ماهنامه مثلث شماره 356
ماهنامه مثلث شماره 356
ماهنامه مثلث شماره 356
سرمایه16میلیونی
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و پنجاه و شش 2 /خرداد 88 / 1396صفحه 6000/تومان
جهاد انتخاباتی
رای باالی اصولگرایان
بهعنوان منتقد دولت در اینده
سیاست ایران تاثیرگذار است
محمدباقر قالیباف
با انصراف خود مورد تجلیل
اصولگرایان قرارگرفت
پیروزی 41میلیونی
اصلیترین پدیده انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری ،مشارکت باالی ملت ایران و شکست گزینه تحریم انتخابات بود
اپوزیسیونسازی
حسن روحانی در این انتخابات از
محافظهکار به رادیکال تبدیل شد
اتتالف راست افراطی – وهابیگری
ترامپ چرا به عربستان رفت؟
روحانی زمین بازی را عوضکرد
یادداشتها و گفتوگوهایی در تحلیل
انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری
جهانگیریشهردار
تهرانمیشود؟
تیم هاشمی – تیم خاتمی
برای تصاحب شهرداری تهران
رقابت میکنند
جلد
د
و
م
اپوزیسیون سازی
حسنروحانیدراینانتخاباتازمحافظه کاربهرادیکالتبدیلشد
سیاستبیگانگان
درورودفرهنگاستعماری
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
سردبیر :سعید اجورلو
و گرفتاریهــای مــا در این وقت
گرفتاری کوچکی نیســت .انها ســعی
کردند که طراح بدهند برای این ممالک
شــرقی و خصوصا انجاهایی که ذخایر
بیشــتر دارند .اینها ســعی کــرده بودند
که همــه چیزی کــه از غرب بــه ایران
وارد میشــود یک نوع خاصی باشــد.
فرهنگ اســتعماری وارد کنند به ایران؛
و ما را بــا تبلیغات دامنــهداری که همه
شــما میدانیــد عاشــق ان بکننــد .به
اســم فرهنگ غربی و دموکراســی خاص به ممالک
اســتعماری یا نیمه اســتعماری وارد کنند؛ و به اســم
دموکراســی غربی به خورد ما بدهند .همه چیزهایی
که اینهابه اســم «ترقی» و «تعالــی» و «ازادی» و
«دموکراسی» و «فرهنگ» و همه چیز ،اینها به طرز
خاصی وارد شــده اســت به ایران .انطور نیست که
همین ازادی که در ایران در زمان این پدر و پســر در
ایران وارد کردند این ازادی باشد که در غرب هست.
یا این دموکراسی که ادعا میکنند و در ایران میگویند
میخواهیم تعقیب کنیم ،و حاال هم بازیخوردهها و
یا غرضمندها دامن به ان میزنند ،این دموکراســی
است که در غرب پیش خود انها هســت .اینها همه
وارداتی هســتند؛ یعنی ازادی که برای ایران و برای
10- 17
خبرنامه
جهانگیری شهردار تهران می شود؟
مقابله با ایران در پوشش ناتوی عربی
اشتباه ال خلیفه
بازتاب نتایج انتخابات ریاست جمهوری
18- 21
گفتارها
تله روسی
دغدغه های رئیس جمهور جوان
پشت پرده یک پیمان
نعل وارونه
26- 51
سیاست
پیروزی 41میلیونی
اپوزیسیون سازی
سرمایه 16میلیونی
دوراهی تاریخی اصولگرایان
تحریریه:
مثلث؛هفتهنامه ایخبری،تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه
از واقعیت ها ارائه دهد .نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل،
ازادی و جمهوری اسالمی .مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی ،چارچوبش
اسالم ،انقالب ،امام و رهبری ،ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در
سراسر جهان و عزت مسلمانان ،توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم
شریف ایران و رونق گرفتن عدالت .مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب
و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت
قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان
فرهیختگانونخبگانکشوراست.امیدواریمکهدرروایت مانصادق،برمرام مان
مستمر و دائم ،بر چارچوب مان مستقر ،بر ارمان مان مومن ،بر مرزهایمان مراقب
و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم.
دبیرتحریریه :مصطفیصادقی
سیاست :مصطفی صادقی (دبیر) -علی حاجی ناصری -امیدکرمانی ها
حنیف غفاری
بین الملل :سعیده سادات فهری (دبیر)
اقتصاد :محمدمهدی صدرزاده (دبیر)
دیدار :افشین خماند(دبیر)
ورزش :مهدی ربوشه (دبیر)
جامعه شناسی و فکرنو :علی حاجی ناصری (دبیر)
فرهنگ :شایان ربیعی (دبیر)
بازار :محمد شکراللهی (دبیر)
مشاور هنری :نیما ملک نیازی
ممالک شرقی اینها تحویل ماها دادند عبارت از ازادی
در اموری که موجب تباهی ملت مــا و جوانهای ما
شده است .شما مالحظه کردید ،یادتان است زمان
رضا خان را ،ان زمان قبل او را یادتان نیست ،و زمان
پسر خلفش -که از ان خبیثتر بود -یادتان است که
ازادی که برای مــا اوردند ،و به ما به قول خودشــان
«اعطــا» کردنــد! -ازادی در رفتــن مراکز فســاد،
سینماها انطور که خودشان درست کرده بودند همه جا
این همه مراکز فسادی که ،خصوصا در تهران درست
کرده بودنــد ،این همه مشروب فروشــیهایی که در
سرتاسر ایران و خصوصا بیشتر در مرکز در انجا درست
کرده بودند .قضایای مطبوعات و رادیو و تلویزیون،
ان معانی که خود انها هســتند .ازادی مجالت با ان
وضــع انحراف کننده -تمام چیزهــا چیزهایی
بوده است که نقشه کشیدند برای ممالکی که
میخواهند تحت نفوذ خودشان یا استعماری
باشد یا نیمه اســتعماری ،اســتعمار نو باشد،
همه این چیزها را به طور مفید برای ما درست
کردند .در تمام این مدت یک قلم ازاد نبود که
یک مطلبی که به صالح کشوراست بنویسد؛ و
یک ادم قادر نبود که یک خطابه ،یک صحبت
بکند و اظهار مصالح امور و مفاسد را بکند؛ یک
روزنامه نبود که در ان ،ان مفسدههایی که در
ایران دارد واقع میشود و ان چپاولگریهایی
که داخل و خارج دســت به هــم دادند و دارند
چپاول میکنند بنویسد.
52- 61
بین الملل
ائتالف شکننده
اقناع واشنگتن
دکترین سدنفوذ
خاورمیانه جدید
62-67
سیاستخارجی
دولت دوازدهم باید در حوزه سیاست خارجی
چه کند؟
جلوی دوقطبی سازی های کاذب را بگیریم
دیپلماسی کارافرین
68-73
ورزش
پوست اندازی
چرخ و فلک
دنیای متفاوتی که جوانان می سازند
هیچ کس با جوانگرایی مشکل ندارد
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
و افشین جم
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
عکس :امیر طالیی کیوان -عدنان جعفری و محمد برنو
ویرایش :ژیال شاکری -امیر عزیزی و نرگس حاجیلو
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر مالی :محمدرضا پالیزدار
سازمان اگهی ها :محمد شکراللهی
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلیاجورلو
امور اداری :علیرضا اسدالهی -علی اکبر پیمانی
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ناظر چاپ :بابک اسکندرنیا
با تشکر از :دکتر دارابی -دکتر ایت اله ابراهیمی -حسین محمد پورزرندی
مهندس صدوقی -حسین مجاهدی -حاج اقاتوکلی -محمدابراهیم محمد پورزرندی
امیر اشتیانی عراقی -علیرضا حسن زاده -دکتر عیسی رضایی -سید حمید خالقی
هادی انباردار
طراح جلد :مصطفی مرادی
سرمایه16میلیونی
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال هشتم /شماره سیصد و پنجاه و شش 2 /خرداد 88 / 1396صفحه 6000/تومان
جهاد انتخاباتی
رای باالی اصولگرایان
بهعنوان منتقد دولت در اینده
سیاست ایران تاثیرگذار است
محمدباقر قالیباف
با انصراف خود مورد تجلیل
اصولگرایان قرارگرفت
پیروزی 41میلیونی
اصلیترین پدیده انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری ،مشارکت باالی ملت ایران و شکست گزینه تحریم انتخابات بود
اپوزیسیونسازی
سازمان اگهی ها :تلفن0912-8505848 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -پردازش تصویر رایان
توزیع :نشر گستر امروز
نشانی :تهران ،خیابان شهید عباسپور(توانیر) ،خیابان نظامی گنجوی ،کوچه پناه،
پالک 19
تلفن 88198207 :
حسن روحانی در این انتخابات از
محافظهکار به رادیکال تبدیل شد
اتتالف راست افراطی – وهابیگری
ترامپ چرا به عربستان رفت؟
روحانی زمین بازی را عوضکرد
یادداشتها و گفتوگوهایی در تحلیل
انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری
جهانگیریشهردار
تهرانمیشود؟
تیم هاشمی – تیم خاتمی
برای تصاحب شهرداری تهران
رقابت میکنند
شماره پیامک3000411711 :
معمای شهرداری
خبرنامه
انتخابات شورای شــهر در تهران اگر چه با پیروزی فهرست امید
مواجه شده اســت اما منتخبین و حامیان سیاســی انها بر سر گزینه
شهرداری به اختالفات پیدا و پنهانی رسیده اند .حاال سوال اینجاست
که ایا محسن هاشمی از شورا خارج شده و شهردار تهران می شود؟
تی
تر
یک
جهانگیریشهردارتهرانمی شود؟
خبرنامه
10
مثلث | شماره 356
تیمهاشمی–تیمخاتمیبرایتصاحبشهرداریتهرانرقابتمی کنند
روز جمعــه غیــر از انتخابات ریاســت جمهوری یک
رقابت مهم دیگر هم برگزار شد؛ انتخابات شوراهای شهر و
روستا در سراسر کشور.
این انتخابات البته تحوالت مهمی را به همراه داشت.
تغییرات در ارایش سیاســی پارلمان شــهری در اکثر نقاط
کشــور رخ داد .این تغییــرات در تهران البته بیشــتر قابل
توجه بود .لیست اصالح طلبان موســوم به لیست امید به
صورت کامل رای اورد و اصولگرایان از راهیابی به پارلمان
شهری بازماندند.
بر اســاس اخرین اخبار فهرســت قطعی به این شرح
است -1« :اقای محسن هاشمی بهرمانی 1756086 :رای
-2اقای مرتضی الویــری 1411068 :رای -3اقای احمد
مســجدجامعی 1405994 :رای -4خانم شــهربانو امانی
انگنه 1296657 :رای -5اقای محمدجواد حق شــناس:
1288611رای -6خانــم بهــاره ارویــن 285237 :رای
-7اقــای ســیدابراهیم امینــی 1265868 :رای -8اقای
افشین حبیب زاده کلی 1232947 :رای _9اقای سیدارش
حســینی میالنی 1230722 :رای -10اقای حسن خلیل
ابــادی 1228477 :رای -11اقای علی اعطا1216209 :
رای _12خانــم زهــرا صدراعظم نــوری 1206159 :رای
_13اقــای محمــد ســاالری 1188874 :رای -14اقای
سیدحســن رســولی 1186602 :رای -15خانــم ناهیــد
خداکرمــی 1172782 :رای -16اقای مجیــد فراهانی:
1171609رای -17خانم زهرا نژادبهرام 1133048 :رای
-18اقای ســیدمحمود میرلوحی جوابــادی1121237 :
رای -19خانــم الهام فخــاری 1112126 :رای -20اقای
محمد علیخانی 1070025 :رای -21اقای بشیر نظری:
1066813رای» بعد از ان هم البته به ترتیب بیست و یک
نفر بعدی لیست اصولگرایان قرار دارد.
این نتیجه البته با اعتراض اصولگرایان مواجه شد.
سخنگوی اســامی شورای شــهر تهران با اشاره به
اینکه در شمارش ارا انتخابات شورای شهر شائبه ای وجود
دارد ،گفته اســت« :احتمال طرح درخواســت بازشماری
ارا وجود دارد ».رضا تقی پور بــا بیان اینکه طبق اظهارات
فرمانداری هیــچ صندوقی بــه هیات اجرایی داده نشــده
اســت ،گفت« :قرار اســت این تجمیع در وزارت کشــور
صورت گیرد .این در حالی است که چنین اقدامی در هیچ
بخش از قانون وجود ندارد و وزارت کشــور نباید به صورت
مستقیم در امر شمارش ارای انتخابات شورای شهر تهران
یا شهرستان ها دخالت کند .نامزد انتخابات پنجمین دوره
ی در دوره های
شورای شهر تهران با بیان اینکه چنین اقدام
گذشته انتخابات شورای شــهر سابقه نداشته است ،گفته
اســت« :این مســاله نامزدهــای لیســت های مختلف را
به شدت نگران کرده اســت .ضمن اینکه ما هیچ اطالعی
از فرایند تجمیع نداریم و طبق قانــون فرماندار باید نتایج
را اعالم کند».
تقی پور با اشاره به اینکه فرمانداری تهران اعالم کرده
در این فرایند حضــور ندارد و تجمیع باید در وزارت کشــور
صورت گیرد ،گفت« :متاســفانه از قبول نماینده هایی که
لیست خدمت برای نظارت معرفی کرده بود نیز استنکاف
شده و این به معنای این است که ناظران ما در حدود 4هزار
صندوقی که در تهران وجود داشــته در جریان شمارش ارا
حضور نداشته اند .وقتی در مرحله تجمیع هم اجازه حضور
نماینده هــا را نمی دهند به معنای این اســت که دســتگاه
مجری و نظارت یکی شده و این امر اساس اعتبار انتخابات
را زیر ســوال می برد .باتوجــه به اینکه فرصــت در حال از
دست رفتن اســت الزم اســت در این رابطه اقدامی فوری
صورت گیرد .بنابراین از فرماندار ،استاندارد و وزیر کشور
می خواهیم به فوریت امکان حضور ناظران لیست خدمت
یا هر لیست دیگری که چنین درخواستی دارند ،فراهم کنند
و اجازه دهند نمایندگان ما در این روند حضور داشته باشند.
عالوه بر ایــن از نهادهای مذکور می خواهیــم تجمیع ارا
در فرمانداری باشــد نه وزارت کشــور و عالوه بر این نتایج
شمارش ارا نیز مانند انتخابات مجلس هر چند ساعت یک
بار اعالم شود».
اما در تحولــی دیگر در این مورد عضو هیات رئیســه
شــورای شــهر تهران از دیدار با علی الریجانــی خبر داد
و گفــت« :تخلفات در شــمارش اراء را بــه رئیس مجلس
مننتقل کردیم و اقای الریجانی قول مساعد دادند که این
موضوع را با جدیت پیگیــری کننــد ».ابوالفضل قناعتی
گفت« :باتوجه به شائبه هایی که وجود داشت و بی توجهی
وزارت کشور و هیات نظارت به اعتراض های صورت گرفته
تصمیم گرفتیم تا از طریق مجلس پیگیر موضوع شویم و
خوشبختانه جلسه خوبی را با اقای الریجانی برگزار کردیم.
اعضای شورا که به نمایندگی از لیست خدمت در این جلسه
حضور داشتند در خصوص اتفاقات رخ داده و اقدامات بعضا
خالف قانونی که صورت گرفته توضیحات خودشان را ارائه
کردند و اقای الریجانی قول مساعد دادند تا با جدیت پیگیر
ناتوی عربی -امریکایی
اینموضوع باشند.اعضایلیستخدمتنسبتبهشمارش
اراء ،عدم انتقال صندوق اراء به فرمانداری و ممانعت حضور
ناظرین کاندیداها معترض هستند که کامال قانونی و به حق
است و امیدواریم که با ورود مجلس و نظارت دقیق شائبه ها
برطرف شود».
چه کسی شهردار می شود؟
اما هنوز زمان زیادی از اعالم نتایج انتخابات نگذشته
که اختالف میان اصالح طلبان بر سر گزینه شهرداری اغاز
شده است .در حالی که غالمحسین کرباسچی گفته است
که محسن هاشمی گزینه اصلی شــهرداری تهران است
سید محمود میرلوحی ،منتخب مردم تهران در شورای شهر
گفته است« :انطور که این لیست در میثاقنامه خود متعهد
شده است ،شــهردار بعدی از اعضای دوره پنجم شورای
شــهر نخواهد بود ،از این رو «محسن هاشمی» به عنوان
گزینه شهرداری مطرح نیســت .یکی از اصول میثاقنامه
لیست امید این است که شــهردار از میان اعضای شورای
شهر انتخاب نشود».
اما در رسانه های دیگر اصالح طلبان نیز گمانه زنی در
این مورد ادامه دارد .براســاس اخبار رسیده رایزنی ها برای
انتخاب شهردار تهران اغاز شده است .شنیده ها حکایت
از ان دارد که علی عبدالعلــی زاده؛ عباس اخوندی؛ پیروز
حناچی و محســن مهرعلیزاده از گزینه هــای جدی برای
شهرداری تهران هستند .در این میان برخی از این رسانه ها
نوشــته اند باتوجه به اینکه محسن هاشــمی با تعهدی که
شورای عالی اصالح طلبان از نامزدها گرفته تا از اعضای
شورای شهر هیچ کدام شهردار نشوند او جدی ترین گزینه
برای ریاست شورای شهر تهران است و از سوی دیگر گفته
می شــود عبدالعلی زاده جدی ترین گزینه برای شهرداری
تهران است .برخی نیز می گویند ممکن است جهانگیری
گزینه شهرداری تهران باشد.
نقشه های اصالح طلبان برای چمران
اشتباه ال خلیفه
به طوریکه در دوره اول تا چهارم به ترتیب تهرانی ها
یک میلیون و ۴۸۰هزار ۵۶۲ ،هــزار ،یک میلیون و ۶۰۰
هزار ۲ ،میلیون و ۲۴۲هزار نفر مشارکت داشتند و همزمان
امارهای اولیه در انتخابات دوره پنجم که روز جمعه برگزار
شد ،نشان از مشارکت سه میلیون و ۶۰۰هزار نفری دارد که
از ثبت رکورد جدید در تهران خبر می دهد.
براســاس اطالعات موجود در ادوار شــورای شــهر
تهران ،در دوره اول اصالح طلبان پیروز انتخابات شورای
شــهر تهران بودنــد .در دوره دوم مشــارکت تهرانی ها در
انتخابات شــورای شــهر به شــکل قابل توجهی کاهش
پیدا کرد و امار مشــارکت به ۵۶۰هزار نفر رسید و همزمان
زمینه ســاز پیروزی اصولگرایان در شورای شــهر در دوره
دوم شد.
در دوره اول عبدالله نوری بــا ۵۸۸هزار رای نفر اول
شــد و در دوره دوم مهدی چمران با ۱۹۰هزار رای نفر اول
شــد .پس از ان در دوره ســوم اصولگرایان در شــرایطی
دوباره پیروز انتخابات پارلمان شــهری پایتخت شــدند که
میزان مشــارکت مردم در انتخابات به یک میلیون و ۶۵۶
هزار نفر رسید و همزمان مهدی چمران برای دومین بار با
۶۰۰هزار رای نفر نخست شد .شورای چهارم اما تلفیقی از
اصولگرایان و اصالح طلبان بود ،گرچه بسیاری از ناظران
وزن اصولگرایان را در شورای چهارم بیش از اصالح طلبان
می خوانند اما چرخش های سیاســی در این شورا از سوی
برخی اعضا باعث شد ،وزن این شــورا به نفع اصولگرایان
بیش از اصالح طلبان شــود .با این حال در شورای چهارم
شــهروندان تهرانی مشــارکت ۲میلیون و ۲۴۲هزار نفری
داشــتند و همزمان مهدی چمران برای ســومین بار حایز
رتبه نخست در ارا ۵۶۶هزار رای شد.در دوره پنجم اما همه
امارها تغییر کرده است .براساس امارهای اولیه بیش از ۳
میلیون و ۶۰۰هزار نفر در انتخابات مشــارکت کرده اند که
نشان از رشد سه برابری مشارکت تهرانی ها در مقایسه با دوره
اول است .همزمان ارای نفر نخست نیز رشد قابل توجهی
پاسخ تند کیانیان به وزیر ارشاد
داشته است .به طوریکه ارای نفر اول در تمامی دوره های
انتخابات شورای شهر در تهران باالی ۶۰۰هزار نفر نبوده
اما حاال در این دوره محسن هاشمی براساس امارهای اولیه
باالی یک میلیون و ۱۰۰هزار نفر در تهران رای اورده و نفر
نخست در تعداد اراست.
نتایج انتخابات در خراسان رضوی
صرف نظر از تهران انتخابات در برخی استان ها هم
مهم است .از جمله این اســتان ها خراسان رضوی و شهر
مشهد اســت .جایی که منتقدان حســن روحانی جمعیت
سیاسی بیشــتری دارند .حســینی رئیس ســتاد انتخابات
استان خراسان رضوی گفته اســت« :در استان 28مرکز
شهرســتان داریم .گرایش سیاســی 75درصد منتخبین
شــوراهای شــهری اســتان اصالح طلب و معتدل است.
از این میــزان 82نفر معادل 49/5درصــد اصالح طلب و
42نفر معادل با 25/5درصد مســتقل و از جریان اعتدال
می باشــند 41 .نفر از منتخبین مردم در 28شــهر اســتان
معادل با 25درصد نیز اصولگرا می باشند .در 5شهر استان
صد درصد اصالح طلبان و اعتدالیــون حامی دولت حائز
اکثریت ارا شده اند که این پنج شهر شامل مشهد ،بجستان،
تایباد ،خواف و زاوه اســت .در هیچ یک از شهر های مرکز
شهرستان های اســتان اصولگرایان نتوانسته اند اکثریت
شــورا را بدســت اورند.در شــهر های تربت حیدریه 4نفر ،
تربت جام ،3جوین ،3کاشــمر 3و گنابــاد 3نفر اصولگرا
وارد شورای شــهر شــده اند ،هر چند که در این شهرها نیز
اکثریت با اصولگراها نیست .در سایر مرکز شهرستان های
اســتان اکثریت اعضای شــوراها با حامیان دولت است،
در هر یک از شورای شــهرهای باخزر ،جغتای،خوشاب،
رشتخوار ،فیروزه ،فریمان ،مه والت چهار نفر حامی دولت
حائز اکثریت ارا شــده اند .در نیشــابور 8نفــر ،فریمان ،3
چناران ،5خلیل اباد ،3درگز ،3سبزوار ،7قوچان 5و کالت
3نفر از منتخبین از حامیان دولت هستند.
رکوردهای یک انتخابات
مثلث | شماره 356
نتایج اولیه انتخابات شورای شهر تهران نشان از ثبت
رکورد های جدیدی برای پارلمان شهری پایتخت دارد .در
مهم ترین این اتفاقات امارهای اولیه از میزان مشارکت ۳
میلیون و ۶۰۰هزار نفری تهران در انتخابات شورای شهر
تهران خبر داد که در نوع خود یک رکورد جدید و مهم است.
خبرنامه
بعد از اعــام نتایــج ،در برخی کانال هــای فضای
مجازی این موضوع مطرح شده که اصالح طلبان تصمیم
دارند در صورت رای اوردن 21عضو شورای پنجم ،یکی از
اعضای خود را به صورت داوطلبانه از لیست خارج کنند تا
چمران به عنوان نفر بیست و یکم وارد شورا شود و در طول
شــورای پنجم با حضور وی به عنوان اقلیــت اصولگرای
شورا ،در خصوص حمایت های او از شهرداری قالیباف ،به
وی فشار وارد کنند ».مهدی چمران در این خصوص گفته
اســت« :روی حدســیات و گمانه زنی ها نمی توان سخن
گفت .اما مــن در خصوص بیان حرف حــق ،اگر هزار نفر
هم در برابر من باشند ،حرف حق را می زنم .چه تک باشم و
چه با هزار نفر ،واقعیت و حرف حق را کتمان نخواهم کرد.
بی شک مرا شناخته اند .برایم حیاتی ارزشی ندارد که حقی
را ناحق کنم و یا ناحقی را حق کنم».
11
خبرنامه
مقابله با ایران در پوشش ناتوی عربی
1
نمایندگان شــش کشــور عضــو شــورای همکاری
خلیج فارس در نشست خود در ریاض که با حضور «دونالد
ترامپ» رئیس جمهور امریکا و «ســلمان بن عبدالعزیز»
ی در
پادشاه عربستان سعودی برگزار شد ،یادداشت تفاهم
خصوص تاســیس مرکز مبارزه با حمایت مالی از تروریسم
امضا کردند.
خبرگزاری عربستان (واس) گزارش داد که شاهزاده
محمد بن نایف بن عبدالعزیز به عنوان نماینده کشورهای
عضو شورای همکاری خلیج فارس و «رکس تیلرسون» وزیر
خارجه امریکا نیز به عنوان نماینده این کشــور ،یادداشت
تفاهم مذکور را امضا کردند .این یادداشت تفاهم در جریان
نشست ترامپ با ســران 6کشور عضو شــورای همکاری
خلیج فارس اعم از عربســتان ،امــارات ،بحرین ،عمان،
قطر و کویت امضا شــد .امضای این یادداشــت تفاهم در
صابر کرامت
خبرنگار
حالی اســت که عربســتان و قطر از جملــه حامیان بزرگ
تروریســت ها در عراق و سوریه هســتند .در این اجالس
ترامپ نیز سخنرانی کرد.
ترامپ در نخستین روز ســفر خود به عربستان شاهد
امضای قراردادهای کالن بــه ارزش بیش از 380میلیارد
دالر بود کــه 10میلیــارد دالر ان مربوط بــه قراردادهای
تسلیحاتی است .دونال د ترامپ در این اجالس از حماس،
حزب الله ،القاعده و داعش به عنوان گروه های تروریستی
یاد کرد و گفت که بحران امنیتی موجــود در خاورمیانه در
حال گسترش به همه نقاط دنیاست.
دونالد ترامپ همچنین گفت« :برای دوستان ما در
خصوص حمایت امریکا از انها هیچ ســوالی وجود ندارد
و برای دشــمنان ما هم در خصوص مصمم بودن امریکا
هیچ شــک و شــبهه ای وجود ندارد ».او در ادامه باز هم
به دســتورکار اجالس پرداخت و گفــت« :مفتخرم اعالم
کنم که امروز ســند جلوگیری از تامین مالی تروریســت ها
را امضــا کردیم؛ تشــکر می کنم از کشــورهای شــورای
همکاری برای توقف استفاده از خاک انها به عنوان مرکز
تامین مالی تروریسم و اعالم حزب الله به عنوان یک گروه
تروریستی».
رئیس جمهــور امریکا ســخنان ایران محــور خود را
این گونه اغاز کرد« :جلوگیری از تامین مالی تروریست ها
مسیری است به سوی شکست اسان انها ولی شکی نیست
که از بین بردن این تهدید ممکن نخواهد شد جز با نام بردن
از دولتی که به تروریست ها پناه می دهد ،از انها پشتیبانی
مالی می کند و پایگاه اجتماعی بــرای انها ایجاد می کند؛
همان دولتی که مســئول بی ثباتی شــدید در منطقه است
یعنی ایران ».ترامپ ادامه داد« :از لبنان گرفته تا عراق و
یمن ،ایران به تروریست ها ،شبه نظامیان و دیگر گروه های
افراط گرا ،ســاح و اموزش می دهد و این باعث گسترش
هرج و مرج در منطقه شده است».
ناتوی عربی
امریکایی
2
اینکه عموما از ســوی رهبــر معظم انقالب اشــاره
می شود میان دولتمردان امریکا هیچ تفاوتی وجود ندارد
را نه در حرف ها و گفتارهــا بلکــه در عملکردها می توان
دریافت .روزگاری در گذشــته اشــتون کارتــر ،وزیر دفاع
دولت اوباما به منطقه امد و به عربستان و کشورهای عربی
ایراد گرفت که باید روی زمین جنــگ را دنبال کنند .او به
ایران اشــاره کرد و گفت که از روی هوا نمی شود با ایران
مقابله کرد و نگاه کنید چطــور ایران روی زمین می جنگد.
همان زمان مقدمات تشکیل ارتش عربی سنی اماده شد.
نیرویی که قرار اســت محتوایی مانند ناتو امــا با نام عربی
داشته باشد.
هدف اصلی از تشــکیل ایــن جریان تا حــد زیادی
مقابله با ایران است که البته پوشش ان مبارزه با تروریسم
ارزیابی می شــود .چراکه انها مدعی هســتند ســه کشور
یمن ،عراق و سوریه از سوی ایران در حال مصادره شدن
خبرنامه
12
مثلث | شماره 356
سامانه کارورزی دولت امروز
رفع فیلتر شد
سامانه کارورزی دولت امروز ،یک روز پس از برگزاری
انتخابــات ریاســت جمهوری در دســترس قــرار گرفت.
پیگیری خبرنگار فارس از دادســتانی درباره مسدود شدن
سامانه کارورزی و ســایت کارانه در ایام انتخابات به دلیل
شــائبه تبلیغاتی بــودن ،حکایــت از این دارد کــه باتوجه
به پایــان برگــزاری انتخابات ،امــروز 30اردیبهشــت 96
ابالغیه رفع فیلتر این ســامانه
برای وزارت ارتباطات ارســال
شــده اســت .به رغم باز شدن
این سایت و در دسترس بودن
ان ،وزارت کار از مســدود
بــودن ان بــا دســتور قضایی
خبر داد.
است و از این طریق می خواهند شکســت های خود را به
نوعی تطهیر کنند .البته نمی توان بحث تشکیل «ناتوی
عربی » را تنها به امریکا و عربســتان منتسب کرد؛ چراکه
همراهی کشــورهای دیگر در این بین یکی از محورهای
مهم و حســاس خواهد بود .قطر در حالت فعلی به عنوان
رقیب عربســتان شــناخته می شــود و اخوان المســلمین
به عنــوان محور اصلــی اختالف ایــن دو کشــور قلمداد
نقشه های تلگرامی
اصالح طلبان
برای چمران
دربرخیکانال هایفضای
مجازی این موضوع مطرح شده
که اصالح طلبان تصمیم دارند
در صــورت رای اوردن 21عضو
شــورای پنجم ،یکی از اعضای خود را به صــورت داوطلبانه
از لیســت خارج کنند تا چمران به عنوان نفر بیست و یکم وارد
شورا شود و در طول شورایپنجم با حضور وی به عنوان اقلیت
اصولگرای شــورا ،در خصوص حمایت های او از شهرداری
قالیباف،بهویفشارواردکنند.مهدیچمراندراینخصوص
گفت« :روی حدسیات و گمانه زنی ها نمی توان سخن گفت.
اما من در خصوص بیان حرف حــق ،اگر هزار نفر هم در برابر
منباشند،حرفحقرامی زنم.چهتکباشموچهباهزارنفر».
می شود .تا جایی که رسانه ای مانند الجزیره قطر رسما از
اخوان المسلمین حمایت می کند .از این جهت باتوجه به
شرایط کلی منطقه و بحث تشکیل جریانی به نام «ناتوی
عربی» باید گفت که عربستان بیشتر به دنبال یارکشی در
سطح کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس است تا بتواند
کشورهای عربی – افریقایی را برای ورود به چنین پروژه ای
که اهدافش مشخص نیست ،با یکدیگر متحد کند.
واکنش پناهیان به انتخاب روحانی
حجت االســامعلیرضاپناهیــاندرواکنشبــهپیروزی
روحانیدرانتخاباتگفت«:انانکهســال هابرطبلغیرمعتبر
بودنانتخاباتمی کوبیدند،بهصحنهامدندوبهخطایخودمبنی
برعدم وجودمردم ساالریبیشازپیشاعترافکردند.بی تردید
بخشی از عموم مردم که به اقای رئیسی رای ندادند ،تحت تاثیر
پروژه رقیب هراسی بودند و ما نتوانســتیم به رفع تهمت ها در حد
وسیع اقدام کنیم .ارا یی که به نفع
ایــندولتبــهصندوق هاریخته
شــده ،نباید به معنای عدم وجود
مطالبه برای رفع فساد تلقی شود.
کار نیروهای دلسوز در روشنگری
تمام نشده و وارد مرحل ه تازه ای از
مبارزهباغرب گراییکهریشهتمام
مشکالتجامع هماستشده ایم».
اشتباهال خلیفه
خشم عمومی به دنبال حکم زندان شیخ عیسی قاسم
همزمان با قرائت حکم ایت الله شــیخ عیسی قاسم
روحانی برجسته شیعی بحرینی ،مناطق مختلف این کشور
صحنه خشم عمومی است .شهروندان بحرینی در مناطق
مختلف این کشور خیابان های اصلی را با الستیک مسدود
کردند تا از این طریق اعتراض به حکم زندان علیه ایت الله
شیخ عیسی قاسم را نشان دهند.
رژیم ال خلیفــه در ادامه محاکمه غیرقانونی شــیخ
عیسی قاسم رهبر معنوی انقالب بحرین ،وی را به یک سال
حبس محکوم کرد .شماری از علما و شخصیت های جهان
اسالم با ایت الله شیخ عیسی قاســم رهبر معنوی شیعیان
بحرین ابراز همبستگی کردند.
شیخ مامون رحمه خطیب مســجد جامع اموی شهر
ِ
خلیفه مجرم و مستبد
دمشــق در گفت وگویی گفت« :ال
به هیچ وجه قادر نیســت که خدشــه ای به ایت الله شــیخ
عیسی قاســم وارد کند زیرا ملتی اســتوار ،صبور و مجاهد
از وی حمایت و پشتیبانی می کنند و اماده هستند که جان
خود را برای ایت الله شیخ عیسی قاسم بدهند ».وی افزود:
«این ملــت در طول ســال ها ثابت کرده اســت که ظلم و
اســتبداد را نمی پذیرد و قادر به مقابله با ایــن رژیم خونریز
و وحشــی اســت ».شــیخ رحمه تصریح کرد« :ال سعود
به خاطر کارهایش در همه کشورها از جمله سوریه ،عراق،
یمن و بحرین مسبب بال و مصیبت ها در کل منطقه است و
نقشه هایش در تمام منطقه شکست خورده است».
وی تصریح کرد« :روزی فرا خواهد رســید که جهان
شــاهد فروپاشــی این رژیم هــای واپس گــرای دیکتاتور
عقب مانده در منطقه باشد».
معاون دبیرکل شورای وحدت مسلمانان پاکستان نیز
به پایگاه منامه پست گفت« :خدشه به ایت الله شیخ عیسی
قاسم با اتشفشان خشم ملت بحرین روبه رو خواهد شد».
شفقت الشــیرازی گفت« :ال خلیفه با اقدامات خود علیه
ایت الله شیخ عیسی قاس م پایان عمر رژیم جنایتکار و مستبد
خود را سرعت می بخشــد ».وی تصریح کرد« :این عالم
جلیل القدر با ثبات قدم و جهــادش و حمایت ملت بحرین
از وی ،رژیــم ال خلیفه را مرعوب کرده اســت ».شــفقت
الشیرازی گفت« :ملت مجاهد بحرین در طول سال های
گذشته ثابت کرده است که قادر به ثابت قدمی و پایداری و
مقابله با ال خلیفه مستبد است».
وی افــزود« :موضع علمــای شــرافتمند بحرین در
پاسخ تند کیانیان
به وزیر ارشاد
محکومیت حمله امریکایی ها در سوریه
عادل جبیــر ،وزیر خارجه
عربســتان ســعودی در یــک
نشست خبری مشترک با رکس
تیلرسون،همتایامریکایی اش
درباره انتخابات ایران و در پاسخ
بــه ســوال خبرنــگاران گفت:
«انتخاب دوباره حسن روحانی
یک مســاله داخلی ایران است
و عربســتان ایران را با اعمالش می ســنجد و نه وعده های
سیاستمدارانش».اوگفتاگرایرانبخواهدمانندیککشور
عادی شناخته شود ،باید رفتارهای مداخله جویانه اش را کنار
بگذارد .این درحالی اســت که عربســتان در یمن ،سوریه،
بحرین و حتی بخشــی از عراق مشــغول دخالت مستقیم و
کمک مالی و تسلیحاتی به ترویست هاست .از سوی دیگر
مسئوالن عربستان نمی توانند مستقیما در مورد انتخابات در
ایران بحثی را مطرح کنن د چرا که در کشورشان به هیچ وجه
انتخاباتیبرگزارنمی شود.
درخواست پرویز پرستویی از
رئیس جمهور اینده
پرویز پرســتویی با انتشار
دو عکــس از کهنســاالنی که
به ســختی پای صنــدوق رای
امــده بودنــد ،از رئیس جمهور
اینده خواســت انها را فراموش
نکند .پرویز پرستویی با انتشار
دو تصویر از کهنساالنی که به
سختی خود را پای صندوق رای
رســانده بودند ،در صفحه اینستاگرامش نوشت« :شرحی
نمی شــه داد جز اینکه بگم اومده رای بده .فقط امیدوارم
کسی که رئیس جمهور میشه خوب به این تصویر و تصاویر
دیگه نگاه کنه و به وعده هاش عمل کنه .فقط یک دقیقه
خودش رو جای این مادر بگــذاره که زندگی کمرش رو خم
کرده ».او در کنار عکــس دیگری هم نوشــت« :اینم یه
شهروند دیگه که دلش برای سرنوشت خودش و مملکتش
می تپه .امیــدوارم رئیس جمهور انتخابی ایــن تصاویر رو
یادش نره».
«راهزنان رای» پدیده جدید انتخابات
این دوره!
کانال رسمی ستاد رئیسی
مدعی شد ،عالوه بر تخلفات
عدیده ای که مسئوالن اجرایی
انتخابات در داخل شــعب اخذ
رای داشــته اند؛ پدیــده جدید
«راهزنان رای» هم به پرونده
تخلفــات دولــت در انتخابات
امروز افزوده شــد .بر اســاس
گزارش های دریافتی متعدد از استان های مختلف کشور،
در مســیرهای منتهی به شــعب اخذ رای که تحت نظارت
ناظران انتخابات نیست ،افراد مختلفی از مدیران و کارکنان
ادارات دولتی ،اعضای ستادهای انتخاباتی رئیس جمهور
فعلی ،برخــی چهره هــای ذی نفوذ محلی و ...در مســیر
افرادی کــه در حال رفتن بــه محل اخذ رای هســتند قرار
گرفته و با وعده و وعید انها را برای رای دادن به کاندیدای
خو د ترغیب می کنند.
مثلث | شماره 356
بهرامقاسمی ،سخنگویوزارت خارجهکشورمانضمن
محکومیت حمله جنگنده های امریکایی به کاروان نیروهای
سوریه در منطقه جنوب ،ان را تجاوز و نقض اشکار حاکمیت
و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه به عنوان یک کشور
مســتقل عضو جامعه بین الملل و نیز یکجانبه گرایی امریکا
در نظام بین الملل و نادیده گرفتن موازین به رسمیت شناخته
شــده بین المللی خواند .سخنگوی دســتگاه دیپلماسی در
پایان تاکید کــرد« :این اقدام
در صــورت تکــرار و ســکوت و
بی تفاوتــی جامعــه جهانی ،به
ساختارها و موازین شناخته شده
جهانــی و بین المللــی اســیب
جبران ناپذیــری وارد خواهــد
کرد».
واکنش وزیر خارجه عربستان به
انتخابات ایران
خبرنامه
بعــد از انکــه وزیر ارشــاد
در واکنــش بــه دیــدار ابراهیم
رئیســی با امیر تتلو گفته بود که
اگر می خواســتند بــا هنرمندان
دیدار کننــد اعــام می کردند ما
چند هنرمند برایشــان می فرســتادیم ،برخــی از هنرمندان در
واکنش هایی نسبت به این حرف وزیر انتقاداتی را مطرح کردند.
رضا کیانیان ،بازیگر کشورمان در اینستاگرامش در پی اظهارات
وزیر ارشاد به هنرمندان عنوان کرد« :هنرمندان ،مطربان اماده
به خدمت وزارت نیســتند که به اشــاره اى خوش رقصى کنند!
منتظر توضیح و عذر خواهى شما هستم ».این تنها واکنش نبود
برخی دیگر از هنرمندان کشور نیز در واکنش هایی نسبت به وزیر
خواهان عذرخواهی وی و تغیر نگاه شان به هنرمندان شدند.
حمایت از ایت الله قاســم و فراخوان برای دفاع از ایشــان
تا ســرحد مرگ ،روشــن و قاطع بود .این امر بــه نوبه خود
گواه قاطع این مساله اســت که ملت بحرین میزان توطئه
و حمله شدید به مجاهدان و شــرافتمندان در این کشور را
درک می کند ».یکی از مســئوالن ارشد نیروهای داوطلب
مردمی (الحشد الشــعبی) در عراق نیز تاکید کرد که رژیم
ال خلیفه با صدور حکمی سنگین علیه ایت الله شیخ عیسی
قاسم پایان عمر خود را رقم می زند.
ابومهدی النجفی در گفت وگو با پایگاه منامه پست،
ملت بحرین را بــه انتفاضه علیه ظلــم و رد هرگونه تالش
برای خدشــه وارد کردن به ایت الله عیسی قاسم فراخواند
و گفت« :از همه ملت هــای ازاد در جهان هم می خواهم
که از این ملت شــریف و مجاهــد با همــه ابزارها حمایت
کنند».
ِ
سعود
وی تاکید کرد« :رژیم جنایتکار ال خلیفه و ال
خونریز و حامی این رژیم تنها زبــان زور را می فهمند و تنها
راه مقابله در برابر اســتبداد و خونریزی انهــا همان اصرار
بر مواضع و ثابت قدمی و صبوری و عدم تســلیم شــدن یا
عقب نشینی با هر هزینه ای است».
النجفی گفت« :ملت بحرین ثابت کرده است که از
مقابله با ال خلیفه نمی ترسد و در راه ازادی و پیروزی تاکنون
شهدایی را نثار کرده است».
وی افزود« :ملت های مقاوم در منطقه به قدرت ملت
بحرین در مقابلــه و پیروزی و دفاع از ایت الله قاســم با هر
هزینه ای اطمینان راسخ دارند».
ابومجاهد فعال عربســتانی نیز تاکید کــرد« :ملت
بحرین تصمیم خود را برای مقابلــه و مقاومت تا پیروزی یا
شهادت گرفته است».
ابومجاهــد در گفت وگو با پایگاه منامه پســت درباره
حکم علیه ایت الله شیخ عیسی قاســم هشدار داد و تاکید
کرد« :ملــت قهرمان بحریــن که در طول بیش از شــش
سال با ظلم و ســتم مقابله کرده است ،متحد و یکپارچه در
نبرد برای دفاع از ایت الله قاســم خواهد بود و پاسخ قاطع
و سختی به هرگونه تالش برای خدشه وارد کردن به رهبر
خود ،خواهد داد».
وی گفت« :ال خلیفه از تجربه ســال های گذشــته
درس نگرفته و میزان ثابت قدمی و عزم و اراده ملت بحرین
را درک نکرده است».
خبرنامه
13
تصویرنگاری
خبرنامه
14
مثلث | شماره 322
مسئوالن نظام در روز انتخابات
روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد .تعداد این عکس ها
انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی
بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم .مثلث در این صفحات ،هفته را با مرور
عکس ها از نو یاداوری می کند.
قالیباف به نفع رئیسی انصراف داد
احمد توکلی در بستر بیماری
خداحافظی اوالند با ماکرون و کاخ ریاست جمهوری فرانسه
ترامپ در عربستان
خداحافظی با شهید مدافع حرم
بازگشت تیم ملی فوتسال
مثلث | شماره 322
خبرنامه
15
شبکه اجتماعی
به ما پیامک بزنید:
3000411711
lوقتی مالیات خارج از ضابطه و ســلیقه ای
دریافت می شــود ،مودی حق اعتراض دارد،
بنابرایــن همان طوری کــه در دادگاه ها پس از
نهایی شــدن رای ،اجرا می شــود در خصوص
مالیات هــم باید پــس از رای دیــوان عدالت
اداری ،مــودی متخلــف شــناخته شــود و
حساب های وی مسدود شود نه بر اساس نظر
اداره دارایی.
lبا تشکر از حضور ملت غیور و وظیفه شناس
ایران اســامی که در بزنگاه های تاریخ ،برگ
زرین دیگری را در عرصه مردم ســاالری دینی
پدید اوردنــد و تودهنــی محکمی بــه تمامی
بدخواهان این سرزمین زدند .مردم رها شده از
بند ظلم و ستم غرب و شرق ،به جهانیان نشان
دادند که چگونه به امــر ولی فقیه خود ،در پای
صندوق هــای رای حاضر شــده و بزرگ ترین
حضور در صحنه انتخابات را به نمایش گذاشته
و ان را جشن گرفتند.
lانتخابــات امســال یک انتخابــات به یاد
ی که همه
ماندنی بود ،باید تشــکر کرد از مردم
یکدل و یکصدا برای ساختن ایران امده بودند.
lلطفا دولت محترم به فکر قشرهای ضعیف
جامعه ،جوانان و کارگران هم باشد.
lبا اینکه ایران به دلیل داشتن دریا در شمال
و جنوب کشور ذخایر غنی از ماهی و میگو دارد
چرا مردم برای مصرف ماهی باید قیمت گزافی
را بپردازند؟
lدر روایــات وارده از اهل بیت ســه ویژگی
انسان های منافق را برمی شــمارند ،گرچه ان
افراد نمــاز بخواننــد و روزه بگیرنــد -1 .وقتی
ســخن می گویند دروغ بگویند -2 .وقتی وعده
می دهند ،خالف وعده عمل کنند -3 .در امانت
خیانت کنند! الزم است مردم ،مسئوالن خود را
بر اساس این روایت بیازمایند.
به اینستاگرام مثلث بپیوندید
اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت .کاربران این شــبکه
اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه
را مشاهده کنند.
بازتابنتایجانتخاباتریاست جمهوری
مهمتریــن مســاله هفتــه گذشــته انتخابــات
ریاست جمهوریبودکهباپایانیافتنانتخاباتواعالمنتایج
رای گیریبسیاریازفعاالنمجازیورسانه ایبهانواکنش
نشان دادند .برخی از واکنش ه ا در فضای تلگرامی با انتشار
متن هایطوالنی تربودوبرخیازانهادرفضایتوئیتری.
سیدیاسر جبرائیلی بعد از مشخص شد پیروزی حسن
روحانی نوشت« :اقای حسن روحانی ،رئیس جمهور مستقر
پس از ۴ســال حضــور در راس قوه مجریه ،بســیج تمامی
امکانات دولتی و تخلفات عدیده انتخاباتی ،حدود ۵۷درصد
ار ا را کسب کرده و رئیس دولت دوازدهم خواهد بود .نجیبانه
به ایشان تبریک گفته و در مســیر خدمت به مردم برایشان
ارزوی موفقیت می کنیم .پیش تر اشــاره کردیم که هرکسی
رئیس جمهور شــود ،به این تخلفات به صــورت جدی باید
رسیدگی شود .اقای روحانی ۴سال سختی را در پیش دارد.
رای بســیار قابل توجه و حدود ۱۶میلیونی اقای رئیســی در
مقابل وی ،نشــان دهنده این است که روحانی با یک اقلیت
قدرتمند روبه روســت که باید به مطالبات انها پاســخ گوید.
روحانیتنهارئیس جمهورمستقرتاریخایراناستکهرقیبش
۱۶میلیون رای کســب کرده است .اصلی ترین مطالبه این
اقلیت قدرتمند ،حرکت دولت در ریل انقالب اسالمی است.
ازیکنظرپیروزیروحانیبسیارمفیداستواناینکهازامروز
نمی تواندبانقاشیاوضاعاقتصادرامناسبجلوهدهد.روحانی
رئیس دولت جمهوری اسالمی است .از امروز او باید با تمام
توانکارراجایگزینحرفکندومانیزان شاءاللهدراینمسیر
به او کمک خواهیم کرد.با این وجود ،کســانی که به حسن
روحانیرایدادندوازاوحمایتکردند،بایدمسئولیتعملکرد
او را بپذیرند و صراحتــا عرض کنم ،حق ندارنــد از وضعیت
اقتصادکشور،گالیهکنند.اناللهالیغیرمابقومحتییغیرواما
بانفسهم».علیرضایوسفیراستگونیزنوشت«:اینانتخابات
چندنکته رابه خوبی به اثبات رساند -۱:کسانی که بیشتر دم از
ازادیمی زنندبزرگتریندیکتاتورهاهستند-۲کسانیکهدماز
حقوق شهروندی می زنند به ابتدایی ترین حقوق شهروندی
حرمت نمی نهند -۳کسانی که دم از دیوارکشی می زنند خود
بلندتریــن دیوار را بین مردم و خواسته هایشــان می کشــند
-۴کســانی کــه دم از قانونمداری می زنند بیشــترین هتک
قانون را انجام می دهند -۵کسانی که دم از تدبیر و امید زدند،
باالترین بی تدبیری هاواوجناامیدی هارارقمزدند».
16
lدر حالی که هنوز برداشت گندم سال جاری
شروع نشده و نیاز کشور براورد نگردیده ،دولت
اعالم کرد 35هزار تن به دیگر کشــورها صادر
شــد! معموال ابتدا نیاز کشــور به مصرف گندم
یک ســال باید براورد ،تامین و سپس اقدام به
صادرات مازاد گردد.
افشــار :منتظریم ببینیم دولت قبل تبدیل میشه به
دولت #روحانی یا هنوز همون دولت قبله
سنگربان :ولی وجدانا کار دولت خیلی سخت شده
این دوره! گردن دولت قبل رو از دســت دادن ،االن فقط
گردن خودشون باقی مونده!
میثاق :شــماره روحانی رو کی داره من اینو بفرستم
براش؟ خودش گفت خواســته هایتان را می شنوم :جناب
پرزیدنت روحانی من ۱۰ماهه پــول اضافه کار و کارانه ام
را دریافت نکرده ام .
کریمــی :رفتــم تــوی ســایت #کارورزی #اقــای
روحانی ثبت نام کنم االن که حداقل توی این چهارســال
بدبختی که در پیشــه ماهی چهارصدتومــن بگیرم دیدم
از دســترس خارج شــده ایم# .انتخابات تــوی #دولت_
تدبیر مثــل هفت ســال فراوانی زمان #حضرت_یوســفه
االنــم کــه رای اورده باز برگشــتیم بــه زمــان قحطی و
خشکسالی.
اصالحگر :روحانی دیگه کارش با مردم تموم شد در
سایت کارورزی رو بست .چه خوش گفت قالیباف .
مردم :این دو هفته اندازه 10سال کار کرد روحانی.
حاال چهار سال باید استراحت کنه.
رئیسی رئیس جمهور نشد تا خیلی ها ،از مردم عادی
گرفته تا بــزرگان کوته بین بفهمند هر یــک رای چه اثری
در عاقبت شــان خواهد داشت .چهار ســال دیگر ویرانی
زیرساخت ها در قالب #برجام ها.
داوود :98مســاله جالــب تــو دو انتخابــات اخیر
مشارکت باالی شــهرهای بزرگ و خصوصا باالشهری ها
هستش که قبال این طور نبود.
حاال این رو هم باید در نظر گرفت که مشارکت فقط
در رای دادن خالصه نمیشه ،بلکه تو تبلیغات و جمع کردن
رای هم تاثیر زیادی داره!
امــان از مصلحت ها که حــق را فدایــش می کنند!
خوشحالم انتخابم درست بود .توکل به خدا.
در این برد و باخت ظاهری ،سید ما مظلوم شد نتیجه
را واگذار کرد .زمان تعیین خواهد کرد چه کســی بر مدار
حق بوده و پیروز.
پیام محسن رضایی به ترامپ
lمتاســفانه گویا در این چند هفته کشور در
تعطیلی نوروزی قــرار گرفته بود که جلســات
هیات دولت و وزرا تعطیل شد و مسئوالن محترم
به امر مهم و خطیر تبلیغات انتخاباتی مشغول
بودند.
مثلث | شماره 356
خبرنامه
lافرین به شهروندی که نمی خواهد بچه ای
از تحصیل محروم شود .خدا پشت و پناهت.
بازتاب های توئیتری اعالم نتایج انتخابات
ریاست جمهوری
توئیت جالب هاشمی طبا :از مردم که با وجود
تاکید رای به روحانی باز به من رای دادند ممنونم
اکنون زمان گالیه نیست
حسین غالمی در یادداشت تلگرامی خواستار تشکر
از همه کسانی شد که در انتخابات تالش کردند تا نیروهای
انقالب گردهم جمع شوند .او نوشت« :االن وقت تحلیل
نیست .زمان تشــکر و خدا قوت به همه ان عزیزانی است
که این هفته ها و بلکه ماه ها تا پاســی از شب برای معرفی
نامزدهای جبهه انقالب کوشــیدند .هنگام دســت مریزاد
به همه انهایی اســت که به پای ســید محرومان خون دل
خوردند .هنگام خدا قوت گفتن به همه ســعید جلیلی ها و
قالیباف ها و میرسلیم ها و رئیسی ها و ...است که کوی به
کوی و شهر به شهر به انتقال پیام جبهه انقالب پرداختند.
ن ترجیح می دهم تنها بخشــی پیام تاریخی پیر
اکنو
جماران پس از شکست عملیات بدر را باز نشر دهم:
« ...چون گزارش دادند که بعضی ها ناراحت هستند
می خواســتم این مســاله را بگویم که این جــای نگرانی
نیســت .البته من برای شهدا و شــما دعا می کنم ولی باید
همه بدانیم کــه ما تابع اراده خدا هســتیم ،مــا از ائمه که
باالتر نیســتیم .انها هم در ظاهر بعضی از وقت ها موفق
نبودند ...ما که نسبت به مقام اینها چیزی نیستیم .عمده
مشیت خداوند است که هرچه بخواهد همان خوب است
و چون عسل شیرین .هم باید با اغوش باز پذیرای انچه او
می خواهد باشیم .از هیچ چیز نگران نباشید .محکم باشید
و از هم اکنون به فکر عملیات بعد باشید .و مطمئن باشید
که پیروزید .امروز هم پیروز هستید .اگر کار برای خدا باشد
که شکست ندارد».
جابه جایی یک ممیز در رای روحانی
سهمعمدهثروتمندانازسودهای30درصدیبانک ها
روزنامه جــوان دربــاره تســهیالت بانکی گــزارش داده اســت :
«کارشناســان اقتصادی تورم را یکی از انواع راه های تامین مالی عنوان
می کنند که یک بنگاه با افزایش قیمــت محصوالتش تامین مالی صفر
درصدمی شودوبامنابعجدیدیکهتحصیلمی کندبهتوسعهیاگذرانامور
می پرداز دامابخشواقعیوتولیدایرانطیچهارسالگذشتهبامیانگین
نرخ 30درصدیسودساالنهبانکیدرواقعجریمهوتنبیهشد،ایندرحالی
است که انتفاع نرخ ســود باالی بانکی را در دولت یازدهم سپرده گذاران
بلند مدتبانکی(اشخاصحقیقیوحقوقیثروتمند)وبانکمرکزیبرده
است و در این بین ،شبکه بانکی (اعم از سهامداران عمده و خرد) به دلیل پرداخت سود علی الحساب باال به سپرده ها و کمبود
نقدینگی ناشی از انجماد دارایی ها در بخش مسکن و طوالنی شدن دوره رکود مسکن در بدترین شرایط طی نیم قرن اخیر قرار
گرفته است ».به گزارش «جوان» ،طی چهار سال گذشته میانگین نرخ موثر ساالنه تامین مالی از طریق شبکه بانکی تقریبا
30درصد بوده ،این بدان معنی است که تورم اخذ تسهیالت از بانک ها به قدری بوده است که اخذکننده پول از بانک ها باید
سالی 30درصدبهبانک هاسودیاجریمهپرداختمی کردهاستوبانک22درصدازاینسودرابهسپرده گذاروبخشیرابهبانک
مرکزی و بخش اندکی را هم خود با عنوان حق الوکاله و نرخ کارمزد دریافت می کند که به دلیل ساختار معیوب و حجیم بانک ها
حق الوکاله هایدریافتیازواسطه گریوجوهبینسپرده گذاروتسهیالتگیرندهبهواقعکفافهزینه هایبانک هارانمی دهد.
نکته قابل توجه این است که طبق قانون ،بانک مرکزی بخشی از سپرده های جذب شده توسط شبکه بانکی را با عنوان سپرده
قانونینزدخودنگهمی دارد،بدینترتیبشبکهبانکیدرحالیبه 900هزارمیلیاردتومانسپردهبلند مدتجذبشدهبایدسود
22درصددهدکه11درصدازاینپولاصالدراختیارشبکهبانکینیست،بلکهدراختیاربانکمرکزیاست.
معضلبیکاریدردولتدوازدهم
ی دولت دربــاره دولت دوازدهم
روزنامه تعــادل از روزنامه های حام
نوشتهاست «:دولتدوازدهمکاربزرگیرادرپیشداردوبایداقتصادایران
را از دو گرداب بزرگ عبور دهد .نخستین چاله بزرگ حفر شده در مسیر راه
گ ایرانوایرانیچالشسترگنرخبیکاریباالیجواناناست.صدها
بزر
هزار ایرانی که بیشتر انها از درامدهای اندک پدران و مادران خود برداشته
وهزینهتحصیلکردهواکنوندارایمدرککارشناسی،کارشناسیارشدو
دکتراهستندازدولتدوازدهمشغلپایدار،بالندهوروبهتوسعهمی خواهند
تا از دانش خود بهره برده و نان و اب ابرومند برای خود و خانواده خود فراهم کنند .این کار بزرگی است که در شرایط خشکسالی
یکهدولتدوازدهمبایدانجامدهدایناستکهراهبرگشتدوبارهتورمرامسدودکندواز
منابعدرایرانبایدانجامشود.کاردوم
دستاوردبزرگخودحفاظتکند.حلبیکاریوحبسکردننرختورمدواقدامبسیاربزرگاستکهدولتدوازدهمبایددرصدر
اولویت هایخودقراردهد.اینروزهاییکهازراهمی رسندروزهاییهستندکهازخیالبافیودادنوعده هایناشدنیعبورکرده ایم
وبایدرویزمینسفتاقتصادراهبرویمومعضلبیکاریرابرطرفکنیم.اینراهچگونهطیمی شودوچهبایدکرد؟تجربهمبارزات
انتخابات دوازدهم نشان داد گروهی از سیاست ورزان ایرانی که طیف های گوناگون یک جناح سیاسی را تشکیل داده اند ،از
سرعمدیاازفراموشیوسهو،بهواقعیتاقتصادایراناگاهیپیدانکردهودنبالراه حل هایرویاییهستندونمی دانندکهبرای
حل معضل بیکاری و باالبردن سطح زندگی شهروندان چه راه سختی در پیش داریم » .این روزنامه اصالح طلب همچنین از
استقراض خارجی انتقاد کرده است« :استقراض خارجی در سال های اخیر نه تنها برای کشورهای درحال توسعه بلکه برای
کشورهایتوسعه یافتهنیزبهمشکلیمهمتبدیلشدهاست.دربسیاریازکشورها،بحرانجهانیوسیاست هایپولیومالی
انبساطیمنجربهافزایشسریعاستقراض هایخارجیشدهاست.یکپژوهشاقتصادیکهدررابطهباتاثیراستقراضخارجی
بررشداقتصادیانجامشده،نشانمی دهدرابطهمنفیمیاناستقراضخارجیورشداقتصادیدرایرانوجودداشتهاست».
همهمابهاینمردمبدهکاریم
مثلث | شماره 356
روزنامه قانون درباره مشارکت مردم در انتخابات نوشت « :از صبح29
اردیبهشت ،96بدهی دولت و نظام اسالمی به کل مردم ایران بیشتر شد.
اگر تا دیروز می گفتیم مردم ولی نعمت ما هستند ،امروز حق شان بر نظام و
دولت افزون تر شده است .مردمی که به طور میانگین بیش از دو ساعت در
شهرهای مختلف در صف های طوالنی ایستادند ،حماسه بزرگی افریدند.
وقتیاینسطورراامادهانتشارمی کنیم،هنوزهیچچیزمشخصنیستاما
انچه با قطعیت می توانیم در موردش حرف بزنیم ،حضور گسترده مردم در شهرهای بزرگ به خصوص در میان اقشار متوسط
به باالی جامعه است .همه ما که در این مدت تالش کردیم تا تنور انتخابات گرم تر باشد ،به این مردم مدیون هستیم .در این
دوره از انتخابات ،نیازمند تعداد بیشتری از شعب اخذ رای بودیم اما متاسفانه کمبود ان به ویژه در شهرهای بزرگ ،مردم را زمان
زیادی معطل کرد .این موضوع باتوجه به همزمانی انتخابات شورای شهر و ریاست جمهوری ،تاثیر بیشتری داشت و زمان را
طوالنی تر کرد .برگزار کردن انتخابات الکترونیکی از مهم ترین مطالباتی است که باید برای انتخابات بعدی در دستورکار قرار
بگیرد».نویسندهدرادامهبهحماسهحضورمردماشارهکردهمی نویسد«:باهرمترومعیارکهبهاینانتخاباتنگاهکنیم،ازنظر
ی را شاهد بودیم که در صف های طوالنی رای ،سه تا چهار ساعت کنار هم ایستادند تا در
من حماسه حضور این بود که مردم
سرنوشتخودشریکشوند.هرکسکهبرندهانتخاباتریاست جمهوریباشد،مهمنیست.نظام،دولتایندهوهمهفعاالن
سیاسی(ازهردوطیف)بایددستاینمردمراکهاین گونهمسئوالنهپایتعیینسرنوشتخودایستادند،ببوسند.قدراینملت
رابایدبدانیمچراکهنه تنهادرمنطقهبلکهدرکلجهان،کمترملتیبااینحدازشعورسراغداریم».
خبرنامه
محمــد زعیــم زاده در واکنش بــه نتیجــه انتخابات
ریاست جمهوری در یادداشتی به تحلیل موضوع پرداخت
و نوشــت« :اخرین باری که جبهه انقالب از موضع منتقد
وضع موجود با دولت مســتقر در انتخاباتی رقابت کرد ،به
سال 80برمی گردد که رئیس جمهور وقت 22 ،میلیون رای
اورد و نماینده جبهه انقالب -احمد توکلی -حدود 4میلیون
رای اورد ،گویا در سال 96هم دولت اقای روحانی با رایی
کمتــر از 60درصد و نزدیک به 57درصــد پیروز انتخابات
شده است و رقیبش سید ابراهیم رئیسی به عنوان نماد تغییر
وضع موجود 16میلیون رای اورده اســت.می توان برای
پیروزی 57درصدی حســن روحانی که تنها نسبت به دوره
قبل توانسته یک ممیز را در میزان رایش جابه جا کند دالیل
فراوانی اورد ،می توان از پول پاشی های اخیر در روستا ها
گفت و سه برابر کردن یارانه فقرا و سامانه کارانه و ...ولی
انچه در تحلیل مهم تر اســت افزایش و البته انسجام رای
حامیان تغییر از 4میلیون به 16است ؛ اتفاقی که می تواند
در اینده نوید بخش روز های خوبی بــرای گفتمان انقالب
اسال می باشد و البته مشکالت عدیده ای را برای حامیان
وضع موجود به وجود اورد.دقت کنید دولت حسن روحانی
در پروســه انتخابات برای عدم شکســت پا به پای رقیبان
وعــده داد و هم زمان همــان وعده های انهــا را به چالش
کشید و کار سختی در ادامه راه دارد ،در مناظره ها حقایقی از
دولتش در خصوص اوضاع وزیران یا مدرک تحصیلی اش
و نزدیکانش و ...مکشــوف شــد که به راحتی و در افکار
عمومی قابل ترمیم نیست».
بررسیرسانه ایهفته
17
مناقشه دنباله دار در امریکا
گفتارها
تقابل میان دونالد ترامپ رئیس جمهــور ایاالت متحده امریکا و
مقامات امنیتی این کشور وارد فاز تازه ای شده است .از سوی دیگر،
شــهروندان امریکایی اکثرا مخالف برکناری رئیس اف بی ای توســط
ترامپ بوده و حتی معتقدند رئیس جمهور امریــکا باید بابت این کار
استیضاح شود....
تلهروسی
زمزمه هایاستیضاحترامپشنیدهمی شود
حنیف غفاری
گفتارها
18
مثلث | شماره 356
1
روزنامه نگار
کاهش شدید محبوبیت دونال د ترامپ ،رئیس جمهور
ایاالت متحده امریکا در نظرسنجی های صورت گرفته در
این کشور ،منجر به نگرانی وی و مقامات کابینه اش شده
است .به راستی در کابینه ترامپ چه می گذرد؟ بسیاری از
تحلیلگران مسائل ایاالت متحده امریکا معتقدند که تقابل
ترامپ با رئیس اف بی ای و برکناری جیمز کومی به ضرر وی
نزد افکار عمومی تبدیل شده است .به عبارت بهتر ،کاهش
شــدید و بی ســابقه محبوبیت دونالد ترامپ رئیس جمهور
ایاالت متحده امریکا در تازه ترین نظرسنجی های صورت
گرفته در این کشور ،نشان می دهد تقابل میان کاخ سفید
و اف بی ای ،روی نظر شهروندان این کشور تاثیر منفی (به
ضر ر ترامپ) گذاشته است.
مروی بر یکــی از نظرســنجی های جنجالی صورت
گرفتــه اخیــر در ایاالت متحــده امریکا می توانــد در نوع
خود قابل تامل باشــد .نتایج نظرســنجی جدید موسســه
سیاست گذاری عمومی وابســته به حزب دموکرات امریکا
نشــان می دهد که 48درصــد امریکایی ها از اســتیضاح
«دونالــ د ترامــپ» رئیس جمهــوری کشورشــان حمایت
می کنند .همچنین در این نظرســنجی 41درصد گفته اند
که موافق استیضاح ترامپ نیستند .نکته قابل تامل اینکه
فقط 43درصد از امریکایی ها گفته اند ک ه ترامپ دوره چهار
ساله ریاست جمهوری خود را به طور کامل تمام خواهد کرد
و 45درصد معتقدند کــه رئیس جمهوری امریکا نمی تواند
این مدت دوام بیاورد .به عبارت بهتر ،بسیاری از شهروندان
امریکایی معتقدند که دوران چهار ســاله ریاست جمهوی
ترامپ به پایان نخواهد رسید .اما سوال اصلی اینجاست که
چرا دید منفی شهروندان امریکایی نسبت به دونالد ترامپ
پس از برگزاری رقابت های انتخابات ریاست جمهوری سال
2016ایاالت متحده امریکا تقویت شده است؟
یکی از مسائلی که در این خصوص قابل تامل به نظر
ن ترامپ و مقامات
می رسد ،تنش زایی هایی اســت که میا
اروپایی رخ داده است .حمایت ترامپ از خروج کشورهای
اروپایی از اتحادیــه اروپایی ( مانند برگزیت) از یک ســو و
وضع تعرفه های گمرکی سنگین برای محصوالت صادراتی
کشورهای اروپایی سبب شده است تا شهروندان امریکایی
میان خود و اروپا احســاس جدایی کنند .اگرچه در دوران
رقابت های انتخابات ریاســت جمهوری عده زیادی از این
تقابل استقبال کردند اما به نظر می رسد هر اندازه این تقابل
عملی تر و عینی تر می شود ،بر تعداد مخالفان این رویکرد
ترامپ افزوده می شود .نظرسنجی های اخیر صورت گرفته
در ایاالت متحده امریکا نشــان می دهد حتی بســیاری از
کســانی که در جریان انتخابات ریاســت جمهوری ســال
2016به وی رای داده انــد ،از وی روی برگردانده اند .این
رویگردانی ،در فاصله حدود چهار ماه اخیر صورت گرفته و
در تاریخ ایاالت متحده امریکا بی سابقه بوده است.
با این حال ،مهم ترین موضوعی که باید نسبت به ان
گفتارها
ایا ماکرون قدرت اداره فرانسه را دارد؟
سعید سبحانی
خبرنگار
مثلث | شماره 356
طی هفته های اخیر ،امانوئل ماکرون رئیس جمهور
جوان فرانسه به یکی از مهم ترین شخصیت های سیاسی
اروپا تبدیل شــده اســت! او هم اکنون رئیــس کاخ الیزه و
رئیس جمهور یکی از مهم ترین کشورهای عضو اتحادیه
اروپــا و منطقه یورو اســت .بدیهی اســت کــه رفتارهای
سیاسی و اقتصادی ماکرون طی پنج سال پیش رو ،نقش
تعیین کننده ای در ترسیم سیاست های کلی اروپای واحد
خواهد گذاشت.
ســوال اصلی اینجاســت که ایا ماکرون قدرت اداره
جامعه فرانســه را در برهه حســاس فعلی داراســت؟ ایا او
می تواند به انتظارات عمومی در خصوص اصالح وضعیت
اقتصادی فرانســه جامه عمل بپوشــاند؟ بدون شــک در
صورتی که ماکرون نتواند اقدامی در این خصوص صورت
دهد ،وی نیــز رئیس جمهوری تــک دوره ای خواهد بود.
در ســال 2012میالدی ،فرانســوا اوالنــد رئیس جمهور
فرانسه با شعار اصالح وضعیت عمومی فرانسه وارد کارزار
انتخابات گردید .وی بارها عنوان کرد که قصد وی از حضور
در انتخابات ،عبور فرانسه از بحران اقتصادی و . ..است.
با این حال اوالند پس از 5سا ل نه تنها به اهداف اقتصادی
مدنظر خود دست نیافت ،بلکه با خشــم و نارضایتی افکار
عمومی کشورش مواجه شــد .در نهایت اوالند ترجیح داد
عطای حضور در انتخابات ریاســت جمهوری فرانسه را به
لقایش بخشیده و عمال از صحنه انتخابات کناره گیری کند.
هم اکنون ماکرون در شرایطی ویژه ای بر سر کار امده
اســت .او در دور دوم و نهایی انتخابات ریاست جمهوری
فرانسه از حمایت همه احزاب سنتی در کشورش مخصوصا
دو حزب سوسیالیست و جمهوریخواه برخوردار بود .از این
رو بسیاری از نظرســنجی ها ،پیش بینی می کردند که وی
مسیر راحتی برای پیروزی بر لوپن پیش رو خواهد داشت.
ســرانجام همین پیش بینی ها محقق شــد و ماکرون وارد
کاخ الیزه شد .
در جریان اخرین مناظره انتخاباتی ریاست جمهوری
در فرانسه ،مارین لوپن رهبر جبهه ملی این کشور ،ماکرون
را متهم به ادامه روش های سوسیالیستی در اقتصاد فرانسه
( مانند فرانســوا اوالند) کرد .البته ماکرون صراحتا پاســخ
داد که قصد ندارد ایــن رویکرد را در اقتصاد کشــورش به
ل اصلی در خصوص اینکه دقیقا
کار گیرد .اما وی به ســوا
می خواهد بــرای گذار از بحــران اقتصادی چــه اقدامی
صورت دهد ،پاسخ نداد .
هم اکنون ماکرون در مقابل ازمونی سخت قرارگرفته
است .براساس یک نظرسنجی که اخیرا منتشر شده است،
مشــخص شــد میزان محبوبیت رئیس جمهوری فرانسه
تقریبا شبیه روسای پیشــین جمهوری این کشور در زمانی
است که اغاز به کار کرده بودند .این نظرسنجی که توسط
موسس ه ایفوپ صورت گرفته مشخص کرد که 62درصد از
مردم از امانوئل ماکرون ،رئیس جمهوری فرانسه رضایت
دارند ،درحالی کــه میزان رضایتمندی از فرانســوا اوالند،
رئیس جمهوری ســابق این کشور در نظرســنجی مه سال
61 ،2012درصد بود .اما این میزان رضایتمندی از ماکرون
از میزان رضایتمندی از نیکوال سارکوزی ،رئیس جمهوری
پیشین مربوط به سال 2007که 65درصد بود ،کمتر است.
این نظرسنجی از یک سو برای ماکرون یک امید و از سوی
دیگر ،برای وی مولد یک هشدار است.
ماکرون هم اکنون از یک ســو به خوبــی می داند که
انتظار شهروندان فرانســوی از وی معقول (در حد روسای
دیگر جمهور فرانسه) است .با این حال نظرسنجی موسسه
ایفــوپ می تواند برای ماکــرون پیام های دیگــری نیز به
همراه داشــته باشــد ،از جمله اینکه او نیز به مانند اوالند،
در صورت عدم موفقیت در کار می تواند به سیاســتمداری
شکست خورده تبدیل شود .
یکــی از مهم تریــن پیام هــای انتخابــات
ریاســت جمهوری فرانســه ،نارضایتی شــدید شهروندان
فرانســوی از دو حــزب ســنتی ایــن کشــور یعنــی حزب
جمهوریخواه و حزب سوسیالست بود .این پیام ،به صورتی
علنی خود را در انتخابات ریاست جمهوری امسال در فرانسه
نشــان داد .ســارکوزی به نمایندگی از حــزب محافظه کار
و از ســال 2007تا 2012میالدی رئیس جمهور فرانســه
بود .عدم توانایی سارکوزی درمقابله با بحران اقتصادی و
جنجال افرینی های وی در عرصه سیاســت خارجی سبب
شد تا شهروندان فرانسوی در سال 2012میالدی به رقیب
سوسیالیست وی یعنی فرانسوا اوالند اعتماد کنند .اوالند
در انتخابات ریاست جمهوری سال 2012میالدی با کسب
حدود 51درصد ارا توانست ســارکوزی را شکست دهد و با
وعده حل بحران اقتصادی راهی کاخ الیزه شود .معلمان و
کارگران فرانسوی ان زمان نقش مهم و پررنگی در پیروزی
اوالند ایفا کردند.
با این حــال ،اوالند نیز در طول 5ســال حضور خود
در کاخ الیــزه نتوانســت اقدامی در مواجهــه با معضالت
اقتصادی کشورش صورت دهد .محبوبیت اوالند در اخرین
ماه های منتهی به انتخابات ریاست جمهوری سال ،2017
به حدود 15درصد رسیده بود .
بدون شک یکی از مســائلی که ماکرون در اینده ای
نزدیک باید ان را مدیریــت کند ،روابط بــا اتحادیه اروپا و
منطقه یورو است .اقتصاد فرانسه هم اکنون با اقتصاد اروپا
گره خورده است .همین مســاله حل و فصل بحران های
اقتصادی در فرانسه را بعضا سخت و دشوار ساخته است.
اگرچه ماکرون به تز «اروپای واحد» معتقد بوده و خواستار
ت اما نسبت به وضعیت فعلی
انسجام و همگرایی در اروپاس
اتحادیه اروپا رویکرد و نگاهی انتقادامیز دارد .وی در جریان
رقابت های انتخابات ریاست جمهوری فرانسه بارها بر لزوم
ایجاد اصالحات عمده در ساختار اقتصادی و سیاسی اروپا
تاکید کرد .بدیهی اســت که این رویکرد ماکــرون ،مورد
اســتقبال ســران اروپای واحد از جمله انــگال مرکل صدر
اعظم المان قرار نگرفته و نخواهد گرفت! در هر حال ،باید
مشاهده کرد که ایا نگاه منتقدانه ماکرون نسبت به اروپای
واحــد ،می تواند منجر بــه همگرایی وی با افــرادی مانند
مرکل شود یا خیر! اگرچه مرکل به صورت ظاهری با برخی
اصالحات اقتصادی در اروپا (مطابق خواســت ماکرون)
موافقت کرده است اما به نظر می رسد در این خصوص صدر
اعظم المان خطوط قرمز معینی دارد! مرکل در صورتی که
احساس کند ماکرون به فردی تعیین کننده و رهبری سیاسی
در اروپای واحد تبدیل شده است ،بدون شک در مقابل وی
موضع خواهد گرفت حتی اگر این موضع گیری به صورت
علنی نباشــد .البته برگزاری انتخابات سراســری المان در
اینده ای نزدیک نیز نقش بســزایی در تعیین اینده سیاسی
ماکرون و قدرت مانور وی در فضای اقتصادی و سیاســی
اروپا دارد .در نهایت اینکه سیاســتمدار جوان با دغدغه ها
و البته موانع زیادی در مقابل خود رو به روست .ایا ماکرون
می تواند از این موانع به خوبی عبور کند ؟
گفتارها
توجه داشت ،پرونده ارتباط تیم انتخاباتی ترامپ و روسیه
اســت .این موضوع ،هم اکنون به بحثی جنجالی در کل
ایاالت متحده امریکا تبدیل شده است .حتی به نظر می رسد
برخی جمهوریخواهان سنتی اماده اند تا در صورت اثبات
این مســاله ،حمایت خود ا ز ترامپ را قطع کرده و به ســود
استعفای وی از قدرت وارد عمل شوند .صورت مساله این
است که ترامپ با مجموعه ای از اقدامات جنجال برانگیز
از جمله اخراج ناگهانی «جیمز کومی» رئیس پلیس فدرال
امریکا و نیز انتشــار گزارش هایی درباره افشای اطالعات
فوق محرمانه به مقام های روســیه مواجه اســت .در این
میان ،برکنــار کردن جیمــز کومی از ریاســت اف بی ای،
سخت ترین اشتبا ه ترامپ بوده است .بسیاری از تحلیلگران
مســائل امریکا معتقدند که برکناری کومی بسیار هدفمند
بوده است .ترامپ از افشای ارتباطات خود با روسیه واهمه
داشته و در صدد پیشگیری از این مساله بر امده اما در این
خصوص بدترین راهکار را انتخاب کرده است.
همــان گونه کــه بارها اشــاره شــده اســت ،پرونده
ی ترامــپ و مقامــات روســی،
ارتباطــات تیــم انتخاباتــ
می تواند به پاشــنه اشــیل وی در اینــده ای نزدیک تبدیل
شود .ســناتورهایی مانند جان مک کین (ســناتور پر نفوذ
جمهوریخواه) نیز در این خصــوص از پیگیری تحقیقات
علیه ترامــپ اســتقبال می کنند .بــه نظر می رســد دامنه
منازعاتــی کــه میــان ترامــپ و دســتگاه های امنیتــی
ایاالت متحــده امریــکا شــکل گرفته اســت بــه مراتب
گسترده تر از ان چیزی است که ترامپ تصور کرده است.
اف بی ای در جریان رقابت های انتخابات ریاست جمهوری
ســال ،2016عمال در زمین ترامپ بازی کــرد .اظهارات
مقامات اف بی ای در فاصله یک هفته تا برگزاری انتخابات
در خصــوص مفتوح بودن پرونــده ایمیل هــای هیالری
کلینتون ،نقش موثری در هدایت ارای کلینتون به ســوی
ترامپ داشــت .اگرچه مقامات اف بی ای سعی دارند خود
را نهــاد و مجموعه ای بیطــرف اعالم کنن د امــا در مقاطع
گوناگون اف بی ای به سود یا ضرر دو حزب مستقر سیاسی
در امریکا (دموکرات و جمهوریخواه) وارد عمل می شود.
بنابراین ،نمی تــوان کارویــژه اف بی ای را صرفــا امنیتی
دانست .این کارویژه طی دهه های اخیر به کار ویژه سیاسی-
امنیتی تبدیل شده اســت .این قاعده در خصوص شرایط
جاری در امریکا نیز صادق است.
در هر حــال ،هم اکنون ترامــپ بیش از هــر زمان
دیگری از نــام اف بی ای می هراســد! اف بــی ای اگرچه
در جریــان برگــزاری انتخابات ریاســت جمهوری ایاالت
متحــده امریکا در ســال گذشــته بــه نقطه قــوت و امید
جمهوریخواهان و ترامپ تبدیل شــد امــا در حال حاضر
به پاشــنه اشــیل رئیس جمهور ایاالت متحــده امریکا و
همراهانش تبدیل شده اســت .انچه مسلم است اینکه از
زمان اغاز این تحقیقات در ماه می میــادی تا زمانی که
تحقیقات به نتیجه برسد ،ترامپ و همراهانش تحت فشار
زیادی قرار خواهند گرفت .در صورتی که ارتباط مشــاور
انتخاباتی ترامپ با روس ها از سوی اف بی ای افشا شود،
بازی به مراتب در امریکا پیچیده تر خواهد شد .موضوعی
که منجر به تشــدید نگرانی هــای رئیس جمهور جنجالی
امریکا شده است.
سوال اصلی اینجاست که ماجرای تقابل اف بی ای
و کاخ ســفید به کجا خواهــد انجامید؟ به راســتی دونالد
ترامــپ و مقامات کاخ ســفید بــرای جلوگیری از انتشــار
برخی گزارش هایی که ممکن اســت منجر به اســتیضاح
رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا شــود چه راهکاری در
نظر خواهند گرفت؟ ایا در اینده ای نزدیک ممکن اســت
ترامپ به واسطه ارتباط تیم انتخاباتی وی با مقامات روسی
از قدرت برکنار شود؟ اینها موضوعاتی است که پاسخ انها
در اینده ای نزدیک مشخص خواهد شد .
دغدغه های رئیس جمهور جوان
19
گفتارها
پشت پرده یک پیمان
سیاست چندسطحی ترامپ در خاورمیانه
سیدمجتبی جالل زاده
3
روزنامه نگار
تبلیغــات منفــی امریــکا و رژیم صهیونیســتی علیه
ایران و معرفی این کشــور به عنوان یک تهدید خطرناک
برای کشــورهای عربی باعث شده اســت که نگرانی این
کشــورها نســبت به ایران افزایش یابد؛ نگرانی ای که در
افزایش خریدهای نظامی این کشــورها از غرب و به ویژه
امریکا نمایان اســت .در ســفر اخیر ترامپ به عربســتان
سعودی دیداری بین وی و پادشاه عربستان برگزار و طبق
ان قرار شد سناریویی با عنوان تشکیل و راه اندازی «ناتوی
عربی – اسالمی – ســنی» در قالب طرح
ناتوی عربی ،تشــکیل شــود .ســخن بر
ســر تشــکیل یک پیمان نظامی عربی با
همراهی رژیم صهیونیستی ،امریکا و ترکیه
است .هدف از ان مقابله با نفوذ جمهوری
اسالمی اســت و این سیاســتی است که
ت ترامــپ برای
استراتژیســت های دولــ
مقابله با بحران هــای خاورمیانه طراحی
کرده اند.
واضح است که برای موجودیت هر
بلوک نظامی ،وجود یک تهدید مشــترک
نیز نیاز اســت .با وجود اینکه بســیاری از
جز ئیات مربوط به شکل گیری و عملکرد
اتی «ناتوی عربی» هنوز مشخص نیست،
ولی دشمن بالقوه کشــورهای عضو این
تشکیالت از هم اکنون تعیین شده است.
روزنامه امریکایی مدعی اســت« :دولت
ترامپ امیدوار اســت که تبادل اطالعات
کشــورهای شــرکت کننده در این پیمان
نظامی با اســرائیل بتواند مانع از اقدامات
ن شود».
دشمن مشترک انها ،یعنی ایرا
نظیر انچه در ســوریه و عراق شــاهد ان هســتیم ،فروش
تســلیحات و تبادل اطالعات نظامی و امنیتی از متحدان
منطقه ای خود حمایت و پشــتیبانی می کند .این سیاست
از هزینه های انسانی و مالی مستقیم امریکا در درگیری ها
می کاهد.
.3دولت ترامــپ بارها تاکیــد کرده که کشــورهای دیگر
می بایســت در تامیــن هزینه های امنیتی و دفاعی ســهم
بیشتری برعهده گیرند .در سایه این سیاست نه تنها امریکا
هزینه مالی کمتری برای پیشــبرد سیاســت های نظامی و
امنیتی خود می پردازد ،بلکه باعــث افزایش هزینه نظامی
کشورهای متحد امریکا در عمل به سود امریکا ،به عنوان
بزرگ ترین عرضه کننده تسلیحات می شود .طبق گزارشی
که ســیپری ،موسســه بین المللــی پژوهش هــای صلح
گفتارها
20
مثلث | شماره 356
سیاست خارجی جدید ترامپ
صرف نظر از اینکه دولت ترامپ چه
رویکــردی را در قبــال خاورمیانه در پیش
بگیرد ،می توان گفت که سیاست خارجی
و نظامی امریکا ســه تغییر عمده داشــته
است ،تغییراتی که شامل حال خاورمیانه
هم می شود:
.۱مقابله با تروریســم :دولــت ترامپ،
مبارزه با نیروهای وابسته به داعش و گروه های تروریستی
مشابه در کشــورهای دیگر را در دســتورکار خود قرار داده
اســت .ترامپ در کارزار انتخاباتی خــود بارها اظهار کرده
بود که حمله به عراق و سرنگونی دولت صدام حسین خطا
بوده و باعث پیدایش گروه هــای افراطی و به ویژه داعش
شده است.
.۲دولت ترامپ خواســتار افزایش نقش بازیگران محلی
در مناقشــات و کانون هــای بحران اســت .پیشــبرد این
سیاست هدف کاهش نقش امریکا در سیاست بین الملل
را دنبال نمی کند ،بلکه هــدف از ان تغییر نقش امریکا در
درگیری های منطقه ای در سطح جهان است .مطابق این
سیاست ،وظیفه درگیری مستقیم با دشمن برعهده متحدان
منطقه ای امریکا قرار می گیرد و امریکا با حمالت هوایی،
ت ترامپ و مسئوالن نظامی و امنیتی عربستان
ناتو بین دول
و امارات متحده صــورت گرفته اســت .از دیگر اعضای
احتمالی ایــن پیمان نظامی از کشــورهای مصــر و اردن
یاد می شود .در عین حال پیوســتن سایر کشورها به «ناتو
عربی» نیز منتفی نیست.
این پیمان نظامی از همراهــی و حمایت اطالعاتی
و امنیتی رژیم صهیونیســتی و امریکا نیز برخوردار خواهد
بود .هدف از ایــن پیمان نظامی ،ایجاد همبســتگی بین
کشورهای عربی و ســنی مذهب در برابر ایران و جلوگیری
از نفوذ ان در منطقه اعالم شده است .بر اساس این طرح،
عمال وظیفه اصلی مقابله با «دشمن مشترک» به بازیگران
محلی و متحدان منطقه ای امریکا واگذار می شود.
مسابقه تسلیحاتی
بر اســاس ســومین ویژگی سیاســت خارجی دولت
امریکا ،کشــورهای خاورمیانه می بایســت نقش بیشتری
در تامین هزینه های امنیتــی و نظامی خود برعهده گیرند .
ترامپ در کارزار انتخاباتی خود تاکیــد کرده بود که دلیلی
نمی بینــد امریــکا هزینــه تامیــن امنیت
کشــورهای ثروتمندی چون عربستان را
متقبل شــود .گرایش به خرید جنگ افزار
توســط دولت عربستان و شــمار دیگری
از کشــورهای عضــو شــورای همکاری
خلیج فــارس به ماه هــای اخیــر محدود
نمی شود .اما عربستان سعودی ،امارات
و قطر اشکارا بر میزان بودجه نظامی خود
افزوده اند.
بر اساس گزارش موسسه بین المللی
پژوهش هــای صلــح اســتکهلمSIPRI ،
ســیپری ،در دوره زمانــی ۲۰۱۲تا ۲۰۱۶
بودجه نظامی کشــورهای خاورمیانه ۸۶
درصد افزایــش یافته اســت .در واقعیت
امر ۳۰ ،درصد کل تســلیحات به فروش
رســیده در ســطح جهان روانه این منطقه
شــده اســت .میزان رشــد بودجه نظامی
کشور عربستان سعودی بالغ بر ۲۱۲درصد
بوده است .بودجه نظامی کشورهای قطر
و امارات متحده عربی نیز رشد چشمگیری
داشته اســت .روشــن اســت که بخش
قابل مالحظه ای از ســود ناشــی از خرید
تسلیحاتی کشورهای خاورمیانه به جیب
شــرکت های تولید جنگ افزار امریکایی
می رود.
فرجام
استکهلم منتشــر کرده ۳۳ ،درصد بازار تسلیحاتی جهان
در دست امریکاست و این کشــور به یک صد کشور جهان
اسلحه می فروشد.
هر سه رکن اصلی سیاســت خارجی دولت ترامپ در
رویکرد عربستان سعودی و کشــورهای شورای همکاری
خلیج فــارس در برابر ایران و بحران هــای منطقه ای دیده
می شود.
ناتوی عربی
رکن دوم سیاســت دولــت ترامپ به بهترین شــکل
خــود را در ایده ایجــاد پیمــان نظامی کشــورهای عربی
نشان می دهد .بنا بر گزارش روزنامه وال استریت ژورنال،
گفت وگوهای اولیه بر سر ایجاد یک پیمان نظامی از نوع
به نظر می رســد به رغم اختالفات و
رقابت های درونی میان کشورهای حاشیه
خلیج فارس و نیز ترس از سیادت عربستان
این احتمال وجود دارد که کشورهای حاشیه خلیج فارس با
حمایت امریکا یک ائتــاف نظامی فراگیر در منطقه علیه
ایران ایجاد کنند ،که این می تواند برای ایران خطر افرین
باشد .همچنین ناتوی عربی بر اساس طرحی که برای این
منظور تهیه شده ،اتحاد نظامی است که بر اساس الگوی
ساختار پیمان اتالنتیک شــمالی و بر اساس همان اصل
«یکی برای همه و همه برای یکی» پایه گذاری می شود.
در رابطه با حضور اسرائیل در این اتحادیه نیز باید گفت که
همکاری ها با تل اویو در حد تبــادل اطالعات خواهد بود.
وال اســتریت ژورنال در این رابطه نوشــته است« :امریکا
حاضر به حمایت از اتحادیه در عرصه دفاعی و اطالعاتی
است ،ولی نه امریکا و نه اسرائیل در پیمان دفاع جمعی این
کشورها مشارکت نخواهند داشت».
گفتارها
نعل وارونه
کشورهای منطقه در جست وجوی سهم از دست رفته خود هستند
پیمان جهانگیری
روزنامه نگار
2
به دست اوردن دل متحد ان
تمام انچه گفته شــد نشــان از ان دارد که عالوه بر
تغییر تاکتیکی امریکا در خاورمیانه ،واقعیت هایی نادیده
گرفته می شــود .تیلرســون علیه انتخابات ایران ســخن
می گوید و این در حالی است که همزمان ترامپ در کشور
عربســتان ســعودی قول حمایت بیشــتر از این کشور را
می دهد .شــگفت انگیز اســت که از روند دموکراتیک در
یک کشور با نظام مردم ساالر دینی انتقاد شود اما در طرف
مقابل اشاره ای به اعمال ضد بشری و تبعیض امیز مذهبی
در عربستان نشود .مردم ساالری دینی در ایران اصیل تر
از دموکراسی نداشته عربستان است!
از طرف دیگر بر خالف گفته تیلرسون ،توان دفاعی
و قدرت موشکی ایران قابل چشم پوشی نیست و سیاست ها
و اهداف دفاعی جمهوری اســامی ایــران در یک روند
تعریف شده مشخص در حال انجام اســت و هیچ عاملی
مانع این کار به حســاب نمی اید .چرا که در «شرایط امروز
جهانی و منطقه و باتوجه به وجود دشــمنان قســم خورده
انقالب اسالمی ،تداوم و ســرعت دهی و عمق بخشی به
اهداف دفاعی ،از جمله سیســتم های دفاعی موشکی از
اولویت های کشورمان محسوب می شــوند ».نبا ید از یاد
برد که منشاء بسیاری از نا امنی ها در خاورمیانه خود امریکا
است.
مثلث | شماره 356
پــس از تحوالتی که منجــر به بیداری اســامی در
منطقه خاورمیانه عربی شد ،دولت ســابق امریکا با تغییر
رفتــاری ملمــوس از دولت های مــورد اعتــراض مردم،
حمایت نکرد و سرانجام موجب سقوط انان شد .بر همین
اساس طی سال های گذشته موجب شــد امریکا جایگاه
متزلزلی در بین حاکمان کشورهای خاورمیانه پیدا کند که
در این بین عربستان ســعودی به عنوان هم پیمان دیرین
امریکا بیشترین نارضایتی را از تغییر رفتار امریکا داشت.
عربســتان ســعودی طی نیم قرن اخیر همواره جایگاهی
برجسته در سیاســت خارجی خاورمیانه ای ایاالت متحده
امریکا داشــته اســت .جایگاهی که به واســطه موقعیت
ژئوپولیتیکــی ،ذخایــر نفت ،موقعیــت مذهبــی در بین
کشورهای اسالمی و شماری موارد دیگر ،برای این کشور
به دست امده است.
کشــور دیگر ترکیه بود .ترکیه که خود را به کلی جدا
از اسیا و خاورمیانه می دانست راه پیوســتن به غرب را در
گرو اجرای سیاســت های امریکا و اتحادیه اروپا می دید.
تا اینکه رفته رفته ،روند سیاســت خارجی ایــن دو بازیگر
بین المللی نشــان داد که تمایل چندانی بــه جذب ترکیه
ندارند تا انجــا که اکنون نه تنها حمایتی از سیاســت های
سخن پایانی
گفتارها
انتخابات ریاســت جمهوری در هر دو کشــور ایران
و امریکا برای طــرف مقابل حائز اهمیت اســت و به رغم
ادبیات متخاصم حاکم بــر روابط بین المللی دو کشــور،
همواره با حساسیت بسیار ،انتخابات طرف مقابل را رصد
می کنند .این دوره نیز مانند سایر ادوار گذشته ،شیطنت ها
و خصومت ورزی امریــکا با ملت ایــران و نظام جمهوری
اســامی ،رخی دیگر از خود نمایان کرده است .بار دیگر
وزیر امور خارجه امریــکا ،صحبت هایی علیــه انتخابات
ریاست جمهوری در ایران داشته است.
واقعیت ان است که طی 38سال گذشته ،خصومت
و دشــمنی ،وجه بارز رفتار امریکا در قبــال ایران و کنش
بین المللی ان کشور در قبال کشورمان بوده است و شنیدن
صحبت هایی از این دســت چندان جای تعجب ندارد .در
واقع امریکایی ها به یک نوع دشــمنی نهادینه شده ای در
رفتار سیاسی شان در برابر ایران رسیده اند که حتی برجام و
انجام توافق با این کشور نیز نتوانست از شدت ان بکاهد.
تا انجــا که حتی پیــش از ایام تبلیغات ریاســت جمهوری
دوازدهم ،هــم صحبت هایــی را علیه کشــورمان اظهار
داشتند .امریکا به رغم انکه در چارچوب برجام موظف است
تحریم هایی را علیه ایران تعلیق کند ،اما همزمان با انجام
این کار ،وزارت خزانه داری این کشور تحریم های تازه ای
را وضع می کند تا به زبانی تلویحی اما اشــکارا از مخالفت
خود با برجام بگوید.
پیام این نوع رفتار امریکا مشــخص است .امریکا
نمی خواهد به روابطی ســازنده در قبال ایران برســد ،بر
این اســاس تمام تالش خــود را به کار می گیــرد تا اوال
نشــانه هایی از تنش زدایی در روابط امریکا با ایران بروز
ندهد و از ســوی دیگر ،با الغــای ناکامی و ایجاد فشــار
مضاعف بــر ایران ،در صــدد ملغی کردن برجام توســط
ایران باشــد .اما این رویدادها منجر بــه واکنش هایی از
دیگر بازیگران عرصه بین الملل نیز شده است .اما نتیجه
کنش های این چنینی توسط امریکا چیست و حاصل چه
رویدادهایی است؟
یک جانبه گرایانه ترکیه در منطقه نمی کنند ،بلکه اشــکارا
ا ردوغان را ســرزنش کــرده و در برابر سیاســت های وی،
موضع گیری می کننــد .اما فاصله این جدایــی در دوران
ن ترامپ اندکی کم شده است.
کنونی و با رئیس جمهور شد
دوباره ترامپ سعی می کند از کشــورهایی حمایت کند که
در دولت گذشــته توجه کمتری به انها می شد .ترامپ در
واقع معتقد اســت که امریکای کنونــی قدرتش در عرصه
بین الملل افول پیدا کرده و بایستی دوباره قدرت امریکا را
احیا کرد و جایگاه این کشور را در عرصه جهانی باز ستاند.
بر همین اســاس مجددا حمایــت از حکومت های
غیردموکراتیــک و حاکمــان اقتدارگرا برای دســتیابی به
مناطق نفوذ جدید و همچنین تثبیت منافع خارجی امریکا،
در دســتورکار این کشور قرار گرفته اســت .صحبت های
اخیر تیلرســون در خصوص انتخابات ایران ،نشان از ان
دارد که در سیاســت جدید امریکا ،همپیمانان منطقه ای
امریکا در حال رسیدن به سهم از دست رفته گذشته خود
و احیای جایگاه و موقعیت خود در مناســبات سیاسی این
کشور هستند.
درواقع شــاید بتوان روند رو به رشــد اعمال و کنش
تخاصمی امریــکا در قبال ایــران را در بخشــی از ان که
متوجه بــراوردن خواســته های متحــدان منطقه ای این
کشور است دانست .پر واضح است که کشورهای منطقه
خصوصا عربستان سعودی و ترکیه از فضای پسابرجام که
به ایران موقعیت بهتری را برای بازیگری در سطح منطقه
می دهد ،کامال ناراضی اند ،چرا که این امر منجر به ضعف
انان و تمایل بیشتر ملت های ازادی خواه منطقه به سمت
ایران می شود.
اما از دید تحلیلی کل گرایانه تری ،می توانیم شاهد
این موضوع باشــیم کــه قدرت هــای بزرگ دیگــر نیز به
مانند گذشــته حاضر به همراهی امریکا نیستند و سیاست
یک جانبه گرایی امریکا دیگر توان اجرایی شــدن ندارد.
نمونه هایی از این عدم همراهــی را می توان در اعتراض
قدرت های اروپایی واتحادیه اروپا و عــدم همراهی انان
با ترامپ در زیر ســوال بردن برجام شاهد بود یا مورد دیگر
اعتراض چین نســبت به امریکا در تحریم افراد حقیقی و
حقوقی ایرانی جدید توســط این کشور اســت .پر واضح
است که دیگر امریکا مطلوبیت گذشته را برای قدرت های
بزرگ ندارد.
21
فکـر نـو
از دریچه ای دیگر
ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه
علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست،
دانشــگاه ،حوزه های علمیه ،فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم .در واقع
این صفحات ،صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت .نوعی عقالنیت
ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند.
مرگکاپیتالیسم؟
علوم سیاسی ضدپوپولیسم است
جامعه شناسی
22
مثلث | شماره 356
در جست وجوی معنای زندگی
سرگشتگی انســان معاصر در پی یافتن پاسخ
به پرسش دیرین خود در باب معنای زندگی همچنان
چالشــی اساســی در محافل اندیشــه ورزی است؛
به گونه ای که انسان امروز در مواجهه با گستردگی
و پیشــرفت روزافزون علــم و منابــع اطالعاتی در
دسترس و همچنین رواج رسانه های ارتباطی ،بیش
از هر زمان دیگری دچار یاس و ناامیدی شده است.
«من کیســتم؟» «در این جهان چه می خواهم؟»
«این جهان را چه پایانی اســت؟» و پرســش هایی
از این دســت که پاســخ به انها در گرو یافتن درکی
بر معنای زندگی است ،ذهن انســان درگیر اما تنها
شده در زندگی مدرن را بیش از پیش به خود مشغول
داشته است .انتشارات فرهنگ معاص ر مجموعه ای
با عنوان «در جســت وجوی معنای زندگی» منتشر
کرده که شامل ١٠گفت وگو با اندیشه ورزان اروپایی
المانی زبان یا المانی دان است و به همت خسرو ناقد،
از المانی به فارســی برگردانده شده اســت .ناقد در
مقدمه کتاب اورده است« :نمی خواستم با میانجی
مترجمی از زبان دیگر ،نادرستی ها و نارسایی هایی
به متن ترجمه فارسی گفت وگوها راه یابد .در انتخاب
گفت وگوها تمــام توان خــود را بــه کار گرفته ام تا
خواننده این کتاب را به ســوی اندیشــه و دیدگاهی
خاص نکشانم ،بلکه او را با ارا و افکار اندیشه ورزانی
با نظرگاه های متفاوت و گاه حتی مخالف با یکدیگر
اشنا کنم ».در این کتاب گفت وگوهایی از هانا ارنت،
کارل پوپر ،ارتور کوستلر ،لشــک کوالکوفسکی،
گئورگ گادامر ،هربرت مارکوزه ،یورگن هابرماس،
ماکس هورکهایمر ،مارتین هایدگر و هانس یوناس
برای نخستین بار گرداوری شده است .در نخستین
گفت وگوی این کتاب تحت عنوان «من فیلســوف
نیســتم» هانا ارنت در پاسخ به پرســش «مخاطره
گســتره عمومی» -که نقل قولی دیگر از یاســپرس
است -به چه معناست؟ می گوید« :منظور از مخاطره
گســتره عمومی خیلی روشــن اســت .اینکه شما
به عنوان فــرد در معرض نــگاه و توجه عمــوم قرار
بگیرید .با انکه معتقدم نبایــد به منظور خودنمایی،
در گســتره عمومی حضور یافت و کنش نشان داد،
با این همه می دانم که فرد ،بــه هرحال بیش از هر
فعالیت دیگری ،با هر کنشــی ،به نحــوی خود را در
معرض نگاه و توجــه عموم قرار می دهــد .در عین
حال باید توجه داشــت که ســخن گفتن نیز شکلی
از کنش است.
ولفگانگ اســتریک ،اقتصاددان المانی اســت که
نوشته هایش سیاه ترین چشــم اندازها را برای اینده جهان
پیش بینی می کند .او رئیس مشترک بهترین موسسه علوم
اجتماعی المان ،مشاور دولت گرهارد شرودر در اواخر دهه
90و یکی از برجسته ترین تئوریســین های کاپیتالیسم در
اروپا ست که معتقد است پیش از انکه کاپیتالیسم به جهنم
برود تا اینده قابل پیش بینی در برزخ به سر خواهد برد ،مرده
یا در حال احتضــار از اوردوز خودش ،امــا همچنان حی و
حاضر خواهد بود .ولفگانک استریک چندی پیش با روزنامه
گاردین به گفت وگو نشسته و در ان به بیان دیدگاه های خود
پیرامون کاپیتالیسم و علم سیاست پرداخته است .او در این
گفت وگو با بیان اینکه علوم سیاسی تخصص زده اثر خشم
اخالقی را دســت کم می گیرد ،می گوید« :علوم سیاســی
چیزی جز تحقیر نخبه گرایانه برای چیزی که «پوپولیسم»
می نامد ،ندارد و این را با نخبگان قدرتی به اشتراک می گذارد
که دوســت دارد نزدیک شــان بماند ،اما شــهروندان هم
می توانند وحشــت کنند و واکنش غیرمنطقی نشان دهند،
درست مثل ســرمایه گذاران مالی ،گرچه اسکناسی به نام
اســتدالل ندارند ،بلکه فقط مجهز به واژه ها و (کســی چه
می داند؟) سنگ فرش ها هستند ».استریک در سال ۲۰۱۵
در یادداشتی هشدار داده بود که خشم علیه این نخبگان،
در مجموع ،شکلی ارام و تدریجی نخواهد داشت .او ابراز
می دارد« :در عوض شــکلی از ســرگرمی عمومی یا نوعی
ملی گرایی واپســگرایانه به خــود خواهد گرفت و بیشــتر
شــبیه دونالد ترامپ خواهد بود تا هیالری کلینتون ».وی
ادامه می دهد« :سیاسی شــدن ،روند مهاجرت به ســمت
راست طیف سیاســی اســت که در ان احزاب ضدسیستم
در ســازمان دهی شــهروندان ناراضی وابســته به خدمات
عمومی بهتر و بهتر عمل می کنند و بر حفاظت سیاســی در
برابر بازارهای بین المللی اصرار می ورزند ».این کارشناس
اقتصادسیاسیبابیاناینکهکاپیتالیسممدرندرعمیق ترین
ِ
دشمنان خود تکیه کرده است ،می گوید:
بحران هایش به
«کاپیتالیسم در حالی به دشــمنان خود تکیه کرده است تا
با کمربند نجات اصالحات به اب بزنند .در رکود بزرگ دهه
30دموکرات هــای فرانکلین روزولت بودند کــه نیو دیل را
اجرا کردند و اتحادیه های بریتانیا با کینز ائتالف کردند».
او تاکید می کند« :این را با وضعیت فعلی مقایسه کنید .در
طول 40سال ،کاپیتالیسم نئولیبرال اپوزیسیونش را نابود
کرده اســت ،بنابراین «کاپیتالیســم» بدون محدودیت و
بدون اصالح خواهد مرد ».استریک بیان می دارد« :این
سرنگونی خشونت باری نیست که مارکس و انگلس تجسم
کرده بودند .انها در مانیفست کمونیست مدعی شده بودند
که پرولتاریا «گورکن» کاپیتالیسم خواهد بود ،تقریبا 170
سال بعد ،کاپیتالیست ها با نابود کردن کارگران و مخالفانی
که برای تداوم سیستم نیاز داشتند قبر خودشان را خواهند
کند ».او با بیان اینکه چیزی که بعد از این می اید جانشین
بهتری نخواهد بود ،بلکه بیشتر شبیه به پوسیدگی چند صد
ساله امپراتوری روم خواهد بود ،تصریح می کند« :حمایت
از برگزیت و ترامپ از یک چشمه اب می خورد ،شما گروهی
در حال رشد از افرادی دارید که تحت تاثیر بین الملل گرایی
نئولیبرال به شــکلی فزاینده از جریان اصلی جامعه شــان
مستثنی شده اند».
هدف علوم انسانی
مارک سجویک
پروفسور مارک سجویک ( )Mark Sedgwickاستاد
دانشگاه ارهوس دانمارک ،استاد سابق دانشگاه امریکایی
قاهره و دبیر انجمن اروپایی مطالعات باطنی گرایی غربی
ی که در زمینه علوم انسانی تحصیل می کنند
افزایش افراد
را موفقیت ایــن حوزه از دانش دانســت و گفــت« :علوم
انســانی پیش تر توســط عده ای معدود مطالعه می شــد،
اما اکنــون میلیون هــا نفر در جهــان در دانشــگاه ها این
علوم را تحصیــل می کنند و ایــن موفقیت بزرگی اســت.
اکنون این سوال پیش امده که این میلیون ها نفر ،پس از
تحصیالتشان می خواهند چه کار کنند و این یک عالمت
سوالی است که در مقابل کسانی که تحصیل علوم انسانی
می کنند ،قرار دارد .نویســنده کتاب «علیه جهان مدرن:
خ پنهان فکری سده بیستم» با بیان اینکه
سنت گرایی و تاری
یکی از مشکالت اساسی در خصوص علوم انسانی بازار کار
است ،گفت« :این که فار غ التحصیالن این رشته ها بازار
کار مناسبی ندارند ،از دغدغه های اصلی این رشته هاست.
دو راه برای وفق پیدا کردن این علوم با نیازهای بازار وجود
دارد؛ یکی وفق دادن ان با بازار کار اســت؛ نظیر انچه در
مورد علوم پزشکی ،مهندســی یا برنامه نویسی کامپیوتری
وجود دارد و دیگری ،وفق دادن بازار با علوم انسانی است».
او در پاسخ به اینکه ایا علوم انســانی باید خود را با نیازهای
بازار وفق دهد ،گفت« :این امر برای برخی جالب است اما
هرگز چنین اتفاقی نمی افتد ،زیرا علوم انسانی نوعی اماده
شدن غیرمستقیم برای زندگی است ،نه یک امایش برای
اشتغال .در واقع هدف علوم انسانی این نیست که افراد را
برای تجارت تربیت کند .هر چند یک فارغ التحصیل علوم
انسانی با مطالعه این رشته ها ممکن است دست باالیی در
تجارت و بازار پیدا کند ولی هدف این رشته ها تربیت افرادی
برای بازار نیســت و هدف ان تربیت انسان هایی است که
معنای زندگی را بفهمند ».مارک ســجویک پیشنهاد کرد:
«افرادی که تمایل به تحصیل در علوم انسانی را دارند اگر
دغدغه حضور در بازار کار را دارند ،در کنار تحصیالت شان
در زمینه های دیگری مانند علوم مهندســی ،رایانه و ...را
دنبال کنند».
فلسفه غرب منهای غرب
تماشای رنج دیگران
لوازم مواجهه حوزه با غرب چیست؟
«بی پدر» از چه سخن می گوید؟
قاچاق شعر
اگاهی از ماجراهای نهفته ادبی
فیلسوفنبود
روایت داوری اردکانی از محمدعلی فروغی
رضا داوری اردکانی ،رئیس فرهنگستان علوم ایران
در نشست «مواجهه فرهنگ ایرانی با تجدد ،نقد و تحلیل
محمدعلی فروغی و مسائل تجدد ایرانی» که در پژوهشگاه
علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد ،گفت« :انچه
من در این سخنرانی عنوان می کنم ،بیشتر ناظر بر یکی از
کتاب های فروغی است که دو سال پیش منتشر شده؛ یعنی
«یادداشت های پاریس» یا «کنفرانس صلح» .امیدوارم
مرا مالمت نکنید که فردی که شــغلش فلسفه است ،چرا
یادداشت های سیاسی می خوان د اما باید توجه کرد که این
یادداشت ها ،یادداشت های سیاسی فروغی است ».او با
بیان اینکه زندگی فروغی ،زندگی فیلسوفانه نبوده ،گفت:
«او یک سیاســتمدار بوده و زندگی سیاستمدارانه داشته و
البته در همه کار و سیاســت هم اعتدال را رعایت می کرده
اســت .فروغی مردی صریح اللهجه است و موافقت های
خود را به صراحت بیان می کرده اما هرگز با اشخاص یا افراد
بیهوده درنمی افتاده است .او هم ظرافت دیپلماتیک داشته
و هم ظرافت هــای دیپلماتیک را به خوبــی درک می کرده
است .در سیاست هم همواره قدر خود را می دانسته و برای
شغل و مقام ،خود را کوچک نمی کرده است .در مدتی که
در پاریس می گذرانده ،چنانچه از یادداشت هایش برمی اید،
بار سنگین وظایف هیات بر عهده او بوده است ».داوری در
ادامه گفت« :فروغی گرچه بخشی از اثار افالطون و کتاب
«شفاء» بوعلی و ...و حتی «ســیر حکمت» را نوشته ،تا
اواخر عمر کاری به فلسفه نداشــته و فلسفه نخوانده بوده
اســت ».وی افزود« :فروغی فقط در زمره کسانی نیست
که در مبانی تاریخ تجددمابی ما اثر و ســهم داشتند ،بلکه
او از مظاهــر تجددمابی ایــران اســت ».داوری تصریح
کرد« :چیزی که من از خواندن این نوشته ها دریافتم این
است که او گرچه دانشمند بوده و در جوانی به رسم عالمانه
می زیسته ،در دوران کمال عمر بیشتر روحی سیاسی پیدا
کرده و به رســم سیاســتمداران زندگی می کرده اســت».
داوری ادامه داد« :در پاریس فروغی دانشــمند ،یکســره
سیاسی شده ،فکر و ذکرش سیاست است او در پاریس نه
دانشمندانه ،نه فیلســوفانه بلکه سیاستمدارانه می زیسته
و این امر عجیبی نیست .دانشــمند اگر در فکر و ذکر علم
باشد و با این فکر و ذکر در سیاست وارد شود ،سیاستمدار
موفقی نخواهــد بود .ماکس وبر بیهوده ســودای شــغل
سیاسی داشت ،زیرا نمی توانست علم و مطالعه را رها کند».
داوری اردکانی گفــت« :به عقیده من اگــر فروغی کتاب
سیر حکمت در اروپا را ننوشــته بود ،شهرت و اعتبار کنونی
را نداشت .این کتاب عالوه بر همه مزایایی که دارد در ان
نه بارقه های تفکر می توان یافت و نه دعوتی به تفکر در ان
هست .اصال تاریخ تجدد مابی ما تاریخ تفکر نیست .تاریخ
فراگرفتن و اموختن معلومات اماده است».
تماشای رنج دیگران
«بی پدر» از چه سخن می گوید؟
در بازار سیاه جهانی نفت چه می گذرد؟
مثلث | شماره 356
تولید جهانی نفت به تنهایی هر سال 1/7تریلیون دالر
ارزش دارد و اگر ســوخت های پایین دستی و سایر خدمات
به حســاب اورده شــود ،نفت یک ماشین پول ســاز است.
شرکت هاودولت هاازاینمنبعثروتبهرهمی برند.بزرگترین
شرکت هایجهاندرنفتبیشازهرصنعتدیگریفعالیت
می کنند .همچین درامدهای نفتی کمک می کند دولت ها
ســرپا بمانند .اما نفت هم مانند هر صنعت پرسود دیگری با
مشکلسرقتروبه روست.
دزدی ســوخت بر فعالیت ها در ســطوح باالدســتی،
میان دستی و پایین دستی تاثیر می گذارد و به قدری گسترده
است که حتی سیاستمداران ،پرسنل نظامی و پلیس نیز در
فعالیت هایغیرقانونیمشارکتمی کنندوحتیگاهیردپای
مقاماتبلندپایهدولتیدراینفعالیت هادیدهمی شود.
طبق براورد شرکت ،E&Yسرقت سوخت یک مشکل
۱۳۳میلیارددالریاست.ساالنهمیلیاردهادالرازدرامدهای
دولت ها و شرکت ها به دلیل فعالیت هایی از دست می رود که
شاملمواردذیلهستند:
نصــب شــیر روی خــط لوله :بــا نصب شــیرهای
غیرقانونی ،سارقان می توانند نفت یا فراورده های نفتی را از
خطوطلولهسرقتکنند.
بانکرینــگ غیرقانونــی :نفتی که دزدان به دســت
اورده اند ،به قایق های کوچکی پمپ می شود و این قایق ها
بهدریامی روندتامحصولرابهنفتکش هاتحویلدهند.
انتقالکشتیبهکشتی:سوختغیرقانونیبهکشتی
ی که می تواند محموله را به عنوان واردات قانونی
معروف تر
عبوردهد،منتقلمی شود.
دزدیمسلحانه:اینشیوهمستلزمبه کارگیریخشونت
برایهدایتکامیونیاکشتیوسرقتمحمولهاناست.
رشوه به مقامات فاسد :در بعضی از کشورها مقامات
فاسد تا زمانی که رشوه دریافت می کنند ،چشمشان را روی
دزدی هیدروکربن می بندند .طبق گزارش ،E&Yبیش از ۵۷
درصدکالهبرداری هادربخشنفتوگازبهطرح هایفساد
مربوطمی شود.
قاچاق و پولشویی :قاچاق فراورده های نفتی به یک
حوزه قضایی دیگر می تواند سوداور بوده و فروش ان چندان
قابلردیابینباشد.گروهداعشبرایاینشیوهمعروفاست.
تقلــب :در ایــن پروســه ،مــواد افزودنی بــه نفت یا
فراورده های پاالیش شــده اضافه می شوند در حالی که این
محصوالتباقیمتکاملفروختهمی شوند.
پیامددزدیسوختبسیارگستردهاستکهمی توانبه
موارد زیر اشاره کرد:
از دست رفتن سود شــرکت ها :شرکت ها در بخش
نفت و گاز ممکن است میلیاردها دالر به دلیل دزدی سوخت
ازدستدهند.
ازدسترفتندرامددولت ها:دولت هاازتولیدنفت،
حقامتیازوهمچنینازمحصوالتنهاییمانندبنزینمالیات
دریافتمی کنند.
جامعه شناسی
ایده تئاتــر بی پدر ،ایده ای اســت به شــدت معاصر
وام گرفته از داستان «شــنگول ومنگول» قصه ای که در
کودکی هایمــان جریان دارد و به محض شــنیدنش ترس
از اجــازه ورود دیگری به حریم خصوصی مــان در کودکی
شــکل گرفته اســت؛ زمانی کــه ایفون هــای تصویری و
ابزار مــدرن بــرای شناســایی ان دیگری پشــت در وجود
خارجی نداشــت .امروز اما تکنولوژی به حریم خصوصی
ما تعرض کرده و همان قدر خشــونت؛ خشونتی که دیگر
حتی تالشــی بــرای پنهان شــدن نمی کند .هــر روز تنها
اگر برای چند دقیقــه ای در فضای مجازی ،اینســتاگرام
و ...بچرخیــد ،حداقــل چند عکــس خشــونت بار را ورق
خواهید زد .جنگ ،تجــاوز ،بی هویتی و درندگی انســان
پست مدرن جهان را به ســمت اضمحاللی تراژیک سوق
می دهد .اما همه اینها بن اندیشه نمایشی است که فانتزی
خشونت بارش ،بازنمایی معاصریتی است که با شتاب در ان
زیست می کنیم .ایده اصلی چیدمان واقعیت های بی پرده
امروزی و ترس هایش؛ ایده ای درخشان است .مطمئنا ما
در ایران نیازمند گونه های مختلف اجرا یی ،تفاوت در سلیقه
انتخاب درام و نگاه های متفاوت از یکدیگر هستیم؛ انچه
اثار نمایشی مان را از هم متمایز می کند و به مخاطب تئاتری
اجازه می دهد تا تجربه دیداری و شنیداری متفاوتی از دیدن
یک اثر نمایشی داشته باشد .محمد مساوات در تئاتر بی پدر
این مرز را گذرانده و دســت به تجربه ای کامال تئاتری زده
است؛ تئاتری با فانتزی هولناک «فرزندخوری!» اما سوال
انجایی مطرح می شــود که لزوم نمایش امر خشونت بار به
مثابه جنایتی هولناک روی صحنه تئاتر چیست؟ مساوات
در «بی پدر» با تمام تالشــش از ســاختن اثری متفاوت،
به شدت معاصر و نقادانه نسبت به جامعه خویش ،دچار چند
لغزش حرفه ای شده است .اول از همه مساوات به عنوان
امری اخالقــی و حرفه ای باید پیــش از اجرا به مخاطبش
اجازه انتخاب دهــد که ایا توانایی روحی و جســمی دیدن
صحنه های خشــونت بار را دارد یا خیــر؟ نه تنها این اتفاق
پیش از اجرا نمی افتد که عنوان «طراح عروسک» به این
امر بار دیگری اضافه می کند که شاید بتوانیم با کودکانمان
به دیــدن ایــن نمایش برویــم؛ «شــنگول ومنگول و حبه
انگوری» که با عروسک همراه می شــوند .انتخاب چنین
عنوانی به جای «طراح قطعه» یا «اسپشــیال» ،اگاهانه
به مخاطب ضربه می زند؛ ضربه ای کــه طراح و کارگردان
خودش ان را در طول اثرش به صالبه کشیده و نقد می کند.
ســومین نکته در این مقام زمانی اســت که مساوات زمان
پســت مدرن حاضــر را برعکس شــتاب جــاری اش کش
می اورد ،مخاطب را همچنان به دردی محکوم می کند که
می تواند از حوصله اش فراتر رفته و از لذت تماشــای ایده
هوشمندانه اش جا بماند.
پشت پرده طالی سیاه
23
فلسفه غرب منهای غرب
لوازم مواجهه حوزه با غرب چیست؟
جامعه شناسی
24
مثلث | شماره 356
چشم انداز روشن گردشگری اروپا
در سال ۲۰۱۷
صنعت گردشگری اروپا پس از ثبت رشدی متوسط
در سال ،۲۰۱۶در سال جدید نیز همچنان به روند مثبت
خود ادامه می دهد« .تراول پالس» نوشــته اســت که
گزارش جدید کمیسیون ســفر اروپا ( )ETCحاکی از ان
است که قاره سبز در سال گذشته میالدی ( )۲۰۱۶در
مجموع پذیرای ۶۱۵میلیون گردشگر بین المللی بوده
و این روند مثبت با وجــود نگرانی های امنیتیِ ،برِکزیت
و تغییر سیاســت های دولــت امریکا ،در ســال جاری
میالدی نیز ادامه خواهد داشت .اطالعات موجود در
این گزارش که «روندها و چشــم اندازهای گردشگری
اروپا» نام دارد ،نشان می دهد نیمی از مقاصد گردشگری
اروپا در چند ماه نخست سال جدید میالدی ،رشدی دو
رقمی را در جذب گردشــگر به ثبت رســانده اند و در این
میان کشور ایسلند بیشترین رشــد و جهش را در جذب
توریست خارجی داشته اســت .ایسلند در طول بیش از
چهار ماهی که در سال ۲۰۱۷میالدی گذشته ،با رشد
۵۴درصدی در جذب گردشــگر بین المللی در مقایسه
با مدت مشابه ســال قبل روبه رو بوده که افزایش شمار
پروازها بر فراز اقیانوس اطلس از جمله مهمترین علل
این رشــد قابل مالحظه اعالم شــده اســت .همچنین
عکس ها و ویدئوهای گرفته شده از مناظر و جاذبه های
فنالند به سرعت در اینترنت دست به دست می شود و این
نیز یکی از عوامل افزایش تقاضا برای سفر به این کشور
بوده است .از جمله سایر کشورهایی که در افزایش شمار
گردشــگران خود موفق بوده اند نیز می توان به قبرس
با رشــد ۲۶درصدی ،پرتغال با ۲۵درصد ،مالت با رشد
۲۳درصدی و همچنین بلغارســتان ،فنالند ،اســتونی
و سوئیس اشــاره کرد .ترکیه همچنان در تالش است
امارهای گردشــگری خــود را به پیــش از دوره رکودی
برساند که از سال ۲۰۱۵اغاز شــد و امار جدید حکایت
از ان دارد که شــمار گردشــگران ورودی به این کشور
در مقایســه با دوران اوج ۸درصد نزول دارد .بســیاری
از این کشورها از افزایش ســفر بین اروپایی و همچنین
افزایش شــمار توریســت های روس بهره مند شده اند.
به عنوان نمونــه ،تعداد گردشــگران روس در کشــور
ایســلند ۱۵۷درصد و در قبرس ۱۲۲درصد رشد داشته
است .ترکیه ای ها نیز امسال شــاهد حضور ۸۸درصد
گردشگر روس بیشتر در مقایسه با سال ۲۰۱۶هستند.
ظاهرا هشدار وزارت امور خارجه امریکا در بر حذر داشتن
شهروندان امریکایی از سفر به اروپا تاثیر چندانی نداشته
و با وجود نگرانی امنیتی شمار گردشگران امریکایی در
اروپا نیز رشد داشــته که از جمله عوامل ان می توان به
ارزش باالی دالر برای امریکایی ها اشاره کرد و از سویی
دیگر چینی ها نیز سهم بسزایی در رشد گردشگری اروپا
داشته اند« .ادواردو سانتاندر» ،رئیس کمیسیون سفر
اروپا در این بــاره توضیــح داد« :در زمان های کاهش
تقاضا و افزایش رقابت ،رهبرهای کشــورهای اروپایی
باید با همکاری یکدیگر سیاست ها و اقدامات مناسبی در
جهت بهبود چهره اروپا به عنوان یک مقصد گردشگری
انجام دهند ».خبر خوب دیگر بــرای اروپایی ها و البته
امریکایی ها این است که مساله ویزا بین اتحادیه اروپا و
امریکا حل شده و در تابستان امسال امریکایی ها برای
سفر به اروپا نیازی به اخذ ویزا نخواهند داشت.
نشســتی دیگر از درس گفتارهای مدرســه افــاق ویژه
مدارس علمیه با عنوان دوره اموزشــی «فردایــی دیگر» به
همت موسســه افاق حکمت با موضوع «ضرورت ها ،ابعاد و
لوازم مواجهه فکری و فرهنگی حــوزه و روحانیت با غرب» با
سخنرانی حجت االسالم امیر اقاجانلو و حجت االسالم علی
محمدی از مدرسان و پژوهشگران حوزه علمیه قم و با حضور
طالب مدرســه معصومیه برگزار شــد .اقاجانلو گفت« :چرا
برای ما مواجهه با غرب این قدر اهمیت یافته ،نه شــرق و نه
هیچ جای دیگر؟ این توجه به واسطه غلبه و سیطره ای است
که غرب مدرن پیدا کرده و زندگی ما را نیز تحت تاثیر قرار داده
است ».او از چهار جریان غرب پذیر ،غرب ستیز ،جریان های
ن به عنوان رویکردهای عمده نسبت به
غرب گریز و غرب گزی
غرب یاد کرد و اظهار داشت« :غرب دارای یک هسته مرکزی
اندیشه ای است که کثرات و الیه های ان را وحدت می بخشد.
این الیه ها ،ظهورات ان عنصر محوری است و باید مواجهه
فلسفی با غرب داشته باشیم؛ زیرا محور ان امری فلسفی است
و عناصر مدرنیته یعنی اومانیسم ،سکوالریسم و سوبژکتیویته
در همه تکثرات غرب حضور محوری دارد ».اقاجانلو با اشاره
به اسیب شناسی مواجهه با غرب گفت« :در مساله مواجهه
فلسفی ما با غرب ،در دهه های اخیر اتفاقات خوب و بد زیادی
افتاده است .اتفاقات خوب مانند عده ای از نسل جدید طالب
جوان که این فلسفه ها را به خوبی یاد می گیرند و با پایبندی به
سنت خودمان کارشان را ادامه می دهند ».در ادامه ،محمدی
با بیان اینکه در سه الیه هویت اجتماعی ،علم و مساله کالمی
حوزه نمی تواند به ماموریت تاریخی خود عمل کند ،گفت:
«ســه نگاه به غرب وجود داشــته و دارد :نــگاه اول این
اســت که غرب هویت واحدی ندارد و چیــزی به نام غرب
به عنوان یک هویت واحد نداریم؛ بلکه غرب مجموعه ای
از انسان ها ،اشــیاء و پدیده ها است .این ،شایع ترین نوع
نگاه به غرب در میان متدینان و حتی حوزویان اســت».
محمدی ادامه داد« :نگاه دوم رویکردی است که شهید
صدر در کتــاب اقتصادنا بــر ان تمرکز می کند .او اشــاره
می کند ما در مواجهه با غرب ،با مســائل ازهم گســیخته
روبه رو نیستیم؛ بلکه با نظامات اجتماعی مواجهیم .غرب
نظام واره اســت .انچه به ما هجمه می کند ،نظام اقتصاد
لیبرال یا سوسیالیستی اســت .اگر نتوانیم در مقابل این
نظم و انســجام ،از دل فقه مکتب اقتصادی ارائه دهیم،
نمی توانیم در مقابل غرب بایستیم .عالمه طباطبایی نگاه
دیگری به این مساله دارد .او در بیان رویکرد اجتماعی خود
می گوید که جامعه هویت واحدی غیر از افرادش دارد».
او همچنین گفــت« :نظریه امام از ایــن هم باالتر
است .در نگاه ایشان ،جریان غرب جریان مدیریت باطل
است و به همین دلیل است که نظریه والیت فقیه را نقطه
شروع تحول اجتماعی می داند ،نه نظام سازی اجتماعی
را .امام نقطه شروع تحول اجتماعی را دست گیری جریان
والیت و تولی جامعه نسبت به جریان والیت حقه می داند و
والیت فقیه را حلقه نهایی والیت اجتماعی در ذیل والیت
معصوم».
رمضان با چاشنی انقالب
سریال های مناسبتی از خانواده و سیاست می گویند
امســال از چند ماه مانده بــه اغاز ماه مبــارک رمضان
گزینه های قطعی که قــرار بــود در این ایام از شــبکه های
مختلفسیماپخششوندمشخصنبودوگمانه هاییدرباره
این سریال ها مطرح شد .اخیرا سید علی حمیدی ،قائم مقام
سیمااعالمکرددرحالحاضربرایماهمبارکرمضانسریال
«نفس» برای شبکه سه سیما ،ســریال «سر دلبران» برای
شبکه دو سیما و سریال «دیباجی» برای شبکه یک در نظر
گرفتهشده اند.
«سر دلبران»
اینسریالدرسکوتخبریساختهشدوبخشزیادی
از تصویربرداری اش در شــهر یزد صورت گرفت .این فیلم
روایتگر داســتانی اجتماعی اســت اما قصه این مجموعه
ظاهرا سنخیت بیشــتری با حال و هوای ماه مبارک رمضان
داردوماجراهایمسجدوروحانیوامامجماعتیاستکهدر
ارتباطباامورزندگیروزمرهمردماست.محمدکاسبی،فرهاد
قائمیان،اسماعیلمحرابی،برزوارجمند،جعفردهقان،رضا
ش سلطانی ،کامران تفتی و فرخ نعمتی از
توکلی ،جهانبخ
جمله بازیگران ان هستند« .سر دلبران» با همکاری سازمان
هنریرسانه ایاوجساختهشدهوقراراستدر 30قسمت35
دقیقه ایازشبکهدوپخششود.
«نفس»
جلیل ســامان از بهار سال گذشته ســریال جدیدش
«نفس» را کلید زد تا در نهایت قرعه پخش این مجموعه به
ماه رمضان امســال بیفتد .مهمترین وجه تمایز «نفس» با
دو مجموعه دیگر مناســبتی ماه رمضان امسال در قصه
ان است و در بســتر وقایع سیاســی قبل و بعد از انقالب
روی می دهد .داســتان فیلم درباره جوانی پرشــور است
که در بحبوحه وقایــع انقــاب رازی در زندگی اش فاش
می شود ،او برای رسیدن به حقیقت حوادث پیچیده ای را
پشت سر می گذارد .قصه این سریال در مقطعی خارج از
ایران می گذرد که در ارمنستان ضبط شده است .مسعود
رایگان ،ژاله صامتــی ،بهناز جعفری ،هادی هاشــمی،
هدایت هاشــمی و رامین راســتاد از جمله بازیگران این
مجموعههستند.
«دیباجی»
دیباجیتاپیشازاینتحت عنوان«لبخندرخساره»
ساخته می شــد که حاال تغییر نام داده است .داستان این
سریال درباره مردی میانسال اســت که با پسرش در شهر
مشــهد زندگی می کنند .همســر این مرد بنا به دالیلی در
سال های اول زندگی خودشــان او و پسرش خلیل را ترک
کردهومردمیانسالکهبهرستوران داریمشغولاست،اخر
هفته هاازرستورانشبهزائرانامامرضا(ع)نذریمی دهد.
قبولشدن دریکی از دانشگاه هایتهران و اشناشدن او با
ستاره،راهورود رخسارهرابهقصهبازمی کند.رخسارههمنام
یکی از شخصیت های این داستان با بازی پریوش نظریه
اســت که ظاهرا باوجود حضور کوتاهش تاثیر بسزایی در
قصه دارد .کامبیز دیرباز ،بهناز جعفری ،مهدی سلطانی،
مجیدواشقانی،بهزادفراهانی،پریوشنظریه،مریمبوبانی
واتیالپسیانیدراینسریالبهایفاینقشمی پردازند.
حملهناگهانی
ژرفای نماز
مراقب «باج افزار» باشید
واژه «باج افزار» شاید برای بسیاری از کاربران فضای
مجازی تازگی داشــته باشــد .این روزها با انتشار اخباری
درباره فعالیت گســترده یک باج افزار و حمالت ســایبری
به ســایت های ارگان های مهم اروپا از جمله سازمان ملی
بهداشت انگلیس ( )NHSکه یکی از قربانیان اصلی این
هک اســت ،نگرانی هایی برای ســازمان ها و ارگان های
کلیدی ایجاد شده اســت NHS .در بیانیه ای اعالم کرده
تا به حال ۱۶بیمارســتان در انگلیس به این باج افزار الوده
شــده اند .این اتفــاق در بیمارســتان های انگلیس باعث
ایجاد وضعیت اضطــراری و لغو قرار مالقــات بیماران با
پزشکان شده و در عین حال کارکنان بیمارستان ها قادر به
استفاده از کامپیوترهای خود برای دسترسی به پرونده های
بیماران نیستند .مبلغ
درخواســتی از سوی
هکرها برای باز کردن
هــر کامپیوتــر حدود
۳۰۰دالر (توســط
بیــت کویــن) اعالم
شده اســت .هکرها
تهدیــد کرده انــد که
بیمارســتان ها تــا
۱۵مه فرصــت دارند
مبلــغ درخواســتی را
پرداخــت کننــد و در
غیــر ایــن صــورت،
تمــام فایل هایی که
رمزگذاری شــده اند تــا ۱۹مه حذف خواهند شــد .جرمی
هانت ،وزیر بهداشت انگلیس در نشســتی با کارشناسان
امنیت ســایبری در جریان جز ئیــات این حمله ســایبری
قرار گرفته و دفتر نخســت وزیر انگلیس نیــز اعالم کرده
ترزا می شخصا این وضعیت را تحت نظر دارد .مهم ترین
قربانیان این باج افزار ،سیســتم هایی هستند که همچنان
از نســخه های قدیمی ویندوز ماننــد XPو ٢٠٠٣ Server
استفاده می کنند .هفته گذشته سرهنگ علی نیک نفس،
رئیس مرکز تشخیص و پیشــگیری پلیس فتا در خصوص
باج افزار wannacryptهشدار داد و گفت« :در روز ١٢مه
٢٢( ٢٠١٧اردیبهشــت )٩٦یک نمونه جدیــد از باج افزار
wannacryptبه طور گســترده تعداد زیادی از ارگان ها و
سازمان ها را الوده کرده است ».این نخستین بار نیست که
پای باج افزارها به دنیای صفر و یک باز می شــود .در سال
٢٠١٢باج افزاری
با عنوان «روتون»
شــروع به فعالیت
کرد که بعد از اجرا
در پیامــی به کاربر
اعــام می کــرد
سیســتم او بــرای
کارهای غیرقانونی
مورد استفاده قرار
گرفته و کاربر برای
اســتفاده مجدد از
سیســتم خود باید
مبلغی را به عنوان
جریمــه پرداخــت
می کرد .از ســال ۲۰۱۵تاکنون این نوع حمالت افزایش
قابل توجهی داشته اند.
قاچاق شعر
اگاهی از ماجراهای نهفته ادبی
حجت االسالم محمدجواد حاج علی اکبری /بخش سوم
مثلث | شماره 356
خطاببهپروردگارمتعال
گفتم که ای خدای بزرگ! از
تو توقع می کنــم که قلب امام
صادق(علیه السالم) را برای
مــن مهربان کنــی .راهش را
پیدا کرده بود ،امــده در حرم
پیغمبــر(ص) ،دو رکعت نماز
خوانده ،بعد همانجا از خدای
متعال خواســته که قلب ولی
ی ِم ْن ِع ْل ِم ِه،دلاوبه
خودشرابرایاومهربانکندَ .و تر ُز َق ِن
منمهربانبشود،منازدانشاوبهره ایببرمکهبه وسیله
او به راه مســتقیم تو هدایــت بشــوم .از اینجا یک نکته
معلوم می شود ،که اقای عنوان از رفتن پیش مالک دیگر
پشیمان بوده ،یعنی متوجه شــده بوده که حقیقت جای
دیگر است ،بنابراین این گونه با اصرار پیگیری می کند،
توسلمی کند،توقعمی کندوخودشرامجددامی خواهد
برساندبهمحضرامام(علیه السالم)،مخصوصااینجمله
که من از دانش او به راه مســتقیم تو هدایت بشوم ،این
معلوم است که از انجاها چیزی گیرش نیامده و سرخورده
شــده بود .می گوید این دعا را کردم ،بعد که امدم بیرون
دیدمیکحالتعجیبیدرمنپیداشد،سینه امتنگشده
و صبرم دیگر کم شد ،دیدم من دیگر هیچ صبر نمی توانم
بکنم مگر اینکه بروم پیش امام صادق(علیه الســام)،
َق َص ْد ُت َج ْعفَرا ،رفتم خدمت امام(علیه الســام) ،وقتی
به در خانه رســیدم و اجازه خواســتم ،خــادم امد گفت:
ال ُم َع َلی الشَ ــر ِ
الس َ
ِیف ،می خواهم
اح َ
َم َ
اج ُتک؟ گفتمَ :
خدمت اقای خودم برسم ،به ایشان سالمی عرض کنم،
گفتاقامشغولنمازهستند،درمصالیشانهستند،این
تعبیر هم جالب است ،معلوم است ،وقت نماز واجب که
نبوده اســت .این تعبیر که حضرت در نماز هستند .نماز
عشق امام صادق و عشــق اولیاء بوده است ،با ان عشق
بازی می کردند ،یعنــی برخورد اولیاء خدا بــا نماز برخورد
عادیومعمولینبوده،ژرفاینماز،ظرفیتنماز،حقیقت
نماز ،اینکــه در ان لحظات چــه اتفاقی بیــن خداوند و
بنده اش می افتد ،این ساعت اتصاالت و ارتباطات ،این
چیزی است که باید واقعا همیشه ما به همدیگر یاداوری
کنیم ،اولیاء خدا با نمازشان برخورد عاشقانه داشتند ،هر
فرصتی که پیدا می شــد ،نماز؛ این در احوال همه اولیاء
هست ،اگر فرصتی پیدا می شــد ،فراغتی پیدا می شد،
حتیداردبرایبعضیازائمه(علیهم السالم)مثلحضرت
کاظم(صلوات الله و ســا ُمهُ علیه) که زنــدان رفته ،از
ابتالئات اجتماعی که فاصله گرفته ،نماز؛ ان کسانی که
رفتند می گویند اقا همه اش در نماز ،یاد در ســجده است
یا در قیام است یا در رکوع اســت ،چه می کنند اینها واقعا
در نماز با خدای متعال .همین امام صادق(علیه الصاله
والســام) در یک بیانی دارند که از وقتی که بنده در نماز
قرار می گیرد چنان عنایت الهی بــر او فرو می بارد که اگر
چشمش باز بشود و ان عنایت و لطف خدا را ببیند حاضر
نیستتحتهیچشرایطیازحالتنمازخارجبشود،بداند
چه اتفاقی دارد می افتد .می گوید خادم گفت اقا مشغول
نماز هستندَ ،ف َج َل ْس ُت ِب ِح َذ ِاء َبا ِب ِه ،می گوید من هم همان
دم در نشســتم ،یک مدتی گذشــت که خادم برگشت،
ی َب َر ِ
َفق َ
کهال َله،معلومشدکهنهمثلاینکهدعا
َالُ :ا ْدخُ ْل َع َل
ی َب َر ِ
که ال َله...
مستجاب شدهُ ،ا ْدخُ ْل َع َل
جامعه شناسی
نشســت ویژ ه شــهر کتاب با عنوان «قاچاق شــعر»
هفدهم اردیبهشت ماه در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار
شــد .در اغاز نشســت علی اصغــر محمدخانــی ،معاون
فرهنگی شهر کتاب به تبادالت ،رودررویی ها و پیوندهای
فرهنگ هــای متفاوت ایران و المان اشــاره کرد .ســپس
کریستیانه النگه ،معاون خانه شعر برلین درباره پروژه قاچاق
شعر گفت« :ما در خانه شعر برلین نزدیک به ١٥سال است
که داریم شــعر ایرانی را به المان ها معرفــی می کنیم و تا
به حال نزدیک به ٥٠شــاعر را در المان معرفی کرده ایم و
طرح های ما همچنان ادامه دارد .در قاچاق شــعر ،شعرها
ن ترجمه می شود .اصل ماجرا از این
به طور تعاملی به دو زبا
قرار است که شــاعرانی را از کشــورها و زبان های مختلف
دعوت می کنیم تا شاعرانی که زبان یکدیگر را نمی دانند ،با
کمک یک واسطه زبانی ،ترجمه لفظ به لفظ معنا را دریافت
و بعد با کمک هم شــعرهای یکدیگر را به زبان خود ترجمه
کنند .در کارگاهی که در المان برگزار شــد ،شاعران با شعر
یکدیگر اشنا شدند و با کمک هم و با میانجیگری مترجم،
شــعرها را ترجمه کردند تا با جهان ذهنی یکدیگر بیشــتر
اشنا شوند».
او ادامه داد« :مراد از قاچاق شــعر ،روشــی خاص
در ترجمه شعر اســت؛ از این قرار که شــرکت کنندگان در
کارگاه ها بی انکه زبان یکدیگــر را بدانند ،متقابال بر مبنای
برگردان های اولیه و تا حدی مفهومی که پیش تر به دو زبان
انجام شده ،شعر یکدیگر ر ا ترجمه می کنند .شاعران در این
طرح از ماجراهای نهفته در پشت و پسله های کالم یکدیگر
اگاه می شوند؛ زیرا همواره در کنار معنای شعر ،باید عناصر
دیگری از هر زبان نیز به زبان دیگر قاچاق شــود ،مواردی
از قبیل اواها ،ایماها ،ریتم ها و بافتار فرهنگی ،اجتماعی
و فردی تنیده در دل هر شعر ».علی عبداللهی هم گفت:
«در این پروژه ١٢شــاعر از دل دو سنت شــعری ریشه دار
و پراوازه به دیدار یکدیگر رفتند .این دو ســنت شعری که
به ظاهر از نظــر جغرافیایی در اقلیم هــای دور از یکدیگر
شــکل گرفته اند ،صرف نظر از خویشــاوندی های زبانی
انکارناپذیرشان ،پیش تر دو دیدار دوران ساز و خالقانه با هم
داشته اند .در طرح حاضر ١٢شاعر ١٢ ،صدای گوناگون
با حضور شخص سومی نشســته میان دو صندلی ،به جد
تصمیم گرفتند شعر همدیگر را ترجمه و البته قاچاق کنند».
او یاداور شد« :قاچاق شــعر ،برخالف قاچاق اقالم
دیگر ،نه فقط باعث کاهش تولید بومی و کسادی بازار شعر
نمی شود ،بلکه حتی بر کیفیت فر اورده های بومی می افزاید
و به دوستداران شعر نگریستن نو و دیگرگون را می اموزد و
گفت وگویی بین دو زبان برمی انگیزد».
تفسیرصحیفهسجادیه
25
سیاست
روحانی در پاستور ماند
انتخابات 29اردیبهشــت با مشارکت بســیار باالی مردم برگزار شد.
صف های طوالنی از مراکز اســتان ها گرفته تا دورافتاده ترین شــهرها در
ایران البته همراه شــده بود با صف های طوالنی در بســیاری از کشورهای
دیگر در محل سفارت ایران .حاال هرچه هست حسن روحانی برای بار دوم
به عنوان رئیس جمهور انتخاب شده است.
پیروزی 41میلیونی
سیاست
26
مثلث | شماره 356
اصلی ترینپدیدهانتخاباتدوازدهمریاستجمهوری،
مشارکتباالیملتایرانوشکستگزینهتحریمانتخاباتبود
مثلث | شماره 356
سیاست
27
1
سیاست
ایــن دوره انتخابات فــارغ از نتیجــه ان یک پدیده
مهم داشت و ان میزان مشارکت مردم بود .در حالی که در
ادوار قبلی مردم معموال از ساعت های سوم و چهارم اغاز
رای گیری در حوزه هــا حضور می یافتند این بار به شــکل
غیر منتظره ای حتی ســاعتی قبل از باز شــدن حوزه های
رای گیری صف های طویل تشکیل داده بودند.
واقعیت این اســت که مشارکت سیاســی به ویژه در
انتخابــات ،اگرچه از شــاخص های بارز نظــام جمهوری
اســامی در ســه دهه گذشته اســت؛ اما این مســاله در
انتخابات 96جلــوه ای دیگر داشــت ،چنان کــه نه فقط
بیش از انتظار مــردم و گروه های سیاســی داخلی ،بلکه
فراتــر از مرزهــا نیــز حیرت افرین بــود و موجــب اذعان
جها نیان به عزم و اراده ملت ایران در این روز سرنوشت ساز
شــد 29 .اردیبهشــت مــاه ،دوازدهمیــن دوره انتخابات
ریاســت جمهوری و پنجمیــن دوره انتخابات شــوراهای
اسالمی شــهر و روســتا در 63هزار و 500شعبه اخذ رای
در ایــران و 103کشــور جهان از ســاعت 8صبــح اغاز و
ساعت 24به پایان رســید .بنابر امار رسمی و غیررسمی،
میزان مشــارکت مــردم در ایــن دوره بیــش از 70درصد
اعــام شــده اســت .در انتخابــات ،96همــه گروه هــا
و قشــرهای مختلف جامعــه حضــور فعــال و پررنگی از
خود نشــان دادند .مشــارکت حداکثــری و اگاهانه مردم
به عنــوان مهمتریــن مشــخصه ایــن دوره از انتخابات،
عالوه بر نمایش همبستگی ملی؛ تضمین و تقویت کننده
اقتدار و امنیت ملی شــمرده می شــود .حضور گســترده
قشــرهای مختلف مردم ،حتی انــان که بــه انتخابات و
مســائل سیاســی کشــور بی تفاوتی پیشــه کرده بودند،
نشــان داد که جامعه ایران در حــال تغییر اســت؛ تغییر
نگرش هــا و باورهایــی که از خــود بیگانگــی و بیتفاوتی
سیاسی -اجتماعی مردم دامن می زد .این انتخابات نشان
داد که ترویج و نهادینه سازی ارزش های مردم ساالرانه در
جامعه کارساز افتاده است و مردم با پایبندی به جمهوریت
و مدنیــت نظام مند ،در مســیر ارتقای دموکراســی گام بر
می دارند .وجود احزاب ،انجمن هــا و صنوف ،از الزامات
جامعه مدنی هستند ،هر چند درباره نقش و جایگاه واقعی
احــزاب در ایران چــون و چراهایــی مطرح می شــود اما
نمی توان نقــش و تاثیر گــذاری انهــا را در هدایت افکار
عمومــی و افزایــش اگاهی های سیاســی مــردم نادیده
انگاشــت .احزاب و نخبگان سیاســی با وجود تنگناهای
موجود ،نقش روشنگرانه خود را در تبیین مبانی دموکراسی
و جامعه مدنی به خوبی ایفا کردند و سبب ساز این شدند که
مردم با شناخت و اینده نگری سیاسی و همچنین اعتماد به
امر صیانت ارا؛ زمینه ساز تقویت دموکراسی در کشور شوند
و برای فردای خود تصمیم بگیرند و انتخاب کنند.
یک نکته دیگر هم این بود که این پدیده نه فقط در
ایران بلکه در کشورهای دیگر و مقابل سفارت کشورمان
در تصاویر ارسالی کامال قابل مشاهده بود.
مدیرکل امور ایرانیان خارج از کشــور وزارت خارجه،
با اشــاره به اینکه میزان مشــارکت ایرانیان خارج از کشور
در همه حوزه های انتخابیه نسبت به سال 1392افزایش
چشــمگیری پیدا کرده بــود ،گفته اســت« :در مجموع
طبق نتایج شــمارش اراء ،اقای روحانی بیشــترین رای را
در خارج از کشور کســب کرده بود ».علی اصغر محمدی
با بیان اینکه بیشترین مشــارکت در دوازدهمین انتخابات
ریاست جمهوری در خارج از کشور برای امریکا بوده است،
ادامه داد « :انگلیس ،عراق ،المان ،ترکیه و امارات نیز از
دیگر کشورهایی هستند که بیشترین مشارکت را از سوی
ایرانیان مقیم این کشورها جهت شــرکت در دوازدهمین
دوره انتخابات ریاســت جمهوری باتوجه به تعداد شــعب
اخذ رای شاهد بودیم .مانند داخل کشور در خارج از کشور
نیز بیشــترین اراء برای اقای روحانی بوده اســت .میزان
شرکت ایرانیان خارج از کشور در انتخابات نسبت به سال
92افزایش چشمگیری داشــته است ».اما بررسی اماری
میزان مشارکت در انتخابات در ادوار مختلف نشان دهنده
چگونگی مشارکت در سال های مختلف است.
دوره اول
انتخابــات ریاســت جمهوری در تاریــخ 58/11/5
در سراســر کشــور برگزار شــد .در این انتخابات 124نفر
داوطلب شــدند که صالحیت هیچ یک رد نشــد و تمامی
این افراد وارد میدان رقابت شــدند .جمعیت واجد شرایط
جهت شــرکت در این انتخابات 20857391نفر بود که از
این تعداد مجموع ارا ی شرکت کنندگان 14152902نفر
یعنی %67.86از مردم مشــارکت کردند .براساس ماده 5
الیحه قانونی انتخابات اولین دوره ریاست جمهوری ایران
مصوب 58/9/28شورای انقالب «وزارت کشور فهرست
داوطلبان ریاســت جمهوری که حائز شــرایط تشخیص
داده شــد را جهت تایید صالحیت به حضور رهبر انقالب
تقدیم می نماید ».با این وصف تایید صالحیت نامزدهای
انتخابات اولیه ریاســت جمهوری به عهــده حضرت امام
خمینی (ره) بود و ایشان تمام 124نفر را تایید و در نهایت
107نفر در روز رای گیری به رقابت پرداختند.
چهره هایی که در این رقابت شرکت کردند عبارتند از:
ابوالحســن بنی صدر (وزیر دارایی وقت) با 10753752
رای ( )%75/7و دکتر حســن حبیبی (وزیر علوم و اموزش
عالــی وقــت) بــا 676/852رای ( ،)%4/78دکتر کاظم
سامی سرپرســت جمعیت شیروخورشــید ســرخ ایران با
90/161رای ( )%0.64و از چهره هــای دیگــر صــادق
خلخالی ،مســعود رجوی و سید احمد محســن (استاندار
خوزستان) نیز بودند .اولین رئیس جمهور کشور بنی صدر
انتخاب شــد که پس از عزل وی توسط مجلس و حضرت
امام (ره) ،در یک سال و شــش ماه بعد ،دومین انتخابات
ریاست جمهوری برگزار گردید.
دوره دوم
انتخابات دومیــن دوره ریاســت جمهوری در تاریخ
60/5/2پس از گذشت یک ســال از اغاز جنگ تحمیلی
برگزار شد .براســاس قانون مصوب مجلس شورای ملی
(اســامی) تایید صالحیت داوطلبان ریاســت جمهوری
به عهده شورای نگهبان گذاشته شد .در این دوره 71نفر
داوطلب شــدند که فقط صالحیت 4نفر از سوی شورای
نگهبان تایید گردید .در این انتخابــات 22439930نفر
واجد شــرایط شــرکت در این انتخابات بوده اند که از این
تعداد 14573803نفر یعنی %64/24مردم شرکت کردند.
چهار چهره شاخصی که در این رقابت شرکت کردند عبارت
بودند از :ســیداکبر پرورش (نماینده مجلس) با 339646
رای( ،)%2/67عباس شــیبانی (پزشــک) بــا 658498
رای( ،)%4/53حبیب الله عسگراوالدی مسلمان (نماینده
مجلس) با 249457رای ( )%1/72که منتخب این دوره
محمدعلی رجایی از میان 14573803نفر شــرکت کننده
( ،)%64/24تعداد 12770050رای ( )%90را به دســت
اورد که حکم تنفیذ وی توسط رهبر فقید انقالب صادر شد.
دوره سوم
پس از شهادت رئیس جمهور شهید رجایی در هشتم
شهریور 60بالفاصله مقدمات برگزاری انتخابات سومین
دوره ریاست جمهوری فراهم شد و این انتخابات در تاریخ
60/7/10برگزار شــد .در این انتخابات 22439930نفر
واجد شرایط شرکت بودند که از این تعداد 16846715نفر
یعنی معادل %74/26شــرکت کردند .در این دوره 46نفر
داوطلب شدند که پس از بررسی شورای نگهبان صالحیت
4نفر تایید شد .این افراد عبارت بودند از پرورش (نماینده
مجلس) بــا 348294رای ( ،)%2/02حضــرت ایت الله
خامنه ای (نماینده شورای انقالب و معاون وزارت دفاع) با
15905987رای ( ،)%95زواره ای (معاون وزارت کشور)
با 59058رای ( )%0/38و دکتر غفوری فرد با 80545رای
(.)%0/48منتخــب این دوره حضــرت ایت الله خامنه ای
بود که حکم تنفیذ وی در تاریخ 60/7/17توسط رهبر فقید
انقالب صادر شد.
سیاست
28
مثلث | شماره 356
دوره چهارم
انتخابات چهارمین دوره ریاســت جمهوری در تاریخ
64/5/25در سراســر کشور برگزار شــد .در این انتخابات
50نفر داوطلب شــدند که شــورای نگهبان صالحیت 3
نفر را تایید کرد .در این انتخابــات 25133802نفر واجد
شــرایط بودند که از ایــن تعــداد 14238587نفر معادل
%54.78شــرکت کردند .نامزدهای این دوره و ارای انها
عبارتنــد از :حضرت ایت اللــه خامنه ای بــا 12205012
رای ( ،)%85عســگر اوالدی مســلمان با 278113رای
( )%1/95و محمود کاشانی (استاد دانشگاه) 1402953
رای (.)%9/85
دوره پنجم
انتخابات پنجمیــن دوره ریاســت جمهوری پس از
ارتحال جانگداز رهبر فقید انقالب در تاریخ 68/5/6برگزار
سیاست
شــد .این در حالی بود که چهارمین رئیس جمهوری عمال
تا 17مهر ان سال باید در پست ریاســت جمهوری انجام
وظیفه نماید .اما به علــت ارتحال رهبر فقیــد انقالب در
تاریخ 68/4/14و انتخاب رئیس جمهــور وقت به رهبری
نظام جمهوری اسالمی ،انتخابات روز جمعه ششم مرداد
ماه برگزار شــد و این دوره یک مــاه و نیم زودتــر از موعد
مقرر اغاز گردیــد .در فاصله ارتحال رهبــر کبیر انقالب و
انتخابات پنجمیــن دوره ریاســت جمهوری ،امور مربوط
به رئیس جمهوری توســط رهبر جدید انجــام می گرفت.
در این انتخابات 30139598نفر واجد شــرایط شــرکت
بودند که از این تعداد 16452677نفر شرکت کردند یعنی
%54/59واجدین شرایط .همچنین در پنجمین دوره79 ،
نفر داوطلب شدند و دو نفر ایشــان تایید صالحیت شدند
که عبارتند از :هاشمی رفسنجانی (رئیس مجلس شورای
اســامی) با 15550528رای ( )%94و شیبانی (نماینده
مجلس) با 635165رای (.)%3/86
دوره ششم
انتخابات ششــمین دوره ریاســت جمهوری در تاریخ
72/3/21برگزار گردید .در این انتخابات 33156055نفر
واجد شرایط شرکت بودند که از این تعداد 16796787نفر
معادل %50/66شرکت کردند .شورای نگهبان از میان128
نفری که ثبت نام کرده بودند 4نفر را تایید کرد که عبارتند از:
دکتر توکلی (سردبیر اقتصادی روزنامه رسالت) با4026879
رای ( ،)%23/97جاســبی (رئیس دانشــگاه ازاد اسالمی)
بــا 1498084رای ( ،)%8/92طاهــری (مجــری طــرح
سازمان صنایع دفاع) با 387655رای ( )%2/32و هاشمی
رفسنجانی با 10566499رای (.)%63
دوره هفتم
انتخابــات هفتمین دوره ریاســت جمهوری در تاریخ
76/3/2برگزار گردید .در ایــن دوره 36466487نفر واجد
شرایط شرکت بودند که از این تعداد 29145745نفر شرکت
کردند که معادل %72/92بــود و در این انتخابات 238نفر
داوطلــب بودند که از این تعداد چهار نفر توســط شــورای
نگهبان تایید شــدند .خاتمی بــا 20138784رای ()%69
حجت االســام ناطق نوری با 7248317رای ،محمد ری
شهری با 744205رای و زواره ای با 772707رای.
دوره هشتم
انتخابات هشــتمین دوره ریاست جمهوری در تاریخ
80/3/18برگزار گردیــد .در ایــن دوره 42170230نفر
واجد شرایط شرکت بودند که از این تعداد 28155969نفر
شــرکت کردند که معادل %67/77ضریب مشارکت مردم
بــود .در این انتخابــات از میــان 817داوطلــب ثبت نام
کننده ،تعداد 10نفر توسط شورای نگهبان تایید شدند که
ســید محمد خاتمی بار دوم با 21659053رای ( )%77و
پس از ان دکتر توکلی ،شمخانی ،غفوری فرد ،فالحیان،
جاسبی و ...در مراتب بعدی قرار گرفتند.
پراکندگی ارا و محبوبیت کاندیداها در نقاط مختلف کشور
از تنوع قابل توجهی برخوردار است .بر اساس نتایج مرحله
اول هاشــمی و احمدی نژاد به مرحلــه دوم راه یافتند .در
بین داوطلبین نام برده شده ،بیشــترین واریانس (میزان
پراکندگی) رای اســتانی به ترتیب احمدی نژاد ،کروبی و
معین اختصاص دارد .رای هاشــمی و قالیبــاف تقریبا در
سطح کشور یکنواخت است اما رای احمدی نژاد و کروبی
دارای پراکندگی باالیی در سطح کشــور است .در مرحله
دوم انتخابات ،احمدی نژاد موفق ش د اکثریت ارا را به خود
اختصاص دهــد و به عنوان نهمین رئیس جمهور کشــور
برگزیده شود.
دوره دهم
دهمیــن دوره انتخابــات ریاســت جمهوری ایران،
در روز جمعــه ۲۲خرداد ۱۳۸۸برگزار شــد ،کــه محمود
احمدی نژاد با (بیش از ۲۴میلیون رای) در این انتخابات
با اختــاف رای زیادی نســبت به میرحســین موســوی
(بیش از ۱۳میلیون رای) به پیروزی رســید.در این دوره،
۴۶٬۱۹۹٬۹۹۷واجد شــرایط رای دادن بودند ۸۵ .درصد
واجدین شــرایط در رای گیری شــرکت کردند .استان یزد
با درصد مشــارکت بیش از ۱۰۰درصد ( ۶۰۹هزار و ۸۵۶
رای از ۶۰۹هزار و ۳۴۱نفر واجدین شرایط رای) باالترین
میزان مشارکت را در بین استان های کشور داشت.
دوره یازدهم
یازدهمیــن دوره انتخابــات ریاســت جمهوری بــا
نام نویسی 686داوطلب کلید زده شد که در نهایت پس از
بررسی شورای نگهبان« ،حسن روحانی ،محسن رضایی،
سعید جلیلی ،علی اکبر والیتی ،محمد باقر قالیباف ،محمد
غرضــی ،محمدرضا عــارف و غالمعلــی حدادعادل» به
منظور رقابت برای پست ریاست جمهوری معرفی شدند که
با انصراف عارف و حدادعادل ،شش نامزد برای رقابت در
انتخابات باقی ماندند .این دوره از انتخابات با شرکت 36
میلیون و 821هزار و 538رای دهنده در 24خرداد 1392
خورشیدی و با مشارکت 72//94درصدی مردم برگزار شد
و حســن روحانی با شــعار «اعتدال گرایی و تنش زدایی»
و با کســب 18میلیــون و 651هــزار و 668رای به نهاد
ریاست جمهوری راه یافت.
حرکت سینوسی مشارکت
در ادوار مختلف ریاســت جمهوری عموما روســای
جمهور به جز یــک مورد ،در ادوار نخســت حضورشــان
ظرفیت بیشــتری برای بســیج جامعه بــرای حضور پای
صندوق هــای رای داشــته اند .البته هرچند شــاید ارای
ســید محمد خاتمی در دور دوم از ۶۹درصد به ۷۶درصد
کل ارا رسید ،نرخ کلی مشارکت همچنان کاهش داشت.
دونیــرو را می توان در ایــن روند کاهنده دخیل دانســت:
نخســت ،بروز شــکاف میان واقعیت بیرونی و شعارهای
ارمانی روســای جمهــور در دور دوم ،و دوم افزایش واقع
بینی و خروج مردم از هیجانات مواجهه با یک نظام ایده ای
جدید و توجه به نیازهای واقعی خود در معیشــت روزمره.
بر همین اساس ،قابل پیش بینی اســت که نرخ مشارکت
در ریاست جمهوری یک در میان نزولی و صعودی باشد.
وقتی شگفتی از سال 76شروع شد
اگر مشــارکت در انتخابات های ریاست جمهوری و
مجلس را در کنار یکد یگر بیاوریم ،خواهیم دید که ســیر
افزایش و کاهش در سال های متوالی قابل مشاهده است.
نوسان سینوسی مشــارکت نه تنها متاثر از ویژگی های هر
عصر بــوده ،بلکه ماجرای شــکاف واقعیت و شــعارهای
ارمانی نیز در این رفت و برگشــت های ارای خاکستری به
صندوق های رای بی تاثیر نبوده اســت .اما نکته بســیار
جالب در تاریــخ انتخابــات در جمهوری اســامی ایران
زمانی اســت که می بینیــم تمامــی انتخابات هایی که در
دولــت ســید محمد خاتمی به انجام رســیده با مشــارکت
کمتری روبه رو بوده اســت .دولت اصالحــات که داعیه
ازادی مدنی و مشــارکت فعال در عرصه سیاســی را یدک
می کشید ،در عمل نتوانســته بود در بسیج عمومی مردم
موفق عمل کند .به همین دلیل اســت که در سال 1384
دوباره قاعده «شعارها و ارمانهای تازه» توانست موجی از
مشارکت را برانگیخته و زمینه ساز مشارکت 62/66درصدی
در انتخابات دور نهم ریاست جمهوری شود که با شکست
نامزدهای اصالح طلب همراه بود.
امارهای معنادار از سیر تحول مشارکت انتخاباتی
در کشور
بر همین اساس در نمودار به خوبی می توان نوسانات
انتخاباتی را مجزا و تواما مشــاهده کرد؛ درست در جایی
کــه از ســال 1376و در پی انتخــاب خاتمــی به عنوان
رئیس جمهور وقت ایران ،شــاهد ســقوط مشارکت مردم
در انتخابات بودیم .اما با دقت در ستون های زرد رنگ به
خوبی مشاهده می شود که تمامی انتخابات حتی در پایان
دهه 60و نیمه اول دهه 70نیز سینوســی بوده و ســقوط
مداوم نداشته است.
دوره نهم
مثلث | شماره 356
سیاست
نتایج انتخابات دور اول ریاست جمهوری دوره نهم
نشــان می دهد که هاشــمی رفســنجانی با 6/16میلیون
نفر معــادل 21درصد ارا نفــر اول ،احمدی نــژاد با 5/71
میلیون نفــر (19/5درصد) نفر دوم بوده و پس از ایشــان
کروبی بــا 5/07میلیون نفــر (17/3درصــد) ،قالیباف با
4/07میلیون نفر (13/9درصد ) ،معیــن با 4/05میلیون
نفر (13.8درصــد) ،الریجانی بــا 1/74میلیون نفر (5/9
درصد) و مهرعلیزاده با 1/29میلیون نفر ( 4/4درصد ) به
ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتنــد .تعداد ارای باطله
نیز 1/2میلیــون معــادل 4/2درصد کل ارا بوده اســت.
29
سیاست
اپوزیسیون سازی
سیاست
30
مثلث | شماره 356
حسنروحانیدراینانتخاباتاز
محافظه کاربهرادیکالتبدیلشد
سیاست
مثلث | شماره 356
سیاست
31
سیاست
2
«اخر هفتــه؛ روحانی رفتــه» این مهمترین شــعار
مخالفان دولت بود که در کمپین های تبلیغاتی ســر داده
می شد .روحانی روزهای بسیار سختی را پشت سر گذاشت
تا بتواند روز جمعه 29اردیبهشــت پیروز انتخابات شــود.
شاید او هرگز گمان نمی برد که این چنین کار سختی برای
رقابت داشته باشد؛ انچه رخ داد یک پدیده منحصر به فرد
سیاسی در نیمه دوم دهه 90بود .حسن روحانی رای اورد
ابراهیم رئیسی نه.
اما اکنون او با یک گروه منتقد قدرتمند مواجه است.
باید سیر این تحول سیاسی را بررسی کرد.
روزهای سرنوشت ساز
سیاست
32
مثلث | شماره 356
وقتی نامزدها به ســتاد انتخابات وزارت کشور رفتند
یک نمای کلی از وضعیت انتخابات برای حســن روحانی
شــکل گرفت .در این نمــا نامزدهایی که مقابــل او قرار
داشــتند حرف هایی زدند که می شــد صحنه را به صورت
کلی ترســیم کرد ،به اینکــه هر کــدام از انهــا چگونه به
انتخابات وارد شده و چه پلنی برای مبارزه دارند.
ابراهیم رئیســی وقتی در میان خبرنگاران سخنرانی
کرد چند نکته مهم گفت« :الف :حقوق شهروندی چندبار
نوشته شده ،بس است نوشتن حقوق شهروندی .مگر ما
نوشتن کم داریم؟ امروز میدان اجرای حقوق شهروندی
است و نه انشا نویسی ان.
ب :وضعیت کشور در شرایطی است که مردم سوال
ی کاری هست؟ و نگران رونق کسب و کار
می کنند که چرا ب
هستند .روستاییان ،شهرنشینان ،نخبگان و صاحب نظران
صحبت شــان ان اســت که با همه ذخایــر و منابع عظیم
انسانی و نیروهای جوان مبتکر و نواور ایا در شان ملت ما
است که شخص بیکاری شرمنده خانواده خود شود؟ اما راه
برون رفت از این شرایط چیست؟
ج :در نشســت اول این جبهه اســم من هم مطرح
شــده بود در حالی که هنوز اعالم امادگی نکرده بودم که
من از همین تریبون از همه انها تشکر می کنم اما من حتما
کاندیدای همه مردم ایران و دلسوزان انقالب اسالمی و
کسانی که دلشان برای اعتالی کشور می تپد ،هستم .من
از مردم ،با مردم و در مردم خواهم بود».
این اظهارات چنــد مولفه مهم را روشــن کرده بود ؛
اول اینکه او تالش داشــت روی شکاف های اقتصادی و
مساله معیشــت بیشترین ســرمایه گذاری را داشته باشد.
رئیسی روی بیکاری تکیه داشــت و وضعیت کسب و کار.
اما در ســطحی دیگر او ماجــرای حقوق شــهروندی که
روحانی ان را برای رضایت طبقه متوســط اماده کرده بود
یک حمله مبهم داشت و نشــان داد که در این بخش هم
هدف گذاری هایی دارد.
اما مهمترین بخش ســخنان او موضعــی بود که در
مورد جبهــه مردمی نیروهــای انقالب مطرح کــرد .گویا
بنای او این بــود که خــود را یک نیروی میــان جناحی به
تصویر بکشد.
فرد دیگــر این میــدان کــه از رقبای جدی حســن
روحانی به شمار می امد محمد باقر قالیباف بود .او در همه
نظر سنجی ها رای بسیار خوبی داشت .قالیباف در نشست
خبری خود بســیار خوب وبا قوت ظاهر شد .او چند مساله
مهم را مطرح کرد:
«الف :اقای روحانی از بهتر شدن وضعیت اقتصادی
می گویند اما اگر ایشان پای خود را از درون اتاقشان بیرون
بگذارند و میان مردم بروند از واقعیت های ملموس درون
جامعه تصویر دقیق تری پیدا می کنند و برایشــان روشــن
می شــود که تنها ۴درصد جامعه از وضــع موجود رضایت
دارند.
ب :اگــر اقــای رئیس جمهور میــان مــردم بودند
می دیدنــد کــه خانواده هــا چگونــه از بیــکاری فرزندان
تحصیلکرده خود رنج می برند و پدران برای اینکه از عهده
مخارج روزمره زندگی برایند هر روز ساعت ها کار می کنند.
ج :من ،محمدباقر قالیباف به شــما تعهد می دهم با
توکل به خداوند منان و به پشتوانه شما « دولت مردم » را
تشکیل دهم و در یک دوره چهار ساله با انقالبی اقتصادی
درامد کشــور را 2/5برابر افزایش دهم ۵ ،میلیون شــغل
ایجاد کنم ،نظــام مالیاتی را به نفــع ۹۶درصد مردم تغییر
دهم و از همــه مهمتر برنامه ای مــدون و دقیق برای حل
مشــکالت فوری اقشــار کم درامد اجرا کنم .به عمل کار
براید به سخندانی نیست».
این سه بخش نشــان می داد که :قالیباف بنا داشت
روحانــی و دولتــش را منفعــل و دارای وضعیت ســکون
و مرکز نشــینی ســنگین به تصویر بکشــد .دولتــی که از
واقعیت های جامعه بی خبر اســت و از تحوالت دور مانده
است .قالیباف بیکاری را مهمترین چالش کشور دا نسته و
برای مردم یک وعده بزرگ داشت :ایجاد 5میلیون شغل.
او که فکر می کرد طبقه متوسط را به عنوان کف رای خود
دارد تالش می کرد با شــعارهای خود از طبقه محروم هم
رای بگیرد.
تاکتیک های انتخاباتی حسن روحانی
در مواجهه با این دو رقیب جــدی که بعد ازاطالعیه
شــورای نگهبان معلوم شــد نامزد اصلی هســتند؛ حسن
روحانی می بایســت برای خــود یک پلــن مبارزاتی اماده
می کرد .حاال همه منتظر بودند حســن روحانی را در نیمه
دوم دهه 90ببینند .ایا او صحنه انتخابات سال 92را تکرار
خواهد کرد؟
چشم ها به مناظره ها دوخته شــد .حسن روحانی در
مناظره اول به شــکل غیر منتظره ای ظاهر شــد .خیلی ها
انتظار داشتند او صحنه انتخابات ســال ۹۲را تکرار کند.
این انتظار برای کســانی که چنین گــزاره ای را پیش بینی
می کردند از این جهت بود که انها صحنــه این انتخابات
را شبیه انتخابات قبل می دانســتند .می گفتند رقبا همان
رقبای پیشــین هســتند .محمد باقــر قالیبــاف که حضور
دارد و سید ابراهیم رئیســی هم حرف و بدنه سعید جلیلی
را نمایندگی می کند .این گزاره اما الاقــل در مناظره اول
نادرست از اب در امد .روحانی منفعل بود ،ابراهیم رئیسی
ســکوت کرد اما این محمد باقر قالیباف بود که میدان دار
و پدیده مناظره شــد .مناظره که تمام شــد انتظار این بود
که روحانی در دیگر برنامه های رســانه ملــی برای جبران
وضعیت مناظره اول نشانه هایی از خود بر جای گذارد .او
اما به انفعال ادامه داد؛ انفعالی که حتی برای رسانه های
حامی دولت هم سوال برانگیز شد .اما در مناظره دوم هم
او اگر چه حرف هایی داشــت و تالش کرد تا به چالش ها
پاســخ دهد اما عبور از او بسیاری از مســائل طرح شده از
جمله ضعف های برجام و مســاله وزیر اموزش و پرورش و
نقد ناپذیری اش تصویر خوبی در ذهن مخاطب نداشــت.
او تالش داشــت تا از ریزش ارای خود در طبقه متوســط
جلوگیــری کند و به همیــن جهت هم بود که در پاســخ به
چالش ایجادشده از ســوی قالیباف در مورد وزیر اموزش
و پرورش گفــت« :اگر ازادی نباشــد جوانــان چگونه به
پیشــرفت اساســی برســند؟ وقتی دانشگاه شــیراز فرزند
عالمه مطهری را دعوت می کند ،اما دوســتان شــما مانع
می شوند و با اجر به ماشــین او حمله می کنند ،می توانیم
دانشگاه متعالی داشته باشیم؟ باید شرایطی فراهم کنیم
که شــکوفایی ایجاد شــود .ایا اجــازه می دهیم اصحاب
فرهنگ اســتعداد خود را نشــان دهنــد؟ از پخش دعای
مــاه رمضان ابــا می کنیم و دعــای ربنای یــک هنرمند را
پخش نمی کنیم پس چطور دنبال تعالی اموزش در کشور
هســتیم؟» یک اتفــاق غیر منتظره رخ داده بود .حســن
روحانی در دو مناظره انفعال شدیدی داشت .دچار ریزش
رای محسوســی شــد؛ ارایی که از او جدا شــد بخشی به
جمع مرددین پیوست و بخش دیگرش به ارای نامزدهای
اصولگرا اضافه شد .او اما یک تاکتیک برای عبور از چنین
وضعیتی داشت.
سیاست
روحانی با خود یک نامزد پوششی اورده بود؛
اسحاق جهانگیری
اســحاق جهانگیری همــان وقت کــه در انتخابات
ثبت نام کــرد خیلی ها عنوان کردند کــه او امد ه تا روحانی
را از یک مخمصه بزرگ نجات دهد ،اما شاید کمتر کسی
گمان می برد که هم تب مناظره اول اینچنین باال رود و هم
اسحاق جهانگیری تا این حد با رقیب خود هماوردی داشته
باشد .او کامال اماده بود .پا به پای محمد باقر قالیباف امد؛
ان هم در روزی که حسن روحانی منفعل و مضطرب بود.
اســحاق خوب بود اما این خوب بودن به نفع اصولگرایان
هم بود .او رای روحانی را به هم ریخت .خوب ظاهر شدن
او ضعف روحانی را بیشــتر نمایان کرد .او مناظره را داغ تر
کرد تا قالیباف دلیل بیشتری داشته باشد برای تداوم حرف
زدن از نوع افشاگرایانه .این وسط اما چند نکته قابل توجه
اســت.او فعالیت هایش را در دو بخش مهم تقسیم بندی
کرده بود .در همان دیالوگ های نخســتین نشان داد که
بنا دارد در بخشــی از وقت خود ســخنگوی دولت باشد و
در شــرایطی که اقدامات کابینه در حوزه های مختلف به
نقد کشیده می شــود او اقدامات دولت را در این بخش ها
یاداوری کنــد .اعداد و ارقامی کــه او در این بخش اعالم
می کرد غالبا در همین کانتکس جا می گیرد.برای او البته
یک ماموریت مهم طراحی شده بود؛ همان ماموریتی که
روحانی را با ان قانع کردنــد که جهانگیری نامزد انتخابات
شــود .قرار بود او برای پاســخ به منتقــدان روحانی اماده
باشد و در این مورد عملیات کند .به هر حال حسن روحانی
رئیس جمهور مســتقر اســت و همه برای رقابت با او خود
را اماده کرده اند .شــاید یک هدف هم این بود که شــان
و دیســیپلین روحانی به عنوان رئیس جمهور حفظ شــود.
جهانگیری ضمنا بنا داشت تا خط و نشان هایی بکشد برای
رقبا تا اگر در این مناظره حرفی را می زنند تندترش را از زبان
او بشنوند تا در مناظره بعدی سطح افشاگری یا تندخویی را
با احتساب همین مولفه تنظیم کنند؛ یعنی یک نفر هست
که هر چه تند تر شــوند او هم تند تر می شــود .جهانگیری
البتــه از زبان بدن خود هــم به خوبی اســتفاده کرد.او در
همان دیالوگ های نخســتین نشــان داد که بنــا دارد در
بخشی از وقت خود ســخنگوی دولت باشد و در شرایطی
که اقدامــات کابینه در حوزه های مختلف به نقد کشــیده
می شود او اقدامات دولت را در این بخش ها یاداوری کند.
اعداد و ارقامی که او در ایــن بخش اعالم می کرد غالبا در
همین کانتکس جا می گیرد .جهانگیــری البته ماموریت
مهمتری داشت .او می دانست به صورت طبیعی همه در
مناظره حسن روحانی را رقیب اصلی خود می دانند .او خود
را برای پاســخگویی به سید ابراهیم رئیســی و محمد باقر
قالیباف امــاده کرده بــود؛ ابراهیم رئیســی وارد چالش با
روحانی نشــد جهانگیری هم او را وارد مجادالت نکرد .او
البته تالش کرد اینگونه نشــان دهد که هر نوع مواجهه با
روحانی و خودش هزینــه باالیی دارد تــا در مناظره بعدی
حریفان حاضر در رقابت ســطح افشــاگری یا مجادله را با
احتساب همین مولفه تنظیم کنند.
او البتــه در مناظره دوم یــک ســکوت غیر منتظره
داشت .گویی از او خواســته شــد ه بود تا حرف نزند بلکه
حسن روحانی دیده شود.
تاکتیک های قالیباف و ابراهیم رئیسی
مناظره تعیین کننده
مثلث | شماره 356
از مناظره ســوم به بعد اما همه چیز تغییر کرد .گویا
حســن روحانی تمام تــوان خود را بــرای هفتــه اخر کنار
گذاشته بود.
او مناظره اخر را جنجالی کرد .بارها به ابراهیم رئیسی
و محمد باقر قالیباف تاخــت و مجوز حمله را به اســحاق
جهانگیری هم داد .حتی به نظر مصطفی هاشمی طبا هم
هماهنگ تر از همیشه با انها عمل می کرد.
روحانی دیگر شبیه مناظره اول و دوم نبود؛ امده بود
کار را تمام کند .او که در این مناظره تمام تالشــش را کرد
تا ابراهیم رئیسی را قطب اصلی مقابل خود نشان دهد در
اخرین سکانس مبارزه مستقیم حمله تندی به محمدباقر
قالیباف کرد تــا خا طره ســال 92را برای همــه زنده کند.
او در اخریــن بخش این مناظره گفت« :پرونده ســال ۸۴
اقای قالیباف دســت من بود و نگذاشــتم منتشر شود و با
بعضی ها در دبیرخانه دعوا کردم تا ایــن پرونده در هنگام
انتخابات منتشــر نشــود .من اگر ان روز مردانگی نکرده
بودم شما اینجا نبودید .طرح شما همیشه لوله کردن بود.
شما که هر وقت به دبیرخانه می امدید می گفتید بگذارید
من دانشجویان را دو ساعته لوله می کنم .اگر ما مخالفت
نکرده بودیم همه دانشگاه های ایران پر از لوله بود .شما
ریاکاری می کنید .اگر من تخلف کردم بهتر است شکایت
کنید ان زمین هم خبر دارید اگر بحث زمین است اگر من
اضافه داشتم تماما متعلق به شما باشد و اگر تخلف کردم
شکایت کنید .بهتر است به امالک طرقبه نیز که در دست
اقوام شما است رسیدگی شــود.اقای رئیسی شما هر چه
می خواهید بگویید .شــما قاضی هستید شــما می توانید
علما را دستگیر کنید اما امام رضا را برای مردم بگذارید امام
رضا متعلق به شیعیان است اگر می خواهید نبات و پارچه
سبز به روستاییان بفرستید بگذارید برای بعد از انتخابات.
افرادی که با اتوبوس می ایند و نهادهای امنیتی پول را از
کجا می اورند .کافی است ،بهتر است با اینها برخورد کنید.
من االن اعالم می کنم امادگی دارم به غیر از تحریم های
هســته ای که در این چهار ســال انها را برداشیم ،مابقی
تحریم ها را به خوبی و بــا قدرت برداریم و عــزت و منافع
ایران را به ملت ایران برگردانیم .ما طی 4سال با مردم عهد
بستیم و توانستیم در برابر ان بایستیم .عهد کردیم از رکود
خارج شویم و به رشد برســیم که به این مساله رسیدیم .ما
تعهد کردیم که تورم را کنترل کنیم که ایــن کار را کرده و
سیاست
سیاســت محمد باقر قالیباف جنگندگی در مناظره ها
و مبــارزات انتخاباتی ،ایجاد چلنج با حســن روحانی بود.
او با تمام توان ریسک سیاسی در پیش گرفت .بیشترین
استفاده را از عنصر چالش برانگیزی استراتژی مبارزاتی اش
انجام می داد .بارها روحانــی را خطاب قــرار داد و او را با
مردمی که به تلویزیون چشــم دوخته بودنــد روبه رو کرد.
تالش کرد تا با طعنه های پی در پی به اسحاق جهانگیری
او را فردی پوششــی و نه رقیب اصلی اش قلمداد کند ،او
توانست خود را به عنوان نامزد پیشرو اصولگرایان به تصویر
بکشد ،ان هم در شرایطی که در ابتدا سید ابراهیم رئیسی
تالش کرد تا در حاشیه و به دور از مجادالت باقی بماند.
در مقابل و برخالف محمد باقر قالیباف ،سید ابراهیم
رئیسی تاکتیک سکوت و گذار از مناظره را در پیش گرفته
بود .شــاید انتظار بود که او از همین مناظره اول به عنوان
نخستین ظهور رسانه ای این چنینی اش تالش کند تا قطب
این انتخابات شود .تصور این بود که او در کنار محمد باقر
قالیباف با رقابت هیجانی و رو به جلو دوقطب این انتخابات
شــوند و انتخابات با ضلع دیگرش یعنی حسن روحانی به
صورت سه قطبی دنبال خواهد شــد .او اما نخواست وارد
چنین میدانی از رقابت با این شمایل شود.
او گویــا دقیقا امــده بود کــه همین باشــد؛ همین
کاراکتری که در مناظره اول دیده شد .او در مناظره اول این
پلن را داشت« :سرمایه گذاری روی کمپین ها و سفرهای
اســتانی /صرف نظر از مناظره» .او اصال بنا نداشت هیچ
«تک»ی انجام دهد تا متقابال «پاتک»ی دریافت نکند.
در سطح نخست این اتفاق موجب شد که تا قبل از مناظره
دوم ضلعی از این رقابت به شمار نیاید و تا اینجای کار فقط
برای دامنه هدف گذاری شــده اش یعنی قشــر محروم و
بخشی از جریان حزب اللهی حرف داشته باشد؛ ان هم نه
از مناظره که در سخنرانی های رو در رو و مونولوگ.
به بیان دیگر بررسی رفتار انتخاباتی ابراهیم رئیسی
در مناظره اول به مــا می گوید که در ایــن روز رای خود را
از مناظره دنبال نکرد .بیشــتر از هر چیــزی به کمپینی که
فراهم کرده امیدوار بود و در طول هفته هم تالش کرد تا
با تداوم سفرهای استانی ،اســتفاده از بدنه ایدئولوژیک
اصولگرایان و یاری جســتن از برخــی وزرای احمدی نژاد
برای جذب رای بدنه این بخــش از جامعه برای خود رای
جمع کند.او تالش کرد از خود وجهه یــک کاراکتر ارام،
منطقی و بدون حاشــیه را به نمایش بگذارد .بنا نداشــت
تا با حضور در مجادله هــای دو به دو و انجام «تک» های
ســنگین ،هزینه «پاتــک» را بپــردازد .او در همان هفته
حمایت جامعه مدرســین را کســب کرد و ایــن خبر خوبی
برای او بود ان هم درست زمانی که سوار بر خودروی خود
ســازمان صدا وســیما را ترک می کرد .در مناظــره هم بار
دیگر شعارش در مورد سه برابر کردن یارانه ها را تکرار کرد
و تالش کرد تا از تلویزیون هم برای رســانه ای کردن این
ایده خود استفاده کند .این یعنی اینکه او همچنان جامعه
هدف خود را طبقه محروم می داند و برخالف قالیباف اصال
تالش نکرد تا روی طبقه متوسط متمرکز شود .در مناظره
دوم اما ابراهیم رئیسی نیز به محمد باقر قالیباف پیوست و
صحبت های تندتری را از او شاهد بودیم.
33
سیاست
سیاست
34
مثلث | شماره 356
تورم را تک رقمی کردیم .در کشــاورز ی ما تعهد کردیم در
گندم خودکفا شویم که شدیم 21 .تن مواد غذایی اضافه
تولید کرده و همــان عهد را ادامه می دهیــم .ما اب های
مرزی را به کشــور برگردانده و پاییز امسال کشاورزان ما با
این اب کشاورزی می کنند .مردم! ما با هم جلوی خشک
شــدن دریاچه ارومیه را گرفتیم .اگــر کار دولت یازدهم
نبود این دریاچه امسال خشک شــده بود و با یک طوفان
در غرب کشــور ۱۴ ،میلیون د چار یک طوفان دهشتناک
شده بودند .عهد من با شما راستگویی و صداقت است».
محمد باقر قالیباف و ابراهیم رئیســی هم البته برای
مناظره اخر تمام تالش خود را کردند .قالیباف از همیشــه
بهتر بود .حرف های مهمی زد و تالش کرد تا می تواند در
مورد واقعیت دولت موجود افشــاگری کند .او در بخشی
از ســخنانش گفت «:اقای روحانــی باید اولیــن برخورد
را خودتــان انجــام دهید .بســتگان شــما در کنارتان چه
می کنند؟چرا برخورد نمی کنید؟ چون خود شما هم از این
رانت اســتفاده می کنید .وقتی حدود ۸۰۰متر زمین را در
سال ۷۰دو و نیم میلیون تومان می گیرید حتما نمی توانید
برخورد کنید ۳۸۵ .متر زمیــن را در دهه ۸۰به متری ۱۸۰
هزار تومان از مــردم گرفتید .بعد به مــا می گویند امالک
نجومی .شــما چرا انها را به مردم نمی دهید ان هم به نقد
و قسط .شــما می خواهید با فســاد مبارزه کنید؟ اینها درد
مردم ماســت .شــما که می گویید نداریم و نمی شود.من
اســناد ملک ها را اورده ام که به نام این دو شخص بزرگوار
اســت .برای همین انها می گویند نداریم و نمی شــود .و
برای همین اســت که ما امروز ۶میلیون بیکار داریم و هر
ســال یک میلیون به انها اضافه می شود .کشور ما دارای
منابع عظیمی هست به طوری ۵درصد منابع کل دنیا را در
اختیار داریم اما چرا مردم ما فقیرانه زندگی می کنند این به
خاطر این اســت که مدیریت نداریم به خاطر اینکه فساد
وجود دارد ،سیستم ها را هوشمند نمی کنیم فساد ساختاری
داریم .متاسفم که این طور می گویم اما از قدیم گفته اند
هر چه بگندد نمکش می زنند وای به روزی به بگندد نمک.
ما باید شجاعانه بایستیم و با فساد مبارزه کنیم و حق مردم
را بدهیم ما بر این باور هستیم».
رئیسی هم ســخنان مهمی داشت .او گفت« :اقای
روحانی من را می شناســد مــن روحیه قضایــی دارم .این
را دادســتان کل کشــور و معاون اول در دفتر شما به شما
گفتند که مدارک و اســنادی دارنــد از نزدیک ترین افراد
به شما که دچار این مشکالت هســتند .تشکیک در این
مسائل با روحیه کســی که در راس دولت است هم خوانی
ندارد .اقای جهانگیری می دانند ما ده سال در بازرسی کل
با ایشان جلسه داشتیم .من در مسائل سیاست خارجی از
شما بی اطالع تر نیستم».
اما هر چه بود ان مناظره برای روحانی افزایش رای
داشــت و برای محمد باقر قالیباف چنــدان افزایش رایی
نداشت.
هفته سرنوشت
بعد از مناظره اتفاقات مهمی رخ داد .رای محمد باقر
قالیباف ریزش اندکی داشت و رای ابراهیم رئیسی هم رشد
اندک .در مقابل اصالح طلبان پای کار حسن روحانی امده
بودند .روحانی با رشد رای مواجه بود.
چند شوک مثبت به او کمک کرد .بعضی از پیام های
شــخصیت ها ،کمپین هنرمندان و چهره های روشنفکر و
سخنرانی های تند و تیز خودش در شهر های مختلف.
یک اتفاق مهم الزم بود تا به رشــد رای اصولگرایان
شوک وارد کرده و به شدت ان را باال ببرد .یک نفر از میان
رئیســی و محمد باقر قالیباف باید صحنه را ترک می کرد.
از روز یکشــنبه رایزنی های سنگین شــروع شد .در نهایت
گویا همان یکشــنبه شــب محمد باقر قالیباف تصمیم به
کناره گیری را اتخاذ کرد.
او یک بیانیه مهم در این مورد صادر کرد و نوشــت:
«روزی که به رغم مصالح شــخصی ،تصمیم گرفتم وارد
صحنه انتخابات شــوم ،می دانســتم با چه شرایط سخت
و خطرناکی روبه رو خواهم شــد؛ چرا که روشــن بود برای
تغییر اساســی وضع موجود ،راهی نیســت جز مبارزه با 4
درصدی هایی که در ســال هایی طوالنی ،توانســته اند بر
شریان های اقتصادی و سیاسی کشــور مسلط شوند و نه
تنها اقدامی برای حل مهمتریــن معضالت روز اقتصادی
و اجتماعی نکننــد ،بلکه روز به روز با ترجیــح منافع خود و
بی قانونی های گسترده ،بر این بحران ها ،به ویژه بر بحران
رکود و بیکاری دامن بزنند .همانطور که شــهید بهشــتی
ِ
طلبــان انقالبی نما
پیش بینی کرده بــود ،مبارزه با فرصت
بسیار پرهزینه شــده اســت ،چون این جریان موریانه وار
در حال خوردن ریشه های انقالب اســت و گروهی که نه
تنها با انقالبی های اصیل تضاد مبانی فکری دارند ،بلکه
جریانی هســتند که منافع مادی انها به خطر افتاده است.
بنابراین با توکل بر خداونــد باری تعالی و با همه کمبودها و
کم بضاعتی هایی که در خود می دیــدم ،تصمیم گرفتم با
هدف تغییر وضع موجود ،پای در میدان انتخابات بگذارم؛
میدانی کــه بــا تخریب هــا ،توهین هــا و اتهام زنی های
گســترده ای علیه خودم ،خانــواده ام و هوادارانم همراه
بود و البته همه این ها مرا در پیمودن مسیری که انتخاب
کرده بودم ،مصمم و راسخ تر ســاخت.در شرایط کنونی،
ارمان اصلی کشــور و مــردم ،تغییر وضع موجود اســت
و برای رســیدن به این ارمــان ،چاره ای نبود جــز اینکه با
وجود داشتن برنامه ای دقیق و جامع برای حل مشکالت
کشــور ،مبارزه ای واقعی و نه شــعاری با اشــرافی گری و
فرصت طلبی هم اغاز می شــد؛ بنابراین تــاش کردم در
کنار ارائه برنامه های دقیق ،که توانایی اجرایی شدن انها
نیز وجود داشت ،با شیوه ای صریح و اخالقی ،مبارزه با 4
درصدی ها را اغاز کنم و در راه این مبارزه ،نه از تخریب ها و
تهدیدها ترسیدم و نه هیچ گاه پا را از اصول فراتر گذاشتم
و در کنار شــفاف ســازی زندگی اقتصادی شــخصی ام،
حرفی بی ســند و بی مبنا نــزدم .در حالی که انهــا در عین
تخریب های کور ،نتوانســتند از لرزه ای که بر اندام شان
افتاده است جلوگیری کنند ،به گونه ای که تمام امکانات
خویش را برای مقابله با این جنبــش مردمی به خط کردند
و از این پس نیز این تخریب ها توســط این 4درصدی ها
ادامه پیدا خواهد کرد .انچه که در این مقطع اهمیت دارد
و حیاتی است ،حفظ منافع مردم ،کشــور و انقالب است
و اکنون کــه این ارمان بــزرگ ،جز با تغییــر وضع موجود
محقق نمی شود ،باید به منظور وحدت در جبهه انقالب،
تصمیمی اساسی و خطیر گرفت .بنابراین برای حفظ این
ارمان بزرگ ،از همــه حامیان مردمی خویش در سراســر
کشور می خواهم ،که تمام ظرفیت و حمایت خود را برای
ِ
موفقیت برادر ارجمندمان حجت االســام و المســلمین
سید ابراهیم رئیسی و به بار نشستن دولت کار و کرامت برای
خدمت به مردم قرار دهند و از همه مردمی که در این مدت
به تشــکیل دولت مردم دل بســته بودند و از همه حامیان
مردمی و یاران بی ادعای خودم ،که بی هیچ چشم داشتی
و با تمام وجود ،در جهت تحقق ارمان های انقالب تالش
کرده اند ،تشکر و قدردانی می کنم .انتظار ما و مردم بر این
است که این تصمیم ،زمینه ســاز اغاز دورانی جدید برای
یک تحول اقتصادی باشد که با قطع دست 4درصدی ها از
اقتصاد ،منتج به ایجاد اشتغال جوانان برومند این سرزمین
و حمایت از مستضعفین و محرومان در ایران سربلندمان
گردد .مبارزه تازه اغاز شده است و تا ریشه کنی کامل فساد
و ناکارامدی ،باید جان و ابروی خود را نیز بی چشم داشت
فدا کرد» .این تصمیم البته مخالفانی هم داشت .از جمله
اینکه پرویز امینی در این زمینه نوشت «:اقایان! این همه
خطا و اشــتباه که تاوان ســنگین ان را مــردم و جمهوری
سیاست
اسالمی در این 40ســال داده اند بس نیســت؟! تا کی با
معجزه راســت و اصولگرایی و جمنا می خواهید خاتمی و
روحانی و ...را رئیس جمهور کنید؟! کمی سیاست! االن
رای روحانی و پوششی اش در نظرســنجی های فراگیرتر
شامل شهرهای کوچک و روستاها ،حدود 40است و هنوز
برخی نیز تصمیم نگرفته اند! با کنار رفتن چه رئیسی و چه
قالیباف ،اولین پیام به لحــاظ روانی به مخاطب خصوصا
تصمیم نگرفته هــا ،قبول پیروزی روحانی اســت .ضمن
اینکه بخشی از اراء به روحانی می رسد و راه پیروزی روحانی
را هموار می کند .اقایان رئیســی! قالیبــاف! نکند به نظر
این ها عمل کنید! اینها ازموده ای هستند که ازمودن انها
خطاست! فشارها را تحمل کنید و کنار نروید!»
همزمان رســانه های نزدیــک به ســعید جلیلی هم
مخالفت با این اقدام را علنی کردند .کانال حیات طیبه در
این مورد نوشت «:اینکه قالیباف با فشار چه کسی و با چه
ساز و کاری انصراف می دهد چندان اهمیتی ندارد ...مهم
ان است که با یک قمار بزرگ راه دو دوره ای شدن روحانی
بســیار هموارتر خواهد شد ...چراکه ســبد رای رئیسی و
قالیباف به دلیــل ارای ایدئولوژیکی رئیســی و اجتماعی
قالیباف یکی نخواهد شــد و ممکن اســت بخشی از رای
قالیباف به سبد روحانی اضافه شود ».این کانال در مطلب
م دیگری نیز نوشت« :یکبار َع َلم کردن لیست انگلیسی
مه
توسط اقایان مثال سیاسی موجب شکست در مجلس شد
و بار دیگر فشار جمنا برای انصراف قالیباف...حاال بهتر
می شود فهمید چرا جلیلی وحدت نکرد؟»
قالیبــاف از صحنه انتخابــات کنار رفــت ،بر میزان
ارای ابراهیم رئیسی هم افزوده شــد ،نکته اما این بود که
قالیباف به حسن روحانی هم رای داد .بخشی از رای طبقه
متوسطی قالیباف به سمت حسن روحانی رفت.
هر چه بود در نظرســنجی ها هر دو نامزد رشــد پیدا
کردند.
چالش روز اخر
مثلث | شماره 356
عصر شنبه پیام مهمی از ســوی رهبر معظم انقالب
صادر شــد .در بخشــی از این پیام امده بود۱ «:ـ به مردم
عزیز ،عــرض می کنم خــدای را بر موفقیــت در برگزاری
ِ
التهاب روزها و هفته های
انتخابات شکر گزارید و پس از
پیــش از انتخابات ،اکنــون به اتحــاد و اتفــاق عمومی
بیندیشید که بی شــک یک عامل مهم استحکام و اقتدار
ملی اســت .همه در زیر ســایه نظام جمهوری اسالمی و
ِ
میهن ســرافرازید ،بکوشــید تا سهم خود از
فرزندان این
وظیفه پیشبرد کشور به سمت هدف های بزرگ را بشناسید
و دنبال کنید .برامــدن همه ارزوهای ملــی در گرو چنین
اندیشیدن و چنین عمل کردن است.
۲ـ به رئیس جمهور محترم و همه کسانی که در دولت
اینده شرکت خواهند داشت ســفارش و تاکید می کنم که
کار و تالش پرانگیزه و اندیشیده و جوانانه را برای برطرف
کردن مشکالت کشــور در پیش گیرند و لحظه ای از این
خط مســتقیم غفلت نکننــد .رعایت قشــرهای ضعیف،
توجه به روستاها و مناطق فقیر ،در نظر گرفتن اولویت ها،
برخورد با فســاد و با اســیب های اجتماعی ،باید در صدر
برنامه ها قرار گیرد.
۳ـ عزت م ّلی و رعایت حکمــت در ارتباطات جهانی
و اهتمام به اقتــدار بین المللی نیز از جملــه اولویت های
مدیریت انقالبی و اسالمی است.
۴ـ الزم می دانــم از یکایــک احاد شــرکت کننده در
انتخابات و نیز کســانی که در ترغیب انــان به این وظیفه
نقش افریدند تشــکر کنم ،به ویژه مراجع معظم و علما ی
اعالم و نخبگان دانشگاهی و سیاسی و فرهنگی و هنری.
۵ـ الزم می دانــم از حضــرات نامزدهــای
ریاســت جمهوری نیز که در این روشــنگری و شورافرینی
جدی بر جای نهادند تشکر کنم.
برای انتخابات تاثیر ّ
۶ـ الزم می دانم از همه دست اندرکاران اجر ا و نظارت
انتخابات ریاست جمهوری و نیز انتخابات شوراهای شهر
و روستا که متحمل زحمات طاقت فرسا شدند تشکر کنم.
۷ـ الزم می دانم از حافظــان امنیت انتخابات و نیز از
رسانه م ّلی که انتخابات پرشور ،مرهون تالش شبانه روزی
و هنرمندانه انان است سپاسگزاری کنم.
۸ـ در پایان ،خود و همگان را به تقوا و تالش در راه
وظیفه الهــی و اجتماعی و پایبندی به مســیر انقالب که
میراث ارزشمند امام خمینی بزرگ و شهدای گرانمایه است
دعوت می کنم و شادی روح و علو درجات انان را از خداوند
متعال مسالت می نمایم».
هر چه هست حاال حسن روحانی رئیس جمهور شده
است .او روزهای سختی را پشت سر گذاشت برای اینکه
بتواند برای بار دوم رئیس جمهور بماند .رقابت سخت او با
نامزدهای اصولگرا موجب شد که حاال منتقدینش بیش از
16میلیون رای داشته باشند.
سیاست
اما داغ تریــن روز تبلیغــات همان روز اخــر بود .دو
نامزد اصلی یعنی حســن روحانــی و ابراهیم رئیســی هر
کدام برای جذب رای بیشــتر هر انچه در توان داشته اند
به صحنه اورد ه بودند .شــهر به شــهر کمپین می کردند و
میزان هوادارانشــان را به رخ هم می کشیدند .حاال اما در
اخریــن روز تبلیغات یک پدیده جالــب در حال وقوع بود.
هر دو نامزد در مشهد با هوادارانشان قرار داشتند .روحانی
به یکی از اســتادیوم های بــزرگ می رفت و رئیســی هم
یکی از میدان های شــهر را انتخاب کرد .این دو همایش
البته نکات ویژه ای داشــت که به اهمیــت ان می افز ود.
انتخاب مشهد از ســوی حســن روحانی به عنوان اخرین
مقصد فعالیت هــای انتخاباتی یک تصمیــم بزرگ و یک
ریسک بود .او به استانی می رفت که زادگاه رقیبش است.
یعنی اینکه او می خواست به رقیب نشان دهد که در شهر
زادگاهش هم این حسن روحانی است که پایگاه اجتماعی
بیشتری دارد .هر چه باشد حسن روحانی در انتخابات سال
92رای باالتری از دو نامزد دیگر خراســانی داشت .حاال
او می خواســت ثابت کند همچنان همــان رای را در این
استان مهم دارد.
گردهمایی حسن روحانی در مشهد البته یک ویژگی
دیگر هم داشــت .او بنا داشــت در این همایش کنسرت
برگزار کنــد .همراهی ســاالر عقیلی بــا او احتمال چنین
برنامه ای را مضاعف کرده بود .روحانی یک بازی دو ســر
برد را در این ویژگی تعریف کرده بود .اگر او این کنســرت
را برگــزار می کرد ان وقت می توانســت نشــان دهد که به
وعده اش برای برگزاری کنســرت در این شهر که از سوی
پدرزن ابراهیم رئیسی ممنوع اعالم شده عمل کرده است.
اما اگر نه مانعی درباره این همایش و اجرای کنسرت
اجرا شــود انوقــت بازهــم بــرای او نشــانه ای از یک برد
می توانست باشد .او می توانســت در عمل نشان دهد که
مخالفانش مخالف ازادی هستند .ان همایش برگزار شد.
ساالر عقیلی در ان خواند و حســن روحانی هم مانند سفر
صبح همان روزش به تبریز حرف های بسیار تندی را زد.
روز پنج شــنبه کشــور بســیار ارام بود .حاال همه به
تلگرام و اینستاگرام هجوم اورده بودند.
جنگ نظرســنجی به راه افتــاده بود .هــر دو طرف
نظرسنجی هایی داشتند که نشان از پیروزی شان داشت.
روز جمعه که فرا رسید تا غروب همچنان اظهارنظرها
متناقض بــود .برخــی می گفتند کــه رای در روســتا ها و
شهرهای کوچک تا حدود زیادی با ابراهیم رئیسی است.
از تهران هم خبر می رسید که حسن روحانی در پایتخت و
مراکز استان ها پیشتاز است.
از ساعت 12شب اما خبرها از پیروزی حسن روحانی
حکایت داشت .تا نیمه های شب خبر جدیدی منتشر نشد
اما همچنــان اخبار غیر رســمی از پیروی حســن روحانی
روایت می کرد.
اولین خبر رسمی صبح روز شنبه اعالم شد.
احمــدی رئیس ســتاد انتخابات کشــور نتایج اولیه
را اینگونــه اعالم کــرد «:کل ارای شــمرده شــده تا این
لحظه25،966،729 :روحانــی14،619،848 :
رئیسی 1 0 ، 1 2 5 ، 8 5 5 :میرســلیم 2 9 7 ، 2 7 6 :
هاشمی طبا.»139،331:
ظهر شنبه اما وزیر کشــور با حضور در یک کنفرانس
ج قطعی را اعالم کرد.حسن روحانی۲۳ :میلیون
خبری نتای
و ۵۴۹هزار ۶۱۶رای ،سید ابراهیم رئیسی ۱۵ :میلیون و
۷۸۶هزار ۴۴۹رای ،ســید مصطفی میرسلیم ۴۷۸ :هزار
۲۱۵رای ،سید مهدی هاشمی طبا ۲۱۵ :هزار ۴۵۰رای.
کل ارای ماخوذه۴۱ :میلیون و۲۲۰هزار ۱۳۱رای ،ارای
باطله یک میلیون و ۱۹۰هزار ۴۰۱رای».
به گفتــه وزیر کشــور ایــن امــار پس از شــمارش
99/7درصد صندوق ها به دست امده و تقریبا نهایی است.
پیام مهم رهبری
35
سیاست
سرمایه 16میلیونی
سیاست
36
مثلث | شماره 356
رایباالیاصول گرایانبهعنوانمنتقددولت
درایندهسیاستایرانتاثیرگذاراست
سیاست
مثلث | شماره 356
سیاست
37
سیاست
3
سید ابراهیم رئیسی؛ او حاال یک نام بسیار اشنا برای
اهل سیاست اســت .مهمترین رقیب حســن روحانی در
انتخابات روز جمعه بود و اکنــون صاحب 16میلیون رای
است .او که البته نتوانست در انتخابات پیروز باشد روزهای
مر ئیسی
بسیار سختی را برای حسن روحانی رقم زد .ابراهی
بسیار دیر وارد صحنه انتخابات شد .او نفر دوم این رقابت
بسیار مهم با اجماع سراسری اصولگرایان شده است .گفته
می شود او می تواند یکی از چهره های مهم اصولگرایان در
نقد شرایط پیش رو با تکیه بر رای بسیار باالی خود باشد.
باید روندی را که او تا امروز طی کرده را بررسی کرد.
سیدابراهیم رئیسی
در ســال ۱۳۳۹در محله نوغان مشــهد به دنیا امده
اســت .در همان ســنین کودکی پدرش را از دســت داده
اســت .ابراهیم رئیســی در ســن ۱۵ســالگی وارد حوزه
علمیه قــم شــده و تحصیالت حــوزوی خود را تا ســطح
چهار فقــه و اصول در مدرســه حقانی ادامه داده اســت.
حضرات ایــات علی مشــکینی ،حســین نوری همدانی،
محمد فاضل لنکرانی ،ابوالقاسم خزعلی ،فاضل هرندی،
ســتوده ،مروی خراســانی ،مجتبی تهرانی ،مرعشــی و
ســید محمود هاشمی شــاهرودی از جملــه اســتادان او
بوده انــد .ابراهیم رئیســی همچنیــن دارای دکترای فقه
و حقوق خصوصی از دانشــگاه شــهید مطهری است .او
اگر چه ســال ها در مناصب مهمی حضور داشت اما کمتر
چهره ای رسانه ای بود.
نامزدی شبیه سعید جلیلی
سیاست
38
مثلث | شماره 356
نکته نامزدی ابراهیم ر ئیســی اما این بود که ســعید
جلیلی هم از چند ماه قبل برای کاندیداتوری اماده می شد.
او مدت ها کار کارشناســی انجام داد؛ تیم های تخصصی
را پیرامون خود جمع کرد و صاحب یــک برنامه مدون در
همه حوزه ها شــد .ناگهان اما در اندک زمان باقیمانده تا
انتخابات ســید ابراهیم رئیســی قصد حضور در انتخابات
کرد .او می دانست که تقریبا نگاه مشترکی میان خودش و
او وجود دارد .جلوتر که رفت دید که بنا به دالیلی ابراهیم
رئیســی محل اجماع شــده و نیروهای بیشــتری حول او
جمع شــده اند .در نهایت ناباوری کنار رفت و خواست که
او به جای خودش در میدان باقــی بماند .او برای ثبت نام
در انتخابات به وزارت کشــور نرفت و در عوض بیانیه ای
صادر کرد و گفت« :اینجانب با تشــکر از همه هموطنان
و چهره های خدوم و دلســوز مخصوصا جوانان پرشــور و
باورمند انقالبی که در ماه های گذشــته با نظر لطف ،این
برادر خود را به حضور در فرایند انتخابات ریاست جمهوری
دعوت کردند ،از هم اکنون به سهم خود از همه نیروهای
انقــاب دعوت می کنــم با تمام تــوان برای شــکوفایی
ظرفیت انتخابات در مســیر بازیابی مســائل اصلی کشور
و راه حل های مبتنی بر منظومه معرفتــی -ارمانی انقالب
اســامی در صحنه باشــند».چند روز بعد شــنیده شد که
وی و ابراهیم رئیســی با هم دیدار کردنــد .این خبر هرگز
به صورت رســمی تایید نشد اما روز شــنبه دوم اردیبهشت
نکته تیم انتخاباتی ابراهیم رئیسی این
بود که طیف هــای مختلفی در ان حضور
داشتند .در واقع بدنه سیاسی حاضر در
ستاد ابراهیم رئیسی تنها به سعید جلیلی
خالصه نمی شــد .در این کمپین می شد
افراد نام اشــنایی از پایــداری و برخی از
اعضای دولت نهم و دهم را دید
ناگهان رسانه های سعید جلیلی تصویری از دیدار این دو
شخصیت سیاسی منتشــر کردند .خبری از محتوای این
دیدار به صورت رسمی منتشر نشد اما در یکی از سایت های
خبری امده بــود« :در دفتر جلیلی همه به خط شــده اند.
همه چیز باید در اختیار اقای رئیســی باشــد .کمیته های
کارشناسی و روسای انها همگی به سرپرستی سعید جلیلی
برای ابراهیم رئیســی کار می کننــد ».صریح ترش یعنی
حال و هوای ایــن دفتــر کار را به روایت علــی جعفری از
نزدیکترین افراد به ســعید جلیلی بخوانید« :این روزها در
قرارگاه گفتمانی -انتخاباتی دکتر سعید جلیلی نه تنها کار
تعطیل نشده ،بلکه بیشتر هم شده است .حاال که خودش
کاندیدا نیســت ،تالش و دغدغه هایش چندبرابر اســت.
کارهایی که تا پیــش از این اجازه نمــی داد برای خودش
انجام دهیم ،حاال توصیه می کند برای اقای رئیسی انجام
بشــود .خودش باالی ســر کار ایســتاده و دائم مدیریت
می کند .اگر کسی هم رفته ،بارش را خود اقاسعید به دوش
می کشد .سخنرانی ها بیشتر شــده و کارهای محتوایی و
برنامه ای با همان شــتاب در حال جمع بندی است .اینجا
بدون هیچ چشمداشتی و بی هیچ توقعی برای کاندیدای
اصلح تالش می شــود .شــاید در فضای انتخاباتی عمق
تصمیم اقاسعید فهمیده نشود ،اما حرکت تکلیف گرایانه
او نه تنها سطح شعور سیاســی جامعه را ارتقا داد ،بلکه به
ســند محکمی برای زنده بــودن روح انقالبی گری در بین
مســئوالن جمهوری اسالمی تبدیل شــد ».سعید جلیلی
«سوم اردیبهشت» رسما حمایت خود را از حجت االسالم
رئیســی اعالم کــرد .وی در گفت وگویی اظهار داشــت:
«در بین شش نامزد احراز صالحیت شده ،حجت االسالم
سیدابراهیم رئیسی کارامدتر است .بنده در بین این نامزدها
اقای دکتر رئیسی را اصلح می دانم و از ایشان نیز حمایت
خواهم کرد ».اما حمایت سعید جلیلی از ابراهیم رئیسی با
ســخنرانی به نفع او ادامه یافت .جلیلی شهر به شهر سفر
می کرد و برای ابراهیم رئیســی کمپین می کرد .جلیلی در
یکی از ســخنرانی ها گفت« :اقای روحانــی و والیتی در
انتخابات قبلی تفکری را به جامعه القا کردند که مدعی بود
با این مسیر می توان مشــکالت را حل کرد؛ کارنامه اش
مقابل ماست.
برخــی ادعــای کاهــش هزینــه را دارنــد امــا این
ســرمایه های نظام اســت که کاهــش پیــدا می کند .در
ســرمایه های ملی بتن ریخته و بــه خارج منتقــل کردند
اما خودشــان می گویند طرف مقابل به متــن برجام پایبند
نیست .بگویند در کشاورزی ،صنعت و معدن چه ارمغانی
برای کشور اورده اند .نمی توان یک باره طرح مسکن مهر
را تعطیل کرد و هیچ جایگزینی نیز برای ان پیشنهاد نداد.
فقط از موضوع مســکن درصــد باالیی از اشــتغال ایجاد
می شود و این در کنار ایجاد مســکن برای مردم است اما
متاسفانه در این چهار سال متوقف شد .بخش مسکن که
دیگر نیازی به برجام نداشــت پس چرا این اتفاق نیفتاد؟
اگر گفته می شود تولید و اشتغال مهم است این ضرورت
جامعه اســت ،اما ایا امــروز چرخ کارخانه هــا می چرخد؟
مزیت ما در نفت و گاز و پتروشیمی است ،چرا وضع موجود
با وضع مطلوب فاصله دارد؟ نباید اجازه داد دوباره عده ای
با حرف های عاری از صحت به مردم راه حل های نادرست
القا کنند و مشخص شود درست نبوده است .ما نیامده ایم
شعار دهیم بلکه می خواهیم نشان دهیم مسیر قبلی درست
بود یا خیر».
کمپین بسیار شلوغ
نکتــه تیــم انتخاباتی ابراهیم رئیســی ایــن بود که
طیف های مختلفــی در ان حضور داشــتند .در واقع بدنه
سیاســی حاضر در ســتاد ابراهیم رئیســی تنها به ســعید
جلیلــی خالصه نمی شــد .در ایــن کمپین می شــد افراد
نام اشنایی از پایداری و برخی از اعضای دولت نهم و دهم
م رئیسی
را دید .در مورد نسبت سیاسی پایداری ها با ابراهی
تردیدی نیســت که انها این نامزد انتخابات را به دیگران
ترجیح می دادنــد .حتــی حاجی دلیگانــی از چهره های
جبهه پایــداری پیش از این از توصیــه ایت الله مصباح به
اعضای جبهه پایداری برای حمایت از رئیسی در انتخابات
ریاست جمهوری خبر داده بود .او در رابطه با انتشار خبری
مبنی بــر تماس تلفنــی ایت اللــه مصباح یزدی با رئیســی
برای دعــوت از وی به منظور حضــور در عرصه انتخابات
ضمن تاییــد تاکید ایت اللــه مصباح یزدی بــر حمایت از
رئیســی به عنوان کاندیدای انتخابات ریاســت جمهوری
اصولگرایان گفته بود« :در جلســه ای که اعضای جبهه
پایداری با ایت الله مصباح یزدی داشــتند ،ایشان توصیه
فرمودند که برای انتخابات ریاست جمهوری به سراغ اقای
رئیسی بروید و اگر شرایطی فراهم شد که به صحنه رقابت
انتخاباتی ورود پیدا کرد از وی حمایت کنید ».محمدجواد
کریمی قدوســی ،نماینده مشــهد در مجلس دهم هم که
به عنوان ســخنران پیــش از خطبه در حرم امــام رضا(ع)
ســخنرانی می کرد تلویحا از ابراهیم رئیســی برای حضور
در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم دعوت کرده بود:
«به برکت این شــهر مقدس و ملجا شــریف امام رضا (ع)
برای انتخابات ســال اینده کــه نزدیک اربعیــن انقالب
اســت یکی از مردانی که در این شــهر پرورش پیدا کرده
و مورد عنایت اســت و اقبال عمومی هم به سمت اوست
تا موجی شــبیه اول انقالب برای یک تحول در انتخابات
96و انتخاب یــک کابینه انقالبی رقــم بخورد ».محمود
رجبــی ،قائم مقام محمدتقــی مصباح یزدی در موسســه
اموزشــی و پژوهشــی امام خمینی (ره) هم در حمایت از
رئیسی اظهاراتی گفته بود« :در صورتی که اقای رئیسی،
سیاست
رئیس جمهور شوند ،نه تنها در سطح ایران ،بلکه در سطح
جهانی می توانند خدمت کنند و این قطعا بیشتر مورد عنایت
حضرت علی بن موسی الرضا (ع) است؛ چه خدمتی برتر از
اعتالی کلمه توحید و ارمان های امام رضا (ع) در ســطح
ملی و بین المللی ...ایشــان ایثار کرده و عمل به وظیفه
را بر خواست شــخصی خود مقدم داشــتند و در انتخابات
شــرکت کردند ...در چنین شــرایطی که تمامی زمینه ها
برای انجام وظیفه در این سمت فراهم است؛ عدم حضور
در انتخابات ،اشــتباه در شــناخت یا کوتاهــی در عمل به
وظیفه است».
البته کمپین انتخاباتی رئیسی حاشیه جالب دیگری
هم داشــت و ان انتخاب رئیس ســتاد اقای رئیسی بود.
حاشــیه ای کــه بــا بزرگنمایــی و ذوق زدگی ســایت ها و
کانال های تلگرامی طیف اصالح طلب و حامیان روحانی
مواجه شد.
در ابتــدا از مســعود میرکاظمــی ،وزیر نفــت دولت
محمــود احمدی نژاد و نماینده پیشــین مجلس شــورای
اسالمی به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی رئیسی یاد می شد.
میرکاظمی که رئیســی را در روز ثبت نام در وزارت کشــور
همراهی کرده بود در همایش انتخاباتی حامیان رئیســی
در سرچشمه بهارستان نیز ســخنرانی کرد .اما ناگهان نام
نیکزاد به عنوان رئیس ستاد انتخاباتی مطرح شد.
مواجهه با رقبا
برنامه ابراهیم رئیسی برای رئیس جمهور شدن
روزهای تعیین کننده
ابراهیم رئیسی در مناظره اول تالش داشت سکوت
کند .اصال بنا نداشت که وارد مجادله شود و هزینه بپردازد.
او روی ســخنرانی های عمومی حســاب باز کرده بود .در
مناظره دوم او تند تر شــد امــا در مناظره ســوم دیگر امده
بود که با حســن روحانی دو قطبی ایجاد کنــد .دو روز بعد
از مناظره اخر ،محمد باقر قالیباف انصــراف داد .حاال او
مانده بود و حســن روحانی .باید کار را تمــام می کرد .در
سخنرانی ها تند تر از همیشه شد و حاال حمایت های زیادی
را هم همراه خود داشــت .در این میان یک اتفاق عجیب
هم رخ داد .یــک خواننده زیر زمینی قبل از ســفر ابراهیم
رئیسی به مشهد برای ایراد اخرین ســخنرانی به فرودگاه
برده شد و از دیدار انها فیلم گرفته شد .برخی معتقدند این
مساله موجب ریزش رای رئیسی شده است.
پایان یک رقابت
در روز انتخابات از همان ساعات اولیه ستاد ابراهیم
رئیسی موارد متعددی از تخلفات را به ستاد انتخابات گزارش
می کرد و اخبار ان را در اختیار رسانه ها قرار می داد .ابراهیم
رئیسی خود در انتهای روز به ســتاد انتخابات کشور رفت.
او به میان خبرنگاران رفــت و گفت «:ســازوکار انتخابات
در کشورما سازو کار اطمینان بخشی اســت.اگر به سازکار
پیش بینی هاشدهقانونیبهدرستیعملکنندمشکلیایجاد
نمی شود .ما تجربه چندین سال برگزاری انتخابات را داریم.
امروز یک سری مشکالتی را به بنده گزارش دادند .از همان
ابتدای شروع انتخابات که اعالم اسامی بود شهرت بنده را
در بعضی از اعالنات ذکر نکرده بودند .موضوع شهرت مهم
است و این موضوع هم در قانون پیش بینی شده است .در
قانون امده کســانی که به یک فامیلی مشهور هستند ذکر
شوند .این اشــکاالت از طرف ما اعالم شــد .در برخی از
موارد مســاله پذیرش نمایندگان کاندیداهــا مطرح بود که
این موضوع هم متن قانون است و ما به وزارت کشور اعالم
کردیم.ان شاءاللهانتخاباتبرایمردممعنایتعیینتکلیف
سرنوشت باشد ».جمعه که به پایان رسید اما مشخص شد
کهابراهیمرئیسیپیروزانتخاباتنیست.رئیسیدریکپیام
مهم نوشت« :دستاورد مهم این انتخابات ،سیاست ورزی
اخالق مدار ،تکلیف محــوری و طرح گفتمــان «توجه به
محرومان» و «مبارزه با فســاد و تبعیض» بــود که فراتر از
جناح بندی هایرایجسیاسی،بهمطالبهعمومیمردمتبدیل
شد و به تدریج مورد اذعان و تعهد دیگر نامزدهای انتخاباتی
نیز قرار گرفت.
رای قریب بــه ۱۶میلیــون ایرانی خواهــان تغییر،
ســرمایه ای مهم و پشــتوانه عظیم اســت که به هیچ وجه
مثلث | شماره 356
به نظر می رســد بهترین راه برای تحلیــل تاکتیک
انتخاباتی رئیســی انالیز فیلم انتخاباتی او باشــد .به بیان
دیگر می تــوان گفت کــه فیلمنامه این مســتند تبلیغاتی
دقیقا پلن انتخاباتی او شده بود .مداقه در فرم و محتوای
این مســتند می تواند به خوبی ایده مرکــزی او را برای این
انتخابات به ما نشان دهد .می شــود فهمید او دقیقا کدام
طبقات اجتماعــی را هدف گرفت و ســبد رای خود را کجا
می دانست.
نگاهی موشکافانه به این فیلم این گزاره ها را نمایان
می سازد:
-۱قبــل از هر چیــز دیگری نــام این مســتند جلب
توجه می کرد ؛«کنســرت مرد م» .کنســرت دقیقا همان
مســاله ای اســت که در چند ماه اخیر بــرای اصولگرایان
تبدیل به یک چالش شــده بود البته شــاید بــرای ابراهیم
رئیسی این چالش پراهمیت تر بوده است .چرا که او داماد
ایت الله علم الهدی ،امام جمعه مشهد است .شخصیتی
که مخالفت صریح او با برگزاری کنســرت تقریبا در خاطر
همه مانده اســت .ســوال این بود که او دقیقا در ماجرای
ممنوعیت برگزاری کنســرت چــه عقیده ای داشــته و ایا
چنین« ازادی هایی را در صورت پیــروزی در انتخابات در
ذهــن دارد یا خیــر؟» به نظــر او تالش کرد تــا در همین
انتخاب نام برای مســتندش از نقطه چالشش شروع کند
؛«کنســرت» .خواســت که همان حــرف علم الهدی و
همفکرانش را تکرار کند« :خواسته اصلی مردم کنسرت
نیست ،انها به چیزهای دیگری فکر می کنند».
-۲ایده مرکزی این فیلــم و البته پلــن تبلیغاتی این
بود «:شــکاف فقیر و غنــی را پررنگ کنیم .مســاله این
بود که جــذب رای روی همین نقطه دیده شــده بود .باور
انها این بود که با اقدامات ســعید جلیلی در اســتان های
حاشیه ای و مناطق محروم ان بخشی از رای ایدئولوژیک
اصولگرایان که قابل جمع اوری بوده به دست خواهد امد و
انها می بایست برای رای ان بخش از طبقه محروم تالش
کنند که وضعیت معیشتی انها عنصر و مولفه ای برای جذب
رای شود .تالش برای تعمیق این شــکاف در بسیاری از
نماهای این فیلم و خصوصا در ان سکانسی که به صورت
النگ شات دوربین از طبقات باالیی برجی در دور دست به
خانه های کاه گلی و اجری نیمه خرابه در مناطق نردیک تر
می رسد کامال مشهود بود.
-3ابراهیم رئیسی در سکانس های بعدی در ماشینی
نشســته بود که در صندلــی کناری اش نــادر طالب زاده و
در صندلی عقب تر نیکزاد نسشــته بودند .دقیقا از همین
جای فیلم می شــد به ترکیب کمپین او رســید .طالب زاده
فرد نزدیک به پایداری ها و سازنده فیلم تبلیغاتی جلیلی در
انتخابات قبل اســت .او را می توان به نوعی نماینده بدنه
ایدئولوژیک دانست .نیکزاد هم البته نماینده بدنه عملیاتی
طیف احمدی نژادی ها دانســت .فردی که حضورش در
کنار رئیســی با دلخوری فــراوان احمدی نژادی ها مواجه
شده است .انها کنار او بودند تا تحلیلگران راحت تر بگویند
سیاست
م رئیسی ،حسن روحانی
در تاکتیک انتخاباتی ابراهی
را به عنوان رقیب اصلی خــود در انتخابات دیده بود .او در
همان روزی که به ســتاد انتخابات کشور رفت انتقاداتش
را به رئیس جمهور مســتقر علنی کرد .رئیســی گفته بود:
«حقوق شهروندی چندبار نوشته شده ،بس است نوشتن
حقوق شهروندی .مگر ما نوشتن کم داریم؟ امروز میدان
اجرای حقوق شهروندی اســت و نه انشاء نویسی ان ».او
بعد از ان دو نامه هم نوشــت با موضوع حســن روحانی و
فعالیت های او .در یکی از ایــن نامه ها خطاب به روحانی
امده بود «:بنده و جنابعالی پیش از انکه حقوقدان باشیم،
هر دو مفتخر به کســوت روحانیت هستیم و این انتساب،
ما را به رعایت امور اخالقی بیش از دیگران ملزم و موظف
می نماید.اگر در صحنه انتخابات ریاست جمهوری ،رقابت
برای خدمت به مردم اســت و همین مایه مباهات ماست،
حیف است که به شــائبه نمایش های تبلیغاتی که داوری
دیگران را درباره ما مخدوش می کند ،الوده شود».
او در نامه دیگر خطاب به رئیس سازمان صدا و سیما
نوشــته بود« :انتظار این اســت کــه به منظــور برگزاری
انتخاباتی «ســالم ،پرشور و رقابتی» ،رســانه ملی خود را
به رعایت عدالت تبلیغاتی ملزم بداند .متاســفانه برخالف
روال معمــول ،اکنــون برنامه های جــاری رئیس جمهور
محترم که یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری
می باشند ،به طور پی در پی و پرحجم در صدا و سیما پوشش
زنده و خبری پیدا می کند.از انجا که بسیاری از برنامه های
مزبور ،جزو شــئون انحصاری رئیس دولت نبوده و انجام
انها متوقف به حضور ایشان نیست ،از صداوسیما انتظار
می رود با عنایت به اهداف و ماموریت های قانونی خود از
هرگونه اقدامی که با ایجاد شــائبه تبلیغ جانبدارانه به نفع
یک فرد یا جریان خاص ،فرایند داوری درســت و اگاهانه
مردم شریف را مخدوش سازد ،جدا پرهیز نماید».
بخشی از جنس رای ابراهیم رئیسی عاریتی از نوع اعتباری
جریان ها و افراد دیگر است.
-4این فیلم هیچ کاری با طبقه متوسط نداشت .فقط
روی طبقه محروم سرمایه گذاری کرده بود .حتی می توان
گفت فرم و محتوای این فیلم ،ماهیتی ضد طبقه متوسط و
بورژوا داشت .در پلن تبلیغاتی او دقیقا همین راهکار دیده
می شد .او تالش داشت با مواجهه با طبقه متوسط ،طبقه
محروم را به سمت خود جلب کند.
39
سیاست
نمی تــوان ان را در عرصه سیاســی و تصمیم گیری کالن
کشــور نادیده گرفت .اینجانب با اتکاء به همین پشــتوانه
مردمی ،همــه ظرفیت ها را برای پیگیــری مطالبات مردم
در مبارزه با فســاد و تبعیض و تحکیــم ارزش های انقالب
اسالمی به کار خواهم بســت و هر اراده و تالشی در دولت
اینده با این جهت گیری را مورد حمایت قــرار خواهم داد و
همواره زبان گویای محرومــان خواهم بود .اگرچه حضور
بانشــاط و حداکثری مردم پای صندوق هــای رای کام هر
ایرانی را شیرین کرد ،لکن برخی بداخالقی های انتخاباتی
ِ
لحظات
و تخلفات اشکار در قبل و حین برگزاری انتخابات از
تلخ این انتخابات بود که ان را از مسیر قانون پیگیری خواهم
کرد ،اما هم اکنون همگان باید عزم خــود را جزم کنیم تا با
ساختن ایرانی اباد بر اســتقالل و ازادی و کرامت برای این
ملت پافشــاری نماییم .به روح مطهر امام راحل و شهدای
عالیقدرانقالباسالمیدرودمی فرستموبرایملتقهرمان
ایران اینده ای سرشــار از موفقیت و بهروزی ارزو می کنم.
همچنین برای تمــام دولتمــردان و رئیس جمهور منتخب
ارزوی موفقیت دارم و امیــدوارم اجرای عدالت اجتماعی و
رفع دغدغه های اقتصادی مردم و معیشــتی محرومان در
اولویت برنامه های دولت دوازدهم قرار گیرد ».دو روز بعد او
یک نامه مهم دیگر نوشت .مخاطب این نامه دبیر شورای
نگهبان بود .رئیسی در این نامه خواستار رسیدگی به برخی
تخلفات در قبل و حین برگزاری انتخابات ۲۹اردیبهشت ماه
شد .او به همراه این نامه ۳صفحه ای ،صدها صفحه مستند
را در چندین مجلد برای شورای نگهبان ارسال کرده است.
رئیسی ضمن تاکید بر حق الناس بودن ارای مردم ،خواستار
رسیدگی دقیق هیات نظارت بر انتخابات به این تخلفات ،تا
حصول نتیجه قطعی شده است .در بخشی از این نامه امده
بود« :همه ما در نظام مقدس جمهوری اســامی موظف
و مکلف به حفظ جمهوریت نظام و پاســداری از ارای مردم
که مصداق حقوق شــهروندی ایرانیان اســت می باشــیم
و اینجانب بــا وعده ای که به مردم قهرمــان و نجیب ایران
داده ام ،نمی توانم در برابر ظلم به حقوق مردم سکوت کنم؛
بنابراین تقاضا دارم در اجرای قانون به موارد گفته شده توجه
و رسیدگی جدی شود».
ظرفیت منتقدین
یک نکته مهــم در مورد نتیجه انتخابات این اســت
که اگر چه رئیسی نتوانست به عنوان نامزد پیروز انتخابات
معرفی شود اما اکنون نامزدی است که 16میلیون رای در
انتخابات داشته اســت .اصولگرایان می توانند با تکیه بر
همین اصل و امتیاز ویژه شروع خوبی برای سیاست ورزی
خود نیمه دوم دهه نود داشته باشند .باید منتظر ماند و دید
ابراهیم رئیســی چه برنامه ای برای اینده سیاســت ورزی
خود دارد.
40
محمدباقرقالیبافباانصرافخود
موردتجلیلاصولگرایانقرارگرفت
مثلث | شماره 356
سیاست
جهادانتخاباتی
اگر چه رئیسی نتوانست
به عنوان نامزد پیروز انتخابات
معرفی شود اما اکنون نامزدی
است که 16میلیون رای در
انتخابات داشته است
سیاست
مثلث | شماره 356
سیاست
41
سیاست
4
خداحافظی بــا انتخابــات ان هم چهــار روز مانده به
انتخابات؛یکتصمیمکامالغیر منتظرهازسویمحمد باقر
قالیباف.اودرانتخاباتنبودواصولگرایانانتخاباتراواگذار
کردند .حاال سوال اساسی این اســت که ایا کناره گیری او
تصمیم درســتی بوده اســت؟ چه میزان از ارای او به ســبد
ابراهیم رئیسی و چه میزان به سبد حسن روحانی ریخته شد؟
این مساله مهمی اســت ان هم برای تحلیل در مورد
محمد باقرقالیبافکهبرایبارسومبهانتخاباتامدهبود ؛یک
حضورمتفاوت.اوبهباورخیلی هاازهمیشهاماده تربود.باید
دید که او چند ماه اخر را چگونه سپری کرد.
رقابت اخر؟
خیلی ها می گویند که قالیباف در روزهای اخر نظرش
برایحضوردرانتخاباتتغییرکردهبود.می گفتنداومنصرف
شــده و بنا ندارد نامزد انتخابــات باقی بمانــد .او در فاصله
اندکی به ثبت نام در انتخابات ریاســت جمهوری یک بیانیه
مهم صادر کرد .متنی که خیلی ها را به این باور رساند که او
دیگر نامزد انتخابات نخواهد شد .قالیباف نوشته بود« :بنده
هیچ درخواســتی برای نامزدی نداشــته و ندارم .وضعیت
اقتصادی و اجتماعی کشور در شــرایط بحرانی قرار دارد و
تردیدی وجود ندارد که شرایط فعلی در نتیجه سوءمدیریت و
ناکارامدی دولت فعلی است .بنابراین برای هر فرد دلسوزی
تالش برای جایگزین کردن رئیس جمهوری مناسب به جای
رئیس جمهور فعلی در 29اردیبهشــت ضرورتی انکارناپذیر
برای مردم اســت .ایــن هــدف راهبردی و مهم به دســت
نخواهد امد ،مگر با به کار گرفتن همه ظرفیت های مردمی
و دلســوزان انقالب و کشور و اجماع بر ســر کاندیدایی که
صالحیت ،قابلیت و مقبولیت داشته باشد .امروز جامعه ما به
همگرایی و نگرشی فراتر از مالحظات حزبی و گروهی نیاز
دارد .خوشبختانه ضرورت همگرایی به یک مطالبه عمومی
تبدیل شده و من هم از همه تالش هایی که توسط نیروهای
مردمی انقالب انجام شده اســت تشکر می کنم .در ضمن
همانطور که طی نامه ای اعالم کردم هیچ درخواستی برای
نامزدی نداشته و ندارم ولی تمام تالشم را در جهت کمک به
پیروزی گزینه مطلوب در انتخابات ریاست جمهوری به کار
خواهمگرفت.معتقدمهمهکسانیکهبه دنبالنجاتکشور
از بحران های اقتصادی و اجتماعی هســتند باید با اتحاد و
یکپارچگی برای تحقق هدف رفع بحــران مدیریت کالن
کشــور ،کارامدی و تغییر دولت فعلی تالش کنند ».بعد از
انتشار این ســخنان ،برخی رسانه ها برداشــت کردند که او
انصرافدادهاستاماسخنگویجبههمردمی گفت«:بیانیه
اقای قالیباف بنابر انصراف نیســت بلکه تاکید کرده بود که
بنده هیچ گاه خود را نامزد نکرده ام که این هم نکته درســتی
است .پیشنهاد کاندیداتوری از سوی اقای قالیباف نبود بلکه
از سوی کسانی بود که او را به مجمع عمومی معرفی کردند و
در انجا رای اورد».
سیاست
42
مثلث | شماره 356
در میانه امدن و نیامدن
قالیبافالبتهچندماهقبلهمگفتهبودکهبناینامزدی
در انتخابات ندارم .او این پیام را از طریق نزدیکانش مخابره
کرده بود .مرتضــی طالیی یک بار در این مــورد گفته بود:
«نکته ایرابگویمکهمربوطبهاخریندیدارمباایشاناست.
از ایشان سوال کردم که ایا شما واقعا قصدی برای شرکت در
انتخابات دارید؟ ایشان در پاسخ گفت که من چنین قصدی
ی نگرفته ام .این عینا سخن کسی است که
ندارم و تصمیم
در مظان این است که می خواهد از بهشت به پاستور برود.
البتهبعضیاوقاتبرخیرفتارهاازجانبدوستانوگروه های
سیاسی مصداق دوستی خاله خرسه اســت ،اینجاست که
برخی چون دوست دارند اقای قالیباف رئیس جمهور شود و
مشکالتکشورحلشود،نوعیحرفمی زنندورفتارمی کنند
که جامعه احســاس کند اقای قالیباف می خواهد به پاستور
برود ،از ان سو گروه های سیاســی رقیب هم این موضوع را
تبدیل به فرصت یا فشــار و تخریب می کنند برای زیر سوال
بردن خدمات شهرداری .این شکل طرح موضوع برای اقای
قالیباف اورده ای که ندارد هیچ ،بلکه ریزش هم دارد».
اولین باری کــه او در مــورد احتمال نامــزدی اش در
انتخاباتسخنگفتدرجمعدانشجویانبود.اویکروایت
جالبداشت«:نفرمی فرستندپیشمنمی گویندفالنیتوبیا
بگو در انتخابات شرکت نمی کنم ،در این شرایط از تو حمایت
هممی کنیم،اینبحث هاهمجمعمی شودواینقدرهمفشار
نمی اورند .من هم گفتم من یک مجاهد و خدمتگزار هستم
نز دو بندها
وبهاینافتخارمی کنم.ماانقالبکردیمکههمی
اتفاق نیفتد و فضای باز سیاسی وجود داشته باشد؛ هر چقدر
شماتخریبکنید،مامحکم ترایستاده ایم.دراینمورداخیر
هم جز بحث های سیاسی موضوع چیز دیگری نیست».
موافقان اقای شهردار
اما یک نکته مهم در مورد قالیباف این بود که تا قبل از
جدیشدنماجراینامزدیابراهیمرئیسی،اوبااقبالخوبی
در میان چهره های مختلف اصولگرا مواجه بود .یکی از این
افراد محمد رضا باهنر بود که چند بار به خبرنگاران عالقه اش
را به نامزدی قالیباف ابراز کرده بود .برای مثال باهنر در یک
نشســت خبری گفته بود« :اصولگرایان هنوز به نظر نهایی
نرســیدند امابه طور کل اعتقاد من این است کاندیداهایی
که قبال به صحنه امدند و خــود را در معــرض ازمایش قرار
دادند و وضعشان مشخص شده اســت دیگر نامزدی شان
تکرار نشــود .البته این موضوع در مورد اقای قالیباف فرق
می کند .میزان رای اقای قالیباف در انتخابات سال 84و 92
بعد از فرد منتخب بوده است .به نظر می رسد اقای قالیباف
یکی از مصادیقی باشــند که نامزدی شــان برای انتخابات
ریاســت جمهوری باز هم قابل بررسی اســت .اصولگرایان
د و شاخصه مهم کارامدی و امکان جلب و جذب ار ا را برای
معرفی کاندیــدای واحد مد نظر دارند .اگر کســی هر دوی
این پارامترها را داشته باشــد کاندیدای نهایی اصولگرایان
خواهد بود».
همزمان فضای تردیــد در مورد نامــزدی او نیز ادامه
داشت.قربانزاده،مشاورسیاسیاوگفتهبود«:قالیبافبرای
کاندیداتوریدرانتخاباتمذاکره اىبااینجبههنداشتهاست
و اعضاى جبهه و نیروهاى منتخب براساس لطف ،عالقه
و اعتقاد خود نام وی را مطرح کردند .بــه نظر بنده قالیباف
قصدىهمبراىحضوردرانتخاباتریاست جمهورىنداردو
منشوروشویهمیشهبرحمایتازهرحرکتىبودهوهست
که براى کمک به مردم و حل مشکالت انها صورت گیرد و بر
این اســاس نیز در اینده عمل خواهد کرد ».یا سید محمود
رضوی گفته بود« :شــنیده های مــن از عدم کاندیداتوری
محمد باقر قالیباف در انتخابات سال 96حکایت می کند».
با همه این حرف ها محمد باقر قالیباف در روز ثبت نام
وارد ستاد انتخاباتی کشور شد و ثبت نام کرد.
قطب سازی محمد باقر قالیباف
او پر رای ترین چهره اصولگرا تا قبل از انتخابات امسال
بو د و در همه نظرسنجی ها باالتر از سایر چهره های اصولگرا
قرار داشــت .این البته پدیده منحصر به فردی نبود .هم در
سال ۹۲وضعیت اینگونه بود و هم تا روزهای اخر انتخابات
سال ۸۴قالیباف چنین وضعیتی داشت .محمد باقر قالیباف
در کنار خود اصولگرایانی را داشت که اگر چه منتقد کارکرد
و برنامه های حســن روحانی در سیاســت خارجی بودند اما
مخالف توسعه نیستند .انها اصولگرایانی هستند که در دهه
70-80منتقد هاشمی رفســنجانی بودند و حاال در دهه ،90
حسن روحانی ،شــبیه ترین فرد به هاشمی رفسنجانی که از
قضارئیس جمهورهمهسترانمی پسندند.
اما ســرمایه اجتماعی محمد باقر قالیبــاف را در کدام
بخش از جامعه می شــد دید؟ وجه تمایز او با ســید ابراهیم
رئیسی دقیقا در همین مســاله نهفته بود .به این معنا که هر
چه قدر که ابراهیم رئیســی روی گرفتن رای طبقه متوسط
حســاب باز نکرده بود ،محمد باقر قالیباف امیدوار بود که از
همینزاویهشانسخودرابرایپیروزیباالببرد.اینامااصال
به این معنا نبود که قالیباف بــرای گرفتن رای طبقه محروم
تالشی نکرده است .دخترک گل فروش ،همان جلد معروف
ارگان رسانه ای منسوب به محمد باقر قالیباف نمادی بود از
تالش ها در این زمینه .او سرکشی هایی هم داشت از مناطق
محروم .حتی این وسط در برندینگ تبلیغاتی خود یک لباس
جدید هم برای او دوخته شــد .او در ظاهر جدید خود در این
برن د محاسن بلند تری داشــت با موهای کوتاه تر همراه یک
لباس دو جیب روی شلوار .این قطعا متفاوت بود از ان ظاهر
تو شلوار قهوه ای بر تن
محمد باقر قالیباف در سال ۸۴که ک
داشت و بنرهایی با لباس خلبانی به معرض دید گذاشته بود.
اواینباربرایطبقهمحرومهمبرنامه هاییداشت.اوبهیک
رای ترکیبی در انتخابات می اندیشید .او تالش کرد تا قطب
مقابل حسن روحانی شود در این انتخابات.
درهمانمناظرهاولمی شدامادگیقالیبافرادید.اگر
بنا بر تحلیل و داوری در مورد اولین مناظره ریاست جمهوری
باشد بدون شــک اماده ترین و بهترین فرد این میدان باید
محمد باقر قالیباف معرفی شــود .او کامال تغییر کرده بود؛
یک نامزد و رقیب سخت برای افراد حاضر در صحنه .در همه
زمینه ها اماده بود و از قــدرت چالش برانگیزی اش بهترین
استفاده را کرد .او به صورت مشــخص خود را قطب مقابل
حسن روحانی قرار داد .در مواجهه با اسحاق جهانگیری که
امده بود موج انتقادها از دولت را کنترل کرده و یاری رســان
حسن روحانی باشد با قدرت عمل کرد و در ذهن مخاطبانی
که چشم به تلویزیون دوخته بودند نشانه هایی از یک رقابت
سخت و داغ را شکل داد .او این بار یک کاراکتر جدید برای
خود ساخته اســت ؛ با یک برن د ترکیبی امده و از همین ابتدا
تالش کرده تــا خودش را بــه قطب اصلی مقابــل روحانی
تبدیل کند.حتمــا می توان گفت که از همیشــه متفاوت تر
شــده بود؛ عالوه بر اینکه خوب حــرف می زند ،حرف های
ت و رقیب را
خوب هم می زند .دقیقا روی برنامه ســخن گف
به کلی عصبانی و مضطرب کرد .انهــا را به هم ریخت و در
الک دفاعی فرو برد .انها مجبور شدند بیشتر از انچه تصور
می کردند زمانشان را برای بازی کردن در زمین ما خرج کنند.
وقتی نماند که طرح هایشان را برای این مناظره دنبال کنند.
او چند بار به رخ جهانگیری کشــاند که تو نامزد پوششــی و
دســت چندم هســتی .او یک جنگنده تمام عیار بود ان هم
در میدانی که هیچ ســربازی و هیچ هم رزمی نداشــت؛ این
شجاعت او ستودنی بود.
او در مناظره دوم هم پدیده بــود .محمد باقر قالیباف
دقیقــا روی یک اســتراتژی مشــخص و با برنامــه از پیش
تعیین شــده پیش می رفت .کامال معلوم بــود که قالیباف
روی اوضاع مسلط است و تیم انتخاباتی با مطالعه بسیار او
را ارنج کرده اند .او به خوبی چالــش ایجاد می کرد و بعد هم
به ریزش ارای رقیب اقدام می کــرد و هم به جمع اوری رای
برای خودش .قالیباف کار بسیار ســختی داشت .رقیب او
رئیس جمهور وقت بود و امده بود که در قدرت بماند.
قالیباف اما امیدوار به پیروزی ،مانند مناظره قبل بحث
را با قدرت اغاز کــرد .او از همان ابتدای مناظره یک چالش
بزرگ برای حســن روحانی ایجاد کرد .بحث توقیف اموال
یکی از وزرای کابینه را پیش کشید و گفت« :هفته گذشته
محموله مشکوکی در یک ویالیی پیدا شد .رسیدگی به این
پرونده ظرف دو روز به صورت فشــرده انجام شد ،اما سوال
این است که در یک وزارتخانه که اموزش و پرورش است و
دراینزمینهمسئولیتداردمی بینیمکهوارداتبهاینصورت
انجاممی شود.حاالاینوارداتمی تواندقانونییاغیرقانونی
باشد ،ولی غیر ضروری است .این بحث پیش می اید که این
سیاست
وزارتخانه صنعتی و اقتصادی نیســت و امــوزش و پرورش
اســت و ان هم چنین وارداتی در ان صــورت می گیرد این
مساله باعث نگرانی مردم می شود که در راس این وزارتخانه
چنین حرکتی صورت می گیرد .چگونه مردم قشر فرهیخته،
بازنشستگاناموزشیوانهاکهدرحق التدریسباقیمانده اند
اعتماد کنند .اگر بخواهیم مشکل اقتصاد را حل کنیم ،پنج
میلیون شغل ایجاد کنیم و یارانه طبقه محروم را تقویت کنیم
بایدنظاماصالحیدرنظامپولی،مالیوگمرکیانجامدهیم.
این نمونه ای بود که در این هفته اتفاق افتاد و حتما در روزها،
ماه ها و سال های متمادی از این اتفاقات خواهیم داشت ».
چالشیکهاوایجادکردبرایحسنروحانیبسیارسختبود.
قالیباف در مناظره سوم هم خوب و با برنامه بود.
خروج غی ر منتظره
او در نهایت جزو اولین افرادی بود که به حسن روحانی
ی در این مورد
پیروزی در انتخابات را تبریک گفت .او در پیام
نوشت« :مشارکت باشکوه مردم و تدابیر رهبر فرزانه انقالب،
سرانجام در 29اردیبهشت با انتخاباتی پایان یافت که زیبنده
جمهوری اسالمی ایران بود و بار دیگر مشروعیت و کارامدی
ان را به همگان یاداور شــد ،انتخاباتی سالم ،بدون ناامنی
و با مشــارکت باالی همه مردم .بنده ب ه نوب ه خود این حضور
حماسیرابههمهمردم،رهبریعزیزورئیس جمهورمنتخب
تبریکمی گویم.
رقابت های انتخاباتی امروز با اعالم نتایج به ایستگاه
اخر رسید .در همه جای دنیا قاعده مردم ساالری این است
که رقابت ها با پایان انتخابات تمام شده و پس از ان اقدام و
عمل برای تحقق منافع و اهداف ملی اغاز شود که طبیعتا در
نظام مردم ساالری دینی این مهم ضرورتی مضاعف دارد .اما
واضحاستکههمپیروزانتخاباتوهممنتقدینایشانحق
و وظایفی دارند که رعایت انها ،ضامن بقای مردم ســاالری
دینی است.
ماباشعاردولتمردم،طرحمطالباتمعترضانبهوضع
موجود و مبارزه با چهاردرصدی هایی که با قانون شکنی یا دور
زدنقانونتعطیلیتولیدداخلی،بیکاری،رکودفراگیر،فساد
و نابرابری را به ارمغان می اورند ،وارد کارزار انتخاباتی شدیم
و معتقدیم این مفاســد ،ریشــه های عمیقی در رابطه میان
قدرت و ثروت دارد که هر دولتی باید برای اصالح این رابطه
اقدامی فوری کند.
طبیعتا با پایان دوره رقابت هــای انتخاباتی و قول ها و
وعده های نامزدها ،مرحله اقدام و پاسخگویی به مطالبات
مردم اغاز می شــود و برای جلوگیری از خودکامگی در اداره
کشور،اینمنتقدینهستندکهبایددرچارچوب هایقانونیبه
قمردمبپردازندوباشفاف سازیامور،مانع
طرحمطالباتبح
دور زدن قانون و فرار از نظارت های قانونی عده ای خاص و
تشدی د نابرابری های اجتماعی و اقتصادی در کشور شوند.
ما متعهد می شویم تا وعده های مطرح شده دولت در جریان
انتخابات را تا زمان عملی شدن این وعده ها پیگیری کنیم و
همچنین وظیفه خود می دانیم که از هر اقدامی برای تحقق
اهداف ملی و پیگیری مطالبــات 96درصدی ها ،با اولویت
رسیدگیبهمستضعفینومحرومینواقشارکم درامد،باتمام
توان حمایت کنیم».
هر چه هست محمد باقر قالیباف چهره موثر و با ارزش
اصولگرایان است .او با کناره گیری خود نشان داد تا چه حد از
عنصر فداکاری برخوردار است.قالیباف برای سیاست امروز
ماچهره ایماندگاراست.بایددغدغه هاییکهاودرانتخابات
مطرح کرد را مورد توجه جدی قرار داد.
مثلث | شماره 356
کامل فســاد و ناکارامدی ،بایــد جان و ابروی خــود را نیز
بی چشمداشت فدا کرد .به عمل کار براید» ...
بعد از معلوم شدن نتیجه انتخابات یک سوال اساسی
در میان اهل سیاســت مطرح شــده و ان اینکه ایا انتخاب
سید ابراهیم رئیسی برای ماندن در صحنه انتخابات و حذف
محمد باقرقالیبافموجبشکستاصولگرایانشدهاست؟
می توان پاسخ این مساله را در دو سطح بررسی کرد:
الف :محمد باقر قالیباف در صحنه می ماند و رقابت با
سه نامزد اصولگرا ادامه پیدا می کرد:
بــرای رســیدن به پاســخ ایــن ســوال می تــوان به
نظر سنجی های بعد از مناظره اخر توجه کرد .بر مبنای اخبار
موجود رای ابراهیم رئیســی یک روز بعد از مناظره اخر روی
19درصد و رای قالیباف روی بیســت درصد دیده می شــد.
نکته اینجا بود که رای قالیباف شیب منفی پیدا کرده و رای
ابراهیمرئیسیهمچندانشیبتندینداشت.تصمیم سازان
اصولگرامتوجهبودندکهافزایشمحدودرایرئیسیازارایی
است که از سبد قالیباف ریخته است .ادامه این روند قالیباف
را به زیر 15درصد و نهایتا رئیسی را به 25در صد می رساند.
مجموع این دو نامزد باتوجه به اینکه به صورت عادی دیگر
شــوکی نداشــتند که به انتخابات وارد کنند بــه نظر بیش از
40درصد نبود .پس ماندن قالیباف چندان تحولی در نتیجه
انتخابات حاصل نمی کرد جز تقسیم ارا.
ب :محمد باقر قالیباف در صحنــه می ماند و ابراهیم
رئیسی حذف می شد:
این پرسش بســیار مهمی اســت .روزی که قالیباف
انصراف داد در عین ناراحتی یک خوشــحالی پنهان نیز در
بدنه انتخاباتی حامیان قالیباف دیده می شد .انها از دو نکته
اساسیمطلعبودند ؛ اولاینکهمحمد باقرقالیبافباهمراهی
ســید ابراهیم رئیســی و حضور همزمان به مقام سوم دست
می یافت و از راهیابی به دور دوم باز می ماند .انها این را هم
می دانستندکهاگرقالیبافبهجایرئیسیهمبماندنمی تواند
بخش مهمی از ارای او را جذب کند .می دانست که بخش
قابل توجهی از ارای رئیسی مربوط به بخش محروم جامعه
اســت .بخشــی که از دو طیف منتقد مذهبی و معیشت گرا
تشکیلمی شود.
قالیباف می دانســت که بخشــی از طیف مذهبی که
گرایش به پایداری ها دارد سال هاست که منتقد او هستند.
پس می دانســت کــه از اینجا برداشــت رای هــم نخواهد
داشت .در طیف معیشت گرای طبقه محروم هم او اگر چه
حرف هایی همچون ســه برابر کردن یارانه ها و یارانه 250
هزار تومانی یارانه داشــت اما سخنان روحانی و جهانگیری
در ایجا د تردید در این مورد موثر بود .پس او می دانست که
کناره گیری رئیسی چندان شیفت رای به سمت او به همراه
نخواهد داشت.
پیام بعد از انتخابات قالیباف
سیاست
روز شنبه که فردای مناظره بود زمزمه هایی در فضای
سیاسی پیچید مبنی بر اینکه قرار اســت یک نفر انصراف
دهد .یکشنبه شــب اما تصمیم نهایی گرفته شد و قالیباف
برای انصراف اعالم امادگی کرد .او روز دوشنبه بیانیه ای
با این متن منتشر کرد« :روزی که به رغم مصالح شخصی،
تصمیم گرفتم وارد صحنه انتخابات شوم ،می دانستم با چه
شرایط سخت و خطرناکی روبه رو خواهم شد؛ چرا که روشن
بود برای تغییر اساسی وضع موجود ،راهی نیست جز مبارزه
با 4درصدی هایی که در ســال هایی طوالنی ،توانسته اند
بر شریان های اقتصادی و سیاسی کشور مسلط شوند و نه
تنها اقدامی برای حل مهمتریــن معضالت روز اقتصادی
و اجتماعی نکنند ،بلکــه روز به روز با ترجیــح منافع خود و
بی قانونی های گسترده ،بر این بحران ها ،به ویژه بر بحران
رکود و بیکاری دامن بزنند .در شرایط کنونی ،ارمان اصلی
کشــور و مردم ،تغییر وضع موجود است و برای رسیدن به
ِ
ِ
داشتن برنامه ای
وجود
این ارمان ،چاره ای نبود جز اینکه با
دقیق و جامع برای حل مشکالت کشور ،مبارزه ای واقعی
و نه شعاری با اشرافی گری و فرصت طلبی هم اغاز می شد؛
بنابراین تالش کردم در کنــار ارائه برنامه هــای دقیق که
توانایی اجرایی شــدن انها نیز وجود داشــت ،با شیوه ای
صریح و اخالقــی ،مبارزه با چهاردرصدی هــا را اغاز کنم و
در راه این مبارزه ،نه از تخریب ها و تهدیدها ترســیدم و نه
هیچ گاه پا را از اصول فراتر گذاشتم و در کنار شفاف سازی
زندگی اقتصادی شخصی ام ،حرفی بی سند و بی مبنا نزدم.
در حالی که انهــا در عیــن تخریب های کور ،نتوانســتند
از لرزه ای که بر اندام شــان افتاده اســت جلوگیری کنند،
به گونه ای که تمام امکانات خویش را بــرای مقابله با این
جنبش مردمی به خط کردند و از این پس نیز این تخریب ها
توسط این چهاردرصدی ها ادامه پیدا خواهد کرد .انچه در
این مقطع اهمیت دارد و حیاتی اســت ،حفظ منافع مردم،
کشور و انقالب اســت و اکنون که این ارمان بزرگ ،جز با
تغییر وضع موجود محقق نمی شود ،باید به منظور وحدت
ی اساسی و خطیر گرفت .بنابراین
در جبهه انقالب ،تصمیم
برای حفظ این ارمان بزرگ ،از همه حامیان مردمی خویش
در سراســر کشــور می خواهم ،که تمام ظرفیت و حمایت
ت بــرادر ارجمندمان حجت االســام
خود را بــرای موفقی
و المسلمین سید ابراهیم رئیسی و به بار نشستن دولت کار
و کرامت برای خدمت به مردم قــرار دهند و از همه مردمی
که در این مدت به تشکیل دولت مردم دل بسته بودند و از
همه حامیان مردمی و یاران بی ادعــای خودم که بی هیچ
چشمداشــتی و با تمام وجود ،در جهت تحقق ارمان های
انقالب تالش کرده اند ،تشکر و قدردانی می کنم .انتظار ما
و مردم بر این است که این تصمیم ،زمینه ساز اغاز دورانی
جدید برای یک تحول اقتصادی باشــد که با قطع دســت
چهاردرصدی ها از اقتصاد ،منتج به ایجاد اشتغال جوانان
برومند این سرزمین و حمایت از مستضعفین و محرومان در
ایران سربلندمان گردد.مبارزه تازه اغاز شده و تا ریشه کنی
قالیباف بعد از انصراف در کمپین حمایت از رئیسی حضور یافت
43
سیاست
سرمایه اصول گرایان
اصولگرایان باید از 16میلیون رای منفی به روحانی قدرت اثرگذار بسازند
مسعود ندافان
خبرنگار
5
سیاست
44
مثلث | شماره 356
سنت حضور هشــت ســاله رئیس جمهورها استمرار
یافت .انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم ،با وجود عدم
تغییر جدی وضعیت معیشتی جامعه و بروز گالیه های جدی
از دولت یازدهم؛ با پیروزی حســن روحانی به پایان رسید؛
این پیروزی ،ســومین شکســت اصولگرایان از انتخابات
سال 92است.
چینش نامزدهای مورد تایید شــورای نگهبان ،ســه
نامزد مدافع «وضع موجود» و ســه نامزد دیگــر در تکاپو
برای «تغییر وضع موجود» بود؛ حســن روحانی خواهان
استمرار چهار سال دیگر صدارتش بر پاستور بود؛ اسحاق
جهانگیری با ایده نامزد پوششــی میــراث راهنمایی های
مرحوم هاشمی رفســنجانی برای کمک حســن روحانی پا
به عرصه انتخابات گذاشته بود و در این میان هاشمی طبا
ی حسن روحانی قلمداد می شد؛ اما وضعیت در اردوگاه
حام
مخالفان وضع موجود متفاوت بود .
محمدباقر قالیباف در فضای رسانه انتخابات ،روایتی
از «گالیه مندی» مردم نسبت به وضع موجود و چگونگی
راهبرد خروج از این وضعیت ایســتا را بیــان می کرد؛ او از
استیالی اقلیتی چهار درصدی که با پارتی و پول در مقابل
مطالبات مردم حاشیه امن دارند؛ شکوه می کرد و خواستار
صف ارایی «جنبش 96درصدی» در مقابل قدرت و حوزه
نفوذ کســانی شــد که خواهان حــذف مــردم از اقتصاد و
فرهنگ هستند و از فریاد رسای بهبود خواهی و تغییر طلبی
به نفع مردم سخن می گفت و هشدار جدی برای «ایران،
نســل اینده و زندگی امروز» نسبت به اســتمرار ناکارامدی
دولت حســن روحانی تــا 1400می داد .حجت االســام
ابراهیم رئیسی هرچند سیاســت ورزی برای کسب پیروزی
در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم را خیلی دیر شروع
کرد ولی سیاست کاری به معنای ماکیاولیستی از ایشان و
تیم انتخاباتی اش رخ نداد .در نگاه وی در ورطه سیاســت
تخریب معنــا نــدارد و در برابر تخریب باید ســکوت کرد و
اصولگرایانــه پایبندی به اخــاق را فدای رقابــت نکرد.
حجت االســام ابراهیم رئیســی؛ گام های جــدی برای
فراموش شــدگان جامعه ایرانــی؛ از محرومان تــا اهالی
فرهنگ که در برداشــت اشــتباهی طرفینی ،مرکز گریز از
گفتمان اصولگرایان شده اند؛ برداشت .مصطفی میرسلیم
بار دیگر نشــان داد که در هیاهوی های سیاســی ،موتلفه
همچنان با سیاستمداران کهنه کار توانایی پدیده بودن را
داراست؛ مصطفی میرسلیم با انتقادات صریح و صراحت
بیان در قبال نمایندگان وضع موجود ماندگار شد؛ او ندای
جناح راست سنتی بود که رساتر از همیشه در افکار عمومی
حضور پیدا کرد.
کارزار رقابت؛ برتری مشاوران روحانی
اتاق فکر حســن روحانی اگاه بودند که او نماد وضع
موجود اســت و ایرانیان همواره رویکرد اعتراضی دارند و
نمادهای وضع موجــود را رد می کننــد و همچنین کارنامه
عملکرد دولت یازدهم متناســب با وعده های پیشین انان
نبود؛ به همین خاطر شیوه همانند محمود احمدی نژاد در
سال 88انتخاب کردند .محمود احمدی نژاد سه نامزد رو به
روی خود را نماد بیرونی تمایالت سیاسی هاشمی رفسنجانی
دانست و با افشاگری ها در قبال او و فرزندانش ،جایگاه خود
را به شورشگر علیه موضع موجود تغییر داد .حسن روحانی
نیز با تیم قوی کارشناسی در حوزه مهندسی افکارعمومی؛
جایگاه خود را از «پاسخگو» به «مطالبه گر» تغییر داد و به
جای رئیســی و قالیباف ،رقیب اصلی خود را قوه قضاییه و
نهادهای خاص دانست.
از ســوی دیگــر حســن روحانــی ماننــد انتخابات
ریاســت جمهوری یازدهم ،تصویرســازی مــورد نظر خود
در قبــال رقیــب را روانه افکارعمومــی کرد؛ او بــا واژگان
«دیوارکشــی» و «اعدام» نمادســازی کرد کــه خروجی
ان هراس جامعــه از نامزد رقیب را در پی داشــت؛ هرچند
عبارت های مانند «رقیب هراسی» از حجت االسالم ابراهیم
رئیسی کارکرد ان چنانی نداشت.
در این میــان انصــراف محمدباقر قالیبــاف هرچند
بمب خبــری مهمی بــود ولی موج ســازی جــدی در روند
انتخابات نداشــت و ســبد رای قالیباف به صــورت کامل
به حجت االســام ابراهیم رئیسی منتقل نشــد و افرادی
از طبقه متوســط که از حســن روحانی رویگردان بودند و
عالقه به حجت االسالم رئیسی نداشتند؛ خواهان پیروزی
محمدباقــر قالیباف بودند ولــی با انصــراف وی و هراس
بخشی از حجت االسالم رئیســی مجبور به پذیرش مجدد
حسن روحانی شدند.
اینده؛ اقلیت اثرگذار و پرتوان
حسن روحانی پایگاه اجتماعی منحصر به فرد چندانی
نــدارد؛ او میــراث دار پایــگاه اجتماعــی اصالح طلبان و
مخالفان فصلی و خاکستری سیاســت ورزی اصولگرایان
هســت و از ســوی دیگــر هیــچ گاه تصمیم جــدی برای
گفتمان سازی اعتدال در سپهر سیاست کشور نگرفته است
تا از این طریق شاهد عیارسنجی گفتمان جدید باشیم .از
ســوی دیگر برای اولین بار رای منفی به رئیس جمهور در
دوره دوم صدارتش این چنین باال و قابل توجه است.
اصولگرایــان باید از 16میلیون رای منفی به حســن
روحانی اقلیتی اثرگذار و پرتوان بســازند؛ این نیازمند حفظ
و بازیابی سازمان سیاسی -اقتصادی و انسجام درونی شان
اســت و اولین کارزار رقابت در مجلس شــورای اســامی
رخ خواهــد داد و با ضعف جدی لیســت امیــد در مجلس
شورای اسالمی دهم امکان بازیابی قوه مقننه وجود دارد.
اصولگرایان نقطه اغاز تحول در حوزه نگرش به فرهنگ و
هنر را کلید زد ،هرچند برخی از اقدامــات در تکاپوی کارزار
انتخابات نادرست بود ولی گام اول در زدودن تصویرسازی
نادرست از اصولگرایی در افکارعمومی است و استمرار ان
مانع از رقیب هراسی مجدد می گردد .از سوی دیگر حجت
االسالم ابراهیم رئیســی به دلیل جایگاه فراجناحی استان
مقــدس امام رضــا (ع) نمی تواند جایگاهــی مانند مرحوم
ایت الله مهدوی کنی در هدایت و رهبری جریان اصولگرایان
ایف ا کنــد؛ وی در پیامی خود را «زبــان گویای محرومان»
دانستونوشت«:اینجانببااتک ابههمینپشتوانهمردمی،
همه ظرفیت ها را برای پیگیــری مطالبات مردم در مبارزه با
فســاد و تبعیض و تحکیم ارزش های انقالب اســامی به
کار خواهم بست و هر اراده و تالشــی در دولت اینده با این
جهت گیری را مورد حمایت قرار خواهم داد و همواره زبان
گویای محرومان خواهم بود ».اگر چنین رویکردی از سوی
ایشــان برای اینده صورت بگیرد؛ او رهبری غیر مستقیم و
«سرمایه ساز» اصولگرایان را پذیرفته است.
روحانی زمین بازی را عوض کرد
گفت وگویمثلثبامهدیفضائلی
امید کرمانی ها
خبرنگار
مثلث | شماره 356
اگر شرایط یک شرایط طبیعی و عادی بود همان
اتفاق می افتاد .منتها یک شــوکی را جریان دولت و اقای
روحانی وارد کردند ،این شوک دو بخش داشت؛ یک بخش
به نوعی سوءاســتفاده از موقعیت دولت مستقر بود که به
شکل بی سابقه یا خیلی کم سابقه ای بسیج امکانات دولت
را برای دفاع از رئیس جمهور مستقر و علیه رقبا شکل دادند.
به کارگیــری بعضا غیرقانونی امکانــات دولتی مثل
انجام پرداخت هایی در 2-3ماه اخیر و برقرار شدن یکمرتبه
یارانه ها کــه البته باتوجه به موج انتقادها متوقف شــد ،تا
حدودی مورد تحمل بود ولی بسیج همه دولت اعم از وزرا،
اســتانداران و فرمانداران علیه رقبا نیز خیلی عجیب بود.
نکته دوم بحث بردن جامعه به ســمت دوقطبی بود .یعنی
دولت و شــخص اقای روحانی احســاس کردند اگر روال
همین روال طبیعی و در بســتر رقابتی معمولی باشد حتما
صحنه را به رقیب واگذار خواهند کرد یا اگر هم بتوانند ببرند
و انتخابات دو مرحله ای می شــود و با یک رای نه چندان
قدرتمندی دوره ریاست جمهوری شان را می توانند تمدید
کنند ،بنابرایــن تالش کردنــد فضا را به ســمت دوقطبی
ببرند اما موفق نشدند و شرایط جامعه هم مهیا نبود که ان
دو قطبی شــدید و مذموم و پرهزینه ســال 88تکرار شود ،
به هر حال تا اســتانه چنین دوقطبی تالش کردند جامعه
را پیش ببرند .به همین دلیل اقــای روحانی خط قرمزها را
تا حدود زیادی زیر پا گذاشت تا انجا که از سوی دوستان
خودش نه تنها در خفا بلکه به طور علنی هم نقد شد .برخی
اصالح طلبان نامه نوشــتند و انتقاد کردنــد از افراط گری
که اقای روحانی دارد با شکســتن برخــی از خطوط قرمز
انجام می دهد.
به نظر شما اگر اقای قالیباف از صحنه انتخابات
خــارج نمی شــود می توانســت مانع بــروز این
دو قطبی شود؟
سیاست
وقتی نتایــج انتخابات ریاســت جمهوری اعالم
شــد ،بفرمایید انتظار شــنیدن چنین نتیجه ای
را داشــتید؟ االن دو دیــدگاه وجــود دارد برخــی
می گوینــد اصولگرایــان براســاس براوردهایی
که داشتند کســب چنین نتیجه ای را پیش بینی
می کردند و فقط امدند تا حرف های خود را بزنند و
نقد دولت یازدهم را انجام دهند اما دیدگاه دومی
هم وجود دارد که می گوید اصولگرایان واقعا قصد
و نیت پیــروزی در انتخابات ریاســت جمهوری
داشــتند اما نتوانســتند پایگاه اجتماعــی مورد
نظرشان را به پای صندوق های رای بیاورند ،نظر
شما چیست؟
هر دو دیدگاه قابــل جمع اســت و منافاتی با هم
ندارند .اصولگرایان امدند هم حرف های شان را بزنند و اگر
هم بتوانند اقبال اکثریت جامعه را به دست اورند و به پیروزی
دست پیدا کنند ،بنابراین این طور نبود که تفننی امده باشند
به این معنا که فقط امده باشند حرف بزنند و نقد کنند چون
برای بیان صرف دیدگاه ها می توانســتند از راه های دیگر
استفاده کنند ،بنابراین ضمن انکه فرصتی بود اصولگرایان
دیدگاه ها و نظرات خودشــان را مطرح کنند در عین حال با
هدف کسب موفقیت به میدان انتخابات ریاست جمهوری
گام نهادند .البته اصولگرایان تحلیل و درکی درباره شرایط
صحنه رقابت داشتند و این طور نبود که گمان کنند دستیابی
به این هدف ساده است.
این ذهنیت در جامعه ما وجود دارد که رئیس جمهور
همواره دو دوره ای اســت ،شکســتن این ذهنیت و اینکه
می شود دوره مسئولیت رئیس جمهوری یک دوره ای باشد
ی بود چون خیلــی از افراد جامعه
خودش یک بحــث مهم
ما همچنان دو دوره ای بودن رئیس جمهور را پذیرفته اند،
اگرچه نقدهــای جدی به عملکــرد اقای روحانــی دارند.
معتقدم همین اتفاق هم بسیار مهم و ارزشمند بود که دولت
مستقر به صورت کم سابقه ای به چالش کشیده شد و یک
لرزه ای بر انــدام دولت افتاد .یعنی واقعا مســئوالن دولت
یازدهم به این فکر افتادند که ممکن است دوره حضور انها
در حوزه مدیریت اجرایی کشور یک دوره ای باشد.
خیلی از اصالح طلبان مثــل اقای زیباکالم اواخر
سال 95و قبل از اینکه رقابت های انتخابات شروع
شود ،پیش بینی می کردند اقای روحانی ریزش
رای داشته باشد اما چطور شد او حتی 5میلیون
بیشتر از دوره گذشته رای اورد؟
6
مهدی فضائلــی از جمله
کسانی است که معتقد است
اصولگرایــان گرچــه صحنــه
انتخابــات ریاســت جمهوری
دوازدهــم را بــه رقیــب خــود
واگذار کردنــد امــا از انجا که
دولت دوازدهــم نیز همچــون دولت یازدهــم یارای
پاســخگویی به مطالبات مردم را ندارد ،بســیار قوی
در انتخابات 1400حضور پیدا می کنند و چهار ســال
دیگر شانس پیروزی خیلی بیشتر از امروز خواهد بود.
ل گرفت ،بلکه وضعیت را
من نگفتم دو قطبی شک
تا استانه شکل گیری این دو قطبی بردند.
باالخــره ســتاد اقــای روحانــی تالش کــرد که
رقیب هراسی را با اقای رئیســی انجام دهد ،اگر
اقای قالیباف می ماند فکر می کنید صحنه رقابت
چه ارایشی پیدا می کرد؟
خیلی بعید می دانم تغییر می کرد ،البته این اتفاق
یعنی کناره گیری اقای قالیباف شــرایط را برای ستاد اقای
روحانی راحت تر کرد ولی اینکه حضــور اقای قالیباف این
وضعیت را از بین می برد ،خیر ،چنین اعتقادی ندارم .یعنی
اگر اقــای قالیباف در صحنه می ماند این دو قطبی شــکل
می گرفت ،نتیجه ایــن دوقطبی هم ان می شــد که اقای
قالیباف رای پایینی می اورد.
برخی اصولگرایان می گویند گرچه اقای رئیســی
چهره تجربه نشده ،ســید ،تولیت استان قدس
رضویبودامااو دیربه صحنهامد،برنامهکاری اش
برای دولت اینده خوب مدون نشده بود ،خیلی از
مردم او را نمی شناختند اما برعکس اقای قالیباف
برایمردمشناخته شدهبود،سابقهروشنوموفق
کاری در مدیریت شهر تهران و برنامه کاری برای
دولت دوازدهم داشت ،بر این اساس نیاز نبود که
نیروهایجریاناصولگراخیلیبرایشناساندناو
انرژی صرف کنند ،در واقع چندین گام جلو بودند،
بااینتوضیح،بفرماییداگراقایقالیبافمی ماندو
اقای رئیسی کنار می رفت برای جریان اصولگرایی
نتیجه بهتری کسب نمی شد؟
سه دیدگاه متفاوت در بین جریان اصولگرا وجود
داشت ،االن هم طبیعتا هر کســی از دیدگاه خودش دفاع
می کند .از قبل پیش بینی شــده بود کــه تصمیم نهایی در
هفته اخر اتخاذ شود .یک ســناریو انی بود که اتفاق افتاد
یعنی اقای رئیسی بماند و اقای قالیباف به نفع او کنار برود
که نتیجه اش را شاهد بودیم .سناریوی دوم کنار رفتن اقای
رئیسی به نفع اقای قالیباف و سناریوی سوم حضور هر دوی
اقایان در صحنه انتخابات بود .حامیان ســناریوی ســوم
می گفتند حضور هر دوی اقایان رئیسی و قالیباف ،انتخابات
را به دور دوم می برد .در واقع پشت سر هر سه سناریو منطقی
وجود داشت که به هر یک از انها اشکاالت و نقدهایی وارد
بود .معتقدم ممکن اســت طرفداران دو ســناریوی دیگر
امروز بگویند اگر ایده انها دنبال می شد نتیجه دیگری رقم
می خورد ولی چون ان سناریوها ازموده نشدند نمی شود با
قاطعیتی درباره انها سخن گفت و اظهارنظر کرد.
نقش اقای جهانگیــری در پیروزی اقای روحانی
چقدر بود؟
45
سیاست
سیاست
46
مثلث | شماره 356
به نظرم خیلی موثر بــود از این جهت که فرصت
اقای روحانی عمال دو برابر شد ،یعنی هم خود او و هم خود
اقای جهانگیری از عملکرد دولــت یازدهم دفاع می کرد.
البته از اول هم مشخص بود اقای جهانگیری برای رقابت
به صحنه نیامده اســت بنابراین هــر دو از عملکرد دولت
یازدهم دفــاع می کردند ضمن انکه در تهاجــم به رقبا نیز
هر دو فرصت داشــتند .ضمن انکه در خیلی از حوزه های
اقتصادی میزان اشــراف اقای جهانگیری برای توضیح
و تبیین و پاســخگویی خیلی بیشــتر از اقای روحانی بود
بنابراین به نظرم حضور او در رقم خوردن نتیجه موثر بود.
مناظرات تلویزیونی در شــکل گیری ســبد ارای
نامزدها چه میــزان تاثیر داشــت؟ قبــل از اغاز
رسمی تبلیغات نامزدها تحلیلی مطرح می شد که
دولت مخالف برگزاری مناظرات است و وقتی هم
اعالم شــد مناظرات تلویزیونی غیرزنده و ضبط
شده خواهد بود تحلیل یادشده بیشتر و پررنگ تر
به چشم امد و برداشــت عمومی هم این شد که
دولت از رویارویی کالمی با رقبای خود می ترسد
و هراس دارد و در مقابل این اصولگرایان هستند
که دســت پر هســتند و حرف برای گفتن دارند.
چطور دولت چالش مناظرات را برای خود تبدیل
به فرصت کرد اما اصولگرایان نتوانستند فرصت
بالقوه خود را به حالت بالفعل دراورند؟
دولت ترجیحش این بود که مناظرات تلویزیونی
زنده نباشد و خیلی هم پیگیری کردند این اتفاق بیفتد ولی
نهایتا وقتی موفق نشــدند تالش به این سمت رفت که از
این فرصت اســتفاده بهینه را داشته باشند و موفق شدند.
به نظر من اقای روحانی به طور مشخص تالش کرد زمین
بازی را عــوض کند .زمیــن اصلی بازی بایــد در محدوده
کارامدی و عملکرد اقتصادی دولت شکل می گرفت اگر
این طور می شــد قطعا دولت توان و داشــته زیادی برای
پاســخگویی و برون رفت از این وضعیت را نداشت اما در
مناظرات نامزدها به ویژه مناظره سوم دیدیم اقای روحانی با
یک سازوکار کامال طراحی شده در چارچوب عملیات روانی
وارد این مناظره شدند و وضعیت قرعه ها نیز یاری شان کرد
و کمک کرد کــه اقای روحانی بتوانــد ان طراحی صورت
گرفته عملیات روانی را خوب اجرا کند.
چرا اصولگرایان نتوانستند از فرصتی که داشتند
بهتر استفاده کنند؟
یــک بخشــی بــه ضعــف و قوت هــای افــراد
بر می گردد .نکتــه دیگر انکه از ابتدا مشــخص بود اقای
رئیســی خیلی با احتیاط و مالحظات اخالقی بیشتری در
مناظرات حضور پیدا خواهد کرد امــا اقای روحانی خیلی
راحت تر در این صحنه ها عمل می کند.
اقای رئیسی در تولیت استان
قدس می ماند و دلیلی هم ندارد
که نماند .ضمن انکه حضور اقای
رئیسی به عنوان نامزد بالقوه
انتخابات ریاست جمهوری 1400
خیلی دور از ذهن نیست
به نظر شــما اقای روحانی در چهار ســال اینده
چه رویکردی را دنبال خواهــد کرد چون در نطق
بعد از اعالم نتایــج گفــت «رئیس جمهور همه
ملت اســت» باالخره تعبیر «همه ملت» شــامل
منتقدانش هم می شــود ،به نظر شما در صحنه
عمل اقای روحانی چطور عمل خواهد کرد؟
بایــد بگوییــم امیدواریم ولی خیلــی امید جدی
وجود ندارد .اقای روحانی در دوره اول ریاســت جمهوری
خود نیز چنین حرف هایی را می زد اما چهار سال دوم شاهد
چالش های خیلــی جدی در صحنه اداره کشــور خواهیم
بود .محور اصلی نیز شــرایط اقتصادی کشــور است که
خیلی بعید به نظر می رســد اتفاق مثبتی بیفتد به دلیل نوع
رویکرد و مواجهه ای که دولت با این حوزه دارد .بی توجهی
و عــدم باورمندی دولت بــه ظرفیت و توانمنــدی داخلی
به نظر نمی رســد تغییر کند .البته در یــک حوزه هایی هم
مجددا ما شاهد چالش هایی می توانیم باشیم ،به این معنا
که اگر اقای روحانی بخواهد بحث برداشــتن تحریم ها را
دوباره مطرح کند با وجودی که االن هم برداشــته شــدن
تحریم هــای مربوط به حوزه هســته ای ســرانجامی پیدا
نکرده و مردم تصویر و نتیجه ان را احســاس نکردند حاال
دوباره کشــور را بخواهند وارد زمینه هایی کنند که موجب
معطل ماندن رســیدگی به مســائل اصلی کشور همچون
دوره مذاکرات هسته ای شود ،می تواند زمینه ساز یکسری
اتفاقاتی در جامعه باشد که به هر حال باید برای ان نگران
بود و به هر حال باید پیشگیری کرد .دولت مسئولیت اصلی
را در پیگیری مطالبات بر زمین مانده مردم در حوزه اشتغال
و خروج اقتصاد کشــور از رکود دارد .باید منتظر ماند و دید
اتفاقی رخ خواهد داد یا خیر .باتوجه به انچه در 4سال اول
گذشــت و در جریان رقابت های انتخاباتی شــاهد بودیم
به نظر می رســد توجه به اقتصاد محور اصلــی کار دولت
دوازدهم نخواهد بود.
اینده سیاســی اقای رئیســی را چطــور ارزیابی
می کنید ؟ برخی معتقدند او تــا پایان حکمی که
دارد تولیت استان قدس رضوی را ادامه می دهد
و صرفــا روی این حــوزه متمرکز می شــود ،نگاه
دوم می گوید اقای رئیسی در کنار تولیت استان
قدس رضــوی ،لیــدری و شــیخوخیت جریان
اصولگرا را نیز بر عهده می گیــرد؛ جایگاهی که
بعد از فوت ایت الله مهدوی کنی متولی نداشت،
در واقع نقش ســید محمد خاتمــی را در اردوگاه
اصولگرایــان ایفا خواهد کرد .تحلیل ســوم ان
است که اقای رئیسی عالوه بر ادامه فعالیت در
جایگاه تولیت اســتان قدس رضــوی و برعهده
گرفتن لیدری و شــیخوخیت جریان اصولگرا،
در چهار سال اینده خود را برای حضور قوی تر در
صحنه انتخابات ریاســت جمهوری 1400اماده
می کند و به نوعی با جبران نقاط ضعف خودش در
این دوره از انتخابات ،قوی تر پا به عرصه رقابت 4
سال اینده می گذارد ،نظر شما چیست؟
بــه نظــرم گزینه ســوم محتمل تر اســت .اقای
رئیسی در تولیت اســتان قدس می ماند و دلیلی هم ندارد
که نماند .ضمن انکه حضور اقای رئیســی به عنوان نامزد
بالقــوه انتخابات ریاســت جمهوری 1400خیلــی دور از
ذهن نیست.
اقای قالیباف چه سرنوشتی را در عرصه سیاسی
کشور خواهد داشت؟
اقای قالیبــاف یک مدیر اجرایی قــوی و کارامد
اســت و حتما از او در عرصه های مهمی استفاده خواهد
شد اما اینکه به عنوان فعال سیاسی یا نامزد انتخابات ورود
کند مقداری بعید اســت ،مگر اینکه یک شرایط خاص و
جدیدی پیش اید.
رئیسی 1400
نامزد شود
گفت وگوی مثلث با
سیدحسیننقوی حسینی
امید کرمانی ها
خبرنگار
انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم نیز به پایان
راه خــود رســید .در اوایــل اغاز فعالیت رســمی
تبلیغات نامزدهــا وقتی با شــما گفت وگو کردیم
معتقد بودید اقای روحانی 10تا 12میلیون رای
جریانی و جناحی دارد اما غیــر از این تعداد30 ،
میلیون نفری هم هســتند که رقیــب او می تواند
با یک برنامه ریزی اقناعی ارای شــان را در ســبد
خود گرد اورد ،بفرمایید چطور شــد اصولگرایان
نتوانستند از این ظرفیت استفاده کنند؟
تبریک بــه ملت ایــران برای حضور با شــکوه در
پای صندوق هــای رای و رقم خوردن یک حماســه بزرگ
سیاسی که موجب مایوس شدن دشمنان انقالب و شادی
دوســتداران انقالب اســامی شــد ،تبریک بــه منتخب
ملت به عنوان رئیس جمهور نظام جمهوری اســامی و به
ویژه تبریک به نظام جمهوری اســامی کــه ملتی ورزیده
و کارازمــوده در حــوزه مردم ســاالری و دموکراســی دارد
7
سیدحســین نقوی حســینی ،ســخنگوی
فراکســیون والیی مجلس خود را از حامیان رئیســی
قبل از تشــکیل جمنا معرفی می کند .او معتقد اســت
سال 1400سال رئیسی خواهد بود ،بنابراین باید او از
االن خود را برای 4سال اینده اماده کند.
مثلث | شماره 356
اینکه رای نیاورد .در واقع توصیه ها به اقای رئیسی این بود
که به عنوان شخصیت اخالقی و متدین واقعیت وجودی
خود را به مردم نشان دهد ،این مساله نیز واقعا مانع تراشی
کرد یعنی گاهی وقت ها ما از اینکه در مناظره ها و گفتگوها
اقای رئیسی اکراه داشت مسائل را مطرح کند رنج می بردیم
که باالخره گاهــی وقت ها باید حرف هایــی زده و مطالبی
گفته شود اما او اصال حاضر نشــد ورود به این عرصه پیدا
کند؛ در عین حال که قطعا نســبت به همه افراد اطالعات
بسیار زیادی داشت .او رئیس ســازمان بازرسی کل کشور
و معاون اول رئیس قوه قضائیه بود .پرونده ها و اطالعات
بسیار زیادی داشت .گاهی او در جلسات خصوصی نکاتی
را می گفت که ما به عنوان فعال سیاسی مطلع نبودیم ولی
اقای رئیســی حاضر نشــد اینها را بیان کند و همین عامل
باعث شــد طرف مقابل بهره برداری کنــد و با بی اخالقی و
نوعی پرده دری اقای رئیسی را در انزوا قرار دهد و این طور به
مردم منتقل کند که اقای رئیسی حرفی برای گفتن ندارد ،در
حالی که سینه اقای رئیسی پر از اسرار و مطالب و حرف های
زیادی بــود اما ابــراز نکرد و باتوجه به شــناختی کــه ما از
شخصیت اقای رئیسی پیدا کردیم ،قطعا این مطالب را در
اینده هم بیان نمی کند .نکته سومی که مانع مدیریت ان30
میلیون رای از طرف اصولگرایان شد ،دروغ ها ،افتراها و
تهمت هایی بود که از همان ابتدا به اقای رئیسی زدند .اقای
روحانی و اقای جهانگیری از همان ابتدای رقابت انتخاباتی
رقیب اصلی خود را به درستی اقای رئیسی تشخیص دادند
و واقعا تهمت هایی زده شــد .اگر االن نوار سخنرانی ها و
صحبت های انتخاباتی رئیس جمهور گذاشته شود و خود
او گوش دهد قطعا شرمنده می شــود .اینکه گفت «ملت!
اینهــا می خواهند دیــوار در خیابان ها بکشــند» واقعا این
تهمت بزرگی بود ،چه کسی می خواست دیوار در خیابان ها و
پیاده روها بکشد؟ یا اینکه گفت «ملت اینها امدند دستگیر،
زندان و اعدام کنند» چه کسی می خواست دستگیر ،زندان
یا اعدام کند؟ اقای رئیسی کسی است که معاون اول رئیس
قوه قضائیه بود و همواره بر مدار قانون حرکت کرد ،همیشه
بر اعمال قانون اصرار داشــت ،ایا وقتی رئیس جمهور شد
می خواهد دستگیر ،زندان و اعدام کند؟ یعنی تهمت هایی
زده و افتراهایی وارد شد که اصال امروز به هیچ وجه حامیان
دولت نمی توانند انها را توجیــه کنند .در واقع با تهمت ها و
افتراهای یادشــده پروژه رقیب هراســی را طوری مدیریت
کردند که نهایتا بخشی از ان سی میلیون رای رمیده شدند
و از این فضا گریختند چون فکــر کردند اگر چنین فضایی
پیش بیاید ،دیگر فردا مردها نباید اســتین کوتاه بپوشند و
خانم ها نباید بدون چادر به خیابان ها بیایند .متا سفانه این
تصویر را در ذهن مردم از اقای رئیسی جا انداختند ،من با
مواردی از مصادیق اثرگذاری این تهمت ها مستقیم برخورد
داشتم یعنی تئوری پردازی نمی کنم .من در روز انتخابات
وقتی داخل صف ایستادم و با افراد مختلف صحبت کردم
انها من را نمی شناختند وقتی از اقایی پرسیدم چرا به اقای
روحانی می خواهی رای بدهی می گفت این رئیســی گفته
«مردها دیگر نباید استین کوتاه بپوشند و خانم دیگر نباید
بدون چادر به خیابان بیایند و حتما روبند باید بزنند» گفتم:
«چه کسی چنین حرف هایی را گفته است» گفت «اقا شما
کجای کاری ،تمام فضای مجازی حرف های اقای رئیسی
است و نشان می دهد چنین تفکراتی را وقتی رئیس جمهور
شــود دنبال می کند» .در واقع با رقیب هراسی و تهمت ها
و دروغ ها و افتراهایی که به تفکر اقای رئیســی زده شــد،
متاســفانه مردم رمیده شــدند .در مجموع معتقدم به این
سه دلیل اصولگرایان نتوانســتند تمام ان 30میلیون رای
مخالف ادامه یافتن وضع موجــود را مدیریت کنند ،گرچه
نزدیک 16میلیون رای را مدیریت کردند.
از صحبت هــای شــما بر می ایــد کــه معتقدیــد
اصولگرایان می توانســتند کاندیــدای اصلی را
سیاست
چون این ملــت در رقابتی تنگاتنــگ و ازاد منتخب خود را
انتخاب کردند .همان طور که اشاره شد معتقد بودم اقای
روحانــی در دوازدهمین دوره انتخابات ریاســت جمهوری
10-12میلیــون رای پایــه دارد و ان رای جناحی و جریان
سیاسی او است و بر اساس 10-12میلیون رای باید رقابت
انتخاباتی انجام دهد ولــی در مقابل او حداقل 30میلیون
رای وجود دارد که مایل نیست وضع موجود ادامه پیدا کند
و دنبال تغییر است ،چون این جمعیت فکر می کنند وضع
موجود راضی کننده نیســت .معتقد بودم اگر اصولگرایان
یکپارچه شــوند و بتوانند ایــن ســبد رای را مدیریت کنند،
قطعا موفق خواهند شــد چون جامعه برای تغییر در سطح
مدیریت اجرایی کشــور امادگی دارد .در واقع می گفتم به
دو شــرط جامعه اماده اســت تا از اقای روحانی عبور کند و
به انتخاب جدیدی برای ریاســت قوه مجریه دست بزند،
شــرط نخســت اینکه اردوگاه رقیب مقابل اقــای روحانی
بتواند میــان نیروهای خود وحدت ایجاد کنــد ،ثانیا دلیل
قانع کننده بیاورد این راه جایگزین که معرفی می کند بهتر
از ادامه دادن وضع موجود اســت .واقعــا از حق نگذریم
اصولگرایان بــه یک وحدت نظر خوبی رســیدند یعنی اگر
ماحصل انتخابات این دوره همین اندازه برای اصولگرایان
دستاورد داشــته باشــد مطلوب به نظر می رسد چون همه
اصولگرایان به وحدت رســیدند و یکپارچه شدند و حداقل
سازوکاری برای وحدت پیدا کردند و نهایتا همه طیف های
اصولگرا گرد هم جمع شدند .این خودش دستاورد مهمی
اســت و قطعا در دور اینده جواب خیلی خوبی خواهد داد.
از طرفی باالخره ریاســت جمهوری در کشور ما همواره دو
دوره ای بوده و در محافل عمومی جامعه نیز این نگاه مطرح
است و مردم می گویند ریاست جمهوری 8ساله است و دو
دوره ای می شود و هیچ گاه نداشــتیم که رئیس جمهوری
یک دوره ای باشــد .همه این باورها بــه رای مردم جهت
می دهد و رای مــردم را هدایت می کند .قطعا اصولگرایان
با این وحدت یکپارچه ای که به دست اوردند ،خود را برای
1400اماده می کنند .معتقدم در سال 1400قطعا وحدت
اصولگرایان پاسخ بسیار خوبی دریافت خواهد کرد .اما دو
مشکل در هدایت ان 30میلیون رای وجود داشت .نخست
کاندیدایی که می خواســت برای ریاســت جمهوری ورود
پیدا کند ،باید از مدت ها قبل کار خود را شروع کرده باشد و
به عنوان یک چهره انتخاباتی ورود پیدا کند .حجت االسالم
رئیسی حتی تا قبل از ثبت نام نامزدها هم نمی خواست وارد
عرصه صحنه انتخابات ریاست جمهوری شود یعنی امادگی
ورود به انتخابات را نداشت ،افراد دیگری مطرح بودند که
در استان ها و مجامع مختلف سخنرانی می کردند و حضور
می یافتند .حتی تشــکیالت انتخاباتی درست کرده بودند
تا در رقابت شرکت کنند اما واقعا ا قای رئیسی اکراه داشت
که ورود پیدا کند .شــاهد بودم جریانات ،تیم ها ،گروه ها
و شــخصیت های مختلف با او صحبت کردند اما او اکراه
به حضور در صحنه انتخابات داشــت .باالخره در روزهای
اخر مانده به ثبت نام نامزدها بود که اقای رئیســی تصمیم
گرفت در انتخابات ریاســت جمهوری ثبت نــام کند .این
خودش مشــکل بزرگی بود چون من کار انتخاباتی کردم و
در این مدت به عنوان یک فعال انتخاباتی در اســتان ها و
شهرستان های مختلف حضور پیدا می کردم .همین طرح
نام اقای رئیســی خودش خیلی زحمت داشت یعنی نام او
بارها باید تکرار و با مردم صحبت می شد .با این وجود دوباره
از ما سوال می شد «ببخشید ،اسم ایشان چه بود؟» یعنی
این نشان می دهد ،جا انداختن اســم اقای رئیسی خیلی
زحمت دارد .سابقه کاری اقای رئیسی هم به گونه ای نبود
که در مظان تبلیغات رسانه ای و تبلیغات حوزه اجرایی باشد،
گرچه اقای رئیسی مسئولیت های خیلی مهمی داشت اما
این مسئولیت ها حداقل جلوی چشــم مردم نبود .در واقع
مردم با این جایگاه ها کاری نداشــتند بنابراین جا انداختن
اسم اقای رئیســی خیلی زحمت داشت و خیلی باید تالش
می شد این اسم جا بیفتد .به همین جهت ان سی میلیون
رایی که می توانست جذب شود با این نام انس و اشنایی پیدا
نکرد .این نکته اول و گیر کار بود چون من از نزدیک اینها
را لمس می کردم و برخورد می کردم .البته وزارت کشــور و
دولت هم از این موضــوع نهایت بهره بــرداری را کرد .در
اعالم اســامی پای صندوق های رای ،اسم اقای رئیسی
به عنوان اقای رئیسی نیامد و فامیلی اصلی او گذاشته شد،
حال انکه مردم هیچ انســی با ان نام نداشــتند .هرچه هم
اعتراض شد حتی رئیس ســتاد اقای رئیسی اعتراض کرد
«چرا شــهرت اقای رئیسی زده نمی شــود چون همه ملت
ایران او را به اسم رئیسی می شناســند یا چرا شهرت اقای
رئیسی جلوی نام و نام خانوادگی اش درج نمی شود» تاثیری
نداشت چون با وجود همه این اعتراض ها ،فرم های نصب
شده در شــعب اخذ رای اصالح نشــد .در واقع این مساله
نشــان داد که اگر اســم نامزدی برای مردم مانوس نباشد
موضوع مهمی اســت .موضــوع دومی که اقای رئیســی
و اصولگرایان نتوانســتند ان 30میلیــون رای را مدیریت
کنند ،این بود که باالخره یک سابقه بداخالقی و رفتارهای
غیراخالقی در مناســبات انتخاباتی وجود داشت که به هر
حال باید این نقیصه رفع می شــد .خیلــی توصیه به اقای
رئیســی شــد که حتما چارچوب اخالقی را رعایت کند ولو
سیاست
47
سیاست
48
مثلث | شماره 356
سیاست
بهتر انتخاب کنند تا حداقل ارای بیشــتری را در
انتخابات ریاســت جمهوری دوازدهم به دســت
اورند .به نظر شــما ایــن ترکیبی کــه جمنا برای
نام نویسی در انتخابات اعالم کرد و بر ان اساس
اقایان رئیســی ،قالیباف ،زاکانی و حاجی بابایی
رفتند و ثبت نام کردند ،اگر جای یکی از انها اقای
ضرغامی می امد یا حداقل اقای میرسلیم را راضی
می کردند که نیاید و جــای او اقای ضرغامی وارد
عرصه رقابت می شــد ،ایــا نتیجه بهتــری برای
اصولگرایان به دست نمی امد؟
مناظره هــا انصافا میــدان تعیین کننــده ای بود.
معتقــدم طیــف اصولگرایــان در مناظره باختنــد ،واال در
حوزه های دیگر دولت چیزی برای عرضه نداشــت .دست
دولت خالی بود و خالی اســت 4 .سال مملکت قفل و راکد
بود و تولید سرمایه و اشــتغال صورت نمی گرفت .شرایط
کشور واقعا بد اســت و مردم تحت شــدیدترین فشارهای
اقتصادی قرار دارند و هیچ دورنما و افق روشــنی نیز وجود
ندارد .کسی که چهار سال مملکت دستش بود ،تازه امده
و دوباره وعده اشــتغال ،تولید و رونق اقتصادی می دهد.
معلوم است که دولت یازدهم چهار ســال نتوانست کاری
کند .انصافا طرف مقابل دســتش خالی بود .ما نتوانستیم
در مناظرات مشت خالی او را باز کنیم و مشت او بسته حفظ
شد .اینجا نیازمند یک مناظره مقتدرانه بود تا مشت طرف
باز شود و نشان داده شود.
بنابراین قبول دارید اصولگرایان خودشان را خیلی
دست پر فرض کردند ،در واقع انقدر اصولگرایان
به برد خود در مناظره سوم امید و باور داشتند که
نیازی به کار و تدوین برنامــه ندیدند در حالی که
رقیب برای ثانیه به ثانیــه وقت خود برنامه ریزی
داشــت ،این تحلیــل را قبول دارید کــه رقیب از
تهدید فرصت ســاخت اما فرصــت اصولگرایان
تبدیل به تهدید شد؟
بلــه ،دقیقــا همین اتفــاق افتــاد چــون دولت
می دانست دستش خالی است و چیزی برای عرضه ندارد
بنابراین تمام ظرفیت و امکاناتش را برای تخریب و توهین
بــه کار گرفــت .در ایــن دوره از مناظره ها رقیــب از روش
احمدی نژادی استفاده کرد ،حال انکه اصولگرایان تالش
کردند در چارچــوب رعایت اخالق و منافــع و مصالح ملی
سخن بگویند .دقیقا اقای روحانی و اقای جهانگیری یک
احمدی نژاد بی اخالق و تمام عیار در ان مناظرات بودند و
به هیچ چیزی رحم نکردند .حتی به منافع ملی و حوزه دفاعی
و سیاست خارجی کشور رحم نکردند و حرف هایی زدند که
در شان نظام جمهوری اســامی نبود .برعکس ان طرف
اصولگرایان تالش کردنــد چارچوب های اخالقی و منافع
ملی و مسائل عمومی را رعایت کنند .اقای رئیسی همیشه
می گفت شهید مرحوم بهشتی به خاطر رضایت دل حضرت
امام سکوت می کرد ،در حالی که سینه اش پر از حرف بود
اما فقط برای رضایت عمومی و حفظ منافع ملی کشــور و
شادی دل حضرت امام او سکوت کرد و برمظلومیت خود
ماند اما نخواســت پرده دری کند و نخواست از روش های
غیراخالقی استفاده کند.
ایا اصولگرایان نمی توانستند در ترکیب نامزدها و
طرح مباحث انتخاباتی هماهنگ تر عمل کنند تا
اماده تر ظاهر شوند؟ ایا واقعا اصولگرایان از سقف
ظرفیت های خودشان استفاده کردند؟
خیر ،واقعا از ســقف ظرفیت ها اســتفاده نشــد .ما
نمی توانیم روی ترکیــب نامزدها قضاوت کنیم چون دیگر
این ترکیب اتفاق افتاده بود ما نمی خواستیم چنین شکلی
پیش برود اما این اتفاق افتاد ،جمنا تشــکیل شــد و جمنا
این افراد را نامزد کرد ،بعضی از انها امدند و بعضی نیامدند
و بعضی تایید شــدند و بعضی تایید صالحیت نشــدند ،به
هرحال ترکیب به این شکل ظهور و بروز پیدا کرد.
در طرح مطالب ایا اصولگرایان از حداکثر ظرفیت
خود استفاده کردند؟
ما به جهت اینکــه در مناظرات همچنان شــاهد
دوقطبــی جبهــه اصولگرایــان بودیــم ،نتوانســتیم این
هماهنگی را به وجــود بیاوریــم یعنی اگر اقــای قالیباف
ابتدای زمان تبلیغات انتخابات ریاســت جمهوری و قبل از
مناظره اول این اتحاد را به وجود می اورد ،شاید نامزدهای
اصولگرا در مناظره ها می توانســتند با اتحاد بیشــتر عمل
کنند اما در طــول مناظرات همچنــان ان فضای دوقطبی
قالیباف -رئیســی بر جبهــه اصولگرایان حاکم بــود و ان
وحدت نظر مناسب به وجود نیامد .در حالی که می شد ما از
همه ظرفیت ها استفاده کنیم اما از این ظرفیت ها استفاده
نکردیم .من که هیچ جایگاهی ندارم و مدعی هم نیستم اما
خیلی ها شــاهد چند نطق انتخاباتی من در مجلس بودند،
من 7-8مورد مناظره در تلویزیون انجــام دادم ،من در ان
مناظرات طرف مقابلم را مچاله کردم و کنار گذاشــتم .در
هیچ مناظره ای هم کسی نتوانست حریف من شود بنابراین
من مطلب داشــتم تا انتقال دهم ،الاقل یــک نفر به من
زنگ می زد و می گفت «نقوی تو که ایــن نطق ها را انجام
می دهی و مردم تحت تاثیر قــرار می گیرند و مناظره هایت
بینندگان را به وجد می اورد ،بیا بگو به نظرت چه نکاتی باید
در زمان مناظرات تلویزیونی مطرح شود؟» من که در این
جبهه و حامی اقای رئیســی بودم ،قبل از جمنا حامی اقای
رئیسی بودم و اعتقاد داشتم اقای رئیسی قبل از جمنا باید
شروع به حرکت کند اما او واقعا اکراه داشت و نمی خواست
نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود .دوباره تکرار می کنم
اقای رئیسی اصال قصد ورود به این عرصه را نداشت .قبل
از این مسائل ما پیگیری و صحبت کردیم اما او واقعا قصد
کاندیداتوری نداشت و زمانی تصمیم گرفت و ثبت نام کرد
که در اوج فضای انتخاباتی قرار داشــتیم و اصال فرصت
مشورت و تنظیم کردن چنین مسائلی نبود و زمان برای این
کارها از دســت رفته بود .در مجموع معتقدم با این شرایط
کسب 16میلیون رای برای اقای رئیسی خیلی خوب بود.
یعنی شما می گویید مشاوران اطراف اقای رئیسی
جامع االطراف نبودند و باید دامنه انها گسترده تر
می شد؟
خیلــی بایــد مشــورت بیشــتری می گرفتنــد.
اصولگرایان در داخل خود ظرفیت دارند .یک موقع طرف
چیزی برای عرضه ندارد خب می گوییم این نتیجه طبیعی
اســت اما اصولگرایان واقعا حرف برای گفتن داشتند .در
طول عمر جمهوری اســامی ،دولتی که باالترین میزان
اختالس درونش رخ داد ،دولتی که کمترین اشتغال زایی
را داشــت ،بی ســابقه ترین رکود اقتصادی را تجربه کرد،
ضعیف تریــن ،بی حال ترین و بی تحرک تریــن مدیران را
به کار گرفــت و هیچ چیزی بــرای عرضه نداشــت مقابل
اصولگرایان بود .اول دولت یازدهم ایران با ســه کشــور
همسایه خود مناقشــه و با 12همســایه دیگر بهبود روابط
داشــت اما امروز ما با 11کشور همســایه مناقشه داریم.
اینها ضعف های بزرگ حوزه سیاســت خارجــی ما در دوره
یازدهم بود .هیچ چیزی از درون برجام بیرون نیامد ،همین
اعالم نقاط ضعف برجــام کفایت می کرد تــا این دولت از
صحنه انتخابات خارج شود .کا ر به جایی رسید که جیبوتی
بند انگشــتی علیه ما بیانیه صادر کرد .ده ها تحریم جدید
علیه ما تصویب شد .اینها ظرفیت هایی بود که خیلی بهتر
می توانست علیه این دولت به کار گرفته شود ولی متاسفانه
به کار گرفته نشد.
اگر اقای قالیباف نامزد اول اصولگرایان می شــد
و در صحنه می مانــد رای او از رقم 15.5میلیون
فراتر می رفت یا تغییر نمی کرد؟
واقعــا نمی توانــم قضــاوت دقیقی ارائــه کنم.
همان طور که اشــاره کردم باالخره 30میلیون نفر امادگی
داشتند که به روحانی رای ندهند.
چون خودتــان گفتید جــا انداختن اســم اقای
رئیسی در ذهن مردم ســخت بود ،اقای قالیباف
نمی توانست در جذب ارای خاکستری موفق تر
نسبت به اقای رئیسی عمل کند؟
واقعا نمی توانم قضاوت دقیقــی ارائه کنم چون
اقــای قالیباف در عین حالی که برنامه داشــت و اســمش
مطرح تر بود ،اما خب دو دوره امد و موفق نبود ،همین خط
تخریب و توهین و افترا از ســال های قبل علیــه او وجود
داشت .کســانی که در دولت بدترین فســادها را داشتند،
اتهام امالک نجومی را به اقای قالیباف زدند .در مناظره ها
دیدیم چقدر هتاکی ،تهمت و افتــرا متوجه مدیریت اقای
قالیباف در شهرداری تهران شد .بلندمرتبه سازی که مصوبه
شورای عالی شهرســازی دولت اســت را به اقای قالیباف
نسبت دادند .به هر حال هر کدام از اینها نقاط قوت و ضعفی
داشتند که نمی توان قضاوت روشنی داشت.
نقش اقای جهانگیــری در پیروزی اقای روحانی
چطور بود؟
اقــای جهانگیری به لحــاظ رای کامال مطابق بر
اقای روحانی بود اما مشخص بود اقای روحانی زبان بیان
ندارد و نمی توانست خوب حرف بزند .اصال امادگی نداشت
چون دســتش خالی بود ،مناظــره اول را دیدیم ،دســتان
اقای روحانی می لرزیــد اصال خودش را شکســت خورده
می دیدید .در مناظرات بعدی ایشــان خودش را پیدا کرد
واال که خودش را شکست خورده می دید چون می دانست
چیزی برای گفتن ندارد .اقای جهانگیری امد که زبان اقای
روحانی باشــد و بتواند از عملکرد دولت یازدهم دفاع کند،
ضمن انکه خوب به رقیب حمله و توهین کرد .به نظر من
نقش خودش را در حوزه تهمت زدن و توهین و افترا گفتن
به رقیب خوب ایفا کرد.
به نظر شــما اقای روحانی چهار سال اینده چقدر
با اقای روحانی چهار سال گذشــته فرق خواهد
داشت ،مخصوصا در حوزه مواجهه با منتقدان او
چگونه رفتار خواهد کرد؟
اقــای روحانــی برعکــس ادعایــی کــه می کند
شــخصیت ازادمنشــی ندارد .قطعــا در چهار ســال اینده
شــدیدترین چالش هــا را خواهــد داشــت .او در دور اول
ریاست جمهوری که رای دور دوم را نیاز داشت و قبلش هم
اعالم کرده بود به مخالفان درود می گوید اما توهین هایی
بــه مخالفان خــودش کرد کــه در طول مدت مســئولیت
روسای جمهور قبل از خودش بی نظیر است .یعنی نداشتیم
رئیس جمهوری را که این همه به مخالفان خودش توهین
کند .فهرست توهین هایی که از زبان اقای روحانی خطاب
بــه مخالفان جاری شــد شــامل 20مورد می شــود .اقای
روحانی در دوره اول کــه نیاز به رای مخالفان داشــت ان
طور برخورد کرد ایا در دوره دوم ریاست جمهوری مالطفت
نشــان خواهد داد و مخالفان را تحمل خواهد کرد؟ قطعا
یکی از چالش های دولت اینده برخوردش با منتقدان است
چون هیچ انتقادی را تحمل نمی کند .از سوی دیگر دولت
می داند در حوزه عملکرد با چه وضعیتی رو به رو است ،بر این
اساس گاهی خدا را شکر می کنیم که اقای روحانی دوباره
رئیس جمهور شد چون اشی برای این کشور پخت که فقط
خودش می تواند بخورد .واقعا معلوم نیست اقای روحانی
مشکالت کشور را در چهار ســال اینده چگونه می خواهد
حل کند .البته ما ارزوی موفقیت برای اقای روحانی داریم
و همه هم باید کمک کنند و دســت به دســت هم دهند تا
مشکالت حل شود اما روحیات رئیس جمهور و برخوردهایی
که با منتقدان خواهد کرد و مسائلی که برای کشور به وجود
خواهد امد مساله سختی خواهد بود.
درباره اینده اقای رئیســی دو دیــدگاه وجود دارد
دوراهی تاریخی اصولگرایان
یک درس مهم در انتخاب های اخیر وجود دارد
سعید صدرائیان
8
مدرس دانشگاه
مثلث | شماره 356
هشتم مارس سال ۲۰۰۵در لبنان گردهمایی بزرگ
حزب الله در بیروت در مخالفت با خلع ســاح حزب الله،
مقاومت در برابر رژیم صهیونیســتی و حمایت از ســوریه
تشکیل شــد .در این نشســت افراد مختلف بنابر سالیق
متفاوت ولی برای یک هدف مشــترک گرد یکدیگر جمع
امده بودند .جنبــش امل ،حزب دروزیهــای دموکراتیک
لبنان ،حرکــت توحیــد اســامی ،جریان ملی شــیعیان
لبنان ،حزب ســکوالر ازاد به رهبری میشــل عون بخشی
از دســته بندی ها بودنــد که بــرای یک هدف مشــخص
هرچند با گرایشــات مختلف دور یکدیگر گرد امده بودند.
اینها افرادی بودند کــه ایدئولوژی و نگاه هــای متفاوتی
داشــتند که اکثریت خاص مردم لبنان طرفــدار این نگاه
نبودنــد ،اما انها بــرای ان هــدف در کنــار یکدیگر جمع
شــدند .پس از ان در روز ۱۴مارس گروه دیگری از مردم
لبنان به دعــوت احزاب متفاوت دیگــری در کنار یکدیگر
جمع شــدند .این گردهمایی که یک ماه بعد از ترور رفیق
حریری شــکل گرفته بود به دعوت ســعد حریری ،سمیر
جعجع ،ولید جنبالط و گروه های دیگری که عمدتا شامل
حزب المستقبل ،حزب سوسیالیست ،حزب دموکراتیک و
احزاب دیگر بودند ،تشکیل تجمع بزرگی دادند .گروه های
سیاســی که بعدا به همان نام معروف شدند .در ان دوران
صحبت از این بود کــه گروهی تحت عنــوان 8مارس در
کنار یکدیگر جمع شــده اند که خطوط قرمزی دارند که به
هیچ عنوان از ان خطوط قرمز دور نخواهند شــد .در کنار
ان گروهی دیگر وجود دارند که یک نقطه مشــترک دارند
و ان مخالفت با همان خطوط قرمز اســت .از ان تاریخ به
بعد تا انتخاب اخیر ریاست جمهوری میشل عون هیچ گاه
نتوانســتند حرکت اکثریتی در جامعه لبنان داشــته باشند
همواره به یــک حداقل در نظام ســنتی و توافقــی لبنان
یعنی ریاســت مجلس که مطابق یک قــرارداد همواره در
اختیار انهاست بسنده کردند و تمام تالش خود را کردند تا
به عنوان یک اقلیت تاثیرگذار در پارلمان و دولت باشند اما
خطوط قرمز خود را تغییر ندهند.
انتخابات های اخیر در ایران یک پیام بســیار مهم
دارد .ان پیام این اســت که جمعی از افــراد در دو طرف
جناح های سیاسی دارای روحیه مشــخصی هستند .هر
کدام از انها که بتوانند طیف خاکســتری را با شــعارهای
خود بیشــتر جذب کنند الجــرم برنده انتخابــات خواهند
شد .فضایی که از ان تحت عنوان 20 – 10 – 10نام برده
می شود .یعنی چنانچه فعالین فضاهای انتخاباتی ایران
را حدود 40میلیون در دوره های اخیــر در نظر بگیریم،
هر کدام از جریانات سیاســی حدود 10میلیون طرفدار
ایدئولوژیــک دارند و ان 20میلیون بنــا بر جذابیت های
شــعار ها جذب ایــن دو قطــب خواهند شــد .مهم ترین
دســتاورد حاکمیت ایران در ســال های اخیــر این بوده
اســت که مردم به قطــع یقین رســیده اند کــه رای انها
تعیین کنندگــی دارد .موضوعــی که پــس از انتخابات
سال ۸۸با قدرت بیشــتری پیگیری شــد یعنی بخشی از
مردم به این نتیجه رســیده بودند که پیگیــری مطالبات
انها تنها از راه صندوق رای امکان پذیر است .باید برای
کسب رای تالش کنند .در مقابل ان باید به رای اکثریت
تمکین کننــد واال حکومت از رای مــردم کوتاه نمی اید.
مســاله ای که با ایســتادن نظام در پای کمتر از 1درصد
اختالف ارای اقای روحانی به اوج خود رسید .موضوعی
سیاست
یک تحلیل می گوید اقای رئیسی همچون اقای
واعظ طبسی متمرکز بر حوزه وظایف استان قدس
رضوی می شــود و دیگر به حوزه سیاسی ورودی
نخواهد داشــت ،در مقابل نگاه دیگر ان اســت
که عالوه بــر ادای وظایف تولیت اســتان قدس
رضوی ،جایگاه شخیوخیت را در جریان اصولگرا
پر می کنــد ،جایگاهی کــه بعد از فــوت ایت الله
مهدوی کنی متولی نداشــت ،نظر شما چیست،
ایا اقای رئیسی می تواند نقش سید محمد خاتمی
را در جریان اصولگرا ایفا کند؟
اقای رئیسی در این عرصه در اغاز راه مهمی است،
من معتقــدم 16میلیون رای پشــتوانه خیلــی قدرتمندی
برای یک شخصیت سیاسی محســوب می شود که بتواند
نقش های بســیار بزرگی را در این کشور ایفا کند بنابراین ما
اقای رئیســی را در اغاز یک راه بزرگ می دانیم و معتقدیم
مغایر تی هم بین این دو وجود ندارد .باالخره او هم می تواند
متولی استان قدس باشد و هم اصولگرایان را هدایت کند
و به مرکز ثقل برای اجماع اصولگرایان تبدیل شود .ضمن
انکه اقای رئیسی باید از االن برای سال 1400طراحی کند
چون سال 1400سال رئیسی خواهد بود.
یعنی شما می گویید اقای رئیسی سال 1400باید
دوباره نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود؟
حتما باید نامزد انتخابات ریاست جمهوری شود.
اصال سال 1400سال اقای رئیسی خواهد بود چون ما که
دولت را می شناسیم میزان عملیاتی شدن وعده و وعیدها را
می دانیم .وعده ووعیدهای گذشته را دیدیم که هیچ چیزی
از درون انها در نیامد ،معتقدیم چهارسال اینده اقای رئیسی
یک برند ارزشمند برای نظام جمهوری اسالمی ایران خواهد
بود و مردم به او اقبال خواهند کرد.
سرنوشت سیاسی اقای قالیباف چه می شود؟
اقای قالیباف مدیر توانمندی است .برای تهران
کارهای بزرگی کرد .من با ارای مردم تهران کاری ندارم اما
انصافا اقای قالیباف کار بزرگــی در تهران انجام داد .حاال
شهرداری اینده را هم خواهیم دید ولی انصافا اقای قالیباف
یک مدیر اجرایی ،والیتمدار ،جهادی و توانمند است .قطعا
جمهوری اسالمی چنین مدیری را از دست نمی دهد و قطعا
اقای قالیباف می تواند در جاهای مختلف خدمات ارزنده ای
را انجام دهد .از پــل و تونل صدر ،تونل توحیــد تا اتوبان
امام علی(ع) و ازادگان همه و همه یادگاران دوره شهرداری
اقای قالیباف هستند .بوستان های بزرگی که ساخته شد.
اقای قالیباف کارهای بزرگ و خطیری انجام داد .در طول
دوره شهرداری تهران چنین خدمات بزرگی را از هیچ کسی
شاهد نبودیم .اقای قالیباف واقعا مدیر ارزشمند و توانمندی
است .خوب مدیریت می کند ،حتما نظام از توان مدیریتی
او اســتفاده می کند .من هیچ گاه پایانی بر عملکرد اقای
قالیباف نمی بینم و معتقدم او تازه در اغاز راه اســت .اقای
قالیباف کسی است که باید در سال 1400کنار اقای رئیسی
بایستد و بتواند مدیریت کشــور را حرکت دهد و به جلو ببرد
بنابراین من برای اقای قالیباف نیز معتقدم اغاز راه است.
ایــا در حــوزه اصولگرایــی نیــز از ظرفیت های
سیاسی اقای قالیباف استفاده خواهد شد؟
حتما استفاده خواهد شد.
جبهه مردمی چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد؟
باالخره اصولگرایان نیازمند یک سازوکاری شبیه
جمنا هســتند .یعنی اصولگرایان در سراسر کشور نیازمند
چنین ســازوکاری که هم اســتقالل طیف هــا ،گروه ها و
جریانات اصولگرایی را حفظ کند و در عین حال اصولگرایان
با هــم بتوانند تصمیم جامع و مشــترک بگیرند ،هســتند.
ان شــاءالله بزرگان اصولگرا بنشــینند و اگر این ســازوکار
را خــوب می بیننــد ادامــه دهند و اگــر نیازمنــد اصالح و
تکمیل شدن است اصالح و تکمیلش کنند.
49
سیاست
50
مثلث | شماره 356
سیاست
که بــرای نظام ایــران در عرصه بین المللــی و در عرصه
داخلی در طوالنی مــدت یکی از مهمترین دســتاوردها
به شمار می رود.
در انتخابــات ،طیــف خاکســتری جــذب برخی از
شــعارهای اقای دکتــر روحانی شــد .موضوعــی که در
انتخابات گذشــته نیــز به همین نســبت وجود داشــت.
همانطور خاکســتری که در ســال ۸۸و ۸۴جــز به اقای
احمدی نژاد شده بودند.
به عبــارت دیگر اکثریــت و اقلیــت در جامعه ایران
تحت تاثیر اتفاقات جابه جا می شــود .یعنــی ما چیزی به
نام اکثریت مطلق یا اقلیت مطلق شبیه انچه در مناسبات
لبنان در ابتدای بحث اشاره شود ،نداریم .اما اگر یک جناح
بخواهد بر شعارهایی که برای مردم جذابیت ندارد پافشاری
بکند،برای همیشه با از دست دادن قشر خاکستری تبدیل
به اقلیت مطلق خواهد شد .یک دوراهی اکنون در مقابل
جریان اصولگرایی قــرار دارد .یا باید تغییــر کند ،که این
تغییر شامل تغییر در برنامه ،شــعار ،بزرگان ،کاندیدا و...
می شــود و یا در بر همان پاشــنه بگردد و اقلیت شود .هر
چند یک اقلیت بزرگ! اما ناگفته پیداســت که اگر جریان
اصولگرایی بر همین طبل بکوبد و بدون توجه به شناخت
دقیقی از جامعه ایران بنا را براین داشــته باشــد که همین
مســیر را ادامه دهد الجرم در ســال های اینده دسترسی
بهتری به ارکان قدرت از انچه اکنون دارد نخواهد داشت.
انتخابات مشخص می کند که جریان اصولگرایی باید یک
تصمیم بگیرد .برای همیشــه تبدیل به یک جریان اقلیت
شــود و بر دیدگاه هایی که اکنون انها را پیگیری می کنند
پافشــاری نمایند و یا اینکه با تغییر نگاه به جامعه مسیر را
انتخاب کنند که بتوانند قدرت را در دست بگیرند.
جریــان اصولگرایی به معنــای منتقدین دولت هیچ
حرف نزده .موضع جدی دیگری در تقابل با رئیس جمهور
مســتقر ندارد از خانــه ،مــدرک تحصیلی ،فــوت فرزند،
مشــکالت برادر و خانه نشینی همســر هرچه داشت را رو
کرد .اما در مقابل رویکرد مردم چیز دیگری بود.
امروز جریان اصولگرایی یک فرصت بسیار طالیی
دارد و ان اینکه این جریان برای نخستین بار در سال های
اخیر به یک کاندیدای واحد رسید که با کاندیدای واحد این
جریان در سال ۷۶یک تفاوت عمده دارند و ان اینکه رای
بسیار باالتری از کاندیدای سال ۷۶دارد در حالیکه طرف
مقابل افزایش چندانی پیدا نکرده است.
یعنی اگر سال ۷۶را به عنوان یک سال معیار در نظر
بگیریم و از افزایش تعداد رای دهندگان در بین این سال ها
صرف نظر کنیم که البته در محاسبه ما بی تاثیر هستند به
این نتیجه خواهیم رســید که جریــان اصولگرایی از رای
هفت میلیونی در سال ۷۶به رای ۱۶میلیونی در سال ۹۶
رسیده است ،اما جریان اصالح طلبی از رای ۲۰میلیونی
اقای خاتمی به رای ۲۳میلیونی در این سال رسیده است.
یعنی در حالی که ارایش جریــان اصولگرایی در طول ۲۰
ســال افزایش بیش از ۱۰۰درصدی داشته ،ارای جریان
اصالح طلبی حدود ۱۰درصد افزایش داشته است.
ایــن انتخابات نشــان داد کــه شــناخت صحیح از
نیازهای مردم برای وکالت و ریاست اهمیت باالیی دارد.
وقتی که در یک نظام دموکراتیک مردم به دنبال انتخاب
بهترین ها برای خودشان هستند ،باید ذائقه انها را در نظر
گرفت .اصولگرایان باید انتخاب تاریخی انجام دهند .یا
بر همین راه ادامه مسیر دهند و همواره اقلیت باشند و یا بنا
بر ذائقه مردم تغییر کنند و رای بیاورند .بدون ارزش گذاری
در این مثال می توان اینگونه گفت که در نظام دموکراتیک
مردم بیشتر سراشپزی می خواهند که طبق نظر و ذائقه انها
غذا را طبخ کند و نه طبیبی که داروی تلخ برای انها تجویز
کند .مگر اینکه منتظر باشــیم مردم بیمار شــوند تا سراغ
طبیب بیایند .البته اگر خود درمانی نکنند!
موافق دو قطبی کردن انتخابات نبودم
گفت وگوی مثلث با سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی
امید کرمانی ها
خبرنگار
باالخــره انتخابــات ریاســت جمهوری یازدهــم
ریاســت جمهوری برگزار شــد ،ارزیابی شــما از
نتیجه ای که رقم خورد چیست و چه طور شد که
این اتفاق افتاد و دوباره اقای روحانی بر کرســی
ریاســت جمهوری تکیه زد؟ هم اکنون دو دیدگاه
وجود دارد نخست اینکه اصولگرایان امده بودند
ببرند اما نتوانستند .در مقابل دیدگاه دیگری است
که می گوید اصولگرایان فقط امدند که حرف های
خود را بزنند و نقدهای جدی شــان را به عملکرد
دولت یازدهم وارد کنند ،نظر شما چیست؟
مردم در انتخابات بین دو گزینه انتخاب می کنند
پس این طــور نمی توان گفت تمام کســانی کــه به اقای
روحانی رای دادند اقای روحانی را قبول دارند و تمام کسانی
که به اقای رئیســی رای دادند اقای رئیسی را قبول دارند.
یعنی دو تفکر ،دو نــگاه ،دو روش ،دو برنامه مجموعه ای
از مولفه ها را شکل می دهد که در نهایت مردم با نگاه به ان
مولفه ها تصمیم می گیرند ،نام یک نامزد را روی برگه رای
می نویسند و داخل صندوق می اندازند .همه این مولفه ها
نیز متوجه شخص نامزدها نیست بلکه بخش های مختلفی
اعم از نامزد ،جریان ،حامیان ،برنامه ها و تیم ستادی او را
شامل می شود .نکته دیگر انکه اقای روحانی رئیس جمهور
مســتقر بود و تمام امکانــات و ظرفیت هــای حکومت در
سراســر کشــور را در اختیار داشــت .حتی رئیس جمهور
مســتقر با فشــارهایی که امکان دارد بیــاورد می تواند بر
تبلیغات صداو سیما نیز تاثیر بگذارد .وزارت کشور مجری
انتخابات ،وزارت کشور همین دولت مستقر است ،باالخره
اســتانداران و فرمانــداران در نهایت بیطرف نیســتند .در
مجموع رقابت کردن با دولت مســتقر کار مشــکلی است
چون مجموعه مدیــران ان دولت ماندگاری رئیس جمهور
را اصل و پایه ماندگاری خودشان می دانند .به عبارت دیگر
احســاس می کنند اگر رئیس جمهور نباشد انها هم نیستند
بنابراین تمام تــاش خود را برای حفــظ ان رئیس جمهور
انجام می دهند .مســائل قومی و اجتماعــی و مذهبی هم
موثر است .باالخره ما یکسری قومیت ها و افراد با مذاهب
خاص داریم که شــاید ناراضی باشــند ،مجموعه اینها در
انتخاب گزینه ها موثر است .پس انتخاب فرد نیست بلکه
مجموعه ای از این عوامل بر جهت گیری ارای مردم موثر
است .کال در این رفت و برگشــتی که انجام شد و تالشی
که اقای روحانی مخصوصا در چند روز منتهی به انتخابات
انجام داد تا مقداری از خطوط قرمز نظام عبور کند ،باالخره
مثلث | شماره 356
ســال 88رای نیاورد ضمن انکه اقلیت این دوره نسبت به
ســال 88توانمندتر نشــان داد .امروز نیز اقلیت سیاســی
انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم با پشتوانه 16میلیون
رای قدرتمند است و می تواند در اینده قدرت نمایی کند .در
نطق اقای روحانی هم اثارش را مشاهده کردم و دیدم اقای
روحانی نیز فهمید که باید توجه جدی به این مساله داشته
باشد .اگر دقت کنیم در صحبت های روزهای اخر مانده به
انتخابات نیز اقایان روحانی و جهانگیری مجبور شــدند به
سوال هایی که اقای رئیسی مطرح کرد پاسخ بدهند یعنی
به موضوع یارانه و توجــه به محرومــان پرداختند و وعده
کردند در پایان دولت دوازدهم گرســنه ،بی خانمان و فقر
مطلق نباشد .به نظرم همین پاســخ ها به رای اوردن اقای
روحانی کمک کرد.
گفته می شــود اگر بــه جــای اقای میرســلیم،
اصولگرایان شخصیت دیگری را وارد می کردند
بهتــر می توانســتند نتیجــه بگیرند .نظر شــما
چیست؟
در این رابطه شورای نگهبان تصمیم می گیرد.
اما دربــاره اقای ضرغامــی جبهه مردمی تصمیم
گرفــت اگــر او انتخاب می شــد احتمــال تایید
صالحیت شدنش زیاد بود ،غیر از این است؟
حاال نمی شود درباره اگرها اظهارنظر کرد .اقای
میرسلیم از طرف حزب موتلفه وارد صحنه انتخابات شد.
ضمن انکــه اقای زاکانــی و حاجی بابایی هم نام نویســی
کردند اما تایید صالحیت نشدند .اقای بذرپاش نیز که اصال
ثبت نام نکرد .بنابراین این نبود که فقط سازوکار جمنا موثر
باشد .شاید اگر شورای نگهبان اقایان حاجی بابایی و زاکانی
را تایید صالحیت می کرد شــرایط متفاوت می شــد .اقای
قالیباف هــم از اول بنا نبود به نفع اقای رئیســی کنار برود،
بعدها این جمع بندی حاصل شد ،حاال تصمیم خود اقای
قالیباف بود یا دیگران به چنین تصمیمی رسیدند نمی دانم
اما اختالف نظر بین دوستان وجود داشت برخی می گفتند
اقای قالیبــاف در صحنه بماند به مصلحت اســت و برخی
می گفتند کنار برود بهتر است.
نظر شما چیست ،اگر اقای قالیباف می ماند بهتر
بود یا انکه کنار رفت؟
هر دو فوایدی داشت و مشکالتی ایجاد می کرد.
من خودم خیلی موافق دو قطبی کــردن انتخابات نبودم.
حداقل دوقطبی کردن انتخابات را در مرحله اول موافقش
نبودم .معتقد بــودم فضای دوقطبی مانع شــنیده شــدن
درست حرف ها می شود اما عمال سه ،چهار روز اخر فضای
انتخابات دوقطبی شد.
اقای جهانگیری در پیــروزی اقای روحانی چقدر
نقش داشت؟
اقای جهانگیری فرصت دولــت یازدهم را برای
طرح دیدگاه دو برابر کرد و یک بخشی از کارهای تهاجمی
و جدل های کالمی با رقبا را برعهده داشــت ،چه بسا اگر
خود اقای روحانی از اول وارد جدل های کالمی می شــد
اســیب بیشــتری می دید ،در واقــع هفته اخــر منتهی به
زمــان انتخابــات و از مناظره ســوم به بعد اقــای روحانی
وارد جدل هــای کالمی جدی بــا رقبای خود شــد .اقای
جهانگیری برای اقای روحانی زمــان خرید و همین موثر
بود .در مجموع اقای جهانگیری توانست به اقای روحانی
کمک کند.
ما در چهار سال اینده با چه مدلی از اقای روحانی
مواجه خواهیم بود ،شــبیه دولت یازدهم خواهد
بود یا متفاوت با منتقدانش برخورد خواهد کرد؟
اقای روحانــی دو انتخــاب دارد .یــک انتخاب
ان است که دنبال تغییر در نظام باشــد چون دیگر شانس
مجددی برای حضور در انتخابات ریاست جمهوری ندارد،
بعد از پایان دولت دوازدهم 72ســاله می شود اگر 4سال
دیگر بعد از ان هم بخواهد برگردد 76ساله می شود که دیگر
به لحاظ سنی اجازه ورود به این عرصه را پیدا نمی کند .پس
این اخرین دوره ای است که اقای روحانی رئیس جمهوری
ایران می شود و فرصت برگشتن هم ندارد .اگر اقای روحانی
بخواهد در چارچوب نظام و عضو بخشی از ارکان حاکمیتی
نظام مثل مجمع تشــخیص مصلحت نظام بماند و نقش
موثری ایفا کند یک گزینه برای انتخاب دارد اما اگر بخواهد
در مرزها و خطــوط قرمز نظام حرکت کنــد ،گزینه دیگری
است .به نظر من اقای روحانی باتوجه به اینکه محافظه کار
اســت و دیگر نیاز به رای ندارد راه اول را انتخاب می کند.
حرف هایی که اقــای روحانی زد حــرف دل اقای روحانی
نبود ،سابقه اقای روحانی نیز این را نشان نمی دهد .او یک
چهره امنیتی و سال ها دبیر شورای عالی امنیت ملی بود و در
خیلی از گذرگاه ها با نظام جمهوری اسالمی ایران همراهی
داشته است .در تصمیم حصر شریک نظام بود و در خیلی
از مسائلی که امروز نقد می کند خودش شریک بوده است.
سال 78و سال 88شــریک بود ،جنس و سابقه اش این را
می گوید به نظر من اقای روحانی ،اصالح طلبان رادیکال
را از خودش ناامید خواهد کــرد .مگر اینکه تصمیم بگیرد
سرنوشــت برخی روســای جمهور قبل از خــودش را پیدا
کند .نظام در گذشــته نشــان داد اگر رئیس جمهوری که
دارد دوره مســئولیتش تمام می شــود اما نخواهد رفتارش
را مدیریت کند برخورد قاطعــی با او می کند .احمدی نژاد و
سید محمدخاتمی نمونه های روشن این صحبت هستند.
درباره اینده اقای رئیســی دو دیــدگاه وجود دارد
یک تحلیل می گوید اقای رئیسی همچون اقای
واعظ طبســی متمرکز بــر حوزه وظایف اســتان
قدس رضوی می شــود و دیگر به حوزه سیاسی
ورودی نخواهد داشــت ،در مقابل نگاه دیگر ان
است که عالوه ادای وظایف تولیت استان قدس
رضوی ،جایگاه شیخوخیت را در جریان اصولگرا
پر می کنــد ،جایگاهی کــه بعد از فــوت ایت الله
مهدوی کنی متولی نداشت ،نظر شما چیست ،ایا
اقای رئیسی می تواند نقش سید محمد خاتمی را
در جریان اصولگرا ایفا کند؟
کسی که وارد وادی سیاست شد دیگر سخن گفتن
درباره اینکه پرونده سیاسی اش بسته شده معنا ندارد .یعنی
ندیدیم کســی بیاید کنش گر و محور یک فعالیت سیاسی
شود اما بعد کنار برود چون چنین کسی احساس مسئولیت
داشته و براســاس یک وجدانی وارد عرصه شده .از بیانیه
اقای رئیســی بعد از اعالم نتایــج انتخابات نیز برداشــت
کردم که او نمی خواهد به دنبال کار خود برود چون او گفت
می خواهد سخنگوی محرومان باشد .حاال اینکه پدر شود
یا نشود موضوعی نیســت که من بخواهم اظهارنظر کنم.
اقای رئیسی باالخره یک شخصیت موثر سیاسی همچون
اقای جلیلی در اینده خواهد بود.
اقای قالیباف چطور؟
به نظرم اقــای قالیباف نیــز از این بــه بعد حجم
فعالیت سیاسی اش بیشتر می شود .حتی اقای میرسلیم،
همان اقای میرســلیم قبل از انتخابات ریاســت جمهوری
دوازدهم نخواهد بود بلکه یک شــخصیت جدی سیاسی
می شود که حتی من می بینم جای اقای عسگراوالدی را پر
خواهد کرد .همه این اقایان افراد سیاسی موثری در اینده
خواهند بود.
سیاست
توانســت دوباره یک رای بیشت ر را نســبت به رقیب به خود
اختصاص دهد.
ایــا اصولگرایــان بــرای کســب کرســی
ریاست جمهوری جدی بودند؟
بله ،جریــان اصولگرایی ،جریانی واقعی اســت
پس خیلی برایش بد خواهد بود که برای شوخی وارد عرصه
انتخابات ریاست جمهوری شود .در واقع ان دورانی که یک
تک کاندیدا در صحنه انتخابات ریاست جمهوری بود و او
رقیب جدی نداشت گذ شته است .ســال 76گرچه رقابت
انتخاباتی جدی بود اما ســال 80که رئیس جمهور مستقر
دوباره در صحنه حضور داشت ،جدیتی را در رقابت ها شاهد
نبودیم اما از سال 84به این طرف هر دوره رقابت ها جدی
اســت و ما دیگر انتخاباتی را که رقابت جــدی در ان نبود
نداشتیم .سال 88نیز رقابت جدی بود و اصالح طلبان امده
بودند دولت را عوض کنند ،االن هم برعکس اصولگرایان
امده بودنــد دولت را عوض کنند چــون رویه ،جهتگیری و
عملکرد قوه مجریه را درست نمی دانستند.
اما برخی مثل اقای مرتضی نبوی ســال گذشته
اعــام کردنــد اصولگرایــان بهتــر اســت روی
انتخابات ریاست جمهوری وقت نگذارند و بیشتر
بر انتخابات شورای شــهر متمرکز شوند ،چرا به
توصیه های اینچنینی توجه نشد؟
حاال پیش بینی سیاسی اقای نبوی این طور بود.
یک زمانی گفته می شود وقتی امیدی برای پیروزی نیست
وارد صحنه رقابت نشویم اما معتقدم این تفکر موجب مرگ
یک جریان مدعی سیاسی است .جریان مدعی سیاسی باید
برای مخاطبان خود حرف جدی داشته باشد .اگر بخواهد
براساس مالحظات عمل کند کم کم اعتماد عمومی به ان
از بین می رود چون افکار عمومی می گوید این جریان برنامه
و قدرت و نیروی انســانی الزم را برای اداره کشــور ندارد.
بنابراین گرچه ان حرف مصلحت اندیشانه به لحاظ سیاسی
است اما یک جریان سیاسی مدعی این طور عمل نمی کند.
مثل این می ماند که حزبی درســت کنیم اما موضع گیری
نداشته باشیم .پس سکوت یا بی تحرکی یک جریان پایدار
سیاسی در انتخابات اقدام نادرستی اســت .احزاب سایر
کشــورها را هم نگاه کنیم می بینیم که زمان انتخابات وارد
می شــوند و رقابت جدی با هــم انجام می دهنــد .در واقع
تعارفی با هم ندارند حتی اگر شانسی برای خود نبینند.
برخــی نقــد می کننــد و معتقدنــد تاکتیکی که
اصولگرایــان بــرای ورود بــه عرصــه انتخابات
ریاست جمهوری دوازدهم انتخاب کردند درست
نبــود ،این منتقــدان به طــور روشــن می گویند
سازوکار تعریف شــده کارامدی الزم را نداشت،
نظر شما چیست؟
این مباحث جای تحلیل و بحث دارد .جمنا حرکتی
با نیتی خوب و هدفگذاری مناســب بود اما ادامه نداشت.
البته این دیالوگ وجود دارد که می گوید به جای انکه یک
عده از برجســتگان سیاسی بنشــینند تصمیم بگیرند ،بین
نخبگان و بدنه سیاســی -حزب اللهی یک رفت و برگشتی
اتفاق بیفتد تا براســاس یک اجماع نامــزد نهایی انتخاب
شود .همین 16میلیون رایی که ســاماندهی شد به خاطر
ان بود که یــک پیوند بیــن راس و بدنه هــرم اصولگرایی
شکل گرفت.
یعنی در جمنا اقای رئیسی 92درصد رای اورد و بعد هم
بزرگان جامعتین ،علما روی نام او توافق می کنند به همین
خاطر نسبت به دوره قبل انتخابات ریاست جمهوری ما یک
حضور خیلی قدرتمندتر داشــتیم و امروز یک اقلیت بسیار
تاثیرگذار هســتیم .اگر بخواهیم با سال 88مقایسه کنیم
که انجا هم مشارکت مردم 40میلیون بود اقای احمدی نژاد
24/5میلیون و اقای موسوی 13/5میلیون رای اورد .یعنی
اگر بخواهیم بسنجیم حتما االن رئیس جمهور مستقر مثل
9
سید امیرحســین قاضی زاده هاشمی می گوید:
«قطعا پرونده سیاسی رئیســی ،قالیباف و میرسلیم
بسته نخواهد شــد و هر کدام انها نقش موثری را در
اینده سیاسی کشــور ایفا خواهند کرد ».عضو جبهه
پایــداری حتــی می گوید« :میرســلیم جــای مرحوم
عسگراوالدی را در موتلفه پر می کند».
سیاست
51
اتحاد واشنگتن-ریاض
انتخابریاضبهعنواناولینمقصدسفرمنطقه ایدونالدترامپ،رئیسجمهوریایاالتمتحده
امریکابیانگراناستکهکاخسفیددردورهجدیدعلیرغمشعارهایتندوتیزترامپعلیهاعرابدرپی
تنزدیکی بیشتر به اعراب به ویژه عربستان را دنبال کند .بر اساس اظهارنظرهایی
ان است که سیاس
که پیش از این سفر از سوی مقامات ریاض و واشنگتن شاهد بودیم ،یکی از مهمترین اهداف سفر
رئیس جمهوری امریکا ،ایجاد اتحادی علیه قدرت و نفوذ ایران در منطقه است .در این بین برخی نیز
حضورترامپدرکاخسفیدرابهمثابهفرصتیطالییبرایعربستانقلمدادمی کنند.
بین الملل
تی
تر
یک
ائتالفشکننده
عربستان،اولویتسیاستخارجیواشنگتناست؟
بین الملل
52
مثلث | شماره 356
1
نزدیــک به دقایــق بامــداد شــنبه بعــد از انتخابات
29اردیبهشت بود که خبر ورود دونال د ترامپ رئیس جمهور
امریکا به عربستان روی خروجی رسانه ها قرار گرفت؛ خبری
که پیش از این خبرگزاری ها از وقوع ان خبر داده بودند .به
گفته کارشناسان ،معموال اولین سفر خارجی رئیس جمهور
نشــان دهنده اولویت های دولت جدید خواهد بود .روابط
واشــنگتن و ریاض پس از توافق ایران و گروه 5+1بر سر
برنامه جامع اقدام مشــترک (برجام) تیره شد؛ سعودی ها
مدعی بودند که این توافق ایران را در مســیر دستیابی به
تسلیحاتی اتمی قرار می دهد .در این بین همزمان با سفر
ترامپ به عربستان ،مقامات سعودی بسیار ذوق زده در برابر
این سفر واکنش نشان دادند.
منابع اگاه اظهــارات مدح ســرایانه عــادل الجبیر،
وزیر امور خارجه عربســتان از ســفر ترامپ را نشانه ای از
شوکه شدن مقامات عربستانی دانستند و گفتند اینکه وی
گفته اســت «افتخار می کند کشــورش میزبان نخستین
ســفر رئیس جمهوری امریکا به خارج از کشــورش باشد»
نشان دهنده این ذوق زدگی است.
مقامات عربستانی گمان می کنند این سفر می تواند
نقش رهبــری انهــا را در قضایای منطقــه ای تقویت کند؛
عالوه بر ان بــه اعتقاد انها این ســفر نشــان می دهد که
ایاالت متحــده تفاوت بســیاری بــا دوره رئیس جمهوری
ســابق ،باراک اوباما ،در رابطه با ریاض و دیگر کشورهای
شــورای همکاری خلیج فارس پیدا کرده اســت .ســلمان
بن عبدالعزیز شاه ســعودی طی یک نامه محرمانه و فوری
از وزارت دارایی عربســتان خواســت تا برای ســفر دونالد
ترامپ به این کشور مبلغ 257میلیون ریال سعودی معادل
68میلیون دالر اختصاص دهد .رهبران سعودی درحالی
برای اســتقبال و پذیرایی از رئیس جمهور امریکا این گونه
ولخرجی می کنند که با اتخاذ سیاست ریاضت اقتصادی و
افزایش نرخ خدمات عمومی مانند اب ،برق ،گاز ،بنزین،
عوارض ،مالیات ،موادغذایی ،دارویی و بهداشتی ،مردم
خود را تحت فشار قرار داده اند.
این در حالی اســت که ترامپ قبل و بعد از انتخابات
ریاست جمهوری به کرات گفت ه که متحدان واشنگتن باید
هزینه تامین امنیت خود را به دولت امریکا بپردازند .در این
راستا نیز کاخ ســفید صورت حســاب های چند صد میلیارد
دالری را در قالــب فروش ســاح یا ســرمایه گذاری های
مشترک ،تهیه کرده است که در دیدا ر ترامپ از ریاض مورد
بررسی قرار گرفت.
ضمن اینکه ســفر ترامــپ از مبدا ریــاض به مقصد
تل اویو نیز نشان می دهد در خاورمیانه مد نظر دولت جدید
امریکا،عربستانورژیم صهیونیستیبایدهمچوندومتحد
با یکدیگر رفتار کنند.
همچنین عده ای معتقد هستند که شخصیت ترامپ
و به دنبال ان سیاســت های وی خصوصا در محور خارجی
پنهان و غیر قابل پیش بینی است و از این جهت نمی توان
سیاست های وی را گمانه زنی کرد .در اینجا باید بگویم که
تنها شخص رئیس جمهور نمی تواند سیاست های مورد نظر
را اجرا یا تعلیق کند بلکه ســاختار سیاســی ایاالت متحده
بســیاری از موارد را به ترامپ تحمیل می کند .در این بین
باید به موضوعاتی مانند هماهنگی های نهایی در خصوص
نظم نویــن خاورمیانه و حتی پرونده یمن اشــاره کرد که به
ی ترامپ با مقام های عربستان
احتمال زیاد محور گفت وگو
و اســرائیل خواهد بود .البته مباحثی مانند حماس و حتی
ســازوکار نظامی و میدانی در ســوریه نیز در دیدا ر ترامپ و
نتانیاهو مطرح خواهد شد.
در کنار این موضوع باید سیاســت ریاض در افزایش
تنش با تهران را نیز موضوعی قطعی دانست و سفر ترامپ
به منطقه را باید ریل گذاری واشــنگتن بــرای ایفای نقش
بیشتر سعودی ها در این موضوع قلمداد کرد .موضوعی که
باز هم در مصاحبه اخیر وزیر دفاع سعودی کامال ملموس
بود .عالوه بر اینها این سفر می تواند به ایجاد یک ائتالف
عربی میان عربستان و تعدادی از کشورهای منطقه از جمله
همسایگان شمالی عربستان ،اردن و مصر با هدف اجرای
سیاست های ضد ایرانی منجر شود.
همچنین رئیس جمهور امریکا در ســفر به عربستان
سعودی ،کشورهای خلیج فارس را به تشکیل نیرویی شبیه
ناتو تشویق خواهد کرد.
بازی خطرناک ریاض
تشنج در منطقه به همه بازیگران
اسیب می رساند
اقناع واشنگتن
تالش سعودی ها برای تحریک
امریکا علیه ایران ادامه دارد
اتتالف راست افراطی – وهابی گری
ترامپ چرا به عربستان رفت؟
قاسم محبعلی
2
مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه
مثلث | شماره 356
انتخابات ایران می توان امیدوار بود که ان سیاست ها ادامه
پیدا کند .درواقع دولت هایی که نام بردم منتظر بودند تا در
ایران تغییراتی به وجود اید و دولتی کمتر میانه رو جز دولت
روحانی ســر کار اید و این فرصت تاریخــی را به انها بدهد
تا با برخی شعارهایی که از ســوی ایران متصاعد میشود
بتوانند اتحاد و ائتالفشان را تجدید کنند .در این راستا انها
میتوانند محوری با یک تهدید بزرگ بــه نام تهدید ایران
و ایران هراســی تعریف کنند و در ســایه ان همکاریها و
ارتباطشان در منطقه را گسترش دهند و به مسائل سوریه،
یمن و عراق برسند و انجا را به طور کلی تغییر دهند.
اما باید اذعان داشت که مســاله یمن بسیار پیچیده
شده است؛ زیرا همواره بخش شمالی و جنوبی یمن با هم
متفاوت و دوره ای هم مســتقل از هم بودند؛ زیرا از لحاظ
مذهبی و قبایلی نسبتا با هم فرق میکردند .درواقع در یمن
شمالی عموما زیدی هســتند و یمن جنوبی و شرقی بیشتر
سنی نشین است که از دیرباز نیز اختالفاتی با هم داشتند.
بنابراین بــا این حجم از پیچیدگی در یمن ،بعید اســت که
امریکا بخواهد در ان ورود کند ،اما موضوعی که در اینجا
مطرح می شود مساله باب المندب است .باب المندب یک
گذرگاه بین المللی است که بیش از 30درصد تجارت جهانی
نفت و گاز از انجا به ســمت اروپا میــل می کند و منطقهای
استراتژیک به شمار میرود و طبیعی است که امریکایی ها
و اروپایی ها عالقه ای ندارند که انجا ناامن شــود بنابراین
مطمئنا تمهیــدات الزم را برای حراســت و حفاظت از این
منطقه فراهم میکنند.
بنابرایــن وضعیــت فعلــی یــک فرصــت تاریخــی
برای عربســتان و اســرائیل اســت چــون به طور ســنتی
این دو روابطشــان بــا جمهوریخواهــان بهتر بــوده تا با
دموکراتها .این در حالی است که اکنون عالوه بر اینکه
جمهوریخواهان بر سر کار هستند ،یک شخصیت تندرویی
به نا م ترامپ هم در امریکا رئیس جمهور شــده که فرصتی
طالیی خصوصا برای عربستان ســعودی و اسرائیل برای
حداکثر بهره برداری فراهم اورده است .در این شرایط ایران
باید سیاســتهایی عاقالنه ،هوشــمندانه و زیرکانه اتخاذ
کند تا دســتاویزی به انها ندهد که بتوانند
از این فرصت برای پیشبرد اهدافشان در
خلیج فارس و منطقه خاورمیانه اســتفاده
کنند.
از سوی دیگر شاهد بودیم که روابط
عربستان با امریکا در دوره اوباما بسیار سرد
شــده بود و با اینکه ملک عبدالله به نسبت
پادشــاه جدید میانه رو تر بود ،اما به شدت
از اوباما گله میکرد که چرا به ایران فشار
وارد نمیاورد و به سمت مصالحه با ایران
در مســاله برجام رفته اســت .بنابراین در
م ترامپ با برجام مخالف
حال حاضر که ه
است و هم اینکه قصد دارد با ماجراجویی
به نوعی اعتبار امریــکا را بازگرداند ،ایران
باید سیاست خارجی هوشمندانهای داشته
باشــد؛ نگذارد اجمــاع بین المللــی علیه
ایران صورت گیرد ،برجام شکست بخورد
و تحریم ها برگردد و مســائل حقوق بشــر
و مداخله در خاورمیانه شــکل بگیرد .زیرا
هم اکنون 4طرح و الیحــه علیه ایران در
کنگره امریکا است که منتظر انتخابات ایران و نتیجه سفر
ترامپ به عربستان و اسرائیل و مذاکرات با ترکیه هستند تا
بتوانند ان طرح ها را فعال کنند .این طرح ها شامل تحریم
جامعه ایران در تمــام ابعاد ،بازگشــت تحریمهای نفتی و
بازنگری برجام اســت که انها منتظرند تــا از این فرصتها
استفاده کنند .بنابراین ایران باید با بهره برداری از امکانات
داخلی و بین المللی جلوی شکل گیری این ائتالف را بگیرد
و افکار عمومی جهان و دولت های بزرگ دیگر که مخالف
جنگ و خواهان برقراری صلح هستند را با خود همراه کند.
عــاوه بــر ان در بخشهــای مختلف کشــور باید
اجماعــی صورت گیــرد تا اجــازه ندهیم مجــددا ائتالف
بین المللی علیــه ایران صــورت گیرد و نبایــد هزینه های
سیاستهای ماجراجویانه حاکم بر امریکا را ما بپردازیم.
بین الملل
دونالد ترامپ تاریخ 20ماه می در نخســتین سفرش
به منطقه وارد ریاض شد؛ سفری که اغلب کارشناسان ان
را برخالف شعارهای انتخاباتی رئیس جمهور امریکا براورد
کردند .این دیدار در شــرایطی برگزار شــد که طبق اعالم
منابع امریکایی مقام های واشنگتن و ریاض در حال رایزنی
در خصوص چندین قرارداد تسلیحاتی با ارزش هستند .در
ی ترامپ در زمانی
این راســتا باید گفت یکی از سیاستها
که قدرت را در دســت گرفت این بود کــه هزینه کمک به
کشورهای دیگر را از خود انها جذب کند که این وعده اشاره
به روابط امریکا و عربستان سعودی داشت؛ عربستان هم
برای اینکه بتواند سیاست های امریکا را به سمت خودش
متمایل کند وارد این بازی متقابل شد .باید توجه داشت که
جمهوریخواهان بر خــاف دموکراتها
بر چند مساله تاکید دارند؛ نخست اهمیت
نظامیگــری و فــروش اســلحه و قدرت
نظامی و دوم منافع اقتصــادی و بحث بر
ســر انرژی اســت .در این خصوص باید
اشــاره کنم که کمپانیهای بزرگ انرژی
و تســلیحاتی عموما به جمهوریخواهان
تعلــق دارد .درواقــع عربســتان از هر دو
نظر برای انها مهم اســت زیرا با استفاده
از ایران هراســی کــه در ســالهای اخیر
بــه راه انداخته هزین ههــای دفاعی اش را
به شــدت افزایش داده و در سال گذشته
بیش از هشــتاد میلیارد دالر هزینه دفاعی
داشــته اســت .از جمله اقداماتی هم که
در این ســفر انجام می شــود قــراردادی
100میلیــاردی بــرای فروش اســلحه و
همکاریهای نظامی است که بین امریکا
و عربستان امضا می شود .از طرف دیگر
عربســتان در تالش اســت تا با استفاده
از منابــع مالی کــه در امریــکا دارد حدود
50میلیارد دالر در داخل این کشور سرمایهگذاری کند .در
ازای این اقدامات ،عربســتان برخی خواستههای امنیتی
و سیاسی دارد که به ســمت فشــار و تهدید ایران متمایل
است؛ کاری که باراک اوباما از انجام ان خودداری کرد اما
ترامپ و جمهوریخواهان به ان متمایل هستند و در همین
راست ا ترامپ در ادامه سفر به اسرائیل میرود تا در انجا این
سیاست ها تثبیت شود.
در خصــوص اهــداف ایــن ســفر بایــد گفــت که
امریکایی ها دنبال افزایش نفوذ و ســلطه بیشتر در منطقه
هستند و اکنون یک هماهنگی مشــترک و تقاطع منافعی
بین امریکای جمهوریخواه ،عربستان سعودی ،اسرائیل
و ترکیه فراهم امده و ائتالف و جبهه مشــترکی علیه ایران
و منافع ایران شــکل گرفته اســت که از اهداف سیاسی و
امنیتی سف ر ترامپ به عربستان است .اهداف اقتصادی این
سفر هم همانگونه که پیش از این ذکر کردم این است که
ترامپ به دنبال وعدههایی که به مردم امریکا داده درصدد
جذب منابع مالی است و در این سفر اگر قراردادهای نظامی
و دفاعی امضا شــود و بخشــی از منابع مالی و سپردههای
عربستان سعودی در امریکا سرمایه گذاری شود ،به جایگاه
اقتصادی امریکا هم در بخشهای نظامی و هم اقتصادی
و انرژی کمک میشود .الزم به ذکر است که این موضوع
هم به نفع جمهوریخواهان و کمپانیهای انها است و هم
ی ترامپ را محقق میکند.
بخشی از وعدههای انتخابات
نباید از نظر دور داشت که در مقطع فعلی ،نوک پیکان
سیاســت امریکا ،عربستان سعودی ،اســرائیل و ترکیه به
سمت ایران است؛ در دولت اقای روحانی با سیاستهایی
که اتخاذ شد ،این دولت توانست در دوران اوباما تا حدی
این سیاست را مهار کند .اما در دوره ترامپ وضعیت تغییر
کرده است .اکنون با روی کار امدن دوباره حسن روحانی در
بازیابی روابط متحدان سنتی
اختصاص اولین سفر خارجی ترامپ
به عربستان چه معنایی دارد؟
53
بین الملل
بازی خطرناک ریاض
تشنج در منطقه به همه بازیگران اسیب می رساند
نصرت اهلل تاجیک
3
سفیر پیشین ایران در اردن
بین الملل
54
مثلث | شماره 356
دونالد ترامپ ،رئیس جمهــور ایاالت متحده امریکا
اوایل این هفته در اولین ســفر خارجی خود به عربســتان
سعودی ســفر کرد؛ پیش از این ســفر نیز یکی از مقامات
عالی رتبه کاخ سفید اعالم کرده بود که امریکا در حال عقد
قراردادی به ارزش 100تا 300میلیــارد دالر برای فروش
تســلیحات به عربستان اســت .در این زمینه توجه به چند
نکته الزم است:
.1شــروع اولین ســفر خارجی ترامپ بــه منطقه از
عربســتان ،نه اقدامی مقرون به عقل و مصلحت سیاسی
و نه کمکی به کاهش تنش در منطقه است .بلکه می تواند
به افزایش تنــش هم بینجامد؛ بنابرایــن این اقدام ممکن
است مصلحت گرایانه یا کاسبکارانه برای فروش اسلحه و
به گردش دراوردن چرخ صنایع تسلیحاتی امریکا باشد اما
مسئوالنه نیست.
ی ترامپ را به
.2عربستان تالش زیادی می کند تا پا
ی ک ه ترامپ شعار می داد
مشکالت منطقه باز نماید و در حال
که نیروهایش را متوجه داخل امریکا می کند اما االن در دام
عربستان گرفتار شده است.
.3مهمترین توجیه امریکا برای این ســفر ترامپ به
عربستان همکاری با این کشــور در زمینه مبارزه با داعش
ی که بخش مهمی از شکل گیری و حتی هویت
است ؛ در حال
داعش به عربستان مربوط می شود که از طریق دامن زدن
به جنگ های طایفه ای به تقویــت داعش پرداخت .حال
چگونه است که ترامپ برای مبارزه با داعش می خواهد به
عربستان برود؟
.4طبعا این سفر پیامدها و عواقب زیادی برای منطقه
و ایران به همــراه دارد .اما باید گفت که در شــرایط عادی
ســف ر ترامپ به عنوان رئیس جمهور یک کشور قدرتمند به
یک کشور جهان سومی خیلی مســاله مهمی نیست؛ اما
باتوجه به اینکه این کشــور اقدامات خصمانــهای را علیه
جمهوری اسالمی ایران انجام داده و تقریبا 5سال است که
سیاست خارجی ایران را در خاورمیانه به گروگان گرفته و از
طرف دیگر زیرساختهای کشوری چون سوریه را از بین
برده اســت ،این دیدار از اهمیت ویژهای برخوردار است و
باید اقدامات مناسبی را دنبال کنیم تا پیامدهای منفی این
سفر را به کمترین میزان کاهش دهیم.
در شرایط کنونی باتوجه به دیدگاه و رویکردهای دونالد
ترامپ نسبت به مســائل منطقه خاورمیانه ،میتوان گفت
مشکالتش با ایران بیش از سعودیها ست .البته در دوره
ریاســت جمهوری اوباما ،دولت و هیات حاکمه او با ایران
نزدیکی بیشتری داشتند؛ زیرا اقدامات عربستان سعودی
به دلیل مسائل ساختاری ،حکومتی ،حقوق بشر و مسائلی
که در رابطه با موضوع سوریه بوجود میاوردند با اقدامات و
رویکردهای دموکراتها همخوانی نداشت و این دو روابط
ســردی را در ان دوره تجربــه کردند .اما با قــدرت گرفتن
ترامپ اوضاع تغییرکرد و اگر امریکا بخواهد یارکشی کند
و درکنار عربستان قرار بگیرد ،از لحاظ تئوریک و سیاسی،
هم بر امنیت ملی ایران تاثیر میگذارد و هم چهره منطقه را
مشوش می کند که در این شرایط توازن قوا و تعادلی که با
حضور همه نیروهای منطقهای وجود دارد به هم می ریزد.
از نظر اقتصاد سیاســی نیز فعالیت هــای نظامی از
جمله عقد قرارداد تسلیحاتی 100میلیارد دالری امریکا با
ی شود تا پول زیادی از منطقه خارج شود.
عربستان سبب م
در اصل باید از ســرمایهای که در منطقه اســت اســتفاده
شود تا با گردش پول در منطقه و نوسازی جوامع به توسعه
کشورها کمک شود .اما عالوه بر اینکه پول از منطقه خارج
میشود ،جایگزین ان هم به جای تولید ،نوسازی سیاسی
اجتماعی و باال بردن درامد ملی ،کاالیی به نام تسلیحات
وارد و جایگزین می شود که میتواند چهره منطقه را به هم
زده و به مسابقهای تســلیحاتی دامن بزند که برای اروپا و
امریکا خطرات و تبعات سنگینی به همراه خواهد داشت.
یعنی اگر چه امریکایی ها برای اهــداف کوتاه مدت
و سود شرکتهای تسلیحاتی و بخش خصوصی و صنایع
تســلیحاتی به این اقدامات روی میاورند بایــد این را در
نظر داشته باشند که با ورود اسلحه به منطقه ،بشکهای پر
از باروت را اماده انفجار میگرداننــد و با جرقه ای کوچک
منطقه نابود میشــود .بنابراین این گونه اقدامات و زمینه
دادن به رقابت تســلیحاتی و به دنبال ان تبدیل تسلیحات
متعارف به تسلیحات هسته ای ،خطراتی است که میتواند
در اینــده ،منطقه را تهدید کند .زیرا شــرایط کنونی منطقه
نیز مساعد و ارام نیست .اگر این میزان تسلیحات در یک
منطقه پیشرفته انبار می شد ابزاری برای اقدامات موثری در
صحنهسیاسی،گفت وگوومصالحهمی گشت؛امامتاسفانه
ظرفیت گفت وگوی این منطقه صفر است و روابط کشورها
با تنش زیادی مواجه است بنابراین خرید و انبار این میزان
تســلیحات خطرات زیادی را هم برای منطقه و هم اروپا و
امریکا به همــراه دارد .به عقیده من بایــد در گفت وگوها،
بیانیهها ،رســانه ها و مراکز مطالعاتی ،خطرات انبار شدن
این میزان از تسلیحات و مخدوش شدن چهره ژئوپلتیکی
بین الملل
امریکا به دنبال حضوری پررنگ در سطح جهانی است
جواد قربانی اتانی
4
کارشناس مسائل سیاسی
مثلث | شماره 356
دونال دترامپدرپنجمینماهازاغازریاست جمهوری اش
راه ریاض را در پیش گرفته تا نخســتین ســفر خارجی خود را
سرشار از نشانه هایی کند که هر کسی می تواند به شکلی انها
را تفسیر کند .پیش از انکه وارد اهداف خاص این سفر شویم
بایدبهیاداوردکهمسیرریاض-واشنگتناززمانیکهکاشفبه
عمل امد در پهنه خشک عربستان اگر اب پیدا نمی شود ،ولی
مایعدیگرییافتمی شودکهاگرجانراسیرابنمی کند،توان
ابیاریچشمطمعرا دارد،مسیری معمول برایسیاستمداران
واشنگتندرعالی ترینسطحبودهاست.بنابرایناینک هترامپ
نیز همچون سایر اسالفش به کشــوری سفر کند که بیش از
700میلیارددالرسرمایهدرایاالت متحدهدارد،چندانعجیب
نیست ،اما اینکه پیش از هر کشــوری در جهان به این کشور
می رود ،ان را کانون توجه کرده است .اینکه چرا ریاض برای
این سفر انتخاب شده را بیش از هر چیز در سه محور می توان
تحلیلکرد:حزبی،سیاستداخلیوسیاستخارجی.
در محور حزبی ،تی م ترامپ با طراحی ســفری از ریاض
به اســرائیل و ســپس واتیکان ،مجددا بر پایه مذهبی حزب
محافظه کار جمهوریخواه انگشت تاکید گذاشته اند .ترامپ
که در طــول کمپین انتخاباتــی اش دائما بر سیاســت های
محافظه کارانــه ،همچــون مخالفت با ســقط جنین ،تاکید
داشــت ،اکنون راهی پایتخت های مذهبی سه دین اسالم،
یهودیت و مسیحیت شده است .گرچه از گفتار و کردار او طی
این پنج ماه و در طول انتخابات چنین برمی اید که به رغم میل
شدیدش به اسرائیلیان ،چندان عالقه ای به مسلمانان ندارد،
اما مالحظات جدی تری مانند روابط با متحدان مســلمان و
جمعیت قابل توجه مسلمانان امریکا سبب سرکوب این میل
می شود .در همین نقطه نیز سیاست های حزبی به حداقل دو
مورد از مهم ترین سیاســت های داخلی رئیس جمهور جدید
پیوند می خورد .اول ،به سیاســت جنجالی ممانعــت از ورود
اتباع شش کشور اسالمی به ایاالت متحد ه که احتماال یکی
از اهداف ســفر به یکی از مهم ترین کشــورهای اسالمی و
تاکید بر روابط بسیار خوب با ان ،این پیام را باید به مسلمانان
ی ترامپ الزامــا به معنای
برســاند که سیاســت های مهاجرت
مقابله با اسالم نیســت و صرفا انطور ک ه ترامپ و اطرافیانش
ادعا می کنند برای مقابله با تروریسم است .کما اینکه در این
سف ر ترامپ عالوه بر نشست مشترک با مقامات سعودی ،در
کنفرانس کشورهای عربی خلیج فارس و نشستی مشترک با
سران کشورهای عربی -اسالمی نیز حاضر خواهد شد .مورد
گ ترامپ در طول کمپین انتخاباتی اش
دوم ،دیگر شعار پررن
یعنی قدرتمند کردن مجدد ایاالت متحده است ؛ انچ ه از منظر
ترامپ از رهگذر تقویت اقتصاد امریکا و ایجاد مشاغل جدید
ت ترامپ باید نهایت تالشش را
حاصل می شود .بنابراین دول
بکندتابتواندمنابعپیشینراتقویتومنابعجدیدیخلقکند.از
جمله منابعی هم که در حال حاضر ظرفیت تقویت شدن دارد،
روابطاقتصادی-نظامیباعربستانسعودیاست.عربستان
طی 50سالگذشتهیکیازمهم ترینودرمقاطعیبزرگ ترین
واردکننده ســاح از ایاالت متحده بوده اســت .ان زمانی که
عربستان مستقیما در هیچ جنگی مداخله نداشت ،این کشور
مقصدی ده ها میلیارد دالری برای تسلیحات امریکایی بود،
بنابراین اکنون که ریاض سیاســت مدارانی را به خود می بیند
که عمال پوســته محافظــه کاری را شــکافته اند و حتی وزیر
دفاعی علنا جنگ طلب به مسند نشسته و عربستان مستقیما
در یمن می جنگد و غیرمستقیم در سوریه و عراق مداخله دارد،
عجیب نیســت که تنها در یک فقره قــراردادی 100میلیارد
دالری برای واردات تســلیحات و ســایر خدمات نگهداری و
مستشاری نظامی با ایاالت متحده امضا کند .چنین قراردادی
عالوه بر اینکه همچنان عربســتان را در مقام بزرگ ترین انبار
تسلیحات امریکایی حفظ می کند ،سرمایه ای عظیم را راهی
صنایع نظامی و سایر صنایع وابسته امریکا می کند که طبیعتا
منجربهایجادده هاوبلکهصدهاهزارشغلجدیددراینکشور
خواهد شد .به عالوه ،درهم تنیده شــدن هرچه بیشتر روابط
نظامیدوکشور،موجبافزایشوابستگیریاضبهواشنگتن
می شودکهاینخودراهرابرایتقویتوافزایشدیگرمناسبات
اقتصادی هموار می کند .پس چندان دور از انتظار نیست که
هم بر حجم سرمایه گذاری عربستان در امریکا و هم واردات
کاالهای امریکایی به این کشــور افزوده شود .در محور سوم
که سیاست خارجی ایاالت متحده است ،باز باید به شعارهای
یترامپبازگردیم،انجاکهویمداومابرسیاستنگاه
انتخابات
بهدرونوکاهشحضورایاالت متحدهدرسطحجهانباهدف
کاهش هزینه ها تاکید می کرد .گرچ ه ترامپ طی ماه هایی که
از اغاز زمامداری اش می گذرد ،حمالتی جدی به ناتو داشته و
در یکی دو مورد دیگر سعی کرده که خود را مسیر تحقق وعده
مذکورنشاندهد،امااگرهمپیشازایننمی دانسته،اکنونبه
فراستدریافته کهمهم ترینعاملیکهجهان،ایاالت متحده
را طی هفت دهه گذشته به عنوان یک ابرقدرت می شناخته،
حضور ان در ســطح جهانی بوده اســت .در واقع کاهش این
حضور عاملی در جهت عکس شــعار قدرتمند کــردن امریکا
خواهد بود و نه در جهت تحقق ان .سیاســت ها و تصمیمات
دولتجدیدنیزطیاینچندماهدقیقاحاکیازافزایشیاحداقل
تداومنقشجهانیواشنگتنبودهاست.چنانک هترامپتصمیم
به استفاده از مادر بمب ها در افغانستان ،افزایش کمک های
نظامی و مستشاری به کردهای سوریه و البته حمله مستقیم
به مواضع رژیم اسد که اوباما از ان عاجز ماند ،و البته رویارویی
عیان ترباایرانگرفت.حالانتخابریاضبه عنواننخستین
مقصدخارجیبرایرئیس جمهورجدید،نشانازتقویتاتحاد
راهبردی ایاالت متحده با عربستان دارد .این به رغم افزایش
شدیدانتقاداتعمدتاحقوقبشریبهروابطباریاضاستکهبه
معنایدراولویتبودناهدافرئیس جمهورنسبتبهخواست
جامعهمدنیاست.بنابراینمی توانانتظارداشتکهپسازاین
جبهه ریاض-واشنگتن در منطقه تقویت شود و ایاالت متحده
ورای تمام شــعارهای حقوق بشری و خواســت های جامعه
مدنی،اندکانتقاداتیراهمکهبهریاضداشتندراکناربگذارند
تاجنگدرشبهجزیرهعربستانهرچهزودتربهسرانجامبرسد.
همچنین پس از شکســت قطعی داعش در عراق ،که به نظر
چندان دور نیست ،میدان سیاست عراق نیز باید شاهد تقویت
سیاستمدارانسنیشود،انچه احتماالحتیازپیروزیدرجنگ
یمننیزدشوارترخواهدبود.
درسوریهنیزهردوکشوربازیرابهرقباباخته اندوحداقل
در حال حاضر تضمین کنندگان صلح نیم بند ایران و روسیه از
یکطرفوترکیهازطرفدیگراست.حتیاگرترکیهرادرجبهه
واشنگتن-ریاض بدانیم ،می دانیم که انکارا اختالفاتی جدی
با هر دو کشور دارد ،باالخص با واشنگتن بر سر مساله کردها.
اینهاعالوهبرمشکالتدرلبنان،بحرینوافغانستاناستکه
یترامپدرریاضوحتیاسرائیل
قطعاازمحورهایگفت گوها
ی ترامپ را
خواهد بود .بنابراین مهمترین پیام سفر سه مقصد
بایدنهکاهش،کهافزایشحضورجهانیایاالت متحدهوالبته
دراینمقط عدرخاورمیانهدانست.
بین الملل
منطقه هشدار داده شود .بنابراین همانطور که پیش از این
نیز اشاره شد اگر این قرارداد در شرایط عادی و با کشورهای
عادی امضا می شد حساســیت برانگیز نبود ،اما باتوجه به
اینکه روابط بین منطقــهای در باالترین حد تنش قرار دارد
و ســعودی ها با تمهیــدات و هزینههای معنــوی (دعوت
از تعــدادی از کشــورها در زمان حضو ر ترامــپ) در ادامه
سیاستهای چنگ و دندان نشان دادن به ایران این سفر را
پی می گیرند ،بنابراین این سفر در درجه اول رابطه بین ایران
و عربستان را متشنجتر می کند و در درجه دوم این تشنج با
یارگیری ایران و عربستان به کشــورهای دیگر نیز سرایت
می کند و منطقه در وضعیت پرتنشتری قرار میگیرد.
همچنیــن بایــد گفــت کــه عربســتان ســعودی با
برنامه ریزی در این راه قدم گذاشــته و این سفر و مالقات
دســته جمعی با مدعوین و انعقــاد قرارداد تســلیحاتی در
ادامه روندی است که از پنج سال پیش به عنوان بهار عربی
معروف شــد .بنابراین به عقیــده من در درجــه اول ایران
ل ترامپ
ی بیندیشــد که تا جای ممکــن مقاب
باید تمهیدات
قرار نگیرد؛ این امر مســتلزم ان است که یک گفت وگوی
منطقی بین ایران و امریکا ادامه پیــدا کند .یعنی انچه در
برجام به عنوان یک الگوی ارتباط بــا مردم و رویکرد قبول
کردیــم ،در رابطه بــا امریکا هــم برای کســب حداکثری
منافع ملی با روندی منطقی ادامه پیــدا کند و اجازه ندهیم
ل یا به دنبال
عربستان به گونهای بازی کند که ایران را منفع
سیاستهای خودش بکشاند .در واقع باید ارتباطاتمان
را همانند روندی که در برجام داشــتیم از طریــق ارتباط با
نهادهای رسمی و غیررسمی همچون البیها و بخشهای
مختلف در امریکا و دنیا گســترش دهیم زیرا دنیا به سمت
جهانی سازی پیش میرود و برای کشــوری مثل ایران که
تک محصولی است و معیشــت مردم به صورت تنگاتنگ
با تحوالت جهانی ،ضعیف شدن اقتصاد جهانی و کاهش
قیمت و تاثیر نفت در اقتصاد کشورها ست ،محصور کردن
و عدم ارتباط با دنیا چاره ســاز نیســت .بنابراین باید تالش
کنیم تا رویکــردی را که منجر بــه برجام شــد در تعامل با
دنیا ،غرب ،شــرق و منطقه داشته باشــیم؛ طبیعتا یکی از
مشــکالت ایران در بحث سیاست خارجی عربستان است
زیرا به دلیل اختالف فاحشی که در بحث سیاستگذاری
با انها داریم و متاسفانه نتوانستیم یک بستر مشترک برای
گفت وگو پیدا کنیم ،منجر به این شد که سعودیها اقدامات
ایرانیها را ضد امنیت ملی خودشــان بداننــد و بالعکس.
بنابراین برای اینکه نقشی منفعالنه نداشته باشیم باید سعی
کنیم تحوالت و تحــرکات دنیا را با بینشــی دقیق و تیزبین
و با دیپلماســی قوی از نزدیک دنبال کنیم؛ در این صورت
زمانیکه سعودیها ســعی در گیر انداختن ایران در شرایط
ســخت دارند می توانیم از ابزارهای سیاســی که داریم در
زمان مطلوب و به نحو احسن استفاده کنیم.
در خاتمه باید گفت در بحران و تنشی که به وجود امده
و اقدامات غیرمسئوالنه امریکا به ان دامن می زند ،هر دو
طرف بازندهاند؛ زیرا منطقه هر چقدر متشــنج شود به هم ه
عوامل و بازیگران اســیب وارد میکند .درواقع کشورهای
منطقه فرصت زیادی برای نوسازی جامعهشان ندارند و از
فرصتهایی که پیش میاید باید برای توســعه و نوسازی
جوامع اســتفاده کنیم .بــه جای اینکه هزینه تســلیحاتی
بدهیم و با کاهش نقدینگی و سرمایه گذاری در منطقه ،رفاه
و اسایش را از مردم بگیریم .هم چنین باید گفت که در این
بین یکی از مســائل مهم و الینحل مساله فلسطین است
که اوال ؛ ریشه اصلی اختالف ایران و امریکاست و ثانیا ؛ به
دلیل تحوالتی که اخیرا در منطقه به وجود امده این موضوع
به محاق رفته و البیهای امریکایی به همراه کشــورهای
عربی و رژیم اســرائیل هم بــه احتمال زیاد بر شــدت این
موضوع میافزایند یا در جهت ســاخت و پاخت با یکدیگر
حرکت می کنند.
ایده مرکزی ترامپ برای خاورمیانه
55
بین الملل
اقناع واشنگتن
تالش سعودی ها برای تحریک امریکا علیه ایران ادامه دارد
دونال د ترامپ ،رئیس جمهور امریکا در اولین سفر خود
پس از اتخاذ ریاست جمهوری در این کشور در 20ماه می
به ریاض رفت و در این سفر با ملک سلمان بن عبدالعزیز،
پادشاه عربستان دیدار و گفت وگو کرد؛ همچنین ریاض از
رهبران و مسئوالن ۱۷کشور عربی و اسالمی برای مشارکت
در نشست ۲۲مه جاری در ریاض دعوت کرده است .برخی
از تحلیلگران بر ایــن باورند که این ســفر می تواند حاوی
عمده این امر این اســت که دونالد ترامپ در کشــورهای
اروپایی جایگاهی ندارد ،زیرا مردم کشورهای دیگ ر ترامپ
را قبــول ندارند و مخالفت خــود را با سیاســت ها و مواضع
ی ترامپ
ترامپ اعالم کردند .در همین راستا از زمان پیروز
در انتخابات اخیر ریاســت جمهوری امریکا ،در بسیاری از
کشــورهای جهان تظاهرات اعتراض امیز گسترده ای در
مناسبت های مختلف برگزار شده است .به طور مثال اگر چه
ترزا می ،نخست وزیر انگلیس به عنوان رهبر اولین کشور
اروپایی به دیدا ر ترامپ رفت اما اعتراضات گسترده ای علیه
دونال د ترامپ در شهرهای مختلف انگلیس برگزار شد؛ حتی
قرار بود ترامپ در ماه ژوئن به انگلیس ســفر کند که تا ماه
ی برای کشورهای منطقه از جمله ایران باشد.
پیام های مهم
از سوی دیگر برخی رسانه ها در سراسر جهان اعالم کردند
که دونال د ترامپ قصد دارد در سفرش به ریاض یک ناتوی
به اصطالح «عربی -اسالمی – سنی» تشکیل دهد .با این
حال ناظران بر این باورند که ترامپ در این ســفر با مردی
دیدار می کند که بالفاصله پس از او در لیست مردانی قرار
دارد که بیشــترین تاثیر را در بی ثباتی منطقه داشته است
و این مرد محمد بن ســلمان ،وزیر دفاع و جانشین ولیعهد
عربستان است.
برای بررسی ابعاد سف ر ترامپ به عربستان سعودی در
درجه اول باید بر این نکته اشاره کرد که برای اولین بار یک
رئیس جمهور امریکا در نخستین سفرهای خارجی خود پس
از عهده گیری ریاست جمهوری به یک کشور غیراروپایی با
حکومت دیکتاتوری یعنی به عربســتان سعودی می رود.
کشوری که خود در درگیری های منطقه از جمله جنگ یمن
حضور فعال دارد و به کودک کشی و نقض حقوق اولیه بشر
و به خصوص حقوق زنان نه تنهــا در منطقه بلکه در جهان
معروف است .در این کشــور هیچ گون ه اصول دموکراسی
و حقوق بشــر غربی رعایت نمی شــود و ریشــه تفکرات،
سیاست ها و مواضع این کشــور زاینده تروریسم و وهابیت
است .این در حالی است که به طور معمول روسای جمهور
پیشــین امریکا در اولین ســفر خارجی خود به انگلیس یا
کشــورهای دیگر اروپای غربی می رفتنــد .یکی از دالیل
اکتبر سفر خود را به تعویق انداخته است.
از ســوی دیگر باتوجه به اینکه ترامپ با مشــکالت
مختلفی در داخل کشور مواجه است ،می خواهد با انجام
ســفر خارجی خود توجه افکارعمومی امریکا و جهان را به
موضوعات دیگــر منحرف کند .بر اســاس این واقعیت ها
ترامپ مقصد اولین سفر خارجی خود را عربستان سعودی
انتخاب کرد .ام ا ترامپ با این ســفر ابــروی خود را خواهد
برد ،زیرا در گذشته امریکا می توانست این ادعا را بکند که
به نام ازادی و دموکراسی وارد کشورهای دیگری می شود
اما اکنون نمی تواند خود را مدافع دموکراسی و حقوق بشر
اعالم کند زیرا ترامپ به کشوری می رود که هیچ اعتقادی
به حقوق بشــر ندارد .بر همین اســاس این سفر تنها برای
تحقق اهداف این کشور و کمک به صهیونیست ها انجام
می شود.
همچنین باید بر این نکته اشاره کرد که به طور کلی،
بعد از پیروزی انقالب اسالمی در ایران ،با گذشت هر یک
سال ،عربستان سعودی بیش از گذشته جایگاه خود را در
منطقه به خصوص در جهان اسالم از دست می دهد ،زمانی
عربستان ســعودی از چنان قدرتی برخوردار بود که از یک
طرف می توانســت با حمایت های مالی و تسلیحاتی خود
صدام حسین ،رئیس جمهور پیشین عراق را تحریک کند
که به ایران حمله کند ،از سوی دیگر نفوذ باالیی در سیستم
حکومتی لبنان داشته باشــد .اما اکنون از چنین جایگاه و
حسین شیخ االسالم
بین الملل
56
مثلث | شماره 356
5
سفیر پیشین ایران در سوریه
قدرتی برخوردار نیست .هیات حاکمه کنونی در عربستان
معقول و منطقی رفتار نمی کند .در حال حاضر حکومت در
دست یک جوان کم تجربه افتاده که بسیار عجله می کند
که پادشاه عربستان سعودی شود .وی با خرید تسلیحات
گسترده اهداف توسعه طلبانه خود را در منطقه پیش می برد
تا خود را برای پادشاهی ثابت کند.
در عین حال بایــد به این نکته اشــاره کــرد که طی
این ســفر ســعودی ها نیز که پــس از رفتن بــاراک اوباما
رئیس جمهــور پیشــین امریکا خشــنود بوده و بــه دونالد
ترامــپ به عنــوان اصلی ترین متحــد کلیدی خــود نگاه
می کنند از فرصت ایجاد شده در راستای اقناع امریکایی ها
برای تحــرک جدی تر این کشــور علیــه ایــران و ورود به
پرونده هــای منطقــه ای عمل خواهنــد کرد .امــا به نظر
می رسد که این سفر همانند سفر مقامات کشورهای دیگر
در مراســم تاج گذاری در دوران شاهنشاهی در ایران هیچ
ثمره ای برای سعودی ها نخواهد داشت زیرا امریکایی ها
در نهایــت کاری را انجام می دهند که به نفع و در راســتای
اهدافشان باشد.
در عین حال ســعودی ها در این ســف ر ترامپ تالش
خواهند کرد که خود را به عنوان سخنگوی جهان اسالم و
مسلمانان معرفی کنند؛ در همین راستا پادشاه عربستان از
سران چندین کشور عربی دعوت کرده است که نشستی با
ترامپ داشته باشند .این در حالی است که مسلمانان جهان
منتقد سیاست های حکومت سعودی ها هستند.
اکنون به دلیل جنایت هایی که ســعودی ها در یمن
علیه مردم این کشــور انجام داده اند ،بیمــاری و با در این
کشور شیوع یافته اســت .در همین راستا دفتر هماهنگی
امور بشر دوستانه ملل متحد اعالم کرده است که بیش از
هفت میلیون نفر از مردم یمــن در مناطقی با خطر فزاینده
انتقال بیماری وبا زندگی می کننــد .طبق اعالم این دفتر،
نبود زیر ساخت های بهداشــتی کافی در کنار اوارگی ناشی
از جنگ و ازدحام جمعیت در پناهگاه ها موجب شده خطر
انتقال فرد به فرد بیماری وبا افزایش یابد.
سعودی ها انچنان رفتارهای غیر انسانی از خود نشان
می دهند که حتی اجــازه مداوای کــودکان یمنی مبتال به
بیماری وبا با ارائه مجوزه به دسترسی گروه های امدادرسان
را نمی دهند و تنها به دنبال خرید تسلیحات بیشتر هستند.
از اغاز حمالت عربستان ســعودی علیه یمن ،تاکنون ۱۰
هزار تن جان خود را از دست داده و بیش از سه میلیون تن
دیگر اواره شده اند.
بسیاری از گروه های حقوق بشــری ،امریکا را متهم
به حمایت از عربســتان علیه یمنی ها کرده و از این کشور
خواسته می شود تا صادرات تسلیحاتی خود به این کشور
را مورد بازنگری قــرار دهد .اما تا کنون این درخواســت ها
نتیجه ای به همراه نداشته است.
در نهایت ترامپ پس از عربستان سعودی به اراضی
اشــغالی ســفر خواهد کرد که رژیــم حاکــم ان از طریق
اشــغالگری و به طــور غیر قانونی ،با نقض حقــوق اولیه و
اواره کردن فلسطینیان بر سر قدرت مانده است .اسرائیل
ترامپ را یک متحد نزدیک می داند اما نســبت به غیرقابل
پیش بینی بودن وی نگران است .چندی قبل رئیس جمهور
امریکا گفت که در دیدارش با مقامات صهیونیستی درباره
انچه اشــنگتن در ادعاهایش تهدیدات ایران می خواند،
گفت وگو خواهد کرد .اما با پایــداری و مقاومت موجود در
منطقه ،ترامپ در اولین ســفرش به اهــداف مورد نظرش
نخواهد رسید.
بین الملل
شکل گیریمثلثریاض-تل اویو-انکارا
ترامپ در سفر به منطقه چه اهدافی را دنبال می کند؟
داود احمدزاده
6
کارشناس مسائل خاورمیانه
مثلث | شماره 356
بین الملل
مواضع دونالد ترامپ ،رئیس جمهوری ایاالت متحده
امریکا در قبال عربستان سعودی در زمان تبلیغات انتخاباتی
و پس از ورود به کاخ سفید بسیار متناقض و سینوسی بود.
ترامپ در دوره تبلیغات انتخاباتی خود ضمن متهم ساختن
باراک اوباما در برخورد با گروه های تروریستی در خاورمیانه
بر لزوم ایجاد سازوکارهای جدید منطقه ای برای ریشه کنی
این پدیده تاکید داشــت و به نوعی به دنبال دگردیســی در
اتحادها و ائتالف های قبلی بود.
این درحالی اســت که در دکترین اوباما به کارگیری
قدرت نرم دیپلماسی چند جانبه گرایی برای حل موضوعات
منطقه ای به ویژه بحران سوریه و عراق و تقابل استراتژیک
با ایران مد نظر بود .این مســاله باعث دلســردی برخی از
متحدان نزدیــک و اســتراتژیک امریکا نظیر عربســتان
ســعودی و رژیم اســراییل شــده بــود .از نظر عربســتان
ســعودی و نیز رژیم اســرا ئیل عدم دخالت مستقیم امریکا
در بحران های منطقه ای و تاکید بر دیپلماســی برای حل
منازعات پیچیده شرایط برای افزایش قدرت حامیان بشار
اسد نظیر ایران و روسیه را فراهم نموده است.
دولت عربستان که با اتخاذ سیاست تقابل گرایانه با
ایران تحت عنوان مقابله با تهدید هالل شــیعی عالوه بر
تجهیز نظامی و مالی گروه های تکفیری در سوریه و عراق
در یمن نیز به اقدام نظامی مستقیم روی اورده بود ،نسبت
به سیاست های منطقه ای اوباما بســیار بدبین بود و تصور
می کرد امریکای تحت رهبری دموکرات ها با عدول از ایفای
مســئولیت خویش در ایجاد امنیت و پشتیبانی از مطالبات
کشــورهای عربی در مبارزه همه جانبه با ایران به نوعی به
حال خود رها شــده اســت؛ تا جایی که تیم امنیتی ریاض
به رهبری بندر سلطان از لزوم تجدید در روابط استراتژیک
با امریکا و همکاری نزدیک با انگلســتان و نیز اسرا ئیل به
عنوان بدیل ان ســخن می گفت .در هر صورت با امضای
توافق هسته ای موسوم به برجام میان ایران و گروه 5+1و
تدبیر ایران برای اغاز روابط جدید با کشورهای اروپایی ،بیم
و هراس سعودی ها دو چندان شده بود و انها پس از ناتوانی
در برهم زدن مذاکــرات ایران و کشــورهای غربی تصور
می کردند موازنه قوا در خاورمیانه به نفع محور مقاومت در
حال تغییر است .لذا از لزوم ایجاد ناتوی عربی و همگرایی
بیشتر با متحدان اروپایی جهت مهار نفوذ فزاینده ایران در
منطقه سخن گفتند و اقدامات خود را دو چندان ساختند.
ناظران بین المللی معتقدند یک شــکاف در معادله
دوســتی دیرینه ریاض و واشــنگتن یا همان نفت در قبال
امنیت در خاورمیانــه به وجود امده بود که ریشــه های ان
را بایســتی در حمالت 11ســپتامبر و وجود قراین امنیتی
مســتدل مبنــی بــر دخالــت ســعودی ها در ان حمالت
جست و جو کرد .از ســوی دیگر تیم رئیس جمهوری قبلی
امریکا تمایلی به ساقط کردن بشار اسد نداشت و حتی در
جریان خیزش بهار عربی و اوج گیری دموکراسی خواهی در
منطقه ،امریکا جانب معترضین را گرفت و این موضع گیری
منجر به ســقوط حســنی مبارک ،بن علی و دیگر متحدان
نزدیک ریاض در منطقه شد .
بنابراین کنار رفتن دموکرات ها از قدرت و ورود عناصر
تندرو و افراطی جمهوریخواه به کاخ ســفید می توانســت
نویدبخش روزهای خوب در روابط واشنگتن -ریاض قلمداد
شود .مقامات سعودی با ابراز خوشحالی از به قدرت رسیدن
ترامپ امیدوار شــدند با احیای این روابط ســنتی بار دیگر
امریکا به رســالت جهانی خویش که همان حفظ امنیت و
برقراری روابط استوار با سعودی هاســت ،برگردد .اکنون
به دنبال سفر ترامپ به عربســتان به نظر می رسد عالوه بر
همکاری های امنیتی و اتحــاد در قبال ایران و مهار محور
ایران و روسیه در منطقه ،بحث فروش تسلیحات پیشرفته
و نیز همــکاری در حوزه اقتصادی به ویژه ســرمایه گذاری
کالن تجاری نیــز از موضوعــات مورد عالقه دو کشــور
قلمداد می شود .
در واقع ترامــپ می خواهــد در ســفر خاورمیانه ای
خود که از ریاض اغاز می شــود ثابت کند در عمل به دنبال
ایجاد مناسبات جدید با متحدان عرب خویش با محوریت
عربستان بوده و همچنان از شکل گیری مثلث جدید قدرت
(عربستان ،ترکیه و اسرا ئیل ) استقبال می کند.
بنابراین ســفر ترامپ به ریاض می تواند چشــم انداز
تــازه ای از برقــراری مجــدد روابــط اســتراتژیک و اغاز
تالش هــای فیمابیــن بــرای همکاری های امنیتــی در
موضوعات منطقه ای نظیر ســوریه و عــراق و در راس ان
مقابله مشــترک با انچه انهــا تهدیدات ایــران می نامند،
قلمداد شود.
در هر صورت همانگونه که اشاره کردم تنظیم فروش
قراردادهای تســلیحات پیشــرفته نظامــی و تالش برای
رونق بخشــیدن به اقتصاد داخلی امریکا از جمله اهداف
این ســفر یاد می شــود .بنابراین بحث فروش تســلیحات
پیشرفته نظامی امریکا به عربستان در دوره حضور دونالد
ترامپ در کاخ ســفید از ابعاد گوناگونی قابل بررسی است.
واشــنگتن و ریاض در دوره باراک اوباما ( 2014و )2015
یک سری قراردادهای فروش تسلیحات پیشرفته نظامی
به مبلغ صد میلیارد دالر امضا کرده بودند اما در اواخر دوره
ریاست جمهوری باراک اوباما این قراردادها واکنش هایی
را از ســوی ســازمان های حقوق بشــری به دنبال داشت؛
مبنی بر اینکه عربســتان ممکن اســت از این تســلیحات
پیشــرفته برای هدف قــرار دادن غیرنظامیــان در یمن یا
برخی دیگر از کشورهای منطقه استفاده کند .لذا به نوعی
از تحویل انها ممانعت به عمل امد .اما به محض کنار رفتن
اوباما و روی کار امدن دونالد ترامپ ،ما شــاهد تغییر نگاه
تصمیم گیرندگان کاخ ســفید و در راس ان ترامپ نســبت
به چگونگی فروش این تســلیحات و ارتباط با عربســتان
هســتیم .به نظر می رســد ترامپ در تعییــن اولویت های
سیاســت خارجی دچــار تناقضاتــی اســت .از یک طرف
بحث سود سرشــار از فروش تسلیحات نظامی پیشرفته به
عربستان برایش مطرح است و از طرف دیگر بحث مبارزه
با تروریسم که یکی از اولویت های اساسی سیاست خارجی
ترامپ اعالم شده بود را در مقابل خود دارد.
لذا این طور می توان گفت کــه ترامپ با فروش این
تســلیحات با عدول از بحث مبــارزه با تروریســم به نوعی
در راســتای تقویت گروه های تکفیری و نیــز داعش گام
بر می دارد .چراکه عربستان یکی از کشورهای محوری در
تغذیه گروه داعش و ستیزه جویان تکفیری در سوریه و دیگر
کشورهای خاورمیانه محسوب می شود.
از منظر دیگر به نظر می رســد ترامپ بــا فروش این
تسلیحات به دنبال جلوگیری از قدرت یابی ایران در منطقه
اســت .زیرا با پیروزی دولت عراق بر داعــش در موصل و
خشکاندن ریشــه گروه های تکفیری در سوریه با حمایت
ایران و روسیه شاهد قدرت یابی بیشتر ایران خواهیم بود که
این موضوع بیم رئیس جمهوری جدید امریکا را دو چندان
می کند.
از سوی دیگر باید به یاد داشــته باشیم رکود حاکم بر
صنایع نظامی امریکا در سال های اخیر موجب خسارت های
زیادی برای این شــرکت های بزرگ شــده بــود .بنابراین
عربســتان با قصد خرید سالح های پیشــرفته از امریکا به
دنبال ایجاد رونق مجدد اقتصادی و سرمایه گذاری بیشتر
در این کشور است .در هر صورت روابط واشنگتن-ریاض
همواره با مولفه های تاثیرگــذار اقتصادی و نظامی همراه
بوده اســت و امریکایی ها بــه ویژه پــس از روی کار امدن
ترامــپ به دلیل تضــاد منافع بــا ایران بر ســر موضوعات
منطقه ای کــه از ان به عنوان جنگ هــای نیابتی با متحد
نزدیک خود یعنی عربستان یاد می کنند به دنبال حفظ این
پایگاه و تقویت کشورهای همسو با خود برامده اند .نتیجه
فروش این تسلیحات عالوه بر مسائلی که یاداور شدیم،
ایجاد مسابقه تســلیحاتی جدید در منطقه و دامن زدن به
اختالفات بیشتر میان کشــورهای حوزه خاورمیانه خواهد
بود که این ناامنی به نفع اسرائیل تمام خواهد شد .چرا که
رژیم صهیونیســتی بدون پرداخت هیچ گونــه هزینه ای با
ایجــاد نفاق ،جنــگ و تفرقه میان کشــورهای اســامی
می تواند همچنان موقعیت نظامی و سیاسی خود را حفظ
کند .به عنوان نکته پایانی باید به همزمانی ســفر ترامپ با
این قرارداد اشــاره کرد؛ حضور ترامپ در ریاض که اولین
سفر او به منطقه در دوران ریاست جمهوری اش محسوب
می شود ،در راستای تاکید بر اتحاد و روابط استراتژیک دو
کشور و پیگیری منافع مشترک برای مقابله با ایران و روسیه
قلمداد می شــود .زیرا اتحاد طبیعی بین ایران و روســیه با
توجه به تحوالت جدید منطقه و احتمال شکســت داعش
در عراق و سازش بیشــتر نیروهای مخالف دولت سوریه با
نظام فعلی می تواند به پررنگ تر شدن حضور ایران و محور
مقاومت بیانجامد.
57
بین الملل
بازیابی روابط متحدان سنتی
اختصاص اولین سفر خارجی ترامپ به عربستان چه معنایی دارد؟
کامران کرمی
7
تحلیلگر مسائل خلیج فارس
اختصــاص اولیــن ایســتگاه از تــور منطقــه ای
رئیس جمهوری امریکا به عربستان سعودی حاوی پیام ها
و پیامدهایی بر روابط واشــنگتن -ریاض ،تحوالت منطقه
و ایران اســت که می تواند روند روابــط تنش زای متحدان
سنتی را وارد دوران جدیدی از تعامالت سازد که برایند ان
بازیابی نقش عربستان در راهبرد خاورمیانه ای امریکا ست.
به عبارت دیگر ،به هر میزان که نقش مجتمع های نظامی-
صنعتــی بــه فراخــور روی کارامــدن جمهوریخواهان در
استراتژی امنیت ملی امریکا پررنگ شود ،شاهد فعال شدن
نقش متحدانی چون عربستان هستیم.
در ایــن چارچــوب ،منافع کالنــی که ســعودی ها
توانسته اند برای امریکای ترامپ به تصویر بکشند ،باعث
شده تا رئیس جمهوریخواه ایاالت متحده اولین سفر خود
را به عربستان اختصاص دهد .پرداخت هزینه های حمایت
امریکا از عربســتان که پیش تر ترامــپ ان را مطالبه کرده
بود ،خریدهای تســلیحاتی انبوه و سرمایه گذاری صنعتی
عربســتان در پروژه های امریــکا از جمله دســتاوردهای
اقتصادی -امنیتی ترامپ در سفر به ریاض است.
برای عربستان سعودی نیز این سفر از ابعاد مختلف
دارای اهمیت اســت .تقویت قدرت عربستان در ائتالف
اسالمی ضد تروریسم موسوم به ناتوی اسالمی ،شکل دهی
به ترجیحــات بازیگران نزدیــک به خود در نظــام عربی و
تقویت نقــش متحدان در تحوالت میدانی ســوریه و یمن
از جمله دســتاوردهای عربستان از ســفر رئیس جمهوری
امریکاســت .مهمتــر از همه این مــوارد ،بازیابــی روابط
ریاض -واشنگتن است که در دوره اوباما به مرز سوءتفاهم
رسیده بود.
بین الملل
58
مثلث | شماره 356
نگاه اقتصادی -امنیتی ترامپ
مواضع تند ترامــپ در قبال ایران و پیشــینه تعاملی
نسبتا مناسب جمهوریخواهان با منافع عربستان سعودی
به نسبت دموکرات ها ،مایه خوشحالی عربستان سعودی
اســت .به خصوص انتخاب برخی تندروها در پســت های
نظامی -امنیتی که خوشــحالی اعراب را به دنبال داشت،
ی ســعودی ها شده اســت .در این چارچوب،
باعث دلگرم
تصمیمات سیاســت خارجی و امنیتی ترامپ تا حد زیادی
از وزارت خارجه امریکا جدا و به شورای امنیت ملی امریکا
انتقال پیدا کرده اســت .در این میــان نقش افرادی چون
جرد کوشنر مشاور ارشــد و داماد ترامپ و همچنین استیو
بنن ،استراتژیســت ارشد ترامپ ،توانســته است رضایت
مقامات ریاض را به دنبال داشــته باشــد .اما بــا وجود این
تحوالت ،این معادله به علت پایگاه و ســابقه غیرسیاسی
ترامپ به همین سادگی ها نیست .چون ترامپ معتقد است
که امریکا باید از وضعیت محافظ نسبت به متحدانش خارج
شود و اگر کشوری قصد دارد که امریکا از ان محافظت کند
باید برای ان هزینه بپــردازد .در همین خصوص ترامپ در
چند نوبت اعالم کرده است که حاضر است از عربستان در
مقابل ایران محافظت کند ،اما عربستان باید هزینه این کار
را بپردازد .او می گوید« :باید ببینم معامله ای که سر می گیرد
چیست ».این سخنان ،خشم سعودی ها را به دنبال داشت.
جمال خاشقجی ،رئیس تلویزیون العرب در صفحه توییتر
خود نوشت که ترامپ به عربستان به عنوان یک منبع پول
نقد نگاه می کند .اگرچه اســتقبال مقامات سعودی چون
محمدبن سلمان و عادل الجبیر از سفر ترامپ نشان می دهد
که طرفین با عبور از بحث و جدال بر ســر ایــن معامله ،به
سمت نهایی کردن ان گام برداشته اند.
عبور از سوءتفاهمات
بی میلی باراک اوباما ،رئیس جمهوری سابق امریکا
در همراهی با عربستان ،خشم و نارضایتی مقامات سعودی
را از این انفعــال به حد اعلی رســانده بــود .موضوعی که
باعث شده بود مقامات ســعودی همچون بندر بن سلطان
از تجدید نظر در روابط با واشنگتن ســخن به میان اورند.
در مقطــع کنونی به نظر می رســد که ایــن نارضایتی جای
خود را به دلگرمــی از اقدامات تند ترامپ داده اســت .در
همین ارتباط ،وزیر خارجه عربستان همزمان با زمزمه های
ســفر رئیس جمهوری جدید امریکا به ریــاض گفت اینکه
رئیس جمهــوری امریــکا ،عربســتان را به عنــوان اولین
مقصد ســفرهای خارجی خود انتخاب کرده ،نشان دهنده
نقش محوری عربســتان در جهان اســام و کشــورهای
عربی است.
پیش تر سیمون هندرسون ،کارشناس خاورمیانه در
موسسه واشنگتن در مطلبی تحلیلی نوشته بود« :ترامپ،
عربستان را متحدی کلیدی در خاورمیانه می بیند ،در حالی
که اوباما درست دیدگاهی مقابل این را داشت ».او معتقد
است عربستان و همســایگان عرب این کشــور نسبت به
ترامپ خوش بین هستند و این به دلیل سرخوردگی عمیق
انها از انفعال اوباما در خاورمیانه به ویژه در ســوریه است.
اعراب خلیج فارس بر این باورند که پیشینه تجاری ترامپ،
بی عالقگی او به حقوق بشر و ســختگیری در قبال ایران
مسائلی است که انها می توانند به دولت ترامپ خوش بین
باشند« .بروس ریدل» ،تحلیلگر ســابق سیا و کارشناس
ن خصوص می گوید« :اعراب
موسســه بروکینگز نیز در ای
خوشــحالند که اوباما رفته اســت ،انهــا از بی عملی اوباما
در خاورمیانــه کــه موجب گســترش موج بهار عربی شــد
سرخورده اند .انها معتقدند اوباما به جای حمایت از انها به
اعمال فشار می پرداخت و اساسا ،اوباما خود یکی از دالیل
فروپاشی کشورهای عرب و سقوط انها به دست امواج بهار
عربی بود».
چشم انداز
تنش ها و سوءتفاهمات جدی ای که در زمان اوباما در
روابط امریکا و عربستان روی داد ،ناشی از تحولی بود که در
روند معادالت منطقه ای و تغییر برخی اولویت ها روی دا د و
تاثیر خود را بر روابط دو کشور گذاشت و می تواند مجددا به
دلیل پویایی ها و فعل و انفعاالت در سطوح سه گانه داخلی،
منطقه ای و بین المللی و مناســبات قــدرت ،مجددا تاثیر
خود را بر جای بگذارد .اگرچه نباید چنــدان به این معادله
خوشبین بو د که دو کشــور عناصر همکاری بخش را فدای
برخی تنش ها نمایند؛ زیرا بــا وجود رخداد تغییرات در نظم
منطقه ای خاورمیانه ،همچنان نظم پساعربی ،روند اتحادها
و ائتالف های درحــال وقوع ،مبارزه با تروریســم و امنیت
جهانی انرژی ،اگر نه با شــدت بیشــتر در برخی مولفه ها،
اما اولویت های واشــنگتن در تنظیم ارتباطــات و اصول
همکاری با متحدان استراتژیک خود را در دوره ترامپ نیز
تشکیل خواهد داد.
به خصوص توجه به این نکته ضروری اســت که در
زمانی کــه روابط ریــاض و تل اویو در حال بهبود اســت و
برجام نیز توانســته قطعیت خود را در بازداشــتن ایران از
توان تســلیحاتی در یک دوره 10تا 15ساله نشان دهد،
عربســتان و اســرائیل به دنبال این هســتند تــا توجهات
امریکا را از نقــض برجام معطوف به مهار ایــران در نظام
منطقه ای خاورمیانه کنند .چون ســعودی ها معتقدند که
حضور و نفــوذ ایــران در جهان عرب ،موضوعی نیســت
که بتوان از ان چشم پوشــی کرد و از این رو ضروری است
که رئیس جمهوری امریــکا باتوجه به نشــانه هایی که از
سیاست های ایران مشاهده می کند ،به سمت تغییر راهبرد
اوباما حرکت کرده و تحــوالت جدید در عناصــر امنیتی -
نظامی را در فرایند سیاســت خارجی امریکا لحاظ کند .در
این چارچوب ،یمن از مهمترین دستورکارهای ترامپ برای
فشــار بر ایران و تقویت نقش میدانی عربستان در محیط
پیرامونی خود خواهد بود.
ترامپ معتقد است
که امریکا باید از وضعیت محافظ نسبت
به متحدانش خارج شود و اگر کشوری
قصد دارد که امریکا از ان محافظت کند
باید برای ان هزینه بپردازد
بین الملل
دکترینسدنفوذ
عربستان و امریکا به ائتالف فکری رسیده اند
ارام ولدبیگی
8
پژوهشگر مسائل خاورمیانه
دونالد ترامپ ،رئیس جمهــور ایاالت متحده امریکا
برای دیدار از عربستان و اســرائیل وارد منطقه خاورمیانه
شــد و همزمان با ان نیز خبرهایــی مبنی بر عقــد قرارداد
فروش 100میلیارد دالر تســلیحات به عربســتان توسط
امریــکا در این ســفر و همچنین دیــدار ترامپ با ســران
برخی از کشورهای عربی و اســامی در جده به بحث داغ
محافل سیاســی و کارشناسان مســائل خاورمیانه تبدیل
شده اســت .ســفر ترامپ به
عربستان ،فروش تسلیحات
و دیدار ترامپ با ســران هفده
کشــور عربی و اســامی در
جده حاوی پیام بسیار مهمی
برای عربســتان و کل منطقه
است؛ پیامی که شاید دوران
جدیدی را در منطقه خاورمیانه
و مناســبات ایران ،عربستان
و امریــکا ایجاد کنــد .حال و
با عطــف به این مســائل این
ســوال مطرح می گــردد که
هــدف امریکا و عربســتان از
این دیــدار و همچنیــن عقد
قــرارداد 100میلیــارد دالری
و گفت و گــو بــرای تشــکیل
یک ائتالف نظامی چیست؟
ایا این به معنــای ایجاد یک
بلوک بندی نظامــی جدید در
منطقه اســت؟ ایــا امریکا در
عصــر ترامــپ از تنش زدایی
دوران اوباما با ایــران فاصله
و به سمت ســد نفوذ ایران در
منطقه با استفاده از از ائتالفی
بــه رهبــری عربســتان پیش
خواهد رفت؟ در این یادداشت کوتاه به بررسی پیامدهای
مختلف ســفر ترامپ به عربســتان برای ایــران و منطقه
خواهیم پرداخت؟
گذار از تنش زدایی /شروع عصر سد نفوذ؟
دکترین ترامپ برای سد نفوذ
سرانجام
از منظر سیاست خارجی جدید امریکا و متحدین انان
در منطقه از جمله عربستان نفوذ ایران در منطقه به شدت
افزایش پیدا کرده اســت .هر دو طرف براین باور هستند
که موازنه قوا در حال تغییر استراتژیکی به نفع ایران است
و در نتیجه هر دو کشــور خود را بازنده این تغییرات جدید
می دانند .به همین دلیــل از زمــان روی کار امدن دونالد
ترامپ تاکنون دو طرف در راستای تدوین سیاستی جدید
برای مهار ایران در منطقه گام برمی دارند .سفر ترامپ به
عربستان و موافقت با فروش صد میلیارد دالر تسلیحات به
این کشور برای تقویت موازنه به نفع عربستان و همچنین
دیدار با سران هفده کشــور عربی و اسالمی در جده برای
ایجاد یک ائتالف سیاســی و نظامی در همین راستا قابل
تفسیر است .عربستان و امریکا در مراحل اولیه عملیاتی
کردن دکترین خود برای سد نفوذ ایران هستند ظواهر امر
نیز حکایت از عزم جدی انان برای این مساله دارد.
مثلث | شماره 356
هم عربســتان و هــم ایاالت متحده کنونــی در این
مساله که باید نفوذ ایران را در منطقه کاهش دهند دارای
دیدگاه مشترکی هستند اما نه عربستان به تنهایی خواهد
توانست ایران را در منطقه مهار کند و نه امریکا به تنهایی از
عهده این کار در خاورمیانه برخواهد امد ،تجربه سال های
گذشــته نیز این امر را به خوبی نشــان داده است .اکنون
هر دو طرف بــه این نتیجه رســیده اند که برای ســد نفوذ
ایران نیازمند ائتالف و اتحاد منســجمی هستند .بخشی
از دکترین ترامپ در خاورمیانه براســاس ســد نفوذ ایران
طرح ریزی شــده اســت .اما این ســد نفوذ چگونه شکل
خواهد گرفت و چگونه نفوذ ایران در منطقه مهار می شود؟
در چند هفته گذشته محمد بن سلمان وزیر دفاع و جانشین
ولی عهد این کشور به امریکا ســفر کرد .منابع عربستانی
این ســفر را تاریخی قلمداد کردند .بنابــر گزارش ها طرح
خرید تسلیحات ،ســفر ترامپ به این کشــور و همچنین
تشکیل یک ائتالف نظامی عربی -اسالمی در این دیدار
بررسی شده است .ترامپ اکنون در سفر خود به عربستان
سه دســتورکار جدی را پیش خواهد گرفت .در وهله اول
بین الملل
می توان گفت به طــور کلی روابــط ایاالت متحده
امریــکا در دوران بــاراک اوبامــا براســاس دکتریــن
تنش زدایی با ایران ترســیم شــده بود و در همین راســتا
زمینه ها برای نزدیکی به ایران و حل مســاله اتمی میان
دو کشور در قالب توافق اتمی نیز فراهم شد .حل مساله
هســته ای و تنش زدایی با ایــران به نوعــی باعث تیرگی
روابط متحدین امریکا در منطقه خاورمیانه با این کشــور
شد .بعدها تالش های اوباما برای جلب نظر این کشورها
و در راس ان عربستان به نتایج ملموس و اطمینان بخشی
برای این کشورها دســت پیدا نکرد .اما با روی کار امدن
دولت ترامپ ،دوباره مســاله ایران و مقابله بــا نفوذ این
کشــور در خاورمیانــه بــه کانــون توجه سیاســتمداران
کاخ سفید بازگشت .دونالد ترامپ و حلقه وزرا و مشاوران
نزدیک به او طی چند ماه گذشته مهمترین سیاست خود
را در منطقه براساس ســد نفوذ ایران و مقابله با نفوذ این
کشور در منطقه اعالم کرده اند .این مساله در عربستان
نیز با اســتقبال گرمی مواجه شده اســت .ظواهر امر از
این حکایت دارد که دولــت جدید امریــکا درصدد مهار
نفوذ ایران در منطقه است و برای این مساله از متحدین
منطقه ای خود که از گســترش نفوذ ایــران در خاورمیانه
به شدت واهمه دارند اســتفاده می کند .در دوران بعد از
اوباما امریکا با گذار از عصر تنش زدایی با ایران به سمت
سد نفوذ این کشور در منطقه خاورمیانه با کارت همراهی
کشــورهای منطقه و در راس ان عربســتان گرایش پیدا
کرده است.
با سفر به خود عربســتان و دیدار با ســران این کشور این
پیام را مخابره می کند که منطقه از نظر امریکا وارد دوران
جدیدی شده و به احتمال زیاد در دیدار با رهبران سعودی
جزئیات مهار ایران به دقت مورد بررسی قرار می گیرد .در
همین دیدار مساله قرارداد فروش تســلیحات امریکایی
به عربســتان نهایی می گردد .امریکا بــا تحویل بیش از
صد میلیارد دالر تسلیحات به عربستان این اطمینان را به
این کشور می دهد که امریکا نخواهد گذاشت تغییر موازنه
قوا در منطقه عربستان را به بازیگری ضعیف تبدیل نماید.
در مقابل عربستان نیز سهم خود با خرید این میزان کالن
از تسلیحات را به نوعی به امریکا خواهد پرداخت .ترامپ
از همان ابتدا اعالم کرده دیگر
اماده نیســت از متحدین خود
محافظــت نمایــد؛ اگــر انان
ســهم خود را از این مســاله به
امریکا پرداخت نکنند .در وهله
سوم یک دســتورکار سیاسی و
نظامی در برنامــه ترامپ وجود
خواهد داشــت .دیدار با سران
کشورهای حاشیه خلیج فارس
و سپس حضور در نشستی که
17کشور اســامی و عربی در
ان شــرکت دارند حائز اهمیت
است .در این نشست قرار شده
اســت مقدمات تشــکیل یک
ســازمان نظامی و سیاســی به
رهبری عربستان و با حمایت و
اشراف امریکا پایه ریزی شود.
ســفر به عربســتان ،قــرارداد
صد میلیــارد دالری فــروش
تســلیحات ،دیــدار با ســران
کشورهای حاشیه خلیج فارس
و چندین کشور عربی و اسالمی
همگــی حاکــی از این اســت
امریکا برای مهار نفــوذ ایران
دارای دو پایه سیاسی و نظامی
است و در راستای تضعیف نقش ایران و حتی شاید روسیه
در منطقه گام برمی دارد.
59
بین الملل
اتحادبحران زدگان
واشنگتن ،ریاض و تل اویو در شرایط متعارفی قرار ندارند
جعفر قنادباشی
بین الملل
60
مثلث | شماره 356
9
کارشناس مسائل خاورمیانه
اقدا م ترامــپ در انتخاب عربســتان به عنوان مقصد
نخســتین ســفر خارجی اش را می توان گویای بخشــی از
مسائلومشکالتیدانستکهدولتامریکادرداخلوخارج
با ان دست به گریبان است و اینک در صدد است تا بخشی از
این مسائل را با شیوه هایی که دیدگاه های تاجرمابانه ترامپ
لو فصل کند .البته اقدام عربســتان هم
تجویز می کند ،ح
در پذیرش میزبانی این سفر ،نمایانگر دیدگاه های مقامات
ال سعود است که رهایی شــان را از منجالبی که در ان قرار
گرفته اند ،در توسل جستن به دولت امریکا و ارضای مقاصد
تجاری و سود طلبانه شخص ترامپ جست و جو می کنند .اما
در این تبادل یا معامله بزرگ ،دالل فعالی هم وجود دارد که
بیشازهردستمزددیگری،خواهاندستیابیبهیکسلسله
اغراض سیاسی -نظامی در منطقه است و تحقق ترتیباتی را
در غرب اسیا طلب می کند تا براســاس ان بتواند حیات خود
را در برابر انــواع تهدیدات فزاینده تضمین کنــد و این دالل
فرصت طلبکسینیستجزرژیم صهیونیستیکهعالوهبر
اگاهی از خطرات بالقوه ای که در داخل و خارج ،حیات این
رژیمراتهدیدمی کند،بهنیازهایاقتصادیوسیاسیدودولت
واشنگتن و ریاض نیز واقف اســت و انها را به همکاری های
بیشتر و معامالت بزرگتر با یکدیگر تشویق و ترغیب کرد ه تا
با بهره برداری از نتایج ان بتوانــد ترتیبات مورد نظر خود را در
معادالت منطقه ای و ترکیب جریان های نظامی و سیاســی
منطقهبه وجودبیاورد.
بنابهانچهگفتهشد،هیچ یکازسهطرف(واشنگتن،
ریاضوتل اویو)درحالحاضر،درشرایطمتعارفیکهتداوم
ان تامین کننده حداقلی از خواسته هایشــان در عرصه های
سیاسی ،نظامی و اقتصادی باشد ،قرار ندارند ،بلکه هریک
ن یا
به نوعی دچار بحران هایی هستند که در صورت رفع نشد
کاهش نیافتن دامنه ان ،به ناگزیر باید شرایط فلج کننده تری
راتجربهکنندوبنابراینباپادرمیانیرژیم صهیونیستیدرفکر
همگراییوهمکاریبیشتربایکدیگرهستند.
ان گونه که کارشناســان مســائل امریکا می گویند،
دونالد ترامپ از یک سو نتوانســته در مدت صد روز نخست
ریاست جمهوری اش،کارنامهموفقیرابهویژهدرعرصه های
اقتصادیارائهکندوازسویدیگربرخوردهاینژاد پرستانهاو
کهبه صورتضدیتباجوامعمسلمانعینیتیافته،ناکامی ها
و ضعف های بیشــتری را برای دولتش در ســطوح داخلی و
بین المللی (به ویژه در جهان اســام ) رقم زده و اما وضعیت
رژیمعربستانهمبعدازگذشتدوسالوچندماهازاغازجنگ
بیهوده علیه یمن و همچنین پس از شکست های فضاحت
بار سیاست های مداخله جویانه اش در سوریه ،لبنان و عراق،
بدتر از همیشه است؛ به ویژه انکه نارضایتی های داخلی هم
به علت هزینه های سنگین جنگ یمن و کاهش درامد های
نفتیبه شدتافزایشیافتهاست.وباالخرهنگاهیبهاوضاع
رژیم صهیونیستینیزنشانمی دهدکهاینرژیمازیکسوبا
قیام همه جانبه جوانان و نوجوانان فلسطینی (انتفاضه سوم
– انتفاضه قدس) روبه رو است و از سوی دیگر با پیروزی های
پی در پیارتشومردمسوریهدرنبردباگروه هایتروریستیو
تکفیری،بهناگزیربایدشاهداوجگیریقدرتجبههمقاومت
(کهسوریهیکیازحلقه هایاصلیاناست)درکنارمرزهای
شمالیوشمالشرقیفلسطینباشد.
بنابراین ســفر ترامپ به عربستان و ســپس سفر او به
اسرائیل را باید به منزله تعامالت تازه بحران زدگانی دانست
که چاره دیگری جز نزدیکتر کردن مواضع شــان به یکدیگر
تو امدهایشان ندارند و در
و به نمایش دراوردن دیدارها و رف
واقعدر صددندتابامانوریتازهکهالبتهماهیتیکامالانفعالی
دارد ،این پیام را به مخالفانشان القا کنند که انها در مواجهه با
تهدیداتبالقوهوبالفعلبهکمکیکدیگرمی شتابند.
نگاهی به دیدارها و نشســت های ترامپ در عربستان
نشان می دهد که مقامات سعودی در این مسیر ،مانورهای
دیگری را نیز تدارک دیده بودند؛ مانورهایی که از یک جهت
رضایت و نیازهای میهمان تاجرمــاب و افزون طلب خود را
جذب کنند و از ســوی دیگر وجهه از دســت رفته خود را در
جهان عرب و همچنیــن در بین دولت های عضو ســازمان
همکاری های اســامی با توســل به این امر که انها روابط
نزدیکتری با واشــنگتن دارند ترمیم نماینــد .بنابراین به این
منظور با دعوت از ســران17کشور اســامی و ترتیب دادن
نشست هایی با حضور ترامپ ،انچه ر ا او نیز خواستار ان بود
تحقق بخشیدند؛ انگونه که برخی از رسانه های امریکایی و
اسرائیلی نوشتند ،ترامپ در سفرش به عربستان تنها در پی
ان نبود که بزرگترین قراردادهای فروش سالح را به امضای
مقامات سعودی برساند و بنا به گفته خود ،این گاو شیرده را
به نفع اقتصاد درمانده امریکا بدوشــد ،بلکه در صدد ان نیز
بود تا قول های مســاعدی را برای اجرای منویات واشنگتن
و تل اویــو در ایجاد ترتیبــات نظامی و سیاســی جدیدی در
منطقه ،از ال ســعود دریافت کند ،یعنی دقیقا همان چیزی
که مطبوعات امریکایی و اســرائیلی از ان با عنوان تشکیل
«ناتوی عربی» یاد کرده اند و پیش از سف ر ترامپ ،ضرورت
انرابهمقاماتسعودیوهمپالکی هاوهمتایانشاندرمنطقه
گوشزدکرده اند.طبیعیاستزمانیکهسخنازناتویعربی
به میان می اید ،این پرسش که کشورهای عضو این پیمان
باالخره باید با کدام دشــمن روبه رو شوند نیز مطرح می شود
و این همان موضوعی اســت که ســبب شــد ه تا در محافل
سیاسی از سفر ترامپ به عنوان سفری برای فشرده تر کردن
همکاری های مشترک ریاض و واشنگتن علیه ایران سخن
گفته شود .پیداســت تحقق چنین امری ،از جمله نیازهای
شدید رژیم صهیونیستی و از جمله رویاهایی است که سران
اینرژیم،طیچنددههگذشتهپیوستهبهفکرانبوده اند.
البته ســخنانی که ترامپ در ســفرش به عربستان و با
موضوع اسالم افراطی بر زبان راند نیز مشخص می سازد که
ویبرایجلبنظرمقاماتسعودیوجهتبهره برداری های
بیشتر از ذخایر ارزی عربستان ،حمالتی را هم متوجه ایران
ســاخت و اتهاماتــی را که عــادل الجبیر وزیر امــور خارجه
عربستانبارهادرخصوصنقشایراندرناامنکردنمنطقه
مطرحکردهاستبه نوعیمشابهتکرارکرد.
در واقع مجموع دیدارها و نشســت هایی که با حضور
ترامپ ترتیب داده شد ،از یک طرف بر ابالغ ماموریت های
خودخواسته ایبهعربستانومتحدینمنطقه ای اشداللت
داشت و از طرف دیگر بیانگر ســرازیر شدن ثروت مردم این
کشــور به امریکا و بهره برداری های مستقیم و غیرمستقیم
رژیم صهیونیســتی از مجموع ایــن تبــادالت و واکنش ها
محســوب می شــد .این درحالی بود کــه تالش های مکرر
ی یا نظامی علیه
مقامات سعودی برای برپایی ائتالفی سیاس
رقبای منطقه ایشان با شکســت مواجه شده و کوشش های
ترامپ نیز برای دلجویی از مسلمانان و سرپوش گذاشتن بر
القائات ضد اسالمی صهیونیستی وی موفقیتی را به همراه
نداشتهاست.
خاورمیانهجدید
تغییرات ژئوپلتیکی در منطقه
در راه است
احمد معنوی
کارشناس مسائل بین الملل
10
ارزیابی سفر اخیر دونالد ترامپ ،رئیس جمهور جدید
امریکا به عربســتان از جهات مختلف بر روابط بین المللی
و منطقه ای امریکا و همچنیــن موازنه قدرت در خاورمیانه
موثر است و شــاید بتوان گفت که این سفر با هدف تاکید
واشنگتن بر تقویت روابط با هم پیمان اصلی این کشور در
منطقه صورت گرفته است.
برای بررسی این ســفر و اهداف ان ،باید دید ترامپ
از عربستان ســعودی چه می خواهد؟ در نگاه نخست این
امر تاحدودی مشخص است؛ چرا ک ه ترامپ که یک دالل
است می خواهد خزانه این کشور را از تمام ذخایر پولی ان
خالی کند .این واقعیتی است که نمی توان ان را انکار کرد،
هر کســی این واقعیت را انکار کند نه ترامپ را می شناسد
و نه عربســتان ســعودی را .چرا که بازگشــت به گذشــته
نشــان می دهد که ترامــپ در جریان تبلیغــات انتخابات
ریاســت جمهوری اش گفته بود عربستان سعودی و دیگر
کشورهای حاشــیه خلیج فارس باید هزینه حمایت از انها
توسط امریکا را بپردازند.
همچنین در چارچوب این سفر می توان شرایط اینده
منطقه را در چارچوب مناســبات واشــنگتن – ریاض مورد
بررسی قرار داد .انچه حائز اهمیت است اینکه ترامپ قرار
بین الملل
مثلث | شماره 356
بین الملل
است در این سفر به واتیکان ،اسرائیل و عربستان سفر کند.
ترکیب این سه مقصد که متشکل از مراکز مقدس مسیحی،
یهودی و مسلمان است نشان می دهد که رئیس جمهوری
امریکا به دنبال ایجــاد محملی مقدس و دینــی با ادعای
مبارزه با تروریسم و حتی تالشی جدید برای کمک به خلق
یا تقویت یک پروژه ایران هراســی جدید در منطقه است.
ن تردید باید
در هر صورت فــارغ از واتیکان و تل اویو بــدو
ریاض را مقصد اصلی سفر نخست خارجی ترامپ دانست
چرا که قرار است در این ســفر قراردادهای بسیار هنگفت
فروش تسلیحات به ریاض که برخی از انها در دوران اوباما
تعلیق شده بود منعقد شود .طبق گزارش رسانه های عربی،
در این ســفر حجم قــرارداد فروش تســلیحات امریکایی
به رژیم عربســتان به یکصد میلیارد دالر بالغ خواهد شد و
این بزرگ ترین قرارداد تسلیحاتی در تاریخ ایاالت متحده
امریکا تلقی می شــود .این میزان فروش سالح پیشرفته
به عربستان صرفا در چارچوب سیاست امریکا برای تغییر
موازنه قــدرت منطقه ای به نفع رژیم های صهیونیســتی و
عربستان قابل تجزیه و تحلیل است.
دونالد ترامپ در این ســفر که حدود 68میلیون دالر
برای عربســتان هزینه دارد با ملک ســلمان بن عبدالعزیز
پادشــاه ،محمدبن نایف ولیعهد ،محمد بن ســلمان وزیر
دفاع و ســایر مقامات نظامی ،امنیتی و سیاسی عربستان
دیدار کرد .ناظران سیاســی بــر این عقیده انــد که دونالد
ترامپ به دلیل پشتیبانی مدیران کارخانه های اسلحه سازی
امریکا در دوران فعالیت های انتخاباتی اش خود را وامدار
این طیف از صاحبان قدرت می داند .هرچند قرارداد فروش
یکصد میلیارد دالری تســلیحات امریکایی به عربستان،
سازمان های مدافع حقوق بشــر و مقامات حزب دموکرات
امریکا را نگران کرده است ،اما گفته می شود رژیم ال سعود
به البی صهیونیســتی تعهد داده که هیچ گاه این سالح ها
علیه رژیم اسرائیل به کار گرفته نخواهد شد .این قرار داد
در صورت امضا میان دونالد ترامپ و ملک ســلمان نیاز به
تصویب کنگره امریکا دارد ،اما حمایت البی صهیونیستی
موجب خواهد شــد کنگره بدون هیچ گونه مخالفتی ان را
تصویب کند.این در حالی است که عربستان هم اکنون به
دلیل کاهش شــدید درامدهای نفتی و سوء مدیریت های
اقتصادی ،شدیدا تحت فشار قرار دارد.با این حال ،برای
دولت امریکا ،خارج کردن صدها میلیارد دالر از دارایی های
عربستان اولویت نخست را دارد.
از ســوی دیگر برای این ســفر می تــوان پیام های
متعددی را در نظر گرفت که به شــرح ذیل قابــل ارزیابی
ل و انفعاالت عربستان در منطقه
ی فع
اســت؛ درواقع تمام
و در ســطح جهانی مرتبط با ایــران و معطوف بــه نقش و
نفوذ تهران در منطقه اســت .اگر تا پیــش از این ،توافق
هســته ای و برجام به ذهنیت تقابلی مقامات ریاض شکل
داده بود و تمام تالش خود را برای جلوگیری از این معامله
به عمل اوردند ،اما با انجام توافق و قــرار گرفتن ایران در
فرایند راســتی ازمایی و عمل به تعهدات ،سعودی ها نیز با
عبور از برجام و به رسمیت شناختن غیرمستقیم ان ،توجه
خود را متمرکز بر نقش ایران در خاورمیانه کردند .بنابراین
ســعودی ها همچنان امیدوارند تا توجه مقامات واشنگتن
را بر نقــش در حال گســترش ایــران در خاورمیانه متمرکز
کنند .در همین خصوص ،یک مقام کاخ ســفید با اشاره به
سف ر ترامپ به عربستان ،هدف از این سفر را مقابله با ایران
عنوان کرده است .این مقام کاخ سفید گفت که سفر دونالد
ترامپ به فلسطین اشغالی ،واتیکان و عربستان ،از ریاض
شروع خواهد شــد و طی دیدار ترامپ با مقامات سعودی،
نمایندگانی از کشورهای عربی خلیج فارس در این دیدارها
شرکت خواهند کرد.
هدف مهم دیگر مقابله با انصارالله اســت .دو سال
پس از شــروع بحــران در یمــن ،رســانه های امریکایی
اعالم کردند که واشــنگتن شــمار ماموریت هــای زمینی
خود در یمن را افزایش داده اســت .پس از روی کارامدن
رئیس جمهوری جدید امریکا و تاکیــدی که او بر بازنگری
در راهبرد ایاالت متحده در خاورمیانه داشــته و تالشی که
ســعودی ها برای جلب نظر ترامپ در ابعــاد اقتصادی به
عمل اوردند ،شاهد ان هستیم که یمن در این استراتژی،
جایگاه ویژه ای پیدا کــرده و صحنه میدانــی ان تحوالت
جدیدی را به خود دیده است .بنابراین یکی از اهدف دونالد
ترامپ موافقت با طرح ریاض برای تقسیم یمن به دو بخش
شمالی و جنوبی است که این امر به تضعیف بخش شمالی
یمــن و تقویت بخش جنوبی این کشــور در جهت تســلط
کامل بر تنگه باب المندب منجر خواهد شــد بنابراین باید
خود به خود انتظار داشت جنگ یمن پس از این دیدار دچار
اوضاع غیر انسانی و ناگوارتری شود و حتی شاهد استفاده
از سالح های نامتعارف باشــیم .چنان که به نظر می رسد
واشــنگتن به نیابت از خود و اکنون که ریاض از جیب خود
در حال پرداخت هزینه هاســت ،دســت ســعودی ها را در
ماجراجویی های فعلی و حتی جدید در منطقه باز می گذارد.
از ســوی دیگر بی میلی باراک اوبامــا در همراهی با
عربســتان ،خشــم و نارضایتی مقامات ســعودی را از این
انفعال به حد اعلی رســانده بــود .در مقطــع کنونی به نظر
می رسد که این نارضایتی جای خود را به دلگرمی از اقدامات
تن د ترامپ امیدوار کرده است .در همین ارتباط ،وزیر خارجه
عربســتان همزمان بــا زمزمه های ســفر رئیس جمهوری
جدید امریکا به ریاض گفت اینکه رئیس جمهوری امریکا،
عربستان را به عنوان اولین مقصد ســفرهای خارجی خود
انتخاب کرده ،نشــان دهنده نقش محوری عربســتان در
جهان اسالم و کشورهای عربی است .ضمن اینک ه ترامپ
تــاش خواهد کرد کشــورهای عربی به ویژه کشــورهای
عضو شــورای همکاری خلیج فارس را به برقــراری رابطه
اشکار با رژیم صهیونیستی تشویق کند .در صورت گشایش
ســفارتخانه های رژیم صهیونیستی در کشــورهای عضو
شــورای همکاری خلیج فارس ،این منطقه در اینده شاهد
بحران های جدیدی خواهد بــود .از این رو دیدا ر ترامپ از
عربســتان در ابعاد سیاســی ،نظامی ،امنیتی و اقتصادی
از اهمیت باالیی برخوردار اســت و به تغییرات ژئوپلتیکی
در منطقه منجر خواهد شــد .سناریوی خاورمیانه جدید که
مورد نظر رهبران رژیم صهیونیستی اســت در جریان سفر
رئیس جمهور امریــکا به منطقه عملیاتی خواهد شــد و در
پرتو ان تعامل جدیدی میان اعراب و رژیم صهیونیســتی
برقرار می شــود .در چنین فضایی موضوع فلسطین برای
همیشه به حاشــیه رانده خواهد شد ،مناقشــات 70ساله
اعراب واســرائیل به پایان خواهد رسید و فصل جدیدی از
روابط سیاســی و اقتصادی میان برخی کشــورهای عربی
گشوده خواهد شد.
برپایی دیدارهای میان ســران کشــورهای شورای
همکاری خلیج فــارس و همچنیــن ،تعدادی از ســران و
نمایندگان کشورهای اسالمی در ریاض با رئیس جمهوری
امریکا بخشــی از نقش افرینی جدید ســعودی ها در قبال
سیاســت خارجی دولت جدید امریکا به شمار می اید .این
ت ترامپ با مسئوالن کشورهای شورای
دیدارها که قرار اس
همکاری خلیج فارس و برخی مسئوالن عربی داشته باشد
نشان از پافشاری وی برای تقویت مشارکت امریکا با برخی
کشورهای عربی و اسرائیل و علنی کردن این مشارکت به
منظور رویارویی با محور روسیه و ایران در منطقه ،اخاذی
از عربستان سعودی و کشورهای خلیج فارس و وادار کردن
انها برای پرداخــت صدها میلیــارد دالر به دولــت امریکا
به عنوان بهای سالح و محافظت و سرمایه گذاری در بازار
امریکا و همچنین سازش بر سر مساله فلسطین و گسترش
نفوذ امریکا و اســرائیل در منطقه و سلطه بر سرنوشت این
کشورها حکایت دارد.
و درنهایت اینکه دونالد ترامــپ از امروز تالش خود
برای شکل گیری ناتوی عربی را در ریاض که دیکتاتورهای
فاســد بســیاری در ان حضــور یافته انــد ،اغــاز می کند و
می کوشد تا با کمک اسرائیل اهل سنت را برای جنگ علیه
شیعیان تجمیع کند.
61
چشم انداز سیاست خارجی دولت دوازدهم
سیاس
تخارجی
بدونشکسواالتودغدغههایزیادیدرخصوصسیاستخارجیدولتیازدهمونحوهتداوم
سیاست خارجی این دولت در دوره جدید وجود دارد:اینکه دولت یازدهم چه مسیری را طی کرده و در
ایندهچهمسیریرادرحوزهدیپلماسیوسیاستخارجیطیخواهدکرد.دغدغههاییکهبایدازسوی
دولتنسبتبهانهاپاسخدادهشود.
ت
یتر
یک
از ارمان تا استراتژی
ارزیابیعملکرددولتیازدهمدرحوزهسیاستخارجی
62
مثلث | شماره 356
سیاست خارجی
1
با گذشــت حدود چهار ســال از اغاز بــه کار فعالیت
رسمی دولت یازدهم و پایان این دولت ،شاهد وجود نقاط
قوت و ضعفی در حوزه سیاســت خارجی کشور هستیم .به
طور کلی «سیاســت خارجی» حوزه ای کلیــدی در نقد و
بررســی عملکرد دولت یازدهم محسوب می شــود زیرا در
جریان رقابت های انتخابات ریاست جمهوری سال ،1392
اقای دکتر روحانی ضمن اتخاذ رویکردی نقادانه و ســلبی
نسبت به سیاســت خارجی دولت دهم ،وعده اصالح این
روش و ایجاد تحوالتی تازه در سیاســت خارجی کشورمان
را داد .همین موضوع در جلب ارای بخشی از اقشار جامعه
رای بسزایی داشت .فراتر از این موضوع ،محوریت یافتن
مذاکرات هسته ای ایران و اعضای 5+1نزد افکار عمومی
و تبدیل شــدن ان به شــاخصه ارزیابی موفقیت یا ضعف
سیاست خارجی دولت موضوعی است که باید در محاسبه
ی حوزه سیاست خارجی
رویکرد ،رفتار و گفتار مسئولین رسم
کشــورمان مدنظر قرار گیرد .در این گزارش ،به بررسی و
نقد عملکرد سیاست خارجی دولت در دوره نخست ریاست
جمهوری اقای دکتر روحانی می پردازیم .
مذاکرات هسته ای ؛ اصلی ترین دغدغه
دولت یازدهم در حوزه سیاست خارجی
مذاکــرات هســته ای ایــران و اعضــای 5+1طی
سال های گذشــته به اصلی ترین دغدغه سیاست خارجی
دولت یازدهــم تبدیل شــد .بخشــی از این رونــد معلول
پیچیدگی های ذاتی مذاکرات هســته ای و بخشی دیگر
از ان مرهون نگاه خاص و مبالغه امیز دولت نســبت به این
پرونده بود .تبدیل شدن پرونده هسته ای ایران از یک پرونده
حقوقی-راهبردی به یک موضوع حیثیتی و تبدیل شــدن
ان به تنها دغدغه اصلی سیاســت خارجی کشــور یکی از
ی است که باید در بررســی عملکرد سیاست خارجی
موارد
دولت یازدهم به صورتی جدی مورد بررســی قرار گیرد .در
قبال این موضوع ،دو رویکرد کلی وجود داشت« :نخست
اینکه اقای رئیس جمهور و اعضای دولت معتقد بودند حل
و فصل پرونده هســته ای ایران نقطه ثقل تازه ای در حوزه
راهبرد پردازی کالن کشور محســوب می شود .به عبارت
بهتر ،پرونده هســته ای نه تنها در حوزه سیاست خارجی،
بلکه در حوزه سیاست داخلی و اقتصاد نیز حکم یک «متغیر
مســتقل» را پیدا کرد که عیــار و ارزش دیگر دغدغه های
جاری در کشور به نسبت ان سنجیده می شد .حل و فصل
پرونده هسته ای ایران در دولت یازدهم طی دوره چهار ساله
نخست دولت اقای روحانی ،حکم یک «نقطه گذار» را در
حوزه سیاست خارجی ،سیاست داخلی و اقتصاد پیدا کرد.
مطابــق پیش بینی های اولیه صورت گرفته (در تابســتان
1392و پس از نخستین سفر اقای روحانی به مقر سازمان
ملل در نیویورک) تصور می شــد پرونده هسته ای ایران در
عرض شــش ماه به طور کامل حل و فصل شــود تا از دید
مقامات دولتی بتواند به سنگ بنایی برای تحوالت تازه در
سیاست خارجی کشورمان تبدیل شود .تعیین فرصتی شش
ماهه برای تبدیل شدن توافق موقت اذرماه سال 1392در
ژنو به توافق جامع و نهایی نشان دهنده همین موضوع بود.
با این حال کمتر کســی تصور می کرد مذاکرات هسته ای
و ارائه جمع بندی نهایی ان تا تیرماه ســال 1394به طول
بینجامد .ضمن انکه پس از اجرای برجام نیز عمال شاهد
عهد شکنی های اشکار از سوی دو دولت اوباما ( دولت قبلی
امریکا) و دولت دونالد ترامپ هستیم .جلوگیری از مراودات
بانک های امریکایی و اروپایی با ایران تنها یک نمونه از این
عهد شکنی هاست.
به موازات نگاه دولت یازدهم نســبت بــه موضوع و
پرونده هســته ای ،نگاهی دیگر نیز به مــوازات و البته در
تقابل با این نگاه شــکل گرفته بود .بر اســاس این نگاه،
حل و فصــل پرونده هســته ای ایــران صرفــا حکم یک
«دغدغه» را در سیاســت خارجی کشــور داشــت نه یک
«مبنا» و «متغیر مســتقل» .منتقدان نگاه دولت در قبال
پرونده هسته ای معتقد بودند نگاه مبالغه امیز نسبت به وزن
توافق نهایی احتمالی منجر به اعمال محاسبات نادرست
در دیگر حوزه های کالن سیاســت خارجی کشور از جمله
سیاست های منطقه ای نظام خواهد شد.
مرزبندی «تاکتیک » ،استراتژی و ارمان
در دولت یازدهم
تاکتیک ،استراتژی و ارمان ســه گانه ای هستند که
حرکت هر کشور ایدئولوژیک و دارای نظام مبنایی دینی و
جلوی دوقطبی سازی های کاذب
را بگیریم
تقویت گفتمان انقالب در سیاست
داخلی و خارجی
ی پدیده های فکری
فکری باید در دل ان صورت گیرد .تمام
و عینی جاری در سیاست خارجی هر کشور در ذیل هر یک
از این رئوس و مفاهیم قابلیت تعریف دارد .بدیهی اســت
که در یک سیاســت خارجی موفق ،ارمان مولد استراتژی
و استراتژی مولد تاکتیک اســت .به عبارت بهتر ،در یک
سیاست خارجی موفق ،تاکتیک ها در خدمت استراتژی ها
و استرات ژی ها در خدمت ارمان ها و ایده ال هایی هستند که
یک نظام اعتقادی – سیاسی مانند جمهوری اسالمی ایران
بر مبنای ان ایجاد شده است.
بدیهی اســت که در یک نظام اعتقادی و سیاســی،
تغییر ارمان ها ناممکن ،تغییر اســتراتژی ها بسیار سخت
و تغییــر تاکتیک هــا ممکن خواهد بــود .در اینجــا تغییر
تاکتیک ها باید بر اســاس تاکید بر ثابت ماندن ارمان ها و
استراتژی ها صورت گیرد .به عبارت بهتر ،تاکتیک باید در
خدمت ارمان و اســتراتژی باشد نه ناقض این دو! واقعیت
امر این است که در سیاست خارجی دولت یازدهم مرز میان
تاکتیک ،استراتژی و ارمان چندان پررنگ و تفکیک شده
نیست .به عنوان مثال در قبال مذاکرات هسته ای ایران و
اعضای ،5+1دولت یازدهم انعطاف تاکتیکی در پای میز
مذاکرات را می بایســت در ذیل اســتراتژی مدیریت رفتار
دشمن تعریف می کرد نه تبدیل دشمن به دوست.
نقطه قوت دولت یازدهم در حوزه
دیپلماسی نرم افزاری
یکــی از دغدغه هایی کــه دولت یازدهــم طی چهار
سال نخست با ان مواجه بود ،نحوه تنظیم مناسبات خود
فرصت هایی که نباید از دست برود
طی 4ســال اخیر تمرکز خاص دولت یازدهم بر روی
برجام ،منجر به از دســت رفتن برخــی فرصت های مهم
ی پیرامون ما و نظــام بین الملل
منطقــه ای و فرامنطقــه ا
شده اســت .واقعیت امر این است که طی سال های اخیر
و خصوصا پس از گذار بشریت به هزاره سوم ساختار نظام
بین الملل تاحدود زیادی دســتخوش تغییرات عمده شده
اســت .بر این اســاس ،ظهور فرصت ها یا بروز تهدیدات
حکم کنش هایــی را دارند که واکنش هایی ســریع و موثر
را می طلبد .بدیهی اســت که اگــر در قبــال این کنش ها
(فرصت ها و تهدیدات) واکنشــی فوری صورت نگیرد ،یا
فرصت از دســت می رود یا تهدید ســخت تر می شود .این
قاعــده در خصوص منطقــه خاورمیانه نیز صادق اســت.
منطقه طی سال های اخیر دوران پرالتهابی را سپری کرده
است .بروز بیداری اسالمی ا ز سال 2011میالدی تاکنون
به ثمر رسیدن نسبی برجام اصلی ترین
دســتاورد دولت در حــوزه سیاســت خارجی
کشــور در دوره چهــار ســاله نخســت اقای
روحانــی می باشــد .بــا این حــال شــواهد و
مســتندات موجود نشــان می دهد الزم است
در حــوزه یارگیری بین المللــی و تاکتیکی و به
فعلیت رساندن ظرفیت های مورد غفلت قرار
گرفته است
نتیجه گیری
به ثمر رســیدن نســبی برجام اصلی ترین دستاورد
دولــت در حوزه سیاســت خارجــی کشــور در دوره چهار
ساله نخست اقای روحانی می باشــد .با این حال شواهد
و مســتندات موجود نشــان می دهد الزم اســت در حوزه
یارگیــری بین المللــی و تاکتیکــی و به فعلیت رســاندن
ظرفیت های مــورد غفلت قرار گرفتــه در نظام بین الملل
شتاب بیشتری صورت گیرد .نکته مهم تر اینکه الزم است
اعضای محترم دولت در دوره چهار سال جدیدی که پیش
رو دارند ،بار دیگر مرز میان تاکتیک ها،اســتراتژی ها و
ارمان ها را در سیاست خارجی کشــور مرور کرده و قدرت
نرم و تاکتیکی خــود را در خدمت اســتراتژی های کالن
جمهوری اسالمی ایران از جمله حمایت از محور مقاومت
در منطقه و ایستادگی در برابر جریان سلطه و بی اعتمادی
مطلق به غرب و در راس ان امریکا تعریف نماید .در این
خصوص الزم اســت دولت یازدهم در فضای ایجاد شده
پسا برجام ،بازی کنترل شــده ای را در قبال اعضای 5+1
و دیگر بازیگران جهانی در دســتور کار خــود قرار دهد.
این بازی کنترل شده و فرصت محور تنها در سایه اتکا به
ارمان های انقالب اسالمی و استراتژی های پیش برنده
کشور میسر خواهد بود.
مثلث | شماره 356
حرکت به سوی غرب ،ابهام در قبال شرق
با بازیگران تعریف شده در دو حوزه شرق و غرب محسوب
می شود .ســیگنال های مثبت ابتدایی ارائه شده از سوی
شــخص رئیس جمهور و دولت یازدهم بــه ایاالت متحده
امریکا و ترو ئیکای اروپایی به طور طبیعی منجر به احساس
خطر و گارد بســته تر روســیه و چین در مقابل ایران شــد.
حتی این مســاله خود را در مذاکرات هسته ای میان ایران
و اعضای 5+1نیز نشــان داد .شــاید یکی از اصلی ترین
دلیل بروز این بحران ،خروج سیاست خارجی دولت فعلی
از مدار نه شــرقی –نه غربی و تبدیل ان به الگوی بیشــتر
غرب ،کمتر شرق می باشــد .این در حالیســت که دولت
یازدهم می توانست در سایه حرکت در همان مدار نه شرقی
نه غربی ،تعامل الزم با این دو را با تکیه بر بازی تاکتیکی و
اقتضایی خود در پی بگیرد .در اینجا نیــازی به بر هم زدن
فرمول اصلی و رویکرد کالن حاکم بر نحوه تنظیم مناسبات
ما با کشورهای غربی و شرقی نبود.
هم اکنون دو کشــور چین و روسیه نســبت به نحوه
تعامل یا تقابل دولت یازدهم با خود در دوران پس از توافق
سواالتی جدی دارند .از سوی دیگر ،امریکا و کشورهای
اروپایی نیز انتظار دارند به واسطه رفع تحریم ها و اینکه انها
طرف های اصلی و تضمین کنندگان اصلی حفظ توافق با
ایران هستند ،امتیازات بیشتری را نسبت به پکن و مسکو
از تهــران دریافت کنند .همیــن موضوع منجــر به ایجاد
نوعی ســردرگمی مزمن میان دولتمردان ما شــده است.
تنها راه حل سردرگمی مزمن ،ایجاد توازن تاکتیکی در نوع
برخورد ،مواجهه و تعامل با سایر بازیگران دخیل در پرونده
هســته ای ایران خواهد بود .در این میــان ،ما باید ضمن
بازگشت به استراتژی کالن عدم سلطه پذیری خود ،با یک
بازی تاکتیکی و فرصت محور این معادله را تنظیم کنیم.
منجر به ظهــور فرصت های ســرمایه گذاری دیپلماتیک
جدیدی برای کشــورمان شده اســت .انچه امروز در یمن
می گذرد یا ناتوانی واشــنگتن و متحدان ان در خصوص
ســرنگونی نظام ســوریه موید فرصت هایی است که برای
ما در حوزه سیاست خارجی و عرصه دیپلماسی ایجاد شده
است .در اینجا دولت باید در ســه حوزه دیپلماسی رسمی،
دیپلماســی عمومی و دیپلماســی پنهان تکلیف خود را با
وقایعی که به نوعی برای ما پیام اور فرصت یا تهدید هستند
مشخص کند.
از ســوی دیگــر ،در ان ســوی مرزهای منطقــه نیز
فرصت هایــی برای مــا وجود دارد کــه الزم اســت از انها
به بهترین نحــو ممکن بهره مند شــویم .به عنــوان مثال
سرمایه گذاری های دیپلماتیک صورت گرفته در امریکای
التین و حمایــت از دولت های سوسیالیســتی که در این
منطقه ایجاد شده است نباید به هیچ عنوان در سایه توجه
به مذاکرات هســته ای و ایجــاد ارتباطات جدیــد با برخی
کشورهای غربی به فراموشی ســپرده شود .این فراموشی
به معنای از دست رفتن فرصت هایی است که طی سالیان
اخیر و در منطقــه امریکای التیــن (حیاط خلوت امریکا)
برای ما ایجاد شده است .با این حال به نظر می رسد اساسا
دولت یازدهم در نگاه کالن خود اعتقادی به سرمایه گذاری
دیپلماتیک موثر در امریکای التین ندارد .در قبال افریقا،
خاوردور و حتی اتحادیه اروپا نیز این قاعده صادق است.
یارگیری موثر در نظام بین الملــل به معنای افزایش قدرت
مانور تاکتیکی مــا در مقابــل خطرات احتمالــی پیش رو
خواهد بود .به عنوان مثال باید از فرصت ظهور دولت های
ضد یــورو در اروپای واحد (مانند دولــت یونان ) به بهترین
نحو ممکن اســتفاده کــرد و انهــا را در قاموس سیاســت
خارجی کشــورمان بی اهمیت نشمریم .همچنین در قبال
بحران هــای تعیین کننده نظــام بین الملــل مانند بحران
اوکراین نیز باید بازی ما به گونه ای شکل گیرد که برای ما
در نهایت اورده تاکتیکی داشته باشد.
سیاست خارجی
بدون شــک اصلی ترین نقطه قوت دولــت یازدهم
در حوزه سیاســت خارجی ،حضور دیپلمات هــا و افرادی
اســت که در میدان مذاکره و در رعایت فن دیپلماســی و
اداب کنسولی از تجربه و مهارت باالیی برخوردار هستند.
این مهارت باال بین اعضای تیم مذاکره کننده هســته ای
کشــورمان در جریــان مذاکرات هســته ای کامــا قابل
مشاهده بود .توانمندی باال در چانه زنی و مذاکره با طرف
مقابل و همچنین تســلط کامــل انها بر زبان انگلیســی و
احاطه انها بــر فضای مذاکرات و عــدم تاثیر پذیری منفی
انها از شانتاژهای رســانه ای و روانی طرف مقابل مواردی
بود که جملگی قابل تحســین اســت .اتفاقا هر زمانی که
این توان و مهارت نرم افزاری در ذیل حوزه ســخت افزاری
سیاست خارجی کشور که همان استراتژی ها ی ما هستند
تعریف شــد ،طرف مقابل ناچار شد در مذاکرات هسته ای
به ما امتیازاتی بدهد .تعیین این خطوط قرمز و چارچوب ها
از ســوی مقام معظــم رهبری از یــک ســو و چانه زنی تیم
مذاکره کننده هســته ای کشــورمان در ذیل این خطوط و
چارچوب منجــر به موفقیت نســبی تیــم مذاکره کننده در
مذاکرات شد.
از این رو در حوزه نرم افزاری ،مهارت های باالیی در
میان کارشناسان و دیپلمات های وابسته به تیم فعلی دولت
وجود دارد که باید در حوزه سیاست خارجی کشور و البته در
ذیل استراتژی ها و خطوط کالن کشور مورد استفاده قرار
گیرد .با این حال در صورتی که این توان نرم افزاری در ذیل
یک ساختار ســخت افزاری و کالن نادرست به گردش در
اید ،اثار معکوس خواهد داشت.
دولت دیپلماسی کارافرین را در
دستورکار قرار دهد
دکتر رضا سیمبر در گفت وگو با مثلث
63
سیاست خارجی
جلویدوقطبی سازی های کاذب
را بگیریم
2
تقویت گفتمان انقالب در سیاست داخلی و خارجی
سیاست خارجی
64
مثلث | شماره 356
ســرانجام دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری به
پایان رســید .این انتخابات در ازادی و امنیت کامل برگزار
شد و به عنوان نمونه و مصداقی عینی از یک انتخابات ازاد،
مورد توجه رســانه های دنیا و حتی رســانه های غربی قرار
گرفت .مشارکت پرشور و مثال زدنی شهروندان کشورمان
در این انتخابــات ،درس بزرگــی به مدعیان دموکراســی
و ازادی در غــرب داد .در حالــی که کشــورهای غربی به
مشارکت حدود 50درصدی شــهروندان خود در انتخابات
افتخار می کنند ،مشاهده مشارکت باالی 70درصدی ملت
ایران انها را شگفت زده ساخته اســت .این تجدید میثاق
ملت ایران با انقالب اســامی و نظام جمهوری اسالمی،
ان هم در استانه چهل ســالگی انقالب نشان می دهد که
گفتمان انقالب اسالمی پویاتر از هر زمان دیگری به مسیر
خود ادامه می دهد.
انچه مسلم است اینکه در دل انقالب اسالمی ایران،
گفتمانی پویا وجود دارد که تقویت ان در برهه زمانی فعلی،
اصلی ترین وظیفه ملت و مسئوالن ما محسوب می شود.
گفتمان انقالب اسالمی ،گفتمانی پویا و راهگشا محسوب
می شــود .در برهه زمانی فعلی که دشــمنان همه ظرفیت
و توان خود را بــرای مقابله با ملت و نظــام ایران به صحنه
اورده اند ،تقویت این گفتمان و مقابله با گفتمان هایی که
در صدد به حاشــیه رانــدن ارزش هــا و ارمان های انقالب
هستند ،اصلی الز ام اور محسوب می شود .به عبارت بهتر،
اصلی ترین راه مقابله با دشمنان قسم خورده این مرز و بوم،
تقویت گفتمان انقالب است .هر اندازه این گفتمان بیشتر
تقویت شود ،قدرت مانور دشــمنان در مقابل ملت و نظام
ایران کاهش بیشتری خواهد یافت.
دشــمن در حال حاضر موجودیت انقالب اســامی
ایران و نظام بــر امده از ان را مورد هدف قرار داده اســت.
ی اســت که ملت ایران بارها علقه و پیوســتگی
این در حال
خود را به انقالب اســامی ایران به اثبات رســانده است.
در چنین شرایطی الزم است مســئوالن کشورمان ارزش و
حرمت گفتمان انقالب اســامی ایران را دانسته و خدای
ناکرده به صورت خواســته یا ناخواســته در صدد تضعیف
این گفتمان بر نیایند .گفتمان انقالب اســامی حکم نخ
تســبیحی را دارد که اجزای نظام را بــه مثابه یک پیکره به
یکدیگر پیوند می دهد.
بســیاری از بزرگان تاکیــد کرده اند کــه به رغم همه
تهدیدهای ســخت و نرم ،خطرناک ترین تالش دشمنان
جمهوری اســامی ایران ،تــاش برای تغییــر گفتمان
انقالب است .از این رو ما با یک تقابل فرهنگی تمام عیار با
دشمنان ملت ایران مواجه هستیم .در این تقابل فرهنگی،
باید مقتدرانه و با صالبت کامل از ارمان های نظام و انقالب
اسالمی پاســداری کرد .پاســداری از انقالب اسالمی و
ارزش هایی که در دل ان نهفته اســت ،مســتلزم بصیرت
و اگاهی مســئوالن کشورمان اســت .مقام معظم رهبری
بارها نسبت به شرایط حساســی که در ان قرار داریم تاکید
فرموده اند .بنا به فرموده معظم له ،ما هم اکنون در یک پیچ
تاریخی قرار داریم.
بدیهی است که در چنین شــرایطی باید ضمن رصد
هوشمندانه رفتار دشمنان نظام ،مسئوالن در گفتار و رفتار
خود نیز دقت الزم و کافی را داشته باشند .مخابره هر نشانه
نادرستی از سوی مسئوالن کشورمان به دشمنان ،مغایر با
ارزش های گفتمانی این نظام و انقالب محسوب می شود.
انچه باید از سوی مســئوالن ما خطاب به دشمنان مخابره
شود ،عزت و استحکام و ســربلندی کشور و ملت است نه
چیز دیگر .هم اکنون دشمن در انتظار اندکی غفلت ماست
تا بتواند منویات خطرناک خود را علیه ملت و نظام ما پیاده
نماید .در چنین شرایطی صیانت از گفتمان انقالب رسالت
بزرگی اســت که «همه» مســئوالن ما باید در عمل به ان
التزام داشته باشند.
موضــوع دیگری کــه در ایــن خصوص بایــد مورد
توجه قرار گیرد ،تالش دشــمن برای ایجاد دو قطبی های
کاذب میان ملت ایران است .در این خصوص ،مسئوالن
کشــورمان وظیفه بزرگ و تعیین کننده ای بر عهده دارند.
انها نباید به دشمنان اجازه ایجا د این دو قطبی های کاذب
را بدهند .به عبارت بهتر ،در این خصوص نه تنها مسئوالن
ما نباید در زمین بدخواهان ملت ایران بازی کنند ،بلکه باید از
وحدت و یکدلی جامعه و کشور در راستای تعالی ارمان های
انقالب اسالمی حمایت کنند.
تاکنون بارها عنوان شده است که در حوزه سیاسی و
اجتماعی ،دشمنان نظام د رصدد ایجاد دو قطبی هستند.
این د و قطبی سازی در راســتای ضربه زدن به موجودیت
نظام صورت می گیرد .از این رو در ایــن برهه زمانی نباید
اصل رصد هوشــمندانه رفتــار دشــمن را فراموش کرد.
دو قطبی ســازی و القا و ایجاد اختالفات مزمن در جامعه
ایران ،یک راهبرد و سیاســت کالن از ســوی دشــمنان
قسم خورده نظام و انقالب محسوب می شود .واقعیت امر
این است که دو قطبی ســازی یک فرمول ساختار شکنانه
اســت نه یک تاکتیک مقطعی .به عبــارت بهتر ،باید در
تحلیل این رفتار دشمن ،دو قطبی ســازی را به مثابه یک
اســتراتژی تقابلی در مواجهــه با انقالب اســامی مورد
توجه و تحلیل قــرار داد .تنها راه اصولــی مواجهه با این
استراتژی خطرناک و بستن راه نفوذ دشمن در این حوزه،
اتحاد حول محور مقام معظــم رهبری و ارزش های نظام
و ایجــاد تفکیکی واقع بینانه میان دوســتان و دشــمنان
انقالب اســت .اگر باور داشــته باشــیم بخش عمده ای
از بازی دشــمن نه در ان ســوی مرزهــا ،بلکــه در حوزه
سیاست داخلی ما و در شکل دهی منازعات داخلی میان
عالقه مندان به ارمان های نظام صورت می گیرد ،مسلما
واکنش ما نیز نســبت به این عملیات صــد الیه و پیچیده
بایــد هوشــمندانه و عقالنی تر باشــد .در این خصوص،
باید گفتمان انقالب اســامی ایران بــه مثابه یک محور
اساســی ،مدنظر مســئوالن ما باشــد .بدیهی است اگر
مسئوالن کشــورمان از گفتمان انقالب اســامی ایران
فاصله بگیرند ،در این صورت دشمنان این مرز و بوم طمع
بیشتری نســبت به ایجاد دگرگونی در معادالت سیاسی و
اجتماعی کشور پیدا خواهند کرد .در اینجا بار دیگر الزم
به تاکید اســت که در حوزه سیاســت خارجی و در دوران
پســا برجام ،دشــمن در صدد اســت ضمن دفرمه کردن
اســتراتژی ها و ثوابت بازی ما در قبــال منطقه و جهان،
استراتژی های جدیدی را جایگزین انها نماید .نخستین
گام دشمنان نظام در این مسیر ،قابل معامله جلوه دادن
اصول کالن سیاســت خارجی کشــور اســت .به عبارت
بهتر ،ایاالت متحده امریکا و دیگر دشمنان نظام دروهله
نخست ،ثوابت و اصول سیاســت خارجی کشورمان (که
انها نیز منبعث از ارمان های انقالب اســامی هســتند)
را بــه تاکتیک هایی قابل انعطاف تقلیــل می دهند و پس
از شکستن پوســته و هســته ســخت این اصول ،انها را
بر اساس اهداف خود انعطاف پذیر می سازند.
در نهایــت اینکه هم اکنــون ملت ایران با مشــارکت
مثال زدنــی خــود ،حماســه بزرگــی را در انتخابــات
ریاســت جمهوری دوازدهم خلق کرده اســت .هم اکنون
زمان ان اســت که مسئوالن کشــور ضمن پاسداشت این
حماســه بزرگ ،در صیانت از گفتمان انقالب اســامی و
مقابله با توطئه ها و تحرکات دشمنان این مرز و بوم بیش از
هر زمان دیگری هشیار و اگاه باشند.
سیاست خارجی
دیپلماسیکارافرین
دکتررضاسیمبردرگفت وگوبامثلث
مثلث | شماره 356
ساختاری چابک نیست.در این خصوص وزارت امور خارجه
ما نیاز به اصالح دارد .باید ایــن اصالحات صورت گیرد تا
در سایه ان ،شاهد تحقق دیپلماســی کارافرین باشیم .در
این خصوص سفارتخانه ها و نمایندگی های ما در خارج از
کشور باید وارد عمل شده و عملکردی موثر داشته باشند.
پتانسیل های درونی و بیرونی ما باید در راستای تحقق این
نوع دیپلماسی فعال شود .اگر بخواهم به صورت خالصه
سیاست خارجی
بدون شک سیاست خارجی دولت یازدهم دارای
نقاط قوت و ضعفی بوده اســت .به نظر شما در
دولت دوازدهم ،چه مباحث و موضوعاتی باید در
حوزه سیاســت خارجی و دیپلماسی کشور مورد
توجه قرار گیرد؟
در این خصوص نکاتی وجود دارد که الزم اســت
به انها اشــاره کنم .در جریان رقابت های انتخاباتی شاهد
بودیم که خواســته اصلی مردم ،موضوع رونق اقتصادی
در کشور است .این موضوعی اســت که همگان روی ان
اتفاق نظر دارند .به عبارت بهتــر ،دغدغه های اقتصادی
در نزد مردم ایران پررنگ اســت .این مساله در وعده های
اقای رئیس جمهور در خصوص اشتغال و رونق اقتصادی
نیز خود را نشــان داد .بر همین اســاس یکی از مهم ترین
چارچوب هایی که در وزارت امور خارجه و دستگاه دیپلماسی
و سیاســت خارجی ما باید مورد توجه قرار گیــرد ،توجه به
دیپلماسی کارافرین اســت .این نوع دیپلماسی باید حکم
یک محور را در سیاســت خارجی ما داشــته باشــد .البته
این موضوع نیاز به بحثــی گســترده دارد .به عنوان مثال
باید به این سوال اصلی پاســخ داد که ساختارهای موجود
در دستگاه دیپلماســی وزارت امور خارجه تا چه اندازه ای
برای اعمال و تمرکز بر این نوع دیپلماســی امادگی دارد.
واقعیت امر این است که ساختار فعلی دستگاه دیپلماسی،
1
ســرانجام انتخابــات
ریاســت جمهوری دوازدهــم
برگــزار شــد و دکتــر حســن
روحانــی در ایــن انتخابــات
توانســت بار دیگر به پیروزی
برســد .یکــی از مهم تریــن
مباحــث و دغدغه هــای موجــود کــه در مناظره های
انتخاباتی نیز نمود ویژه ای داشت ،سیاست خارجی
دولت یازدهم و نحوه تکرار این سیاســت خارجی در
دولت دوازدهم اســت؛ موضوعی که در خصوص ان
شاهد طرح پیشــنهادها و انتقادات زیادی بودیم .در
این خصوص گفت وگویی با دکتر رضا ســیمبر ،استاد
روابط بین الملل دانشــگاه گیالن انجام داده ایم که از
نظرتان می گذرد:
بگویم ،ما در این خصوص نیاز به یک دستگاه بوروکراتیک
و چابک داریم.
یکی از مســائلی که دولت یازدهم در طول چهار
سال گذشته روی ان تمرکز زیادی کرد ،موضوع
توافــق هســته ای میان ایــران و اعضــای 5+1
بوده اســت .همان گونه که مســتحضر هستید
مذاکرات هسته ای حدود دو سال به طول انجامید
و در نهایت توافق هسته ای از حدود دی ماه سال
1394اجرایی شــد .دولت دوازدهم باید در قبال
برجام چه اقداماتی صورت دهد؟
به نکته مهمی اشــاره شــد .یکــی از اصلی ترین
موضوعاتی که باید در دستورکار دولت جدید قرار گیرد ،نقد
مطالبات ما در برجام اســت .در این خصوص نیز مباحث و
مطالبات اقتصــادی اولویت و موضوعیــت دارد .واقعیت
امر این اســت که به رغم هزینه های زیادی که ما در برجام
کردیــم ،نتوانســتیم دســتاوردها و فایده هــای الزم را به
دســت بیاوریم .از این رو زمان ان اســت تا ما به چانه زنی
و تاکیــد بر مطالبــات خود ،حداقــل فوایــد الزم را در این
خصوص به دست بیاوریم .فوایدی که بتواند حداقل کفاف
هزینه هایی که ما تا کنون در قبال توافق هسته ای و برجام
پرداخت کرده ایم را بدهد .در این خصوص الزم اســت بر
سر تحریم های اقتصادی ،سوئیفت ،فشارهای اقتصادی
و شــانتاژهایی کــه ایاالت متحــده امریــکا در خصوص
65
سیاست خارجی
سیاست خارجی
66
مثلث | شماره 356
سرمایه گذاری در ایران صورت می دهد ،مطالبه گری هایی
جدی از طرف مقابل صورت گیرد .اگــر در این خصوص
اقداماتی جدی صورت نگیرد ،پس از 4سال نقدهایی جدی
بر دستگاه سیاست خارجی ما از سوی مردم وارد خواهد شد.
یکــی از موضوعاتی کــه در جریــان مناظره ها و
رقابت هــای انتخابــات ریاســت جمهوری اخیر
مورد توجه قرار گرفت ،توان موشــکی و دفاعی
جمهوری اسالمی ایران بود .به نظر شما در این
خصوص دولت باید چه اقداماتی صورت دهد؟
همان گونه که اخیرا در جریان سفر دونالد ترامپ
رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا شاهد بودیم ،واشنگتن
صراحتا قصد خود را بــرای محدود کردن توان موشــکی
و دفاعی ما اعالم کرده اســت .بدیهی اســت کــه در این
خصوصدستگاهدیپیماسیوسیاستخارجیمابایدهشیار
باشد و به دام نیفتد .تجربه برجام نشان داد عقب نشینی در
مقابل ایاالت متحده امریکا نه تنها منجر به اصالح رویکرد
این کشور در قبال ایران نمی شــود ،بلکه ان را در مقابل ما
وقیح تر خواهد کــرد .از این رو بایــد از تجربه برجام درس
گرفت .هم اکنون هدف مشــترک ایاالت متحده امریکا و
عربستان سعودی ،تحدید توان دفاعی و موشکی ماست.
انها قصد دارند تا توان ما را در این خصوص محدود کنند و
سپس به اهداف خود در تقابل با جمهوری اسالمی ایران
دست پیدا کنند .این توان رزمی و دفاعی ماست که منجر به
ترس دشمنان شده اســت .اگر ما در مقابل ایاالت متحده
امریکا عقب نشــینی کنیم ،واشــنگتن گام به گام مسادل
مختلفی را مطرح می کند .من قبال این موضوع را در قالب
برجام 2و 3و 4و ....مطرح کــردم .انها روی موضوعاتی
مانند توان موشکی و دفاعی ایران ،حقوق بشر ،حمایت از
گروههای مقاومت در منطقه و ....متمرکز خواهند شد و در
صدد امتیازگیری از کشورمان هستند .باید در این خصوص
بسیار هشیار بود .ما باید نقش قدرت افرین خود در منطقه
را درک کرده و به ان ببالیم .متاسفانه در جریان رقابت های
انتخاباتی ،مباحثی در خصوص اینکه «اگر ما نبودیم جنگ
می شــد» و ....مطرح گردید .این مباحث و متعاقبا طرح
انها به هیچ عنوان صحیح نیست .طرح این مباحث منجر
به سوء تفسیر ایاالت متحده امریکا در خصوص کشورمان
خواهد شــد .هم اکنون شاهد هســتیم که ایاالت متحده
امریکا ســوء تفســیر خود را از انتخابات ریاست جمهوری
ایران دارد .بنابراین ،باید در مقابل امریکا بسیار مقتدرانه و
اگاهانه عمل کرد.
خوشبختانه هم اکنون دشمنان ما در منطقه از جمله
عربستان سعودی دچار شکست و انزوای سیاسی شده اند.
باید اصالحاتی صورت گیرد تا در سایه ان
شاهد تحقق دیپلماسی کارافرین باشیم
ریاض به رغم پترودالرهایی که در اختیار دارد ،نتوانســته
به اهداف خود دســت پیدا کند .در چنین شرایطی ما باید
به اقتدار خــود افتخار کــرده و ان را حفــظ کنیم.یکی از
اصلی ترین وظایف دولت دوازدهم ،حفظ این اقتدار است.
از ســوی دیگر ،ایاالت متحده امریکا هم اکنون سعی در
القای این موضوع دارد که اگر مردم به دولت یازدهم دوباره
رای داده اند ،به دلیل دور شــدن ســایه جنگ بوده است!
واشنگتن سعی دارد از این گزاره القایی ،به عنوان یک برگ
برنده در مقابل ما استفاده کند .بنابراین باید مراقب باشیم که
گول حربه های واشنگتن را نخوریم.
به تقابل ایاالت متحده امریکا با جمهوری اسالمی
ایران اشــاره کردید .برخی تصــور می کنند این
تقابل ،منوط به حضــور یکــی از دو حزب اصلی
امریکا یعنی دموکرات یــا جمهوریخواه در راس
معادالت سیاســی و اجرایی امریکاست .به نظر
شما این رویکرد تقابلی در اینده دچار چه تحوالتی
خواهد شد؟
انچه مسلم است اینکه تقابل ایاالت متحده امریکا
با گفتمان انقالب اســامی ،تقابلی ثابت و مستمر است.
در ســطح کالن ،سیاســت خارجی هر دو حزب دموکرات
و جمهوریخواه یکسان اســت .بر این اساس هر دو حزب
دموکــرات و جمهوریخــواه ،با گفتمان انقالب اســامی
ایران و تاثیر عمیق فکری و اندیشــه ای ایــن گفتمان در
تقابل هستند و این تقابل ،در حوزه سیاست خارجی امریکا
به صورتی عینی و اشکار متبلور شده است.امکان دارد در
موکدات لفظی ،سران دو حزب دموکرات یا جمهوریخواه
روی مســائل مختلفی متمرکز شــوند و حتی در این زمینه
مخالفت هایی با یکدیگر داشــته باشــند امــا رویکرد کلی
انها در حوزه سیاست خارجی یکسان است .تفاوت برخی
تاکتیک ها و اولویت های دو حزب دموکرات و جمهوریخواه
نباید ما را در این خصوص به خطا و اشــتباه بیندازد .بر این
اساس دموکرات ها بیشتر روی مسائلی مانند حقوق بشر و
خلع سالح متمرکز می شــوند و جمهوریخواهان به صورت
سنتی نســبت به مداخله گری در امور کشــورهای دیگر و
دموکراسی تحمیلی خود به دیگر مناطق دنیا اقدام می کنند.
با این حــال کالن قضیه میان این دو یکی اســت .انها در
مســائلی مانند حمایت از رژیم صهیونیستی ،تامین امنیت
انــرژی و بازدارندگی در مقابل ایران بــا یکدیگر اتفاق نظر
و رویکردی مشــترک دارند .بنابراین به طور کلی نباید این
تصور نادرست را داشت که حضور یا عدم حضور هر یک از
سیاستمداران یا احزاب امریکایی در قدرت ،منجر به تعدیل
رفتار انها خواهد شد.
هم اکنــون ایاالت متحــده امریــکا نیــز به عنــوان
اصلی ترین دشمن انقالب اسالمی ایران دچار بحران های
عدیده ای شــده اســت .یکی از این موارد ،حضور ترامپ
در راس معــادالت سیاســی و اجرایــی امریکاســت.
«دونالد ترامــپ» در انتخابات ریاســت جمهوری هشــتم
نوامبر توانســت با موج ســواری بر افکار عمومــی و مانور
روی شــکاف ها و کمبودهای موجود در ساختار سیاسی و
اقتصادی امریکا پیروز شود.
شما اشــاره کردید که یکی از اصلی ترین وظایف
دولــت دوازدهم که باید نســبت به ان حســاس
باشــد ،نقد کردن برجام و وادار ســاختن طرف
مقابل نســبت به عمل به تعهدات خود است .در
این خصوص بیشتر توضیح دهید.
همان گونــه که قبــا نیــز اشــاره کردم ،تحقق
حداقل های حقــوق ایرانیان در مذاکــرات برجام ،پس از
میلیاردهــا دالر هزینه ای که برای بســته شــدن مقرهای
هسته ای ایران پرداخته شده ،از اصلی ترین خواسته های
مردم اســت .در این خصوص الزم است دولت دوازدهم با
اقتدار الزم عدم تصویب تحریم های جدیــد علیه ایران را
دنبال کند و مراتب اعتراض شدید جمهوری اسالمی ایران
را نسبت به مواردی مانند تصویب تحریم های جدید علیه
ایران ،ایجاد محدودیت در صدور ویزا برای کســانی که به
ایران ســفر کرده اند را به اطالع طرف های مذاکره برساند
و مصرانه خواهان اعمال تجدید نظر در انها بشــود .الزم
اســت این مســاله با اقتدار و به طور جدی مورد تاکید قرار
گیرد که ما نســبت به همه تعهدات خود پایبنــد بوده ایم و
به دنبال ان مرتبط دانستن و مرتبط کردن توافقات حقوقی
و دیپلماتیک ما به موضوع اقتدار موشکی یا مسائل حقوق
بشر و تروریســم کامال خالف عرف دیپلماتیک است و در
مسیر تنش زدایی و ایجاد حسن تفاهم ،موانع و چالش های
جدی ایجاد می کند که همه مســئولیت ان بر عهده طرف
غربی مذاکره اســت.همان گونه که اشــاره کردم ،دولت
دوازدهم باید در این خصوص مطالبه گر باشد .ملت ایران
نیز مطالبه گــری دولت دوازدهــم بابت برجــام را در اینده
پیگیری خواهند کرد و نسبت به ان حساس هستند.
در این خصوص (برجام) ما دارای حقوق دیگری نیز
هســتیم که باید مورد توجه قرار گیرد .یکی از این موارد،
اموال بلوکه شــدن ایرانیان در خارج از کشــور اســت .در
راستای تحقق حقوق بین المللی برجام ،شهروندان ایرانی
خواهان ازاد شدن همه دارایی های بلوکه شده خود هستند.
این در حالی اســت که دارایی های ایــران نیز هنوز به طور
عمده بلوکه شده هستند .این امری است که بر اساس حقوق
حقه مردم ایران اصــا قابل قبول و قابل توجیه نیســت.
بر اساس توافقات انجام شــده همه این دارایی های بلوکه
شده باید هر چه سریع تر ازاد شود و در اختیار مردم ایران قرار
گیرد .بلوکه ماندن این دارایی ها در حالی اســت که کشور
شدیدا با کمبود سرمایه و نقدینگی مواجه است؛ امری که
به طور کامل به شکل خصمانه علیه مردم ایران و منافع این
کشور قلمداد می گردد.
در نهایــت ،موضوع دیگــری که باید توســط دولت
دوازدهم پیگیری شــود ،مربوط به سرمایه گذاری خارجی
در ایران است .تاکنون در این خصوص موفقیت چندانی
حاصل نشــده اســت .در این خصوص الزم اســت دولت
دوازدهم از تمام ظرفیت های دیپلماتیــک و اقتصادی و
بازرگانی خود بهره ببــرد .البته ســرمایه گذاری خارجی در
کشــور باید به گونه ای تعریف و طراحی شــود که به ســود
خدمات و صنایع ملی و داخلی ما باشد .این موضوع باید در
ذیل اقتصاد مقاومتی تعریف شود .دولت دوازدهم باید این
حقیقت را مدنظر قرار دهد که دل بستن به سرمایه گذاری
خارجی صرف بدون تدبیر و تمشــیت اقتصادی می تواند
شدیدا خطرناک باشد.
نسل جدید مربیان در راه است
ورزش
سال ها بود نیمکت های مربیگری لیگ برتر در سیطره حضور اندک مربیانی
بود که مدام از این تیم به ان تیــم نقل مکان می کردند و ناکامــی انها تاثیری در
حضورشان در سطح اول باشگاهی نداشت .نام هایی که تحت هر شرایطی باید
تیم می گرفتند بدون اینکه بخواهند دانش یا علم روز فوتبال را داشته باشند که
تغییری در روند کاری خود همچنین نمایش فنی تیم های تحت اختیار ایجاد کنند.
تی
تر
یک
پوست اندازی
نسلجدیدمربیاندرایران
قدرتگرفته اند
ورزش
68
مثلث | شماره 356
1
بازیکنانی که زمانی رویایی ترین تیم ملی تاریخ فوتبال
ایران را ســاخته بودند حاال در قامت مربی باید به شکست
یکدیگر بیندیشند .انها در همان دوره ای هم که همبازی
بودند بالطبع مرزبندی های خاص خودشان را داشتند اما به
هر حال قرار گرفتن در تیم ملی باعث شده بود تا اختالف ها
کار را برای پیشــرفت تیم ملــی در دوره مربیگــری برانکو
ایوانکوویچ سخت نکند .دایی ،گل محمدی ،هاشمیان،
عزیزی ،منصوریان ،نکونام و برخی دیگر از همبازی های
ی حاال در عصر جدید فوتبال ایران مربیگری را تجربه
قدیم
می کنند .دوره ای سخت و پر فرا زو نشیب که قطعا با دوران
بازیگری متفاوت خواهد بود .لیگ برتر ایران یک بار دیگر
خود را برای حضور مربیان نسل جدید فوتبال ایران اماده
می کند ،روندی که در چند فصل گذشته اغاز شده و حاال به
لیگ هفدهم کشیده شده است .سال ها بود نیمکت های
مربیگری لیگ برتر در سیطره حضور اندک مربیانی بود که
مدام از این تیم به ان تیم نقل مــکان می کردند و ناکامی
انها تاثیری در حضورشان در سطح اول باشگاهی نداشت.
نام هایی که تحت هر شــرایطی باید تیم می گرفتند بدون
اینکه بخواهند دانش یا علم روز فوتبال را داشته باشند که
تغییری در روند کاری خود همچنین نمایش فنی تیم های
تحت اختیار ایجاد کنند .تقریبا از سه تا چهار فصل پیش
بود که این رویه با ورود نسلی جدید از مربیان جوان تغییر
کرد .مربیانی که هر کدام انها در دوران فوتبال ستاره های
بزرگی بودنــد و با جاه طلبی های جدید وارد عرصه دشــوار
مربیگری شدند تا به این ترتیب خونی جدید به نیمکت های
باشــگاهی در لیگ برتــر تزریق شــود .مربیانی همچون
یحیی گل محمدی ،علیرضا منصوریــان ،فراز کمالوند،
رسول خطیبی ،عبدالله ویسی و ...با ورودشان به عرصه
مربیگری به رقیبانی جــدی برای مربیــان باتجربه و پابه
سن گذاشته تبدیل شــدند تا دوران بازنشستگی برخی از
این مربیان فرا برسد .رویه تغییر نســل مربیان فصل قبل
هم ادامه پیدا کرد و نام هایی جدید به جدول ســرمربیان
فوتبال باشگاهی ایران اضافه شد تا روند تغییر نسل سرعت
بیشــتری به خود بگیرد .در اســتقالل خوزستان سیروس
پورموســوی اولین تجربه مربیگــری خود را بــا موفقیت
سپری کرد و توانست در تجربه اسیایی هم سربلند بیرون
بیاید .در فوالد اما نعیم ســعداوی کــه خیلی تالش کرده
بود تا نفر اول شــود نتوانســت عملکرد خوبی از خود برجا
بگذارد.در اصفهان مجتبی حسینی هم نامش را به عنوان
یکی از مربیان نسل جدید بر سر زبان ها انداخت و جانشین
رفیق قدیمی خود شد گرچه نتوانست موفقیت های یحیی
گل محمدی را ادامه دهد .حسینی در لیگ برتر ذوب اهن
را در جایگاه چهارم نشاند اما در جام حذفی و لیگ قهرمانان
اسیا موفقیت های قبلی را تکرار نکرد .با بسته شدن پرونده
لیگ شانزدهم ان هم با ورود ســه مربی نسل جدید حاال
در اســتانه لیگ هفدهم نیز خبرهایی به گوش می رســد
مبنی بر اینکه سطح اول باشگاهی ایران خود را برای ورود
مربیان جدیدتر اماده می کند .نفراتی مثل وحید هاشمیان
دنیای متفاوتی که جوانان می سازند
درباره اثرات مثبت حضور مربیان
جوان در فوتبال کشورمان
که سال هاســت در المان و اروپا کالس های مربیگری را
گذرانده و حــاال یکی از گزینه هــای احتمالی نفت تهران
قلمداد می شود .همین طور جواد نکونام که از قرار معلوم
نزدیک نیمکت تراکتورسازی است.
با این حســاب می توان امیدوار بود که نسل فوتبال
ایران چه در عرصــه مربیگری چــه در عرصــه بازیکن با
سرعت خوبی در حال تغییر اســت درست مثل کشورهای
پیشرفته در دنیای فوتبال که به خوبی از جادوی جوانی و
جاه طلبی های موجود در این نسل برای رسیدن به باالترین
نقطه بهره می برند .نسلی که می تواند زمینه بازنشستگی را
برای پا به سن گذاشته های عرصه مربیگری فراهم کند تا
انها از این پس به جای کار اجرایی در بخش های مدیریتی
و همچنین کارشناسی به فعالیت مشغول باشند.
اقا یحیی
گل محمدی مربیگری را در تیم تربیت یزد در ســال
۱۳۸۸اغاز کــرد .وی در مرداد ۱۳۸۹به عنوان ســرمربی
تیم نساجی مازندران انتخاب شد .در سال ۱۳۹۰به عنوان
دستیار علی دایی در تیم راه اهن به فعالیت پرداخت .یک
سال بعد به عنوان ســرمربی تیم صبای قم انتخاب شد اما
همان سال از این تیم جدا شــد و به عنوان دستیار به تیم
پرسپولیس تهران پیوست.
بعد از جدایی از ســایپا علی دایــی در تیم هایی
کــه مربیگــری کــرد موفق شــد ســه بــار هم
جام وقهرمانی جام حذفی را به عنوان سرمربی
باالیسرببردکهاخرینبارهمینچندروزپیش
درخرمشهربود
پیوست ،به نظر می رسد به لیگ برتر برگردد .دوبار قهرمانی
با ذوب اهــن در جام حذفی و نمایش قابــل قبول در لیگ
باعث شد تا گل محمدی به چهره ای تاثیرگذار بدل شود،
اما با شــروع لیگ شــانزدهم شــرایط برای او خوب پیش
نرفت و در همــان ابتدای کار بــود که جای خــود را پس
از کشــمکش هایی که میان او و ســعید اذری مدیرعامل
ذوب اهن به وجود امد ،به مجتبی حسینی داد .در شرایطی
که انتظار می رفت گل محمدی با برکناری احتمالی مربیان
لیگ برتر ،جایگزین انها شود ،اکسین البرز سراغ او رفت
و به صورت کامال غیرمنتظره جایگزین فیروز کریمی شد.
گل محمدی به رغم شروع خوبی که با اکسین داشت و تیم
یکپارچه ای را در نیم فصل دوم شــکل داد ،نتوانســت به
نمایش های خوب خود ادامه دهد و تساوی های پرشمار
مانع از اضافه شــدن این تیم به جمع مدعیان شــد ،تا در
هفته های پایانی دیگر امیدی به صعود به لیگ برتر نداشته
باشد .به نظر می رسد گل محمدی منتظر پیشنهاد تیم های
لیگ برتری برای شروع لیگ هفدهم است.
اراده عجیب شهریار
حرفه ای مثل نکو
باشــگاه پاس که در حال حاضر و پــس از انتقال به
همدان به نابودی رفت یکی از مهمتریــن مراکز پرورش
اســتعدادهای مربیگری در ایران بوده است .پس از انکه
با تجربه ها و پیشکسوتان پاس در دهه 1350فوتبال ملی
را در دســت داشــتند این روند ادامه پیدا کرد و این روند از
حشمت مهاجرانی و اصغر شرفی به چهره هایی مثل فرهاد
کاظمی ،فیروز کریمی و ...رسید .پاسی ها در طول 6دهه
گذشــته یکی از اصلی ترین مراکز پرورش استعدادهای
مربیگــری بوده اند و جــواد نکونام اخریــن محصول این
باشــگاه بزرگ اســت .اولین مربی مطرح پاس داریوش
اسداللهی بوده اســت و نکونام اخرین انهاست ،بازیکنی
که با حضور احتمالی در تراکتورســازی ریســک بزرگی را
قبول کرده اما به هم دوره هایــش جرات مربیگری خواهد
داد .در حال حاضر وحید هاشمیان نیز از دیگر چهره های
مربیگری در مکتب پاس محســوب می شود که در انتظار
حضور در بازار ایران است.
مثلث | شماره 356
لیــگ ششــم حرفــه ای فوتبــال ایــران در فصــل
85-86برای علی دایی به سالی رویایی در فوتبال باشگاهی
تبدیل شد .درست چند ماه بعد از اتفاقات رخ داده در جام
جهانی و کنار رفتن از تیم ملی علی دایی پیراهن ســایپا را
بر تن کرد تا زیر نظر ورنر لورانت المانی اخرین سال های
فوتبال خود را پشت سر بگذارد غافل از اینکه مربی المانی
عمری کوتاه و یکــی دو ماهه روی نیمکت ســایپا خواهد
داشت .بعد از برکناری لورانت المانی مدیریت وقت باشگاه
سایپا تصمیم گرفت از علی دایی به عنوان مربی – بازیکن
در تیم بهره ببرد؛ تصمیمی که در پایان منجر به قهرمانی
دراماتیک نارنجی پوشــان پایتخت در لیگ ششــم شد تا
شهریار که فشار انتقادات بســیار زیادی را در فوتبال ملی
تحمل کرده بــود بغض خــود را در لیگ برتر بشــکند و با
باال بردن اولین جــام دوران مربیگــری به دنبال روزهای
درخشانی در این عرصه باشد .بعد از جدایی از سایپا علی
دایی در تیم هایی که مربیگری کرد موفق شــد سه بار هم
جام وقهرمانی جام حذفی را به عنوان ســرمربی باالی سر
ببرد که اخرین بار همین چند روز پیش در خرمشــهر بود.
موفقیتی بزرگ با تیمی ورشکسته و بدون مالک مثل نفت
باعث شد تا ســایپایی ها که اصال از عملکرد حسین فرکی
رضایت نداشتند بالفاصله باب مذاکره با شهریار را باز کرده
و او را به نیمکت خــود بازگرداند بلکه خاطرات خوش یک
دهه قبل این بار هم تکرار شود.
علی دایی در حالی توانست ســایپا را به قهرمانی در
لیگ ششــم برســاند که منتقدان او مدعی بودنــد در این
قهرمانی نقش اصلــی را ورنــر لورانت المانی بــازی کرد
چون تیمی بســت که توانایی قهرمانی داشت و تمرینات
طاقت فرسای پیرمرد بداخالق المانی در پیش فصل تاثیر
فراوانی در نتایج ســایپا داشــت .در واقع اولین جام علی
دایی خیلی زود و زمانی به دست امد که ورنر لورانت مربی
المانی ســایپا در ابتدای فصل و در حالی که این تیم از 5
مسابقه صاحب 3پیروزی و دو تســاوی شده بود ،این تیم
را ترک کرد تا در ادامه علی دایی در کسوت مربی-بازیکن
در ســایپا وارد اولین چالش دوران مربیگری خود شــود و
در اخرین دیدار فصل با پیروزی 2بــر صفر در خانه مقابل
مس کرمان جشن قهرمانی بگیرد .علی دایی در ان دیدار
در دقیقه 63جایگزین محسن خلیلی شد و موفق شد گل
دوم را در مســیر قهرمانی تیمش به ثمر برســاند .دومین
و ســومین جام های علی دایی در جام حذفــی و در اولین
مقطع حضور او در پرســپولیس به دست امدند؛ جام هایی
که اخرین افتخارات علــی دایی بوده انــد و او در فینال با
شکست ملوان بندرانزلی و گسترش فوالد موفق به کسب
انها شد.سرمربی سابق تیم ملی که پس از شکست مقابل
عربستان در ورزشگاه ازادی جای خود را به افشین قطبی
داد ،تاکنون عالوه بر تیم های ذکر شــده در باشگاه های
راه اهن و صبا هم کار کرده و بهترین عنوان او در لیگ برتر
به کسب مقام نا یب قهرمانی همراه با پرسپولیس و دو مقام
چهارمی باز هم همراه سرخپوشــان پایتخت باز می گردد.
بدترین نتایج او هم دو بار کسب عنوان یازدهمی مسابقات
همراه با سایپا و راه اهن بوده است.
با این همه اما قهرمانی سایپا به نام دایی سند خورد و
حاال او در بازگشت به این باشگاه ،ماموریتی بس دشوارتر
پیــش رو دارد ان هم در شــرایطی که نه خبــری از مربی
خارجی هســت نه چیز دیگــر و تنها کادری کنــار او دیده
می شوند که در راس انها محمد دایی برادر بزرگ تر حضور
دارد در کنار یکی دو چهره پیشکسوت دیگر که سال هاست
یار شهریار هستند .سرمربی جدید سایپا برای رساندن این
تیم به جمع مدعیــان قطعا کاری دشــوار پیش رو خواهد
داشــت چون این تیم با ضعف های بزرگی در پســت های
کلیدی مواجه اســت و باید با جذب مهره های کارامد این
ضعف ها را پوشش دهد .مذاکرات مفصل و طوالنی مدت
شــهریار با مدیرعامل و اعضای هیات مدیره باشــگاه نیز
خود این موضــوع را تایید می کند که دایی خواســته های
زیادی دارد تا بتواند سایپا را در زمره یک قهرمان به میدان
بفرســتد به همین خاطر باید منتظر ماند و دید بعد از ســه
قهرمانی در جام حذفی و یک نایب قهرمانی با پرسپولیس
در لیگ برتر از روز جدایی از سایپا شهریار دوباره می تواند
با یک قهرمانی دیگر زمینه حضورش در تیم های بزرگ تر
حتی تیم محبوبش پرســپولیس را فراهم کند .گلزن ترین
مهاجم ملی جهان ،فصل جدید را در پی مشــکالت مالی
صبای قم با نفت تهران اغاز کرد و در شــرایطی که خیلی
دیر به این تیم اضافه شد ،موفق به کسب عنوان قهرمانی
جام حذفی شد.
ورزش
پس از پایان نیم فصل سال ۱۳۹۱با برکناری مانوئل
ژوزه ،گل محمدی به عنوان سرمربی پرسپولیس انتخاب
شــد .گل محمدی ۲۹اســفند ماه ۱۳۹۱در برنامه ۹۰از
ســرمربیگری پرســپولیس کناره گیری کرد اما این استعفا
مورد پذیرش مدیرعامل این تیم قرار نگرفت .پس از دیدار
پرسپولیس مقابل سپاهان در فینال جام حذفی و باخت تیم
گل محمدی ،وی مورد انتقاد شــدید پیشکسوتان باشگاه
قرار گرفت و با وجــود اینکه در مدتی که ســکان هدایت
پرسپولیس را در دست داشــت فقط دو باخت را در کارنامه
خود یدک می کشــید در تاریخ ۱۸اردیبهشت ۹۲بار دیگر
استعفای خود را تســلیم محمد رویانیان کرد و از این تیم
جدا شــد .با اغاز فصل ســیزدهم لیگ برتــر خلیج فارس
یحیی گل محمدی سرمربیگری تیم فوتبال نفت تهران را
پذیرفت .او حتی در هفته ششــم لیگ برتر ایران توانست
تیم ســابقش را با تک گل دقیقه ۹۲علی قربانی شکست
دهد و در جدول رده بندی با ســه امتیاز بیشــتر ،ســه پله
باالتر از پرســپولیس علی دایی قرار بگیرد .وی در بهمن
۱۳۹۳از طرف کانــون مربیــان فوتبال ایــران به عنوان
بهترین سرمربی سال انتخاب شد .گل محمدی در فصل
۱۳۹۳-۹۴با ذوب اهن قهرمان جام حذفی شد و در لیگ
برتر نیز مقام چهارم را کســب کرد .او فصــل بعد نیز برای
دومین ســال پیاپی تیم ذوب اهن را به مقــام قهرمانی در
مسابقات جام حذفی رساند .یحیی گل محمدی که پس از
جدایی از ذوب اهن در انتقالی غیرمنتظره به اکسین البرز
هیچ کس با جوانگرایی مشکل ندارد
مدیران با مربیان جدید اعتماد
کرده اند
چرخ و فلک
نقدی بر جریان حمایت از مربیان
جوان در فوتبال ایران
69
ورزش
چرخ و فلک
ورزش
70
مثلث | شماره 356
مربی محجوب
وحید هاشــمیان یکــی از با اخالق تریــن بازیکنان
تاریخ فوتبال ایران است .از ان جنس بازیکنانی که نمونه
ان خیلی کم پیدا می شود .اهل یادگیری است .پر انرژی
و جسور است و البته صبور .اما با همه اینها به نظر می رسد
او نیز جزو ان دســته از مربیان جوانی اســت کــه انتظار
دارد در فوتبال ایــران به او اعتماد کننــد .چندی پیش در
اینستاگرامش سوالی را مطرح کرد که نشان داد تا چه حد
از شــرایطی که بر فوتبال ایران حاکم شده دلخور است؛
«علم بهتر است یا رابطه؟ »
وقتی قرار شــد دراین باره به رســانه ها توضیح بدهد
تاکید کرد« :من ناراحت نیستم و سوالی کردم که دیگران
نظر دادند.مهم این اســت که در ایران طرفداران فوتبال
تصمیم گیرنده نیستند ولی انها می گویند علم بهتر است.
با این حال همه می دانند که رابطه چقدر تاثیرگذار است.
خودتان از اتفاقاتی که در فوتبال ایــران رخ می دهد خبر
دارید.البته در فوتبال مــا مربیانی مثل جاللی و فرکی هم
هســتند که زحمت می کشــند و برخی هم که االن بیرون
گود هستند قبال لیاقت خودشــان را نشان داده اند.قبل از
شروع لیگ ایران سه پیشــنهاد به من شد اما بعد از بررسی
شرایط انها را نپذیرفتم.چون مدرک مربیگری را گرفته ام
این دلیل نمی شود که حتما باید مربیگری کنم.البته اینکه
برخی مدرک ندارند و مربیگــری می کنند موضوع دیگری
است ولی من نمی خواهم تحت هر شرایطی کار کنم».
با این حــال فوتبال دوســتان ایرانــی منتظرند تا هر
چه زودتر حضور مهاجم پیشــین و موفق تیم ملی را روی
ل هاشمیان
نیمکت یکی از تیم های مطرح ببینند .با این حا
عجله ای ندارد و می گوید« :روی پیشانی من نوشته نشده
که حتما باید مربی شوم و خیلی زود تیم بگیرم .در زندگی
کارهای دیگری هم وجــود دارد که می تــوان به صورت
اصولی انجام داد و اگر شــرایطی مهیا باشــد ،در مشاغل
دیگر هم می توان موفق شد .با این حال من فکر می کنم
خیلی سر موقع و با روشی بهتر به علم مربیگری و باالترین
مدارک ان رسیدم .شاید خیلی ها بعد از فوتبالشان به دنبال
این کار بودند ،اما من بعد از پایــان فوتبالم مدرک Aاروپا
را داشتم».
هاشــمیان چه در دوره بــازی چه حاال کــه از زمین
فوتبــال جــدا شــده ،بازیکنی پایبنــد به اصــول اخالقی
بوده اســت .شــاید این موضوع هــم در دوری فعلی او از
نیمکت های داغ بی تاثیر نباشــد« :من اکنون مربیگری
نمی کنم ،چون راه هایی که من برای مربی شدن در پیش
گرفتم بــه درد نمی خورند .بایــد کارهای دیگــری انجام
می دادم؛ باید به جای یادگیری علــم مربیگری و رفتن به
باالترین ســطح کالس ها و اموزش دیــدن در دوره های
سخت ،فالن شــخص را مالقات می کردم و می شناختم
تا اکنون مربیگری کنم .اما من ترجیح دادم راه اصولی را
در پیش بگیرم».
نسل تازه ای از مربیان در راه است .مربیانی که جوان
هستند و بی تردید به جذابیت های لیگ برتر فوتبال ایران
اضافه می کنند .علی دایی ،علیرضــا منصوریان ،یحیی
گل محمدی سال هاست که پا به این عرصه گذاشته اند.
انها هر یک موفقیت هایــی در فوتبال ایران داشــته اند.
هر چند دیگر همبازی اینها یعنی خــداداد عزیزی تا کنون
موفقیتی در عرصه مربیگری نداشــته اســت اما خیلی ها
معتقدند اگر او نیز در انتخاب هایش دقت بیشتری داشته
باشــد می تواند روزهای بهتری را در عرصه مربیگری اش
تجربه کند .با همه اینها خیلی هــا منتظرند عملکرد جواد
نکونام ،وحید هاشــمیان و مهدی مهدوی کیــا را هم در
لیگ برتر فوتبال کشــورمان ببینند ؛ مربیانی که بی تردید
حضورشــان در تیم های بزرگ مســتلزم اعتمــاد مدیران
باالدستی است.
نقدی بر جریان حمایت از مربیان جوان در فوتبال ایران
بهمن فروتن
مربی فوتبال
2
یک سری موضوعات خاصی در فوتبال وجود دارد که
هر گاه مطرح می شود ،ترس دارم که تکرار ان دیگر برای
خیلی ها جذابیتی نداشــته باشــد .اما اضافه شدن مربیان
جوان به فوتبال همان قدر جذابیــت دارد که چرخ وفلک.
بازی چرخ و فلک خیلی جالب اســت .مرتب دور خودتان
می چرخید اما ان را دوست دارید .به نظرم چرخه مربیگری
در فوتبال ایران هم درســت مثل چرخ و فلکی اســت که
می چرخــد و می چرخد امــا یک تفــاوت عمده بــا چرخ و
فلک هایی که می شناسیم دارد .چرخ و فلکی که در ذهن
همه ما وجود دارد مسافرانش را بعد از چند دور پیاده می کند
و مسافران جدید سوار می کند اما چرخ و فلک مربیگری در
فوتبال ایران وقتی می ایستد تا جایی که امکان دارد همان
مسافران را دوباره سوار کند .حتی اگر مربی نخواهد که چند
دور دیگر بزند هواداران ان مربی این اجازه را به او نمی دهند
و او را دوباره به سمت سوار شدن و دور زدن سوق می دهند.
در واقع چرخ و فلک مربیگری در فوتبال ایران طوری است
که هیچ جای خالی برای مسافر جدید باقی نمی گذارد.
مایلم در این بخش راجع به فوتبال انگلیس نکته ای
را عرض کنم .شما فکر می کنید خیلی ساده است که شما
در کشورتان فوتبال یا لیگی بســازید که بزرگترین مربیان
جهــان را در ان جمــع کنید .امــروز وقتی به لیــگ جزیره
نگاه می کنیم می بینیم دو جین از بهتریــن مربیان دنیا در
تیم های باشــگاهی انگلیس شاغل هســتند .چرا؟ چون
انها از یک جایی به بعد در مورد اضافه شدن مربیان جدید
به فوتبال شــان قوانین سفت و ســخت و قواعد محکمی
قرار دادند .زمانی بود که ایجنت ها هم در فوتبال انگلیس
می توانستند مربی فوتبال شوند اما انها دیدند فوتبال شان
اسیب می بیند بنابراین مسیر فوتبال شان را تغییر دادند .در
واقع اضافه شــدن مربی جوان به لیگ فوتبال یک کشور
باید زمینه ها و شــرایط خاصی داشته باشــد .برای حمایت
از مربیان جوان باید یک سیســتم طراحی کرد ؛ سیستمی
عظیم و قدرتمند که بتواند در شــرایط ســخت ان مربی را
حفظ کند .مربیان جوان در ابتدای راه بیشتر شور مربیگری
دارند اما وقتی به مشکل برمی خورند تازه متوجه می شوند
که مربیگری چقدر کار ســختی اســت .کاری که بارسلونا
انجام می دهد می تواند بــرای ما الگو باشــد .انها مربیان
جوان و دارای ظرفیت و توانمندی باال را شناسایی می کنند
و بعد به انها اموزش می دهند .هرگز انهــا را رها نمی کنند.
سیســتم های فنی بســیار قوی در این باشــگاه ها مربیان
جوان را برای هدایت تیم های بزرگ اماده می کنند .هرچند
تجربه نشان داد که بارســا هم در مقطعی دچار خطاهایی
شد که با خودش فکر کرد می تواند بهتر از پپ را باالی سر
بارسا بیاورد.
شاید بالقوه چنین مربی وجود داشت اما انها نتوانستند
از مربیان بعد از پپ چنین گزینه ای بسازند .برعکس بارسا،
این رئال مادرید بود که موفق شــد زیدان را به باشگاه خود
بیاورد .بازیکنی که یکی از بازیکنــان تاریخی خودش بود
و بعد هم تمام قد از این مربــی جوان حمایت کرد و زمینه را
برای موفقیت زیدان فراهم کرد .کوچکترین اثر تخریبی
پیش روی زیدان قرار نداشــت .حاال هم مانعی پیش روی
خــود نمی بیند و به همین دلیل اســت که زیــدان باهوش
حاال در عرصه مربیگــری هم خودی نشــان می دهد و به
فینال اروپا می رود و در اســتانه فتح اللیگا هم قرار گرفته
اســت .به نظرم در فوتبال ما اتفاقات طوری رقم می خورد
که مربیــان جوان مــا در جریان ســختی ها و بحران های
فوتبال مان ابدیده می شــوند .علی دایی و ســیر مربیگری
او به خوبی نشان می دهد که مسیر مربیگری در فوتبال ما
چقدر دشوار است و مرد خودش را می خواهد .علی دایی در
ابتدای راه اسیب دید .چون مدیرانی که با او کار می کردند
طرز تفکرشــان این نبود که از او حمایت کنند .با خودشان
می گفتند او علی دایی است و در صورتی که ناکام شود هم
ما می توانیم در پس ناکامی احتمالی او خودمان را پنهان
کنیم و به افکار عمومی بگوییم ما گزینه ای را جذب کردیم
که اقای گل جهان بود و بهتر از او گزینه ای نداشتیم .به هر
حال علی دایی از همه ان موانع عبور کرد .حتی وقتی سایپا
را قهرمان لیگ برتر کرد من باور نمی کردم که او مربی شده
است اما وقتی امســال نفت تهران را با این شرایط بحرانی
به قهرمانی جام حذفی رساند نشان داد که مربی خوبی شده
است و کارش را یاد گرفته است.
همین طور علیرضا منصوریان و یحیی گل محمدی.
اینها نشــان داده اند که مربیان خوبی هســتند و می توانند
بیش از اینها پیشــرفت کنند .اما در مــورد مربیان جدیدی
که این روزها از انها به عنوان مربیان جوانی که قرار اســت
به لیگ برتر اضافه شــوند باید عرض کنــم که خیلی مهم
اســت بدانیم این مربیان چگونه حمایت می شوند و تا چه
زمانی این حمایت ها ادامه دارد؟ ببینید ،المان سخت ترین
کشور برای شغل مربیگری است .هیچ کشوری در دنیا به
اندازه المان درباره مربیگری سخت گیر نیست .طوری که
انها حتی درباره بکن باوئر هم لفظ مربــی را به کار نبردند و
به این اسطوره فوتبال شان گفتند :رئیس .چون مربیگری
در فوتبال المان مدرک و مــدارج خاصی دارد که هر فردی
که می خواهد این عنوان را به دست اورد باید این مراحل را
طی کند .بنابراین فوتبال ما هم یک بار برای همیشــه باید
تکلیف خودش را با موضوع مربیگری مشخص کند .ایا در
صورتی که جواد نکونام یا هاشمیان یا مهدی مهدوی کیا
به لیست مربیان لیگ برتر ما اضافه شوند مدیران فوتبال از
اینها حمایت قاطعانه ای خواهند داشــت؟ اساسا یک قدم
به عقب برگردیم .خود اینها ایا گزینه هایی هســتند که در
صورتی که سوار چرخ و فلک شو ند دچار سرگیجه نشوند؟
در مور د هاشمیان معتقدم او مســیر خوبی را انتخاب کرده
است و اگر کمی خوش شــانس باشــد به زودی به مدارج
باالیی در مربیگری خواهد رسید .البته در مورد نکونام هم
همین عقیده را دارم و معتقدم او مربی بزرگی خواهد شــد.
نکونام از اتوریته کافی برای مربیگری برخوردار است .اما
او یا هر کسی که قرار است این فصل به تبریز برود باید بداند
تراکتورسازی مربیان گردن کلفت دیگری را از کار انداخته
است که نشــان می دهد با هیچ مربی شــوخی ندارد.انها
قهرمانی می خواهند و درجا زدن را نمی پذیرند.
بنابراین تراکتورســازی باید ببیند چطور می خواهد از
نکونام یا امثال نکونام حمایت کند .بی تردید جواد نکونام
بهتر از هر فــرد دیگری می دانــد که در دنیــای مربیگری
دســت اندازهای خاصی وجود دارد که فقط بایــد وارد ان
شوی تا بتوانی ان دســت اندازها را درک کنی .با همه اینها
معتقدم جــواد نکونام در اســپانیا و در تیم ملــی و در دیگر
تیم های خود همــواره از مربیانی که تحت نظرشــان قرار
داشــته به خوبی اســتفاده کرده و می تواند در اینده مربی
بزرگی شود که همه ما به او افتخار کنیم.
دنیای متفاوتیکه جوانان می سازند
درباره اثرات مثبت حضور مربیان جوان در فوتبال کشورمان
مجید جاللی
مربی فوتبال
3
در چند ســال اخیر در فوتبال کشــورمان شاهد ظهور
نسل جدیدی از مربیان جوان بوده ایم که به دلیل استعداد
بسیار زیاد و البته با استفاده از علم روز دنیا ،به موفقیت های
خوبوچشمگیریدرفوتبالرسیده اند.یحییگل محمدی،
علیرضا منصوریان و عبدالله ویسی را می توان پرچم داران
مربیان جوان در کشورمان دانســت .این در حالی است که
در حال حاضر مربیان جوان دیگری نیز در حال چهره شدن
در فوتبال کشورمان هستند .اتفاقی که به طور قطع می تواند
اثراتمثبتیدربهبودوضعیتفوتبالکشورمانداشتهباشد.
مربیگری یک مقوله بسیار پیچیده و تخصصی است.
نمی توانیمکسیرابیاوریمکهفاکتورهایمربیگریرانداشته
باشد و به ان مربی بگوییم .اصل مربیگری نگاه تخصصی
می خواهد که کار بسیار پیچیده و سنگینی است .این بسیار
مهم است جوانانی که قصد ورود به عرصه مربیگری را دارند،
یکپروسهخاصومشخصیرابرایمربیشدنطیبکنند.
اگر این کار انجام نشــود و زودتر از موعد فردی وارد فضای
حرفه ای مربیگری شــود ،قطعا هرچقدر هم مستعد باشد،
سرانجامخوبیدرانتظاراونخواهدبودوبهاصطالحاستعداد
خواهد ســوخت .ورود جوانان بــه دنیای
مربیگری بســیار مطلوب و خوب است که
این باید جزو برنامه هــای اصلی فوتبال ما
باشــد اما این کار باید از طریق یک پروسه
خاص و مشخص انجام شود.
اینکه یک مربی جوان در طی پروسه
اموزشی به خوبی اماده فعالیت در رده های
باال شود ،بسیار اهمیت دارد .متاسفانه در
این چند سال شاهد این مساله بوده ایم که
برخی از جوانان خوب و مستعد فوتبال ما به
مجرد اینکه فوتبالشان تمام شد ،بدون طی
کردن دوره اموزشی مربیگری وارد این فضا
شده اند و زودتر از موعد به پایان راه رسیدند.
اینها متاسفانه نه تنها خودشان بهره ای از
کار نبردند بلکه فوتبال هم از استعداد انها
هیچ سودی نبرد .خب اینکه این جوان ها
می ایند و نمی توانند به موفقیت برسند و در
نهایتکنارمی روند،برایفوتبالماخسارت
است و متاسفانه خیلی از مربیان جوان به
همین طریق از بین رفته انــد .اگ ر مربیان
جوان حوصله کنند و فرایند اموزشــی را در طی مدت 5سال
سپری کنند ،مسلما می توانند خیلی به فوتبال کمک کنند اما
در غیر این صورت نتیجه همانی خواهد شد که گفتم.
باید از رده های پایه شروع کرد
ت یا همین مســاله برای
صورت جدی به مربیگری نپرداخ
یورگن کلینزمن هم صادق بود .او از سوی فدراسیون فوتبال
المان سرمربی تیم ملی شد ،دوره تقریبا موفقی در تیم ملی
داشت اما بعد از ان در بایرن مونیخ و تیم ملی امریکا ناموفق
بود و هیچ وقت به سطح باالیی در مربیگری نرسید .در حالی
که استعداد بزرگی بود و تنها به دلیل طی نکردن پروسه بسیار
مهم مربیگری ،نتوانست زیاد موفق باشد.
متاســفانه در فوتبال ما این اعتقاد وجود دارد که اگر
فردی بازیکن خوبی نبوده ،مربی خوبی هم نخواهد شد که
این برداشت بسیار غلطی اســت .کال بازیکنان بزرگ وقتی
مربی می شــوند ،چون تازه فوتبال را کنار گذاشــته اند و در
انهایی که به مربی داخلی اعتقاد ندارند....
متاسفانه در کشور ما خیلی ها اعتقاد دارند که ما مربی
خوب نداریم .این حرف را کسانی می زنند که خودشان 30
سال است متولی اموزش مربیان هستند و باید در این زمینه
فعالیتکننداماهمان هامی گویندمامربینداریموبایدمربی
خارجیاستفادهکنیم.استفادهازمربیخارجیخوباستاما
درکنارانبایداعتمادبیشتریبهمربیانجوانداخلیداشت
و از استعداد و اشتیاق انها برای پیشرفت فوتبال کشورمان
استفاده کنیم.
مثلث | شماره 356
دنیای متفاوت
دوران بازی کردن شخصیت بزرگی پیدا کرده اند ،می توانند
در یک دوره چند ساله به واسطه همان شخصیت مربیگری
کنند و حتی موفق باشــند اما به مرور زمان وقتــی ان فرد از
ان شــخصیت فاصله می گیرد ،دیگر نیازمنــد پارامترهای
مربیگری هســتند و این دقیقا همان چیزی است که باعث
نزول انها می شود و خیلی وقت ها یک چنین مربیانی زودتر
از موعد از عرصه کار خارج می شــوند .در کشــور خودمان
نمونه های زیادی در این زمینه داشــتیم و داریم ،در سطح
فوتبال جهان هم همینطور .این در حالی است که ما همین
االن در بوندسلیگای المان شاهد هستیم یک مربی جوان
تنها با 29سال سن موفقیت های چشمگیری کسب کرده.
این مربی جوان پروســه کاری خود را از 20ســالگی شروع
کرده ،تمام دوره ها را در عالی ترین شرایط پشت سر گذاشته
و در رده های پایه هم فعالیت کرده و ســپس به ســطح اول
مربیگری رسیده ،حاال موفق هم می شود .کال ما باید این را
بدانیم که دنیای مربیگری با دنیای بازیگری متفاوت است.
می شــود با اندوخته های دوران بازی کردن تا چند سال در
مربیگریپیشرفتامااینهمیشگینیستویکمربینیاز
به دوره دیدن دارد.
خوشبختانه در چند ســال اخیر ما شــاهد این مساله
بوده ایم که مربیان جوان خوبی مانند یحیی گل محمدی،
علیرضا منصوریــان و عبدالله ویســی در فضای مربیگری
فوتبال ما رشــد کردند و به موفقیت های خوبی هم رسیدند،
اما چیزی که نبایــد ان را نادیده بگیریم این اســت که ما باز
هم از این قبیل مربیان در فوتبال کشــورمان داریم .همین
االن ســیروس پورموســوی در استقالل خوزســتان بسیار
عملکرد خوبی داشته است ان هم در حالی که تا سال پیش
کسی او را نمی شــناخت .ما در تمام استان های کشورمان
مربیان جوان و عالقه مند زیادی داریم که
می تواننددرسطحهمیناسامی کهنامبرد م
موفق باشند .بزرگترین حسن مربیان جوان
این است که با شــوق و اشتیاق زیادی کار
می کنند .همین چند نفری که در چند سال
اخیر در لیــگ برتــر کار کرده اند به وضوح
تاثیرگذاری انها در کیفیت تیم هایشــان و
همچنین اثرات مثبت فعالیتشان در فوتبال
ما قابل مشاهده است.
مربیان جــوان خوشــبختانه عالقه
زیادی به جوانگرایی دارنــد ،ضمن اینکه
به شدت به ســمت فوتبال روز دنیا گرایش
دارند و تیم های تحت هدایت انها فوتبال
خوبی بازی می کنند .مطمئن باشــید هیچ
وقتازبهکارگرفتناینمربیانجوانضرر
نخواهیم کرد و باید فضایی را فراهم کنیم تا
جوانان دیگریهم وارد این عرصهشوندکه
اینمسئولیتیاستکهبر عهدهمتولیاناین
امر مانند کمیته اموزش فدراسیون فوتبال
اســت که باید در این زمینه با قدرت و دقت
بیشــتری عمل کنند .اینها هســتند که باید مربیان جوان را
حمایتکنندتاانهابتوانندبهنحو احسنوبعدازطییکدوره
اموزشی خوب وارد عرصه مربیگری کشور شوند.
ورزش
در این مورد باید یک مثال بزنم تا مساله روشن تر شود.
در سال 2006و بعد از قهرمانی ایتالیا در جام جهانی ،مارچلو
لیپی ســرمربی ایتالیا در واکنش به حرف خبرنگاری که او را
بهترینمربی دنیاخطابکردهبودگفت«:منبهترینمربی
جهان نیستم چون هیچ وقت در رده پایه فعالیت نکرده ام».
ببینید همین به خوبی نشــان می دهد که فعالیت در فوتبال
پایه تا چــه اندازه بــرای مربیــان اهمیــت دارد و اگر مربی
می خواهد بهترین باشد باید با کار کردن در رده های پایین،
دوره کاری خود را به خوبــی طی کند .به اصطالح همانطور
که ما می گوییم یک بازیکن باید پله پلــه و به تدریج مراحل
حرفه ایشدنراطیکندتابازیکنموفقیشود،درمربیگری
نیز این مســاله وجود دارد .یک مربی باید بعد از فعالیت در
رده های پایه ،به سطوح باالتر بیاید تا بتواند سال های سال
کار تاثیرگذار و مفید انجام بدهد تا فوتبال هم از استعداد ان
مربی به ره مند شــود.در این رابطه البته باید به این موضوع
اشاره کنیم که اگر مربیان جوان در کشور ما عالقه زیادی به
فعالیت در رده پایه ندارن د یا برای رسیدن به سطوح باال عجله
می کنند ،بیشتر از هشتاد درصدر مقصر فوتبال و نبود ساختار
و زیر ساخت مناسب در فوتبال است و کمتر از 20درصد خود
جوان ها مقصر هستند .در کشــور ما حتی دوره های تربیت
مربی بسیار ناقص است ضمن اینکه چون بهایی به تیم های
پایه داده نمی شود و ارزش چندانی برای انها قائل نیستن د و
حتی از نظر مالی فعالیت در ایــن رده توجیهی برای مربیان
جوان ندارد ،باعث می شود مربیان جوان عجله کنند و بدون
گذراندن دوره مناسب به قله کار برسند.
این مساله در فوتبال دنیا بسیار کم اتفاق می افتد که
یک مربی بدون فعالیت در رده های پایین به یکباره به سطح
اولمربیگریبرسد.درگذشتهالمان هااولینکشوریبودند
که دست به چنین کاری زدند و فرانتس بکن باوئر را که هیچ
فعالیتی در مربیگری نداشت سرمربی تیم ملی کردند .البته
نتیجه هم گرفتند اما بعد از ان خــود بکن باوئر هیچ وقت به
ورزش
71
ورزش
هیچ کس با جوانگرایی مشکل ندارد
مدیران با مربیان جدید اعتماد کرده اند
هومن افاضلی
مربی فوتبال
ورزش
72
مثلث | شماره 356
4
بهتر اســت از اینجــا شــروع کنیم که هیــچ کس با
جوانگرایی مشکل ندارد .هر زمانی که به جوان ها اعتماد
کرده ایــم نتیجــه اش را دیده ایم .هر وقت یــک مربی به
بازیکنان جوان تیمش اعتماد کــرده نتیجه خوبی از این
تصمیمش گرفته است .به عنوان مثال علیرضا منصوریان
که در نیم فصل نخست در اســتقالل به مشکل برخورده
بود بعد از یک توفیق اجباری و بســته شــدن پنجره نقل و
انتقاالت زمســتانی یا همان نیم فصــل تصمیم گرفت به
جوان ها اعتماد کند .این کار را انجام داد و اتفاقا بازیکنان
جــوان اســتقالل بازی هــای خیره کننده ای بــه نمایش
گذاشــتند به طوری که همه از تصمیم منصوریان حمایت
کردند .با این حساب باید بپذیریم که جوانگرایی اساسا کار
خوبی است و باید در دستورکار قرار بگیرد .اما جوانگرایی
صرفا شامل حال بازیکنان نمی شود .در بخش مربیگری
نیز این ضرورت همواره احســاس می شــود که نیروهای
جوان به لیگ فوتبال مــا اضافه شــوند و توانمندی های
خودشــان را نشــان دهند .اما همان طور کــه یک مربی
خیلی زود بی گدار به اب نمی زنــد و تیمش را به طور کامل
دســتخوش جوانگرایی نمی کند مدیران باشگاه ها نیز در
این خصوص باید تمهیدات حرفه ای داشــته باشــند و با
کار کارشناسی شــده از مربیان جوان استفاده کنند .صرفا
به این دلیل که فالن مربی جوان اســت و ما می خواهیم
جوانگرایی کنیم کافی نیســت که او را اســتخدام کنیم.
به خصوص اینکه برخــی از مدیران باشــگاه ها هرگز پای
انتخاب های خودشان نمی ایســتند و بعد از چند باخت به
فکر تعویض مربی می افتند .این کار اصال منطقی نیست.
در واقع می خواهم بگویم انتخاب مربیان جوان باید ساز و
کار حرفه ای داشته باشد .نباید مربیان جوان را به این دلیل
اســتخدام کنیم که به عنوان مثال در کــوران رقابت های
لیگ پشت ان مربی ســنگر بگیریم تا از انتقادات در امان
باشیم .برای شما مثال می زنم .با علی دایی چه برخوردی
شــد؟ درســت در مقطعی که هیــچ کس جرات نداشــت
مسئولیت تیم ملی را بر عهده بگیرد علی دایی سرمربیگری
تیم ملی را قبول کرد .امــا قبل از اینکه دربــاره علی دایی
صحبت کنم باز هم مایلــم روی این نکتــه تاکید کنم که
ورود استعدادها و مربیان جوان به چرخه مربیگری فوتبال
اساسا یک ضرورت است و باید انجام شود اما نباید بدون
حساب و کتاب این کار را انجام بدهیم .متاسفانه در برخی
از انتخاب های ما در فوتبال ایران ابدا هیچ ذهنیت فنی یا
ســاختاری برای انتخاب مربیان جوان وجود ندارد .من با
علی دایی از ســایپا به تیم ملی رفتم .به خوبی می دانم که
شهریار چه هزینه ای پای مربیگری داده است .تیم ملی را
در مقطعی به او ســپردند که دقایق بسیار زیادی نتوانسته
بود گل بزند.
در ان مقطــع و به رغم همه فشــارها و انتقادها علی
دایی مربیگــری تیم ملــی را بر عهده گرفت امــا در کمال
تعجب و شــگفتی دیدید که چــه برخوردی بــا او صورت
گرفت .او بعد از اولین باخت در یک بازی رسمی از سمت
خود کنار گذاشته شد .واقعا اگر هر فرد دیگری جای علی
دایی بود مربیگری را کنار می گذاشــت .شــخصیت ویژه
علی دایی باعث شــد تا ان روزها را پشت ســر بگذارد و باز
هم به عرصه مربیگری برگردد .انهایی که با علی دایی ان
برخورد را انجام دادند فکر می کردند همه موفقیت ها یک
شبه حاصل می شود .در صورتی که این طور نیست .ما در
فوتبال راه میانبری نداریم .همه چیز باید برنامه ریزی شده
باشــد اما متاســفانه فوتبال ما دچار ذهنیت های اشتباه و
غیر حرفه ای است که فکر می کنیم با تصمیمات سلیقه ای
و لحظه ای می توانیم به موفقیت دســت پیدا کنیم .ما در
فوتبال یــاد گرفته ایم که اجر روی اجــر بگذاریم و پله پله
پیش برویم که اگر این اتفاق رخ دهد شاید ،ان هم شاید
موفق شویم .برای شــما باز هم مثالی می زنم .یواخیم لو
در جام جهانی ۲۰۱۴در یک اظهارنظــر جالب نکته ای را
تشریح کرد که باید از ان درس بگیریم .از او پرسیدند چرا
تیم شما در افریقای جنوبی کمپ اختصاصی دارد و چگونه
است که هزینه ای بالغ بر ۲۰میلیون یورو بابت اماده سازی
تیم تان از فدراســیون فوتبال المان خواسته اید .یواخیم
لو ،ســرمربی تیم ملی المان در پاسخ گفت« :فوتبال یک
ورزش رقابتی است .در حال حاضر ما رقبایی داریم که باید
کارهای شان را بررســی کنیم و ببینیم برای تیم شان چقدر
هزینه کرده اند.
وقتی پا به پای انها هزینه کردیــم تازه به مرحله ای
رسیده ایم که می توانیم ادعا کنیم چیزی از انها کم نداریم
اما نمی توانیم ادعا کنیم که از انها باالتریم .بنابراین برای
طرح این ادعا کــه بگویم در حــال حاضــر از رقبای خود
باالتریم به هزینــه ای بالغ بر ۲۴میلیون یورو نیاز اســت.
اگر چنین هزینه ای را پرداختیم می توانیم امیدوار باشیم
که شــانس موفقیت داریم اما اگــر کمتــر از ۲۰میلیون
هزینه کردیــم قطعا نباید به موفق بــودن تیم مان امیدوار
باشــیم».به همیــن دلیل المان هــا ان کمپ اســتثنایی
را در افریقــای جنوبی ایجــاد کردند .کمپی کــه از لحاظ
روانشناســی روی معماری ان کار شــده بود .اتاق ها باید
هم به بازیکنان ارامش می داد و هــم اینکه حس رقابت و
انرژی را در انها زنده نگه می داشــت .بنابراین شما باتوجه
به این مثال ها به خوبی متوجه می شوید که ما چقدر از این
جریان ها عقب هستیم.
به همین دلیل است که من وحید هاشمیان و مهدی
مهدوی کیا را تحســین می کنــم .اینها بــرای مربیگری
عجله ای ندارند .بازیکنان بزرگی که قطعا می توانند مربیان
بزرگی هم باشند اما برای نشستن روی نیمکت سرمربیگری
شتابزده تصمیم نمی گیرند .البته باشگاه ها نیز همان طور
که عرض کردم وظیفه دارند که هوای این مربیان جوان را
داشته باشند .توانمندی انها را در نظر بگیرند .هیچ کس از
چالش جذاب سرمربیگری در تیم های بزرگ فرار نمی کند.
خیلی ها استقبال می کنند اما باید برای این مربیان محیط
مناسب حرفه ای فراهم شود که نتیجه الزم بگیرند .بهترین
مدل در این زمینه ســرمربی رئال مادرید اســت .شــما به
زیدان نگاه کنید .چه زمانی او را استخدام کردند و چگونه
از وی حمایت شــد و ایــن مربی جوان چقدر عالی پاســخ
اعتماد مدیران باشگاه بزرگ مادریدی را داد .نمونه دیگر
این اتفاق در دنیای مربیگری پپ گواردیوال است .او هم
پله پله شروع کرد و وقتی توانمندی اش را به مدیران باشگاه
بارسلونا ثابت کرد و تیم را از دسته سوم به دسته دو اورد انها
نیز به او اعتماد کردند.
دایی ،منصوریــان ،گل محمدی و برخــی دیگر تا
اینجای کار خوب کار کرده اند و باعث شــده اند تا مدیران
ما به مربیان جوان اعتماد کنند .امیدوارم جواد نکونام هم
خود را به این لیست اضافه کند .زمانی که در تیم ملی بازی
می کرد من هم در کادر فنی تیم ملی بودم و می دانم که او
چه سرمایه بزرگی است و چقدر با هوش است .او می تواند
مربی بزرگی باشد به شــرط اینکه در بهترین زمان ممکن
نشستن روی نیمکت ســرمربیگری را انتخاب کند و البته
به شــرط انکه به خوبی حمایت شــود .بی تردید او یکی از
سرمایه های فوتبال ایران اســت که باید او را حفظ کنیم و
زمینه موفقیت را برایش فراهم کنیم.
ورزش
س هفته
تمدید با
هافبکگلزن
عک
تی م تراکتورسازی باتوجه به محرومیتی که فیفا برایش
در نظر گرفته در نقل و انتقاالت تابستانی حق جذب بازیکن
جدید ندارد .بر این اساس مسئوالن تراکتورسازی درصدد
هستند تا هرطور شده ستاره های کنونی خود را حفظ کنند.
انها مذاکرات خود با بازیکنان کنونی تراکتور را اغاز کردند
و در نخستین گام موفق شدند قرارداد محمد نوری را یک
ســال دیگر تمدید کنند .نــوری که در لیگ شــانزدهم به
تراکتورسازی پیوســته بود ،با مصطفی اجورلو مدیرعامل
باشگاه جلسه ای برگزار کرد و در نهایت برای تمدید یک ساله
قراردادش به توافق رســید .محمد نوری ســال گذشته در
تراکتورســازی عملکرد خوبی از خود نشــان داد و در چند
دیدار سرنوشت ساز برای تبریزی ها گل های به یادماندنی
به ثمر رســاند .او حاال یکی از بازیکنان محبوب هواداران
تراکتورســازی تبریز اســت که پس از تمدید قــراردادش
ابراز امیــدواری کــرده که در فصــل ایند ه تراکتورســازی
به جام قهرمانی برســد .محمــد نوری از معــدود بازیکنان
تراکتورسازی بود که در پایان فصل قراردادی با قرمزهای
تبریز نداشــت اما با وجود چند پیشــنهاد مناســب داخلی و
خارجی با تراکتورســازی برای یک فصل دیگــر به توافق
رسید.
جان تری کفش هایش را اویخت
وداع مرد احساساتی تک باشگاهه
حمیدرضا صدر
کارشناس فوتبال
مثلث | شماره 356
ورزش
دوشنبه شب پانزده می .2017استمفورد بریج .گل
اول بازی را او زد و بالفاصله با اشتباهش دروازه چلسی باز
شد .ان شب همه اجازه داشتند اشتباه کنند ،همه و خصوصا
کاپیتان جی تی .قهرمان لیگ سه گل خورد ،ولی واتفورد
را سرانجام 4-3شکســت داد تا جشــن قهرمانی در سایه
پیروزی برپا شود .همه چیز برای وداع جان تری مهیا شده
بود .وداعی پس از بیست و دو ســال .او پارسال گفته بود
وداعش با چلسی پایان قصه های پریان را نخواهد داشت،
ولی دوشنبه شب با پایین و باال رفتن هایش به عالوه جشن
اخر شب برایش قصه وار شــد .حال و هوای ان شب را نه
وداع دیدیه دروگبا داشــت و نه خداحافظــی پتر چک و نه
حتی فرانک لمپارد.
زمان ترک خانه قدیمی فرا رسیده بود .تری فصل را با
شکیبایی روی نیمکت نشست و فقط پنج بار در ترکیب اصلی
به میدان رفت .چلسی و انتونیو کونته باید بی تعارف بدون
او به راهشان ادامه می دادند و ادامه هم دادند .همه اینها
وداعش را طوالنی کرد ،خیلــی طوالنی...وقتی در اوایل
فصل برابر پیتربورو در جام حذفی به میدان رفت برای خطا
روی لی انگال مستقیما کارت قرمز گرفت تا سنگینی گذر
ایام در چهره اشفته و حرکات ناموزون «کاپیتان جی تی»
برجسته شود .محصول مدرسه فوتبال وستهام بود و در اغاز
راه در میانه میدان بازی کرد ولی در چهارده ســالگی راهی
چلسی شد و یک خط برگشت به عقب و یکی از افسانه های
دفاع چلســی شــد .جایی کنار کاپیتــان ران هاریس دهه
1970که اولین جام اروپایی چلسی را باال برد .یکی از ان
وفادارها بود .یکی از اخرین مردان «تک باشگاهه» .یکی
از اخرین احساساتی های فوتبال در عصری که احساسات
جان می داد .جایی کنار فرانچســکو توتــی در رم ،فیلیپ
الم در بایرن مونیخ و اندره اینیستا در بارسا .کنار انهایی که
می خواستند با یک باشگاه شناخته شوند :جی جی بوفون
با یووه و ایکر کاســیاس با رئال .تــری دوره کوتاهی را در
ناتینگهام فارست سپری کرد ،ولی می خواست با ان پیراهن
ابی و لوگوی شیرنشان در یادها بماند و خواهد ماند.
وقتی اولین بار در پاییز 1998اواخر بازی با اســتون
ویال در جام اتحادیه راهی میدان شد یکی از ان بازیکنانی
به نظر می رســید که می امدند و می رفتند .چلســی دوران
ریاســت کین بیتس را با اوردن و بردن بازیکنان کوچک و
بزرگ می شناختند .سنتی که بعدها در عصر ابراموویچ هم
محو نشد .تری برای قرار گرفتن در ترکیب اصلی تا 2000
صبر کرد .پشت سر مارسل دسایی و فرانک لبوف .کلودیو
رانیری با رفتن دسایی در 2003با اطمینان بازوبند کاپیتانی
را بر بــازوی مدافعی که بــا دو پا بازی می کرد و شــجاعانه
ب تری -گاالس
ضربه های سرش را می نواخت ،بست .ترکی
هیجان انگیز به نظر می رسید ،ولی مورینیو در 2004وارد
شد و ترکیب تری -کاروالیو را شکل داد .بهترین خط دفاع
لیگ با کسب دو قهرمانی متوالی لیگ 2005و 2006را.
ترکیبی که بعدها هم در بریج تکرار نشد .تری در ان دوران
توســط اتحادیه بازیکنان حرفه ای عنوان بهترین بازیکن
سال را گرفت و بهترین مدافع لیگ قهرمانان هم شد.
پســر محله بارکینگ لندن جلــو رفته بــود و جلوتر.
رکوردهای شخصی اش غبطه برانگیز می شدند :بیشترین
تعداد بازی برای چلسی در لیگ برتر با 488بازی 50 ،بازی
بیشــتر از فرانک لمپــارد در رده دوم .بهترین مدافع گلزن
لیگ برتر با 40گل .بیشترین تعداد بازی در لیگ قهرمانان
میان بازیکنان انگلیسی با 109بازی پس از پل اسکولز...
انتخاب میان تری ،تونــی ادامز ،ریو فردیناند ،لدلی
کینگ ،ســول کمپل ،نمانیا ویدیچ و یاپ اســتام دشــوار
است .ولی احتماال «جی تی» میان شان به مدافعان سنتی
انگلیســی نزدیک تر بود :رهبری کن ،گردن کلفت باش.
جوری از دروازه دفاع می کرد که گویــی از زندگی ات دفاع
می کنی .از مصدومیت نترس .هم تیمی هایت را ســامان
ببخش .بازیخوانی کن .ضربه های ســرت را جانانه بزن.
هم خوب زیر توپ بزن و هم خوب پــاس بده .تکل بزن،
جلوی حریفت را بگیر .اگر می توانی گل هم بزن ...و تری
66گل زد ،بیشتر از فردیناند ،کمپل ،کینگ و همین طور
ی کاراگر ...وقتی پتر چک در اکتبر 2006طی دیدار با
جم
ریدینگ مصدوم شد و کارلو کودیچینی هم کمی بعد اسیب
ن تری .در کنار
دید کسی انجا بود تا درون دروازه بایستد :جا
همه اینها او برای پیروزی امده بود :پنج قهرمانی لیگ ،پنج
جام حذفی ،سه جام اتحادیه ،یک بار فتح لیگ اروپا و یک
بار لیگ قهرمانان.
تری سی و شش ساله دوشنبه شب خبر از وداعش با
چلســی داد و با رفتنش اخرین بازمانده تیم طالیی چلسی
نیمه سال های 2000هم رفت.
منبع :ورزش سه
73
رهایی از بهشت
انیمیشن ایرانی در جشنواره کن
فیلم ســینمایی «رهایــی از بهشــت» به
کارگردانی علی نــوری اســکویی به عنوان فیلم
افتتاحیه بخش رقابتی «روز انیمیشن» جشنواره
فیلم کن انتخاب شــد.این نخســتین انیمیشن
ایرانی اســت که عالوه بــر حضور در بــازارکن
بــه یکــی از بخش هــای رقابتی جشــنواره کن
راه می یابد و با فیلم هایی از ژاپن ،کره و فرانســه
رقابــت می کند .همچنیــن این فیلــم در بخش
رقابتی دوجشنواره بین المللی دیگر با عنوان های
«اکولید» کالیفرنیا و «یوروفست» سن پترزبورگ
نیز پذیرفته شــده اســت .جشــنواره «اکولیــد» کالیفرنیا
یکی از ۵۰جشــنواره برتر جهان اســت که برگزیدگان ان
موفق بــه دریافت جایزه اســکار و امی شــده اند« .رهایی
از بهشــت» تنها انیمیشــن در میان فیلم هــای فجر ۹۵
بود که به بخش سودای سیمرغ جشــنواره راه یافت.این
استقبال از این نمایش خیلی هم بی دلیل نیست« ،رهایی از
بهشت» را یکی از خوش ساخت ترین انیمیشن های ایران
می دانند،این انیمیشن هم از نظر فرم و فنی بسیار در سطح
قابل قبولی است و هم از نظر داستان...
دیدار
74
مثلث | شماره 356
تکنیک
رهایــی از بهشــت در فــرم شــباهت بیشــتری بــه
انیمیشن های ســاخت کشــور ژاپن دارد تا انیمیشن های
روز دنیا .انیمه هایی که بهترین نمونه های ان را می توان
در اثار هایائو میازاکی مشــاهده کرد .نحوه بعد بخشی به
ســوژه ها ،حرکات انها و طراحــی چهره ها از نشــانه هایی
اســت که شــباهت اثر به انیمه های شرق اســیا را شدت
می بخشد .هرچند این انیمیشن یک فرق کلی با انیمه ها که
انیمیشن های دو بعدی هستند دارد،رهایی از بهشت از هر
دو تکنیک استفاده کرده است ،در بخش هایی از داستان
خود از تکنیک دوبعــدی و در بخش هایی دیگر از تکنیک
ســه بعدی ،علی نوری اســکویی کارگردان درباره تکنیک
ساخت این انیمیشن گفته است« :گرافیکی که در این اثر
به کار برده شده شــبیه کار دیگری نیست چرا که من دنبال
یک گرافیک متفاوت بودم تا بار روایی مورد نظر را به دوش
کشد و مخاطب از سکانس های اول به این نتیجه برسد که
کارگردان چیز متفاوتی را به او نشان می دهد .سکانس هایی
که قرار بود از دید یک نویسنده خلق شــده باشد باید شبیه
افسانه ها طراحی می شــد و این شــبیه بودن نیازمند یک
جوهره گرافیکی بــود که مخاطــب تا پیــش از ان چنین
گرافیکی را تجربه نکرده باشــد .به همیــن دلیل می توان
گفت یکی از سخت ترین چالش های من رسیدن به چنین
گرافیکی بود که در انیمیشن مورد استفاده قرار گرفته است.
گرافیکی که در این اثر دیده می شــود شــبیه نقاشی است
و از دو تکنیک دو بعدی و ســه بعدی برای تفکیک فضاها
استفاده شده است ،اما برای تکنیک سه بعدی که برای این
کار استفاده شده اســت ،نمی توان اسم خاصی گذاشت،
چرا که برای کارهای تجربی دانشجویی کوتاه که به صورت
اکسپریمنتال ساخته می شــود چنین بازی های گرافیکی
ممکن است دیده شود ،اما در هیچ فیلم بلند سینمایی که تا
امروز دیده ام چنین گرافیکی استفاده نشده است .البته این
را هم باید بگویم که بسیار مهم بود که این فضای اورجینال
بین نقاشی و یک داستان باشــد و کسی که فضای فیلم را
می بیند با خود بگوید که در حال تماشای یک قصه است.
برای رســیدن به چنین نقطه ای باید بعضی از المان های
تصویرســازی کتاب های نقاشــی داســتان را وارد فضای
ســه بعدی می کردیم؛ یعنــی گرافیکی شــبیه کتاب های
کمیک ،اما متحرک باشد».
داستان
ایــن فیلــم انیمیشــن ۷۶دقیقــه ای ســاخته علی
نوری اســکویی بــر مبنــای فیلمنامــه مجیــد اســودگان
ســاخته شــده و علــی نــوری اســکویی و ســید وحید
علیایی تهیه کنندگانش هســتند .داستان فیلم در کشوری
در حال جنگ می گذرد که یک نویســنده زن و اموزگار باید
با دو تــن از دانش اموزانش در ســفری که زندگــی را تغییر
می دهد همراهی کنــد .این انیمیشــن دو داســتان را به
صورت موازی روایت می کند؛ یکی داســتان یک پهلوان
که برای نجات همنوعان و همکیشــانش ،بهشت ارامش
خود را ترک می کند و مردم روســتایی ســتمدیده را متحد
کرده و در مقابل دشمن پیروز می کند و دیگری روایتی گذرا
از زندگی شــهید مصطفی چمران که شرایط ارام زندگی در
امریکا و برخوردار بودن از همســر و فرزند و شغل خوب را
رها می کند و برای دفاع از مردم سرزمینش ،خود را به ورطه
سختیها و رنج های بی پایان می اندازد.روایت فیلم بر عهده
یک زن اســت ،زنی که در حوالی انقالب در فرانسه درس
می خوانده و کمیک استریپ تولید می کرده
و حاال به روایت داستان چمران عالقه پیدا
می کند و با مشابهت سازی داستان چمران
با پهلوانــی خیالی ،تالش می کنــد زندگی
چمران را از زاویه ای نمادین برای کودکان
بیان کند .کارگردان انیمیشن درباره روایت ها
و داســتان فیلم هم این گونه توضیح داده
است« :پرداختن به داستان زندگی چمران
در یک انیمیشن ،راه رفتن روی لبه تیغ بود.
از انجا که مخاطبان ایرانی هنوز با یکسری
از انیمیشــن ها در دنیا اشــنا نیســتند ،فکر
کردم می شــود دریچه ای را برای گشودن
روایت های جدی تر از طریق این انیمیشن
در ایران باز کرد ،چرا که سینمای انیمیشن
ایران اولین قدم هایش است و در این میان
بارقه ای به وجود امده تا صنعت انیمیشن ما
بتواند بیش از پیش رشد کند».
یکی از جذابیت های انیمیشن «رهایی
از بهشــت» ،روایــت داســتانی اســت که
پهلوان محور است ،داستانی که زمان خاص
ندارد و نشان دهنده ان است که قهرمان ها
یا پهلوان ها هــر زمان کــه نا عدالتی وجود
داشته است ،از بطن جامعه متولد شده اند.
کارگردان در این باره گفته است« :ایده فیلم
از سال ها پیش در ذهنم بود .تالشم این بود
تا با نگاهی جدید کلیشــه را بشکنم .وقتی
از انیمیشن صحبت می شــود ،شاید اولین
چیزی که در ذهــن می اید کارتــون «تام و
جری» است اما در دنیا انیمیشن به عنوان بستر بیانی بسیار
کارا ،برای روایت مضامین جدی اســت .بعــد از موفقیت
انیمیشــن هایی چون «تهــران »1500کــه یک کمدی
نقادانه بود و «شاهزاده روم» با داستانی مذهبی ،خواستم
فیلمی بســازم که قابلیت روایــی جدیدی را از انیمیشــن
به مخاطب نشــان بدهد .روایت در «رهایی از بهشــت»
غیرخطی است و داستان در ان به صورت چند الیه روایت
می شود«.رهایی از بهشت» در ستایش داستان گویی است
و در چنین شــرایطی درباره یک شخصیت خاص صحبت
نمی شود و درباره مفاهیمی که داستان ها را شکل می دهد
صحبت می کنیــم ،پهلوان هــا و قهرمان ها کــه در تمام
داستان ها خلق شــده اند ،به دالیلی خاص خلق شده اند.
چرا ادم ها در جامعه خود از یک قهرمــان و یا یک پهلوان
صحبت می کردند .به همین دلیل برای من با ارزش بود که
بتوانیم راجع به دالیل بوجود امدن پهلوان ها بپردازیم .در
غیر این صورت زمانی که ما درباره پهلوان صحبت می کنیم،
بالفاصله به یاد رســتم می افتیــم که من هم بســیار این
پهلوان را دوست دارم .واقعیت این است که همه قهرمانان
داســتان ها در تمام دنیا یک مســیر را دنبال می کنند .انها
خلق شده اند تا بخشــی از نیاز مخاطب که دنبال قهرمان
است تا به ان اتکا کند ،تامین شود .در این میان کودکان
از اهمیت بســیاری برخوردارند ،چرا که انها دوست ندارند
همه چیز ،عادی و اتفاقی حل شــود ،به همین دلیل است
که کودکان قهرمان ها را بسیار دوست دارند .زمانی که به
مفهوم داستانگویی توجه می شود همه انتظار دارند تا یک
حرف عجیب و غریب درباره ان گفته شود ،در حالی که خود
مفهوم داســتان بخشی از نیاز بشــر را تامین می کند و اگر
داستان از زندگی انسان حذف شود ،زندگی انها بسیار خشن
و بی روح می شود و شاید یکی از چیزهایی که برای ما مهم
بود این بود که به مساله داستانگویی توجه کنیم ،به گونه ای
که در «رهایی از بهشت» هر فردی داستان فرد دیگری را
تعریف می کند و معلوم نیســت که داستان اصلی داستان
کدام شخصیت است».
پوتین َ
درکن
سیاسی قالب بر جامعه مدرن و شناخت مخاطب خود است.
این کارگردان سرشناس امریکایی قصد دارد برای نخستین
بار از مستند چهار ساعته خودش« ،مصاحبه های پوتین»
در جشنواره بین المللی فیلم کن هفتادم رونمایی کند.طبق
خبرهای رسیده ،این مستند قرار اســت ماه اینده در امریکا
پخششودوبههمینمناسبتالیوراستونشخصابافیلمش
به کن می اید تا در حاشــیه این جشــنواره با پخش کننده ها
مذاکره و گفت وگو کند .جالب اســت در مورد پروژه استون
بدانید که این اولین بار بوده که یک فرد غربی توانسته چنین
یکی از مهم ترین رهبران جهان است و این در حالی است که
در امریکا او را دشمن قلمداد می کنند -یک دشمن بزرگ -و به
همین دلیل من فکر می کنم خیلی ضرورت دارد که بشنویم
اوچهمی گوید.اوخیلیمستقیمحرفمی زند.دراینمستند
همه دیدگاه های وی بیان شده و چیزهایی مطرح می شود
که امریکایی ها هرگز نشنیده اند .این یک مستند پرسش و
پاسخ نیست .گره هایی از زندگی پوتین در این مستند گشوده
شده که برای ما امریکایی ها کامال تازه است .پوتین خیلی
کو واضح ح رف هایــش را می زنــد ،از ناگفته های روابط
ر
امریکا و روســیه تا ســوءتفاهم های بین دو کشــور و خطر
همیشگی جنگ » .این مصاحبه را با گفت وگوی مشهوری
که دیوید فراست در سال ۱۹۷۷با ریچارد نیکسون انجام داد
مقایسه کرده اند .استون نخستین بار سه سال پیش ساخت
مستندی درباره پوتین را مطرح ســاخت.او همیشه مدافع
زمانی را برای مصاحبه با پوتین به خودش اختصاص دهد.
محل مصاحبه ها هم کرملین ،سوچی و محل اقامت پوتین
در خارج از مسکو بوده است .در یکی از سکانس ها ،استون
تصاویری از «دکتر استرنج الو» ساخته استنلی کوبریک که
اثریهجوامیزدربارهجنگسرداسترابرایپوتینبهنمایش
می گذارد و معلوم می شود رئیس جمهور روسیه تا به حال این
فیلم را ندیده است.
اســتون و تهیه کننده اش می گویند برای ساخت این
مستند دسترسی زیادی به زندگی شخصی و حرفه ای پوتین
داشته اند .استون درباره این مستند می گوید «:اقای پوتین
سیاست های کرملین بوده که حمایت از مداخله در اوکراین
از ان جمله است .ســال پیش او فیلمی با عنوان «اوکراین
در اتش» را ساخت که مستندی است که به گفته منتقدان
با دیدی دوستانه نسبت به کرملین به این رویداد سال ۲۰۱۴
پرداخته است .قرار است «مصاحبه های پوتین» از ساعت
9شب 12ژوئن به مدت چهار شب از تلویزیون امریکا پخش
شود.ان طورکهشبکهپخش کنندهادعاکرده «،پوتینهرگز
تا پیش از این ،با هیچ مصاحبه کننده غربی این چنین جزئی و
طوالنی وارد گفت وگو نشده بود ،تا جایی که هیچ محدودیت
و مرزی برای موضوعات مطرح شده نگذارد».
مستند اولیور استون درباره رئیس جمهور روسیه
جی اف کی،نیکسون ،به دنبالفیدل،اسنودن...اگر
حتی به نامفیلم های اوهم نگاهیگذرا داشته باشیم ،بازهم
می فهمیمکهاینکارگردانامریکایی،همیشهنگاهیخاص
و ویژه به مسائل سیاسی داشــته است ،او خیلی وقت است
که به عنوان منتقد سیاست های امریکا شناخته می شود ،از
خیلی وقت پیش ،از دهه 80میالدی همان زمان که فیلم
جوخه را ساخت ،استون در این فیلم به شدت سیاستهای
دولت امریکا در ان ســالها و در رابطه بــا حضور نظامی در
ویتنام را مورد انتقاد قرار داد و به از دســت رفتن ارزشهای
انسانی در این جنگ خونین که خود از نزدیک در ان حضور
داشت؛ تاکید کرد .پس از او دو فیلم دیگر هم در نقد جنگ
امریکا در ویتنام ساخت ،او دایره انتقادهای خود را در همه
جنبه های سیاست ،اجتماع و اقتصاد امریکا گسترش داد.
به عنوان مثال او در فیلمی درباره وال استریت سیاست های
اقتصادی امریکا را مورد انتقاد قرار داد یا درباره حمله به مرکز
ی کامال متفاوت
تجارت جهانی در یازدهم دســامبر فیلمــ
ســاخت .فیلم «مرکز تجارت جهانی» فیلمی به کارگردانی
الیور استون از مهمترین اثاری است که در خصوص واقعه
۱۱سپتامبر ۲۰۰۱ساخته شده اســت .الیور استون درباره
فیلمش گفته است« :فکر می کنم اتفاقی که در ۱۱سپتامبر
سال ۲۰۰۱افتاد انقدر بزرگ و غریب است که هیچ کارگردان
و فیلمنامه نویســی نمی تواند ان را تصویر کند حتی اگر این
اتفاق بیفتد ،باید سوال کنیم که دیدن ان منظره هولناک چه
فایده ای دارد؛ مگر ان تصویرهایی را که از تلویزیون ها بارها
و بارها پخش شــد ندیده ایم؟ چیزی که از ان غفلت کردیم
و درباره اش حرف نزدیــم ،مردمی بودند کــه در خیابان ها
می دویدند و می خواستند هرطور شده به مجروحانی که زیر
اوارماندهبودندکمککنند.مناینوجهداستان ۱۱سپتامبر
را بیشتر می پسندم ».استون با اینکه فیلمسازی امریکایی
اســت ،اما نگاه و رویکرد او در اثارش برخالف بســیاری از
فیلمسازان این کشور با سیاست رسمی دولت های مختلف
امریکا لزوما همســو نیست .نگاه مســتقل او سبب شده در
اقصی نقاطجهانپیشازاینکهفیلمسازیامریکاییشناخته
شود ،از او به عنوان هنرمندی مستقل یاد شود.
مسافر کن
اســتون عالقــه عجیبی بــه ســاخت اثار سیاســی
به خصوص در نوع مستند دارد .فیلم های «جی اف کی»،
«نیکسون»« ،اسنودن» و مستند «تاریخ ناگفته امریکا»
که موفقیت ها و استقبال هر کدام در نوع خود نشان دهنده
شناخت سیاسی روز فیلمســاز و از ان مهم تر شناخت تفکر
پیشخوان مجازی
مثلث | شماره 356
دیدار
خداحافظی دو اسطوره فوتبال با قهرمانی
عکسی خاص در اینستاگرام پرویز پرستویی
رضا قوچان نژاد در تیم منتخب فصل لیگ هلند
75
اقای خاص جدید
دیدار
76
مثلث | شماره 356
انتونیوکونته قهرمان تازه چلسی است
زمانی که چلســی با تــک گل ادن هــازارد در 3می
2015با غلبه بر تیم کریســتال پاالس قهرمــان لیگ برتر
انگلیس شــد ،رومن ابراموویچ خوشــحال ترین فرد روی
زمین بود .او تقریبــا 60میلیون پوند صــرف تیم قهرمان
لیگ برتر کرد تا با فــراغ بال در انتظار فصل جدید باشــد.
اما مالک روســی تصورش را هم نمی کرد که 6ماه بعد باید
به دنبال جایگزین برای سر مربی تیم خود باشد .او بدترین
شکست ها را از زمانی که تیم لندنی را خریداری کرده بود به
چشم دید .سرانجام شکست 2بر یک در برابر لستر سیتی
در ورزشگاه کینگ پاور و قرار گرفتن در رده شانزدهم او را
مجاب کرد که برای دومین بــار ژوزه مورینیو را از کار برکنار
کند .قهرمان فصــل گذشــته در کمتر از شــش ماه حاال
می بایست برای فرار از ســقوط تالش به خرج می داد .بار
دیگر فوتبال روی تلخ خود را به ابراموویچ نشان داد و او در
ادامه گاس هیدینگ مرد همیشه مور د اعتمادش را موقتا
جانشین مورینیو کرد .تا سرانجام فصل کابوس وار برای او
و هواداران چلسی با قرار گرفتن در رده دهم به پایان برسد.
مالک روسی که در 13سال اخیر 11مربی عوض کرده بود ،
ترجیح داد برای فصل جدیــد دوباره به یک مربی ایتالیایی
اعتماد کند .سرانجام او در تاریخ 4اوریل 2016با انتونیو
کونته قرار داد بست تا فصل جدید این باشگاه با این مربی
ایتالیایی رقم بخورد .فصلی که با خوشحالی برای این تیم
به پایان رسید و چلســی با پیروزی 1-0در زمین وست بروم
برای ششمین بار قهرمان انگلیس شد .این ممکن نمی شد
مگر با اندیشــه های تاکتیکی نوی انتونیــو کونته که حاال
عصر جدیدی در چلسی رقم زده است.
برای انکه بفهمیــم چرا کار انتونیو کونته در چلســی
مهم اســت باید به ابتدای فصل بازگردیم همان زمان که
کونته از یورو 2016بازگشــته بود ،با یــک ایتالیای تقریبا
ســروحال و موفق ...کونته وارث عملکرد ضعیف مورینیو
بود و موفق شد همان تیم را تبدیل به یکی از بی رحم ترین
تیم های تاریخ لیگ برتر کند .حضور کونته در چلسی خیلی
زود زیر هجوم پروسرصدای دو تیم شهر منچستر به حاشیه
رانده شد ،منچستر یونایتد با مورینیو ،زالتان و پوگبا بازار را
تحت تاثیر قرار داد و منچستر سیتی با گواردیوال .کونته که
دوران رویایی یووه را در کارنامه داشت ،در چلسی هم خیلی
در بازار نقل و انتقاالت حضوری جدی نداشت 31 .اگوست
ش یک روز نه
برای چلسی روز پرکاری بود اما برای هواداران
چندان منقلب کننده .یکی از خرید های انها مارکوس الونسو
بود ،بازیکنی که همه او را با بازی های متوسطش در بولتون
و ساندرلند می شناختند ،از فیورنتینا امد .بعد نوبت بازگشت
داوید لوئیز 29ساله بود که فقط به خاطر جایگاه نمادینش
در چلسی شاید بعضی از هواداران را خوشحال کرد نه اینکه
ورودش می تواند به قدرت دفاعی تیــم بیفزاید چون همه
ضعف هایی که او در دوران بازیگری اش در پاری سن ژرمن
به نمایش گذاشــت را دیده بودنــد .گزینه هایی که کونته
خرید ،به تصور هواداران خریدهای تاپی نبودند .بازیکنانی
مانند میچی باتشــوایی و انگولو کانته هم که از قبل به تیم
ی حرکتی هوشمندانه بود .با
اضافه شده بودند که البته دوم
لو انتقاالت
تمام اینها به نظر می رسید که چلسی در حوزه نق
و خرید بازیکن از رقبایش جا مانده است .اما کونته در تیمش
دو گنج می دید که باید دوباره احیا می شدند ،بازیکنانی که
در پایان دوران هدایت مورینیو حتی متهم به خیانت شدند .
اولی ادن هازارد بــود ،جواهر بلژیکی ایــن تیم که خیلی
ت .هازارد در دوران کونته
وقت بود که فروغ گذشته را نداش
ن هافبک بلژیکی پس
تبدیل به یک ستاره تمام عیار شد .ای
از گذشتن از یک راه پرپیچ و خم ،حاال رئیس چلسی است
و در این فصل بی عیب و نقص بود و البته اســتفاده درست
از دیه گو کاستا در خط حمله؛ بازیکنی که در ابتدای فصل
یک مهاجم به ظاهر تمام شده به نظر می رسد اما در پایان
فصل او یک مهاجم تمام عیار شده بود که با تک گل های
سه امتیازی راه موفقیت را هموار می کند ،درست مثل ان
روزهای خوبش در اتلتیکو مادرید...
به ایــن جمع بایــد خیلی هــا اضافــه کــرد ،کورتوا
دروازه بان تمام عیار بلژیکی پشت سر مدافعان یک عامل
اطمینان بخش شد و البته خط دفاعی که وقتی سه نفره شد
تبدیل به یک دژ غیرقابل نفوذ شــد .بــرای صحبت کردن
از دفاع ســه نفره باید به یک روز تلخ بــرای ابی های لندن
باز گردیم .فالش بکی به شــب تلخ 24سپتامبر و شکست
تحقیرامیز در خانه توپچی ها .چیپ زیبای مسوت اوزیل و
عبور از باالی دستان کورتوا ،نمایانگر روز های تاریک بریج
بود .روزهایی که با شکســت مقابل لیورپول و ارسنال ،بار
دیگر فصل نومیدواری را پیش چشمان طرفداران مجسم
می ساخت .تاکتیک های به بن بست خورده و نمایش های
ضعیف چلســی .ایا فصل کابوس وار دیگری از راه رسیده
اســت؟ زمان تغییر فرا رسیده اســت .انتونیو کونته با کنار
گذاشتن هراس ابتدایی خود ،بین دو نیمه ترکیب تیمش را
به دفاع سه نفره سوئیچ داده و مانع از شدت یافتن شکست
می شود .بعد از ان بود که تیم دفاعی چلسی شکل گرفت.
بدون خرید مارکوس الونسو و داوید لوییز در اواخر تابستان،
تغییر تاکتیک به دفــاع 3نفره هرگز ممکــن نبود و اگرچه
در ابتــدا پرداخت 24میلیون پوند برای مدافع اســپانیایی
زیاد به نظر می رسید ،اما به ثمر رساندن 6گل در 34بازی
نشانگر ارزش های الونسو بود .همچنین داوید لوییز نمایش
درخشانی در سمت راست دفاع سه نفره ایفا کرد و کونته این
شانس را به ویکتور موســس داد که به عنوان بال راست،
فصل خوبی را سپری کند.گری کیهیل و سزار اسپلیکوئتا
مانند همیشــه وظیفه خود را درست و بی ســر و صدا انجام
دادند تا تغییرات نتیجه مثبتی داشــته باشند و با درخشش
این گروه پنج نفره کار برای درخشش نوابغ هجومی اسانتر
می شد.
به همه این ها باید شــخصیت خود کونتــه را اضافه
کرد ،او در کنار زمین از ان دست مربیان هیجانی است که
راحت می تواند با تماشاگران ارتباط برقرار کند و در کنفرانس
مطبوعاتی وقتی کیک یک خبرنگار را تست می کند ،ان قدر
محبوب شود که جایی برای دوست داشتن مورینیو وجود
نداشته باشــد .حاال او اقای خاص تازه تیم چلسی است،
درست است این روزها هوادار زیاد دارد اما به نظر می رسد
که می خواهد در لندن بماند و بازهم افتخار بیاورد ،هرچند
این مساله را به تصمیم مشترک با همسرش ارتباط می دهد:
«چلسی باشــگاه بزرگی اســت .ولی انها یک بار قهرمان
چمپیونزلیگ شده و فصل بعدش در دور اول حذف شدند.
انها قهرمان لیگ برتر شدند و فصل بعد در رده دهم لیگ را
به پایان رساندند .باید به ثبات برسیم .می خواهم پایه هایی
بســازم که تیم به موفقیت ادامه دهد .حضور من در اینجا
برای فصل بعد ،صد در صد به خودم وابسته نیست .همسرم
و من در ژانویه تصمیم گرفتیم که دخترم در تورین درسش را
تمام کند .اگر من بخواهم در چلسی بمانم ،انها نیز به اینجا
می ایند .برای دختر من فرصت بزرگی خواهد بود که در یک
کشور خارجی زندگی کند».
البتــه وقتــی دختر کونتــه در بــازی اخــر ،در میان
تماشاگران چلسی نشسته بود و عکسی از پدرش با عنوانی
شــبیه پدر خوانده در دســت داشــت ،شــاید معنی ماندن
بدهد ،هر چنــد همیشــه یادمان باید باشــد که بــا مردی
مثل رومن ابراموویچ طرف هســتیم ،کســی که مثل اب
خوردن مربی تغییر می دهد ،سرنوشت مورینیو را که از یاد
نبرده اید؟
ابوجهاد
صد خاطره از شهید حاج عماد مغنیه
کتاب«ابوجهاد»صدخاطره ازشهید حاج عماد مغنیه ازسوی انتشارات روایتفتح روانه
یو یکم مجموعه یادگاران
بازار کتاب شد« .ابوجهاد؛ صد خاطره از شهید عماد مغنیه» جلد س
استکهبهتازگیبهکوششانتشاراتروایتفتحمنتشروروانهبازارکتابشدهاست.درمقدمه
این کتاب می خوانیم« :چهاردهم ماه مه سال 1948؛ روز تاسیس دولت جعلی اسرائیل بود؛
روزیکهفلسطینی هااسمشراگذاشتند«رو ِزنکبت».ازانروزبهبعد،شکستپشتشکست
بودکهبرایفلسطینی هامی امدوپیروزیپشتپیروزیبرایصهیونیست ها.انقدرکهارتش
اسرائیلبه«ارتششکست ناپذیر»معروفشدهبود.چنددههبعد،درلبنانا ماورقبرگشت.این
بار پیروزی های پی در پی نه نصیب صهیونیست ها ،که نصیب جوانان حزب الله لبنان می شد.
حاال« ،شکست دادن ارتش اسرائیل» که روزی ارزوی ارتش های عربی بود محقق شده بود و
حاال،ارزوی«ازادیفلسطین»بودکهپاگرفتهبود.عمادمغنیهیکیازانجوانانبودکهنقش
اساسیدرپیروزی هایبعدیمقاومتدرجنوبلبنانداشت؛چهازادیغرورافرینجنوبلبنان
ِ
تو پنج سال،
شکست تحقیرامیز صهیونیســت ها در جنگ 33روزه.بیس
در سال 2000و چه
قویترینسرویس هایجاسوسیدنیا،تمامِ ِ
تالششانرابرایتروریااسارتعمادکردند؛تالشی
که همیشــه ناکام می ماند و همین ،عماد را در نظرشان تبدیل کرده بود به یک «شبح»؛ شبح
حزب الله.دربخشیازاینکتابامدهاست«:کلروزراکارکردهبودیم.خستهوکوفتهبرگشته
بودیممحلاقامتمانکهحاجعمادبهمنگفت«:فیلماخرینساموراییرادیدییانه؟»گفتم
«نه،فیلمخوبیه؟»فیلمراداخلویدئوگذاشتوباهمدیدیم.تاجاییکهوقتمی کردفیلم های
ِ
دوستاننزدیکشمی گفت«کهاگرعمادنظامینبودووارد
روزدنیارادنبالمی کرد.حتییکیاز
کارفیلمسازیمی شد،یکیازبهترینکارگردان هایلبنانمی شد»...
اخرین غزل
غزل های انتظار از شاعران معاصر
مجموعهشعر«اخرینغزل»(دفتردوم)حاویغزل هایانتظارازشاعرانمعاصرکشور
همزمان با میالد باسعادت حضرت ولی عصر (عج) منتشر شد« .اخرین غزل» یک مجموعه
شعردرقالبغزلباموضوعمهدویتاست«.اخرینغزل»اشاره ایبهاخرینموعودواخرین
امام شیعیان دارد و این با مهدوی بودن غزل های کتاب ارتباط مستقیم دارد .این مجموعه به
کوشش رحیم زریان ،از شاعران پیشکسوت شعر معاصر ساکن شهرری تهیه و گرداوری شده
است.محمدرضاسنگریدرمقدمهایندفترشعراشارهکردهاست«:درمیانگونه هایشعری
پس از انقالب ،در قلمرو محتوایی و موضوعی ،شعر موعود یا شعر انتظار ،هم با اعتبار کمی و
همکیفیجایگاهیویژهورشدیچشمگیروقابل اعتنایافتهاست.سروده هایانتظار،تصویرو
توصیفیازنگاهنگران،قلببی تاب،اندیشهارمانگراوفردانگروجانعطشناکخسته ایدارد
کهامروزوموقعیتموجودرابرنمی تابدوبهدنیایموعودومطلوبمی اندیشدودرگذارازانچه
هستبهانچهبایدباشدروزنه ایمی جوید ».حجت االسالمزکریااخالقینیزدرپیشگفتاراین
کتابنوشتهاست«:بهشهادتکتبمقدسومتونباستانی،همهایین هایاسمانیوزمینی
بهظهوریکمصلحجهاناعتقاددارندوامدناوراانتظارمی کشند.موعودیکهدراستانهپایان
جهانخواهدامدوباانقالبیفراگیردنیایفرورفتهدرظلموکینه توزیوبی عدالتیرابهجهانی
پرازعدلودادونعمتوامنیتتبدیلخواهدکردوحکومتتوحیدیویمشرقومغربعالم
را فرا خواهد گرفت ».در مجموعه شعر «اخرین غزل» (دفتر دوم) 157 ،قطعه غزل از 157
شاعرکشورتوسطانتشاراتهزارهققنوسدرقطعرقعیبهچاپرسیدهاست.دفتراول«اخرین
غزل» (مجموعه شعر قیام ،حضور و انتظار امام زمان «عج») از رحیم زریان توسط انتشارات
فصلپنجمدرسال 1390بهچاپرسیدهبود.
فارنهایت ترامپ
مایکل مور دوباره پشت دوربین رفت
«بله ،فیلمــی خواهم ســاخت تا مــا را از این هرج و
مرج خارج کند ».این چند جمله در فیس بوک مایکل مور،
مستند ســاز امریکایی یعنی او دوباره شمشیر را برای دونالد
ترامپ از روبسته اســت .از مدت ها قبل شنیده می شد که
مور به صورت مخفیانه در حال ساخت مستند جدیدی علیه
دونال د ترامپ بوده است .تایید در شبکه اجتماعی یعنی این
خبر درست بود .این مســتند که در رابطه با انتخابات اخیر
ریاست جمهوری امریکا بوده« ،فارنهایت »11/9نام دارد
و هاروی وینشتاین ،تهیه کننده مشهور هالیوودی شخصا
حق پخش جهانی ان را خریداری کرده اســت .نام مستند
جدید به روزی اشاره می کند که دونال د ترامپ پیروز انتخابات
امریکا معرفی شد.
«مایکل مــور» در ســال ۲۰۰۴با ســاخت مســتند
«فارنهایــت »9/11موفق به کســب جایــزه نخل طالی
بهترین فیلم جشنواره کن شــد و اولین کارگرانی نام گرفت
که توانســت با یک اثر مســتند پس از ســال ۱۹۵۶جایزه
اول جشــنواره کن را دریافت کند .وی در این فیلم نگاهی
نقادانه به عملکرد «جرج دبلیو بوش» ،جنگ با تروریســم
و پوشش های خبری رسانه ها در امریکا دارد .این مستند با
فروش ۲۲۲میلیون دالری در سطح جهان ،پرفروش ترین
مستند تاریخ سینماست .این مستندســاز برجسته در سال
۲۰۰۳نیز با فیلم «بولینگ بــرای کلمباین» که برگرفته از
ماجرای کشتار دبیرستان «کلمباین» و نگاهی انتقادی به
قانون حمل اسلحه در ایاالت متحده امریکا داشت ،موفق
به کسب جایزه اسکار بهترین مستند شد.
ایــن کارگــردان و مستندســاز منتقــد امریکایــی از
معدود افــرادی بود که ریاســت جمهوری دونالــ د ترامپ،
رئیس جمهوری امریــکا را پیش بینی کرد .او بــر این نظر
است که با ساختن این مستند به حوادثی از این دست پایان
خواهد داد.
مور پیش از این فیلــم «مایکل مــور در ترامپلند» را
در مورد رئیس جمهور فعلی امریکا ســاخته بود که خودش
ان را در اکتبر گذشــته توزیع کرد .این مستند قالب اجرای
زنــده دارد و در ان مــور را می بینیم کــه روی صحنه درباره
دو نامزد ریاســت جمهوری صحبت کرده و رویدادهای بعد
از رئیس جمهور شــدن هر کدام را پیش بینی می کند .این
مســتند کمتر از دو هفته پیش در دو شــب پیاپی در اوهایو
فیلمبرداری شده است .اوهایو جایی اســت که ترامپ در
مرحله اول در انتخابات چهار برابر کلینتون رای به دست اورد
و این نشان می دهد که مستند فوق نتوانست تاثیر گذاری
الزم را داشته باشد و همین باعث شده تا مایکل مور به دنبال
ســاخت فارنهایت 9/11بیفتد که از نظر نام بسیار شبیه به
مستند فارنهایت 9/11است که بســیار تاثیر گذار بود .مور
هدفش از ساخت این مستند را این گونه بیان کرده است:
«هر اتهامی بــه ترامپ وارد ایــد ،بی نتیجه اســت .او در
برابر هرگونه افشــاگری مقاومت می کند .با هیچ مدرکی و
هیچ واقعیتی نمی توان بر او پیروز شد ،او هر جور که زخم
می خورد بلند می شــود و صبح توئیت می کند اما این فیلم
پایانی است بر او».
پیشخوان جهانی
طعنه تایم
به روابط
کاخ سفید
و کرملین
دشمن در
کامپیوتر من ؛
تیتر اشپیگل
لوپوئن
پرونده ای
به نام نسل
ماکرون دارد
مثلث | شماره 356
دیدار
77
بازار
دکترابراهیمی ،مدیرعامل بانک انصار
رونمایی از نظام نامه جامع بانکداری قرض الحسنه و برنامه
عملیاتیقرارگاهحمایت های اجتماعی
اولین همایش سراسری مدیران بانک انصار در سال
1396از تاریخ 12تا 14اردیبهشت با حضور دکترابراهیمی
مدیرعامل ،اقای فروتن قائم مقــام ،معاونین ،مدیران کل
و جانشــینان انها ،رئیس دفتر امور فقهی ،مدیران شــعب
استان ها و روسای ادارات این بانک برگزار شد.
بــه گــزارش اداره کل روابــط عمومــی و تبلیغــات،
دکترایت اللــه ابراهیمــی ،مدیرعامل بانک انصــار در این
همایــش از «نظام نامه جامع بانکداری قرض الحســنه» و
«برنامه های عملیاتی قرارگاه حمایت های اجتماعی» این
بانک رونمایی کرد.
بنا بر این گــزارش دکتــر ابراهیمی پیش از مراســم
رونمایــی در ســخنانی «نظام نامــه جامــع بانکــداری
قرض الحسنه بانک انصار» را حاوی اقدامات راهبردی این
بانک در مسیر ترویج سنت نیکوی قرض الحسنه و افزایش
پرداخت نظام مند تســهیالت ان به احاد مردم دانســت و
گفت« :این نظام نامــه به منظور توســعه عدالت،حمایت
از محرومان ،مشــارکت در امور عام المنفعه و در راســتای
گســترش فعالیت های بانک نســبت به وظایف ذاتی خود
تدوین شده است».
مدیرعامل بانک انصار با اشــاره به اهمیت و جایگاه
مسئولیت های اجتماعی در حوزه بانکداری اظهار داشت:
«بانک انصــار به عنوان بانکی پیشــرو در خدمت به جامعه
و ارزش های ان ،الگوی مناســبی در زمینه مسئولیت های
س «قرارگاه حمایت های اجتماعی»
اجتماعی است و تاسی
با یاری خداوند متعال فعالیت هــای اجتماعی این بانک را
گسترش و عمق خواهد بخشید».
دکتر ابراهیمی افزود« :این قرارگاه با حضور جمعی
از مدیــران باتجربــه بانک راه اندازی شــده و بنــا دارد به
بازار
78
مثلث | شماره 356
ارتباطات حرفه ای درون سازمانی
نیاز اساسی روابط عمومی
روابط عمومــی به عنــوان حرفــه ای کــه مدیریــت
فرایندهای ارتباطات راهبردی بین ســازمان و ذینفعان را
به عهده دارد ،با دو گــروه ذینفع متفاوت روبه روســت که
باید برای هریک از انها اهداف ،راهبردها ،سیاســت ها و
برنامه های مشــخصی را درنظر بگیــرد .ذینفعان درونی،
عوامل سیاست گذار و اجرایی سازمان به شمار می ایند که
فعالیت هایشان به طورمســتقیم برای بهره مندی ذینفعان
برون سازمانی انجام می شود .به همین سیاق،
رضایت ذینفعان برون سازمانی ،سرمایه اصلی
حیات سازمان و ذینفعان درونی ان است.
مدیــران و کارکنــان در درون ســازمان،
نه تنهــا به تولیــد کاال و خدمــات می پردازند،
بلکه به صورت خواسته یا ناخواسته ،سفیران
معنایی ان به شــمار می ایند که رفتار سازمانی
و غیرســازمانی انهــا در جهان بیــرون بازتاب
یافتــه و در افکارعمومی موجــی از اعتماد یا
بی اعتمادی و جذب و دفع را نسبت به سازمان
به ارمغــان مــی اورد .انچــه روابط عمومی در
درون ســازمان انجــام می دهــد و پیامدهای
اقدامات این واحد در حــوزه ارتباطات درونی،
به طورمســتقیم و غیرمســتقیم بــر ارتباطات
بیرونی و ذینفعان ان تاثیر دارد.
رفتارها و عملکرد مدیــران و کارکنان در
درون ،پژواک باورهایشــان نسبت به سازمان
متبوعه و اراده شــان برای جلب رضایت مشتریان است.
بدون یک فرهنگ ســازمانی نیرومند و پویا که ارزش ها و
هنجارهای مشترک مدیران و کارکنان را نمایندگی کند و به
هم افزایی تالش های مجدانــه و خالقانه انها برای تولید
کاالهــا و خدمات کیفــی بینجامد ،ســازمان نمی تواند به
یک برند دارای مزیت رقابتی تبدیل شود .این ارزش های
مشترک توسط روابط عمومی شناسایی و تقویت و ازطریق
ارتباطات سازمانی ترویج می شوند.
ازســوی دیگر ،هنگامی که التزام عملــی مدیران و
کارکنان به سازمان در استفاده اشــکار انان از محصوالت
تولیدی در مناسبات اجتماعی تبلور یافته و در افکار عمومی
انعکاس می یابد ،بازهم دریچه ای به سوی افراد بازمی شود
تا صحت وســقم ادعاهای ســازمان درخصــوص کیفیت
کاالها و خدمات ارائه شــده را بســنجد .در اصل ،رضایت
کارکنان از ســازمان خود و اســتفاده از کاالهــا وخدمات
خودساخته به صورت اشکار نشانه اعتماد انها به تولیدات
ســازمان و ســنجه ای نیرومند در تعهدســازمان نسبت به
کیفیت و استانداردهای حرفه ای است و این ،به نوبه خود،
در تعیین سهم ذهنی و عاطفی مشــتریان بالقوه و بالفعل
موضوعــات و محورهای مربوط به حوزه مســئولیت های
اجتماعی بپردازد و با سیاســتگذاری و اتخاذ تدابیر الزم و
همراستا با اقتضائات اقتصادمقاومتی ،بانکداری بدون ربا
و بانکداری مقاوم ،خدمات اجتماعی بانک انصار را توسعه
بخشــد ».وی در ادامه به تشریح شرایط اقتصادی و نقش
شبکه بانکداری و اقدامات بانک انصار در وضعیت کنونی
پرداخت و تصریح کــرد« :بانک انصار بــر پایه ارزشهای
انقالبی و مسئولیت های اجتماعی خود ضمن رعایت کامل
قوانین و مقررات بانک مرکزی؛ کســب رتبه اول شفافیت
اطالعات بانک های بورسی کشــور و کسب رتبه های باال
بین بانک های کشــور را به خود اختصاص داده و در حوزه
قرض الحسنه و اقتصادمقاومتی نیز جایگاه برتر را به دست
اورده است».
دکتر ابراهیمی افزود« :بانک هــا برای نقش افرینی
سازمان تاثیر بسزایی دارد.
حــال ،پرســش اساســی این اســت کــه ارتباطات
درو ن ســازمانی چــه ابعــاد ،نقش هــا و وظایفــی را
دربرمی گیرد .به طــور کلــی ،نقش های اطالع رســانی،
اقناع گری ،انطباق سازمانی ،مهندسی رضایت ،تبلیغ گری،
شهرت افرینی ،شفاف سازی ،تفسیر ،اموزش ،نمادسازی
و معناسازی در روابط انسانی ـ سازمانی و سرانجام مدیریت
بحران برای روابط عمومی درنظرگرفته شــده که تشــریح
همه انها در این مقال نمی گنجد و تنها برخی از موار د شرح
داده خواهدشد.
بنابر انچه گفته شــد ،در ارتباطات درون ســازمانی،
وظایفی به عهده مدیر و متصدیان روابط عمومی گذاشته
شــده که می توان به برخی از انها اشاره کرد .تفاوت نقش
و وظیفه در این اســت که نقش ها ،وجهی ارمانی دارند و
درصورت فراهم بودن زمینه ها و مساعد بودن
شرایط ،پیگیری می شوند ،اما انجام وظایف
برای شــرکت ها و ســازمان ها اجتناب ناپذیر
است.
تدویــن راهبــرد مناســبات داخلــی
مبتنی بــر تعامل ،منافــع و درک مشــترک از
یکدیگر(باتوجــه بــه ضعف و قــوت درونی
و فرصــت و تهدیــد بیرونــی) یــک وظیفــه
کلیدی در ارتباطات درون ســازمانی اســت.
براســاس این وظیفــه ،روابط عمومــی باید
ضمن شناســایی نقاط قوت و ضعف سازمان
و منابع انســانی ،امکانــات ،قابلیت هــا و
ســرمایه های مادی و معنــوی ،فرصت ها و
تهدیدهــای مربوط به گســترش مناســبات
را شناســایی کــرده و از انهــا برای پیشــبرد
اهداف ســازمانی ،انســجام و زمینه ســازی
بــرای هم افزایــی کوشــش های مدیــران و
کارکنان اســتفاده کند .روابط رضایت امیز میان مدیران و
کارکنان می تواند به وضعیتی بینجامد که همه کوشش ها
در راســتای موفقیــت ســازمان به منصــه ظهور برســد.
()Leanne Mills and Shirley Anne Fortina2013
ایجاد اعتماد و مشــارکت ،یکی دیگــر از مهم ترین
وظایــف متصدیــان ارتباطات درون ســازمانی اســت که
بازار
مثلث | شماره 356
براســاس ان ،زمینــه ارتبــاط موفقیت امیــز فراهــم
می شــود( .)Botan & Taylor, 2004جلب رضایــت قلبی
و ایجــاد احســاس مشــترک(کروکبرگ )2000کارکنان
نسبت به ســازمان و تعیین جایگاه مناســب انان از طریق
اشــتراک ارزش ها و مساعدت به رشــد فرهنگ سازمانی
( )R. S. Cureteanu, O. I. Maxim 2011از وظایف مهم
روابط عمومی در درون سازمان است.
ارتباطات درون ســازمانی ،از طریق اعتمادســازی
میان مدیران و کارکنان و متعهدسازی کارکنان و نیز شهرت
مثبت ســازمان نزد کارکنــان ،از ســرمایه های اجتماعی
( )William R. Kennan and Vincent Hazletonبهــره
می گیرد تا به ســازمان و سیســتم مدیریــت(Hongmei
)Shenمشــروعیت بخشــیده و بــا مدیریــت انتظارات و
توقعات متقابل(تاملینسون )2000انســجام سازمانی را
میسر کند.
یکــی از کلیدی ترین وظایف متصدیــان ارتباطات
درون ســازمانی ،اطالع رسانی ،اگاهی بخشــی و ارتقای
سطح درک و تحلیل مدیران و کارکنان است .اطالع رسانی
مســتمر و منظــم و ایجــاد جریــان اطالعــات از طریق
گفت وگوهــای حضــوری ،ای میــل ،شــبکه اجتماعی،
نشــریه داخلــی ،پوســتر و)MARILYN LAURIE(...
ابزاری اثربخش در رشــد فکری و مهارت هــای ارتباطی
و سازمانی اســت که به اتکای ان ،ســازمان به پیشرفت
شایسته نائل می شــود .وظیفه دیگر ،اماده سازی روحی
و تخصصی برای رفتار مناسب با مشــتریان و پیاده سازی
برنامه های ارتبــاط بــا مشــتریان ()Ledingham 2000
است .براین اساس ،می توان امیدوار بود که راهبردهای
مشتری مدارانه ســازمان و شــرکت محقق شــود .بدون
تردید ،مشتریان یک سازمان هسته اصلی وجود ،تالش
و اهتمام جمعی مدیــران و کارکنان ان به شــمار می ایند.
روحیه مناسب برای برخورد با مشتریان و ایجاد اطمینان در
انان از درستی انتخاب شان و تشویق انها به ادامه ارتباط
با سازمان و اســتفاده از کاالها و خدمات تولیدی از چنان
اهمیتی برخوردار است که متصدیان روابط عمومی برای
تحقق ان باید از هیچ کوششی دریغ نورزند.
از دیگر وظایــف روابط عمومی ها در حوزه ارتباطات
درون سازمانی ،کمک به توسعه سرمایه های اجتماعی و
ســازمانی مبتنی بر اعتماد ،کنترل متقابل ،تعهد و رضایت
است .بدون ســرمایه های اجتماعی و سازمانی نمی توان
انتظار داشــت مدیــران و کارکنان به همــکاری و همدلی
با یکدیگر روی خوش نشــان دهند .مطالعــات زیادی در
این زمینه صورت گرفته که نشــان می دهد ســرمایه های
اجتماعــی ،فرهنگــی و ســازمانی منبــع الهــام اعضای
سازمان در همه سطوح برای کار و اندیشه مشترک است.
(Coy Callison, Elizabeth Gardner, Shannon
)Richard and Trent Seltzer
یکی از مشــکالت ریشــه ای نهادها و سازمان های
اجتماعی ،شــکاف میان حرف و عمل ،ادعا و واقعیت و
اطالع و تجاهل است .به عبارت دیگر ،بسیاری از اوقات،
افراد و ســازمان ها چیزی می گویند و به چیز دیگری عمل
می کنند .اغلب اوقات ،ادعــای افراد درباره موضوعات با
واقعیت هــا فاصله دارد و نیز با اینکــه از موضوعی اطالع
دارند دچار تجاهل و نفــی دانش خود می شــوند تا منافع
نامشروع خود را تامین کنندُ .پرکردن شکاف میان دانستن
و انجام دادن(برگــر )2016یکــی از مــوارد کلیدی برای
روابط عمومی هاســت تــا به وســیله ان از ایجــاد تردید و
بی اعتمادی بین ســازمان یا شــرکت و ذینفعــان درونی و
بیرونی جلوگیری کنند.
برخی از پژوهشــگران نشــان داده اند که ارتباطات
درون ســازمانی عامل مهمی در ســوداوری است(وایت،
2007و .)2008نتیجه این پژوهش ها نشــان می دهد،
ی که انسجام سازمانی و اعتماد عمومی بین مدیران
هنگام
و کارکنان ایجاد می شــود ،هم افزایــی میان فعالیت های
اعضای ســازمان مشــهود بوده و همچنین فعالیت های
جمعی انان بهره ورانه تر شــده و ســود بیشــتری را نصیب
سازمان می کنند.
اکنــون بایــد بــه شــیوه های تحقــق ارتباطــات
درون سازمانی پرداخت و با معرفی برخی از رایج ترین انها،
نحوه انجام این ارتباطات را نشان داد .البته ،بدون شک
راه های رسیدن به ارتباطات درون سازمانی موفق ،متعدد
اســت که لزوما باید بــا خالقیــت و انعطاف پذیری همراه
باشد.
برگزاری جلسات گفت وگو ،هم اندیشی و به روزرسانی
مطالب و موضوعات ســازمان با کارکنــان ،توجیه انان و
برانگیختن شان برای همکاری و همراهی ،یک اقتضای
مهم سازمانی است .هم اندیشی و توانمندی های گفت وگو
یک مهــارت باالی ســازمانی اســت که دســتیابی به ان
نیازمند طی دوره های مهارت اموزی عملی بســیار است.
در این جلسات ،اگاه کردن کارکنان نســبت به راهبردها،
سیاست ها ،برنامه ها ،خط مشی ها ،طرح ها و برنامه های
در دست اجرا ،اهمیت فراوانی دارد.
شناســایی کارکنان و تعییــن روحیات ،تشــخیص
شــخصیت انــان و یافتــن را ه هــای همــکاری و
ارتبــاط متقابل بیــن انها ،یــک اقتضای حتمی اســت.
بدون شــناخت مخاطــب و نیازهــای او نمی تــوان بر او
تاثیر گذاشــت .کشــف ابعاد روحــی مخاطبــان در زمره
ســخت ترین فعالیت هــای پژوهشــی روابط عمومــی
اســت .در ایــن راســتا ،شــناخت خــود نیــز بــرای
روابط عمومی هــا ضــرورت دارد .روابط عمومی هایی که
تصویر مشــخص و درســتی از خود ندارنــد ،در برقراری
ارتبــاط بــا مدیــران و کارکنان دچار مشــکالت اساســی
خواهند شــد .توجــه به امــور رفاهی ،خدمــات مورد نیاز
ورزشی ،هنری و اقتضائات دیگر سنی کارکنان و مدیران،
شیوه ای غیرمســتقیم در ارتباطات درون سازمانی است.
شــاید این گونه امور به صورت مســتقیم به روابط عمومی
مربوط نباشد ،اما مشارکت روابط عمومی با مسئوالن ذیربط
خدمات رفاهی در حوزه منابع انســانی می تواند به تلطیف
محیط داخلی سازمان یاری رساند.
موضوع رسیدگی به شکایات ،نیازها ،درخواست ها
و پیشــنهادها بــرای به وجوداوردن احســاس خوشــایند
و خرســندی از توجــه ســازمان بــه فــرد باعــث تقویت
احساس مســئولیت در میان کارکنان و مدیران می شود.
انباشته شــدن نارضایتی هــا ،بی توجهــی به شــکوه ها و
رهاکردن اعضای سازمان و شرکت به حال خود نمی تواند
امری خوشــایند در حوزه ارتباطات درون ســازمانی تلقی
شــود .ســرانجام اینکه به دســت اوردن فضای مناســب
بــرای ارتباطــات درون ســازمانی موفق که برخــی ابعاد
و محورهــا و شــکل های ان شــرح داده شــد ،نیازمنــد
مهارت هــای تخصصــی و تئوریــک مدیــران و کارکنان
در مناســباتی ســالم و هماهنگی های روحی و احساسی
است.
بازار
در اقتصادمقاومتــی بایــد به نظــام کارمــزدی و خدمات
ارزش افرین روی اورند و تالش کنند ضمن رونق اقتصادی
و تقویت بخش های واقعی اقتصاد و فعالیت های تولیدی و
اشتغال زا ،خود را از گرداب افزایش سود به سپرده ها نجات
دهند و با همکاری یکدیگر به حل معضالت عدیده اقتصاد
کشور کمک کنند ».مدیرعامل بانک انصار در ادامه یاداور
شــد« :بانک ها با توجه بــه توانمندی های خــود و امکان
نقش افرینی در جهت افزایش رفاه همه بخش های جامعه
می توانند اثر گذار باشــند؛ بنابراین باید با تاکید بر مدیریت
جهادی ،پیروی از موازین شرعی و بانکداری بدون ربا ،راه
رونق اقتصادی کشور را باز کنند».
دکتر ابراهیمی در بخش دیگری از ســخنان خود به
اقدامات بانک انصار بــه منظور رعایت نرخ ســود ابالغی
بانک مرکزی به سپرده ها و تالش برای حل ریشه ای مسائل
بانکداری اشاره و اضافه کرد« :ما هر جا در دفاع از ارزش ها
و منافع عمومی و انجام مسئولیت های اجتماعی پایداری و
استقامت نشان داده ایم ،خدای متعال عنایات و رحمت خود
را شامل حال ما کرده است».
گفتنــی اســت؛ در ســال های اخیــر توجــه بــه
مسئولیت های اجتماعی از سوی سازمانها و نهاد ها افزایش
یافته درحالی که بانک انصار از همان ابتدای تبدیل شدن
به یــک بانک خصوصــی در ســال 1389نقطه عطفی در
فعالیت های خود ایجــاد و مســئولیت های اجتماعی را به
شکلی ویژه در دستورکار قرار داده است .این اقدامات شامل
ســاخت مدارس در نقاط محروم ،کمک به ازادی زندانیان
معسر ،مشــارکت در فعالیت های موسسات خیریه،کمک
به بیمارستان های تخصصی ،حمایت از برنامه های متعدد
فرهنگی ،پزشــکی ،معنــوی ،علمی ،ســاخت خانه های
بهداشــت در مناطق محروم ،تهیه جهیزیــه و اقالم برای
خانواده های مستمند و پرداخت وام قرض الحسنه به افراد
تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و افراد نیازمند
است .در همین راســتا و به منظور گســترش فعالیت های
حــوزه مســئولیت های اجتماعی ،بانــک انصار از ســال
گذشــته اقدام به برنامه ریزی و تدویــن فرایند های مرتبط
با ایجــاد «قرارگاه حمایت هــای اجتماعی بانــک انصار»
کرده است.
79
بازار
شرایط پرورش ایده
در ثامن مهیا ست
سرپرست مدیریت شعب اردبیل گفت« :دستیابی به اهداف با تالش ،مسئولیت پذیری
و کاراگاهانه نیروی انسانی متخصص و متعهد ممکن می شــود ».مهدی میری با اشاره به
مباحث مدیریتی اظهار داشت« :علم روز ،تالش مستمر و اگاهانه الزمه موفقیت یک سازمان
پیشرو است ».وی همسویی و همراهی کارکنان در کار بانکی را از عوامل موفقیت عنوان کرد
و گفت« :زمانی که تالش ها همسو شود و مسیر حرکت به سمت اهداف مشترک باشد بازدهی
شرکت باال رفته و سوددهی افزایش می یابد ».میری افزود« :باتوجه به اینکه زمینه پرورش
ایده در ثامن مهیا ست ،ایده های خود را مطرح و به مدیران و سازمان ارائه کنید مطمئن باشید
که از ان استقبال می شود .چراکه شما هرروز با یک ایده نو وارد بازار می شوید و با شناخت نیاز
و خواسته جدید مشتریان می توانید در میدان رقابت بهتر و موفق تر عمل کنید ».سرپرست
مدیریت شــعب اردبیل تصریح کرد« :رقابت بخش جدایی ناپذیر فعالیت تخصصی در بازار
شده که الزمه رقابت سالم ،ابتکار ،پیشرو بودن ،شناخت و پیش بینی حرکات رقبا ست ».به
گفته وی مسئولیت پذیری و بی تفاوت نبودن در قبال امور را برجسته ترین ویژگی افراد موفق
است .میری با اشاره به اهداف تعیین شده و اعالم برنامه ناحیه چهار موسسه اعتباری ثامن
خاطرنشان کرد« :میزان رشــد منابع و مصارف و کاهش مطالبات برای سال جاری در قالب
یک جدول تعیین و به تمامی شعب ابالغ شده است .به همین منظور تالش هوشمندانه برای
تحقق ان مورد انتظار است».
مدیر ناحیه یک موسسه اعتباری ثامن
تاکید کرد:
برنامه ریزیعملیاتیبرای
پیگیری جدی مطالبات
مدیر ناحیه یک موسسه اعتباری ثامن گفت« :اولویت شعب برنامه ریزی عملیاتی برای
وصول مطالبات و جذب حداکثری مشتریان باشد ».عباس فرید زاده در جمع روسا و معاونان
سرپرســتی یک تهران اظهار کرد« :پیگیری مطالبات معوق یک روز به باال موجب کاهش
رشد مطالبات می شود».
وی با اشاره به تاثیرات اموزش رو در رو برای همکاران به منظور وصول مطالبات افزود:
«روسا و معاونان شــعب به عنوان نماینده ثامن باید الگوی مناسب برای هر یک از نیروهای
جوان باشند و با اموزش و گسترش تجربیات خود پرورش نیروهای جوان را مدنظر قرار دهند».
فریدزاده جذب منابع از طریق مشــتریان جدید را یک برنامه هدفمند دانست و اضافه کرد:
«باوجود طرح های متنوع که برای مشتریان موسسه طراحی و پیاده سازی شده است ،امید
است هر یک از شعب با مسئولیت پذیری بتوانند منابع ارزان قیمت بیشتری را جذب کنند».
ناصر سیفی ،سرپرست مدیریت شــعب یک تهران نیز در این جلسه گفت« :نگاه هر شعبه
یک بانک باید در سطح شعب عملی شود ».وی پیگیری جدی مطالبات را ضروری دانست
و خاطرنشان کرد« :بدون شک با برنامه ریزی مدون ،عملیاتی و تقسیم کار می توان سرعت
وصولی ها را باال و تحقق اهداف و سیاست های ثامن را شاهد بود».
انتشار دوازدهمین شماره
ماهنامه شمیم کوثر
اطالع رسانی دقیق شرایط
تخفیف وجه التزام به مشتریان
بازار
80
مثلث | شماره 356
سرپرست مدیریت شعب یزد گفت« :به منظور کاهش مراجعات در خصوص تخفیف
وجه التزام و قوانین و شرایط مربوط اطالع رسانی شود».
یداله عالف زاده با ارائه امار عملکرد شــعب استان یزد و مقایســه ان در سطح ناحیه و
شبکه ،خواستار تالش هرچه بیشتر برای کاهش مطالبات شد.
وی با تقدیر از رشد شعب در سال گذشــته در بخش منابع افزود« :تالش برای تحقق
اهداف سال جاری و افزایش سهم ثامن از بازار امری ضروری است».
عالف زاده بر کنترل مدارک هویتی مشــتریان هنگام ارائه خدمات تاکید کرد و گفت:
«رعایت دستورالعمل های سازمانی جهت کاهش گزارش های بازرسی ضروری است».
محمد حیدری معاون سرپرستی یزد نیز در این جلسه با تاکید بر مطالعه روزانه بخشنامه ها
در جلسات صبحگاهی گفت« :روسای شعب به نحوه انجام امور در وقت مقرر و تعیین شده و
دور شدن همکاران از مسائل حاشیه ای و پرداختن به وظایف اصلی توجه کنند».
در این شماره از ماهنامه که به اخبار و رویدادهای مهم موسسه اعتباری کوثر اختصاص
دارد ،سخن مدیرمســئول با تیتر «خدمات الکترونیک چراغ راه اینده کوثر» سعی در اهمیت
این مبحث داشته است.وی معتقد است طی سال های اینده بیشتر تعامالت بانکی از طریق
تلفن همراه انجام خواهد شد .سخن سردبیر نیز به نقش پررنگ کوثر در تحقق شعار سال جدید
پرداختهاست.بهگزارشروابطعمومیموسسهاعتباریکوثر؛درشمارهدوازدهمگفت وگو هایی
با رضا عالی پور معاون مالی در رابطه با نقش مهم این معاونت در حرکت موسسه به سمت جلو،
محمد رضااهن تنمدیرشعباستاناذربایجانشرقیپیرامونمشتری مداریوعملکردشعب
این استان و میثم امیری سرپرست شعبه شهدای اراک انجام گردیده است .همچنین در این
شماره گزارشی در مورد ضرورت و اهمیت وجود بانک ،کارنامه نظام بانکی در سال ،95حذف
صفر از پول ملی و پیچ و خم مجامع بانک ها منتشر شده است .بر اساس این گزارش؛ در بخش
استان ها؛ به اخرین اخبار ،دیدارها و جلسات استان ها در سراسر کشور اشاره و در ضمن نگاهی
به تسهیالت پرداختی بانک ها در ســال 95و اظهارات دکتر سیف رئیس کل بانک مرکزی در
خصوصکنترلرشدنقدینگیوتامینمالیشدهاست.دربخش«مقاله»مقاله هاییباموضوع
«بررسیتاثیرمدیریتواقعیسودبرمحتوایاطالعاتیسود»«،ایندهبانکداریچگونهخواهد
بود؟»وهمچنین«پولالکترونیکی»کهبهقلمهمکارانموسسهاعتباریکوثربهرشتهتحریر
در امده ،گنجانده شده است.