ماهنامه مثلث شماره 354
ماهنامه مثلث شماره 354
ماهنامه مثلث شماره 354
بازیگردیوانه
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و پنجاه و چهار 18 /اردیبهشت 84 / 1396صفحه 6000/تومان
ترامپ پس از صد روز چگونه
امریکا را ادارهکرده است؟
نامزدهای جریان انقالبی در مناظره دوم مقابل تیم روحانی پیروز شدند
مصاف شهردار– معاون اول
مثلث ،مناظره اول انتخاباتی نامزدها
را به صورت کامل بررسیکرده است
در مناظره دوم انتخاباتی ،نامزدهای جریان انقالبی درکنار هم به نقد تیم دولت پرداختند .هماهنگی
در راهبرد ،تشخیص جامعه هدف و نقد هماهنگ دولت از شاخصههای سه نامزد این جریان بود
در این شماره به بررسی پیامدهای مناظره دوم میپردازیم
دردسرهای پوششی
ایا اصالحطلبان میتوانند جهانگیری
را جایگزین روحانی کنند؟
ائتالف راست میانه
علی الریجانی انتقادهایی را روانه
نامزدهای اصولگرا کرده است
ساف جدید
حماس در اصول خود نسبت به
رژیم صهیونیستی تجدیدنظرکرد
مشت به دیوار
مخالفان پوتین قدرتی دارند؟
جلد
د
و
م
رئیس جمهوراشفته
ترامپپسازصدروزچگونهامریکارا
اداره کرده است؟
کشورامامزمان(عج)
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
من از همۀ طبقات ملت تشکر میکنم.
من[از]این اشتراک مساعی که بین دولت ما،
بین ملت ما حاصل شــده است از ملت تشکر
میکنم .موفقیت شــما مرهون پیوســتگی
بعضی به بعض است .من از اینکه روحانیون
با دانشــگاهی ،روحانیون بــا کارکنان نفت،
روحانیون با کارکنــان هواپیمایی با هم اینجا
امدند و اتصال خودشــان را با هــم به همین
معنا اعالم کردهاند تشــکر میکنــم .اقایان
روحانیون کــه در حوزۀ علمیۀ قم و در ســایر
حوزههای مقدسه ،و در مراکز ایران ـ تهران
و سایر جاها ـ همه به هم پیوســتهاند و در راه
اسالم تشریک مســاعی میکنند ماجورند .خداوند تعالی
همۀ شــما را عزت و عظمت عنایت فرمایــد .خدای تعالی
دست اجانب را از مملکت شــما کوتاه کند .اینجا مملکت
امام عصر ـ سالمال ّل ه علیه ـ اســت؛ باید اجانب در او دست
نداشته باشند؛ باید کسانی که پیوند با امام عصر ـ سالمال ّل ه
علیه ـ ندارند کنار بروند.
رمز پیروزی
ما گرفتاری های زیاد داشتیم ،و گرفتاریهای زیاد هم
در راه داریم .تاکنون انقدر که عمل شــده است و پیروزی
بحمدال ّل ه حاصل شده است ،رمز این پیروزی وحدت کلمه
است .وحدت کلمۀ ایرانیها ـ همۀ اقشار ایران ـ موجب شد
که ابرقدرتها را به زانو دراورد؛ ان قدرت شــیطانی را َر ْفض
کرد .قدرتهای بزرگ شیطانی که پشت سر او بودهاند ،همه
8- 13
خبرنامه
چالش اموال
سوریه در استانه تحول
انفجار در معدن زغال سنگ
تقابل جهانگیری و روحانی
14- 19
گفتارها
سازش با دشمن
ساف جدید
تغییرات تاکتیکی
چرا غرب نگران است؟
24- 49
سیاست
تمرکز بر مقابله با فساد
قالیباف و رئیسی نباید انصراف دهند
درایت سیاسی برای پیروزی
حلقه برجامیان
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
را َر ْفض کرد ،همه را کنار زد .این رمز وحدت کلمه اســت.
این وحدت کلمه را باید حفظ کنید؛ و با حفظ وحدت کلمه تا
اخر انشاءال ّل ه خواهید رفت .باید همۀ اقایان ،همۀ اقشار،
همۀ کســانی که عالقهمند به اسالم هستند ،عالقهمند به
مسلمین هستند ،عالقهمند به امام زمان ـ سالمال ّله علیه ـ
هستند باید همه در صف واحد به مبارزه ادامه دهند ،در صف
ِ
نهضت مقدس هست تا ان
واحد به نهضت ادامه دهند .این
وقتی که ما به نهایت برسیم؛ به پیروزی نهایی که عبارت از
رفتن همۀ قوای شیطانی و جانشــین شدن قوای رحمانی
در مملکتی که تعلق به امام دارد ،تعلق به امام زمان دارد،
تعلق به خدا دارد ،تعلق به پیغمبر اسالم دارد .همه با هم،
هم کلمه باید بشویم تا اینکه َرفض کنیم این قوای شیطانی
را؛ این قوای شیطانی که االن دیگر در حال تزلزل هستند و
حشاشهای بیشتر از انها باقی نمانده است.
پیامی به ارتش
بــاز هم گاهــی یــک صحبتهای غیــر صحیح
میکنند! اگر اینها به ملت احترام قائل شــدند ،اگر
اینها احتــرام بــه ارای ملت میگذارنــد ،ارای ملت
این است که االن در خیابانها فریاد میزند ،در تمام
شهرســتانها فریاد میزند .وحدت ملت و ارای ملت
ان است که فردا در تمام شهرهای ایران ،در تهران،
در سایر شهرهای ایران ،همراهی خودشان را با این
معنایی که ما عرض کردیم پیونــد دادند و همراهی
خودشــان را اعالم میکنند]1[.ان کسی که قائل
اســت به اینکه ما تابــع ملت هســتیم ،اگر صحیح
میگوید باید بپیوندد به ملــت .ارتش باید بپیوندد به
ملت .ارتش از ملت است ،ملت از ارتش است.
50- 63
بین الملل
فقدان استراتژی
وعده های توخالی
چهره متفاوت واشنگتن
مشت به دیوار
ماجرای ما و کاخ کرملین
باید برای روابط بلند مدت با چین و روسیه
برنامه ریزی کنیم
64-69
سیاستخارجی
تعامل با غرب ،دستان دولت را خالی گذاشت
مسئولیت وزارت ورزش را نپذیرفتم
این دولت اساسا با ورزش بیگانه است
مساله هاشمی طبا و دو قطبی انتخابات
70-77
ورزش
وقتی هیوال ،سرخپوست ها را بلعید
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر دارابی -دکتر ایت اله ابراهیمی -حسین محمد پورزرندی
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -محمدابراهیم محمد پورزرندی
امیر اشتیانی عراقی -علیرضا حسن زاده -دکتر عیسی رضایی -سید حمید خالقی
هادی انباردار
طراح جلد :مصطفی مرادی
بازیگردیوانه
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و پنجاه و چهار 18 /اردیبهشت 84 / 1396صفحه 6000/تومان
ترامپ پس از صد روز چگونه
امریکا را ادارهکرده است؟
نامزدهای جریان انقالبی در مناظره دوم مقابل تیم روحانی پیروز شدند
مصاف شهردار– معاون اول
مثلث ،مناظره اول انتخاباتی نامزدها
را به صورت کامل بررسیکرده است
در مناظره دوم انتخاباتی ،نامزدهای جریان انقالبی درکنار هم به نقد تیم دولت پرداختند .هماهنگی
در راهبرد ،تشخیص جامعه هدف و نقد هماهنگ دولت از شاخصههای سه نامزد این جریان بود
در این شماره به بررسی پیامدهای مناظره دوم میپردازیم
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198207 :
دردسرهای پوششی
ایا اصالحطلبان میتوانند جهانگیری
را جایگزین روحانی کنند؟
ائتالف راست میانه
علی الریجانی انتقادهایی را روانه
نامزدهای اصولگرا کرده است
ساف جدید
حماس در اصول خود نسبت به
رژیم صهیونیستی تجدیدنظرکرد
مشت به دیوار
مخالفان پوتین قدرتی دارند؟
شماره پیامک3000411711 :
چالش شورا
اصالح طلبان و اصولگرایان در هفته جاری لیست انتخاباتی
خــود را بــرای انتخابات شــورای شــهر منتشــر خواهنــد کرد.
اصالح طلبــان برای تنظیم این فهرســت با اختالفات گســترده
درونی مواجه شده اند.
خبرنامه
سرنوشت«بهشت»
تی
تر
یک
روز 29اردیبهشت غیر از انتخابات ریاست جمهوری
یــک انتخابات دیگر هم که البته بســیار پراهمیت اســت
برگزار خواهد شــد .در این روز قرار است انتخابات شوراها
در سراسر کشور برگزار شود .در تهران البته این انتخابات
همیشه از اهمیت مضاعفی برخوردار بوده است .حاال دو
جناح اصالح طلب و اصولگرا همزمان با فعالیت ســنگین
بــرای انتخابات ریاســت جمهوری ،تالش هایــی را برای
انتخابات شوراها انجام داده اند؛ لیست دو جناح هنوز منتشر
نشــده اما به نظر هر دو طرف تا حدود زیادی در این مورد
تصمیم گیری کرده اند.
خبرنامه
8
مثلث | شماره 354
اصولگرایان؛ از رد صالحیت ها تا انتشار فهرست
نکته مهم درباره اصولگرایان این است که چهره های
متعددی از نامزدهای این جناح توســط رقیبشان با عنوان
عــدم تاییــد صالحیت مجــوز ورود بــه انتخابــات را پیدا
نکرده اند.
مهــدی چمــران دربــاره رد صالحیــت تعــدادی از
نامزدهای شــوراهای شهر و روســتا گفته است« :در این
خصوص مرتبا بــا نمایندگان مجلس و همینطور شــخصا
ســه بار با رئیس مجلــس شــورای اســامی دیدارهایی
درخصــوص رد صالحیت شــدگان داشــته ام .برخــی از
نمایندگان مجلس بــه دلیل پیگیری هــای صورت گرفته
درباره رد صالحیت شدگان دلخوری هایی داشتند و مطالبی
را عنوان کردند که بنده توضیحاتی دادم که قصد توهین به
نمایندگان را نداشتیم و در اجرای قانون تاکید داشتیم».
چمران ادامه داده اســت« :امیدواریــم نمایندگان
مجلس درخصوص رد صالحیت ها بازنگری انجام دهند و
با صداقت ،انصاف و براساس قانون و مبنای دینی و شرعی
این تصمیم گیری ها لحاظ شــود ،چرا که ابروی انسان ها
به این موضوع پیوند خورده است ».در اظهارنظری دیگر
در این مورد رئیس کمیســیون نظارت و حقوقی شــورای
اسالمی شهر تهران گفته اســت« :هیات رئیسه مجلس
باید درخصوص رد صالحیت شدگان مداخله کند و نگذارد
اعتماد مردم به مجلس کاهش یابد .انتخابات داخلی برای
این لیست به بهترین وجه انجام شد و مدلی از مردم ساالری
دین را تجربه کردیــم که قبل از انتخابات سراســری یک
فهرست هایانتخاباتشورایشهرمنتشرمی شود
انتخابات داخلی نیز برگزار شود ».وی افزود« :نظرسنجی
عمومی نیز در کنار این فرایند شــکل گرفــت که نتایج ان
اعالم می شود ».ســروری با اشــاره به اینکه مشکل ما در
فرایند لیست ،رد صالحیت هایی است که به صورت ظالمانه
انجام شده است ،گفت« :مراجع نظارتی مرتبط باید هرچه
سریعتر این موضوع را بررسی نهایی کنند چرا که ادامه این
فرایند اســیب های جدی به جریان های نیروهای انقالب
وارد می کند .بــه دلیل رد صالحیت های صــورت گرفته،
لیست ما بسته نمی شود و این موضوع اقدامات ما را دچار
مشــکالتی می کند .اگر رد صالحیت ها تا چنــد روز اینده
تعیین تکلیف شــود ما نیز لیســت نهایی خود را بالفاصله
اعالم خواهیــم کرد .ما معتقدیــم باتوجه بــه اینکه افراد
ردصالحیت شده پر رای بودند مهندسی انتخاباتی صورت
گرفته تا افراد رای اور حذف شــوند و رقیب صندلی شــورا
را به تصاحب در بیــاورد .رد صالحیت ایــن افراد برخالف
دموکراســی و فرایند انتخابات اســت؛ برگزاری انتخابات
براساس مردم ساالری است و با این رد صالحیت ها جلوی
مردم ســاالری را گرفته اند .مــا منتظر هســتیم نهادهای
نظارتی هرچه ســریعتر اقدامــی را انجام دهنــد و نگذارند
ابروی مجلس از بین برود ».ســروری تاکید کرده اســت:
«هیات رئیسه مجلس باید در خصوص رد صالحیت شدگان
مداخله کند تا این موضوع باعث کاهــش اعتماد مردم به
مجلس و اســیب های جدی بعد از ان نشود ».با این حال
پرویز ســروری رئیس ســتاد ائتالف خدمت گفته اســت:
«به زودی لیست خدمت منتشر می شود ».وی با بیان اینکه
85درصد لیست خدمت مشخص شده ،ادامه داده است:
«یکی از دالیل کنــدی کار رد صالحیت هــا و عدم تعیین
تکلیف افرادی است که رد صالحیت شده اند.باید کارهای
تبلیغاتی خود را اغاز کنیم و بر همین اساس لیست تا دو روز
اتی منتشر می شود.لیست خدمت کامال اجتماعی و به دور
از سیاست است و وقتی لیست خدمت منتشر شود همگان
باور می کنند که اصولگرایان لیستی غیرسیاسی برای حضور
در پارلمان محلی دارند».
اصالح طلبان؛ افزایش اختالف
اما در سمت دیگر یعنی جایی که اصالح طلبان قرار
دارند برخی خبرها از افزایش اختالفات روایت دارد .رئیس
شورای عالی سیاست گذاری اصالح طلبان در اظهارنظری
گفته است« :اگر در لیست نباشــید ،نباید فریاد وا دینا سر
دهید .در شــورا تصویب کردیم الزامی برای دادن لیســت
در شهری که دادن لیست انسجام اصالح طلبان را بر هم
می زند نیست».
محمدرضــا عــارف در کنگــره انجمــن اصالحات
گفت« :حقیقتا بســتن لیست کار ســختی است ،به یکی
از استادان برجســته دانشــگاهی که پیش من امده بود و
گمان می کرد در لیســت در جایگاه باالیی قرار دارد گفتم
شــما ایا می دانید چه افراد شایســته دیگری هــم ثبت نام
کرده اند؟ لیســت اصالح طلبان ۲۱نفره است و به خدا ۲۱
و یک دهم هم نمی شود ».عارف تاکید کرد« :تا سال ۹۲
رقیب نمی گذاشت ما به انسجام برســیم اما االن از درون
می خواهند انسجام ما را از بین ببرند .خواهش می کنم اگر
نام کسی در لیست نیامد ،همکاری کنند تا روند ادامه پیدا
کند .کمک کنید این لیست بر اســاس ضوابط تهیه شود.
من روی جریان اصالحات حساسیت دارم و روی هیچ فرد
خاصی حساس نبوده ام».
وی افزود« :همه شما به خاطر دارید که ما در لیست
اصالح طلبان برای دهمین دوره انتخابات مجلس 2 ،الی 3
نفر را جابه جا کردیم و هنوز هزینه ان را می پردازیم .کمکم
کنید چنین مشکالتی تکرار نشــود ».عبدالواحد موسوی
الری ،نایب رئیس شــورای سیاست گذاری اصالح طلبان
هم درباره لیســت اصالح طلبان برای انتخابات شــورای
شهر تهران گفت« :لیســت ٢١نفره اصالح طلبان اوایل
هفته جاری منتشر می شــود .این لیســت ١٥اردیبهشت
تکمیل و نهایی می شــود اما زمان انتشــار ان اوایل هفته
جاری خواهد بود».
محسن هاشمی نیز در همایش تغییرات ملموس که
به همت ستاد جوانان روحانی برگزار شده بود ،گفت« :الزم
است در انتخابات حتما به لیست کامل ٢١نفره رای دهیم
تا با حفظ اکثریت در شورای شهر ،بتوانیم با قدرت کامل در
شورا حضور داشته باشیم .به همه اطرافیان بگویید و از انها
بخواهید مطابق توصیه اقای خاتمی به تمام افراد لیست و
لیست کامل رای دهند».
سوریه در استانه تحول
منطقه امن
چالش اموال
گزار
ش
اول
1
مناظــره دوم نامزدهای انتخابات ریاســت جمهوری
نکات مهمی داشت ،اما یکی از مهمترین انها پیشنهادی
بود که محمــد باقر قالیبــاف مطرح کرد .پیشــنهادی که
اکنون به چالــش بزرگی برای دولت تبدیل شــده اســت.
قالیباف در پایان مناظره دوم گفــت« :من در دولت مردم
بر این اعتقادم که شفافیت و هوشــمندی در دولت شکل
بگیرد و سیســتم های هوشــمند برای اصالح ســاختار به
کار گرفته شــوند و در شــفافیت نیز مردم بر اســاس اصل
هشــتم قانون اساسی بر مدیران و مســئوالن نظارت کنند
و بدانند وزرا و مســئوالن دولت کجــا کار می کنند و اموال
انها چیســت .من به همه کاندیداها پیشنهاد می دهم که
در هفته اینده به مردم و قوه قضاییه اموال خود و بستگان
درجه یک خود را اعالم کنیم و مردم بدانند که با چه کسانی
طرف هستند.باید دســت 4درصد را از اموال بیت المال و
دور زدن قانــون را کوتاه کنیم با ایــن کار دغدغه های 96
درصدی ها را نیز که توده های مردم هســتند حل خواهیم
کرد و انها بــه عرصه اقتصاد بــاز خواهند گشــت .در این
شــرایط ما می توانیم از معضالت اقتصــادی نجات پیدا
کنیم و می توانیم شغل ایجاد کنیم».بالفاصله بعد از پایان
مناظره این مســاله به موضوعی مورد چالــش بین نامزدها
تبدیل شد .احمد توکلی رئیس سازمان مردم نهاد دیده بان
شفافیت و عدالت از طرح پیشــنهادی محمدباقر قالیباف
کاندیــدای دوازدهمین دوره انتخابات ریاســت جمهوری
در دومین مناظــره نامزدهــای انتخابات اســتقبال کرد.
توکلی در صفحه شخصی خود نوشت« :پیشنهاد قالیباف
در اعالن دارایی نامزدها بســیار اساســی است که میزان
مردمی بودن نامزدها را شــفاف می کند.رئیس کمیسیون
اموزش و تحقیقات مجلس هم گفــت« :کاندیداها پیش
از انتخابات ریاست جمهوری ،دارایی ها و اموال شخصی
خود را اعالم کنند ».محمدمهدی زاهدی رئیس کمیسیون
اموزش و تحقیقات مجلس ،درباره ضرورت اعالم اموال و
دارایی های کاندیداها پیش از انتخابــات به مردم ،اظهار
داشت« :اعالم دارایی های مسئوالن به قوه قضائیه یک
انفجار در معدن زغال سنگ
پیشنهادمحمد باقرقالیبافبااستقبالمواجهشدهاست
قانون است .قانون درباره اعالم اموال کاندیداها در مرحله
کاندیداتوری چیزی نگفته ،اما اگر همه کاندیداها وضعیت
خود را از این نظر اعالم کنند ،امر مطلوبی است .از ان بهتر
این اســت که رئیس جمهور پس از اغاز ریاســتش اموال
خود و وزرایش را به مراجع اعالم کند .بهتر است حداقل در
سطح وزرا این موضوع اعالن عمومی شده و افکارعمومی
نســبت به این موضوع اگاهــی پیدا کنند .اعالم شــرایط
مالی و زندگی کاندیداهــا در مرحله ثبت نــام می تواند امر
ایده ال و عالی باشد .به نظر می توان شرایطی فراهم کرد
که کاندیداهای انتخابــات در زمان ثبت نام میزان اموال و
دارایی های خود را نیز به مسئوالن اجرایی و نظارتی اعالم
کنند و اگر نیاز بود ،وضعیت اموال و دارایی های شخصی
خود را از طریق اعالن عمومی به اطالع مردم برسانند».
زاهدی با بیان اینکه اگر کسی درامد حاللی در کشور داشته
باشد ،اشکالی ندارد ،افزود« :مهم این است که بیان شود
که دارایی ها و امــوال هنگفت برخی از کجــا امده ،اینکه
خدای نکرده با چه رانتی و چگونه به دســت امده ،اگر این
طور باشد یکی از دالیل ردصالحیت ها همان ابتدا مشخص
می شود .در کشور ما ممکن نیســت به طور طبیعی کسی
پدرش کارمند جزء بوده باشد و فرزندان او دارای ثروت های
هزار میلیاردی شده باشــند .در این شرایط حتما یک جای
کار مشکل وجود دارد .خوب است کاندیداها همان زمان
ثبت نام میزان دارایی های خود را بــه مراجع و مردم اعالم
کنند و دستگاه ها بررســی کنند تا مشخص شــود ثروت و
اموال انها از کجا کسب شده است ».محمد دهقان رئیس
ستاد انتخاباتی محمدباقر قالیباف هم با اشاره به پیشنهاد
محمد باقر قالیباف مبنی بر اعــام دارایی های کاندیداها
در مناظره ســوم ،اظهار داشــت« :دولت اگر می خواهد
دولت مردم باشد ،باید شفافیت داشته باشد ،باید مشخص
شود دولتمردان چقدر ثروت دارند و در چه مناطقی زندگی
می کنند ،ثروت برادران و وابســتگان مقامــات دولتی نیز
مشخص باید شــود.انتظار این اســت که اقای روحانی و
بقیه کاندیداها در نشســت بعدی اموال خود ،خانواده ها و
علی گنجی
روزنامه نگار
مردممنتظرند
مثلث | شماره 354
در امد حالل مســاله مهمــی در زندگی یک انســان
مسلمان است .حاال اگر این انســان مسئولیت داشت ان
هم یکی مسئولیت مهم ان هم در یک نظام اسالمی حتما
این درامد حالل اهمیت بیشتری دارد .عصر روز جمعه یکی
از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری یک پیشنهاد قابل
توجه در همین حوزه داد .پیشنهادی که با محتوای اعالم
میزان اموال است و می تواند به شــفاف شدن بسیاری از
ابهامات کمک کند .طبیعی اســت که سالمت اقتصادی
مســئوالن مهمترین مساله ای اســت که می تواند اعتماد
مــردم را به یک نظــام جلب کند .اگر مســئولی ســامت
اقتصادی نداشــت یا به این مســاله در مــورد اطرافیانش
بی توجه بود حتما او نمی تواند فرد خوبی برای تداوم حضور
در مسئولیتش باشد .نکته مهم این است که هرگز نمی توان
با دستمال کثیف شیشه را پاک کرد .اختالس ها و مفاسد
اقتصادی که در این چند سال چهره نامناسبی برای کشور
ما ایجاد کرده است دقیقا از همین زاویه و منفذ شکل گرفته
است.باید شــفاف بود و پاک .بیایید به این پیشنهاد نگاه
مثبتی داشته باشــیم .مردم منتظرند | لیست اموال خود را
منتشر کنید.
خبرنامه
2
برادران شــان را به مردم اعالم کنند ،تا شفافیت بین مردم
و مسئوالن ایجاد شود ».رئیس ستاد انتخاباتی محمدباقر
قالیباف به ثروت وزرای دولت اشــاره کرد و گفت« :برخی
وزرای اقای روحانی ثروت های چندصد میلیاردی دارند و
کار کالن اقتصادی می کنند ،البته انجــام کار اقتصادی
ایرادی ندارد ،اما وقتی کســی وزیر می شــود باید به جای
پیگیری کار شرکت های خود ،به امور مردم رسیدگی کند.
در صورت وجود شفافیت برای مردم مشخص خواهد شد
کسانی که 30ســال قدرت را در دست داشتند ،حلقه های
امنیت و اقتصادی تشــکیل داده و منافع زیــادی از مردم
بردند .در واقع دوســتانی که ســال ها دولت را در دســت
داشتند ،با عدم شفافیت خود را بیگناه معرفی می کنند.
9
خبرنامه
سوریه دراستانه تحول
امضای سند استانه و کاهش درگیری ها
1
نتیجه نشست استانه ۴امضای سند مبنی بر ایجاد ۴
منطقه کاهش درگیری بود که در صورت اجرای موفق ان
طی شش ماه ،تغییری اساسی در روند سیاسی سوریه شکل
خواهد گرفت.
به گزارش خبرنگار گروه سیاســت خارجی خبرگزاری
تسنیم ،چهارمین نشست بین المللی استانه روز چهارشنبه
13اردیبهشت ماه با حضور نمایندگان ایران ،روسیه ،ترکیه
و دولت سوریه و معارضان اغاز شد.
هیات ایرانی به ریاست حسین جابری انصاری و پیش
از برگزاری نشست رسمی ،با استفان دیمیستورا نماینده ویژه
دبیرکل سازمان ملل در امور ســوریه و الکساندر الورنتیف
نماینده ویژه پوتین در امور سوریه دیدار و گفت وگو کرد.
پس از ان نمایندگان ایــران و ترکیه با یکدیگر دیدار
و گفت وگــو کردنــد .حســین جابری انصاری و «ســدات
اونال» در این نشست ضمن بررسی دستاوردهای نشست
کارشناســی تهران و شــرایط موجود در ســوریه و نیازها و
چالش های پیش روی روند اســتانه ،در خصوص اسناد در
دستورکار نشست جاری بحث و تبادل نظر کردند.
نشست چهارم با نشست های سلف خود البته تفاوتی
داشــت و ان هم حمله محــدود امریکا به پایــگاه هوایی
الشــعیرات در حمص بود که از نظر سیاســی بازتاب های
زیادی به همراه داشت .شــاید تحت تاثیر همین موضوع
بود که تعــدادی از نمایندگان معارض ســوریه به دلگرمی
طرف امریکایی در این نشست اعتراضاتی به ایران داشته
و برخی از افراد حاضر در هیات معارضان درباره نقش ایران
در سوریه ادعاهایی را مطرح کردند.
می توان گفت کــه باتوجه به حصــول اتش بس در
مناطق ســوریه و همچنین عدم درگیری در جبهه جنوبی،
تمام تالش ارتش سوریه حول مبارزه با داعش خواهد بود،
همینطور در بعد سیاســی نیز توافقی مــورد تایید همگان
قرار گرفته که به گفته جابــری انصاری «می تواند تغییری
اساسی در روند تحوالت ســوریه ایجاد کند» به خصوص
اینکه همه طرف های نقش افرین در سوریه چه در نشست
استانه و چه خارج از ان شامل عربستان و امریکا نیز از ان
حمایت کرده اند .نشست اســتانه 5اواخر خرداد ماه برگزار
خواهد شد و تا پیش از ان یعنی روز اول خرداد( 22ماه می)
ضمانت کنندگان باید اقداماتی انجام دهند تا نقشــه های
مناطق کاهش درگیری ها در سوریه مشخص شده باشد.
منطقهامن
توافقی که می تواند سرمنشاء
تحوالت مهم منطقه باشد
صابر کرامت
خبرنگار
2
براســاس توافقنامه استانه قرار اســت تا 4منطقه در
سوریه به عنوان مناطق کاهش تنش سوریه شناخته شود.
اما معارضان ســوری ان را قبول ندارنــد .تصویب ایجاد 4
منطقه کاهش تنش در ســوریه بین ایران ،روسیه و ترکیه
یک دستاورد بزرگ برای این نشست بود به طوری که بشار
جعفری ،رئیــس هیات مذاکره کننده ســوری در مذاکرات
استانه در این باره گفت« :نشست استانه 4و دستاوردهای
لو فصل سیاسی بحران
ان یک جهش بی نظیر در مسیر ح
سوریه به شمار می اید».
براساس اطالعات انتشار یافته ،روسیه پیشنهاد داده
تا چهار منطقه کاهش تنش در استان ادلب ،منطقه شمالی
حمص ،غوطه شرقی و درعا و قنیطره در جنوب سوریه ایجاد
شود که به مدت 6ماه دوام خواهد داشت.
هر چند برخی از معارضان با این طرح مخالفت کرده
و جلســه را تــرک کردند ،اما ترکیه از ســوی تیــم معارض
شرکت کننده و به عنوان ضامن ،این سند را امضا کرده است.
خبرنامه
10
مثلث | شماره 354
حذف فیلم دادگاه کرباسچی از
مستند سیدابراهیم رئیسی
کمیتهنظارتبرتبلیغاتکاندیداهامتشکلازوزیرکشور
و نماینده هیات اجرایی ســتاد انتخابات ،دستور حذف فیلم
دادگاه کرباســچی را از مستند ستاد دانشجویی سید ابراهیم
رئیسی صادر کرد .در این مســتند با پخش قسمت هایی از
دادگاه غالمحسین کرباسچی به نقش رئیســی در مبارزه با
فساد شــهردار وقت تهران اشاره شده اســت .در جریان ان
پرونده حجت االســام رئیسی
نقشمهمی داشت.فیلممستند
اقای رئیسی اولین فیلم مستند
کاندیداهای ریاست جمهوری
بود که بســیار مورد توجــه قرار
گرفــت .او در ایــن فیلــم بــه
شکاف هایفقیروغنیدرکشور
تاکیدکردهبود.
با این حال سوال این است که چرا معارضان همچنان این
ســند را غیرقانونی می دانند؟ هیات معارضان مدعی شده
که توافق ایجاد مناطق کاهش تنش در ســوریه «مبهم»
و «غیرقانونی» بوده و چه بســا منجر به تجزیه این کشور
شــود .به عالوه انها همچنــان بر طبل مخالفــت با ایران
کوبیده و تحت تاثیر ســعودی ها ایــران را متهم می کنند
که چرا تضمین کننده توافق و اتش بس در ســوریه است.
انها می گویند ،توافق اخیر هیچ گونــه تضمین و مکانیزم
اجرایی ندارد.
یکی از مهمترین مشکالت سوریه امروز این است که
معارضان حتی تضمین های ترکیه را که همچنان به عنوان
افزایش وام خانه
اولی ها
معــاون وزیر مســکن در
ستاد انتخاباتی دکتر روحانی از
افزایش وام خانــه اولی ها خبر
داد .حامد مظاهریــان گفت:
«طبق تازه ترین مصوبه شورای
پول و اعتبار وام خانه اولی ها از
80میلیون به 100میلیون تومان افزایش یافت که بر این
اســاس به هر زوج 200میلیون تومان تسهیالت مسکن
تعلق می گیرد».
در کنار این خبر اعالم شــد که قرار است در ماه های
اینده برای مالیــات خانه های خالی اقدام شــود .به اعتقاد
بســیاری این مصوبه ها با دو هدف انجام شده است ؛ ابتدا
دولت قصد دارد با این کار بر انتخابات تاثیر بگذارد و از سوی
دیگر بازار مسکن را از رکود خارج کند.
کشــوری که در طرف انها قرار دارند نمی پذیرند .درحالی
که عالوه بر ترکیه ،امریکا و عربســتان هم از این توافق
اســتقبال کرده اند .به اعتقاد ایران ایــن توافق می تواند
سرمنشــا تحوالت مناسبی در منطقه باشــد .قرار است در
مناطق مرزی این چهار منطقه اتش بس برقرار باشــد و در
کنار ان امکانات و کمک های انسانی به مردم این مناطق
به راحتی و ســهولت ارسال شــود .مهمترین مشکل این
توافق این است که باید بتوانند ادامه این روند را تثبیت کنند
و سوال این است که با وجود انکه امریکا و حتی عربستان
این توافق را تایید کرده است ،ایا حاضرند تا به اخر به ان
پایبند بمانند؟
نصف بیشتر مردم مناظره اول را دیدند
بنــا بــر امــار منتشــره از ســوی مرکــز پژوهــش و
ســنجش افکار صداوســیما ،میزان بیننده اولیــن مناظره
ریاســت جمهوری در ســطح ملی بیش از ۶۰درصد در کل
کشور بوده است .همچنین نظرســنجی های این مرکز که
ت در تهران و ۳۲مرکز استان انجام
در تاریخ ۱۰اردیبهشــ
شده ،گویای این واقعیت است که در فاصله پیش و پس از
برگزاری اولین مناظره ( ۶تا ۱۰اردیبهشت ) میزان مراجعه
مردم به شــبکه های رادیویی و
تلویزیونی برای کســب اطالع
از اخبار و رویدادهــای مربوط
بــه انتخابــات از 67/2درصد
بــه 74/8درصــد رســیده ،که
این حجم اســتقبال و مراجعه
در دو ســال گذشــته بی سابقه
بوده است.
انفجار در معدن زغال سنگ
جان باختن معدن چیان در استان گلستان
هفته گذشته انفجاری در معدن زغال سنگ در منطقه
خوش ییالق استان گلستان به وقوع پیوست که طی ان21
نفر کشته و 69نفر مصدوم شدند .امدادرسان ها توانستند
اواخر همان شب بعد از صرف ساعت ها وقت 21جنازه را از
زیر اوار بیرون بیاورند.
در ســاعات اولیه این اتفاق شــاهین فتحی ،معاون
عملیات سازمان امداد و نجات با اشاره به اینکه احتماال 55
نفر در اثر این انفجار دچار حادثه شده اند ،گفت« :امار اولیه
مصدومان 15نفر بوده که 6نفر انها توسط اورژانس و هالل
احمر به مرکز درمانی منتقل شدند».
وی اضافه کــرد« :طبق گزارش کارگــران حاضر در
معدن ،احتماال 40نفر زیر اوار محبوس شده که شش تیم
عملیاتی در حال کمک به حادثه دیدگان هستند».
این معدن شامل دو قســمت بوده که 40نفر در یک
قسمت معدن و 30تا 40نفر دیگر در سمت دیگری از معدن
گرفتار شدند .اسدالله قره خانی الوســتانی ،نماینده مردم
علی اباد کتول درباره ایــن اتفاق با بیان اینکــه به احتمال
زیاد مشکالت ســیم های فنی ســبب بروز این حادثه شده
باشــد ،گفت« :همه نهادها اعم از هالل احمر ،اورژانس،
اتش نشــانی و ...مشــغول فعالیت بوده تا اقدامات الزم را
جهت کمک به حادثه دیدگان انجام دهند».
قره خانیالوستانیبااشارهبهاینکهاحتمالمسمومیت
با گاز برای تیم های فنی که جهت کمک به حادثه دیدگان
رفتند وجود دارد گفت « :از استان های همجوار سگ های
زنده یاب و تیم های فنی به منطقه حادثه دیده اعزام شدند».
نماینده مردم علی اباد کتول خاطر نشان کرد« :در صورتی
که کمک به حادثه دیدگان با دقت انجــام نگیرد ،احتمال
بروز حادثه مجدد وجود داشته و ممکن است خود نیروهای
امدادی نیز دچار مشکل شــوند ».گویا تونل فوق الذکر که
دچار انفجار شده ،فعال ترین تونل معدن بوده و در زمان بروز
حادثه ،حدود ۶۰تا ۷۰کارگر در تونل مشغول کار بوده اند.
تیم های عملیاتی و واکنش ســریع هالل احمر اســتان به
همراه دوقالده ســگ جســت وجو و یک فرونــد بالگرد به
منطقه اعزامی شــدند .به دنبال این حادثــه علی ربیعی در
گفت وگو با خبرنگار ایلنا با اشــاره به دستور رئیس جمهور به
تمامی ارگان های ذیربط در موضوع امداد ،نجات و درمان
حادثه دیدگان معدن یورت زمستان گفت« :با اولین پرواز
عازم منطقه ازادشــهر شــدم تا هماهنگی هــای الزم برای
هشدار سردار
جزایری به نامزدهای
ریاست جمهوری
توصیه میرسلیم به دولتی ها درباره
حادثه معدن زغال سنگ
خبرگــزاری تســنیم
در گزارشــی نوشــت:
«اصالح طلبان قرار است دوباره
با اســتفاده از نام اصولگرایان
در انتخابات ریاست جمهوری
کار تبلیغاتی خود را پیش ببرند
تا شــاید وضعیت نگران کننده
روحانــی در نظرســنجی ها را
جبران کنند .این ستاد که بهروز نعمتی قرار است ریاستش
را برعهده بگیــرد ،با حضــور محمد شــریعتمداری رئیس
ســتاد انتخاباتی حســن روحانی در تهران اغاز به کار کرده
است .سبقه اصولگرایانی که خود را حامی اصالح طلبان و
کاندیداهای انها معرفی می کنند ،به سال 88بازمی گردد؛
انجایــی که فــردی نه چندان مشــهور یک ســتاد بــه نام
اصولگرایان به راه انداخت و ستادش را ستاد مرکزی جبهه
اصولگرایان حامی میرحسین موسوی کاندیدای انتخابات
ریاست جمهوری دوره دهم معرفی کرد».
پاسخ قالیباف به الریجانی
درباره یارانه ها
نامــزد دوازدهمیــن دوره
انتخابــات ریاســت جمهوری
در خصــوص تخریب هایی که
علیه طــرح افزایــش یارانه ها
برای دهک هــای پایین انجام
می شود گفت« :افزایش یارانه
دهک های پایین هم بر اساس
قانون هدفمندی یارانه هاست و
هم قانون و سیاست های مجلس همین است ».وی افزود:
«در پرداخت یارانه ها اولویت باید با دهک هایی باشــد که
نیاز بیشتری دارند و ما می توانیم با اجرای قانون و مصوبات
مجلس این کار را انجام دهیم تا دهک های کم درامد و فقیر
یارانه بیشــتری بگیرند ».او در پاسخ به نمایندگان مجلس
گفت« :شــاید انها برداشــت اشــتباهی داشــته اند و فکر
می کنند ما یارانه کسی که استخر و جکوزی دارد را افزایش
می دهیم».
حمایت ایت الله نوری همدانی از شعار
افزایش یارانه ها
یــک مرجــع تقلیــد
بــا انتقــاد از اینکــه برخــی
به دنبــال ســنگ اندازی درباره
صحبت هــای کاندیداهــا
هستند ،خاطرنشان کرد« :فقر
و معیشت قشــرهای کم درامد
باتوجه به بیکاری و گرانی یکی
از مهم ترین مشــکالت مردم
است که باید اینها از پیش پای مردم برداشته شود».
ایت الله نوری همدانی ادامه داد« :برخی کاندیداها
می خواهند یارانه فقرا را افزایش دهند ،در اسالم راه روشن
اســت هر کس قدرت کار دارد باید برای او کار ایجاد شــود
و کســی که قدرت ندارد باید از بیت المــال برای انها هزینه
کند تا عزت و ابروی مردم حفظ شود ».وی تاکید می کند:
« کاندیدایی که با انگیزه الهی وارد میدان شــده تا از اقشار
پایین دســت حمایــت کند نباید بــرای انها ســنگ اندازی
شود».
مثلث | شماره 354
میرســلیم پیرامون حادثه معدن زغال ســنگ گلستان
گفت« :امیدوارم سرگرمی ها و فعالیت های انتخاباتی امروز
دولتمــردان باعث سســتی در مدیریت بحران پیــش امده و
کم توجهی به وضعیــت و جــان کارگران محبوس شــده در
معدن زغال سنگ ازادشهر گلستان نشــود ».این کاندیدای
ریاســت جمهوری دوازدهم گفت« :باید دید امکانات ایمنی
کافی در این معدن وجود داشته
یا خیر و اگر وجود داشته ایا برای
هشداردادنامادهبوده یاامادگی
الزمرانداشتهاست؟»ویافزود:
«این معــادن نیازمند بازرســی
ندارند
نوبه ایبرایاطمینانازای
که شرایط ایمنی در معدن به طور
کاملبرقراراست».
بازی جدید «اصولگرایان بدلی» برای
احیای روحانی؟
خبرنامه
سخنگوی ارشد نیروهای
مسلح در واکنش به اظهارنظر
برخی سیاســیون گفــت« :به
صورت کتبــی خواســته ایم تا
ی دفاعی
نامزدها و یا رســانه ها از ورود به عرصه های نظام
کشور و منطقه که خارج از حدود اختیارات ریاست جمهوری
اســت خودداری کنند .عامل اصلی دور شدن سایه جنگ
از کشــور ،امادگی و تــوان باالی نیروهای مســلح در کنار
مردم اگاه است و درصد تاثیرگذاری ســایر عوامل از جمله
مشکالتداخلیوخارجیامریکایی ه ایادیپلماسی،دربرابر
ان ناچیز است .باتوجه به امادگی و توان دفاعی باال و روحیه
وانگیزهنیروهایمسلحقادریمباهرمتجاوزنامتقارنبرخورد
پشیمان کننده داشته باشیم».
رسیدگی به این سانحه دلخراش را انجام دهم ».او افزود:
«تمامی دســتگاه ها و ارگان های ذی ربــط ،در هماهنگی
ی مراکز درمانی
کامل ،اماده امدادرســانی هســتند و تمام
تامین اجتماعی برای درمان حادثه دیدگان ،در اماده باش
کامل به سر می برند».
وزیر تعاون ،کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه منتظر
گزارش نهایی بازرسان کار و اداره صنعت ،معدن و تجارت
استان گلستان هســتیم ،اظهار کرد« :قطعا هیچ قصوری
در این حادثه را نپذیرفته و با خاطیان برخورد قانونی انجام
خواهد شــد ».تا اواخر همان شــب ١٢نفــر از مصدومان
حادثه انفجار در معدن زغال ســنگ ازادشهر به بیمارستان
خاتم االنبیاء گنبدکاووس منتقل شــدند که وضعیت دو تن
از انها وخیم بود.
همچنین به دنبال این حادثــه محمدرضا نعمت زاده
ضمن اعالم همــدردی بــا حادثه دیدگان حادثــه ،جعفر
سرقینی ،معاون معدنی و رسول یاراحمدی ،مدیرکل دفتر
امور بهداشت ،ایمنی ،محیط زیســت و انرژی وزارتخانه را
برای بررسی موضوع به منطقه اعزام کرد.
وی ضمن اعــام همدردی با حادثه دیــدگان حادثه
معدن اظهــار کــرد« :وزارت صنعت ،معــدن و تجارت به
صورت ویژه ابعاد مختلف این حادثه را بررسی و مراتب را در
کوتاه ترین زمان ممکن به اطالع مردم خواهیم رساند».
در همان ساعت اولیه خبری منتشر شد مبنی بر اینکه
این معدن دارای دستگاه گازسنج نبوده اما مدیرکل تعاون،
کار و رفاه اجتماعی استان گلستان این اخبار را تکذیب کرد.
مازندرانــی در گفت وگو بــا خبرنگار ایلنــا ،در واکنش
به انتشــار برخی اخبار به نقل از یکــی از معدنچیان معدن
زغال سنگ زمستان یورت مبنی بر اینکه در محل این معدن
هیچ گازسنجی وجود نداشته و کارگران چندین بار این مساله
را متذکر شــده بودند ،گفت« :این معدن دارای دســتگاه
گازســنج دیجیتالی بوده و به طور مرتب میزان گاز مجاز در
معدن توسط مسئول ایمنی قبل از ورود کارگران کنترل شده
و اخباری از این دســت که این معدن فاقد دستگاه گازسنج
بوده ،کــذب محض اســت ».مدیرکل تعــاون ،کار و رفاه
اجتماعی استان گلســتان تاکید کرد« :به دلیل حساسیت
ایمنی در معدن ،به صورت مرتب از معادن بازرسی صورت
می گیرد ».او از رسانه ها خواست در شرایط بحرانی از انتشار
اخبار غیرمستند خودداری کنند.
خبرنامه
11
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lبعد از 31ســال خدمت باید بقیه عمر برای خرج
روزمره زندگی دســتت جلوی این و ان دراز باشــد یا
همیشه خجالت زده زن و بچه ها باشی .شما را به خدا
به فکر باشید!
lدولــت حداقلی ها ،جمعیت حداکثــری کارگران
را فراموش کرده اســت .حتــی وعده هایی هم که
می دهد اصال هیچ ربطی به اقشار کم درامد و ضعیف
جامعه ندارد ،واقعا مردم در کجای این دولت سهیم
هســتند که برنامه ای در دولت برای این قشر وجود
ندارد ؟
lروز جانباز گذشــت ولی متاســفانه بنیاد شهید و
ایثارگران قوچان یک پیامک خشــک و خالی برای
پدر عزیزتر از جانم نفرستاد!
lبــه اقــای جهانگیــری عــرض می کنم شــما
حمله کنندگان سفارت را محکوم کردید ولی کسانی
را که هر روز صدها نفر را در یمن ،بحرین ،ســوریه،
عراق ،افغانستان ،پاکســتان و ...به خاک و خون
می کشند برایتان مهم نیست.
lیکی از دســتاوردهای دولــت یازدهم تعطیلی
صنایع داخلــی و واردات کاالهای خارجی اســت.
این موضوع را می توان به ســادگی از تبلیغات صدا
و سیما ،بیلبوردهای تبلیغاتی و نایاب شدن کاالی
داخلی در فروشــگاه ها و در عــوض وجود برندهای
خارجی از همان کاالی مورد نظر و ...مشاهده کرد.
lکاندیداهــای محتــرم ریاســت جمهوری اگر
واقعــا ادعایــی دارند ضمانــت کنند در چهار ســال
ریاست جمهوری انها قیمت اجناس حتی یک تومان
هم زیاد نمی شود ،وگرنه افزایش یارانه را که در پی
ان تورم چند برابر شود همه بلدند.
lاقای روحانی فکر نمی کنید «باید چه کار کنیم»
را در این چهار ساله می گفتید نه حاال؟
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
تقابل جهانگیری و روحانی
محبوبیتکدامیکبیشتراست؟
بعــد از برنامــه «با دوربیــن» که اولیــن گفت وگوی
جهانگیری با مردم در سیما بود ،فضای مجازی نسبت به ان
واکنش های بسیاری داشت و اصولگرایان و اصالح طلبان
در مورد ان به گفت وگو پرداختند .احم د توکلی در مورد این
برنامه معتقد بــود که اصالح طلبان بایــد از او حمایت کنند
به جای روحانی .یکی از مهمتریــن بخش های این برنامه
بغض و اشــک جهانگیری در میان برنامه بود که دستمایه
بحث های متفاوت در فضای مجازی شد .اصالح طلب ها
البته از ان دفاع کردند و حرف های او را ستودند .اما در عین
حال یکی از مهمترین پست هایی که به دنبال این برنامه در
فضای مجازی پخش شــد این بود« :گریه هایی که مردم
به ان بی توجه اند ».در تاریخ سیاســی جمهوری اسالمی
شخصیت هایمحدودیبودندکهدرتبلیغاتانتخاباتخود
هنگام فیلمبرداری تبلیغات اشکی جلوی دوربین ریختند.
بازگشــت به تاریخ نشــان می دهد که مردم به این رفتارها
عموما توجهی نداشتند.
گریهمرحومهاشمیدرانتخابات/ ۸۴شکستسنگین
مقابلاحمدی نژاد
گریه جهانگیری در انتخابات / ۹۶کاندیدای پوششی
(نامزدیبهشرطکناره گیریبه نفعروحانی)
همچنین محمــد ایمانی ،نویســنده روزنامــه کیهان
بالفاصلهبعدازپخشاینبرنامهیادداشتیباعنوان«صداقت
گمشده در زبان بدن یک نامزد» منتشر کرد و نوشت« :زبان
بدن برخی نامزدهــا در برنامه هــای تلویزیونی بــر زبان دل
(صداقت)غلبهکردهاست.اقایجهانگیریامشبمثلیک
بازیگرسعیکردقصهبگوید،بغضکندوهیجانبیافریند.اما
نهصادقانهسخنگفتونهدقیق.
گفتکهزمانجنگبا 4میلیارددالرکشورراادارهکردیم
امانگفتکهدورانتجملواشرافیتوریختوپاشدرکشور
رادولتسازندگیپایه گذاریکردکهمنطقادراینشیوهجدید
نمی شودحتیباساالنه 60-70میلیارددالرسرکرد.نگفتکه
رکورد تورم 49/6درصدی متعلق به دولت کارگزاران در ســال
ت و نگفت که دولت فعلی به اندازه 5دولت قبل از خود
74اس
خرجکردهیادرهمین 4سال،هزینه هایجاریرا 3برابر(300
درصد)افزایشداده بی انکهکمترینجلوه ایدرزندگیمردم
عادی داشته باشــد .ادعای رســاندن تورم به 8درصد کجا و
اعتراض نادران به روحانی
خبرنامه
12
مثلث | شماره 354
lچــرا داروخانه ها قیمــت روی دارو ر و حســاب
نمی کنند و دو برابر هم بیشتر پول می گیرند؟ میگن
قیمت روش مال قبله! خب خریدشونم مال قبله پس
چرا این جوری حساب می کنند؟
lچرا وزارت اطالعات از تماس های بین المللی
موسسات خارجی که از افراد نااگاه نظرسنجی های
مختلف انجام می دهند جلوگیــری نمی کند تا مردم
دچار مشکل و مصیبت نشوند؟
lاقای رئیس جمهور لطفا قبــل از نطق های خود
مقداری فکر بکنند .چرا که صحبت های ایشان در
مورد برداشته شدن سایه جنگ از سر کشور با برجام
با هیچ منطقی سازگار نیست .وقتی مردم در صحنه
نباشــند صدها برجام هم نمی تواند سایه جنگ را از
کشور دور کند.
افزایشساالنه 80درصدیهزینه هایجاریدولتبهموازات
کاهشهزینه هایعمرانیکجا؟
او از منطق تبدیل بحران به مســاله و سپس حل ان با
گفت وگو و قانون حرف زد و از منتظری و خاتمی و ناطق اسم
اورد اما به عمد ،یاغی گری افراطیــون مدعی اصالحات در
مقابلرای 24میلیونیمردمدرسال 88راسانسورکرد.نگفت
کهچهکسانیادرستحریمفلج کنندهرابهامریکادادندوسپس
با مافیای رسانه ای ،به تورم-انتظاری در سال 91دامن زدند تا
میوهنامشروعانرادرانتخابات 92بچینند.ازمیدانمشترک
گازی با قطر گفت اما نگفت که دولت یازدهم تمام اطالعات
اینطرفمیدانرادرقالبتفاهم نامهباشرکتبدسابقهتوتال
به اشتراک! گذاشت و این شرکت بعد از جمع اوری اطالعات
زیرقولشزدورفتکهازسمتقطر،غارتگریمنابعمشترک
گاز را سریع تر و بهتر انجام دهد .گفت ماشین اقتصاد ته دره
بودومابیروناوردیمامانگفتکهده هاشرکتفعالوسرپادر
سال،92چرابهویژهدر 16ماههپسازاجرایبرجامیکیپس
ازدیگریزمینخوردندودرهمینیکسالگذشته 500،هزار
شاغل،بیکارشدند؟
دولت یازدهم بــا 200هزار میلیارد بدهی ســر کار امد
و امــروز 700هزار میلیارد بدهــی برای دولت جدیــد به ارث
می گذارد.ایندولت،یکویرانهازحیثبحران زدگیبورس،
افزایش 22درصــدی واردات در یک ســال ،تشــدید رکود
اقتصادی،سقوط دوپله ایفضایکسبوکار،زمین خوردن
تولید کنندگان ،افزایشبیکاریو...راتحویلمی دهد.بااین
همهجهانگیریدرچشممردمزلزدوبااعتمادبهنفسگفت
مشغولاوار برداریبودیم!
ژســت گریه گرفت و گفت اگر کسی به خاطر وضعیت
دولتقبلبمیردسزاواراست.خبپهلوان!اگرصادقانهسخن
می گفتیکهتابهحالبایدبهخاطرکارنامهدولتاشرافیفعلی،
چندبارجانبهجانافرینتسلیممی کردی!
نمایش امشب اقای جهانگیری با زبان بدن تنها یک
هدف مهم داشت :مردم نپرســند ان همه وعده رنگارنگ
رونق اقتصادی ،بی نیاز کردن مردم از پول یارانه و حرکت
توامان چرخ کارخانه ها و ســانتریفوژ کجا رفت که اگر غم
کارگر ،عدم تکافوی حقوقش بود ،امروز عزادار بیکار شدن
خویش است».
کنایه جدید سازنده مستند تیم روحانی در سال 92
ماجرای کشف کاال در خانه
فرزند وزیر
بعد از انتشار خبر پیدا شدن کاالی قاچاق در ویالیی
در لواسان تهران که گفته شد متعلق ب ه فرزند یکی از وزرای
دولت بوده ،پای این موضوع به برنامه تبلیغاتی کاندیداها
هم کشیده شد .محمدباقر قالیباف در ارتباط با این موضوع
در برنامــه گفت وگوی ویژه خبری مــواردی را مطرح کرد و
گفت که اگر او رئیس جمهور بود حتما وزیر را عزل و خودش
از مردم عذرخواهی می کرد .فضای مجازی بعد از انتشــار
این اخبار ان را به یکی از مهمترین ســوژه های خود تبدیل
کرد .یکی از کاربران نوشــت« :روحانــی :مبارزه با قاچاق
را باید از مرزها اغــاز کرد /جناب روحانی بهتر اســت ابتدا
از منزل وزیران محترم تان شــروع کنیــد!» کاربر دیگری
نوشت« :کی گفته اونا قاچاق بوده؟ دختر وزیر که قاچاق
تو خونه ش پیدا نمیشه .اونا حق اوقات فراغت بوده البد!»
یکی دیگر از کاربران توئیتری با این مضمون منتشر
کرد« :کسی دیگه هست که ســهمش رو از سفره انقالب
برنداشته باشه! به خدا راضی نیستم دست خالی بریداا...
#کاالی_قاچــاق #دختر_وزیر» در کنار این رضا ســراج،
تحلیلگر مسائل استراتژیک نیز به موضوع واکنش نشان
داد و در یادداشــتی نوشــت« :قاچاق ،وزیــر ،اموزش و
پرورش! در ســال اقتصاد مقاومتی :تولید-اشــتغال و روز
معلم ،خانــواده #نجومی وزیــر اموزش و پــرورش ،درس
واردات قاچاق کاال به معلمان و دانش اموزان دادند!»
اقدامات خانواده نجومی
اخیــرا اقــای محســنی اژه ای در نشســت خبــری ،از
کشفپوشــاکقاچاقدرویالیلواســانخبرداند.پوشاک
قاچاقمتعلقبــهدخترکــداموزیربودهاســت؟!فخرالدین
احمدی دانش اشــتیانی و خانواده اش در حوزه های مختلف
برج ســازی،وارداتو...فعالیتدارند.یکیازشــرکت های
خانوادگیایشــان«امیتیسطراواتکودکی»بهشمارهثبت
458889اســتکهدرامروارداتپوشــاکفعالیتمی کند.
مراجعهبهسایتاینترنتیفروشگاهاینشرکت() prenatal.ir
نشــان می دهد که شــرکت مذکور ،نمایندگــی انحصاری
واردات پوشــاک ایتالیایی با برند «پریناتال میالن» را در
اختیار دارد .اعضای هیات مدیره این شــرکت خانوادگی،
اقای وزیر بــه همراه دختر و همســرش هســتند که اقای
دانش اشــتیانی بعد از تصدی وزارت امــوزش و پرورش،
همچنان در ترکیــب هیات مدیره این شــرکت باقی مانده
است و در اخرین تغییرات این شرکت به تاریخ 95/12/10
همچنان عضو هیات مدیره این شرکت است.
خبر واردات قاچاق البسه خارجی در حالی منتشر شد
که بنا بــه تصریح رئیس اتحادیه تولیدکنندگان پوشــاک،
«قاچاق پوشاک خارجی 385هزار نفر را بیکار کرده است».
اقدام وزیر مذکــور غیرقانونی و مغایر بــا اصل 141قانون
اساسی اســت .با این شــرایط ایا روحانی در سال اقتصاد
مقاومتی ،برای حمایت از تولید و اشــتغال ،وزیر خاطی را
#عزل می کند؟! ایا وزیر قانون شــکن #استعفا می دهد؟!
ی
#وزیر #ویال #قاچاق #برج_ساز
بررسی رسانه ای هفته
ایرانی ها می گویند همه عایدی برجام 3هواپیما بود
کیهان در گزارشی که از خبرگزاری الجزیر ه ترجمه کرده است به
وضعیت شرایط ایران پرداخته و به نقل از گزارشگر الجزیره پس از سفر
به ایران و گفت وگو با مردم و فعاالن اقتصادی می گوید« :بسیاری از
مردم بر این باورند که توافق هسته ای ساختگی بوده و هیچ دستاوردی
نداشته است .مگان اوتول ،گزارشگر الجزیره انگلیسی در گزارشی
نوشت« :برخی از صاحبان مشــاغل در ایران می گویند هیچ نفعی از
توافق هســته ای در کســب و کار خود ندیده اند ».گزارش الجزیره
می افزاید« :محسن دلیری یکی از کسبه بازار تهران است که در زمان
بازدید از مغازه کوچکش با دو مشتری مواجه می شویم اما این مشتریان نیز در نهایت بدون خرید مغازه را ترک می کنند .او
به الجزیره گفت به رغم انتظارات از بهبود اوضاع اقتصادی ایران پس از توافق هسته ای ،بسیاری از مشاغل همچنان با
ضرر مواجه هستند .این مغازه دار افزود« :هیچ تغییر ملموس و عینی در بازار ایجاد نشده است .شغل من نیز از رکود در
اقتصاد بی نصیب نبوده است .هیچ نبض مثبتی در بازار وجود ندارد ».این مغازه دار ایرانی شاغل در بازار تهران در ادامه
به الجزیره گفت« :پس از نوروز ،کسب و کار بسیار بد شده است .بیشتر مغازه داران مغازه های خود را باز نکرده اند و حتی
پرسنل خود را نیز از کار معلق کرده اند .مردم بر این باورند که توافق هسته ای توافقی ساختگی است .تمام چیزی که از
توافق به دست امده سه هواپیما و دیگر هیچ بوده است .مساله تبادالت بانکی و استفاده از کارت اعتباری بین المللی هیچ
کدام حل و فصل نشده است ».حســن روحانی رئیس جمهوری ایران از حصول توافق هسته ای به عنوان نقطه عطفی
برای اقتصاد ایران یاد کرده است .وی پیشتر گفته بود؛ توافق هسته ای فرصتی است که ما باید برای توسعه کشور از ان
استفاده کنیم و در مسیر بهبود سطح رفاه کشور گام برداریم».
اعتراف دولت به تعطیلی ارج بعد از یک سال
روزنامهدنیایاقتصادازروزنامه هایحامی دولتازتعطیلیارجخبر
داده و می نویســد« :چندی پیش وزیر صنعت به بررسی اخرین وضعیت
کارخانه هــای ارج و ازمایش پرداخت و علت تعطیلی ایــن کارخانه ها را
فرسودگی انان دانست .به گفته محمدرضا نعمت زاده ،این کارخانه ها به
افراد کاربلد و عالقه مند واگذار نشده و حتی برخی از سهامداران این دو
کارخانه در خارج از کشور به سر می برن د اما خبرهای تازه رسیده از مدیرکل
دفتر صنایع فلزی و لوازم خانگــی وزارت صنعت ،معدن و تجارت حاکی
از بازگشت «ارج» به چرخه تولید کشور اســت .عباس هاشمی با اشاره
به حضور دو سرمایه گذار در مزایده نهایی ارج گفت« :پس از احراز صالحیت درخصوص تولیدکنندگان و متقاضیان ،این
کارخانه به مزایده گذاشته خواهد شد و اکنون دو خریدار جدی که مورد تایید و وثوق وزارتخانه هستند ،برای حضور در مزایده
معرفی شده اند ».او در ادامه اظهار کرد« :تاخیری در وعد ه وزارت صنعت برای تعیین تکلیف وضعیت ارج اتفاق نیفتاده و
وزارتخانه همه تالش خود را معطوف بازگرداندن این کارخانه به چرخه تولید کرده است ».هاشمی با اشاره به اینکه تاکنون
مذاکرات زیادی با گروه «توسعه ملی» که از ســال ۷۴کارخانه ارج را تملک کرده ،صورت گرفته است ،بیان کرد« :گروه
توسعه ملی هیچ توان و تخصصی در راه اندازی و اداره کارخانه ارج نداشته و طی سال های گذشته به تدریج ارج را رو به زوال
برده است ».وی افزود« :امروز و پس از گذشت ۲۶ســال این کارخانه نه مورد بازسازی قرار گرفته و نه فناوری ها و خطوط
ی خاطر نشان کرد« :در شرایطی که این گروه قصد بنگاهداری نداشت و درصدد
تولید ان به روزرسانی شده است ».هاشم
به مزایده گذاشتن ارج و برخی دیگر از شــرکت های زیرمجموعه خود بود ،وزارت صنعت به دستور وزیر دست به کار شد تا
مشکالت این برند قدیمی و صاحب نام کشور را برطرف کند ».وی با اشاره به انجام مذاکرات گسترده با گروه توسعه ملی و
اوردنخریداران مختلفگفت«:برخیاز اینخریداران به دنبال استفاده غیرتولیدی ازکارخانه ارج بودندوبرخی دیگربرای
تملک زمین های با ارزش ان دندان تیز کرده بودند؛ اما وزارتخانه به گروه توسعه ملی اعالم کرد که فقط راه اندازی خطوط
تولید این کارخانه و به روزرسانی ماشین االت ان قانع کننده است و حتی نمی خواهیم برند خارجی در اینجا به تولید بپردازد».
مانور تبلیغاتی با مصیبت عظما!
مثلث | شماره 354
خبرنامه
وطن امروز نوشــته اســت « :دولتی که وزرایش یارانــه نقدی را
مصیبت عظما می دانستند و کمپین انصراف از یارانه نقدی راه انداخته
بودند ،دو هفته مانده به انتخابات اعالم کرد یارانه افراد ضعیف جامعه به
۲۴۰هزار تومان افزایش پیدا کرده است ».به گزارش «وطن امروز» ،در
استانهانتخاباتحرکاتوتصمیماتتبلیغاتیدولتیازدهمشدتگرفته
و سهام عدالت ها رونمایی می شــود ،یارانه های اقشار نیازمند افزایش
می یابد و حقوق بازنشستگان زیاد می شود و حتی در پایان عمر دولت یازدهم طرح های اشتغال تبیین می شود .بخشی از
این اخبار را نوبخت روز گذشته اعالم کرد تا سخنگوی دولت در یک نشست خبری تا می تواند تبلیغ روحانی و دولت روحانی
را کند؛ دولتی که دست هایش برای بیان دستاوردهای اقتصادی بسیار خالی اســت و باید با این اظهارات جبران مافات
کند .نوبخت گفت« :یاران ه خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی که یارانه مستمری انها ۷۱هزار تومان بوده
به ۲۴۰هزار تومان افزایش پیدا کرد ».محمدباقر نوبخت ،با اشاره به افزایش حقوق بازنشستگان ،گفته« :این افزایش
به صورتی شکل گرفته که گروه های شغلی پایین تر از امتیاز بیشتری برخوردار شوند ».وی افزود« :نخستین گام در جهت
همسازی حقوق بازنشستگان برداشته شده و مرحله دوم این ماه انجام خواهد شد ».سخنگوی دولت با اشاره به افزایش
یارانه مستمری خانوارهای تحت پوشش ،اظهار داشت« :یاران ه خانوارهای تحت پوشش که یارانه مستمری انها ۷۱هزار
تومانبودهبه ۲۴۰هزارتومانافزایشپیداکرد،یعنی ۳/۴برابریاران هافرادتحتپوششکمیتهوبهزیستیافزایشیافت».
13
درباره یک تصمیم
گفتارها
تصمیمحماس،ناامیدیبرخیازفلسطینیانوکشورهایعربومسلمانجهان
رانیزبرانگیختهاست؛چراکهانهاایناقدامرانوعیامتیازدادنبهرژیم صهیونیستی
می دانند .البته باید توجه داشــت که ســخنان رهبر حماس مبنی بر اینکه این گروه
توبه
به دنبالجنگنبوده،بلکههدفشازادیورهاییازاشغالگریوظلماسرائیلاس
اینمعنینیستکهحماسدستازمبارزهبارژیماشغالگربرداشتهاست.
سازش با دشمن
جنبشحماسزیرذره بینقرارگرفت
جعفر قنادباشی
گفتارها
14
مثلث | شماره 354
کارشناس مسائل خاورمیانه
به دنبال رونمایی از ســند سیاســی حماس با عنوان
«سند اصول و سیاستهای کلی» و انتشار ان در محافل
سیاسی و فضاهای رسانه ای ،موجی از واکنش های مخالف
و موافق به راه افتاد و دیدگاه های مختلف و بعضا متضادی
درباره مفاد این سند ،چگونگی سمت و سوی ان و تاثیراتی
که بر روند حرکت های ازادیبخش فلسطینی خواهد داشت،
ارائه شد .دیدگاه هایی که بار دیگر ،روند تصمیم گیری در
داخل حماس و عوامل موثر در ان و همچنین جایگاه این
جنبش را در عرصه فعالیت های مبارزاتی فلسطینیان ،زیر
ذره بین قرار داد و انتقادات تازه ای را متوجه مقامات سیاسی
حماس ساخت.
سند «اصول و سیاست های کلی» حماس که هفته
گذشته خالد مشــعل ،رئیس دفتر سیاســی این جنبش در
دوحه پایتخت قطر از ان رونمایی کرد ،شامل 42بند و 11
عنوان است که به معرفی این جنبش ،ارمان و رویکردهایش
برای تحقق ازادی فلسطین می پردازد و همچنین متضمن
اصول اساسی مساله فلســطین ،وحدت ملت ،سرزمین و
قضیه فلسطین و تعریف نظام سیاســی ان است که بنا به
تعبیر موافقین ،منشوری برای تعیین چگونگی تداوم تمامی
حرکت های مبارزاتی اعضا و هواداران حماس در داخل و
خارج فلسطین به شمار می اید.
امــا در مقابل دیدگاه هــای موافق ،خیــل بزرگی از
کارشناسان و دســت اندرکاران امور فلســطین ،انتقادات
زیادی را به ایــن ســند وارد می دانند و افزون بــران براین
اعتقادند کــه این ســند در ادامــه فعالیت هــای مبارزاتی
فلســطینیان خلل هایی جد ی وارد می کند و مسیری را در
برابر حماس می گشاید که پیش از این ،گروه فتح به رهبری
عرفات ،مشــابه ان را پیموده و در نهایت نه تنها از اهداف
اصلی خود دور شــده ،بلکه زمینه های مســاعدی را برای
تحقق اغراض اشغالگران صهیونیست پدید اورده است.
این ســند بــا انکــه در مفــاد مختلــف و بــا عبارت
گوناگون ،بر ضرورت مبارزه با رژیم صهیونیستی ،تمامیت
ارضی فلسطین و تشــکیل دولت فلســطینی به پایتختی
بیت المقدس تاکید دارد و در صــورت ظاهر ،همه راه ها را
برای سوءاســتفاده رژیم صهیونیستی بســته و به رسمیت
شــناختن این رژیم را رد می کند ،ولیکن با اشاره به برپایی
دولت فلسطینی در سرزمین های ،1967به صورت تلویحی
مرزهای 1967را به رســمیت می شناسد؛ موضوعی که از
دیدگاه خیل بزرگی از کارشناسان سیاسی و دست اندرکاران
امور فلســطین ،در داخل و خارج این ســرزمین ،به عنوان
گامی به سوی سازش و به رســمیت شناختن رژیم اشغالگر
صهیونیست ،محسوب می شود.
این درحالی است که در بند نخست این سند به عنوان
تعیین کننده اصول و سیاســت های کلی حماس ،تصریح
شــده اســت ک ه ایــن جنبــش« ،جنبشــی ازادی بخش،
مقاومتی ،ملی فلســطینی و اسالمی اســت که هدف ان
ازادسازی فلســطین و مبارزه با پروژه صهیونیسم است» و
در بندهای بعدی نیز عباراتی نظیر برخورداری فلسطین از
«مرزهای تاریخی و شناخته شده» یا داشتن «جغرافیایی
واحــد و یکپارچــه ،غیر قابل تجزیه» به چشــم می خورد
و در کالم و عباراتــی صریح تــر توافقنامه های ســازش با
رژیم صهیونیســتی هماننــد توافقنامــه اســلو را بی اعتبار
توصیف می کند.
با این همه ،اینگونه تاکیــدات و تصریحات مانع از
ان نشــده که نکات ضعف این ســند از دید کارشناســان و
منتقدان پنهان بمانــد و انچه را به تعبیر برخــی از انان ،از
روحیه سازشــکارانه برخی از طیف های درون حماس ،به
ویژه در دفتر سیاسی سرچشمه گرفته و در برخی از بندهای
42گانه این ســند سیاسی گنجانده شــده ،مورد توجه قرار
نگیرد .کمــا اینکه اکثر قریب به اتفاق کارشناســان ،مفاد
بند بیستم از سند سیاسی ارائه شده از سوی دفتر سیاسی را
یگوید؟
سند جدید حماس چه م
مریم د ّری
کارشناس مسائل خاورمیانه
خالــد مشــعل ،رئیس دفتــر سیاســی حمــاس ،از
اساســنامه جدید و جنجالی این جنبش در دوحه رونمایی
کرد .ایــن اساســنامه که بســیاری را شــگفت زده کرده،
شامل 11عنوان و 41بند و نمایانگر اهداف و رویکردهای
این گروه اســت .این اقدام و رویکرد حمــاس با ذات این
جنبش که با مقاومت علیــه رژیم صهیونیســتی معنا پیدا
کــرده و به عنوان گروهــی مردمــی از دل انتفاضه متولد
شــده ،متفاوت اســت .حماس ،اهــداف ســابق خود را
بســیار ارمانگرایانه می دانــد و با توجه به تحــوالت اخیر
منطقه به دنبال تغییر ارمان ها و رویکردش اســت .اما ایا
این تصمیم ،صلح و ارامش را برای ســرزمین فلسطین به
ارمغان خواهد اورد؟ رژیم صهیونیستی معتقد است هدف
حماس از اینکه نشــان دهد در اصولش متعادل شــده و
دست از نابودی این رژیم برداشته ،تنها فریب جهان عرب
اســت .معاون سید حســن نصرالله ،رهبر حزب الله ،نیز
اعالم کرد با گروهی که برای سازش مقدمه چینی می کند،
موافق تقسیم فلسطین به دو دولت است و به ازادی کامل
سرزمین فلسطین بدون قی دو شرط راضی می شود ،مخالف
هستند .در این بین خالد مشــعل ،رهبر این گروه صراحتا
اعالم کــرده که حماس خواســتار ازادی تمام ســرزمین
فلسطین اســت اما از تشــکیل دولت مســتقل فلسطین
بر اســاس مرزهای 1967که پایتخــت ان بیت المقدس
باشــد نیز حمایت می نماید .انها البته هنوز اسرائیل را به
رسمیت نمی شناســند و به خصوص حق بازگشت اوارگان
فلســطینی به سرزمینشــان همچنان پابرجاست .از سال
1988تاکنون ،بسیاری از رهبران حماس هیچ گاه در مورد
تشکیل دولت مستقل فلسطینی ،رفتار سازش کارانه ای از
خود نشان نداده بودند.
باید توجه داشت که این اساســنامه تنها دو روز قبل
از نشست کاخ ســفید میان دونالد ترامپ و محمود عباس
در مورد احیای روند صلح فلســطین – اســرائیل انتشــار
یافــت .همچنین حمــاس تحت فشــار مالی و سیاســی
تشکیالت خودگردان فلسطین قرار دارد که دسترسی به
برق را در نواحی ساحلی تحت محاصره قطع کرده و حقوق
کارمندان دولت خودگردان در این منطقه را نیز
کاهش داده اســت .این گروه ،از سوی
عبدالفتــاح سیســی ،رئیس جمهور
مصر هم تحت فشار قرار دارد چرا که
وی محدودیت هایــی را بــه ویژه در
گذرگاه رفح (خط فیالدلفیا) ،مرز میان
غزه و مصر ،اعمال کرده است .یکی از نکات
مثلث | شماره 354
قابل توجه دیگر در این سند ،حذف اخوان المسلمین است
که حماس شــاخه ای از ان به شــمار می رود؛ این اقدام
می تواند نشــانه تالش حماس در بهبــود روابط با مصر به
شمار رود .سیســی همچنان در مصر پابرجا بوده و جنگ
وی با اخوان و وابســتگان این سازمان ادامه دارد ،همین
امر ضربه بزرگی به حماس زده است؛ این درگیری نه تنها
در گذرگاه رفــح بلکــه در تونل ها و راه های دسترســی به
مصر برای خروج از نوارغزه نیز به چشــم می خورد که این
وضعیت حمــاس را ناتوان کرده اســت .این گروه تالش
دارد به جنبش فتح ،رقیب میانه رو و سکوالر خود در مصر
نزدیک تر شود .مصر و جنبش فتح به طور مکرر از حماس
خواسته بودند تا از اخوان المسلمین فاصله بگیرد .با این
حال هیچ تضمینی برای شــکل گیری روابط حسنه میان
مصر و گروه فتح با حماس وجود ندارد.
این اساســنامه عنــوان کرده حمــاس همچنان به
مبارزه با صهیونیست هایی که سرزمین فلسطین را اشغال
کرده اند ،ادامه می دهد اما این جنبش به یهودیان احترام
گذاشته و هیچ مشــکلی با دین انها یا دیگر ادیان ندارد.
باید توجه داشت ناارامی ها در سراسر جهان عرب ،روابط
حماس در منطقــه را محدودتر کرده اســت ،این گروه به
علت جنــگ داخلی در ســوریه ،پایگاه خود را از دمشــق
به قطر انتقــال داد و رابطه ان با مصر به مشــکل برخورد
چرا که سیسی ســازمان اخوان المســلمین را اخراج کرده
و مدعی اســت که این گروه یک گروه تروریستی است.
امروز حماس در شــرایط ســختی به ســر می برد و به نظر
می رســد که با رونمایی از این ســند جدید ،برخی حامیان
خود را نیز از دست خواهد داد .برخالف دیدگاه بسیاری از
منتقدان نباید به تصمیم جدید حماس سطحی نگریست ،
طبق اساســنامه جدید ،باتوجه به اینکه مســاله فلسطین
ابعاد بین المللی دارد ،تالش برای ازادی ســرزمین های
اشغالی وظیفه کشــورهای اســامی و عربی است و این
جنبش هرگونه تالش برای دولت سازی را که حقوق مردم
فلسطین را پایمال نماید ،رد می کند .اساسنامه جدید الزاما
منشــور 1988را نقض نمی کند .حماس معتقد است این
اساسنامه ،اصول اساسی گروه ،شامل بیت المقدس ،حق
بازگشت اوارگان فلسطینی ،وحدت فلسطینیان و مقاومت
در مقابل رژیم صهیونیستی را تضعیف نکرده و این تغییرات
مربوط به تحوالت منطقه در سال های اخیر ،به ویژه جنگ
داخلی سوریه و بهار عربی است.
در نهایت ایــن تصمیم حماس ،ناامیدی و تاســف
برخی از فلسطینیان و کشورهای عرب و مسلمان جهان را
نیز برانگیخته است؛ چرا که انها این اقدام را نوعی امتیاز
دادن به رژیم صهیونیســتی می دانند .البته باید توجه
داشت که سخنان رهبر حماس مبنی بر اینکه این
گروه به دنبال جنگ نبوده ،بلکه هدفش ازادی و
ت و به
رهایی از اشغالگری و ظلم اسرائیل اس
این معنی نیست که حماس دست از مبارزه
با رژیم اشغالگر برداشته است .سرزمین
فلسطین و ازادی کامل ان ،از زمان
اشغال تاکنون ،هدف فلسطینیان و
مسلمانان در سراسر جهان اسالم
بوده و خواهد مانــد .حماس نیز
باید بداند هر تصمیمی از ســوی
این جنبش بایســتی تنها باتوجه
به منفعت مردم فلســطین اتخاذ
شود.
گفتارها
در بردارنده نکات ضعف و بیانگر حرکت این دفتر به سوی
ســازش با رژیم صهیونیســتی تفســیر کرده اند .در بند 20
سند اصول و سیاستهای کلی امده است20« :ـ هرگز از
ذره ای از خاک فلسطین تحت هیچ شرایط و فشاری و حتی
در صورت تداوم اشغالگری رژیم صهیونیستی چشم پوشی
نخواهیم کرد و حمــاس مخالف هرگونه طــرح جایگزین
به جای ازاد سازی کامل سرزمین فلســطین از رود اردن تا
دریای مدیترانه اســت و حماس بدون به رسمیت شناختن
رژیم صهیونیستی و بدون چشم پوشی از هیچ کدام از حقوق
فلسطینیان ،تشکیل کشور مستقل فلسطینی با حاکمیت
کامل به پایتختی قــدس در مرزهــای چهارم ژوئن 1967
همراه با بازگشت اوارگان و پناهندگان به منازل خود را یک
چارچوب توافقی ملی مشترک می داند».
حال اگرچــه در این بند هم ،بر چشم پوشــی نکردن
از «ذره ای از خاک فلســطین » و همچنین بر چشم پوشی
نکــردن از تمامی حقوق فلســطینیان تاکیــد گردیده ،اما
تشکیل کشور مستقل فلسطینی را در مرزهای چهارم ژوئن
،1967یک چارچوب توافقی ملی مشترک دانسته است ؛
موضوعی که از لحاظ حقوقی و سیاســی به معنی پذیرش
مرزهای 1967و به منزله پذیرش همان چیزی اســت که
قدرت های غربی ،ارتجاع منطقه و حتی رژیم صهیونیستی
بر ان تاکید دارند و سال هاست که خواهان موافقت حماس
با ان هستند.
مقصود از ســرزمین های 1967مناطق غزه و کرانه
باختری است که در طرح های غربی مربوط به تشکیل دو
دولت در فلسطین (دولت یهودی – دولت فلسطینی) ،برای
فلسطینیان در نظر گرفته می شــود و همزمان بر مالکیت
اسرائیل بر بقیه سرزمین فلسطین موسوم به سرزمین های
1948تاکیــد می گــردد .یعنــی همان طرحی که ســران
رژیم های ارتجاعی منطقه نیز ان را پذیرفته و در چارچوب
روابطی که با دنیای غرب و رژیم صهیونیستی دارند در صدد
تحمیل ان به فلسطینیان بوده و هستند.
در واقــع براین اســاس اســت کــه گفته می شــود:
رژیم های عربی خلیــج فارس به ویژه مقامــات قطر نقش
زیادی در تحمیــل این موضوع به اعضای دفتر سیاســی
حماس داشــته و از مدت هــا پیش در صــدد فراهم کردن
زمینه های پذیــرش ان بوده انــد .البتــه در این خصوص
دولت اردوغان یکی دیگر از دولت هایی اســت که باتوجه
به پیوندهایش با جماعــت اخوان (هم دولــت قطر و هم
گروه حماس از شــاخه های حماس محســوب می شوند )
در ترغیب حمــاس به پذیرش مرزهــای 1967و یا اعمال
فشــار جهت تحقق این امر نقش زیادی ایفا کرده است ؛
موضوعی که در پیشبرد طرح هایی که تونی بلر نخست وزیر
اســبق انگلیس به نمایندگی از گروه چهارجانبه ،طی یک
دهه اخیــر ارائه کــرده نیز موثر اســت و رضایــت پنهانی
مقامات تل اویــو را بــا وجــود مخالفت های علنی شــان
به دنبال دارد.
با این اوصاف طبیعی است که بخش نظامی حماس
و مقاماتی از این جنبش که در غزه یا کرانه باختری حضور
دارند تمایلی به پذیرش این ســند سیاسی نخواهند داشت
و حتی ممکن است به صورت اشکار مخالفت خود را با ان
اعالم کنند.
به ایــن ترتیــب می توان گفــت که برخــاف گفته
مقامات دفتر سیاسی و شــخص خالد مشعل ،این امکان
وجود دارد که انتشــار ســند سیاســی حماس زمینه ایجاد
شکاف بین طیف های مختلف این جنبش و عمیق ترشدن
اختالف نظر ها میان انهــا را فراهم کنــد .به خصوص که
حماس در ارتباط با مناســباتش با تشکیالت خودگردان و
همچنین یک سلســله جابه جایی های ضروری و به تعویق
افتاده در دفتر .در معرض اعمال فشــارها ی ســازمانی و
داخلی قرار دارد.
عقب نشینی ا ز مبارزه
گفتارها
15
گفتارها
ساف جدید
سند جدید حماس دربرگیرنده دعوت به نابودی اسرائیل و محوکردن ان نیست
احمد مرجانی نژاد
مترجم و پژوهشگر
4
خالد مشــعل ،رئیس دفتر سیاســی جنبش مقاومت
اسالمی (حماس) ،شــامگاه دوشــنبه (اول می . ۲۰۱۷م
برابر با ۱۱اردیبهشت ماه ۱۳۹۶ه.ش ) سند سیاسی جدید
حماس تحت عنوان « اصول و سیاست های کلی حماس»
را اعالم کرد .این ســند در ۴۲بند و ۱۱ذیل عنوان منتشــر
شده و در ان امده است « :برپایی کشور مستقل فلسطین
در مرزهــای .۱۹۶۷م یک توافق ملی اســت که تهیه ان
نزدیک به دو سال طول کشــیده و نشان دهنده
اجماع و رضایت عمومی رهبران جنبش حماس
و ســازمان های ان در داخل و خارج اســت .در
این بندها ،ضمن معرفی جنبش حماس ،ارمان
فلسطین – ازاد ســازی فلســطین -تعریف نظام
سیاسی فلسطین – وحدت مردمی و یکپارچگی
ســرزمینی در فلســطین -اصول و مبانی اساسی
مساله فلسطین ،تشریح گردیده است» .
ضمن انکــه خالــد مشــعل ،در کنفرانس
مطبوعاتی دوحه -قطر ،با هدف ابالغ و تشــریح
ســند سیاســی جدید گفت« :این ســند خدشه
وارد امدن به مقاومت و ســاح ان و به رسمیت
شناختن رژیم صهیونیســتی را رد می کند و تاکید
بــر ان دارد که مســجد االقصی متعلــق به امت
مسلمان اســت و اشــغالگران هیچ حقی در ان
ندارند .حماس با هر رویکرد جایگزینی در مقابل
ازادی تمام و کمال فلسطین از رود تا دریا مخالف
است و تشکیل کشور مستقل و دارای حاکمیت
فلســطینی به پایتختی بیت المقدس بر اســاس
مرزهای ۴ژوئن ۱۹۶۷را مد نظــر قرار می دهد.
ابالغ سیاستهای کلی حماس با اعتصاب اسرا
در زندان های اشــغالگران هم زمان شده است؛
اعتصابی که به نوعی حماســه ای بزرگ و بخشی از مبارزه
مداوم مردم فلسطین برای رسیدن به ازادی و کرامت است.
ضمن اعــام همبســتگی و حمایت از این اســرا ،از مردم
فلســطین و دیگر ملل ازاده جهان می خواهم با استفاده از
همه امکانات ،فشارها بر اشغالگران صهیونیستی را افزایش
دهند تا ازادی اســرا محقق گردد ،زیرا اسرا خواسته های
مشروع و حداقلی دارند .مقاومت فلســطین و در راس ان
«گردان عزالدین قسام » ازادی را برای اسرا محقق خواهند
ســاخت .اگر چه حماس جزئی از مکتب فکــری اخوانی
ت اما یک تشکیالت فلسطینی کامال مستقل است و در
اس
تصمیم گیری هایش ،فقط به رهبران خود مراجعه می کند و
وابسته به هیچ تشکیالتی در هیچ جای دنیا نیست.
گفتارها
16
مثلث | شماره 354
فلسطین از گذشته تا حال
«فلســطین» ســرزمینی اســت که اســام شان و
منزلت بدان بخشید ،ارزش و باورهای عادالنه اسالم ناب
محمدی (ص) را در ان گسترانید تا عقیده دفاع از ارمان ها و
ن ترویج گرد د اما به صورت
مقاومت علیه ظلم در این سرزمی
فلسطینی تحت سیطره نژادگرایان صهیونیستی در امده که
بر اساس طرح استعماری بالفور و تحمیل زر -زور -تزویر ،به
کانون اتش افروزی و مسلمان کشی مبدل گردیده است.
اری ،اینــک فلســطینیها از بدتریــن شــیوه های
اشــغالگری در جهــان رنــج می برنــد و معضل فلســطین
به صــورت درد و رنج ملتی در امده اســت کــه جهانیان و
کشورهای مسلمان نشین از تضمین حقوق و بازپس گیری
سرزمینهای غصب شده اش ،عاجز مانده اند.
اکنون چندین پرســش راجع به ســند جدید حماس
مطرح است؛ نخســت انکه ایا ســند جدید حماس ،تکرار
تجربه سازمان « ســاف» اســت که در پی ان مذاکرات با
رژیم صهیونیستی اغاز شد؟ ایا چهل و دو بندی که حماس
در سند سیاسی خود ذکر کرده است ،همان رویکرد نها یی
این جنبش خواهد بود یا اینکه مقدمه ای خواهد بود برای
ایجاد اصالحاتی دیگر در میثاق نامه تشکیل این جنبش؟
ایا تمام رهبران و مســئوالن جنبش حماس نســبت به سند
سیاسی جدید اتفاق نظر دارند؟ موضع گردان های عزالدین
قسام چیست؟ ایا فشارها و شرایط منطقه ای و بین المللی
که باعث شد جنبش حماس این میثاق نامه را در این شرایط
منتشــر کند ،اصالحاتی که در بندهای جدید حماس وارد
شده است و نقض غیر مستقیم میثاق نامه تشکیل حماس،
جوامعی کــه حماس انها را مــورد خطاب قــرار میدهد را
راضی میکند؟
دیدگاه
نگاه اول -جنبش حماس سند سیاسی خود را باتوجه
به شرایط فعلی منطقه و جهان منتشرکرده است .در واقع
حماس با منتشرکردن این سند میخواهد اتهامات وارد شده
به ان از جمله ضدیت با یهــود را رد کند تا با این کار از خطر
قرار گرفتن در لیست گروههای تروریستی در امان بماند،
به ویژه اینکه جنبش حماس شاخه ای از اخوان المسلمین
به شمار می رود.
نگاه دوم -سند سیاســی جنبش حماس تکرار تجربه
ســازمان ازادیبخش فلســطین مبنــی بر عقب نشــینی از
برخی خواستههای فلســطینیان اســت و این موضوع به
این معناست که ســند جدید حماس مقدمهای خواهد بود
برای ورود به مذاکرات ســازش با رژیم اشغالگر و سرانجام
به رسمیت شناختن این رژیم .سند جدید تفاوتی با رویکرد
محمود عباس یا ابومازن ندارد.
مواضع غرب
یک -رژیم اشــغالگر و کشــورهای غربی ،با تشکیل
کشور فلسطین بدون به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی
و عقب نشینی کامل از گزینه مقاومت مسلحانه و همچنین
عقب نشینی از حق بازگشت فلسطینیها موافقت نخواهند
کرد.
دو -کشــورهای غربی تــا زمانی که حمــاس و تمام
گروههای فلسطینی به مقاومت مسلحانه پایبندهستند ،انها
را گروههای تروریستی می دانند؛ به این معنا که تا زمانی که
فلسطینیها خلع سالح نشوند ،صفت تروریست نیز از انها
ساقط نخواهد شد.
ســه -لزوم قبول گزینه مذاکــرات مســتقیم با رژیم
اشغالگر قدس بعد از به رسمیت شــناختن انها و همچنین
پایبندی به تمام قطعنامههــای بین المللی و قطعنامه های
امض ا شده از جمله توافقنامه اسلو ،از جمله شروط غربیها
برای موافقت با تشکیل کشور فلسطین خواهد بود.
چهــار -برخــی هم پیمانــان حمــاس از
جمله قطر ،رژیم ال ســعود و ترکیه که هم ســو
با غرب هستند به حماس فشــار وارد میکنند و
میخواهند که موضع خود نسبت به رژیم غاصب
را تغییر دهد و ان را به رســمیت بشناســند .این
همان چیزی اســت کــه وزیرامور خارجه ترکیه
اخیرا طی جلســهای خصوصی در واشــنگتن
اعالم کرد .چاووش او غلــو تاکید کرده بود که
انکارا از حماس خواســته است اســرائیل را به
رســمیت بشناسد و پیشنهاد تشــکیل دو کشور
را قبول کند و با شــرط خلع سالح موافقت کند.
یکی از رهبران ارشد حماس نیز این موضوع را
تایید کرد اما وی تاکید کرد که حماس با شروط
ترکیه مخالفت کرد.
به نظر میرسد تمام فشــارهایی که بر دو
میلیون فلســطینی نوار غزه اعمال میشود ،از
جمله بســتن گذرگاهها و کسر بخشی از حقوق
کارکنان غزه و همچنیــن قطع برق این منطقه،
همه و همــه اقداماتی هدفدار و مشــابه ،برای
توجیه توافقنامه اسلو است.
اشــغالگران صهیونیســت و غــرب بــه
سرکردگی امریکا احتماال از سند سیاسی نوین
حماس اســتقبال خواهند کرد اما انهــا در اتیهای نزدیک
اعالم خواهند کــرد که این عقب نشــینی کافی نیســت؛
بنابراین الزم اســت حماس امتیازات بیشتری بدهد .البته
ن به رســمیت شناختن
منظور انها از امتیازات بیشــتر هما
رژیم غاصب صهیونیستی و عقب نشینی از اصل مقاومت و
درنهایت خلع سالح فلسطینی هاست.
در این خصوص اسامه القواسمی ،سخنگوی جنبش
ازادی ملــی فلســطین (فتح) ابــراز داشــت« :حماس با
اتخاذ موضع جنبش فتح ،پس از ســی ســال ،بایــد از ما
معذرت خواهی کند .اساســنامه جدیــد جنبش حماس در
واقع موضــوع جدیدی را مطــرح نکرده اســت ،پذیرفتن
ن پذیرفتــن موضــع ســازمان
مرزهــای .۱۹۶۷م ،همــا
ازادی بخش فلسطین طی سال .۱۹۸۸م است .رونمایی
از ایــن اساســنامه تالشــی نافرجام بــرای تامیــن اعتبار
جنبش حماس است .اگر چه پذیرفتن مرزهای .۱۹۶۷م،
موضعی اســت کــه نه تنهــا فتح ،بلکــه تمــام گروههای
فلســطینی ان را پذیرفته انــد و این اقدام حماس نشــانه
گام برداشــتن ان در راســتای وحدت ملی در فلســطین
است» .
در نهایت انکه ،اری ،باورش سخت است که اعالم و
انتشار سند نوین سیاسی حماس ،در شرایط کنونی و دو روز
قبل از سفر محمود عباس به امریکا برای دیدار با ترامپ،
تصادفی باشد !
گفتارها
تغییراتتاکتیکی
بررسی تغییرات جدید در اساسنامه جنبش مقاومت اسالمی
سیدمجتبی جالل زاده
3
کارشناس مسائل بین الملل
امسال ،شصت و نهمین سالگرد تشکیل اسرائیل که
به یوم النکبه مشهور است همراه شده با تغییر در اساسنامه
جنبش مقاومت اسالمی (حماس) .بسیاری امید ان داشتند
تا حماس در اساسنامه جدید خود ،رژیم صهیونیستی را به
رســمیت بشناســد؛ اما خالف انتظارها ،این امر رخ نداد و
حماس همچنان فلســطین را همان فلســطین یک پارچه
قبل از ســال ،1969می داند .تغییرات در سطح تاکتیک
باقی ماند و تغییــری در اســتراتژی حمــاس در برخورد با
رژیم صهیونیستی که در اساسنامه جدید امده است ،پدید
نیامد.
مفاد منشور جدید
ی که
ــ پذیرش مرزهای :1967از جمله نکات مهم
پس از انتشار سند جدید ،به رسمیت شناختن مرزهای1967
هست که در بند 20ســند جدید به ان اشاره شده است .اما
اسرائیل به رسمیت شناخته نشده است.
ِ
فلســطین «از نهر تــا بحر» همــراه با پذیرش
ــ
مرزهای :1967در بند 2این ســند همچنان به فلسطین
به عنوان فلســطین «از نهر تا بحر» اشــاره می شود که از
رود اردن در شــرق تا دریای مدیترانه در غرب اســت .این
بدان معنا اســت که مرزهای 1967به رغم پذیرفته شدن
توسط حماس ،اعتباری برای ان قائل نیستند و فلسطین را
یک پارچه و مانند قبل از 1967می دانند.
ــ قدس شریف پایتخت کشور فلسطین است:
با دالیل داخلی در بند 10سند به این نکته تاکید شده است
که «شهر قدس پایتخت کشــور فلسطین است» .در این
بند همچنان امده است که «ملت فلسطین هرگز از ذره ای
از خاک ان چشم پوشی نکرده و کوتاه نخواهد امد و تمامی
اقدامات رژیم صهیونیستی در قدس اعم از یهودی سازی،
شهرک سازی و تالش برای تحریف حقایق و از بین بردن
اثار و نشــانه های ان باطل و بیهوده اســت ».در این سند
همچنان بر اهمیت مســجد االقصی و تعلــق ان به امت
اسالمی و فلســطینیان تاکید شده اســت که بر مبنای ان
ل گران هیچ حقی در ان نخواهند داشت .براین اساس
اشغا
به نظر می رسد که مســجد االقصی همچنان محور و خط
قرمز مقاومت حماس در برابر رژیم صهیونیستی خواهد بود.
ــ عدم اشاره به اخوان المسلمین :در اکثر نقاط سند
جدید از کلمات نظیر «اســامی» و «مسلمان» استفاده
شده است و در ان اشاره ای به جریان «اخوان المسلمین»
نشده است .با این حال ،خالد مشــعل در مصاحبه خود بر
ادامه حیات اندیشه سیاسی اخوان المسلمین در حماس،
تاکید کرده است.
ــ تفکیک بین یهودیــت و صهیونیســم :در بند
16ســند جدید حماس تالش کرده است تا بین یهودیت و
صهیونیسم تکلیف قائل شــود .در این بنده امده است که
«مبارزه با پروژه صهیونیسم جنگ با یهودیان به علت دین
ت و حماس هرگز با یهودیان صرفا به خاطر یهودی
انها نیس
بودن وارد نبرد نشده اســت ،بلکه علیه صهیونیست های
اشغالگر و غاصب وارد مبارزه شده اســت ».در سند جدید
نوعی بازتعریف در خصوص منازعه با رژیم صهیونیســتی
و نه یهودیــان ،صــورت گرفته اســت .اگرچه این ســند
جدید خدشه به مقاومت و سالح ان و به رسمیت شناختن
رژیم صهیونیستی را رد می کن د اما به نظر می رسد که مبارزه
با این رژیم مبتنی بر تحوالت جدید منطقه و با اهداف نوین
باشد .همچنان که رئیس دفتر سیاسی حماس گفته است ما
در پی جنگ نیستیم بلکه هدف ما رسیدن به ازادی و رهایی
از اشغالگری و شهرک سازی است.
ــ تاکید بر ادامــه مقاومت :در بند یک ســند جدید
هدف حمــاس «ازادســازی فلســطین و مبارزه بــا پروژه
صهیونیســم» عنوان شــده و در بخش مقدمه امده است
که مقاومت «تا تحقق پروژه ازادســازی ،بازگشت اوارگان
و تشکیل کشور با حاکمیت کامل به پایتختی قدس ادامه
خواهد داشت ».حماس در ســند جدید خود تقریبا راهبرد
اصلی خود یعنی مقاومــت را همچنان حفظ کــرده اما در
تاکتیک خود تغییراتی را ایجاد کرده اســت .به نحوی که
سند جدید حماس را می توان نشانه ای از تعامل عقالنی تر
این جنبش نسبت به تحوالت سیاسی منطقه دانست که چه
بسا به عملکرد معتدل تر این جنبش منجر شود.
فرجام
پذیــرش مرزهــای 1967می توانــد دو اورده برای
حماس داشته باشد .یکی اینکه از فشــارهای بین المللی
بکاهد و زمینه را برای تعامل بــا طرف های خارجی هموار
سازد و از طرفی دیگر در ســطح داخلی مقدمات همکاری
با جریان هــای داخلی از جملــه «فتح» را فراهــم کند .از
طرف دیگر نکته مهم این اســت که حمــاس همچنان در
خط مقاومت قــرار دارد و حضــورش در این جبهــه ادامه
دارد؛ چرا که تغییرات جدید بیشــتر شکلی و نمادین است
تا ماهوی و محتوایی و تغییر اساســنامه حکایت از تغییر و
تحول در مبانی حماس ندارد .انتشــار ســند جدید حماس
می تواند به معنای ناامیــدی این جنبش از اقــدام موثر از
سوی نظام های عربی باشــد .از نگاه حماس این نظام ها
تحت تاثیر و طبق نظر ایاالت متحده امریکا عمل می کنند
و در حال حاضر هیچ کدام از کشورهای عربی در راستای
حمایت از قضیه فلســطین گامی بر نمی دارنــد و از همین
رو حماس مجبور اســت تا با تکیه بر مولفه ها و محورهای
ســند جدید برای تحقق اهــداف ارمان فلســطین اقدام
کند .اگرچه پیش از این گفته می شــد انتشــار این ســند
جدید به معنای تغییر سیاســت جنبش و دست برداشتن از
مقاومت اســت اما حماس در بند اول ســند با معرفی خود
به عنوان جنبشی ازادی بخش ،مقاومتی ،ملی ،فلسطینی
و اســامی که هدف ان ازادســازی فلســطین و مبارزه با
پروژه صهیونیسم است در واقع خط بطالنی بر این فرضیه
کشیده است.
13اردیبهشت 1396
مثلث | شماره 354
گفتارها
17
گفتارها
چرا غرب نگران
است؟
گفتارها
18
مثلث | شماره 354
322
تنفس دوباره جریان راست
افراطی در اروپا
سعید سبحانی
خبرنگار
برگــزاری انتخابــات ریاســت جمهوری فرانســه،
نگرانی های تازه ای را در میان سران اروپایی ایجاد کرده
اســت .اگرچه مارین لوپن در انتخابات ریاست جمهوری
فرانســه شــانس اندکی برای پیروزی در مقابل رقیب خود
امانوئل ماکرون دارد اما کلیت راهیابی جبهه ملی فرانسه
به مرحله نهایــی انتخابات پدیده ای نیســت که بتوان به
سادگی از کنار ان گذشت .هم اکنون اکثر احزاب فرانسوی
اعم از احزاب سوسیالیســت و محافظه کار حمایت خود را
از ماکــرون در برابر لوپن اعالم کرده اند .ســران اتحادیه
اروپا نیز بدون توجه به لزوم رعایت اصل بیطرفی در قبال
معادالت سیاسی کشورهای عضو اروپای واحد ،حمایت
علنی خود را از ماکــرون اعالم کرده و در مقابل ،نســبت
به اثار و تبعــات پیروزی لوپــن در این انتخابات هشــدار
می دهند .با این حال ،انتخابات ریاست جمهوری فرانسه
نقطه اشکار ســاز ضعف اتحادیه اروپا محسوب می شود.
در این خصوص نکاتی وجود دارد که نمی توان به سادگی
از کنار ان گذشت:
نخســت اینکه اروپای واحد هم اکنــون در معرض
فروپاشی قرار دارد .اثبات این گزاره چندان دشوار نیست!
طی سال های اخیر شاهد رشد فزاینده گروه های ملی گرا
و راست افراطی در کشــورهای مختلف عضو منطقه یورو
و اتحادیه اروپا بوده ایم .این در حالی اســت که تا چندی
پیش ،این احزاب و گروه ها حتی از کسب حداقل ارا برای
راهیابی به پارلمان کشورهای خود ناتوان بودند .در جریان
برگزاری رقابت های انتخابات پارلمانی اروپا در سال ۲۰۱۴
میالدی ،احزاب راست افراطی درخشش خیره کننده ای
داشتند .انها توانستند بیش از ۱۰۰کرسی پارلمان اروپا را
به خود اختصاص دهند .به عبارت بهتر ،بیش از ۱۰۰نفر از
نمایندگان پارلمان اروپا هم اکنون با موجودیت منطقه یورو
و حتی اروپای واحد مخالف هستند .نکته دوم اینکه پس
از برگزیت ،مقامات اروپایی احساس تزلزل و اسیب پذیری
بیشتری نســبت به گذشــته می کنند .هم اکنون انگلیس
عمال از اتحادیه اروپا خارج شده است .در چنین شرایطی،
ســرکار امدن دولتی مانند دولت مارین لوپن در فرانســه و
افزایش احتمال خروج فرانســه از اتحادیــه اروپا بدترین
خبر ممکن برای سران اروپایی محسوب می شود .الزم به
ذکر است که مارین لوپن در جریان رقابت های انتخابات
ریاست جمهوری فرانســه ،بارها رویکردی تقابلی در قبال
منطقه یورو و اتحادیه اروپا اتخاذ کرده و حتی خبر از خروج
کشورش از منطقه یورو داده است .در هر حال اگر فرانسه
از اروپا خارج شود ،ما شاهد تحقق اروپای منهای لندن و
پاریس خواهیم بود! در چنین شرایطی ستون های اروپای
واحد از بین می رود و این ساختار در معرض فروپاشی قرار
می گیرد .نکته ســوم اینکه حتی به فــرض اینکه لوپن در
انتخابات ریاســت جمهوری فرانسه شکســت بخورد (که
احتمال ان مطابق نظرسنجی ها زیاد است) ،کلیت راهیابی
وی به دور نهایی رقابت های انتخابات ریاســت جمهوری
خبر بســیار بدی برای اروپای واحد محســوب می شــود.
این موضوع نشــان می دهد که جریان هــای ضد اروپایی
و راست افراطی توانســته اند در میان افکار عمومی اروپا
پایگاهی برای خود کســب کنند .در حال حاضر ،احزاب
راست افراطی در کشورهای فرانسه ،هلند ،سوئد و اتریش
توانسته اند دســت به یارگیری گســترده ای بزنند .بدیهی
اســت که ادامه این رونــد ،اینده اروپای واحــد را به خطر
خواهد انداخت .چنانچه در حال حاضر شــاهد هســتیم،
رشــد جریان راســت افراطی در فرانســه به گونه ای بوده
است که احزاب راســت میانه و سوسیالیست و ...ناچارند
جهت شکست دادن ان در انتخابات با یکدیگر هم پیمان
شوند .این در حالی است که تا چند سال قبل اساسا حذف
جریان راست افراطی از معادالت سیاسی پاریس هزینه ای
نداشت.
هم اکنون کار به جایی رســیده اســت که عالوه بر
احزاب داخلی در فرانســه ،ســران اتحادیه اروپا و منطقه
یورو نیز تقابل خود با جریان راســت افراطی در فرانسه را
علنی کرده اند .اگر رشــد ارای جریان راست افراطی (که
طی ســال های اخیر به صورت تصاعدی صــورت گرفته
است) به همین شکل ادامه یابد ،در اینده ای نزدیک شاهد
وقوع دردســرهای بیشــتری برای اتحادیه اروپا و منطقه
یورو خواهیم بود؛ موضوعی که بســیاری از تحلیلگران و
کارشناسان مسائل اروپا نســبت به ان هشدار داده اند .در
هر حال ،جریان راســت افراطی که قبال در قالب خطری
بالقوه برای اتحادیه اروپا عرض اندام کرده بود ،هم اکنون
به خطری بالفعل و ملموس تبدیل شده است .بدیهی است
که هر اندازه زمان سپری شــود ،بر میزان یارگیری احزاب
راســت افراطی در کشــورهای مختلف اروپایــی افزوده
می شــود .از این رو احزاب ســنتی و میانــه رو در اروپا کار
بسیار ســختی را در مقابل احزاب ملی گرا پیش رو خواهند
داشــت .نکته مهم تر اینکه دونالد ترامپ ،رئیس جمهور
ایاالت متحده امریکا و همراهانش از افول قدرت احزاب
سنتی در اروپا اســتقبال کرده و در صددند نهایت حمایت
الزم را از گروه ها و احزاب راســت افراطی در اروپا صورت
دهند .همین مســاله بر شــدت تقابل اروپای واحد و کاخ
سفید خواهد افزود.
در هــر حــال مقامــات اروپایی بیــش از هــر زمان
دیگری نســبت بــه تحــوالت جــاری در فرانســه نگران
هستند .حتی نظرسنجی های صورت گرفته در انتخابات
ریاســت جمهوری فرانســه نیز این نگرانی هــا را هنوز به
صورت کامل مرتفع نکرده اســت .هشــدارهایی که طی
روزهای اخیر از ســوی مقامات ارشــد اتحادیه اروپا و در
خصوص تحــوالت جاری در فرانســه مخابره می شــود،
در نــوع خود جالب توجه اســت! افرادی ماننــد ژان کلود
یونکر ،رئیس کمیســیون اروپا و دیگر مقامات ارشــد این
مجموعــه نمی توانند نگرانــی خود را از پیــروزی لوپن در
انتخابات ریاست جمهوری فرانســه کتمان کنند .فارغ از
مواضع مقامات اروپایــی در حمایت از ماکرون و مخالفت
با لوپن ،کلیت جبهه گیری سیاســی رهبران اتحادیه اروپا
و دخالت انهــا در انتخابات ریاســت جمهوری فرانســه،
بر خالف میثاق نامه جمعــی اروپای واحد اســت .در بدو
تاسیس اتحادیه اروپا قرار بود سران این مجموعه در قبال
تحوالت سیاسی کشــورهای عضو دخالتی نکرده و عمال
بیطرف باشــند .با این حــال انتخابات ریاســت جمهوری
فرانسه ،اوردگاهی اســت که این قاعده در ان به صورتی
علنی نقض شده اســت .هم اکنون ســران اتحادیه اروپا
و منطقه یورو جملگی به حمایت از ماکــرون روی اورده و
حتی به شهروندان فرانســوی در خصوص انتخاب لوپن
هشدار می دهند!
نمونه این رویکــرد را در قبال برگزیت نیز مشــاهده
کردیم ،جایی که ســران اتحادیه اروپــا به صورتی جمعی
خواســتار رای منفی شــهروندان انگلیســی بــه برگزیت
شدند .با این حال شــهروندان انگلیسی در نهایت رای به
خروج از اتحادیه اروپا دادند .در جریان همه پرســی مردم
ایرلند در خصــوص تصویب پیمــان لیســبون نیز همین
اتفــاق روی داد .پــس از رای منفی شــهروندان ایرلندی
به پیمان لیســبون ،مقامــات اتحادیه اروپــا ،تصمیم به
برگزاری همه پرســی دوبــاره در ایرلنــد گرفتنــد .فراتر از
ان ،مقامات اروپایی شــهروندان ایرلندی را در خصوص
عواقب و تبعات دادن رای منفی دوباره به پیمان لیســبون
تهدید کردند .
در خانه شماره 2داونینگ استریت چه می گذرد؟
چالش در قاره سبز
حنیف غفاری
روزنامه نگار
اتخــاذ رویکــردی قاطعانه در مذاکــرات برگزیــت اتفاق
نظر وجــود دارد .این بدتریــن خبر ممکن بــرای مقامات
انگلیسی و شخص ترزا می ،نخست وزیر این کشور است.
هم اکنون دســتان ســران حزب محافظــه کار و خصوصا
بوریس جانسون ،وزیر امور خارجه انگلیس (که از موافقان
برگزیت محسوب می شد) به مراتب نسبت به قبل بسته تر
است .بی دلیل نیست که بســیاری از کارشناسان معتقدند
برگزیت در اینده ای نزدیک می تواند به نقطه ضعف اشکار
لندن در برابر اروپا و حتی به پاشنه اشیل دولت محافظه کار
ی تبدیل شــود .انچه اخیرا در نشست سران اروپا رخ
ترزا م
داد ،هشدار اشکاری به ساکنان خانه شماره 10داونینگ
اســتریت بود ،هشــداری که نشــان می دهد زمیــن بازی
نخســت وزیر انگلیــس در مذاکــرات برگزیــت به شــدت
لغزنده است .
مثلث | شماره 354
برگزار خواهد شد ؛ نخســت موضوع نحوه خروج انگلیس
از اروپای واحد مورد بررســی قرار خواهد گرفت و سپس ب ه
ترسیم مناســبات اتی لندن و اروپای واحد پرداخته خواهد
شــد .این در حالی بود که ترزا می ،نخست وزیر انگلیس و
اعضای دولت وی اصرار داشتند که این دو مرحله ،در یک
زمان و در قالــب مذاکرات موازی صــورت گیرد .مقامات
اروپایی معتقدند که در فاز اول مذاکرات ،باید حقوق بیش
از سه میلیون شهروند اروپایی که در انگلیس زندگی می کنند
مورد بررســی قرار گیــرد .همچنین لندن قبــل از برگزاری
برگزیت تعهداتی (از جمله تعهدات مالی) به اروپای واحد
داده اســت که باید ا نها را قبــل از خــروج از اتحادیه اروپا
اجرایی کند.
انچه مسلم اســت اینکه همراهی و اتحاد 27کشور
اروپایی در خصوص برگزیت ،پیامی از جنس هشدار برای
مقامات انگلیسی دارد .واقعیت امر این است که انگلیس
در مذاکرات برگزیت قدرت مانور زیادی ندارد و نمی تواند از
منظر اقتدار وارد این معادله شود .در بهترین حالت ممکن،
انگلیس باید به اکثر خواسته های اتحادیه اروپا تن دهد،
در غیر ایــن صورت مذاکــرات با شکســت مواجه خواهد
شــد .ترزا می در این اوردگاه مهم ،با شمشیر تیز انتقادات
اعضای حزب کارگر (حزب مخالف خود) در داخل انگلیس
نیز مواجه خواهد شــد .هم اکنون لندن به خوبی نسبت به
دشواری های موجود در مسیر خروج از اتحادیه اروپا اگاه
شده است.
فرانســوا اوالند ،رئیس جمهور فرانســه در تازه ترین
سخنان خود تاکید کرده است که انگلیس باید هزینه های
خروج از اتحادیه اروپا را بپردازد .این اظهارات رئیس جمهور
فرانســه نشــان می دهد که میــان پاریس و برلین بر ســر
گفتارها
بدون شک ترزا می ،نخســت وزیر انگلیس روزهای
ســختی را ســپری می کند .اتحــاد 27کشــور اروپایی در
مواجهه با پدیده برگزیت ،منجر به اشــفتگی نخست وزیر
محافظــه کار انگلیس و حامیان وی گردیده اســت .نکته
مهمی که در خصــوص برگزیــت باید مدنظر قــرار گیرد،
دامنه تاثیرگذاری ان بر معادالت سیاسی و اجتماعی دیگر
کشــورهای اروپایی اســت .فارغ از منازعــه و مجادله ای
که میان مقامات اروپایی و انگلیســی در خصوص تسریع
در روند خروج این کشــور از اتحادیه اروپا می گذرد ،شاهد
شکل گیری پدیده های تازه ای در سطوح اجتماعی -سیاسی
اروپا هســتیم .در این معادله ،برگزیت به یک الگو و مدل
تبدیل شده است ،الگویی که دیگر کشــورهای اروپایی و
افکار عمومی ناراضی خواســتار پیروی از ان هستند .این
روزها برگزیت بیشتر به جای انکه یک «رخداد» باشد ،نماد
و نشــانه گذار اروپای واحد از وضعیت امــروز به وضعیتی
نامعلوم است.
در هر حال ،خــروج انگلیــس از اتحادیــه اروپا ،به
موضوعی داغ و جنجالی در قاره ســبز تبدیل شــده است.
پس از رای شهروندان انگلیسی مبنی بر خروج از اتحادیه
اروپا ،هم اکنون شاهد اغاز این پروســه از سوی ترزا می،
نخست وزیر انگلیس و مقامات 27کشور اروپایی هستیم.
اخیرا منابع خبری اعالم کرده اند کــه اتحادیه اروپا درباره
خط مشی خود در خصوص برگزیت و اقدامات الزم در این
زمینه به توافق رســید .بر این اساس هر 27عضو اتحادیه
اروپا به اتفاق ارا موافقت خود را با خط مشــی اروپا در قبال
برگزیت (کــه مبتنی بر ســختگیری در مذاکــرات با لندن
اســت ) اعالم کردند .این اولین نشســتی بــود که هر 27
عضو اتحادیه اروپا در خصوص برگزیت برگزار می کردند.
این نشســت محلی برای نشــان دادن اتحاد اروپاییان در
مقابل پدیده برگزیت بــود .انگال مرکل ،صدر اعظم المان
در این خصوص می گوید« :پیام اروپا به لندن شفاف است
و اروپای واحد مانند یک دیوار ایستاده است .تالش برای
شکستن این دیوار نیز بی فایده است».
هم اکنون یکی از اصلی تریــن دغدغه های مرکل و
دیگر سران اروپایی ،جلوگیری از ســرایت پدیده برگزیت
به سایر کشورهای قاره سبز است .به عنوان مثال ،کشور
دیگری که اســتعداد زیادی برای خــروج از اروپای واحد
دارد ،یونان اســت .یونان همچنان نماد و نشــان اصلی
بحــران اقتصادی در اروپای واحد محســوب می شــود.
شــهروندان یونانی از ســال 2007میالدی یعنی از زمان
وقوع بحران اقتصادی تا کنون شــاهد وضعیت نا بسامان
سیاسی و اقتصادی در کشور خود هستند .سران اروپایی
نیز در موارد و گلوگاه های مختلف زمانی با زبانی تهدید امیز
یونان را نســبت به خروج از اتحادیه اروپا تهدید کرده اند.
با این حال در انتخابات سراســری سال 2015میالدی و
برای دو دفعه متوالی ،حزب ضد ریاضتی سیریزا توانست
بر رقبای انتخاباتی خود غلبه پیدا کرده و در راس معادالت
سیاسی اتن قرار گیرد .انتخاب ســیریزا (به عنوان حزبی
که نماد مخالفت با منطقه یورو است) معنا و مفهوم زیادی
دارد .این مساله نشان می دهد که شهروندان یونانی حاضر
به پذیرش هزینه های تحمیل شده ا ز سوی اتحادیه اروپا
و سران یورو به این کشور نیستند .همین مساله زمینه ساز
خروج یونــان از اتحادیه اروپاســت .بدون شــک خروج
انگلیس از اتحادیه اروپا منجر به افزایش تمایل یونانی ها
مبنی بر خروج از اروپای واحد خواهد شد .این تمایل ذاتی
و بالقوه در حال تبدیل شــد ن به تمایلــی بالفعل در میان
شهروندان یونانی است .بحران بدهی های اقتصادی در
یونان نه تنها حل و فصل نشــده است ،بلکه به عنوان یک
بحــران اقتصادی مهم به قــوت خود باقی مانده اســت.
همین بحــران می تواند بهانــه ای برای خــروج یونان از
اروپای واحد باشد.
این در حالی است که کشــورهایی مانند مجارستان،
اسپانیا ،ایتالیا ،سوئد و دانمارک نیز دارای استعداد خروج
از اتحادیــه اروپا می باشــند .همین موضوع ســران اروپا
را به شــدت نگران ســاخته اســت .در هر حال ،بر اساس
مشــی کلی اتحادیه اروپا ،مذاکرات برگزیت در دو مرحله
گفتارها
19
فکـر نـو
از دریچه ای دیگر
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
اسطوره سازی های مدرن
درباره کتاب نیکول اشاف
جامعه شناسی
20
مثلث | شماره 354
فرایند ساخت یابی نهاد زندان
زندان را می تــوان در زمره نهادهای سیاســی
به شمار اورد که در مناسبات قدرت حائزاهمیت است
و وجود چنین نهادی در تمام دولت ها امری الزام اور
به شــمار می رود .مطالعه ســیر تحول نهــاد زندان
پیوندی در حدفاصل دو علم جامعه شناســی و تاریخ
دارد .شاید یکی از مهم ترین اثار فلسفی در این زمینه
کتاب «مراقبت و تنبیه» میشل فوکو باشد .انتشارات
اگاه کتابی با این موضــوع و در زمینه تاریخی ایران
منتشر کرده که می کوشــد با نگاهی تبارشناسانه به
تاریخچ ه این نهاد در ایران ،به گسســت های میان
زندان مدرن و پیشــامدرن بپــردازد .درهمین حال،
صورت بندی کنش ها در بستر ساختار زندان باتوجه
به نظری ه ساخت یابی انتونی گیدنز بررسی می شود.
کتاب «فرایند ساخت یابی نهاد زندان :از مشروطه تا
پایان پهلوی» تحوالت زندان های ایران را در دوره
مشروطه و پهلوی اول ،با مرور مجموعه متنوعی از
منابع ادبی ،اسناد رسمی دولتی ،تاریخ شفاهی و...
بررســی کرده و درعین حال نگاه انتقادی خود را نیز
حفظ کند .این کتاب از رهگذر ابزار روش شناختی و
نظریه پردازانه در علوم مختلف نظیر تاریخ ،فلســفه
و جامعه شناسی بحث را پیش می برد و برای تبیین و
تحلیلنهادزنداناز«نظریه»استفادهمی کند.کتاب
«فرایند ســاخت یابی نهاد زندان» اهمیت موضوع
حاضر را از چند باب توضیح می دهد :نخست اینکه
مطالعه نهاد زنــدان می تواند تنوع جرم ها ،زیســت
زندانیان و نوع زندان ها را روشــن کند و این بررســی
نشــان می دهد که هم حکومت و هــم جامعه مورد
بحث به چه رفتارها و کنش هایی برچســب انحراف
می زدند .اهمیت دیگر ،پیوندی است که زندان میان
اقشار مختلف اجتماع با نهاد قدرت برقرار می سازد.
با تحلیل نهاد زندان می توان گوشــه های ناپیدایی
از مناسبات اقشــار اجتماعی را با نهاد قدرت در دوره
موردنظر مشــاهده کرد .دیگر اینکه با بررسی دقیق
زنــدان در ایران می تــوان ابعاد مختلف بخشــی از
جامعه ایران را ارزیابی کرد .کتاب حاضر می کوشد
به این مسائل بپردازد و نشان دهد کنش ها در زندان
چگونه شــکل می گیرند .بدین منظور ابتدا ساختار
نهاد زندان را بررسی می کند .در تبیین ساختار نیز دو
مولفه ســاختار فیزیکی نهاد زندان (نظیر کارخانه،
بیمارســتان ،اتاق مالقات و )...و نیز ساختارهای
ذهنی عامالن و کنشگران صحنه زندان (مانند قواعد
و مقررات زندان و حقوق کیفری) را در نظر دارد.
نیکول اشــاف مــدرس جامعه شناســی در دانشــگاه
بوستون ،نویسنده کتابی با عنوان «پیامبران جدید سرمایه»
است.اودراینکتاباسطوره سازی هایمدرنسرمایه داری
را بررســی می کند و معتقد است« :ســرمایه داری همواره به
داســتان هایی نیاز داشــته تا «ما را صبح ها از تخت بیرون
بکشــد» .قصه هایی درباره کاپیتالیسم خالق و تفکر مثبت
که پیامبران جدیدی مثل بیل گیتــس و اپرا وینفری تعریف
می کنند ،این قصه هــا کمک می کنند مردم قانع شــوند که
«کاپیتالیسم» بهترین یا تنها راه ممکن برای سازمان دهی
جامعه است ».ریچل کوهن روزنامه نگار امریکن پراسپکت
در گفت وگویی با نیکول اشــاف به برخی موضوعات مبتنی
بر «کاپیتالیســم» پرداخته اســت .اشاف در پاســخ به این
سوال که ایا سوسیالیسم پیامبران خودش را دارد ،می گوید:
«قصه ها ،به عنوان حامالن هنجارها و ایده ها و درس های
اخالقی برای همه جوامع مهم هستند و جوامع کاپیتالیست
از این امر مستثنی نیستند .در جوامع کاپیتالیست ،همواره
میان چیزهایی که ارزشــمند می دانیم (خانــواده ،اجتماع،
ش و فرهنگ) و معمــاری اقتصادمان (که به
کامیابی ،اموز
سوداولویتمی دهد)نوعیگسستگیوجوددارد.قصه هایی
درباره«کاپیتالیسمخالق»وتفکرمثبت،کهافرادیمثلبیل
گیتس و اپرا وینفری تعریف می کنند ،مهم اند ،زیرا اهمیت
این گسســتگی را کمتر جلوه می دهند .این قصه ها کمک
ن یا تنها
می کنند که مردم اقناع شــوند که کاپیتالیسم بهتری
راه ممکن سازمان دهی جامعه است ».وی ادامه می دهد:
«اگربهتاریخجنبش هایکارگری،حقوقمدنی،فمینیستی
و محیط زیســتی نگاه کنیم ،اهمیت صداهــا و اقدام های
جمعی به جای ســاختارهای رهبری سلسله مراتبی برجسته
می شود .جنبش هایاجتماعیموفقازافرادمعمولی،منتقد
وتوانمندشدهساختهمی شوندوفکرمی کنماینارزشتالش
را دارد ».نویسنده کتاب «پیامبران جدید سرمایه» با اشاره به
ظهور «سرمایه داران خیرخواه» و تحلیل این موضوع ابراز
می دارد« :بنیادها اذهان را از چگونگی خلق ثروت منحرف
می کنند و کاری می کنند که به نظر برسد «خیرخواه ها» از سر
خوبیذاتی شانبهمردملطفمی کنند.اینامراینواقعیترا
مخفیمی کندکهثروتیکهانهاانباشته اندصرفانتیجهزیرکی
یا قابلیت انها نبوده است .دستیابی به این ثروت با همکاری
همهافرادیممکنشدهکهبرایانهاکارکرده اند؛بگذریماز
زیرساخت هایعمومیممکن شدهبه دستمالیات دهنده ها.
ِ
خیرخواهان دواتشه و
بنیادها ،با جا زدن خودشان به عنوان
موسسه هایخیریه،اثارچهاردههاخ ِرالبی گریشدیدبرای
مقررات زدایی مالی و کاهش مالیــات و همین طور حمالت
هماهنگ شده به کارگران و اتحادیه ها از سوی کسب وکارها
و نخبگان را پاک می کنند ».او با بیــان اینکه قصه ها درباره
کاپیتالیسم «نیازمند بازاندیشی بنیادینی درباره شیوه کنونی
ی ک ه ترس از خشونت و بی نظمی
زندگی هستند؛ چشم انداز
را القا می کند و دلهره ای عمیق تر که نکند در فرایند دگرگونی
جامعه ،خودمان و ماهیت کیســتی مان را از دست بدهیم،
خاطرنشان می کند« :سرمایه داری سیستمی اضطراب اور
است.افرادبیشترانرژی شانراصرفبقامی کنند،پساینکه
به انها بگوییم نوع دیگری از جامعــه را تصور کنند ،احتماال
احمقانه و ناخوشــایند خواهد بود« .کاپیتالیســم» تحولی
تاریخی است و هیچ چیزش «طبیعی» یا «اجتناب ناپذیر»
نیســت ».اشــاف تاکید می کند که قــدرت منکوب کننده
کاپیتالیسم،اغلب،حسیازدرماندگیونومیدیالقامی کند.
اندیشه باقی
تجلیل دکتر حدادعادل از شهید مطهری
در همایــش حکمت مطهر که با حضور مســئوالن
کشوری و لشکری برگزار شــد ،وجوه مختلف شخصیتی
شهید ایت الله مرتضی مطهری مورد بررسی قرار گرفت.
غالمعلی حدادعادل ،مشاور عالی مقام معظم رهبری در
این همایش گفت« :استاد مطهری وجود پربرکتی برای
عالم انســانی و جمهوری اســامی ایران بوده و هست.
وجود ایشــان مثل چهره جوشــانی اســت که حکمت و
معرفت ان هیچ وقت قطع نمی شود .امروز هم فکر شهید
مطهری هنوز در میان ما باقی است ».حدادعادل ادامه
داد« :شــهید مطهری نگاه عقالنی به هســتی و انسان
داشــت و با چشــم عقل به همه چیز نگاه می کرد .از نظر
شهید مطهری ،زیبایی های اسالم همگی عقالنی بود».
رئیس فرهنگســتان زبان و ادب فارســی گفت« :شهید
مطهری دین را وحی خداوند حکیم می دانست؛ بنابراین
از نظر وی هیچ حکمــی از احکام اســامی وجود ندارد
که وجه عقالنی نداشته باشــد .به عبارت دیگر به عقیده
ایشــان هیچ حکمی بدون حکمت نیست .این نوع نگاه
شهید مطهری نگاه قرانی و اسالمی است ».حدادعادل
گفت« :بزرگترین میراث شهید مطهری شیوه نگاه ایشان
به دین است و امروز بیش از هر زمان دیگری باید از وجه
عقالنی دیــن دفاع کنیم .اگــر ما از ایــن گوهر عقالنی
دین غفلت کنیم ،سرنوشــتی جز غلتیدن در سکوالریسم
نخواهیم داشت .از نظر فیلسوفان دین ،دو تلقی از دین
وجود دارد ،تلقی اول این است که دین در ایمان خالصه
می شود .بر این اســاس دین یک اعتقاد و ایمان قلبی و
حداکثر فایده دین ،ایمــان قلبی اســت .تلقی دوم این
اســت که همه موارد اول را تایید می کنــد ولی می گوید
دین فقط یک ایمان قلبی نیســت ،بلکه بــا تعقل و تفکر
هم قابل دفاع است و گزاره های دینی همگی گزاره های
مستدل هستند».
علم روش مند
«دمی» با مرگ
تحلیل حجت االسالم پارسانیا از فقه
کارگردان «سکوت بره ها» درگذشت
هزینه های باالی دولت
یک زبان ،چند
هویت
تاثیر زبان فارسی بر هویت ملی
نشست «زبان فارسی و هویت ملی» با سخنرانی کاوه
بیات ،پژوهشگر تاریخ ،سی ام فروردین ماه در تاالر کمال
دانشکده ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد .بیات با اشاره
به نوع نگاه برخی روشنفکران به گذشته ایران گفت« :نوع
نگاه به هویت ایرانی در یک نمونه بســیار مشخص ،نگاه
دکتر ذبیح الله صفاســت؛ به ویژه در کتــاب تاریخ ادبیاتی
که تالیف کرده اســت .نگاهی که لبه تیز حمله را در ستیز
با اعراب ،ترکان و مغوالن گذاشــته و به نظرم جنبه بسیار
تندی دارد .در حالی که در همان چالش های زبان فارسی و
هویت ایرانی ،یک نوع اینده نگری را می بیند ».او در ادامه
گفت« :در رویارویی با فروپاشی که در مقابل هجوم اعراب
داشتیم ،از تلفیق زبان عربی ،علوم اسالمی ،قران ،عرفان
و ...روح تــازه ای به زبان فارســی می دهــد .حتی حمله
ترکان ،تیموریان و ...باعث دمیده شدن روح جدید و روان
شــدن خون تازه ای در پیکر کهن زبان فارســی می شود.
بنابراین زبان فارسی در یک دوره از چنین مباحث تند و تیزی
گذشت و اکنون به یک ســنتز معقول تری رسیده که این
وضعیت با گذر از دشواری ها ،فروپاشی ها و تحت اشغال
بیگانگان همراه بود ،اما با این حال گذشتگان ما تمام این
دشواری ها را به فرصت تبدیل کردند».
پژوهشــگر تاریخ معاصــر اظهار داشــت« :در این
میان تقی زاده ،کاظم زاده ایرانشــهر ،رضازاده شفق و...
را می بینیــد .در کنار ان ها ،دکتر محمود افشــار یزدی نیز
وجود دارد».
«دمی» با مرگ
کارگردان «سکوت بره ها» درگذشت
مثلث | شماره 354
می کند که ماموریت دارد در مورد قتل هایی با سناریوهای
مشابه که دختران جوان را هدف گرفته بود و پس از قتل،
پوستشان کنده شده اســت ،تحقیق کند .او برای این کار
از هانیبال لکتر ،یک دکتر روان پزشــک ادم خوار (با بازی
انتونی هاپکینز) که در زندان اســت ،اطالعات می گیرد.
«سکوت بره ها» یکی از تنها سه فیلم تاریخ سینماست که
در پنج بخــش اصلی جوایز اکادمی شــامل بهترین فیلم،
بهترین کارگردان ،بهترین بازیگر مرد (هاپکینز) ،بهترین
بازیگر زن (فاستر) و بهترین فیلمنامه اقتباسی برنده اسکار
شد« .سکوت بره ها» پس از «در یک شب اتفاق افتاد» و
«دیوانه از قفس پرید» سومین فیلمی است که توانسته در
پنج شاخه اصلی جایزه اسکار شامل بهترین فیلم ،بهترین
بازیگر نقش اول مرد ،بهترین بازیگر نقش اول زن ،بهترین
کارگردانــی و بهترین فیلمنامه اقتباســی جایزه اســکار را
دریافت کند .همچنین تاکنون تنها فیلم برنده جایزه اسکار
بهترین فیلم در ژانر ترسناک است .این کارگردان امریکایی
در سال ١٩٩٣نیز فیلم موفق «فیالدلفیا» را مقابل دوربین
برد که جایزه بهترین بازیگر نقــش اصلی مرد را برای «تام
هنکس» به ارمغان اورد .اخرین ســاخته سینمایی دمی،
فیلم «ریکی و فلش» نام داشت که در سال ٢٠١٥با بازی
«مریل استریپ» به سینما امد و در چندســال اخیر نیز به
سریال سازی مشغول بود.
ی که برای ســنجیدن اندازه دولت اســتفاده
معیار
می شودنسبتهزینه هایعمومیدولتبهتولیدناخالص
داخلی در یک اقتصاد اســت .بررسی های امار مربوط به
نسبتمذکوربرایکشورهایمختلفجهاندرسال٢٠١٥
نشان می دهد که ایران با دارا بودن رقم ١٧/٢درصد ،رتبه
نهمراازحیثکمترینرقمبراینسبتکلمخارجعمومی
دولت به تولید ناخالص داخلی داراست .بررسی ها نشان
می دهد که برخی مخارج دولت از جمله ســرمایه گذاری
عمومی و امــوزش ،پتانســیل رشــد را تقویــت می کند
در حالی که سایر مخارج مانند مقرری های بازنشستگی و
یارانه هایعمومیباعثتضعیفپتانسیلرشدمی شوند.
درمطالعهحاضر،اثراتمخارجعمومیدولتبرنابرابری
نیز مورد بررسی قرار گرفته است .افزایش اندازه دولت ،از
طریقبهبودمنافعخانواریایارانه ها،باعثکاهشنابرابری
می شود .اصالحاتی که باعث ارتقای کارامدی دولت ها
می شــود و اصالحاتی در بخش اموزش با هدف تکمیل
اموزش های ثانویه نیز ممکن اســت نابرابری درامدی را
کاهش دهد .بررســی توام رشــد و اثرات توزیعی نشــان
می دهدکهاکثراصالحاتمی تواندمنجربهکسبمنافع
قابلتوجهدربخشرشداقتصادیوهمچنینمنتفعکردن
اقشارفقیرشودوتوجهبهنوعوکیفیتانجاماصالحاتدر
بهحداکثر رسانیمنافعوکاهشهزینه هایاناثربسزایی
خواهد داشت .استدالل در مورد تاثیر مثبت دولت بزرگ
بر ارائه شواهدی مانند پتانسیل توسعه زیرساخت توسط
دولتدرخلقاشتغالیالزومدخالتدولتدرزمانمواجهه
با شکست بازار (مانند نجات بانک ها در زمان بروز بحران
بزرگمالی)استواراست.درمقابلاثراتمنفیدولتبزرگ
درمواردیمانندافزایشمالیات هایاختالل زاوناکارایی
دولتعنوانمی شود.می بایددرحینعمومیکردناثرات
اندازهدولتبررشد،احتیاطکردوبهتراستبیناثراندازه
دولتبزرگدرکشورهایتوسعه یافتهوکمترتوسعه یافته
تمایز قایل شد .در مطالعه ای که از ســوی اتاق بازرگانی
تهرانمنتشرشدهبهمعیارهایمختلفیدرمورداندازهدولت
(از جمله کل مخارج دولت و مصرف دولت) و همچنین
سطوحمختلفتوسعه(توسعه یافتهیاکمترتوسعه یافته)
توجه شده است .در این تحقیق مشخص شده است که
اینادعاکهاندازهدولتبررشداقتصادیتاثیرمی گذارداز
پشتیبانیکمیبرخورداراست.اینتحقیقنشانمی دهد
که تاثیر انــدازه دولت بر رشــد اقتصادی در کشــورهای
توســعه یافته منفی و در کشــورهای کمتر توســعه یافته
قابل اعتناست.فرضیهقبلیبرایناساساستکهدولت
کوچک می تواندرشد اقتصادیرا ازطریقتامینحداقل
سرمایه گذاری و رشد ،حاکمیت قانون و حمایت از حقوق
معنویتامینکند.اماوقتیاقتصادیثروتمندترمی شود،
اندازهدولتصرف نظرازسطحکاراییتمایلبهبزرگشدن
دارد؛ به نحوی که با افزایش اندازه دولت ،رشد اقتصادی
کاهشمی یابد.قانونواگنرنیزاینفرضیهراارائهمی کند
که وقتی یک کشــوری صنعتی و ثروتمند تر شــد ،سهم
مخارجدولتیدرانافزایشمی یابد.
جامعه شناسی
جاناتان دمی ،کارگــردان امریکایــی فیلم معروف
«سکوت بره ها» ،در ٧٣سالگی درگذشت .براساس گزارش
ایندی وایر ،جاناتان دمی ،کارگردان ،نویسنده و تهیه کننده
امریکایی که در کارنام ه سینمایی متنوعش از اثار مستند تا
فیلم معروف «سکوت بره ها» و «فیالدلفیا» دیده می شد،
در ٧٣سالگی در نیویورک درگذشت .علت مرگ او از سوی
نزدیکانش ابتال به ســرطان مری و عوارض بیماری های
قلبی اعالم شــده اســت .او در ســال ٢٠١٠تحت درمان
قرار گرفت ،اما بیماری اش در ســال ٢٠١٥بازگشــت و در
هفته های اخیر وضعیت ســامتی وخیمی پیدا کرده بود.
«رابــرت جاناتــان دمی» متولــد ۲۲فوریــه ۱۹۴۴اولین
فیلم خود را در سال ١٩٧١تحت عنوان «فرشته ها سخت
می ایند» ساخت ،اما در دهه ٨٠میالدی با ساخت چندین
فیلم چون «ملوین و هاوارد»« ،تغییر نوســان» و «چیزی
وحشی» به دوره جدیدی در کارنامه ســینمایی خود رسید
و تحســین منتقدان را برانگیخت .دمی در ســال ١٩٩١با
ســاخت فیلم «ســکوت بره ها» با بازی انتونی هاپکینز و
جودی فاســتر به اوج شهرت رســید و با این فیلم موفق به
کسب پنج جایزه اسکار از جمله بهترین فیلم شد .سکوت
بره هــا از روی رمانی به همیــن نام نوشــته تامس هریس
ساخته شده است .جودی فاستر در این فیلم نقش کالریس
ی پلیس فدرال را بازی
استارلینگ ،دانشجوی جوان اکادم
مرگ جم
مدیر یک شبکه ماهواره ای کشته شد
21
علم روش مند
تحلیل حجت االسالم پارسانیا از فقه
گردشگری در نیمه جهان
جامعه شناسی
22
مثلث | شماره 354
اصفهان رکورد زد
بیــش از ۸۳هزار گردشــگر خارجــی درحالی
فروردین ماه امســال ،اصفهان را برای سفر انتخاب
کردند که به اذعــان تورگردان هــا و مدیرکل میراث
فرهنگیوگردشگراناستاناصفهان،سرازیرشدن
چنین موجی از گردشگران خارجی در چند ده ه اخیر
بی ســابقه بوده اســت .فریدون الله یاری ،مدیرکل
میــراث فرهنگی و گردشــگران اســتان اصفهان،
دراین بارهگفتهاست«:ماهفروردینبه واسطهتداخل
با تعطیالت نوروزی ،محدودیت و کمبود زیرساخت
و ازدحام جمعیــت در جاده ها معموال در برنامه زمانی
سفر گردشــگران خارجی لحاظ نمی شــود ،بیشتر
خارجی ها از نیمه این ماه به ایران می ایند ،اما امسال
برخالف سال های گذشــته از همان اغاز فروردین،
موجبی سابقه ایدرامارگردشگرانخارجیراهافتاده
که به اذعان تورگردان ها در چند دهه اخیر بی نظیر و
بی سابقه بوده و پیش بینی می شود در اردیبهشت ماه
تعداد انها حتی بیشــتر از ماه پیش شود ».او با اشاره
به بازدیــد بیش از ۸۳هزار گردشــگر خارجــی از اثار
تاریخی اصفهان ،اظهار داشــت« :معمــوال بعد از
پایان هر ماه امار اقامت گردشگران از مراکز رسمی
دریافتمی شود،اماهنوزاینامارکاملنشده،ان۸۳
هزار نفر هم تعداد بازدیدکنندگان اثار تاریخی تحت
پوشش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است
که بلیت فروشی داشــته اند ».به گفت ه الله یاری ،در
این مدت گردشگران فرانسوی بیشترین بازدید را از
اصفهانداشته اندوشهروندانایتالیایی،اسپانیاییو
المانیبهترتیبدرجایگاهبعدیقرارگرفته اند.عالوه
براین،حضورچینی ها،اسیای شرقی هاوامریکایی ها
در بین گردشــگران بهــاره اصفهان درخــور توجه و
پررنگ بوده اســت .وی ادامه داد« :در این مدت از
بازارهایجدیدیمثلبرزیلوتایلندهمگردشگرانی
داشتیم که برخالف عادت گذشــته ،به همراه تور و
گروهیبهاصفهانسفرکرد هبودندوایناتفاقروزنه
جدیدیدرتعامالتایرانبابازارهایجدیدگردشگری
است که می توانند فصل غیرپیک و کم سفر ایران را
پوششدهند».مدیرکلمیراثفرهنگیوگردشگری
استان اصفهان با اشــاره به کمبود ظرفیت اسکان و
زیرساخت در این شهر و اتخاذ سیاستی برای انتقال
رویدادهای اجتماعی و فرهنگی به فصول کم ســفر
و خلوت ،اظهار داشــت« :از طریق سازمان میراث
فرهنگی و گردشــگری و همچنین مقامات اســتان
پیگیرمصوبه هاییهستیمتابرخیرویدادهابهزمان
دیگری موکول شــوند و همه توان شــهر به خدمت
گردشگری گرفته شود ».الله یاری با اشاره به ایجاد
زیرساخت تازه در اصفهان و صدور ۶۷مجوز احداث
هتلدراستانگفت«:عملیاتساخت ۳۷هتلاغاز
شدهوسهواحددیگردرحالطی کردنمراحلقانونی
برایساختهستند.البتهمجوزهایانهاصادرشده،
اماچونسرمایه گذارهنوزکاررااغازنکردهوپیشرفت
فیزیکینداشته اند،دردستههتل هایدرحال ساخت
قراردادهنشده اند».
سومیننشستاسیب شناسیعلوماجتماعیاسالمی
به همت انجمن علمی علوم اجتماعی اســامی دانشگاه
تهران برگزار شد .حجت االسالم پارسانیا در این نشست با
بیان اشکالی در مورد علوم انسانی اسالمی گفت« :اشکالی
مطرحاستکهمی گویدازسال هاینخستپیروزیانقالب
اسالمی و در ماجرای انقالب فرهنگی ،مساله تولید علوم
انسانی اسالمی وجود داشته و مدیران این نظام سیاسی،
همواره از این ایده دفاع کرده و به عامالن و هواداران ان،
بودجه های ان چنانی اختصاص داده اند .با این حال تاکنون
معرفتی با عنوان علوم انسانی اسالمی پدید نیامده است.
از این وضعیت دیرینــه می توان به ســادگی نتیجه گرفت
که علوم انسانی اســامی مقوله ای ناممکن و ممتنع است
و تداوم این مســیر نیز هیچ ثمری نخواهد داشت ».او در
پاسخ به این اشکال عنوان کرد« :من این سوال را این گونه
مطرح می کنم که ایا علوم اجتماعی اسالمی وجود نداشته
و ما تازه می خواهیم ان را ایجاد کنیــم؟ اوال در مورد اینکه
علوم اجتماعی اسالمی نداشــته ایم نظر بنده این است که
مسلمانانتوانسته انددرتاریخجهاناسالم،علوماجتماعی
مربوط به خود را ایجاد کنند و ان را تداوم بخشند ».پارسانیا
ادامه داد« :وقتی بحث از علوم اجتماعی اسالمی می شود،
در درجه اول معنای علم مفهوم می یابد که ایا منظور معنای
کنتی ،پوزیتیویستی یا ...است؟ این در حالی است که علم
در جهان اسالم مفهوم دیگری داشته است .بحث بر سر این
است که اگر می گوییم باید علوم اجتماعی مربوط به خود را
داشته باشیم ،معنای علوم اجتماعی و معنای علم در اینجا
چیست؟» او گفت« :اگر شما معنای مدرن و پوزیتیویستی
را مطلق درنظر بگیرید ،این معنا را از علم در جهان اسالم و
حتی در برخی قرون در خود غرب هم نداشته ایم .مشکل
جامعه ما این اســت که یک معنا را مطلق کرده و همان
معنا را جست وجو می کند ».پارسانیا با بیان اینکه ادعای
علوم اجتماعی اسالمی این است که ابتدا در مورد خود
معنای علم و روش علم صحبت می کند ،گفت« :در مورد
معنای علم در قرن بیستم تطورات و تفسیرهای مختلفی
را می بینید و جهان اسالم هم تعریف خود را داشته است.
یکیازکلماتپرکاربردیکهدرقرانبه کاررفتهکلمهعلم
است ».وی ادامه داد« :در مورد معنای علم در غرب تکثر
وجود دارد و جریان های مختلفــی در این مورد به وجود
امده و هریک علم اجتماعی مربوط به خــود را به وجود
اورده است ».پارسانیا افزود« :متاسفانه ما معنا و مفهوم
مدرن از یک مقطع خاص تاریــخ در مورد علم را اصالت
می دهیم .علم اجتماعی بوده و هســت اما این چشم ها
به دلیل مطلق کردن مفاهیمی کــه در جغرافیایی دیگر
به دلیلعواملاجتماعیو...برمامسلطشده،نمی تواند
ببیند ».وی ادامــه داد« :باید گفت فقه روشــمندترین
علم تاریخ بشری اســت .اما وقتی معنای پوزیتیویستی
علم را به عنوان علم در نظر می گیریــد دیگر فقه را علم
نمی دانید».
توقف عاشقانه
اختالفات درونی علت عدم پخش یک سریال در شبکه خانگی
اختالفــات پیش امــده میــان تهیه کننــدگان و
سرمایه گذاران مجموعه «عاشــقانه» و عدم ارائه محتوا به
بسترهای قانونی اینترنتی پخش فیلم و سریال همچون ایو،
فیلیمو ،نماوا ،فیلم نت و ای سیما ،شــرایطی را فراهم اورده
که پخش قسمت های جدید مجموعه «عاشقانه» از طریق
این سامانه ها را موقتا با مشکل مواجه کرده و مشترکان این
سامانه ها نتوانســتند ششم اردیبهشت قســمت ششم این
ســریال را به طور قانونی دانلود کنند .محمد صراف ،رئیس
انجمن صنفی VODو IPTVدربــاره روند عقد قرارداد قانونی
انتشار نسخه VODسریال عاشقانه توضیح داد« :دو سال
اســت که ســامانه های قانونی پخش VODاز وزارت ارشاد
و از ســازمان صداوســیما مجوز گرفته اند و مشــغول به کار
هســتند .همه محتوا روی این ســامانه های قانونی است و
طبققراردادیمنتشرشدهاست.قراردادپخشنسخهVOD
سریال «عاشقانه» هم در همین مسیر شکل گرفت .ان هم
در شرایطی که ســایت های غیرقانونی هر رو ز هزاران فیلم
را بدون مجوز در معرض دانلــود غیرقانونی قرار می دهند».
محمد صراف دربــاره جزئیات قرارداد پخش نســخه VOD
گفت« :ما در این شــرایط با تهیه کننده ســریال عاشــقانه
قراردادی منعقد کردیــم .طبق این قرارداد اقای گلســتانه
یکهبااقاینادریبه عنوان
(تهیه کنندهسابق)طبققرارداد
سرمایه گذار داشت ،می توانست نسخه وی او دی سریال را
به سامانه های قانونی بفروشــد .براساس همین قرارداد هم
قراردادهایی با پنج شرکت دارای مجوز منعقد شد و تمامی
مبالغنیزپرداختوتسویهشد».امامشکالتبه وجود امده
درمراحلتولیدپروژهعاشقانهبهسامانه های VODکشیده
شد« :نزدیک به شــروع توزیع ســریال اختالفاتی میان
اقای گلستانه ،اقای نادری و اقای نجفی پیش امد؛ چون
پروژه پول کم اورده بود و هر کدام از اقایان مجبور شــدند
در پروژه سرمایه گذاری کنند تا به نتیجه برسد .بعد از این
ســرمایه گذاری اختالفــات میان اقای گلســتانه ،اقای
نادریواقاینجفیگستردهشدوایناختالفاتدرنهایت
منجر به خلع اقای گلستانه شد و تهیه کننده جدید جناب
اقای کبیری منصوب شد .براساس قرارداد هایی که اقای
گلستانهباپنجشرکتمذکورمنعقدکردهبودسهقسمتاول
سریالرابهماتحویلدادندومامنتشرکردیم.اماکمیبعد
جلوی انتشار نسخه وی او دی را گرفتند .ما سعی کردیم
این اختالف را حل کنیم .طرف های ایــن دعوا را پیش
اقای ابطحی ،مدیرعامل موسســه رسانه های تصویری
بردیم تا اختالفات به نتیجه برســد .این افــراد نزد اقای
ابطحیتعهدکردندکهاینقرارداد هادوبارهباشرایطقبلبا
سرمایه گذارانمنعقدشودامامتاسفانهایناتفاقنیفتاد».
محمد صراف در ادامه از دســتور قضایی توقیف انتشــار
نسخه VODسریال «عاشــقانه» در سامانه های قانونی
خبر داد و این مساله را علت عدم بارگذاری این سریال روی
سایت هایپخشفیلمعنوانکرد.
مرگ جم
مدیر یک شبکه ماهواره ای کشته شد
مدیر گروه تلویزیونی GEMیکشنبه گذشته در ترکیه
به ضرب گلوله ترور شــد .شــبکه های خبری تلویزیونی و
مجازی در این روز این خبــر را به عنوان یک «خبر فوری»
مخابره کردند .شــبکه العالم به نقل از منابع خبری گزارش
داد« :امیرعباس فخراور از عناصر ضدانقالب و از نزدیکان
ســعید کریمیان ،مدیــر گــروه تلویزیونــی GEMنیز خبر
کشته شــدن وی را تایید کرده است ».ســایت تابناک به
نقل از منابــع خود در ترکیه نوشــت که یک خــودرو جیپ
مسیر خودروی لوکس کریمیان را بسته و با متوقف کردن
ان ،دو فرد نقابدار مسلح به ســوی او و شریک کویتی اش
شــلیک کرده اند .انان ســپس خودرو جیپ را اتش زده و
از محل گریخته اند .به نوشــته این ســایت ،تروریست ها
محلی بوده و به عملکرد پلیس ترکیه اشــنایی داشــته اند.
کنسول گری کویت در اســتانبول نیز اعالم کرد که همراه
کویتی کریمیــان ،تاجری به نــام محمد متعب شــاحی
بوده که سه گلوله به شکم او اصابت کرده و در بیمارستان
جان باخته است ،این در حالی است که ۲۷گلوله به سعید
کریمیان اصابت کرده و در محل حمله کشته شده است.
شــهردار منطقه ای در اســتانبول بیان کرد کــه تحقیقات
اولیه نشــانگر این است که قتل مدیر شــبکه جم احتماال
به دلیل اختالفات مالی بوده اســت .ســعید کریمیان که
۴۸سال داشت ،سرمایه دار ایرانی و مدیر گروه جم بود که
شامگاه ۹اردیبهشت سال ،۱۳۹۶ساعت ۲۰:۱۵به وقت
ی شخصی
ترکیه هنگام خروج از محل کار خود ،در خودرو
خود در اســتانبول و در محله ساری یر مورد حمله مسلحانه
قرار گرفــت و به قتل رســید .برخی از رســانه ها از اصابت
۲۷گلوله به خودروی کریمیان اشــاره دارند .هنگام ترور،
شــریک کویتی کریمیان نیز در خودرو بود که او نیز کشته
شــده اســت .او «جم تی وی» را ابتدا در لندن و سپس در
ترکیه و مالزی ،افتتاح کرد .در سال ۱۳۸۵سعید کریمیان
ش هــادی کریمیان،
به همراه غالمرضــا فراهانی و برادر
در لندن شــبکه ای را با نــام GEM TVتاســیس کردند .در
نخستین سال های تاسیس ،این شــبکه تنها به موسیقی
می پرداخت اما از سال ۸۸توسعه یافت و به دو شبکه تقسیم
شد که مدیریت هر دو شبکه برعهده کریمیان بود .با توسعه
تدریجی شبکه ،مدیریت شــبکه های تازه تاسیس به افراد
دیگری که همگی از خانواده کریمیان بودند واگذار شد.
نویسنده ای که ناچار به مهاجرت شد
بخشدوم/حجت االسالممحمدجوادحاج علی اکبری
اقای عنوان بصری یک
رفاقتیداشتهبامالکبنانس،
یک ُانســی داشــته با مالک .
مالک هم که از نظر مشــرب و
ســبک کار و امثال اینها ولو از
شاگردان امام صادق(ع) هم
محسوب می شــده و محضر
تو امد داشــته
حضرت هم رف
و استفاده می کرده ولی هم از
نظرکالمی،همفقهیوهمنوعنگاه،باامام(ع)متفاوت
ائمه اهل س ّنت هم محسوب می شود .اقای
بود؛ یکی از ّ
تو امدداشته،رفاقتیداشته،ازطرفی
عنوانباایشانرف
عالقه مندبودهکهخدمتامامصادق(ع)برسدوازمحضر
منورانحضرتبهره مندبشود.همههممی دانستندجایگاه
ّ
عظیمامامصادق(ع)قابل مقایسهبااحدینیست،نسبت
ان حضرت را با پیامبر اعظم ،گســتره دانش ان بزرگوار و
خاصانحضرترامی شناختند؛ازجملهایناقای
سبک ّ
عنوانبصریازاینجهت هاازمتنحدیثمعلوممی شود
کهیک ّ
تاماازطرفیباجناب
اطالعواگاهی ایداشتهاس
مالک بن انس هم انسی داشــته و رف
تو امدیَ .ف َل َّما َو َر َد
الص ِاد ُق َع َل ِ
َع ِ
الس َ
لیه َ
ال ُمّ ،اولکهامدخدمتامام
قال َلهُ َّ
یه َّ
صادق(ع)،خدمتحضرترسید،حضرتخیلیتحویلش
نگرفت،خطاببهاوفرمودندراستشرابخواهیمنسرم
ی َر ُج ٌل
شلوغ اســت ،خیلی به من مراجعه زیاد اســتِّ ،ان
وب،یکاورادیهمدارم،اذکاریدارمدرساعاتروز
َم ْط ُل ٌ
و شب و این ها ،خالصه وقت ندارم ،شما مزاحم من نشو،
کل َس َاع ٍه ِم ْن َءان َِاءال َل ِ
ی ِّ
یل َوال َّن َها ِر،حضرتفرمودند
َا ْو َر ٌاد ِف
ِ
ِ
َف َ
ْ
ی َع ْن و ِْردی ! مزاحم ذکر و ورد ما نشو ،برو پیش
ال تَشْ َغلن
ِ
ْ
خُ
همان مالک ،این نکته اســت ،ذ َع ْن َمالک ،برو پیش
همان اقای مالک ،از او اســتفاده کنَ ،و اخْ َت ِل ْف ا َل ِ
کما
یه َ
ک ْن َتت َْخ َت ِل ُفا َل ِ
یه،همین طورکهتاحاالمی رفتیپیشاو،
حاالهمبروپیشهمان،ازهمان جااستفادهکن،ایننکته
دقیقاستوالب ّتهجایبیانتفصیلیداردکهحاالمااالن
واردشنمی شویم .مواجههماباولیخدابایدمواجههصاف
وخالصوتمیزباشد،اینجاخیلیحرفهستبرایگفتن،
ما خیلی جاها التقاطی عمل می کنیــم ،در مراجعاتمان؛
انسانوقتیمی رودخدمتولیکاملبایدکاملبرود،یعنی
باهمهوجودوقلبششرفیاببشودوخودشرادردسترس
و اختیار قرار بدهدّ ،اما اینکه حاال هم پیش دیگران برود،
هم پیش ولی خدا ،نه نمی شود .فرمودند می خواهید هم
شرقا َاوغ ِّربا،پیشهرکسیمی خواهید
برویدتجربهکنیدّ ،
در این عالم برویدَ ،ف َلــن ت َِجدا ِعلما َصحیحــا ِا ّل ِعندَنا،
سخنصحیحیجزپیشماپیدانمی کنید،برویدبچرخید
هرجایعالممی خواهید،ولیوقتیمی اییدبایدخالصو
تمیزوپاکیزهبیاییدّ ،
والبرویدپیشهمان هاییکهتاحاال
می رفتید .این حاال بیانی دارد که بماند .ایشان می گوید
من خیلی ناراحت شدمُ ،
یقول َفاغْ َت َم ْم ُت ،رفتم به مسجد
ول َص َّلی ال َلهُ َع َل ِ
الر ُس ِ
یه َو ِال ِه َو َس َّل ْم ُت
پیامبرَ ،فدَ خَ ْل ُت َم ْس ِجدَ َّ
َع َل ِ
یه ،رفتم انجا و از همان جا از محضــر امام صادق(ع)
مستقیم رفتم به حرم پیغمبر(ص) ،ناراحتشده بودم ،به
یکردم ،ث َُّم َر َج ْع ُت ِم َن
منبرخوردهبود،رفتمانجاوسالم
مجددا برگشتم به
ا ْلغ َِد ا َل
الر ْو َض ِه ،فردای ان روز هم من ّ
ی َّ
مشرفشدم ،دورکعت نماز
روضهپیامبر ،به مسجد،انجا ّ
خواندمَ ،و ُق ْل ُت،گفتمَ :ا ْس َا ُلکیاال َلهُ یاال َلهُ!
مثلث | شماره 354
رفت .کرتاثار از مهم ترین داستان کوتاه نویسان ادبیات
جهان به شــمار می رود که از ســال ها پیش در ایران نیز
شناخته شده بود« .اگراندیســمان و چند داستان دیگر»
مجموعه ای از بهترین داستان های کوتاه کرتاثار است.
کرتاثار در داســتان هایش به امور روزمــره و مرموز توجه
زیادی دارد .در پایان کتاب ،گفت وگویی با کرتاثار ترجمه
شــده که در بخشــی از ان درباره به کاربردن امور روزمره
در داســتان می گویــد« :در امریکای التیــن ،هنوز این
گرایش رمانتیک و نسبتا اصیل به گشتن به دنبال استعاره
و تشــبیه زنده اســت ،به دنبال اصیل تریــن و ناب ترین
قیاس های ممکن .حاال دیگر ادم نمی تواند کســی را به
قو تشبیه کند ،اما اگر می شــد حتما می کردند .من خیلی
زود در زندگی احســاس کردم که ادم باید به ان عناصر و
امور روزمره از زندگی نزدیک شــود که می توان از زیبایی
انباشت شان .یک مسابقه مشت زنی خوب به اندازه یک
قو زیباست .پس چرا از ان در نظامی از قیاس ها ،در یک
نظام ارزشــی اســتفاده نکنیم؟ به همین دلیل اســت که
تقریبا از همان ابتدا از این جــور ارجاعات در کتاب هایم
زیاد پیدا می شد .درواقع این تمهیدی عامدانه است برای
زمینی و خاکی کردن ادبیات ،چون پاهــای ادبیات باید
روی زمین باشد .واال و پســت معیارهای متعلق به نظام
ارزشی غربی اند که این روزها دارند تغییر می کنند و شاید
برای خیلی ها دیگر تغییر کرده باشند».
شرح حدیث
جامعه شناسی
«اندره ا ،دوســت نداشــتم بیایــم در اپارتمانت در
کله ســویی پاشــا بمانم .قدری به خاطر خرگوش ها ،ولی
خیلی بیشــتر به خاطر اینکه تحمیل کردن خود بر نظمی
جمع وجــور ازارم می دهد ،نظمی که حتــی در هوا نیز به
ظریف ترین شکل رسوخ کرده و شــبکه هایی ساخته که
در محیط زندگی ات موســیقی اســطوخودوس ،پرزهای
دشت ابر پودر تالک و بازی بین ویولن و ویوال در کوارتت
راول را حفظ می کند .ازارم می دهد پا گذاشتن به فضای
کســی که زیبا زندگی می کند و همه چیز را همچون ادامه
و تاییدی بــر روحش چیــده اســت ،کتاب ها تــا این جا
(اســپانیایی ها یک طرف ،انگلیسی ها و فرانسه ها طرف
دیگر) ،کوسن های ســبز بزرگ انجا ،زیرسیگاری بلوری
که به حبــاب صابونی می ماند که درســت در همین نقطه
روی میز کوچک ترکیده است »...این بخشی از داستان
«نامه به خانمی جوان در پاریس» خولیو کرتاثار اســت؛
داســتانی که در مجموعــه ای با عنوان «اگراندیســمان
و چند داســتان دیگر» به چاپ رسیده اســت .کرتاثار از
مهم ترین نویســندگان امریکای التین اســت که اگرچه
به عنوان نویســنده ای ارژانتینی شــناخته می شود اما در
١٩١٤در بلژیــک بــه دنیا امــد .او ســال های زیادی از
عمــرش را در ارژانتین گذرانــد ،در ١٩٨٤در فرانســه از
دنیا رفت .کرتاثــار از مخالفــان دولت ارژانتیــن بود که
به خاطر مخالفتــش مجبور به مهاجرت شــد و به پاریس
اگراندیسمان
مواجهه خالصانه با ولی خدا
23
سیاست
مناظره تعیین کننده
تا امــروز دو مناظره 6نامــزد حاضــر در انتخابات ریاســت جمهوری
برگزار شده است .دراین دومناظره حســن روحانی موقعیت خوبی نداشته
و نظرسنجی ها نیز نشان از ریزش ارا او دارد .در این پرونده نگاهی ویژه به
این دو مناظره داریم.
سه -تقریبا هیچ
درمناظرهدومانتخاباتی،نامزدهایجریانانقالبیدرکنارهمبهنقدتیمدولتپرداختند.هماهنگیدرراهبرد،تشخیصجامعه
هدفونقدهماهنگدولتازشاخصه هایسهنامزداینجریانبوددراینشمارهبهبررسیپیامدهایمناظرهدوممی پردازیم
سیاست
24
مثلث | شماره 354
اصالح طلبان جهانگیری را
دو قدم عقب تر اوردند
سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی
گفته بودم باید نامزد پوششی
داشتهباشیم
حسن رسولی
1
مناظره دوم انتخابات ریاست جمهوری در حالی روز
جمعه برگزار شد که تغییرات در تاکتیک نامزدهای حاضر
در مناظره به صورت محسوسی قابل مشاهده بود .حسن
روحانی این بار برخالف مناظره قبل شخصا وارد مباحث
چالشی می شد ،اسحاق جهانگیری در یک عقب نشینی
اشــکار به روخوانی از یک متن اکتفا کرده بود ،ابراهیم
رئیسی دیگر خود را در حاشیه نگه نمی داشت و به چالش
با حســن روحانی می پرداخت ،حتی این وسط مصطفی
هاشمی طبا و میرســلیم هم به شــکل غیرمنتظره ای به
ایجاد چالــش می پرداختند ،محمد باقــر قالیباف هم در
ادامه استراتژی انتخاباتی خود به اقناع افکار عمومی در
مورد وعده هایش می پرداخت .این مناظره حتما تاثیراتی
در ارایش سیاســی و گرایش بدنه اجتماعــی به نامزدها
داشته است .باید این مســاله را به صورت بررسی تک به
تک نامزدها مورد بررسی قرار داد.
مناظره دوم
تحلیل ها در مورد
ارایش نیروهای
سیاسی را تغییر داده
است
محمد باقر قالیباف؛ تداوم پدیدگی
محمد باقــر قالیبــاف دقیقــا روی یک اســتراتژی
مشــخص و با برنامه از پیش تعیین شــده پیش می رود.
کامال معلوم اســت که قالیباف روی اوضاع مسلط است
و تیم انتخاباتی با مطالعه بســیار او را ارنج کرده اند .او به
خوبی چالش ایجاد می کند و بعد هم به ریزش ارای رقیب
اقــدام می کند و هم به جمــع اوری رای بــرای خودش.
قالیباف کار بســیار ســختی دارد .رقیب او رئیس جمهور
وقت است و امده که در قدرت بماند.
قالیباف اما امیدوار به پیــروزی ،مانند مناظره قبل
مناظره اولکهتمامشدانتظاراینبودکه
حسنروحانیدردیگربرنامه هایرسانه
ملی برای جبران وضعیــت مناظره اول
نشــانه هایی از خود بر جای گذارد .او اما
بهانفعالادامهداد.همدرگفتوگوهای
تک نفره و هــم در گفت و گــوی ویژخ
خبری؛انفعالیکهحتیبرایرسانه های
یدولتهمسوال برانگیزشد.
حام
ایجاد کرده است .واردات چی که مواد اولیه یا تکنولوژی
بیاورد و دســت تجار را می بوســیم ولی وزیــر اموزش و
پرورش لباس بچه از ایتالیا می اورد در این شرایط اقتصاد
درست می شود؟ هرگز.ما حقوق بگیر 50میلیونی100 ،
میلیونی و 200میلیونی را ذخایر انقالب و واردات چی ها را
مظلوم می نامیم و چنانچه که درد انها را بگوییم می گویند
قالیباف بداخالق اســت .من امیدوار هستم به گونه ای
عمل کنیم کــه همه رویه هــا را به ارمان هــای بلند امام
مهربانی ها برگردانیم که مردم در مسند کار تصمیم بگیرند
نه 4درصد در دولت».
او حتی وقتی روحانی خواست خود را مدافع حقوق
زنان و اقلیت ها نشــان دهد و با رقیب هراســی به جذب
رای از این بخــش بپردازد بــه خوبی وارد صحنه شــد و
گفت« :منظور اقای روحانی از حقوق اقوام و مذاهب را
نفهمیدم .من زمانی که در نیــروی انتظامی بودم چندین
فرمانــده در باالترین رده ها حتی در کردســتان از اهالی
ســنت و کرد انتخاب شدند .امروز در شــهرداری تهران
تعداد زیادی از اقوام ،ادیــان و مذاهب مختلف حضور
دارند .بیش از 13درصــد مدیران شــهرداری از بانوان
هستند».
خیلی ها قبل از اغاز مبارزات انتخاباتی معتقد بودند
که برجام نقطه قوت دولت اســت و او در مناظره سیاسی
از این باب دســت باال را خواهد داشــت امــا محمد باقر
قالیباف بــرای این بخش هم برنامه داشــت .او روحانی
را در این بخش به چالش کشید و با طرح این پرسش که
اثار اجرای برجــام برای مردم ما چه بوده اســت؟ گفت:
«معنایش این بود که گشایشی در کار اقتصادی صورت
می گیرد اما امروز وقتی از مردم در این باره سوال کنیم به
اتفاق معتقدند که این اتفاق نیفتاده اســت .من معتقدم
اگر بخشی ازمشکالت ما در برجام حل شود باز هم همه
مشکالت حل نمی شــود چرا که مشکالت ما در سیستم
اداری دولت اســت .با دولت فعلــی و روش و نگاهی که
دارد امکانی فراهم می شود که تنها چهار درصد از مردم
از نتایج برجام بهره مند می شوند .باید دو کار انجام دهیم
یکی اینکه حق خود را از برجام بگیریــم و دیگری اینکه
حق خود را از ان 4درصد اخذ کنیم.نتیجه برجام تا االن
ایران را تبدیل به مرکز واردات از اروپا کرده است .در این
نتیجه ان چهار درصد نفع برده اند».
مثلث | شماره 354
مناظره دوم انتخابات ریاست جمهوری در حالی روز
جمعه برگزار شد که تغییرات در تاکتیک نامزدهای
حاضر در مناظره به صورت محسوسی قابل مشاهده بود
سیاست
بحث را با قدرت اغاز کــرد .او از همان ابتــدای مناظره
یک چالش بزرگ برای حســن روحانی ایجاد کرد .بحث
توقیف اموال یکی از وزرای کابینه را پیش کشید و گفت:
«هفته گذشــته محموله مشــکوکی در یک ویالیی پیدا
شد .رسیدگی به این پرونده ظرف دو روز به صورت فشرده
انجام شد ،اما سوال این اســت که در یک وزارتخانه که
اموزش و پرورش اســت و در این زمینه مســئولیت دارد
می بینیــم کــه واردات به ایــن صورت انجام می شــود.
حاال ایــن واردات می تواند قانونی یا غیرقانونی باشــد،
ولی غیر ضروری اســت .این بحث پیش می اید که این
وزارتخانه صنعتی و اقتصادی نیست و اموزش و پرورش
اســت و ان هم چنین وارداتــی در ان صــورت می گیرد
این مســاله باعــث نگرانی مردم می شــود کــه در راس
این وزارتخانه چنیــن حرکتی صورت می گیــرد .چگونه
مردم قشر فرهیخته ،بازنشســتگان اموزشی و انها که در
حق التدریس باقی مانده انــد اعتماد کنند .اگر بخواهیم
مشکل اقتصاد را حل کنیم ،پنج میلیون شغل ایجاد کنیم
و یارانه طبقه محروم را تقویــت کنیم باید نظام اصالحی
در نظام پولی ،مالی و گمرکی انجام دهیم .این نمونه ای
بود که در این هفته اتفاق افتاد و حتمــا در روزها ،ماه ها
و سال های متمادی از این اتفاقات خواهیم داشت».
سوال ســختی بود .برای حسن روحانی سخت بود
که این مســاله را برای مردمی که می خواهنــد دوباره به
او اعتماد کنند و او همچنان رئیس جمهور بماند توضیح
بدهد .چه باید می گفت حتی خــود وزیر هم اصل ماجرا
را یعنی تجارت دخترش بــرای واردات را تکذیب نکرده
بود حال انکه گویا خودش هم سمتی در ان هیات مدیره
داشت .روحانی راهی نداشت ،به بیراهه زد ،برای پاسخ
به این ســوال بــه عدم پخش ربنای شــجریان رســید و
حرف های اینچنینی زد.
قالیباف اما چالش مهمــی ایجاد کرده بــود؛ او بر
ســر حرف خود ماند و انگاه که نوبت ســخن به او رسید
گفت« :از اقای روحانی متعجبم من که دارم درد مردم را
می گویم اخالق را رعایت نمی کنم؟ مردم عزیز من وقتی
به مشکالت اشاره می کنم می گویم دولت چهار درصدی
ویژه خواری مال همین هاست .دالل چی ها مشکل گرانی
درســت می کنند .قاچاق کاال و ارز بیشــترین مشکل را
سیاست
25
سیاست
هر چه هست حاال محمد باقر قالیباف که در نظرسنجی ها به
خوبی رشد می کند یکی از شانس های بالقوه این انتخابات به
حساب می اید .باید دید او در روزهای پایانی منتهی به انتخابات
چگونه عمل خواهد کرد و ایا این بار به پاستور خواهد رسید؟
قالیبــاف البته این مناظــره را با یــک چالش جدید
برای حســن روحانی به پایان رســاند .او یک پیشــنهاد
داشــت که دقیقا پاشــنه اشــیل دولت یازدهم را نشــانه
گرفته اســت .او گفت« :من به همه کاندیداها پیشنهاد
می دهم که در هفته اینده به مــردم و قوه قضاییه اموال
خود و بستگان درجه یک خود را اعالم کنیم و مردم بدانند
که با چه کسانی طرف هســتند .باید دست چهار درصد را
از اموال بیت المال و دور زدن قانــون کوتاه کنیم با این
کار دغدغه های 96درصدی ها را نیز که توده های مردم
هستند حل خواهیم کرد و انها به عرصه اقتصاد باز خواهند
گشت .در این شرایط ما می توانیم از معضالت اقتصادی
نجات پیدا کنیم و می توانیم شغل ایجاد کنیم».
هر چه هســت حــاال محمد باقــر قالیبــاف که در
نظرسنجی ها به خوبی رشــد می کند یکی از شانس های
بالقوه ایــن انتخابات به حســاب می اید .بایــد دید او در
روزهای پایانی منتهی بــه انتخابات چگونه عمل خواهد
کرد و ایا این بار به پاستور خواهد رسید؟
سیاست
26
مثلث | شماره 354
ابراهیم رئیسی؛ ظهور در عصر جمعه
در مناظره قبل سوال مهم و اساسی این بود که چرا
ابراهیم رئیسی سکوت پیشه کرده و اصال بنایی نداشته
که وارد چالش های مناظره شود.تحلیل های متفاوتی در
این مورد بیان شد اما ابراهیم رئیسی با تغییر فاز و انتخاب
یک تاکتیک جدید در مناظرات همه را سورپرایز کرد .او
در همان نطق اولیه نشــان داد که با یک کاراکتر جدید
وارد مناظره شده و امده است که از مناظره برداشت رای
داشته باشــد .همین هم بود که بارها با حسن روحانی در
موقعیت یک بــه یک قرار گرفــت و او را با چالش مواجه
کرد.
او با بیان اینکه امروز یک میلیون دانشجوی دارای
مدارک تحصیلی بیکار هستند ،گفت« :ما با تحریم علمی
مواجه هستیم و وضعیت دانشجویان و قشر فرهنگی ما
مناسب نیســت و در همین حال می شــنویم که صندوق
ذخیره فرهنگیان توسط عده ای سودجو و متخلف به یغما
برده می شود و این موضوع فرهنگیان را عذاب می دهد
که چرا انان باید در مشکالت اقتصادی باشند اما عده ای
پول انــان را به یغما ببرنــد .امروز وضعیت دانشــجویان
و فرهیختگان ما مناســب نیســت و اقــای روحانی باید
پاسخگوی ســواالتی از این دست باشــد که چرا شاهد
بیکاری یک میلیــون جوان فار غ التحصیل هســتیم».
او برای ایجاد چالش با حســن روحانی برنامه ریزی کرده
بود .نقاط ضعــف دولت را شناســایی کــرده و هر کدام
را وقت مقرر روی صحنــه می اورد .او بــار دوم که نوبت
به ســخنگویی اش فرا رســید یک مساله بســیار مهم را
به حســن روحانی یاداوری کــرد؛ عدم نقدپذیــری او و
دولتش« :اقای روحانی در اوایل مســئولیت خود اعالم
کردند که به خدا پناه می برم از بستن دهان منتقدان ،اما
مواردی که اقای میرسلیم نام برد متاســفانه تا 50مورد
نیز پیش می رود و همه شــامل نســبت هایی می شود که
رئیس جمهوری به مخالف یا منتقد خود داده است .مگر
درست است ادم با منتقد خود اینگونه سخن بگوید؟ حق
شهروندی این است که افراد حرفشان را بزنند و اگر این
حرف درست نیست پاسخش داده شود .بگذاریم نشاط
در کشور و میان دانشجویان ،مردم و احزاب و کارشناسان
وجود داشته باشد .حق شــهروندی رونمایی از یک سند
نیست .حق شــهروندی رســیدگی به وضعیت بیکاران و
جوانان این کشــور و نیز اجازه اظهار نظــر کردن به انان
دادن است .من شنیدم که با خبرنگاری از سوی یک وزیر
به خاطر طرح یک سوال برخورد شــد ،ایا ما باید با منتقد
اینطور برخورد کنیم؟ ما باید به همه 80میلیون جمعیت
ایران اجازه اظهار نظر بدهیم».
ابراهیم رئیســی هم مانند محمد باقر قالیباف برای
بحث برجام برنامه داشــت .او همه ایده اش این بود که
به همه بگوید روحانــی نمی توانــد رئیس جمهور دوران
پسا برجام باشد .رئیســی خطاب به روحانی در این مورد
گفت«:انچه در حین مذاکرات مطرح شد و قابل اشکال
محمد باقــر قالیبــاف دقیقــا روی یــک
استراتژی مشــخص و با برنامه از پیش
تعیین شــده پیش می رود .کامال معلوم
اســت که قالیبــاف روی اوضاع مســلط
است و تیم انتخاباتی با مطالعه بسیار او
را ارنج کرده اند .او به خوبی چالش ایجاد
می کند و بعــد هم به ریــزش ارای رقیب
اقدام می کند و هم به جمع اوری رای برای
خودش .قالیباف کار بسیار سختی دارد.
رقیب او رئیس جمهور وقت است و امده
که در قدرت بماند.
است ،این است که اقای روحانی در حین مذاکرات بیاید
و بگوید خزانه ما خالی اســت .این یک پیــام بد از ناحیه
دولت ما به طرف مقابل اســت یا اینکه ایشان بگوید اگر
توافق نکنیم ممکن است مورد هجوم دولت های غربی
قرار بگیریم .این نیز یک پیام بد است که از طرف دولت
ما در حین مذاکرات به طرف مقابل داده شود .برجام به
صورت چکی است که باید رفت ان را نقد کرد اما دولت به
هیچ وجه توانایی دریافت مبلــغ این چک را ندارد .دولت
در حین انجام کار برجام می توانست از خود ضعف نشان
ندهد اما با پیام هایی که داده شــد برای ما مشکل ایجاد
کردند و نتیجه ان شــد که طرف مقابل این پیام را گرفت
که تحریم ها نتیجه داده اســت ،پس انهــا تحریم ها را
رفع نمی کنند .پس از تصویب برجام چــه اتفاقی افتاد؟
روحانی قــول داد تمام تحریم ها برداشــته می شــود اما
هیچ اتفاقی در سفره مردم رخ نداد .من از مردم می پرسم
پس از تصویب برجام در زندگی شما ،در کسب و کار شما
چه تغییری رخ داد؟ ایا مشــکل رکود یا اشــتغال و سایر
مشکالت شما حل شد؟»
رئیســی البته وقتی حســن روحانی تالش کرد تا با
طعنه به همــه بگوید که او اطالعاتش نســبت به پرونده
هســته ای اندک اســت ،از میدان خــارج نشــد و اتفاقا
مباحث مهم تری را مطرح کرد و نقطه قوت روحانی را به
پاشنه اشیل او تبدیل کرد .رئیسی گفت « :من اطالعاتم
نسبت به برجام و سیاست خارجی باتوجه به جلساتی که
شــرکت کرده ام و در جریان قرار گرفتــه ام نمی گویم به
میزان دیپلمات هاســت ،اما به میزان زیادی است چون
در جلسات شرکت کرده ام و گزارش های زیادی خواندم
و در جریان هستم .باید بپرســیم که قرار بود چه اتفاقی
بیفتد؟ شما گفتید هم چرخ سانتریفیوژ بچرخد و هم چرخ
اقتصاد .سوال این اســت که ای مردم ایا چرخ اقتصاد
می چرخد؟ یعنی مــا بازار کســب و کار داریم .مشــکل
بانکی حل شده است؟ از اقای سیف درباره مسائل بانکی
پرسیدند که گفتند تا االن نتیجه هیچ بوده است ،یا اقای
طیب نیا گفتند مشــکالت بانکی همچنان باقی اســت و
مسائل فلج اســت که البته این تعبیر من است .یا اقای
ظریف گفته اند امریکایی ها نه به متن و نه به روح برجام
متعهد نیســتند .اقای روحانی می گوید چــه تحریمی؟
همین تحریم بانکی .اگر یک محموله فرستادید پول اش
را برداریــد بیاورید و اگــر این پول به داخل کشــور امد،
تحریم برداشته شده اســت .موضوعی که درباره برجام
مطرح اســت این اســت که همچنان تحریم بانکی که
تمامــی اثار اقتصــادی در همان مســائل بانکی اســت
که ظاهر می شــود ،همچنان به قوت خود باقی اســت و
خودشان می گویند که ما تحریم های بانکی را برنداشتیم.
عجیب است که ما می خواهیم از طرف انها حرف بزنیم و
بگوییم که برداشته شده است .موضوعی که مهم است
این اســت که به هیچ عنوان نباید در برابر دشمن ضعف
نشــان دهیم .اگر انان ببینند که با دولت مقتدری مواجه
هستند که به هیچ عنوان از حق مردمش کوتاه نمی اید ان
وقت می توانیم چک برجام را نقد کنیم».
او در این مناظــره تالش کرد تا بدنه سیاســی خود
این پیام را بدهد که با برنامه امده و مقابل حسن روحانی
می تواند قطب مهمی باشد.
به نظر او از این مناظره برداشــت رای خوبی داشته
است.
میرسلیم؛ یک سورپرایز منحصر به فرد
او هم مانند هاشمی طبا روز غیر منتظره ای داشت.
یک موتلفه ای با ســابقه امور اجرایی که تالش داشــت
مکمل خوبی برای زوج نامزدهای اصلی باشد .او انچنان
در ایجاد چالش ســخت می گرفت و جــدی بود که همه
حســن روحانــی در مناظــره اول بــه شــکل غیر
منتظره ای ظاهر شــد .خیلی ها انتظار داشتند او صحنه
انتخابات سال ۹۲را تکرار کند .این انتظار برای کسانی
که چنین گــزاره ای را پیش بینی می کردنــد از این جهت
روحانی در مناظره دوم او اگر چه حرف هایی داشت و تالش کرد تا به چالش ها پاسخ
دهد اما عبور از او بسیاری از مسائل طرح شده از جمله ضعف های برجام و مساله وزیر
اموزش و پرورش و نقد ناپذیری اش تصویر خوبی در ذهن مخاطب نداشت
مثلث | شماره 354
حسن روحانی؛ تداوم انفعال
بود که انها صحنه این انتخابات را شــبیه انتخابات قبل
می دانستند .می گفتند رقبا همان رقبای پیشین هستند.
محمد باقر قالیباف که حضور دارد و سید ابراهیم رئیسی
هم حرف و بدنه ســعید جلیلی را نمایندگی می کند .این
گزاره اما الاقل در مناظــره اول نادرســت از اب در امد.
روحانی منفعل بود ،ابراهیم رئیســی سکوت کرد اما این
محمد باقــر قالیباف بود کــه میدان دار و پدیــده مناظره
شــد .مناظره که تمام شــد انتظار این بود که روحانی در
دیگر برنامه های رسانه ملی برای جبران وضعیت مناظره
اول نشــانه هایی از خود بر جای گــذارد .او اما به انفعال
ادامــه داد؛ انفعالــی که حتی بــرای رســانه های حامی
دولت هم سوال برانگیز شــد.حاال اما در مناظره دوم او
اگر چه حرف هایی داشــت و تالش کرد تــا به چالش ها
پاسخ دهد اما عبور از او بســیاری از مسائل طرح شده از
جمله ضعف های برجام و مساله وزیر اموزش و پرورش و
نقد ناپذیری اش تصویر خوبی در ذهن مخاطب نداشت.
او تالش داشــت از ریــزش ارای خود در طبقه متوســط
جلوگیری کند و بــه همین جهت هم بود که در پاســخ به
چالش ایجادشده از سوی قالیباف در مرود وزیر اموزش
و پرورش گفت« :اگر ازادی نباشــد جوانــان چگونه به
پیشــرفت اساسی برســند؟ وقتی دانشگاه شــیراز فرزند
عالمه مطهری را دعوت می کند ،اما دوســتان شما مانع
می شوند و با اجر به ماشــین او حمله می کنند ،می توانیم
دانشگاه متعالی داشته باشیم؟ باید شرایطی فراهم کنیم
که شــکوفایی ایجاد شــود .ایا اجازه می دهیم اصحاب
فرهنگ اســتعداد خود را نشــان دهند؟ از پخش دعای
ماه رمضــان ابا می کنیــم و دعای ربنای یــک هنرمند را
پخش نمی کنیم پــس چطور دنبــال تعالــی اموزش در
کشور هستیم؟»
او البته تالش می کرد تا از زنان و اقلیت ها هم جذب
رای داشــته باشــد .به همین دلیل هم بود که در بخشی
از مناظره گفت« :در کشــور ما برخی افکار به رســمیت
شــناخته نمی شــود و نمی گذاریم همه احزاب و گروه ها
با امکانات مســاوی و عادالنه فعالیت کننــد .ببینید چه
کسانی در فضای مجازی ازادند و کســی کار به کار انها
ندارد و چه کســانی هر روز به بهانه های مختلف احضار
می شــوند .اینگونه می خواهیم عدالت گســتری انجام
دهیم؟ اگر می خواهیم به شرایط مناسب سیاسی برسیم،
همه گروه ها باید از حقوق مســاوی برخوردار باشــند .ایا
اقوام و اقلیت ها دارای حقوق مســاوی هســتند .زمانی
که ما یک فرمانــدار خانم را نصب می کنیــم از دو طرف
مورد حمله واقع می شــویم .یک طرف حمله می کند که
چرا یک خانم را انتخاب کردید و یک طرف می گوید که
چرا یک اهل ســنت مدیریت را به دست اورده است؟ در
دولت دوازدهم حقوق شــهروندی به زنــگ عمل تبدیل
شده و ما حساب کشی می کنیم که چگونه دستگاه های
مختلف نسبت به شــهروندان کشــور رفتار کرده اند .ما
یک ایران داریــم و همه ایرانیان باید از حقوق مســاوی
برخوردار باشند».
او که انتظار می رفت در بخش مربوط به برجام بتواند
به جذب رای بپردازد توضیحات خوبی در این زمینه نداد
و صرفا تالش کرد با ورود به حاشیه از این متن مهم عبور
کند .روحانی در این بخش گفت«:مهم است که مردم به
این مساله توجه کنند که افرادی که امروز کاندیدا شده اند
درباره برجام چگونه عمل خواهنــد کرد .انان باید به طور
صریح به مــردم بگویند کــه با برجام و توافق هســته ای
چه کار می کننــد و با جهان چگونه تعامــل خواهند کرد.
اگر اجرای برجام مورد قبول شما است چرا در تهران ان
همه بیلبورد زدید و به کسانی که در مناظره بودند و به قول
خودتان در میدان جنگ قرار داشتند ان حرف ها را زدید.
شما با انان چه کردید؟ و چه حرف هایی زدید؟ حرف هایی
که همچون ســخنان مخالفان مــا از قبیــل وهابی ها و
صهیونیست ها بود و شما همپای انان پیش رفتید.
امروز مــردم باید بدانند که برجام بــا چه زحماتی به
دست امده است که طی ان تمام تحریم های هسته ای
برداشته شده .اگر تحریم هســته ای مانده به ما بگویید
کدام است .ما تحریم های مختلفی شــده ایم اما امروز
تحریم های هسته ای به طور کامل برداشته است.
این همه وعده وعیدی که به مــردم می دهید که
هیچ کدام حساب و کتابی ندارد چگونه قرار است عملی
شود؟ شما که از روز اول با برجام مخالف بودید و وقتی
ترامپ در امریکا به ریاســت جمهوری رســید خوشحال
شــدید که او برجام را پــاره می کند امروز بایــد به مردم
سیاست
را متعجب کرده بود .میرســلیم حیثیت موتلفه است .در
این رقابت ،او تالش می کند به بهترین شکل ممکن در
مناظره حاضر باشد .به نظر می رسد او در مناظره اخر هم
به همین خوبی ظاهر شــود .اما او در این مناظره تالش
فراوانی داشــت تا حســن روحانی را به چالش بکشــد.
او در یک نطق خــوب و موثر گفــت « :انتقاد پذیری در
دولت یازدهم به شکل بســیار کمی وجود داشته است.
نتیجه اش این عبارات بــوده که از ســوی دولت مطرح
شده ،عباراتی مثل غیر انسان ،تخریب گر ،بزدل ،ترسو،
به جهنم ،تندرو ،عصر حجری ،متوهم ،بی شناســنامه،
کم ســواد و ...این تعبیرهــا ،تعبیرهایی نیســت که در
جمهوری اســامی ایران جای خودش را باز کند و اجازه
بدهد نواقص برطرف شــود .وقتی چنین شرایطی پیش
اید دیگر یک منتقــد جرات نمی کند وارد صحنه شــود،
جلو اید و پیشنهادی ارائه دهد .باید راهی ایجاد شود که
امکان انتقاد سازنده و مشــوقانه اماده شود و ما به کرات
پیشــنهادهای خود را در حزب موتلفه مطــرح کرده ایم
و خود من شــخصا بارها به اقای روحانــی و جهانگیری
پیشنهادی داده ام اما به ان پیشــنهادها اعتنا و توجهی
نشد .چرا از پیشنهادات ســازنده و از دلسوزی های که از
طرف احزاب و سازمان های مردم نهاد و علمی به دولت
داده می شود استفاده ای نمی شــود؟ من به یاد دارم که
در دوران دولت اقای خاتمی که اقای عارف معاون اول
بود پیشنهادی را به دولت ارائه کردم .پیشنهاد من مورد
بررسی قرار گرفت و تصویب و اماده ابالغ شد و این تنها
موردی بود که ما شاهد بودیم یک دولت به پیشنهاد یک
حزب توجه می کند .این راه درســت بــرای ایجاد تعامل
میان احزاب و دولت اســت تا انان نیز در حل مشکالت
کشــور مشــارکت داشــته باشــند و اگر غیر از این باشد
نمی توان نقشی برای احزاب در اداره کشور قائل بود».
میرسلیم بارها دولت را به نقد کشید و در نوبه دیگری
از ســخنانش باز به عــدم نقد پذیری دولت اشــاره کرد و
گفت« :اقای روحانــی! وقتی وزیر شــما در مقابل یک
خبرنگار قرار می گیرد و وسیله ضبط صوت او را می گیرد،
ایا این یعنی احترام به حقوق شــهروندی یــا اینکه وزیر
شــما در جلســه علنی به فــردی می گوید بیشــعور یعنی
احترام به حقوق شهروندی؟ اعتقاد ما این است که باید
حلم در مردم ســاالری دینی در مقابل انتقــاد اقلیت ها،
احزاب ،گروه های مختلف و منتقدان دلسوخته فراموش
نشود .چرا قانون امر و نهی را اجرا نمی کنید؛ شعار دادن
کافی نیســت .امروز باید صادقانه پاســخگوی عملکرد
گذشته خود باشیم تا مردم با قضاوت خود بتوانند در مورد
وعده هایی که ما بــرای اینده می دهیم قضــاوت کنند.
اگر می خواهیم مردم به ما اعتمــاد کنند نباید نعل وارونه
بزنیم؛ مردم قول و قرارهای دولت را شنیده اند و عملکرد
ان را دیده اند و نتایج ان را به تحمل ســختی در معیشت
و رنج تبعیض و رشــوه ها و زیرمیزی ها چشیده اند .امروز
نمی شود با یاس بازی مردم را فریب داد .باید دقت داشته
باشیم و اهتمام بورزیم .ما باید دقت کنیم و اگر به انتقاد
اعتقاد داریم به ان عمل کنیم .پذیرش انتقاد کار ساده و
کار هر کسی نیست .سعه صدری می خواهد که در دولت
یازدهم به ویژه شاهدش نبودیم».
مصطفی میرســلیم روز بســیار مهمی را پشت ســر
گذاشت .او نشان داد که تجربه باال چگونه می تواند در
مناظره موثر باشد.
میرســلیم ماننــد هاشــمی طبا روز
غیر منتظره ای داشــت .یک موتلفه ای با
سابقه امور اجرایی که تالش داشت مکمل
خوبی برای زوج نامزدهای اصلی باشد .او
انچنان در ایجاد چالش سخت می گرفت
و جدی بود که همــه را متعجب کرده بود.
میرسلیم حیثیت موتلفه است.
سیاست
27
سیاست
سیاست
28
مثلث | شماره 354
بگویید که چه برخــوردی با برجــام می کنیــد و ایا قرار
اســت تحریم ها باز گردد یا خیر؟ اقای رئیسی شما چه
اطالعاتی دربــاره برجام دارید که دربــاره اش این گونه
سخن می گویید؟ اقای میرسلیم که در مورد فناوری های
ما اظهــار نگرانی می کنیــد و می گویید ایــن فناوری ها
متوقف شده است .باید به شما بگویم که امروز در اراک
باتمام توان دانشــمندان ما کار خــود را دنبال می کنند
و ادامه کار فناوری های ما مشــکلی نــدارد ».روحانی
در بخشــی از ســخنانش بحث هایی را در مــورد قدرت
موشــکی ایران مطرح کرد که موجب تاســف است .او
گفت« :برخی امدند و تصویری از شــهرهای زیرزمینی
نشــان دادند که برجــام را برهــم بزنند ،روی موشــک
شــعارهایی نوشــتند تا برجــام را برهم بزننــد ولی مردم
ما از همه اینها عبور کردند تا به امروز برســیم و شــاهد
پیشرفت بیشــترمان در اینده شــویم ».او که از ریزش
رای مربوط به طبقه محروم نگران اســت و شــعارهای
نامزدهای اصولگــرا را در این زمینه موثــر دیده تالش
کرد تا از این بحران خارج شــود .روحانی در این زمینه
گفت« :ســبک زندگی از اخالق و دین اغاز می شــود.
اگر ما به انقالب و نظام ایمان داریــم نباید عوام فریبی
کنیم و باید با صداقت ســخن بگوییــم .رئیس جمهور،
رئیس جمهور همه مردم است و امام (ره) هم فرمود که
همه با هم باشید .پس دسته بندی های بی مورد نکنیم و
کپی برداری های بی ربط انجــام ندهیم .یک جایی چند
سال پیش جنبش 99درصدی شــکل گرفت ،اینکه ما
امروز بیاییم و در ســال 96بگوییم جنبش 96درصدی
شکل گرفته است چه معنایی دارد؟ این کارها را نکنید».
حســن روحانی در پایان صحبت های خــود تالش کرد
تــا رقیب هراســی کنــد و مــردم را از رای اوردن رقبای
اصولگرای خود بترساند .او در این زمینه گفت« :مساله
مهم این اســت که می خواهیم به قبــل از 92بازگردیم
یا راهی را که از ســه سال و نیم گذشــته اغاز شده است
ادامه دهیم؟ ما وسط راه هســتیم و انچه گفته می شود
درست نیست .اگر ما خیلی خوب بتوانیم تالش کنیم به
رشد 8درصدی می رسیم که مورد تاکید رهبری و برنامه
توسعه اســت .اما انها که رشــد 26درصدی را به مردم
وعده می دهند ایا این مورد شدنی اســت؟ ایا می توان
درامد کشور را در عرض چند سال دوبرابر افزایش داد؟
ایا کارشناســان چنین وعده ای را می پذیرند؟ در کجای
دنیا شــاهد چنین اتفاقی بوده ایم؟ وضعیت رکود پیش
در مناظــره قبل ســوال مهم و اساســی
این بود که چرا ابراهیم رئیســی سکوت
پیشه کرده و اصال بنایی نداشته که وارد
چالش هــای مناظره شــود.تحلیل های
متفاوتی در این مورد بیان شد اما ابراهیم
رئیسی با تغییر فاز و انتخاب یک تاکتیک
جدید در مناظرات همه را سورپرایز کرد.؟
از اینکــه این دولــت بیایــد چگونه بود؟ وضعیت رشــد
اقتصادی که قریب به منفی شــش درصــد بود اما االن
به رشد مثبت رسیده است .ما در صورتی می توانیم این
وضعیت را ادامه دهیم که فریب مردم را کنار بگذاریم و
راه توسعه کشور را دنبال کنیم .ما به مردم وعده ندادیم،
ما عمل کردیــم و بعد گزارش ان را به مــردم دادیم .ما
نمی گوییم می توانیم اول انجــام می دهیم بعد خدمت
مــردم می گوییم که ایــن کاری بود که انجــام گرفت.
انچه ما امــروز در برابر ان قــرار گرفته ایم یک دوراهی
اســت که باید یک راه را انتخاب کنیم یا شعار و وعده یا
عمل و اجرا ،یک مدیریت و دولــت امرانه یا یک دولت
مردم ساالر».
به نظر می رسد حسن روحانی همچنان دچار ریزش
رای است؛ ارایی که از او جدا شده بخشی به جمع مرددین
پیوســته و بخش دیگرش به ارای نامزدهــای اصولگرا
اضافه شده است .به نظر او کار بسیار سختی در این چند
روز باقی مانده دارد.
اسحاق جهانگیری؛ توقف ضربه گیر
ســکوت او در این مناظره انهم در شــرایطی که در
مناظره قبل ظهوری فوق العاده داشت برای خیلی ها جای
سوال داشــت .او این بار دیالوگ چندانی نگفت و حتی
ترجیح داد که از روی متن نوشته شده مونولوگ بخواند.
او به صــورت قابل توجهی وارد مجادلــه و ایجاد چالش
با قالیباف و رئیسی نشد .این مســاله را چگونه می توان
تحلیل کــرد؟ جهانگیری البته مانند حســن روحانی هم
طبقه متوسط را در نظر داشــت و هم برای طبقه محروم
هشدارهایی از روی کار امدن نامزدهای اصولگرا می داد.
او برای این تاکتیک خود فالش بک هایی به گذشــته و
شبیه سازی میان قالیباف و رئیسی با محمود احمدی نژاد
را در دستورکار داشت.
سکوت جهانگیری در این مناظره انهم در شرایطی که در
مناظره قبل ظهوری فوق العاده داشت برای خیلی ها جای
سوال داشت .او این بار دیالوگ چندانی نگفت و حتی ترجیح
داد که از روی متن نوشته شده مونولوگ بخواند .او به صورت
قابل توجهی وارد مجادله و ایجاد چالش با قالیباف و رئیسی
نشد .این مساله را چگونه می توان تحلیل کرد؟
اما اسحاق جهانگیری یک روز بسیار بد داشت .او
اصال خوب نبود .حتی متن نوشته شده را نمی توانست
از رو بخواند .او وقتی در دفاع از وزیر اموزش و پرورش
سخن گفت بیشترین ضربه را به او زد .او یک استدالل
اشتباه برای دفاع از کابینه داشــت .جهانگیری در این
مورد گفت« :من تا چهارشنبه فکر می کردم وزیر دیگری
بوده اســت اما چهارشنبه معلوم شــد که وزیر اموزش و
پرورش بوده اســت .ملــت مظلومیت دولــت را ببینید.
گفته می شود در خانه وزیری کاالی قاچاق است .این
وزیر دختری داشته که فوق لیسانس و بیکار بوده و رفته
لباس وارد کرده کــه ۲۰۰میلیون تومان کل ارزش این
لباس بوده و از گمرک هم وارد کــرده و تمام تعرفه ها را
پرداخت کرده اســت ،ان وقت ایــن موضوع ،موضوع
مصاحبه معاون اول قوه قضاییه و کاندیدای انتخابات
ریاست جمهوری می شــود ».جهانگیری هم البته مثل
حســن روحانی تالش می کرد که رای طبقه متوســط را
بگیرد و البته از ریزش بیش از حد ان نیز جلوگیری کند.
به همین دلیل هم بود کــه او در مناظره گفت« :ما باید
به دیپلماسی عمومی کشــور هم توجه کنیم .معنی ان،
این اســت که اقشــار مختلف جامعه که قادر هستند در
فضای بین المللی چهره دقیقی از ایران ترسیم کنند باید
به این دیپلماسی باور داشته باشــند .هنرمندان ما باید
در صحنه بین المللی بدرخشــند .ما از هنرمندانی که در
صحنه بین المللی باعث می شوند پرچم ایران برافراشته
شود به انها افتخار می کنیم .فرهادی یک فرد است که
در اسکار جایزه می گیرد و با تمام محدودیت ها می تواند
فیلم بســازد و جایزه بگیرد ».محمد باقــر قالیباف البته
تالش کرد تا به روشــنگری درباره تاکتیــک انتخاباتی
جهانگیــری بپــردازد .او خطاب بــه جهانگیری گفت:
«اگر دیپلماســی قدرت ،رشــد علمی ،حــوزه دفاعی،
شــهدای حرم و دفــاع مقــدس نبودند ،هرگــز امکان
دیپلماسی مذاکره نبود .اقای جهانگیری باید با مردم با
صداقت بیشتری سخن بگوییم .شما به گونه ای سخن
می گویید کــه یک طایفه خاص هســتند کــه انها فقط
درس خوانده اند ،تخصص دارند ،سیاست متوجه اند و
می توانند کشور را اداره کنند ،بقیه یا تندخو هستند و بلد
نیستند و اگر اینها بیایند دوباره مردم را به ته دره می برند.
من منتقــد جدی دولت نهــم و دهم هســتم ،اما دولت
نهم و دهم یکــی از ویژگی های مثبتــش این بود که به
جوانان اعتماد کرد و جوان های خالق و ایرانی را اورد
که انها توانســتند در رشد علمی کشــور کارهای بزرگی
انجام دهند .اما در دولت شــما عــده ای دنبال تجارت
خود هســتند و میلیون ها نفر بیکارنــد .باید فرصت را به
نسل بعدی بدهید ،انها بهتر از شــما می توانند کشور را
اداره کنند».
جهانگیــری ماننــد حســن روحانــی اســتراتژی
رقیب هراسی داشت .او در بخشی از سخنانش گفت« :در
یک طرف جریانی است که سعی داشت با ماجراجویی،
جنجال افرینی و بگم بگم های دروغی خط کشــی های
خیالبافــی ناپختگــی و بی تدبیــری خود را در سیاســت
داخلی و خارجی پنهان کند و ممکن است امروز با رویکرد
دیگــری روی کار بیایــد .فرار بــه جلو کفایــت نمی کند
بلکه مردم باید ســوابق و عملکرد افــراد را ببینند و ببینند
که برخوردها چگونه بوده اســت؛ در همین بیلبوردهای
خیابان های تهران برای خالی کردن دل ظریف و یارانش
چه تهمت هایی که زده نشــد ولی امروز بــا برجام عکس
یادگاری می گیرند».
به نظر می رسد که اســحاق جهانگیری در یک روز
کم فروغ نمایش بدی از خود نشان داد .برخی می گویند
این خواســت تیم انتخاباتی روحانی بوده که جهانگیری
اقدامات انتخاباتی اش را در این سطح نگه دارد.
سیاست
مصطفی هاشمی طبا؛ هماهنگ با دولت
مثلث | شماره 354
سیاست
او حتما یکــی از بهترین های مناظــره عصر جمعه
بود .رو به دوربیــن مونولوگ های تاثیر گذار داشــت .از
قالب یک اســتاد دانشــگاه بیرون امده و کامال در نقش
یک تکنوکرات ظاهر شــد .شــاید بعد از مناظــره اول و
پخش مستند تبلیغاتی اش گمانه خیلی ها این بود که او
تنها یک چهره حاشیه ای در این رقابت هاست .حاال اما
او در گفت وگوهای دو به دو وارد می شــد ،ایجاد چالش
می کرد ،وعده هــا را به چالش می کشــید و تداوم دولت
فعلی را توصیه می کرد.
او در دفــاع از دولت کم نگذاشــت .در بخشــی از
این ســخنان او گفت« :من بــدون اینکــه کوچکترین
وابســتگی به دولت یازدهم داشــته باشــم و بعد از چهار
ســال برای نخســتین بار اقای روحانــی را در مناظره ها
دیــده ام و به جز چند مــورد هیچ کــدام از وزرا را در طول
چهار ســال اخیر مالقات نکرده ام ،گواهی می دهم که
بزرگترین هجمه هــا و تخریب هــا در روزنامه ها و برخی
از ســایت ها علیه دولــت یازدهم اتفاق افتاده اســت اما
اینکه دولت نمی تواند به بســیاری از پیشــنهادات عمل
کند به دلیــل بزرگ شــدن دولت و افزایــش هزینه های
جــاری دولت اســت کــه مشــکالت مختلفــی را برای
پژوهشــگاه های مختلف فراهم می کند .وعده هایی که
امروز می دهیم و می خواهیم بدون توجه به اینکه بودجه
چقدر است و می خواهیم از مردادماه دو برابر درامدهای
بودجه هزینه کنیم ،مشــخص اســت که در وســط کار
می مانیم.
اگر مشــخص کنیم که می خواهیم با بودجه فعلی
دولت چــه اقداماتــی انجام دهیــم وعده هــا اجرایی تر
می شــوند .اگر بخواهیم برخی از کلماتی را که احیانا از
ســوی برخی روزنامه ها از روی نابخردی منتشر می شود
را مورد توجه قرار دهیم نمی توانیم تعادل را برقرار کنیم.
وقتی تحریم شــده بودیم عده ای مانند کبک ســر خود
را زیر بــرف کرده بودند .مــا از همان کشــورهایی که ما
را تحریــم کرده بودنــد ،از مبادی دیگری کاالهایشــان
را خریدیم 50 .درصــد خودروهای ســوپرلوکس المانی
با همــان پولی که نفت را با واســطه فروختــه بودند وارد
کشــور شــد که اینها بگویند تحریم را قبــول ندارند .چه
میراثی به این دولت رســیده اســت .ممکن است برجام
مشکالتی داشته باشد که در هر قراردادی مشکلی وجود
دارد اما ما بایــد پایداری کنیــم.در دوران جنگ دولت با
ســهمیه بندی ،کنترل ارز و فروش 500هزار بشکه نفت
7دالری کشــور را اداره می کرد .در زمان تحریم هم باید
همین گونه عمل می کردیــم اما عده ای با پــز دادن در
زمان تحریم پول های کشور را خرج می کردند .نگهداری
شــان جمهوری اســامی ایران در همه دنیا از یک سو
و ارتباطات حســنه و تعامل فی مابیــن دولت جمهوری
اسالمی ایران با دولت های دیگر که به رسمیت شناخته
شده اند از سوی دیگر در تمام زمینه ها مدنظر است .البته
این بســتگی به عملکرد و نگاه دولت هــای مقابل دارد.
من معتقدم بــا دولت هــای مختلف باید رفتــار متفاوت
داشت».
وی با اشاره به اینکه ما همسایگانی داریم که با حفظ
عزت و اقتدار خود باید با ان ها در تعامل باشیم اظهار کرد:
«فرهنگ ارتباطی ما باید بر اساس انچه در تاریخ اسالم
و اموزه های اسالمی امده اســت باشد .طبیعی است که
ما از هرزه گویی و اســتفاده از کلمات و حرکاتی که فقط
دل خودمان را خنک می کند باید پرهیز کرده و خویشتن
دار باشیم».
به نظر می رســد که مصطفی هاشــمی طبا با دولت
کامال هماهنگ بوده است.
29
اصالح طلبان جهانگیری را دو قدم عقب تر اوردند
گفت و گوی مثلث با سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی
سیاست
30
مثلث | شماره 354
امید کرمانی ها
خبرنگار
دومینمناظرهنامزدهایانتخاباتریاست جمهوری
برگزار شد ،اقایان جهانگیری و روحانی سعی کردند
یک دوقطبــی بین انتخــاب راه دولت یازدهــم و راه
نامزدهایجناحرقیبایجادکنند،ارزیابیشماازاین
برنامهانهاچیست؟
اتفاقجدیدینبود.اقایجهانگیریداشتحرف های
دوم خرداد سال 76را می زد ،در واقع صحبت های او بیانیه ای
خطاب به اصالح طلبان بود نه مردم .حرف های اقای روحانی
هم دفــاع از وضع موجــود به نظر می رســید .برخــاف انکه
اصالح طلبانمی گفتندنمی خواهیمفضایانتخاباتدوقطبی
شــود همان طور که گفتید اقایان روحانی و جهانگیری تالش
کردند تا یک دوگانه درســت کنند .اقای روحانی دوگانه صلح و
جنگمی خواستدرافکارعمومیایجادکند،اقایجهانگیری
هم دوگانه توسعه -توقف یا پیشرفت -بازگشت به عقب را شکل
دهد.
در مناظــره گذشــته اصولگراهــا هر کــدام دیدگاه
خودشــان را مطرح کردنــد و مشــارکتی در تکمیل
حرف های هم نداشــتند اما در مناظــره دوم به نظر
می امد که هماهنگی بیشتری با هم داشتند ،در این
میان اقای میرسلیم خیلی متفاوت از مناظره اول به
نظررسید،نظرشماچیست؟
بله ،من حقیقتا از دقت نظر و نگاه اقای میرســلیم به
موضوعات خیلی خوشم امد .معتقدم هم در دوره قبل مناظره
اقای میرسلیم خیلی دقیقتر حرف زد و هم در مناظره دوم خیلی
دقیقبود.البتهشایدمخاطبعامچنینگفتمانیرانپسنددولی
فکرمی کنمجامعهنخبگانیخیلینگاهشبهاقایمیرسلیمدر
ایندومناظرهتغییرکرد.
این تغییر نگاه مثبت جامعه نخبگانی به حدی است
کهبرایخودشیکسبدرایدرستکندچونبعداز
مناظره اول خیلی ها می گفتند اگر اقای میرسلیم این
سبکازصحبتدرمناظرهرادنبالکندهیچسبدرایی
نخواهدداشت،ایااینطوراست؟
باالخره توده ها ممکن اســت روانشناســی اجتماعی
دیگری داشته باشــند .یعنی وقتی مقداری حرف ها و شعارها
مهیج باشــد به ان جذب شــوند .چون ممکن است اطالعات
2
سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی ،عضو جبهه
پایداری معتقد است« :در مناظره دوم روحانی از الک
خودش خارج شــد و اصالح طلبــان جهانگیری را دو
قدم عقب تر اوردند تا جای نامزد اصلی و فرعی عوض
نشود .او از صحبت های کارشناسی و دقیق میرسلیم
تعریف کرد و معتقد بود رئیســی نیز نسبت به مناظره
اول بیشتر نقد می کرد اما با این وجود جدل نمی کرد.
یعنی رویکرد دینی و اخالقی خودش را حفظ کرد ،در
وادی مجادله های بی دلیل و نادرست نیفتاد».
دقیقادارهکشوروبودجهوسیاست هاراندانندوصحبتنامزدها
در ان حوزه برای توده های مردم خســته کننده باشد ،به همین
خاطر کاندیداهایی که می خواهند رای بیاورند دو یا ســه شعار
اصلی انتخاب می کنند ،این دو ،سه شعار اصلی را تکرار و تکرار
می کنند و بسط می دهند تا با توده های مردم ارتباط برقرار کنند.
ازنظرادبیاتتبلیغاتشایدادبیاتتبلیغاتاقایمیرسلیمشاید
مثلبقیهدوستاننبودهباشدولیبهلحاظفنیوکارشناسیاقای
میرسلیمشایدازانفرصتشمی توانستبرایبرقراریارتباطبا
توده ها طور دیگری استفاده کند اما مخاطب خودش را جامعه
نخبگانوخبره هاانتخابکردهاست.
اما کســی که رای توده ها را نداشــته باشــد و برای
کسب این نوع رای تالش نکند ،در واقع پذیرفته که
رئیس جمهورنمی شود،غیرازایناست؟
باالخرهدموکراسیهرنفریکرایاست.شایداگریک
زمانیادارهکشورپارلمانیشودخبشرایطفرقکند.
واکنش هایــی که کانال هــای تلگرامی اصالح طلب
و شــخصیت های اصالح طلب به اقای میرســلیم
داشتندایناستکهمی گفتنداقایمیرسلیمپذیرفته
رئیس جمهور نخواهد شــد اما تالش می کند نقش
بازیخراب کننامزدهایجناححامی دولتراایفاکند،
به عبارت دیگر می خواهد خــودش را وقف پیروزی
اقایانرئیسییاقالیبافکند،نظرشماچیست؟
خیر این خیلی نگاه ابزاری به پارادیم انتخابات است.
متاســفانه قدرت برای اصالح طلبان اصالت دارد ،کسی مثل
اقای میرسلیم دارد به تکلیف شــرعی خود عمل می کند و من
خارج از این عملکرد او را تحلیل نمی کنم .در واقع به نگاهی که
اعتقادداردمی پردازد.حاالطبیعتاوقتیدولتیسرکاراستنقد
او نقد وضع موجود است .در هر دوره ای دولت حاکم مورد نقد
اســت .خیلی اقای جهانگیری و اقای روحانی تالش می کنند
نقد وضع موجود را به قبل از ســال 92ببرند اما یادشان رفته که
باالخره 4سالازدولتاقایاحمدی نژادگذشتهاستواالنباید
بهموضوعاتامروزبپردازیمامااقایانجهانگیریوروحانیهنوز
درسال 92گیرکرده اندیاحرفجدیدیندارندیامقداریاززمان
عقبهستند.درمجموعمعتقدماقایمیرسلیمکسینیستکه
ابزاری با موضوع برخورد کند چون سن او از اینکه بخواهد وزیر
کسیباشدیادردولتکسیمسئولیتبگیردگذشتهاست.اقای
میرسلیم یک شخصیت برجسته انقالبی با سابقه خوب است
بنابرایننمی ایددرسال 71سالگیدنبالگرفتنپستوزارتدر
دولتایندهباشد.متاسفانهدوستاناصالح طلباصالیادشان
رفته که ما در دوران انقالب اســامی داریم زندگی می کنیم.
کسانیهمهستندکهبراساسوظیفهوحجتشرعی شانعمل
می کنند .در واقع اصالح طلبان خیلی ابزارگرایانه با موضوعات
برخوردمی کنند.
اقای رئیسی در مناظره اول خیلی در جریان بحث ها
نبودوفضایمناظرهبرایاوتازگیداشتامادرمناظره
دوم خیلی مسلط تر وارد بحث شد .برخی می گویند
اقای رئیســی چون دیر وارد فضای انتخابات شــد،
اوج گیری اش نسبت به اقای قالیباف مقداری زمان
می برد،نظرشماچیست؟
اقای قالیبــاف تیــم و تجربــه حضــور در انتخابات
ریاســت جمهوری را دارد .اقای قالیباف در شــهرداری تهران
فرصتارتباطبانیروهاراداشت.االنمی بینیمکهاقایقالیباف
سفراستانینمی رودچوننیازنمی بیندکهسفراستانیبرود.قبال
سفراستانیرفتهاست.شبکهداردیعنیازنقطهصفر،پانصدمتر
جلو تر است .اقای رئیسی نمی خواست بیاید ،مجبورش کردند
که نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود .با اکراه و فشار حاضر
شد که وارد صحنه رقابت شود .تا مدت ها رئیس ستاد انتخابات
نداشت ،ستادهای شهرستان اقای رئیسی تازه االن تک تک
دارند راه اندازی می شــوند بنابراین وضع او با اقای روحانی که
فرماندارانش حکم نمایندگان ستادش را در شهرستان ها دارند
یا اقای قالیباف که شــبکه دارد فرق می کند .ضمن انکه اقای
رئیسیتجربهحضوردراینعرصهراتاکنوننداشتهاست،فقط
دو دوره کاندیدای انتخابات مجلس خبرگان رهبری از خراسان
جنوبی بود .اصال فضــای انتخابات مجلس خبــرگان رهبری
با انتخابات ریاســت جمهوری فرق می کند ،مناظره ای در ان
انتخاباتوجودندارد.نکتهدیگرانکهوقتیصحبت هایاقای
رئیسیرادرمناظرهدومهمدیدممشاهدهکردمکهاونقدمی کرد
اما جدل نمی کرد .یعنی رویکرد دینی و اخالقی خودش را حفظ
کرد،درمجادله های بی دلیلونادرستنیفتاد.
دوقطبی که اقای جهانگیری و اقای روحانی ســعی
کردنــد در افکارعمومــی ایجاد کنند به شــما چقدر
تصنعیجلوهخواهدکردوچهتعدادانراباورخواهند
کرد؟
به نظرمانهااشتباهکردندکهدارندرویبحثامنیتاین
دوگانهجنگوصلحدرستمی کنند.مردممابههرچیزاینکشور
اعتراض داشته باشند یک نگاه بسیار متعالی به موضوع امنیت
در کشور دارند و وضع امنیت را بسیار عالی می بینند .این هم باز
موضوعجدیدینیست.اصالح طلباناززمانمجلسششمبه
این طرف هر وقت می خواستند بحث کنند می گفتند ما امدیم و
سایه جنگ از سر کشور دور شــد ،اگر ما نبودیم جنگ می شد.
این حرف انها دیگر از دهان افتاده است .همان موقع هم اقای
بهزاد نبویگفت ما امدیم مسیر موشک هایهدفگرفتهشده
بهسمتایرانراتغییردادیم.
اقای روحانی ،اقای جهانگیری و اقای هاشــمی طبا
به نوعی می خواستند صحبت های نامزدهای جناح
منتقددولتیازدهمراشعارگونهجلوهدهند،درمقابل
نیز اقایان میرسلیم ،قالیباف و رئیسی چنین ادعای
رانسبتبهطرفمقابلمطرحمی کردند،بهنظرشما
سیاست
مردمنگاهکدامیکراباورمی کنند؟
ممکن اســت مردم بخشــی از حرف های هر طرف را
بپذیرند و بخشی از حرف های هر طرف را نشدنی بدانند .اقای
قالیباف یک زمانــی فرمانده نیروی انتظامی بــود که مربوط به
سال های خیلی دور می شــود .بعد هم در سطح مدیریت شهر
تهران فرصت انکه مثل رئیس جمهور بیاید سخنرانی عمومی
کند و به مردم قول دهد و مردم تهران متوجه شــوند او چه گفت
وچهتعهدیدادنبود.ضمنانکهتهران 8میلیوناز 80میلیون
جمعیت کشــور را دارد ،یعنی یک دهم مردم ایــران در معرض
تصمیمات او بودند .دامنه شناخت از مدیریت اقای رئیسی هم
طییکسالگذشتهدرمحدودهاستانقدسیاحداکثرمشهد
واطرافاست.درنظرسنجی هاهمدقتکنیممی بینیمبهترین
وضعیت را اقای رئیسی در مشهد و اطراف مشهد دارد .این طور
کهشنیدماودربیشاز 50درصدجمعیتمنطقهمحبوبیتدارد.
اقای میرسلیم و اقای هاشمی طبا نیز در زمان دوری مسئولیت
در حــوزه اجرایی داشــتند و االن ســابقه اجرایی انهــا در ذهن
افکارعمومی نیســت اما اقای روحانی و اقای جهانگیری یک
نفر محسوب می شوند و عملکرد هر دوی انها در حوزه قول های
دولت یازدهم ارزیابی می شــود .با این مقدمه حاال اگر پرسیده
شود مردم حرف کدام طرف را قبول می کنند؟ می گویم بستگی
بهعملکردافراددارد.معتقدممردمدراینزمینهقضاوتنمی کنند
بلکه براســاس یک پارادایم ها و شاخص های دیگری تصمیم
می گیرند که به چه کســی رای دهند .مهمترین موضوع وضع
موجود است .یعنی براساس اینکه از وضع موجود راضی هستند
یا نه رای می دهند .در واقع محک و ارزیابی وضع موجود مالک
و شاخص اصلی برای انتخاب نامزد مطلوب نزد افکار عمومی
اســت .مردم اگر نســبت به وضع موجود راضی باشند به اقای
روحانیرایمی دهندواگرازوضعموجودراضینباشندبهمخالف
اقایروحانیرایمی دهند.گروهدوممی بینندازمیاننامزدهای
مخالف وضع موجود از چه کسی بیشــتر خوششان می اید ،در
برگه رای خود نام او را می نویسند و به داخل صندوق می اندازند.
مندیدماقایرئیسیبه درستیبرهمیننقطهدستگذاشت.
اقایهاشمی طباراچهطوردیدید،فکرمی کنیدبتواند
همان نقش اقای میرسلیم را البته در بین نامزدهای
حامی دولتیازدهمایفاکند؟
اقایمیرسلیمدیالوگقوی تریرادارد.اقایمیرسلیم
مســلط تر اســت .حتی اگر این نقش برای اقای هاشمی طبا
تعریفشدهنتوانستهازپسانبهخوبیبر بیاید.حاالنمی دانم
دیگرانچهمی گوینداماخالصهانکهمنخیلیازاقایمیرسلیم
خوشمامد.
به نظر شما االن که دو مناظره گذشته می توان گفت
برندهوبازندهچهطرف هاییهستند؟
به نظر من در این مناظره اقای روحانی از الک خودش
درامده بود و نقش فعال تری داشت و برعکس اقای جهانگیری
مقداری عقب کشــیده بود .به نظــر می اید خود تیــم دولت و
اصالحات احساس خطر کردند و احتماال به اقای جهانگیری
گفتند که خیلی میــدان داری نکند در مقابــل به روحانی گفتند
تو میدان دار باش .چون در مناظــره اول جای اقایان روحانی و
جهانگیریبه عنواننامزداصلیوفرعیداشتعوضمی شدو
اگرانوضعادامهپیدامی کنداقایروحانیدرمناظرهدومعمال
نفردوممی شد.بهنظرخودجریانحامی دولتاقایجهانگیری
را دو قدم به عقب کشــیدند ،در عوض اقــای روحانی جدی تر
شــده بود .ان طرف هم اقای رئیسی جدی تر شــده بود .حاال
باید دید در مناظره ســوم چه اتفاقی می افتد و نقش چه کسانی
روحانی انتظارات را براورده نکرد
امید کرمانی ها
خبرنگار
گفت و گوی مثلث با پروانه مافی
مثلث | شماره 354
رساندند .مردم هســتند که مطالبه گری می کنند و می خواهند
وضعیت اقتصادی ،سیاسی ،اجتماعی و فرهنگی کشور بهتر
شود .بنابراین ما اینها را در نظر نمی گیریم 80.میلیون نفر پای
گیرنده های تلویزیونی هســتند ،چه مطالبی قرار است به انها
عرضه شود .ایا مردم می گویند «اینها همه بد هستند و همه بد
کار کردند ،ای نفرین بر ما که چنین کسانی بر ما دارند مدیریت
می کنند» .به نظر من مســئولیت صدا و سیما خیلی سنگین و
مدیریتش بر مجموعه مناظرات تا به حال ضعیف بوده است.
معتقدمبایدازهمان تریبونمناظرهدروغ ها،تهمت هاومطالب
نادرستبالفاصلهاصالحمی شد.جناباقایمیرسلیممطالبی
گفت که چند وزارتخانه بالفاصله جوابیه دادند و اظهارات او را
رد کردند .کســی که در مناظرات حرف می زند واقعا باید درباره
مســائل تخصصی و فنی با اطالعات صحیح و درست سخن
بگوید و اگر از این دایره خارج شد بالفاصله ان گروهی که دارند
بر مناظره ها نظارت می کنند اطالعات درست را در بیاورند و در
اختیار مردم بگذارند چون اگر این کار انجام نشــود مخاطبان
سردرگممی شوند.
بهنظر شما اقایروحانی در مناظره دوم چه طور عمل
کرد؟ چون احســاس می شــود او از تحفظی که در
مناظره اول داشت دور شد.
به نظر من اقای روحانی نســبت به مناظره اول بهتر
حاضر شد ولی من خودم شخصا انتظار قوی تری از او داشتم.
دســت اقای روحانی در حوزه های مختلف خیلی پر است .ما
االن که در دولت نیســتیم اما کارهای دولت را رصد می کنیم و
می بینیم و اطالعاتش را می گیریم اگر در مناظره بودیم شــاید
بهترمی توانستیمدفاعکنیم،بنابرایناقایروحانیمی توانست
بهتر از این در مناظره دوم هم ظاهر شــود اما نسبت به مناظره
اولموفقتربود.
صحبت های اقای هاشــمی طبا را چه طــور ارزیابی
کردید؟
من اگر جای اقای هاشمی طبا بودم گذشت می کردم
و بخشــی از وقتم را در اختیار اقای روحانی یا اقای جهانگیری
قرارمی دادمچونخیلیازوقت هابهدلیلکمبودوقتحرف ها
تقطیعمی شدیاکالمانطورکهبایدبهسرانجامنمی رسید.پس
وقتبهاینگرانقیمتیراکسیشعربخواندیاداستان سراییکند
هدر دادن بیت المال اســت .بیت المال فقط پول نیست .اگر
کسیدرجایگاهرجالسیاسیدرچنینعرصه ایحاضرمی شود
واقعابایدرجالباشد.
اما اقای هاشــمی طبا خیلی تالش کــرد که به دولت
یازدهمکمککند؟
بله ســعی کرد کمک کند ولی وقتی فضــا را دید که
نامزدهــای جناح مقابــل چه طــور دارند وارد بحث می شــوند
می توانستبامدیریتیکهانجاممی دهدوقتیصحبتخاصی
نداشتزماناضافهرادراختیاراقایروحانییااقایجهانگیری
بگذارد.
چرا اقای جهانگیری نیز نسبت به مناظره اول تحفظ
بیشتریداشت؟
بله،همینطوربود.
ایا این تصمیم جناحی بود کــه بر عکس مناظره اول
اقایروحانیدرمناظرهدومبیشتردیدهشود؟
چــون در تصمیم گیری های کالن نبــودم قضاوت
نمی توانم بکنم .ولی اقای جهانگیری هم می توانست قوی تر
حاضرشود.
سیاست
مناظرهدومبیننامزهایانتخاباتریاست جمهوری
نیزبرگزارشد،فضایمناظرهراچهطوردیدید؟
فضایمناظرهدومنسبتبهمناظرهاولازجهتشکلی
مقداری متفاوت تر بود .انچه به چشم می امد این بود که تقریبا
فضایمناظرهدومجناحیشدهبود.بهنظرمبرگزاریاینمدلاز
مناظرهمناسبنیست.کشورهاییکهتجربهدموکراسیرادارندو
ازشیوهمناظرهبیننامزدهایانتخاباتریاست جمهوریاستفاده
می کنند ،روش اجرای انها با انچه در صدا و سیما طراحی شده
متفاوت است .در واقع صدا و سیما شکل اجرا را از ان کشورها
گرفتهامامحتواراطوردیگریعملمی کند.مناظرهنامزدهای
انتخاباتریاست جمهوریامریکابهاینشکلاستکهیکتیم
فوق العادهمتخصصومتبحردرپشتصحنهقراردارندووقتی
نامزدیصحبت هایخالفیانادرسترامطرحمی کندانگروه
متخصص به ســرعت َفکت ها و منابع درست را احصا می کنند
و در اختیار مجری می گذارند ،مجــری هم یک فرد توانمند در
طراز نامزدها است یعنی مجری فقط وقت تنظیم نمی کند بلکه
براساس علم و توانایی که دارد نظر می دهد و مدیریت می کند.
یعنی اگر نامزدی اطالعات نادرســتی را حین مناظره بیان کند
مجری با اطالعات خودش و مطالبی که تیم کارشناســی به او
منتقل می کنند مطالب نادرست بیان شده از طرف یک نامزد را
اصالح می کند .این طور نیست که نامزدها روا یا ناروا هر انچه
دلشان می خواهد یا به ذهن شــان می رسد را در صحنه مناظره
به زبان بیاورند و کسی هم نگوید این حرف ها درست و غلطش
چه بود .برای ما مخاطبان مهم هستند ،نه نامزدها .مردم بودند
که این انقالب را به ثمر رســاندند ،مردم بودند کــه جنگ را در
دوران هشــت ســال دفاع مقدس مدیریت کردند و به پیروزی
3
پروانــه مافــی ،نماینده مــردم تهــران و عضو
فراکسیون امید مجلس معتقد است که گرچه روحانی
قوی تر از مناظره اول ظاهر شد اما همچنان انتظارات
را براورده نکرد .او از هاشــمی طبا نیز گله دارد که چرا
وقتش را به شعرخوانی پرداخت حال انکه می توانست
این وقت گرانبهــا را در اختیار روحانــی یا جهانگیری
بگذارد.
پر رنگترمی شود.
از االن می شــود گفــت انتخابات یــک مرحله ای یا
دومرحله ایمی شود؟
تا االن که دو مرحله ای اســت چون فاصله ها نزدیک
می رسد.البتهدرافکار عمومیرانمی دانمولیازنگاهبهمناظره
می گویمفاصلهدوطرفبههمدیگرنزدیکاستوبعیدمی دانم
در مرحله اول کار تمام شود .البته مردم روز سه شنبه هفته اخر
منتهیبهانتخاباتمعموالتصمیممی گیرندبایدببینیمانموقع
چه اتفاقی می افتد و چه خبر می شود .در واقع مردم ما روز های
اخرمنتهیبهانتخاباتخیلیجدیبهاینمسالهفکرمی کنند.
درحالحاضرفقطنشسته اندوارزیابیمی کنند.
ایا به نظر شما باید دو جریان در همین مرحله اول به
نامزدواحدبرسندیاخیر؟
این موضوع برای اصالح طلبان معنی دارد چون واقعا
یک کاندیدا دارند ،در مناظره دوم هم بیشــتر مشخص شد که
اقایان جهانگیری و هاشمی طبا در سایه هستند و نامزد اصلی
اقای روحانی است .اما در طرف اصولگرایان این طور نیست و
واقعااصولگرایاننامزداصلیوفرعیندارند.کناررفتندرطرف
اعتدالیون و اصالح طلبان معنا دارد اما در رابطه با اصولگراها
هنوز معنا پیدا نکرده ،به خصوص اقای رئیســی که می گویند
ورای جناح های سیاسی است و می خواهد دولتی تشکیل دهد
که باالتر از اصولگرایی تعریف می شود تا مشکالت مردم حل
شود .اقای رئیسی منتقد وضع موجود است و به عملکرد دولت
یازدهم انتقاد دارد تا انتقاد جریانی .به عبارت بهتر انتقاد اقای
رئیسی سیاسی نیست بلکه انتقاد عملکردی -رویکرد نسبت به
دولتداردنهجریاناتسیاسی.اقایرئیسیفاصله ایراتعریف
کردهونمی خواهددرچارچوبهیچتشکلوطیفیبگنجد.
31
سیاست
مثلث،مناظرهاولانتخاباتینامزدهارابهصورتکاملبررسیکردهاست
مصاف شهردار – معاون اول
سیاست
32
مثلث | شماره 354
4
«عصر روز جمعه شــما به خیر؛اینجا اســتودیو 11
صدا و سیمای جمهوری اسالمی ایران است » .این جمله
اغازین برای اولیــن مناظره انتخابات ریاســت جمهوری
بود .شاید کمتر کسی تصور می کرد در همین مناظره اول
تا این حد مجادلــه و مباحثه و گفت وگو هــای دو به دوی
جنجالی دیده و شــنیده شــود .یک روز منحصر به فرد که
فضای انتخاباتی را وارد فاز تازه ای کرد .این مناظره البته
نشانه هایی برای تحلیلگران بر جای گذاشت تا با استناد به
انها بهتر بتوانند به انالیز شرایط موجود اقدام کنند .در واقع
شــاید بتوان گفت که «دقایق سازنده» پشت سر گذاشته
می شود و تعیین کنندگی «پیش امد ها» به باالترین سطح
خود رسیده اســت .هر کس کاراکتری برای خود برگزیده
و برندینگ منحصر به فردی خلق کرده اســت .هم حسن
روحانی شبیه سال ۹۲نیست و هم محمد باقر قالیباف برای
خود پلنی تازه چیده اســت .هم اسحاق جهانگیری بسیار
متفاوت ظاهر شــده و هم کاراکتر انتخابی ســید ابراهیم
رئیســی تحلیل ها و پیش بینی های اهل سیاست را بر هم
زده است .این وسط حتی حرف های مصطفی هاشمی طبا
و میرسلیم هم قابل تحلیل است .به نظر باید تک به تک
در مورد نامزدها و انچه گفتند بحث کرد تا بهتر بتوان تصویر
این روز مهم ر ا ترسیم کرد.
محمد باقر قالیباف؛ پدیده منحصر به فرد
اگر بنا بــر تحلیــل و داوری در مورد اولیــن مناظره
ریاســت جمهوری باشد بدون شــک اماده ترین و بهترین
فرد این میدان بایــد محمد باقر قالیباف معرفی شــود .او
کامال تغییر کرده اســت؛ یک نامزد و رقیب ســخت برای
افراد حاضر در صحنه .در همه زمینه اماده بود و از قدرت
چالش برانگیزی اش بهترین استفاده را کرد .او به صورت
مشخص خود را قطب مقابل حســن روحانی قرار داد .در
مواجهه با اســحاق جهانگیری که امده بود موج انتقادها
از دولت را کنترل کرده و یاری رسان حسن روحانی باشد با
قدرت عمل کرد و در ذهن مخاطبانی که چشم به تلویزیون
دوخته بودند نشانه هایی از یک رقابت سخت و داغ را شکل
داد .او این بار یک کاراکتر جدید برای خود ساخته است ؛
با یک برندینگ ترکیبی امده و از همین ابتدا تالش کرده تا
خودش را به قطب اصلی مقابل روحانی تبدیل کند.حتما
می توان گفت که از همیشه متفاوت تر شده است؛ عالوه
بر اینکه خوب حرف می زند ،حرف های خوب هم می زند.
سیاست
دقیقا روی برنامه سخن می گوید و رقیب را به کلی عصبانی
و مضطرب کرد .انهــا را به هم ریخــت و در الک دفاعی
فرو برد .انها مجبور شدند بیشــتر از انچه تصور می کردند
زمانشان را برای بازی کردن در زمین ما خرج کنند .وقتی
نماند که طرح هایشــان را برای این مناظــره دنبال کنند.
او چند بار به رخ جهانگیری کشــاند که تو نامزد پوششی و
دست چندم هســتی .او یک جنگنده تمام عیار بود ان هم
در میدانی که هیچ ســربازی و هیچ هم رزمی نداشت؛ این
شجاعت او ستودنی است.
نقاط عطف در مناظره
می کند .شما یک بار از اتاق تان بیرون بیایید و ببینید مابقی
کمپوست می شود و در کشاورزی استفاد می شود .اگر برای
شما اقای مهندس اشاره کردند الودگی هوا مهم بود قانون
را اجرا نکردید پول حمل و نقل نه به تهران به هیچ شهری
ندادید امروز مترو را با 300کیلومتر ساختید با 70کیلومتر
تحویل گرفتید.بحث از صداقت و اخالق می گویید همه
دید ند و شــنید ند که جنابعالی گفتید من تحول 100روزه
اقتصادی انجام می دهم .بعد شما گفتید نه کسی که این
را گفته عقل ندارد من می گویم که صداقت ندارید در این
بخش بدانید که مردم ما واقعا امروز کشور را من با جدیت
ایــن را می گویم این 4درصــد همیــن دالالن زالو صفت
هستند که امروز می ایند شما می گویید بله با ان فرد برخورد
کنند و گرفتند ولی شما می گویید در زندان است چه کسی
از او تقدیر کرد؟ به عنوان کســی که نمونه کار اقتصادی
انجام داده اســت متاســفم که این کار را انجام می دهید
دولت گذشته به بنده چه ربطی دارد .شما می دانید که منتقد
دولت گذشته من بودم.دولت گذشته کارهای خوبی هم
کرده است مهمترین کارش این بود که طرفدار محرومین
بود .می رفت روستاها شما از تهران تکان نمی خورید .شما
می روید مرکز استان یک ســاعت و دو جلسه بر می گردید
کدام کار مردم را حل کردید؟ مردم می دانند که این کشور
ظرفیت و اعتبارات دارد .واقعا می شود ارز کشور را جناب
اقای جهانگیری که شما بیشتر اینجا هستید ».بخش اول
مناظره که تمام شد حاال محمد باقر قالیباف چالشی جدی
را با حسن روحانی ادامه داد .او از سخنان روحانی تصویری
را اورده و در مورد ان سخن گفت «:چون انتهای پارت اول
اقای روحانی مطلبی را مطرح کردند که من درست نگفتم،
انالیز تاکتیک قالیباف در مناظره اول
سیاست محمد باقر قالیباف جنگندگی در مناظره ها
و مبارزات انتخاباتی و ایجاد چلنج با حسن روحانی است،
حتی اگر هزینه هــای زیادی هم در این مــورد بدهد .او
با تمام توان ریســک سیاســی در پیش گرفته است.او
بیشترین استفاده را از عنصر چالش برانگیزی استراتژی
مبارزاتــی اش انجــام مــی داد .بارها روحانــی را خطاب
قرار داد و او را با مردمــی که به تلویزیون چشــم دوخته
بودند روبــه رو کرد .تالش کرد تا بــا طعنه های پی در پی
به اســحاق جهانگیــری او را فردی پوششــی و نه رقیب
اصلی اش قلمداد کند ،او توانست خود را به عنوان نامزد
پیشرو اصولگرایان به تصویر بکشد ،ان هم در روزی که
ســید ابراهیم رئیسی تالش کرد تا در حاشــیه و به دور از
مجادالت باقی بماند.
سید ابراهیم رئیسی؛ یک روز ارام و کم حاشیه
برخالف محمد باقر قالیباف ،ســید ابراهیم رئیســی
تاکتیک ســکوت و گذار از مناظره را در پیش گرفته بود.
شــاید انتظار بود کــه او از همیــن مناظــره اول به عنوان
نخستین ظهور رسانه ای این چنینی اش تالش کند تا قطب
این انتخابات شود .تصور این بود که او در کنار محمد باقر
قالیباف با رقابت هیجانی و رو به جلو دوقطب این انتخابات
شــوند و انتخابات با ضلع دیگرش یعنی حسن روحانی به
صورت سه قطبی دنبال خواهد شــد .او اما نخواست وارد
چنین میدانی از رقابت با این شمایل شود.
او گویــا دقیقا امــده بود کــه همین باشــد؛ همین
کاراکتری که دیدیم .فارغ از اینکه او چه اندیشه و راهبردی
برای تــداوم مبــارزات انتخاباتــی اش دارد امــا تا همین
مناظره اول شــاید بتوان گفــت که او این پلن را داشــته:
«ســرمایه گذاری روی کمپین ها و ســفرهای اســتانی /
صرف نظر از مناظره» .او اصال بنا نداشت هیچ «تک»ی
مثلث | شماره 354
شاید کمتر کسی تصور می کرد در
همین مناظره اول تا این حد مجادله
و مباحثه و گفت وگو های دو به دوی
جنجالی دیده و شنیده شود.
سیاست
محمد باقر قالیباف در چند بخش این مناظره بســیار
خوب ظاهر شــد .اولین مواجهه او با روحانی انجا شــکل
گرفت که بحث ایجاد چهارمیلیون شــغل از سوی دولت
توســط محمد باقر قالیباف به چالش کشیده شد.انجا که
قالیباف به روحانی گفت« :جنابعالی در اغاز دوره به مردم
عزیزمان قول دادید چهارمیلیون شــغل ایجــاد کنید .در
همان ابتدای مذاکرات».
روحانی اما اجازه ادامه سخن به قالیباف نداد و گفت:
«ببخشید اقای قالیباف یک سایت گمنامی حرفی می زند
بعد یک سایت معروفی نقل و روزنامه نقل؛ شما می خواهی
از ان روزنامه نقل کنی؟ من هیچ وقــت قول چهارمیلیون
شــغل ندادم و این دروغ محض است ».حاال تقریبا دیگر
ان فضای رسمی و سنتی از بین رفته و یخ مناظره هم اب
شده بود .نگاه ها به دو رقیب دوخته شد تا شاید صحنه های
انتخابات ســال 92باز سازی شــود .در ادامه این مباحثه
محمدباقر قالیباف خطاب به روحانی گفت« :شــما که از
ازادی گفتید حداقل اجازه بدهید نظرم را بدهم .در این دو
دقیقه اتفاقی نمی افتد ،حتما امید مهم است؛ حتما نشاط
مهم است .حتما حقوق شهروندی مهم است .شبکه های
اینترنتی مهم اســت .ولی واقعا امروز در واقع افســردگی
چقدر شــده؟ بنابر امار خود دولت .امروز شرایط غیرقابل
قبول شــده در این موضوع .این از کجا می اید؟ نشاط از
کجــا می اید .زندگی خوش .شــما می گوییــد این زندگی
خوش هســت .واقعا مردم عزیز شــما امروز حستان این
است که کســب و کار رونق پیدا کرده؟ واقعا در ذهن تان
این اســت که امار بیکاری بیشتر شده یا کمتر شده است؟
ظاهرا اقای روحانی اجازه صحبت به مــن نمی دهند و در
صحبت می ایند».
محمد باقر قالیباف در یک تاکتیک محاســبه شــده
رقابت را به حســن روحانی محدود نکرد و به ایجاد چالش
با اســحاق جهانگیری پرداخت .او خطاب به معاون اول
روحانی گفت«:شما در صحبت تان اشاره کردید اخالق،
ای کاش شــما هم اخالق را رعایت می کردیــد .این هم
از پدیده های عجیب اســت که جنابعالی به عنوان معاون
محترم رئیس جمهور نامزد شدید امدید و در حقیقت البته
حق شهروندی شــما می گوید که ما رقیبیم .چند روز اینده
مشخص می شود .اگر امده اید گزارش ارائه کنید درست
ارائه کنید.ما معتقدیم اشکال اساسی دولت شما مجموعه
اقدامات شماست یا همیشه می گویید نمی شود ،یا واقعا
دفاع می کنید از کســانی که جزو 4درصد هستند .همین
وام هایی که می دهید مردم .قضاوت کنند هزار مســیر را
جلوی شما می گذارند که شــما نتوانید وام بگیرید ولی در
یک سال بیش از 500هزار میلیارد وام می دهند در بانک
مرکزی ،صداقت و بی صداقتی اینها ست».
او از این لحظه دقیقا با رقیب اصلی مواجه شده بود
که تالش می کردند تک های او را با پاتک مواجه سازند.
وقتی روی سن رفت تا پاسخ نقدها را بدهد خطاب به
انها جمالت تند تری را هم بیان کرد و گفت« :شما دولت
چهاردرصدی هســتید چون در داخل مردم نیستید .امروز
افتخار شهرداری تهران این اســت که از زباله برق تولید
برخالف محمد باقر قالیباف ،سید ابراهیم
رئیســی تاکتیک ســکوت و گــذار از مناظره
را در پیــش گرفته بود .شــاید انتظــار بود که
او از همین مناظــره اول به عنوان نخســتین
ظهور رســانه ای این چنینی اش تالش کند تا
قطب این انتخابات شــود .تصور این بود که
او در کنار محمد باقر قالیباف با رقابت هیجانی
و رو بــه جلو دوقطب ایــن انتخابات شــوند و
انتخابات با ضلع دیگرش یعنی حسن روحانی
به صورت ســه قطبی دنبال خواهد شد .او اما
نخواســت وارد چنین میدانی از رقابت با این
شمایل شود.
می گویم مردم اماری که من گفتم در حقیقت این پدیده ای
که ما با ان روبه رو هســتیم که به دوربیــن نگاه می کنیم و
حــرف می زنیم و بعد می گوییم ان حرف درســت نیســت
درخصوص ان تحول اقتصادی ،گفتید که این سایت ها
بی نام و نشان است( .با نشان دادن تصویر) این خبر خود
سایت است من خواهش کردم که تصویر و نطق ایشان را
در نطق های انتخاباتی در همیــن تلویزیون پخش کنیم
که اجازه ندادند.این کار واقعا کار خوبی نیســت که شــما
می فرمایید ولی حتما تهمت زدن کار درستی نیست ».
33
سیاست
انجام دهد تا متقابال «پاتک»ی دریافت نکند .در سطح
نخســت این اتفاق موجب شــد که تا قبــل از مناظره دوم
ضلعی از این رقابت به شمار نیاید و تا اینجای کار فقط برای
دامنه هدف گذاری شده اش یعنی قشر محروم و بخشی از
جریان حزب اللهی حرف داشته باشد؛ ان هم نه از مناظره
که در سخنرانی های رو در رو و مونولوگ.
فرا زو فرودهای دیالوگ های یک نامزد
سیاست
34
مثلث | شماره 354
حتما می توان همین ابتدا گفت که مهمترین جمالت
ابراهیم رئیســی در مناظره در اخریــن فرصت اختصاص
یافته به او بیان شــد .انجا که او گفت«:بــه نظرم یکی از
مظلومیت هــای نظام جمهوری اســامی این اســت که
دولت ها بعد از پایان کارشان حالت اپوزیسیون می گیرند
در حالی که باید درباره چهارســال عملکرد خــود به مردم
پاسخگو باشند .اینجا بحث اصالح طلب و اصولگرا نکنیم.
باالخره مردم باید مسکن داشــته باشند یا نه.یک میلیون
مسکن باید اجرا شود اقای روحانی پرســیدند ایا می شود
یا نه ،اقای روحانی این موضوع متن برنامه ششــم است
و دولت بایــد به قانون عمــل کند .دولت اگــر می خواهد
دولت باشد باید بر مبنای قانون عمل کند و اگر نخواهد به
قانون عمل کند نباید به میدان بیاید.اولین وظیفه قانونی
رئیس جمهور عمل به قانون است .اتفاقا ما برنام ه داریم که
یک میلیون شغل اجرا شود .نشاط جامعه ایجاب می کند
واقعا زندگی محرومیــن و این وضعیتی که بی شــغل ها و
بی مسکن ها دارند با یک اراده جدی اینها را تحقق بخشید.
اقدامی که درباره افزایش کمیته امداد مطرح شــد اقدام
خوبی اســت ،اما ای کاش به جای چند مــاه اخر دولت از
ابتدا انجام می شد».
او در ایــن مناظــره دقیقــا بــا طبقه محروم ســخن
می گفت .بنا داشت صدایش را به انها برساند .در سخنان
او تقریبا هیچ تالشی برای ایجاد تحریک پذیری در طبقه
متوســط دیده نمی شــد .او در یکــی از بخش های مهم
مربوط بــه این تاکتیــک انتخاباتــی اش گفت«:عدالت
اجتماعی یکــی از اهداف مهم نظام جمهوری اســامی
اســت و فاصله طبقاتی به هیچ عنوان زیبنده نیست .لکن
انچه نگران کننده اســت عبــارت از اینکــه ضریب جینی
نشــان دهنده این اســت که در ســال هایی کــه هدفمند
کردن یارانه ها مطرح بوده اســت ،طبق امــار مرکز امار،
این فاصله کمتر شده و این ســنوات اخیر ما شاهد بیشتر
شــدن فاصله طبقاتی هســتیم .یعنی از 36صــدم به 43
صدم رسیده و هفت واحد افزایش یافته است .این فاصله
نشان بدی است و این نشان باید حتما مورد توجه مسئوالن
سیاست محمد باقر قالیباف جنگندگی در
مناظره ها و مبارزات انتخاباتــی و ایجاد چلنج
با حسن روحانی اســت ،حتی اگر هزینه های
زیادی هم در این مورد بدهد .او با تمام توان
ریســک سیاســی در پیش گرفته اســت.او
بیشترین استفاده را از عنصر چالش برانگیزی
اســتراتژی مبارزاتی اش انجام می داد .بارها
روحانی را خطاب قــرار داد و او را با مردمی که
به تلویزیون چشم دوخته بودند روبه رو کرد.
و دولتمــردان قرار بگیــرد .امــروز توجه به طبقــه پایین
جامعه اولویت اســت .راهکار برون رفــت از این وضعیت
که مشکالت بســیار اجتماعی و سیاســی می تواند ایجاد
کند ،این اســت که راهکاری نســبت به دهک های پایین
حتما یــک افزایشــی در یارانه ها داشــته باشــیم.در گام
اول ســه دهــک اول افزایــش ســه برابری و در گام دوم
نسبت به توانمندســازی افراد تحت پوشش سازمان های
حمایتی .حتما برنامه ریزی شــود برای اینکــه حداقل در
ســال یک میلیون نفر از تحت پوشــش اینها خارج شوند
با توانمندســازی نسبت به دهک های متوســط حتما باید
تسهیالتی را قائل شــویم در مسکن و شــغل و درامد انها
تا اینکــه بتوانیم فاصلــه طبقاتی را در جامعــه کمتر کنیم
و این نکته حائز اهمیتی اســت که نســبت به مالیات هم
همین طور .ما از حقوق بگیرانی که امروز درامد انها زیر سه
میلیون تومان است باید نسبت به اخذ مالیات از انها حتما
تجدید نظر شــود.ضمن اینکه از افرادی که فرار مالیاتی
دارند به عنوان اینکه از انها به یقه سفیدها تعبیر می شود،
واقعا زیبنده نیســت که از همه درامدها و کارکنان مالیات
بگیریم اما افراد دیگر دور بزنند .اگر گام هایی برداشته شود
برای کاهش فاصله طبقاتی ،بــرای عدالت اجتماعی در
نظام زیبنده خواهد بود.قطعا اقداماتی باید نسبت به قشر
فقیر جامعه ،نسبت به اشــتغال برای کسانی که کار ندارند
در جهت کم کردن این فاصله تاثیر گذار باشد .اگر اقدام
فوری در ارتباط با کم کردن فاصله طبقاتی نشود باید شاهد
برخی بحران های اجتماعی باشیم».
انالیز تاکتیک انتخاباتی
بررسی رفتار انتخاباتی ابراهیم رئیسی در مناظره اول
به ما می گوید کــه در این روز رای خــود را از مناظره دنبال
نکرد .بیشتر از هر چیزی به کمپینی که فراهم کرده امیدوار
بود و در طول هفته هــم تالش کرد تا با تداوم ســفرهای
اگر بنا باشد با ریخت شناسی رفتار او در مناظره اول به انالیز
استراتژی و راهبرد او بپردازیم می توانیم انها را اینگونه ردیف
کنیم :او در همان دیالوگ های نخستین نشان داد که بنا دارد
در بخشی از وقت خود سخنگوی دولت باشد
استانی ،استفاده از بدنه ایدئولوژیک اصولگرایان و یاری
جســتن از برخی وزرای احمدی نژاد برای جذب رای بدنه
این بخش از جامعه برای خود رای جمع کند.او تالش کرد
از خود وجهه یک کاراکتر ارام ،منطقی و بدون حاشــیه را
به نمایش بگذارد .بنا نداشــت تا با حضور در مجادله های
دو به دو و انجام «تک» های سنگین ،هزینه «پاتک» را
بپردازد .او در همین هفته حمایت جامعه مدرسین را کسب
کرد و این خبر خوبی برای او بود ان هم درســت زمانی که
سوار بر خودروی خود سازمان صدا وسیما را ترک می کرد.
در مناظره هم بار دیگر شــعارش در مورد ســه برابر کردن
یارانه ها را تکرار کرد و تالش کرد تا از تلویزیون هم برای
رسانه ای کردن این ایده خود استفاده کند .این یعنی اینکه
او همچنان جامعــه هدف خود را طبقه محــروم می داند و
برخالف قالیباف اصال تالش نکرد تا روی طبقه متوســط
متمرکز شود.
حسن روحانی؛ بعد ازظهر جنجالی
یک روز بد برای حســن روحانی؛ شاید حتی خودش
هم فکر نمی کرد این چنین روز پرحاشــیه ای را پشت سر
بگذارد .بسیار ســنگین وارد سالن انتظار شــد؛ چندان با
نامزدهای رقیب گرم نگرفت و تالش کــرد تا غرور خود را
به عنوان یک رئیس جمهور به رخ رقبا بکشاند .مناظره که
اغاز شد معلوم شــد که او برای دفاع امده است نه حمله.
بنا ندارد خــود ،شــروع کننده جدال باشــد .نیم نگاهی به
ابراهیم رئیسی داشــت و تمام حواســش را به محمد باقر
قالیباف جلب کرده بود .به اسحاق جهانگیری تکیه کرده
بود و وقتی مصطفی هاشمی طبا ســخن می گفت نفسی
به راحتی می کشــید .با همه اینها او سخت ترین روزش را
پشت سر گذاشت.
سکانس های یک مجادله دو طرفه
او در مهمتریــن بخش از این مناظــره تالش کرد تا
پاســخ اظهارات محمد باقر قالیباف را بدهد .او که شــاید
انتظار این چالش را از ســوی قالیباف نداشــت در یکی از
معدود بخش هایی کــه وارد چالش شــد گفت «:ما اینجا
نیامدیم بــرای رای جمع کردن؛ هدف مناظره این اســت
که برنامه هــای اینده مــان را برای مــردم توضیح دهیم.
مردم می خواهند بیــن نامزدها یک نفــر را انتخاب کنند.
می خواهیم کمک کنیم تا راحت تر انتخاب کنند .اینکه از
هر جایی و هر سایتی و هر حرفی و کالمی درست و نادرست
و دروغ و راست برای اینکه ما لطمه بزنیم به رقیب استفاده
کنیم کار صحیحی نیست.انها که در این راه می ایند قاعدتا
برای خدمت به مردم می ایند اگر نقــل قولی می خواهیم
بکنیم یا نســبتی بدهیم اینها باید صحیح و درست باشد و
نادرست نباشــد .علت اینکه خواســتم اقای قالیباف روی
کالمش ادامه ندهد خواستم گناهش اضافه نشود؛ چون
دروغ بود واال حاضرم بقیه وقت را هم به ایشان بدهم».
اما چالشــی ترین بخش مجادله روحانــی و قالیباف
به اخریــن دقایــق ایــن مناظــره باز می گــردد .انجا که
روحانی گفت«:من می خواســتم یــک جمع بندی راجع
به سرمایه های اجتماعی و کل مســائل اجتماعی داشته
باشم اما چون سه نسبت به من داده شد که نادرست بود از
فرصت استفاده می کنم و توضیحاتی می دهم .اوال برنامه
100روزه که من در ان دوره هم گفتم معمول است در دنیا
افرادی که کاندیدا می شــوند یک برنامه 100روزه و یک
برنامه چهارســاله می دهند .من هم یک برنامه 100روزه
داشتم که در انتهای ان امدم و گزارش دادم که یکی از ان
برنامه ها توافق هسته ای بود که در مدت 100روز توافق
موقت ژنو انجام شــد پس این حرف روشــن است و نحوه
بیان باید دقیق باشد.در مورد شغل من در یک مصاحبه ای
گفتم اگر گردشــگرها را بتوانیم جذب کنیم و 10میلیون
سیاست
گردشــگر در ســال اضافه کنیــم این موضوع می شــود.
صادرکننده ها جلسه ای گذاشــتند و از من دعوت کردند و
من هم رفتم برای ســخنرانی .انجا یک عده ای به عنوان
صادر کننده برتر بودند جوایزی را اوردند و ما هم این جوایز
را دادیم و اصال نمی دانســتیم و نمی شناختیم که انها چه
کسانی هستند».
محمدباقــر قالیباف در این لحظه به میان ســخنان
روحانــی امــد و گفــت« :رئیــس محتــرم قوه قضائیــه
مصاحبه شــان هســت که گفتند همین اقایی که االن در
زندان است به ستاد شما کمک می کرده است».
حسن روحانی هم در پاســخ گفت« :اقای قالیباف
ستاد من این موضوع را تکذیب کرده و همه هم شنیده اند.
او یک ادعایی کرده است یک ادم مفسد محکوم به اعدام
حرفی را زده به نقل مفســد که نمی شــود تکیــه کرد .من
از همین جا به مردم می گویم هر ســه مــورد دروغ محض
بوده است».
یک روز بد برای حسن روحانی؛ شاید حتی خودش هم فکر
نمی کرد این چنین روز پرحاشیه ای را پشت سر بگذارد .بسیار
سنگین وارد سالن انتظار شد؛ چندان با نامزدهای رقیب گرم
نگرفت و تالش کرد تا غرور خود را به عنوان یک رئیس جمهور
به رخ رقبا بکشاند
ریخت شناسی تاکتیک روحانی در مناظره
در واقع می توان گفت او در این مناظره با میرسلیم و
هاشمی طبا در شرایطی مواجه شد که انها چندان تمایلی
به چلنج با او نداشــتند .حتی مصطفی هاشمی طبا بارها به
کمک او امــد و وقتی رقبا از چند برابر کردن یارانه ســخن
گفتنــد و ایجــاد میلیونی شــغل او به بزرگ شــدن دولت
هشدار داد .هاشمی طبا برای حسن روحانی در نقش یک
تکنوکرات اشنا به امور بوروکراتیک ظاهر شد .همچنین او
با ابراهیم رئیسی در شرایطی مواجه شد که هیچ چالشی از
سوی او متوجه خودش نشد و تنها در حد یک طعنه مختصر
ان هم در زمان وقت اضافه که در مورد اپوزیسیون شدن
دولت های وقت ســخن گفته شــد .روحانی هیچ تمایلی
نداشــت که با چالش با ابراهیم رئیســی برای خود قطب
دیگری در کنــار قالیباف ایجاد کند .اســحاق جهانگیری
هم دقیقا هم راستا با این استراتژی تحرک سیاسی داشت.
همه اینها باعث نشــد روحانــی در مناظره بــدون چالش
باشــد .او با محمد باقرقالیباف گفت وگوی هــای دو نفره
داغ و جنجالی داشت .یک دوقطبی شکل گرفت که یک
سمتش قالیباف بود و سمت دیگرش روحانی و جهانگیری.
روحانی برای این اتفاق یک پلــن طراحی کرده بود .او به
جهانگیری این ماموریت را داده بود که بار این چالش را بر
دوش بکشد تا او ناچار نباشد از همین ابتدای کار در قامت
روحانی سال ۹۲ظاهر شود.
اسحاق جهانگیری؛ ماموریت انجام شد
بررسی چند سکانس از جهانگیری
او اولین مواجهه با رقبای روحانی را اینگونه کلید زد:
«در اشتغال حتما روحانی اشاره می کند راجع به گردشگری
ایشان فرموده بودند با افزایش ان شغل ایجاد می شود.چه
کسانی به سفارت عربستان حمله کردند؟ چه کسانی باعث
شدند 700هزار شــیعه که می امدند و زندگی مردم مشهد
می چرخید به هم خورد .بله ما نمی توانیم به سفارت حمله
کنیم .دولت حمله کرد اقای قالیباف؟ چه کســانی حمله
کردند؟ انها االن در ستادهای کدام کاندیدا حضور دارند؟
کدام کاندیداها از انها دفاع می کردند و پول می دادند؟»
امــا یکــی از چالشــی ترین بخــش ایــن مناظره،
صحنه هــای مجادله اســحاق جهانگیــری و محمد باقر
قالیباف بــود .انجا که محمدباقر قالیباف در نقد ســخنان
جهانگیری گفــت« :شــما در صحبت تان اشــاره کردید
اخالق ،ای کاش شــما هم اخالق را رعایــت می کردید.
این هم از پدیده های عجیب است که جنابعالی به عنوان
معاون محتــرم رئیس جمهور نامــزد شــدید و امدید و در
اگر بنا باشد با ریخت شناسی رفتار او در مناظره اول
به انالیز اســتراتژی و راهبرد او بپردازیم می توانیم انها را
اینگونه ردیف کنیم :او در همان دیالوگ های نخســتین
نشــان داد که بنا دارد در بخشــی از وقت خود سخنگوی
دولت باشد و در شرایطی که اقدامات کابینه در حوزه های
مختلف به نقد کشــیده می شــود او اقدامات دولت را در
این بخش ها یاداوری کند .اعداد و ارقامی که او در این
بخش اعالم می کرد غالبا در همین کانتکس جا می گیرد.
جهانگیری البته ماموریت مهمتری داشت .او می دانست
به صورت طبیعی همه در مناظره حســن روحانی را رقیب
اصلی خــود می داننــد .او خــود را برای پاســخگویی به
سید ابراهیم رئیسی و محمد باقر قالیباف اماده کرده بود؛
ابراهیم رئیســی وارد چالش با روحانی نشــد جهانگیری
هم او را وارد مجادالت نکرد .او البته تالش کرد اینگونه
نشان دهد که هر نوع مواجهه با روحانی و خودش هزینه
باالیی دارد تا در مناظره بعــدی حریفان حاضر در رقابت
سطح افشــاگری یا مجادله را با احتســاب همین مولفه
تنظیم کنند.
مثلث | شماره 354
اســحاق جهانگیری همــان وقت که در
انتخابات ثبت نام کــرد خیلی ها عنوان کردند
که او امد ه تا روحانــی را از یک مخمصه بزرگ
نجات دهد اما شاید کمتر کسی گمان می برد
که هم تب مناظره اول این چنین باال رود و هم
اســحاق جهانگیری تا این حد بــا رقیب خود
هماوردی داشته باشــد .او کامال اماده بود .پا
به پای محمد باقر قالیباف امد؛ ان هم در روزی
که حسن روحانی منفعل و مضطرب بود
انالیز تاکتیک انتخاباتی جهانگیری
سیاست
اســحاق جهانگیری همــان وقت کــه در انتخابات
ثبت نام کــرد خیلی ها عنوان کردند کــه او امد ه تا روحانی
را از یک مخمصه بزرگ نجات دهد اما شــاید کمتر کسی
گمان می برد که هم تب مناظره اول این چنین باال رود و هم
اسحاق جهانگیری تا این حد با رقیب خود هماوردی داشته
باشد .او کامال اماده بود .پا به پای محمد باقر قالیباف امد؛
ان هم در روزی که حسن روحانی منفعل و مضطرب بود.
اســحاق خوب بود اما این خوب بودن به نفع اصولگرایان
هم بود .او رای روحانی را هم ریخت .خوب ظاهر شــدن
او ضعف روحانی را بیشــتر نمایان کرد .او مناظره را داغ تر
کرد تا قالیباف دلیل بیشتری داشته باشد برای تداوم حرف
زدن از نوع افشاگرایانه .این وسط اما چند نکته قابل توجه
اســت.او فعالیت هایش را در دو بخش مهم تقسیم بندی
کرده بود .در همان دیالوگ های نخســتین نشان داد که
بنا دارد در بخشــی از وقت خود ســخنگوی دولت باشد و
در شــرایطی که اقدامات کابینه در حوزه های مختلف به
نقد کشیده می شــود او اقدامات دولت را در این بخش ها
یاداوری کند .اعداد و ارقامی کــه او در این بخش اعالم
می کرد غالبا در همین کانتکس جا می گیرد.برای او البته
یک ماموریت مهم طراحی شده بود؛ همان ماموریتی که
روحانی را با ان قانع کردنــد که جهانگیری نامزد انتخابا
ت
شــود .قرار بود او برای پاســخ به منتقــدان روحانی اماده
باشد و در این مورد عملیات کند .به هر حال حسن روحانی
رئیس جمهور مســتقر اســت و همه برای رقابت با او خود
را اماده کرده اند .شــاید یک هدف هم این بود که شــان
و دیســیپلین روحانی به عنوان رئیس جمهور حفظ شــود.
جهانگیری ضمنا بنا داشت تا خط و نشان هایی بکشد برای
رقبا تا اگر در این مناظره حرفی را می زنند تندترش را از زبان
او بشنوند تا در مناظره بعدی سطح افشاگری یا تندخویی را
با احتساب همین مولفه تنظیم کنند؛ یعنی یک نفر هست
که هر چه تند تر شــوند او هم تند تر می شــود .جهانگیری
البته از زبان بدن خود هم به خوبی استفاده کرد.
حقیقت البته حق شــهروندی شــما می گوید که ما رقیبیم
چند روز اینده مشخص می شود ».اسحاق جهانگیری هم
در پاسخ به او گفت« :من فکر می کنم که در زمینه مسائل
اجتماعی مجدد تاکیــد می کنم با برخوردهــای گازانبری
امنیتی و قضایی با فرهنگ و اسیب های اجتماعی مشکل
حل نمی شــود و بدتر اینکه با کتک زدن دستفروشــان در
خیابان هــا و گروه ضربت حل نمی شــود و فرهنگ منتقل
می شود در شهرستان ها که مادر دستفروش کتک بخورد .
در ارتباط با مطالبی که گفته شــد اول اینکه اقای قالیباف
فرمودند چــرا کاندیدا شــدید .من نمی دانم که چرا شــما
برای خودتان چنین حقی قائل شده اید .من حتما به صورت
طبیعی امده ام .شما چرا براشفتید؟ اوال بنده در دور هشتم،
در مقابل جناب اقای خاتمی هم وزیر دفاعش کاندیدا شد و
هم معاونش و هیچ کس نگفت این کار غیر طبیعی اســت.
یک جریانی به نام جریان اصالح طلب شما از همه حقوق
محرومشانکرده ایدومی گوییدکهنبایدبیایند،منبه عنوان
یک جریان اصالح طلب امده ام که بگویم که بعضی ها چه
کرده اند با یک جریان ریشه دار؟ می خواهم بگویم که دولت
یازدهمدرچهشرایطجدیدیتشکیلشدچراعده ایباژست
جدید امده اند؟وقتی ما امدیم جریان سیاسی چگونه بود؟ با
ی و ناطق نوری چه کرد؟ همه را خانه نشین کردند
اقای هاشم
به همه ضربه زدند و رو در ر وی هم قرار دادند».
35
سیاست
نامزدها چالش کنند
گفت و گوی مثلث با مجتبی شاکری
امید کرمانی ها
خبرنگار
مناظــره دور نخســت نامزدهــای انتخابــات
ریاست جمهوری را چطور ارزیابی می کنید و فکر
می کنید در شکل دهی افکارعمومی برای انتخاب
نامزد مطلوب چه تاثیری داشته باشد؟
این نــوع مناظره بوی زنده بــودن نمی دهد چون
امدند وقت ها را قطعه قطعه کردند ،سواالت مهم را در زمان
کوتاه می خواهند از نامزدها پاسخ بگیرند و امکان چالشی
کردن در این تقطیع کردن زمان نیست .اگر می خواستند
مناظره غیرزنده برگزار شــود معتقدم این مــدل مناظره نیز
در حالت کما اســت یعنی خیلی تفاوتی بــا غیرزنده بودن
نمی کند .مناظره زمانی زنده اســت کــه کاندیداها بتوانند
برای اگاهی دهی به مردم با هم چالش کنند تا معلوم شود
در اســتدالل ،توان بیان مطالــب ،زبده گویــی و به روز و
بهنگام بودن چقدر توانا هستند .تحقق این ویژگی با عبور
از خط قرمز و ضوابط این نوع مناظره عینیت پیدا می کند.
به نظر من موفقیت اقــای قالیباف مربوط به این شــد که
پاسخی خارج از پرسش های مرســوم داد و وارد چالش با
اقای روحانی و اقای جهانگیری شد .با این کار ،هیجانی
که الزمه انتخابات اســت هم در ان جلسه شکل گرفت و
هم به مخاطبان منتقل شد .نکته دیگر این مناظره ان بود
که اقای روحانی و اقای جهانگیری با هم هماهنگ کرده
بودند که مکمل هم باشند و ضعف هایی که اقای روحانی
دارد اقای جهانگیری بتواند انها را پوشش بدهد .به عقیده
5
مجتبی شــاکری معتقد
اســت چهارضلــع اصلــی
مناظــرات تلویزیونــی بیــن
قالیباف ،رئیســی ،روحانی و
جهانگیری شکل گرفته است.
عضو شورای مرکزی جمعیت
ایثارگران می گوید« :طراحی کنونی مناظرات فرقی با
غیره زنده برگزار شدن انها ندارد و بهتر است نامزدها
کاری به سوال مطروحه نداشته باشند و حرف خود را
بزنند تا فضای چالشی به وجود اید و مردم بهتر بتوانند
درباره انتخاب نامزد مناسب تصمیم بگیرند».
من این تقسیم کار باعث شد انها از جایگاه دروازه بانی که
نمی خواســت گل بخورد ،مقداری فاصله بگیرند .یعنی از
موضع دفاعی بیــرون امدند و به موضــع تهاجمی و حمله
رفتند.
این ترک جایگاه و وارد شــدن به یک وضعیت جدید
فرصت خوبی را برای اقای قالیباف ایجاد کرد که بتواند با
پاســخ هایی که می دهد ،انها را نه تنها از این حالت خارج
کند ،حتی به انها گل بزند و یک مزیت نسبی را که حتی در
نظرسنجی ها نشــان می دهد برای خودش ایجاد کند .اما
باید حتما اقای میرسلیم از این حالت خنثی بودن خارج شود
چون موتلفه در نشریاتش به عملکرد دولت نقد دارد اما اقای
میرسلیم حتی نمایندگی ان نظرات را هم نمی کند اما اقای
رئیســی خیلی می تواند در این قضایا کمــک کند .مناظره
و ادبیات مناظــره یعنی به هم پیچیدن منطــق و باورهای
طرفین تا مخاطب بتواند به تصمیم گیری برسد .نمی شود
در مناظر ه که به کشــتی شباهت دارد ،کشــتی گیرها رو به
روی هم بایستند و برای هم دست و پا تکان دهند .حتما باید
به هم بپیچند تا مشخص شود چه کسی می تواند بر طرف
مقابل غلبه پیدا کند .امید می رود در مناظره بعدی حتما این
هوشمندی را هر سه این بزرگواران داشته باشند .هم اقای
قالیباف بیشتر از فرصت ها استفاده کند و خودش را محصور
در پرسش مجری نکند ،هم اقای رئیسی وارد شود و نشان
دهد که مرزهای جدی در این قضیه دارد .اقای میرســلیم
هم از این وضعیت خنثی و حاشیه نشینی خارج شود.
فکــر می کنید اقــای رئیســی انتظــارات پایگاه
اجتماعی خودش را توانست براورده کند؟
انتظار اینکه مشابه اقای قالیباف بتواند وارد بحث
شود داوری درســتی نیســت .اقای قالیباف هم در موضع
ملی و هم در موضع شهر تهران مسئولیت داشته ،بنابراین
مردم با حرف ها و مواضعش اشــنا تر هستند ،اقای رئیسی
در معرض پرسش و اجرا نبوده بنابراین زمان می برد .البته
نظرسنجی ها نشــان می دهد اقای رئیسی رو به رشد است
و باال امده ،ضمن انکه یک مناظره انجام شد و دو مناظره
دیگر باقی است .ثالثا سفرها ،مصاحبه ها و سخنرانی هایی
که اقای رئیسی داشت نشــان می دهد که او تا روز مناظره
دوم یک تغییر وضعیت جدی در نــوع ورودش به مباحث
رخ داده اســت ،ضمن انکه در نظرســنجی ها بیشتر دیده
می شــود .قولی که اقای جهانگیری به اقای روحانی داد
که مناظره ســوم خداحافظی کنــد و کنار بــرود اگر اتفاق
بیفتد ،به نظر می رسد اقای روحانی خیلی چیزها را از دست
داده است .االن شــبکه های مجازی می تواند کاستی ها
و تناقض های جدی اقای روحانی را نشــان دهد ،من باور
نمی کردم اقای روحانی وعده هــای 100روزه اش را انکار
کند چون االن تقریبا بچه های مدارس هم در گوشی های
خود صوت و تصویر او درباره وعده های صد روزه را دارند و
انکار او را کنارش مقایسه می کنند .یا اقای جهانگیری درباره
برج سازی ها نباید خطا می کرد چون شورای عالی معماری
و شهرســازی دولت به این برج ســازی ها مجوز می دهد و
به نوعی کارشناسی نشــده ان را مطرح کرد .فکر می کنم
یک مقدار این قضــاوت نوبت اول را نبایــد نهایی و جدی
گرفت .مناظره دوم 50درصد داوری را می تواند پیش روی
ما قرار دهد.
در حوزه اصولگراهــا معتقدید اقــای قالیباف در
مناظره ها جلو بود؟
در مناظــره اول به نظــر من همین طور اســت و
نظرســنجی ها هم همین را نشــان می دهد ،یعنی نشــان
می دهد مدل چالش کردن و در معرض نقد جدی قرار دادن
طرف مقابل ،سند داشتن در گفته ها ،امار داشتن در ادعاها
و تکرار کردن کلید واژه هایی که هشتگ های هر شخصیت
است را به نمایش می گذارد .هر شخصیتی هشتگ هایی
دارد که بایــد انها را تکرار کند .اقــای قالیباف خوب تکرار
می کند .اقای قالیباف هشتگ های ایجاد 5میلیون شغل،
سه برابر کردن یارانه ها ،دولت مردم و مبارزه با اشرافیت 4
درصدی را دائم تکرار می کند .معتقدم حتما باید هشــتگ
مشــترکی بین اقای قالیباف ،رئیســی و میرســلیم تعریف
شود و این سه نفر جلسه هماهنگ شده بگذارند و هر کدام
به تناســب ورود و مطالعاتی که دارند بخشی از این بار را به
دوش بکشند که کمک کننده به هم باشند و به نوعی نروند
در حاشیه قرار بگیرند به طوری که حرف های شان اتصالی
به هم نداشته باشد.
به نظر شما چرا اقای روحانی انتظارات هواداران
خودش را براورده نکرد و مانند سال 92صراحت
لهجه از خود نشــان نــداد و با تحفــظ در میدان
مناظره ظاهر شد؟
اقــای روحانی ســال 92یــک مطالبه گــر بدون
سیاست
چرا روحانی ساکت است ؟
گفت و گوی مثلث با دبیرکل حزب ندای ایرانیان
امید کرمانی ها
خبرنگار
مثلث | شماره 354
مـــــناظره نـــــخست نامزدهــای انتخابــات
ریاســت جمهوری دوازدهم با موضوع پرداختن
به مباحث اجتماعی برگزار شــد ،ارزیابی شما از
ان نشست چیست؟
این مناظرات بســیار می تواند کمک کننده برای
شــفافیت و برنامه های نامزدها باشــد .انچه مسلم است
برگزارکننده مناظرات صرفا می تواند صدا و ســیما نباشد،
مثل سایر کشورها که در دانشگاه های مطرح و بزرگ کشور
برگزار شــود .ضمن انکه لزوما این مناظرات می تواند در
ســطح نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری نباشد ،بلکه
نمایندگان و روسای ستادهای انتخاباتی نامزدها می توانند
حضور داشــته باشــند که طبیعتا به شــفافیت برنامه ها و
دیدگاه های انهــا کمک کنــد .نکته ای که بــرای من در
مناظره اول حائــز اهمیت بود ،ان بود کــه برخی نامزدها
اساسا تمایلی به ارائه برنامه مشخص زمان بندی شده قابل
حصول نداشتند و صرفا به بیان یک ســری ادعاها درباره
اینــده می پرداختند .مخصوصا انجا بــرای من ازاردهنده
بود که قبل و بعد از مناظره کامال مشــهود بــود که برخی
وعده های عوامگرایانه و پوپولیستی به کرات توسط برخی
نامزدها ارائه شــد .در واقع نامزدهای طــراح این مباحث
پشــتوانه کارشناســی دیدگاه خود را بیان نمی کنند و فقط
سیاست
گذشته ای بود .یعنی چیزی نداشت که مردم بخواهند ان
را مالک قرار دهنــد و ادعاهای او را با ان ترازو بســنجند.
بنابراین ســال 92در موضع تهاجم بود ،بــدون انکه گلی
دریافت کنــد امــا االن در وضعیتی اســت که اگــر تمام
وزرایــش را هــم درون دروازه بچیند باز هــم گل می خورد
چون عملکردی که در این چهار ســال داشت حتی در بین
خود اصالح طلبــان و اعتدالیــون منتقدان جــدی دارد و
اصال دعوای جدی بین اقای روحانی و اقای خاتمی وجود
داشت که شــخص دیگری وارد صحنه انتخابات بشود یا
نشود .اصالح طلبان با مشــکالت فراوان توانستند اقای
روحانی را قانع کنند که فرد دیگری هم کنار او باشد .اقای
روحانی شرط هایی هم گذاشــت و گفت اگر اقای قالیباف
بیاید اقای جهانگیری حق ثبت نام دارد .بر همین اســاس
قبل از انکه اقای قالیباف در وزارت کشــور حضور پیدا کند
اقای جهانگیری انجا بود و همین شرط را می خواست عمل
کند .شرط دیگر این بود که مناظره سوم خداحافظی کند و
برود و نماند .اقای جهانگیری هم گفته اصال هیچ ستادی
در هیچ استانی تشکیل نمی دهم .بنابراین انها هم منتقدان
جدی هستند و االن به نظر می رسد در داخل خودشان دچار
تعارضاتی شده اند یعنی اقای جهانگیری در نظرسنجی ها
دارد رشد می کند و باال می اید و به خصوص در مناظره دوم
و سوم این رشد مشــهودتر خواهد شــد .حتی امکان دارد
اقای روحانی و اقای جهانگیری همسنگ شوند یعنی اقای
روحانی به شدت تنزل پیدا کند و اقای جهانگیری به عنوان
کاندیدا و نامزد اصلی مطرح شود .این اتفاقی است که تمام
حیثیت اقای روحانی را در مذاکرات پس پرده به نوعی زیر
سوال می برد و ان طراحی های گذشــته را به هم می زند.
من فکر می کنم باید اجــازه داد مناظره دوم انجام شــود.
50درصد نتیجه بعد از مناظره دوم قابل پیش بینی است.
در واقع شــما معتقدید اقــای روحانــی تاکنون
شــانس اورده که اقای جهانگیری کنارش بوده
است ،وگرنه همان مناظره اول خارج می شد؟
اقــای روحانــی به نظــر من بــه نحــوه طراحی
مناظره بســیار توجه کرد .یعنی می خواســتند یک مناظره
پاستوریزه ای باشــد .یعنی همان نظریه اجرای مناظره به
صورت غیرزنده را به نوعی در قالب جدیــدی اجرا کردند.
یعنی این نــوع مناظرات ،بســیار بی خاصیت اســت .اگر
کاندیداها قاعده وقت را به درســتی استفاده نکنند در یک
دامی می افتند که برای انها طراحی شده است ،نتیجه اش
هم ان می شود که همه بینندگان خسته و کسل می شوند.
مگر اینکه هر ســوالی که اقای حیدری می کند کاندیداها
حرف خودشان را بزنند و چالش خودشــان را بکنند .یعنی
کاری به سوال اقای حیدری نداشته باشند که او چه سوالی
می کند و این چنــد دقیقه ای که در مناظــره اول چالش به
وجود امد به خاطر شکسته شــدن ضوابط تعیین شــده در
مناظره بود که یک هیجانی ایجاد شــد .حــاال باید این را
اســتفاده کنند چون اقای حیــدری هــم نمی تواند جلوی
نامزد را در بیان مطالب بگیرد .به نظر من این یک استفاده
فرا مناظره ای است که کاندیداها می توانند داشته باشد.
اقای هاشمی طبا را چطور دیدید؟
مــن اگر طــراح بــودم حتمــا یــک کاریکاتوری
می کشیدم که نشان دهم او یک متر دستش است و دائم
دور کمر دولت را اندازه می گیرد که چاق نشــود چون فقط
یک جمله را تکــرار می کند که دولت دارد چاق می شــود.
به نظر من حرفــی ندارد و خــودش هم می دانــد امدنش
زینت المجالس است چون هم نظرسنجی ها نشان می دهد
که اقای هاشمی طبا و اقای میرســلیم نتوانستند نظری را
به خود جلب کننــد اال اینکه فقط وقت مناظــره را بگیرند،
حتی برخی از اینها که وقت هم اضافــه می اورند .در واقع
توضیحی ندارند بگویند .معتقدم چهــار نفر اصلی اقایان
قالیباف ،رئیسی ،روحانی و جهانگیری هستند.
37
سیاست
سیاست
38
مثلث | شماره 354
به طرح یک وعــده می پردازند .اساســا وعده های بدون
پشــتوانه علمی به مثابه صدور چک های بدون پشــتوانه
است .اوال چون این وعده ها پشتوانه ندارد و تحقق شان
امکان پذیر نیست ،حتی اگر ان نامزد هم سر کار بیاید برای
انکه نشــان دهد بخشــی از وعده های خود را می خواهد
انجام دهد ممکن است اقداماتی کند که به نفع منافع ملی
نباشد .مثال کل فروش نفت را در یک مسیری کانالیزه کند
تا اثبات کند می تواند به وعــده انتخاباتی خود جامه عمل
بپوشــاند .حتی اگر ان کاندیدا پیروز نشود به عنوان یک
وعده تحقق نیافته ،این مساله جزو مطالبات احاد و توده
مردم قرار می گیــرد که باید این اتفاق بیفتــد و به هر حال
توده مردم فکر می کنند ،اگر وعــده ای انتخاباتی تحقق
پیدا نکند حتما حقی از انها ضایع شده است .این خودش
اغازگر یک سری تشنج های خیابانی اعتراضات و مطالبات
غیرمنطقی و توده ای اســت که بعدا توســط بخش هایی
از اجتماع ما می تواند دنبال شــود و زمینه بروز یک ســری
درگیری ها و تنش های اجتماعی را در کشــور فراهم کند،
بنابراین جدا معتقدم باید شکل کار سازماندهی شود چون
نمی شود هر نامزدی بیاید و بدون پشــتوانه هر عددی به
ذهنش می رسد را درباره موضوعات مختلف بگوید و دیگر
توجه نکند تبعات صدور چک های بدون پشتوانه در جامعه
چه خواهد بود.
در مناظره نخست اقایان روحانی و جهانگیری و
هاشمی طبا به نظر با هم تقسیم کار کرده بودند
اما اصولگرایان هر کدام امدنــد با هدف رقابت،
دیدگاه های خــود را مطرح کردند ،بــدون انکه
تقســیم کاری کنند ،به نظر شــما مــردم چطور
درباره این واقعیتی که دیدنــد قضاوت خواهند
کرد؟
حاال اینکه تقســیم کاری شــده بود یا نشده بود
و پشــت پرده چــه می گذرد ،مــن هیچ اطالعی نــدارم و
نمی دانم اساســا چنین چیزی اتفاق افتاده بود یا خیر .اما
انچه معلــوم بود این اســت که به هر حــال رئیس جمهور
به عنوان نماد وفاق ملی و برامده از رای ملت ،طبیعتا مثل
انتخابات 4سال پیش که چنین مسئولیتی را نداشت وارد
صحنه نشــد ،یعنی کامال ملموس بود که اقای روحانی به
هیچ عنوان نمی خواهد جنگنــده وارد بحث های کالمی
و افشــاگری و رقابت های لفظی شــود .در واقع او خیلی
ســعی کرد منطقی و ارام صرفا به عملکرد گذشــته اشاره
کند و برنامه های خود را برای دور دوم ریاســت جمهوری
تشــریح کند .از ان طرف اقای جهانگیری کامال نشــان
نظرسنجی ها نشان می دهد همچنان که اقای
جهانگیری در اردوگاه اصالح طلبان در نظرسنجی ها
بیشتر پسندیده شد ،در اردوگاه اصولگرایان نوع
رفتار اقای قالیباف را بیشتر پسندیدند
6
مجیــد فراهانی ،دبیــرکل حزب نــدای ایرانیان
می گوید براساس مناظره نخست نمی توان قضاوتی
درباره نامزد پیروز یا نامزد بازنده مطرح کرد اما روحانی
و رئیسی انتظارات هواداران خود را براورده نکردند ،در
مقابل جهانگیری و قالیباف در اردوگاه رای جناح خود
مورد پسند قرار گرفتند.
داد و در مقابل هر نوع حمله کالمی که صورت می گرفت،
پاسخی داشــت و متقابال نکاتی را اشاره می کرد .در واقع
یک نوع روحیه حاضر جوابی و جنگندگی در نوع رفتار اقای
جهانگیری کامال مشهود بود و انجام شد .به نظر می رسد
افکار عمومی به خصوص طرفدار اصالح طلبان نوع رفتار
اقای جهانگیری را در مناظره بیشتر پذیرفتند نسبت به اقای
روحانی چون معتقــد بودند باید اقــای روحانی جنگنده تر
ظاهر می شــد و باید مطالــب را بی محابا بیــان می کرد و
ناگفته ها را می گفت و نشان می داد به نوعی وضعیت ان
طور که رقبایش مطرح می کنند ،نیست.
اقای روحانی چرا این قدر بــا تحفظ طرح بحث
می کرد؟
چــون اساســا نگاهــش این بــود کــه به عنوان
رئیس جمهور بایــد حافظ این جایگاه باشــد و نباید خود را
در ســطح مجادالت و منازعات لفظی و کالمی کاندیداها
پایین بیاورد ،بلکه باید اوج بگیرد و کمی از باال به مسائل
نگاه کند و شان و شــئوناتی را که ریاســت جمهوری دارد
رعایت کند .فکر می کنم اقای روحانی به جهت جایگاهی
که االن دارد و تحفظی که برای حفظ این جایگاه داشت،
دستش بسته بود.
این مصلحت اندیشی فردی اقای روحانی بود یا
براســاس مصالح ملی چنین رویکردی را اتخاذ
کرد؟
به نظرم اقای روحانی یک نوع مصلحت اندیشی
ملــی انجــام داد و صــاح ندانســت کــه مشــابه اقای
احمدی نژاد کــه در دور دوم رقابت های انتخاباتی ،اقدام
به افشــاگری و بگم بگم کرد رفتار کند .اقای احمدی نژاد
پرونده هــای طــرف مقابــل را به صحنــه مناظــره اورد و
پرونده های تحصیلی خانم یکی از نامزدها را جلوی دوربین
گرفت و بــه همه ملت نشــان داد؛ این یک نوع ســیمای
سبکی از رئیس جمهور مستقر نشان داد .من فکر می کنم
ُ
اقای روحانی به هیچ عنوان چنین برخوردهایی را نپسندید
و نمی پسندد و برای حفظ شان جایگاه ریاست جمهوری و
مصلحت اندیشــی ملی را در ذهن خودش پروراند اگرچه
این مصلحت اندیشی باعث شد در ذهن طرفداران خودش
مورد انتقاد واقع شود.
در سمت اصولگرایان اقای میرســلیم را چطور
دیدید؟
حضور اقای میرســلیم اگرچه در نظرســنجی ها
بســیار پایین اســت اما حقیقتا حضــور او را می پســندم.
به جهت اینکــه اقای میرســلیم تنهــا کاندیدایی اســت
که به عنــوان نماینده یک حزب شناســنامه دار بــا برنامه
مشــخص برای عرصه های مختلفــی اداره کشــور وارد
صحنه شده اســت .این رفتار بســیار ارزشمندی است که
باید تشــویق شــود و اقای میرســلیم به نظر من فداکاری
کرد .به رغــم اختالف نظرهایی که ما با موتلفه اســامی
داریم اما اســاس اینکه حزب بیاید و سعی کند برنامه های
حوزه های مختلف اقتصادی ،فرهنگی ،سیاست خارجی،
اجتماعی و سیاست داخلی را طراحی و گام به گام متناسب
با وضعیــت ظرفیت هــای جامعه دیدگاه هــای خودش را
تنظیم می کند و مطابق بــا ان نامزد به صحنــه انتخابات
ریاست جمهوری بیاورد تا با حفظ حرمت دیگران و رعایت
اخــاق ،دیدگاه های حزب را برای عموم جامعه تشــریح
کند ،این کار بسیار ارزشمندی است که باید تشویق شود.
اساسا یکی از مشــکالت جامعه ما حزبی نبودن انتخابات
اســت که باعث شــده کاندیداهای ریاســت جمهوری و
مجلس وقتی رای می اورند ،هیچ کدام به افکار عمومی و
حزب و جریان خودشان پاسخگو نباشند .از این جهت به
نظرم کار اقای میرسلیم شایسته تقدیر است.
اقای رئیسی را چطور دیدید؛ ایا انتظارات پایگاه
رای خودش را توانست تامین کند؟
نظرسنجی ها نشــان می دهد همچنان که اقای
جهانگیــری در اردوگاه اصالح طلبــان در نظرســنجی ها
بیشتر پسندیده شد ،در اردوگاه اصولگرایان نوع رفتار اقای
قالیباف را بیشتر پســندیدند .به هر حال این خودش جزو
مشخصه های مناظرات تلویزیونی است که نشان می دهد
هواداران کاندیداها خواهان شفافیت و صراحت و برندگی
بیشــتر در طرح دیدگاه ها و پرداختن و تقابل مســتقیم با
اردوگاه طرف مقابل هســتند .فکر می کنم اقای رئیســی
نتوانســت انتظارات هواداران خــودش را در این مناظره
براورده کند.
اقــای قالیبــاف چه طــور بود؟ بــه نظــر می اید
اماده تر از ســال 92و 84وارد عرصــه انتخابات
ریاست جمهوری شده است؟
به نظــرم یک رقابــت پنهان بین اقــای قالیباف
و اقای رئیســی کامال مشــهود بــود چون هر یک ســعی
می کردنــد خــود را کاندیــدای برتــر پایــگاه اجتماعــی
اردوگاه اصولگرایــی نشــان دهنــد .در واقع یــک رقابت
درون اردوگاهی بین انها وجــود دارد .اقای قالیباف چون
سومین مرتبه است که کاندیدا می شود اگر این دوره به هر
دلیل موفق نشود برای دوره های بعدی در افکار عمومی
دچار مشکل می شود بنابراین او چیزی برای از دست دادن
ندارد .قطعا به نفع اقای رئیســی کنار نخواهد رفت چون
اگر بخواهد کنار برود دیگر افکار عمومــی با جدیت به او
نگاه نخواهد کرد؛ اقــای قالیباف تــاش می کند از یک
ســو کامال بی محابا و بدون مالحظه دیدگاه طرف مقابل
را کند و از طرفی ارتباط کالمی خــود را با توده های مردم
تقویت کند تا بدنه رای احمدی نژاد که کاندیدای مطلوب
خود را امروز در صحنه انتخابات نمی بیند ،ان سبد رای را
به طرف خودش جلب کند ،در عین حــال با جنگندگی به
طرفداران اصولگرایی این پیام را برســاند که «اوست که
دارد می جنگد و مناظــره را اداره می کنــد و در این عرصه
به عنوان رقیب طرف مقابل مطرح است و به همین خاطر
همه حمالت به سمت او است بنابراین باید وفاق روی نام
قالیباف صورت بگیرد».
برخی می گویند برنده مناظرات مشــخص است
اما دیــدگاه دیگــری هــم می گوید خیــر مناظره
نخســت مقدماتی بود ،فقط نامزدها را به مردم
معرفی کرد و اضالع اصلی رقابت را ترسیم کرد،
نظر شما چیست؟
من قائل به دیدگاه دوم هســتم و معتقدم مناظره
نخســت مقدماتی برای مناظرات دوم و ســوم بود .گرچه
کاندیداها خیلی خود را در قید مسائل اجتماعی ندیدند ،اما
به خصوص در مناظره اقتصادی که کاندیداها به عدد و رقم
متوسل خواهند شد ،انجاست که اوردگاه اصلی است چون
به هر حال دو کاندیدای اصولگرا لبه تیز حمالت و مطالبات
خودشان را روی مســائل اقتصادی قرار می دهند و از ان
طرف نامزدهای جناح اعتدال و اصالحات اردوگاه تالش
می کنند با ارائه امار اقتصادی نشان دهند که وضع نسبت
به گذشته بهبود پیدا کرده اســت ،به نظرم اوردگاه اصلی
مناظره سوم خواهد بود .هرچند مناظره سیاست خارجی نیز
که پروژه اصلی دولت روحانی در موضوع برجام است خالی
از حساسیت نبود .به نظرم مناظره اول دست گرمی و مقدمه
برای مناظرات دوم و ســوم بود و باید دید افکارعمومی در
مناظرات بعدی چگونه قضاوت خواهد کرد.
سیاست
دردسرهای پوششی
ایا اصالح طلبان می توانند جهانگیری را جایگزین روحانی کنند؟
مثلث | شماره 354
سیاست
39
1
سیاست
جدی تر از همیشــه شــده ایــن ماجــرای نامزدی
اســحاق جهانگیری .برخی می گویند شــاید اگر حســن
روحانــی می دانســت اوضاع چنیــن می شــود ،هرگز به
نامــزدی اش رضایت نمــی داد« .فکر می کنــم روحانی
رئیس ما هســتند ولــی االن رقیب هســتیم»؛این جمله
اســحاق جهانگیری در مناظره اول البته یک اظهارنظر
غیر منتظره نبود .او در ایــن چند وقت چندین بار از رقابت
گفته؛ از ماندن .از میلش برای رئیس جمهور شدن.
سیاست
40
مثلث | شماره 354
در میانه نامزدی و خداحافظی
«اســم دولت بنده «دولــت امید و اینــده» خواهد
بود»؛ این سخنان جهانگیری است در یکی از برنامه های
تبلیغاتــی که از رســانه ملی پخش شــده اســت .او این
اظهارنظرش را رو به دوربین و خطاب به مردم گفت.
اســحاق جهانگیــری در تازه تریــن اظهارنظــرش
گفته است« :براســاس خردجمعی درباره کناره گیری از
انتخابات تصمیم می گیرم .اگر سابقه کاری بنده را نگاه
کنید در همه کارهای خود جدی هستم و در کاری یا ورود
پیدا نمی کنم و یا اگر ورود پیدا کنم به صورت جدی پیگیر
ان هستم و در چارچوب هایی که قبول دارم صحبت های
خودم را مطرح می کنم».
او قبــل از ان نیز گفته بود« :مــن تاکنون در طول
زندگی ام انصراف نداده ام ».او در پاسخ به سوالی مبنی
بر اینکه ایا فکر می کنید در دولت بعد معاون اول باشــید
با خنده گفت« :فکر می کنم رئیس جمهور شوم .در همه
مناظرات شرکت می کنم».
جهانگیری همچنین با خنده تصریح کرده اســت:
«تاکنون نشــده که 45دقیقه در اتاقی بنشینم و با خودم
صحبت کنم ،کار بســیار سختی اســت ».وی همچنین
در پاســخ به ســوال دیگری مبنی بر اینکه شــنیده شــده
رئیس جمهــور از ضبــط برنامه انتخاباتی منصرف شــده
اســت ،تصریح کــرد« :رئیس جمهــور گفته اســت که
برنامه اول به طول کامل تکمیل شده و برای ضبط دیگر
برنامه ها دوباره به صدا و سیما خواهد رفت ».جهانگیری
همچنین درباره رقابــت انتخاباتی خود بــا اقای روحانی
گفت« :ما با همه رقبا رفیقیم البته هر کســی یک شیوه
تبلیغاتی و یک شعار دارد ».او در زمان ثبت نام در وزارت
کشــور هم گفتــه بــود« :در دوره های گذشــته تصمیم
گرفتم کاندیدا شوم اما منصرف شــدم .این بار با اصرار
اصالح طلبان حدود ســاعت ۲عصر امــروز تصمیم بنده
قطعی شد ...دولت یازدهم انچه تحویل گرفت با شرایط
فعلی زمیــن تا اســمان متفاوت اســت .یکــی از دالیل
حضورم این است که برای مردم باز کنم که اوضاع کشور
چه بود و چه شد .روحانی جایگاه خودشان را در انتخابات
خواهند داشــت و من از برنامه های دولت دفاع می کنم.
حتما از کارنامــه دولت یازدهم دفــاع خواهم کرد .من و
اقای روحانی کنار هم و مکمل هم هســتیم .ســاعت ها
با اقــای روحانی برای کاندیدا شــدنم صحبــت کردیم.
شخصیت های اصالح طلب اصرار کردند .فکر نمی کنم
در هیچ مقطعی بعد از انقالب هیچ رئیس جمهور با معاون
اول این رابطه نزدیک و دوســتانه را داشــته باشــد .من
خیلی متوجه نمی شوم اصال بحث نامزد در سایه چیست،
باالخره در هر جریان سیاسی ،وقتی وارد صحنه انتخابات
شوند ،ممکن اســت دو یا سه نفر وارد شــوند و در نهایت
یک یــا دو نفر انتخاب شــوند .وقتی یــک جریان طیف
وسیع تری باشــند ،ممکن اســت جریان های مختلف با
هم به تفاهم برسند ،کما اینکه در جریان اصولگرایی فکر
می کنم 10برابر ما کاندیدا جمع شده اند .بنابراین دلیلی
ندارد که ما یکی دو نفر به صحنه بیاوریم ،که چه شود؟ به
هرحال ما در انتخابات باید به گونه ای متناسب با شرایط
پیش برویم تا ببینیم که چه می شود».
اظهارات عضو ارشد حزب کارگزاران ،یعنی محمد
عطریانفر هم مهم اســت که گفته« :هم از نظر شخصی
و هم حزبی با تصمیم جهانگیــری برای رقابت با روحانی
موافقم .حضــور جهانگیری تا پایان انتخابات پیشــنهاد
بسیار خوبی است».
همزمان نوبخت ،ســخنگوی دولت درباره احتمال
انصراف روحانی به نفع جهانگیری گفته است« :در این
باره هنوز تصمیم نهایی گرفته نشــده است ».محمدباقر
نوبخت ســخنگوی دولت صبح سه شــنبه 12اردیبهشت
در نشســت هفتگی خود با خبرنگاران در پاسخ به سوال
خبرنگار خبرگزاری تســنیم مبنی بر اینکــه زمزمه هایی از
اردوگاه اصالحــات به گوش می رســد کــه احتمال دارد
روحانی بــه نفع جهانگیــری انصراف دهــد ،گفت« :در
این باره هنوز تصمیم نهایی گرفته نشــده اســت .اقای
جهانگیری بــا انگیــزه حضور دارند و پاســخ ســواالتی
که مطــرح می شــود و برنامه هایی که دولــت دوازدهم
ان شاءالله به ریاست اقای روحانی خواهند داشت ،اعالم
می کند .همــه جریانات سیاســی اصالح طلب و اعتدال
اعالم کرده اند کــه کاندیدای واحد انــان اقای روحانی
اســت .اینکه یک اصالح طلــب دیگری مدیر برجســته
و توانمنــدی مانند اقــای جهانگیری هــم در این عرصه
بیاید ،هیچ یک از کاندیداهای ان جریان این شخصیت
ارزشمند را به عنوان کاندیدای خود معرفی نکردند و همه
انها به صــورت واحــد گفته اند که کاندیدای شــان دکتر
روحانی است ».نوبخت گفت« :حاال یک فرد می تواند
به صورت مستقل به دلیل ویژگی های خودش بیاید و در
این عرصه وارد شود».
اصالح طلبان و ستاد برای جهانگیری
اوایل هفته قبل ،یک گمانه زنی در رسانه ها مطرح
شــد با این عنوان که اصالح طلبــان تصمیم بــه ایجاد
ســتاد انتخاباتی برای اســحاق جهانگیــری گرفته اند.
برخی منابع نزدیــک به حلقه تصمیم گیــر اصالح طلبان
به رســانه ها گفته بودند« :فعالیت های ســتاد انتخاباتی
جهانگیری پــس از حضور ضعیف روحانــی در مناظره ها
با تصمیم اصالح طلبان به زودی اغاز می شــود .پس از
حضور ضعیف حســن روحانی در اولین مناظره انتخابات
،96خبرهــای رســیده حکایت از بــاال گرفتــن مباحث
میان اصالح طلبــان حکایت دارد .برخــی منابع نزدیک
به حلقه های تصمیم گیــر اصالح طلبان به تســنیم خبر
داده بودند که انها در جلسات خود تصمیم گرفته اند پس
از حضور ناموفــق روحانی در اولین مناظره ،ســتادهای
اســحاق جهانگیــری فعال شــوند و این احتمــال وجود
دارد .این منابع می گویند هنوز هیچ چیز قطعی نیســت،
ولی احتمال اینکه نهایتا حســن روحانی به نفع اســحاق
جهانگیری کنار برود هم اینک باال رفته است.
ایــن منابــع همچنیــن تاکیــد کردنــد کــه تالش
اصالح طلبــان همچنــان بــرای در صحنه نگهداشــتن
روحانی به عنوان کاندیدای نخســت اســت ،اما ممکن
است فضا کامال عوض شــود ،بنابراین براساس فضای
حاکم بر انتخابات تصمیم گیری خواهند کرد.
مرعشی ،رئیس ستاد انتخاباتی جهانگیری؟
این خبــر البتــه در اوســط هفته بــا خبــر دیگری
تکمیل شــد .خبری که روایت از این داشــت که حسین
مرعشــی ،ســخنگوی حزب کارگزاران به عنــوان رئیس
ستاد انتخاباتی اسحاق جهانگیری در دوازدهمین دوره
انتخابات ریاست جمهوری منصوب شده است.
اما این خبر ســاعتی بعد با واکنش مرعشــی مواجه
شــد و او خبر انتصابش به عنوان رئیس ســتاد انتخاباتی
اســحاق جهانگیری ،نامزد دوازدهمیــن دوره انتخابات
ریاست جمهوری که در برخی از رسانه ها منتشر شده است
را تکذیب کرد .سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی گفت
که بنده رئیس ستاد جهانگیری نیستم و اقای خوشرو این
مسئولیت را برعهده دارد.
امــا در پی انتشــار خبــری مبنی بــر تعییــن رئیس
ســتاد انتخاباتی اســحاق جهانگیری ،دفتــر این نامزد
دوازدهمیــن دوره انتخابــات ریاســت جمهوری در
اطالعیه ای اعالم کرد که هدف از این اقدام ،انجام امور
اداری و مکاتبات الزم توسط رئیس ستاد انتخاباتی بوده
است چرا که تمامی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری
تایید شــده از ســوی شــورای محترم نگهبــان موظفند
برای انجام اینگونه امور ،فردی را به عنوان رئیس ســتاد
انتخاباتی خود معرفی کنند.
در متن ایــن اطالعیه امده بود« :به دنبال انتشــار
خبری از سوی یکی از خبرگزاری ها مبنی بر تعیین رئیس
ســتاد انتخاباتی جناب اقای دکتر اســحاق جهانگیری،
نامزد دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نکات
زیر برای اطالع عموم ملت شریف ایران اعالم می شود:
.۱همانطوری کــه جناب اقــای دکتر جهانگیــری بارها
به طور رســمی اعالم کرده اند ،ایشان هیچ قصدی برای
تشکیل ســتاد انتخاباتی نداشــته و ندارند . ۲ .باتوجه به
اینکه تمامی نامزدهای محترم انتخابات ریاست جمهوری
تایید شده از سوی شورای محترم نگهبان موظفند فردی
را به عنوان رئیس ســتاد انتخاباتی خود برای انجام امور
اداری و مکاتبات الزم معرفی نمایند ،بنابراین جناب اقای
مهندس سید حسین مرعشی صرفا برای انجام امور از این
دست به عنوان رئیس ســتاد انتخاباتی جناب اقای دکتر
اســحاق جهانگیری نامزد انتخابات ریاست جمهوری به
ستاد انتخابات وزارت کشور معرفی شده اند».
موافقان ماندگاری اسحاق جهانگیری
با گذشت زمان فرضیه ماندگاری اسحاق
جهانگیــری در انتخابــات نیــز بیشــتر
می شــود .او بــرای این مانــدگاری خود
حامیانی نیز دارد .از جملــه اینکه محمد
عطریانفر ،عضو شــورای مرکزی حزب
کارگــزاران در خصوص اعالم اســحاق
جهانگیــری مبنی بــر رقابت بــا روحانی
در جریــان انتخابات گفته اســت« :هم
از نظر شــخصی و هم حزبــی با تصمیم
جهانگیــری بــرای رقابــت بــا روحانــی
موافقم.
در این میــان نکته مهم این اســت که با گذشــت
زمان فرضیه ماندگاری اســحاق جهانگیری در انتخابات
نیز بیشتر می شــود .او برای این ماندگاری خود حامیانی
نیز دارد .از جمله اینکه محمد عطریانفر ،عضو شــورای
مرکــزی حــزب کارگــزاران در خصوص اعالم اســحاق
جهانگیری مبنی بر رقابت بــا روحانی در جریان انتخابات
گفته است« :هم از نظر شــخصی و هم حزبی با تصمیم
جهانگیــری بــرای رقابــت با روحانــی موافقــم .حضور
جهانگیــری تا پایــان انتخابات پیشــنهاد بســیار خوبی
است ».در اظهارنظری دیگر صادق خرازی هم سخنان
مهمی گفته است .او اظهار داشته است« :در خصوص
اقای جهانگیری باید بگویم که ایشان از مدیران برجسته
انقالب بوده اســت کــه به گفتــه خودشــان از دهداری
سیاست
شــروع کــرده و نماینده دور اول مجلس شــده ،ســپس
وزارت را تجربــه کرده و پــس از ان و در دولــت یازدهم
به تعبیری صدراعظم شــده اســت ،زیرا معاون اولی در
مقام صدراعظمی محسوب می شــود .اقای جهانگیری
فردی جدی و مصمم اســت که اهل بازی نیست و قطعا
احساس مســئولیت کرد که وارد عرصه رقابت انتخاباتی
شــد ،زیرا بنده اگاه هستم که ایشــان برای دوره قبل نیز
قصد حضــور در رقابت هــای انتخاباتی را داشــتند که با
مشــورتی که با برخی چهره هــا از جمله بنــده کردند و به
دلیل برخی از مسائل و مشــکالت ،حضور پیدا نکردند.
جهانگیری معــاون اول رئیس جمهور اســت و قرار نبود
که همــراه با رئیس جمهــور نقش ایفا کنــد .اینکه امروز
بگوییم ایشــان ماموریت حمایت از روحانی را دارد حرف
منطقی نیست».
خرازی در پاسخ به سوال مجری برنامه در خصوص
پوششی بودن جهانگیری گفت« :بنده نظرم این است که
اقای جهانگیری پوششی نیست و شاید تحوالت سیاسی
و اجتماعی به گونه دیگر رقم بخورد ،یعنی باالخره شــاید
دیدیم شــرایطی ایجاد شــد که جهانگیــری در جامعه و
مردم دارای محبوبیت بیشتری شود و نمی توانیم از االن
پیش بینی کنیــم و نیاز به زمــان دارد و بایــد صبر کنیم و
ببینیم تا 2-3روز اخر چــه اتفاقاتی خواهد افتاد .در عالم
سیاســت همه چیز ممکن اســت اتفاق بیفتد و هیچ چیز
غیر ممکنی وجود ندارد».
او در جواب مجــری برنامه که اشــاره به ســخنان
اعضای شورای عالی سیاستگذاری اصالح طلبان مبنی
بر نهایی بــودن روحانــی به عنوان نامــزد اصالح طلبان
داشــت ،گفت« :در انتخابات کاندیدای نهایی شورای
عالی سیاســتگذاری اصالح طلبان ،نماینده بخشــی از
اصالح طلبان است و شــورای هماهنگی اصالح طلبان
هم هست و دیگران هم هســتند .البته بنده قطعا عرض
می کنم که اتفاقات 84رخ نخواهد داد».
درچهصورتیجهانگیریجایگزینروحانیمی شود؟
پس از ان برمی گردد ،خاطرنشان کرد« :نمی شود از روی
احساسات رای مردم را از دست داد؛ باید برای نظرات و
رای مردم ارزش بیشتری قائل بود .اگر نظرسنجی ها به
سوی دیگری رود ،قاعدتا اصالح طلبان باید تجدید نظر
کنند».
ایا جهانگیری می ماند؟
مثلث | شماره 354
اما در اظهارنظری دیگــر روزنامه کیهــان به نقل
از حســین شــریعتمداری نوشــت« :روز شــنبه بعــد از
مناظره ای که اقای روحانی به سفر استانی کرمان رفته
بود ،جمعیتی که برای اســتقبال از ایشــان امده بودند
و بســیاری از انان را دانش اموزان تشــکیل داده بودند
نیز به جای شــعارهای مرســوم در اینگونــه اجتماعات
که خوش امدگویی به رئیس جمهور اســت ،در اقدامی
هماهنگ شعار «اسحاق دوستت داریم» را سر دادند».
شــریعتمداری ضمن تاکید بــر اینکه ایــن رخدادهای
هماهنگ نمی تواند تصادفی تلقی شود ،افزود« :اعالم
شــده بود که جهانگیری به توصیه عناصــر اصلی جبهه
اصالحات و کارگزاران نامزد شده است و ایشان در ابتدا
اعالم کــرد برای کمک بــه روحانی و به عنــوان مکمل
ایشــان امده اســت اما در جریان مناظره تاکید کرد که
امده اســت رئیس جمهور شــود! بنابرایــن و باتوجه به
انچه عرض کردم احتمال اینکه کنار نکشــد از احتمال
کناره گیری وی بیشــتر اســت و البته ســخنان چندگانه
[کنار نکشیدن] نیز از مدعیان اصالحات بعید نیست».
در این میان عبــاس عبدی هــم گفته اســت« :تردید
ندارم که این دو نفر تا پایان انتخابات به بهترین شکلی
منافع ملی را در نظر می گیرند .و هر چه را به نفع کشــور
بدانند با طیب خاطر انجام خواهند داد و مشــکلی پیش
نخواهد امد».
در همین حال موســوی الری ،نایب رئیس شورای
سیاست گذاری اصالح طلبان گفته است« :ما در همین
جایگاه و در جلسه شورای عالی در سال گذشته با اجماع
تصمیم گرفتیم کاندیدای جمع ما روحانی باشد ،روحانی
کاندیدای اصالح طلبان است و تغییر نمی کند».
نایب رئیس شورای سیاســت گذاری اصالح طلبان
با بیان اینکه ما به عنوان جریان اصالح طلب باید دیدگاه
خود را بیان کنیم و بگوییم برای اداره کشور چه برنامه ای
داریم ،گفت« :ما پیشنهاد چند نفر را دادیم که نظرات ما
را مطرح کنند و در نهایت اقای جهانگیری با اصرار اقای
روحانی این مساله را پذیرفت».
موســوی الری با بیان اینکه ما دو کاندیدا نخواهیم
داشــت و در ایــن مســاله اطمینــان داریم کــه به یک
جمع بندی روشــن خواهیــم رســید ،گفــت« :روحانی
به عنوان کاندیــدای اصلی و محوری نظــرات را مطرح
می کنــد امــا در نهایت شــورای سیاســت گذاری کمک
می کند که در مرحله نهایی یک نفر را معرفی کنیم».
علــی صوفــی هــم در ایــن مــورد گفتــه اســت:
«جهانگیری بــه هیچ عنوان قصــد رقابت بــا روحانی را
نداشــته و ندارد .نکته ای که باید در میان حامیان دولت
و جریان اصالح طلب مــورد توجه قرار گیرد این اســت
که اقبال مردم به ســوی جهانگیری و انتقــال ان اقبال
به اقای روحانی به دقت بررســی شود که ایا این موضوع
امکان پذیر اســت یا خیر! موضوع درخشش جهانگیری
در مناظره های بعدی نیز به طور حتم مشــخص نیست؛
چه بسا در مناظره بعدی اقای روحانی عملکرد درخشانی
از خود به جای بگذارد .بدون شــک یکی به نفع دیگری
کنار خواهد رفت .جهانگیــری برای اینکه به نفع روحانی
کنار برود وارد عرصه رقابت سیاســی شد و به طورحتم نیز
این اتفاق در زمان خود خواهد افتاد».
جلودار زاده ،عضو فراکسیون امید مجلس شورای
اسالمی نیز در پاسخ به این سوال که جهانگیری اکنون
نقش رقیب را برای روحانی دارد یا کاندیدای پوششی و در
نهایت کنار می رود یا خیر ،گفته است« :ما که نمی توانیم
به جهانگیری بگوییم کنار برو! او خودش کاندیدا شــده
است و اگر الزم بداند کنار می رود».
جلودارزاده در ادامه و در پاســخ به این ســوال که
در نهایت با ماندن جهانگیری حمایت فراکســیون هم از
جهانگیری خواهد بود و هم روحانی ،گفته است« :فعال
به این ســوال پاســخ نمی دهم چرا که اصال راجع به ان
فکر نکردم .این مســاله جزو حوادث غیر مترقبه اســت.
امیدواریم هر انچه خیر است برای ملت پیش اید».
غالمحســین کرباســچی هــم در این مــورد گفته
است« :جهانگیری نمی خواســت رفتنش برای ثبت نام
منجر به این تلقی شــود کــه اقای روحانــی برای حضور
در انتخابات تردیــد دارد یا امکان نیامدن ایشــان وجود
دارد .به همیــن دلیل صبر کــرد تا اقــای رئیس جمهور
ثبت نام کنند و پس از ایشــان نام نویسی کند .طبعا برنامه
اقای جهانگیــری کمک به روحانی اســت و هماهنگ با
رئیس جمهور عمــل خواهد کرد .نظــر اکثریت قریب به
اتفاق اصالح طلبــان این بود که به لحــاظ وقایع طبیعی
و سیاسی در هر شرایطی احتماالت مختلف وجود دارد.
به هر حال انتخابات مساله ای نیســت که بشود رهایش
کرد یا یک جناح گســترده مثل اصالح طلبــان بخواهند
سیاست
در این میــان ،علیرضا هاشــم زایی ،نماینده مردم
تهران با اشاره به نظرســنجی های اخیر درباره کاندیدای
دوازدهمین دوره انتخابات ریاســت جمهوری که بیانگر
رشد اقبال مردم به جهانگیری اســت گفته است« :بنده
به عنــوان یک فــرد اصالح طلــب می توانــم بگویم که
کاندیدای مورد اجماع اصالح طلبان در حال حاضر اقای
روحانی است .باتوجه به اتفاقی که در مناظره اول رخ داد
و نظرسنجی هایی که حاکی از اقبال بیشتر افکار عمومی
و رسانه ها در داخل و خارج به اقای جهانگیری بود ،باید
بگویم که هر اتفاقی امکان پذیر است اما باید منتظر بود
و دید که در اینده چه پیش می اید .اگر نظرســنجی ها به
همین شــکل انجام شــود که رتبه یکی از کاندیداها که
اقای جهانگیری هستند باالتر از رتبه اقای روحانی شود،
قاعدتا مجمع باید بنشــیند و فکری برای ان کند .اصوال
کاندیدایی که خودشــان را مطرح می کننــد ،می ایند که
رئیس جمهور شوند ،همان طور که ایشان (جهانگیری)
هم در مناظره اعالم کردند».
او در پاسخ به این ســوال که جهانگیری تا پیش از
این به گفته اصالح طلبان به عنوان کاندیدای پوششــی
روحانی مطرح بوده است ،حال چگونه می خواهد تغییر
جایگاه دهد ،تاکید کرد« :باالخره در این انتخابات ســه
نفر از یک جناح و ســه نفر دیگر از جناح مقابل از ســوی
شــورای نگهبان تائید شــده اند .قاعدتا اگــر بخواهیم
به ان حزبی نــگاه کنیم بایــد بقیه به نفع یکــی از اقایان
کــه در نظرســنجی ها رای بیشــتری دارد کنــار برود».
هاشــم زایی در پایان با تاکید بر اینکــه تصمیم نهایی در
این خصوص بــه مناظره های بعدی و نظرســنجی های
تالش اصالح طلبان همچنان برای در صحنه نگهداشتن
روحانی به عنوان کاندیدای نخست است ،اما ممکن است
فضا کامال عوض شود ،بنابراین براساس فضای حاکم بر
انتخابات تصمیم گیری خواهند کرد.
41
سیاست
سیاست
42
مثلث | شماره 354
کاندیدایی نداشته باشند .حتما ثبت نام اقای جهانگیری
با هماهنگی اقای روحانــی و اصالح طلبان بود .ثبت نام
ایشان خواست اکثریت اصالح طلبان بود و اقای روحانی
هم موافق بودنــد این کار انجــام شــود .بنابراین اقای
جهانگیری ثبت نام کــرد ».اما طاهرنژاد عضو شــورای
مرکزی حــزب کارگزاران دربــاره ثبت نــام جهانگیری در
انتخابات ریاست جمهوری ،گفت« :این مساله تصمیم
شورای عالی بود که یک نفر به عنوان کاندیدای دوم در
جبهه اصالحات مطرح شود و مصادیق ان به هیات رئیسه
واگذار شد .هیات رئیسه با اقای روحانی صحبت کردند و
تصمیم بر این شد جهانگیری ثبت نام کند ».عضو شورای
مرکزی حزب کارگزاران در پاســخ به این پرســش که ایا
ثبت نام جهانگیری قبال در حزب مطرح شده بود یا خیر؟
گفت« :ما چون در شورای عالی حضور داریم ،هماهنگی
با این شورا صورت گرفت .ما از روحانی حمایت می کنیم
و جهانگیری هم از روحانی حمایت می کند».
در تحولی دیگر در این مورد محمد جواد حق شناس
بــه روزنامه ارمان گفته اســت« :بدون شــک اگــر اقای
روحانی به حضور جهانگیری در انتخابات رضایت نمی داد،
ایــن اتفاق هرگــز رخ نمی داد .البتــه روحانی تــا روز اخر
ثبت نام ها نیز به حضور جهانگیری رضایــت نداده بود .با
این وجود به دلیل اتفاقاتی کــه در زمان ثبت نام ها رخ داد
و برخی افراد به صورت غیرقابــل پیش بینی در انتخابات
ثبت نام کردند ،اقای روحانی در روز اخر رضایت دادند که
اقای جهانگیری نیز در انتخابات ثبت نام کنند».
عضو شــورای مرکزی حزب اعتماد ملی در پاســخ
این ســوال کــه «چــرا اصالح طلبــان تصمیــم گرفتند
اسحاق جهانگیری در کنار حســن روحانی در انتخابات
ریاســت جمهوری شــرکت کند؟» گفت« :بنده این ایده
را چند ماه پیش در شــورای عالی سیاســتگذاری جریان
اصالحات مطرح کرده بودم .به نظر من این جریان باید
یک یا چند نماینده برای تاثیرگذاری در فضای انتخابات و
تشریح و تبیین گفتمان «اصالحات» در انتخابات داشته
باشد .این در حالی است که اقای روحانی دارای خاستگاه
«اصولگرایی» اســت و هیچ گاه خود را «اصالح طلب»
معرفی نکرده است .به همین دلیل وجود یک شخصیت
اصالح طلــب در کنار ایشــان و بــرای تبیین و تشــریح
گفتمــان اصالحات برای افکار عمومــی الزم و ضروری
بود .در نتیجه اصالح طلبان تصمیم گرفتند از پتانســیل
اقای جهانگیری برای این مساله استفاده کنند و از ایشان
دعوت کردند در انتخابات ثبت نام کنند».
برای قضاوت در مورد نقش جهانگیری در این
انتخابات باید منتظر بود.
وی در پاســخ به این ســوال که جزئیــات مذاکرات
اصال ح طلبــان و اقــای روحانــی بــرای ورود اقــای
جهانگیری چیســت؟ می گوید« :هیات رئیســه شــورای
عالی سیاســتگذاری قبل از عید نــوروز با اقــای روحانی
دیدار کردنــد و با تحلیل و تشــریح فضــای انتخاباتی به
اقای روحانی توصیه کردند که بهتر اســت در کنار ایشان
اقای جهانگیری نیز در انتخابات حضور داشــته باشــند.
با این وجود صبح روز شــنبه یعنی اخریــن روز ثبت نام نیز
بخشی از هیات رئیسه شورای عالی سیاستگذاری جریان
اصالحات با اقــای روحانی دیدار داشــتند و برای حضور
اقای جهانگیری در انتخابات با ایشان گفت وگو و مذاکره
کرده اند .براساس شــنیده ها گویا اقای روحانی در ابتدا با
حضور اقای جهانگیری در انتخابات موافق نبودند اما پس
از مشــاهده شــرایط انتخابات و گوش دادن به استدالل
اصالح طلبان در نهایت به این کار رضایت می دهند».
در اظهارنظــری دیگر محمد دهقان گفته اســت:
«بهتــر اســت جهانگیــری از ســوی جریان اعتــدال و
اصالحات محور انتخابات شــود .اقــای روحانی به هر
دلیلی نمی تواند کشور را اداره کند و در اداره کشور ناتوان
است .اگر جریان اعتدال و اصالحات عاقالنه رفتار کند
باید اقــای جهانگیری محور جریان شــود .ادامه حضور
روحانی در پست ریاســت جمهوری نه به نفع کشور است
و نه به نفع خود ایشــان زیرا به دلیل عــدم توانایی های
ایشان عمال پیشرفت کشور متوقف شده است.
در صورتی که از جریان اعتدال و اصالحات اقای
جهانگیری نامزد شــوند و از جریان جبهه مردمی انقالب
نیز یک نامزد وارد شــود رقابت گرمی خواهد بود .ادامه
ریاســت جمهوری اقای روحانی برای کشــور خسارت بار
اســت .رئیس جمهــور بــرادر دارد ،اقــای فریــدون در
دولت یک قطب اســت ،اقای نهاوندیان قطب دیگری
اســت ،وزرا ارزو دارنــد بــا رئیس جمهور حــرف بزنند و
حــرف رئیس جمهور را بشــنوند .معــاون اول اختیارات
رئیس جمهور را ندارد .اگر جریان نزدیک به اقای روحانی
همه یکدســت شــده و بر اقای جهانگیــری توافق کنند
بهتر است».
رسانه های بین المللی :روحانی می ماند؟
خبرگزاری بلومبرگ به اســتناد نظرسنجی ها نسبت
به ناکامی حسن روحانی در انتخابات اظهار نگرانی کرده
اســت.این خبرگزاری با اشــاره به نظرســنجی ایران پل
تصریح کرد 54درصد مردم احتمال شکست روحانی در
انتخابات را «تــا اندازه ای» و «بســیار محتمل» عنوان
کرده و همین حدود نیز وی را در اقتصاد «خیلی ناموفق»
و «نسبتا ناموفق» ارزیابی کرده اند .بلومبرگ می نویسد:
«هرچند بخشــی از شــرکت کنندگان در نظرسنجی نظر
موافقی به روحانی داشتند ،اما در عین حال گفتند که دور
نخست ریاست جمهوری وی و توافق هسته ای ،اقتصاد
کشــور را رونق نداده و اســتانداردهای زندگی متوســط
مردم ایران را بهبود نبخشیده است.بیش از 40درصد از
پرسش شــوندگان گفتند که «تا اندازه ای» احتمال دارد
روحانی در انتخابات شکست بخورد و 14درصد شکست
وی را بسیار محتمل برشــمردند .این نظرسنجی از 11تا
14اوریل ( 22تا 25فروردیــن) از طریق تماس تلفنی با
یکهزار و پنج نفر در ایران انجام و حاشیه خطای ان حدود
3درصد عنوان شد.
بلومبــرگ افــزود« :اگرچــه تقریبــا 40درصــد از
شرکت کنندگان در نظرسنجی گفتند که روحانی به نوعی
در حل مشــکالت اقتصادی ایران موفق بوده ،بیش از
نیمی یاداور شــدند که وی نســبتا یا خیلــی ناموفق بوده
اســت .این نظرسنجی وضعیت دشــوار روحانی را نشان
می دهد».
در همین حال روزنامه گاردین گزارش داد؛ حســن
روحانی رقابت سختی را برای دوره دوم ریاست جمهوری
خود در پیش دارد .ایــن روزنامه نوشــت« :پس از انکه
شــخصیت های منتقد ،در مســیر چالش انتخاباتی وارد
شدند ،روحانی با یک رقابت پرتالطم مواجه شده است.
در همین حال فایننشال تایمز هم نوشت« :اصالح طلبان
نمی خواهند سرنوشــت خــود را بــه سرنوشــت روحانی
گره بزنند و بنابرایــن ،جهانگیری را هم نامــزد انتخابات
کرده اند».
فرجام یک نامزدی
ایــن انتخابات بــرای اســحاق جهانگیری بســیار
تعیین کننده اســت .او در اخرین لحظــات قانونی ،وارد
انتخابات شــد .برخی می گویند حسن روحانی به سختی
راضی شده است؛ برخی دیگر هم می گویند او و روحانی
از ابتدا هم چنین پلنــی برای این انتخابات داشــته اند.
وقت کشــی کرده اند تا رقبای دیگــری از اصالح طلبان
فرجه حضور نداشــته باشــند .پشــت پرده ایــن نامزدی
هر چه باشــد حــاال اســحاق جهانگیری یکی از شــش
نامــزد انتخابات اســت .ابتدا گفتنــد که او تنهــا امده تا
به حســن روحانی در رقابت کمک کنــد .انتقادها که در
مورد این وضعیت پوششــی بودن باال گرفت او در میان
خبرنگارانی که بــه هیات دولت رفته بودند حاضر شــد و
گفت که تــا کنون در عمــرش انصرافی نداشــته و امده
اســت که رئیس جمهور شــود .او حتی گفت که با حسن
روحانی رقابــت خواهد کرد .نکته ایــن مصاحبه این بود
که همــه حرف ها در قالب طنــز و همراه بــا خنده مطرح
شــد .حامیان دولت و اصالح طلبان این مصاحبه را تنها
یک شــوخی انتخاباتی دانســته اند و در مقابــل ،رقبای
روحانــی ایــن مصاحبــه را بیان یــک واقعیت از ســوی
جهانگیری دانســته اند« :او امده اســت که بماند ،شاید
که رئیس جمهور شود».
اگر او در نظرسنجی ها رشد داشته باشد شاید بماند؛
این برای تحلیلگرانی که انتخابات را دنبال می کنند یک
گزاره است که نمی تواند دور از ذهن باشد .اصالح طلبان
فعال به صورت تمام عیار بــه صحنه دفاع از روحانی وارد
نشده اند ،حتی در خبرها امده بود که نامزد اصالح طلبان
در انتخابات قبل ،کــه در لحظات اخــر کناره گیری کرد
انتقاداتی را به برخی مدیران روحانی داشته است .برای
قضاوت در مورد نقش جهانگیــری در این انتخابات باید
منتظر بود.
سیاست
گفتهبودمبایدنامزدپوششیداشتهباشیم
گفت وگوی مثلث با حسن رسولی
امید کرمانی ها
خبرنگار
مثلث | شماره 354
گفتمان و مواضع و مظلومیــت اصالحات به نحو مطلوبی
دفاع کرد ،ثانیــا در حوزه تبیین صحــت مواضع ،عملکر د
و مثمرثمر بــودن کارنامــه دولت یازدهم بــه کمک اقای
دکتر روحانــی امد و خوب هم درخشــید .اگــر اقای دکتر
جهانگیری در این صحنه نبود ،چه بســا وزانت این ارایش
رقابتی شــش نفره در ایــن حدی که حاصل شــده ،تامین
نمی شــد .فکر می کنم اقای دکتر جهانگیری همین نقش
را تداوم خواهــد داد و به صورت کامــا صادقانه در مقام
دفاع از کاندیدای واحد جریــان اعتدال و اصالحات یعنی
اقای روحانی فعالیت خواهد کرد و متناســب با اقتضائات
صحنه رقابت های انتخاباتی در موقع مقتضی به نفع اقای
روحانی صحنه را ترک خواهد کرد .از طرفی به عنوان یک
احدی از احاد جامعه اصالح طلب ایران ،از فداکاری دکتر
جهانگیری تشکر می کنم .جهانگیری باتوجه به مجموعه
قابلیت ها و تجارب و توانمندی خود می تواند در انتخابات
ریاست جمهوری به تنهایی به عنوان یک کاندیدای مطرح
از حوزه اصالح طلبی بروز و ظهور پیدا کند اما در این مقطع
سیاست
باالخــره اقــای جهانگیــری به عنــوان نامــزد
پوششــی اقای روحانــی وارد عرصــه انتخابات
ریاست جمهوری شد و ثبت نام کرد ،شما نقشی
را که اقای جهانگیری در مناظــره ایفا کرد چطور
دیدید؟
من دوبــاره بــر موضع کارشناســی قبلــی خودم
تاکید کنم ،مبنی بر اینکه باتوجه به پیچیدگی های خاص
حوزه سیاســت داخلی حضور یکه و تنهــای اقای روحانی
در عرصــه انتخابات ریاســت جمهوری به هیــچ عنوان به
مصلحت نبود .خوشبختانه با هماهنگی که با خود او انجام
گرفت ،این کاندیــدای مکمل با نقــش هویتی و حمایتی
در صحنــه رقابت ها حضــور پیدا کــرد .اولیــن مناظره از
مناظره های نامزدهای انتخابات ریاســت جمهوری برگزار
شــد و من فکر می کنم که از این منظر اگــر درباره چرایی
حضور اقای دکتر جهانگیری و اثربخشــی ایفای نقش او
از افکارعمومی پرسیده شود ،پیش بینی من این است که
اکثریت پاســخ دهندگان صرف نظر از دیدگاه سیاســی و
انتخاباتی شــان این حضور را مورد تایید قرار می دهند .به
نظر من قــرار گرفتن اقای جهانگیری در کنــار اقای دکتر
روحانی و قبول نقش حمایتی او بســیار موثر بود و در ادامه
فعالیت های رقابتی و تبلیغاتی ضرورت این حضور بیشــتر
احساس خواهد شــد .برداشــت من از اولین مناظره این
بود که همان گونه که مصلحت ســنجی شــده بود ،اقای
دکتر جهانگیری به لحــاظ گفتمانی در چارچوب منشــور
و گفتمــان اصالحــات خــودش را جانمایی کــرد ،از این
2
حسن رسولی عضو شورای عالی سیاستگذاری
اصالح طلبان همچنــان از ایده نامزد پوششــی دفاع
می کند و بــه کنایه خطــاب به اعضای حــزب اعتدال
و توســعه می گوید« :گرچــه این دوســتان در حوزه
فعالیت هــای تخصصــی خود دلســوزند امــا مناظره
نخســت نامزدها نشــان داد در حوزه سیاست داخلی
ایران از شــناخت و تجربــه فنی و کارشناســی الزم
برخوردار نبودند».
بنا به تشــخیصی که جریان اصالحات و خود او از مصالح
و منافع ملی بر حســب ضرورت کمک به رای اوری بار دوم
اقای روحانی داشته و داشتیم ،فداکارانه در عرصه حضور
پیدا کرد و این رفتار او در این مقطع تاریخی به عنوان یکی
از نقاط عطف انتخاباتی دوره دوازدهم ریاست جمهوری در
تاریخ انتخابات کشور ثبت و ضبط خواهد شد.
شــما از جمله موافقان نامزد پوششــی بودید اما
می گفتیــد نامزد پوششــی باید خــارج از دولت
باشد ،االن که مناظرات را شــاهد هستید ،هنوز
همین تفکر را داریــد یا در عقیــده اول خودتان
تجدید نظر کردید؟
اســتراتژی اصالح طلبان حمایــت از کاندیدای
واحد یعنی اقــای دکتــر روحانی بــود .امروز هــم همین
اســتراتژی دنبال می شــود و اقای دکتــر جهانگیری هم
در همیــن چارچوب رفتــار خواهد کرد .دوســتان دیگر از
طیف طرفــداران دولت از زاویه دیگــری ثبت نام و حضور
کاندیــدای دوم را بنــا به اســتدالل هایی که داشــتند ،به
مصلحت نمی دانســتند و حتی چهره هایــی مثل محمود
واعظی و برخی دیگر از شــخصیت های حــزب اعتدال و
توسعه تا حدودی تند و بدبینانه طرح این پیشنهاد را به تعبیر
خودشان بازی در میدان رقیب قلمداد می کردند .به همین
دلیل تصمیم گیری درباره وجــود کاندیدای مکمل قدری
به درازا کشــید و در اخرین روز ثبت نام این اتفاق افتاد .ما
اصالح طلبان که این پیشنهاد را مطرح می کردیم ،صادقانه
به دنبال کمک به اقای دکتر روحانی بودیــم ،حتما اگر از
خارج دولت می بود از جهتی مناسب تر می شد اما برای دادن
یک عالمت اطمینان بخش به افکار عمومی و نیز اطرافیان
اقای روحانی اتاق فکر اصالحات به این نتیجه رســید که
تعیین مصداق کاندیدای مکمل کامــا با نظر اقای دکتر
روحانی انجام شــود و به نوعی عدول کنیم از ان پیشنهاد
قبلی مبنی بر اینکه کاندیدای مکمل اصالح طلب خارج از
منظومه دولت باشد .این رویکرد مجاب کننده اتخاذ شد و
دوستان در جلسه حضوری که با اقای روحانی داشتند اقایان
جهانگیری ،ظریف و زنگنه را پیشنهاد دادند که باتوجه به
مسئولیت فرابخشی اقای جهانگیری به عنوان معاون اول
اقای دکتر روحانی همراه با این نظریه شــدند و اقای دکتر
جهانگیری به عنوان نامزد پوششی بروز و ظهور پیدا کرد.
یعنــی در همــان روزهــای نزدیــک بــه ثبت نام
نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری ،دوستان
اصالح طلب شما با اقای روحانی دیدار کردند؟
در ســاعت های پایانی اخرین روز مهلت ثبت نام
نامزدها چنین جلسه ای برگزار شد .من همچنان بر این نظر
کارشناسی بودم و هستم که حضور کاندیدای مکمل در کنار
اقای روحانی که بدون شک و تردید نامزد اول مورد حمایت
اصالح طلبان است ،اقدام درســتی بود و قطعا اقای دکتر
جهانگیری به اقتضای شــرایط و بنا به تشخیص معادالت
صحنه به نفع او کنار خواهد رفت .بنابراین همچنان از این
ایده دفاع می کنم .به نظرم برخی دوستانی که نگران اجرای
این پیشــنهاد بودند ،به رغم دلســوزی و تخصصی که در
حوزه فعالیت های خود دارند ،این اتفاق نشان داد در حوزه
سیاست داخلی ایران از شناخت و تجربه فنی و کارشناسی
الزم برخوردار نبودند.
نظرســنجی های بعــد از مناظــرات تلویزیونــی
نامزدهــای انتخابات ریاســت جمهوری نشــان
می دهــد کــه دارد یک ســبد رایــی بــرای اقای
جهانگیری شکل می گیرد ،به نظر شما حرف هایی
که اقای جهانگیری در مناظره هــا می زند به نفع
اقای روحانی می شــود یا به ضرر او خواهد بود؟
چراکه شــاید همه ارای اقای جهانگیری وقتی از
صحنه انتخابات کنار بکشــد به ســبد رای اقای
روحانی نرود.
43
سیاست
44
مثلث | شماره 354
سیاست
این موضــوع را باید در دو ســطح مــورد تجزبه و
تحلیل قرار داد ؛ یک ســطح نخبگان سیاسی ،اتاق های
فکر و مراجع نظری و گفتمان ســاز و تولید کننده محتوای
حوزه اصالح طلبی و اعتدال گرایی اســت ،یک حوزه هم
افکار عمومی اســت که تحت تاثیر مناظره اول نمره قابل
قبولی به اقــای روحانی می دهنــد .اوال خــود اینکه نامزد
فرعی جریان اصالحات در اولین مناظره به محض اینکه
فرصتی پیــدا می کند تــا در عرصه افکار عمومــی تفکر و
توانمندی خودش را عرضــه کند ،مورد اقبال نســبی قرار
می گیرد ،به نظر من به تنهایی نقطه قوت خوبی اســت که
نشــان می دهد جریان اصالحات که طی بیش از 10سال
گذشته کمتر در منظر عمومی از طریق صدا و سیما بروز و
ظهور یافت ،از حافظه درازمدت مردم ایران پاک نشــده و
همچنان ظرفیت بالقوه ای در این حوزه فکری دارد که در
شرایط مقتضی می تواند به مدد انقالب و کشور بیاید .ثانیا
دوگانه روحانی-جهانگیری ممکن اســت در ســطح عموم
مردم موضوعیت داشــته باشــد اما بنا بر این اســت که در
اینده طراحی و اجرای مدیریت صحنه به گونه ای باشد که
این دوگانه از قالب فردی خارج و توانمندی هر کدام از دو
کاندیدای اصلی و فرعی به عنوان قابلیت های تفکر های
اعتدال و اصالحات به جامعه معرفی شود و به طور طبیعی
در زمان مقتضی که اقای جهانگیری کناره گیری کند ،این
ظرفیت اجتماعی در ســبد رای اقای دکتر روحانی خواهد
رفت ،یعنی کسانی که در ادامه روند انتخابات به جهانگیری
نمره مثبت خواهند داد متقاعد خواهند شد در صورتی که به
اقای دکتر روحانی رای بدهند هر دو ظرفیت به عنوان نفر
اول و دوم دولــت دوازدهم در خدمت مردم و اداره کشــور
خواهد بود و به نظر من برخالف سایر نامزدهای حاضر در
صحنه به خصوص دوگانه قالیباف -رئیسی که با کناره گیری
هر کدام احاله و انتقال ارای یکی به دیگری ساده نخواهد
بود ،ادبیات گفتاری و رفتاری اقای جهانگیری به گونه ای
تداوم خواهد داشــت که به ســهل ترین شکل ممکن این
انتقال ارا از اقای جهانگیری به اقای روحانی صورت بگیرد،
چرا که درصورت رئیس جمهور شدن اقای روحانی برای بار
دوم ،مثل سایر روسای جمهوری ســابق که بالاستثنا هر
کدام دو دوره ریاســت جمهوری کردند ،حضور اقای دکتر
جهانگیری می تواند نه تنها در عرصه رقابت های انتخاباتی
بلکه در صورت رای مردم و پیروزی دکتر روحانی در تداوم
ریاست جمهوری او نیز همچنان به عنوان ظرفیت مکمل،
تقویت کننده و هم افــزای توانمندی های دولت در خدمت
مردم و کشور باشد.
زمان دقیق کناره گیری اقای جهانگیری مشخص
است؟ برخی می گویند بالفاصله بعد از مناظرات
تلویزیونی نامزدها این اتفاق می افتد و برخی دیگر
می گویند تا روز چهارشنبه 27اردیبهشت ممکن
است در صحنه انتخابات بماند.
پیش بینی من این است که اقای دکتر جهانگیری
متناســب با تحوالت فراروی عرصه رقابت های انتخاباتی
درباره زمان خارج شــدن از صحنه رقابتی تصمیم خواهد
گرفت و باید صبــر کنیم ببینیــم طی روزهای اینــده با چه
وضعیتــی مواجــه هســتیم و پیش بینــی می کنــم دکتر
جهانگیری به صورت اقتضایی و براســاس تشخیص خود
و اتاق فکر جریان اصالحات اقــدام به کناره گیری خواهد
کرد.
نظرسنجی بین اقای روحانی و اقای جهانگیری
در هفته اخ ر منتهی به زمان انتخابات مثل ســال
92انجام می شود یا خیر؟
خیر ،نســبت اقــای دکتــر روحانی و اقــای دکتر
جهانگیری در سال 96با نسبت اقای دکتر روحانی و اقای
دکتر عارف در سال 92که من سخنگوی ستاد اقای دکتر
عارف بودم ،یکسان نیست.
باید برای کناره گیری برنامه داشته باشیم
امید کرمانی ها
خبرنگار
گفت وگوی مثلث با عبدالله ناصری
شــما از جمله کســانی بودید کــه می گفتید اگر
دغدغه تایید صالحیــت اقای روحانــی برطرف
شود ،بهتر است نامزد پوششی صحنه انتخابات
ریاســت جمهوری را قبــل از اغــاز مناظــرات
تلویزیونی تــرک کند امــا گویا قرار اســت اقای
جهانگیــری تا پایــان مناظــرات در صحنه باقی
بمانــد ،باتوجــه بــه انکه اقــای جهانگیــری در
نظرسنجی ها با اقبال مواجه شده است ،خودتان
فضا را چطور می بینید و ارزیابی می کنید؟
مــن همچنــان بر ســر نظر خــودم هســتم و در
واقع نظــرم هیچ تغییری نکرده اســت اما همچون ســایر
اصالح طلبان تابع تصمیم جمع هســتم .تصمیم جمع ان
بود که کار به خود اقــای روحانی واگذار شــود ،بر همین
اســاس اقای جهانگیری با نظر مثبت اقــای روحانی وارد
عرصه شد .در مناظره نخست نامزدهای تلویزیونی باتوجه
به وضعیتی که پیش امد به طور طبیعی میزان درخشــش
اقای جهانگیری بیشتر از سایر رقبا بود.
چرا این طور شد؟
تجربه اجرایی چهل ســاله اقای جهانگیری موثر
بود .اقای جهانگیــری از حوزه های کوچــک مدیریت در
کشــور کار خود را اغاز کرد و به معاون اولی رئیس جمهور
رسید ،بنابراین در مناظره نیز مسلط به امار و ارقام نشان داد و
نسبتبهحرف هایغیر واقعیحالتتهاجمی گرفت.گرچه
این اقبال به اقای جهانگیری وجود دارد اما در مناظره هم
اعالم کرد «رئیسم اقای روحانی اســت» و با این جمله به
جامعه پیام داد که باالخره به نفع اقای روحانی کنار خواهد
رفت ،البته کنار رفتن او هم باید طوری مدیریت شــود که
ســبد رای اختصاصی پیدا نکند .خود او نیز تمایلی به این
اتفاق ندارد و معتقد است ســبد رای اختصاصی اش ،سبد
مثلث | شماره 354
خیلی وجهه تهاجمی و دور از اخالق و مســائل دیگر نباید
مورد توجه اقایان روحانی و جهانگیری قرار گیرد.
شــما گفتیــد خیلــی دغدغــه داریــد و ان هــم
بر می گردد به ســال 84چون در ان ســال وقتی
اقای رفسنجانی به دور دوم راه یافت ،همه سبد
رای مرحله اول اقایان معین ،کروبی و مهرعلیزاده
به سمت اقای هاشمی نرفت اما ان طرف قضیه را
هم باید دید که سبد نامزدهای اصولگرا یکجا به
ســبد رای اقای احمدی نژاد اضافه شد ،بنابراین
دغدغه شما می تواند از این بابت مرتفع شود؟
علــت نرفتــن ارای اقایــان کروبــی ،معیــن و
مهرعلیــزاده به طرف اقای هاشــمی یک دلیل داشــت و
علت رفتن همــه ارای نامزدهای اصولگرا به طرف ســبد
رای اقــای احمدی نژاد دلیلــی دیگر بــود .ان زمان اقای
هاشمی رفسنجانی جز و ارکان نظام دیوان ساالری و قدرت
سیاسی کشور تلقی می شد ،یعنی نماد حاکمیت بود ،اقای
روحانی هم االن چنین وضعیتــی را دارد .در واقع وضعیت
کنونی او برخالف سال 92است که وارد این عرصه شد .در
سال 92اقای روحانی هنوز تجربه نشده بود و االن مدیریت
او 4سال تجربه شده اســت .همان طور که مدیریت اقای
هاشمی در به پایان رســاندن جنگ تحمیلی و 8سال دوره
سازندگی تجربه شد.
مدیریت اقای هاشمی به هر صورت منشا خدمات
بنیادیــن و زیربنایی و توســعه کشــور بــود ،همین طور
اقــای روحانی در ایــن چهار ســال دســتاوردهای قابل
توجهــی در همه عرصه ها و در راســش برجام داشــت و
بســیاری از عرصه های اقتصــادی ،تولیــدی و صنعتی
و بحث هــای صادراتی و دارویــی و غیره همــه منوط به
امضای تعهدنامه برجام بود که بــه حیات و هویت ایران
گره خورده بــود .همان طور که در ســال 84یک خاطره
مثبتی نزد افکار عمومی از دوران ریاست جمهوری اقای
هاشمی وجود داشت اما نامزدهای جدید و تجربه نشده
از یک ســو و نقاط ضعف ریاســت جمهوری او از سویی
دیگر پاشنه اشیلی شدند که اقای هاشــمی متاثر از انها
نتوانســت در مرحله دوم مقابل اقــای احمدی نژاد حائز
اکثریت ارا شود .حاال همین وضعیت برای اقای روحانی
صدق می کند ،عدم انسجام در کابینه و عدم انسجام در
مدیریت های منطقه ای ممکن اســت تلفاتی را در ســبد
رای اقای روحانی ایجاد کند.
اقای احمدی نژاد در ســال 84نامزدی برای بار اول
و شــخصی تجربه نشــده بود که گفتمان ویژه ای را دنبال
می کرد و نســل جدید خیلی خواهان او بود اما در عمل بعد
از هشت سال به او پشت کردند و نحوه مدیریت او را ملغی
شده دانستند .به نظرم اگر اقای احمدی نژاد تایید صالحیت
می شد جامعه را دوقطبی تر می کرد اما خیلی بعید بود که رای
بیاورد یا بتواند در سرنوشت انتخابات تاثیر بگذارد .اما اقای
روحانی وضعیتش خیلی متفاوت است؛ دستاوردهایی در
این یک دوره داشته است اما در بخشی از حوزه ها باتوجه
به تبلیغات ســو ئی هم که رســانه های رقیب علیه او دنبال
می کنند ممکن است اگر اقای جهانگیری بخواهد تا اخر
بماند بخشی از جامعه رای ایران خود به خود به سوی یک
نامزد تجربه نشده اقبال نشــان دهد ،به همین جهت من
معتق د بودم بعد از تایید صالحیت ها دیگر اقای جهانگیری
باید کنار می رفت و کارزار انتخاباتی را از بیرون گود انتخابات
دنبال می کرد .به هــر صورت االن تصمیم بــه خود اقای
روحانی محول شده و خود او باید تصمیم بگیرد.
خیلی از اصالح طلبان با شور و شوق امروز از اقای
جهانگیری حمایت و اســتقبال کردند و معتقدند
اقای جهانگیری در مناظره به نوعی از زیر سایه
اقای روحانی بیرون امد ،امکان دارد با تشــویق
این دسته از اصالح طلبان اقای جهانگیری تا اخر
در صحنه انتخابات ریاست جمهوری باقی بماند؟
تشــویق اقای جهانگیری یعنی تشــویق دولت.
اقای جهانگیری معــاون اول اقای روحانی اســت .تمام
پارادایم هایی که اقای جهانگیری در مناظره ها و برنامه های
تبلیغاتی دنبال می کند ،منطبق بر گفتمــان اقای روحانی
است .بنابراین در مناظره دوم و ســوم هم اگر بماند همان
جهت گیری اقای روحانی را دنبال خواهد کرد .اســتقبال
جامعه از اقای جهانگیری بیشــتر از این جهت اســت که
در مقابله با کاندیدایی که بی پروا صحبت می کند ،بســیار
خوب ظاهر شده است ،بنابراین خیلی انفکاکی را در بیان و
گفتمان تبلیغاتی در ایام مناظرات نمی بینم .مشکلی را که
بیان کردم و هنوز بر ان اعتقاد دارم مربوط به جامعه ما است
که جامعه ای غیرقابل پیش بینی محســوب می شود .اگر
جامعه در روز 29اردیبهشت بخواهد تصمیم خاصی بگیرد
ممکن است برخی معادالت را به هم بزند.
امکان دارد بحث نظرسنجی بین اقای جهانگیری
و اقــای روحانــی در هفتــه اخــر منتهــی به 29
اردیبهشت مطرح شود همان اتفاقی که سال 92
بین اقای عارف و اقای روحانی رخ داد؟
تا االن در نظرســنجی ها علمی فاصله معناداری
بین اقای روحانی و اقای جهانگیری است .فکر می کنم این
روند ادامه پیدا کند ،یعنی حتی اگر در مناظره دوم و سوم هم
اقای جهانگیری خوب ظاهر شود ،چون رسما اعالم می کند
و می گوید کمک حال اقای روحانی اســت ،بنابراین شاید
مقداری باالتر بیاید اما فاصله اش با اقای روحانی معنی دار
خواهد بود .حتی اگر ســتاد اقای روحانــی تصمیم بگیرد
که نظرسنجی بین دو نامزد مشابه سال 92انجام شود ،به
نظر من نامزد پیروز در نظرســنجی حتی در روزهای پایانی
اقای روحانی خواهد بود و اقــای جهانگیری نخواهد بود.
نگرانی ام این است باتوجه به جامعه غیرقابل پیش بینی ،اگر
سبد رای تقسیم شود اتفاقاتی دال بر شکل گیری احتمال
دو مرحله ای شدن انتخابات رخ دهد.
اقای جهانگیری و چشــم انداز اینده سیاسی او
را چطور می بینید باتوجــه به حضوری که االن در
صحنه انتخابات دارد؟
او کســی نیســت که یک باره از خارج یا از کرسی
درس دانشگاه امده باشد .او از مدیریت های پایین کار خود
را شروع کرد و پله پله امد و تجربه قانونگذاری در مجلس را
هم دارد و به مرحله قبل از ریاست جمهوری رسید .باتوجه
به توانمندی های اقای جهانگیری معتقدم امروز که او 58
ل بسیار خوبی است تا بعد از پایان
سال دارد ،این سن و سا
دوره دوم اقای روحانی به عرصه انتخابات ریاست جمهوری
ورود کند .یکی از نامزدهای مطرح برای ســال 1400در
جامعه اصالح طلبی اقای جهانگیری خواهد بود ،گرچه تا
ان موقع چهره های جدید غیر متصور نیز می توانند در جامعه
اصالح طلبی ظهور و بروز پیدا کنند و کنار اقای جهانگیری
قرار بگیرند .ولــی اقای جهانگیری باتوجــه به مختصات
نسبتا جامعی که دارد و دلبستگی که به جمهوری اسالمی
و چارچوب کلی انقالب اسالمی و قانون اساسی دارد و به
همه ارکان نظام احترام می گذارد و قطعا معتقد به این روند
است و به طور کامل رویکرد اصالح طلبی هم دارد بنابراین
معتقدم می تواند در عرصه مدیریت سیاســی کشور نقش
خوبی داشته باشد.
سیاست
رای دولت و رئیس جمهور مســتقر محســوب می شود اما
جامعه ما ویژگی های خاص خود را دارد و یکی از مهمترین
ویژگی های جامعه ما ،غیرقابل پیش بینی بودنش اســت،
بنابراین نمی شــود دربــاره ان حــرف قاطع را قبــل از روز
رای گیری زد.
ایــا خود اقــای جهانگیــری تصمیــم گرفت بعد
از مناظره ســوم به نفــع اقای روحانــی انصراف
دهد یا این تصمیم شــورای عالی سیاستگذاری
اصالح طلبــان بود یــا انکه اقــای روحانی چنین
شرطی را برای پذیرش نامزد پوششی قرار داد؟
همه مراحل اعم از تصمیم گیری ،ثبت نام ،اعالم
کاندیداتوری و زمان ماندن در صحنه نامزد پوششی ،همه
به خود اقای روحانی واگذار شــد ،به عبــارت دیگر صفر و
صد قضیه با خود اقای روحانی است ،بنابراین پیشنهادی
هم که دوســتان قبل از ثبت نام نامزدها دادند مبنی بر این
بود که تصمیم نهایــی را خود اقای روحانــی بگیرد و کم و
کیفش با اقای روحانی باشــد .بعضی دوســتان پیشنهاد
دادند غیر از اقای جهانگیری افراد دیگری هم برای دفاع
از عملکرد دولت و مقابله با رقبا وارد عرصه شوند مثل اقای
ظریف و نوبخت؛ انها از جمله اشخاص مورد نظر بودند اما
نپذیرفتند و اقای جهانگیری بنا به توصیه اقای روحانی این
امر را پذیرفت .اما اینکه تا چه زمانی بماند منوط به نظر اقای
روحانی است و دیگر شورای عالی سیاستگذاری یا احزاب
اصالح طلب دخالتی ندارند .همه چیز موکول به شــخص
اقای روحانی شده است.
شــما از جمله کســانی بودید که می گفتید نامزد
پوششــی به اقای روحانی کمکــی نخواهد کرد،
ایا اقــای جهانگیــری در مناظــره اول بــه اقای
روحانی کمک کرد یــا انکه بعدها ایــن حضور او
چالش برانگیز خواهد شد؟
فارغ از اینکه نامزد اصولگرا یا اصالح طلب یا هر
شش نفر را در نظر بگیریم ،مناظره نخست نقایصی داشت.
در کل این مناظره انچنان که جامعه عمومی کشور اعم از
نخبگان و عامه انتظار داشتند ،توقعاتشان براورده نشد .اما
در کل اقای جهانگیری مسائلی که مطرح کرد در دفاع از
دولت و عملکرد ریاست جمهوری بود و این به اقای روحانی
کمک کرد امــا یک نکته ای کــه من و خیلی از دوســتان
دیگر بر ان اتفاق نظر داریم ،این است که چون جامعه ما
جامعه ویژه ای است و شاید به یک ســبد رای نامزد همسو
با نامزد اصلی اصالح طلبان اقبال پیدا کند ،این سبد رای
الزاما انتقالش یک تدبیر و برنامه ریزی خاصی می خواهد
که از این جهت کار اقــای روحانی و ســتاد او و حتی خود
اقای جهانگیری سخت خواهد شد چون اقای جهانگیری
براســاس اعالم خودش برای کمک و یاری اقای روحانی
وارد عرصه شده است ،بنابراین اگر مبنا را قول او بگذاریم،
خود به خود شکل گیری ســبد رای برای اقای جهانگیری
به نظر می رســد تامالتی را می طلبد چون انتقالش به اقای
روحانی تدبیر می خواهد .اما درباره برنامه نخست مناظرات
بگویم که بعد از ان برنامه فضای انتخاباتی کشور مقداری
جدی تر شد .ارزیابی من این است که توجه به اقای روحانی
بیشتر شده است .درست است که اقای جهانگیری در ان
مناظره درخشید اما اقای جهانگیری نه ستادی زده است و نه
برنامه ای مستقل از اقای روحانی دنبال می کند .معتقدم اگر
در مناظره ها هم بماند و تیم اطالع رسانی ستاد اقای روحانی
و شخص اقای جهانگیری و تیم اطالع رسانی دولت طوری
عمل کنند که این شیفت رای شکل گیرد ،به نظر من اتفاق
خاصی نخواهد افتاد .
فقط بایــد مراقبت هــای ویژه ای صــورت بگیرد که
حالت های اداب گفت وگو و مناظره به طور جدی در مناظره
نوبت دوم و ســوم ان طور که مطلوب جامعه است رعایت
شود و هم حقایق وقایع گفته شود .به عبارت بهتر معتقدم
3
عبدالله ناصری همچنان
منتقد نامزد پوششــی اســت
و می گویــد ســتاد روحانــی و
شــخص جهانگیــری بایــد
تدبیری به خرج دهند که بعد
از کناره گیری نامزد پوششی،
سبد رای او کامل به سبد ارای روحانی منتقل شود.
سیاست
45
سیاست
ائتالف راست میانه
سیاست
46
مثلث | شماره 354
علی الریجانی انتقادهایی را روانه نامزدهای اصول گرا کرده است
سیاست
پیش بینی هــا درســت بود؛ یــک بخش از راســت
ســنتی و عملگرا حــاال می خواهــد در انتخابــات خالف
جهت اصولگرایان عمل کند .انها نگاه به حســن روحانی
دوخته اند و گویــا او نامزد و مطلوبشــان در این انتخابات
شده است.
حاال علــی الریجانــی صریح تر از همیشــه ،رقبای
اصولگــرای حســن روحانــی را نقــد می کند ،ان ســو تر
نزدیک ترین افراد به او ستاد انتخاباتی حمایت از روحانی
به راه انداخته اند و درســت در همین میانــه برخی دیگر از
افراد همســو با علی الریجانی البی های مهمی در پشــت
صحنه انجام می دهند .این حتما یکی از پدیده های قابل
توجه این انتخابات است.
تاکتیک جدید علی الریجانی
مثلث | شماره 354
سیاست
هنگام بحث در مورد علی الریجانی و نقشش در این
انتخابات اگر از انچه در پشت صحنه می گذرد عبور کنیم،
حتما باید به سخنرانی های او در این چند روز بپردازیم .او
در سخنرانی های خود سعی کرده که علنا از دولت و عملکرد
روحانی دفاع کند و در همین راستا حتی نامزدهای اصولگرا
نیز نقد کند .الریجانی عصر روز دوشنبه چهارم اردیبهشت
در مراسم افتتاح تاالر بزرگ غرب اســتان تهران در شهر
قدس با اشاره غیر مستقیم به یکی از شعارهای انتخاباتی
محمد باقر قالیباف مبنی بــر ثبت نام جوانان جویای کار در
سامانه کار و کمک مالی 250هزار تومان به جوانان تا پیدا
کردن شغل ،قالیباف را نقد کرد و این گونه توصیف کرد که
می خواهد به مردم صدقه بدهد.
الریجانی اینگونه حرف های خود را بیان کرد« :در
فصل انتخابات برخــی افراد ادعا می کنند کــه این مقدار
پول می دهیم؛ سوال این است که ایا با این پول دادن ها،
تولید یا اشتغال ایجاد می شود؟ این طور نیست ،زیرا این
یک حرف خالف است .اگر شخصی بگوید که منابع انرژی
کشور تبدیل به کارخانه شود ،ان زمان می توان گفت که
یک سیاستمدار صادق این حرف ها را بیان کرده است .اگر
کسی گفت من این مقدار پول خرج می کنم حرف درستی
نیســت و به نظر من برای فریبکاری چنین موضوعاتی را
مطرح کرده اســت .حرف این اســت که یک سیاستمدار
صادق به مردم مشکالت و منابع را اعالم کند .مردم صدقه
نمی خواهند ،بلکه زمینه برای تولید می خواهند ».رئیس
مجلس در همین راستا به دفاع از عملکرد دولت پرداخت
و نظر خود را در تائید عملکرد دولت این گونه بیان داشت:
«در چند ســال اخیر برخی از مشکالت در حوزه نفت و گاز
مرتفع شده و در روزهای اینده پاالیشگاه ستاره خلیج فارس
راه اندازی می شــود کــه از نظر بنزیــن ،کشــور خودکفا
می شود .همچنین در حوزه کشاورزی نیز اقدامات خوبی
انجام شده و از نظر تولید گندم ،خودکفا شده ایم و مقداری
نیز صادرات داشته ایم که اقدامی قابل تقدیر است ».اما
الریجانی در سفر به اســتان فارس و به خصوص در جلسه
شورای اداری فیروزاباد حرف های مشــابهی زد .وی روز
پنج شــنبه هفتم اردیبهشــت در فیروز اباد این گونه گفت:
«شرایط کشــور در چهار سال گذشته بســیار سخت بود و
مشکالت جدی داشــتیم ولی امروز بسیاری از مشکالت
حل شده است .پروژه های مختلفی در کشور در حال انجام
است .این پروژه ها می تواند گشــایش های فراوانی را در
کشور به وجود اورد که از جمله می توان به پروژه راه اهن و
توسعه ان در استان فارس اشاره کرد که باعث اشتغالزایی
در کل کشــور می شــود .کارهایی که انجام شده ،باعث
افتخار و امیدافرین بوده ولی نباید از یاد ببریم که مجموعه
کشور در سال های گذشته به خصوص در بحث بین الملل
و سوءمدیریت ها مشکالت فراوانی را برای دولت به وجود
اورد که حل انها یک تخصص احتیاج داشت که تا حدودی
این موضوع حل شد .این روزها صحبت هایی می شود که
در مقام اجرا قابلیت اجرایی ندارد .تصویر اینده کشــور را
امیدوارکننده می دانم زیرا در بعــد بین المللی و اقتصادی
جهش های فراوانی داشته و شرایط تغییر کرده است .در
چهار سال قبل شرایط بسیار سخت بود و از نظر فروش نفت
مشکالت جدی داشتیم و حتی کارخانه ها برای تهیه مواد
اولیه مشکالت فراوانی داشت اما این حرکت و راه اندازی
کارخانجات یک عزم جدی داشــته و توانستیم بسیاری از
کارخانجاتی که مشکل داشتند را دوباره راه اندازی کنیم.
به خاطر داشته باشــیم که در سال های گذشــته تورم به
صورت ساعتی افزایش می یافت .شرایط بسیار سخت بود
و شاید در اینده دشــمنان بتوانند کاری کنند اما نمی توانند
کاری که انجام شده را به هم بزنند .امروز تورم کنترل شده
و مثل گذشته نیست و من شرایط را امیدوار کننده می بینم
به شکلی که یک جهش را در اینده شاهد خواهیم بود».
این اظهــارات علــی الریجانی اما بــا واکنش هایی
مواجه شده اســت .ذوالنور ،نماینده قم در پاسخ به گالیه
یکی از طالب که گفت الریجانی نماینــده مراجع تقلید،
جامعه مدرسین و مردم والیی قم است و ناطق نوری رئیس
سازمان بازرسی دفتر رهبری ،اما چرا اینها به جای حمایت
از نیروهای انقالبی ،از روحانــی حمایت کرده اند؟ گفت:
«از نظر قانونی مانعی بــرای الریجانــی و ناطق نوری در
حمایت از روحانی نیست ولی ارزوی ما این بود که باتوجه
به جایــگاه این دو شــخصیت ،حداقل در ایــن انتخابات
سکوت می کردند».
روزنامه «صبح نو» هم در شماره چهارشنبه خود ،علی
الریجانی را نقد کرد .این روزنامه نوشــت« :در تازه ترین
اظهارنظر رئیس مجلس شورای اسالمی ،صراحتا وعده
افزایش یارانه هــا را که از ســوی دو تــن از کاندیداهای
شناخته شــده مطرح شــد ،مورد نقد قرار داده است .دکتر
الریجانــی می گوید در شــرایط فعلی اقتصادی کشــور،
دولت تــوان افزایش دو یا ســه برابری یارانه هــا را ندارد.
رئیس مجلس کــه در جمع عده ای از فرهنگیان در شــهر
قم صحبــت می کرد ،شــرایط کنونی اقتصــادی ایران را
«بســیار پیچیــده» خوانده اســت ».به گفتــه الریجانی
«ســاالنه یک میلیون و پانصد هزار میلیارد ریال یارانه در
ایران داده می شــود که باتوجه به درامدهــا و هزینه های
دولــت ،افزایــش ان امکان پذیر نیســت چرا کــه دولت
پولی برای پرداخت ان نــدارد .وی همچنین در مراســم
افتتاح تاالر بزرگ غرب اســتان تهران در شــهر قدس ،با
اشاره غیر مســتقیم به یکی از شــعارهای انتخاباتی اقای
محمد باقــر قالیبــاف ،مبنی بــر ثبت نام جوانــان جویای
کار در ســامانه کار و کمــک مالــی 250هــزار تومان به
جوانان تا پیدا کردن شغل ،قالیباف را سیاستمدار فریبکار
توصیف کرد کــه می خواهد به مردم صدقــه بدهد .البته
ورود مســتقیم اقای الریجانی در انتخابــات ،با حمله به
کاندیداهــای اصولگــرا به همین جا ختم نشــده اســت.
برخــی از نزدیکان الریجانی در مجلــس در روزهای اخیر
از تشکیل ســتاد اصولگرایان حامی روحانی در انتخابات
خبــر داده اند .خبر اغاز به کار رســمی ســتاد اصولگرایان
حامی حجت االسالم حســن روحانی ،دقیقا زمانی اعالم
شد که علی الریجانی نیز ،وعده افزایش دو یا سه برابری
یارانه ها را غیرممکن دانســته بود .اقای الریجانی که در
انتخابات 94با حمایت لیست امید وارد مجلس شد ،حال
در انتخابات ریاســت جمهوری 96پازل جدایی از جریان
اصولگرایی را تکمیل می کند .او با نوع موضع گیری اش در
رد صالحیت های صورت گرفته در انتخابات شورای شهر
تهران ،مرز بندی خود با اصولگرایان را به شکل جدی تری
مطرح کرده است .کمیسیون نظارت بر انتخابات شورای
شهر تهران ،تعداد زیادی از اصولگرایان فعال در شورای
شهر و چهره های شناخته شــده ای چون اقایان طالیی و
کاشــانی را ردصالحیت کرد .در این بین ،دکتر الریجانی
نســبت به این ردصالحیت ها نه تنها واکنشی نشان نداد،
جالب تر انکــه او بعد از انتشــار ابالغیه شــورای نگهبان
درباره ردصالحیت اقلیت های مذهبــی در بعضی مناطق
خاص ،به طور کامل وارد میدان شــده و ابالغیه ایت الله
جنتی را ملغی اعالم کرد .در این بین رئیس شــورای شهر
با اعالم رایزنی با الریجانی در خصوص رد صالحیت های
گســترده ،گفته بود« :این رد صالحیت ها شائبه دخالت
خط فکر سیاســی را تقویت می کند کــه در نهایت موجب
خدشه وارد شدن به اعتماد مردم نسبت به نهادی عمومی
خواهد شــد ».البته ورود تمام قد الریجانی در حمایت از
اقای حسن روحانی تازگی ندارد .به نظر می رسد الریجانی
از یک سو به شعارهای حمایتی منتقدان دولت نقد می کند
و از سوی دیگر نسبت به رد صالحیت های گسترده شورای
شــهر تهران به ارامی عبور می کند .زمانی که نزدیکان او
ستاد تبلیغاتی اصولگرایان حامی روحانی را راه انداختند،
دیگر برای جدا شــدن از جبهه اصولگرایی بهانه ای باقی
نمانده است».
علی الریجانی البته پیش تــر در مصاحبه تفصیلی با
هفته نامه مثلث ضمن نشان دادن رویکرد مثبت به حسن
روحانی در مورد احتمال تک دوره ای شــدن او گفته بود:
«خیلی این احتمال را قــوی نمی بینم .اقای روحانی روی
هم رفته در مسیر درســتی در حال حرکت است .البته فکر
می کنم در حوزه مبارزه با رکود و ایجــاد رونق در تولید باید
شتاب بیشتری داشته باشند و این یک نقطه نقص دولت
فعلی اســت .در زمینه اجرای توافق هسته ای و ثمراتش
نیز یک مقدار پافشاری و تالش بیشــتری داشته باشند و
مقداری جسورانه تر در این زمینه ورود کنند ،واال مشکلی
ندارند .در عین حال برای قضاوت در این مورد زود است.
اینکه سوال شد برخی احتمالش را زیاد می دانند که اقای
دکتر روحانی رئیس جمهور یک دوره ای باشــد ،می گویم
خیر ،من احتمالش را زیاد نمی دانم ولی شرایط اینده خیلی
می تواند تعیین کننده باشد».
حمایت راستگرایان ســنتی از حسن روحانی البته به
علی الریجانــی خالصه نمی شــود .در اظهارنظری دیگر
محمد رضا باهنر گفته اســت« :نقدهای ما به دولت اقای
روحانی نبایــد غیرمنصفانه باشــد زیرا ایــن نقدها نتیجه
برعکسی خواهد داشت و باعث می شود نظر مردم به نوعی
دیگر شود .اگر انتخابات سال 88را به خاطر داشته باشید
می بینید که در ان سال یک طرف مدام اعالم می کرد در
این چهار سال کاری نشده و تمام دســتاوردهای کشور و
نظام را زیرسوال می برد و ســیاه نمایی می کرد .زمانی که
دولت اقای روحانی روی کار امد ،کشور تورم 44درصدی
را تجربه می کرد اما با برنامه ریزی های صورت گرفته تورم
حداقل 30درصد کاهش پیدا کرد .به نظر بنده در سیاست
رکود تورمی هدف گذاری تورم تک رقمی اشــتباه است و
بنده اگر بخواهم هدفگذاری داشته باشم ان را در حد 22
درصد قرار می دهم چون تورم رکود باعث می شــود ضمن
ایجاد رکود ،تولید نیز یخ بزند .بنابرایــن تورم تا جایی باید
کنترل شود که چرخ های اقتصادی نیز بچرخد.
رشد اقتصادی کشور طی چهار سال اخیر از منهای
5درصد به 8درصد رســید کــه ما نیز این عــدد را تکذیب
نمی کنیــم و می گوییم عدد و رقم درســتی اســت اما باید
دید اگر میــزان نفــت را نیــز از ان کم کنیــم همین عدد
خواهد شــد یا نه .اگر مبلغ رشــد نفت را از این مساله کم
کنیم رقم رشــد 0/9درصد می شود ،اگر رشــد اقتصادی
ما رشدی مســتمر و پایدار باشــد تولید و اشــتغال کشور
عــدد مثبــت و خوبــی را تجربــه می کــرد کــه در واقــع
این گونه نبــود .هرچند در حــوزه انرژی و نفــت اقدامات
خوبی شــده و ما برای اولین بــار در برداشــت نفت با قطر
تقریبا یکی شــدیم و به ســمت جلو حرکت کردیم اما اگر
بخواهیم ان را در رشــد اقتصــادی نیز ببینیم ،این رشــد
47
سیاست
دفعی و مقطعی اســت و اســتمرار نخواهد داشــت .اگر
رشــد اقتصادی 8درصــدی ما مســتمر بود باید ســاالنه
یک و نیم میلیون شغل جدید ایجاد می شد ولی بیکاری در
ایران داد می زند و وجود 4یا 5میلیون فارغ التحصیل بیکار
در کشور شوخی نیست ».همراســتا با این دو شخصیت،
کاظم جاللی هم گفته است« :نباید به شعور مردم توهین
کرد ،اینکه یارانه ها را وسیله قرار دهیم و به نوعی انتخابات
را به مزایده بگذاریم ،کار غلطی است .نظام انتخاباتی را
نباید به سمت رقابت اشــخاص پیش ببریم بلکه رقابت ها
باید به ســمت رقابت در برنامه ها باشــد .صحنه سیاســی
انتخابات باید با نشاط باشد».
وی اضافه کرد« :بهترین حالت در صحنه انتخابات
این اســت که کاندیداها برنامه های خــود را اعالم کنند.
دوران سوپرمن بودن گذشته؛ دورانی که افراد خودشان را
طوری معرفی کنند که یک شبه می توانند مشکالت را حل
کنند ،گذشته است.
نامزدهــا بایــد کار تیمــی کنند؛ بایــد بــا کار تیمی
مشــکالت را حل کرد و دارای برنامه بــود .واقعیت های
اقتصاد امروز کشــور را باید کامال دریافت و بر اســاس ان
صحبت کــرد ،کاندیداها بایــد بتوانند حرف هــای خود را
منتقل کنند تا مردم ارزیابی درستی داشته باشند .انتخابات
باید با نشــاط برگزار شــود .توهین و تخریب نشــود .زیرا
توهین و تخریب در انتخابات جواب نمی دهد».
راه اندازی ستاد برای روحانی
اما یک نکته قابل توجه که در هفته گذشــته در این
حوزه رخ داد تشکیل ستاد انتخاباتی برای حمایت از حسن
روحانی توسط افراد نزدیک به الریجانی بود.
محمد شریعتمداری ،رئیس ستاد انتخابات روحانی
در مراســم افتتاحیه ســتاد تبلیغاتــی اصولگرایان حام
ی
حســن روحانی گفت« :راه گفتمان اعتدالــی با ایت الله
هاشمی شروع شــد و معتدلین همه جناح های کشور مورد
ستایش ما هستند ».به گزارش ایسنا ،محمد شریعتمداری
اظهار کرد« :خوشحالم در جمع ستاد اصولگرایان معتدل
حامیــان روحانی هســتم .ایام با ســعادت ماه شــعبان را
تبریک می گوییم و تقارن افتتاح این ستاد با این ایام را به
فال نیک می گیریم ».وی ادامه داد« :خیلی خوشــحال
شــدم رنگین کمان حامیان روحانی از اقــوام ،مذاهب و
گویش های گوناگون و جناح هــای مختلف امروز تکمیل
شد».
شریعتمداری تصریح کرد« :معتدالن همه گروه ها
مورد ســتایش ما هســتند ،از ناطق نوری و علی الریجانی
تشــکر می کنم که کمــک کردند تــا این مســیر را ادامه
دهیم ».وی همچنین گفت« :تشکر می کنم که ظرفیت
خود را در اختیار تفکر اعتدال قرار می دهند ،این راه که با
فکر ایت الله هاشمی شروع شد ما حتما ان را ادامه دهیم؛
چراکه رشد کشور ،همچنین اجرای عدالت که علت موجبه
انقالب است با افراط و تفریط لطمه می خورد ».وی گفت:
«برخی می گویند مگر قوه مجریــه چند درصد قدرت دارد
که شما تالش می کنید ان را به دست اورید؟ من می گویم
رهبــری و ملت همان اســت که بــود ،این وســط عاملی
چون دولت با رای مــردم تغییر کرد بعــد از دولت خاتمی
با انتخابات دولت احمدی نژاد ســر کار امد و هشــت سال
کارهایی کرد که باعث شد مردم در ٩٢تغییر مسیر بدهند».
رئیس ستاد انتخاباتی حسن روحانی گفت« :در این
مدت انواع شــاخص های کالن و خرد تغییر کرد و بهبود
یافت .امنیت تغییر کرد و دیگر شــاهد ترور هایی که قبال
شــد نیســتیم .با تالش دولت از زیر فصل هفتم شورای
بازی دو سر برد
امنیت بیرون امدیم .در همین شرایط رشد اقتصادی منفی
را مثبت کردیم .شــرایط اب و بهداشــت را بهبود دادیم،
تولید نفت خام را افزایش دادیم ،به جایگاه خود رسیدیم و
کشور را از بنزین یورو چهار بی نیاز کردیم١٥٠٠٠ ،میلیارد
تومان گندم از کشاورزان خرید کردیم ،به بازار ثبات دادیم
و همه اینها به خاطر تصمیم مردم در ســال ٩٢بود ».وی
ادامه داد« :اصالح طلب و اصولگرایان معتدل با هم این
کارها را کردند .امیدوارم به برکــت این ایام برکات به جمع
ما نازل شود».
اما بهروز نعمتی ،مسئول این ســتاد و نماینده مردم
تهران هم تاکید کــرد« :امروز در اینجا بــرای حمایت از
روحانی ،اصولگرایان معتدل جمع هستند».
به گزارش ایلنــا ،بهروز نعمتــی در افتتاحیه ســتاد
تبلیغاتی اصولگرایان حامی حســن روحانی گفت« :ستاد
اصولگرایان روحانی را راه انــدازی کردیم که در راس این
هرم شــورای عالی سیاستگذاری اســت و بعد ان شورای
راهبردی است».
او افزود« :کشور را به هشت قسمت تقسیم کردیم.
ما ۱۶کمیته در کمیته اقشــار داریم ۵ ،معاونت هم برای
ستاد در نظر گرفتیم .از فردا در تهران ستاد مردمی فعال
خواهد شد .در کشــور هم از فردا کار را شروع می کنیم».
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسالمی با تاکید بر
اینکه اصولگرایی فقط جمنا نیست ،گفت« :بیرون از جمنا
هم بسیاری از اصولگرایان هســتند که رای بسیار دارند و
امروز در اینجا اصولگرایان معتدل برای حمایت از روحانی
جمع هســتند ».نعمتی این را هم گفت که ســایتی به نام
اصولگرایان معتدل راه اندازی شده است.
به نظر می رسد راستگرایان سنتی برای حسن روحانی
و این انتخابات حساب ویژه ای باز کرده اند.
چرا علی الریجانی از روحانی حمایت می کند ؟
سیاست
48
مثلث | شماره 354
علی گنجی
روزنامه نگار
علی الریجانی چگونه با این انتخابات مواجه خواهد
شد؟اینسوالحاالیکیازمهمترینپرسش هایانتخابات
ریاست جمهوری اســت .او در این چند روز سخنانی گفته تا
پیش بینی کسانی که می گفتند او متمایل به حسن روحانی
اســت و در این راه تالش خواهد کرد بــه واقعیت نزدیک تر
شود.نزدیکیاوبهحسنروحانیالبتهمساله اینیستکهدر
اینچندروزاخیرنمایانشدهاست.اودرتماممدتیکهحسن
روحانیجایگزینمحموداحمدی نژادشدهبهترینرابطهرابا
رئیس دولت یازدهم داشته است و تالش کرده تا ایده مرکزی
حســن روحانی در انجام توافق هسته ای به ثمر بنشیند .در
سخت ترین روزهایی که برجام در مجلس بررسی می شد این
علیالریجانیبودکهمقابلمنتقداندولتایستادتامجلس
مانعی برای تصویب برجام نباشد .او هزینه زیادی هم بابت
این همراهی با دولت داده اســت .او اما از موضع خود هرگز
عقبننشست.علیالریجانیالبتهبرایاینهمراهیخودبا
حسن روحانی از اصولگرایان هم در مقاطعی فاصله گرفت.
او در انتخابات مجلس دهم به جمع انها اضافه نشد و تالش
کرد تا با سکوت ان انتخابات را به پایان ببرد .علی الریجانی
در انتخابات مجلس شورای اسالمی دهم در حوزه انتخابیه
قم شرایط سختی را تجربه کرد؛ او که با «دفاع حداکثری» از
برجام در مقابل موضع عمومی جریان اصولگرایی خصوصا
بدنه اجتماعی ان صف ارایی کرده بود ،بنابراین جریان رقیب
توانســت با ضریب منفی رای وی در شهر قم ،او را از کسب
رای اول بازدارد ،هرچند در هدف نهایی این پارلمانتاریست
خلل ایجاد نکرد و او خود را برخالف همه براوردها از نتیجه
هفتم اسفند 94برای کرسی ریاست اماده کرد.
او چند ماه در مورد ان عدم همراهی اش با اصولگرایان
گفته بود« :تحلیلی از شرایط داشتم که فکر می کردم این
ارایش موفق نیســت .به انها هم حدود 8مــاه پیش وقتی
نمایندگان جامعه روحانیت مبارز اینجا تشریف اوردند صریح
گفتم .من گفتم فکر می کنم «صحنه سیاسی داخل کشور
با مختصات فعلی باید مورد ارزیابی قرار گیرد ،این ارایشــی
که در حال شکل گیری است متناســب با شرایط نیست».
منتها این یک رای بود .شاید سایر دوســتان ارای دیگری
داشتند چون ان راه را انتخاب کردند ،من خیلی موافق این
نبودم ،به همین دلیل نمی خواســتم صدمــه ای هم از این
قضیهبخورند،بنابراینبهاقایموحدی کرمانیگفتم«چون
جایگاه روحانیــت را در انقالب اصیل می دانم ،از شــخص
شما حمایت می کنم ولی کاری به ارایش ندارم»(مصاحبه
باهفتهنامهمثلث)
علی الریجانی دین خود را به دولــت یازدهم ادا کرده
بود؛ کمک به رای اعتماد مناسب به وزیران دولت یازدهم و
همراهی با وزیران در زمان استیضاح و مهم ترین همگامی
با پاستورنشینان تصویب برجام در ۱۵دقیقه در بهارستان.
بنابراین حاال نوبت حامیان دولت بود که در شــرایط سخت
وی را یاری کنند .حامیان دولت ،حامیان الریجانی شــدند
و او توانســت رئیس مجلس شــود .حاال باز نوبــت به علی
الریجانی رسیده است .انتخابات فرا رسیده و این بار حسن
روحانی در شرایط ســخت قرار گرفته است .علی الریجانی
تمام قد به میدان امده و رک و صریح وعده های اصولگرایان
را زیر ســوال برده .الریجانی گفته است« :در شرایط فعلی
اقتصادی کشور ،دولت توان افزایش 2یا 3برابری یارانه ها
را ندارد .ساالنه یک میلیون و 500هزار میلیارد ریال یارانه
در کشور داده می شــود که باتوجه به درامدها و هزینه های
دولت افزایش ان امکان پذیر نیســت ،چرا که دولت پولی
برای پرداخــت ان ندارد».در تحلیل رفتــار علی الریجانی
برخی اصرار دارند بگویند او برای ســال 1400برنامه ریزی
کرده اســت .می گویند او می خواهــد رئیس جمهور دوران
پســا روحانی باشــد .او می داند اصالح طلبان هنــوز برای
ورود به قــدرت در ســطح رئیس جمهــور راه درازی دارند.
اما سوال این اســت که اگر حســن روحانی رئیس جمهور
بعدی نباشــد او با چه وضعیتی مواجه خواهد شــد؟ برخی
می گویند همین مواضــع اخیر الریجانی می توانــد او را به
قطب مخالــف اصولگرایان تبدیل و البته موجب شــود که
او مستظهر به حمایت اصالح طلبان شــود .همین مساله
می توانــد این بــار او را به جــای روحانی در ســال 1400به
جایگاهی مهم برســاند .او یک بازی دو ســر برد را شــروع
کرده است.
١٠٠روز درکاخ سفید
١٠٠روزازحضوردونالدترامپدرکاخسفیدسپریشدورئیسجمهوریجدیدایاالتمتحده
امریکا طی این مدت نه تنها نتوانست وعده هایش را محقق کند بلکه در بسیاری از موارد خالف انچه
کهگفتهبود،عملکرد.شایدبههمینخاطراستکهازترامپبامیزانمحبوبیتچهلواندیدرصد
به عنوان نامحبوب ترین رئیس جمهور امریکا یاد می کنند .اکنون نیز به نظر می رسد ترامپ که در
حوزهداخلیهیچحرفیبرایگفتننداردبیشترتوجهشرابرمسائلسیاستخارجیمعطوفکرده
استکهاینمسالهرامی توانازرویکرداودرقبالسوریه،کرهشمالی،ایرانوافغانستانبرداشتکرد.
بین الملل
تی
تر
یک
رئیس جمهور
اشفته
ترامپ پس از صد روز
چگونهامریکارا ادارهکردهاست؟
ازاده کشوردوست
روزنامه نگار
بین الملل
50
مثلث | شماره 354
1
«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری امریکا که پیروزی
او در انتخابات هشتم نوامبر بسیاری از کارشناسان و مردم
جهان را شگفت زده کرد ،در جریان رقابت های انتخاباتی
وعده هــای عجیب زیــادی داده بــود که بســیاری از انها
تا کنون ناکام مانده است؛ رئیس جمهوری امریکا در عین
حال در سه ماه گذشــته اقدام هایی انجام داد که غیرقابل
پیش بینی بودن او را بیش از پیش اثبات کرد .هر چن د ترامپ
در جریان ۱۰۰روز اول فعالیت در کاخ سفید ،ظرفیت خود
برای تغییر و تحول را نشان داد ،ولی در این مدت نتوانست
یک دکترین مشخص یا یک سبک ریاست جمهوری ثابت
از خود به نمایش بگذارد .او کــه از زمان روی کار امدن در
کاخ سفید ،بخش زیادی از وقت خود را صرف توئیت کردن
یا بازی گلف کرده ،در یکــی از همین توئیت ها اعالم کرد
که ریاست جمهوری بسیار سخت تر از ان چیزی است که
تصورش را می کرده اســت؛ اذعانی که برخی ان را نشان
از ساده لوحی و برخی دیگر ان را نشانه زیرکی و کنایه امیز
بودن لحن وی دانســته اند .این در حالی اســت که وی از
ابتدای رقابت های انتخاباتی ،خود را فردی ضدنظام کنونی
معرفی کرد و وعده داده بود در صورت پیروزی در انتخابات
ریاســت جمهوری ،امریکا را دگرگون کند .دســتاوردهای
ناچیز و سیاســت های غیرمعقول ترامپ در سه ماهه اخیر
باعث شده وی به غیرمحبوب ترین رئیس جمهوری در تاریخ
معاصر امریکا تبدیل شود.
در همین راستا ،روزنامه امریکایی «واشنگتن پست»
در گزارشــی نوشــت کــه ترامــپ در اولیــن ۱۰۰روز از
ی خود ۴۸۸ ،ادعای دروغین یا گمراه کننده
ریاست جمهور
مطرح کــرده اســت .در این گــزارش که توســط بخش
«حقیقت یاب» روزنامه واشنگتن پست تهیه شده ،فهرستی
از تمامی اظهارات دروغین یا گمراه کننده ای ک ه ترامپ در
۱۰۰روز نخست ریاست جمهوری خود مطرح کرده ،ارائه
شده است.
طبق ایــن امار و ارقام ،شــمار ادعاهــای دروغین یا
گمراه کننده دونالــ د ترامپ در این بــازه زمانی معادل ۴۸۸
اســت؛ به این معنی که وی در این مــدت به طور میانگین
روزانه 4/9ادعای دروغین در روز مطرح کرده است .تعداد
روزهایی که ترامــپ بدون مطرح کــردن ادعای دروغین
گذرانده معادل ۱۰روز اســت کــه در ۶روز از این ۱۰روز،
رئیس جمهــور در امالک خــود در حال گلف بــازی کردن
بوده اســت .شــمار روزهایی که رئیس جمهــوری امریکا
معادل ۲۰یا تعداد بیشــتری ادعای دروغین مطرح کرده
است ،حدود چهار روز بوده که به طور دقیق در تاریخ های
۱۶فوریه ۲۸ ،فوریه ۲۰ ،مارس و ۲۱اوریل بوده اســت.
طبق این گزارش ،رئیس جمهوری امریکا در ۲۹اوریل در
یکصدمین روز از ریاست جمهوری اش ۱۹ادعای دروغین
مطرح کرده است.
ی ترامپ در حوزه داخلی
مهمترین فعالیت ها
هر چند کارشناســان مختلف دربــاره عملکرد ۱۰۰روز ه ترامپ ،اختالف نظرهای زیــادی دارند ولی اکثر انها
روی این مســاله متفق القول هســتند که انتخــاب «نیل
گورســاچ» به عنوان قاضی دیوان عالی امریکا مهمترین
نقطه مثبت در کارنامه وی است .دیوان عالی سال هاست
دارای تعادل حزبی است و دو حزب اصلی امریکا مایلند با از
میان بردن این تعادل ،تصمیم گیری های دیوان را به سود
خود تغییر دهند؛ به این ترتیب ،با تایید گورساچ ۴۹ساله،
زمینه حفظ رویکرد محافظه کارانه دیوان عالی امریکا برای
چندین دهه فراهم شد .گورســاچ از منتقدان دولت اوباما
و مخالف تســلیم شــدن دادگاهها در برابر تفسیر قانون از
سوی ســازمانهای فدرال بود .وی به عنوان یک قاضی
محافظهکار همواره به انتقاد از پیشنهاد های جنجالی اوباما
در مورد مسائلی همچون قانونی کردن سقط جنین و ازدواج
همجنس گرایان پرداخته است.
ترامپ خود در این باره گفته است« :میلیونها تن از
رای دهندگان هنگامی که در انتخابات ریاســتجمهوری
به من رای دادند ،گفتند کــه موضوع انتخاب عضو دیوان
مترین مســاله برای انها ســت و مــن همواره به
عالی ،مه
یکنم».
وعد ههای خود عمل م
در همین حــال ،تایید گورســاچ موجــب نارضایتی
ســناتورهای دموکرات شــده اســت .انها هنوز از تصمیم
جمهوریخواهان بــرای نادیده گرفتن نامزد معرفی شــده
از ســوی «باراک اوباما» رئیسجمهوری پیشین امریکا،
در سال گذشــته عصبانی هســتند .اوباما ســال گذشته و
پس از درگذشت «انتونین اســکالیا» قاضی محافظهکار
در ســال گذشــته ،یک قاضی به نام «مریــک گارلند» را
به عنوان نامزد خود برای جایگزینی وی معرفی کرده بود،
بازیگر دیوانه
امریکا در قرن بیست و یکم میالدی
در لبه پرتگاه گذار قرار دارد
نکه تنها یک
اما جمهوریخواهان اعالم کردند باتوجه به ای
سال تا پایان ریاستجمهوری اوباما باقی مانده است ،این
یگیرند.
نامزد را نادیده م
از دیگــر فعالیت هــای مهــم ترامــپ در ۱۰۰روزنخســت ،تالش برای لغو طــرح مراقبت های بهداشــتی
اوبامــا (اوباماکر) بوده اســت .او درســت در همــان روز
بیســتم ژانویه و همزمان با مراسم تحلیف ،دستور اجرایی
به منظــور پیدا کــردن راهکارهایی به منظور «کاســتن از
بار اوباماکر» را امضا کــرد .با این وجود ترامــپ در ادامه
این مســیر چندان موفق نبود و نتوانســت طرح بهداشتی
خود را جایگزیــن ان کند .وی بعدها اذعــان کرد که هرگز
نمی دانسته نظام پزشکی امریکا تا این حد پیچیده است.
به رغــم تبلیغات و وعده هــای ترامــپ ،جمهوریخواهان
مجلس نمایندگان ایاالت امریکا موفق نتوانستند «الیحه
جدید بیمه همگانی» را به تصویب برســانند« .پل رایان»
رئیس مجلس نماینــدگان در این باره گفــت« :این روزی
ناامیدکننده برای ما ست.
انجام کارهای بزرگ ســخت اســت .همــه ما زمان
خواهیم گذاشت تا نشان دهیم چگونه به اینجا رسیده ایم.
کاری کــه می توانســتیم بهتــر انجــام دهیــم .این یک
عقب نشینی است ولی پایان ماجرا نیست».
از ســوی مقابل« ،نانســی پلوســی» رهبــر اقلیت
دموکرات مجلــس نماینــدگان نیــز از به تعویــق افتادن
تصویب الیحه جایگزیــن «اوباما کر» به عنــوان پیروزی
یاد کــرد ۷۳ .درصــد نماینــدگان دموکــرات و ۲۲درصد
نمایندگان جمهوریخواه بر این باورند که طرح جایگزین،
بهتر از «اوباما کر» نیســت .براورد می شود تا سال ۲۰۲۶
میالدی شــمار امریکایی هــای فاقد بیمــه درمانی به ۵۲
میلیون تن افزایش یابد .در حال حاضر ۲۸میلیون شهروند
ایاالت متحده امریکا بیمه درمانی ندارند.
یکی دیگر از تحوالت مهم در این دوره ،اســتعفای«مایکل فلین» مشــاور امنیت ملی وقــت امریکا به دنبال
افزایش فشــارها بر ســر تمــاس وی با مقام هــای روس
بود .فلین در اســتعفانامه خود نوشــت که در دوره انتقالی
تماس های متعددی با ســفیر روســیه در امریکا داشت و
«اطالعات ناقصی» در مــورد ان گفت وگوها به «مایک
پنس» معاون رئیس جمهوری ارائه کرد .استعفای این مقام
کلیدی از سمت خود در حالی صورت گرفت که هنوز یک
ت ترامپ نگذشته بود.
ماه هم از عمر دول
ی ترامپ در عرصه دیپلماسی
مهمترین فعالیت ها
چالش و رویارویی نظــام قضایی امریــکا و کنگره با دولت
ترامپ در ۱۰۰روز نخست فعالیت وی به شمار می رود.
مکزیک
تو ششــم ژانویــه و در هفتمین
ترامپ در تاریخ بیس
روز کاری خــود ،طرح اعمــال مالیات هــای ۲۰درصدی
برای محصــوالت وارداتــی از مکزیک به منظــور تامین
هزینه ســا خت دیوار مرزی بین دو کشــور را پیشنهاد داد؛
اقدامی که باعث شــد «انریکه پنا نیه تو» رئیس جمهوری
مکزیک ســفر برنامه ریزی شــده خود به امریکا و دیدار با
ترامپ را لغو کند .او یک روز بعد و در تاریخ ۲۷ژانویه تلفنی
با رئیس جمهوری مکزیک گفت وگو کرد .او در همین روز
به عنوان اولین دیدار خود با یک شخصیت خارجی ،با «ترزا
می» نخست وزیر بریتانیا دیدار کرد.
کره شمالی
تشدید تنش ها با کره شــمالی ،وخیم شدن رابطه دو
کشور و تهدید های نظامی دو طرف علیه یکدیگر از جمله
مهمترین تحوالت بعــد از روی کار امدن ترامپ اســت تا
جایی که بسیاری از کارشناســان ،ان را مهمترین رویداد
دیپلماتیک در دولت جدیــد امریکا می داننــد .به اعتقاد
تحلیلگــران ،امریکا طــی ماه های گذشــته تالش کرده
توپ را به زمین کره شمالی بیندازد و باتوجه به راهبردهای
بلندمدتی که واشــنگتن در حوزه شرق اسیا دارد ،در صدد
اســت با طرح ســناریوی جنگ و بزرگ جلــوه دادن خطر
دشــمن برای هم پیمانان خود از جمله ژاپن و کره جنوبی،
به نوعی حضور خود در ایــن جغرافیا را توجیه کند .امریکا
همچنین مایل نیست نفوذ و قدرت خود در حوزه پاسفیک
را از دست بدهد به همین دلیل از تنش افرینی در شبه جزیره
کره اســتقبال می کند تا بتواند به نفوذ خود بر کشــورهای
اطراف دریای چین ادامه دهد.
سوریه
ترامپ در تاریخ هفتم اوریل دســتور حمله به پایگاه
«الشعیرات» در حمص سوریه را صادر کرد .این حمله سه
ردیف
۱
۲
۳
۴
تاریخ
روز بعد از حادثه شیمیایی «خان شیخون» صورت گرفت.
واشنگتن مدعی شــده بود که حادثه خان شیخون توسط
دولت سوریه و از پایگاه الشعیرات صورت گرفته بود .این
اولین بار بود که دونال د ترامپ دستور اقدام مستقیم نظامی
علیه نیروهای وفــادار به رئیس جمهوری ســوریه را صادر
می کرد .این حملــه با واکنش مثبت هم پیمانان بســیاری
از امریکا از جمله اســرائیل و همچنین معارضان ســوری
رو به رو شد.
چین
تغییــر موضع در قبال سیاســت چین واحــد از جمله
مهمترین رویکردهای ترامپ در برابــر پکن طی ۱۰۰روز
گذشــته بوده اســت .وی پیش از این تاکید کرده بود که
امریکا ملزم به ادامه سیاســت «چین واحد» که تایوان را
بخشی از سرزمین چین می داند ،نیست اما بعد از گفت وگو
با «شــی جین پینگ» همتای چینی خود اعــام کرد که
واشنگتن سیاست چین واحد را رعایت خواهد کرد.
افغانستان
اســتفاده ارتــش امریــکا از بزرگ تریــن بمــب
غیر هســته ای اش ،موســوم به «مادر همــه بمب ها» یا
«مواب» برای بمباران تونل های داعش در افغانستان از
جمله مهمترین رویدادهایی است که در کارنامه ۱۰۰روزه
ترامپ ثبت شده است.شلیک این بمب در منطقه اچین،
در ننگرهــا افغانســتان در نزدیکی مرز پاکســتان صورت
گرفته است .دونالد ترامپ در پی اســتفاده از این بمب در
افغانستان به تمجید از این اقدام ارتش کشورش پرداخت و
گفت که به ارتش در این باره اختیار تام داده است.
رئیس جمهور امریکا هرچند اســتفاده از این بمب را
موفقیتی بــزرگ و باعث افتخار خواند اما در پاســخ به این
پرسش که ایا مجوز این حمله را وی شخصا صادر کرده یا
خیر ،پاسخ روشنی نداده است .وی تنها به این مساله اشاره
کرده اســت که همه می دانند که دقیقا چه اتفاقی افتاده؛
کاری که من انجام می دهم ،صدور مجوز (برای عملیات
ارتش) است.
۱۰رویداد مهم در ۱۰۰روز نخست دولت ترامپ در یک نگاه
عمر دولت
۵
۶
۳فوریه
۱۳فوریه
۱۵روز
۲۵روز
۷
۸
۹
۱۰
۲۰فوریه
۷اوریل
۱۰اوریل
۱۳اوریل
۳۲روز
۷۸
۸۱
۸۴
صدور فرمان اجرایی برای مقابله با «اوباماکر»
حضور در مقر سیا -تاکید بر حمایت از جامه اطالعاتی و حمله به رسانه ها
صدور فرمان برای تعلیق برنامه مهاجرت به امریکا
صدور فرمان اجرایی برای تجدیدنظر در ساختار شورای امنیت ملی
درخواست از ارتش برای ارائه طرحی به منظور مقابله با داعش
اعمال تحریم های جدید علیه اشخاص حقیقی و حقوقی ایران
کناره گیری مایکل فلین از سمت مشاور امنیت ملی
دیدار ترامپ با نخست وزیر کانادا با محوریت پیمان «نفتا»
برگزاری تظاهرات گسترده علیه دولت ترامپ در سراسر امریکا
حمله به پایگاه الشعیرات سوریه
اغاز رسمی فعالیت «نیل گورساچ» در دیوان عالی امریکا
استفاده از «مادر بمب ها» علیه مواضع داعش در والیت ننگرهار افغانستان
مثلث | شماره 354
۲۰ژانویه
۲۱ژانویه
۲۷ژانویه
۲۸ژانویه
۱روز
۲روز
۷روز
۸روز
اقدام انجام شده
بین الملل
دستور مهاجرتی
ترامــپ کمتــر از ۱۰روز بعد از اغــاز فعالیت خود در
کاخ سفید ،طی دستوری اجرایی برنامه مهاجرتی امریکا را
برای مدت ۱۲۰روز به حالت تعلیق دراورد و به این ترتیب
تمامی مهاجران از هفت کشــور مســلمان برای مدت ۹۰
روز از ورود به امریکا منع شدند .ترامپ همچنین به دولت
دستور داد« ،رویکردهای احتیاطی سخت گیرانه ای» در
پیش بگیرند .این اقدام ترامپ باعث به راه افتان موجی از
اعتراض ها در داخل و خارج کشور شد و در نهایت وی را در
برابر چالش های قانونی و حقوقی قرار داد .حتی بســیاری
از جمهوریخواهــان کنگره نیز معتقد بودنــد که این طرح
بیش از حد گسترده و سخت گیرانه بوده و با عجله و بدون
مالحظات الزم نوشته شده است .این طرح یکی از موارد
امید اعراب به کاخ سفید
شو پس ا ز ترامپ چه
دنیای پی
تفاوت هایی دارد؟
احیای هویت روسی
پوتین در روسیه 84درصد
محبوبیت دارد
51
بین الملل
فقدان استراتژی
ترامپ در اینده اشتباهات بیشتری مرتکب خواهد شد
علی بیگدلی
بین الملل
52
مثلث | شماره 354
2
کارشناس مسائل امریکا
چندی پیش دونال د ترامــپ ،رئیس جمهور امریکا که
به مناســبت صد روزگی دولتش در یک گردهمایی در ایالت
پنســیلوانیا حضور یافته بود ،در تعریف از ۱۰۰روز عملکرد
دولتش گفت« :ما موفق عمل کردیم» و بار دیگر وعده های
پوپولیستی خود را تکرار کرد .در این باره باید گفت از زمانی
که دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا بر سر کار امده است،
نوعی از هم گســیختگی و فقدان اســتراتژی در برنامه ها و
سیاســت هایش چه در حوزه داخلی امریــکا و چه در عرصه
بین المللی مشاهده می شــود .این مساله ثابت می کند وی
در اندازه و قواره ریاست جمهوری امریکا نیست .در واقع به
قدرت رسیدن وی نشان از دو قطبی شــدن جامعه امریکا و
رواج تفکر پوپولیسم در این کشور دارد و ترامپ با اظهارات
و اقدامات خود این تفکــر را در داخل امریکا رواج می دهد.
این مســاله نشــان می دهد که وضعیت جامعــه امریکا به
تو سوی غیرمطلوبی سوق یافته که در ان فردی مانند
سم
دونالد ترامپ به قدرت رسیده است .ترامپ در روزهای اول
ریاست جمهوری اشماننداکثرروسای جمهورجمهوریخواه
نگاهشبهدرونکشور ومعتقدبودکهامریکاپرستیژخودرادر
دوران ریاست جمهوری باراک اوباما از دست داده و اکنون او
می خواهداینپرستیژامریکاییر اترمیمکند.درهمینراستا
او از این پس به دنبال رفع بیکاری و اشتغالزایی خواهد بود.
در مســائل داخلی نیز ترامپ در اجرای سیاست های
موردنظــرش ناتوانی از خود نشــان داد ،به طــور نمونه وی
همانطور کــه در کمپیــن انتخاباتی اش اعالم کــرده بود،
طرح «اوبامــا کر» را لغو کرد اما نتوانســت طــرح جدیدی
بــرای جایگزینی این طــرح ارائه کند و حتــی طرح موقتی
که ارائــه کرده بــود هم بــا مخالفــت کنگره مواجه شــد.
اگر چه رای دهنــدگان ب ه ترامپ ممکن اســت هنوز از وی و
سیاســت هایش حمایت کنند اما بر اساس نظرسنجی های
اخیرمحبوبیتویبسیارکاهشیافتهاست.طبقنظرسنجی
گالوپ،رئیس جمهوریامریکا ۳۵درصدمحبوبیتدارد.این
مساله کامال نشان می دهد که وی در حوزه داخلی نتوانسته
یک اقدام موثر انجام دهد که بتواند مردم این کشور را تحت
تاثیر قرار دهد .این نکته را باید یاداور شد که امریکا دیگر ان
امریکایدهه 70نیست،اکنوناینکشوربامشکالتشدید
داخلی روبه رواست.
همچنین ترامپ در ابتدا نــگاه نظامی گری را چندان
تایید نمی کرد اما اکنون در عمل در ســه نقطه وارد درگیری
نظامی شده است .اولین اقدام نظامی وی علیه سوریه و با
حمله موشــکی به یک پایگاه هوایی این کشور بود که این
حمله یک اقدام بی سروسامان و غیرســنجیده ارزیابی شد
و جز بدنامی برای واشــنگتن ثمره ای به همراه نداشت .در
واق ع ترامپ با این اقدام تنها می خواســت گوشه چشمی به
روســیه و ایران نشــان دهد .به عبارت دیگر این حمله تنها
برای نمایش قدرت بود .پس از ایــن حمله ،ترامپ با بمبی
موسوم به «مادر تمام بمب ها « که قوی ترین بمب غیراتمی
این کشــور اســت ،مواضع داعش در ننگرهار را هدف قرار
داد که این اقدام نیز تنها بــرای قدرت نمایی انجام گرفت و
یک عمل بی هدف و بدون اســتراتژی بود .از ســوی دیگر
چندی قبل واشنگتن در پی انجام چندین ازمایش موشکی
از سوی کره شــمالی و باال گرفتن تنش در شبه جزیره کره،
ناوگروه هایی را به سمت این شبه جزیره اعزام کرد که اقدامی
بســیار خطرناک بود .در واقع امریکا در شرایط فعلی جرات
نمی کند که به پیونگ یانگ حمله کنــد زیرا این جنگ برای
کره جنوبی بســیار فاجعه امیــز خواهد بــود و از انجایی که
کره شــمالی چیزی برای از دســت دادن ندارد چنین جنگی
بــرای رهبر این کشــور چندان دغدغه ســاز نخواهــد بود.
هم چنین اگر چنین جنگی در شبه جزیره کره میان واشنگتن
و پیونگ یانــگ رخ دهد ،این درگیری می تواند بســیاری از
کشــورها از جمله چین و روســیه را نیز دخیل کند .با در نظر
گرفتناینمسائل،استراتژیست هاینظامیامریکایینیزبه
همیننتیجهرسیدند.درهمینراستارئیس جمهوریامریکا
در گفت وگویی اعالم کرد که باتوجه به برنامه های هسته ای
و موشکی کره شمالی ،وقوع مناقشــه جدی میان دو کشور
محتملاستام اترجیحویحلمناقشهبارویکرددیپلماتیک
است .در واقع اکنون امریکا با کمی عقب نشینی از مواضع
جنگ طلبانهخوددرقبالکره شمالی،محتاط تررفتارمی کند.
در حال حاضر برخی تحلیلگران بر این باورند که ترامپ پس
از مشاهده کارنامه 100روزه خود برای کسب رضایت مردم
کشورشممکناسترویکردخودراتغییردهدوبابرنامه ریزی
و بررسی بیشتر اقدام کند ،دراین باره باید گفت ک ه ترامپ به
هیچ وجه مواضع خود را تغییر نخواهــد داد و حتی در اینده
اشتباهاتبیشتریراهمدرحوزهداخلیوهمدرحوزهخارجی
مرتکب خواهد شد ،زیرا تفکر پوپولیستی و راست افراطی به
همین شکل است .این افراد یک نوع خودخواهی سرزمینی
دارند و ذهنشــان اصالح نخواهد شــد .در واقــع این افراد
صاحبعقلسیاسیبرایادارهکشورنیستند.تنهاامیددرباره
ترامپ این است که وی در دوره اینده ریاست جمهوری یعنی
انتخابات چهار سال بعد انتخاب نشــود و به عنوان یادگاری
در پرونده ریاست جمهوری امریکا باقی بماند .اگر بخواهیم
سیاست ترامپ در قبال مسائل منطقه را بررسی کنیم ،یکی
از مســائل مهم خاورمیانه ،بحث برجام است .ترامپ هیچ
کاری نمی تواند برای برهم زدن برجــام انجام دهد زیرا این
توافق هسته ای به شکلی است که اگر تغییری در ان ایجاد
شــود کل ان به هم می خورد که این مســاله مورد مخالفت
کشورهای 5+1قرار خواهد گرفت .ترامپ نگران است که
کشورهای دیگر درباره برجام وی را همراهی نکنند .باید به
ایننکتهنیزتوجهداشتکهدردورانریاست جمهوریباراک
اوباما ،انها بر اساس یک سری اصول منطقی رفتار می کردند
که یکی از این اصول رعایت اصل حقوق بشــر اســت .در
همین راســتا انها بر این باور بودند که رجب طیب اردوغان
رئیس جمهور ترکیه بــه دلیل پایمالی حقوق بشــر با انجام
اقداماتی مانند بازداشت گســترده روزنامه نگاران و سرکوب
مخالفانش به خصوص پس از کودتــای نافرجام 15ژوئیه
در این کشور دیگر نباید زیاد مورد توجه قرار گیرد .بر همین
اساس دولت پیشین واشــنگتن چندان تمایلی به عضویت
ترکیه در اتحادیه اروپا نداشت .اما اکنون شاهد هستیم که
پس از رفراندوم اخیر در 16اوریل که به پیروزی طرفداران
اردوغان انجامید و باعث افزایــش اختیارات رئیس جمهور
ترکیه با تفکرات پوپولیستی اش شد ،یکی از اولین کسانی
که به اردوغان تبریک گفت ،ترامپ و بعد پوتین بود .اکنون
ن ترامپ ،همکاری
ترکیه امیدوار اســت که با برســرکار امد
امریکابایگان هایمدافعخلقکردسوریهدرمبارزهباداعش
کهانکاراانهاراوابستهبهپ.ک.کدانستهوگروهتروریستی
تلقی می کند ،قطع شــود .اما باید این نکته را خاطر نشــان
کرد که واشــنگتن کردها را رهــا نخواهد کــرد و به تجهیز
مالی و تســلیحاتی انها ادامه خواهد داد زیــرا نمی خواهد
این منطقه را به طور مطلق به ترک ها یا کشــورهای منطقه
واگذار کند.
همچنین اگر چه امریکا در صــدر ائتالف بین المللی
در حال مبارزه با داعش در عراق و سوریه است اما انها هنوز
نمی خواهند داعش را به طور کامل از بین برده و ریشــه کن
کنند .زیرا انها نتوانسته اند هنوز با اقدامات داعش به اهداف
مورد نظر خود دست یابند.
وعده هایتوخالی
رئیس جمهوری امریکا به سیاست خارجی مداخله گرایانه روی اورده است
طهمورث غالمی
کارشناس مسائل امریکا
3
دونالد ترامپ یکی از چهره های خاص ایام تبلیغات
ریاست جمهوری امریکا در اواخر ســال 2015و تا نوامبر
2016یعنی زمان برگــزاری انتخابات ریاســت جمهوری
بود .خاص بودن ترامپ به خاطر سنخ و ماهیت شعارها و
وعده های انتخاباتی وی در مقایسه با رقبای انتخاباتی اش
بود.
شاید بتوان گفت همین شعارها و وعده های خاص
بود که سبب شــد دونالد ترامپ در ایام تبلیغات انتخاباتی
بیشتر مورد توجه رسانه ها قرار گیرد و در پرتو این توجه ها
بود که ترامپ تبلیغ شــد و به تبع ان بر دیگر کاندیداهای
حزب جمهوریخواه برتری یافت .دونالــد ترامپ که خود
یک میلیونر معروف اهل نیویورک است با حمله به هیات
حاکمه امریکا ،خود را حامی مــردم و متفاوت از نخبگان
سیاسی حاکم بر امریکا می دانست؛ ادعایی که حتی سبب
اعتراض جمهوریخواهان شد .او در وعده های انتخاباتی
خود اعالم کرد از طریق منع ورود مسلمانان ،که به اعتقاد
وی با خود ،رادیکالیسم را به امریکا می اورند ،امنیت را در
امریکا ایجاد خواهد کرد .ترامپ طرح معروف دولت اوباما
که به «اوباما کر» معروف اســت را پر هزینــه اعالم کرد و
گفت که طرح بهتری را جایگزین ان خواهد کرد.
ترامپ در وعده ای دیگر مدعی ســاخت دیوار بین
امریکا و مکزیک به منظــور جلوگیری از ورود ان دســته
از مکزیکی ها به خاک امریکا شــد که انهــا را «ادم های
بد» نامیــد .در شــعاری دیگــر ،ترامپ وعــده جلوگیری
از خــروج ســرمایه های امریکا بــرای ســرمایه گذاری در
کشورهای دیگر ،بستن تعرفه های ســنگین بر کاالهای
چین ،بازنگری در پیمان نفتا و تی پی پی را به منظور حمایت
از اقتصــاد امریکا داد .ترامپ با دروغ دانســتن ســخنان
دانشمندان درباره الودگی های محیط زیست و خطرات ان
برای محیط زیست ،عنوان کرد اســتفاده از سوخت های
فسیلی و استخراج نفت از مکان هایی که به دلیل مباحث
محیط زیســتی تعلیق شده است را از ســر خواهد گرفت .
ترامــپ در رابطه با سیاســت خارجی بارها اعــام کرد که
ایاالت متحده پلیس جهان نیست و هزینه های مداخله در
کشورهای دیگر را نمی پردازد .او چنان بر جلوگیری از ورود
امریکا به بحران های بین المللی تاکید داشــت که برخی
از بازگشــت «انزواگرایی» به سیاســت خارجی امریکا یاد
کردند .ترامپ در راستای دفاع از سخنان خود در سیاست
خارجی حتی خواهان فروپاشی سازمان پیمان اتالنتیک
شمالی(ناتو) و اتحادیه اروپا بود .سوال اساسی که بعد از
گذشت بیش از صد روز از حضور دونال د ترامپ در کاخ سفید
مطرح شده این است که کابینه وی تا چه اندازه موفق شده
در مسیر دستیابی به شعارها و وعده های انتخاباتی خود در
ایام تبلیغات حرکت کند؟ این نوشتار استدالل می کند که
ی ترامپ در تحقق ان دسته از شعارهای خود که
ناکامی ها
ت به خاطر محدودیت های ناشی
مربوط به داخل امریکا اس
از دیگر ساختارهای داخلی امریکا بوده است ،بنابراین او در
حال تغییر جهت دادن توجه خود به سوی سیاست خارجی
است .این ادعا در ادامه مورد تحلیل بیشتر قرار می گیرد.
شــعار منع ورود مســلمانان به امریــکا :از اولین
دســتورات اجرای ترامپ ،منــع ورود مســلمانان از هفت
کشور ایران ،عراق ،سومالی ،سوریه ،یمن ،سودان و لیبی
بود .این دستور اجرایی از همان ابتدا به دو دلیل با چالش
بین الملل
مثلث | شماره 354
بین الملل
مواجه شــد؛ اول اینکه بخش زیادی از جامعه امریکا این
دستور را تبعیض امیز و مغایر با ارزش های امریکایی مانند
ازادی مذهبی دانســتند و در این راســتا تظاهرات زیادی
برگزار کردند.
دوم اینکه ترامپ در دســتور خود کشــورهایی را از
ورود به امریکا منع کرد که سابقه هیچ عملیات تروریستی
در خاک امریکا را نداشــتند و به این خاطر دســتور ترامپ
به عنوان یک اقدام سیاسی تعریف شد تا اقدامی برخاسته
از واقعیات .اعتراضات ناشــی از این دو چالش سبب شد
که قضات ایالتی امریکا دستور اجرایی ترامپ را لغو کنند .
ترامپ بعد از گذشــت یک ماه دستور دومی صادر کرد که
توسط قضات ایالتی به حالت تعلیق درامد.
شعار لغو طرح بهداشتی اوباما و جایگزینی ان با
طرح دیگر :ترامپ بدون ارائه جایگزین تالش کرد طرح
اوباما را لغو کند اما مخالفت نمایندگان حزب دموکرات در
دو مجلس نمایندگان و سنا مانع ان شــد که این طرح لغو
شود و ترامپ تاکنون هیچ طرح جایگزین یا اصالحیه ای
بر طرح اوباما را به کنگره ارائه نکرده است.
شــعار ســاخت دیوار مکزیک :ترامپ تــا انجا بر
ساخت دیوار تاکید داشت که رئیس جمهور مکزیک سفر
خود را به امریکا لغو کرد .ترامپ مدعی بود هزینه ساخت
دیوار را از مکزیک می گیرد که چنین خواستی غیر ممکن
بود .از طرفی کنگره نیز با اختصاص هرگونه بودجه برای
ساخت ان مخالفت کرده است.
بازنگــری در پیمان های تجــاری :ترامپ اگرچه
توانست با تعرفه سنگین بر خروج سرمایه های امریکا مانع
خروج برخی از این ســرمایه ها شود اما ســرمایه هایی که
پیش تر از امریکا خارج شده اند به امریکا برنگشتند .ترامپ
اعالم کرد بر کاالهای تولیدی ان دســته از سرمایه های
امریکا که در خارج از امریکا هســتند برای ورود به امریکا
تعرفه ســنگین وضع می کند که با تهدید کشورهای دیگر
ن ترامپ
مبنی بر اقدامات تالفی جویانه مواجه شد و بنابرای
عقب نشینی کرد .
ترامپ موفقیتی هم در بازنگری نفتا نداشته و خروج
از تی پی پی نیز اهمیت خاصی نداشــت زیــرا این پیمان
تجاری هنوز اجرایی نشــده بــود .عالوه بــر این اهمیت
سرمایه های چین در امریکا سبب شد که این کشور نتواند
جریان ورود کاالهای چینــی به امریــکا را متوقف کند یا
کاهش دهد.
اســتفاده دوباره از سوخت های فســیلی :یکی
از اولین دســتورات اجرایــی ترامپ در این بــاره بود که با
اعتراضــات گســترده داخلی مواجه شــد کــه اخرین ان
تظاهرات دانشــمندان علیــه ترامپ در امریکا و سراســر
دنیــا بود کــه در نهایت ترامــپ را مجبور به عقب نشــینی
خواهد کرد.
ناکامــی در موارد فوق کــه البته بیــش از این موارد
است ،سبب شده ک ه ترامپ به سمت سیاست خارجی فعال
و حتــی مداخله گرایانــه روی اورد که بــا محدودیت های
کمتری مواجه است.
در واقع انگونه که نگارنده در مقاله ای دیگر همزمان
با اغاز ریاست جمهوری ترامپ ادعا کرد ،ترامپ در عرصه
سیاســت خارجی از ازادی عمل بیشــتری برخوردار است
و گرایش او به سیاســت خارجی قابــل پیش بینی بود و در
اینده نیز باید انتظار توجه بیشتر به سیاست خارجی توسط
ترامپ را داشــت .حمله هوایی به پایگاه نظامی ســوریه
در داخــل این کشــور و ارســال ناوهای جنگی به ســوی
کره شمالی و افزایش تنش ها در شبه جزیره کره ،نمودهای
اولیه از در پیش گرفتن سیاست خارجی فعال است که به
اعتقاد نگارنده از ویژگی هایی مانند مداخله گرایی شدید،
غافلگیری و امادگی برای توسل به نیروی نظامی برخوردار
خواهد بود.
53
بین الملل
بازیگردیوانه
امریکا در قرن بیست و یکم میالدی در لبه پرتگاه گذار قرار دارد
مهدی مطهرنیا
عضو هیات علمی دانشگاه ازاد
بین الملل
54
مثلث | شماره 354
4
در ارتباط با دونالد ترامپ و دوران ریاســت جمهوری
او در 100روز ابتدایی تکیه او بر صندلی ریاست جمهوری
کاخ سفید باید به چند گزار ه توجه داشت .اول اینک ه ترامپ
اولین رئیس جمهور امریکاست که در ماه عسل خود با مردم
یعنی 100روزه نخســت ،دارای کمترین میزان محبوبیت
در میان روســای جمهور امریکا محســوب می شود .دوم
اینکه او یک بازیگر سیاسی نیســت ،بنابراین کنشگری و
سیاســت ورزی نمی داند؛ در واقع ترامپ با تکیه بر تئوری
بازیگر دیوانه هنری کیسینجر ،که نقش این بازیگر دیوانه
ر ا ترامپ بازی می کند ،قدرت را در دست گرفت .سوابق او
در مجری گری ،کارافرینی و تجارت ،ویژگی هایی را به او
داده تا بتواند بازیگر خوبی در عرصه سیاسی برای کسانی
باشــد که خواهان یک بازیگر با پرســتیژ قاطعانه در بافت
موقعیتی سیاست امریکا هستند .ایاالت متحده امریکا در
قرن بیست و یکم میالدی ابرقدرتی است که در لبه پرتگاه
گذار قرار دارد؛ به این معنا که اگــر بتواند وضعیت کنونی
را به خوبی مدیریــت کند می تواند به دهه هــای ابرقدرتی
مســتحکم تر خود برســد و اگر اشــتباهی را صورت دهد
می تواند با یک اشتباه کوچک هزینه ها و
مشکالت بسیار بزرگی را برای این کشور
رقم بزنــد .بنابراین ترامــپ یک بازیگر
مامور برای بازی در تئوری بازیگر دیوانه
اســت که خواهان نشــان دادن چهره
اقدامات قاطعانه ایاالت متحده امریکا
در قرن نخســت 21میالدی محسوب
می شــود .ایاالت متحده امریکا برتری
امنیتی خــود را در دوره اوبامــا کلید زده
اســت و اکنون زمان رهبــری امنیتی با
احیــای جــدال قدرتمندانــه امریکا در
صحنه های گوناگون در فراروایت هایی
است ک ه ترامپ می تواند از منظر سیاسی
و اقتصادی ان را بازپروری کند .بنابراین
ترامپ بر لبه یک پرتگاه حرکت می کند.
100روز تکیــه دونال د ترامپ بر صندلی
ریاست جمهوری نشان می دهد او یک
ت نیست و او کسی که نیست
استراتژیس
کــه بــازی را کارگردانی می کنــد ،بلکه
بازیگری اســت که کارگردانان دیگری
طرح های حرکت او را شــکل می دهند
ولی طرح واره ها مبتنی بر سیاست ابهام
یا استراتژی ابهام در صحنه های گوناگون داخلی و خارجی
است؛ چراکه در عین حال او نماینده ساخت های سیاسی
است اما انها نیز چندان امیدی به او برای تحقق برنامه های
خود ندارند .بنابراین لغزندگی در سیاســت خارجی و نوعی
ی ترامپ مشهود
عدم اتکا به نفس در سیاست داخلی در باز
است.
یکــی از وعده هــای ترامــپ در دوران انتخابــات
بازگرداندن هیبت و صالبت به امریکا و بازگشت این کشور
به دوران شــکوه و قدرت گذشــته اش بوده است .ترامپ
وعده داده بود به اینده این قدرت در صحنه سیاست داخلی
می اندیشــد .او به جای اینکه به سیاست داخلی رسیدگی
کند توجه خود را معطوف سیاســت خارجی کشورش کرده
است .با وجود شعارهایی ک ه ترامپ در دوران انتخابات سر
داد اما در حال حاضر وضعیت به گونه دیگری است .هر چند
کسانی که با سیاست ایاالت متحده امریکا به صورت کلی
اشنایی دارند و وضعیت این کشور بعد از بحران سال 2008
میالدی را بــه خوبی رصد کرده اند ،به خوبــی می دانند که
توجه این کشور به خارج از مرزها و سیاست خارجی همواره
بیش از سیاست داخلی بوده است .بنابراین از همان ابتدا نیز
مشخص بود که ترامپ نمی تواند به وعده های خود عمل
کند .بنابراین چون نمی تواند در عرصه سیاســت داخلی به
همه وعده های خود به گونه ای که قول داده اســت ،عمل
کند بالطبــع در عرصه سیاســت خارجی فعال تر می شــود
تا توجه افکار عمومــی را به گونه ای گیج و ســردرگم کند.
برهمین اساس در طول این مدت شاهد ان بودیم که ایاالت
متحده امریکا با حمله به حمص ،سیاســت خارجی دولت
جدید این کشور را کلید زد .بنابراین سیاست خارجی امریکا
ت که یکی از
ی اس
ن ترامپ متکی بر چند گزاره جد
در دورا
مهمترین انها اتکا به سیاست گذاری های پیچیده اتاق های
فکر تراست های تسلیحاتی در گسترش جهت گیری های
نظامی ایــاالت متحده امریکا در عرصه سیاســت خارجی
با هدف تثبیت جایگاه رهبری این کشــور در جهان است.
موضوع مهم دیگر تحرک در حوزه ابهام گفتمانی اســت؛
به عبارت بهتر سیاســت خارجی امریکا در دور ه ترامپ یک
سیاست مبهم است .در واقع انچه ترامپ انجام می دهد به
ظاهر نشان دهنده ان اســت که سیاست خارجی امریکا در
دور ه ترامپ در وضعیتی نامتعادل و نامشــخص قرار دارد،
به گونه ای کــه بســیاری از تحلیلگــران درون امریکا این
مســاله را نقطه ضعف ترامپ می دانند و بر این نکته تاکید
دارند که انچ ه ترامپ انجام می دهد نشان دهنده سردرگمی
دستگاه سیاســت خارجی دولت اوســت .اما واقعیت این
است که روسای جمهوری نگارشگر سیاست خارجی دولت
ایاالت متحده امریکا نیستند ،روسای جمهور اگرچه نقش
رهبری سیاســت خارجی امریــکا را دارند امــا در نهایت در
چارچوب پیچیــده ای از تاثیرگذاران بــر این صحنه عمل
می کنند و نــوک تیز پیکان سیاســت خارجی امریــکا را به
نمایش می گذارند که پشــتوانه ای از سازمان های رسمی
و غیررسمی به ویژه اندیشــکده های متنوع فراحزبی ان را
تعیین می کنند.
حرکت در مه در واقع نوعــی تاکتیک ایاالت متحده
امریکا در دور ه ترامپ است که بازیگران و کنشگران دیگر
را در یک وضعیت غافلگیری در تصمیم ســازی قرار دهد.
همان گونه که در مورد ســوریه مالحظه کردیم ،ترامپ در
مورد سوریه دســت کم پنج موضع را در مورد سوریه اتخاذ
کرد و نهایتا حمله به حمص را انتخاب کرد .سومین ویژگی
سیاست خارجی امریکا در دولت جدید ،این است که متکی
بر گزاره نمایش اقتدار امریکا در ســطح بین المللی تنظیم
می شــود .ایاالت متحده امریکا بعد از دولت اوباما تالش
دارد تا به جهانیان نشــان دهد که به عصــر طالیی قدرت
خود بازگشته اســت و بحران اقتصادی-مالی سال ۲۰۰۸
را پشــت سرگذاشته اســت .امروز ایاالت متحــده امریکا
می تواند در پر تو این سیاســت مبهم ،زمینه بازگشت به ان
اقتدار را به گونه ای فراهم کند که مشاهده کردیم ،امریکا
به حمص حمله کــرد ،روس هــا اس ۳۰۰-و اس ۴۰۰-را
روی زمین نگه داشــتند ،همزمان قدس غربی را به عنوان
پایتخت اســرائیل به رســمیت می شناســند و تــا نزدیکی
درگیری با روسیه می رسند ،اما در نهایت هیچ اقدام عملی
جز جابه جایی نیروها توســط روس ها در جغرافیای هدف
انجام نمی شود .در رابطه با کره شمالی نیز امریکا به سان
ســوریه عمل خواهد کرد .هدف غایی استراتژیک امریکا
در قرن بیست و یکم کنترل و مهار چین از لحاظ اقتصادی
سیاســی و ژئواســتراتژیک اســت .از این نظر مثلثی دراطراف چین توســط امریکا شــکل گرفته اســت .مثلثی
که یک راس ان در افغانســتان اســت و
امریکا بمب مادر خــود را در ان ازمایش
کرده است .یک ضلع ان بین تنگه هرمز
و خلیج عدن است و ناوهای امریکایی در
انج ا تراکم بیشــتری پیدا کرده اند و ضلع
سوم در شبه جزیر کره است که کیم جونگ
اون بهانه هــای حضور جدی تــر امریکا
در ان منطقه را به دست ترامپ می دهد.
بنابراین در شــرایطی ک ه ترامــپ کارنامه
مناســبی در حوزه سیاست داخلی نداشته
اســت باتوجه به سیاســت خارجی سعی
دارد ضعف های خود را به گونه ای پوشش
بدهد .از انجا کــه روی کار امدن ترامپ
یک شگفتی محسوب می شود ،بنابراین
اقدامات او طی این مــدت چهره واقعی
امریکا را هم به نمایش گذاشت و امریکا
را ان طور که هست به جهان نشان داد .
ترامپ یک «اکتور» و «اکتیویزم» است.
او طراحی نمی کند و رهبری کار را برعهده
نــدارد .رهبــری کار در اندیشــکده های
نوپدی د تراســت های تسلیحاتی ،صورت
می پذیرد .ترامــپ نقش هایی کــه به او
سپرده شده است را به خوبی بازی می کند .او در قالب یک
شومن وارد بازی شده است و همان نقشی را دارد که ریگان
در فروپاشی اتحاد جماهیر شــوروی بازی کرد .ترامپ در
ارتباط با تهران می خواهــد بازی کند .هرچنــد این اکتور
اکتیویزیوم که قائل به اقدام قاطع اســت ،اما برجام را پاره
نخواهد کرد .در پایان باید گفت برخی پیش بینی می کنند
ک ه ترامپ رئیس جمهور یک دوره ای است .از انجا که این
پیش بینی می تواند براساس برون روند باشد ،بنابراین امکان
دار د درست از اب دراید اما در مسائل سیاسی شگفتی سازها
وجود دارند ،بنابراین نمی توان همه موضوعات را براساس
مبانی و روش های کمی تحلیل کرد.
بین الملل
افزایش شکاف میان ترامپ و جمهوریخواهان
امیرعلی ابوالفتح ،درگفت وگو با مثلث
5
مثلث | شماره 354
ببخشــد .اما او در حوزه های دیگر ماننــد ارائه اصالحات
مالیاتی ،بحث حمایت از تولیدات ملی ،حمایت از کارگران،
کنار گذاشتن سیاست انرژی ســبز ،توانست با دادن برخی
فرمان های اجرایی موفقیت هایی کسب کند.
در حوزه سیاست خارجی ترامپ تا چه حد خالف
وعدههایی که داده بود عمل کرد؟
در عرصــه سیاســت خارجــی ترامــپ خیلــی از
وعدههایی که داده بود را یا مجبور شــد کنــار بگذارد یا به
فراموشی سپرد .بحث اشتی با روسیه محقق نشد و نه تنها
روابط مسکو-واشــنگتن در دوران ترامپ بهبود پیدا نکرد
بلکه شــرایط از دوران ریاســت جمهوری باراک اوباما نیز
وخیم تر شد .در خصوص بحث برجام نی ز ترامپ اعالم کرده
بود که این توافقنامه را کنار خواهد گذاشت اما چنین اقدامی
انجام نداد و بــه تعهدات دولــت امریــکا در جهت تعلیق
تحریمها علیه ایران عمل کرد .در مــورد پرهیز از ورود به
جنگها در منطقه غرب اسیا نیز عدول کرد و فرمان شلیک
موشک به ســمت ســوریه را صادر کرد .تنش در روابط با
کره شمالی نیز بر روابط واشنگتن-پکن سایه افکنده است.
بین الملل
صد روز نخست ریاست جمهوری رئیس جمهوری
پرحاشــیه امریــکا دونالد ترامپ ســپری شــد.
ارزیابــی شــما از عملکــرد او در حوزه سیاســت
خارجی و داخلی طی این مدت چیست؟
دوره صدروزگی نخســت ریاســت جمهوری در هر
کشوری معموال ارزش سمبولیک دارد و اصوال کسی انتظار
داردکهدراین 100روزنخستریاست جمهوریهرشخصی
تحوالتچشمگیریاتغییراتاساسیوملموسیایجادشود.
این 100روزنخستریاست جمهوریمحکیاستنسبتبه
اینکه شخص رئیس جمهور تا چه اندازه به وعده های خود
عمل کرد ه و اینکه ایا مســیر هدایت کشــور را در چارچوب
وعده های طراحی شده اش پیش خواهد برد یا خیر .از این
جهت اســت که 100روز نخست ریاست جمهوری اهمیت
دارد .باید توجه داشت دونال د ترامپ طی 100روزی که در
مسند ریاست جمهوری امریکا حضور داشت اقداماتی انجام
داد ،برخی فرمانهای اجرایی را امضا کرد ،پیشنهادهایی
به کنگــره داد ،اقداماتی داشــت و اظهارنظرهایی کرد که
می توان گفت که برخی از این اقدامات و رفتارها بر مبنای
وعدههــای انتخاباتی او بــود و بنابراین قابــل انتظار بود.
ام ا ترامپ برخی از شــعارها و وعدههایش را نیز نتوانســت
عملیاتی کند .در حوزه سیاست خارجی اصلی ترین وعدهای
ک ه ترامپ داده بــود و در این 100روز به ان پرداخته شــد،
بحث مقابله با ورود مهاجران بود .او این سیاست را در یک
پکیج شــامل ممنوعیت ورود مســلمانان به امریکا ،بحث
اخراج مهاجران غیرقانونی و ساخت دیوار مرزی با مکزیک
دنبال میکرد .ترامپ در خصوص این پکیج در هر سه مورد
اقداماتی انجام و نشــان داد که برای رسیدن به وعده های
انتخاباتیاش عزم جــدی دارد اما در نهایت او در هر ســه
موضوع شکســت خورد .بحث طرح ممنوعیت ورود اتباع
کشــورهای مســلمان با احکام قضایی متوقف شد؛ بحث
اخراج مهاجران غیرقانونی امکانپذیر نشد؛ گرچه تعدادی
از مهاجران غیرقانونــی محکوم شــده در محاکم قضایی
اخراج شدند اما وعد ه ترامپ بر مبنای اخراج تمام مهاجران
غیرقانونــی بــود .در خصوص بحــث دیوار بیــن امریکا و
مکزیک نیز کنگره با بودجه این طرح مخالفت کرد .در حوزه
مقابله با قانون بیمههای ارزان قیمت موسوم به «اوباما کر»
نی ز ترامپ شکست خورد و نتوانست این وعدهاش را تحقق
امیرعلی ابوالفتح ،کارشناس مســائل امریکا در
گفت وگویی با هفته نامه «مثلث» به بررسی سیاستها
و مواضع دونال د ترامپ طی 100روز نخست حضورش
در کاخ ســفید پرداخت و گفت که ترامپ در این مدت
توانســت به برخی وعده هایش جامه عمل بپوشــاند و
برخی طر ح ها و وعده هایش نیز شکست خورد .البته
به گفته ابوالفتح میزان ناکامیها و شکست های دونالد
ترامپ طی 100روز نخســت ریاست جمهوریاش به
مراتب بیشتر از میزان موفقیتهای او بوده است .این
کارشناس همچنین گفت رئیس جمهوری جدید امریکا
نه تنها بعد از پیروزی در انتخابات نتوانست وحدت را در
کشور به شدت قطبی شده امریکا ایجاد کند بلکه حتی
درون حزب جمهوریخواه نیز نتوانست این شکاف را
ن ترامپ و اعضای حزب
پر کند و هنوز اختالفاتی میــا
جریان دارد .این مســاله یک ناکامی بزرگ و مهم برای
ترامپ طی 100روز نخســت ریاست جمهوری اش به
شمار میرود.
در مجموع میتوان گفت میزان ناکامیها و شکست های
دونال د ترامپ طی 100روز نخست ریاست جمهوریاش به
مراتب بیشتر از میزان موفقیتهای او بوده است.
در حال حاضــر باتوجه به اقداماتی کــه رخ داده
ایا بر میــزان محبوبیــت ترامپ افزوده شــده یا
محبوبیتش کاهش یافته است؟
میزان محبوبیــت او همچنان کمی بیــش از 40
درصــد اســت و پایین ترین میــزان محبوبیت بــرای یک
رئیس جمهور در دوره 100روز نخســت ریاست جمهوری
محســوب میشود .این نشــان دهنده ان اســت که هنوز
همان تعداد افرادی که در انتخابات نوامبر ا ز ترامپ حمایت
میکردند از او حمایت میکنند و او نتوانسته با هیچ یک از
اقداماتش بر میزان حامیان بیفزاید.
ط ترامپ و جمهوریخواهان به
در این مدت روابــ
چه صورت بود و ایا رئیس جمهوری جدید امریکا
توانســت حزبی که با نام ان در انتخابات شرکت
کرده بود را بیشتر به سمت خود و سیاستهایش
جذب کند؟
ترامــپ طــی ایــن مــدت باعــث رنجــش
جمهوریخواهان شــد و داخل کنگره نیــز انتقاداتی علیه
او مطرح اســت .همچنانکه شــاهد بودیم قانون اوباما کر
به دلیل مخالفت جمهوریخواهان شکســت خورد و بحث
رســواییهایی که مربــوط به شــائبه دخالــت روسها در
انتخابات امریــکا بود با واکنــش تند جامعــه اطالعاتی،
رســانهها ،دو جریان اصلی و کنگره مواجه شــد .بنابراین
رئیس جمهوری جدیــد امریکا نــه تنها بعد از پیــروزی در
انتخابات نتوانست وحدت را در کشور به شدت قطبی شده
امریکا ایجاد کند بلکه حتــی درون حزب جمهوریخواه نیز
ن ترامپ
نتوانست این شکاف را پر کند و هنوز اختالفاتی میا
و اعضای حزب جریان دارد .این مساله یک ناکامی مهم
ی ترامپ طی 100روز نخســت ریاســت جمهوری اش
برا
به شمار میرود.
با توجه به گذشــت ایــن زمان و مشــاهده برخی
اقدامات و سیاســت های دونالــد ترامپ به نظر
شما ایا او اصال اســتراتژی و سیاستی برای امور
داخلی و خارجی در نظر دارد یا حلقه مشــاورانش
می توانند به او کمک کنند که با استراتژی درست
پیش برود؟
از جمله جنجالها و دردسرهایی که طی این مدت
ی ترامپ پیش امد به ترکیب کابینه و مشاورانش مربوط
برا
میشــود .ترامپ فردی اســت خارج از تشکیالت مرسوم
سیاسی که هیچ سابقه حضور در صحنه سیاسی را نداشت و
عمدتا با شعار تغییر و گندزدایی از منجالب فساد واشنگتن
در رقابتهــا پیش رفت .مشــاوران ترامپ نیــز در همین
مســیر حرکت میکردند که با طبقه سیاســی و کهنه کاران
سیاســی در تعارض بودند .در هفته های نخســت به نظر
میرسید که برخی خارج از تشــکیالت مانند داماد ترامپ
صحنه گردان هســتند و سیاســت داخلی و خارجی امریکا
را بر اســاس دیدگاه و نظرات خود پیش خواهند برد .اما با
گذشت زمان مشخص شد که افراد خارج از سیستم امکان
نقش افرینی ندارند و سیستم انها را حذف یا به حاشیه خواهد
راند .این مســائل نشــان می دهد که ترامپ تالش هایی
انجام داد تــا به قول خودش با فســاد مبارزه کنــد اما او در
مصاحبهای به مناسبت صدمین روز ریاست جمهوریاش
گفت که برخالف تصورش ،ریاست جمهوری بسیار سخت
اســت و از فرایند قانونگذاری انتقاد کرد .از این رو ترامپ
با طیفی از کهنه کاران نیز درگیر شــد ،جامعه اطالعاتی و
رســانه ها رودرروی او قرار گرفتند و حتی برخی از مقامات
ســطح میانی از وزیر به پایین با اقدامات شان یا درز دادن
اطالعات باعث می شــدند که دردســرهای دولت ترامپ
افزایش پیدا کند.
55
بین الملل
چهره متفاوت واشنگتن
رفتار امریکا در عرصه داخلی ،منطقه ای و بین المللی تغییرکرده است
مرتضی مکی
کارشناس مسائل بین الملل
بین الملل
56
مثلث | شماره 354
6
با توجه به وعده هایی که دونال د ترامپ ،رئیس جمهور
امریکا در دوران مبارزات انتخابات اخیر ریاســت جمهوری
این کشــور داده بــود ،می تــوان دریافت کــه او همچون
روسای جمهوری پیشین امریکا رفتار نکرده و این نشان از
اغاز دوران متفاوتی دارد .البته در این میان ساز و کارهایی
در داخل امریکا وجود دارد که رئیس جمهور این کشــور را
اگرچه رویکردهــای متفاوتی دارد امــا وادار می کند که در
چارچوب های تعیین شــده رفتار کند .به عبارت دیگر نظام
حکومتی امریکا به گونه ای است که می تواند چالش های
قانونی و افکار عمومی را پیش روی دونال د ترامپ قرار دهد.
اگر چه کنگره و ریاست جمهوری در دستان جمهوریخواهان
است اما ارکانی در دستگاه قضایی این کشور وجود دارد که
ت ترامپ را بگیرد.
می تواند جلوی اقدامات خودسرانه دول
البت هترامپپسازورودبهکاخ سفیدتصمیمگرفتکهبرخی
از وعده های خود را عملی کند که این مساله اثرات مهمی
چه در داخل و چه در خارج از امریکا داشــت .به طور مثال
ی ترامپ مبنی
می توان در این باره به صدور فرمان مهاجرت
بر اعالم ممنوعیت ورود شهروندان شش کشور اسالمی به
امریکا اشاره کرد که این تصمیم توسط دستگاه قضایی این
کشور به حالت تعلیق درامد.
یکی از واقعیت های موجود درباره جامعه امریکا این
است که شکاف عمیقی در میان مردم این کشور ایجاد شده
و نگرانی هایی درباره سیاست خارجی ،اینده و امنیت امریکا
ت ترامپ
به وجود امده است .از این رو بود که مخالفان دول
از همان روز اغاز رسمی ریاست جمهوری در 20ژانویه پس
از مراسم تحلیف به خیابان ها امدند و اعتراضات خود را بیان
کردند؛ هنوز نیز این اعتراضات به عناوین مختلف ادامه دارد
و به نظر می رسد که در طول چهار سال اینده نیز ادامه یابد.
ترامپ در حوزه بین المللی نیز تــاش کرد که چهره
جدی از امریکا را به جهانیان حتی همپیمانانش نشان دهد.
او پس از اینکه سکان ریاست جمهوری را بر عهده گرفت در
حوزه سیاســت خارجی بنا بر وعده انتخاباتی اش توافقنامه
تجاری ترانس -پاســیفیک را لغو کرد .ایــن اقدام در حالی
انجام گرفت که دولت باراک اوباما ،رئیس جمهوری پیشین
امریکا با هدف جلوگیری از رشد ســریع تجاری چین ،این
توافقنامه را با تالش زیادی به امضا رسانده بود .ام ا ترامپ
بر این باور بــود که این توافقنامه بیــش از اینکه در خدمت
کارگران و کارفرمایان امریکایی باشــد ،به نفع کشــورهای
شرق اســیای عضو این توافقنامه است .همچنین از دیگر
ی ترامپ ،می توان به حمله موشکی
موارد سیاســت خارج
امریکا به یکی از پایگاه های هوایی سوریه ،تهدیدات جدی
علیه کره شمالی ،استقرار سامانه موشکی تاد در کره جنوبی،
اعزام ناو جنگی به اب های اطراف شبه جزیره کره و پرتاب
مادر بمب به افغانستان اشاره کرد.
در این بین در خصوص مســاله عقب نشــینی نسبی
ترامــپ و منصرف شــدن او از ایــده حمله به کره شــمالی
باید گفت که دلیل اصلی این امر این اســت که او حمایت
بین المللی مطلــوب را برای ایــن عملیات نــدارد .ترامپ
بســیار بر حمایت روســیه و چین برای حمله ای محدود که
توانایی های کره شمالی را کم تر کند ،حساب باز می کرد اما
او از این حمایت برخوردار نشد و بر عکس ،پیام های شدیدی
از سوی پکن و مسکو دریافت کرد.
اما به طور کلی عملکرد 100روزه دولت ترامپ نشان
داد که رفتار امریکا در عرصه منطقه ای و بین المللی تغییر
کرده و حتی سیاست داخلی امریکا نیز دستخوش تغییر شده
است .در حال حاضر ترامپ بسیاری از معادالت سیاسی و
اقتصادی جدید را به متحدان ســنتی خود مانند اروپا درباره
افزایش احتمالی هزینه های نظامــی در ناتو تحمیل کرده
اســت .همچنین ترامپ درباره مســائل مهم مانند سوریه
تصمیم گرفته که نقش تاثیرگذارتری داشــته باشد و چهره
متفاوتی نسبت به دوران ریاست جمهوری باراک اوباما ارائه
کند؛ به همین دلیل به یک پایگاه هوایی دولت سوریه حمله
کرد و قدرت خود را به جهان نشان داد.
بر اســاس این کارنامه به نظر می رسد اگرچه اوباما در
دوران کمپین انتخاباتی اش خواســته بود بیشتر توجهش
به جای مســائل بین المللی ،مســائل داخلی امریکا باشد
ام ا ترامــپ در دوران ریاســت جمهوری اش تالش می کند
که چهره فعال و پررنگ تری را از خود نشــان دهد .وی با به
راه انداختن سیاست اسالم هراســی بار دیگر نظامی گری
و جنگ افــروزی امریــکا را به تنهایــی و بــدون ائتالف با
کشورهای دیگر افزایش داده است؛ این حوزه ،عرصه ای
ی ترامپ به همــراه دارد.
اســت که کمترین چالش را بــرا
واقعیت این اســت که با حضور دونال د ترامپ در کاخ سفید
به عنوان رئیس جمهور امریکا معادالت در این کشور بسیار
پیچیده و غیرقابل پیش بینی شده است .متغیرهای موجود
در سیاست های امریکا در حوزه داخلی و در حوزه بین المللی
دچار دگرگونی شــده اســت .در این میان دونال د ترامپ در
برابر ایران رویکرد دوگانه ای اتخاذ کرده اســت .ترامپ در
دوران کمپین انتخاباتی اش همواره با انتقاد تند از برجام،
وعده داده بود که اگر رئیس جمهور امریکا شود ،ان را پاره
خواهد کرد اما مشــاهده کردیــم که او پــس از پیروزی در
انتخابات نه تنها برجام را پاره نکرد ،حتی چندی قبل رکس
تیلرســون ،وزیر خارجه امریکا در نامه ای به کنگره امریکا
تایید کرد که ایــران به تعهدات خود در برجــام پایبند مانده
است .در عین حال او اعالم کرد که دونال د ترامپ به شورای
امنیت ملی دســتور داده تا توافق هسته ای را بررسی کنند.
همزمانکمپانی هایبزرگامریکامانندبوئینگقراردادهای
چند میلیاردی فروش هواپیما با ایران بسته اند .این توافق
بوئینگ در چارچوب برجام انجام گرفته است .این دوگانگی
ت ترامپ در قبال ایران را می توان در اختالف نظر
در سیاس
درون هیات حاکمه امریکا از جملــه اختالف میان ترامپ
و رکس تیلرسون مشــاهده کرد .با این حال امریکا تالش
می کند که بحث ایران هراســی را نه تنها در منطقه بلکه در
جهان پررنگ تر کند .این رویکرد با اســتقبال کشــورهای
عربی در منطقه از جمله از سوی عربستان سعودی مواجه
شده است .زیرا هر چه سایه هرگونه اقدام نظامی و فشار علیه
ایران کنار زده شود ،به همان اندازه جایگاه ایران در منطقه
و جهان ارتقــا خواهد یافت .همچنین یکــی از محورهای
اصلی در عرصه منطقه ای مبارزه با داعش در عراق و سوریه
ت ترامپ استراتژی مشخصی
است .به نظر می رسد که دول
در این بــاره دارد .انها بازی چند منظــوره ای را در خاورمیانه
دنبال می کنند؛ یعنی از یک ســو نمی خواهند قدرت بشــار
اسد رئیس جمهور سوریه افزایش یابد و از سوی دیگر برای
حفظ چهره خود در برابر افکارعمومــی امریکا و جهان بعد
از جنگ های عراق و افغانستان تالش می کنند .به عبارت
دیگر امریکایی هــا تالش می کنند که بحــران ناامنی را در
منطقه به نفــع خود کنترل کننــد و نگذارند که روســیه این
مدیریت را به دست بگیرد .به نظر می رسد ک ه ترامپ نیز در
همین مسیر حرکت خواهد کرد .اما به طور کلی باید در دوره
ی ترامپ منتظر وقایع غیر قابل
چهار ساله ریاســت جمهور
پیش بینی از سوی کاخ ســفید چه در داخل امریکا و چه در
حوزه بین المللی باشیم.
امید اعراب به کاخ سفید
شو پس ا ز ترامپ چه تفاوت هایی دارد؟
دنیای پی
سمیه مروتی
7
پژوهشگر مسائل خاورمیانه
سیاســت ها و مواضــع دونالــد ترامــپ به عنــوان
قدرتمندترین فرد در قدرتمندترین کشور جهان بر منافع و
رویکردهای جاری در فضای بین المللی از مناظر مختلف
اثرگذار اســت .از زمان روی کار امدن ترامــپ در امریکا
یعنی بیش از سه ماه پیش تاکنون این پرسش مطرح بوده
که وارث باراک اوباما چه سیاســتی را در قبال کشــورهای
منطقه خاورمیانه در پیش خواهد گرفت .باتوجه به اهمیت
نقشــی که ترامپ می تواند به عنوان سیاســتمدار نخست
امریکا ایفا کند ،فضای سیاســی ،اجتماعــی و اقتصادی
پیش و پس از روی کار امــدن او ،در حوزه داخل و خارج از
ی این کشور متفاوت خواهد بود؛ این تفاوت
مرزهای سیاس
وابسته به جایگاه و نقش کشور مورد بحث در ورای مرزهای
ســرزمینی مورد نظر اســت .با همین رویکرد و با عنایت به
نقش و جایگاه ایاالت متحده ،دنیای پیش و پس ا ز ترامپ
برای دیگر بازیگران بسیار متفاوت خواهد بود؛ این تفاوت
هنگامی که پای ویژگی های خــاص فردی و رویکردهای
خارج از چارچوب به میان می اید ،بیشــتر نیز خواهد شد.
با عنایــت به جایــگاه کشــورهای عربی و تاثیــر تحوالت
خاورمیانه در سیاست های کاخ سفید ،به طور قطع نوع نگاه
رئیس جمهور جدید امریکا به این منطقــه برای بازیگران
فوق الذکــر از اهمیت حیاتی برخوردار اســت و دیدارهای
مقامات کشــورهای عربی مانند اردن ،عربستان و مصر با
ترامپ در سه ماهه نخست روی کار امدن وی ،این اهمیت
را گوشزد می کند .تروریسم ،جنگ در عراق ،بحران سوریه،
مناقشه فلســطین و اســرائیل ،مهار ایران ،سرمایه های
موجود در این منطقه ،از جمله موضوعات مورد توجه میان
کشورهای عربی و ترامپ خواهند بود که تغییر در هر یک از
این موضوعات می تواند معادالت قدرت و امنیت در منطقه
را برهم بزند و دوره ریاســت جمهوری اســوده یا پرتنشی را
برای رئیس جمهور امریکا فراهم اورد.
در روزهــای اخیر حماس مرزهای ســال 1967را به
رسمیت شــناخت و این موضوع می تواند دستاوردی برای
طرفداران پایان مناقشه در امریکا باشد؛ چراکه پایان بحران
در بیت المقدس به معنای کاهش تدریجی حمایت مادی و
معنوی امریکا از اسرائیل خواهد بود و بسیاری از گره های
امنیتی و سیاســی در منطقه که به واســطه سهم خواهی یا
حمایت یکی از دو طرف درگیر ایجاد شــده اند ،به صورت
خودکار از میان خواهند رفت .این امــر می تواند به عنوان
یک برگ برنده مورد استفاده ترامپ قرار گیرد؛ هرچند وی
در ان دخالتی نداشته و نتیجه عادی روند مذکور بوده باشد.
همچنین دستور شلیک نزدیک به 60موشک به چند
هدف در پایگاه الشعیرات در استان حمص در غرب سوریه
به بهانه و اتهام استفاده سالح های شیمیایی از جانب بشار
اسد علیه معارضان از دیگر اقدامات ترامپ بود .تحوالت
سوریه در ســال های اخیر تمامی بازیگران عمده در سطح
منطقه و جهان را درگیر خود ســاخته و موجبات هزینه ِ
کرد
بسیاری برای این کشــورها در حوزه سیاسی و امنیتی شده
است .ســوریه تبدیل به میدانی برای سهم خواهی قدرت
منطقه شــده ،ازاین رو هیچ بازیگری تمایل به عقب نشینی
ندارد یا می خواهد بازی را مدیریت کند یا در صورت ناتوانی
از مدیریت وارد حوزه بازی تخریب می شود؛ ترکیه ،ایران،
عربســتان ،قطر ،روســیه ،اتحادیه اروپا و امریکا هر یک
ن که پایان
به میزانی در این بحران نقش داشــته اند و اکنو
جنگ و بحران در سوریه تبدیل به اولویت سیاست خارجی
این کشورها شــده ،مســاله مهم دیگر محدود به بودن یا
نبودن اسد نیست .این بار ،تحلیل ها نشان می دهند سهم
نبردن ایــران در میدان ســوریه تبدیل بــه اولویت اصلی
کشورهای عربی و ترکیه در مذاکرات پیش رو شده است؛
به همین دلیل پیش بینی دور از انتظاری نیســت که گفته
شود مهار ایران بار دیگر در دستورکار کشورهای عربی قرار
گرفته و از همین روی نتیجه انتخابات ریاســت جمهوری
در ایران و رویکرد رئیس جمهــور بعدی به تحوالت منطقه
ن این پیشفرض باشد؛ چراکه تا
و جهان می تواند پیشــرا
به امروز ترامپ و کشورهای عربی نتوانسته اند بردی را که
ایران به واسطه دیپلماسی عمومی در حال تکامل خویش
و مذاکرات هســته ای در فضای بین المللــی ایجاد کرده
بین الملل
را محدودتــر و محصور نماینــد .درون مایه گفت وگوهای
مقامات سیاسی عربستان و دیگر کشورهای عربی در قبال
موضوعاتی نظیر ســوریه ،عراق و ایران مشخص نیست،
اما انچه از تحلیل های اندیشکده های سیاست خارجی در
امریکا که نزدیک به کاخ سفید هستند برمی اید ،این است
که باور شــکل گرفته مبنی بر بازگرداندن ایــران به منطقه
تاریک مانند گذشته اسان نیست و نتیجه ان تمدید برجام
ط ترامپ به رغم میل باطنی وی بود؛ اما نکته مهم اینکه
توس
تا زمان روی کار امدن دولت جدید در ایران نمی توان نظر
قطعی در این مورد اعالم داشت .امنیت و اشوب تبدیل به
بخش جدایی ناپذیر مولفه های تحلیل در قبال منطقه بوده
ت کشورهای حوزه خلیج فارس و بازی قدرت انها
و نقش ثرو
در سوریه و عراق همواره مورد توجه تحلیلگران قرار گرفته،
اما رویکرد ترامپ به کشورهای حوزه خلیج فارس می تواند
نقش توان مالی و کســب وکار را اولویت تازه ای بخشد؛ از
این منظر ،به کارگیری ثروت برای پیشبرد اهداف سیاسی،
کشورهای حوزه خلیج فارس را به عنوان بازیگرانی جذاب
معرفی می کند و با ســناریوی موردنظر دولت های پیشین
در امریکا و همچنین رویکر د ترامپ در مناظرات انتخاباتی
همخوانی دارد .درواقع کشــورهای منطقــه هزینه امنیت
خویش را باید بپردازند و این سرمایه ها باید در راستای منافع
جهانی صرف شود؛ سرازیر شدن سرمایه های عربستان و
قطر در سوریه و عراق برای پاسخ به جاه طلبی های سیاسی
این کشورها بود و به نظر می رسد دستگاه سیاست خارجی
امریکا به این باور رســیده که این جاه طلبی باید مدیریت و
هدایت شود و سرکوب ان و اختصاص ندادن منطقه نفوذ
می تواند تبعات جبران ناپذیری برای منطقه و جهان داشته
باشد که نتیجه ان را در سوریه و اثرگذاری یک دولت ذره ای
چون قطر شــاهد بوده ایم .روی دیگر این سناریو مبارزه با
تروریسم و افراط گرایی است که این مهم نیز با حل بحران
در ســوریه و عراق و نیز مدیریت کشــورهای عربی و مهار
ایران قابل دسترســی است؛ اما در ســه ماهه اخیر حضور
ترامپ در کاخ ســفید ،او تنها شــرایط را تعقیــب و ارزیابی
کرده اما انچه از فحوای گفت وگوهای مقامات سیاســی
در امریکا ،عربســتان ،کویت و قطر برمی اید این است که
ن ترامپ تبدیل به امید برای
هیجان و ترس از روی کار امد
همکاری و فعالیت های موثر شــده که این می تواند زنگ
خطری برای دولتمردان ایرانی باشــد تا قافیــه را در بازی
قدرت نبازند و اسی ِر زدوبندهای سیاسی پشت پرده بازیگران
منطقه ای نشوند.
مثلث | شماره 354
بین الملل
57
اعتراض علیه کرملین
٢٩اوریل روزی اســت که مخالفان والدیمیر پوتین ،رئیس جمهوری روسیه در شهرهای بزرگ چون
مسکو و سن پترزبورگ به خیابان ها امدند و مخالفت خود را با حضور دوباره پوتین به عنوان کاندیدای ریاست
جمهوری انتخابات ســال ٢٠١٨اعالم کردند .این تظاهرات نه چندان بزرگ در شرایطی انجام گرفت که
پوتین از محبوبیت باالیی در روسیه برخوردار است و به زعم کارشناسان اگر بار دیگر نامزد انتخابات شود،
حتما دوباره به کرملیــن راه خواهد یافت .البته انتقاداتی به او در رابطه بــا فردمحوری بودن و عدم گردش
نخبگان در ساختار سیاسی روسیه وارد است که شاید باید جدی تر مورد توجه قرار گیرد.
بین الملل
مشت به دیوار
مخالفانپوتینقدرتیدارند؟
بین الملل
58
مثلث | شماره 354
1
حسن بهشتی پور
کارشناس مسائل روسیه
روز شنبه 9اریبهشت 1396گروهی از سازمان های
مخالــف دولت روســیه ،تظاهــرات گســترده ای را علیه
رئیس جمهور این کشور سازماندهی کردند و از معترضان
خواستند تا در این راهپیمایی گسترده خواستار کناره گیری
پوتین از قدرت شــوند .اعتراضات روز شنبه تحت عنوان
«ما از او بیزاریم» برگزار شــد و جنبش «روســیه باز» که
«میخائیل خودورکوفسکی» از منتقدان کرملین بنیانگذار
ان اســت ،این تظاهرات ضددولتی را ســازماندهی کرد.
معترضین در مسکو ،در مقابل دفتر ریاست جمهوری صف
کشیده و نامه های خود را که در انها خواهان شرکت نکردن
والدیمیر پوتین در انتخابات ســال ۲۰۱۸شده اند ،به این
دفتر دادند .اگرچه پوتین هنوز اعالم نکرده که قصد دارد
در انتخابات ریاست جمهوری ســال 2018روسیه شرکت
کند یا خیر ،اما نظرســنجی ها از ســطح باالی محبوبیت
وی خبر می دهد و تا حد زیادی پیش بینی می شود وی در
انتخابات سال اینده نامزد شود اما طبیعتا این مخالفتها
نیز خاستگاهی دارد .والدیمیر پوتین از سال 2000قدرت
را در روســیه در دســت دارد و در بین ســالهای 2008تا
2012که دیمیتری مــدودف رئیس جمهور بــود ،پوتین
به عنوان نخســت وزیر ،عمال اختیار همه امور را در دست
داشــت .بنابراین میتوان گفت طی هفده ســال گذشته
پوتین رئیس جمهــور بالمنازع روســیه با هفــده میلیون
کیلومتر مربع مســاحت و صد و سی و هشــت میلیون نفر
جمعیت بوده اســت .در دنیای سیاست زمانی که یک نفر
برای مدت طوالنی قدرت اجرایی را در دست داشته باشد
مشکالت و خردهگیری ها نســبت به وی بیشتر می شود و
مطابق یــک ضرب المثل قدیمی «سیاســتمدار هرچقدر
کهنهتر و باســابقهتر شــود از اعتبارش کاسته میشود».
خصوصا بعد از ســال 2012که قانون اساســی در روسیه
اصالح شــد و دوره ریاست جمهوری از 4ســال به 6سال
افزایش یافت ،پوتین تا سال 2018رئیس جمهور خواهد
بود و طبق همــان اصالحــات در ســال 2018می تواند
بــرای دومیــن دوره متوالــی و چهارمین بــار کاندیدای
ریاست جمهوری شود .در این شــرایط طبیعتا عده ای به
مخالفت با وی برمیخیزند.
باید توجه داشت که طیف مخالفان پوتین دو بخش
هســتند ؛ دســته اول برخی از اعضای داخــل پارلمان و
عمدتا حزب کمونیســت که دومین حزب قدرتمند روسیه
بعد از حزب روســیه متحد پوتین و مدودف است را شامل
می شوند .دسته دوم هم اکثرا لیبرالها هستند که اگرچه در
انتخابات پارلمانی گذشته روسیه پیروز نشدند و به مجلس
راه نیافتند ،اما از طریق رسانه و روزنامه هایی که در دست
دارند و فضای مجازی انتقادات متعددی را از سیاستهای
دولت پوتین مطرح می کنند؛ به ویژه بعد از تحریمهایی که
علیه مسکو صورت گرفت.
از طرف دیگر ملیگراهای روسیه حمایتشان را از
پوتین در برابر غرب بیشــتر کردند و حتی کمونیست هایی
بین الملل
مثلث | شماره 354
بین الملل
هم که مخالف وی هســتند در مقابل غرب با پوتین همراه
شده اند .بنابراین شــاهد وضعیتی در روسیه و برای پوتین
هســتیم که مخالفان وی در داخل مجلس کــه عبارتند از
کمونیســت ها و مخالفینش در خارج از مجلس که همان
ملی گراها هســتند به دلیل سیاســت های پوتین در برابر
غرب و مخالفت هایش در مساله اوکراین و الحاق کریمه
با خاک روســیه با وی همراه گشــته و از شــدت انتقادات
کاسته شده است.
اما از طرف دیگر غرب گرایــان همچنان انتقادات
گســتردهای علیه وی دارند خصوصا به دلیل فرار سرمایه
از روســیه ،کاهش درامد ناخالص ملی و تحریمهایی که
غرب چــه اروپا و چه ایــاالت متحده امریکا علیه روســیه
انجــام دادنــد؛ انهــا در مجموع فضــا را مناســب دیدند
که علیــه والدیمیر پوتین شــعار ســر دهند امــا همچنان
نظرسنجی ها نشان می دهد که پوتین نزد شخصیت های
کنونی روســیه اعم از مخالفان و موافقان ،در راس افراد
معتمد مردم روســیه قرار دارد .این محبوبیت در گذشــته
75درصد اراء را شــامل می شــد اما در اخرین نظرسنجی
با کاهشی اندک 65 ،درصد شــده است که نشان می دهد
باز هم پوتین از حمایت مــردم برخوردار اســت .بنابراین
باید گفت که اگرچــه برخی از مخالفیــن پوتین همچنان
سیاســت های اقتصادی او را مورد حمله قــرار میدهند و
مخالف تمرکزگرایی شــدید سیاســت هایش که همه امور
را به مســکو ختم می کند هســتند ،اما طبق نظرسنجی ها
و انتخابات ،پوتیــن همچنان از حمایت مردم کشــورش
برخوردار است.
به عبــارت دیگر اگــر بخواهیم دالیل شــکل گیری
مخالفت ها با پوتین و اهداف مخالفین را به صورت مشروح
بیان کنیم ،باید گفت که بخشی از این تظاهرات به دلیل
مسائل اقتصادی اســت؛ زیرا وضعیت اقتصادی روسیه
در شــرایط بدی قــرار دارد و در موضوعاتی چون ســطح
رفاه مردم ،اشــتغال ،تورم و کاهــش ارزش روبل در برابر
دالر دچار مشــکل گشــته اند و این موضوعات دست مایه
مخالفان بــرای انگیختن مردم علیه پوتین در یک ســال
پایانی ریاست جمهوری وی و جلوگیری از انتخاب او برای
چهارمین بار به مدت 6سال شده اســت .بنابراین اگرچه
هدف اصلی مخالفــان جلوگیــری از کاندیداتوری پوتین
برای پست ریاست جمهوری است اما بهانه این تظاهرات
نارضایتی های اقتصادی در روسیه است.
البته با وجود تالشهایی که معترضین برای شرکت
نکردن پوتین در انتخابات ریاســت جمهوری می کنند اما
99درصــد در انتخابات
باید گفــت که پوتین بــه احتمال
شــرکت خواهد کرد و طبــق نظرســنجیها تا بــه امروز،
65درصد اراء را به خود اختصاص میدهد و درواقع برنده
انتخابات خواهد بود .اما باید دید تحوالت تا حدود اسفند
ســال اینده چگونه خواهد بود .در عین حال این شائبه در
ذهن شــکل می گیرد که کاندیداتوری وی باعث تشــدید
نارضایتی مخالفان خواهد شد ،زیرا همانگونه که پیش از
این نیز گفتم وقتی سیاســتمداری از سال 2000در راس
قدرت روســیه بوده و سیاســتی به شــدت تمرکزگرا اتخاذ
کــرده نارضایتی هایی را به همراه خواهد داشــت .ولیکن
بســیاری نیز معتقدند در روســیه هم در دوران تزاری ،هم
در دوران بلشــویکی یعنی هفتاد ســال انقالب بلشویکی
در روسیه ،و هم در دوران روســیه جدید که از سال 1991
اغاز شــده اســت ،همواره فردگرایی و تمرکز روی احزاب
حاکم چه کمونیســت و چه روســیه متحد ،حــرف اول را
می زند؛ درحقیقــت تمرکزگرایی به این صورت اســت که
تمام تصمیم گیری ها و تمامی امور به مسکو ختم خواهد
شد .اعتراض دیگری که وجود دارد در رابطه با عدم گردش
نخبگان در روســیه است چراکه در روســیه افراد شایسته
زیادی وجود دارند که میتوانند رهبری کشــور را به عهده
بگیرند ،اما پوتین به دلیــل موفقیت در اعاده حاکمیت در
کریمه و همچنیــن موضع مســتقالنهاش در برابر غرب،
توانسته بسیاری از افکار عمومی از جمله کمونیست های
قدیمی ،ملی گرایان ،لیبرال دموکراتها و حزب روســیه
عادل را بــا خود همراه کنــد .در مجموع به نظر می رســد
موقعیــت پوتین در روســیه مســتحکم اســت و او خیال
کناره گیری از قدرت را ندارد.
به عنوان نکته اخــر درخصوص موضع و سیاســت
پوتین در قبــال ایاالت متحده امریکا در دهه گذشــته نیز
باید اذعان داشت که روسیه از بهمن 1385که کنفرانس
مونیخ برگزار شد و سخنرانی مشهور پوتین در ان کنفرانس
یعنی تاکیدش بر اینکه سیاست های امریکا در قبال روسیه
فریبکارانه بوده ،ایاالت متحده امریکا سیاستی یک جانبه
را دنبــال میکنــد و مایل به همکاری با روســیه نیســت،
سیاستی را اتخاذ کرد که طی 10سال گذشته همواره منتقد
امریکا بوده و به دنبال درگیری با امریکا مانند دوره شوروی
نیســت .درواقع امروزه روســیه با امریکا تقابــل و رقابت
سیاســی ،اقتصادی و فرهنگی دارد و موضعی مستقالنه
در برابر امریــکا چــه در دوره اوباما و چــه در دوره ترامپ
در پیش گرفته اســت .اگرچه چون پیــش از این ترامپ
با موضع گیریهایش نشــان داده بود امــاده همکاری با
روسیه است انتظار میرفت با روی کار امدن ترامپ اندکی
مواضع روسیه تعدیل شــود ،اما شــاهدیم با وجود روابط
نزدیک رکس تیلرسون ،وزیر امور خارجه امریکا با روسیه،
دســتگاه هیات حاکمه این کشور براســاس منافعشان بر
طبل مخالفت با روسیه میکوبد و این دو کشور در بسیاری
از زمینه ها از جمله اوکراین ،کریمه ،ســوریه ،ســپر دفاع
موشکی امریکا و توسعه ناتو به سمت اوکراین و گرجستان
رو در روی هم قرار دارند .بنابراین این مشکالت که هم در
دوره اوباما وجود داشــت و هم در دوره ترامپ و همچنان
حل نشــده اســت ،بعد از این نیز باتوجه به نیروهایی که
ناتو در لهســتان و لتوونی یعنی در مرزهای شمال و غرب
روســیه مســتقر کرده ،اگر افزایــش نیابــد ،کاهش هم
نخواهد یافت.
59
بازگشت به مدودف؟
بین الملل
60
مثلث | شماره 354
عبدالرسول دیوساالر درگفت وگو با مثلث
جناب دیوساالر! به عنوان سوال اول می خواستم
ارزیابی و بررسی ای از جایگاه اجتماعی و عملکرد
پوتین طی سالهایی که به عنوان رئیس جمهور یا
نخست وزیر فعالیت می کرد داشته باشید؟
عملکرد پوتین را از دو منظر میتوان بررسی کرد ؛
اول ،از نظر وضعیت سیاســی در روســیه و دوم ،پویاییها
و تحوالت قدرت در روســیه .پوتین از ســال 2000به بعد
که قدرت را در دســت گرفت ،با افزایش قدرت ملی روسیه
عملکرد موفقیت امیزتری داشــته اســت؛ که در الیههای
تکنولوژیک می توان به طور مشخص این موضوع را دید.
از منظر ســامانه سیاســی اگر بخواهیم عملکــرد پوتین را
بررسی کنیم باید گفت که او خیلی در مسیر افزایش و بهبود
شاخصهای دموکراتیک فعالیت نکرده و به همین دلیل از
منظر سامانه سیاســی موفق نبوده است .پوتین دو مشکل
عمده را در روســیه نتوانســت ســامان دهد ،اول فساد در
الیههایمختلفدستگاهحکومتی،به ویژهفرصت هاییکه
در مقاطعی به نزدیکان و اطرافیانش داد .همچنین ناتوانی
در کنترل داخلی قدرت نهادی خودش ضعف دیگر پوتین
بود .روسها به رغــم اینکه از منظر مدرنیزاســیون نظامی
متحول شدند ،در حوزههای تکنولوژی و برنامههای توسعه
تکنولوژی دستاوردهای با ارزشی داشتند ،در حوزه نفت و گاز
و بازگشت قدرتمندانه به حوزه انرژی موفق عمل کردند و در
نظم جهانی نقش تاثیرگذاری دارن د اما ضعف عملکردی در
سامانهسیاسیرویهمهاینموفقیتهاسایهانداختهاست.
بسیاری از نظرسنجیها و امارهای داخلی روسیه بیانگر این
است که مردم بیش از اینکه از عملکرد اقتصادی و ساختار
دولت ناراضی باشند ،از افت شــاخصهای دموکراتیک و
کاهش صدای مخالف ناراضی هستند.
با توجه به صحبتهای خودتان و مخالفتهایی
که اخیرا علیــه اقای پوتین صــورت می گیرد ،به
نظر شما او برای انتخاباتریاست جمهوری2018
کاندیدا میشود و چشم انداز سیاسی حضور او در
جایگاه قدرت را چگونه میبینید؟
کاندیداتوری اقای پوتین در این دوره از انتخابات به
تحوالت داخلی قدرت در روسیه و خصوصا برخی از نزدیکان
او که از منظر بازی های سیاسی نیز جایگاه مستحکمی دارند
بستگی دارد .در همین راستا امکان دارد پوتین استراتژی
مشابه انچه در دوره اقای مدودف و نخست وزیری خودش
اتخاذ کرده بود را انتخاب کند و در ســایه قــرار بگیرد تا در
2
ششمین انتخابات ریاســت جمهوری روسیه در
ماه مارس سال 2018برگزار می شود .والدیمیر پوتین،
رئیس جمهــور کنونــی روســیه کــه دور ســوم
ریاست جمهوری را در روسیه سپری میکند و از میزان
محبوبیت باالیی در میان روسها برخوردار است ،اخیرا
بــا مخالفتهایی از ســوی برخی از شــهروندان روس
و جنبشی منتســب به «روســیه باز» که خواهان عدم
کاندیداتوریپوتیندرانتخاباتپیشروهستند،مواجه
گشته است .در این راســتا گفت وگویی با عبدالرسول
دیوســاالر ،پژوهشــگر مرکز تحقیقات اســتراتژیک
خاورمیانه در رابطه با عملکرد پوتین و سیاســت هایش
و خاســتگاه مخالفتهایــی که علیه وی شــکل گرفته
داشــتیم .به عقیده وی اگرچه پوتین از منظر افزایش
قدرت موفــق عمل کــرده امــا در ســامانه سیاســی و
شاخصهایدموکراسیعملکردضعیفیداشتهاست.
دور بعد انتخابات با تجدید قوا ورود کند .برای نتیجهگیری
درســتتر باید دید رقابت قــدرت بین نزدیــکان پوتین در
ماههای اینده به چه صــورت پیش خواهد رفــت .اما الزم
به ذکر اســت که جریان مخالف پوتین با وجود تظاهرات و
مخالفت هاییکهدرماههایاخیر علیهویداشتنداماقدرت
تاثیرگذاری برای ایجاد تغییر در روند سیاست داخلی روسیه
ندارند ،در انتخابات 2018پوتین و یا اطرافیانش با چیدمان
جدیدی در صحن ه سیاست روسیه باقی خواهند ماند.
در رابطه با مخالفت ها و تظاهراتی که اخیرا شکل
گرفته و خاستگاه انها توضیح بفرمایید .
در جریان اپوزیســیونی که در روسیه شکل گرفته
یک نکته اساســی وجــود دارد که ان را متفــاوت میکند،
در سایر جریانهای اپوزیســیونی که در سالهای گذشته
به ویــژه در دوره اوباما در روســیه فعال بــود ،حمایت های
غرب را به همراه داشــت .امــا جریــان مخالفتهایی که
اخیرا شکل گرفته است فاقد حمایتهای سازمان یافته از
سوی غرب هستند که مزیتش این است که امکان کنترل
مخالفین برای دولت روسیه راحتتر میشود ،اما از سوی
دیگر نشــان می دهد مخالفتها درونیتــر و اجتماعیتر
شــده و حجم مخالفین از نظر تاثیرگــذاری روند صعودی
دارد؛ همچنین مطالبه این افراد نیــز ثابت بوده و معترض
توزیع قــدرت فعلــی روســیه و تک بعدی بــودن ان که در
انحصار پوتین و نزدیکانش اســت ،هســتند؛ ضمن اینکه
شــرایط اقتصادی موجود هم در افزایش شمار مخالفان و
تظاهراتها بی تاثیر نبوده است .همچنین الزم به ذکر است
که مخالفان ،طبقات باالدســت جامعه در چند شهر بزرگ
را شامل میشود و طبقه اجتماعی و ویژگیهای ساختاری
اعتراضات را نشان میدهد .در شــهرهای کوچکتر کمتر
شاهد این مخالفتها هستی م و به دلیل موقعیت جغرافیایی
روسیه شهرهای کوچک از لحاظ جمعیتی اهمیت باالیی
دارند؛ بنابراین حجم تاثیرگذاری این مخالفت ها ان چنان
استراتژیک نیست.
به طور کلی سیاست های پوتین را در قبال امریکا
چــه در دور ه اوبامــا و چــه در دور ه ترامپ چگونه
ارزیابی میکنید؟
سیاست روسیه در قبال امریکا مبتنی بر یک منطق
استراتژیک مشخص است که بازگرداندن روسیه به عنوان
یک قدرت تاثیرگذار بین المللی است تا در عرصه مناسبات
جهانی بتواند وزن استراتژیک روســیه را اعمال کند و ان را
شــکل دهد .این سیاســت از منظر روسها عادالنه و قابل
توجیه است ،زیرا انها خودشــان را صاحب ملت میدانند و
حمایت های جدی هــم از ابعاد ملی گرایانــه و هم از لحاظ
هویتی در داخل روسیه میکنند .بنابراین از منظر نگاه روسی
این سیاست درست است اما از نظر نظام بین الملل می تواند
محل بحث باشد که ایا سیاستهای پوتین به امنیت جهانی
کمک کرد ه یا نظام امنیت جهانی را تضعیف کرده است؟!
به نظر من سیاستهای مشخص پوتین در سال های اخیر
عاملی برای تضعیف نظــام امنیت جهانی نبــوده ،بلکه در
صورتی که بتواند در یک الگوی مشترک با ایران و چین قرار
بگیرد میتواند یک مبنای جدید برای بازتعریف نظام امنیت
جهانیباشد.بنابراینایننگاهروسیهوشکلدادننظمجدید
جهانی و ترویج همگرا شدن با ایران و قدرتهای منطقهای
و قدرتهــای جهانی مانند چیــن ،جزو نیازهــای ضروری
استراتژیکروسیهاستتابتواندبههدفکالنشدستیابد.
در راســتای توضیحات خودتــان روابط پوتین با
ایران و کشورهای منطقه و نیز سیاستهایش در
قبال منطقه خاورمیانه چــه تاثیری در جایگاهش
داشته است؟
همان طور که پیش از این نیز گفتم روابط پوتین با
ایران و کشورهای منطقه در راستای ارتقای تراز قدرت جهانی
انجام می گیرد و روسیه اکنون به عنوان یک بازیگر تاثیرگذار
ســازنده نظم در منطقــه خاورمیانه و همین طــور در امنیت
بین الملل مطرح می شود .بدین معنا که بسیاری از بازیهای
سیاسی و تحوالت عمد ه امنیتی بدون مشارکت روسیه قابل
حل و فصل نیست و حضور روسیه در سوریه و روابط امریکا با
روسیه نیز در همین زمینه قابل تعریف است .در واقع ایاالت
متحده امریکا راه حل جایگزینی جز اینکه با روسیه به توافقات
معینی برسند و مسائل استراتژیک خودشان را با روسها حل
کنند پیش رو ندارند .اجالس استانه هم به خوبی این را نشان
داد که ایران ،ترکیه و روسیه میتوانند خارج از الگوهای جا
افتاده امنیت بین الملل که الزام امریکایی بودن را داشتند،
سازنده نظم باشند .از این زاویه سیاستهای روسیه در قبال
خاورمیانه و ایران به نفع منطقه و کشور ما و در مجموع امنیت
بین الملل است.
و صحبت پایانی؟
بایدایننکتهرایاداورشومکهبرایتحلیلتحوالت
سیاست خارجی روسیه بایستی به میل روسها به بازنگری
نظام امنیــت بین الملل توجــه کرد ،به ایــن معنی که میل
روس ها به بازنگری نظام امنیت بین الملل مهمترین هدف
استراتژیک میان مدت انها ست و تقریبا تمام اقداماته شا ن
ازجملــه اقدامات نظامی در ســوریه و اوکراین یــا در دیگر
مناطق در راستای این مسیر کالن اســتراتژیک پیگیری
میشود.
بین الملل
هیاهو برای هیچ
جایگزینی برای پوتین داخل روسیه وجود ندارد
شعیب بهمن
3
کارشناس مسائل روسیه
مثلث | شماره 354
تجربه ناکام جنگهــای دولت مرکزی بــا جدایی طلبان و
شورشگران در چچن باعث ایجاد سرخوردگی های عمیق
در جامعه شــده بود .مردم روســیه احســاس می کردند در
سال های بعد از فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی نه تنها
از جایگاه ابرقدرتی خودشان تنزل پیدا کردند بلکه به یک
کشور تحریم شده مبدل گشتهاند.
بنابراین پوتیــن در چنین شــرایطی بعــد از اینکه به
سمت ریاست جمهوری رسید موفق شــد بر بخش مهمی
از بحرانهای امنیتی و اقتصادی روسیه چیره شود .او در
حوزه اقتصادی عملکرد نسبتا موفقی در سالهای گذشته
داشته و توانسته ثبات اقتصادی را در این کشور حاکم کند.
از لحاظ امنیتی نیز نــه تنها بر چالش هــای امنیت داخلی
روســیه غلبه کرد بلکه موفق شد چهره روســیه را در سطح
قدرت های بزرگ بین المللی و منطقهای ارتقا بخشد .به این
خاطر پوتین حامیان بسیار زیادی در روسیه دارد همانگونه
که نظرســنجیها نیز نشــان میدهد محبوبیت پوتین در
طول این ســال ها در اکثر مواقع بیــش از 70درصد بوده
است و شــاید بتوان گفت کمتر رئیس جمهوری در صحنه
بین الملل وجود داشته که در طول سالهای متعدد از این
میزان محبوبیت برخوردار باشــد .بنابرایــن روند اقدامات
مناســب و بهموقعی که پوتین در طول این سال ها داشته
بین الملل
صدها نفر از مخالفان دولت روســیه و سیاست های
«والدیمیر پوتیــن» رئیس جمهــوری ایــن کشــور در روز
29اوریل در شهرهای مختلف دســت به تظاهرات زدند.
معترضــان روس خواســتار عدم حضور والدیمیــر پوتین
به عنوان نامزد در انتخابات ریاست جمهوری روسیه که قرار
است در سال اینده میالدی برگزار شــود ،بودند .رسانه ها
گزارش کردند که پوتین هنوز اعالم نکرده که قصد دارد در
انتخابات ریاست جمهوری روسیه که
قرار است در مارس 2018برگزار شود،
شــرکت کند یا خیر .با این حال رویترز
گزارش داده است که این سیاستمدار
64ساله که از میزان محبوبیت باالیی
برخوردار اســت احتماال در انتخابات
بعدی ریاست جمهوری روسیه شرکت
خواهد کرد.
اعتراضــات اخیــر را جنبــش
«روســیه بــاز» کــه «میخائیــل
خودورکوفسکی» از منتقدان کرملین
بنیانگــذار ان اســت ،ســازماندهی
کرده بود.خودورکوفســکی که زمانی
ثروتمندترین مرد روســیه بــود ،بعد از
گذراندن یک دهــه در زندان به اتهام
کالهبرداری ،در ســال 2013توسط
پوتین ازاد شــد .همچنیــن در جریان
تجمعی کــه روز ۲۶مــارس به دعوت
الکســی ناوالنــی ،از مخالفان اصلی
والدیمیر پوتین ،در مسکو برگزار شد،
نزدیک به هزار نفر بازداشــت شــدند.
بنابرایــن باید دیــد دالیــل و اهداف
معترضین و مخالفان والدیمیر پوتین
که همچنان هم در روســیه از محبوبیــت باالیی برخوردار
است چیست.
مخالفان پوتین را میتوان به دو دست ه احزاب قانونی
و جنبش ها و احزابی تقســیم کرد که وجه ه قانونی ندارند و
عموما تحرکات انها با مخالفت شدید دولت روسیه مواجه
می شود .احزاب قانونی در نظام سیاسی روسیه و در پارلمان
حضور دارند و به نوعی در خدمت دولت پوتین هستند .اما
بخشی از مخالفین که در فرصتهای مختلف به روشهای
گوناگون گروههای طرفدار خودشــان را بسیج می کنند تا
به ســطح خیابان ها بیایند ،عموما تحت نظــر جنبشها و
جریانهایی هستند که چندان وجهه قانونی ندارند و جنبش
انها به ســرعت منحل و رهبرانشــان بازداشــت می شوند.
از نظر جامعه شناسی سیاســی اگر بخواهیم این مساله را
بررسی کنیم ،عمده ترین مخالفان سیاسی پوتین را طبقات
متوسط شهری به ویژه در شهرهای بزرگ تشکیل میدهند.
تها علیه دولت پوتین یا شخص
درواقع عمده ترین تظاهرا
وی در شــهرهای بزرگی مثل مسکو و ســن پترزبورگ رخ
میدهد و عمال در شهرهای کوچک روسیه شاهد تجمعات
اعتراضی علیه پوتین نیســتیم و حتی در ان مناطق میزان
محبوبیت پوتین و دولت وی در ســطح باالیــی قرار دارد.
بنابراین از نقطه نظر جامعه شناسی سیاسی طبقات متوسط
شــهری به ویژه در شــهرهای بزرگ از مخالفــان پوتین به
شمار می ایند.
عملکرد پوتیــن را باید در مدت حضورش در ســمت
ریاست جمهوری و نخســت وزیری و مجددا بازگشتش به
ریاســت جمهوری مورد بررســی قرار داد .او در اواخر ده ه
نود به سمت نخســت وزیری انتخاب شــد و بعد بالفاصله
به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد .در ان مقطع ،روسیه با
شرایط از هم گسیخته ای مواجه بود .درواقع روسیه چه از
لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ نظامی و امنیتی با چالش های
متعددی روبه رو بود و درگیریهای زیادی در نواحی مختلف
کشور از جمله در قفقاز شمالی در جریان بود؛ به خصوص
و میزان محبوبیتــش ،این چشــم انداز را به وجود می اورد
که او همچنان در راس قدرت در داخل روسیه باقی بماند.
کما اینکه اساسا جایگزینی نیز برای پوتین در داخل روسیه
وجود ندارد و اگر به احــزاب مخالف و جنبش های ناراضی
نیز فرصت داده شود که در توزیع قدرت مشارکت کنند انها
در عرص ه عمل به این نتیجه میرســند که فردی که بتواند
جایگزین پوتین شود و روسیه را با اقتدار فعلی اش هدایت
کند وجود ندارد.
بنابراین به احتمال زیاد به رغم مخالفتهایی که وجود
دارد والدیمیر پوتین در انتخابات ریاست جمهوری 2018
کاندیدا می شــود و پیروز هم خواهد شــد .زیرا عملکردی
که او در طول سال های گذشــته به ویژه در چند سال اخیر
در حوزه سیاست خارجی داشته با استقبال بسیار زیادی از
سوی جامعه روسیه مواجه شده و موجب افزایش محبوبیت
وی شد ه است .در رابطه با تشــدید نارضایتی مخالفین نیز
از انجایی که از لحاظ جامعه شناســی در وهله اول ســطح
معترضان گســترده نیســت و طبقات متوسط شــهری را
در برمی گیرد و شــامل طبقــات پایین
که بخــش مهمــی از جامع ه روســیه را
تشــکیل می دهند نمی شــود ،در ثانی
مخالفان تنها در شهرهای بزرگ وجود
دارند و نهایتا می توانند تا سقف 10هزار
نفر را بســیج کنند و این میزان ناراضی
برای شــهری مانند مســکو که دوازده
میلیــون نفر جمعیــت دارد بســیار کم
است ،بنابراین پوتین از ناحیه مخالفان
با تهدید گسترده ای مواجه نمیشود و
مخالفان نمی توانند قدمهای مهمی را
در این زمینه بردارنــد .تنها نکتهای که
در سالهای گذشته باعث نگرانی شده
استبخشیازمخالفینهستندکهطبق
گفته مقامات روسی ،امریکایی ها بارها
سعی داشتند از طریق انها ،طرحهایی
نظیر انقالب رنگین را در داخل روسیه
پیاده کننــد که دولــت روســیه در این
زمینه با هوشــیاری کامل عمل کرده و
در ســال های اینده هــم مراقب چنین
طرحهایی خواهد بود.
امــا بایــد گفــت جریانهایی که
مخالف پوتین هستند در حوزه سیاست
خارجی نیز نظر مخالفی دارند .درواقع از اغاز این جریان ها
انها از شدت گیری بحران اوکراین ناراضی بودند و معتقدند
روسیه نباید در این بحران دخالت میکرد و نباید شبه جزیره
کریمه را به خاک روســیه الحاق می کرد .اکنون نیز بر این
باورند که روســیه بایستی شــبه جزیره کریمه را به اوکراین
برگرداند و از دخالت در امور داخلی انها پرهیز کند .همچنین
معتقدند روسیه باید روابط خودش را با غرب به ویژه امریکا
بهبود بخشد ،رابطه با کشــورهای اروپایی را توسعه دهد و
روسیه به عنوان یک کشور اروپایی در سطح نظام بین الملل
ظاهر شــود و عمل کند .از ســوی دیگر ایــن جریان ها از
فرصتهای روسیه در سوریه حمایت نمیکنند و معتقدند
حضور روسیه در ســوریه بیش از منافعش ،هزینه هایی را
بر مســکو تحمیل کرده کــه می تواند بخشــی از موقعیت
اقتصــادی روســیه را تضعیف کنــد .بنابرایــن باید گفت
جریان های معترض به پوتین چندان سازگاری با سیاست
خارجی روســیه ندارنــد و خواهان تغییر ان هســتند اما در
نهایت این مخالفت ها نمی تواند در سیاست خارجی دولت
روســیه تاثیری بگذارد و باعث چرخش ان شــود .بنابراین
به نظر می رســد که مخالفان پوتین در حــال اب در هاون
کوبیدن هســتند و با چنیــن تظاهرات هایــی راه به جایی
نخواهند برد.
61
بین الملل
مهار خرس قطبی
اروپا و امریکا اعتراضات علیه پوتین را مدیریت می کنند
میرقاسم مومنی
مدیرعامل موسسه پژوهشی و مطالعات بین المللی
چشم انداز ابرار نوین
4
بین الملل
62
مثلث | شماره 354
تحوالت جهانی و منطقه در سه ســال گذشته نقش
مهمی در اقتصاد و امنیت ملی روســیه داشــته است .بعد
از فروپاشــی اتحاد جماهیر شــوروی و بحران اقتصادی و
سیاسی که روســیه با ان درگیر بود به دنبال روی کار امدن
والدیمیــر پوتین در ســال 1999امیدهــای زیادی جهت
خروج روسیه از بحران های داخلی در دل مردم ان کشور به
وجود امد تا جایی که مردم روسیه ،پوتین را به عنوان منجی
روســیه جدید معرفی می کردند.عمده اســتراتژی پوتین
در ســه دوره زمامداری خود تثبیت قدرت سیاســی ،حذف
مخالفین و ایجاد ثبات اقتصادی کشور بود .پوتین معتقد
اســت که جهت ایجاد ثبات در روســیه و امکان حضور در
ترتیبات امنیتی و بین المللی جهان بایستی قدرت متمرکز در
روسیه به وجود اید و هرگونه رقابت سیاسی و حزبی می تواند
فرصتی جهت دخالت کشورهای رقیب در مسائل داخلی و
سیاست خارجی ان کشور قلمداد گردد.
به همین جهت پوتین ضمن ایجاد یک قدرت متمرکز
در روسیه از توسعه و رشد فعالیت احزاب مخالف جلوگیری
کرده و اقدام به بازسازی زیرساخت های اقتصادی ،انرژی،
تســلیحات نظامی و موشکی روســیه کرد .در واقع پوتین
از فروپاشــی مجدد روســیه به جمهوری هــای کوچک تر
جلوگیری کرده و بحران جدایی طلبان چچن را تا حدودی
سرکوب کرد و توانست یک امنیت نسبی و توسعه اقتصادی
خوبی را ایجاد کند .از ســوی دیگر بــاال رفتن قیمت نفت
تا مــرز 140دالر فرصتی بــود که رئیس جمهور روســیه با
درامدهای هنگفت نفتی بتواند در بازسازی اقتصاد روسیه
اســتفاده نماید .اما مخالفین ســنتی پوتین و شــرکت ها و
شخصیت هایی که در دوران بعد از فروپاشی توانسته بودند
ی را بر عهده بگیرند،
جایگاه های سیاسی و نقش های مهم
اغلب در دوران پوتین به خاطر اختالفات سیاســی از حلقه
مدیران دولتی خارج شــدند؛ یا به اروپا و امریکا مهاجرت
کردند یا به عنوان منتقدین و مخالفیــن پوتین وارد عرصه
سیاسی شدند.
در چنین موقعیتی که روســیه از یک رشد قابل توجه
اقتصادی برخوردار شده بود پوتین با ایجاد ثبات در امنیت
داخلی درصدد گســترش نفوذ خود در کشــورهای سنتی
شوروی سابق اقدام کرد و ضمن مخالفت با توسعه ناتو در
کشورهای مشترک المنافع در راستای حضور در خاورمیانه
و اروپای شرقی برامد .در این خصوص حمله به گرجستان و
اشغال بخشی از منطقه ابخازستان در سال ،2008حمایت
از اســتقالل طلبان روســی تبار اوکراین در شرق ان کشور
و الحاق بندر اســتراتژیک کریمه که ناوگان دریای ســیاه
روسیه در ان مســتقر بوده به خاک روســیه در سال 2014
موجب شد اتحادیه اروپا و امریکا که نگران سیاست های
توســعه طلبانه پوتین بودند در صدد مهار این خرس قطبی
باشــند که از خواب زمســتانی بیدار شــده بــود .در چنین
وضعیتی که روسیه در حال توســعه اقتصاد و درامد ملی و
ی بود چالش های سیاست خارجی پوتین با اروپا و
رفاه مردم
امریکا و همچنین تحریم هایی که به خاطر بحران اوکراین
علیه روسیه از سوی امریکا و اروپا وضع شد رشد اقتصادی
و تجارت روســیه را دچار بحران کرد .در کنار این موضوع
حمایت روســیه از بشار اســد و حضور نظامی و سیاسی در
بحران ســوریه موجــب فشــارهای اقتصادی و سیاســی
عظیمی علیه دولت روســیه از ســوی دولت های غربی و
حتی عربی شد.
پوتینمعتقداستکهجهتایجادثباتدر
روسیه و امکان حضور در ترتیبات امنیتی
و بین المللی جهان بایستی قدرت متمرکز
در روســیه به وجود ایــد و هرگونه رقابت
سیاسی و حزبی می تواند فرصتی جهت
دخالت کشورهای رقیب در مسائل داخلی
و سیاست خارجی ان کشور قلمداد گردد
به خاطر مساله اوکراین و سوریه یک اتحاد ضد روسی
بین اروپا و امریکا و کشــورهای مهم عربی ایجاد شــد که
روسیه را در صحنه بین المللی و منطقه ای به چالش کشید.
از ســوی دیگر کشــورهای اروپایــی و امریکا جهت
کنترل و مدیریت پوتین و ایجاد بحران داخلی با حمایت از
مخالفین ایشــان و تقویت موقعیت انها ،زمینه اعتراضات
و تظاهرات علیه او را افزایش دادنــد .امریکایی ها معتقد
هستند شوروی سابق بدون شلیک گلوله فروپاشید و معتقد
هستند که روسیه فدراتیو نیز با حمایت از جنبش های مردمی
و مخالفین امــکان فروپاشــی از درون را دارد یا اینکه این
اعتراضات می تواند سیاســتمداران کرملین را به مســائل
داخلی مشــغول ســازد و بنابراین در خصوص موضوعات
بین المللی می توانند از روسیه امتیاز بگیرند.
چنــدی پیــش تجمــع مخالفیــن در مقابــل دفتــر
ریاست جمهوری روســیه با هدف اعالم مخالفت با حضور
پوتین در انتخابات 2018ریاســت جمهوری ان کشــور با
شعار «ما از او بیزاریم» برگزار شــد و همچنین راهپیمایی
26مارس که از ســوی الکســی ناوالنی از مخالفین اصلی
پوتین هدایت شــد منجر به بازداشــت هزاران نفر از سوی
پلیس روسیه شد .جنبش «روسیه باز» به رهبری میخائیل
خودروکوفسکی نیز نقش مهمی در هدایت این اعتراضات
بر عهده دارد .خودروکوفسکی از زندانیان سیاسی و سرمایه
داران روسی است که 10سال در زندان به سر برده و در حال
حاضر مســئولیت هدایت مخالفین علیه پوتین را بر عهده
گرفته است .انها مدعی هســتند که سیاست های پوتین
در بستر فضای سیاســی داخلی و قدرت طلبی وی موجب
شد ه که در حمله به اوکراین و دخالت در امور سوریه ،منافع
ملی روســیه از بین رفته و روســیه دچار فروپاشی از درون
شــوند؛ همچنین انها معتقدند که اگر پوتین در انتخابات
2018شــرکت کند و رقابت های روســیه با امریــکا و اروپا
ادامه داشته باشد ،این کشــور نیز همچون شوروی سابق
از هم خواهد پاشــید و امنیت روســیه از بین خواهد رفت؛
بنابراین جنگ های مذهبی ،قومی و سرزمینی در مجموعه
ایالت های روســیه فدراتیو به وجود خواهد امد .در چنین
فضایی که مخالفین در خیابان های روســیه قدرت نمایی
می کنند ،مذاکرات امریکا به ریاست جمهوری دونالد ترامپ
در خصوص روابط دو کشــور و بحران هــای منطقه ای با
روسیه را می توان فرصتی برای واشــنگتن جهت فشار به
پوتین تلقی کرد .درواقع امریکا در پی ان است که در حل
موضوعاتی همچون اوکراین ،سوریه و دیگر مسائل مربوط
به خاورمیانه ،روسیه با سیاســت های امریکا هماهنگ تر
باشد .این سیاســتی اســت که امریکایی ها به بهانه های
مختلف در سال های گذشته در قبال کشورهای جهان در
پیش گرفته اند.
در نهایــت در خصــوص اینکه ایا والدیمیــر پوتین،
کاندید ریاســت جمهوری 2018خواهد شد یا خیر بایستی
گفت در فضای فعلی و شرایط حاضر ایشان این فرصت را
از دست نخواهد داد؛ چرا که قدرت سیاسی و نفوذ ایشان
در روسیه تثبیت شده اســت و مخالفین عمده ایشان توان
ســازماندهی برانــدازی او را ندارند؛ اما نتیجــه مذاکرات
پوتین و ترامپ می تواند در صحنه خیابان های مسکو خود
را نشــان دهد .در صورت توافق طرفین ،میزان تظاهرات
و اعتراضات تا حدودی کاهــش خواهد یافت و در صورت
عدم توافق و نرســیدن به یــک نتیجه مشــترک ،احتمال
ناامنی در ایالت های مسلمان نشین روسیه و راهپیمایی در
شهرهای بزرگ مسکو و سن پترزبورگ وجود خواهد داشت.
باید دید که در چند ماه اینده روابط روسیه و امریکا به
کجا خواهد رسید؛ البته بدون شک پوتین و ترامپ به دنبال
رسیدن به یک توافق و سود مشترک هســتند اما اینکه بر
سر چه موضوعی معامله خواهد شد بایستی منتظر نتیجه
مذاکرات اینده بود.
بین الملل
ایا روس ها اعتراض می کنند؟
احیای هویت روسی
پوتین در روسیه 84درصد محبوبیت دارد
احمد وخشیته
5
دانشجوی دکترای علوم سیاسی در دانشگاه
دوستی ملل روسیه
عزتی که با احیای هویت بازگشت
مثلث | شماره 354
یکی از مشخصه های اصلی یک ملت ،داشتن هویت
و تداوم تاریخی ان اســت .روس ها که پس از فروپاشــی
شوروی برای اولین بار از یک امپراتوری به یک ملت تبدیل
شده بودند ،در ســال های پس از فروپاشی شوروی در کنار
بحران اقتصادی ،از بحران هویت نیز رنج می بردند؛ بحرانی
که خود خاستگاه مشــکالت عمیق اجتماعی ،فرهنگی،
اقتصادی و سیاسی بود .پوتین به خوبی متوجه افت و تهدید
بحران هویت در جامعه فدراســیون روســیه بود ،از همین
رو ستکهیکیازمهمترینسیاستگذاری هایویپسازبه
قدرت رسیدن ،مبتنی بر رویکرد احیای هویت روسی است؛
موضوعی که سبب شد تا روس ها ارام ارام سبک زندگی خود
را اصالح کنند ،از تاریخ و گذشتگان خود با افتخار یاد کنند و
به روس بودن خود افتخار و برای ابادانی کشورشان تالش
نمایند .رئیس جمهور روسیه در سال 2007با زیر سوال بردن
ساختار کتاب های درسی تاریخ ،خواستار انتشار کتاب های
تاریخ جدید برای مدارس و دانشگاه ها شد ،تا مردم روسیه
از گذشته خود دچار احساس گناه نشــوند .میهن پرستی،
تجدیدنظر طلبی تاریخی و تقابــل با غرب گرایی مفاهیمی
هســتند که کرملین برای پر کردن خالء ایدئولوژیکی خود
از ان بهره برد.
بین الملل
دســامبر ســال گذشــته روزنامه «ودمســتی» طی
یادداشتی به تحلیل این موضوع پرداخت که چگونه امکان
دارد مردم از زندگی خود ناراضی باشند ،ولی از رئیس جمهور
خود راضی باشــند .این گزارش به امارهای مرکز مطالعات
«لواداسنتر» اشاره کرده بود که اگرچه بحران اقتصادی و
فشارهای ناشی از تحریم های غرب بر زندگی مردم روسیه
سایه افکنده است ،اما محبوبیت رئیس جمهور پوتین در ماه
پایانی سال همچنان 84درصد باقی مانده و نوسان چندانی
نداشته است« .الکسی لوینسون» نویسنده این یادداشت
معتقد بود« :محبوبیت پوتین نشان دهنده بخشی از فعالیت
وی است که مردم از ان راضی هستند؛ چرا که به اعتقاد انها،
روسیه در دوران پوتین به کشور مورد احترام جهانیان تبدیل
شد و بار دیگر همچون دوران شــوروی ابرقدرتی خود را به
دست اورد .به اعتقاد انها احساس عظمت کشور برای مردم
مهمتر از اوضاع دستمزدها و قیمت ها ست».
اما از ســوی دیگر خبرگزاری بی بی سی هفته گذشته
خبری را منتشــر کرد که در ان مدعی شــده بود صدها نفر
از مخالفان دولت روســیه علیه نامزدی احتمالی والدیمیر
پوتین در انتخابات ریاســت جمهوی اتی این کشور دست
به تظاهــرات زدند .حال این پرســش پیــش می اید که در
جامعه ای که رئیس جمهوری از محبوبیت 84تا 87درصدی
در سال های گذشته برخوردار بوده است ،ایا این فضا نه فقط
از سوی دولت ،بلکه از سوی جامعه نیز وجود دارد که عده ای
در مقابل دفتر ریاست جمهوری صف بکشند و نامه های خود
را که خواهان عدم شرکت پوتین در انتخابات 2018هستند،
تقدیم کنند.
مرکز نظرســنجی لواداســنتر و مرکز مطالعات افکار
عمومی روسیه دو نهادی هســتند که هر هفته به بررسی و
تحلیلی افــکار عمومی روس ها می پردازند .ماه می ســال
گذشته یکی از نظرسنجی های انجام شده توسط لواداسنتر
نشــان می داد که عموما روس ها بر این اعتقاد هستند که
امکاناعتراضجمعیمردمدرشهریامنطقهمحلسکونت
انها به دلیل افت سطح زندگی یا دفاع از حقوق فردی وجود
ندارد؛ البتــه عموما پاســخ داده بودند که حتــی اگر اقدام
اعتراض امیزی نیز شکل بگیرد ،در ان شرکت نخواهند کرد.
نکته قابل تامل در این نظرسنجی ان بود که جامعه اماری در
مجموع نظر منفی برای شرکت در اعتراضات داشت ،فارغ
از اینکه خاستگاه اعتراضات سیاســی باشد یا اقتصادی و
اجتماعی.
مجموع رفتار روس ها نشان می دهد که انها اگرچه به
عملکرد دولت نقدهایی نیز دارند ،اما در مجموع بودن پوتین
را به دیگران ترجیح می دهند ،چرا که از نگاه انها وی فردی
است با قدرت که اقتدار روســیه را میان سال های 2000تا
کنون به دوران شوروی بازگردانده اســت؛ البته باید به این
نکته نیز توجه داشــت که بر خالف مردمــان خاورمیانه که
سیاست زدگیبرزندگیانهاحاکماستوبهدلیلبحران های
سیاسی موجود ،سیاست بر تمامی ابعاد و مطالبه های انها
سایه افکنده است ،در روسیه بیشتر مطالبات جنبه فرهنگی
و اقتصادی دارد و مردم میان مطالبات خود با سیاست کامال
تفکیک قائل هستند .به عنوان مثال اگر مشکلی در حوزه
فرهنگ وجود داشته باشــد ،نهایتا وزیر فرهنگ را مورد نقد
قرار می دهند و بر خالف مردمان خاورمیانه که هر موضوعی
راازرئیس جمهورمطالبهمی کنند،شانوجایگاهباالییبرای
رئیس جمهور خود قائل هســتند و انتقادها به سوی پوتین
بسیار محدود اســت .اکنون حدود یک ســال تا انتخابات
ریاســت جمهوری فدراســیون روســیه باقی مانده است و
والدیمیر ژیرینوســکی ،گریگوری یاولینســکی و الکسی
ناوالنی نیز برای کاندیدا شــدن اعــام امادگی کرده اند .با
این حال نظرسنجی این هفته «لواداسنتر» نشان می دهد
که 48درصد باز هم به پوتیــن رای خواهند داد 19 ،درصد
هنوز تصمیمی نگرفته اند و 13درصد نیز تمایلی به شرکت
در انتخابات ندارند؛ البته 22درصد نیز مخالف وی هستند.
از سوی دیگر پوتین هنوز این موضوع که قصد کاندیداتوری
مجدد برای ریاست جمهوری دارد یا خیر را اعالم نکرده و ان
را به زمان مقتضی خودش موکول کرده است.
در پایان باید به این نکته توجه داشــت که ســاختار
فدراسیون روسیه به گونه ای است که اپوزیسیون به معنای
واقعی ان در این کشــور وجود ندارد و به نظر می رسد دولت
خود درصدد است که گاهی به ایجاد اپوزیسیون نیز مبادرت
ورزد؛ البته این موضوع به معنای دیکتاتوری نیست ،چرا که
ی برای مخالفــت و ایجاد
در مدل روســی ،مردم نیز عزمــ
اپوزیسیون ندارند .در واقع در برخی برنامه های تلویزیونی
و حتی میتینگ های خیابانی به نقد دولت پرداخته می شود
که بیشتر به نظر می رسد از سوی دولت روسیه برنامه ریزی
شده است.
در اینجا باید توجه داشــت بر خالف انچه کشورهای
غربی روسیه را به بسته بودن فضای سیاسی متهم می کنند،
اما این در واقع روحیه ناسیونالیستی مردمان روس و اقبال
انها به پوتین اســت تا بســته بودن فضای سیاسی توسط
دولت .به عنوان مثال اگرچه از ترور نلتسوف ،روزنامه نگار
منتقد روس بیش از دو ســال می گذرد ،همچنان در محل
این اتفاق که تا کرملین فاصله بســیار کمی دارد یادبودی
وجود دارد و هر روز عالقه مندان وی با اوردن گل از تفکر او
حمایت می کنند؛ این در حالی است که در بسیاری از کشورها
اجازه چنین اقداماتی در محل کشته شدن یک اپوزیسیون
داده نمی شود.
63
نگاه دولت یازدهم به غرب چگونه بود؟
سیاس
تخارجی
بدون شک استراتژی نه شــرقی،نه غربی ،یکی از ثوابت سیاست خارجی جمهوری اسالمی
ایران محسوب می شود .هم اکنون دیوار کمونیسم فرو ریخته و ما با ایاالت متحده امریکا به عنوان
اصلی تریندشمنانقالباسالمیایرانمواجههستیم.سوالاصلیاینجاستکهایادولتیازدهم
نسبتبهاستراتژیتقابلباغربوشیطنت هایانپایبندبودهاست؟مهمترانکه سیاستخارجی
دولتدوازدهمدرقبال نظامبینالملل چگونهبایدترسیمشود؟
ت
یتر
یک
چرخش به غرب
دولت یازدهمچه ایده ای
دربارهسیاستخارجیداشت؟
سیاست خارجی
64
مثلث | شماره 354
1
سعید سبحانی
خبرنگار
نسبت میان «استراتژی» و «تاکتیک» در نظام های
سیاســی دنیا همواره نسبتی تعریف شده اســت .به عبارت
بهتر ،تاکتیک ها معمــوال در ذیل اســتراتژی ها و متعاقبا
اهداف کالن کشــورها و نظام های سیاسی تعریف شده و
حتی اگر در ظاهر امر تغییری در بــازی تاکتیکی بازیگران
صورت می گیرد ،هــدف از ان حفظ ثوابت و ســنگ بنای
اصلی سیاســت خارجی انهاســت .در واقع بایــد گفت که
اســتراتژی یک طــرح عملیاتی بــه منظــور هماهنگی و
سازماندهیاقداماتبرایدستیابیبههدفیااهدافاصلی
است .با این حال تاکتیک به ارایش و نظم ظاهری حاکم بر
میدان نبرد (میدان نبرد نظامی ،فکری ،سیاسی و راهبردی
) اطالق می گردد .از دل همین دو تعریف ساده می توان به
نسبت اهمیت استراتژی ها در سیاست خارجی هر کشوری
پی برد .در سیاســت خارجــی هرکشــوری ،تاکتیک های
غیر ثابت و متعدد در مسیر رسیدن به یک استراتژی ثابت فدا
می شوند.درنظام هایایدئولوژیکوفکری،استراتژیخود
در ذیل ارمان ها تعریف می شود .به عبارت بهتر ،استراتژی
در ذیل ارمان ها،اصول و ارزش هایی تعریف می شــود که
هدف از استقرار و اســتمرار فعالیت یک نظام دستیابی به
انهاســت .بنابر این ما در نظام های ارزش مدار با سه مولفه
«تاکتیک» « ،اســتراتژی» و «ارمان» مواجه هستیم که
هر یک از انها در ذیل دیگری تعریف می شود.
انچه امروز در نظام بین الملل می گذرد نشــان دهنده
پیچیدگی حاکم بر این مجموعه اســت .در ســال ۲۰۰۸
میالدی ،زمانی که باراک اوباما رئیس جمهور ایاالت متحده
امریکا توانســت در رقابت بــا جان مک کیــن نامزد حزب
جمهوریخواه پیروز شــود و به کاخ ســفید راه یابد ،اکثریت
رای دهندگان امریکایی در انتظار ظهور قهرمانی واقعی در
کاخ سفید بودند .قهرمانی که بتواند سیاست خارجی امریکا
را به صورت مبنایی تغییر داده و چهره مخدوش واشنگتن در
دوران ریاســت جمهوری بوش را با چهره ای تازه و مطلوب
جایگزین سازد .با این حال در همان روزهایی که «اوباما»
حکم نماد تغییر در سیاست خارجی امریکا را پیدا کرده بود،
«زبیگنیو برژینسکی» مشــاور امنیت ملی امریکا در دوران
ی کارتر و منتقد بزرگ سیاست های
ریاســت جمهوری جیم
بوش ،صراحتا اعالم کــرد که حتی با وجــود حضور اوباما
در کاخ سفید استراتژی های سیاست خارجی امریکا هرگز
تغیی ر نخواهد کرد .برژینســکی تاکید کرد که تغییراتی که
در دوران اوباما صــورت خواهد گرفت ،صرفــا محدود به
تاکتیک ها و روش ها خواهد بود ،نه اصول و استراتژی ها.
پس از مدتی کوتاه صحت اظهارات برژینسکی برای همه
تحلیلگران مسائل بین الملل و افکار عمومی دنیا به اثبات
رسید.ادامه حضور نظامی در افغانستان ،ایجاد ناارامی های
مزمن در خاورمیانه ،شکل دهی و ایجاد گروه های تکفیری
در منطقه ،وقوع نبردهای نیابتی ،حمالت مستمر به نقاط
قبایلیپاکستانوبروزرسوایی هایاطالعاتیوامنیتیناشی
ازجاسوسیامریکادرسرتاسردنیاجملگیمحصوالتعینی
حضور دموکرات های پرادعا در کاخ سفید بود.
امریکا نسبت به حفظ اســتراتژی ها و ثوابت سیاست
خارجی خــود اهمیت ویژه ای قائل اســت اما ایــن گزاره را
برای دیگر کشــورها و بازیگــران نظــام بین الملل تجویز
ماجرای ما و کاخ کرملین
نباید در مقابل روسیه گارد بسته
داشت
نمی کنــد! یکی از نســخه های مهمــی که امریــکا برای
استحاله نظام های سیاسی دنیا ،اعم از نظام های دوست
و دشمن توسط خود تجویز می کند ،خدشه دار کردن نسبت
تاکتیک ها و اســتراتژی های سیاســت خارجی انهاست.
واشــنگتن در گلوگاه های حســاس بین المللی و در مقاطع
زمانی تعیین کننده این بازی خطرناک را به اجرا می گذارد.
در ســال ۲۰۱۲میالدی ،زمانی که محمد مرسی توانست
با حمایت شــهروندان مصری و مخالفان رژیم دیکتاتوری
حســنی مبارک پیــروز انتخابــات ریاســت جمهوری مصر
شــود ،امریکا و مهره ان در منطقه یعنی عربستان سعودی
سریعا وارد معامله ای خطرناک با وی شــدند .دیپلمات ها
و سیاســتمداران برجســته امریکایی در قاهره بــه یکی از
طرف های مشــورت ثابت رئیس جمهور مصر تبدیل شده
بودند .مرســی تا قبل از حضور در کاخ ریاست جمهوری در
قاهره قول داده بود در پیمان کمپ دیوید تجدید نظر و حتی
ان را لغو و گذرگاه رفح را روی غزه بازگشایی کند .همچنین او
با رای دهندگان مصری هم قسم شده بود تا انقالب مصر را از
گزند انحراف و چند دستگی به دور نگاه دارد.
مقامات امریکایی و ســعودی در همــان مدت کوتاه
حضور مرسی در قدرت دست به کار شدند و به مهار تاکتیکی
مرسی پرداختند .انها به مرسی این گونه القا کردند که ایجاد
تغییراتکالنوبنیادیندرسیاستخارجیمصربهسودوی
و انقالب این کشور نخواهد بود و صرفا منجر به ایجاد جوی
واشــنگتن هــم اکنــون تشــنه ایجــاد
تغییــر در ثوابت و اســتراتژی های سیاســت
خارجی ماســت! تبدیل اســتراتژ ی « مدیریت
رفتار دشــمن» به « تبدیل دشــمن به دوست»
تنهــا یکــی از این موارد محســوب می شــود.
بدیهی است که در چنین شــرایطی باید « بازی
تاکتیکی» خود را در مسیر حفظ استراتژی ها و
ارمانهایمان مدیریت و هدایت نماییم
مثلث | شماره 354
به طور کلی بدترین معامله در سیاســت خارجی یک
کشور ،معامله ای است که در ان استراتژی ها مورد دا دو ستد
قرار گیرد .با این حال از این بدتر ،معامله ای اســت که در
نتیجــه ان ،تاکتیک ها در مســیر تقویت اســتراتژی ها به
گردش در نیامده و بالعکس ،زمینه را برای انحراف و گسست
استراتژی ها و متعاقبا ارمان ها فراهم سازد .باید پذیرفت که
ایجاد گسست میان تاکتیک ها و استراتژی های سیاست
خارجی کشــورهای مخالف امریکا ،از اصلی ترین اهداف
دموکرات هاوجمهوریخواهانکاخ سفیدمحسوبمی شود.
واشــنگتن هم اکنون تشــنه ایجاد تغییر در ثوابت و
استراتژی های سیاست خارجی ماست ! تبدیل استراتژ ی
« مدیریت رفتار دشمن» به « تبدیل دشمن به دوست» تنها
یکی از این موارد محســوب می شــود.بدیهی است که در
چنین شرایطی باید « بازی تاکتیکی» خود را در مسیر حفظ
استراتژی ها و ارمان هایمان مدیریت و هدایت نماییم.
باید این حقیقت را مدنظر قرار دهیم که رمز ماندگاری
انقالباسالمیدرطولچهاردههاخیریکی دشمن شناسی
و دیگر استقالل و عمل به احکام الهی و قران بوده است.
زمانی که دشمن شناســی و اســتقالل یک ملــت در وهله
اول با یکدیگر ترکیب شــده و ســپس این ترکیــب در ذیل
کامل ترین مکتب الهــی تعریف شــود،در ان صورت ما با
ملتی قوی و اسیب ناپذیر و نظامی پویا مواجه خواهیم بود.
افتخار ملت انقالبی ایران ،حرکت در سایه اسالم و تعالیم
الهی و توجه ویژه نســبت به مفاهیمی واال مانند «اســام
سیاســی»« ،والیتمداری» و «غیرت دینی» اســت .این
مفاهیم در ذهن هر چهار نسل انقالب اسالمی نضج یافته
و طرح های دشــمنان قســم خورده این مرز و بــوم را ناکام
گذاشته است.
در این میان،مولفه دشمن شناسی اهمیتی ویژه دارد.
زمانی که دشمن شناسی از قاموس گفتمان انقالب حذف
شــود و بی اعتمادی مطلق به امریکا جایگزین همزیستی
مسالمت امیز با غرب شود ،ما دچار بدترین خطای راهبردی،
اعتقادی و محاسباتی ممکن شده ایم .نباید این حقیقت را
فراموش کنیم که هم اکنون غرب نسبت به کلیت ،ماهیت
و زیربنای اعتقادی و سیاســی نظام ما رویکــردی منفی و
تقابلی داشــته و نیت و هدفگذاری واقعــی ان نابودی این
نظام اسالمی و مردمی اســت .این هدفگذاری نه تنها در
طول چهار دهه اخیر تغییر نیافته ،بلکــه در دوران هر یک
از روســای جمهوری دموکرات و جمهوریخواه در امریکا به
نحوی تکمیل شده است .دموکرات ها با استفاده از ابزارهای
فرهنگــی و جمهوریخواهــان بــا اســتفاده از راهکارهای
سخت افزاری در صدد تقابل با انقالب اسالمی ایران بر امده
و برای ان بودجه تصویب کرده اند .در چنین فضایی اعتماد
به دشــمن و پیگیری تز همزیستی مســالمت امیز با غرب
دقیقا همان تله و دامی است که کاخ سفید می خواهد ما را
در ان بیفکند.
تاکنون بارها عنوان شده که تبدیل دشمن به دوست
در قبال ایاالت متحده امریکا و کســانی که کمر به نابودی
نظام جمهوری اسالمی ایران بسته اند امکان ناپذیر است.
به عبارت بهتر ،استراتژی تبدیل دشمن به دوست در قبال
ایاالت متحده امریکا که همچنان مظهر اســتکبار جهانی
محسوب می شود ،پاشنه اشیل سیاست خارجی ما در برهه
حســاس و تعیین کننده فعلی محسوب می شــود .با توجه
به اینکه کشــور و نظــام بین الملل بنا به تعبیــر مقام معظم
رهبری در یک پیچ تاریخی قرار دارد ،محاسبات ما نیز باید
مطابق این واقعیت صورت گیرد .متعاقبا اگر برجام در ذیل
استراتژیهمزیستیباامریکاتعریفشود،بهپاشنه اشیلما
تبدیل خواهد شد و اگر ان را در ذیل استراتژی مدیریت رفتار
دشمن تعریف کنیم ،این موضوع می تواند برای ما سودمند
باشد .نگاه ما به موضوع برجام و به طور کلی سیاست خارجی
جمهوری اسالمی ایران ،باید نگاهی بر گرفته از همان اصل
مترقینفی سبیل باشد.دراینجامابانگاهیفقهی،راهبردی
و مبنایی مواجه هستیم که مطابق ان اساسا اجازه وادادگی
در مقابل دشمن را نداریم.
گــذر موفقیت امیــز جمهــوری اســامی ایران از
موانعی که موجودیت کشــور را تهدید می کرد ،در سایه
تکیه بر همین نگاه متعالی صورت گرفته است .حضرت
امام خمینی (ره) با اســتناد به اصل نفی ســبیل و اتخاذ
سیاست نه شــرقی،نه غربی روح اســتقالل را در کالبد
انقالب اســامی ایران دمید .اصل نفی ســبیل یکی از
پویاترین اصول اسالمی محســوب می شود .بر اساس
ایه شــریفه و لن یجعل اللــه للکافرین علــی المومنین
سبیال اساسا خداوند متعال راهی را برای سلطه کفار بر
مسلمین قرار نداده است .در شرایطی که خداوند راهی
را در این خصوص قرار نداده اســت ،تمایل مســلمین
به ســلطه پذیری کفار بر انها یکــی از اصلی ترین رموز
درماندگی و اســتیصال انهــا در طول تاریخ محســوب
می شــود .حضرت امام خمینــی (ره) به عنــوان رهبر و
مصلح مسلمان این نقطه اسیب را در ملت های اسالمی
درک کرد و ندای استقالل طلبی خود را بر مبنای اصول
الهــی و اصل مترقی نفی ســبیل اســتوار ســاخت .در
دورانی که جهان در ســیطره دو بلوک شرق و غرب قرار
داشت ،نظام بین الملل شــاهد ظهور انقالبی بود که نه
تنها به هیچ یک از دو قطب قدرت جهان وابســته نبود،
بلکه ســلطه انهــا را نیز نفی می کــرد و در تقابــل با انها
قرار داشــت .بی دلیل نبود که ایاالت متحــده امریکا و
اتحاد جماهیر شوروی هر دو در دوران جنگ تحمیلی و
سال های پس از پیروزی انقالب اسالمی تالش خود را
برای سرنگونی نظام جمهوری اســامی به کار گرفتند.
با این حال ملت انقالبی ایران با اتکا بر اصل نفی سبیل
و اتکا به خــود توانســت معادله ای ناممکــن را ممکن
ساخته و پس از هشت سال به دشــمنان بعثی و حامیان
غربی و شــرقی ان اجــازه ندهد ذره ای از خــاک میهن
پاکمان را به تصرف خود دراورند.
در نهایت اینکه راز ماندگاری انقالب اســامی ایران
مبانی محکم سیاست خارجی کشورمان است که ان نیز در
راســتای نگاه ارمانی انقالب به سوی تکامل و رشد تعریف
می شود .در چنین مجالی اگر خدای ناکرده دشمن شناسی و
رصدهوشمندانهتحرکاتدشمنتحتتاثیرنگاهخوشبینانه
و بازدارنده نســبت به امریکا و دیگر دشــمنان قسم خورده
این مرز و بوم فراموش شود ،ما از ارمان ها و اصول انقالب
عدول کرده ایم .در ان سوی میدان ،امریکا و متحدانش در
انتظار لحظه ای غفلت ما هستند تا از این غفلت و سوء تدبیر
در راســتای اهداف خود اســتفاده کنند .بدیهی است که
جمهوری اسالمی ایران هیچ گاه متغیری وابسته به شرق و
غرب نبوده و در حال حاضر نیز بر مبنای الگوی خاص خود
در حوزه سیاست خارجی ،راهبردهایش را در منطقه و نظام
بین الملل تعیین می کند.
سیاست خارجی
رادیکال در این کشور خواهد شــد! انها از مرسی خواستند
تا اســتراتژی ها و ارمان هایی که برامده از تفکرات افرادی
مانند استاد حسن بنا و ســید قطب بود را در ماورا و خفایای
ذهن خود حفظ کنــد و در عالم واقع ،به فکــر درک جهان
واقعی و پیرامونی خود باشــد! واشنگتن و ریاض به مرسی
توصیه کردند که مواردی مانند عدم بازگشــایی گذرگاه رفح
یا عدم تجدید نظر در پیمان کمپ دیوید یک بازی تاکتیکی
صحیح اســت که منجر به حفــظ اســتراتژی های کالن
اخوان المســلمین در سیاســت خارجی خود خواهد شــد.
پس از اینکه مرز میان استراتژی ها،تاکتیک ها و ارمان ها
در سیاســت خارجی دولت مرســی بر هم ریخت ،امریکا و
عربســتان که به اهداف خــود در مهار اخوان المســلمین
به خوبی دســت یافته و از ســوی دیگر ،با عملیاتی موازی
شــهروندان مصری را نیز علیه نظام مرسی تحریک کرده
بودند ،بــه ناگهان بــر وی تاخته و با حمایــت از مهره های
وابســته به رژیم ســابق مصر از جمله « ژنرال سیسی» به
یک سال ریاست جمهوری مرســی پایان دادند .هم اکنون
محمد مرسی در دادگاه مصر با لباس قرمز رنگ اعدام ظاهر
می شــود .این لباس بیش از انکه نماد اعدام و پایان یافتن
تاریخ مصرف سیاسی مرسی باشد ،نتیجه گوش سپاری وی
به زمزمه های مکارانه امریکا و ال سعود بود.
باید برای روابط بلند مدت با چین و
روسیه برنامه ریزی کنیم
دکتر جوا د منصوری
در گفت وگو با مثلث
تعامل با غرب ،دستان دولت را
خالی گذاشت
سخنگوی کمیسیون امنیت ملی
مجلس در گفت وگو با مثلث
65
سیاست خارجی
ماجرای ما و کاخ کرملین
حسین یاری
خبرنگار
نباید در مقابل روسیه گارد بسته داشت
2
صورتبندی انچــه امروز در منطقه و نظــام بین الملل
می گذرد چندان ساده به نظر نمی رســد .ایجاد این کالف
چند الیه و تو در تو از یک سو ریشه در پیچیدگی های ذاتی
منطقه و از سوی دیگر ،ریشه در سیاست های موذیانه غرب
و مهره های ان در قبــال جهان اســام دارد .در این میان
نبرد در سوریه محملی برای رصد بازی واقعی غرب و دیگر
بازیگران بین المللی در قبال تحوالت این کشــور و منطقه
است .چندی پیش غرب با تشکیل ائتالف مقابله با داعش
رسما ورود خود را به میدان نبرد در سوریه اعالم کرد اما نتیجه
این ظاهرسازی ،چیزی جز تقویت گروه های تکفیری توسط
حامیان غربی و عربی انها نبود .به عبارت بهتر ،واشــنگتن
و متحدان غربی و عربی ان به جــای انکه در صدد نابودی
داعش برایند ،به دنبــال مدیریت داعش و حفظ این تهدید
با این حال پس از گذشــت مدتی اتحاد جماهیر شــوروی
فروپاشید و میخائیل گورباچف به پیام اور سقوط کمونیسم
تبدیل شد .پس از ان از دل اتحاد جماهیر شوروی چندین
کشور قد علم کردند که مهم ترین انها روسیه بود .انچه برای
روسیه ،چه در دوران ریاســت جمهوری بوریس یلتسین و
چه در دوران ریاست جمهوری والدیمیر پوتین مطرح بوده
اســت ،احیای مســکو در دوران جدید اســت .در اینجا نه
اندیشه کمونیسم محلی از اعراب دارد و نه جاه طلبی های
دوران نظــام دو قطبی .بنابراین همسان ســازی روســیه و
شوروی یکی از اصلی ترین خطاهایی است که ما در محاسبه
وزن و رفتار روس ها دچار ان می شویم.
مرز میان گارد بسته و احتیاط
گارد بســته و احتیاط دو مقوله متفاوت در سیاســت
خارجی یک کشور محسوب می شود .زمانی که ما در قبال
بازیگری دیگر در نظام بین الملل ،بنا به هر دلیلی ،گارد بسته
در نظام بین الملل است .برخی تصور می کنند باید میان اروپا
و روسیه دست به انتخاب زد و از این رو هر اندازه ما از مسکو
دورتر شــویم ،به اروپا (و حتی امریــکا) نزدیک تر خواهیم
شد! البته این محاسبه در دوران نظام دو قطبی چندان دور
از ذهن نبود ،اما نباید فراموش کرد که هم اکنون ما در سال
۲۰۱۵میالدی و در دورانی به سر می بریم که دوران نظام
تک قطبی به رهبری امریکا نیز در ان به سر امده است! بسیار
ساده انگارانه است که به صورت خوداگاه یا ناخوداگاه اسیر
قاعده ای شویم که نه تنها با اصول و مبانی سیاست خارجی
ما سازگار نیست ،بلکه اساسا به محیط بازی جدید در نظام
بین الملل نیز تعلق نداشته باشد .از این رو پس زدن روسیه
با هدف نزدیک شدن به غرب ،بدترین خطای محاسباتی
ممکن در تعریف نسبت ما با بازیگران بین المللی است.
لزوم همگرایی با روسیه و چین
همگرایــی و همکاری در نظــام بین الملل یک اصل
تئوری و عملی محسوب می شود .در باب نظریات همگرایی
و همکاری تاکنون هزاران رساله و مطلب نوشته شده و تزها
و انتی تز های گوناگونی در این خصوص بیان شده است.
بدیهی اســت که ما در همگرایی با روس ها ،چینی ها و هر
بازیگر دیگری در نظام بین الملل باید اصل احتیاط را رعایت
کنیم .همگرایی با روسیه و چین به هیچ عنوان معنای هضم
ما در بازی روس ها و چینی ها نیســت بلکه اصلی منطقی با
هدف بهره گیری از ظرفیت های این همکاری و همگرایی
است .همکاری و همگرایی ایران و روسیه کامال محاسبه
شده توام با چاشنی احتیاط و با اینده پژوهی و در نظر گرفتن
احتماالت ممکن در قبال این تعامل دوطرفه خواهد بود.
به روابط با روس ها اهمیت دهیم
66
نسبت روسیه امروز و شوروی دیروز
مثلث | شماره 354
سیاست خارجی
تروریســتی در منطقه بر امدند .طی دو سال اخیر روسیه به
عنوان بازیگــری تاثیرگذار و مهم به میدان نبرد در ســوریه
ورود پیدا کرده است .همان گونه که پیش بینی می شد ورود
نظامی کاخ کرملین به میدان نبرد در سوریه به مثابه کابوسی
سخت رویای غرب و متحدانش در دمشق را اشفته ساخته
اســت ....ســوالی که در این خصوص مطرح می شود به
نحوه مواجهه و تعریف ما از این پدیده باز می گردد .به راستی
رویکرد دستگاه سیاست خارجی ما در قبال مسکو باید حول
چه منطق و اصولی تعریف شود؟ در این خصوص الزم است
نکاتی را مدنظر قرار دهیم:
باید نســبت میان روســیه فعلی و شــوروی سابق در
سیاست خارجی فعلی ما سنجیده شــود .زمانی که انقالب
شکوهمند اسالمی ایران در سال ۱۳۵۷به پیروزی رسید،
شــعار نه شــرقی ،نه غربی به شــعار و در حقیقت راهبردی
محوری و اعالمی در سیاســت خارجی کشــورمان تبدیل
شد .مســکو نیز در تقابل با انقالب اســامی و ملت ایران
سنگ تمام گذاشت و حتی در دوران جنگ نیز در کنار امریکا
و کشــورهای اروپایی از حامیان صدام محســوب می شد.
اتخاذ می کنیم یعنی نگاهمان نســبت بــه ان تهدید محور
اســت .با این حال زمانی که ســخن از رویکــرد محتاطانه
نســبت به بازیگری دیگر به میان می اوریم ،یعنی چاشنی
احتیاط را در تک تک رفتارها ،گفتارها و قرار دادها و عملکرد
خود در قبال ان رعایت می کنیم.به عنــوان مثال مواجهه
ما با ایاالت متحده امریکا در حقیقت مواجهه ما با دشــمن
اصلی موجودیت جمهوری اسالمی ایران است .از این رو
نمی توان رویکرد دوستی با چاشــنی احتیاط را در قبال این
دشمن اصلی پیاده سازی کرد .استراتژی ما در قبال امریکا
مدیریت رفتار دشمن است ،با این حال چنین قاعده ای در
خصوصروسیهصدقنمی کند.بهعبارتبهتر،مامی توانیم
دوستی با چاشنی احتیاط را در قبال مسکو پیاده سازی و اجرا
کنیم .در اینجا ما دوستی با روس ها را مشروط به حفظ منافع
کشور و ملت ایران کرده و از توان مشترک طرفین در راستای
نیل به اهداف کوتاه مدت ،میان مــدت و بلند مدت خود در
منطقه استفاده می کنیم.
یک خطای محاسباتی بزرگ
یک خطــای محاســباتی بزرگ کــه در نــگاه برخی
دولتمردان نیز وجود دارد ،عدم تعریف نسبت میان بازیگران
با چینش گزاره های منطقــی و عقالنی و تحلیل انها
در بســتر نظام منطقه ای و بین الملل امروز در می یابیم که
عدم پاســخ دهی به تقاضای روس ها بــرای برقراری روابط
اســتراتژیک با ایران مبنایی عقالنی و منطقــی ندارد .باید
از روابط با کشــورهای روســیه ،چین ،هنــد و ...و جهت
حفظ و افزایش قدرت مانور بین المللی خود استفاده بهینه
را کــرده و اهمیت باالی اســتراتژیک این روابــط را فدای
مناسباتتاکتیکیخودباغربنکنیم.یکیازخطرناک ترین
بازی های امریکا در قبال مخالفان و دشــمنانش ،هدایت
بازی اســتراتژیک انها در زمین بازی تاکتیکی غرب است.
واشنگتن اســتعداد زیادی دارد که استراتژی کشورها را به
پای تاکتیک های خود ذبح کنــد .بنابراین باید در رصد این
بازی غرب و خنثی سازی ان هوشیار بود .یکی از راهکارهای
مهم در قبال این مســاله ،همگرایی با بازیگرانی است که
غرب نسبت به انها نیز نگاهی تهدید محور دارد .هم اکنون
که واشنگتن و ناتو در تقابل با قدرت مسکو به سر می برند،
بهترین زمان بــرای تعریف یک همگرایی موثــر و مفید با
روس هاست ،خصوصا اینکه مسکو با ورود هوشمندانه خود
بهمیداننبردباداعشوتکفیری هادرسوریه،امادگیعملی
خود را جهت ایجاد این همگرایی اعالم کرده است.
در نهایت اینکه با توجه به شکاف میان روسیه و غرب
در منطقه و جهان و وضعیتی که میان این دو حاکم است،
دلیل و منطقی وجــود ندارد که ما نســبت به این شــکاف
بی تفــاوت مانــده و از ان اســتفاده الزم را در شــکل دهی
کامل تــر همگرایی با مســکو صورت ندهیــم .باید در نظر
داشــت که نظام بین الملل زمین بازی با ثوابت و متغیرها و
استفاده از فرصت های موجود و ناگهانی در جهت تقویت
پازل استراتژیک ما در منطقه و جهان خواهد بود .در چنین
شرایطی فرصت سوزی های ناشی از خطاهای محاسباتی
یا ارسال ادرس های نادرستی که امکان ما برای بهره مندی
از فرصت هــا را از بین ببرد ،هزینه های زیادی به سیاســت
خارجی کشور تحمیل خواهد کرد...
سیاست خارجی
باید برای روابط بلند مدت با چین و روسیه برنامه ریزی کنیم
دکتر جوا د منصوری در گفت وگو با مثلث
مثلث | شماره 354
باشد .به نظر من ،دولت یازدهم در این خصوص دچار نوعی
خطای محاسباتی گردید.
به خطای محاســباتی دولت یازدهــم در عرصه
سیاســت خارجــی و خصوصا در مناســبات این
دولت با غرب اشاره کردید .از دید شما این خطای
محاسباتی چه بود؟
دولــت یازدهم به طــور کلی معتقد بود کــه اگر ما
بتوانیم با ایاالت متحده امریکا و اروپا مسائل و اختالفات
موجود را حل کنیم ،در این صورت می توانیم ظرفیت های
موجود در ســایر کشــورها را نیز در اختیار خود قرار دهیم.
این یک اشتباه و خطای اســتراتژیک محسوب می شود.
در همان اغاز فعالیت های انتخاباتی دولت قبل و زمانی که
رئیس جمهور نگاه «کدخدا محور» خود را علنی کرد ،این
خطای استراتژیک ظهور و بروز داشت .نتیجه این نگاه را
نیز هم اکنون مشــاهده می کنیم ،جایی که ایاالت متحده
امریکا صراحتا تعهدات خود را در خصوص توافق هسته ای
میان ایران و اعضای ( 5+1برجام) زیر پا گذاشته و هر روز
به بهانه ای ان را نقض می کند.
سیاست خارجی
طی چهار ســال اخیر همواره انتقاداتی از دولت
یازدهم در خصوص بی توجهی به نقش دو کشور
چین و روســیه در نظام بین الملل وجود داشــته
است .ایا به عنوان سفیر ســابق ایران در پکن،
چنین انتقاداتی را وارد می دانید؟
جهت پاسخدهی به این سوال الزم است مقدمه ای
را بیان کنم .معموال همه دولتهــا در روابط خود با دیگران،
به فاکتورها و مولفه های تاثیرگذار و مهمی توجه می کنند.
مهم ترین این مولفه هــا ،حیثیت ،اعتبار و ثبــات و اقتدار
داخلی طرف مقابل اســت .وقتی داخل یک کشور قانون
حاکمیت داشته باشد در ان کشور ثبات حاکم باشد ،اشتیاق
کشــورها برای ارتباط با ان بیشتر خواهد شــد .این قاعده
در خصوص ارتباطات بین المللی دو کشــور چین و روسیه
نیز صادق اســت .انها نیز در سیاســت خارجی خود برای
کشورهایی که دارای ثبات داخلی هستند ارزش قائل بوده
و در صدد ایجاد ارتباط با انها هستند .یکی از این کشورها
جمهوری اسالمی ایران اســت .پکن و مسکو برای ایجاد
ارتباط با ایــران ارزش قائل هســتند زیرا کشــور ما دارای
اقتدار دفاعــی ،نظامی ،امنیتی و اطالعاتی اســت .نکته
بعدی ،وحدت میان مردم و دفاع انها از انقالب اســامی
ایران است .این وحدت ملی بارها به نمایش گذاشته شده
است .بنابراین ،کشورهای دیگر در خصوص این وحدت
ملی و انقالبی در کشورمان حســاب ویژه ای باز می کنند.
مســاله بعدی نیز مربوط به فرهنگ و ارزش های فرهنگی
به مثابه ســرمایه ای ملی اســت که نقش و جایــگاه ان در
کشور ما بسیار پررنگ است .بنابراین با استناد به همه این
فاکتورهــا ،جمهوری اســامی ایران ،کشــوری مقتدر و
ارزشمند محســوب می شــود و ایجاد ارتباط با ان برای دو
کشور چین و روسیه نیز اهمیت زیادی دارد.
با این مقدمه ،به سوال شما پاسخ می دهم .واقعیت
امر این اســت که دولت یازدهم هیچ یــک از این موارد و
نکات را مدنظر قرار ندا د .رویکرد اصلی دولت یازدهم این
بود که به ایاالت متحده امریکا و قدرت های غربی اتکا کند
و توجهی نسبت به سرمایه ملی و قدرت داخلی ایران نداشته
3
روســیه و چیــن ،دو بازیگــر قدرتمنــد در نظام
بین الملل محسوب می شوند .بسیاری از تحلیلگران
روابط بین الملل متفوق القول هستند که پکن و مسکو
توانســته اند از ابتدای هزاره ســوم تا کنون قطبیت
ایاالت متحده امریکا را به چالش کشــیده و از قدرت
مانور واشــنگتن در نظام بین الملل بکاهند .در چنین
شرایطی سوال اصلی اینجاست که ایا طی چهار سال
اخیر دولت یازدهم توانســته است از ظرفیت های دو
کشور چین و روسیه در راســتای تامین منافع ملی ما
استفاده کند؟ مناســبات ما با دو کشور چین و روسیه
باید بر چه محوری استوار شــود و طی چهار سال اتی
این روابط باید چگونه بازتعریف شود؟ در این خصوص
گفت وگویــی بــا دکتر جواد منصوری ،ســفیر ســابق
جمهوری اســامی ایران در چین صورت داده ایم که
از نظرتان می گذرد.
در هر حال قبــل از اینکه وارد مقولــه الزامات روابط
ایران با چین و روســیه شویم ،الزم اســت به نکته ای مهم
اشاره کنم .اینکه مهم ترین و نخســتین اولویت ما پس از
برگزاری انتخابات ریاســت جمهوری دوازدهم باید تقویت
و اقتدار داخلی باشــد .تقویت اقتدار داخلی سبب می شود
تا قدرت مانورما در حوزه سیاست خارجی افزایش یابد .در
این خصوص باید به ظرفیت ها و نیروهای داخلی اتکا کرد.
اساســا نگاه به بیرون برای حل معضــات درون و تقویت
اقتدار داخلی نگاهی نادرست و غلط است .انچه در کشور
ما باید موضوعیت داشــته باشــد ،انســجام و وحدت ملی
است .ما در داخل کشور امکانات زیادی داریم که باید انها
را مدیریت نماییم .در داخل کشور ما نیز جوانان و افراد نخبه
و با استعداد و باســواد زیادی وجود دارند که می توانند این
مدیریت را صورت دهند .بنابراین نباید اجازه دهیم که این
مدیریت از خارج از کشور بر امکانات داخلی ما اعمال گردد.
اگر قدر ظرفیت ها و داشته ها و اقتدار داخلی خود را ندانیم،
در عرصه سیاست خارجی نیز به جایی نخواهیم رسید.
با توجه به نکات ارزنده ای کــه در خصوص لزوم
توجه به توان و قدرت داخلی بیان کردید ،الزامات
روابط جمهوری اســامی ایران با دو کشور چین
و روســیه را در دولت دوازدهم چگونــه ارزیابی و
تحلیل می کنید؟
ما باید بــرای ایجاد روابطی بلند مدت با دو کشــور
چین و روســیه اماده شــویم .در این خصوص الزم است
همکاری های بلندمدتی میان جمهوری اســامی ایران با
پکن و مسکو تعریف شود .این همکاری باید در عرصه های
مختلف و بــه صــورت همه جانبه صــورت گیــرد.در این
خصوص الزم است دبیر خانه و کمیته هایی تشکیل شود.
همچنیــن در این خصوص الزم اســت دولــت دوازدهم،
نماینده ویژه ای را برای پیگیری این تعامالت تعیین نماید
و پیگیری گسترش روابط با چین و روسیه را صرفا به وزارت
امور خارجه و وزارت صنعت ،معدن و تجارت نسپارد .همان
گونه که مشــاهده می کنید ،در این خصوص ما همچنان
راه زیادی در پیش داریم.
67
تعامل با غرب ،دستان
دولت را خالی گذاشت
سخنگویکمیسیونامنیتملیمجلس
درگفت وگوبامثلث
برخی تحلیلگران مســائل بین الملل و سیاست
خارجی معتقدند که نگاه به غرب در راستای حل
معضالت داخلــی ،جایگاه برجســته ای در نگاه
دولتمردان ما طی 4ســال اخیر داشــته است.
نظر شما در این خصوص چیست؟ ایا نگاه دولت
یازدهــم در این خصــوص نتیجه بخــش بوده
است؟ در غیر این صورت چرا؟
مطابق قانون اساسی جمهوری اسالمی ایران،
سیاست کالن کشور ما «نه شــرقی –نه غربی » است .بر
این اساس دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان
نیز باید حول این محور حرکت کند و سیاســت نه شرقی نه
غربــی را در راهبردپردازی ها و رفتار خــود رعایت کند .از
ســوی دیگر ،در مشی کالن سیاســت خارجی جمهوری
اسالمی ایران ،کشورهای مسلمان و مستضعف جایگاه
ویژه ای دارند.
این نکته نیز قاعدتــا باید به صورتی اساســی مورد
توجه دولتمردان مــا قرار گیرد .متاســفانه دولت یازدهم
هیچ یک از این دو اصل را رعایت نکــرد .همان گونه که
می دانیم رئیس جمهور مجری قانون اساســی اســت اما
در دولت یازدهم ،از سیاست نه شــرقی نه غربی تا حدود
زیادی عدول شد .از سوی دیگر ،دولت یازدهم ارتباط با
کشورهای مسلمان و مستضعف را نیز در سیاست خارجی
خود مورد توجه قرار نداد.
استدالل دولتمردان دولت یازدهم جهت نزدیکی
بیشتر به غرب و حل معضالت درونی با استناد به
ایجاد ارتباطات بهتر با کشورهای غربی چه بود؟
در این خصوص چه مبانــی و اصولی مورد توجه
دولت یازدهم قرار داشت؟
به طور کلی تصور دولت یازدهم این بود که همه
مشکالت جمهوری اسالمی ایران ریشه در گره های کور
به وجود امده در حوزه سیاست خارجی دارد .برای همین،
دولت یازدهم برای بازکردن این گره هــا ،تمام توان خود
را در حوزه سیاســت خارجی متمرکز کرد .از انجا که از دید
دولت یازدهم ،عمده تریــن معضالت ما در این خصوص
به موانعی باز می گشــت که امریکا و اروپا در مقابل ما قرار
داده بودند ،ما وارد مذاکرات برجام شدیم ،غافل از اینکه
ایاالت متحده امریکا و متحدین غربی ان پس از پیروزی
انقالب اســامی ایران از هیچ گونه اقدامی در راســتای
تقابل با نظام و ملت ایران فروگذار نکرده بودند .همچنین
دولت یازدهم از این موضوع غافــل ماند که طرف مقابل
غربی ،هر چه باشد دشمن است و اساسا انتفاع ملت ایران
را در هیچ حوزه ای بر نمی تابد.
ما در طول حــدود 4دهه پــس از پیــروزی انقالب
اســامی ایران بارها مشــاهده کرده ایم که امریکا و اروپا
نهایت تالش خــود را به کار گرفته اند تا جلوی رشــد ملت
ایران را بگیرند .حتی ما شــاهد بودیم کــه در طول چهار
سال اخیر ،مسئوالن حوزه دیپلماســی و سیاست خارجی
ما منتقدین خود را نیز چگونه مورد خطاب قرار می دادند.
مسئول دیپلماسی کشــور خطاب به ما (که منتقد رویکرد
سیاســت خارجی دولت یازدهم بودیم) ،اظهار داشت که
شما ادبیات کشــورهای غربی را بلد نیستید و ما می دانیم
چگونه باید با غرب مذاکره کنیم و امتیــاز بگیریم .در هر
حال دولت یازدهم همه توان خــود را برای بهبود روابط با
غرب به کار گرفــت ،این در حالی بود کــه غرب به عنوان
دشمن ما ،اساسا به دنبال بهبود روابط نبود .در این میان،
به ســخنان و تذکرات حکیمانه مقام معظــم رهبری نیز از
سوی دولتمردان ما توجهی نشــد .معظم له بارها عنوان
کردند کــه نگاه بــه بیرون بــرای حل معضــات درون،
خطاست.
ایشــان تاکید داشــتند که تکیه کردن به دشــمنان
قسم خورده این ملت برای حل مشکالت اشتباه است .در
واشنگتن و اتحادیه اروپا عمال
در مقابل ملت ایران قرار گرفتند
و به اجرای سختگیرانه برجام
روی اوردند
مثلث | شماره 354
روسیه کشوری اهل البی گری و تعامل در نظام بین الملل
محســوب می شــود .مســکو در ماورای این البی گری و
تعامل به دنبال منافع خود اســت ،چنانچه هر کشــوری از
جمل ه ما نیز به دنبال منافع خود هستیم .به طور کلی روسیه
می تواند یک شریک استراتژیک برای جمهوری اسالمی
ایران محســوب شــود .ایران می تواند از ظر فیت و توان
روسیه در مجامع و محافل بین المللی استفاده کند.
به نظر شــما در صورتی که دولت یازدهم بتواند
بار دیگــر در راس معادالت اجرایی کشــور قرار
گیرد یا دولــت دیگری بر ســر کار بیاید ،باید چه
دغدغه هایی را در عرصه سیاست خارجی کشور
مدنظر قــرار دهند؟ بــه عبارت بهتر ،سیاســت
خارجی دولــت دوازدهــم باید چــه مختصات و
ویژگی هایی داشته باشد تا بتواند میان دو حوزه
اقتصــاد و سیاســت خارجــی ،توازنــی منطقی
ایجاد کند؟
رهبر معظم انقالب در ســخنرانی ابتدای امسال
خود در اســتان قدس رضوی به نکات مهم و ارزشمندی
در این خصوص اشــاره فرمودند که الزم اســت در اینجا
بار دیگر مورد مطالعــه و مرور قرار گیــرد .معظم له تاکید
کردند اگر ضعفی در عرصه اقتصاد در کشــور وجود دارد،
ضعف مدیریت اســت .پس ما به جهت امانــات ،توان،
ظرفیت های داخلی و ظرفیت هــای اقتصادی و هوش و
استعداد مشکلی نداریم.
بر همین اســاس ،باید دولتــی بر ســر کار بیاید که
رویکردی انقالبی داشــته و متدین باشد .دولت اینده باید
انقالبی باشــد و از همه ظرفیت های اقتصادی به صورتی
جدی استفاده کند.
از سوی دیگر ،باید دولتی بر ســر کار بیاید که پرکار
و پرتحرک و با انگیزه باشــد .این معیارهــا باید در انتخاب
دولت بعدی مدنظــر قرار گیرد .اما دلیــل تاکید بنده روی
وجود یک دولت انقالبی در راس معادالت اجرایی کشور
کامال مشــخص اســت .همان گونه کــه می دانید دولت
انقالبی در سیاســت خارجی خود اســتراتژی شفافی دارد
و نسبت به این اســتراتژی خود را متعهد و پایبند می داند.
یک دولت متدین انقالبی اولویت های سیاســت خارجی
را درک می کند و انها را به خوبی می فهمد .از همه مهم تر
اینکه یک دولت انقالبی ،همه معادالت اقتصادی کشور
را به یک حوزه جغرافیایی خاص معطوف نمی ســازد .این
اصل ،بسیار مهم است.
اشــاره کردید که یــک دولت انقالبــی و موفق،
همه معادالت اقتصادی کشــور را بــه یک حوزه
جغرافیایــی خــاص معطوف نمی ســازد .منظور
دقیق تان از بیان این گزاره چیست؟ دولت در این
خصوص چه گزینه هایــی پیش رو دارد و چگونه
میان انها می تواند دست به انتخاب بزند؟
به سوال مهمی اشاره کردید .منظور از این گزاره،
عدم تمرکز و وابســتگی دولــت به یک حــوزه جغرافیایی
خاص برای حل معضالت اقتصادی کشور است .اساسا
اشــاره کردم که در وهلــه اول ،تکیه بر خــارج برای حل
معضالت داخل صحیح نیســت .این نخستین قاعده ای
اســت که دولت در حوزه اقتصاد و سیاســت خارجی باید
نسبت به ان توجه داشته باشد.
دستگاه سیاســت خارجی ما نیز باید این قاعده را به
صورتی عینی درک کند .ما در نظــام بین الملل ،با 5حوزه
اقتصادی رو به رو هستیم :حوزه اقتصادی نخست ،جنوب
شرق اسیا ست .حوزه اقتصادی دوم ،اقیانوس هند است
که دارای ظرفیت های غنی اقتصادی اســت .امریکای
التین ،دیگر حــوزه اقتصادی اســت که بایــد در عرصه
اقتصاد و سیاســت خارجی به ان توجه داشت .افریقا نیز
حوزه اقتصادی دیگری است که دارای ظرفیت های خاص
خود است .در نهایت ،ما با حوزه اقتصادی غرب (امریکا و
اروپا) مواجه هستیم.
سوال اصلی اینجاســت که چرا باید همه ظرفیت ها
و نگاه اقتصادی ما به سوی امریکا و اروپا باشد؟ چرا ما از
ظرفیت های 4حوزه اقتصادی دیگر یعنی امریکای التین،
افریقا ،جنوب شرق اســیا و اقیانوس هند غافل شده ایم؟
نتیجه غافل شدن ما از این حوزه های اقتصادی ،وضعیت
موجود است.
هم اکنون ما حل معضالت اقتصادی خود را به یک
حوزه ،یعنی حــوزه اقتصادی امریکا و اروپــا گره زده ایم.
نتیجه این بازی کامال مشخص اســت .هم اکنون شاهد
هستیم که حتی در دوران پسابرجام ،بانک های امریکایی
و اروپایی حاضر نیستند با ما کار کنند.
غافل شــدن از ظرفیت های موجود در حوزه اقتصاد
بین الملــل ،نتیجه ای جــز تضعیف سیاســت خارجی ما
ندارد .بنابراین زمانی که گفته می شود یک دولت انقالبی
و واقع بین ،نباید همــه ظرفیت ها و توان خــود را در یک
مجرای اقتصادی خاص در نظام بین الملل هدایت کند،
منظورمان کامال مشخص است.
سیاست خارجی
هر حال ،دولت بر مشی خود در این خصوص اصرار داشت
و تمامی وقت و توان خود را صرف بهبود مناسبات با ایاالت
متحده امریکا و اروپا کرد.
در مقابل نیز مشاهده کردیم که واشنگتن و اتحادیه
اروپا عمال در مقابــل ملت ایران قرار گرفتنــد و به اجرای
ســختگیرانه برجام روی اوردند .مطابق این روش غرب،
جمهوری اســامی ایران باید به تعهدات خــود در برجام
عمل کند ،بدون اینکه انتفاعی از توافق هســته ای ببرد.
هم اکنــون صراحتا باید عنــوان کنم که دســت ما پس از
4ســال خالی اســت .کلیت نگاه دولت یازدهــم به غرب
نادرســت و غلط بود .هم اکنون ما صرفا شاهد یک سری
تعهدات یکطرفه (مطابق برجام ) هستیم.
به دیپلماسی دولت یازدهم در قبال ایاالت متحده
امریکا و کشورهای اروپایی اشاره کردید .لطفا در
خصوص رویکرد دولت یازدهم در قبال کشورهای
همسایه نیز توضیح دهید.
همان گونه که مستحضر هستید ،دولت یازدهم
در ابتدای حضور خود در معادالت اجرایی کشور ،موضوع
تعامل با کشورها و گفت وگو با ملت ها را مطرح کرد .با این
حال حتی کشــورهای همســایه جمهوری اسالمی ایران
نیز در این معادله مغفول واقع شــدند و هم اکنون ما شاهد
وجود روابط خوبی میان خود و کشورهای همسایه نیستیم.
کاش دولت یازدهم ،حداقل در این حوزه اقدامات مناسبی
صورت می داد .ما در ابتدای دولــت یازدهم ،از میان 15
کشور همسایه با 3کشور در مناقشه بودیم.
در پایان دولت یازدهم ،ما با 14کشــور از 15کشور
همسایه در وضعیت مناقشه هســتیم .ما در ابتدای دولت
یازدهم ،با کشــورهایی مانند ترکیه و عربســتان سعودی
مناقشه چندانی نداشتیم اما هم اکنون نه تنها با انها ،بلکه
با کشورهایی مانند امارات و کویت و قطر نیز وارد مناقشات
بی حاصل شــده ایم .بنابرایــن می خواهم تاکیــد کنم که
نگاه دولت به غرب نه تنها دســتاوردی در حوزه سیاســت
خارجی ما نداشت ،بلکه مولد معضالت و مشکالت جدید
برای ما در این حــوزه بود .دولت یازدهــم از این فرمایش
حضرت امام خمینی (ره) غافل شد که فرمودند کشورهای
استکباری مانند همان حیوان درنده ای هستند که اگر در
مقابل ان بایســتی ،می ایســتد ،اگر ان را دنبال کنی فرار
می کند ،اگر فرار کنی دنبالــت می کند.امریکا دقیقا مانند
همان حیوان درنده است.
همان گونه که مستحضر هستید ،دو کشور چین
و روسیه دو عضو دائمی شورای امنیت سازمان
ملل متحد محسوب می شــوند .به نظر شما طی
4ســال اخیر روابط مــا با چین و روســیه چگونه
بوده اســت؟ ایا از ظرفیت های پکن و مسکو در
سیاست خارجی ما استفاده شده است؟
در این خصوص الزم اســت قضاوتی واقع بینانه
و منصفانه داشــت .ما نه تنها طی 4ســال اخیر ،بلکه در
دولت قبلی نیز نتوانســتیم از ظرفیت های چین و روســیه
در نظام بین الملل نهایت اســتفاده را داشــته باشــیم .در
این خصوص دولت های فعلی و قبلی دچار اشتباهاتی نیز
شدند .به عنوان مثال انها بازار داخلی ما را به محل انباشت
و ارائه کاالهای چینی تبدیل کردند.
این در حالی اســت که بازار داخلی ما نمی بایســت
در اختیار کاالهای چینی قرار بگیــرد .این اقدام منجر به
تعطیلی و ورشکستگی تولیدکنندگان و کارخانجات ما شد.
بســیاری از صا حبان تولیدی ها و کارخانجات ورشکست
شده دارای تولید خوب ،به صرفه ،نیروی کار فراوان و...
بودند اما ورود کاالهای بی کیفیت و البته ارزان چینی منجر
به ورشکستگی انها شد .به عبارتی گویاتر ،بازار داخلی ما
به بازار تحت تصرف کا الهای بی کیفیت چینی تبدیل شد.
در خصوص روســیه نیز الزم اســت به نکاتی اشاره کنم.
4
همگان متفوق القول هستند که سیاست خارجی
دولت یازدهم بیشــتر بر مبنــای مراوده کشــورهای
غربی بنا نهاده شــد.در جریان مذاکرات هســته ای
میان ایران و اعضــای 5+1نیز عمــا ایاالت متحده
امریــکا و ترو ئیــکای اروپایی طــرف مقابــل دولت و
وزارت امور خارجــه قرار داشــتند .به عبــارت بهتر،
اکثر فرصــت چهار ســاله دولــت یازدهــم در عرصه
سیاســت خارجی ،صرف تعامل با غرب در راســتای
انعقاد توافق هسته ای و رفع تحریم های ایران شد.
حال سوال اصلی اینجاســت که رویکرد غرب گرایانه
دولــت یازدهم تا چه انــدازه ای موفق بوده اســت .از
ســوی دیگر ،میان اقتصــاد و سیاســت خارجی چه
رابطه ای وجــود دارد و باید چــه ظرفیت های جدیدی
را در حــوزه داخلی و خارجــی و اقتصادی خــود برای
مواجهه با شیطنت های غرب تعریف نماییم .در این
خصوص گفت وگویی با سید حســین نقوی حسینی،
سخنگوی کمیســیون امنیت ملی و سیاست خارجی
مجلس شورای اسالمی صورت داده ایم که از نظرتان
می گذرد .
سیاست خارجی
69
نامزد متفاوت انتخابات
دیدگاه هادربارههاشمی طبامتفاوتاست.عده ایاورامدیریتوانمندوبرخیانتقادات
جدیبهاو وارد می کنند.موافقانشمی گوینداحیای ورزشبانوان،تالشبرایگشودنپای
ایران به مجامع بین المللی ورزشی و همین طور کوشش برای خصوصی سازی باشگاه های
ورزشیازمهم تریناقداماتهاشمی طبااست.مخالفانشامامی گویندبخشمنفیهاشمی طبا
درتصمیم گیری هایویبود؛انجاکهانفرادیوبدونمشورتبادیگرانانجاممی گرفت.
ورزش
تی
تر
یک
مسئولیت وزارت ورزش را نپذیرفتم
گفت وگویمثلثباسیدمصطفیهاشمی طبا
ورزش
70
مثلث | شماره 354
امید کرمانی ها
خبرنگار
از زمان مســئولیت شــما به عنوان رئیس ســازمان
تربیت بدنی در دولت اقای خاتمی تا به امروز قریب
16سال می گذرد و نسل جوان با سابقه اجرایی شما
نااشناســت ،می فرمایید چطور شــد شــما از دولت
اصالحاتخارجشدید؟
منازدولتاقایخاتمیبیروننیامدم.مندرسال80
باتوجهبهاینکهاقایخاتمیبه عنوانرئیس جمهورجدیدانتخاب
شــد؛ به او گفتم «اگر می خواهید من همچنان رئیس سازمان
تربیت بدنیباشمیکحکمجدیدبهمنبدهید»،اقایخاتمی
گفتند«خیرنیازینیست،شماهمینطوربهکارخودتانادامه
بدهید».منگفتم«ندادنحکمبهمنیعنیتزلزلدرمدیریت
و غیرقانونی بودن حضور من در این مسئولیت» .اقای خاتمی
اســتنکاف کرد و به نظر می امد مقدمات کار هم از طرف برخی
افرادحاضردردفترکاراوفراهمشدهاست،بعدازمدتینیزاقای
مهرعلیزادهرابهریاستسازمانتربیت بدنیمنصوبکردند.
هدفشماازورودبهعرصهدوازدهمیندورهانتخابات
ریاست جمهوریچیست؟سال80همنامزدانتخابات
ریاست جمهوریبودید.چهطوربعداز 16سالدوباره
تصمیمگرفتیدوارداینعرصهشوید؟
حقیقتامناحساسکردمدربرنامهتبلیغاتینامزدهای
ریاست جمهوری گفتمان خوبی وجود ندارد و مسائل کشور در
پشتشعارهاوحرف هاینادرستوحرف هایخارجازامکانات
کشور فراموش شده است ،در حقیقت پرداختن به مسائلی که
مساله اصلی کشور نیست ،هم اکنون مطرح می شود بنابراین
تصمیمگرفتموارداینعرصهشوموگفتماندیگریرامتفاوتاز
انچهکهبرخینامزدهابهکارمی برند،درصداوسیماومطبوعات
بیان کنم .در واقع هدفم مقابله با شعارهای فرعی و پرداختن به
مسائل اصلی مملکت و مشکالت واقعی کشــور است .حاال
اگر مردم پسندیدند به من رای می دهند ،اگر هم نپسندیدند به
دیگریرایمی دهند.
مصداقی تــر بفرمایید می خواهیــد در چه عرصه ای
بیشتریناثرگذارباشید؟
اولیندغدغهاینکهمحیطجغرافیاییسرزمینمادارد
از بین می رود .محــدوده مرزها نیاز به دفاع نظامــی دارد که ما
توانستیمدرمقابلتجاوزدشمنحدودسرزمینراحفظکنیم،این
کار با کمک شهادت ها ،ایثارگری ها ،اسارت ها و جانبازی های
فراوانمردمورزمندگانانجامشداماایاحفظمرزهاتنهاراهحفظ
ایران است؟ معتقدم از قبل انقالب تاکنون ما ایران را به عنوان
یککاالیمصرفیودورانداختنیموردتوجهقراردادیم.یعنی
انچهخداوندبهماارزانیداشتهبه عنوانسرزمینایرانلگدکوب،
پایمال و مصرف کردیم و هیچ تالشــی برای احیای سرزمین
ایران نداشتیم .اگر یک مادری فقط شیر بدهد زنده نمی ماند.
بایدتغذیهشودتاشیردادنشپایدارباشد.بهاینتعبیرمااب های
کشور را مصرف کردیم ،وسعت جنگل ها یک سوم شده است،
تاالب ها دارندخشک می شوند ،زمین هایزراعی دارندیاشوره
زارمی شوندیانشستمی کنند.خیلیازروستاهایکشورتخلیه
وجمعیت شانحاشیه نشینشهرهاشدند.اینهابراییککشور
فاجعه اســت .به همین خاطر باتوجه به اینکــه اصال توجهی
نمی شود یا سازمان محیط زیست هشدارهایی می دهد اما انها
کهدارندبهرهبرداریمی کنندهمچنانبهکارخودادامهمی دهند
و هیچ کس تالش نمی کند که این کار به سامان برسد ،امدم و
نامزد انتخابات ریاست جمهوری شدم تا نگاه ها را نسبت به این
مسالهمهممتوجهکنم.
عالقه منــد هســتید مــردم شــما را در انتخابــات
ریاست جمهوریسال 96بهچهچهره ایبشناسند؟
به عنوان کسی که دغدغه اینده کشــور را دارد خیلی
مهمنیستمردممرابهچهچهره ایبشناسند.بلکهمهماناست
که بدانند من چه دغدغه ای داشــتم کــه وارد عرصه انتخابات
ریاست جمهوریشدم.
در مجموع دغدغه اصلی شما نجات محیط زیست
ایراناست؟
متاسفانهمحیطزیستدرذهنخیلی هادوتامارمولک،
چهارتا سوسمار و چند تا اهو است اما این طور نیست .منظورم
زیستگاه انسان است .وقتی زیستگاه انسان یعنی کشاورزی،
اب ،جنگل و هوا از بین بــرود ،مردم کجــا می خواهند زندگی
کنند؟ ایا مردم می خواهند در بین سیمان و اهن و فوالد زندگی
کنند؟بنابرایندغدغهمنایراناست.خیلی هابهکلمه«محیط
زیســت» لوکس نگاه می کننــد .می گویند خانم ابتــکار دنبال
مارمولک ،سوسک ،موش و اهو است .یعنی محیط زیست را
درایرانبهشکلکاریکاتوردارندجلوهمی دهندامامنمی گویم
زیستگاهانساناگرازبینبروددیگرجاییبرایزندگینمی ماند.
مثال روشن ان دریاچه ارومیه است .اگر دریاچه ارومیه خشک
شودتمامفاصلهبینتبریزتاتهرانکههمه اشسرسبز،کشتزار
وباغاستتبدیلبهکویرمی شود.
به نظر شما دولت اقای روحانی چقدر در حوزه حفظ
زیستگاهایرانموفقبود؟
من به این ســوال هر جوابی بدهم ان را چماقی علیه
اقایروحانیمی کنند.منمی گویمهیچکسغیرازدولتاقای
مصطفی هاشمی طبا جانب دولت را
گرفته است
نامزد مکمل
1
زمانی کــه شــورای نگهبان قانون اساســی نام
شــش نامزد تایید صالحیت شــده برای دوازدهمین
دوره انتخابات ریاســت جمهوری را اعالم کرد ،تایید
صالحیت شــدن یک نفر بیشــتر به چشــم امــد .او
سیدمصطفی هاشــمی طبا بود که ســال 80نیز برای
کسب کرسی ریاست جمهوری ثبت نام کرد اما حدود
28هزار رای اورد .در گفت وگــو با این نامزد انتخابات
ریاســت جمهوری دربــاره اهداف حضــور دوباره اش
در ایــن صحنه پــس از 16ســال ،نگاهش بــه رقبا و
حوزه های اقتصادی ،سیاســی ،اجتماعی و فرهنگی
کشور و نحوه مدیریت ستاد انتخاباتش پرسیدیم.
مثلث | شماره 354
چهحوزه هاییازعملکرددولتیازدهمراقبولندارید؟
نمی شودمطلقگفتاینحوزهیاانحوزه.
شما گفتید جاهایی از عملکرد دولت یازدهم را تایید
نمی کنید،چوناقداماتانجامشدهرادچارضعفیا
مستحقنقدمی دانید؟
بله،مثالمنمی گویمدروزارتصنعت،معدنوتجارت
بهدلیلحجمبزرگیکاروتفاوتیکهبینبازرگانیوصنعتاست
یکپارادوکسوجوددارداماانهامی گویندوحدتوجوددارداما
من می گویم پارادوکس وجود دارد بنابراین نســبت به ان اعالم
رضایت نمی کنم .در جهت جذب ســرمایه گذاری خارجی باید
فعال تربرخوردکردوتسهیالتبیشتریبهسرمایه گذارانخارجی
داد.درحوزهبهداشتباتوجهبهانکهمنشخصدکترسیدحسن
هاشــمی قاضی زاده را تایید می کنم ،فکر می کنم روشی را که
برگزیدهباعثایجادهزینهبسیاربیشتریبرایدولتشدهاست.
درصورتیکهروش هایدیگریمی شوددراینحوزهپیداکرد.
البتهاقایدکترهاشمیخدماتخیلیخوبیراانجامدادامامن
می گویم در بعضی از موارد نظرات دیگری دارم .حسن دولت را
هم بگویم مثال در حوزه سیاست خارجی معتقدم بهترین کاری
را که می توانستند ،انجام دادند .بنابراین در حوزه های مختلف
طبیعتاتفاوت هاییبهچشممی خورد.
منتقدان می گویند متوسط سن دولت اقای روحانی
63سالاستواینپیریوعدمتحرکدولترانشان
می دهد ،نظر شما چیست؟ دولتی را که می خواهید
تشکیلبدهیدسعیمی کنیدبه طورمیانگینچندسال
داشتهباشد؟
من معتقدم می شود افراد نسبتا جوانی را برای این کار
انتخاب کرد ولی یکی از ویژگی های ان افراد جوانتر ان اســت
که بتوانند مشورت با تجربه ها را داشته باشــند.به نظرم ادم ها
اگر در یک حوزه کار کرده باشند کســی که در یکی ،دو سالگی
مهندسی می شود در چهل ســالی اطالعاتش به خط مجانب
نزدیک می شود .کسی که 18سال کار کرده باشد اطالعاتش
بهانمجانبرسیدهاست.توانمندیمدیریت،وقفکارکردن
خودواخالقمدیریتی،اینهاشرط هایاستفادهازمشروط های
دیگران،خود راینبودنولیمحکمبودناست.
متوسطسندولتبایدازنظرشماچقدرباشدتاافراد
هردوویژگیپختگیوتحرکالزمراداشتهباشند؟
متوسطسن 40وحداکثر 50بایدباشد.
شمانوعچینشوطراحیمناظرهراقبولدارید؟
به نظر من این چینش را انجام دادند که خیلی از نامزدها
نتوانند اسب سخن را بدوانند چون وقتی زمان کم باشد تا نامزد
بخواهد خود را گــرم کند خیلــی نمی تواند پیش بــرود اما اگر
وقت بیشتر باشد نامزد انتخابات ریاست جمهوری انگیزه های
درونی اشبرایصحبتقوی تروعزمشدرحرفزدنمحکم تر
می شود.بهنظرمنتقطیعبهوجوداوردندکهمناظره هامقداری
ارامترباشد.
یعنی با هــدف کنترل فضا و اینکه مباحث به ســمت
چالشیشدننرودچنینطراحیکردند؟
چالشکهخیلیخوباستیعنینکتهیامطلبیمدنظر
یکی از نامزدها باشــد و او ان نکته یا مطلب را بیــان کند اما ان
روشیکهدرمناظرهسال 88دیدیم،دیگرچالشنبود،اننوعی
بی ادبیوعدمرعایتاصولانسانیبود.بهنظرمطراحانمناظره
پیش بینیکردندزمان هایصحبتطوریقطعشودکهنامزدها
نتوانندیااینفرصتپیدانشودکهلحنصحبتبهانحدبرسد.
ایاانتظارداشتیدفضایمناظرهچالشیشود؟
طبیعی است ولی خیلی هم چالشــی نشد ،نسبت به
سال 88خیلیارامبود.
بهنظرشماوقتیکسیدرمناظراتوقتکممی اورد
نشانهقوتشاستیاانکسیکهوقتزیادمی اورد؟
خیلی سخت است ولی به نظرم نامزدها بهتر است در
وقتتعیینشدهصحبتکنند.اگرقراراستکسیمدیریتکند،
مدیریت زمان را هم باید خوب بلد باشد چون یکی از مهمترین
کارهاییکمدیردرنظرگرفتنزماناست.کسیکهمی خواهد
درنقشرئیس جمهورایفاینقشکند،مدیریتزمانبایدبداند
یعنیاینکهچهزمانیرابهچهکاریاختصاصدهد.ویژگیکهدر
مملکت ما تقریبا در خیلی از مدیران دیده نمی شود و وقت های
وسیعیبهخاطرنبودههمینویژگیتلفمی شود.
وقتیدرفضایمناظرهقرارگرفتیددیدگاه هایتانرابا
کدامنامزدنزدیک تردیدید؟
واللههمهانحرف هاییکهمنمی زدمانهانیزبهنوعی
تکرار کردند البته نه با ان اولویتی که مدنظر من بود .من معتقد
به پرداخت یارانه به عموم نیســتم ،تقریبا همه دوستان موافق
هســتند .به نظرم اقای روحانی و اقای جهانگیــری از نظر من
دیدگاه شانمعقول تراست.
اقدامی کهاقایجهانگیریانجامدادوبهنوعیامدتا
کمکبرایاقایروحانیدرانتخاباتریاست جمهوری
باشدوانهابایکدیگرتقسیمکاریانجامدادندرایک
تاکتیک انتخاباتی می دانید یا یک بدعتی است که
نبایدتکرارشود؟
بدعت نیست .باالخره کســانی وقتی وارد این عرصه
انتخاباتیمی شوندممکناستروش هایمختلفیراانتخاب
کنندوشوراینگهبانهمتاییدکردهکههردوصالحیتحضور
دارندحاالمی توانندمکملیکدیگرباشند.
هر نامزدی وارد عرصه انتخابات ریاســت جمهوری
می شود برنامه ای برای اشتغال زایی مطرح می کند
برنامهشمابرایاشتغالزاییچیست؟
برخیشایدبگویندصنعتیبسازیمکهکارگربیشتریرا
بتواند سرکار اورد .خیلی خوب می خواهیم نوشابه تولید کنیم،
یکسری افراد قوطی های نوشــابه را با لحیم درست کنند وقتی
که قوطی ها پر شد دوباره کســانی انتهای خط تولید باشند که
درب قوطی ها را لحیم کنند .ایا کســی چنین قوطی نوشابه ای
را می خرد؟ نه نمی خرد .پس باید کیفیــت محصول باالتر رود
چونامروزکیفیتمحصوالتمشابههمباالرفتهاستبنابراین
سرمایه گذاری صنعتی تا حدی شغل ایجاد می کند .یعنی این
نیست اگر یک کیلو محصول پتروشیمی بیشتر تولید شود یک
شغل به وجود اید .اتفاقا پتروشیمی از صنایعی است که خیلی
کم شــغل ایجاد می کند .بنابراین اگر امروز ســه میلیون بیکار
داریموسالییکمیلیونبهتعدادانهااضافهمی شود،بایددنبال
ورزش
روحانیتوجهبهاینمسالهنداشت.یعنیهمهدرجهتتخریب
ایران حرکت می کنند .اقای روحانی ،ســازمان محیط زیست و
وزارتنیرومقداریبهاینمسالهتوجهکردند.
اماتوجهانهاانقدرنبودهکهوارداینعرصهنشوید؟
منمی گویمبرنامهششمتوسعهفقطبایدبهاینمساله
اختصاصپیداکند،نهکارهایدیگر.یعنیمااصالنیازبهساخت
نیروگاه دولتی نداریم .شــاید مردم خیلی کارها را انجام دهند.
نیروگاه،باشگاهورزشیوکارخانهصنعتیبسازنداماسرمایه گذاری
دولت باید به احیای سرزمین ایران منحصر شود .قانون برنامه
ششمی کهمجلستدوینکرد،بههیچدردینمی خورد،باعث
افزایشمسائلومشکالتایران می شود،ضمنانکه به دلیل
تعدد برنامه هایی که داخل ان است اصال قابل اجرا نیست .در
عین حال که پولی برای اجرای برنامه ششــم وجود ندارد ،این
برنامهفاقدخاصیتوقابلیتاجراشدناست.
امااگرشمارئیس جمهورشوید 4سالمکلفبهاجرای
قانونبرنامهششمهستید؟
خیر،منتالشمی کنمبرنامهششمراتغییردهم.اگر
همنتوانمبرنامهششمراتغییردهم،ازریاست جمهوریاستعفا
می دهم.مننمی ایمرئیس جمهورباشمبلکهمی ایمانچهراکه
احساسمی کنموبحقهماستوهمهمقاماتهمدربحثان
را تایید می کنند ،به اجرا دراورم .بقیه فعالیت ها می تواند توسط
مردم اجرا شــود اما برنامه و ســرمایه های دولتی باید مختص
احیایایرانباشد.
وقتیبراینام نویسیدرانتخاباتریاست جمهوری
تصمیمگرفتیدوثبت نامکردیدانتظارداشتیدتایید
صالحیتشوید؟
منکهصالحیتخودمراقبولدارم.حاالاینبستگی
داردشوراینگهبانبهاینموضوعچهطورنگاهکند.
یعنیاینقدرتصمیم تانجدیاستکهبرایچینش
کابینهفکرکنید؟
تا حدودی ادم ها را می شناسم و می دانم چه کسی به
درد چه کاری می خورد .در زمان الزم هم انگیزه بیشتری ایجاد
می شودکهچینشکابینهراانجامدهم.
افرادی که می شناســید و انها را مناســب برای قرار
گرفتندرکابینهمی دانید،ایابیشترهمکارانشمادر
دولت هایگذشتههستند؟
عمال همین طور اســت .البتــه افراد دیگــری را هم
می شناسم که در دولت های گذشته نبودند اما شایستگی های
باالدارند.
یعنیبیشترهمکاران تانرابرایدولتایندهازدولت
سازندگیواصالحاتمی گزینید؟
خیر،ازهمیندولتیازدهمخیلی هاهستندکهقابلیت
دارنددردولتممسئولیتبهعهدهبگیرند.
ازدولتیازدهمچهکسانیراانتخابخواهیدکرد؟
در عالم خیال که نمی شــود حرف زد امــا اگر از حوزه
سیاستخارجیبپرسید،می گویماقایظریفخیلیخوبکار
کردهاست،توانااستوقابلیتادامهکاررادارد.
از صحبت های شما در مناظراتتلویزیونیبرداشت
می شــود که تاییدکننده کار و عملکــرد دولت اقای
روحانیهستید،واقعاچنینباوریدارید؟
من جریان حرکت دولت یازدهم را تایید می کنم .البته
این به ان معنی نیســت که همه کارهای وزرا را مهر تایید بزنم.
طبیعی است که برخی مسائل را قبول ندارم اما جریانی که روی
دولت نهم و دهم حاکم بود و موجب تخریب مملکت شد ،حاال
دولتیازدهمدارددرجهتتصحیحانحرکتمی کند.
چرا هاشمی طبا درباره اقتصاد ورزش
صحبت نمی کند؟
این دولت اساسا با ورزش بیگانه است
انصراف محتمل است
مساله هاشمی طبا و دو قطبی
انتخابات
71
ورزش
72
مثلث | شماره 354
ورزش
راهکاریبرایایجادشغل هایمناسبباشیم.انچهبهنظرمن
می تواندشغلایجادکندبرایکشورماتوریسماست.
خودتان در زمینه توسعه صنعت توریسم برنامه ای
دارید؟
بله ،خیلی کارها در حوزه زیرســاختی باید برای رونق
گردشــگری در ایران انجام داد .تسهیل اعطای ویزا ،تبلیغات
و بیمه توریســت از جمله کارهای دیگری اســت که می توان
پیگیریکرد.مثالبگوییمهرتوریستیازمرزهایماواردایران
شــود یک میلیون دالر بیمه حوادث می شــود .باالخره باید به
روش هاییبرایجذبتوریسمایجادانگیزهکرد.البتهدرداخل
همسرمایه گذاریکنیمتاتوریست هابیایند.دراینصورتبعدبه
جایاینکهتمامفکروتالشماناینباشدکهکاالتولیدکنیموبه
زوربخواهیمدربازارجهانیبرایانمشتریپیداکنیم-البتهاین
کارهمخوباستوبایددنبالشوداماکفایتنمی کند-توریست
به ایران می اید ،خودش خرج سفرش را می دهد و اشتغال هم
ایجادمی شود.
اخیرا سفری به کیش رفتم .راننده تاکسی های انجا
می گفتند از ســال 90به این طرف دیگر توریســت
واقعیبهکیشنمی اید.بهنظرمی رسدمادراینحوزه
پسرفتداشتیم.نظرشماچیست؟
من امســال کیش رفتم ایــن طور نبــود .اگر منظور
توریســت خارجی اســت ،بگویم که توریســت خارجی کیش
نمی رود.توریستچندنوعتاریخی،درمانی،طبیعتوغیرهدارد.
مثال خیلی از ژاپنی ها برای قله دماوند می ایند .یکی از اقســام
توریسم،شاملپیرمردهاوپیرزن هااست.
کهدرایرانبیشترچنینتوریسمی داریم.
خیر ،سنگاپور ،مالزی و تایلند هم بروید انجا مشاهده
می کنیدچقدرتوریستمسنبهانکشورهاسفرمی کنند.
مدلی که دارد تبلیغ می شود سفر توریست ها با قطار
به ایران اســت ،گزارشــی خواندم که می گفت سن
توریست هادرایرانپیرشدهاستچوناکثرکسانی
کهباقطاربهایرانسفرمی کنندپیرهستند،یعنیشما
ایننگاهراردمی کنید؟
خیر،این طورنیست.سفرتوریست هاباقطاربهایران
سمبلیکاست.منقبولندارمتوریست هاییکهبهایرانمی ایند
پیر هســتند ،من هفته پیش اصفهان بودم در میدان امام (ره)
همه سن توریستی بود از جوان تا پیر .می خواهم بگویم جذب
توریست پیر خودش برنامه می خواهد که اگر درست اجرا شود
خیلیتوریستازایننوعمی تواندبهایرانبیاید.
موضوع دیگری که مــردم انتظار دارنــد نامزدهای
انتخابات ریاســت جمهوری بــه ان بپردازند بحث
سیاست خارجی و نوع نگاه به برجام است .به نظر
شما برجام تا چهار سال اینده می تواند ظرفیت های
بالقوه خود را نشــان دهد ،چــون االن دو دیدگاه در
این حــوزه وجــود دارد .دولت می گوید اثــار برجام
در طوالنی مدت نمایان می شــود و ظرف یک ســال
طبیعی اســت که مردم ان را به طور مستقیم حس
نکردندگرچهغیرمستقیمازانبهره مندشدندامادر
مقابلمنتقدانمطرحمی کنندکهخیرچنینانتظاری
بیهودهاستاگراجرایبرجاممی خواستتحولیدر
اقتصادکشوربهوجوداوردتاحاالاثارابتداییانقابل
مشاهده بود ،این نقص هم به عدم دقت در هنگام
تدوینمتنبرجامبرمی گردد،نظرشماچیست؟
اوال انتظــار اینکه که برجام بیاید مشــکل مملکت را
برطرف کند یک انتظار بیخودی است .اول بگوییم اگر برجام
نباشــد چه توافقی را جای ان بگذاریم ،شاید گفته شود «یک
توافق بســیار خوب تر» .جواب من این است مگر طرف های
مقابلبوقهستندکههرچهمابگوییم،انهاهمقبولکنندوبگویند
چشم.تحریم مانکردند،نفتمارانمی خریدند،کشتی هایمارا
راهنمی دادند.تازهسیاست هایمادردورهدولت هاینهمودهم
درجهتتاییدتحریم هایانهابود.یعنیبهجایانکهدرمقابل
تحریم هایانهاسیاست هایدقیقومیهن پرستانهبهکارگیریم،
ولنگ و باز کار کردیم .المان ما را تحریم کرد از المان پورشــه و
زیمنسخریدیم.کرهجنوبیماراتحریمکرد،جنسکره ایرااز
دوبیواردکشورکردیم.یعنیماتحریمبودیماماسعیمی کردیم
اجناسانکشورهاراازطریقدیگرواردکشورکنیم.درحالیکه
بایدسیاست هاییبهکارمی بردیمتاازداخلخودراتقویتکنیم.
بهظاهردولتدهممی گفتتحریماثرندارداماسیاست هایش
طوری بود که در مقابل تحریم ها ،کشور بیشتر وابسته به خارج
شــد .برجام توافقی بود که بتواند تحریم ها را بشکند و نوعا هم
تحریم ها را شکست .حاال اینکه امریکا ناله می کند و می گوید
تفسیر دیگری از برجام دارد ان موضوع دیگری است .انتظاری
که سیاستمداران مخالف دولت یازدهم از برجام در ذهن مردم
می خواهند ایجاد کنند این است که برجام باید نان مردم را هم
بدهدوابهمدمدهانمردمبگذارد؛اینانتظارمعقولنیستو
تبلیغاتیاست.بههرحالبرجامموفقیتیبودکهصورتگرفت
ودرهمینمدتهمخیلیتاثیرمثبتدراقتصادکشورداشت.
همه اشهواپیماهایکهنه 30سالهرامی رفتیمازگرجستانو
قزاقستان می خریدیم ،حاال هواپیمای نو را با قیمت های قابل
رقابتوخیلیخوبدارندواردکشورمی کنند.کشتی هایایرانی
می تواننددربنادرهمهکشورهاپهلوبگیرند.خریدوفروشنفت
ما ازاد شد و تولید و صادرات نفت در حال رسیدن به سطوح قبل
از تحریم است .این موارد مگر کم است؟ خیر معتقدم برجام در
اقتصادایرانتاثیرخوبیداشتهاست.
در ارتباط با همسایگان ،دولت اقای روحانی چه طور
عمل کرد ،بعضی می گویند در چهار سال اخیر تنش
بین ایران و کشــورهای همســایه اش بیشتر شد،
دیدگاهشماچیست؟
رابطه دو کشــور به یک طرف بســتگی نــدارد .ما در
کشورمانعواملزیادیداریمکهتاثیرگذاراست.همانموقعی
کهعربستاناینهمهموردهجومافکارعمومیجهانبودیک
عده ای رفتند سفارتش را اشــغال کردند و اتش زدند .دولت در
اینزمینهچهکارهاست؟بعضیعواملهستندکهبهانهاکمک
می کنند .یادم می اید ان موقعی که اسرائیل به غزه حمله کرد و
همهدنیاعلیهرژیم صهیونیستیشدند،اقایاحمدی نژادمساله
هولوکاست را مطرح کرد ،یک دفعه بهترین خدمت به نتانیاهو
شد.بالفاصلهرسانه هایهمسوباصهیونیست هاموضوعرابزرگ
کردندوبهکلموضوعتجاوزبهغزهفراموششد.معتقدمحتما
نقشاستکبارجهانیوعواملشمثلقطروعربستانخیلیتاثیر
دارد اما این طور نیست که سیاست خارجی ایران را فقط دولت
طراحی کند بلکه نظام در این حــوزه تصمیم می گیرد و طبیعتا
تصمیم گیری هانیزبراساسعواملمختلفیانجاممی شود.
شمادربینطرحدیدگاه هایخوددربارهاقایروحانی
و اقای جهانگیری صحبت کردیــد ،کمی هم درباره
دیگر رقبا بفرمایید ،نظر شــما درباره اقای میرسلیم
چیست؟
اقای میرسلیم شخصیتی ســامت و خوب است اما
مستقلنیستپشتاویکحزبخاصیاست.
یعنیاگرحزبموتلفهپشتسراقایمیرسلیمنبود
دستشدرطرحبح ث هابازتربود؟
بله،بهترصحبتمی کرد.
یعنیچارچوبحزبموتلفهمحدودشکردهاست؟
بههرحالتحفظ هاییبایدداشتهباشد.
اگراقایمیرسلیمخارجازاینتحفظ هامی امداقبال
مردمی بهاوبیشترمی شد؟
خیرچونگفتماناقایمیرسلیمهمخیلیبرایمردم
جذابنیست.باالخرهروانشناسیرایمردمطوردیگریاست.
رایگرفتنیکسریتاکتیک هایخاصیمی خواهد.
شماازاینتاکتیک هااستفادهمی کنید؟
خیر.اصالبلدنیستم.
چــرا به نظــر می رســد در مباحــث انتخاباتــی خود
می خواهید نگاه هــا و برنامه های اقایــان قالیباف و
رئیسیرانقدکنید؟
من نه در تایید کســی برنامه دارم نه در رد کســی .من
دربارهانچهمعتقدمدرستاستصحبتمی کنم.هرکسحرف
حسابیبزنداوراتاییدمی کنممثالوقتیمی گویندبایدبهوضعیت
محرومانرسیدگیکردیادرجهتتحققاقتصادمقاومتیگام
برداشت یا صنعت توریسم را رونق داد ،من هم تایید می کنم اما
وقتیگفتهشودیارانهرابایدسهبرابرکرد،مخالفتمی کنم.
مقداری هم درباره ستاد خود و نوع تقسیم کاری که
بینتهرانواستان هاانجامدادید،بفرمایید.
ما نه در شهرســتان ها و نه به ان معنی در تهران ستاد
داریم.منخودمهستموصد او سیما.نهدردانشگاهیمی رومو
نهدرمجمعیحاضرمی شوم.
خرج هزینه تبلیغات انتخابات ریاســت جمهوری را
چطورتامینمی کنید؟
خرجی نداریم .بعضی از دوستان میهمان ما هستند و
ناهاری برای 5-6نفر تهیه می شود .برای ما محافظ گذاشتند.
غیرازاینخرجینداریم.
گفته می شود کمک ها و کمک هزینه های دولتی به
نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری برای تبلیغات
انجاممی شود،شمااینکمک هارادریافتکردید؟
شاید به دیگران چنین کمک هایی شــده باشد اما به
مننشدهاست.
یعنیشمانگرفتید؟
مگرمی دهند؟اگرمی دهندبگیریدباهمنصفکنیم.
(خنده)
دو فیلم ســی دقیقه ای انتخاباتی شــما را چه کسی
می سازد؟
اقای رضائیان موسسه طلوع می سازد ولی پولی هم
هنوزازمننگرفتند.
چه کســانی به شــما مشــاوره می دهند درباره انچه
می خواهیددربرنامه هاوفیلم هایتبلیغاتیبگویید؟
هیچ کس .من خودم هســتم .انچه می گویم عقیده
شــخصی خودم اســت ،هیچ کس مشــاوره به من نمی دهد.
یعنی مشــاوره نگرفتم .من یک فکری در ذهنــم دارم همان را
می خواهمبگویم.
سبدراییهمبرایخودتانمتصورهستید؟
اصالتوجهندارم.
نظرسنجی هارادنبالمی کنید؟
یکدانهنظرسنجیدرموبایلمدیدم.
ایانهادخاصیبرایشمافرستادهاست؟
نمی دانمدرهمینمطالبیکهارسالمی شودامد.
یعنیازطریقتلگرامدریافتکردید؟
بله،درتلگرامبود.
وضعیتخودتانرابعدازمناظراتچهطورمی بینید؟
وضعیتخودماگربگویمرایمی گیرمکهچنینچیزی
نیســت چون 80درصد رای دهندگان از قبل انتخاب خودشان
را انجــام دادند و بر همان اســاس رای می دهنــد .هر نامزدی
طرفداران خاص خود را دارد .مطالبــی را هم که من می گویم
مشتریخاصخودشرادارد.منبرایانمشتری هایخاص
صحبتمی کنمولیالبتهدلممی خواهدهمهمردماینهارابدانند.
در واقع امدید یکسری صحبت ها که در ذهن دارید
بیانکنید؟
من امدم گفتمان نادرســت و غلطی که نوعا نامزدها
انجاممی دهند،گفتماندرستیراجایگزینکنم.
اگر رئیس جمهور منتخب دوازدهم به شما پیشنهاد
دهدکهواردکابینهشوید،ایادوبارهسراغحوزهورزش
می روید؟
خیر ،اصال نمی روم .کما اینکه چهار ســال پیش هم
نرفتم.
یعنی اقای روحانی وزارت ورزش را به شما پیشنهاد
دادامانپذیرفتید؟
ورزش
نامزدمکمل
مصطفی هاشمی طبا جانب دولت را گرفته است
2
مثلث | شماره 354
«من ابتدا در سازمان برنامه و بودجه به عنوان سیستم
انالیزانتخابشدموسپسشرکتایتفیلمراتشکیلدادم.
پس از ان به صدا و سیما امدم ،بعد به جهاد سازندگی رفتم و
در کابینه شهید باهنر به عنوان وزیر صنایع انتخاب شدم و تا
سال 63در انجا بودم ،سپس به سازمان گسترش و نوسازی
و بانک صنعت و معدن رفتم و در ســال 65ستاد طرح های
مهم انقالب اسالمی را تشــکیل دادیم ،پس از ان به مرکز
توســعه صادرات رفتم و بعد در ســازمان تربیت بدنی بودم
و از ســال 80به بعد از خدمات دولتی بــه کارهای مختلف
پرداختم .باید بگویم از اینکه شورای نگهبان با تدبیر مقام
معظم رهبری نســبت به برگزاری انتخابات ب ه وجه مطلوب
اقدام کردند ،سپاسگزاری می کنم ».مصطفی هاشمی طبا
خودش را با این عبارات تعریــف می کند .او متولد اصفهان
است .لیسانس برنامه و بودجه و فوق لیسانس رشته نساجی
با گرایش سیستم انالیز دارد .حاال او خود را نامزد انتخابات
ریاســت جمهوری کرده .خودش در مورد اولین تجربه اش
در سیاست می گوید « :انتخاب وزرا همین االن هم حساب
و کتاب چندانی ندارد .من هم بی حساب و کتاب وزیر شدم.
اقای باهنر به دلیل رفت و امدی که به دانشگاه پلی تکنیک
داشتند ،مرا از قبل انقالب می شناختند .یک روز سردار رضا
افشار امد و گفت با اقای باهنر مشغول بحث در مورد وزارت
صنایع بودیم .من گفتم هاشمی طبا به درد این کار می خورد،
برووباایشاندیداریداشتهباش.منهمبهدیداراقایباهنر
رفتم و بعد از صحبت مختصری که باهم داشــتیم کار تمام
شد و من وزیر صنایع شدم ».اگرچه سابقه حضور مصطفی
هاشمی طب ا در سطح اول سیاست ایران به حضور در کابینه
محمد جواد باهنر و دولت اول میرحسین موسوی به عنوان
وزیر صنایع باز می گردد اما نام هاشــمی طبا بیشتر به عنوان
رئیس سازمان تربیت بدنی در دولت دوم هاشمی رفسنجانی
( )۱۳۷۲-۱۳۷۶و دولت اول محمد خاتمی ()۱۳۷۶-۱۳۸۰
در یادها مانده است .او همچنین دو دوره رئیس کمیته ملی
المپیک ایران بوده است .یک بار از سال ۱۳۶۵تا ۱۳۶۷و
بار دیگر از سال ۱۳۷۵تا.۱۳۸۳
ی نامزدهای دوازدهمین دوره
او با ۷۱سال سن از تمام
انتخابات ریاست جمهوری ایران مسن تر است و با اینکه جزو
سیاستمداران باسابقه ایران محسوب می شود ،اطالعات
چندانی از ســابقه او در پیش از انقالب سال ۱۳۵۷ایران در
دستنیست.
درکناربهترشدنرابطهبینورزشایرانباجهان،یکی
ازبخش هایبرجستهعملکردمصطفیهاشمی طبا(درکنار
فعالیت های فائزه هاشمی ،دختر اکبر هاشمی رفسنجانی)
به عنوان رئیس ســازمان تربیت بدنی توجه بیشتر به ورزش
زنان بود .زنان ورزشکار ایران که پس از انقالب سال ۵۷به
حاشیهراندهشدهبودند،دردورهریاستاوتوانستندتاحدیبه
ورزش
خیر.نپذیرفتم.
چرابهمدیریتورزشبر نمی گردید؟
مندیگردرحوزهاجراییمسئولیتقبولنمی کنم.هر
کسدرحوزهصنعتوورزشبرنامه ایداشتهباشدومشورتیاز
منبخواهد،بااوصحبتمی کنم.
به نظــر شــما انتخابــات یک مرحله ای می شــود یا
دو مرحله ای؟
امیدوارمیک مرحله ایواقایروحانیانتخابشوداما
خیلی هامی گوینددومرحله ایمی شود.
اگر انتخابات ریاســت جمهوری به دور دوم برود ،به
نظرشماچهکسیپیروزخواهدشد؟
بازهمامیدوارماقایروحانیانتخابشود.
خود شما شانس پیروزی کدام نامزد را برای پیروزی
باالترمی دانید؟
شانساقایروحانیراباالترمی دانم.
االن بیشتر طرح دیدگاه های نامزدهای منتقد دولت
بهحوزهاقتصادیمتمرکزشدهاست،حتیدرمناظره
اولکهموضوعاجتماعیداشتبیشترمباحثرنگو
بویاقتصادیگرفت.امروزکمترصحبتازسیاست
خارجی ،فرهنگ و سیاست داخلی مطرح می شود،
ایا این به خاطر ان اســت کــه در ان حوزه ها ارامش
وجوددارد؟اساسابهنظرشمااقایروحانیاگردوباره
رئیس جمهورشودمی تواندظرفچهارسالچالش ها
رابرطرفکند؟
ما چالش فرهنگــی و اجتماعی خیلی زیــادی داریم
ولی متولی حل همه این چالش ها دولت نیست .حال بگذریم
که مخالفان این را به دولت ربط می دهند و می گویند مثال رفع
بی حجابی به عهده دولت اســت در صورتی که مســئوالن این
کارها کسان دیگری هستند .مثال سازمان امر به معروف و نهی
ازمنکرداریم.درمجموعنامزدهابحثاجتماعینمی کنندچون
داغ است نمی توانند راه حل بدهند .امروز می بینیم که وضعیت
لباس خانم ها چه فاجعه ای اســت اما هیچ کس حاضر نیست
پاسخگو باشد .همه دستگاه ها به یکدیگر پاس می دهند .ثانیا
درذهنمردمعادیبیشترمسائلاقتصادیاست.یعنیمسائل
فرهنگی را کسی تجزیه و تحلیل نمی کند ولی باالخره گوشت،
نانوپوشاکبرایهمهخیلیملموساستبنابراینبیشترروی
انمسالهتمرکزمی کنند.حاالمناظرهدومفرهنگیوسیاسیبود.
معتقدمخیلیازمسائلسیاستخارجیدستدولتنیست.اگر
سوال شود چه کار می کنید؟ جواب همه واضح است براساس
عزت و حکمت عمل خواهیم کرد اما هر نامزدی عمل براساس
عزتوحکمترااززاویهنگاهخودتعریفمی کند.هیچ کسهم
نمی تواندبگویدایننگاهغلطواننگاهدرستاست.
درحوزهسیاستداخلیبایدچهکارهاییانجامشود؟
بایدابتداسیاستداخلیراتعریفکرد.سیاستداخلی
عواملمختلفیدراندخیلهستند.بهفرضنمازهایسیاسی-
عبادیجمعهخودشیکحرکتیاستوهیچکدامازائمه جمعه
نیزازدولتخطنمی گیرند.
نسبتبهدولتاقایاحمدی نژادفکرمی کنیدعملکرد
اقایروحانیدرحوزهسیاستداخلیچطوربود؟
یکنفرازمنپرسید«کالچهنمره ایبهاقایروحانی
می دهی؟»گفتم«»14گفت«نمرهکمینیست؟»گفتمراجع
بهدولت هایدیگرسوالکننمرهانهاراهمبگویم.معتقدمنمره
دولتاقایاحمدی نژادمنهای بی نهایتبود.
بهاقایخاتمیچهنمره ایمی دهید؟
حدود .14چون خیلــی روی او فشــار اوردند و خیلی
نظرهایخوبیدربارهاصالحفرهنگیدرجامعهداشت،متاسفانه
همینتوقعاتمردمراروزنامه هاطوریانعکاسدادندکهاصال
فضاطوریشدکهاوبه دنبالکارهایاقتصادیرفت.البتهخیلی
دوره ریاست جمهوری اقای خاتمی نســبت به دوره های دیگر
موفق تر بود ،اگر ان روش ادامه پیدا می کرد خیلی از مســائل
امروزرامانداشتیم.
73
ورزش
74
مثلث | شماره 354
ورزش
ورزشایرانبازگردند.مساله ایکهاقایهاشمی طبادلیلان
را عالقه شخصی رئیس جمهور وقت به این قضیه دانست.
او می گوید« :دقیقا ورزش بانوان و احیای ان مدیون
اقای هاشمی است .اگر حمایت های ایشان نبود هیچ کدام
از این اتفاق ها نمی افتاد .ایشان بودند که با اختیار دادن به
خانم فائزه هاشمی تمام کارهای مربوط به ورزش بانوان را
پیش بردند .حرف شان هم یک چیز بود ،اینکه زنان ما نباید
همین طور خاموش بنشینند .انها باید فعالیت داشته باشند
و با رعایت و ضوابط ارزش های اســامی نقش خودشان را
ایفاکنند».
این اظهارات به خوبی نشان می دهد که او تا چه حد از
لحاظ فکری خود را به هاشمی رفسنجانی نزدیک می بیند.
دست کم حمایت های او از مواضع هاشمی بر این امر صحه
می گذارد.
پس از انقــاب ســال ۱۳۵۷ایران و از دســت رفتن
کرســی های بین المللی این کشور در ســازمان های معتبر
ورزشــی جهان ،مصطفی هاشــمی طبا اولین نفری بود که
به یک پســت مهم در ورزش جهان رسید .او در سال ۱۳۷۹
توانست صاحب یک کرسی در کمیته بین المللی المپیک
شود و در یک دوره ۴ساله در این سمت باقی ماند.
قبــل از انتخابــات ریاســت جمهوری ســال ۱۳۸۰
زمزمه هایــی مبنی بر عــدم عالقه محمد خاتمــی به ادامه
همکاری با هاشمی طبا در صورت انتخاب مجدد شنیده شد.
زمزمه هایی که موجب شــد تا او خــودش را نامزد انتخابات
ریاست جمهوری کند .هرچن د اقای هاشمی طبا دلیل شرکت
در انتخابات را «احســاس وظیفه در خودش و تصور اینکه
کشور از جنبه سیاسی پیش نمی رود » دانست.
هاشمی طباکهازبنیان گزارانحزبکارگزارانسازندگی
بودباوجودحمایتحزبازمحمدخاتمی،واردرقابتبارئیس
خودششد.تصمیمی کهگفتهمی شودمنجربهکنارگذاشته
شدن او از حزب کارگزاران شد.
حضور هاشــمی طبا در انتخابات ریاســت جمهوری
ســال ۱۳۸۰اما با ناکامی همراه شــد و او با به دست اوردن
ی بین ده نامزد ریاســت جمهوری نفر اخر شد .با
۲۸هزار را
انتخاب مجدد محمد خاتمی ،اقای هاشمی طبا نیز جایش
را در ریاست سازمان تربیت بدنی به محسن مهرعلیزاده داد.
اقای هاشــمی طبا تا ســال ۱۳۸۳رئیس کمیته ملی
المپیک ایران بود تا اینکه جایــش را به رضا قراخانلو داد .او
در این سال قصد داشت یک بار دیگر نامزد حضور در کمیته
بین المللیالمپیکشوداماگفتهشدکهبهدلیلتمایلدولت
برای حضور محسن مهرعلیزاده در این پست از هاشمی طبا
ی که با ناکامی
خواسته شده تا خودش را نامزد نکند .اقدام
مهرعلیزاده ،نتیجه اش از دســت رفتن کرسی بین المللی
ورزش ایران شد.
در دوران اول ریاســت محمــود احمدی نــژاد اقای
هاشــمی طبا فعالیت خاصی نداشــت و تنها گفته شــد که
مسئوالن وقت از روابط بین المللی او برای رفع تعلیق فوتبال
ایران پس از جام جهانی ۲۰۰۶المان کمک گرفتند.
در انتخابات ریاست جمهوری ســال ۱۳۸۸ایران نیز
مصطفی هاشمی طبا در کنار رئیس سابقش ایستاد و عضو
کارزار انتخاباتی میرحسین موسوی بود .
در دوران دوم ریاســت جمهوری محمود احمدی نژاد
نیز اقای هاشمی طبا فعالیت خاصی نداشت تا اینکه قبل از
انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲به تیم حسن روحانی
پیوست.
پس از انتخاب حسن روحانی ،مصطفی هاشمی طبا
به عنوان رئیس کارگروه جدید ورزش انتخاب شــد و مسعود
سلطانی فر ،وزیر کنونی ورزش و جوانان ایران و اولین گزینه
حسن روحانی برای این وزارت نیز به عنوان دبیر این کارگروه
انتخابشد.
حســن روحانی چهار وزیر ورزش را برای گرفتن رای
اعتمادروانهمجلسایرانکردودراینمیاننامی ازمصطفی
هاشــمی طبا نبود .تنها عنوان اقای هاشــمی طبا در دولت
حسن روحانی ،مشاور امور زیربنایی ،سرمایه گذاری و توسعه
زیرساخت هایورزشکشوردردورانوزارتمحمودگودرزی
بود .مسئولیتی که با به وزرات رســیدن مسعود سلطانی فر
پایان یافت.
دیدگاه ها درباره هاشمی طبا متفاوت است .عده ای او
را مدیری توانمند و برخی انتقادات جدی به او وارد می کنند.
موافقانش می گویند احیــای ورزش بانــوان ،تالش برای
گشودنپایایرانبهمجامعبین المللیورزشیوهمینطور
کوشش مخفیانه برای خصوصی سازی باشگاه های ورزشی
از مهم ترین اقدامات هاشمی طبا است .مدیری که کارهایی
اساسیرادرورزشکشورانجامداد.مخالفانشامامی گویند
بخش سیاه هاشمی طبا در تصمیم گیری های وی بود؛ انجا
کهانفرادیوبدونمشورتبادیگرانانجاممی گرفت.عزل
و نصب روسای فدراسیون ها (به خصوص فدراسیون فوتبال
و باشــگاه ها) و حتی دخالت در انتخاب مربیــان ملی مانند
دخالت مستقیم برای حضور محمد مایلی کهن در تیم ملی
فوتبال ایران و البته حســن ذوالقدر در تیم ملی تکواندو در
کارنامه اقای هاشمی طبا ثبت شده است .در واقع منتقدان
هاشــمی طبا می گویند او نه به معنی واقعــی چپ گرا که در
اثر معاشرت با سیاســیون چپ و تحت تاثیر برخی از سران
اصالح طلبوارداینمشیسیاسیشد.حاالبانامزدیاقای
هاشمی طبا به نظر می رسد که تاریخ تکرار شده است و او بار
دیگر مقابل رئیسی ایستاده که دل خوشی از او ندارد ؛ حسن
روحانی .شاید کمترین سهمی که هاشــمی طبا از روحانی
می خواســت وزارت ورزش و جوانان بود که البته باتوجه به
وزرایی که روحانی برای این وزارتخانه معرفی کرد می توان
گفتخواستههاشمی طباچندانبیراهوغیر معقولهمنبود.
هاشــمی طبا کــه اولویت هایش را حفظ ســرزمینی و
اصالح کشاورزی ،رسیدگی به محرومان ،معلوالن و بیماران
خاص و کنار ان قطــع امتیازاتی که بی جهــت به همه داده
می شودمانندیارانه ها،مسالهاشتغال ،تولیدوسرمایه گذاری
درکشورنامیده،اعالمکردهکهقصدکناره گیریبهنفعکسی
را ندارد« :من کاری با کســی ندارم و به نفع اقایان روحانی و
جهانگیری یا دیگر کاندیدا ها کنار نخواهم رفت».
هاشــمی طبا در تازه ترین گفت وگوی خود به تشریح
برخی سیاست ها و دیدگاه های خود پرداخته است.
کاندیدایدوازدهمیندورهانتخاباتریاست جمهوری
می گوید« :در طول 38سال انقالب اقدامات مختلفی برای
ارتقای سطح زندگی مردم به وقوع پیوسته که توسط مردم و
رزمندگان میهن اسالمی که با تعداد زیادی شهید مملکت را
حفظ کردند ،حاصل شده .امنیت امروز ما نعمت بسیار بزرگی
است که در اختیار ما قرار دارد و همیشه باید سپاسگزار این
نعمت هاباشیمودرپیتالشبیشتربرایکشورمانباشیم».
هاشمی طباادامهمی دهد«:پسازانقالباسالمیما
دارای شبکه برق سراسری بدون خاموشی بودیم و همچنین
شبکه گاز سراسری در کشور ما با تالش کارکنان وزارت نفت
احداث شد و به دســت مردم رســید .همچنین شبکه های
ابرسانی در سراسر کشور ایجاد شده و اقدامات بسیار خوبی
توسط دولت های مختلف انجام شده است».
وی می گوید« :ما باید ب ه سمت جایی برویم که بتوانیم
میراث خوبی برای اینــدگان باقی بگذاریم .بــا وجود تمام
تالش هایی که شده و نعمت هایی که نصیب ما شده ،به هر
حال هر کشوری از مشکالت خاص خود رنج می برد که باید
برای رفع انها تالش کنند».
هاشــمی طبا می گویــد« :به هیچ وجه مایل نیســتم
وعده ایبدهمکهقابلاجرانباش دامابایدوعده ایهمبدهیم
که کشور را به ســرمنزل مقصود برســانیم و میراثی را به جا
بگذاریمکهایندگانبتوانندازاناستفادهبکنند.اگرقرارباشد
ما ثروت مملکت را فقط به قصد اســتفاده شخصی مصرف
کنیم و چیز جدید خلق نکنیم ،پس وظایف ما در برابر دین و
میهن مانچهمی شود؟همان طورکهشهداازحدودمرزهای
ایران دفاع کردند ،ما نیز در این زمینه باید تالش کنیم».
هاشمی طبا ادامه می دهد« :شرایط زیستی کشور ما
طوری اســت که میراثی که ما می خواهیم به جا بگذاریم،
ناقصاست.روستاهایانخراب،دشت هایانفرونشسته
و روستا ییان ان سر به حاشیه شهرها گذاشته اند .پیش بینی
می شــود در طــول 10ســال اینــده 10میلیون روســتایی
حاشیه نشین شوند که این حاشــیه ها مراکزی برای فساد و
تالطم اجتماعی است».
هاشــمی طبا با بیان اینکه هیچ کشــوری رشــد نکرد
مگر انکه دوران ســختی را پشت سر گذاشــت ،می گوید:
«شعارهایی که داده می شود درباره رفاه بدون توجه به وضع
فعلی کشــور و محرومان و فقط بــرای وعــد ه دادن ما را به
ی نمی رساند .مساله اول ما حفظ اقلیم ایران
صراط مستقیم
و بازسازی سراسری انچه از دست داده ایم است که حفظ انها
نیازمندتقویتنیروهایمسلحوبازسازیاقلیمکشورهمراهبا
اصالح شرایط کشاورزی است».
وی با ابراز اینکه «محرومین در اولویت هســتند و اگر
قرار باشــد پولی بدهیم باید توجه مان به محرومین باشد»،
درباره تعریف منابع مالی و مادی ،می گوید« :منابع کشــور
را باید تعریف کنیم که درامد کشور چیست و درامد ناخالص
ملی چگونه ارتق ا پیدا می کند .اگــر بخواهیم عددها را زیاد
کنیم ،نمی توانیم بگوییم که درامد ملی ارتق ا یافته چون در
این صورت عددها باال می روند ،نه پــول ،بنابراین مدیران
دولتی نباید با عددها بازی کننــد ،بلکه باید ارزش های مالی
عددها را بدانند و دولت درامدهــای خود را به صورت واقعی
افزایشدهد».هاشمی طبابابیاناینکهسیاست هایابالغی
اقتصاد مقاومتی با روحیه جهادی می تواند محقق شــود،
تصریح می کند« :اگر امروز کســی وعد ه دهد می تواند در
مدت سه سال اقتصاد مقاومتی را محقق کرده و درامد مردم
را افزایش دهد و در مقابل ،رفا ه و اسایش را به وجود بیاورد،
ادعایبیخودیکردهاست.امروزصنعتبهدلیلاینکهدران
اتوماسیونبهکارمی رود،نمی تواندشغلفراوانایجادکرده
و بیکاری را برطرف کند ،البته صنعت می تواند یک مقداری
اشتغال ایجاد کن د اما نمی تواند بیکاری را رفع کند .ما باید به
فکرسرمایه گذاریصنعتیباشیم».
هاشمی طبامی گوید«:درطول 10سالگذشتهحدود
40میلیارد دالر بنزین وارد کرده و سوزانده ایم؛ در چند سال
اخیر 25هزار میلیارد تومان یارانه داده ایم که با مبلغ 25هزار
میلیاردمی توانستیمهزارکارخانه 25میلیونیداشتهباشیمتا
جلوی بیکاری را بگیرد .اگر بخواهیم در روستاها هزین ه کنیم
تا روستا ییان در روستا ماندگار شوند ،هم نمی توانیم بگوییم
که اشتغال ایجاد کرده ایم».
شاید هیچ کس به اندازه خود هاشمی طبا که صراحت
لهجه دارد نمی تواند شــخصیت حقیقی وی را نشان دهد.
او که در دولت اصالحات معاون رئیس جمهور بود وقتی به
ی رفت تا در انتخابات ثبت نام کند ،در پاسخ
ساختمان فاطم
به این سوال که ایا برای حضور در انتخابات با اصالح طلبان
مشورت کرده اســت ،گفت که خیر ،مشــورت نکرده ام .او
هرچند در این مصاحبه از عملکرد دولت روحانی دفاع کر د اما
گفت که اولویت هایش با دولت تفاوت دارد.
او در پاســخ به این پرســش که از طرف کدام جریان
در انتخابــات ریاســت جمهوری دوازدهم نامزد شــده اید،
بــه ایــن پاســخ بســنده کــرد« :جریــان ســید مصطفی
هاشمی طباطبایی».هاشــمی طبا همچنین دربــاره رنگ
انتخاباتی اش گفت« :رنگ انتخاباتی من بی رنگی است».
با همه اینها بعید اســت نامزدی که خود را منتسب به
هیچ حزب یا جریان سیاســی نمی داند بتوانــد در انتخابات
ریاست جمهوریموفقشود ،هر چندخودهاشمی طبانیزاین
واقعیت را به خوبی می داند.
این دولت اساسا با ورزش بیگانه است
چرا هاشمی طبا درباره اقتصاد ورزش صحبت نمی کند؟
امیر واعظی اشتیانی
کارشناس ورزش
3
مثلث | شماره 354
اقتصاد ورزش را درک نکرده اند و نمی دانند در این زمینه چه
مشــاوره های خوبی می توانند به اقای هاشمی طبا بدهند.
البته نه تنها اقای هاشمی طبا بلکه بقیه نامزدها هم همین
طور .اقای روحانی که اساســا با موضوع ورزش و ساختار
اقتصادی ان بیگانه است .انتخاب های ایشان در وزارت
ورزش به خوبی نشان می دهد که مســاله ورزش برای این
دولت تا چه حد موضوعی دســت چندمی است .البته خود
دولت ادعای دیگری دارد اما به هر حال نقدهایی جدی در
این زمینه وجود دارد .بنابراین به نظرم نامزدها بهتر است به
جای اینکه به طور مرتب برنامه دیگری را مورد حمله و انتقاد
قرار بدهند برنامه ها و اهداف خودشــان را تشــریح کنند.
اقای هاشمی طبا بد نیست درباره جامعه جوان مان صحبت
کند و بگوید که برای ایجاد فرصت های شغلی از راه توجه
به اقتصاد ورزشی چه برنامه های عملیاتی دارد .فراموش
نکنیم کــه جامعه ما یک جامعه ورزشــی و ورزش دوســت
است .اساسا مردم ما عاشــق ورزش و به خصوص فوتبال
هستند .همواره درباره ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی
صحبت می کنیم اما فراموش می کنیم که همین ورزش تا
چه حد می تواند ما را در مورد مسائل فرهنگی یاری کند .تا
چه حد می تواند به ایجاد ظرفیت های بزرگ در جامعه مان
کمک کند و در راستای توسعه فرهنگی و اقتصادی برای
ما کمک رســان باشــد .ما به جای اینکه بیاییــم و از رونق
گرفتن تولید حرف بزنیم بدون انکه راهکارهای عملیاتی
داشته باشیم بیاییم یک بار برای همیشــه به ورزش اعتنا
کنیم .من معتقدم دولت کنونی هرگز مشــاوران ورزشــی
خوبی ندارد .در طول این سال ها هرگز نخواستیم بخشی
از اشــتغال را از دل اقتصاد ورزش جســت وجــو کنیم .در
دنیای فوتبال که جوانان ما عاشــقانه این رشته ورزشی را
دوست دارند می دانید ســاالنه چه پول و سرمایه هنگفتی
ر دو بدل می شــود؟ گردش مالــی در دنیای فوتبــال امروز
۶۰۰میلیارد یورو اســت .ایــن عدد باورنکردنی اســت اما
باورنکردنی تر این است که ما از این ســرمایه عظیم هیچ
ســهمی نداریم .ســهم فوتبال ما از این درامدزایی بزرگ
جهانی چیست؟ فوتبال گردش مالی بی نظیری دارد که ما
از ان بی بهره هستیم .بنابراین انتظار من این است که اقای
هاشــمی طبا درباره این موضوع صحبت کند .بگوید که ما
چگونه می توانیم میلیون ها دالر از اقتصاد فوتبال را نصیب
خودمان کنیــم .می توانیم وارد چرخه درامدزایی شــویم.
فرصت های شــغلی ایجاد کنیم و باعــث تحوالت عظیم
اجتماعی و فرهنگی شــویم .شــما بزرگترین بحران های
اقتصادی در دنیا را که نگاه کنید متوجه
می شــوید که یک بخش از ان جوامع
بحــران زده ابــدا اضطرابی نداشــتند.
ابدا نوســان نداشــتند .باشــگاه های
ورزشــی .تنها بخش هایی که همیشه
حتــی در مواقع بحرانی کار خودشــان
را به بهترین شــکل انجــام می دهند و
مردم از انها اســتقبال می کنند .اساسا
اقتصاد ورزش فضایی اســت کــه در
ان مساله نگران کننده ای وجود ندارد.
بنابراین مــن از اقای هاشــمی طبا که
یکی از مدیران الیــق عرصه ورزش در
این مملکت بوده است انتظار دارم که
درباره اقتصــاد ورزش و ضرورت توجه
به این موضوع برنامه های خودشان را
تشریح کنند .دیگر نماینده ها نیز همین
طور .مساله ما با شــعار حل نمی شود.
بایــد راهکارهــای عملیاتــی داشــته
باشیم .معتقدم اگر نامزدهای انتخابات
ریاســت جمهوری بداننــد کــه چقــدر
می تواننــد در عرصــه ورزش گام های
موثری بردارند و به رشــد و شــکوفایی جامعــه جوان مان
کمک کنند بیش از انکه به برنامه های یکدیگر نقد وارد کنند
به دنبال جامع کردن طرح شان برای ســاماندهی اقتصاد
ورزش خواهند رفت.
من اگر از کســی بخواهم حمایت کنم بــه کارایی و
عملکرد گفتمانی توجه زیادی می کنم و این مسائل برای
من مهم است .من باید ببینم دولت در زمینه دغدغه اصلی
کشور یعنی تولید و اشتغال چه کرده است .اگر ببینم در این
زمینه اتفاقات خوبی رخ نداده از کســی حمایت نمی کنم.
البته در این زمینه انتقاداتی به دولت وارد اســت که دولت
بین پاســخگویی به منتقدان و تخریب گــران فرقی قائل
نشده و منتقد دلسوز و غیردلسوز را با یک تازیانه زده است.
این عملکرد در تصمیم گیری من هم تاثیرگذار است.
ورزش
قبل از هر چیز بایــد بگویم اقای هاشــمی طبا یکی
از مدیران با ســابقه مملکت ما ســت که به شــخصه برای
ایشان احترام خاصی قائل هســتم اما خب این واقعیت را
خود اقای هاشمی طبا بهتر می داند که برای رئیس جمهور
شدن شانسی ندارد .اما چرا با این حال در انتخابات حضور
پیدا کرده اند؟ من از زاویه دید خــودم به این موضوع نگاه
می کنم و معتقدم ایشــان به این دلیــل در انتخابات نامزد
شــده که می خواهد بیان کننده برخی واقعیات و مســائل
مهم جامعه مان باشد .هر چقدر که دقت می کنم نمی بینم
که اقای هاشمی طبا یا دیگر نامزدها درباره اقتصاد ورزش
صحبت کننــد .در صحبت های اقای هاشــمی طبا اتفاقا
بخش اقتصاد و صنعت اهمیت خاصــی دارد اما نمی دانم
چرا موضوع اقتصاد ورزش که بسیار هم حائز اهمیت است
از نگاه ایشان مغفول مانده اســت .اقتصاد ورزش ،نقش
ان در اقتصاد کالن کشــور و میزان درامدزایی به واسطه
اقتصاد ورزشــی اهمیت ایــن موضوع را به خوبی نشــان
می دهد .بنابراین چقدر خوب اســت که مــا در مناظره ها و
گفت وگوها ببینیم کــه نامزدها در این
باره دیدگاه ها و برنامه های خودشــان
را اعالم کنند .امروز در تمام دنیا برای
اقتصــاد ورزش ســهم ویــژه ای قائل
هستند .این ورزش است که در جوامع
مختلف می تواند به رونق گرفتن کسب
و کار و ایجاد شــغل منجر شود .نه تنها
در عرصه های اجتماعــی و اقتصادی
بلکــه ورزش امــروز به عنــوان یکی از
اهرم های مناســب و مفیــد در عرصه
سیاست می تواند کارایی خاص خودش
را داشته باشــد .من از دیگر نامزدهای
انتخابات ریاست جمهوری انتظار ندارم
که این موضــوع را درک کننــد .چون
بقیه عزیزانی که خــود را نامزد کرده اند
اساسا چهره هایی سیاســی هستند اما
جناب هاشــمی طبا مدیری اســت که
سال ها ورزش این کشور را اداره کرده
است .حتی در سال هایی که مهم ترین
پست های مدیریتی ورزش کشور را در
اختیار نداشته اســت به عنوان مشاور
مورد توجه مقامات بلند پایه کشــور بوده و همواره نظرات
موثری در باب توســعه ورزش کشــور ارائه کرده اســت.
بنابراین اگر می خواهیم پیشــرفت کنیم ،اگر می خواهیم
توسعه داشته باشــیم ،باید موفقیت جامعه مان را در سایه
موفقیت های ورزشی بررسی کنیم .من فقط درباره ورزش
قهرمانــی صحبت نمی کنــم .ورزش شــاخه های مهمی
دارد که یکی از انها ورزش قهرمانی اســت .شما ببینید در
جوامع پیشرفته و توسعه یافته که اتفاقا اقتصادشان بسیار
پیشرفت کرده اســت تا چه حد به ورزش همگانی اهمیت
می دهند .ورزش قطعا تابلوی تمام عیاری اســت که ما در
ان می توانیم حال جامعه و مردم مان را بهتر ببینیم .امروز
سیاســتمداران بزرگ به خوبی دریافته اند که می توانند در
سایه توجه به اقتصاد ورزش و اساسا خود ورزش به امتیازات
بزرگی در جوامع خود دست یابند .شما به المپیک ها توجه
کنید .کشورهای میزبان المپیک را رصد کنید .ببینید بعد از
المپیک چه تحوالت عظیمی از لحاظ اجتماعی و اقتصادی
و فرهنگی در این کشورها ایجاد شده است .اقای روحانی
می گوید ما چهار هزار فرصت شغلی ایجاد می کنیم .با شعار
که نمی شود اقتصاد را دگرگون کرد .اقای هاشمی طبا باید
ضرورت توجه به اقتصاد ورزش را گوشزد کند و بگوید اگر به
اقتصاد ورزش توجه کنیم می توانیم ده ها برابر این رقم ها
فرصت شــغلی در جامعه مان ایجاد کنیم .امروزه توریسم
ورزشــی حرف اول را در دنیای مدرن می زند .شما ببینید با
ســتاره های فوتبال در دنیا چه درامدزایی می کنند .ما چند
بار ستارگان جهان را به تهران اوردیم تا در ورزشگاه ازادی
بازی کنند؟ بــا این فرصــت چگونه برخــورد کردیم؟ هیچ
کار مفیدی انجام ندادیم .متوجه نشــدیم که چه فرصتی
نصیب مان شــده .چون اصال یــاد نگرفته ایم کــه از وجه
اقتصادی ورزش هم اســتفاده کنیم .هر چند همین اتفاق
طو شور و خوشحالی
کمترین فایده ای که داشت ایجاد نشا
در جامعه بود چون خیلی از هواداران فوتبالدوســت ایرانی
دوست داشتند ستاره های محبوب شــان در دنیای فوتبال
را از نزدیک ببینند .امــا با این حال مدیران مــا بلد نبودند.
نتوانستند در این بخش کارهای مفیدی انجام بدهند .من
معتقدم هاشمی طبا مشاورانی دارد که هنوز اهمیت بحث
ورزش
75
ورزش
مساله هاشمی طبا و دو قطبی انتخابات
انصراف محتمل است
بهمن فروتن
کارشناس ورزش
ورزش
76
مثلث | شماره 354
4
اجازه بدهید با دو نامزد انتخابات شروع کنم ؛ میرسلیم
و هاشمی طبا .انها دو نامزد تایید صالحیت شده انتخابات
ریاست جمهوری هستند که یکی با شناسنامه اصولگرایی و
دیگری با شناسنامه اصالح طلبی وارد گود شده اند و عالوه
بر نام مشترک ،از پشتیبانی تشکیالتی بهره مند نیستند.
میرســلیم نامزد حزب موتلفه اســامی اســت که
ابتدا نامــش در فهرســت نامزدهای «جبهــه مردمی»
گذاشته شــد؛ اما در را ی گیری مجمع عمومی از میان
14کاندیدا ،چهاردهم شــد .اگر چه بنا بــود نامزدهایی
که در را ی گیری «جمنــا» رای نمی اورنــد ،داوطلبانه
کنار بکشــند ،اما او اعالم کرد تنها خــودش را به حزب
موتلفه اســامی متعهد می داند نه «جبهه مردمی» .او
هر گونه ائتالف پیش از برگزاری مناظره ها را فاقد اعتبار
می داند و معتقد اســت که پایان تبلیغات معلوم می شود
هر نامزد ،چه وزنی دارد.
با وجود ایــن حضور و اظهارات ،دبیــرکل و اعضای
موتلفه اسالمی در شــورای مرکزی «جمنا» حضور دارند.
حضور دوگانه ای که این گمانه را در رســانه ها مطرح کرد
که موتلفه اسالمی قصد دارد در ازای گرفتن سهم از کابینه
اصولگرایان در صورت پیروزی ،نامزد خود را کنار بکشد.
این در حالی است که به اعتقاد ناظران سبد رای میرسلیم
برای اصولگرایان قابل اعتنا و تاثیر گذار نیست .مصطفی
میرســلیم همانند روحانی و رئیسی عضو مجمع تشخیص
مصلحت نظام است .او پیش از این وزیر فرهنگ و ارشاد
اســامی ،مشــاور رئیس جمهوری ،معاون وزیر کشور و
سرپرست شهربانی کشور بوده است.
اما چرا از میرســلیم شــروع کردم؟ به ایــن دلیل که
حضور میرســلیم و هاشــمی طبا را در یک قالب می بینم.
امــا بهتر اســت ادامه بدهــم .مصطفی هاشــمی طبا نیز
مشــاور وزیــر ورزش و جوانان اســت .او ســال ها رئیس
ســازمان تربیت بدنی و دبیــر کمیته ملــی المپیک ایران
بــود .هاشــمی طبا در ســال ۱۳۸۰نیــز در انتخابــات
ریاست جمهوری نامزد شد و اگر اشتباه نکنم تنها ۲۸هزار
رای اورد.
ببینیــد من معتقــدم احــزاب و جناحهای سیاســی
کشــور حاال دیگر تکلیفشــان را معلوم کردهانــد .هرچند
بعضی از این احزاب با اما و اگر پیــش میروند؛ اما برخی
دیگر مدتها ســت کــه می دانند از دوازدهمین انتخابات
ریاســت جمهوری چه می خواهند .انها پشت سر یک نفر
ایســتاده اند و می دانند که چگونه بــازی انتخابات را برنده
شوند.
اما حرف من این اســت که تنــدروی گریبانگیر هر
دو جناح میتواند شــود؛ هم اصولگرا یا تنــدرو داریم هم
اصالح طلبی کــه اینگونه اســت .اما به هر حال شــرایط
انتخابات فرق می کند .به قول اصفهانی ها یا این ور جوی
یا ان ور جوی .فضای استادیوم اینطوری است یعنی باید
تکلیف خودتان را معلــوم کنید .ما ایرانیهــا میل مان به
فضای دوقطبی اســت .به این فضا میل شدید داریم که
شاید ریشه تاریخی هم داشته باشد .به همین دلیل بود که
اعتدال و توسعه با یک حرکت ،تدریجی ،کند ولی مستمر
پیش رفــت .به مثابه همــان که «رهرو ان نیســت که گه
تند و گهی خســته رود ،رهرو ان است که اهسته و پیوسته
رود» .حزب اعتدال با چنین حرکتی امد و یارگیری خود را
از دو جناح اصلی شــروع کرد .برای همین ما همیشــه در
انتخاباتها لیست یکدستی نداشــتیم .به قول معروف،
راســت معتدل و اصالح طلب درون نظام و وفادار به نظام
همیشه مورد تائید بوده اند .بنابراین می خواهم بگویم که
یارگیری حزب اعتدال و توســعه لزومــا اختصاصی نبوده
است.
اما می خواهم بگویم احمد ی نــژاد کاری کرد که
قطعا سال ،92جامعه ایران دنبال نیرویی می گشت که
تبلور اعتدال باشــد .قطعا بعضی از کسانی که کاندیدا
شدند ،نمی توانستند تبلور اعتدال باشند .یعنی زایشی
که شــکل می گیرد ،براساس شــرایط اجتماعی است،
باید با ان بستری که اماده شده ،سخنیت داشته باشد.
حزب اعتــدال و توســعه را تنها می توانیــم بگوییم که
یک حزب پیشــرو بود .باتوجه بــه ارتباطاتی که اقای
روحانی داشــت و از انجا که در شکل گیری این حزب،
جزو مشوقین و کسانی بود که دوســتان حلقه اصلی را
تشــویق کرده بود به نیرویی بالقوه برای کاندیداتوری
تبدیل شد.
همه اینها را گفتم که بدانیــم کجای معادله قدرت
قرار گرفته ایم .بدانیم از حضورمان در انتخابات یا نامزد
شدن در انتخاباتی با این درجه اهمیت چه می خواهیم؟
اقای هاشمی طبا که اتفاقا یکی از مدیران خوب مملکت
مــا در عرصه صنعــت و مدیریت بوده اســت هــم ظاهرا
کارگزارانی اســت که احتمــال دارد او به نفــع کاندیدای
اصالحات کنار بــرود.در نهایت معتقــدم بهترین حرکت
هاشمی طبا اتفاقا این است که به نفع نامزدی که خود را
به ان نزدیک می بیند کنار برود هر چند ،اینکه ایشان گفته
من به نفع هیچ کس کنار نمی روم هم حرف خوبی است.
اما یادمان نرود که هاشمی طبا لزوما ان گزینه ای نیست
که بتواند دو قطبــی انتخابات را کنار بزنــد و به جذاب تر
شــدن انتخابــات ریاســت جمهوری کمک کنــد .البته
خود ایشــان هم قطعا این موضوع را بهتر از ما می داند.
بنابراین خودش باید در این باره صحبت کند که باتوجه به
این موضوعات چطور راضی به نامزد شــدن شده است.
در مناظــره و گفت وگوها هــم اگر دقت کنید ایشــان در
نهایت احترام به دیگر نامزدها حرف خودشــان را می زند
و این موضوع برای من که خودم را یکی از اهالی ورزش
می دانم بسیار خوشایند است.
بهترین حرکت هاشمی طبا اتفاقا این است که به
نفع نامزدی که خود را به ان نزدیک می بیند کنار برود
هر چند ،اینکه ایشان گفته من به نفع هیچ کس کنار
نمی روم هم حرف خوبی است
ورزش
س هفته
عک
هت تریککریس
درنیمه نهایی
کریس رونالدو همیشه فراتر از انتظارات کار می کند
و غیر قابل توصیف است .او 5گل به بایرن و هفته گذشته
هم ســه گل به اتلتیکــو زد .رونالدو یک لیــگ قهرمانان
باورنکردنی را در حال ســپری کردن است .البته شکست
در ال کالســیکو او را بــه قــدری عصبانی کرد کــه مقابل
هم تیمی هایش ایســتاد اما موفقیت او در لیگ قهرمانان
اروپا ادامه دارد .رقابــت میان او و مســی همچنان ادامه
دارد .در اللیگا این بارســا یا بهتر بگوییم مســی است که
قصد عقب نشینی ندارد و سایه به سایه رئال و رونالدو حرکت
می کند .هر چند رقابت مســی – رونالدو در لیگ قهرمانان
اروپا با هنرنمایی یوونتوس پایان گرفت و بارسایی ها حاال
همه امیدشان به قهرمانی اللیگا ست .با این حال رونالدو
این شانس را دارد که با کسب جام های قهرمانی در اروپا و
اللیگا فصل رویایی خودش را کامل کند.
وقتی هیوال ،سرخپوست ها را بلعید
درباره حال بد هواداران اتلتیکو
حمیدرضا صدر
کارشناس ورزش
مثلث | شماره 354
ورزش
طرفداران اتلتیکو مادرید طی ســال های اخیر یکی
از شعارهایشــان را بیش از گذشته بر زبان جاری کرده اند.
شعاری با متن «بازیکنان ،بازیکنان ،ما این جا اومدیم تا
ببریم ،بزار اون وایکینگ ها بدونن کی حاکم پایتخته»...
«ما» یعنی اتلتیکو و «وایکینگ ها» هم یعنی رئال مادرید.
انها این شعار را طی ســال های اخیر بارها از ته دل
فریاد زده انــد .پس از فتــح جام حذفی 2013بــا پیروزی
برابر رئــال در برنابئو ،پــس از قهرمانی لیــگ در ،2014
پس از له کردن 4-0رئال در لیــگ در ،2015پس از گل
انتوان گریزمــان در همین فصــل که پیــروزی را از رئال
گرفت و رویــای قــرار گرفتن در کــورس قهرمانــی را به
اتلتیکو بازگرداند .لشکر سیمئونه ،برنابئو را در لیگ باز هم
بی شکســت ترک کرده و پیش از ان هم در ســه بازی اخر
لیگ در ان کارزار پیروز شــده بود .ماموریتی که هیچ تیم
در لیگ ان را انجام نداده .غرور اتلتیکویی ها برابر رئالی ها
احیا شده بود .هر چه باشد طی چهار فصل اخیر در اسپانیا
پرواز کرده اند :یک جام حذفی ،یک قهرمانی لیگ ،یک
سوپر کاپ.
ولی قصه اروپایی دو تیم جور دیگری روایت شــده.
با متنی نوشته توســط رئال و با نمایشــی اجرا شده توسط
رئال .وقتی سوت پایان اولین دیدار دو تیم در نیمه نهایی
2016-17کشــیده شــد طرفداران رئال بنری را در جبهه
شــمالی برنابئو بــاال بردند .روی ان بنر نوشــته شــده بود
«بگو چه حالــی داری » .طرفداران اتلتیکــو ،انهایی که
هنوز ســکوها را ترک نکرده بودند نــگاه می کردند .نگاه و
فقط نگاه .لشکر انها برای چهارمین ســال پیاپی در اروپا
برابر رئال قرار گرفته و برای چهارمین ســال پیاپی مغلوب
شده بود .انها این بار هم -احتماال در اخرین فصل حضور
سیمئونه روی نیمکت شان -نتوانسته بودند وایکینگ ها را
در لیگ قهرمانان به زانو دراورند .هیچ تیمی طی سال های
اخیر نتوانسته مردان سیمئونه را در اروپا حذف کند .هیچ
تیمی جز انها ،جز رئالی ها ،جز وایکینگ ها.
ســوت پایان که کشــیده شــد پایــان فینــال لیگ
قهرمانــان 2014در لیســبون را دوره کردیــم .همــان
دیداری که رئــال در پایانش بــرای دهمین بــار قهرمان
اروپا شــده بود .همان دیداری که ســرجیو راموس شعار
«سرخپوســت ها خوب می دونــن چرا نمی تونن» را ســر
داد« .سرخپوست ها» همان اتلتیکویی ها بودند .او انها
را با لقب شان در اســپانیا خطاب کرده بود .ولی با خفت،
ولی با خواری .با شکست .شکســت تلخ لیسبون دو سال
بعد با فینال لیگ قهرمانان 2016در میالن گره خورد .با
ضربه پنالتی از دست رفته خوان فران .با شکستی دیگر.
با حسرتی دیگر .حاال اتلتیکو 2017در همین دیدار اول
نیمه نهایی برابر وایکینگ ها حذف شده که حرف اخر هم
نیست .نیست و از ان عذاب اورتر ،شکنجه سپری کردن
نود دقیقه دیدار برگشت در ویسنته کالدرون هم خودنمایی
می کند.
رقابت های اروپایی برای دو باشگاه دو چهره به کلی
متفاوت داشته .رئال یازده بار قهرمان شده و اتلتیکو در سه
فینال زانو زده .بخشــی از هویت رئال طی درخشش های
اروپایــی اش شــکل گرفتــه ،در حالی کــه اتلتیکــو را با
فرصت های از کــف رفته اروپایی به یــاد می اورند .با گل
دقیقه 120هانس شوارتزنبگ بایرنی در واپسین لحظات
وقت اضافی فینال 1974که جام قهرمانی را از دست های
اتلتیکو که با یک گل جلو بود بیرون کشــید و انها در بازی
تکراری 4-0شکســت خوردند .با گل دقیقه 93ســرجیو
رامــوس رئالی در اخریــن ثانیه های فینــال 2014که باز
هم جام قهرمانی را از دســت های اتلتیکــو که با یک گل
جلو بود بیرون کشــید و انها در پایان وقت اضافی 4-1له
شــده بودند« .نفرین اروپایــی اتلتیکو» ادامــه یافته ،تا
نیمه نهایی لیگ قهرمانان ،2017تا سپری کردن شبی تلخ
در برنابئو.
حاال رئال پــس از 1958به دوگانــه /دوبل طالیی
نزدیک شده :هم قهرمانی اروپا و هم قهرمانی اللیگا .حال
زیدان در یک قدمی دو قهرمانی پیاپی اروپا قرار گرفته .در
استانه قرار گرفتن در معبد بزرگان .جایی کنار خوزه ویاالنگا
رئالی ،اریگو ســاچی ،دیتمار کرامر ،باب پیسلی ،رینوس
میشل ،هلنیو هررا ،بال گاتمن و برایان کالف.
منبع :ورزش سه
77
روایت فرمانده
مرتضی سرهنگی در مراسم نقد یک کتاب
کتــاب خرده روایت هــای یــک فرمانــده از جنگ،
نوشــته اذرخزاعی سرچشــمه به گفته نویســنده شــامل
خرده روایت های یک فرمانده از جنگ تحمیلی است که از
درون خاطرات مکتوب و منتشر شده دفاع مقدس استخراج
و شکل داستانی به خود گرفته است .این کتاب شامل ۳۲
خرده روایت از یک فرمانده در دل جنگ تحمیلی است که
هر یک از این خرده روایت ها عالوه بــر اینکه خود به طور
مستقل واقعه و داســتانی را شکل می دهند به طور پیوسته
نیز روایتی از اســتقامت و پایداری یک فرمانده را در بستر
مرگ و زندگــی روایت می کند .به گفتــه خزا عی این کتاب
تجربه ای است در خلق داســتانی به هم پیوسته در زمینه
دفاع مقدس که شخصیت محوری ان یک فرمانده دوران
دفاع مقدس است که در خواب و بیداری در حال بازنگری
حضور خودش در جبهه است ،خانم خزا عی در این باره گفته
است« :مفاهیم زندگی به خصوص در حماسه های بزرگ و
مقدسی مانند دفاع مقدس ،وقتی بیانگر جنبه های مختلف
یک روایت می شــوند ،اعتبار خاصی کسب می کنند .این
منزلت زمانی وجهه عالی پیدا می کند که در برگیرنده عین
و ذهن شود و در رفت و برگشت روایت بین جهان پیرامون
شخصیت ها و جهان ذهنی انها متجلی شود .این تقابل ها
در وجود فردی و جمعی ،از امکاناتی است که روایت امروزی
نمی تواند از ان غافل شود .پدیده های عینی مدت ها پس
از تاثیر بر ارگان های حســی انســان ،می توانند به صورت
«خاطره» در ذهــن او باقی بمانند و هنــگام تصور ،دوباره
تجدید شوند .به عبارت دیگر تصویری از پدیده در غیاب ان
تولید می شو د و در شخصیت اصلی داستان خرده روایت ها
نیز اینگونه است ،با این تفاوت که برای او ان پدیده دیگر
غیاب نیست بلکه حی و حاضر است».
دیدار
78
مثلث | شماره 354
به احترام ادبیات مقاومت
نقد و بررســی این کتاب در محفل انس بهانه خوبی
بود تا مرتضی سرهنگی یکی از تاثیر گذارترین چهره های
ادبیات مقدس ،به بررسی این ژانر ادبی بپردازد .سرهنگی،
مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حــوزه هنری ،هم در این
نشســت گفت« :ادبیات جنگ ادبیاتی اســت که در همه
جای دنیا قابل احترام اســت .نوشــتن بعد از جنگ در دنیا
سنت اســت .مثال گروه 47در المان ســال 1947درست
شــد .یعنی دو ســال بعد از تمام شــدن جنــگ ،حاال چه
کسانی در گروه هستند؟ گونترگراس که نوبل سال 2000را
گرفت ،و هاینریش بل که نوبل سال 1976را گرفت .وی
با تاکید بر نام های یاد شده که نوبل هایی را از ان خود کرده
بودند ،تصریح کرد« :اینها ســرباز ،بیکار و گرسنه بودند،
بعد این گروه تشــکیل و چتری باالی سر ســربازها باز شد
و با روشــنفکران گره خوردند .پس از ان نوشتن اغاز شد،
خودشــان می گویند ادبیات ویرانه ها در المان ادبیات ضد
جنگ است».
مدیر دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری با تاکید
بر این مســاله کــه گاهی شــده از یک اثر به عنــوان فیلم
ضد جنگ یاد می کنیم یا مثال می گوییم قصه ای که اقای
جزینی نوشته ضد جنگ است ،ادامه داد« :در جنگ های
دفاعی مثل جنگ خودمان که در ذات خودشــان ضد هم
ندارند ،شــما نمی توانید داستانی را بنویســید که به مردم
بگویید ،اشــتباه کردید دفاع کردید؛ ادبیــات ضد جنگ،
ادبیات المان اســت که هم متجاوز بودنــد و هم مغلوب.
اما باید ســوال کرد چرا برای این گونه از ادبیات تا این حد
ارزش قائل هســتند؟ پاســخ این اســت که ان را به قیمت
گرانی به دســت اورده اند؛ ایــن ادبیات را بــه قیمت جان
جوان هایشــان و ویران شدن کشورشــان و از دست رفتن
زندگی ها و گم شــدن ها ،قحطی ه ا و گرسنگی ها به دست
اورده اند .در روســیه به دیدار رئیس اتحادیه نویســندگان
جنگ رفتیم و با او صحبت کردیم ،وقتی به او گفتیم شما با
این ســن همچنان کار می کنید ،تعجب کرد و گفت من در
بیمارستان به علت بیماری قلبی بستری بودم ،دو خبرنگار
از ایران امدند تا از اتحادیه بازدید کنند ،من دو ،سه ساعت
از بیمارستان مرخصی گرفتم ،امدم شماها را ببینم .گفتم
شما خیلی خوب هستید که بعد از گذشــت نیم قرن ادامه
می دهید .او در یک جمله این گونه پاسخم را داد که خیلی
برای ما درس بود! او گفت« :روسیه بدون ادبیات جنگش
فقط یک خاک پهناور است».
ســرهنگی با اشــاره به توجه رهبر انقالب به ادبیات
مقاومت افزود« :اگر حمایت های عالی ترین مقام مملکت
یعنی شخص رهبری را از پشت این ادبیات برداریم ،دیگر
کســی را نداریم .من ســال ۶۱رفتم اردوگاه های اسیران
عراقی در ایران و تا سال ۲۰۰۲که صدام سقوط کرد اینها
دائم می امدند پیش من .شاید کسی نداند ۶۵عنوان کتاب
نوشتند و رفتند .هیچ جای دنیا سابقه ندارد یک اسیر جنگی
در اردوگاه های کشور نگهدارنده خاطراتش را بنویسد و بعد
بدهد چاپ کنند».
محمدجواد جزینی نیز در سخنانی مرتضی سرهنگی
را پدر معنوی ادبیات مقاومت خواند و گفت« :اقا مرتضی
اینجا بیشتر بشیر بودند و من می خواهم یک ذره هم نذیر
باشــند .به نظرم این حوزه افت هایی هم داشته که تلخ تر
بوده .پژوهشــی کردیم که تا سال ۸۵را شامل می شود که
تقریبا ۱۰ســال قبل چیزی حدود هفت هــزار کتاب در ان
سال ها تا سال ۸۵توسط نهادهای فرهنگی و غیر فرهنگی
و حتی نظامی تحت عنوان «ادبیات مقاومت»« ،ادبیات
جنگ» و «ادبیات دفــاع مقدس» تولید شــده و االن ۱۲
هزار تا است .ســه ضلعی که ادبیات جنگ ما بر ان استوار
اســت ،خاطرات رزمندگان ،خاطرات اســیران و خاطرات
اســرای عراقی اســت و کامال طبیعی اســت که به کتاب
«خرده روایت های یک فرمانده از جنگ» که اقتباســی از
همین خاطرات است ،برســیم .هرچند دوست داشتم که
راوی داستان شجاعت بیشتری داشته باشد اما این کتاب
یک اقتباس هوشــمندانه است ،نویســنده نثر ساده و قلم
گیرایی دارد و از خواندن این کتاب بسیار لذت برده ام».
وی در مورد کتاب «خرده روایت های یک فرمانده از
جنگ» گفت« :کتاب بر پایه خاطرات شکل گرفته است.
اقای ســرهنگی اشــاره می کردند که جنگ هــا از کوله بار
ســربازها در می اید .این تعبیر ،تعبیر خیلی جاری است .نه
فقط ادبیات جنــگ بلکه تاریخ جنگ در کوله بار ســربازی
است که از جنگ بر می گردد .انها هستند که تاریخ واقعی
جنگ را می نویسند .مثال ادبیات روســیه و ادبیات المان
از دل همین خاطــرات درامد .این کتاب توســط یک زن
نوشته شــده اســت .عموما در ادبیات ما می گویید جنگ
زنانه نیست .یعنی جنگ امر مردانه ای است .جنگ چهره
زنانه ندارد .زنــان تجربه میدانی از جنــگ ندارند .ممکن
اســت در ســاختن ان فضا دچار تعرضــات و تناقض ها و
کم اطالعی هایی بشوند .نویسنده های زن جنگ این خرد
را به کار می برند که عموما می گذارند داســتان های بعد از
جنگ را می نویسند یا قصه پشت جبهه را می نویسند .اینجا
ظاهرا اینجوری نیست .زمانی دارد قصه اتفاق می افتد که
جنگ تمام شــده و ما یک مجروح جنگی داریم که افتاده
و ناتوان است .سرباز از جنگ برگشــته ای است و حاال در
بســتر بیماری افتاده و ناتوان اســت و نمی تواند از جایش
بلند شود .ذهنش ارام و قرار ندارد و بر می گردد عقب .بستر
داستان خیلی طرح ساده ای است .تمام داستان در ذهن
جانباز است و در ان بازگشــت به عقب در ذهن او ،احتماال
خاطرات جنگ است .این ساختمان اصلی کار است .یعنی
اصال پیرنگ اصلی تکانی نمی خورد و اطالعات دیگری و
چالش دیگری بین زنش و خانــواده اش یا خیلی کم رنگ
است که تمام داستان متمرکز او است که این فرمانده قطعه
به قطعه برگردد ...
اذر خزاعی سرچشمه ،نویســنده کتاب ضمن تشکر
و قدردانی از دوستان شــرکت کننده در جلســه در رابطه با
چگونگی نوشــتن این کتاب بیان کرد« :بنده از کار قبلی
حدود صد خاطره یاداشت کرده بودم که بعدها با اشنایی با
عموی یکی از دوستانم که جانباز جنگ بود سیر داستان در
ذهنم شکل گرفت که این کتاب نتیجه تالش بنده در این
زمینه است».
پدرخوانده؛ 45سال بعد
روایت ســینمایی خانواده کورلئونه 45 ،ســاله شــد .
بیــش از 4دهه قبل بود کــه فیلمی به نام «پــدر خوانده »
توسط فرانسیس فورد کاپوال تبدیل به یکی از شاهکارهای
تاریخ ســینما شــد ؛ فیلمی که بالفاصله قسمت های دوم
و سوم ان نیز ســاخته شد و در ان ابرســتاره های سینمای
جهان یعنی مارلــون براندو ،ال پاچینو ،رابــرت دنیرو و...
یک روایت گانگستری از دنیای مافیایی امریکای دهه 40
را ترسیم کردند و هر سه نســخه این اثر جزو بهترین های
ســینما محســوب شــده و از انها به عنوان مرجع اموزشی
استفاده می شــود .فیلم با شش میلیون دالر هزینه ساخته
شد اما در اکران عمومی اش در سال ۱۹۷۲طی ۱۸هفته
بیش از ۱۰۱میلیون دالر فروش کــرد و نامزد دریافت ۱۱
جایزه اسکار شد که در نهایت 3اسکار بهترین بازیگر نقش
اول فیلم که به مارلون براندو رســید ،اســکار بهترین فیلم
و بهترین فیلمنامه اقتباســی را دریافت کرد و از این حادثه
حاال 45سال می گذرد و همین 45ســال بهانه خوبی بود
برای شب پایانی شــانزدهمین جشــنواره فیلم ترایبکا در
نیویورک و رابرت دنیرو یکی از موسســان ان تا با کنار هم
قرارگرفتن کاپوال ،رابرت دنیرو و ال پاچینو تا رابرت دووال،
دایان کیتن و تالیا شایر به عنوان بازیگران باقیمانده از ان
سه گانه فراموش نشــدنی یک شب فراموش نشدنی را رقم
بزنند .این اتفاق ان قدر برای حاضران در مراسم اختتامیه
جالب بود که با وجود اعالم قبلی به محض ورود این بزرگان
دست وپای خودشــان را گم کنند و از خوشحالی در پوست
خود نگنجند .انهــا درحالی که تیلور هکفــورد ،کارگردان
امریکایی و رئیس سابق انجمن کارگردانان امریکا اجرای
این برنامه را برعهده داشت ،روایت شخصی شان را از یکی
از ماندگارترین تولیدات تاریخ سینما تا امروز بازگو کردند.
بحث بیشــتر بر اولین «پدرخوانده» متمرکز بود که
این مساله باعث شد دنیرو – که فقط در فیلم دوم بازی کرد–
تقریبا به طور کامل ســاکت بماند ،در مقابل کاپوال بیشــتر
از بقیه حرف زد .از همان ابتدا شــروع کــرد ،همان زمان
که برای اولین بار فیلمنامه یا کتــاب را خوانده بود .کتاب
پدرخوانده را ماریو پوزو نوشته بود ؛ کتابی که بسیار پرفروش
بود .این اثر قبل از کاپوال ،به کارگردانان متعددی ارائه شد
که از میان انها «الیا کازان»« ،ارتور پن»« ،کوستا گراوا»
و «ریچارد بروکس» هم بودند .حتی قرار بود تا «ســرجیو
لئونه» کارگردانی «پدرخوانده » را عهده دار شود اما به نظر
او داستان گنگستری فیلم چند ان جالب به نظر نرسید .او
بعدها از این تصمیم ابراز پشیمانی کرد .اما در نهایت این
کاپوال بود که انتخاب شد ،ان هم به یک دلیل خیلی ساده،
ریشه های ایتالیایی او .کاپوال اما در این مراسم گفت ابتدا
وقتی فیلمنامه را خوانده مطمئن نبوده که بتوان از ان یک
فیلم خوب ســاخت « :جذب کتاب شدم ،چون فکر کردم
نوشته یک نویســنده خارجی و کتابی هوشــمندانه درباره
قدرت است .اما زمانی که برای اولین بار خواندن کتاب را
تمام کردم ،کمی ناامید شــدم چون داستان ان بسیار بلند
بود»...
بحث در مــورد بازیگران فیلم هم جــذاب بود ،مثل
همیشــه صحبت از مارلون براندوی فقید شــد ؛ بازیگری
که نقش دون کورلئونه یکی از جاودانه های ســینما را ایفا
کرده است .مارلون براندو زمانی که در « پدرخوانده » بازی
می کرد 47ســاله بود اما با وجود گریم ســنگینی که روی
صورتش اعمال شده بود ،منتقدان اعتقاد داشتند که برای
ایفای این نقش جوان به نظر می رســد .همه می دانند که
براندو اخرین انتخاب استودیو برای نقش «ویتو کورلئونه»
مثلث | شماره 354
دردسرهای فراوانی مواجه بود .سخت ترین و خشن ترین
نقش این فیلم برای «ال پاچینو» بود .او ان روزها بیشتر از
انکه بازیگر سینما باشــد ،بازیگر تئاتر بود و «کاپوال» پس
از انکه بازی «پاچینو» را در بــرادوی دید ،او را برای نقش
«مایکل کورلئونه» انتخاب کرد .این در حالی بود که «وارن
بیتی » یا جک نیکولسون گزینه استودیو پارامونت بودند.
کاپوال در این بار هم توضیح داد « :با وی در سانفرانسیسکو
مالقات کردم و ذهنــم کامال درگیر اســتفاده از او در فیلم
شــد .من تنها چهره او را دیدم اما زمانی که شــما نقشی را
در چهره فردی می بینید دیگر از ذهن بیرون کردن ان کار
بسیار سختی است اما رابرت اونز تهیه کننده اعتقاد داشت
قد پاچینو خیلی کوتاه است و به درد این نقش نمی خورد و
بیشتر به رابرت دنیرو برای این نقش فکر می کرد».
پاچینو بیش از 10بار تســت بازیگــری داد تا باالخره
نقش مایکل کورلئونه را به دســت اورد امــا در هفته های
اول برایش بسیار پردردسر بود .عوامل سر صحنه به نحوه
نقش افرینــی او می خندیدنــد و وقتی کاپوال تعــدادی از
برداشت های روزهای اول را به پاچینو نشان داد ،او متوجه
شد چرا مسخره اش می کنند .کاپوال بعدا فیلمبرداری صحنه
معروف رستوران را جلو انداخت تا پارامونت را برای اخراج
نکردن پاچینو قانع کند و این کار جواب داد .ال پاچینو درباره
خاطراتش از ان روزها می گوید «:تســت های بیشــماری
عوامل فیلم را که بیــش از بقیه با او مخالــف بودند اخراج
کرد .کاپوال ان زمان مطمئن نبود اجازه ایــن کار را دارد یا
ن ه اما حرکتش تاثیرگذار بود .وقتی پارامونت نســخه جدید
صحنه ترور دون ویتو را دید ،کاپوال ســر کار برگشت و این
بار عواملی وفادارتر را کنار خود می دید .به هر حال با وجود
تمام مشــکالت یاد شــده ،فیلم «پدر خوانده» به نتیجه
رســید و یکی از به یادماندنی ترین اثار تاریخ سینما شکل
گرفت .در ادامه نشست ،هر یک از بازیگران خاطراتی از
«پدرخوانده » گفتند که بعضی از انها از یاد دیگر بازیگران
رفته بود .به خصوص کان به چند مورد اشاره کرد که ظاهرا
فقط خودش به یاد داشــت ،اما دائم فرامــوش می کرد با
میکروفون صحبت کند .در یکی از لحظه های نشســت،
دووال 86ســاله با جدیت تام هیگن (شخصیتی که در دو
فیلم اول «پدرخوانده» نقشــش را ایفا کرد) به کان گفت
که حواسش به میکروفون باشد .کیتن که در بخش زیادی
از نشست ،خاموش بود در پایان گفت که اخیرا برای اولین
بار بعد از مدت ها «پدرخوانده » را از لپ تاپ دیده اســت:
«حیرت زده شدم .فوق العاده بود .تک تک انتخاب های او
(کاپوال) کامال درست بود .و امان از این کامپیوتر لعنتی!»
دنیرو نیز که با بــازی در نقش دون کورلئونــه جوان اولین
اســکارش را گرفت گفــت« :این فیلم زندگــی مرا عوض
کرد».
عوامل یکی از شاهکارهای تاریخ سینما دور هم جمع شدند
دیدار
بود .لویس الیویه ،جورج ســی اســکات ،انتونی کوئین و
ارنســت بورنین اولین گزینه های این نقــش بودند که در
نهایت با اصرار «کاپوال» و «ماریــو پوزو» این نقش بعد از
تســت گریم به «براندو» رســید .کاپوال در این باره گفت:
« برای حضور براندو هــم باید همه را متقاعــد می کردم و
پارامونت بــا حضور او موافــق نبود چــون می گفت براندو
مشکل مالی دارد و نباید اسمش در فیلم بیاید .همان موقع
غش کردم و افتادم روی زمین».
حتی انتخاب ال پاچینو در نقش مایــکل کورلئونه با
دادم و گویا همیشــه در حــال تســت دادن مقابل دوربین
بودم و حتــی زمانی را که نقش را گرفتم نیز در حال تســت
دادن بودم» .
«پاچینو» همچنین عنوان کرد که بیشتر عالقه مند
به بازی در نقش «ســانی» بوده و فکــر می کرده «مایکل
کارلئونه» نقش خوبی نیســت و حتی بعــد از پایان یکی از
روزهای فیلمبــرداری «پدرخوانده» بــه «دایان کیتون»
گفته که این یکی از بدترین فیلم هایی است که تا به حال
ساخته شده است.
پاچینو تنها کســی نبود که پارامونت می خواســت از
دستش راحت شود .در مقطعی به خود کاپوال گفته شد که
تا اخر هفته اخراج می شود .اســتودیو حس می کرد کارها
خوب پیش نمی رود و قصد داشــت تا اخر هفته کســی را
جایگزین کاپــوال کند .او بــه روش دون ویتــو 12 ،نفر از
79
راه کارلتو
دیدار
80
مثلث | شماره 354
روزگار تلخ و شیرین بایرن مونیخ
فوتبال دو رو دارد ،هم غم ،هم شادی ،هم شکست
و هم پیروزی و عجیب این اســت که گاهی ایــن دو رو در
فاصله ای نه چندان طوالنی خودش را نشان می دهد ،مثل
کارلو انچلوتی که در روزهایی که گذشت؛ هر دو روی سکه
را با هم دید .بگذریــم که کارلتو حتی در یک مســابقه 90
دقیقه ای هم این مساله را تجربه کرد ،مثل همان روز بازی با
رئال مادرید در سانتیاگو برنابئو که انچلوتی داشت می برد اما
سریالی از اشتباهات داوری و درخشش کریستیانو رونالدو
باعث شد که در نهایت بایرن مونیخ ببازد و حذف شود ،این
فوتبال است...
می گوینــد کارلو انچلوتی یک مربی بســیار شــجاع
اســت ،چرا که نمی ترسد جانشــین مربیان بزرگ شود .او
نمی ترسد که سایه مربی قبلی باالی سرش باشد ،او پس از
مورینیو با چلسی یا رئال مادرید می رود و پس از گواردیوال به
بایرن مونیخ اما این جمله یک تکمیل کننده منفی هم دارد،
کارلو انچلوتی هیچ وقت کاری نمی کند که در یک باشگاه
ماندگار شود .او مربی بزرگی است که می تواند تیمش را به
قهرمانی برساند اما مربی خاصی نیست که برای هواداران
تبدیل به یک اســطوره شــود ،او در بایرن مونیخ هم شاید
همین گونه بود؛ شاید همین گونه باشد ،مشکالت کارلتو از
زمانی شروع شد که این تیم در جام حذفی المان هم مقابل
بورسیا دورتموند حذف شــد ،از همان روز دایره انتقادها از
او باال رفت و تبدیل به یک مطالبه شد .حذف شدن بایرن
از لیگ قهرمانان اروپا توسط رئال با حواشی زیادی همراه
بود و بسیاری معتقدند که اشتباهات داوری تاثیری مستقیم
در این دیدار داشت .اما حذف از جام حذفی المان توسط
رقیــب دیرینه دورتموند چطور؟ شکســت برابــر دورتموند
نشــان داد که نیاز به یک انقــاب بــزرگ در بایرن مونیخ
بیشتر از هر زمان دیگری احســاس می شود .بدون شک
هــواداران باواریایی ها هم قبول دارند کــه ریتم بازی این
تیم نسبت به فصول گذشته افت محسوسی داشته است .
نسل فوق العاده بایرن که با پایه ریزی فن گال هلندی شکل
گرفت و از ســال 2010تا 2013موفق شــد در 4دوره3 ،
بار به فینال لیگ قهرمانان راه پیــدا کند ،حاال به پایان راه
رســیده و ناهماهنگی محسوســی بین ارکان مختلف این
تیم دیده می شــود .در هر دودیدار برابر رئــال ،ژرمن ها تا
دقیقه 60نمایش به مراتب بهتری نسبت به حریف داشتند
اما میانگین باالی ســن این تیم و ســتارگانی مانند روبن،
ریبری ،فیلیپ الم ،ویدال ،الونسو و ...که همگی باالی 30
ســال ســن دارند ،در اواخر بازی از انرژی کافی برخوردار
نبودند و همین افت محسوس باعث شد تا طی هر دودیدار،
کهکشانی ها در 30دقیقه پایانی بازی شرایط را به نفع خود
رقم بزننــد .البته مونیخی ها در ترکیب خود از نســل جوان
و ستارگانی همچون داگالس کاســتا ،کینگزلی هم بهره
می برن د اما مشکل اینجاست که انها هم حداقل تا امروز در
ح د و اندازه های تیمی مانند بایرن نشــان نداده اند و هرگاه
ستاره ای دچار اسیب دیدگی شود ،معموال جانشین مناسبی
برای او وجود ندارد .این مورد در دیدار برابر رئال و به وضوح
در مورد هوملس و لواندوفسکی دیده شد .اما شکست برابر
دورتموند و از دســت دادن شــانس برای تکرار دوگانه ای
دیگر ،باعث شد تا بعد از 17ســال بایرن در 5بازی متوالی
قادر به کسب پیروزی نباشد .این روزها انتقاد های زیادی از
انچلوتی شنیده می شود ،شاید یکی از تندترین های ان را
یک بایرنی قدیمی و مدیر ورزشی سابق این تیم انجام داده
است .ماتیاس ســامر درباره دلیل اصلی انتقاد از انچلوتی
گفت « :از او انتقاد می شــود چراکه هواداران بایرن مونیخ
تنها قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا را می خواهند .قهرمانی
در بوندســلیگا برای پنجمین بار پیاپی بســیار خوب است
اما هواداران بایرن به دنبال درخشــش در لیگ قهرمانان
هستند .ســران باشــگاه بایرن مونیخ باید به اینده تیم فکر
کنند .فصل بعد نه خبــری از فیلیپ الم اســت و نه از ژابی
الونسو .چند بازیکن دیگر بایرن هم به دوران بازنشستگی
نزدیک شــدند .به همین خاطــر باید باشــگاه اینده نگر و
به دنبال جذب بازیکنان بزرگ در اینده باشد.
در مقابل همه این انتقادها کارلو انچلوتی به کارنامه
خود می بالد ،او گذاشــت تا جو منفی پــس از دو حذف از
لیگ قهرمانــان و جام حذفی تمام شــود و تیمش قهرمان
شــود ،ان وقت به یاد همه بیاورد که او کارنامه ای دارد که
کمتر کســی می تواند ان را انکار کند .ســرمربی ایتالیایی
بایرن مونیخ با قهرمان کردن این تیم در بوندس لیگا موفق
شــد یک رکورد خاص را به نام خود به ثبت برساند .کارلتو با
کسب این قهرمانی ،به نخستین مربی در تاریخ تبدیل شد
که ســابقه قهرمانی در 4لیگ معتبر اروپایــی را در کارنامه
دارد .انچلوتی با میالن در سری ،Aبا چلسی در لیگ برتر
ن ژرمن در لوشامپیونا و با بایرن مونیخ
انگلیس ،با پاری ســ
در بوندس لیگا جام قهرمانی را به دســت اورده است .تنها
لیگ معتبری که او هنوز نتوانســته در ان قهرمان شــود،
اللیگاست .او دوفصل هدایت رئال مادرید را برعهده داشت
اما در رسیدن به عنوان قهرمانی در اللیگا ناکام بود ،هرچند
او توانست کهکشــانی ها را به قهرمانی در لیگ قهرمانان
اروپا برساند .این کارنامه باعث می شود که او بتواند با خیال
راحت تر در مقابــل انتقاد ها بایســتد و از اینده بایرن مونیخ
صحبت کند« :من بســیار خوشــحالم .ما عملکرد بسیار
خوبی در بوندس لیگا داشتیم و این تجربه خارق العاده ای
بود .می خواهم از هواداران و این باشگاه فوق العاده تشکر
کنم .از اینکه اینجا هستم و با این بازیکنان بزرگ کار کردم،
خرسندم .ما فوتبال خوبی به نمایش گذاشتیم و حاال زمان
جشن گرفتن است .باشگاه مرا در شرایط خوب و بد حمایت
کرده است .در بایرن مونیخ بهترین جو برای کار کردن یک
مربی وجود دارد .می خواهم از رومنیگه و هوینس تشــکر
کنم .انها زوج فوق العاده ای برای این باشــگاه هستند .از
بودن در بایرن خوشحالم ،این باشــگاه مانند خانواده من
است .در بایرن هیچ کس از من ناراضی نیست .هرگز نشده
بازیکنی نزد من بیاید و بگوید که خوشحال نیست .من هر
روز با بازیکنانم صحبــت می کنم و انهــا موافق ایده های
من هستند .این فلسفه و روش مربیگری من است و ان را
تغییر نخواهم داد .فکر می کنم خارج از باشگاه ،دیدگاه ها
متفاوت است .درون باشــگاه همه از من حمایت می کنند
و از اطمینان کامل مســئوالن برخوردار هستم .اینجا هیچ
مشکلی ندارم» .
انچلوتــی در مورد حــذف از جام حذفــی هم گفت:
«نمی دانم این قهرمانی ســبب جبران شــدن ان شکست
می شود یا خیر! اما ما باید در ان بازی بهتر کار می کردیم .
گاهی شانس با شما یار نیست ،گاهی شما به اندازه کافی
خوب نیستید .می توانیم فصل بعد عملکرد بهتری داشته
باشیم» .
فصل اینده ،فصل حساســی برای انچلوتی اســت،
برای بایــرن ،قهرمانی در لیگ یک اتفاق معمولی اســت
امــا قهرمانــی در چمپیونزلیگ یک چالش اســت .بدون
موفقیت در اروپا ،انچلوتی یا هر مربی دیگری برای مدتی
طوالنی در الیانــس اره نا نخواهد مانــد .در حالی که الم و
الونسو در تابستان بایرن را ترک می کنند ،بایرنی ها کارهای
زیــادی برای انجــام دادن دارنــد .این هفته رســانه های
المانی شــایعاتی در مورد خریدهای احتمالی بایرن مطرح
کردند .اشپورت بیلد نوشــت که انچلوتی بودجه ای 100
میلیون یورویی در اختیــار دارد و بازیکنانــی مانند انتوان
گریزمان ،پائولو دیبــاال ،مارکو وراتی و کیلیــان امباپه در
لیســت خریدهای او هستند .همچنین شــایعاتی در مورد
خرید الکسیس ســانچس ،مهاجم ارســنال و کایل واکر،
مدافع راست تاتنهام ،مطرح است .بایرن امسال ولخرج تر
وارد بازار نقل و انتقاالت می شــود ،چراکــه خوب می داند
حتی اگر از همین حاال بتوان نام بایرن را به عنوان قهرمان
فصل 2017-18هم ثبت کرد اما رسیدن به اولین قهرمانی
در چمپیونزلیگ از ســال ،2013هدف به مراتب دســت
نیافتنی تری اســت و باید برای ان بیشتر خرج کرد و بیشتر
کار!
هرگز نیفت
فردا مسافرم
روایتی دیگر از واقعه کربال
جنایت های خمر روژها در یک ُرمان
تاکنون نویسندگان بسیاری روایتگر واقعه عاشورا بوده اند که هر یک بیشتر و بهتر از
دیگری عشق به موالی شان را به تصویر کشیده اند .مریم راهی نیز این بار با «فردا مسافرم»
همین عشــق را روایت می کند ،اما اندکی متفاوت.سطر به سطر «فردا مسافرم» تنها یک
کلمه است و ان هم عشق؛ عشق بانوانی شریف که تا به امروز کمتر از زندگی شان شنیده ایم و
بیشتر عطش دانستن داریم .ام البنین ،لیلی ،شهربانو ،رباب و سکینه شخصیت هایی هستند
که فردا مسافرم برای روایت محبت و مودت انها نسبت به امام شان خلق شده است ،محبتی
که از اغاز تا به انجامش یکرنگ است و شفاف.
اگر چه این رمان بر اساس مســتندات تاریخی پیش می رود اما نویســنده وقایع ان را
به گونه ای روایت می کند که خواننده با قرار گرفتن در یک فضای احساسی و عاشقانه ،هم
از سیر تاریخ مطلع شود و هم داستانی دلچسب مطالعه کند از عشقی شیرین .در کنار اشک
و اهی که واقعۀ عاشــورا به همراه دارد ،انچه خواننده را تا اخرین صفحه دلخوش می کند
داستان دلدادگی دختر و پسری جوان است که به اجبار از یکدیگر فاصله گرفته اند و حال
در انتظار دیدار به سر می برند.
از سویی دیگر ،فضاسازی بدیع این رمان و توصیف های ان از کوفه و شام ان روزگار
به اندازه ای پرکشش اســت که حس رضایت را به خواننده می چشاند و همین فضاسازی را
می توان از نکات مثبت «فردا مسافرم» دانست .در همین راستا ،را وی سعی کرده فضای
متشنج کاروان اسارت را انگونه توصیف کند که در خدمت عشق اسرا باشد .و او که این عشق
را منتشر و هدایت می کند رباب ،همسر امام حسین(ع) و مادر علی اصغر علیهم السالم است.
رباب تا پایان رمان ،خواننده را قدم به قدم به این حس روحانی نزدیک می کند که ای کاش
من هم در روز عاشورا همراه تان بودم.
ترجمه فارســی یک رمان امریکایی درباره فجایع دوران حکومت خمرهای ســرخ در
کامبوج منتشر شد .این رمان که توسط نویسنده امریکایی ،پاتریشیا مک کورمیک با عنوان
«هرگز نیفت» نوشــته شــده ،به قلم رضا عابدین زاده در 250صفحه به فارسی برگردانده و
توسط نشر ارادمان منتشر شده است.در مقدمه کتاب امده است« :پاتریشیا مک کورمیک
روزنامه نگار و نویسنده امریکایی است .او تاکنون دو بار نامزد دریافت جایزه کتاب ملی امریکا
شده که یک بار ان برای همین اثر (هرگز نیفت) بوده است .فارغ التحصیل روزنامه نگاری از
دانشگاه کلمبیا امریکاست و برای نوشتن کتاب «هرگز نیفت» یک ماه را در کامبوج گذرانده
است .از دیگر اثار معروف او ،به «قلب ارغوانی» و «فروخته شده» می توان اشاره کرد .جفری
ی ساخته است».در ادامه،
براون ،کارگردان امریکایی با اقتباس از «فروخته شــده» فیلم
به نقل از مک کورمیک نیز که برای نگارش این ُرمان عالوه بر ســفر یک ماهه به کامبوج،
مدت دو سال هم ساعت ها با شخصیت اصلی داســتانش در امریکا دیدار و گفت وگوهایی
داشته ،امده است« :هنگامی که ارن کرن ـ پوند یازده ساله بود رژیم کمونیستی افراط گرای
خمرروژ در کامبوج به قدرت رسید و مردم را در اردوگاه های کار در زمین های کشاورزی خارج
از شهرها جمع کرد .اعضای خانواده ها از هم جدا شدند و همه از جمله بچه ها مجبور شدند
روی شالیزارها ساعت ها کار فرساینده نشاء و کاشت برنج را انجام دهند .ده ها هزار نفر بر اثر
گرســنگی ،کار زیاد و بیماری جان باختند .اغلب انها شکنجه می شــدند و به اجبار اعتراف
می کردند که خائن و وطن فروشــند ،ســپس انها را می کشــتند و در گورهای دسته جمعی
دفن می کردند که امروزه به انها میدان های کشــتار می گویند .نزدیک به دو میلیون نفر که
یک چهارمجمعیتراتشکیلمی دادند،جانخودراازدستدادند.اینفجیع ترینقتلعامی
است که تاکنون کشوری در مورد مردم سرزمین خودش انجام داده است».
اهوی وحشی
تحلیلی بر شعر حافظ در اثری از
دکترغالمعلی حدادعادل
تازه ترین کتــاب غالمعلی حدادعــادل با عنوان
«اهوی وحشی» از سوی نشر سخن منتشر و در نمایشگاه
کتاب عرضه می شــود« .اهوی وحشی» عنوان کتابی
دربارۀ حافظ و شعر اوست .این کتاب مشتمل بر هشت
مقاله تحقیقــی ،تالیف غالمعلی حدادعــادل ،رئیس و
عضو پیوســته فرهنگســتان زبان و ادب فارسی است،
همت انتشارات سخن منتشر شده است.
که به تازگی به ّ
پیشخوان جهانی
انتقاد هفته نامه
ویک از حضور
اوباما در
وال استریت
شیوه تحقیق در همه مقاالت این مجموعه «تفسیر حافظ با
حافظ» است .خود نویسنده ،در اخرین مقاله این مجموعه،
گفته اســت« :همان طور که بهترین راه فهم قران تفسیر
قران با قران است ،بهترین راه فهم حافظ نیز تفسیر حافظ
با خود حافظ اســت» .عناوین مقاالت ایــن مجموعه ،به
ترتیب ،از این قرار است ؛ شهره شهر؛ در خلوت شب های
حافظ؛ رند؛ حافظ و قران؛ یادداشت هایی بر دیوان حافظ؛
بهرۀ نثر فارسی از شعر :مطالعه موردی ترجمه ای از قران
کریــم؛ ســر ارادت ما و اســتان حضرت دوســت و اهوی
وحشی .سه مقاله دوم و سوم و هفتم کتاب پیش تر منتشر
شده اســت و مابقی مقاالت جدیدند و برای درج در همین
مجموعه نگاشته شده اند .در بخشی از مقاله سوم این کتاب
یعنی «در خلوت شب های حافظ» می خوانیم « :اگر ارتباط
حافظ را با قران به یاد اوریم و مخصوصا به این نکته توجه
کنیم که او حامل و حافظ قران بوده و ان را در سینه داشته و
با چهارده روایت قرائت میکرده ،تصدیق خواهیم کرد که
شب زندهداری و ســحرخیزی برای او امری طبیعی است.
کمتر شــاعر بزرگی را میتوان یافت که عظمت اسرارامیز
و زیبایی رازامیز شــب را وصف نکرده و احوال شبانگاهی
خود را در شعرهای شبانه ،نسروده باشد .حافظ و سعدی نیز
چنیناند و میتوان غزل های شبانه ان دو را با هم مقایسه
کرد .اگر بر حســب تعریف ،غزلی ر ا «غزل شبانه» بنامیم
که مطلع ان بیان حال یا واقعهای شــبانه باشد و ان گاه در
مرگ از نگاه
اکونومیست
تو جوی این گونه غزل ها
غزلیات سعدی و حافظ به جس
براییم ،چنین نتیجه میگیریم که در دیوان ســعدی از
ششصد و هشتاد و پنج غزل ،سی و شش غزل و در دیوان
حافظ از چهارصد و نود و پنج غزل ،چهل و دو غزل ،غزل
شبانه است.به عبارت دیگر ،فراوانی غزل های شبانه در
دیوان ســعدی ،در حدود پنج درصد و در دیوان حافظ،
بیش از هشت و نیم درصد است اما مهمتر از این افزونی
کمی ،تفاوت کیفــی و ماهوی غزلهای شــبانه حافظ با
ّ
غزل های شبانه سعدی است .هر دو شاعر هم در فراق و
هم در وصال شعر بسیار سرودهاند ،چرا که این دو مالزم
یکدیگرند و مخصوصا اگر فراق نباشــد عشق هم معنی
نخواهد داشت ،لکن سعدی در غزل های شبانه خود غالبا
از فراق مینالد و شب های او شب فراق است ،چنان که
میگوید «شب فراق که داند که تا سحر چند است» .اما
شب های حافظ ،غالبا شب وصال و شب صحبت است،
چنان که میگویــد «دوش وقت ســحر از غصه نجاتم
دادند» .سعدی در سی و شش غزل شبانه ،هجده غزل
را به فراق و هجده غزل را به وصال اختصاص داده و حال
انکه از چهل و دو غزل شبانه حافظ ،سی و سه غزل ،غزل
ب هجران
وصال و تنها 9غزل ،بیان درد فراق و گله از ش
است .از این مقایسه معلوم میشود که نه تنها توجه حافظ
به شب و سحرگاه از سعدی بیشتر بوده که اصوال احوال
شبانگاهی این دو شاعر ،متفاوت بوده است».
لوموند به
رقابت لوپن و
ماکرون برسر
اتحادیه اروپا
پرداخته است
مثلث | شماره 354
دیدار
81