه خبرنگاران را با عصبانیت گرفته و به سوی
دیگری پرت می کند و می گوید« :شماها خبرنگار نیستید؛
شماها بی ...هستید».
خبرنامه
10
مثلث | شماره 350
2
چندی پیش نیز همین وزیر دولت روحانی ،در جریان
بازدید از فرودگاه امام(ره) در پاســخ به یک شهروند که از
وی بابت قیمت زیاد پارکینگ این فرودگاه انتقاد کرده بود،
پاسخ عجیبی داده بود و انتقادات زیادی را بابت این رفتار
زننده با شهروند خانم ،در پی داشت .وزیر راه و شهرسازی
دولت یازدهم پیشتر نیز مسکن مهر را طرحی «مزخرف»
خوانده بود.
هفتــه چهــارم اســفند ســال گذشــته نیــز وزیــر
مسکن وشهرســازی در مواجهه با بانویی کــه از عوارض
باالی پارکینگ فرودگاه نزد وی شکایت اورده بود ،ادبیاتی
تحقیر و توهین امیز به کار برد.
پیش تر نیز نوع واکنش اقای وزیر به حادثه دردناک
قطار تبریز -مشــهد بر دل حادثه دیدگان و عموم مردم داغ
نهاده بود ،بــه نحوی که برخی منابع از درخواســت تقدیم
اســتعفای وی به رئیس دولت به پیشــنهاد وزرا و معاونان
خبر داده بودند .دانشــجویان و فعــاالن فضای مجازی از
گروه هایی بودند که در برابر ادبیات نادرســت اخوندی در
موارد مذکور موضع گیری کردند.
اما در نهایت اســتیضاح او در مجلس نتوانست رای
بیاورد و او در سمت خود باقی ماند.
اخوندی بعد از این ماجرا برخالف دفعه قبل به جای
عذرخواهــی نامه ای نوشــت و در ان توضیحاتــی را ارائه
کرد .او در این نامه سرگشاده نوشت« :سال هاست که به
روشنی دریافته ام که هیچ کشوری روی رستگاری و توسعه
را نخواهد دید مگر به یارای گردش ازاد اطالعات و وجود
خبرنگارانی ازاده ،مســتقل و شــجاع .به همین دلیل نیز
سال هاست که چه در لباس یک شهروند ساده و چه در مقام
وزیر بر ازادی مطبوعات ،حقــوق روزنامه نگاران و حقوق
شهروندان در دسترســی ازاد به اطالعات پای فشرده ام و
تمام سعی خود را بکار بسته ام ».ادعاهایی که در مقام عمل
به ان پایبند نبود.
درباره چرایی
یک خشم
مرور بعضی رفتارهای بروز یافته در دولت یازدهم در
نقد منتقدان یا در تعامل دولتمردان با اقشار مختلف مردم،
تاییدی بر این مدعاست که متاسفانه روح حاکم بر بخش
مهمی از دولت نگاهی غیرمردمی داشــته و بســیار امرانه
اســت .می توان گفت که در حقیقت سرمایه ســاالران در
ایران حتی در ظاهر نیز به اصول دموکراســی پایبند نبوده
و در رفتار و گفتار ارزشی برای «جمهور» و «جمهوریت»
قائل نیستند .شاهد این مدعا نیز مرور نوع تنبیهات شدید
اعمال شــده علیه وزرا و وکالیی اســت کــه رفتارهایی به
مراتــب کمرنگ تــر از نوع کنــش و واکنش هــای عباس
اخوندی در دولت های غربی با شــهروندان داشته اند .از
جمله رفتارهای وزرای دولت می توان به ماجرای برخورد
تند وزیر بهداشت با مجری یک شبکه تلویزیونی و به دنبال
ان برخورد وی با یــک فرماندار از دولت اشــاره کرد که به
ناگزیر در یک پیام صوتی عذرخواهی کرده بود.
در ســاختار نظام هــای سرمایه ســاالر ،برکنــاری
پرسروصدا از ساختار قدرت ،محرومیت از تصدی مشاغل
دولتی و محکوم شــدن به انجام خدمات اجتماعی برای
شکســتن غرور بیجای مســئول متخلــف از عادی ترین
مجازات هایی اســت که برای یاداوری نقــش «مردم» و
«خبرنگاران» در نظامات برامده از روح اشرافی گری و در
چارچوب قانون اعمال شده است.
اخوندی بعد از این واقعه ،نامه سرگشاده ای نوشت
و در ان ضمن این ادعا که همیشــه پاســخگو بوده تاکید
کرد« :انچه سینه من را تنگ می کند و گاهی فریاد مرا به
اسمان می برد ،رویارویی با جریانی است که در برابر ملت
ایستاده است».
این نوع برخــورد با موضوع نــه تنها عــذر بدتر گناه
بود ،بلکه خود را در قالب کسی معرفی می کند که در برابر
ملت ایستاده اند .درحالی که این خبرنگاران هستند که به
نمایندگی از افکارعمومی به ملت نزدیک هستند و اصحاب
قدرت باید با بهترین وجهه ممکن ســواالت انها را پاسخ
داده یا حتی گالیه های انها را با صبر و متانت بشنوند.
عارف ،مجلس را
ترکنمی کند
احتمالکاندیداتوریپزشکیاندر
انتخابات
انتقاد شدید یک مرجع تقلید از
وضعیتاقتصادی
ناصری با اشاره به اینکه انتخاب نامزد در سایه از سوی
شورایعالی سیاســتگذاری اصالح طلبان به روحانی واگذار
شده اســت گفت« :اقای روحانی تا این لحظه به هیچ وجه
موافق حضور نامزد در ســایه نبوده اســت و معتقد اســت به
تنهایی می تواند در صحنه انتخابات حضور موفقی داشــته
باشد».
عبدالله ناصــری همچنین گفــت« :اقای عــارف به
هیچ عنوانقصدندارد مجلسرابهمنظورحضوردرانتخابات
ریاست جمهوری سال 96ترک
کنــد .در مــورد موضــوع نامزد
پوششــی هــم اصالح طلبــان
تابع نظـــــــر شورایعـــــــالی
سیاستگذاری هستند که به طور
رســمی اعالم کرده است نامزد
قطعیمااقایروحانیاست».
مدیر مسئولانصاف نیوزوازنزدیکانمسعودپزشکیان
از احتمال نامزدی او در انتخابات ریاست جمهوری خبر داد.
وی نوشــت« :در حالی که چند
روز به زمان ثبت نام کاندیداهای
ریاست جمهوریمانده،احتمال
کاندیداتوری مسعود پزشکیان
یکیاز«مساله»هایاناست؛
یــک اصالح طلــب ،مدیــری
توانمندوخوش نام،دست پاک،
عدالتخواه،صریحوازاده».
وی در ادامه چند دلیل نیز برای کاندیداتوری پزشکیان
نام برده است و در خاتمه نیز گفته است« :یک نکته همیشه
مورد تاکید اوســت؛ اینکه تفرقه خوب نیست .شاید همین
تاکید باعث شــده تصمیم گیری برای کاندیداتوری سخت
شود».
ایت الله سید محمدعلی علوی گرگانی با ابراز تاسف از
مشکالت معیشتی مردم خاطرنشان کرد« :مردم در شرایط
بد اقتصادی به ســر می برند و این زیبنده کشوری که عنوان
جمهوریاسالمیرادارد،نیست».
ایت الله علوی گرگانی از خدمتکاران و دولت خواست
به مساله بیکاری توجه بیشتری کنند و تاکید کرد« :بیکاری
جوانان برای خانواده ها تبدیل به مصیبتی بزرگ شده و همه
دلسوزان مردم و کشور را نگران
کرده اســت ».وی با توصیه به
مسئوالن و کســانی که در صدر
مسئولیت های دولتی هستند،
گفت« :باید کارها و پروژه های
نیمه تمام را هرچه ســریع تر به
سرانجام رســانده تا برای مردم
زحمتودردسرایجادنشود».
دام تروریست ها
ترامپ تهدید کرده به سوریه حمله خواهد کرد
روز سه شنبه گذشــته ،حادثه شیمیایی مشکوکی در
شهر خان شیخون در استان ادلب در شمال غرب سوریه
دســت کم 86کشته بر جای گذاشــت .معارضان و برخی
کشورهای غربی ازجمله امریکا ،دولت سوریه را عامل این
حمله معرفی کردند.
به دنبال ایــن اتفاق خبر رســید که دونالــد ترامپ،
رئیس جمهور امریکا به برخی از اعضای کنگره گفته است
که وی در حال بررســی اقدام نظامی در ســوریه به تالفی
حادثه شیمیایی اخیر در این کشور است.
شبکه خبری سی ِ ان ِ ان به نقل از یک منبع اگاه ضمن
اعالم این خبر افزود ترامپ تصمیم قطعی در این خصوص
نگرفته اما در جلسه ای با جیمز متیس ،وزیر دفاع امریکا
اقدامات ممکن را موردبحث قرار داده است.
به گفته این منبع ،تصمیــم رئیس جمهور امریکا در
مورد اقدام نظامی این کشور در سوریه تا حد زیادی به نظر
متیس بستگی دارد.
مقامات امریکایــی به ســی ِ ان ِ ان گفته اند پنتاگون
از مدت ها پیــش در دولت قبلــی امریکا گزینــه حمله به
تاسیســاتی در سوریه که امکان ســاخت سالح شیمیایی
در انها وجود دارد را در نظر داشــته و این گزینه را به دولت
ترامپ نیز ارائه کرده است.
ارتش ســوریه ،در بیانیه ای این اتهــام را رد و تاکید
کرد تاکنون در هیچ جایی از ســاح شــیمیایی اســتفاده
نکرده اســت .ولید معلم ،وزیر خارجه سوریه ،هم گفت:
«بار دیگر تاکید می کنم؛ ارتش ســوریه این نوع سالح ها
(ســاح های شــیمیایی) را نه تنهــا علیــه مــردم ،حتی
در برابــر تروریســت هایی که با خمپــاره بــه غیرنظامیان
حمله می کنند اســتفاده نکرده اســت ،نمی کند و نخواهد
کرد ».به گفته معلــم ،در حمله هوایی ارتش ســوریه در
روز سه شــنبه ،انبار مهمات شامل ســاح های شیمیایی
متعلق به گروه تروریســتی جبهه النصره هدف قرار گرفته
است.
دیمیتری پسکوف ،سخنگوی کرملین نیز پنجشنبه
گفت اتهامــات امریکا علیه دولت ســوریه دربــاره حادثه
خان شیخون بر پایه اطالعات «عینی» نیست و نباید در
مورد این حادثــه «نتیجه گیری شــتاب زده» کرد .دولت
سوریه در ســال 2014زرادخانه تسلیحات شیمیایی خود
را به نمایندگان ســازمان ملل و ســازمان منع تســلیحات
شــیمیایی تحویل داد .خود ترامپ نیــز صراحتا گفت که
نســبت به ماجرای حمله شــیمیایی واکنش نشان خواهد
داد .ترامپ در نشســت خبری روز چهارشــنبه بــا عبدالله
دوم پادشاه اردن در کاخ سفید با شــرم اور خواندن حمله
شــیمیایی اخیر به شهر خان شــیخون در اســتان ادلب
سوریه ،انجام این حمله را به دولت بشار اسد نسبت داد و
گفت « :این اعمال تحمل نخواهد شد».
ترامــپ این حملــه را اهانتی علنی به تمام بشــریت
خواند و در ادامه گفت« :وقتی کودکان بیگناه را می کشید
وقتــی بچه های خیلی کوچــک را می کشــید ،در واقع از
بسیاری از خطوط قرمز رد شــده اید ».او افزود« :به شما
می گویم (با این حمله) نگرش من درباره ســوریه و بشــار
اســد خیلی تغییر کــرده و موضوع به ســطحی کامال تازه
رفته اســت ».ترامپ افزود او در قبال این حمله شیمیایی
مســامحه نخواهد کــرد .ترامپ بدون پاســخ به ســوال
خبرنگاران درباره تغییرات احتمالی سیاست دولت امریکا
نسبت به بشار اسد و بحران داخلی سوریه تنها به گفتن یک
جمله بسنده کرد« :خواهید دید».
ترامــپ پیش تــر بارها نســبت بــه اعــام عمومی
سیاســت ها و عملیات های نظامی در شرف وقوع امریکا
انتقاد کرده و گفته است باید در این زمینه از سیاست چراغ
خاموش استفاده کرده و پیش از انجام به اقدامات نظامی،
دشمنان را هوشیار نکرد.
اظهارات ترامپ درباره بحران سوریه در حالی است
که هفته گذشــته کاخ ســفید اعالم کرده بود از سیاست
پیشــین پافشــاری روی برکناری بشــار اســد از قدرت در
سوریه فاصله گرفته و اولویت نخست را در بحران داخلی
ســوریه به پایان دادن جنگ و مقابله با تروریســت ها قرار
داده است.
اما رئیس جمهور امریکا در نشست خبری تاکید کرد
نگرش او با حمله شــیمیایی اخیر به ســوریه به کلی تغییر
کرده و بدون اشــاره به جزئیات بیشــتر دربــاره این تغییر
نگرش تنها به خبرنگاران گفت« :خواهید دید».
ترامپ در حالی ایــن ادعا را مطرح کرده اســت که
بسیاری حمله شیمیایی را از جانب داعش و مخالفان دولت
سوریه می دانند.
نه وزیر می شوم و نه نامزد
ریاست جمهوری!
افشاگریضرغامیدربارهاستراتژی
اصالحطلبان!
افرادی که رای ندهند ،اسامی شان را
اعالم می کنیم
نا یــب رئیــس مجلــس
بــا انتقــاد از اینکــه برخــی از
نمایندگان هنــگام رای گیری،
اعالم رای نمی کننــد ،گفت:
«از این بــه بعد هر کســی که
رای ندهــد اســمش را اعالم
می کنیم».
مســعود پزشــکیان که
ریاســت جلســه علنی را بر عهده داشــت باتوجه به اینکه
طی رونــد بررســی و رای گیری مــواد الیحه هــوای پاک
برخی از نمایندگان رای نداده اند ،گفــت« :در رای گیری
از یک مــاده 60 ،نفــر رای نــداده و در مــاده دیگری نیز
50نفــر رای نداده اند که از نظر شــرعی و قانونی درســت
نیست».
نا یب رئیس مجلــس تاکید کرد« :از ایــن به بعد هر
کسی که رای ندهد اسمش را اعالم می کنیم».
احمدی نژاد به روحانی هم
نامهنوشتهاست؟
محمد باقــر نوبخــت در
اولین نشســت خبــری خود در
سال جدید با تشــریح اقدامات
دولت در سال گذشته در پاسخ
بــه این پرســش که ایــا دولت
جواب نامه هــای احمدی نژاد
به رئیس جمهور را خواهد داد؟
اظهار کرد« :مــن خبر دارم که
احمدی نژاد نامه هایی به روسای جمهور برخی کشورها و از
جمله رئیس جمهور کشورمان نوشته است اما از محتوای
نامه وی به رئیس جمهور بی خبرم».
اظهار بی اطالعــی نوبخت از محتوای نامه نشــان
می دهد که منظــور از این اظهــارات نامه هــای علنی که
پاسخ های اقتصادی احمدی نژاد را به همراه داشت نیست
و منظور نامه ای جدید است که هیچ کدام از طرفین در مورد
محتوای ان حرفی به میان نیاورده اند.
بقاییدرانتخاباتنمی اید
مثلث | شماره 350
ناصــر ایمانــی ،فعــال
سیاســی اصولگــرا در پاســخ
بــه ایــن ســوال که شــانس
کــدام کاندیدا را بــرای تبدیل
شــدن بــه کاندیــدای نهایی
بیشــتر می دانیــد گفــت:
«تصــور نمی کنم کــه جلیلی
جــزو کاندیداهــای نهایــی
باشــد .در واقع بعید اســت در
بین کاندیداهای نهایی جمنا اسم جلیلی هم باشد .ممکن
هم اســت جلیلی به نفع رئیســی کنار نرود ،اما شانس رای
ایشــان به قدری پایین خواهد بود که اصــا محل بحث
نخواهد بود».
وی در پاسخ به اینکه طیف احمدی نژاد چقدر می تواند
فضای انتخابات را به ســمت رقابتی تر شدن یا تنش ببرد؟
گفت« :تصور نمی کنم کاندیدای مطلوب ان جناح اساسا
بتواند در ســاز و کار انتخابــات یعنی تاییــد صالحیت قرار
بگیرد».
خبرنامه
پــس از گمانه زنی های
برخی رسانه ها و صدا و سیما در
خصوص حضور وزیر بهداشت
در انتخابات ریاست جمهوری،
قاضی زاده هاشــمی با ارسال
نامه ای به رئیس صدا و ســیما
تاکید کرد تا نام وی از لیســت
نامزدهــای احتمالــی حــذف
شود .این در حالی است که پیش از این نیز هاشمی بارها
گفته بود در انتخابات دوازدهم کاندیدا نخواهد شد .وزیر
بهداشــت همچنین گفته که حتی قصد مانــدن در کابینه
دولت را نیز ندارد.
پیش از این برخی رســانه ها گفته بودند که او به این
علت این موضوع را مطرح می کند که قصد دارد در سال 96
با روحانی به رقابت بپردازد.
ضرغامــی در جریــان رای گیــری جبهــه مردمی
نیروهــای انقالب با بیــان اینکه در ایــن دوره انتخابات
ریاســت جمهوری با پدیده جدی فضــای مجازی مواجه
هســتیم ،خاطرنشان کرد« :دشــمن و جناح رقیب برای
این استفاده از فضای مجازی برنامه های زیادی دارند و
بسیاری از صفحات مجازی را خریداری کرده و با مدیران
انها هم رایزنی هایی داشته اند».
ضرغامی گفت« :امروز در میان احزاب گســترده
و فراگیر و در غیاب اشخاص
کلیــــــــدی و تـــــاثیرگذار،
را ه انــدازی جبهــه مردمــی
نیروهای انقالب اســامی از
مواردی اســت کــه تصورش
برای دشــمن موجب تصدیق
می شود».
خبرنامه
11
تصویرنگاری
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
سخنرانی مقام معظم رهبری در حرم رضوی
عیدی ظریف به الریجانی
برخورد عجیب وزیر راه
با یکی از خبرنگاران
خبرنامه
12
مثلث | شماره 350
حجت االسالم قرائتی در سامرا
اشک های مرضیه دستجردی در مجمع ملی جبهه مردمی
عکس روحانی و پوتین روی بشقاب ویژه کرملین
بازدید حجت االسالم رئیسی از روستای محروم جغری
ادای احترام پوتین به قربانیان متروی سن پترزبورگ
تظاهرات بزرگ مردم یمن در دومین
سالگرد تجاوز نظامی عربستان
عکس شهید مدافع حرم
در دست مهاجم استقالل
خسارات زلزله مشهد
مثلث | شماره 350
خبرنامه
13
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lکاش در ســال نو رفتــار و گفتار مــان نو و خوب
باشد .کاش به فکر نسل اینده هم باشیم و دست از
خودخواهی و زیاده خواهی برداریم .کاش می شــد
یک لحظه هم یاد جانبازان می افتادیم!
lاگر دولت به موضوع رقابت کشــنده صنعت در
بخش کاالی نهایی (نــه مواد اولیــه) بتواند پایان
دهد ،هم تولیدکننده و هم کارگر و می توان گفت تمام
شغل ها از این کمبود درامد نجات خواهند یافت.
lدولت دکتــر روحانی در چارچــوب و معیار های
قانون اساســی در مســیر توســعه و اعتالی ایران
اســامی گام برداشــته و با همــه محدودیت های
موجــود بر چالش های اصلــی جامعه کــه به دنبال
بحران های دولت سابق ایجاد شده بود ،فائق امده
و با سیاستی اعتدالی ،دستاورد های برجسته ای در
حوزه های اقتصادی ،بهداشتی ،دفاعی ،فرهنگی و
اجتماعی و ...داشته است .امید است ،دولتمردان
با تدبیر ،مشکالت باقیمانده را نیز به حداقل کاهش
دهند و انتظار جامعه را براورده کنند.
lاقای جواد ظریف در زمینه برجام خیلی ظریف
عمل نکــرده ،بلکه فوق العاده ضعیــف عمل کرده
است.
lدســت وزیــر کشــاورزی درد نکند بــا اینکه در
زمســتان ســتاد بحران تشــکیل دادند و خســارت
باغ داران را از محل ســرمایه دولت پرداخت کردند
نمی دانم این پرتقال های کپک زده یا خشک و بدون
اب از کجا سر دراورد؟ کیلویی 4000تومان خریدیم
ولی شرمنده میهمانان مان شدیم .متاسفانه نظارتی
در کار نبود.
lای کاش یک نهاد خیریه بین المللی پیدا می شد
در راه رضای خدا و محض خاطر نوع دوستی با هزینه
خــودش و زور زیادش اقــدام به مرمــت ،عمران،
ابادانــی و ایمن ســازی جاده هــای مخــوف ایران
می کرد! بلکه جلوی وقوع این همه حوادث ساالنه
برای مردم و جوانان عزیز گرفته می شد!
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
همهباهمبرایتخریب!
در نکوهش یک عادت بد
بعد از احتمــال حضور حجت االســام رئیســی در
انتخابات ،بحث های مجازی به این سمت سوق پیدا کرد
و به شدت دنبال شــد .خصوصا اینکه بســیاری در فضای
مجــازی شــروع بــه تخریب
او کردنــد .در همیــن رابطــه
عبدالرضا یعقوبی نوشت« :این
روز ها دورخیز اصالح طلبان و
احمدی نژادی ها برای تخریب
حجت االســام رئیسی کامال
شکل جدی به خود گرفته و با
اینکه این رقبــای مدعی تمام
تالش خــود را بــرای تخریب
قالیبــاف و حتــی تــا حدودی
جلیلی به کار بســتند ولی با انتشار خبر دســت و پا شکسته
احتمال صدور بیانیه تولیت اســتان قــدس رضوی برای
اعالم کاندیداتوری در ۱۸فروردین ،به شدت دست به کار
جمع اوری اســنادی شده اند که به واســطه ان شدیدترین
تخریب ها را علیه بزرگترین وزنه رقابتی اصولگرایان و جریان
انقالبی بکار ببندند .از جمله این تخریب ها ،ایجاد س رو صدا
در خصوص پرونده اعدام جمعی از سران مهم و تاثیر گذار
منافقین در ســال ۶۷اســت که بعد از عملیات غرور افرین
مرصاد و به دســت امدن مدارک جدید علیــه این قاتالن
چیزیکهروحانیازانغافلاست
کورش علیانی ،روزنامه نــگار در انتقاد به عدم توجه
حســن روحانی به محرومان و در کنار ان انتقــاد برخی به
ایت الله رئیسی نوشــت« :من این نگرانی از عکس های
رئیســی را نمی فهمم .واقعا تنها مساله این است که چرا با
امکانات اســتان قدس از فعالیت هایش در استان قدس
عکس می گیرد و در تبلیغ انتخاباتی استفاده می کند؟ با کار
کردنش که نمی توان مخالف بود ،پس کل مخالفت تقلیل
پیدا می کند به ان عکاس و فیلم بردار که همه قبول داریم
هزینه شــان هزینه یکی از امالک نجومی هم نمی شود.
خبرنامه
مثلث | شماره 350
14
واقعیت ازار دهنده ای که در این عکس ها هست و به رئیسی
مربوط نیست چیز دیگری اســت .واقعیت این است که ما
درد می کشیم از اینکه روحانی حتی یک عکس با یک پیرزن
محروم ندارد .این ضعف روحانی اســت و با فریاد کشیدن
سر رئیسی جبران نمی شود .اینکه گمان کنیم تنها با تالش
و تغییر شــاخص های اقتصادی حــال محرومان عوض
می شــود گمان خطایی اســت .محرومان باید حس کنند
که باالدستی ها می بینندشــان و ابایی از نشستن کنارشان
ندارند .این چیزی است که روحانی از ان غافل است».
خط بسیجی و انقالبی در اینستاگرام رهبری
lبه جــای فرســتادن پیامــک نــوروزی ،جناب
روحانی ،ســامانه پیامکی ایجاد کند که حرف مردم
به ایشان برسد.
lبا توجه به پایان تعطیــات نوروز به عنوان یک
هموطــن از زحمات تمام افــرادی کــه در این ایام
اسایش و ارامش ما را فراهم کردند تشکر می کنم؛
نیرو های نظامی ،راهداری و مرزبانان و دیگر افراد.
lاز نیروهای وفادار به نظام و والیت درخواســت
می کنمبااتحادویکدلیمانعمیدان داریجریان های
واداده و غیرانقالبی در عرصه اجرایی شوند.
وحشی مردم بیگناه مبنی بر دست داشتن در بمب گذاری ها
و ترور های بعد از انقــاب ،بعضا احکام انهــا از زندان به
اعدام -ادعای عناصــر ضد انقالب -مبدل شــد که حکم
انها بعد از برگزاری دادگاه های
مربوطه درتابستان ۶۷اجرایی
گردیــد .از اصالح طلبــان
به رغــم وجــود پرونده هایی از
جمله قتل هــای زنجیره ای در
ســال های قدرت نمایی شان
در سکوی اداره دولت ،توقعی
برای عدم تخریب ناجوانمردانه
چهــره ای چون ســید ابراهیم
رئیسی نیســت .در خصوص
جریان مشــوش و هوچی گرای احمدی نژاد هم باید گفت
این جریان وجود خود را مدیون شــو های تبلیغاتی و ایجاد
سروصدا وسط زمین بازی است و چنین تخریب هایی راهکار
اول و اخر این جریان اســت .اما انچه که این حقیر نگران
ان هستم همراهی ناخواسته نخبگان و تحلیلگران جریان
انقالبی با این تخریب هاســت که به علل مختلف از جمله
گرفتن ژست ژورنالیستی بی طرف مابانه به خود یا نومیدی
دسته ای از دوســتان مطبوعاتچی جریان مزبور نسبت به
تک دوره ای شدن دولت یازدهم و ...اتفاق می افتد».
حضور پزشکیان در ورزشگاه فوتبال
پویش «نه به زباله»
روزنامه افکار نوشت« :روابط بین حســن روحانی رئیس جمهور
و اصالح طلبان طی ســالیان اخیر ،فراز و نشــیب های فراوانی داشته
است .چهار سال پیش در چنین روزهایی ،در حالی که محمدرضا عارف
معاون اول دولت اصالحات به عنوان جدی ترین کاندیدای این جریان
در حال گرم کردن خود برای ورود جدی به رقابت ها بود؛ مطرح شــدن
کاندیدایی دیگر به نام حسن روحانی از سوی طیف ایت الله هاشمی و
احزابکارگزارانواعتدالوتوسعه،بهتدریجعرصهرابرعارفتنگکرد
تاجاییکهدرروزهایپایانیرقابت هایانتخاباتسال 92معاوناولدولتاصالحاتمجبورشدبادلخوریتمامبهتوصیه
لیدرهایاصلیجریان،صحنهرابهنفعروحانیترککند .اماشایدصریح ترازمواضعاشکار،مطالبیاستکهدرمحافلدرونی
اصالح طلباندراینبارهمطرحمی شود.بر اساسگزارش هاییکهبهخبرنگارسیاسی«افکار»رسیده،سرانجبههاصالحات
درنشست هایداخلیخودازاینکهمثلگذشتههمهحیثیتواعتباراینجبههصرفدفاعازحسنروحانیشودبه شدتدچار
تردیدند.بر اساساینگزارش هایکیازلیدرهایاصلیاصالحاتدرجلسه ایگفتهاستکهاگربخواهمدرخواستمازمردم
برایرایدادنبهاقایروحانیرابههمانشکلتکرارکنم،پروژهاشتیملیکهدرقالباندنبالبازگشتبهحاکمیتهستیم،
به طورکاملنابودخواهدشد.ویازفشارجریاناصالحاترویخودبرایانتخابکاندیدایپوششیوهمچنینعدمانتخاب
این کاندیدا توسط شخص حسن روحانی خبر داده و خود نیز روی این نکته تاکید کرده است .این لیدر اصالحات گفته است
کهاگرکاندیدایپوششیراحسنروحانیانتخابکند،اینموضوعبهانمعناستکهجریاناصالحاتقدرتچانه زنیخود
باروحانیرابه طورکاملازدستدادهوتصمیم گیری هارامطلقابهروحانیواگذارمی کند.ویتصریحکردهاستکهروحانی
بایدبدانداگررایاینکاندیدایاصالح طلباز 20اردیبهشتبهبعدازرایاوباالتربود،بایدبهنفعاینکاندیداازصحنهکنار
رودنهاینکهفقطانتظارداشتهباشدیکنفرحضورپیداکندتابهاودرمناظراتکمککند».
ازموده را ازمودن خطاست
حســین شمســیان طی یادداشــتی در روزنامه کیهان به موضوع
انتخاب مجدد حسن روحانی اشاره کرد و نوشت« :در فارسی تمثیل های
زیباییوجودداردکههریکعبارتیکوتاه،معناییبلیغوتوصیفیدقیقاز
چیزی یا کسی ارائه می کند« .ازموده را ازمودن خطاست» از جمله همین
تمثیل های کوتاه و پرمعناســت و کنایه از ان است که اگر کسی در انجام
وظیفه یا وعده ای که برعهده گرفته اســت موفق نباشــد و این ناکامی و
ناتوانیبهتکرارهمنشستهباشد،نمی توانازاودرانعرصهانتظارموفقیتداشتچراکهنتیجهازقبلمشخصاستوان
خروج ناموفق از ازمون دیگر است .حاال دیگر کسی نیست که صابون بی عملی و بی تدبیری دولت یازدهم به تنش نخورده
باشد و از وضع سخت اقتصادی و معیشتی شاکی نباشد .اکنون کسانی که فروردین( 93نخستین نوروز دولت یازدهم) و در
ایامی که دولت تدبیر ماه عسل خود را طی می کرد ،با حرارت و شور از رای خود به رئیس جمهور محترم دفاع می کردند ،از ان
کارپشیمانند و معتقدندفرصت 4ساله مملکت با وعده وشعارگذشت وهیچ چیزی نصیب مردم نشد،سفره هاکوچکترشد و
بیکاریگسترده ترازهمیشه!فسادوسیعاداریومالیوبی سابقه تریندست درازی هابهبیت المالدرهمینمدتوهمزمان،
تشکیل باندهای وابسته به برخی نورچشمی ها برای واردات وسیع و حتی هدایت کاالی قاچاق ،در هر شهر و دیاری ،جمع
کثیری را بیکار کرد و داد مردم را دراورد ».نویسنده کیهان به لحن تند روحانی انتقاد کرد و یاداور شد« :کارنامه دولتمردان در
این سال ها ،مملو ازتوهین و بی احترامی به منتقدان و کارشناسان نخبه و دلسوز است! این رفتارعجیب ترین رفتار ممکن از
یکمدیر-درهرجایعالم-استکهنقدراباناسزاجوابدهدامادراینجاایناتفاقافتادوهرمنتقدمشفقودلسوزیبهجهنم
حواله داده شد و به تبعیت از رئیس جمهور ،دولتمردان هم دیگران را بی شعور و ...نامیدند! اکنون هم که 45روز به انتخاب
رئیس دولت دوازدهم باقی مانده است ،بار دیگر همان وعده های زیبا و فریبنده را تکرار می کنند ،گویی غیر از وعده چیزی در
بساطندارند!جریانرسانه هایزنجیره ایهمکهمدیونومرهونالطافپیداوپنهاندولتیاناست،باهمهتواندرایناتش
خاموشفوتمی کند».
بیکاریتحصیلکرده ها
مثلث | شماره 350
روزنامه جوان نیز در گزارشــی با تیتــر «بیکاری یک نفــر از هر 3
تحصیلکرده ایرانی» مدعی شده است که بمب تحصیلکردگان بیکار در
سال 96منفجرمی شود؟دراینگزارشمی خوانیم«:اینروزهااماروارقام
رسمی کشور حال و روز خوشی را برای اشتغال به عنوان مهم ترین مطالبه
و دغدغه جوانان نشان نمی دهد .این امار زمانی نگران کننده تر می شود
کهبدانیمسهمبیکاریتحصیلکردگانبیکارروبهافزایشاستومطابق
با امارهای ارائه شده نرخ بیکاری جوانان تحصیلکرده از۳۵درصد هم گذشته است .براساس اخرین گزارش مرکز امار ایران
از وضعیت بازار کار ،نرخ بیکاری سال 95در حالی با 1/4درصد افزایش نسبت به سال 94به عدد 12/4درصد رسیده است که
در همین دوره زمانی ،نرخ بیکاری جوانان15تا24سال 1/3درصد افزایش داشته و رقم 29/2درصد را ثبت کرده است .نرخ
بیکاریجوانان 15تا 29سالنیزبا 2/6درصدافزایشبه 25/9درصدرسیدهاست.هر چندمسئوالندولتیازاشتغالزایی700
هزارنفریدرسالیکهگذشت،سخنگفتندامااخرینامارازتعدادبیکاراندرسال 95نشاندادکه 3میلیونو 203هزارنفر
ازجمعیتفعالکشور،شغلینداشتند.ازانجاییکهورودیبهبازارکارساالنهبیشازیکمیلیوننفرخواهدبود،بنابراینهر
سالهبازهمبرتعدادبیکارانافزودهمی شود،چراکهمطابقباامارسال،94تعدادبیکارانبرپایه 2میلیونو 700هزارنفربود».
خبرنامه
هر ســاله در اخریــن روز تعطیالت نــوروز موضوع
طبیعت گــردی و تخریب طبیعــت به مســاله روز و داغ در
فضای مجازی تبدیل می شــود .با این حــال پویش های
مردمــی در این بــاره اخیرا بــه راه افتــاده کــه اگرچه در
ایران ســابقه دور و درازی ندارند اما درهمین مدت کوتاه
توانسته اند در جامعه و فضای مجازی جایی برای خودشان
باز کنند و البته نتیجه بخش باشند .این پویش ها که اغلب
شبکه های اجتماعی اینترنتی را هم درگیر می کنند ،عاقبت
به جامعه هم ســرایت می کنند ،مثل هشتگ های «نه به
زباله»« ،طبیعت پاک» و «روزطبیعت» که در رسانه های
مجازی خبرســاز شــده اســت .درکنار کمپین هایی برای
نخریدن ماهی قرمز و رهانکردن ماهی ها در رودخانه ها،
پویش هایــی که پس از حادثه پالســکو بــرای جلوگیری
از تلفــات و خســارات چهارشنبه ســوری بــه راه افتاد ،از
نمونه هــای اثرگذار اســت .امار اورژانس کشــور نشــان
می دهد که در خســارات ناشــی از چهارشنبه ســوری اخر
سال در ســال ٩٥نســبت به ســال 6٠ ،٩4درصد کاهش
داشته است؛ اتفاقی که بسیاری ان را ناشی از پویش های
مردمی می دانند کــه هنرمندان و ورزشــکاران هم از انها
حمایت کرده اند.
همین که هر دقیقــه در ایران ،حدود پنــج تن زباله
پالســتیکی دور ریخته می شــود که با باد جابه جا شــده و
ممکن است به زنجیره غذایی جانوران وارد شوند ،همین
که ایران یکی از پنج کشــور اصلی در زمینه مصرف مواد
پالســتیکی اســت و این شــکل زباله ٢٥٠تا ٥ ٠٠ســال
تجزیــه نمی شــود ١٣ ،فروردین هــم بهانه خوبــی برای
فرهنگ سازی شده تا طبیعت بیش از این مورد هجوم زباله
قرار نگیرد .به همین بهانه ،معلمان البرزی برای پیشگیری
از رهاسازی زباله در طبیعت از روزها پیش از «روز طبیعت»
فعالیت شــان را اغاز کردند .پیش از اینکــه پویش «نه به
ریختن زباله» در محیط زیســت هم راه اندازی و همه گیر
شد ،اعضای کمپین «طبیعت پاک» هم در خروجی های
شــهر تهران و بوســتان ها ،کیســه های زبالــه ای برای
پاک کردن محیط زیست پخش کردند .این میان مسئوالن
هم در این باره در رسانه ها توصیه کردند و هشدار دادند.
در کنار حمایت هنرمندان و ورزشکاران از کمپین «نه
به زباله» ،اداره کل حفاظت محیط زیســت استان تهران
و انجمن ملی پالســتیک ایران با همکاری تولیدکنندگان
کیســه های زباله به کمپیــن «طبیعت پاک» پیوســتند و
۲۵۰هزار کیسه زباله در خروجی های تهران و بوستان ها
توزیع کردنــد؛ حرکتی کــه هرچند برای جمــع اوری زباله
مفید اما به خاطــر بازتولید دوباره پالســتیک با انتقاداتی
همراه بود.
دیگر«تَکرار»نمی شود
بررسیرسانه ایهفته
15
تولید و اشتغال
گفتارها
نامگذاری امسال از سوی رهبر معظم انقالب ،نشان دهنده اهمیت مقوله
تولید و اشتغال ذیل اقتصاد مقاومتی است .در این خصوص الزم است تکیه بر
اقتصاد درونزا در دستورکار مقامات و مسئوالن ما قرار گیرد .بدیهی است که
در سایه این نگاه ،بسیاری از ایده های ناب و موثر در راستای تحقق و افزایش
تولید و اشتغال در کشور به منصه ظهور خواهد رسید.
بحرانبزرگ
بیکاری؛دردمزمنیکهفراموششده!
رضا مجیدزاده
1
پژوهشگر اقتصاد سیاسی توسعه
طی 15سال گذشته ،این دومین بار است که مساله
اشــتغال ،مورد تاکید قرار می گیــرد .البته در نــوروز ،95
اشتغال در کنار تولید و معیشت ،مطرح شده است .اگرچه
از نظر عملکــرد اقتصادی ،ســال 1390و ،1391در زمره
بدترین ســال های این دوره قرار دارند به طوری که رشــد
واقعــی تولید ناخالــص داخلی در ســال 1391بــه اندازه
6/ 6درصد افت کرد و تغییر تعاریــف اماری بیکاری ،یعنی
درون گنجی افراد دارای شغل پاره وقت یا موقتی چندساعته
در هفتــه در امار اشــتغال ،موجب شــد تا نــرخ بیکاری،
رقمی حدود 11درصد اعالم شود .نکته جالب توجه دیگر
این است که در زمان بروز بحران بزرگ در دهه ،1930نرخ
بیکاری کمتــر از 10درصد بود و لقب بحــران بزرگ به ان
دوران داده شد!
گفتارها
16
مثلث | شماره 350
نگاهی به بیکاری و رشد
بر اساس امارهای مرکز امار ایران برای سال ،1395
39/4درصد جمعیت در ســن فعالیت ( 10ســاله و بیشتر)
قرار دارند کــه در یکــی از دو گروه شــاغالن یــا بیکاران
قرار گرفته انــد .همچنین نرخ بیکاری نشــان می دهد که
12/4درصــد از جمعیت فعــال ،بیکار بوده اند .بر اســاس
این نتایج ،نرخ بیکاری در بین زنان نســبت به مردان و در
نقاط شهری نســبت به نقاط روستایی بیشــتر بوده است.
نرخ بیکاری در ســال ،94حــدود 11درصد اعالم شــده
بود که در حال حاضر با رشــد 1/4درصدی به 12/4درصد
افزایــش یافت .اگــر براوردها و تخمین های غیررســمی
احتساب شوند ،نرخ بیکاری به رقمی در حدود 14/5درصد
رسیده اســت .اما امارهای مجمع جهانی اقتصاد در زمینه
رقابت پذیری بین المللــی ،واقعیت تلخ دیگری را منعکس
می ســازد؛ نرخ بیکاری فارغ التحصیالن رشته های علوم
انسانی در ایران در سال گذشته ،نزدیک به 28درصد بود.
ضمن اینکه نرخ بیکاری ،اکنون گریبان دانش اموختگان
دوره های دکتر ا را نیز گرفته اســت .اگر فــرض کنیم که
میزان مهاجرت دانش اموختگان دانشگاه ها از کشور ،از
سال 1380متوقف شده باشد ،انگاه می توان گفت که این
نرخ بیکاری می توانســت تا حدود 20درصد هم برسد زیرا
مطابق امارهای بانک جهانــی و صندوق بین المللی پول،
ایران با برون کوچی نزدیک به 20درصد از دانش اموختگان
دانشگاه ها به خارج از کشور ،باالترین میزان فرار مغزها را
داراست .مغزهایی که با خروج انها سرمایه گذاری هنگفت
برای پرورش مغزافزارها به اندازه حاصلضرب 18ســال در
تعداد کل دانش اموزان هم دوره این افــراد و ضرب ان در
هزینه تحصیل کل انها ،به نتیجه مطلوب نمی رسد چون
افرادی که جذب دانشگاه ها یا موسسات تحقیقاتی خارج از
ایران می شوند ،در فضایی بدون ارتباط سازنده برای انتقال
دانش ضمنی ،اموخته و فنی ،بهترین عملکردهای هر دوره
را به کشورهای دیگر انتقال داده اند!
البته میزان زیادی از نرخ بیکاری کنونی ،ماحصل دام
نرخ رشد جمعیت فعال است که از نرخ رشد اقتصادی بیشتر
بوده است .در واقع هرم سنی جمعیت کشور در حال حاضر
به گونه ای اســت که ظرفیت های مولد برای جذب نســل
دهه ،60کافی نیست و در کنار این معضل ،نسل دهه 70
نیز به تدریج در حال ورود به بازار کار هستند .در واقع ،عدم
مدیریت دورنگر و مبتنی بر چشــم انداز ،موجب شده است
تا چنین پویش هایی مورد غفلت قرار گرفته و سیاست های
گ مشاهده
مناســب ،در هیچ یک از دولت های پس از جن
نشود .استخدام موردی و پرنوسان در سازمان های دولتی،
یکی از روش هایی بوده اســت که دولت های ایرانی برای
کاهش فشار شــهروندان برای اشــتغال ،اجرا کرده اند اما
اجرای ازمون های صوری و استخدام مبتنی بر روابط بدون
ارتباط با نتایــج ازمون ها ،در اغلب این موارد باعث شــده
تا متخصصان هر یک از عرصه های اســتخدامی ،بدون
شغل بمانند و افراد غیرمتخصصی جذب شوند که موجب
کاهش بهــره وری و بروز خطاهای بزرگ در سیســتم های
اداری شده اند .در کنار این نابســامانی ،بیکاری پنهان نیز
در بسیاری از بنگاه های خانوادگی به چشم می خورد که باید
به امارهای باال ،افزوده شود .پیش تر در زمینه کشاورزی،
افرادی در فعالیت ها حضور داشــتند که نبودشان موجب
کاهش تولید نمی شــد امــا امــروزه در بنگاه هــای مدرن
خانوادگی نیز به دلیل فشــار بیکاری ،افرادی حضور دارند
که به خاطر ایجاد ارزش افزوده ،حقوق نمی گیرند ،بنابراین
می توان امار واقعی بیکاری را باالتر از 14درصد دانست.
بیکاری و اشتغال
حل معضل بیــکاری ،نیازمند درکی درســت از علل
بــروز بیــکاری و کاهــش تقاضــای نیــروی کار از جانب
بنگاه هاســت :هنگامی که مخارج بخش خصوصی بسیار
اندک است ،دولت می بایســت برای افزایش این مخارج
(عمومی و خصوصی) تــاش کند تا اقتصاد به اشــتغال
کامل برسد .دولت می تواند از طریق افزایش مخارج خود
یا کاهــش مالیات بــه افزایش مخارج بخــش خصوصی
کمک کند .همچنین بانک مرکــزی اغلب فعالیت هایی را
برای کاهش نرخ بهره بانکی انجام می دهد تا اســتقراض
بخش خصوصی و مخارج این بخــش را افزایش دهد .اما
زمانی که فعالیت های معطوف بــه چانه زنی برای افزایش
قاچاق ،چالش بزرگی شده است
دکترالبرت بغزیان
2
استاد دانشگاه تهران
مثلث | شماره 350
حضــرت ایت الله خامنــه ای ،رهبر معظــم انقالب
اســامی در پیامی به مناسبت اغاز ســال 1396هجری
شمسی ،ســال جدید را ســال «اقتصاد مقاومتی :تولید -
اشــتغال» نامگذاری کردند .از این جهت به بررسی علت
این نامگذاری و این مساله که اساسا در کشور در موضوع
اقتصاد داخلی و تولید چه نقاط ضعفی احساس شده است
که این نام را برای سال 96برگزیدند ،پرداختیم.
موضوعی کــه از چندی پیــش مطرح شــد این بود
که بیــن دو موضوع تورم و اشــتغال یا تــورم و رکود کدام
یــک دارای اولویت بررســی و مقابلــه هســتند؛ گرچه با
سیاســت های عرضــه و کاهــش هزینه هــای تولیــد
می توانستیم به مقابله با هر دو مقوله بپردازیم؛ اما سیاستی
که دولــت و تیم اقتصــادی اش اتخاذ کرد بــر مهار تورم
استوار بود.
مهار تورم هم شــامل سیاســت های انقباضی است
بدین معنا که بانک ها با احتیاط بیشتری وام بدهند و بیشتر
به دنبال وصول معوقات بانکی باشند .بنابراین با اینکه تورم
کاهش یافته و یک رقمی شده اما تولید و اشتغال مغفول
مانده است .در این راستا بعد از اینکه تورم کنترل گشت،
قدم بعدی مقابله با رکود وموانع تولید و اشتغال است؛ که
برای خروج از رکود ایجاد اشتغال و افزایش جمعیت فعال
به کار نیازمند سرمایه گذاری ویژه هستیم .باتوجه به موارد
مذکور مقام معظم رهبری بحث تولید و اشتغال را سرلوحه
برنامه دولت قرار دادند.
در این راستا با بررسی عملکرد دولت تدبیر و امید در
رابطه با بحث تولید و اشتغال باید گفت که دولت یازدهم از
افزایش وخامت اوضاع جلوگیری کرده است ،زیرا باتوجه
به افزایش تصاعدی نرخ ارز ،بحث تحریم ها ،اختالس ها
و مسائل مربوط به معوقات بانکی کشــور با تورم همراه با
رکود مواجه شد و اگرچه توافق هسته ای موسوم به برجام
از وخیم ترشدن تحریم ها جلوگیری کرده و منجر به ایجاد
روزنه ای بــرای مذاکره شــد ،اما چون کمــاکان در بحث
معوقات بانکی دســت بانک ها بسته اســت نمی توانند در
زمینه اشتغالزایی کمک چندانی کنند .از طرف دیگر اگرچه
قیمت ارز تثبیت شــد اما همچنان هزینه تولید باالســت،
بنابراین دولت زمان زیادی برای معکوس کردن جریان به
وجود امده نداشت و در این دوره سه ساله توانست با ورود به
مبحث تورم ان را مهار و تک رقمی کرده و مانع عمیق شدن
رکود و بیکاری شود تا در ادامه بتواند بر موضوع اشتغال و
تولید تمرکز کند.
بنابراین دولت یازدهم اگر ســکان این مســاله را به
دست بگیرد بایستی دولت بعدی هم در همین محور حرکت
کرده و نباید صرفا نگاهی انتقادی به برنامه های دولت قبلی
داشته باشــد .به طور مثال اگر دولت قبل در حیطه تولید
یا مهار تورم موفق عمل کرده دولــت بعدی هم ان روند و
برنامه را ادامه دهد نه اینکه دوباره بخواهد از نو و با شناختی
دیگر شروع کند.
موضوعی که در این بین مطرح می شود این است که
چرا ما در اقتصاد داخلی و تولید به این وضعیت نامطلوب
رسید ه ایم؛ در پاســخ باید گفت که ما در چهار زمینه اصلی
ضعف داشــتیم؛ اول بحث تحریم ها بود که مشــکالت
عدیده ای را به همراه داشــت ،دوم اینکــه تولید به یکباره
لطمه خورد و درواقع ظرفیت کامل و اشتغال کامل برخی
کارخانه ها مانند خودروســازی کاهش یافــت و در نتیجه
تولید نیز کاهش یافت .اما مانعی که به دلیل مشــکالت
تامین قطعه بود با توافق برجام برطرف شد و از این جهت
مجددا تولید افزایش یافت .موضوع دیگر بحث معوقات
بانکی بود که منجر شد تا بانک ها از وام دادن امتناع کرده
و خود به صورت مســتقل وارد عمل شده و به ساخت و ساز
یا شــراکت در این موضوع و ساختمان ســازی پرداختند و
چون تخصص ندارند ،نمی تواننــد در زمینه های متنوعی
وارد شــوند .بنابراین بانک هــا که رغبتی بــرای وام دادن
در زمینه های تولید ،اشــتغال و صنعت نداشــتند مقصرند
زیرا از این طریق منابع مالی تولیــد را کاهش داده و به ان
ضربه وارد کردند .از طرف دیگر افزایــش نرخ ارز از هزار
و خرده ای به چهار هزار تومان عواقب زیادی داشــت که
هنوز هم نتوانسته اند ان را کاهش دهند .مورد اخر واردات
بی رویه است خصوصا در زمینه هایی که ایران می تواند در
انها به خودکفایی کامل برسد ،از واردات شکر و انواع میوه
گرفته تا بحث پوشــاک و کیف و کفش که ایران ظرفیت
تولید انها را در داخل کشور دارد.
به هــر جهــت بایــد واردات رســمی به خصوص در
زمینه هایی کــه در تولید داخلــی مازاد هــم داریم کنترل
شود ،این در حالی است که برخی تصور می کنند که قاچاق
تاثیرات منفی بزرگی بر تولید کشور می گذارد ،اما باید گفت
که اگر کاالیی غیرضروری که در داخل تولید نمی شود را
برخی از طریق کانال های قاچاق و غیرقانونی بعضا برای
نپرداختن عوارض به کشور وارد کنند لطمه چندانی به تولید
کشور وارد نمی شود.
اگر بخواهیم به بررسی تاثیر توافق هسته ای موسوم
به برجــام بر تولید و اشــتغال داخلی کشــور بپردازیم باید
گفت که درواقع برجام منجر شد تا تحریم ها افزایش پیدا
نکنند و از طرف دیگر قابلیت مذاکره بین المللی را ایجاد و
افزایش بخشــید .بدین طریق فضای امنیت اقتصادی را
بیشتر کرد تا ســرمایه گذاران خارجی در چارچوبی منطقی
و قابــل مذاکره وارد شــوند .زیرا پیش از این شــرکت ها و
ســرمایه گذاران خارجی در زمینه تجارت با ایران به دلیل
جریمه هایی که اتحادیه اروپا و امریــکا برای همکاری با
ایران و دور زدن تحریم ها برای انها قرار داده بودند،ازادی
عمل نداشتند.
اما از طرف دیگر باید گفت که درگیری های موجود
در منطقه ســرمایه گذاران خارجی را برای تجارت با ایران
هم از این جهــت که تصور می کنند شــاید ایــران هم در
درگیری ها وارد شــود و هم به این دلیل کــه بخواهند بازار
هدف شان را بازار منطقه قرار دهند که ناامن است ممکن
است دچار تردیدو احتیاط کند .اما با اداره صحیح سیاست
خارجی کشور ،می توان تاثیر عوامل منطقه ای را در تولید
و اشتغال داخلی از بین برد.
به نظر بنده برای اصالح وضعیــت موجود در جهت
ســخنان رهبر معظم انقالب و در راستای نامگذاری سال
96کــه اقتصاد مقاومتی :تولید -اشــتغال اســت در ابتدا
باید واردات رسمی را مورد بازنگری قرار داد و راهکارهایی
در جهت حذف کاالهایی که مشــابه ان در داخل کشــور
تولید می شود یا افزایش برخی تعرفه ها ارائه کرد .در مورد
معوقات بانکی باید اقدامات الزم صورت گیرد زیرا همچنان
رقم های باالی معوقات بانکی وصول نشده اند .در رابطه
با قاچاق و واردات رسمی نیز باید به صورت ضربتی عمل و
تعیین تکلیف کرد.
گفتارها
دســتمزد ،موجب بیــکاری می شــود ،اقدامــات دیگری
ضرورت می یابند :اول ،رشــد عادی اقتصاد ،تقاضا برای
انواع مختلــف نیــروی کار را افزایش می دهــد .افزایش
تقاضای نیــروی کار به دالیلــی غیر از کاهش دســتمزد،
می تواند بیکاری ناشی از اقدامات معطوف به افزایش نرخ
دستمزد را جبران کند .دوم ،کشش پذیری میزان بیکاری
ناشی از اقدامات افزایش نرخ دستمزد ،به کشش تقاضای
نیروی کار بســتگی دارد .هر چه تقاضا کم کشش تر باشد
با افزایش نرخ دســتمزد ،تعداد افرادی که بیکار می شوند
کمتر خواهد بود.
با این وجود ،بسترسازی رشد تولید ،مهمترین محرک
افزایش اشــتغال اســت که نارضایتی بنگاه ها از افزایش
دســتمزد حداقلی را نیز می کاهد .رشــد اقتصادی نتیجه
موارد زیر است :الف) افزایش در عرضه منابع ،ب) بهبود
در کیفیت منابــع ،ج) پیشــرفت های تکنولوژیکی .پیامد
رشد اقتصادی این اســت که اقتصاد هایی که در اشتغال
کامل قرار دارند می توانند از تولید بیشتر کاالهای مصرفی
و ســرمایه ای لذت ببرند .این در حالیست که اقتصادهای
ایستا که فاقد رشد اقتصادی هستند برای به دست اوردن
مقدار بیشتر از یک کاال باید از مقدار بیشتری از کاالهای
دیگر چشــم پوشــی کنند اما کشورهای رشــد یابنده و پویا
می توانند مقادیر بیشــتری از همه کاالها را داشته باشند.
عالوه بر سیاســت های اقتصــادی الزم بــرای به حرکت
دراوردن رشد ،مجموعه شرایط نهادی -حقوقی الزم است
تا موتور رشد بعد از روشن شدن ،بدون نیاز به دخالت دولت
و با اتــکا به ســازوکارهای نظام بازار (قیمت های نســبی)
حرکت کند.
در نظام بازار افــراد و بنگاه ها ،مالکیــت اغلب منابع
را در دســت دارند .به این علت این نظام را ســرمایه داری
نامیده انــد که مالکیت عمد ه ســرمایه ها در دســت بخش
خصوصی است.
حق مالکیت خصوصی ،ازادی در مذاکره بر سر انعقاد
قرار دادهــای قانونی را به همراه داشــته ،افراد و صاحبان
کسب و کار را قادر می سازد به منابعی که از نظرشان مناسب
است ،دســت یابند و انها را به کار بندند .حقوق مالکان در
تعیین وارثان اموالشــان پــس از مرگ به تــداوم مالکیت
خصوصی کمک می کند .افزون بر ایــن ،حقوق مالکیت
باعث ترغیب ســرمایه گذاری ،نواوری و مبادله می شود و
متضمن بقای مالکیت و رشــد اقتصادی اســت .اگر این
احتمال وجود داشــته باشــد که دولت یا افراد دیگری این
دارایی هــا را تصــرف نماینــد هیچ کس تمایل بــه برپایی
فروشگاه ،کارخانه و کشت و زراعت نخواهد داشت.
حقوق مالکیت برای محصوالت فکری هم در قالب
حق ثبت اختراع ،حق تکثیر و نشان تجاری گسترش یافته
است .این موارد باعث شده اســت افراد به نوشتن کتاب،
موســیقی و برنامه های کامپیوتری ترغیب شــوند ،بدون
اینکه این ترس را داشــته باشــند که احتمال دارد دیگران
این محصوالت را بدزدنــد و از منافع انها بهره مند شــوند.
به عالوه ،حقــوق مالکیت ،مبادالت را هم تســهیل کرده
اســت .اســناد مالکیت برای اتومبیل و احشام باعث شده
است خریدار از مالکیت قانونی فروشنده اطمینان حاصل
کند .همچنین حقوق مالکیت ،مالــکان را به نگهداری یا
بهبود دارایی هایشان برای دستیابی به ارزش بیشتر ترغیب
می کند .سرانجام حقوق مالکیت ،افراد را قادر می سازد به
جای اینکه از زمان و منابع خود برای حفاظت و نگهداری از
حقوق مالکیت کاالهایی که تولید کرده اند صرف کنند ،از
انها برای تولید کاالها و خدمات جدید استفاده کنند .توجه
به هر دو مولفه حقوق مالکیت فکــری و فیزیکی ،یکی از
مهمترین محرک های تولید و اشتغال است که حتی بستر
اشتغال خویش فرما و خودکارافرینی سرمایه های انسانی را
نیز فراهم می سازد.
باید ضربتی عمل کنیم
گفتارها
17
گفتارها
بینش ها باید تغییرکند
مدیریت های ضعیف در اقتصاد تاثیرات زیان باری داشته است
دکتر بهمن ارمان
کارشناس مسائل اقتصادی
گفتارها
18
مثلث | شماره 350
3
حضرت ایت اللــه خامنــه ای ،رهبر معظــم انقالب
اســامی در پیامی به مناســبت اغاز ســال 1396هجری
شمسی ،ســال جدید را ســال «اقتصاد مقاومتی :تولید -
اشــتغال» نامگذاری کردند و افزودند که اگــر این امر به
صورت برنامه ریزی شده و درســت صورت گیرد اثار ان در
پایان ســال قابل مشــاهده اســت .برای اولین بار بود که
رهبر معظم انقالب در دو ســال متوالی تقریبا از یک شعار
مشابه برای سال جدید استفاده کردند و این نشان از وجود
دغدغه های جدی در زمینه اقتصادی دارد.به همین خاطر
به بررســی عواملی که منجــر به این امر و ضعــف در نظام
اقتصادی کشور شدند ،پرداختیم.
مساله اشتغال در ایران به یک مشکل و درعین حال
خطری بزرگ تبدیل شده است .از این جهت مشکلی بزرگ
است که عمال در هر خانوار ایرانی یک یا دو فرد بیکار اماده
به کار وجود دارد .از طرف دیگر بیــکاری و نرخ باالی ان
برای نظام سیاسی کشور می تواند به عنوان یک خطر بالقوه
مطرح باشد ،همانگونه که در سایر کشــورها نیز می بینیم
که نارضایتی هــای مردم در بســیاری از مــوارد پایه های
نظام سیاســی را متزلزل می کند .مهمترین مســاله ای که
در رابطه با ایجاد اشــتغال و افزایش تولید وجود دارد درک
این واقعیت است که بدون انجام ســرمایه گذاری امکان
ایجاد اشتغال وجود ندارد .در ایران نسبت سرمایه گذاری
به تولید ناخالص داخلی بسیار پایین اســت و متاثر از چند
عامل سرمایه گذاری انجام نمی گیرد .این عوامل عبارتند
از مشــکالت خودســاخته ای که خود در کشــور به وجود
می اوریم که شامل فضای نامناســب کسب وکار در کشور
و مشــکالت در قانون مالیات ها ،سیســتم بانکــی و بازار
سرمایه است که تولید و سرمایه گذاری را در کشور زمین گیر
کرد ه اند.عوامل دیگری نیز در این موضوع دخیل هستند
به عنوان مثال برپایه اطالعاتی که من اخیرا از دو مجتمع
بزرگ فوالدسازی کشور یعنی فوالد مبارکه و فوالد خوزستان
دریافت کــرده ام هزینه انرژی برای تولیــد هر تن فوالد در
ایران تقریبا نزدیک به هزینه ای است که تولید کنندگان کره
جنوبی و چین پرداخت می کنند ،در حالیکه همین نســبت
در کشورهای عربســتان ســعودی ،امارات و قطر حدودا
بین 4تا 6درصد اســت .بنابراین سیاســت های اشتباهی
که بعضا توســط مقامات ذیربط به ویژه وزارت نفت صورت
گرفته منجر به افزایــش قیمت انــرژی و گاز طبیعی برای
بخش تولید و صنعت خصوصا صنایع انرژی بر گشته است.
بنابراین اگرچه ایران در برخی صنایع نه تنها دارای مزایای
نسبی بلکه مطلق است اما سرمایه گذاران داخلی تمایلی به
سرمایه گذاری در این گونه صنایع ندارند؛ سرمایه گذاران
خارجی هم به علت باال بودن قیمت انرژی در ایران نسبت
به کشــورهای منطقه تمایلی به ســرمایه گذاری در ایران
ندارند.به همین علت صنایع انرژی بر در حال متمرکز شدن
در حاشیه جنوبی خلیج فارس و عمدتا در عربستان سعودی
اســت .بنابراین در حالیکه عربســتان تصمیم دارد تا سال
2022ظرفیت پاالیشگاه هایش را به 10میلیون بشکه در
روز برساند و از فروش نفت خام پرهیز کند ،وزیر نفت ایران
همچنان بر سیاست خام فروشی نفت اصرار دارد .همچنین
وزارت نفت قیمت گاز طبیعی که خوراک اصلی واحدهای
پتروشیمی است چهار برابر میانگین خلیج فارس قرار داده
است .به نظر من اینگونه سیاست گذاری ها با هدف خاصی
صورت می گیرند بنابراین بایســتی این واقعیت را بپذیریم
که دولت یازدهم یک دولت ائتالفی اســت که جناح های
گوناگون سیاســی در ان حضور دارنــد ،طبیعتا تعدادی از
زیرگروه های سیاسی نظراتی مخالف دولت دارند و از طرق
گوناگونی از عدم موفقیت راهکارها و برنامه های این دولت
در زمینه مسائل اقتصادی سود می برند .بنابراین متاسفانه
نتیجه این تقابل هــا میان گروه های مختلف سیاســی در
کشــور را در عملکرد ســه وزارت اصلی اقتصادی کشــور
یعنی وزارت اقتصــاد ،وزارت نفت و وزارت نیرو مشــاهده
می کنیم .در این بین مواردی هم وجود دار د که در اختیار
دولت نیســت ؛ ایران با تالش فــراوان تفاهمنامه هایی را
با کشــورهای دارای تکنولوژی و ســرمایه که خود نیز ان
تکنولوژی ها را در اختیار ندارد امضا کرده اســت به عنوان
مثال با موسسه های اعتباری دولتی در المان ،ژاپن ،ایتالیا
و فرانســه قراردادهایی برای گرفتن وام از این کشــور ها
امضا کرده است ،اما متاسفانه با اینکه پروژه ها هم تعریف
شده بانک های بزرگ کشورهای صنعتی به خاطر ترس از
تحریم های وزارت خزانه داری امریــکا تمایلی به پذیرش
عاملیت این قراردادها ندارند .به عبارتی ایران حتی از منابع
موجود در صندوق توسعه ملی خودش هم به علت نداشتن
ارتباطات مســتقیم بانکی محروم اســت .به همین خاطر
سرمایه گذاری که در اصل موتور محرکه تولید و اشتغال زایی
اســت در کشــور ما به دو دلیــل یعنی هم سیاســت های
نابخردانه داخلی و عدم تمایل بخشی از حاکمیت یا دولت
با موفقیت دولــت یازدهــم و همچنیــن محدودیت های
برون مرزی کــه در حوزه اختیــار و کنترل ما قــرار ندارند با
مانع مواجه شــد .متاســفانه در این رابطه صداوسیما هم
سهل انگاری کرد و بخش زیادی از برنامه هایش را به موارد
کم اهمیتی مانند کارگاه خانگی تولید لباس ،یا حصیر بافی
یا کارهای دستی اختصاص داده که در اقتصاد امروز جهان
به عنوان ســرمایه گذاری مولد و اشتغال معرفی نمی شوند
زیرا اشتغال در ســرمایه گذاری های بزرگ نهفته است .از
ســوی دیگر ما بخش هایی را در اقتصادمــان داریم که نه
ارتباطی با برجام دارند نه کمبود بودجه عمرانی کشور؛ یعنی
برای ساختن ســدهای برق ابی ،برای تولید انرژی تقریبا
رایگان ،برای ساخت زیرساخت های شبکه های راه اهن و
ازادراهی نیاز چندانی به منابع ارزی نداریم .اما ضعف بازار
سرمایه و بورس در کشور در راستای تامین منابع مالی مورد
نیاز برای اجرای این پروژه ها که اشتغال زا هستند و در عین
حال در راستای توسعه اقتصادی کشور نقش کلیدی بازی
کنند مشکل ساز اســت ،زیرا ما دچار یک ناتوانی در درک
اینگونه سیاست های تجهیز منابع در بورس اوراق بهادر و
به نوعی ضعف مدیریتی هستیم .بنابراین مجموعه عواملی
موجب شدند که شــعار اقتصاد مقاومتی که برای چندمین
سال تکرار می شود نتواند در عمل تحقق یابد .در این راستا
بایستی یک سری از قوانین در کشور تغییر پیدا کنند و بینش
توسعه ای ایجاد شود .الزم به ذکر است که در دوره سازندگی
اگرچه نرخ تورم تا حدودی باال بود اما نرخ بیکاری به اندازه
االن محسوس نبود که دلیل ان روند تند سرمایه گذاری ها
توسط بخش عمومی و دولتی بود .بنابراین اکنون ما از یک
اندیشه توسعه ای در کشور محروم هستیم و این محرومیت
انچنان عمق پیدا کرده و فراگیر شــده که هر روز به شکل
فسادهای مالی گســترده در کشــور نمایان می شود یعنی
کســانی که در راس مدیریت بنگاه های بــزرگ اقتصادی
کشور قرار گرفتند به رغم وجود فیلترهای گوناگون گزینشی
به علت عدم تعلق خاطر به کشــور ،مردم و مشکالتشــان
توانایی انجام کار ندارند .شاید به همین علت مقام معظم
رهبری در پیام نوروزی خودشــان این مساله را موشکافانه
مطرح کردند و عنوان کردند که با مدیران بیعرضه ،ناتوان و
بدون روحیه جهادی نمی شود مشکالت کشور را حل کرد.
اگر شــیوه مدیریت در بنگاه های بزرگ اقتصادی را
در کشورمان مورد بررســی قرار دهید متوجه می شوید که
مدیریت های ضعیف و حقوق های نجومی انها چه تاثیرات
زیانباری برای کشور به همراه داشته است .حل مشکالت
اقتصادی کشــور در علم اقتصاد امــروز کامال پیش بینی
شده و قابلیت اجرا هم دارند اما بایستی تغییراتی در بینش،
عملکرد و سیاست های مدیران این بخش ها به وجود اید.
گفتارها
فراتر از یک الزام
اقتصاد مقاومتی بهترین راهکار برای خروج از وضعیت فعلی است
محمدعلی صابری
روزنامه نگار
4
مثلث | شماره 350
گفتارها
نامگذاری امسال از ســوی مقام معظم رهبری به نام
«اقتصادمقاومتیوتولید–اشتغال»،ازیکسونشان دهنده
اهمیت این مقوله در حوزه تجاری و مالی و از ســوی دیگر،
نشان دهنده اهمیت تکیه بر ظرفیت های بالقوه اقتصادی
در کشورمان است .هم در دوران مذاکرات هسته ای میان
ایران و اعضای 5+1و هم در زمانی که برجام به امضا رسید،
مقام معظم رهبری تکیه ویــژه ای بر مقوله اقتصاد مقاومتی
داشــتند .اقتصاد مقاومتی ،به معنای شکوفایی داشته ها و
ظرفیت های اقتصادی داخل کشور و ایجاد ساختاری مقاوم
دربرابرتحریم هاوفشارهایبیرونیاست.تجربهبرجامنشان
داده است که ایاالت متحده امریکا و متحدان ان در صددند
فشاراقتصادیرویکشورمانراتشدیدکنند.بهعبارتبهتر،
تجربهتوافقهسته اینشاندادکهتحریم هاعلیهکشورمان
به قوت خود پابرجا خواهد بود ،هر چند که این تحریم ها در
قالب ها و عناوین مختلفی وضع می شود.
واقعیت امر این است که ایاالت متحده امریکا در حوزه
اقتصادی ،در صدد است با قرار دادن نقطه ثقل اقتصادی
کشور بر مبنای «برجام» ،مانع از تحقق ظرفیت های بالقوه
نهفته در حوزه اقتصاد و صنعت کشور شود .به عبارت بهتر،
غربروزنهنفوذاقتصادیخوددرکشوررابرمبنایجاانداختن
«اقتصاد متاثر از تحریم» در حوزه مالی و اعتباری کشور قرار
داده است .در چنین شرایطی مسئوالن اجرایی کشور نباید به
صورت ناخواسته در زمین غرب بازی کنند.
تقویتظرفیت هایاقتصادیدرداخل،اصلیمهمدر
این خصوص محسوب می شود .اساسا یکی از اصلی ترین
دغدغه ســران ایاالت متحده امریکا در جریــان مذاکرات
هسته ای سال های گذشته و اخیر ،حفظ هندسه و ساختار
تحریم ها و زیرساخت های اقتصادی و روبناهای سیاسی ان
علیه ایران بوده است.
همانگونهکهبارهاعنوانشدهاست،ازانجاکهبرجام
به صورت بالقوه توســط امریکا و حتی دیگــر اعضای 5+1
قابل نقض است ،نمی توان از ان به عنوان یک نقطه ثقل در
معادالت اقتصادی کشور یاد کرد ،چنانچه طی دو سال اخیر
نیز ایاالت متحده امریکا چند بــار به صورتی صریح برجام را
نقض کرده است.
بدیهی است که در این برهه تعیین کننده ،باید نسبت
به مقولــه «اقتصاد درونــزا» یا همان اقتصــاد مقاومتی به
مثابه تنها نسخه مقابله با نفوذ اقتصادی غرب در دوران پسا
برجام نگریست .در این میان ،بی اعتمادی نسبت به طرف
مقابل و اصــول اقتصادی ایجاب می کند بــه جای تکیه بر
یک «ظرفیت قابــل تغییر» ،به ظرفیت داخلی کشــور که
متغیری از اخم و لبخند دشــمنان ما نیســت اســتناد کنیم.
این ظرفیت داخلی همان اقتصاد مقاومتی است که از دل
ان تولید و اشــتغال در می اید .تجربه سال های اخیر نشان
داده اســت که بدون تکیه بر اقتصاد مقاومتی و شکوفایی
ظرفیت هایداخلیکشور،اساسانمی توانگامی درراستای
حل معضالت تولید و اشــتغال برداشت .تولید و اشتغال در
کشور ،متغیری وابسته به اســتفاده از ظرفیت های بالقوه و
بالفعلی است که در داخل کشورمان وجود دارد.
در صورتی که «اقتصاد مقاومتی» به مبنا و الگوی ما
در حوزه مالی و اعتباری و گردش ســرمایه در داخل و خارج
از کشور تبدیل شــده و «برجام» در ذیل این ساختار تعریف
گردد ،در این حوزه ضمن بســتن راه نفوذ دشــمن خواهیم
توانست اقتصاد خود را به صورت بنیادین و اصولی بازتعریف
کنیم .همچنین نباید فراموش کرد کــه اقتصاد مقاومتی،
بهترینراهبرای غلبهبراقتصادوابستهبهنفتاست.اقتصاد
وابســته به نفت ،نقطه اســیب اقتصاد کشــور ما محسوب
می شود و باید بر این نقطه اسیب غلبه کرد.
بارهاعنوانشدهاستکهاگر «نگاهبهبیرون» بخواهد
به روح حاکم بر کالبد اقتصادی کشــور در دوران پسا برجام
تبدیل شــو د و اقتصاد مقاومتی در ذیل این نگاه بازدارنده یا
حتی در عرض ان تعریف شود ،ما به جای «کنشگری» در
عرصهاقتصاد،صرفادرمقام«واکنش»قرارخواهیمگرفت.
در اینجا «تــوان و ظرفیت داخلی» جای خــود را به «بازی
بازیگران خارجی» خواهد داد .در ایــن صورت ،ما به جای
تبدیل شدن به متغیری مســتقل ،به متغیری وابسته تبدیل
خواهیم شد .بدیهی است که ما در حوزه اقتصاد الزم است
رویکرد مستقل و تاثیرگذار داشته باشیم،نه رویکردی وابسته
و تاثیرپذیر .ایا بدون تکیه بر داشته های خود در حوزه های
اقتصادی ،چنین مساله ای امکانپذیر است؟
در این خصوص ،حمایت از بخش تولید باید از حالت
شــعاری خارج شــده و جنبه ای عملی به خود بگیرد .در این
خصوص بانک هــا و بنگاه های اقتصــادی باید همکاری و
هماهنگیالزمراجهتتقویتتولیددرکشورداشتهباشند.در
غیراینصورت،مقولهتولید(ومتعاقبااشتغال)باهمینروال
ومعضالتفعلیدستوپنجهنرمخواهدکرد.همچنینالزم
است دولت در بخش اشتغال ،بیشتر بر پروژ های کوتاه مدت
و در عین حال موثر تکیه نماید.بســیاری از کارشناســان و
تحلیلگران مســائل اقتصادی بر این باورنــد که هم اکنون
حمایت الزم از تولید کنندگان داخلی وجود ندارد .در نتیجه،
ما شاهد پدیده هایی شوم مانند قاچاق کاال یا مصرف گرایی
در حوزه اقتصاد هستیم .یکی دیگر از معضالت تولید ،باال
بودن هزینه های تولید در کشور و در نتیجه ،باال رفتن هزینه
خرید برای مصرف کننده است.
اینمعضلبایدباحمایتنهادهایرسمی(دولت)حل
وفصلشود.نبایدفراموشکردکهحمایتازتولید کنندگان،
باید از زمان اغاز تولید تا زمانی که جنس تولید شده به دست
مصرف کنندگان می رســد(و حتــی پس از ان در راســتای
تضمین خدمــات پس از فــروش) ادامه پیدا کنــد .در این
خصوص الزم است ساختار اقتصادی کشور با هدف حمایت
از تولید کنندگان داخلی باز تعریف شود .این بازتعریف باید از
سوی کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی کشور و با تکیه بر
داشته ها و ظرفیت های موجود صورت گیرد .الزم است بار
دیگر تاکید کنیم که اساســا نمی توان بدون استناد و توجه
به اقتصاد مقاومتی و مولفه های ان،مقوله تولید را در داخل
کشورتقویتکنیم.
در نهایت اینکه نامگذاری امسال از سوی رهبر معظم
انقالب ،نشان دهنده اهمیت مقوله تولید و اشتغال در ذیل
اقتصاد مقاومتی است .در این خصوص الزم است تکیه بر
اقتصاد درونزا در دستورکار مقامات و مسئوالن ما قرار گیرد.
بدیهی است که در سایه این نگاه ،بسیاری از ایده های ناب و
موثر در راستای تحقق و افزایش تولید و اشتغال در کشور به
منصه ظهور خواهد رسید.
19
گفتارها
بازندگان بزرگ داربی سیاسی در پاریس
اسباب کشی سوسیالیست ها از کاخ الیزه
حنیف غفاری
گفتارها
20
مثلث | شماره 350
روزنامه نگار
فرانسوا اوالند رئیس جمهور فرانسه و دیگر اعضای
حزب سوسیالیست در این کشور روزهای سختی را سپری
می کنند .اوالنــد عمال از حضــور در رقابت های انتخابات
ریاست جمهوری فرانسه سر باز زده و محبوبیت 20درصدی
وی امکان رقابت با دیگر نامزدهای مطرح مانند ماکرون و
لوپن را به وی نمی دهد .از سوی دیگر ،میان دیگر اعضای
حزب سوسیالیســت نیز بر ســر حمایت یا عدم حمایت از
ماکرون (وزیر اقتصاد ســابق فرانســه) اختالف به وجود
امده اســت.دامنه این اختالف به اندازه ای گسترد ه است
که تالش رهبران حزب سوسیالیســت برای مخفی کردن
ان نیز راه به جایی نبرده است.
موضع مانوئل والس نخست وزیر ســابق فرانسه در
حمایت از ماکرون ،نقطه اشکار ساز وجود اختالفات عدیده
و عمده میان اعضای حزب حاکم فعلی در فرانســه است،
حزب حاکمی که دیگر عمال شانســی برای بقای موثر در
معادالت سیاسی و اجرایی کشــورش ندارد .فارغ از اینکه
لوپن یا ماکرون یا حتی فیون در انتخابات ریاست جمهوری
فرانسه پیروز شوند ،باید تاریخ مصرف حزب سوسیالیست
فرانســه برای حضور در کاخ الیــزه را تا
مدت ها تمام شده دانست .حتی به نظر
می رسد در صورت ناکامی رئیس جمهور
بعدی فرانســه ،شــهروندان این کشور
دیگر قصــد ندارند برای اداره کشــور به
سوسیالیست ها رای دهند .همان گونه
که محرز است ،بازگشت سوسیالیست ها
به کاخ الیزه زمانبر خواهد بود.
شهروندان فرانسوی قصد ندارند به
زودی ناکامی های دولت فرانسوا اوالند
و دیگر سوسیالیست های حاضر درکابینه
فعلی فرانســه را فراموش کنند .از این رو
نتیجه انتخابات ریاست جمهوری فرانسه
هر چه باشــد به ســود سوسیالیســت ها
نیســت .بی دلیل نیســت که بســیاری
از تحلیلگــران مســائل فرانســه ،حزب
سوسیالیســت را از اکنــون حــزب
شکســت خورده میادین سیاسی در این
کشور قلمداد می کنند .سوسیالیست ها
به خوبی می دانند که باید برای شکست
در انتخابات و کناره گیری از قدرت اماده
شوند .معلمان و کارگران فرانسوی در سال 2012میالدی
نقش بســزایی در پیروزی فرانســوا اوالند بر ســارکوزی در
مرحله دوم و نهایی انتخابات ایفا کردند .انها در صدد تغییر
وضع موجود در کشورشــان بودند .اوالند نیز با شعارهای
خاص انتخاباتی بــه انها وعده هــای زیــادی داد .اقبال
معلمان و کارگران فرانســوی به اوالند ســبب شد تا وی در
نهایت بتواند با استناد به ارای ســفید و خاکستری و تنها با
اختالف 2درصد بر رئیس جمهور اسبق فرانسه پیروز شود
و به کاخ الیزه راه یابد .اوالند تصــور می کرد حضور وی در
کاخ الیزه دو دوره ای خواهد بود و وی بر خالف ســارکوزی
(که رئیس جمهوری تک دوره ای بود) قادر به بقای موثر در
راس معادالت سیاسی پاریس است .با این حال محصول
حضور اوالنــد در کاخ الیزه چیزی جز تشــدید بحران های
اقتصادی و امنیتی در فرانســه نبوده است .هم اکنون نام
اوالند با بحران و ناکامی گره خورده است .بدیهی است که
در چنین شــرایطی نامزدهای دیگر حزب سوسیالیست نیز
شانســی برای پیروزی و بقا در انتخابات ریاست جمهوری
سال ( 2017که در اردیبهشت ماه برگزار خواهد شد) ندارند.
نظرســنجی های صــورت گرفتــه در فرانســه نیــز
نشــان می دهد که نامزد حزب سوسیالیســت در انتخابات
ریاست جمهوری فرانسه محکوم به شکست است .از این
رو حتی برخی از اعضــای مطرح حزب سوسیالیســت نیز
ترجیح داده اند ضمــن حمایت از ماکرون (نامزد مســتقل
انتخابات ریاست جمهوری فرانسه) از نامزد خود بخواهند
که صحنــه رقابت هــا را ابرومندانه ترک کند .بــا این حال
برخی از اعضای سوسیالیســت نیز قائل بــه جدی گرفتن
انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در کشورشان هستند.
این تقابل در میان اعضای حزب سوسیالیست در نوع خود
قابل تامل است.
به نظر می رسد فارغ از هر نتیجه ای که در انتخابات
ریاست جمهوری فرانسه حاصل شود ،حزب سوسیالیست
برای بازسازی و ترمیم خود مســیر بسیار طوالنی و سختی
را پیش رو خواهد داشــت .این مسیر طوالنی و سخت باید
از ســوی رهبران و سرانی طی شــود که هم اکنون حتی از
ی اعضای خود دارای محبوبیت نیستند! در میان
سوی برخ
طرفداران حزب سوسیالیست اوضاع به مراتب بدتر است.
نتایج نظرسنجی های موجود در فرانسه نشان می دهد که
بسیاری از طرفداران سنتی حزب سوسیالیست نیز ترجیح
داده اند از این حزب فاصله گرفته یا به احزاب سیاسی دیگر
بپیوندند .هواداران این حزب هم اکنون ارزوهای خود را که
درزمان سر کار امدن اوالند به ان دل بسته بودند نقش بر اب
می بینند .بنویت هامون ،نامزد فعلی حزب سوسیالیست در
انتخابات ریاست جمهوری سال 2017محسوب می شود.
با این حال هامون خود نیز به خوبی می داند که راهیابی وی
به دور دوم و نهایی انتخابات منتفی خواهد بود .نکته قابل
تامل اینکه معموال در ادوار گذشــته انتخاباتی در فرانسه،
رقابت نهایــی میان نامزدهــای دو حزب سوسیالیســت و
محافظه کار صورت می گرفــت اما این بــار معادله بر هم
ریخته است .نظرسنجی ها نشان می دهد مارین لوپن رهبر
جبهه ملی فرانسه یکی از راه یافتگان به مرحله دوم خواهد
بود ،جایی که قرار است وی با ماکرون وزیر اقتصاد سابق
فرانسه یا فرانســوا فیون رقابت نماید .در این میان شانس
ماکرون برای راهیابی به دور دوم انتخابات به مراتب نسبت
به فیون بیشتر است.
در این معادله اساسا جایی برای حزب سوسیالیست
و هامون نامزد این حزب نمی توان در نظر گرفت .بنابراین
قدر متقن برگزاری انتخابات ریاســت جمهوری فرانســه،
شکســت حزب سوسیالیســت خواهد بــود .بــا این حال
ســوال اصلی اینجاســت که چه کســانی قدرت باز ترمیم
حــزب سوسیالیســت را پــس از شکســت در انتخابــات
ریاست جمهوری فرانسه خواهند داشت؟! بدیهی است که
در این خصوص اوالند و همراهانش نمی توانند نقش افرینی
موثری داشــته باشــند زیــرا انها خــود به نماد شکســت
و ناکامی سوسیالیســت ها تبدیــل شــده اند .نظرســنجی
موسسه «هریس اینتراکتیو » نشان می دهد که حدود 53
درصد از فرانســوی ها خواهان کناره گیــری بنویت هامون
از رقابت های انتخاباتی هســتند .بنابراین منازعه در میان
سوسیالیست های فرانســه جدی تر از ان چیزی است که
تصور می شــود .همان گونه که اشاره شــد اعالم حمایت
والس نخست وزیر سوسیالیست سابق فرانسه از ماکرون
موضوعی نیست که بتوان از کنار ان به راحتی عبور کرد.
انچه مسلم اســت اینکه حزب سوسیالیست فرانسه
از این پس بــا بحران های بیشــتری مواجه خواهد شــد.
اوالند نه تنها ناقوس شکســت سوسیالیست های فرانسه
را در کاخ الیزه و در انتخابات ریاســت جمهوری امسال به
صــدا در اورده ،بلکــه پیام اور شکســت
سوسیالیست های فرانســه در باز ترمیم
و بازسازی این حزب است .بحران های
مزمنــی کــه از ایــن پــس گریبانگیــر
حزب سوسیالیســت می شــود به راحتی
قابل ترمیم نیست .در انتخابات ریاست
جمهوری ســال 2007میالدی ،نیکوال
ســارکوزی نامــزد حــزب محافظــه کار
توانســت بر رقیــب سوسیالیســت خود
یعنی ســگولن رویال غلبه کــرده و راهی
کاخ الیزه شــود .در ان زمان ،بســیاری
از سوسیالیســت ها وضعیت جــاری در
ان حــزب را بحرانــی قلمــداد کردند .با
این حــال بحرانی کــه هم اکنون حزب
سوسیالیست فرانسه با ان دست و پنجه
نرم می کند به مراتب نسبت به بحرانی که
این حزب در سال 2007با ان مواجه بود
سنگین تر است .این بحران می تواند طی
سال های اخیر تقویت شــود .به عبارت
بهتر ،نشــانه ای دال بر بهبــود وضعیت
سوسیالیســت ها در فرانســه ،ان هــم
حداقل در اینده ای نزدیک ،قابل مشاهده نیست.
در نهایــت اینکــه بازنــده اصلــی انتخابــات
ریاســت جمهوری فرانســه از میان ســه نام مارین لوپن،
ماکــرون و فیون مشــخص نخواهد شــد و بازنــده اصلی
انتخابات ریاســت جمهوری ســال 2017فرانســه ،حزب
سوسیالیست و فرانســوا اوالند خواهند بود .بازندگانی که
برای احیای خود مسیری بسیار سخت و طوالنی در پیش
خواهند داشت .نظرسنجی های صورت گرفته در فرانسه
نشــان می دهد که از دید شــهروندان این کشــور ،اوالند
بدترین رئیس جمهور تاریخ فرانسه اســت! این به معنای
عقبگرد و شکست اشکار سوسیالیست ها از سال 2012تا
کنون است.
فکـر نـو
از دریچه ای دیگر
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
فاشیسم،پشتنقابناسیونالیسم
تناقض در تاریخ جمهوریت غربی
جامعه شناسی
22
مثلث | شماره 350
زندگی به منزله ادبیات
هر کس اثار نیچــه را خوانده و به شــرح های برجســته
فلسفه او نظری افکنده باشــد ،بی گمان با چندین ایده اساسی
مواجه می شود که فهم و ارزیابی انها تالشی طاقت سوز را طلب
می کنند .البته در سنت فلسفه المانی کم نیستند متفکرانی که
فهموشرحنظامفلسفیانهابهطرزیفراگیروهمه جانبهنه تنها
دشواربلکهگاهحتیغیرممکنبه نظرمی رسد.اماایندشواری
درمورداندیشهنیچهدوچندانمی شود؛چراکهوینهکوشیدونه
مایلبوداندیشه اینظام مندبهدستدهد.بااینوجود،خواننده
فلسفه نیچه خواهان فهم اســت و فهم ،همواره نوعی نظم و
نظام مندیمی طلبد.بنابراین،اگربرانباشیمکهدرنهایتاورا
بفهمیمحتی المقدوربایدشرحینظام مندازفلسفه اشبهدست
دهیمونهاماس،درکتابنیچه؛زندگیبهمنزلهادبیاتکوشیده
است چنین شــرحی از فلسفه نیچه به دســت دهد .این کتاب
حاصل کار نویســنده ای برامده از سنت نیچه پژوهی در امریکا
است .تفسیر نهاماس در این کتاب ،اموزه «بازگشت جاودان»
رانوعیازمونفکریلحاظمی کندونهنظریه ایجهان شناسانه
یاکیهانشناسانه.ویبهویژهدلمشغولارائهتفسیریازفلسفه
ی نزد نیچه
نیچه است که در ان ،به وجود نظام فکری منسجم
اذعان شــده و تالش می شــود ایده های اساســی او ،از جمله
بازگشت جاودان ،خواست قدرت ،ابرانســان ،اخالق بردگان
و اخــاق واالتباران ،کینه تــوزی و نظایر انهــا در نظام فکری
منسجمی ساخته و پرداخته شــوند .یکی از مباحث عمده ای
که نهاماس در کتاب حاضر بر ان تاکید می کند و نتایجی برای
تفسیرمختارخویشبرمی کشد«،زیبایی شناسی گرایی»نیچه
است.نهاماسبراینعقیدهاستکهنیچهبهجهانبهمثابهمتن
ادبیمی نگردوبرایرسیدنبهدیدگاه هایخویشدربارهجهان
و اشیا و حتی انسان ها ،نخســت ایده ها و اصولی را از ادبیات و
افرینش اثار ادبی برمی گیرد و سپس انها را به دیدگاه های مزبور
تعمیممی دهد.اودرتاییدرابطهمیانادبیاتوجهاننزدنیچه،
متذکرمی شودکهشباهتیمیانایندووجوددارد«:همان طور
که می توان اثار ادبی را از جنبه های متفاوتی نگریست و تفسیر
کرد،انهمبهشیوه هاییمتقابالناسازگاروبهیکاندازهدرست،
به همین ترتیب می توان جهان را نیز به انحــای گوناگون و از
منظرهای گوناگون تفســیر کرد ،بی انکه ناسازگاری و تعارض
تفسیرها موجب نادرست بودن انها شود ».الکساندر نهاماس
از سال ١٩٩٠در دانشگاه پرینســتون به تدریس در زمینه های
علومانسانی،فلسفهوادبیاتتطبیقیمشغولاستومشخصا
افالطونونیچهوفلسفههنردرسمی دهد.کتابنیچه؛زندگی
بهمنزلهادبیاتدر ۳۸۶صفحهازسوینشرمرکزمنتشروباقیمت
۲۹هزار تومان روانه بازار کتاب شده است .این کتاب از سوی
الکساندر نهاماس به رشــته تحریر درامده و توسط سید مسعود
حسینی ترجمهشدهاست.
انزو تراورسو ،روشنفکر ایتالیایی معتقد است فاشیسم
امروز رنگ عوض کرده و خود را در قالب های جدید نشــان
می دهد .با اینکه می توان همچنان مولفه های فاشیستی
جنبش های راســت گرای کنونی را مشــاهده کــرد اما باید
نسبت به تحوالت درونی انها نیز هشیار بود .به گفته او ،این
مولفه های فاشیستی در مورد جبهه ملی فرانسه به خاندان
لوپن برمی گردد« :بی تردید دم و دســتگاه جبهه ملی یک
هسته اصلی فاشیستی دارد؛ پایه فعالیت های سیاسی ان
متشکل است از مبارزان نئوفاشیست نسل های مختلف.
اینها در جبهه ملی خیلی فعال اند و دو دستی به بخش عمده
سازمان چسبیده اند .پس شکافی هست میان سازمان این
حــزب در واقعیت -یا حتــی تاروپود انسان شــناختی ان -و
گفتار مارین لوپن در رســانه ها یا حوزه عمومی که فحوای
بیگانه هراس ،ملی گــرا و ضدنولیبرال دارد امــا از جایگاه
راست ابراز می شــود » .تراورســو دلیل اقبال به جبهه ملی
را تحول ان و کنارگذاشــتن رگه های فاشیســم کالسیک
می داند« :اگــر جبهه ملی یک فرقه نئوفاشیســت یا حتی
یک حزب نئوفاشیســت بود بعید می دانــم احتمال حضور
ان در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری می رفت یا حتی
می توانست بزرگ ترین حزب فرانسه باشــد .این حزب در
حال پوست انداختن اســت و می کوشــد فرایندی را به راه
اندازد که در بستر ان به طور دیالکتیکی خصلت فاشیستی
خود را اعتال بخشد بدون اینکه یکســره ان را رد کند .پس
برای مبارزه با ایــن حزب بایــد بفهمیم چه تغییــری کرده
است ».او این تغییر را چنین توضیح می دهد« :مارین لوپن
به سهم خود می داند که فاشیسم خاستگاه حزب اوست .از
همین رو می کوشــد گفتار ملی گرا و بیگانه هراس خود را با
اوضاع حاضر وفق دهد .امروزه جنبش های پسافاشیستی
نوعــی ملی گرایی را پیــش می برند که اهــداف حمله اش
دیگر نه مثل دهه ١٩٣٠ملــل دیگر و علی الخصوص ملل
اروپایی ،بلکه اســام و مهاجرت های دوران پسااستعمار
است .این تغییر در اهداف حمله اســتلزامات زیادی دارد
چون به جبهه ملی امکان می دهد خــودش را دموکراتیک
جا بزند و لفاظی هــای جمهوریخواهانه بکنــد .جبهه ملی
با هدف قراردادن اســام خود را مدافــع ارزش های غربی
جلوه می دهد ».گرچه جبهه ملی می کوشــد خود را «یک
جمهوریخواه مثل بقیه احزاب جمهوریخواه» نشان دهد اما
حتیراستسنتیهمانراجمهوریخواهبه حسابنمی اورد.
از نظر تراورسو ،طبع احزاب راست سنتی با جبهه ملی فرق
دارد .به زعم تراورسو ،همین واقعیت که جبهه ملی می تواند
لفاظی جمهوریخواهانه را از ان خود کن د تردیدهای مربوط
بهمفاهیمجمهوریوجمهوریخواهیرارومی اورد«:عناصر
مشخصیازسنتجمهوریخواهیهستکهبهپیوند زدنان
با فاشیســم امکان بروز می دهد .نمی توانیم از «جمهوری
فرانســه» به عنوان موجودیتی پــاک دفاع کنیــم؛ تاریخ
جمهوری تناقض بار است و شــامل ملی گرایی ،استعمار،
بیگانه هراسیوبرداشتیازسکوالریسم(الئیسیته)استکه
محل تردید بسیار است .پیوند جمهوریخواهی و فاشیسم در
جبهه ملی باید ما را وادارد نگاهی انتقادی به تاریخ جمهوری
بیندازیم ،نــه اینکه این تاریخ را یکجا و دربســت بپذیریم.
همین نکته ما را به تناقض های خود گفتار جمهوریخواهی
می رساند« :جمهوری فرانسه» کدام است؟ جمهوری اول،
کمون پاریس ،جمهوری ســوم که تسلیم رژیم ویشی شد،
یا جمهوری چهارم کــه در الجزایر جنگ بــه راه انداخت؟
نمی شــود مفهومی ارمانی از جمهوری ساخت و پرداخت،
باید به ان محتوا داد».
فلسفه به مثابه اصالح
کریم مجتهدی چهره ماندگار فلسفه در یادداشتی با
موضوع «فلسفه» چنین نگاشته است« :شخصا این باور را
دارم که تفکر و فلسفه ،عمق و چکیده فرهنگ است .علم،
صنعت ،هنر و ...هم در فرهنگ اثرگذارند اما انجا که این
فرهنگ عمق پیدا می کند در تفکر انسان است .من اعتقاد
دارم که فلســفه اصالح و پیشــرفت ایجاد می کند ،ما را از
سطحی اندیشی رها می ســازد و به نگاه ها عمق می دهد.
فلسفه حتی می تواند برنامه ریزی های ما را متحول کند».
او همچنین می نویسد« :یکی از مسائلی که مدتی است و
به خصوص این روزها خیلی راجع به ان در کشور ما صحبت
می شود ،الودگی محیط زیست اســت که تمام زندگی ما را
تحت تاثیر قرار داده اســت .من به شــما می گویم که این
الودگی محیط زیســت علتش نوعــی الودگی فرهنگ هم
هست .فلسفه در این مورد و مسائلی از این دست می تواند
اگاهی عمیقی ایجاد کند .کســی ممکن است بگوید من
اهمیتی به فلســفه نمی دهم .خب این نظر اوست اما من
کریممجتهدی
قائلم که خیلی مهم است .من تاریخ خوانده ام و تاریخ به من
نشان می دهد فلسفه در همه این مسائل حضوری بنیادی
می تواند داشــته باشــد و خیلی باید به ان توجه بشــود».
مجتهدی با بیان اینکه شما با خواندن یک کتاب فلسفی ،با
خواندن دکارت و کانت عمق پیدا می کنید و ذهن شما قوی
می شود ،ابراز عقیده می کند« :این مثل این است که شما
برای جبران ضعف فیزیکی تان ویتامین بخورید یا ورزش
کنید .فلسفه هم این است و نه رد و قبول .فلسفه کانت با رد
فیزیک نیوتن زیرسوال رفته است .در این صورت اگر کسی
کتابی درباره فلسفه کانت نوشت لزوما به معنای دعوت شما
به قبول فلسفه کانت نیست .انچه در اینجا مطرح است این
است که تعلیم دادن کانت و نشان دادن فرازونشیب فکر
کانت ،اندیشه جوان را رشد می دهد و ذهنیت عمیقی برایش
ایجاد می کند که ممکن اســت حاال عالقه مند به مطالعه
و بررسی بیشــتر افکار کانت هم بشود .این هم هیچ عیبی
ندارد و اصل این است که ما جلوی حالت رکود را بگیریم».
فلسفه به مثابه اصالح
کریم مجتهدی
رژه نوکیسگی
مروارید تازه به دوران رسیده ها را نقد می کند
جامعه خلق سوژه های مدرن
همایش «وضعیت فکر سیاسی در ایران معاصر» برگزار شد
دهمین همایش ساالنه انجمن علوم سیاسی ایران با
موضوع «وضعیت فکر سیاسی در ایران معاصر» اسفندماه
۱۳۹۵با حضور اساتید و پژوهشگران برجسته حوزه اندیشه
سیاســی و ســایر حوزه های مرتبط در خانه اندیشــمندان
علوم انســانی برگزار شــد .جواد غالمرضا کاشــی ،استاد
علوم سیاسی دانشــگاه عالمه در این همایش گفت« :در
هر جامعه ای متفکریــن متفاوتی هســتند و در حوزه های
مختلف فلسفی ،فکری ،هنری و امور متفاوت می اندیشند؛
اما هر ســخنی از تفکر زمان و دقیقه خاص خودش را دارد
که می شــود گفت در ان زمان و در ان دقیقه خاص انتظار
می رود ســنخی از تفکر بیش از اصناف دیگر بارور شوند،
مصرف و تولید شــوند و اساسا اندیشــه به ان حوزه به یک
مساله محوری و اساسی تبدیل شــود .من گمان می کنم
دوره ای که ما در ان زندگی می کنیم در زمره دورانی اســت
که در ان ،لحظه ای که تو باید انتظار داشــته باشی در ان
فوران فکری اتفاق بیفتد و صورت بندی های دیگر فکری به
حاشیه برود ،فرارسیده است .در دقیقه تاریخی برای باروری
فکر سیاسی به خصوص در دنیای مدرن لحظه ای است که
احساس می شود جامعه سیاسی گسیخته شده و از دست
رفته اســت .ما امروز با چنین وضعیتی در جامعه ایران و به
یک معنا در سطح جهانی مواجه هستیم ».او درباره مفهوم
وارفتن و از دست رفتن جامعه سیاسی در دنیای جدید چنین
گفتُ « :قدما به جامعه سیاسی به منزله یک پدیده طبیعی
نگاه می کردند و اساسا فرض شان این بود که یک اندام واره
است و این اندام بقا دارد و اگر تک تک انسان ها می میرند،
جامعه سیاسی نمی میرد و بقا دارد؛ اما جامعه سیاسی مدرن
از این سنخ نیست ،جامعه سیاسی مدرن مرتبا رو به زوال و
مرگ می رود و دوباره باید خود را بازیابد .انچه جامعه سیاسی
مــدرن را متمایز می کند ،وجــود ســابژکتیویتی مدرن ان
فردیت دنیای مدرن است».
غالمرضا کاشی با بیان اینکه اساســا جامعه جدید،
جامعه خلق سوژه های مدرن اســت ،اظهار داشت« :این
فرایند نه فقط رو به کاهش نمی رود بلکه هر روز رو به افزایش
است .سوژه ها حتی هرکدام شان یک سرشت هم ندارند،
چه بسا در طول مدت زمانی که زندگی می کنند بارها غایت
خودشــان را از زندگی بازتعریف می کننــد؛ بنابراین جامعه
سیاسی مدرن علی االصول قرار است بر یک بستر اشوبناک
بنا شود؛ وقتی تک تک ان ذره ها برای خود شخصی قائل
می شوند ،جامعه سیاسی مرتبا از دست می رود و باید مجددا
بنا شود».
مصائب تجارت امریکایی
یک فیلم امریکایی از کشتن برای کشته نشدن می گوید
حمله گازی قطر
مثلث | شماره 350
«قطر به عنوان یک فروشــنده تهاجمــی باقی مانده
است»؛ این را یک مشاور انرژی به دولت قطر توصیه کرده
است تا به رقبایش یاداوری کند؛ بنابراین شــاید اقدام اخیر
دولت قطر برای افزایش برداشت از پارس جنوبی و شکستن
سد توقفی که چند سال پیش برای تولید خود در نظر گرفته
بودهمدرهمینراستاباشد.مدیراجراییشرکتنفتی«قطر
پترولیوم» اعالم کرده که این کشور ممنوعیت خود خواسته
بر توسعه بزرگ ترین میدان گاز طبیعی دنیا را برداشته است.
قطر با رفع این ممنوعیت ،دنبال کنارگذاشــتن رقیبان خود
اســت .به گزارش رویترز ،قطر در ســال ٢٠٠٥یک مهلت
قانونی برای توسعه میدان شــمالی (نورث فیلد) که با ایران
مشترک اســت ،تعیین کرده بود تا به دوحه فرصت مطالعه
را درباره تاثیرات افزایش ســریع تولید بر مخازن داده باشد.
میدان وسیع گاز دریایی که دوحه ان را به نام میدان شمالی
می خواند و ایران پارس جنوبی می نامد ،تقریبا شــامل تمام
تولید گاز قطر و حدود 6٠درصد درامد صادرات این کشــور
می شود .سعد الکعبی ،مدیر اجرایی شرکت نفت قطر در مقر
اینشرکتدردوحهبهخبرنگارانگفت«:مابیشترپروژه های
خودراکاملکرده ایموحاالزمانخوبیاستتامهلتقانونی
راتمام شدهاعالمکنیم.دربارهنفتگمانه زنی هاییوجوددارد
کهمثالاوجتقاضاینفتدر ٢٠٣٠یا ٢٠4٢باشد؛در حالی که
درباره گاز باید بگویم تقاضا همیشه در حال افزایش است».
به گفته او ،توســعه بخش جنوبی میدان شمالی ظرفیت دو
میلیارد متر مکعب را در هر روز خواهد داشت یا به بیان دیگر
معادل 4٠٠هزار بشکه نفت که با این حساب ،افزایش تولید
این میدان از شروع تولید از پنج ســال تا هفت سال دیگر تا
١٠درصــد خواهد بود .انتظــار می رود قطر در ســال حاضر
جایگاه بزرگ ترین صادرکننده گاز دنیا را از دســت بدهد و ان
را به استرالیا واگذار کند .تصمیم قطر برای برداشتن مهلت
قانونی توســعه جدید گازی ،می تواند به این کشور سلطنتی
کوچکدرخلیج فارسکمککندتامزیترقابتیخودراتابعد
از٢٠٢٠؛یعنیزمانی کهانتظارمی رودبازارال ان جیتنگ تر
شود ،حفظ کند .گیلز فارر ،مدیر تحقیقات ال ان جی جهانی
در«وودمکنزی»،دریکپستالکترونیکیگفت«:باوجود
این سطح از فعالیت جهانی و قیمت های پایین ال ان جی،
زمان خوبی اســت برای اضافه کردن ظرفیت؛ حتی اگر این
طور به نظر بیاید که فعال بازار ال ان جی دچار عرضه بیش از
حد است .این یک نشانه است که قطر می خواهد سهم بازار
خودراکهبه خاطرساختظرفیت هایجدیددرسایرکشورها
سقوط کرده بود ،افزایش دهد ».یک مشاور انرژی به دولت
قطر گفته بود باید به عنوان یک اقدام پیشــگیرانه به رقبا که
دنبالسرمایه گذاریدرال ان جیهستند،هشداردادکهقطر
به عنوانیکفروشندهتهاجمی باقیماندهاست.اوهمچنین
گفت«:اینمسالهباعثمی شودرقبادربارهسرمایه گذاریدر
اینحوزهبیشترفکرکنند».کعبیگفتهاستکهقیمت های
پایین به قطر فشاری نخواهند اورد« :تا زمانی که این پروژه تا
پنج سال اینده یا همین حدود عملیاتی شود ،بازار خوبی برای
گازوجودخواهدداشت».
جامعه شناسی
فیلم جدیــد «بنیانگــذار »the Founderســاخته
جان لی هنکاک ،فیلمی بیوگرافی وار است که قهرمان و
«ادم بد» ان یک نفر واحد هستند .این فیلم که 10هفته
از اکران عمومی ان در ســطح جهان می گــذرد و در این
مدت 85میلیون دالر فروخته ،درباره ری کراک است که
اگرچه صنعت بــزرگ و موفق همبرگرســازی مک دونالد و
تولید غذاهای فســت فود را پایه گذاری نکــرد اما در قوام
بخشیدن به ان و تبدیل شدنش به غول صنعتی دهه های
اخیر نقش اول را بازی کرد و اطالق واژه بنیانگذار صنایع
مذکور به او به موازات عنوان فیلم به همین سبب صورت
پذیرفته است.
«بنیانگذار» در ترســیم فضای سیاسی و اجتماعی
فعلی امریــکا عالی عمــل می کند زیرا تاکید دارد کســب
موفقیت در امریکا و تبدیل شدن به یک امپراتوری تجاری
مســتلزم اســتعداد صرف نیســت و کافی اســت دور و بر
خود مســائل روز ،گرایش های مهم و سازوکارهای حرفه
موردنظرتان را بشناســید و بدانید چه بایــد انجام بدهید و
در ان صورت چنــان در تولید متاعی ماننــد همبرگر و یک
غذای لذیذ ظاهری موفق خواهید بود که پول خاندان تان
و وابستگان شما از پارو باال خواهد رفت .جان لی هنکاک
توانســته تاثیرگذاری امواج پوپولیســم را بر زندگی مردم
عادی در غرب بــه نمایش بگذارد و این حس در شــرایط
فعلی که امریکا به دســت یکــی از بارز تریــن و تاجرترین
پوپولیســت ها – دونالد ترامپ -افتاده بیــش از هر زمانی
سرنوشت ســاز و ملموس اســت .رابرت ســیگل در فیلم
جدیدش می گوید دنیا سرشــار از ادم های با اســتعدادی
اســت که به دالیــل مختلف شکســت شــغلی و تجاری
خورده انــد و ری کراک با اگاهی از این مســاله چندان هم
مایل نیست که ادم خوبی باشد.
حقیقت امر ان اســت کــه همبرگرســاز مک دونالد
را بــرادران مک دونالد یعنی دیــک مک دونالــد (با بازی
نیک افرمن) و موریــس مک دونالد (جــان کارول لینچ)
بالفاصله در ســال های پس از اتمام جنگ جهانی دوم در
شهر ســن برناردینو واقع در ایالت کالیفرنیا به راه انداختند
و در تصاویر جان لی هنــکاک و مدیر فیلمبــرداری وی،
جــان شــوارتزمن از کارگاه کوچــک اولیه انهــا به خوبی
حقارت اولیه شغل انها اشکار است ولی در بخشی از فیلم
که دیدار و مشــورت انهــا را با ری کراک نشــان می دهد،
مشــخص می شــود چطور کراک با بی رحمــی حرفه ای
خود این بــرادران را به ســوی تملک یکــی از بزرگ ترین
امپراتوری های تولید غذای تاریخ سوق می دهد.
در مکالمــه دو بــرادر با کــراک ،این جملــه کراک
در گوش هــا طنین بیشــتری می یابد کــه «تجارت ،یک
پولجویی و امرار معاش صرف نیســت بلکه جنگ اســت.
جنگــی کــه در ان اگر نکشــی ،خــودت کشــته خواهی
شد».
مهاجرت وطن
«از سوراخ در» به فارسی ترجمه شد
23
علمتجویزی
گزارشی از نشست جایگاه فقه در علم اجتماعی مسلمین
جامعه شناسی
24
مثلث | شماره 350
میراثفرهنگی
وزارتخانه می شود؟
تبدیل ســازمان میراث فرهنگی و گردشــگری به
وزارتخانه بــرای چندمین بــار در مجلس کلیــد خورد.
مهرداد بائوج الهوتی ،عضو کمیســیون برنامه و بودجه
و محاسبات مجلس درباره این طرح گفته است« :حال
سازمان میراث فرهنگی خراب اســت ،به همین جهت
طرحی با امضای ۲۰۰نماینده مجلس اماده شده تا این
سازمان به وزارتخانه تبدیل شود ».وی ادامه داد« :در
سال جاری این طرح که پیش تر نیز به مجلس رفته بود،
به جریان می افتد؛ چراکه این سازمان عمال تعطیل است
و نتوانســته ان گونه که باید از ظرفیت های گردشگری
در کشــور بهره ببرد ».الهوتی تصریح کــرد« :باید این
ســازمان توســعه یابد و به وزارتخانه تبدیل شــود تا هم
کارایی بیشتری داشته باشد و هم نظارت بر ان دقیق تر
شود ».تبدیل ســازمان گردشــگری و میراث فرهنگی
بارها در مجلس به جریان افتاده و هر بار به حاشیه رفته
است؛ اول بار مجلس هشتم به دلیل عملکرد اسفندیار
رحیم مشــایی و دیگر نزدیــکان او در ســازمان میراث
فرهنگی و پاسخگو نبودن انها در مقابل نهاد های نظارتی
از جمله مجلس ،طرح وزارتخانه شــدن این سازمان را
ارائه کــرد .از این رو ،طرح یک فوریتی اماده شــده و به
صحن علنی رفت اما فوریت ایــن طرح در صحن علنی
مجلس رای نیاورد و قرار شد کمیسیون های تخصصی
به صورت عــادی این موضــوع را پیگیری کننــد اما در
نهایت پیگیری ها بــرای این طرح ناتمــام ماند .با روی
کار امدن دولت یازدهم ،محمدعلی نجفی به ریاســت
ســازمان میراث فرهنگی و گردشــگری منصوب شد و
بســیاری از متخصصان حوزه میراث فرهنگی را که در
هشت سال گذشته حاشیه نشین شده بودند ،به سازمان
بازگرداند .معاون ها و مشــاورهای متخصص نجفی در
سازمان میراث فرهنگی از یک سو و سابقه اجرایی او در
وزارتخانه های اموزش و پرورش ،علوم و سازمان برنامه و
بودجه از سوی دیگر ،دلیلی شد تا بسیاری از کارشناسان
میراث فرهنگی به اینده این حوزه امیدوار شوند .اما گویا
تخصص گرایی در سازمان میراث فرهنگی باعث نشد تا
پیگیریطرحتبدیلاینسازمانبهوزارتخانهبهفراموشی
سپرده شود .در شرایطی که این سخن در مورد این طرح
در بهارســتان داغ بود ،محمدعلی نجفی ،رئیس وقت
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در واکنش به طرح
وزارتخانه شدن سازمان میراث فرهنگی گفت« :هرگونه
تغییر در تشکیالت ســازمان باعث می شود کار سازمان
یک ســال به تاخیر بیفتد ».نجفی در نخستین نشست
مدیران کل استان های سازمان میراث فرهنگی تاکید
کرد که تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه ،این
ســازمان را ضعیف کرده و بر این اساس طرح مذکور در
شرایط فعلی قابل دفاع و به نفع سازمان نیست .این طرح
در زمان ریاست سلطانی فر هم ادامه یافت و کلیات ان
در کمیسیون اجتماعی مجلس به تصویب رسید اما باز
هم عاقبت به خیر نشد .حاال با ریاست زهرا احمدی پور
بر این ســازمان بار دیگر این طرح از ســوی ۲۰۰نفر از
نمایندگان مجلس به جریان افتاده است .اما باتوجه به
در پیش بودن انتخابات ریاســت جمهوری بعید به نظر
می رسد فضای مجلس به سمت مسائلی همچون ادغام
وزارتخانه ها یا تاسیس وزارتخانه جدید پیش برود.
نشســت علمی با موضوع
«جایگاه فقه در علم اجتماعی
مســلمین» بــا ســخنرانی
حجت االسالم حمید پارسانیا و
ی مطالعات
به همت انجمن علم
اجتماعی حوزه ،در ســاختمان
انجمن هــای علمــی حــوزه
برگزار شــد .پارســانیا در نسبت
فقه و علــوم اجتماعی با رویکرد
پسامدرن گفت« :رویکردهای پسامدرن مرزهای تعریف
علم را درهم شکســت و معنای روشــنگری را فروریخت و
جریان های حاشیه ای جامعه علمی ان زمان این فرصت را
ی راه یابند و
پیدا کردند که به متن گفت وگوهای جامعه علم
اثار و نظریات انها وارد کالس های درسی شود .در رویکرد
پسامدرن به علوم اجتماعی ،معرفت علمی ،یک معرفت
کامال مستقل از معرفت های ارزشی و متافیزیکی نیست،
پس با این توصیــف از علوم اجتماعی می توانیم نســبت
علوم اجتماعی با فقه را یک نسبت درونی بدانیم چراکه در
ی دخیل هستند
این رویکرد ارزش ها در هویت معرفت علم
و هر نظام ارزشــی پیش فرض ها یــا پارادایم هایی دارد و
ســازه های علمی متاثر از ســازه های معرفتــی و تجویزی
است .البته با تمام این توصیفات حتی در رویکرد پسامدرن
به علوم اجتماعی ،فقه هم چنان یک علم تلقی نمی شــود
و گزاره های ان علمی نخواهد بود ».عضو شــورای عالی
انقالب فرهنگی در اشــتراک دو رویکرد مدرن و پسامدرن
به علوم اجتماعــی گفت« :دو رویکرد پســامدرن و مدرن
به علوم اجتماعی با وجود افتراقاتی که دارند اشــتراکاتی
نیز در میان این دو به چشم
می خورد ،از جمله اینکه هر
دو علــم را در معنای کنتی
به کار می برند ،یعنی معرفت
ی را معرفت ازمون پذیر
علم
می دانند .گویی لبه مواجهه
بــا عینیــت را فقــط حس
می دانند و هــر گزاره ای که
ازمون پذیر نباشد به واقعیت
ربطی ندارد ،در این نــگاه مرز عینیــت و ذهنیت صرفا
ازمون پذیری است ».او در تبیین رویکرد سوم به علوم
اجتماعی و نســبت ان با فقه گفت« :رویکرد ســوم به
علــوم اجتماعی که محــل بحث امروز اســت ،رویکرد
جهان اسالم به علوم اجتماعی و به عبارت دیگر رویکرد
متفکران جهان اسالم به علوم اجتماعی است .در این
رویکرد معرفت علمی منحصر به گزاره های ازمون پذیر
نیســت ،بلکه گزاره های ازمون پذیر باید به گزاره های
غیرحسی تکیه کنند و خود این گزاره های غیرحسی در
علوم اجتماعی نزد عالمان جهان اسالم علم به حساب
می اید .در این رویکرد علم اعلی ،علم کلی و متافیزیک،
همه علم به شمار می ایند و معرفت علمی اعم از معرفت
حســی و احکام عقل عملی و عقل نظری اســت .البته
باید بدانیم که در میان متفکرین مسلمان نیز نگاه های
متکثری وجود دارد اما با تمام تفاوت هایی که در میان
متفکران مسلمان وجود دارد ،هیچ کدام علم را منحصر
به علوم تجربی و ازمون پذیر نمی کنند .در جهان اسالم
همه علما فقه را یک علم تجویزی می دانند».
پدر ،پسر،گلوله
روایت تحول سربازگارد جاویدان در یک مستند
مراحــل تولید مســتند «پدر،
پســر ،گلوله» که روایتگــر تغییر و
تحوالت زندگی یک فرد رودباری از
زمان حضور در گارد جاویدان شاه تا
مفقوداالثر شــدن پسرش در جنگ
تحمیلی است ،چندی پیش در خانه
مســتند انقالب اســامی بــه پایان
رسیده اســت و به زودی برای پخش
از شــبکه های مختلف ســیما اماده
می شود.
امیــر اصانلو ،کارگــردان این
مســتند ،در ابتدا به نحــوه انتخاب
سوژه اثر اشاره کرد و گفت« :چندی
پیش برای تصویربــرداری از مناظر طبیعی منطقه رودبار و
منجیل به همراه عادل انیسی به این منطقه سفر کردیم و
به طور اتفاقی با یک نانوا به نام اقای صادقی اشنا شدیم که
قبال سوابق نظامی داشته و در دوران بازنشستگی به شغل
نانوایــی روی اورده بود ».این کارگردان مســتند در ادامه
اظهار داشت« :در گپ و گفتی که در زمان حضور در صف
نانوایی با این فرد داشتیم به این نتیجه رسیدیم که با یک
سوژه ناب برای مستند مواجه شده ایم و همان موقع تصمیم
گرفتیم که سیر زندگی او را در قالب مستندی ارائه کنیم».
امیر اصانلو همچنین در توضیح
زندگی پــر فــراز و نشــیب اقای
صادقی گفت« :ســوژه مستند ما
یک روستا زاده ساده بوده است که
در خدمت سربازی به گارد جاوید
شــاه می پیوندد و از انجا به دلیل
نزدیکــی به تیم امنیتی شــاه ،در
فرایند تبعید امام خمینی به عراق
حضور داشــته اســت .وی پس
از پیروزی انقــاب به جبهه های
جنگ می شتابد و به دفاع از کشور
می پردازد».
این کارگردان مستند ادامه
می دهد« :البتــه نقش افرینی اقــای صادقی در مواقع
حساس کشــور با همین امر به اتمام نمی رسد و پسرش
بعد از او راهش را در جبهه ها تا رســیدن به جایگاه رفیع
جاویداالثــری ادامه می دهــد ».مراحــل پایانی تولید
مستند «پدر ،پســر ،گلوله» به کارگردانی مشترک امیر
اصانلو و عادل انیســی به تهیه کنندگی مهدی مطهر به
تازگی در خانه مستند انقالب اســامی به اتمام رسیده
است و در اینده ای نزدیک از شبکه های مختلف سیما
به نمایش درمی اید.
رژهنوکیسگی
مروارید ،تازه به دوران رسیده ها را نقد می کند
شماره ویژه نوروزی دوماهنامه
«مروارید» با پرونده ای تحت عنوان
«رژه نوکیســگی» روی دکــه رفت.
در این شــماره رژه ثروت در شــهر و
پدیده نوظهور تازه به دوران رسیدگی
در جامعــه ایرانــی در ســه بخــش
جامعه ،اندیشــه و فرهنگ بررســی
شــده اســت .گزارش های میدانی
بخش جامعه از شبکه های اجتماعی
بچه پولدارهــا گرفته تــا پارتی های
خــاص و ویالهــای گرا ن قیمــت
خزرشــهر را روایت می کننــد .دکتر
محمدامین قانعی راد ،جامعه شناس
نیز در گفت وگوی این بخش به حمایت نوکیسگان سیاسی
و اقتصادی از یکدیگر پرداخته اســت .اندیشــه مروارید
نیــز در مورد مســائلی چون پوپولیســم عرصــه عمومی،
سیاســت ورزی در جامعه کوتاه مدت ،از معناافتادگی شعر
در سری دوزی های جدید و ژست کتابخوانی ها ،نوکیسگی
در دوران قاجار و راندن نخبــگان از عرصه قدرت مقاالت
و گفتارهایــی از همایــون کاتوزیان تــا صفایی فراهانی را
در اختیار خوانندگان قرار داده اســت .بخش تجسمی نیز
سلبریتی ها ،ژست های فرهنگی و ترویج نوکیسگی توسط
گالری ها را هدف قرار داده و به بررســی ســبک و موضوع
نقاشی های انریکو روبوســتی درباب نوکیسگان پرداخته
است .این دوماهنامه در نخستین شماره خود با پرونده ای
مفصل ،افزون بر گزارش های میدانی
و مطالعه های موردی بر فضای اموزش
و پــرورش در فنالند و کــره جنوبی ،به
سراغ «کتاب های درســی» رفت که
عنــوان «دیکتاتوری کلمــات» را بر
پیشــانی داشــت؛ موضوعی مهم که
البته تاکنون در میــان مباحث کالن
حــوزه تعلیــم و تربیــت و کارکردها و
ناکارکردهای ان ،به دســت فراموشی
ســپرده شده اســت .نوشــتارهایی از
محمدعلی اسالمی ندوشــن با عنوان
ِ
غیاب هن ِر فکر
«فرهنگ مشــوش در
کردن» ،فریدون مجلسی درباره شعر
«علی مردان خــان» در کتاب های درســی قدیم و هادی
خانیکی درباره «ضــرورت جدی گرفتن تنفــس ارتباطی
شــهروندان» به همراه گفت وگوهایی با مصطفی ملکیان
با محوریت « 5نقص اساسی در نهاد اموزش و پرورش»،
ابراهیم حقیقی درباره «گرافیک و تصویرسازی کتاب های
درسی» و مســعود ســپهر درباره «طراحی گرافیک و قلم
کتاب های درســی» در این شــماره امده است .همچنین
اخرین تحریر روانشاد ابوطالب میرعابدینی درباره «درنگی
بر نگارش و نگــرش در تولید متون درســی» در این مجله
منتشــر شــد .دوماهنامه «مروارید» به مدیرمسئولی گیتا
علی ابادی و سردبیری پژمان موسوی در ۱۰۴صفحه و به
قیمت ۵هزار تومان نشر یافته است.
مهاجرت وطن
«از سوراخ در» به فارسی ترجمه شد
تفسیرصحیفهسجادیه
بخشسی ونهم/استادمهدیقاسمی
مثلث | شماره 350
« َو ا ْل َح ْمــ ُد ِل َّل ِ
ــه ِب ِّ
ــکل َما
ــه ِا َل ِ
کت ِ
ــه َا ْدنَی َم َل ِئ ِ
َح ِم َد ُه ِب ِ
یه َو
َ
یه َو َا ْر َضی َح ِام ِد ِ
کر ُمخَ ِلیق َِت ِه َع َل ِ
یه
ا َ
ِ
َلدَیه»؛ بازهم حمد مســتقلی در
بند بیست وپنجم بیان می شود.
امــام ســجاد(ع) می فرمایــد:
حمد مخصوص خداوند اســت؛
به هــر ســتایش و حمــدی که
نزدیک تریــن مالئکه خــدا او را
حمد می کنند .یعنی من حمدی می کنم که نزدیک ترین حمد به
حمدمالئکهاستوگرامی ترینمخلوقشکهحضرتمحمدبن
عبدالله -صلوات الله علیه -باشد و پسندیده ترین و خشنودترین
ستایشگرانش در نزد او .در اینجا ادنی از ریشه دنو است و نه دنی
بهمعنایپست.مافرشتهومالئکه اینداریمکهپستباشندبلکه
انها همه مقامات شان عالی است .حضرت سیدالساجدین(ع)
در اینجا می خواهد وســعت ،کیفیت و اوج ایــن حمد را با چنین
عبارت هاییبیانکند؛نزدیک ترینمالئکه،کریم ترینمخلوق
وخشنودترینحمدیکهنزدپروردگاروجوددارد.
«ح ْمد ًایف ُْض ُل َس ِائ َرا ْل َح ْم ِدکف َْضلِ َر ِّبنَا
درادامهمی فرمایدَ :
َع َلی َج ِمیعِ خَ ْل ِق ِه»؛حمدیکهبرتمامحمدهایاهلحمدنوعی
برتریداشتهباشد؛همانندبرتریپروردگارمابرهمهخلقش.
کان ِّ
کل ِن ْع َم ٍه َل ُه َع َلینَا َو َع َلی َج ِمیعِ ِع َب ِاد ِه
«ث َُّم َل ُه ا ْل َح ْم ُد َم َ
ا ْل َم ِ
ین»؛ این اصــا به عدد نمی اید؛ به تعداد همه
ین َو ا ْل َب ِاق َ
اض َ
مخلوقات از گذشــته و حال تا اینده که خدا افرید و می افریند و
خواهد افرید ،به تعداد همه انها و همه نعمت هایی که دادی من
توراحمدمی کنم.یعنییکحمدبی حدوبی انتها؛هرنعمتیکه
خداوندبهمندادهاست،اینحمدرابه جایاننعمتمی گذارم.
اط ِب ِه ِع ْلم ُه ِم ْن َج ِمیعِ ْ َ
الشْ ِ
«ع َد َد َما َا َح َ
یاء»؛بهجمیعاشیایی
َ
ُ
کهفقطخداوندنسبتبهانعلمدارد.بسیاریازمخلوقینخداوند
اصال قابل رویت نیستند و به فکر ما نمی ایند ،در اوج اسمان ها یا
در اعماق دریاها هستند و هنوز کشف نشده اند .اما خداوند علم
دارد و امام ســجاد(ع) می فرماید به علــم خداوند به جمیع انچه
خلقکردهاست.
کان ِّ
کل َو ِاحد ٍَه ِم ْن َها َع َد ُد َها َا ْض َعاف ًا ُم َض َاع َف ًه َا َبد ًا َس ْر َمد ًا
« َو َم َ
یومِ ا ْل ِقیا َم ِه»؛ و حمد به جای هــر یک از ان نعمت هایی که
ِا َلی ْ
چندین برابر انها وجود دارد .یعنی حتی چند برابر همه نعمت ها،
حمدبرایاوستوحمدیکهغیرمقطوعاستوابتداوانتهاندارد
وتاروزقیامتادامهخواهدداشت.
ــاب ِل َعــد َِد ِهَ ،و َل َم ْب َلغَ
َ
«ح ْمد ًا َل ُم ْن َت َهــی ِل َح ِّد ِهَ ،و َل ِح َس َ
َایت ِهَ ،و َلان ِْق َط َاع ِ َ
ِلغ ِ
ل َم ِد ِه»؛حمدیکههیچحدینداردوعددش
بی شمارش اســت .حمدی که نهایت ندارد و مدت ان نامقطوع
است.عاقبت،نهایتچیزیرامشخصمی کنددرحالی کهغایت،
هدفچیزیرابیانمی کند.
یکون ُو ْص َل ًه ِا َلی َط َاع ِت ِ
ــه َو َع ْفو ِِه»؛ خدایا من تو را
«ح ْمد ًا ُ
َ
به گونه ای حمد می کنم که وسیله ای شود تا به طاعت و گذشت
تو پیوند بخورد .یعنی حمدی که من را مطیع تو و مشــمول عفو
توبکند.
« َو َس َبب ًا ِا َلی ِر ْض َو ِان ِه»؛حمدیکهموجبشودمنبهرضای
توبرسم.رضایخداوندمقامبسیاربلندیاست.خداونددرقران
کریممی فرمایدمانمی توانیمبهشتراوصفکنیم.بهذهنماهم
نمی اید که نعمت ها و درجات بهشت چیست اما وقتی خداوند در
قران نعمت های بهشت را یاداوری می کند ،در پایان می فرماید:
«و رضوان من الله اکبر»؛ رضای خدا از همه بهشت خدا افضل
است.چونرضایخدانعمتمعنویوقربخداست.
جامعه شناسی
«از ســوراخ در» عنــوان کتابــی اســت از فاطمــه
بن محمود که به تازگی با ترجمه رحیم فروغی توســط نشر
پیدایش منتشر شــده اســت .فاطمه بن محمود نویسنده
معاصر تونســی اســت که در میــان اثارش شــعر ،رمان و
داستانک دیده می شود« .از ســوراخ در» گزیده ای است
از دو مجموعــه داســتانک های او با نام های «از ســوراخ
در» و «جنگل در خانه» .بن محمود فلسفه خوانده و معلم
اســت .رحیم فروغی در بخشــی از یادداشــت کوتاهش
درباره این نویسنده و دلیل انتخاب داستانک های او برای
ترجمه نوشته اســت« :انچه مرا به ترجمه داستانک های
خانم فاطمه بن محمود برانگیخت ،سادگی و صراحتشان
بود .در نوشتار ،ان قدر ســاده که به حسابشان نمی اوری و
می خواهی با پوزخندی از کنارشــان بگذری ،اما در نقد به
اندازه ای صریح و جسور که دو قدم نرفته بازمی گردی ،انگار
تازه متوجه نیشتری شده باشــی که به جاییت زده است».
در یکی از داســتانک های کتاب با عنوان «پیشخدمت»
می خوانیــم« :کافه ماالمال مشــتری بود و پیشــخدمت
برای انجام سفارش های انها تالش می کرد .به این شغل
عادت کرده بود و چهره مشتریانش را می شناخت .نام های
گوناگونی هم که صدایش می کردند ،به گوشش اشنا بود.
گاهی صدایش می کردند ای اقا .خوشش می امد .با اینکه
خوب می دانست که حتی اقای خودش هم نیست .گاهی
صدایش می کردند معلم .اخر او چطور می توانســت معلم
باشد؟ با اینکه این نام ها پیشخدمت را کمی ازار می دادند اما
هرکدام را که صدایش می زدند ،با اغوش باز می پذیرفت».
همان طور که فروغی هم در یادداشت ابتدایی کتاب اشاره
کرده ،غالب داســتانک های این کتاب وجهــی انتقادی
دارند و گاه طنــزی پنهان و ظریف در انها دیده می شــود.
نویسنده کوشــیده در کمترین حجم از کلمات موقعیتی را
بیافریند که در ان تصویری از وضعیت اجتماعی اطرافش
نهفته است .در یکی دیگر از داستانک های کتاب با عنوان
«تصمیم»می خوانیم«:وطنغمگینبود.می دیدبسیاری
از مردمش گوشه نشین و بی جنب وجوش و افسرده اند .در
تنهایی خــود فکر می کننــد و در تنهایی خــود می خوابند.
وطن در ســکوت می اندیشــید و درد می کشــید .ناگهان
تصمیم گرفت ،بی انکه کســی متوجه شــود ،پنهانی فرار
کند و به جایی دور از مردم برود .این بار وطن تصمیم گرفت
مهاجرت کند ».فاطمه بن محمود ،برای انتشار این کتاب
در ایران ،یادداشــتی نوشته و در بخشــی از ان می گوید:
«برایم غافلگیرکننده است که بخشی از نوشته هایم به زبان
فارسی ترجمه شود .برای یک نویسنده هیچ چیز دلپذیرتر
از این نیســت که ببیند اثارش درهای دیگــری را می زنند.
برای من هیچ چیز دوست داشتنی تر از این نیست که ببینم
واژه هایم در اسمان ایران پرواز می کنند و می چرخند تا مرا به
زبان دیگری بگویند .جای بسی خوشبختی است که کتاب
کوچکم جایی در قفسه کتابخانه ایرانی داشته باشد».
تقدم رضای الهی
بر بهشت
25
26
انتخاب درگام دوم
مثلث | شماره 350
سیاست
سیاست
تصمیم مهم اصولگرایان
اصولگرایان روز بسیار مهمی را در اســتانه اغاز رقابت های انتخابات
ریاست جمهوری پشت ســر گذاشــتند .انها در مجمع دوم جبهه مردمی
نامزدهای خود را به رای اعضا گذاشتند و در نهایت 5نامزد را از میان لیست
ده نفره برگزیدند .حاال با انصراف پرویز فتاح اصولگرایان به 4گزینه نهایی
رسیده اند.
سیدابراهیمرئیسی،علیرضازاکانی،مهردادبذرپاش،محمدباقرقالیباف
وپرویزفتاحبه عنواننامزدهایمنتخبجبههمردمیانتخابشدند
1
افتاب سیاست ورزی اصولگرایان ،پنجشنبه گذشته
از شهر افتاب طلوع کرد .ان گونه که خبرنگار مثلث روایت
می کند مهمترین روز انتخاباتی اصولگرایان در نیمه دوم
فروردین ماه با نتیجه مثبتی به پایان رســیده؛ برداشــتن
گام دوم که از یک دموکراســی حزبــی تمام عیار حاصل
شده است.
همه نامزدهــای برگزیده جنــاح در دو مرحله به رای
گذاشته شدند و در نهایت نام 5نفر به عنوان نامزدهایی که
قرار است در انتخابات ثبت نام کنند اعالم شد .سید ابراهیم
رئیســی ،علیرضا زاکانی ،مهرداد بذرپــاش ،محمدباقر
قالیباف و پرویز فتاح به عنوان پنج کاندیدای نهایی جبهه
مردمی برای انتخابات ریاست جمهوری انتخاب شدند که
با کناره گیری فتاح ،عمال رقابت نهایی 4نفره شد.
جبهه مردمی نیروهای
انقالب نامزدهای خود
را اعالم کرد
همه میثاق نامه را امضا کرده اند
در ابتــدای نشســت روز پنجشــنبه اصولگرایــان،
حجت االسالم محمد حسن رحیمیان رئیس شورای مرکزی
جبهه مردمی نیروهای انقالب با بیان اینکه همه ۱۰نامزد
جبهه مردمــی میثاق نامه را امضا کرده انــد ،گفت« :این
نامزدها متعهد شده اند تا رســیدن به گزینه واحد پشتیبان
جبهه مردمی نیروهای انقالب باشند».
گزارش مجمع اول
اما در همین ابتدای نشست ،مهدی محمدی عضو
شــورای مرکزی جبهه مردمی نیروهای انقالب اســامی
در ســخنانی گزارشــی از اخرین روند کار ایــن جبهه ارائه
امادرحالیکهتااخرینساعاتچهارشنبه
گفته می شد ابراهیم رئیسی در نشست
مجمع عمومی حضور خواهــد یافت اما
در نهایت او پیامی را به این مجمع ارسال
ی درتوضیح این
کرد.رئیس جبهه مردم
ماجرا گفت« :اقای رئیســی تا دیشــب
به طورقطعیقراربوددرجلسهحضورپیدا
کنندلیکنبه دلیلوقوعزلزلهدرخراسان
منصرفشدهوپیامی راارسالکردند».
پیام رئیسی به مجمع
اما در حالی که تا اخرین ســاعات چهارشــنبه گفته
می شد ابراهیم رئیسی در نشســت مجمع عمومی حضور
خواهد یافت اما در نهایت او پیامی را به این مجمع ارسال
کرد.
رئیس جبهه مردمــی در توضیح ایــن ماجرا گفت:
«اقای رئیسی تا دیشــب به طور قطعی قرار بود در جلسه
حضور پیدا کننــد لیکن به دلیــل وقوع زلزله در خراســان
منصرف شــده و پیامی را ارســال کردنــد ».در ادامه این
همایش صولت مرتضوی شــهردار مشــهد پیــام ابراهیم
رئیسی را قرائت کرد .در این پیام امده بود:
«برگزاری دومین مجمع ملی جبهه نیروهای انقالب
اسالمی گامی ارزنده در راستای وحدت و انسجام نیروهای
انقالبی اســت .قصد اینجانــب حضور در جمع باشــکوه
نیروهای انقالب اســامی در دومین مجمــع ملی بود اما
به لحاظ حادثه غیرمترقبه زلزله اســتان خراسان ضرورت
دارد در کنار مردم متدیــن این دیار باشــم ،بنابراین بدین
وسیله مراتب تشکر خود را از حسن اعتماد اعضای محترم
جبهه مردمی نیروهای انقالب اسالمی اعالم کرده و ارزو
می کنم در اولین فرصت به توفیق زیارت دوستان انقالبی
نائل ایم».
محسن رضایی قبل از
رای گیری اعالم کرد
نامزد انتخابات نمی شود
مثلث | شماره 350
پرویز فتاح اعالم کرد برنامه ای
برای کاندیداتوری ندارد
در صورت کاندیداتوری از ســازوکار و شروط جبهه تبعیت
خواهد کرد .سید پرویز فتاح در اخرین مذاکره اعالم کرده
اســت که ســازوکار جبهه را کامال قبول دارد .وی میثاق
نامه جبهه را امضا کرده و گفته است که از هیچ کمکی به
جبهه مردمی نیروهای انقالب اسالمی مضایقه نخواهد
کرد .در عین حال ایشــان تاکید کرده که تصمیمی برای
کاندیدا شــدن ندارد اما اگر بخواهد بــه عرصه انتخابات
ریاست جمهوری ورود پیدا کند حتما سازوکار جبهه را قبول
دارد و طبق ان عمل خواهد کرد .محمدباقر قالیباف روز 16
فروردین 1396طی نامه ای به شورای مرکزی اعالم کرد
که درخواستی برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری
نداشته و ندارد اما در صورت ثبت نام در چارچوب سازوکار
جبهه مردمی نیروهای انقالب اسالمی عمل خواهد کرد.
علی نیکزاد نیز طی نامه ای به هیات رئیسه اعالم کرد که
ی نیروهای انقالب اسالمی را
سازوکار و شرایط جبهه مردم
قبول دارد و در صورت کاندیداتوری طبق ان عمل خواهد
کرد .به این ترتیــب و باتوجه به انکه فقــط یک نفر از 10
کاندیدای منتخب مجمع اول ،یعنی اقای ســعید جلیلی،
از پذیرش سازوکار و مکانیسم جبهه امتناع کرد ،نام ایشان
از فهرست کاندیداهای معرفی شده به مجمع دوم حذف و
نام اقای محسن رضایی که نفر یازدهم منتخب مجمع اول
بود ،به فهرست اضافه شد.
سیاست
داد؛ نخستین مجمع ملی جبهه مردمی نیروهای انقالب
اســامی روز پنج شنبه 5اســفند 1395در مجموعه شهر
افتــاب برگزار شــد .در این مجمــع ،کــه در ان منتخبان
استان ها ،اقشار و حامیان جبهه با حق رای حضور داشتند،
21فرد به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری به
رای اعضای مجمع گذاشــته شــدند و اعضای مجمع از
میان انها به 10تن رای دادند ».او در ادامه توضیحاتش
در مورد روند انجام کار گفت که هیات رئیسه شورای مرکزی
با کاندیداهای منتخب در مجمع اول وارد مذاکره شــد تا
از میان انها 10 ،کاندیدایی را که اوال حائز بیشــترین رای
شده اند و ثانیا به مکانیسم و شــروط جبهه متعهد هستند،
انتخاب و به مجمع ملی دوم معرفی نماید .این مذاکرات
تا اخر وقت( 16فروردین )1396ادامه داشته و در ادامه
کاندیداها به ترتیب حــروف الفبا در این مذاکرات هر یک
موضعی اتخاذ کردند .مهرداد بذرپاش در اخرین مذاکره
اعالم کرد که تصمیم قطعی بــرای کاندیداتوری نگرفته
است اما نظر مجمع ملی را برای خود دارای اولویت دانسته
و در صورت کاندیداتوری در چارچوب سازوکار و تصمیمات
جبهه عمل خواهد کرد .ایشــان همچنین پیش از مجمع
اول و در نشســت با هیات موســس ،میثاق نامــه جبهه را
به طور مکتوب امضا کرده اســت .با اقای ســعید جلیلی
در این مدت حداقل 3جلســه رســمی برگزار و در چندین
جلسه غیررســمی هم به تفصیل مذاکره شــد .ایشان در
نهایت اعالم کرد خروجی جبهه مردمی نیروهای انقالب
اسالمی را برای خود دارای حجیت نمی داند و در صورت
کاندیداتــوری در چارچوب مکانیســم و تصمیمات جبهه
مردمی نیروهای انقالب عمــل نخواهند کرد .حمید رضا
حاجی بابایی پیش از مجمع اول در دیدار با هیات موسس
جبهه ،میثاق نامه را به طور مکتــوب امضا و اعالم کرد در
صورت کاندیداتوری از سازوکار و تصمیمات جبهه تبعیت
خواهد کرد .محسن رضایی پیش از مجمع اول در دیدار با
هیات موسس جبهه ،میثاق نامه را به طور مکتوب امضا و
اعالم کرد در صورت کاندیداتوری از سازوکار و تصمیمات
جبهه تبعیت خواهد کرد .سید ابراهیم رئیسی از ابتدا نسبت
به نامزد شدن امتناع داشت اما همواره از جبهه و فرایند ها
و ســازوکار ان حمایت می کرد .پــس از اعالم نظر مجمع
اول ایشــان از امتناع خود صرف نظر کرد و کاندیداتوری
خود را محل تامل دانست .در اخرین مذاکره ،ایشان گفته
اســت که من هنوز تصمیم قطعی برای نامزدی نگرفته ام
اما باتوجه به رای جبهــه ،مطالبه مردم و نظر بســیاری از
شــخصیت ها در صورتی کــه قصد کاندیداتوری داشــته
باشــم حتما طبق ســازوکار جبهه عمل می کنم و رای این
مجمع در تصمیم نهایی من تاثیر خواهد داشت .همچنین
ایشــان با ارائه مکتوبی به هیات رئیســه جبهه ،سازوکار و
شــرایط جبهه را پذیرفته اســت .علیرضا زاکانی پیش از
مجمع اول در دیدار با هیات موسس جبهه ،میثاق نامه را
به طور مکتوب امضا و اعالم کرد در صورت کاندیداتوری
از سازوکار و شروط جبهه تبعیت خواهد کرد .سید عزت الله
ی نیز میثاق نامه را به طور مکتوب امضا و اعالم کرد
ضرغام
احزاب و شخصیت ها
27
احزاب و شخصیت ها
چرا قالیباف نیامد؟
یکــی از نکات نشســت جبهــه متحد عــدم حضور
محمد باقر قالیبــاف بود ،ان هم در شــرایطی که روز قبل
از نشست جبهه مردمی سخنانی از محمد باقر قالیباف در
مورد نامزدی اش در انتخابات مطرح شد .رحیمیان رئیس
ی نیروهای انقالب طی سخنانی
شورای مرکزی جبهه مردم
در نشست پنج شنبه ماجرای عدم حضور قالیباف را این گونه
روایت کرد« :اقای قالیباف ضمــن اعالم حمایت و تعهد
نســبت به روند برنامه جبهه در صورت حضور در انتخابات
اعــام کرده اند چون بنده را همه ســروران می شناســند،
نیازی به حضــور ندیدم امــا در عین حال حمایــت خود را
نســبت به روند کار و تعهد نســبت به روند جبهه در صورت
نامزدی دارد».
مردم از این وضعیت گله مندند
اما ان گونه که خبرنگار مثلث روایت کرده ،در ادامه
این نشســت نامزدهایی که در مجمع حضور داشــتند به
ســخنرانی پرداختند .در همین راســتا ،مهرداد بذرپاش
با انتقاد نســبت به وضعیــت اقتصادی موجود کشــور،
گفت« :قرار نبود از مردم بگذریم و به خودمان برســیم و
نجومی بگیر شــویم .قرار بود که از خودمان بگذریم و به
مردم برسیم و به انها خدمت کنیم .مردم امروز گله مندند
که یک فرهنگی و از خانواده امــوزش و پرورش به بانک
ســرمایه مراجعه می کنــد تا تســهیالت بگیرد امــا به او
می گوییم که پــول نداریم .قرارمان این نبود که شــاهد
بی سابقه ترین رکود در 50ســال اخیر باشیم؛ امروز عدد
قاچاق 100هــزار میلیارد تومان اســت کــه می توان با
ان 400هزار شــغل در ســال ایجاد کرد .ما عبدالمالک
ریگــی را در اســمان دســتگیر می کنیم امــا نمی توانیم
مرزها را برای قاچاق کنتــرل کنیم ،مردم از این وضعیت
گله مندند .امروز از ظرفیت اساســی اســاتید دانشگاه،
دانشــجویان و تولید علم در جهت رفع مشــکالت کشور
استفاده نمی شود و شرایط به گونه ای است که با مقاالت
خودمان مشــکالت کشــورهای دیگر را حــل می کنیم؛
دولت مســاله اعالم کن نمی خواهیم ،مــا نیازمند دولت
مساله حل کن هستیم .اگر رسانه ها حقوق های نجومی
را نمی گفتند کسی ان را پیگیری نمی کرد .ما تا زمانی که
دولت و نظام اداری شیشه ای نداشته باشیم مشکل حل
نمی شود ،ما دولت و نظام اداری شیشه ای می خواهیم.
با اضافه کردن نهادهای نظارتی مشــکل حل نمی شود.
بسیاری از شــاخص ها هنوز محقق نشــده که مردم حق
دارند گله مند باشند ».ما خواهان دولتی به وسعت ایران
هستیم نه مدیریت از تهران ».او در ادامه گفت« :همین
همبســتگی و با هم بودن نیروهای انقالب پیروزی است
که با این روش می توانیم مســیر را ادامه دهیم ،نسل ما
به رجایی می نازد ،نه به بنی صدر».
سیاست
28
مثلث | شماره 350
کشور نیاز به یک کارامدی مقتدرانه دارد
در ادامه این ســخنرانی ها ،حمیدرضا حاجی بابایی
کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری ،گفت« :قطعا همه
عزیزانی که اینجا شرف حضور دارند دردهایی را در جامعه
می شناســند و دردهایــی را می بینند که مــردم ،مومنین و
انقالبیون ما را ازار می دهــد و به همین دلیل کنار یکدیگر
نشســتیم تا به وضع موجــود دربــاره ناهنجاریی هایی که
انقالب اسالمی ما را تحت الشعاع قرار می دهد ،چاره ای
بیاندیشــیم .امروز ســخن از ناکارامدی و عــدم توجه به
انقالب اسالمی و بی توجهی به راه امام و شهداست .همه
با دردها اشنا هســتید و دردها را می شناســید و فریاد ملت
این دردها را بیان می کند ،در برابــر نامالیمات ،رهبری و
مردم توانســتند از پیچ های تاریخی انقــاب عبور کرده و
حســن غفوری فرد به خبرنگار مثلث
گفت« :ســاختاری که تشــکیل شد
بســیار مناســب اســت بــرای اولین
بار می بینیم جمع ســه هــزار نفری از
سراسر کشــور در تهران جمع شدند
بنابراین تشکیل این مجموعه ابتکار
خوبی بود».
به اینجا برسند و نه در رهبری و نه در مردم ما نقصی وجود
ندارد .امروز ما اردوگاهی را در دنیا تحــت عنوان اردوگاه
اهل بیت(ع) تشــکیل دادیم که توانســته پنجه در پنجه
استکبار بیندازد و او را به عقب نشــینی وا دارد .پیروزی در
انتخابات یک نقطه مثبت است ،اما پاسخگویی کارامدی
در 4ســال اینده هزاران برابر تاثیرگذارتر و نتیجه بخش تر
اســت .اینجانب برای برون رفت کشور از وضعیت کنونی
با تکیه بر 20سال کار مجلســی و دولتی برنامه ای جامع و
متقن را اماده کردم ».وی همچنین گفت« :امروز باتوجه
به سیاست های کلی مقام معظم رهبری در 80بند و اقتصاد
مقاومتی در 24بند و سیاست های کلی دیگر ،بررسی های
انجام شده ،نشان می دهد اولویت های امروز کشور به شرح
ذیل است« :اشتغال و تولید ،خصوصی سازی ،بهره وری،
نظام پولی و بانکی ،تامین منابع مالی ،کشاورزی ،صنعت
و معدن ،صنایع معدنی و مسکن ،حمل و نقل ریلی ،محیط
زیســت ،منابع طبیعی و الودگی هوا ،گردشگری ،توسعه
ذخایر مکران و اروند ،رســیدگی به حاشیه شهرها ،توسعه
مناطق شهری و روستایی ،توازن منطقه ای ،نظام عادالنه
پرداخت ،توانمندسازی محرومان ،اسیب های اجتماعی،
ســند تحول بنیادی اموزش و پــرورش ،فرهنگی عمومی
و ســبک زندگی ،فناوری های نوین ،توسعه کسب و کار،
سیاست فعال خارجی ،نظام اداری شفاف و مبارزه با فساد
خانه برکن ،فضای مجازی ،امور ایثارگران ،هنر و ورزش،
مســائل حقوقی و قضایی و موضوع یارانه ها از مهم ترین
مسائل کشور است».
کناره گیری محسن رضایی
امــا از پدیده هــای مهــم روز پنج شــنبه کناره گیری
محســن رضایی بــود .ایــن اتفــاق در حالــی رخ داد که
چهارشــنبه برخی منابع خبری از انصــراف او روایت کرده
بودند .روز پنج شــنبه و در جریان برگزاری نشســت جبهه
مردمی عبدالحســین روح االمینی ،پیام محسن رضایی را
قرائت کرد .او در این پیام نوشــت« :همان طور که بارها
عرض کرده ام تصمیم من تغییر نکرده اســت ،تقاضایی
برای کاندیداتوری ندارم ،حتی اگر مرا جزو پنج نفر انتخاب
کنید ،از هر تصمیمی که نیروهای انقالب بگیرند حمایت
می کنم .شما نیامده اید در اینجا که انتخاب کنید ،امده اید
که برای انقالب تصمیم بگیرید .من و شــما نباید اشتباه
کنیم .فرصت هــای زیادی از دســت رفته اســت .زمان
اشــتباه کاری پایان یافته اســت .خال نیروهــای انقالب
نبود رهبری نیســت ،ما بهترین رهبری را داریم ،بلکه نبود
فرماندهی اســت .جبهه مردمی می تواند خال مدیریت و
فرماندهی را در جبهه انقالب به صــورت خرد جمعی حل
کند».
روحانی چرا دست مفسدان را
در دولت باز گذاشته؟
اما سخنران دیگر این نشست ،علیرضا زاکانی بود.
او با اشاره به انقالب سوم ،گفت« :ما در انقالب سوم باید
ایرانی در مکتب امام خمینی(ره) بسازیم و باید در مسیری
حرکت کنیم که در جهت مسیر فکری امام و رهبری باشد».
زاکانــی ضمن انتقــاد از رونداقتصادی مدیریت کشــور،
گفت« :متاسفانه مشکل از جایی شــروع شد که اقتصاد
ازاد و برنامه توسعه غربی به کشور امد .مشکل امروز کشور
اقتصادی است و اولین مانع برای رفع مشکالت اقتصادی
در کشور ،فساد است .من هم در دولت قبل و هم در دولت
فعلی بارها به خاطر مبارزه با فساد و مفسدان به دادگاه رفته
و تبرئه شده ام ،چرا که حق می گفتم .امروز مبارزه با فساد
همت کســانی را می خواهد که دست مفسدان اقتصادی
را کوتاه و پیوســتگی قدرت و ثروت را از بیــن ببرند .اقای
رئیس جمهور باید پاسخگو باشــد که چرا دست مفسدان
اقتصادی را برای تعرض به بیت المال باز گذاشته؟ امروز
دیگر روز حساب است برای رئیس نه روز امتحان .زاکانی با
بیان اینکه باید چشم امید از خارج کشور قطع شود ،گفت:
«اگر دست روی دســت بگذاریم که کشورهای خارجی و
غربی کمک ما کنند ،هیچ اتفاقی نمی افتد و انها لحظه ای
از دشمنی با ما دست برنمی دارند».
پیام فتاح به جمنا :از هیچ کمکی دریغ نمی کنم
اما از دیگر تحوالت روز پنج شــنبه ،مساله مربوط به
پریروز فتاح اســت .او یکی از غائبین این نشست بود اما
در همین مجمع عمومی پیامی به نقل از او منتشــر شد با
این مضمون« :به علت معذوراتی که شورای مرکزی از ان
مطلع اند از حضور در دومین مجمع عذرخواهی می کنم اما
سازوکار انتخاب کاندیدا را قبول دارم .از هیچ کمکی برای
جمنا دریغ نمی کنم».
نکته اما این است که اگر چه پرویز فتاح در رای گیری
نهایی به عنوان 5نفر نهایی برگزیده شــد اما در غروب روز
پنج شنبه بیانیه مهمی از ســوی کمیته امداد به این شرح
صادر شد« :باتوجه به اظهار محبت و حسن نظر اعضای
ی به جناب اقای فتاح ،به
محترم مجمع عمومی جبهه مردم
استحضار مردم شریف کشورمان می رساند همان گونه که
بارها اعالم شده است ایشان خدمتگزاری به ولی نعمتان
و اقشــار مســتضعف جامعه را از مهم ترین رســالت های
نظام اسالمی می داند .ایشان هیچ گونه قصد و برنامه ای
برای نامــزدی در انتخابات نداشــته و نخواهند داشــت و
عدم حضور در جلسه امروز مجمع جبهه نیروهای انقالب
اسالمی نیز به همین دلیل بوده است».
کشور فقط جزیره کیش نیست
بر اســاس گزارش خبرنگار مثلث ،علی نیکزاد دیگر
ســخنران این نشســت بود .او گفت« :من ادم سیاســی
هستم اما هرگز اهل سیاسی کاری نبوده و نخواهم بود .در
روزهای اخیر چند بار با من تماس گرفتند و از من خواستند
در این جلسه حضور پیدا نکنم اما من به تقوا و ایمان شما
اعتماد دارم و با کمال خضوع و خشوع در بین شما حضور
پیدا کردم .کشــور فقط کیش نیســت ،باید به همه کشور
توجه داشت .ماشین خوب و ویالی 5هزار متری ایرادی
ندارد ولی برای مســئوالن ایراد اســت .چگونه منتقدان
را بی ســواد خطاب می کننــد و چرا انها را بــه جهنم حواله
می دهند؟ مگر قباله بهشــت دست انهاست؟ کسی که در
جمهوری اسالمی ایران ســعه صدر ندارد ،نباید در کشور
حتی یک استاندار هم باشد».
تعداد زیادی صفحه مجازی خریده اند
ســید عزت الله ضرغامی دیگر کاندیدای انتخابات
ریاســت جمهوری بود که در دومین مجمع ملی سخنرانی
کرد .او در بخشی از ســخنانش گفت« :جبهه انقالب در
دوره های اخیر ریاست جمهوری موفق نبوده و به رغم اینکه
نیروهای انقالبی جزو بهترین و دلسوزترین نیروهای کشور
هستند ،نتوانسته اند با افکارعمومی درست کار کنند و نوع
مواجهه نیروهای انقالب با مــردم در خیلی دوره ها نتیجه
احزاب و شخصیت ها
عکس داده است .حتی در سال 84هم اقای احمدی نژاد
منتخــب اصولگراها نبــود و فرد منتخــب اصولگراها فرد
دیگری بود که نفر ششم شد .در سال 92هم تابلویی که از
اختالفات در جریان اصولگرایی دیدیم در حد اعالی خود
بود و دیدیدم که نمی توانیم بین خودمــان وحدت ایجاد
کنیم تا مردم به ما اعتماد کنند .دشمن و جناح رقیب برای
این اســتفاده از فضای مجازی برنامه های زیادی دارند و
بسیاری از صفحات مجازی را خریداری کرده و با مدیران
انها هم رایزنی هایی داشته اند».
امروز در میان احزاب گســترده و فراگیر و در غیاب
اشــخاص کلیدی و تاثیرگذار ،راه انــدازی جبهه مردمی
نیروهای انقالب اســامی از مواردی است که تصورش
برای دشــمن موجــب تصدیق می شــود .اقــای جلیلی
یک نیــروی انقالبی و متعهد اســت که همه ما ایشــان را
می شناســیم ،اما اگر اقای جلیلی نگران ســازوکار جبهه
مردمی نیروهای انقالب اســت ،ما باید به ایشان احترام
بگذاریم و ان قدر خوب کار کنیم تا اقای جلیلی و دیگران
در جریان انتخابات با ما همراهی کنند .البته مراقبت هایی
الزم است تا دچار خطای راهبردی نشویم و به افرادی مثل
اقای جلیلی که نگران جبهه هستند ،اضافه نشود.
«جریان ثروت و قدرت» جایگاه هایی
در دولت یازدهم گرفتند
اغاز رای گیری
بعــد از ایــراد ســخنرانی ها و قرائــت ایــن پیام ها،
رای گیری از نامزدها اغاز شــد و اعضــای مجمع عمومی
رای خود را اعالم کردند.
اما در فاصله بین رای گیری و اعالم نتایج ،خبرنگاران
به میان چهره های مطرح حاضــر در مجمع رفتند و با انها
به گفت وگو پرداختند .خبرنگار مثلــث نیز گفت وگوهایی
کوتاه با برخی از این شــخصیت ها داشــته است .مرضیه
وحید دســتجردی دربــاره ارزیابی خود از فضــای دومین
مجمــع ملی جمنا بــه خبرنگار مثلث گفــت« :حرف های
خیلی عالی و خوبی مطرح شد ،همه نامزدهایی که صحبت
کردند وارد عمق مشکالت کشور شدند فقط به اینکه اعالم
و بیان مشکالت کنند بســنده نکردند و راه حل دادند اکثر
کاندیداها را دیدیم ظرف 2-3ســال گذشــته کار کردند و
برای خروج از رکود اقتصادی و ایجاد اشــتغال و توجه به
معیشت برنامه داشــتند ،امیدواریم در فرصت های اینده
اینها بتوانند در مناظرات و مصاحبه ها این برنامه ها را بیان
کنند ».ســخنگوی جبهه مردمی در پاســخ به این سوال
مثلث که نیامــدن 4نامزد از 10نامــزد از وزن مجمع ملی
دوم نکاست؟ گفت« :خیر این طور نشد ،انها پیام دادند و
در قالب پیام دیدگاه های خــود را مطرح کردند که با جبهه
ی نیروهای انقالب اسالمی همراهی خواهند داشت و
مردم
این سازوکار را قبول دارند و هر کسی نامزد نهایی باشد ،بقیه
به نفع او کنار می روند و البته کمکش می کنند».
علیرضا مرندی نیز درباره براوردش از فضای مجمع
ملی دوم به خبرنگار مثلث گفت« :خیلــی خوب بود البته
بهتر می شــد اگر کاندیداهایی کــه نتوانســتند بیایند نیز
می امدند و صحبت می کردند».
عضو شورای مرکزی جبهه مردمی نیروهای انقالب
اســامی درباره اقای رئیســی نیز گفت« :انتخاب اقای
رئیســی به عنوان نامــزد نهایی نیز ممکن اســت چون در
مجمع ملی اول نیز وقتی نام او مطرح شــد ،صلوات های
بلندتری حاضران فرســتادند و رای اول را هــم اورد ،این
الزاما به معنی این نیست که حتما ایشان انتخاب می شود
در مجمع ملــی دوم 5نفر انتخاب می شــوند و باید دید در
بررســی های بعدی و نظرخواهی که از مردم می شود چه
مثلث | شماره 350
نامزدهای جبهه مردمی ایده های خود را در مجمع
دوم اعالم کردند
سیاست
غالمعلی حدادعادل ،عضو شــورای مرکزی جبهه
مردمی نیروهــای انقالب اســامی هم دیگر ســخنران
این مجمــع بود .او در بخشــی از ســخنانش گفت« :روز
تصمیم گیری در پیش است ،یکی از مشکالت اصلی این
دولت را در اصل پیروزی ان مشاهده کردیم؛ اگر به چهار
ســال پیش برگردید رئیس جمهور فعلــی احتمال پیروزی
نمی داد اما کسانی وارد صحنه شــدند و بعدا کنار رفتند که
شرایط خاصی را به وجود اوردند و ائتالف ما نیز به اختالف
تبدیل شد و به نتیجه نرســید و به همین دلیل یک پیروزی
غیرمنتظره حاصل شــد ».او با بیان اینکــه پیروزی دولت
فعلی با شــعار اعتدال و مذاکره با تحریم کنندگان حاصل
شد گفت« :وقتی که اقای روحانی پیروز شد ،کسانی که
در متن قضایا نبودند و حتی کاندیــدای انها اقای روحانی
نبود برای تصاحب پست ها هجوم اوردند و جریان ثروت و
قدرت با عجله دولت را در اختیار گرفت .این شیفتگی برای
قدرت و ثروت نتیجه اش حقوق هــای نجومی و صندوق
ذخیره فرهنگیان شــد .از این عیب مادرزادی مشکالت
بسیاری برای کشور ایجاد شد .مساله اعتدال هم به همان
اندازه مبهم بود که اصالحات مبهم بود .این موضوع را نه
اصالح طلبان فهمیدند و نه اصولگرایان و کســی هم ان
را باور نکرد.
در بیــن وزارتخانه ها هم دو ،ســه وزارتخانه نصیب
جریان ما شــد کــه مهمترین انهــا وزارت کشــور بود که
مشــاهده کردید در عرض کمتر از چهار ســال برای ســه
مرتبه معاون سیاســی ان عوض شــد .این دولت با شعار
مذاکره برای رفع تحریم و چرخش چرخ ســانتریفیوژها و
کارخانه ها روی کار امد اما امروز نه سانتریفیوژها می چرخد،
نه کارخانه ها؛ البته اصل مذاکــره تصمیم نظام و عاقالنه
بود».
این نماینده ســابق مجلس با بیان اینکه در ان زمان
یک عده می گفتند ما نگران طرف مقابل و دلواپس هستیم
گفت« :دولت این موضوع را به صورت یک فحش دراورد و
به انها بدگویی کرد .اینکه شما با دولت های دشمن مذاکره
کنید و به انها خوشــبین باشید و با کســانی که نگران شما
هستند مقابله کنید باعث می شود دشمن انچه نباید بفهمد
را متوجه شود .در شرایط فعلی ،هر روز شاهد یک تحریم
هستیم یک عد ه می خواستند در جامعه دو قطبی طرفداران
و مخالفان برجام ایجاد کنند اما امروز بــا این رفتار اقایان
و بدقولی دشمن ،تاریخ اســتفاده از برجام برای استفاده
به عنوان یک شعار سپری شده است».
کســی با اقبال بیشــتری مواجه خواهد شــد و او کاندیدا
می شود».
وی در پاســخ به این ســوال مثلث کــه پنج منتخب
مجمع دوم تا پایان مناظرات در صحنه رقابت خواهند ماند؟
افزود« :حاال اگر یکی بگوید نمی خواهم بمانم نمی شود
بگوییم حتما در صحنه بمان یــا احتمال دارد صالح دیده
شود که یک نفر به دلیل ضعف در مناظره یا موضوعی دیگر
ادامه ندهد .فــارغ از این مباحث قرار اســت تا یک مدت
زمانی درصحنه بمانند و بعد به یک نفر برسند».
یحیی ال اســحاق در گفت وگویی کوتاه با خبرنگار
مثلث اظهار داشت« :اســتقبال خیلی خوبی انجام شد،
از نظر نظم و اداره امــور از کارهای نمونــه خوب انجام
شــد از نظر کاندیداها نیــز الحمدلله هر 10نفر شــرایط
سازوکار قبول کردند .اقبال خوبی شد و هر نامزد متناسب
با زمانی که داشت صحبت هایی انجام داد و دیدگاه های
خود را بیان کرد به نظر من یکــی از مجامع موفق در این
ســطح را شــاهد بودیم و انشــاءالله اثارش هم در اینده
مشاهده کنیم ».وی درباره چرایی غیبت اقایان رئیسی،
فتاح ،رضایی و قالیبــاف در مجمع ملــی دوم نیز یاداور
شد«:اقای رئیسی چون در خراســان رضوی زلزله امده
بود و باید در اداره استان مشــارکت می کرد نیامد ،اقای
فتاح به تناسب مســائلی که دارد اعالم کرد رئیس کمیته
امداد است و از بابت ان مساله نگرانی داشت ولی سازوکار
را قبول دارد .اقای محســن رضایی هم مســافرت بود.
همــه انهایی که نیامدند پیــام دادند .اقــای قالیباف نیز
پیامی داشــت و هرچند بیانیه دیروز او این تصور را ایجاد
کرد که انصراف داده اما این طور نبود و در پیام امروزش
چنین برداشتی را رد کرد».
حســن غفوری فرد نیــز به خبرنــگار مثلــث گفت:
«ساختاری که تشکیل شد بسیار مناسب است برای اولین
بار می بینیم جمع سه هزار نفری از سراسر کشور در تهران
جمع شــدند بنابراین تشــکیل این مجموعه ابتکار خوبی
بود البته هر کار بزرگی بدون نقص و عیب نیست .یکی از
مشکالت زندگی ما نیز ان اســت که به کار جمعی عادت
نکردیم ،زمان می برد که ما روحیه ســازمانی و جمعی پیدا
کنیم ».وی درباره تصمیم موتلفه باتوجــه به اینکه نامزد
حزبی اش میثاق نامه را امضا نکرد گفت« :دبیرکل موتلفه
اعالم کرد اگر کل جبهه به هر تصمیمی برسد موتلفه هم
به ان عمل می کند».
29
سیاست
جواد شمقدری ،معاون ســینمایی وزیر ارشاد دولت
دهم هم به خبرنــگار مثلث گفــت« :فراینــدی که جمنا
برای انتخاب نامزد دنبــال می کند خیلی بهتر از دوره های
قبل اســت چون قبال روسای تشــکل ها و احزاب دور هم
می نشســتند و تصمیم می گرفتند اما حاال بدنه اجتماعی
پای کار امده اســت گرچه شــاید هنوز برخــی نقص ها را
داشته باشد اما سرجمع بهتر از روش های قبلی است .اگر
به همین مکانیزم سرو شکل دقیق تری بدهند یک الگوی
خوبی می شود تا به کاندیدای خوبی برسیم».
مسئولیت انتخاب «نامزد نهایی جبهه مردمی»
به شورای مرکزی واگذار شد
در ادامه این نشســت ،نمایندگان اقشار مختلف در
جبهه مردمی نیروهای انقالب در جریان برگزاری دومین
مجمع ملی این جبهه ،با رای اکثریــت قاطع ،به اعضای
شــورای مرکزی وکالت و اختیار دادند که نامزد نهایی را از
بین پنج گزینه نهایی تعیین کنند .اعضای مجمع ملی جبهه
مردمی نیروهای انقالب با رای اکثریت اعضا حق تعیین
گزینه نهایی را به شورای مرکزی تفویض کردند.
پنج کاندیدای نهایی «جبهه مردمی»
پنج کاندیدای نهایی جبهه مردمی نیروهای انقالب
اســامی برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری سال
جاری ،عصر پنج شــنبه 17فروردین ماه در دومین مجمع
ملی نیروهای انقالب انتخاب شدند.
انتخاب ایــن افراد از بین 10گزینــه قبلی بود که در
نخستین مجمع ملی نیروهای انقالب انتخاب شده بودند.
براســاس رای گیــری صــورت گرفتــه ،از مجموع
2378رای کسب شده ،افراد زیر به ترتیب ارای اخذشده،
به عنوان 5کاندیدای نهایی جبهه مردمی انتخاب شدند:
-1سیدابراهیم رئیسی با 2147رای
-2علیرضا زاکانی با 1546رای
-3مهرداد بذرپاش با 1404رای
-4محمدباقر قالیباف با 1373رای
-5پرویز فتاح با 994رای
«جبهه مردمی» تا انتخابات ،مجمع ملی ندارد
ی نیروهای انقالب
رئیس شورای مرکزی جبهه مردم
از تعییــن کاندیــدای نهایی ایــن جبهــه در روزهای اخر
منتهی به انتخابات خبر داد .محمدحسن رحیمیان رئیس
شورای مرکزی جبهه مردمی نیروهای انقالب اسالمی در
جلسه مجمع ملی این جبهه در جمع خبرنگاران گفت« :تا
برگزاری انتخابات ،جبهه مردمــی نیروهای انقالب دیگر
مجمع ملی برگزار نمی کند».
وی در پاســخ به ســوالی دربــاره اینکه چــه زمانی
کاندیدای نهایی جبهه مشخص می شــود؟ ادامه داد :تا
روزهای اخر منتهی به انتخابــات ،کاندیدای نهایی جبهه
مردمی نیروهای انقالب مشخص می شود.
ی نیروهای انقالب
رئیس شورای مرکزی جبهه مردم
در پاســخ به ســوالی درباره اینکه ایا 5داوطلب انتخابات
ریاست جمهوری در این جبهه پس از عدم کسب رای الزم
برای قرار گرفتن در لیســت جبهه از این موضوع ناراحت
هســتند یا خیر؟ اظهار داشــت« :تمامی 10داوطلبی که
جبهه با انها بحث هایی داشــت ،تعهد داده اند که نســبت
به سازوکار جبهه پایبند باشــند و انتخاب 5نفر از میان ان
10نفر در مجمع امروز براســاس ســازوکار تعیین شده در
این جبهه است».
تشکیل ستادهای انتخاباتی ۵کاندیدا باید
با هماهنگی «جبهه مردمی» باشد
در همین حال رئیس ســتاد انتخابات جبهه مردم
ی
نیروهــای انقالب گفــت« :مخالفتی با تشــکیل ســتاد
انتخاباتی توسط نامزدها نداریم ،البته این موضوع باید با
هماهنگی جبهه مردمی باشد».
محمدباقر ذوالقــدر ،رئیس ســتاد انتخابات جبهه
ی نیروهای انقالب اسالمی گفت« :هم اکنون ما 31
مردم
دفتر استانی و 450دفتر در شهرستان ها تاسیس کرده ایم
و در 27قشر هم کمیته هایی تاسیس شده است.
اولین مجمع ملی جبهه ما در پنجم اســفندماه سال
گذشته متشــکل از نمایندگان مجامع تشــکیل شد که در
حقیقــت این مجمع پارلمــان نیروهای انقالب اســامی
است.
در مجمع قبلی هفت بــار رای گیری صورت گرفت و
30نفر به عنوان شورای مرکزی انتخاب شدند ،همچنین در
ان مجمع 3هزار نفر متشکل از 1900نفر از شهرستان ها،
900نفر از نمایندگان اقشار مختلف و 200نفر از حامیان
اولیه جبهه حضور داشتند که امروز نیز حضور دارند.
هیــات امناء ،هیات نظــارت و هیات مشــورتی هم
براســاس اساســنامه تشــکیل خواهد شــد ،ضمن انکه
تصمیم گیری در این جبهه از پایین به باال بوده و شیوه ان
هم مشارکتی است».
او با اشاره به اقدامات صورت گرفته در جبهه مردمی
برای انتخابات ریاست جمهوری ،اظهار داشت« :ما برای
پیروزی در انتخابات به 20میلیون رای نیازمندیم که البته
اگر فضا دو قطبی شود نیازمند 25میلیون رای خوهیم بود
که این موضوع دور از انتظار نیست .در سال 84هم سبد
رای نیروهای انقالبی 25میلیون رای داشت».
سیاست
30
مثلث | شماره 350
پیام ضرغامی پس از انتخاب پنج نامزد جمنا
عزت الله ضرغامی اعالم کرد
که از نامزدهای منتخب حمایت
خواهد کرد
اما سیدعزت الله ضرغامی پس از برگزاری انتخابات
پنج نامزد جبهه مردمی نیروهای انقالب اسالمی پیامی
خطاب به کاندیداهای منتخب صــادر کرد ».او در پیام
خود اورد« :بــه دوســتان و همراهان عزیــز منتخب در
دومین نشســت مجمع ملــی نیروهای انقــاب تبریک
می گویــم و موفقیت انان را از خداونــد متعال خواهانم.
همان طــور که در ســخنرانی امروز گفتــم ،تقویت نهال
نوپای این جبهــه ،احتیاج به مراقبــت ،ابیاری ،هرس و
حتی سمپاشــی دارد .تنها در این صورت اســت که این
نهال می تواند به شــجره طیبه ای تبدیل شــود که فوائد
و برکات ان نصیــب مردم شــود .از منتخبین می خواهم
با رعایــت اخالق اســامی و با همــه قــوت وارد مبارزه
انتخاباتــی شــوند و روی همفکری و کمک من حســاب
باز کنند».
مناظره ها
تعیین کننده
است
تو گویمثلث
گف
با پرویزسروری
امید کرمانی ها
خبرنگار
مجمع ملی دوم جبهه مردمــی نیروهای انقالب
پنجشــنبه 17فروردیــن برگزار شــد و 10نامزد
منتجب مجمــع ملی اول معرفی شــدند ،شــما
به عنوان عضو شــورای مرکزی این مجموعه از
مجمع ملی دوم چه ارزیابی دارید؟
می شــود گفت که مــا در حال تجربــه یک مدل
جدیدی هســتیم کــه به نظــر مــن می توانــد الیه های
مردمساالری را به شــدت تعمیق ببخشــد .واقعا این یک
مدل موفق و کارگشاســت چون این احســاس را در مردم
به وجود مــی اورد که خودشــان در انتخــاب نامزدی که
می خواهــد در عرصه انتخابات ریاســت جمهوری حضور
پیدا کند ،تاثیرگذار هستند .یعنی مرجعیت مطلق احزاب
و گروه هــا و شــخصیت ها در این مدل تعدیل می شــود.
معتقدم مشــارکت مستقیم مردم با مشــارکت غیرمستقیم
احزاب ،گروه ها و شــخصیت ها مدل کارامدی را به وجود
اورده است و استقبال مردم از مجمع اول و دوم جمنا بیانگر
همین موضوع است .اینکه شاهد هســتیم کاندیداهای
ریاســت جمهوری می ایند مواضــع و برنامه هــای خود را
اعالم می کنند ،مردم دیدگاه های انها را می شنوند و پس
از ان تصمیم می گیرند که به صــورت پلکانی نامزد را باال
بفرســتند و نهایتا یک نامزد از درون ایــن مکانیزم بیرون
بیاید .به نظــر من این هــم ازمایش بزرگی بــرای مردم و
نیروهای انقالب است هم ازمایش بزرگی برای نامزدها و
نخبگان اســت که چقدر به عهد و پیمان های خود وفادار
سیاست
مثلث | شماره 350
کرد به همین دلیل احســاس ان چهار نفــر این بود به حد
کافی شناخته شده برای جمع هستند و برداشت شان این
بود که ضرورتی نمی بینند بــرای انکه این وقت را بگیرند.
حاال به هر تقدیر باید از انها سوال کرد چرا نیامدند.
اقای رئیســی گفته شــد بــه دلیل زلزله مشــهد
نیامدند اما منظور شما درباره اینکه برخی نامزدها
هنوز برای امدن یا نیامدن تصمیم نگرفتند اقای
فتاح بود؟
اقای فتاح گفته که تصمیمم ان اســت که نیایم
اما اگر خواستم بیایم حتما از مدل جمنا تبعیت می کنم ،به
همین دلیل به نوعی پیام داد اگر جمنا به جمع بندی روی
نام من برسد ،می ایم .در واقع می خواهد بگوید من حاضر
نیســتم به وحدت لطمه بزنم ولی اگر این ســازوکار به من
رسید حاضرم مدل را کامال تبعیت کنم.
گفته می شود چون اقای فتاح یکی از گزینه های
جبهه پایداری اســت به مجمع ملــی دوم جبهه
مردمی نیروهای انقالب اســامی نیامد ،ایا این
گفته صحت دارد؟
سیاست
می مانند و چقدر حاضرند خودشــان را فــدای منافع ملی و
مردم بکنند .در این فرایند اگر کسی خواست بازی را به هم
بزند ،مردم مقابل او می ایستند چون او بدعهدی و خالف
وعده های خودش عمل کرده اســت .پس ما دو امتحان
بزرگ را انجــام می دهیم؛ یکی از طرف مردم اســت که با
دقت و حساسیت شایســتگان را به پلکان باالتر بفرستند و
یکی امتحان از نامزدهایی که تعهــد کرده بودند در فرایند
و ســازوکار جبهه مردمی نیروهای انقالب وفادار باشــند و
تبعیت و تمکین کنند.
االن چند نفــر در مجمــع ملــی اول و دوم جبهه
مردمی نیروهای انقالب اسالمی حاضر بودند؟
قرار بود نزدیک سه هزار نفر در این همایش شرکت
کنند و فکر می کنم همین رقم نیز شرکت کرده باشند.
در مجمع ملی دوم جبهه مردمی نیروهای انقالب
اسالمی قرار بود 10نامزدی که معرفی می شوند
برنامه های خودشان را برای حضار تشریح کنند
اما 4نفر از این نامزدها نیامدند ،چرا؟
ما مواجه هســتیم با شــرایطی که بعضی نامزدها
هنوز به طور قطعی تصمیم نگرفتند که ورود به عرصه کنند
اما تصمیمی هم نگرفتند که ورودی نداشته باشند .ما چون
می دانستیم انها ظرفیت های خوبی هستند براوردمان این
بود که فرایند را ادامه دهیم ،اگر به جمع بندی رســیدیم،
حتما انها را متقاعد می کنیم که حتما در این عرصه شرکت
کنند اما اقای رئیســی به دلیل زلزله ای که در مشهد پیش
امد نتوانست در مجمع ملی دوم جمنا شرکت کند و بعضی
کاندیداها هم که از قبل اعالم کرده بودند اگر ســازوکار به
انها برسد انها حاضرند و در غیر این صورت شرکت نخواهند
2
ی نیروهای انقالب
دومین مجمع ملی جبهه مردم
اسالمی برگزار شــد و این مجموعه پنج نامزد منتخب
خود را شــناخت که به نظر می رسد براساس فرایندی
بعد از مناظرات انتخاباتی قرار است چهار نفر به نفع
نامزد نهایی کنار بروند .درباره چگونگی این مکانیزم
با پرویز ســروری عضو شــورای مرکزی جبهه مردمی
صحبت کردیم.
خیر ،اقای فتــاح از اول همین موضع را داشــت
االن هم همین موضع را دارد .می گوید من سازوکار جبهه
مردمی نیروهای انقالب اســامی را قبول دارم اما خودم
هنوز به جمع بندی نرسیدم.
گرچه اقای رئیسی دلیل نیامدنش به مجمع ملی
دوم جمنا را زلزله مشــهد اعالم کرد اما بعضی ها
به پیــام تلگرامی اقای محســن منصوری ،یکی
از اعضای ســتاد انتخابات اقای رئیسی استناد
می کنند و می گویند اقای رئیسی می خواهد یک
چهره فراجناحی به خود بگیــرد ،از این رو نه در
مکانیزم جبهه و نه در مکانیزم جبهه پایداری وارد
نمی شود ،ایا این طور است؟
خیر این تحلیل کامال غلطی است چون این افراد
جمنا را یک جنــاح فرض کردند .جبهــه مردمی نیروهای
انقالب اسالمی از اول شکل گیری یک جریان فراجناحی
بود و معتقدیم جمنا گعــده نیروهای انقالب اســت با هر
روحیه و سلیقه ای که دارند .به نظر من هر کس می خواهد
فراجناحی عمل کنــد باید از ایــن مدل تبعیت کنــد و راه
دیگری ندارد چون خارج از جمنا حتمــا در چنبره احزاب و
گروه ها گیر خواهــد کرد .این فرایند ،فرایندی اســت که
مشــارکت احزاب و گروه ها را به نوعی غیرمســتقیم کرده
اســت .من این حرف را می زنم که خودم دبیرکل جمعیت
رهپویان انقالب اسالمی هســتم .نکته دوم اینکه اقای
رئیســی پیام داد و امضا کرد که ســازوکار جبهــه مردمی
نیروهای انقالب را قبول دارد.
پس اقای رئیسی میثاق نامه جبهه را امضا کرده
است؟
بله ،پیــام داد و امضا کــرد و به نظر مــن تکلیف
روشن است.
امضای اقای رئیســی پای میثاق نامه لسانی بود
یا مکتوب؟
من حاال چون اخرین جلســه را نبودم ولی تا انجا
که می دانم مکتوب بود چون پیامــی هم که دادند زیر ان
امضا شده است که فرایند جبهه مردمی نیروهای انقالب
را قبول دارد .من با خود اقای رئیسی جلسه داشتم و از او
سوال کردم ،اقای رئیسی سازوکار جمنا را خوب می دانست
ولی ان موقع می گفت تصمیمــی برای امدن ندارم .االن
هم ایشان اعالم کرده در صورتی که در انتخابات شرکت
کند ،حتما به مدل جبهه مردمی اقبال خواهد داشــت و از
ان تبعیت خواهد کرد.
کاری به بازخورد بیرونی ان که 4نفر از 10نامزد
معرفی شده به مجمع ملی دوم در جلسه حاضر
نبودند ،نداریم ولی اقای نیکزاد هنگام تشریح
برنامه های خود به کنایه گفــت «نامزدهایی که
نیامدند گویا از رای اوری خود اطمینان داشتند»
ایا واقعا چنین اطمینانی وجود داشت؟
خیــر ،این طور نیســت ،یــک حقی بود و شــاید
طرف نخواهد از حق خود اســتفاده کند .در واقع او ضرر
کرد .حدود 3هزار انسان موثر در شهرها و شهرستان ها و
اســتان ها در این مجلس بودند ،هر کس استفاده نکرد از
یک فرصت طالیی محروم شد .شــش نامزدی که امدند
از فرصت طالیی خود بهره بردند و با سه هزار نفر صحبت
کردند و برنامه هایشان را گفتند .پس این تحلیل ،تحلیل
درستی نیست چون برعکس اســت انها که نیامدند ضرر
کردند.
درباره وضعیت حزب موتلفه هم می خواهم چند
ســوال بپرســم ،نامزد حزب موتلفــه از قبل ،از
مکانیزم جمنا حذف شده بود یا در روزهای اخیر
این اتفاق افتاد؟
اقای میرســلیم حذف نشــد ،اقای میرسلیم جزء
گزینه ها بــود و نهایتا او تحلیلی او داشــت و می گفت من
31
سیاست
سیاست
32
مثلث | شماره 350
نامزد یک حزب هستم و مجبورم از ضوابط ان حزب تبعیت
کنم .باتوجه به اینکه حزب موتلفه اعالم کرد به گزینه ای
که جبهه مردمی نیروهای انقالب برسد اقبال نشان خواهد
داد و از او حمایت خواهد کرد ،احتماال اقای میرســلیم به
این جمع بندی رسید که بهتر است با نیامدنش این فرایند
را تقویت کند.
یعنــی اقــای میرســلیم در انتخابــات
ریاســت جمهوری ثبت نام نمی کند؟ چون اخیرا
او اعالم کرده تــا پایان مناظــرات انتخاباتی در
صحنه حضور خواهد داشت؟
نمی دانم ،این را باید از خود او پرســید ولی انچه
روشن است اقای میرسلیم نماینده موتلفه است و موتلفه
اعالم کرده از سازوکار جبهه مردمی حمایت می کند .اگر
اقای میرســلیم در انتخابــات ریاســت جمهوری ثبت نام
کند نشان می دهد به طور مســتقل و خارج از موتلفه نامزد
انتخابات ریاست جمهوری شده است.
چهار عضو موتلفه که در شورای مرکزی هستند
ایا انها نیز این سازوکار را ترک می کنند یا خیر؟
خیر ،انها جزو اعضای فعال جمنا هســتند و رسما
هم اعالم موضع کردند که از جبهه مردمی حمایت می کنند
و نامــزد نهایی جبهــه مردمی ،گزینــه انهــا در انتخابات
ریاست جمهوری است.
پس چرا نتوانســتند نامــزد حزبی خودشــان را
قانع کننــد کــه در انتخابات ریاســت جمهوری
نام نویسی نکند؟
چون احساس کردند این طوری می توانند کمک
کنند.
یعنی شما می گویید اقای میرسلیم در انتخابات
ثبت نام نمی کند؟
نمی دانم باید از خود او سوال شود ولی اگر ثبت نام
کنم مســتقل باید ثبت نام کند چــون موتلفه اعالم موضع
کرده است که در قالب جمنا عمل خواهد کرد .یعنی دیگر
اقای میرسلیم نامزد حزبی موتلفه محسوب نمی شود.
پنــج نامزدی کــه در مجمــع ملــی دوم انتخاب
شدند ،نحوه کناره گیری و رســیدن سازوکار به
نامزد نهایی چه طور خواهد بود؟
حاال دارد در شــورای مرکزی بحث می شــود که
از این پنج نفر ،چند نفر ثبت نام کنند یا در مناظره شــرکت
کننــد ،ممکن اســت پنج نفر باشــند ممکن اســت 3نفر
باشند ممکن اســت یک نفر باشــد .این هنوز جمع بندی
نشده است ولی انچه روشن اســت ان پنج نفری که رای
انچه روشن است ان پنج نفری که رای نمی اورند،
براساس مدل جبهه مردمی می ایند و از فرایند
حمایت می کنند
کســانی هســتند برای تضعیــف جبهه
مردمی می خواهند ایــن را جلوه گر کنند
که این سازوکار شکلی و تشریفاتی بوده
است در حالیکه ما معتقدیم هر فردی که
نامزد نهایی ما می شود باید این سازوکار
را طی کرده باشد
نمی اورند ،براساس مدل جبهه مردمی می ایند و از فرایند
حمایت می کنند.
اینکه گفته شده از پنج نامزد منتخب مجمع ملی
دوم فقط 3نفــر در انتخابات ثبت نــام می کنند
صحت دارد؟
خیــر ،گمانــه اســت ،هنوز شــورای مرکــزی به
جمع بنــدی نرســیده اســت کــه چنــد نفــر در انتخابات
ریاســت جمهوری ثبت نام کنند .از روز پنجشــنبه که پنج
نامزد منتخب مشــخص شــدند جلسات شــورای مرکزی
به طور فشرده برگزار شــده تا تصمیم گرفته شود ،چند نفر
در مناظرات انتخاباتی حضور پیدا کنند.
اقای رئیســی اقبــال زیــادی دارد ،چــرا قبل از
انتخابــات او را به عنــوان نامزد نهایــی معرفی
نمی کنید؟
خیر ،ما اتفاقا با این به شدت مخالفیم ،از این نظر
که ما یک ســازوکاری را طراحی کردیم ،این سازوکار باید
ادامه پیدا کند .کسانی هستند برای تضعیف جبهه مردمی
می خواهند این را جلوه گر کنند که این ســازوکار شکلی و
تشریفاتی بوده اســت در حالیکه ما معتقدیم هر فردی که
نامزد نهایی ما می شود باید این سازوکار را طی کرده باشد.
حاال می خواهد اقای رئیســی ،اقای زاکانی ،اقای فتاح،
اقای قالیباف یا اقای بذرپاش باشــد .این سازوکار باید تا
اخر طی شود.
اینکه در برخی اخبار اعالم شــده اقای قالیباف
معاون اول اقای رئیسی خواهد شد چقدر صحت
دارد؟
اینهــا همــه گمانــه احــزاب و گروه هاســت من
نمی توانــم همه ایــن گمانه هــا را تحلیل کنــم ولی هنوز
تصمیمی در شورای مرکزی برای این موضوع گرفته نشده
اســت که اقای قالیباف معاون اول اقای رئیســی باشد.
ممکن اســت اقای رئیســی این نظر را داشــته باشد یا در
جمع بندی ها به این نتیجه برسیم اما تا االن هیچ تصمیمی
برای این موضوع گرفته نشده است.
اما تصمیم گرفته شــده اســت که نامزد نهایی
با تیــم و برخی اعضــای کابینه خــود به صحنه
انتخابات ریاست جمهوری بیاید؟
بله ،ما فکر می کنیم این یکی از ویژگی های خوب
خواهد بود که نامزد ما هم تیم و هم برنامه داشــته باشد.
البته منظور از تیم این نیست که 100درصد اعضا از قبل
تعیین شــود بلکه تعداد زیادی از نیروهای توانمند معرفی
شــوند از ســوی ان تیم با هماهنگی که صورت می گیرد
ما کابینــه کارامــدی را ان شــاءالله بتوانیم ســازماندهی
کنیــم .انهایی هم کــه نمی ایند بــاز در الیه های مختلف
تصمیم سازی و تصمیم گیری حضور خواهند داشت.
کابینه نامــزد نهایی را شــورای مرکــزی تعیین
می کند یا خود ان نامزد این کار را انجام می دهد؟
طبیعتا با هماهنگی نامزد نهایــی این کار صورت
می گیرد .یعنی عرض می کنم اتفاق خاصی نمی افتد همان
فرایندی که در گذشته بود ،طی می شــود اما نامزد نهایی
از مشاورین بسیار حاذق که شــورای مرکزی جمنا و افراد
تاثیرگذار اجتماعی و سیاسی کشور هستند استفاده می کند
تا پخته تر کابینه بسته شود .در واقع اعضای کابینه در یک
اتاق در بسته تعیین نمی شوند و مردم هم به نوعی می توانند
فضای کلی کابینه را قبل از رای دادن شان حس کنند.
چند درصــد کابینــه نامــزد نهایی جبهــه قبل از
انتخابات ریاست جمهوری مشخص می شود؟
ما درصد نبستیم.
خود نامزد نهایی چقدر می تواند در بستن کابینه
اعمال نظر کند؟
قطعا نقش اصلی را خواهد داشــت چــون او باید
کشــور را اداره کند ولی این هماهنگی بیــن جبهه و نامزد
ان شاءالله صورت خواهد گرفت.
این پنج نامزد منتخب مجمــع ملی دوم قطعا در
کابینه نامزد نهایی حضور خواهند داشت؟
هنوز تصمیم گرفته نشده است ولی فکر می کنم
می تواند یک ظرفیتی برای نامزد نهایی باشد باالخره اینها
کسانی هستند که در طراز ریاست جمهوری هستند به نظرم
حداقل از تعداد زیادی از ایــن ظرفیت ها نامزد نهایی باید
استفاده کند و یک دولت فراگیر انقالبی را به وجود بیاورد
اما ما مصوبه ای نداریم که حتما باید این پنج نفر در کابینه
نامزد نهایی حضور داشته باشند.
با توجه به صحبت هایی که مطرح شد گویا قرار
اســت نامزد نهایی بعــد از مناظــرات انتخاباتی
تعیین شود ،درست است؟
ممکن اســت به این جمع بندی برسیم .احتمال
دارد این فرایند طی شود چون مناظره ها خیلی تعیین کننده
هستند.
صحبتی را اقای صالح اســکندری انجام دادند
و گفتنــد نامــزد حزبــی می توانــد در انتخابات
ریاســت جمهوری نام نویســی کند البته با اذن
شــورای مرکزی جبهه مردمی نیروهای انقالب
اسالمی ،ایا شورای مرکزی چنین اذنی را به نامزد
حزبی موتلفه داده است؟
نمی دانم برای این مســاله حداقل ما در شــورای
مرکزی صحبتی نداشتیم که کسی خارج از مکانیزم جمنا
بیاید مجوز حضور در انتخابات ریاست جمهوری را بگیرد.
به نظر من باید سازوکار جمنا طی شود چون اگر کسی خارج
از مکانیزم جمنا برای ثبت نام در انتخابات مجوز بگیرد به
ســازوکار جمنا لطمه می خورد و احــزاب دیگر هم می ایند
و می گویند ما نیز می خواهیم یک نفــر را معرفی کنیم که
خارج از مکانیزم جمنا در انتخابــات ثبت نام کند .این کار
نشدنی است.
سیاست
تا پایان مناظره ها می مانیم
امید کرمانی ها
خبرنگار
تو گوی مثلث با دبیرکل موتلفه
گف
مثلث | شماره 350
نامزد حزبی موتلفه در دوازدهمین دوره انتخابات
ریاســت جمهوری نام نویســی خواهد کرد اما بعــد از دوره
تبلیغــات و مناظــرات محصولــی کــه از طــرف ائتالف
اصولگرایان به دست می اید ان محصول فوق العاده برای
ما اهمیت دارد .اینکه موتلفه راجع به تصمیم نهایی جبهه
مردمی چه سیاســتی اتخــاذ می کنــد االن تصمیم اتخاذ
نکرده و اتخاذ ایــن تصمیم را به نظر شــورای مرکزی خود
موکول کرده است.
یعنیاقایمیرسلیمدرانتخاباتریاست جمهوری
ثبت نام می کند و بعد می بینید که شورای نگهبان
او را تایید صالحیت خواهد کرد یا خیر ،در صورتی
که صالحیتش تایید شد در مناظرات نیز شرکت
می کند؟
مــا معتقدیم تا پایــان مناظــرات ،نامــزد حزبی
موتلفه حضور داشته باشــد تصمیم اینکه راجع به ائتالف
اصولگرایان چه سیاســتی را دنبال کنیم ،هر چه شــورای
مرکزی حزب موتلفه نظر دهد همان طور عمل می کنیم.
یعنی اگر بعــد از مناظرات نامزدهــای انتخابات
سیاست
با توجه بــه اینکه اقای میرســلیم جــزء 10نامزد
منتخب مجمع اول نبود تا در مجمع دوم برای او
رای گیری شود ،ایا در دوازدهمین دوره انتخابات
ریاست جمهوری ثبت نام خواهد کرد؟
نخســت انکه من و دو عضو دیگر شورای مرکزی
حزب موتلفه اســامی یعنی خانم افتخاری و خانم رهبر در
ی نیروهــای انقالب عضویت
شــورای مرکزی جبهه مردم
داریم.
اقای ال اســحاق را چطــور جزء موتلفه حســاب
نکردید؟
اقای ال اســحاق عضو شــورای مرکــزی موتلفه
نیستند اما در مجموع چهار نفر موتلفه ای در شورای مرکزی
ی نیروهای انقالب حضور دارند .ما اهداف جبهه
جبهه مردم
مردمی را از قبــل تایید و از این مجموعه اعالم پشــتیبانی
کردیم .ما تعارضــی بین موتلفه و جبهــه مردمی نیروهای
انقالب احساس نمی کنیم .نامزدهای متعددی االن ممکن
است در صحنه باشند ،انچه پیش بینی می کنیم ان است که
موتلفه هیچ سیاســتی که به اصل ائتالف ضربه وارد کند را
اتخاذ نخواهد کرد.
یعنــی اقای میرســلیم نامــزد حزبــی موتلفه در
دوازدهمیــن دوره انتخابات ریاســت جمهوری
ثبت نام نخواهد کرد؟
ثبت نام نامزد در انتخابات یک مقوله است ،اینکه
باتوجه به ضرورت ائتالف ما چه تصمیمی می گیریم مساله
دیگری است.
روشن تر توضیح می دهید؟
3
نامزد حزبی موتلفه از لیســت 10نامزد منتخب
مجمع عمومی جمنا حذف شد اما سوال اینجاست که
ایا ســه عضو شــورای مرکزی این حزب چه وضعیتی
پیدا می کنند .محمد نبی حبیبی در این باره می گوید او
و 2عضو دیگر شورای مرکزی موتلفه تا اخر در شورای
مرکزی جمنا خواهنــد ماند اما میرســلیم نامزد حزبی
موتلفه تا بعد از مناظرات تلویزیونی نامزدها در صحنه
می ماند و بعد از ان موتلفه تصمیم می گیرد که درباره
نامزد نهایی جمنا چه سیاستی را در پیش گیرد.
ریاست جمهوری نظرسنجی کردید و ارای نامزد
حزبی موتلفه از ارای نامزد جبهــه باالتر بود چه
تصمیم می گیرید؟
در هر صورت ارتباط مان را با جبهه مردمی نیروهای
انقالب اسالمی قطع و پشتیبانی خودمان را از جبهه مردمی
دریغ نخواهیم کرد .یکسری مطالبی که بعدا شرایط سیاسی
ایجاب می کند متناسب با انها تصمیم خواهیم گرفت ،فعال
راجع به این ســوال ما تصمیم ،بحث و بررســی در موتلفه
نداشتیم.
اینکــه بعضــی از اعضــای موتلفــه گفتنــد اگر
انتخابات ریاست جمهوری به مرحله دوم بکشد
ما ائتالف و اتحادمان را در مرحله دوم انتخابات
با جبهه انجام خواهیم داد ،ایا همین سیاست را
موتلفه جلو می برد؟
مکانیزم موتلفه همانی اســت که گفتــم تا پایان
مناظــرات نامزدهای انتخابات خواهیم بــود ،بعد تصمیم
نهایی را شورای مرکزی حزب اعالم می کند.
اینکه موتلفه قبل از ثبت نام نامزدهای انتخابات
ریاست جمهوری مطابق سازوکار جبهه عمل نکرد
و بعد از برگزاری مناظرات نامزدها می خواهد درباره
این مساله تصمیم بگیرد ایا اقدامی تاکتیکی برای
کمک به نامزد نهایی اســت یا یــک اقدام حزبی
تلقی می شود؟
ما در هر صورت یک حرکت حزبی را داریم انجام
می دهیم اما نهایتا راجع به موضوعــات ائتالف هم قطعا
بی تفاوت نخواهیم بود.
ایــن تصمیــم را بــا شــورای مرکــزی جبهــه
مردمی نیروهای انقــاب هم مطــرح کردید که
چنین ایده ای را دنبال خواهید کرد؟
مــا نظراتمــان را به جبهــه مردمــی از قبل اعالم
کردیم.
مخالفتی با این نگاه شما نداشتند؟
حداقل ابراز مخالفت نکردند.
فکر می کنید نامزد حزبی موتلفه اگر تا روز اخر یعنی
29اردیبهشت در صحنه رقابت بماند ،چند درصد
رای داشــته باشــد فکر می کنید که نامزد شما به
مرحلهدومانتخاباتریاست جمهوریراهپیداکند؟
االن پیش بینی نمی توانیم کنیــم که نامزد ما چه
میزان رای می اورد.
یعنی ممکن اســت ارای اقای میرســلیم بیشتر
شود؟
راجع به 29اردیبهشــت هنوز هیــچ پیش بینی در
ذهنم نیست.
ایده ای را جبهه دارد دنبال می کند که نامزد نهایی
همراه برخــی اعضــای کابینــه اش وارد صحنه
انتخابات شود ،ایا اقای میرسلیم رضایت می دهد
که در قالب یک عضو از کابینه ،نامزد نهایی جمنا
حضور پیدا کند؟
تصمیماتی که جبهه مردمی اتخاذ می کند هر وقت
از ما نظر مشورتی خواستند نظر خواهیم داد.
در این رابطه در حزب بررسی داشتید که به نظری
برسید؟
خیر ،فکری نکردیم.
خــود اقــای میرســلیم تیــم کاری اش در دولت
دوازدهم را در زمان انتخابات معرفی نمی کند؟
هنوز تصمیمی راجع به این قضیه اتخاذ نکردیم.
شما به همراه دو عضو دیگر شورای مرکزی حزب
موتلفه از شــورای مرکزی جبهه مردمی نیروهای
انقالب اسالمی که کنار نمی روید؟
خیــر .اعضای موتلفــه در شــورای مرکزی جمنا
هستند و تا اخر هم خواهند ماند.
33
سیاست
در استانه تصمیم بزرگ
سید ابراهیم رئیسی
سید ابراهیم رئیسی قطعا پدیده انتخابات 96بوده تا
امروز .او در روزهای پایانی سال گذشته به یکباره به عنوان
یک نامزد احتمالی مطرح شــد .اگرچه تا قبل از ان برخی
رســانه ها از احتمال نامزدی او خبــر می دادند و در فضای
مجازی نیز کمپین هایی برای حمایت از او تشــکیل شده
بود .در ان زمــان اما یک خبر قابل توجه هــم امده بود که
بر اساس ان رئیس دفتر او گفته بود که بنای نامزدی وجود
ندارد .به گفتــه رئیس دفتر تولیت اســتان قدس ر ضوی،
حجت االســام والمســلمین ابراهیم رئیســی حضور در
اســتان قدس رضوی را مهمتر از هر مســئولیت و فرصتی
گرانقدر برای خدمت به محبین ان استان مقدس می داند.
خوراکیــان ،رئیس دفتر تولیت اســتان قــدس رضوی در
گفت وگویی گفت« :ایشان عمل به حکم هفت بندی رهبر
معظم انقــاب و خدمت به محرومیــن را باالترین افتخار
خود می دانند».
وی با اشــاره به گفت وگویش با تولیت استان قدس
گفت« :ایشــان بــا صراحت اشــاره کردند کــه خدمت به
حضرت ثامن الحجــج علیه الســام ،نیازمنــدان ،زوار و
مجاوران حضرتشان را واالترین مقام و توفیق می دانند».
خوراکیان افزوده بود« :ایشــان ضمن ارج نهادن به ابراز
شگفتیپنج شنبه
سیاست
34
مثلث | شماره 350
علیرضازاکانی
محبت گروه های مختلف از مردم و نخبگان تاکید داشتند
که اهتمام ایشان به اجرای ماموریت های محوله از سوی
رهبر معظم انقالب در این استان رفیع است».
اما او در مجمع عمومی اول جبهــه مردمی رای اول
را به دســت اورده و در رای گیری روز پنج شــنبه نیز نفر اول
جبهه مردمی شد.
رئیسی البته از غایبین نشست روز پنج شنبه بود .او در
پیامی به این نشست نوشت« :برگزاری دومین مجمع ملی
جبهه نیروهای انقالب اســامی گامی ارزنده در راستای
وحدت و انســجام نیروهای انقالبی است .قصد اینجانب
حضور در جمع باشکوه نیروهای انقالب اسالمی در دومین
مجمع ملی بود اما به لحاظ حادثه غیرمترقبه زلزله اســتان
خراسان ضرورت دارد در کنار مردم متدین این دیار باشم،
بنابراین بدین وسیله مراتب تشــکر خود را از حسن اعتماد
اعضای محترم جبهه مردمی نیروهای انقالب اســامی
اعالم کرده و ارزو می کنم در اولین فرصت به توفیق زیارت
دوستان انقالبی نائل ایم».
در همیــن حال یک رخــداد دیگر هم روز پنجشــنبه
پیرامون ابراهیم رئیسی پدید امد .در پی انتشار اخباری از
همایش امروز جبهه مردمی نیروهای انقالب در خصوص
برنامه انتخاباتی حجت االسالم رئیسی ،یک منبع اگاه در
دفتر او اعالم کرد« :حجت االســام والمسلمین رئیسی
ســخنگویی برای اعالم نامــزدی انتخاباتــی در همایش
امروز نداشــتند و صرفا در پیامی شــفاهی به چندین نفر از
اعضای حاضــر در همایش امروز ،از حســن ظن برادران
انقالبی تشــکر و قدردانــی و اظهار امیــدواری کردند که
به زودی توفیق زیارت انان میســر شــود .حجت االسالم
رئیســی ضمن ارج نهادن بــه اتحاد ،انســجام و همدلی
همه نیروهــای انقالبی و احترام بــه تالش های گروه ها و
جریان های سیاســی در این زمینه تصمیــم نهایی درباره
حضــور در انتخابات را مســتقال اخــذ کرده انــد و در وقت
مقتضی بی واسطه با مردم در میان خواهند گذاشت .حال
باید دید که او بین برخی افراد مایــل به پایداری و اعضای
جبهه چگونه توازن برقرار می کند.
یکی از نکات قابــل توجه مجمع عمومــی دوم رای
خوب علیرضا زاکانی بوده اســت .او کــه از چندماه پیش
زمزمه نامزدی اش در انتخابات مطرح بوده حاال به عنوان
یکی از نامزدهای اصولگرایان راهــی مرحله بعد گزینش
نامزدها از ســوی جبهــه مردمــی خواهد شــد .او یکی از
منتقدان جدی حســن روحانی و دولت یازدهم اســت و در
مجلس نهم به عنــوان رئیس کمیســیون بررســی برجام
روزهای پر خبری را داشــت .او در ایام نوروز یک نامه مهم
نوشت و در ان اینگونه ابراز عقیده کرد« :الزم است بدانیم
رقابت اصلی بیــن دو جریان انقالبی و غیرانقالبی اســت
و در ایــن میان ایجــاد رقابــت داخلی در جبهــه نیروهای
انقالب به هر بهانه ای خطایی راهبردی است .باوجود وارد
بودن برخی نقدهای هر یک از ما به حرکت جبهه مردمی،
ورود و پایبندی به ســازوکار جبهه مردمی نیروهای انقالب
ضروری اســت چراکه تنها راه حل موجود برای رسیدن به
ان شــرط حداقلی همین اســت .همــه نامزدهای دعوت
شده -چنانچه تصمیم به حضور گرفته اند -باید طبق سازوکار
پیش بینی شده در جبهه مردمی وارد میدان شوند و خود را در
معرض قضاوت منتخبین مردم انقالبی از شهرهای مختلف
و اقشار گوناگون قرار دهند و شورای مرکزی جبهه مردمی
نیز باید از این اصل مهم وحدت بخــش صیانت نمایند» .
علیرضا زاکانی در دور قبل نیز نامزد انتخابات شد اما نامش
در میان افراد تایید صالحیت شده قرار نگرفت .حاال هر چه
هست او به عنوان یکی از نامزد های پر رای اصولگرایان در
نشست مجمع عمومی انتخاب شده است.
سئواالتی درباره تصمیم اقای شهردار
محمد باقر قالیباف
محمد باقــر قالیبــاف روزهای مهمی را پشــت ســر
می گذارد .خبرهای مهم پیرامون او کــه به عنوان یکی از
5نامزد اصولگرایان برگزیده شــده زیاد اســت .او یک روز
قبل از نشســت جمنا اظهاراتی را مطرح کرد که اگر چه در
ابتدا به نظر امده او با این ســخنانش کناره گیری کرده اما
توضیحات تکمیلی نشــان داد که او همچنــان در عرصه
باقی خواهد ماند.
قالیباف در ایــن ســخنانش گفته بــود« :بنده هیچ
درخواستی برای نامزدی نداشته و ندارم .وضعیت اقتصادی
و اجتماعی کشــور در شــرایط بحرانی قرار دارد و تردیدی
وجود نــدارد که شــرایط فعلــی در نتیجه ســوءمدیریت و
ناکارامدی دولت فعلی است .بنابراین برای هر فرد دلسوزی
تالش برای جایگزین کردن رئیس جمهوری مناسب به جای
رئیس جمهور فعلی در 29اردیبهشت ضرورتی انکارناپذیر
برای مردم اســت .این هــدف راهبردی و مهم به دســت
ِ
گرفتن همه ظرفیت های مردمی
نخواهد امد ،مگر با بکار
و دلسوزان انقالب و کشــور و اجماع بر سر کاندیدایی که
صالحیت ،قابلیت و مقبولیت داشته باشد .امروز جامعه ما
به همگرایی و نگرشــی فراتر از مالحظات حزبی و گروهی
نیاز دارد .خوشــبختانه ضرورت همگرایــی به یک مطالبه
پدیده روز رای گیری
مهرداد بذرپاش
سیاست
عمومی تبدیل شده است و من هم از همه تالش هایی که
ی انقالب انجام شــده است تشکر
توســط نیروهای مردم
می کنم .در ضمن همانطور که طی نامــه ای اعالم کردم
هیچ درخواســتی برای نامزدی نداشــته و ندارم ولی تمام
تالشــم را در جهت کمک به پیــروزی گزینــه مطلوب در
انتخابات ریاســت جمهوری بکار خواهم گرفت .معتقدم
همه کســانی که به دنبــال نجــات کشــور از بحران های
اقتصادی و اجتماعی هستند باید با اتحاد و یکپارچگی برای
تحقق هدف رفع بحران مدیریت کالن کشور ،کارامدی و
تغییر دولت فعلی تالش کنند ».بعد از انتشار این سخنان،
اگر برخی رسانه ها برداشت کردند که او انصراف داده است
اما ســخنگوی جبهه مردمی گفت« :بیانیه اقای قالیباف
بنابر انصراف نیســت بلکه تاکید کرده بود که بنده هیچ گاه
خــود را نامزد نکــرده ام که این هم نکته درســتی اســت.
پیشنهاد کاندیداتوری از ســوی اقای قالیباف نبود بلکه از
سوی کسانی بود که او را به مجمع عمومی معرفی کردند و
در انجا رای اورد ».همچنین در ادامه اظهارنظر ها در مورد
این سخنان ،مهدی محمدی ،عضو هیات رئیسه این جبهه
در پاسخ به پرسشــی درباره بیانیه اخیر محمدباقر قالیباف
با تاکید بر اینکه متن بیانیه روشــن اســت ،گفت« :اقای
قالیباف گفته من درخواســتی بــرای کاندیداتوری ندارم و
این حرف درستی است .هیچ کدام از این اقایان درخواست
کاندیدا شــدن نداشــته اند و این بدنه نیروهــای انقالبی
بودند که نام انها را مطرح کردنــد .بگذارید صریح بگویم؛
نه اقای قالیبــاف و نه هیچ کدام دیگــر از اقایانی که مردم
رنج دیده به انها امید بسته اند حق ندارند چنین تصمیمی را
به تنهایی بگیرند و نخواهند گرفت .بدنه نیروهای انقالبی
امیدها بســته اند که این بار همه ظرفیت ها بــرای عبور از
وضع اسف بار کنونی تجمیع خواهند شــد و اقای قالیباف
یکی از مهم ترین این ظرفیت هاست .من مطمئن هستم
که مقصود اقای قالیباف درســت فهمیده نشده و وضعیت
نهایی فاصله ای عمیق با ان چیزی خواهد داشــت که در
ظاهر به نظر می رسد ».محمد باقر قالیباف به عنوان یکی
از پنج نامزد اصلی اصولگرایان شانس زیادی در انتخابات
دارد .بر اساس اخرین اخبار گفته می شود او وضعیت خوبی
در نظرسنجی ها هم دارد.
مثلث | شماره 350
سیاست
مهرداد بذرپاش یکــی از چهره های دولت محمود
احمدی نژاد و البته از چهره های مجلس نهم اســت .او
برای انتخابات ریاســت جمهوری داوطلب نامزدی شده
و در نشست دوم جبهه مردمی به عنوان یکی از پنج نامزد
اصلی انتخاب شــده اســت .او از منتقدان جدی دولت
به شــمار می رود و در ســخنرانی خود در مجمع دوم نیز
ســخنان اعتراضی علیه دولت داشت .بذرپارش در این
نشســت با طرح این سوال که فســادی که خبرهای ان
امروز مــردم را ازار می دهــد و قرار ما از ابتــدا این نبوده
است ،دلیلش چیســت ،اظهار داشــت« :اگر رسانه ها
حقوق های نجومــی را نمی گفتند کســی ان را پیگیری
نمی کرد ،ما تا زمانی که دولت و نظام اداری شیشــه ای
نداشته باشیم مشــکل حل نمی شــود ،ما دولت و نظام
اداری شیشه ای می خواهیم .با اضافه کردن نهادهای
نظارتی مشــکل حل نمی شــود .قرار بود دیپلماســی به
اقتصاد کشــور یارانه بدهد ،اما امروز بازار ما که ناموس
ماست از طریق دیپلماســی به فرانســه یارانه می دهد؛
دولت مــا بــه وزارت کار چیــن یارانه می دهــد .همین
همبستگی و با هم بودن نیروهای انقالب پیروزی است
که با این روش می توانیم مســیر را ادامه دهیم ،نسل ما
به رجایی می نازد ،نه به بنی صدر» .
رای اوری خوب او در نشست مجمع دوم از پدیده های
روز پنجشنبه بوده است.
35
36
سیاست
مثلث | شماره 350
تصویرنگاری
مثلث | شماره 350
سیاست
37
38
سیاست
مثلث | شماره 350
تصویرنگاری
مثلث | شماره 350
سیاست
39
سیاست
تردیدهایواقعی
سیاست
40
مثلث | شماره 350
اصالح طلبانفرصتزیادیبرایتصمیم گیری
دربارهنامزدپوششیندارند
رازگشایی عارف
انچه محمد رضا عارف گفتــه در واقع رو نمایی از بخشــی از واقعیات
موجود در جناح اصالح طلب است .برخی البته می گویند او به شدت به دنبال
نامزد پوششی مقابل روحانی است ،مساله ای که البته مخالفانی قابل توجه
در میان اصالح طلبان دارد.
1
هست .تجربه نشان داده اســت که رئیس جمهور باید دو
دوره فعالیت کند تا بتوانــد برنامه های خود را به طور دقیق
و کامل اجرا کند یا مثل اقای احمدی نژاد با کارنامه ســیاه
بیرون امده و به طور کامل عملکرد ضعیف وی ثابت شود،
کمااینکه امروز اصولگرایان ســنتی یــا حتی اصولگرایان
نوظهور به راحتی در مورد ضعف مدیریت اقای احمدی نژاد
اظهارنظــر می کننــد و از وی تبری می جوینــد و وی نیز از
اصولگرایــان جدایــی مــی ورزد و معتقد اســت به عنوان
جریان ســوم ظاهر می شــود ،بنابراین باید اقای روحانی
برای به نتیجه رســیدن برنامه هایی که در جهت توســعه
سرمایه گذاری خارجی در کشــور و حفظ دیپلماسی فعال
داشــته برای دوره بعد نیــز رئیس جمهور باقــی بماند».
همزمان حســین انصاری راد ،فعال سیاسی اصالح طلب
نه تنها ایــده نامزد پوششــی را مفید نمی دانــد بلکه ان را
برای روحانی مشکل ســاز می خواند و می گوید« :خاتمی
و اطرافیانش هم با چنین ایــده ای مخالفند ».دالیلی که
حامیان ایده نامزد پوششی مطرح می کنند بحث یار کمکی
اوردن برای روحانــی در مقابل چند نامزد اصولگراســت،
احتمالی که انصاری راد در این رابطه می گوید« :روحانی
یک تنه از پس انتقادهای رقبای خود بر می اید و نیاز به یار
کمکی ندارد .احتمال ردصالحیت هم به کل منتفی است
چون انجام ان فاجعه به بار می اورد ،بنابراین بزرگان کشور
جلوی چنین اتفاقی را می گیرند».
جهانگیری نامزد پوششی می شود؟
پزشکیان می اید اما نامزد پوششی نیست
در همین حال برخی خبرهای دیگر نیز وجود دارد که
از احتمال نامزدی مسعود پزشکیان حکایت دارد .سایت
انصاف که از رســانه های نزدیک به اوســت هم احتمال
کاندیداتوری او را رد نکرده و نوشــته اســت« :امروز دکتر
پزشــکیان چه دلیلی دارد بــرای کاندیداتــوری در زمانی
کــه دکتر روحانــی کاندیداســت؟ دالیلی که وجــود دارد
همگی قابل درک و توجه هستند .از جمله «غرور» برخی
دولتمردان مورد انتقاد بخش هایی از حامیان است که اگر
از برج عاج نشینی پایین نیایند و به جایگاه واقعی خود پی
نبرند ،بیشترین ضربه را در درجه اول خود انها می خورند و
بعد مردم و جریانی که از انها حمایت کرده است .از سوی
دیگر باید توجه داشــت کــه عملکرد وزارت بهداشــت به
ویژه در طرح تحول ســامت به عنوان پاشنه اشیل دولت
مورد توجه است .اگر از همان روز نخست که پزشکیان و
معدود شخصیت هایی با پیش بینی دقیق ایرادهای ان را
می دیدند و فریاد می زدند ولی سانسور می شدند ،ضعف ها
رفع می شد ،به امروز نمی رسیدیم که به مشکل تبدیل شده
اســت و هدف اصلی طرح که رفع تبعیض و بی عدالتی به
نفع مناطق کم برخوردار بود ،نیز نه تنها محقق نشده ،بلکه
با این طرح وضعیت نامناســبی پیدا کرده است .همچنین
با اینکه دستاوردهای تنش زدایی در سیاست خارجی مورد
تحسین و تقدیر اســت اما برخی وعده های حوزه سیاست
داخلی محقق نشــده اســت .باید صدای مردم را شــنید.
عملکردها در تعدادی از وزارتخانه ها با خواسته های مردم
فاصله دارد .برای پاسخ به خواست و انتظار مردم ،تغییر در
بخشی از وزارتخانه ها و سازمان ها الزم است .همچنین به
برخی نیروهای موثر در پیروزی دکتر روحانی در سال ۹۲که
دارای تجربه و تخصص بودند توجهی نشــد که به اعتقاد
برخی سرعت رشد و پیشرفت کشور را تحت تاثیر قرار داد
و از سویی سبب گالیه شد».به نظر می رسد اگر پزشکیان
نامزد انتخابات شود به صورت مستقل خواهد امد و در نقش
نامزد پوششی نخواهد بود.
چرا روحانی مخالف است؟
دیدار های حســن روحانی بــا اصالح طلبان در چند
هفته اخیر البته مســاله مهمــی اســت .رایزنی های انها
فشرده ،ســخت و تاکنون بی نتیجه بوده اســت .عبدالله
ناصری این جلســات را این گونه روایــت می کند...« :از
سوی دیگر برخی از بزرگان جریان اصالحات در دیدارهای
مســتقیم با اقای روحانــی هشــدارها و نگرانی های خود
را نســبت به انتخابات ریاســت جمهوری ســال 96اعالم
کرده اند .به عنوان نمونه یکی از بزرگان جریان اصالحات
مثلث | شماره 350
در عین حال بر اســاس برخی خبرهــا گویا هر چه به
انتخابــات ریاســت جمهوری نزدیک می شــویم احتمال
نامزدی اســحاق جهانگیــری هم افزایــش می یابد .این
احتماال یکی از مهمترین پدیده های انتخاباتی اردیبهشت
ماه خواهد بود .اســحاق جهانگیری در تمام مدتی که از
دولت حسن روحانی گذشــته یکی از ستون های اجرایی
کابینه بوده است .فردی که اداره دولت در موارد زیادی به
کمک او انجام می شود .جهانگیری روابط بسیار خوبی با
ساختارهای قدرت نیز دارد .او یک تکنوکرات است و دقیقا
می داند چگونه باید مهره های شــطرنج را جابه جا کند .او
در سال 92هم بنا داشــت نامزد انتخابات شود .روز اخر تا
حوالی ظهر تصمیم او قطعی شده بود .زمزمه های احتمال
نامزدی اکبر هاشمی رفسنجانی در ساعات اخر اما او را به
تردید انداخت .گویا عازم ســاختمان ستاد انتخابات بوده
که خبر حرکت هاشمی رفســنجانی برای نامزدی را شنیده
و از ثبت نام منصرف شــده بود .او البته در ان دوره قبل از
اینکه به روز ثبت نام برسد اعالم کرده بود که بنای نامزدی
دارد .جهانگیری در یک مصاحبه درباره کاندیداتوری اش
تاکید کرده بــود« :نامزدی ام جدی اســت و می ایم ».او
البته درباره اینکــه این حرکت تعارضی بــا تصمیم جریان
اصالحات درباره دیگر نامزدهای انتخاباتی دارد یا نه هم
گفته بود« :در شرایطی ورود پیدا می کنم که مطمئن باشم
یک ماموریتی از سوی جریان اصالح طلبی به من واگذار
شده است ».حاال در اســتانه یک انتخابات دیگر باز هم
نام او بر سر زبان ها افتاده اســت .ایده نامزدی او البته در
ادامه همان طرحی اســت که اکبر هاشمی رفســنجانی و
برخــی اصالح طلبان با عنوان نامزد پوششــی ان را دنبال
می کنند .طرحی که برخی برای اجرای ان به دنبال استفاده
از محمد رضا عارف بودند اما اکثریت اصالح طلبان با این
مســاله مخالفت کردند و او را فاقد توانایی های الزم برای
ورود به چنین سطحی دانســته اند .در عین حال اکثریت
اصالح طلبان معتقدند جهانگیــری هم قدرت بیان خوبی
دارد و هم اینکه با اعتمادی که حســن روحانی به او دارد
می تواند قدرت مانور بیشتری داشــته باشد .نکته اما این
است که گویا تا امروز حسن روحانی تمایلی به حضور نامزد
پوششی از خود نشان نداده اما خبرهای دیگر حاکی از این
است که تغییر زمین بازی و استراتژی جدی اصولگرایان
برای مواجهه چند وجهی با حســن روحانــی احتماال نظر
او را تغییــر خواهد داد .چندی پیش محمــد عطریانفر در
این خصوص گفتــه بود« :در نظر گرفتن نامزد پوششــی
برای روحانی،هوشیاری جریان اصالحات است .نجفی و
جهانگیری بهترین گزینه ها برای ایفای این نقش هستند.
اگر بخواهیم ارزیابی واقع بینانه و قابل دسترس پیدا کنیم
افرادی مناسب تر از جهانگیری و نجفی نخواهیم داشت
چراکه این دو بزرگوار هر دو این صالحیت و کفایت را دارند
اما اقای جهانگیری به اعتبار اینکه در موقعیت معاون اول
و در مسائل به روز است و ماموریت های بسیار مهمی را از
طریق دولت دنبال می کند ،حتی نسبت به اقای نجفی در
اولویت قرار می گیرد .البته بنده شخصا از عالقه مندان و
مدافعین اقای نجفی هم هستم ،او دچار یک بیماری قلبی
است که حتی برای وزارت و معاونت ریاست جمهوری هم
پزشک معالج او را از قبول مسئولیت باز داشت .از این رو ما
اقای جهانگیری را تقدم می بخشیم».
سیاست
در حالی که در هفته گذشته بیشتر خبرهای مربوط به
تحوالت انتخاباتی اصولگرایان بوده است اما اعالم یک
خبر مهم از سوی محمد رضا عارف موجب شده تا همچنان
وضعیت حمایت اصالح طلبان از حسن روحانی لغزنده و در
فضایی پر ابهام باقی بماند.
ســخنانی جنجالی که اگر چه تالش شد بعد از ان از
ســوی اصالح طلبان تفسیر شود اما انتشــار فایل صوتی
بر صحت مطالب بیان شــده تاکید کرد .محمد رضا عارف
گفته اســت« :درخصوص موضوع کاندیدای پوششــی
بحث های جدی صــورت گرفت و دو نظــر در این ارتباط
وجود دارد نظر اول این است که از هر فردی که کاندیدای
نهایی است حمایت شود که خوشبختانه در هفته های اخیر
با اکثریت ارا در شورای عالی سیاست گذاری اصالح طلبان
تصمیم گیری شد که کاندیدای نهایی اقای روحانی باشد.
عده ای هــم معتقدند جریــان اصالحــات نمایندگی یک
جریان سیاسی را بر عهده دارد و نمی تواند در یک رویداد
مهم مثل انتخابات ریاست جمهوری کاندیدا نداشته باشد
و به همین دلیــل معتقدند جریان اصالحــات باید در کنار
روحانی ،از گزینه دیگری هم حمایت کند که اگر کاندیدای
اصلی انها به هر دلیلی در میان نامزدها حضور نداشت ،انها
گزینه دومی هم داشته باشــند .در ارتباط با این دو نظریه
مباحث مختلفی صورت گرفت و تصمیماتی اتخاذ شد که
طی هفته های اینده اعالم می شــود .شورای هماهنگی
اصالحات بخشی از شورای عالی سیاست گذاری است و
تصمیمات شورای عالی سیاست گذاری برای کل جریان
اصالحات الزم االجراست».
این مســاله حــاال بــه موضوعــی تبدیل شــده که
چهره های اصالح طلب به مباحثه در مورد ان می پردازند.
از جملــه اینکــه غالمحســین کرباســچی در تازه تریــن
سخنرانی اش گفته است« :در این رابطه دو نظریه وجود
دارد .عــده ای معتقد هســتند که وجود این فــرد در زمان
انتخابات الزم اســت و نباید یک نفره در مناظره ها حضور
داشــت و در مقابل عده ای هم معتقد هســتند که این کار
الزم نیست و احتیاجی به نامزد پوششی نیست .به نظر من
خود اقای روحانی باید تشخیص بدهد که ایا به وجود این
شــخص احتیاج دارد یا خیر اگر ایشــان احساس کند که
الزم نیســت لزومی بر این کار وجود ندارد .من تا کنون در
این باره صحبتی نکرده ام اما دوستان صحبتی کردند که از
کم وکیف ان خبر ندارم .اگر بنا بر مناظره باشــد در صورت
تعدد ،مناظره کننده ها می توانند کمک کار روحانی باشند
و بعضی ســوال ها که جناح رقیب مطــرح می کنند را انها
پاســخ دهند و تمام بار کار در مناظره ها بــر دوش روحانی
نباشد ».این اظهارنظر غالمحســین کرباسچی در حالی
بیان شــده که ســخنگوی حزب و اعتدال و توسعه گفته
است« :قبال هم اعالم شــده که ما به کاندیدای پوششی
اعتقادی نداشتیم و تا این لحظه به این نتیجه رسیده ایم
که کاندیدای موازی وجود داشــته باشــد .روحانی به حد
کافی سخنور است و می تواند دفاع الزم را انجام دهد».
این طرح البته مخالفان دیگری هــم دارد .عبدالله
ناصری هفته گذشــته در ســخنانی در این مــورد با اعالم
مخالفت روحانی با این ایده گفته است« :اقای روحانی تا
این لحظه به هیچ وجه موافق حضور نامزد در ســایه نبوده
است و معتقد است به تنهایی می تواند در صحنه انتخابات
حضور موفقی داشته باشــد .اصالح طلبان در مالقات با
اقای روحانی در رابطه با موضوع نامزد پوششی بحث کردند
و به طور رسمی تصمیم گیری در این مورد را به وی واگذار
کردند که اگر هر زمان صالح دانســت نامزد دیگری وارد
میدان رقابت شــود و تا انجایی که خبر دارم اقای روحانی
تا این لحظه نیز به هیچ وجه موافق حضور نامزد در ســایه
نبوده است و معتقد است که به تنهایی می تواند در صحنه
حضور موفقی داشته باشد که البته پیش بینی درستی هم
سیاست
41
سیاست
به صراحت به اقــای روحانی عنوان کرده کــه اگر همین
مسیر خود را در اینده نیز ادامه بدهد ،ممکن است پایگاه
رای خود را از دست بدهد و سال 96در پاستور نباشد .این
چهره برجسته جریان اصالحات همچنین به اقای روحانی
ضرورت تغییــر در برخی نگرش هــا و مدیریت های دولت
را گوشزد کرده اســت ».جمع بندی ناصری شاید از اخبار
جلســات محرمانه اصالح طلبان و روحانــی مهم تر بود:
«در این جلســه که در منزل اقای روحانی برگزار شــده به
اقای روحانی در این زمینه هشدار های الزم داده شده که
ایشان دارای سازمان رای مســتقل نیست و نباید با طناب
پوســیده برخی افراد به چاه برود .بدون شک سازمان رای
اقای روحانی در انتخابات ریاســت جمهوری اینده جریان
اصالحات خواهد بود و کسی نمی تواند این مساله را کتمان
کند .اگر کسی دچار توهم شــده و احساس می کند اقای
روحانی جدا از ارای اصالح طلبان می تواند رئیس جمهور
شود ،سخت در اشتباه اســت و این اشتباه ممکن است به
قیمت بسیار گزافی تمام شود».
سیاست
42
مثلث | شماره 350
موافقان و مخالفان یک طرح
عبــدی دربــاره بحــث حمایــت تــام یــا مشــروط
اصالح طلبــان از روحانــی بــه اعتمــاد گفتــه اســت:
«اصالح طلبان گمــان می کنند که چــاره ای جز حمایت
از روحانی ندارند ،در حالی که باید نگاه شــان را به نحوی
اصالح کنند که ایــن گزینه را نه از روی ناچــاری که ان را
انتخاب خود بدانند!» او در پاســخ به این ســوال که چرا
اصالح طلبان یکپارچه از روحانی حمایت می کنند ،تصریح
می کند« :چرا نکنند؟ دنبال چه چیزی هســتند که ممکن
باشد و بتوانند ان را از طریق دیگر تامین کنند؟»
عبدی همچنین درباره بحث «کاندیدای پوششــی
و الترناتیــو روحانــی» یا به قــول تاجیــک «کارت های
اصالح طلبان» نیز در پاســخ به خبرنــگار اعتماد این طور
می گوید« :چنین پرسشــی در حال حاضر بیهوده است.
اهدافــی را کــه روحانی در حــال حاضر تامیــن می کند،
حتی باالتر از ســقف امکانات اصالح طلبان است ،باالتر
از ســقفی که خودشــان بتوانند تامین کننــد .طرح چنین
پرســش هایی ناشــی از فقدان تحلیل و برنامه روشن نزد
برخی از اصالح طلبان است».
در ادامه همین مناقشــات« ،محمد هاشمی» برادر
ایت الله هاشــمی و از کارگزارانی های قدیمی نیز به صحنه
امد و در بخشــی از گفت وگوی خود با خبرگزاری ایلنا درباره
هر دو موضوع سخن گفت .او در اشاره به بحث کاندیدای
پوششی و در پاسخ به ایلنا تصریح کرد« :اگر اصالح طلبان
چنین موضوعی را مطرح می کنند و می گویند در کنار روحانی
گزینه های دیگری باید داشته باشیم به این دلیل است که
اگر بر فرض یک درصد صالحیت روحانی تایید نشد ،افراد
دیگری وجود داشته باشد ،که در صورت تایید نیازی نیست
در کارزار رقابت نامزد دیگری حضور داشته باشد .باید به یاد
داشته باشیم از طرفی انتخاب گزینه دیگر در کنار روحانی
باعث ریزش رای او می شود؛ زیرا هر شخصی که وارد میدان
رقابت می شود برای خود میزانی رای دارد که می تواند ارای
نامزد اصلی را کاهش دهد .درون جناح اصالح طلب بعضا
اگر چنین مسائلی مطرح می شــود عمدتا توسط اشخاص
گفته می شود .ما نمی بینیم در شورای اصالح طلبان یا یکی
از احزاب ان چنیــن مطالبی مطرح شــود ،عموما این نوع
حرف ها از سوی شخص گفته می شــود ».او همچنین در
اشاره به ماجرای حمایت مشروط و شاید در کنایه به تاجیک!
در ادامه صحبت هایــش تصریح کرد « :نبایــد این توقع را
داشت هر جریانی که از او (روحانی) حمایت می کند حتما
باید جایی در کابینه داشته باشد».
ایــا باید منتظــر نامــزدی عــارف یــا جهانگیری و
پزشکیان بود؟
اختیار با روحانی است
گفت وگو با علی صوفی درباره نامزد پوششی اصالح طلبان
امید کرمانی ها
خبرنگار
با توجــه بــه اینکــه کمتــر از چنــد روز بــه اغــاز
ثبت نام نامزدهــای دوازدهمیــن دوره انتخابات
ریاســت جمهوری باقــی اســت ،نحــوه حضور
اصالح طلبان در عرصه رقابت سیاســی پیش رو
به چه صورت خواهد بود؟ ایا فقط از اقای روحانی
حمایت خواهند کرد یا نامــزد دوم را نیز به میدان
می فرســتند تا کمک حال نامزد اصلــی انها یعنی
اقای روحانی باشد؟
شورای عالی سیاســتگذاری اصالح طلبان مرجع
پاسخگو در این زمینه اســت چون در همین رابطه با اقای
روحانی نشســت داشــت .االن از جزئیات مباحث اطالع
ندارم.
خودتان به شــخصه معرفی نامزد پوششی برای
اقای روحانی را مناسب می دانید یا خیر؟
این استراتژی نیســت ،بلکه تاکتیک است چون
اقای روحانی باید در این رابطه تصمیم بگیرد و هر تصمیم
هم باید با هماهنگی اقای روحانی باشد بنابراین باید منتظر
ماند و دید اقای روحانی مصلحــت را چه می داند .من فکر
می کنم از ان اهمیت و شــدت و حدتی که قبــا برخوردار
بوده ،افتاده است.
اقای روحانی در مقابل ایده معرفی نامزد پوششی
کوتاه امده اســت یا ایده معرفی نامزد پوششــی
دیگر ان رنگ و لعاب گذشته را ندارد؟
چون اصال در معرفی نامزد پوششــی باید با اقای
روحانی هماهنگ شود ،اقای روحانی شخصی است که در
این رابطه تصمیم می گیرد.
خیلی از اطرافیان اقای روحانی اعالم کردند اقای
روحانی به تنهایی می توانــد از پس کار بر بیاید و
به نقدها و شــبهات نامزدهای جناح رقیب که در
پروســه انتخابات درباره عملکــرد دولت یازدهم
مطرح می کنند یک نفری پاســخ دهــد بنابراین
نیازی به حضــور نامزد دوم برای کمــک دادن به
اقای روحانی وجود ندارد ،نظر شــما چیست؟ ایا
اقای روحانی توانایی چنین کاری را دارد یا خیر؟
اینکه اقای روحانی می تواند یا نمی تواند بستگی
به خود او دارد .یعنی ما نمی توانیم بــرای اقای روحانی در
این رابطــه تعیین تکلیف کنیــم چون اقــای روحانی یک
کاندیداســت و در رابطه با مســائل انتخاباتی خودش حق
دارد که تصمیــم بگیرد و دیگــران نمی تواننــد تصمیمی
را به او تحمیــل کنند .طبعــا اگر اقای روحانــی خودش یا
دســت اندرکاران ســتاد انتخاباتش به این نتیجه رســیدند
مصلحت نیز عمل به همین تصمیم اســت .چه داعیه ای
است که وقتی وجود کاندیدای در سایه برای اقای روحانی
ایجاد نگرانی می کند بخواهند هر طور شده برای او تصمیم
بگیرند؟ مــن فکر می کنم اصــا این اتفاق به این شــکل
نمی افتد که خالف نظر اقای روحانی تصمیمی گرفته شود.
بعضــی از اصالح طلبان می گوینــد اقای روحانی
هیچ گاه نگفته مــن اصالح طلب هســتم ،دلیل
ندارد کــه ما نامزد اختصاصی نداشــته باشــیم.
نهایتا این نامزد اختصاصی می تواند همراه اقای
نامزد پوششی بعد از مناظره ها باید برود
تو گوی مثلث با داریوش قنبری
گف
22فروردیــن ثبت نــام نامزدهــای انتخابــات
ریاســت جمهوری اغــاز می شــود و جناح هــای
سیاســی تصمیمات نهایی خــود را درباره نحوه
ورود بــه ایــن عرصه اتخــاذ می کننــد .در جناح
اصالحات بحــث معرفی نامزد پوششــی مطرح
است و دیدگاه های مختلفی درباره ان وجود دارد،
نظر شما چیست؟ ایا ضرورتی دارد که شخصیت
اصالح طلب دیگــری در کنار اقــای روحانی وارد
صحنه رقابت سیاسی پیش رو شود؟
دو دیــدگاه دربــاره نامــزد پوششــی در اردوگاه
اصالح طلبان وجود دارد .یک دیدگاه معتقد به این است
که نیازی به نامزد پوششــی نیســت و حضور خــود اقای
روحانی به تنهایــی در عرصه انتخابات ریاســت جمهوری
کفایت می کند ،چــون گرچه نامزدهــای اصولگرا متعدد
هســتند اما در واقعیت عمل از یک سلیقه و تفکر سیاسی
هســتند و تعدد نامزدها بــه معنی تنوع دیدگاه هــا از جناح
رقیب نیســت و لزومی نــدارد کــه نامزدهــای دیگری از
جناح اصالحات کنار اقــای روحانی باشــند .دیدگاه دوم
نیز می گوید جناح رقیب با تعداد زیــادی نامزد وارد عرصه
می شــود و می خواهنــد به طــور هماهنــگ بــه تخریب
دســتاوردهای دولــت یازدهم و شــخص اقــای روحانی
بپردازند ،بنابراین خوب است که در کنار اقای روحانی افراد
دیگری هم از جناح اصالحات باشند که از فرصت مناظره ها
برای پاسخ دادن به شــبهات نامزدهای جناح رقیب بهره
ببرند و به عبارت بهتر چند نامزد از جناح اصالحات در میدان
انتخابات باشند تا همه زمان مناظرات تلویزیونی در اختیار
جناح رقیب قرار نگیــرد؛ در نهایت روزهــای اخر مانده به
29اردیبهشت به نفع اقای روحانی کنار بروند .در مجموع
هر دو دیدگاه هدف واحدی دارند و هر دو اقای روحانی را
کاندیدای اصلی جناح اصالحات می دانند.
خودتــان کــدام دیــدگاه را بــه صــاح جریان
اصالحات می دانید؟
معتقدم باید ببینیم جریان مقابل چه اســتراتژی
را در پیش می گیــرد .ایا طیف مقابل با یــک کاندیدا وارد
عرصه می شــود و به کاندیــدای واحد می رســند که بعید
به نظر می رســد .شــخصا معتقدم جناح رقیــب باتوجه به
اختالفــات درونی متعــدد نمی تواند به راحتــی روی یک
نامزد واحد اجماع کنــد ،بنابرایــن اصولگرایان در عرصه
انتخابات ریاست جمهوری کاندیداهای متعددی خواهند
داشت .حاال برخی دوســتان اصالح طلب می گویند اگر
هم اصولگرایان با نامزدهای متعددی در انتخابات حضور
داشته باشند ،ســرانجام در روزهای پایانی تبلیغات به نفع
یک نفر کنار خواهند رفت .حــاال باید دید ایا چنین اتفاقی
می افتد و اصولگرایان در مســیری قرار می گیرند که فقط
یک نامزد در صحنه انتخابات داشــته باشــند یا خیر .اگر
صرفا اصولگراها با یک نامــزد در صحنه انتخابات حضور
داشته باشند دیگر کاندیدای پوششــی نیاز نیست اما اگر
کاندیداهــای متعــددی را وارد عرصه کردند بــه نظر من
سیاست
روحانی به صحنه بیاید و روزهای اخر مثل سال 92
نظرسنجی انجام شود و هر کسی که رای و اقبال
بیشتری داشــت او بماند و دیگری کنار رود ،نظر
شما چیست؟
من با این دیدگاه مخالفم .قطعا نباید اصالح طلبان
این اشتباه را بکنند و کاندیدای موازی با اقای روحانی داشته
باشند و تعدد کاندیدا را به نمایش بگذارند چون معلوم نیست
نتیجه ایــن کار انها چه باشــد .در مجمــوع اصالح طلبان
تصمیم قطعی خــود را بــرای حمایت از اقــای روحانی در
انتخابات ریاســت جمهوری گرفتند ،بنابرایــن دلیلی ندارد
مقابل اقــای روحانی شــخص دیگری را هم قــرار بدهند.
اقای روحانی رئیس جمهور مستقری است که عقبه رایش
اصالح طلبی اســت و االن هــم اصالح طلبــان دارند از او
حمایت و پشتیبانی می کنند و اصال این فکر ،فکر خطرناکی
است و با ان مخالفم.
اگر اقای روحانی در ایــام انتخابات اعالم کند در
دولت اینــده اش هیچ اصالح طلبــی را در کابینه
قرار نمی دهد ،اصالح طلبــان از این تصمیم خود
پشیمان نمی شوند که چرا نامزد دومی را به صحنه
نیاوردند تا حداقل حواس اقای روحانی در رابطه با
این موضوعات جمع باشد؟
من فکر می کنم در حال حاضر کار از این حرف ها
گذشتهاستوقطعاباتصمیمی کهاصالح طلباندرحمایت
از روحانی گرفتند دیگر جایی برای این اما و اگرها نیست.
بعضی می گویند حضور نامزد پوششــی می تواند
برای اقای روحانی مشکل ســاز شــود یــا ایجاد
نگرایی کند ،نظر شما چیست؟
همان طور که گفتم در این رابطه ابتکار عمل باید
دست اقای روحانی باشد ،شاید به همین دالیل اقای روحانی
نخواهد کاندیدای در سایه به او در ایام انتخابات کمک کند.
کســانی که حامی دیدگاه معرفی نامزد پوششی
3
برای اقای روحانی هســتند ،احتمال ردصالحیت
او را نیز مطرح می کنند و معتقدند نامزد پوششی
می تواند از وقــوع ایــن اتفاق پیشــگیری کند،
کما اینکه اقــای کدخدایی همین چنــد روز پیش
گفــت تاییــد صالحیــت نامزدهــای انتخابــات
چهــل روز دیگــر موعــد
انتخابــات ریاســت جمهوری
دوازدهــم اســت روزی که به
نظر می رسد هر دو جناح برای
حضوری پرقدرت خود را اماده
می کنند .در جنــاح اصالحات
حضور تک نامــزدی یا چند نامــزدی در صحنه رقابت
محــل بحث اســت و مباحث بــه جمع بندی روشــنی
نرسیده است .داریوش قنبری می گوید تعیین نامزد
پوششی برای اقای روحانی باید مناسب با استراتژی
انتخاباتی رقیب باشد ،اگر انها با یک نامزد به صحنه
امدند حتمــا باید اقای روحانی نیز به طــور واحد نامزد
انتخابات شود اما اگر اصولگرایان چند نامزد در میدان
رقابت داشــتند ،اصالح طلبان نیز برای انکه فرصت
مناظرات تلویزیونی یکدســت در اختیــار نامزدهای
رقیب برای نقد بــه دولت قرار نگیــرد ،باید چند نامزد
در صحنه داشته باشند اما اینها از همین االن توجیه
باشــند که بعد از مناظــرات بدون هیچ چالشــی باید
صحنه را به نفع اقای روحانی ترک کنند.
مثلث | شماره 350
به هر حال در شــرایط فعلی شــانس اقای روحانی از همه
بیشتر است و حتی اگر کســانی بگویند نظرسنجی تعیین
کند از میان اقای روحانی و نامزد دوم چه کســی در میدان
رقابت بماند و چه کســی صحنه را ترک کند ،نهایتا به نظر
من این هم به نفع اقای روحانی اســت چون او حرف اول
را در میان اصالح طلبان برای حمایت شــدن در انتخابات
ریاست جمهوری می زند و نهایتا موقعیت برتر از ان او است.
از طرفی مردم نیز همواره نشــان دادند که روسای جمهور
را برای دو دوره انتخــاب می کنند و بایــد فرصت کافی به
روسای جمهور برای عملیاتی کردن برنامه های شان داد.
مخصوصا اینکه اقای روحانی تا کنون کارهای مقدماتی را
برای رسیدن به نتیجه انجام داد و مردم هم این را به خوبی
می دانند .یعنی اقای روحانی برنامه هایی در عرصه اقتصاد
داشــت که برای اجرایی کردن این برنامه ها فرصت کافی
در اختیارش نبود چون اول باید مشــکل سیاســت خارجی
حل می شد که سه ســال از زمان دولت یازدهم صرف این
مساله شد ،بنابراین اقای روحانی کمتر از یک سال فرصت
کارکردن در عرصه اقتصادی را داشت و باید فرصت مناسب
را برای اجــرای برنامه هایش داشــته باشــد .در مجموع
بدون تردید اقای روحانــی کاندیدای اصلی اصالح طلبان
اســت و اجماع بی نظیری بــرای حمایتــش در انتخابات
ریاســت جمهوری میان اصالح طلبان وجود دارد و به نظر
نمی رســد اصالح طلبان بخواهند به گزینــه دیگری فکر
کنند.
مخالفان ایــده معرفی نامزد پوششــی معتقدند
حضــور نامزد پوششــی در کنــار اقــای روحانی
مشکل ساز خواهد بود چون نخست در عملکرد و
توانایی پاسخگویی او ایجاد شبهه می کند و ثانیا
امکان دارد گافی بدهد که هزینه اش به پای اقای
روحانی نوشته شود ،نظر شما چیست؟
نامزد پوششــی باید فردی قدر و مسلط به اوضاع
باشد ،بنابراین اگر با این شرایط نامزد پوششی انتخاب شود
به نظر من مشکل خاصی نخواهد بود.
نامزد پوششی باید از درون دولت انتخاب شود یا
خارج از دولت؟
به هر حال مهم ان است که از مجموعه همفکران
کسی انتخاب شود ،بنابراین از درون یا بیرون دولت بودن
نامزد پوششی خیلی مهم نیست.
سیاست
اصالح طلبان نیز باید کاندیداهای متعدد داشــته باشــند
تا فرصــت مناظره هــای تلویزیونــی یکدســت در اختیار
نامزدهای اصولگــرا قرار نگیــرد .البته از قبــل باید همه
مســائل با کاندیدای پوششــی هماهنگ باشد تا خودش
به مشکلی بدل نشود و ســر موعد زمانی تعیین شده بعد از
مناظره ها خیلی راحت و بدون چالش به نفع اقای روحانی
از صحنه رقابت کنار بــرود .در کل فکر می کنم اگر به این
شــکل پیش برویم بهتر خواهد بود .باید در روزهای اینده
نیز منتظر بمانیــم و ببینیم اصولگرایان چه اســتراتژی در
پیش می گیرند .ایا وحدتی که خود اصولگراها تا حدودی
به ان خوشبین هســتند و برخی تحلیلگران اصالح طلب
نیز می گویند اینها نهایتا به وحدت خواهند رســید ،محقق
می شود یا خیر؟ شخصا معتقد به این نیستم که اصولگراها
می توانند روی یک نامزد به اجماع برسند.
حامیان نامزد پوششــی نیز دو دســته هســتند
برخی می گویند نظرسنجی در روزهای منتهی به
29اردیبهشــت تعیین می کند نامزد دوم جریان
اصالحات باید از صحنــه رقابت کنار برود یا اقای
روحانی ،در واقع هر کدام اقبال اجتماعی کمتری
داشــتند عرصه را بــه نفع دیگری تــرک می کنند
اما گروه دیگر همچون شــما معتقدنــد که نامزد
پوششــی باید کامال از قبل متعهد شود که بعد از
مناظرات تلویزیونی بدون هیچ اما و اگری صحنه
را به نفع اقای روحانی ترک کنــد ،این دو دیدگاه
چطور با هم قابل جمع است؟
هرچند در میان اصالح طلبان تنوع دیدگاه وجود
دارد امــا در مجموع اقای روحانــی از طرف اصالح طلبان
انتخاب شــده اســت ،بنابراین با مکانیزم هایی که در نظر
گرفته شــده ،در نهایت وحدت رویه ای ایجاد خواهد شد.
2
ایده معرفــی نامزد پوششــی بــرای روحانی در
جریــان اصالحــات موافقــان و مخالفانــی دارد و هر
گــروه اســتدالل هایی را می اورند که نشــان می دهد
خیلی عرصه رقابت 29اردیبهشت برای اصالح طلبان
اهمیت دارد و نمی خواهند بی گدار به اب بزنند.اما علی
صوفی عضو شــورای مرکزی حزب اتحاد ملت ایران
می گوید« :تصمیم گیر در رابطه با این مساله شخص
روحانی است و اگر پیگیری این ایده برای او دغدغه و
نگرانی ایجاد می کند ،نباید دنبال شود».
ریاســت جمهوری برای همان مقطع زمانی است
و چهار ســال بعد اگر حتی رئیس جمهور مستقر
هم در انتخابات نام نویســی کند ،دوباره شورای
نگهبان صالحیت او را بررســی خواهد کرد ،نظر
شما چیست؟
من فکر می کنم اقای روحانی این دغدغه را ندارد،
یعنی به هر حال این قضیه االن فروکش کرده است .یعنی
خیلی بعید به نظر می اید رئیس جمهور مســتقر را بخواهند
ردصالحیت کنند و این رئیس جمهــور بخواهد چهار ماه به
همین حالت با دنیا ارتباط داشته باشد و کشور را اداره کند.
اساسا چنین چیزی امکان پذیر نیست و در گذشته نیز سابقه
نداشته است.
اما این اتفاقی اســت کــه در مجلــس می افتد و
برخی نماینــدگان با وجودی که صالحیت شــان
برای شرکت در انتخابات دوره بعد تایید نمی شود
اما چند ماهی در پارلمان ایفــای نقش نمایندگی
می کنند ،این دو با هم مشابهت ندارند؟
خیر ،به هیچ وجه چــون 290نماینده در مجلس
هستند حاال چند نفر شاید ردصالحیت شوند این اتفاق اداره
امورمجلسرامختلنمی کندولیردصالحیترئیس جمهور
مستقر اداره کشور را دچار اختالل می کند.
نظر اقــای خاتمــی درباره بحــث معرفــی نامزد
پوششی چیست؟
االن نظر جدیدی از ایشان نشنیدم.
در گذشته نظر اقای خاتمی چه بود؟
درگذشتهایشاننظرمجمعروحانیونمبارزراانعکاس
داده بود که مثال کاندیدای سایه ای باشد اما بعد از تصمیم
شورای عالی سیاستگذاری و صحبتش با اقای روحانی دیگر
نمی توان به نظر مجمع روحانیون مبــارز تکیه کرد و اقای
خاتمی نیز نظر شورای عالی سیاستگذاری را تایید می کند و
تصمیم موازی در این زمینه اتخاذ نخواهد شد.
43
سیاست
خر ازی ،پزشکیان و جهانگیری گزینه های خوبی برای نامزدی هستند
سیاست
44
مثلث | شماره 350
امید کرمانی ها
خبرنگار
بخشــی از جنــاح اصالحــات بحــث معرفــی
نامــزد پوششــی بــرای اقــای روحانــی در انتخابات
ریاســت جمهوری را مطرح می کنند ،شــما به عنوان
دبیــرکل حزب نــدای ایرانیــان و یک فعال سیاســی
اصالح طلب توجــه به این مســاله را چقــدر ضروری
می دانید؟
البته کلمه نامزد پوششی را قبول ندارم چون به هر
حال اصالحات یک گفتمان مشخصی دارد و اقای روحانی
باتوجه به سابقه سیاسی که داشت و صحبت هایی که بعد از
سال 92بیان کرد ،هیچ گاه جز و جریان اصالحات تعریف
نشــده اســت .به همین دلیل حمایت جریان اصالحات
از اقای روحانی بــه معنای حمایت از یــک اصالح طلب
نیســت .پس اساســا معتقدم اصالحــات بایــد نماینده و
کاندیدای خود را در صحنه انتخابات داشته باشد تا بتواند
دیدگاه ها ،تئوری ها،نظریات و برنامه های اصالح طلبان
را ارائه کنــد .گرچه کاندیــدای اصلــی اصالح طلبان در
انتخابات ریاســت جمهوری اقای روحانی است ،منتها به
دلیل شرایط خاصی که در کشــور وجود دارد بنا به دالیل
مختلف معتقدم اقای روحانی باید با تیم همراه در انتخابات
نامزد شود .نکته اول این است که در مناظرات انتخاباتی
منتقدان اقای روحانی تعداد بیشــتری خواهند بود و یک
نفر اقای روحانی در کنــار 7-8نفر از نامزدهــای منتقد او
که هر کدام وجه خاصی از عملکــرد دولت یازدهم اعم از
اقتصادی ،سیاست خارجی ،فرهنگی و اجتماعی را هدف
قرار می دهند طبیعتا باید افرادی هم باشــند که از موضع
گفت وگو با دبیرکل حزب ندای ایرانیان
اصالح طلبانــه ،دیدگاه هایــی را در این زمینه ها تشــریح
کنند .این کار انها قطعا کمــک حال اقای روحانی خواهد
بود .نکته دوم انکه به هر حال سیب سیاست در ایران تا به
ثمر برســد هزار چرخ می خورد و هیچ کدام از ما نمی دانیم
در ایــن فرایند تــا روز انتخابات چــه اتفاقاتــی می افتد و
سرنوشــت چه بازی های پنهانی در اســتین خود دارد ،به
همین دلیل نمی دانیم واقعا اقای روحانی تا دقیقه نود در
عرصه انتخابات باقی می ماند؟ ایا اقای روحانی براساس
نظرســنجی ها در دقیقه نود رای مــردم را دارد؟ جواب هر
کدام از این سواالت «نه» باشد ،منطقی نیست که جریان
اصالحات همه ظرفیت ها ،همه شــانس ها و همه هویت
خود را صرفا در یک کاندیدا منحصر کند و اگر ان کاندیدا
به هر دلیلی در روز انتخابات ریاست جمهوری غایب باشد،
به نوعی دســت اصالح طلبان خالی می ماند و انها مجبور
می شوند بین اقای رئیسی و اقای جلیلی یک نفر را انتخاب
کنند یا اگر ان کاندیدا حاضر باشد اما براساس نظرسنجی ها
مشخص باشد نمی تواند اقبال عمومی را به دست اورد ،به
این معنی است که یکی از نامزدهای رقیب اصالح طلبان
پیروز انتخابات خواهد شد .از انجا که این حالت ها منطقی
نیســتند پس باید در کنار اقای روحانی افــرادی همفکر و
همنظر با اصالح طلبان نامزد انتخابات ریاســت جمهوری
شوند تا هم در مناظر ه ها دیدگاه های این گفتمان را بیشتر
تبیین کنند و هم دست اصالحات به هیچ عنوان برای شب
انتخابات خالی نباشد.
شــورای عالــی سیاســتگذاری اصالح طلبــان
اعالم کرده اســت اقــای روحانی نامــزد اصلی
و قطعــی این شورا ســت و اگر قرار باشــد نامزد
ی هــم به صحنــه بیاید ان با تایید شــخص
دوم
اقای روحانــی خواهد بود .این صحبت شــما در
چارچوب تصمیم شــورای عالی سیاستگذاری
اصالح طلبان اســت یا فارغ از ان چنین نگاهی
را دارید؟
صحبــت مــن منافاتی بــا مصوبه شــورای عالی
سیاستگذاری ندارد .مصوبه شــورای عالی سیاستگذاری
اصالح طلبــان می گوید اقــای روحانی کاندیــدای اول و
قطعی اصالح طلبان در عرصه انتخابات ریاست جمهوری
اســت .ما هم این مصوبه را قبــول داریم و بــه ان احترام
می گذاریم .نکته انکه این مصوبه منافاتی با حضور افراد
دیگر در انتخابات ندارد .طبیعتا مهم ان اســت که ســایر
کاندیداهــای اصالح طلب هنــگام حضــور در انتخابات
خودشــان را در تیم اقای روحانی بداننــد و با هماهنگی در
یک تیم نقش ایفــا کنند .طبیعتا در روزهــای پایانی مانده
به 29اردیبهشــت وقتی در نظرســنجی ها معلوم شد اقای
روحانی وزن باالتری دارد ،طبیعتا باید این امادگی را داشته
باشند به نفع اقای روحانی کنار بروند.
یعنی اگر در نظرســنجی ها وضع اقای روحانی
پایین تر از نامزد دوم بود ،او باید عرصه را به نفع
نامزد دوم اصالح طلبان ترک کند؟
بلــه ،اگــر احیانــا دقیقــه نــود انتخابــات در
نظرســنجی ها معلوم شــد که اقای روحانــی رای ندارد،
طبیعتا براساس خردگرایی که در او ســراغ داریم حتما به
نفع کاندیــدای دیگر اصالح طلب که رای بیشــتری دارد
کنار می رود .در واقع حضور نامزدهای دیگر اصالح طلب
کمک می کند که در ان لحظه دســت اقای روحانی خالی
نباشد و بتواند تصمیم بگیرد.
اما براســاس انچه در خبرها امد شــورای عالی
مثلث | شماره 350
حال اقای روحانی یک نگاه کالن در همه مســائل دارد .
داشــتن نگاه تخصصی در عرصه های مختلف می تواند
پاسخگوی بســیاری از شبهاتی باشــد که اتفاقا مخالفان
جریان اصالحات و اعتدال در مناظــرات مطرح می کنند
و در مقابــل طیف وســیع انتقادهایی که مطرح می شــود
لیســت بلندباالیی از اســتدالل ها می تواند در تبیین این
گفتمان ارائه شود.
نکته دیگر ان است که می گویند؛ چون در ایران
بحث انتخابــات بیشــتر در هفته اخر فشــرده
می شود ،مردم نگاه می کنند ببینند کدام کاندیدا
به واســطه ســیل انتقادها به او مظلومانه گوشه
رینگ قرار گرفته است تا به او رای دهند .کسانی
که چنیــن دیدگاهی دارند ســال 88و 92را مثال
می زنند که وقتی چند کاندیدا یک نگاه مشــترک
به لحاظ سیاســی داشــتند و به نامزدی که نگاه
متفاوت داشــت نقد می کردنــد عاقبت نامزدی
راهی پاســتور شــد که نزد افکار عمومی وجهه
مظلــوم پیدا کرد ،نظر شــما چیســت؟ ایا امدن
نامزد دوم این ویژگــی رای اور را از اقای روحانی
سلب نمی کند؟
اصال این طور نیست .مردم ایران مردمی فهیم،
باهوش و بسیار زیرک هســتند و به هیچ وجه نمی شود سر
انها کاله گذاشت .اگر یک مرتبه از یک دریچه ای گزیده
شــوند دفعه دوم این اتفاق نمی افتد .به نظرم این تحلیل
جفا در حق ملت ایران است یعنی هر کس مظلوم تر باشد
رای می اورد ! من این تحلیل را رد می کنم و می گویم مردم
به برنامه نامزدهــا می نگرند .هر نامــزدی برنامه ملموس
برای رفع مشکالت کشور ارائه می کند به او رای می دهند.
امروز کســانی که در نقد دولت و در نقــد صحبت می کنند
کوچکترین برنامه عملیاتی برای رفع مشکالت کشور ارائه
نکردند .بیشتر به بیان یک ســری از اشکاالت ساختاری
می پردازند که از قدیم االیام در کشور وجود داشته است.
تورم و بیکاری نه مشکل این دولت است و نه مشکل دولت
قبل محسوب می شود ،بلکه مشــکل و بیماری ساختاری
در تاریخ معاصر ایران همواره به چشم خورده است .البته
در هر مقطع زمانی شدت و ضعف داشت .منتقدان دولت
یازدهم اگر برنامه عملیاتی و اجرایی برای رفع مشــکالت
اقتصادی همچون اشتغالزایی دارند بگویند ،نه انکه دائم
مطرح کنند در کشــور بیکاری وجود دارد ،این موضوعی
بدیهی اســت .در مجموع مردم می بینند چه کسی برنامه
عملیاتی بهتــری بــرای حل مشــکالت دارد بــه او رای
می دهند نه انکه چه کسی بیشتر مظلوم باشد.
از انجــا که شــما می گوییــد انتقادها بــه دولت
یازدهم سازنده نیست و صرفا به بیان یک سری
مشــکالت بدون ارائه راهکار می پردازند ،اقای
روحانی نمی تواند از پس این انتقادهای تکراری
و غیر مستدل به تنهایی براید؟
چرا بــر می اید اما بحث این نیســت کــه بگوییم
اقای روحانی همه فن حریف اســت .در واقع نباید صحنه
انتخابــات را مثل صحنه فیلم های اکشــن تصــور کنیم
که یک نفــر وقتی با حملــه 10نفر رو به رو می شــود همه
حمله کنندگان را می زند ،خیر ،بحث این نیســت .معتقدم
بحث های تخصصی و کالن کشــور متنوع است بنابراین
باید وقت مکفــی برای تبییــن این مباحث وجود داشــته
باشــد .مثال در برنامه مناظره 200دقیقه ای اگر قرار باشد
به هر کاندیدا 15دقیقه وقت برسد ان وقت اقای روحانی
15دقیقه وقت دارند اما کاندیداهای رقیب 9تا 15دقیقه
وقــت دارند .این عدالــت زمانی برای تبیین مســائل باید
وجود داشــته باشــد .حضور کاندیداهــای اصالح طلب
متنوع می تواند این عدالت زمانی را در مناظره ها به نوعی
متوازن کند .خصوصا اینکه پاسخگویی به مشکالت وقت
بیشــتری می خواهد .نامزد رقیب می توانــد در یک جمله
دستاوردی را زیر سوال ببرد اما پاســخ به ان شبهه نیاز به
زمان دارد تا جنبه های مختلف ادله نفی ان شــبهه تبیین
شــود .به همین دلیل وجود افراد متنــوع می تواند به این
موضوع کمک کند.
به نظر شــما چند نفــر باید برای کمــک به اقای
روحانی از جناح اصالحات وارد صحنه انتخابات
شوند؟
حداقل دو نفر باید حضور داشته باشند و به اقای
روحانی کمک کنند.
این نامزدها باید از درون دولت باشند یا از بیرون
دولت؟
نمی دانم؛ حاال جزئیاتــش را طبیعتا باید عقالی
قوم خودشان تصمیم بگیرند.
به نظر شــما چه مصادیقی از جبهــه اصالحات
بهتر اســت در کنار اقــای روحانــی وارد صحنه
انتخابات شوند؟
همین افرادی که تاکنون مطرح شدند می توانند
کمک کنند یعنی از درون دولت کسی مثل اقای جهانگیری
و از خارج از دولت اقای خرازی و اقای پزشکیان می توانند
در این عرصه ایفای نقش کنند.
شــما نام اقای خرازی را بردید ،یکی دوســتان
اخیرا با ایشــان تمــاس گرفته بود و پرســید ایا
می خواهید بــرای انتخابات ریاســت جمهوری
نامزد شــوید ،اقای خرازی جواب داده بود «من
با چند سرطانی که دارم حال خوشی ندارم چطور
می توانــم نامــزد انتخابــات ریاســت جمهوری
شــوم» با ایــن وجــود شــما چطــور از احتمال
کاندیداتوری اقای خرازی سخن می گویید؟
چند ســرطان که اقای خرازی ندارد .مــا و افراد
مختلف با ایشان در حال گفت وگو هســتیم .هنوز ایشان
قانع نشده است و اساسا معتقد است وجود او در انتخابات
نباید موجب تضعیف اقای روحانی و دولت یازدهم باشد،
به همین دلیل هنوز پاسخ روشنی به دعوت های ما از این
نظر نداشتند.
من تحلیل بعضی اصالح طلبان را که مخالف ایده
معرفی نامزد دوم در کنار اقای روحانی هســتند
خواندم که گفتند کســانی که به عملیاتی شدن
معرفی نامزد پوششــی تاکید می کنند ،نظر انها
خالف نظر اقای خاتمی است و به نوعی از جناح
رقیب حمایت می شــوند تا بــازی اصالح طلبان
واقعی را به هم بریزند ،پاسخ شما چیست؟
من نشــنیدم کســی چنین جمله ای را گفته باشد
ولی اگر کســی گفته از روش های نخ نما شده و کلیشه ای
اســتفاده کرده اســت و به نوعی نمی تواند بــه حل ماجرا
کمک کند ،بلکه هر کسی ایرادی دارد باید پاسخ صحیح و
مستدل دهد .اوال اقای خاتمی صراحتا درباره این موضوع
صحبتی نکرده است و کسانی که در نقش سخنگویی اقای
خاتمی این بحث ها را می کنند استداللی برای مطالب شان
ندارند .نکته دوم اینکه باید کمک کنیم مســائل حل شود
نه انکه با طرح مسائل غیر منطبق بر واقع و برچسب زنی ها
سعی کنیم یک استداللی را از دور خارج کنیم.
سیاست
سیاســتگذاری تصمیم برای امــدن نامزد دوم
اصالح طلب را به عهده شــخص اقــای روحانی
گذاشته است.
خیر ،به خود اقای روحانی واگذار نشــد بلکه قرار
شد فردی که وارد صحنه می شود بتواند با هماهنگی اقای
روحانی وارد عرصه انتخابات شــود ،نه بــا تصمیم اقای
روحانی.
تیم اقای روحانی می گویند او می تواند به تنهایی
از پس مناظرات انتخاباتی و انتقادهای نامزدهای
اصولگرا براید و نیازی به کمک نامزد دوم ندارد .
با این تفاسیر شــما همچنان معتقد به ضرورت
حضور نامزد دوم در صحنه انتخابات هستید؟
اینها نظرات شخصی افراد است ،همان طور که
صحبت های من نظر شخصی ام است.
اینکه می گویند اگر نامــزد دوم اصالح طلب در
صحنه انتخابات ریاســت جمهوری باشد ممکن
اســت گاف هایی بدهد که به ضــرر نامزد اصلی
جریان اصالحات یعنی اقای روحانی تمام شود،
چطور؟ ایا این اســتدالل را در نفی حضور نامزد
دوم اصالح طلب می پذیرید؟
نه ،این تحلیــل را قبول ندارم چــون به هر حال
نامزد منتســب به جریان اصالحات اگر طبیعی عمل کند
خودش در نظرســنجی ها باال می اید و اگر ضعیف باشــد
طبیعتا مردم فهیم ما ان را به حســاب اقای روحانی یا کل
جریان اصالحات نخواهند گذاشت .به همین دلیل حضور
افراد مختلف از طیف های متنوع اصالح طلب در انتخابات
می تواند دیدگاه های اصالح طلبی را در مقابل دیدگاه های
رنگارنگ نامزدهای اصولگرا به نمایش بگذارد.
نامزدهــای اصولگــرا در انتخابــات
ریاســت جمهوری ســال 92بــه نقــد یکدیگــر
پرداختند ،یعنی ابایی نداشــتند که برای کسب
اقبال عمومی دیدگاه های یکدیگــر را به چالش
بکشــند .این امکان وجود دارد وقتی نامزد دوم
اصالح طلــب در عرصــه انتخابات حضــور پیدا
می کند برای انکه در نظرســنجی ها ارتقا یابد به
نقد دیدگاه های اقای روحانی بپردازد ،در حالی که
فلسفه وجودی اش ان است که می اید تا کمک
حالی برای اقای روحانی باشــد .این دو چطور با
هم قابل جمع است؟
باالخره تفاوت دیدگاه قطعا وجود خواهد داشت
ولــی اعتقاد مــا این اســت که هم اقــای روحانــی و هم
نامزدهای جریان اصالح طلب در یک جبهه ایفای نقش
خواهند کرد ولو اینکه دیدگاه های مختلف داشــته باشند
اما نوع دیدگاه ها در یک جبهه دسته بندی می شود .اقای
روحانی متعلق به جبهه بزرگ اصالح طلبان و اعتدالگرایان
است ،طبیعتا کسانی هم که تایید صالحیت می شوند اگر
اصالح طلب باشند و خودشان را متعلق به این جبهه بدانند،
در همین چارچوب حرکت می کنند.
یک ســری از اصالح طلبان می گوینــد اگر نامزد
دوم بیاید ،حضورش در کارامــدی و توانمندی
اقای روحانی ایجاد شبهه می کند و در واقع نقطه
ضعف برای اقای روحانی تلقی می شود که چون
نمی توانسته از پس بحث براید ،یار کمکی اورده
اســت ،پس بهتر می شــود که نامزد دوم نیاید.
نظر شما چیست؟
به هیچ عنوان ضعف محسوب نمی شود .به فرض
اگر یک کاندیدای اصالح طلب در حوزه مسائل اقتصادی
کار کرده باشد و وارد صحنه شود یا کاندیدایی که در زمینه
سیاســت خارجی یا فرهنگی متبحر ،متخصص و صاحب
نظر باشــد ،بیاید می توانــد در این عرصه هــا دیدگاه ها و
حرکت های اصالح طلبــان و دولت را تبییــن کند .به هر
4
مجید فراهانی ،دبیرکل حزب نــدای ایرانیان از
ایده نامزد دوم دفــاع می کند و می گوید اصالح طلبان
نباید همه تخم مرغ های خود را در سبد روحانی بچینند
چون معلوم نیست او تا اخر در صحنه انتخابات بماند
یا رای اوری او تضمین شده باشد .این فعال سیاسی
اصالح طلب معتقد به لزوم حضور حداقل دو نامزد در
کنار روحانی اســت و یکی از گزینه های مطلوب برای
چنین حضوری را نیز صادق خرازی اعالم می کند
سیاست
45
سیاست
اتش بازی در بهار
سیاست
46
مثلث | شماره 350
احمدی نژادچهمی کندوچهمی خواهد؟
تصمیماتعجیب
تحرکات جدید محمود احمدی نژاد ،از حمایت از حمید بقایی گرفته
تا اظهارات تند و تیز اخیرش موجب شده تا تحلیل های متفاوتی در مورد
برنامه او برای اینده سیاست ورزی اش مطرح باشد .خیلی ها معتقدند
احمدی نژاد درسیاست ایران اینده ای ندارد و نباید در زمین او بازی کرد.
سیاست
1
حــرف اخــرش را زد« :نامزد انتخابات نمی شــوم»
ان هم بعد از جوسازی های زیاد رسانه های حامی او که تا
لحظات قبل از برگزاری اخرین کنفرانس خبری اش با این
مضمون که خودش می خواهد اعالم نامزدی کند.
حاال هر چه هست محمود احمدی نژاد یک بار دیگر
در استانه انتخابات دست فردی را باال برده و گفته او نامزد
مورد حمایتش اســت .این بــار قرعه به نــام حمید بقایی
افتاده است.
تناقض های پی در پی
کسانی که محمود احمدی نژاد را در ماه ها اخیر رصد
کرده اند به یک نقطه مشترک رســیده اند« :تناقض» .او
همین چند وقت پیــش گفته بود« :از هیچ فــرد یا جناح و
حزب و گروهی حمایت نکرده و نخواهم کرد .این موضع
قطعی و غیرقابل تغییر اینجانب است .ممکن است برخی
افراد یا جریانات و جناح ها به خاطر منافع گروهی ،اخبار و
شایعاتی تحت عنوان حمایت از شخص خاصی به نقل از
اینجانب منتشر نماید .صریحا اعالم می نمایم که این نوع
شایعات و اخبار حتی اگر از زبان نزدیکان اینجانب باشد،
خالف واقع اســت و قویا تکذیب می شود ».زمان زیادی
طول نکشــید که او یک بیانیه دیگر داد بــا یک چرخش
بزرگ .او نوشت« :خوشــبختانه با حضور و کاندیداتوری
برادر عزیزم اقــای بقایی ،فضای انتخاباتی و سیاســی از
احمدی نژادبازگشتهاماچطوربازگشتهاست؟ایا
او تغییر کرده؛ نه ،او همان است .همان فردی
کهتعاریفرسمیاموررابهرسمیتنمی شناخت
و از خطــوط قرمز سیاســت عبور می کــرد .اگر
از حرف های پــر ابهام او در ســفرهای اخیرش
بگذریم می توانیم به یکی از اظهارات او اشــاره
کنیم .جایی کــه او خطاب به شــورای نگهبان
مسائلیرامطرحکردهاست
احمدی نژاد چگونه بازگشته است؟
احمدی نژاد بازگشته اما چطور بازگشته است؟ ایا او
تغییر کرده؛ نه ،او همان اســت .همان فردی که تعاریف
رسمی امور را به رســمیت نمی شــناخت و از خطوط قرمز
سیاســت عبور می کرد .اگــر از حرف های پــر ابهام او در
ســفرهای اخیرش بگذریم می توانیم به یکی از اظهارات
او اشــاره کنیم .جایی کــه او خطاب به شــورای نگهبان
چنین گفته است« :صیانت از حقوق عمومی و مراقبت از
حرکت کشور در مسیر صحیح ،وظیفه ای همگانی است و
بر این اساس وظیفه خویش می دانم که مراقبت نمایم تا
اشتباهات سال 1392یعنی حذف برخی انسان های صالح
از رقابت های انتخابات ریاســت جمهوری تکرار نشــود؛
اشتباهاتی که عمال دایره انتخاب مردم را محدود ساخت
و کشور را از حرکت در مسیر پیشرفت برای سال ها به عقب
انداخت .اینجانب مصمم هستم با اســتعانت از پروردگار
متعال ،وظایف سیاسی و اجتماعی خود را در قبال مردم و
کشور عزیزم به گونه ای انجام دهم که مردم اطمینان یابند،
افراد صالح از دایره انتخاب انان کنار گذاشته نخواهند شد.
بر این باورم که در شــرایط امروز کشور ،این حداقل کاری
است که باید برای انقالب مظلوم اسالمی ،کشور و ملتم
به انجام برسانم».
اما ایــن احمــدی نــژاد را چگونه می تــوان تحلیل
کرد؟ واقعیت این اســت که احمدی نــژاد می داند وقتی
که همچنــان رئیس جمهــور ایران بــود با تمــام قدرتش
نتوانســت مجوز فردی را که خودش دســتش را در میان
این نوروز برای محمــود احمدی نژاد روزهای تلخی
به همراه داشته ،حامیان او یک به یک او را ترک می کنند
و جمعی که بــه حلقه احمدی نــژاد معروف بــوده در این
سال های اخیر هر روز کوچک تر از قبل می شود.
یکی از افرادی که از کنار احمدی نژاد رفته اســت،
ی داشته
عباس امیری فر است .او اظهارات تند و البته مهم
است .رئیس سابق شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری
زاویه گرفتــن احمدی نژاد با والیت را ناشــی از مشــورت
با افــرادی همچون مشــایی و بقایــی برشــمرده و درباره
خانه نشینی احمدی نژاد که خیلی ها ان زمان را نقطه فاصله
گرفتن او از رهبری عنوان می کردند ،تصریح کرده است:
«بله ،می توان رگه های این انحراف را از دولت دهم به بعد
محمود احمدی نژاد گفته است
که تمام قد از حمید بقایی برای
نامزدی در انتخابات حمایت
خواهد کرد
یکی از افرادی که از کنار
احمدی نژاد رفته است ،عباس
امیری فر است .او اظهارات تند
ی داشته است
و البته مهم
افشاگری های یاران سابق
مثلث | شماره 350
سیاست
دو قطبی انحصاری دو جناح ســابقه دار در حاکمیت خارج
شــده و اینک عالوه بر دو جناح ســنتی ،حداقل یک فرد
مســتقل نیز در انتخابات حضور دارد ،دایره انتخاب مردم
گســترده تر شــده و از انحصار دو قطب سیاســی کشــور
خارج شده است .اقای حمید بقایی فردی صالح ،مومن،
انقالبی ،مردمی ،پاک و کارامد و دلسوز ملت است .حق
انتخاب با مردم است و هر کسی که مورد اعتماد اکثریت
ملت قرار گیرد ،منتخب همه ملت و مورد احترام خواهد بود
و همگان باید در اداره کشــور او را یاری نمایند ».خودش
اما در توجیه این تناقض در اخرین نشســت خبری اش با
خبرنگاران می گوید« :یک اتهام به ما اضافه شد که ما از
تناقض رهایی پیدا نمی کنیم! من فکر می کنم تنها کسی
هستم که تا االن هیچ رسانه ای نتوانسته است حتی یک
تناقض از صحبت هایش بیرون بیاورد .شما یک تاریخ را
جابه جا کردید و گفتید که این تناقض است .شما گفتید بعد
از اینکه اقای بقایی اعالم کاندیداتوری کرد ،من اطالعیه
دادم .نخیر! قبــل از [اعالم کاندیداتــوری] اقای بقایی
من اطالعیه دادم و بعد هم توضیح دادم که ان اطالعیه
برای چه بوده است .مثل این است که شما به یک پزشک
مراجعه می کنیــد و به شــما می گوید اب نخور .ســه ماه
بعد وقتی می روید به شــما می گوید اب بخور! شما به ان
پزشک می گویید اقای دکتر چرا تناقض دارید؟! ان ِ
حرف
مهرماه سال 95برای شرایط همان مهرماه بود .مخاطبان
ان مشخص اند .بیست و ســوم بهمن ِ
ماه 95هم شرایط
خودش را دارد و مخاطبش هم مشخص است .در زمانی
که من اطالعیه را نوشــتم از کاندیداتوری ایشان [حمید
بقایی] مطلــع نبودم و مخاطبم اشــخاص دیگری بودند.
اما بعد که ایشان کاندیدا شد و شــرایط عوض شد ،من از
ایشــان حمایت کردم .ایا جرمی مرتکب شدم؟ انجا یک
جواب دادم [مهرماه] ،انجای دیگر جواب عده دیگری را
دادم [بهمن ماه] ،وقتی اقای بقایی کاندیدا شد ،از ایشان
حمایت کردم .این حق هرشخصی است که از کاندیدای
مدنظر خود حمایت کند .چرا می خواهید این حق را از کسی
بگیرید؟ کجای این کار تناقض اســت؟ یــک جابه جایی
در تاریخ این فکر را به وجود اورده که این تناقض اســت.
به عنوان مثال مــن در جایی گفته ام که هیــچ گاه در امور
سیاسی کشور دخالت نخواهم کرد .با تغییر شرایط کشور
و باتوجــه به نیاز کشــور و درخواســت مردم از مــن ،وارد
مسائل سیاسی می شوم .ایا این تناقض است؟ خیر .من
فکر می کنم تناقض از لحاظ لغوی معنای دیگری دارد».
همه خبرنگاران باال برده و نامزد مطلوبش عنوان کرده بود
برای حضور در انتخابات بگیرد .بنابراین این را هم خوب
می داند که دیگر نه در ان قــدرت حضور دارد و نه فردی را
که انتخاب کرده چندان فرقی با اســفندیار رحیم مشــایی
دارد که از شورای نگهبان مجوز عبورش گرفته شود .او به
خوبی می داند بخش زیادی از موفقیت هایش را در دولت
اولش مدیون اصولگرایان اســت .حاال اما مدت هاســت
که اصولگرایان راه خودشــان را از او جــدا کرده اند .حتی
ایت الله مصباح یزدی هم که روزی از مدافعان سرسخت او
بود در نهایت گفت« :بهره هوشی این شخص به تصدیق
دوست و دشــمن از حد متعارف باالتر است ،پس چگونه
شیفته یک شخص عادی می شود؟ ان هم شیفتگی ای که
چنین حرکات نامعقولی از او سر بزند! یک وقتی به برخی از
دوستان نزدیکم گفتم که بیش از 90درصد معتقدم که او
سحر شده است! این وضعیت ابدا طبیعی نیست .هیچ ادم
عاقلی چنین کارهایی نمی کند ،مگر انکه اختیار از او سلب
شده باشد .این کارها هیچ توجیهی ندارد .بنده روز به روز
احساس کردم که خطر بسیار عظیمی در این جریان ،نهفته
است و تالش زیادی در این راه شده .عقلم نمی رسید که ایا
هیپنوتیزم است ،سحر است ،ارتباط با مرتاضین است؟!
بنده این جور چیزها را بلد نیستم ،ولی می دانستم که در این
قضیه ،چیزی غیرطبیعی وجود دارد .دیدیم که این شخص
مساله دار ،این اقا را ّ
مسخر کرده و او توی مشتش هست».
می توان این را برداشت کرد که احمدی نژاد هیچ برنامه ای
برای این انتخابات ندارد .او برای بعد از اردیبهشت تالش
می کند .این اقدامات عجیب و غریــب این روزهای تقال
برای بقا در سیاست است .به نظر او مثل چند سال گذشته
باز راه غلطی را انتخاب کرده است.
47
سیاست
48
مثلث | شماره 350
سیاست
محدودیت های فــراوان با رفتاری که داشــتید باالخره به
خواسته تان رسیدید .عالوه بر اینها ،سایر امکانات نظیر
اتاق کار با اتاق استراحت ،منشی ،مسئول دفتر ،دریافت
حداکثر وام قرض الحسنه را هم با همین روش اخذ کردید
که قانونا فراتر از امکانات در اختیار سایر مشاوران بود».
جوانفکر هم در مورد او نوشــته اســت« :شــما تا سال ها
پس از پایان دولت قبل بر ســر ســفره دکتــر احمدی نژاد
می نشستید و به دفتر ایشان رفت و امد داشتید .اگر خود
را ملزم به رعایت حرمت نان و نمک ایشان نمی دانید ،چرا
الزامات کســوت روحانیت برای اجتنــاب از بیان مطالب
خالف واقع را از نظر دور داشــته اید؟! بنــده نمی خواهم
شــما را به رعایت تقوا فرابخوانم زیرا خودم بیش از شــما
نیازمند چنیــن توصیه ای هســتم اما باالخــره بی تقوایی
هم محدوده ای دارد که فراتر رفتن از ان ،ممکن اســت
مفاهیمی مانند ناجوانمردی و بی مروتی را به اذهان متبادر
ســازد .ضمنا مراقب مصاحبه هایی که به شــما منتســب
می شــود باشــید زیرا گاهی مطالبی از قول شــما منتشــر
می گردد که پیشتر در بولتن نهادهای اطالعاتی و امنیتی
تولید و پردازش شــده است .حیف اســت شخصیت شما
بازیچه امیال کسانی شود که برای رسیدن به اهداف خود،
انجام هر کاری و دادن هر نسبت خالفی به دیگران را مباح
و جایز می شمارند».
ارزیابی کرد اما ان زمان چون در حاکمیت نقش داشــتند
نمی توانســتند نقش اپوزیسیون داشــته باشند و مخالفت
علنی کنند؛ زمانی که ما از انها سوال می کردیم چرا برخی
کارها را انجام می دهید ،انها توجیهات مختلفی می اوردند
و می گفتند نظر اقا در جلساتی که ما با ایشان داریم ،این
نیست و در واقع سعی می کردند ظاهر را حفظ کنند .یکی از
موضوعاتی که بنده درباره ان از احمدی نژاد سوال کردم،
نامه معاون اولی اقای مشایی بود که ایشان به من می گفت
دفتر و اقای ابوترابی خودســرانه نامه انتصاب مشــایی به
معــاون اولی را منتشــر کرده اند؛ من این موضــوع را باور
کرده بودم تا اینکه بعدها این موضــوع را از اقای ابوترابی
جویا شــدم که ایشان گفت ما نمی توانســتیم بدون اجازه
رهبرمعظم انقالب این نامه را منتشر کنیم».
امیری فر با اشاره به توجیهات احمدی نژاد پیرامون
11روز خانه نشــینی خــود اظهار داشــته اســت« :اقای
احمدی نژاد ان زمان این طور توجیه می کرد که ما کارها را
امضا می کنیم و دستورات را می دهیم ،در واقع انها ظاهر
را حفظ می کردند و دفتر رهبری را از شــخص رهبرمعظم
انقالب جدا می کردند».
رئیس سابق شورای فرهنگی نهاد ریاست جمهوری
در ادامه در خصوص نامه مشایی به خاتمی و اصالح طلب
معرفی کردن احمدی نژاد در این نامه و چرایی پیوند جریان
احمدی نژاد و تمایل انها به ســمت جریــان اصالحات و
خاتمی ،گفته اســت« :ما از این نامه تعجــب کردیم چرا
که وقتی ما در دولت حضور داشــتیم این گونه نبود و انها
شدیدا با اصالح طلبان موضع داشتند ،بنابراین تعجب ما
از همین چرخش 180درجه سیاسی است چرا که رویکرد
اقای احمدی نژاد شدیدا مخالف اصالح طلبان بود .اقای
احمدی نژاد تمام کارهای خود را با مشــورت اقای مشایی
انجام می دهد و به هیچ وجه در این شک نکنید ،خود اقای
احمدی نژاد اگر بود این نظرات را نداشت بنابراین او نگاه
می کند تا ببیند مشایی چه می گوید».
اما ســیل افشــاگری در مــورد امیری فر هــم البته
تبعات ایــن اقدامش بوده اســت .انچنان کــه حبیب الله
جزء خراسانی -ذیحســاب وقت نهاد ریاست جمهوری در
مورد او نوشــته اســت« :جناب اقای امیری فــر قطعا به
یاد دارید در ســال 91پس از ازادی شــما از زندان به رغم
مخالفت بسیاری از دوستانتان به جهت اشنایی با سوابق
رفتاری شما ،اقای بقایی معاون اجرایی وقت دولت دهم
برای شما حکم مشاور فرهنگی نهاد (باالترین حکمی که
تابه حال داشــته اید) صادر کردند .اما به محض انتصاب
در سمت مذکور؛ با اینکه قبال در مورد نحوه کار و مطالبات
شــخصی با شــما صحبت شــده بود؛ پیگیــر اختصاص
راننده شــخصی و خودرو پالک اســتتار شــدید و با وجود
اما از نکات جالب جدا شــدن محمد علــی رامین از
محمود احمدی نژاد اســت .رامین به صورت غیر منتظره
در متنی که با عنوان ســه دلقک بهــاری خطاب به رئیس
سابق خود نوشته ،اورده اســت« :حسرت و تاسف و بلکه
حیرت عمیق خودم را نمی توانــم کتمان کنم ،وقتی همه
حمایت های دائمی چهارده ســاله خودم از احمدی نژاد،
امروز با رفتار غیرعقالیی او ،جدا با هر عقل ســلیمی قابل
ســرزنش شــده اند ،به خصوص هنگامی کــه دیگر هیچ
خیرخواهی شخصی و تذکر محرمانه ای سودی نمی دهد.
کســی که منصبی از مناصــب باالی حکومت اســامی
را مدتی اشــغال کرده باشــد ،همان طور که تا پایان عمر
تحت حفاظت فیزیکی حکومت می ماند ،باید خودش نیز
مراقب رفتار و گفتارش باشد و نباید حیثیت سابق خودش
را بازیچه هر نمایش ابلهانه و دلقک مابانه قرار دهد ».این
اظهارات او البتــه با واکنش تند و تیــز حامیان باقی مانده
احمدی نژاد مواجه شد .عبدالرضا داوری در مطلبی در این
مورد نوشت« :از فحاشی حضرت رامین سپاسگزاریم که
افزون شدن محبوبیت دکتراحمدی نژاد و یارانش را فراهم
می اورند و البته این فحاشی های سفارشی به دلیل سوابق
مشعشع ایشان و خانواده گرامی در المان مسموع است»
اما از نکات جالب جدا شدن محمد علی
رامین از محمود احمدی نژاد است .رامین
به صورت غیر منتظره در متنی که با عنوان
سه دلقک بهاری خطاب به رئیس سابق خود
نوشته ،اورده است« :حسرت و تاسف و
بلکه حیرت عمیق خودم را نمی توانم کتمان
کنم
یکی از افرادی که از ابتدای دولت محمود
یو
احمدی نژاد تا همین روزها همیشه حام
مدافع محمود احمدی نژاد فردی است به نام
غالمحسین الهام! او برای احمدی نژاد همه کار
کرد؛ بارها به منتقدان او تاخت و تمام تالشش
را کرد تا با احمدی نژاد باقی بماند .اما پیوند او با
احمدی نژاد هم به پایان رسید
رامین هم رفت
البته داوری توضیح نداده او با این سوابق ذکر شده چنین
پستی در دولت احمدی نژاد داشته و اصال چگونه تا همین
اواخر محبوب دل رئیس دولت ســابق بوده است یا باقی
افراد حامی هم چنین سوابقی دارند و پس از جدایی از انها
رونمایی خواهد شد؟
غالمحسین الهام؛ خداحافظی درسکوت
یکــی از افــرادی کــه از ابتــدای دولــت محمــود
احمدی نژاد تا همین روزها همیشه حامی و مدافع محمود
احمدی نژاد فردی است به نام غالمحسین الهام! او برای
احمدی نژاد همه کارکرد؛ بارها به منتقدان او تاخت و تمام
تالشش را کرد تا با احمدی نژاد باقی بماند .اما پیوند او با
احمدی نژاد هم به پایان رسید.
الهــام زمانی که محمــود احمدی نــژاد روزهای اخر
ریاســت جمهوری اش را پشــت ســر می گذاشــت ،او هم
مثل خیلی هــای دیگر از افــراد کابینه بنا داشــت فرد مورد
حمایت احمدی نژاد باشد و تبدیل به مدودف دوران شود.
احمدی نژاد امــا در ان زمانه حال و هوای دیگری در ســر
داشــت .اقای رئیس جمهور در ان برهه از دوران در سالن
وزارت کشــور دســت اســفندیار رحیم مشــایی را باال برد.
غالمحسین الهام مثل افراد بسیار دیگری از کابینه وقت،
چاره ای نداشــت جز نظاره گری حوادث دوران .او دید که
چگونه و در نهایت ناباوری ،ایده پوتین -مدودف بر باد رفت.
امادراستانههمینانتخاباتهمغالمحسینالهام،سودای
نامزدی در انتخابات در دلش زنده شده بود .احمدی نژاد اما
این تصمیم او را نخواست و خطاب به او گفت« :حتی از شما
که خیلی بهتان عالقه مندم نیز حمایت نمی کنم .چون به اقا
اعالم کردم که در انتخابات دخالت نمی کنم ،نمی توانم از
شما حمایت کنم».
این پاسخ محمود احمدی نژاد به الهام است؛ فردی
که در سال 92در مورد احمدی نژاد گفته بود« :ان شاءالله
با ظهور حضرت امام زمان(عــج) ،احمدی نژاد نیز رجعتی
دوباره خواهد داشــت و در ان زمان به دنبال استقرار اسالم
ناب خواهد بود!» غالمحســین الهام البته تا همین اواخر
یاحمدی نژادبودوتالشداشتاختالفات
همبه شدتحام
میان دو سطح از بدنه حامی احمدی نژاد را سامان بخشد.
او یکبار گفته بود« :من یک روز بعد از دولت نهم که بیرون
دولت بودم بــه اقای احمدی نژاد گفتم شــما دو دســته از
دوســتان داری که هر دو شــما را قبول دارند ولی خودشان
را قبول ندارند .هــر دو احمدی نژاد را قبــول دارند پس باید
با هــم کار کننــد؛ اختالف هم با هــم دارند ولــی اختالف
مشکلی ندارد .من اگر بخواهم به احمدی نژاد نمره دهم،
نمره عالی می دهم ،ولی ایا مثال اگر بعضی کار ها نمی شد
نمی توانســت فرصت را از مخالفان بگیرد؟! فکر می کنم
چــرا! از احمدی نژاد هــم نه توقــع معجــزه دارم ،نه توقع
عصمت ،شــاید هر کس دیگری هم جای وی بود ،بدتر از
او برخورد می کرد .وی در جایگاه خودش به بهترین شکل
عمل کرده است.
بعضی دچار اشــتباه شــدند و برخی خیلــی زود دچار
تردید شدند و بعضی از شخصیت ها ان روز که به حمایت از
گفتمان امدند ،خب تاثیرگذار بودند و نقطه اعتمادی بود ،اما
بعد ها هرکس مدعی شد احمدی نژاد را من سر کار اوردم».
حاال غالمحســین الهام دیگر در کنار محمود احمدی نژاد
نیست .اخیرا در یکی از کانال های تلگرامی طیف بریده از
احمدی نژاد به نقل از یک منبع اگاه امده است« :دکتر الهام
بیش از یک ماه اســت که با اقای احمدی نژاد هم ارتباطی
نداشته و اخرین گفت وگوی ایشــان مربوط به انتقال نقاط
نگرانی و هشدار تعدادی از وزرای والیتمدار دولت های نهم
و دهم نسبت به فعالیت انتخاباتی اقای احمدی نژاد بوده که
پیش از اعالم حمایت رسمی احمدی نژاد از بقایی صورت
گرفته بود».
سیاست
احمدی نژاد می خواهد از اصول گرایان انتقام بگیرد
امید کرمانی ها
خبرنگار
گفت وگو با حسین سبحانی نیا
2
بازی های احمدی نژاد برای دوقطبی سازی جامعه
هر روز که به 29اردیبهشت نزدیک تر می شویم شدت
می گیرد ،بدون انکه حدومرزی بتوان برای ان متصور
بود .ساختارشــکنی ها و خطاب قراردادن کارکردهای
ارکان مختلف نظارتی ،اجرایی ،تقنینی و قضایی نظام
توســط احمدی نژاد اتفاقاتی اســت که یاد سال های
84تا 92را در اذهان زنــده می کند .به طوری که برخی
معتقدند امروز احمدی نژاد هیچ خــط قرمزی را برای
مطرح کردن نام خود قائل نیست و حتی برای کسب
شهرت و تیتر یک شدن مطبوعات و رسانه ها پوشیدن
ردای اپوزیســیون نظــام را نیز بد نمی داند .حســین
ســبحانی نیا عضو جبهه پیــروان خط امــام و رهبری
این شــیوه احمدی نژاد را خطرناک توصیف می کند و
می گوید« :با استمرار پیگیری این شیوه نمی توان به
اینده سیاسی و نقش افرینی احمدی نژاد در چارچوب
نظام خوشبین بود».
مثلث | شماره 350
کنار نامزد جریــان اصولگرا نه تنها بــد نمی داند بلکه از ان
اســتقبال می کند چون معتقدنــد این اتفاق در ســبد رای
اصولگرایان شکنندگی ایجاد خواهد کرد .بر همین اساس
هم اقای احمدی نژاد می خواهد با کارهای خودش تمرکز
اصولگرایان را بر هم بریزد و حتی قابل پیش بینی است که
بخواهد شرایط و فضایی را به نفع کاندیدای اصالح طلبان
و به ضرر کاندیــدای اصولگرایان ایجاد کنــد .در واقع از
نامه ای که به سران اصالحات یا جریان فتنه نوشت ،چنین
برداشتی حاصل می شود.
این مســیری که اقــای احمدی نــژاد در ان گام
برمــی دارد و همان طور کــه اشــاره کردید بعضا
ساختارشکنانه است ،اینده سیاسی او را چطور
رقم می زند؟
معتقدم خیلــی به نفعش نیســت .موضــع اقای
احمدی نژاد بعد از دیدار با رهبر معظم انقالب نگاه مثبتی
را از او بین نیروهــای اصولگرا مبنی بر تبعیــت از والیت و
رهبری منعکس کرد .اگر ان شیوه را استمرار می داد حتما
به نفعش بود و می توانست جایگاه او را برای نقش افرینی
در حرکت های سیاسی اینده حفظ کند ولی تغییر مداوم در
تصمیم گیری و تاثیرپذیری از جریــان انحرافی همچون
اقدامی که در نوروز انجام داد باعث شد خیلی از دوستانش
در ادامه روابط شان با او دچار تردید شوند .ضمن انکه این
رویکرد اقای احمدی نژاد می تواند برای مراجع تصمیم گیر
مالکی باشد که در اینده بتوانند درباره او اظهارنظر کنند.
برخی می گویند اقای احمدی نژاد دارد با سرعت
به سمت چالش با مراکز اصلی نظام پیش می رود،
نظر شما چیست؟
استمرار این شیوه خطرناک است اگر تغییری در
مواضع اقای احمدی نژاد صورت نگیرد و شــاهد استمرار
پیگیری این شــیوه باشــیم ،نمی توان به اینده سیاسی و
نقش افرینی او در چارچوب نظام خوشبین بود و حتما وزن و
شخصیت او را می تواند تحت تاثیر قرار دهد.
سیاست
بعد از انکه اوایل پاییز اقای احمدی نژاد نهی مقام
معظم رهبری برای حضــور در صحنه انتخابات
ریاســت جمهوری را دریافت کرد ،برای مدتی از
لحاظ سیاسی بی تحرک بود .اواخر بهمن ماه نیز
بیانیه ای داد و گفت به طور نفی یا اثباتی از هیچ
کاندیدایی حمایت نخواهــد کرد اما با ورود به ماه
اسفند از بی تحرکی خارج و دســت به قلم شد و
برای اقای ترامپ و دولت یازدهم نامه نوشــت.
بعد اســتین باال زد و همراه اقای بقایی و مشایی
درخت کاشت و ویدئوی مشــترک با انها منتشر
کرد ،این گونه رفتارهای اقای احمدی نژاد را چطور
ارزیابی می کنید؟
انچه در این مدت گذشت و تغییراتی که در مشی
اقای احمدی نژاد وجود داشت به هر صورت نشان می دهد
او درست اســت براســاس توصیه مقام معظم رهبری اول
اعالم کرد «نه نامزد انتخابات ریاســت جمهوری می شود
و نه از کســی حمایت خواهد کرد و حتی نمی گذارد کسی
از نام او در انتخابات اســتفاده کند» اما بــه تدریج هر چه
گذشت دیدیم که احمدی نژاد از ان موضع خود تنزل کرد و
به هر صورت از ان موضع محکم نخست خود به مرور عقب
نشست و ســپس اقداماتی انجام داد که از تمایلش برای
حضور یا حمایت یکــی از همفکرانش در صحنه انتخابات
حکایت می کــرد .این تمایل اقــای احمدی نــژاد را ما در
روزهای اخیر بیشــتر و علنی تر دیدیم .اقای احمدی نژاد
همواره می کوشــد اقدامــات غیرقابل پیش بینــی از خود
نشــان دهد و اقدامات اخیــرش هم در همیــن چارچوب
ارزیابی می شــود .صحبت هایی که احمدی نــژاد در ایام
نوروز در سفر به اهواز بیان کرد موجب شد برخی همراهان
و همکاران او در دولت گذشــته نامه بنویسند و اقدام های
اخیر او را نامناســب بخوانند و به طور علنــی اعالم جدایی
از او کنند .کارهــای اخیر احمدی نژاد نشــان می دهد که
او همچنان تحــت تاثیر القائات و افــکار جریان انحرافی
اســت و تالش می کند یکی از همفکــران نزدیکش را در
صحنه انتخابات داشته باشد .حتی نامه هایی را برای سران
اصالحات فرســتاد که تحلیل های خاص خود را دارد .در
کل اقداماتی از این دســت ثابت می کنــد که احمدی نژاد
روی میزان و مسیر درستی حرکت نمی کند و فقط دنبال این
است که نامش مطرح باشد و بگوید تراز و شانش باالست
و مخاطب حرف های من مقامات درجه اول دنیا و کشــور
هستند و پیام حرف های من را انها باید بگیرند .در مجموع
احمدی نژاد می خواهد در صحنــه انتخابات نقش افرینی
داشته باشــد و معادالت صحنه تحت تاثیر او رقم بخورد.
برای نیل به این مقصود هم دست به هر کاری می زند .حتی
اگر نامه به سران اصالحات بنویسد و بخواهد از ان عنوان
استفاده کند چه رسد استفاده از حمایت های مردمی .حاال
باید دید در دو هفته اینده چه پیش می اید و چه گزینه هایی
در صحنــه انتخابات مطــرح خواهند بــود .از ناحیه اقای
احمدی نژاد ،بقایی در انتخابات نام نویســی می کند ،البته
برخی دیگر از همکاران او در دولت نهم و دهم هستند که
بنای کاندیداتوری دارند اما انهــا از اقای احمدی نژاد جدا
شدند و بناست با حرکت کلی جریان اصولگرا همراهی کنند.
اینکه اقای احمدی نژاد پشت سر اقای بقایی قرار
گرفته ،نشــانه چیست؟ ایا از دســت پر بودن او
حکایت می کند که می خواهد از حاشیه نشینی در
معادالت سیاسی خارج شود و به متن موضوعات
و وقایــع روزهــای انتخابات ریاســت جمهوری
تبدیل شود؟
فکر نمی کنم ،چــون اقای بقایی نــه یک اعتبار
باالیی در جامعه داشــت و نه شخصیت برجســته و بارزی
است و نه از نظر فکری و اندیشــه در حد باالیی محسوب
می شود .وقتی پیام نوروزی سه ضلعی اقای احمدی نژاد،
مشایی و بقایی در فضای شبکه های اجتماعی منتشر شد
برای خیلی از مردم خوشایند نبود و اقدام انجام شده را خیلی
سبک
سبک توصیف می کردند ،بنابراین با این شیوه های ُ
ُ
نمی توانند مردم را تهییج و همراه کنند .حتی نزدیکان اقای
احمدی نژاد نیز این شیوه را نمی پسندند .در مجموع اینکه
اقای احمدی نژاد برای بازگشــت به عرصه سیاسی کشور
متوســل به اقای بقایی شــد ،جای تامل دارد چون بقایی
نه نیروی توانمندی اســت و نه جایگاه باالیی دارد .به نظر
می اید این اتفاق بیشتر یک همکاری بین افرادی را نشان
می دهد که همدیگر را خیلی خوب درک کردند.
بــه نظــر شــما بقایــی کارت ورود بــه انتخابات
ریاست جمهوری را از شــورای نگهبان دریافت
می کند؟
درباره همین مساله بحث وجود دارد که اقای بقایی
بتواند از مرحله ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری جلوتر
برود چون پرونده در دســتگاه قضایی داشت ،ضمن انکه
در گذشته خیلی از کســانی که ویژگی های باالتری نسبت
به اقای بقایی داشــتند ،مصداق رجل سیاســی و مذهبی
تشخیص داده نشدند و شــورای نگهبان صالحیت انها را
برای نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری تایید نکرد ،حاال
چه رسد به اقای بقایی .گرچه اقای احمدی نژاد می خواهد
تمام قد پشت سر اقای بقایی قرار بگیرد و از او حمایت کند
اما باید دید تصمیم شورای نگهبان چیست.
اقــای احمدی نــژاد گفتــه اگــر اقــای بقایــی
ردصالحیت شــود فکرها و راهکارهایــی در نظر
داریــم که ایــن اتفــاق نیفتــد ،به نظر شــما ان
راهکارها چیست؟
من نمی دانم ،باید خــودش در این زمینه صحبت
کند چون هر لحظه ممکن اســت فکری به او القا شــود و
تصمیمی بگیرد .حاال ان چه فکری خواهد بود باید منتظر
بود و دید چه خواهد شــد .طبعا شــورای نگهبان براساس
معیارها و مالک هایی کــه دارد تصمیم می گیرد .احتمال
دارد حمایت از یک نامزد دیگر یا یک سری نامه نگاری ها از
راهکارهای مدنظر او باشد .در مجموع به نظرم احمدی نژاد
قصد انتقام گیری از جریان اصولگرا را در ســر می پروراند،
به همین منظور اقداماتی می کند که خشــم اصولگرایان
را برانگیزد.
در تایید صحبت های شما ،برخی کسانی که قبال
به اقــای احمدی نــژاد نزدیک بودند و حــاال از او
فاصله گرفتند می گویند اقای احمدی نژاد تالش
دارد اگــر اقای بقایــی ردصالحیت شــد ،تمرکز
اصولگرایان را در انتخابات ریاســت جمهوری بر
هم بزند ،چرا احمدی نژاد می خواهد با اصولگرایان
دوقطبی ایجاد کند و به اصالح طلبان کاری ندارد؟
چون جریانی که االن در مقابل اقای احمدی نژاد
موضــع دارد و حرکت های او را شــناخته اســت و مقابلش
می توانــد بایســتد جریــان اصولگرایــی اســت .جریان
اصالحات حضور اقــای احمدی نــژاد یا نماینــده او را در
49
سیاست
به احمدی نژاد توجه نکنیم
تو گوی مثلث با علی اکبر اولیا
گف
سیاست
50
مثلث | شماره 350
امید کرمانی ها
خبرنگار
در زمســتان ســال 95همزمــان با انکــه فضای
انتخاباتــی و تحــرک جناح های سیاســی برای
رقابت 29اردیبهشت سال 95بیشتر شد ،اقای
احمدی نژاد دو موضــع کامال متفاوت و متناقض
گرفت ،نخست اعالمیه داد که از هیچ کاندیدایی
نفیــا و اثباتــا در انتخابــات ریاســت جمهوری
دوازدهم حمایت نمی کند اما اندکی بعد شروع به
نامه نگاری های مختلف کرد و با اقایان مشایی و
بقایی درخت کاشت ،پیام نوروزی سه نفری داد و
اخیرا هم در نشست خبری خود دست اقای بقایی
را باال برد .ارزیابی شــما از رفتارهای دوگانه اقای
احمدی نژاد چیست؟
شــخصیت اقای احمدی نژاد برای همه شناخته
شــده اســت و تعارضات و تضادهایی که در رفتار و کردار
او مشــاهده می شــود اتفاق خیلی غریب و غیرمنتظره ای
نیســت .اینکه اقای احمدی نژاد تحرکاتی را در ســال 95
برای انتخابات شــروع کرد اما وقتی مورد نهی مقام معظم
رهبری قرار گرفت مجبور شد ســفرهای انتخاباتی خود را
قطع کند و بیانیه دهد که نامزد انتخابات ریاست جمهوری
3
علی اکبر اولیا معتقد است« :داستان احمدی نژاد
تمام شد و اگر هم امروز می بینیم جناح های سیاسی
حرف های او را تحویل نمی گیرند و بی اعتنا از کنارش
می گذرند به ان خاطر اســت که پاســخگویی ســبب
می شود که او بیشتر به اهدافش برسد» .
نمی شود .به نظر می رسد در اسفندماه از موضع قبلی خود
نزول کــرد و تصمیم گرفت تــا در صحنه رقابت سیاســی
پیش رو نقش افرینی داشــته باشد؛ حاال اگر خودش نامزد
نمی شــود با یاران نزدیک خودش می خواهد نام خود را در
عرصه انتخابات ریاست جمهوری زنده نگه دارد و در صحنه
سیاسی کشور حضور داشته باشــد .امروز هم که می بینیم
شــخصی مثل اقای بقایــی که فقط در دولت کســی مثل
اقای احمدی نژاد می توانست به مقام معاون رئیس جمهور
برســد ،توهم دارد که یک رجل سیاســی و مذهبی است،
بروز چنین رفتاری از یک عضو حلقه اقای احمدی نژاد دور
از انتظار نبود .معتقدیم چه بخواهیم و چه نخواهیم اقای
احمدی نژاد ممکن اســت طرفدارانی داشته باشد بنابراین
خوب است در صحنه حضور داشته و دیدگاه های خودش
را مطرح کند و مردم نیز قضاوت کنند .در واقع اگر هر کسی
فکر می کند در فضای سیاسی کشور وزنی دارد خوب است
بیاید طرح دیدگاه کند تا با واقعیت هــای عیار ادعای خود
اشنا شود .اما نکته تاسف بار داستان ان است که کسی مثل
اقای احمدی نژاد که هشت سال کشور را به بدترین شکل
ممکن اداره کرد و فرصت های طالیی کشــور را از دســت
داد هنوز به خودش اجازه می دهد که مدعی اداره کشــور
باشــد .من به خاطر دارم در مجلس هشتم موارد متعددی
از تخلفــات دولــت اقای احمدی نــژاد را مطــرح کردیم،
گزارش تخلفات او به قوه قضائیه ارجاع شــد اما متاسفانه
هیچ برخوردی صــورت نگرفت .گرچه معــاون اول اقای
احمدی نژاد به زندان رفت ولی شخص اقای احمدی نژاد
هنوز در یک فضــای مصونیت قضایی به ســر می برد و ما
نشنیدیم که به دستگاه قضایی احضار شده باشد یا حداقل
پرونده هایی که در مجلس هشــتم درباره او مطرح شــد به
جریان بیفتد و پاسخگو باشد .عدم این اتفاق موجب شده
امروز احمدی نــژاد به خودش اجازه بدهــد حرف هایش را
دوباره مطرح کند .اگر این کار انجام شده بود و دستگاه های
نظارتی مثل کمیســیون اصل 90و دیوان محاسبات وارد
عمل می شدند شاید امروز شاهد این اتفاقات نبودیم.
اگر اقای رحمانی فضلی که در مجلس هشتم رئیس
دیوان محاســبات بود مثل کارمندان متخلــف معمولی،
احمدی نــژاد را احضار می کــرد و درباره هزینــه کردهای
غیرقانونی سوال و جواب می کرد ،دیگر امروز شاهد چنین
جســارت هایی از ناحیه اقــای احمدی نــژاد نبودیم .من
تحرکات ساختارشــکنانه امروز اقای احمدی نژاد را ناشی
از کوتاهی دســتگاه های نظارتی می دانــم .امیدوارم این
رفتارهای اقای احمدی نژاد دســتگاه های نظارتی را بیدار
کند و اگر در وقت خودش تلنگری زده بودند ،امروز شــاهد
این جسارت ها نبودیم و کار به اینجاها نمی رسید.
شما نماینده مجلس هشــتم بودید ،اتفاقا اقای
احمدی نژاد در نشســت خبری اخیر خود درباره
پرونده شکایت هایی که از او در کمیسیون اصل
90مجلس هشتم مطرح شــد گفت «اقایی که
شــکایت کرده بود به در خانه من امد و گفت من
شــکایت کردم تا تو را ببینم» ایا این ادعا صحت
دارد؟
هرگز این طور نیســت .ما چندین مــورد تخلفات
اقای احمدی نژاد را برای رســیدگی بــه قوه قضائیه ارجاع
دادیم اما رسیدگی به این پرونده ها انجا مسکوت ماند .حتی
یادم می اید وقتی ان زمان با ایت الله هاشمی رفســنجانی
مالقات داشتیم ،ایشان می گفت «مجمع تشخیص باید
عملکرد دولت را درباره اجرای سیاســت های کلی ارزیابی
می کرد و گزارش می داد اما وقتی تخلفات را گزارش داد به
جایی نرسید چون کسی ان را پیگیری نکرد».
به نظر شــما اقای احمدی نژاد می تواند معادالت
صحنــه انتخابــات ریاســت جمهوری را بــه هم
بریزد؟ چون نزدیکانش می گویند احمدی نژاد به
واسطه نهی مقام معظم رهبری در انتخابات نامزد
نمی شود و می داند که بقایی هم تایید صالحیت
نخواهد شــد اما این تحرکات را انجام می دهد تا
ارایش صحنه را به هم بزند ،نظر شما چیست؟
اوال فکر می کنــم اقای احمدی نــژاد می خواهد
خودش را مطرح کنــد و چون همچنان بــر عقاید خودش
است ،درست و غلط باورهایی دارد و می خواهد پایگاه رایش
را برای خودش حفظ کند .فارغ از این بحث نکته مثبت ان
اســت که اصولگرایان درایت دارند و عــدم ارتباط و پیوند
خودشان را با اقای احمدی نژاد بیان می کنند چون می دانند
احمدی نژاد با کارت انها وارد صحنه شــده و می خواهد با
کارت انها بازی کند.
از طرفی دیگر شاهد هســتیم یکی دیگر از نزدیکان
اقای احمدی نــژاد به اقــای خاتمی نامه نوشــت .به نظر
می رســد می خواهند نزد افکارعمومی این طور جلوه دهند
که ارتباطی هم با مجموعه اصالح طلبان دارند .در مجموع
داستانی که اقای احمدی نژاد این روزها دارد بازی می کند
در پشت صحنه دارای اهدافی است.
این اهداف ،کدام جناح سیاسی را بیشتر نگران
کرده است؟
اصالح طلبــان از اول تکلیف شــان بــا اقــای
احمدی نژاد مشــخص بــود امــا اصولگرایان به واســطه
ارتباطی کــه در گذشــته با اقــای احمدی نژاد داشــتند و
اشتراکی که در سبد رای با او دارند ،شــاید تحرکات اقای
احمدی نژاد بیشتر انها را نگران کند.
حرف های ساختارشکنانه ای که اقای احمدی نژاد
مطرح می کند از چه جهت اســت؟ ایا می خواهد
ژست اپوزیسیون بگیرد؟
اقای احمدی نژاد هیچ حد و مرزی برای موفقیت
خودش قائل نیست و همه گونه تالش می کند تا کاری که
مدنظرش است انجام شود .شــاهد بودیم در زمان دولت
دهم او در موضوع کابینه خود چطــور با خطوط قرمز نظام
بازی کرد ،امــروز نیــز در مرزهای فراتــر او راحت خطوط
قرمزنظام را پشت سر می گذارد.
امروز هر دو جناح سیاسی سعی می کنند رفتارها
و مواضع اقای احمدی نژاد را نادیده بگیرند ،چرا؟
عقالیی هم همین اســت چون هر چه بیشتر او را
تحویل بگیرند یا نسبت به حرف هایش واکنش نشان دهند،
بیشتر او به هدفش می رسد چون براوردش این می شود که
هست و وجودش تاثیرگذار است.
فکر می کنید اینده سیاســی اقــای احمدی نژاد
چطور باشد؟
داســتان او تمام شده اســت اما او تالش خود را
ادامه خواهد داد تا انجا که نمی خواهد برای خود هیچ خط
قرمزی را در نظر بگیرد.
یعنی دیگر قــادر به ایجــاد فضــای دو قطبی در
عرصه سیاسی کشور نیست؟
خیر ،قطعا چنین قابلیتی ندارد.
حاال چرا به سمت اقای بقایی رفت؟
چون از اندک کسانی بود که همچنان در کنارش
حضور داشــت ،بقیه کم کم از اقای احمدی نــژاد فاصله
گرفتند.
در واقع شــما می فرمایید بازی با مهــره بقایی از
خالی بودن دستان احمدی نژاد حکایت می کند؟
بله ،چــون خیلــی از اطرافیانش بــه این مطلب
رســیدند که نباید به او نزدیک شــوند چــون می دانند اگر
به احمدی نــژاد نزدیک شــوند دیگر جایگاهــی در جبهه
اصولگرایی نخواهند داشت.
رفتن اقــای احمدی نژاد به ســمت شــبکه های
اجتماعی مثل توئیتر ایا می تواند کمبود نیروهای
اطرافش را جبــران کند و او را نــزد افکار عمومی
نگه دارد؟
اصــل قضیه اش خنــده دار اســت .همین بحث
رســانه های خارجی شــد ،یعنی کســی که خودش عامل
محدودســازی شــبکه های اجتماعی بود خودش به این
ابزارها متوسل شده اســت .این کارها نیز هیچ تاثیری در
معادالت اجتماعی نخواهد داشت.
اقای احمدی نژاد در نشســت خبــری اخیر تمام
موضوعات مربوط به خودش را به زمین دیگران
انداخــت ،ارزیابــی شــما از صحبت هــای اقای
احمدی نژاد چیست؟
متاسفانه فضای مشــوش و غبارالود ناشی از ان
اســت که صدا وســیما این بحث ها را تبیین نمی کند .اگر
عملکرد دولت اقای احمدی نژاد به طور شفاف نقد می شد
احمدی نژاد حدومرز و جایگاه خودش را تشخیص می داد
و دیگر این گونه عمل نمی کرد.
ترفند امریکایی
دولت جدید ایاالت متحده همانند دولت قبلی این کشور و چه بسا بیشتر از ان دولت در انجام
برجام کارشکنی می کند .خاصه انکه دیده می شود تالش های فراوانی از سوی دست اندرکاران این
دولت برای وضع تحریم های جدید علیه ایران در حال انجام است .در پرونده این هفته این مساله را
مورد بررسی قرار داده ایم.
پرونده ویژه
تی
تر
یک
مواضع ترامپ عوض شده است
پرونده ویژه
52
مثلث | شماره 350
گفت وگوبادکترعلی اکبرصالحی
دربار هایندهبرجاموتحریم هایامریکا
اقــای دکتر! بــا ســپاس از وقتی کــه در اختیار
نشــریه قرار دادید ،باتوجــه به تجاربــی که در
امور سیاســت خارجــی دارید بفرماییــد دوران
ریاست جمهوری دونالد ترامپ را چگونه ارزیابی
می کنید؟ تصور می کنید نهایتا چه سیاست هایی
در مقابل ایران پیش خواهد گرفت؟
در تحلیل هــا یــک طرف ،طرف مقابل هســت
و طرف دیگــر ،طرف خــودی .در ارزیابــی خودمان باید
بدانیم که ما کشــوری بســیار مقتدر و دارای توانایی ها و
ظرفیت های باالی سیاسی ،اقتصادی و نظامی هستیم ،
بنابراین این طور نیست که هرکشوری ،هرکاری بخواهد،
بــدون در نظر داشــتن اراده و خواســت ما انجــام دهد .
این گونه نیســت که حتی قدرت های بــزرگ بتوانند امال
خودشــان را به نتیجه برســانند .کما اینکه در گذشته هم
اقــای اوباما گفته بــود که اگر می توانســت پیــچ و مهره
صنعت هســته ای کشــور را باز می کرد .ممکن است هر
رئیس جمهوری از ایــن جنس حرف ها بزند .ولی مســاله
اصلی این اســت که وقتی با واقعیت ها مواجه می شــوند
مجبور هســتند مواضع شــان را تعدیل کنند ،کما اینکه ما
اخیرا در ادبیات اقای ترامپ تغییرات عمده ای را نسبت به
مواضع او در دوره انتخابات می بینیم.
در مورد قســمت دوم ســوال همان طور که اشــاره
کردم اگر واقعیت ها را ببینید متوجه می شوید کشوری که
هزاران سال در همه دوره های سخت تاریخی دوام اورده و
مقاومت کرده است ،این کشور ،کشوری نیست که بتوانند
هر سیاســتی را به او تحمیل کنند .ممکن اســت مقداری
وقت بگیرد تــا ترامپ به این واقعیت برســد ،کما اینکه در
گذشــته هم روســای جمهور امریکا و قدرت های بزرگ،
شاید در ابتدای کارشان خیلی ارمانی به مسائل خودشان
نگاه می کردند ولی واقعیت قضیه این است که جمهوری
اســامی ایران ظرفیت هــا و سیاســت هایی دارد که انها
را مجبــور می کند کــه تغییر عمــده ای در سیاســت های
خودشان بدهند.
خیز واشنگتن برای نقض برجام
تحریم های جدید امریکا ناقض
توافق هسته ای است
1
در روزهــای پایانی ســال که گفت وگوهــا برای
ویژه نامــه نــوروزی مثلث در حــال انجام بــود ،دکتر
علی اکبر صالحی یکــی از چهره های اصلی هفته نامه
مثلث برای گفت وگوی پایان ســال بود .علی رغم نظر
مساعد معاون رئیس جمهور برای انجام این گفت وگو
به جهت فشردگی برنامه کاری ایشان ،این امر میسر
نشد .ایشان اما با لطفی که به هفته نامه مثلث داشتند
پاسخ ســئواالت را به صورت کتبی به دفتر هفته نامه
ارســال کردند که به زمان انتشــار ویژه نامــه نوروزی
نرســید .انچــه از نظرتان می گــذرد متــن کامل این
مصاحبه مکتوب است .از جناب اقای دکتر علی اکبر
صالحی رئیس ســازمان انرژی اتمی کمال تشــکر را
داریم.
مثلث | شماره 350
برای مذاکره مجدد در خصوص برجام باقی نمانده است.
فکر می کنید این مدل مذاکره کــه درباره توافق
هسته ای شکل گرفت ،می تواند در موارد دیگری
هم به کار گرفته شود؟
به هر حال دیپلماسی یک راه حل برای مشکالت
اســت و ابزار ان هم مذاکره اســت .مذاکرات ســه الزمه
دارد ،الزمه اولش این اســت که طرفین بخواهند مشکل
حل شود ،الزمه بعدی این است که طرفین مذاکره احترام
متقابل نســبت به یکدیگر داشته باشــند ،الزمه دیگر این
است که هر طرفی همه چیز را برای خودش نخواهد ،یعنی
بخواهد که در یک معامله بده بستان وارد شود و این تعادل
را حفظ کند که در این بده بستان ها ،کفه ترازو به نفع یک
طرف نباشد .ما اعتقادمان این است که با فرایند مذاکرات
تقریبا بده بســتان ها در همین مسیر می رود .اگرچه برخی
بدعهدی ها از طــرف مقابل دیده می شــود ولــی به طور
کلی ان چیزی که نوشته شــد و ان چیزی که شروع و اجرا
شد ،نشــان از یک کار بزرگ دیپلماتیک می دهد که حتما
می تواند برای حل اختالفات در دنیا مدل خوبی باشد.
ان گونه که اژانــس بین المللی انــرژی اتمی در
چند نوبت اعالم کرده ،ایران بــه تمام تعهدات
خود در برجام عمل کرده اســت .از طرف مقابل،
اما این گونه نبوده و موارد قابل شمارشــی از این
عهدشکنی وجود داشته ،ایا نگاه درستی است
که بگوییم ایران به تمــام تعهداتش عمل کرده
اما در مقابــل به انچه می خواســته دســت پیدا
نکرده است؟
نگاه درســت این اســت کــه بگو ییم مــا به ان
تعهداتی که داشــتیم عمل کردیم 5 .گزارش منتشــره از
ســوی اژانس بعد از برجام که اخرینش را اخیرا اقای امانو
صادر کردند ،حاکی از این اســت که جمهوری اســامی
ایران همــه تعهدات خــودش را اجرا کرده اســت .طرف
مقابل هم اگرچه بخش مهمــی از تعهداتش را اجرا کرده
ولی بخشی از ان را که به بانک ها ،به خصوص بانک های
بزرگ برمی گردد ،هنــوز به طور کامل اجرا نکرده اســت،
البته دالیلی مختلفی هم دارد .انهــا اگر حتی بانک های
بزرگ را برای کار با مــا ترغیب نکنند و تنها در ذهن شــان
تردید ایجاد نکنند ،این مســاله هم حل می شود .از طرف
دیگر تجربه تلخی هم این بانک های بزرگ دارند ،به طور
مثال یکــی از بزرگترین بانک های فرانســه بــه نام بانک
پاریس مبلغی حــدود 9میلیارد دالر بــه خاطر رابطه اش با
ایران در گذشته جریمه شده اســت .جریمه های سنگین
اینچنینی به قول معروف وضعیتی به مصداق مار گزیده،
از ریسمان سیاه و سفید می ترسد ایجاد می کند .انها باید
ترس این شرکت های بزرگ و بانک های بزرگ را کم کنند و
نباید پس از برداشتن تحریم ها به روش های دیگر متوسل
شوند و این بانک ها را بترســانند .این موضوع ،موضوعی
است که ما در مذاکراتمان و در تماس هایی که داریم حتی
در ســخنرانی ها ،در موضع گیری های مقامــات از جمله
اخرینش هم در ارتباط با پاســخ به گزارش مدیرکل اژانس
بود که اقای نجفی در وین مطرح کردند و ان این موضوع
است که در حالی که ما همه تعهداتمان را انجام داده ایم،
هنــوز نمی توانیم همین مطلــب را در مورد طــرف مقابل
اعالم کنیم ،اگرچه بخش عمده ان به امریکا برمی گردد
نه به کشــورهای اروپایی ولی باید ما و اروپا فشار بیشتری
بیاوریم که امریکایی ها به این بخش از تعهدات خودشان
هم پایبند باشند.
اکنون کــه در دوره اجرای برجام هســتیم ایا از
انچه در موردش توافق کردیم راضی هستید؟
ما ان چیزی را که فکر می کردیم درســت است
انجام دادیــم .محدودیت هایی که برای مــا در حوزه فنی
محرومیت ایجاد نمی کنــد و االن وقتی نــگاه می کنیم،
می بینیم درست فکر می کردیم .غنی سازی ما خوب پیش
می رود ،تحقیقات و توسعه ما خوب پیش می رود ،ر اکتور
اراک بازطراحی می شود ،کیفیتش افزایش پیدا می کند.
فضا برای همکاری های هسته ای باز شده ،نمونه اخیرش
همین ســمینار مقامات عالیرتبه ایران و اروپا بود که با هم
گفت وگوهای خیلی خوبی داشتند .ما مســاله را صرفا در
حوزه هسته ای نمی دانیم ،در یک حوزه بزرگتر فضا برای
اقتصاد کشــورمان باز شــده اســت ،اگرچه هنوز گره ها و
محدودیت هایی در حوزه اقتصــادی به خصوص در حوزه
بانکی وجود دارد ولی تلقی من این است که به تدریج این
مشــکل هم حل خواهد شــد و روش ان هم این است که
مذاکرات ما با اروپا ادامه پیدا کند ،فشــار به طرف مقابل
(امریکا) ادامه پیدا کند ،به خصوص حاال که اروپایی ها در
کنار ما هستند .انها نسبت به مواضع امریکا ،جانب ایران
را می گیرند .این باعث می شــود که طــرف امریکایی هم
به تدریج خودش را با این واقعیت تطبیق دهد البته قدری
زمان می برد ولی به ان ســمت پیش می رویم و به عبارتی
اگر بتوانیم در این بخش هم به خوبی پیش برویم و مسیر
بانک های بزرگ هم باز شــود ،ان وقت می توانیم بگوییم
به همه اهداف خودمان در مذاکرات رســیده ایم و طبیعتا
در ان موقع باید کامال راضی باشیم.
کارشناسانی که در مورد برجام نظر دادند بخش
اقتصادی توافق را دچــار نقصان می دانند یعنی
درست همان بخشــی که قرار بود عوایدی برای
ایران داشته باشد .ایا این نظر را قبول دارید؟
باید ببینیم خواســته ما از برجــام در مورد اقتصاد
چیســت؟ نبایــد کلی گویی کنیــم .اقتصــاد بخش های
مختلفــی از قبیــل کنتــرل تــورم ،ایجــاد اشــتغال و
ســرمایه گذاری تا مســائل مربوط به اقتصاد کالن و خرد
را شــامل می شــود .بنا نبود که برجــام اقتصاد ایــران را
سروســامان بدهد .یک مانعی در حوزه ارتباطات بیرونی
اقتصاد ما وجود داشــت که برجام باعث شد بخش عمده
پرونده ویژه
ایا ترامــپ تهدید بزرگــی برای برجام به شــمار
می اید یا اینکه از مواضع خود عقب نشینی کرده
و برجام را اجرا خواهد کرد؟
به نظرم ،همیشه ما هم تهدید داریم هم فرصت .
در دل تهدید ،فرصت و در دل فرصت ،تهدید نهفته است.
اصال نمی توانیم بگوییــم یک فرد یا حتــی یک قدرت و
یک کشــور قدرتمند می تواند تهدید باشــد .ما هیچ وقت
به این قضایا این طوری نگاه نمی کنیــم .در عین حال به
دلیل سیاست هایی که در کشــورمان داریم نظیر مسائل
اعتقادی ،بی تفاوت نبودن نسبت به ظلم به دیگران ،عدم
قبول فشــار و اســتقاللی که به ان فکر می کنیم ،همیشه
هزینه داده ایم ما همیشــه با فشــار مواجه بوده و خواهیم
بود .امــا هر چقدر جلــو می رویــم ،متوجه می شــویم که
قدرت مان افزایش می یابد و قدرت های بزرگ خودشان را
با این واقعیت تطبیق می دهند.
غرب تاکنــون ان گونه که در رســانه ها شــاهد
بودیــم مقابل ســخنان ترامــپ در مــورد برجام
مقاومــت کــرده و او را توصیه به اجــرای توافق
کرده ،فکر می کنید اروپا تا چه ســطح و زمانی با
ترامپ همراهی نخواهد کرد ،ایا ممکن است در
نهایت با ترامپ هم نظر شود؟
بر مبنای ارتباطاتی که تا به حال داشتیم ،مواضع
اعالمی اروپایی هــا تا به حال در همین راستاســت که در
ســوال شــما مطرح شــد .واقعا این طوری بوده که اینها
معتقد به اجرای برجام هســتند .معتقد به این هســتند که
باید بــا جمهوری اســامی ایران تعامل داشــته باشــند و
این را بارها چــه در دوره انتخابات امریــکا و چه بعد از ان
اعالم کرده انــد .در دیدارهایی که داریــم از جمله دیدار
اخیری که در بروکسل داشــتیم که طی ان با خانم اشمید
مالقات کردم ،در انجا توسط خانم اشــمید تاکید شد که
اروپا نسبت به برجام متعهد است و این توصیه ها را هم به
دولتمردان جدید امریکا کرده انــد و اعتقاد دارند که به هر
حال برجام با تالش و زحمت همــه طرف ها به وجود امده
و باید حفظ شود.
اگر ترامپ انگونه که در تبلیغات انتخاباتی اش
اعالم کرده قصد پاره کردن توافق هســته ای را
داشته باشــد ،ما باید چه سیاستی را در مواجهه
با او داشته باشیم؟
االن دیگر از این صحبت های تبلیغاتی نمی کند.
ولی ما چه در این دوره ،چه در دوره قبل همیشه به بدترین
وضعیت ها و بدترین ســناریوها فکر کرده ایــم و برای هر
حالت هم امادگی الزم را همیشــه داشــته و داریم و بارها
هم به این مساله اشاره کرده ایم .جمهوری اسالمی ایران
دستش بسته نیســت و اگر قرار باشد اقداماتی انجام دهد
همانطور که در گذشته هم گفتیم این اقدامات ،اقداماتی
است که باعث حیرت انها خواهد شد.
اقــای ترامــپ گفتنــد تمایــل دارند دوبــاره در
بخش هایی از برجام مذاکره داشته باشند ،نظر
شما در این مورد چیست؟
قرار نیســت در مورد برجام مذاکره مجدد شود.
مذاکرات انجام شده و این را در زمان های مختلف گفته ایم
و انها هم اگر مطالبی را در گذشــته اشــاره کرده اند ،هیچ
وقت دیگر ان را تکرار نکرده اند .بنابراین برجام ،همین که
هست ،خواهد بود و این به نفع همه است .در واقع جایی
توافقات فرامتنی با امریکا
ملغی می شود
دکتر هادی اجیلی درگفت وگو با مثلث
یک بام و دوهوای برجامی
ت ترامپ
دول
تکلیف توافق هسته ای
چه خواهد شد؟
53
پرونده ویژه
54
مثلث | شماره 350
پرونده ویژه
این مانع برداشته شــود ،به عبارتی اگر بخواهیم اقتصاد
را به عنوان یک بدن فرض کنیم این بدن یک وقت نقاط
قوتش درونی اســت یک وقــت ضعفش در نتیجه فشــار
بیرونی است .حاال ما فشــار بیرونی را تا اندازه زیادی رفع
کرده ایم اما این بدن باید خودش هم مقاوم باشد و تقویت
شود .راه های تقویتش دیگر از مسیر برجام نمی گذرد بلکه
از مسیر سیاست هایی اســت که در داخل تنظیم می شود
و نحوه حرکت دادن به این چرخه اقتصــادی با اقداماتی
نظیر وارد کردن نقدینگی به چرخه تولید انجام می شود که
خود نیازمند سیاست های پولی و مالی ،صنعتی و ...است.
طبیعتا این کار هم زمانبر اســت .به عنوان مثال دولت در
مهار تورم موفق بوده ،تورم را به تک رقمی رسانده ولی حل
مشکل بیکاری مســتلزم این است که صنایع شکل گرفته
و توسعه پیدا کنند .این کار ،کار یک ســاله نیست و برای
انها حتما باید یک مقدار تســهیالت ایجاد شــود .دولت
البته فعالیت های خودش را انجام می دهد اما به هر حال
انجام این کار مثل بدنی که ضعیف شده باشد و نمی توان
یک شبه ان را تقویت کرد مستلزم زمان است.
به نظر می رســد در طول زمان اگــر در اقتصادمان
تالش های الزم صــورت بگیرد ،کشــورمان ظرفیت قرار
گرفتن در 10اقتصاد برتر دنیا را داراست .به طور مثال یکی
از شاخص هایی که اقتصاد خیلی از کشورهای دنیا درگیر
ان است ،بدهی خارجی اســت که در کشور ما هیچ بدهی
خارجی وجود ندارد و این خیلی ظرفیت باالیی اســت .در
گزارش اخیر صندوق بین المللی پول و نیز در گزارش اخیر
موسسه مکنزی به شــاخص های باالی اقتصاد ما و اینده
خوب ان اشاره شده اســت ،بنابراین انهایی که اقتصاد را
می شناسند و ته تونل را می بینند ،اقتصاد کشور را اقتصاد
اینده داری می بینند .اما کســانی که فقط جلــوی تونل را
می بینند ،مشــکالت فعلی را می بینند و ممکن است حتی
مشــکالت اقتصادی را به برجام منتســب کــرده و حتی
قضاوت نادرستی هم راجع به برجام داشته باشند.
به نظر شما کدام بخش از توافق هسته ای ضعف
بیشــتری دارد و اگر به گذشــته بازگردید دوباره
درباره ان مذاکره می کنید؟
فکــر نمی کنم کــه مــا در هیچ یــک از حوزه ها
ضعف خاصی داشته باشیم .اگر ضعفی باشد در ارتباط با
چگونگی ضمانت اجراهای تعهدات طرف مقابل اســت.
البته در حوزه حقوق بین الملل ،چیزی به نام ضمانت اجرا
نداریم .برای ضمانت اجرا حتی در مســائل بســیار مهم
امنیت بین المللی که شــورای امنیت متولی اش اســت،
نهایتا قطعنامه هایی در فصل 7صادر می شود .با این وجود
مفهومش ان نیست که حتی همین قطعنامه ها نیز ضمانت
اجرا داشته باشد.
خیلــی از قطعنامه های فصل 7هســت کــه صادر
می شــود ولی اجرا نمی شــود .نمونه اش بــرای خودمان
6قطعنامه صادر شــد اما اجرا نشــد .اما طبیعی است که
کشــور ناقض توافقات یا مقــررات بین المللــی در حوزه
بین المللی اعتبار و پرســتیژ خود را به مخاطره می اندازد.
بنابراین اگر بخواهیم بگوییم چــه ضعفی می تواند وجود
داشته باشــد ،ضعف در اجرا به دلیل ضمانت اجرا است.
ضمانت اجرا هم برمی گردد به اینکــه مکانیزم خاصی در
ســطح جهان برای الزام دولت ها وجود نــدارد .ما همین
موضوع را به عنوان سوال باز می گذاریم برای افرادی که
فکر می کنند تعهدات طرف مقابل می توانســت از جهت
دیگری ضمانت اجرا پیدا کند تا ببینیم چه ضمانت اجرایی
را انها پیشــنهاد می کنند .تنها ضمانت اجرا این است که
همه کشورها این را تعهد بدهند.
ان وقــت اگر کشــوری اجــرا نکند خود این کشــور
انگشــت نما و منزوی می شــود .این در حــوزه بین الملل
ضمانت اجرایی کمی نیست .نباید با مسائل خیلی ساده و
ساده لوحانه برخورد کرد .اگر بخواهیم مسائل را بر اساس
واقعیت های بین المللی در نظر بگیریم ،در این حوزه هم
در ضمانت اجــرا می توانیم بگوییم نهایــت تالش انجام
شــده تا امور در جای خودش قرار بگیرد .کما اینکه برجام
به قطعنامه 2231متصل شــده و این قطعنامــه الزام اور
است .ضمانت اجرا دارد ولی همین قطعنامه هم می تواند
اجرا نشــود کما اینکه قطعنامه ها یی که علیه ما هم احیانا
صادر شود ،می تواند اجرا نشود .ضمانت اجرای بیشترش
ان اســت که از قوه قهریه و زور یعنی جنگ و یا از مسائل
دیگر استفاده شود .اســتفاده از زور مربوط به زمانی است
که دیگر احساس شــود که طرف مقابل پرستیژ و ابرو هم
برایش مهم نیست.
اکنــون در دوره اجرای برجام تا چــه حد نظرات
منتقدانی که در ان دوران توافق را نقد می کردند،
قبول دارید؟
من به عنوان کســی که ســالیان زیادی در حوزه
دیپلماسی و سیاست خارجی کار کرده ام فکر می کنم نقد
منصفانه اشــکالی ندارد ولی خیلی از این نقدها ،نقدهای
غیرمنصفانه است.
نقد منصفانه این اســت که شــما اگر انتقاد می کنید
پیشــنهاد هم بدهید مثال بگو یید که شما راهی را رفتید در
حالی که این دو راه دیگر هم برای شما باز بود .این می شود
نقد منصفانه .منتقدین کدام راه را در مقابل راه طی شــده
پیشنهاد کردند؟ ما در شرایطی بودیم که فشارها به کشور
به طور مداوم بیشتر و بیشتر می شد.
راه حل هایــی که دادند چه هســتند ،انتقــاد ممکن
است زیاد باشد ولی هیچ راه حلی ندیدم .کما اینکه ما حتما
در دوران مذاکرات از راه حل های پیشــنهادی اســتقبال
می کردیم .اگر راه حلی داده می شد از ان استفاده می شد.
به هرحــال انتقاد بــدون اینکه شــما پیشــنهاد دیگری را
بدهید به نظر می رســد انتقاد غیرمنصفانه ای اســت حاال
اگر نگوییم غیرمنصفانه ،حداقل غیرعقالیی اســت.اگر
بخواهد انتقاد موثر باشــد حتما باید توام با ارائه پیشنهاد
و راه حل باشد.
فکر می کنیــد ایا جامعــه از انچه در چهارســال
گذشت راضی بوده و حاضر است به اقای روحانی
برای ماندن در پست ریاســت جمهوری اعتماد
کند؟
مردم انچــه را صالح می داننــد ،رای می دهند.
هیچ کس نمی توانــد برای مــردم تعیین تکلیف کند .انها
تشخیص خود را دارند و در روز انتخابات هم به تشخیص
خودشان عمل می کنند .مردم منصف هستند .هم ضعف ها
را می بینند و هــم واقعیت ها را .ممکن اســت ضعف های
زیادی وجود داشــته باشــد ولی معنی اش این نیست که
تالش نشده است .پیشرفت های مهمی هم وجود داشته
که نمی شود انها را نادیده گرفت .اگر ضعف ها و دستاوردها
را در یک جمع جبری حســاب کنیم پیشــرفت ها بیش از
نقاط ضعف است .اگر قرار اســت مردم قضاوت کنند باید
ان را موکــول کنیم بــه روز انتخابات؛ روزی کــه مردم به
تشخیص خود عمل می کنند.
در ایــن روزها کــه چهره های متعــددی در حال
ارزیابی فضــا برای حضور در انتخابات هســتند
طبیعتا نقدهای متفاوتی به دولت روحانی و وضع
موجود از سوی انها وارد می شــود تا چه حد این
نقدها را و بیشتر در چه حوزه هایی قبول دارید؟
از انجایی که این نقدهــا با حقد و غرض مخلوط
شده قضاوت در مورد ان سخت است .به نظر می رسد که
باید تجدید نظری در فضای اخالق سیاسی در کشورمان
به وجود اید .اگر نقد می خواهید انجــام دهید باید توام با
پیشنهاد باشد.
کسی که دلسوز است توصیه هایش را قبل از انجام
اقدامات مطرح می کنــد .بعد از اقدامات هــم اگر نقدی
دارد باید همزمان بگوید چه راه های دیگری وجود داشته
که دولتمردان به اشتباه ان را ندیده اند .با این تعریف کار
نقد خیلی مشکل می شــود البته نمی خواهم بگویم جای
نقد وجــود نــدارد .در دولت های پیشــرفته دنیا هم جای
نقد هســت .زیرا اگر نقد نباشد پیشــرفتی در کار نیست.
باید انتقاد باشــد اما انتقاد دلسوزانه .چیزی شبیه به امر به
معروف و نهی از منکر که در ان یکی از شــروط خشنودی
خدا و دلسوزی است .شــما وقتی امر به معروف می کنید،
از روی دلسوزی برای فرد است می خواهید یک اصالحی
انجام شود .نمی شــود ابروی کســی را ببرید و بعد بگویید
امر به معــروف و نهــی از منکر می کنم .نقد دلســوزانه به
دل می نشــیند .نقد غیرمنصفانه اســت که قابل پذیرش
نیست اما اگر سوال این است که جای نقد از دولت وجود
داشته ،پاسخ این اســت که بله داشته و دارد و بهتر از این
هم می شــود کارها را انجام داد .اما در مسیر نقد نبایستی
همدیگر را تخطئه کنیم.
فکر می کنید مــردم در دوره جدیــد چه انتظاری
از دولت منتخب خواهند داشــت ،به بیان دیگر
کسی که می خواهد در انتخابات رای بیاورد باید
چه چیزی را مطرح کند ؟
مردم می خواهند دولتمردان همه تالششــان را
برای رسیدن به خواسته های انها به کار بندند .درگیر فساد
نباشند .به مشــکالت مردم توجه کنند .تنها دنبال قدرت
نباشــند .اموزه های دینی را اجرا کنند .خط امــام را دنبال
کرده به رهنمودهای رهبری توجه کنند .تشــخیص مردم
خوب اســت .حتی افرادی که خود به ویژگی های مثبت
متصف نبوده یا اعتقاد نداشته باشند باز هم این ویژگی ها
را دوست دارند .حتی کسانی که صداقت ندارند ،صداقت
را دوست دارند.
حداقل برای خودشــان ان را می خواهند و دوســت
دارند .مردم عمل را می بیننــد تالش را می بینند و قضاوت
می کنند .به نظرم مردم کمتر در قضاوت هایشــان اشتباه
کرده اند.
وجدان عمومی همیشه درست فکر می کند .از جمله
در مشارکت هایشــان در انتخابات .در بیعت هایشــان .به
همین دلیل انتخابات برای ما مهم اســت و نتایجش را در
هر شکلی باید بپذیریم .مردم چنین خواسته اند به همین
دلیل باید به رای اکثریت تسلیم بود .مردم خواسته هایی
داشــته اند و به نظــرم اعتقادشــان این اســت که بخش
عمده ای از خواسته هایشان محقق شده است .هر کس
در انتخابات می خواهد شــرکت کنــد باید اشــاره کند که
تالش هایش به تنهایی کافی نیست .تالش های بیشتری
از طرف مردم نیز الزم است .حتما در فرصت هایی که در
اینده برای دولت وجود دارد باید تالش بیشــتری داشــته
باشد.
اگر اقای روحانی در انتخابات پیروز شوند مایل
هســتید که در دولت به همکاری با ایشان ادامه
دهید ؟
صرف نظــر از اینکــه چــه کســی در منصــب
ریاســت جمهوری باشــد باتوجه به اینکــه در دولت های
مختلف حضور داشته و خدمت کرده ام باز هم اماده ام که
اگر ان شاءالله عمری باقی باشد در هر شرایطی به کشورم
خدمت کنم.
من خــط سیاســی خاصــی هم نــدارم انچــه برایم
مهم اســت حمایت از نظام و پیروی از رهنمودهای مقام
معظم رهبری اســت .در عین حال معتقدم اقای روحانی
تالش های ارزشــمندی داشته و ســوابق درخشانی دارد
و در ایــن دوره به رغــم فشــارها و بی انصافی هــای زیاد
دستاوردهای خوبی داشته است .اگر در دولت اینده به من
نیاز باشد؛ اماده خدمت هستم.
پرونده ویژه
تحریم های جدید امریکا ناقض توافق هسته ای است
2
حنیف غفاری
روزنامه نگار
خیز واشنگتن برای نقض برجام
طی روزهــای اخیــر ،زمزمه هایــی دال بــر اعمال
تحریم های جدیــد علیه کشــورمان به گوش می رســد.
سناتورهای امریکایی و اعضای مجلس نمایندگان (اعم
از حزب دموکرات و جمهوریخواه) اقدامات و رایزنی هایی
را در ایــن خصوص صــورت داده اند .به نظر می رســد در
داخل دولت ترامپ نیــز مخالفت چندانی بــا اعمال این
تحریم های جدید وجود ندارد...
سال جدید ،تحریم های جدید
هشدار مقامات دولت سابق امریکا به ترامپ
مثلث | شماره 350
وضع تحریم های جدید احتمالی امریکا علیه ایران
منجر به اعتراض برخــی اعضای دولت اوبامــا به ترامپ
شده اســت .این در حالیســت که دولت باراک اوباما نیز
دو بــار برجام را به صــورت عینی نقض کــرد« :یک بار در
جریان وضع محدودیت های صدور ویزا برای کسانی که
به ایران ســفر کرده اند و دیگری در جریــان تمدید قانون
ایســا(تحریم های ایران) .همچنیــن وزارت خزانه داری
ایاالت متحده امریکا با جلوگیــری از مراودات بانک های
بزرگ امریکایی و اروپایی با ایران ،عمــا ماده 29برجام
را نقض کرد .با این حال هم اکنون ،مقامات دولت اوباما
نســبت به رفتار دولت ترامپ معترض هســتند .به عبارت
بهتر ،تحریم های جدید به انــدازه ای در تعارض با برجام
قرار دارد کــه حتی مقامات عهد شــکن دولــت اوباما نیز
نتوانسته اند در برابر ان سکوت کنند».
بر این اساس ،انتونی بلینکن ،اوریل هاینس ،کولین
کال ،جف پرســکوت ،جــان فاینر و فیلیپ گــوردون که
همگی در دولت قبلی امریکا در حصول توافق هســته ای
با ایران نقش داشــته اند در یادداشــتی در فارین پالیسی
پرونده ویژه
درست در روزهای نخست فروردین ماه امسال ،منابع
خبری از اعمال تحریم های جدیــد امریکا علیه 30نهاد و
فرد در 10کشور که مرتبط با کشورهای ایران ،کره شمالی
و سوریه هســتند ،خبر دادند .وزارت امور خارجه امریکا با
انتشار بیانیه ای اعالم کرد:
«در تاریخ 21مارس (اول فروردین) ،ایاالت متحده
تحریم هایی را علیه 30نهاد و فرد مرتبط با ایران ،سوریه
و کره شــمالی تحت قانون عدم اشــاعه وضع کرد ».این
نهادها و افراد در چین ،امارات متحده عربی و کره شمالی
مســتقر هســتند که خدمــات و کاالهایی را بــرای برنامه
موشــکی بالســتیک در اختیار ایران قرار داده و به سوریه
و کره شمالی نیز کمک های تســلیحاتی داشتند .این در
حالی است که کنگره ایاالت متحده امریکا نیز با همراهی
و هماهنگی کاخ سفید در صدد است تحریم های تازه ای را
علیه ایران وضع کند ،تحریم هایی که وضع انها به معنای
نقض عینی و دوباره برجام از سوی واشنگتن خواهد بود.
رابرت منندز ســناتور حزب دموکرات تاکید کرده است که
ایاالت متحده امریکا قصد دارد ســپاه پاســداران انقالب
اسالمی را تحریم کند! این اقدام در حالی صورت می گیرد
که تحریم ســپاه ،به معنای اعمال تحریم هایی است که
روی توافق هسته ای تاثیرگذار خواهد بود .به عبارت بهتر،
اعمال تحریم هــای جدید امریکا ،مصــداق عینی وضع
تحریم هایی است که روی عادی سازی روابط اقتصادی با
ایران (وفق برجام ) در تناقض قرار دارد.
دربــاره تبعات منفی طــرح تحریمی اخیر نمایندگان ســنا
علیه تهران هشدار داده اند .مقام های سابق امریکایی با
یاداوری اینکه ایران کامال به مفاد برجام پایبند بوده تاکید
کرده اند که واشنگتن برای حصول این توافق ،بهایی غیر
از کاهش تحریم ها علیه ایران نپرداخته است.نگارندگان
در بخش دیگری از این یادداشت ،درباره برنامه نمایندگان
کنگره برای قراردادن ســپاه پاســداران انقالب اسالمی
به عنوان «ســازمان تروریستی» هشــدار داده و تصریح
کرده اند کــه چنیــن اقدامی «منافع انــدک و مخاطرات
جانبــی قابل توجهی» خواهد داشــت.انها می نویســند:
«این طرح ،رئیس جمهور امریکا را به ســمت اعالم سپاه
به عنوان گروه تروریستی پیش می برد .این گامی است که
دولت های جورج بوش و باراک اوباما ان را بررسی کردند
اما به دلیل منافع محدود و مخاطرات جانبی قابل توجه از
ان چشم پوشی کردند».
تحریم هابا این حال ،به رغم اعتراضاتی که در درون
امریکا در خصــوص اقــدام احتمالی کنگــره و دولت این
کشور صورت گرفته است ،سناتورهای امریکایی که نقش
اساســی را در وضع تحریم ها علیه ایران داشته و دارند ،بر
رویکرد ســلبی خود در قبال برجام اصرار می ورزند« .راس
لتینن » رئیس کمیته فرعی «خاورمیانه و شمال افریقای»
کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا با اشــاره به
طرح جدید سنا علیه ایران گفت« :امریکا چنان تحریم های
فلج کننده ای علیه ایران وضع خواهد کرد که مجبور شــود
بار دیگر در تصمیم خود مبنی بر توسعه برنامه موشک های
بالســتیک تجدید نظر کند .امریکا باید با قاطعیت و به طور
کامل تحریم های موجود را اجرا کند و حداکثر فشــار را بر
این کشور بیاورد زیرا ایران فقط در برابر قدرت و فشار از خود
55
پرونده ویژه
واکنش نشــان می دهد!چالش برانگیزترین فعالیت ایران
پس از امضای برجام برنامه موشــک های بالســتیک این
کشور بوده است».
دولت ترامپ چه خواهد کرد؟
تیلرســون وزیــر امــور خارجــه ایــاالت متحــده
امریکا ،جیمز ماتیــس وزیر دفاع امریــکا و دونالد ترامپ
رئیس جمهور این کشور و حتی مایک پنس معاون ترامپ
که یکی از اصلی ترین مخالفان برجام محسوب می شود ،
ترجیح داده اند فعال موضعی در خصوص وضع تحریم های
جدید کنگره اتخاذ نکنند .برخی از تحلیلگران ،این سکوت
را نشان دهنده مخالفت دولت ترامپ با وضع تحریم های
جدید و نقض برجام دانسته و برخی دیگر،ان را تاکتیکی
در راستای کمک به سناتورهای حامی وضع تحریم های
جدید علیه ایــران می دانند .با همه ایــن اوصاف ،به نظر
می رســد میان ســناتورهای مخالف برجام و بســیاری از
اعضای دولت ترامپ هماهنگی کاملی وجود دارد .نکته
قابل تامــل اینکه کنگره در تــاش اســت تحریم ها را تا
اردیبهشت ماه امسال وضع کند.
در اردیبهشــت ماه ،تعلیق شــش ماهه تحریم های
هسته ای ایران از سوی اوباما رئیس جمهور سابق امریکا
به پایان می رســد و دونالد ترامپ قاعدتا و وفق برجام باید
نســبت به تعلیق مجدد تحریم های هسته ای اقدام کند.
اگر ترامپ چنین اقدامی را صورت ندهد یا ان را به صورت
ناقص انجام دهد ،برجام رســما از ســوی ایاالت متحده
امریکا نقض شده است.با این حال دولت ترامپ در صدد
است ضمن وضع تحریم های جدید علیه ایران ،ادعا کند
که سند برجام نقض نشده است .به عبارت بهتر ،احتماال
دولت ترامپ در صدد اســت بــا اســتفاده از منافذ حقوقی
موجود در توافق هســته ای با ایــران ،تحریم های تازه را
مغایر با برجام جلوه ندهد.
تصویب این طــرح ناقض بندهــای 26و 29توافق
هســته ای میان ایران و اعضای 5+1محسوب می شود.
در بند 29برجام صراحتا امده اســت که طرف مقابل نباید
کارهایی انجام دهد که در عادی سازی روابط اقتصادی و
تجاری ایران اخالل ایجاد کند.این در حالیست که اقدام
اخیر کنگره امریکا ،به مثابه هشداری به دیگر کشورهاست
که روابط عادی اقتصادی و تجاری با ایران نداشته باشند.
کپی برداری انگلیس از امریکا در نقض برجام
پرونده ویژه
56
مثلث | شماره 350
عالوه بر ایاالت متحــده امریکا ،دولت انگلیس نیز
که همواره خود را با سیاســت های ضد ایرانی واشــنگتن
تیلرسون وزیر امور خارجه ایاالت متحده
امریکا ،جیمز ماتیس وزیر دفاع امریکا
و دونال د ترامپ رئیس جمهور این کشور
ن ترامپ که یکی
و حتی مایک پنس معاو
از اصلی ترین مخالفان برجام محسوب
می شود ،ترجیح داده اند فعال موضعی در
خصوص وضع تحریم های جدید کنگره
اتخاذ نکنند
وفق می دهــد ،اخیرا بیانیــه ای بازدارنــده را درخصوص
فعالیت هــای تجــاری با ایــران منتشــر کرده اســت .در
این بیانیه ادعا شــده اســت که ایــران کمــاکان محلی
چالش برانگیز برای انجام فعالیت های تجاری محســوب
می شود! این در حالیست که القای همین مساله از سوی
یکی از دولت های دخیل در امضای برجام ،نقض ماده 29
محسوب می شود.
بیانیه اخیر وزارت امور خارجه انگلیس در خصوص
برجام و تحریم های ایران در حالی منتشــر شده است که
چندی پیش ،مقامات انگلیســی به پیروی ازدولت دونالد
ترامپ ،توافق هسته ای با ایران را بحث برانگیز خوانده و
در عین حال نســبت به پایبندی به ان تاکید کردند! با این
حال بر همگان مسجل بود که دولت انگلیس باالخره روی
پنهان خود را در این خصوص نشان خواهد داد.
مروری بر بیانیه اخیر وزارت امور خارجه انگلیس در
نوع خود قابل تامل است .در بخشی از این بیانیه امده است
که دریافت مجوز صادرات برای اقالمی که به طور عادی
تحت کنترل قــرار نمی گیرنــد (در مراوده بــا ایران) الزم
است .در بخش هایی دیگر از ا ین بیانیه امده است :برخی
از تحریم ها برای هشت سال دیگر همچنان به قوت خود
باقی است ،برخی از تحریم ها همچنین تحت تاثیر توافق
هسته ای قرار نگرفتند ،به طور خاص تحریم های مرتبط
با حقوق بشــر و تروریســم .تجار انگلیســی که در تالش
برای انجــام دادن مراودات تجاری یا ســرمایه گذاری در
ایران هستند باید اطمینان یابند که مراوده شان با ایران در
راستای این اقدامات قرار دارد.
صادرکنندگان می توانند دریابند ایا انها در حال مراوده
با یک فرد یا نهادی هستند که همچنان تحت تحریم قرار
دارند یا اینکه مشــکوک هســتند که یک فرد یا نهاد تحت
تحریم ممکن اســت در هر گونه مــراوده تجــاری با انها
دخیل باشــد یا خیر .انها همچنین اطمینان خواهند یافت
که محصوالت شان یا موادشان بر اســاس این تحریم ها
محدود نیســتند و اینکه هیچ محدودیتی بر انهایی وجود
ندارد کــه می خواهنــد پرداخت هــا را انجــام دهند .قبل
از وارد شــدن بــه هر گونه مــراوده ای ،در پیــش گرفتن
اقدامات مربوط مناسب است .ایران همچنان یک مکان
چالش برانگیز برای انجام دادن مراودات تجاری محسوب
می شود ،از این رو صادرکنندگان مردد باید در پی دریافت
مشاوره های حقوقی باشند».
همچنان که مشــاهده می شــود ،در این بیانیه ،به
صورت مســتقیم از ایران به عنوان مکانی چالش برانگیز
برای مراودات تجاری یاد می شود .به عبارت بهتر ،دولت
وزیر امور خارجه کشورمان نسبت به زمزمه های
اخیر مبنی وضع تحریم های جدید علیه
ایران و نقض برجام از سوی امریکا واکنشی
غیر مستقیم اتخاذ کرده است .دکتر محمد جواد
ظریف اظهار داشت :شاید تالش ما برای اجرای
برجام سنگین تر از تالش برای ایجاد برجام
است ،برای همین هم مقام معظم رهبری بر
بدعهدی امریکا تاکید می کنند
انگلیس عمال از شــرکت های تجاری خواسته است که از
مراوده تجاری با ایران اجتناب کنند .در این بیانیه ،صرفا
هزینه های تجارت با ایران از فایده های ان بیشتر دانسته
شده است.
بدعهدی اخیر انگلیس در قبال برجام ،در راســتای
بدعهدی های ایاالت متحده تعریف می شود .انچه مسلم
است اینکه وضع هرگونه تحریم جدید علیه ایران از سوی
کنگره ایاالت متحده امریکا و مهر تاییــد دولت امریکا بر
این تحریم ،نقض عینی برجام محسوب می شود .بدیهی
است که در این خصوص الزم است دستگاه دیپلماسی و
سیاست خارجی کشورمان واکنشی متقابل صورت داده و
جدی نسبت به بدعهدی واشنگتن بدهد.
پاسخ ّ
واکنش غیر مستقیم ظریف
به تحریم های جدید امریکا
وزیر امور خارجه کشورمان نسبت به زمزمه های اخیر
مبنی وضع تحریم های جدید علیه ایــران و نقض برجام از
سوی امریکا واکنشی غیر مستقیم اتخاذ کرده است .دکتر
محمد جواد ظریف در دیدار جمع کارکنان وزارت امور خارجه
اظهار داشت« :شاید تالش ما برای اجرای برجام سنگین تر
از تالش برای ایجاد برجام اســت ،بــرای همین هم مقام
معظم رهبری بر بدعهدی امریکا تاکید می کند .بدعهدی
امریکایی ها برای مــا غیرقابل پیش بینی نبــود .دو طرف
هم بر اســاس عدم اعتماد متقابل جلو رفتند و سازوکارهای
متعددی را پیش بینی کردند .سازوکار برگشت پذیری ما در
برجام بسیار اسان تر از برگشــت پذیری تحریم های طرف
مقابل است .اگر لحظه ای فرا برسد که امریکایی ها برجام
را اجرا نکنند بازگشت پذیری ما بســیار سریع و حتی بیش از
انچه در قبل داشــته ایم خواهد بود .این خود نشان دهنده
بی اعتمادی متقابل است و سازوکاری است که ما پیش بینی
کردیم .روزی که نظام تصمیم بگیرد و احساس کند میزان
بدعهدی امریکا به حدی اســت که ما باید به پیش از برجام
برگردیم ما تضمین کافی داریم که البته بعید می دانم چنین
اتفاقی بیفتد».
اظهارات وزیر امورخارجه کشــورمان ،پاســخی هر
چند غیر صریح نســبت به خیز مجلس نماینــدگان امریکا
برای وضع تحریم های جدیــد علیه ایران اســت .با این
حال سکوت دولت ترامپ نشان می دهد که مقامات کاخ
سفید همچنان در حال بررسی ابعاد و جوانب ماجرا هستند.
یک ماه جنجالی پیش روی برجام
انچه مســلم اســت اینکه از اکنون تا حدود یک ماه
دیگر ،شــاهد بــروز جنجال هایــی در خصــوص توافق
هســته ای میان ایــران و اعضای 5+1خواهیــم بود .در
این میان،هرگونه اقدام مجلس نمایندگان ،ســنا و دولت
ایاالت متحده امریــکا در وضع تحریم هــای جدید علیه
ایران ،مصداق عینی نقض برجام محسوب می شود .این
اقدام نه تنها با روح برجام ،بلکه بــا متن ان نیز در تعارض
است .همان گونه که اشاره شــد ،اردیبهشت ماه امسال،
ت ترامپ ناچار خواهد بود رویکرد واقعی خود را در قبال
دول
ن نمی توان تالش سناتورهای
برجام مشخص کند .بنابرای
مخالف برجــام (که تعداد انها نیز کم نیســت) برای وضع
ت ترامپ با برجام
تحریم های جدید را با کلیت مخالفت دول
بی ارتباط دانست.
با این حــال ترامپ خود نیز به خوبــی می داند که در
قبال توافق هســته ای بــا ایــران محدودیت هایی دارد.
محدودیت هایــی کــه وی را ناچار کرده اســت کمیته ای
برای بررسی و وضع تحریم های جدید غیر هسته ای علیه
ایران تشکیل دهد .به رغم همه این موارد ،باید نسبت به
هر گونه رفتار و نقض عهد ایــاالت متحده امریکا در برهه
فعلی امادگی داشت.
پرونده ویژه
توافقات فرامتنی با امریکا ملغی می شود
دکتر هادی اجیلی درگفت وگو با مثلث
مثلث | شماره 350
جریان تصویب قانون ایسا مباحث و تحلیل های
مختلف و مهمــی در خصوص وجود ایــن منافذ
حقوقی در برجام مطرح شــد .لطفا در این مورد
توضیح دهید.
به نکته خوبی اشــاره کردید .در جریان مذاکرات
هسته ای میان ایران و اعضای 5+1طرف مقابل تعهد داده
بود که قانون ایسا تمدید نخواهد شد .اما در نهایت امریکا
به قول خود در این خصوص پایبند نمانــد .باراک اوباما و
جان کری در زمان مذاکرات هســته ای ،اعتقادی نسبت
به تمدید قانون ایسا نداشتند اما در نهایت با فشار کنگره،
این قانون تمدید شد .در این خصوص اعضای دموکرات
و جمهوریخواه سنا با یکدیگر همکاری نزدیکی داشتند.
در نهایت ،ایسا تمدید شد .این در حالی بود که تمدید
ایســا مطابق تعهدی که طرف مقابل به ما داده بود نقض
برجام محسوب می شد.
با این حال ،در کمیسیون مشترک برجام (زمانی که
کمیســیون برجام پس از تمدید ایسا تشکیل شد) ،طرف
امریکایی زیر بار نقض برجام نرفت انها به متن برجام استناد
کردند و مدعی شــدند که انها تعهد داده اند قانون ایسا در
مواردی که مربوط به تمدید تحریم های هســته ای است
پرونده ویژه
دونالــد ترامــپ رئیس جمهــور ایــاالت متحده
امریــکا و اعضــای دولــت او از زمــان حضور در
کاخ سفید ،مواضع شفاف و روشــنی را در قبال
ل ترامپ در
برجام اتخــاذ نمی کنند .در عین حــا
جریان رقابت های انتخاباتــی وعده داده بود که
برجام را پاره خواهــد کرد .رویکــرد فعلی دولت
امریکا در قبال توافق هسته ای را چگونه ارزیابی
می کنید؟
به طــور کلــی دونالــد ترامــپ و اعضــای حزب
جمهوریخواه معتقد نیستند که برجام باید از بین برود .انها
معتقدند کــه در جریان مذاکرات هســته ای میان ایران و
اعضای ،5+1باید امتیازات بیشتری از ایران گرفته می شد.
ترامپ به خوبی می داند که در صورت نقض برجام از سوی
ایاالت متحده امریکا ،کشورهای اروپایی با واشنگتن در
راستای وضع تحریم های دوباره همراهی نخواهند کرد.
از سوی دیگر،توافق هسته ای یک سیستم کنترلی
امنیتی و نظارتی با چارچوب های بین المللی است که پشت
ان یک قطعنامه بین المللی شــورای امنیت قــرار دارد که
ایران را بتوانند در ریلی که دل شان می خواهد قرار دهند.
امریکایی ها مگر عقل شان کم شده است که بخواهند ایران
را از این شرایط خارج کنند ،ان هم با فسخ از طرف امریکا.
امریکایی ها می دانند که در صورتی که فسخ برجام از طرف
انها صورت بگیرد متحدان اروپایی انها دیگر با انها همراهی
نخواهند کرد .از این ر و ترامپ در صدد است که فسخ برجام
به صورت مستقیم و علنی از سوی وی صورت نگیرد.
در اینجــا نکتــه دیگری وجــود دارد که الزم اســت
نسبت به ان اشاره کنم .ســند توافق هسته ای میان ایران
و اعضــای (5+1برجام) به اندازه کافی خلــل و فرج برای
سوءاســتفاده طرف مقابل دارد .این منافذ حقوقی و بند و
ماده های موجود در برجام منجر به این می شود که طرف
مقابل تفســیری متفــاوت از برجام ارائه دهــد و در نهایت
نیز ادعا کند که ما توافق هســته ای را نقــض نکرده ایم.
امریکا با سند برجام بازی می کند و ان را در راستای منافع و
خواسته های خود تفسیر می کند.
در دوران ریاســت جمهوری بــاراک اوبامــا و در
3
کنگره امریــکا بــرای وضع تحریم هــای جدید
علیه کشــورمان خیز برداشــته اســت ،تحریم هایی
که به اعتقــاد اکثریت قریــب به اتفاق کارشناســان
و تحلیلگــران مســائل حقوقــی و بین المللی ،نقض
برجام محســوب می شود .از ســوی دیگر ،همچنان
شــاهد هســتیم که دولت ترامپ مواضع شــفافی را
در قبال توافق هســته ای میان ایــران و اعضای 5+1
اتخاذ نمی کنــد .چندی پیش ترامپ ضمــن انتقاد از
برجام اظهار داشــت که نمی گوید با توافق هسته ای
چه خواهــد کرد! در خصــوص رویکــرد دولت ترامپ
نسبت به برجام گفت وگویی با دکتر هادی اجیلی عضو
هیات علمی و اســتاد روابط بین الملل دانشگاه عالمه
طباطبایی(ره) صورت داده ایم که از نظرتان می گذرد.
اجرا نشود .بنابراین ،ایاالت متحده امریکا از منافذ موجود
در برجام در راستای منافع خود استفاده می کند.
در ابتدای حضور ترامپ در کاخ ســفید ،شــاهد
اتخاذ مواضع متناقض و پارادوکسیکالی از سوی
اعضای دولــت وی در قبال توافق هســته ای با
ایران بودیم .جیمز ماتیس وزیر دفاع ترامپ در
جلسه استماع ســنا تاکید کرد که برجام توافقی
است که واشنگتن ناچار است نسبت به ان پایبند
بماند .بــا این حال تیلرســون وزیر امــور خارجه
ایاالت متحــده امریکا عمــا بر بازبینــی برجام
تاکید کرد .این تناقض را چگونه ارزیابی و تحلیل
می کنید؟
اختالف نظر اعضای دولت ترامپ در قبال برجام
موضوعی غیر طبیعی نیســت .در دوران ریاست جمهوری
اوباما نیز میان وزرای دفاع و امور خارجه در برخی پرونده ها
و موضوعات مهم سیاســت خارجی ایاالت متحده امریکا
اختالف نظر وجود داشت .همین مساله در نهایت منتج به
برکناری وزیر دفاع امریکا شد.
اختالف میان تیلرسون و جیمز ماتیس در خصوص
برجام نیز در همین راستا قابل تحلیل و ارزیابی است .وزیر
امور خارجه ایاالت متحده امریکا تصور می کند که شــاید
بتوان در صورت مذاکرات مجدد بر ســر برجا م ،امتیازات
بیشتری از ایران گرفت! به نظر می رسد تیلرسون به دلیل
شــخصیت اقتصادی و تجاری خود (مانن د ترامپ) چندان
سیاسی نیست.
این حرف ها بــه وی در خصوص برجام گفته شــده
است .با این حال جیمز ماتیس که خود از مخالفان برجام
محسوب می شد ،معتقد است که توافق هسته ای به رغم
نامطلوب بودن سند برجام ،این توافق به امضای اعضای
5+1رسیده و متعاقبا قطعنامه جدید سازمان ملل متحد در
خصوص ان به تصویب رسیده اســت .در چنین شرایطی
اگر ایاالت متحده امریکا بــه برجام پایبند نباشــد ،اعتبار
بین المللی ان زیر سوال خواهد رفت.
با توجه به موضع گیری های خاص دولت ترامپ
در خصوص توافق هســته ای ،اینــده برجام را
چگونه ارزیابی می کنید؟
در این خصوص الزم است به نکته ای اشاره کنم.
برجام دارای یک متن و یک فرامتن است .باید میان این
دو تفکیک قائل شد .متنی که تحت عنوان برجام موجود
اســت ،متن متقنی نیســت و همان گونه که اشاره کردم،
قابل تفسیر است.
باتوجه به قدرت طرف مقابل در ارائه تفاسیر متفاوت
این متن حقوقی ،انچه که در دوران ریاست جمهوری اوباما
در خصوص برجام اجرا شد با انچه در دوران ترامپ شاهد
ان هستیم متفاوت خواهد بود .چنانچه مقام معظم رهبری
اشــاره فرمودند ،در تنظیم متــن حقوقی برجــام مقداری
تعجیل صورت گرفته است.
البته تیم مذاکره کننده هســته ای مــا در تالش بود
کــه در کوتاه ترین زمان ممکن بیشــترین دســتاورد را در
مذاکرات داشته باشد اما در نهایت ،متن برجام ،متن متقن
و محکمی از اب در نیامد.
در دوران ریاست جمهوری اوباما ،توافقات فرامتنی
میان ایران و ایاالت متحده امریکا از موضوعیت برخوردار
بود .به عبارت بهتــر ،در دوران اوباما ،فرامتن بر متن غلبه
داشــت ،هر چند که شــاهد بودیم در دولت اوبامــا نیز این
موضوع عینیت کامل پیدا نکــرد .هم اکنون این موضوع
برعکس است.
در دوران ریاســت جمهوری ترامپ ،عمــا متن بر
فرامتن غلبه دارد .توافقات فرامتنی میان ایران و دولت قبلی
ایاالت متحده امریکا در دوران ریاســت جمهوری ترامپ
عمال ملغی خواهد شد.
57
پرونده ویژه
تکلیف توافق هسته ای چه خواهد شد؟
ت ترامپ
یک بام و دوهوای برجامی دول
فخرالدین اسدی
روزنامه نگار
4
پرونده ویژه
58
مثلث | شماره 350
رویکــرد ســلبی دونالــد ترامــپ رئیس جمهــور
ایاالت متحــده امریــکا و همراهانــش در قبــال توافــق
هســته ای میان ایران و اعضای 5+1موضوعی نیســت
که بتوان به سادگی از کنار ان گذشت .ترامپ از یک سو
سعی در ابطال توافق هسته ای دارد و از سوی دیگر ،سعی
دارد به گونــه ای این اقــدام را صورت دهد که واشــنگتن
نسبت به نقض برجام متهم نشــود! ترامپ پس از پیروزی
در رقابت های انتخابات ریاســت جمهوری ســال 2016
میــادی ،کارگروهــی را در خصوص وضــع تحریم های
جدید علیه ایران تشکیل داده است .این کارگروه ،مسئول
اعمال تحریم هــای تازه علیه کشــورمان هســتند ،البته
به گونه ای کــه ظاهر برجام حفظ شــود .در این خصوص
ترامپ ســعی دارد به خلل هــای حقوقی موجــود در متن
برجام استناد کند.
طی روزهــای اخیــر زمزمه هــای دوبــاره ای مبنی
بر اعمــال تحریم های تــازه ایاالت متحــده امریکا علیه
جمهوری اسالمی ایران به گوش می رسد .در این خصوص
میان نمایندگان کنگره و کاخ سفید هماهنگی کاملی وجود
دارد .همان گونه که پیش بینی می شــد ،نقض برجام در
دوران ریاســت جمهوری دونالــد ترامــپ عینی تر خواهد
شد ،هر چند که در دوران ریاست جمهوری اوباما و حضور
دموکرات ها در کاخ سفید نیز توافق هســته ای چند بار به
صورت علنی نقض شــد .رابرت منندز ســناتور دموکرات
تاکیــد کرده اســت که هــدف اصلی تحریم هــای جدید
ایاالت متحده امریکا ،ســپاه پاســداران انقالب اسالمی
ایران است.
دولت و کنگــره امریکا قصــد دارند درســت قبل از
فرارســیدن اردیبهشــت ماه تحریم های تازه خود را علیه
ایران اعمال کنند .در اردیبهشــت ماه امسال ،قرار است
ترامپ به عنــوان رئیس جمهــور امریکا بار دیگــر تعلیق
تحریم های ایران (وفق توافق هسته ای ) را تمدید کند.
در این میــان ،ترامپ در صدد اســت قبل از فرا رســیدن
موعد مقــرر ،نقــض برجــام را به گونــه ای غیررســمی و
غیر اعالمی هدایت و مدیریت نماید .به عبارت بهتر ،ترامپ
که نســبت به عواقب و تبعات امضا نکــردن دوباره تعلیق
تحریم های ایران اگاه است ،سعی دارد بازی را به گونه ای
دیگر پیش ببرد :نقض برجام در قالب غیررسمی.
در این خصــوص ترامپ به شــکاف ها و روزنه های
موجود در توافق هسته ای استناد کرده و مدعی خواهد شد
که اعمال تحریم های جدید علیه جمهوری اسالمی ایران
نقض برجام محسوب نمی شــود! این در حالیست که در
حال حاضر نیز دولت امریکا و کنگره ،به واسطه جلوگیری
از کارکردن بانک ها و شرکت های سرمایه گذاری با ایران
و همچنین اعمال تحریم و جریمه علیه شرکت هایی که با
ایران کار می کنند ،برجام را به صورت عینی نقض کرده اند.
این اقدام ایاالت متحده امریکا نقض صریح بند ۲۹برجام
اســت .در بند ۲۹برجام امده اســت« :اتحادیه اروپایی و
دولت های عضو و ایاالت متحده ،منطبق با قوانین خود،
از هر گونه سیاســت با هــدف خاص تاثیرگــذاری منفی و
مستقیم بر عادی سازی تجارت و روابط اقتصادی با ایران،
در تعارض با تعهدات شان مبنی بر عدم اخالل در اجرای
موفقیت امیز این برجام خودداری خواهند کرد».
نکتــه دوم اینکــه هم اکنــون دولــت ترامــپ بــا
اعمال قانون ممانعــت از ورود اتباع ایرانی بــه امریکا (و
ســخت گیری در صدور ویزا برای اتباع دیگر کشورها که
به ایران سفر کرده اند) عمال برجام را به مانند دولت اوباما
نقض کرده اســت .از ســوی دیگر ،دولت ترامپ جریمه
شرکت های ســرمایه گذاری و حسابرســی از بانک هایی
که با ایران کار می کنند را شــدت بخشیده است .در چنین
شرایطی بانک های بزرگ اروپایی نیز مراوده ای با ایران به
لحاظ مالی و اعتباری ندارند.
نکته حائز اهمیت سوم اینکه مقامات امریکایی چنین
اقداماتی را مصــداق اعمال تحریم های «مســتقیم» و
«منفی» علیه ایران نمی دانند! انها از یک سو ادعا می کنند
که چنین تحریم هایی مصداق تحریم های غیر مســتقیم
علیه ایران است ،این در حالیست که اقدام دولت ترامپ
پرونده ویژه
در ممنوعیت ورود اتباع ایرانی و کســانی که به ایران سفر
کرده اند مصداق عینی تحریم های مســتقیم محســوب
می شود .از سوی دیگر ،مقامات امریکایی مدعی هستند
که تحریم های جدید با برجام تناقضی نداشــته و به سبب
فعالیت های موشــکی ایــران ،حقوق بشــر و دیگر موارد
ادعایی وضع خواهد شد!
انچه مسلم اســت اینکه وضع هرگونه تحریم جدید
علیه ایران از سوی کنگره ایاالت متحده امریکا و مهر تایید
دولت امریکا بر این تحریم ،نقض عینی برجام محســوب
می شــود .بدیهی اســت که در این خصوص الزم اســت
دستگاه دیپلماسی و سیاســت خارجی کشورمان واکنشی
جدی نســبت بــه بدعهدی
متقابل صورت داده و پاســخ ّ
واشنگتن بدهد.
متاسفانه پاســخ های غیر قاطعانه دستگاه سیاست
خارجی کشــورمان نســبت به بدعهدی های مکرر امریکا
در قبــال برجام ،باعــث وقاحت بیشــتر ایاالت متحده در
این خصوص شده اســت .در چنین شرایطی صرفا استناد
به برگزاری جلسه کمیته مشــترک حقوقی برجام چاره ساز
نبوده و باید وارد فاز عملی تقابل بــا ایاالت متحده امریکا
شد .واشنگتن عمال وضع تحریم های یکجانبه علیه ایران
را پس از توافق هســته ای ادامه داده و تنها در مواردی از
شدت و حدت ان کاسته است .همچنین الزم است در فاز
تقابل با اقدام جدید کنگره و دولت امریکا ،مجلس شورای
اسالمی نیز با امادگی کامل و با در نظر گرفتن حقوق حقه
کشورمان پاسخ قاطعانه ای را به امریکا بدهد.
با این حال ،می توان رویکرد ترامپ نسبت به توافق
هســته ای با ایران را به گونه ای جامع تــر نیز مورد فحص
و بررســی قرار داد .در این خصوص الزم است گریزی به
انتخابات ریاست جمهوری سال 2016در ایاالت متحده
امریکا بزنیم :در رقابت های انتخابات ریاســت جمهوری
سال ۲۰۱۶ایاالت متحده امریکا ،دونالد ترامپ مخالفت
خود را بــا توافق هســته ای شــکل گرفته میــان ایران و
اعضای ۵+۱اعــام کرد .ترامپ حتــی در جمع اعضای
البی ایپک اعالم کرد که وی در روزهای نخســت حضور
خود در کاخ سفید سند توافق هسته ای را پاره خواهد کرد!
این موضع گیری ســلبی ،از ســوی مایک پنــس ،معاون
ترامپ نیــز در جریان مبــارزات انتخاباتی مطرح شــد .با
این حال پس از ورود ترامپ به کاخ ســفید ،شاهد مواضع
نرم تر رئیس جمهور ایاالت متحــده در قبال برجام بودیم.
اگرچه ترامپ توافق هسته ای صورت گرفته میان ایران و
اعضای ۵+۱را همچنان توافقی بد و فاجعه بار می داند ،اما
دیگر سخنی صریح از ابطال ان به میان نمی اورد.
اردیبهشت ۱۳۹۶زمان ازمون عملی ترامپ
در قبال برجام
ارسال پیام های دوگانه توسط
اعضای دولت ترامپ
ترامپ حتی در جمع اعضای البی ایپک اعالم
کرد که وی در روزهای نخست حضور خود در کاخ
سفید سند توافق هسته ای را پاره خواهد کرد!
این موضع گیری سلبی ،از سوی مایک پنس،
ن ترامپ نیز در جریان مبارزات انتخاباتی
معاو
مطرح شد
مثلث | شماره 350
ارسال پیام های دوگانه و متناقض از سوی اعضای
دولت ترامپ در قبال برجام از یک ســو نشان دهنده عدم
جمع بندی مشترک اعضای کاخ سفید در خصوص توافق
هسته ای و از ســوی دیگر ،نشــان دهنده واهمه امریکا
نسبت به اعمال فشارهای بین المللی علیه واشنگتن (در
صورت نقض برجام) است .تیلرســون ،وزیر امور خارجه
امریکا ،طی ماه های اخیر یک بار از بازبینی برجام سخن
به میــان اورد و بار دیگــر ،بر پایبندی کلی امریکا نســبت
به توافق هســته ای تاکید کرده اســت! با این حال جیمز
ماتیس ،وزیر دفــاع ایاالت متحده امریــکا که خود یکی
از مخالفان برجام محســوب می شــود ،تاکید کرده است
که ســند برجام اگرچــه غیر قابل دفاع اســت ،اما توافقی
بین المللی محســوب می شود و واشــنگتن باید نسبت به
ان پایبند باشــد .همچنین مقامــات ارشــد امریکایی در
دیدار با فدریکا موگرینی ،رئیس کمیتــه نظارت بر برجام
و مســئول سیاســت خارجی اتحادیه اروپا ،پایبندی کلی
خود نســبت به برجام را اعالم کرده اند .با این حال دونالد
ترامپ به عنوان رئیس جمهور امریــکا و معاون وی یعنی
مایک پنس ،مواضع شــفافی در خصــوص برجام اتخاذ
نکرده اند .ترامپ در ژانویه امسال (سال )۲۰۱۷و در بدو
ورود خود به کاخ سفید در خصوص توافق هسته ای اظهار
کرد «نمی خواهم بگویم با توافق [هسته ای] ایران چه کار
خواهم کرد .من نمی خواهم همین حاال با کارت ها بازی
کنم .ببینید ،منظورم این اســت ،من سیاستمدار نیستم.
من راه نمی افتم بگویم «من می خوام این کارو کنم»...
اما من از توافق ایران راضی نیستم ،فکر می کنم یکی از
بدترین توافقاتی است که تا کنون صورت گرفته است ،من
فکر می کنم این یکی از احمقانه ترین توافق هایی است که
تا کنون دیده ام».
اما به نظر می رســد زمان بازی دوگانه ترامپ در قبال
برجام رو به پایان است .اردیبهشت ماه سال ،۱۳۹۶تاریخ
مصرف بــازی متضاد و متناقــض امریکا در قبــال برجام
پرونده ویژه
بدون شک در اردیبهشــت ماه سال اینده ( )۱۳۹۶و
حدود دو ماه بعد ،رویکرد واقعی دونال د ترامپ رئیس جمهور
ایاالت متحده امریکا در قبال توافق هســته ای مشخص
خواهــد شــد .در اردیبهشــت مــاه ،تعلیق شــش ماهه
تحریم های هســته ای ایران از سوی اوباما رئیس جمهور
سابق امریکا به پایان می رسد و دونال د ترامپ قاعدتا و وفق
برجام باید نســبت به تعلیق مجدد تحریم های هســته ای
اقدام کنــد .اگر ترامــپ چنین اقدامی را صــورت ندهد یا
ان را به صورت ناقص انجام دهد ،برجام رســما از ســوی
ایاالت متحده امریکا نقض شده است .اگ ر ترامپ خواستار
لغو برجام باشد ،تحریم های هسته ای علیه ایران را تمدید
(و نه تعلیق) خواهد کرد .در این صورت واشنگتن رسما از
توافق هسته ای خارج می شود و جمهوری اسالمی ایران
باید تصمیم مقتضی را بر اســاس خروج امریــکا از برجام
اتخاذ کنــد .اگرچه در دوران ریاســت جمهوری اوباما نیز
ماده ۲۹برجام عمال توســط دولت امریکا (متعاقب وضع
قوانین محدود کننده صدور ویزا برای کسانی که به ایران
سفر کرده اند) نقض شد و وزارت خزانه داری امریکا نیز با
جلوگیری از مراودات بانکی علیه ایران برجام را سربســته
نقض کرد ،اما تمدیــد تحریم های ایران در اردیبهشــت
ماه ســال اینده ،نقض صریح و علنی برجام از سوی دولت
ترامپ محسوب خواهد شد.
در ابتــدای این بحث ،بــه تشــکیل اتاق های فکر
علیه ایــران (در راســتای وضــع تحریم های تــازه علیه
کشــورمان) از ســوی دونالد ترامپ و همراهانش سخن
گفتیم .همان گونه که تاکید شد ،از زمان پیروزی ترامپ
در انتخابات ریاست جمهوری امریکا ،اتاق های فکر وی
علیه توافق هسته ای با ایران تشکیل شده است .در این
اتاق های فکر ،در خصوص نــوع و نحوه مواجهه با برجام
تصمیم گیری می شــود .اولویت ترامپ در این خصوص،
وضع تحریم های جدیــد علیه ایران در عیــن نگاهداری
توافق هســته ای اســت .به عبارت بهتر ،ترامپ در صدد
است در عین اینکه نسبت به نقض توافق هسته ای متهم
نشــود ،تحریم های جدیدی را علیه کشورمان وضع کند.
وجه مشترک اعضای این اتاق های فکر ،مخالفت با اصل
برجام است .با این حال این اعضا متفق القول هستند که
جهت مواجهه با محدودیت های حقوقی ناشی از هر گونه
نقض برجام توســط امریکا ،باید روش هــای موثری را به
کار برد .همچنین رفتار دولت ترامپ تاکنون نشــان داده
است که مشاوران وی نســبت به هزینه های باالی نقض
توافق هسته ای توسط دولت جدید امریکا اگاه شده و این
موضوع را به دونالد ترامپ نیز منتقل کرده اند.
به پایان خواهد رســید ،زیرا دونالد ترامپ ناچار اســت در
خصوص ادامه تعلیق تحریم های ایران تصمیم روشــن
و شــفافی را اتخاذ کند .با این حال ،به صــورت موازی و
همزمان تالش های دیگری در کنگره و از سوی اعضای
دو حــزب دموکــرات و جمهوریخــواه در راســتای وضع
تحریم های غیر هســته ای علیه ایران در جریان اســت.
اصلی ترین هــدف رئیس جمهــور امریکا این اســت که
بدون نقض رسمی برجام ،به وضع تحریم های جدید علیه
کشــورمان ادامه دهد .در این مسیر ،ســناتورهای حزب
جمهوریخواه توانسته اند سناتورهای دموکرات را نیز با خود
همراه کنند .در جریان تمدید قانون ISAعلیه ایران (الیحه
تحریم ایران) در سال گذشــته میالدی ،شاهد همراهی
ســناتورهای دو حزب اصلی امریکا در ادامه تحریم های
ایران بودیم .ایــن همکاری در دوران ریاســت جمهوری
ترامپ به نقطه اوج خود خواهد رسید.
نکته جالب توجه دیگر ،فــرار به جلوی دولت دونالد
ترامــپ در قبال توافق هســته ای اســت .با وجــود انکه
روســیه ،چین و حتی تروییــکای اروپایی نســبت به رفتار
غیر قابــل پیش بینی و هزینه ســاز دولت ترامــپ در قبال
توافق هســته ای با ایــران نگران هســتند ،دولت ترامپ
اخیرا خواستار پایبندی ایران به برجام شده است! نماینده
ایاالت متحده امریکا در اژانس بین المللی انرژی اتمی در
این خصوص عنوان کرده اســت« :ایران بایستی به نحو
ی تعهداتش تحت برجام پایبند باشد!
دقیق و کامل به تمام
هیچ چیز کمتر از اجرای دقیق برجام ،جامعه بین المللی را
از پایبندی ایران به تعهداتش مطمئن نخواهد کرد .امریکا
از گــزارش مفصل تر اژانــس بین المللی انــرژی اتمی در
خصوص راستی ازمایی از تعهدات ایران در برجام استقبال
می کند .ادامه راستی ازمایی و نظارت بر تعهدات برجامی
ایران در اطمینان بخشــی بین المللی درباره ماهیت صرفا
صلح امیز برنامه هسته ای ایران ،امری ضروری است!»
در نهایت اینکه به نظر می رســد یکی از راهکارهای
تبلیغاتی و سیاســی دولت ترامپ در قبــال برجام ،مقصر
جلوه دادن جمهوری اسالمی ایران در خصوص هر گونه
نقض احتمالی توافق هسته ای خواهد بود .بر این اساس،
ت ترامپ قصد دارد به گونه ای قطعات بازی را بچیند که
دول
جمهوری اسالمی ایران ،نسبت به نقض توافق هسته ای
متهم شود .مقابله با این بازی تبلیغاتی ،ابتکار و هوشمندی
و از همه مهم تر ،قاطعیت دســتگاه دیپلماسی و سیاست
خارجی کشورمان را طلب می کند.انچه مسلم است اینکه
دستگاه دیپلماسی و سیاســت خارجی کشورمان باید خود
را برای مواجهه با همه گزینه های پیــش رو اماده کند :از
نقض صریح و ناگهانــی کل برجام توســط دولت ترامپ
تا نقض غیر مســتقیم توافق هســته ای یا نقــض مفادی
خاص از برجام.
59
دیپلماسی انتخاباتی
بین الملل
سفر حسن روحانی ،رئیس جمهور ایران به روسیه در ابتدای سال جاری و در شرایطی که کمتر
از ٢ماهتابرگزاریانتخاباتریاستجمهوریزمانباقیماندهاست،اینگمانهزنیرامطرحکردهکه
شایدهدفمهمروحانیازاینسفریکمانوررسانهایبرایانتخاباتپیشروبودهواودرپیاینمهم
استکهاینانتقادواردهبهدولتکهتوجهعمدهسیاستخارجیخودرامعطوفبهمذاکراتهسته ای
کردهبود،کمرنگکند.
تی
تر
یک
مانور رسانه ای
60
احمد وخشیته
مثلث | شماره 350
بین الملل
سفرروحانیبهروسیهبهمنظورپاسخبهانتقادازسیاستخارجیاوانجامشد
1
سردبیر سایت دیدبان روسیه
ایــا تعــداد دیدارهــای روســای جمهور دو کشــور
نشان دهنده استراتژیک بودن روابط است؟
طــی یــک ســال گذشــته بارهــا و بارها از ســوی
یقه سفیدان دولت یازدهم شــنیده ایم که روسای جمهور
ایران و روســیه شــش ،هفت و حاال هشــت بار با یکدیگر
دیدار داشــته اند و همواره از این موضوع به عنوان یکی از
اصلی ترین دالیل استراتژیک شدن روابط میان دو کشور
استناد شده است .تنها هفت روز از اغاز سال نو نگذشته بود
که حسن روحانی به دعوت همتای روس خود عازم مسکو
شــد تا نهمین دیدار نیز رقم بخورد و روابط میان دو کشور
استراتژیک تر شود.
طی یک ماه گذشته کرملین محل امد و شد روسای
جمهور اسرائیل و ترکیه بود و پس از ان حسن روحانی نیز
عصر 27مارس وارد فرودگاه ونوکوا شد؛ اگر چه استقبال در
فرودگاه با حضور مقام عالی رتبه ای از سوی روس ها صورت
نپذیرفت ،اما رئیس جمهور کشورمان روز بعد مورد استقبال
رسمی همتای خود در کاخ کرملین قرار گرفت؛ دیداری که
برای نهمین بار میان پوتین و روحانی رخ داد.
دیدار اول :مدود ف
اولین دیدار حســن روحانی پس از ورود به مســکو،
مالقات با «دمیتری مدود ف» نخســت وزیر فدراســیون
برگ انتخاباتی
هدف سفر روحانی به مسکو
چه بود؟
روسیه بود؛ دیداری که طی ان رئیس دولت یازدهم در ایران
ابراز امیدواری کرد تا در سفرش شــاهد تحول جدیدی در
روند توسعه همکاری های مشترک در حوزه های سیاسی،
اقتصادی ،فرهنگی و مســائل بین المللی باشیم .از سوی
دیگر مدود ف نیز تاکید کرد که فضای خوبی در روابط حسنه
میان دو کشور حاکم است و ســفر رئیس جمهور ایران به
کشورش را در راستای تعمیق روابط تهران – مسکو دانست.
محل اقامت :هتل فور سیزن
تیم همراه رئیس جمهور روحانی که در حدود 70نفر
بود و در کنار برخی وزرا و کارشناسان خبرنگاران و تشریفات
نیز وی را همراهــی می کردند در هتل فور ســیزن اقامت
کردنــد؛ هتلی کــه یکــی از معروف تریــن و لوکس ترین
اقامتگاه ها در فدراسیون روسیه است و در محوطه کناری
کرملین و میدان سرخ قرار دارد .اگرچه گفته می شود هزینه
اقامت تیم همراه بر عهده خود دولت جمهوری اســامی
ایران بوده است.
دیدار دوم :پوتین
صبــح روز 28مارس حســن روحانی مورد اســتقبال
رسمی همتای خود در کاخ کرملین قرار گرفت و در سخنان
خود به هشت دیدار قبلی خود با والدیمیر پوتین اشاره کرد و
تاکید کرد که در هر مالقات نسبت به مالقات پیشین شاهد
پیشرفت بوده ایم .رئیس هیات دولت کشورمان با اشاره به
این نکته که روابط دوجانبه میان ایران و روسیه وارد مرحله
جدیدی شده اســت ،ابراز امیدواری کرد که در این مرحله
می توانیم درباره روابــط پایدار و بلند مــدت وارد گفت وگو
شویم.از سوی دیگر پوتین نیز با اشاره به قدمت 500ساله
روابط دیپلماتیک میان دو کشور ،ایران را همسایه ای خوب
و شریکی باثبات و مطمئن برای روسیه دانست.
عکس های سلفی با پس زمینه پوتین
شبکه یک تلویزیون روسیه در خبر ساعت 20خود به
دیدار روسای جمهور ایران و روسیه اشاره و قسمت هایی از
صحبت های پوتین و روحانی را پخش و به همکاری های
ایران و روســیه اشــاره کرد .نکته جالب توجه در حین این
گزارش این بود که مجری خبر در حالی که تصویر مسئول
رسانه ای سفارت جمهوری اسالمی ایران در مسکو را نشان
می داد که در هنگام سخنان پوتین پشت خود را به جایگاه
کرده است و مشــغول گرفتن عکس یادگاری است تاکید
کرد که نمایندگان ایران در این نشست عکس های زیادی
با پشت زمینه رئیس جمهور روسیه انداخته اند.
نگرانی های تهران
ایا تحکیم روابط با مسکو
در دستورکار ایران است؟
دیدار روسای جمهور؛
دلیلی بر استراتژیک بودن روابط
همواره در دولت یازدهم تاکید می شود که روابط ایران
و روسیه وارد فاز استراتژیک شــده است و مهمترین دلیل
برای اثبات این ادعا از ســوی دولتمردان استناد به تعداد
این دیدارها اســت؛ اما پرســش اصلی این اســت که اگر
تعداد دیدارهای روسای جمهور را دلیل استراتژیک بودن
روابط میان دو کشور بدانیم ،کافی است یک بار نیز تعداد
دیدارهای نتانیاهو و پوتین را بشماریم .از این رو بهتر است
مسئوالن سیاست خارجی دولت یازدهم مولفه های علمی
و به دور از پوپولیسم را برای تعریف طیف استراتژیک میان
دو کشور تبیین کرده و سپس با اســتناد به ان و گزاره های
واقع گرایانه روابط بین الملل ،نوع روابط خود را مشــخص
کنند .تالش برای گسترش روابط میان ایران و روسیه طی
ســال های 2000تا کنون همواره میان حاکمیت ها دنبال
شده و بدون شــک در دولت یازدهم نیز اقداماتی صورت
گرفته است ،اما اینکه این طور بپنداریم که در گذشته سطح
روابط دولتی کمتر بــوده و اکنون به واســطه عکس های
یادگاری گسترش یافته اســت کمی دور از واقعیت به نظر
می رسد.
یقینا حجم مبادالت اقتصادی میان کشــورها یکی
از مولفه های موثر در تعمیق روابط میان دو کشــور است؛
عاملی کــه حتی جهت گیری های سیاســی متضــاد را نیز
تحت تاثیر قرار می دهد؛ همانند انچه در خصوص روسیه و
ترکیه اتفاق افتاده است .حتی میان کشورهایی نظیر ترکیه
و روسیه که جهت گیری های سیاسی متفاوتی وجود دارد
حجم مبادالتی چندین برابر میزان همکاری های اقتصادی
ایران و روسیه وجود دارد .به نظر می رسد زمانی می توان از
گسترش روابط میان ایران و روسیه با جدیت سخن به میان
اورد که تنها به قراردادهای روی کاغذ استناد نشود و میزان
حجم مبادالت اقتصادی در واقعیت گسترش یابد؛ ان هم
نه تنها صرفا صادرات یک طرفه .نمــودار حجم مبادالت
میان ایران و روسیه نشان می دهد ک ه طی دو سال نخست
روی کار امدن دولت یازدهم ،حجم مبادالت میان ایران و
روسیه کاهش چشمگیری داشته و اگرچه در دو سال پایانی
با رشد رو به رو بوده ؛ اما همچنان کمتر از میزانی است که در
پشت پرده یک سفر
روس ها به دنبال
توافق با امریکا هستند
پایان دولت قبلی بوده اســت .از این رو نمی توان در حوزه
اقتصادی مدعی پیشرفت در روابط بود.
همچنین باید توجه داشــت که تســهیل روابط میان
دو کشور همســایه ،یقینا تاثیرات چشمگیری در گسترش
صنعت توریســم و به دنبال ان گســترش روابط اقتصادی
خواهد داشت؛ اما نباید این تســهیل روابط یکجانبه باشد
یا تنها به امضای ان بســنده کرد .زمانی که مدعی تسهیل
روابط هستیم باید این تســهیالت به صورت دو جانبه بوده
و اتباع ما نیز همانند اتبــاع طرف مقابل بــه راحتی ویزای
توریستی یا کاری دریافت کنند و با احترام در مرزهای هوایی
با انها برخورد شود .چرا که دیپورت شدن موردی و یا معطلی
بی دلیل هموطنانمان در فرودگاه های روســیه هنگامی که
تمامی مدارک انها نظیر ویزا ،هتل و بلیت کامل است ،مغایر
با تسهیل روابط است.
همچنین شــاید بتوان گفت که یکــی از اصلی ترین
دالیل ســفر روحانی به روســیه ان هم کمتر از ســه ماه تا
انتخابات ریاســت جمهوری بیشــتر شــبیه به یــک مانور
رســانه ای بوده اســت تا در روند مناظره هــای انتخاباتی،
دیپلماســی دولــت چند جانبــه نمایــش داده شــود و تا از
انتقادهــای جناح مقابــل مبنی بر اینکه دیپلماســی دولت
یازدهم تنها مبتنی بر مذاکرات هسته ای بود ،کاسته شود.
از سوی دیگر شاید اقامت یک شبه رئیس جمهور در کشور
روســیه برای اولین بار نیز در اینده ای نه چندان دور دلیلی
برای اســتراتژیک خواندن روابط خوانده شود .اقامتی که
شاید در مقابل سفر چند ساعته رئیس جمهور روسیه به ایران
ان هم برای شــرکت در نشســت چندجانبه،کمی به دور از
عرف و اداب دیپلماتیک است.
در پایان باید تاکید کرد که بدون شک روابط ایران و
روسیه طی سال های اخیر و به ویژه با شدت گرفتن بحران
در سوریه وارد فاز تاکتیکی وسیعی شده و تعمیق روابط میان
حاکمیت دو کشور صورت گرفته است؛ تعمیقی که فراتر از
حرکت های انتخاباتی یقه ســفیدها در دولت یازدهم است
و در همکاری های نظامی و استراتژیک ایران و روسیه در
سوریه به خوبی خود را نشــان داده است تا قاسم سلیمانی
برای روس ها نه تنها یک ژنــرال ،بلکه یک دیپلمات نیز به
شمار اید.
ماحصل سفر دو روزه روحانی به مسکو
مثلث | شماره 350
بین الملل
به موجب ســفر رئیس جمهور ،دو کشــور 14ســند
همــکاری بــا یکدیگــر امضــا و در بیانیه ای مشــترک بر
ضرورت ترویج صلــح و ارامــش در منطقه تاکیــد کردند.
یادداشتتفاهمهمکاریسازمانانرژیاتمی ایرانوشرکت
دولتی انرژی اتمی روســیه (روس اتم) در زمینه حمل ونقل
مواد هسته ای ،یادداشــت تفاهم همکاری گازی و نفتی،
اتاق بازرگانی ،صنایع و معادن ،قــرارداد پروژه برقی کردن
خط ریلی گرمسار – اینچه برون و همچنین موافقت نامه لغو
روادید گروهی گردشگری و ساخت مســکن از مهم ترین
تفاهمات میان دو کشور بود.
61
بین الملل
اقتصادی ،علمی و بازرگانی در مسیر مشارکت راهبردی
پیش می رود».
مواضع پوتین در جریان این دیدار
والدیمیر پوتین ،رئیس جمهور روسیه نیز در کنفرانس
مشترک رسانه ای با حسن روحانی ،در کاخ کرملین اعالم
کرد« :دولت روســیه برای تامین منابع مالــی پروژه های
برقی کردن خطوط راه اهن ایران و احداث نیروگاه حرارتی
در سواحل این کشــور در خلیج فارس ،وام دولتی به مبلغ
2/2میلیــارد یورو اختصاص داده اســت ».وی همچنین
با یاداوری افزایش 70درصــدی در حجم تجارت متقابل
میان روسیه و ایران ،به رغم مشکالت منطقه ای و جهانی
در سال گذشته ،مراتب اشتیاق دو کشور مبنی بر تشکیل
یک منطقه ازاد تجاری میان ایــران و اتحادیه اقتصادی
اوراسیا را خاطرنشان کرد.
روحانی در چه شرایطی به روسیه رفت؟
البی شرقی
سفرروحانیبهمسکو چهنتایجیدارد؟
افشار سلیمانی
سفیر سابق ایران در اذربایجان
2
حسن روحانی ،رئیس جمهوری اســامی ایران در
ماه های پایانی ریاســت جمهوری خود به دعوت رســمی
همتای روس خــود والدیمیــر پوتین در اواخــر دهه اول
فروردین ماه سال جاری در راس هیاتی عالی رتبه متشکل
از وزرای صنعت ،معــدن و تجارت ،نفت ،امــور خارجه،
ارتباطــات و فناوری اطالعات و رئیــس کل بانک مرکزی
به روسیه سفر کرد .مناسبات اقتصادی ،تبادالت تجاری
و بررسی بحران سوریه از موضوعات مهم مورد بررسی در
این سفر بود؛ همچنین بررسی رژیم تجاری میان اتحادیه
اقتصادی «یورو اسیا» و تهران از جمله محورهای دیگر
مذاکرات روسیه و ایران در جریان این دیدار بود.
بین الملل
62
مثلث | شماره 350
محتوای سفر
در جریان این ســفر ،وی عالوه بر دیــدار و مذاکره
پیرامــون مســائل دوجانبــه ،منطقــه ای و بین المللی با
همتای خود با دیمیتــری مدودف نخســت وزیر و رئیس
شورای فدراسیون روسیه نیز دیدار و پیرامون موضوعات
مــورد عالقــه فیمابیــن گفت وگــو و تبادل نظــر کردند و
در پایــان ســفر 15ســند در زمینه های مختلــف از جمله
کنســولی ،گردشــگری ،اقتصادی ،ارتباطات ،حقوقی و
قضایی ،انرژی و ورزش ،توســط وزرا و مســئوالن ذیربط
دو کشــور به امضا رســید .دو رئیس جمهــور همچنین در
کنفرانس مطبوعاتی مشــترک شــرکت کردنــد و در مورد
دستاوردهای این سفر و مواضع دو کشــور در زمینه های
مختلف مورد عالقه سخن گفتند.همچنین در جریان این
سفر رئیس جمهوری ایران در دانشگاه دولتی مسکو پس
از دریافت دکتــرای افتخاری درباره مســائل منطقه ای و
بین المللی سخنرانی کرد.
یکی از اسناد امضا شده توسط روحانی و پوتین سند
پایه ای است که با هدف تبیین اصول کلی روابط و توسعه
مناسبات دو کشور در زمینه های مختلف امضا شده است.
این سند بیانیه مشترک «پیش به سوی همکاری های
جامع راهبردی» نام گرفته است و اجرای پروژه واحدهای
دوم و سوم نیروگاه بوشــهر ،اســتفاده از ارزهای ملی دو
کشور ،تاکید بر حمایت روسیه و ایران از یکپارچگی خاک
ســوریه ،حاکمیت و استقالل این کشــور و ضرورت حل
بحران سوریه صرفا از طرق سیاسی و دیپلماتیک و اعالم
اینکه در نتیجه تالش های ترکیه ،روسیه و ایران در سوریه
اتش بس برقرار و مذاکرات استانه اغاز شد و این همکاری
جهت به موفقیت رسیدن مذاکرات ژنو گام مهمی محسوب
می شــود از محورهای این بیانیه محســوب می شــوند.
همچنین طی موافقت نامه ای که میان دو کشور به امضا
رسید ،روادید گروهی گردشــگری در قالب گروه های 5تا
50نفره به طور متقابل لغو شد.
مواضع روحانی در جریان این سفر
حســن روحانی در استانه ســفرش به مسکو گفت
که روســیه در اجــرای برجام و فرســتادن اب ســنگین
و کیــک زرد به ایــران کمک کــرده و نظــرات ایران و
روســیه درباره ثبات در منطقه نیز مشــابه است.وی در
نشســت مطبوعاتی مشــترک با پوتیــن نیــز تاکید کرد
«تصمیم هایــی که در ماه هــای اخیر و نشســت امروز
گرفته شد ،نشان می دهد روابط دو کشور در عرصه های
روحانی در شرایطی به مسکو سفر کرد که از ابتدای
ریاســت جمهوری دونالد ترامپ شــاهد مواضع خصمانه
وی و دولتمردانــش علیه ایران هســتیم و روابط ایران با
اروپا در دوره پسابرجام از بهبود نســبی برخوردارشده اما
روابط با عربســتان ،امارات و بحرین با تنش های نســبتا
زیادی روبه روست؛ در دوره ریاســت جمهوری روحانی،
مناســبات ایران و روســیه در برخی زمینه ها توسعه یافته
است؛ از جمله اینکه گفته می شود اولین مجموعه سامانه
دفاعی اس ۳۰۰بعد از ۱۰سال باالخره در سال ۲۰۱۶به
ایران تحویل داده شد .ایران نیز پایگاه هوایی نوژه را در
اختیار روسیه قرارداد .از سوی دیگر رئیس جمهور ایران
درحالی دومین ســفر رســمی دوجانبه را به روسیه انجام
داده کــه تاکنون هیچ نخســت وزیر یــا رئیس جمهوری
از روســیه به رغم دعوت از انها به تنهایــی و در چارچوب
مناســبات دوجانبه به ایران ســفر نکرده اند .سفر پوتین
به ایران فقــط برای شــرکت در نشســت های چندجانبه
بوده و در قاموس مناســبات دیپلماتیــک به این موضوع
توجه می شــود که این مســاله ایراد پروتکلی و سیاســی
دارد و رفتار روسیه را قابل تامل می کند .همچنین روابط
ایران و روســیه حتی از منظر «استراتژیک» هم مقطعی
و مرحله ای اســت و همکاری ها صرفا حــول محورهای
خاصی صورت می گیــرد .به طوریکــه در مقطع خاصی
ایران و روسیه منافعشان تالقی کرده و حول محور سوریه
در کنار هم قــرار گرفته اند .ایران بــرای حفظ منافع ملی
خود نباید تخم مر غ های خودش را فقط در ســبد روســیه
بگذارد چراکه روسیه همواره از کارت ایران برای گرفتن
امتیاز از غــرب و امریکا اســتفاده کرده و بــه دلیل عدم
توازن در سیاست خارجی خود موفق به استفاده از کارت
روسیه در سیاست خارجی نشده است .رای نوبتی روسیه
علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل ،تنها گذاشتن
ایران در روند مذاکرات تعیین رژیــم حقوقی دریای خزر
به رغم وعده های اولیه ،عدم تمایل به مشارکت ایران در
روند همکاری های منطقه ای در قفقاز جنوبی و اســیای
میانه ،عدم اجرای قراردادهای مربوط به همکاری های
هســته ای و نظامی یا فرسایشــی کردن وعده های داده
شــده به ایران ،از جمله رویکرد ابزاری روســیه به ایران
بوده است.
نباید فراموش کرد که روســیه نیروگاه اتمی بوشــهر
را بعــد از یک دهــه تحویل ایــران داد و هنوز هــم ایران
وابستگی های زیادی در این رابطه به روسیه دارد و هر ان
ممکن است خللی ایجاد بکند .روسیه تسلیحات تهاجمی،
جنگنده های ســوخوی ۳۵یا میگ های مــدرن به ایران
نداده و در پشتیبانی از اقالم فروخته شده به ایران همواره
شاهد سستی و خلف وعده این کشور بوده ایم .روسیه در
بین الملل
گذشــته در تصویب قطعنامه ها علیه ایران شرکت کرده و
قراردادهایی را هم فسخ کرده است .مجموعه این عوامل
و رفتارهای روسیه نشان می دهد که روابط ایران و روسیه
در سطوح اتحاد یا شراکت استراتژیک نیست و صرفا نوعی
همکاری مقطعی و موردی راهبــردی و احتماال ناپایدار را
شاهد هستیم.
کارت های طرفین
کالم اخر
مثلث | شماره 350
دیــدار روحانی -پوتین هشــتمین دیدار ظرف ســه
ســال ونیم اخیر بود اما نخســتین دیدار رئیس جمهوری
اســامی ایــران در اســفند مــاه ســال 1379توســط
رئیس جمهور وقت ایران به دعوت والدیمیر پوتین صورت
گرفته بود .ســلف روحانی جهت شرکت در اجالس سران
سازمان همکاری شانگهای به مسکو سفر کرده بود .هفت
دیدار روحانی با پوتین پیش از این نخستین دیدار رسمی
دوجانبه اش با همتای روســی در حاشــیه نشســت های
چندجانبه انجام شده بود.
باید توجه داشــت کــه مجموعه رفتارهای پیشــین
مســکو در قبال تهران که در متن یادداشت حاضر به انها
پرداخته شد ،نشان می دهد که سفر اخیر حسن روحانی به
روسیه و تاکید او بر منافع و مواضع مشترک میان تهران و
مسکو و حتی توافق بر سر همکاری و هماهنگی بیشتر در
عرصه های مختلف نمی تواند مانعی مسلم در برابر چرخش
احتمالی کرملین در معادالت منطقــه ای و بین المللی به
ضرر ایران تلقی شود.
بنابراین کماکان این نگرانی وجود دارد که استفاده
روسیه از پایگاه هوایی نوژه یا ســایر پایگاه ها در اینده که
بر خالف نص صریح قانون اساسی و به ویژه اصول146و
176ان است و حرکت ایران در ســایه تحرکات روسیه در
ســوریه به ابزاری برای تامین منافع روســیه تبدیل شود.
ازهمین رهگذر دستگاه دیپلماسی کشور باید با رصد دقیق
همه تحــوالت و افزودن بــر کارت های بازی خــود و اخذ
تضمین های الزم از روسیه در راستای تامین منافع ایران
در دریای خزر ،دریافت تسلیحات تهاجمی و ضد موشکی
و تقویت حضور ایران در مناطق قفقاز و اســیای مرکزی و
مشارکت مستقیم ایران در روند حل بحران های موجود در
این مناطق و عضویت دا ئم در سازمان همکاری شانگهای
و همچنین افزایش صادرات غیرنفتی به روسیه که همواره
دارای تراز منفی در تجارت با این کشــور بوده و امثال انها
با یک دیپلماسی هوشــمندانه از تکرار پیش امدن شرایط
رفیق نیمه راه بودن کرملین جلوگیری کند.
بین الملل
باید توجه داشته باشــیم که سفر حســن روحانی،
رئیس جمهور ایران ،به روسیه در شرایطی انجام شد که
ظاهرا دو کشــور عمدتا در موضوع ســوریه نزدیکی ها،
هماهنگی هــا و دیدگاه هــای مشــترک بیشــتری پیــدا
کرده اند؛ به طوریکه ایران درراستای همین همکاری ها
پایگاه هوایی نــوژه همدان را بــه منظور ضربــه زدن به
داعش و مخالفان مسلح بشار اسد در اختیار جنگنده های
روســیه قرار داد .باید به این مهم نیز اذعان نظر داشــته
باشیم که موضوع ســوریه تحت شرایط دیگری می تواند
عامل اختالف و دور شــدن دو کشــور از یکدیگر شود.
هر دو کشــور ،هم به لحــاظ «منافــع» ژئوپلتیک و هم
برای تفوق در نبرد نیابتی ای کــه میان قدرت های بزرگ
و کشــورهای منطقه در جریان اســت بقای رژیم اسد را
امری اســتراتژیک یافته اند و با امکانات نظامی خود در
عرصه های گوناگون به کمک ان رفته اند اما این نگرانی
وجود دارد که روسیه در پی معامله با امریکا راه خود را از
ایران جدا کند.
از انجایــی که روســیه زمانی وارد ســوریه شــد که
روابطش با اروپا و امریکا به دلیــل دخالت در ناارامی های
اوکراین و اشــغال کریمه به شدت بحرانی و با تحریم های
ســنگین غرب مواجه بود و کماکان ایــن تحریم ها ادامه
دارد ،حال اگر پوتین بتواند با رئیس جمهوری جدید امریکا
کنار بیاید ،انگاه احتمال اینکه روسیه بازی جدیدی انجام
دهد دور از ذهن نیســت که البته این بســتگی به رویکرد
ترامپ به اســد دارد که با موضع دولت اوباما متفاوت و به
نفع اسد اســت .همچنین باتوجه به مواضع ترامپ نسبت
به ایران و روسیه احتمال تضعیف موقعیت ایران در سوریه
توسط روسیه بیشتر می شود.
ایران به خصوص نفوذ و حضور در ســوریه را مولفه
مهمی از «عمق اســتراتژیک » خود تلقــی می کند .این
عمق استراتژیک البته بیشــتر جنبه امنیتی و سلبی داشته
و کمتر در خدمت بســط امکانــات و نفوذ پایــدار ایران از
جمله در عرصه هــای اقتصادی ،سیاســی و فرهنگی در
منطقه بوده اســت .به عبارت دیگر حضور در سوریه برای
ایران عمدتا در خدمت انچه جمهوری اســامی «تقویت
مقاومت» و «مقابله با رژیم صهیونیستی» می نامد و سرپلی
برای کمک به حزب الله لبنان اســت ارزیابی می شود .در
عین حال ،بقای رژیم اسد و قدرت نگرفتن نیروهای سنی
نزدیک به کشــورهای رقیب ایران در سوریه نفس خوری
برای دولت عراق نیز به شــمار می اید .بــه عبارتی افتادن
سوریه به دست نیروهای نزدیک به کشورهای رقیب ایران
در منطقه ،اعم از ترکیه یا کشورهای عربی ،فشار بر شاکله
سیاسی عراق که شیعیان در ان دست باال دارند را تشدید
خواهد کرد و طبعا حضور و نفوذ ایران در معادالت سیاسی
این کشور را با چالش روبه رو خواهد شد .برای ایران حضور
قوی در سوریه امکانی برای دسترسی به سواحل مدیترانه
و دسترسی اســان تر به کشــورهای اروپایی از جمله برای
صدور احتمالی گاز هم هســت ؛ امری کــه مولفه هایی از
رقابت با برخی کشــورها مانند قطر را هم در صحنه سوریه
به دنبال داشته است.
جمهوری اسالمی ایران در عرصه اقتصادی سوریه
حضور چندانی نداشــته اســت .ایــن امــر ،ورای ضعف
اقتصاد ایــران و ضعــف در برخــورداری از کاال ،صنایع و
خدمات رقابتی برای عرضه ،به تمرکز بر مسائل ژئوپلتیک
برمی گــردد که عمدتا در شــکل حضور نظامــی و امنیتی
سنگین در سوریه و هزینه های سنگین برای این امر خود
را نشان داده است.
هرچند ایران اخیرا کوشیده در زمینه های اقتصادی
هم فعال باشــد ،به طوریکه در دی ماه ســال گذشــته در
جریان سفر عماد خمیس ،نخست وزیر سوریه به تهران پنج
سند همکاری میان تهران و دمشق امضا شد.
این درحالی است که نفوذ و حضور روسیه در سوریه
کمتر جنبه های سلبی دارد و مسکو عمال دست خود را در
بازی با کارت های مختلف باز گذاشته است .برای مسکو
هم ،البته حفظ نفوذ و پایگاه های خــود در حوزه مدیترانه
از اهمیتی اســتراتژیک برخوردار اســت .اما این حضور
دست کم در ارتباط با کشورهای منطقه سلبی نیست و کمتر
جنبه فرقه ای به خود گرفته است.
در همین چارچوب است که روسیه در عرصه سوریه
با اسرائیل هم که ایران ان را دشمن خود ارزیابی می کند
مشغول هماهنگی و همکاری است .برهمین مبنا ،روسیه
به رغم اســتقرار سیســتم های دفاع ضدهوایی پیشرفته
در خاک ســوریه با ارتش اســرائیل هــم هماهنگی هایی
دارد و حتی به حملــه هواپیماهای اســرائیلی به نیروها و
امکانات نظامی حزب الله در خاک این کشور واکنش نشان
نمی دهد؛ شاید اگر خود اسرائیلی ها حمله به حزب الله در
خاک سوریه را تایید نمی کردند ،باز هم روسیه مثل گذشته
واکنشی نشان نمی داد و نیازی به اقدام نمادین فراخوان
سفیر اسرائیل در مسکو نمی دید.
همچنین درحالی که روسیه با امریکا روابط رسمی و
گفت وگوهای پیوسته ای پیرامون مسائل جهانی و سوریه
دارد ،ایران با امریکا هیچ رابطه رسمی ندارد و در موضوع
ســوریه هم هیچ گفت وگــوی دوجانبه ای بین دو کشــور
صورت نگرفته و مواضــع ترامپ و دولتش و کنگره امریکا
علیه ایران تشدید شده است.
روسیه با ترکیه که منافع متضادی در قیاس با ایران
در ســوریه دارد نیز مشــغول همکاری در این کشور است
و اتش بس و پیشــبرد مذاکــرات صلح در اســتانه یا ژنو را
به گونه ای فشرده با این کشور پیش می برد ،به گونه ای که
ایران بعضا نتوانسته نارضایتی و نگرانی خود از برخی از این
هماهنگی ها و تعامالت را پنهان کند.
روســیه با کشــورهای عرب منطقه که درگیر جنگ
نیابتی علیه ایران در ســوریه هســتند هــم روابطی عادی
و گفت وگوهــای دیپلماتیــک متعــددی دارد و بالطبــع
کانال های تماســش با گروه های مخالف برقرار اســت.
روســیه به همان میزان که از ایران حمایت کرده ،در پی
گســترش مناسبات با عربســتان ســعودی و ترکیه است.
الکسی فرولکین ،معاون مدیر کمیسیون همکاری فنی –
نظامی این کشور در نمایشگاه بین المللی تسلیحات نظامی
در ابوظبی از مذاکره با عربســتان ســعودی برای فروش
ســاح و تجهیزات نظامی ســخن گفته است .عربستان
در صدد خرید سامانه موشــکی اس ۴۰۰از روسیه است و
مسکو از بهار سال گذشته در حال بررسی ان بود .از این رو
پیشرفت احتمالی مذاکرات صلح که به تغییرات احتمالی
در شاکله سیاسی ســوریه یا محدود شدن انحصار قدرت
اسد بینجامد لزوما به معنای ضرر و زیان برای حضور روسیه
در سوریه نخواهد بود.
مجموعه این عوامل نشــانگر این اســت که روسیه
در سیاست خارجی کارت های بیشتری نسبت به ایران در
اختیار دارد و همین امر می تواند در اینده به زیان ایران تمام
شــود .به ویژه انکه در هفته های اخیر رهبران اســرائیل و
ترکیه در سفرهای خود به روسیه به طور اشکار این پیام را به
کرملین رسانده اند که با دسترسی به صلح و ادامه حکومت
اسد در سوریه اماده همکاری و هماهنگی هستند ،به شرط
انکه روســیه کمک کند تا حضور و نفوذ ایران و حزب الله
در سوریه محدود شود .دولت ترامپ هم مواضعی تقریبا
مشــابه دارد و چه بســا که ایــن دولت باتوجه بــه مواضع
سرسختانه اش علیه جمهوری اســامی ،نزدیکی بیشتر
میان واشــنگتن و مســکو را بیش از پیش به شناور شدن
نسبی مناسبات مسکو و تهران پیوند بزند.
البته اینکه روسیه متاثر از این پیام ها و به سرعت ،در
چارچوب منافع خود تفاوت های اســتراتژی خود با ایران
در سوریه را تشــدید کند و به شکل گیری معادالتی کمک
کند که حتی به محو انحصار حکومت در دســت رژیم اسد
منجر شــود ،در حال حاضر شــاید زیاد محتمل نباشد .در
میان مدت اما این چرخــش ،بعید بنظر نمی رســد به ویژه
که مســکو بنا بر تجربه می داند که مواضع ضداستکباری
جمهوری اســامی و پیامدهای ان در عرصه بین المللی
و منطقه ای همچنان این حکومت را به داشتن مناسباتی
نسبتا خوب با مسکو ترغیب می کند .بنابراین اگر کرملین
اینجا و انجا هم اقدامی خــاف منافع و مواضع جمهوری
اســامی انجام دهد ،محدودیــت امکانــات و تعامالت
بین المللی ایران و نیاز به حفظ مناســبات با روســیه باعث
خواهد شد که واکنش چندانی نشــان ندهد ،چنان که نه
همراهی روسیه با تحریم های سازمان ملل علیه ایران در
ماجرای پرونده هسته ای خللی در دوستی تهران با مسکو
به وجود اورد ،نه تعلل در تکمیل نیروگاه بوشــهر و نه تعلل
چند ســاله و عامدانه در تحویل سیستم دفاع ضدموشکی
اس ۳۰۰و نه سایر خلف وعده های روســیه درقبال ایران
که به برخی از انها پیش تر اشاره شد.
63
بین الملل
برگانتخاباتی
هدف سفر روحانی به مسکو چه بود؟
جعفر قنادباشی
کارشناس مسائل بین الملل
3
بین الملل
64
مثلث | شماره 350
ســفر رســمی و دو روزه حســن روحانی به مســکو و
تاکیدات او درخصوص گسترش روز افزون روابط دوجانبه
ایران و روســیه ،ســبب شــد تا دیدگاه های تازه ای درباره
چگونگی مناسبات مسکو و تهران مطرح شود و تحلیلگران
و دست اندرکاران رسانه های خبری و تحلیلی ،ضمن تشریح
اهداف این سفر و دستاوردهای ان ،نظریات متعدد و بعضا
متناقضی را درخصوص جایگاه روسیه در سیاست خارجی
دولت روحانی مورد اشــاره قرار دهند؛ تا انجا که ،برخی از
انها ،تاکیدات روحانی بر اهمیت روابط ایران و روســیه را
رویکرد جدید او در سیاســت خارجی دانستند و شماری هم
در تحلیل های خود ،پای مقتضیــات انتخاباتی را به میان
کشــیده و بعضی از مالحظات تبلیغاتی پیدا و پنهان را در
این امر دخیل دانستند.
روحانی پیش از سفرش به مسکو در مصاحبه ای ،از
ورود روابط دو کشــور به مرحله چهارمی سخن گفت که به
زعم وی ،به معنی نزدیکتر شدن بازهم بیشتر روابط ایران و
روسیه در دوران ریاست جمهوری اوست .وی در پایان سفر
نیز در مصاحبه مشترک خود با پوتین ،بر جهت گیری های
راهبردی در روابط دوجانبه تاکید کرد؛ چنانکه تصریح کرد:
«تصمیم هایی که در ماه های اخیر و امروز گرفته شد ،نشان
می دهد روابط دو کشور در عرصه های اقتصادی ،علمی و
بازرگانی در مسیر مشارکت راهبردی پیش می رود».
البته توافق های صورت گرفته در این سفر و امضای
14سند همکاری (اعم از موافقت نامه و یادداشت تفاهم)
در زمینه های مختلف نیز بــه خودی خــود بیانگر عزم دو
طرف برای گسترش روابط دوجانبه بود .با این حال بیانیه
مشترک و جامعی که در پایان سفر روحانی انتشار یافت ،بر
حرکت دو دولت ایران و روســیه به سوی روابطی راهبردی
داللت بیشتری داشت؛ بیانیه مشترکی که با عنوان «پیش
ب ه سوی همکاری های جامع راهبردی» به امضای روحانی
و پوتین رسید.
با این همــه ،اینگونه عناویــن و همچنین تاکیدات
روحانی و پوتین بر اهمیت روابط ایران و مسکو باعث نشد
تا تحلیلگران و کارشناسان سیاسی از ابعاد دیگر روابط دو
کشور سخن نگویند یا موضوعاتی همانند چرخش احتمالی
در سیاســت های مســکو و مالحظات محتمل در رویکرد
سیاســت خارجی دولت روحانی را مورد بحث و بررسی قرار
ندهند.
در این خصوص برخی از کارشناسان ،بر این امر تاکید
داشــتند که نگاه پوتین به «روابط روسیه با ایران» به هیچ
وجه نگاهی راهبردی نیست و انچه اینک در روابط دوجانبه
شاهد هستیم ،حاصل شرایطی است که بر منطقه و شرق
ن شرایط
اروپا (به ویژه اوکراین) حکمفرماست .افزون بر ای
که جنبه سیاسی و نظامی دارد( ،از دیدگاه این عده) ،اعمال
تحریم های گسترده اقتصادی غرب بر ضد روسیه ،شخص
پوتین و دولت او را وادار کرده تا در مسیر گسترش روابط با
جمهوری اسالمی ایران گام بردارند ،بنابراین گام نهادن در
این مسیر ،تنها در مقطع زمانی حاضر دارای معنا و مفهوم
راهبردی است ،ولیکن در اصل ُمبین نگاه ابزاری پوتین به
روابط د وجانبه است.
با این حال ،شماری از تحلیلگران در مقابل ،با پیش
کشیدن مالحظات انتخاباتی و کوشش های روحانی برای
ارائه کارنامه ای موفق در سیاست خارجی ،به ابعاد تبلیغاتی
سفر او به روسیه اهمیت بیشتری دادند ،زیرا براین اعتقاد
بودند که با از دور خارج شدن برگ برنده برجام در محاسبات
انتخاباتی روحانــی و کاهش اعتبار این بــرگ ،وی به طور
ناگزیر به فکر بهره برداری از برگ گسترش روابط با روسیه
افتاده و خواهان ان است تا از این طریق ،انتقاداتی را که
دستاوردهای ناچیزش را در گسترش روابط با غرب مطرح
می کنند کاهــش دهد .افــزون بر این ،باتوجــه به حضور
روسیه در جمع کشور های 5+1این امکان وجود دارد تا با
برخی از فعالیت های دیپلماتیک روسیه ،از شکست کامل
پروژه برجام جلوگیری شــود و در ظاهر هم که شده ،اعتبار
برجام و امکان بهره برداری های تبلیغاتــی از ان ،بیش از
این کاهش نیابد.
به هر ترتیب اغلــب کارشناســان و تحلیلگرانی که
در تشــریح اهداف سفر روحانی به روســیه و ارزیابی نتایج
و دســتاوردهای ان به ابعاد غیر راهبردی این سفر اعتقاد
بیشتری داشتند ،کنش ها و واکنش های موجود در سطوح
منطقه ای و بین المللی را در اتخاذ ســمت و سوی سیاست
خارجی دولت مســکو ،عامل بســیار تاثیر گذاری قلمداد
کردند؛ امــا زمانی که نوبت به تشــریح اهــداف روحانی و
تاکیدات او بر اهمیت روابط با روســیه رســید ،کنش ها و
واکنش های انتخاباتی و برخی دیگر از مالحظات داخلی
را در این ماجرا دخیل دانستند.
البته این گونه از تعبیرات و برداشــت ها از تازه ترین
فعل و انفعال در روابط ایران و روســیه ،مانع از ان نشــد تا
تحلیل های جامعی از مناسبات بســیار خوب دو کشور که
در حال حاضر در تمامی زمینه های سیاســی ،اقتصادی،
فرهنگــی و نظامی روبه گســترش اســت ارائه شــود و از
همکاری های گسترده دو کشور در مقابله با جریان تروریسم
تکفیری یا در عرصه های صنعتی و هسته ای سخنی به میان
نیاید .روابط و همکاری هایی که باتوجه به اشتراک دو کشو ِر
ایران و روسیه ،در رویارویی با تحریم های فلج کننده غرب،
از جمله ضروری ترین و حیاتی ترین امور محسوب می شود.
با این حال ورو د ترامپ به کاخ سفید و نقش پیش بینی
نشده او در مجموع معادالت جهانی ،از جمله دیگر عواملی
است که نه تنها بر روابط ایران و روسیه سایه انداخته است،
بلکه در اتخاذ نــگاه روحانی به روســیه و عالقه مندی وی
به حضور فعال تر در جرگه سران کشــورهای عضو پیمان
شــانگهای که روســیه از اعضای فعال ان اســت ،نقشی
احتمالــی ایفا کرده اســت .در این میان ایــن احتمال که
امریکای دوران ترامپ ،نگاه دوستانه تری به دولت پوتین
خواهد داشــت یا اینکه رویکرد تجــاری و اقتصادی وی،
تحولی را در روابط واشنگتن و مسکو رقم خواهد زد ،سبب
خواهد شــد تا توانمندی دولت پوتین در پیشــبرد برخی از
سیاست های منطقه ای و بین المللی افزایش یابد و مسکو
این توانایی را بیابد تا نقشی بیش از یک عضو معمولی گروه
کشورهای 5+1را ایفا نمای د و این همان چیزی است که بنا
ت در
به اعتقاد برخی از تحلیلگران و کارشناسان ممکن اس
محاسبات سفر روحانی به مسکو منظور شده باشد.
البته تاکیــد بر هرگونه موفقیــت در عرصه همکاری
با روســیه ،ان هم در عرصه مقابله با تروریسم تکفیری ،به
معنی نمایشــی از پیوند بیشــتر با ان بخش از جریان های
داخلی اســت که از نگاه به ِ
غرب دولت روحانی ،دلخوشی
ندارند و این نگاه را مخالف با اصول انقالب و نظام می دانند.
قاعدتا تغییر ایــن نگاه یــا نمایشــی از ان ،در مالحظات
انتخاباتی ممکن است نقش مهمی ایفا کند.
بین الملل
نگرانی هایتهران
ایا تحکیم روابط با مسکو در دستورکار دولت روحانی است؟
جواد قربانی اتانی
کارشناس سیاسی
4
مثلث | شماره 350
بین الملل
سفر اخیر حسن روحانی ،رئیس جمهوری کشورمان به
روسیه نشان داد که او نیز همچون محمود احمدی نژاد راه
مسکو را خوب بلد است؛ با این تفاوت که او به پایتخت های
دیگر اروپایی نیز رفته است .با این حال این سفر در شرایطی
انجامومنجربهتفاهم نامه هاوبیانیه هایجدیدشدکهروابط
تهران-مسکو ،در کل ،پس از دستیابی به برجا م در هاله ای
از ابهام قرار گرفت .بسیاری از ناظران بر این باور بودند که
با برداشته شــدن تحریم ها و به طور کلی باز شدن راه ایران
به جامعه جهانی ممکن اســت ان نیازی که ایران به اهرم
روسیه در سازمان ملل و کال در کنار خود داشتن یک قدرت
بزرگ جهانی داشت ،اکنون کمرنگ شده باشد؛ پس شاید
ایران دستش را از ســنگ کرملین بیرون بکشد .اما دیری
نگذشت که مشــخص شــد نه تنها چنین گمانه ای درست
نیست ،بلکه عمال برجام راه را بر گسترش روابط فی مابین
نیزگشودهاست.عالوهبراینکهروسیهبهبخشیازتعهدات
نظامی اشبهایران(مثالتحویلموشک هایاس 300پس
از سال ها کش و قوس) عمل کرد ،اتحاد در کشور در سوریه
نیز عمال بیان شد و راهبردهای مشترک این دو موجب شد تا
بشار اسد پس از 5سال از موضع دفاعی به فاز هجومی وارد
شود .در عرصه سیاسی نیز قطعا روابط حسنه این روزهای
ایران و روسیه در رسیدن به توافق تاریخی و کم نظیر میان
تولیدکنندگان نفت اوپک و غیر اوپک موثر بوده است ؛ انچه
سبب شد تا با کاهش قابل توجه تولید نفت ،ثبات به این بازار
برگردد و قیمت نفت در روند صعودی قرار گیر د و البته اخیرا
اعالم شد که تمام طرفین توافق مذکور نه تنها به تعهدات
خود عمل کرده اند ،بلکه برخی ،همچون عربستان و خود
روسیه ،از ســقف تعهد نیز فروتر رفته و کاهشی چشمگیر
داشــته اند .در ادامه نیز همه طرفین بــر تمدید این توافق
تاکید کردند .اینها عالوه بر چندین تحول کوچک و بزرگ
دیگر در روابط تهران-مسکو بوده است (همچون پیشرفت
در مذاکرات لغو ویزای دو طرفه و حمایت قاطع دولت روسیه
ی ترامپ) .بنابراین می توان گفت
از برجام در برابر لفاظی ها
که روابط جمهوری اســامی با جمهوری فدراتیو روســیه،
هیچ گاه از زمان تاســیس این دو نظام تا این حد حســنه و
نزدیک نبوده است .در کنار این روابط بین دولتی و نظامی،
باید در انگیزه سفر اغازین خارجی رئیس جمهور نیم نگاه او به
انتخابات پیش رو را نیز لحاظ کرد .در جمهوری اسالمی ،از
زمانی که رئیس جمهوری توانسته خود را به انتخابات بعدی
برســاند ،یعنی از دوره چهارم به بعد ،همواره رئیس جمهور
مســتقر پیرو ز انتخابات بوده که از جمله دالیل ان را ضعف
نظام حزبی کشــور و ناتوانی مردم در شــناخت و اعتماد به
افراد جدید در بــازه کوتاه پس از نامزدی رســمی می توان
دانست.باتوجهبهاینپیشینهوالبتهفضایسیاسیحاکمدر
ماه های گذشته و گمانه زنی های مختلف ،احتماال روحانی
از اکنون خود را برای چهار سال اتی نیز رئیس جمهور ایران
می بیند .همان طور که ســفرهای داخلی رئیس جمهور در
ماه های اخیر قطعا خالی از انگیزه هــای انتخاباتی نبوده و
با اقدامات مختلف ،از جمله رسم مرســوم افتتاح پروژه ها
در ماه های نزدیک بــه انتخابات ،ســعی در تاثیرگذاری بر
اذهان عمومی داشــته ،وی با سفرهای خارجی این چنینی
نیز تالش دارد قدرت خود را با ایستادن در کنار پوتین به رخ
بکشد و در کنار ان ،چنین ســفرهایی را تداوم خروج ایران
از انزوای سیاسی نشــان دهد .اما هدف بلندمدت تر را باید
در همان ظن قریب به یقین روحانی در پیروزی اتی اش در
حدود یک ماه و نیم بعد دید .او از هم اکنون در حال تحکیم
روابط و عقد قراردادهایی اســت که می تواند وزن مناســبی
برای اغاز دولت بعدی باشد ،به عالوه اینکه قطعا در تبلیغات
و مناظرات انتخاباتی نیز کاربرد خواهد داشت .با این حال
روزهای خوش این روابط چشم انداز چندان درازمدتی ندارد.
چالش های بالقوه در پیش روی این رابطه بســیار هستند و
هر ان ممکن اســت روابط به تیرگی بکشد .مهمترین این
چالش ها مســاله ســوریه و روابط مسکو-واشنگتن است .
در مورد ســوریه ،کرملین نشــان داده که همچــون ایران
حاضر نیست تحت هر شرایطی پشت بشــار اسد بایستد و
تا انجا به مداخله نظامی اش به نفع رژیم اسد ادامه خواهد
داد که منافعش در خطر باشــد روس ها مدت هاست که از
هزینه های این جنگ طوالنی شــکوه می کننــد و به دنبال
راهی برای برون رفت از سوریه هســتند و از این رو با انکارا
قدری تنش زدایی کردند تا بلکه راه حلی بیابند .در این بین
دیدگاه ایران گاه با روســیه نیز تالقی می یابــد ،از جمله در
مورد شرکت یا عدم شرکت ایاالت متحده در پروسه مذاکرات
صلح .بنابراین راهبرد روســیه در پایان دادن هرچه سریعتر
به لزوم عملیات نظامی در ســوریه یا به شــکلی نامحتمل
رسیدن به صلح ،احتماال ختم به شرایطی خواهد شد که با
خواست و سیاست دولت ایران یا حداقل بخش هایی از ان
در تضاد خواهد بود .از دیگر ســو ،اینکه تصور کنیم رابطه
مسکو-واشنگتن همواره تیره خواهد ماند ،جز خطا نخواهد
بود .این دو کشور حتی در بحرانی ترین شرایط جنگ سرد
نیز راهی برای مفاهمه با هم و تنــش زدایی یافتند ،چرا که
برای مدیریت مسائل جهانی ،مشــارکت تمام قدرت های
بزرگ الزم است.
در اینجا مساله تنها زمان است .با روی کار امدن دونالد
ترامپ از هر دو طرف پالس های عادی سازی روابط فراوان
سا طع شده اســت و به رغم برانگیخته شدن حساسیت ها و
اعتراضات فراوان در ارکان سیاسی و اذهان عمومی ایاالت
متحده ،باید دو کشور را در اینده نه چندان دور در مسیر بهبود
روابط ببینیــم .برای بهبود روابط نیز حــل برخی معضالتی
که موجب ســردی روابط شــد ،همچون بحران اوکراین،
اگر پیش نیاز نباشد ،اما به هر حال در دستورکار قرار خواهد
گرفت .طبیعی است که روابط میان مسکو و تهران نیز متاثر
از چنین تنش زدایی شود.
بنابراین بخشی از انگیزه های سفر روحانی به مسکو
در این زمان را باید همین نگرانی ها دانســت ،خاصه اینکه
مسکو سابقه طوالنی در دور زدن شرکا و متحدانش دارد.
65
بین الملل
تضمین هایتعیین کننده
روس ها به دنبال توافق با امریکا هستند
میرقاسم مومنی
مدیرعامل موسسه پژوهشی و مطالعات بین المللی
چشم انداز ابرار نوین
بین الملل
66
مثلث | شماره 350
5
نهمین مالقات حســن روحانــی با والدیمیــر پوتین
که در سفر هفتم فروردین ماه ســال جاری ایشان به مسکو
صورت گرفت ،بیشترین مالقات های ســران دو کشور در
طول حیات سیاسی کشور را رقم زد که این امر نشان دهنده
اهمیتتوسعهروابطدوکشوراست.باتوجهبهانتخاباتسال
92ریاست جمهوری ایران ،سیاست توسعه مناسبات ایران با
غرب و امریکا و حل مساله پرونده هسته ای بیشترین نگاه و
استراتژی تیم سیاست خارجی دولت روحانی در توسعه روابط
با غرب بوده اســت .باید توجه داشت که از یک سو به دنبال
امضایتفاهم نامهبرجاموگذشتبیشازیک سالازاجرای
این تفاهم نامه هنوز اثار برجام در اقتصاد و روابط دیپلماتیک
ایران و غرب ملموس نشده اســت .از سویی دیگر دستگاه
دیپلماسیکشورمعتقدبودکهحلمشکالتداخلی،اشتغال
و صادرات غیرنفتی در گرو حل پرونده هســته ای است و به
همین جهت یک رویکرد نگاه به غرب و مذاکره با امریکا را در
پیشگرفتهبود.اماگذشتزمانوتغییراتسیاسیدرامریکا
و اروپا و بدقولی هایی که در دوران باراک اوباما و پســابرجام
علیهمنافعکشورانجامگرفت،موجبشدایرانجهتخروج
از انزوا و جلوگیری از تاثیــر تحریم های فرابرجامی در روابط
خود با مسکو بیشتر اهتمام ورزد.
مساله مناقشــه ســوریه و دخالت دولت های بزرگ در
اینده سیاسی ان کشــور یکی از عوامل مهم در نزدیکی دو
کشور اســت .دخالت مســتقیم امریکا ،اروپا و کشورهای
عربی مخالف دولت قانونی بشار اسد موجب شده که ایران،
حزب الله لبنان و روسیه در شرایط فعلی تحت فشار نظامی،
امنیتی و سیاسی قرار گیرند چرا که نگاه دولت جدید امریکا به
مسالهسوریهباهدفحمایتازرژیم صهیونیستیوجلوگیری
از نفوذ ایران و حزب الله در ســوریه است و در صحنه نبرد در
سوریه،حزب اللهوایرانبه عنوانقدرتبرترنظامیبهارتش
سوریه کمک می کنند .روســیه نیز از طریق نیروی هوایی و
البی سیاسی در مجامع بین المللی از دولت سوریه حمایت
می کند .در چنین فضایی ،اتحاد ایران و ســوریه در مقابل
زیاده خواهی های کشورهای عربی حامی تروریسم و امریکا
بسیار مهم است .این در حالی است که امریکایی ها در صدد
هستند با ایجاد یک اتحاد منطقه ای بین کشورهای عربی
منطقه همچون عربستان ،امارات ،قطر ،اردن و بحرین با
رژیم صهیونیستی،یکجبههمشترکعلیهایرانوحزب الله
لبنان تشکیل دهند .اتحاد ایران و روسیه جهت حفظ منافع
ملی در ان منطقه مهم است .فشارهای وارده از سوی امریکا
و غرب در خصوص مسائلی همچون حقوق بشر ،تروریسم
و فعالیت های موشــکی ایران در مجامــع بین المللی و رفع
تحریم های جدید به این بهانه موجب شده که ایران جهت
مقابله با این گونه اقدامات در مجامع بین المللی به خصوص
شورایامنیتسازمانملل باروسیهروابطاستراتژیک داشته
باشد و از سوی دیگر باتوجه به تحریم روسیه از سوی اروپا و
امریکا به خاطر مناقشه اوکراین ،روسیه نیز از پتانسیل های
ایران جهت مقابله با این تحریم ها استفاده می کند .در چنین
فضاییتقابلروسیهوایرانباامریکاواروپادرموضوعروسیه
امتیازی است که در صورت مدیریت صحیح ،ایران می تواند
ازانجهتمنافعملیخوداستفادهکند.جذبسرمایه گذاری
و تبادل تکنولوژی جهت ایجاد اشــتغال در کشور و توسعه
مناســبات گردشــگری موضوعاتی هســتند که دو کشور
ن است
عالقه مند به توسعه انها هســتند .اما مساله مهم ای
که در شرایط فعلی که روسیه تحت فشار تحریم های غرب و
امریکا قرار گرفته است و ساالنه میلیاردها دالر به اقتصاد ان
کشور به خاطر تحریم ها زیان وارد می شود ،در صحنه جنگ
درسوریهفشارامریکاوگروه هایتروریستیوابستهبهانهادر
حالتقویتاستویکجبهه عربی-صهیونیستی در منطقه
در حال شکل گیری است .سوال این است که روسیه تا چه
زمانی می تواند در مقابل این همه فشــار سیاسی ،نظامی و
اقتصادیمقاومتکند؟
با توجه به بررسی تاریخچه روابط دیپلماتیک روسیه
با کشورهای منطقه و جهان عمق استراتژیک روابط روسیه
با ســایر کشــورها به میزان منافع ان کشور بســتگی دارد و
تنظیم روابط روســیه با کشــورها براســاس منافــع ملی ان
کشــور بوده و نقش مهم در این روابط میزان ســود حاصله
است .در سال های گذشته ما شــاهد بودیم روسیه ایران را
وجه المصالحه بین منافع خود و غــرب و امریکا قرار داده و
امتیازات زیادی کسب کرده است .استراتژی دولت یازدهم
در خصوص توســعه روابط با روســیه می توانــد در نزدیک
کــردن دیدگاه های دو کشــور در موضوعــات منطقه ای و
بین المللی مفید باشــد اما عمق و طول این روابط باتوجه به
وضعیت سیاسی و اقتصادی روسیه شاید عمیق و طوالنی
نباشــد .چرا که تیم جدید کاخ ســفید درصدد همراه کردن
مســکو در موضوعات مورد مناقشــه اســت و تالش البی
صهیونیستی و کشورهای عربی با هدف دور کردن روسیه از
ایراندرحالفعالیتهستند.بههمینجهتارائهامتیازاتو
پیشنهاداتوسوسه انگیزازسویامریکاوکشورهایعربیو
صهیونیستیمی توانددرایندهروابطتهرانومسکوتاثیرگذار
باشدواینموضوعمی تواندصدماتجبرانناپذیریبهمنافع
ایران در منطقه و سوریه و همپیمانان ایران وارد کند.
به همین جهت در خصوص استراتژی روابط تهران و
مسکو باید تضمین های الزم برای حفظ منافع حاصله لحاظ
شودچراکهدرشرایطفعلیروسیهامادهمذاکره باامریکاست
و تیم مذاکره کننده هر دو کشور جهت رسیدن به یک توافق
برد -برد اماده می شوند.
با توجه به ســابقه سیاسی دیپلماســی روسی مطمئنا
روس ها به دنبال مذاکره و توافق با امریکاهســتند زیرا اثار
تجربه جنگ سرد و رقابت های پرهزینه هنوز هم در روسیه
و کشورهای مشــترک المنافع از بین نرفته است .به همین
جهت روس ها در خصوص مساله ســوریه و رفع تحریم ها
با امریکایی ها به توافق خواهند رسید و سعی در استفاده از
امتیازات به دست امده خواهند کرد که این توافق می تواند
ایران را از مســاله ســوریه و منطقه دور کند .در این صورت
حضور ایران و حزب اللــه لبنان در منطقه تحــت تاثیر این
توافقات قرار خواهد گرفت .در شرایطی که نزدیک به دو ماه
به انتخابات ریاست جمهوری در ایران باقی مانده است سفر
اقای روحانی به مسکو در راســتای جلوگیری از تصمیمات
ضد ایرانی اســت که می تواند مســکو در تعامل با امریکا و
کشورهای عربی داشته باشــد و روسیه نیز با توسعه روابط با
ایران سعی در تحت فشــار قرار دادن امریکا و متحدان ان
منطقهداردتاامتیازاتبیشتریکسبنماید.بههمینجهت
دستگاه دیپلماسی کشــور بایستی نســبت به این موضوع
حساسیت و اشــراف داشته باشــد که تمام توان جمهوری
اسالمی ایران در سوریه و منطقه براســاس روابط با مسکو
نباشــد و بتوان در صورت تغییر سیاست روســیه در منطقه
سیاست خارجی کشور ادامه داشته باشد.
پشتپردهیکسفر
تهرانمناسبات
ترامپ -پوتین را زیر نظر دارد
احمد مرجانی نژاد
مترجم و پژوهشگر
6
در صحنــه امــروز جهــان ،بازیگــران بین المللی و
منطقــه ای در تالش هــای دیپلماتیــک گیج کننده قصد
تامین حداکثری منافع خــود را دارند .ایــن روزها نگرانی
اصلی تهران ،مناســبات مسکو -واشــنگتن است که با به
قدرت رسیدن دونالد ترامپ وارد ابعاد جدیدی شده است.
رئیس جمهور ایران ،امیدوار است که در نهمین دیدارش
با والدیمیر پوتیــن او را مجاب کرده باشــد در مورد ایران،
مواضع خود را تغییر ندهد.
به رغم مخالفت های کشــورهای غربی ،عربی و نیز
رژیم صهیونیســتی و ترکیه ،طی ســال های اخیــر روابط
جمهوری اسالمی ایران و روسیه نزدیک تر شده و همکاری
انها در ســوریه ،همچنان تداوم دارد .همچنین دو کشور
توانســته اند در قالب این همکاری ها تحرکات و پیشرفت
نیروهای شورشــی مســلح مخالف بشار اســد در سوریه و
داعش را محدود کنند.
قبل از ســفر حســن روحانی به مســکو ،رجب طیب
اردوغــان ،رئیس جمهــور ترکیــه و بنیامیــن نتانیاهــو،
ی در کرملین با پوتین
نخست وزیر رژیم غاصب صهیونیست
دیدار کردند که مســلما بر روابط تهران -مسکو و نیز منافع
ایران در منطقه تاثیر خواهد داشت .روحانی ،در واپسین
روزهای ریاست جمهوری خود ،به دعوت رسمی والدیمیر
بین الملل
مثلث | شماره 350
رویکرد نرم تر دونالد ترامپ در
مقابل روسیه و مواضع بسیار تند
دولت او در برابر ایران ،می تواند
ش دیگری در روابط
به چال
تهران و مسکو بدل شود
بین الملل
پوتین ،راهی مسکو شد .به لحاظ شرایط ژئوپلتیک منطقه،
سفر مذکور از منظر سیاسی اهمیت بسزایی داشت؛ ضمن
انکه ۱۴سند همکاری نیز امض ا شد و در بیانیه ای مشترک بر
ضرورت ترویج صلح و ارامش در منطقه تاکید شد.
مسلما اینده روابط تهران – مســکو فقط به تحوالت
روابط مســکو با تل اویو و انکارا محدود نمی شود .عوامل
دیگری به ویژه دیدگاه های انزواگرایانه دولت دونالد ترامپ
نیز بر روابط مذکور تاثیرگذار است .البته رویکرد نرم تر دونالد
ترامپ در مقابل روسیه و مواضع بسیار تند دولت او در برابر
ایران ،می تواند به چالش دیگری در روابط تهران و مسکو
بدل شود؛ زیرا مجموعه سیستم حاکم بر امریکا مایل است
تهران به مهره ای برای معامله میان روسیه و امریکا تبدیل
ت ترامپ در امریکا ،اختالفات
شود .باتوجه به وضعیت دول
شدید میان سردمداران این کشور در مورد روابط ترامپ و
روســیه ،تحقیقاتی که در کنگره امریکا و اف .بی .ای در
مورد روابط تیــم کمپین ریاســت جمهوری دونالد ترامپ و
تبانی انها با روسیه در جریان انتخابات ریاست جمهوری در
جریان است ،بعید است به این زودی تغییرات و تحوالت
ن پدیدار شود .اگر چه در روسیه
جدی بین مسکو – واشنگت
این اعتقاد به طور گســترده وجود دارد که سیاست غرب تا
اندازه ای مطابق با منافع روسیه است .ضمن انکه رژیم های
غاصب صهیونیستی و ال سعود و نیز ترکیه خواهان محدود
کردن ایران هســتند و تهران را تحریک می کنند تا بتوانند
متحدان بیشتری به دســت اورند .اینک رژیم اشغالگر در
ی برای
بدترین شرایط منطقه ای قرار دارد و سیاستی تهاجم
ائتالف سازی (ناتوی منطقه ای) علیه ایران را در دستورکار
قرار داده اند .ناتوی منطقه ای نیازمند قدرتی بیرونی است
که پشت سر انها بایستد ،حال انکه امریکا و اروپا ،موقعیت
مناســبی برای مقابله با ایــران ندارند .سیاســت امریکا،
مقابله جدی با ایران نیست .چون اعتمادی به کشورهای
هم پیمان خود در منطقه ندارد .حقیقت سیاســت خارجی
امریکا ،چیز دیگری اســت و تبلیغات شــان چیزی دیگر.
واقعیت این است که قدرت های بزرگ جهانی ،به ویژه غرب
به سرکردگی امریکا ،به این جمع بندی رسیده اند که ایران،
عنصر تهاجمی نیست و مسائل داخلی از اهمیت بیشتری
برایش برخوردار است.
از انجا که تغییر به سوی یک نظم جدید بین المللی،
مدل روابط بین الملل ســازمان دهنده حول محور چندین
مرکز مالی ،سیاسی و اجتماعی (پلی سنتریک) در سیاست
جهانی در حال وقوع اســت ،به منظور پاسخ به محیط در
حال تغییر بین المللی ،حامیان جهان «پلی سنتریک» در
تالش برای شــکل دادن به ائتالف هایی جهت رسیدگی
به مشکالت و چالش های جهانی هســتند و ائتالف های
ل قدرت اقتصادی منطقه ای
چند گانه و ساماندهی پتانسی
از سوی چین و روســیه پیگیری می شــود .روسیه و ایران
باتوجه بــه ظرفیتی که در حــوزه انرژی دارنــد ،می توانند
نقش مهمی در شکل دهی و ثبات نظم امنیتی و منطقه ای
اقیانوس ارام داشــته باشــند .موضع مســتقل دو کشــور
در عرصــه بین المللــی می تواند بــه یک عامــل مهم در
صورت بندی دستورکار سازمان های منطقه ای نظیر سازمان
همکاری های شانگهای تبدیل شود.
این کشــورها به دنبال ایجاد نظمی جهانی براساس
اصــول تصریح شــده در نهادهای چندجانبــه بین المللی
هســتند .انتقــال به یــک مــدل پلی ســنتریک در روابط
بین المللی در مراحل ابتدایی خود است و بازیگران عمده
بین المللی در حال تــاش برای رزرو نقــش قابل توجهی
برای خود در نظم اینده هســتند .اینــک امریکا ،کنترل بر
امور جهانی را از دست داده است و از سوی دیگر دولت های
اروپایی نیز تضعیف شده اند و به صورت فزاینده ای از یافتن
راه حل برای مشــکالت و معضالت در حال ظهور جهانی
شانه خالی می کنند.
اگر چه روس ها سیاست دراز مدتی در منطقه ندارند.
انها تحت فشار ،نقطه ثقل تصمیم گیری هایشان به جای
دیگری منتقل و شروع به معامله می کنند .مسکو به کسب
درامدی انبوه در وضعیت پیچیده اقتصــادی خود ناگزیر
اســت .این در حالی اســت که ائتالف تهران – مسکو در
سوریه ،به مفهوم حمایت روسیه از ایران نیست .روس ها
در ســوریه به ایران نیاز دارند .تهران یکــی از قدرت های
موجود در صحنه بازی سوریه است و به راحتی از معادالت
سوریه قابل حذف نیست .روس ها نیز مایل نیستند در چند
جهت بجنگند و به جهت تامین منافعشان در کنار ایران قرار
گرفته اند .تا زمانی که مســکو نتواند با ســایرین به توافق
برســد ،با تهران همکاری خواهد کرد ،اما احتمال دارد با
امریکا و اروپا به توافق برسند و شاید تهران را کنار بگذارند.
ضمن انکه تجربه همکاری بین تهران و مســکو در
مقابله با مشکالت جهانی و منطقه ای نشان دهنده فقدان
وجود یک چشم انداز اســتراتژیک میان دو کشور است.
لو فصل
هنوز مکانیســم های کلیدی مشــترکی بــرای ح
بحران سوریه در اختیار ندارند .در نتیجه دو کشور فاقد یک
چشم انداز بلندمدت در مورد مسائل معین هستند .هنوز هیچ
پایه و اســاس واقعی در روابط ایران و روسیه که همکاری
استراتژیک را جایگزین همکاری های اعالنی کنند ،وجود
ندارد .البته نباید فراموش کرد که تهران – مسکو همپیمانان
سنتی یکدیگر محســوب نمی گردند .اعتماد کافی میان
ایران و روســیه برای برقراری یک همــکاری پایدار وجود
ندارد .بدیــن منظور ،هــر دو نیاز به درک اهــداف و منافع
یکدیگر دارند و باید بیشتر در مورد چگونگی تفسیر و تعبیر
منافع یکدیگر گفت وگو کنند.
اینک با جنبش مقاومت مدنی عظیمی که در امریکا به
راه افتاده ،برای کشورهای هدف ،از جمله ایران ،فرصت
جدیدی ایجاد شده و زمان بازی قدرت نرم ایران فرا رسیده
اســت .تهران بیش از هرزمــان ،اینک نیازمنــد وحدت،
همدلی ،ابتکار ،بهره مندی از قدرت نرم و تدبیر ملی است.
دشــمنان و رقیبان برای تضعیف اقتدار حاکمیت و قوای
ســه گانه و اعتبار و قدرت نیروهای نظامی و امنیتی بیکار
نخواهند نشســت .در جهت تخریب روابط ایران با روسیه
– چین -اروپا -هندوستان -ژاپن و نیز قدرت های منطقه ای
نظیر ترکیه و عربســتان ،تالش های گســترده ای صورت
خواهد گرفــت .تالش های فتنه گــران بین المللی جهت
انتخابات ریاست جمهوری ایران در ســال ۱۳۹۶مشهود
اســت .مســلما برای ناامید کردن مردم ،بیش از گذشته
سرمایه گذاری خواهد شد .در چنین شرایطی مسئوالن نظام
جمهوری اسالمی ایران ،وظیفه ای سترگ و کاری خطیر
پیش رو دارند؛ یعنــی نجات از ســقوط در فتنه اختالفات
داخلی و بهره بــرداری از فرصت های بــزرگ منطقه ای و
بین المللی که موفقیــت ان می تواند جایــگاه جدیدی در
منطقه و جهان برای ایران رقم بزند.
67
پایان دعوا
ورزش
اختالف نظر میان کارلوس کی روش سرمربی تیم ملی و برانکو ایوانکوویچ
سرمربی پرسپولیس پیش از عید به پایان رسید و سرمربی تیم ملی از بازیکنان
پرسپولیس در اردو و ترکیب تیم ملی اســتفاده کرد .برانکو ایوانکوویچ نیز حاال
در نشســت خبری پیش از دیدار برابر پیــکان با تبریــک موفقیت های تیم ملی
نشانه های مثبتی از رابطه بهبود یافته خود با کی روش نشان داد.
تی
تر
یک
بازگشت در نوروز
کی روشموفقشددوبارهنزد
ایرانیانمثلقبلمحبوبشود
ورزش
68
مثلث | شماره 350
1
«پســرها ،برویم ماموریت مان را انجــام بدهیم».
درســت در روزهایی که کارلوس کی روش پر حاشیه ترین
روزهای خود در فوتبال ایران را ســپری می کرد این جمله
امیدوارکننده در کنار چند نشــانه دیگر باعث شد تا نگرانی
هواداران تیم ملی تا حدودی برطرف شــود .اخرین بیانیه
کــی روش در اخرین روزهای ســال ۹۵در حالــی پر بود از
انتقاد علیه فدراســیون و برخی منتقدان کــه البته حاوی
نکات امیدوارکننده ای هم بود .چند روز بعد از این بیانیه اما
تیم ملی به مصاف قطر رفت و در دوحه موفق شد عنابی ها
را با نتیجه یک بر صفر شکســت دهد .تک گل این دیدار
را مهدی طارمی به ثمر رســاند .اما این پایان کار پســران
تیم ملی نبود .انها بعد از قطر موفق شدند چین را در تهران
شکست دهند و این بار نیز با تک گل طارمی.
نکته جالب توجه ایــن دو بازی اما بــه امار کی روش
مقابل عنابی های اسیا برمی گردد ؛ چه تیم ملی فوتبال ایران
و قطر از زمانی که کارلوس کی روش هدایت تیم کشورمان
را برعهده گرفته هفت بار روبه روی یکدیگر قرار گرفتند که
در هیچ کدام از این مسابقات تیم ایران بازنده نشده است.
نخستین بازی که تیم ایران با سرمربیگری کی روش
مقابل قطــر قرار گرفت در ســال 2010در قالــب دیداری
دوستانه بود که این مسابقه با تســاوی بدون گل به پایان
رســید .دو تیم در دور اول مقدماتی جام جهانی 2014دو
بازی رفت و برگشت در تهران و دوحه انجام دادند که یکی
با تســاوی یک بر یک و دیگری با تساوی دو بر دو به اتمام
رسید .در مرحله دوم مقدماتی جام جهانی 2014نیز ایران
و قطر همگروه شــدند که دیــدار رفت در تهــران با نتیجه
بدون گل پایان یافت و بازی برگشت را ایران با تک گل رضا
قوچان نژاد به سود خود به پایان برد.
تیم کی روش در جام ملت های اســیا برای ششمین
بار مقابل عنابی ها قــرار گرفت که این دیــدار نیز با برتری
یک بر صفر ایران همراه بود .اخرین بــازی دو تیم هم در
مقدماتی جام جهانــی 2018در تهــران برگزار شــد که با
شاگردان کی روش با دو گل از ســد حریف خود گذشتند.
حاال کی روش به عنوان ســرمربی ایران برای هشــتمین
بار رودرروی تیم ملی قطر قرار می گیرد .امار می گوید تیم
کی روش مقابل قطر بباز نیست و این عددها باعث خرسندی
برای ملت ایران اســت .حاال همه امیدوار هستند تا رکورد
نباختن مقابل قطر بــا مربیگری کی روش پابرجــا بماند و
تیم ایران گام بلندتری برای رســیدن به جام جهانی 2018
روسیه بردارد.
این مربی پرتغالی اما در اولین بازی مهم تیم ملی در
سال ۹۶باز هم برابر قطری های برنده از زمین بیرون امد.
درس از پروفسور
ایران چگونه تیم لیپی را از بازی
خارج کرد؟
کارلوس کی روش وقتی سوت پایان دیدار برابر قطر را شنید
به شادمانی پرداخت .او که پیروزی در این بازی را به دالیل
مختلفی برای خود حیاتی می دانســت وقتی پایان بازی را
دید زانو زد و با مشــت های گره زده خود ،جشــن خود را به
نمایش گذاشت ؛ جشنی که بعد از لحظاتی چند نفره شد و
نیمکت نشینان نیز شریک وی شدند .درگیری لفظی و جنگ
زیرپوستی با فوســاتی ،تثبیت صدرنشینی تیم ملی ،پاسخ
به منتقدان داخلی و ...باعث شــد تا باز هــم مرد پرتغالی
مشت های معروف خود را گره کند و به خوشحالی بپردازد .
کی روش گویی اینکه خود را در روسیه دیده باشد زانوی خود
را به چمن رساند و شــادی پس از پیروزی و جالب خود را به
نمایش گذاشت.
دوئل بزرگ اسیا
مقابل چین کرد و با اینکه مربی ایتالیایی هم ا ز چهارمهاجم
اســتفاده می کرد و قصد ارائه بازی هجومی را داشــت اما
موفق به کسب امتیازی در ازادی نشد.
کی روش می خواهد بماند
اشتی با مربیان لیگ برتر
کارلوس کی روش که پیش از برگزاری دو دیدار برابر
قطر و چین شرایط سختی را تجربه می کرد و حامیان کمی
را اطرافش می دید اکنون محبوبیت از دست رفته اش را پس
از بازی های بسیار خوب تیم ملی تقریبا بازیافته می بیند و در
بین اهالی فوتبال نیز پس از یک دوره جنجالی و پر انتقاد،
چهره های شاخصی به تعریف و تمجید از وی برخاسته اند.
در این بین ،بیانیه کارلوس کی روش بعد از شکست
چین جلب توجــه می کرد کــه در میــان تمامی انتقادات
اخیرش به اهالی فوتبال پیغام تشکر امیزی را از علی دایی
منتشر کرد .ســرمربی تیم ملی در این بیانیه عنوان داشت
که علی دایی یکی از معدود افرادی بوده اســت که در این
مدت همواره از او حمایت کرده و حتی در روزهای ســخت
نیز دست از حمایتش نکشیده است.
علی دایی نیز با تمجید از کی روش عنوان داشــت:
«خدا را شــکر کی روش یک تحول بــزرگ را در فوتبال ما
ایجاد کرده اســت .هر بازی دو ســه تغییــر دارد ولی تیم
می برد .مگر شوخی است اینکه گل خورده نداشته باشید؟
کسی نمی تواند به توانایی کی روش شک کند .او در رئال،
پرتغال ،منچســتر و ...بوده اســت .باید قــدر این چیزها
را بدانیم .االن پوســت اندازی ای که در تیم ملی شــده را
می بینیم و نتیجــه اش را می چشــیم .مردم کــی روش را
دوست دارند .او هم از لحاظ فوتبالی و وظایفش چیزی کم
نگذاشته است و وظیفه من است که از او حمایت کنم .ارزو
می کنم تیم ملی راهش را همین گونه ادامه دهد تا بتوانیم از
گروهمان در جام جهانی روسیه صعود کنیم ».این حمایت
پر قدرت شهریار فوتبال ایران از کی روش مطمئنا دلگرمی
بزرگی برای سرمربی تیم ملی خواهد بود که اکنون مشخص
شــده تا پایان جام جهانی در فوتبال ایــران کارش را ادامه
خواهد داد .گفتنی است در میان سرمربیان لیگ برتری،
دایی و منصوریــان بزرگترین حامیــان کارلوس کی روش
محسوب می شوند.
اما اشــتی اصلی در خصوص مربی دیگری رخ داده
اســت؛ برانکو ایوانکوویچ .به نظر می رســد نشــانه های
اشکاری درباره این اشــتی وجود دارد .اختالف نظر میان
کارلوس کی روش ســرمربی تیم ملی و برانکو ایوانکوویچ
سرمربی پرسپولیس پیش از عید به پایان رسید و سرمربی
تیم ملی از بازیکنان پرســپولیس در اردو و ترکیب تیم ملی
استفاده کرد .برانکو ایوانکوویچ نیز حاال در نشست خبری
پیش از دیدار برابر پیکان با تبریک موفقیت های تیم ملی
نشانه های مثبتی از رابطه بهبود یافته خود با کی روش نشان
داد .سرمربی پرسپولیس در این نشست خبری گفت« :به
مدیریت و بازیکنــان تیم ملی تبریــک می گویم که نتیجه
خوبی را کسب کردند و ما را به جام جهانی نزدیکتر کردند.
نزدیک شدن ایران به صعود به جام جهانی و نتایج درخشان
تیم ملــی بهانه برانکو بــرای تبریک به کی روش اســت تا
مشــخص شــود که ارتباط میان این دو مانند گذشته سرد
نیست ».به نظر می رسد سرمربی تیم ملی قصد دارد شرایط
را برای ماندن در فوتبال ایــران هموار کند .انجا که ضمن
پافشــاری و تاکید بر برخی مواضع قبلی اش نیم نگاهی به
اشــتی با منتقدان و مخالفانش دارد و البته نتایج تیم او نیز
وی را برای پیاده کردن این استراتژی کمک می کند.
مثلث | شماره 350
کارلوس کــی روش در اخرین پیغام خــود در صفحه
اجتماعــی اش صحبت هــای جالبــی در مــورد اینــده و
برنامه ریزی برای ان مطرح کرده است.
انتقادات برانکو ایوانکوویچ از اردوی امارات سبب شد
تا کارلوس کی روش تصمیم به بازگرداندن پرسپولیسی ها
و دســتیارانش بگیرد؛ موضوعی که اهمیت این اردو را از
بین برد تا سرمربی تیم ملی پس از این اتفاقات که برخالف
میل او انجام شد ،رفتاری غیرقابل پیش بینی را دنبال کند.
ماجرای اســتعفای کارلــوس کی روش کــه پس از
اردوی ناموفق امارات بار دیگر مطرح شد ،موضوع تازه ای
نبود؛ اما این بار باتوجه به عصبانیــت خاصی که در رفتار و
مصاحبه های کی روش وجود داشت و همینطور پیشنهادات
و اخبار متفاوتی که از تیم های افریقای جنوبی و ساحل عاج
برای سپردن هدایت این تیم ها به کی روش مطرح می شد،
این امــکان را هر چند کم به وجــود اورده بود که کی روش
تصمیم به جدایی بگیرد و ایران را ترک کند .پس از کسب
پیروزی برابر چین هم صحبت های کی روش خالی از کنایه
نبود و چند بــار در صحبت های خود به مســائل قبلی نظیر
مشکالت در برنامه های اماده سازی تیم ملی و افرادی که
نمی خواهند تیم ملی نتیجه الزم را بگیرد ،اشــاره کرد.این
صحبت ها نشان از این داشت که شــاید کی روش باز هم
قصد ترک ایران را داشته باشد ،اما انتشار پیامی در صفحه
مجازی سرمربی پرتغالی تیم ملی ابهاماتی که در مورد ادامه
حضور کی روش وجود دارد را از بین برد .سرمربی تیم ملی
در بخشــی از اخرین پیام خود اورده است «:اکنون لحظه
مهم و حیاتی بــرای یک تصمیم قاطع فرا رســیده ،باید از
خودمان این سوال را بپرسیم :می خواهیم در اینده چگونه
از ما یاد شــود؟ همانند یک تیم ملی با پرستیژ و جاه طلب یا
مثل یک تیم معمولی ،در درجه دوم اهمیت ،بدون برنامه
و حمایت؟»
البته لحن انتقادی کی روش در این پیام هم مشاهده
می شــود ،ولی نگاه رو به اینده کی روش در شــرایطی که
تیم ملــی تقریبا ماموریت خــود برای صعــود را با موفقیت
طی کرده ،نشــان از اهمیت حضور قدرتمنــد تیم ملی در
جام جهانی 2018روسیه برای ســرمربی پرتغالی تیم ملی
دارد که سومین حضور خود در جام جهانی را تجربه خواهد
کرد و دوست دارد مثل جام جهانی 2010همراه با تیم ملی
پرتغال از مرحله گروهی مسابقات صعود کند.
به نظر می رســد رئیس فدراسیون فوتبال و مسئوالن
ورزش ،با رفع موانع همکاری باید به نتیجه قاطعی در مورد
نحوه کار با ســرمربی پرتغالی تیم ملی برســند تا در فاصله
باقیمانده تا جــام جهانی 2018دیگر شــاهد درگیری ها و
مصاحبه هایی نباشیم که می تواند ســبب به هم ریختگی
اردوها و مربی تیم شود .تیم ملی قســمت عمده کار برای
صعود به جام جهانی را انجام داده و حاال مسئوالن فوتبال
کشور باید طی یک سال و چند ماه باقیمانده تا جام جهانی
روسیه ،شرایط مورد نیاز کی روش برای حضور قدرتمندتر
در این مسابقات یعنی برنامه ریزی مناســب برای برگزاری
اردوهــای ملی ،انجــام بازی های دوســتانه بــا تیم های
قدرتمند و ...است را مد نظر قرار دهند تا بازیکنان ملی پوش
ایران بتوانند با تمام پتانسیل خود راهی بزرگ ترین رویداد
ورزشی جهان شوند .
ورزش
جنــگ کــی روش – لیپــی امــا یکــی از مهم ترین
جنگ های اسیایی به شــمار می رفت ؛ جایی که یکی روی
نیمکت تیم ملی ایران و دیگری روی نیمکت تیم ملی چین
نشســته بود .خیلی ها از مالقات بزرگ سخن می گفتند و
اینکه کدام مربی از لحاظ روحی مسلح تر از دیگری است.
کی روش ؛ این مربی قوی تر بود .هر چند به اندازه یک گل.
اما به هر حال قوی تر بود و برنده از زمین بیرون امد.
چین که تا پیش از شــروع دور برگشــت رقابت های
انتخابی جام جهانی منطقه اســیا ،ضعیف ترین تیم گروه
Aمحسوب می شد با اســتخدام مارچلو لیپی تیم متفاوت
و با انگیزه ای را راهی دور برگشــت انتخابی جام جهانی در
منطق ه اسیا کرد .شاگردان لیپی در دیدار با کره بسیار دور از
ذهن ظاهر شدند و عالوه بر پیروزی برابر این تیم مدعی،
نمایش در خور توجهی نیــز از خود به نمایش گذاشــتند.
انها از شــرق دور به تهــران امده بودند تا شــگفتی خود را
تکمیل کننــد و امیدهــای باقیمانده خــود در راه صعود به
جام جهانی را افزایش دهنــد .از طرفی کارلوس کی روش
یک تیم فوق العاده را در سطح اســیا اماده کرده و بیش از
هر تیم دیگری به جام جهانی نزدیک اســت .کی روش که
به واســطه اســتراتژی های غافلگیرانه خود در سال های
گذشــته تیم ملی را پیش برده و در هر دیدار سورپرایزهایی
برای حریف در استین خود داشته است پنجه در پنجه یکی
از بزرگترین مربیان دنیا یعنی لیپی انداخت و در نهایت نیز
وی را شکست داد .سرمربی پرتغالی تیم ملی ایران انچنان
تیم مرمــوزی را در این رقابت ها مهیا کــرده که پیش بینی
سیستم و ترکیب تیمش به سمت غیر ممکن میل می کند و با
نفرات اماده اش توانایی هر گونه تغییر را در سیستم تیمش
امکان پذیر می بیند.
در واقع لیپی خوشحال و امیدوار از برد کره به مالقات
تیم کی روش در تهران امد اما جنگ مربیان نامدار اروپایی
به نفع مرد پرتغالی شــد .کی روش پس از پیروزی یک بار
دیگر خوشــحالی معروف خود را انجــام داد اما پس از ان
شو بش دوســتانه ای با هم
فورا نزد لیپی رفت و این دو خو
داشتند .شوخی هایی هم بین این دو رد و بدل شد که لیپی
قصد داشت دســت خود را در جیب کی روش کند اما مثل
بازی ،مرد پرتغالی مچ او را گرفت.
دو مربی در این دیدار دست به تغییراتی در ترکیب خود
زده بودند و فقط پیروزی انهــا را راضی می کرد اما تغییرات
کی روش موثــر واقع شــد و لیپی چاره ای به جز شکســت
نداشــت .با وجود پیروزی و بــازی با کیفیــت مقابل قطر،
ســرمربی تیم ملی ایران ترکیب خــود را هماهنگ با دیدار
مقاومت ۶۳۰دقیقه ای
چرا تیم ملی ایران بهترین تیم
اسیاست؟
تخصص ویژه در دفاع
درباره استراتژی که دلخواه
کی روش است
69
ورزش
باید در زمین حرف بزنیم
نگاهی به بیم و امیدهای تیم ملی در استانه راهیابی به جام جهانی
جالل چراغپور
ورزش
70
مثلث | شماره 350
2
کارشناس فوتبال
خدا را شکر .چون به نظر می رســد این بار رسیدن
به روسیه برای ما نه به ســختی «رسیدن به فرانسه »98
و «رسیدن به برزیل »2010بلکه به راحتی «رسیدن به
المان »2006باشد .شاید حتی راحت تر! روی کاغذ همه
چیز به نفع ما ست و اگر اتفاق غیرمنتظره ای رخ ندهد باید
خودمان را یکی از ان 32تیم حاضر در روسیه بدانیم .اما
در مسیر این موفقیت همه چیز هم به خوبی پیش نرفت.
گاهی حواشــی بســیاری پیش امد و گاهــی هم همین
تیم ملی صدرنشین از گزند انتقادات در امان نماند .با این
حال من در همه مصاحبه هایم تاکید کرده ام که ما درباره
کی روش و عملکــرد فنی این مربــی نمی توانیم ایرادی
بگیریم .دست کم ایرادی که بخواهیم داشته های فنی
او را به چالش بکشیم .نه ،چنین انتقادی از ما برنمی اید.
اما اتفاقات خوب یا بد و حتی نگران کننده ای در این مدت
رخ داده که مــن عالقه مندم راجع بــه انها صحبت کنم.
بهتر است از اتفاق خوب ماجرا شروع کنیم.
هفــت بــازی ،بــدون گل خــورده .چیزی شــبیه
غیرممکــن .حتی در بازی هــای کامپیوتری و کنســول
«پلی استیشن» نیز سخت است هفت بازی در سطح اول
یک قاره انجام دادن و گل نخوردن! اما ســاختار دفاعی
تیمِ کی روش این غیرممکن را در عمل ممکن کرد .حاال
رکورد تیم ملی ایران در سطح جهان بی نظیر است .تنها
رقیب رکورد تیم ملی در ایــن زمینه تیم ملی انگلیس بوده
که در 5بازی مقدماتــی جام جهانی تاکنون گلی دریافت
نکرده اند .انها تازه بایــد دو بازی دیگر انجام دهند و گلی
ن تردید
نخورند تا به رکورد امروز تیم ملی ایران برسند! بدو
این ســاختار دفاعی بی نقص که با صدرنشینی تیم ملی
ایران در گروه خود همراه شده «اتفاق خوب» و «ویژه»
تیم ملی در مسیر روسیه 2018است .اگر ملی پوشان در
دو بازی اتی خــود مقابل تیم های قدرتمند ازبکســتان و
کره جنوبی ،بتوانند دروازه ما را بسته نگه دارند ،باتوجه به
بازی اخرمان در مقابل سوریه ان هم در تهران ،احتماال
با رکوردی تاریخی و جاودانــه راهی جام جهانی خواهیم
شد .همچنین حیف اســت از اتفاقات خوب تیم ملی در
این مسابقات بگوییم و از «روز پرشور ازادی» در هشتم
فروردین ســخن به میان نیاوریم .روزی که چیزی حدود
100هزار هــوادار ،هشــتم فروردین 96را در فهرســت
روزهای بیادماندنی ازادی ثبت کردند.
امــا موضــوع نگران کننــده ای هم وجــود دارد ؛
موضوعی که برخی مخالفان کــی روش بارها درباره اش
هشدارهایی داده اند.
7بــازی و 6گل زده .یعنــی میانگیــن کمتــر از
یــک گل زده برای هر بــازی .نــه! این چیــزی نبود که
مــا از تیم ملی مان انتظار داشــتیم! با انکــه از روزی که
کــی روش ،هدایــت تیم ملی فوتبــال ایــران را بر عهده
گرفت می دانســتیم که او جزو «مربیــان نتیجه گرا» به
شــمار می اید ،اما رفته رفته وزن این «نتیجه گرایی» در
تیم ملی بیشتر شــد .واقعیت این است که تیم کی روش
تیم هجومی نیســت .هرگز نبوده .این را هم امار و ارقام
می گوید ،هم حافظه تاریخی مــا .تیم ملی در گروه خود
(که گروه بسیار کم گلی بوده) تنها از سوریه ،چین و قطر
بیشتر گل زده اســت .وقتی این امار را با دیگر گروه اسیا
مقایسه می کنیم اوضاع ناا میدکننده تر هم می شود .تعداد
گل های زده تیم ملی ایران تنها از تیم اخر ان گروه یعنی
تایلند بیشتر است! 5تیم نخست ان گروه به ترتیب ،14
7 ،11 ،13و 7گل به ثمر رسانده اند و این یعنی تیم ملی
کشورمان حتی به تعداد نصف تعداد گل های زده دو تیم
نخســت ان گروه (یعنی ژاپن و عربســتان) هم گل نزده
اســت .ان هم با خط حمله ای اتشین که عناصری چون
طارمی ،ازمون ،جهانبخش و انصاری فرد در مســابقات
لیگ حســابی گل زده اند و از بهترین هــای لیگ خود به
شمار می ایند .اینکه چرا تیم ملی کم گل می زند و به سبک
«یونان اتوره هاگل» و «چلسی مورینیو» ترجیح می دهد
به اقتصادی ترین شــکل ممکن پیروز میدان باشــد ،به
تفکرات کــی روش باز می گردد و موضوعی نیســت که
بتواند به ان انتقادی وارد ساخت.
دســتکم در این برهه که کی روش بــا همین حربه
توانســته راه صعود را تا حد بســیاری طی کنــد .اما نباید
فراموش کرد که هوادار ،در کنار نتیجه« ،بازی هجومی»
نیز می خواهد .هوادار تشنه هیجان و شادی گل است.
کاش تیم ملی مان همانقدر که در سازماندهی دفاعی ما
را شگفت زده می کند ،در کارهای هجومی نیز ما را ذوق
زده می کرد.
اما مایلــم درباره نکتــه دیگری نیــز صحبت کنم.
درباره یک دور تسلســل که برای ما تکرار می شــود .چه
تاریخ می گویــد هرگاه ما در ســطح ملی یا باشــگاهی با
کشورهای حاشــیه خلیج فارس دیدار داشــته ایم ،حتما
باید منتظر حواشی و اتفاقات بیرون از زمین هم باشیم.
به خصوص اگر ان تیم ،از کشــورهایی چون عربستان
و قطر و بحرین باشــد .از همان روز قرعه کشــی مرحله
نهایی مسابقات مقدماتی جام جهانی 2018که مشخص
شــد با قطر همگروه شــده ایم ،انتظار یک دیــدار رفت
و برگشت پرحاشــیه را داشتیم .حواشــی پرتعدادی که
گاهی منجر به اتفاقات زشــت غیرورزشــی شــد .شروع
حواشی به دیدار رفت ایران و قطر در تهران باز می گردد.
وقتی بعد از یــک 90دقیقه پراســترس ،تیــم ایران در
دقایق پایانــی بازی به غیرمنتظره ترین شــکل ممکن به
گل رسید و «جواد نکونام» (دســتیار وقت کی روش) با
بی تجربگی با عبور از مقابل نیمکت قطر خود را به وسط
میدان رســاند و در شــادی گل بازیکنان شــریک شد!
طبیعتا قطری ها که بعد از 90دقیقه تحمل فشــار ،بازی
را از دست رفته می دیدند نتوانستند خود را کنترل کنند و
به شکل دسته جمعی به ســمت نکونام و بازیکنان ایرانی
هجوم اوردند و صحنه های ناپسندی در ازادی رقم خورد.
هرچند هرطور شــده اتفاقات چند دقیقه پایانی ان بازی
ختم به خیر شــد اما قابل پیش بینی بود که درگیری های
ان بازی به دیدار برگشت این دو تیم در دوحه نیز کشانده
شود .همینطور هم شد و قطری ها پیش از بازی برگشت
با ایجاد جنــگ روانی و یاداوری وقایــع دیدار رفت برای
ایرانی ها خط و نشان کشــیدند .بازی برگشت دو تیم نیز
از حاشــیه بی نصیب نماند و ادعای توهین بــه خانواده
کی روش از سوی کادرفنی قطر و ژســت ها و خنده های
معنادار کی روش بعد از سوت پایان بازی ،برای همیشه
در حافظه فوتبال دوستان ثبت شد.
ما باید یاد بگیریم که در زمیــن بازی حرف هایمان
را بزنیــم .البته تیم پشــت تیم هــم می توانــد کارش را
به خصوص در بخش روحی روانی انجــام دهد اما به هم
ریختن قاعده بازی شاید به طور موقت به کار ما بیاید اما
در دراز مدت بالی جان خودمان می شود و به نظر من باید
تا جایی که می توانیم از حاشیه ها پرهیز کنیم .چه مربی ما
و چه بازیکنان این مربی که پیراهن تیم ملی را می پوشند
باید بدانند اگر همه چیز در زمین بــازی رقم نخورد قطعا
ی از برنده یا بازنده بودن یک تیم همانجاست ؛
بخش مهم
جایی که به ان می گوییم مستطیل سبز.
درس از پروفسور
ایران چگونه تیم لیپی را از بازی خارج کرد؟
مرتضی محصص
کارشناس فوتبال
3
قبل از اینکه درباره بازی ایران – چین و نکته های فنی
این بازی صحبت کنم مایلم به روحیه کی روش اشاره کنم.
ببینید ،کی روش نشان داده که برابر رقبای اسیایی به راحتی
قدرت ریسک و ایجاد تغییرات تاکتیکی در درون تیمش را
دارد .این روحیه به او کمک می کند که بتواند اهنگ تیمش
را باتوجه به شرایط هر بازی تنظیم کند و به نظر من به همین
دلیل است که او با سه تغییر چینی ها را غافلگیر کرد و موفق
شد مربی بزرگی چون مارچلو لیپی را شکست دهد.
ایران دیدار برابر چین را انگونه کــه کی روش وعده
داده بود با 3تغییر اغاز کرد .امیــد ابراهیمی در خط میانی
جانشین احسان حاج صفی شد ،مسعود شجاعی به جای
ازمون به زمین امد و قوچان نژاد نیز جانشــین انصاری فرد
در ترکیب شد؛ ســه تغییری که به نظر می رسد رمز پیروزی
ایران برابر چیــن بودند .خصوصیات متفــاوت ابراهیمی
و حاج صفی در ســبک بازی خواســته کی روش برابر چین
بود .ایران برابر چین قرار نبود ماننــد دیدار با قطر در زمین
خودی بازی کنــد و به دنبال ضد حمالت باشــد .به همین
دلیل کی روش با استفاده از یک هافبک تخصصی که در
جنگ های نفر به نفر نیز توانایی باالیــی دارد ،خط میانی
ســرعتی چین را کنترل کرد .اگــر تیم ملی با اســتفاده از
حربه سرعت به مصاف ســرعتی های چین می رفت شاید
نمی توانست با پیروزی زمین مسابقه را فتح کند اما حضور
ابراهیمی به جای حاج صفی که یکی از چهره های درخشان
تیم ملی اســت باعث شــد تا ایران برابر چیــن پیروز همه
نبردهای وسط زمین باشــد .تیم ایران با استفاده از پرس
ی و عزت اللهی به دفعات در مرکز زمین صاحب توپ
ابراهیم
شد تا تفاوت شجاعی و ازمون مشخص شود .شجاعی در
این دیدار توپ های ســرگردان را کنترل می کرد و با قدرت
ورزش
حفظ و پخش توپ باالیی که دارد ،به بــازی ایران ریتم و
ســرعت می داد اما ســردار ازمون با خصوصیات متفاوت
خود نمی توانســت این کار را انجام دهد .حضور شجاعی
در زمین مسابقه به این معنا بود که ایران برابر چین به دنبال
حفظ تــوپ و حمالت پر دامنــه اســت و نمی خواهد مانند
بازی قطر از ضد حمالت اســتفاده کند .قوچان نژاد برای
اینکه تیم ملی بتواند از زمین حریف چینی ها را پرس کند،
ســرعت و توانایی بســیار باالتری از انصاری فرد دارد و به
همین دلیل در این دیــدار در ترکیب تیم ملی قرار گرفت تا
پایه گذار گل ایران برابر قطر که در فرم خوبی به سر می برد،
این بازی نیمکت نشین باشد .او تا زمانی که در زمین بود به
خوبی بازیکنان چینی را تحت تاثیر قرارداد و ازمون نیز بعد
از حضور به جای رضا قوچان نژاد این وظیفه را ادامه داد تا
چینی ها نتوانند فوتبال با حوصله که خواست ه لیپی بود را در
زمین پیاده کنند .سه تغییر تیم ملی برابر چین تفاوت های
تاکتیکی ایران نســبت به بازی قبل را رقم زد و باعث شــد
تا تیم ایران بتواند بی دردســر برابر لیپی و شــاگردانش به
برتری برسد .اســتفاده از تاکتیک های مناسب برابر چین
با حضور سه بازیکن جدید اتفاقی بود که باعث شد تا لیپی
45دقیقه نخست را از دست بدهد و در شروع نیمه دوم با دو
تغییر به دنبال عوض کردن ســبک خود باشد اما در نهایت
کی روش توانست این جنگ تاکتیکی را پیروز شود.
چرا تیم ملی ایران بهترین تیم اسیاست؟
مقاومت ۶۳۰دقیقه ای
جان دردن -فاکس اسپورت
ترجمه :اریا فاطمی مقدم
4
به نظر می رسد با کسب پیروزی های ،1-0ایران تبدیل
به بهترین تیم اسیا شــده و در حال ایجاد تعاریف جدیدی
در این قاره اســت .پیروزی برابر چین و مارچلو لیپی باعث
شــد تا ایران با اختالف چهار امتیازی همچنــان در صدر
گروه اول مســابقات مقدماتی جام جهانی در قاره اسیا قرار
مثلث | شماره 350
ورزش
بگیرد و کســب پیروزی برابر ازبکســتان در بازی 12ژوئن
تضمین کننده صعود به جام جهانی خواهد بود .اما نه تنها
با زدن تنها شش گل در هفت بازی ،ایران به عنوان اولین
صعود کننده احتمالی به روسیه نام خود را مطرح کرده است،
بلکه این اتفــاق در حالی رخ می دهد که دوبــازی تا پایان
مرحله مقدماتی نیز باقی مانده است.
اما ایران اینگونه در مســیر روسیه اســت .تیمی که
630دقیقه اســت کــه دروازه خود را بســته نگاه داشــته
(در صورت احتســاب مرحله قبل این رقم بــه 928دقیقه
می رســد) و 4پیروزی 1-0را در کارنامه ثبت کرده اســت.
پس با این تفاســیر می توان یوزپلنگ ها را نسخه اسیایی
تیم سرســخت ارســنال در اواخر دهه 80و اوایل دهه 90
فوتبال جزیره دانست که موفقیت های زیادی را نیز کسب
کرد .اما ایران به رغم داشــتن لیستی از بهترین مهاجمان
اسیا ،موقعیت های فراوانی را از دست می دهد و این اتفاق
را شاید می توان تنها نقطه ضعف انها دا نست.اما به رغم از
دست دادن موقعیت های زیاد ،ایران طی چهارسال اخیر
در رده بندی فیفا در باالترین رتبه قرار داشته و به راستی انها
بهترین تیم اسیا هستند .عامل دیگر را باید حضور کارلوس
کی روش روی نیمکت دانست .او که از سال 2011هدایت
این تیم را بر عهده گرفت ،تا به حال به علت بروز مشکالت
بارها فدراســیون فوتبال ایــران را تهدید به اســتعفا کرده
اما در نهایت مســائل بین طرفین حل و فصل شده است.
دالیل حل این اختالفات ،نیــاز متقابل طرفین به یکدیگر
است .فدراســیون فوتبال ایران می داند که بخش مهمی
از موفقیت های ســال های اخیر به علت حضور کی روش
بوده اما در برخی اوقات کنار امدن با او کار اسانی نبوده زیرا
به نظر افرادی در داخل و بدنه وزارت ورزش موافق حضور
او نیســتند اما با وجود چنین نتایج مســتمر و عملکرد های
حرفه ای ،کی روش و فدراسیون دوباره و دوباره با یکدیگر
دســت همکاری می دهند تا پرواز ایران به ســمت روسیه
حرکت کند.اگرچه ســرمربی ســابق رئال مادریــد بارها و
در انظار عمومی از رفتار فدراســیون گله و شــکایت کرده
است اما به نظر می رسد او هنوز عاشق ایران ،هواداران و
تیمی که بنای ان به دست خودش طراحی شده است .در
اوایل سال جاری و به علت عدم حمایت فدراسیون از او در
کشمکش با برانکو ایوانکوویچ ،سرمربی یکی از تیم های
بزرگ پایتخــت ،کی روش تصمیم به جدایــی گرفته بود و
در اســتانه رقم خوردن دومین صعود متوالی ایران به جام
جهانی برای اولین بار در تاریخ ،او هیچ گاه این قدر به جدایی
نزدیک نشــده بود .بازیکنان تیم ملی ایــران نیز به خوبی
می دانند که با حضور کی روش ،حضور در روسیه تضمین
شده است و به همین دلیل همیشه به دنبال اجرای فرامین
او هستند .ســتارگانی مانند ســردار و قوچان نژاد حسادت
بسیاری از رقبای اســیایی را بر انگیخته اند و در مرحله بعد
بازیکنانی مانند جهانبخش و طارمــی در این تیم به میدان
می روند.در این میان نــام بازیکنی ماننــد طارمی کمتر از
دیگران مطرح شــده و به همین دلیل حرف و حدیث هایی
در مورد نظر مثبت کی روش در مورد او وجود دارد .اما این
ستاره 24ساله پرسپولیس عملکرد بسیار خوبی هنگام بازی
بدون توپ دارد و در امر گلزنی نیز با به ثمر رساندن 7گل در
مرحله مقدماتی جام جهانی نمایشی عالی ارائه داده است.
طارمی را می توان مثال بسیار خوبی از گروه سختکوش و
با استعدادی دانست که توسط کی روش رهبری می شود .اما
همین عوامل نه تنها ایران را تبدیل به قدرت اول اسیا کرده،
بلکه انها از جمله تیم هایی لقب گرفته اند که در روسیه نیز
امید زیادی به درخشش انها وجود دارد.
اما اوضاع در مورد استرالیا ،کره جنوبی و ژاپن متفاوت
اســت و انها هنــوز راه درازی برای قطعی شــدن صعود به
روسیه در پیش دارند.
پس اگر شــاگردان کی روش با همین پیروزی های
1-0قادر بــه راهیابی به روســیه بودند ،نبایــد انتقادی به
انهــا وارد شــود .به نظر می رســد ایــران در حــال تعریف
استانداردهای جدیدی در فوتبال اسیاست و دیگر رقبا نیز
باید خود را با شرایط جدید تطبیق دهند.
منبع :ورزش سه
71
ورزش
درس های اقای کی روش
تیم ملی در روزهای اوج به سر می برد
احسان احمدیان
روزنامه نگار ورزشی
ورزش
72
مثلث | شماره 350
5
به نظر من بهترین کار کارلوس کی روش در چند ماه
اخیر این بود که به جای ادامه بیانیه نویسی و مصاحبه های
تند و البته خسته کننده اش ،بلیت دوحه را زودتر از تیمش
گرفت و بازی پرسپولیس -الریان را از نزدیک دید .هرچند
به طور کلی المان های بازی پرسپولیس با تیم ملی در نقاط
کلیدی متفاوت هســتند ولی این بازی چندین درس مهم
برای کی روش داشــت :او فهمید وقتی بازیکن ســومی
بتواند به دو گانه مخوف تاباتا-سوریا اضافه بشود با بازی در
عمق سوریا و کیفیت جایگیری تاباتا در پشت او هر بازیکن
اسیایی از جمله یکی از مهمترین مهره های دفاعی تیمش
یعنی جالل حسینی به دردسر خواهد افتاد .کاری که تیم
الریان با بازیکن اســپانیایی سمت چپ خود ،گارسیا مرتبا
انجام داد و به گل هم رســید.هرچند دفــاع چپ تیم ملی
قطر در حد ان بازیکن اســپانیایی نبود ولــی همین مدل
می توانست در بازی برابر قطر تعیین کننده باشد.
کی روش با چنــد تدبیر اساســی تاباتا کــه اتفاقا از
شانس ما فرم خوبی هم نداشت را به کل از بازی خارج کرد
و نهایتا باعث تعویض وی توسط فوساتی شد:
انتخاب غفوری بــه جای رضاییان و شــرح وظایف
عالی عزت اللهی برای ماندن در سمت راست میانی ایران
برای زدن توپ های بلند اول و کمک به غفوری برای پرس
دفاع چپ تکنیکی قطر اولین حربه کی روش بود.
استفاده از چهار بازیکن تهاجمی جوان با انرژی باال
برای پرس شــدید مدافعان قطر در زمین خودی به همراه
نقش ویژه جهانبخش برای پرس بازیکــن میانی قطر که
کلید انتقال توپ به تاباتا بود دومین حربه سرمربی تیم ملی
برای مهار قطری ها بود .تاباتای سرگردان هر وقت سعی
می کرد با نفوذ به چپ در فضای رو به روی محمدی صاحب
توپ شــود ،حاج صفی با یارگیــری نفر به نفر نفــس او را
می گرفت تا تغییر پست حاج صفی سومین تدبیر کی روش
برای کنترل مغز متفکر قطری ها باشد.
درس بعدی کی روش و البته بازیکنانی مانند طارمی،
امیــری و بیرانوند کــه با پیراهن پرســپولیس بــازی برابر
تیم های قطــری را تجربه کرده بودند ،اشــنایی با فوتبال
مالکانه و البته ریســکی قطری ها بود .ان بازی باعث شد
ســر به هوایی بازیکنی ماننــد مســلمان در هافبک های
کی روش دیده نشود و طارمی ،امیری و سایر بازیکن های
فاز تهاجمی برای پایبندی به کارهای کانالیزه شده تمرینی
در فاز حمله به جای بــازی بداهه کامال برای بازی با تیمی
مانند قطر توجیه شــوند .تجربه ای که دقیقــا امروز برای
جهانبخش اتفاق نیفتــاده بود و این بازیکــن با اعتماد به
نفس زیادی که داشــت روی بــه اســتفاده از پاس های
ریســکی اورد که نتیجه ان لو رفتن توپ بود .بیرانوند هم
با شعاع حرکتی ســوریا بهتر اشنا شــد و با کار ویژه ای که
کی روش در اردوی تیم ملــی انجام داد اعتمــاد به نفس
سابق را به دســت اورد .اعتماد به نفس شکننده ای که با
ماجراها ی تهدید دعوت نشدن به تیم ملی،باخت دربی و
متلک های فردوسی پور حین گزارش بازی الوحده و باخت
جلوی الریان ویران شده به نظر می رسید حاال به بیرانوند
بازگردانده شــد که این کار خوب کادرفنــی تیم ملی واقعا
قابل تقدیر است.
و به نظرم درس اخر کی روش از بازی تیم برانکو ایده
دو تکه کردن بازی بــود .کاری که تیم برانکو در ١٥دقیقه
اول و اخــر نیمه اول بازی بــا الریان انجــام داد و چندین
موقعیت خلــق کرد .منظــور از دو تکه کردن بــازی یعنی
انتقال ســریع و مســتقیم دفاع به حمله با پاس های بلند و
بعد تکیه به برتری فردی مهاجمانی مثل طارمی و امیری
بــه دفاع های کند و کم تــوان قطری مخصوصــا در بازی
هوایی بود .اگر الدروپ شــانس این را داشت که با دفاع
خارجی (بازیکن اســپانیایی) این ضعف ر ا بپوشاند و دائم
از طارمی توپ گیری کند ،فوساتی چنین بختی نداشت و
مجبور بود از بازیکن هایی مثل شماره ١٣خودش استفاده
کند.کی روش خیلی هوشــیارانه این تدبیر برانکو را به روز
کرد و با گذاشتن انصاری فرد ســرزن و طارمی کنار ازمون
و اضافه شدن های مرگبار جهانبخش عمال کاری کرد که
هر بار مدافعینش زیر توپ می زدند تــا خطر در زمین قطر
ایجاد شود .ضمن اینکه با تحلیل خوب فردی قطر توسط
کادر فنی بازیکن شماره ١٣قطر هدف اصلی توپ های بلند
قرار گرفته بود؛ به سبک ســرویس زدن های والیبال روی
دست بازیکن هایی که در دریافت توپ مشکل دارند .این
بازیکن بارها مجبور به اشتباه شد.البته کی روش خودش
هم با تجربه بازی رفت می دانســت که فشار فردی به این
دفاع نتیجه خواهد داد و در واقع کل نیمه اول را با تاکتیک
١٠دقیقه اخر بازی رفت ،پرس کرد.
طبیعتــا ان پرس ســنگین قابــل ادامه در سراســر
نیمه دوم نبود .این بار کی روش درســت بــا تدبیر پاس در
عمق و فرار طارمی و ازمون تیمش را مهیای اســتفاده از
تک اشــتباه های هافبک های قطری کــه در طول بازی
ریســک بیشــتری هم می کردند کرد و گلی کامال مشابه
گل پرســپولیس بــه الریان را مشــاهده کردیــم .در اکثر
صحنه های نیمه دوم بــه محض اینکــه هافبک های ما
صاحب توپ می شــدند منتظر فرارهای مرگبــار در عمق
طارمی و ازمون بودند و پاس گلی که بدون معطلی ارسال
شد گواه همین نگرش کی روش در نیمه دوم بود.
تخصص ویژه دردفاع
ورزش
درباره استراتژی که دلخواهکی روش است
علیرضا کردی
روزنامه نگار ورزشی
6
سیستم ایران مقابل چین
مدتی اســت که کارلوس کی روش باتوجه به انالیز و
توانایی های تیم های حریف ،ازادی بیشــتری به یکی از
دو هافبک دفاعی داده اســت و حتــی در تعریف منطقه و
شعاع حرکتی انها نیز تغییراتی اعمال کرده است .از بازی
با ازبکســتان شــاهد بودیم که حاج صفــی نیم خط جلوتر
بازی می کند و مسئولیت عزت اللهی به پوشش نیمه راست
زمین جلوی مدافعین خالصه نمی شود .ولی همیشه یک
پست 10چون اشکان دژاگه یا مســعود شجاعی در نوک
این مثلث قــرار می گرفت یا به عبارتی نــوک مثلث میانی
را رو به باال می برد امــا در بازی با قطر برای نخســتین بار
سعید عزت اللهی مسئولیت یک هافبک مرکزی واقعی را
بر عهده داشت ،خبری از دژاگه ،شجاعی یا هیچ پست 10
دیگری در تیم نبود .دو سمت قاعده مثلث را جهانبخش و
حاج صفی تشکیل می دادند و نوک ان به سمت عزت اللهی
رو به پایین بود.
سیستم ایران مقابل قطر
کی روش که چند روز قبل از بازی بــا قطر از نزدیک
شاهد شکست پرسپولیس با شــیرین کاری های تاباتا در
ورزشــگاه جاســم بن حمد بود ،درس های زیــادی از این
بازی گرفت .مغز متفکر الریــان و تیم ملی قطر چابک تر
از ان بود که پرســپولیس با توپ گردانی در میانه میدان و
ک هافبک دفاعی(کامیابی نیا) بتواند از پس مهار
تنها با ی
او و سوریا براید .از طرفی غیبت اشــکان دژاگه که پست
10اول کی روش محسوب می شود ،خطر را در نبردهای
فیزیکی مرکز زمیــن افزایش می داد .از این رو ســرمربی
پرتغالی تیم ملی ایــران تصمیم گرفت بــرای حذف خط
میانی قطر از جریان بازی ،دســت به «تعویض سیستم»
مثلث | شماره 350
ورزش
یکی از ویژگی های تیم ملی ایران در دوره مربیگری
کی روش تغییرات مکرر ترکیب بازیکنــان از یک بازی به
بازی دیگر بوده ولــی تغییر مهره ها اجبارا بــه معنی تغییر
سیستم تاکتیکی نیست.
در بخشــی از رزومه مربیان دنیا به سیستم تاکتیکی
ترجیحی انها اشاره می شود .کارلوس کی روش همچون
خوزه مورینیــو و بســیاری از مربیان پرتغالــی متخصص
شیوه بازی 4-2-3-1شناخته می شــود .ترکیبی با 4مدافع
خطی ،دو هافبــک دفاعی ،ســه هافبک نفــوذی و یک
مهاجم نوک .او به این سیســتم وفادار است ولی باتوجه
به مسئولیت پذیری بازیکنان و شناختی که انها در ترکیب
تیم ملی پیدا کرده اند ،به دنبال ان اســت کــه ان را روز به
روز سیال تر کند تا جایی که حتی از دست بردن در ساختار
سیستم تیم نیز هراسی ندارد.
فوتبال ایــران تحت تاثیر اســتانکو پوکلــه پوویچ،
نزدیک به یک دهه ،روی به یک سازمان دفاعی سه نفره
و سیســتم 3-5-2اورد .ســازمانی که میروسالو بالژیویچ
تغییــری در ان نــداد و از ان در تمام بازی هــای ایران در
مرحله مقدماتی جام جهانی 2002استفاده کرد .بالژویچ
در ایــن راه نــاکام ماند و اگر چــه برزیل با همیــن 3-5-2
قهرمان جهان شد ولی اکثر کشــورها کم کم با این شیوه
خداحافظی کردند و دفاع 4نفره خطی با حضور دو هافبک
دفاعی در زمین تبدیل به متداول ترین شــکل از ســاختار
دفاعی در دنیا شد.
تا اینکه یک کروات دیگر که به دلیل دستیاری چیرو
در تیم ملی کرواســی و ایران ،اشــنایی کامل با فوتبال ما
داشــت ســازمان دفاعی ایران را متحول کرد .در استانه
بازی های اســیایی ،2002برانکو ایوانکوویــچ با علم به
اینکه مسئوالن فدراسیون ایران همیشه و در هر تورنمنتی
نتیجه گرا هستند ،جرات نکرد که در بدو ورودش به ایران
این بار به عنوان سرمربی تیم ملی امید دست به ساختاری
بزند که ایرانی ها در همه باشــگاه ها ســال ها به ان عادت
کرده بودنــد .ولی بعــد از قهرمانی با امیدها در پوســان،
برانکو یک خانه تکانی بزرگ کرد .از بیســتم مهرماه سال
1382و پیــروزی 0-3ایران مقابل زالندنــو در چلنج کاپ
اسیا-اقیانوســیه باید به عنوان نقطه شروعی نه فقط برای
بازگشــت فوتبال ایران به دفاع چهار نفره بلکه سازمانی با
دفاعی خطی و با دو هافبک دفاعی یاد کرد.
ان روز مجید جاللی که به عنوان مفسر بازی به صدا
و سیما دعوت شده بود ،در بین دو نیمه نتوانست شگفتی
خود را از این تحــول رادیکال پنهان کنــد« :مدت زمان
و تمرین زیادی الزم اســت تا این شــکل از بــازی در بین
بازیکنان جا بیفتد و انها به درســتی در این سیستم توجیه
شــوند ».به هر حال این سیســتم در تیم ملی جواب داد و
باشگاه های لیگ تازه برتر شــده ایران نیز یک به یک ان
را به اجرا گذاشتند.
وقتــی از هافبک دفاعی حرف می زنیــم ،در واقع از
بازیکنی صحبت می کنیــم ،فیزیکی و مخــرب که کمتر
تمایل به فانتزی دارد .حال نگه داشتن دو هافبک دفاعی
در حالی که پشــت انها چهار دفاع اســت اجبارا به قیمت
حذف عنصری ریزنقش تر در زمین خواهد بود.تحولی که
در عین حال هم موجب استحکام بیشتر دفاع تیمی می شد
و هــم از جذابیت هایی که بیش از یک دهــه به ان عادت
کرده بودیم می کاست.
با ورود کی روش این بار با ابعاد دیگری از دفاع تیمی
اشــنا شــدیم و باشــگاه های ما نیز در کنار تیم ملی ایران
پیشرفت بزرگی در ساختار دفاعی داشته اند.
بزند .در دوحه همــه مدافعین و مثلث میانــی نوک پایین
تیم ملی وظیفه داشــتند بالفاصله پس از تصاحب توپ با
ارسال های بلند سه مهاجم گلزن تیم ملی را در تمام عرض
زمین قطر راه بیندازند اما بازی با چیــن در ازادی از جنس
دیگری بود .کی روش که از تاکتیک های سفت و سخت
دفاعی لیپی اگاه بود ،در کنفرانس مطبوعاتی پیش از بازی
از صبر و حوصله صحبت کرد« :الزم باشد 80دقیقه دفاع
می کنیم ».او بر خــاف ادرس غلطی که پیــش از بازی
با قطر به فوســاتی داد (ما عجله ای برای برد نداریم ولی
قطر عجله دارد) ،این بار طــرف صحبتش نه مارچلو لیپی
بلکه هــواداران تیم ملی ایران بود .تماشــاگرانی که باید
حوصله دیدن پاس های کوتاه بازیکنان را در میانه میدان
با بازیســازی شــجاعی برای پیدا کردن روزنه ای در دفاع
چند الیه چینی ها می داشتند.
برخالف بازی با قطر ،امید ابراهیمی در عقب زمین
مسئولیت پوشــش نیمه راســت زمین را به عهده داشت و
در عین حال هنگام نفوذهای عزت اللهی باید حواســش
به نیمه چــپ هم جمع می بــود .ســعید عزت اللهی دیگر
ان هافبک دفاعی مرکزی نبود و وظیفه داشــت عالوه بر
پوشش نیمه سمت چپ دفاعی ایران ،نفوذ کند ،پرس کند
و گاهی اوقات تا محوطه هجده قدم حریف پیشتازی کند
ولی هنگام دفاع باید در کنار امید ابراهیمی قرار می گرفت.
در سیستم 4-2-3-1هم در فاز حمله نهایتا با اضافه
شــدن طارمی از چپ و جهانبخش از راست به قوچان نژاد
ما به وضعیت 4-3-3می رسیم با این تفاوت که در مقایسه
با 4-3-3نــوک پاییــن ،بال هــا مســئولیت های دفاعی
سنگین تری دارند.
در سال های اخیر شاهد بازگشت دفاع سه نفره ولی
خطی با مربیانی چون کونته در سطح اول جهان هستیم.
در بازی با قطر از دقیقه 70به بعد و با ورود مسعود شجاعی
و امید ابراهیمی به زمین ،سیستم ایران به همان ساختار
همیشگی اش برگشت.
در بازی با چین بعــد از خروج جهانبخــش از زمین،
مهدی طارمی جای خود را به وحید امیری داد و خودش به
سمت راست رفت.
73
هفت پرچمدار
دیدار
74
مثلث | شماره 350
چهره سال هنر انقالب کیست؟
پس از شــهادت ســید مرتضی اوینی در روز بیســتم
فروردین ســال ،1372با پیشنهاد شــاعران ،نویسندگان
و هنرمنــدان حوزه هنــری ســازمان تبلیغات اســامی به
مقام معظم رهبری ،ایــن روز به عنــوان «روز هنر انقالب
اســامی» نام گذاری شــد .این روز بعدها بــه یک هفته
گســترش پیدا کرد تا هنرمندان بتوانند از برکات ان نهایت
استفاده را ببرند ،یکی از ســنت های این هفته یعنی هفته
هنر انقالب اســامی ،انتخــاب چهره ســال هنر انقالب
است ،در سال ،93مرتضی سرهنگی به دلیل تاثیرگذاری
و ایجاد ادبیات دفاع مقــدس و گونــه ای از ادبیات که به
تعبیر رهبر معظم انقالب اسالمی ،کشور را از ورود ادبیات
وارداتی بی نیاز کرده است و حضور موثرش در تولید چهار
اثر مطرح دفاع مقدس موفق به دریافت نشان «چهره سال
هنر انقالب اسالمی» شــد و در سال 94از مجید مجیدی
به عنوان کارگردان برتر فیلم محمد رسول الله (ص) و ده ها
اثر فیلم ماندگار به عنوان چهره سال معرفی و تجلیل شد.
امســال هم این ســنت ادامه دارد و فاضــل نظری معاون
حوزه هنری در نشست رســانه ای هفته هنر انقالب با این
جمالت 7 ،نامزد نهایی ،چهره سال هنر انقالب را معرفی
کرد 59« :نفر از خبرگان حوزه هنر و فرهنگ انقالب شامل
هنرمندان ،کارشناســان و مدیــران فعال در حــوزه هنر و
ادبیات در فهرســتی تجمیع و تدوین شــد .این فهرست با
رصد انتخاب می شود و در اختیار هنرمندان قرار می گیرد.
این هنرمندان امتیاز می دهند و حتی می توانند اســمی به
این فهرســت اضافه کنند .مالک انتخاب ،طرح و اکران
اثری در سال 95اســت .همچنین ممکن است هنرمندی
فعالیت اجتماعی و پویش در سطح ملی و بین المللی ایجاد
کند .با رعایت جمیع این ها به یک فهرست رسیدیم .بعد از
نظر سنجی ،اسامی که بیشترین امتیاز را گرفته اند ،در کنار
هم قرار می گیرند و برخی نیز حذف می شوند .االن 7نام در
میان این چهره هاست که این اسامی به 5نام تقلیل خواهد
یافت و یک نفر از میان انها به عنوان چهره سال هنر انقالب
معرفی خواهد شــد ».به همین بهانه نگاهی داریم به این
هفت چهره و اثاری که باعث شد به عنوان یکی از نامزدها
انتخاب شود...
محمدرضا بایرامی
رمان «لم یزرع» نوشته محمدرضا بایرامی در نهمین
دوره جایــزه جــال ال احمد برگزیده شــد ،کتابــی که به
زعم همه کارشناســان توانسته اســت به خوبی داستان و
شخصیت هایی را که نویسنده مدنظر داشته است ،جلوی
دید مخاطب بگذارد .در چهارمین دهه از انقالب اسالمی و
دومین دهه از پایان دفاع مقدس ،عرصه ادبیات داستانی
دفاع مقدس در کشور متوجه یک رهیافت تازه شده است
که بر مبنای ان بسیاری از نویسندگان فعال در این عرصه
سعی در ترسیم چهره غیر انســانی و کریه جنگی دارند که
به ایران تحمیل شده و برای این منظور تصمیم گرفته اند
تا برای عنوان انتخاب راوی ،به سراغ غیر ایرانی ها بروند.
به عبارت دیگر در این رهیافت تازه ،سیاهی جنگ از زاویه
نگاه افرادی به تصویر کشیده می شوند که خود اغاز کننده
این رویــداد بوده اند .رمان «لم یزرع» نوشــته محمدرضا
بایرامی با چنین رویکردی نوشته شــده است و سعی کرده
به نوعی مظلومیت شیعیان عراقی در طول هشت سال دفاع
مقدس را نیز به تصویر بکشد؛شــیعیانی کــه اگر در جنگ
حضور داشتند ناچار از فشــار حزب بعث بوده و اگر حضور
نداشته اند نیز زندگی و عرصه چنان بر انها تنگ می شده که
توان فکری و جســمی برای زندگی باقی نمی مانده است.
ی به ســراغ ماجرای کشتار شیعیان
«لم یزرع» با چنین تم
منطقه دجیل در عراق رفته اســت؛ شــیعیانی که به خاطر
ســوءقصد و ترور ناکام صدام در روستایشــان و نه توسط
خودشان حتی ،حزب بعث تمامی خانه ،کاشانه و زمین های
کشاورزی شــان را نابود می کنــد .محمدرضــا بایرامی در
«لم یزرع» اتفاقــات تاریخی را به خدمــت گرفته تا اثری
خواندنی و موفق را به خواننده ارائه کند.
ابراهیم حاتمی کیا
ابراهیم حاتمی کیــا و فیلم هایش همــواره نمایی از
دغدغه های هنرمندان انقالبــی در هر مقطع زمانی بوده و
هست ،او که کارنامه ای پربار در ساختن فیلم های متعهد
دارد ،پس از فیلم تحسین شده «چ» به سراغ یک موضوع
خاص رفت و از درون یک سوژه بکر و کمتر پرداخته شده،
حرف هایی تازه از انچه می خواســت را بر زبان اورد ،شاید
نقطه کلیــدی و محوری فیلــم بادیگارد همــان کلید واژه
محافظ و تفاوت ان با کلمه وارداتی بادیگارد اســت .او از
درون همین مقایسه زبانی ،می خواست بگوید میان تعهد و
عدم تعهد دنیایی تفاوت وجود دارد« .بادیگارد» مضمونی
اجتماعی دارد ،این فیلم درباره یک محافظ شخصی است
که این محافظ شخصی در بخشی از داستان از جان یکی
از شخصیت های مهم نظام محافظت می کند اما در جایی
دیگر و بر اساس حوادث متوجه می شود که او بیش از انکه
به فکر نظام باشــد به فکر منافع شــخصی است .محافظ
شخصی دچار تشکیک می شود و این موضوع باعث شده
که محافظت از ان فرد را کنار بگذارد و به ســراغ محافظت
از شخص دیگری برود که یکی از فعاالن هسته ای کشور
است .فیلم «بادیگارد» در بخش مسابقه سی و چهارمین
جشــنواره فیلم فجر حضور داشــت« .بادیگارد» سیمرغ
بلورین بهتریــن بازیگر نقــش اول مرد برای بــازی پرویز
پرســتویی و ســیمرغ بلورین بهترین جلوه های بصری را
دریافت کرد و در بخش های بهترین چهره پردازی ،بهترین
صدا ،بهترین موســیقی متن و بهترین فیلمبرداری نامزد
شــد .ابراهیم حاتمی کیا درباره ســاخت فیلم «بادیگارد»
گفت« :نقد شخصیت سیاســی و منش سیاسی را مطرح
می کنم و این مساله جدی من اســت و روی ان تاکید دارم
و ربطی به ایــن دولت و ان دولــت نــدارد ».او همچنین
درباره شباهت حاج حیدر این فیلم به سردار سلیمانی گفته
است« :به عشق سردار قاسم ســلیمانی ،فیلم بادیگارد را
ساختم .تصویر ذهنی که از حاج حیدر در ذهنم داشتم ،تنها
تداعی کننده حاج قاسم سلیمانی است .منش ،رفتار و چهره
ظاهری ایشان برایم الگوی بســیار خوبی بود که می توان
در این فیلم به مــردم معرفی کرد .باز هــم می گویم خیلی
خوشحالم که توانستم از شخصیت سردار سلیمانی الهام
بگیرم و شخصیت حاج حیدر با بازی پرویز پرستویی که من
به او سردار سینمای ایران می گویم را در فیلم «بادیگارد»
ترسیم کنم».
حسن روح االمین
در ســال ،95رونمایی از اثر جدید حسن روح االمین
هنرمند نقاشــی کــه سال هاســت بــه خلــق تابلوهایی با
موضوعات دینــی و خصوصا واقعه عاشــورا می پردازد در
موزه هنرهــای معاصر تهران برپا شــد .این اثر نقاشــی با
عنوان «عرش بر زمین افتاد» موضوعی عاشورایی دارد و
بیانگر اخرین ساعات زندگی سیدالشهدا(ع) در صحرای
کربالست .این اثر در ابعاد سه در چهار متر و با تکنیک رنگ
روغن روی بوم خلق شده اســت .در این اثر نقاشی که در
مدت هفت ماه به اتمام رسیده است ،افراد و شخصیت های
بســیاری تصویر شــده اند که هرکدام نماینده یک قشر از
انسان های جامعه هستند .در این اثرگویی سکانس -پالنی
از لحظات اخر زندگی امام حســین(ع) بــه تصویر درامده
است .مشاهده نیروی خیر و شــر با یک خط کشی عیان،
نشان دادن امام بر ذوالجناح در میانه تصویر و با رنگ سفید
در حالی که تیر اشقیا بر پیکرش نشسته است و در پایین پای
او اشقیا در حال توطئه ضربه زدن به امام حسین (ع) هستند
و تکرار تصویر این اشــقیا در این نقاشــی که نمادی از شر
مطلق هستند همه دست به دست هم داد تا تماشاگران را در
مفهوم و حس این اثر غوطه ور کند« .حسن روح االمین»
متولد 14مهر 1364در محله شوش تهران است .پدرش
نجار بود اما او به نقاشی تمایل داشت و وارد دنیای هنر شد.
حســن روح االمین با اینکه تاکنون کارهای زیادی انجام
داده اما با نقاشــی های ایینی و به خصوص عاشورایی اش
چهره شده اســت .تصویرسازی مجموعه داســتان میرزا
کوچک خان ،نقاشی مدافعان حرم ،شهدای دفاع مقدس،
کمیک استریپ از زندگی شهید نواب صفوی ،واقعه مسجد
گوهرشاد از دیگر کارهای روح االمین به شمار می رود.
سید مسعود شجاعی
حمید حسام به دلیل کتاب «وقتی مهتاب گم شد»
در میان چهره های برگزیده قــرار گرفت .این کتاب روایت
زندگی رزمنده ای است که ایت الله خامنه ای در یادداشت
«ایســتاده در غبــار» فیلمی اســت که شــاید خود
کارگــردان هم اخــر قصــه اش را نمی داند و سرنوشــت و
ســرانجام قهرمان برای خود او هم مجهول و مبهم است.
محمدحســین مهدویــان ،کارگــردان جــوان و خالق و
حبیب الله والی نژاد ،تهیه کننــده دغدغه مند و متعهد پس
از تجربه موفق «اخرین روزهای زمســتان» در تلویزیون،
تصمیم می گیرند با همان ساختار بدیع و شکل درهم تنیده
مستند – داستانی ،فیلمی با محوریت شخصیت حاج احمد
متوســلیان ،یکی از فرماندهان بنــام دوران دفاع مقدس
بسازند.
زندگی و رزمندگی او به قدری ظرفیت های دراماتیک
داشته که بتوان درباره ساخت فیلمی جذاب روی ان حساب
کرد .مهدویان هم به خوبی قدر این موقعیت را دانســت و
فیلمی را طراحی و کارگردانی کرد که حتی از همان لحظات
کلید خــوردن و تولید هم می شــد ،موفقیــت ان را حدس
زد« .ایســتاده در غبار» با شــیوه ای خالقانه و نو ،نه تنها
پیشنهاد جدیدی برای تحولی جذاب در سینمای مقاومت
و دفاع مقدس ارائه می کند ،بلکه می توان درباره بسیاری
از شخصیت های واقعی تاریخ این ســرزمین با این روش
فیلم ساخت.
مهدویان فیلمی ســاخته که حتی یک پالن مستند
هم در ان وجــود ندارد و همه چیز گذشــته و ایــام جبهه و
جنگ با ظرافت و هوشــمندی و دقتی مثال زدنی بازسازی
شده اســت ،در «ایســتاده در غبار» از صدای بسیاری از
شهیدان که از زمان جنگ به جا مانده استفاده شده است.
فیلم «ایستاده در غبار» در دو بخش سودای سیمرغ و نگاه
اول ســی و چهارمین جشــنواره فیلم فجر حضور داشت.
این فیلم جایزه ویژه هیات داوران بخش نگاه نو و سیمرغ
بلوریــن بهترین فیلــم ،بهترین طراحی صحنــه و لباس و
بهترین جلوه میدانی را کسب کرد و در بخش های بهترین
فیلمنامــه ،بهترین کارگــردان ،بهترین تدویــن ،بهترین
صدا و بهترین چهره پردازی نامزد دریافت سیمرغ بلورین
جشنواره فجر بود.
مثلث | شماره 350
حمید حسام
بهناز ضرابی زاده
خانــم بهنــاز ضرابــی زاده و کتاب گلســتان یازدهم
یکی دیگر از گزینه های چهره ســال محسوب می شوند.
«گلستان یازدهم» شامل خاطرات زهرا پناهی روا ،همسر
شهید علی چیت سازیان فرمانده اطالعات و عملیات لشکر
32انصارالحسین استان همدان اســت .ضرابی زاده این
بار هم جنگ را از زاویه دید یکی از همســران شهدا روایت
کرده است .نثر ســاده و در عین حال دلنشــین ،خاطرات
پناهی روا را خواندنی تر کرده اســت« .گلســتان یازدهم»
دربردارنــده خاطرات مشــترک خانــم پناهی روا و شــهید
چیت سازیان از زمان اشــنایی ،عقد ،ازدواج و شهادتشان
است و البته مروری هم به سال های بعد از شهادت شهید
دارد و زندگی همسر ایشان را روایت می کند .سردار شهید
علی چیت سازیان در ســال 1341همزمان با سالروز تولد
حضرت امیرالمومنین(ع) کودکی در همدان چشم بر جهان
گشود .بعد از انقالب و با اغاز جنگ تحمیلی با تشکیل تیپ
انصارالحسین ،وی مسئول واحد اطالعات و عملیات شد و
در این مسئولیت خوش درخشید .در اوایل سال 65با حفظ
مســئولیت در واحد اطالعات و عملیات ماموریت یافت تا
محور عملیات بعد را تشکیل دهد در عملیات های کربالی
محمدحسین مهدویان
دیدار
درباره علت انتخاب سید مســعود شجاعی به عنوان
یکــی از گزینه های چهره ســال هنر انقالب امده اســت؛
رهبــری دو کمپین در زمینه هولوکاســت ...سید مســعود
شجاعی طباطبایی در ســال 1342در شــهر تهران دیده
به جهان گشــود .وی فارغ التحصیل کارشناســی رشــته
نقاشــی از دانشــکده هنرهای زیبــای دانشــگاه تهران و
کارشناسی ارشد رشــته گرافیک از دانشگاه تربیت مدرس
است .شجاعی طباطبایی سردبیر مجله کیهان کاریکاتور
و ســردبیر مجلــه بین المللی ایــران کارتــون ،مدیر خانه
کاریکاتور ایران ،عضو هیات داوران چند نمایشــگاه ملی
و بین المللی ،مدرس دانشــگاه و همچنین مســئول واحد
کاریکاتور حوزه هنری اســت اما علت انتخاب شجاعی دو
کمپین است ،در پی انتشار اثر توهین امیز به ساحت مقدس
پیامبر اسالم(ص) در نشریه شــارلی ابدو ،دومین مسابقه
بین المللی کاریکاتور ازادی بیان از ســوی موسســه راه،
انجمن هنرهای تجسمی انقالب و دفاع مقدس و موسسه
رسانه ای اوج با موضوع هولوکاست به دبیری سیدمسعود
شــجاعی طباطبایی برگزار شــد .پس از اعــام فراخوان
دومین مســابقه بین المللی «هولوکاست» ،هنرمندان 50
کشور با 845اثر در این رویداد هنری شــرکت کردند که با
ش شــدیدی از سوی رژیم صهیونیســتی مواجه شد؛
واکن
طوری که ایــن رژیم از دبیرکل ســازمان ملل خواســت تا
مسابقه کاریکاتور هولوکاست را محکوم کند.
همزمــان با روز نکبــت در 25اردیبهشــت ( 14می)
دومین دوره نمایشــگاه کاریکاتور «هولوکاست» در حوزه
هنری برپا شد؛ در این نمایشــگاه 100اثر کارتون و 50اثر
کاریکاتور چهره با محوریت نتانیاهو به نمایش گذاشته شد.
سیدمسعود شجاعی طباطبایی در گفت وگویی اعالم کرد:
«طی تماس تلفنی از سوی دفتر حضرت اقا به بنده گفته شد
که ایشان فرموده اند این کار عالی است».
خود او را شــهید زنده نامیدند .این اثر در بردارنده خاطرات
علی خوش لفظ ،همرزم احمد متوسلیان ،است .نویسنده
در این اثر به فــراز و فرودهای زندگــی خوش لفظ و رابطه
او با شــهدا که با انها عقد اخوت بســته بــود ،می پردازد.
از این منظر ،کتــاب حاضــر روایتی عاطفی و انســانی از
خاطراتی دارد که شهید خوش لفظ از همراهان و دوستان
شهیدش روایت می کند که از جمله این شهدا ،شهید علی
محمدی است .در البه الی خاطرات وی ،روایت های ناب
و ناگفته ای از همرزمانش دیده می شود که بخشی از ان به
جاودان یاد احمد متوسلیان اختصاص دارد« .وقتی مهتاب
گم شد» روایت رزمنده ای است که از دوستان شهیدش جا
می ماند و دلیل ان را هم در شهره شدن می داند ،از این رو
تمام تالش خود را به کار می بندد تا در گمنامی به رزمندگان
خدمت کند .علی خوش لفظ ،قصه های پرفراز و نشیبی از
اغاز جنگ تحمیلی دارد ،وقتی پیش حاج احمد متوسلیان
در مریوان می رود ،تنها یک نوجوان 15ساله بوده است و
در فتح خرمشهر همراه حاج احمد به عنوان نیروی اطالعات
و عملیات برای شناسایی جاده اهواز _ خرمشهر بوده .علی
خوش لفظ در عملیات های دیگــر نظیر عملیات رمضان،
مســلم بن عقیل ،والفجر ،5کربالی 4و کربالی 5حضور
داشته اســت که نهایتا در عملیات کربالی ،5تیر به نخاع
وی خورده و به شدت مجروح می شــود که االن هم بعد از
25سال از ان واقعه ،از این مجروحیت رنج برده و مکررا در
بیمارستان است.
4و 5علی با حفظ مسئولیت قبلی مسئول محور عملیات نیز
گردید ،سرانجام چهارشنبه 4اذر سال 66در حین انجام یک
ماموریت گشت شناسایی به درجه رفیع شهادت نائل امد.
زندگی شهید چیت سازیان با همسرش یکی از موضوعات
جذاب از دفاع مقدس اســت ،زیرا این کتــاب دربردارنده
خاطرات دوران هشت ماه زندگی مشترک زهرا پناهی روا با
سردار شهید چیت سازیان است که به زندگی همسر شهید
بعد از شهادت همســر نیز پرداخته شده است و جلوه دیگر
این کتاب تولد فرزند شــهید در 37روز پس از شهادت وی
است که نامش را علی گذاشتند.
75
ققنوس طالیی پوش
تیم ملی برزیل با تیته متحول شده است
برزیلی ها اگــر قرار باشــد کــه از دو حادثــه تلخ در
تاریخشــان یاد کنند ،بی اختیار یاد دو حادثه می افتند که
هر دو به فوتبال ربط دارد ،یکی از انها بدون شــک فینال
جام جهانی 1950اســت که در ورزشــگاه ماراکانا فینال را
به تیم ملی اروگوئه واگذار کردند و جام را در خانه از دســت
دادند ،حادثه دوم اگر بیشتر از اتفاق اول تلخ نباشد ،تلخی
ان کمتر نیست ،بله ،از ان بازی در جام جهانی 2014سخن
می گوییم ،همان بازی که انها در خانه ،برابر تیم ملی المان
با نتیجه عجیب 7بر یک تحقیر شــدند ،ان روز را خیلی ها
در برزیل تلخ ترین روز عمرشان می دانستند ،روزی که فکر
می کردند کمر فوتبال برزیل شکست و بلند شدن پس از ان
روز سیاه دیگر ممکن نیســت ،هیچ کس باورش نمی شد،
تیم ملی برزیل کمتر از ســه ســال بعد از ان اتفاق ،دوباره
مثل ققنوسی که از خاکستر های یک اتش بیرون می اید،
بتواند دوباره متولد شود و با یک بازگشت رویایی دوباره شوق
پیروزی را به مردم عاشق فوتبال برزیل هدیه دهد ،بله برزیل
بازگشته و توانست اولین تیمی باشد که جواز صعود به جام
جهانی 2018را به دست اورد .نقش اده نور لئوناردو باکی
ملقب به تیته اما شاید برای بسیاری بیشتر از نیمار و کوتینیو
و دیگر مهره های خوب برزیل به چشم امده باشد .سرمربی
55ساله ای که وقتی فهمید در حال شکست در کارش است
سریعا به اروپا رفت تا درس های نوین مربیگری را اموخته
و خود را بــه روز کند .بعد از بازگشــت از اروپا و کالس های
مربیگری تیته توانســت با کورینتیانس خودی نشان دهد
و طی 5ســال این تیم را به تمامی عناوین قهرمانی ممکن
برســاند که می توان گفت غلبــه بر چلســی در فینال جام
باشگاه های جهان ،گل سر سبد هنر او بود.
دیدار
76
مثلث | شماره 350
یک انتخاب بزرگ
تیم ملی فوتبال برزیل عملکرد ضعیفی در پیکارهای
کوپا امریکا داشت و در مرحله گروهی حذف شد که از سال
1987بی ســابقه بود .این موضوع باعث شــد تا مسئوالن
فدراســیون فوتبال برزیل دونگا را از راس هدایت این تیم
کنار بگذارنــد .بر این اســاس ،فدراســیون فوتبال برزیل
رســما «تیتــه» را به عنوان ســرمربی جدیــد تیم ملی این
کشــور معرفی کرد .تیته شــاید برای مردم جهان یک نام
چندان اشنا نبود اما برای برزیلی ها کامال یک مربی بزرگ
محســوب می شــد .تیته باید چهار ســال پیش به عنوان
مربی برزیل انتخاب می شــد ،وقتی فدراسیون فوتبال رو
به لوئیز فلیپه اســکوالری اورد تا از تجربه قهرمانی اش در
جام جهانی ،2002تورنمنتی کــه پایین ترین کیفیت بین
تمام جام جهانی های در خاطره ما را داشت ،استفاده کند.
انگار فوتبال از مد افتاده و به شــدت کسالت بار اسکوالری
با اینکه نشــان داده بود می تواند قهرمانی به دست بیاورد
اهمیتی نداشت .نام تیته در فوتبال برزیل با قهرمانی پیوند
خورده است ،تیته با باشــگاه کورینتیانس برزیل موفق به
فتح انواع و اقســام عناوین قهرمانی شــده ،با شنیدن نام
تیته ،شاید بسیاری یاد ان مسابقه فینال جام باشگاه های
جهان 2012که کورینتیانس با یک گل چلسی انگلستان
را شکست داد بیافتند اما بد نیست بدانید که تیته در 5سال
اخیر بــا کورینتیانس موفق شــده 2بار فاتح لیگ ســری ا
برزیل ،کیبار کوپا لیبرتــادورس ،یکبار جام باشــگاه های
جهان ،یک بار جام حذفی و یک بار جام سود امریکانا را به
پایتخت برزیل بیاورد و فردی اسطوره ای برای این باشگاه
تلقی می شــود ...این مرد با این امار رویایی ،اصلی ترین
چیزی که به برزیل دوباره هدیه کرد روحیه برتری جویی بود
به گونه ای که برزیل در ۹بازی با هدایت این مربی ۵۵ساله
۲۵گل زده و تنها ۲گل خورده (هشت بازی مقدماتی و یک
دیدار خیریه با کلمبیا به خاطر حادثه چاپه کوئنزه) .برزیل
با ژوگو بونیتو تیته به هدفش که صعــود به جام جهانی بود
رسیده و می تواند از چهار بازی باقیمانده در مرحله مقدماتی
به عنوان بــازی تدارکاتی اســتفاده کند تا شــاید عملکرد
موفق تری نسبت به جام جهانی قبل داشته باشد .در جدول
رده بندی هم مسابقات مرحله انتخابی جام جهانی 2018
در منطقه امریکای جنوبی ،برزیل با 33امتیاز صدرنشــین
است .کلمبیا با 24امتیاز دوم اســت و تیم های اروگوئه و
شیلی نیز هر دو با 23امتیاز و بر حسب تفاضل گل به ترتیب
سوم و چهارم هســتند و ارژانتین 22امتیازی در رده پنجم
ایستاده است.
تیته چه کرد؟
نیمار چند وقت پیش گفت« :تیتــه تغییراتی در تیم
ایجاد کرد ،بازیکنان خیلی فرق نکرده اند بلکه روش بازی
متفاوت شده» .او درست می گفت .تیم تیته حدود 20متر
جلوتر بازی می کند نســبت به زمان مربی تدافعی ،دونگا.
این باعث می شود فضا پشــت سرشــان خالی باشد اما از
طرف دیگر اجازه می دهد بازی شــان را بــه حریف دیکته
کنند .باتوجه به بازیکنان خالقی که دارند ،مشکلی ایجاد
نمی شود .تعداد پاس های تیم تیته به مراتب بیشتر است،
برزیل دونگا ایســتا ،ترســو و ناتوان در بازکردن قفل های
دفاعی بــود .اما نکته بعــدی احیای ســتاره های تیم ملی
برزیل اســت ،گرفتن بهترین بازی از فیلیپ کوتینیو چهره
تیم را عــوض کرده ضمن اینکه رناتو اگوســتو که کســی
رویش حساب نمی کرد ،بازیکن ارزشمندی در میانه میدان
شده .با حضور کاسمیرو ،پوشش دفاعی در خط میانی هم
ی می توانند روی ایجاد حفره
بهبود یافته و بازیکنان هجوم
در خطوط دفاعی رقبا تمرکز کنند .تیاگو ســیلوا و مارســلو
بالفاصله بعــد از رفتن دونگا به تیم برگشــتند .امدن اینها
برای هر تیمی روحیه بخش است اما اگر یک تیم بخواهد
خط دفاعی اش را جلوتر ببرد ،سرعت ،تجربه و بازی خوانی
چنین بازیکنانی برایش امتیاز فوق العاده ای است .ضمن
اینکه پائولینیو که دو سال از اوج دور بود و معموال به تیم ملی
نمی رسید ،با تیته به فرم ایده ال خود رسیده .گابریل ژسوس
هم اولین بار با تیته به تیم ملی برزیل راه یافت و حاال برای
خودش ستاره شده .اما مهمترین اتفاق احیای نیمار است،
او که مدتی از کاپیتانی تیم ملی برزیل دور شده بود؛ حاال
لیدر اصلی برزیل اســت .او در هفتاد و هفتمین بازی ملی
خود موفق شــد پنجاه و دومین گل ملی خودش را به ثمر
برســاند و اختالف خود با روماریوی 55گله را به ســه گل
کاهش دهد .نیمار که تحت نظر تیته حسابی اوج گرفته و
توانسته طی 4بازی اخیر 4 ،گل و 4پاس گل بدهد ،اکنون
نگاهی ویژه به عنوان بهترین گلــزن تاریخ تیم ملی برزیل
دارد .جایی که پله افسانه ای با 77گل اول است و پس از
او رونالدو نازاریو 68و روماریو 55گل زده اند .تیته در مورد
کاری که با نیمار کرده اســت می گوید« :وقتی به صورت
جمعی و هماهنگ بازی می کنیــد ،عملکردتان به صورت
انفرادی هم مثبت به چشم می اید .نیمار فوق العاده است
و تفاوت ها را رقم می زند اما در سوی دیگر بازی تیمی قرار
دارد که به نیمار کمک می کند عملکردش بهتر شود .ما از
نیمار در بال کناری اســتفاده می کنیم تا مدافعان را به خود
مشــغول کند .او این گونه می تواند به هم تیمی هایش در
ان ســمت زمین برای اضافه شــدن به حمله کمک کند.
کوتینیــو ،پائولینیــو و فاگنــر می توانند با چنیــن حربه ای
موقعیت گل خلق کنند ».برزیل تیته با این فلسفه زیبا بازی
می کند ،خیلی وقت بود که تیم ملی برزیل تا این اندازه زیبا و
چشم نواز بازی نمی کرد ،انها به اصل خود باز گشته اند ،انها
انقدر خوب شده اند که کارلوس البرتو پریرا که در جام جهانی
برزیل را قهرمان کرده ،از این تیم به عنوان معجزه تیته یاد
می کند و در مصاحبه ای اعالم کرد که از هم اکنون می توان
برزیل را قهرمان جام جهانی روسیه دانست...
سالم بر ابراهیم
حاجی فیروز
کتاب «سالم بر ابراهیم »2شامل خاطراتی از زندگی شهید مفقود االثر ابراهیم هادی
است که از پرفروش ترین کتاب ها در ایام اوج حضور زائران راهیان نور در مناطق عملیاتی
دفاع مقدس جنوب کشور شد« .سالم بر ابراهیم »2زندگینامه ای مختصر و 69خاطره درباره
م هادی منتشر شده
م هادی توسط انتشارات شهید ابراهی
شهید بزرگوار و مفقود االثر ابراهی
است .این نوشتار حاصل بیش از 50مصاحبه از خانواده ،یاران و دوستان ان شهید است.
«سالم بر ابراهیم »1پس از 100بار تجدید چاپ توانســت امار فروش باالیی در میان اثار
مکتوبدفاعمقدسکسبکند.اینکتاببازتاب هایگستردهبین المللیهمداشتهوتاکنون
ی و ژاپنی ترجمه شده است .جلد دوم کتاب «سالم بر ابراهیم»
به زبان های انگلیسی ،المان
همزمان با چاپ صدم جلد اول22 ،بهمن 95مصادف با سالروز شهادت شهید هادی منتشر
شد .جلد دوم این کتاب ،ادامه خاطراتی است که در جلد اول ان منتشر شده اند .تعدادی از
خاطرات بودند که در جلد اول کتاب چاپ نشدند .دلیلش هم اینکه گروهی از افراد و راوی ها
را پیدا نکردند و یا در دســترس نبودند .خاطرات جدید همرزمان و دوســتان شــهید در جلد
دوم «سالم بر ابراهیم» اورده شده است .شــهید هادی ب ه واسطه اخالق پهلوانی و منش
ایمانی اش ،مریدان بسیاری میان جوانان کشــورمان پیدا کرده است .شهید هادی در اول
مقدماتی
اردیبهشت سال ۳۶متولد شد و پس از بیست و هفت سال زندگی در عملیات والفجر ّ
در منطقه فکه ،بیست و دوم بهمن سال ۶۱به درجه رفیع شهادت نائل شد .او همانطور که از
خداوند می خواست ،پیکر پاکش در کربالی فکه گمنام ماند و هیچ وقت تفحص نشد .حاال
در بهشت زهرای تهران و باالی مزار یک شهید گمنام ،یادمانی برای شهید هادی ساخته شده
است که عده ای به اشتباه فکر می کنند این مزار ابراهیم هادی است.
کتاب «حاجی فیروز» خاطرات فیروز احمدی از روزهای دفاع مقدس که توسط میثم
رشیدیمهر ابادیتدوینشدهبود،درطولدوماهپسازانتشارشبهچاپچهارمرسید.بخشی
ازاینخاطراتبهصورتپراکندهتوسطجانبازاحمدینوشتهشدهبودوبرخیدیگرنیزحاصل
گفت وگویمیثمرشیدیمهرابادیبااوست.فیروزاحمدیکهدرهمانروزهایاغازینجنگ
با پیوستن به گردان 9سپاه و اموزش در پادگان امام حسین(ع) به جبهه های غرب و جنوب
رفت ،پس از مدتی در رسته دیده بانی دارای مهارت شد .او در لشکر 10سیدالشهدا (ع) و تیپ
110خاتم االنبیا (ص) مشغول فعالیت بود و به جز روزهای مجروحیت در همه عملیات های
دفاع مقدس حضور داشــت .راوی «حاجی فیــروز» بعد از جنگ به رغــم رنج ها و زخم های
فراوانشبهپشتتنورنانواییپدرشبرگشتوتاامروزدرحالفعالیتوکاراست.روایتمستند
و دقیق فیروز احمدی از وقایع و تالش نویســنده به حفظ لحن او در بیان خاطرات« ،حاجی
فیروز» را به کتابی روان تبدیل کرده که می تواند تصویر متفاوتی از جنگ برای خواننده اش
ترسیم کند« .حاجی فیروز» در انتها حاوی عکس هایی از حضور راوی در مناطق مختلف و در
کنارشهداست.گرداورندهدرمقدمهکتابنوشتهاست«:زاللاست.وقتیکنارشمی نشینی،
حس خوبی داری .نه خودش را جای پدرت می گذارد که حرف هایش پر بشود از نصیحت و
حستبهاومی شودچیزیبین
اندرز،نهموهایسفیدشمی گذاردجایبرادرتحسابشکنیّ .
حسی خاص که با هر کسی نمی توانی تجربه اش کنی .پای حرف هایش که
پدری و برادری؛ ّ
بنشینی،گاهیاوقاتشکمی کنیبهحافظه اش،ولیوقتیعکسهماناتفاقرامی گذارد
مقابلت،دهانتبستهمی شود.اساساوقتیپایجنگمی شود،بلداستازچیزهاییصحبت
کند که دهانت بسته شود و همه وجودت بشود گوش!»...
جلد دوم هم پرفروش شد
کتابی که در دوماه به چاپ چهارم رسید
روضه استاد فرشچیان
روایتی از خلق تابلوی عصر عاشورا
در هنر ایران توجه به مکتب عاشــورا و خلق اثاری در
وصف این واقعه عظیم همواره از اهمیت ویژه ای برخوردار
بــوده و در بین هنرمندانی که دســت به خلق اثــار هنری با
مضمون عاشوار زده اند ،بی شک هنرمندان عرصه هنرهای
تجسمی نقش بی بدیلی را ایفا کرده اند .در بین اثار خلق شده
در عرصه هنرهای تجسمی تابلوی «عصر عاشورا» استاد
محمود فرشــچیان ماندگار ترین اثری اســت که در زمینه
عاشورا خلق شده است .اثری که سال های سال است ،به
نمادی هنری از واقعه عاشورا مبدل شده است .راز ماندگاری
این اثر چیست؟
نشست نگاره های مینیاتور در تاریخ هنر اسالمی در
جوار عتبه علویه به مناسبت هزار و بیست و پنجمین سالروز
وفات شــیخ مفید با حضور ارتکین ارطغرل متخصص در
نگاره های اســامی از ترکیه ،علی الحجی استاد دانشگاه
کوفه و سخنرانی از راه دور استاد محمود فرشچیان برگزار
شــد .این اســتاد بزرگ هنر ایران با ســخنرانی به صورت
ویدئوکنفرانس شرکت کرد و درباره زندگی شخصی خود در
ایران و همچنین مسیر رشد خود توضیحاتی ارائه داد و در
ادامه چگونگی خلق یک اثر را وابســته به نیرویی ماورای
خواست و فکر بشر دانست که بشر را وادار می کند یک اثر
را به وجود اورد .او ،نیت و خواست افراد را مهمترین بخش
کار هنری برشمرد و گفت« :درباره امور مذهبی و احیای ان
مانند کارهای صورت گرفته اینجانب و دیگران مانند ساخت
ضریح و ...باید بگویم که کاشــی کاری ها ،فرش ها و...
اینها باید فقط و فقط مسیری برای نزدیک شدن انسان به
خدا باشــد .در غیر این صورت فلز و چوب به نوع خود قابل
ستایش و تحسین نیستند».
او در بخشــی از صحبت هایش بــه مهمترین اثرش
و نحوه خلــق ان یعنی «عصر عاشــورا» پرداخت« :عصر
عاشورا بود ،مادرم از من خواست تا به مجلس روضه بروم و
سوال کرد که چرا روز عاشورا مشغول کار هستی؟ ناگهان
فکری به ذهنم امد بدون اینکه قبل از ان ارائه ای داشــته
باشم و یا حتی اراده ایی ..گفتم مادر من به اتاق کار می روم
و برای خود روضــه ای می خوانــم .به امیــد اینکه مقبول
قرار گیرد و بعد بدون هیچ طرح و فکــر اولیه و با قلم زنی به
سرعت طرح عصر عاشورا را به تصویر کشیدم .گویا عنایت
غیبی بود».
الزم به ذکر است پیش از این استاد فرشچیان درباره
تابلوی عصر عاشــورا در روایتی مشــابه گفته بود« :االن
که بعد از 30ســال به این تابلو نگاه می کنــم ،می بینم اگر
می خواستم این کار را امروز بکشــم ،باز هم همین تابلو به
وجود می امد ،بدون هیچ تغییری .یک چیزی دارد این تابلو
که خود من هم گریه ام می گیرد ...تفکر حاکم بر تابلو هم
همان اصل حاکم بر تابلوی ضامن اهو اســت ،یعنی تمام
خطوط مدور بــوده و به وجود مبارک حضــرت زینب (س)
ختم می شد .امام حسین (ع) که محور اصلی این تابلوست
در اثر دیده نمی شوند .در مورد محتوای تابلوی عصر عاشورا
باید بگویم ،شاید جذابیت این تابلو به علت غیبت شخصیت
اصلی یعنی امام حسین(ع) در ان اســت و باعث می شود
که انســان با دیدن این تابلو به دنبال شخصیت اصلی که
این واقعه را شکل داده اســت ،بگردد .اشکی که بر چشم
اسب حلقه زده و ان سرافکندگی او برای اوردن خبر ناگوار و
کبوترانی که خود را به خون شهید اغشته کرده اند ،به نوعی
پیام اور فاجعه هستند».
پیشخوان جهانی
جلد تایم
درباره نیاز
به تغییرات
محیطی در
شهر شیکاگو
جلد نیویورکر
درباره
خرابکاری های
ترامپ در
کاخ سفید
فرانسوا فیون
سوژه اصلی
لوپوئن است
مثلث | شماره 350
دیدار
77