ماهنامه مثلث شماره 353
ماهنامه مثلث شماره 353
صفحات ویژه انتخابات فرانسه در مثلث
لوپن توانست ارای خوبی از جامعه کسبکند
ترامپِفرانسه
ماکرون نماینده چه جریانی در فرانسه است؟
لیبرالِضدسیستم
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و پنجاه وسه 9 /اردیبهشت 84 / 1396صفحه 6000/تومان
سیدابراهیم رئیسی و محمدباقر قالیباف
چه استراتژی در مناظرهها انتخاب میکنند؟
چه طبقات و گروههایی را در جامعه نمایندگی میکنند؟
با هدف تغییر روحانی از رقابت انصراف نمیدهند
از پوششی به رقابتی
اسحاق جهانگیریگفته است
که میخواهد رئیس جمهور
شود و انصراف نمیدهد
جمهوری دوم اردوغان
جامعه ترکیه به شدت قطبی
شده است
حلقه برجامیان
راستگرایان سنتی در
انتخابات ریاستجمهوری
چه میکنند؟
جلد
د
و
م
ترامپِ فرانسه
لوپنتوانستارایخوبیاز
جامعهکسب کند
ضرورتبیداریملت ها
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
از ویژگی هــای حضــرت امــام خمینی
رحمه الله در هدایت و راهبری امت اسالمی،
صداقــت در عمــل و گفتــار بــود؛ وقتــی
نارســایی های موجود در رژیم شاهنشاهی در
حیطه ی نظر و معرفت سیاسی و رفتار عملی
کام ً
الخودراعیاننمود،حضرتامامرحمه الله
با بینش سیاسی برگرفته از اندیشه ی سیاسی
اســام ،گام در میــدان مبــارزه در دو حــوزه
گذاشتند که در نقد بنیان های نظری اندیشه ی
پادشاهی ،حکومت اســامی را پیشنهاد داد
و در مباحث دروس خارج فقــه خود در نجف
اشرف ،تئوری والیت فقیه را سال ها قبل از به
ثمر رسیدن این اندیشه ،پایه ریزی کرد و در نقد رفتارشناسی
رژیم ،دست به مبارزه ی طراحی شده زدند .بنابراین ضرورت
بیداری ملت ها از جمله مباحثی بود که حضرت امام رحمه الله
برای شروع مبارزه ان را شرط الزم برشمرده و معتقد است:
«باید با ملت ها در میان گذاشــت؛ همان طوری که در
ایران ،ملت ایران بود که فاجعه ای که برای اسالم به دست
امریکا و سرسپردگان او که رژیم منحوس پهلوی است پیش
می امد ،همین جوان های ایران بودنــد و همین ملت ایران
بود و همین ارتــش ایران بــود و همین نیروهــای دریایی و
هوایی و زمینی ایران بود و همین سپاه پاسداران ایران بود و
همین جوان های بسیج و عشایر ایران بودند که با هم وظیفه
فهمیدند ،بیدار شدند و با هم مشت ها را گره کردند و با مشت،
تانک ها را از صحنه بیرون کردند .تا ملت ها یک چنین بیداری
8- 13
خبرنامه
بازگشت به خانه اول
شوک غیرمنتظره
ردصالحیت از سوی مدعیان چند صدایی
تصمیم پوتین
14- 19
گفتارها
چرخش امریکایی
فرانسه میان ماندن و رفتن!
سایه های سیاه بحران در اسیای شرقی
ترامپ در پاریس به دنبال چیست؟
24- 49
سیاست
تمرکز بر مقابله با فساد
می توانیم ،می شود
قالیباف و رئیسی نباید انصراف دهند
کارنامه پرچالش روحانی
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
پیدا نکنند و تا ملت ها یک همچو انسجامی پیدا نکنند ،باید
بدانندکهمحکومبهحکومت هایفاسدومحکومبهامریکای
جنایتکار و سایر ابرقدرت ها هستند .با داشتن ان همه ذخایر،
ان همه امکانات».
امــام خمینــی رحمه اللــه« :کشــورهای اســامی و
مســتضعفان جهان ،قــدرت اســامی خــود را بیابنــد و از
عربده های شــرق و غــرب و وابســتگان و تفاله هــای انان
نهراسند و با اعتماد به خداوند تعالی و اتکال به قدرت اسالم
و ایمان بپاخیزند و دســت جنایتکاران را از کشــورهای خود
کوتاه نمایند».
قیام همه جانبه در مقابل استبداد
حضــرت امــام رحمه اللــه معتقد اســت علــت اصلی
نابودی و شکســت ملت ها و دولت های اسالمی در
مقابل دولت های مســتکبر ،عدم قیام همه جانبه ی
قشرهای مختلف اســت که همین امر باعث از بین
رفتن شرافت و ارزش های انســانی انان خواهد شد
«اگر امروز قشرهای مختلف ملت ها ،از علمای دینی
تا گویندگان و نویسندگان و روشن بینان متعهد ،قیام
همه جانبه نکننــد و با بیدار کــردن توده های عظیم
انسانی اسالمی به ِ
داد کشور ها و ملت هایتحتستم
نرسند ،کشور هایشان بی شک به نابودی و وابستگی
همه جانبه یبیشتروبیشترخواهدکشید.و غارتگران
ملحد شرقی و بد تر از انان ملحد غربی ریشه ی حیات
انان را می مکند و شرافت و ارزش های انسانی انان را
به باد فنا می سپارند».
50- 65
بین الملل
ترامپ فرانسه
ِ
برگزیت با لهجه فرانسوی
لیبرالِ ضدسیستم
دموکراسی قبل از دولت -ملت سازی
66-71
سیاستخارجی
اتش بازی ترامپ
تیلرسون و معمای برجام
توافق نقض شده است
برجام نقض شود ،ما هم اقدام می کنیم
64-71
ورزش
غریبه رفت
مورد عجیب سرخابی ها
فوتبال دولتی پیشرفت نخواهد کرد
پرسپولیس؛ پسر بد
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر دارابی -دکتر ایت اله ابراهیمی -حسین محمد پورزرندی
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -محمدابراهیم محمد پورزرندی
امیر اشتیانی عراقی -علیرضا حسن زاده -دکتر عیسی رضایی -سید حمید خالقی
هادی انباردار
طراح جلد :مصطفی مرادی
صفحات ویژه انتخابات فرانسه در مثلث
لوپن توانست ارای خوبی از جامعه کسبکند
ترامپِفرانسه
ماکرون نماینده چه جریانی در فرانسه است؟
لیبرالِضدسیستم
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و پنجاه وسه 9 /اردیبهشت 84 / 1396صفحه 6000/تومان
سیدابراهیم رئیسی و محمدباقر قالیباف
چه استراتژی در مناظرهها انتخاب میکنند؟
چه طبقات و گروههایی را در جامعه نمایندگی میکنند؟
با هدف تغییر روحانی از رقابت انصراف نمیدهند
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198207 :
از پوششی به رقابتی
اسحاق جهانگیریگفته است
که میخواهد رئیس جمهور
شود و انصراف نمیدهد
جمهوری دوم اردوغان
جامعه ترکیه به شدت قطبی
شده است
حلقه برجامیان
راستگرایان سنتی در
انتخابات ریاستجمهوری
چه میکنند؟
شماره پیامک3000411711 :
بازگشت به مناظره ازاد
خبرنامه
اولین مناظره نامزدهــای انتخابات درحالــی روز جمعه به صورت
زنده و مستقیم برگزار شد که پیش از این در تصمیم اولیه ستاد تبلیغات
انتخابات بنا بود به صورت ضبط شــده پخش شــود .به نظر می رســد
مناظره ها نقشی مهم در نتیجه انتخابات ایفا کنند.
رهبرمعظمانقالب:
تی
خبرنامه
8
مثلث | شماره 353
تر
یک
رهبرانقالب اســامی گفتنــد« :امروز بــا جمهوری
اسالمی بیش از جاهای دیگر مبارزه می کنند چون اسالم
در ایران بارزتر است و زمینه عمل به ان فراهم تر است».
حضرت ایت الله خامنه ای در دیدار مسئوالن نظام،
قشرهایمختلفمردموسفیرانکشورهایاسالمی،بعثت
را برنامه ای نورانی ،جاودانه و تحول افرین برای همه جوامع
بشری خواندند و با اشــاره به ضرورت ایســتادگی برگرفته
از تعالیم اســام در مقابل دشــمنان و زورگویــان جهانی،
افزودند« :ملت با حضور در انتخابات پیش رو ،دشــمنان
اسالم و ایران را مایوس خواهد کرد ضمن اینکه الزم است
نامزدهای محترم به مردم قول دهند برای پیشرفت کشور و
باز کردن گره ها ،نگاهشان به خارج از مرزها نخواهد بود».
ایشان با تبریک عید سعید مبعث به ملت عزیز ایران
و همه مسلمانان جهان خاطرنشان کردند« :بعثت رسول
خاتم در دنیای غرق در تاریکی و جهل و ظلم و غرور رخ داد
و پیامبر گرامی اسالم با دعوت به نور یعنی تشکیل حکومتی
متکی بر عدل و انصــاف و وحدت و ایســتادگی در مقابل
ظلم ،نشان داد برنامه بعثت در همه جوامع بشری و در همه
دوران ها ،قابل تحقق و اجراســت و می تواند زیرســاخت
تشکیل عظیم ترین تمدن بشری قرار گیرد».
ایشان با تاکید بر نیاز عمیق بشــریت امروز به برنامه
بعثت ،شــناخت افکار عمومی جهــان را از معنی و مفهوم
بعثت بســیار مهم برشــمردند و افزودند« :بعد از تشکیل
جمهوری اسالمی که رشحه ای از رشحات حکومت نبوی
در ان جلوه کرد ،دشمنان جوامع بشری ،خصومت و مبارزه
با منشا این حرکت عظیم یعنی اسالم را در دستورکار جدی
قرار دادند».
حضرت ایت الله خامنه ای «توانایی بی بدیل اسالم در
رشد و شکوفایی جوامع انسانی»« ،ظرفیت شکل دهی به
تمدن توامان مادی و معنوی» و نیز «قدرت اسالم در مقابله
با ظلم و تعدی» را از دالیل اصلی دشمنی مستکبران با دین
مبین اسالم برشمردند.
ایشان افزودند« :تشکیل گروه های تروریستی به نام
اسالم و تفرقه انگیزی میان کشورهای اسالمی از جمله در
نامزدهاقولبدهند
نگاهشان به بیرون از
مرزهانخواهدبود
عراق و سوریه و بحرین و یمن از توطئه های امریکای ظالم
و رژیم خبیث صهیونیستی برای مقابله با اسالم است».
رهبر انقالب خاطرنشان کردند« :البته ظالمان جهانی
با جمهوری اســامی بیشتر از دیگر کشــورهای مسلمان
دشــمنند اما مشــکل اصلی انها ِ
اصل اســام است و این
واقعیت را باید همه مسلمانان درک کنند».
حضــرت ایت اللــه خامنــه ای درک علت دشــمنی
مستکبران با اسالم را وظیفه مسئوالن کشورهای اسالمی
خواندند و افزودند« :دولت های اســامی باید بفهمند که
هدف امریکا از همراهی با یک کشــور اسالمی و دشمنی
با یک کشــور دیگر ،جلوگیری از وحدت جهان اســام و
مانع تراشی بر سر راه درک مشترک مسلمانان از منافع جوامع
اسالمی است».
رهبر انقالب با ابراز تاســف از توفیق سیاســت های
تفرقه افکنانه امریکایی ها در منطقه افزودند« :غارتگران
دستشــان در جیب برخی کشــورهای منطقه است و برای
ادامه این کار ،ســعی می کنند جمهوری اسالمی ایران یا
تشیع را دشمن انها جلوه دهند اما همه باید این نکته را درک
کنیم که اتحاد و ایستادگی در مقابل زورگویان ،راه پیشرفت
جهان اسالم است».
حضرت ایت الله خامنه ای ،عــزم و اراده ملت ایران
را در مقابله با زورگویی ها ،اختالل ناپذیر و قاطع خواندند و
خاطر نشان کردند« :همه ملت ،جوانان و مردم انقالبی و
مومن در مقابل مستکبران ایستاده اند و در هر کشوری ،این
ایســتادگی بر گرفته از بعثت پیامبر محقق شود ،دشمنان
هیچ تعرض و هیچ غلطی نمی توانند بکنند».
رهبر انقالب اســامی« ،ایمان و اتحاد و حضور در
صحنه» ملــت را عامل شــجاعت و ایســتادگی جمهوری
اسالمی برشمردند و تاکید کردند« :شــرکت در انتخابات
ِ
پیش رو از مظاهر مهم حضور پر طــراوت مردم در صحنه
است».
ایشان با اشــاره به ابعاد مختلف انتخابات افزودند:
«شــرکت در انتخابات در نظام اســامی ،وظیفه مردم و
تبلور «شــان و حق و قدرت» انان در شــکل دهی به راس
اجرایی حکومت اســت ،ضمن اینکه ایستادگی یکپارچه
ملت ،جســارت دشــمن و توانایی تحرک و تعرض را از او
سلب می کند».
رهبر انقالب اســامی ،سیاســت های مشــترک و
تهدیــد امیز همه مســئوالن گذشــته و حال امریــکا را در
مخالفت با ملت ایران ،نشــانه نیت خباثت الود مســئوالن
همه جریان های سیاســی این کشور دانســتند و افزودند:
«امریکایی ها در همه زمانها بــرای ضربه زدن به ایران هر
کاری می توانســتند انجام داده اند اما همه بدانند هر کسی
علیه ملت ایران تعرض کند ،بدون تردید ،به ضرر خودش
تمام می شود چرا که عکس العمل ملت ایران در مقابل این
حرکت ،مستحکم خواهد بود».
حضرت ایت الله خامنــه ای ،اینده مــردم ایران را به
فضل الهــی ،و در پرتو ایمان و ایســتادگی ملــت ،بهتر از
گذشته خواندند و تاکید کردند« :باید این «ایمان ،اتحاد،
ایســتادگی و حضور در صحنه» را حفظ کرد و با اســتفاده
از توانایی ها و ظرفیتهای داخلــی و برنامه ریزی عاقالنه،
ســاخت درونی نظام را چنان مســتحکم کرد که دشمن از
توطئه هایش مایوس شود و دست از دشمنی بردارد».
رهبــر انقــاب در پایــان سخنانشــان از نامزدهای
انتخابات خواســتند در تبلیغات و برنامه هایشــان به مردم
یک قول دهند« :قول بدهند که برای پیشــرفت کشــور،
توســعه اقتصادی و باز کردن گره ها ،به بیــرون از مرزها،
نگاه نخواهند کرد بلکه به توانایی های ملت و ظرفیت های
کشور چشم می دوزند».
پیش از سخنان رهبر انقالب اسالمی ،رئیس جمهور،
مبعث را ســراغاز اخرین پیام الهی برای بشــریت خواند و
گفت« :پیامبر اسالم (ص) با بعثت خود مردم را در مسیر
برادری و عدالت قــرار داد ».رئیس جمهور بــا بیان اینکه
جهان اســام گرفتار خشــونت ،ترور ،تکفیــر ،بی ثباتی
و ناامنی اســت ،افــزود« :امروز در جهان اســام بیش از
هر زمان دیگر به شــنیدن پیام بعثت پیامبر اســام(ص)
نیازمندیم و باید همه تالش ها را به کار گرفت تا کشورهای
اسالمی از مشکالت و ناامنی رهایی یابند».
شوک غیرمنتظره
گزار
ش
ا
ول
روایات ضرغامی
از مناظره های 88و 92
ردصالحیت
از سوی مدعیان چند صدایی
بازگشت به خانه اول
چهار سال طول کشید تا اخوندی بحران مسکن را قبول کند
1
وزیر راه و شهرســازی با بیان اینکه بیش از ۲میلیون
و ۵۸۷هزار خانه خالی در کشــور وجود دارد ،گفته است:
«بیش از ۱۹میلیون نفر در بدمسکنی بسیار شدیدی به سر
می برند ».عباس اخوندی وزیر راه و شهرسازی در حاشیه
جلســه هیات دولت در جمــع خبرنگاران در پاســخ به این
سوال که رئیس جمهور در سخنانش به عدم خروج بخش
مسکن از رکود اشاره کردند ،ایا دولت برای رفع این مشکل
نمی خواهد اقدامی کند ،گفته است« :بازار مسکن یکی از
بازارهایی است که بیشترین دستکاری در ان شده بود ،بنده
امارهای سال 95را مرتب به مردم گزارش کرده ام ،اعتقادم
بر این اســت که به دلیل اینکه همکاری و اتحادی که بین
مدیریت شهری تجارت با سوداگران صورت گرفته ،بیش
از 250میلیارد دالر ثروت ملی ایــران عاطل و باطل مانده
است .اخرین امار مرکز امار در سال ،95نشان می دهد که
2میلیون و 587هزار خانه خالی در کشور وجود دارد .این
خانه های خالی یعنی چه؟ اگر ارزش هر خانه را حدود 100
هزار دالر در نظر بگیریم ،مفهومش این اســت که بیش از
200میلیارد دالر ثروت ایران را این افراد با سیاســت های
اشتباه شــان بر باد داده اند ،این خانه ها عمدتا در شــمال
شــهرها اســت ،فقط در منطقه یک نیز بــرای 101هزار
واحد مسکونی پروانه صادر شده ،در مناطق 2 ،4و 22این
رویه وجود دارد ،بنابراین این موضوع نشــان می دهد این
سیاست ها ،سیاست های کامال ناصحیحی بوده است .در
کنار این همه خانه خالی نیز انچه که شما می بینید این است
که بیش از 19میلیون نفر در بدمسکنی بسیار شدیدی به سر
می برند ،بنابراین نشــان می دهد که هم ثروت ملت ایران
هزینه شــده و هم بهره وری ان چیزی حدود صفر اســت،
بنابراین ما نمی توانیم سیاست دولت گذشته را ادامه دهیم،
چون این سیاست دولت گذشته فقط مبتنی بر اتالف منابع
ن مهرهایی در بیابان
بوده است .شــما می بینید که مســک
ساخته شده که طرفداران چندانی هم ندارد و بسیاری از این
خانه ها خالی مانده است.سیاستی که ما تعقیب کردیم این
است که به سمت خانه اولی ها برویم ،بنابراین سیاست های
پس انداز مسکن در راستای حمایت از خانه دار شدن خانه
اولی ها اســت که همین سیاســت میزان پس اندازی که
داده می شود ،ســقف پرداختی های تسهیالت اول دولت
20میلیون تومان بود که اکنون برای شهرهایی همچون
تهران تا سقف 160میلیون تومان افزایش پیدا کرده است،
بنابراین قدرت خرید خانه اولی ها که جوانــان و افرادی را
شامل می شود که فاقد خانه هستند ،به شدت افزایش پیدا
کرده است».
فالش بک
راه اشتباهی که وزیر رفت
علی گنجی
روزنامه نگار
2
مثلث | شماره 353
خبرنامه
روزی که دولت یازدهم بی میلی اش را به مسکن مهر
نشان داد خیلی از کسانی که به صورت کارشناسی در این
حوزه صاحب نظر بودند عاقبت نوع نگاه اشتباه دولت و وزیر
مربوطه را هشدار دادند .او اما به هیچکدام از این هشدارها
توجهی نکرد و بر سیاست های غلط وزارت خانه اش تاکید
کرد .بررسی ها نشان می دهد تداوم رکود مسکن درسال ۹۵
مهمترین خروجی وزارت راه و شهرسازی در حوزه مسکن
و ساختمان طی سال ۹۵بود؛ رکودی که عالوه بر کاهش
حجم معامالت نســبت به ســال های قبل ،تبعــات منفی
بسیاری هم بر صنایع وابسته به بخش مسکن داشت؛ البته
اخوندی تالش کرد که با افزایش ســطح تسهیالت خرید
مسکن ،سیاســت تحریک تقاضا را در پیش بگیرد اما این
سیاست به دلیل بی توجهی به سطح اقتصادی خانوارها و
باالبودن میزان اقساط وام ها ،با شکست مواجه شد ضمن
اینکه کاهش ســود اقســاط صندوق پس انداز مسکن به
9/5درصد هم نتوانســت گره رکود بازار مســکن را در سال
۹۵باز کند .در این میان اجرای بدطرح مســکن اجتماعی
و حمایتی هم در ســال جاری بی نتیجه ماند و اقدام مثبتی
در این زمینه انجام نشد اگرچه به تازگی معاون ساختمان و
مسکن وزیر راه و شهرسازی اعالم کرد که ساخت ۵۰۰هزار
واحد مسکن اجتماعی وحمایتی در برنامه ششم توسعه در
دستورکار قراردارد اما در سال ،۹۵گامی عملی در این زمینه
برداشته نشــد؛ از سوی دیگر طرح مســکن مهر به عنوان
میراث دولت قبــل ،همچنان مورد بی مهــری وزارت راه و
شهرسازی دولت یازدهم بود و با وجود انکه براساس برنامه
باید سال ،۹۵پرونده این طرح بسته می شد اما پیش بینی ها
حکایت از ان دارد که در ســال ۹۶هم ایــن طرح تکمیل
نخواهد شد و حتی با افزایش سطح وام از ۳۰به ۴۰میلیون
تومان برای تکمیل هرچه سریعتر واحدهای مسکن مهر اما
سنگ اندازی های بانک مسکن ،دسترسی به این هدف را
بااما و اگرهایی همراه کرد.
9
خبرنامه
1
شوکغیرمنتظره
ردصالحیت اعضای شاخص شورای شهر
چیزی به انتخابات شــورای شــهر نمانــده که بحث
تایید و رد صالحیت هــا در این انتخابات جنجال شــد .از
طرفی تایید صالحیــت عبدالله مومنی یکــی از زندانیان
سیاسی سال 88موجب شــد تا واکنش مسئوالن نسبت به
این نوع تایید صالحیت ها برانگیخته شود و از طرف دیگر
شنیده شــد که برخی از چهره های مطرح شــورای شهر از
جمله ورزشکاران ردصالحیت شده اند .در خبرها امده بود
که عباس جدیدی ،حســین رضازاده ،هادی ساعی و الهه
راستگو ردصالحیت شــده اند و اعضای شــورا هم اگرچه
این اخبار را جســته گریخته شــنیده اند اما بــه ان قطعیت
نمی دادند .غالمرضا انصاری ،عضو اصالح طلب شورای
شــهر تهران تنها کســی بود که در گفت وگو با «شهروند»
رد صالحیت چهار عضو شورا را عنوان کرد و گفت که بنده
2
ردصالحیت
از سوی مدعیان
چند صدایی
ردصالحیت چهره های شورای شهر که شائبه سیاسی
بودن ان وجود دارد را از سوی مدعیان چند صدایی در جامعه
نمی توانپذیرفت.ازمهمترینخصوصیت هاینظامسیاسی
ایران اصل مشارکت مردم در سرنوشــت سیاسی اجتماعی
خویش است .حتی باتوجه به فراز و نشیب هایی که شوراهای
شــهر و روســتا در دوره های گذشــته پشت ســر گذاشته و
همچنین انتقاداتی که به عملکرد شوراها وجود دارد ،اما نحوه
احراز صالحیت ها در نبــود مهمترین نهادهای نظارتی مثل
شورای نگهبان و هیات های نظارت ،بسیار حساس خواهد
بود ،چرا که مســئولیت این احراز صالحیت ها به نمایندگان
مجلس واگذار شــد .اگر نمایندگان مجلس در زمینه احراز
صالحیت های شوراهای شهر و روســتا درست عمل کنند،
اعتماد عمومی به نظام جمهوری اســامی افزایش می یابد
و اگر درست عمل نکنند باعث بدبینی خواهد شد .اما با این
خبرنامه
مثلث | شماره 353
اکثریت رد صالحیت شدگان انتخابات
شوراها شکایت کردند
10
هم شــنیده ام ،ولى هنوز خبر رســمى دریافت نکرده ام .او
البته گفت که در کل با ردصالحیت ها موافق نیســت و ان
را ضددموکراتیک دانست« :باید در این زمینه تجدیدنظر
شــود .ما باید گزینش افراد را به مردم بدهیــم مگر احراز
تخلف مالى و اخالقى مستند به حکم قطعى ،در حالی که
رویه ردصالحیت ها همان رویه اى بود که در گذشته از دوره
چهارم مجلس به صورت اســتصوابى به وجــود امد و اکثر
نخبگان سیاسى و اجتماعى به ان معترض بودند».
از طــرف دیگر محمد ســاالری ،رئیس کمیســیون
معماری و شهرسازی شورای شهر گفته است که هیچ عضو
اصالح طلبی ردصالحیت نشده است به خصوص افرادی
چون مرتضی الویری یا محســن هاشمی که از چهره های
شناخته شده شهری اند.
اما اخبار ردصالحیت ها تایید شــد و موجب اعتراض
بســیاری از چهره هــای اصولگــرا قــرار گرفــت .چمران
به عنوان رئیسی شورای شــهر به ان اعتراض کرد و اقبال
شاکری رئیس کمیته عمران شورای اسالمی شهر تهران
درخصوص اعالم تایید صالحیت نامزدهای پنجمین دوره
شورای شــهر تهران و عدم تایید صالحیت برخی اعضای
شورای چهارم گفت« :این گونه ردصالحیت ها تعجب اور
است و شائبه برخورد سیاسی و جناحی را ایجاد کرده است.
همچنین این گونه اقدام برای انتخابات پرشور و گسترده
مردم یک عامل بازدارنده و دلسرد کننده است».
شاکری با تاکید بر پیگیری شــخصی خود از طریق
فرمانداری و اعضای مجلس شورای اسالمی جهت رفع این
موضوع گفت« :از مسئوالن انتخابات و نمایندگان مجلس
خواستاریم که این موضوع را به سرعت اصالح کنند و برای
روزهای اتی نگذارنــد ،چرا که عدم احــراز صالحیت این
عزیزان موجب تعجب مردم شده است و از سویی دیگر تایید
صالحیت گسترده بسیاری از افراد دیگر بدون کوچکترین
مشکل ،سوال برانگیز است».
به دنبال ردصالحیت بسیاری از اعضای شورای شهر
فعلی ،رئیــس هیات مرکزی نظــارت بر انتخابات شــوراها
گفــت« :اکثریت قریــب به اتفــاق ر ّدصالحیت شــدگان
انتخابات شوراها شــکایت کردند .قریب به ۸۰درصدشان
ر ّدصالحیت شدگانانتخاباتشوراهادرسراسرکشورتاکنون
شکایت شــان را ارائه کرده اند .جلسات سه نفره هیات های
عالینظارتاستان هابرایبررسیشکایتداوطلبانازهفت
اردیبهشــت اغاز می شود .این
هیات هــا ۱۰روز فرصت دارند
به شکایات داوطلبان رسیدگی
کنند .مقرر شده اســت پس از
پایان بررسی هر پرونده مربوط
به شکایات داوطلبان شوراها،
نتیجهبالفاصلهبهفرمانداری ها
اعالم شود».
حالمتاسفانهشاهدهستیمدرایندورهازانتخاباتشوراهای
شهر و روستا در برخی از حوزه های انتخاباتی ،اصل بی طرفی
رعایت نشــده است و مسائل را به ســمت طیف سنجی های
سیاســی و اعمال ســایق برده اند و در این زمینه نیروهای
ارزشی و اخالقی هدف گیری شــده اند که این مساله نقش
جریان های غیرهمسو با نظام و سوءاستفاده فرصت طلبان
را تشــدید و باعــث خدشــه بــه جایــگاه نظارتــی مجلس
می شــود .ردصالحیت افــراد صالحیــت دار در انتخابات
شــوراهای شــهر و روســتا می تواند تبعات بدی را به همراه
داشته باشد ،شوراهای شهر و روستا برخالف مجلس شورای
ساعی:
امضایم را دزدیدند
ســاعی ،عضو شــورای
شــهر تهــران گفتــه« :بنده
امضــای خــود را در خصوص
مرخصــی شــهردار تهــران
از نامــه ای که به وزیر کشــور
نوشــته شــده بود ،پس گرفته
بودم ولی متاسفانه اعضای اصالح طلب شورا بداخالقی
سیاســی کردند و ایــن کار انها یک نوع دزدی محســوب
می شــود .انها نامه ای به مــن دادند که فکــر کردم طبق
روال گذشــته خطاب به رئیس شورا اســت و امضا کردم
ولی هنگامی کــه تیتر نامــه را خوانــدم خطاب بــه وزیر
کشور زده شده بود و این اشــتباه است .مسئول مرخصی
شهردار رئیس شورا اســت و نیازی نیســت به وزیر کشور
نامه بنویســند و این نامه باید نهایتا به رئیس شــورا ارسال
شود».
اسالمی که هر طیفی می تواند در ان حضور داشته باشد باید
دارای افراد متخصص ،کارامد و متعهد باشــد و دارای افراد
اشــنا به علوم شهرسازی و معماری باشــد .بدترین اتفاق در
این گونه رد صالحیت ها این اســت که می تواند چکشی بر
مشارکت مردمی در انتخابات باشد و عالوه بر اینکه می تواند
موجب بی انگیزگی برخی از مردم شود ،موجب سلب اعتماد
عمومی گردد ،حتی در برخی از نقاط کشــور که گرایشــات
قومیتی وجود دارد ،این مســاله اصال مفیــد نخواهد بود و
اســیب های جدی ای را به ساختار شــوراهای شهر و روستا
می زند.
واکنش محمود رضوی به یک شایعه
سرپرست تبلیغات ستاد انتخاباتی محمدباقر قالیباف
به یک شــایعه درباره مســتندهای تبلیغاتی نامزد انتخابات
ریاست جمهوری واکنش نشــان داد .تهیه کننده «ماجرای
نیمروز» و «ســیانور» اعالم کرد که مســتندهای تبلیغاتی
محمدباقر قالیباف را محمدحسین مهدویان و بهروز شعیبی
نخواهند ساخت .او در این باره در تو ئیتر نوشت« :برخالف
اخبار منتشــره هیچ کدام از دوســتان عزیزم محمدحسین
مهدویان و بهروز شــعیبی مســئولیت ســاخت مستندهای
انتخاباتــی اقــای قالیبــاف را
بر عهــده ندارنــد ».فیلم های
ماجــرای نیمــروز و ســیانور در
دو ســال گذشــته مــورد توجه
مخاطبان قرار گرفته و از جمله
فیلم هــای سیاســی بــود کــه
مخاطبان بــا ان ارتبــاط خوبی
برقرارکردهبودند.
تصمیمپوتین
نیمی از هواپیماهای روسیه از سوریه خارج شد
از همان روزی که روسیه تصمیم گرفت در کنار دولت
اســد در مقابل تروریســت ها مبارزه کند ،حمالت زیادی را
متحمل شــده بود .ترک ها به انها انتقاد داشتند و برخی از
کشــورهای غربی از روسیه می خواســتند که از انجا خارج
شــود .حاال بعد از انکه در پاییز ســال 94روسیه بخشی از
نیروهایش را از ســوریه خارج کره بود ،سرگئی رادسکوی،
فرمانده عملیات اصلی ستاد کل ارتش روسیه اعالم کرد،
مسکو تقریبا نیمی از یگان هوایی خود را که در پایگاه هوایی
«الحمیمیم» سوریه مستقر بودند ،از این کشور خارج کرده
است .بنا بر گزارش خبرگزاری «اسپوتنیک» ،این فرمانده
ارشد روسیه در کنفرانس امنیت بین الملل مسکو اعالم کرد:
«تعدادیگان هایتروریست هاکاهشیافتهاستکههمین
مساله به ما اجازه می دهد تا تقریبا نیمی از هواپیماهای خود
را از پایگاه حمیمیم خارج کنیم ».ژنرال رادسکوی همچنین
گفت که تعداد هواپیماهای یگان هوایی روسیه از تاریخ 10
نوامبر 2016تا 10ژانویه( 2017در مدت دو ماه) از 35فروند
فراتر نرفته است .وی همچنین اعالم کرد که در حال حاضر
روسیه 80فروند هواپیمای بدون سرنشین در سوریه دارد.
البته روسیه معتقد است که همچنان عملیات هایش
علیه نیروهای ترویســت بسیار بیشــتر از امریکاست .این
فرمانده روس در ادامه صحبت هایش می گوید« :پژوهشی
انجام شده که نشان می دهد تعداد عملیات هوایی نیروهای
روسیه در سوریه 4برابر عملیات ائتالف امریکا بوده است
و این در شــرایطی اســت که تعداد هواپیماها و تجهیزات
ائتالف امریکا بسیار بیشتر است».
اخیرا گزارش هایی منتشر شده که از وجود اختالفی
فزاینده میان مقامات امریکایی بر سر نقش نظامی روسیه
در ســوریه نیز خبر داده بــود .خبرگزاری رویتــرز روز جمعه
( 3اردیبهشــت) به نقل از چندین مقام امریکایی که از ذکر
نام انها خودداری کرد گفت ،واشــنگتن نســبت به حمایت
واقعی والدیمیر پوتین ،رئیس جمهور روسیه از طرح صلح
در سوری ه تردید دارد .بنا بر این گزارش ،با وجود عقب نشینی
اخیر شــماری از جنگنده های روس از ســوریه ،مسکو در
حقیقت قوای زمینی اش را تقویت کرده است؛ این در حالی
است که مسکو از بالگردهای پیشــرفته و حمالت هوایی
علیه انچه امریکایی ها مخالفان میانه رو توصیف می کنند،
استفاده می کند .این گروه های شبه نظامی سال هاست از
پاسخ رئیس ستاد
قالیباف به انتقادات
جهانگیری
ادامه حمله دولتی ها به قالیباف
ســایت ســمعک نیــوز
بــا انتشــار توضیحــی روی
خروجی خود دربــاره مصاحبه
جمیلــه علم الهدی نوشــت:
«متاسفانه مشــخص شد که
مصاحبه ای در کار نبوده و متن
مذکــور مخــدوش و غیرقابل
اســتناد اســت .مطلب منتشر
شــده در قالب مصاحبه از خانم دکتر جمیلــه علم الهدی
مخدوش و غیرقابل استناد است و اساسا جمیله علم الهدی
مصاحبه ای با این ســایت نداشته اســت ».این سایت با
انتشــار توضیحی روی خروجی در خصوص مطلب مزبور
نوشت« :در پی اعتراض ستاد حجت االسالم و المسلمین
رئیسی و پس از بررسی خبر متن منتشر شده در این سایت
درباره مصاحبه خانم علم الهدی ،متاسفانه مشخص شد که
مصاحبه ای در کار نبوده و متن مذکور مخدوش و غیرقابل
استناد است».
کنایه سنگین شریعتمداری
به مشاور روحانی
حســین شــریعتمداری،
مدیر مســئول روزنامــه کیهان
با اشــاره به جملــه بی ادبانه ای
کــه مشــاور فرهنگــی
رئیس جمهور درباره نامزدهای
ریاســت جمهوری بــه کار برده
است ،گفت« :این اقدام اقای
اشنا نشــان می دهد که ایشان
عالوه بر تصدی پست مشــاورت فرهنگی رئیس جمهور،
استاد لقمان حکیم نیز هست و حال انکه مطابق اصل ۱۴۱
قانون اساسی ،معاونان و مشاوران رئیس جمهور نمی توانند
بیش از یک شغل داشته باشند! » شریعتمداری ادامه داد:
«البته شایع شــده که اخیرا از لقمان حکیم پرسیده اند ادب
از که اموختی و ایشــان با ناراحتی گفته اســت :بس است
دیگر ،چقدر می پرسید؟! تا حاال هزار بار پرسیده اید و جواب
داده ام:از بی ادبان».
امدن جهانگیری
یک اشتباه سیاسی بود
نایب رئیــس شــورای
مرکزی حزب موتلفه اســامی
گفت که اصولگرایــان باید در
مرحله اخر انتخابات یک نامزد
داشــته باشــند .وی همچنین
معتقد است ورود جهانگیری به
انتخابات اشتباه است .اسدالله
بادامچیــان در تحلیل خود از
ارایــش سیاســی نامزدهــای
انتخابــات ریاســت جمهوری اظهار کرد« :مــن معتقدم
امدن اسحاق جهانگیری به صحنه انتخابات یک اشتباه
سیاســی بود ».وی همچنین دربــاره نامزدهای اصولگرا
گفت« :ما باید بعد از مناظره های انتخابات بررســی کنیم
که کدام یک از این سه نفر بیشتر مورد توجه مردم هستند،
بنابراین انجا به وظیفــه خود عمل کنیــم ».در کنار این،
افراد دیگری نیــز به حضــور جهانگیری و اســتفاده او از
فضای مناظره ها درحالی که یک کاندیدای پوششی است
انتقاد کردند.
مثلث | شماره 353
پس از انتقــادات رئیس جمهور به مدیریت شــهری
امروز هم عبــاس اخوندی از وضعیت شــهر تهران انتقاد
کرد و گفت« :شــهر تهران مکانی برای رفــت و امد افراد
نیست ،بلکه برای خودروها ساخته شده است و شهروند در
ان جایی ندارد ،چه برسد به زنان و کودکان.
در اخرین سرشــماری انجام شــده ،ســه میلیون و
۹۰۰هزار واحد مســکونی در تهران وجود دارد؛ بنابراین
۱۳میلیون نفر امکان ســکونت در تهــران را دارند این در
حالی است که جمعیت تهران
8/6میلیون نفر است که تعداد
زیادی از انان در شرایط سخت
و نابهنجــاری زندگی می کنند.
از سال ۱۳۸۶تا ۱۰۱ ،۱۳۹۲
هــزار پروانــه ســاخت بــرای
منطقه یک تهران صادر شده
است».
تکذیب مصاحبه همسر ابراهیم رئیسی
خبرنامه
محمــد دهقــان ،رئیس
ســتاد انتخابــات قالیبــاف در
واکنش به سخنان جهانگیری
معــاون اول رئیس جمهــور
گفت« :من پیشــنهاد می کنم جهانگیــری اظهارنظرش
را اصــاح کنــد و نگویــد نمی تــوان 5میلیــون شــغل
ایجاد کــرد بلکه بگوید ،مــا به عنوان دولــت تدبیر و امید
نمی توانیم».
وی ادامه داد« :کســانی که با تعطیلی کارخانجات
میلیون ها جوان را بیکار کردند ،نمی توانند در مورد اشتغال
حرف بزنند».
پیش تــر جهانگیــری در واکنش به وعده اشــتغال
قالیباف گفته بود« :این برادر عزیز یا شغل ایجاد نکرده یا
عدد و رقم متوجه نمی شود».
حمایتامریکاومتحدانمنطقه ای اشبرخوردارند.مقامات
امریکایی هشــدار دادند ،ناکامی امریکا برای نشان دادن
واکنش ممکن است از طرف روسیه نشانه تازه ای از بزدلی
امریکا تلقی شود.
این در حالی است که وزارت دفاع امریکا (پنتاگون)
در ماه مارس ســال جاری میالدی ( )2016نسبت به نقش
سازنده روسیه در گفت وگوهای صلح سوریه که ممکن است
نهایتا به راه حلی برای پایــان دادن به درگیری های چندین
ساله در سوریه منجر شود ،اعتراف کرد.
پیتر کوک ،سخنگوی وزارت دفاع امریکا روز 29مارس
( 10فروردین )1395گفت« :روشــن است که انها بیشتر
تمرکز نظامی خود را روی داعش گذاشته اند .از دید ما چیز
خوبی است .ما چنین (اقدامی) را از اغاز تشویق می کنیم».
وی افزود« :انها نقش ســازنده ای را باتوجه به توقف
خصومت ها بازی می کنند ».در همین حال ســایر مقامات
امریکایی بر این باورند که منفعل بودن امریکا ممکن است
روســیه را برای افزایش چالش علیه امریکا و همپیمانانش
تشــویق کند .از اواخر ماه فوریه و بــا میانجیگری امریکا و
روسیه ،اتش بس شکننده ای بین دولت سوریه و گروه های
مخالف دولت برقرار شــده اســت ،اما افزایش درگیری ها
در اســتان حلب اجرای این اتش بس و مذاکرات صلح در
سوئیس را به شــدت تهدید می کند .همزمان شاهد حمله
جنگند ههاینیرویهواییارتشترکیهبهخاکسوریهبودیم
که دولت دمشق این تجاوز اشکار را به شدت محکوم کرد.
وزارت امور خارجه سوریه با انتشــار بیانیه ای حمله هوایی
ترکیه را ناقض حقوق بین الملل و منشــور ســازمان ملل و
در تضاد با حســن همجواری خواند .در این بیانیه امده بود
که دولت ســوریه خواهان مداخله جامعه جهانی و سازمان
ملل برای جلوگیری از اینگونه تجاوزها و پایان بخشــیدن
به حمایت این کشور از تروریسم اســت .دولت بشار اسد،
رئیس جمهور سوریه ،همچنین به ترکیه درباره نادیده گرفتن
حاکمیت و تمامیت ارضی خود هشدار داد .جت های ترکیه
روز سه شنبه به مناطق کردنشین در شمال کشورهای سوریه
و عراق حمله کردند .بنا بــر گزارش ها ،حمله هوایی ارتش
ترکیه در مناطق کردنشین سوریه 18کشته بر جای گذاشت
و در منطقه کوهستانی سنجار عراق نیز پنج نیروی پیشمرگه
و یک پلیس جان باختند.
خبرنامه
11
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lاز صــدا و ســیما انتظــار می رود نســبت به
پروژه هایافتتاحیکهانجام می گیردیکپیشینه
از زمان کلید خوردن پروژه و پیشرفت های ان در
طی سال های قبل تا زمان افتتاح ان به مخاطبان
ارائه دهد تا ســهم این دولت و دولت ســابق در
اجرای پروژه مشخص شود .این دولت سه سال
و نیم طرحی افتتاح یا به بهره برداری نرساند حاال
چه شده پروژه ها یک به یک افتتاح می شوند؟!
lمسئوالن دلســوز وزارت بهداشت و سازمان
غذا و دارو با کنترل میزان مصرف مواد افزودنی
مانند نمک ،شــکر و روغــن برای برخــی مواد
غذایی به راحتی می توانند مانع از ابتال و افزایش
بیماری هایی نظیر فشــار خون ،دیابت و چربی
شوند ،چرا که عامل بروز بیماری هایی مانند انواع
سکته و حتی مرگ است.
lافزایــش حقوق بازنشســتگان و قشــرهای
ضعیــف جامعــه را در اســفند قــرار می دادید تا
شــرمنده زن و بچــه نشــوند نــه مــاه منتهی به
انتخابات!
lاگر دولت مدعی اســت در این چهار ســال
مشــغول اواربرداری خرابکاری های دولت قبل
بوده پس چرا تعداد افراد بیکار جامعه به دو برابر
افزایش پیدا کــرده و اکثــر کارخانه های بزرگ
کشور تعطیل شده اند؟
lاگر تعطیلی مدارس در پنج شــنبه ها قانونی
نیست چرا نمایندگان مجلس کوتاهی می کنند؟
ایا مطلع هستند که چه اجحافی در حق بچه هایی
می شود که در روستاها و دو پایه در یک کالس یا
حتی بیشتر درس می خوانند؟ تا نیمه خرداد هم
بیشتر مدرســه نمی روند .تعطیالت زمستان هم
به علت سردی هوا زیاد بود.
lالزم اســت از شــورای نگهبان بابــت تایید
خوب و به جای کاندیداهای ریاســت جمهوری
تقدیر شود.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
روایاتضرغامی
ازمناظره های 88و92
با داغ شدن بحث مناظره ها و اختالف بر سر زنده یا
ضبط شده برگزار شدن مناظره ها عزت الله ضرغامی پست
اینستاگرام خود را به برگزاری مناظره های زنده انتخاباتی
اختصــاص داد و خاطــره ای از دو دوره مناظــره ای کــه
برگزار کرده بود منتشر کرد و نوشت« :مناظره زنده! بعد از
گذشت ۴۸ساعت هنوز کمیسیون ویژه تبلیغات انتخابات
ریاســت جمهوری در
مصوبــه قبلــی خود
مبنــی بــر ضبطــی
شــدن مناظره هــا
تجدیدنظــر نکــرده
است .هر چند به نظر
می رسد که باتوجه به
فشــار فزاینده افکار
عمومــی ایــن اقدام
صورت گیرد .در این
خصوص موارد ذیل
قابل بحث و بررســی
است:
-۱دلیــل اصلی ضبطی شــدن مناظره هــا چه بوده
است؟ دانستن این موضوع برای مردم ،نامزدها و نخبگان
جامعه مهم است.
-۲کمیســیون محترم تبلیغات کــه اداره ان با وزیر
محترم کشور است ،اولین گام را لرزان برداشته و به نوعی
در مقابل مطالبــه عمومی و انتظار گســترده احاد جامعه،
تصمیم نادرســتی گرفته اســت .قاعدتا باید در گام های
بعدی دقت بیشتری کند.
-۳زنده بــودن یک برنامــه تلویزیونــی ،باتوجه به
محتو ا و انتظارات مخاطبــان تعریف خاص خود را دارد.
ممکن اســت برنامه ای مثل «خندوانــه» و «دورهمی»
زنده نباشد ولی جذابیت های خاص خودش را حفظ کند،
در مقابل ارزش برنامه هایی مثل نود ،هفت و گفت وگوی
ویژه خبــری به زنده بودن ان اســت .چرا که حساســیت
موضوعــی ،زمانی و بــه ویژه حفــظ اعتمــاد عمومی و
مخاطبان خاص ان برنامه ایجاب می کند که شبهه دست
بردن به اصل گفت وگو به وجود نیایــد .مناظره غیرزنده
هیچ مزیتی ندارد.
-۴در مناظــره زنــده ،توانمندی هــای محتوایــی،
روحی – روانــی و حتی فیزیکی نامزدها برای اداره کشــور
بهتر روشن می شــود .داوطلب ریاســت جمهوری باید به
ابعاد کالن ماموریت خود
اگاهی و اشــراف داشته
باشــد و شــخصا بتوانــد
برنامه هــا و دیدگاه هــای
خود را طــرح و از ان دفاع
کند.
استرس برنامه زنده
نباید مانع از این امر شود.
در واقع او بــا میدان های
سخت تری در اینده روبه رو
خواهد شد.
تیــم مشــاوره ای
اقای کروبی در ســال ۸۸
پیشــنهاد داد که در طول مناظره امکان ارتباط مســتمر
با نامزد مربوطه بــه منظور انتقال امــار و اطالعات الزم
فراهم شــود که این پیشــنهاد به دلیل فوق مــورد قبول
قرار نگرفت.
-۵مناظره های زنــده در ســال ،۹۲از دالیل اصلی
برد جناب اقای روحانی بود .به نظر من هنوز مزیت نسبی
ایشان در این حوزه برقرار است .ایشان قدرت بیان باالیی
دارند و به امار و ارقام هم مســلط اند .ولی به نظر می رسد
مشــکالت عمومی مردم به ویــژه در حــوزه اقتصادی به
قدری جدی شــده که شــاید کلیدهــای گذشــته کارایی
نداشته باشد .قبال گفته ام که روحانی ،۹۶مدافع است و نه
مهاجم!
عکس مربوط به جلسات توجیهی نامزدها نسبت به
فرایند مناظره زنده در سال ۹۲اســت که قبل از هر جلسه
مناظره با ان بزرگواران انجام می شد».
واکنش توئیتری ظریف به ترامپ
lهرکس رئیس جمهور باشد ،ایا نیازمندان فقط
کمیته امداد و بهزیستی یا فقط کارمندان هستند؟
من که بیمه تامین اجتماعی نیســتم و متاهل و
محصل هستم و کاری نیست ،باید چه کار کنم؟
خبرنامه
12
مثلث | شماره 353
lکارخانه های بزرگ کشور تعطیل شده اند.
lیکی از وزرای شــیطان بــزرگ اعالم کرده
که کاســه صبر امریکا در قبال ایران لبریز شــده
اســت! عرض می کنم به قول شهید بهشتی ای
امریکا از ما عصبانــی باش و از ایــن عصبانیت
بمیر! کاسه صبر شما چه لبریز شود چه نشود هیچ
غلطی نمی توانید بکنید .الحمدلله قدرت ایران
روز به روز در حال افزایش اســت و احدی جرات
عرض اندام در مقابل ما را ندارد.
قالیباف :با کمک مردم شغل ایجاد می کنیم
ببینیم ایا امریکا اماده است به متن برجام
پایبند باشد ،روحش به کنار .تا کنون
واشنگتن هر دو را زیر پا گذاشته است .باید
باز هم از ماژیکم استفاده کنم؟"
استوری اینستاگرام
۲۰۰میلیون نفر
کاربر روزانه دارد
شهرداریراشمامجبوربه تراکم فروشیکردیداقایروحانی!
روزنامه کیهاننوشتهاست:رئیس جمهوربهجایپرداختبدهی های
دولت به شهرداری تهران ،به متلک گویی علیه این نهاد افتاده است .اقای
روحانی «اجالس بین المللی مجمع جهانی شهرهای اسالمی» را تبدیل به
فرصتیبرایحملهبهیکیازرقبایخود(قالیباف)کردوباکنایهگفت«:تامین
هزینه هایشهرازمسیر تراکم فروشی،فروشحقوقمردماست».ویبابیان
اینکه «ساختمان ها باید محل ارامش مردم باشد نه ابزار سوداوری» ،اظهار
داشت« :پیدا کردن منابع مشروع و سالم درامدی برای شهرها ضروری است
ودولتامادههمکاریوتهیهلوایحالزماست».ویگفت«:تامینهزینه های
شهرازمسیرهاینادرستمانند تراکم فروشی،فروشحقوقمردمونسل هااست».رئیس جمهورباتاکیدبراینکهبابیاناهمیت
جست وجوی راه های ایجاد درامد مشروع برای شهرها ،اظهار داشت« :اگر شهرها و شهرداری ها نیازمند منابع درامدیهستند،
بایستیبهفکرمنابعدرامدیسالمبرایادارهانهابودودولتامادهاستباتهیهلوایحالزمبرایشهرداری هاوادارهشهرهاازطریق
منابع مشروع اقدام کند ».این اظهارات در حالی است که دولت در چهار سال گذشته شهرداری تهران را بایکوت کرده و نه تنها
بهلحاظبودجه ایکمکیبهشهرداریپایتختنمی کندبلکهباافزایشبدهی هایخودبه 14هزارمیلیاردتومان،ازبازپرداخت
ان طفره می رود .بخشی از این بدهی ها ،مربوط به اجرای تعهداتی است که دولت با ترغیب به اجرای انها ،وعده تامین مالی را
داده بود اما بعدها به وعده خود عمل نکرد .با این اوصاف به نظر می رسد شایسته است که اقای روحانی به جای ایراد خطابه از
موضعمدافعحقوقشهروندی،بدهی هایخودرابهشهرداریتسویهکندتاشهرداریمجبوربهامورینظیر تراکم فروشینشود.
موج بازگشت تورم در راه است
ی دولت در گزارشی با عنوان
اعتماد به عنوان یکی از روزنامه های حام
«موج بازگشت تورم در راه است» نوشت« :شاخص ها و به طور مشخص
ت روند رشــد پول و شبه پول تا 11ماهه
تغییرات اجزای پایه پولی و تغییرا
سالقبلنشانمی دهندکهامکانبازگشتموجتورمدرکشورافزایشیافته
است».اینجان کالمکارشناسانیاستکهبا«اعتماد»صحبتکردندوهر
کدامازمنظریبهاحتمالبازگشتتورمدو رقمی بهکشورپرداختند.نرختورم
یبه عنوانمهم تریندستاورددولتپسازبرجاممحسوبمی شود.اینروزنامهمی افزاید«:درسالیکهانتخاباتحداقل
تک رقم
ربع اولیه اغاز ان را تحت تاثیر قرار داده ،احتمال بازگشت نرخ تورم دو رقمی ،ماجرای فردای هر کسی است که اردیبهشت ماه را
با موفقیت سپری کرده و راهی پاستور شود .چه حسن روحانی در دور اینده سکان امور را به دست بگیرد و چه کاندیدای دیگر باید
از همین امروز فکری به حال این چالش کند ».این روزنامه از قول کامران ندری ،کارشناس بانکی تصریح کرد« :سه نشانه مهم
برایافزایشنرختورمدراقتصادکشوروجودداردکهاگربهدرستیموردتجزیهوتحلیلقرارنگیرندوراهکاریمناسببرایانها
درنظرگرفتهنشودقطعامهم تریندستاورددولتیازدهم،یعنیتکرقمی شدننرختورمبهبادخواهدرفتوهمینامسالنرخ
تورمدورقمی می شود.اخریناماریکهبانکمرکزیمنتشرکردمربوطبهبهمن ماهسالگذشتهاستودرانسهنشانهوجوددارد
کهپایینماندننرختورمرادر هاله ایازابهامقرارمی دهد.یکیازایننشانه ها،افزایشبدهیبانک هابهبانکمرکزیاست».
این تغییر حاکی از وضعیت نامناسب بانک ها است که سالمتی انها را در معرض تهدید قرار داده است .اما رفع مشکل بانک ها
بهافزایشپایهپولیکشورمنجرخواهدشد،ازسویدیگر،افزایشبدهیدولتبهبانکمرکزیهمعالمتخوبینیست».
دولتروحانی700هزارمیلیاردتومان
بدهیبهارثگذاشت
مثلث | شماره 353
روزنامه جوان نوشــته اســت « :طــی ســال های 92تــا 95دولت
یازدهم 700هزارمیلیاردتومانبدهیبرایرئیس جمهوربعدیکشفکرده
که معلوم نیســت چه مقدار از ان متعلق به دولت قبلی بوده است .اما این
تمام ماجرا نیست زیرا با هزاران میلیارد اوراق بدهی ای که منتشر کرده و به
بانک ها داده است باید از سال بعد دولت دوازدهم هزاران میلیارد هم بابت
سود 20درصدی اوراق فروخته شده به طلبکارانش بپردازد .با این حساب کار دولت دوازدهم ان قدر سخت خواهد بود که حتی
ممکناستدیگربودجه ایبرایفعالیت هایعمرانی،ایجاداشتغالوتشکیلسرمایهثابتناخالصداخلیهمنداشتهباشد.
نگاهی به امارهای منفی تشکیل ســرمایه ثابت در این دولت و کاهش بودجه های عمرانی و انتشــار اوراق بدهی و در
سوی دیگر افزایش چشمگیر بودجه جاری بیانگر ان است که اداره کشور در این دولت بیشتر ناظر ب ر گذران امور جاری بوده
تا نگاه توسعه ای و سرمایه ای! بر اساس بودجه های مصوب دولت یازدهم 205هزار میلیارد تومان مجوز هزینه کرد داشته اما
حدود نیمی از این بودجه پرداخت شده ،این در حالی است که بر اساس امار دولت یازدهم صفت های عالی «ولخرج ترین» و
«پرهزینه ترین» دولت را از ان خود کرده است .نرخ رشد هزینه های جاری بیش از دوبرابر شده و به 133درصد رسیده است.
هزینه های جاری این دولت در پایان سال 95به بیش از 208هزار میلیارد تومان رسیده که رشد 119هزار میلیارد تومانی طی
چهار سال را نشان می دهد .حسن روحانی ،رئیس جمهور و نوبخت بارها تکرار کرده اند که در سال 96بودجه عمرانی را حدود
60هزار میلیارد تومان تعیین کرده اند و این یک رکورد است اما بر پایه مفاهیم اقتصادی اوال دولت براساس رویه های گذشته
قادر به تامین این بودجه عمرانی نیست ،در ثانی با قیمت های حقیقی و جاری بودجه عمرانی دولت سقوط ازاد داشته است.
اگر محل تامین مالی پرداخت این بودجه را بررسی کنیم ،می بینیم بودجه پرداخت شده در صف 700هزار میلیارد تومان حجم
بدهی های دولت قرار گرفته است ،یعنی وضعیت مالی دولت ان قدر بغرنج شده که گذر امور جاری در حال ایجاد بدهی برای
دولت دوازدهم است».
خبرنامه
قابلیت هــای اینســتاگرام موجب شــده تــا در این
انتخابات بســیاری از کاندیداهــا بــه ان روی بیاورند .در
میان انها روحانی و رئیســی از این ابزار بیشترین استفاده
را داشته اند .خصوصا رئیسی که بیشتر برنامه های خود را
به صورت زنده از صفحه متعلق به خودش پخش می کند.
این ابزار امروزه یکی از مهمترین ابزارهای اطالع رســانی
است .همان طور که می دانید ،اینستاگرام قابلیت استوری
را از اسنپ چت کپی برداری کرده است اما حاال این ویژگی
بسیار محبوب شده و اینســتاگرام به صورت رسمی اعالم
کرده اســت که هر روز 200میلیون نفر از ویژگی استوری
این اپلیکیشــن اســتفاده می کنند .این در حالی است که
رقم اعالم شــده در ماه ژانویه 150میلیون نفــر در روز بود
که اکنون به 200میلیون نفر رشــد پیدا کرده اســت و این
رشد نشان از رایج شــدن هر چه بیشتر ان در میان کاربران
در سطح جهان دارد .جالب اســت بدانید که تعداد کسانی
که در طول این 9ماه به ســراغ ویژگی استوری اینستاگرام
امده انــد و از ان اســتفاده می کنند از کســانی کــه از این
ویژگی در اسنپ چت اســتفاده می کنند بیشــتر است .در
اســنپ چت روزانه 158میلیون نفر از این ویژگی استفاده
می کنند اما در حال حاضر اینستاگرام 200میلیون کاربرد
در قابلیت استوری دارد .در هر صورت قابلیت استوری در
اینســتاگرام به دلیل امکانات و ...در میان کاربران بسیار
دوست داشتنی است و این روزها کاربران ایرانی نیز که دیگر
عالقه زیادی به منتشر کردن پست های متوالی ندارند ،با
استوری اینستاگرام تصاویر و ویدئوهای خود را به اشتراک
می گذارند و برخی نیز با اســتفاده از قابلیــت الیو ویدئو به
پرسش های دوستان و طرفداران خود پاسخ می دهند که
این حالت در میان افراد مشــهور در سراسر دنیا بسیار رشد
پیدا کرده است.
به نظر می رســد این قابلیــت در انتخابــات این دوره
تاثیرگذاری زیادی داشته باشــد .در میان فعاالن سیاسی
اصالح طلب از این قابلیت به طور گسترده ای استفاده شده
و هر شب برنامه های زنده ای با کارشناسان پخش می شود.
با نزدیک شــدن به روز انتخابات ریاست جمهوری و
شوراهای شــهر و روستا مواضع سیاســیون و دیگر اقشار
جامعه هر روز داغ تر می شود ،اما در نظر داشتن یک رویکرد
منطقی و به دور از هیاهوی سیاســی می تواند به برگزاری
انتخابات پرشور و سالم منجر شود.
رهبر معظم انقالب بارها در سخنان خود اشاره کرده اند
که کسی از رای بنده مطلع نخواهد شد و به کسی نمی گویم
به چه کســی رای بدهید .توجه به موازین و رهنمون های
ایشان به طور قطع می تواند راهنمای خوبی برای برگزاری
انتخابات پرشور و مرد می باشد .در صفحه منتسب به دفتر
حفظ نشر و اثار مقام معظم رهبری عالوه بر تاکید رویکرد
و رفتار ایشان در خصوص انتخابات لینکی از این نکات به
اشتراک گذاشته شده.
بررسیرسانه ایهفته
13
نقشه ترامپ
گفتارها
با کم رنگ شــدن حضور خاورمیانه ای امریکا ،جا برای بازیگری و
حضور سایر قدرت ها به این منطقه باز می شود .بنابراین امریکا خود را
متعهد به حل یک جانبه بحران سوریه نمی داند و از طرفی قصد دارد
تا هزینه های حل این بحران را بر عهده هم پیمانان خود بگذارد و البته
خودش نقش مدیریتی بحران را بر عهده بگیرد.
چرخشامریکایی
ترامپچهسیاستیدربارهسوریهدارد؟
سیدمجتبی جالل زاده
گفتارها
14
مثلث | شماره 353
1
کارشناس مسائل بین الملل
بــا شــروع ناارامی هــا در ســوریه از ســال ،2010
ایاالت متحده امریکا سیاســت مشــخصی را دنبال کرده
است .سیاســتی که امریکا و مخالفان بشار اسد را در یک
جبهه قرار می داد و سخن مشترک انان« ،برکناری اسد از
قدرت» حتی به عنوان پیش شرطی برای مذاکرات و حل
بحران سوریه از طریق سیاسی بود .با عبور از این موضوع
که سیاست های امریکا در قبال بحران سوریه ،منطقه را با
چه چالش هایی روبه رو کرده و ظهور داعش را منجر شده
است ،به این نکته می پردازیم که چرا اکنون زمزمه هایی از
کاخ سفید مبنی بر عدم مخالفت با ادامه حیات سیاسی بشار
اسد و دیدن سهمی برای وی از اینده قدرت در سوریه ،به
گوش می رسد .ایا مواضع امریکا دچار چرخشی محسوس
شده یا منافع امریکا در منطقه دستخوش تغییرات گردیده
و در دیدگاه سوم شاید هر دو توامان منجر به تغییر در برایند
کنش سیاست خارجی ترامپ در این موضوع شده است.
منافع حیاتی
دو موضوع «امنیت ملی» و «منافع ملی» از ستون ها
و بایسته های اساســی سیاســت خارجی امریکا به شمار
می رود .دو اصلی که خدشه پذیر نبوده و همواره در اولویت
قرار دارند و اهمیتی حیاتی برای هر کشوری دارند .از طرف
دیگر وضعیت سیاست خارجی امریکا به شدت معطوف به
دشمن خارجی اســت .به این معنا که هرگاه امریکا برای
خود دشمنی متصور شود ،سیاست خارجی فعالی را در پیش
می گیرد و هر زمان که گمان َبرد دشــمنی ندارد ،به سمت
انفعال گام بر می دارد تا انجا که به گواه تاریخ ،دوره هایی از
انزواطلبی را در تاریخ این کشور شاهد هستیم.
وضعیت فعلی روابط بین الملل که دوره گذار خود را
از نظم دوقطبی گذشــته به احتماال نظم تک -چندقطبی
در اینده طی می کند ،امریــکا را در موضع ضعف قرار داده
اســت .موضع ضعف به این معنا که امریــکا به رغم میل
خود و بر خــاف تمام تالش هایی که پس از جنگ ســرد
انجام داد تا جهان و عرصه بین الملل را تک قطبی نماید،
ناکام مانده اســت ،عالوه بر ان نتوانســته در برهه ای از
موارد عملکرد خوبی به لحــاظ تامین امنیت ملی در داخل
مرزها و تامین منافع ملی به لحــاظ حفظ هم پیمانان خود
در خاورمیانه ،از خود نشان دهد و ماحصل ان حرف های
امروز نــو جمهوریخواهان (نئوکان) امریکایی اســت که
ترامپ نیز به عنوان نماینده قدرتمنــد این طیف اعتقاد به
افول قدرت جهانی امریکا دارند و معتقدند بایستی تالش
کرد تا جایگاه ابر قدرتی امریکا ،بازستانده شود!
پس با این شــرایط ،اولین موضوع ،دشمن خارجی
اســت .در زمان فعلــی چین دیگــر به عنوان «شــریک
استراتژیک» برای امریکا مطرح نیســت؛ بلکه تبدیل به
«رقیب استراتژیک» شده اســت .پس امریکا باید تالش
بیشــتری برای مهار او به خرج دهد و این امر در سیاست
خارجی امریکا طی سال های اخیر نمودی بارز داشته که
ماحصل ان شــده ،حضور پررنگ امریکا در جنوب شرق
اسیا و اســترالیا برای مهار چین .از طرف دیگر خاورمیانه
بنا به دالیل متعــدد دیگر جذابیت گذشــته را برای امریکا
ندارد .اما این به معنای رها کردن خاورمیانه نیست ،بلکه
مباحث در فضای گفتمانی نســبی بودن هر امری ،مطرح
اســت .بنابراین ترامپ نیــز خود را در حل بحران ســوریه
فرانسه میان ماندن و رفتن!
دخیل می داند و ان را رها نمی کند ،اگرچه جذابیت گذشته
را برایش ندارد .وی معتقد است« :امریکا ،ناچار است که
کشمکش ها در سوریه را حل و فصل کند».
نگاهی به دور اول انتخابات ریاست جمهوری فرانسه
مدیریت اشوب بزرگ
پس با در نظر گرفتن دو گزاره فوق ،امریکا به حضور
نظامی در شــرق اســیا می پــردازد و به طــور هم زمان به
«مدیریــت نا امنی» یا انچه «اشــوب بــزرگ» می نامم،
اقدام می کند .بدیهی اســت که با کم رنگ شــدن حضور
خاورمیانــه ای امریکا ،جــا برای بازیگری و حضور ســایر
قدرت ها به این منطقه باز می شود .بنابراین امریکا خود را
متعهد به حل یک جانبه بحران سوریه نمی داند و از طرفی
قصد دارد تا هزینه های حل این بحران – که در حال حاضر
شامل گستره ای از اقدامات نظامی ،اقتصادی و سیاسی
می شود – را بر عهده هم پیمانان خود بگذارد و البته خودش
نقش مدیریتی بحران را بر عهده بگیرد.
واقعیت ان است که بحران ســوریه ،به رغم حضور
تروریســت های داعــش ،بــرای امریکا معضلــی حیاتی
به شــمار نمی اید .چنان که تــا کنــون از ان در امان بوده
و از ســوی دیگر فروکش کــردن بحران در ایــن منطقه و
درگیر شــدن قدرت های بزرگ به این بحــران ،می تواند
موجبات مدیریت اشــوب را بــرای امریکا پدیــد اورد؛ به
این معنــا که بحــران و درگیری های محدود بــرای ادامه
تحلیــل دادن نیروهای ســوریه و متحدانش و از ســوی
دیگر کنترل ســطح خشــونت و جلوگیری از سرایت ان به
منافع منطقه ای امریکا .در این بستر از تحوالت است که
امریکا حضور بشار اســد را در اینده قدرت سوریه بالمانع
می بیند .اما کدام اینده قدرت؟ بشار اسدی که برای کنترل
بحــران ،اظهار ناتوانی کــرده و ایران و روســیه به عنوان
متحدانــی قابل اعتماد ،بــه یاری اش امده انــد .از طرف
دیگر ،جغرافیای ســوریه برای امریکا ،سرزمینی سوخته
به حساب می اید .پس حضور بشــار اسد به عنوان بخشی
از راه حل سیاســی اگرچه خالف خواســته و توافق سایر
گروه های مخالف اسد و تروریست هاست اما می تواند به
ادامه دار شدن روند حل منازعات در سوریه کمک نماید.
چرا که یکی از موضوعات مهم سهم و رنگ حضور اسد در
اینده است که چانه زنی بر سر ان می تواند زمان زیادی را
برای امریکا بخرد.
فرجام
زهیر صداقت
کارشناس مسائل بین الملل
شکست احزاب سنتی سوسیالیست و جمهوریخواه
نئوگلیست در فرانسه و پیروزی یک جوان 39ساله در مرحله
اول انتخابــات و راهیابــی خانم مارین لوپن (رهبر راســت
افراطی فرانسه) به دور دوم انتخابات بیشتر به یک حکایت
باور نکردنی اما واقعی شــبیه اســت که مردم فرانســه را در
شرایط یک انتخاب تاریخی دیگر قرار داده است .اتفاقی
بی ســابقه که در ایــن دوره از انتخابات ریاســت جمهوری
فرانسه روی داد و شــاهد بودیم بر اساس نظر سنجی ها در
مراحل پایانی مبارزات انتخاباتی 44 ،نامزد با فاصله اندکی
از یکدیگر قرار داشــتند .به نحوی که پیش بینی شده بود،
ارای انها بین 19تا 23درصد باشــد .بنابرایــن این دوره از
انتخابات ریاست جمهوری فرانسه با ارای پراکنده و مشتت
همراه بود که سرانجام به دور دوم و رقابت میان اقای امانوئل
ماکرون و خانم مارین لوپن کشیده شــد .انتخاباتی که در
ان احزاب «جریان اصلی» مانند حزب «سوسیالیست» و
«جمهوریخواه» از اقبال کم تری نسبت به انتخابات گذشته
برخوردارند و احزاب «ضد سیســتم» جریان راست افراطی
و کمونیست با شتاب فراوان به ســمت مرحله دوم یا حتی
پیروزی پیــش می روند .از ســوی دیگر بر اســاس تحلیل
رســانه ها ،انتخابات این دوره ریاســت جمهوری فرانسه با
دقت در کشورهای دنیا پیگیری شد و همگان می خواستند
ببینند ایا یکی از مهم ترین دموکراسی های غربی هم با تکان
سیاســی روبه رو خواهد شــد و نامزدی مخالف ارزش های
لیبرال و نظام سیاسی مســتقر به ریاست جمهوری خواهد
رسید یا نه .تحول دیگر که بســیار حائز اهمیت و بی سابقه
بوده این اســت که این دو نامزد هیچ کدام از احزاب سنتی
فرانسه نیســتند .در نتیجه می توان گفت ،سیستم احزاب
سنتی فرانسه بسیار ضعیف شده و نوعی تقسیم بندی های
جدیدمیاننیروهایسیاسیوبلوکقدرتدرصحنهسیاسی
فرانسه را شاهد هستیم .سوال دیگری که مطرح می شود
این اســت که برخی معتقدند باتوجه به پیشروی های موج
پوپولیسم در اروپا و امریکا که منجر به شکل گیری برگزیت
در انگلســتان و قدرت گرفتن دونال د ترامپ در امریکا شد،
اهمیت انتخابات فرانسه نشات گرفته از چیست؟
برای پاسخ به این پرســش باید به دیدگاه های چهار
نامزد ریاســت جمهوری نگاه کرد .دو نفــر از انان معتقد به
خروج از اتحادیه بــوده و این گونه اســتدالل می کنند که
عضویت در اتحادیه سبب بروز مشــکالت اقتصادی شده
و وضعیت این کشــور را رو به وخامت برده است .در نهایت
موجب صدمه دیدن اقشار ضعیف و اسیب پذیر جامعه شده
است .بر این اســاس اگر به جای اقای ماکرون ،اقای ژان
لوک مالنشــون به دور دوم راه می یافــت ،می توان گفت
کل فرایند همگرایی اروپایی با خطر جدی مواجه می شــد.
اما اقای ماکرون از هواداران اتحادیه اروپاست و می توان
گفت تا حدودی در این مقطع خطــر از بیخ گوش اتحادیه
اروپا گذشت.
مارین لوپن
مانوئل ماکرون
درنقطهمقابلاوامانوئلماکرونبه عنوانیکبانکدار
که تبدیل به وزیر اقتصاد اصالح طلب اوالند شده بود با شعار
تغییر توانســت خود را به عنوان یک مدعی اصلی در سپهر
سیاسی فرانســه در پنج ســال اینده مطرح کند .اما سوال
این است که او اگر پیروز نهایی انتخابات ریاست جمهوری
فرانسه شــود ،بدون حمایت احزاب اصلی فرانسه چه کار
می تواند انجام دهد؟ بایــد گفــت در دور دوم انتخابات به
نظر می رسد شــرایط سال 2002تکرار شــده است .در ان
زمان به خاطر انکه ژان ماری لوپن پدر ،نتواند رئیس جمهور
فرانسه شود؛ احزاب چپ و راست به ژاک شیراک کاندیدای
راست میانه رای دادند تا او اجازه ندهد راست گرایان افراطی
مسیر فرانسه را به سمت خروج از اتحادیه اروپا هدایت کند.
فرجام
اکنون ریاست جمهوری فرانسه با دو نامزدی مواجه
اســت که یکی امانوئل ماکرون ،نامزد لیبــرال میانه رو و
طرفدار اتحادیه اروپا بوده و اگر به ریاست جمهوری برسد
در ۳۹سالگی جوانترین رئیس جمهور تاریخ فرانسه خواهد
شــد و دیگری مارین لوپن نامزد جبهه ملی که علت تمام
مشکالت فرانسه را مرزهای باز می داند و قول داده پذیرش
مهاجران را به شــدت محدود کند و از اتحادیه اروپا و یورو
خارج شود .ممکن است برخی افراد که به اقای ژان لوک
مالنشون یا اقای فیون رای داده اند ،اینک به خانم لوپن
رای دهند و درعین حال باتوجه بــه تاکید جبهه ملی روی
مسائل اقتصادی و امنیتی در نهایت این افراد به جبهه ملی
رای دهند ،اما رهبران سیاسی غیر از ژان لوک مالنشون،
چه از طیف چپ میانه و چه از طیف راســت میانه ،همگی
اعالم کرده انــد کــه در دور دوم بــه اقای ماکــرون رای
خواهند داد .بنابراین احتمال انکه در نهایت اقای ماکرون
پیروز انتخابات باشد ،بسیار بیشــتر است .می توان گفت
دور دوم انتخابــات رقابت میــان قطب گلوبالیســت ها با
ناسیونالیســت ها خواهد بود یا اینکه ناسیونالیســت ها در
مقابل انترناسیونالیســت ها قــرار خواهند گرفــت که هر
کــدام راه حل هــای جداگانــه ای برای حل مشــکالت و
بحران های سیاســی ،اقتصادی ،اجتماعــی و فرهنگی
فرانســه دارند .فارغ از اینکه در انتخابات امسال فرانسه
کدام جریان پیروز شــود ،رشــد غیرمتعارف جریان های
«ضد سیستم» و «پوپولیست» و تغییر بی سابقه در ارایش
سیاســی -پس از چندیــن انحصار قدرت توســط احزاب
«جریان اصلی» و اســتمرار فضای «دو قطبی» -بیانگر
التهابات شدید اجتماعی و اغاز تحوالت عمیق در ساختار
سیاسی -اجتماعی فرانسه -و به طور کلی تر -جهان غرب
اســت« .رصد» و «تحلیــل» دقیق این تحــوالت برای
تعیین سیاست های اینده ما در قبال این کشورها و تنظیم
روابط مان با انها ،نه تنها الزم بلکه بسیار ضروری است.
مثلث | شماره 353
«جبهه پیشــرو ملی» به رهبری لوپن از ســال 2011
سکان هدایت بیشتر راست گرایان افراطی در فرانسه را به
دســت دخترش خانم مارین لوپن ســپرد که در یک رقابت
درون حزبی توانست پدر خود را شکست دهد .خانم مارین
لوپن موفق شد با به دست اوردن نزدیک 22درصد ارا در دور
اول انتخابات ریاست جمهوری فرانسه خود را به عنوان رهبر
یکی از مهم ترین احزاب پوپولیست کنونی در اروپا بدل کند.
اوپیش از این در انتخابات منطقه ای 2016فرانسهحدود28
درصد ارای مردمی را کسب کرده بود .اما این بار در صحنه
یک رقابت نفسگیر توانســت رهبران احزاب سنتی فرانسه
را از چپ و راست شکســت دهد .مارین لوپن با استفاده از
جادوی عوام فریبی موفق شد ارای خود را در بین جوانان،
همجنس گرایان ،زنان ،مخالفان مهاجران خارجی به ویژه
ضداسالم گرایان افزایش دهد.
گفتارها
بر اساس ان چه بیان شد ،برای امریکا می توان سه
هدف متصور شد :یک) -کنترل خشــونت و جلوگیری از
ســرریز شــدن ان به مناطق دیگر که ماحصل ان تامین
امنیت نســبی برای رژیم صهیونیستی را منجر می شود که
از متحدان استراتژیک امریکا است .دو) -محور مقاومت
همچنان در بحران سوریه درگیر باقی می ماند و با فرسایشی
شدن درگیری میان نیروهای ارتش سوریه و حزب الله لبنان
با تروریست ها ،ضمن تحلیل رفتن توان انسانی و نظامی
انان ،حاشــیه امنی را برای متحدان منطقه ای امریکا بر
قرار کند .ســه) روابط امریکا با روســیه؛ کنــش این دو بر
سر بحران سوریه منجر شده واشــنگتن و مسکو در تقابل
و تضــاد دیپلماتیک قــرار گیرند که باتوجه بــه انچه بیان
شد ،پذیرفتن ماندن اســد در اینده سپهر سیاسی سوریه،
می تواند اندکی مناسبات بین امریکا و روسیه را بهبود بخشد
و جبهه دیگری علیه امریکا توســط قدرتی بزرگ گشــوده
نشــود .هرچند در شــرایط کنونی ،اوضاع چندان بر وفق
مراد امریکا نیست.
در پایان این نکته را خاطر نشــان می سازم که هدف
نهایی امریکا ،حذف بشار اسد است و این تغییر در تاکتیک
بــازی در زمین بحــران ســوریه ،نمی تواند تا اخــر پایدار
بماند.
گفتارها
15
گفتارها
سایه های سیاه بحران
جدال در شبه جزیره کره چه سرانجامی دارد؟
گفتارها
16
مثلث | شماره 353
فرهاد دین پرور
خبرنگار
منازعات موجود در شــبه جزیره کــره وارد فاز تازه ای
گردیده است .دخالت های واشنگتن در منازعه کره ،منجر
به افزایش احتمال حمله در این منطقه شده است.
در ژوئن سال 1950نیروهای تحت فرمان حکومت
کمونیستی کیم ایل ســونگ در منطقه شمالی شبه جزیره
کره تهاجم خود را برای تصرف منطقه جنوبی اغاز کردند.
ایاالت متحده امریکا از طریق شورای امنیت سازمان ملل
متحد قطعنامه ای را به تصویب رســاند که بر اســاس ان،
نیروهای سازمان ملل متحد با ارتش کره شمالی وارد جنگ
شدند .اما نام سازمان ملل در این میان تنها یک بهانه بود.
از انجا که بخش عمده نیروهای ســازمان ملل را سربازان
امریکایی تشکیل می دادند ،جنگ کره به جنگ امریکا علیه
کمونیست ها در شرق اسیا تبدیل شد.به عبارت بهتر خاک
دو بخش جنوبی و شمالی حکم زمین بازی قدرت های بزرگ
را پیدا کرد.نتیجه این جنگ ســه میلیون کشته ،زخمی،
مفقوداالثر و بی خانمان بود ؛ جنگی که در ان سازمان ملل
عمال نقش یک تماشاگر را ایفا کرد!
اکنــون حــدو د 67ســال از ان جنــگ خانمانســوز
می گذرد و دو کره دوباره سالح های خود را به سوی یکدیگر
نشــانه گرفته اند .ایاالت متحده امریــکا همچنان عامل
تحریک کننده این منازعه محسوب می شود .اگر ان زمان
از اختالفات میــان ژنــرال مک ارتور (فرمانــده نیروهای
امریکایــی در جنگ کــره) و ترومــن (رئیس جمهور وقت
ایــاالت متحده) ســخن به میــان می امد امــروز همگان
از دونالــد ترامپــی ســخن می گویند کــه با خط و نشــان
کشیدن های خود علیه پیونگ یانگ ،زمینه اغاز منازعه ای
تازه را در شبه جزیره کره ایجاد کرده است.
طی سال های گذشــته ایاالت متحده اصلی ترین
عامل به شکســت انجامیدن مذاکرات شــش جانبه بود.
کاخ ســفید با برگزاری مانورهای مشترک با کره جنوبی در
اب هــای اطراف کره شــمالی و فرســتادن هواپیماهای
جاسوســی خــود بــر فــراز اســمان ایــن کشــور عمال
پیش شرط های وقوع نبردی سخت در خاوردور را فراهم
ساخت.
متاسفانه دولت های سئول و توکیو نیز چه در زمان
حضور رو مو هیون و جونیچیرو کویزومــی و چه در برهه
فعلی فضای خطرناکی را برای مانور واشنگتن در اسیای
شــرقی به وجود اوردند .به عنوان مثال حدود هفت سال
قبل و در جریان غرق شــدن ناو جنگی کره جنوبی توسط
پیونگ یانگ ،ایاالت متحده خود را به صورتی مســتقیم
وارد معادلــه کرد و مانــع از حل این موضوع حســاس به
دست ســئول و پیونگ یانگ گردید .اگرچه کلیت ماجرا
بسیار سنگین بوده است اما دو کره در صورت عدم مداخله
واشنگتن می توانستند اثار و تبعات ان را به حداقل ممکن
کاهش دهند .هم اکنون شرق اسیا در وضعیت خطرناکی
قرار گرفته است .در صورت وقوع جنگی مستمر و سخت
در این منطقه هر دو کره بازنده اصلی ماجرا خواهند بود.
از این حیث ســئول و پیونگ یانگ باید خــود به صورت
مســتقیم مانع از تشدید منازعات شــوند .از سوی دیگر،
چین نیز به عنوان کشــوری که تا کنون تصــور می کرده
می تواند با ســکوت و سیاست ورزی با واشــنگتن معامله
نماید ،باید با استناد به واقعیات تلخی که بین دو کره رخ
داده مشــی خود را تغییر دهد .در این میان ،الزم اســت
چین به صورتــی علنی در مقابــل ایاالت متحده امریکا و
دونالد ترامپ ایستادگی کرده و مانع از مداخله واشنگتن
در اسیای شرقی شود.
همان گونه که اشاره شــد ،تنش زایی ایاالت متحده
امریکا در شــبه جزیره کره به نقطه اوج خود رسیده است.
سفر اخیر مایک پنس ،معاون رئیس جمهور ایاالت متحده
امریکا به ژاپــن و کره جنوبی در همین راســتا قابل ارزیابی
اســت .ورود ایاالت متحــده امریــکا بــه تحــوالت کره،
نتیجــه ای جز جنگ و ناامنــی و تحمیــل هزینه های زیاد
بر ساکنان منطقه شرق اســیا ندارد .با این حال واشنگتن
به سیاســت های مداخله گرایانه خود در این منطقه ادامه
می دهد و دو کشور ژاپن و کره جنوبی نیز همچنان در زمین
کاخ سفید بازی می کنند .
«مایک پنس» در دیدار با «شینزو ابه» نخست وزیر
ژاپن ،به وی دربــاره ادامه حمایت امریــکا از ژاپن در برابر
کره شــمالی اطمینــان داد .معاون رئیس جمهــور امریکا
به نخســت وزیر ژاپن اطمینان داد که واشنگتن متعهد به
حمایت از توکیو در برابر تهدیدهای موشــکی و هسته ای
کره شمالی است.پنس که به نزدیکی مرز کره شمالی رفته
بود از وجــود اتحادی اهنیــن میان امریــکا و همپیمانان
واشــنگتن در اسیا ســخن گفته بود.معاون رئیس جمهور
امریکا در ادامه سفر خود به کشــورهای اسیایی وارد ژاپن
شد.ســفر پنس به اســیا در حالی انجام می شود که تنش
میان امریکا و کره شــمالی به اوج خود رســیده و در همین
رابطه وی اعالم کرده بود که «صبر استراتژیک» امریکا در
قبال کره شمالی پایان یافته است! به راستی ایاالت متحده
امریکا در کــدام موقعیت قرار دارد کــه در خصوص پایان
صبر استراتژیک خود در قبال کره شــمالی سخن به میان
می اورد؟ انچه مســلم اســت اینکه ایاالت متحده امریکا
به عنوان اصلی ترین عامل تحریک کره شمالی ،در ایجاد
هرگونه بحرانــی در شــبه جزیره کره نقــش دارد .در میان
تنش های پیش امده ،همچنان فرصت برای بازگشــت به
میز مذاکره وجود دارد.
در همین حال ،برخی روزنامه های چینی از کره شمالی
خواستند برنامه های اتمی اش را کنار بگذارد تا دوباره بتواند
حمایت چین را به دست اورد .کره شــمالی اعالم کرده به
زودی ششــمین ازمایش اتمی خود را انجــام خواهد داد.
دونالد ترامپ پیش از این اعالم کرده بود که بدون کمک
چین هم می تواند بحران کره شمالی را حل کند!
این اظهارات ترامپ با واکنش مقامات کره شــمالی
همراه بود .کره شــمالی اعالم کرده اســت که در صورت
بروز هر گونه جنگی میان پیونگ یانگ و واشنگتن ،امریکا
را به خاکســتر تبدیل خواهد کرد .در هر حال ،امریکا باید
پاسخگوی تحرکات خود در شــبه جزیره کره باشد .گفتنی
اســت پیونگ یانگ نیز از امریــکا به دلیــل انتقال حجم
انبوهی از تســلیحات هســته ای راهبردی به شــبه جزیره
کره انتقاد کرد .این در حالی اســت که ناو گروه امریکایی
«کارل وینســون» به بهانه انکه شــاید کره شــمالی قصد
انجام ششمین ازمایش هسته ای خود را داشته باشد ،عازم
غرب اقیانوس ارام در مجاورت شــبه جزیره کره اســت.از
این رو واشنگتن اساســا در موقعیت و جایگاهی قرار ندارد
که بخواهد در خصوص مواضع تســلیحاتی و هســته ای
کره شمالی سخنی به میان اورد.
حامی لوپن
روزنامه نگار
2
دور دوم رقابت های انتخاباتی در فرانسه متمرکز شده اند.
به عبارت بهتر ،تمرکز اصلی رسانه ها و تحلیلگران اروپایی
روی رقابت نهایی میان ماکرون و لوپن است.
ایــن در حالــی اســت کــه برگــزاری انتخابــات
ریاست جمهوری فرانســه نقطه اشکارســاز حذف احزاب
سنتی از معادالت اجرایی و سیاسی پاریس ،حداقل طی ۵
سال اینده است.انچه در جریان انتخابات ریاست جمهوری
فرانســه رخ داده امــا نوعــی انقالب خاموش محســوب
می شود .طی دهه های گذشــته ،قدرت اجرایی و سیاسی
در فرانســه همواره میان دو حزب سوسیالیســت و راست
میانه (جمهوریخواه) در حال گردش بــود .افرادی مانند
«میتران»« ،ژاک شیراک»« ،سارکوزی» و «اوالند» هر
کدام به یکی از این دو جریان تعلق داشــتند .اساسا کمتر
کسی در فرانسه تصور می کرد که روزی انتخابات دور نهایی
ریاســت جمهوری در این کشــور بدون حضور نامزدهای
سوسیالیســت و جمهوریخــواه برگزار شــود.اصلی ترین
پیام انتخابات ریاســت جمهوری فرانسه ،گذار شهروندان
فرانسوی از احزاب سنتی است .امانوئل ماکرون به عنوان
مالحظه کرده اند.انها معتقدند نتیجه حضور افرادی مانند
سارکوزی و اوالند در کاخ الیزه چیزی جز عقبگرد پاریس در
نظام بین الملل و وقوع بحران های اجتماعی و اقتصادی
در این کشور نبوده است.
از این حیث نمی توان نسبت به نتایج رقابت انتخاباتی
اخیر در فرانسه بی تفاوت ماند .تحوالت عمیق و زیربنایی
که در جامعه فرانســه رخ داده ،منجر به اقبال شهروندان
فرانسوی نسبت به نامزدهای مستقل و حتی راست افراطی
شده و همین مســاله ،می تواند تعیین کننده اینده سیاسی
ی 10سال اتی باشد.
پاریس برا
در چنین معادله ای اهمیت چندانی ندارد که ماکرون
یا لوپن به کاخ الیزه راه پیدا کنند بلکــه انچه اهمیت دارد،
تغییر هندسه و ساختار سیاســی موجود در پاریس است و
بدون شک احزاب سنتی فرانسه جهت بازگشت به معادالت
سیاسی و اجرایی پاریس کار بسیار سختی پیش رو خواهند
داشــت.از دســت دادن مقبولیــت عمومی از یک ســو و
وقوع منازعــات درون حزبی ،هر دو جریان راســت میانه و
سوسیالیست را در معرض خطر جدی قرار داده است.
مثلث | شماره 353
حمایت تلویحــی دونالد ترامپ از ماریــن لوپن رهبر
جبهه ملی فرانسه در انتخابات ریاست جمهوری این کشور،
از ابعاد و زوایای مختلفی قابل تحلیل و ارزیابی است.لوپن
هم اکنون به همراه ماکرون بــه دور دوم و نهایی انتخابات
ریاست جمهوری فرانســه راه یافته اســت .بدون شک در
دور دوم انتخابــات ،حمایت ترامپ از لوپــن و جبهه ملی
(جریان راست افراطی فرانسه) علنی تر خواهد شد .حتی
در استانه برگزاری رقابت های انتخابات ریاست جمهوری
فرانسه ،ترامپ به صورت غیر مستقیم ،به حمایت از لوپن
پرداخت .اخیرا دونالد ترامپ رئیس جمهور ایاالت متحده
امریکا در توییتــی در خصوص حادثه تروریســتی پاریس
و نسبت ان با انتخابات ریاســت جمهوری فرانسه نوشت:
«یک حمله تروریستی دیگر در پاریس .مردم فرانسه بیش
از این ،این وضعیت را تحمل نمی کنند( .این حمله) تاثیر
بزرگــی روی انتخابات ریاســت جمهوری خواهد داشــت.
اتفاق خیلی خیلی وحشــتناکی اســت که در دنیا می افتد.
ظاهرا یک حمله تروریســتی دیگر اســت و چــه می توان
گفت؟ انگار تمامی ندارد .ما باید قوی باشیم و هشیار و من
از مدت ها پیش اینها را گفته ام »...ترامپ از تاثیر حادثه
تروریســتی پاریس بر انتخابات ریاســت جمهوری فرانسه
سخن گفته است .اما به راستی منظور ترامپ از این جمله
چیســت؟ در ورای مواضع اخیر ترامــپ در این خصوص
چه نکته ای نهفته است؟ پاسخ این سوال تا حدود زیادی
مشخص اســت .ترامپ خواســتار پیروزی مارین لوپن و
همراهانش در انتخابات ریاســت جمهوری فرانسه است.
در جریان رقابت های انتخابات ریاســت جمهوری ســال
۲۰۱۶ایاالت متحده امریکا ،لوپن از معدود سیاستمداران
اروپایی بود که حمایت خود را ا ز ترامپ اعالم کرد .بسیاری
از کارشناسان و تحلیلگران مســائل سیاسی اروپا ،از لوپن
به عنوان نســخه فرانســوی ترامپ یاد می کنند .در چنین
شرایطی ترامپ تمامی تالش خود را برای پیروزی لوپن و
جبهه ملی فرانســه در انتخابات حساس ریاست جمهوری
این کشور به کار می گیرد.
جمله اخیر ترامپ نیز در همین راســتا قابل تفســیر
اســت .ترامپ با هدف پیروزی لوپن در انتخابات ،از تاثیر
حادثه تروریســتی پاریس بر معادالت سیاســی این کشور
سخن به میان اورده اســت .ترامپ انتظار دارد شهروندان
فرانسوی پس از وقوع حادثه تروریستی اخیر ،به شعارهای
ضد مهاجرتی لوپن اقبال بیشــتری پیدا کرده و در نتیجه،
ارای خود را به سود جبهه ملی به گردش در اورند .بنابراین،
پیام توئیتری اخیر ترامپ ،به نوعی تشــویق شــهروندان
فرانسوی در خصوص گردش ارایشان به سود لوپن است.
در نهایــت اینکــه هر انــدازه رقابت هــای انتخابات
ریاســت جمهوری فرانســه جدی تــر شــود ،بــر میــزان
ی ترامپ از رهبر جبهه ملی فرانسه افزوده
حمایت های علن
ی ترامپ نسبت به جبهه ملی
خواهد شد .این رویکرد ایجاب
فرانسه ،با اعتراض سیاســتمداران و احزاب سنتی و میانه
در فرانســه رو به رو خواهد شد .بدون شــک ،فرانسوی ها
ترامپ را نســبت به دخالت در فضای انتخاباتی کشورشان
متهم خواهند کرد .با این حال تجربه نشان داد ه ک ه ترامپ
حتی در صورت موضع گیری مقامات فرانسوی ،به حمایت
گفتارها
خــود از مارین لوپن ادامــه می دهد.در یــک نگاه کالن ،
ترامپ خواستار فروپاشی اروپای واحد و منطقه یورو است
و تنها کســی که می تواند این هدف ترامپ را محقق کند،
مارین لوپن و جبهه ملی فرانســه اســت .از این رو ترامپ
نه تنها نســبت به لوپن به عنــوان یک متحد سیاســی در
اروپا ،بلکه به عنوان عامل تســریع کننده فروپاشی اروپای
واحد می نگرد .همین نگاه ســبب شــده تــ ا ترامپ نهایت
تالش خود را برای پیروزی جبهه ملی فرانسه در انتخابات
ریاست جمهوری این کشور به کار گیرد.
نکته دیگر در این خصوص ،تغییر ســاختار سیاسی
فرانسه اســت ،به گونه ای که دو جریان سنتی راست میانه
و سوسیالیســت عمال از معادالت اجرایــی پاریس حذف
شــده اند .هم اکنون رسانه های فرانســوی و اروپایی روی
نامزدی مستقل در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه حاضر
شده و مارین لوپن نیز سکان هدایت جریان راست افراطی
(جبهه ملی) در این کشور را بر عهده دارد .در این معادله،
خبری از سوسیالیست ها و جمهوریخواهان نیست.
به راستی چه اتفاقی در فرانسه رخ داده است؟ واقعیت
امر این اســت که حضــور سیاســتمداران ناتوانــی مانند
سارکوزی و اوالند طی یک دهه اخیر ،منجر به افول شدید
محبوبیت عمومی دو جریان چپ و راست میانه در فرانسه
شد« .فرانسوا فیون» نامزد حزب جمهوریخواه فرانسه در
انتخابات اخیر حدود ۱۹درصد ارا را به خود اختصاص داد.
در این میان ،نامزد حزب سوسیالیست وضعیت به مراتب
بدتری داشت« ،بنوا امون» نامزد حزب سوسیالیست پس
از «ژاک مالنشون» نامزد جریان چپ افراطی در فرانسه،
رتبه پنجم را به دست اورد.
این نتیجه مترادف با رقم خوردن شکســتی تاریخی
برای حزب سوسیالیست فرانسه محسوب می شود.همان
گونه که اشاره شد ،شهروندان فرانسوی طی یک دهه اخیر
اثار حضور دو حزب جمهوریخواه و سوسیالیست را در عرصه
سیاســت داخلی ،اقتصاد و سیاســت خارجی کشورشــان
ترامپ در پاریس به دنبال چیست؟
حنیف غفاری
گفتارها
17
اسالم اباد؛ از ائتالف با عربستان تا دوستی با ایران
گفتارها
18
مثلث | شماره 353
ابو شهاب الهوری
مترجم و پژوهشگر
سیاست تعامل دوگانه
پاکستان این روزها نقش و سیاســت دوگانه ای را در
برابر جمهوری اسالمی ایران و همچنین عربستان سعودی
ایفا می کند؛ این کشور از یک سو با انتصاب ژنرال بازنشسته
«راحیل شریف» ،فرمانده سابق ستاد کل نیروهای مسلح
پاکســتان به فرماندهی ائتالف اسالمی نظامی موسوم به
«ناتوی اسالمی» برای جنگ علیه تروریسم موافقت کرده
و از ســوی دیگر می گوید که از قرار گرفتن نام پاکستان در
فهرست ائتالف تجاوز به یمن به رهبری عربستان سعودی
اطالع نداشته و شگفت زده شده است و نام این کشور بدون
مشــورت با مقامات پاکستان در فهرســت ائتالف نظامی
سعودی قرار گرفته است .از ســوی دیگر چندی است که
سخن از میانجیگری اسالم اباد میان تهران و ریاض مطرح
است .از این رو خیلی مشــخص نیست که پاکستان دقیقا
می خواهد در منطقه و به خصوص در قبال ایران و عربستان
چه موضعی را دنبال کند.
باید توجه داشــت هر چنــد ماموریــت و فعالیت های
ائتالف مذکور (ناتوی اســامی) شفاف نیست ،اما حضور
ژنرال پاکستانی در ائتالف ســعودی ها امکان دارد توازن
حساسی که اسالم اباد سعی دارد در قبال ایران و عربستان
سعودی اتخاذ کند را بر هم زند .البته بر اساس گزارش های
مختلف ،ژنرال راحیل شریف به رهبران سعودی اعالم کرده
که به شرطی مقام فرماندهی را می پذیرد که ائتالف نظامی
مذکور ،رویکرد ضد ایرانی نداشته باشد و حتی برای کاهش
تنش های میان ریــاض و تهران ،خواهان ایفای نقشــی
دیپلماتیک شده است.
پس از فشارهای سیاسی رژیم ال سعود برای همکاری
و مداخله ارتــش پاکســتان در جبهه ائتالف ســعودی ها
علیه مبارزیــن یمنی ،مســئوالن مذهبی رژیم ال ســعود،
طــی همــکاری و هماهنگی بــا نیروهای وابســته خود در
پاکســتان ،جهت جلب افکار عمومی و افزایش فشــار به
دولت پاکســتان ،به این کشور ســفر کردند .در این راستا
شــیخ صالح محمد بن طالب ،امام جماعت مسجدالحرام
(کعبه) ،روز پنجشنبه هفدهم فروردین ماه ،۱۳۹۶به همراه
صالح بن عبدالعزیز ،وزیر امور مذهبی عربســتان و سپس
دبیرکل جدید ســازمان همکاری های اســامی ،یوســف
بن احمد العثیمین ،وارد پاکستان شدند .انان سخنرانی ها
و دیدارهــای متعددی بــا مقام های مختلف پاکســتان از
جمله بــا نخســت وزیر و رئیس جمهــور این کشــور انجام
دادند .صالح محمــد بن طالب و صالــح بن عبدالعزیز طی
هماهنگیمقاماتدولتیوباهمکاریموالنافضل الرحمان،
رئیس حزب افراط گرای «جمعیت علمای اســام» شاخه
فضل الرحمــان ،برای شــرکت در همایش صدمین ســال
تاسیس این حزب به پاکستان سفر کردند و عالوه بر شرکت
در این همایش ،با شــماری از مقامات عالی رتبه و رهبران
احزاب مذهبی نیز دیدار کردند .در این خصوص رسانه های
مختلف پاکستان ،ضمن انعکاس وسیع دیدارهای مذکور
اعالم داشــتند که محــور اصلی ســخنرانی شــیخ صالح
محمد بن طالب در مراسم افتتاحیه همایش حزب جمعیت
علمای اسالم پاکستان «وحدت جهان اسالم» بود.
همچنیندبیرکلجدیدسازمانهمکاری هایاسالمی
«یوســف بن احمــد العثیمیــن» روز بیســتم فروردین ماه
در نخســتین سفر رســمی ســه روزه خود به پاکســتان ،در
راس هیاتی از ســازمان مذکور وارد اســام اباد شــد .وی
در مدت اقامت خود در اســام اباد ،بــا مقام های عالیرتبه
پاکســتان مالقات و از مقر کمیته علمی و فناوری سازمان
همکاری های اسالمی در پاکستان بازدید کرد.
اینکحکومتاسالم اباددرخصوصجنگمنطقه ای
و فرقه ای به رهبری ریاض دچار نوعی سردرگمی شده است.
ضمن انکه پاکستان تسلیم فشارهای ریاض و ابوظبی برای
پیوستنبهجنگیمننشده،ازحمایت هایاولیهخودنسبت
به شورشیان مخالف بشار اسد در ســوریه نیز عقب نشینی
کرده است .همچنین در حالی که حمالت ائتالف نظامی
تحت امر عربستان به یمن ادامه دارد ،خواجه محمد اصف،
وزیر دفاع پاکستان روز چهار شنبه ۲۳فروردین سال جاری،
در جمع نمایندگان مجلس ســنای پاکســتان گفته بود که
پاکســتان تمایلی به حضور در گروه های فرقــه ای ندارد.
اقدامات ما در راستای ریشه کن کردن خشونت در یمن بوده
و خواهد بود .اگر ائتالف نظامــی به فرقه گرایی روی اورد،
اسالم اباد از این ائتالف خارج خواهد شد.
هم چنیــن «ناصــر جنجوعــه» مشــاور امنیت ملی
پاکستان طی کنفرانس خبری روز جمعه ۱۸فروردین سال
جاری گفته بــود« :فعال دربــاره اقدامــات ائتالف نظامی
عربســتان نمی توانم توضیح دهم؛ اما اطمینان می دهم،
پاکستان هیچ قراردادی برای اعزام نیروی نظامی به یمن
ندارد .ژنرال بازنشســته راحیل شــریف نیز فرماندهی یک
ائتالف نظامی اهل ســنت را نپذیرفته ،وی برای ایران نیز
مانند سایر کشورها اهمیت قائل است .ایران دوست دیرینه
پاکستان است و راحیل شریف به خوبی می داند که چطور
توازن بین کشورهای اسالمی را مراعات کند بنابراین تهران
نباید نسبت به پذیرفته شدن رهبری ائتالف نظامی توسط
ژنرال پاکستانی دغدغه داشته باشد».
از ســوی دیگر برخــی واکنش های مثبــت مقامات
پاکســتانی را در خصوص مواضع ایران در قبال سوریه نیز
شاهد هســتیم .همچنانکه نفیس زکریا ،سخنگوی وزارت
امور خارجه پاکستان ،ســید طاهر حسین مشهدی ،عضو
کمیسیون سیاست خارجی مجلس سنای پاکستان و اکرم
ذکی ،قائم مقام سابق وزارت امور خارجه پاکستان و سفیر
سابق پاکســتان در امریکا و چین از جمله سیاستمداران،
دیپلمات های باتجربه و نمایندگان مجلس پاکستان هستند
که طی اعالمیه ها و مصاحبه های اخیر اعالم داشــتند که
پیشــنهادی که حســن روحانی رئیس جمهوری اســامی
ایران برای اعزام گروه حقیقت یاب بیطرف به سوریه ،برای
مشخص شدن عوامل حمله شیمیایی به «خان شیخون»
مطرح کرده است ،پیشــنهادی منطقی است که نهادهای
بین المللی ذیربط باید نسبت به اجرای ان اقدام کنند.
تحلیل
سفرهای از قبل تدوین شده مســئوالن مذهبی رژیم
ال سعود به پاکســتان ،در راســتای کســب منافعی برای
حکومت های اســام اباد و ریاض تحقق یافــت .انان در
مالقات ها و مذاکرات خود ،با بیــان اینکه ائتالف نظامی
تحت رهبری عربســتان ،علیه هیچ کشوری نیست ،تاکید
کردند که امت اســامی برای مبــارزه با تروریســم راهبرد
مشــترک اتخاذ کند ،روابط نزدیک و قوی میان پاکستان و
عربستان به نفع امت اسالمی است و برای دفع چالش های
امروز ،تفاهم و اتحاد میان دو کشــور و همه امت اسالمی
اجتناب ناپذیر است.
البته هدف مســئوالن رژیم ال ســعود ان اســت که
از طریــق همکاری و هماهنگــی عوامل وابســته به خود،
فشارهای عقیدتی ،جلب افکار عمومی و افزایش فشار به
دولت پاکســتان ،زمینه را برای همــکاری و مداخله ارتش
ان کشور در جبهه ائتالف سعودی ها علیه مبارزین یمنی و
نیز نامزدی ژنرال راحیل شریف به عنوان فرمانده نیروهای
مذکور محقق ســازند .در این بین حکومت نواز شریف نیز
سعی دارد ضمن جذب حمایت های مالی جهت هزینه های
انتخابات پیش رو ،از مقامات عربستان برای پیشبرد مواضع
سیاسی خود در زمینه مناقشه کشمیر و جذب حمایت افکار
عمومی در مساله افغانستان استفاده کند.
بسیاریقبولغیررسمیفرماندهیژنرالراحیلشریف
پاکســتانی در ائتالف نظامی مذکور را تخطی اسالم اباد از
نقش بیطرفانه خود در رقابت منطقه ای ایران -عربســتان
قلمداد می کنند اما واقعیت ان است که پاکستان مجبور به
پذیرش سیاست تعامل دوگانه با ریاض و تهران است .حتی
ارســال یک فروند هواپیمای اختصاصی از سوی حاکمان
ســعودی برای ســفر ژنرال راحیل شــریف به جده در اول
اردیبهشت ماه ۱۳۹۶هم زمان با سفر رئیس مجلس سنای
پاکستانبهتهران،بیانگرسیاست هایتعاملدو گانهمذکور
است .ولی انچه مسلم است حتی فرماندهی راحیل شریف
و سازماندهی ائتالف مذکور ،موجب از بین رفتن زمینه های
مهم و مختلف همکاری تهران – اســام اباد نخواهد شد.
جمهوری اسالمی ایران و پاکستان ،ضمن توافق های مهم
سیاسی ،امنیتی و نظامی ،فرهنگی و اقتصادی ،بندرهای
راهبردی «چابهــار» و «گــوادر» را به عنــوان «بندرهای
خواهر» توصیف کرده اند و در بهار ۱۳۹۶نیز اعالم کردند
ضمن مذاکرات خط لوله گاز طبیعی ،ارتقای سطح مناسبات
اقتصادی را پیگیری خواهند کرد.
گفتارها
تاکتیک جدید طالبان در افغانستان
حمله به خودی
احمد مرجانی نژاد
مترجم و پژوهشگر
حمله به خودی
در سال .۲۰۰۷م ،یک سرباز ناراضی افغان ،به سمت
نیروهای ناتو و نظامیان افغانستان شلیک کرد؛ گفته شد
که این وظیفه را برای طالبان انجام داده اســت .از ســال
.۲۰۰۷م ،تاکنون ۱۰۲ ،مورد حمل ه به خودی اتفاق افتاده
که در ان حداقل ۱۵۷تن از نیروهای ناتو ،عمدتا سربازان
و کارمندان غیرنظامی امریکایی کشته و بیش از ۲۰۵تن
نیز زخمــی گردیده اند .اما تا پیش از ســال ۲۰۰۸کمتر از
۱درصد تلفات کلــی نیروهای ناتو در افغانســتان بر اثر «
حمالت سبز علیه ابی» بود؛ ولی در سال ۲۰۱۶این نسبت
به 12/5درصــد افزایش یافت .چنانچــه در ۱۹ماه مارس
سالجاری (.۲۰۱۷م) نیز یک سرباز افغان در پایگاه نظامی
استان هلمند ،علیه نیروهای امریکایی اتش گشود که سه
ســرباز امریکایی زخمی و یک کماندوی ارتش افغانستان
کشته شدند.
چنین می نمایــد که حمالت خودی به طــور فزاینده
بــه تاکتیک جنگــی طالبان تبدیل شــده اســت؛ گروهی
که به خوبــی می داند چگونه با اســتفاده از منابع محدود و
تاکتیک جدید طالبان
طالبان در راستای هدف قرار دادن و نابودی خصم،
مســلما عدم درک متقابــل فرهنگی ،ســوءتفاهم ها
و مقاصد ســود جویانه متقابل،
منجر به تنــش و درگیــری بین
نیروهای نظامی افغانســتان با
نیروهــای ناتو می گــردد .طبق
ادعا و اقــرار مســئوالن نظامی
افغانســتان ،از کل ۱۰۲مــورد
حمله خودی ،از ســال ،۲۰۰۷
بدین ســو ،حداقــل ۳۰درصــد
در اثر نفــوذ ،اثرگــذاری و جعل
هویــت ،توســط طالبــان بوده
اســت۱۴ .درصــد نیــز در اثــر
همکاری ســرباز یا پلیس افغان
با طالبان و بیش از ۴۰درصد نیز
در اثر انگیزه ها و نارضایتی های
شــخصی نیروهــای امنیتــی
افغانســتان بوده اســت .دالیل
بقیــه حمــات نیز نامشــخص
اعالم شده است.
- ۱مســلما مبــارزه بــا
افراط گرایــی و تــرور ،تالشــی
اطالعاتی محور است ،اما میان
نیروهــای امنیتــی و اطالعاتی
افغانســتان ،همــکاری و
هماهنگی بسیاری جریان دارد.
-۲نهادهای امنیتی افغانستان به طور فزایند ه سیاسی
شــده اند؛ زورمداران سیاســی با دخالت در امور نظامی و
امنیتی ،ساختارهای فرماندهی واحد را نادیده می گیرند که
باعث عدم مدیریت منسجم می گردد.
-۳اصطــکاک حــدود ۵/۲درصــد طی هر مــاه در
نیروهای نظامی افغانســتان ،روحیــه و موفقیت عملیاتی
انها را شدیدا تضعیف می کند.
-۴درنهایــت توافــق ،همــکاری و هماهنگی برخی
موظفین و زورمداران افغانستان با کمپانی های اقتصادی
و مافیای قاچاق نیز در این حمالت موثر است.
مثلث | شماره 353
یافتن ضعف در تشــکیالت نظامی افغانســتان و امریکا،
بهره برداری حداکثری نماید .البته افزایش ۳۰هزار سرباز
امریکایی طی دســامبر ،۲۰۰۹در افزایش حمالت مذکور
نقش بســزایی داشــته اســت .این حمالت باعث تلفات
تقریبا ۵۵۷ســرباز افغان نیز شده اســت .فراتر از تلفات،
این حمالت باعث رشــد بی اعتمادی بین نیروهای ناتو و
افغانستان گردیده است.
علل موفقیت طالبان
گفتارها
خبر حمله اخیر شــبه نظامیان طالبان با استفاده از
لباس و خودروهای ارتش به استان بلخ در شمال افغانستان
بــرای جهانیــان و به ویژه مــردم افغانســتان نگران کننده
بود .در پی حادثه مذکور و در ادامه اســتعفاهای ســریالی
در افغانستان ،کاخ ریاســت جمهوری کابل اعالم کرد که
رئیس جمهوری افغانســتان ،اســتعفای «ژنــرال عبدالله
حبیبی» وزیر دفاع افغانســتان و « ژنرال قدم شاه شهیم»
رئیس ستاد ارتش این کشور را پذیرفته است .ضمن انکه
کاربران فضای مجازی به طور گسترده ای به نقل از منابع
غیررسمی خبر از اســتعفای «معصوم استانکزی» رئیس
امنیت ملی افغانســتان داده انــد .البته منابع رســمی خبر
اســتعفای مذکور را تایید نکرده اند و کاخ ریاست جمهوری
افغانستان نیز در این ارتباط اعالمیه ای صادر نکرده است.
هم چنین شایع گردیده است «عبدالجبار قهرمان» نماینده
ویژه رئیس جمهور و مســئول هماهنگی نیروهای امنیتی
افغان در استان هلمند نیز به دلیل اختالف با اشرف غنی،
از سمت خود استعفا کرده است.
گفته می شود که گروه
شبه نظامی «سونگریان»
که متهم بــه همــکاری با
مخالفــان مســلح دولــت
هســتند و بــه ازار و اذیــت
مــردم می پردازنــد نیــز
توســط عبدالجبار قهرمان
رهبری می شــود؛ وی قبل
از ایــن ،نیروهــای مذکور
را کارکنان ســازمان امنیت
ملــی افغانســتان خوانده
بود که در لبــاس مخالفان
مسلح دولت ،فعالیت های
اطالعاتی می کنند .استان
هلمنــد بــه دلیــل کشــت
۸۰درصد از کل خشخاش
دنیــا و تولیــد بــاالی مواد
مخــدر ،از اهمیت ویژه ای
بــرای مافیــای بین المللی
و طالبان برخوردار اســت.
البته قرار است تا هفته اتی
۳۰۰سرباز تفنگدار دریایی
امریکا بــه منظور حمایت و
ارائه مشــاوره به نیروهای
امنیتی افغانســتان ،به هلمند اعزام و مستقر شوند .صبح
دوشنبه چهارم اردیبهشت ماه سال جاری نیز گروه طالبان به
یک پایگاه نظامی در استان «تخار» که منطقه ای راهبردی
اســت ،حمله کردند؛ پایــگاه نظامی مذکور در مســیر دو
شهرستان «درقد» و «خواجه بهاءالدین» واقع شده است.
همچنین یک خودروی بمب گذاری شده در نزدیکی پایگاه
هوایی امریکا در استان خوست در شرق افغانستان منفجر
شده است .این انفجار هم زمان با سفر از پیش اعالم نشده
«جیمز ماتیس» وزیر خارجه امریکا به افغانستان رخ داده
است .در چنین اوضاعی ،حامد کرزی رئیس جمهور پیشین
افغانستان و از منتقدان سیاست های امریکا در افغانستان،
هم زمان با ورود ژنرال جیمزماتیــس به کابل ،بنا به دعوت
دولت روسیه به مسکو سفر کرد.
در پی نفوذ بین نیروهای افغانستانی ،جمع اوری اطالعات
و تضعیف همکاری نظامیان افغانستانی و امریکایی ،تالش
و تمرکز کرده است .مواضع و سیاست های کلی طالبان در
چند مورد قابل ذکر است:
الف -طالبان با جذب ناراضیان ارتش و پلیس افغانســتان
و استخدام انان ،در صدد اســت تا از طریق انان حمالت
خودی را تســهیل و ممکن ســازند .در این بین بیشترین
نفوذ در صفوف پلیس محلی افغانســتان بوقوع پیوســته
است ،زیرا انان به طورسیســتماتیک و به درستی گزینش
نمی شوند.
ب -طالبان از طریق فشــارهای مذهبی ،تهدید و تحدید،
ربودن اعضای خانــواده ،بهره مندی از نفوذ شــبکه های
قبیله ای و اغلب با استفاده از مشوق های مالی ،نظامیان
افغان را مجبور به همکاری می کنند.
ج -طالبــان در جعــل هویــت ،یونیفورم هــا و کارت های
شناسایی نظامیان افغانســتان متبحر هستند و به گونه ای
ماهرانه وانمود می کنند که جزو نظامیان دولت افغانستان
هستند و از این طریق نیز هنگام نفوذ در ایست های بازرسی
انجام عملیات به راحتی انجام و انها به اسانی می گریزند.
د -طالبان طی تبلیغات وســیع به ســود خــود بهره برداری
می کنند؛ در برخی حمالت شــاهد هســتیم که اغلب یک
ســرباز یا پلیس ناراضــی افغانســتان به تنهایــی ،بدون
راهنمایی یا فشاری از ســوی طالبان با انگیزه های فردی
عمل می کند.
19
فکـر نـو
از دریچه ای دیگر
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
برجسته شدنحاشیه
دریدا چگونه می اندیشید؟
جامعه شناسی
20
مثلث | شماره 353
مارکسیسم دگراندیش
کتاب «مارکسیســم دگراندیش» به بررســی
برخــی از مهم ترین نظریه پــردازان مارکسیســم از
١٩١٧تا ١٩٨٩می پردازد و از این منظر ریشــه های
نظری ایــن جنبش های جدیــد را بررســی می کند.
مارکسیســم دگراندیش در اشــاره کوتــاه مترجمان
کتاب این گونه تعریف شــده اســت« :مارکسیسم
دگراندیــش بــه فشــرده ترین کالم به گرایشــی در
اندیشه مارکسیستی اشاره دارد که در برابر مارکسیسم
رســمی ،دولتی ،اردوگاهی ،جزم اندیش و دستوری
سر بر خط نمی گذارد و از انچه مارکسیسم مجموعه
قوانینی متصلب و خشــک و نیز رمزالود می تراشــد
ســر بر می تابد .امــا پایــداری این گرایــش در برابر
سنت رســمی به بهایی ارزان به دســت نیامده و طی
تاریخ اندیشــه مارکسیســتی گرایش دگراندیشــی
همواره برای هســتی خــود جنگیده و طبعــا در برابر
سنت ریشه دار و گسترده مارکسیسم رسمی جریانی
کوچک اما واجد قدرت معنوی بســیار بوده است».
نویسنده در درامد کتاب نحوه انتخاب این متفکران
را بر بستری تاریخی توضیح می دهد و دلیل انتخاب
انها را ایــن می داند که به نظــر او ایــن متفکران یا
اســتدالل های بنیادی و لحظات مهمــی را در چپ
بیان کردند یــا دوراهه های عمومــی را .فصل اول
کتاب در مورد چهار نفر از متفکرانی است که سراغاز
شــک و بدبینی به تجربه شــوروی بودند .والدیمیر
مایاکوفســکی ،شاعر انقالب ،الکســاندر کولنتای
رهبر سازمان زنان بلشویک و اناتولی لوناچارسکی،
کمیسربلشویکاموزش وپرورش،حامی جنبش های
بی شمار گوناگون در زمینه فرهنگ ،جوانان و اموزش
دانشگاهی .در فصل اول همچنین به ارای ویکتور
سرژ اشاره می شــود که به نقد شکست انقالب اکتبر
از منظر یک فعال درگیر در ان پرداخت .کارل کرش،
سوسیالیســت المانی ،بیشــتر به ســبب جزوه خود
«مارکسیسم و فلسفه» شهرت دارد .فصل دوم کتاب
به ارزیابی دستاوردهای او برای جنبش مارکسیستی
ورای محدودیت های حزب سوسیال دموکرات المان
می پردازد .ســومین فصل زندگی نامــه ای به جورج
حنین ،سوررئالیست فرانســوی -مصری اختصاص
دارد ،یکی از نخســتین سوسیالیســت هایی که به
تاسیس یک حزب انقالبی و ضد استالینیست همت
گماشت .فصل بعدی به ای.پی تامپسون و دانا تور،
دو تاریخ دان جنبش کارگری می پردازد که هر دو در
حزب کمونیست بریتانیا اموزش سیاسی دیده بودند.
ژان ژاک دریــدا ( )٢٠٠٤-١٩٣٠در الیبــار الجزایر
در خانوده ای از یهودیان بومی کــه طبق فرمان کرمیو در
١٨٧٠تابعیت کامل فرانسوی را به دست اورده بود ،به دنیا
امد .در ایام تحصیل دو بار از مدرسه اخراج شد که یک بار
ان به بهانه سهمیه ناچیز اختصاص یافته به دانش اموزان
یهودی در مــدارس و بار دیگر ان به خاطر سامی ســتیزی
مدیران مدرســه در زمان حکومت ویشــی بود .نمی توان
انکار کرد کــه تجربه های ناخوشــایند دوران کودکی او و
زیستن در حاشــیه های چندالیه فرهنگی و جغرافیایی در
برجسته سازی «حاشــیه» در تامالت بعدی او موثر بوده
است .در الجزایر ادبیات خواند و بر اثر عالقه به فلسفه به
فرانسه رفت و در ١٩٥١-٢در اکول نرمال سوپریور پس از
دو بار ناکامی پذیرفته شد .در انجا با لویی التوسر اشنا شد و
با نشریه « »Tel Quelبه همکاری پرداخت .دریدا فعالیت
فلسفی خود را زمانی اغاز کرد که اندیشه فلسفی در فرانسه
متاثر از تقابل دو دیدگاه پدیده شناسی و ساختارگرایی بود.
او در نخستین اثار مهم و مشهورش درگیری انتقادی خود
را با هر دو دیدگاه نشان داد .او با تاثیرپذیری از اندیشه های
نیچه ،هوسرل ،هایدگر ،سوسور ،فروید و لویناس بعضی
از مهم ترین انگاره های فلســفی غرب را به چالش کشید:
لوگوس محوری ،رابطه زبان و اندیشــه ،حقیقت ،حضور
معنا ،رابطه ادبیات و فلسفه .این گونه بود که قرائت های
ریزبینانه و بدیع دریدا از متون فلسفی و ادبی تقریبا بر تمام
حوزه های فکری از فلســفه گرفته تا ادبیــات و نقد ادبی،
جامعه شناسی و انسان شناسی ،مطالعات فرهنگی و تاریخ،
جنســیت و فمینیســم تاثیر نهاد .او در عین ناخرســندی
از پذیرش «ایســم»ها به دلیــل نقــادی اش از مضامین
بنیادی روشــنگری همچون لوگوس و تالش سنت فکری
غرب برای یافتن لنگرگاه یا موجودی متعالی که منشــا یا
ضامن حقیقت باشد ،از ستون های پسامدرنیسم به شمار
می اید .ســه اثر اولیه و مهم دریدا کــه به نوعی چارچوب
فکری او را پی ریزی می کردند همه در سال ١٩٦٧که برای
او «سالی شــگفت اور» بود منتشر شــدند .انها عبارت اند
از «اوا و پدیــده»« ،دربــاره گراماتولوژی» و «نوشــتار و
تفاوت» .دو اثر دیگر در همین راستا که در ١٩٧٢به چاپ
رسیدند عبارت اند از «افشانش» و «حاشیه های فلسفه».
مضمون مرکزی اثار اولیه دریدا «ســاختارزدایی» بود که
به سرعت به نمادی برای اندیشه دریدایی تبدیل شد .این
مضمون حتی ســبک نگارش دریدا را نیــز متاثر می کرد؛
سبکی که منتقدانش ان را به ایهام ،عدم دقت ،بی توجهی
به منطق و امیختن فلســفه بــا ادبیات متهــم می کردند.
اثار دهه ١٩٩٠بــه بعد دریدا همچون «قــدرت قانون»،
«شبح های مارکس»« ،سیاست های دوستی» و «موهبت
مرگ» نشــانه گرایش بارز دریدا به کاربرد ســاختارزدایی
در عرصه های سیاســت ،اخــاق و مذهب اســت .او با
این رویکرد مســائلی همچون دموکراســی ،تروریســم،
جهانی شدن ،جنگ سرد ،اشکال جدید خشونت ،بازگشت
به مذهــب ،مرزهــا ،میهمان نــوازی ،فردیــت و وظیفه
نســبت به دیگری ،منجی ،بخشــش ،تصمیــم و غیره را
ساخت گشایی می کند.
مرگ نویسنده
فیروز زنوزی جاللی
فیروز زنوزی جاللی در ســن ۶۷سالگی از دنیا رفت.
این نویســنده و مــدرس داستان نویســی سه شــنبه پنجم
اردیبهشــت ماه در پی ابتال به ســرطان ریه در بیمارستان
مســیح دانشــوری درگذشــت .فیروز زنوزی جاللی متولد
۱۳۲۹خرم ابــاد ،از نویســندگان و منتقــدان ادبی مطرح
ایران در ســال های پس از پیروزی انقالب اسالمی است
که توانسته جایزه کتاب ســال جمهوری اسالمی ایران و
جایزه ادبی جالل ال احمد را به دست بیاورد .او همچنین
داوری جوایز جــال ال احمــد و پروین اعتصامــی را نیز
برعهده داشت .زنوزی جاللی اثار متعددی در حوزه ادبیات
داستانی در کارنامه خود دارد« .قاعده بازی» از مطرح ترین
اثار این نویســنده اســت که برنده جایزه از دوســاالنه قلم
زرین و برگزیده بخش رمان «جایزه جالل ال احمد» شد.
زنوزی جاللی عالوه بر رمــان و مجموعه داســتان اثاری
پژوهشــی در حوزه هنرهای نمایشــی نیز از خود به یادگار
گذاشته است« .مثنوی کوچه»(« ،)69درختی در برزخ»
(« ،)70غریبه»(« ،)71فاجعه نوزدهمین» (« ،)72تیغ
برپشت» (« ،)73سلطان و کاتب» (« ،)74نماز» (،)75
«جنگ های هنری دریــا» ( )76و ...برخی دیگر از اثار او
ُ
هســتند .عمده ترین مضامین داستان های زنوزی جنگ،
فقر و شوربختی مردم و اندوه و محنت انسان های دردمند
است .نویســنده رمان «مخلوق» از زمســتان سال ۹۴با
سرطان ریه دست به گریبان بود و بارها دوره شیمی درمانی
و رادیوتراپی را پشــت ســر گذاشــته بود .شــیمی درمانی
زنوزی جاللی در ۲۹فروردین ۱۳۹۶به خاطر وخامت حال
این نویسنده متوقف شــده بود .او سال گذشته و در خالل
بیماری ،رمان «برج »۱۱۰خود را در نمایشگاه بین المللی
کتاب تهران رونمایی کرد.
حقیقت در کتاب ها نیست
محمد صالح عال
از ارزوهایش می گوید
حل اختالف به جای دادگاه
ایده جدید برای
کاهش پرونده های مطبوعاتی
هفت وادی عشق و سلوک
کتابی که در باب روشنگری عرفان
منتشر شد
مشکل محوریبه جایمساله محوری؟
نشست روش های تحول در علوم اجتماعی
دومین پیش نشســت همایش «چیســتی و چرایی
تحول در علوم انسانی از دیدگاه حضرت ایت الله خامنه ای»
با عنــوان «روش هــای تحــول در علــوم اجتماعی» در
دانشکده اقتصاد ،مدیریت و علوم اجتماعی دانشگاه شیراز
با ارائه دکتر محمدتقی ایمان ،رئیس این دانشکده برگزار
شد .ایمان در ارائه خود با عنوان «الزامات تحول در علوم
انسانی» ،چیستی تحول را مقدم بر سایر مباحث دانسته و
به توصیف معنای تحول پرداخت .اســتاد دانشگاه شیراز
با ضروری دانستن ارتقا ی دغدغه ها و مشکالت به سطح
«مساله» گفت« :مشکلی که جامعه ما با ان درگیری دارد
این است که تمام تصمیم ســازی های مان به دلیل فقدان
نظریه به جای اینکه مســاله محور باشــد ،مشــکل محور
شده اســت ».ایمان ادامه داد« :ما در اقتصاد ،سیاست
و روانشناسی با مشکالت ســروکار داریم و اگر هم ان را به
مساله تبدیل کنیم ،با اســتفاده از نظریات موجود ان را به
مساله تبدیل می کنیم ،درحالی که نظریه های رایج غربی
در جامعه ما غایب اســت و بنابراین حل مساله امکان پذیر
نیســت .ما وارد سطح مســاله نمی شــویم و مشکالت با
تعصــب ،تمایــات ،عالقه مندی ها و تجربه شــخصی
محققین یا کارشناسان حل می شود».
او بــه انارشیســم معرفتی در حــوزه علوم انســانی
اشــاره کرد و گفت« :رهبر معظم انقالب این انارشیسم را
به صورت نظری تشخیص داده و ان را در سطح نرم افزاری
و نظریه پردازی طرح کرده اند و تقویت عقالنیت ،فعالیت
این سه نفر
نرم افزاری علم ،تهیه نقشــه جامع علمی کشــور و الگوی
اســامی ایرانی پیشــرفت را ناظر به همین مساله مطالبه
کرده اند ».استاد دانشگاه شیراز در تبیین راهکار خود برای
تحول در علم تحت عنوان «بسترســازی معرفت علمی»
گفــت« :چندین دهــه در حوزه علــم اثباتی ،تفســیری و
انتقادی کار شده و ما نمی توانیم جلوی این مسیر با حمایت
سیستم جهانی بایستیم و علم جدید تولید کنیم .ما باید در
ی که ایجاد شده ،بسترسازی حاشیه ای کنیم و
حاشی ه علم
به تدریج فضای بستر جدید را ایجاد بکنیم ».او در تشریح
راهکارهای تحول علوم انســانی گفت« :باید فضا را مهیا
کنیم تا کسانی که طالب براندازی جمهوری اسالمی نیستند
ولی دیــدگاه متفاوتی دارند حضور داشــته باشــند .ما باید
هیدگری قهار و مارکسیستی قهار برای نقد داشته باشیم.
در سیستم های دانشجویی نقدها صوری و ایدئولوژیکال
می شود.
وقتــی معتقدیم مســیر جهان بینی بر دیــدگاه الهی
استوار اســت ولی اتفاق نمی افتد اشــکال از ماست؛ باید
دانشجوی منتقد را سر کالس ها تربیت کنیم و کرسی های
ازاداندیشــی را که مقام معظم رهبری زیاد تاکید کرده اند،
برگزار کنیم ولی می بینیم این کرســی ها همه بی خاصیت
شــده اند چون ما نمی خواهیم ملزومات کرســی را تحمل
کنیم .هزینه های کرسی ازاداندیشی را باید پرداخت کنیم تا
در سایه امن به لحاظ فکری ،سیاسی و اجتماعی بتوانیم به
منافع برسیم و جامعه ما بتواند فرایند تحول را انجام دهد».
کارگردان هایی که به جوانان هنر و زندگی می دهند
مثلث | شماره 353
بهره وری نیــروی کار نیازمند تقویت معیشــت کارکنان
ی تولید است .این دو
در کنار به روز بودن همیشگی تکنولوژ
عامل در کنار یکدیگر بستری برای توســعه پایدار و باثبات را
فراهم می اورند .یکی از محرک های اصلی رشــد بلندمدت
پایدار اقتصادی هر کشور ،رشــد بهره وری نیروی کار است.
براساسگزارشاتاقبازرگانی،صنایعومعادنتهرانبهره وری
نیروی کار به قیمت ثابت ســال ،١٣٩٠در سال ١٣٨٩برابر با
٢٩/٣میلیون تومان بوده که در سه سال پیاپی بعدی (یعنی
تا سال )١٣٩٢روند رشــد ان نزولی بوده و پس از کسب رشد
مثبت ٣/٤درصــدی در ســال ،١٣٩٣دوباره در ســال ٩٤به
افزایش اشتغال و کاهش تولید ناخالص داخلی واقعی ،تنزل
یافت .در سال گذشته برایند رشد ٢/٨درصدی اشتغال و رشد
هشت درصدی اقتصاد ،منجر به معکوس شدن روند نزولی
رشد بهره وری نیروی کار و نیل به رشد ٥/١درصدی بهره وری
نیرویکارمی شود.میانگینرشدواقعیساالنهتولیدناخالص
داخلی و رشد تعداد شــاغالن کشــور در بازه زمانی ١٣٨٩تا
١٣٩٥به ترتیب ٠/٧و ١/٥درصد بوده ،درحالی که میانگین
رشد حقیقی ساالنه بهره وری نیروی کار در همین دوره منفی
٠/٨درصد شد .با وجود مثبت شدن رشد بهره وری نیروی کار
در سال گذشته و رسیدن ان به رقم ٥/١درصد ،رقم واقعی این
شاخص اقتصادی از رقم سال 1389کمتر است که ضرورت
تنظیم سیاست ها و انجام اقدامات مناسب در زمینه استمرار
رشدبهره ورینیرویکاررابیشازپیشمشخصمی کند.رشد
بهره ورینیرویکارمعموالبهچندعاملافزایشکیفیتنیروی
کار ،تعمیق سرمایه و از همه مهم تر به ارتقای بهره وری کل
عوامل تولید نسبت داده می شود .باتوجه به نامشخص بودن
میزان تغییر متغیرهای مذکور ،در سال های گذشته از سویی
و دور از انتظار بودن انجام تحول در حوزه های رشــد مهارت
و کیفیت نیروی کار ،احتمال عدم دســتیابی به رشد مناسب
بهره وری کل عوامل تولید در سال های صندوق بین المللی
پولنیزدرگزارشاوریل ٢٠١٧خودنسبتبهشیوعروندنزولی
بهره وری در جهان هشدار داده و اســتمرار این روند را عامل
تضعیف رشد استانداردهای زندگی در جهان دانسته است .با
این همه حذف موانع غیرضروری برای شکل گیری و توسعه
فعالیت هایرقابتی،تسهیلخروجبنگاه هایناکارامد،کمک
بهافزایشفعالیت هایتحقیقوتوسعهدربخشخصوصیو
افزایشمهارتنیرویکارازطریقتدوینواجرایبرنامه های
اموزشی متناسب با نیازهای واقعی بازار کار از اقدامات مهمی
استکهبهرفعاینمعضلدراقتصادیاریمی رساند.ازسوی
دیگر ،متفکران انتقــادی ،این رویه را بــاور ندارند .انها فکر
می کنندبهره وریزمانیباالترمی رودکهتکنولوژیروزدرکنار
رفاهنسبیجامعهوجودداشتهباشد.بهبیاندیگر،انهااعتقاد
دارندزمانیمی توانبهره ورینیرویانسانیراچهدرحوزهتولید
و چه در زمینه اموزش و غیره افزایش داد که نیروی انسانی از
نظر نیازهای اولیه زندگی تامین باشد و امکان تمرکز بیشتری
برفعالیت هایخودداشتهباشد.
جامعه شناسی
سهکارگردانتئاترایرانیهستندکهبیشترینبهرهراازانرژی
جوانان و اماتورها در صحنه می برند که بودن شان در تئاتر به نفع
جواناناستچونازعهدهراهبریوهدایتاناننه تنهادرصحنه
کهدرواقعیت هایروزمرهزندگینیزبرخواهندامد.به عبارت بهتر
اینانانگیزهتئاترزندگیرابهبازیگران شــانمی اموزند.پیشاز
انکهفرهادتجویدیبانمایش«من»مطرحشود،دونفردیگرهم
با تفکرات و اهداف مشابه خود را در تئاتر ایران مطرح کرده اند و
درستدراستانهاتفاقباشکوهیبوده اندکهگروه شانازهمپاشیده
است .احســان رحیمی از کارگردان های ساکن در شاهین شهر
اصفهانبودکهتوانستفرممبتنی برحرکتوایجادضرباهنگو
هماهنگیدرستخودرامطرحکند.اوبابچه هایجوانواماتور
کارمی کردوکارشرادرهماهنگیحرکتوموسیقیمی ساخت.
حمید پوراذری نفر دوم این مدل خالق و پرانرژی است .او هم با
جوانان بسیار در فرهنگ سرای بهمن «اودیپ» و «دایره گچی
قفقازی»رابهتماشادراورد.بازهمبچه هایایرانیکوالککردند
وخالقیتگروهیرادربارزترینشکلشنمایانکردند.اودرسال
٩٥باهمکاریسیامکاحصاییتوانستنمایش«خانه امابری»
راکارکندکهدربخشبین المللتئاترفجربه عنوانبهتریننمایش
برگزیدهشد.خانه امابرینمایشیاستکهدرانانسانبهاقتضای
زمانازدست رفتهبررسیمی شود؛زمانی کهحقطبیعیهرانسانی
است اما در گردونه روزمرگی هایی که انسان برای انسان تعریف
می کند ،در مدار تکرار این زمان از کف می رود .هر انسان دارنده
وصاحبزماناســتوبهاختیاربایدانراصرفامورزندگی اش
کند اما انســان صاحب قدرت دیگران را در اختیار می گیرد و این
تصاحبزمانودراختیاربودنهمگانیمعنایشدقیقااستثمارشدن
اســت .فرهاد تجویدی هم در فرهنگســرای اندیشه چندسالی
است با این جوانان کار می کند .درس شان می دهد و می داند که
اینکاربیهودهنیستوحاالاثباتشدراجراینمایش«من»در
تاالرتندیسشهرتهرانممکنشدهاست.اینسهنفرکارگردان
خالق ایرانی در استانه جهانی شــدن هستند؛ یعنی به اقتضای
داشتن نیروی خالقه توانســته اند خودی نشان دهند؛ فرایندی
که در ان اتفاقات شگفت انگیز اشکار می شود .ناخوداگاه اینان
بهناشناخته هاپامی گذارندوکاشفلحظه هایبکریهستندکه
تماشاییوشگفت انگیزند.اینانجمع گرایندوهمینگرایشاست
کهمی تواندبسترسازاتفاقاتمهمگروهیباشد.می توانندجمعرا
بههم گراییوهماهنگیدعوتکنندچونازاداندیشومعناگرایند
یبررفیق شدنودوستیرامی شناسند.
واصالت هایانسانیمبتن
پسدرعملیکاریزماتیککهانرژیگروهیرادرمرکزثقلیکاثر
نمایشیقابلرویتمی کنند،می توانندازدورهمی هایگروهیبا
ایجادتمرینبهتولیداتقابلدرکومشاهدهبرسند.جامعهنوگرا
و خالق نیازمند چنین افرادی است که با شناسایی انان می تواند
هنجارهایاجتماعیراسروسامانبدهد.
نوسان بهره وری
نیروی کار در ایران
21
جامعه شناسی
22
مثلث | شماره 353
اورامان شهر جهان
بینکوه هایکردستان،درفاصله ۱۲۰کیلومتریاز
سنندجودرنقطهصفرمرزیباعراق،منطقه«اورامانات»
وشهر«اورامان تخت»بامعماریمنحصر به فردومنظره
طبیعی کم نظیرش در حال اماده شدن برای ورود به اثار
ثبت شدهایراندرفهرستمیراثجهانیاست؛امادراین
راه موانع و مشکالت پرشــماری ِ
پیش رو است؛ معماری
ســنگی و پلکانی اورامان با خانه هایی که در شــیب تند
کوهستان ساخته شده و اصلی ترین مشخصه این اقلیم
است ،در این ســال ها در حال باختن قافیه به خانه های
نوساز با نمای کاشی و ســرامیک و بلوک سیمانی و اجر
اســت .شــهر اورامان که در گویش اهالی بومی منطقه
هورامان تلفظ می شــود ،قدمتــی دیرینه دارد و ســابقه
سکونتدرانبهچندصدسالپیشبازمی گردد.معماری
سنتی و اصیل این منطقه با مصالح پایه سنگ و به روش
خشکه چین و بدون استفاده از هر نوع مالتی است که در
سال های اخیر به دالیل زیادی این نوع معماری منسوخ
شده ،با این حال هنوز بخش زیادی از بناهای موجود در
اورامان با مالت ســیمان و نمای سنگ ساخته می شود
که شباهت و نزدیکی بســیاری به معماری اصیل اینجا
دارد .عالوه بر این از گذشته های دور تاکنون در اورامان
مرســوم بود که پنجره های همه بناهای ساخته شــده را
با رنگ ابی می اراســتند ،در کنار این ،فقط پنجره برخی
خانه هایی که متعلق به سادات است با سبز رنگ امیزی
می شد.اینسنتاورامانینیزدرسال هایاخیردراستانه
فراموشیقرارگرفتهوپنجرهبسیاریازخانه هاینوسازبه
رنگ های مختلف درامده اســت .گشتی در کوچه های
پلکانی و بــاال و پایین کردن در اورامان نشــان می دهد
خانه های نوساز با نماهای ناهمگون با بافت تاریخی ،در
حال افزایش هســتند .خانه های بدون نما ،خانه های با
نمایکاشیوسرامیکوخانه هایطراحی شدهبهسبک
معماری رومی را به تعداد زیاد می تــوان در اورامان دید.
یکی از ساختمان های به شــدت ناهمگون و غیرعادی
این شهر تازه کار ،ساختمانی کنار خیابان اصلی و با نمای
کاشی ابی رنگ است که در کنار نمای سنگی و تاریخی
اورامان توی ذوق هر بیننده ای می زند .این ســاختمان
محــل شــهرداری اورامان تخت اســت .اورامان تخت
در شرایطی از ســال ۹۱به شهر تبدیل شد که هنوز طرح
هادی ویژه ان تصویب نشده و به همین دلیل شهرداری
ان بدون هیچ الزام و برنامه مشخصی در حال کار است.
از دیگر موضوعات و مشکالت این شهر گردشگرپذیر
که همه ســاله میهمانان زیادی را از اقصی نقاط ایران و
حتی جهان میزبانی می کند ،مشــکل جاده دسترسی و
اسفالت تخریب شده ان اســت .جاده اصلی تا پیش از
منطقهاوراماناتدرمجموعجادهخوبوباکیفیتیاست؛
اما از جایی که روستاهای منطقه شروع می شوند ،به دلیل
تخریب هاودستکاری هایاعمال شدهدرجاده،بسیاری
از نقاط به شدت اســیب دیده و عمال فرق چندانی با یک
جاده خاکی بی کیفیت نــدارد .اورامانات که با مجموعه
داشــته های فرهنگی ،تاریخی و طبیعی خود شــانس
بلندیبرایثبتجهانییادست کمتبدیل شدنبهیکیاز
پرگردشگرترین مناطق کشور را دارد ،باید برای رسیدن به
اینجایگاهداشته هایخودراحفظکندوکیفیتخدماتش
راباالترببرد.
تجلیل رحیم پور ازغدی
از شهید ایت الله صدر
همایش بزرگداشت شهید ایت الله محمدباقر صدر،
یکشنبه گذشته در موسسه فرهنگی شهدای هفتم تیرماه
(سرچشــمه) برگزار شــد .حســن رحیم پور ازغدی در این
همایش ،با اشاره به اینکه منزلت شهید سید محمدباقر صدر
در دهه چهارم انقالب اســامی و در محافــل علمی هنوز
به درستی شناخته نشده ،گفت« :متاســفانه در طول این
سال ها اهمیت نواندیشی شــهید صدر از بین رفته است؛
در حالی که اگر قرار باشد ۱۰متفکر بزرگ اسالمی معرفی
کنیم که مواضع انان در تکوین جمهوری اســامی نقش
داشته حتما یکی از انها محمدباقر صدر خواهد بود ».وی
افزود« :شهید صدر در بخشی از نوشته هایش اشاره می کند
که اغلب اندیشمندان و طالب در حوزه و دانشگاه یادشان
رفته حوزه و دانشگاه وسیله هستند نه هدف و اینکه علوم،
فقه و اصول بنا بوده علم نافع باشند نه علم غیرنافع .توجه
کنید کسی این حرف را می زند که متخصص علوم حوزوی
است و تاکید دارد که قصدش بی اهمیت جلوه دادن علوم
حوزوی نیست».
عضو شــورای عالی انقالب فرهنگی ادامه داد« :به
گفته شــهید صدر در حاشیه تاریخ نشســتن و به خود نمره
دادن هنر نیســت .ما همین امروز هم نمی دانیم در مقابل
دنیای پرزرق و برق چگونه هستیم؛ بنابراین معنویت و تقوا
در اتاق بحث و منبر خیلی اسان است ».او به انواع حکومت
از نظر شهید محمد باقر صدر پرداخت و گفت« :شهید صدر
حکومت ها را سه دســته می کند؛ دسته اول حکومت های
ضداسالمی مثل حکومت های کمونیستی ،مارکسیستی
یا حتی لیبرالیســتی .مبنــای فکری ایــن حکومت ها
ضداسالم اســت و وظیفه واجب مســلمانان براندازی
این حکومت ها در حد توان شان است .البته باید مراقب
باشــیم خود اســام به خطر نیفتد .همکاری و تقویت
انها هم حرام است .دســته دوم حکومت هایی هستند
که مبنای فکری مشــخصی ندارند و نوکر هستند .این
دسته از حکومت ها مکتب و ایدئولوژی ندارند و مشروع
نیستند ،مثل حکومت زمان شاه ایران.
مســلمان ها بایــد این گونــه حکومت هــا را
ســرنگون کرده و جای ان حکومت اسالمی بیاورند».
رحیم پور ازغدی گفت« :دسته سوم حکومت اسالمی
است و مراد حکومتی است که معصوم نیست ولی اعالم
کرده می خواهد حکومت اســامی باشــد و ســعی هم
می کند اسال می باشد .حاال این نوع حکومت ،خود سه
دسته می شود؛ یا صد درصد معصوم است مثل حکومت
زمان حضرت امیر(ع) و پیامبر(ص) یا حکومت اسالمی
است که بعضی قوانین ان اسالمی نیست ولی می گوید
می خواهد اسالمی شود و اسالمی نبودن قوانین ان هم
به خاطر این اســت که اطالعی از ان ندارد یا حکومت
اسالمی است که مافیا و دزدها سرکار می ایند و در چنین
حکومتی باید حاکمان را عزل کرد و مقابل شان ایستاد.
نکته مهم این اســت که به هیچ کدام از این ســه گونه
حکومت اســامی نه می توانیم بگوییــم حکومت صد
درصد اســامی نــه می توانیــم بگوییــم حکومت غیر
اسالمی چراکه درصد اسالم در انها فرق دارد».
حقیقتدرکتاب هانیست
محمد صالح عال از ارزوهایش می گوید
محمــد صالح عال ،مجــری ،بازیگــر ،نویســنده و
برنامه ساز همزمان با ۷۷ســالگی رادیو از این رسانه سخن
گفت .او در پاسخ به این سوال که ایا کتاب نخواندن مردم
ازاردهنده است ،بیان می کند« :به نظرم تقصیر خود مردم
هم نیســت ،باید قبل از اینکه کتاب خواندن و حتی الفبا را
بیاموزیم ،فکر کردن را به ما بیاموزانند .فکر کردن هم کار
بسیار سختی است ،مثل کتاب خواندن و دانا شدن که بسیار
سخت است .نمی بینید که نادانی طرفداران انبوهی دارد،
در جایی که یک نادان سخن می گوید هزاران نفر سینه چاک
او می شــوند .برای دانایی اما باید دســت دراز کنید و ان را
بردارید .دانایی و فکر کردن و کتاب خواندن کار ســختی
اســت .با این همه جوانان ما خیلی کتاب می خوانند و من
بسیار راضی هستم ».این مجری و نویسنده ادامه می دهد:
ی ندارد همه کتاب بخوانند .به طور مثال دستفروشی
«لزوم
که در خیابان باید نان زن و بچه اش را دربیاورد کتاب به چه
کارش می اید؟! باید دانست که فرهنگ با سواد فرق می کند
و امروز تمام مشکالت ما از ادم های بی فرهنگ ولی باسواد
است .اگر در تاریخ به اسامی اشخاص جاهلی برمی خوریم
که مردم را ازار می دهند ،ازارشان به مراتب کمتر از اشخاص
باســوادی بوده که با دانش خود نسل کشی کرده اند؛ مثل
انهایی که بمب اتم ناکازاکی هیروشــیما را تولید کردند که
اشخاصبسیارباسوادوبی فرهنگیبودندبنابراینبه نظرمن
اصلفرهنگاستنهسواد.حقیقتلزومادرکتاب هانیست
و انواع فراوانی دارد و ناخوب است که ما حقیقت را تنها در
کتاب ها جستجو کنیم .من نمی دانم این چه استنباطی
است که ما سعادت بشــر را در کتاب خواندن می دانیم.
بیشتر رنج هایی که می بریم از کتاب ها بیرون زده است.
ما وقتی کتاب می خوانیم ایا انســان بهتری می شویم؟
الزاما خیر کتاب ما را نجات داده اســت؟ الزاما خیر .این
امارها به نظرم ســرگرم کردن مردم است چراکه حقیقت
تنها در کتاب ها نیســت ».او همچنین درباره نگاه خود
به مرگ می گوید« :مرگ که چیز بدی نیست .دست کم
من همیشه فکر می کردم کسانی که می میرند هیچ نفعی
از مردن شان نمی برند ولی االن غیر از این فکر می کنم
چراکه زندگی دیگر فاقد ان جذابیتی اســت که ما تصور
می کردیم،چنان کهشاعربحرینیابراهیمخلیفهمی گوید
مرگ کجاست؟ مگر مرگ مرده است که دیگر سراغی از
من نمی گیرد .مقصودم این اســت که زندگی در فقدان
بابک بیات ،عباس کیارستمی ،افشین یداللهی ،عمران
صالحی و دیگرها بسیار دشوار است».
حل اختالف به جای دادگاه
ایده جدید برای کاهش پرونده های مطبوعاتی
یکشنبه گذشته با حضور جمعی
از مدیران مطبوعاتی ،اعضای هیات
منصفه مطبوعات ،پیشکسوتان رسانه
و خبرنگاران از میثاق اخالق حرفه ای
رسانه ها رونمایی شد .حسین انتظامی،
معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد
اســامی ،در این مراسم با اشــاره به
اینکه متغیر بحرانی فضای رســانه ای
کشور ،اخالق حرفه ای است ،گفت:
«یکی از نقاط قوت این میثاق ،تنظیم و
تدوین ان توسط اهالی مطبوعات است
که این نکته ،ضریب نفــوذ و پایبندی
بــه ان را باال می بــرد ».او بــا تقدیر از
تهیه کننــدگان این میثــاق به عنوان یک حرکــت ماندگار
صنفی در تاریخ مطبوعات کشور ،توضیح داد« :امروز پای
درددل هر کدام از اهالی رسانه که بنشینیم مشکالت زیادی
را بیان می کنند اما اصلی ترین مشکلی که وجود دارد بحث
اخالق حرفه ای است زیرا این مساله با حیثیت رسانه ها و
تبیین منزلت انها در ارتباط اســت ».او با اشاره به اینکه در
مقوله اخالق حرفه ای باید ادبیات سازی شود ،تاکید کرد:
«همه ما اهالی مطبوعات و رســانه ای ها بر اینکه اخالق
امر مهمی اســت تاکید داریم اما باید به اخالق با جزئیات
پرداخت و کدهای اخالقی را با جزئیات مشــخص کرد تا
در ارزشگذاری اخالق حرفه ای موفق
باشیم و بتوانیم با تدوین شاخص هایی
میزان پایبندی به اخالق را مشــخص
ی بر لزوم ثبات حرفه ای
کنیم ».انتظام
روزنامه نگاران نیز تاکیــد کرد و ضمن
اشــاره به این موضوع کــه در چند بند
از میثــاق اخالق حرفه ای رســانه ها،
مسئولیت انها نسبت به همکاران شان
در رســانه های دیگر مشــخص شده،
گفت« :یکی از عوامل خانه به دوشی
روزنامه نــگاران نبــود ثبــات حرفه ای
است ،ما باید به سمتی حرکت کنیم که
رسانه های داخلی به حفظ خبرنگاران و
سرمایه گذاری روی انها اهمیت دهند؛ یکی از بندهای این
میثاق که به این مهم بسیار کمک می کند ،الزام رسانه ها به
بیمه خبرنگاران بر اساس رده و رتبه انان در رسانه است».
معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشــاد اســامی
با اشــاره به پرونده هایی که در دادگاه مطبوعات تشــکیل
می شــود ،نیز تصریح کرد« :بــا همکاری قــوه قضائیه و
معاونت پیشگیری ،به زودی شوراهای حل اختالف برای
مطبوعات و شکایت های مطبوعاتی تشکیل می شود تا به
سمت قضایی زدایی حرکت کنیم و پرونده های مطبوعاتی
کمتر به دادگاه بروند».
هفت وادی عشق و سلوک
کتابی که در باب روشنگری عرفان منتشر شد
میراثگرانبها
بخشاول/حجت االسالممحمدجوادحاجعلیاکبری
مثلث | شماره 353
در این جلسه به ترجمه
و گــزارش یکــی از متن های
عالی تربیتــی روایت شــده از
ســوی حضرت صادق(علیه
السالم) می پردازیم
ّ
الصاله و ّ
و امیدواریم ان شاءالله توفیق
عمــل هــم نصیــب گوینده
و شــنونده بشــود .بــرادران و
خواهران عزیزم می دانند انچه
الصاله و
از امام صادق (علیه ّ
السالم) به ما رسیده ،یک میراث بسیار عظیم و گران قدر
ّ
وگرانبهاستکهامردینودنیایهمهبشریترامی تواند
اصالح کند و ان شاءالله خدای متعال ما را قدرشناس قرار
بدهد؛ چه زحمت ها کشــیده شــد که این میراث گرانبها
به دستمابرسد،دراینمسیرباتوجهبهموانعومشکالت
و دشــمنی ها ،تا اینکه ما امروز هســتیم و این مجموعه
گرانبهاخوشبختانهدرروزگاریزندگیمی کنیمکهتالش
علمی خستگی ناپذیر سی و چهارساله امام صادق (علیه
السالم) به ضمیمه تالش ها و فداکاری های اباء و اجداد
ّ
طاهرین شــان و فرزندان معصوم شان رسیده به انجایی
که امروز در صورت یک اتّفاق بسیار بزرگ و روشن ،چشم
انسانمعاصرراخیرهکردهوامیدرادردلاوزندهکردهودر
روزگاری که بشریت به بن بست رسیده از هر جهت ،یک
پنجره امیدی به روی انسان ها باز کرده است .امام راحل
مطهر او و شهدای
عظیم الشّ ان ما که رحمت خدا بر روح ّ
عزیز و گرانقدرمان باد ،در روز شهادت امام صادق (علیه
الســام) ان کار بزرگ را اغاز کردند .ان حرکت
ّ
الصاله و ّ
عظیم که مبتنی بر فقه جعفری بنیان گذاری شد ،با همه
خاص خودش ،امروز مثل یک نسخه روشن
زیبایی های ّ
شفابخش پیش روی بشریت اســت ،حرکت ان روز امام
الســام) و سرمایه گذاری عظیم
صادق (علیه ّ
الصاله و ّ
ان حضــرت در ان روزگار ،امروز برای انســان معاصر راه
نجاتی را فراهم کرده اســت و ما خدا را شکر می کنیم که
در یک چنین روزگاری داریم زندگی می کنیم .از بین انچه
الســام) به ما رسیده،
از حضرت صادق (علیه ّ
الصاله و ّ
مجموعه های اخالقی ،جاذبه های فوق العاده ای دارند
کهبه صورتمنظومه هایبسیاردلپذیریازسفارش های
حیات بخش حضرت اســت ،خطاب به اصحاب شان و
دوستانشانوبهمناسبت هاکهازحضرتتقاضاییشده،
سوالی شده ،در خواستی شــده .این نکته ها و این وصایا
مطرحشدهوبعدهمین طوردرطولزمانسیرکردهتابهما
رسیدهودردستماهمقرارگرفتهاست.ازجملهانمتن ها
کهیکمتنفوق العاده،موثّرو ّ
جذابیاستومورداعتنای
بزرگانما،اساتیدماومشایخما،ازدیرزمانبودهوهمیشه
مورد ســفارش انها بوده اســت ،حدیثی است که مشهور
است به حدیث عنوان بصری .بعضی از اساتید بزرگوار ما
معتقد بودند که انسان باید همیشه این وصیت را در جیب
خودشداشتهباشد،حداقلهفته اییکباربهاینوصیت
مکرر
امام صادق(علیه ّ
الســام) مراجعه کندّ ،
الصاله و ّ
انرابخواند،تاملکندازانالهامبگیرد،اینحدیثفوق
العاده است،یکمتنسلوکیبسیار ّ
جذاب،خوش ساخت
وپرنکتهوبسیارعمیق،فوق العادهعمیق،کهالب ّتهبعضی
از اهل معرفت در زمان هایی مو ّفق به شــرح این کلمات
نورانیهمشدند.
جامعه شناسی
«هفت وادی عشق و سلوک»،
کتابی است در باب روشنگری عرفان
به منظور کاربردی کــردن ان برای
اغنای نیازهــای انســان معاصر بر
ِ
ِ
عرفان برامده
ســنت پویای
بســتر
از قران و جــاری بر حضــور نامکرر
ِ
عرفان
عشق که عشق اصل و بنیان
متعالی و پویاست .عرفان ،هستی،
وجود و سیر متعالی انسان را از منظر
عشق می بیند.
در این منظر ،بی عشق جهان
فسرده و ساکن و مرده است .کتاب
«هفــت وادی عشــق و ســلوک»
به تمامی وامدار عطار و اثار اوســت
و نیــز موالنــا جالل الدیــن محمد
مشهور به مولوی و همچنین به عین القضات ،ابن عربی،
حســین بن منصور حالج ،ســنایی غزنوی ،احمد غزالی،
روزبهان بقلــی ،حافظ ،ابوســعید ابوالخیر ،ابوالحســن
ِ
عرفان انسان -
خرقانی و ...همه بزرگان عرفان که محمل
خدایی را بر دستان فنای خود حمل می کنند .در این کتاب
این هفت وادی به شــکل متمرکز و با نگاهی گسترده و به
منظور تجمیع ارای این بزرگان جهان معرفت و عشــق بر
محوریت هفت وادی طرح شــده در منطق الطیر به شرح
می اید .کاری طاقت ســوز و جان فزا که تنها با َمدد و یاری
ِ
رندان جهان جاودان و عنایت بی دریغ
و همراهی روح این
خداوندگا ِر عشق و دوســتی به انجام رســید .در این اثر،
مولف سعی در کار اورده و به این کوشــش به راه امده که
عرفان را به عرفان و عارف را به عارف
بنمایاند؛ ازا یــن رو این اثر را نمی توان
کاری تحقیقاتی به معنی مصطلحش
دانست.
این اثر روبه روی انسان معاصر و
زخم خورده و ناالن از غربت غربی قرار
دارد تا او خود را بی واسطه و بی تعارف
در اینــه صیقلــی عرفان نظــاره کند و
هرچند دمی ،از خســتگی و زخم های
تحمیلشده بر خود برهد و از بی کسی
برمد و خویش را در فراسوی نیک و بد
و در فضای ِ
لخت حضــورَ ،لختی رها
کند تا دریابد کــه زمانه چــه جفاها بر
او رواداشــته و خود نیز چــه بی پروا بر
خود بی وفایی کرده و خویش را چه ارزان و بی بها به حراج
گذاشته است.
ِ
انسان غریب و تنها و رها شده
در این ایینه است که
در انبوهی از تن هایی که هیچ ربطی به هم ندارند و تنها از
سرِ ترس باهم اند و نیز از ســرِ ترسی دیگر از هم می رمند،
خود را عریان و بی ریا می بیند و اگر از تصویر بی رتوش خود
در این ایینه از خود نرمد! راهکاری برای با خویش ماندن
ِ
پنهان با خود بودن را
و با خود کنار امدن و در خود دوستی
کشف می کند .کتاب «هفت وادی عشق و سلوک» به قلم
علیرضا خطیب زاده نگارش شــده و در دو جلد با صحافی
اعال از سوی انتشــارات بهجت با قیمت ١٥٠هزار تومان
راهی بازار کتاب شده است.
یک روایت تربیتی از امام صادق
(ع)
23
سیاست
رقابت ائتالفی
سیدابراهیم رئیســی و محمدباقر قالیباف دو رقیبی هستند که
هدفشان مشترک است .هدفشان تغییر روحانی است .برای رسیدن
به این هدف نوع جدیدی از رقابت را شــکل داده اند کــه ما نامش را
گذاشته ایم رقابت ائتالفی.
تمرکز بر مقابله با فساد
سیاست
24
مثلث | شماره 353
مثلثکمپینانتخاباتیسیدابراهیمرئیسیرابررسیمی کند
1
مصطفی صادقی
دبیر تحریریه
سید ابراهیم رئیسی؛ او حاال از مهمترین نامزدهای
انتخابات ریاست جمهوری است .یک سال پیش در چنین
زمانی اصال نامی از او در میــان نامزدهای احتمالی نبود،
حاال اما او در زمره کسانی اســت که می گویند شاید پدیده
انتخابات شود .او دیرتر از همه شروع کرد اما نفر اول جبهه
مردمی شد ،جزو فهرست شش نامزد تایید صالحیت شده
قرار گرفت و اکنون در اســتانه برگزاری انتخاباتی بزرگ،
برای اولین بار اقبال خود را در این سطح می سنجد.
نکته مهم که باید مورد بررســی دقیق قرار گیرد این
است که او با چه نگرشی وارد انتخابات شده ،کمپین خود
را چگونه سامان داده و اساسا کدام بخش از جامعه را برای
کسب رای انتخاب کرده است؟ باید مولفه های زیادی را
در این مورد درنظر گرفت.
ایا ابراهیم رئیسی پدیده
انتخابات می شود؟
سیدابراهیم رئیسی
در ســال ۱۳۳۹در محله نوغان مشــهد به دنیا امده
اســت .در همان ســنین کودکی پدرش را از دســت داده
اســت .ابراهیم رئیســی در ســن ۱۵ســالگی وارد حوزه
علمیه قــم شــده و تحصیالت حــوزوی خود را تا ســطح
چهار فقــه و اصول در مدرســه حقانی ادامه داده اســت.
حضرات ایــات علی مشــکینی ،حســین نوری همدانی،
محمد فاضل لنکرانی ،ابوالقاسم خزعلی ،فاضل هرندی،
بدنــه سیاســی حاضــر در ســتاد
ابراهیم رئیســی تنها به ســعید جلیلی
خالصــه نمی شــود .در ایــن کمپیــن
می توان افراد نام اشــنایی از پایداری
و برخی از اعضای دولت نهم و دهم را
دید .در مورد نسبت سیاسی پایداری ها
با ابراهیم رئیســی تردیدی نیست که
انها این نامزد انتخابــات را به دیگران
ترجیح می دهند.
ســتوده ،مروی خراســانی ،مجتبی تهرانی ،مرعشــی و
ســید محمود هاشمی شــاهرودی از جملــه اســتادان او
بوده اند .ابراهیم رئیســی هم چنیــن دارای دکترای فقه و
حقوق خصوصی از دانشگاه شهید مطهری است.
حــاال او وارد میــدان رقابــت بســیار مهمی شــده
اســت .باید خوب حرف بزنــد ،وعده های مهــم بدهد و
نشــانه گذاری های خوبی بــرای جذب ان بخــش از بدنه
اجتماعی اش داشــته باشــد که می توانــد روی رای انها
حساب باز کند.
باید قبل از هر چیزی و در ســطح نخســت تحلیل به
شرایط پیرامونی او پرداخت و نسبت نامزدهای در صحنه
را با او مشخص کرد.
در انتخابات کرد .او می دانســت که تقریبا نگاه مشترکی
میان خودش و او وجود دارد .جلوتر که رفت دید که بنا به
دالیلی ابراهیم رئیسی محل اجماع شده است و نیروهای
بیشتری حول او جمع شده اند .در نهایت ناباوری کنار رفت
و خواست که او به جای خودش در میدان باقی بماند.
او برای ثبت نام در انتخابات به وزارت کشور نرفت و
در عوض بیانیه ای صادر کرد و گفت« :اینجانب با تشکر
از همه هموطنان و چهره های خدوم و دلســوز مخصوصا
جوانان پرشــور و باورمند انقالبی که در ماه های گذشته با
نظر لطف ،این برادر خود را به حضــور در فرایند انتخابات
ریاست جمهوری دعوت کردند ،از هم اکنون به سهم خود
از همه نیروهای انقالب دعوت می کنم با تمام توان برای
شکوفایی ظرفیت انتخابات در مسیر بازیابی مسائل اصلی
کشــور و راه حل های مبتنی بر منظومــه معرفتی -ارمانی
انقالب اسالمی در صحنه باشند».
چند روز بعد شــنیده شــد که او ابراهیم رئیسی با هم
دیدار کردند .این خبر هرگز به صورت رســمی تایید نشــد
اما روز شــنبه دوم اردیبهشــت ناگهان رســانه های سعید
جلیلی تصویری از دیدار این دو شخصیت سیاسی منتشر
سیاست
کردند .خبــری از محتــوای این دیدار به صورت رســمی
منتشر نشد اما در یکی از سایت های خبری امده بود« :در
دفتر جلیلی همه به خط شــده اند .همه چیز باید در اختیار
اقای رئیسی باشــد .کمیته های کارشناسی و روسای انها
همگی به سرپرســتی ســعید جلیلی برای ابراهیم رئیسی
کار می کنند ».صریح ترش یعنی حــال و هوای این دفتر
کار را به روایت علی جعفری از نزدیکترین افراد به ســعید
جلیلی بخوانید« :این روزها در قرارگاه گفتمانی -انتخاباتی
دکتر ســعید جلیلی نه تنها کار تعطیل نشــده ،بلکه بیشتر
هم شده اســت .حاال که خودش کاندیدا نیست ،تالش
و دغدغه هایش چندبرابر اســت .کارهایی کــه تا پیش از
این اجازه نمی داد برای خودش انجام دهیم ،حاال توصیه
می کند برای اقای رئیسی انجام بشود .خودش باالی سر
کار ایســتاده و دائم مدیریت می کند .اگر کسی هم رفته،
بارش را خود اقاسعید به دوش می کشد .سخنرانی ها بیشتر
شده و کارهای محتوایی و برنامه ای با همان شتاب در حال
جمع بندی است .اینجا بدون هیچ چشم داشتی و بی هیچ
توقعی برای کاندیدای اصلح تالش می شــود .شــاید در
فضای انتخاباتی عمق تصمیم اقاســعید فهمیده نشود،
اما حرکت تکلیف گرایانه او نه تنها ســطح شــعور سیاسی
جامعه را ارتقا داد ،بلکه به ســند محکمی برای زنده بودن
روح انقالبی گــری در بین مســئوالن جمهوری اســامی
تبدیل شد».
سعید جلیلی «سوم اردیبهشت» رسما حمایت خود
را از حجت االسالم رئیسی اعالم کرد .وی در گفت وگویی
اظهار داشت« :در بین شش نامزد احراز صالحیت شده،
حجت االسالم سیدابراهیم رئیســی کارامدتر است .بنده
در بین این نامزدها اقای دکتر رئیسی را اصلح می دانم و از
ایشان نیز حمایت خواهم کرد».
اما این پایان کار نبود .رسانه های این دو شخصیت
سیاسی اکنون در نزدیکترین وضع ممکن به یکدیگر قرار
دارند .در مطلب یکی از این کانال ها امده اســت« :امروز
بار دیگر حجت االسالم رئیسی نشــان داد که در قید و بند
احــزاب و جناح های سیاســی نبوده و با انتصاب مناســب
علی نیکزاد به سمت ریاست ســتاد انتخاباتی خود گامی
بلند در سیاست ورزی مســتقل خود نهادند .از سویی یکی
از نگرانی های بزرگ انقالبیون نداشــتن برنامه ای متقن
برای حل مشکالت کشــور از جانب دکتر رئیسی بوده که
بحمدالله دکتــر جلیلی برنامه چهار ســاله خــود را تمام و
الترناتیو نامزد 92
مثلث | شماره 353
سعید جلیلی در کمپین
حمایت از ابراهیم رئیسی
سخنرانی کرد
سیاست
برخی بر این باورند که اکنون ســید ابراهیم رئیســی
بیشترین قرابت را با ســعید جلیلی دارد .شاید درستی این
حرفشان هم از انجا قابل تایید باشد که اکنون سعید جلیلی
در زمزه نزدیکترین افراد به این نامزد انتخاباتی است .بهتر
است از قبل تر شروع کنیم .زمانی که سعید جلیلی بنا داشت
وارد انتخابات شود .او مدت ها کار کارشناسی انجام داد؛
تیم های تخصصــی را پیرامون خود جمــع کرد و صاحب
یک برنامه مدون در همه حوزه ها شد .ناگهان اما در اندک
زمان باقیمانده تا انتخابات سید ابراهیم رئیسی قصد حضور
25
سیاست
26
مثلث | شماره 353
سیاست
کمال در اختیار رئیسی قرار داده و از این بابت نیز مشکلی
وجود نــدارد .به حــول و قوه الهی تمام پیــش زمینه های
تک دوره ای شدن روحانی فراهم شده است».
در همین فاصله حرف و حدیث هــای زیادی هم در
مورد سمتی که رئیسی برای جلیلی در نظر گرفته نیز بیان
شده است.
یک عضو جبهه پایداری با بیان اینکه دیدار رئیسی
و جلیلــی برای تعامــل بیشــتر و درجهت رفــع تفرقه بین
اصولگرایان صورت گرفته اســت گفته است« :رئیسی از
ظرفیت جلیلی در بدنه دولت خود استفاده خواهد کرد».
سیدناصر موســوی الرگانی ،عضو جبهه پایداری در بیان
هدف دیدار رئیســی با جلیلی گفته اســت« :شــاید این
جلســه ای که برگزار شــده برای تعامل بین کاندیداهای
اصولگرا و رفع تفرقه بین نیروهــای انقالبی این جناح که
در دوره های گذشــته انتخابات وجود داشته و باعث شده
است که دیگران برنده این میدان باشند در جهت رسیدن
به نتیجه مطلوب صــورت گرفته باشــد ».او در مورد این
احتمال که ســعید جلیلی ممکن است برای سمت معاون
اول رئیسی انتخاب شود ،افزود« :اقای جلیلی در دولت
گذشــته در حوزه انــرژی هســته ای فعالیت های بســیار
خوبی داشته و تجربیات ارزشــمندی را کسب کرده است
بنابراین شاید اقای رئیسی از ظرفیت وی به دلیل تجربه و
برنامه هایی که دارد در بدنه دولت خود استفاده کند » .این
عضو فراکسیون والیت در پیش بینی اینکه بین قالیباف و
رئیسی کدام یک در عرصه رقابت انتخاباتی تا پایان باقی
خواهد ماند ،افزوده است« :تاکنون نتیجه نظرسنجی ها
متفاوت بوده اســت به این معنا که بعضــی از روزها اقای
رئیسی در نظرسنجی ها باالتر قرار می گیرد و بعضی روزها
نیز ارای اقای قالیباف باالتر رفته اســت بنابراین اعضای
جبهــه مردمی نیروهــای انقالب نظرشــان این اســت تا
روزهای پایانی که مناظره ها برگزار شــده و نظرســنجی ها
کامل شود هر کدام که مقبولیت بیشتر و قدرت رای اوری
باالتری داشته باشد در صحنه باقی خواهد ماند».
اما جعفر پور ،دیگر نماینده مجلس در این مورد گفته
اســت« :قضاوت در این مورد زود اســت امــا در مجموع
تحقق این امر به این بستگی دارد که اقای رئیسی بخواهد
چه کســی را معاون اول خــود بگذارد ،امــا موضوعی که
از انتخاب افراد برای این ســمت ها مهمتــر بوده همدلی
نیروهای انقالبــی وفادار بــه نظام برای حل مشــکالت
مردم است بنابراین اینکه یکی با اصرار بگوید که اال و بال
می خواهم در این سمت و نه ســمت دیگری فعالیت کنم
به دور از دیدگاه تعامل و توحیدی است که توقع داریم».
در مطلب یک ســایت دیگــر هم در این مــورد امده
است« :سعید جلیلی که در چهارسال گذشته برنامه هایش
برای اداره کشور را اماده کرده بود این برنامه ها را در اختیار
رئیسی قرار داده است تا در تدوین برنامه های رئیسی مورد
اســتفاده قرار گیرد .اشــراف جلیلی بر مشکالت کشور و
داشتن راه حل برای انها موجب شده تا از او به عنوان یکی
از اصلی ترین گزینه ها برای معاون اولی رئیسی در صورت
پیروزی در انتخابات یاد شود».
حمایت تمام عیار از رئیسی
اما عصر چهارشــنبه هفتــه گذشــته همایش بزرگ
مردمی حمایت از رئیسی با سخنرانی سعید جلیلی در حوزه
هنری تهران برگزار شد.سعید جلیلی در همایش حمایت از
سید ابراهیم رئیسی ،از روحانی و والیتی انتقاد کرد.
جلیلی ضمن اشــاره بــه والیتی و جلیلــی گفت که
کارنامه تفکر این دو مقابل ملت اســت .او گفت« :اقای
روحانی و والیتی در انتخابات قبلی تفکری را به جامعه القا
کردند که مدعی بود با این مسیر می توان مشکالت را حل
کرد؛ کارنامه اش مقابل ماست.
برخــی ادعــای کاهــش هزینــه را دارنــد امــا این
ســرمایه های نظام اســت که کاهــش پیــدا می کند.در
ســرمایه های ملی بتن ریخته و بــه خارج منتقــل کردند
اما خودشــان می گویند طرف مقابل به متــن برجام پایبند
نیست .بگویند در کشاورزی ،صنعت و معدن چه ارمغانی
برای کشور اورده اند .نمی توان یک باره طرح مسکن مهر
را تعطیل کرد و هیچ جایگزینی نیز برای ان پیشنهاد نداد.
فقط از موضوع مســکن درصــد باالیی از اشــتغال ایجاد
می شود و این در کنار ایجاد مســکن برای مردم است اما
متاسفانه در این چهار سال متوقف شد .بخش مسکن که
دیگر نیازی به برجام نداشــت پس چرا این اتفاق نیفتاد؟
اگر گفته می شود تولید و اشتغال مهم است این ضرورت
جامعه اســت ،اما ایا امــروز چرخ کارخانه هــا می چرخد؟
مزیت ما در نفت و گاز و پتروشیمی است ،چرا وضع موجود
با وضع مطلوب فاصله دارد؟ نباید اجازه داد دوباره عده ای
با حرف های عاری از صحت به مردم راه حل های نادرست
القا کنند و مشخص شود درست نبوده است .ما نیامده ایم
شعار دهیم بلکه می خواهیم نشان دهیم مسیر قبلی درست
بود یا خیر».
نیکزاد ،رئیس ستاد حجت االســام رئیسی در این
همایش حاضر شد.
باید منتظر ماند و دید این همنشینی جلیلی و رئیسی
چه سرانجامی خواهد داشت.
از پایداری تا دولت سابق
اما بدنه سیاسی حاضر در ســتاد ابراهیم رئیسی تنها
به سعید جلیلی خالصه نمی شود .در این کمپین می توان
افراد نام اشــنایی از پایداری و برخی از اعضای دولت نهم
و دهم را دید.
در مورد نسبت سیاسی پایداری ها با ابراهیم رئیسی
تردیدی نیســت که انها این نامزد انتخابات را به دیگران
ترجیــح می دهنــد .حتــی حاجی دلیگانــی از چهره های
جبهه پایــداری پیش از این از توصیــه ایت الله مصباح به
اعضای جبهه پایداری برای حمایت از رئیسی در انتخابات
ریاست جمهوری خبر داده بود .او در رابطه با انتشار خبری
مبنی بر تماس تلفنی ایت الله مصباح یزدی با رئیسی برای
دعوت از وی به منظور حضــور در عرصه انتخابات ضمن
تاییــد تاکید ایت اللــه مصباح یزدی بر حمایت از رئیســی
سیاست
به عنوان کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری اصولگرایان
گفته بود« :در جلســه ای کــه اعضای جبهــه پایداری با
ایت الله مصباح یزدی داشتند ،ایشان توصیه فرمودند که
برای انتخابات ریاست جمهوری به سراغ اقای رئیسی بروید
و اگر شــرایطی فراهم شــد که به صحنه رقابت انتخاباتی
ورود پیدا کرد از وی حمایت کنید».
محمدجــواد کریمی قدوســی ،نماینده مشــهد در
مجلس دهم هم که به عنوان ســخنران پیش از خطبه در
حرم امــام رضا(ع) ســخنرانی می کرد تلویحــا از ابراهیم
رئیسی برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم
دعوت کرد« :به برکت این شــهر مقدس و ملجا شــریف
امام رضا (ع) برای انتخابات سال اینده که نزدیک اربعین
انقالب است یکی از مردانی که در این شهر پرورش پیدا
کرده و مورد عنایت اســت و اقبال عمومی هم به ســمت
اوســت ،موجی شــبیه اول انقالب برای یــک تحول در
انتخابات 96و انتخاب یک کابینه انقالبی رقم بخورد».
محمود رجبی ،قائم مقــام محمدتقی مصباح یزدی
در موسسه اموزشــی و پژوهشــی امام خمینی (ره) هم در
حمایت از رئیســی اظهاراتــی گفته اســت« :در صورتی
که اقای رئیســی ،رئیس جمهور شــوند ،نه تنها در سطح
ایران ،بلکه در سطح جهانی می توانند خدمت کنند و این
قطعا بیشتر مورد عنایت حضرت علی بن موسی الرضا (ع)
است؛ چه خدمتی برتر از اعتالی کلمه توحید و ارمان های
امام رضا (ع) در ســطح ملی و بین المللی ...ایشــان ایثار
کرده و عمل به وظیفه را بر خواســت شخصی خود مقدم
داشتند و در انتخابات شرکت کردند ...در چنین شرایطی
که تمامی زمینه ها برای انجام وظیفه در این سمت فراهم
اســت؛ عدم حضور در انتخابات ،اشــتباه در شــناخت یا
کوتاهی در عمل به وظیفه است».
اما در روزهای اخیر اینگونه به نظر می رسد که جبهه
پایداری چندان تمایلی نــدارد که این حمایت را به صورت
رسمی عنوان کنند .در این مورد البته یک اتفاق قابل توجه
هم رخ داد.
یک بیانیه از سوی شــورای مرکزی جبهه پایداری با
این محتوا منتشر شد« :شــورای مرکزی جبهه پایداری از
همه اعضا و هواداران پرتالش و خستگی ناپذیر و بی ادعا
و خدوم خود در سراسر کشــور دعوت می نماید صادقانه و
خالصانه با مدد از ارواح پاک و طیبه شهیدان برای معرفی
نامزد اصلح انقالب حضرت ایت الله رئیســی به هر طریق
شرعی ممکن تالش کرده و همه اطرافیان و دوستان را به
این مهم تشویق و ترغیب نمایند.ان تنصروالله ینصرکم و
یثبت اقدامکم».
اتفاق غیر منتظــره ای نبوده؛ همــه در انتظار چنین
بیانیه ای بودند .حتی برخی هم در فضای سیاسی تحلیل
می کردند کــه تاخیر در صــدور این بیانیه البد نشــانه ای
است از بروز اختالف یا وجود یک تاکتیک .باالخره بیانیه
صادر شد .رســانه های اصولگرا هم ان را بازتاب دادند تا
دیگر شکی نماند که پایداری ها تصمیم خود را گرفته اند و
ان را هم رسانه ای کردند .ناگهان اما خبر دیگری تعجب
همــه را برانگیخت .اقــا تهرانی ،دبیرکل جبهــه پایداری
در متنی که از او در رســانه ها به صورت یک شکل انتشار
یافت اعالم کــرد« :پایداری فعــا از هیــچ گزینه ای به
شکل رســمی اعالم حمایت نکرده است ».دبیرکل جبهه
پایداری انقالب اسالمی با بیان اینکه پایداری فعال از هیچ
گزینه ای به شکل رسمی اعالم حمایت نکرده است ،گفت:
«ما در زمان مناسب ،فرد اصلح را با صدور بیانیه ای معرفی
خواهیم کرد ».دلیل این مساله البته هنوز به صورت رسمی
عنوان نشــده اما تقریبا همــه چهره های جبهــه پایداری
حمایت خود را از ابراهیم رئیسی نشان داده اند.
البته کمپین انتخاباتی رئیسی حاشیه جالب دیگری
هم داشــت و ان انتخاب رئیس ســتاد اقای رئیسی بود.
حاشــیه ای کــه بــا بزرگنمایــی و ذوق زدگی ســایت ها و
کانال های تلگرامی طیف اصالح طلب و حامیان روحانی
مواجه شد.
در روزهای گذشته از مســعود میرکاظمی ،وزیر نفت
دولت محمود احمدی نژاد و نماینده پیشین مجلس شورای
اسالمی به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی رئیسی یاد می شد.
میرکاظمی که رئیســی را در روز ثبت نام در وزارت کشــور
همراهی کرده بود در همایش انتخاباتی حامیان رئیســی
در سرچشمه بهارستان نیز ســخنرانی کرد .اما جمعه شب
گذشته ،ناگهان نام علیرضا زاکانی ،نماینده سابق مجلس
به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی رئیسی مطرح شد .البته این
پایان ماجرا نبود و علی نیکزاد ،وزیر مســکن و شهرسازی
دولت محمود احمدی نژاد ،نهایتا به عنوان رئیس ســتاد
انتخاباتی رئیســی معرفی شــد .انتخاب مهندس نیکزاد
به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی در حالی که او پیشتر چنین
فعالیت های سیاسی و انتخاباتی را در کارنامه خود نداشته
است این گمانه زنی را در محافل سیاسی ایجاد کرده است
تا وزیر مسکن احمدی نژاد که نامش با پروژه مسکن مهر
گره خود است معاون رئیسی خواهد شد .حال باید منتظر
روزهای اینده بود و دید ایا رئیسی پیش از انتخابات کابینه
و چهره های اصلی دولت مد نظرش را معرفی خواهد کرد یا
خیر؟ از سید صولت مرتضوی ،شهردار مشهد نیز به عنوان
مسئول هماهنگی امور ســتاد انتخاباتی در استان ها یاد
شده است .این تغییرات بی شــک ناشی از عالقه رئیسی
برای تجمیع تمامی منتقدین دولت فعلی و همینطور وزرا
و برخی نزدیکان گذشــته و منتقدین فعلــی رئیس دولت
نهم و دهم بوده اســت .در یکــی دو روز اخیر ،محمدرضا
میرتاج الدینــی ،معــاون پارلمانــی دولــت احمدی نژاد،
محمدمهدی زاهدی ،وزیر سابق علوم ،مسعود زریبافان
از همراهــان و معاونــان احمدی نژاد و محمد عباســی،
وزیــر ورزش و جوانان در دولت دهم اعــام حمایت خود
از حجت االسالم سید ابراهیم رئیسی را اعالم کرده اند.
اقتصاد
امــا ســید ابراهیم رئیســی ماننــد دیگــر نامزدهای
انتخابات کمپین خود را روی برنامه های اقتصادی متمرکز
کرده اســت .او منتقد برنامه های اقتصادی روحانی است
و البته ایده های مهمی هم برای خود در این زمینه دارد.
او در یکی از ســخنرانی های اخیرش گفته اســت:
«برنامه ما ان اســت که یارانه ســه دهک اول جامعه را تا
سه برابر افزایش دهیم؛ چراکه این قشــر جز با حداقل ها
امکان زندگی کــردن ندارنــد .برنامه دوم مــا در ارتباط با
بیکاری است .احســاس ما ان است که مســاله و بحران
بیکاری قابل حل شــدن اســت و این بحران را می توان با
ایجاد یک و نیم میلیون شــغل در ســال حل کرد .بحران
بیکاری در کل با شــش میلیون شــغل می توانــد به زیر 9
درصد که در برنامه ششــم توســعه نیز امده اســت ،حل و
عملیاتی شود».
او در یــک ســخنرانی دیگر گفته اســت« :بیشــتر
مراجعات بنده درخواســت شــغل و کار است ،کرامت یک
جوان ،بازنشسته ،کارمند و کارگر ایجاب می کند که شغل
شرافتمندانه ای داشته باشــد .تحصیالت ،کار ،زندگی و
معیشت بر عهده دولت اسالمی است و دولت باید با استفاده
از همه امکانات شغل باکرامتی برای همه نیازمندان شغل
فراهم کند .بنده در سرکشــی به روستاها مشــاهده کردم
که مردم تنها با یارانه ۴۵هــزار تومانی زندگی می کنند .ایا
مردم با این درامد امکان زندگی دارند؟ می توان با مدیریت
صحیح فقرا را نجات داد و برای بیکاران شغل فراهم کرد.
چرا بعد از ۳۸ســال افرادی کــه با یک دنیا امیــد به دنبال
مسکن هســتند نمی توانند به یک مسکن حداقلی برسند.
مسکنی شروع می شود اما ناباورانه این وضعیت چند سال
معطل می ماند .می توان با همین وضعیت از درامد کشور
به گونــه ای مدیریت کرد که خانــواده مســتمند و فقیر به
صورت مطلق نباشــد و یارانه بدون کمترین مشکل برای
افراد فقیر و دهک های پایین دو یا ســه برابر افزایش پیدا
مثلث | شماره 353
سیاست
27
سیاست
28
مثلث | شماره 353
سیاست
کند .صنعت ساختمان بیشترین شغل را ایجاد می کند .در
این کشور امکان پذیر است که مسکن کرامت مشکل مردم
را حل کند یــا طرح های قبلی را تکمیــل و به مردم تحویل
دهد .در قانون برنامه ششــم توســعه صریحا ذکر شده که
امار بیکاری باید از ۱۲درصد به هشــت درصد کاهش پیدا
کند .البته در بعضی شهرها ممکن اســت امار بیکاری ۳۰
تا ۴۰درصد باشــد .بر فرض اینکه امار مرکــز امار صحیح
باشــد ما می توانیم به نرخ بیکاری هشت درصد برسیم و با
ایجاد سالی یک تا یک و نیم میلیون شغل بحران بیکاری
در کشور را برطرف کنیم .امکان راه اندازی و در مدار تولید
قــرار دادن واحدهای نیمه تعطیل یا کامــا تعطیل وجود
دارد .در ۴ســال دولــت می توان هر ســال ۲۵درصد این
واحدها را به خــط تولید برگرداند تا کارگران بیکار شــده به
کار برگردند .این کار با تالش ،مدیریت جهادی ،احساس
مسئولیت و چشم نداشــتن به بیگانگان کامال امکانپذیر
است .فساد اداری مردم را بسیار عصبانی کرده و هر روز تیتر
یک روزنامه به این موضوع اختصاص دارد .خانواده ای که
درون خود مشکالت زیادی دارد نباید شاهد فساد اداری در
کشور باشد ».او در مجموع گفته است که تولید و اشتغال
مهمتریــن برنامه اقتصادی اش اســت و در عیــن حال از
مسکن کرامت نیز به عنوان طرح ویژه خود نام برده است.
شــاید نگاه او به اقتصاد را بتوان از ســخنان مسعود
میرکاظمی که به عنوان رئیس کمیته طرح و برنامه رئیسی
منصوب شده دریافت کرد .اظهاراتی که او در هفته گذشته
بیان کرده است« :در تحلیل واقعی از وضعیت اقتصاد باید
دید دولت چه منابعی داشته و چگونه هزینه کرده است .منابع
در اختیار دولت نهم و دهم مجموعا 668هزار میلیارد تومان
در طول 8سال بود اما در دولت یازدهم ،در طول سه سال و
نیم معادل 680هزار میلیارد تومان منابع در اختیار دولت قرار
گرفته است .این در حالی است که هزینه های جاری دولت تا
پایان سال 89،91هزار میلیارد تومان بوده که در پایان سال
95به عددی بالغ بر 200هزار میلیارد تومان می رسد .حال
سوال این است که این هزینه ها در کجا خرج شده؟ متوسط
یک بشکه نفت در دو دولت قبل 79دالر است و متوسط یک
بشکه نفت در این دولت 65دالر بوده است.
پس مظلوم نمایی هایی که دولت در این زمینه انجام
می دهد درست نیست.البته در این دولت میزان صادرات
نفت پایین امده است ،اما دو نکته را باید توجه کنیم یکی
نرخ تبدیل ارز اســت که طبق گزارش دیوان محاسبات،
متوسط نرخ تبدیل ارز در دولت قبل هزار و پنج تومان بوده،
اما در این دولت باالی سه هزار تومان است .به همین دلیل
است که به رغم اینکه حجم صادرات نفت پایین امده ولی
میزان ریالی نفت در بودجه همیشــه افزایشی بوده است،
یعنی میزان وابستگی ما به نفت کمتر نشده است .در ضمن
نکته دیگر این اســت که صادرات نفت خام کم شــده اما
صادرات میعانات گازی افزایش یافته است ».میرکاظمی
در بیان مشکالت موجود در صنایع تولیدی کشور با اشاره
به واحدهای تولیدی تعطیل شــده در ایــن دولت گفت:
« 60درصد واحدهای تعطیل شده کمتر از شش سال عمر
دارند .این یعنی نبود شغل پایدار».
او با اشاره به بی انضباطی های مالی دولت به مساله
برداشت های غیر مجاز از صندوق ذخیره ارزی و همچنین
بدهی ســنگین دولت به بانک هــا و ســازمان های دیگر
مثل ســازمان تامین اجتماعی اشــاره کــرد و گفت« :در
حل مشــکالت اقتصادی هم مدیریت اهمیــت دارد هم
ســاختارها و هم عوامــل بیرونی مثل تحریــم ،پس نباید
حل مشــکالت را تنها با یک عامل تحلیــل کرد ».رئیس
کمیته طرح و برنامه رئیسی با غیر عادی خواندن وضعیت
اقتصادی کشور گفته اســت« :امروز نیاز است که به دور
از فضا ســازی های جناحی و گروهی دســت به دست هم
بدهیم و ظرفیت ها را اجماع کنیم تا بتوانیم مشــکالت را
حل کنیم و اقای دکتر رئیسی این توان را دارند که فارغ از
دعواهای سیاسی ،مشکالت را ریشه ای رصد کنند و برای
حل ان اقدام کنند .ایشان ســعه صدر خوبی دارند ،قدرت
ســازماندهی و اجماع و اســتفاده از حداکثر ظرفیت ها را
دارند .ایشــان در طول یک ســال در اســتان قدس ثابت
کرده اند که می توانند جناحی برخــورد نکنند و رویکردها را
به صورت مبنایی تغییر دهند».
رئیسی و سیاست خارجی
به نظر می رسد ابراهیم رئیسی در سیاست خارجی هم
دیدگاه نزدیکی به سعید جلیلی داشته باشد .او در این مورد
گفته اســت «:عزت و مصلحت ایجاب می کند تا با همه
نیروها تعامل داشته باشیم که نگاه به تجربیات دیگران را
نیز مورد توجه داریم و برنامه ما برون زا و درون نگر خواهد
بود و قطعا ارتباطــات اقتصادی و اجتماعــی وجود دارد.
تعامل با غرب حتمــا در برنامه کاری خواهد بــود به جز با
اســرائیل که رژیم غاصب اســت .با رعایت اصل عزت با
همه کشورها تعامل خواهیم داشت .حل مساله سوریه باید
توسط سوری ها انجام شود و حضور خارجی ها حتما مشکل
ایجاد می کند و موجب گره بیشتر در سوریه می شود .مردم
این کشور باید اینده ان را رقم بزنند».
مواجهه با رقبا
ابراهیم رئیسی حتما حسن روحانی را به عنوان رقیب
اصلی خود در انتخابات دیده است .او در همان روزی که
به نظر می رســد ابراهیم رئیسی در
سیاست خارجی هم دیدگاه نزدیکی
به ســعید جلیلی داشــته باشــد .او
در این مــورد گفته اســت «:عزت و
مصلحت ایجــاب می کند تــا با همه
نیروها تعامل داشته باشیم که نگاه
به تجربیــات دیگــران را نیــز مورد
توجــه داریــم و برنامه ما بــرون زا و
درون نگر خواهد بود و قطعا ارتباطات
اقتصادی و اجتماعی وجود دارد
به ستاد انتخابات کشور رفت انتقاداتش را به رئیس جمهور
مستقر علنی کرد.
رئیســی گفت« :حقوق شــهروندی چندبار نوشــته
شده ،بس است نوشتن حقوق شهروندی .مگر ما نوشتن
کم داریم؟ امروز میدان اجرای حقوق شــهروندی اســت
و نه انشاء نویســی ان ».او بعد از ان دو نامه هم نوشت با
موضوع حســن روحانی و فعالیت های او .در یکی از این
نامه ها خطاب به روحانی امده بود «:بنده و جنابعالی پیش
از انکه حقوقدان باشیم ،هر دو مفتخر به کسوت روحانیت
هستیم و این انتساب ،ما را به رعایت امور اخالقی بیش از
دیگران ملزم و موظف می نماید.
اگر در صحنــه انتخابات ریاســت جمهوری ،رقابت
برای خدمت به مردم اســت و همین مایه مباهات ماست،
حیف است که به شــائبه نمایش های تبلیغاتی که داوری
دیگران را درباره ما مخدوش می کند ،الوده شود».
و در نامه دیگر خطاب به رئیس سازمان صدا و سیما
امده بود« :انتظار این اســت به منظور برگزاری انتخاباتی
«سالم ،پرشــور و رقابتی» ،رســانه ملی خود را به رعایت
عدالــت تبلیغاتی ملــزم بداند.متاســفانه برخــاف روال
معمول ،اکنون برنامه های جاری رئیس جمهور محترم که
یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری می باشند،
به طور پی در پی و پرحجم در صدا و ســیما پوشــش زنده و
خبری پیدا می کند.
از انجا که بســیاری از برنامه های مزبور ،جزو شئون
انحصاری رئیس دولت نبوده و انجام انها متوقف به حضور
ایشان نیســت ،از صداوســیما انتظار می رود با عنایت به
اهداف و ماموریت های قانونی خود از هرگونه اقدامی که
با ایجاد شــائبه تبلیغ جانبدارانه به نفع یــک فرد یا جریان
خــاص ،فرایند داوری درســت و اگاهانه مردم شــریف را
مخدوش سازد ،جدا پرهیز نماید».
به نظر می رسد که ابراهیم رئیسی انتقاد از روحانی
را از حــوزه اقتصاد شــروع کند و بــه حوزه دیپلماســی
برساند.
روزهای پرچالشــی مقابل این دو نامزد قرار خواهد
داشــت .امــا دیگــر رقیــب ابراهیم رئیســی ،اســحاق
جهانگیری اســت .نکته مهم این است که در این رقابت
یکی از ماموریت های مهم اســحاق جهانگیری مواجهه
با رقبای اصلی حسن روحانی اســت .جهانگیری برنامه
ویژه ای بــرای رقابت با ابراهیــم رئیســی دارد .در مورد
مصطفی هاشمی طبا به نظر نمی رسد ابراهیم رئیسی کار
سختی داشته باشد اما مصطفی میرسلیم حتما می تواند
رقیبی باشــد برای ابراهیم رئیسی .شــاید که او نقدهایی
به رئیســی مطرح کند و شــاید هم برای او چالش برانگیز
باشــد .اما در عین حال به نظر می رســد نســبتی که بین
میرسلیم و رئیسی برقرار اســت مانند نسبت او با قالیباف
نباشــد .در این میان قابل توجه این است که محمد باقر
قالیباف و ابراهیم رئیســی با هم چه خواهند کرد .پاســخ
این سوال شاید این اســت که بعید به نظر می رسد انها با
هم چندان چالشــی داشته باشــند .میان انها یک رقابت
ارام برقرار است.
سیاست
می توانیم ،می شود
محمدباقر قالیباف کمپین خوبی را تدارک دیده است
مثلث | شماره 353
سیاست
29
سیاست
مصطفی صادقی
دبیر تحریریه
2
برای بار ســوم به انتخابات امده است؛ یک ریسک
سیاســی بزرگ .بهترین توصیفی که می تــوان درباره او
داشت این است« :محمد باقر قالیباف اماده تر از همیشه
به رقابت پا گذاشــته اســت ».او اکنون در نظرسنجی ها
جایگاه خوبــی دارد و به رقابت نزدیکی با حســن روحانی
می پردازد .او کمپین خوبی دست و پا کرده و دیدگاه های
اقتصادی اش برای دولتی ها چالش برانگیز شــده است.
محمد باقر قالیباف راه ســختی را تا اینجا طی کرده؛ باید
منتظر ماند شاید او این بار به پاستور برسد.
ماجرای نامزدی
سیاست
30
مثلث | شماره 353
او همیــن چنــد وقت پیش یــک شــوک عجیب به
همه وارد کرد؛ ان هم درســت بــه فاصله اندکــی بعد از
انکــه نامش به عنــوان نامــزد جبهه مردمی اعالم شــد.
قالیبــاف در ســخنانی گفــت« :بنــده هیچ درخواســتی
برای نامــزدی نداشــته و نــدارم .وضعیــت اقتصادی و
اجتماعی کشــور در شــرایط بحرانی قرار دارد و تردیدی
وجود ندارد که شــرایط فعلــی در نتیجه ســوءمدیریت و
ناکارامــدی دولت فعلــی اســت .بنابراین بــرای هر فرد
دلســوزی تالش برای جایگزین کــردن رئیس جمهوری
مناســب به جای رئیس جمهــور فعلی در 29اردیبهشــت
ضرورتی انکارناپذیر برای مردم است .این هدف راهبردی
و مهم به دســت نخواهد امــد ،مگر با بــکار گرفتن همه
ظرفیت های مردمی و دلسوزان انقالب و کشور و اجماع
بر سر کاندیدایی که صالحیت ،قابلیت و مقبولیت داشته
باشــد .امروز جامعه ما بــه همگرایی و نگرشــی فراتر از
مالحظات حزبی و گروهی نیاز دارد .خوشبختانه ضرورت
همگرایی به یک مطالبه عمومی تبدیل شــده است و من
هم از همه تالش هایی که توسط نیروهای مردمی انقالب
انجام شده است تشــکر می کنم .در ضمن همانطور که
طی نامه ای اعالم کردم هیچ درخواســتی برای نامزدی
نداشــته و ندارم ولی تمام تالشــم را در جهــت کمک به
پیــروزی گزینه مطلــوب در انتخابات ریاســت جمهوری
بکار خواهــم گرفت .معتقدم همه کســانی کــه به دنبال
نجات کشور از بحران های اقتصادی و اجتماعی هستند
باید با اتحاد و یکپارچگی بــرای تحقق هدف رفع بحران
مدیریت کالن کشور ،کارامدی و تغییر دولت فعلی تالش
کنند ».بعد از انتشار این سخنان ،برخی رسانه ها برداشت
کردند که او انصــراف داده اســت اما ســخنگوی جبهه
مردمی گفت« :بیانیه اقای قالیباف بنابر انصراف نیســت
بلکه تاکید کرده بود که بنده هیچ گاه خود را نامزد نکرده ام
که این هم نکته درستی اســت .پیشنهاد کاندیداتوری از
سوی اقای قالیباف نبود بلکه از ســوی کسانی بود که او
را به مجمع عمومی معرفی کردنــد و در انجا رای اورد».
همچنیــن در ادامــه اظهارنظر ها در مورد این ســخنان،
مهدی محمدی ،عضو هیات رئیســه این جبهه در پاسخ
به پرسشــی درباره بیانیه اخیر محمدباقر قالیباف با تاکید
بر اینکه متن بیانیه روشن اســت ،گفت« :اقای قالیباف
گفته من درخواستی برای کاندیداتوری ندارم و این حرف
درستی است .هیچ کدام از این اقایان درخواست کاندیدا
شــدن نداشــته اند و این بدنه نیروهای انقالبی بودند که
نام انها را مطرح کردنــد .بگذارید صریح بگویم؛ نه اقای
قالیباف و نه هیچ کدام دیگر از اقایانی که مردم رنج دیده به
انها امید بسته اند حق ندارند چنین تصمیمی را به تنهایی
بگیرند و نخواهند گرفت .بدنــه نیروهای انقالبی امیدها
بســته اند که این بار همه ظرفیت ها بــرای عبور از وضع
اسف بار کنونی تجمیع خواهند شــد و اقای قالیباف یکی
از مهم ترین این ظرفیت هاســت .من مطمئن هستم که
مقصود اقای قالیباف درســت فهمیده نشــده و وضعیت
نهایی فاصله ای عمیق با ان چیزی خواهد داشــت که در
ظاهر به نظر می رسد».
داســتان امدن او به انتخابات هم جالب اســت .از
فشارهایی که تحمل کرد تا حرف هایی که شنید .اولین بار
وقتی زمزمه نامزدی او مطرح شد،مرتضی طالیی درباره
گمانه هایی که پیرامون نامزدی قالیباف مطرح بود گفت:
«نکته ای را بگویم که مربوط به اخرین دیدارم با ایشــان
اســت .از ایشان ســوال کردم که ایا شــما واقعا قصدی
برای شرکت در انتخابات دارید؟ ایشان در پاسخ گفت که
من چنین قصدی ندارم و تصمیمی نگرفتــه ام .این عینا
سخن کسی است که در مظان این است که می خواهد از
بهشت به پاســتور برود .البته بعضی اوقات برخی رفتارها
از جانب دوســتان و گروه های سیاســی مصداق دوستی
خاله خرســه اســت ،اینجاســت که برخی چون دوســت
دارند اقای قالیباف رئیس جمهور شود و مشکالت کشور
حل شــود ،نوعی حرف می زنند و رفتار می کنند که جامعه
احســاس کند اقای قالیباف می خواهد به پاستور برود ،از
ان سو گروه های سیاسی رقیب هم این موضوع را تبدیل
به فرصت یا فشار و تخریب می کنند برای زیر سوال بردن
خدمات شهرداری .این شــکل طرح موضوع برای اقای
قالیباف اورده ای که ندارد هیچ ،بلکه ریزش هم دارد».
اما در مقابل نماینده مجلس هم اســتانی اش گفته
بود« :سال دیگر در همین زمان در خبرهایتان می نویسید
«رئیس جمهور قالیباف» و دلیلش هم اجماع اصولگرایان
اســت که به زودی خبــرش را می شــنوید».اما همه این
حرف و حدیث ها پیرامون او از سخنانش در روز دانشجو
نشــات گرفت؛ انجا که گفت« :نفر می فرستند پیش من
می گویند فالنی تو بیا بگو در انتخابات شــرکت نمی کنم،
در این شــرایط از تو حمایت هم می کنیــم ،این بحث ها
هم جمع می شــود و اینقدر هم فشــار نمی اورند .من هم
گفتم من یک مجاهد و خدمتگزار هستم و به این افتخار
می کنم .ما انقالب کردیم که همین زد و بندها اتفاق نیفتد
و فضای باز سیاســی وجود داشته باشــد؛ هر چقدر شما
تخریب کنید ،ما محکم تر ایستاده ایم .در این مورد اخیر
هم جز بحث های سیاسی موضوع چیز دیگری نیست».
این ســخنان محمد باقر قالیباف نشــان از ان داشت که
برخی جریان ها نسبت به نامزدی او در انتخابات به جهت
جایگاه او در نظر ســنجی ها نگران شــده بودند .اگر چه
برخی اعالم کرده اند این پیام از سوی برخی جریان های
اصولگرا به قالیباف فرستاده شــده اما حقیقت ماجرا این
اســت که از نوع تحرکات تخریبی چند ماه اخیر می توان
فهمید این اصالح طلبان هســتند که پیک خــود را روانه
دفتر شــهردار تهران کرده اند .محمد باقر قالیباف اما در
روز داغ دانشــگاه ها حرف های مهم تری هم زد .انجا که
گفت« :اگر امروز انتقادها وجود دارد برای این است که
ما میز مذاکره را میز مبارزه فــرض نکردیم و امدیم به انها
اطمینان کردیم .در شــرایطی که مقام معظم رهبری در
چند سال قبل از برجام طی سخنانی در مشهد فرمودند اگر
امریکایی ها با دســتکش مخملی هم ســراغ شما امدند،
زیر این دســتکش مخملی دســت چدنی دارنــد .انها در
تاریخ نشان داده اند که صداقت نداشته و دنبال کمک به
کسی نیستند بلکه دنبال منافع خودشان می روند .نتیجه
را امــروز می بینیم که نه چرخ هســته ای و نه چرخ زندگی
نمی چرخد؛ این بابت خوش باوری به امریکا اســت .این
هم ساده لوحی است که اب و نان و زندگی مردم و اقتصاد
و الودگی هــوا و همه چیز را به برجام گــره بزنیم .اگر این
کار را انجام دهیم معلوم است که الفبای حکومت داری را
بلد نیستیم و دنیا و استکبار را نشناخته ایم».این سخنان
نشــان می داد که قالیباف روی نقطه قوت دولت روحانی
یعنی برجام دســت گذاشــته و دقیقا از همین جا رقابت با
او را اغاز کرده اســت .این پیامی به جریان های اصولگرا
می تواند باشــد که محمدباقر قالیباف هم مانند بســیاری
از چهره های اصولگــرا در مــورد برجام نقد داشــته و در
صورت حضــور در انتخابات این مســاله را بیــان خواهد
کرد.نکته دیگر در مورد قالیباف این است که چهره های
مهمی از اصولگرایان به او چراغ ســبز نشــان داده اند.از
جمله اینکه محمد رضا باهنر او را به ســعید جلیلی ترجیح
داده و در موردش گفته« :اصولگرایان هنوز به نظر نهایی
نرسیدند امابه طور کل اعتقاد من این است کاندیداهایی
که قبال به صحنه امدند و خــود را در معرض ازمایش قرار
دادند و وضعشان مشخص شده است دیگر نامزدی شان
تکرار نشود .البته این موضوع در مورد اقای قالیباف فرق
می کند .میزان رای اقای قالیباف در انتخابات ســال 84
و 92بعد از فرد منتخب بوده اســت .به نظر می رسد اقای
قالیباف یکی از مصادیقی باشــند که نامزدی شــان برای
انتخابات ریاســت جمهوری باز هم قابل بررســی است.
اصولگرایان دو شــاخصه مهم کارامدی و امکان جلب و
جذب ارا را بــرای معرفی کاندیدای واحــد مد نظر دارند.
اگر کسی هر دوی این پارامترها را داشته باشد کاندیدای
نهایی اصولگرایان خواهد بود».
این وســط اما یــک نکته مهــم پیش امــد .برخی
اطرافیان او ســخنانی گفتنــد که احتمال انصــراف او را
شا یع کرد .قربانزاده از افراد نزدیک به او گفت« :قالیباف
برای کاندیداتوری در انتخابات مذاکــره اى با این جبهه
نداشته است و اعضاى جبهه و نیروهاى منتخب براساس
لطف ،عالقه و اعتقــاد خود نام وی را مطــرح کردند .به
سیاست
نظر بنده قالیبــاف قصدى هم براى حضــور در انتخابات
ریاســت جمهورى ندارد و منــش و روش وی همیشــه بر
حمایت از هر حرکتى بوده و هست که براى کمک به مردم
و حل مشــکالت انها صورت گیرد و بر این اساس نیز در
اینده عمل خواهد کرد ».یا در تحولی دیگر سید محمود
رضوی گفــت« :شــنیده های مــن از عدم کاندیداتوری
محمد باقــر قالیبــاف در انتخابــات ســال 96حکایــت
می کند ».ایــا او به واقع از حضــور در انتخابات منصرف
شده است؟ حســین ســبحانی نیا از چهره های اصولگرا
پیش تر یک جمله مهم در مورد شرط قالیباف برای نامزدی
در انتخابــات مطــرح کرده و گفتــه بود«:من شــنیده ام
که اقــای قالیباف مطــرح کردند در صورتــی وارد عرصه
می شــوم که مجموعه اصولگرایان برای کاندیداتوری ام
اتفاق نظر داشته باشند و ایشان می خواهند وفاق جمعی
برای کاندیداتوری اش وجود داشته باشد که البته منطقی
هم همین اســت .اگــر مثــل دور گذشــته کاندیداهای
اصولگرایی متعدد باشــند فایــده ای نــدارد و ارا پراکنده
می شود بنابراین باید منتظر باشــیم .البته به نظر می رسد
رای نیاوردن اقای قالیباف در دو دوره نیز به دلیل همین
نبود اتفاق نظر بوده است».
اما روز اخر نام نویسی ،محمد باقر قالیباف وارد ستاد
انتخابات شــد و گفت که خود را برای این رقابت ســخت
اماده کرده است.
قطب مقابل روحانی
مهمترین مساله این اســت که محمد باقر قالیباف
اکنون برای دومین بار قرار است رقابت با حسن روحانی را
تجربه کند .در دور قبل این دو چهره سیاسی یک مواجهه
تعیین کننــده در مناظــره داشــتند ،انجا کــه محمد باقر
قالیباف به یکباره خطاب به حســن روحانــی گفت« :در
ســال 82که فرمانده نیــروی انتظامی بودم و شــما دبیر
شــورای عالی امنیــت ملی بودیــد ،در ســالگرد حمله به
کوی دانشگاه ،هر سال برنامه می گرفتند .یک جلسه من
گفتم اجازه بدهید دفتر تحکیم وحدت مراســم را بگیرد.
شما اشاره به این می کردید که «بابا دنبال دردسر هستی،
ول کــن ،چه مجوزی»؟! ایــن اصرار من بــود که اجازه
بدهیم دانشــجو حرفش را بزند ،ولی در چارچوب قانون.
در شورای امنیت کشور هم در ســال 82جلسه ای برگزار
شد ،من معتقد بودم پشت حوادث سال 82حوادثی که در
کوی دانشگاه یا خوابگاه طرشت عالمه اتفاق افتاد نیروی
انتظامی تمام قد جلــوی لباس شــخصی ها افتاد و اجازه
ندادیم حوادث 78رخ دهد .من می گفتم پشــت حوادث
دانشجویان نیستند .در جلســه اصرار کردم اگر دانشگاه
اشــکال دارد ،به نیروی انتظامی اجازه ورود بدهید .من
با اصرار این مجوز را گرفتم .به خاطــر اینکه معتقد بودم
سیاسیون پشت این ماجرا هستند نه دانشجویان».
حسن روحانی هم در واکنش به این سخنان قالیباف
گفت« :از قالیباف خیلی تعجب می کنم .درســت اســت
باید رقابت کنیــم ولی نه اینجــوری .اقــای قالیباف دلم
نمی خواست بگویم .انجا بحث این بود که شما می گفتید
دانشجویان بیایند ،ما برنامه گازانبری داریم .ما می گفتیم
راه این نیست که مجوز بدهیم و بعد دستگیر کنیم .من به
راجع چند کالنتری به شما گزارش دادم .شما چی گفتید؟
نمی خواهم بازگو کنم .گفتید کل ادم های سالم من این
تعداد اســت .برنگردید به بحث های ان زمان ،این سینه
من پر اســت از مســائل فراوان .حرف بــرای گفتن زیاد
داریم .بگذارید رقابتمان سالم و درست باشد .هیچ وقت
پادگانی فکر و عمل نکردم.جزو افرادی هستم که حقوق
خواندم .من ســرهنگ نیســتم ،حقوقدان هستم ».این
درحالی بود که قالیباف در برخورد با مراسم سالگرد کوی
دانشگاه در طول چند سال برخورد مناسب و منطقی داشت
که این خالف اتهام روحانی به او بود.
حسن روحانی البته این بار هم رئیس جمهور مستقر
اســت و هم مدافع وضع موجود .به یک معنا اگر پیش از
این در ســال 92محمد باقر قالیباف به نوعی با حضور در
جناح اصولگرا مسئول وقت موجود از جانب حامیان حسن
روحانی به تصویر کشیده شد این بار شرایط عوض شده و
او در قامت منتقد وضع موجود در امده اســت .همین هم
هست که در روز حضورش در ســتاد انتخابات انچنان تند
به حســن روحانی نقد وارد کرد .او گفت« :وضع موجود،
نتیجه حاکم شــدن مدیریتی اســت که برداشت دقیقی
از واقعیت های اجرایی کشــور نداشــته و ندارد ،بنابراین
برای کســب رای ،وعده 100روزه می دهد و بعد از چهار
ســال حرف و بی عملی ،مجبور به بی صداقتی می شــود
و ان وعــده را انکار می کند .حــال ایا می تــوان به دیگر
وعده های او اعتمــاد کرد؟ «من نگفتــم» نتیجه همین
بی عملی و بی صداقتی است .اقای روحانی از بهتر شدن
وضعیت اقتصادی می گویند ،اما اگر ایشــان پای خود را
از درون اتاق شــان بیرون بگذارند و میان مردم بروند ،از
واقعیت های ملمــوس درون جامعــه ،تصویر دقیق تری
پیدا می کنند و برایشان روشن می شود که تنها چهار درصد
جامعه از وضع موجود رضایت دارند .واقعیت این است که
اقشار مختلف از اینکه واحدهای تولیدی بزرگ و کوچک
یکی پس از دیگری تعطیل می شــوند یــا کارگران خود را
مثلث | شماره 353
سیاست
31
سیاست
به اجبار کاهــش می دهند ،بســیار ناراضی اند .اگر اقای
رئیس جمهــور میان مــردم بودند ،می دیدنــد خانواده ها
چگونه از بیکاری فرزنــدان تحصیلکرده خود رنج می برند
و پدران برای اینکه از عهده مخارج روزمره زندگی برایند،
هر روز ســاعت ها کار می کنند .اگر اقــای روحانی میان
مردم بودند ،بــه جای اینکه بــا «امارهــای کاغذی» از
وضعیت خوب اقتصادی ســخن بگوینــد ،با گوش های
خود می شــنیدند که مردم می پرسند :چقدر شعار!؟ چقدر
وعده!؟ و چقدر حرف!؟ »
واقعیــت ایــن اســت کــه محمد باقر
قالیبــاف پر رای ترین چهــره اصولگرا
تا امروز اســت .در همه نظرسنجی ها
باالتــر از ســایر چهره هــای اصولگرا
قــرار دارد .ایــن البته پدیــده منحصر
به فــردی نیســت .هــم در ســال ۹۲
وضعیت اینگونه بود و هــم تا روزهای
اخر انتخابات ســال ۸۴قالیباف چنین
وضعیتی داشت.
ســال 84بــود ،خیلی هــا فکــر می کردنــد اکبــر
هاشمی رفســنجانی باز قدرت را در دولت تحویل خواهد
گرفت .خــودش هم گویا اماده شــده بود تا بــه دفتر کار
قبلی اش در ســاختمان ریاســت جمهوری کــه تنها چند
صد متــر با ســاختمان مرمر فاصله داشــت بازگــردد .در
نظرسنجی ها رای اول را داشت و بحث بر سر این بود که
حاال که رئیس دولت اصالحات می رود و با حضور هاشمی
دولتی ائتالفی شــکل خواهد گرفت کفه سیاســی کدام
جناح در کابینه سنگین تر خواهد بود .ان سوتر یعنی جایی
که راستگراها برای بازگشــت به قدرت تالش می کردند،
علی اکبــر ناطق نوری بــه فکر این بــود که از ســاز و کار
شــورای هماهنگی نیروهای انقالب کسی را برای رقابت
با هاشمی رفســنجانی اماده ورود به میدان انتخابات کند
تا جانشــین رقیب ســابقش یعنی رئیس دولت اصالحات
باشد .معادالت انتخابات اما به گونه ای دیگر رقم خورد و
ناگهان همه چیز تغییر کرد .به یکباره محمدباقر قالیباف
تصمیم به حضور در انتخابات گرفت .او در همان نشست
رســانه ای اولش به طیف راســت اصولگرایــان تاخت تا
تحلیل هایی که می گفتند او از جانب طیف چپ اصولگرا
حمایت می شود را قوی تر کند.
لباســش را تغییر داده و با تیــپ خلبانی عکس های
خود را روانه رسانه ها کرده بود .مشــاورانش برای او برند
قهوه ای را انتخاب کرده بودند تا در عکس های اتلیه ای
از او یک چهره جدید و پیشــرو نشان داده شود .همه چیز
به خوبی پیــش می رفت .او بــه یکباره در نظرســنجی ها
رشــد کرد چنانکه حتی برخی نظرســنجی ها او را نفر اول
نشان می داد .همه ارای منفی حاشیه نشین اکبر هاشمی
رفسنجانی را به ســمت خود جذب کرده و طبقه متوسطی
سیاست
32
مثلث | شماره 353
برندینگ اقای قالیباف از 84تا امروز
که خاطره خوبــی از دوران ریاســت جمهوری هاشــمی
نداشتند را امیدوار به خود کرده بود.
یک اتفاق دیگر افتاد ،حاال نوبت شــنیدن خبرهای
بد بود .یک نامزد دیگر با یک برند دیگر امده بود .محمود
احمدی نژاد با یک کاپشن ساده و دیالوگ های پوپولیستی
معادالت را به هــم زد .دوگانه تازه ای ایجاد شــد که یک
سمتش اشرافی گری بود و سمت دیگرش عدالتخواهی.
احمدی نژاد حاشیه نشــین ها را نشانه گرفت .ارا به سمت
او شیفت کرد .حاال این کت وشلوار قهوه ای و تیپ خلبانی
قالیباف دیگر جذابیتی نداشــت .محمدباقــر قالیباف در
عین ناباوری انتخابات را باخت.
خودش بعدها ماجــرای ان دوران را اینگونه روایت
کرد؛ «مــا در ســال 84در تبلیغات اشــتباه کردیم ،خطا
کردیم و این را صادقانه می گویم ،خودم این کار را نکردم
ولی مســئولیتش متوجه من اســت و باید جــواب دهم؛
ان شــاءالله این کار را تکرار نکنیم ».ایــن جمالت البته
متعلق به ماه ها قبل از انتخابات سال 92است .البته فقط
خودش نبود که دلیل این باخت را اشتباه در نوع تبلیغاتش
می دانست.
ان انتخابات تمام شــد و محمد باقــر قالیباف بعد از
سفر به مشــهد و یک دوره کوتاه استراحت باز به پایتخت
بازگشت .شهری که چندی بعد اداره اش را برعهده گرفت.
بهار 92؛ دوباره حال و هوای روزهای نخستین رقابت های
سال 84حاکم شده بود .همه می گفتند هاشمی و قالیباف
دوباره به هم رســیده اند .شانه به شــانه در نظرسنجی ها
سیاست
رقابت می کردنــد .او در صحنــه باقی ماند و هاشــمی با
تصمیم شــورای نگهبان کنار رفت .او باز یک نامزد پیش
رو در برند تبلیغاتی بود .کت و شــلوار شــیک پوشیده و در
مناظره ها با تبلت حاضر می شد .این بار نوبت سعید جلیلی
بود که محاسبات تیم رسانه ای و مشــاوره ای او را به هم
بزند .این بار هم انتخابات برای او نبود .جدال کمپین ها
جای دیگر تشــکیل شــد و او تنها ناظر بازی بود .در این
میان او یک پاس گل هم به نامــزدی داد که چند روز بعد
رئیس جمهور شد .یک پایان تلخ دیگر برای کسی که باید
باز به «بهشت» باز می گشت .برندینگ اقای قالیباف در
انتخابات ســال 96یک نوع ترکیبی دارد .خیلی ها دقت
نکرده اند اما تیپ او در برخی روزها تغییر کرده است .لباس
دو جیب کرم رنگ پوشیده ،با محاسن و البته موهای سر
کوتاه شده .لباســش را روی شلوارش می اندازد و انگشتر
عقیقــش به چشــم می اید .یــک برند جدید بــرای اقای
شهردار که نامزد انتخابات اســت .او البته با کت و شلوار
هم ظاهر می شود اما همچنان محاسن خود را بلند تر نگه
می دارد و موهای ســرش را اندکی کوتاه کرده است .این
چهره اقای قالیباف که حاصل یک برندینگ تبلیغ اســت
در چند ماه اخیر مورد توجه بوده است.
محمدباقر قالیباف نقدهای تندی
به حسن روحانی وارد کرده است
شعار اقتصادی
قالیباف و نامزدهای انتخابات
مثلث | شماره 353
واقعیت این است که محمد باقر قالیباف پر رای ترین
چهره اصولگرا تا امروز است .در همه نظرسنجی ها باالتر
از ســایر چهره های اصولگرا قرار دارد .ایــن البته پدیده
منحصر به فردی نیست .هم در سال ۹۲وضعیت اینگونه
بود و هــم تا روزهــای اخر انتخابــات ســال ۸۴قالیباف
چنین وضعیتی داشــت .محمد باقر قالیباف در کنار خود
اصولگرایانی را دارد که اگر چه منتقد کارکرد و برنامه های
حســن روحانی در سیاســت خارجی هســتند اما مخالف
توســعه نیســتند .انها اصولگرایانی هســتند که در دهه
هشتاد و هفتاد منتقد ایت الله هاشمی رفسنجانی بودند و
حاال در دهه ،90حسن روحانی ،شبیه ترین فرد به هاشمی
رفسنجانی است.
اما سرمایه اجتماعی محمد باقر قالیباف را در کدام
بخش از جامعه می توان دید؟ وجه تمایز او با سید ابراهیم
رئیســی دقیقا در همین مساله نهفته اســت .به این معنا
که هر چه قدر که ابراهیم رئیســی روی گرفتن رای طبقه
متوســط حســاب باز نکرده ،محمد باقر قالیباف امیدوار
است که از همین زاویه شــانس خود را برای پیروزی باال
ببرد .این اما اصال به این معنا نیســت کــه قالیباف برای
گرفتن رای طبقه محروم تالشــی نکرده اســت .دخترک
گل فروش ،همان جلد معروف ارگان رسانه ای منسوب به
محمد باقر قالیباف نمادی بود از تالش ها در این زمینه .او
سرکشی هایی هم داشت از مناطق محروم .او این بار برای
طبقه محروم هم برنامه هایی دارد .او به یک رای ترکیبی
در انتخابات می اندیشــد .او حتما تالش خواهد کرد که
قطب مقابل حســن روحانی در این انتخابات شود .فعال
که بسیار سفت و سخت مقابل حسن روحانی ظاهر شده و
انتقادات تندش از رئیس جمهور مستقر را کلید زده است.
به نظر می رســد که او رقابــت چندانی با ابراهیم رئیســی
نداشته باشد .قالیباف با روحانی ،جهانگیری ،میرسلیم و
اندکی هم هاشمی طبا مواجهه خواهد داشت .او روزهای
سخت و مهمی در پیش دارد.
سیاست
این روزها محمد باقر قالیباف یک اســتراتژی قابل
توجه دارد در کمپین انتخاباتی اش .او حســن روحانی را
با چالش عجیبی مواجه کرده است .قالیباف گفته است:
«شما می توانید به قالیباف اعتماد کنید ،چون او هیچ گاه
از پشــت میزها مدیریت نکرده اســت ،بلکه با لباس کار
میان شما ،وسط میدان عمل بوده است .شما می توانید
بــه او اعتمــاد کنید ،چــون مثل تمــام مســئولیت های
قبلی اش ،برنامــه ای عملیاتی و متکی بــه ظرفیت های
بزرگ داخلی دارد .شما می توانید به او اعتماد کنید ،چون
تیمی توانمند و پرانــرژی ،با ترکیبــی از جوانی و تجربه و
روحیه ای جهادی را مســئول امور اجرایی کشور خواهد
کرد .قالیباف هــم ،کم خطای فــردی و کاری ندارد ،اما
همیشــه بر این باور تکیه داشته اســت« :حرفی بزن که
بتوانی عمل کنی» و ســابقه اش نشــان داده که همیشه
متعهد به وعده هایش بوده است و امروز یعنی 26فروردین
ماه 1396من ،محمدباقر قالیباف ،به شما تعهد می دهم،
با توکل به خداوند منان و به پشتوانه شما« ،دولت مردم»
را تشــکیل دهــم و در یــک دوره چهارســاله بــا انقالبی
اقتصادی :درامد کشور را دو و نیم برابر افزایش دهم .پنج
میلیون شغل ایجاد کنم ،نظام مالیاتی را به نفع 96درصد
مردم تغییر دهم و از همه مهم تر ،برنامه ای مدون و دقیق
برای حل مشکالت فوری اقشار کم درامد ،اجرا کنم».
این سخنان قالیباف بلوایی را در میان حامیان دولت
و هر دو نامزد انتخاباتی حاضر در دولت ایجاد کرده است.
از همه جلوتر این اسحاق جهانگیری بود که به اظهارات
قالیباف واکنش نشــان داد .او گفــت« :ظرفیت اقتصاد
مشخص اســت که چه مقدار شــغل می توان ایجاد کرد
بنابراین کسی که بگوید چند میلیون شغل ایجاد می کنم،
معلوم اســت که می خواهد مردم را فریب دهد .این برادر
عزیز یا شغل ایجاد نکرده یا عدد و رقم متوجه نمی شود»
قالیباف امــا جواب این اظهــارات او را داد و گفت:
«برخی از افراد یکی از موضوعاتی که می گویند این است
که پنج میلیون شغل نمی شود در صورتی که این موضوع
قابل حل است و انجام می شود.
این موضوع با ســرمایه داخلی بدون ســرمایه گذار
خارجی و بدون نیاز به هیچ کسی قابل انجام است.
حداقل مــردم ســابقه کاری بنــده را می دانند و اگر
توان کاری نداشته باشم قول نمی دهم .امروز مهمترین
مشکل کشــور بحث بیکاری و ایجاد اشتغال است و من
در صحبت هایی که با مردم داشــتم قول دادم که در این
دوره اگر توفیق خدمت داشتم پنج میلیون شغل با کمک
مردم ایجاد کنم و بتوانم بخشی از مشکالت را حل کنم.
البتــه برخی گفتنــد که ایــن کار امکانپذیر نیســت .فکر
می کنم کسانی که این سخن را می گویند به توان داخلی
و سرمایه های ملی باور ندارند و بیشتر نگاهشان بیرون از
مرزهاست.اخیرا در برنامه ششم که ابالغ شد باز متاسفانه
دولت هم این قانون را ابالغ نکــرد و بعد از مهلت قانونی
رئیس مجلس قانون را ابالغ کرد کــه در همان قانون در
طول برنامه بیــش از ۵میلیون و ۲۰۰هزار شــغل در این
قانون امده است.طبیعی است متولدان ۱۳۶۴که امروز
به سن ۳۳ســال رســیده اند یک میلیون و ۶۸۰هزار نفر
هســتند که اگر ما ۱۰سال بعد را تا ســال ۱۳۷۴محاسبه
کنیم متوســط تعداد جوانان از یک میلیــون و ۲۰۰هزار
تا یک میلیون و ۳۰۰هزار متولد هســتند که شرایط سنی
انها از ۲۳تا ۳۳سال است.هر سال این تعداد به بازار کار
اضافه می شــوند و این ها جوان هایی هســتند که نیاز به
شــغل ،مســکن و ازدواج دارند و اگر ما نتوانیم این کار را
انجام دهیم پس تکلیف چیســت.پس این یک ضرورت
است و ظرفیت الزم در کشور برای ایجاد شغل نیز فراهم
است.در مشاغل کوچک و روستایی و برای تحصیل کرده
در بخش فناوری و ای تی و همچنین در حوزه صنایع پایین
دستی صنعت نفت از جمله پتروشیمی که به ازای هر یک
میلیون تن قادریم ۲۰۰هزار شــغل مستقیم و ۴۰۰هزار
شغل غیرمستقیم تولید کنیم و ما می توانیم در طول برنامه
ششم حداقل ۶تا ۸میلیون تن ظرفیت را باال ببریم و این
موجب افزایش اشتغال خواهد شد.
در بخش خدمات و گردشگری نیز می توانیم به این
صورت عمل کنیم .من معتقدم با تکیه بر توان و سرمایه
داخلی ،توان این کار وجود دارد و البته در حوزه سیاست
خارجی باید توان خودمان را در بخش تجارت بین المللی
افزایــش دهیــم و در حقیقت کمــک کنیم بــه صادرات
کاالی ایرانی نه محلی شود برای فروش کاالی خارجی.
به هر صورت می توانیم پنج میلیون شــغل فراهم کنیم و
ما زمانی می توانیم موفق باشیم که به توان داخلی تکیه
کنیم البته این به معنی عدم ارتباط با حوزه خارجی نیست،
ولی تکیه باید روی سرمایه داخلی باشد ».محمد دهقان،
رئیس ستاد انتخابات قالیباف هم در واکنش به جهانگیری
معاون اول رئیس جمهور گفت« :من پیشــنهاد می کنم
جهانگیری اظهارنظرش را اصالح کند و نگوید نمی توان
پنج میلیون شغل ایجاد کرد بلکه بگوید ،ما به عنوان دولت
تدبیر و امیــد نمی توانیم ».وی ادامه داد« :کســانی که
با تعطیلی کارخانجات میلیون ها جــوان را بیکار کردند،
نمی توانند در مورد اشتغال حرف بزنند».
33
سیاست
قالیبافورئیسینبایدانصرافدهند
گفت وگوی مثلث با ناصر ایمانی
سیاست
34
مثلث | شماره 353
امید کرمانی ها
خبرنگار
شورای نگهبان قانون اساسی روز 31فروردین
نــام اقایــان روحانــی ،جهانگیــری ،رئیســی،
قالیبــاف ،میرســلیم و هاشــمی طبا را به عنوان
نامزدهای احراز صالحیت شده اعالم کرد و عمال
با ایــن اعالم نظــر انتخابات ریاســت جمهوری
دوازدهم وارد مرحله اصلی خود شــد ،هم اکنون
در اردوگاه اصولگرایــان چگونگی تقویت پایگاه
اجتماعی این جریان در روز 29اردیبهشت محل
بحث و تحلیل اســت ،برخی می گوینــد اقایان
رئیسی و قالیباف یک پایگاه اجتماعی و سیاسی
دارند اما برخــی معتقدند ســبدهای رای این دو
نامزد اصولگرا با یکدیگر متفاوت است و هر یک
می توانند نظر اقشار خاصی از جامعه را به سمت
خود جلب کنند ،نظر شما چیست؟
اوال بخشــی از پایگاه های اجتماعی کاندیداها
با شــروع اغاز تبلیغات انتخابات ریاســت جمهوری شکل
می گیرد و ســامان پیدا می کند و ایــن موضوع منحصر به
اقای قالیباف و اقای رئیسی نیست ،بلکه همواره در ادوار
گذشته انتخابات این طور بوده است .بنابراین نوع تبلیغات
3
صحنــه انتخابات ریاســت جمهوری ســال 96
گرچــه وارد مرحله تبلیغات شــده و نامزدهــای احراز
صالحیت شده در ســخنرانی ها و ســفرهای استانی
به طرح دیدگاه و برنامه های مدنظرشــان می پردازند
اما بخــش اصلی و مهــم تبلیغات زمــان مناظره های
انتخاباتی اســت کــه به عقیــده ناصر ایمانــی در ان
مقطع شاکله اصلی ســبد رای نامزدها شکل می گیرد
و می توان دربــاره پایــگاه اجتماعی انها روشــن تر و
دقیق تر صحبت کرد .این تحلیلگر مســائل سیاسی
در گفت وگو با نشریه مثلث ارایش سبد رای نامزدهای
اصولگرا را تشریح کرد و یاداور شد« :به طور مشخص
قالیباف و رئیســی باید در مرحله اول انتخابات تا اخر
بمانند چراکه با وجود برخی همپوشــانی ها اما پایگاه
رای شان با هم افتراق دارد».
به ویژه مناظره های تلویزیونی در شکل گیری افکار عمومی
و حتی ایجاد پایگاه رای برای نامزدها خیلی موثر اســت.
در ادوار گذشــته شــاهد بودیم برخــی کاندیداها پیش از
مناظرات انتخاباتی پایگاه اجتماعی محسوســی نداشتند
اما بعد مناظرات پایگاه اجتماعی انها به ســرعت شــکل
گرفت ،کما اینکه در انتخابات ســال های 84 ،76و حتی
92این اتفاق افتاد .پس از االن نمی تــوان درباره پایگاه
اجتماعی هیچ کدام از نامزدها سخن گفت ولی انچه االن
می توان درباره پایگاه سیاسی و اجتماعی اقایان قالیباف و
رئیسی صحبت کرد ،ان است که پایگاه سیاسی و اجتماعی
انها همپوشــانی ها و افتراق هایی با هم دارد؛ یعنی برخی
از کسانی که به اقای رئیســی رای می دهند ممکن است
به اقای قالیبــاف رای ندهند و برخی کســانی که به اقای
قالیباف رای می دهند ممکن اســت به اقای رئیســی رای
ندهند .البته شاید درصد این نوع رای ها خیلی قابل توجه
نباشد ولی باالخره واقعیتی است که وجود دارد .یعنی این
طور نیســت که فرض کنیم اقای قالیبــاف 25درصد ارا و
اقای رئیســی نیز 25درصد ارا را دارد ،اگر یکی از این دو
انصراف دهد و از صحنــه انتخابات کناره گیری کند طرف
دیگر فقط 25درصد رای خود را خواهد داشــت و رایی به
سبد او اضافه نمی شــود ،قطعا ارای نامزدی که در صحنه
می ماند باالتر می رود اما حاال این ســوال مطرح می شود
که ایا ارای او به 50درصد رای دهندگان می رســد؟ خیر،
همه ارای نامزد کنار رفته از صحنه انتخابات به سبد نامزد
حاضر در صحنه انتخابات منتقل نمی شود اما بیشتر ارای
انها تجمیع خواهد شد.
ایــن تحلیل مطرح اســت کــه ســبد رای اقای
قالیباف بیشــتر از اقشار متوســط ،دانشگاهی
سیاست
مثلث | شماره 353
سیاست
و تکنوکرات جامعه پر می شــود و اقای رئیســی
بیشــتر از ارای اقشــار محــروم ،مســتضعف و
پایــگاه رای تشــکیالتی اصولگرایــان بهره مند
می شــود ،کما اینکه وزرای دولت نهــم و دهم،
جبهه پایــداری ،جامعه روحانیت مبــارز ،جبهه
پیروان خط امام و رهبری از اقای رئیسی حمایت
کردند و حتی موتلفه گفت اگــر نامزد حزبی اش
کنار برود این کناره گیری را به نفع اقای رئیســی
انجام خواهد داد ،این تحلیــل را چقدر قرین به
واقع می دانید؟
پایگاه سیاســی اقای رئیســی به خاطر سیادت،
روحانیــت و تولیــت اســتان قدس رضــوی بــودن بین
اصولگرایان ســنتی و متدین قاعدتا بیشتر است .به نظرم
مردم طبقات محروم نیز بیشتر به اقای رئیسی اقبال بکنند
به خاطر اینکه او در یک سال گذشته کارهای خوبی برای
کمک به این اقشار در خراسان رضوی انجام داده است .از
طرفی اقای قالیباف امکان جذب ارای خاکستری ،اقشار
دیگری از پایگاه رای اصولگرایان و حتی غیر اصولگرایان
را دارد .البته همان طور که گفتم اقایان رئیسی و قالیباف
همپوشانی هایی نیز به لحاظ ســبد رای با همدیگر دارند،
به طوری که اگر یکی نباشد کســانی که می خواستند به او
رای بدهند می روند به نفر مانــده در صحنه انتخابات رای
می دهند .گرچه با هــم افتراق پایگاه رای هــم دارند و به
همین دلیل است که برخی معتقدند این دو نفر حتما باید تا
روز رای گیری در صحنه انتخابات بمانند.
برخی می گویند اگر اقای قالیباف کنار برود بیشتر
به نفع اقای روحانی می شود و اگر اقای رئیسی
از ادامه حضــور در انتخابات ریاســت جمهوری
اعالم انصراف کند یک سری از ارای او به سمت
اقای قالیباف نمی رود چون همواره منتقد عملکرد
شــهردار تهران بودند ،به طور مشــخص ارایی
که اقای جلیلــی دارد و امروز پشــت ســر اقای
رئیســی قرار گرفته ،قطعا پایگاه اجتماعی اش
نیز وقتی پای صندوق هــای رای بروند نام اقای
رئیسی را روی برگه می نویسند و داخل صندوق ها
می اندازنــد .حاال اگر اقای رئیســی نباشــد این
سبد رای به ســمت اقای قالیباف نمی رود یا رای
سفید می دهند یا سعی می کنند اقای میرسلیم را
تقویت کنند ،نظر شما چیست؟
االن در مرحلــه ای قرار داریم کــه اگر نامزدهای
اصولگرا حتی یک درصد رای هم بیشتر بیاروند ،مهم است.
یعنی اقایان قالیباف ،رئیســی و میرسلیم با برنامه تبلیغاتی
که دنبال می کنند اگر تا اخر در صحنه انتخابات بمانند -که
به نظر من منطقی هم ان اســت که همیــن اتفاق بیفتد -و
بتوانند یک درصد ارا را بیشتر جذب کنند خوب است چون
همین یک درصد امــکان دارد انتخابات را بــه مرحله دوم
بکشاند و مانع از ان شود که نتیجه قطعی در مرحله نخست
رقم بخورد .معتقدم ارای اقای روحانی کامال شکننده و در
بهترین حالت وضعیت او مثل ســال 92است که حتی من
با احتمال قوی می گویم وضعیتش از سال 92بدتر است.
یعنی ارایی در جامعه نــدارد که به طور قطع به یقین بگوییم
اقای روحانی می تواند در مرحلــه اول انتخابات کار را تمام
کند و رئیس جمهور شــود .در واقع شرایطش مثل دور دوم
ریاست جمهوری اقای هاشمی یا اقای خاتمی نیست ،ان
زمان می شــد این طور گمان کرد که اقــای خاتمی و اقای
هاشمی قطعا در دور دوم هم رای می اورند و رئیس جمهور
دو دوره ای لقب می گیرند اما این وضعیت برای اقای روحانی
به چشم نمی خورد ،بنابراین می شود این احتمال و تحلیل
را داشــت که انتخابات در مرحله اول تمام نشود .هرکدام
از اقایان قالیباف ،میرسلیم و رئیسی اقشاری از جامعه را به
سمت خود جذب می کنند ،حاال اینکه هرکدام از چه اقشاری
ســبد رای خود را شــکل می دهند بحث دیگری است و هر
کدام پایگاه رایی خواهند داشــت .خیلی از مردم هم شاید
برای شان فرقی نکند به رئیسی رای بدهند یا قالیباف ،به هر
کس رای بدهند در این مرحله مهم نیســت .فقط باید ارا را
طوری هدایت کرد که به سمت اقای روحانی نرود و بعد که
انتخابات به مرحله دوم کشید کار برای اینکه رئیس جمهور
تغییر کند خیلی ساده تر می شود.
براساس استداللی که اوردید ،ادبیات انتخاباتی
را که اقایان رئیسی و قالیباف برای خود برگزیدند
چطور ارزیابی می کنید؟
من ادبیات چند هفته گذشته و روز ثبت نام اقایان
رئیسی و قالیباف را می خواهم مقایسه کنم .در این مدت
اقای قالیباف خیلی صریح و بی پرده وارد عرصه انتقادهای
تند به اقای روحانی و دولت یازدهم شده است که منظورم
از بی پرده و تند این نیســت که روش او درســت نیســت،
بلکه می گویم چنین روشــی را دنبال می کند .اتفاقا اقای
روحانی نیز همین روش انتقادی را نسبت به دولت گذشته
و منتقدان دولــت یازدهم در پیش گرفته اســت اما اقای
رئیسی روش دیگری دارد؛ او می خواهد به افکار عمومی
بگوید ایران کشوری با امکانات ،منابع و فرصت های زیاد
اســت اما ادامه شــرایط موجود اعم از بیکاری ،عدم رشد
اقتصــادی و ...که منحصرا بــه عملکرد دولــت یازدهم
مربوط نمی شــود ،زیبنده ما نیســت .باید این وضعیت را
درست کرد.
ایا به همین خاطر است که اقای قالیباف و اقای
رئیســی با هم تقســیم کار کردند ،به این معنی
که اقــای قالیباف ارای ســلبی روحانی را تقویت
و اقای رئیســی برنامه های ایجابی اصولگرایان
را تشریح کند؟
خیر ،وقتــی مواضع اقای قالیباف در شــش ماه
گذشــته را می بینیم او همین روش کنونی را در نقد دولت
یازدهم به کار می برد .یعنی زمانی که اصال نام اقای رئیسی
به عنوان نامــزد احتمالی انتخابات ریاســت جمهوری نیز
مطرح نبود ،اقای قالیباف ادبیات صریح و بی پرده ای را در
انتقاد به دولت اقای روحانی داشت .در مجموع روش اقای
رئیسی بیشــتر جواب می دهد .البته اقای رئیسی در زمان
مناظره ها مجبور است وارد یک سری امارها بشود و به نوعی
عملکرد دولت یازدهم را مستقیم و غیرمستقیم نقد کند.
ســال 84شــاهد بودیم وقتی اقای هاشــمی به
همراه اقــای احمدی نژاد در مرحلــه دوم حاضر
شد فارغ از ارای مهرعلیزاده که جنس منطقه ای
داشــت ،ارای اقایــان کروبــی و معین به ســبد
رای اقــای هاشمی رفســنجانی منتقــل نشــد،
این نشان می دهد وقتی ســبد رای یک کاندیدا
شــکل می گیرد ،اگر کنار برود تمامی ارایش به
ســمت نامزد همســو نخواهد رفت ،به نظر شما
اگر انتخابات ریاست جمهوری ســال 96نیز به
م یک از نامزدهای اصولگرا
مرحله دوم برسد کدا
شانس بیشتری دارد که همراه اقای روحانی در
ان مرحله حاضر باشــد و ان نامزد چقدر قابلیت
این را دارا خواهد بود که اکثریت قریب به اتفاق
ارای نامزدهای هم جناحی خود را کسب کند؟
معتقدم درباره ادوار انتخابات ریاســت جمهوری
که رئیس جمهور مســتقر یکــی از نامزدهــای حاضر در
صحنه اســت ،یک ســلطه فکری در ذهن مــردم به طور
طبیعــی و کامال قابل فهــم وجود دارد کــه رئیس جمهور
مســتقر قطعا رای می اورد اما وقتی انتخابات به دور دوم
بکشد ،این تفکر شکسته می شود .یعنی ان کسانی که به
همین دلیل رفتند به رئیس جمهور مســتقر یا فرد مشهور
مثل سال 84رای دادند وقتی انتخابات به دور دوم بکشد،
انها به این نتیجه می رســند که حتما ذهنیت انها قطعیتی
ندارد و می تواند اقای هاشــمی هم رای نیــاورد ،بنابراین
ان موقــع تعداد ارایی که به دلیل یادشــده به ســمت فرد
مشــهور یا رئیس جمهور مســتقر رفتند ممکن است دیگر
در دور دوم به او رای ندهند ،همین کافی است تا رقیب او
شانس بیشــتری برای پیروزی پیدا کند چون در انتخابات
ریاست جمهوری سال 84نیز همین اتفاق افتاد و عده ای
در دور اول معتقد بودند اقای هاشــمی حتما رای می اورد
به او رای دادند اما وقتی انتخابات به دور دوم کشیده شد
دیگر به او رای ندادند بلکه ارای خود را به نفع احمدی نژاد
در صندوق هــای رای انداختند .از طرفی ان کســانی که
اختصاصا در انتخابات نمی خواستند مثال به اقای قالیباف
رای بدهند و در دور اول رفتند و به اقای رئیسی رای دادند
یا نمی خواستند به اقای رئیسی رای بدهند و رفتند به اقای
قالیباف رای دادنــد ،در دور دوم انتخابات وقتی می بینند
رقابت بین اقای روحانی با اقای رئیســی اســت یا رقابت
بین اقای روحانی با اقای قالیباف اســت دیگر قطعا از ان
ایده شان تنازل می کنند ،مسلما نمی روند به اقای روحانی
رای بدهند چــون اهم و مهم می کننــد و قطعا به اهم رای
خواهند داد .بــا توضیحی که دادم عمــوم ارای نامزد راه
نیافته اصولگرا به مرحله دوم به ســبد رای نامزد راه یافته
منتقل خواهد شد.
به نظر شــما اقای قالیباف در صحنه بماند بهتر
می تواند ارا را جذب کند یا اقای رئیسی؟
در دور اول هــدف باید این باشــد کــه انتخابات
ریاســت جمهوری به مرحله دوم بکشــد ،بنابراین هر سه
کاندیدای اصولگرا باید بمانند .در دور دوم باید دید کدام
یک از نامزدهای اصولگرا به ان مرحلــه راه پیدا می کند،
ان وقــت می توان گفــت که چقــدر قابلیت جــذب ارای
بیشتر را دارد.
االن تالشــی کــه اصالح طلبــان دارنــد انجام
می دهند این اســت که دو قطبی انتخاباتی بین
اقای رئیسی و اقای روحانی شکل بگیرد ،به نظر
شــما هدف انها چیســت؟ ایا دوقطبی روحانی -
قالیباف را تهدید می دانند؟
بله ،انها بیشترین تهدید را از ناحیه اقای رئیسی
نمی دانند بلکه از ناحیه اقای قالیباف احســاس می کنند.
برخی از شعارهایی هم که اقای روحانی دارد می دهد ناظر
به همین موضوع است .مثال اقای روحانی موضوع جنگ
را مطرح می کند و می گوید اگر من نباشم دوباره خطر وقوع
جنگ متوجه کشور می شود .این شــعار اقای روحانی که
مرتب دارد تکرار می کنــد دو هدف دارد؛ نخســت اینکه
برخی اقشار خاکســتری و مرفه را که باالخره مساله جنگ
برای انها خیلی مهم است تحت تاثیر قرار دهد و این پیام
را در ذهن انها حک کند که اگر اقای روحانی نبود و برجام
اجرایی نمی شــد جنگ رخ می داد و االن هم که اگر اقای
روحانــی رای نیاورد جنگ خواهد شــد .هــدف دیگر ان
است که رئیس جمهور شدن کاندیداهای اصولگرا به طور
مشخص اقای قالیباف را که ســابقه در جنگ و خدمت در
سپاه پاسداران دارد تهدید نشان دهد به ان معنا که بگویند
اگر او رئیس جمهور شود کشور به نوعی در معرض جنگ
قرار می گیرد .جمله من یک حقوقدانم ،سرهنگ نیستم ،با
همین هدف بیان شد .حال انکه این طور نیست و مردم نیز
تحت تاثیر این القائات انتخاباتی قرار نمی گیرند.
به نظر شما نسبت ارا در مرحله نخست انتخابات
ریاست جمهوری به چه صورت خواهد شد؟
پیش بینــی نمی توانــم بکنــم و به نظــر من نیز
اهمیتی ندارد که نســبت ارا به چه صورت می شــود یا چه
کســی در چه رتبــه ای قرار می گیــرد .به فــرض نفر اول
49درصد رای بیاورد و سایر نامزدها هرکدام 10درصد ارای
ماخوذه را به دست بیاورند ،در واقع این اتفاق مهم است که
انتخابات در دور اول به پایان نرسد.
35
سیاست
مردممی خواهندیکاصولگرا رئیس جمهورشود
گفت وگوی مثلث با سیدحسین نقوی حسینی
سیاست
36
مثلث | شماره 353
امید کرمانی ها
خبرنگار
انتخابات ریاســت جمهوری وارد فاز اصلی خود
شد و شش نامزد از شــورای نگهبان کارت ورود
به صحنه رقابت 29اردیبهشت را دریافت کردند،
به نظر شــما ارایش صحنه اکنون به چه صورت
است؟
هنوز فضای انتخاباتی روشن نشده است اما تعداد
تایید صالحیت شده ها پاســخگوی همه طیف ها است.
در میان تایید صالحیت شده ها از راســت راست داریم تا
چپ چپ .معتدل ،عملگــرا ،تئوری پرداز و همه تیپ ها را
در انتخابات داریم و هر جریانــی می تواند نامزد مورد نظر
خود را در این طیف پیدا کند .منتها در یک تقســیم بندی
واقعی تر ســه نفر از کاندیداهای تایید صالحیت شده در
جبهه اصالحات و سه نفر اصولگرا هســتند .رقابت اینده
بســتگی به اتفاق و افتراق اینهــا دارد .اگر اصالح طلبان
همه با هــم از اقــای روحانی حمایــت کننــد و ان دو نفر
یعنــی اقای جهانگیــری و اقای هاشــمی طبا کنــار بروند
یا پشــتیبانی کنند و همچنیــن در طیــف اصولگرایان نیز
همین اتفاق بیفتد ،رقابت خیلی جدی خواهد شد اما اگر
همه کاندیداهــا بمانند یعنی در طیــف اصولگرایان اقای
رئیسی و اقای قالیباف و اقای میر ســلیم بمانند و از طیف
اصالح طلب اقــای جهانگیــری و اقای روحانــی و اقای
هاشمی طبا بمانند ان وقت شرایط متفاوت می شود .فکر
می کنم در طیــف اصالح طلب ها اقــای جهانگیری یک
فرد عملگراتر ،اجرایی تر و قوی تر نسبت به اقای روحانی
اســت و اقای روحانی نیــز محبوبیت خــود را در جامعه از
4
سیدحســین نقوی حســینی می گوید بین سبد
رای قالیباف و رئیســی افتراقی قائل نیســت و معتقد
است« :رمز موفقیت اصالح طلبان در ایجاد اختالف و
شکاف در جبهه اصولگرایان است .اصالح طلبان طعم
شــیرین موفقیت را از این ناحیه در سال 92چشیدند
و درصدد تکرار ان هستند ».ســخنگوی فراکسیون
نمایندگان والیی تاکید می کند« :مردم می گویند فرق
نمی کنــد قالیباف یا رئیســی باشــد ،می خواهیم یک
اصولگرا ســر کار بیاید ».این فعال سیاسی اصولگرا
می گوید« :اگر نظرسنجی ها نشان داد در همین مرحله
اول کاندیدای اصولگرایان می تواند موفقیت به دست
بیاورد .اینجا طبیعی اســت که یکــی از اقایان باید به
نفع دیگری کنار برود .اینکــه مصداق نامزد انصرافی
و نامزد ماندگار در صحنه چه کســی باشد نظرسنجی
روشن می کند».
دست داده اســت و شاید در این شــرایط روی جهانگیری
ســرمایه گذاری بیشتری شــود .در طیف اصولگرایان نیز
هم اقای رئیسی و هم اقای قالیباف فعال هستند و حامیانی
دارند و نظرسنجی ها هم این موضوع را نشان می دهد .در
نتیجه همه چیز بستگی به افتراق این افراد دارد.
تبلیغــات انتخابــات ریاســت جمهوری به ویژه
مناظــرات تلویزیونــی نامزدها ســبد رای انها را
شــکل می دهد و قطعی و نهایی می کند ،به نظر
شما در این مقطع زمانی حضور اقایان رئیسی و
قالیباف در صحنه انتخابات چقدر الزم و ضروری
است و هر کدام می توانند چه پایگاه اجتماعی را
به نفع ســبد رای اصولگرایان بسیج کنند و پای
صندوق های رای بیاورند؟
اگــر فضــای کشــور را در دو جریــان سیاســی
اصالح طلبان و اصولگرایان تقسیم نکنیم و حوزه عملیاتی
فعالیت ها را ببینیم ،معتقدم اقــای روحانی حدود 10-12
میلیون رای دارد ،یعنی پایــه رای او 10-12میلیون رای
است .این پایگاه اجتماعی در رای به اقای روحانی توجهی
به عملکرد دولــت یازدهم در حوزه های تولید ،اشــتغال،
سیاســت خارجی و غیره ندارد ،همین انــدازه که روحانی
اصالح طلب است برای انها کفایت می کند .دغدغه شان
نیز سیاسی نیست .این روزها اقایان از تریبون ها صحبت
می کنند ،اقای عارف در مجلس می اید صحبت از حصر و
ازادی افراد فتنه گر می کند که شاید دغدغه 20درصد مردم
کشور هم نباشــد چون دغدغه 80درصد مردم اقتصادی
است .این نشان می دهد که اقایان دغدغه سیاسی دارند،
دغدغه انها اقتصادی ،معیشتی ،اشتغال و تولید نیست.
به هر حال این پایگاه اجتماعی به روحانی رای می دهند،
دلیل و منطق هم نمی خواهند .هر چقدر هم که استدالل
شــود که این دولت ناکارامد و ناموفق بوده اســت و کاری
نکرده که ادامه پیدا کند امــا این پایگاه اجتماعی می روند
به اقای روحانی رای می دهنــد .مجموعه مدیران دولتی
که در سمت ها و مناصب اشــتغال دارند ،از وزیر ،معاون
وزیر ،مدیرکل و مدیران ارشد ستادی تا مدیران استانی و
شهرستانی همچون استانداران ،فرمانداران و بخشداران
همه باالخره در این فضا حرکــت می کنند .اصال کاری به
دغدغه های اصلی مردم ندارند یا برای شــان مهم نیست
اقای روحانی موفق بوده یا نبوده است .از 10-12میلیون
سیاست
مثلث | شماره 353
سیاست
رای پایه اقای روحانی که بگذریــم ،می بینیم بیش از 30
میلیون رای باقی می ماند که رقبای او می توانند این ارا را
از ان خود کنند .حاال این بســتگی به رقبای اقای روحانی
دارد که چطــور می خواهند 30میلیــون رایی که به طرف
اقای روحانی نمی رود را جذب کنند و چقدر می توانند با ارائه
برنامه های کارامد و امار و ارقامی که مردم احساس امنیت
نســبت به ان داشــته باشــند و دادن وعده های عملیاتی
که می تواند مشــکالت کشــور و مردم را حل کند ان ارا را
جمع اوری کنند .طبیعی اســت جمع اوری ان 30میلیون
رای برای اقای روحانی خیلی ســخت اســت چون جذب
ان ســی میلیون رای کارکرد مثبت می خواهد ،حال انکه
دست اقای روحانی خالی است و چیزی برای عرضه ندارد
که بخواهد انها را جمع کند .یعنی گرفتن رای خاکستری
و رایی که به طور جریانی مقابل وضع موجود اســت برای
رقبای اقای روحانی در دســترس تر است چون توده های
مردم که سفره ،جیب و درامدشــان را می بینند و چشم در
چشم جوانان بیکار خانواده خود هستند سخت است دوباره
به اقای روحانی اعتماد کنند .چون دســتش خالی است و
دستاوردی هم ندارد که ارائه دهد و بگوید مردم! من این
کارها را کردم و این موفقیت ها را به دســت اوردم پس به
من رای دهید .در مقابل رقبا بــا ارائه برنامه های عملیاتی
می توانند این سبد رای 30میلیونی را از ان خود کنند.
پایگاه اجتماعی اقای قالیباف و رئیسی را چطور
می بینید؟
در مورد اقای رئیســی یک اجماع عام روی نام او
وجــود دارد و این مقبولیت را از لحــاظ تئوریک ،اصالت،
پایبندی به ارزش ها و ارمان های انقالب و تجربه مدیریتی
موفق در حوزه های گوناگون کســب کرده اســت .اقای
قالیباف به دلیل عملگرایی و با برنامه بودن ،مدیریت قاطع،
توانمندی ،کارامدی ،اشنایی با اقتصاد و اعداد و ارقام بین
مردم زبانزد اســت ،بنابراین هر دو قادرند ان سی میلیون
رای را به سوی خود جذب کنند ،منتها حاال اینکه در پایان
چه بشود ،کدام یکی بماند یا کدام یکی از صحنه انتخابات
کنار رود ،یا هر دو کارشــان را تا انتها ادامه دهند ،بستگی
به شرایط اینده دارد.
تحلیل های متفاوتی از اینکه رقابت اصلی بین چه
کسانی شکل می گیرد مطرح می شود برخی ها از
روحانی-قالیباف و برخی از روحانی-رئیســی نام
می برند .نظر شما چیست؟
در شــرایط فعلی نمی توان گفت کــه رقابت بین
دو کاندیدا اســت و ممکن اســت که بین 4کاندیدا باشد.
یعنی از یک سمت اقایان قالیباف و رئیسی و از سوی دیگر
اقایان روحانــی و جهانگیری با یکدیگــر رقابت کنند .من
فکر می کند ممکن است رقابت کنند و ادامه بدهند چرا که
تحلیلی وجود دارد مبنی بــر اینکه اگر ما بتوانیم انتخابات
را با 4نامزد به مرحله دوم برســانیم شــرایط فرق می کند و
متفاوت می شود.
اگر انتخابات به مرحله دوم برســد دست برتر با
چه کسی خواهد بود؟
به نظر من انتخابات به مرحله دوم کشــیده شود
قطعا اصولگرایان پیروز می شوند.
برخی معتقدند جنس ســبد رای اقای رئیسی با
اقای قالیباف متفاوت است ،نظر شما چیست؟
من این تحلیل را قبول نــدارم .من نماینده مردم
کف خیابان هســتم .اتفاقا بین این دو یک همپوشــانی
خاصی وجــود دارد .وقتی به شهرســتان ها ســر می زنم
و ســتادهای انتخاباتی انهــا را می بینم یا یک نشســت و
همایش انتخاباتی می گذارند ،می بینم حامیان هر دو نامزد
کنار هم حضور دارند و با یکدیگر هماهنگ هســتند .بین
ستادهای شهرســتان هر دو نامزد جلسات مشترک برگزار
می شــود .در برخی شهرســتان ها دیدم که خوش ذوقی
کردند و بنرهای دو عکسی زدند یعنی سردر ستاد انتخابات
شهرســتان بنری با عکس اقای رئیســی و اقای قالیباف
در کنار هم نصب است .معتقدم ســبد رای هر دو نامزد با
یکدیگر همپوشانی دارد.
بعضا دارد این ایده مطرح می شود که الزاما نباید
در جریان اصولگرا یک نامــزد در صحنه بماند،
بلکه حضور دو نامزد در جریان اصولگرا می تواند
موفقیت بیشتری را برای اصولگرایان به ارمغان
بیاورد .ایا این طور است؟
دو تحلیــل وجــود دارد کــه رویکردهــای اینده
نشــان می دهد که کدام یک از ایــن دو تحلیل می تواند
مبنای عمل قــرار بگیرد .یــک تحلیل ان اســت که اگر
رقابت ســه ســتونی انجام شــود قطعا انتخابــات به دور
دوم می کشــد یعنــی 10-15میلیــون رای را روحانــی،
10-15میلیــون رای را رئیســی و 10-15میلیون رای را
قالیباف کســب می کند بنابراین با این اتفاق انتخابات به
مرحله دوم می رود چون هیچ کــدام از نامزدها نمی توانند
50درصد ارا را جذب کنند .اگر این تحلیل در اینده درستی
خودش را نشان دهد الزامی ندارد کسی به نفع دیگری کنار
برود چون به طور طبیعی در مرحله دوم رقابت دو جبهه ای
می شود .حاال اگر اقای رئیســی به دور دوم رفت طبیعی
است که حامیان اقای قالیباف پشت سر اقای رئیسی قرار
می گیرند و اگر اقای قالیباف به دور دوم راه یافت ،حامیان
اقای رئیسی از اقای قالیباف حمایت می کنند .تحلیل دوم
ان اســت که حاال اگر نظرسنجی ها نشــان داد در همین
مرحله اول کاندیدای اصولگرایــان می تواند موفقیت به
دست بیاورد اینجا طبیعی اســت که یکی از اقایان باید به
نفع دیگری کنار بــرود .اینکه مصداق نامــزد انصرافی و
نامزد ماندگار در صحنه چه کســی باشد نظرسنجی روشن
می کند .نکته مهم این است که همه این کارها با برنامه در
حال انجام است و بی برنامه نیست .سال 92اصولگرایان
بی برنامه وارد صحنه شدند و بین خودشان رقابت کردند،
بر اثــر این اتفاق کســی رای اورد که اصال خــودش را در
معرض رای اوری نمی دید .مهم این است که این کارها با
برنامه پیش می رود و ستاد مرکزی اقایان رئیسی و قالیباف
با هم هماهنگ هســتند و مداوم با هم نشســت و جلســه
دارند .جبهه مردمی این وسط سعی می کند وحدت
بین هر دو را حفظ کند تا جلــو برویم و ببینیم چه
اتفاقی می افتد.
بعضی مطرح می کننــد اقای قالیباف
دارد ارای خاکستری را جمع می کند و
اقای رئیسی ارای تشکیالتی جریان
اصولگرا را سامان می دهد ،این نگاه را
قبول دارید؟
من واقعا ارزیابی دقیقی
از این موضوع ندارم چون هر
دو سعی می کنند از این سبد
ســی و چند میلیون رایی که
موجود است ارایی را کسب
کنند ،حاال اینکه هر کدام
از چه نــوع ارایــی بهره
خواهند برد هنوز تحلیل
و انالیز دقیقی ندارم.
تجربه سال 84
نشــان می دهد
کــه وقتی ســبد
رای کاندیداها شکل
بگیرد ،دیگر قابل واریز
بــه ســبد کاندیــدای
همســو از لحــاظ
سیاســی نیســت.
کما اینکــه دیدیم وقتــی اقای هاشــمی و اقای
احمدی نژاد بــه دور دوم راه یافتنــد ،ارای اقای
معین و کروبی که جنسی اصالح طلبانه داشت به
سبد رای مرحوم اقای هاشمی نرفت و بخشی از
این ارا به سمت اقای احمدی نژاد رفت و او پیروز
رقابت لقب گرفت .این تحلیل و تجربه نیز وجود
دارد ،دیدگاه شما چیست؟
من به عکس این تحلیل اعتقاد دارم اگر برگردیم
به ســال 84می بینیــم ،در حالیکه بعضــی از نامزدهای
اصولگرا و پایگاه رای انها به رغم اینکه هیچ ســنخیتی با
احمدی نژاد نداشتند اما ارای شــان را به نفع او هم کاسه
کردنــد .در مقابل نامزدهــای اصالح طلب میــزان رایی
نداشــتند که بخواهنــد به ســبد مرحوم هاشــمی بریزند.
اگر مرحوم اقای هاشــمی رای اورد ارایی بود که در ســبد
خودش بود مگــر اقای مهرعلیزاده و دیگــران چقدر رای
داشتند؟ معتقدم ســبد رای اصالح طلبان سال 84خالی
بود در حالیکه اصولگرایان سبد پری به لحاظ رای داشتند.
اگر ارای اقــای مهرعلیزاده را درنظــر نگیریم و
بگوییم یک و نیم میلیون رای او جنس سیاسی
نداشــت بلکه منطقــه ای و محلی بــود اما اقای
معین چهــار میلیــون و اقای کروبــی نزدیک به
شــش میلیون رای اوردند که اگــر ارای انها به
شش میلیون رای اقای هاشمی اضافه می شد،
اقــای هاشــمی در دور دوم با 16میلیــون رای
رئیس جمهور دوره نهم لقب می گرفت.
تقریبــا ارای اصالح طلبــان به ســبد رای اقای
هاشــمی رفت اما در هر انتخاباتی بخشــی از ســبد رای
نامزدهــا را ارای خاکســتری تشــکیل می دهــد و ارای
خاکستری را هر جریانی می تواند جذب کند .این بستگی
به توانمندی ها ،نوع تبلیغات و برنامه های عملیاتی است
که نامزدها از خــود ارائه می کنند امــا در مجموع معتقدم
ارای جریانی و سیاسی یک کاسه خواهد شد.
به عنوان کســی که حدس قوی نســبت به ارای
اقای احمدی نــژاد زدیــد و ســال 88گفتید 25
میلیــون رای مــی اورد و همیــن اتفــاق افتــاد،
بفرمایید به نظر شما االن سبد رای اقای رئیسی
و اقای قالیباف چه وضعیتی دارد و اگر هر دو
در صحنه انتخابات بمانند چه اتفاقی برای
سبد رای انها می افتد؟
همان طور که گفتم ارا تحت تاثیر
مناظره ها ،ســخنرانی ها و نوع تبلیغات قرار
می گیرد .یک زمان رقابت دو قطبی اســت،
در ایــن وضعیت باتوجــه به شــناختی که از
هــر دو قطب و مشــی انها داریــم می توانیم
پیش بینی های خوبــی را مطرح
کنیم اما یک زمانی انتخابات
دوقطبی نیســت بنابراین
تحلیل ارا سخت می شود.
یعنی من همچون سال 88
نمی توانم بگویم که دقیقا
هر کــدام از ایــن جریانات
چقدر رای می اورند .کالن
کار را عــرض کــردم ،اقای
روحانــی 10-12میلیون رای
پایــه دارد ولی در مقابــل 30تا
34میلیــون رای می بینــم که
تحصیل انها برای رقبا سهل تر
اســت .باتوجه بــه وضعیتی
که در جامعــه و کوچه و بازار
می بینم و از اوضاع و احوال
اگاهم و به صحبت های انها
37
سیاست
38
مثلث | شماره 353
سیاست
گوش می کنم ،می بینم یک تعداد شان می گویند ما به اقای
رئیســی یا اقای قالیباف یا اقای روحانی گوش می دهیم،
این نشــان می دهد که نامزدها پا به پای هم جلو می روند و
نمی توان حدس قوی زد که یکــی از اینها با فاصله زیادی
می برد.
بعضــی معتقدند اقبــال طبقه متوســط به اقای
قالیباف در مقایسه با اقای رئیسی بیشتر است،
در مقابل اقای رئیســی بیشــتر از طبقه محروم
جامعه سبد رای خود را شکل خواهد داد ،شما با
ارتباطاتی که در جامعه دارید ،چقدر این تحلیل
را قرین به واقع می دانید؟
مجموع ارای طبقه متوسط ،طبقه محروم و طبقه
مذهبی همین تحلیلی که عرض کردم را نشــان می دهد.
یعنی در حال حاضــر می توانم بگویم اگر فــردا انتخابات
باشد ،حدود 13-14میلیون اقای روحانی ،حدود 15-16
میلیون اقای رئیسی و حدود 14-15میلیون اقای قالیباف
رای خواهد اورد.
ایا ایــن تحلیل را قبــول دارید که اقای رئیســی
میان اقشــار محروم جامعه و اقــای قالیباف در
میان طبقه متوســط و تکنوکراتی جامعه با اقبال
مواجه هستند؟
واقعا چنین تحلیلی ندارم یا حداقل انالیز نکردم.
در جهت گیری های سیاسی چطور؟ اینکه تحلیل
می شود جمعیت رهپویان و جمعیت ایثارگران به
ســمت حمایت از اقای قالیباف رفتند ،در مقابل
طیف ســنتی اصولگــرا همچون جبهــه پیروان
خط امام و رهبــری و جامعه روحانیت به ســمت
اقای رئیســی گرایش پیــدا کرده اســت ،حتی
موتلفه اعــام کرد اگــر نامــزد اختصاصی اش
از انتخابات کنار بکشــد این کار را بــه نفع اقای
رئیســی انجام خواهــد داد ،ایا شــما نیز چنین
ارایشی را مشاهده می کنید؟
من این تحلیل را قبول نــدارم چون ما با اعضای
رهپویان و ایثارگــران ارتباط داریم یعنی این طور نیســت
که انها همه به ســمت اقای قالیباف رفته باشــند .انها نیز
معتقدند باید همپوشانی باشد و از هر دو نامزد باید حمایت
و پشــتیبانی صورت گیرد .ما باید با برنامه جلو برویم و اگر
الزم بود توافق کنیم که چه کســی در صحنه باشــد .مثال
وقتی ما اقای رئیسی را به فراکسیون والیی مجلس دعوت
کردیم همه نمایندگان همســو با رهپویــان و ایثارگران در
جلسه حضور داشــتند و وقتی هم اقای قالیباف را دعوت
کردیم همه نمایندگان اصولگرا بــا گرایش های مختلف
امدند و در جلسه حاضر شدند .من هنوز تفکیک میان دو
نامزد قائل نیستم.
اما برخی تحلیلگران معتقدند بین اقای جلیلی و
جریان حامی او ،وزرای دولت نهم و دهم و جبهه
پایداری با اصولگرایان ســنتی بــرای حمایت از
اقای رئیسی پیوندی در حال شکل گیری است،
قبول دارید؟
بله پیوندی میان اینها در حال شکل گیری است
و وحدتی به طور طبیعی دارد شکل می گیرد اما در مجموع
به اعتقاد من ارای اقای قالیباف و رئیسی مشترک هستند،
هر قدر هم تالش برای مرزبندی میان پایگاه اجتماعی و
سیاسی این دو انجام شود ،به نظر من واقعی نیست چون
چنین مرزبندی هایی وجود ندارد.
این تقابلی که اصالح طلبان سعی می کنند نشان
دهند بین اقــای قالیباف و اقای رئیســی رقابت
جدی وجود دارد و می خواهند به این فرضیه دامن
بزنند ،چقدر بر افکارعمومی تاثیر خواهد داشت؟
رمز موفقیت اصالح طلبــان در ایجاد اختالف و
شکاف در جبهه اصولگرایان اســت .اصالح طلبان طعم
شیرین موفقیت را از این ناحیه چشیدند .خودشان می دانند
اگر اختالف بین اصولگرایان در سال 92نبود اقای روحانی
رئیس جمهور نمی شــد .ما همــان موقع بــا طیف حامی
اقای روحانی ارتباط داشــتیم ،انها اصال اقای روحانی را
در معــرض رای اوری هم نمی دیدند ،حتــی خیلی ها او را
اصالح طلب نمی دانستند اما وقتی نامزدهای اصولگرا به
اختالف خوردند ،در مناظرات به نقــد یکدیگر پرداختند و
در مقابل اصالح طلبان با تیــم اقای روحانی توافق کردند
و عارف به نفع او کنار رفت ،حال انکــه عارف و روحانی با
هم اختالفی 180درجه ای داشــتند ،روحانی موفق شد.
اصالح طلبان ان تجربه را دارنــد و می دانند بروز اختالف
میان نامزدهای اصولگرا چقدر برای انها شــیرین خواهد
بود ،بنابراین همه توان خــود را برای ایجاد تفرقه در میان
اصولگرایان گذاشــتند .در واقــع اصالح طلبان می دانند
اگر 30تــا 34میلیون رایی کــه اقای روحانی نــدارد اگر
یک جایی متمرکز شود اصال اقای روحانی خارج می شود
بنابراین تالش می کنند ان ســی و چند میلیــون رایی که
روحانی ندارد میان نامزدهــای حاضر در صحنه انتخابات
خرد و توزیع کنند.
اگر اقای رئیسی در همین مرحله اول به نفع اقای
قالیباف کنار برود یا انکه انتخابات دو مرحله ای
شود و قالیباف کسی باشــد که به مرحله دوم راه
پیدا کند ،تکلیف ارای منتســب بــه اقای جلیلی
چه می شود؟
معتقــدم اصولگرایــان از اتفاق ســال 92درس
خوبی گرفتند و معتقدند قطعا بایــد در جبهه اصولگرایان
یک نفر باشــد و همــه از او حمایت کنند و هــر نوع دولت
ی ترجیح می دهند چون عملکرد
اصولگرایی را به دولت فعل
و جهت گیری هایش را دیدند .حتی اگر میرسلیم هم رای
اول را بیاورد و به مرحله دوم برود همــه اصولگرایان از او
حمایت خواهند کرد.
یعنی شــما معتقدید بدنه اجتماعی اصولگرایان
از حرکت و تصمیم سیاسیون و لیدرهای جریان
اصولگرا الگوبرداری خواهند کرد؟
بله ،به اعتقاد مــن تبعیت می کنند چون وقتی در
میان مردم هســتیم انها به ما می گویند یک اصولگرا سر
کار بیاید ،هر کس می خواهد باشــد ،همــه از او حمایت
می کنیم.
واکاوی چگونگی سیاست ورزی حجت االسالم رئیسی
سیاست
درایت سیاسی برای پیروزی
مسعود ندافان
روزنامه نگار
5
باالخره «رئیسی امد»؛ این مهم ترین گزاره انتخابات
ریاســت جمهوری دوازدهم بود .حجت االســام ابراهیم
رئیسی رقیبی معمم و حقوقدان ،حسن روحانی است؛ او در
اولین نامه انتخاباتی فصل مشترک ها را به حسن روحانی
یاداوری کرد و توصیه «رقابت اخالقــی» را به رقیب خود
داشت .حضور رئیس السادات
اصولگرایان ،منجر به تغییرات
جــدی در ارایــش سیاســی
کشــور شــد؛ هرچنــد حضــور
حجت االسالم رئیسی در کارزار
رقابت سیاســی بــرای صدارت
پاستور ،به مانند حضور ثانیه های
پایانــی هاشمی رفســنجانی در
سال 92قابلیت «موج افرینی»
نداشــت ولــی موتــور محرک
هسته اصلی نیروهای سیاسی-
اجتماعی همسو با وی را روشن
کرد تا نوید روزهای خوب برای
کمپیــن انتخاباتــی وی وجود
داشته باشد .در این یادداشت به
صورت موجز به تحلیل موقعیت
اجتماعــی او باتوجه بــه پایگاه
رای سیاســی -گفتمانی ایشان
می پردازیم.
فارغ از رویکرد درست سیاسی حجت االسالم ابراهیم
رئیســی؛ در الیه «حمایتی» کــه به مثابــه موتور محرک
برای ایجاد موج اجتماعی هســتند؛ اتاق فکر ستاد ایشان
ی حرفه ای انجام داده اند؛ انان هسته سخت حامیان
اقدام
حجت االسالم ابراهیم رئیسی را بر اتکای نیروهای انقالبی
بنا نهاده اند و برخالف ســتاد رقیب ،ابزار «فشار مدیران»
برای اقدامات حمایتی وجود ندارد .طبقه سیاســی حامی
ایشان در دو ســطح صورت بندی شده اســت؛ .1جریان
سیاســی :باتوجه به براوردهــای موضع گیری های اخیر
جریان تحولخواه ،جبهــه پایداری و حامیان دکتر ســعید
جلیلی بدنه اصلی الیه حمایتی ستاد حجت االسالم رئیسی
.1خاستگاه سیاسی؛
ارزشی و مستقل
جامعه هدف برای ایجاد موج اجتماعی اصلی ترین
کارویژه را برای یک کمپین انتخاباتــی ایفا می کند؛ اتاق
فکر ســتاد انتخاباتی حجت االسالم رئیســی متناسب با
خاستگاه پیشــین ایشــان در محرومیت زدایی و رفع فقر
در اســتان مقدس رضوی و همچنین وضعیت نامناســب
اقتصــادی در دولــت یازدهــم؛ «طبقــه محرومیــن» و
ناراضیــان وضعیت اقتصــادی را مدنظر قرار داده اســت
و همچنیــن اقشــاری که از
ســوی دولت یازدهــم دچار
«طــرد اجتماعــی» ماننــد
مســکن مهر و قربانی های
موسســات بانکــی ماننــد
کاســپین را مورد توجه قرار
داده انــد .اتاق فکر ســتاد
حجت االســام رئیســی
بــرای بسترســازی پایــگاه
اجتماعــی خــود ،شــعار
انتخاباتــی را «دولــت کار
و کرامــت» انتخــاب کرده
است و در اقدام تیزهوشانه
علــی نیکزاد؛ نماد مســکن
مهر ،را به عنوان رئیس ستاد
انتخاباتی معرفی کرده است
تا از این طریــق پیام تالش
برای «دولت کار» را به مردم
برسا ند .حجت ا الســام
رئیســی در میان محرومین
و حاشیه نشــینان نســبت
بــه حســن روحانــی مزیت
نســبی دارد؛ او «ســید
محرومــان» اســت در برابر
«دولــت اشــرافیت» اما در
ایــن میــان رقیــب مــکال
دارد؛ رقیــب جدی .محمود
احمدی نژاد خود را همچنان
منجی محرومــان می داند؛
حامیــان وی قســم یادکرده اند که در «رقابــت کذب» نه
تنها شــرکت نمی کنند بلکه ان را برهم می زننــد؛ بنابراین
جریان احمدی نــژادی نمی خواهند پایگاه اجتماعی خود
را از دست بدهند و به همین خاطر اقدامات جنجالی مانند
جنجال افرینی احمدی نژاد در حرم امام رضا (ع) و حضور
«دستوری» مرتضوی در مکان سخنرانی حجت االسالم
رئیسی مدنظر دارند تا با اقدامات تخریبی پایگاه اجتماعی
خود را بــه رقیب اصولگرا نســپارند .به ایــن ترتیب رقیب
اصلی حجت االسالم رئیســی برای موج افرینی در میان
محرومان ،احمدی نژاد اســت و بروز مناسب مزیت نسبی
ایشــان باید در مناظره ها صــورت بگیرد .از ســوی دیگر
نقطه ضعــف «فعلی» کمپین انتخاباتی حجت االســام
ابراهیم رئیســی این اســت که تاکنون برنامه جدی برای
طبقه متوسط که در چند سال اخیر «خصلت های سیاسی-
اجتماعی» انان گسترش پیدا کرده؛ بیان نکرده است.
مثلث | شماره 353
را تشــکیل می دهند؛ که همگرایــی انان بــرای مقابله با
استمرار ریاست حسن روحانی جدی است و از سوی دیگر
دارای قدرت تشکیالتی مناسب نیز هستند.
.2جریــان مذهبــی :جایــگاه برجســته حــوزوی
حجت االســام رئیســی در میان علما و حضور ایشان در
مجلس خبرگان رهبری باعث قرابت و همســویی اکثریت
بزرگان حوزه های علمیه مشــهد و قم شده است و از سوی
دیگر طیف قدرتمند شــبکه حامیان ایت الله مصباح یزدی
که در سراسر کشور فعال هستند نیز به طور جدی از ایشان
حمایت خواهند کرد و احتماال جامعه روحانیت مبارز نیز در
روزهای اتی از ایشان حمایت کنند.
انچه امــکان بازخورد منفــی برای ســتاد انتخاباتی
حجت االسالم ابراهیم رئیسی دارد؛ برتری رویکرد سیاسی
«الیه حمایتی» رویکرد «ارزشــی و مســتقل» ایشان در
افکار عمومی است؛ به همین خاطر باید برساخت جدیدی
.2پایگاه اجتماعی؛ طبقه محرومین
سیاست
مهم تریــن گام بــرای
طر ح ریــزی یــک کمپیــن
انتخاباتی پویا و فعال در کارزار
ریاست جمهوری؛ مفصل بندی
دقیــق پایــگاه سیاســی نامزد
متناسب با بازخورد افکار عمومی
است .اتاق فکر ستاد انتخابات
حجت االســام ابراهیم رئیســی با اگاهی از عدم شناخت
اکثریت مردم از شــخصیت ایشــان؛ این برون داد افکار
عمومی را «فرصتی» برای تصویرســازی جایگاه ایشــان
در جامعه می دانند .در اولین گام حجت االســام ابراهیم
رئیســی خود را غیر جناحــی می داند و جامعــه هدف اش
را منحصر در دایره جریــان اصولگرا تعریــف نمی کند و با
اســتفاده از فرهنگ اســامی -ایرانی جایــگاه روحانیون
برجســته در میان جامعه درصدد ایجاد برساخت استمرار
وظیفــه ایمانی روحانیت بــا ابزار «پدری امت اســامی»
که دلســوزانه نگران بیکاری جوانان و فقر در کشور است
و همچنین با مرزبندی واضح با جبهــه نیروهای انقالبی،
حضورش را ماحصل تصمیم انان ندانست و از سوی دیگر
خود را «ارزشی» می داند به پاس انکه تمام تالش خود را
از اغاز فعالیت قضایی-سیاســی برای بقای نظام اسالمی
برداشته است.
متناسب با نیازهای جامعه را در شعارهای خود ابراز کنند که
زمین جدال سیاسی وارد فاز صرف سیاسی نشود.
39
حمایت از روحانی؟
سیاست
در مورد راستگرایان عملگرا به نظر می رسد انها شیبشــان را در حمایت از دولت و
حسنروحانیتند ترکرده اند.نبایدچندانمتعجبشویماگرروزیببینیمکهانهاحمایت
علنی خود را از حسن روحانی اعالم کنند .این انتخابات برای این طیف از اصولگرایان
خاصیت تعیین کنندگی دارد .رفتن روحانی انها را از وضعیت فعلی خارج کرده و موجب
ضعفشان خواهد شد .انها با ماندن روحانی برای سال 1400برنامه دارند .می خواهند
الترناتیواودراندورانباشند.
حلقه برجامیان
سیاست
40
مثلث | شماره 353
راست گرایانسنتیدرانتخاباتریاست جمهوریچهمی کنند؟
این استراتژی سیاسی حسن روحانی بود که توانست
در انتخابات سال 92یک ســامان جدید در سیاست ایران
پدید اورد .خوب می دانست که برای دوران پسااحمدی نژاد
نمی توان یک کاراکتر راســتگرا را بار دیگر به جامعه ارائه
کرد .این را هم خوب می دانست که به موجب انچه در سال
88گذشته بود ،قدرت رسمی فعال روی خوشی به چپگرایان
نشــان نخواهد داد .فضا را خوب شــناخت ،راهش را هم
خوب پیدا کرد .چپ ها که چاره ای نداشتند و با محمدرضا
عارف به جایی نمی رســیدند .او تنها باید به انها از روزهای
بهتر سخن می گفت .کار سخت او با راستگرایان بود .انها
که از احمدی نژاد عبور کرده و هر یک نسخه ای مخصوص
خود داشــتند برای رســیدن به صندلی ریاست جمهوری.
زیرکی حســن روحانی همین جا رخ نمایی کرد .او در میانه
ایســتاد و در لحظه تعیین شــده پروژه خود را اجرایی کرد.
این پــروژه یک ایده مرکزی داشــت؛ «تمرکز بر سیاســت
خارجی» .روحانی که در خرداد 92سیاست داخلی ،اقتصاد
و سیاست خارجی را به هم گره زد و رقبا را پشت سر گذاشت،
همه تالشــش این بود که با برجام پنجره های تازه باز کند
برای ان مثلث تعیین کننده.
اما حاال سوال این اســت که همچنان همان نسبت
سیاسی میان او و اصولگرایان سنتی که درسال 92ترجیح
دادند به سمت او بیایند برقرار است؟
راستگرایان سنتی چگونه به حسن روحانی رسیدند؟
مرور وقایع سیاســی از نیمه دوم دهه هشــتاد نشان
می دهــد رفتار سیاســی محمــود احمدی نــژاد در دوران
صدارتش اگر چــه در ابتــدا موجبات تقویت تشــکیالتی
اصولگرایــان را پدید اورد و می شــد چهره هایــی از انان را
در کابینــه و بدنــه حاکمیتی دولــت دید اما با گــذر زمان،
شکاف های موجود میان محمود احمدی نژاد و اصولگرایان
ان چنان نمایان گشــت که کــوچ اجباری و غیــر اجباری
نیروهای اصولگرا با موجی قابل توجه پدیدار گشت؛ به یک
معنا «زمان جدایی» فرا رسیده بود.
حاال محمــود احمدی نــژاد و حواریون اطــراف او
خود را تافته ای جدا بافته از جریان اصولگرا می دانســتند.
دیگر زمــان «همانی انگاشــتن» بــه پایان رســیده بود.
اقدامات محمــود احمدی نژاد و دولــت او به گونه ای نبود
سیاست
مثلث | شماره 353
راستگرایانی که به حسن روحانی رسیدند البته دالیلی
برای خود داشتند .نخست اینکه غالب انها اسیب دیدگان
دوران محمود احمدی نژاد بودند و هنگامی که دوگانه سعید
جلیلی و حسن روحانی شکل گرفت ،برای عدم تکرار دوران
احمدی نژاد ،حسن روحانی ر ا ترجیح دادند .به یک معنا انها
سعید جلیلی را نماینده وضع وقت تفسیر کردند ،کسی که
می خواست احمدی نژاد از نوع سوم تیری اش باشد.
سیاست
که همه اصولگرایان قبول کنند .اینجا یک دوگانه به وجود
می اید؛ برخی اصولگرایان باورشان این می شود که انتقاد
مشــخص از محمود احمدی نژاد کمک شایان توجهی به
اصالح طلبان خواهد کــرد و جایگاه و ســرمایه اجتماعی
اصولگرایان را در جامعه خواهد کاست ،پس در این جناح
برخی با سکوت و انتخاب گزینه «تحمل ،صبر و مدارا»،
نقطه استقرار خود را در جناح حفظ می کنند اما برخی دیگر
با انتقاد و اعتراض به وضع موجود به «شیفت سیاسی» و
«همنشینی» با رقبای سابق پرداختند.
در جناح مقابل هم چنین شرایطی حکمفرما بود .برخی
می گفتند انتقاد از محمود احمدی نژاد باید به انتقاد از او و
جریان سیاسی اش خالصه شود و نباید انتقاد از وضع موجود
به انتقاد از اصولگرایان یا حاکمیت تعمیم داده شود .چنین
تصمیمی بر این پایه اســتوار بود که تعمیم انتقاد موجبات
دفاع از محمود احمدی نژاد به رغم همه انتقادات را فراهم
خواهد ساخت .به باور این طیف ،از شکاف میان حاکمیت
و دولتمردان وقت با بهره گیری سیاسی می شد به ائتالفی
برای گذار از شرایط سخت رسید.
طیف دیگر اما باور شــان بود که در حرکتی رادیکال
باید حســاب اصولگرایان ،احمدی نژاد و حاکمیت را یکی
کرد تا میزان سرمایه اجتماعی را در سمت مقابل به صورت
مشهودی کاهش داد .در چنین شرایط سیاسی اشفته ای
بود که حسن روحانی وجهه سیاسی خود را نمایان ساخت
و در یک ائتــاف تاکتیکی میان نیروهایــی از دو جناح به
فردی میان جناحی مشــهور کرد .این «شــهرت» البته با
تصویری که اعضای ائتالف از شرایط وقت تبلیغ می کردند
فراگیر شد و چنین شد که در یک «پازل نامرتب سیاسی و
اجتماعی» ترکیبی از مردم از حاشیه تا مرکز نشین از طبقه
ضعیف تا متوسط و سطح باال نتیجه انتخابات 24خرداد را
به نفع حسن روحانی تغییر دادند.
راستگرایانی که به حسن روحانی رسیدند البته دالیلی
برای خود داشتند .نخست اینکه غالب انها اسیب دیدگان
دوران محمود احمدی نژاد بودند و هنگامی که دوگانه سعید
جلیلی و حسن روحانی شکل گرفت ،برای عدم تکرار دوران
احمدی نژاد ،حسن روحانی ر ا ترجیح دادند .به یک معنا انها
سعید جلیلی را نماینده وضع وقت تفسیر کردند ،کسی که
می خواست احمدی نژاد از نوع سوم تیری اش باشد.
این طیــف از اصولگرایان البته یــک دلیل و محرک
دیگر هم بــرای تصمیم خود داشــتند .انها اعتمادشــان
بــه تصمیــم دو شــخصیت مهــم جلــب شــد؛ اکبــر
هاشمی رفسنجانی و علی اکبر ناطق نوری .اگر از تحوالت
ان دوران عبور کنیم و به اردیبهشت 96فکر کنیم این سوال
پدید می اید که ایا همچنان همان نســبت سیاســی میان
راستگرایان سنتی و حسن روحانی برقرار است؟
در این مورد می توان در سه فاز زمانی سخن گفت .اگر
از سخنان مرحوم حبیب الله عسگراوالدی درباره نامزد پیروز
در انتخابات سال یعنی حسن روحانی که در موردش گفته
بود« :اصولگرایان در انتخابات شکســت نخوردند چرا که
حجت االسالم روحانی اصولگرای باسابقه است .روحانی
را «خیر الموجودین» می دانم .مشی فکری رئیس جمهور
منتخب ،بنده را قانع می کند .حجت االسالم روحانی به دور
از افراط و تفریط و تعصــب اصالح طلبانه یا اصولگرایانه و
براساس انچه اهنگ دیروز امام خمینی(ره) و اهنگ مقام
معظم رهبری و شــعارهای خوبی که در جریان رقابت های
انتخاباتی مطــرح کرده ،برنامه ریزی و از شــخصیت های
معتدل در دولت یازدهم استفاده خواهد کرد .به خاطر دارم
زمانی که در مجلس با حجت االسالم والمسلمین روحانی
همکار بودم ،وی همیشــه نظرش بر این بــود که عقالی
مجلس دور یکدیگر جمع شوند و نگذاریم افراط و تفریط بر
مجلس حاکم شود البته در طول مدت خدمتش در شورای
عالی امنیت ملــی و مجمع تشــخیص مصلحت نظام هم
سعی وی بر اعتدال و تدبیر بوده اســت» ،بگذریم باید به
ســال 94برویم .در این ســال چهره هایی از اصولگرایان
سنتی حمایت خودشان را از حســن روحانی نمایان کردند
و از احتمال استقبال بخشــی از اصولگرایان در انتخابات
ریاست جمهوری از حسن روحانی خبر داده بودند.
اولینش را شاید محمدرضا باهنر بیان کرده بود .انجا
که او گفت« :روحانی یکی از نامزدهای بالقوه اصولگرایان
در انتخابات ریاست جمهوری سال اینده خواهد بود ».باهنر
در عین حال حمایت جریان متبوعــش از رئیس جمهوری
وقت را مشروط به عملکرد وی در سال پایانی دانسته بود.
این اظهارنظر او البته همراه و همزمان شــد با این سخنان
غالمرضا مصباحی مقدم که گفته بود« :ما در زمان حیات
مرحوم مهدوی کنــی این موضوع را مطــرح کردیم که در
شرایط برابر حمایت از روحانی برای ما ارجحیت دارد و اخیرا
نیز بحث تازه ای در این باره نداشــته ایم و قاعدتا نظر ما بر
منوال سابق است».
حتی در این میان سخنان مرتضی نبوی هم جلب نظر
می کرد ،او گفته بود« :من فکر می کنم اقای روحانی رای
می اورد و بر کرسی ریاســت جمهوری می نشیند .برداشت
من این اســت که مردم ایران به هر رئیس جمهور دو دوره
فرصت ریاست جمهوری می دهند .از نظر توصیه ای بهتر
می دانم اصولگرایان سرمایه گذاری شان را روی انتخابات
شــوراها انجام دهند تا ریاســت جمهوری ،چــرا که به هر
حال اقای روحانــی دور دومش اســت و کاندیدای اصلی
ریاست جمهوری دور دوازدهم ،ایشان است».
مصباحی مقدم ،سخنگوی جامعه روحانیت مبارز نیز
از دیگر افرادی است که اظهارات قابل تاملی در این مورد
داشته است .او در این فاز زمانی در مورد انتخابات سال96
گفته بود« :احتمال دارد مجموعه اصولگرایان در انتخابات
ریاست جمهوری اینده از حسن روحانی حمایت کنند!»
حســین ســبحانی نیا نیــز در واکنــش به ســخنان
مصباحی مقــدم در مورد حمایــت احتمالــی اصولگرایان
از روحانــی در انتخابات ریاســت جمهوری ،96گفته بود:
«باتوجه بــه مشخص نشــدن گزینه هــای انتخابات این
احتمال وجود دارد که اصولگرایان از روحانی حمایت کنند.
قطعا یکی از گزینه هــای مطرح برای تمــام جریان های
سیاسی در انتخاب اینده حســن روحانی است .در تحولی
دیگر علــی الریجانی در مصاحبــه تفصیلی بــا هفته نامه
مثلث ضمن نشــان دادن رویکرد مثبت به حســن روحانی
در مورد احتمال تک دوره ای شــدن او گفت« :خیلی این
احتمال را قــوی نمی بینم .اقــای روحانــی روی هم رفته
در مسیر درستی در حال حرکت اســت .البته فکر می کنم
در حوزه مبارزه با رکــود و ایجاد رونق در تولید باید شــتاب
بیشتری داشته باشــند و این یک نقطه نقص دولت فعلی
است .در زمینه اجرای توافق هسته ای و ثمراتش نیز یک
مقدار پافشاری و تالش بیشتری داشــته باشند و مقداری
جســورانه تر در این زمینه ورود کنند ،واال مشکلی ندارند.
در عین حال برای قضاوت در این مورد زود اســت .اینکه
سوال شــد برخی احتمالش را زیاد می دانند که اقای دکتر
روحانی رئیس جمهور یک دوره ای باشد ،می گویم خیر ،من
احتمالش را زیاد نمی دانم ولی شرایط اینده خیلی می تواند
تعیین کننده باشد».
این مواضع و اظهارات تا جایی پیش رفت که یدالله
طاهرنژاد ،عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی
گفته بــود« :علی الریجانــی ،غالمرضــا مصباحی مقدم
و محمدرضــا باهنر کــه همگی خود را از شــخصیت های
تاثیرگــذار در طیف اصولگرایــی می داننــد ،در انتخابات
ریاســت جمهوری پیش رو قطعا از حســن روحانی حمایت
می کننــد ».حمیدرضا ترقــی عضــو شــورای مرکــزی
حزب موتلفــه نیــز در ان دوره این خبــر را داد کــه باهنر و
مصباحی مقدم ،نام حسن روحانی را به لیست کاندیداهای
احتمالی اصولگرایان اضافــه کرده اند .ان تالش البته در
ادامه دنبال نشد و ان حرف ها هم تکرار نشد .در ادامه اما
حرف های دیگری شــنیده شــد که اگر چه معنای حمایت
از حســن روحانی در انتخابات را نمی داد امــا مفاهیمی را
با خود داشــت« :در اصولگرا بودن روحانی هیچ تردیدی
نیســت» .او البته بعدا حرف هایی زد مبنی بــر اینکه خود
را با اصولگرایــان می دانــد و اصولگرایان نامــزدی مجزا
خواهند داشــت .او گفت« :اصولگرایان نیز در برابر اقای
روحانی کاندیدایی جدی و مشــخص خواهند داشت .در
انتخابات رقابت بین اصولگرا و اصالح طلب است بنابراین
باید گروه ها با هم ائتالف کنند ،درباره جمله نقل شــده از
اقای رســایی فکر می کنم متوجه منظور من نشــدند ،اما
قطعا اقای روحانی کاندیــدای اصالحات خواهد بود .اگر
دوســتان قبول دارند برای رقابت بــا اصالح طلبان نیازمند
وحدت هستیم؛ پس از این اصول بیرون نزنند .در جریان
انتخابات اصولگراها ناچار به ائتالف هستند ،البته ائتالف
دست برداشتن از اصول نیست ».این نشانه ای از فاز دومی
41
سیاست
بود که اصولگریان سنتی در ان قرار گرفتند .انها در این فاز
زمانی سکوت پیشه کردند و دیگر حرف هایی از جنس اینکه
ممکن است از روحانی حمایت شود را نزدند.
فاز سوم؛ تاکتیک تعیین کننده
سیاست
42
مثلث | شماره 353
از یک جایــی به بعد اما دوبــاره اتفاقات تــازه افتاده
است .ان سکوت شــکل دیگری پیدا کرد .برخی چهره ها
خودشــان مدعــی نامــزدی شــدند و برخــی طیف هــا و
تشکل های راســتگرای ســنتی راه دیگری انتخاب کرده
و اماده شــدند برای معرفی نامزد اختصاصــی ،برخی هم
سکوت محافظه کارانه خود را با برخی حرف های غیر منتظره
به نفع حســن روحانی شکســته اند .برای مثال ســیدرضا
تقوی ،بعــد از ایت الله مهدوی کنی تــاش کرد چهره ای
متفاوت از سیاســت ورزی خود به نمایش بگــذارد .او بعد
از انتخابات ســال ۹۲به صورت جدی بــرای رایزنی میان
گروه های اصولگرا فعالیت می کرد .به نوعی نماینده جامعه
روحانیت برای مذاکره به شمار می امد و تا اخرین روزهای
انتخابات مجلس دهم نیز در همین زمینه فعالیت کرد .بعد
از پایان این انتخابات اما ناگهان فضا تغییر کرد و گروه های
ی محوری
اصولگرا چندان تمایلی برای او جهت فعالیت ها
مانند انتخابات قبل از خود نشــان ندادند .او که چند وقت
پیش گفته بود« :تالش هایی در کل کشــور اغاز شــده و
امیدواریم مطابــق مکانیزمی مشــخص ،نهایتا با وحدت
کامل به یک نامزد برسیم و جبهه اصولگرایان با یک نامزد
به صحنه بیاینــد» ،بعــد در اظهارنظری متفــاوت گفت؛
«مراجعینی داشــتم کــه از بنده بــرای کاندیداتــوری در
انتخابات ۹۶دعوت کرده اند ،البته شخصا تمایل به پذیرش
ی نیروهای انقالب روی
این دعوت ندارم اما اگر جبهه مردم
بنده اجماع کننــد ،در عرصه انتخابات ریاســت جمهوری
به عنوان کاندیدا حضور خواهم داشت».
اما جدا از افراد ،تشکل هایی هم بودند مانند موتلفه
که گفتند نامزد جــدا گانه می دهند .این ماجرا از ســخنان
اسدالله بادامچیان کلید خورد .انجا که او گفته بود « :همه
می پرسند موتلفه در انتخابات ریاست جمهوری اینده چه کار
می کند؟ ایا دوباره جمع می شود و یک عده را دور یک میز
می نشاند و می گوید اقای فالن و فالن و گروه فالن و فالن
بیایید و از بین انها یکی را انتخاب کنید؟ نه اینگونه نیست.
االن مصوبه قطعی شورای مرکزی ما این است که موتلفه
در انتخابات ریاســت جمهوری یک نامزد موتلفه مســتقل
را به جامعه معرفی کند .این سیاست جدید حزب است».
همزمان با همین اظهارنظرهای اسدالله بادامچیان
بود که دیگر موتلفه ای هــای نام دار هم ســخنانی درباره
نسخه جدید موتلفه مطرح کردند تا دیگر کسی شک نداشته
باشد که در موتلفه همه در معرفی نامزد حزبی در انتخابات
هم نظر هستند .چه اینکه حمیدرضا ترقی در این مورد گفته
بود «هشــت نامزد حزب موتلفه مشــخص شدند و اسامی
اعالم شده نیز مطرح هستند که پس از طی مرحله رد و تایید
یک نفر از میان انها مشخص می شود».
حاال بهترین فرصت برای گمانه زنی در مورد مصادیق
موتلفه برای رسانه ها پدید امده بود .موتلفه ای های نام اشنا
یک به یک در صف نامزد های احتمالی قرار می گرفتند .در
خبری در این مورد حتی خبرگزاری فارس از افرادی همچون
میرســلیم ،ال اســحاق و بادامچیان به عنوان نامزدهای
احتمالی حزب موتلفه نام برد .این گمانه زنی ها ادامه داشت
تا اینکه یک رسانه اصالح طلب یک خبر مهم در این مورد
مخابره کرد .اعتماد در این مورد نوشــت« :با وجود اینکه
شنیده های خبری حاکی از ان بود که اسدالله بادامچیان
کاندیدای نهایی حزب موتلفه بــرای انتخابات ٩٦خواهد
بود اما به نظر می رسد به احتمال زیاد مصطفی میرسلیم از
سوی حزب موتلفه اسالمی به عنوان کاندیدای این حزب
به اصولگرایان معرفی خواهد شد ».البته بادامچیان گفته
بود«:باید صبر کرد و دید از فینال میرســلیم و بادامچیان
کدام یک به عنــوان کاندیدای نهایی ایــن حزب خواهند
بود ».محمدنبی حبیبی ،دبیرکل حزب در اظهارنظری خبر
انتخاب نهایی نامزد موتلفه را شایعه دانسته و گفته« :عالوه
بر اقای بادامچیان و اقای میرســلیم اشخاص دیگری نیز
مطرح هســتند ولی نامزد نهایی حزب موتلفه اســامی در
ایند ه نزدیک معرفی خواهد شد».
در نهایت انچه رخ داده نامزدی مصطفی میرسلیم و
تایید صالحیت اوست.
در این میان اما برخی اصولگرایان عملگرا مانند علی
الریجانی هم اکت هایی داشــته اند کــه در فضای تحلیل
می توان گفت که انهــا نظری به ادامه کار دولت مســتقر
دارند.برای مثال علــی الریجانــی در اظهارنظری که نقد
سخنان نامزدهای اصولگرای حاضر در صحنه است ،گفته:
«پول پخش کردن بین مردم سیاســت یک سیاســتمدار
صادق نیست و امروز که در ایام انتخاباتیم برخی از شعارها
مطرح می شــود کــه فالن مقــدار پول بین مــردم پخش
می کنیم که این قطعا در شــان و کرامت مردم ما نیســت و
حرف ناصحیحی است ،بلکه باید فضا برای اشتغال و ورود
جوانان به عرصه تولید و کار فراهم شود.
انتخابــات فضــا را برای رقــم زدن سرنوشــت مردم
به دست خودشــان ایجاد می کند و باید ســازوکار انتخاب
طوری باشد که شرایط برای زندگی بهتر مردم فراهم شود
و قطعا کشــور ما اورده های خوبی را در خــود دارد و نیروی
انسانی جوان و کارامد و منابع متنوع و مطلوب از جمله این
امکانات است.
طبق امار روزانه مصرف بسیار باالی نفت را در کشور
داریم یعنی یا نفت را می فروشــیم و پول ان را می خوریم یا
ان را به طور مستقیم مصرف می کنیم که این به هیچ وجه
دردی از کشور دوا نمی کند .فروش نفت و هزینه کردن ان
به نفع هیچ کس در کشور نیست بلکه باید بتوانیم منابع مان
را به ثروت و تولید تبدیل کنیم.عده ای شــعار می دهند که
ما فالن مقدار پول به مردم می دهیم و باید این ســوال را
مطرح کرد که ایا با این پول دادن کار و ثروت در کشور ایجاد
می شود؟ ایا در گذشته این اقدام توانسته در تولید و اشتغال
موثر باشد؟ در مقابل این سیاســت صداقت و راستی یک
سیاستمدار مطرح است که باید به مردم مشکالت را بگوید
و به دنبال راهکار باشد وگرنه مردم صدقه نمی خواهند بلکه
مردم و جوانان به دنبال فرصت کارافرینی و تولید هستند.
کرامت مردم باالتر از پول دســتی گرفتن اســت و باید راه
تولید و اشــتغال براســاس تاکیدات رهبــری پیش گرفته
شود و شرایط کشور به نحوی تغییر پیدا کند که بتوان یک
برنامه ریزی مطلوبی برای اینده داشت».
یا در اظهارنظری دیگر محمد رضا باهنر گفته است:
«نقدهای ما بــه دولت اقــای روحانی نبایــد غیرمنصفانه
باشد زیرا این نقدها نتیجه برعکسی خواهد داشت و باعث
می شود نظر مردم به نوعی دیگر شود .اگر انتخابات سال
88را به خاطر داشــته باشــید می بینید که در ان سال یک
طرف مدام اعالم می کرد در این چهار ســال کاری نشــده
و تمام دستاوردهای کشــور و نظام را زیرســوال می برد و
ســیاه نمایی می کرد .زمانی که دولت اقــای روحانی روی
کار امد کشــور تورم 44درصــدی را تجربه می کــرد اما با
برنامه ریزی های صــورت گرفته تورم حداقــل 30درصد
کاهــش پیدا کرد .بــه نظر بنده در سیاســت رکــود تورمی
هدف گذاری تورم تک رقمی اشتباه است و بنده اگر بخواهم
سیاست
هدفگذاری داشته باشم ان را در حد 22درصد قرار می دهم
چون تورم رکود باعث می شــود ضمن ایجاد رکود تولید نیز
یخ بزند .بنابراین تورم تاجایی باید کنترل شود که چرخ های
اقتصادی نیز بچرخد.
رشد اقتصادی کشــور طی چهار سال اخیر از منهای
5درصد به 8درصد رســید که مــا نیز این عــدد را تکذیب
نمی کنیم و می گوییم عدد و رقم درستی است اما باید دید
اگر میزان نفت را نیز از ان کم کنیم همین عدد خواهد شد یا
نه.اگر مبلغ رشد نفت را از این مساله کم کنیم رقم رشد 0/9
درصد می شود ،اگر رشد اقتصادی ما رشدی مستمر و پایدار
باشد تولید و اشــتغال کشــور عدد مثبت و خوبی را تجربه
می کرد که در واقع اینگونه نبود .هرچنــد در حوزه انرژی و
نفت اقدامات خوبی شــده و ما برای اولین بار در برداشت
نفت با قطر تقریبا یکی شدیم و به سمت جلو حرکت کردیم
اما اگر بخواهیم ان را در رشد اقتصادی نیز ببینیم ،این رشد
دفعی و مقطعی است و اســتمرار نخواهد داشت .اگر رشد
اقتصادی 8درصدی ما مســتمر بود باید ساالنه یک و نیم
میلیون شغل جدید ایجاد می شد ولی بیکاری در ایران داد
می زند و وجود 4یا 5میلیون فارغ التحصیل بیکار در کشور
شوخی نیست».
همراستا با این دو شخصیت ،کاظم جاللی هم گفته
است«:نباید به شــعور مردم توهین کرد ،اینکه یارانه ها را
وسیله قرار دهیم و به نوعی انتخابات را به مزایده بگذاریم،
کار غلطی است.
نظام انتخاباتی را نباید به سمت رقابت اشخاص پیش
ببریم بلکه رقابت ها باید به سمت رقابت در برنامه ها باشد.
صحنه سیاسی انتخابات باید با نشــاط باشد ».وی اضافه
کرد« :بهترین حالــت در صحنه انتخابات این اســت که
کاندیداها برنامه های خود را اعالم کنند .دوران ســوپرمن
بودن گذشــته؛ دورانی که افراد خودشان را طوری معرفی
کنند که یک شبه می توانند مشکالت را حل کنند ،گذشته
است.
نامزدها باید کار تیمی کنند؛ باید با کار تیمی مشکالت
را حل کرد و دارای برنامــه بود.واقعیت های اقتصاد امروز
کشــور را باید کامال دریافت و بر اســاس ان صحبت کرد،
کاندیداها باید بتوانند حرف های خود را منتقل کنند تا مردم
ارزیابی درستی داشته باشند.
انتخابات باید با نشــاط برگزار شود .توهین و تخریب
نشود .زیرا توهین و تخریب در انتخابات جواب نمی دهد».
راستگرایان سنتی چه خواهند کرد؟
مثلث | شماره 353
سیاست
به نظر می رسد این مساله را می توان در دو کانتکس
جدا گانه دید؛ اصولگرایان عملگرا همچون علی الریجانی
و کاظم جاللی و اصولگرایان سنتی مانند موتلفه.
شاید درســت ترش این باشــد که بگوییم موتلفه این
بار با نامزد مستقل خودشان امده است .این برای انها یک
مساله حیثیتی است.بعید اســت کناره گیری در کار باشد.
انها می مانند و حرف هایشان را می زنند .در عمل هم به نظر
می رسد که نامزد انها چالشی را حتی با محمد باقر قالیباف
هم ایجاد کند اما حتما نقدهایی به شــرایط امروز خواهند
داشت .انها بنا دارند مسائلی را به اصولگرایان ثابت کنند.
بنابراین در عرصه خواهند ماند.
اما در مورد راســتگرایان عملگرا به نظر می رسد انها
شیبشــان را در حمایــت از دولت و حســن روحانــی تند تر
کرده اند .نباید چندان متعجب شــویم اگر روزی ببینیم که
انها حمایــت علنی خود را از حســن روحانــی اعالم کنند.
ایــن انتخابات برای ایــن طیــف از اصولگرایان خاصیت
تعیین کنندگی دارد .رفتــن روحانی انها را از وضعیت فعلی
خارج کرده و موجب ضعفشان خواهد شــد .انها با ماندن
روحانی برای سال 1400برنامه دارند .می خواهند الترناتیو
او در ان دوران باشند.
43
تصمیم معاون اول
سیاست
اسحاق جهانگیری امده اســت که بماند یا به نفع روحانی کناره گیری
کند؟ خودش که گفته می خواهد رئیس جمهور شــود برخالف انچه که قبال
می گفت برای حمایت از روحانی امده اســت حاال می گویــد ما رقیبیم .باید
منتظر اینده بمانیم.
از پوششی به رقابتی
اسحاقجهانگیریگفتهاستکهمی خواهدرئیس جمهورشودوانصرافنمی دهد
سیاست
44
مثلث | شماره 353
1
عجب ماجرایی شــده اســت این داســتان نامزدی
اسحاق جهانگیری .او در جدیدترین اظهارنظرش چنین
گفته« :من تاکنون در طول زندگی ام انصراف نداده ام»
او در پاســخ به ســوالی مبنی بر اینکه ایا فکــر می کنید در
دولت بعد معاون اول باشــید با خنده گفت« :فکر می کنم
رئیس جمهور شوم .در همه مناظرات شرکت می کنم».
جهانگیــری همچنین با خنده تصریح کرده اســت:
«تاکنون نشــده که 45دقیقه در اتاقی بنشینم و با خودم
صحبت کنم ،کار بســیار سختی اســت ».وی همچنین
در پاســخ به ســوال دیگری مبنی بر اینکه شــنیده شــده
رئیس جمهور از ضبط برنامه انتخاباتی منصرف شده است،
تصریح کرد« :رئیس جمهور گفته است که برنامه اول به
طول کامل تکمیل شده و برای ضبط دیگر برنامه ها دوباره
به صدا و سیما خواهد رفت ».جهانگیری همچنین درباره
رقابت انتخاباتی خود با اقای روحانــی گفت« :ما با همه
رقبا رفیقیم البته هر کسی یک شیوه تبلیغاتی و یک شعار
دارد ».از ان مهمتــرش این اظهارات عضو ارشــد حزب
کارگزاران ،یعنی محمد عطریانفر است که گفته« :هم از
نظر شخصی و هم حزبی با تصمیم جهانگیری برای رقابت
با روحانی موافقم .حضور جهانگیری تــا پایان انتخابات
پیشنهاد بسیار خوبی است».
حاال باید این مساله را به صورت جدی بررسی کرد
روزی که اســحاق جهانگیری به صورت غیر منتظره
نامزد انتخابات شد ،همه پیش بینی هایی که گفته می شد
او در نهایت کاندیدا خواهد شــد را تایید کرد .جهانگیری
هنگام ثبت نــام گفــت« :در دوره های گذشــته تصمیم
گرفتم کاندیدا شــوم اما منصرف شــدم .این بار با اصرار
اصالح طلبان حدود ســاعت ۲عصر امــروز تصمیم بنده
قطعی شد ...دولت یازدهم انچه تحویل گرفت با شرایط
فعلی زمین تا اسمان متفاوت است.
یکی از دالیل حضورم این اســت که برای مردم باز
کنم که اوضاع کشــور چه بود و چه شــد .روحانی جایگاه
خودشان را در انتخابات خواهند داشت و من از برنامه های
دولت دفاع می کنم .حتما از کارنامــه دولت یازدهم دفاع
خواهم کــرد .من و اقــای روحانی کنار هــم و مکمل هم
سیاست
جهانگیری رئیس جمهور بود وضع بهتری داشتیم
وی بابیان اینکه در شان اقای جهانگیری نیست که
در انتخابات صحبت هایی در خصوص عملکرد دولت های
نهم و دهم کند اظهار داشــت« :اقــای جهانگیری بهتر
اســت صادقانه گزارشــی از عملکــرد دولــت در اجرای
اقتصاد مقاومتی ارائه دهد و از همه اقدامات دولت دفاع
نکند .حتــی موانعی کــه در دولت برای اقدامات ایشــان
وجود داشته اســت را تشــریح کند .اگر اقای جهانگیری
رئیس جمهور بــود قطعا در اجرای سیاســت های اقتصاد
مقاومتی وضعیت بهتری داشتیم .شان اقای جهانگیری
این نیســت که همه تخم مرغ های خود را در سبد روحانی
بچیند .اگر جهانگیــری به عنوان دنبالــه روی روحانی در
انتخابات حضور یابد برای همیشه به مهره سوخته تبدیل
می شــود .اگر اقای جهانگیری به عنوان یک کاندیدای
محکم و جدی در انتخابات حضور یابد و اقای روحانی کنار
برود برای جریان اصالحات بهتر اســت .اصولگرایان نیز
به دنبال نامزد خود هســتند تا با پیروزی نامزد اصولگرایان
عدالت و سختکوشی در دولت مجددا احیا شود».
اما این نامزدی ،منتقدانی هم داشــت .مدیرعامل
خبرگزاری فارس در یک مناظره در پاســخ به سوالی درباره
کاندیداتوری جهانگیــری به عنوان کاندیدای پوششــی
رقابت هــای ریاســت جمهوری دوره دوازدهــم گفــت:
«شکل گیری پدیده کاندیدای پوششی امری عجیب است
چرا که این مساله با دوره های قبلی همخوانی ندارد».
موســوی بر ایــن باور اســت کــه حضور اســحاق
جهانگیری در قامت یک کاندیدای پوششی در رقابت های
ریاست جمهوری دوره دوازدهم به عدم توانایی روحانی در
اقناع مردم نسبت به عملکرد خود برمی گردد.
او با اشــاره به حضــور رقبــای متعــدد در دوره های
مختلف ریاســت جمهوری بــرای رقابت بــا رئیس جمهور
مســتقر خاطرنشــان کرد« :در ســال 80ما نزدیک به 8
الی 9نامزد برای رقابت با رئیس جمهور مســتقر داشــتیم
مثلث | شماره 353
محمــد عطریانفر عضو ارشــد حزب
کارگزاران ســازندگی می گوید« :هم
از نظر شخصی و هم حزبی با تصمیم
جهانگیری بــرای رقابت بــا روحانی
موافقم .حضــور جهانگیری تا پایان
انتخابــات پیشــنهاد بســیار خوبی
است».
سیاست
هســتیم .ســاعت ها با اقای روحانی برای کاندیدا شدنم
صحبــت کردیــم .شــخصیت های اصالح طلــب اصرار
کردند .فکر نمی کنم در هیچ مقطعــی بعد از انقالب هیچ
رئیس جمهور با معاون اول این رابطه نزدیک و دوستانه را
داشته باشد .من خیلی متوجه نمی شوم اصال بحث نامزد
در سایه چیست ،باالخره در هر جریان سیاسی ،وقتی وارد
صحنه انتخابات شوند ،ممکن است دو یا سه نفر وارد شوند
و در نهایت یک یا دو نفر انتخاب شوند .وقتی یک جریان
طیف وسیع تری باشند ،ممکن است جریان های مختلف
با هم به تفاهم برســند ،کما اینکه در جریــان اصولگرایی
فکر می کنم 10برابر مــا کاندیدا جمع شــده اند .بنابراین
دلیلی نــدارد که ما یکی دو نفر به صحنــه بیاوریم ،که چه
شود؟ به هرحال ما در انتخابات باید به گونه ای متناسب با
شرایط پیش برویم تا ببینیم که چه می شود ».گویا ماجرا از
این قرار بوده که ظهر روز شنبه چند اصالح طلب به دیدار
روحانی می روند و او را راضی به نامزدی اسحاق جهانگیری
کرده اند .این نامزدی واکنش هایی را در بر داشت .الیاس
حضرتی در این مورد گفــت« :روحانی کاندیدای اول کل
اردوگاه اصالح طلبــان اســت .اقای روحانــی در جریان
انتخابات از اقای جهانگیری خواهش کردند که به عرصه
انتخابات وارد شــود تا اگر مســائل به روال طبیعی پیش
رفت ،دیدگاه و نظــرات خود را در انتخابــات مطرح کرده
و نهایتا هم این امکان وجود دارد کــه به نفع روحانی کنار
رود .بنابراین جهانگیری قصد رقابت بــا روحانی را ندارد و
تصمیمات اصالح طلبان یک کاسه است .اما اگر اتفاقات
در انتخابــات جــور دیگری رقــم بخورد و مشــکلی برای
روحانی پیش بیاید ،اقای جهانگیری در عرصه هســتند و
اصالح طلبان چیزی را از دست نخواهند داد ».حضرتی در
ادامه در پاسخ به این سوال که ایا اینکه اقای جهانگیری
برای کناره گیری از انتخابات تعهد کتبی داده است صحت
دارد یا خیر ،گفت« :تعهد کتبی در کار نیست و این مساله
نیاز به تعهد کتبی ندارد».
اما ایا ممکن اســت اســحاق جهانگیری از نامزدی
در انتخابــات انصراف ندهــد؟ نماینده مردم شهرســتان
شاهین شهر در این مورد گفته اســت« :در صورت اقبال
مردم به جهانگیری اگر جریانی از داخل خود دولت فشاری
وارد نکند ،شرایط به نحوی خواهد شد که حسن روحانی به
نفع جهانگیری کنار برود».
حسینعلی حاجی دلیگانی با اشــاره به یکی از شروط
جهانگیری برای پوشش حســن روحانی در انتخابات 96
خاطرنشان کرد« :یکی از شروط جهانگیری این بوده که
اگر در نزدیکی روز رای گیری مشاهده شد که اقبال مردم
به سمت خودش بیشتر است ،حســن روحانی باید به نفع
جهانگیری کنار رود.
پیش بینی این اســت که اگر جریانــی از داخل خود
دولت فشاری وارد نکند ،با همین شرط جهانگیری ،شرایط
به نحوی خواهد شد که حســن روحانی به نفع جهانگیری
کنار برود ،اما اگر فشاری جریانات یا افراد داخل مجموعه
دولــت روحانی نگذارنــد تا این اتفــاق رخ دهــد ،طبیعتا
اتفاقات پیش رو قابل پیش بینی نیست.
ارای روحانی در این انتخابات بســیار ضعیف است
چراکه مردم ایــن موضوع را از دیدگاه ســایق سیاســی
نمی بینند بلکه باتوجه به مشــکالت اقتصادی و معیشتی
رای خواهند داد.
مردم وقتی کارنامه دولت یازدهم را مشاهده می کنند،
متوجه می شوند که در این دوران قدرت خریدشان کاهش
پیدا کرده ،معیشت شان دچار مشکل شده ،اشتغال شان
به خطر افتاد و رضایتی از عملکرد حســن روحانی ندارند،
بنابراین به کســی رای خواهنــد داد که با مــردم صادقانه
برخورد کند و دنبال جنگ با بحران های اقتصادی باشد».
اما در اظهارنظری دیگر محمد دهقان گفته اســت:
بهتر است جهانگیری از سوی جریان اعتدال و اصالحات
محور انتخابات شود .اقای روحانی به هر دلیلی نمی تواند
کشــور را اداره کنــد و در اداره کشــور ناتوان اســت .اگر
جریان اعتدال و اصالحات عاقالنه رفتــار کند باید اقای
جهانگیری محور جریان شــود .ادامه حضــور روحانی در
پست ریاست جمهوری نه به نفع کشور است و نه به نفع خود
ایشان زیرا به دلیل عدم توانایی های ایشان عمال پیشرفت
کشور متوقف شده است.
در صورتی که از جریان اعتــدال و اصالحات اقای
جهانگیری نامزد شــوند و از جریان جبهه مردمی انقالب
نیز یک نامزد وارد شــود رقابت گرمی خواهــد بود .ادامه
ریاســت جمهوری اقای روحانی برای کشــور خسارت بار
اســت .رئیس جمهور برادر دارد ،اقای فریدون در دولت
یک قطب است ،اقای نهاوندیان قطب دیگری است ،وزرا
ارزو دارند با رئیس جمهور حرف بزنند و حرف رئیس جمهور
را بشنوند .معاون اول اختیارات رئیس جمهور را ندارد اگر
جریان نزدیک به اقای روحانی همه یکدســت شــده و بر
اقای جهانگیری توافق کنند بهتر است».
و عمومــا در طیف مقابل رئیس دولــت اصالحات بودند و
کســی به عنوان حمایت از اقای خاتمی به صحنه نیامده
بود و حضور اقای شــمخانی نیز برای نقد دولت محسوب
می شــد .در ســال 88نیز اقای احمدی نژاد یــک تنه در
میدان بود و سه کاندیدای دیگر رقیب واقعی وی محسوب
می شدند ».موسوی می گوید که ارایش نامزدها و حضور
کاندیدای پوششی در رقابت های انتخاباتی بدین معناست
که اقای روحانــی از وضعیت خــود در مناظره ها مطمئن
نیســت و اگر با کاندیداهای مختلف مواجه شود که بنای
نقد دولت وی را دارند دچار ضعف خواهد شد و کاندیدای
پوششــی تالش برای رفع این نقیصه است .وی در عین
حــال ورود جهانگیــری را ناهمخوان با ســنت های رایج
دموکراســی می داند و به طرح این سوال مبنی بر اینکه ایا
جهانگیری بــرای رقابت تمام عیار به صحنه امده اســت،
می پردازد« :وقتی کسی برای رقابت ها نام نویسی می کند
به معنای این اســت که خود را محق می داند و انتقاداتی
به وضع موجــود دارد اما حضور اقــای جهانگیری در این
دور از انتخابات نمایشی است .یعنی فردی می خواهد به
رقابت ها ورود کرده و از روحانی دفاع کند».
موسوی بر این باور است که حضور اقای جهانگیری
برای دفاع از روحانی برای یک رئیس جمهور خوب نیست
و نشــان از ضعف رئیس جمهــور تلقی می شــود .چرا که
جهانگیری بنــا دارد در مناظرات به اقــای روحانی کمک
کند تا وی دست برتر را داشته باشد .ســایت تابناک ،هم
در مطلبــی در این مورد نوشــت« :جهانگیــری از معدود
اقتصاددانــان فعــاالن سیاســی اصالح طلب اســت که
در طرف مقابــل و بین جناح رقیــب نیــز دارای مقبولیت
سیاســی ـ اجتماعی اســت و بزرگان نیز همواره به او نظر
مثبتی داشــته اند .در کنار این پیش زمینــه فرا حزبی ،اما
نام جهانگیری از اواخر بهمن ماه گذشــته به عنوان کانال
ارتباطــی اصالح طلبــان بــا مقام معظم رهبــری بیش از
پیش بر ســر زبان ها افتــاد .مرگ ناگهانــی ایت الله اکبر
هاشمی رفسنجانی ،برخی از فعاالن جریان اصالح طلب
را بر ان داشــت تا درباره لزوم حفظ کانال ارتباطی با مقام
معظم رهبری فکر کنند .همان روزها جهانگیری خود درباره
چگونگی انتخابش به خبرنگاران گفت« :ما با دوستان و
بزرگان اصالح طلب مذاکره ای داشتیم .انها تاکید کردند
که این کار انجام شــود .مــن هم با اقــای رئیس جمهور
مشورت کردم و نهایتا به این نتیجه رسیدم که این مالقات
انجام شــود که انجام هم شــد .هم درباره شــرایطی که
مرحوم ایت الله هاشمی رفسنجانی داشت ،صحبت شد و
هم شرایط اصالح طلبان .درباره موقعیت ،جایگاه و نقش
انها در انقالب و نظام و نیز درباره ســران اصالح طلب هم
صحبت شــد .نظرات مقام معظم رهبری ،نظرات بســیار
روشنی راجع به افراد و جریان اصالح طلب است و استقبال
خیلی خوبی شد .من به ســهم خودم سعی می کنم تا انجا
که امــکان دارد ،در ایجاد و برقراری ایــن کانال ارتباطی
تالش کنم .اینکه همیشــه بــا جریان اصالحــات ارتباط
داشته باشند ،از تاکیدات مقام معظم رهبری بود ».باتوجه
به این میزان مقبولیت جهانگیری در جناح راست است که
اصالح طلبان و اعتدالگرایان تصمیم گرفتند جهانگیری را
به عنوان کاندیدای پوششی راهی میدان انتخابات کنند،
زیرا هم در مسیر احراز صالحیتش مانع جدی وجود ندارد
و هم اینکه مهره مقبول دو جریان اصلی سیاســی کشــور
است و حاشیه ســازی ها برای او به حداقل ممکن خواهد
رسید .در نهایت اینکه «اســحاق جهانگیری» که لباس
معاون اول «حسن روحانی» را بر تن دارد ،به این دلیل در
اخرین دقایق مهلت نام نویســی در انتخابات دوازدهمین
دوره ریاســت جمهوری ثبت نام کرد تا نشــان دهد برنامه
اصالح طلبان برای جلوگیری از تحقق هدف تک دوره ای
کردن دولت روحانی از سوی رقبای اصولگرایشان است.
45
سیاست
این تاکتیک جدید و نورس اصالح طلبــان ،نمایانگر این
است که انها حاضر نیستند عرصه قدرتی را که چنگ زده اند
با تدابیر سیاسی رقیب به راحتی واگذار کنند و برای هر گام
رقیب ،برنامه و تاکتیک خاص خود را دارند».
خبرگزاری نسیم هم در مطلبی به گمانه زنی در مورد
چرایی نامزدی جهانگیری پرداخته و نوشته است« :برخی
نیز بر این باورند که ثبت نام جهانگیری حاکی از ان اســت
که دولتی ها به این نتیجه رسیده اند که در بازی تبلیغات از
اســتراتژی پلیس خوب -پلیس بد بهره ببرند و در این بین
باتوجه به انکه جهانگیری اشراف بیشتری بر دولت کنونی
و همین طور مسائل دولت های سال های گذشته دارد این
وظیفه را بر عهده وی گذارده اند.
جهانگیری وظیفه دفاع و تخریب خشن را بر عهده
گرفته و این گونه سدی محکم در برابر نقد های مخالفان
ایجاد می کند تا روحانی به قول خودش نماد رئیس جمهور
و اســام رحمانی را هرچه تمام تــر به نمایش گــذارد و با
مظلوم نمایی راه خــود را پیش ببــرد ».روزنامه جوان هم
در مطلبی در این مورد نوشــت« :شــاید بتوان مهم ترین
دلیل ان را اشراف نداشتن کاندیدای اصلی دولت مستقر
بر فضای عمومی کشــور دانســت .پیچیده و تخصصی
شــدن ســواالت در مناظرات اشــراف بر جزئیات را الزم
دارد و روحانی بارها ضعف در این اشراف را لو داده است.
از ســوی دیگر فرمان حوزه اقتصادی کشــور و همچنین
اطالعــات مربوط به دولــت پیش و همچنین اشــراف بر
اقتصاد مقاومتی در حیطه اطالعات جهانگیری محسوب
می شــود و او امده تا کمک کننده و پاســخگوی عملکرد
چهارساله دولت باشد.
زد و خوردی را که بــه باال و پایین رفتــن رای دولت
کمک می کند ،او انجــام دهد و نفر اصلــی در هاله ای از
ارامش مسیر را به سالمت طی کند .اما چون پوششی بودن
رسما اعالم شــد ،طبیعتا سبد رای مســتقل برای هاشمی
و جهانگیری شــکل نمی گیرد که بعــدا بخواهند تحویل
روحانی نمایند و از صحنه خارج شوند .از سوی دیگر اگاهی
بینندگان مناظرات از پوششــی بودن کاندیداها ،تصنعی
بودن رفتــار انتخاباتی انــان را به ذهن متبــادر می کند و
غیر جدی بودن تالش ها و دفاعیات مناظره را به یک تئاتر
تبدیل خواهد کرد».
روزنامه کیهان هم در مطلبی در این مورد نوشــت:
«اگر دلیل امــدن اقای جهانگیری و ثبت نام ایشــان امر
دیگری باشــد یعنی اینکه ایشــان نیز به اقــای روحانی و
عملکرد ایشان انتقاداتی دارد و خود را شایسته تر از ایشان
برای اداره و ریاســت دولت اینده می داند ،ســخن گفتن
از نامزد مکمــل و امثالهم فریب افــکار عمومی و دورویی
انتخاباتی است و بهتر است ایشان نیز به صورت شفاف،
در میانه پوششی یا واقعی
دالیل خود بــرای ورود به ایــن عرصــه و انتقاداتی که به
عملکرد اقای روحانــی دارد مطرح نماید تا مــردم بتوانند
تصمیم شایسته بگیرند و البته در این صورت نیز سواالت
متعددی در خصوص نوع تعامل ایشــان با اقای روحانی
در دولت کنونی مطرح خواهد شــد .ســواالت و مطالبی
که در گذشته ،مطرح شدن بخشــی از انها در رسانه ها ،با
تکذیب دولت محترم مواجه شــده بود و در هر دو صورت
به نظر می رسد پاسخ قانع کننده برای افکار عمومی وجود
نخواهد داشت».
مهدی محمدی ،عضو شــورای مرکزی جمنا هم در
اظهارنظری با تاکید بر اینکه اقتصاد کشور شرایط وخیمی
دارد و طوری کشور اداره شــده که حتی طرفداران دولت
هم نمی توانند از ان دفاع کنند ،به کاندیداتوری جهانگیری
اشــاره کرد و افزود« :خود اقای روحانی هم نمی تواند از
کارنامه اش دفاع کند و متوجه شده است در حوزه اقتصاد
و معیشــت و اجرا توان الزم برای پاســخگویی ندارند و به
همین دلیل دوپینگ کرده اند».
محمدی با بیان اینکه دولت قصــد دارد ظرف یک
ماه اینــده به مردم بگویــد که وضع خوبی داریــم و این به
شما گفته نشــده است ،خاطرنشــان کرد« :امار و ارقام را
رئیس جمهور نمی داند و قرار است اقای جهانگیری در این
زمینه به او کمک کند».
بررسی تبعات سیاسی حضور اسحاق جهانگیری در کارزار رقابت ریاست جمهوری
مسعود ندافان
سیاست
46
مثلث | شماره 353
2
روزنامه نگار
اسحاق جهانگیری سیاستمداری کهنه کار است؛ او
هرچند با دست تقدیر الهی در استان «محروم» به دنیا اماده
است ولی «فرزند محرومیت» با تباری از حزب سرمایه دار
کارگزاران سازندگی نیست؛ اسحاق جهانگیری فرزند معنوی
و تحت الحمایه مرحوم اکبر هاشمی رفسنجانی است؛ او با
سایه هاشمی رشد کرده و ان هنگامی که سایه سیاست ورزی
پدر معنوی وی از سیاســت ایــران در دهه هشــتاد کوتاه
شــد .او نیز در عصر عســرت به ســر می برد .ســویه های
قرابت سیاست ورزی او با هاشمی در چگونگی مناسبات با
حاکمیت یکسان است؛ او «معترض در چارچوب» است
و می داند که فرجام جدال با حاکمیت ،رد از جانب مردم را
به همراه دارد؛ همان طور که تحصن مجلس ششــم هیچ
واکنش اجتماعی در پی نداشت؛ هرچند سعید حجاریان و
عباس عبدی پس از روزگاری سخت به «مبارزه مصلحانه»
و پایان «مبارزه جویی» رســیدند .رویکرد سیاســت ورزی
اسحاق جهانگیری نشان داده است که او فردی کم تجربه
نیســت؛ از هنر و فن سیاســت ورزی اگاه اســت و پس از
درگذشت هاشــمی رفسنجانی خواهان جانشــینی او بود.
او از فرصــت رد ایده «اشــتی ملی» بهره جســت و خود را
محور اصلی و کانال ارتبــاط جریان اصالحات با حاکمیت
معرفی کرد.
پس از تعطیالت عید نوروز براوردهای افکار سنجی
از سوی نهادهای دولتی خطر جدی شکست دولت روحانی
را گوشزد کرد تا دوباره وصیت سیاسی هاشمی رفسنجانی
تحت قالب «نامزد پوششــی» فعال شود؛ اما در این میان
حســن روحانی تنها به حضور فــردی «بی خطر» رضایت
می داد و اســحاق جهانگیری قربانی وصیت سیاسی پدر
معنوی خود و پافشــاری حسن روحانی شــد؛ حضور او به
منزله فروپاشــی وجاهت یک سیاســتمدار کهنه کار بود.
هرچند او پیــش از اغاز اولین مناظره انتخاباتی با شــوخی
ولی جهت دار خود را «رقیب» حســن روحانی دانســت و
اظهار داشــت که «تا حاال در زندگی ام انصراف نداده ام و
از رقابت های ریاســت جمهوری هم انصــراف نمی دهم،
خودم می خواهم رئیس جمهور شوم ».ولی شواهد نشان
می دهد که اسحاق جهانگیری از پذیرش نقش جدید خود
ناراضی است؛ محمدجواد روح؛ از نزدیکان رسانه نزدیک
به حزب کارگزاران سازندگی در کانال تلگرامی خود نوشت:
«دکتر جهانگیری روز گذشــته قصد اعالم انصراف به نفع
اقای روحانی را داشــته؛ اما بنا به درخواســت و صالحدید
رئیس جمهور ،فعال در صحنه باقی مانده تــا در مناظره ها
و برنامه های تلویزیونــی از برنامه ها و کارنامه دولت به طور
جدی دفاع کند».
بــه نظر می رســد کــه اســحاق جهانگیــری پس از
فشارهای فراوان از سوی سران اصالحات مبنی بر نامزدی
به این برداشت رسیده که حضورش به منزله بدل شدن به
«مهره تصنعی» در سیاست کشور اســت و مدل حضور او
جای پای نهادن بر گام های پیشین محمدرضا عارف است؛
سیاستمداری که با فداکاری خود ،مطرود جبهه اصالحات
شد و حتی ســخنانش پیرامون نامزدهای شکست خورده
انتخابات ریاست جمهوری دهم برای جوانان اصالح طلب
مهم تلقی نمی شود چون شخصیت سیاست او خدشه دار
شده است.
اسحاق جهانگیری چالش در وجاهت سیاسی خود
را دریافته و اگر راه بازسازی چهره سیاسی خود را انتخاب
کند؛ «شــریک بازنده » نخواهد شــد و در این راســتا اگر
احساس کند فرسایش سرمایه اجتماعی حسن روحانی در
حالافزایشاستبامرزبندیجدی«نقد»ریاست جمهوری
1396را بــه «نســیه» نامــزدی در 1400ترجیــح
می دهد.
سیاست
فرصت هایاصولگرایانبرایپیروزیدرانتخابات
کارنامه پرچالش روحانی
صادق گل عنبری -الجزیره
نویسنده -منبع
کارنامه سیاست داخلی
مثلث | شماره 353
در زمینه سیاست داخلی ،روحانی شــرایط سختی را
از رئیس جمهور ســابق ایران به ارث برد ولی اعالم کرد که
کلید این شرایط سخت در دست وی است.مساله اقتصاد
به همراه ازادی های عمومی و مســائل پیــش امده بعد از
انتخابات ریاست جمهوری سال 2009از جمله رفع حصر از
جمله این موارد به شمار می اید.
سیاست
در حالی حسن روحانی خود را برای شرکت در انتخابات
ریاســت جمهوری اتی ایران اماده می کند کــه رقبای وی
معتقدنداونتوانستهبهوعده هایانتخاباتیدورنخستخود
جامه عمل بپوشــاند .این در حالی است که به نظر می رسد
شــانس وی برای پیروزی در این دوره از انتخابات بیشتر از
رقبایش است.
عملکرد روحانی در چهار ســال گذشــته در رقابت با
مهمترین رقیبــش یعنی ابراهیم رئیســی ،تولیت اســتان
امام رضا(ع) در مشهد مورد بحث و بررسی محافل سیاسی
قرار می گیرد.
چهار سال قبل در سال 2013روحانی شعار تدبی رو امید
و کلید را در مبارزات انتخاباتی اش سر داده و به رای دهندگان
وعده داد که با این کلید تمام درهای بســته شــده در زمینه
سیاستداخلیوخارجیکشوررابازکند.ویبااستفادهازاین
شعارها توانست احساسات مردم ایران را تحت تاثیر قرار داده
و بیش از نیمی از ارای رای دهنــدگان را به خود اختصاص
دهد و در میان ناباوری بسیار از ناظران پیروز انتخابات شود.
انچه نبایــد از ان غافل شــویم این اســت که عامل
اصلی پیــروزی روحانــی در انتخابات شــعارهای وی نبود
بلکه حمایت همه جانبه رئیس جمهور اســبق ایران مرحوم
هاشمی رفسنجانی و محمد خاتمی و اردوگاه اصالح طلبان
از وی بود.
بعد از اینکه روحانی نامزدی خود را برای دور دوم اعالم
می کند این سوال مطرح می شــود که ایا روحانی در تحقق
وعده های انتخاباتی ســابق خود موفق عمل کرده است یا
خیر؟ محافل سیاسی مختلف و در راس انها اصالح طلبان
و اصولگرایان کارنامه دور نخست ریاست جمهوری روحانی
را در بوته نقد قرار می دهند .ایا این بررسی به چالش در برابر
مبارزات انتخاباتی وی یا عامل تقویت رئیس جمهور کنونی
تبدیل می شود؟
47
سیاست
48
مثلث | شماره 353
سیاست
زمانی که روحانی زمام امور را به دست گرفت اقتصاد
کشــور از رکود و تــورم رنج می بــرد به طوریکــه باالترین
نرخ تــورم به نســبت 45درصد در ایــن دوره ثبت شــد و
شــاخصه های اقتصادی ایــران در زمینه هــای مختلف
کامال منفی بود .روحانی در ان زمان اعالم کرد که خزانه
خالی از دولت قبل تحویل گرفته است.
در همین راستا روحانی معتقد بود که توافق هسته ای
کلید جادویی برای قفل های اقتصادی کشور است و تیم
وی برای دست یابی به این توافق شب و روز تمام تالش
خود را به کار گرفتند و در ژوئیه 2015موفق شدند به این
توافق نامه دست یابند.
امروزه با وجــود انکه دولــت در امار خــود از بهبود
شرایط اقتصادی و کاهش نرخ تورم به کمتر از 10درصد
و تحقق رشد اقتصادی به نسبت 8درصد به ویژه در بخش
نفتی و خــارج کردن کشــور از رکــود و تورم در ســایه لغو
تحریم ها و افزایش صادرات نفتی بــه بیش از دو میلیون
و 600هزار بشکه در روز خبر می دهد اما احاد مردم ایران
هنوز انطور که باید نتوانسته اند این بهبود شرایط را جز در
بخش ثابت ماندن نسبی قیمت ها لمس کنند.
شــاید انچه که بیش از همــه مردم ایــران و به ویژه
جوانان را در کشور رنج می دهد بیکاری گسترده ای است
که نرخ ان بنا به امارهای رســمی به 12درصد می رســد.
اقتصاد ایــران با وجود بهبود نســبی شــرایط بعــد از لغو
تحریم های نفتــی هم چنان از رکــود در بخش های مهم
رنج می برد.
صندوق بین المللی پول در گزارش خود در تاریخ 27
فوریه گذشته اعالم کرد که اقتصاد ایران شاهد شکوفایی
بعد از دست یابی به توافق هسته ای بوده اما عدم اطمینان
نســبت به اجرای کامل این توافق نامه و روابــط با امریکا
ممکن است روابط تجاری با ایران را تحت تاثیر قرار دهد.
شکوفایی اقتصادی که دولت از ان سخن می گوید به
حدی نرسیده که شهروندان ایرانی بتوانند ان را لمس کنند
اما این بدان معنی نیست که دولت نتوانسته هیچ دستاوردی
در ایــن زمینه محقق ســازد .براســاس گــزارش صندوق
بین المللی پول ایرانی ها به زمان بیشتری برای لمس نتایج
توافق نامه هسته ای نیاز دارند.
عموما مــردم ایران متوجه این معادله نیســتند و این
مساله یعنی عنصر اقتصاد می تواند مهم ترین چالش پیش
روی حسن روحانی به شمار اید که بزرگترین شانس را برای
اصولگرایان در انتخابات به وجود می اورد.
امروزه اردوگاه اصالح طلبان با وجود انتقادات رهبران
انها نســبت به اوضاع اقتصادی بیش از هــر زمان دیگری
سعی دارند تا از کارنامه اقتصادی روحانی در برابر رقبایش
دفاع کنند.
در زمینه ازادی های عمومی نیز اردوگاه اصالح طلبان
معتقدند که اوضاع نسبت به دوره محمود احمدی نژاد بهبود
یافته اما ان طور که باید و شــاید به نتایج الزم دست پیدا
نکرده است.در عین حال رهبران اصالح طلب معتقدند
که دالیل واقع گرایانه دیگری در پس تحقق این وعده
انتخاباتی قرار دارد چرا که روحانی تمام تالش خود
را در این زمینه به کار گرفته است.
اصالح طلبان مقاومت دولت روحانی را در
برابر فشارها برای بســتن شبکه های اجتماعی
نوین مانند تلگرام که بیشترین اســتفاده را در
ایران نسبت به دیگر کشورها دارد می ستایند.
گفته می شــود که این شــبکه ها توانســته
تغییراتــی را در افکار عمومــی ایران ایجاد
کند و میلیون ها نفر این شــبکه ها را دنبال
می کنند.
با وجود انکه طی چند ماه گذشــته
روحانی از میثاق نامه حقوق شــهروندی
پرده برداشته تا بدین وسیله به بخش دیگری از وعده های
انتخاباتی خود عمل کند اما اصالح طلبان از این مساله به
صورت کامل راضی نیستند.
کارنامه سیاست خارجی
ماهیت سیاســت خارجــی دولت روحانی بیشــترین
مخالفت هــا را در اردوگاه اصولگرایان به دنبال داشــته و به
نظر می رسد که این مساله به دلیل تفاوت در دیدگاه های دو
جبهه در قبال سیاست خارجی است.
حسن روحانی توافق هسته ای را مهم ترین دستاوردی
می داند که ایــران را از فصل هفتم منشــور ســازمان ملل
خارج کرده و این توافق نامه بیشــترین حمایت را از ســوی
اصالح طلبــان به خــود جلب کــرده اســت .در مقابل نیز
شدیدترین حمالت علیه این توافقنامه از سوی اصولگرایان
صورت می گیرد به طوریکه اگر حمایت و موافقت نهادهای
کلیدی در ایران نبود این توافقنامه به دست نمی امد.
همانقدر که توافق هســته ای از سوی دونالد ترامپ،
رئیس جمهوری امریکا و جمهوریخواهان در این کشور مورد
انتقاد است به همان میزان نیز اصولگرایان در ایران از این
توافق نامه انتقاد می کنند.
بعد از گذشــت بیش از یک ســال از اجــرای توافق
هسته ای این توافق نامه با چالش های زیادی رو به روست
که مهمترین انها رســیدن مخالفان سرســخت این توافق
نامه به کرسی قدرت در ایاالت متحده امریکا است که طرف
مهم برجام به شمار می اید .با وجود انکه ترامپ تا این لحظه
به تهدیدات خود علیه این توافقنامــه مبنی بر لغو ان عمل
نکرده اما نمی توان پیش بینی کــرد که در اینده چه اقدامی
انجام می دهد.
بی توجهــی امریکایی ها نســبت به اجــرای بندهای
توافقنامه هسته ای نیز چالش دیگری است که برجام با ان
رو به روست چرا که ایران هم چنان در تبادالت بانکی خود با
مشکل مواجه است.
اصولگرایان گشــایش درهای سیاست خارجه دولت
روحانی در برابر کشــورهای غربی و تالش های این دولت
برای بازکردن کانال هــای ارتباطی با دولت ســابق امریکا
را مــورد انتقاد قرار می دهنــد ،به طوری که بعد از گذشــت
36ســال از پیروزی انقالب در ایران نخستین تماس میان
روسای جمهور ایران و امریکا برقرار شد.درحالی که روحانی
در دوره ریاســت خود توانســت تا حدودی روابــط ایران با
کشــورهای غربی را بهبود بخشــد اما در همین دوره روابط
ایران با عربستان و برخی کشورهای عربی دچار تنش شده
به طوری که این روابط با برخی از این کشورها قطع شد.
فرصت های پیروزی نامزد اصولگرایان در انتخابات
پیروزی اصولگرایان در معرفی یک نامزد قدرتمند طی
دوره اخیر یعنی ابراهیم رئیسی که با محافل تصمیم گیرنده
در ایران ارتباط نزدیک دارد شــانس انها بــرای پیروزی در
انتخابات اتی را افزایش داده اســت ،به طوری که رئیســی
از حمایت قدرتمند اصولگرایــان و نهادهای کلیدی تحت
کنترل انها برخوردار اســت اما این جبهه با چالش هایی نیز
روبه رو است:
-1اصولگرایان باید بتوانند احاد مردم ایران را نسبت
به گفتمان خود در برابر گفتمان اصالح طلبان قانع کنند چرا
که هنوز تجربه دوره ریاســت محمود احمدی نژاد که نامزد
اصولگرایان بود در اذهان مردم ایران نقش بســته اســت
به طوری که ساکنان شهرهای بزرگ در ایران این عملکرد را
مثبت تلقی نمی کنند و این مساله چالش بزرگی را پیش روی
این طیف قرار داده است.
-2در میان اقشــار نخبه ایران نگرانی های پنهانی در
خصوص این مســاله وجود دارد که جایگزین اصولگرای
روحانی کشــور را بــه دوره رویارویی بــا غرب بــاز نگرداند
همان طور کــه در دوره احمدی نژاد این اتفــاق افتاد و این
مســاله باعث تشــدید تحریم های اقتصادی علیه کشــور
شد.اصولگرایان امروز با چالش از بین بردن این نگرانی ها
در سایه سیاست تند و تیز انها علیه غرب مواجه هستند.
برای به دســت اوردن فرصت های بیشــتر پیروزی،
اصولگرایان مجبورند تا تعداد دیگری از نامزدهای خود را در
کنار نامزد اصلی شان معرفی کنند تا هر کدام بتوانند میزانی
از ارای اقشــار مختلف جامعه ایران را به دســت اورند و در
مناظره های تلویزیونی علیه روحانی و سیاســت های وی و
کاهش شانس پیروزی اش شرکت کنند.
عالوه بر این اردوگاه اصولگرایــان تالش می کند تا
چالش هــای پیش روی روحانــی را به عنوان ابــزاری برای
پیروزی در انتخابات به کار بگیرند .دســتاوردهای ناکافی
روحانی در دوره نخست ریاست جمهوری اش به ویژه در زمینه
اقتصادی باعث می شود که شرایط برای وی برای محافظت
از بیش از 18میلیون رایی که در دوره اول به دســت اورده
سخت شود .ممکن اســت این مساله باعث کاهش نسبت
مشــارکت مردم ایران در انتخابات شود چرا که تاریخ نشان
داده هر زمان مشــارکت مردم در انتخابات باال بوده شانس
اصالح طلبان بــرای پیروزی نیز افزایش یافته اســت.اگر
اردوگاه اصالح طلبان بتوانند نگرانی ها از نامزد اصولگرایان
را افزایش دهند شــانس بــرای پیروزی افزایــش می یابد.
روحانی در این دوره از انتخابات ریاســت جمهوری یکی از
بزرگترین حامیان خود یعنی مرحوم هاشمی رفسنجانی را از
دست داده که به نظر می رسد در این دوره بیش از هر زمان
دیگری به حمایت وی نیاز دارد.
از انچه گفته شد به نظر می رسد که اصولگرایان یک
نگرانی بســیار مهم برای اصالح طلبان به وجود اورده اند و
ان ارای ساکنان حومه شهرها و شهرهای کوچک است که
نمی توان ان را نادیده گرفت و این مســاله به ضرر روحانی
تمام می شود .باتوجه به تمام انچه گفته شد به نظر می رسد
که انتخابات ریاست جمهوری در ایران به دور دوم کشیده
می شود و رقابت اصلی میان روحانی و رئیسی خواهد بود.
براساس فرضیه های گفته شده کفه شانس پیروزی روحانی
سنگین تر از رقیبش است اما نمی توان نسبت به پیروزی وی
کامال مطمئن بود.
ناکامی احزاب سنتی
بین الملل
دور نخست ریاست جمهوری فرانسه در شرایطی برگزار شد که هیچ یک از کاندیداهای احزاب
چپ و راست سنتی در این کشور به دور دوم راه پیدا نکردند و امانوئل ماکرون مستقل و مارین لوپن از
جبههملیدردوردومبرایورودبهکاخالیزهوجانشینیفرانسوااوالندرئیسجمهوریکدورهایفرانسه
بهرقابتخواهندپرداخت.مسائلیچونرکوداقتصادی،ناامنیوتروریسمباعثشدهاستکهمردم
فرانسهنسبتبهاحزابحاکمدلزدهشوند.همچنینبراساسنظرسنجیهابهنظرمیرسدکهامانوئل
ماکروندردوردومانتخاباتبررقیبراستافراطیخودخانملوپنپیروزشدهووارثاوالندشود.
تی
تر
یک
ترامپِفرانسه
بین الملل
50
مثلث | شماره 353
در انتخاباتفرانسه،نامزدهایدوحزباصلیشکستخوردند
نکتهدیگرانتخاباتاماصعودلوپنبهمرحلهدوماست
احیای پرستیژ فرانسوی
لوپن طرفدار خروج فرانسه
از اتحادیه اروپاست
ازاده کشوردوست
روزنامه نگار
1
دور اول انتخابات ریاســت جمهوری فرانسه در تاریخ۲۳
اوریلبرگزارشدوهمانطورکهنظرسنجی هانشانمی داد،هیچ
یکازنامزدهاموفقبهکسباکثریتارانشدندوبنابرایندوردوم
انتخابات با فاصله دو هفته ای برگزار می شود .بر اساس اماری
که وزارت کشور فرانسه به دنبال شــمارش کل ارا اعالم کرده ،
دردورنخستاینانتخابات«،امانوئلماکرون»نامزدمستقل
میانه رو و رهبر جنبش «ان مارشــه» (به پیش) موفق به کسب
هشــت میلیون و ۶۵۷هزار و ۳۲۶رای معــادل ۲۴و یک صدم
درصد ارا شده و در جایگاه نخست قرار گرفت و «مارین لوپن»
نامزد راستگرای افراطی که به عنوان رهبر حزب راست افراطی
«جبهه ملی» شناخته می شود ،با کســب هفت میلیون و ۶۹۷
هزار و ۴۹۳رای معادل ۲۱و ســه دهم درصد ارا در جایگاه دوم
قرار گرفت و به این ترتیب این دو نامزد به دور دوم انتخابات که
در تاریخ هفتم ماه می برگزار می شــود ،راه یافتند .تنها یک روز
پس از موفقیت لوپن در دور نخســت انتخابات ،وی اعالم کرد
که از رهبری حزب جبهه ملی کناره گیری می کنــد .وی با بیان
اینکه می خواهــد جایگاهش فراتر از مالحظات حزبی باشــد،
به تلویزیون فرانسه گفت که ما می توانیم برنده شویم ،ما برنده
خواهیمشد؛«تصمیممنبراین«اعتقادعمیق»استواراست
کهرئیس جمهورکشوربایدهمهمردمرامتحدکند.برایهمین
من دیگر رئیس جبهه ملی نیستم .من نامزد ریاست جمهوری
فرانسههستم».بااینوجود،اصطالحیکهاودرزبانفرانسهاز
اناستفادهکرد،نشانمی دهدکهکناره گیریویازریاستحزب
موقتی خواهد بود .در دور نخست انتخابات« ،فرانسوا فیون»
نامزدحزب«جمهوریخواهان»بادریافت ۲۰ویک صدمدرصد
ارادرردهسومو«ژان لوکمالنشون»رهبرحزب«چپتندروی»
فرانسهنیزباکسب ۱۹و ۵۸صدمدرصدارادرجایگاهچهارمقرار
گرفت.دراینانتخابات ۴۷میلیونو ۵۸۱هزارو ۱۱۸نفر ثبت نام
کردندکهازاینتعداد ۳۷میلیونوسه هزارو ۵۴۶نفرمعادل۷۷
درصد پای صندوق های رای حاضر شــدند« .فرانسوا اوالند»
رئیس جمهوری فرانسه که بر اســاس قانون اساسی این کشور
اجازهکاندیداتوریدراینانتخاباتراداشت،بهدلیلمحبوبیت
پایینوعدم کارامدیدرتحققوعده هاوحلمشکالتفرانسهدر
تاریخاولدسامبر ۲۰۱۶اعالمکردکهواردرقابت هایانتخاباتی
نخواهدشد.وینخستینرئیس جمهوریدرقدرتدرجمهوری
پنجمفرانسهاستکهبرایدورهدومنامزدنشده است.اوالندبعد
از اعالم نتایج دور نخست انتخابات ریاست جمهوری فرانسه،
اعالمکردکهدردوردومانتخاباتازماکرونحمایتخواهدکرد.
وی،مارینلوپنومواضعافراط گرایانهویراخطریبرایفرانسه
واتحادیهاروپاخواندهاست.
شیوه کاندیداتوری و انتخاب رئیس جمهور
محلی یا ملی در سطح ۳۰استان داخل فرانسه یا قلمروهای ان
سوی دریاها گرداوری کند ،می تواند نام خود را در برگه های دور
نخست بگنجاند ،مشروط بر اینکه امضاها از هیچ استانی بیش
ازیک دهمازکلامضاهایگرداوری شدهنباشد.رئیس جمهور
نخســت وزیر را تعیین می کند و پذیرش استعفای نخست وزیر
نیزبر عهدهرئیس جمهوراست .رئیس جمهورهمچنینپساز
پذیرشاستعفاینخست وزیر،وزرارابرکنارمی کند.درانتخابات
ریاست جمهوری فرانسه در سال جاری ،بعد از برگزاری دور دوم
انتخاباتدرتاریخهفتمماهمی،رئیس جمهورجمهوریفرانسه
درروز ۱۱می اعالمخواهدشدومراسمتفویضنهایتاتا ۱۴می
برگزارخواهدشد.
نگاهیبه کاندیداهایاصلیانتخابات
امانوئلماکرون
از امانوئل ماکرون ،جوان ترین نامزد این دوره از رقابت ها
به عنوانکاندیدایییادمی شودکهتوانست هدرمدتیکوتاه،خود
راازسایهبهکانونتوجهبرساند؛فردیکهتاسهسالپیشحتی
به سختی به عنوان یک سیاستمدار شناخته می شد .بسیاری از
کارشناساندلیلاینامررانبودچهره ایشاخصوکاریزماتیکدر
عرصهسیاسیفرانسهدانسته اند.برخیدیگرنیزشکستاحزاب
سیاسی در افکار عمومی فرانسوی ها را دلیل این امر می دانند.
این نامزد مستقل در انتخابات ریاست جمهوری فرانسه در سال
۲۰۱۲برایپیوستنبهکابینهفرانسو ااوالندبه عنوانوزیراقتصاد
ودارایی،مقامخوددربانک«روتشیلد»راترککرد.وییکسال
پس از پیوستن به کابینه با دفاع از الیحه اصالحات اقتصادی،
خط مشیخودرامشخصکرد.همینمسالهبودکهاورادرعرصه
اجتماعی جامعه فرانسه مطرح کرد .در ان زمان اعتصاب ها و
ی بسیاری در مخالفت با این اصالحاتشکل
جنبش های مردم
گرفت.ماکرونپسازایناعتر اض هاگفتکهجنبشاقتصادی
وی برای پایان دادن به شــکاف ســنتی میان چپ و راست در
سیاست فرانسه بوده است .این سیاستمدار جوان فرانسوی در
دنیایشایعاتحضوریپررنگداشتهاست.دلیلاینشایعات
ازدواجاوبا«بریژیت تروینو»معلمسابقخوداستکه ۲۴سالاز
امانوئلماکرونبزرگ تراست.اوکهخودرا«نهراستونهچپ»
معرفیمی کند،دراوریل ۲۰۱۶پیشازاستعفاازکابینهدرتاریخ
۳۰اگوست ،حزب «ب ه پیش» را تاسیس کرد .ماکرون در میان
سایرنامزدهابیشازهمهطرفداراتحادیهاروپا ستوتصمیمدارد
برنامه هاییبراینوسازیاقتصادفرانسهپیادهکند.مخالفاناین
نامزدمستقل،ازنداشتنسابقهانتخاباتیماکرونانتقادمی کنند،
با این حال میزان محبوبیت امانوئل ماکرون برای یک بانکدار
سابقبسیارچشمگیربودهاست.
فرانسوافیون
فرانسوا فیون از دهه ۷۰میالدی وارد عرصه سیاست شد
ی سال
و در این حوزه کارنامه پرباری دارد .وی در تاریخ ۱۷ماه م
۲۰۰۷میالدی توسط نیکال سارکوزی ،رئیس جمهوری سابق
فرانسه به عنوان نخست وزیر انتخاب شــد و تا ۱۵می ۲۰۱۲به
فعالیت در این سمت ادامه داد .وی در دور نخست رقابت های
مقدماتیحزبجمهوریخواهفرانسهکهدرتاریخ ۲۰نوامبر۲۰۱۶
به منظور تعیین نامزد این حزب در انتخابات ریاســت جمهوری
۲۰۱۷برگزار شد ،با کسب ۴۴درصد از مجموع ارا ،در جایگاهی
باالتر از الن ژوپه و نیکال سارکوزی قرار گرفت .وی همچنین در
دور دوم این رقابت ها که در تاریخ ۲۷نوامبر ۲۰۱۶برگزار شد ،با
کسب ۶۶درصد مجموع ارا ،الن ژوپه را شکست داد و به عنوان
نامزدرسمیجمهوریخواهاندرانتخابات ۲۰۱۷معرفیشد.وی
ارائهطرحیبرایپایانبخشیدنبهقانون ۳۵ساعتکارهفتگی،
کنارگذاشتن ۵۰۰هزارکارمنددولتی،ممنوعیتمالیاتبرثروت،
موثرســازی قانون کار و اصالح نظام بیمه ســامت را از جمله
محورهای برنامه های انتخاباتی خود اعالم کرده بود .تنها چند
هفتهبعدازکسباینپیروزی،کمپینانتخاباتیفیونبه دنبال
انتشار اتهام هایی مبنی بر اینکه وی شماری از اعضای خانواده
مثلث | شماره 353
مارینلوپن
لوپن ۴۹سالهکهناماوباافراط گراییومخالفتبامهاجران
گره خورده است ،در تاریخ هشتم اوریل ۲۰۱۶اعالم کرد که در
انتخابات ریاست جمهوری فرانسه کاندیدا خواهد شد .او بیش
از هر چیز بر عبارت «فرانســه برای فرانسوی ها» تاکید دارد که
به نوعی همسویی با مواضع «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری
امریکا را به ذهن متبادرمی کند .لوپن از ۱۶ژانویه ۲۰۱۱رهبری
جبههملیفرانسهرابر عهدهگرفتولیتنهایکروزپسازاعالم
نتایجدورنخستانتخاباتریاست جمهوریسال ۲۰۱۷بابیان
اینک هترجیحمی دهدبارویکردیفراحزبیوارددوردومانتخابات
شــود ،از رهبری این حزب کناره گیری کرد .وی از سال ۲۰۰۴
میالدینیزسابقهعضویتدرپارلماناروپارادرکارنامهخوددارد.
مارینلوپنکهحرفهوتحصیالتاصلیاودرزمینهوکالتاست،
جوان ترین دختر «ژان ماری لوپن» اســت .او از پدر ملی گرای
خود ،بســیار دموکرات تر و انعطاف پذیرتر توصیف شده است؛
مارین لوپن می خواهد مهاجرت را بــه میزان قابل مالحظه ای
کاهش دهد ،در حالی که پدرش می خواست ان را کال متوقف
کند.نقطه عطفحرکتاو،اخراجپدرشازحزببود.زمانیکه
ژان ماری لوپن بارها «اتاق هــای گاز» نازی ها را جزئی از تاریخ
(طبیعی) خوانده بود ،مارین عذر پدر را خواست .در شش سال
رهبریخودبرحزبجبههملی،لوپنسعیکردتاشعارهایخشن
حزبراکمیتلطیفکندودرقالب هایجدیدبریزد.این گونهبود
کهدراستانهاینانتخاباتهمزمانباظهورمجددپوپولیسمدر
میانسیاستمداراناروپاوامریکا،شانسبیشتریبرایپیروزی
نسبتبهدوره هایپیشپیداکرد.
جبهه ملی فرانسه معموال در رقابت های سیاسی فرانسه
شکســت خورده یا پیروزی بسیار اندکی داشــته است اما حزب
تحترهبریمارینلوپنتوانستهدرانتخاباتمحلیوانتخابات
اتحادیه اروپا ارای خود را افزایش دهد .با گسترش احساسات
علیهاتحادیهاروپا،گرایش هایضد تشکیالتیوضد مهاجرتی
اودرفرانسهبیشترازسال هایقبلبااستقبالروبه روشد.مارین
لوپنتاکیدمی کندکهمنافعملیفرانسهدراولویتبرنامه هایش
قرار دارد .همچنین وی به خروج از منطقه یورو باور دارد .وی بر
مهاجرتوامنیتتمرکزویژه ایدارد.همچنینویبرایمسائل
اجتماعی سیاسی ،حاکمیت ملی فرانســه بر پول رایج ،مرزها،
اقتصاد و حاکمیت قانون برنامه های خاصــی دارد .مقام های
قضایی هم بسته های حزبی و شخصی وی را مورد بازرسی قرار
داده اند.کمپینتبلیغاتیاینوکیلسابقبادقتزیادیمدیریت
شدبااینحالاوازرسوایی هایاشکارشدهدرایندورهانتخابات
ریاست جمهوری فرانسه مستثنی نبود .پرونده های لوپن برای
سوءاستفادهازمنابعمالیاتحادیهاروپاوهمچنینانتشارتصاویر
خشونت امیزدرحسابکاربری اشدرشبکهاجتماعیدرمرحله
تحقیقاتهستند.ایننامزدراستگرایانتخاباتریاست جمهوری
فرانسه ،در این دوره از رقابت های انتخاباتی به دلیل خودداری
وام دهندگانازهمکاری،نسبتبهرقبایخوددچارضعفمالی
بود .با این حال این موضوع مارین لوپن را از ادامه انچه خودش
«کارزارشادی افرین»می خواند،بازنداشتودرنهایتتوانست
بههمراهماکرونبهدوردومانتخاباتراهیابد.
بین الملل
رئیس جمهوری فرانسه بر پایه اصل ۷قانون اساسی این
کشور در یک انتخابات دو مرحله ای و توسط رای مستقیم مردم
برای مدت پنج سال انتخاب می شــود .اگر هیچ نامزدی نتواند
در دور نخســت ۵۰درصد ارا به اضافه یک رای را به دست اورد،
دو هفته بعد (دومین یکشنبه بعد از دور اول) انتخابات دور دوم
بیندونامزدیکهبیشترازدیگرانرایکسبکردهباشند،برگزار
خواهد شد .دعوت به رای گیری با اعالمیه دولت اغاز می شود.
انتخاب رئیس جمهور جدید باید حداقــل ۲۰روز و حداکثر ۳۵
روز پیش از پایان یافتن دوره ریاســت جمهوری پیشــین انجام
گیرد .هر فرانســوی که بتواند ۵۰۰امضا از مقام های انتخابی
دموکراسی قبل از دولت – ملت سازی
ترکیه به سمت خاستگاه
اسیایی اش حرکت می کند
اغاز جمهوری دوم اردوغان
اهداف پشت پرده نمایش دموکراسی
و سیاست باز در ترکیه چیست؟
51
بین الملل
خود را به طور صوری اســتخدام کرده است ،دچار مشکل شد.
فیون پیش از این اعالم کرده بود در صورتی که تحت رسیدگی
قضایی قرار گیرد از رقابت ها کناره گیری خواهد کرد اما با وجود
انکهدر ۱۵مارسروندقضایییادشدهاغازشد،ویهمچناندر
عرصهرقابت هاباقیماند.ویدردورنخستانتخابات،باکسب
۲۰ویک صدمدرصدارابعدازماکرونولوپندرجایگاهسومقرار
گرفتوازراهیابیبهدوردومرقابت هابازماند.
ژانلوکمالنشون
از ژان لوک مالنشــون کاندیدای حزب فرانســه تسلیم
نشــدنی ،به عنوان پدیده این دوره از انتخابات یاد شده است.
مالنشون فارغ التحصیل ســال ۱۹۷۲از دانشگاه بزانسون در
رشته فلســفه اســت .او که پس از پایان تحصیالت به عنوان
استاددانشگاهوروزنامه نگارکارمی کرد،درسال ۱۹۷۶بهحزب
سوسیالیست پیوست .این نامزد انتخابات ریاست جمهوری از
سال ۲۰۰۰تا سال ۲۰۰۲وزیر اموزش فنی و حرفه ای در دولت
نخست وزیر «لیونل ژوســپن» و همچنین تا سال ۲۰۱۰عضو
سنای فرانسه بود .وی در سال ۲۰۰۸از حزب سوسیالیست جدا
شد و حزب چپ فرانسه را بنیان گذاشــت .ژان لوک مالنشون
از ســال ۲۰۰۹نماینده پارلمان اروپا بوده است ،اما از منتقدان
اصلی اتحادیه اروپا به شمار می رود .او اتحادیه اروپا و ناتو را دو
عنصرهزینه سازبرایفرانسهمی داند.ویحامی افزایشحقوق
کارگرانوبسطبرنامه هایرفاهاجتماعیفرانسهبودهوخواستار
بازتوزیعانبوهثروتبهمنظورازمیانبردننابرابری هایاقتصاد
اجتماعی موجود شده بود .سیاست های پیشنهادی مالنشون
شاملاعمالمالیاتبر درامد صددرصدیبرهمهاتباعفرانسوی
که بیش از ۳۶۰هــزار یورو در ســال درامد دارنــد ،بازپرداخت
کامل مخارج مراقبت سالمت از سوی دولت ،کاستن از قدرت
رئیس جمهوریبهنفعقوهمقنن هوتسهیلقوانینمهاجرتیبود.
وی در انتخابات ۲۳اوریل ،با کسب ۱۹و ۵۸صدم درصد ارا در
جایگاهچهارمقرارگرفت.
بین الملل
52
مثلث | شماره 353
جدیدترین نظرسنجی ها
نتایججدیدتریننظرسنجی هاحاکیازبرتریقاطعماکرون
در برابر لوپن در دور دوم انتخابات اســت .بر اساس نظرسنجی
جدیدیکهتوسطروزنامه«لوپوئن»منتشرشد،ماکروندردور
دومانتخابات،باکسب ۶۲تا ۶۴درصدارا،رقیبراستافراطی
خود را شکســت خواهد داد .تقریبا همه نامزدهای انتخاباتی و
برخیازشخصیت هایدیگرفرانسهازجملهالنژوپهوفرانسوا
اوالند از هواداران و مردم خواســته اند در دور دوم این انتخابات
به ماکرون رای دهند .بسیاری از شخصیت های بین المللی نیز
نســبت به پیروزی ماکرون در دور دوم انتخابات ابراز امیدواری
س کمیســیون اروپا با
کرده اند .از جمله «ژان کلود یونکر» رئی
انتشــار توئیتی ،برای امانوئل ماکرون ،نامزد مستقل و طرفدار
اتحادیه اروپا ارزوی موفقیت کرد« .فدریکا موگرینی» مسئول
تخارجیاتحادیهاروپانیزباانتشاریکپیامتوئیتریاظهار
سیاس
امیدواری کرد ماکرون در دور دوم این انتخابات موفق شــود.
«میشل بارنیر» مذاکره کننده ارشد کمیســیون اروپا نیز با ابراز
نگرانیازرویکردلوپندرحمایتازخروجبریتانیاازاتحادیهاروپا،
اظهارامیدواریکردماکرونموفقشود«.دیمیتریپسکوف»
سخنگوی کاخ کرملین نیز اعالم کرد مسکو از هر نتیجه ای که
درانتخاباتفرانسهرقمبخورد،حمایتمی کندوخواهانروابط
خوب و سودمند دوطرفه است .البته از روسیه به عنوان یکی از
حامیانمارینلوپننامبردهمی شود.
«استفانزایبرت»سخنگویصدراعظمالماننیزباانتشار
یک پیام توئیتری ضمن ارزوی موفقیت بــرای ماکرون اظهار
امیدواری کرد که با پیــروزی وی یک اتحادیــه اروپای قوی و
اقتصادیمستحکمشکلبگیرد«.زیگمارگابریل»وزیرخارجه
المان نیز اعالم کــرد امیدوارم رئیس جمهوری بعدی فرانســه
۳۹سالهباشد.ویهمچنینباابرازرضایتازپیشتازیماکروناز
ویبه عنوانیکنامزدطرفداراتحادیهاروپانا مبرد.
دوقطبیدردسرساز
ساکن بعدی الیزه روزهای سختی پیش رو دارد
ازاده طاهری
کارشناس مسائل فرانسه
2
امانوئــل ماکــرون ،نامــزد پیــروز دور اول انتخابــات
ریاســت جمهوری پــس از اعالم نتایــج انتخابــات در جمع
طرفداران خود گفت « :در طول یک ســال ما چهره سیاسی
فرانسه را تغییر دادیم ».ماکرون جوان که اینک در یک قدمی
کاخ الیزه قرار دارد ،خود مهترین شاهد این مدعی است .برای
نخستین بار در تاریخ فرانسه هیچ یک از دو حزب اصلی راست
و چپ به دور دوم انتخابات راه نیافتند و در عوض یک جوان39
سالهکهتایکسالپیشازاین،نامونشانیدر عرصهسیاسی
فرانسه نداشت بیشــترین ارا را در دور نخست کسب کرد و به
همراه مارین لوپن ،رهبر راست های افراطی که بسیاری وی را
ترامپاینکشورمی نامند،نمایندگاناحزابسنتیراپشتسر
گذاشتند.گسترشبیکاری،مشکالتاقتصادیونگرانی های
جدی از تهدیدات تروریستی ،در کنار فساد و رسوایی نخبگان
سیاسی،زمینهدلزدگیرای دهندگانفرانسویراازبدنهسیاسی
این کشور فراهم کرده و از این رو راهیابی دو نامزد خارج از این
ساختار به دور دوم ،چندان هم دور از انتظار نبود.
مارین لوپن ،تا اینجای کار هم نمره قبولی گرفته است
اگرچه میزان ارای وی کمتر از انچه بود که در نظرســنجی ها
پیش بینی می شد .رهبر جبهه ملی فرانسه نه تنها برای اولین
بار به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری راه یافته بلکه میزان
ارای وی در مقایســه با انتخابات ســال 2012افزایش یافته
است .لوپن این پیروزی را مدیون ارای بخشی از جامعه فرانسه
اســت که از ورود مهاجران ،تهدیــدات امنیتی و بحران های
اتحادیه اروپا ناراضی اند و امیدوارند وی بتواند چهره جدیدی
از فرانســه ارائه دهد .در مقابل ماکرون نیز توانســت رای ان
دســته از رای دهندگان را به دســت اورد که اگرچه از احزاب و
سیاستمداران سنتی فرانسه دلزده هستند ،اما بر خالف گروه
اولرویکردخصمانه ایدربرابرمهاجرانواتحادیهاروپاندارند.
در حقیقت رای به این بانکدار جوان نشان داد که دست کم این
بخش از مردم فرانسه با وجود نگرانی های جدی اقتصادی و
امنیتی ،اسیر هیاهوی پوپولیست ها نشده اند.به حاشیه راندن
احزاب سنتی راســت و چپ فرانســه اما تنها نتیجه انتخابات
ریاست جمهوری این کشور نبود .نتیجه این انتخابات نشان
داد جامعه فرانســه تا چه میزان دوپاره شــده است .نگاهی به
نامزدهایحاضردردوردومانتخابات،ازوجوددودیدگاهبسیار
متضاد در جامعه فرانسه خبر می دهد .ماکرون و لوپن اگرچه
نتیجه گرایش رای دهندگانی هستند که از راست و چپ سنتی
و شرایط کنونی فرانسه به ستوه امده اند ،اما هریک راهکاری
متضاد برای برون رفت از این بحران ارائه می دهند .در یک سو
رهبر جبهه ملی فرانسه قرار دارد که دشمنی خود را با مهاجران،
مســلمانان ،اتحادیه اروپا و جهانی شدن پنهان نمی کند و در
ســوی دیگر این میدان ،ماکرون اســت که با وجود اینکه از
لزوم تغییر شرایط فعلی سخن می گوید ،اما هیچ کدام از اینها
را مشکل کنونی جامعه فرانسه نمی داند .هر یک از این دو نفر
پایگاه رای بسیار متفاوت از یکدیگر دارند ،نتایج دور نخست
انتخابات نشان می دهد لوپن که وعده توقف ورود مهاجران و
خروج از اتحادیه اروپا را داده ،ارای مناطقی با بیشترین میزان
بیکاری و اقشــار کم درامد را به خود اختصاص داده است .در
مقابل ساکنان شهرهای بزرگ و افرادی با تحصیالت باال ،در
انتخابات به ماکرون رای داده اند.
درحالی که گروه اول از جهانی شدن و تبعات ان به شدت
اســیب دیده اند ،رای دهندگان گروه دوم ،از باز شدن درهای
جامعه و تعامل بیشتر با دنیای اطراف بهره برده و از ان استقبال
می کنند .طرفداران لوپن همانند وی از کشــیدن دیوار به دور
فرانسه و بازگشت به ریشــه های هویتی خود حمایت می کنند
و در مقابــل ماکرون و حامیانش باز شــدن درهای فرانســه و
عضویت در اتحادیه اروپا را نه مشــکل بلکه بخشی از راه حل
برای بهبود وضعیت کنونی کشور می دانند .پیروزی نمایندگان
این جریان های اجتماعی و قرار گرفتن انها در برابر یکدیگر در
دور دوم انتخابات ریاســت جمهوری ،می تواند بیش از پیش
جامعه فرانسه را دو قطبی کند .موضوع دیگری که نتیجه دور
اول انتخابات فرانسه بر ان صحه گذاشت ،گسترش بی سابقه
پوپولیسمدرفرانسهاست.اگرچهبرایبسیاریازناظران،ورود
ماکرونبهالیزهازهم اکنونمسجلاست،اماپوپولیست های
فرانســه یعنی لوپــن در راســت افراطی و مالنشــون در چپ
ی از رای دهندگان فرانسوی
افراطی ،توانستند ارای تقریبا نیم
را از ان خود کنند ؛ نتیجه ای کــه می تواند زنگ خطری جدی
برای رئیس جمهوری بعدی فرانسه و این کشور باشد .بحران
مالی ،گسترش بیکاری و هجوم سیل پناهجویان ،موجب شد
جریان های افراطی با سردادن شعارهای عوام گرایانه ،بیش از
پیش قدرت بگیرند .در این میان حمالت تروریستی و مهمتر
از ان ناتوانی دولتمردان فرانسوی برای مقابله با چالش های
پیش روی این کشور ،قدرت گرفتن پوپولیست های فرانسه را
تسهیل کرد .راست و چپ افراطی فرانسه ،با دادن شعارهای
تند و وعده های عجیب و حتی ناممکن ،سطح توقع جامعه را
باال برده و موجب تحریک پذیرتر شدن دست کم بخش قابل
توجهی از مردم شــده اند .از این رو ماکرون حتی اگر ان گونه
که نظرسنجی ها پیش بینی می کنند ،بدون دردسر از سد نامزد
پوپولیستفرانسهعبورکند،درالیزهکارراحتینخواهدداشت.
به ویژه انکه انتخابات پارلمانی و ترکیب مجلس اتی فرانســه
ان هم در شرایطی که راست میانه از نبود رهبری قدرتمند رنج
می برد و کار سوسیالیســت ها هم تقریبا تمام شــده است ،در
ی خواهد
موفقیت رئیس جمهوری اینده فرانســه نقــش مهم
داشت.همانگونهکهازابتداتصورمی شد،ایندورازانتخابات
فرانسه نه تنها برای اینده این کشور بلکه برای اتحادیه اروپا نیز
سرنوشت سازاست.مطرحشدنبحثخروجفرانسهازاتحادیه
اروپا ان هم در شرایطی که برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه
اروپا) پشت رهبران اتحادیه را لرزانده بود ،بسیار نگران کننده
اســت .ســران اتحادیه اروپا که پیش از این میدان نبرد را به
پوپولیست هایاروپاستیزبریتانیاواگذارکردهبودندوازرویکار
امدن پوپولیستی دیگر در کاخ سفید نگران بودند ،این بار تمام
عزم خود را برای جلوگیری از تکرار نتیجه ای مشابه در فرانسه
جزم کردند .خروج فرانسه از اتحادیه اروپا و حوزه پولی یورو ،به
معنایفروپاشیایناتحادیهخواهدبود.
افزونبرمسالهبقای اتحادیه،نحوهتعاملساکنبعدی
الیزه با روسیه نیز برای رهبران اتحادیه اروپا نگران کننده بوده
است ،چرا که لوپن و فرانسوا فیون هر دو از لزوم بهبود روابط با
مسکوسخنمی گفتندوپوتینراستایشمی کردند .نیروهای
طرفدار اتحادیه اروپا ،وقتی دیدند جامعه فرانسه اقبال چندانی
به نمایندگان احزاب سنتی ندارد ،با تمام توان در کنار ماکرون
ایستادند و از وی حمایت کردند .رهبران اتحادیه اروپا پس از
پیشتازی ماکرون در دور نخســت انتخابات نیز با اغوش باز از
وی حمایت کردند.
ایــن دور از انتخابات فرانســه ،غیرقابــل پیش بینی و
شــگفت اورترین انتخابــات در تاریخ این کشــور محســوب
می شود؛ تا کمتر از یک سال پیش کمتر کسی گمان می کرد
ســاکن بعدی کاخ الیزه فردی خارج از بدنه نخبگان سیاسی
فرانسه باشد .با این حال راهیابی ماکرون و لوپن به دور بعدی
تنهاشگفتیاینانتخاباتنبودبلکهمسالهمهمترتاثیریاست
که رقابت های انتخاباتی و نتیجه ان بر عرصه سیاسی فرانسه
و اینده این کشور و اتحادیه اروپا داشته و خواهد داشت.
احیای پرستیژ فرانسوی
لوپن طرفدار خروج فرانسه از اتحادیه اروپاست
علی بیگدلی
استاد دانشگاه
3
جامعه فرانســه به دلیل داشــتن مشــکالت داخلی
دوقطبی شــده اســت .یکی از دالیــل عمــده ان ،وجود
مشکالت داخلی از جمله نبود اشتغال و نرخ باالی بیکاری
است که دولت را مجبور کرده که یارانه ای را ب ه جوانان بدهد.
از سوی دیگر مساله تروریسم و همچنین هجوم پناهجویان
سوری به اروپا جامعه فرانسه را دچار نگرانی کرده است .در
حوزه سیاست خارجی نیز این کشــور با اتحادیه اروپا دچار
چالش هایی شده است .این اتحادیه در حال فروپاشی است
و بعد از خروج انگلیس از این اتحادیه حسی به وجود امده
است که دیگر این اتحادیه قابلیت دوام و بقا ندارد .فرانسه
یکی از بنیانگــذاران این اتحادیــه بوده و فرانســوا اوالند
رئیس جمهور فرانســه به همراه انگال مــرکل ،صدر اعظم
المان تالش می کنند که این اتحادیه را سر پا نگه دارند .با
این حال مخالفت هایی درباره تالش های پاریس در اتحادیه
اروپا ایجاد شــده اســت ،مخالفان اعالم می کنند که شان
فرانســه در این اتحادیه مورد توجه قرار نگرفته و هم تراز با
یونان و ایرلند قرار گرفته و باید نارسایی های اقتصادی انها
را جبران کند در حالی که در داخل این کشور موج بیکاری در
حال افزایش است.
با توجه به این مســائل ،اکنــون مارین لوپــن که به
دلیل تفکرات راســت و افراطی خود نگاه های ضد بیگانه،
ضد مهاجــران و مســلمانان داشــته و در حــوزه سیاســت
خارجی اش طرفدار خروج فرانســه از اتحادیه اروپا است و
وعده برگزاری فرگزیت را داده ،توانست در دور اول انتخابات
به پیروزی رســیده و به دور دوم انتخابات راه یابد .به عبارت
دیگر روح استقالل طلبی و احیای پرستیژ فرانسوی ،مارین
لوپنرابهاینجایگاهرساندهاست.در مقابلامانوئلماکرون
در این دور از انتخابات فرانسه ،سیاست میانه ای را در پیش
گرفته است .بر همین اساس وی به دنبال خروج از اتحادیه
اروپا نیست و معتقد اســت که برای حل مشکالت موجود
اقتصادی ،باید ساختارهای اقتصادی داخل فرانسه اصالح
شود؛ هنوز بحران اقتصادی گریبان فرانسه را رها نکرد ه و از
سوی دیگر سوسیالیســت ها نیز نتوانسته اند به وعده های
اقتصادی خود عمل کــرده و انها را بــراورده کنند .بنابراین
ماکرون سیاست میانه روتری را نسبت به لوپن اتخاذ کرده
است .در واقع یکی از سیاســت های اشتباه لوپن بر اساس
نگاه ضد مســلمانش این اســت که اگر فرانســه بخواهد
سیاســت های ضد اســامی در پیش بگیرد در این صورت
بازار بسیاری از کشــورهای اســامی را از دست می دهد و
این ضربه بزرگی بر اقتصاد فرانسه خواهد بود .این در حالی
است که در این کشور ،جمعیت مســلمانان به خصوص از
کشورهای الجزایر و تونس در سطح قابل توجهی قرار دارد.
ت و میانه رو توانستند در
بر همین اساس این دو جریان راس
دور اول انتخابات با کنار زدن رقبای خود به پیروزی برسند و
دو نامزد دور دوم انتخابات ریاست جمهوری فرانسه شوند.
در این میان کاندیدایی مانند فرانسوا فیون که بسیار امیدوار
بود باتوجه به دوران نخست وزیری اش رای باالیی را در این
دور از انتخابات کســب کند ،اما از ادامــه راه در این کارزار
انتخاباتی بازماند.
پس از پایان رای گیری و شــمارش ارا ،وزارت کشور
فرانســه در بیانیه ای نتایــج نهایی دور نخســت انتخابات
ریاســت جمهوری را اعالم کرد؛ در بین ۱۱نامزد انتخابات
ریاست جمهوری فرانسه امانوئل ماکرون با کسب 24/ 01
درصد ارا در جایگاه اول و مارین لوپن ،نامزد راست افراطی
با کســب 21/ 30درصــد ارا در جایــگاه دوم قــرار گرفت.
پیش بینی من این است در دور دوم انتخابات نیز ،به احتمال
بســیار ،باالی 85درصد ،امانوئل ماکــرون نامزد لیبرال و
میانه رو به پیروز نهایی دست خواهد یافت.
در این بین ،این سوال نیز مطرح است که کدام یک
از این کاندیداها حضورشان در الیزه به نفع منافع جمهوری
اســامی ایران خواهد بود؛ در درجــه اول باید بر این نکته
اشــاره کرد که به طور سنتی ایران و فرانســه روابط خوبی با
یکدیگر داشته اند .فرانسه بیش از دیگر کشورهای اروپایی
در ســه بخش مهم صنایع ایــران از جمله خودروســازی،
هواپیما و حوزه های نفت و گاز ســرمایه گذاری و همکاری
اقتصادی و تجاری داشــته اســت .این در حالی است که
مارین لوپن اصوال یــک تفکر ضد بیگانــه دارد و این تفکر
شــامل ایران نیز می شــود .در واقع او دیدگاه های بســیار
نزدیکی با دونالد ترامپ رئیس جمهــور امریکا درباره ایران
دارد .در مقابل ،امانوئــل ماکرون دیدگاه های میانه روتری
دارد و بر این باور اســت که مســاله تروریســم یک مساله
منطقه ای نبوده و به یک مساله بین المللی تبدیل شده است
که بایســتی همه کشــورها با انجام مذاکرات یک رویکرد
ک برای مبارزه با ان پدیده اتخاذ کنند .وی بر این باور
مشتر
است که ریشــه های ظهور تروریسم مانند بی عدالتی های
اجتماعی باید شناســایی و خشکانده شــوند .به طور مثال
جمعیت مســلمان حاضر در جنوب فرانســه بســیار فقیر و
بین الملل
محروم هســتند و بســیار مورد بی اعتنایی و بی حرمتی قرار
می گیرند .در همیــن راســتا در دوران ریاســت جمهوری
نیکالس ســارکوزی رئیس جمهور پیشــین فرانسه جنبش
اعتراضیازسویمسلمانانشکلگرفت.هم چنینماکرون
نمی خواهد که فرانسه بازار ایران -که بسیار گسترده است -را
از دست بدهد .به طور کلی ماکرون با ایران مخالفتی ندارد
و هم توافق هســته ای ایران و گــروه 5+1را تایید می کند
و هم موافق ادامه روابط تجاری شــرکت های فرانسوی با
ایران است.
همچنین از دیگر سواالت مطرح شده این است که ایا
پیروزی دونالد ترامپ ،رئیس جمهور امریکا با دیدگاه های
افراطی و راســتی خود در انتخابات اخیر ریاست جمهوری
این کشــور بر نتایج انتخابات فرانسه تاثیر گذار بوده است؛
در این باره باید گفت مارین لوپن در یکی از سخنرانی های
دوران مبــارزات انتخاباتــی خود اعــام کرده بــود که در
صورت پیروزی اش در انتخابات فرانســه ،مثلث انها یعنی
او ،والدیمیر پوتیــن رئیس جمهور روســیه و دونالد ترامپ
رئیس جمهور امریکا شکل می گیرد .در همین راستا زمانی
که ترامپدرانتخاباتنوامبرامریکادربرابرهیالریکلینتون
بهپیروزیرسید،بسیارخشنودبودوحتیازسیاست هایوی
علیهمهاجرانومسلمانانازجملهفرمانمهاجرتیویمبنی
بر ممنوعیت ورود شهروندان شش کشور اسالمی ازجمله
ایران به داخل امریکا حمایت کرد .بنابراین می توان گفت
که تفکرات پوپولیســتی ،این دو فرد را به یکدیگر نزدیک
می کند .هم چنین یکی دیگر از دالیل نزدیکی رویکردهای
این دو فرد ،مواضع انها علیه اتحادیه اروپا و ناتو است .البته
در این باره باید به این نکته اشاره کرد که در کل فرانسوی ها
چندان عالقه مند به امریکا نیســتند و در حــال حاضر تنها
کشــوری در اروپای غربی که ســران ان ســفری به امریکا
و دیدار دوجانبه ای با دونالد ترامپ نداشــته ،فرانســه بوده
است .هم ترزا می ،نخست وزیر انگلیس و هم انگال مرکل،
صدراعظم المان به امریکا رفته و دیدار دوجانبه ای با دونالد
ترامپ داشته اند .اکنون یکی از چالش هایی که فرانسه با
ان مواجه است ،بی میلی نسبت به مشــارکت در انتخابات
است .مشارکت امسال فرانســه اگر چه چشمگیر بود اما باز
هم نسبت به مشارکت دوران ریاست جمهوری فرانسوا اوالند
رئیس جمهور فرانسه کمتر بوده است .پس از وقوع چندین
حمله تروریســتی در فرانسه ،بســیاری از فرانسوی ها این
مساله را مرتبط با ناکارامدی دولت این کشور در تامین امنیت
الزم می دانند و بر این باورند که دلیل اصلی اینکه فرانســه
بیشازهرکشوردیگریموردحملهتروریستیقرارمی گیرد،
ناکارامدی روسای جمهور این کشور است .بر همین اساس
میزان مشارکت مردمی کاهش پیدا کرده و دو قطبی شدن
جامعه فرانسه نیز به همین دلیل اتفاق افتاده است .باتوجه
به این شــرایط ،اکنون مشــخص نیســت که در دور دوم
ی در چه سطحی باشد.
انتخابات فرانسه مشارکت مردم
مثلث | شماره 353
بین الملل
53
نظام حزبی فرانسه در استانه فروپاشی است
بین الملل
54
مثلث | شماره 353
پیروز ایزدی درگفت وگو با مثلث
دکتر ایزدی! دور اول انتخابات ریاست جمهوری
فرانسه با پیروزی کاندیدای مستقل میانه یعنی
امانوئل ماکرون و کاندیدای حزب راست افراطی
جبهه ملی یعنی خانم مارین لوپن به پایان رسید.
نکته جالب توجه این بود که کاندیداهای احزاب
سنتی راست و چپ برای نخستین بار به دور دوم
رقابتها راه نیافتند .به نظر شما دلیل اصلی چنین
تحولی در صحنه سیاسی فرانسه چیست؟
این انتخابات نشان داده که نظام حزبی سنتی در
فرانسه بسیار تضعیف شده و حتی در استانه فروپاشی قرار
گرفته اســت .دلیل اصلی این امر نیــز عدم اعتماد مردم
به نخبگان دولتی اســت .زیرا دولتهایی که در چند سال
گذشته در فرانسه بر ســر کار بودند و از جناحهای راست و
چپ میانه بودند هیچ کدام نتوانســتند بــه وعدههای خود
به ویژه در زمینه مســائل اجتماعی و اقتصادی عمل کنند.
بنابراین مردم مشاهده کردند که هم مساله بیکاری همچنان
به قوت خود باقی اســت و هم قدرت خریدشــان افزایش
نیافتهاست.همچنیندروضعیتمعیشتیمردمنیزتغییری
حاصل نشد .به لحاظ امنیتی نیز فرانسه طی چند سال اخیر
با حوادث تروریستی متعددی مواجه شد و از این نظر نیز به
هر حال دولت ها نتوانستند مشــکالت را حل کنند .مساله
هویت ملی و مهاجران نیز از دیگر مسائل مطرح شده بود
که احزاب راســت افراطی چون جبهه ملی از این مسائل
به نفع خود بهره برداری کرد و موفق شــد محبوبیت خود را
افزایش دهد.
در خصوص مساله مهاجران ،مهاجرستیزی یکی از
ارکان اصلی مبارزات انتخاباتی خانم لوپن است .او معتقد
اســت که از نظر اقتصــادی این مهاجــران ،فرصتهای
شــغلی را از خود فرانســویها گرفته انــد و در درجه بعدی
باعث مشکالت امنیتی در این کشور شدهاند .زیرا به زعم
او ،عــدهای از انها جــذب گروههای جهــادی و تکفیری
چون داعش شدهاند و به سوریه و عراق رفتهاند و برخی از
مهاجران نیز دست به جرم و جنایت زدهاند و امنیت داخلی
فرانسه را با تهدیداتی روبه رو کردهاند.
بســیاری از ارای خانــم لوپن به دلیــل نارضایتی
مردم از فضــای ناامنی و تهدیدات تروریســتی
در فرانسه بود و به گفته بسیاری از کارشناسان،
مردم با هدف نشان دادن نارضایتی خود از وضع
4
پیروز ایزدی ،کارشــناس مســائل فرانســه در
گفت وگویی بــا هفته نامه مثلث به بررســی نتایج دور
نخست انتخابات ریاست جمهوری فرانسه پرداخت
و گفت که این انتخابات نشــان داده کــه نظام حزبی
سنتی در فرانسه بسیار تضعیف شده و حتی در استانه
فروپاشی قرار گرفته اســت .او دلیل اصلی این امر را
نیز عدم اعتماد مردم به نخبگان دولتی عنوان کرد.
ایزدی دربــاره چشــم انداز دور دوم انتخابات و
پیروز نهایی نیز گفت کــه احتماال تنها 10درصد ارای
دیگر کاندیداها به خانم لوپن تعلق میگیرد و بیشــتر
ارا در سبد ماکرون ریخته خواهد شد.
جامعه در دور نخســت به شــخصی چون لوپن
رای دادند .ایا یک هفته دیگر که دور دوم رقابت
ریاست جمهوری در فرانســه برگزار میشود باز
هم لوپن شانسی برای پیروزی خواهد داشت یا
مردم فقط برای نشان دادن نارضایتیشان در دور
نخســت به او رای دادند؟ به طور کلی پیش بینی
شما از نتایج دور دوم انتخابات چیست؟
معموال تعدادی از افــراد رای اعتراضی میدهند
به خصوص اگر طــرف مقابل یعنی رقیب اصلــی نماینده
جناح حاکم یا وضع موجود باشــد .اما اگر بخواهیم براورد
درستی از نتایج دور دوم انتخابات در فرانسه داشته باشیم
باید بدانیم که قسمت عمده پایگاه اجتماعی خانم لوپن نزد
همان 21درصدی بود که در دور نخست به او رای دادند.
در این بین در دور دوم ممکن است برخی از افرادی که از
جناح راست میانه به فرانسوا فیون رای دادند و مساله امنیت
برای شان اهمیت دارد و برخی افرادی که به مالنشون رای
دادند و مســائل اقتصادی برایشــان در اولویت است ،به
لوپن رای بدهند .اما پیش بینی میشود که این تعداد تنها
در حدود 10درصد به ارای خانم لوپن اضافه کنند .بنابراین
باقی کســانی که به کاندیداهای راســت و چپ میانه رای
دادند در دور دوم رای شــان را به ماکرون خواهند داد .در
نتیجه احتمال پیروزی ماکرون بسیار باالست.
احتمال پیروزی خانم لوپن با اما و اگرهای بســیاری
روبه رو است و با شروط مختلفی همراه ا ست؛ به عنوان مثال
مشارکت خیلی پایین بیاید ،یا اغلب افرادی که به مالنشون
رای دادند در دور دوم شرکت نکنن د یا تعدادی از انها به خانم
لوپن رای بدهند .همچنین اگر اکثریت کسانی که به فیون
رای دادند به لوپن رای بدهند او شــانس پیــروزی خواهد
داشت که احتمال فراهم شدن این شروط بسیار بعید است.
به نظر شما شخص جوانی چون ماکرون چگونه
توانست بیشترین ارا را در دور نخست رقابتهای
انتخاباتی فرانسه کسب کند؟
ماکرون ســعی کرد تاحــدودی خــود را از دولت
سوسیالیســت فرانســوا اوالنــد دور کند و به عنــوان یک
نامزد مســتقل مطرح کند .هرچند عــدهای معتقدند چون
ماکرون نزدیک به ســه ســال وزیر اقتصاد دولــت اوالند
بود ،شکســتهای اقتصادی اوالند بر مبارزات انتخاباتی
ماکرون سایه افکنده است .البته ماکرون خود را به عنوان
یک چهره جدید که خواهان ایجاد اصالحات اقتصادی و
سیاسی در جامعه فرانسه است و هدفش برون رفت از این
بحران هاست معرفی کرد و توانست تاحدودی اعتماد مردم
را به خود جلب کند.
همچنین در فرانسه عدهای از مردم ظهور جبهه ملی
را خطری برای دموکراســی میدانند و عقایــد این حزب را
فاشیستی محسوب می کنند بنابراین این عده قطعا پشت
ماکرون خواهند ایستاد و به او رای خواهند داد.
برخی معتقدند که ممکن اســت در فرانســه نیز
شاهد شگفتی انتخاباتی همچون امریکا باشیم
و شخصی چون لوپن به الیزه راه پیدا کند .به نظر
شما انتخابات امریکا و پیروزی دونالد ترامپ چه
تاثیری بر فضای انتخاباتی فرانسه داشته و دارد؟
با توجه به عملکرد دونالد ترامپ در ماههای نخست
ریاست جمهوری اش به نظر میرســد که او تاثیر مثبتی بر
جامعه فرانسه نداشته است .برای مثال حتی خانم لوپن با
حملهای که امریکا به سوریه انجام داد ،ابراز مخالفت کرد.
به طور کلی سیاستهایی که ترامپ در رابطه با مهاجران،
مسائل محیط زیستی یا مســائل مربوط به تجارت ازاد در
پیش گرفته ،خیلی در میان افکار عمومی فرانسه با رویکرد
مثبتی مواجه نشــده اســت .به هر حال موج پوپولیســتی
ایجاد شده اگر قرار بود در فرانسه نیز تاثیرگذار باشد ،لوپن
باید در دور اول رقابتها ارایی بیش از این کسب میکرد.
این در حالی است که ارای لوپن با ارای حزب جبهه ملی در
انتخابات پارلمان اروپا و انتخابــات محلی و منطقهای که
پیش تر برگزار شــد ،برابر بود .در نتیجه پایگاه حزب جبهه
ملی تقریبا ثابت باقی مانده و متاثر از پیروزی ترامپ یا موج
پوپولیسم افزایش نیافته است.
در نهایت کمی هم راجع به مواضع و سیاستهای
اعالنی لوپن و ماکرون در خصوص اتحادیه اروپا،
مهاجران و همچنین رابطه با ایران بفرمایید؟
این دو کاندیــدا در واقع نماینــده دو رویکرد کامال
متضاد هســتند؛ یک رویکرد ماکرون که به جهانی شدن و
مسائل اقتصاد لیبرالی و گلوبالیسم گرایش دارد و دیگری
رویکرد لوپن که ناسیونالیستی است و معتقد است منافع ملی
فرانسه در ان است که از تشــکلهای منطقهای و جهانی
تاحدودی فاصله بگیرد .همچنیــن ماکرون طرفدار جدی
اتحادیهاروپاستومعتقدبهتعمیقفرایندهمگراییاستدر
حالی که خانم لوپن اعتقاد دارد که فرانسه باید به تدریج خود
را از ساختارهای اتحادیه اروپا خارج کند .در مورد مهاجرین
نیز سیاستهای مهاجرستیزی لوپن بارز است و در مقابل،
ماکرون معتقد اســت که باید موجبات جذب مهاجران در
جامعه فرانسه فراهم شــود .در خصوص سیاست خارجی
نیز لوپن معتقد است که باید با همکاری با روسیه و همچنین
دولت بشار اسد با داعش و گروههای تروریستی مبارزه کرد
در صورتی که به نظر میرســد که ماکرون همان سیاست
دولت اوالند را در قبال سوریه دنبال کند که چندان با سیاست
خارجی ایران در این زمینه همسو نیست.
برگزیت با لهجه فرانسوی
پیروزی ترامپ به نفع ماکرون و لوپن بود
عبدالرضا فرجی راد
استاد دانشگاه علوم و تحقیقات
5
مثلث | شماره 353
ریاســت جمهوری برای قدرت گرفتن با استفاده از فضای
مجازی و فنــاوری بهره برده اســت ،همانگونه که خودش
نیز اعالم داشــته برای گردهماییهای مردمی از روس ها
کمک می گیرد .همچنین حوادث تروریســتی که در اروپا
و فرانســه رخ داد به افزایش ارا ی لوپــن کمک کرد ،حتی
به عقیده من اگر این حوادث تروریســتی اتفاق نمی افتاد
لوپن شانس صعود به دور دوم انتخابات را نداشت .اگرچه
وضعیت لوپن در حال حاضر خوب است اما شانس ماکرون
در دور دوم انتخابات باالتر از وی است زیرا ارا ی افرادی که
به 9کاندیدای دیگر رای دادند در دور دوم اکثرا به ماکرون
تعلق خواهد داد .به هر جهت هریــک از دو کاندیدا که در
دور دوم انتخابات پیروز شوند تاثیراتی در منطقه خاورمیانه
و روابط با ایران خواهد داشت .در صورت پیروزی ماکرون
در انتخابات ،دیپلماسی بین الملل این کشور به نفع ایران
خواهد بود .چرا که وی تمایل بیشتری به مذاکرات دارد تا
تفکرات غربی در مورد مسائل منطقه؛ همچنانکه که بیان
داشتهمساله سوریهبایدازطریقمذاکرهحلشود.هم چنین
از انجایی که وی وزیــر اقتصاد بوده مســائل اقتصادی از
اهمیت باالیی برای او برخوردار است .لذا پیروزی او موجب
بهتر شدن روابط ایران و فرانسه خواهد شد هر چند االن نیز
روابط اقتصادی ایران با فرانسه خوب پیش میرود.
پیروزی مارین لوپــن که به دنبال تضعیــف اتحادیه
اروپا است منجر می شود تا کشورهای اتحادیه در خصوص
سیاســت خارجی تصمیم گیریهای مســتقلتری داشته
باشــند که برای ایران بهتر اســت؛ ضمن اینکه وی تالش
می کند تحریمهای روسیه را بردارد .در نتیجه نزدیکی اش
با روسیه به نحوی در مسائل ســوریه تاثیر خواهد گذاشت
تا فشارها کمتر شود و طبیعتا رابطه با ایران نیز بهتر خواهد
ی که وی با سالها تالش این پست
شد .همچنین از انجای
را به دست اورده و به فکر دور دوم هم هست ،بنابراین منافع
اقتصادی برایش اهمیت باالیی دارد و بر این موضوع واقف
اســت که در فرانســه برای انتخــاب دوم دو گزینه ضریب
باالیی دارد ؛ اول اقتصاد موفق ،اشتغال ،تولید و صادرات
و دوم هم امنیت.
در مجموع باید گفت ایــن دور از انتخابات فرانســه
از اهمیت باالیی برخوردار اســت و انتخاب هر کدام از دو
کاندیدا تاثیرات بسزایی در اروپا و منطق ه خاورمیانه خواهد
داشت .شعارهایی که مارین لوپن ســرداد ازجمله ضدیت
با اتحادیه و دور شــدن از ان و شــکل گیری مجدد فرانک
فرانســه بســیار مهم هســتند .درواقع یکی از ارکان اصلی
اتحادیه ،المان اســت و دیگری فرانســ ه و اگر یکی از این
دو رکن بلنگد و شــعار خــروج از اتحادیه ،تقویــت قوانین
داخلی ،نپذیرفتن مهاجرین و برخورد با انها و احیای فرانک
ســردهد بر روی تک تک اعضــای اتحادیه
اثرگذار خواهد بود .به عنوان مثال در لهستان
و مجارســتان نشــانه هایی از صلح با روســیه
و ایجاد توازن به چشــم می خــورد در حالیکه
همین کشورها در سال 1991تمایل شدیدی
برای عضویت در ناتو و اتحادیه داشــتند .اما
االن تصــور می کنند که لزوما بــا عضویت در
اتحادیه و ناتو امنیت شــان تضمین نمی شود
و بایســتی خارج از قوانین و مقررات اتحادیه
عمل کنند .همچنان که اســلواکی و چک ها
و تا حدودی مقدونیه ایــن کار را انجام دادند
و مجارها به شــدت با مهاجرین برخورد کردند
که همگی بــه نوعی قوانین اتحادیــه را زیرپا
گذاشتند .از طرفی اتحادیه اروپا نیز دنباله رو
ایاالت متحده امریکا ســت و مثال روســیه را
تحریم می کنند و این تحریم ها عواقبی برای
اعضای دیگــر اتحادیه بــه همــراه دارد که
چاره ای برای ان نیندیشــیدهاند .خانم لوپن
انگیزهها را در کشورهای اروپایی تقویت می کند و خطرات
بزرگــی را برای اتحادیــه به وجود مــی اورد و در ایــن راه از
روســیه که به دنبال از هم پاشــیدگی اتحادیه است کمک
می گیرد .باید توجه داشت بریتانیا از ارکان اصلی اتحادیه
نبود ،جزیرهای که خاکش به خاک اتحادیه متصل نیست و
سیاست فرا ارگانیکی با ایاالت متحده دارد لذا جدایی اش از
اتحادیهبهاندازه جداییوضدیتفرانسهبااتحادیهتاثیرگذار
نخواهدبود.همچنینامانوئلماکرونتاثیراتکمتریبهجا
خواهد گذاشت اما در انتخابات اتی اتحادیه موجی می سازد
برای ســوق دادن اتحادیه به ســمت جوانگرایی و احیای
انچه به دلیل حوادث تروریســتی و مهاجرپذیری کمرنگ
میشــود و برعکس عملکرد مارین لوپــن ،موجب تقویت
اتحادیه می شود.
بین الملل
دور اول انتخابات ریاســت جمهوری ٢٠١٧فرانســه
درحالــی برگزار شــد که «ماریــن لوپن» راســت افراطی ،
«امانوئــل ماکــرون» مســتقل « ،ژان لوک مالنشــون»
چپ گرا و «فرانســوا فیون» محافظــه کار چهار کاندیدای
پیشــتاز برای ریاســت جمهوری بودند .در دور نخست این
انتخابــات «امانوئل ماکــرون» نامزد مســتقل میانه روی
جنبــش «پیشــرو» و «مارین لوپــن» نامزد حزب راســت
افراطی جبهه ملــی که برخی کارشناســان و تحلیلگران او
را «ترامپ فرانســه» می نامند ،توانستند با کسب بیشترین
اراء بر 9رقیب دیگر خود غلبه کــرده و به دور دوم انتخابات
که در روز 7ماه مــی اینده ( 17اردیبهشــت) برگزار خواهد
شد ،راه یابند .اما نکته ای که در اینجا باید به ان اشاره کرد
این اســت که چرا کاندیداهای احزاب راســت و چپ میانه
موفق به کسب ارای برتر نشدند .باید گفت که تحوالتی که
در شــمال تا جنوب اروپا در حال رخ دادن است و عبارتند از
قدرت گیریراست گرایاندرکشورهاییچونانگلیس،هلند
و اتریش ،مهاجرت ها و بحران های تروریستی در انگلیس،
المان ،فرانســه و بلژیک ،خروج بریتانیــا از اتحادیه اروپا
(بر گزیت) ،انتخاب دونالــد ترامپ به عنوان رئیس جمهور
امریکا ،بالتکلیفی ناتو ،وضعیت نســبتا بــد اقتصادی در
برخی از کشــورهای اروپایــی به ویژه جنوب و
موج خشونت و مخالفت با پذیرش مهاجرین
در بعضی از کشورهای اروپایی و شدت عمل
انها که زیر پا گذاشــتن قوانین اتحادیه اروپا
محسوب می شود ،طبیعتا در هر انتخاباتی که
در اروپا صورت پذیرد تاثیر می گذارد .فرانسه در
اروپا کشور مهمی است و از نقطه نظر اتحادیه
اروپا نیز بعــد از المان ،فرانســه در راس قرار
دارد؛ طبیعتا از تروریسم و بنیادگرایی و افراط
ن هم بیشترین صدمه را خورده است.
مهاجری
انتخاباتی که هفته گذشــته در فرانسه انجام
شــد نتیجه مجموعه عواملی است که پیش
از این ذکر شــد .اما در باب گرایــش مردم به
ماکرون و لوپن باید گفت که دولت های قبلی
در فرانسه شــامل محافظه کار یا سوسیالیسم
نتوانستند خواسته های مردم فرانسه را براورده
کنند .از یک سو مردم فرانسه دموکرات و پایبند
به اصول حقوق بشر و اتحادیه اروپا هستند و
از سوی دیگر نگران امنیت و اینده شان هستند و هرگاه که
حوادث تروریستی رخ می دهد رویکرد مردم به راست افراطی
و مخالفت با مهاجرین تمایل پیدا می کند .لذا مجموعه این
عوامل سبب شد تا مردم فرانسه به دولت هایی که از دو حزب
عمده نشات می گیرند تمایل کمتری داشته باشند و به افراد
جدیدی که به خواستهها و نیازهای انها اهمیت می دهند،
مانند مارین لوپن که وعد ه ثبات و امنیت می دهد یا امانوئل
ماکرون که شعار همبستگی بیشــتر با اتحادیه و در نتیجه
امنیت بیشــتر و اقتصاد بهتر را می دهد ،گرایش بیشــتری
داشته باشند.
درواقع مــردم فرانســه به دنبــال تغییر و شــعارهای
جدید بودنــد و کاندیداهای راســت و چپ میانه همســو با
حزبشان همچنان بر شعارهای قبلی خود اصرار می ورزیدند
و امادگی ریســک پذیری نداشــتند .اما مارین لوپن درون
حزب محافظه کار به دلیل کاریزماتیک بودن شخصیتش
با شجاعت تمام شعارهای جدید سر داد و بر مواضعی تاکید
کرد که مردم فرانسه به انها نیاز داشتند .امانوئل ماکرون هم
به صورت فردی مســتقل و پر انرژی وارد میدان شد و لزوما
شعارهای جدیدی نداشت اما جوانی و پر انرژی بودنش برای
مردم جذابیت داشته و موفق به کسب اراء و شگفتی ساز این
انتخابات شد.
از انجایی که برخی کارشناسان و تحلیلگران ،مارین
لوپن را نسخه فرانسوی ترامپ و به نوعی سیاست های این
دو نامزد راســت افراطی را همســو با هم می دانند می توان
نتیجه گرفت که انتخابــات امریــکا در ارا ی کاندیداهای
فرانســه هم تاثیرگذار بوده اســت.مردم در فرانســه به دو
دسته تقسیم می شــوند ،ارا ی ترامپ باعث شده دستهای
که گرایش ناسیونالیســتی و ضد مهاجری دارنــد و درواقع
راست گرای افراطی هستند به خانم مارین لوپن رای بدهند.
دســت ه دیگر که به دنبال حقوق بشــر ،دموکراســی ،حفظ
اتحادیه ،همبســتگی در اروپا ،جنگ گریــز و دور اندیش
هستند با روی کار امدن ترامپ احســاس نگرانی از تقویت
ملی گرایــی و خــروج از اتحادیه کردنــد و بــا رای دادن به
ماکرون و تقویت فردی لیبرال و مستقل تالش برای خروج
از این وضعیت کردند .بنابراین انتخــاب ترامپ در امریکا
موجب افزایش ارا ی لوپن و ماکرون در فرانسه شد .ضمن
اینکه لوپن که چند ماه گذشته دیداری نیز با پوتین در روسیه
داشــت ،از ابتکارات روس هــا در کمک بــه کاندیداهای
بین الملل
55
بین الملل
لیبرا ِ
لضدسیستم
ماکروننمایندهچهجریانیدرفرانسهاست؟
یاسر نورعلیوند
بین الملل
56
مثلث | شماره 353
6
کارشناس مسائل اروپا
انتخابات ریاست جمهوری فرانســه روز یکشنبه ۲۳
اوریــل ۲۰۱۷برگزار شــد .بنابر اعالم خبرگزاری فرانســه
«امانوئــل ماکرون» نامــزد لیبــرال و میانــه رو و «مارین
لوپن» نامزد راست افراطی با کسب بیشــترین اراء در دور
نخســت انتخابات ریاســت جمهوری فرانســه و غلبه بر 9
رقیب دیگر خود ،باید برای دریافت کلید کاخ الیزه دو هفته
دیگر ( ۱۷اردیبهشــت/هفتم می) با یکدیگر رقابت کنند.
انتخابات فرانســه در حالی به دور دوم رفت که نامزدهای
دو حزبی که در سی سال گذشته قدرت را در این کشور قبضه
کرده بودند ،از دور انتخابات بیرون رفتند .این نخســتین
بار در شصت ســال گذشته اســت که احزاب اصلی چپ و
راست فرانســه در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری -که
۱۷اردیبهشــت (هفتم می) برگزارمی شــود -نامزد ندارند.
در این راســتا و در خصوص دالیل تمایل مــردم به این دو
کاندیدا باید گفت که هــم خانم مارین لوپــن هم امانوئل
ماکرون نماینده احزاب ضد سیستم در ساختار فعلی فرانسه
محســوب می شــوند و کاندیداهای چپ و راســت و میانه
نماینده ساختار سیاسی و نظام فعلی که در چند دهه گذشته
در فرانسه در راس کار بود ،هســتند .سیاست های احزاب
سوسیالیست و جمهوریخواه جذابیتی برای مردم خصوصا
جوانان فرانســوی ندارد ،چراکه فرانسه در طول یک دهه
گذشته درگیر بحرانهای اقتصادی و اجتماعی زیادی بوده
و نســخه هایی که این احزاب برای این وضعیت پیچیدند
نتوانسته راه گشا باشــد و فرانســه را از این وضعیت خارج
کند .بنابراین این احزاب نمی توانند نمایندگی خواستههای
بخش زیادی از جامع ه فعلی فرانسه را به عهده گیرند و این
احزاب ضد سیستم هستند که با طرح ایده های جدید مورد
استقبال قرار می گیرند .در این راستا امانوئل ماکرون دریک
سال گذشته حزب «در حرکت» را تاسیس کرده و به صورت
مستقل و جدا از سوسیالیست ها شعارهایی را طرح میکند
که هم با مواضع سوسیالیستها زاویه دارد و هم مورد توجه
قشر بزرگی از مردم فرانســه قرار می گیرد .مارین لوپن هم
که جبهه ملی را از پدرش تحویــل گرفت ،تالش زیادی را
در مورد مسائل مربوط به مهاجرت انجام داد و پایگاه رای
خود را فراهم کرد.
درواقع فرانســه در دو سال گذشــته به صورت جدی
درگیر مســائل مربوط به تروریســم و انفجارهــا و حمالت
تروریستی بود و این مساله در انتخابات فعلی فرانسه بسیار
تاثیرگذار اســت .اما ایــن تاثیر روی خانم لوپــن به عنوان
کاندیدایــی که تمرکــز بیشــتری روی مباحــث مربوط به
تروریسم داشت و بحث های ضد مهاجرتی را دنبال می کرد،
بیشــتر اســت ،همانگونه که ماکرون دیــدگاه مخالفی در
باب مهاجرت ندارد .طی بررســیهایی که انجام شد حمله
تروریستی که در استانه انتخابات در فرانسه رخ داد موجب
کاهش نیم درصدی ارا ی ماکرون و افزایش یک درصدی
ارا ی لوپن شــد ،همچنین باید گفت اختالف لوپن با فیون
کاندیدای حزب محافظه کار یک درصد اســت و با همین
اختالف ناچیز لوپن به دور دوم انتخابات راه پیدا کرد.
برخی کارشناســان و تحلیلگران معتقدنــد که دونالد
ترامپ جمهوریخواه با شــعارهای راست افراطی اش تاثیر
بســزایی در افکار و اراء مردم فرانسه داشــته است و منجر
به افزایــش ارای لوپن گشــته و به تعبیری لوپن را نســخه
فرانسوی ترامپ دانســته اند .اما باید گفت که مارین لوپن
سابق ه سیاسی طوالنی تری نسبت ب ه ترامپ دارد .وی بعد از
سال 2002که پدرش به دور دوم راه پیدا کرد اما نتوانست
پیروز نهایی باشد ،جبهه ملی را از پدرش تحویل گرفت و در
راس کار به فعالیت پرداخت ،اما ترامپ در دو سال اخیر در
امریکا نمود پیدا کرد .با این حال شــعارهای این دو با هم
همپوشــانی دارد و ترامپ که جلوتر از خانم لوپن بر مســند
ریاســت جمهوری تکیــه زده در این جایــگاه پیش رو تر به
حساب می اید .اما در شــرایط فعلی در اروپا و امریکا بحث
ملی گرایی به دلیل وضعیت ساختاری موجود و بحرانهایی
که غرب گرفتارش اســت مورد توجه قــرار گرفته و در این
وضعیت هر کسی که نمایندگی شعارهایی چون شعارهای
لوپن و ترامپ را به عهده بگیرد مورد استقبال قرار میگیرد.
ت ترامپ به همان میزان که در ارا ی لوپن اثر
لیکن باید گف
داشته ،می تواند در ارا ی ماکرون هم تاثیر گذار باشد .زیرا
در چند ماه اخیر مخالفت ها با سیاست های ترامپ افزایش
پیدا کرد ه و در اروپا بخش نخبه جوامع که نگران اینده اروپا
ت ترامپ برای جلوگیری از روی کار
هستند با مشاهده اقداما
امدن شخصی مانند او تصمیم به رای دادن به کاندیدایی
گرفتند که سیاست و شعارهای معقولتری دارد و کشور را به
سمت افراطی گری بیش از حد سوق ندهد .همانگونه که
میبینیم محبوبیت ترامپ در میان مردم اروپا کاهش پیدا
کرده و اقداماتش افکار عمومی را نگران کرده است در این
راستا این بخش از مردم رای به فردی می دهند که با افکار
امثال ترامپ و لوپن همخوانی نداشته باشد .ضمن اینکه
لوپن درصد مشخصی از ارا را بدون رشد محسوسی داشته
و پایگاه اجتماعی خودش را داشــته و نمیتوان گفت که
ترامپ تاثیر زیادی روی ارا ی وی داشته است.
انتخابات فرانسه پس از همه پرسی خروج بریتانیا از
اتحادیه اروپا و انتخاب دونالد ترامپ به ریاســت جمهوری
امریکا باعث بی ثباتی و تالطم سیاســی دموکراســی های
غربی شد و بسیاری منتظرند ببینند ایا فرانسه به نامزدی تندرو
رای خواهد داد و اتحادیه اروپا را متالطم تر خواهد کرد یا
امانوئل ماکرون که به شدت طرفدار اتحادیه اروپا است با
پیروزی خود ثبات و ارامش بیشتری به این اتحادیه خواهد
داد .درواقع باید گفت در انتخابات فعلی فرانسه نمایندگان
دو گروه طرفــداران اتحادیه اروپا بــه نمایندگی ماکرون و
مخالفان اتحادیه به نمایندگی لوپن به رقابت می پردازند.
لوپن شــعارهای روشــن و واضحی در این خصوص دارد،
وی مخالــف ســا زو کارهای همگرایانه اســت و باتوجه به
حساســیت احزاب ملی افراطی اروپا روی حاکمیت ملی و
استقالل ملی ،موافق ســازوکارهای همگرایانه ای چون
ناتو و اتحادیه نیست ،چراکه معتقد است استقالل فرانسه
توسط سازمان های فراملی و بین دولی تضعیف شده است.
با این حال باید منتظر عملکرد ترامپ هم در این زمینه بود؛
در صورتیکه او بخواهد بحــث ناتو را مطرح کند اگر خانم
لوپن برسرکار باشد بخاطر همگرایی که بین لوپن و ترامپ
وجود دارد از این طرح اســتقبال خواهد شــد .درواقع باید
گفت که لوپن به دنبال اســتقالل حاکمیتی و سیاســی و
نظامی کامل فرانسه اســت و خیلی با شعارهای همکاری
و همگرایــی بین المللی در چارچوب اتحادیــه اروپا همراه
نیست؛ در این راســتا قول داده در صورت پیروزی همانند
بریتانیا همه پرسی خروج از اتحادیه را برگزار کند.
امانوئل ما کــرون نقطــه مقابل لوپن اســت و نقطه
امیدواری اتحادیه اروپا برای ادامه مسیر .همچنانکه بعد
از پیروزی او در دور اول انتخابات شــاهد ابراز خشــنودی
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه و حمایت
اوالند از وی در دور دوم بودیم .ماکــرون در عین اینکه به
حفظ اســتقالل راهبردی فرانســه تاکید دارد از استقالل
راهبردی اروپا نیز دفاع میکند و اســتقالل فرانســه را در
کنار تقویت اروپا می داند .به طور کلی وی طرفدار اتحادیه
اروپا و سازوکار ناتو است و از همکاری های دفاعی و امنیتی
دفاع میکند .به طور مثال اگ ر ترامپ سازوکار خروج از ناتو
را پیگیری کند ،ماکرون به همراه المان به سیاســتهای
همگرایانه بیشتری روی خواهند اورد.
ماکرون که شخصیتی لیبرال -میانه رو دارد رویکردش
به مهاجران مانند مرکل در المان اســت .او اعتقاد دارد که
مهاجران در بحث های اقتصادی فرانســه کمک می کنند
و به طور رســمی اعالم کــرده که مســلمانان در فرانســه
مشکل ساز نیستند و هیچ دینی مشکل فرانسه نیست.
اما یکی از شعارهای اصلی لوپن مخالفت با مهاجرت
اســت .او همواره مخالف حجاب اســامی بوده و دو روز
قبل از انتخابات وعد ه بستن مســاجد فرانسه را داد .او که
به شدت رویکردی ضد اسالمی دارد ،اعتقاد به محدودیت
در مرزهــای ملــی دارد و بیان داشــته پیمان شــینگن که
ازادی مرزها را به همراه داشته عامل اصلی ورود مهاجران
تروریست به فرانسه است .او از این طریق توانسته بخشی
از مردم فرانســه که با ورود مهاجران به کشورشان مخالف
هستند را با خود همراه کند.
بنابراین انتخابات اخیر فرانســه می تواند سرنوشــت
این کشور و متحدان اروپایی اش را عوض کند .اما نتیجه
این انتخابات چه تاثیری بر بحران های خاورمیانه و رابطه
فرانسه با ایران خواهد داشت .مواضع دو کاندیدای راه یافته
به دور دوم در مورد ایــران چه خواهد بــود و رابطه ایران و
بین الملل
مثلث | شماره 353
بین الملل
57
بین الملل
58
مثلث | شماره 353
بین الملل
فرانسه که از گذشته مانند دو دوســت قدیمی با هم قهر و
دعوا زیاد داشــته اند اما از هم کینه بــه دل نگرفتهاند را به
کجا سوق خواهند داد ؟
در این خصــوص بایــد گفت کــه ماکــرون و لوپن
به طور صریح در مورد ایران اظهارنظر نکردهاند تا بتوانیم
رویکردشــان نســبت به ایران را بشناســیم؛ ضمن اینکه
شــعارهایی هم که در انتخابــات مطرح می شــود با زمان
بکارگیری انها بســیار متفاوت خواهد بود .به عنوان مثال
یکی از شــعارهای اصلی ترامپ به رسمیت شناختن بشار
اســد و مبارزه با داعش بود اما بعد از روی کار امدن و حمله
موشکی به ســوریه مواضعش را به کلی تغییر داد .اما اگر
بخواهیم بر مبنای دیدگاههای انتخاباتی صحبت کنیم از
جمع بندی رویکردهای دو طرف میتــوان در مورد ایران
هم به یک جمع بندی کلی دست یافت .در مورد منطقه باید
گفت که خانم لوپن از منتقدان رژیم صهیونیســتی است،
بارها از شهرک سازی انتقاد کرده ،با دخالت نظامی فرانسه
در سوریه مخالفت کرده ،حمایت از بشار اسد را مصلحت
کلی فرانســه می داند ،طرفــداری از معارضین ســوری را
اشتباهی استراتژیک می داند و در سفر به سوریه بشار اسد
را تنها راه حل پایدار سوریه برشمرد .او از حمایت ترامپ از
ناتو و اقدام موشکی ترامپ علیه سوریه به شدت انتقاد کرده
و گفته است که اینها کامال با سیاستهایی که ترامپ قبل
از انتخابات اتخاذ کرده بود مغایــرت دارد .لوپن خواهان
دوری از قطر و عربستان به دلیل حمایتشان از گروههای
تروریســتی و نزدیکی به روســیه و ایران در بحث ســوریه
اســت .بنابراین به صورت کلی دیدگاههــای او در منطقه
هم راستا با رویکردهای ایران است ،رویکردش نسبت به
رژیم صهیونیســتی ،مخالفت با دخالت نظامی در سوریه،
حمایت از بشار اســد در ســوریه ،انتقاد از حمله موشکی
ترامپ به ســوریه و زیرســوال بردن سیاســت های قطر و
عربستان هم راستا با راهبردهای ایران در منطقه است.
ماکرون در مــورد منطقه رویکرد متناقضــی دارد ،از
یک طرف از اقدام موشکی امریکا حمایت میکند و از بشار
اسد انتقاد می کند و حتی از حمله و مداخله نظامی حمایت
می کند ،از طرف دیگر از مذاکرات با دولت سوریه حمایت
می کند .همچنین او از قطر و عربستان به دلیل حمایت از
گروههای تروریستی به شدت انتقاد می کند و بیان داشته
در صورت اثبات نقش انها در بحــث حمایت از گروههای
تروریستی ،سرمایه گذاریهای فرانســه در این دو کشور
را لغو میکند و خواستار شفاف سازی نقش این کشورها در
تامین هزینه های مالی گروه های تروریســتی شده است.
اگرچه وی در بحث هایــی مثل قطر و عربســتان با ایران
همراستا ست اما به نظر می رســد در مورد سوریه با ترامپ
همگرایی بیشتری دارد.
در مجموع امانوئل ماکرون و مارین لوپن نمی توانند
برای ایران تهدید محسوب شوند اما باید مولفههای دیگری
را هم در نظر گرفــت .اوال تحوالت منطقه به چه ســمتی
خواهد رفت ،دوما سیاســتهای امریکا در مــورد ایران و
به ویژه در مورد برجام به کجا خواهد رسید .به عنوان مثال در
باب سیاستهای امریکا در قبال ایران ،اگر ترامپ به برجام
پایبند نباشد کشورهای اروپایی هم در مورد همکاریهای
پســابرجام با ایران به ویژه بانکهای بــزرگ اروپایی دچار
تردید خواهند شد .فرانسه هم تنها کشور اروپایی بوده که
بعد از برجام بیشترین سرمایه گذاری را در ایران انجام داده
و از فضای پسابرجام بهر ه زیادی برده است.
بنابراین االن نمی توان با قطعیت در مورد این موضوع
صحبت کرد ،زیرا هم باید منتظــر تحوالت بود و هم اینکه
صحت شعارها و مواضع کاندید ای پیروز انتخابات در چند
ماه نخست مشخص شــود تا بتوان در این مورد قضاوت
کرد .ضمن اینکــه افراد منتخــب به تنهایــی نمیتوانند
تعیین کننده سیاست خارجی کشورهای غربی باشند.
نه راست ،نه چپ
سیاست مدار جوان به یک قدمی الیزه رسیده است
مرتضی مکی
7
کارشناس مسائل اروپا
دور اول انتخابات ریاســت جمهوری فرانسه که دارای
دومین اقتصــاد بــزرگ منطقه یــورو و یکی از هفت کشــور
بزرگ جهان است 23 ،اوریل برگزار شد .این انتخابات بسیار
حائز اهمیت اســت زیــرا رئیس جمهوری فرانســه اختیارات
و قدرت کافــی برای نفــوذ در روند سیاســی و اقتصادی این
کشور را در اختیار خواهد داشت .اما با این حال وزارت کشور
فرانسه اعالم کرد که میزان مشارکت در این انتخابات 69/ 42
درصد بوده است .این در حالی است که این امار در انتخابات
سال 70/59 ،۲۰۱۲درصد ،در ســال 73/87 ،۲۰۰۷درصد
بوده اســت .در این میان یکــی از نکات قابل توجــه در این
انتخابات این بود که فرانســوا اوالند ،رئیس جمهور فعلی از
حزب سوسیالیســت که محبوبیتش را از دســت داده بود ،در
این انتخابات نامزد نشــد؛ او در تاریخ معاصر فرانســه اولین
رئیس جمهوری اســت که تصمیم گرفته برای دور دوم نامزد
نشود.به طورکلیایندورازانتخاباتریاست جمهوریفرانسه
متفاوت از دوره های گذشته بوده است .یکی از تفاوتهای ان
راهیابی مارین لوپن و امانوئل ماکرون دو نامزد راست افراطی و
میانه رو و کنار رفتن نامزدهای سنتی بود .از سالهای گذشته
تاکنون همواره یکــی از دو جریان ثابــت در انتخابات پیروز
میشــدند اما این بار اینگونه نشد .این مساله نتیجه تحوالت
اقتصادی ،اجتماعی و سیاســی در داخل فرانســه اســت.
همین تحوالت باعث شده که مردم فرانسه نارضایتی خود را
از نامزدهای سنتی این کشور اعالم کرده و به سمت دیگری
گرایش پیدا کنند.
به طور کلــی تحوالتی کــه در دوران فرانســوا اوالند،
رئیس جمهور کنونی فرانسه در این کشور اتفاق افتاد ،بسیار
موثر بود که مردم به جریان راســت افراطی متمایل شــوند.
هم چنین در ایــن دور از انتخابات ژان لوک مالنشــون نامزد
چپ افراطی نیز با کســب 19/6درصــد ارا در جایگاه چهارم
قرار گرفت که این نتایج نیز بسیار قابل توجه است .در دوران
ریاســت جمهوری اوالند چندین حمله تروریستی اتفاق افتاد
که در این حمالت تعدادی از شهروندان فرانسه کشته شدند
و سطح هشــدار امنیتی افزایش یافت.از این فضای امنیتی
بیشــترین بهره برداری را ماریــن لوپن کرده و این مســاله را
ی برای پیشبرد اهدافش به
به عنوان یکی از ابزار مهم سیاســ
کار برد .به طور کلی وقتی شکافهای امنیتی در اروپا افزایش
مییابد،گرایشبهجناحهایراستبیشترمیشود.یکیدیگر
از موضوعات تاثیرگذار در پیروزی جناح راست افراطی در دور
اول انتخابات فرانسه ،موج عظیم پناهجویان غیر قانونی به
اروپا در طول دو سال گذشته بود که بیشتر انها سوری بودند .در
این میان برخی بر این باورند که پیروزی دونالد ترامپ به عنوان
یک کاندیدای راست افراطی در انتخابات ریاست جمهوری
امریکا ،تاثیر بسیاری بر نتایج دور اول انتخابات فرانسه و برنده
شدن جناح راســت افراطی در این انتخابات داشته است .در
این باره باید گفت اگرچ ه ترامپ رئیس جمهور امریکا از ابتدا از
لوپنبهدلیلداشتندیدگاههایمشترکدرقبالاتحادیهاروپا
و ناتو حمایت میکرد ،حتی ایــن دو فرد با یکدیگر مذاکراتی
داشتهاند و این گفت وگوها را کتمان نکردند اما امریکاییها
تاثیری بر روند انتخابات فرانسه نداشتهاند .بیشترین تاثیر بر
روند رای گیری را مسائل داخلی و اقتصادی در فرانسه داشته
است .همچنین از زمانیکه بحران اقتصادی در سال 2008
درامریکااتفاقافتاد،فرانسهبه عنواندومینقدرتاقتصادی
اتحادیه اروپا دچار بحران شد .فرانسوا اوالند تالش بسیاری
کرد اما در عمل نتوانســت برای مردم فرانسه در جهت رونق
اقتصادی و کاهــش نرخ بیکاری کاری انجــام دهد .یکی از
مهمترین شعارهای اوالند ایجاد اشتغال برای جوانان بود ،وی
تالش کرد با اجرای برخی از سیاستهای ریاضت اقتصادی
کسری بودجه را برطرف کند اما بازهم ناکام ماند.
اگر بخواهیم مواضع این دو نامزد را در قبال موضوعات
منطقهای و بین المللی بررسی کنیم ،در درجه اول باید گفت
که تمام نامزدهــای انتخاباتــی دور اول ریاســت جمهوری
فرانسه نسبت به مارین لوپن نامزد حزب راست افراطی نگاه
متعادلتری در خصوص مســائل جهــان به خصوص ایران
دارنــد .در این میــان فیون از همــه انها نــگاه مثبت تری به
ایران داشت و خواستار مذاکرات با ایران درباره بحرانهای
خاورمیانه بود .در مقابل لوپن دیدگاههای کامال افراطی دارد
و خواستار خروج فرانســه از اتحادیه اروپا و پیمان ناتو است.
وی در سیاست خاورمیانه فرانسه نیز خواستار بازنگری جدی
در این باره است و نگاه منفی نسبت به نقش منطقهای ایران
دارد .در کل باتوجه به اینکه نتایج نظرسنجی درباره دور اول
انتخابات ریاست جمهوری فرانســه با نتایج رسمی انتخابات
تقریبا یکی بود ،بر همین اساس میتوان گفت که بر اساس
نتایج نظرسنجی های اخیر به نظر می رسد که امانوئل ماکرون
در برابر مارین لوپن از شانس باالیی برای پیروزی در دور دوم
انتخابات برخوردار است .نظرسنجی ها نشان می دهد که در
رقابت لوپن و ماکــرون در دور دوم ،ماکرون با 65درصد رای
پیروز می شود .شرکت کنندگان در جدیدترین نظرسنجی ،در
پاسخ به اینکه تصور می کنند رئیس جمهور بعدی فرانسه چه
کسی خواهد بود با 48درصد ماکرون را انتخاب کردند اما تنها
26درصد گفتند که دوست دارند او پیروز شود.
ن لوپــن در دور
ماکــرون ،ایــن رقیب سرســخت ماری
دوم انتخابات فرانســه و این نامزد ۳۹ســاله این شــانس را
دارد که با شکســت لوپن ،جوان تریــن رئیس جمهوری این
کشور باشــد .اوج گیری چشــمگیر ماکرون در حالی اتفاق
افتاده اســت که او هیچ پیشینه سیاســی قدرتمندی ندارد؛
هیچ وقت نماینده پارلمان نبوده و برای اولیــن بار وارد کارزار
ک سال پیش از
انتخابات ریاست جمهوری شده اســت .او ی
کاندیداتوری ،در ژانویه ۲۰۱۶جنبشی موسوم به «به پیش» را
با شعار «نه راست ،نه چپ» پایه گذاری کرد که باعث تضعیف
موقعیتش میان سوسیالیست ها شــد .او البته از سال ۲۰۱۴
به عنوان وزیر اقتصاد فرانســوا اوالند در کابینه دولت حضور
ن هم ،مشــاور اقتصادی رئیس جمهوری
داشت و پیش از ا
فرانسه بود .طبق برنامه هایی که این کاندیدا ارائه داده است،
می خواهد بیــکاری را از ۹/۷درصد به هفــت درصد کاهش
دهد ۵۰ .میلیارد یورو سرمایه گذاری عمومی برای پشتیبانی
از طرح های اموزش کار ،جدا شــدن از ذغال سنگ و حرکت
به سمت انرژی های تجدیدپذیر ،کاهش مالیات شرکت های
بزرگ بــوده و وی طرفــدار اتحادیــه اروپا اســت .البته وی
خواســتار اعمال اصالحاتی در ســاختار این اتحادیه است.
به نظر می رسد در حوزه سیاســت خاورمیانه اش ،دیدگاهش
تفاوتی با اوالند نداشته باشــد .اما بیشتر تاکید وی بر مسائل
داخلی است .کالم اخر اینکه ،هر فردی که پیروز انتخابات
ریاست جمهوری فرانسه شود ،وظیفه حل و فصل شماری از
مسائلچهدرسطحداخلیوچهدرسطحبین المللیرابر عهده
خواهد داشــت که بزرگترین ان احیای اقتصاد راکد فرانسه
است .اماچالش هایی مانند مشکل بیکاری جوانان ،تنش ها با
مسلمانان مقیم فرانسه ،جمعیت اقلیت قومی و تهدید داعش
در صدر دستورکار رهبر اتی فرانسه قرار خواهد داشت.
جامعه دوقطبی
بین الملل
برگزاری رفراندوم تغییر قانون اساســی در ترکیه در تاریخ 16اوریل و ارای شکننده "اری" به
تغییرقانوناساسیدرمقابلارای"نه"بااختالفدودرصدی،رجبطیباردوغان،رئیسجمهوری
ترکیه و طراح این طرح را در موقعیت دشواری قرار داده است .دو قطبی ایجاد شده در ترکیه بدون
شک راه سختی را پیش پای اردوغان قرار داده است و اگر او همچون چند سال گذشته بخواهد از
مسیرسرکوبمردمواردعملشودبدونشکبحراندرترکیه،کشوریدرهمسایگیسوریهباسابقه
6سالجنگداخلیبهسرعتنفوذکرده وپایههایحکومتداریاردوغانرامتزلزلخواهدکرد.
دموکراسی قبل از دولت – ملت سازی
ترکیهبهسمتخاستگاهاسیایی اشحرکت می کند
دکتر افشین زرگر
1
عضو هیات علمی دانشگاه ازاد اسالمی
مثلث | شماره 353
بین الملل
ترکیه دوباره در کانون توجه قرار گرفته است ،این بار نه
به خاطرکودتا،حمالتتروریستی،ترورفرستادهدیپلماتیک
کشــوری دیگر در جلوی دوربین ها ،دســتگیری گســترده
مخالفین ،باز کردن دروازه های اروپا به روی سیل پناهندگانی
که از ســوریه و عراق و کشــورهای دیگر امده اند یا شعله ور
ی جدایی طلب و وقایع مشابه دیگر،
شدن نزاع در مناطق قوم
بلکه به خاطر برگزاری رفراندومی در معرض دید کارشناسان و
یکهمی تواندپیامدهایداخلی
تحلیلگرانورسانه هایجهان
و خارجی چشمگیری در اینده داشته باشد.
ترکیهدرمجموعبهکشورپر س رو صداییدرجهانتبدیل
شــد ه و هر لحظه می توان انتظار شنیدن خبر مهمی از ان را
داشت ،البته عمدتا اخباری که حاکی از وضعیت بی ثبات و
نامطمئناندارد.حتیاگرخبردرموردبرگزارییکرفراندوم
باشد که ذاتا می تواند تحولی مثبت قلمداد شود.
رفراندوم،همه پرسییارجوعبهارایمردم،مکانیسمی
است که حکومت ها در برخی مواقع برای اتخاذ تصمیمات
بزرگ بــه کار می گیرند .عموما همه پرســی در تغییر قوانین
اساسی کشورها کاربرد بیشــتری دارد .همه پرسی یا رجوع
به ارای مردم از مشــخصات نظام های دموکراتیک قلمداد
ی که مبنا و اســاس حکومت مردم هستند و نه
می شود ،جای
چیز دیگر .نسبت به همه پرســی دو دیدگاه رایج وجود دارد:
اول اینکه همه پرسی را بسیار تعیین کننده دیده و رای قاطبه
مردم را در هر حال الزامــی می داند .در این وضعیت ،نتیجه
همه پرسی هر چه که باشد بایستی اجرا شود .دومین دیدگاه
بر جایگاه مشورتی همه پرسی نظر دارد .در واقع رجوع به ارای
مردم در برخی مواقع حساس و حیاتی الزم است ،ولی نتیجه
همه پرســی صرفا در جهت کســب نظر مردم و مشاوره انها
انجام می گیرد و حرف نهایی را کماکان حکومت خواهد زد.
در نظام های نخبه ساالر ،معموال دومی بیشتر دیده می شود.
از دیرباز در بین برخی از اندیشمندان و فالسفه سیاسی این
دیدگاه وجود داشــته که عدم وجود اگاهی سیاســی الزم و
تاثیرپذیری از احساسات و انگیزش های درونی و بیرونی در
بین عموم مردم ،رجوع صرف به ارای قاطبه مردم را دشــوار
می ســازد .البته ایــن نمی تواند هرگز توجیهــی برای برخی
نظام هایاقتدارگراومستب د باشدکهبه طورکلخواستورای
عمومی را نادیده بگیرند.
در حال حاضــر در کشــورهای دموکراتیــک موفق و
توانمند،همه پرسیورجوعبهارایعموممردمبه طورمطلوبی
نهادینه شده و کاربرد دارد .مخصوصا در کشورهای اروپای
شمالی و مرکزی از چنین مکانیسمی حتی در اتخاذ و اجرای
برخی سیاست های اجتماعی ،فرهنگی و اموزشی استفاده
می شود.درسال هایاخیرچنینمکانیسمی درموردعضویت
در نهادهای اتحادیه اروپایی (همچون پول واحد) و ماندن یا
خروج از اتحادیه در کشورهایی مانند یونان ،فرانسه ،هلند،
بریتانیاو...استفادهشدهاست.درمجموعمی توانگفتکه
همه پرسی یا رجوع به ارای مردم در ذات خود از شاخص های
نظام های مردم ساالر قلمداد می شود.
ولی ایا در مورد رفراندوم اخیر ترکیه ( ۱۶اوریل )۲۰۱۷
نیز می توان چنین دید مثبتی داشت؟ ایا این موید وجود روند
دموکراتیک در کشور ترکیه است؟ ایا دولت اردوغان پس از
محدودکردن فضای سیاسی کشــور در دوره بعد از کودتای
نافرجام جوالی در پی ان اســت که تصویــری دموکراتیک
از دولت خود ارائه کنــد؟ و ایا رفراندوم اغــاز روندی مثبت و
دموکراتیک در ترکیه خواهد بود؟
بی تردیدترکیهدربهترینوضعیتنهدرمیانکشورهای
دموکراتیکبلکهکشورهایشبه دموکراتیکقابلدسته بندی
بــود ه و البته در دوره زمــام داری اردوغان خصوصا ســال ها
و ماه های اخیر میل به اقتدارگرایی بیشــتری از خود نشــان
داده است .در کشورهای شــبه دموکراتیک نهادهایی مانند
ی ولو به صورت نمایشی بسیار
انتخابات یا رجوع به ارای مردم
وجود دارد ولی در عمل چنین حکومت های دورگه ای به دلیل
سســت بودن فرهنگ دموکراتیک یا عدم تثبیت و تحکیم
نهادهای مدنی معموال مســتعد سربراوردن شخصیت های
سیاسی اقتدارگرا یا جریان های انحصارگرا هستند .در واقع
پایه های دموکراســی در چنین کشــورهایی ان قدر سست و
شکنندهاستکهممکناستسریعارونددموکراسیمعکوس
شود و کشــوری که خود را «فانوس دریایی امید» می نامد و
خود را الگویی برای کشــورهای دیگر(حداقل همسایگان
منطقه ای)معرفیمی کند،ناگهانچنانسیرقهقراییراطی
کندکهحتیکورسویامیدشهمخاموش شود.وترکیهچنین
59
بین الملل
60
مثلث | شماره 353
بین الملل
کشوری است کشوری شکننده و همواره مستعد بی ثباتی و
نوسان های بزرگ.
کشــوری مانند ترکیه کــه روند دولت -ملت ســازی در
ان به خوبی طی نشــده اســت و هنــوز با چالش هــا و موانع
بزرگی دست به گریبان اســت ،چه از نظر داخلی(تحوالت
سیاسی ،اقتصادی و اجتماعی) و نیز خارجی (رفتار نسبت به
همسایگان و کشورهای دیگر) همواره غیرقابل پیش بینی
عمل خواهد کرد.
در واقــع هر تحول مربوط بــه ترکیه را بایســتی با این
ض مورد مطالعه قرار داد :کشــوری نامطمئن ،مردد و
مفرو
همواره دستخوش تحوالت بزرگ...
و شــاید رفراندومی کــه در ترکیه برگزار شــد از جهتی
به خاطر این باشد که به این عصر تردید و عدم اطمینان پایان
داده شــود .رفراندوم برای انجام تغییراتی در قانون اساسی
همه حول این محور بوده که اختیارات رئیس جمهور افزایش
یابد و نظام پارلمانی به طور کامل ریاســتی شود .پس از بروز
تحوالت مختلف از جمله کوتای نافرجام تابســتان ،۲۰۱۶
ی و بی ثباتی در
دولت اردوغان راهکار پایان دادن به بی نظم
سطوح مختلف را «متمرکز ساختن قدرت» ان هم در اختیار
ریاست جمهوری دیده است .با چنین تغییراتی ،ن ه تنها دوره
ریاست جمهوری از ۴سال به ۵سال افزایش می یابد(مانند
کاری که پوتین انجا م داد) ،بلکه اختیارات رئیس جمهور در
نظام قضایی ،انحالل پارلمان ،نظارت بر امور حساس و...
نیز به طور چشــمگیری افزایش می یابــد .در واقع اردوغان
تالش کرده است که با این تغییرات زمامداری حزب عدالت
و توسعه(که عمال از سال ۲۰۰۲اغاز شده است) و تفوق خود
را حداقل تا یک دهه اتی نیز تضمین کند.
در چنین فضایــی اکثــر کارشناســان ،تحلیلگران و
صاحب نظران اشــنا با مســائل ترکیه ،بر این نظرند که این
رفراندوم نیز در راستای اقداماتی که پس از کودتای نافرجام
جــوالی انجام گرفتــه اســت ،می تواند به طور کل بســاط
دموکراســی را در ترکیه برچیــده و عمال زمینــه تحقق یک
حکومت اقتدارگرای تمام عیار در این کشــور دو رگه(نیمی
اروپایی ،نیمی اســیایی) را فراهم کند .شاید این را به نوعی
بتوان به پررنگ شــدن رگه اســیایی ترکیه نیــز تعبیر کرد،
خصوصا اگر بدانیم که قســمت اروپایی نشین ترکیه چندان
میلی به چنین تغییراتی نداشــته و بر خالف مناطق مرکزی،
در رفراندوم گزینه «نه» را انتخاب کرد .نهایتا به طور خالصه
می توان این نکات را در مورد رفراندوم اخیر ترکیه بیان کرد:
.۱تمرکز قدرت می تواند دو اثر متفاوت داشته باشد :از
یک سو،درکشوریکهدچاربی ثباتیوفعالشدنگسل های
قومیتی،هویتی،سیاسیو...شدهاست،می تواندراهکاری
برای جلوگیری از فروپاشی کل سیستم و از هم گسیختگی
گسترده جامعه باشد؛ از سوی دیگر می تواند روند دموکراسی
را معکوس کرده و موجب اغاز سیر قهقرایی ان شود .به نظر
درشرایطکنونی،زمام دارانترکیهنظموثباترابر دموکراسی
وازادیارجحدانسته اند .ترکیهکنونیدرمتنمنطقهپراشوبی
قرار دارد و شدیدا نیاز به امنیت و ثبات داخلی دارد.
.۲این رفراندوم بی تردید پایه های قدرت حزب عدالت
و توسعه و شخص اردوغان را تحکیم خواهد کرد و رقبای او را
بیش از پیش در موضع ضعف قرار خواهد داد .با تغییراتی که
در دستورکار قرار گرفته ،حتی اردوغان تحت شرایط خاصی
می تواند تا اواخر دهه ۲۰۲۰بر مســند قــدرت باقی بماند.
بی تردید این خبر خوبی برای مخالفیــن اردوغان و حزب او
نخواهد بود.
.۳تغییرات مدنظر دولت اردوغان در شــرایطی مورد
تایید قرار گرفت که تنها حدود ۵۱درصد شرکت کنندگان در
همه پرســی بدان رای «اری» دادند .مناطق اروپایی نشین
و قومی در مجموع چنــدان میلی بدین تغییرات نداشــته و
یکهدررفراندومبه خودشان
مخالفتخودرانیزبادرصدمهم
اختصاص دادند ،به نمایش گذاشتند .پس از اعالم رسمی
نتیجه همه پرسی ،احزاب رقیب و منتقدان اصلی اردوغان،
این همه پرسی را زیر ســوال بردند و خواســتار بازشماری ارا
شدند .در چنین وضعیتی بیشتر کارشناسان و تحلیلگران بر
این نظرند که نتیجه رفراندوم موید افزایش شکاف در ترکیه و
ن سیاسی است .
دو دستگی شدید بین مردم و نیز رهبرا
.۴تالش برای همگرایی ملی و یکپارچگی اجتماعی
و غلبه بر چالش های واگرا خصوصا در شــکل قومی معموال
توســط دولت ها با ابزارهای ســخت و نرم دنبال می شــود.
تحریک و تهییج احساســات و گرایش هــای ملی گرایانه،
توجه بیشتر به حقوق شهروندی ،اثرگذاری از طریق اموزش
و پرورش و نیز رسانه ها و حتی استفاده از ابزارهای خشن ،از
جمله کارهایی است که حکومت ها در این زمینه بدان توسل
می جویند .به نظر می رسد دولت ترکیه پس از رفراندوم به هر
دودستهبرنامه هاوراهکارهایسختونرمتوجهخواهدکرد،
اما تمرکز قدرت عرصه را بــرای مخالفین و منتقدین تنگ تر
خواهد ساخت.
.۵عدم تاییــد تغییرات قانــون اساســی خصوصا در
مناطق اروپایی نشین و قومیتی مرزی ،می تواند هزینه های
زیادی برای دولت در اینده داشته باشــد .از یک سو مناطق
اروپایی نشین با این رای نشان دادند که نه تنها از تمرکز قدرت
دراختیاررئیس جمهورحمایتنمی کنندبلکهبهسیاست های
دولت اردوغــان در زمینه اخم کردن به اروپــا و دنبال نکردن
جدیعضویتدراتحادیهاروپانیزنظرمثبتینخواهندداشت.
این امر می تواند موضع دولت اردوغان در برابر اروپا را تضعیف
کند.ازسویدیگرعدم موافقتبرخیمناطقمرزیوقومیتی
با این تغییرات می تواند تقابل انها با دولت مرکزی را کماکان
تقویتکندوبرنامهیکپارچه سازیوهمگن سازیملیدرترکیه
را با موانع جدی تری روبه رو سازد.
.۶تمرکز قدرت در ترکیه و رفتارهــای اقتدارگرایانه تر
ن تردید می تواند به رفتارهــای خارجی ان نیز
در داخل بــدو
تســری یابد .چنین امری ممکن اســت به اتخاذ سیاســت
خارجی تهاجمی تر ترکیه در منطقه خاورمیانه و درگیرتر شدن
ان در مناطقی مانند قفقاز و اسیای مرکزی بینجامد .خصوصا
با علم بــر اینکه معموال دولت هــای اقتدارگرا بــرای غلبه بر
مشکالت داخلی و برون فکنی توجهات و تهدیدات ،سعی در
دشمن سازی های خارجی و تحریک ملی گرایی برای تقابل با
دشمن خودساخته دارند ،چنین گزینه خطرناکی برای ترکیه
که دارای پیشینه امپراتوری(عثمانی) است و از ان نیز هویت
می گیر د می تواند مطلوب قلمداد شود .البته به نظر می رسد
دولت ترکیه با چنین تغییراتی بیشتر اهداف داخلی را در زمینه
ت دنبال می کند.
برقراری و تضمین ثبا
.۷از دیگــر پیامدهای این رفرانــدوم می توان به دور
شــدن هرچه بیشــتر ترکیه از اروپا اشــاره کرد .چــون نظام
سیاســی ترکیه بیش از گذشــته نســبت به اروپا نامتجانس
شده است .از این نظر امکان افزایش فشار و انتقاد از سوی
غرب به نظام ترکیه وجود دارد .نهایتا می توان گفت که این
رفراندوم می تواند پیامدهای پارادوکسیکال متعددی داشته
باشــد ،ولی از همه مهم تر نمی توان از میل دولت اردوغان
به اقتدارگرایی چشم پوشــید؛ اگرچه شاید به زعم اردوغان و
دیگر دولتمردان همراه او ،چنین گزینه ای در شرایط کنونی
تضمین کننده ثبات و نظم در این کشــور و جلوگیری از وقوع
اشوب و از هم گســیختگی خطرناک و گسترد ه باشد ؛ امری
که برای ترکیه به عنوان کشوری هنوز ناموفق طی روند دولت
ی که بر
ملت سازی همواره قابل تصور است .حداقل تا زمان چالش های پیشاروی روند دولت-ملت سازی اش غلبه نکرده
است،نمی تواندبهسازوکارهاینظم سازوثبات بخشداخلی
کم توجه باشد .و این گونه است که ترکیه به عنوان کشوری
درگیر تعارض هویتی و ماهیتی دورگه(شرقی و غربی ،اسیایی
ت خاســتگاه اسیایی و
و اروپایی) ،این روزها ســخت به سم
شرقی اش میل دارد ،ولو مانند کشورهای اروپایی ابزارهای
مدرن و دموکراتیکی مانند رفراندوم را به نمایش بگذارد...
شبح بحران
اردوغانتاانتخاباتسال2019
بایددستبهعصاپیشبرود
افشار سلیمانی
سفیر پیشین ایران
2
در جمهوری اذربایجان
رجب طیب اردوغان ،رئیس جمهور ترکیه و رهبر سایه
حزب حاکم عدالت و توسعه که از بدو ریاست جمهوریاش
عزم خود را برای تغییر و اصالح برخی اصول قانون اساسی
ترکیه باهدف تبدیل نظام پارلمانی به نظام ریاستی جزم کرده
بود با اســتفاده از فرصت پیش امده پس از کودتای نافرجام
ســال گذشــته و برقراری وضعیت فوق العاده و با همراهی
نمایندگان هم حزبی خود و حزب حرکــت ملی برخی اصول
قانون اساسی را در مجلس ملی این کشــور در جهت ایجاد
نظام ریاســتی از تصویب گذراند؛ در نهایت نیز در تاریخ 16
ی نتیجه را با اختالف بسیار
اوریل 2017با برگزاری رفراندوم
اندک (حدود یک میلیون و ســیصد هزار رای بیشتر) به نفع
خودتمامکرد.
اوضاع پیشا رفراندوم در ترکیه
اینرفراندومدرشرایطیبرگزارشدکهدرطولحداقلدو
سالاخیرتحوالتیمهمدرعرصههایداخلیوخارجیترکیه
به وقوعپیوستهو بی شکتاثیراتخودرابرنتیجهرفراندومبر
جایگذاشت.
از مهمترین تحوالت داخلی میتوان به کنار گذاشته
شــدن احمد داوداوغلو ،رهبر قبلی حزب عدالت و توسعه و
نخست وزیرسابقترکیهازرهبریحزبونخست وزیریاشاره
کردکهدرپیبروزاختالفاتاساسیبااردوغاندرزمینههای
داخلیوخارجیبه وقوعپیوست؛پیش ترنیزعبداللهگلرهبر
اسبق حزب عدالت و توسعه و نخســت وزیر و رئیس جمهور
پیشین این کشور پس از پایان دوره ریاست جمهوری خود به
دلیل اختالف با اردوغان در سایه مانده بود و دوری اردوغان
با این دو یار قدیمی اش کماکان ادامه دارد .عامل اساســی
اختالف میان این سه یار دیرین و هم حزبی همانا رفتارهای
تندوغیر دموکراتیکاردوغاندرادارهامورکشوربودهاست.
از دیگر تحوالت مهم داخلی پیشــا رفراندوم در ترکیه
میتوان به وقوع کودتای نافرجام سال گذشته ،بازداشتها
و برکناریها و زندانی کردن ده ها هزار طرفدار فتح الله گولن،
بین الملل
موازات استفاده اردوغان و هم حزبیهایش از فرصتهای
ارتباطاتــی در راســتای تبلیــغ رای «اری » در رفرانــدوم،
شبکههای خصوصی تلویزیونی این کشور از چند ماه پیش
از امکانات و فرصتهای انتقاد پیوسته و وسیع از رجب طیب
اردوغان رئیس جمهور و دولت ترکیه به خوبی برخوردار بودند
و شــبکههای مجازی نیز بدون فیلترینگ بــه فعالیتهای
خود در مخالفت با دولت و تبلیغ دادن رای «نه» در رفراندوم
ادامه دادند و میتینگهای زیادی در مخالفت با تغییر قانون
اساسی در شهرهای مختلف این کشور برگزار کردند که همه
اینها هنوز نقاط قوتی برای دموکراسی ،مردم و احزاب ترکیه
محسوبمیشود.
مهمترین تغییر
مواضع پیشا رفراندومی
واکنشهای پسا رفراندومی
یک روز پس از پایان رفراندوم برخی مسئوالن شورای
اروپایی در یک نشســت خبری گفتند که همه پرســی ترکیه
منصفانه نبــود و هواداران رئیس جمهــوری از حمایت های
مثلث | شماره 353
به طور کلی بسیاری از ناظران و مخالفان حزب حاکم
ترکیه معتقدند با تغییرات قانون اساسی ترکیه ،ساختار نظام
سیاســی این کشــور فردیتر شــده و از دموکراسی متکثر
پارلمانی فرسنگها فاصله خواهد گرفت؛ مخالفان حزب
حاکم ترکیه همچنین معتقدند با تغییرات صورت گرفته در
قانون اساســی قدرت و اختیارات در بســیاری از حوزهها از
عقل جمعی به عقل فردی یا گروهی تقلیل خواهد یافت و
این مساله میتواند پایه گذار استبداد رای بوده و عقبگردی
جدی برای جمهــوری ترکیه باشــد؛ به ویــژه اینکه تجربه
نزدیک به دو دهه اخیــر ثابت کرده رجب طیــب اردوغان
اشــتهای ســیریناپذیری برای افزایش و گسترش قدرت
سیاسی خود و حزب متبوعش دارد .این در حالی است که
اســتدالل حزب حاکم ترکیه و طرفداران حکومت ترکیه بر
این مبناســت که تغییرات قانون اساسی ،دولت ترکیه را در
مواجهه با بحران های موجود و چالش های داخلی و خارجی
قوی تر خواهد کرد .حزب حاکم ترکیه اســتدالل کرده که
با تغییرات قانون اساســی ،دولت ترکیه خواهد توانست با
کسب قدرت بیشتر دست دولت موازی و طرفداران فتح الله
گولن در ساختارهای نظامی ،امنیتی و قضایی را کوتاه کرده
و همزمان با گروههای کرد جدایی طلب همچون پ.ک.ک
مبارزه ریشهای کند.
بین الملل
اینحامی اید ئولوژیکویار غاراردوغانوبازداشتومحبوس
کردن ده ها تــن از اعضــا و رهبران حزب عمدتــا کردگرای
دموکراتیک خلق ها و درگیرهای مســلحانه با اعضای حزب
کارگران کردستان ترکیه موســوم به پ.ک.ک و قطع روند
پروسهصلحبااحزابکردیوبروزمشکالتامنیتیدرترکیهو
وقوعچندعملیاتتروریستیتوسطعناصروابستهبهداعش
و پ.ک.ک در اســتانبول و چند شــهر دیگر به ویژه در سال
گذشتهاشارهکرد.
درزمینهخارجینیزتحوالتمهمی درترکیهخودنمایی
کردهکهازجملهمی توانازافزایشنگرانیهایترکیهنسبت
بهکردهایسوریهوهمکاریانهاباامریکاوپ.ک.ک،افت
وخیزدرروابطانکارا-مسکو،انکارا-واشنگتن،انکارا-تهران،
انکارا –تل اویو ،انکارا -بغداد و ترکیه با عربستان نام برد که در
اکثرمواردسیرنزولیداشت.
مجموعهتحوالتداخلیوخارجینامبرده،تاثیرمنفی
قابل توجهی در مسائل اقتصادی ،سیاسی و امنیتی برجای
گذاشته است؛ هر چند که ترکیه پس از بهبود روابط با مسکو،
ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید را فرصتی برای جبران مافات
دوره اوباما و افزایش نقش منطقهای خــود می داند و از ورود
نظامی مستقیم به سوریه و عملیات ســپر فرات در جرابلس
به عنوان ابزاری برای نشان دادن موفقیتهای خارجی خود
بهره برداریکردهاست.
رفراندوماصالحقانوناساسیترکیهدرشرایطیبرگزار
شدکهپیش ترگروهتروریستیداعشباصدوراطالعیههایی
به زبانهای ترکــی و عربی ،برگزاری رفرانــدوم تغییر قانون
اساسیدرترکیهرامحاربهباخداورای دهندگانراخدانشناس
خوانده و خواستار انجام حمالتی علیه ان شده بود .هرچند
خبرگــزاری دولتی اناتولی ترکیــه روز جمعــه 25فروردین از
دستگیری5نفردراستانبولکهیکیازانهاتاجیک تباربودهو
گفته شده که احتماال با گروه داعش در ارتباط بودهاند و قصد
انجامحمالتیرادرترکیهداشتندخبردادورفراندومدرشرایط
امنبرگزارشد.
به رغــم محدویتهای ایجاد شــده پــس از کودتای
نافرجاموبرقراریوضعیتاضطراریدرترکیهدرعرصههای
سیاسی و رسانهای و امنیتی شدن فضای سیاسی این کشور
در پی بازداشــتهای گسترده گولنیســتها و نمایندگان و
رهبران و اعضای وابســته به حزب دموکراتیک خلقها ،به
ی که رای اری مردم برای تغییر قانون اساسی،
با وجود
تغییرات زیادی را شامل میشود اما شاید مهم ترین تغییر در
خصوص سمت ریاست جمهوری است .پیش از سال2014
رئیس جمهور ترکیه منصبی تشریفاتی بود که برای یک دوره
7ساله از سوی پارلمان ترکیه انتخاب میشد؛ اما با تغییرات
قانون اساســی از ســوی حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه
رجب طیب اردوغان توانست برای نخستین بار در تابستان
ی به عنوان دوازدهمین
ســال 2014با ارای مســتقیم مردم
رئیس جمهورترکیه-ونخستینرئیس جمهورمنتخبباارای
عمومی-بهمقامریاست جمهوریبرسد.تغییرقانوناساسی
ترکیه گام نهایی حــزب حاکم ترکیه و اردوغــان برای ایجاد
سازوکارهای الزم به منظور کسب حداکثر قدرت سیاسی در
این کشور است .در چارچوب الیحه تغییر قانون اساسی که
بندهای ان در زمستان گذشته (دسامبر )2016در جلساتی
پرتنشدرپارلمانترکیهبهتصویبرسید،پستنخست وزیری
حذف شده و رئیس جمهور رئیس کشور و مسئول انتخاب و
اداره هیات وزیران خواهد بود .حــزب حاکم ترکیه 21ماده
را به پارلمان ارائه داده بود که با پس گرفتن 3ماده در نهایت
18ماده اصالحی برای قانون اساسی به تصویب نمایندگان
پارلمانرسید.
غیرمنصفانه ای برخوردار بودند .شان اسپایسر ،سخنگوی
ک اخ سفید امریکا به رغم تبریک تلفنی ترامپ به اردوغان در
سخنانیتاکیدکردکهکمیسیونبین المللیوجودداردکهدر
حالبررسیاینهمه پرسیاستوگزارشیراطی 10تا 12روز
ایندهمنتشرخواهدکرد.همزماندیده بانحقوق بشرسازمان
ملل نیز در بیانیه ای به انکارا هشدار داد .مارگاریتس شیناس
سخنگویکمیسیوناروپاهمگفتکهماازهمهنقش افرینان
می خواهیمخویشتنداریکنندوخواستارتحقیقاتشفافاز
سویمقاماتانکارادرخصوص بی نظمی هاییهستیمکهبه
گفتهناظراندراینهمه پرسیرخدادهاست.
درهمین حال ژان کلود یونکر ،رئیس کمیسیون اروپا
درخصوص بازگشــت حکم اعدام که اردوغــان به دنبال ان
است ،گفت که این مساله خط قرمزی در تالش های ترکیه
برای پیوستن به اتحادیه اروپاست .همچنین نتیجه اعالم
شده از ســوی احزاب مخالف و در راس انها حزب جمهوری
خلق به رهبری کمال قلیچدار اوغلو و همینطور حزب عمدتا
کردگرای دموکراتیک خلق و بسیاری از کشورها و نهادهای
اروپایی با ادعای تقلب مواجه شد و به رغم عدم پذیرش دولت
وشخصرجب طیباردوغانکماکاندرمعرضاعتراضات
داخلی و خارجی قرار دارد .همچنانکه حزب جمهوری خلق
درخواست قانونی برای ابطال نتیجه همه پرسی را به شورای
عالی انتخابات ترکیه ارائه کرد .حزب وطن ترکیه نیز به دلیل
تخلفات گسترده در نحوه اعالم نتایج رفراندوم برای ابطال
نتیجههمه پرسیبهشورایعالیانتخاباتمراجعهکرد.
از ســوی دیگر اتحادیــه وکالی ترکیه نیز شــمارش
برگه هایرایبدونمهرراغیرقانونیدانستوخواستارابطال
نتیجه همه پرسی تغییر قانون اساسی شد .گفتنی است در
ساعتپایانیهمه پرسی،کمیسیونانتخاباتترکیهتصمیم
بهشمارشبرگه هایفاقدمهرتاییدشعباخذرایگرفتوانها
را به عنوان ارای صحیح به حساب اورد .گفته شده تعداد این
برگه ها،حدود یک میلیونوپانصدهزاراست.رئیس جمهوری
ترکیهپسازانتقادناظرانبین المللیازنحوهبرگزاریواعالم
نتیجه همه پرســی این کشــور« ،ذهنیت صلیبی» غرب را
محکومکرد.ویدرجمعهوادارانخوددرانکارابهمقام های
اروپاییگفت«حدخود»رابدانند.
اردوغان با انتقــاد از گزارش ها علیــه رفراندوم ترکیه،
گفت«:مادموکرات ترینهمه پرسیجهانراداشتیم.ایاشرم
نمی کنیدکهچنینمی گویید؟»
باعبورازاعالمنتایجوواکنشها،ازنکاتبرجستهاین
رفراندوم و ک مو کیف ارا ی ماخوذه میتوان به استقبال بسیار
اندک رای دهندگان از تبدیل نظام پارلمانی به ریاستی و دادن
رای «نه » در شــهرهای بزرگ ترکیه مانند استانبول ،انکارا،
دیاربکر ،ازمیر ،انادولو و انتالیا که از ســطح علمی باالتری
نسبت به ساکنان شهرهای کوچک و روســتاها برخوردارند
و همینطور غلبه رای «نه» در میان دانشــجویان و اســاتید
ترکیهوحتیجوانان 18سالهکهبراینخستینبارازحقرای
برخوردار بودند ،اشاره کرد.
نتیجــه رفرانــدوم ،مشــابه نتیجــه انتخابــات
ریاســت جمهوری منتج به انتخاب اردوغان و در عین حال
مغایرباتوقعحزبعدالتوتوسعهاست؛چرا کهدرانتخابات
ریاســت جمهوری ،حزب حرکت ملی با بیــش از ۱۰درصد
ارا ،در موضع مخالف با اردوغان بود ولی در این رفراندوم در
موضع موافق و متحد او بود .حال این سوال مطرح است که
۱۰درصداراکجارفتهاست؟چنداحتمالوجوددارد:
بدنهحزبحرکتملیازدستورتشکیالتیرهبرانخود
تبعیت نکرده و رای مخالــف دادهاند .در صورت صحت این
احتمال،بایدمنتظربحرانداخلیدرحزبملی گرایافراطی
مذکور بود .هرچند پیش از این هم به دلیل تحوالت صورت
گرفته در رویکرد و ماهیت تفکر ملی گرایی در جامعه ترکیه،
احتمال فروپاشی این حزب ب ه جا مانده از دوران جنگ سرد،
پیش بینیمیشد.
61
بین الملل
اینکه همه اعضــ ا و هــواداران حزب حرکــت ملی از
دستور رهبران خود اســتنکاف کرده باشند ،ممکن نیست؛
میتینگهــای تبلیغاتی قبــل از رفراندوم نیز چنین نشــان
نمیداد .پس عده قابل توجهی از هواداران سنتی اردوغان
و حزبش این بار به نفــع او رای ندادهاند .این عده که عمدتا
از قشر مذهبی سنتی هستند ،به احتمال زیاد به سوی حزب
اسالمگرای ســعادت مرحوم اربکان که مخالف خط مشی
اردوغاناست،متمایلشدهاند.دراینصورتاحتمالاینکه
حزب سعادت در انتخابات اتی درصد ارای خود را از۱۰درصد
فراترببردوبهمجلسراه یابد،بیشتراست.
نقشهجغرافیاییارانشانمیدهدکهبهجزمردمساکن
در سواحل دریای سیاه و اســتان ارزروم در جوار مرز ایران،
مردم ســاکن در دیگر مناطق مرزی ترکیــه در رفراندوم رای
منفیدادهاند .اینموضعمرزنشینانبیانگر نارضایتی انان از
سیاستخارجیاردوغانوپیامدهاینامطلوباندرمناطق
مرزی است.
بین الملل
62
مثلث | شماره 353
کالم اخر
از ابتدای روی کار امدن حزب عدالت و توســعه این
برای نخستین بار بود که اردوغان و حزب عدالت و توسعه،
درحالی خود را با رفراندوم 16اوریل در معرض رای هواداران
خود گذاشتند که اوضاع سیاسی ترکیه و موقعیت اردوغان
و حزب عدالت و توسعه در شرایط اید هالی قرار نداشت و در
مقایسه با رای گیریهای گذشته بخشی از حامیان خود را
از دســت داده بود و با نارضایتی بیشتر حزب جمهوریخواه
خلق ،حامیان فتح الله گولن موســوم به جماعت خدمت یا
جماعت گولن ،کردها و احزاب کردی دموکراتیک خلق ها
و پ.ک.ک و علویهــا مواجه بود؛ حتی شــخصیتها و
حامیانی از احزاب عدالت و توسعه و حرکت ملی که با ائتالف
با یکدیگر با تغییر قانون اساســی همراه شــدهاند ،با تغییر
قانون اساســی مخالف بودند و جملگی در رفراندوم به این
تغییر و برقراری نظام ریاستی در ترکیه رای «نه» دادند .از
همین رو به صورت تقریبی میزان رای اری و نه در رفراندوم
تقریبا برابر بود .اگر در نظر داشته باشیم که رفراندوم درحالی
به نفع اردوغان تمام شــد که حزب حرکت ملی نیز با حزب
عدالت و توسعه ائتالف کرده بود اما در مقایسه با انتخابات
ریاست جمهوری 2014و اخرین انتخابات پارلمانی در کل
از مجموع ارا ی این دو حزب حداقل 10رصد کاســته شده
اســت ،میتوان گفت در این رفرانــدوم اردوغان پیروزی
قاطعی کسب نکرده و چه بسا در انتخابات ریاست جمهوری
و پارلمانی 2019که قانون جدید به اجرا گذاشته خواهد شد
با چالش نگران کنندهای مواجه شود.
هرچنــد اردوغــان میگویــد تمرکز قدرت در دســت
رئیس جمهوری برای جلوگیری از بی ثباتی حیاتی است اما
یتواند نتیجه عکس
پیروزی همه پرســی با فاصله اندک ،م
داشته و منجر به افزایش تالطم در کشــوری شود که اخیرا
یککودتاینافرجام،شورشکردهاوناارامیهایمدنیرااز
سرگذراندهوکشوردرگیرجنگسوریهرادرهمسایگیدارد.
رای شــکننده اری ۵۱و چهــار دهــم درصــدی
رای دهندگان به اصالحــات پیشــنهادی اردوغان دولت
ترکیــه را در فضــای دوقطبی شــدیدی قرار داده اســت.
به خصوص که در دوره پسا رفراندوم ،ترکیه با مواضع منفی
اروپا نیز مواجــه گردیده و در صورت ادامه روند ســرکوب و
یکجانبه گرایی با چالشهای زیــادی از جمله نزاع داخلی
روبه رو خواهد شد .همانگونه که هم مخالفان و هم موافقان
تغییرقانوناساسیترکیهدرتبلیغاتخودتاکیدکردند،بعداز
این رفراندوم حال و هوای این کشور مثل قبل نخواهد بود.
مگر اینکه اردوغان برخالف خوی خویش ،در فرجه زمانی تا
سال ۲۰۱۹کهانتخاباتریاست جمهوریومجلسهمزمان
برای اعمال کامل تغییرات ،تجدید خواهد شــد دســت به
عصا پیش برود.
نه شکست ،نه پیروزی
ارمغان رفراندم ترکیه برای اردوغان چیست؟
حسین پاشایی
3
کاندیدای دکترای علم سیاست دانشگاه انکارا
در رفراندم 16ا وریــل مردم ترکیه بــا اختالف اندکی
به اصالحیه 18ماده ای قانون اساســی برای تغییر سیستم
حکومتی از پارلمانی به ریاستی ،اری (اوت) گفتند .در این
رفراندم با اینکه کمپین اری به رهبری شــخص رجب طیب
اردوغانوحزبعدالتوتوسعهپیروزشد،ولییک«اما»ی
کو نیم درصدی
بزرگ نیز به همراه داشت .نزدیکی تقریبا ی
اختالف ارای «اری» و «خیر» و همینطور شکست کمپین
اری در 5شــهر از 6شــهر بزرگ این کشــور به خصوص در
شهرهای استانبول و انکارا از اتفاقات قابل توجه این رفراندم
اســت .از ســال 1994که اردوغان در انتخابات محلی در
استانبول پیروز و شهردار این شهر شد این اولین باری بود که
اردوغان و حزب مورد حمایت او نتیجه را در استانبول واگذار
می کرد .در این نوشته ســعی خواهم کرد ابعاد این پیروزی
و اماهای پیرامون ان را از دیدگاه سرمقاله نویســان معروف
روزنامه ها و اژانس های خبری ترکیه بررسی کنم.
در تاریخ 20ا وریل ،مورات یتکین از سرمقاله نویسان
حریت در مطلبــی تحت عنوان «اولین نظرســنجی پس از
رفراندم» به نظرســنجی ای اشــاره می کند که یک شرکت
نظرســنجی بین المللــی ( )IPSOSدر تاریــخ 17ا وریــل
برای ســی ان ان ترک انجام داده اســت .از موارد مهم این
نظرســنجی ،دوپاره شــدن پایگاه اجتماعــی حزب حرکت
ملی اســت .طبــق داده های ایــن نظرســنجی 73درصد
رای دهندگانیکهدرانتخابات 1نوامبر 2015بهحزبحرکت
ملی رای داده بودند در رفراندم 16ا وریل به رغم نظر رهبری
و شــورای مرکزی حزب حرکت ملی به کمپین خیر(حاییر)
رای داده اند .این رقم در پنج استان (ایل) بزرگ استانبول،
انکارا ،ازمیر ،ادانا و بورسا 80درصد است؛ درحالی که طبق
داده هایایننظرسنجیدرصداریدرپایگاهاجتماعیحزب
جمهوری خلق که به نوعی رهبری کمپین خیر را نیز بر عهده
داشــت 5درصد و در بین رای دهنــدگان حزب دموکراتیک
خلق ها 9درصد را نشان می دهد .از بین رای دهندگان حزب
عدالتوتوسعههم 10درصدشانبهکمپینخیررایداده اند
که در نوع خود جالب توجه است.
طبــق ایــن نظرســنجی در مراکــز اســتانی (ایل) و
شهرســتانی (ایلچه) 51درصد خیر و اری 48درصد است؛
در حالی که در بخش ها (بلده) و روســتاها 62درصد اری و
38درصد خیر ،مشاهده می شــود .بر همین منوال در بین
زنگ خطر پایان دموکراسی
ساختار سیاسی ترکیه به سمت شخص محوری حرکت می کند
جعفر قنادباشی
کارشناس مسائل خاورمیانه
4
با برگزاری همه پرســی اخیر ترکیه و اعالم نتایج ان،
قشرهای مختلف مردم این کشور و ساختار سیاسی حاکم
بر انها و همچنین شخص رجب طیب اردوغان و حزب تحت
سرپرستی اش ،خود را برای تجارب جدید و سرنوشت سازی
اماده می کنند که برخالف بســیاری از پیش بینی ها ،روند
اشکار و مشخصی را در عرصه عمل دنبال نمی کند و باتوجه
به نزدیکی شمار موافقان و مخالفان ،ابهامات زیادی را در
چگونگی روند تحوالت اینده این کشور ایجاد کرده است.
انچه مسلم است ارای مثبت 51درصدی موافقان به
تغییر 18اصل از اصول مهم قانون اساسی ترکیه و شادی و
سرور طرفداران اردوغان در واکنش به این امر ،رویدادهایی
نیستند که با مشاهده ان ،بتوان به واقعیت های موجود در
صحنه های سیاسی ،اجتماعی ،اقتصادی و حتی نظامی
این کشــور پی برد؛ زیر ا در کنار این رویدادها ،صحنه های
دیگــری از مخالفت هــا و اعتراضــات دامنــه داری قابل
مشاهده است که خواسته ها و ارا ی حدود 48درصد دیگر
از واجدین شرایط را که به تغییر این اصول قانون اساسی،
رای منفی داده اند ،منعکس می کند و این به معنی پیدایش
همان وضعیتی اســت که اردوغان و حزب حاکم عدالت و
توسعه تحت رهبری وی ،نه تنها در انتظار ان نبودند ،بلکه
برگزاری این همه پرسی را به منظور جلوگیری از پیدایش این
وضعیت (یا به عبارتی عبور از ان) برگزار کردند.
بدیــن ترتیب می تــوان گفت کــه نتایــج حاصله از
همه پرسی اصالح قانون اساسی ترکیه برخالف خواست
و تصور اردوغان و دوســتانش در حزب عدالت و توســعه،
اوضاع سیاسی و اجتماعی این کشور را پیچیده تر ساخت
و مشکالت تازه ای را در سر راه انها و همچنین مردم و نظام
سیاســی این کشــور قرار داد .در تحلیل نتایج همه پرسی
اصالح قانون اساسی ترکیه و نقش ان در اینده این کشور،
زاویه نگرش های مختلفی را می توان برگزید و براساس هر
یک ،ابعادی از تاثیرات این همه پرســی را مورد بررســی و
ارزیابی قرار داد:
نگرش اول :در نگرش نخست ،باید دید با برگزاری
این همه پرسی ،کدام تغییرات در ساختار حکومتی ترکیه
رسمیت یافته و اجرای این نوع تغییرات ،نظام سیاسی ترکیه
را به چه سمت و سویی هدایت خواهد کرد.
همه پرسی ترکیه از یک سو بر تبدیل نظام پارلمانی به
نظام ریاستی و حذف پست نخست وزیری مهر تایید می زند
و از سوی دیگر ،به افزایش قدرت رئیس جمهوری در امور
مختلــف اجرایی ،تقنینی و قضایی رســمیت می بخشــد.
تغییراتی که در مجموع به منزله دورشدن ساختار سیاسی
ترکیه از معیارهای دموکراتیک و حرکت این ساختار به سوی
شخص محوری است .در فضاهای رســانه ای از این نوع
تغییرات با عبارات« :خداحافظی ترکیه از مردمساالری»
و «حرکت به ســوی دیکتاتوری» یاد شــده و از این لحاظ
زنگ خطر پسرفت این کشور را از شرایط دموکراتیکی که
در ان قرار داشــت ،به صدا دراورده اســت .زیرا پیدایش
چنین رونــدی در ســاختار سیاســی ترکیه به معنــی پدید
امدن نوعی از اسیب پذیری اســت که زمینه سوءاستفاده
روسای جمهور قدرت طلب را در حال و اینده فراهم می کند.
بین الملل
و زبانی هریک از طرفین است که با اعالم نتایج همه پرسی،
جنبه رسمی تر ،علنی تر و جدی تری پیدا کرد ه و جامعه ترکیه
ش جداگانه تقسیم کرده است.
را به دوبخ
پیداست که اردوغان و همراهانش در حزب عدالت
و توســعه ،خواهان پیدایش چنین شــرایطی نبودند بلکه
در صدد بودند تا با کسب ارا ی موافق اکثریت قریب به اتفاق
واجدین شرایط (با اکثریتی 80درصدی) ،بر شکاف های
قومی ،زبانی و سیاســی موجود در ترکیه سرپوش گذاشته
و افزون بر ان با همراه ســاختن این اکثریت با خود ،زمینه
اجرای برنامه هــا و تحقق اهــداف تعیین شده شــان را با
مثلث | شماره 353
به ویژه باتوجــه به عضویــت ترکیه در ناتو ،ممکن اســت
مورد بهره برداری های ســوء قدرت های غربــی (از طریق
فشار اوردن به رئیس جمهور ترکیه به اجرای سیاست های
مورد نظر انان) قرار بگیرد .طبیعی اســت که تحقق چنین
ســاختار حکومتی در ترکیه ،به منزله تقویــت انگیزه های
مخالف و وجود عاملی دائمی است که در
هر مقطع زمانی ،تمایل به ایســتادگی در
برابر فرامین دولتی را افزایش می دهد.
نگرش دوم :امــا در نگرش دوم،
تاثیرات برگزاری این همه پرسی و تاثیرات
اعالم نتایج ان بر جامعه ترکیه ،باید مورد
بررســی قرار گیرد و چگونگی اثرات این
رویداد بر مناســبات و روابــط بین احزاب
سیاسی و همچنین گروه های قومی این
کشور ،تحلیل و ارزیابی شود .تاثیراتی که
بالفاصله با اعالم نتایج همه پرســی کلید
خورده و هم اینک نشانه های خطرناک و
نگران کننده ان اشکار شده است.
با اعــام نتایــج همه پرســی ،این
واقعیت که نظام سیاســی ترکیه با ترکیب
جدید ،بیش از نیمی از مردم این کشــور
را نمایندگــی نمی کند و تعــداد موافقان
این ساختار تازه ،تنها یک درصد بیشتر از
مخالفان ان است ،بر همگان اشکار شد .در واقع این نتایج
نشان داد که برخالف ادعاهای اردوغان و متضاد با انچه
وی تحقق ان را در خیال خــود می پروراند ،حزب عدالت و
توسعه ،طرفداران الزم را برای پیشبرد برنامه هایش ندارد و
افزون بر ان با احزاب مخالفی روبه رو است که حدود نیمی
از جمعیت این کشور ،از دیدگاه های این احزاب ،طرفداری
می کننــد و این همان چیزی اســت که تحلیلگــران از ان
به عنوان پیدایش دوقطبی فلج کننده در ترکیه یاد می کنند.
باید به خاطر داشت که اینگونه رویارویی دو بخش از
جامعه ترکیه که هرکدام حدود نیمی از جمعیت این کشور
را تشکیل می دهند ،تنها به اختالف نظر در تغییرات جدید
در 18اصــل از اصول قانون اساســی منحصــر و محدود
نمی شــود ،بلکه باتوجه به تعلق انها به احــزاب مخالف و
موافق ،به بسیاری از حیطه های دیگر نیز تعمیم می یابد.
البته شاید از همه مهمتر و خطرناکتر وابستگی های قومی
محوریت حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان به پیش
ببرند .امری که اینک با وجود اظهار امیدواری های اردوغان
غیرممکن به نظر می رسد.
نگرش ســوم :باالخــره در نگرش ســوم ،موضوع
مورد بررســی موقعیــت جدید حــزب عدالت و توســعه و
ارزیابــی جایــگاه و سرنوشــت احتمالی
اردوغــان رئیس جمهور ترکیه اســت که
پیشــنهاد دهنده اصلــی برگــزاری ایــن
همه پرســی و ســردمدار جریان تغییرات
ســاختاری در نظــام حکومتــی ترکیــه
محسوب می شود.
اگرچــه بعضــی از تحلیلگــران،
برگزاری همه پرســی اخیر ترکیه را سراغاز
دیگری بــرای قدرتمند شــدن شــخص
اردوغــان و حــزب عدالــت و توســعه
دانسته اند ،ولیکن اکثر کارشناسان باتوجه
به نتایج حاصله از این همه پرسی ،برگزاری
ان را بــه منزله مهر پایانی بــر پیروزی پی
در پی اردوغــان و حــزب وی می دانند و
براین اساس افول ستاره اقبال او را نیز در
کوتاه مدت پیش بینی کرده اند.
این کارشناســان معتقدند که انچه
در نتیجــه برگــزاری همه پرســی اخیــر
تحقق یافت را نباید با موفقیت های انتخاباتی پیشــین او
و همچنین موفقیت هایش در تغییرات مربوط به انتخاب
رئیس جمهوری ترکیه مقایسه کرد؛ چراکه تفاوت زیادی
میان این دو دسته از موفقیت ها وجود دارد و این درحالی
اســت که ترکیه کنونی به علــت مداخــات بلند پروازانه
نظامی در سوریه و عراق ،وارد داالن تاریکی از مشکالت
اقتصادی شده و زخم های ناشی از کودتای سال گذشته
نیز در سایه ســرکوب های شــدید امنیتی و قدرت مدارانه
حزب حاکم ،همچنان به صــورت التیام نیافته باقی مانده
است.
بین الملل
افراد بیســواد یا افرادی بــا تحصیالت ابتدایی بیشــترین
درصد اری را می توان مشــاهده کــرد؛ طوری کــه در بین
فارغ التحصیالن مقطع ابتدایی کمپین اری 70درصد ،در
بین فارغ التحصیالن راهنمایی 57درصد ،دبیرســتانی ها
42درصد و دانشگاهیان 39درصد است .همین طور در بین
فارغ التحصیالن دانشگاهی که به کمپین خیر رای داده اند
35درصدشان در صدد یافتن راه هایی برای عزیمت به دیگر
کشورهاهستند.
مطلب جالب دیگر رای زنان خانه دار اســت که با 65
درصد بعد از فارغ التحصیالن ابتدایی بیشترین درصد اری را
در رفراندم 16ا وریل دارند .از نظر مورات یتکین این تابلویی
است که بن علی ییلدیریم نخست وزیر ترکیه اشاره می کند
که این رفراندم برای همه ما درس هایی برای اموختن دارد.
از نظر عبدالقادر ســلوی ،دیگر نویســنده حریت و از
روزنامه نگاران محافظــه کار نزدیک بــه ا ک پ ،اگر نتایج
رفراندوم خوب انالیز شود موج عمیقی مشاهده می شود که
از شــهرهای بزرگ به راه افتاده اســت .از نظر این نویسنده
ی کــه اوزال در ســال 1989در انتخابــات محلی،
هنگام
شهرهای بزرگ را از دست داد با بحران روبه رو شد و همینطور
سح پ و حزب رفاه با پیروزی در شهرهای بزرگ شروع
طلوع
شد .سلوی اشــاره می کند که شکست در شــهرهای بزرگ
برای اک پ باید به منزله هشــدار زود هنگا می باشــد که در
مقابله با اقشار تحصیلکرده و شهری ،زبان سیاسی جدیدی
به کار گرفته شــود .از دیگر موضوعات مورد اشاره سلوی،
ارای کردهاســت .از نظــر او به رغم اتحادی کــه عدالت و
توسعه با حزب حرکت ملی داشت و این طبعا به مذاق کردها
خوش نمی امد ولی شاهد افزایش 10درصدی ارای کردها
هستیم .باتوجه به این مســاله این نویسنده سوال مهمی را
مطرح می کند و ان اینکه از این پس سیاست دولت در قبال
کردها چه خواهد بود؟ او اشــاره می کند که ایــا دولت با در
نظر گرفتن این نتایج به دنبال راه حل های سیاســی و مدنی
خواهد رفت یا سیاست های موجود را در مبارزه باترور درپیش
خواهد گرفت؟ در نهایت سلوی اشاره می کند که ا ک پارتی
در لحظه ای تاریخی ایستاده اســت و باید زبان و سیاستی
جدید درافکند.
نیهال بنگیســو کاراجا ،ســرمقاله نویس تــرک دیگر
نویســنده محافظه کاری اســت کــه در تاریــخ 17ا وریل با
نوشــته ای تحت عنوان «نه پیروزی و نه شکســت» نتایج
رفراندم تغییر قانون اساسی را بررسی می کند .کاراجا اشاره
می کندکهملتبااختالفناچیزیاریگفت.اریگفتلکن
در کنارش یک اما نیز به ان اضافه کرد .یعنی نه اری پیروزی
قطعی به دست اورده و نه خیر .طرف خوب داستان این است
که برای طرفین شکست بزرگی نیز رقم نخورده است .از نظر
این کارشناس ،شکست بزرگ از ان شرکت های نظرسنجی
اســت .از نظر او در نگاه اول چیزی که قابل مشاهده است
این که پایگاه اجتماعــی دودل حزب حرکــت ملی پس از
اخرین سخنرانی دولت باغچه علی که شدیدا صحبت های
یکی از مشاوران اردوغان را در رابطه با سیستم ایالتی مورد
انتقاد قرار داد ،مصمم به خیر گفتن کرد .همچنین انگونه
که انتظار می رفت کردها خیر نگفتند و به رغم انتظار با درصد
باالیی به اری روی اوردند همچنین ایــن درصد اری یاداور
درصدی اســت که اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری
2014به دســت اورد و ایــن اری رایی بــود از ان اردوغان.
از نظــر کارا در نظر کمــی بیش از نصف مــردم ترکیه وطن
یعنی اردوغان و ایــن اری نه اری به کمپیــن اری بلکه اری
هســت به اردوغانی که مخصوصا پس از کودتای نافرجام
تابســتان ســال گذشــته در قلب های مردمان جغرافیای
اناتولی جا خوش کرده اســت .این در حالی است که از نظر
کمی ،کمتر از نصف مردم ترکیه اینگونه نیستند .به نظر او
پک ک و
این طیــف از رای دهندگان نه به خاطر اینکــه با
فتو جی ها و تروریست ها در یک طرف قرار دارند باید به مانند
انها دیده شــوند بلکه برخی از انها به دالیــل ایدئولوژیک و
معرفت شناختی انتی اردوغانی نه گفتند .عده ای از وضعیت
فوق العاده حاکم بر کشــور( )OHALناراحتنــد ،عده ای از
بحران به وجــود امده «صلیب -هــال» ناراضی اند و ان را
سیاستی عقالنی و به نفع منافع ملی نمی بینند و عده ای نیز
در واقع این سیســتم جدید را به نفع ملت و دولت نمی دانند
ی به انداختن وضع موجود در ریســک سیستم جدید
و لزوم
نیافتند و از ان روی خیر گفتند.
از نظر کاراجا مسابقه ای برگزار شد و نتایج شمارش شد
و اری برنده مسابقه گشت .پیروزی با اختالف کم از واقعیت
این پیروزی چیزی نمی کاهد ولی این پیروزی با اختالف کم
اردوگاهاریرانیزدرخواندنپیامپشتاینپیروزیوظیفه دار
می کند .در نهایت اینکه مدلی که رای کمی بیش از نصف
مردم را به همراه دارد و رای نزدیک به نصف مردم را کنار خود
نمی بیند اگر نتواند به صورت منعطف راه و روشی میانه ای در
پیش بگیرد نمی تواند اقتدار و استقرار را که هدف ان است
به سرانجام برساند.
63
بین الملل
اغاز جمهوری دوم اردوغان
اهداف پشت پرده نمایش دموکراسی و سیاست باز در ترکیه چیست؟
بین الملل
64
مثلث | شماره 353
5
داود احمدزاده
کارشناس مسائل منطقه خاورمیانه
همه پرسی برای تغییر قانون اساسی ترکیه با هدف
افزایــش قــدرت و تمرکــز ان در شــخص رئیس جمهور
در شرایطی برگزار شــد که این کشــور مهم منطقه ای در
فردای کودتــای ناکام نظامــی برای اعمــال حاکمیت و
ایجاد همگرایی بیشــتر داخلی میان نیروهای سیاسی با
چالش های متعددی روبه رو شــد .البته پیروزی شــکننده
و «بله» به مطالبــات حزب عدالت و توســعه برای تبدیل
نظام پارلمانی به ریاســت جمهوری به عنوان هدف اصلی
این رفراندم ،شــرایط جدیدی را برای ســتیز اجتماعی و
کنشگران اصلی عرصه داخلی فراهم ساخته است.
در هر صورت مخالفت بیــش از 49درصد با تصمیم
اردوغان از سوی احزاب شناخته شده ترکیه به رغم تشدید
فضای امنیتی و تمدید حالت فوق العاده در ترکیه نشــان
می دهد که شــکاف های اجتماعی در این کشور به دلیل
فضای حاکم و مخالفین جدی (جریان راست و ملی گرایان
کمالیســت و نیز جبهه خلق و در راس ان کردها) هرگونه
خوشبینی نســبت به نتایج این رفراندوم برای برون رفت از
اختالف گسترده داخلی را با شک و تردیدهای جدی روبه رو
ساخته است .ناظران و کارشناســان منطقه متفق القولند
که شــخص اردوغان با بهره گیری از فضای حادث بعد از
کودتای اخیر به دنبال حذف مخالفیــن خویش از عرصه
سیاســی و تضعیــف پارلمــان از عناصر اصلــی تفکیک
قوا و الزامــات دموکراســی بــرای نیل به یــک حکومت
اقتدارگرا گام برداشته ،وگرنه در یک شرایط طبیعی امکان
پیروزی ضعیف هم وجود نداشــت .در ایــن میان ،حتی
مخالفین اردوغان با تکرار تقلب و دســتکاری در صندوق
اراء از ســوی حامیان دولت بر این باورند که وی با نمایش
دموکراسی خواهی و استفاده ابزاری از ان به دنبال استبداد
و تحدید هرچه بیشــتر جامعــه مدنی بوده اســت .گرچه
بایســتی اتاتورک را بانی و موســس جمهوری اول ترکیه
بدانیم ولی مجموعه اقدامات سیاســی و نظامی اردوغان
در قالب ســرکوب مخالفین همزمان با برگــزاری رفراندم
اخیــر ،ترکیه را وارد جمهوری دوم ســاخته اســت؛ با این
تفاوت که تثیبت هرچه بیشــتر قــدرت اردوغان و تالش
فزاینده وی برای تمرکــز قدرت می توانــد در اینده ضمن
برباد دادن میراث اتاتورک برای جامعه ترکیه بستر مناسبی
در جهت قانون گریزی و ترک تازی وی در عرصه سیاسی
فراهم سازد.
چنان مشــهور اســت که حزب عدالت و توســعه از
نرده بــان دموکراســی به عنوان پوششــی بــرای ترقی و
قدرت یابی اســتفاده برد و از سال 2002در داخل کشور با
ت درهای باز و تاکید بر همگرایی بیشتر با اروپا
اعمال سیاس
برای تبدیل شدن به مدل اسالم میانه رو و مدل دموکراسی
برای دنیای اسالم محبوبیت هایی کسب کرد .به طوریکه
اردوغان در پی سیاست های پوپولیستی خویش در عرصه
سیاســی عالوه بر تبدیل شــدن به یک شخصیت ملی در
میان توده های مردم ترکیه ،در منطقه نیز به دلیل اعمال
همین سیاست ها در منطقه به ویژه میان مردم فلسطین در
مدت زمان کوتاهی جایگاه واالیی یافت.
ولی اردوغان و هم حزبی های وی معتقدند که هدف
اصلــی از نمایش دموکراســی و سیاســت باز و طرح برخی
مطالبــات مدنی و شــعارهای اشــتی طلبانه بــا گروه های
داخلی مخالف به ویژه کردها کســب برتری و ایجاد اجماع
برای اعمال و تداوم قدرت سیاســی بوده و هست .بنابراین
مروجین دیروز دموکراسی و ازادی خواهی و برابرطلبی پس
از رسیدن به اطمینان نسبی در پی تشــدید فضای امنیتی
و سرکوب مخالفین خود پس از ســال 2011به دموکراسی
اعتنایی نکردنــد .در هر صــورت فضای شــکننده پس از
رفراندم در ترکیه ،مســتعد تشــدید رقابت میان مخالفین و
موافقین اردوغان و در نتیجه شکاف هرچه بیشتر اجتماعی
و قومی است .اردوغان شاید پس از ناامیدی از شرکای غربی
خودش به ویژه المان و فرانســه برای پذیرش این کشور در
اتحادیه اروپا به فکر عملیاتی کردن سیاست نوعثمان گرایی
و فاصله گرفتن از اروپا باشد؛ انچه مشخص است سرکوب
ازادی مدنی و اخراج مخالفین از دستگاه های دولتی به ظن
وابستگی به تشکیالت فتح الله گولن (روحانی تبعیدی ترک
در امریکا) نمونه ای از اقدامات دولت توتالیتر نظامی است
که در معرض نمایش همگان گذاشته است.
باید توجه داشــت که فاصله گرفتن از سیاست های
دهه 90و روی اوردن به سیاست چماق در برابر مخالفین
تنها به تشــدید شــکاف های اجتماعی نمی انجامد بلکه
ممکن اســت بعد از عدول رهبران کرد ،مطالبات مدنی و
عدم مشارکت سیاسی به نوعی شرایط برای جنگ داخلی در
مناطق کردنشین هموارتر شود .این درحالی است که قبل
از تغییر رویه حزب حاکم و شخص اردوغان ،رهبران کرد
در یک مطالبه تاریخی با پذیرش مذاکرات سیاسی و طرح
اشتی ملی اقدامات مناسبی برای دور شدن از فضای تنش
و مخاصمات قومی چندین ســاله در پیش گرفته بودند و
نمود ان مشارکت سیاسی در روند ساختار قدرت و تن دادن
به مطالبات ملی از سوی کردها بود.
اخــراج یا اســتعفای نمایندگان خلق کــرد به عنوان
ســازمان یافته ترین مخالفیــن دولت از پارلمــان به دلیل
اتهامات ثابت نشده در همدستی و همراهی با کودتاچیان
نمی تواند کمکــی به ثبــات و برقراری ارامــش در جامعه
بحران زده ترکیه قلمداد شود.
این درحالی اســت که نتایج همین امار اعالم شــده
از ســوی دولت نشــان می دهد که در بعــد اجتماعی هم
جریان ســکوالر هرچه بیشــتر به دنبال افزایــش فاصله با
بدنه دولت و اسالم گرایان هستند .از این رو در شهرهای
پرجمعیت ترکیه مثل اســتانبول ،انــکارا و ازمیر اکثریت
مردم به همه پرســی اخیر رای منفی دادند که این نشــان
می دهد ایــن شــکاف اجتماعی به جای پرشــدن درحال
افزایش هم است.
در این بین عمده فرصت طالیی که نصیب اردوغان و
حزب عدالت و توسعه شده این است که در شرایط موجود،
باتوجه به ناامنی و گسترش درگیری ها که از سوی نیروهای
تکفیری و نیز پ.ک.ک در سال های اخیر در ترکیه تشدید
شــده ،بنابراین دولت اردوغــان با مظلوم نمایــی به دنبال
گسترش اقتدار سیاســی و نظامی خویش با هدف ایجاد
امنیت در کشور برامده است .به طوریکه وی مخالفین خود
را عامل نابسامانی سیاسی و گسترش مشکالت اقتصادی
در کشور دانسته و یگانه مسیر را هم مبارزه و سرکوب و عدم
مدار تشخیص داده است.
بنابراین این رویه خشــونت زا می تواند تبعات بسیار
منفی برای امنیت و اقتصاد کشور به دنبال داشته باشد .در
هر صورت با کاهش درامدهای توریستی به دلیل احساس
ناامنی از یک سو و عدم رغبت ســرمایه های خارجی برای
ورود به عرصه اقتصادی این کشــور از سوی دیگر شرایط
بدتر هم خواهد شد.
در هرصــورت گرچه بیشــتر احــزاب مخالف دولت
و احزاب ملــی به غیــر از جبهه ملــی خلق ترکیــه مقهور
سیاست های اردوغان و یاران وی شد ها ند به نظر می رسد با
دور شدن از فضای امنیتی و ازادی نسبی مخالفین در ابراز
عقاید خویش در رسانه ها ،فصل جدیدی از تنش ها در این
کشور شروع شود .در این میان احزاب چپ گرا و نیز قائلین
به الئیسیته و مرام کمالیست تالش خواهند کرد با عبور از
بحران ناخواســته موجود ،فضا را برای بازسازی نیروهای
خویش و رقابت با حزب حاکم هموارتر سازند .از دیگر سو
همان طوریکه گفته شد بیشتر تهدید برای ادامه حاکمیت
و حفظ یکپارچگی ترکیه از جانب کردهاست.
بــا توجــه بــه فضــای حاکــم بــر منطقــه از جمله
خودمختاری اقلیم کردستان عراق و حتی اذعان مقامات
عراقی بر حقــوق کردها در اعالن اســتقالل و داشــتن
حاکمیت جداگانه از یک سو و نیز تحوالت میدانی سوریه
و تالش منســجم امریکا و برخی کشورهای اروپایی برای
افزایــش ضریب نفوذ کردها در اینده سیاســی ســوریه از
دیگر ســو می تواند زمینه را برای انشقاق سیاسی و تشدید
بحران داخلی ترکیه هموارتر سازد .در نهایت انکه پافشاری
اردوغان بر سیاست تمامیت خواهانه و عدم توجه به حقوق
مخالفین به ویــژه کردها به عنوان اقلیــت متنفذ می تواند
امــال و ارزوهای اردوغان را در تبدیل شــدن به ســلطان
عثمانی و حکمرانی بر ترک ها نقش بر اب سازد.
روزهای سختی پیش روی رئیس جمهور ترکیه است
6
حسن اشرفی
کارشناس مسائل ترکیه
پیروزی ناکام
مثلث | شماره 353
منصفانه برگزار شدن رفراندوم ،حمایت خارجی از خواست
مخالفین را در پی داشته است .این شرایط ،وضعیتی نبود
که اردوغان بــرای ان هزینه های ســنگین تنش با المان
و هلنــد را در ایام کمپین هــا و تبلیغات تقبــل کند .به نظر
می رسد باتوجه به شــرایط موجود اردوغان مجبور است تا
برای اعمال نظراتش به عنوان رئیس جمهور مبسوط الید
دســت به عصا تر از پیش حرکــت کند .ایــن وضعیت در
حالی اســت که اگر اردوغــان نتواند نظر حامیــان خود را
جلب کند انگاه با ریزش های بیشــتر در نزد افکار عمومی
مواجه خواهد شــد .اگر طبق اســتدالل مخالفین ،رای
منفی به رفراندوم ،جلوگیری از پیشــروی ترکیه به ســمت
دیکتاتــوری و تبدیــل شــدن رئیس جمهور بــه یک رهبر
تمامیت خواه باشد ،اســتدالل اصلی نیروهای اجتماعی
موافــق اردوغان بــرای تغییر قانون اساســی نیز اعطای
اختیارات بیشــتر بــه رئیس جمهــور برای بهبود شــرایط
امنیتــی و به تبــع ان ســامان یافتن مجدد اقتصــاد رو به
افول ترکیه در ســال ها و ماه های اخیر بوده است .به نظر
می رســد اگر اردوغان نتواند در چند سال اینده سامانی به
وضعیت امنیتی نامطلوب ترکیه دهــد ،احتماال نیروهای
اجتماعی که با امید به بهبود اقتصادی اقتدارگرایی وی را
پذیرفته اند ،به مخالفین فردای وی بدل خواهند گشــت.
انگاه شاید شخصیت کاریزماتیک و سخنرانی های اتشین
رئیس جمهور علیه مخالفین دیگر یــاداور دوران عثمانی
برای ترک ها نخواهد بود و شــعارزدگی جای براوردن رفاه
را خواهد گرفت.
در حال حاضر ترکیه با یک مشــکل بزرگ در صحنه
سیاسی روبه روست و ان فقدان یک شخصیت با صالبت و
متعین برای جایگزینی اردوغان در میان اک پارتی و سایر
احزاب اســت که می توان گفت اردوغان خود طراح این
پروژه بوده است .اردوغان در سال های میانی حکومت اش
اهتمام خود را بر حذف چهره های شاخص اک پارتی قرار
داد .ریشــه اصلی حذف شــخصیت های سیاسی کارامد
هم حزبی نظیر عبدالله گل ،داوداوغلو و حســین چلیک
از اک پارتــی را می تــوان در نگرانی اردوغــان از حضور
چهره های هم تراز وی برای قرار گرفتن در راس حکومت
برشــمرد .از ســمت دیگر اتحاد برهم خــورده اردوغان با
جریــان گولن ،ریشــه در همیــن نگــرش انحصار طلبانه
اردوغان دارد .درگیری اردوغان با جریان گولن در دو سال
اخیر موج شــدیدی از بازداشــت ها و تصفیه ها را به دنبال
داشــته اســت و مســبب هزینه های ســنگین در ساختار
اداری ترکیه شده اســت .اردوغان حتی در موضوع گولن
با دولــت اوباما بعــد از کودتای نافرجام بر ســر اســترداد
وی بــه ترکیه وارد تنش شــد .بــه کاربــردن عبارت هایی
چون دولت موازی و تروریست برای
جریــان گولن پوششــی بــر نگرانی
اردوغــان از احتمــال طــرح گولن
به عنوان رهبــر کاریزماتیــک اینده
ترکیه اســت؛ نگرانــی ای که گولن
ان را بارها بی پایه خوانده و خواست
خود را برای ورود به سیاست خالف
مشــرب فکری خود دانسته است.
نمونه اخیر ایــن طراحی را می توان
در بازداشــت رهبر کردهــای ترکیه
مشــاهده کرد .زمانی کــه اردوغان
احســاس کــرد دمیرتــاش ظرفیت
تبدیل شــدن به یک شخصیت کرد
فراقومی را داراســت ،به بهانه های
امنیتی وی را در زندان نگاه داشت .
رویکــرد اردوغــان در برخــورد بــا
چهره های سیاسی شــاخص ترکیه
در بلند مدت ضربه های سنگینی در
ساختار سیاسی این کشور برجای خواهد گذاشت.
همان گونــه که در برخــورد با بدنه هــای ارتش و
دســتگاه قضایی و ســایر دســتگاه های اداری شــاهد
بودیم ترکیه عمال خــود را از ِ
توان بخشــی از نیروهای
قدیمی و کارازموده محروم ســاخته اســت که به طریق
اولی برخوردهای اردوغان در رده های باالی حزبی نیز
ســبب تخلیه ظرفیت های انســانی ترکیه از چهره های
سیاســی تاثیرگذار خواهد شــد .از این رو می توان این
گونه استنتاج کرد برگزاری این رفراندوم در واقع فرصتی
را در اختیــار اردوغان قــرار داد تــا بتواند بــا در اختیار
گرفتن بخش عمده ای از ساختار قضایی ترکیه ،امکان
برخوردهای بیشــتر با مخالفین و چهره های ذی نفوذ در
ترکیه را بــرای هموار کردن مســیر حاکمیت مطلقه وی
فراهم اورد.
بین الملل
نتایج رفراندوم قانون اساسی ترکیه محیط سیاسی-
اجتماعی این کشــور را در وضعیت جدید قرار داده است.
شکاف و دو قطبی که تا پیش از این در الیههای اجتماعی
ترکیه پنهان بود ،اکنون در صحنه همه پرسی 27فروردین
اشــکارا رخنمایی کرد .اختالف انــدک دو درصدی میان
مخالفــان و موافقان رفراندوم گویای این واقعیت اســت
که اردوغان در طول سال های حاکمیتش به ویژه از سال
2013و ماجرای گزی پارک در ترکیه با دسته بندی نیروهای
سیاسی و اجتماعی قطبیدگی حادی در جامعه ترکیه ایجاد
کرده است .در ان سال اردوغان در برخورد با معترضان با
اتخاذ رویکردی پرشدت و اقتدارطلبانه جامعه ترکیه را وارد
فضای جدیدی کرد و کلید ایجاد صف بندی های جدید در
صحنه سیاسی ترکیه زده شد .در این ایام نیروهای امنیتی
توانستند پس از چند شب تظاهرات مخالفان ،اشوب ها را
از سطح خیابان جمع کنند اما این گسل سیاسی جای خود
را در نهادهای اجتماعی ترکیه یافت .در انتخابات پارلمانی
17خرداد 94اک پارتی نتوانست تا بعد از سیزده سال دولت
تک حزبی خود را تداوم بخشــد و ســبب شــد تا اردوغان
انتخابات زودهنــگام پارلمانی را در ابان ماه در دســتورکار
قرار دهد .در ایــن ایام نشــانه های شــکاف اجتماعی و
قطبیدگی در جامعه ترکیه عیان شــده بود امــا اردوغان با
به کارگیری تاکتیک ایجاد بحران امنیتی
در داخل و جنگ محدود و کنترل شده در
خارج از مرزهای سرزمینی علیه کردها
توانســت بار دیگر قــدرت تک حزبی را
نصیب اک پارتی نماید .رویداد کودتای
نافرجــام در شــامگاه 15ژوئیــه برای
اردوغــان فرصتی شــد تا ایــن فضای
قطبیده را تشــدید نماید .نــوع نگاهی
که اردوغان در این سال ها از خود بروز
داده است بیش از انکه مبتنی بر اجماع
و یک نــگاه بلند به عمــوم جامعه ترکیه
باشــد ،رویکردی انحصارگرا و معطوف
به گروه خاصی از نیروها و هواداران وی
بوده اســت .به بیان دیگر اردوغان در
طول ســال های حکومتش در ترکیه به
جای انکه به عنوان نخســت وزیر و بعدا
به عنــوان رئیس جمهور تالش کند نظر
بخش ها و گروه مخالف دولت را نیز در
قدرت و عرصه اجتماعی لحاظ کنــد و رئیس جمهور همه
احاد مردم باشــد ،در تکاپوی ســاخت نیروهای سیاسی و
اجتماعی مطلوب نظر خود بوده است و این موضوع یکی از
اصلی ترین دالیل قطبی سازی در جامعه ترکیه بوده است.
در وضعیت تازه شکل یافته در ترکیه که در رفراندوم اخیر
اشکارا ظهور یافت ،شاهد دسته بندی جدید میان نیروها و
احزاب سیاسی در ترکیه هستیم .حزب جمهوریخواه خلق
به عنــوان بزرگ ترین حزب مخالف دولــت در کنار کردها
یک جبهه واحد علیه عدالت و توسعه (اک پارتی) و حزب
حرکت ملی تشــکیل داده اند .در انتخابات های پیشــین
همواره بخشــی از ارای کردهای ترکیه در سبد اک پارتی
قرار داشــت ولی در شرایط جدید شــاهد یک بلوک بندی
واحد در صف نیروهای کردی هستیم ،به گونه ای که این
بزرگ ترین اقلیت ترکیه به شکلی یکپارچه علیه نظام جدید
رای منفی داده اند .این بلوک بندی جدید در ترکیه می تواند
چالش هایی را برای دولت اک پارتی و شــخص اردوغان
(که دوازده سال دیگر در راس قدرت خواهد بود) به عنوان
رئیس جمهور ایجاد نمایــد .با اینکه قرار اســت تغییرات
در قانون اساســی جدید از دو ســال دیگر اعمال شود اما
اعتراضات گسترده به نتایج رفراندوم بعد از روز رای گیری
از سوی مخالفین نشان از روزهای ســخت ِ
پیش رو برای
اردوغان دارد .محصول دوقطبی ســازی سال های اخیر
اکنون یک رای مثبت با اختالف دودرصد برای اردوغان
شده است که این مساله مخالفان را نیز به نوعی پیروز این
رفراندوم کرده اســت .حزب جمهوریخــواه خلق پرونده
شکایت خود از روند برگزاری و نتیجه رفراندوم را به دادگاه
عالی اداری فرستاده اســت و اعالم کرده است در صورت
عدم نتیجه اعتراض خود را به دادگاه قانون اساســی و باز
در صورت عدم نتیجه به شــورای حقوق بشر اروپا خواهد
برد .این در حالی است که شــورای عالی انتخابات ترکیه
پیش تر نظر مخالفیــن را در مورد ابطــال نتیجه رفراندوم
رد کرده بود .در حال حاضــر مقامات دولتی ترکیه مواضع
تندی علیــه مخالفین اتخاذ کرده اند و تــاش می کنند تا
انها را از پیگیــری مطالبه برای ابطــال رفراندوم منصرف
نمایند .ییلدیریم اعالم کرده اســت نظر نهایــی در مورد
انتخابات را شــورای عالــی انتخابات داده اســت و هیچ
دادگاهی قادر به تغییــر نتیجه رفرانــدوم نخواهد بود .از
طرفی اعالم کمیسیون مشترک اروپایی در خصوص عدم
بین الملل
65
سمفونی ضد برجامی ترامپ
سیاس
تخارجی
تقابل اعضای دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور جدید ایاالت متحده امریکا با برجام ،وارد
فاز تازه ای گردیده است .این تقابل خود را در قالب مواضع تند وزیر امور خارجه و شخص رئیس
جمهور امریکا نمایان ساخته اســت .این در حالی است که نخســتین جلسه کمیته مشترک
بررســی برجام در دوران ریاســت جمهوری ترامپ،میان نمایندگان جمهوری اسالمی ایران و
اعضای 5+1در وین برگزار شد.
ت
یتر
یک
اتش بازی ترامپ
افزایشحملهکاخسفیدبهتوافقهسته ای
سیاست خارجی
66
مثلث | شماره 353
1
نشست مشترک نمایندگان جمهوری اسالمی ایران و
اعضای 5+1دروینودرقالبکمیسیونبررسیبرجامبرگزار
شد .سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه کشورمان
قبلازبرگزاریایننشستتاکیدکردکهمواضعهرئیسدولت
امریکا در تقابل با برجام ،نقض توافق هســته ای محسوب
می شود .در نشست کمیسیون مشترک برجام ،نمایندگان
اعضای 5+1در ظاهر بر تعهدات خود در خصوص اجرای
توافق هسته ای تاکید کردند....
طی روزهای اخیر ،حمــات اعضای دولــت دونالد
ترامپ علیه توافق هســته ای افزایش یافته است .اگرچه
دونال د ترامپ به سبک و سیاق باراک اوباما ،لغو تحریم های
ایران را به مدت 90روز دیگر تمدید کرده است ،اما از بررسی
مجددتوافقهسته اینیزسخنبهمیاناوردهاست!ازسوی
ت ترامپدرخصوصتوافق
دیگر،مواضعسلبیاعضایدول
هسته ای،می تواندنشانه ایدالبرکارشکنیعلنیامریکادر
قبال برجام ،ان هم در اینده ای نزدیک باشد...
با وجود گذشــت بیش از یک ســال از اجرایی شــدن
برجام،همچنانایاالت متحدهامریکادر صددحفظوضعیت
قبلازبرجاموعدمعادی سازیروابطتجاریوبانکیباایران
اســت .در این خصوص وزارت خزانه داری دو دولت اخیر و
فعلی امریکا نقش پررنگی ایفا می کننــد .در این خصوص
یک دیپلمات ارشد روسیه از انفعال موسسات مالی امریکا
در رفع تحریم های غیرهســته ای علیه ایــران انتقاد کرده
اســت« .والدیمیر وورونکــوف» ،نماینده دائم روســیه در
سازمان های بین المللی روز سه شنبه به خبرگزاری ایتارتاس
گفت که این موضوع جز و محورهای مورد بحث در نشست
اتی کمیســیون مشــترک برجام خواهد بود.این دیپلمات
درباره محورهای مورد بحث در نشست کمیسیون مشترک
برجام که قرار است سه شــنبه هفته اینده در وین برگزار شود
به ایتارتاس گفــت« :من فکر می کنم کــه نقش نهادهای
مالی در اجرای این توافق ،موضوع بسیار داغی خواهد بود.
اکنون فرایند باز کردن یخ روابط اقتصادی با ایران به عنوان
بخشی از فرایند رفع تحریم های چندجانبه علیه ایران مطرح
است ،اما بانک های امریکایی به اندازه کافی فعال نیستند
و برای فراهم سازی سا زو کارهای مالی این فرایند همکاری
نمی کنند ».از سوی دیگر« ،دونال د ترامپ» رئیس جمهوری
امریکاباتاییدپایبندیایرانبهتعهداتخوددربرجام،تعلیق
تحریم های هسته ای را برای یک دوره 90روزه دیگر تمدید
کرد« .رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه امریکا این موضوع
را با ارسال یک نامه به «پل رایان» رئیس مجلس نمایندگان
این کشور اعالم کرده است .در عین حال تیلرسون در این
نامه تاکید کرده است که دولت امریکا در حال بررسی توافق
هسته ای برای ارزیابی این موضوع است که ایا ادامه تعلیق
تحریم ها در راستای منافع ملی امریکا قرار دارد یا نه .وی در
نامه خود بار دیگر این ادعای واهی را تکرار کرده اســت که
ایران یکی از کشورهای پیشرو در حمایت از تروریسم است.
رئیس جمهوری امریکا باید هر 90روز یکبار دســتور تعلیق
تحریم هاییکهاجرایانهابهموجببرجاممتوقفشدهاست
را صادر کند« .استیون منوشین» ،وزیر خزانه داری امریکا
اخیرااظهارکردهاستکهاینکشورقصداعمالتحریم های
بیشتری علیه ایران را دارد .به گزارش سیانبیسی ،منوشین
قا لعاده مهم» خواند و
همچنین برنامه های تحریمی را «ف و
گفت اعمال انها بخشی از شغل وی را تشکیل می دهد .وی
گفت«:اینبرنامه هایتحریمی فوق العادهمهمهستند.انها
یکیازمهمترینبخش هایشغلمنهستند».
ط ترامپ
بازبینی لغو تحریم های ایران توس
واقعیت امر این اســت کــه ایاالت متحــده امریکا از
یک ســو به مدتی محدود ( 90روزه) و در یک بازه حداقلی و
محدود تعلیق تحریم ها علیه ایران را تمدید کرده اســت و
تیلرسون
و معمای برجام
رمزگشایی از مواضع
وزیر سردرگم!
از ســوی دیگر ،وزیر خزانه داری این کشور صراحتا از وضع
تحریم هایجدیدعلیهکشورمانسخنمی گوید.الزمبهذکر
است که مقامات امریکایی هم در دوران ریاست جمهوری
اوباما و هم در دوران ریاســت جمهوری دونال د ترامپ عمال
برجام را زیر پا گذاشــته و بر خالف تعهــدات خود در توافق
هســته ای رفتار کردند .موضوعی که از همــان ابتدا قابل
پیش بینی بود .در همین خصوص فرانس پرس از دســتور
ترامپبرایبازبینیلغوتحریم هایایرانولزومگزارش های
مرتب کاخ ســفید به کنگره امریکا در مــورد پایبندی ایران
به برجام خبر داد.بر این اســاس« ،رکس تیلرســون» وزیر
امور خارجه امریکا ،با ارسال نامه ای به کنگره ضمن اعالم
پایبندیایرانبهتعهداتخوددربرجامازدستورویژه«دونالد
ترامپ» رئیس جمهور امریکا ،برای بازبینی لغو تحریم های
ایران خبر داده است.
ت ترامپ علیه برجام
اتشبازی دول
طیروزهایاخیرحمالتهماهنگوهدفمندمقامات
امریکایی علیه توافق هسته ای با ایران افزایش یافته است.
رئیس جمهور امریکا با هشدار در مورد بحث و مناظره جاری
دردولتخودپیرامونپایبندیبهبرجامیاخروجازان،مدعی
شــد که ایران به «روح» این توافق هسته ای پایبند نیست.
«دونال د ترامــپ» رئیس جمهور امریــکا در یک کنفرانس
خبری مشترک با نخســت وزیر ایتالیا مدعی شد که ایران به
«روح» توافق هســته ای منعقده در سال -2015موسوم به
برجام -پایبند نیست.وی همچنین هشدار داد که کابینه وی
در حال بحث و مناظره بر سر پایبندی یا خروج از این توافق
مهمهسته ایاست.بااینحال،رئیس جمهورامریکابه رغم
«وحشتناک» خواندن این توافق هسته ای -که به زعم وی
تحت شــرایط نامطلوبی مورد مذاکره قــرار گرفت -تصمیم
نهایی خود در خصوص پایبندی یا خروج از ان را اعالم نکرد.
ت ترامــپ در حالی مطرح می شــود که دولت وی
این نظرا
طی هفته جاری به کنگره فدرال امریکا اطالع داد که ایران-
دست کم به لحاظ فنی -به چارچوب این توافق پایبند است.
ام ا ترامپ در این کنفرانس خبری مدعی شد« :انها [مقامات
تهران] به روح این توافق پایبند نبوده اند» .گفتنی است که
تحت لوای این توافق هسته ای که در دوره ریاست جمهوری
باراک اوباما میان ایران و 6قدرت جهانی (امریکا ،انگلیس،
فرانسه ،چین ،روســیه و المان) منعقد شد ،تهران موافقت
کرد کــه در ِازای لغو تحریم هــای اقتصادی علیــه برنامه
هسته ای خود ،از جنبه های مهم و کلیدی برنامه هسته ای
عقب نشینیکند.
رئیس جمهور امریکا تاکید کرد که در اینده ای نزدیک،
دولت وی در مورد تصمیم نهایی خــود پیرامون این توافق
جزئیات بیشتری را ارائه خواهد کرد.
پل رایان از تشدید تحریم ها سخن می گوید
می کنیم و این توافقی است که من از ان حمایت نمی کردم و
انرادوستندارمچونحتیاگرانهابهانپایبندبمانندبازهم
می توانند به سالح هسته ای دسترسی پیدا کنند».
مارکو روبیو ،دیگر سناتور امریکایی نیز در مصاحب ه با
فاکس نیوزدربارهبرجامگفتهبود«:اینتوافق(برجام)توسط
دولت قبلی انجام شــده و از لحاظ حقوقی الزام اور نیست.
برجام هرگز مورد تایید کنگره قرار نگرفته و معاهده نیست،
بلکه یک توافق سیاســی توســط دولت قبل است و اکنون
دولتی جدید روی کار امده است.بایستی شرایطی به برجام
الحاق شود مانند اینکه ایران نباید بزرگترین حامی تروریسم
باشد و توسعه و ساخت موشک های دوربرد را کنار بگذارد،
ضمن اینکه انها باید توان غنی سازی شان را کاهش بدهند،
اگر نگوییم که کامل ان را کنار بگذارند».
تیلرسون و اعالم شکست برجام!
پیش از این رکس تیلرســون وزیر خارجــه امریکا هم
درباره برجام گفته بود که توافق هسته ای با ایران در تحقق
اهدافخودشکستخورد.تیلرسوندرنشستیخبریگفت
که برجام هدف ایران برای تبدیل شدن به کشور هسته ای را
فقط به تاخیر می اندازد .وی در ادامه افزود« :دوره 90روزه
ت ترامپ ،عالوه بر پایبندی ایران
بررسی برجام توسط دول
به این توافق ،رفتارهای ایران در منطقه را هم شامل خواهد
شد .بلندپروازی های هسته ای ایران تهدیدی علیه صلح و
امنیتجهان است .ایراندرصورتیکهکنترلنشوداحتمال
پیمودن مسیر کره شمالی را دارد».
وزیر خارجه امریکا همچنین گفت« :توافق هسته ای
دچار این اشــتباه شــده که بــا قدرتــی بــا بلندپروازی های
هسته ای برای مدتی کوتاه کنار امده و سپس حل مشکل را
ت ترامپ قصدی
به نسل های اینده واگذار کرده است .دول
برایشانهخالیکردنازاینمسئولیتوواگذارکردنمساله
ایران به دولت بعدی ندارد».
همــان گونــه کــه اشــاره شــد« ،دونالــد ترامپ»
رئیس جمهور امریــکا ،شــورای امنیت ملی این کشــور را
موظف کرده تا بررسی کند ایا کاهش تحریم ها علیه تهران
کهدرچارچوببرنامهمشترکجامعهسته ای(برجام)درنظر
گرفتهشدهبود،واقعاپاسخگویمنافعامریکاستیانه!یکی
ازبهانه هاییکهکاخ سفیدبرایتغییرمواضعخویشدرقبال
توافقنامه هسته ای از ان استفاده کرده ،متهم کردن دولت
ایران به «حمایت از تروریسم در منطقه» است.
موضع متفاوت مایک پنس
ت ترامپ
واکنش ظریف به مانور ضد برجامی دول
وزیر امور خارجه کشورمان نسبت به اظهارات و مواضع
اخیر مقامات امریکایی در قبال برجام واکنش نشــان داده
اســت .محمدجواد ظریــف ،در پیامی توییتری نوشــت:
«خواهیم دید که ایاالت متحده اماده پایبندی به متن برجام
(توافق هســته ای که با عنوان برنامه جامع اقدام مشترک
شناخته شده) هست یا نه ،چه برسد به روح (ان) .تاکنون که
بههردوتاختهاست.ایابایددوبارهازماژیکم(برایمشخص
کردن تعهدات در متن) استفاده کنم؟»
ایا نشست وین گره های کور را باز کرده است؟
برگزاری نشســت نماینــدگان ایران و اعضــای 5+1
در وین ،که نخستین نشســت از زمان ســرکار امدن دولت
جدید ایاالت متحده امریکا محســوب می شود ،از اهمیت
ویژه ای برخوردار بود .هفتمین نشست کمیسیون مشترک
ایــران و کشــورهای 5+1در ویــن بــه ریاســت عراقچی -
اشــمید برگزار شــد .نشســت قبلی ،روز 21دی 10 -ژانویه
ده روز پیش از پایــان دوران ریاســت جمهوری اوباما و بهدرخواســت محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه برگزار شد
تا به بد عهدی های امریکا و تمدید قانون موســوم به ایســا
بپــردازد .با این حال ،در عمل کمیســیون مشــترک برجام
ی صورت
نتوانست در قبال ایسا و تمدید این تحریم ها اقدام
دهد .حال سوال اصلی اینجاست که ایا کمیسیون مشترک
برجام قادر بوده اســت در نشســت اخیر اقدامی در راستای
مواجهه با کارشکنی های اخیر واشنگتن ،ان هم در دوران
ی ترامپ صورت دهد؟ سید عباس عراقچی،
ریاست جمهور
معاون حقوقی و بین الملل وزیر امور خارجه که ریاست ستاد
پیگیری اجرای برجام را نیز به عهده دارد اظهار داشــت که
در جریان نشســت کمیسیون مشــترک ایران و کشورهای
« 5+1تمامی موارد بدعهدی ،تعلــل و مقابله جویی دولت
امریکا نســبت به برجام را مطرح و پیگیری خواهد کرد» .با
این حال به نظر می رســد دو کشــور ایاالت متحده امریکا و
انگلیس همچنان قصد دارند فارغ از هــر مذاکره ای که در
وین صورت گرفته است ،به کارشکنی های خود علیه برجام
ادامه دهند .در این خصوص ،دولت انگلیس نیز گام به گام
ت ترامپ و مقامات ان رفتار
مطابق امیال و خواسته های دول
می کند .از همان ابتدا ،همراهی واشنگتن و لندن در نقض
برجام یا سوء تفسیر ان به ســود منافع غرب قابل پیش بینی
بود.در هر حــال ،نباید فرامــوش کرد که کارشــکنی های
ایاالت متحده امریکا علیه برجام وارد فاز تازه ای شده است.
اساســا مقامات امریکایی باید به این ســوال حقوقی پاسخ
دهند که بررســی دوباره برجام و معطل گذاشتن بانک ها و
شــرکت ها و بنگاه های تجاری برای معامله با ایران (و حتی
اعمال جریمــه و ممنوعیت کاری علیه انان) بــا کدام بند از
توافق هســته ای میان ایران و اعضــای 5+1قابل توجیه
تترامپ
است.هم اکنونشاهدنقضعینیبرجامتوسطدول
هســتیم ،البته رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا تا کنون
سعی کرده نقش توافق هســته ای را به صورت علنی اعالم
نکندوصرفادرعمل،بهنقضانوجلوگیریازرسیدنفواید
ان به ایران بپردازد .روندی که طــی ماه های اتی نیز ادامه
خواهد یافت...
مثلث | شماره 353
در این شــرایط ،مایک پنس ،معــاون رئیس جمهور
ایاالت متحدهامریک اترجیحدادهاستموضعنسبتامتفاوتی
با دیگران اتخاد کند.
«مایک پنس» معاون رئیس جمهوری امریکا گفت :
«ترامپ به روشــنی مشخص کرده اســت توافق هسته ای
ایرانراقبولخواهدکردامااینبهمعنایتحسیناننیست.
صادقانهبگویمکهبانگاهیبهدولتقبل،رئیس جمهورهیچ
خجالتی ندارد که بگوید از توافق های بین المللی و از همه
مهمتر توافق هسته ای ایران نا امید است».
مــارک تونر ،ســخنگوی وزارت خارجه امریــکا نیز در
نشستی خبری اظهار داشته است که دولت دونال د ترامپ،
رئیس جمهور امریکا تا زمان ارائه گزارش ۹۰روزه بعدی ،به
برجام پایبند خواهد ماند! به عبارت بهتر ،سخنگوی وزارت
امور خارجه ایاالت متحده امریکا برای پایبندی واشنگتن به
برجام،تاریخومحدودهزمانیمعینیراتعیینکردهاست!این
موضوعبر خالفتوافقهسته ایمیانایرانواعضای5+1
و مصداق عینی نقض برجام است.
سیاست خارجی
پل رایــان ،رئیس مجلــس نمایندگان امریــکا نیز در
خصوص برجــام و تحریم های ایــران می گوید« :کارهای
زیادی هســتند که ایران خــارج از توافق هســته ای انجام
می دهد ،از جمله اشــاعه تروریســم و تســلیحات و نقض
(قوانین)باازمایش هایموشکی،اینهامواردیهستندکهما
باید درباره انها تحریم اعمال کنیم ،بنابراین من فکر می کنم
باید بابت همه کارهایی که ایرانی ها خارج از این توافق انجام
می دهندتحریم هاعلیهانهاراتشدیدکنیم.به عالوهبایستی
اطمینانحاصلکنیمکهاینتوافق(برجام)راباقاطعیتاجرا
دیپلماسی پارلمانی در قبال نقض
برجام باید جدی گرفته شود
محمد علی پورمختار
در گفت وگو با مثلث
برجام نقض شود
ما هم اقدام می کنیم
مسعود گودرزی
در گفت وگو با مثلث
67
سیاست خارجی
تیلرسون و معمای برجام
سیاست خارجی
68
مثلث | شماره 353
2
رمزگشایی از مواضع وزیر سردرگم
ت ترامپ
این روزها تیلرســون وزیر امور خارجــه دول
از توافق هســته ای میان ایران و اعضــای 5+1به عنوان
توافقی شکست خورده نام برده است! به صورت همزمان،
دونالد ترامــپ رئیس جمهور ایاالت متحــده امریکا تاکید
کرده است که ایران به روح برجام پایبند نیست! مارک روبیو،
سناتور جمهوریخواه امریکایی نیز در تازه ترین موضع خود
علیه برجام ،اعالم کرده است که توافق هسته ای توافقی
الزام اور نیست زیرا توسط کنگره به تصویب نرسیده است.
حمالت همه جانبه مقامات امریکایی علیه برجام از زوایای
مختلفی قابل تفسیر است.
نخســتین مســاله ،مربوط به تمدید ۹۰روزه تعلیق
تحریم های ایران توســط دولت ترامپ است .بسیاری از
سناتورهای امریکایی و اعضای البی ایپک ،مخالف تمدید
۹۰روزه تعلیق تحریم های ایران علی ه ترامپ بودند .با این
حال رئیس جمهور ایاالت متحده امریک ا ترجیح داده به جای
لغو علنی برجام ،به لغو عملی ان از طریق وضع تحریم های
جدید و فضا سازی علیه عادی سازی روابط تجاری با ایران
ت ترامپ هما ن فرمول رفتار
دست بزند.به عبارت بهتر ،دول
دولت اوباما را در قبال برجام در پیش گرفته است.هم اکنون
وزارت خزانه داری ایــاالت متحده امریــکا همچنان مانع
از عادی ســازی روابط بانک های مطرح امریکایی و حتی
اروپایی با ایران می شود .این مســاله ،نقض بند ۲۹برجام
است .در بند ۲۹برجام امده است:
«اتحادیه اروپایی و دولت های عضو و ایاالت متحده،
منطبق با قوانین خود ،از هرگونه سیاســت با هدف خاص
تاثیر گــذاری منفی و مســتقیم بر عادی ســازی تجارت و
روابط اقتصادی با ایران ،در تعارض با تعهداتشان مبنی بر
عدم اخالل در اجرای موفقیت امیــز این برجام خودداری
خواهند کرد».
نخســت اینکه ترامپ پس از تمدیــد ۹۰روزه تعلیق
تحریم های ایران در صدد است اعتراض های پشت پرده و
اکثرا غیر علنی در خصوص تمدید تعلیق تحریم های ایران
را تا حدودی مدیریت نماید .این در حالی اســت که برجام
ت ترامپ نقض
عمال هم توسط دولت اوباما و هم توسط دول
ت ترامپ در خصوص
شده اســت .نکته دوم اینکه اظهارا
اینکه «ایران به روح برجام پایبند نیســت!» ،نوعی فرار رو
به جلو از سوی دولت ایاالت متحده امریکا در قبال توافق
هسته ای محسوب می شود.
انچه مسلم است اینکه ایاالت متحده نه تنها به روح
برجام ،بلکه به متن برجام نیز پایبند نبوده و نیســت و عمال
توافق هســته ای را به صورت یکجانبه نقض کرده است.
ت ترامپ در قبال
فضاسازی تیلرسون وزیر امور خارجه دول
برجام نیز در همین راســتا قابل توجیه است .تیلرسون در
جلسه استماع ســنای امریکا و قبل از اینکه به سمت وزیر
امور خارجه منصوب شــود ،صراحتا اعــام کرد که دولت
ترامپ خواســتار بازبینی توافق هســته ای با ایران است.
همچنین وی قبــا از احتمال مذاکره دوباره بر ســر برخی
بندهای برجام سخن به میان اورده است .میان رفتار اخیر
تیلرســون و مواضع قبلی وی در خصوص برجام ،ارتباطی
مســتقیم و معنادار وجود دارد .این اظهــارات می تواند به
معنای خیز وزیر امور خارجه و دولت امریکا برای بازبینی در
توافق هسته ای باشد.
نکته سوم به مواضع دولت و دستگاه سیاست خارجی
و مجلس ما در برابر گســتاخی امریــکا باز می گردد .دکتر
محمد جواد ظریف ،وزیر امور خارجه کشــورمان در پاسخ
به مواضع ترامپ و تیلرســون ،از عدم پایبنــدی امریکا به
متن برجام سخن به میان اورده اســت.انچه مسلم است
اینکه الزم است دولت و مجلس شورای اسالمی واکنش ها
نسبت به کارشکنی علنی ایاالت متحده در قبال برجام را به
حد فعلی محدود نساخته و در مقابل ان واکنشی به مراتب
جدی تر و قاطعانه تر اتخاذ کنند.
واقعیت امر این اســت کــه گســتاخی های امریکا
در دوران پســابرجام افزایــش یافتــه اســت .در دوران
ریاســت جمهوری ترامپ این موضوع به نقطــه اوج خود
رســیده اســت .هرگونه انفعال در مقابل کارشــکنی های
ایاالت متحــده امریکا در ایــن معادله پیچیــده ،منجر به
گستاخی بیشتر واشنگتن خواهد شد .قاعده ای که طی دو
سال اخیر مکررا به اثبات رسیده است.
در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری سال 2016
ایاالت متحده امریــکا ،دونالد ترامپ مخالفــت خود را با
توافق هسته ای شــکل گرفته میان ایران و اعضای 5+1
ی ترامپ در جمع اعضای البی ایپک اعالم
اعالم کرد .حت
کرد که وی در روزهای نخست حضور خود در کاخ سفید سند
توافق هسته ای را پاره خواهد کرد! این موضع گیری سلبی،
از ســوی مایک پنس معاون ترامپ نیز در جریان مبارزات
انتخاباتی مطرح شــد .با این حال پــس از ورود ترامپ به
کاخ سفید ،شاهد مواضع نرم تر رئیس جمهور ایاالت متحده
در قبال برجام بودیم .اگرچ ه ترامپ توافق هسته ای صورت
گرفته میان ایران و اعضــای 5+1را همچنان توافقی بد و
فاجعه بار می داند ،اما دیگر ســخنی از ابطــال ان به میان
نمی اورد .با این وجود ،طی روزهــای اخیر مقامات دولت
ایاالت متحده امریکا در یک موضع گیری هماهنگ اعالم
کرده اند که نسبت به توافق هسته ای میان ایران و اعضای
5+1ناراضی هســتند .اعالم این نارضایتی شبهاتی را در
خصوص پایبندی ایاالت متحده در قبال برجام ایجاد کرده
اســت .در هر حال اگر ایاالت متحده برجــام را به صورت
یکجانبه نقض نماید ،عمال توافق هسته ای به نقطه پایان
خود رسیده است.
ت ترامپ،
یکــی از اصلی تریــن نگرانی هــای دولــ
عــدم همراهی دیگر اعضــای 5+1با واشــنگتن در وضع
تحریم های چندجانبه علیه ایران اســت .در این معادله،
امکان همراهــی چین و روســیه با ایاالت متحــده وجود
ندارد و حتی غیــر از انگلیس (که همــواره حامی و همراه
سیاست های امریکا بوده است) ،دو کشور المان و فرانسه
نیز قصد ندارنــد بار دیگر به نقطه قبل از توافق هســته ای
باز گردند .طی حــدود چهار ماه اخیــر ،مقامات امریکایی
ســیگنال های نامشــخص و غیر شــفافی را در خصوص
برجام مخابره کرده اند .انها از یک سو از نارضایتی خود در
خصوص برجام ســخن به میان می اورند و از سوی دیگر،
اساسا اشاره ای نمی کنند که قصد دارند با توافق هسته ای
چه کنند! ارســال ســیگنال های دوگانه و پارادوکســیکال
از ســوی اعضای دولت ترامپ در قبال برجام از یک ســو
نشان دهنده عدم جمع بندی مشــترک اعضای کاخ سفید
در خصوص توافق هسته ای و از سوی دیگر ،نشان دهنده
واهمه امریکا نســبت به اعمال فشارهای بین المللی علیه
واشــنگتن (در صورت نقض برجام) است .تیلرسون وزیر
امور خارجه امریکا طــی ماه های اخیر یک بــار از بازبینی
برجام ســخن به میــان اورده و بار دیگر ،بــر پایبندی کلی
امریکا نســبت به توافق هســته ای تاکید کرده است! هم
اکنون نیز این وزیر امریکایی از شکست خورده بودن برجام
سخن می گوید...
توافق نقض شده است
سیاست خارجی
محمد علی پورمختار درگفت وگو با مثلث
کنگره ،اعم از ســنا و مجلس نماینــدگان در قبال
توافق هسته ای هســتیم .به نظر شما ،در مقابل
اقدامات کنگره امریکا ،مجلس شورای اسالمی
باید چه اقدامی صورت دهد؟
ما در مجلس شورای اسالمی قانون اقدام متقابل
را در حوزه مسائل هســته یا مورد تاکید قرار داده ایم .بر این
اساس اگر ایاالت متحده امریکا برجام را نقض کند و تحریم
مثلث | شماره 353
جدیدی را علیه ما وضع کند،دولت مکلف است غنی سازی
را با درصدی باالتر از گذشــته فعال کند .بدیهی است که در
این روند ،مجلس شورای اســامی نقش فعالی ایفا خواهد
کرد .همچنین مجلس شورای اسالمی می تواند با استناد به
دیپلماسی پارلمانی با دیگر کشورهای دنیا ،انها را در جریان
اقداماتایاالت متحدهامریکادرتقابلباتوافقهسته ایقرار
دهد .در این خصوص مجلس شورای اسالمی می تواند در
قالبدیپلماسیپارلمانی،بدعهدیایاالتمتحدهرابهدیگر
کشورها اطالع رسانی کند.البته موضع وزارت امور خارجه در
این خصوص ،یعنی استفاده از دیپلماسی پارلمانی ،ضعیف
است.دیپلماسی پارلمانی در قبال نقض توافق هسته ای از
سویایاالت متحدهامریکا،بایدجدیقلمدادشود.درنهایت
سیاست خارجی
مقاماتامریکایی صراحتاتوافقهسته ایباایران
را به عنوان توافقی شکســت خورده مورد ارزیابی
قرار می دهند.ازسویدیگر،بر خالفسندبرجام،
وزارت خزانــه داری ایاالت متحــده امریکا مانع از
کارکردن بانک هــا و بنگاه های تجاری با جمهوری
اســامی ایران می شود .نظر شــما در خصوص
بدعهــدی واشــنگتن در قبال توافق هســته ای
چیست؟
انچه مسلم اســت اینکه ایاالت متحده امریکا در
بدعهدی نســبت به معاهدات و توافقنامه های بین المللی
ســابقه ای طوالنی دارد .این امر کامال مســبوق به ســابقه
است .از زمان شــکل گیری ایاالت متحده امریکا تا کنون،
این کشور بارها معاهدات بین المللی را زیر پا گذشته و نسبت
به قرار دادها بی تفاوت بوده است .این قاعده در قبال توافق
هســته ای میان ایران و اعضای 5+1نیز صادق اســت .از
سوی دیگر ،ملت ایران شاهد بوده است که ایاالت متحده
امریکا در سال های پیش از پیروزی انقالب اسالمی ایران
چه اقداماتی در تقابل با مردم و نظام ما صورت داده اســت.
در چنین شرایطی الزم است به تاریخ استناد کرد و از گذشته
درس عبرت گرفت .متاســفانه این عبرت گیری از ســوی
دولت و وزارت خارجه ما به خوبی صورت نگرفت و هم اکنون
شــاهد اثار زیانبار اعتماد به ایاالت متحده امریکا (در قبال
برجام)هستیم.
نکته دیگر اینکــه اقدامات ایاالت متحده
امریــکا در قبــال برجــام ،نقض عینــی توافق
هســته ای محســوب می شــود .این قرار داد،
قرار دادی بین المللی است که به امضای ایران
و همه اعضای 5+1رسیده است .از سوی دیگر،
شورایامنیتسازمانمللمتحدنیزبهنمایندگی
از همه اعضای ســازمان ملل متحد این سند را
پذیرفته است .از این رو اقدامات ایاالت متحده
امریکا در نقض برجام ،مترادف با نقض امنیت
بین المللیاست.
اهداف ایاالت متحده امریکا و خصوصا
دولــت ترامــپ را در تقابــل بــا توافق
هســته ای چگونــه ارزیابــی و تحلیل
می کنید؟ واشــنگتن در این خصوص
چه بازی خاصی را دنبال می کند؟
به نظر من ایاالت متحده امریکا در صدد
استفشارهابرجمهوریاسالمیایرانراتشدید
کندودولتمارانسبتبهپذیرشتعهداتبیشترو
جدیدتر،انهمدرمسائلوحوزه هاییکهایاالت
متحده امریکا روی انها حساســیت دارد ،وادار
نماید .بنابراین ،واشنگتن در ماورای هجمه های
اخیر خود علیه برجام ،اهــداف کالن تری را دنبال می کند.
با این حال جمهوری اسالمی ایران نشان داده است که در
مقابل این زیاده خواهی ها و توطئه ها محکم ایستاده است.
ملت ایران زیر بار تهدید ایاالت متحده امریکا نخواهد رفت.
البتهدراینجانگرانی هایینیزوجوددارد،ازجملهاینکهدولت
ما در مقابل فشــارهای امریکا بخواهد تعهدات جدیدی را
بپذیرد .پذیرش این تعهدات ،شــرایط را بــه مراتب از انچه
هستزیانبارترمی کند.
حدود دو ســال قبل و در جریــان تصویب برجام،
کنگره ایاالت متحده امریکا نقش افرینی پررنگی
داشت .درحالحاضرودردورانریاست جمهوری
ترامپ نیز شــاهد نقش افرینــی پررنگ اعضای
3
طی روزهای اخیر شــاهد اظهــارات تند و صریح
مقامات دولت دونالد ترامپ علیه توافق هسته ای میان
ایران و اعضای 5+1هستیم .هر اندازه زمان می گذرد،
این اظهــارات تند تر می شــود ،به گونــه ای که برخی
تحلیلگران مســائل بین الملل از احتمال نقض رسمی
و علنی برجام توسط دولت ترامپ سخن می گویند .از
ســوی دیگر ،ترامپ اخیرا تعلیق تحریم های ایران را
به مدت 90روز دیگر تمدید کرده و به صورت همزمان،
از بررســی دوباره برجــام و انطبــاق ان بــا منافع ملی
ایاالت متحــده امریکا خبــر داده اســت .در خصوص
عهدشــکنی های امریکا در قبال برجــام ،گفت وگویی
با دکتر محمد علی پورمختار ،نماینده مجلس شــورای
اسالمی صورت داده ایم که از نظرتان می گذرد.
ت متحده امریکا دست به نقض برجام بزند ،به
اینکه اگر ایاال
صورتخودکاربرایمانیزتعهدیباقینخواهدماند.
اشاره کردید که برجام سندی بین المللی است که
به امضای نمایندگان ایران و اعضای 5+1و متعاقبا
تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد رسیده
اســت .نقش دیگر بازیگران،خصوصا بازیگران
اروپایی را در قبال توافق هسته ای چگونه ارزیابی
می کنید؟
انچه مسلم اســت اینکه دولت های اروپایی نیز در
نقض برجام توســط ایاالت متحده امریکا مسئول هستند.
برداشــت بنده این اســت که دولت های اروپایی (خصوصا
ســه دولت انگلیس ،المان وفرانســه که در امضا و اجرای
توافق نقش داشته اند) ،تحت سلطه ایاالت متحده امریکا
هستند .اگرچه انها مدعی هستد که کشورهایی مستقل در
نظام بین الملل محسوب می شوند اما در عمل این استقالل
را در مقابل ایاالت متحده نشــان نداده انــد .انها در مقاطع
مختلف تحت تاثیر البی و فشار و تهدیدات ایاالت متحده
امریکا قرار گرفته و در زمین واشنگتن بازی کرده اند .بدیهی
است که باید از کشورهای اروپایی خواست تا موضع خود را
در خصوص برجام مشخص کرده و استقالل و شان خود را
حفظ کنند .حتی کشورهای اروپایی می توانند با اتحاد خود،
ایاالت متحدهامریکاراازاقتداردرحوزهمالیواعتباریساقط
نمایند .انها در این خصوص می توانند از جمهوری اسالمی
ایران الگو بگیرند .کشوری که به رغم تحریم ها
و تهدیدات ایاالت متحده امریکا ،بالغ بر چهار
دهه است که در مقابل کاخ سفید ایستاده است.
اثار عهد شــکنی ایاالت متحــده امریکا بر
عرصه سیاست خارجی ما را چگونه تحلیل
می کنید؟ دولتمردان و مســئوالن دستگاه
سیاست خارجی کشورمان باید چه درسی از
عهد شکنیواشنگتندرقبالبرجامبگیرند؟
به سوال خوبی اشاره کردید .اقدامات
و عهد شکنی های اخیر ایاالت متحده امریکا،
دستاینکشوررابرایکارشناسانوتحلیلگران
و مخاطبــان عرصه سیاســت خارجــی در دنیا
بیشتر رو کرد .عهد شکنی های ایاالت متحده
امریکا صرفــا مربوط بــه دولت دونالــد ترامپ
نبــوده و در دوران ریاســت جمهوری بــاراک
اوبامــا رئیس جمهور ســابق امریکا نیز شــاهد
این عهد شــکنی ها بوده ایم .همان گونه که در
پاسخ به سوال نخســت اشــاره کردم ،ایاالت
متحده امریکا نشان داده است که به توافقات
بین المللــی معاهــدات پایبند نیســت .در این
خصوص هم اکنــون ما تجربــه ای تاریخی به
دســت اورده ایــم .هم اکنون فرصت مناســبی بــرای ما به
وجود امده تا بدعهدی ایاالت متحــده امریکا را به صورتی
علنــی در نظام بین الملــل مورد تاکیــد قــرار داده و در این
خصوص اطالع رسانی نماییم .بی دلیل نیست که ایاالت
متحده امریکا شیطان بزرگ نامیده می شود .کار شیطان،
اغواگری و فریبکاری و دروغ اســت .دقیقا مانند اقداماتی
که ایاالت متحده امریکا در جهان صورت می دهد .تجربه
توافقهسته ایمیانایرانواعضای 5+1وعهدشکنی های
ایاالت متحده امریکا در این خصوص نشان داد که مذاکره
با دشمن راه به جایی نمی برد و باید یکپارچه و متحد در برابر
استکبار ایستاد و با ان مبارزه کرد .چرا که شیطان بزرگ زبانی
جز زبان زور را نمی فهمد.
69
سیاست خارجی
مسعود گودرزی درگفت وگو با مثلث
سیاست خارجی
70
مثلث | شماره 353
برجام نقض شود ،ما هم اقدام می کنیم
نشست اخیر نمایندگان ایران و اعضای 5+1در
وین برگزار شــد .کلیت برگزاری این نشست را چگونه
ارزیابی و تحلیل می کنید؟
به طور کلی این نشست ها از پیش مکانیسم هایی
اســت که در ســند برجام و برای نظارت بر اجــرای توافق
هســته ای از طرف اعضا برگزار می شود .تا کنون شش بار
این نشســت برگزار شده بود و نشســت اخیر وین ،نشست
هفتمی بود که شاهد برگزاری ان بودیم .تاکنون یکبار این
نشست ها در نیویورک و در سطح وزرا و دیگر نشست ها ،در
سطوح پایین تر و در شــهر وین برگزار شده است .هر یک
از اعضای این نشســت سعی دارند بر اســاس منافع ملی و
بین المللی خود بر اجرای برجام نظارت داشته باشند.
ما همواره اعالم کرده ایم که متعهد به اجرای تعهدات
خود در این خصوص هســتیم و در عمل نیــز این موضوع
را به اثبات رســانده ایم .اعضای 5+1نیز این مســاله را به
خوبی می دانند .اما در عین حال مــا به طرف مقابل اعالم
کرده ایم که شــما (خصوصا ایاالت متحده امریکا) در این
فرایند به تعهدات خود پایبند نبوده اید .مصادیق زیادی در
این خصوص وجود دارد .به عنوان مثــال در جریان خرید
تجهیزاتــی مانند هواپیمای بویینگ ،شــاهد کارشــکنی
مجلس نمایندگان و ســنای ایاالت متحده امریکا بودیم.
همچنین در حوزه نقل و انتقاالت بانکی با واحد پول دالر،
شاهد کارشــکنی وزارت خزانه داری ایاالت متحده امریکا
بوده ایم .همچنین در تحریم اشــخاص و افراد نیز شاهد
بدعهدی ایاالت متحده امریکا هستیم .در جریان تمدید
قانون تحریم های ایران (ایســا) نیز ما کارشکنی امریکا را
مورد تاکید قرار دادیم .نشســت هایی مانند نشســت اخیر
وین ،برای بررســی همین موارد است .طرف های غربی و
مخصوصا ایاالت متحده امریــکا در این خصوص اعالم
کرده اند که نسبت به برجام متعهد هستند اما در عمل ،شاهد
کارشکنی و عهد شکنی غرب در این روند هستیم.
از کارشــکنی طرف های غربی در مســیر اجرای
برجام ســخن به میــان اوردید .ایا به نظر شــما
تروییکای اروپایی و به طور کلــی اتحادیه اروپا،
نقش خود را در مهار کارشکنی های ایاالت متحده
امریکا در مســیر اجرایی شدن برجام به درستی
انجام داده اند؟
4
نشست اخیر کمیسیون مشــترک بررسی برجام
در وین برگزار شد .چنانچه سید عباس عراقچی معاون
وزیر امور خارجه کشــورمان اعالم کرده است ،در این
نشســت بدعهدی های ایاالت متحده امریکا در قبال
توافق هســته ای از ســوی جمهوری اســامی ایران
مورد تاکید قرار گرفته است .همچنین در این نشست
طرف های مذاکره کننده بر تعهد خود نسبت به برجام
تاکید کردند .در این خصوص گفت وگویی با مســعود
گــودرزی ،عضــو کمیســیون امنیت ملی و سیاســت
خارجی مجلس شورای اســامی انجام داده ایم که از
نظرتان می گذرد
اینکه ما انتظار داشته بوشیم ک ه تروییکای اروپایی
و به طور کلــی اتحادیه اروپا در راســتای تامین منافع ملی
ایران دست به مهار سرکشی های پسا برجامی امریکا بزنند،
با منطق جاری در مناسبات کشورهای غربی سازگاری ندارد.
مثال در موضوع خرید کیــک زرد از قزاقســتان ،انگلیس
خود از اصلی ترین مخالفان محســوب می شود .از چنین
کشورهایی نمی توان انتظار داشت که دست به مهار امریکا
بزنند .با این حال ما در قالب برگزاری این نشست ها به افکار
عمومی جهان اعالم می کنیم که چه کسانی پای سندی را
امضا کرده اند و چه کسانی به تعهدات خود پایبند نیستند.
این در حالی اســت که امروز حقانیت جمهوری اســامی
ایران در عرصه بین المللی برای افکار عمومی دنیا به اثبات
رسیده اســت .در هر حال ،منافع کشورهای غربی با منافع
ایاالت متحده امریکا گره خورده است.
جایگاه دو کشور چین و روســیه را در این معادله
چگونه ارزیابی می کنید؟ نگاه پکن و مسکو نسبت
به بدعهدی هــای ایاالت متحده امریــکا در این
دوران چگونه است؟
در اینجا الزم است تفکیکی عینی و منطقی صورت
دهیم .برخی کشــورها منتفعین قبل از امضــای برجام در
کشــور بوده اند و برخی کشــورها منتفعین پس از امضای
برجام .انچه مسلم است ما باید بر اســاس منافع ملی خود
رفتار این دو نوع بازیگر را مورد رصــد و تحلیل قرار دهیم.
ما از کشــورهایی که در دوران قبل از برجام با ما همکاری
داشته اند انتظار داریم که به این همکاری در دوران پس از
امضای برجام نیز ادامه دهند.
مجلس نمایندگان و سنای ایاالت متحده امریکا
طی هفته های اخیر تحرکات زیادی را علیه برجام
صورت داده است .برخی سناتورهای امریکایی
ســخن از وضع تحریم های جدید علیــه ایران
به میان اورده اند .به نظر شــما جهت مواجهه با
کارشــکنی های کنگره امریکا ،مجلس شــورای
اسالمی چه وظیفه ای بر عهده دارد و چه اقداماتی
را باید صورت دهد؟
ما در بحث نظارت مجلس شــورای اســامی بر
برجام ،قانونــی را تصویب کرده ایم کــه مطابق ان وزارت
امور خارجه موظف اســت هر ســه ماه یکبار گزارشی را در
این خصوص ارائه دهد .همچنین هر شــش ماه یکبار نیز
ما گزارشــی را در خصوص روند اجرایی شــدن برجام تهیه
می کنیم .در گزارش اولی که در این خصوص تهیه شــده
است ،موارد بدعهدی ایاالت متحده امریکا جملگی مورد
تاکید قرار گرفته اســت .در هر حــال ،در چارچوب تدابیر
مقام معظم رهبری ،مجلس شورای اسالمی وظیفه نظارتی
خود را بر روند اجرایی شدن برجام پیگیری می کند .بر این
اســاس اگر بدعهدی طرف مقابل به نقض اشــکار برجام
بینجامد ،ما مکلف به انجام اقدام متقابل خواهیم بود.
به نظر می رسد در دوران ریاست جمهوری دونالد
ترامپ ،بر میزان تقابل ایــاالت متحده امریکا با
برجام افزوده شده است .در جریان رقابت های
انتخابات ریاست جمهوری ســال 2016ایاالت
متحده امریکا نیز ترامپ وعــده مقابله با برجام
را داده بود .به نظر شــما چــه تفاوت هایی میان
سیاست های دولت فعلی و قبلی امریکا در قبال
توافق هسته ای قابل مشاهده است؟
در منطــق سیاســت خارجی ایاالت متحــده
امریکا ،شــاهد وجود اصلی به نام برداشــت حداکثری از
تعامالت هســتیم .این همان ترجمه سیاست استعماری
ایاالت متحده امریکاست .بر این اساس مقامات امریکایی
در صدد هستند در جریان تعامالت و معامالت و قرار دادها،
حداکثر منافع ممکن را برای خود کسب کرده و اساسا برای
منافع طرف مقابل ،محل و جایگاهی قائل نشوند .همان
گونه که اشــاره کردم ،این یک اصل در سیاســت خارجی
امریکاست .دونالد ترامپ و باراک اوباما و دولت های انها
در تکیه بر این اصل با یکدیگر مشــترک هســتند .از این
لحاظ تفاوتی میان دولت های فعلــی و قبلی امریکا وجود
ندارد .در دوران ریاست جمهوری اوباما شاهد وضع بدترین
تحریمها علیه جمهوری اســامی ایــران بودیم ،هر چند
توافق هســته ای میان ایران و اعضای 5+1نیز در دوران
ریاست جمهوری اوباما بسته شد .ترامپ هم اکنون معتقد
است که ایاالت متحده امریکا در توافق هسته ای ،بر اساس
منافع حداکثری خود عمل نکرده و از برخی خواســته های
خود کوتاه امده اســت! از همان روز نخســت ترامپ این
مســاله را مدنظر قرار می داد .وی می گفت که این توافق
به سود ایران است و نتیجه ای برای مهار برنامه هسته ای
ایران ندارد .تیلرســون وزیر امور خارجه ترامپ نیز همین
ادعاها را تکرار کرده است .انچه مسلم است اینکه امریکا
و دیگر کشورهای غربی در توافق هسته ای به دنبال تامین
منافع ایران نیستند .انها به فکر حداکثر سازی منافع خویش
هستند .در مقابل ،ما مسیر مشخص خود را طی می کنیم.
ما نشــان دادیم که اهل مذاکره و دفاع از حقوق حقه خود
هستیم .ان هم به خاطر مساله ای فنی که به ان طرف غربی
رنگ و لعابی سیاسی زده بود .بدون شک اگر طرف مقابل
خارج از احترام و نگاه کــردن به منفعت دوجانبه تصمیمی
بگیرد یا حرکتــی را صورت دهد ،در ان صــورت ما مطابق
منافع ملی خود تصمیم خواهیم گرفت.
مهره چینی به سبک سلطانی فر
شهاب جهانیان از ریاست هیات مدیره باشگاه استقالل استعفا کرد تا تغییر
و تحوالت وزیر ورزش کلید بخورد .رفتن رئیس هیات مدیره استقالل البته به نفع
افتخاری تمام شد .چه شهاب جهانیان رابطه چندان مناسبی با اقای مدیرعامل
نداشــت .گفته می شــود دامنه تغییرات مدنظر ســلطانی فر به پرسپولیس هم
خواهد رسید؛ شاید به همین زودی.
ورزش
تی
تر
یک
غریبهرفت
تغییراتهیات مدیرهاستقالل
قبلازفصلجدیداغازشد
ورزش
72
مثلث | شماره 353
1
وقتی محمود گودرزی یعنی وزیر پرحاشــیه روحانی
جایــش را به مســعود ســلطانی فر داد خیلی ها شــمارش
معکوس برای ایجــاد تغییرات مدیریتی در باشــگاه های
استقالل و پرسپولیس را اغاز کردند اما وزیر ورزش تصمیم
دیگری اتخاذ کرد .او بر خالف میلش دســت به تغییر نزد
و اتفاقا باتوجه به شرایط نسبتا مناســب این دو باشگاه در
لیگ برتر تاکید کرد که بنا ندارد مدیران این دو باشــگاه را
کنار بگذارد .اما باتوجه به نهایی شدن وضعیت استقالل و
پرسپولیس در لیگ برتر این وزیر ورزش است که تصمیم
گرفته مهره هــای مدیریتی را تغییر دهد .او از اســتقالل
شــروع کرده اســت .اگر چه اســتقالل هنوز برای کسب
عنوان نایب قهرمانی با تراکتورســازی رقابت نزدیکی دارد
اما با این حال وزیر ورزش ان قــدر به ایجاد تغییر در راس
مدیریت باشگاه اســتقالل عالقه مند است که هفته های
پایانی را هم تاب نیاورد و رئیس هیات مدیره این باشــگاه
یعنی شهاب جهانیان را کنار گذاشت.
البتــه مطابــق معمــول خبــری از برکناری منتشــر
نشده اســت و ظاهرا جهانیان اســتعفا کرده است اما چه
کسی اســت که نداند هیچ مدیری در باشــگاه استقالل و
پرســپولیس بدون فشــار وزارت ورزش تصمیم به جدایی
نمی گیرد.
روزهای خوش افتخاری
شــهاب جهانیان که عضــو پرحاشــیه هیات مدیره
استقاللشناختهمی شدازسمتخوداستعفادادتابالفاصله
مورد موافقیــت وزارت ورزش و جوانان قــرار گیرد و اولین
خروجی استقالل پیش از پایان فصل شانزدهم لقب گیرد.
جهانیان در حالی از سمت خود اســتعفا داد که زمزمه های
برکناری هیات مدیره باشــگاه اســتقالل و ورود تیم جدید
هیات مدیره را به این باشگاه شنیده بود تا قبل از برکناری خود
شخصا از هیات مدیره استقالل استعفا دهد .با کناره گیری
وی از هیات مدیــره اســتقالل،پیش بینی می شــود طــی
روزهای اینده چند تن دیگر از اعضای هیات مدیره استقالل
هم اقدام به استعفا کنند .این تغییرات واکنشی به شایعات
روزهای گذشــته مبنی بر تغییــرات در دو تیم اســتقالل و
پرسپولیس است که در بدترین زمان و در کوران رقابت های
دو تیم این دو باشــگاه بــه ان دامن زده شــده در حالی که
چنین موضوعــی فعال در دســتورکار وزیر ورزش نیســت.
در این شــرایط وزارتخانه تنها به فکر ارامــش دو تیم برای
نتیجه گیــری در رقابت های پیش روســت به خصوص که
هر دو تیم شــانس حضور در مراحل بعدی لیگ قهرمانان
اسیا را دارند و در رقابت های داخلی نیز خوب نتیجه گرفته
و هواداران خود را راضی کرده اند .با این وصف و با جدایی
جهانیــان از دغدغه های افتخاری ،مدیرعامل اســتقالل
کاسته شده چراکه جهانیان یکی از مخالفان وی محسوب
می شــد .اگرچه خود جهانیان عامل حضــور افتخاری در
سمت مدیرعاملی استقالل شده بود.زمزمه ایجاد تغییرات
در دو باشگاه استقالل و پرسپولیس اما از اذرماه سال گذشته
مطرح شد .جایی که رســانه ها از تغییرات قریب الوقوع در
بخش مدیریتی باشگاه های اســتقالل و پرسپولیس خبر
می دادند اما سلطانی فر در واکنش به خبر تغییرات احتمالی
در مدیریت باشگاه های استقالل و پرسپولیس در ان مقطع
گفت« :فعال بحثی در مورد اعمال تغییر در این مورد نداریم
وسیاستماتثبیتمدیریتدربخش هایگوناگوناست».
استفادهازلفظفعالالبتهنقشهراهوزیررانشانمی داد.بااین
حال او صبر کرد تا قهرمانی از ان پرسپولیس شود و وضعیت
استقالل هم تا حد زیادی روشن شود.
مورد عجیب سرخابی ها
تغییرات مدیریتی به پرسپولیس
می رسد؟
هیات مدیره پرحاشیه
جهانیان در حالی هیات مدیره را به ارامش و پرهیز از
جنجال دعــوت می کرد که برخی سیاســت های خود او در
راستای دامن زدن به حاشیه ها موثر واقع شده بود و البته او
این موضوع را نادیده می گرفت.
برکناری زودتر از موعد مقرر
ساعتی قبل از انتشار اســتعفای شهاب جهانیان این
خبرگزاری ایســنا بود که در گزارشــی اورد« :در حالی که به
اخرین روزهــای لیگ برتر نزدیک شــده ایم ،برخی اخبار و
شواهد نشــان می دهد که مدیریت دو باشــگاه استقالل و
پرسپولیس دستخوش تغییر از سوی وزارت ورزش و جوانان
خواهد شد .هیات مدیره دو باشگاه استقالل و پرسپولیس
در دوره گودرزی وزیر وقت وزارت ورزش و جوانان انتخاب
شدند و انتقادات زیادی به انها در گذشته شده بود .اوج این
انتقادات به ماجرای محرومیت اســتقالل از پنجره نقل و
انتقاالتی فیفا بر می گشــت .از طرفی انتقادات بازیکنان و
سرمربی استقالل هم ظاهرا در این تغییرات بی اثر نیست.
در باشگاه پرسپولیس هم موفق نبودن در جذب منابع مالی
برای پرداخت طلب ژوزه ،باعث شــده تــا وزارت ورزش به
فکر تغییراتی در این باشگاه بیفتد .احتمال می رود که این
تغییرات نهایتا در پایان لیگ عملی شــود و البته مشخص
نیســت که مدیران عامل این دو باشــگاه هم مشمول این
تغییرات خواهند شد یا خیر ولی احتمال برکناری افتخاری
وجود دارد ».امــا تغییرات زودتر از حد تصور اعمال شــد.
رئیس هیات مدیره استقالل از سمت خود کناره گیری کرد
و پس از منتشر شــدن برخی تحلیل ها درباره اختالف وی
با وزیر ورزش در بیانیه ای سعی کرد شــرایط را عادی جلوه
دهد .شــهاب جهانیان پس از کناره گیــری از هیات مدیره
باشگاه استقالل پیامی به شرح زیر منتشر کرد« :اینجانب
از تمامی هواداران گرامی و محترم استقالل ،همکاران در
هیات مدیره ،تک تک اعضای کادرفنی و تمامی بازیکنان
اســتقالل نهایت تشــکر و قدردانی را دارم که برای کسب
موفقیت استقالل از هیچ کوششی دریغ نکردند .با موافقت
وزیر محترم ورزش و جوانان با استعفای اینجانب از استقالل
کناره گیری کرده اما برای این تیم در ادامه مسابقات لیگ
برتر و مســابقات لیگ قهرمانان اسیا به خصوص دیدار روز
سه شنبه برابر االهلی ارزوی موفقیت و کسب نتایج درخشان
را دارم».
وزیــر ورزش نیــز بالفاصلــه بــا اســتعفای رئیــس
هیات مدیره اســتقالل موافقت کرد .مسعود سلطانی فر با
تقدیر از زحمات شهاب جهانیان با استعفای او از عضویت در
هیات مدیره باشگاه استقالل تهران موافقت کرد.
بی خبری در باشگاه استقالل
ارامش ابی ها تا پایان فصل
شــهاب جهانیــان رئیــس هیات مدیــره اســتقالل
با اســتعفای خود دســت وزیر ورزش را بــرای تغییرات در
هیات مدیره استقالل باز گذاشــت .با استعفای جهانیان و
پذیرش ان از سوی وزیر ورزش اعالم شــده است ،نفرات
جایگزینهیات مدیرهابی هادرپایانفصلمعرفیمی شوند.
این تغییرات واکنشی به شــایعات روزهای گذشته مبنی بر
تغییراتدردوتیماستقالل وپرسپولیساستکهدربدترین
زمان و در کــوران رقابت های دو تیم این دو باشــگاه به ان
دامن زده شده در حالی که چنین موضوعی فعال در دستورکار
وزیر ورزش نیســت .در این شــرایط وزارتخانه تنها به فکر
ارامش دو تیم برای نتیجه گیری در رقابت های پیش روست
به خصوص که هر دو تیم شــانس حضور در مراحل بعدی
لیگ قهرمانان اسیا را دارند و در رقابت های داخلی نیز خوب
نتیجه گرفته و هواداران خود را راضی کرده اند .با این وصف
و با جدایــی جهانیان از دغدغه های افتخــاری مدیرعامل
استقالل کاسته شده چراکه جهانیان یکی از مخالفان وی
محسوب می شد.
این در حالی است که گفته می شود تغییرات در باشگاه
پرسپولیس نیز به زودی اغاز خواهد شــد .اگر چه طاهری
موفق شده است با پرسپولیس قهرمانی لیگ برتر را تجربه
کند اما چه کسی است که نداند وزیر ورزش به خصوص در
بحث درامدزایی یکی از منتقدان طاهری است و اصال بعید
نیســت که او را نیز به زودی کنار بزند و گزینه دلخواهش را
جایگزین وی کند .هر چند قهرمانی پرسپولیس باعث شده
تا ایجاد تغییر در این باشگاه برای وزیر ورزش سخت باشد اما
باتوجهبهنزدیکبودنانتخاباتریاست جمهوریاصالبعید
نیست که وزیر ورزش تغییرات بزرگ را پیش از شروع فصل
نقل و انتقاالت اغاز کند.
مثلث | شماره 353
حاال رئیس هیات مدیره باشگاه استقالل از سمت خود
استعفا داده اما اعضای هیات مدیره نه از دالیل ان خبر دارند
و نه می دانند در این باشگاه چه خبر است.
در حالی که طی روزهای گذشته شایعات بسیار زیادی
پیرامون تغییرات در باشگاه استقالل و حضور نفراتی مثل
علی فتح الله زاده و محمدحسین قریب به عنوان مدیرعامل
در این باشگاه مطرح شده ،شــهاب جهانیان از سمت خود
در هیات مدیره باشگاه استقالل اســتعفا و وزیر ورزش نیز
بــا ان موافقت کرد .این خبر نشــان می دهد کــه تغییرات
در باشــگاه اســتقالل نه تنها شــایعه نبوده بلکه در استانه
انتخابات ریاست جمهوری بیش از پیش به واقعیت نزدیک
اســت .مهم ترین نکته مدیریت در باشــگاه اســتقالل در
زمان افشــارزاده و افتخاری سیاست سکوت و بی اطالعی
از اتفاقات رخ داده اســت ،در حالی که سیدرضا افتخاری
به عنوان سخنگوی باشگاه استقالل وظیفه پاسخگویی به
رسانه ها را بر عهده گرفته هرگز در مورد اتفاقات این باشگاه
و برگزار نشدن جلسه هیات مدیره بعد از گذشت بیش از 33
روز از اغاز ســال جدید صحبتی انجام نداده است .این در
حالی است که حاال با استعفای شهاب جهانیان از ریاست
هیات مدیره قطعا نفرات دیگری دستخوش تغییر خواهند
شد و باید دید ایا سرانجام وزیر ورزش تصمیمی قاطع در مورد
هیات مدیره استقالل خواهد گرفت یا خیر.
این روزها خیلی از رســانه ها برای روشن شدن پشت
پرده ماجرای استعفای جهانیان با زمانی که فردی نزدیک
به او بود تماس می گیرند اما حســن زمانی اعالم کرده که
مطابق معمول ماه هــای اخیر قصد صحبت نــدارد و بقیه
افراد نیز پاسخگو نیستند .به این ترتیب هواداران استقالل
م انتظار تصمیم وزیر ورزش باشــند که ایا
باز هم باید چشــ
اشــخاص تخصصی و کاربلد در هیات مدیره استقالل به
کار گرفته می شوند یا این تیم به سرنوشت سه سال گذشته
دچار خواهد شد .انجا که طی سه سال گذشته این باشگاه
بارها دســتخوش تغییرات مدیریتی شده و افرادی را تحت
عنوان اعضای هیات مدیره باالی سر خود دیده است که نه
تنها به این باشگاه و بهتر شدن شرایطش کمکی نکرده اند
بلکه باعث شده اند حاشیه ها و مشــکالت این تیم بیشتر و
بیشتر شود.
ورزش
یکی از دالیل ایجاد تغییر در مدیریت باشگاه استقالل
بهرفتارهایرئیسهیات مدیرهبرمی گردد.اوویکیدوعضو
دیگر هیات مدیره استقالل که اصال بعید نیست انها هم به
زودی کنار بروند فصل پرحاشــیه ای را پشت سر گذاشتند.
تیم موافق شهاب جهانیان که مقابل افتخاری و منصوریان
صف ارایی کرده بود بارها از نتایج تیم منصوریان انتقاد کرد
و حتی یکی دو بار ضمن مذاکــره با برخی بازیکنان قدیمی
استقالل موجب دلخوری شدید علیمنصور را فراهم کرده
بود .کار به جایی رســید که اعضای هیات مدیره استقالل
قصد داشتند سرمربی اســتقالل را 20درصد جریمه کنند.
تعدادی از اعضای هیات مدیره اســتقالل که رابطه گرمی
ی را رسانه ای کردند .در
با منصوریان نداشتند چنین تصمیم
واقع اگر اصرار وزیر ورزش و ایستادگی رضا افتخاری نبود او
هفته ها قبل از تیم کنار گذاشته شده بود .حسن زمانی این
اختالف را علنی کرد.
پیش تر مواضع گرفته شده از سوی شهاب جهانیان
و مذاکراتش با افراد مختلف نیز رسانه ای شده بود .مسعود
معینی هم که سال هاســت با منصوریان چالش دارد .قرار
شــد انها منصوریان را به خاطر مصاحبه درباره بی پولی تیم
جریمه 20درصدی کنند .البته افتخاری گفت این جریمه
را امضا نمی کند .با این حال حاشــیه ها تا جایی پیش رفت
که سلطانی فر راسا به زمانی برای مصاحبه هایش به او زنگ
زد و هشدار داد.
زمانی با این هشــدار اما عقب نشــینی کرد و سیاست
ســکوت در پیش گرفت اما این شــهاب جهانیــان بود که
مخالفت سرســختانه اش با منصوریان و افتخاری را دنبال
کرد .شاید به همین دلیل بود که خیلی ها کنار رفتن جهانیان
را قطعی دانستند .هر چند شــهاب جهانیان پس از قطعی
شــدن خبر برکناری اش و تصمیــم تازه وزیر ورزش ســعی
کرد اوضاع را بــه نفع خود تغییر دهــد و در مصاحبه هایش
خود را حامی منصوریان و تیمش نشــان دهد .او در اخرین
روزهای سال ۹۵تازه به خاطر اورد که باید از تیمش حمایت
کند .بنابراین در مصاحبه ای پس از برتری اســتقالل برابر
سایپا گفت« :کسب این پیروزی را به کادر فنی ،بازیکنان،
هواداران و مدیریت باشگاه استقالل تبریک می گویم و از
طرف خودم و مجموعه استقالل به کادر فنی خسته نباشید
گفته چون این بازی اخرین بازی ما در لیگ برتر در سال ۹۵
بود .از همین جا اعالم می کنم که باشگاه استقالل نسبت
به کادر فنی و بازیکنان متعهد اســت و تــاش می کنیم به
تمامی تعهدات خو د عمل کنیم ».جهانیان گفت« :اگر هم
می بینید تا امروز برخی از مطالبات بازیکنان به تعویق افتاده
است ،به این دلیل بوده که اسپانسر باشگاه تا این مرحله از
مسابقات ما را تامین کرده و قول می دهیم طی مذاکراتی که
با انها داریم ،مطالبات بازیکنان را پرداخت کنیم».
او تاکید کرد« :از اعضای محترم هیات مدیره و تمامی
عوامل باشــگاه می خواهم از مصاحبه علیه یکدیگر پرهیز
کرده و اجازه بدهند همدلی در مجموعه باشــگاه استقالل
حکمفرما باشــد .مطمئنا با انجــام چنیــن مصاحبه هایی
هواداران ضربــه اصلــی را خواهند خورد .تــاش تمامی
مدیران باشگاه این است که مشکالت را حل کنیم و در پایان
ی مطالبات
باز هم تاکید می کنم که باشگاه متعهد است تمام
بازیکنان و کادر فنی را پرداخت کند و ما به این تعهدات پایبند
خواهیم بود».
فوتبال دولتی پیشرفت نخواهد کرد
تغییرات مدیریتی در استقالل باید
کارشناسانه صورت بگیرد
پرسپولیس؛ پسر بد
بررسی احتماالت صعود
نمایندگان فوتبال کشورمان به
مرحله حذفی لیگ اسیا
73
ورزش
ورزش
74
مثلث | شماره 353
2
مورد عجیب سرخابی ها
تغییرات مدیریتی به پرسپولیس می رسد؟
«نمی دانم او چه کسی اســت اما من فصل اینده هم
در استقالل هستم و به عنوان مدیرعامل در خدمت باشگاه
خواهم بود و علت اینکه برخی به دنبال حاشیه سازی برای
من هستند را نمی دانم».
این پاسخ کنایه امیز مدیرعامل باشگاه استقالل است
به علی فتح الله زاده .او که بالفاصله بعد از کنار رفتن شهاب
جهانیان از راس هیات مدیره اســتقالل فعالیت رسانه ای
خود را برای نزدیک شدن به هرم قدرت در باشگاه استقالل
اغاز کرد و در مصاحبــه ای جنگ روانی علیــه افتخاری را
کلید زد.
در حالی که برخی رسانه های نزدیک به فتح الله زاده
استقالل اعضای مدیریتی خود را بشناسد و با برنامه ریزی
دقیق گام به نقل و انتقاالت فصل هفدهم بگذارد .اگر هم
متولیان این باشگاه بنای تغییرات ندارند باید این موضوع
سریع اعالم شود تا همین کادر مدیریتی برنامه ریزی خود را
برای فصل اینده شروع کند.
خبرهایی که در روزهای اخیر به گوش می رســد اما
نشانی از برقراری ثبات در استقالل ندارد .لغو نشست های
اخیر اعضای هیات مدیره باشگاه استقالل نیز بر احتمال
تحوالت در این بخش مهم باشــگاه ،مهــر تایید می زند.
معینی که در هیات مدیره اســتقالل صاحب دو رای است
با خیال راحت به استرالیا ســفر کرده و انگار قصد بازگشت
از جایگزینی اش به جای افتخــاری خبر می دهند این وزیر
ورزش اســت که تا کنون در این باره موضع روشــنی اتخاذ
نکرده است.
ســلطانی فر در تازه ترین اظهارنظر خود گفته است:
«بعدا راجع به این قضیه صحبت می کنیم .مجمع هم بعد
از پایان لیگ برگزار می شود».
وزیــر ورزش در خصوص اینکه ایــا انتخاب اعضای
هیات مدیــره و برگــزاری مجمــع ارتباطــی بــه انتخابات
ریاست جمهوری دارد یا خیر گفت« :خیر ،ان شاءالله بعد
از پایان لیگ اعضای هیات مدیره مشخص می شوند».
تغییرات در باشــگاه اســتقالل حاال باعث شــده تا
خیلی ها از تغییرات احتمالی در باشگاه پرسپولیس نیز سخن
به میان اورند .بنای وزارت ورزش هم همین است که هر چه
زودتر هیات مدیره تازه ای را معرفی کند تا استقالل در مسیر
درست تری قرار بگیرد اما این تغییرات اگر به سرانجام برسد
سوال مهمی را به وجود می اورد که ایا سیدرضا افتخاری از
ســوی اعضای هیات مدیره جدید دوباره حکم مدیرعاملی
می گیرد یا خیر؟ البته نتیجه دو بــازی باقیمانده در لیگ و
همچنین بازی های لیــگ قهرمانان در تعیین سرنوشــت
مدیرعاملی افتخاری تاثیر فراوانی خواهد گذاشت.
اگر بنا به ایجــاد تغییــرات در هیات مدیره باشــگاه
اســتقالل اســت ،باید این کار هر چه زودتر انجام شود تا
ندارد .او قرار بود پس از شرکت در مراسم عروسی پسرش
به سرعت راهی ایران شود اما همچنان در استرالیا مانده
است .تاخیر در بازگشــت معینی خود گواهی است بر بروز
تغییرات احتمالی وگرنه دلیلی نــدارد که مدت ها از ایران
دور باشد و به باشگاه استقالل سری نزند.
این وضعیت هرگز به سود استقالل نیست و عوامل
مدیریتی کنونی باید هر چه زودتر موضــع صریحی درباره
فصل اینده بگیرند تا نگرانی ها بابت انچه در فصل اینده رقم
خواهد خورد ،فروکش کند.
لیست خرید در اتاق انتظار
استقالل حتی اگر نتواند دوباره به جایگاه دوم برگردد
احتماال منصوریان همچنان ســرمربی فصل اینده خواهد
بود .افتخاری خود بارها حمایتش از ســرمربی استقالل را
اعالم کرده و اگر فصل اینده همچنان مدیرعامل استقالل
باشد و در نهایت تصمیم به حفظ او گرفته شود ،منصوریان
هم قطعا سرمربی باقی خواهد ماند.
انتخــاب هیات مدیره و مدیرعامــل جدید هم خللی
در تداوم مربیگری منصوریان در استقالل ایجاد نخواهد
کرد و به احتمال زیاد هر فــردی جای افتخاری مدیرعامل
شود ،منصوریان را حفظ خواهد کرد .هر چند ممکن است
ان فرد برای منصوریان مدت زمانی تعیین کند تا اگر نتایج
قابل قبولی نگرفت ،به دنبال گزینه مورد نظر خودش برود.
تحت هر شرایطی اما حضور منصوریان در استقالل
قطعی است و او را باید سرمربی فصل اینده استقالل دانست
اما با وجود اینکه منصوریــان از تداوم حضور روی نیمکت
مربیگری استقالل اطمینان دارد اما وی نیز در انتظار روشن
شدن سیاست های کالن باشگاه استقالل است تا لیست
نهایی خود را به مدیرعامل ارائه کند.
شــاید منصوریان در ایــن اثنا که احتمــال تحوالت
می رود با چند بازیکن هم خصوصی صحبت کرده باشــد،
اما مذاکرات شخصی او نمی تواند در راستای بسته شدن
تیم جدید کافی باشد و حتما مدیرعامل و هیات مدیره جدید
باید نظر خود را درباره لیســت او اعمال کنند و بعد به سراغ
بازیکنان جدید بروند.
شرایط در استقالل اگرچه تا حدودی روشن است اما
درباره پرسپولیس تحلیل ها کامال متفاوت است .عده ای
از اراده وزیر ورزش برای ایجاد تغییر در باشگاه پرسپولیس
خبر می دهند و عده ای نیز این موضوع را شایعه می دانند.
هر چند در صورتی که پرســپولیس از لیگ قهرمانان اسیا
حذف شود که احتمال ان کم نیست وزیر ورزش می تواند
بهانه تازه ای برای ایجاد تغییر در این باشگاه به دست اورد.
از این گذشــته مخالفان طاهری که این روزها به شــایعه
رفتن او دامن می زنند معتقدند او در بحث درامدزایی هرگز
نظر سلطانی فر را جلب نکرده است .باشگاه پرسپولیس که
یکی از پرهزینه ترین باشگاه های فصل شانزدهم محسوب
می شــود اکنون در تدارک جذب بازیکنان جدید اســت و
با برخی بازیکنان نیــز به توافق نهایی رســیده؛ نمونه اش
گادوین منشا .بازیکنی که در میان گلزن ترین بازیکنان این
فصل قرار دارد .این بازیکن که با دستمزد ناچیزی به پیکان
پیوسته قرار اســت در ازای مبلغی حدود ۵۰۰هزار دالر که
رقم ریالــی اش نزدیک به یک میلیارد و هشــتصد میلیون
تومان می شود به پرسپولیس ملحق می شود .دستمزدی که
باالتر از سقف قرارداد و معیارهای مالی تعیین شده از سوی
سازمان لیگ و وزارت ورزش و جوانان است.
تصور کنید پرسپولیس می خواهد همه ستاره هایش
را با افزایش ۱۰درصــدی قراردادها برای فصل بعد حفظ
کند .انگاه عــددی که مقابــل مجمــوع هزینه های این
تیم قرار می گیرد چشــمگیرتر هم خواهد شــد و احتماال
پرسپولیس در فصل هفدهم از استقالل سبقت می گیرد و
گران ترین تیم لیگ خواهد شد .هر چند که سرخ ها باتوجه
به پرداختی که به برانکو داشتند در فصل شانزدهم هم تیم
پرهزینه تری نســبت به اســتقالل بودند اما سازمان لیگ
ارقام توافقی میان پرســپولیس و بازیکنــان و مربیانش را
طوری منتشر کرد که این باشگاه در رتبه دوم قرار گرفت.
به هر حال سرخ ها اکنون در مسیری قرار دارند که هم منجر
به شکسته شدن سقف مجموع هزینه های جاری خواهد
شــد و هم پرداختی به یک بازیکن .وقتی پرســپولیس با
منشــا روی عدد ۵۰۰هزار دالر به توافق می رســد و ابایی
از پرداخت این مبلغ به بازیکن پیــکان ندارد ،احتماال در
ادامه راه نیز باز هم چنین پرداختی هایی خواهد داشــت.
ظاهرا باشگاه پرسپولیس از همین حاال عزم خود را برای
عبور از سقف قرارداد جزم کرده و می خواهد در مسیری گام
بردارد که بارها از سوی مســئوالن منع شده بود .شکستن
سقف قرارداد و قوانینی که به ان تاکید شده موجب ایجاد
حباب در بازار نقــل و انتقاالت خواهد شــد و قیمت ها به
شکل کاذب باال خواهد رفت .هزینه چنین ارقامی در سالی
که به نــام اقتصاد مقاومتی نامگذاری شــده جای تعجب
دارد و البته مدیران این باشگاه پاسخ قانع کننده ای درباره
انتقادها ارائه نکرده اند .بنابراین اصال بعید نیست که وزیر
ورزش بعد از تغییرات مدیریتی در باشگاه استقالل سراغ
پرسپولیس هم برود و مدیریت این باشگاه را نیز دستخوش
تغییرات جدی کند.
فوتبال دولتی پیشرفت نخواهد کرد
تغییرات مدیریتی در استقالل باید کارشناسانه صورت بگیرد
جواد زرینچه
3
پیشکسوت استقالل
به نظــرم تغییرات اســتقالل را بایــد از زمانی جدی
بگیریم و درباره اش حرف بزنیم که فیفا به این باشگاه اجازه
نداد در نقل و انتقاالت نیم فصل فعالیت کند .بنابراین وقتی
حکم فیفا امد ،منصوریان از جوان ها استفاده کرد و دیدیم
که انها پتانسیل باالیی داشتند اما معتقدم تعداد انها کافی
نیست .در واقع استقالل ۱۴یا ۱۵بازیکن دارد که در لیگ و
اسیا به میدان می روند و خسته شده اند .شما امید ابراهیمی
را ببینید ،او در مقابل تراکتورســازی کامال عصبی بود ،در
حالی که این رفتار کامال از او بعید است.
ما از پشت پرده ها خبر نداریم اما این حد از پرخاش از
سوی امید ابراهیمی نشــان از اتفاقاتی دارد که پشت پرده
رقــم خــورده اســت و در نهایت اینکــه من فکــر می کنم
تراکتور ســازی با فوت کوزه گری بازی را از اســتقالل برد.
هر چند مشــکالتی مثل اعتصاب و تحریم از نقل و انتقال
و ...را نمی توان فراموش کرد اما نسبت به این مشکالت
من می گویم استقالل خوب نتیجه گرفته است.
نکته ای که ایــن روزها درباره اش صحبت می شــود
بحث افت استقالل است .به نظر من تا همین جا هم این
تیم باتوجه به مشــکالتی که داشته و نتوانســته در نقل و
انتقاالت زمستان بازیکن بگیرد ،خوب کار کرده است .با
این حال بعد از برد دربی و چند نتیجه خوب استقالل نشان
داد که پتانسیل باالتری دارد.
اســتقالل بازیکنان جوان و با قابلیت هــای باالیی
دارد .تنها در دو یا سه نقطه ضعف هایی دارد که ان شاءالله
با برطرف کردن انها بتواند به مراحل باالتر هم صعود کند.
نکته مهم دیگر به بحث تغییرات مدیریتی در باشگاه
استقالل برمی گردد .هفته گذشته اقای جهانیان از ریاست
هیات مدیــره کناره گیری کرد .باتوجه به شــناختی که من
از جهانیان داشتم حضور ایشــان را برای استقالل موثر و
ی و در رسانه چیزی
مثمر ثمر می دانستم البته در انظار عموم
شاید دیده نمی شد اما من در جریان بودم که در پشت پرده
ایشان برای اســتقالل خوب کار می کرد و قطعا او و دیگر
مدیران باشــگاه برای این تیم زحمت هایی کشیده اند که
نباید در حق شــان بی انصافی کنیم اما اینکه چرا اســتعفا
داده بر من پوشــیده اســت و به همین دلیل حرف خاصی
نمی توانم در این رابطه بزنم.
من تجربه حضور در هیات مدیره باشــگاه استقالل
را دارم .همه امیدواری ما این اســت که افرادی به باشگاه
اســتقالل بیایند که شــرایط این تیم را درک کنند .بدانند
که این تیم برای هــواداران چقدر اهمیــت دارد .افرادی
که فوتبالی باشــند بالطبع خیلی بهتر می توانند وضعیت و
شرایط خاص استقالل یا پرسپولیس را درک کنند .هر چند
برای تامین منابع مالی بــه طور حتم به دیگــر افرادی که
در این خصــوص می توانند به این دو باشــگاه کمک کنند
هم نیاز داریم اما امیدوارم کســانی به استقالل بیایند که
چهره ورزشــی داشــته باشــند و اســتخوان خرد کرده این
باشگاه باشــند و اعضای هیات مدیره هم کسانی باشند که
بتوانند درامد زایی کنند و به اســتقالل کمــک کنند چرا که
مهم ترین موضوع در استقالل همین موضوع مالی است
و کمبودهایی کــه این باشــگاه دارد .در مجموع امیدوارم
تغییرات در استقالل مثبت باشد.
نباید انتظار پیشــرفت از فوتبالی داشــته باشــیم که
دولتی اداره می شــود .تا زمانی که باشــگاه ها خصوصی
نشــوند امکان پیشــرفت در فوتبال ما وجود ندارد .بیشتر
تیم های لیگ برتری دولتی اداره می شــوند و سال هاست
که با مشکالت مالی دست وپنجه نرم می کنند و چون بودجه
محدودی دارند نمی توانند بیشتر از ان هزینه کنند.
متاسفانه هر مدیری که برکنار می شود پس از گذشت
زمان می بینیم کــه بدهی زیادی از او باقــی می ماند و این
روند برای مدیر بعدی ادامه دارد ،به عالوه بازیکنانی وجود
ورزش
دارند که سال ها با فوتبال خداحافظی کرده اند اما همچنان
از باشگاه خود طلبکار هستند ،با این حال هرگز به پول خود
نمی رسند.
فوتبال ما سرشار از بازیکنانی است که تکنیک باالیی
دارند و می توانند اینــده فوتبال ایــران را تضمین کنند اما
متاســفانه به دلیل نبود امکانات ،این بازیکنان خیلی زود
فراموش می شوند و استعدادهای انها از بین می رود.
به جرات می توانم بگویم مدت هاســت پدیده ای در
فوتبال خود ندیده ایم .چندین سال است که ستاره در فوتبال
دیگر وجود ندارد و ما فوتبالیستی نداریم که بتواند تماشاگر را
بهخاطربازیزیبایشبهورزشگاهبیاورد.درگذشتهتیم هایی
مثل راه اهــن ،تهران جــوان ،بانک ملی و همــا بودند که
بازیکنان بزرگی به فوتبال معرفی می کردند اما امروزه معضل
بزرگی در فوتبال ما به وجود امده به نام (حاضری خوری) که
باشــگاه های بزرگ روی تیم های پایه شان سرمایه گذاری
نمی کنند و تنها به دنبال اوردن بازیکنان اســم و رســم دار
هستند تا از طریق انها به قهرمانی دست پیدا کرده و مدیران
باشگاه ها ان را رزومه کاری خود قرار دهند.
بنابراین انتظار من و بسیاری از پیشکسوتان استقالل
این اســت که تغییرات باشــگاه به نحوی باشد که مدیران
جدید بتوانند شرایط را برای ایجاد دوره ای نو هموار کنند؛
دوره ای که اســتقالل بتواند به لیگ ما پدیده معرفی کند،
دوره ای که اســتقالل بتواند در بخــش درامدزایی خوب
عمل کند تا بازیکنان با خیال راحت بتوانند فوتبال شــان را
بازی کنند و دوره ای که مدیران به دنبال مسائل حاشیه ای
نباشند و اجازه بدهند که ســرمربی تیم (حاال هر کسی که
هست) بتواند تمرکزش را روی مسائل فنی تیمش بگذارد
و در چند جبهــه درگیر نباشــد .البته تا جایی که نســبت به
اقای سلطانی فر شــناخت پیدا کرده ام می دانم که فوتبال
را خوب می شناســند و می دانند که مدیریت یک باشگاه تا
چه حد می تواند اینده تیم را بسازد .بخصوص در استقالل
یا پرســپولیس که تیم های پرطرفدار کشــورمان هســتند
مدیریت کردن در این دو باشــگاه خیلی حســاس است و
ظرافت های خــاص خــودش را دارد .بنابرایــن تغییرات
مدیریتی در استقالل باید کارشناسانه صورت بگیرد .با همه
اینها امیدوارم تغییرات در باشگاه استقالل به گونه ای باشد
که هواداران عزیز ســال اینده از تغییرات اعمال شده ابراز
رضایت کنند و این تیم روزهای بهتری را به خود ببیند.
مثلث | شماره 353
ورزش
75
ورزش
پرسپولیس؛ پسر بد
گزار
ش ویژه
بررسی احتماالت صعود نمایندگان فوتبال کشورمان به مرحله حذفی لیگ اسیا
هفته پنجم لیگ قهرمانان اسیا برای ایرانی ها بدون
برد به پایان رسید و این برای اولین بار در رقابت های فصل
اخیر لیگ قهرمانان بوده اســت .با وجــود اینکه تیم های
ایرانی دو بازی را در این هفته میزبانی می کردند اما از مجموع
12امتیاز ممکن فقط 3امتیاز را به دســت اوردند تا شرایط
مساعد هفته قبل ایرانی ها برای صعود ،به اما و اگر هفته اخر
برسد .از اولین هفته رقابت ها که استقالل خوزستان موفق
به شکست الفتح در عمان شــده بود ،در هر هفته ایرانی ها
حداقل یک پیروزی را به دســت می اوردند اما در روز پنجم
هر چهار تیم کشورمان در رسیدن به پیروزی ناکام ماندند و با
سه تساوی و یک شکست ،ضعیف ترین هفته ایرانی ها ثبت
شد .حاال استقالل های تهران و خوزستان شانس مساعدی
برای صعود دارند و کار پرســپولیس و ذوب اهن با از دست
دادن امتیازهای حســاس این هفته سخت تر از قبل شده.
برای صعود ،روز اخر مرحله گروهی لیگ قهرمانان باید روز
بردهای خانگی و خارج از خانه ایرانی ها باشد .فصل جدید
این رقابت ها برای نمایندگان ایران با کسب نتایج مطلوب
همراه بود و این امیدواری به وجود امد که این بار نمایندگان
کشورمانصعودیاسانبهمرحلهبعدیلیگقهرماناناسیا
داشته باشند اما هر چه مسابقات جلوتر رفت فاصله تیم های
ایرانی با صدر هم بیشتر شد .در هفته پنجم این مسابقات و
در شرایطی که هر چهار تیم می توانستند با پیروزی برابر رقیبا
خود صعودشــان به مرحله بعدی را قطعی کنند ،هیچکدام
موفق به کسب برد نشدند تا کار به روز اخر و دیدارهای سخت
و دشوار هفته پایانی بکشد.
گروه اول؛ استقالل یک تساوی می خواهد
ورزش
76
مثلث | شماره 353
در گــروه اول ایــن مســابقات شــاگردان علیرضــا
منصوریان که با برتری برابر االهلی می توانستند صعودشان
به مرحلــه بعد را قطعــی کننــد ،در ورزشــگاه ازادی و برابر
هواداران پرتعداد خود به تساوی رســیدند تا هر دو تیم با ۸
امتیاز شانس های اول و دوم برای صعود باشند.
در این گروه دو تیم التعاون و لکوموتیو هم ۵امتیازی
هســتند و در روز پایانی این شــانس را دارند کــه با بردهای
پرگل امید به صعــود را برای خود زنده کنند .بــا این حال به
نظر می رسد استقالل و االهلی امارات شانس اصلی صعود
هستند و با یک تساوی هم راهی مرحله بعد خواهند شد.
در روز پایانی این مسابقات که سه شنبه ۱۹اردیبهشت
برگزار خواهد شد استقالل میهمان تیم التعاون عربستان
خواهد بود و تیم االهلی هم به مصاف لوکوموتیو ازبکستان
خواهد رفت.
گروه دوم؛ استقالل خوزستان پیروزی می خواهد
شاگردان سیروس پورموسوی هم همان راهی را رفتند
که همنام تهرانی شان رفت .استقالل خوزستان در صورت
پیروزی برابر الفتح می توانست صعودش به مرحله بعدی را
قطعی کند اما این تیم هم به نتیجه ای بهتر از تساوی دست
پیدا نکرد تا کارش به روز اخر کشیده شود .در این گروه تیم
لخویای قطر تنها تیمی اســت که صعــودش به مرحله بعد
را قطعی کرده و با ۱۱امتیاز صدرنشــین اســت .استقالل
خوزستان با ۸امتیاز در رده دوم ایستاده و الفتح عربستان هم
با شش امتیاز از شانس صعود برخوردار است و تنها الجزیره
امارات با یک امتیاز حذف شــده اســت .در روز پایانی این
مسابقاتکهسه شنبه ۱۹اردیبهشتبرگزارمی شوداستقالل
خوزســتان در خانه میزبان الجزیره امارات است و با برتری
برابر این تیم می تواند راهی مرحله بعد شود .البته اگر الفتح
در دیدار پایانی به لخویای قطر ببازد ،اســتقالل خوزستان
حتی با شکست برابر الجزیره هم صعود خواهد کرد.
گروه سوم؛ خودزنی ذوب اهن
شاگردان مجتبی حسینی که فرصت صعود مستقیم
به مرحله بعد بدون اما و اگر را داشتند و می توانستند با برتری
برابر العین امارات صدرنشین گروه شوند ،از شکست االهلی
عربســتان برابر بنیادکار ازبکســتان اســتفاده نکردند و در
ورزشگاهفوالدشهرسهگلازالعینخوردندتااینتیماماراتی
را صدرنشین کنند و کار خودشان برای صعود را پیچیده کنند.
در این گروه تیم العین امارات با ۹امتیاز شانس اول صعود
به مرحله بعد است .االهلی عربستان با ۸امتیاز دوم است و
ذوب اهن با ۷امتیاز در رده سوم قرار دارد .بنیادکار ازبکستان
هم با ۳امتیاز عمال شانسی برای صعود ندارد .در روز پایانی
مرحله مقدماتی این گــروه تیم ذوب اهن بایــد در دیداری
ســخت و تعیین کننده به مصاف االهلی عربستان برود که
تنها با پیروزی است که مجوز صعود را خواهد گرفت .االهلی
حتی با یک تساوی هم به مرحله بعد صعود خواهد کرد.
گروه چهارم؛ سرنوشت پرسپولیس
دست خودش نیست
شاگردان برانکو ایوانکوویچ اما بخت صعود مستقیم
را به دســت خودشــان نابود کردند! این تیم که در فاصله
سه هفته مانده به پایان لیگ برتر عنوان قهرمانی را از ان
خود کرده بود در اسیا عملکرد پرنوســانی داشت و ان قدر
فرصت سوزی کرد که حاال سرنوشــت خود را به دست دو
تیم عربی داده اســت .در این گروه الهالل عربستان با ۹
امتیاز صدرنشین است و الریان قطر با ۷امتیاز در رده دوم
قرار گرفته است و پرسپولیس با شــش امتیاز در رده سوم
قرار دارد .الوحده امارات هم با ۴امتیاز بختی برای صعود
ندارد .در روز پایانی این مسابقات که ۱۸اردیبهشت برگزار
می شود ،پرسپولیس در ورزشــگاه ازادی میزبان الوحده
امارات اســت و فقط باید این بازی را با بــرد پرگل به پایان
برساند و بعد منتظر نتیجه دیدار تیم های الهالل عربستان
و الریان قطر باشــد .اگر الریان بتواند حریف عربستانی را
شکست دهد ،پرســپولیس با بردن الوحده هم نمی تواند
به مرحله بعد صعود کند چرا که در بــازی رودررو با الهالل
بازنده است .نکته نگران کننده برای پرسپولیس کنار امدن
دو تیم عربی با یکدیگر است که اگر اصطالحا الهالل به
الریان راه بدهــد و نتیجه را واگذار کند ایــن دو تیم راهی
مرحله بعد خواهند شد و پرســپولیس از دور مسابقات کنار
خواهد رفت .بنابراین تنها پرســپولیس برای صعود حتمی
نیازمند رســیدن به نتیجه الزم در بازی دیگر است و دیگر
تیم های ایرانی می توانند با گرفتن نتیجه الزم جشن صعود
به مرحله بعد را برپا کنند .چهار تیم ایرانی در اســیا شانس
صعود دارند ،استقالل خوزســتان و استقالل تهران از دو
تیم دیگر شانس بیشتری دارند تا در مرحله بعد اسیا حضور
داشته باشند.
نکته جالب توجه اینکه راه صعود استقالل به مرحله
بعد لیگ قهرمانان اسیا هموار است و انها تنها به تک امتیاز
بازی مقابل التعاون نیاز دارند تا خــود را بین 16تیم نهایی
لیگ قهرمانان ببینند اما رقیب سنتی استقالل در اسیا ان
قدر فرصت سوزی کرد که بعید به نظر می رسد بتواند مرحله
بعدی لیگ قهرمانان اسیا را ببیند.
تمام احتماالت صعود تیم های ایرانی در گروه های چهارگانه به شرح ذیل است:
استقالل تهران
استقالل خوزستان
ذوب اهن اصفهان
حالت اول :اســتقالل تهران برابر
التعاون پیروز شــود یا به تســاوی برسد،
صعود می کند.
حالت دوم :اســتقالل تهــران با
اختالف سه گل یا کم تر شکست بخورد،
صعود می کند.
حالت ســوم :اســتقالل تهران با
اختالف 4یا بیــش از 4گل برابر التعاون
شکست بخورد ،صعود نمی کند.
حالت اول :اســتقالل خوزســتان
برابر الجزیــره امــارات پیروز شــود یا به
تساوی برسد ،صعود می کند.
حالت دوم :اســتقالل خوزستان
برابــر الجزیره شکســت بخــورد و لخویا
برابر الفتح پیروز شود یا به تساوی برسد،
استقالل خوزستان صعود می کند.
حالت سوم :اســتقالل خوزستان
برابــر الجزیره شکســت بخــورد و الفتح
برابر لخویا به پیروزی برســد ،اســتقالل
خوزستان صعود نمی کند.
حالت اول :ذوب اهن برابر االهلی
شکســت بخــورد یا به تســاوی برســد،
ذوب اهن صعود نمی کند.
حالت دوم :ذوب اهن برابر االهلی
عربستان پیروز شــود ،ذوب اهن صعود
می کند.
پرسپولیس تهران
حالت اول :پرسپولیس برابر الوحده
امارات به تساوی برسد یا شکست بخورد،
پرسپولیس صعود نمی کند.
حالــت دوم :پرســپولیس برابــر
الوحده به پیروزی برســد و الریــان برابر
الهــال به پیروزی برســد ،پرســپولیس
صعود نمی کند.
حالــت ســوم :پرســپولیس برابر
الوحده پیروز شــود و الهالل برابر الریان
به پیروزی برســد یا بازی مســاوی شود،
پرسپولیس صعود می کند.
ورزش
واکنشعجیب
رونالدو به گل مسی
کریستیانو رونالدو همچون 85هزار هوادار حاضر در
برنابئو ،پس از به ثمر رسیدن گل دوم مسی در دقیقه 92که
گل پیروزی بخش بارسا نیز بود ،بسیار خشمگین و عصبانی
به نظر می رسید.
همه چیز از اشــتباه رئالی ها در نقطه کرنر زمین بارسا
شروع شد.
ابتدا مودریچ بود که اجازه داد حرکت نهایی بازیکنان
بارسا برای ثبت گل سوم شروع شود .سپس مارسلو به راحتی
اجازه داد سرجی روبرتو از میانه زمین خود را به پشت محوطه
جریمه رئال برساند؛ تا اینجا نیز رئالی ها انچنان به اضطراب
نیفتاده بودند؛ اما ثانیه هایی بعد ،مسی با زدن گل سوم ،اب
سردی روی برنابئو ریخت.
هنوز بسیاری از خود سوال می کنند که چرا و چگونه
مارسلو انچنان راحت به روبرتو اجازه پیشروی داد .یک خطا
کافی بود تا االن رئال با خیال راحت گام های نهایی برای
قهرمانی اللیگا را بردارد ولی حاال سرتیتر تمام اخبار به مسی
و بارسلونا اختصاص دارد.
این واکنش بی سابقه و خشمگینانه رونالدو پس از گل
سوم بارسا ست .او بر سر مارســلو فریاد می زد« :خطا کن؛
خطا کن» اما دیگر کار از کار گذشته بود.
س هفته
عک
وقتی لیپی وکاپلو از مسی تمجید می کنند
درباره درخشش دوباره یک نابغه تمام عیار
مثلث | شماره 353
ورزش
علیرضا کردی
روزنامه نگار ورزشی
بعد از اینکه داور ال کالسیکو سوت پایان بازی را به
صدا دراورد ،اظهارنظر سرمربی ســابق تیم ملی ایتالیا در
ذهنم تداعی شــد .مارچلو لیپی مدعی شــده بود که مسی
هیچ گاه افت نکرده اســت .او در مصاحبــه ای گفته بود:
« هر بار می بینم که بارسا بازی داشــته ،یا مسی گل زده یا
پاس گل داده است .فکر نمی کنم او افت کرده باشد .باقی
بازیکنان بارسا افت کرده اند .افت تیم از لحاظ دفاعی خیلی
مشهود تر است».
بازی یکشــنبه در برنابئو به همــه ما و البتــه مارچلو
لیپی ثابت کرد که هر دو ادعایش درســت اســت ؛ مســی
فوق العاده است و دفاع بارسلونا افتضاح .با این حال شماره
10کاتاالن ها توانست بار دیگر رئال مادرید را شکست دهد
و شانسی دوباره برای کســب قهرمانی در اللیگا برای خود
ایجاد کند .این دیدار یکــی از جذاب ترین بازی های چند
فصل اخیر بود .در حقیقت بیشــتر هواداران با این تصور
پا به ورزشگاه گذاشــتند که بارســا را دفن کنند .جلوگیری
از شکست باعث می شــد که تقریبا کار بارسا در رسیدن به
قهرمانی تمام شده باشد و رئال یکه تاز برای باال بردن اللیگا
پیش برود .در حقیقت حتی مســی هم کنار رفته بود .او در
6بازی اخیرش مقابــل رئال گلزنی نکرده بود .شــایعات و
مصاحبه ها حاکی از ان بود که مسی دیگر ان مسی گذشته
نیست ،حتی با وجود اینکه هیچ بازیکنی به اندازه او در اروپا
گلزنی نکرده است ( 47گل در 46بازی).
وقتی صحبت از بررســی اســتعداد مســی و رونالدو
می شود ،انگار که انها به اندازه بازی اخرشان خوب بوده اند،
بدین شــکل که رونالدو پــس از هت تریــک مقابل بایرن
در ذهن ها بود و مســی پس از تســاوی بــدون گل مقابل
یوونتوس.
انریکه پیش از بازی گفته بود که زمان ان رسیده که
شماره 10تیمش بار دیگر بدرخشد .رئال روی مسی تمرکز
کرد و ســعی داشــت هرگونه نفوذ و تاثیرگذاری او را خنثی
کند .کاسمیرو پس از اینکه توسط پاهای مسی تحقیر شد،
در دقیقه 13از ســوی داور با کارت زرد روبه رو شد .مارسلو
هم دقایقی بعد پس از برخوردی که با مسی داشت ،باعث
خونریزی دهان او شد.
مســی قصد انتقام گرفتن داشــت ولی نه با درگیری
بدنی بلکه با هنرش .او بدون اینک ه ترســی داشته باشد ،با
سرعت به سمت تکل های حریفان می رفت .او 5دریبل در
نیمه اول انجام داد و دیگر بازیکنان داخل زمین در بهترین
حالت 2دریبل داشــتند .سی و ســه دقیقه از بازی گذشته
بود که جادوگر ارژانتینی پا به توپ شد .او از راکیتیچ پاس
دریافت کــرد ،از مودریچ عبور کرد و ســپس با یک حرکت
زیبا ،دنی کارواخال را پشــت سر گذاشــت و توپش را وارد
دروازه ناواس کرد .مســی همچنین روی گل برتری بارسا
هم موثر بود 17 .دقیقه به پایان مانده بود که کاپیتان بارسا
در مسیر حرکتش برای گلزنی بود که جلویش را گرفتند ولی
راکیتیچ ،توپ را دریافت کرد و با یک ضربه دقیق کار رئال
را دشوار کرد.
وقتی سرخیو راموس ،به درستی به خاطر تکل خشنی
که روی مسی انجام داد اخراج شد ،به نظر بازی دست رئال
افتاد .انها 10نفره حمله کردند و خامس رودریگز کار را به
تســاوی کشــاند .با این حال ،در حالی که تنها 13ثانیه از
وقت اضافه باقی مانده بود ،سرخی روبرتو توپ را برداشت و
شروع به دویدن کرد .دو بازیکن رئال در مسیر حرکتش قصد
منحرف کردن او از مســیر و زمین خوردنش را داشتند ولی
ناکام بودند .او توپ را به یوردی البا رســاند و البا هم با یک
کات بک زیبا ،توپ را برای مسی ارسال کرد .او پانصدمین
گلش را در برنابئو به ثمر رساند ،افتخاری عجیب در جایی
بسیار جالب.
انهایی که فکــر می کنند مســی افت کــرده ،هفته
گذشته با اثبات شکل وارونه این تحلیل روبه رو شدند .انها
اشتباه می کنند .شاید بارســا افت کرد ه ،ولی مطمئنا مسی
نه .به عنوان مثال مربی ســابق رئال مادریــد ،فابیو کاپلو
پس از گل تساوی بخش مســی گفته بود« :او هنوز نابغه
فوتبال است».
به نظرم تعریف لیپی و کاپلو درباره مسی کافی است
تا خیلی از بحث هــا را کنار بگذاریم و به ایــن نکته اذعان
کنیم که لیونل مسی به راســتی یک نابغه است ؛ یک نابغه
تمام عیار.
77
خداحافظ
ناخدا
دیدار
78
مثلث | شماره 353
فیروز زنوزی جاللی درگذشت
«گاه ســواره می امد .گاه پیاده و اهسته ،گام به گام
به دنبالش .گاه در افق بود و در فلق .گاه در پهنای دشت و
ستیغ کوه و گاه در گلبرگ گل خیس شبنم .گاه ان قدر دور
که محو می کرد و گاه ان قدر نزدیک که گرمای نفسش را
روی گونه حس می کرد .می شــنید که دم گوشش اهسته
می گفت :مــن همان شــبانم! همان کــه شــنید از دنیا و
مردمانش ،و سواران در خوابش».
این کلمات را از اخرین رمانــش یعنی «برج »110
نفس بکشید ،شاید این اخرین کلماتی باشد که بتوان از
این قلم سلیس و موقر خواند ،قلمی که نویسنده اش دیگر
بین ما نیست که بنویسد .شاید برای شناختن بیشتر فیروز
زنوزی جاللی بهتر باشــد که توصیف خودش را از کتاب
اخرش یا اخرین کتاب چاپ شــده اش بخوانیم« :رمان
برج 110یک رمان چند الیه اســت که یکی از الیه های
ان مذهبی اســت .در ایــن رمان حــدود 360صفحه ای
هیچ جا نام مبارک حضرت علی (ع) را نمی بینید .حتی یک
بار هم این کلمه در متن نیامده اســت اما برایند اثر و روح
رمان به امیرالمومنین برمی گردد و حس او را به مخاطب
منتقل می کند .این را مخاطب خــودش در طول مطالعه
رمان حس می کند .رمان «برج »110یک اثر افسانه ای
است که اگر نگاه فلسفی ،دینی یا هر نگاه دیگری داشته
باشــید ،می توانید از جهان ان ،حضرت علی (ع) را حس
کنید .جهان «برج »110شــبیه فیلــم «ارباب حلقه ها»
است که یک جهان افسانه ای است .در نهایت به حضرت
علی (ع) می رســید؛ بی انکه از او نامی برده شود .این را
مخاطــب خودش احســاس می کند .اگــر تعریف نکرده
باشم ،کار تازه ای است که نمونه اش را پیشتر در ادبیات
نداشته ایم .تالشم این بود که کار بکر و بدیعی ارائه کنم
و چهارســال برایش زحمت کشــیدم »...از این کلمات
می توان فهمید که اول در نگاهش به رمان نویسی تعهد
را شرط اصلی می داند ،او رمان نوشتن را یک قصه نوشتن
صرف نمی داند و همچنان می تــوان فهمید که او به فرم
به همان اندازه توجه ویژه دارد .بله او این گونه به نوشتن
فکر می کــرد ،همان طور کــه قبل تر هــا در مصاحبه ای
گفته بود« :وقتی یک نویســنده با نوشته اش پول و وقت
مردم را می گیرد باید پاســخگو باشــد .ضمــن اینکه این
مســاله فقط به نویســندگان تازه کار مربوط نیست؛ خیلی
از نویســندگان صاحب نام هم همین طورند .چون حرف
جدیدی ندارند مطالب تکراری می نویســند و اجر ســایر
کارهایشــان را هم از بین می برند .هیچ کس بهتر از خود
نویســنده نمی داند چه چیزی می خواهد بگوید .نویسنده
باید ببیند ایا حرفی دارد .نویســنده ای کــه حس می کند
حرفی برای گفتن ندارد چرا می نویسد؟ چرا می خواهد به
خودش دروغ بگوید؟ امیدوارم نویسندگان به جایی برسند
که تا ضرورتی را حس نکرده و از لحاظ درونی تحت تاثیر
موضوع بکر قرار نگرفته اند ننویسند ».او چه چیز نوشتن
را مقدم بر خود نوشتن می دانست و صد افسوس که حال
او دیگر بین ما نیست و باید همه فعل های پیش از این را
به ماضی برگرداند.
داستان زندگی
«مشــکل ریوی دارم .پزشــکان می گویند سرطان
است .هنوز درگیر روند درمان هســتم 20 .روز یک بار باید
بروم شیمی درمانی .ســه روز قبل شــیمی درمانی کردم و
یک نوبت دیگر از شــیمی درمانی مانده اســت .بعد از این
نوبت ،باید عکس بگیرم تا پزشــکان ببینند ایــا باز هم باید
شیمی درمانی کنم یا این روند متوقف می شود .به هر حال
هرچه خواست خدا باشــد ».خیلی وقت بود که بیمار بود،
با وجود ایــن کار می کرد ،حتــی پس از چــاپ کتاب برج
110به کتاب بعدی اش فکر می کرد ،می دانست در مورد
ادم های کوتاه قامت اســت و حتی می دانســت که نامش
خویشتن کشی است ،می گفت اگر شیمی درمانی امانش
بدهد این کتاب را هم تمــام می کند .بله او فیــروز زنوزی
جاللی بود با همین مشخصات.
فیروز زنوزی جاللی در یکم ابان ماه ســال 1329در
خرم اباد متولد شد و تا پایان تحصیالت ابتدایی در بروجرد
بوده ،سپس به تهران امد و تحصیالت دانشگاهی خود را
در رشته های نظامی گذرانده و در بوشهر به عنوان ناخدای
یکم کمیسر دریایی در سال 1357انجام وظیفه می کرد.
او از ســال 1355فعالیــت خــود را در زمینه نویســندگی
شــروع کرد و پس از وقفه ای حدود 13ســال ،مجموعه
داستان های «سال های سرد» سراغازی شد برای انتشار
باقی اثــار او.خود او در زندگینامه خود نوشــتش این دوره
را این گونه توصیف می کند« :پس از ســقوط خرمشــهر
و انتقــال ناوچه هایمان به بندر بوشــهر مدتــی در نیروی
رزمی ،۴۲۱کــه اتاق جنگ نیروی دریایی بــود ،به پایگاه
دریایی بوشهر مامور شدم .چه روزها و شب های ملتهبی.
شــهر اماج بمباران های پــی در پی میگ هــای عراقی و
دیگر حماســه باشــکوه ناوچه پیکان قهرمان .و شهادت
خاموش قهرمانان ســفیدپوش نیروی دریایی .واز سوی
دیگر ناوچه های متالشــی عراقی ها در اب و تالش برای
نجات جان پرسنل نیروی دریایی منهدم شده عراق .برغم
ان همه ناجوانمردی هایشــان که ان طور ناوچه قهرمان
پیکان را از پشت سر به موشک بسته بودند! پس از مدتی
به تهران منتقل شدم .و پس از ان بود که بعد سالیان سال،
باز سر در زالل تخیل نهادم .و داســتان «لک لک ها» را
برای گاهنامه داســتان حوزه هنری فرســتادم .خواندن و
چاپ داستان مصادف شد با دعوت چند نویسنده تا به حوزه
هنری بروم و دیداری کنیم .و همان دیدار شد باب اشنایی
با برو بچه های داستان نویس بعد انقالب و تداوم شرکت
در جلسات داستان نویسی دوشــنبه های حوزه هنری .راه
منزل که دور بــود و وقت تنگ ،با همان لباس ســفید فرم
نیروی دریایی به جلســات می رفتم و با چه ذوق و شوقی.
دوباره پرواز شروع شده بود .پرواز قلم .و این بار همراه نسل
جدیدی از نویسندگان که امروزه روز بیشترشان نامی پراوازه
در عرصه ادبیات کشور دارند .و همین امر سراغاز دوره دوم
نویسندگی ام شد»...
جاللی به عنوان کارشــناس با بخش داســتان بنیاد
جنگ زدگان ،کتاب ســال بنیاد شهید ،بخش قصه و رمان
حوزه هنری و بخش انتخــاب اثار برتــر معلمان همکاری
داشــته و عالوه بر ساخت فیلم های مســتند به فیلمنامه و
نمایشنامه نویســی ،تدریس و نقد نیز می پرداخت و کتاب
«مردی با کفش های قهوه ای» او جزو اثار برتر 20ســاله
انقالب شــناخته شــده و کتاب مخلوق او نیز برنده دیپلم
افتخار از طرف بنیاد شهید شده است .همچنین با نگارش
اثاری چون رمان «قاعده بــازی» موفق به اخذ جوایزی از
جشنواره ها و جایزه های ادبی کتاب سال جمهوری اسالمی
ایران ،قلم زرین و جالل ال احمد شد.
این نویســنده در روزهای پایانی ســال 94به بیماری
عفونت ریه دچار شد و دوره های شــیمی درمانی برای وی
اغاز شــد که در ۲۹فروردین ۱۳۹۶به خاطر وخامت حال
درمانش متوقف شد .وی ســرانجام در تاریخ ۵اردیبهشت
ماه در بیمارســتان درگذشــت .او در همان روزی رفت که
امیرحســین فردی پدر داســتان انقالب هم 4ســال قبل
چشــم از دنیا فروبسته بود ،شــاید خواندن این جمالت از
فیروز زنوزی جاللی حســن ختام خوبی برای خداحافظی
با ناخدای قصه ها باشــد« :زمان می گذرد خیلی ســریع.
ان روزها کانکســی بود در حوزه هنری کــه کار را با ان اغاز
کردیم .بچه ها ان زمان جوان و بشاش بودند اما االن گرد
پیری به روی امثال بنده نشسته اســت .امیرحسین فردی
می گفت «چه می نویسی؟ اقای جاللی ،وقت تنگ است،
وقت نداریم» .من مدت هاست درباره واژه «وقت نداریم»
فکر می کنم .وقتی بیمار شدم و گفتند سرطان داری ضربه
شدید بود ،گفتم به همین سادگی من سرطان دارم؟ هر 15
روز شیمی درمانی می شوم ان هم سه روز ،می گویم واقعا
وقت نداریم؟»
بازگشت از راه دور
درباره فیلم شیر؛ میهمان جشنواره بین المللی فیلم فجر
مثلث | شماره 353
دیدار
«هر ســال ۸۰هزار کودک در هند گم می شوند»...
این جمله دقیقا پس از پایان فیلم در شــروع تیتراژ پایانی
دیده می شــود .داســتان «شــیر» حکایت یکــی از این
کودک هاست ،البته کودکی که سرنوشتی عجیب تر از بقیه
داشته و سفری بسیار طوالنی را تجربه کرده است،قصه این
کودکان هندی هر از چندی یک بار تبدیل به سوژه ای برای
ساختن فیلمی برای مطرح شدن می شود .اگر یادتان باشد،
چند سال قبل فیلم میلیونر زاغه نشین ،کلی سروصدا کرد.
قصه ان فیلم هم مربوط بــه کودکی بود که از خانواده اش
جدا می شــود ،اگر ان فیلم را دوست داشتید ،می توانید از
این نکته لذت ببرید که بازیگر نقش اول فیلم «شیر» هم
بازیگر سال های جوانی فیلم میلیونر زاغه نشین است ،پس
از میلیونر زاغه نشین ،فیلم دیگری که به زندگی یک کودک
هندی پرداخت ،فیلم خوش ســاختی مانند «زندگی پی »
بود ،داستان کودکی که سفری طوالنی با یک ببر را تجربه
می کند ،در فیلم «شیر» هم سفر داریم ،سفری طوالنی اما
فرقی که این دو فیلم با فیلم های قبلی دارد،این است که
ان دو برخاسته از خیال است و این فیلم برگرفته از واقعیت؛
داستان فیلم شیر ،بر اســاس کتاب خاطرات واقعی سارو
بریرلی به نام «راه دور از خانه» ساخته شده است .داستان
مردی که 25ســال طول کشــید تا بداند که ان چیزی که
به عنوان نام با خود حمل می کند ،تلفظ کودکانه و اشتباه از
شیرو است و نام او سارو نیست.
این فیلم به دو بخش تقســیم می شــود ،بخش اول
کودکی سارو است ،سارو کودکی با اعتماد به نفس فراوان
است که در خانواده ای بسیار فقیر که شغل مادرش جابه جا
کردن سنگ اســت زندگی می کند .او عاشق برادر بزرگش
گودو اســت و اصرار دارد همراه او باشــد .یک شب روی
نیمکت خوابش می برد و وقتی بلند می شود گودو نیست.
شــب در ســکوت کامل اســت و او وارد قطاری می شود و
همانجا خوابش می برد ،قطار راه می افتد و تا ۱۶۰۰کیلومتر
و شهر بزرگ و غول اسای کلکته در هیچ ایستگاهی توقف
نمی کند .سارو پرت می شود به شهری با پل ها ،رودخانه،
تونل ها و فقری همه در ابعاد غول اسا که حتی زبان بنگالی
مردمش را بلد نیست .ســارو با کودکان ایستگاه ها همراه
می شود تا توسط پلیس دستگیر شده و به نواخانه می رود.
در انجا در میان کودکان بی شماری که در ان مرکز حضور
دارند ،شیرو خوش شانس است که یک خانواده استرالیایی
او را به فرزندی قبول می کنند و او به هزاران کیلومتر دورتر
می رود تا به استرالیا برسد .همه چیز تا 25سال خوب است،
سارو تحت سرپرستی خانواده تازه اش تبدیل به یک جوان
تحصیلکرده و موفق می شود اما یک روز یک اتفاق -او را به
گذشته می برد ،به فکر ریشه هایش در هند ،خانواده ای که
سال ها قبل جا گذاشته بود ،برای همین شروع کرد مثل جور
کردن یک پازل ،انچه به خاطر می اورد را کنار هم بچیند تا
شاید بتواند به این گذشته برسد اما این اتفاق اسانی نیست،
مگر در ذهن یک کودک چقدر چیز مانده است؟ سارو اما با
حمایت مادرش و نامزدش ،این سفر را شروع می کند و در
این راه از ابزار گوگل ارث هم سود می برد تا عاقبت خانواده
خود را پیدا می کند ،به خانه خود می رسد و مادرش را می بیند
و می فهمد که برادرش ان شب که دیگر نبود ،در برخورد با
قطار جان باخته است و...
داســتان فیلم شــیر ،داســتان تازه ای نیست ،قصه
کودکان گم شــده ای که ســال ها بعد تصمیم می گیرند به
خانواده خود بازگردند ،بارها و بارها ســوژه فیلمسازها بوده.
روایت ســارو هم در کنار همه ان بازگشت ها قرار دارد ،شاید
ان چیزی که قصه سارو را متمایز می کند ،ان قسمت نهایی
فیلم است جایی که تصاویر ساروی واقعی را نشان می دهد
که به همراه مادر اســترالیایی اش ،به دهکده زمان کودکی
برمی گردد و مادر اســترالیایی اش و مادرهنــدی اش با هم
برخورد می کنند ،انجا بــود که تازه می فهمیم که داســتان
چقدر زیبا سازی شــده است ،در فیلم پســر و هر دو مادرش
چهره هایی فوتو ژنیک و ســتاره مانند هســتند اما وقتی ان
چند دقیقه نهایی را می بینیم ،با چهره های عادی و معمولی
مواجه هستیم ،این زیبا سازی در قصه هم وجود دارد،یکی
از ایرادهای فیلم این است که خانواده استرالیایی و محیط
اســترالیایی به قدر اغراق امیزی خوب و عالی هســتند .در
خالل خرده روایت ها و قصه های فرعی هم با کلیشــه های
بسیاری مواجه هستیم اما این کلیشه ها باعث نمی شود که
کلیتفیلمدوست داشتنینباشد،اینفیلمدرمجموعفیلمی
محبوب از نگاه منتقدان در امده است .شیر که به کارگردانی
یک جوان اســترالیایی به نام گــرت دیویس اســترالیایی
ساخته شده؛ پیش از حضور در جشــنواره فجر در جشنواره
بین المللی فیلم تورنتو به نمایش درامده اســت .نامزدی در
شش رشته هشتاد و نهمین دوره مراســم اسکار از جمله در
بخش های بهترین فیلم ،بهترین بازیگر نقش مکمل مرد،
بهترین بازیگر نقش مکمل زن ،بهترین فیلمنامه اقتباسی
و نیز نامزدی در پنج رشته از هفتادمین دوره جوایز بریتانیا از
جملهمهم ترینافتخاراتاینفیلماست.بخشعمده ایاز
موفقیت فیلم به خاطر نقش اول ان است .دیو پاتل ،بازیگر
26ساله متولد لندن که قبل از این با فیلم میلیونر زاغه نشین
( )Slumdog Millionaireبه شــهرت جهانی دســت پیدا
کرد ،برای اماده سازی ایفای نقش تازه اش در فیلم «شیر»
نزدیک به هشت ماه به تحقیقات پرداخته است .از انجایی
کهفیلمبر اساسماجراییحقیقیساختهشدهاوبهیتیم خانه
اصلی ای که «ســارو» در ان بوده رفته اســت ،همچنین از
قطاری که سارو در ان گم شــده دیدن کرده ،دیو پاتل برای
اماده ســازی فیزیکی ماه ها به تمرینات فشرده بدن سازی
پرداخته و کالســهایی را بــرای اجرای درســت بیان لهجه
استرالیایی گذرانده است .او در این باره می گوید« :نزدیک
هشت ماه را با این نقش به سر بردم .بنابراین می توانم بگویم
نوعی سیر زیارتی را طی کردم .من در جایگاه سارو ،به نوعی
سعی کردم رد پای او را دنبال کنم .به یتیم خانه ها سر زدم،
با قطار در هند سفر کردم ،سفرنامه نوشتم ،سعی کردم یک
مجموعه خاطره حسی بسازم تا برای ایفای نقش راهنمایم
باشد».
بازیگر خردسالی که نقش کودکی پاتل را بازی می کند
هم داســتان جالبی دارد .به گفته تهیه کننــده فیلم برای
انتخاب کــودک فیلم از بیش از چهار هــزار کودک هندی
تست گرفته شده تا در اخر بازیگری هشت ساله به نام سانی
پاوار از بین انها انتخاب شد .این بازیگر هشت ساله به دلیل
نداشتن ویزا موفق نشد در بســیاری از افتتاحیه های فیلم
حضور داشته باشــد،معروفترین بازیگر این فیلم هم خانم
نیکول کیدمن است که نقش یک خانم استرالیایی را بازی
می کند که دو کودک هندی را به فرزند خواندگی قبول کرده.
او درباره این فیلم گفته است« :فکر می کنم این فیلم درباره
مادر بودن و خاطره هاست .درباره خاطرات یک جوان است
و اینکه او چطور این خاطرات را به شیوه «مارسل پروست»
به یاد می اورد و فقط با تمرکز روی حســی که از خاطراتش
دارد مادر اصلی اش را پیدا می کند .داستانی است ُپرکشش
و در عین حال واقعی».
79
فاتحخشمگین
دیدار
80
مثلث | شماره 353
لیونل مسی برنده واقعی ال کالسیکو بود
«به دنبال کسب یک پیروزی برای ماندن در کورس
قهرمانی اللیگا به برنابئو رفتیم .هنوز راه زیادی برای رفتن
باقی مانده اما با لذتی از برداشتن یک گام مهم برگشتیم»،
این جمــات اولیــن واکنش های لیونل مســی بــه بازی
ال کالســیکو بود ،او در این جمالت سعی دارد بازی بزرگ
مقابل رئال مادرید را عادی جلوه دهد و ان را در حد برداشتن
یک گام ساده کوچک کند اما کاری که لیونل مسی در این
بازی کرد ،در حد یک شــاهکار بزرگ بود ،شــاهکاری که
فقط یک فوق ستاره می تواند ان را انجام دهد ،شاید فقط
لیونل مسی ...مسی سرشار از انگیزه بود ،این را می شد از
قبل بازی فهمید ،حذف شــدن در برابر یوونتوس در لیگ
قهرمانان اروپا و نمایش ضعیف ستاره ارژانتینی او را برای
یک برگشــت اماده می کرد .این روزهــا ،روزهایی بود که
برای مســی هیچ چیز مطابق میلش پیش نمی رفت ؛ او در
تیم ملی ارژانتین ،اخراج شد ،محروم شد و تیمش حتی در
اســتانه حذف قرار دارد ،در لیگ قهرمانان هم حذف شده
بود و تنها امیدش اللیگاست ،ان هم قبل از بازی رئال باید
کاری می کرد و فوق ســتاره ها وقتی که بایــد کاری بکنند،
می کنند ...در شروع بازی برخورد ضربه ارنج مارسلو به دهان
مسی ،ســتاره بارســا را خونین به زمین انداخت ولی او که
انگیزه زیادی داشت به زمین برگشت تا فرمانده تیمش برای
این بازی سخت باشد .وقتی مسی در شروع بازی با صورتی
خونین روی زمیــن افتاده بود ،تصور اینکــه در پایان بازی
مقابل سکوها پیروزمندانه ژست بگیرد ،بسیار دشوار بود،
با این حال این بارسا بود که سانتیاگو برنابئو را در پایان یک
بازی پرحادثه با سه امتیاز ترک کرد تا همچنان به قهرمانی
اللیگا امیدوار باشد.
رئال که شــروع بهتری داشــت در دقیقه ۲۸توسط
کاسیمیرو به گل رسی د ولی مسی اجازه نداد این برتری دوام
زیادی داشته باشد و تنها پنج دقیقه بعد با حرکتی انفرادی
از میان بازیکنان رئال بازی را به تساوی کشاند .با این گل
روحیه بارسا بهتر شد تا نیمه اول را بهتر از میزبان به پایان
ببرد .راکتیچ گل برتــری را برای شــاگردان انریکه به ثمر
رساند ،مسی برای اینکه بازهم تعادل را به سود تیمش بیشتر
به هم ریزد ،کاری کرد که راموس کاپیتان رئال مادرید با یک
تکل خشن او را هدف بگیرد و کارت قرمز را مقابل چشمانش
ببیند ،درست است که خامس رودیگویز بازی را مساوی کرد
اما همه چیز برای یک پایان تماشــایی از سوی فوق ستاره
مهیا شــد .چند ثانیه تا پایان بازی فرصت بود که ســرخی
روبرتو با حرکتی قطری تا پشــت محوطه جریمه رئال نفوذ
کرد ،اندره گومز این توپ را به یوردی البا سپرد که با سانتری
رو به عقب مســی را پیدا کرد و او با ضربــه ای دقیق دروازه
ناواس را باز کرد .او بــاز هم یکی دیگــر از ان بغل پاهای
عجیب خود را زد ،از انهایی که توپ چرخشــی شاعرانه به
خود می گیرد و در گوشه ای از دروازه ،انجایی که دروازه بان
هیچ کاری نمی تواند انجام دهند ،ارام می گیرد ،مسی اما
پس از گل ،شادی گلی را انجام داد که کمتر دیده بودیم،
او پیراهنــش را از تن بیــرون اورد ،و در مقابل دوربین ها و
چشم های تماشاگران نگاه داشت تا همه به یاد بیاورند که
شماره 10بارسا کیست ،بازیکنی که بهترین است و هنوز تا
تمام شدن فاصله ای طوالنی دارد ،او هنوز هم مسی است،
بازیکنی که باید تحسینش کرد.
لیونل مســی با دو گلی که در مقابل لوس بالنکوس
به ثمر رســاند ،امار گل های خــود با پیراهن بارســلونا در
دیدارهای رســمی را به عدد 500رساند تا رکوردی بی نظیر
از خود به جای گذارد .وی تاکنون موفق شده 343گل در
377بازی اللیگا 43 ،گل در 61بازی کوپا دل ری 94 ،گل
در 115بازی لیــگ قهرمانان اروپا و 12گل در ســوپرجام
اســپانیا 5 ،گل در جــام باشــگاه های جهــان و 3گل در
سوپرجام اروپا به ثمر رساند تا در مجموع در 577حضورش
با پیراهن بارسلونا 500گل به ثمر رسانده باشد ،حاال مسی
باالتر از هر بازیکن دیگری در ال کالسیکو گل زده است،
حتی باالتر از دی استفانوی افسانه ای ...بعد از این بازی
بود که خیلی هــا از این گفتند که یادتان باشــد گول ظاهر
ارام و متین لیونل مسی را نخورید ،حواستان باشد که او را
خشمگین نکنید.
تمجید ها ی بی پایان
هنوز ســوت پایان بــازی به صــدا در نیامــده بود که
شبکه های اجتماعی پر شد از عکس لیونل مسی .بسیاری
عکس صحنه ای که او دهانش خون امده بود را با صحنه ای
که شادی گل خاص خود را انجام داد را در کنار هم گذاشته
و نوشتند که از یک شیر زخمی باید ترسید .بحث دیگری در
صفحات مجازی بســیار بازتاب داشت ،باز هم یک سوال
قدیمی بود ،ایا مســی بهترین بازیکن تاریخ است؟ برخی
مثل لوییس انریکه بــدون هیچ تعارفی جوابشــان مثبت
است« :ما به خاطر مسی پیروز شدیم .او حتی وقتی در خانه
مشغول خوردن شام است هم می تواند سرنوشت ساز باشد.
من ویدئوهایی زیاد از بازیکنــان مختلف دیدم و می توانم
بگویم که او بهترین بازیکن تاریخ است .لذت بخش است
که او یک بارسایی است ».اما سزار منوتی که سال 1978
توانست ارژانتین را قهرمان دنیا کرده و زمانی هم مربیگری
مارادونا را بر عهده داشــت ،در مورد مسی گفت« :او یک
جادوگر است و با اختالف ،بهترین بازیکن دنیا؛ ولی جرات
نمی کنم بگویم که او بهترین فوتبالیســت تاریخ است .در
این زمینه هر کسی عقیده ای دارد».
همبازیان مســی هــم او را به بهترین شــکل ممکن
ســتایش کردند ،لوییس ســوارز هم از او با عنوان بهترین
بازیکن تاریخ تشکر کرد و ترشتگن ،دروازه بان بارسا که با
12مهار از بهترین های تیمش بود هم پس از بازی گفت:
« همه مسی را می شناسیم و می دانیم که قادر است تفاوت
را رقم بزند.
او بازیکــن خاصــی اســت .بقیــه بازیکنــان تمام
تالش شــان را بــه کار گرفتند و بــا کمک هم بــه پیروزی
رسیدیم .تنها پیروزی را می خواستیم اما بازی زیبا هم مهم
بود و ما به سبک بازی مان وفادار ماندیم ».ایوان راکیتیچ
هم که گل دوم بارسلونا به زیبایی هر چه تمام تر به ثمررساند
گفت « :نمایش های مســی کســی را غافلگیر نمی کند.
شــما می توانید او را در هر نقطه ای از زمین بگذارید و او به
تیم حریف ضربه بزند .ما به خاطر برد بســیار خوشحالیم و
همچنین به خاطر او زیرا ما به او نیاز داریم».
جرارد پیکــه هم اعتقاد دارد « :فکر نمی کنم کســی
غیر از مسی می توانست ان توپ را در ان شرایط تبدیل به
گل کند .امیدوارم او سال های زیادی در بارسلونا بماند و در
این باشگاه بازنشسته شود ».رسیدن به گل 500هم یکی
از عواملی بود که خیلی ها به مســی تبریــک گفتند ،یکی
از جالب تریــن تبریک هارا رونالدینیو گفــت ،او در صفحه
اینستاگرامش نوشت «:برادر من لیونل مسی ،عالقه مندم
با ارسال پیامی رسیدن به 500گل در بارسا را به تو تبریک
بگویم .من اولین پــاس از این 500گل را به تــو دادم و با
عشــق فراوان به تو تبریک می گویم ».همچنین سرخیو
اگوئرو ،مهاجم هموطن مسی در سیتی نیز گفت« :بابت
به ثمر رســاندن 500گل به تو تبریک می گویم و امیدوارم
قادر به باال بردن این تعداد در لباس بارسلونا باشی».
سایه تاک
خاطرات یکی از رزمندگان دفاع مقدس
جدیدترین کتاب راحله صبوری ،نویسنده کتاب دفاع مقدس با عنوان «سایه تاک» از
سوی انتشارات سوره مهر با محوریت خاطرات یکی از رزمندگان هشت سال دفاع مقدس در
سی امین دوره نمایشگاه کتاب تهران عرضه می شود .این کتاب دربردارنده زندگی نامه رحیم
افشاری ،نیروی تیپ 55هوابرد شیراز است که از کودکی تا پایان جنگ و زمان بازنشستگی
وی را روایت می کند .صبوری در مقدمه این کتاب با اشاره به جزئیات کتاب و چرایی نگارش
خاطرات افشــاری نوشــته اســت« :روایت زندگی گروهبان یکم پیاده رحیم افشــاری ،از
نیروهای قدیمی تیپ 55هوابرد شیراز ،در 10روایت مستقل اما پیوسته نوشته شده است.
این روایت ابتدا به شــیوه معمول خاطره نگاری از طریق مصاحبه ،ضبط و همه شــفاهیات
به طور کامل پیاده و مکتوب شد .سپس تدوین شد و در مرحله اخر ،نگارش ان انجام گرفت
که طوالنی ترین مرحله کار است؛ اما تفاوت فقط در شیوه تدوین و نگارش این اثر است ،زیرا
در حرفه مستندنگاری هر محقق و تدوین گری دیدگاه خاص خود را درباره مصاحبه شونده و
اطالعاتی دارد که از طریق مصاحبه جمع اوری می شود و از زاویه دید خود به حوادثی که نقل
شده می نگرد؛ اولویت هایش در شیوه تدوین ،چینش حوادث ،و انتقال اطالعات متفاوت
است و همین باعث تفاوت اثار با یکدیگر می شود« .سایه تاک» با نثری ساده و روان ،به دور
از بزرگ نمایی و قهرمان پروری و فقط با استفاده از شیوه های خاص مستندنگاری به گونه ای
کنار هم چیده شده تا عالوه بر پای بندی به اصول تاریخ نگاری شفاهی ،مسیر واقعی ،منطقی
و خواندنی داشته باشــد و خواننده را در همه پیچ و خم های زندگی راوی با خود همراه کند.
راحله صبوری پیش از این نیز در حوزه ثبت خاطرات دفاع مقدس فعالیت های متعددی انجام
داده است که معروفترین انها «کوچه نقاش ها» و «میهمان صخره ها» است.
هنر رضایت از زندگی
کتاب «هنر رضایت از زندگی» نوشته حجت االسالم عباس پسندیده از سوی دفتر نشر
معارف به چاپ بیست و هفتم رسید .رضایت مندی از زندگی ،از جمله دغدغه هایی است که
انسان ها در کل زندگی با ان درگیر هستند .صاحب نظران علوم انسانی و اندیشمندان ،غالبا
فرمول هایی برای رضایت مندی انسان از زندگی ارائه کرده اند اما امتیاز انچه که تحت عنوان
«هنر رضایت از زندگی» منتشر شده است این است که مساله را از دیدگاه ایات و احادیث،
ی که مهارت «رضایت مندی از زندگی» در رسیدگی
بررسی کرده است .به جهت جایگاه مهم
به تکامل معنوی دارد ،قران ،اولیای دین و معصومین(ع) اموزه های فراوانی در این زمینه
به پیروان خود اموخته اند که حجت االسالم پسندیده ســعی کرد انها را به گونه ای جذاب،
تنظیم و دســته بندی کند.به جهت جایگاه مهمى که مهارت «رضایت مندى از زندگى» در
رسیدن به تکامل معنوى دارد ،اولیاى دین ،اموزه هاى فراوانى در این زمینه به پیروان خود
اموخته اند .رسول خدا(ص) در کنار تعالیم ُقدسى و ملکوتى خود ،مهارت هاى زندگى را به
پیروان خود و حتى کسانى همانند امام على(ع) و ابوذر غفارى مى اموزد .امام على(ع) نیز
مهارت هاى زندگى را به یاران خود مى اموختند .روش دیگر پیشوایان معصوم ما نیز همین
گونه بوده است .حتى فراتر از این ،در خالل این کتاب ،خواهید دید که قران کریم نیز در
این زمینه اموزه هاى مهمى دارد .این کتاب که در اصل خالصه «رضایت از زندگی» واحد
حدیث و علوم روانشناختی پژوهشکده علوم و معارف حدیث است که از سال 1384منتشر
شد در مدت 3سال ،به چاپ ششم رسید که «هنر رضایت از زندگی» چکیده و خالصه ان
است که به سفارش نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها تنظیم و از سوی دفتر
نشر معارف منتشر شده است و با استقبال فراوان روبه رو شده است.
استقبال از عطر محمدی
اکران جهانی فیلم مجید مجیدی
با موفقیت ادامه دارد
در ادامــه اکران هــای بین المللــی فیلــم محمــد
رسول الله ،این فیلم چند روزی است که در مسکو ،پایتخت
روسیه به روی پرده رفته است .از 10روز پیش نمایش فیلم
محمد رسول الله(ص) در مسکو اغاز شده و هم اکنون این
فیلم در «مال مسکو» که مرکز بزرگ تجاری و فرهنگی در
میدان سرخ مســکو و روبه روی کاخ کرملین است ،به روی
پرده رفته است« .مال مسکو» دارای 10سالن سینماست و
استقبال مردم از نمایش فیلم محمد رسول الله(ص) ،انقدر
خوب بوده است که ســالن های اکران کننده فیلم در طول
روزهای گذشته همیشه پر بوده اند .این استقبال به گونه ای
اســت که محمدرضا صابری ،مدیرعامل شرکت نورتابان،
سازنده فیلم محمد رسول الله(ص) ،از افزایش سالن های
ســینمایی نمایش دهنــده اخرین فیلم مجیــد مجیدی در
روسیه خبر داد« :از چند روز دیگر 90سالن سینمای جدید
در شهر مسکو به اکران فیلم محمد رسول الله(ص) خواهند
پرداخت .این سیاســت پخش کننــده فیلم ما در روســیه
است که ابتدا فیلم در مســکو نمایش داده شود و سپس به
کتابی که به چاپ 27رسید
دیگر شهرهای این کشــور برود .همچنین اکران فیلم در
سینماهای جمهوری قزاقستان شروع شده و استقبالی که
مردم این کشور از نمایش فیلم انجام داده اند ،فوق العاده
و بیشــتر از تصور ما بوده است .ســینماهای قزاقستان که
دارای 124سالن سینما هستند ،وظیفه اکران فیلم مجید
مجیدی را در قزاقســتان بر عهــده دارند .اکــران فیلم در
جمهوری داغستان نیز اغاز شــده و در عراق نیز با استقبال
کم نظیری از ســوی مــردم این کشــور همراه بوده اســت
به طوری که ســینمای الوطنیه در شــهر بغداد در روزهای
اکــران این فیلم هر روز شــاهد حضور پرتعــداد مخاطبان
عراقی بود .اکران فیلم «محمد رســول الله(ص)» نیز در
شــهرهای کربال و بصره اغاز شــده که در ان شــهرها هم
استقبال مردم از فیلم خیلی خوب بوده است».
فیلم ســینمایی محمد رســول الله(ص) از محاصره
مسلمانان در شــعب ابی طالب اغاز می شود و پیش از تولد
پیامبر اســام باز می گــردد .در این فیلم مخاطب شــاهد
وقایعی است که پیش از تولد پیامبر اســام تا 13سالگی
ایشان را در بر می گیرد .صحنه های وفات مادر رسول اکرم
در روستای ابواء و صحنه های مربوط به دوران شیرخوارگی
و خردسالی پیامبر در روستای سعدیه هم از دیگر بخش های
فیلم اســت .فیلم با اولین سفر پیامبر به شــام و رسیدن به
صومعه بحیرا به پایان می رسد .بحیرا راهبی مسیحی است
که درباره ظهور اخرین پیامبر به ابوطالب بشارت می دهد.
داســتان فیلم به گونه ای طراحی و اجرا شده است که این
امکان فراهم اســت تا قســمت های بعدی ان نیز ساخته
شــود و البته مجیدی نیز به این نکته اشاره داشته که قصد
ساخت قسمت های دوم و ســوم ان را دارد.صابری درباره
ســاختن قســمت های بعدی ایــن فیلم هم گفته اســت:
«هنوز تصمیم خاصی برای ســاخت ادامه فیلم سینمایی
«محمد رسول الله(ص)» اتخاذ نکرده ایم ،از سوی دیگر
ی سینمایی به هند سفر کرده
مجیدی هم برای ساخت فیلم
و ما هــم منتظریم تا اکران هــای بین المللی فیلم «محمد
رسول الله(ص)» به پایان برسد».
پیشخوان جهانی
نیمار در میان
100چهره
تاثیرگذار تایم
اکونومیست
ترزا می را به
عنوان سوژه
جلد انتخاب
کرده است
ماکرون روی
جلد ابزرور
مثلث | شماره 353
دیدار
81