ماهنامه مثلث شماره 362

‫بدون قید «محرمانگی»‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال هشتم‪ /‬شماره سیصد و شصت و دو ‪ 17 /‬تیر ‪ 84 / 1396‬صفحه ‪ 6000/‬تومان‬ ‫رازاشنا‬ ‫امضای قرارداد با توتال‪ ،‬زنگنه را‬ ‫به صدر خبرهای هفته اورد‬ ‫بوسیدن دست ایتالله جنتی توسط حسامالدین اشنا تعجب‬ ‫اهالی سیاست را برانگیخت‪ .‬به همین بهانه‪ ،‬مثلث در این شماره‬ ‫پروندهای درباره مشاور رئیسجمهور منتشر کرده است‬ ‫نیمه پنهان‬ ‫مروری بر اختالفهای‬ ‫ایتالله بهشتی و بنی صدر‬ ‫دولت داعشی‬ ‫افول داعش و ولیعهدی محمد‬ ‫بن سلمان با یکدیگر ارتباط دارند؟‬ ‫تامالتی درباره ‪#‬اتش_بس‬ ‫علیرضا زاکانی و احمد توکلی هفته‬ ‫گذشته طرحی جنجالی را حمایتکردند‬ ‫جلد‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫بدونقید«محرمانگی»‬ ‫امضایقراردادتوتال‪،‬زنگنهرابهصدرخبرهایهفتهاورد‬ ‫ماه مبارک رمضان و مهمانی‬ ‫خداوند متعال‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫ماه مبارک رمضان نزدیک شد و در این‬ ‫ماه مبارک خودتان را تقویت کنید به قوت های‬ ‫روحانی‪.‬‬ ‫در یک حدیثی اســت کــه پیغمبراکرم‬ ‫فرمودند که ماه رمضان امد‪ ،‬اقبال کرد‪ ،‬امد‪.‬‬ ‫در ضمنش می‏فرمایند کهدُ عی ُتم ِالی ضیا َف ِه‬ ‫اللــه‏‪ ]1[.‬ضیافت های خدا بــا ضیافت های‬ ‫مردم این اســت فرقش که وقتی شما را یک‬ ‫اشخاصی دعوت بکنند به یک مهمانی‪ ،‬وقتی بروید در ان‬ ‫مهمانی به حسب فراخور حال‪ ،‬یک چیزهایی برای خوردنی‬ ‫و یــک چیزهایی برای تفریــح و این چیزهاســت‪ .‬ضیافت‬ ‫خدا در ماه رمضان یک شــعبه‏اش روزه است‪ ،‬ان ضیافت‬ ‫خداست؛ یک شعبه‏اش روزه اســت و یک امر مهمش که‬ ‫مائده غیبی و اسمانی است قران است‪ .‬شما دعوت شده‏اید‬ ‫به مهمانی خدا و شــما در ماه رمضان مهمان خدا هستید‪.‬‬ ‫مهماندار شما‪ ،‬شما را وادار کرده است به اینکه روزه بگیرید‪.‬‬ ‫این راههایی که به دنیا باز اســت و شــهوات است‪ ،‬اینها را‬ ‫سدش کنید تا مهیا بشوید برای لیله القدر‪ .‬ماه شعبان مقدمه‬ ‫است برای ماه مبارک رمضان که مردم مهیا بشوند برای ورود‬ ‫در ماه مبارک رمضان و ورود در «ضیافه الله‏»‪ .‬شما وقتی که‬ ‫‪8- 13‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫صلح با مذاکره صرف به دست نمی اید‬ ‫قطر به حل بحران پاسخ منفی داد‬ ‫تداوم گمانه زنی ها درباره کابینه دوازدهم‬ ‫موج تنفر از تروریست ها‬ ‫‪14- 19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫سکته واشنگتن و ریاض در موصل‬ ‫پایان خالفت خود خوانده‬ ‫مانعی به نام عربستان‬ ‫وقتی کاخ سفید «میانجی» می شود!‬ ‫‪24- 37‬‬ ‫سیاست‬ ‫تامالتی درباره ‪ #‬اتش بش‬ ‫اقای خاص‬ ‫اشنا بین جلیلی و روحانی مردد بود‬ ‫کدام اتش بس؟‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛هفتهنامه ایخبری‪،‬تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل‪،‬‬ ‫ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش‬ ‫اسالم‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در‬ ‫سراسر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم‬ ‫شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب‬ ‫و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت‬ ‫قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان‬ ‫فرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬امیدواریمکهدرروایت مانصادق‪،‬برمرام مان‬ ‫مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب‬ ‫و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬مصطفیصادقی‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی (دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫اقتصاد ‪ :‬محمدمهدی صدرزاده (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫جامعه شناسی و فکرنو‪ :‬علی حاجی ناصری (دبیر)‬ ‫فرهنگ‪ :‬شایان ربیعی (دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬محمد شکراللهی (دبیر)‬ ‫مشاور هنری ‪ :‬نیما ملک نیازی ‬ ‫می‏خواهید به مهمانی بروید خوب‪ ،‬یک وضع دیگری ـ غالبا‬ ‫البته ـ ‪ ،‬یک وضع دیگری خودتان را درست می‏کنید‪ .‬لباسی‬ ‫تغییر می‏دهید و یک طور دیگری وارد می‏شــوید‪ .‬انطوری‬ ‫که در خانه هستید یک تغییری می‏دهید‪.‬‬ ‫ماه شعبان برای این اســت که همان مهیا بودنی که‬ ‫می‏خواهید مهمانی بروید‪ ،‬خودتان را مهیا می‏کنید و سر و‬ ‫ظاهرتان را‪ ،‬سر و صورتتان را یک قدری فرق می‏گذارید با‬ ‫ان وقتی که در خانه هستید‪.‬‬ ‫در ضیافــت خدا‪ ،‬ماه شــعبان برای مهیــا کردن این‬ ‫افراد اســت‪ ،‬مهیا کردن مســلمین اســت بــرای ضیافت‬ ‫خدا‪ ،‬ادبش ان مناجات شــعبانیه اســت‪ .‬مــن ندیده‏ام در‬ ‫ادعیه‪ ،‬دعایی را که گفته شــده باشد همه امامها این دعا را‬ ‫می‏خواندند‪]2[،‬در دعای شــعبانیه این هست؛ اما‬ ‫من یادم‏نیست که در یک دعای دیگری دیده باشم‬ ‫که همه ائمه این را می‏خواندند‪ .‬این مناجات شعبانیه‬ ‫برای این اســت که شــما را‪ ،‬همه را مهیــا کند برای‬ ‫«ضیافه الله‏»‪.‬‬ ‫تاریخ‪1359/04/21 :‬‬ ‫محل‪ :‬تهران‪ ،‬حسینیۀ جماران‬ ‫حضار‪ :‬اعضای جامعۀ اسالمی بانوان شمیران‬ ‫پی نوشت‪:‬‬ ‫‪ -1‬بحاراالنوار‪ ،‬ج‪ ،93‬ص‪ ،356‬ح‪« :25‬شما به مهمانی‬ ‫خدا دعوت شده‏اید»‪.‬‬ ‫‪ - 2‬اقبال االعمال‪ ،‬ص‪.685‬‬ ‫‪38- 45‬‬ ‫بین الملل‬ ‫دولت داعشی‬ ‫فرافکنی ریاض‬ ‫اختالفات در اجماع جهانی‬ ‫ریاض نگران پساداعش‬ ‫‪46-51‬‬ ‫سیاستخارجی‬ ‫پرده برداری دوباره از اروپای غیر قابل اعتماد‬ ‫ایا موگرینی راست می گوید؟‬ ‫سیگنال هسته ای‬ ‫نقض برجام به ضرر اروپا خواهد بود‬ ‫‪52-63‬‬ ‫تاریخسیاسی‬ ‫نیمه پنهان‬ ‫سید مظلوم‬ ‫نقش تعیین کننده ایت اهلل‬ ‫نگرش نوگرایانه‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمدرضا پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬علیرضا اسدالهی‪ -‬علی اکبر پیمانی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر دارابی ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬حسین محمد پورزرندی‬ ‫مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‪ -‬محمدابراهیم محمد پورزرندی‬ ‫امیر اشتیانی عراقی ‪ -‬علیرضا حسن زاده ‪ -‬دکتر عیسی رضایی ‪ -‬سید حمید خالقی‬ ‫هادی انباردار‬ ‫طراح جلد‪ :‬مصطفی مرادی‬ ‫بدون قید «محرمانگی»‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال هشتم‪ /‬شماره سیصد و شصت و دو ‪ 17 /‬تیر ‪ 84 / 1396‬صفحه ‪ 6000/‬تومان‬ ‫رازاشنا‬ ‫امضای قرارداد با توتال‪ ،‬زنگنه را‬ ‫به صدر خبرهای هفته اورد‬ ‫بوسیدن دست ایتالله جنتی توسط حسامالدین اشنا تعجب‬ ‫اهالی سیاست را برانگیخت‪ .‬به همین بهانه‪ ،‬مثلث در این شماره‬ ‫پروندهای درباره مشاور رئیسجمهور منتشر کرده است‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912-8505848 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬پردازش تصویر رایان‬ ‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید عباسپور(توانیر)‪ ،‬خیابان نظامی گنجوی‪ ،‬کوچه پناه‪،‬‬ ‫پالک ‪19‬‬ ‫تلفن ‪88198207 :‬‬ ‫تامالتی درباره ‪#‬اتش_بس‬ ‫علیرضا زاکانی و احمد توکلی هفته‬ ‫گذشته طرحی جنجالی را حمایتکردند‬ ‫نیمه پنهان‬ ‫مروری بر اختالفهای‬ ‫ایتالله بهشتی و بنی صدر‬ ‫دولت داعشی‬ ‫افول داعش و ولیعهدی محمد‬ ‫بن سلمان با یکدیگر ارتباط دارند؟‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫کابینه جدید‬ ‫خبرنامه‬ ‫درحالی که برخی خبرها از خروج چند چهره شــاخص از دولت‬ ‫روحانی بــرای کابینــه دوم حکایــت دارد‪ ،‬خبرهــای دیگــری نیز از‬ ‫ماندگاری افرادی مانند رحمانی فضلی در وزارتخانه هایشــان روایت‬ ‫می کند‪ .‬اخرین خبرها درباره تغییرات احتمالی کابینه را در خبرنامه‬ ‫این شماره بخوانید‪.‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫سردار جعفری‪ :‬صلح با مذاکره صرف‬ ‫به دستنمی اید‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪8‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫حکم فرماندهی سپاه برای سه سال اینده تمدیدشد‬ ‫فرمانده کل ســپاه و فرمانده ســپاه قدس هفته گذشته‬ ‫اظهارات بســیار مهمی داشتند‪ .‬ســخنانی که در واکنش به‬ ‫برخی اظهارنظرها مطرح شد که البته بازخوردهای زیادی هم‬ ‫داشت‪ .‬فرمانده کل ســپاه در مهمترین بخش از اظهاراتش‬ ‫گفت که امــروز ایران با تدبیــر و هدایت رهبری‪ ،‬پشــتیبانی‬ ‫مردم‪ ،‬برنامه ریزی و تالش نیروهای نظامی خود‪ ،‬قدرت اول‬ ‫منطقه خاورمیانه است و هیچ کس نمی تواند این موقعیت را‬ ‫بهچالشبکشد‪.‬سردارسرلشکرمحمدعلیجعفری‪،‬فرمانده‬ ‫کل سپاه پاسداران انقالب اسالمی در مراسم معرفی فرمانده‬ ‫جدید سپاه محمدرســول الله تهران بزرگ با اشــاره به اخرین‬ ‫وضعیت منطقه گفت‪« :‬جمهوری اسالمی ایران در پیشبرد‬ ‫راهبرد تولید امنیت دسته جمعی در منطقه با تمرکز بر وحدت‬ ‫اســامی و منافع ملت های منطقه موفق بوده و امروز دشمن‬ ‫چاره ایجزاعترافبهاینموفقیتوتالشبرایسازگارکردن‬ ‫خود با چارچوب های ایران ندارد‪ ،‬اگرچه می دانیم به سادگی‬ ‫به این موضوع تن نخواهند داد و تا جایی که بتوانند مقاومت‬ ‫می کنندوتهمت هاییچونحمایتازتروریسمرابهاینگونه‬ ‫تالش هایجمهوریاسالمیواردمی کنند‪».‬فرماندهکلسپاه‬ ‫قدرتبرترمنطقه ایایرانراسرمایهبزرگو بی سابقهملیملت‬ ‫ایران خواند وگفت‪« :‬این امر اکنون یکی از مهم ترین عوامل‬ ‫امنیت سازبرایملتایراناست‪».‬ویتصریحکرد‪«:‬روندهای‬ ‫منطقه ایومطالعهالگویرفتاربازیگرانمختلفثابتمی کند‬ ‫کهامروزدرمنطقهمافقطکشورهاومناطقیامنمی مانندکه‬ ‫بهاندازهکافیقویباشند‪.‬مابادشمنیمواجههستیمکهفقط‬ ‫زبانزورمی فهمدوبنابرایننمی توانیمبادشمنبهزبانیدیگر‬ ‫حرفبزنیمکهاصالانرانمی فهمدوانتظارداشتهباشیمنتیجه‬ ‫بگیریم‪».‬جعفریهمچنینبهدولتسعودیاشارهکردوگفت‬ ‫امروز سعودی ها در حال تبدیل شدن به یک دولت تروریستی‬ ‫در منطقه هستند و من با این نظر مسئوالن محترم موافقم که‬ ‫بهتراستاینکشورهابرایتبدیلشدنبهقدرتبرترمنطقه‬ ‫تالش نکنند چــون نتیجه ای جز بی ابرویی و زحمت درســت‬ ‫کردنبرایخودشانودیگراننخواهدداشت‪».‬ویدرادامه‬ ‫بهبرخیمباحثمرتبطباسپاهپاسدارانپرداختوگفت‪«:‬سپاه‬ ‫در انجام ماموریت خود در حفظ‪ ،‬حراســت و پیشبرد انقالب‬ ‫اسالمی محافظه کاری نخواهد کرد و این ممکن نیست مگر‬ ‫با روی کار بودن مدیران جهادی و انقالبی در سطوح مختلف‬ ‫سپاه‪».‬سرلشکرجعفریهمچنینبهمفهومجهادکبیراشاره‬ ‫کردوگفت‪«:‬معنایجهادکبیربی اعتمادیبهدشمنوتبعیت‬ ‫نکردن از دشمنان اســت‪ ،‬معنای ان مذاکره نکردن نیست‪.‬‬ ‫برخی می خواهند بگویند ما کال با تعامل با جهان مخالف و در‬ ‫پیجنگیم‪.‬منباصدایبلندمی گویمسپاههمبه دنبالصلح‬ ‫است اما صلح تنها در صورتی محقق می شود و پایدار می ماند‬ ‫کهدشمنانازشروعجنگبامادرهراسباشندوازعواقبان‬ ‫بترسند‪.‬صلحبامذاکرهصرفبهدستنمی اید‪.‬اگرکسیبویی‬ ‫از واقعیات نظام سلطه برده باشــد‪ ،‬این را درک می کند‪ ».‬وی‬ ‫همچنیندررابطهباخبرهاییپیرامونپایانیاتمدیدفرماندهی‬ ‫خود که اخیرا مطرح شده است‪ ،‬تصریح کرد که مسئولیتش‬ ‫در سمت فرماندهی کل ســپاه حداقل تا سه سال دیگر ادامه‬ ‫خواهدیافتوباتالشمضاعفبهخدمتگزاریخودبهنظامو‬ ‫انقالبادامهخواهدداد‪.‬دراینمراسمسردارمحمدرضایزدی‬ ‫باحکمسردارسرلشکرمحمدعلیجعفریفرماندهکلسپاهبه‬ ‫فرماندهی سپاه محمد رسول الله(ص) تهران بزرگ منصوب‬ ‫شد‪ .‬سردار یزدی پیش از این در سمت معاونت حقوقی و امور‬ ‫مجلسسپاهپاسدارانبهخدمتمشغولبود‪.‬فرماندهیسپاه‬ ‫تهرانبزرگپیشازاینبرعهدهسردارمحسنکاظمینیبود‬ ‫که از سال‪ 90‬و پس از سردار حسین همدانی مسئولیت ان را‬ ‫عهده دارشدهبود‪.‬اماسردارقاسمسلیمانینیزاظهارنظربسیار‬ ‫مهمی درهفتهگذشتهداشت‪.‬اوگفتکه«نبایدکسیسپاهرا‬ ‫تضعیفکندوموردحمله هایگوناگونقراردهد‪،‬نبایدتداعی‬ ‫حرف هایدوره هایگذشتهراکرد‪،‬زیراامروزسینهسپاهبرای‬ ‫ایثاردرراهکشورومردمسپراست‪».‬اینجملهراسردارسرلشکر‬ ‫قاسم سلیمانی‪ ،‬فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران در جمع‬ ‫رزمندگان دفاع مقدس استان کرمان عنوان کرده است‪ .‬طی‬ ‫ماه های اخیر برخی جریان های داخلی همســو با دشــمنان‬ ‫نشانه داروقسم خوردهملت‪،‬حمالتگسترده ایراعلیهسپاه‬ ‫پاسداران انقالب اســامی تدارک دیده اند تا ضمن منکوب‬ ‫کردنسپاه‪،‬کشورراازخدماتایننهادانقالبیدرحوزه های‬ ‫مختلف محروم کنند‪ .‬سردار سلیمانی تاکید کرد‪« :‬دشمن به‬ ‫ایننکتهکهقدرتایراندههابرابرافزایشپیداکردهاعتراف‬ ‫می کند و این نتیجه سیاست‪ ،‬منطق‪ ،‬حکمت و حمایت بحق‬ ‫ایران از مردم مظلوم منطقه است و مثال عینی ان برافراشته‬ ‫شدن تصویر امام و رهبری در کشورهای منطقه است‪ ».‬این‬ ‫یادگار دفاع مقدس افزود‪« :‬امروز بیــن دو ملت ایران و عراق‬ ‫همبستگیایجادشدهاستواینحکمتوقتیاتفاقافتادکه‬ ‫یک عقل حکیم‪ ،‬سلیم‪ ،‬پاک و خالصی در ورای همه عقل ها‬ ‫وجود داشته باشــد که این فکر و عقل و درایت‪ ،‬حکمت مقام‬ ‫معظمرهبری(مدظله)بود‪».‬سردارسلیمانیبابیاناینکهبرای‬ ‫احادملتایران‪،‬ثروتیگرانقدرترازثروترهبریوجودنداردوبا‬ ‫هیچثروتیقابلمقایسهنیست‪،‬افزود‪«:‬درکشورنبایدکالمی‬ ‫ بر خالف سیاســت ها و منویات مقام معظم رهبری(مدظله)‬ ‫گفته شــود و اگر هم گفته شــود و اعتراضی صورت نگیرد در‬ ‫گناهانسهیمهستیم‪».‬ویبهتفاوت هاییکرهبرحکیمو‬ ‫جامعبارهبرجاهل‪،‬نادانومجنوناشارهکردوافزود‪«:‬اگردر‬ ‫کشورینفتزیادداشتهباشدامایکعقلسلیموجودنداشته‬ ‫باشدوعقلمجنونبریککشورحاکمشود‪،‬حوادثناگواری‬ ‫اتفاق می افتد و کارهای دیوانه واری مانند جنگ با یمن انجام‬ ‫می شــود و خود این افراد جاهل در خاموش کردن این اتش‬ ‫ناتوان شده اند‪ ».‬وی با اشاره به اینکه امام(ره) با تقدیس یاد‬ ‫می شــوند و ایا می توانیم راه امام(ره) را بــدون در نظر گرفتن‬ ‫امام امروز ادامه دهیم‪ ،‬افزود‪« :‬پیروی از خط امام(ره) بدون‬ ‫پیروی از خط رهبری موضوعیت ندارد و نباید این را با مسائل‬ ‫سیاسی تطبیق داد‪ ،‬زیرا اگر بخواهیم عزت را حفظ کنیم باید‬ ‫پشت ســر رهبری حرکت کنیم وگرنه این کشتی به ناکجا اباد‬ ‫خواهدرفت‪».‬ویایجادبدبینیمردمنسبتبهدینراخطرناک‬ ‫دانستوافزود‪«:‬نبایدمردمرانسبتبهدینبدبینکردوجامعه‬ ‫را از متدینین ترساند‪ ،‬چرا که راندن مردم از دین باعث می شود‬ ‫امارطالقباالبرودومفاسداجتماعیباکمرنگشدنارزش ها‬ ‫رشد پیدا کند‪ ،‬اینجا ارزش ها فقط به معنای رابطه حزب اللهی‬ ‫با حزب اللهی نیســت و رابطه حزب الهی با کســی که دینش‬ ‫ضعیف تر است موضوعیت پیدا می کند‪ ».‬سلیمانی با طرح‬ ‫این پرسش که چگونه برخی جامعه را از متدینین می ترسانند‪،‬‬ ‫تصریح کرد‪« :‬این استراتژی و سیاست غلطی است‪ ».‬وی با‬ ‫اشــاره به فرمایش حضرت امام (ره) که فرمودند «من از سپاه‬ ‫راضی هستم و هرگز نظرم برنمی گردد»‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬من‬ ‫اینموضوعرابه عنوانیکسپاهینمی گویم‪،‬سپاهرابامنکه‬ ‫عیبدارممقایسهنکنید‪،‬منراهدفقراردهید‪،‬نهسپاهرا‪،‬اگر‬ ‫سپاه نبود کشور نبود و این حرف همه روزها است‪ .‬نباید کسی‬ ‫سپاهراتضعیفکندوموردحمله هایگوناگونقراردهد‪،‬نباید‬ ‫تداعیحرف هایدوره هایگذشتهراکرد‪،‬زیراامروزسینهسپاه‬ ‫برایایثاردرراهکشورومردمسپراستوفرقیبینباالیشهرو‬ ‫پایینشهرنمی کند‪،‬مابایدحساسباشیموسیاسینگاهنکنیم‪،‬‬ ‫اگرمامجاهدیموعزتایرانرامی خواهیم‪،‬بایدایناصولرا‬ ‫رعایت کنیم‪ ».‬وی به حمله موشکی سپاه به مواضع داعش‬ ‫اشاره کرد و گفت‪« :‬این اقدام چند ویژگی خوب داشت؛ اول‬ ‫اینکهنشاندادجمهوریاسالمیارادهیکعملراداردواصل‬ ‫ارادهمهم ترازنتیجهبود‪،‬دوماینکهکارهاییکهبچه هایاین‬ ‫ملت کردند نه تنها بچه های سپاه‪ ،‬در ساخت این موشک ها‪،‬‬ ‫دردقتزدندرتربیتمتخصصیناینموشک هابسیارمهم‬ ‫است‪ ».‬ویادامهداد‪«:‬منصحنه هایزیادیازاینموشک‬ ‫باران هاازجملهموشک هایامریکاییرادیده ام‪،‬امااینحرکت‬ ‫ـکنال ّل َه َر َمى»بودو‬ ‫یت ِا ْذ َر َم َ‬ ‫سپاهبهمعنایحقیقی« َو َما َر َم َ‬ ‫یت َو َل َّ‬ ‫نکتهسومایناستکهاگرکسیپایشراازگلیمشدرازترکند‬ ‫جمهوریاسالمیبرخوردسختیخواهدکرد‪».‬‬ ‫پاسخ منفی دوحه به ریاض‬ ‫قطر به حل بحران پاسخ منفی داد‬ ‫پایان دوران تهدیدهای‬ ‫منطقه ای عربستان‬ ‫مرعشی یا حجتی‬ ‫اصالح طلبانچهکسیرابهبهشتمی فرستند؟‬ ‫گزار‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ول‬ ‫ث‬ ‫‪ l‬ابهام بزرگ‬ ‫اخیرا اقای روحانی گفته اند ‪ «:‬قوی ترین کشور‬ ‫در منطقه نبایــد به عنوان هــدف اول دنبال شــود‪،‬‬ ‫بلکه باید منطقه قوی تر مد نظر ما باشــد‪ ،‬نه اینکه در‬ ‫رقابت های منطقه ای یک کشــور بخواهــد در برابر‬ ‫کشــورهای دیگر منطقه قد علم کند و قدرت خود را‬ ‫به رخ بکشاند و تفرقه و شکاف را بیشتر کند‪ .‬ما عضو‬ ‫یک خانواده در منطقه مهم خاورمیانه و غرب اســیا‬ ‫هستیم که نمی توانیم از هم فاصله بگیریم‪».‬‬ ‫ایــن اظهارات بســیار عجیــب معنایــی ندارد‬ ‫جز اینکــه «تالش بــرای برجامیزه کــردن تحوالت‬ ‫خاورمیانه»‪ .‬این سیاستی اســت که از مدت ها قبل‬ ‫پیش بینی می شــد حســن روحانی دربــاره تحوالت‬ ‫منطقه ای در پیش بگیرد‪ .‬زمانی که برجام را به ایران‬ ‫اوردند صاحبنظران بارها هشــدار دادند برجام به غیر‬ ‫از متن مکتوب‪ ،‬دارای ضمایم شــفاهی هم هست و‬ ‫به مرور نشــانه های این توافقات شفاهی مشخص‬ ‫خواهد شــد‪ .‬به نظر می رسد حســن روحانی حرفی‬ ‫بسیار مهم و عجیب زده است و باید حتما از او توضیح‬ ‫بیشتری خواست‪.‬‬ ‫‪ l‬معمای توتال‬ ‫درماجرایقراردادبسیارمهمیکههفتهگذشته‬ ‫میان ایران و یک شرکت فرانسوی معروف منعقد شد‬ ‫حرف و حدیث های فراوانی مطرح شــده اما در این‬ ‫میان چند مساله گویا بسیار با اهمیت بوده والزم است‬ ‫به شدت مورد رصد و بررسی کارشناســان و رسانه ها‬ ‫قرار گیرد تا مبــادا دولتی ها در فضایــی یک طرفه ‪،‬‬ ‫محرمانه مرتکب اشتباهی جبران نشدنی شوند ‪ .‬نکته‬ ‫اول در مورد این قرارداد این اســت کــه گویا قرارداد‬ ‫محرمانگی میــان ایران و این شــرکت هنوز به امضا‬ ‫نرسیده است ‪.‬این در حالی است که بر اساس تصویب‬ ‫نامه هیات دولت‪ ،‬پیش از تحویل اطالعات مخازن‬ ‫نفت و گاز به شرکت های طرف مذاکره با شرکت ملی‬ ‫نفت ایــران و یا شــرکت هایی که مایل بــه حضور در‬ ‫مناقصه هــای مربوط به اجرای طــرح های موضوع‬ ‫این تصویب نامه می باشــند‪ ،‬این شــرکت هــا باید‪،‬‬ ‫ســند رازداری و حفظ محرمانگی(‪Confidentiality‬‬ ‫‪ )Agreement‬ایــن اطالعات را به امضا برســانند‪.‬‬ ‫بنا بر این یک نقطه اشــکار در این مــورد وجود دارد‬ ‫‪.‬نکته دیگر هم این است که اگر تحریم های جدید‬ ‫امریکا علیه ایران تصویب شود انگاه ضرر و زیان به‬ ‫هم خوردن این قرار داد را کدام طرف پرداخت خواهد‬ ‫کرد و مســئولیت ضررهای طرف ایرانی را چه کسی‬ ‫خواهد پذیرفت؟ مساله دیگر هم این است که با توجه‬ ‫به سوابق توتال در گذشته صنعت نفت ایران ‪ ،‬اکنون‬ ‫جای نگرانی فراوانی وجود دارد ان هم به این دلیل که‬ ‫که شرکت های فرانسوی در گذشته به تعهدات خود‬ ‫خوب عمل نکرده اند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫هرچند با اظهارنظرهای اعضای منتخب شورا معلوم شد که‬ ‫چندان عالقه ای هم به انتخاب او از سوی این افراد وجود‬ ‫نداشته اســت‪ .‬نکته دیگر این است که همزمان که برخی‬ ‫می گویند محسن هاشمی دیگر نه شانسی و نه تمایلی برای‬ ‫شهردار شــدن ندارد اما اشــخاص دیگری هم هستند که‬ ‫می گویند همچنان رایزنی هایی برای انتخاب او در جریان‬ ‫است و ممکن است به شکل غیرمنتظره ای باز او شانس اول‬ ‫شهرداری تهران شود‪ .‬شــاید این تاخیر اندکی هم به سود‬ ‫این فرضیه باشد‪ .‬در این میان شنیده می شود برخی افراد‬ ‫سید محمد خاتمی از تمایل او برای شهردار شدن محسن‬ ‫مهرعلیزاده خبر داده اند و گویا چند نفری هم مشغول البی‬ ‫در این مورد هســتند‪ .‬نکته اما این است که عدم همراهی‬ ‫اتحاد ملت و کارگزاران با خاتمی شانس مهرعلیزاده را بسیار‬ ‫کاهش داده است‪ .‬اما مساله دیگر این است که برخی افراد‬ ‫به صورت انفرادی عالقه و اصرارشان را به برخی گزینه های‬ ‫دیگر مثل ســتاری فر و ترک نــژاد هم مطــرح کرده اند که‬ ‫به نظر نمی رســد چندان شانســی برای تقویت نامزدهای‬ ‫مدنظرشان داشته باشند‪.‬در میان این نام ها و شخصیت ها‬ ‫فعال مرعشی و حجتی از همه جدی تر هستند‪ .‬شنیده شده‬ ‫است که اتحاد ملت گفته اســت از محسن هاشمی برای‬ ‫ریاست شــورا دفاع می کنیم و در مقابل شــهرداری را باید‬ ‫به حجتی بدهیم‪ .‬کارگزارانی ها اما می گویند رئیس شدن‬ ‫محسن هاشمی چندان به حمایت اتحاد ملت احتیاج ندارد‬ ‫و نیازی به معامله در این مورد نمی بینند‪ .‬در تازه ترین واکنش‬ ‫در این مورد غالمحسین کرباسچی گفته است‪« :‬تا جایی‬ ‫که می دانم تعداد قابل توجهی از اعضای شورای شهر نظر‬ ‫مثبتی به اقای مرعشی دارند و ایشان را از گزینه های قابل‬ ‫توجه و مهم شهرداری می دانند‪ .‬در محافل اصالح طلبان‬ ‫نیز بحث شهردارشدن اقای مرعشی زیاد مطرح شده و خود‬ ‫ایشان به دالیل مختلف برای قبول این پست اظهار تمایل‬ ‫نمی کردند اما بحث های زیادی با ایشان انجام شد و فکر‬ ‫می کنم متقاعد شدند‪».‬‬ ‫ن‬ ‫ظر‬ ‫مثل‬ ‫خبرنامه‬ ‫در حالی که انتظار می رفت اصالح طلبان رســیده به‬ ‫شورای شهر پنجم در چهارشنبه گذشته نام شهردار منتخب‬ ‫خود را اعالم کنند اما ناگهان در همان چهارشنبه خبر امد که‬ ‫فعال این انتخاب متوقف شده است‪ .‬الویری و ساالری‪ ،‬دو‬ ‫عضو این شــورای جدید این خبر را در اختیار رسانه ها قرار‬ ‫داده اند‪ .‬الویری گفت‪« :‬معرفی گزینه های شــهرداری‪،‬‬ ‫دو هفته به تعویق افتاد» و ســاالری هم گفت‪« :‬در جلسه‬ ‫امروز منتخبان شــورای پنجم قرار بود در مورد گزینه های‬ ‫نهایی شهردار تهران تصمیم گیری شود اما باتوجه به قوت‬ ‫گرفتن اغاز به کار رســمی شــورای پنجم در نیمه شهریور‬ ‫ماه اعالم گزینه های نهایی دو هفته به تاخیر افتاد‪ ».‬فعال‬ ‫همین یک دلیل به عنوان چرایی تعویق این انتخاب مهم‬ ‫به صورت رسمی بیان شــده اما گویا ماجرا فقط این نیست‬ ‫و باال بودن دامنه اختالف نظرها در مورد مصادیق موجب‬ ‫شده امکان جمع بندی فعال میسر نباشد‪ .‬اسم ها زیاد است‬ ‫و البی ها هم فراوان‪ .‬کارگزارانی ها که تا دیروز روی محسن‬ ‫هاشمی نظر داشتند حاال روی مرعشی متمرکز شده اند و از‬ ‫ان سو اتحاد ملت هم همه کار می کند که حجتی شهردار‬ ‫تهران شود‪ .‬نام های دیگری هم البته هستند کسانی مثل‬ ‫اسحاق جهانگیری‪ ،‬عباس اخوندی‪ ،‬محمدعلی نجفی‪،‬‬ ‫محسن مهرعلیزاده‪ ،‬اکبر ترکان‪ ،‬حبیب الله بیطرف‪ ،‬رضا‬ ‫اردکانیان‪ ،‬ترک نــژاد‪ ،‬پیروز حناچی‪ ،‬علــی عبدالعلی زاده‬ ‫و‪ ...‬در میان این اســم ها البته نــام محمدرضا عارف هم‬ ‫قرار داشــت که امروز صبح باالخره بعد از چند روز از مطرح‬ ‫شدن نامش به عنوان گزینه شــهرداری تهران باالخره در‬ ‫اظهارنظری کوتاه این مساله را تکذیب کرد و گفت بنا دارد‬ ‫تا در مجلس باقی بماند‪ .‬او البته در این مدت با فشار سنگین‬ ‫انتقادها و اعتراضات به علت عملکردش در ماجرای تنظیم‬ ‫لیست برای شورای شهر تهران مواجه بوده و طبعا اگر این‬ ‫گمانه زنی ها در مورد او ادامه پیدا می کرد شائبه ها پیرامون‬ ‫همان داستان تنظیم لیست هم بیشتر می شد‪ .‬حاال هرچه‬ ‫هست از این پس باید نام او را از فهرست نامزدها حذف کرد؛‬ ‫ترکمانچای جدید؟‬ ‫قراردادهای جدید نفتی‪ ،‬بازگشت به‬ ‫دوران پیش از ملی شدن صنعت نفت؟‬ ‫‪9‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫پاسخ منفی دوحه به ریاض‬ ‫قطر به حل بحران پاسخ منفی داد‬ ‫‪1‬‬ ‫بار دیگر مهلت تعیین شــده کشورهای تحریم کننده‬ ‫قطر برای پاسخگویی این کشور به درخواست های مربوط‬ ‫به تغییر سیاســتش در منطقه پایان یافت و وزیران خارجه‬ ‫چهار کشور عربستان‪ ،‬بحرین‪ ،‬امارات و مصر در بیانیه ای‬ ‫مشترک در پی دریافت پاسخ دوحه تاکید کردند که در وقت‬ ‫مناسب به ان پاسخ خواهند داد‪.‬‬ ‫مهلت دوم داده شــده به دوحه که بنا به درخواســت‬ ‫امیر کویت ‪ ۴۸‬ســاعته بود پایان یافت‪ ،‬این در حالی است‬ ‫که مهلــت اول که ‪ ۱۰‬روزه بود نیمه شــب یکشــنبه پایان‬ ‫یافته بود‪.‬‬ ‫یک روز قبــل از ان محمــد عبدالله الصبــاح‪ ،‬وزیر‬ ‫مشــاور در امور کابینه کویت پاســخ قطر به ‪ ۱۳‬درخواست‬ ‫کشــورهای تحریم کننده دوحــه را در جــده تقدیم عادل‬ ‫الجبیر‪ ،‬وزیر خارجه عربستان سعودی کرد‪ .‬همچنین تمیم‬ ‫بن حمد ال ثانی‪ ،‬امیر قطر جوابیــه ای را از صباح االحمد‬ ‫الجابر الصباح‪ ،‬امیر کویت دریافت کرد‪ .‬خبرگزاری رسمی‬ ‫قطر گزارش داد‪ ،‬امیر قطر جوابیــه امیر کویت را از طریق‬ ‫خالد یوسف عبدالعزیز الفلیج‪ ،‬مشاور امیر کویت در دیدار‬ ‫سه شنبه خود با وی دریافت کرد‪.‬‬ ‫ســفر الفلیج به دوحه در پی تسلیم پیام مکتوب امیر‬ ‫قطر بــه امیر کویــت بود که توســط محمــد عبدالرحمان‬ ‫ال ثانی‪ ،‬وزیر خارجه قطر تقدیم امیر کویت شده بود‪ .‬این‬ ‫پیام دربرگیرنده پاســخ قطر به درخواست های عربستان‪،‬‬ ‫امارات‪ ،‬بحرین و مصر از دوحه بود‪.‬‬ ‫در راستای تالش های منطقه ای برای حل بحران‪،‬‬ ‫امیر کویت سه شــنبه نیز میزبان یوســف بن علوی‪ ،‬وزیر‬ ‫خارجه عمان بود‪ .‬بن علوی در این دیدار به بررسی بحران‬ ‫قطر پرداخت‪ .‬قرار است وزیران خارجه تحریم کننده قطر‬ ‫برای بررسی پاسخ قطر به درخواست ها نشستی را در قاهره‬ ‫داشته باشند‪.‬‬ ‫عربســتان‪ ،‬امارات‪ ،‬بحرین و مصر بیانیه مشترکی را‬ ‫درباره دریافت پاسخ قطر به خواسته هایشان منتشر و در ان‬ ‫تاکید کردند‪ ،‬در زمان مناسب به ان پاسخ خواهند داد‪ .‬در‬ ‫این بیانیه امده بود‪« :‬پاسخ قطر را از طریق کویت قبل پایان‬ ‫مهلت دوم دریافت کردیم و به ان پاسخ خواهیم داد‪ ».‬از‬ ‫سوی دیگر زیگمار گابریل‪ ،‬وزیر خارجه المان در کنفرانس‬ ‫ی خود گفت‪« :‬بحران باید از‬ ‫خبری در دوحه با همتای قطر ‬ ‫طریق مذاکره حل شود‪».‬‬ ‫پایان دوران‬ ‫تهدیدهایمنطقه ای‬ ‫عربستان‬ ‫صابر کرامت‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪2‬‬ ‫منطقه در حال تغییر و تحوالتی است که مانند همیشه‬ ‫تالش می شــود از این رهگذر به ایران ضربه وارد شــود‪.‬‬ ‫عربســتان با ناراحتی و عصبانیت از شکستش در سوریه و‬ ‫یمن امده تا تالفی این شکســت ها را در قطر جبران کند‪.‬‬ ‫سیاست های انها نه در سوریه با حمایت های داعش به ثمر‬ ‫نشست و نه در یمن با وجود جنگی چند ساله و بمباران مردم‬ ‫ بی دفاع یمن توانســته به سرانجامی برســد‪ .‬تنها دستاورد‬ ‫ان نفرت و تنفری است که مردم منطقه از انها پیدا کردند‪.‬‬ ‫دیرزمانی نبود که ترکیه و قطر شرکای عربستان در سوریه به‬ ‫حساب می امدند‪ .‬سردار قاسم سلیمانی به درستی اشاره کرد‬ ‫که روزهای اول جنگ سوریه هیچ کس در کنار ایران نبود‪.‬‬ ‫اما حاال رفته رفته کشورهای زیادی به این اتحاد پیوستند‪.‬‬ ‫انها متوجه شدند که الترناتیو سقوط اسد در سوریه‪ ،‬داعش‬ ‫و تروریست هایی هستند که دستیابی شــان به حکومت و‬ ‫خالفت چیزی جز وحشی گری نیست‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫انها که به روحانی رای دادند‬ ‫اصولگرا نیستند‬ ‫در جریــان انتخابــات ریاســت جمهوری برخــی از‬ ‫افــراد که از طریق لیســت امیــد نیز وارد مجلس شــدند‪،‬‬ ‫ســتاد اصولگرایان حامی روحانی را تشــکیل دادند‪ .‬حاال‬ ‫حســین نقوی حســینی از اعضای فراکســیون والیی در‬ ‫واکنش بــه خبر خــروج فراکســیون نماینــدگان والیی از‬ ‫فراکســیون والیت در گفت وگویی تاکید کــرد افرادی که‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫به حســن روحانــی رای دادند‬ ‫اصولگرا نیســتند‪ .‬وی تصریح‬ ‫کرد‪« :‬چیزی به نام اصولگرای‬ ‫معتدل نداریــم‪ .‬اصولگرایان‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫تنها یک کاندیدا داشــتند و او‬ ‫ابراهیم رئیسی بود‪».‬‬ ‫در این وضعیت عربستان که حتی با تهدید نتوانسته‬ ‫قطر را وادار به تســلیم کند‪ ،‬تالش می کنــد ایران را متهم‬ ‫کنــد‪ .‬وزیر امــور خارجه مصــر در اظهارنظــری مضحک‬ ‫گفته‪« :‬موضع کشــورهای تحریم کننده قطر بر اســاس‬ ‫اصول بین المللی است‪ ».‬اما از این «اصول بین المللی»‬ ‫هیچ نامــی نمی برد‪ .‬قطر چه کــرده که باید مــورد تحریم‬ ‫قرار بگیرد؟ وزیرخارجه عربســتان هــم ادعای مضحکی‬ ‫را بــه ان اضافه کــرده و گفتــه‪« :‬ایران در صف نخســت‬ ‫کشورهای حامی تروریسم اســت‪ ».‬عربستان در تحریم‬ ‫حسنروحانی‬ ‫قصد ادامه برجام را‬ ‫نداشت‬ ‫غــــــــامعلی رجایــی‪،‬‬ ‫مشــاور مرحــوم ایت اللــه‬ ‫ هاشمی رفســنجانی در بخشی‬ ‫از مصاحبــه امروز خــود گفت‪:‬‬ ‫«مخالفت های گسترده سبب خســتگی اقای روحانی شده‬ ‫بود‪،‬بهشکلیکهایشانقصدادامهمسیربرجامرانداشتند‪.‬با‬ ‫اینوجودایت الله هاشمی مانعاینکارشدندوبهاقایروحانی‬ ‫عنوان کردند با قدرت مسیر پیش رو را طی کنید و با اختیارات‬ ‫بیشتریکهکسبمی کنیدمسالهبرجامرابهنتیجهبرسانید‪.‬در‬ ‫نتیجهایت الله هاشمی اجازهندادبرجاممتوقفشود‪».‬رجایی‬ ‫می افزاید‪«:‬ایت الل ههاشمی درگذشتهبهصورتمکرربراین‬ ‫نکتهتاکیدداشتندکهتیماطالع رسانیاقایروحانیعملکرد‬ ‫ضعیفیداردوقادرنیستازایشاندفاعکند‪».‬‬ ‫قطر هم در استیصال قرار دارد‪ .‬برای همین در بیانیه پایانی‬ ‫اجالس شان می گویند همه کشورهای عربی باید به نتایج‬ ‫نشست سران کشورهای اسالمی در ریاض پایبند باشند‪.‬‬ ‫این در واقع نوعی التماس اســت‪ .‬عربستان که ابتدا قطر‬ ‫را به کودتا و حمله نظامی متهم می کــرد حاال فهمیده که‬ ‫نمی تواند اراده اش را پیش ببرد‪ .‬این درحالی اســت که در‬ ‫هفته اینده تهران میزبان ترکیه و روسیه خواهد بود تا درباره‬ ‫تحوالت منطقه گفت وگو کنند‪ .‬دوران سرخوشی عربستان‬ ‫به پایان رسیده است‪.‬‬ ‫اتهامات‬ ‫قاضیکهریزک‬ ‫غالمحسین اســماعیلی در پاســخ به این سوال که‬ ‫«حیدری فرد» یکی از قضات پرونــده کهریزک دارای چه‬ ‫اتهاماتی بوده اســت که به ‪ ۱۵‬ســال حبس محکوم شده‬ ‫اســت؟ گفت‪« :‬این فرد دارای اتهامات متعــددی مانند‬ ‫تصرفات غیرقانونی‪ ،‬استفاده غیرقانونی از اموال دولت‪،‬‬ ‫ارتشا‪ ،‬استفاده از ســاح و درگیری در حوزه های مختلف‬ ‫و‪ ...‬است و به همین اتهامات‬ ‫محکوم شده است‪».‬‬ ‫او ادامه داد‪« :‬البته این‬ ‫فــرد دارای یک پرونــده دیگر‬ ‫هم هســت که در حال بررسی‬ ‫اســت و چون اتهامــات هنوز‬ ‫اثبات نشده است‪ ،‬من از بیان‬ ‫ان اتهامات معذورم‪».‬‬ ‫مهمانان جدید پاستور‬ ‫گمانه زنی ها درباره کابینه دوازدهم‬ ‫درحالی که ایت الله جنتی به دولت تذکر می داد برای‬ ‫کارامدبودنکابینهنیازاستتاازافراد«مومن»و«انقالبی»‬ ‫در کابینه استفاده شــود‪ ،‬خبرهایی از احتمال جدایی برخی‬ ‫از ژنرال های دولت به گوش می رسید‪ .‬عالوه بر این برخی‬ ‫از منابع درباره رایزنی های مجلس با دولتی ها بر ســر کابینه‬ ‫مشــغول مذاکره هستند‪ .‬فراکسیون مســتقلین مجلس از‬ ‫ورود این فراکسیون به بحث کابینه خبر داده و گفته بود که‬ ‫این هفته به این مساله می پردازد‪ .‬برخی از تحلیلگران این‬ ‫مساله را مطرح می کردند که فراکسیون مستقلین به نیابت‬ ‫از نزدیکان الریجانی وارد این موضوع شده است‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر فراکسیون امید نیز خواســتار دیدار با حسن روحانی و‬ ‫رایزنی در مورد کابینه شد‪ .‬ان طور که خبرگزاری ایلنا و تسنیم‬ ‫گزارشداده اند‪،‬عارفدرحاشیهمراسم ترحیممرحومنیری‪،‬‬ ‫رئیسسابقکمیتهامداددربارهانتخاباعضایکابینهگفته‪:‬‬ ‫«ما دیدارهایی را با دولت در این رابطه داشتیم و انتظار داریم‬ ‫که دولــت دوم اقای روحانی از نظر توانایی ها پاســخ گویی‬ ‫بهتریبهمطالباتمردمداشتهباشد‪.‬مطالباتمردممشخص‬ ‫است و دولت به براورده کردن این مطالبات تعهد داده و ما هم‬ ‫برایمحقق شدنانها‪،‬به خصوصجوان گراییواختصاص‬ ‫مسئولیت های مدیریتی به بانوان در کنار دولت هستیم‪».‬‬ ‫با ایــن حــال یکــی از نزدیــکان محمدرضــا عارف‬ ‫به «شــرق» گفت که چنین دیداری هنوز انجام نشــده اما‬ ‫فراکسیون امید حدود دو یا ســه هفته است که درخواست‬ ‫دیدار با روحانی را مطرح کرده اســت‪ .‬با این حــال هنوز از‬ ‫جانب دفتر رئیس جمهوری پاسخی به این درخواست داده‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫درمجلسدوفراکسیوندرحالحاضراهمیتبسزایی‬ ‫پیدا کرده اند‪ .‬صرف نظر از جدایی برخی از فراکسیون والیی‬ ‫و رفتن به سمت فراکسیون مستقلین‪ ،‬اهمیت فراکسیون‬ ‫والیی همچنان به قوت خود باقی اســت‪ .‬این فراکســیون‬ ‫مهمترین حوزه مخالفان روحانی را در دولت تشکیل می دهد‬ ‫که البتــه اکثریت را در اختیار نــدارد اما با یارگیــری از میان‬ ‫مستقلین به طور حتم می تواند وزرایی که از نظر انها مطلوب‬ ‫نیستند‪ ،‬پشت سد رای اعتماد نگه دارند‪.‬‬ ‫در طرف دیگر فراکسیون امید قرار دارد که انها نیز از‬ ‫اکثریتبرخوردارنیستنداماباهمکاریفراکسیونمستقلین‬ ‫می توانند به راحتی به اکثریت دست پیدا کنند‪.‬‬ ‫یکی از مهمتریــن مطالبات اصالح طلبــان از دولت‬ ‫احتمالفتنه‬ ‫در خلیج فارس‬ ‫با تشکیل‬ ‫ناتوی عربی‬ ‫رحمانی فضلیگزینهدوبارهوزارتکشور!‬ ‫حجت االســام علــی‬ ‫ســعیدی‪ ،‬نماینده ولــی فقیه‬ ‫در ســپاه پاســداران گفــت‪:‬‬ ‫«پشــتیبانی امریکا از صدام‪،‬‬ ‫دخالت نظامــی نظیر کودتای‬ ‫نــوژه و دخالــت نیمه ســخت‬ ‫نظیــر فتنــه ‪ 88‬نمونه هایی از‬ ‫توطئه هــای امریکا هســتند؛‬ ‫امروز «تعامل» ابزار امریکا برای «نفوذ» شده است‪ ،‬معلوم‬ ‫شده هدف انها فراتر از هسته ای بوده و وقتی نتوانستند به‬ ‫هدف خود برسند به جای اول بازگشتند‪ ،‬نقد داده ایم و نسیه‬ ‫گرفته ایم‪ ».‬وی در تشریح برنامه های امریکا برای مقابله‬ ‫با انقالب اسالمی ایران گفت‪« :‬امریکا سه برنامه حمایت‬ ‫از عناصر غرب گرا و غرب باور‪ ،‬شرطی سازی افکار عمومی ‬ ‫مردم و تقویت جریان تکنوکرات های متمایل به غرب را در‬ ‫دستورکار دارد‪».‬‬ ‫پیشنهادتشکیلپارلمان‪ ۵۱‬نفری‬ ‫برای تهران‬ ‫حسن رسولی در همایش‬ ‫منتخبین کالنشهرهای با تاکید‬ ‫بر لزوم وجــود همت مضاعف‬ ‫بــرای حل مشــکالت شــهر‬ ‫تهران‪ ،‬گفت‪« :‬برای افزایش‬ ‫همگرایی به این نتیجه رسیدیم‬ ‫که پارلمــان ‪ 51‬نفره به صورت‬ ‫مشترک میان نمایندگان مردم‬ ‫تهــران در مجلس شــورای اســامی و اعضای شــورای‬ ‫اسالمی شــهر تهران‪ ،‬با همکاری اســتاندار و معاونینش‬ ‫داشته باشــیم‪ ».‬وی افزود‪« :‬در انتخابات اخیر می طلبید‬ ‫برگزارکنندگان انتخابات هم در بخش اجرایی و هم در بخش‬ ‫نظارتی و به ویژه هیات مرکزی نظارت با شــورای نگهبان‬ ‫هماهنگی بیشتری می داشتند تا در تهران حداقل چند صد‬ ‫هزار رای نریخته به صندوق باقی نمی ماند‪ .‬این در شرایطی‬ ‫اســت که رهبری و همه مســئوالن و مردم بر افزایش نرخ‬ ‫مشارکت تاکید داشتند‪».‬‬ ‫استقبال یک اصالح طلب از طرح‬ ‫سعیدجلیلی‬ ‫لیــاز معتقــد اســت‬ ‫ایده تشــکیل دولت در ســایه‬ ‫محصول و مخلوق شکل گیری‬ ‫نظام سیاســی و حزبی است‪.‬‬ ‫مفهوم دولت در سایه مفهومی‬ ‫ اســت که چه از ســوی سعید‬ ‫جلیلی مطرح شود و چه نشود‪،‬‬ ‫در همــه دوران وجود داشــته‬ ‫اســت‪ .‬وی ادامــه داد‪« :‬از انجــا که طرح ایــن موضوع‬ ‫می تواند به معنای دوام و قوام یافتن حزب در ایران باشد‪،‬‬ ‫حتما مورد استقبال قرار خواهد گرفت و اتفاقا خودم نیز از‬ ‫ان استقبال می کنم‪ ».‬سعید لیالز خاطرنشان کرد‪« :‬باید‬ ‫طرح موضوع دولت در سایه را بخشی از فرایند حرکت جامعه‬ ‫ایرانی به سمت توسعه یافتگی دانست که اتفاقا نکته مثبتی‬ ‫بوده و ناشی از تحرکات جناح راست سیاسی ایران است که‬ ‫باید مورد استقبال قرار گیرد‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫ســایت خبــری جهــان نیــوز در گزارشــی نوشــت‪:‬‬ ‫«اصالح طلبــان امیــدوار بودند با فشــاری زیــادی که به‬ ‫روحانی برای برکناری رحمانی فضلــی وارد کرده اند‪ ،‬رئیس‬ ‫دولت دوازدهم گزینه جدیدی برای وزارت کشــور معرفی‬ ‫خواهد کرد‪ .‬اما از نقل قول های فعاالن اصالح طلب چنین‬ ‫برمی اید که دوز اصالح طلبی کابینه دوازدهم پایین خواهد‬ ‫بودوحسنروحانیبهمثابهتصمیمشخصیخوددرسال‪٩٢‬‬ ‫عمل خواهد کرد‪ .‬این سایت به‬ ‫بخشی از گزارش شرق استناد‬ ‫کرده کــه در ان امــده بود‪« :‬تا‬ ‫اینجا ازجملــه گزینه هایی که‬ ‫ماندن شــان در کابینــه قطعی‬ ‫شده است‪ ،‬برخالف تصورات‪،‬‬ ‫عبدالرضا رحمانی فضلی وزیر‬ ‫کشور است‪».‬‬ ‫در هسته ای نقد داده ایم و نسیه‬ ‫گرفته ایم‬ ‫خبرنامه‬ ‫سرلشکر صفوی‪ ،‬مشاور‬ ‫عالی فرماندهی معظم کل قوا‬ ‫گفت‪« :‬پس از شکســت های امریکا‪ ،‬عربستان سعودی‬ ‫و صهیونیســت ها در عراق و ســوریه‪ ،‬احتمال ایجاد فتنه‬ ‫جدیدی در منطقه خلیج فارس توسط همین ائتالف وجود‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫شکســت ســعودی ها در جنگ یمن برای ال سعود‬ ‫تحقیر امیــز بــود و در نتیجــه عربســتان ســعودی در‬ ‫پی شکســت های خــود و با حمایــت امریــکا‪ ،‬انگلیس و‬ ‫صهیونیست ها به دنبال تشــکیل به اصطالح ناتوی عربی‬ ‫است‪».‬‬ ‫جوان تر شدن کابینه است‪ .‬به نظر می رسد روحانی نیز چنین‬ ‫قصدی دارد‪ .‬در همین رابطه زمزمه هایی از جدایی احتمالی‬ ‫سه ژنرال مهم دولت به گوش می رسید که قرار است ظریف‪،‬‬ ‫زنگنــه و قاضی زاده از دولت جدا شــوند‪ .‬اخبــاری پیرامون‬ ‫جابه جایی نهاوندیان نیز در رســانه ها منتشــر شد که برخی‬ ‫معتقد به ابقای وی در ســمت رئیس دفتــری بودند و برخی‬ ‫دیگر اعالم می کردند که او حتما از نهاد ریاســت جمهوری‬ ‫خواهد رفت‪.‬‬ ‫نکته ای که به موضوع نهاوندیان مرتبط می شود این‬ ‫است که درحال حاضر طرح تفکیک برخی از وزارتخانه ها در‬ ‫دستورکار مجلس نیز قرار دارد‪ .‬به باور تحلیلگران در صورتی‬ ‫که وزارت صنعت از تجارت جدا شوند‪ ،‬نهاوندیان به احتمال‬ ‫بسیار زیاد وزیر تجارت و بازرگانی خواهد بود‪.‬‬ ‫در عین حال بحث کابینه های جناحی و فراجناحی نیز‬ ‫در بین است‪ .‬حســین زاده از اعضای فراکسیون امید در در‬ ‫مجلسمی گوید‪«:‬اعضایکابینهبایدتعلقفکریبهرئیس‬ ‫کابینه داشته باشند‪ .‬درحالی که در دوره یازدهم معموال یکی‬ ‫دو وزیر روحانی را همراهی می کردند‪ ».‬حســین زاده تاکید‬ ‫کرد که روحانی باید کابینه دوازدهم را فراملی‪ ،‬فراجنسیتی و‬ ‫فراقومیتیبچیند‪.‬اوبابیاناینکهروحانیبایدبدانداینچهار‬ ‫سال می تواند نام او را در عمر ریاست های جمهوری ماندگار‬ ‫کند‪ ،‬گفت‪« :‬روحانی باید گزینه هایی را انتخاب کند که تنها‬ ‫در دوسال اول ریاست جمهوری همراه او باشند و دو سال دوم‬ ‫را به فکر اینده سیاسی خودشان باشند‪.‬‬ ‫شنیده شــده برخی نزدیکان رئیس جمهوری از جمله‬ ‫محمودواعظیومحمدنهاوندیانتالش هایگسترده ایرا‬ ‫برای رایزنی با علی الریجانی سامان داده اند‪ .‬از طرفی برخی‬ ‫از نمایندگان مجلس هم گفته اند که روحانی بخش اعظمی‬ ‫ از اختیارات خود درباره کابینه را به اسحاق جهانگیری واگذار‬ ‫کرده تا ایشان مجموعه رایزنی ها و دیدارها و برنامه ها را انالیز‬ ‫کند‪ .‬این نمایندگان این موضوع را نشانه ای از این می دانند‬ ‫که رویکرد اصالح طلبی در کابینــه دوازدهم تقویت خواهد‬ ‫شد‪ .‬هرچه به ایام تشکیل دولت دوازدهم نزدیک می شویم‪،‬‬ ‫حجم گمانه هــا و رایزنی ها افزایش می یابــد‪ .‬برخی افراد‪ ،‬‬ ‫تعلل ها در دیدارهای روحانی با اصالح طلبان را نشــانه ای‬ ‫گرفتند که دوز اصالح طلبی کابینه پایین خواهد بود و برخی‬ ‫دیگر هــم انتصاب برخی افــراد را دلیلی بــرای عکس این‬ ‫موضوع می دانند‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪11‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬اصالح طلب ها خودشــان چقدر از دولت‬ ‫احمدی نــژاد بــه خاطــر گــرد و غبــار انتقاد‬ ‫می کردند‪ .‬اقای عارف در مناظــره انتخاباتی‬ ‫سال ‪ 92‬احمدی نژاد را به خاطر این مساله زیر‬ ‫سوال برد که حدادعادل جوابش را داد‪ .‬عزیزم‬ ‫چیزی که عوض داره گله نداره‪.‬‬ ‫‪ l‬ظاهرا اقای محمد هاشمی که مدعی است‬ ‫کابینه نیازی به تغییر ندارد‪ ،‬از مشکالت مردم‬ ‫که نتیجه عملکرد دولتمردان است‪ ،‬خبر ندارد؛‬ ‫تقاضا می شــود ایشــان به نقدهای منصفانه‬ ‫مردم که در ایام انتخابات از رسانه ملی پخش‬ ‫شد‪ ،‬خوب توجه کنند!‬ ‫‪ l‬بانــک کشــاورزی ضمن اینکــه به جهت‬ ‫عدم تامین‪ ،‬وامی بــه یارانه بگیران نمی دهد‬ ‫در صورت تامین اعتبار همچون سایر وام ها‪،‬‬ ‫ضامن کارمند می خواهد! این هم از سرنوشت‬ ‫تبلیغات دولتی!؟‪...‬‬ ‫‪ l‬رئیس محترم دولت‪ ،‬جناب اقای روحانی‪،‬‬ ‫این قــدر نگویید دولــت قبل چه بر ســر مردم‬ ‫اورده‪ .‬بگویید شما برای این مردم چه کردید‪.‬‬ ‫جناب اقای روحانی مشــک ان است که خود‬ ‫ببوید نه انکه عطار بگوید‪.‬‬ ‫‪ l‬کشــور ما از نظــر منابــع ابی جــزو اقلیم‬ ‫نیمه خشــک اســت؛ در شــرایطی کــه برای‬ ‫بسیاری از مناطق کشــور کمبود اب یا بحران‬ ‫اب داریم‪ ،‬ایا منطقی است که مناطق وسیعی‬ ‫از مــزارع به کشــت هندوانه تخصیــص یابد‬ ‫و ثمــره ان محصولی شــود که قیمــت ان در‬ ‫بازار حتــی هزینه های کاشــت و برداشــت را‬ ‫هم جبــران نمی کند؟ چرا مســئوالن مربوطه‬ ‫جایگزینی برای این محصول و موارد مشــابه‬ ‫در نظر ندارند؟‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪ l‬رئیس محترم مجلــس‪ ،‬جناب الریجانی!‬ ‫تورو خدا حق مــا مردم رو از ایــن رئیس بانک‬ ‫مرکزی بگیرید‪.‬‬ ‫‪ l‬هفته قوه قضاییه بر قضاتی که مخلصانه‬ ‫خدمت می کنند مبارک و امیدواریم با مفسدان‬ ‫اقتصادی و موسسات مالی که نتیجه یک عمر‬ ‫زحمت و تالش مردم را بلوکــه کردند‪ ،‬برخورد‬ ‫کنند و خانواده های بیشماری را نجات دهند‪.‬‬ ‫خدا یار و نگهدارتان‪.‬‬ ‫‪ l‬از مسئوالن خواهشمندیم به این گرانی و‬ ‫اجاره های باالی خانه ها خاتمه بدهند‪ .‬بعضی‬ ‫از مردم سخت زندگی می کنند‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت‪ .‬کاربران این شــبکه‬ ‫اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه‬ ‫را مشاهده کنند‪.‬‬ ‫ترکمانچایجدید؟‬ ‫قراردادهای جدید نفتی‪ ،‬بازگشت به دوران پیش از ملی شدن صنعت نفت؟‬ ‫قرارداد جدید نفتی ایران با توتال فرانسه از دو جهت‬ ‫باعث بحث و گفت وگو در فضای مجازی شــد‪ .‬یک طرف‬ ‫حامیان دولــت و برجام قــرار داشــتند که ان را دســتاورد‬ ‫برجام معرفــی می کردند و یک طرف دیگــر منتقدانی که‬ ‫ان را بازگشــت به عصر پیــش از ملی شــدن صنعت نفت‬ ‫می دانستند‪».‬‬ ‫دکتــر هاتــف خالــدی‬ ‫در اعتــراض بــه این قــرارداد‬ ‫نوشــت‪« :‬بــه کالم ســاده و‬ ‫مختصر در این قرارداد ســهم‬ ‫شــرکت توتــال ‪ 50/1‬درصد‪،‬‬ ‫سهم شــرکت چینی ‪ ۳۰‬درصد‬ ‫و ســهم پتروپارس ایــران تنها‬ ‫‪ 19/9‬درصد است‪ .‬این قرارداد‬ ‫کــه بر اســاس قراردادهــای‬ ‫جدید نفتی با عنوان ‪IPC, Iran‬‬ ‫‪ Petroleum Contracts‬بسته‬ ‫شــده در دوره گذشــته وزارت‬ ‫اقای زنگنه برای جذاب کردن‬ ‫قراردادهــا بــا شــرکت های‬ ‫خارجی طرح ریزی شــده اســت‪ .‬اولین قراردادها در دوره‬ ‫مظفرالدین شاه که به شرکت های خارجی اجازه بهره برداری‬ ‫طوالنی مدت می داد و کارفرما تنها درصد اندکی را به ایران‬ ‫می داد‪ .‬نمونه‪ :‬قرارداد ‪ 60‬ساله دارسی که سهم ایران تنها‬ ‫‪ 16‬درصد بود یا قرارداد مشابه رضا شاه با سهم ‪ 20‬درصدی‬ ‫ایران که منجر به قیام ها برای ملی شدن صنعت نفت شد‪.‬‬ ‫اکتشــاف توســعه بهره برداری و فــروش و مالکیت‬ ‫مخازن به مدت ‪ 25‬ســال به عهده طرف خارجی و بیش از‬ ‫‪ 50‬درصد محصول از ان شرکت های خارجی خواهد بود‪.‬‬ ‫ایران برای افزایش یا کاهش برداشت باید از طرف خارجی‬ ‫اجازه بگیرد‪.‬‬ ‫ایــن قراردادهــا در اوایــل دولــت یازدهــم زیر نظر‬ ‫کمیته ای به ریاســت مهدی حســینی و اعضــای نامعلوم‬ ‫طرح ریزی شــد‪ .‬در طراحــی این قراردادها شــرکت های‬ ‫خارجی ‪ Repsol، Total,BP‬و دو شــرکت حقوقی انگلیسی‬ ‫حضور داشــتند‪ .‬بســیاری از منتقدان گفته انــد این مدل‬ ‫قــراردادی‪ ،‬پشــت صحنــه برجــام بــرای امتیاز دهی به‬ ‫شرکت های اروپایی برای امضای برجام بوده است‪».‬‬ ‫عبدالرضا یعقوبــی نیز در این باره ذیــل عنوان «چرا‬ ‫دلواپسان دلواپســند؟» نوشــت‪« :‬اینکه جریان انقالبی‬ ‫این روزها‪ ،‬اقدام دولت در بســتن قرارداد بــا توتال را مورد‬ ‫اعتراض قــرارداده و نســبت‬ ‫به ان حساس شــده‪ ،‬دلیلش‬ ‫مفاد و بندهای قرارداد نیست!‬ ‫چرا که این قــرارداد هم مانند‬ ‫تمام قراردادهای دولت جناب‬ ‫روحانی‪ ،‬بــرای افکار عمومی‬ ‫کامــا محرمانه بــوده و مردم‬ ‫برخالف شعار جناح رنگارنگ!‬ ‫حق ندارنــد بداننــد! بنابراین‬ ‫انچه باعث نگرانی منتقدین و‬ ‫دلواپسی دلواپسان شده؛‬ ‫اوال‪ ،‬تجربه تلــخ ایران‬ ‫از بدعهدی هــای غربی ها در‬ ‫قراردادها و معاهده های انان‬ ‫طی ســال ها و دهه هــا و حتــی صده های گذشــته یعنی‬ ‫از گلســتان و ترکمانچای گرفتــه تا الجزایــر و ‪ ۵۹۸‬و این‬ ‫اواخر هم کرســنت و برجام را می توان دانســت‪ .‬خصوصا‬ ‫که اعضای تیــم ایرانی اکثرا همان تیم ‪ ۵۹۸‬و کرســنت و‬ ‫برجام هستند!‬ ‫ثانیــا‪ ،‬بســتن قــرارداد با کشــوری کــه فجیع ترین‬ ‫دشــمنی ها را بعد از امریکا در حق ایران رواداشته‪ ،‬از عدم‬ ‫پرداخت ســهم ایــران در قراردادهای هســته ای قبل از‬ ‫انقالب اسالمی تا ارسال خون های الوده به ایدز و هپاتیت‬ ‫به ایران و الوده کردن هزاران انســان بیگناه‪ ،‬از پناه دادن‬ ‫به خونخوارترین جنایتکاران تاریــخ برای جوالن و تجهیز‬ ‫علیه ایران تا کنار کشیدن کارخانه های خودروسازی و عدم‬ ‫پشتیبانی از تعهدات به بهانه تحریم و‪ ...‬اینها همه و همه‬ ‫به خودی خود انســان را مبهوت یک ســوال می کند و ان‬ ‫اینکه واقعا چرا؟ چرا توتال و چرا فرانسه؟»‬ ‫توییت دکتر حداد عادل‬ ‫پیام تسلیت دکتر والیتی‬ ‫برای درگذشت یار دیرین‬ ‫امام‬ ‫موج تنفر از تروریست ها‬ ‫هشتگ تنفر از منافقین ترند توئیتر شد‬ ‫گروهک منافقین امسال نیز مشابه سال های گذشته‬ ‫نشستی را در پاریس برگزار کرد‪ .‬نشستی که میلیون ها دالر‬ ‫در ان هزینه می شــود تا تنهــا این ذهنیــت را به مخاطبین‬ ‫منتقل کند که «ما هســتیم»‪ ،‬اما اگر به چهره اعضای این‬ ‫سازمان در این گونه نشســت ها با دقت نگاه کنیم‪ ،‬متوجه‬ ‫زوال و پیری این سازمان تروریست پرور می شویم‪ .‬به دنبال‬ ‫برگزاری این نشســت کمپینی خودجوش از ســوی فعاالن‬ ‫مجازی به راه افتاد تا اعتراضات شان را به این سازمان نشان‬ ‫دهند‪ .‬کاربران ایرانی در اعتراض به برنامه تبلیغاتی گروهک‬ ‫تروریستی منافقین که برخی چهره های افراطی امریکایی و‬ ‫سعودی نیز در ان حضور دارند‪ ،‬هشتگ‪ #IranHatesMEK‬را‬ ‫در توئیتر ترند کردند‪ .‬باید به این نکته نیز اشاره کرد که دقیقا‬ ‫همانطور که خود منافقین نیز می دانند‪ ،‬براورد سرویس های‬ ‫اطالعاتی حامی منافقین قطعــا از جایگاه این گروهک در‬ ‫میان مردم ایران خبــر می دهد و طرح مســائلی همچون‬ ‫الترناتیو نظام ایــران و براندازی و‪ ...‬هــم دقیقا در همان‬ ‫مرحله تبلیغات بیشــتر کاربرد ندارد‪ ،‬اما باالخره این گروه با‬ ‫همه عوامل‪ ،‬ظرفیت ها و امکاناتش بخشی از اپوزیسیون‬ ‫جمهوری اسالمی است و کشورهای دشمن نیز ولو به امید‬ ‫قدری مزاحمت برای ایران‪ ،‬مجبور بــه تقویت گروه هایی‬ ‫نظیر منافقین هســتند‪ .‬هرچند برای منافقین و نشست انها‬ ‫در پاریس نمی توان عمــق چندانی قائل بود و شــعاع این‬ ‫حرکت را اگر بیشتر از همان ســالن اجاره ای ویلپنت و چند‬ ‫ســاعت تبلیغات رســانه ای قبل و بعد از ان درنظر بگیریم‬ ‫هم زیاده روی کرده ایم‪ ،‬اما بررســی این نشســت می تواند‬ ‫توضیحی برای زرق و برق این شوی تبلیغاتی باشد‪ .‬نگاهی‬ ‫به دیگر حرکت های رسانه ای و حامیان این گروهک نشان‬ ‫می دهد اساسا همه شرکت کنندگان در تجمعات این گروه‬ ‫حتی اگر سیاستمدار با سابقه و شناخته شده باشند‪ ،‬همگی‬ ‫در یک نقطه مشــترکند که نه تنها اکنون از دنیای سیاست‬ ‫و قدرت بازنشسته شــده اند‪ ،‬بلکه تقریبا دیگر امیدی برای‬ ‫بازگشت به عرصه قدرت ندارند که دست به چنین معامله ای‬ ‫با منافقین می زنند‪.‬‬ ‫ی ترامپ‬ ‫فعالیت مجاز ‬ ‫سوژه رسانه ها شد‬ ‫محمد ایمانی در کیهان نوشت‪« :‬نگاه اســب تروایی جریان نفوذ به برخی‬ ‫اجزای دولت‪ ،‬واقعیتــی انکار ناپذیر اســت‪ ،‬همچنان که «ابراهیــم – الف» از‬ ‫افراطیون مدعی اصالح طلبی اسفند ‪ 1392‬در گفت وگو با روزنامه قانون صراحتا‬ ‫اظهار داشت‪« :‬دولت روحانی‪ ،‬رحم اجاره ای ماست» و پس از او «عبداله – ن» از‬ ‫اعضای حزب منحله مشارکت‪ ،‬به روزنامه فرهیختگان گفت‪« :‬اگر رحم اجاره ای‬ ‫دولت‪،‬جنینراخوبمحافظتکند‪،‬حتمااصالح طلبانانرادوبارهاجارهخواهندکرد»!مشابهاینگزاره هایخبریبارهادرباره‬ ‫اقایانهاشمیوخاتمیاداشدهاست‪«.‬سعید–ح»مشاورارشدرئیس دولتاصالحاتکهدربرخیپروژه هایضدامنیتینقش‬ ‫داشت‪ ،‬یکی دو سال پیش گفت ماموریت دولت روحانی‪ ،‬نُرمالیزاسیون است‪ .‬اما سمت و سوی این تغییر طلبی از انقالبیگری‬ ‫به عادی سازی کذایی امور چیست؟ سوال مهم این است که ایا امثال اقای روحانی با سوابق ممتد امنیتی‪ ،‬نمی توانند بفهمند‬ ‫جریان انگل وار نفوذ‪ ،‬واقعا دنبال کدام مقصود اســت و در این میان‪ ،‬چرا ادعای حمایت از روحانی و دولت او را دستاویز قرار‬ ‫داده است؟! این طیف در سال ‪ 88‬که تن شان داغ بود و نقاب از چهره کنار زده بودند‪ ،‬شعار دادند «انتخابات بهانه است‪ ،‬اصل‬ ‫نظام نشانه است»‪ .‬یا در سال‪ 92‬به بهانه جشن پیروزی روحانی‪ ،‬علیه یکی از نامزدها شعار می دادند « خاک تو سر {‪ }...‬بدون‬ ‫هیچ دلیلی» کوتاهی برخی دولتمردان ارشد در باز گذاشتن مجاری نفوذ از یک سو و سرگرم کردن عوام و خواص با مجادالت‬ ‫غفلت افرین‪ ،‬همچنان که فرصت تحمیل هزینه های هنگفت را به دشمن می دهد‪ ،‬موجبات سوء ظن جدی را فراهم می کند‪.‬‬ ‫مومن به اجتناب از مواضع تهمت امر شده و اگر کسی با وجود تذکر اجتناب نکند‪ ،‬تردید درباره او به یقین تبدیل خواهد شد‪.‬‬ ‫بازنده و قربانی اول چنین روندی ‪ -‬به شهادت تاریخ انقالب ‪-‬میزبانان «طیف طفیلی نفوذ» خواهند بود که از اعتبار و حیات خود‬ ‫برای اغیار هزینه کرده اند‪ .‬به یاد بیاوریم که نهضت ازادی‪ ،‬گروهک رجوی و باند مهدی هاشمی معدوم‪ ،‬چه بالی عبرت اموزی‬ ‫سر بنی صدر و منتظری اوردند؟»‬ ‫گالبی برجام و توتالچای‪ ،‬دو تعبیر برای یک قرارداد‬ ‫هرچند بیشتر روزنامه های سه شــنبه‪ ،‬یکی از تیترهای اصلی خود را به این‬ ‫مساله اختصاص داده بودند‪ ،‬برخی روزنامه ها‪ ،‬از جمله رسالت در برابر امضای این‬ ‫قرارداد‪ ،‬سکوت کرده و هیچ تیتر مثبت و منفی برای ان در صفحه نخست خود در‬ ‫نظرنگرفتهبود‪.‬بیشترروزنامه هایحامی دولتواصالح طلبباانتخابتیترهای‬ ‫کوتاه و اســتعاری‪ ،‬قرارداد نفتی اخیر را اتفاقی مثبت و در مســیر گشایش های‬ ‫ی دانسته اند‪ .‬روزنامه همدلی با انتخاب تیتر «دستاورد نفتی انتخابات‪ ،»۹۶‬امضای این قرارداد را از نتایج انتخابات‬ ‫پسابرجام ‬ ‫اخیر ریاست جمهوری قلمداد می کند‪ .‬شهروند تعبیر امضای بزرگ را برای گزارش قرارداد ایران – توتال فرانسه تیتر اول خود‬ ‫انتخاب کرده است و روزنامه قانون برای ان تعبیر خونی تازه در رگ های صنعت نفت به کار می برد‪ .‬روزنامه شرق از اتفاق نفتی‬ ‫روز گذشته به عنوان سدشکنی نفتی یاد می کند که اصوال راه را برای قرارداد های مفید دیگر باز خواهد کرد‪ .‬روزنامه افتاب یزد‬ ‫نیز با تیتر کردن «بفرمایید گالبی برجام» از قرارداد اخیر به عنوان میوه برجام یاد می کند‪ .‬گالبی برجام کلید واژه ای بوده است‬ ‫که مدت ها توسط منتقدان برجام در نقد دستاوردهای برجام استفاده می شد‪ .‬افتاب یزد در گزارشی با تیتر بفرمایید گالبی برجام‬ ‫ی درباره این قرارداد نوشته است‪« :‬اتفاق‬ ‫از زبان سیدحمید حسینی‪ ،‬کارشناس نفت و فعال اقتصادی ایرانی در بخش پتروشیم ‬ ‫بزرگیدرحالرخدادناست‪.‬دیروزاولیناثاربرجامرادربحثقراردادهاینفتیمشاهدهکردیم‪،‬البتهپیشازاینشاهدافزایش‬ ‫فروش نفت و ورود به بازار اروپا بودیم‪ ،‬اما انچه دلواپسان بعد از برجام مرتبا مطرح می کردند این نکته بود که شرکت های اروپایی‬ ‫به ایران نخواهن د امد و کارشان وقت تلف کردن و حرام کردن بودجه های ایران است‪ .‬اینکه توتال به ایران امده و قراردادی را در‬ ‫فاز‪ ۱۱‬پارس جنوبی بسته‪ ،‬اولین ثمره قراردادی برجام است‪ ،‬ثمره ای که برجام نفتی را محقق کرده است‪ .‬به نظر می اید که ان‬ ‫گالبی های وعده داده شده برجامی که امثال رئیسی و مخالفین حسن روحانی ان را به سخره می گرفتند امروز زودتر از هر زمان‬ ‫دیگری رسیده است و اماده چیده شدن از درخت اعتدال رئیس دولت یازدهم است‪ .‬بفرمایید گالبی برجام‪»....‬‬ ‫سرنوشت حج‪ ۹۶‬در دست شورای عالی امنیت ملی‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫روزنامهشهرونددرگزارشیباتیترمعمایحجکهدرصفحهاولاینروزنامهبرجسته‬ ‫شدهبود‪،‬بابیاناینکهشورایعالیامنیتملیدربارهحجامسالتصمیممی گیرد‪،‬‬ ‫به نقل از حجت االسالم قاضی عسکر نوشته اســت‪« :‬در روزهای اخیر عده ای‬ ‫فضای تلخی علیه حج و ســازمان حج و زیارت به وجود اورده اند و برخی رسانه ها‬ ‫در استانه برگزاری حج به دنبال فضاسازی علیه این فریضه بزرگ و تاثیرگذار دینی‬ ‫هستند‪ ».‬شهروند در این گزارش می نویسد‪« :‬از ماجرای تعرض ماموران فرودگاه جده به دو نوجوان ایرانی به این سو ماجرای‬ ‫حج و زیارت در عربستان سعودی روز به روز پیچیده تر شد‪ .‬شهادت ایت الله نمر‪ ،‬حمله به سفارت عربستان سعودی و قطع روابط‬ ‫دیپلماتیک میان جمهوری اسالمی ایران و پادشاهی سعودی و البته در راس همه این مسائل فاجعه منا که منجر به شهادت‬ ‫صد ها ایرانی شد‪ ،‬مواضع افکار عمومی و نیز برخی از مسئوالن را درباره اعزام زائر به عربستان روز به روز رادیکال تر کرده است؛‬ ‫موضوعنهایتاتاجاییپیشرفتکهتصمیماعزامحجاجامسالبرعهدهشورای عالیامنیتملیگذاشتهشد‪ .‬بزرگترینمدافع‬ ‫اعزام زائران ایرانی به حج تمتع حجت االسالم سیدعلی قاضی عسکر‪ ،‬نماینده‪ ،‬ولی فقیه در امور حج و سرپرست حجاج ایرانی‬ ‫همین یک ماه پیش گالیه کرد که «با طرح برخی سخنان از مردم می خواهند فیش های حج را پاره کنند‪ .‬ایا در مملکت اسالمی‬ ‫که حج یکی از ارکان دینی اش است‪ ،‬باید این طور برخورد شود؟» او در عین حال گفته است بسیاری از مطالب مطرح شده درباره‬ ‫حج انحرافی است و مردم نباید به انها توجه کنند‪ .‬متاسفانه وادار کردن مردم به انصراف از حج پیشینه تاریخی دارد؛ در حالی که‬ ‫فرهنگدینیبهانتوصیهموکدکردهاست‪.‬حجنهتنهاپیامدهایخیرخواهانه ایهمچونمدرسه سازیدرنقاطمحرومکشور‬ ‫داشته‪ ،‬بلکه گردش مالی بزرگی را برای کشورمان ایجاد کرده است‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫زمان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری امریکا دونال د‬ ‫ترامپ رسانه های امریکا را دروغگو خطاب و مردم امریکا‬ ‫را برای دریافت اخبار معتبر به صفحات مجازی خود دعوت‬ ‫کرد‪ .‬این توهین به رسانه ها برای دونالد ترامپ گران تمام‬ ‫شد و اغلب رسانه های امریکایی مواضع سرسختانه ای را‬ ‫پس از انتخابات علیه رئیس جمهور جدید امریکا انتخاب‬ ‫کردند‬ ‫پس از رسیدن دونالد ترامپ به کاخ سفید فعالیت وی‬ ‫در شــبکه های اجتماعی بیشتر هم شد و رســانه ها به وی‬ ‫لقب رئیس جمهور توئیتری هــم دادند‪ .‬ولی واکنش های‬ ‫تند اصحاب رسانه و سیاسیون بازهم مانع ترامپ نشد‪ .‬در‬ ‫همین راستا روزنامه نیویورک تایمز با انتشار متنی در یکی از‬ ‫صفحات خود خطاب به دونالد ترامپ نوشت‪« :‬بس کن‪.‬‬ ‫فقط بس کن‪».‬‬ ‫هفته گذشت ه ترامپ در واکنش به خبرنگار ‪ CNN‬فیلم‬ ‫کوتاهی را در صفحه خود منتشــر کرد که در ان او مشغول‬ ‫ضرب و شــتم فردی اســت که با روش های گرافیکی ارم‬ ‫‪ CNN‬به جای سر ان فرد قرار داده شــده بود‪ .‬این کار او با‬ ‫واکنش های بسیاری در فضای مجازی سراسر دنیا روبه رو‬ ‫شد و بسیاری به ان در شبکه های مجازی انتقاد کردند‪.‬‬ ‫اسب تروا پشت در دولت‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫‪13‬‬ ‫طنین ازادی در عراق‬ ‫گفتارها‬ ‫پیروزی ارزشمند نیروهای مردمی و ارتش عراق در موصل‪ ،‬به مثابه پاکسازی‬ ‫این کشور از شر وجود گروه تروریستی‪-‬تکفیری داعش می باشد‪ .‬بدیهی است که‬ ‫ایاالت متحده امریکا و عربستان سعودی به عنوان اصلی ترین حامیان داعش در‬ ‫عراق‪ ،‬به شدت نگران این شکست هستند‪ .‬شکستی که بسیاری از رویاهای شوم‬ ‫واشنگتن و ریاض در عراق را بر باد داده است‪.‬‬ ‫سکته واشنگتن و ریاض در موصل‬ ‫چگونهنقشه های کاخسفیددرعراقبر همخورد؟‬ ‫گفتارها‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪1‬‬ ‫حسین یاری‬ ‫خبرنگار‬ ‫ســرانجام رزمنــدگان عراقــی بــا حضــور موثــر و‬ ‫سرنوشت ساز خود در میدان نبرد‪ ،‬توانستند موصل را از شر‬ ‫گروه تکفیری‪-‬تروریستی داعش پاکســازی کنند‪ .‬اگرچه‬ ‫هنوز داعش بــه صورت پراکنده در عــراق حضور دارد‪ ،‬اما‬ ‫دیگر نقطه ثقلی در این کشــور ندارد‪ .‬از این رو بسیاری از‬ ‫مقامات عراقی تاکید کردند که عمال با ازادســازی موصل‬ ‫از چنگال داعش‪ ،‬حضور این گروه تکفیری ‪ -‬تروریســتی‬ ‫در عراق پایــان یافته اســت‪ .‬رزمندگان عراقــی عملیات‬ ‫ازادسازی بخش غربی موصل را از اسفندماه سال گذشته‬ ‫شــروع کردند‪ .‬گروه تروریســتی داعش از حدود سه سال‬ ‫قبل‪ ،‬به موصل مرکز استان نینوا و دومین شهر بزرگ عراق‬ ‫حمله کرده و ان را به تصرف خود در اورده بود‪ .‬در خصوص‬ ‫پیروزی اخیر عراقی ها بــر داعش‪ ،‬نکاتی وجــود دارد که‬ ‫نمی توان به سادگی از کنار انها گذشت‪:‬‬ ‫نخســت اینکه نقــش نیروهــای مردمی عــراق در‬ ‫ازادسازی موصل بسیار پررنگ بوده است‪ .‬این در حالی بود‬ ‫که ایاالت متحده امریکا‪ ،‬ال ســعود و ترکیه در صدد بودند‬ ‫مانع از حضور نیروهای مردمــی درجبهه نبرد علیه داعش‬ ‫شوند‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬این سه بازیگر‪ ،‬خواستار پیروزی ملت‬ ‫عراق بر داعش نبودند‪ .‬ازادسازی موصل از چنگال داعش‬ ‫ی عراق و ارتش این کشور‬ ‫که در سایه حضور نیروهای مردم ‬ ‫صورت گرفت‪ ،‬افتخار بزرگی برای ملت عراق محســوب‬ ‫می شود‪ .‬همان گونه که تاکید شــد‪ ،‬هم اکنون داعش در‬ ‫عراق سرگردان مانده و بقایای ان نیز به زودی نابود خواهند‬ ‫شد‪ .‬ازادسازی موصل‪ ،‬به معنای پایان حیات شوم داعش‬ ‫در عراق بود‪ .‬حیات شومی که از سوی ایاالت متحده امریکا‬ ‫و متحدان غربی و عربی و صهیونیســتی ان همواره ادامه‬ ‫پیدا می کرد‪.‬با این حال تشکیل حشــد الشعبی در عراق‪،‬‬ ‫بســیاری از نقشــه ها و معادالت ایاالت متحده و متحدان‬ ‫ان در عراق را بر هم زد‪.‬حشد الشعبی در کنار ارتش سوریه‪،‬‬ ‫مبارزه جانانه ای را بــا گروه های تکفیری و تروریســتی در‬ ‫عراق صورت داد‪ .‬ازادســازی موصل‪ ،‬محصول همکاری‬ ‫همه ملت عراق بــا یکدیگر بوده اســت‪ .‬ملتی که ســایه‬ ‫شوم ایاالت متحده امریکا و مهره های تکفیری وابسته به‬ ‫کاخ سفید را طی سال های گذشته و اخیر بر سر خود حس‬ ‫کرده است‪ .‬واقعیت امر این است که اساسا حضور داعش‬ ‫در عراق با دســتور ایــاالت متحده امریکا صــورت گرفته‬ ‫است‪ .‬از این رو در جریان مبارزه ملت عراق با داعش‪ ،‬کاخ‬ ‫ســفید و متحدان ان نهایت تالش خود را جهت جلوگیری‬ ‫از حضور نیروهای مردمی عراق در صحنــه نبرد با داعش‬ ‫به کار گرفتند‪ .‬واشنگتن در صدد نابودی داعش در موصل‬ ‫نبود‪،‬بلکه در صدد مدیریت حضور داعش در عراق بود‪ .‬با‬ ‫این حال ورود نیروهای مردمی عــراق به میدان نبرد‪ ،‬این‬ ‫معادله را به ضرر واشنگتن و متحدانش تغییر داد‪.‬‬ ‫هم اکنون‪ ،‬ایاالت متحده امریکا به شدت از تشکیل‬ ‫نیروهای مردمی در کشورهایی مانند عراق و سوریه هراسان‬ ‫است‪ .‬ملت های منطقه با الگوگیری از جمهوری اسالمی‬ ‫ایران و اســتقالل ان‪ ،‬به مقاومت در برابــر داعش و دیگر‬ ‫گروه های تروریستی – تکفیری مورد حمایت ایاالت متحده‬ ‫امریکا پرداختند‪ .‬در کشور عراق شاهد بودیم که نیروهای‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫گفتارها‬ ‫مردمی یا همان حشــد الشــعبی چگونــه درمقابل داعش‬ ‫مقاومــت کردند و ان را بــه عقب راندند‪.‬همیــن قاعده در‬ ‫خصوص نیروهای مردمی در سوریه صادق است‪ .‬پیروزی‬ ‫ارتش و ملت ســوریه در حلب‪ ،‬معادالت را به سود جریان‬ ‫مقاومت تغییــر داد‪ .‬گروه هــای تکفیری و تروریســتی از‬ ‫حلب به عنوان دژ اهنین خود یاد می کردند و اساســا تصور‬ ‫ازادسازی ان توسط ارتش و ملت ســوریه را نمی کردند اما‬ ‫این اتفاق رخ داد‪ .‬در خصوص موصل نیز نیروهای مردمی ‬ ‫با تمام توان خود وارد عمل شــدند و مبارزه ای تمام عیار را‬ ‫علیه داعش شکل دادند‪ .‬نیروهای مردمی عراق‪ ،‬بر مشی‬ ‫ایاالت متحده مبنی بر مدیریت گروه های تکفیری در عراق‬ ‫خط بطالن کشیدند‪ .‬در چنین شرایطی مقامات کاخ سفید‬ ‫به شدت از نیروهای مردمی عراق خشمگین هستند‪.‬‬ ‫نکته دوم به تشــدید توطئه های مشــترک ریاض و‬ ‫واشــنگتن در عراق باز می گردد‪ .‬با پیروزی اخیــر در برابر‬ ‫داعش‪ ،‬عــراق نفس تازه کرده اســت امــا ایاالت متحده‬ ‫امریکا و عربستان سعودی به عنوان دو بازنده بزرگ تحوالت‬ ‫اخیر عــراق‪ ،‬همچنان بــه توطئه های خود علیــه امنیت‬ ‫عراق و مردم ان ادامــه می دهند‪ .‬نبایــد فراموش کرد که‬ ‫ایاالت متحده امریکا و عربستان سعودی دو شکست خورده‬ ‫اصلی تحوالت اخیر عراق محسوب می شــوند‪ .‬از این رو‬ ‫ریاض‪ -‬واشــنگتن طی ماههای اتی از هیچ گونه تالشی‬ ‫در راســتای انتقام از ملت عراق دریغ نخواهنــد کرد‪ .‬انها‬ ‫در صددند همچنان بحران امنیــت را در عراق حفظ کنند‪.‬‬ ‫حفظ بحران امنیــت در عراق از اصلی تریــن راهبردهای‬ ‫ایاالت متحده امریکا و متحدان ان محسوب می شود زیرا‬ ‫در ســایه این راهبرد‪ ،‬انها دخالت نظامی و سیاسی خود در‬ ‫عراق را توجیه می کنند‪ .‬از ســال ‪ 2003‬میالدی تاکنون‪،‬‬ ‫ایاالت متحده امریکا به بهانه وجود بحران های امنیتی در‬ ‫عراق ورود گســترده ای به معادالت نظامی و سیاسی این‬ ‫کشور داشته است‪.‬حتی با وجود خروج نیروهای امریکای‬ ‫از عراق‪ ،‬این مداخله گــری همچنان به قــوت خود باقی‬ ‫مانده است‪.‬‬ ‫نکته ســوم به توطئه هــای موازی دشــمنان امنیت‬ ‫عراق باز می گردد‪ .‬همزمان با ازادســازی موصل‪ ،‬شــاهد‬ ‫طرح موضوعاتی مانند اســتقالل کردســتان عراق و‪....‬‬ ‫هســتیم‪ .‬موضوعاتی که به صورت مشخص‪ ،‬ابشخوری‬ ‫امریکایی‪ -‬صهیونیســتی – ســعودی دارد‪ .‬بدیهی اســت‬ ‫که ایاالت متحده امریــکا و متحــدان ان همچنان طرح‬ ‫تجزیه عراق را دنبال می کنند‪ .‬در دوران ریاست جمهوری‬ ‫بــاراک اوباما نیز این طــرح به صورتی جدی از ســوی جو‬ ‫بایدن‪ ،‬معاون رئیس جمهور امریکا پیگیری می شــد‪ .‬جو‬ ‫بایدن واضع نظریه تجزیه عراق به ســه کشور کرد نشین‪،‬‬ ‫شیعه نشین و سنی نشین است‪ .‬این طرح از سوی سران هر‬ ‫دو حزب دموکرات و جمهوریخواه به عنوان طرحی مبنایی‬ ‫پذیرفته شده است‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬این طرح در ذیل طرح‬ ‫کالن امریکا برای تجزیه کشورهای اسالمی قابل تعریف‬ ‫است‪ .‬در چنین شرایطی دولت‪ ،‬پارلمان و ملت عراق باید‬ ‫رصد هوشمندانه ای نسبت به اوضاع موجود داشته باشند‪.‬‬ ‫انها باید به صورت کامل توطئه های ایاالت متحده امریکا و‬ ‫عربستان سعودی را رصد کرده و مانع از پیاده سازی طرح ها‬ ‫و نقشه های این دو در کشورشان شوند‪ .‬دقیقا مانند اتفاقی‬ ‫که در موصل افتاد و نقشــه های ریاض و واشنگتن در ان‬ ‫خنثی گردید‪.‬‬ ‫‪15‬‬ ‫گفتارها‬ ‫پایان خالفت خود خوانده‬ ‫فتح موصل نشانه چیست؟‬ ‫مهرداد غفوری مقدم‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪2‬‬ ‫استان نینوا که شــهر موصل در ان قرار دارد‪ ،‬دومین‬ ‫اســتان بزرگ عراق از نظر مســاحت اســت‪ .‬پاشنه اشیل‬ ‫«داعش» شهر موصل است؛ شهری کامال استراتژیک و‬ ‫بزرگ که به عنوان نقطه ثقل و اتحادبخش گروه های ریز و‬ ‫درشت تروریستی توسط «عقلی بعثی» راهبری و مدیریت‬ ‫می شود‪ .‬بزرگی شهر به عنوان مولفه یک پایتخت ایده ال‬ ‫و واقع شدن در دشــت های مسطح شــمال غربی عراق و‬ ‫همچنین دسترسی به رودخانه فرات‪ ،‬مطلوبیتی به این شهر‬ ‫داده تا گروه تروریســتی داعش برای حفظ ان دست به هر‬ ‫کاری بزند‪ .‬موقعیت جغرافیایی نینوا باعث اهمیت راهبردی‬ ‫زیاد این استان شده است‪ ،‬این اســتان در مرزهای غربی‬ ‫عراق با ســوریه قرار دارد و افراد مســلح از طریق مرزهای‬ ‫سوریه و عراق وارد انجا می شــوند‪ ،‬داعش در این مناطق‬ ‫به ویژه در دیرالزور سوریه حضوری پررنگ دارد‪ .‬موصل در‬ ‫واقع بزرگ ترین مادرشــهر عراق بعد از بغداد است و زمانی‬ ‫که داعش توانست بر این شهر مســلط شود‪ ،‬یک پیروزی‬ ‫استراتژیک و بسیار مهم را برای خود رقم زد‪.‬‬ ‫این شهر با وصل نقاط شمالی عراق به مناطق مرکزی‬ ‫این کشــور‪ ،‬عالوه بر اینکه چند اســتان را بــه هم متصل‬ ‫می کند‪ ،‬به عنوان یک شاهراه و متروپل تغذیه کننده بسیاری‬ ‫از مایحتاج و نیازمندی های منطقه‪ ،‬می تواند محل یک نبرد‬ ‫سرنوشت سازباشد‪.‬موقعیتجغرافیاییموصلبسیارحیاتی‬ ‫و با اهمیت است‪ .‬این شهر یک کریدور تجاری بسیار مهم‬ ‫است که از مرز ترکیه و سوریه فاصله چندانی ندارد‪ .‬در نتیجه‬ ‫با خارج شدن این شــهر از کنترل داعش‪ ،‬می تواند مانور و‬ ‫حرکت تروریست های داعش‪ ،‬اذوقه و مهمات انها در این‬ ‫مرزها به شدت محدود شــود‪ .‬قطعا شکست گروه تکفیری‬ ‫داعش در موصل‪ ،‬دومینوی سقوط و در سراشیبی قرارگرفتن‬ ‫این گروه خشن و ازدست رفتن رویای یک امپراتوری «سلفی‬ ‫جهادی» در منطقه است‪.‬‬ ‫اهمیت موصل برای داعش‬ ‫گفتارها‬ ‫‪16‬‬ ‫شماره ‪362‬‬ ‫مثلث | شماره‬ ‫موصل دقیقا همان شهری است که ابوبکر البغدادی‪،‬‬ ‫ســرکرده این گروه تروریســتی در ان ادعای خالفت کرد‪.‬‬ ‫در نتیجه موصل را باید تاج سلطنت و خالفت خود خوانده‬ ‫داعش در منطقه خاورمیانه دانست و از زمانی که البغدادی‬ ‫در ان ادعای خالفت کرده‪ ،‬این شهر به پایتخت فرهنگی‬ ‫داعش تبدیل شده است‪.‬‬ ‫ازادسازی این شهر از دست گروه تکفیری داعش به‬ ‫ســرعت می تواند ضربه مهلکی به عقبه عقیدتی این گروه‬ ‫تروریســتی وارد کرده و در واقع عملیات ازاد سازی موصل‬ ‫قلب تپنده افکار و عقاید افراطــی داعش را هدف قرار داده‬ ‫اســت‪ .‬ضمن انکه ازاد شدن این شــهر می تواند به معنی‬ ‫بی خانمانواوارهشدنخلیفهخودخواندهنیزباشد؛اگ رحین‬ ‫عملیات ازادسازی به هالکت نرسد‪ .‬کنترل موصل به دست‬ ‫داعش‪ ،‬منجر به ان شد که بحران انســانی اوارگان به اوج‬ ‫خود برسد‪ .‬بیش از نیمی از جمعیت این شهر ‪2/5‬میلیونی‬ ‫با حمله داعش و تسلط تروریست ها بر این شهر در سر اسر‬ ‫عراق و در خارج از مرزهای این کشــور به ســمت سوریه و‬ ‫ترکیه اواره شدند‪.‬‬ ‫اینده داعش پس از موصل‬ ‫داعش که روزگاری منطقه وسیعی از عراق را در اختیار‬ ‫داشت‪ ،‬امروز تنها موصل به عنوان مهم ترین پایگاه و حوزه‬ ‫نفوذش در عراق شناخته می شــد‪ .‬در این شرایط با سقوط‬ ‫موصل چه سناریوهایی برای داعش متصور است؟‬ ‫الف) رویکرد درون مرزی‪ :‬این نــوع رویکرد مبتنی بر‬ ‫عملیات هــای انتحــاری و تروریســتی در مناطق مختلف‬ ‫عراق است‪.‬‬ ‫علتاصلیازانجامچنینعملیات هایینیزنشاندادن‬ ‫توان نظامی و تهاجمی داعش با هدف حفظ حیات این گروه‬ ‫است‪.‬بههرحالداعشتمایلینداردکهقدرتونفوذخودرادر‬ ‫عراق از دست دهد‪ .‬برهمین اساس نیز‪ ،‬این گروه از هر روشی‬ ‫برایعرضانداماستفادهخواهدکرد‪.‬ازسویدیگرداعشبه‬ ‫احتمال زیاد به همراهی و هم پیمانی با گروه های شبه نظامی‬ ‫فعال در عراق روی خواهد اورد‪ .‬استفاده از ظرفیت های این‬ ‫گروه ها در بحث نیروی انســانی و همچنین مقبولیت عامه در‬ ‫مناطقموجودمی تواندتحلیلتواننظامیداعشراتامدت ها‬ ‫به تعویق بیندازد‪ .‬بنابراین با ازادسازی موصل تنها به خالفت‬ ‫خودخواندهداعشدرعراقپایاندادهمی شودوانهاسال های‬ ‫بسیاردیگریدرعراقباقیخواهندماند‪.‬‬ ‫ب) رویکرد برون مرزی‪ :‬با ازادسازی موصل تنها نقطه‬ ‫عملیاتی داعش در سوریه خواهد بود‪.‬‬ ‫با توجه به عدم تمرکز عملیاتی داعش در عراق‪ ،‬توان‬ ‫این گروه بیشتر در ســوریه صرف خواهد شد و با پشتیبانی‬ ‫امریکا‪ ،‬داعش درصدد وسعت سرزمینی در این کشور حرکت‬ ‫خواهد کرد‪ .‬بنابراین داعش عملیات های خود را در سوریه‬ ‫وسعت خواهد داد و به عملیات های مقطعی در مناطق دیگر‬ ‫همچون اروپا نیز روی خواهد اورد‪.‬‬ ‫با توجــه به اهمیــت این مســال ه و همچنیــن خروج‬ ‫حقارت بــار گروهک هــای تروریســتی از حلــب‪ ،‬امریکا‪،‬‬ ‫عربستان و برخی دیگر از کشورهای منطقه‪ ،‬نسبت به اینده‬ ‫داعش نگران هستند و بنابراین تالش دارند که داعش را در‬ ‫مناطق شرقی سوریه متمرکز کنند‪ ،‬برهمین اساس نیز باعث‬ ‫ممانعتازعملیاتپاکسازیکاملدرموصلشده اندتابدین‬ ‫وسیلهکریدورهایالزمبرایحرکتعناصرتروریستیبهاین‬ ‫مناطق فراهم شود‪.‬‬ ‫نتیجه‬ ‫اکنــون و با ازادســازی شــهر موصل‪ ،‬دولــت عراق‬ ‫می تواند با شناسایی عمق بحران انسانی در ان‪ ،‬به تدریج به‬ ‫اسکانمجدداوارگاندرموطناصلیخودهمتگمارد‪.‬این‬ ‫امر می تواند ضمن کاستن از عمق بحران اوارگان به لحاظ‬ ‫روانی نشانه های مثبتی از حل بحران برای کل منطقه را نیز‬ ‫در بر داشته باشد‪.‬‬ ‫در مجموع می توان عنوان کرد بدون تردید موصل‬ ‫در اینده سیاسی عراق دارای اهمیت فوق العاده ای است‪.‬‬ ‫نحوه تعامــل جناح های سیاســی عراقی به ویــژه اعراب‬ ‫شیعه‪ ،‬اعراب سنی و کردها با مســاله ازادسازی موصل و‬ ‫اینده اداری سیاســی ان‪ ،‬می تواند نقشی اساسی در روند‬ ‫معادالت اتی کشــور عراق داشته باشــد‪ .‬اگر هر کدام از‬ ‫این جناح ها با برجسته ســازی ُبعد تکــواره هویتی خود بر‬ ‫ابعاد اختالف تمرکز نمایند؛ می تــوان اغاز بحران داخلی‬ ‫فراگیر در عراق را پیش بینی کرد‪ .‬اما اگر ُبعد هویت متکثر‬ ‫و جمعی از سوی هر کدام از سه جناح اصلی برجسته شود‬ ‫و شاهد هماهنگی مناسب میان شیعیان‪ ،‬سنی ها و کردها‬ ‫باشیم‪ ،‬در این صورت می توان گذار به مرحله وحدت ملی‬ ‫و ثبات سیاســی در عراق را پیش بینی کــرد‪ .‬زیرا موصل‬ ‫و مساله ازادســازی ان‪ ،‬از یک ســو می تواند عاملی برای‬ ‫اتحاد و تمرین همکاری باشد و از سوی دیگر‪ ،‬می تواند به‬ ‫زمینه ای برای ایجاد انشقاق کامل میان جناح های قدرت‬ ‫عراقی تبدیل شود‪.‬‬ ‫بنابرایــن انچه در اینــده پیــش روی داعــش بعد از‬ ‫ازادســازی موصل متصور اســت‪ ،‬بــا نگاهی خوشــبینانه‬ ‫حضور کم رنگ داعش در مناطــق مختلف عراق همچون‬ ‫استان هایسنی نشینبااستفادهازظرفیت هایاینگروه ها‬ ‫وانجامعملیات هایایذاییتوسطاینگروهدرنقاطمختلف‬ ‫جهان برای نشان دادن قدرت داعش است‪ .‬اما همان طور‬ ‫که اشاره شد مســاله مهمتر تالش امریکا برای ممانعت از‬ ‫ازادسازی کامل موصل و حفظ داعش در این شهر و گسیل‬ ‫انها به سمت ادلب است تا بدین طریق بتواند سیاست های‬ ‫مدنظر خود در سوریه را پیگیری کند‪ ،‬مگر انکه با روی کار‬ ‫امدن رســمی ترامپ در امریکا‪ ،‬سیاست های امریکا تغییر‬ ‫کرده و روند عملیات هــای هوایی ضد داعــش در موصل‬ ‫تسریع و تشدید گردد‪.‬‬ ‫مانعی به نام عربستان‬ ‫گفتارها‬ ‫امریکا صحنه گردان تنش ها در منطقه است‬ ‫حسن هانی زاده‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫گفتارها‬ ‫این جمله رئیس جمهور که «باید به جای تالش برای‬ ‫قدرت برتر منطقه شدن‪ ،‬برای قوی تر شدن منطقه تالش‬ ‫کرد» این روزها تحلیل های زیادی را به دنبال داشته است‪.‬‬ ‫پرسش اینجاست که منظور حسن روحانی‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫ایران از بیان این جمله چیست و ایا کشورهای منطقه این‬ ‫قابلیت را دارند که برای قوی تر شدن منطقه تالش کنند؟‬ ‫با وجود برخی اظهارنظرها و تالش هایی که بعضا از سوی‬ ‫برخی کشــورها برای حــل و فصل اختالفــات در منطقه‬ ‫صورت می گیــرد اما من معتقــدم باتوجه بــه مولفه های‬ ‫اختالف انگیــز که میان کشــورهای منطقه وجــود دارد‪،‬‬ ‫امــکان ایجاد یــک همگرایــی منطقه ای بــرای تقابل با‬ ‫هژمونی کشورهای استعمارگر وجود ندارد‪ .‬از انجایی که‬ ‫ژئوپلیتیک هویتی منطقه براســاس هویت هــای دینی و‬ ‫مذهبی شکل گرفته‪ ،‬بنابراین تقابل میان کشورهایی که‬ ‫دارای هویت های مذهبی و دینی هســتند طی سال های‬ ‫گذشته افزایش یافته است‪.‬‬ ‫دستیابی به یک قدرت منطقه ای نیازمند همگرایی‬ ‫اقلیمی و منطقه ای اســت که چنین زیرســاخت هایی در‬ ‫خاورمیانه وجود ندارد‪ .‬سه بازیگر مهم منطقه یعنی ایران‪،‬‬ ‫عربستان و رژیم صهیونیستی در تقابل مستمر با یکدیگر‬ ‫هســتند و این امر به تشــدید اختالفــات و واگرایی منجر‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫به همین دلیــل قدرت های اســتعمارگر هرگز اجازه‬ ‫نخواهنــد داد کشــورهای منطقه به یک قدرت مشــترک‬ ‫منطقه ای دســت پیدا کنند‪ .‬همچنانکه شــاهد هســتیم‬ ‫عربســتان و اســرائیل در برابر نقش تاثیرگــذار جمهوری‬ ‫اسالمی ایران یک ناتوی عبری ‪ -‬عربی تشکیل داده اند‪.‬‬ ‫بنابرایــن بــه نظــر نمی رســد کــه الاقــل در اینده‬ ‫کوتاه مدت یک قدرت منطقه ای شــکل بگیــرد‪ .‬در این‬ ‫میان تنها یک مولفه تاثیرگذار باقی خواهد ماند و ان تقویت‬ ‫قدرت دفاعی و بازدارندگی جمهوری اسالمی ایران است‬ ‫کــه می تواند عامل مهمی در شــکل گیری نوعــی موازنه‬ ‫قدرت در منطقه تلقی شود‪.‬‬ ‫در رابطه با نقش ریاض در منطقه باید توجه داشــت‬ ‫که عربستان سعودی تصمیمات مســتقلی خارج از اراده‬ ‫امریکا اتخاذ نکرده و نمی کند؛ یعنی سیاست ریاض تابعی‬ ‫از سیاست واشنگتن است و از انجایی که امریکا در تقابل با‬ ‫تهران قرار دارد به طور طبیعی عربستان نیز در کنار امریکا‬ ‫و علیه ایران قرار خواهد گرفت‪ .‬با این تفاســیر هیچ گونه‬ ‫دورنمایی در شرایط فعلی برای نزدیک ساختن دیدگاه های‬ ‫ریاض و تهران وجود ندارد مگر اینکه عربستان سعودی از‬ ‫زیر چتر حمایتی امریکا خارج شود‪.‬‬ ‫اگر حل و فصل اختالفات منطقه ای و قدرتمند شدن‬ ‫منطقه را به عنــوان یک فرضیه قرار دهیــم چندین مولفه‬ ‫برای رسیدن به این فرضیه نیاز است‪.‬‬ ‫در ابتدا تهران و ریــاض باید به یکدیگــر اطمینان‬ ‫بدهند کــه منافع همدیگــر را تحت تاثیر قــرار ندهند و به‬ ‫یکدیگر احترام بگذارند‪ .‬مشــکل عربســتان و ایران این‬ ‫اســت که هم به لحــاظ عقیدتــی در تضاد هســتند و هم‬ ‫عربستان خود را به لحاظ سیاســی رقیب ایران می داند و‬ ‫حاضر نیست منافع ایران را به رسمیت بشناسد‪.‬‬ ‫درواقع هر دو کشــور بایــد واقعیت های سیاســی و‬ ‫میدانی را بر اســاس منافع فراملی تعریف کننــد و بپذیرند‬ ‫و نه بر اســاس منافع ملی‪ .‬یعنی عربســتان باید بداند که‬ ‫رژیم اسرائیل دشــمن اعراب و مسلمانان است و در حوزه‬ ‫اســامی نیز می تواند با ایران‪ ،‬عــراق و حزب الله تعامل‬ ‫مثبت داشته باشد و نه درصدد حذف مقاومت باشد‪ .‬عامل‬ ‫دیگر انکه عربســتان و ایران در حوزه اوپک نیز می توانند‬ ‫بر اساس منافع ملی تعامل داشته باشند که این مساله یکی‬ ‫از مولفه های نزدیک شــدن دیدگاه های تهران و ریاض‬ ‫اســت‪ .‬یعنی نگاه عربســتان باید فراتر از نــگاه مذهبی و‬ ‫ایدئولوژیک باشد‪ .‬عربستان اینگونه تصور می کند که چون‬ ‫حزب الله شــیعه و نزدیک به ایران اســت‪ ،‬دشمن ریاض‬ ‫است در حالی که اسرائیل دشمن هر دو طرف است‪ .‬این‬ ‫مساله یک حاشیه امن برای رژیم اســرائیل ایجاد کرده و‬ ‫امروز وضعیت منطقه به نفع اسرائیل است‪.‬‬ ‫اگر عربستان اراده ای داشته باشد و بخواهد بر اساس‬ ‫منافع ملت های اســامی عمــل کند راه همچنــان برای‬ ‫تعامل مشــترک میان ایران و همســایگان عضو شورای‬ ‫همکاری خلیج فارس باز است‪ .‬ولی از انجایی که سیاست‬ ‫عربستان با سیاســت امریکا گره خورده‪ ،‬امریکایی ها نیز‬ ‫از عامل تضــاد ایدئولوژیک بین عربســتان و ایران برای‬ ‫بحران سازی در منطقه استفاده می کنند‪ .‬تمام بحران های‬ ‫منطقه ریشــه در تقابل هویت دینــی دارد و این یک اصل‬ ‫کامال روشن است‪.‬‬ ‫امریکا منافعش در ان اســت که کشــورهای منطقه‬ ‫به ســمت همکاری و همســویی حرکت نکننــد و به دلیل‬ ‫زیرســاختارهای اســامی موجود در خاورمیانــه به یک‬ ‫وحدت کامل نرسند‪ .‬یعنی یکی از استراتژی های امریکا‬ ‫در خاورمیانه ایجاد امنیت پایدار برای رژیم صهیونیســتی‬ ‫اســت و این امنیت پایدار تنهــا بــا اختالف افکنی میان‬ ‫کشورهای مسلمان منطقه فراهم خواهد شد‪ .‬یعنی امروز‬ ‫عامل اختالفاتی که در خاورمیانه وجود دارد امریکاست و‬ ‫هدف واشنگتن نیز ایجاد حاشیه امن برای رژیم اسرائیل‬ ‫است‪ .‬این در حالی اســت که منابع انرژی نیز برای امریکا‬ ‫مهم است اما در درجه دوم قرار دارد‪.‬‬ ‫درواقع به لحــاظ منابع انرژی موجــود در منطقه نیز‬ ‫امریــکا بــا اختالف افکنی میــان کشــورهای خاورمیانه‬ ‫می تواند از وضعیت موجود بهره ببرد‪.‬‬ ‫زیرا به هر حال وقتی تقابل در منطقه وجود داشــته‬ ‫باشد بر مولفه های کشورها تاثیرگذار است و به عنوان مثال‬ ‫اختالف میان تهران و ریاض به اوپک نیز سرایت می کند و‬ ‫دو کشور به سازوکاری برای حفظ منافع خود در حوزه انرژی‬ ‫دست پیدا نمی کنند‪.‬‬ ‫یعنی هرگاه ایــران بخواهــد قیمت نفــت از طریق‬ ‫کاهش صــادرات‪ ،‬به یک ســطح قابل قبــول بین المللی‬ ‫برسد‪ ،‬عربستان صادرات خود را به میزان زیادی افزایش‬ ‫می دهد تا قیمت نفت کاهش پیدا کند که در این میان نیز‬ ‫منافع امریکا تامین خواهد شد‪.‬‬ ‫در نتیجــه اگرچــه صحبت هــای رئیس جمهــور را‬ ‫می توان به عنوان مدلی بــرای گفت وگوهای منطقه ای و‬ ‫حل و فصل مشــکالت در منطقه ارزیابی کرد اما مشکل‬ ‫اینجاست که در سطح منطقه خاورمیانه و میان کشورهای‬ ‫اصلی همچــون ایران و عربســتان مشــکالت به حدی‬ ‫افزایش یافته است که شاید به سختی بتوان چشم اندازی‬ ‫برای حل انها متصور شد‪.‬‬ ‫این در شرایطی است که قدرت های خارجی همچون‬ ‫امریکا نیــز مایل به کاهــش تنش ها در منطقه نیســتند و‬ ‫بالعکــس منافع خــود را در افزایــش تنــش در خاورمیانه‬ ‫می بینند‪ ،‬زیرا همانطور که اشاره شــد در صورت افزایش‬ ‫تنش ها هم امنیت رژیم اسرائیل بیشتر تامین خواهد شد‬ ‫و مساله فلسطین نزد مردم کمرنگ تر خواهد شد و هم در‬ ‫بحث انرژی در صورت اختالف میان دو عضو اصلی اوپک‬ ‫یعنی تهــران و ریاض‪ ،‬امریکا می تواند بــا قیمت کمتری‬ ‫نفت تهیه کند‪.‬‬ ‫‪17‬‬ ‫گفتارها‬ ‫وقتی کاخ سفید «میانجی» می شود‬ ‫نقش واشنگتن در ایجاد مناقشه عربی چیست؟‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫ایاالت متحده امریکا همچنان سعی دارد در مناقشه‬ ‫اخیراعراب‪،‬نقشیکمیانجیراایفاکند!ایندرحالیاست‬ ‫که واشنگتن در ایجاد و اســتمرار این بحران دست داشته‬ ‫است‪.‬بدیهیاستکهدرچنینشرایطیاساساایاالت متحده‬ ‫امریکا صالحیت ورود به مناقشه دوحه و ریاض را ندارد‪ .‬طی‬ ‫روزهای اخیر‪ ،‬مقامات قطری و عربســتانی مشغول رایزنی‬ ‫با ایاالت متحده امریکا بر ســر بحران ایجاد شده در منطقه‬ ‫هســتند‪ .‬این در حالی است که رکس تیلرســون‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه ایاالت متحــده امریکا و از ان باالتــر‪ ،‬دونال د ترامپ‬ ‫رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا خود مولد بحران موجود‬ ‫در میان اعراب خلیج فارس هســتند‪ .‬از ســوی دیگر‪ ،‬عدم‬ ‫پذیرششروطامرانهوعجیبکشورهایعربیازسویقطر‪،‬‬ ‫معمای روابط دوحه و ریاض را وارد فاز تازه ای کرده اســت‪.‬‬ ‫عربســتان به عنوان اصلی ترین حامی تروریسم در منطقه‪،‬‬ ‫هم اکنون نمی تواند خشــم خود را از قطر پنهان کند‪.‬یکی‬ ‫از شروط عربســتان و متحدانش برای عادی سازی روابط با‬ ‫قطر‪ ،‬قطع روابط دوحه با تهران اســت‪ .‬با ایــن حال اخیرا‬ ‫مقامات کشورمان و قطر‪ ،‬بر توسعه روابط با یکدیگر تاکید‬ ‫کردند‪.‬به طور کلی‪ ،‬ایاالت متحده امریکا مشی مشخصی‬ ‫در قبال منطقه دارد‪ .‬ناامن ســازی منطقه غرب اســیا‪ ،‬یک‬ ‫استراتژی کالن در سیاست خارجی ایاالت متحده محسوب‬ ‫می شــود‪ .‬هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه نســبت به‬ ‫این خط مشی استراتژیک و راهبردی پایبند هستند‪ .‬در این‬ ‫معادله‪،‬تفاوتیمیانکبوترهاوبازهایامریکاییوجودندارد‪.‬‬ ‫در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما‪ ،‬رئیس جمهور سابق‬ ‫ایاالت متحده نیز شــاهد تکیه مقامات امریکایی بر همین‬ ‫اســتراتژی و راهبرد کالن بودیم‪ .‬تاســیس داعش توسط‬ ‫ایاالت متحده امریکا و تجهیز ان در همین راســتا صورت‬ ‫گرفت‪ .‬هم اکنون‪ ،‬در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ‬ ‫نیزاینمشیراهبردیهمچنانبهدستور العملاصلیسران‬ ‫کاخ سفید تبدیل شده است‪.‬‬ ‫درخصوص بحران ایجاد شده میان عربستان سعودی‬ ‫و قطر‪ ،‬نکاتی وجود دارد که باید نســبت به انها توجه شود ‪.‬‬ ‫مهم تریننکتهاینکهاساساسرانال سعودبادستورمستقیم‬ ‫ایاالت متحده اقدامــات غیر متعارف اخیر علیــه دوحه را‬ ‫طرح ریزی و اجرا کرده اند‪ .‬بدیهی است که نقش واشنگتن‬ ‫در این مناقشــه انکارناپذیر اســت‪ .‬از زمان سفر منطقه ای ‬ ‫ترامپ به عربستان سعودی و قطر‪ ،‬این بحران اغاز و سپس‬ ‫تشدیدشد‪.‬بسیاریازتحلیلگرانمسائلمنطقه‪،‬سف رترامپ‬ ‫و البی ها و رایزنی های صورت گرفته میان سران ال سعود و‬ ‫رئیس جمهور امریکا را نقطه اغاز مناقشه اخیر می دانند‪ .‬در‬ ‫ت ترامپ‬ ‫چنین شرایطی رکس تیلرسون وزیر امور خارجه دول ‬ ‫و دیگر مقامات امریکایی سعی دارند نقش یک میانجی را در‬ ‫مناقشهدوحهوریاضایفاکنند ‪.‬انهابه گونه ایرفتارمی کنند‬ ‫که گویا اساسا نسبت به شکل گیری این مناقشه خبر ندارند‬ ‫و نقشی نیز در ایجاد و اســتمرار ان ایفا نکرده اند ‪ .‬این بازی‬ ‫دوگانه مقامات امریکایی از سوی سران دو حزب دموکرات‬ ‫و جمهوریخواه مسبوق به سابقه بوده است‪ .‬به عبارت بهتر‪،‬‬ ‫روسای جمهور ایاالت متحده امریکا پس از هر بحرانی که‬ ‫در نظام بین الملل ایجاد می کنند‪ ،‬در کســوت میانجی گر‬ ‫همان بحران ظاهر می شوند‪ .‬این در حالی است که در روابط‬ ‫بین الملل‪ ،‬میانجی و واســطه گر تعریف مشخصی دارند‪.‬‬ ‫بر این اساس‪ ،‬کسی که مولد بحران اســت‪ ،‬نمی تواند در‬ ‫کسوت یک میانجی ظاهر شود‪.‬‬ ‫نکته بعدی‪ ،‬به نارضایتی کشورهای اروپایی از نقش‬ ‫ایاالت متحــده امریکا در ایجــاد بحران میان عربســتان‬ ‫سعودی و قطر باز می گردد‪ .‬زیگمار گابریل‪ ،‬وزیر امور خارجه‬ ‫المان صراحتا شروط تحمیل شده بر قطر را ناعادالنه دانسته‬ ‫اســت‪ .‬از ســوی دیگر‪ ،‬نامزد صدر اعظمی المان و رئیس‬ ‫ســابق پارلمان اروپا در تازه ترین اظهارات خود‪ ،‬سیاســت‬ ‫تســلیحاتی ایاالت متحده امریکا را مورد انتقاد جدی قرار‬ ‫داده و تاکید کرد ه که کشــورش نباید از این سیاست تبعیت‬ ‫کند‪.‬ویهمچنینازانگالمرکلخواسته تادستازروشهای‬ ‫مبهم بردارد و مواضع قاطعانه و شــفافی را در مقابل دونالد ‬ ‫ترامپ رئیس جمهور جنجالــی ایاالت متحده امریکا اتخاذ‬ ‫کند‪ .‬بــا این حال‪ ،‬نقطــه اوج اظهارات مارتین شــولتز‪ ،‬به‬ ‫نقش واشنگتن در تشدید مناقشه عربستان سعودی و قطر‬ ‫باز می گردد‪ .‬او در گفت وگو با روزنامــه المانی «دی ولت»‬ ‫می گوید‪« :‬رئیس جمهــور ایاالت متحــده امریکا بودجه‬ ‫تســلیحاتی این کشــور را افزایش داده اســت‪ .‬همچنین ‬ ‫ترامپ به صــورت همزمان قصد دارد از اروپا عقب نشــینی‬ ‫کند‪ .‬باید این سوال را پرسید ک ه ترامپ دقیقا به دنبال چیست‬ ‫و چه هدفــی را دنبال می کند؟ او به دور دنیا ســفر می کند و‬ ‫اختالفاتی مانند اختالف عربستان و قطر را تشدید می کند‪.‬‬ ‫این موارد نشــان می دهد که ما نباید از منطق تســلیحاتی‬ ‫ت ترامپ تبعیت کنیم‪ .‬تبعیت از این رویکرد ما را‬ ‫امریکا و دول ‬ ‫دچار گرفتاری خواهد کرد‪».‬‬ ‫همان گونه که در اظهارات مارتین شــولتز نیز تاکید‬ ‫شده اســت‪ ،‬ایاالت متحده امریکا نقش بسزایی در تشدید‬ ‫بحران میان عربستان و قطر داشته است‪.‬این نقش افرینی‪،‬‬ ‫همچنان ادامه دارد‪ .‬واشــنگتن‪ ،‬در قبــال بحران موجود‪،‬‬ ‫اهداف کوتاه مدت و بلند مدتی را تعریف کرده که به صورت‬ ‫مفصل بعدها به ان خواهیم پرداخت‪.‬‬ ‫بخشــی از اهــداف امریــکا در قبال مناقشــه اخیر‪،‬‬ ‫بــه سیاســت های تســلیحاتی ایاالت متحــده در منطقه‬ ‫باز می گردد‪.‬اینهمانموضوعیاستکهدرسخنانمارتین‬ ‫شولتز نیز نسبت به ان تاکید شده است‪ .‬بدیهی است که اگر‬ ‫کشورهای عضو اتحادیه اروپا در پازل چیده شده منطقه ای‬ ‫توسط واشنگتن ایفای نقش کنند‪ ،‬هزینه زیادی را به صورت‬ ‫خودخواسته بر پیکره اروپای واحد تحمیل خواهند کرد‪.‬‬ ‫سیاســت های تســلیحاتی دولت ترامپ برای اروپا‬ ‫به شــدت هزینه ســاز اســت‪ .‬نکته جالب توجــه اینکه در‬ ‫شرایطی که احزاب و گروه های اروپایی این بازی خطرناک‬ ‫را درک کرده اند‪ ،‬همچنان برخی کشــورها در منطقه مانند‬ ‫عربستان ســعودی ترجیح می دهند به بازی خطرناک خود‬ ‫در زمین ایاالت متحده و دولت ترامپ ادامه دهند‪ .‬بدیهی‬ ‫اســت که فرجام این بازی‪ ،‬گرفتاری در باتالقی خطرناک‬ ‫ت ترامپ و متحدان و وابســتگان ان خواهد بود‪.‬‬ ‫برای دول ‬ ‫عربستان سعودی نیز به عنوان یکی از مهره های منطقه ای‬ ‫ایاالت متحده امریکا از این قاعده مستثنی نیست‪ .‬بدیهی‬ ‫است که مناقشه اخیر‪ ،‬هزینه های زیادی را برای عربستان‬ ‫به همراه خواهد داشت که ملک سلمان و فرزندش همچنان‬ ‫متوجه ان نیستند‪ .‬انها زمانی به این نکته پی خواهند برد که‬ ‫دیگر فایده ای نخواهد داشت‪.....‬‬ ‫فکـر نـو‬ ‫از دریچه ای دیگر‬ ‫ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه‬ ‫علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست‪،‬‬ ‫دانشــگاه‪ ،‬حوزه های علمیه‪ ،‬فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم‪ .‬در واقع‬ ‫این صفحات‪ ،‬صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت‪ .‬نوعی عقالنیت‬ ‫ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند‪.‬‬ ‫شوکانگلیسی‬ ‫مساله علوم انسانی چه تاثیری بر بحران بریتانیا دارد؟‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫درامدی بر پدیدارشناسی‬ ‫دغدغهساکالوفسکینهتعریفپدیدارشناسی‪،‬‬ ‫بلکه تشــریح پیرامون ان اســت‪ .‬در ایــن کتاب‪،‬‬ ‫خود پدیدارشناســی یک پدیده محسوب می شود و‬ ‫در پردازش هــای پیرامتنی توضیح داده می شــود‪.‬‬ ‫سراغاز پدیدارشناسی هوسرل است چراک ه هایدگر‪،‬‬ ‫شــلر‪ ،‬اینگاردین‪ ،‬مرلوپنتــی‪ ،‬ســارتر و گادامر او را‬ ‫پــدر پدیدارشناســی می دانند‪ .‬در بخش نخســت‬ ‫بحث روی اورندگــی و ارتباط ان با پدیدار شناســی‬ ‫تشــریح می شــود‪ .‬یکی از موضوعات طرح شــده‬ ‫در پدیدارشناســی که به مفاهیم زبان شناســی تنه‬ ‫می زند بحث این همانی و چندگانگی است‪ .‬در این‬ ‫قضیــه نمادهای متمایــز از یک مکعب شناســایی‬ ‫شــده و مخاطــب را بــا ان از داللت های فلســفی‬ ‫برخوردار می کند‪ .‬نــگاه متفاوت به فلســفه گویا از‬ ‫دریچه پدیدار شناســی ممکن است‪ .‬مفصل بندی‪،‬‬ ‫میانجیگــری و نزدیک شــدن به چیســتی فهم‪ ،‬از‬ ‫خصیصه های پدیدارشناســی محسوب می شوند‪.‬‬ ‫پدیدارشناسی بحث راجع به معرفت شناسی نیست‬ ‫و قیــام ان پرســش و پاســخ و رهیافت بــه حقیقت‬ ‫نیست‪ .‬مواضع پدیدارشناســی اگر با کلیدواژه های‬ ‫معرفت شناســی گــره خورده انــد به خاطــر حضور‬ ‫مشترک شــان در یک برهــه از تاریخ بوده اســت‪.‬‬ ‫اکنون از خاستگاه خود فراتر رفته و به توافق با فلسفه‬ ‫مدرن رسیده است‪ .‬خصوصیت های پدیدار شناسی‬ ‫نامحدودند‪ .‬در بخش «پدیدار شناسی خود» فراتر‬ ‫از موضوع شک دکارتی بر وجود بدن به مساله پدیده‬ ‫تن نگاه می شود‪ .‬با عبور از شناخت زیست و روان در‬ ‫ساحت اندیشــه قرار می گیریم‪ .‬در زندگی با اندیشه‬ ‫می توانیم تمجید یا مالمــت کنیم و از زندگی ذهنی‬ ‫خود دور بشــویم‪ .‬اگر یک گزاره همیشه واحد باشد‬ ‫نمی توان مفهوم «تفــاوت» را به عنوان «تفاوت»‬ ‫درک کرد‪ .‬چراکــه بارها ممکن اســت از یک گزاره‬ ‫استفاده بکنیم و ان را به دیگری انتقال بدهیم یا در‬ ‫یک نوشته از ان استفاده کنیم و ان را تایید یا تکذیب‬ ‫کنیم‪ .‬البته ممکن اســت یک گزاره هنگام بررسی‬ ‫به گزاره هایی چندمعنایی تبدیل شــود‪ .‬از این رو از‬ ‫رهگذار زبــان می توان بــه درک انتقال نا ئل شــد‪.‬‬ ‫هرچند ریاضیدان ها و فیزیکدان ها به این مســاله‬ ‫مانند فیلسوف ها اهمیت نمی دهند‪ .‬در ادامه بحث‪،‬‬ ‫ساکالوفســکی به دوگونه خــرد و دو گونه هویدایی‬ ‫می پردازد‪.‬‬ ‫دریک سالاخیردوبارعلوم اجتماعیونظرسنجی های‬ ‫ان بریتانیا و نیز کل جهان را شــوکه کرده است‪ .‬مورد اول در‬ ‫برگزاری رفراندوم معروف بریتانیا برای جدا شــدن یا ماندن‬ ‫در اتحادیه اروپا رخ داد‪ .‬دیوید کامرون‪ ،‬نخســت وزیر وقت‬ ‫بریتانیا در ســال‪ ٢٠١6‬جدایی از اتحادیه اروپا را به رفراندوم‬ ‫گذاشت‪ .‬او مطمئن بود مردم به این جدایی هرگز رای مثبت‬ ‫نخواهند داد‪ .‬این اطمینان را علوم اجتماعی و نظرسنجی ها‬ ‫به او داده بود‪ .‬نظرسنجی ها نشــان می داد اکثریت مردم با‬ ‫جدایی از اتحادیه اروپا مخالف هســتند‪ .‬امــا نتیجه واقعی‬ ‫چیز دیگری بود‪ .‬مورد دوم اخیرا روی داد‪ .‬بعد از شوک اول و‬ ‫تشکیلکابینهجدیدتوسط ترزامی‪،‬حزباوکرسی هایالزم‬ ‫رادرپارلمانبریتانیابرایتصمیم گیری هایخاصدراختیار‬ ‫نداشت و برای ادامه کار نیازمند پشتیبانی حداکثری پارلمان‬ ‫بود‪.‬دولتتصمیمگرفتبراساساختیاراتقانونی‪،‬پارلمان‬ ‫را منحل و اعالم انتخابات زودرس کند تا بتواند کرسی های‬ ‫بیشــتری در پارلمان به دســت اورد‪ .‬بازهم اینجا نقش علوم‬ ‫اجتماعیونظرسنجی هابسیارشاخصبود‪.‬نظرسنجی هابه‬ ‫دولتمی گفتدرصورتبرگزاریانتخاباتدرروزهایاخیر‪،‬‬ ‫می تواندتعدادکرسی هایخودرادرپارلمانافزایشدهد‪.‬اما‬ ‫درکمالتعجبنه تنهاکرسی هایبیشتریبه دستنیامدبلکه‬ ‫تعدادکرسی هایحزبمحافظه کارکمترهمشد!نقشعلوم‬ ‫اجتماعی را در این بحران نباید دست کم گرفت‪ .‬دو تصمیم‬ ‫ی که از سوی دولت بریتانیا اتخاذ شد‪ ،‬مستقیما مرتبط‬ ‫مهم ‬ ‫با تصویری است که علوم اجتماعی برای سیاستمداران این‬ ‫کشور ترسیم کرده بود‪ .‬از این رویداد چندین نتیجه مختلف‬ ‫می توانگرفت؛اولانکهعلوم اجتماعیدارایدرصدیخطا‬ ‫هستند‪ .‬این خطا حتی در جوامع صنعتی هم زیاد است‪ .‬باید‬ ‫توجه داشت که معموال نظرسنجی ها در کشورهای صنعتی‬ ‫دقیق تر است زیرا مردم پاسخ های سنجیده تر می دهند و به‬ ‫دولت اطمینان بیشتری دارند و پیش بینی پذیرتر هستند‪ .‬اما‬ ‫این موارد در بریتانیا نشــان داد نظرسنجی ها در کشورهایی‬ ‫کــه از علوم اجتماعی پیشــرفت های برخوردار هســتند نیز‬ ‫گاه به خطاهای گســترده منجر می شــود‪ .‬دوم انکه نتیجه‬ ‫خطای علوم اجتماعــی گاه ملموس تر و مهلک تر از خطای‬ ‫علوم طبیعی است‪ .‬خطای علوم انســانی می تواند منجر به‬ ‫تصمیمات غلط سیاستمداران شــود و کل دنیا را با مشکل‬ ‫روبه رو کند‪ .‬خطاهای علوم انســانی گاه قابل جبران نیست‪.‬‬ ‫ســوم انکه‪ ،‬ما هنوز در ابتدای کار هســتیم‪ .‬علوم انســانی‬ ‫هنوز نمی تواند رفتارهای سیاســی را درک کند‪ .‬حال در مورد‬ ‫رفتارهایپیچیده تر‪،‬فاصلهمابادرکواقعیبسیارزیاداست‪.‬‬ ‫این مســاله از یک طرف به پیچیدگی انسان و روابط‬ ‫او و از ســوی دیگر به ازمون و خطای علوم انســانی و رشــد‬ ‫کورمال ان وابسته اســت‪ .‬دســتاوردهای این علوم را نباید‬ ‫نادیده گرفت اما وضعیت واقعی را هم نمی توان کتمان کرد‪.‬‬ ‫علوم انسانی به صورت جهشی رشــد نمی کند‪ .‬رشد این علم‬ ‫بر اثر اصالح تدریجی خطاهای گذشــته و تغییر مسیرهای‬ ‫کوچکرویمی دهد‪.‬علومانسانینیازضروریوحیاتیبشر‬ ‫است‪ .‬علوم انسانی باید همپای رشد بی سابقه علوم طبیعی و‬ ‫گسترش فناوری ها رشد کند‪ .‬خطر عد م توسعه علوم انسانی‬ ‫بسیارمهلک ترازخطرگسترشسالح هاینامتعارفاست‪.‬‬ ‫محمد فنایی اشکوری‬ ‫تو گوی فلسفی بین فرهنگ ها‬ ‫پیشنهاد گف ‬ ‫محمدفناییاشکوری‪،‬استادموسسهامامخمینی(ره)‬ ‫در دیدار پروفســور النی کارامالنگو‪ ،‬رئیس دپارتمان فلسفه‬ ‫دانشگاه اتن با اشاره به تاریخ چند هزار ساله و میراث فلسفی‬ ‫یونان و ایران و با بیان اینکه یونان کانون تفکر فلسفی بوده‬ ‫است‪ ،‬گفت‪« :‬هم فلسفه غرب و هم فلسفه اسالمی ریشه‬ ‫در فلسفه یونان دارند‪ .‬فلسفه یونان هم متاثر از فلسفه ایران‬ ‫باستاناست‪.‬ب اترجمهاثاریونانیبهعربیوفارسیفیلسوفان‬ ‫اسالمی با فلسفه یونان اشنا شدند و با استفاده از ان فلسفه و‬ ‫معارفاسالمیومیراثایرانباستانحکمتاسالمیراپدید‬ ‫اورده اند‪ ».‬فنایی با بیان اینکه ارتباط و گفت وگوی فلســفی‬ ‫بین ایران و یونان ریشه هزاران ساله دارد و این ارتباط ثمرات‬ ‫و برکات بسیاری داشته‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬ارتباط بین این دو‬ ‫کانونفلسفهمی تواندوضروریاستدرعصرجدیدهمادامه‬ ‫داشتهباشدوپیگیریشود‪.‬فلسفهالزمهحیاتانسانیومبنای‬ ‫هر تمدن انسانی است و تا انسان اندیشمند و متمدن هست‬ ‫فلسفه هم خواهد بود‪ ».‬او در ادامه تصریح کرد‪« :‬فلسفه با‬ ‫گفت وگوودیالوگارتباطذاتیدارد‪.‬اوالخودتفکرگفت وگوی‬ ‫درونی است‪ .‬ثانیا فلسفه در ضمن گفت وگو و مباحثه شکوفا‬ ‫می شــود‪ .‬میراث فلسفی ســقراط و افالطون دیالوگ های‬ ‫باقی مانده از انهاســت‪ .‬امروزه هم این دیالــوگ به ویژه بین‬ ‫فرهنگ های مختلف و علی الخصوص بیــن ایران و یونان‬ ‫می تواندبسیارپرثمرباشد‪».‬فناییاشکوریبابیاناینکهچون‬ ‫فلسفهچیزیجزظهورعقالنیتنیست‪،‬می تواندمبنایصلح‬ ‫وعدالتواخالقومعنویتباشد‪،‬تصریحکرد‪«:‬هنگامی که‬ ‫عقالنیت حاکم باشــد عدالت و اخالق و ارزش های انسانی‬ ‫مجال رشــد خواهند یافت‪ .‬بنابراین گفت وگوی فلسفی بین‬ ‫فرهنگ ها می تواند به سود تعالی بشریت باشد‪ ».‬او با اشاره‬ ‫به تسلط امام خمینی(ره) به فلسفه و تربیت شاگردان گفت‪:‬‬ ‫«فلسفه همیشــه در ایران حضور داشته‪ ،‬اما پس از انقالب‬ ‫اسالمی فلسفه در کشــور ما رونق بیشــتری یافته و بحث و‬ ‫پژوهش فلسفی در حوزه ها و دانشگاه های ما عالقه مندان‬ ‫بسیاریدارد‪.‬گفت وگوهاییکهبینفیلسوفانیونانیوایرانی‬ ‫برقرار می شود برای رشد و توسعه فلسفه در هر دو فرهنگ و‬ ‫نزدیکیدوملتکمکشایانیخواهدکرد‪».‬‬ ‫خبر از نگاهی نو‬ ‫بازگشت قندپهلو‬ ‫پرس تی وی ‪ ۱۰‬ساله شد‬ ‫برنامه طنز پرطرفدار روی انتن می رود‬ ‫هفت سال در هند‬ ‫روایت یک روزنامه نگار از سرزمین ‪ ۷۲‬ملت‬ ‫علوم اجتماعی کانتی‬ ‫روایت محمدعلی مرادی از علوم اجتماعی جدید‬ ‫محمدعلی مرادی‪ ،‬پژوهشگر حوزه فلسفه در نشست‬ ‫نقد و بررسی کتاب «شرایط امکان علوم اجتماعی در فلسفه‬ ‫غرب و فلسفه متاخر اسالمی» که در انجمن جامعه شناسی‬ ‫ایران برگزار شــد با اشــاره به اینکه یک ایراد عمده به ما وارد‬ ‫است که تاکنون به ان نپرداخته ایم و ان‪ ،‬این است که علوم‬ ‫مبانی می خواهد و مبانــی را هم فیلســوفان بحث می کنند‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬علوم اجتماعی دوران جدید مبنایش کانت اســت‪.‬‬ ‫تمامتحولفلسفهکانتدرکتابسنجشخردنابمی ایدودر‬ ‫ادامه دورکیم و اگوست کنت به فلسفه علوم اجتماعی متمرکز‬ ‫می شوند و وبر به نقد دوم متمرکز شــد و کنش را مهم دانست‬ ‫و گادامر بر نقد ســوم متمرکز می شــود‪ ».‬او با تاکید بر اینکه‬ ‫غرب یک تحول اســت‪ ،‬اظهار داشــت‪« :‬پرسش این است‬ ‫که چرا کانت و چرا عالمه؟ بحث این است که ایا می خواهیم‬ ‫پروسه ســوژه محوری را پیش ببریم و نگاه هگلی همه چیز را‬ ‫در پیش بگیرد و در ان حل بشــویم که تقریبا اکنون کسی از‬ ‫این پروژه دفاع نمی کند‪ ،‬به جز عــده ای از ایرانیان که من به‬ ‫انها ایرانیان قرن نوزدهمی می گویم‪ ».‬مرادی یاداور شــد‪:‬‬ ‫«به نظرم پروژه های دیگری را می شود تعریف کرد که بتوان‬ ‫نگاه چندوجهی به موضوع داشت و ســعی کنیم با سرنوشت‬ ‫تاریــخ خودمان عمــل کنیم‪ .‬در ایــن حالت عالمــه یکی از‬ ‫مهمترین ادم هاست‪ .‬عالمه طباطبایی‪ ،‬هشیارترین روحانی‬ ‫حوزه علمیه و حواسش بوده که جهان در حال تغییر و تحول‬ ‫است‪ ».‬این استاد دانشگاه با اشاره به نگاه مدرنیست هاگفت‪:‬‬ ‫«نگاه مدرنیست ها (سیدجواد طباطبایی و‪ ،)...‬به پدیده های‬ ‫اجتماعی توتالیتاریسم است و می خواهد همه را در سوژه ببیند‬ ‫و هگل هم اوج توتالیتاریسم است و امکانات دیگری که فراتر‬ ‫از سوژه هستند را نمی خواهد ببیند‪ .‬حال اگر نگوییم ان نگاه‬ ‫سوژه محور را داریم‪ ،‬اما در کران ان می خواهیم نقد سازمان را‬ ‫انجام دهیم و عالمه یکی از ظرفیت های ان است که در سنت‬ ‫خودش به جهان نگاه می کند‪ ».‬وی افزود‪« :‬این هشــیاری‬ ‫اســت که ما به حوزوی هــا می دهیم و می گوییــم ادای ما را‬ ‫درنیاورید و در سنت خود بمانید و در جهان بنگرید که متاسفانه‬ ‫حوزه هنوز این کار را نکرده است‪ ».‬مرادی تصریح کرد‪« :‬این‬ ‫کتاب شــروع کاری است که ســعی کند به ما بگوید ما با نگاه‬ ‫مدرنیستی نخواهیم مفاهیم را به عالمه تحمیل کنیم چون‬ ‫الزمه اش این است که غرب را خود و کانت‪ ،‬هگل و هایدگر را‬ ‫به درستیبخوانیم‪.‬همچنینشرطشایناستکهتئوری های‬ ‫راجع به انها را نخوانیم تا بفهمیم غرب در کجا شکل می گیرد‪.‬‬ ‫این کتاب در واقع شــروع راهی اســت که گفت وگوی بین ما‬ ‫و حوزوی ها صورت بگیرد‪ .‬ما باید بتوانیــم گفت وگو را پیش‬ ‫ببریم و در گفت وگو کسی‪ ،‬کسی را نمی خواهد قانع کند بلکه‬ ‫نزدیک شدن افق ها به هم هدف گفت وگو است‪».‬‬ ‫روایت یک سرگشتگی‬ ‫نقدی بر «رگ خواب»‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫بانک مســکن در راســتای ایجــاد رونق در ایــن بازار‪،‬‬ ‫بخشنامهتسهیالت‪ ١٢٠‬میلیونتومانیمسکنبدونسپرده‬ ‫رابهشعبابالغکردهاست‪.‬برایناساسمتقاضیانمی توانند‬ ‫بدون انکه سپرده ای در بانک مسکن داشــته باشند از اوراق‬ ‫مزبورتاسقف‪ ١٢٠‬میلیونتوماناستفادهکنند‪.‬اینچندمین‬ ‫طرح بانک مســکن اســت که برای رونق بازار مزبــور به اجرا‬ ‫درمی اید‪ .‬هدف این طرح ها اقشــار متوسط جامعه و زوجین‬ ‫و خانه اولی ها هستند‪ .‬طرحی که پیش تر بانک مسکن برای‬ ‫جواناندرنظرگرفتهبودباعنوانصندوقیکمشناختهمی شد‬ ‫که هدف از ایجاد ان پرداخت تسهیالت تا سقف‪ ٨٠‬میلیون‬ ‫تومان برای هر یک از زوجین با ســود ‪ ٩‬درصد بود که شــرط‬ ‫استفادهازاینتسهیالت‪،‬داشتنسپردهبهمیزان‪ 4٠‬میلیون‬ ‫تومان برای شش ماه الی یک سال بود‪ .‬اما طرح جدید بانک‬ ‫مسکن‪،‬امکانبهره برداریازتسهیالترابدونداشتنسپرده‬ ‫برای اقشار متوســط جامعه فراهم می کند‪ .‬به دنبال کاهش‬ ‫حجم سپرده های ممتاز نسبت به سال گذشته‪ ،‬بانک مسکن‬ ‫به منظور جلوگیری از کمبود عرضه اوراق مسکن‪ ،‬استفاده از‬ ‫تمامنمادهایتسهقبلازانقضارابرایتمامتسهیالتبدون‬ ‫سپردهایجادکردهاست‪.‬درحالحاضرنمادهایتسه‪ ٩٣١٠‬که‬ ‫ینمادهایبعدازانقابل استفادهو‬ ‫دی ماه‪ ٩٣‬صادرشدهوتمام ‬ ‫مبادلهاست‪.‬شورایپولواعتبارمهر‪ ١٣٩4‬مصوبه ایگذراند‬ ‫کهبه موجبانسقفتسهیالتبدونسپردهخریدمسکناز‬ ‫‪ ٣5‬به‪ 6٠‬میلیونتومانافزایشیافتکهبااحتساب‪ ١٠‬میلیون‬ ‫تومان تســهیالت جعاله قابل پرداخت به خریداران مسکن‪،‬‬ ‫پرداخت تسهیالت ‪ ٧٠‬میلیونی عمال مجاز شد‪ .‬همان زمان‬ ‫بانکمرکزیبرایخریداوراقبرایتسهیالتجدیدتبصره ای‬ ‫تعیین کرد که «برخورداری از ســقف جدید تسهیالت منوط‬ ‫به تــدارک اوراق گواهی حق تقدم صادر شــده از تاریخ ابالغ‬ ‫این مصوبه است‪ .‬دارندگان اوراق قبلی بانک مسکن ضمن‬ ‫برخورداریازسقفقبلیتسهیالتدرصورتتمایلمی توانند‬ ‫به صورت اســتفاده همزمان (از محــل اوراق جدید به میزان‬ ‫مابه التفاوترقمسقفجدیدباسقفقبلیتسهیالت)ازسقف‬ ‫جدید تسهیالت بهره مند شوند‪ ».‬طبق این تبصره استفاده از‬ ‫اوراقبانمادهای«تسه‪»٩4٠٧‬وقبلازانصرفابرایاستفاده‬ ‫ازتسهیالتباسقفقدیمیعنی‪ ٣5‬میلیونتومانقابل استفاده‬ ‫شد و متقاضیان تسهیالت بدون سپرده مسکن درصورتی که‬ ‫تمایلداشتندازسقفجدیدتسهیالتمسکنبرخوردارشوند‪،‬‬ ‫ناگزیر باید اوراق منتشر شده از ابان ‪ ١٣٩4‬به بعد را خریداری‬ ‫کنند‪.‬اینسیاستدرانمقطعزمانیباهدفجلوگیریازایجاد‬ ‫حباب قیمتی در اوراق موســوم به «تســه» اتخاذ شد‪ .‬بانک‬ ‫مسکن در بخشنامه اخیر خود‪ ،‬مســیر استفاده از تسهیالت‬ ‫بدون سپرده مسکن که این روزها با افزایش سقف ان به‪١٢٠‬‬ ‫میلیونتومان‪،‬احتماالپرمتقاضی ترازگذشتهاستراساده تر‬ ‫کرد‪.‬برایناساس‪،‬پرداختتسهیالتمسکنازمحلاوراق‬ ‫گواهیحق تقدماستفادهازتسهیالتمسکنبه تنهایییاتوام‬ ‫باسایرحساب هادرتمامحاالتانفرادیوزوجین‪،‬فارغازنماد‬ ‫اوراق صادره و صرفا مبتنی بر توجه به معتبر بودن اوراق ارائه‬ ‫شدهبارعایتتمامی شرایطوضوابطمقررامکان پذیراست‪.‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫وقتی در لحظه های نخســتین فیلــم و میان ازدحام‬ ‫مردم مقابل دادگســتری‪ ،‬دوربین از نمایی دور به ســمت‬ ‫چهره بخت برگشته «مینا» (لیال حاتمی) حرکت می کند و‬ ‫از او نمایی بســته می گیرد و درهمین حال‪ ،‬صدای افزوده‬ ‫(نریشــن) «مینا» که انگار برای پــدرش در حال نگارش‬ ‫نامه ای است بر تصویر شنیده می شود‪ ،‬اولین سنگ بنای‬ ‫روایی «رگ خواب» بر پرهیز از انطباق با واقعیت جامعه اش‬ ‫بنا می شود و به جای گزینش رئالیسم صرف و ادعای قالبی‬ ‫درام اجتماعی‪ ،‬قرارداد روایت بر فضای احساسی و عاطفی‬ ‫شــکل می گیرد‪ .‬دلیلش واضح اســت‪ .‬تاکیــد دوربین بر ‬ ‫گذار از اجتماع و رسیدن به یک نفر خاص و همچنین بیان‬ ‫شــاعرانه «مینا» بر تصویر درشــت خود‪ ،‬خبر از مهجوری‬ ‫زندگــی او می دهد کــه چندان هــم با واقعیــت اجتماعی‬ ‫همخوانی ندارد و گهگاه نیز بیان احساســی اش در ایجاد‬ ‫اغراق بی تاثیر نیســت‪« .‬ســتینگ» (مکان‪ /‬زمان) فیلم‬ ‫تقریبا تا انتها متناســب با اتمســفر عاطفی عمل می کند‪.‬‬ ‫مکان زندگی «مینا» متناســب با فضای جــاری در فیلم‪،‬‬ ‫خانه ای با شمایلی نامتعارف است؛ پله هایی که تا اسمان‬ ‫راه می دهد‪ ،‬مکانی که رو به سوی پرواز دارد و شاید موجب‬ ‫تحقق ارزوهای «مینا» شود‪ .‬زمان هم کامال غیرملموس‬ ‫و نامحسوس می گذرد تا سرگردانی «مینا» در مکان و زمان‬ ‫به درستی بر تصویر نقش ببندد و در انتهای فیلم و با پی بردن‬ ‫به مساله بارداری او‪ ،‬گذر چندماهه زمان‪ ،‬هم برای «مینا»‬ ‫و هم برای تماشاگر گذاری است از رویا به واقعیت‪ .‬گویی‬ ‫«مینا» و همه ما در انتهای فیلــم بیدار و با دنیای بدطینت‬ ‫واقعی اشنا می شــویم‪ .‬بیداری «مینا» را می توان به مرگ‬ ‫رویای او تشــبیه کرد؛ انجا که کف اتوبــان می افتد و چند‬ ‫لحظه بعد‪ ،‬با چهره ای پر از اشک و خاک‪ ،‬بیدار می شود و‬ ‫با حقارت به اطرافش نگاه می کند‪ .‬چه بسا سرگشتگی های‬ ‫دوربین و «مینــا» در اتوبــان – قبل از ســقوط و بیداری –‬ ‫می تواند به هذیان های دم مرگ تعبیر شود؛ پایان تاثیرگذار‬ ‫و فوق العاده ای که می توانســت فیلم را تا مرز رســیدن به‬ ‫شا هکار یاری کند؛ اگر ســکانس کلیشه ای و اخالقی اخر‬ ‫وجود نداشت‪ .‬غیر از سکانس پایانی فیلم‪ ،‬چند ایراد جزئی‬ ‫موجب خدشه دارشــدن روایت «رگ خواب» شده است‪.‬‬ ‫این ایرادها هم با چیدمان صحنه هــا و کم وزیادبودن انها‬ ‫مرتبط است و به متن بازمی گردد‪ .‬اصل و اساس پی ریزی‬ ‫لحن و فضای عاطفــی «رگ خواب»‪ ،‬افشــای تدریجی‬ ‫واقعیــت زندگی در برابر «مینا» اســت‪ .‬فیلــم از یک روند‬ ‫عاطفی و احساسی ارام ارام رو به دنیای واقعی برمی گرداند و‬ ‫«مینا» را به خود می اورد و او را نسبت به مهلک بودن جامعه‬ ‫اگاه می کند‪« .‬رگ خواب» فیلمی اســت حاصل پختگی‬ ‫کارگردان در پرداخت شــخصیت ها و تالیــف یک بازیگر‬ ‫مولف که در لحظاتی به دوربین سبک می دهد و میزانسن‪.‬‬ ‫این فیلم‪ ،‬سینماست و با تمام ایرادات ریز و درشتش‪ ،‬اثری‬ ‫خوب ارزش گذاری می شود‪.‬‬ ‫بازار مسکن در استانه رونق؟‬ ‫‪21‬‬ ‫خطایفلسفه ستیزیوفلسفه پرستی‬ ‫چرا افراط و تفریط در قبال فلسفه اشتباه است؟‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫هشدار برای خاک های رنگی هرمز‬ ‫احمدنادعلیاندرکتابخودکهدربارهفعالیت های‬ ‫اودرجزیرههرمزاستوتوسطپژوهشگاهمیراثفرهنگی‬ ‫و گردشگری منتشر شــده از مردم خواســته برای حفظ‬ ‫زیبایی جزیره هرمز از خرید خاک رنگــی خام خودداری‬ ‫کنند؛ چراکه با از بین رفتن این خاک‪ ،‬میراث بزرگی را از‬ ‫دست می دهیم‪ .‬در کتاب «موزه دکتر احمد نادعلیان»‬ ‫فعالیت هاینادعلیاندرجزیرههرمزبه صورتتصویری‬ ‫و نوشــتاری به دو زبان انگلیسی و فارســی تشریح شده‬ ‫اســت‪ .‬در این کتاب توضیح داده شده که فعالیت های‬ ‫هنری نادعلیان در جزیره هرمز از سال‪ ۱۳۸۵‬اغاز شده و‬ ‫سپسباراهنماییاوهنرمندانبومی بااستفادهازخاک ها‬ ‫و شن های رنگی‪ ،‬نقاشی های محیطی با مقیاس بزرگ‬ ‫انجام داده اند‪ .‬احمد نادعلیان‪ ،‬در بخشــی از این کتاب‬ ‫نســبت به برداشــت و صادرات خاک های نایاب جزیره‬ ‫هشدار داده و شــرح می دهد که شــاید در اینده بتوانیم‬ ‫زباله هاراازمحیططبیعیجمع اوریکنیماماشکل گیری‬ ‫کوه های رنگی و کانی های جزیره هرمز می تواند حاصل‬ ‫میلیون ها تحول زمین شناســی باشــد‪ .‬او در این کتاب‬ ‫نه تنهاروندشکل گیریموزهدکتراحمدنادعلیانراتوضیح‬ ‫می دهدبلکههموارهنسبتبهمسائلمحیط زیستیهشدار‬ ‫داده و از خواننده می خواهد نسبت به ان حساس باشد‪.‬‬ ‫نادعلیان در بخــش دیگری از کتاب به عروســک های‬ ‫پالستیکی کهنه ای اشــاره می کند که از میان زباله ها و‬ ‫کوچه ها جمع اوری کرده و انها را اســتعاره ای از کودکان‬ ‫نادیده گرفته شــده می دانــد‪ .‬همچنین بــه جمع اوری‬ ‫ی «دختلوک» در موزه اشاره می کند‬ ‫عروســک های بوم ‬ ‫که با پارچه های کهنه ساخته شده و بسیار تخیلی و فاقد‬ ‫جز ئیاتهستند‪.‬احمدنادعلیان‪۵۴‬سالههنرمندیدرحوزه‬ ‫هنرهایمحیطیوزمینیایرانیاست‪.‬اوبیشتربه خاطر‬ ‫کنده نگاریرویسنگ هایرودخانه هاشناختهشدهاست‪.‬‬ ‫فعالیت هایهنریاوهمچنینشاملحجاری‪،‬چیدمان‪،‬‬ ‫کارهای چندرســانه ای و اینترنتی (نــت ارت)‪ ،‬چیدمان‬ ‫ویدئویــی‪ ،‬کارهای تعاملی و اخیرا ســاخت اهندیس ها‬ ‫اســت‪ .‬او بیشــتر در طبیعت زندگی می کند و در عرصه‬ ‫بین المللی به اجرای هنر محیطی می پــردازد‪ .‬اثار او در‬ ‫بیش از ‪ ۴۰‬کشور دنیا پراکنده هستند‪ .‬او در سال ‪۲۰۰۳‬‬ ‫میالدی به همراه چند هنرمند دیگر‪ ،‬بــرای معرفی هنر‬ ‫معاصرایرانرهسپارسفردوساالنهونیزشدوهنرمحیطی‬ ‫رودخانه ای را ارائه داد‪ .‬در ســال‪ ۲۰۰۹‬میالدی اثر مهر‬ ‫اســتوانه ای و چاپ ان در خلیج فارس در تقویم دیواری‬ ‫هنر محیطی امریکا به ثبت رسید‪ .‬منتقدان بسیاری اثار‬ ‫اورابه عنوانتنهاهنرمندایرانیکهبه صورتحرفه ایدر‬ ‫زمینه هنر محیطی در عرصه جهانی فعالیت می کند‪ ،‬در‬ ‫مجالتتخصصیبین المللیمعرفیکرده اند‪.‬اوتاکنون‬ ‫در نمایشــگاه های گروهی و انفرادی متعددی در ایران‬ ‫و دیگر کشــورها اثار خود را به نمایش گذاشته است‪ .‬او‬ ‫حجاری روی سنگ در طبیعت را از سال ‪ ۱۳۷۵‬اغاز کرد‬ ‫و از سال ‪ ۱۳۷۶‬تاکنون سفرهای بسیاری به بیش از ‪۴۰‬‬ ‫کشورجهانداشتهاست‪.‬کارهایاوموضوع هاینمادین‬ ‫و الهام گرفته از اســاطیر باستانی هســتند که با تفسیر و‬ ‫شیوه اینوارائهمی شوند‪.‬اثاراوازجملهحجاری ها‪،‬خاک‬ ‫نقاشی ها‪،‬پیکره هاومهره هابیشتردرمحیططبیعیخلق‬ ‫ورهامی شوندودربرخیاوقاتعکس هاوفیلم هایانها‬ ‫درنمایشگاه هاونگارخانه هابهنمایشگذاشتهمی شوند‪.‬‬ ‫حجت االسالم محمدتقی ســبحانی‪ ،‬استاد فلسفه‬ ‫و عرفان در نشست «توســعه و تکامل فلســفه؛ افق ها و‬ ‫راهکارها» گفت‪« :‬تقریبا می توان گفت هر دولت شیعی‬ ‫ که در تاریخ ظهــور پیدا کــرده به دنبــال ان نوعی تمدن‬ ‫افریده و مهم ترین عنصر تمدنــی‪ ،‬تغییر و تحول و تکامل‬ ‫دانش بود‪ .‬در دولت جمهوری اسالمی ایران که در تاریخ‬ ‫تشــیع بی ســابقه اســت‪ ،‬و دولتی به تمام معنا شیعی که‬ ‫سیاســت‪ ،‬قدرت‪ ،‬فرهنگ و فکــر همه بر بنیــاد دانش و‬ ‫فرهنگ و ارزش های شــیعی اســت‪ ،‬بی تردیــد این نظام‬ ‫هم مولــد یک تمدن‪ ،‬و ایــن تمدن‪ ،‬مولــد عصر جدیدی‬ ‫از دانش های شــیعی خواهد بود‪ .‬اگر قرار اســت در عصر‬ ‫جمهوری اسالمی تحولی در دانش و تمدن رخ بدهد‪ ،‬یکی‬ ‫از این زیرساخت های تحول‪ ،‬تحول در دانش فلسفه است‬ ‫و اگر فلسفه ما دگرگون نشود‪ ،‬نباید انتظار داشته باشیم که‬ ‫ما در حوزه فقه و اصول و دانش های انسانی بتوانیم کاری‬ ‫اساسی انجام دهیم‪ ».‬او با بیان اینکه فلسفه‪ ،‬یک دانش‬ ‫بشری مثل همه دانش های دیگر است ادامه داد‪« :‬به این‬ ‫معنا که بشر با عقل خداداد روی میراث های فرهنگی معنوی‬ ‫اندیشه می کند‪ ،‬دانش سازی می کند‪ ،‬به ان معارف ساختار‬ ‫می دهد و این را به عنوان یک دانــش عرضه می کند‪ .‬اگر‬ ‫تعبد و تسلیم در مقابل دانش و دانشــمندان بود که ما این‬ ‫همه دانش های گسترده نداشتیم‪ .‬اگر قرار بود فیلسوفان‬ ‫ما در مقابل اندیشــه های گذشته ایســتادگی نکنند‪ ،‬بلکه‬ ‫ایستایی کنند ما امروز نه دانش مشــاء داشتیم و نه فلسفه‬ ‫اشراق و نه حکمت متعالیه‪ .‬هم ه اینها مرهون این است که‬ ‫اندیشمندان ما یک اصل داشــتند و ان «خردمندانه عمل‬ ‫کردن» و «اندیشه ورزانه وارد میدان شدن» است که یک‬ ‫اصل اساسی و یک حجت الهی است‪ ».‬سبحانی اظهار‬ ‫داشــت‪« :‬به همان مقدار که فلسفه ستیزی گناه است‬ ‫و خطاست‪ ،‬فلسفه پرســتی هم خطاست‪ .‬نباید کسانی‬ ‫فکر کنند کــه مثال دانش های ما مثل فلســفه‪ ،‬معبدی‬ ‫اســت که باید به بارگاهش رفت‪ ،‬تقدسش کرد‪ ،‬تعظیم‬ ‫کرد‪ .‬اندیشمندان و فیلسوفان را باید گرامی داشت‪ ،‬به‬ ‫این معنا که انها بزرگان فرهنگ ما هســتند‪ .‬این منطق‬ ‫فیلســوفان تاریخ بوده و هیچ فیلســوفی در مقابل رای‬ ‫استاد خودش‪ ،‬چون اســتاد و بزرگ بوده‪ ،‬توقف نکرده‬ ‫است‪ ،‬بلکه اندیشه ها را بررسی کرده و اگر دیده مطابق‬ ‫با عقل و مطابق با موازین است و پذیرفته و اگر احساس‬ ‫کرده با مبانی عقلی ناسازگار است‪ ،‬ان اندیشه را تکامل‬ ‫و توسعه و تغییر داده است‪».‬‬ ‫این اســتاد فلســفه و عرفان گفت‪« :‬متاســفانه‬ ‫تاریخ چند سده گذشته ما در حوزه فکر شیعی دچار یک‬ ‫بن بست معرفتی و دانشی شده است؛ یعنی گویا تصور‬ ‫کرده ایــم که میراث گذشــتگان و دانش گذشــتگان‪،‬‬ ‫اخرین مرحله اندیشه ورزی و دانش اندوزی است‪ .‬سقف‬ ‫دانش ها همین اســت و خالصه‪ ،‬ره چنان رو که بزرگان‬ ‫رفتند‪ .‬بدتر از ان‪ ،‬دوگانه هایی است که در تاریخ معاصر‬ ‫ما تبدیل به یک تابو شده اســت؛ مثال دوگانه اخباری و‬ ‫اصولی‪ ،‬دوگان ه فیلسوف و مثال متکلم‪ .‬این دوگانه هایی‬ ‫که اگر کســی بخواهد نســبت به یک طرف این ماجرا‬ ‫سخن بگوید‪ ،‬نقدی کند‪ ،‬بحثی نماید منسوب می شود‬ ‫به ان سمت دیگر‪ .‬این دوگانه هایی که ما درست کردیم‬ ‫به گمانم باید رخت بربندد تا ذهــن و ضمیر متفکران و‬ ‫دانشمندان ما حرکت کند‪».‬‬ ‫بازگشتقندپهلو‬ ‫برنامه طنز پرطرفدار روی انتن می رود‬ ‫شبکه اموزش سیما برای تابســتان امسال برنامه های‬ ‫مختلفیهمچون«قندپهلو»‪«،‬روبه روی ماه»‪«،‬پنجه های‬ ‫توانمند»‪«،‬مشاعرهدانشجوییسالمت»‪«،‬مشاعرهقرانی»‪،‬‬ ‫«پرسشــگر» و چند برنامه دیگر در نظر گرفته است‪ .‬برنامه‬ ‫«قندپهلو» با اجرای ناصر فیض‪ ،‬رضا رفیع و شــهرام شکیبا‬ ‫هر شب در یکی از مراکز فرهنگی با حضور میهمانان و مردم‬ ‫پخش می شود‪ .‬این برنامه طنز به تهیه کنندگی میثم تربتی و‬ ‫امیر قمیشی برای ایام تابستان تولید شده که سری جدید این‬ ‫برنامه اســت‪ .‬برنامه «رو به روی ماه» با هدف ترویج فرهنگ‬ ‫دفاع مقدس و همچنین ترویج کتابخوانی در شــبکه اموزش‬ ‫ســیما تولید شــده که در ایام تابســتان از این شبکه پخش‬ ‫می شــود‪ .‬در این برنامه‪ ،‬فرازهایی از کتاب هــا و رمان های‬ ‫دفاع مقدس در طول هفته خوانده می شــود و بخش هایی از‬ ‫داستان روایت می شــود‪ .‬هر داستان حاشــیه هایی دارد که‬ ‫البه الیداستان هابهانپرداختهمی شودوهمزماناطالعات‬ ‫جزئیجذابنیزبهمخاطبدادهمی شود‪.‬مسابقه«پنجه های‬ ‫توانمند»ازدیگربرنامه هاییاستکهدرجدولپخشتابستان‬ ‫قرار گرفته است‪ .‬این مسابقه به توانمندسازی دانش اموزان‬ ‫در فراگیری فن وحرفــه برای کار و اشــتغال و مهارت اموزی‬ ‫در تابستان می پردازد‪ .‬مسابقه «پنجه های توانمند» در ایام‬ ‫تابستان هر روز ساعت‪ ۱۸‬از شبکه اموزش روی انتن می رود‪.‬‬ ‫برنامه «مشاعره دانشــجویی ســامت» در حوزه فرهنگ و‬ ‫ادب اســت که در ان دانشــجویان دانشــگاه های علوم‬ ‫پزشکیرقابتادبیوشعردارند‪.‬اینبرنامهبهتهیه کنندگی‬ ‫امیرحسین اذر و اجرای اسماعیل اذر هر شب ساعت ‪۲۳‬‬ ‫از شبکه اموزش پخش می شود‪ .‬برنامه «مشاعره قرانی»‬ ‫نیز با حضور نوجوانان قرانی و در‪ ۴‬بخش تولید شده است‪.‬‬ ‫همچنین برنامه «پرسشــگر» راهکارهای اجرایی ســند‬ ‫بنیادین اموزش و پرورش را بررســی می کند‪ .‬محور برنامه‬ ‫بررســی تخصصی چالش های تحول در نظام اموزشــی‬ ‫و سیاســت های کالن نظــام امــوزش و پرورش اســت‪.‬‬ ‫«پرسشــگر» به تهیه کنندگی ســعید نوری ازاد هر جمعه‬ ‫ساعت‪ ۲۲‬به طورزندهرویانتنشبکهاموزشسیمامی رود‪.‬‬ ‫ازدیگربرنامه هایتابستانیشبکهاموزش«فرصتبرابر»‬ ‫اســت‪ .‬این برنامه به فعالیت های مهارت امــوزی و فنی و‬ ‫حرفه ای دانش اموزان در دوران تابستان می پردازد‪ .‬یکی‬ ‫دیگر از برنامه های تابستانی شبکه اموزش برنامه «طرح‪،‬‬ ‫رنگ‪ ،‬نقاشی» با رویکرد تقویت حواس پنج گانه‪ ،‬تجسم‬ ‫فعال به یادسپاری‪ ،‬تخیل به انحای مختلف قصه‪ ،‬شعر‪،‬‬ ‫ســاخت تصویر‪ ،‬طرح و ایده جدید‪ ،‬اموزش تکنیک های‬ ‫هنری و به خصوص نقاشی با تفاوت ابزارها و تکنیک ها‪،‬‬ ‫استفاده از نوشــتار و خط در ســاخت تصویر‪ ،‬بها دادن به‬ ‫انواع خطوط خوشنویسی و تایپ فارسی و استفاده متقابل‬ ‫ازادبیاتوشعردرساختتصویراست‪.‬‬ ‫خبر از نگاهی نو‬ ‫قیمت اوقات‬ ‫پرس تی وی ‪ ۱۰‬ساله شد‬ ‫یازدهــم تیرمــاه با گذشــت‬ ‫یک دهــه از عمــر شــبکه پــرس‬ ‫تی وی‪ ،‬نخســتین شــبکه خبری‬ ‫‪ ۲۴‬ساعته انگلیســی زبان ایرانی‪،‬‬ ‫این شــبکه وارد یازدهمین ســال‬ ‫فعالیت خود شــد؛ شــبکه ای که‬ ‫عزت اللــه ضرغامــی رئیس وقت‬ ‫رسانه ملی ان را «صدای اکثریت‬ ‫خامــوش جهان» توصیــف کرد‪.‬‬ ‫پرس تی وی پس از حدود چهارماه‬ ‫پخش ازمایشــی در ‪ ۱۱‬تیر ســال‬ ‫‪( ۱۳۸۶‬ســوم ژوئیه ‪ )۲۰۰۷‬رسما‬ ‫فعالیــت خــود را اغاز کــرد‪ .‬پرس‬ ‫تی وی با بهره گیــری از خبرنگاران‬ ‫متبحر ایرانی و بومــی مناطق مختلف جهــان‪ ،‬ماموریت‬ ‫انتشــار «خبر از نگاهی نو» را با هدف گذاری پخش برای‬ ‫شهروندان اروپا‪ ،‬امریکا و سایر نقاط جهان برنامه ریزی کرد‬ ‫و در هدف گذاری محتوایی خود‪ ،‬مقابله با سلطه رسانه های‬ ‫غربی در حــوزه خبر و برنامه ســازی و همچنیــن ایجاد پل‬ ‫ارتباطی با ملل دنیا و معرفی بدون واســطه سیاســت های‬ ‫جمهوری اســامی ایران را ســرلوحه قــرار داد‪ .‬به همین‬ ‫منظور با اینکه پایگاه اصلی این شبکه در تهران است‪ ،‬اما‬ ‫خبرنگاران مقیم بسیاری در نقاط استراتژیک و مهم جهان‬ ‫مستقر کرد ه که قریب به ‪ ۵۰‬نفر از انها به طور مداوم و روزانه‬ ‫به ارسال اخبار و تهیه گزارش های خبری متنوع همزمان با‬ ‫رخدادهای گوناگون می پردازند‪ .‬جــدول برنامه های این‬ ‫شبکه عالوه بر بخش های خبری متعدد و زیرنویس مستمر‬ ‫اخبار و رویدادها‪ ،‬با برنامه های گفت وگومحور‪ ،‬مســتندها‬ ‫و دیگــر ســاختارهای برنامه ســازی‬ ‫طراحی می شــود و مخاطبان پرس‬ ‫تی وی عالوه بر دریافت جدیدترین‬ ‫اطالعــات از رویدادهــا و تحوالت‬ ‫جهان‪ ،‬بــه تحلیل هــا از وقایع روز و‬ ‫جریانات مختلف دسترسی می یابند‪.‬‬ ‫برنامه ســازی در پــرس تــی وی در‬ ‫زمینه هــای سیاســی‪ ،‬اقتصــادی‪،‬‬ ‫فرهنگی و اجتماعی انجام می شــود‬ ‫و مجریــان ایــن برنامه هــا عمدتا از‬ ‫شــخصیت های مطــرح حوزه های‬ ‫کلی مورد پردازش برنامه ها هستند‪.‬‬ ‫براســاس امارها‪ ،‬اغلــب مخاطبان‬ ‫پرس تی وی را مخاطبان امریکایی‪،‬‬ ‫انگلیســی‪ ،‬هندی‪ ،‬پاکســتانی‪ ،‬نیجریه ای و شهروندان‬ ‫عربستان سعودی تشکیل می دهند‪ .‬پرس تی وی با پوشش‬ ‫اخبار مقاومــت علیه اشــغالگران خارجــی در خاورمیانه؛‬ ‫توجه خاصی به افشــاگری رسوایی های دولت های غربی‬ ‫مدعی حقوق بشــر و دموکراســی در حمایت از رژیم های‬ ‫دیکتاتوریومرتجعمنطقهوجهان‪،‬همچنینسیاست های‬ ‫تفرقه افکنانه بین کشورهای مسلمان و مظلوم دنیا داشته‬ ‫و انچه از ابتدای تاســیس ان با عنوان «نمایاندن ان روی‬ ‫دیگر سکه داستان ها» به عنوان ویژگی این شبکه عنوان‬ ‫شد‪ ،‬در عمل باعث شــد تا در ‪ ۱۰‬سال سپری شده از حیات‬ ‫پرس تی وی‪ ،‬این شبکه با انواع و اقسام سنگ اندازی ها و‬ ‫مانع تراشی ها بر ســر راه پخش خود روبه رو شود‪ .‬با وجود‬ ‫این محدودیت ها‪ ،‬شــمار بینندگان این شبکه ایرانی رو به‬ ‫افزایش است‪.‬‬ ‫هفت سال در هند‬ ‫روایت یک روزنامه نگار از سرزمین ‪ ۷۲‬ملت‬ ‫بخش نهم‪ /‬حجت االسالم محمدجواد حاج علی اکبری‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫تَکاثُــرا َو َتفَاخُ ــرا‪َ ،‬و‬ ‫َ‬ ‫ال ْ‬ ‫ یط ُل ُب َما ِعنْدَ ال َّن ِ‬ ‫ــاس ِعزا َو‬ ‫ُع ُلوا‪ ،‬پس از سمت دنیا دنبال‬ ‫مال و ثروت دنیا نمی رود برای‬ ‫اینکه از این طریق به تکاثر و‬ ‫تفاخر برسد‪ ،‬این یک؛ دنبال‬ ‫ان چیزهایــی هم که دســت‬ ‫مردم است نمی رود‪ ،‬خیلی از‬ ‫این درگیری ها و مزاحمت ها و‬ ‫اسیب ها که دور و بر ما هست‬ ‫ی که در‬ ‫ن چیز ‬ ‫مال این است که انســان می رود دنبال ا ‬ ‫دست مردم است‪ ،‬خیال می کند ان چیز قیمتی ای است‪،‬‬ ‫ن چیزی که‬ ‫تا از ان طریق به ع ّزت و اقایی برســد‪ ،‬حاال ا ‬ ‫دست مردم اســت‪ ،‬کسی اســت که مثال می تواند به ما‬ ‫حکمی بدهد‪ ،‬مقامی بدهد‪ ،‬شانی بدهد یا پولی بدهد‪ ،‬یا‬ ‫مالی بدهد‪ ،‬یا اعتباری چیزهایی که در دست مردم هست‬ ‫اینچیزها ستدیگر‪،‬همهاینهادرچشمشرنگمی بازد‪،‬‬ ‫چه اسایشی است‪ ،‬انسان به اینجا برسد‪.‬‬ ‫ یدَع َایا َمهُ َب ِ‬ ‫َو َ‬ ‫اطال‪ ،‬ان وقت چنین کسی هیچ وقت‬ ‫ال ُ‬ ‫روزها و شب هایش را به بطالت صرف نمی کند‪ ،‬می داند‬ ‫تقرب به حضرت‬ ‫روزهایش خیلی قیمتی هســتند‪ ،‬برای ّ‬ ‫حق‪ ،‬اینهــا را در باطــل خرج نمی کند‪ ،‬چــون می فهمد‬ ‫همه این چیزها باطل است و بطالنش در چشم او اشکار‬ ‫می شود ‪ .‬این حقیقت بندگی اســت و این نور علم است‪،‬‬ ‫نور علم این اســت‪ ،‬و ّال اگر یک کسی سرش پر باشد از‬ ‫انواع و اقسام اصطالحات و امثال اینها‪ ،‬از هر کدام از این‬ ‫رشته های علمی‪ ،‬خب باشد‪ ،‬خیلی هم القاب و عناوین‬ ‫هم به او داده باشند‪ ،‬باشد‪ ،‬اینکه علم نیست‪ ،‬نهایتا فضل‬ ‫است‪ ،‬علم این است‪.‬‬ ‫امام به اینجا که رسیدند این جمله را می گویند‪ ،‬این‬ ‫جمله دقیق است‪َ ،‬ف َه َذا‪ ،‬الله اکبر‪َ ،‬ا َّو ُل َد َر َج ِه ال ُّت َقی ‪ ،‬این‬ ‫چیزی که راجع به تقوا تا به حال این مقدار شنیدی‪ّ ،‬اولین‬ ‫درجهتقواتازهاینجاست‪،‬یعنیبهایننقطهکهشمارسیدید‬ ‫تازه رسیدی به ّاولین درجه تقوا‪ ،‬یعنی تقوا این است‪ ،‬این‬ ‫تازه می شــود ّاولین درجه اش‪ ،‬ببینید چه افق پروازی ای‬ ‫وجــود دارد ‪ .‬اینجایی که مــن و شــما االن خواندیم در‬ ‫ السالم)‬ ‫نگاه مانخیلی باال ست‪،‬از نظرامامصادق(علیه ّ‬ ‫اینجا تازه می شود ّاولین درجه تقوا‪ ،‬تازه می شود ّاول راه‪،‬‬ ‫حاال ببینید چه درجاتی پیش روی انســان مومن هست‬ ‫و این دیگــر وقتش را تلف نمی کند‪ ،‬می گیرد مســیر را و‬ ‫ السالم) این ایه را خواندند‪،‬‬ ‫می رود جلو‪ ،‬اینجا امام(علیه ّ‬ ‫اینایهازانایاتاست‪َ .‬ق َ‬ ‫الد ُار‬ ‫الال َلهُ ت ََب َارک َوت ََعا َلی ‪ِ :‬ت ْلک َّ‬ ‫ض َو َ‬ ‫ین َ‬ ‫یا ْ‬ ‫ا ْ‬ ‫ال ْر ِ‬ ‫ال َف َسادا‬ ‫ِیدُون ُع ُلوا ِف ‬ ‫ال یر َ‬ ‫ال ِخ َر ُه ن َْج َع ُل َها ِل َّل ِذ َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ین‪ ،‬این ایه خیلی ایه عجیبی است‪ ،‬فرمود‬ ‫ق‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫اق‬ ‫ع‬ ‫ل‬ ‫َ‬ ‫ّ‬ ‫َو ا َ َ ُ َ‬ ‫الد ُارا ْ‬ ‫ال ِخ َرهُ‪،‬خیلیجملهسنگینی‬ ‫اینسرایاخرت‪ِ :،‬ت ْلک َّ‬ ‫الد ُار ا ْ‬ ‫ال ِخ َرهُ‪ ،‬این سرای اخرت با ان عظمت‪،‬‬ ‫است‪ِ ،‬ت ْلک َّ‬ ‫چون کلمه ِتلک می دانید دیگر یعنی خیلی بزرگ است و‬ ‫خیلیرفیعاست‪،‬فرمودانجارامی دانیمنبرایچهکسی‬ ‫گذاشتم؟ ن َْج َع ُل َها ِل َّل ِذین‪ ،‬گذاشتمش برای ان کسانی که‬ ‫ین َ‬ ‫ِیدُون ُع ُلوا‬ ‫ال یر َ‬ ‫خیلی بزرگ می شوند و باال می ایند‪ِ ،‬ل َّل ِذ َ‬ ‫ض َو َ‬ ‫یا ْ‬ ‫ال ْر ِ‬ ‫ال َف َسادا‪ ،‬اینها دنبال برتری جویی و ریاست‬ ‫ِف ‬ ‫و اقایی و فساد و امثال اینها در زمین نیستند‪ ،‬خیال نکنید‬ ‫دست شــان نمی رســد‪ ،‬اصال اراده اش را ندارند‪ ،‬اصال‬ ‫ارزویش را ندارند‪ ،‬اصال نمی خواهند‪ ،‬قلب شان ازاد ازاد‬ ‫است‪ُ .‬ق ْل ُت‪ :‬یا َا َبا َع ْب ِدال َل ِه! َا ْو ِص ِنی !‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫«هفت ســال در هنــد»؛ یادداشــت هایی از کشــور‬ ‫هند؛ همان کشور ‪ ٧٢‬ملت؛ همان کشــوری که به ارزانی‪،‬‬ ‫فقــرای بی نیاز‪ ،‬شــهرهای کثیــف‪ ،‬قصرهای باشــکوه‪،‬‬ ‫تکنولوژی پیشرفته کامپیوتری و‪ ...‬مشــهور است اما اگر‬ ‫نگاه یک دکترای جامعه شناسی ادبیات به همراه زاویه دید‬ ‫روزنامه نگاری همراه با نویسنده باشد‪ ،‬قطعا اتفاقی متفاوت‬ ‫می افتد‪ .‬پاکســیما مجوزی‪ ،‬نویســنده این یادداشت ها‪،‬‬ ‫تجربه های هفت ســاله خود را در این کتــاب جمع اوری و‬ ‫انتشارات هزاره سوم ان را منتشــر کرده است‪ .‬او در مقدمه‬ ‫این کتــاب‪ ،‬چنین می نویســد‪« :‬در مورد هنــد کتاب های‬ ‫بسیاری منتشر شده و افراد زیادی درباره این کشور نوشته اند؛‬ ‫از عرفان و فلســفه بودایــی و هندو گرفته تا فســتیوال ها‪،‬‬ ‫معابد‪ ،‬بناهای تاریخی‪ ،‬هنر‪ ،‬ادبیات‪ ،‬فرهنگ و در نهایت‪،‬‬ ‫ســفرنامه های قدیم و جدیدی که به وفور یافت می شــود‪.‬‬ ‫کافی است به یکی از این موضوعات عالقه مند باشید و به‬ ‫سراغ این کتاب ها بروید یا در اینترنت کلمه هند را جست وجو‬ ‫کنید و هر انچه را می خواهید بیابید‪ .‬در چنین فضایی‪ ،‬سعی‬ ‫کردم کتاب پیش رو‪ ،‬چهره متفاوت تری از هند نشان دهد‪».‬‬ ‫یادداشت های «هفت ســال در هند» براساس چند بخش‬ ‫تنظیم شده است‪« :‬از گوشه وکنار»‪« ،‬ادم ها»‪ « ،‬جامعه» و‬ ‫«مراسم و زندگی»‪ .‬در بخش گوشه وکنار‪ ،‬شهرهای بمبئی‪،‬‬ ‫دهلی‪ ،‬گوا و پوتاپارتی‪ ،‬گجرات و هفت شهر عشق از زاویه‬ ‫دیدیمتفاوتمعرفیشدهاست؛اینکهچهصنایعدستی ای‬ ‫در انها پیدا می شود یا مردم چگونه در انها زندگی می کنند‪ .‬در‬ ‫بخش یادداشت های روزانه هر ان چیزی که می تواند یک‬ ‫ایرانی را متعجب کند و به پرسش وادارد پیدا می شود و هندی‬ ‫متفاوت را برای مان توصیف کند‪ .‬برای مثال در یادداشتی به‬ ‫میزان استفاده از مواد مخدر در هند یا رشته هایی که حضور‬ ‫زنان در ان با مشکل روبه رو هستند و‪ ...‬پرداخته شده است‪.‬‬ ‫اینکه بدانیم مراســمی نظیر نوروز یا عاشــورا یا رمضان در‬ ‫هند چگونه برگزار می شود یا مراسم فستیوال شمع در هند‬ ‫چیست‪ ،‬از دیگر ویژگی های این کتاب است‪ .‬پرداختن به‬ ‫زندگی دخترانی که از درس خواندن ممنوع هستند و‪ ...‬در‬ ‫بخش «زندگی» کتاب امده اســت‪ ،‬اما ادم های متفاوتی‬ ‫که در این هفت سال نویسنده کتاب با انها برخورد کرده هم‬ ‫در نوع خود عجیب هستتد؛ مردی که شبیه گاندی است و‬ ‫حتی زنی شبیه مونالیزا‪ ،‬شخصیت هایی هستند که هرکدام‬ ‫قصه ای خواندنی دارند‪ .‬فصلی از این کتاب هم از ادبیات و‬ ‫زندگی نویسندگان یا اثاری می گوید که می توان با انها هند‬ ‫را بهتر شناخت؛ مانند بیدل دهلوی‪ ،‬میرچا الیاده و سهراب‬ ‫سپهری‪ .‬این کتاب را نشــر هزاره سوم اندیشه با قیمت ‪۲۲‬‬ ‫هزار تومان منتشر کرده است‪.‬‬ ‫تفسیرصحیفهسجادیه‬ ‫‪23‬‬ ‫سیاست‬ ‫رازاشنا‬ ‫سیاست‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫بوسیدندستایت اللهجنتیتوسطحسام الدین‬ ‫اشناتعجباهالیسیاسترابرانگیخت‬ ‫راز اشنا‬ ‫تصویری از حسام الدین اشنا که در حال بوسیدن دست ایت الله جنتی‬ ‫است‪ ،‬جنجال در فضای رسانه ای و سیاسی ایجاد کرده است‪ .‬حسام الدین‬ ‫اشنا این بار به جایی توییت با یک عکس به موضوع مورد بحث تبدیل شده‬ ‫است‪ .‬در این پرونده در این باره بحث کرده ایم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪25‬‬ ‫‪1‬‬ ‫سیاست‬ ‫حسام الدیناشنادوبارهخبر سازشدهاستاینبارامانهبه‬ ‫خاطرتوییتومطلبتلگرامی بلکهبهخاطریکفریمعکس‪.‬‬ ‫او دست ایت الله جنتی را بوسیده اســت؛ ان هم نه در‬ ‫خفا بلکه مقابل دیدگان همه‪ .‬یک عکاس هم زرنگی کرده و‬ ‫این تصویر جنجالی را در قاب دوربینش ثبت کرده است‪ .‬این‬ ‫تصویر در حاشیه مراسم ترحیم همسر حجت االسالم احمد‬ ‫علم الهدی‪،‬امام جمعهمشهدثبتشدهبود‪.‬‬ ‫اوجنجال درست کرده‪ ،‬دوباره اصالح طلبان رخ به رخ‬ ‫او شده اند و فشــارها هم انچنان بوده که او به صورت متوالی‬ ‫واکنش هاییداشتهاست‪.‬حاالهمینعکسموجبشدهتا‬ ‫انهایی که منتقد حضور اودر کنار حسن روحانی بودند حاال با‬ ‫قوتبیشتریاینخواستهخودرادنبالکنند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫توضیحات اقای مشاور‬ ‫حسام الدین اشنادوباردراینبارهتوضیحداد‪،‬اوابتدادر‬ ‫کانالتلگرامی خودنقل قولیازاظهاراتحسنروحانیدرایام‬ ‫انتخاباتدرتبریزرابیانکردهونوشت‪«:‬ماهمهمی توانیمبا‬ ‫وحدت و اتحاد و همبستگی و ارامش‪ ،‬با کمک از رهبر عزیز‬ ‫و فرهیخته ای که من حاضرم برای برخی امور ده ها بار دست‬ ‫ایشانراببوسم‪،‬مشکالتراحلکنیم‪».‬‬ ‫دقایقی بعد اما این توضیحات حذف شد و حسام الدین‬ ‫اشنا به توضیحی یک خطی بسنده کرد و نوشت‪« :‬می توان‬ ‫حرمتاستادانرانگاهداشتولیازمواضعخودکوتاهنیامد‪».‬‬ ‫به هر حالتصویردست بوسیاشنااورابهیکیازچهره هایدو‬ ‫روزاخیررسانه هاوفضایمجازیتبدیلکرد‪.‬درفضایمجازی‬ ‫طنزهای فراوانی درباره این اقدام تولید شد‪ .‬انتقادات جدی‬ ‫زیادی هم به مشاور روحانی صورت گرفت‪ .‬اما در روزنامه ها‬ ‫این روند ادامه داشــت‪ .‬روزنامه وقایع اتفاقیه در گزارشــی با‬ ‫عنوان«اشنا»‪،‬چشماسفندیاررئیس جمهورینوشتهاست‪:‬‬ ‫«حسام الدین اشنا از ان دسته کســانی است که جامعه رای‬ ‫اقای روحانــی را در نظر نمی گیرد‪ .‬اظهارات نســنجیده اش‬ ‫پیشازانتخاباتوبعدازانهمموجبدلخوریطیفوسیعی‬ ‫از طرفداران رئیس جمهوری شــد‪ .‬بااین حال‪ ،‬انها انتخاب‬ ‫روحانی را به رفتارهای غیرمنتظره مشــاورش ترجیح دادند و‬ ‫رای‪24‬میلیونیاو‪،‬نشانگربی توجهیبهاشنایی هایپیشین‬ ‫بود‪».‬روزنامه ارمان نیز در گزارشــی با عنــوان «توجیه های‬ ‫نا اشنا» از توجیه های اشــنا درباره تصویر منتشر شده انتقاد‬ ‫کردونوشت‪«:‬بسیاریمعتقدهستنداگراشنابوسیدندست‬ ‫ایت الله جنتی را با هر دلیلی درست می دانسته‪ ،‬یا باید در برابر‬ ‫نقدهاسکوتکند‪،‬یابهتشریحدالیلخودبپردازد‪،‬چراکهقرض‬ ‫گرفتنجمالتازرئیس جمهوربرایهدفیمتفاوتاقداماشنا‬ ‫رابیشازقبلزیرسوالمی برد‪».‬اماروزنامهشرقدرگزارشی‬ ‫مفصلبهروندزندگیوسیاست ورزیحسام الدیناشناپرداخته‬ ‫اســت‪ .‬این روزنامه در کنار ان واکنش ها به تصویر جنجالی‬ ‫از اشنا را نیز پوشــش داده است‪.‬برخی از روزنامه ها همچون‬ ‫اعتمادوروزنامه هایاصولگراماجراراخیلیجدیندیده اند‪.‬‬ ‫الیاسنادران‪،‬سیاستمداراصولگراهمدرتوئیتیدراین‬ ‫باره نوشــت‪« :‬برای ایجاد وحدت هیچ کس در کشور انتظار‬ ‫دست بوسی و تعظیم ندارد‪ ،‬توقع ما تالش شبانه روزی برای‬ ‫حل مشکالت و مسائل معیشتی مردم است‪ ».‬محمدعلی‬ ‫ابطحیهمدرواکنشبهدست بوسیحسام الدیناشنادرکانال‬ ‫تلگرامی خودنوشت‪«:‬دستبوسیپرسروصدایدوستماقای‬ ‫اشناازایت اللهجنتیالبتهیکامرشخصیاستوجزوحقوق‬ ‫فردی‪ ،‬ممکن است خوشمان بیاید یا نیاید ولی هر فردی در‬ ‫اینامورحقداردتصمیمخودشرابگیرد‪».‬اماتوضیحبعدی‬ ‫ایشانکهتلویحانوشته اندبهخاطرحلمشکالتمردمدست‬ ‫بوسیده اند‪ ،‬قابل نقد است‪ .‬تجربه نشــان داده دست بوسی‬ ‫و پابوسی مشــکلی از مردم حل نمی کند‪ .‬خود اقای اشنا هم‬ ‫می دانند‪.‬دست بوسیایت اللهجنتیرابامنتگذاشتنبرمردم‬ ‫نبایدتوجیهکرد‪.‬اینتوجیه‪،‬اهانتبیشتریبهایت اللهجنتی‬ ‫است که باید دستش را بوسید تا مشکالت مردم را حل کند‪.‬‬ ‫دراینموردیابایدمعذرتخواستیابایدگفتدوستداشتم‬ ‫و خوب کاری کردم‪ .‬این توضیح اقای اشــنا درســت نبود‪».‬‬ ‫همزمانعبدا…گنجیمدیرمسئولروزنامهجوانباتجلیل‬ ‫از اقدام اشــنا در بوسیدن دســت یک عالم دینی تاکید کرد‪:‬‬ ‫«به جای اینکه این اقدام اشنا را نکوهش کنیم باید اقدامات‬ ‫دیگرش را مذمت کنیم‪ .‬اگر مشاوره های وی روحانی را تا مرز‬ ‫رقابتبانظامپیشبردبایدنکوهششودنهاحترامبهیکپدر‬ ‫واستاد‪».‬‬ ‫سایتعصرایرانهمدرمطلبینوشت‪«:‬دست بوسی‪،‬‬ ‫در فرهنگ ایرانی‪ ،‬به جز چند مورد خاص و کامال استثنایی‪،‬‬ ‫امری مذموم شمرده می شود و هر چه ســطح دانایی جامعه‬ ‫باالتر می رود‪ ،‬دست بوســی‪ ،‬زشــت تر از پیش جلوه می کند‬ ‫که البته چنین نیز هســت‪ .‬جامعه ای که دست بوسی در ان‬ ‫رواج داشته باشد و بوســیدن دست قدرتمندان‪ ،‬پلکان ترقی‬ ‫افراد است‪ ،‬حتما محکوم به سقوط اســت‪ .‬وداع با فرهنگ‬ ‫«دست بوسی»وگسترش«عزتنفس»درفردفرداعضای‬ ‫جامعه‪،‬ازلوازماولیهرسیدنبه«توسعهپایدار»است؛بهقول‬ ‫ایت اللهجوادیاملی‪«:‬نهدستکسیراببوسیدونهبگذارید‬ ‫دست تانراببوسند‪».‬‬ ‫کانال تلگرامی دولت بهار متعلق به طیف احمدی نژاد‬ ‫در مورد این اقدام اشــنا می نویســد‪« :‬دکتــر احمدی نژاد‪:‬‬ ‫دموکراسی هایکنترل شدهبهپایانراهرسیده اندونتوانسته اند‬ ‫ازادیوعدالتراتامینکنند‪.‬بایدبهفکرراهجدیدیباشیم‪».‬‬ ‫همچنین داریــوش قنبری از فعاالن سیاســی اصالح طلب‬ ‫نیز در واکنش به این اقدام اشــنا می گویــد‪« :‬دولت و اقای‬ ‫روحانیبیشترازانچهکهبسیاریتصورمی کنند‪،‬بامشکالت‬ ‫و چالش های مختلف دســت و پنجه نــرم می کنند‪ .‬بنابراین‬ ‫لزومی نداردافرادیماننداقایاشنابااظهارنظرهایعجوالنه‬ ‫خودباعثایجادهزینهبرایدولتشوند‪».‬‬ ‫وی ادامــه داد‪« :‬حاشیه ســازی های اقای اشــنا تنها‬ ‫به ماه های اخیــر برنمی گردد و اگر نگاهــی به فعالیت های‬ ‫ایشــان در چهار ســال اخیر بیندازیم متوجه می شوید که در‬ ‫فاصله های زمانی نامشخص باعث شده اســت که دولت و‬ ‫شخص رئیس جمهور زیر سوال برود‪ .‬زیرا به هرحال ایشان‬ ‫به عنوان مشــاور اقای روحانی شناخته می شــوند و هر انچه‬ ‫مطرحمی کنندبیانگرمواضعدولتاست‪.‬درحالیکهبسیاری‬ ‫ازاقداماتونظراتایشانبااصولوچارچوبدولتهمخوانی‬ ‫نداردوحتیدربرخیموارددرتضاداست‪».‬‬ ‫سه وجه یک دست بوسی‬ ‫اما در میان روزنامه نگاران اصولگرا‪ ،‬محسن مهدیان از‬ ‫جملهافرادیبودکهبهایندست بوسیواکنشنشانداد‪.‬‬ ‫او نوشــت‪ :‬این دست بوسی ها اشناســت‪ .‬روایت این‬ ‫«دست بوسی» هایسیاسی‪،‬تبارشناسیوماهیتواقعیافراد‬ ‫وجریاناتاست‪.‬بااینورود‪،‬قابعکسدست بوسیاشناسه‬ ‫حســا م الدین اشــنا دوبــار در ایــن‬ ‫بــاره توضیــح داد‪ ،‬او ابتــدا در کانــال‬ ‫تلگرامی خود نقل قولی از اظهارات حسن‬ ‫روحانی در ایام انتخابات در تبریز را بیان‬ ‫کرده و نوشــت‪« :‬مــا همــه می توانیم با‬ ‫وحدت و اتحاد و همبستگی و ارامش‪ ،‬با‬ ‫کمک از رهبر عزیز و فرهیخته ای که من‬ ‫حاضرم برای برخی امور ده ها بار دســت‬ ‫ایشان را ببوسم‪ ،‬مشکالت را حل کنیم‪».‬‬ ‫دقایقی بعد اما این توضیحات حذف شد‬ ‫و حســام الدین اشــنا به توضیحی یک‬ ‫خطی بســنده کرد و نوشــت‪« :‬می توان‬ ‫حرمت اســتادان را نگاه داشــت ولی از‬ ‫مواضع خود کوتاه نیامد‬ ‫وجهدارد‪.‬بوسیدندستایت اللهجنتیتوسطاشنادرمراسم‬ ‫ختمهمسرعلم الهدی‪.‬‬ ‫یکم‪:‬تکریم کننده‬ ‫تکریم کنندهودست بوسنهحاجمنصوراستونهمیثم‬ ‫مطیعی‪،‬جناباشناست‪.‬نسبتسیاسیواعتقادیایناقایان‬ ‫روشناست‪.‬‬ ‫منوشمابابرادراشنااشنائیمواورابهچنینکرنش هایی‬ ‫نمی شناســیم‪ .‬تــا امــروز از ســوپر انقالبیون سیاســی هم‬ ‫دست بوسیایت اللهجنتیندیدیم‪.‬دقتکنیدکهدست بوسی‬ ‫در جمع اســت‪ .‬نادیده گرفتن عکاس‪ ،‬توسط تکریم کننده‬ ‫غیر منطقیاست‪.‬پسقراراستپیامی سیاسیبهجامعهمنتقل‬ ‫شود‪.‬چهپیامی؟‬ ‫دومتکریمشونده‬ ‫تکریم شــونده ایت الله علم الهدی و حجت االســام‬ ‫رئیســی و یک اســتاد اخالق و عالم و عارف ربانی نیســت‪.‬‬ ‫تکریم شوندهجنابجنتیاست‪.‬نسبتاقایجنتیباایندولت‬ ‫روشنست‪.‬ایت اللهجنتیصریح ترینمانعمقابلجریان های‬ ‫انحرافیاست‪.‬ایننیزپیامدارد‪.‬‬ ‫سوم‪:‬نحوهتکریم‬ ‫یعنی ممکن نیســت اقای اشــنا به اقای جنتی محبت‬ ‫بورزد؟ حتما ممکن اســت‪ .‬اما به چه طریق؟ دست بوســی؟‬ ‫در جمع؟ مقابل دوربین؟ نحوه محبت ورزی هم اشناست‪ .‬با‬ ‫ایننحوهدست بوسی‪،‬بایداینمحبتدرشدیدترینحالتش‬ ‫به مخاطب منتقل شــود‪« .‬اورده» این دست بوسی فراتر از‬ ‫هزینه اشمقابلاستهزاءحامیانست‪.‬اماچرا؟رازماندگاری‬ ‫ِ‬ ‫«دولت تکنوکرات» ها در «دست بوسی» هاست‪ .‬این دولت‬ ‫«تقابلش» در عین «اظهار ارادت» است‪« .‬انحرافش» در‬ ‫«ظاهر الصالحیست»‪ .‬فراموش نکنید هشــدار ان بزرگ را‬ ‫که فرمود؛ جریانی وجود دارد که «صورت انقالب» را بدون‬ ‫«سیرتش»می خواهد‪.‬‬ ‫انقالب هست‪ ،‬محتوا ندارد‪ .‬مثل همین دست بوسی‬ ‫ بی ارادت‪ .‬پی نوشت‪ :‬اگر می خواهید جامعه را اگاه کنید این‬ ‫«دست بوســی های اجتماعی» را مقابل «پشت کردن های‬ ‫سیاسی»قراردهیدومقایسهکنید‪.‬مردمهوشیارند‪.‬می توان‬ ‫سیاهه ای از دست بوسی ها و پشت کردن های این دولت به‬ ‫مردمارائهکرد‪».‬‬ ‫واکنش هایکاربرانفضایمجازی‬ ‫همان طور که انتظار می رفت‪ ،‬از لحظه انتشار تصویر‬ ‫دیدار حسام الدین اشــنا با ایت الله جنتی‪ ،‬موج واکنش ها در‬ ‫توئیتر اغاز شــد‪ .‬عده ای از کاربران این حرکت اشنا را نشانه‬ ‫نوعی عدم همراهی مشــاور رئیس جمهور با سیاســت های‬ ‫دولتونشانهنوعیدوروییدانستهوخواستارعزلاوازسمت‬ ‫مشاوریرئیس جمهورشدند‪.‬یکیازکاربرانهمراهباهشتگ‬ ‫‪#‬اشنا_استعفا نوشت‪« :‬نه کاسب اصالح طلبی هستیم‪ ،‬نه‬ ‫باج خواه رســانه ای؛ اما از ‪#‬روحانــی می خوایم تعارف نکنه‪،‬‬ ‫ماخوذ به حیا نباشــه و ‪#‬اشــنا رو برکنار کنه‪ ».‬کاربر دیگری با‬ ‫اشارهبهتوئیت هایقبلیاشناکهبعضادوپهلوبودند‪،‬نوشت‪:‬‬ ‫«می ترسم اشنا درمورد عکس بوســیدن دست اقای جنتی‬ ‫بنویسه‪ :‬هر عکسی را نمی توان سرســری دید‪ .‬یک باردیگر‬ ‫بخوانیدشایدنظرتانکمیتغییرکرد‪».‬کاربردیگریدرتوئیتر‬ ‫خطاببهاشنانوشت‪«:‬اقایاشنا[اینحرکت]گلبهخودی‬ ‫نیست؟یکمدقتکنیدهستبهخدا!»فرددیگریبادفاعاز‬ ‫اینحرکتاشنانوشت‪«:‬ماادمایجوگیریهستیم‪.‬تادیروز‬ ‫اشنا خوب بود امروز عزل؟ صرفا به خاطر اینکه کسی دست‬ ‫کسیروبوسیده‪».‬‬ ‫به نظر می رسد حسام الدین اشنا با دردسری تازه مواجه‬ ‫شدهاست‪.‬‬ ‫اقای خاص‬ ‫سیاست‬ ‫حسام الدین اشنا را بیشتر بشناسیم‬ ‫‪2‬‬ ‫حسام الدین اشــنا که این روزها به نظر نزدیک ترین‬ ‫فرد به حســن روحانی به شــمار می رود‪ ،‬در ســال ‪1343‬‬ ‫در تهران متولد شده اســت‪ .‬در شانزده ســالگی به سپاه‬ ‫پاسداران شهرکرد پیوسته و در هفده سالگی کارمند رادیو‬ ‫اهواز شده و به نویســندگی و اجرای برنامه های رادیویی‬ ‫پرداخته است‪ .‬او که اکنون به عنوان مشاور رئیس جمهور‬ ‫در نهاد ریاســت جمهوری رفت و امد دارد کارشناسی ارشد‬ ‫معارف اســامی و تبلیغ و دکترای فرهنگ و ارتباطات از‬ ‫دانشــگاه امام صادق(ع) را در کارنامه خود دارد‪ .‬عنوان‬ ‫رساله دکترای اشنا «فرهنگ‪ ،‬ارتباطات و سیاست خارجی؛‬ ‫دیپلماسی فرهنگی امریکا در ایران ‪ 1332‬تا ‪ »1357‬بوده‬ ‫است‪ .‬درباره زندگی شــخصی اش هم باید گفت که اشنا‬ ‫در ســال ‪ ۱۳۶۷‬با دختر ایت الله دری نجف ابادی ازدواج‬ ‫کرده و گویا خطبه عقــد او را حضــرت ایت الله خامنه ای‬ ‫خوانده است‪».‬‬ ‫زندگی نامه حسام اشنا‬ ‫منتقدانش وقتی می خواهند به طعنــه از او یاد کنند‬ ‫می گویند او یــک فرد امنیتی اســت و از همیــن زاویه به‬ ‫حسن روحانی مشــاوره می دهد‪ .‬علت این داستان هم به‬ ‫سوابق کاری او باز می گردد‪ .‬او در زمان دری نجف ابادی‬ ‫به معاونت روحانیون وزارت اطالعات منصوب شد‪ .‬ماجرا‬ ‫هم گویا جزئی ترش این است که پس از انکه رئیس دولت‬ ‫اصالحات با انتصاب محسنی اژه ای به معاونت ویژه وزارت‬ ‫اطالعات مخالفت می کند‪ ،‬دری نجف ابادی‪ ،‬اشنا را برای‬ ‫این پســت در نظر می گیرد‪ .‬جســتاری در ارشیو خبرهای‬ ‫ان دوران نشــان می دهد که او پس از مناظره با پناهیان‬ ‫در برنامه دیــروز امروز فــردا در ســال ‪ 93‬در وبالگ خود‬ ‫مســئولیت مدیرکل اطالعات قم را تکذیب کرد و نوشت‪:‬‬ ‫«حســام الدین اشــنا هیچ گاه در شــهر قم مدیرکل نبوده‬ ‫است‪ .‬تنها در دانشگاه امام صادق (علیه السالم) به مدت‬ ‫هشت سال مدیرکل امور پژوهشی بوده است‪».‬‬ ‫اشنا بدون لباس روحانیت‬ ‫او که در ســال های اخیــر دیگر لبــاس روحانیت به‬ ‫تن نمی کنــد‪ ،‬از جملــه دانش اموختگان دانشــگاه امام‬ ‫صادق(ع) است که در دولت حسن روحانی حضور دارد‪.‬‬ ‫اشنا مشاور حســن روحانی در امور فرهنگی از مهر ‪۱۳۹۲‬‬ ‫تاکنون است‪ .‬او در سال ‪ 84‬در طرحی پژوهشی به موضوع‬ ‫روحانیت و ایدز پرداخت و کتاب «ما روحانیون در مواجهه‬ ‫با ایدز چه می توانیم بکنیم؟» را برای یونیســف نوشــت‪.‬‬ ‫همین هم دستمایه ای شد برای اینکه بعد از ده سال دوباره‬ ‫لباس روحانیت بپوشد‪ .‬او پیش از این در پاسخ به اعتراض‬ ‫ایت الله علم الهدی درباره ترک کسوت روحانی گفته بود‬ ‫«کاری که من انجام می دهم تناســبی با لباس روحانیت‬ ‫ندارد‪ ،‬نه پیش نمازم نه منبری و کاری که کسوت روحانیت‬ ‫داشته باشد را ندارم‪ ،‬پس چه ضرورتی دارد که این لباس‬ ‫خدمت را بپوشم‪».‬‬ ‫درباره ســال ‪ 92‬و اینکه چه شــد یکباره اشنا به ستاد‬ ‫حسن روحانی امد‪ ،‬حرف و حدیث زیاد است‪ .‬حتی برخی‬ ‫می گویند او بین انتخاب ســتاد جلیلی و روحانی مردد هم‬ ‫بوده است‪ .‬حسام الدین اشنا جزو معدود امام صادقی های‬ ‫حاضر در تیم روحانی است‪ .‬نقطه اشتراکی خسرو قنبری‬ ‫(مشاور امنیتی خاتمی)‪ ،‬سعید جلیلی (دبیر شورای عالی‬ ‫امنیت ملــی)‪ ،‬احمد علم الهــدی (امام جمعه مشــهد)‪،‬‬ ‫مصطفی پورمحمدی (وزیر کشور سابق)‪ ،‬سعید حجاریان‬ ‫(تئوریسین جریان اصالحات)‪ ،‬حسام الدین اشنا (مشاور‬ ‫رســانه ای حســن روحانی)‪ ،‬علــی صالح ابــادی (رئیس‬ ‫ســازمان بورس)‪ ،‬محســن اســماعیلی (عضو حقوقدان‬ ‫شــورای نگهبان)‪ ،‬عبدالله رمضان زاده (سخنگوی دولت‬ ‫خاتمی) و سیدمحمد حسینی (وزیر ارشاد) و جمع کثیری از‬ ‫معاونان (که با رفت و امد وزرا هیچ گاه تغییر نمی کنند) بدنه‬ ‫کارشناسی اکثر سازمان ها و وزارتخانه ها‪ ،‬سازمان صدا و‬ ‫سیما‪ ،‬رسانه ها‪ ،‬سازمان فرهنگ و ارتباطات اسالمی‪ ،‬مرکز‬ ‫اسناد انقالب اسالمی و‪ ...‬در یک کلیدواژه با هم ارتباط‬ ‫دارند‪ .‬ان کلیدواژه هم «امام صادقی» است‪.‬‬ ‫اما اشنا نقش قابل توجهی در حضور رسانه ای حسن‬ ‫روحانی‪ ،‬مخصوصــا درجریــان مناظره هــای انتخاباتی‬ ‫ایفا کرد‪.‬‬ ‫برخی منابع رســانه ای همان زمان عنوان می کردند‬ ‫که طراحی‪ ،‬رنگ بندی و تصویر سازی کلید حسن روحانی‬ ‫از سوی اشنا صورت گرفته تا برندسازی جدیدی در عرصه‬ ‫رقابت هــای انتخاباتی داشــته باشــد‪ .‬حتــی او در تولید‬ ‫محتوای مستند انتخاباتی حسن روحانی نیز نقش پررنگی‬ ‫داشته است‪ .‬حتی مشــهور اســت که طراح عبارت «من‬ ‫سرهنگ نیستم من حقوقدانم» نیز او بوده است‪.‬‬ ‫جنجال های اقای خاص‬ ‫اشــنا در این ‪ 4‬سالی که در کنار حســن روحانی بوده‬ ‫بارها جنجالی شده است‪ .‬جنجال های او بیشتر از فضای‬ ‫مجازی شــکل می گیرد؛ فیس بوک‪ ،‬توئیتــر و اخیرا هم‬ ‫کانــال تلگرامــی اش‪ .‬برای مثــال پس از انکــه محمود‬ ‫نیلــی احمدابــادی توســط رئیس جمهور به عنــوان وزیر‬ ‫پیشــنهادی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری به مجلس معرفی‬ ‫شــد‪ ،‬موجی در مجلس برای مخالفت با وی شکل گرفت‬ ‫که با واکنش حسام الدین اشنا همراه گردید‪ .‬او در صفحه‬ ‫شــخصی فیس بوک خود با اشــاره به جلســه رای اعتماد‬ ‫به وزیر پیشــنهادی دولت نوشــت‪« :‬نماینــدگان محترم‬ ‫مجلس انتخابی راهگشــا را پیش رو دارنــد؛ این عزیزان‬ ‫می توانند ِ‬ ‫میان رفتن زیر بار ســلطه گفتمانی اقلیت مطلق‬ ‫پایــداری و اســتقالل مجلــس از افراط گرایــان یکی را‬ ‫انتخاب کنند‪ .‬میان راهبرد همراهــی یا عدم همراهی قوا‬ ‫یکی را انتخــاب کننــد‪ .‬میان خواســته دانشــگاهیان و‬ ‫خواسته های باج خواهان یکی را انتخاب کنند‪ .‬اقای دکتر‬ ‫اشنا در زمان دری نجف ابادی به معاونت‬ ‫روحانیون وزارت اطالعات منصوب شد‬ ‫حسام الدین اشنا جزو معدود امام صادقی های‬ ‫حاضر در تیم روحانی است‬ ‫برخی می گویند او بین انتخاب ستاد جلیلی و‬ ‫روحانی مردد هم بوده است‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫حســن روحانــی البتــه تمایلی نــدارد تــا ان چنان‬ ‫حسام الدین اشنا را در کنار خود بنشاند‪ .‬می داند منتقدان‬ ‫او بیــن اصالح طلبــان و اصولگرایان زیاد هســتند‪ .‬پس‬ ‫او را زیاد روی پــرده نمی اورد‪ .‬اما دیده شــده که در موارد‬ ‫بسیار حســاس از جمله مناظره های انتخاباتی او همیشه‬ ‫گوشش را به سمت اشنا نزدیک کرده تا نظر او را هم بداند‪.‬‬ ‫حضور در ستاد انتخاباتی روحانی‬ ‫اودربارهترککسوتروحانیگفتهاست«کاریکه‬ ‫منانجاممی دهمتناسبیبالباسروحانیتندارد»‬ ‫سیاست‬ ‫داستان رفاقت با روحانی‬ ‫اما داستان رفاقت این دو همنشین این روزها به سال های‬ ‫دور باز می گردد‪ .‬حسام الدین اشنا ماجرا را اینگونه روایت‬ ‫می کند‪« :‬من در یک مورد با ایشــان همــکاری نزدیکی‬ ‫داشــتم‪ .‬ســال ‪ 77‬در جریان مســاله رفع حصر ایت الله‬ ‫منتظری با ایشان از نزدیک کار کردم و فکر می کنم خاطره‬ ‫خوبی از ان تجربه داشتم‪ ».‬وی نقش خود را در ان ماجرا‬ ‫مشــاور خواند و افزود‪« :‬اقــای دری نجف ابــادی از من‬ ‫خواستند که به اقای روحانی کمک کنم‪».‬‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫نیلی احمدابادی وزیر پیشنهادی ریاست جمهوری نه اهل‬ ‫فتنه است نه بی تجربه و نه ناشــناخته‪ ،‬او یک جرم بیشتر‬ ‫ندارد‪ ،‬دانشگاه را برای دانشــگاهیان می خواهد نه برای‬ ‫سیاستمداران‪».‬‬ ‫این اظهارات اشنا با واکنش شدید نمایندگان مجلس‬ ‫مواجه شد و نهایتا مجلس به نیلی احمدابادی رای اعتماد‬ ‫نداد‪.‬‬ ‫یا بعد از ان او در مورد نقش مجلس در تصویب برجام‬ ‫هم گفته بود‪« :‬مساله مذاکرات هسته ای چیزی است که‬ ‫در سطح کالن نظام مطرح می شــود‪ .‬در مورد مذاکرات‬ ‫هســته ای هرچه در ســطح کالن نظام مصلحــت دیده‬ ‫شود همان انجام می شود و روشن اســت که هدایت این‬ ‫مذاکرات با مقام معظم رهبری‪ ،‬مدیریت ان با رئیس جمهور‬ ‫و اجرای ان با وزارت خارجه است‪ .‬بنابراین وقتی ما در این‬ ‫سطح داریم صحبت می کنیم و طراحی می کنیم تشخیص‬ ‫اینکه چه چیــزی نیاز به مصوبه مجلــس دارد یا به مصوبه‬ ‫ان نیاز ندارد نه در حد تعدادی از نمایندگان مجلس است‬ ‫نه در حد رسانه ها و نه در حد دلواپسان است‪ ،‬بلکه در حد‬ ‫کسانی است که هدایت‪ ،‬طراحی مدیریت و اجرای ان را‬ ‫بر عهده دارند‪».‬‬ ‫حســام الدین اشــنا در یک مناظره تلویزیونی درباره‬ ‫نفوذ‪ ،‬به ماجرای مرگ سعید امامی‪ ،‬مدیرکل وقت امنیت‬ ‫داخلــی وزارت اطالعات در زندان اشــاره کــرد و گفت‪:‬‬ ‫«زمانی فردی در دهه ‪ 70‬متهم و دســتگیر شد و در زندان‬ ‫نیز فوت کرد‪ .‬این ادم توسط نیروهایی از نیروهای انقالب‬ ‫به مثابه شــهید‪ ،‬مرحوم و قربانی تلقی شد و از سوی دیگر‬ ‫نیروها به عنوان خائن و جاســوس و ادم اســرائیل نسبت‬ ‫داده شد‪ .‬امروز ‪ 16‬سال از ان روز گذشته و بعد از ‪ 16‬سال‬ ‫هنوز قضاوت صریح در مورد ان نمی توان کرد‪ .‬کیس های‬ ‫خاص احکام خاص دارند‪ .‬شــاید در کشور ‪ 4-5‬نفر بدانند‬ ‫اصل ماجرا چیست‪».‬‬ ‫یا حتی او در یک اظهارنظر جنجالی دیگر هم گفته‬ ‫بود‪« :‬ما تا جایی داریم کسی رئیس دفتر رئیس جمهوری‬ ‫بشــود و دخالت عالی ترین مقام نظام را در پی داشــته که‬ ‫بگویند این اقا را رئیس دفترت منصوب نکن‪ .‬ما با شرایطی‬ ‫در کشــور مواجه بودیم که به خاطر مخالفت با یک فرد‪،‬‬ ‫عزل شدند‪ .‬نفوذ انجاست‪ .‬نفوذ انجایی است که به خاطر‬ ‫مقاومت عالی ترین مقام نظام برای ماندن وزیر اطالعات‬ ‫کشــور که قرار اســت از نفوذ جلوگیری کند‪ ،‬مقام اجرایی‬ ‫کشــور قهر می کند و می گوید ما که رفتیم‪ ،‬خودتان اداره‬ ‫کنید و بعدش عالم و ادم باید جمع شوند که اقا را بیاورند تا‬ ‫کشور را اداره کنند‪».‬‬ ‫چنــد مــاه پیــش دکتــر عبدالرضــا داوری مشــاور‬ ‫احمدی نژاد مدعی شد که اشنا در ســال ‪ 86‬به استخدام‬ ‫حسام الدین اشنا هم مورد انتقاد‬ ‫اصالح طلبان است و هم البته‬ ‫اصولگرایان‬ ‫یــک پــروژه ضدامنیتی درامده اســت که در رســانه های‬ ‫داخلی هم خبر ان بدون نام بردن از اشــنا منتشــر شــده‬ ‫است‪ .‬او برخی از اســناد این پروژه را هم اورده است‪« :‬از‬ ‫جمله این برنامه ها ایجاد پوشــش علمی برای اســتخدام‬ ‫دکتر «حسام الدین اشنا»‪ ،‬مشــاور کنونی حسن روحانی‬ ‫و برقراری ارتباط امنیتی با وی‪ ،‬ذیل پوشــش علمی بوده‬ ‫است‪ .‬به این بخش از سند ســفارت امریکا در لندن توجه‬ ‫کنید‪« :‬اســتحکام پوشش سیاســی [محمدعلی] پدرام‬ ‫نیز در «استخدام» حسام الدین اشنا‪ ،‬شخصیت روحانی‬ ‫و اکادمیک مرتبط با [نهادهای امنیتی]‪ ،‬برای مشــارکت‬ ‫در کارگاه دانشــگاه دورهــام در اوریــل ‪[ ٢٠٠٧‬فروردین‬ ‫‪ ]۸۶‬با موضوع دیپلماســی عمومی اشــکار بود‪ .‬موفقیت‬ ‫پوشــش سیاســی [محمدعلی] پدرام انجا مشخص شد‬ ‫که حســام الدین اشــنا‪٩[ ،‬ماه بعد] در نوامبر ‪[ ٢٠٠٧‬اذر‬ ‫‪ ]۸۶‬به عنوان سخنگوی شــورای عالی امنیت ملی ایران‬ ‫منصوب شد‪ ».‬اما اشــنا در پاسخ توضیح داد که حضور او‬ ‫یک پروژه ضدنفوذ بوده اســت که «به تدریج انگلیسی ها‬ ‫نیز پروژه ضد نفوذ ایرانی را کشــف کردند و دریافتند پدرام‬ ‫در یک تله اطالعاتــی پیچیده و چند جانبه گرفتار شــده؛‬ ‫چرا که هم با هدایت دستگاه امنیتی ایران کار کرده و هم‬ ‫پول امریکایی ها را به باد داده است؛ گزارش های سفارت‬ ‫امریکا در لندن در ابتدا بسیار خوشــبینانه از پروژه پدرام و‬ ‫دورهام ســخن می گفت؛ انها چنان اغفال شده بودند که‬ ‫باور کرده بودند گویــا به قلــب تصمیم گیری ها در تهران‬ ‫نفوذ کرده و افرادی را با خود همــراه کرده اند‪ .‬این اغفال‬ ‫با مهارت تمام و با اشــاعه برخی شــایعات در مورد سمت‬ ‫برخی اشــخاص تکمیل شــد‪ .‬ایرانیانی که به سمینارها و‬ ‫کارگاه های دورهام اعزام می شــدند پیش از ســفر کامال‬ ‫توجیه شــده و از دسترســی طــرف مقابل بــه هر گونه از‬ ‫اطالعات یا تحلیل دقیــق ممانعت شــد و برعکس تمام‬ ‫حوزه های عالئق و جمــع اوری انگلیســی ها گرداوری و‬ ‫به ایران منتقل شــد‪ .‬متاســفانه انگلیســی ها بتدریج و با‬ ‫کشف برخی سرنخ ها‪ ،‬تردید در مورد جهت گیری پروژه را‬ ‫اغاز کردند و پس از مدتی از اتمام ناتمام برنامه و تعطیلی‬ ‫فعالیت ها سخن به میان امد‪ .‬به این ترتیب یکی دیگر از‬ ‫نقشــه های امریکا و انگلیس برای نفوذ در کشور خنثی و‬ ‫پدرام [مدیر پروژه] نیز از دانشگاه دورهام اخراج شد‪».‬‬ ‫حسام الدین اشنا در خصوص طرح امنیت اخالقی‬ ‫و تشکیل گشت نامحسوس هفت هزارنفره در تهران هم‬ ‫گفته بود‪« :‬جنبه های مختلف این طرح باید برای افکار‬ ‫عمومی و دولت روشن شود‪ ،‬اینکه این نیروها چه افرادی‬ ‫هستند‪ ،‬چگونه به کار گرفته شده اند و اموزش دیده اند و‬ ‫اینکه چطور می توان ســامت کار انان را تضمین کرد و‬ ‫در نهایت اثر بخشــی این طرح کجا ازموده شده است؟‬ ‫بخش هایــی از دولت که بایــد از این طرح اگاه باشــند‪،‬‬ ‫اعالم نمی کنند که اگاه هســتند‪ .‬طرح هــای زیادی در‬ ‫کشور انجام شده و این هم در ادامه همین طرح هاست‪.‬‬ ‫امیدواریم که همه طرح های خوب به ســرانجام برســد‬ ‫و همه طرح های ضعیــف نیز هرچه زودتر تکلیف شــان‬ ‫معلوم شود‪».‬‬ ‫اشنا معتقد است «می توانیم موانع حضور تماشاگران‬ ‫زن را نیز با حفظ موازین شــرعی در ورزشــگاه ها برطرف‬ ‫کنیم و جمهوری اســامی ایــران توانســته موانع حضور‬ ‫ورزشکاران زن در میادین ورزشی را رفع کند‪».‬‬ ‫او گفته است‪« :‬می توانیم موانع حضور تماشاگران‬ ‫زن را نیز با حفظ موازین شــرعی در ورزشــگاه ها برطرف‬ ‫کنیم‪ .‬جهانیان می توانند مقایســه کنند که نگاه جمهوری‬ ‫اســامی به زن با نــگاه داعش چــه تفاوت گســترده ای‬ ‫دارد‪ .‬در این حوزه به جای شــعار دادن و کوتاه فکر کردن‬ ‫باید پژوهش هــای عمیق انجام گیرد و مشــارکت زنان در‬ ‫ورزش ها افزایش یابد‪».‬‬ ‫اشنا و یک انتخابات دیگر‬ ‫اما زمان که به انتخابات ریاســت جمهوری نزدیک‬ ‫می شد بر حجم اظهارنظرهای اشنا هم افزوده می شد‪ .‬اشنا‬ ‫درســت در زمانی که در برخی رسانه ها نام سردار سلیمانی‬ ‫به عنــوان یکی از نامزدهــای احتمالی مطرح می شــد در‬ ‫یادداشتی کوتاه در صفحه مجازی خود نوشت‪« :‬بگذاریم‬ ‫حاج قاسم در قله اســطوره ای دفاع از حریم و حرم بماند؛‬ ‫نگذاریم او را چون محســن و باقر به کارزار کلید و گازانبر‬ ‫بکشانند»‪.‬‬ ‫او چندی بعد وقتی نامــزدی عزت الله ضرغامی هم‬ ‫جدی شد درباره او چنین نوشت‪« :‬یک توصیه دوستانه به‬ ‫جناب اقای مهندس ضرغامی لطفا به خاطر خودتان چهار‬ ‫سال صبر کنید‪ ،‬دیر نمی شود‪».‬‬ ‫بعــد از ان هــم وقتــی عزت اللــه ضرغامــی اعالم‬ ‫کاندیداتوری کرد او نوشت‪« :‬بازیگردانی که خود بازیگر‬ ‫می شود؛ تبریک به اقای مهندس سید عزت الله ضرغامی ‬ ‫بابت احساس مسئولیت برای اعالم مشارکت در جذابترین‬ ‫سریال سیاسی سال ‪».1396‬‬ ‫او وقتی جمنا نامزدهای خــود را معرفی کرد به کنایه‬ ‫در این مورد نوشــت‪«« :‬تقدیم بــه جمنا‪/‬جبهــه منا‪ ،‬ده‬ ‫کاندیدا در انتخابات به مثابه فوتبال کافی نیست؛ باید یک‬ ‫دروازه بان هم اســتخدام کنید‪ ،‬به خصوص برای مراقبت‬ ‫از غضنفرها‪».‬‬ ‫وقتی هم که نامزدی ابراهیم رئیســی جدی شــد او‬ ‫توئیت کرد‪« :‬شایسته نیست احترام استان قدس رضوی را‬ ‫به کارزار سخت و تلخ انتخابات بکشانیم‪ .‬مصلحت نیست‬ ‫قاضی را در معرض قضاوت عمومی قرار دهیم‪ .‬از گذشته‬ ‫درس عبرت بگیریم‪».‬‬ ‫او البته یک اظهارنظر جنجالی دیگر هم داشت‪ .‬او‬ ‫در دانشکده صداوسیما‪ ،‬رسما از عوامل برگزاری مناظره ها‬ ‫می خواهد که ســواالت را هم در اختیار کاندیداها و مردم‬ ‫قرار دهنــد و مناظره ها در چارچوب این ســواالت از پیش‬ ‫اعالم شده‪ ،‬برگزار شود‪.‬‬ ‫مشــاور روحانــی همچنیــن با عتــاب و خطــاب به‬ ‫دست اندرکاران صداوســیما می گوید‪« :‬چه کسی به شما‬ ‫حــق داده هوش هیجانی یــا هوش تصویــری کاندیدا را‬ ‫بســنجید؟» اظهارات حســام الدین اشــنا در بخش های‬ ‫نهایی با چاشنی توهین به کاندیداها نیز همراه می شود؛ او‬ ‫ظاهرا در قالب انتقاد از صداوسیما می گوید چرا صداوسیما‬ ‫نباید مجری ای داشته باشد که کاندیداها مثل سگ از او‬ ‫بترســند! بعد از تذکر یکی از حاضران در اطراف اشنا‪ ،‬او‬ ‫می گوید‪« :‬نگفتم که سگ چه کسی است!»‬ ‫اظهاراتی که جنجال های زیادی به پا کرد‬ ‫اما جنجال های اشــنا بعد از انتخابات هم ادامه پیدا‬ ‫کــرد‪ .‬او در فاصله اندکی بعــد از اعالم نتایــج‪ ،‬این گونه‬ ‫توئیت کرد‪« :‬فتنه ها دیگر تکرار نمی شــود‪ .‬اگرچه دبیر‬ ‫شورای نگهبان هنوز هم ایت الله جنتی است؛ اما نه حسن‬ ‫روحانی‪ ،‬محمود احمدی نژاد است و نه سید ابراهیم رئیسی‬ ‫میرحسین موسوی است‪».‬‬ ‫واکنش هــا به ایــن اظهارنظر به حدی بود که اشــنا‬ ‫را وادار کــرد در این بــاره توضیح بنویســد‪ .‬وی در توئیت‬ ‫دیگری نوشــت‪« :‬هر متنی را نمی توان سرسری خواند‪.‬‬ ‫یک بار دیگــر بخوانید شــاید نظرتان کمی تغییــر کرد و‬ ‫اال مجبور می شــوم برای توضیح بیشــتر برای بار ســوم‬ ‫به دادســرا بروم‪ ».‬ایــن اظهارات با موجــی از واکنش ها‬ ‫مواجه شد‪.‬‬ ‫هر چه هست حسام الدین اشنا که این روزها در کنار‬ ‫حســن روحانی قرار دارد از نگاه برخی‪ ،‬شخصیتی رازگونه‬ ‫دارد‪ .‬هنوز هم دربــاره اینکه او چه نســبتی با جریان های‬ ‫سیاسی دارد حرف و حدیث زیاد است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اشنا بین جلیلی و روحانی مردد بود‬ ‫گفت وگو با سیدامیرحسین قاضی زاده هاشمی‬ ‫‪3‬‬ ‫سیدامیرحســین قاضی زاده هاشمی می گوید‪:‬‬ ‫«نباید هر اقدام و عملی را سیاســی تفســیر و تعبیر‬ ‫کرد و ادم ها را زیر ذره بین برد و هر اقدام یا رفتار انها‬ ‫را به یک نیت سیاسی ترجمه کرد‪ .‬اقای اشنا خودش‬ ‫گفته نیتش از دست بوسی ایت الله جنتی ادای احترام‬ ‫بود پس نباید نیت خوانی کرد‪ ».‬عضو جبهه پایداری‬ ‫یاداور شد‪« :‬رابطه اشنا با روحانی هم مبتنی بر قرارداد‬ ‫اســت نه ایدئولوژیک‪ .‬یک روایتی اســت که او دوره‬ ‫قبل انتخابات ریاست جمهوری مردد بود که با جلیلی‬ ‫کار کند یا روحانی‪ .‬یعنی رفاقتی با اقای جلیلی داشت‬ ‫و پیش او رفــت و مالقاتی با هم انجام داشــتند اما به‬ ‫توافق نرسید بعد رفت از اقای روحانی حمایت کرد‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫االن این همه مساله روی زمین مانده در کشور وجود دارد به‬ ‫انها بپردازند‪ .‬همین داستان قرارداد ‪ 25‬ساله با توتال واقعا‬ ‫جای پرداختن دارد‪ .‬ســهم ایران در این قرارداد ‪ 19‬درصد‬ ‫اســت‪ .‬ایران به عنوان بزرگترین دارنده نفت و گاز جهان تا‬ ‫‪ 25‬ســال صاحب نفت و گازش نخواهد بــود‪ ،‬پرداختن به‬ ‫این مساله مهم است یا اینکه اقای اشــنا خم شده و دست‬ ‫ایت الله جنتی را بوســید‪ .‬به نظــرم اینها همه بــازی برای‬ ‫انحراف افکارعمومی از توجه به مسائل اصلی است‪ .‬اگر‬ ‫اصولگرایان و حزب اللهی ها هم دارنــد به این موضوعات‬ ‫می پردازند اشــتباه می کنند و از مسیر دور افتادند‪ .‬حضرت‬ ‫اقا بحث اتش به اختیــار را در حوزه فرهنگی مطرح کردند‪،‬‬ ‫همین ســند ‪ 2030‬گرچه به ان پرداخته شد اما حق مطلب‬ ‫را ادا نکرد‪ .‬در ســند ‪ 2030‬اصال مساله چیز دیگری است‪،‬‬ ‫اهداف هزاره‪ ،‬از سال ‪ 2000‬تا ‪ 2015‬و بعد تا ‪ 2030‬نشان‬ ‫می دهد که موضوع دیگری مطرح اســت‪ .‬به نظرم همین‬ ‫‪ 2030‬هم درست درک نشد‪ .‬معتقدم حتی اگر می خواهیم‬ ‫جریان شناســی سیاســی هم انجام دهیم باید ان را درست‬ ‫انجــام داد مثال تحــوالت قبــل از انتخابات چــه بود‪ ،‬چه‬ ‫صف بندی جدیدی درست شــد و عاقبت این تحوالت چه‬ ‫خواهد بود‪ ،‬بنابراین موضوعاتی مثل یک عکس و رفتارهای‬ ‫فردی اشخاص نباید به نظرم زیر ذربین قرار گیرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اقای حسام الدین اشنا به چهره هفته گذشته در‬ ‫شبکه های اجتماعی تبدیل شد زمانی که عکس او‬ ‫در حال بوسیدن دست ایت الله جنتی منتشر شد‬ ‫و در شبکه های اجتماعی دست به دست چرخید‪،‬‬ ‫واکنش های مختلف درباره این عکس را چه طور‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫او بــه علما احتــرام کــرد‪ .‬انهایی که ســنتی تر و‬ ‫قدیمی تر هستند‪ ،‬به سید و شخصیت های روحانی و علمای‬ ‫دینی احترام می گذارند‪ .‬خیلی ها هم دســت اقای روحانی‬ ‫را بوسیدند‪ .‬بوسیدن دست علما شاید االن کمتر در منظر‬ ‫عمومی دیده شود اما در گذشــته عمومیت داشته است‪.‬‬ ‫بوسیدن دست پدر و مادر‪ ،‬سادات و علمای دینی فی النفسه‬ ‫کار خوب و درســتی محسوب می شــود‪ .‬ما نیز نیت خوان‬ ‫نیستیم که حاال بگوییم اقای اشنا با چه نیتی دست ایت الله‬ ‫جنتی را بوسید‪ .‬خودش می گوید براساس احترام این کار را‬ ‫انجام داده است‪ ،‬حاال کسانی که صحبت اقای اشنا را رد‬ ‫می کنند باید ادله ای ارائه دهند کــه خیر نیت ادای احترام‬ ‫نبود‪ .‬همان طور که گفتم اصل این کار هم ارزشمند است و‬ ‫اقای اشنا اقدامی خالف ارزش هم انجام نداد و حتی برای‬ ‫چنین کاری باید از او تشکر کرد‪.‬‬ ‫همانطور که گفتم تحلیل ها درباره این عکس زیاد‬ ‫بود‪ .‬برخی می گفتند اقای اشــنا با اقای روحانی‬ ‫به اختالف خورده اســت و با این کار می خواست‬ ‫پیامی به افکارعمومی بدهد‪.‬‬ ‫معنای دست بوسی علما این نیست حاال بین انها‬ ‫اختالف است یا خیر‪ ،‬نمی دانم‪ .‬دست خود اقای روحانی را‬ ‫نیز خیلی ها بوسیدند بنابراین چه ربطی دارد‪ .‬نباید هر اقدام‬ ‫و عملی را سیاسی تفسیر و تعبیر کرد و ادم ها را زیر ذره بین‬ ‫برد و هر اقدام یا رفتار انها را به یک نیت سیاسی ترجمه کرد‪.‬‬ ‫یک نسبت سنجی هم انجام می دهند و می گویند‬ ‫نسبت اقای اشنا به اقای روحانی به مثابه نسبت‬ ‫اقای مشــایی به اقای احمدی نژاد اســت‪ ،‬شما‬ ‫چنین تحلیلی را قبول دارید؟‬ ‫خیر من چنین رابطه ای را ندیدم‪ .‬اقای اشــنا تا به‬ ‫االن بیش از انکه مشاور عمومی اقای روحانی باشد مشاور‬ ‫انتخاباتی اش بوده است‪ .‬یعنی اقای اشنا نقش پررنگش‬ ‫در دولت‪ ،‬در دو انتخابات دیده می شــود‪ .‬سال ‪ 92‬نیز در‬ ‫انتخابات نقشــش پررنگ بود اما نقش خیلی مستقیمی در‬ ‫دولت نداشــت‪ .‬این دوره هم همین طور خواهد شد چون‬ ‫کارکرد‪ ،‬حرفه و تجربه اش بحث انتخابات است‪.‬‬ ‫با توجه به مشــی و رویکــردی که اقای اشــنا در‬ ‫حوزه سیاسی از خود طی ‪ 4‬سال اخیر نشان داد‬ ‫او را در این مدت یک شــخصیت اصولگرا دیدید‬ ‫یا اصالح طلب؟ یــا انکه چهــره ای اعتدالی از او‬ ‫مشاهده کردید؟‬ ‫مــن دقــت نکــردم‪ ،‬از قبــل هم اقــای اشــنا را‬ ‫نمی شــناختم و مواضعــش را نیز خبــر ندارم‪ .‬اقای اشــنا‬ ‫فار غ التحصیل دانشــگاه امام صادق (ع) بــود و کارهای‬ ‫امنیتی و اطالعاتی را بلد اســت‪ .‬حاال مواضع سیاسی اش‬ ‫قبال چه جهتی بود و االن چگونه تعریف می شود؟ ایا تغییر‬ ‫جهت به لحاظ سیاسی داشته یا خیر؟ پاسخ این سئوال ها را‬ ‫نمی دانم‪ .‬ولی فکر نمی کنم خیلی ارتباط ایدئولوژیکی بین‬ ‫اقای روحانی و عناصر اطرافش وجود داشــته باشد‪ .‬یعنی‬ ‫وقتی این دولت و حامیانش را نگاه کنیم‪ ،‬نوع ارتباط شان‬ ‫را براساس قرارداد می بیند نه ایدئولوژیک‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫حمایت جریان اصالحات‪ ،‬کارگزاران و اعتدالی ها از اقای‬ ‫روحانی ایدئولوژیک نیســت و هیچ رابطه مرید و مرادی یا‬ ‫گرمابه و گلستانی میان اقای روحانی و عناصر اطراف وجود‬ ‫ندارد‪ .‬این مساله برخالف رابطه احمدی نژاد با اطرافیانش‬ ‫یا اقای خاتمی با اطرافیانش است‪.‬‬ ‫یعنی رابطه احمدی نژاد و مشــایی مرید و مرادی‬ ‫بود‪ ،‬اما چنین رابطه ای میان روحانی و اشنا دیده‬ ‫نمی شود؟‬ ‫بله‪ ،‬چنین رابطه ای میان اقای روحانی و هیچ کدام‬ ‫از عناصر اطرافش وجود ندارد‪ .‬در واقع رابطه اقای خاتمی‬ ‫و جریــان اصالحات‪ ،‬ایدئولوژیک و رابطــه احمدی نژاد و‬ ‫تیمش‪ ،‬مرید و مرادی از نوع تند فداکاری‪ ،‬رفاقت‪ ،‬مرام و‬ ‫مردانگی بود‪ .‬اما نه اقای روحانی برای کسی چنین مشیی‬ ‫را انجام می دهد و نه کسی برای اقای روحانی‪.‬‬ ‫چرا درباره اقای روحانی کسی فداکاری و رفاقت و‬ ‫مرام نشان نمی دهد؟‬ ‫نمی دانم‪ ،‬در انتخابات هم دیدیم شاید یک یا دو‬ ‫وزیر اقای روحانی اســتین باال زدند و تمام قد از او حمایت‬ ‫کردند‪ .‬هر چنــد کار انها خالف قانون بود امــا وارد میدان‬ ‫شدند و کار انتخاباتی کردند‪.‬‬ ‫که البته اقــای روحانی در ماه رمضان امســال در‬ ‫جمع مســئوالن دولتی که افطاری دعوت بودند‪،‬‬ ‫گالیه کرد‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬ان فعالیتی هم که در سراســر کشور مدیران‬ ‫دولتی در حمایت از اقای روحانی انجام دادند‪ ،‬برای حفظ‬ ‫خودشان بود‪ .‬نگران بودند اگر دولت تغییر کند تکلیف شان‬ ‫چه خواهد شد‪.‬‬ ‫اما چرا در این فضایی کــه وزرا رغبتی برای دفاع‬ ‫از عملکرد دولت یازدهم نداشتند اقای اشنا وارد‬ ‫شد و فعالیتش در انتخابات برای حمایت از اقای‬ ‫روحانی پررنگ بود؟‬ ‫من یــک روایتی شــنیدم که دوره قبــل انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری مردد بود که با جلیلی کار کند یا روحانی‪.‬‬ ‫یعنی رفاقتی با اقای جلیلی داشته و پیش او رفت و مالقاتی‬ ‫با هم انجام داشــتند اما به توافق نرســید بعد رفت از اقای‬ ‫روحانی حمایت کرد‪ .‬حــاال این روایت را چطور می شــود‬ ‫تحلیل کرد؟ یعنی جلیلی کجا‪ ،‬روحانی کجا‪ .‬بنابراین رابطه‬ ‫اقای اشنا با اقای روحانی مبتنی بر قرارداد است‪ .‬در رابطه‬ ‫براساس قرارداد طرف به این نتیجه می رسد که با یک نامزد‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری کار کند چون اورده بیشــتری‬ ‫برایش دارد و اگر این نامزد‪ ،‬رئیس جمهور شــود ریاســت‬ ‫مرکز مطالعات استراتژیک ریاست جمهوری را به او خواهد‬ ‫داد یا وزیر یا معاون وزیر خواهد شد‪ ،‬به این می گویند رابطه‬ ‫مبتنی بر قرارداد‪.‬‬ ‫اما اقای اشنا در سطح مشاور رئیس جمهور ماند‪.‬‬ ‫اگر شــخص دیگری رئیس جمهور می شد همین‬ ‫مشاور هم نبود‪.‬‬ ‫اقــای اشــنا اخیــرا بــا اصالح طلبــان از طریق‬ ‫شبکه های اجتماعی تقابل کالمی پیدا کرد‪ ،‬شاید‬ ‫انتقادهایی که به واسطه بوسیدن دست ایت الله‬ ‫جنتی از او می کنند بی ارتباط به ان مساله نباشد‪.‬‬ ‫اوال کارهای مهمتری در کشــور وجود دارد که به‬ ‫این مساله چسبیدند و تحلیل می کنند‪ .‬ثانیا متاسفانه پدیده‬ ‫«تیکه پرانی» را اقای احمدی نژاد شروع کرد و اقای روحانی‬ ‫کار را به اوج رساند‪ .‬تیکه پرانی با کجای اموزه های اسالمی‬ ‫می خواند که عده ای از طریق توئیتر و اینستاگرام اصرار به‬ ‫انجامش دارند‪ .‬به نظرم این کار نادرست و اشتباهی است‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫پیشنهاد زاکانی‬ ‫دو مطلبی که علیرضا زاکانی در کانال تلگرامی خود نوشــته اســت‪،‬‬ ‫موجی از واکنش ها را به همراه داشته‪ .‬او ابتدا پیشنهاد اتش بس یکطرفه‬ ‫داده و ســپس با توجه به قرارداد توتــال گفته که باید به صــورت اتش به‬ ‫اختیار اعتراضات به این قــرارداد را اغاز کرد‪ .‬در ایــن پرونده در این مورد‬ ‫بحث کرده ایم‪.‬‬ ‫تامالتی درباره ‪#‬اتش _بش‬ ‫علیرضا زاکانی و احمد توکلی هفته‬ ‫گذشته طرحی جنجالی را حمایت کردند‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪1‬‬ ‫«امروز باید اتش بــس یک طرفــه داد»؛ یک جمله‬ ‫غیر منتظــره از علیرضــا زاکانــی ان هــم در شــرایطی که‬ ‫اصولگرایانودولتدرنسبتسیاسیخاصیبعدازانتخابات‬ ‫قرار داشــتند‪ .‬او در اوج مجــادالت و مباحثات بــه یکباره‬ ‫خواستار صلح شــد و حتی گفت که بهتر است اصولگرایان‬ ‫قبل از دولت به این فضا خاتمه دهند‪ .‬این سخنان علیرضا‬ ‫زاکانی به یکباره به مهمترین اظهارنظر هفته تبدیل شــد با‬ ‫واکنش های فراوان البته با این توضیح که علیرضا زاکانی‬ ‫به فاصله اندکی نظر خود را تغییر داد و برای پایان نوشته اش‬ ‫این جملــه را انتخاب کــرد‪ «:‬وقت اتش به اختیــار‪ ،‬فریاد‬ ‫کشیدن و اقدام مناســب اســت و اتش بس‪ ،‬هر چند یک‬ ‫طرفه جایز نیست‪».‬‬ ‫داستان یک اتش بس‬ ‫این روزها که مسئوالن و شخصیت ها فضای مجازی‬ ‫را ابزار مناســبی برای بیان نظرات خود دانســته اند‪ ،‬بیشتر‬ ‫مواجهه کالمــی در مورد نظــرات مختلف هــم در همین‬ ‫فضا مطرح می شود‪ .‬علیرضا زاکانی هم ماجرای جنجالی‬ ‫خود را از همین محیط شــروع کرد و در کانال تلگرامی اش‬ ‫توضیحاتی داد تا در نهایت بگوید اصولگرایان باید اتش بس‬ ‫یک طرفه بدهند‪.‬‬ ‫او در مطلب خود نوشــت‪ «:‬هفته قبل در نماز جمعه‬ ‫تهران یکی از برادران با نصب پالکاردی اقدام به جمع اوری‬ ‫امضا در اعتراض به برخی از اتفاقات رخ داده در ورزشگاه ها‬ ‫کرده بــود‪ .‬در کنــار وی دو بــرادر دیگر به ایــن جمع اوری‬ ‫اعتراض داشــتند و ان را مصداق امور فرعــی یا به عبارتی‬ ‫پاس گل دادن به رقبا و مســئوالنی می دانستند که به علت‬ ‫نداشتن کارنامه عملی مناسب برای ارائه به افکار عمومی با‬ ‫التهاب افرینی خواستار گم شدن اصل ماجرا و تهی دستی‬ ‫خود هستند‪ .‬روز عید فطر در مترو با دوستان عزیزی صحبت‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫سیاست‬ ‫کردم که نگاه های متفاوتی به موضوعات کشــور داشتند‪.‬‬ ‫یک گروه از این عزیزان از دعواهای روزمره جناح ها احساس‬ ‫خســتگی و دل ازردگی می کردند و حتی یکی از کارمندان‬ ‫شریف مترو می گفت که نوجوان پانزده ساله من از شرایط‬ ‫موجود نگران است و با بگومگوهای موجود دل نگرانتر شده‬ ‫و دچار یاس و ناامیدی شده است‪.‬‬ ‫امــروز صبــح وقتــی در کنفرانــس ماهانه پزشــکی‬ ‫هسته ای شرکت کردم با همکاران و اساتید دانشگاه مواجه‬ ‫شــدم که عینا مطالب چند روز پیش را تکــرار کرده و اظهار‬ ‫ناراحتی می کردند‪ .‬انها در شرایط ملتهب منطقه و جهان و‬ ‫خیره سری های ترامپ و اذناب منطقه ای او‪ ،‬افق مطمئن‬ ‫را در پرتو اتحاد ملی و کاهش تنش در داخل کشور دانسته‬ ‫و به دنبال ارامش و منطق می گشتند و به صراحت می گفتند‬ ‫کهازفضایموجودکهبرخیازمسئوالنمثلخروسجنگی‬ ‫به جان هم افتاده اند ناراحتند و خسته شده اند‪ .‬به ناگاه یاد‬ ‫‪ ۱۸‬تیر ســال ‪ ۷۸‬افتادم که مضطرب از خرمشهر خود را به‬ ‫فرودگاه ابادان رساندم و با پرواز به تهران امدم و یکسره به‬ ‫خیابان کارگر شمالی رفتم و با صحنه اسفباری مواجهه شدم‬ ‫که در بستر زشتی خود هر ان ابستن حوادث مصیبت بارتری‬ ‫بود‪ .‬از درون کوی به داخل جمعیت معترض رفتم و تنها در‬ ‫مقابل شان ایستادم و دعوت به ارامش کردم‪.‬‬ ‫ابتدا با هجوم انها مواجه شدم ولی ایشان را به ارامش‬ ‫و منطق دعوت کردم‪ ،‬خواســته انان این بود‪ ،‬طرف مقابل‬ ‫را نیز ساکت کن‪ .‬از وسط خیابان کارگر شــمالی زیر باران‬ ‫ســنگ دوطرف‪ ،‬فریاد زنان پایین امدم و ابتــدا با برادران‬ ‫نیروی انتظامی که حائلی بین دو طرف بودند صحبت کردم‬ ‫و سپس به میان جمعی امدم که برای دفاع در مقابل شعارها‬ ‫و مهار اتش زدن های طرف مقابل در میدان حاضر شــده‬ ‫بودند‪.‬ان شــب به دو طرف التماس می کــردم‪ ،‬خواهش‬ ‫می کردم‪ ،‬فریاد می زدم‪ ،‬دست به گریبان می شدم و‪ ...‬که‬ ‫نگذارم کار خرابتر شود و درگیری بیشتری صورت گیرد‪ ،‬اما‬ ‫در کشــاکش این غبارالودگی یکی از دوستان دوران دفاع‬ ‫مقدسم جمله ای گفت که هنوز زخم ان را بعد از ‪ ۱۸‬سال در‬ ‫وجودم احساس می کنم‪.‬‬ ‫او گفت زاکانی تو دیگر ان برادر دوره جنگ نیستی‪ ،‬تو‬ ‫ ترسیده ای‪ ،‬تو‪ ،...‬بگذار کار اینها را تمام کنیم و سرجایشان‬ ‫بنشــانیم‪.‬او به خود حق می داد ولی نادانسته بازیگری در‬ ‫زمین بدخواهان انقالب و مردم بود‪ ،‬او نمی دانست نتیجه‬ ‫عمل او دو روز بعد‪ ،‬به بیان رهبر فرزانه انقالب مانند خنجری‬ ‫در سینه مبارک ایشان خواهد بود‪».‬‬ ‫او ادامه داده بــود‪« :‬به نظر امروز باید هوشــیار بود‪،‬‬ ‫از جنجــال پرهیز کرد و حتی اتش بس یــک طرفه داد و در‬ ‫درگیری های خودســاخته جریان مفتون یــا مرعوب غرب‬ ‫جز به همدلــی و کمک بــرای برون رفت از وضــع موجود‬ ‫و رفع مشــکالت مردم نپرداخت و با نقــد منصفانه‪ -‬بدون‬ ‫نیش زدن های بیجا ‪ -‬و دفــاع واقع بینانه ‪ -‬از هرکس هر چند‬ ‫منتقدین خــود ‪ -‬در پرتــو منطق و انصاف خویــش با ایجاد‬ ‫ارامش‪ ،‬فرصتی به عموم مردم داد تا با بازشناســی ســره از‬ ‫ناسره‪ ،‬راه اصالح اساســی جهت گیری مسئوالن کشور را‬ ‫فراهم اورند‪ .‬ان شاءالله »‬ ‫این پیشنهاد بالفاصله با استقبال احمد توکلی مواجه‬ ‫شد‪ .‬ماجرا وارد فاز جدی تر شد‪ .‬احمد توکلی در توییتر خود‬ ‫نوشت‪« :‬با این اختالفات خانه سوز‪ ،‬پیشنهاد دکتر زاکانی‬ ‫را باید با اب طال نوشــت که گفت حتی یک طرفه هم شده‬ ‫اتش بس دهیم تا اصالحات اساسی به دست دولت انجام‬ ‫شود‪».‬‬ ‫در تحولــی دیگر در ایــن مورد محمد رضــا باهنر هم‬ ‫گفت‪« :‬اگــر دولت به این جمع بندی برســد کــه از نیروی‬ ‫رقیب در ادامه اموزش اســتفاده کند این قــدم رو به جلویی‬ ‫اســت اما گفت وگوی ملی اصالح طلبان برای فتنه بود‪».‬‬ ‫محمدرضــا باهنــر‪ ،‬دبیرکل جبهــه پیــروان‪ ،‬در خصوص‬ ‫اظهارات اخیر علیرضا زاکانی درباره ضرورت «اتش بس»‬ ‫میان جریان اصالحات و اصولگرا و قرابت این مفهوم با طرح‬ ‫تو گوی ملی» که چندی پیش از سوی اصالح طلبان‬ ‫«گف ‬ ‫مطرح شــده بود‪ ،‬گفت‪« :‬این تعبیری اســت که باید مورد‬ ‫تفســیر قرار گیرد‪ .‬بعضــی گفت و گوی ملی بیــن مردم را‬ ‫مطرح می کنند؛ اما من این طرح را قبول ندارم‪ .‬مردم با هم‬ ‫مشکلی ندارند‪ .‬مردم از ما دلخور هستند که چرا با هم دعوا‬ ‫می کنیم‪».‬‬ ‫او بــا بیان اینکــه طبیعی اســت مواضــع اصولگرا و‬ ‫اصالح طلب با هم منطبق نشود‪ ،‬گفت‪« :‬مهم این است ما‬ ‫در منافع ملی با هم هماهنگ باشیم و بر ان اساس سیاست‬ ‫راهبردی خود را تدویــن کنیم‪ .‬این می توانــد با گفت و گو‬ ‫و تعامل باشــد یا می تواند به گونه ای دیگر صورت بگیرد‪.‬‬ ‫برای نمونه اگر دولت به این جمع بندی برســد که از نیروی‬ ‫رقیب در ادامه امورش اســتفاده کند این قدم رو به جلویی‬ ‫است‪.‬‬ ‫باهنر در خصوص رابطه معنایی «اتش بس» مطرح‬ ‫تو گوی ملی» مطرح‬ ‫شــده از ســوی اصولگرایان و «گف ‬ ‫شــده از ســوی اصالحات گفت‪« :‬اصالح طلبان از بحث‬ ‫تو گوی ملی بــرای فتنه حرف می زنند که این درســت‬ ‫گف ‬ ‫نیســت و خط قرمز ماســت‪ .‬البته این اصال بــه این معنی‬ ‫نیست که اصالح طلبان را فتنه گر بدانیم‪ .‬من بار ها گفته ام‬ ‫اصالح طلبان نیروهــای مومن و انقالبی بســیاری دارند‪.‬‬ ‫ممکن هم هست با ما موضع داشته باشند اما این به معنی‬ ‫تو گوی ملی با‬ ‫فتنه گر بودن انها نیست‪ .‬اما طرح مساله گف ‬ ‫هدف نادیده گرفتن فتنه خط قرمز ماست‪».‬‬ ‫در موضعی متفــاوت در این مورد یک عضو ارشــد‬ ‫جامعه روحانیت مبارز با بیان اینکه اقایان زاکانی و توکلی‬ ‫بیکار هستند و می نشینند کلماتی مانند اتش بس را مطرح‬ ‫می کنند‪ ،‬گفته است‪« :‬وگرنه اگر ما وارد گود شویم وقت‬ ‫نداریم که بنشینیم و این کلمات را طراحی کنیم!» سیدرضا‬ ‫اکرمی با اشاره به مفهوم «اتش بس» که به تازگی از سوی‬ ‫علیرضــا زاکانی و بعضــی از چهره هــای اصولگرا مطرح‬ ‫شده اســت‪ ،‬گفت‪« :‬نقد و انتقاد حتی اگر به اختالف هم‬ ‫برســد برای جامعه یک امــر مفید و ضروری اســت منتها‬ ‫به شــرط اینکه غرض از نقــد و انتقاد و اصــاح عالمانه‪،‬‬ ‫علمی‪ ،‬عقلی‪ ،‬اجتماعی و خیرخواهانه باشد‪ .‬اگر ما نقد را‬ ‫عالمانه‪ ،‬عاقالنه‪ ،‬ناصحانــه و باتجربه مطرح نکنیم همه‬ ‫اینها نمک پاشــیدن بر زخم موجود است که قطعا زیانش‬ ‫بیشتر از بهبودی اســت‪ .‬ما باید نقد را داشته باشیم اما به‬ ‫شــرطی که با اگاهی و اطالعات همه جانبه باشد و نسخه‬ ‫اصالحی داشته باشــد‪ .‬من بارها گفته ام که اصولگرایی‬ ‫بدون اصالح طلبی و اصالح طلبی بدون اصولگرایی امر‬ ‫معقول و مجربی نیست‪.‬‬ ‫مــن خدمت اقــای زاکانی عرض می کنــم که اقای‬ ‫زاکانی! همین نامه اولیه شما که اعالم اتش بس بود با اتهام‬ ‫شروع شده است‪ .‬شما گفته اید که طرف مقابل شما مرعوب‬ ‫و مفتون غرب اســت! خود این نقض غرض اســت‪ .‬شما‬ ‫بگویید در جامعه مشکل وجود دارد‪ .‬عوض اینکه ما مدام به‬ ‫یکدیگر بپریم و مچ همدیگر را بگیریم بیایید اول روبه روی‬ ‫هم بنشینیم و مشکالت را مطرح کنیم و با کمک همدیگر‬ ‫لو فصل کنیم‪.‬‬ ‫انها را ح ‬ ‫ان وقت نظراتتان را درباره کرســنت یا قرارداد توتال‬ ‫مطرح کنید‪ .‬من می گویم میزان حال فعلی است نه اینکه‬ ‫در گذشته چه بالیی بر سر کرسنت و توتال امده است‪ .‬االن‬ ‫این قراردادها مانند مرده ای هستند که باید دفن شوند! اگر‬ ‫بخواهیم از انها مدام سوال و جواب کنیم مرده بو می گیرد!‬ ‫ما باید بین افراد و جریان فرق بگذاریم‪ .‬ممکن است یک‬ ‫فردی در جریــان اصولگرا حرفی را هم مطــرح کند اما ان‬ ‫حرف را نباید به پای کل یک جریان سیاسی نوشت‪ .‬جریان‬ ‫یعنی یک سیستم فکری و اساسنامه و مرامنامه‪ .‬به نظر من‬ ‫نباید از اظهارات فردی یک نفر تعبیر به جریان کنیم‪ .‬خود‬ ‫من یقینا اصولگرا هســتم اما اصولگرای اصالح طلبم‪ ،‬یا‬ ‫ن هاشمی درست است‬ ‫کسانی مانند اقای تابش یا محســ ‬ ‫که در جرگه اصالح طلبــان می گنجند امــا قطعا رگه هایی‬ ‫از اصولگرایــی را هــم به همراه خــود دارنــد‪ .‬اصولگرای‬ ‫بدون اصالح طلبی و اصالح طلبــی بدون اصولگرایی هم‬ ‫نمی شود‪ .‬بنابراین بهتر است حد فاصل میان اصولگرایی‬ ‫و اصالح طلبی را به اندک برسانیم تا اگر فردی زمانی یک‬ ‫لفظی هم به کار برد ان را مختص یک جریان اصولگرایی یا‬ ‫اصالح طلبی منحصر ندانیم‪».‬‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست‬ ‫مگر جنگی در کار بوده است؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫محمد هاشمی هم درباره ایده علیرضا زاکانی گفت‪:‬‬ ‫«اشخاصی که حرف از اتش بس می زنند شناخت درستی‬ ‫از جامعه ندارند‪ .‬باید از انها پرسید که مگر جنگی در داخل‬ ‫وجود دارد که اکنون باید دنبال اتش بس باشیم؟ متاسفانه‬ ‫اینلفظ‪،‬لفظیتحریک کنندهومنشاءسوءاستفادهدشمنان‬ ‫اســت‪ .‬انها این کلمه را این گونه معنی می کنند که جنگی‬ ‫درون نظام برقرار است که برای خاتمه ان اعالم اتش بس‬ ‫کرده اند‪ .‬بر این عقیده ام که استفاده از لفظ اتش بس نه در‬ ‫شان ملت ایران است نه نظام‪ .‬اگر اتشی هم هست در داخل‬ ‫نیست‪.‬بلهمادشمنانیدرخارجداریمکهدرکمیننشسته اند‬ ‫تا زهر خود را به مــا بریزند‪ .‬بنابراین باید بــا اتحاد و توکل به‬ ‫خداوند مکر انها را نقش بر اب کنیم‪ .‬واژه اتش بس نه واقعی‬ ‫است نه مثبت‪ .‬بلکه نشات گرفته از روحیه منفی گرایی است‬ ‫که در برخی افراد وجود دارد‪ .‬از نظر روانشناختی هم کسانی‬ ‫که این حرف ها را می زنند یک رویکرد منفی نسبت به مسائل‬ ‫کشور دارند‪ .‬مشکالت باید توسط خود ما حل شود نه اینکه‬ ‫بیاییم و با بهانه گیری و حرف های پوچ و بعضا مغرضانه بر‬ ‫حجم ان بیفزاییم‪ .‬من همیشه مخالف این سبک و سیاق‬ ‫مواجهه با مشکالت داخلی بوده ام و اکنون نیز هستم‪».‬‬ ‫اما در ادامــه واکنش ها به ماجــرای اعالم اتش بس‬ ‫روزنامه جمهوری اســامی هم نوشــت‪« :‬بعضی از سران‬ ‫جناح اصولگرا در روزهای گذشــته ســخن از لــزوم توقف‬ ‫بگومگوهای سیاســی میان جناح ها و اعالم اتش بس در‬ ‫این زمینه به میــان اوردند‪ .‬این موضوع از نظــر انها چنان‬ ‫مهم جلوه کرده که یکی از انها گفته حتی این اتش بس اگر‬ ‫یکطرفه باشد نیز خوب است اجرا شود‪ .‬این نگرش را باید به‬ ‫فال نیک گرفت و از تمام افراد وابسته به دو جناح اصولگرا و‬ ‫اصالح طلب باید خواست به این اتش بس پای بندی نشان‬ ‫دهند و به الزامات ان متعهد باشند‪ .‬فقط در این صورت است‬ ‫که این تصمیم به نتیجه ای مثبت منجر خواهد شد‪ .‬اولین‬ ‫مورد از الزامات اتش بس در عرصه منازعات لفظی‪ ،‬رعایت‬ ‫حرمتطرفمقابلدربیاناست‪.‬کسیکهگفته«امروزباید‬ ‫ازجنجالپرهیزکردوحتیاتش بسیکطرفهداد»متاسفانه‬ ‫در همان اولین سخن خود این الزام را رعایت نکرده است‪».‬‬ ‫وی بعد از این پیشــنهاد‪ ،‬طرف مقابل را «مفتون و مرعوب‬ ‫غرب» دانسته و حتی به ایجاد «درگیری های خودساخته»‬ ‫متهم کرده اســت‪ .‬همان طور که از این عبارات و تعبیرات‬ ‫بر می اید‪ ،‬پیشــنهاد دهنده «اتش بــس یکطرفه» در متن‬ ‫پیشنهاد خود به منازعه دامن زده و موارد جدیدی از اتهامات‬ ‫را به صحنه اورده است‪ .‬از نظر این شخص‪ ،‬جناح مقابل‪ ،‬که‬ ‫البته مقصودش دولتمردان هستند‪ ،‬مفتون و مرعوب غربند‬ ‫و اصوال درگیری ها را انها ایجاد می کنند تا جامعه را به تشنج‬ ‫بکشــانند‪ .‬با قطع نظر از اینکه این اتهامات‪ ،‬واقعی است‬ ‫یا تهمت‪ ،‬مطرح کردن چنیــن مطالبی با اتش بس منافات‬ ‫دارد و حتی در تضاد است‪ .‬چگونه می توان پذیرفت کسی‬ ‫درصدد پیدا کردن راهی برای توقف درگیری های لفظی و‬ ‫منازعات سیاسی باشد و در عین حال همزمان با اعالم این‬ ‫خواســته‪ ،‬طرف مقابل منازعه را متهم به مفتون و مرعوب‬ ‫غرب بودن و عامل اصلی منازعات بودن کند؟ کســانی که‬ ‫با حسن نیت وارد چنین مباحثی می شوند اگر واقعا درصدد‬ ‫حل مشکل باشند باید خوددار هم باشند و حتی اگر نسبت به‬ ‫طرف مقابل نظراتی دارند انها را در پیشنهاد اتش بس مطرح‬ ‫نکنند‪.‬این نکته هنگامی اهمیت بیشــتری پیدا می کند که‬ ‫توجه کنیم طرف مقابل‪ ،‬دولت اســت یا الاقل بخشــی از‬ ‫افراد طرف مقابل‪ ،‬دولتمردانی هستند که خود را در معرض‬ ‫ارای مردم قرار داده اند و قریب ‪ 60‬درصد مردم انها را تایید‬ ‫کرده اند‪ .‬باتوجه به این ارا یا باید گفت اکثریت مردم افرادی‬ ‫را می پسندند که مفتون و مرعوب غربند یا اصوال از نظر مردم‬ ‫این تهمت ها پوچ هستند و کسانی که مردم ادامه حاکمیت‬ ‫انها را تایید کرده اند پایبند به اصول و ارمان های انقالبی و‬ ‫ارزش های دینی هستند‪ .‬قطعا این فرض دوم درست است‬ ‫زیرا نمی تــوان پذیرفت ‪ 60‬درصد مردم جامعه اســامی و‬ ‫انقالبی ما نسبت به اصول و ارمان های انقالبی و ارزش های‬ ‫دینی بی تفاوت هستند و مرعوب و مفتون غربند‪».‬‬ ‫اما این واکنش ها همراه شد با اظهارنظر عباس عبدی‬ ‫که گفت‪ «:‬اصطالح اتش بس برای وضعیتی که توصیف‬ ‫کرده اند‪ ،‬اصطالح درســتی نیســت‪ .‬اتش بس به این معنا‬ ‫است که گویی دو طرف با هم جنگ دارند و حاال قرار است‬ ‫به طور موقت دســت از جنگ بردارند‪ .‬بعد از یک انتخابات‬ ‫مانند انتخابات ‪ ٢٩‬اردیبهشت امسال اساسا چه معنایی دارد‬ ‫که ما دو طرف را در حال جنگ تصویر کنیم و حاال بخواهیم‬ ‫میان شاناتش بسبرقرارشود؟منمعتقدمایناصطالحات‬ ‫کمکی به ما نمی کند‪ .‬با این حال فارغ از این موضوع اصل‬ ‫اینکه بخواهیم طرفین به یکدیگر حمله نکنند‪ ،‬درست است‬ ‫و باید از این نوع پیشنهادها استقبال کرد اما مقداری هم باید‬ ‫مصداقی تر صحبــت کنیم‪.‬وقتی یکی از دوســتان همین‬ ‫اقایان با بدترین الفاظ و توهین های شــدیدی که هرکدام‬ ‫موجبحد شرعیاست‪،‬دربارهرئیس جمهورصحبتمی کند‬ ‫خود این دوســتان باید جلویش را بگیرند‪ .‬از این سمت که‬ ‫کسی حرفی نزده است‪ .‬در یکی از روزنامه ها خواندم یکی از‬ ‫مدیراناستانیکردستانبهاتهامتوهینبهرئیسقوه قضائیه‬ ‫بازداشت شــده اســت‪ .‬وقتی با یک مدیر این گونه برخورد‬ ‫می کنند فکر می کنید مردمی که نشسته اند و نگاه می کنند‬ ‫ویدئوهایی منتشر می شود که رئیس جمهور کشور را به امور‬ ‫نادرستیمتهممی کنندوهیچاتفاقیهمنمی افتدچهفکری‬ ‫می کنند؟» عبدی البته افزود‪« :‬قضاوت کردن و وارد شدن‬ ‫درباره اینکه چه کسی اتش را روشن کرد یک مجادله جدید و‬ ‫بیهوده است‪ .‬باید از ورود به ان پرهیز کنیم اما انچه برای من‬ ‫مهماستایننیستکهازطرفاصولگراهاروشنشدهیانه‪.‬‬ ‫ممکن است حتی این گونه هم باشد‪ .‬برای ما مهم این است‬ ‫کهاینطرفمسئوالنه تربرخوردکندوهیچنوعهیزمی راروی‬ ‫این اتش نریزد‪ .‬هرکسی روشن کرده‪ ،‬کرده‪ ،‬مهم این است‬ ‫احمد توکلی از پیشنهاد علیرضا زاکانی برای اتش بس استقبال کرد‪.‬‬ ‫که امروز خاموشش کنیم‪ .‬اگر بخواهیم برگردیم به اینکه چه‬ ‫کسی ان را روشــن کرده همان بحث قضاوت کردن پیش‬ ‫می اید و اول دعوا خواهد بود‪».‬‬ ‫امادرمیانکسانیکهبهاستقبالاینایدهرفتندصادق‬ ‫زیباکالم هم پیش رو بــود‪ .‬او گفت‪ «:‬باید بــه اقای زاکانی‬ ‫اوال خوشامد بگوییم‪ .‬باید به استقبال انچه ایشان می گوید‬ ‫برویم و نباید گفته ایشان را با لحن سرد پاسخ بدهیم‪ .‬دولت‬ ‫و طرفدارانش باید از این طرح اســتقبال کنند‪ .‬در عین حال‬ ‫چند نکته وجود دارد‪ .‬اول اینکه اغاز کننده این حمله نه اقای‬ ‫روحانی‪،‬نهاصالح طلبانونهطرفداراناقایروحانیبودند‪.‬‬ ‫اغاز کننده این اتش در حقیقت اصولگرایان تندرو بودند‪ .‬انها‬ ‫بودندکهبعدازپیروزیشگفت انگیزاقایروحانیو‪ ٢4‬میلیون‬ ‫رایایشاندچارغیظوغضبشدندوبهروحانیحملهکردند‪.‬‬ ‫انها بودند که در حقیقت گفتند رای مردم اعتبار چندانی ندارد‬ ‫و اقای روحانی فکر نکند ‪ ٢4‬میلیون رای اورده خبری شده؛‬ ‫گفتند مشــروعیت از جای دیگری می اید و در جای دیگری‬ ‫تصمیمات کالن باید اتخاذ شود‪ .‬اقای روحانی صرفا پاسخ‬ ‫داد و گفت که نمی شود هر موقع رای مردم با ما است بگوییم‬ ‫ارزش دارد و مردمساالری دینی داریم و هر وقت رای مردم با‬ ‫مانبودبگوییممشروعیتازجایدیگریمی اید‪.‬باالخرهیک‬ ‫روزبایدپاسخاینبحثدادهشودکهمشروعیتازکجامی اید‪،‬‬ ‫ایا از صندوق رای استخراج می شود یا از جای دیگری‪.‬اینکه‬ ‫برخی را تقدیس کنیم و نگذاریم هیــچ نقدی صورت بگیرد‬ ‫خدمتی به این نهادها و چهره ها نمی کنیم‪ .‬چرا که در ســایه‬ ‫انتقاداستکهانهامی توانندپیشرفتکنند‪».‬‬ ‫محســن رضایی هــم در ادامــه ایــن واکنش ها در‬ ‫اظهارنظــری گفت‪«:‬جنجال های رســانه ای و زنجیره ای‬ ‫چند هفته اخیر چه طراحی شده باشــد و چه ادامه مبارزات‬ ‫انتخاباتی‪ ،‬می تواند مورد سوءاســتفاده دشمن قرار گیرد و‬ ‫به فتنه ای جدید تبدیل شود‪ .‬بنابراین اوال در چنین شرایطی‬ ‫ِ‬ ‫ الخطاب نظام مراجعه کنیم؛ ثانیا انتخابات را‬ ‫باید به فصل‬ ‫پایان یافته بدانیم؛ ثالثا دولتمردان بــا عمل به وعده های‬ ‫انتخاباتی به انتظارات مردم پاســخ گویند و رابعا در شرایط‬ ‫تحریم های اقتصادی جدید و تهدیدات منطقه ای‪ ،‬همه با‬ ‫وحدت و همکاری دشمن را ناامید کنیم‪».‬‬ ‫زاکانی پیشنهادش را پس گرفت‬ ‫امادرحالیکهاظهارنظرهادراینموردباالگرفتهبودبه‬ ‫یکباره مطرح کننده پیشنهاد خود از موضعی دیگر وارد ماجرا‬ ‫شد و گفت که دیگر اتش بس جایز نیست‪.‬زاکانی باز فضای‬ ‫مجازی را انتخاب کرد و در این مورد نوشت‪« :‬دوست داران‬ ‫انقالب اســامی‪ ،‬عزیزان میهن دوســت و تالشگر برای‬ ‫ســربلندی ایران‪ ،‬ســروران عالقه مند به پاکی و صداقت‪،‬‬ ‫بزرگواران خیرخواه برای جوانان و اینده این مرز و بوم‪ ،‬اینجا‬ ‫موضوعی اصلی است نه فرعی‪ ،‬وقت اتش به اختیار‪ ،‬فریاد‬ ‫کشیدن و اقدام مناسب است و اتش بس‪ ،‬هرچند یک طرفه‬ ‫جایز نیســت» اعتراض او به ماجرای قرار داد جدی نفتی با‬ ‫توتال بود‪ .‬او در توضیح مطلب جدیــد کانال تلگرامی اش‬ ‫نوشت‪«:‬ایناقدامغیرقانونیتوسطاقایزنگنهدرزمانیرقم‬ ‫می خوردکهفرانسههمهظرفیت هایخودرادراختیارخائنان‬ ‫به کشــور و داعش های ایرانی یعنی گروهک منافقین قرار‬ ‫داده تا علیه ملت ایران توطئه کنند‪ .‬امروز مهم ترین وظیفه‬ ‫برعهده نمایندگان مجلس و مسئوالن دستگاه های نظارتی‬ ‫کشور و همه افراد عالقه مند به پیشرفت ایران است که باید‬ ‫جلوی این اقدام ناصواب را بگیرند‪ .‬در امر اتش به اختیار قرار‬ ‫شــد هرکجا قرارگاه و مرکز فرماندهی در کشور مختل بود‪،‬‬ ‫جوانان فکور و باهمت‪ ،‬اقدامات ابداعی‪ ،‬تمیز و خودجوش‬ ‫خودراانجامدهندومتاسفانهقرارداد‪ IPC‬محصولایندست‬ ‫اختالالت است‪ .‬هرکس سکوت کند فردا در برابر نسل های‬ ‫اینده ایران عزیــز و فرا تر از ان در پیشــگاه الهی پاســخی‬ ‫نخواهد داشت‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫(‪ 3‬روز مانده به انتخابات) با تاکید بر اینکه جمعیت ایثارگران‬ ‫و رهپویان انقالب اسالمی از قالیباف و جلیلی در انتخابات‬ ‫حمایت خواهند کــرد‪ ،‬گفت‪« :‬این دو تشــکل سیاســی‬ ‫قالیباف و جلیلی را به عنوان دو نامزد جریان اصولگرایی در‬ ‫رقابت های انتخابات ریاست جمهوری قبول دارند و باتوجه‬ ‫به اینکه انتخابات به مرحله دوم کشــیده می شود هریک‬ ‫از این نامزدها که به مرحله دوم برونــد حمایت ایثارگران و‬ ‫رهپویان را خواهند داشت‪ ».‬در ان انتخابات نه سعید جلیلی‬ ‫توانست پیروز باشد و نه محمد باقر قالیباف‪ .‬حسن روحانی‬ ‫رئیس جمهور شــد‪ .‬از همان زمان علیرضا زاکانی به یکی‬ ‫از منتقدان اصلی و سر سخت حســن روحانی تبدیل شد‪.‬‬ ‫زاکانی رئیس کمیسیون رسیدگی به برجام شده بود و در کنار‬ ‫موافقان برجام‪ ،‬این مخالفان بودند که یک تریبون بسیار‬ ‫مهم برای نقد دولت پیدا کردند‪.‬‬ ‫یک بار دیگر نامزدی در انتخابات‬ ‫اقایمنتقد‬ ‫علیرضا زاکانی از چهره های مطرح اصولگرایان است که در حوزه های مختلف‬ ‫دولت روحانی را نقد می کند‬ ‫‪2‬‬ ‫در ســال ‪ 92‬کــه همــه منتظــر تصمیــم انتخاباتی‬ ‫تحولخواهــان بودند‪ ،‬گمانه اصلی این بــود که این طیف‬ ‫سیاسی به سمت حمایت از محمد باقر قالیباف یا غالمعلی‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫در قامت کاندیدا‬ ‫سیاست‬ ‫علیرضــا زاکانی که ایــن روزها بار دیگر مــورد توجه‬ ‫رسانه ها قرار گرفته زندگی سیاسی جالبی در این چند سال‬ ‫داشــته اســت‪ .‬او نماینده ســابق مردم تهران در مجلس‬ ‫شورای اسالمی‪ ،‬در دوره های هفتم‪ ،‬هشتم و نهم بوده و‬ ‫ریاست کمیسیون ویژه بررسی برجام‪ ،‬نتایج و پیامدهای ان‬ ‫را برعهده داشته است‪.‬‬ ‫زاکانــی از منتقدین جدی مدیریت عبدالله جاســبی‬ ‫در دانشگاه ازاد و عملکرد قاضی مرتضوی و میدان دادن‬ ‫به اسفندیار رحیم مشایی بوده است‪ .‬او به همراه جمعی از‬ ‫نیروهای اصولگرا که از ســال های قبل در کنار یکدیگر به‬ ‫فعالیت سیاسی پرداخته بودند‪ ،‬در مهرماه سال‪ ،۸۷‬جمعیت‬ ‫رهپویان انقالب اسالمی را به طور رسمی تاسیس کردند‪.‬‬ ‫وی عضو شورای مرکزی ‪ ۱۱‬نفره جبهه متحد اصولگرایان‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫حدادعادل بروند اما نشانه ها حکایت از تصمیمات دیگری‬ ‫داشــت‪ .‬ناگهان یک اتفاق غیرمنتظــره رخ داد‪ .‬علیرضا‬ ‫زاکانی کاندیدای انتخابات شــد و حتی بــا اعالم نامزدی‬ ‫سعید جلیلی هم حاضر به انصراف نشد‪ .‬این بر پیچیدگی‬ ‫معادالت انتخاباتی ان دوره افزود‪ .‬مولفه ای که البته چندان‬ ‫هم طوالنی نشد‪ .‬در ساعات اخر شنیده ها حاکی از این بود‬ ‫که زاکانی توانسته نظر مساعد برای حضور در انتخابات را‬ ‫از شورای نگهبان کسب کند اما بر اساس لیست اعالمی‪،‬‬ ‫او از شورای نگهبان مجوز ورود به انتخابات دریافت نکرد‬ ‫و در عوض یک بیانیه صادر کرد‪ .‬او حمایت از حدادعادل‬ ‫و ســعید جلیلی را وظیفه خود دانســت‪ ،‬ان هم درست در‬ ‫شــرایطی که خبرها حکایت از اســتقرار اعضــای مرکزی‬ ‫جمعیت ایثارگــران در ســتادهای غالمعلــی حدادعادل‬ ‫داشــت؛ حســین نجابت به عنوان رئیس‪ ،‬الیــاس نادران‬ ‫به عنوان سخنگوی اقتصادی و مجتبی شاکری به عنوان‬ ‫سخنگوی سیاســی غالمعلی حدادعادل منصوب شدند‪.‬‬ ‫این به معنی حمایت کامل از حدادعادل بود‪ .‬حدادعادل اما‬ ‫انصراف داد و انها ماندند در میانه سعید جلیلی و محمدباقر‬ ‫قالیباف‪ .‬احمد نجابت عضو شــورای مرکزی در ‪ 21‬خرداد‬ ‫علیرضا زاکانی اما برای بازگشــتی دیگر به سیاســت‬ ‫ان هم در اســتانه یک انتخاباتی دیگر برنامه داشــت‪ .‬او‬ ‫از مدت ها پیش بــه این فکر می کرد کــه می تواند یکی از‬ ‫نامزدهای اردیبهشت ماه باشد‪.‬‬ ‫اولین قدم اســتعفا از حزب بود‪ ،‬ان هم برای کســی‬ ‫که دیگر نماینده پارلمان هم نبود‪ .‬او در جلســه استعفای‬ ‫خود گفت‪« :‬مدت هاست که اســتعفای خود را از دبیرکلی‬ ‫نوشــته ام ولی برای ضربه نخوردن به مجموعــه‪ ،‬ان را به‬ ‫برگزاری کنگره و اغاز دوره چهارم موکول کرده ام؛ بنابراین‬ ‫خواهش می کنم دوســتان عذر مــرا برای عــدم پذیرش‬ ‫دبیرکلی دوره جدید بپذیرند‪ ،‬گرچه همچون گذشــته تمام‬ ‫تالش خود را برای اعتالی مجموعه خواهم داشت و ذره ای‬ ‫از انجام وظیفه دریغ نخواهم کرد‪ ».‬برخی می گفتند او فضا‬ ‫را برای نامزدی خود اماده می کند‪ .‬از چند ماه پیش خبر امد‬ ‫که اصولگرایان به مدلی برای وحدت رسیده اند‪ .‬کمیته های‬ ‫استانی تشکیل شــد و همین کمیته ها که از سراسر کشور‬ ‫بودند قرار شد تکلیف نامزدهای نهایی اصولگرایان را معلوم‬ ‫کند‪ .‬بنا بر این بود که این اتفــاق در یک گردهمایی بزرگ‬ ‫و عمومی با حضور همیــن افراد رخ دهد‪ .‬بعــد از برگزاری‬ ‫مجمع اول نام علیرضا زاکانی به عنــوان یکی از منتخبین‬ ‫اعالم شــد‪ .‬حاال همه برای برگزاری مجمع دوم انتخاب ‪5‬‬ ‫نفر نهایی روز شماری می کردند‪ .‬چند روز مانده به برگزاری‬ ‫مجمع اما علیرضا زاکانی یک نامه سرگشاده منتشر کرد‪ .‬او‬ ‫نوشته بود‪« :‬الزم است بدانیم رقابت اصلی بین دو جریان‬ ‫انقالبی و غیرانقالبی اســت و در این میــان ایجاد رقابت‬ ‫داخلی در جبهه نیروهای انقالب به هــر بهانه ای خطایی‬ ‫راهبردی اســت‪ .‬همه نامزدهــای دعوت شــده ‪ -‬چنانچه‬ ‫تصمیم به حضور گرفته اند ‪ -‬باید طبق ســازوکار پیش بینی‬ ‫شده در جبهه مردمی وارد میدان شوند و خود را در معرض‬ ‫قضاوت منتخبین مردم انقالبی از شهرهای مختلف و اقشار‬ ‫گوناگون قرار دهند و شورای مرکزی جبهه مردمی نیز باید از‬ ‫این اصل مهم وحدت بخش صیانت نماید‪».‬‬ ‫مجمــع دوم که برگزار شــد علیرضا زاکانــی هم جزو‬ ‫کســانی بود که هم نامزد بــود و هم ســخنران‪ .‬حاال زمان‬ ‫رای گیری بود‪ .‬زاکانی در این انتخابات دوم شــد‪ .‬او یک‬ ‫بیانیه داد و در ان نوشــت‪« :‬اینکه نیروهای مردمی جبهه‬ ‫انقــاب توانســتند به رغــم بدخواهان انقالب‪ ،‬شــکوه‪،‬‬ ‫عظمت و عزم خــود را برای ایجاد تغییــر و تحول انقالبی‬ ‫در جامعه نشــان دهند‪ ،‬قابل ستایش و شــکرگزاری است‬ ‫و اینکه اعتماد انان برای اغاز راه پرخطر و سرنوشت ســاز‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری در کنار سایر بزرگواران بر دوش‬ ‫اینجانب نهاده شد‪ ،‬باعث سنگینی وظیفه و تالش مضاعف‬ ‫خواهد بود‪».‬‬ ‫او در نهایت در انتخابات نام نویسی اما نامش در میان‬ ‫تایید صالحیت شدگان قرار نگرفت‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست‬ ‫روحانی همچنان در فضای انتخابات است‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫گفت وگوی مثلث با سلیمی نمین‬ ‫بنا به نوع نســبتی که اصولگرایــان می خواهند‬ ‫با دولت تعریــف کنند بعــد از انتخابات به نوعی‬ ‫شــاهد چند مدل رویکرد هستیم‪ .‬برخی سکوت‬ ‫پیشه کرده اند و برخی از تعامل و حتی مشارکت‬ ‫در دولــت به عنــوان کمک برای حل مشــکالت‬ ‫کشور سخن می گویند و برخی دیگر نیز انتقادها‬ ‫را شدت بخشید ه اند و ســعی می کنند که از این‬ ‫راه یک نوع مکالمه بــا دولت بــرای انتقال پیام‬ ‫داشته باشند‪ .‬نظر شــما در این رابطه چیست‪،‬‬ ‫اصولگرایان باید چه رویکردی را نسبت به دولت‬ ‫اقای دنبال کنند؟‬ ‫قطعا گرایش های مختلفی در ایــن زمینه وجود‬ ‫دارد‪ .‬گروهــی قائل بــه تعامــل و جمعی قائل بــه اتحاد‬ ‫سازنده با دولت هســتند و بخشــی نیز تحمل شان نسبت‬ ‫به عملکردهای دولت کم اســت‪ ،‬بر این اســاس کسانی‬ ‫برخورد تندی نســبت به دولت دارنــد‪ .‬بنابراین نمی توان‬ ‫تعامل اصولگرایــان با دولــت را یک گونه یافــت‪ .‬انچه‬ ‫در این وادی تعیین کننده اســت‪ ،‬نوع رفتار دولت است‪.‬‬ ‫مســائلی که االن شــاهد هســتیم عمدتا به دلیــل ادامه‬ ‫برخوردهایی است که قبل از انتخابات اغاز شد‪ .‬در دوران‬ ‫انتخابات‪ ،‬اقــای روحانی به عنــوان رئیس جمهور ظاهر‬ ‫نمی شد ولی االن دیگر اقای روحانی رئیس جمهور است‪.‬‬ ‫رئیس جمهور می بایست این احســاس را در جامعه ایجاد‬ ‫کند که رئیس جمهور همه اســت‪ .‬اگر برخالف انتخابات‬ ‫که عالئمی بــه طبقات مختلف داده می شــد که رای انها‬ ‫اخذ شــود و طیف اصولگــرا را مورد حمــات غیراصولی‬ ‫قرار می داد‪ ،‬بعــد از انتخابات باید تغییری در این مشــی‬ ‫صورت دهد ولی متاســفانه تغییری در این مشــی تا حاال‬ ‫صورت نداده اســت‪ .‬دالیلش هم تا حدی روشــن اســت‬ ‫که چرا اقای روحانی نمی خواهد ان شــرایط انتخابات را‬ ‫تغییر دهد بنابراین هم زخم های انتخابات التیام نمی یابد‬ ‫و هم بر این زخم ها نمک پاشــیده می شود‪ .‬طبیعتا جامعه‬ ‫انتظار ندارد که اقــای روحانی امروز همچنــان به عنوان‬ ‫رقیب ظاهر شــود‪ .‬وقتــی رئیس جمهور به عنــوان رقیب‬ ‫‪ 16‬میلیون جمعیت ظاهر می شــود در میان این جمعیت‪،‬‬ ‫جریانات متعددی حضور دارند‪ .‬ممکن است برخی از انها‬ ‫به محض رویت رئیس جمهور واکنش هــای خیلی تندی‬ ‫از خود نشــان می دهند چراکه یک ســری برخوردهایی از‬ ‫رئیس جمهور دیده اند که ناراحتی هایی در انها جمع شده‬ ‫و می خواهند این ناراحتی ها را بیرون بریزند‪ .‬طبیعتا دقت‬ ‫عمل را نخواهند داشــت و کارهایی از انها ســر می زند که‬ ‫بعضا منطقی نیســت‪ .‬روز قدس‪ ،‬روز وحدت اســت‪ .‬این‬ ‫رئیس جمهور اســت که در جایگاهی قرار دارد با سهولت‬ ‫با یک جمله می تواند خیلی از این مســائل را التیام بخشد‬ ‫و به جامعه ارامش دهد و موجب شــود که ما شاهد تداوم‬ ‫مســائل بعد از انتخابات نباشــیم‪ .‬بر این نکتــه هم تاکید‬ ‫می کنم که انچه در روز قدس صورت گرفت و هم انچه در‬ ‫روز عید فطر صورت گرفت‪ ،‬محل انتقاد اســت‪ .‬نه اینکه‬ ‫این میزان انتقاد از رئیس جمهور اصال نباید در جامعه وجود‬ ‫داشته باشد که اصال به این موضوع اعتقاد ندارم‪ .‬بخشی‬ ‫از اصالح طلبان ظاهرا می خواهند در کشــور دیکتاتوری‬ ‫به وجود بیاورند‪ .‬به نظرم اگر غیر از روز قدس جای دیگری‬ ‫بود انتقاد کردن اشــکالی نداشــت‪ .‬مثال هنــگام بازدید‬ ‫رئیس جمهور از یک کارخانه یا اجتماع دیگر‪ ،‬بیان انتقاد‬ ‫نســبت به عملکردهای ایشان اشــکالی نداشت‪ .‬کسانی‬ ‫که از طیف اصالح طلبــان این رفتار را توهین نســبت به‬ ‫رئیس جمهور می دانند‪ ،‬دیدگاه شان را اصال قبول ندارم‪.‬‬ ‫این میزان انتقاد از رئیس جمهور در جامعه باید به رسمیت‬ ‫شناخته شود‪ .‬من تنها به این قســمت انتقاد دارم که این‬ ‫نوع برخورد در روز قدس غلط است‪ .‬این مساله در روز عید‬ ‫فطر عیب دارد چون در این روز همه جریانات با ســایق‬ ‫مختلف حضور دارند و اینجا بایــد حتما نمادی از وحدت‪،‬‬ ‫اتحاد و قدرت باشــد‪ .‬ما نباید سیاســت مردان خودمان را‬ ‫نازک نارنجی بار بیاوریم‪ .‬اقای روحانی حرف هایی می زد و‬ ‫جامعه هم واکنش نشان داد‪ .‬اگر می خواهد واکنشی وجود‬ ‫نداشته باشد‪ ،‬باید ان حرف ها را نزند و ان توهین ها را نکند‪.‬‬ ‫اقای روحانی به ‪ 16‬میلیون نفر چند بار توهین کرد که نباید‬ ‫این کار را انجام دهد‪ .‬وقتی توهین می کند واکنش سیاسی‬ ‫هم در پی خواهد داشت‪ .‬اگر ما در حد حرف نتوانیم تحمل‬ ‫کنیم و در حد حرف ظرفیت نداشته باشیم جای تامل دارد‪.‬‬ ‫از کســانی که الگوهای غربی در ارتباط بــا اداره جامعه را‬ ‫عرضه می کنند‪ ،‬تعجب می کنم که اقتصاد سرمایه داری را‬ ‫تمام و کمال می پذیرند و ولنگاری سرمایه داری را می پذیرند‬ ‫اما در همان ســرمایه داری چیزهای دیگــری وجود دارد‬ ‫که انهــا را نمی خواهنــد بپذیرند‪ .‬در ان ســرمایه داری در‬ ‫قبال غارت منابع توســط اقلیــت‪ ،‬فرصت هایی هم برای‬ ‫اظهارنظر به احاد جامعه داده می شود‪ .‬جریان غربگرای ما‬ ‫ان میدان داری اقتصادی را تمام و کمال می خواهد پس‬ ‫باید برای اظهارنظر جامعه نیز فرصتی قائل شود‪ .‬این نقد‬ ‫است و نباید تحمل جامعه را ان قدر کاهش دهیم‪ .‬ما اگر‬ ‫می خواهیم عقالنیت را در جامعه حاکم کنیم و گســترش‬ ‫دهیم باید در مقام باالتــر عقالنیت را مشــاهده کنیم که‬ ‫بعد از انتخابات دیگر زمان‪ ،‬زمان توهین کردن نیســت‪.‬‬ ‫هرچه توهین در دوران انتخابات کردید‪ ،‬دوران انتخاباتی‬ ‫و رقابت بین روحانی و رئیســی و قالیباف بود‪ .‬اینجا دیگر‬ ‫نباید بین رئیس جمهور و اقشــار جامعه فاصله ایجاد کنیم‬ ‫که این عقالنیت نیست اما وقتی رئیس جمهور را همچنان‬ ‫در وادی دیگری می بینیم‪ ،‬طبیعی اســت که این مسائل‬ ‫غلط هم رخ می دهد‪.‬‬ ‫نکتــه ای کــه اقــای زاکانــی اخیرا مطــرح کرد‬ ‫پیشــنهاد اتش بــس حتــی یکطرفــه بیــن‬ ‫اصولگرایان و دولتمردان بود‪ .‬به نظر شــما این‬ ‫تعبیر درستی است؟‬ ‫اینکــه برخــی از شــخصیت ها اصولگــرا‪ ،‬همه‬ ‫اصولگرایــان و اصالح طلبــان را دعــوت بــه اتش بــس‬ ‫می کنند‪ ،‬به نظرم درست اســت‪ .‬من تعجب کردم‪ ،‬دیدم‬ ‫برخــی از اقایان مدعی‪ ،‬ایــن دعوت را مــورد هجمه قرار‬ ‫داده اند و حتی به این مطلب حمله کرده است‪ .‬مثال حمله‬ ‫کرده که چرا دوباره مواضع خودت را تکرار کردی؟ درحالی‬ ‫که اشــکالی نــدارد‪ .‬باید بگوییــم با حفــظ مواضع مان‪،‬‬ ‫حرکت هایی که موجب دودستگی می شود نباید انجام داد‬ ‫چون اینکه ‪ 16‬میلیون رای با رئیس جمهور نیستند و نه تنها‬ ‫نیســتند بلکه در تقابل با رئیس جمهورند‪ ،‬رئیس جمهور را‬ ‫در مجامع بین المللی تضعیف می کند‪ .‬به عبارت دیگر اگر‬ ‫در حوزه بین الملل متوجه شوند‪ ،‬رئیس جمهور ‪ 16‬میلیون‬ ‫مخالف جدی دارد‪ ،‬این مساله رئیس جمهور را تضعیف و‬ ‫از پشتیبانی همه ملت محروم می کند و او نمی تواند انطور‬ ‫که باید از موضع قــدرت در همه عرصه هــای بین المللی‬ ‫ظاهر شــود‪ ،‬پس این اتفاق به ضرر خــود اقای روحانی و‬ ‫به طریق اولی به ضرر کشور اســت‪ .‬کمااینکه برای اقای‬ ‫احمدی نژاد هم در دوره دومش همیــن اتفاق افتاد و ‪13‬‬ ‫میلیون مخالف جدی داشت که این موضوع به او در سطح‬ ‫دولت اقای روحانی قرار می دهند درحالی که امروز مساله‬ ‫جامعه ما بیکاری و مشکالت اقتصادی است‪ .‬االن مباحث‬ ‫سیاسی دغدغه همه جامعه ما نیست‪ .‬البته یک سری اقشار‬ ‫متوسط به باال دغدغه های این چنینی دارند‪.‬‬ ‫ایــا بحــث اتش بس بــه معنــای این اســت که‬ ‫بگذاریــم دولت هر کاری خواســت کنــد؟ البته‬ ‫دو روز بعد اقــای زاکانی در مورد قــرارداد نفتی‬ ‫با توتال موضــع خود را اصالح کــرد که دیگر در‬ ‫اینجا اتش بس جایز نیســت و اتش بــه اختیار‬ ‫باید عمل کنیم‪.‬‬ ‫من اتش بس را راجع به تنش ها می دانم واال انتقاد‬ ‫که الزم اســت و حتی انتقاد را باید دوســتان اصالح طلب‬ ‫ســالم هم به دولت انجام دهند‪ .‬یعنی فقط این نیست که‬ ‫رقیب اقای روحانی از ایشان انتقاد کند‪ .‬انتقاد باید توسط‬ ‫خود جریانات اصالح طلب هم صورت بگیرد‪ .‬انتقاد سازنده‬ ‫و دلسوزانه یک نوع حمایت است‪ .‬ما اتش بس را در زمینه‬ ‫تنش ها قائلیم نه در زمینه مسائل منطقی که در جامعه باید‬ ‫وجود داشــته باشد‪ .‬انتقاد یکی از مســائل منطقی جامعه‬ ‫اســت اما تقابل یکی از مســائل منطقی جامعه نیســت‪.‬‬ ‫انتقاد ولــو حتی انتقاد اشــتباه یکــی از الزمه های حیات‬ ‫جامعه است‪.‬‬ ‫پس اتش بس باید مشروط باشد و در بحث های‬ ‫نقادی ازاد است یعنی اتش بسی وجود ندارد‪.‬‬ ‫مثال ما در مورد تاریخ می گوییم که نزاع بین جریان‬ ‫ملیون و مذهبی در جریان نهضت ملی شــدن صنعت نفت‬ ‫غلط بود‪ .‬نزاع غلط بود نه اینکه انتقاد وجود نداشته باشد‪.‬‬ ‫انها باید حتما انتقادشــان را می کردند و انتقادات شــان را‬ ‫می داشــتند اما ورود به خانه ایت الله کاشانی و کشتن یک‬ ‫نفر توســط ملیون دیگر انتقاد نیســت‪ ،‬این نزاع اســت‪.‬‬ ‫در ایــن نزاع دشــمن گم می شــود‪ .‬در این نزاع‪ ،‬دشــمن‬ ‫غلبه پیدا می کند‪ .‬بنابراین نزاع با انتقــاد خیلی فرق دارد‪.‬‬ ‫درگیری با انتقاد خیلی فرق دارد‪ .‬االن به نظرم یک مقداری‬ ‫تقابالت سیاســی بحث را به منازعات سیاسی می کشاند‪.‬‬ ‫خودم معتقدم اقــای روحانی در این قضیــه نقش جدی و‬ ‫تعیین کننده دارد‪ .‬نمی توان خطاهای اقــای روحانی را با‬ ‫خطای فردی که در راهپیمایی روز قدس از رئیس جمهور‬ ‫دلخور اســت و دلخــوری خــودش را ابــراز می کند‪ ،‬یکی‬ ‫دانســت‪ .‬خطای اقــای روحانــی بســیار تعیین کننده تر‪،‬‬ ‫جدی تــر و مخرب تر اســت تا خطــای یک فــرد معمولی‬ ‫جامعه که متوجه نمی شــود امروز چه روزی اســت و ایا در‬ ‫این روز طرح چنین انتقادی و مقایسه سیاسی بین عملکرد‬ ‫اقای روحانی و عملکرد برخی از روســای جمهور گذشــته‬ ‫غلط است یا درســت؟ اما اقای روحانی می فهمد که دارد‬ ‫چه کار می کنــد‪ .‬اقای روحانــی برای اینکه خــودش را از‬ ‫برخی پاسخگویی های اقتصادی خالص کند می خواهد‬ ‫جامعه را مرتبا در فضای سیاســی انتخاباتی حفظ کند‪ .‬اما‬ ‫این شایســته نیســت و اقای روحانی باید هرچه ســریع تر‬ ‫جامعه را از فضای انتخاباتی خــارج کند تا جامعه به طرف‬ ‫فعالیت های اقتصادی برود و به طرف حرکت های سازنده‬ ‫حرکت کند‪ .‬هیچ کسی قبول ندارد که عملکردهای دوران‬ ‫انتخابات سازنده بود‪ .‬به خصوص موضوعاتی که تهمت زنی‬ ‫و تخریب و دروغگویی برای از صحنه خارج کردن رقیب را‬ ‫شاهد بودیم اصال سازنده نبود و باید جامعه از این فضا خارج‬ ‫شود‪ .‬ایا اقای روحانی تبعات خارج نشدن جامعه از فضای‬ ‫انتخابات را نمی داند؟ قطعا می داند‪ .‬اقای روحانی فردی‬ ‫اســت که این میزان از اشــراف را راجع به مسائل سیاسی‬ ‫دارد که این مسائل ایا جامعه را در وادی مشکالت هدایت‬ ‫می کند یا خیر؟ به نظرم کامال روشن است‪.‬‬ ‫قسمتی هم که مربوط به نقدهای اصالح طلبان‬ ‫به واژه اتش بس است را بفرمایید‪ .‬انها می گویند‬ ‫وقتی که بحث اشتی ملی را مطرح کردیم نسبت‬ ‫به ایــن پیشــنهاد ما انتقاد شــد و گفتنــد «مگر‬ ‫قهری در جامعــه وجود دارد که بخواهد اشــتی‬ ‫صورت بگیرد امــا االن طرف اصولگرا صحبت از‬ ‫اتش بس می کند‪ .‬این اتش بــس یعنی جنگ و‬ ‫مخاصمه در جامعه وجــود دارد که به معنای این‬ ‫است که وضعیت از قهر هم حادتر شده است»‪.‬‬ ‫این انتقــاد را چطــور ارزیابی می کنیــد؟ ایا وارد‬ ‫است یا خیر؟‬ ‫ان موقع من معتقد بودم که بله قهر وجود داشت‪.‬‬ ‫یعنی یک سری تقابل ها و یک ســری موقعیت های منفی‬ ‫در جامعه بود‪ .‬یعنی بعــد از انتخابات ســال ‪ 88‬جامعه ما‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫من اتش بس را راجع به تنش ها می دانم‬ ‫واال انتقاد که الزم است و حتی انتقاد را‬ ‫باید دوستان اصالح طلب سالم هم به‬ ‫دولت انجام دهند‪ .‬یعنی فقط این نیست‬ ‫که رقیب اقای روحانی از ایشان انتقاد کند‬ ‫سیاست‬ ‫بین الملل ضربه زد‪ .‬درواقع به اعتبارش لطمه زد و نتوانست‬ ‫خیلی از مسائل را حل و فصل کند‪ .‬با اینکه نظام به او این‬ ‫فرصت را داد که در مذاکرات بین المللی مساله تحریم ها‬ ‫را حل کند اما نتوانست که علت عمده اش وجود ‪ 13‬میلیون‬ ‫مخالف در صحنه بود‪ .‬با این توضیح معلوم نیســت کدام‬ ‫مشــاورین به رئیس جمهور این پیشــنهاد را می دهند که‬ ‫مرتبا بر اختالفات بدمد و اختالفات را حادتر کند؟ معتقدم‬ ‫پیشنهاد اقای زاکانی بسیار مناسب است هرچند متاسفانه با‬ ‫استقبال چندانی از جانب اصالح طلبان مواجه نشد و برخی‬ ‫هم که موضع گرفتند‪ ،‬مواضع مناســبی اتخاذ نکردند اما‬ ‫درون اصولگرایان‪ ،‬شخصیت هایی مثل اقای دکتر توکلی‬ ‫استقبال کردند که این خودش به نظرم نشان می دهد که از‬ ‫طیف اصولگرایان جریانات قابل تاملی از این پیشنهاد که‬ ‫به نفع مسائل ملی است‪ ،‬استقبال می کنند‪.‬‬ ‫تعبیر اتش بس از دو جهت قابل تحلیل اســت؛‬ ‫یکی نقد اصالح طلبان‪ ،‬که بــه ان می پردازیم و‬ ‫دیگری بحث جریان اصولگرایــی‪ .‬همانطور که‬ ‫گفتید همه نگاه تقابلی با دولت ندارند‪ ،‬کمااینکه‬ ‫یکســری حتی صحبت از همراهــی می کنند‪ .‬با‬ ‫این توضیح بفرمایید ایا این صحبت اقای زاکانی‬ ‫دغدغه همــه جریــان اصولگرایی بــود یا همان‬ ‫طیف اندکی که شما می گویید مخاطب صحبت‬ ‫هســتند‪ .‬در واقع مخاطب اقــای زاکانی درباره‬ ‫اتش بس یکطرفه کدام قشر از اصولگرایان بود؟‬ ‫کســانی که تحمل ندارنــد قطعا خیلــی با اقای‬ ‫زاکانی همراه نیســتند یا مثال چندان از اقای زاکانی خط‬ ‫سیاســی دریافت نمی کنند‪ .‬اما در عین حال بســیار مهم‬ ‫است که شخصیت هایی از درون اصولگرایان رسما این را‬ ‫اعالم می کنند ولی اقای روحانی حاضر نیست در جایگاه‬ ‫رئیس جمهوری بعــد از انتخابات قرار بگیــرد و همچنان‬ ‫دوســت دارد که در وادی انتخابات حرکت کند‪ .‬دالیلش‬ ‫هم روشن است‪ .‬مطلبی را از طیف هواداران اقای روحانی‬ ‫می خواندم کــه می گفت «بهتر اســت اقــای روحانی در‬ ‫عرصه سیاســی باقی بماند تا انکه در عرصه اقتصاد وارد‬ ‫شود‪ ».‬این حرف را به اقای خاتمی هم می زدند‪ .‬فراموش‬ ‫نکنیم جریان تندرو به اقای خاتمی می گفت که در عرصه‬ ‫سیاســی بمان و زمانی که اقای خاتمی این ریل گذاری را‬ ‫نپذیرفت‪ ،‬بحث عبور از خاتمی را مطــرح کردند اما امروز‬ ‫اقای خاتمی در چه حوزه مورد تمجید قرار می گیرد توسط‬ ‫خود جریان اصالح طلبان؟ به خاطر مسائل سیاسی است‬ ‫یا خدماتی که در دولــت دوم خود در زمینــه اقتصاد داد؟‬ ‫حتی نیروهای تندرو اصالح طلب امروز به برخی از خدمات‬ ‫اقتصادی اقای خاتمی تاکید دارند‪ .‬بحث پروژه های نفتی‬ ‫که در زمان ایشــان انجام شد و از عســلویه به عنوان نماد‬ ‫فعالیت های اقتصادی اقای خاتمی یاد می کنند‪ .‬ایشــان‬ ‫توانســت در دولت دوم اقدامات این چنینی را انجام دهد‬ ‫اما همان موقع بود که در حوزه سیاسی بیشترین هجمه به‬ ‫اقای خاتمی وارد و پروژه عبور از خاتمی در دولت دومش‬ ‫مطرح شــد چراکه اقای خاتمی به مسائل سیاسی تنش زا‬ ‫کمتر می پرداخت و وارد فعالیت های اقتصادی و توجه ویژه‬ ‫به مسائل اقتصادی و کشورهای امریکای التین کرد که‬ ‫قطعا به نفع ما بود و بحث صادرات ما و انتقال تکنولوژی را‬ ‫به کشورهای امریکای التین گسترش می داد‪ .‬اینها مقبول‬ ‫نیروی تندرو جریــان اصالح طلب نبود‪ .‬امــروز هم دقیقا‬ ‫همان موضع گیری را دارند‪ .‬یعنی بــه اقای روحانی تاکید‬ ‫می کنند که همچنان در عرصه سیاسی بماند‪ .‬جمله ای را از‬ ‫یک شخصیت اصالح طلب خواندم که می گفت «روحانی‬ ‫فارغ از دغدغه های اقتصادی مصمم اســت به سیاســت‬ ‫بیش از پیش بپردازد‪ .‬رئیس جمهور که در چهار سال دولت‬ ‫یازدهم برجام را تحقق بخشــید در دولــت دوم هم برجام‬ ‫داخلی را کلید خواهد زد‪ ».‬یعنی بحث سیاسی را سرلوحه‬ ‫‪3‬‬ ‫عباس سلیمی نمین معتقد است که من اتش بس‬ ‫را راجع به تنش ها می دانم واال انتقاد که الزم است و‬ ‫حتی انتقاد را باید دوســتان اصالح طلب سالم هم به‬ ‫دولت انجــام دهند‪ .‬یعنی فقط این نیســت که رقیب‬ ‫اقای روحانی از ایشــان انتقاد کند‪ .‬انتقاد باید توسط‬ ‫خود جریانات اصالح طلب هم صــورت بگیرد‪ .‬انتقاد‬ ‫سازنده و دلسوزانه یک نوع حمایت است‪ .‬با او در این‬ ‫مورد سخن گفته ایم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫سیاست‬ ‫به یک پاســخ منطقی نســبت به خیلی از سوءبرداشت ها‬ ‫و ابهامات نرســیده بود یا به یک نقطه حل نرســیده بود‪.‬‬ ‫دوســتان ما در جبهه اصالح طلب این مطلب را دستمایه‬ ‫یک بحث کردند که مشکل ایجاد کرد چون می خواستند‬ ‫بدون اینکه در مقام اصالح خودشان بربیایند و اذعان کنند‬ ‫که خطا رفته اند‪ ،‬مســاله را حل کنند‪ .‬این نوع بهره مندی‬ ‫از ایــن مســاله الزم و ضروری محل اشــکال بــود‪ .‬یعنی‬ ‫اینکه اینها می خواستند بدین وســیله خودشان یا بعضی‬ ‫از چهره های خودشان را از ضرورت میزان خطاکار بودن‬ ‫رهایی ببخشــند‪ .‬واال اگر می گفتند بــرای اینکه اتحاد و‬ ‫وحدت در جامعه به وجــود بیاید حاضریم بــه افرادی که‬ ‫خطا کردند و ســاختار جامعه را به هم زدنــد‪ ،‬این مطلب را‬ ‫تفهیم کنیم که باید اعالم کنند خطا کنند و دیگر این خطا‬ ‫را تکرار نخواهند کرد‪ .‬اگر این کار را می کردند ایا مطلوب‬ ‫واقع نمی شد؟ اما وقتی می خواستند از این قضیه به عنوان‬ ‫یک ابزار سیاســی برای فرار از خطا استفاده کنند‪ ،‬مقبول‬ ‫واقع نشــد‪ .‬امروز هم به نظــرم اگر در ایــن وادی بیایند و‬ ‫بگویند که وحدت و ســاختار جامعه را به هــم زدند و انها را‬ ‫به پذیرش خطا وادار می کنیم‪ ،‬به نظرم حرف شــان قابل‬ ‫پذیرش خواهد بود‪.‬‬ ‫ایا ان انتقادی کــه اصالح طلبان وارد می کنند به‬ ‫واژه اتش بس بجاســت؟ انها می گویند مگر در‬ ‫جامعه جنگی وجود دارد؟‬ ‫نه‪ ،‬جنگی وجود ندارد‪ .‬منازعه سیاســی با جنگ‬ ‫خیلی فرق می کند‪ .‬منازعه سیاســی در انتخابات به وجود‬ ‫می اید که منجر به یک تقابل های غیرمنطقی می شــود‪.‬‬ ‫انتخابات خودش یک تنش هایی را به وجود می اورد چون‬ ‫یک منازعه سیاســی فشرده اســت‪ .‬یعنی یک حجمی از‬ ‫اطالعات غلط و درســت از جانب رقبــا در جامعه پراکنده‬ ‫می شــود‪ .‬وقتی غلــط اســت کاندیــدا و هوادارانش را‬ ‫زخم خــورده می کند که چرا چنین تهمت هایی زده شــد و‬ ‫یک ســری التهاب در جامعه به وجود می ایــد‪ .‬همه این‬ ‫التهابات بعد از انتخابات بالفاصله توســط عقال کاهش‬ ‫می یابد و در راس ایــن عقال خود کاندیداها هســتند‪ .‬در‬ ‫بعضی از مناظرات هم گفتم که ما انتظار داشــتیم اقای‬ ‫روحانی خیلــی منطقی تــر عمل کنــد اما خیلی بــه بدتر‬ ‫از ترامپ عمــل می کند‪ .‬اقــای ترامپ بالفاصلــه بعد از‬ ‫پیروزی از رقیبش به خوبی و مثبــت از او یاد کرد اما اقای‬ ‫روحانی شروع به توهین کردن کرد که مردم به فریبکاران‬ ‫نه گفتنــد‪ .‬در واقع بعــد از انتخابات اینهــا را گفت‪ .‬یعنی‬ ‫همچنــان لقب فریبــکاری را بــه رقبای خــودش می داد‬ ‫و از طرفــداران انها به عنــوان طرفــداران فریبکاری یاد‬ ‫می کرد‪ .‬اینها جنگ نیســت بلکه یک التهاب اســت که‬ ‫اقایان سیاســی می توانند ان را همچنان دستمایه بعضی‬ ‫حرکت ها قرار دهند و می توانند هم برطرف کنند اما اقای‬ ‫روحانــی بعــد از انتخابات در کــدام مســیر حرکت کرد؟‬ ‫التهابات انتخاباتی را حفظ کرد تا مطالبات اقتصادی در‬ ‫سایه قرار گیرد‪ .‬ایا این به نفع جامعه است؟ چقدر می تواند‬ ‫این طــوری جامعــه را معطل نگــه دارد؟ در اخــر جامعه‬ ‫مطالبات اقتصــادی دارد‪ ،‬درحالی که جوانــان بیکارند‪.‬‬ ‫ایا بیکاری این طور برطرف می شــود یا بیشــتر می شود؟‬ ‫وقتی تنش ها در جامعه به وجود می اید‪ ،‬کار برای فعالیت‬ ‫اقتصادی و همکاری برای کارهای جدی کمتر می شود‪.‬‬ ‫نهایــت یک ســال بتواند از مســائل اقتصــادی این طور‬ ‫بگریزد‪ .‬این فهم را در دولت اقای خاتمی دیدیم که به رغم‬ ‫این همه تحریک در دولت دوم به این نکته رســید که به‬ ‫غرب نمی تواند اطمینــان کند‪ ،‬بنابراین بــه طرف افریقا‬ ‫و امریکای التین رفت و دوســتانش بــه او انتقاد کردند‪.‬‬ ‫کسانی که برای اقای روحانی ریل گذاری می کنند باید این‬ ‫مطلب را بگویند که این گونه مشــکل به صورت ریشه ای‬ ‫نه تنها حل نمی شود که حادتر و حادتر می شود‪.‬‬ ‫کدام اتش بس؟‬ ‫اقدامتاکتیکیاصولگرایان‬ ‫برای بازیابی تشکیالتی‬ ‫مسعود حسینی‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪4‬‬ ‫تنش های سیاسی همچنان در فضای سیاسی کشور‬ ‫طنین انداز اســت‪ .‬گویا رقابت سیاســی در اردیبهشت ماه‬ ‫پایان نیافته اســت و هر دو طرف جدال خواهان استمرار‬ ‫ان هســتند‪ .‬جریان حامی دولت دوازدهــم اعتراضات به‬ ‫رئیس جمهور در روز قدس و اشــعار انتقادی میثم مطیعی‬ ‫خطاب به دولت در روز عید فطر را باقدرت رسانه ای جریانی‬ ‫ضد منتقدان دولت بدل ساخت و از هیاهو سازی برای خود‬ ‫پیروزی طلبید‪.‬‬ ‫در هنگامــه ای که منتقــدان دولت بــرای مقابله با‬ ‫موج های رسانه ای حامیان دولت مجدد بسیج می شدند؛‬ ‫علیرضا زاکانی از اتش بس ســخن گفت؛ او در یادداشت‬ ‫تلگرامی نوشــت‪« :‬بــه نظر امــروز باید هوشــیار بود‪ ،‬از‬ ‫جنجال پرهیز کــرد و حتی اتش بس یک طرفــه داد و در‬ ‫درگیری های خودساخته جریان مفتون و یا مرعوب غرب‬ ‫جز به همدلی و کمــک برای برون رفــت از وضع موجود‬ ‫و رفع مشــکالت مردم نپرداخت و با نقد منصفانه ‪ -‬بدون‬ ‫نیــش زدن های بی جــا ‪ -‬و دفــاع واقع بینانــه ‪ -‬از هرکس‬ ‫هرچند منتقدین خود ‪ -‬در پرتــو منطق و انصاف خویش با‬ ‫ایجاد ارامش‪ ،‬فرصتی به عموم مردم داد تا با بازشناســی‬ ‫سره از ناسره‪ ،‬راه اصالح اساســی جهت گیری مسئوالن‬ ‫کشــور را فراهم اورند‪ ».‬مخاطب و اجزای پیام او کام ً‬ ‫ال‬ ‫درون گفتمانی بود اما بزرگان جریان اصالحات خواهان‬ ‫این همانی ســازی ان با اشــتی ملی باوجــود تردیدهای‬ ‫فراوان بودند‪.‬‬ ‫استقبال زودهنگام؛ تردیدهای همیشگی‬ ‫پس از انتشــار این یادداشــت در کانــال تلگرامی‬ ‫علیرضا زاکانی جریان اصالحــات واکنش جدی به ایده‬ ‫اتش بس داد اما در میان اصولگرایان احمد توکلی تنها به‬ ‫حمایت از رفیق چندین ساله اش پرداخت؛ او در توییترش‬ ‫نوشت‪« :‬با این اختالفات خانه سوز‪ ،‬پیشنهاد دکتر زاکانی‬ ‫را باید با اب طال نوشت که گفت حتی یک طرفه هم شده‬ ‫اتش بس دهیم تــا اصالحات اساســی به دســت دولت‬ ‫انجام شود‪».‬‬ ‫واکنــش در جبهــه اصال ح طلبان متفــاوت بود؛‬ ‫انان در ســه ســطح به واکاوی نظــر علیرضــا زاکانی‬ ‫پرداختند‪ .‬عبدالله رمضا ن زاده از ایده اتش بس برای‬ ‫راهبرد اشــتی ملی اســتفاده کرد و در توییتی نوشت‪:‬‬ ‫«اقای زاکانی در اقدامی درســت پیشــنهاد اتش بس‬ ‫یک طرفــه بــه دوســتان خــود داده‪ ،‬چــرا یک طرفه‬ ‫برادر؟ گفت وگــوی ملی را شــروع کنیم‪ .‬بســم الله»‬ ‫و از ایــن طریق پیــام جدی بــرای اغــاز گفت وگو از‬ ‫جنــس نامه نگاری هــای حــزب موتلفــه اســامی با‬ ‫حزب مشــارکت را داد‪ .‬طیف دیگــر از اصال ح طلبان‬ ‫چنین پیشــنهادی را «شــخصی» دانســتند و قابلیت‬ ‫عملیاتــی برای ان در فضای پرتنش سیاســی کشــور‬ ‫متصور نشــدند‪ ،‬عباس عبدی در همین راســتا گفت‪:‬‬ ‫«نمی تــوان گفت این پیشــنهاد رســمی اصولگرایان‬ ‫اســت‪ .‬البته نیروهــای اصلی اصولگــرا در این بازی‬ ‫نبودنــد‪ .‬اقای زاکانــی و توکلی به ذهنشــان رســیده‬ ‫اســت و فکر می کنــم هرکــدام از نیروهای سیاســی‬ ‫که با متــن جامعه شــان ارتباط داشــته باشــند و یک‬ ‫مقــدار منصفانــه به اطراف کشــور و مســائل داخلی‬ ‫نگاه کنند طبیعی اســت به این نتیجه برســند‪ .‬مسیری‬ ‫که می رویــم درســت نیســت و باید اصالح شــود‪».‬‬ ‫طیف سوم چنین پیشــنهادی را رد کردند و با توجه به‬ ‫خاســتگاه و اقدامات پیشــین علیرضا زاکانی‪ ،‬با نگاه‬ ‫بدبینانه به این پیشــنهاد نگریســتند؛ در همین راســتا‬ ‫عبداللــه ناصری فعــال سیاســی اصال ح طلب گفت‪:‬‬ ‫«من نمی خواهم بــه این پیشــنهاد بدبینانه یا با توهم‬ ‫توطئه نــگاه کنم‪ .‬امــا هرچقــدر که تــاش می کنم‬ ‫خو ش بینانــه بــه ان نگاه کنــم نمی شــود‪ .‬نمی توانم‬ ‫فراموش کنــم که اقای زاکانــی از رهبران طیف های‬ ‫تندرو اصولگرایان از ســال ‪ 84‬بود و از حامیان جدی‬ ‫اقــای احمد ی نژاد به شــمار می ایــد‪ .‬با این ســابقه‬ ‫نمی توان به پیشنهاد اتش بس ایشان خو ش بین بود‪.‬‬ ‫اما جدا از این مســائل نکته دیگری که الزم است به‬ ‫ان اشاره کنم این اســت که وقتی صحبت از اتش بس‬ ‫مطرح می شــود که جنگی اتفاق افتاده باشــد‪ .‬یعنی‬ ‫دو طرف بــا یکدیگر وارد یک جنگ شــده باشــند نه‬ ‫اینکه تنها جریانی به واســطه قدرت و نفوذ امنیتی که‬ ‫دارد حمله کند‪».‬‬ ‫اقدام تاکتیکی علیه عملیات روانی‬ ‫اعالم اتش بس از سوی علیرضا زاکانی نقطه مقابل‬ ‫ادعای رئیس دولت اصالحات است؛ اشتی ملی برایند و‬ ‫راهکاری برای خروج از یک جدال جدی در جامعه ایرانی‬ ‫اســت درحالی که چنین واگرایی هایی پــس از انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری دهم استمرار نداشته است و شکاف های‬ ‫پیشین نیز ترمیم شــده که مهم ترین ان پذیرش صندوق‬ ‫رای به جای سیاســت خیابانی از سوی جریان اصالحات‬ ‫است‪.‬‬ ‫ایده اتش بس مخاطب خــاص و تقابل خاص خود‬ ‫را داراســت؛ اتش بس اقدام تاکتیکی در برابر عملیات‬ ‫روانی رقیب است؛ مخاطب ان جریان اصولگراست که‬ ‫در انتخابات اخیر توانســت اقلیت قدرتمندی را در برابر‬ ‫رئیس جمهور مســتقر ایجاد کند و باید از این پتانســیل‬ ‫بالقوه برای رخدادهای اتی اســتفاده کند‪ .‬نوک پیکان‬ ‫تقابل به ســمت جریان «مفتــون و یا مرعــوب غرب»‬ ‫است که خواهان مدیون سازی جریان انقالبی هستند‪.‬‬ ‫جریان «مفتون و یا مرعوب غرب» در مارپیچ ســکوت‬ ‫بــا اقدامــات غیرقانونی خواهــان زمین گیــری جریان‬ ‫انقالبی است‪.‬‬ ‫ارامــش سیاســی و عــدم ورود در زمین بــازی‬ ‫طراحی شده نیروهای سیاسی همسو با اصالحات و دولت‬ ‫است؛ این ارامش سیاســی عالوه بر بسترسازی بازیابی‬ ‫تشــکیالتی – از مرحله اول جذب و عضو یابــی تا مرحله‬ ‫اخر ان تولید فکر پویا و جامعه پذیر‪ -‬و ممانعت از استمرار‬ ‫پروژه رقیب هراســی‪ ،‬امکان تمرکز بر دستور رهبر معظم‬ ‫انقالب اسالمی مبنی بر اتش به اختیار در عرصه فرهنگ‬ ‫را فراهم می کند‪.‬‬ ‫پایان خالفت گرایی‬ ‫بین الملل‬ ‫داعش روزهای افول را سپری می کند؛ هم عربستان که برای نیل به اهدافش از این گروهک تروریستی بهره‬ ‫می بردسعیمی کندمسئولیتداعشرانپذیردوهماخبارحاکیازکشتهشدنسرکردهاینگروهابوبکرالبغدادی‬ ‫است‪ .‬این طور به نظر می رسدکه حاکمان جدید سعودی دیگر نیازی به داعش ندارند و احتماال عملیات های این‬ ‫گروهدرمنطقهمحدودترخواهدشد‪.‬البتهاگرچهتاریخمصرفداعشبرایسعودیهاتمامشده‪،‬امااحتماالریاض‬ ‫ازگروههایافراطیدیگربرایپیشبرداهدافشاستفادهکرد‪.‬همچنینحتیاگرداعشبهلحاظجغرافیاییمناطق‬ ‫مانوروخالفتشراازدستبدهداماازنظرایدئولوژیکاندیشهاینگروههمچناندرمنطقهوجودخواهدداشت‪.‬‬ ‫تی‬ ‫‪38‬‬ ‫دولت داعشی‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫افولداعشوولیعهدیمحمدبنسلمانبایکدیگرارتباطدارند؟‬ ‫اختالفات در اجماع جهانی‬ ‫امریکا بی میل نیست داعش را به‬ ‫سمت روسیه هدایت کند‬ ‫بازی با چاقوی دولبه‬ ‫محمد بن سلمان چه سیاستی را‬ ‫درباره داعش انتخاب می کند؟‬ ‫دکتر سیدعبداالمیر نبوی‬ ‫پژوهشگر مسائل خاورمیانه عربی‬ ‫‪1‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫اســت‪ .‬بنابراین نابودی داعش به معنای حل مشــکالت‬ ‫عراق و ســوریه نیســت و چنانچه رقابت هــای منطقه ای‬ ‫و بین المللــی و اختالفات طایفــه ای و مذهبــی در کنار‬ ‫ بی ثباتی سیاســی و بحران های اقتصادی تــداوم یابد‪،‬‬ ‫برامدن دیگر گروه های رادیکال که به شــهروندان وعده‬ ‫حل سریع مشکالت را می دهند دور از انتظار نخواهد بود‪.‬‬ ‫همچنین قبال گفته شــده رهبران چنین گروه هایی‬ ‫به توده های خسته و تشــنه انتقام‪ ،‬وعده بزرگی و عظمت‬ ‫و نوید شوکت و شکوه می دهند‪ .‬طبق وعده انها‪ ،‬عراق و‬ ‫سوریه در اندک زمانی از ذلت و رخوت رها خواهند شد و بار‬ ‫دیگر می تواند مستقل و پیشرو باشد و از دست اندازی های‬ ‫نیروهای بیگانــه و اشــتباهات سیاســتمداران ناکارامد‬ ‫عبور کند‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر مــرگ احتمالــی ابوبکــر البغدادی‬ ‫به عنوان خلیفــه ای کــه هوادارانش بــا وی بیعت کرده‬ ‫بودند‪ ،‬در تضعیف این گروه و روحیه اتباع ان بسیار موثر‬ ‫اســت‪ .‬در واقع اگر مرگ البغدادی صحت داشــته باشد‬ ‫و فشــارهای بیرونی نیز افزایش پیدا کنــد‪ ،‬عملیات های‬ ‫داعش که همواره از ویژگی تخریبی بودن برخوردار است‬ ‫کاهش خواهد یافت و تا مدتی احتماال شاهد بمب گذاری‬ ‫و عملیات هــای انتحاری کمتری از ســوی ســلول های‬ ‫مستقلی هستیم که به لحاظ فکری به داعش تعلق خاطر‬ ‫دارنــد‪ .‬کمااینکه فرماندهــان داعش با منتشــرکنندگان‬ ‫هر گونه خبری در این زمینه به شدت برخورد می کنند‪.‬‬ ‫در ایــن بیــن بایســتی توجه داشــت کــه داعش‬ ‫برای عربســتان نیز بــه منزله خطر و خطرســاز اســت و‬ ‫رهبران ان کشــور همــواره در پی ســرکوب اندیشــه ها‬ ‫و گرو ه هایــی بود ه انــد کــه حاکمیــت ا ل ســعود یــا‬ ‫ایدئولــوژی رســمی ایــن کشــور را مــورد طــرد و نفــی‬ ‫قــرار دهــد‪ .‬واقعیــت ان اســت کــه داعــش از همان‬ ‫ابتدا بــرای حاکمیت عربســتان خط و نشــان کشــیده‪،‬‬ ‫حکومــت ان را طاغــوت و ایدئولوژی ان را نیز نمایشــی‬ ‫می داند‪.‬‬ ‫بنابراین طی چند ســال اخیر شــاهد برخورد شدید‬ ‫نیروهــای انتظامــی و امنیتی عربســتان با هــواداران و‬ ‫طرفداران داعش در ان کشــور بوده ایــم‪ .‬همچنین باید‬ ‫توجه داشت که وجود خطر مشترک داعش از همان ابتدا‬ ‫می توانست موجب همســویی بیشتر بازیگران منطقه ای‬ ‫و فرامنطقه ای شود‪.‬‬ ‫در نهایت تجربــه نشــان می دهد اندیشــه و عمل‬ ‫اســامگرایان رادیکال بــه دالیل گوناگون به تاســیس‬ ‫یک نظم سیاســی کارامــد و افتخارافرین ختــم نخواهد‬ ‫شد و اصوال چنان اندیشه ای از انجام هرگونه امر ایجابی‬ ‫ناتوان است‪ .‬با این حال‪ ،‬تا زمانی که در خاورمیانه عربی‬ ‫با وضعیت تراکم و تداوم بحران ها روبه رو هستیم‪ ،‬زمینه‬ ‫مناسب و مساعد برای بروز اندیشه های رادیکال و ظهور‬ ‫فعاالن و جریان هایــی که پرچمدار چنین اندیشــه هایی‬ ‫هستند‪ ،‬وجود دارد‪.‬‬ ‫بنابراین شکســت داعش در عراق و سوریه به منزله‬ ‫مرگ تفکر داعشــی نخواهد بود‪ ،‬به این دلیــل که هنوز‬ ‫مسائلی مانند اختالفات و رقابت های قومی و طایفه ای در‬ ‫این گونه کشورها مبنای فعالیت های سیاسی و اجتماعی‬ ‫اســت و لزوم رعایت منافع ملی به صــورت خط قرمز این‬ ‫رقابت ها درنیامده است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫شکســت داعش در موصل و برخی دیگر از مناطق‬ ‫سوریه و عراق این مســاله را مطرح کرده است که چرا در‬ ‫برهه فعلی شــاهد تضعیف این گروه تروریستی هستیم و‬ ‫چه عواملی در شکست و تضعیف ان اثرگذار بوده است‪.‬‬ ‫تضعیــف داعش طی یک ســال اخیر ناشــی از دو عامل‬ ‫مهم بوده است‪:‬‬ ‫در بعد بیرونی‪ ،‬فشــارهای فزاینــده بازیگران مهم‬ ‫منطقه ای و فرامنطقه ای سبب شــده است این گروه هم‬ ‫به لحاظ نظامی اسیب های فراوانی ببیند و هم منابع مالی‬ ‫ان دچار اسیب و اختالل شود‪ .‬در واقع یکی از دالیل مهم‬ ‫قدرت گیری داعش و اشــغال سریع بخش های زیادی از‬ ‫ســوریه و عراق‪ ،‬اختالفات و رقابت های شدید بازیگران‬ ‫منطقه ای و فرامنطقه ای بوده است‪.‬‬ ‫اما ظرف یک سال اخیر تقریبا تمامی این بازیگران‬ ‫به دلیل نگرانی از این خطر مشترک ناخواسته برای برخورد‬ ‫با ان همسو شده اند‪ .‬امروزه داعش هم از سوی نیروهای‬ ‫ایران‪ ،‬روسیه و سوریه و حزب الله لبنان مورد تهاجم قرار‬ ‫می گیرد و هم از سوی نیروهای ائتالف عربی با همراهی‬ ‫ایاالت متحده امریکا و برخی کشــورهای اتحادیه اروپا‪.‬‬ ‫ضمن انکــه نیروهــای این گــروه همزمان با بخشــی از‬ ‫نیروهای فتح الشام و ارتش ازاد سوریه هم درگیر هستند‪.‬‬ ‫این مساله سبب شده که نیروهای نظامی داعش همزمان‬ ‫در چند جبهه مشغول باشند و ظرف مدت کوتاهی به شدت‬ ‫اسیب ببینند و در عین حال‪ ،‬چون گذشته از منابع فراوان و‬ ‫متنوع مالی برخوردار نباشند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬داعش از یک مســاله دیگر نیز رنج‬ ‫می بــرد و ان ابتر بــودن و بی ثمر بودن در حوزه اندیشــه‬ ‫ در واقع‪ ،‬جریان اســام گرای رادیــکال از جمله داعش‬ ‫طی چند دهه اخیر نتوانســته است دستاورد و ثمره عملی‬ ‫درخوری بــه هوادارانــش ارائه کند‪ .‬ایده اســام گرایان‬ ‫رادیکال ان است که حکومتی و جامعه ای ارمانی در روی‬ ‫زمین می توان تاســیس کرد و کافی اســت این حکومت‬ ‫و جامعه برامده از اراده و تالش خالصانه شــان باشد‪ .‬اما‬ ‫نکته اینجاست انچه تاکنون موجب تحکیم قدرت داعش‬ ‫شده‪ ،‬حاکمیت ترس و استفاده از اختالفات طایفه ای و‬ ‫قبیله ای در سوریه و عراق بوده است‪.‬‬ ‫جز این‪ ،‬داعش هیچ گونه دســتاورد دیگری نه در‬ ‫بعد اقتصادی‪ ،‬نــه در بعد اجتماعی و نــه در بعد فرهنگی‬ ‫نداشته است‪ .‬بایســتی این نکته را همواره به یاد داشت‬ ‫که بخشی از هواداری عمومی از هر ایدئولوژی و تفکری‬ ‫به موفقیت ها و دستاوردهای ملموس ان برمی گردد‪.‬‬ ‫اگر طرفداران و هواداران داعش در ماه های اولیه‬ ‫قدرت گیری ان بیش از ســایر گروه هایی چــون القاعده‬ ‫بودند‪ ،‬بخشی به دلیل نمایش قدرت و توانایی این گروه‬ ‫در تصرفات سرزمینی بود که از نظرتان انان گویا تاسیس‬ ‫بهشت روی زمین را ممکن پذیر می نمایاند‪ ،‬اما ان هم طی‬ ‫ماه های اخیر کاهش داشته است‪.‬‬ ‫چنان که گفته شــد‪ ،‬قدرت گیری داعــش تاحدود‬ ‫زیادی ناشی از اختالفات طایفه ای و مذهبی در سوریه و‬ ‫عراق و ناکارامدی دولت های حاکم در این دو کشور بوده‬ ‫دوگانگی مواضع‬ ‫در میانه وهابیت و رادیکالیسم‬ ‫‪39‬‬ ‫بازی با چاقوی دولبه‬ ‫محمد بن سلمان چه سیاستی را درباره داعش انتخاب می کند؟‬ ‫قاسم محبعلی‬ ‫بین الملل‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫افول و شکست داعش در مناطقی از سوریه و عراق به‬ ‫ویژه منطقه موصل که پایگاه اصلی این گروهک تروریستی‬ ‫به شــمار می رفت‪ ،‬این ســوال را مطرح می کند که دالیل‬ ‫اصلی کاهش قدرت داعش چیســت و چــه عواملی منجر‬ ‫به افول این گروه شــده اســت‪ .‬برخی افول قدرت داعش‬ ‫را به عربســتان مرتبط می دانند و معتقدند که ریاض دیگر‬ ‫مانند گذشته به داعش نیاز ندارد و به همین خاطر همچون‬ ‫یک مهره سوخته به ان نگاه می کند‪ .‬از سوی دیگر برخی‬ ‫تحلیلگران نیز مرگ احتمالی ابوبکر البغدادی‪ ،‬ســرکرده‬ ‫داعش را در تضعیف این گروه موثر می دانند‪.‬‬ ‫در خصوص ارتباط این موضوع با ریاض‪ ،‬اطالعات‬ ‫دقیق و رســمی وجود ندارد اما به صورت تحلیلی می‪‎‬توان‬ ‫گفت محافل داخلی تندرو در عربســتان کــه دارای عقاید‬ ‫وهابی و سلفی هستند‪ ،‬طبیعتا ارتباط فکری و ایدئولوژیک‬ ‫با جریان داعش دارند و انها را مــورد حمایت مالی‪ ،‬فکری‬ ‫ یا لجســتیکی قرار می‪‎‬دهند‪ .‬از طرف دیگــر امریکاییان‬ ‫ضرب‪‎‬المثل معروفی دارند که دشمن دشمن من‪ ،‬دوست‬ ‫من است‪ .‬در همین راستا عربســتان برای برخورد با ایران‬ ‫از داعش اســتفاده ابزاری کرد و در شرایطی که داعش در‬ ‫منطقه سوریه و عراق مســتقیما با ایران درگیر بود همانند‬ ‫زمانی که در افغانســتان با طالبان درگیر بودند‪ ،‬انها را مورد‬ ‫حمایت قرار داد‪ .‬همچنین نمونــه بارز دیگر از بازی با اتش‬ ‫ سعودی ها‪ ،‬مســاله ســازمان مجاهدین خلق(منافقین)‬ ‫اســت که ریاض از انها به عنــوان ابــزاری در مقابل ایران‬ ‫استفاده می کند؛ همانگونه که ترکی بن فیصل در جلسات‬ ‫منافقین حضور پیدا می‪‎‬کند‪ ،‬شبکه العربیه جلسات انها را‬ ‫مستقیم پخش می‪‎‬کند و به طرق مســتقیم و غیر مستقیم‬ ‫انها را علیه ایران تشویق می‪‎‬کنند‪ .‬بنابراین می‪‎‬توان نتیجه‬ ‫گرفت سعودی‪‎‬ها همین حمایت‪‎‬ها را از گروهک تروریستی‬ ‫داعش هم داشته باشند‪.‬‬ ‫امــا الزم به ذکــر اســت کــه حمایــت از گروه‪‎‬های‬ ‫تروریســتی یک چاقوی دولبه اســت‪ ،‬یعنی در عین اینکه‬ ‫علیه رقیب دشــمن به کار گرفته می‪‎‬شــود می تواند دست‬ ‫گیرنده خود را هم ببرد‪ .‬شــاید از ابتدا عربســتان سعودی‬ ‫در نظر داشــت تا از گروه‪‎‬های افراطی علیه دشــمن خود‬ ‫استفاده کند اما از طرف دیگر تقویت این گروه‪‎‬ها بیشترین‬ ‫تاثیر را در امنیت داخلی عربســتان داشت‪ .‬البته باید گفت‬ ‫سعودی‪‎‬ها خصوصا در شکل جدید حکومت که بعد از مرگ‬ ‫ملک عبدالله شکل گرفته هم با مشکالت داخلی دست و‬ ‫پنجه نرم می‪‎‬کنند و هم به دلیل بلندپروازی‏هایی که این تیم‬ ‫جوان‏ در امور توسعه اقتصادی و سیاسی و نفوذ منطقه‪‎‬ای‬ ‫و جهانی دارند‪ ،‬مجبورند تحوالتی را در سیاست‪‎‬هایشــان‬ ‫صورت دهند‪ .‬البته نه به این معنا کــه افراطی گری درون‬ ‫عربســتان پایان پیدا کنــد و محافلی که در عربســتان با‬ ‫تفکرات افراطی گروه‪‎‬هایی مانند داعش یا طالبان را به وجود‬ ‫اوردند از بین بروند‪ ،‬بلکه ممکن است انها با اشکال دیگری‬ ‫بروز کرده و سازمان‪‎‬دهی‪‎‬های جدیدی را شکل دهند‪.‬‬ ‫اما اکنون که محمد بن سلمان که طی دو سال اخیر‬ ‫به دلیل تصمیمات شــتاب زده اش منطقه را دگرگون کرده‬ ‫ولیعهد عربستان شــده اســت باید دید نگاه تهاجمی وی‬ ‫به داعش چگونه اســت و چه سیاســتی را بــا انها در پیش‬ ‫خواهد گرفت؟! درواقع سعودی‪‎‬ها همواره از گروهک‏های‬ ‫تروریســتی مانند داعش به عنوان ابزاری علیه دشــمنان‬ ‫و رقبای خود در مناطقی چون یمن‪ ،‬ســوریه‪ ،‬افغانســتان‬ ‫و عراق اســتفاده می‪‎‬کننــد‪ .‬اما به طور عمومــی در منطقه‬ ‫خاورمیانه باتوجه به اینکه عربســتان سیاســتش مبتنی بر‬ ‫استقرار و حفظ نظام‪‎‬های مستقر مانند مصر است‪ ،‬طبیعتا‬ ‫از نیروهای برهم زننده مانند داعش‪ ،‬اخوان المســلمین‪،‬‬ ‫جریانات اســامی و جریانات دموکراســی خواه احساس‬ ‫ ترس و وحشت می‪‎‬کند و سعی می‪‎‬کند با انها برخورد کند‪ .‬اما‬ ‫همانطور که عرض کــردم باتوجه به رقابت‪‎‬ها و اختالفاتی‬ ‫که در منطقــه وجود دارد و شــکاف‪‎‬هایی که بیــن ایران و‬ ‫عربستان و سایر قدرت‏های منطقه‪‎‬ای است‪ ،‬همواره این‬ ‫احتمال وجود دارد که انها تشویق شوند تا از نیروهایی مانند‬ ‫داعش در جهت پیشبرد منافع شــان استفاده کنند؛ اگرچه‬ ‫باتوجه به وضعیت فعلی منطقه این سیاست شکست خورده‬ ‫تلقی می‪‎‬شود‪.‬در این بین مرگ احتمالی ابوبکر البغدادی‬ ‫ســرکرده داعش نیز ضربه محکمی بر بدنــه این گروهک‬ ‫تروریســتی وارد کرده و همانند القاعده منجر به مشکالت‬ ‫داخلی می شــود‪ .‬اما تا زمانی که این اشفتگی و اشوب در‬ ‫منطقه وجود دارد تفکر داعشی با شدت کمتری ادامه پیدا‬ ‫می‪‎‬کند‪ .‬درواقع اگر داعش در سوریه نیز پاک سازی شود با‬ ‫اینکه دیگر سرزمین ندارد اما عملیات‪‎‬های تروریستی اش را‬ ‫به صورت اقدامات انتحاری درون منطقه ادامه خواهد داد‪.‬‬ ‫به هر صــورت داعــش‪ ،‬القاعــده‪ ،‬طالبــان و دیگر‬ ‫گروه‪‎‬های تکفیری ضمن اینکه با سازمان های اطالعاتی‬ ‫و دولت‪‎‬هــا در ارتباط هســتند‪ ،‬خودشــان نیــز بازیگرانی‬ ‫غیردولتی و غیرحکومتی مستقل به حساب می‪‎‬ایند؛ اما در‬ ‫ی که بین حکومت‪‎‬ها با گروه های چریکی و تروریستی‬ ‫جای ‪‎‬‬ ‫و ســازمان‪‎‬های اطالعاتی منافع مشــترک پیدا می‪‎‬کنند از‬ ‫همدیگر بهــره می‪‎‬برند‪ .‬بنابراین ادامــه حیات داعش تنها‬ ‫به عربستان سعودی بستگی ندارد‪ ،‬شرایطی که در منطقه‬ ‫وجود دارد‪ ،‬وضعیتی که در جوامع خاورمیانه از نظر ساختار‬ ‫دولتی‪ ،‬فروپاشی سیاسی و اجتماعی‪ ،‬وضعیت فقر و فساد‬ ‫وجود دارد زمینه شکل‪‎‬گیری این گروه‪‎‬ها را فراهم می سازد‪.‬‬ ‫بنابراین این گروه ها ضمن اینکه از نظر ایدئولوژیک و فکری‬ ‫به سرزمین اصلی شان یعنی عربســتان وابستگی دارند اما‬ ‫باز هم بازیگران مستقلی محسوب می‪‎‬شوند و گاها دارای‬ ‫تضادهایی با این دولت‪‎‬ها هســتند که منجــر به جریانات‬ ‫چریکی و تروریستی علیه دولت مرکزی می شود‪.‬‬ ‫اما باید گفت داعش اوج دوره رشــدش که دوســال‬ ‫گذشته بود را طی کرده و عالوه بر اینکه در مرحله رشد قرار‬ ‫ندارد بلکه به سمت افول نیز در حرکت است؛ اما نه به این‬ ‫معنا که عملیات‪‎‬های چریکی و تروریستی داعش نیز تمام‬ ‫شده است‪ .‬اگرچه داعش به هدف اصلی اش که تشکیل‬ ‫دولتی مرکزی در منطقه عراق و ســوریه بود دست نیافت‪،‬‬ ‫ولی همانطور که طالبان در افغانستان ادامه حیات می دهد‬ ‫داعش نیز ممکن است در عراق‪ ،‬ســوریه‪ ،‬یمن‪ ،‬سودان‬ ‫و لیبی در اشــکال مختلف حضور داشــته باشد و به عنوان‬ ‫یک ابزار بی ثبات کننده توسط قدرت‪‎‬های منطقه از جمله‬ ‫عربستان مورد استفاده قرار بگیرد‪ .‬درواقع نوع تفکر داعش‬ ‫در جایی شکل می گیرد که اوال حکومتی دچار فروپاشی از‬ ‫نظر سیاسی‪ ،‬اقتصادی و امنیتی شود‪ ،‬مانند وضعیتی که در‬ ‫زمان نوری مالکی در عراق اتفاق افتاد و مناقشات داخلی‬ ‫میان کردها‪ ،‬سنی‪‎‬ها‪ ،‬شیعه‪‎‬ها و دولت مرکزی گسترش پیدا‬ ‫کرد یا زمانی که در لیبی و سوریه دولت مرکزی دچار ضعف‬ ‫شدند داعش رشد پیدا کرد‪ .‬بنابراین برای از بین بردن این‬ ‫جریانات منطقه به دولت های مرکزی قوی و با صالحیت و‬ ‫مورد حمایت اکثریت مردم نیاز دارد که با کارامدی بتوانند‬ ‫مشــکالت اقتصادی و اجتماعی مــردم را برطرف کنند و‬ ‫موجی از رفاه و رونق اقتصادی به وجود بیاورند‪ .‬این مهم هم‬ ‫نیازمند تحوالت داخلی در کشورهایی که در منطقه در حال‬ ‫فروپاشی هستند اســت و هم حمایت بین المللی و توافق‬ ‫منطقه ای می خواهد‪.‬‬ ‫درواقع قدرت‪‎‬هــای منطقه مانند ایران‪ ،‬عربســتان‬ ‫و ترکیــه باید با هــم به تفاهم برســند ضمن اینکــه جامعه‬ ‫بین المللــی‪ ،‬اروپا‪ ،‬امریکا و روســیه باید به شــکل گیری‬ ‫دولت‪‎‬های مستقر‪ ،‬باثبات‪ ،‬پاسخگو و کارامد کمک کنند‪.‬‬ ‫درواقع دولت های بزرگ باید اینده نگری داشــته باشــند و‬ ‫به جای اینکه سیاســت‪‎‬های یک جانبه را دنبــال کنند باید‬ ‫مجموعه ای از سیاست‏ها که منطقه را ارام می‪‎‬کند را دنبال‬ ‫کنند‪ ،‬در غیــر این صورت هرجا که دولتی دچار فروپاشــی‬ ‫شــود مانند یمن‪ ،‬لیبی‪ ،‬سوریه‪ ،‬عراق‪ ،‬ســومالی‪ ،‬مصر و‬ ‫افغانستان در معرض شکل گیری تفکرات و سازمان های‬ ‫تروریستی و چریکی مانند داعش هستند‪.‬‬ ‫فرافکنیریاض‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪3‬‬ ‫مجبور است خود را با شــرایط موجود تطبیق دهد‪ .‬شرایط‬ ‫موجود ایجاب می کند که حامیان دیــروز داعش به نوعی‬ ‫مدعی شوند که انها بودند شــرایط را برای شکست داعش‬ ‫فراهم ساختند اما همانگونه که اعالم شد مامن اصلی رشد‬ ‫گروه های تروریستی‪ ،‬عربســتان بوده و داعش بیشترین‬ ‫عضوگیری را از عربستان‪ ،‬اردن و کشــورهایی که مدعی‬ ‫تشکیل ائتالف علیه داعش یا شکست این گروه هستند‪،‬‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫بنابراین در شــرایط موجود‪ ،‬به نظر می رسد که تاریخ‬ ‫مصرف داعش بــرای بن ســلمان و حتی ترامــپ و برخی‬ ‫کشورهای عربی تمام شده است و انها به دنبال ان هستند‬ ‫که خود را به عنوان کشورهایی که شرایط را برای شکست‬ ‫داعش فراهم اورد ه اند به افــکار عمومی معرفی کنند و در‬ ‫رهبر داعش‪ ،‬این حدس و گمان به یک واقعیت تبدیل شده‬ ‫است‪ .‬با کنار رفتن ابوبکر البغدادی شاهد از هم گسیختگی‬ ‫بیشتر گروه داعش و عملیات تروریستی ان گروه در سوریه‬ ‫و عراق و برخی دیگر از کشورها هستیم و خواهیم بود‪ .‬اما‬ ‫بحث اینجاست که مرگ بغدادی به مفهوم پایان کار داعش‬ ‫نیست‪ .‬باید توجه داشت که یک وجهه داعش در عملیات‬ ‫میدانی و نظامی اســت و وجهه دیگر ان به حــوزه دینی و‬ ‫مذهبی مربوط می شود‪ .‬ممکن است با از بین رفتن و مرگ‬ ‫البغدادی‪ ،‬باقیمانده گروه داعش با رهبر دیگری بیعت کنند‬ ‫ یا بعد از شکســت در عراق و ســوریه به کشورهای موطن‬ ‫خود که بیشتر در اروپا و اسیای میانه است‪ ،‬بازگردند‪ .‬این‬ ‫بازگشت منجر به تشدید عملیات انتحاری و تروریستی در‬ ‫این کشورها خواهد شد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫در شرایطی که همواره نام عربستان به عنوان حامی‬ ‫ و بانی پیدایش داعش مطرح است اما ادله چندان واضح‬ ‫و شفافی که در سطح کارشناسی شده تایید کند این کشور‬ ‫حمایتگــر اصلی داعش اســت به چشــم نمی خــورد‪ .‬اما‬ ‫استفاده ابزاری از داعش توسط عربســتان مشهود است‬ ‫و ســوال اینجاســت که ایا امروز مــوارد ابزاری اســتفاده‬ ‫عربســتان از داعــش تمام شــده و اینکه ایــا داعش برگ‬ ‫سوخته اســت؟ همچنین نوع نگاه بن ســلمان به داعش‬ ‫باتوجه به هماهنگی هایش با دونالد ترامپ نیز حائز اهمیت‬ ‫است‪ .‬از سوی دیگر اختالفات عربستان با قطر نیز مطرح‬ ‫اســت‪ ،‬زیرا عربســتان تالش دارد به این وسیله فرافکنی‬ ‫کند و قطر را متهم می کند که حمایتگــر اصلی داعش در‬ ‫منطقه قطر است و قطر را بانی گسترش داعش در منطقه‬ ‫می داند‪ .‬درواقع بعــد از هماهنگی هایی که عربســتان با‬ ‫امریکا داشت‪ ،‬ســفر ترامپ به منطقه و پیش امدن بحث‬ ‫ناتوی عربی‪ ،‬کشــورهای عربی با محوریت ریاض تالش‬ ‫کردند کــه هماهنگی هایی با هدف تضعیــف ایران انجام‬ ‫دهند و مخالفت خود را با ادامه حضور بشــار اسد در سوریه‬ ‫اعالم کنند‪.‬‬ ‫در این محور تالش شــان بر این مساله متمرکز شده‬ ‫ که از یک سو ایران را به ظن خود عنصر برهم زننده امنیت‬ ‫منطقه در خاورمیانه معرفی کنند و از سوی دیگر کشورهای‬ ‫عربــی و غیرعربی را هماهنــگ کنند که با سیاســت های‬ ‫منطقه ای ایران به مخالفت برخیزند‪.‬‬ ‫در این راستا بن سلمان علنا اعالم کرده که قطر یا باید‬ ‫شرایط‪ 13‬گانه انها را بپذیرد یا انها تالش خواهند که انزوای‬ ‫بیشتر قطر را فراهم سازند‪.‬‬ ‫یکی از موارد ‪ 13‬گانه تاکید بر ان است که قطر باید‬ ‫سطح روابط دیپلماتیک خود را با ایران کاهش دهد یا حتی‬ ‫قطع ارتباط کند‪ .‬در کنار ان عربستان می خواهد با مطرح‬ ‫کردن ادعاهایی‪ ،‬افکار عمومی را به این ســمت بکشاند‬ ‫که ایران در کنار داعــش و قطر عامل ناامنــی در منطقه‬ ‫هستند‪ .‬در حالی که اگر به بحران های منطقه ای از سال‬ ‫‪ 2002‬نگاهی داشــته باشــیم‪ ،‬می بینیم که پادشــاهان‬ ‫عربستان با حمایت هایی که از گروه های مختلف تکفیری‬ ‫و گروه های سنی تندرو داشــتند‪ ،‬عامل کشیدگی اوضاع‬ ‫سیاسی و ناامنی منطقه بودند‪ .‬اگر موضوعات را تاریخی‬ ‫نگاه کنیم در بحث عراق این عربستان بود که با حمایت از‬ ‫گروه های تکفیری و گروه های تندرو سنی شرایط را برای‬ ‫ایجاد جنگ فرقه ای‪ ،‬قومی و مذهبــی در عراق به وجود‬ ‫اورد‪ .‬بعد از قدرت یابی دولت اسالمی تحت عنوان داعش‬ ‫دستگاه های امنیتی و اطالعاتی عربستان هماهنگی های‬ ‫الزم را با ایــن گروه به وجــود اوردند و از لحــاظ نظامی و‬ ‫سیاسی حمایت های مختلفی داشــتند‪ .‬در سوریه نیز به‬ ‫همین صورت بوده اســت؛ گرچه پادشاه عربستان اعالم‬ ‫کرده که حمایت های انها شــامل ارتش ازاد ملی سوریه‬ ‫و گروه های دیگر اســت اما علنا می بینیم در ســوریه نیز‬ ‫مخالفان اصلی اسد همین جبهه النصره و داعش هستند‪.‬‬ ‫این گروه ها در جبهه میدانی علنا باعث خرابکاری و تداوم‬ ‫کشت و کشتار هستند‪ .‬اگر این فاکتورها را در نظر بگیریم‬ ‫می بینیــم که برخالف سیاســت های اعالنی عربســتان‬ ‫مبنی بر اینکه این کشــور رهبری ائتالف را در کنار امریکا‬ ‫بین الملل‬ ‫علیه گروه داعش و دیگر گروه های تندرو سنی و تکفیری‬ ‫برعهده دارد‪ ،‬به نوعی حمایت هایی از داعش داشته و ان‬ ‫را ادامه می دهد‪ .‬ولی باتوجه به شــرایط پیش امده یعنی‬ ‫شکست داعش در عراق و تنگ تر شــدن حلقه محاصره‬ ‫گروه داعش در سوریه به نظر می رسد بن سلمان با تغییر‬ ‫اولویت های خویش برای انحراف افکار عمومی به دنبال‬ ‫مقصر نشــان دادن کشــورهای دیگر در ماجرای داعش‬ ‫اســت و در این میان انگشت اتهام به ســمت قطر نشانه‬ ‫گرفته شده است‪.‬‬ ‫اگــر عملکرد قــوی محــور مقاومــت در ســوریه و‬ ‫کمک های ایران برای سرکوب داعش در عراق نبود بدون‬ ‫شک عربســتان همچنان به نوعی حامی داعش بود و این‬ ‫تغییر رویه عربســتان به این علت اســت کــه جبهه محور‬ ‫مقاومت تالش های منسجمی را برای شکست داعش در‬ ‫عراق و سوریه انجام داده است‪ .‬باتوجه به روند پیش امده و‬ ‫قطعی شدن شکست داعش در عراق و سوریه‪ ،‬بن سلمان‬ ‫کنار ان به عنوان گزینه های جایگزین برای داعش هستند‪.‬‬ ‫یعنی ممکن است با شکست میدانی داعش در عراق‬ ‫و سوریه شاهد ان باشــیم که عربســتان و برخی کشورها‬ ‫به دنبال تقویت برخی دیگر از گروه های معاند در سوریه و‬ ‫حتی در کشورهایی که زاویه سیاسی با عربستان دارند بروند‪.‬‬ ‫از این نظر ارتش ازاد و گــروه جبهه النصره احتماال مجددا‬ ‫به عنوان محور اصلی کمک های عربستان یا گرو ه ائتالف‬ ‫در منطقه معرفی خواهند شد‪.‬‬ ‫حتی در این مانور سیاســی مشــاهده می کنیم طی‬ ‫نشســتی که در پاریس برگزار شــد عربســتان که قبال نیز‬ ‫کمک های مالی و سیاســی به منافقین داشت در کنار این‬ ‫گروهک قرار گرفته است‪ .‬در واقع ریاض در کنار گروهکی‬ ‫چــون منافقین همچنان در پــی ایجاد ناامنــی و بی ثباتی‬ ‫در منطقه اســت و هیچ وقــت حاضر نیســت موضوعات‬ ‫اختالف انگیزی که شــاید میــان ایران و دیگر کشــورها‬ ‫وجود داشته باشد‪ ،‬از طریق مذاکرات سیاسی و گفت وگو‬ ‫لو فصل شود‪.‬‬ ‫ح ‬ ‫در این میان مرگ احتمالی ابوبکر البغدادی‪ ،‬سرکرده‬ ‫داعش را نیز باید در روند تحوالت این گروه مدنظر قرار داد‪.‬‬ ‫انچه مسلم است شواهد و قراین موجود نشان می دهد که‬ ‫بعد از اعالم چند باره مقامات امنیتی روس در کشته شدن‬ ‫تاریخ مصرف داعش برای عربستان پایان یافته است‬ ‫داود احمدزاده‬ ‫بین الملل‬ ‫‪41‬‬ ‫اختالفات در اجماع جهانی‬ ‫امریکا بی میل نیست داعش را به سمت روسیه هدایت کند‬ ‫پیر محمد مالزهی‬ ‫بین الملل‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪4‬‬ ‫کارشناس مسائل منطقه‬ ‫چندی پیش حیدر العبادی‪ ،‬نخست وزیر عراق اعالم‬ ‫کرد که با تسلط نیروهای عراقی بر مسجد «النوری» جایی‬ ‫که ابوبکر بغدادی خالفت خود خوانــده اش را اعالم کرد‪،‬‬ ‫کار داعش در موصل خاتمه یافت و یک ســره شــد‪ .‬با این‬ ‫حال پاکسازی شهر از اعضای باقی مانده داعش و اطمینان‬ ‫حاصل کردن از امن بودن کامل شــهر ادامه دارد‪ .‬در سال‬ ‫‪ ۲۰۱۴‬نیروهای داعش نزدیک به یک سوم مناطق عراق را‬ ‫به تصرف خود دراوردند‪ .‬بنا بر تحقیقات بین المللی‪ ،‬پس از‬ ‫شروع عملیات مختلف علیه داعش‪ ،‬این گروه تروریستی به‬ ‫تدریج نزدیک به ‪ ۱۴‬درصد از مناطق اشغالی خود در سوریه‬ ‫و عراق را از دست داد‪.‬‬ ‫موصل و رقــه (در ســوریه) به عنــوان پایتخت های‬ ‫غیررســمی تروریســت های داعــش از پایگاه های اصلی‬ ‫داعش بود؛ رمادی‪ ،‬مرکز اســتان االنبــار‪ ،‬در غرب بغداد‬ ‫نیز یکی از پایگاه های مهم نظامی «دولت اســامی» بود‬ ‫که نیروهای دولتی در ‪ ۲۸‬دســامبر ‪ ۲۰۱۵‬توانستند پس از‬ ‫سه روز درگیری ان را از شورشــیان بازپس بگیرند‪ .‬برخی از‬ ‫تحلیلگران و صاحب نظــران در منطقــه و در جهان بر این‬ ‫باورند که اجرا شدن ســناریوی ولیعهدی محمد بن سلمان‬ ‫و تغییر مهره های قدرت در عربســتان ســعودی به عنوان‬ ‫ی افراط گرایان در منطقه است‪ ،‬بر قدرت‬ ‫کشــوری که حام ‬ ‫داعش تاثیرگذار بــوده و می توان این مســاله را به عنوان‬ ‫یکی از عوامل اصلی در ازاد سازی موصل ارزیابی کرد‪ ،‬اما‬ ‫به نظر می رسد که این تعبیر چندان درست نیست‪ .‬با اقدام‬ ‫پادشاه عربستان برای اولین بار در سنت پادشاهی خاندان‬ ‫سعودی مبنی بر کنار گذاشتن محمد بن نایف از ولیعهدی و‬ ‫جایگزینیمحمدبن سلمان‪،‬بازهمچندانتغییرملموسیدر‬ ‫معادالتقدرتریاضایجادنشدهوتحولخاصیدرساختار‬ ‫قدرت این کشور مشاهده نمی شود‪ .‬درواقع به نظر می رسد‬ ‫که حاکمان سعودی از یک دستورکار کلی در قبال داعش‬ ‫استفاده می کنند و جابه جایی مهره ها خیلی تاثیری در روند‬ ‫موضع گیری انها نسبت به این گروه تروریستی ندارد‪ .‬اگر هم‬ ‫امروز شاهد شکست و تضعیف داعش هستیم به این دلیل‬ ‫است که عربستان دیگر مانند گذشته به مهر ه و کارتی به نام‬ ‫داعش نیاز ندارد و به همین خاطر این گروه دیگر جایگاهی‬ ‫برای حاکمان ســعودی ندارد‪ .‬به ویژه انکــه اکنون اجماع‬ ‫جهانی علیه داشته شکل گرفته و راه را برای عربستان جهت‬ ‫استفاده از کارت داعش دشوارتر کرده است‪.‬‬ ‫این در حالی استکه چندین ماه است نیروهای عراقی‬ ‫در موصــل با وجود تمام ســختی ها و دشــواری ها در حال‬ ‫جنگ با نیروهای داعش هستند‪ .‬از موارد میزان طاقت فرسا‬ ‫بودن عملیات بازپس گیری موصل نبرد در کوچه های تنگ‬ ‫و باریک این شهر بود که شــرایط را برای نیروهای عراقی‬ ‫بسیار دشوار می کرد‪ ،‬زیرا انها نمی توانستند از ادوات جنگی‬ ‫مانند تانک و خودروهای زرهی خود در این محله ها استفاده‬ ‫کنند؛ همچنین نیروهای داعش از غیرنظامیان سپر انسانی‬ ‫تشکیل می دادند که همین مســاله باعث شده بود که روند‬ ‫عملیات با کندی پیش رود‪ .‬در کل می توان گفت که اگر چه‬ ‫ممکن اســت تحوالت اخیر در عربستان سعودی تاثیراتی‬ ‫داشته باشد اما سهم بیشــتر پیروزی موصل مرتبط با اراده‬ ‫مردم و نیروهای عراق اســت‪ .‬اکنون حدود ‪9‬ماه است که‬ ‫نیروهای عراقــی قدم به قدم‪ ،‬خانه به خانــه در مبارزه علیه‬ ‫داعش در موصل پیش رفته انــد و تالش کرده اند که تا حد‬ ‫زیادی از کشتار غیرنظامیان جلوگیری کنند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر چندی پیش وزارت دفاع روسیه اعالم‬ ‫کرد که به احتمال زیاد ابوبکــر البغدادی‪ ،‬رهبر داعش در‬ ‫نتیجه حمالت هوایی نیروهای روســیه به مقر فرماندهی‬ ‫تروریست ها در حومه جنوبی شهر رقه در اواخر ماه مه کشته‬ ‫شــده اســت‪ .‬اگر چه هنوز این خبر به صورت رسمی تایید‬ ‫نشده ‪ ،‬اما شایعات دراین باره بســیار زیاد است‪ .‬در همین‬ ‫راستا می توان به این نکته اشــاره کرد که به لحاظ روانی‬ ‫انتشار خبر کشته شدن رهبر داعش به طور حتم تاثیر منفی‬ ‫بر روند نبرد انها در برابر نیروهای عراقی و مردمی داشــته‬ ‫ و به طور حتم انگیــزه انها را برای مقاومــت و نبرد کاهش‬ ‫داده است‪ .‬اما این مساله را باید مورد توجه قرار دهیم که‬ ‫نیروهای عرب داعش قبال از موصل خارج شده و در مناطق‬ ‫دیگری در ســوریه و حتی در افغانستان مســتقر شده اند‬ ‫و تنها نیروهای داعش که از کشــورهای اســیای مرکزی‬ ‫مانند چچن‪ ،‬ازبکستان‪ ،‬تاجیکســتان و غیره امده اند‪ ،‬در‬ ‫این شــهر باقی مانده اند زیرا انها نیــروی انتحاری بوده و‬ ‫کامال شست و شوی مغزی شــده اند‪ .‬همچنین باید بر این‬ ‫نکته اشاره کرد که پس از اینکه بن الدن توسط نیروهای‬ ‫امریکایی در پاکستان کشته شــد‪ ،‬بسیاری از تحلیلگران‬ ‫بر این باور بودنــد که دیگر طالبــان روبــه زوال رفته و در‬ ‫نهایت ریشــه کن خواهد شــد اما پس از مــرگ وی‪ ،‬رهبر‬ ‫جدیدی انتخاب شد و هنوز این گروه به حیات خود ادامه‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫با این حال داعش در سوریه و عراق باتوجه به حجم‬ ‫عظیم نیروهایی که علیه انها از سراســر جهــان و منطقه‬ ‫وارد جنگ شــده اند‪ ،‬شکســت خواهد خورد اما این نکته‬ ‫را باید مورد تاکیــد قرار دهیم که باتوجه بــه اینکه داعش‬ ‫خالفت گرایــی را در پیش گرفته اســت به نظر می رســد‬ ‫اگر مبارزات تنهــا در بعد نظامــی ادامه یابــد‪ ،‬تفکرات و‬ ‫ایدئولوژی حاکم بر داعش باقی می ماند و در شرایط و زمان‬ ‫دیگری دوباره نمود پیدا کند‪ .‬در واقع هر زمان که به نوعی‬ ‫انحصارطلبی قدرت و سرکوب گروه های دیگر وجود داشته‬ ‫باشــد این گروه ظهور پیدا می کند‪ .‬به طور مثال در عراق‬ ‫باتوجه به اینکه پس از ســقوط صدام حسین‪ ،‬وضعیت به‬ ‫شکلی پیش رفت که اهل سنت از وضعیت موجود راضی‬ ‫نبودند‪ ،‬برخــی نیروهــای افراط گرا‪ ،‬اعضــای القاعده با‬ ‫افسران فراری بعثی داعش را تشــکیل داده و خالفت به‬ ‫اصطالح اسالمی را در عراق تاسیس کردند‪.‬‬ ‫در ادامه‪ ،‬این نکته را نباید از یاد برد که روسیه و امریکا‬ ‫دو بازیگر اصلــی در مبارزه بــا داعش در منطقه هســتند و‬ ‫برای ریشه کن شــدن کامل داعش چه از بعد نظامی و چه‬ ‫ایدئولوژیکی باید این دو کشــور و متحدان انها در مبارزه با‬ ‫تروریسم به تفاهم دســت یابند‪.‬اما این مساله بعید به نظر‬ ‫می رسد زیرا هم در بعد منطقه و هم بین المللی اختالفاتی در‬ ‫منافع ملی کشورها وجود دارد که مانع دستیابی انها به یک‬ ‫نقطه مشترک می شود‪ .‬بر همین اساس ائتالف بین المللی‬ ‫به معنای واقعی علیه داعش به دست نخواهد امد‪ .‬ممکن‬ ‫است امریکایی ها این سیاســت را در پیش گرفته باشند که‬ ‫بخواهند بــا بیرون کــردن نیروهای داعــش و ورود انها به‬ ‫اسیای میانه‪ ،‬انها را به سمت روســیه هدایت کنند تا باعث‬ ‫بروز ناارامی و ناامنی در این کشور شوند‪ .‬در پایان باید بر این‬ ‫نکته تاکید کرد که به طور کلی داعش یک جریان کوچک‬ ‫محلی نیســت و اکنون این گروه تروریستی در کشورهایی‬ ‫ی سرزمین هایی را به دست اورده‬ ‫ن و لیب ‬ ‫مانند یمن‪ ،‬افغانستا ‬ ‫و به دنبال گسترش نفوذ خود است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫خروج از پوسته محافظه کاری‬ ‫بن سلمانسیاست هایتهاجمی رادر‬ ‫منطقهدرپیشخواهدگرفت‬ ‫دکتر حسین ابراهیم نیا‬ ‫‪5‬‬ ‫مدرس دانشگاه‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫بین الملل‬ ‫خاورمیانه و شمال افریقا روزهایی را سپری می کنند که‬ ‫هر ساعت ان ابســتن حوادث است؛ امروز شاهد تحوالت‬ ‫میدانی ســریع در ســوریه‪ ،‬محاصره الرقه‪ ،‬موفقیت های‬ ‫عملیــات بازپس گیری موصــل‪ ،‬افول میدانــی داعش‪،‬‬ ‫تغییرات سیاسی در سطح نخبگان سعودی‪ ،‬تحریم قطر‪،‬‬ ‫تدارک کردها برای اعالم اســتقالل از عــراق‪ ،‬جانبداری‬ ‫ترکیه از قطر و‪ ...‬هستیم؛ رویدادهایی که ارا م ارام در حال‬ ‫ایجاد تغییرات در نقشه سیاسی خاورمیانه است؛ عربستان‬ ‫با نخبگان جوان خود در ســودای رهبــری اعراب منطقه‪،‬‬ ‫کردهای عراق در اندیشه ایجاد اولین کشور کردی‪ ،‬قطر‬ ‫در اندیشه بازیگر مهم شــدن در منطقه‪ ،‬ترکیه در اندیشه‬ ‫احیا ی عثمانی و باقی بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای‬ ‫نیز در اندیشه های متضاد دیگر‪ ...‬هستند‪.‬‬ ‫لیکــن در چنین فضایــی یک پیچیدگــی امنیتی در‬ ‫این منطقه شکل گرفته است؛ پیچیدگی ای که نخستین‬ ‫بازتاب ان بی اعتمادی و ترس بازیگران دولتی‪ ،‬شبه دولتی‬ ‫و غیر دولتــی در خاورمیانــه از یکدیگر اســت؛ چراکه در‬ ‫حقیقت امر فضای امنیت در این منطقه مفهوم سنتی خود‬ ‫را از دســت داده و حالتی چند ُبعدی پیدا کــرده که نمونه‬ ‫بارز ان شــکل گیری بازیگران غیردولتی در منطقه است‬ ‫که تبدیل به یک رقیــب برای بازیگران دولتی شــد ه اند‪.‬‬ ‫در تشــریح ابعاد پیچیدگی امنیتی شــکل گرفتــه الزم به‬ ‫ذکر اســت که بازیگران دولتی منطقه ای و فرامنطقه ای‬ ‫ضمن داشــتن یک ترس امنیتی از بازیگران غیردولتی و‬ ‫شــبه دولتی نظیر داعش‪ ،‬جبهه النصره‪ ،‬گروه های مبارز‬ ‫کــردی در عراق ‪ -‬ســوریه و‪ ...‬بــه همکاری مســتقیم و‬ ‫غیرمستقیم روی اورده اند؛ درواقع این همکاری نتیجه ای‬ ‫جز افزایش پیچیدگی امنیتی در منطقه نداشــته و ندارد‪.‬‬ ‫چراکه هریک از بازیگران به تعریف امنیت از دیدگاه خود‬ ‫می پردازند و به جــای انکه امنیت ملــی و بین المللی را به‬ ‫وســیله یک اجماع و ایجاد اشــتراکات جمعی منطقه ای‬ ‫تامین نمایند در فکر ایده ها و ارزو های توهم گونه هستند؛‬ ‫برهمین اســاس به عنوان نمونه عربستان سعودی زمانی‬ ‫که به دلیل سیاست هایش در عراق احساس بازنده بودن‬ ‫را تماما حس کرد و همزمان نیز تحوالت ‪ 2011‬در جهان‬ ‫عرب شــکل گرفت و زمینه قدرت گیری جریانات اخوانی‬ ‫بیــش از پیش فراهم شــد‪ ،‬این موضوع بر تــرس امنیتی‬ ‫پادشــاهی ســعودی افزود؛ چنانچه که حتی در این میان‬ ‫برخی از پادشــاهی عربی (مانند قطر) بــه حمایت از این‬ ‫گروه می پردازند و میدان عملیات خود را به جهت رهبری‬ ‫با هزینه های هنگفت مالی گســترش می دهند؛ همچنین‬ ‫وقوع تحوالت در جهان عرب منجر به تغییرات ساختاری‬ ‫در سطوح سیاســی و امنیتی خاورمیانه شــد و جلوه هایی‬ ‫از این تغییر ســاختاری را در گسســت ائتالف ها و ظهور‬ ‫دســته بندی های جدیــد میــان بازیگران شــاهد بودیم؛‬ ‫برهمین اساس عربستان سعودی تالش کرد با ابزارهای‬ ‫تحت اختیــار خود یعنــی حمایت از بازیگــران غیردولتی‬ ‫افراطی نخســت جریانات داخلی در کشــورهای عربی را‬ ‫به چالش طلبیده و ســپس بــه مقابله محــور مخالف خود‬ ‫یعنی ایران بپــردازد؛ این موضوع پــس از چندی با مرگ‬ ‫ملک عبدالله و قدرت گیری سلمان بن عبدالعزیز ال سعود‬ ‫و زمزمه های این نکته که به دلیل ناتوانی وی پسر جوان‬ ‫او (محمد بن سلمان ال ســعود) زمام همه امور را به دست‬ ‫گرفته و فشــار سیســتمی که از داخل و خارج با ان روبه رو‬ ‫بود‪ ،‬با نگرش و سیاســت های اتخاذی جدید عربســتان‬ ‫سعودی نســبت به ایفای نقش در منطقه این اطمینان را‬ ‫ایجاد کرد که این کشــور اهســته در حال خارج شدن از‬ ‫پوسته محافظه کاری و اقدامات پنهانی گذشته است؛ در‬ ‫حقیقت عربستان سعودی در شــرایط فعلی منطقه تالش‬ ‫می کند که نقش برادر بزرگتر برای اعراب را کنار گذاشته و‬ ‫مســتقیما نقش پدر را ایفا و سیاست های عملی خود را نیز‬ ‫در همین راستا دنبال نمای د که به تعبیری قصد دارد با ایجاد‬ ‫یک محور با اجماع همه کشورهای عرب منطقه راس بودن‬ ‫خود را در این محور عربی تثبیت نماید و ظرفیت خود را در‬ ‫مقابل محور ایران به شــکل کامل به کار گیرد و در مرحله‬ ‫بعد تالش دارد با اقداماتی نظیر برگزاری اجالس ســران‬ ‫عربی‪ ،‬اســامی_امریکایی با حضور ‪ ۵۵‬کشور اسالمی‪،‬‬ ‫ایده تاســیس مرکز جهانی مبارزه با افراط گرایی در ریاض‬ ‫ یا تشــکیل ناتوی عربی و‪ ...‬به ایاالت متحده این پیام را‬ ‫بدهد که می تواند راهبردهای این کشور در منطقه را دنبال‬ ‫نماید و مجری سیاست های ان در منطقه خصوصا در قبال‬ ‫نفوذ محور ایران باشد‪.‬‬ ‫بنابراین در همین راستا این نکته شــایان ذکر است‬ ‫که عربستان ســعودی به دنبال ایجاد یک سیستم امنیت‬ ‫جمعی در منطقه است؛ در شرایطی که بازیگران منطقه ای‬ ‫و فرامنطقه ای تــاش می کنند که به مقابلــه منافع محور‬ ‫با گروه هــای افراطی نظیر داعــش بپردازند‪ ،‬عربســتان‬ ‫در راســتای همان متقاعدســازی ایــاالت متحده تالش‬ ‫می کند کــه در ظاهر امر همراه و همگام سیاســت جهانی‬ ‫فعلی برای این قبیــل از گروه ها شــود؛ بنابراین از انجایی‬ ‫که سیاســت های عربســتان ارام از حالت تدافعی در حال‬ ‫خارج شدن و رفتن به سمت سیاست های تهاجمی هست‬ ‫و با ولیعهدی محمد بن سلمان وی با ازادی عمل و قدرت‬ ‫بیشتری می تواند این سیاست را عملیاتی سازد بنابراین در‬ ‫الگوی جدید امنیتی که در چارچوب همان ترس امنیتی از‬ ‫دیگر بازیگران منطقه ای خصوصا ایران است‪ ،‬تالش دارد‬ ‫ به محور اصلــی ژئوپلتیکی منطقــه ای خصوصا در بخش‬ ‫عربی نقش یکپارچه ســاز سیاســت های امنیت‪ ،‬هویت و‬ ‫قــدرت را در خاورمیانه عهــده دار شــود‪ .‬بنابراین اهمیت‬ ‫تغییرات میدانی فعلی در عراق و ســوریه از بعد ژئوپلتیکی‬ ‫برای عربستان در دو مورد نهفته اســت‪ :‬مهار کردن نفوذ‬ ‫ایــران و مداخالت دولــت بشاراســد در حوزه هــای نفوذ‬ ‫عربستان در لبنان و فلســطین ‪ .‬برهمین اساس عربستان‬ ‫به طور مشــخص عراق و ســوریه را از دریچه رقابت های‬ ‫منطقه ای با ایران (مهار نفوذ ایران) نگاه می کند و به تعبیری‬ ‫در مقابله با ان گام بر مــی دارد؛ بنابرایــن عملیات موصل‬ ‫در عراق و الرقه در ســوریه‪ ،‬اخبار مــرگ رهبر داعش و‪...‬‬ ‫دلیلی بر کمرنگ شدن نقش این دسته از گروه ها با چنین‬ ‫تفکراتی در منطقه نبوده و به این معنی نیست که عربستان‬ ‫ی یا دیگر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای دست از‬ ‫سعود ‬ ‫حمایت چنینگروه هاییمی کشند؛درهمینراستاعربستان‬ ‫سعودی با نخبگان سیاســی جدید خود می کوشد در ظاهر‬ ‫امر نشــان دهد‪ ،‬تعبیرات اشــتباهی در خصوص حمایت‬ ‫این کشور از اندیشه افراطی وجود دارد و نخبگان سیاسی‬ ‫فعلی‪ ،‬مدرن می اندیشــند و در راه مبارزه با تروریســم گام‬ ‫بر می دارند چنانچه حتی در ریاض مرکز بازپروری و بازاموزی‬ ‫تروریست ها را تاسیس می نماید‪ ،‬ســخن از مرکز مبارزه با‬ ‫تروریسم می کنند و‪...‬؛ چراکه کامال واقف هستند که ادامه‬ ‫حیات گروه هــای افراطی در عراق و ســوریه با وضعیت و‬ ‫شکل فعلی دیگر امکان پذیر نیست؛ بنابراین کمرنگ شدن‬ ‫نقش و افول میدانی داعش یا هر نام دیگری که این قبیل‬ ‫اندیشــه ها و افکار در اینده به خود خواهد گرفت‪ ،‬به معنی‬ ‫ان نیســت که از میان می روند؛ بلکه تنها در شرایط حاضر‬ ‫عنصر زمین را از دست داده اند‪ ،‬امری که برخی از حامیان‬ ‫انها به لحاظ تاکتیکی با ان موافق هســتند؛ اما موافق از‬ ‫میان رفتن کامل انها نیســتند و باید هســته های پراکنده‬ ‫تندروی و حرکت های تروریستی انان در مناطق مورد نظر‬ ‫جهت مقابله بــا دیگر بازیگران از جمله محــور ایران باقی‬ ‫بمانند‪ .‬به تعبیری امیران بی سرزمین برای ادامه جنگ فعلی‬ ‫تغییر تاکتیک می دهند و از ایــن تاریخ نوع عملیات چنین‬ ‫گروه هایی از حالت جنگ مســتقیم بــا نیروهای جنگی در‬ ‫منطقه به تشدید عملیات های تروریستی در قلب شهرهای‬ ‫عراق و سوریه تبدیل خواهد شــد‪ .‬همچنین این موضوع‬ ‫کامال قابل پیش بینی هســت که حــذف کامل گروه های‬ ‫تروریستی از سوریه و عراق به معنی از دست رفتن ابزارهای‬ ‫فشار عربستان برای تاثیرگذاری بر بحران های منطقه ای‬ ‫اســت‪ ،‬بنابراین پادشاهی ســعودی که در شــرایط فعلی‬ ‫رویکرد تهاجمی اتخاذ کرده تالش می کند به هر ترتیبی این‬ ‫هسته ها را در این مناطق به شکل دیگری فعال نگه دارد؛‬ ‫گرچه ممکن است به شکل تاکتیکی از پشتیبانی ها بکاهد‪،‬‬ ‫ولی حمایت های غیرمســتقیم را همچنــان ادامه خواهد‬ ‫داد‪ .‬به تعبیری واقعیت امر ان اســت که نخبگان سیاسی‬ ‫ریاض با تاثیر از سیاست ماکیاولیستی از هر ابزار ممکنی‬ ‫جهت حصول به اهداف خود بهره برداری می کنند ؛ بنابراین‬ ‫جهت مبارزه با چنین رویکردی از سوی عربستان سعودی‬ ‫و نخبــگان جدید حاکــم ان باید روندهــای دموکراتیک و‬ ‫همگرایی داخلی در ایــن مناطق پس ازادســازی تقویت‬ ‫شود‪ ،‬تا از میزان دخالت ها با تحریک سازی مذهبی‪ ،‬قومی ‬ ‫ی کاسته شود‪.‬‬ ‫و قبیله ای به ارام ‬ ‫‪43‬‬ ‫بین الملل‬ ‫دوگانگیمواضع‬ ‫در میانه وهابیت و رادیکالیسم‬ ‫احمد مرجانی نژاد‬ ‫بین الملل‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪6‬‬ ‫پژوهشگر امور بین الملل‬ ‫برای بررسی نگرش حاکمان عربستان سعودی نسبت‬ ‫به گروه افراطی و تروریستی داعش باید به پیشینه این کشور‬ ‫رجوع کرد‪ .‬باید توجه داشــت که دیدگاه اخوان ســعودی‬ ‫(اخوان وهابی ) از اسالم‪ ،‬در دهه ‪ 30‬میالدی از بین نرفت‬ ‫و عقب نشینی کرد‪ ،‬اما سنگرش را در بخش هایی از سیستم‬ ‫حفظ کرد‪ .‬اخوان سعودی یا وهابی گروهی از سعودی های‬ ‫تندرو بودند که اخوان المســلمین را محافظه کار دانســته‬ ‫و مبادرت به اعمالــی تکفیرگونه کردنــد‪ .‬مراجعه به تاریخ‬ ‫قیام اخوان وهابی علیه عبدالعزیز‪( ،‬در اواخر دهه ‪.۲۰‬م)‬ ‫این واقعه را کامال تبیین می کند‪ .‬بنابراین باتوجه به چنین‬ ‫تاریخچه ای‪ ،‬دوگانگی که امروز در جهت گیری سعودی ها‬ ‫نســبت به داعش مشــاهده می گردد‪ ،‬طبیعی است‪ .‬البته‬ ‫رویکرد نخبگان حکومتی عربستان در قبال داعش متفاوت‬ ‫اســت؛ برخی از ان به عنوان یک گروه ســنی که با ایران‬ ‫شــیعه در حال جنگ اســت تمجید کرده و شــکل گیری‬ ‫یک حکومت ســنی وهابی در قلب جایی که انان از ان به‬ ‫میراث تاریخی اهل تسنن یاد می کنند را تحسین می کنند‪.‬‬ ‫این گــروه‪ ،‬مجذوب ایدئولوژی به شــدت ســلفی داعش‬ ‫هســتند‪ .‬اما بعضی از مسئوالن ســعودی در قبال داعش‬ ‫هراسان هستند و تاریخ قیام اخوان وهابی‪ ،‬علیه عبدالعزیز‬ ‫(در اواخر دهــه ‪.۲۰‬م) برای انها تداعی می شــود‪ .‬خیلی‬ ‫از ســعودی ها از نظریــه رادیــکال داعش عمیقــا در رنج‬ ‫هســتند و برای انها بعضی از ابعــاد جهت گیری و گفتمان‬ ‫عربستان سوال برانگیز شده است‪ .‬البته درک ناهماهنگی‬ ‫و تنش های داخلی عربستان بر سر قضیه « داعش» تنها با‬ ‫فهم دوگانگی ذاتی و مستمری که در هسته ساختار نظری‬ ‫و منشا پادشــاهی ال سعود نهفته اســت‪ ،‬میسر می شود‪.‬‬ ‫اولین رشته مستحکم در هویت سعودی مستقیما به محمد‬ ‫بن عبدالوهاب (بنیانگذار وهابیت) مربوط می شــود‪ .‬این‬ ‫ابن سعود بود که نظریه رادیکال و پروتستان های پاک دین‬ ‫منزوی ابن عبدالوهاب را در عمل مورد استفاده قرار دادند‪.‬‬ ‫دومین رشته این دوگانگی سردرگم دقیقا مربوط به حرکت‬ ‫ملک عبدالعزیز به سمت تشــکیل حکومت در دهه ‪ .۲۰‬م‬ ‫است‪ .‬اقدامات وی شامل مهار خشونت اخوانی های تندرو‬ ‫به منظور ایجــاد موقعیت دیپلماتیک کشــور برای ارتباط‬ ‫با امریــکا و بریتانیــا‪ ،‬نهادینه کردن موج اولیــه وهابیت و‬ ‫بهره برداری از فرصت افزایش دالرهای نفتی در دهه هفتاد‬ ‫میالدی بود‪ .‬اما وقتی نهادینه کــردن نظریه یک حاکم‪،‬‬ ‫یک قدرت‪ ،‬و یک مسجد «محمد بن عبدالوهاب» مطرح‬ ‫می شود‪ ،‬ســه ســتون اتخاذ شده به پادشــاهی سعودی‪،‬‬ ‫قدرت مطلقه وهابیت رسمی و کنترل جهان (یعنی مسجد)‬ ‫بر می گردد‪ .‬این انشقاق‪ ،‬یعنی انکار این سه ستون که تمام‬ ‫اهل تسنن بران تکیه دارند‪ ،‬داعش را که در سایر موارد از‬ ‫وهابیت تبعیت می کند‪ ،‬تبدیل به یــک تهدید جدی برای‬ ‫عربستان می نماید‪.‬‬ ‫وهابیــت ناگزیر از یــک جنبش جهــادی انقالبی و‬ ‫تصفیه مذهبی تکفیری‪ ،‬به یک دعوای مذهبی‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫اجتماعی محافظــه کار‪ ،‬حامی نهادی وفــادار به خاندان‬ ‫سلطنتی سعودی و قدرت مطلقه پادشاه تغییر جهت داد‪.‬‬ ‫ی و میل عربستان‬ ‫اما سســتی طرح قدرت نرم میلیارد دالر ‬ ‫به مدیریت اسالم سنی‪ ،‬هر دو موجب و در راستای تقویت‬ ‫منافع امریکا بودند‪ ،‬کما اینکه این طــرح به طور همزمان‬ ‫به نهادینه کردن وهابیت در شــکل اموزشی‪ ،‬اجتماعی و‬ ‫فرهنگی در تمام سرزمین های اســامی پرداخته و منجر‬ ‫به وابستگی سیاست غرب به عربستان شد‪ .‬این وابستگی‬ ‫با مالقــات عبدالعزیز بــا روزولت در ناوجنگــی امریکا که‬ ‫رئیس جمهور را از کنفرانس یالتا باز می گرداند‪ ،‬اغاز شد و تا‬ ‫به امروز ادامه داشته است‪.‬‬ ‫داعش‪ ،‬از یک ســو عمیقا وهابی اســت و از سویی‬ ‫دیگر و به طریقی متفاوت‪ ،‬فوق رادیکال است‪ .‬داعش به‬ ‫شکل بنیادین یک حرکت تکاملی به سمت وهابیت معاصر‬ ‫است‪ .‬یک جنبش «پسا مدینه ای» است‪ :‬نگاهش‪ ،‬برای‬ ‫تقلید‪ ،‬بیشتر معطوف رویه دو خلیفه اول است‪ ،‬تا رویه خود‬ ‫(حضرت) محمد(ص) و ادعای سعودی ها بر حاکمیت را‬ ‫قویا انکار می کند‪ .‬داعش در واقع بسان یک بمب ساعتی‬ ‫در دل خاورمیانه قرار گرفته اســت‪ .‬هر چند قدرت ویرانگر‬ ‫واقعی ان عموما درک نمی شود‪ .‬قدرت تخریبی داعش نه‬ ‫فقط در سربریدن ها‪ ،‬کشتار‪ ،‬تصرف شهرها و روستاها ست‬ ‫که از ان صحبــت می کند‪ ،‬بلکــه قدرت داعــش فراتر از‬ ‫جذب فزاینده جوانان مســلمان‪ ،‬زاغــه مهماتی بزرگش‪،‬‬ ‫و صدهــا میلیون دالری اســت که در اختیــار دارد‪ .‬قدرت‬ ‫تخریبی داعش به شــکل بالقوه در جایــی دیگر نمود پیدا‬ ‫می کند‪ ،‬یعنی در فروپاشی ســعودی به عنوان سنگ بنای‬ ‫خاورمیانه جدید‪ .‬طرح ســعودی‪ ،‬از زمان تولد دوباره اش‬ ‫در دهه ‪.۲۰‬م‪ ،‬ژن خودزنی را به همراه داشته است‪ .‬نادیده‬ ‫گرفتن ژن خطرناک وهابیت‪ ،‬پتانســیل پنهــان ان برای‬ ‫تکثیر شدن در هر زمانی و باز گشت به تنش های خونین و‬ ‫پروتستان های پاک دین این جریان از جمله حماقت های‬ ‫غرب به ویژه بریتانیا و امریکا ســت‪ .‬اینک چنین پروسه ای‬ ‫متولد گردیده و موجودیتی تحت عنوان «داعش» ظهور‬ ‫کرده است‪ .‬در واقع داعش یک شــورش نئو اخوانی (نوع‬ ‫وهابی ) اســت که در خارج قلمرو پادشــاهی ال سعود رخ‬ ‫داده و دنباله روی سیاست «جهیمان» در ضدیت با خاندان‬ ‫ال سعود است‪ .‬انچ ه ذکر شد‪ ،‬منشا اختالف عمیقی است‬ ‫که امروزه در عربستان مشاهد می شود‪ .‬از یک سو جریان‬ ‫طرفدار مدرنیته قرار دارد و از ســویی دیگر تفکر جهیمان‬ ‫که حامیان سعودی داعش و تشکیالت مذهبی سعودی‪،‬‬ ‫بخشی از ان هستند قرار دارند‪ .‬هم چنین در درون خاندان‬ ‫سلطنتی سعودی نیز اختالف و جدایی به چشم می خورد‪ .‬بنا‬ ‫به نوشته روزنامه سعودی الحیات‪ ،‬نظر سنجی منتشر شده‬ ‫در شبکه های اجتماعی طی ژوئیه ‪.۲۰۱۴‬م حکایت از این‬ ‫دار د که ‪ 92‬درصد پاســخ دهندگان بر این باورند که داعش‬ ‫از ارزش های اســامی و قوانین اســام تبعیت می کند‪.‬‬ ‫جمال خاشقجی‪ ،‬نویسنده برجسته سعودی‪ ،‬اخیرا ضمن‬ ‫هشدار‪ ،‬از حامیان ســعودی داعش که در سایه هستند‪،‬‬ ‫می پرســد‪« :‬اشــتباه ما در کجا بــود؟» وی بــا مالحظه‬ ‫حضور ســه هزار الی چهارهزار معارض سعودی در گروه‬ ‫تکفیری داعش‪ ،‬توصیه می کند که برای جســت و جوی‬ ‫علت برامدن داعش‪ ،‬نگاه به درون الزم است‪ .‬شاید وقت‬ ‫ان رسیده است که اشتباهات سیاســی خود را بپذیریم و‬ ‫خطاهای اســاف خود را تصحیح نماییــم‪ .‬پیش از این‬ ‫اگر موفقیت های داعش و به ثمر نشستن تمام گروه های‬ ‫بنیادگرا‪ ،‬پیشــرو و طرفدار این گفتمــان اتفاق می افتاد‪،‬‬ ‫ژن مخالفت را که پیش تر به ان اشــاره شد‪ ،‬در پادشاهی‬ ‫ســعودی تحریک و فعال می کرد که اگر چنین می شــد‪،‬‬ ‫تب داعش عربســتان را فرا می گرفت‪ .‬خلیج فارس دیگر‬ ‫مانند گذشته نخواهد بود؛ عربســتان تخریب خواهد شد‬ ‫و خاورمیانه نیز وضعیت مبهمی خواهد داشت‪ .‬در نهایت‬ ‫به نظر نمی رســد که داعش تهدید مســتقیم برای غرب‬ ‫محســوب شــود بلکه هدف حقیقی داعش باید سرزمین‬ ‫حجاز و تسخیر مکه و مدینه باشد‪.‬‬ ‫ریاض نگران پساداعش‬ ‫انگشت اتهام عربستان به سمت ترکیه و قطر نشانه رفته است‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪7‬‬ ‫کشته شدن «ابوبکر بغدادی» از یک سو و فروپاشی‬ ‫«مرکزیت داعش» در «موصل» از سوی دیگر‪ ،‬دو رویداد‬ ‫پیاپی هستند که نه تنها توانایی های سیاسی و عملیاتی این‬ ‫گروهک تروریستی تکفیری را به شدت کاهش داده‪ ،‬بلکه‬ ‫به اعتقاد شماری از تحلیلگران‪ ،‬بر اصلی ترین راهبردهای‬ ‫سیاســی و نظامــی ایــن گروهــک افراطــی تاثیر گــذار‬ ‫بوده و به طــور حتم ایــن راهبردهــا را به طور کلــی تغییر‬ ‫خواهند داد‪.‬‬ ‫چنانکه حتی برخی معتقدند که داعش در دوران جدید‬ ‫حیات خود(دوران پس از فروپاشــی مرکزیت در موصل و‬ ‫دوران بعد از ابوبکر بغدادی) از داشــتن مرکزیت و برپایی‬ ‫حکومت صرفنظر خواهد کرد و راهبــرد جدیدی را همانند‬ ‫راهبردی که «گروهک القاعده» در پیش گرفته اســت‪،‬‬ ‫اتخــاذ خواهد کرد‪ .‬البته با شکســت داعــش در موصل‪،‬‬ ‫قاعدتا تغییراتی هــم در صفوف حامیان منطقه ای داعش‬ ‫و چگونگی ارتباطات انها با اعضــا و عناصر باقیمانده این‬ ‫گروهک به وجــود خواهد امد که بازتاب ایــن تغییرات نیز‬ ‫مجددا‪ ،‬تغییــر راهبردهای نظامی و سیاســی داعش را به‬ ‫صورت امری قطعی در خواهد اورد‪.‬‬ ‫این در حالی اســت که با شکســت ها و ناکامی های‬ ‫پی در پــی گروهک هــای مســلح معــارض در ســوریه و‬ ‫شکســت های فاحش و فضاحت بار گروهــک داعش در‬ ‫عراق‪ ،‬رژیم های مرتجــع منطقه (حامیــان مالی و تغذیه‬ ‫کنندگان ایدئولوژیک داعش ) در عرصه سیاسی و تبلیغاتی‪،‬‬ ‫خود را از مخالفــان داعش معرفــی می کنند و بــه منظور‬ ‫قرار نگرفتن در صفــوف شکســت خوردگان‪ ،‬بیش از هر‬ ‫زمان دیگری انگشت اتهام را به ســوی داعش و برخی از‬ ‫گروهک های همسو با ان همانند جبهه فتح الشام (همان‬ ‫گروه جبهه النصره ) دراز خواهند کرد‪.‬‬ ‫در واقع در شــرایط کنونــی که مرکزیــت داعش در‬ ‫موصل از هم فــرو پاشــیده و ایــن گروهک تروریســتی ‬ ‫شکســت های متعددی را در شــهرها و مناطــق مختلف‬ ‫ســوریه و عراق متحمل شــده اســت‪ ،‬رژیم های مرتجع‬ ‫منطقه‪ ،‬بــه ویژه رژیم ســعودی بیش از گذشــته از حضور‬ ‫خود در ائتالف ضدداعش سخن می گویند و عالوه براین‬ ‫درصددند تا گناه خشــونت طلبی ها و خونریزی های شش‬ ‫سال گذشته در عراق و سوریه را به گردن طرف های دیگر‬ ‫منطقه ای بیندازند و دیگر شرکای خود را در حمایت داعش‬ ‫متهم اصلی معرفی کنند‪ .‬چنانکه گفته می شود که یکی از‬ ‫دالیل اصلی مناقشــه و تنش کنونی میان عربستان و قطر‬ ‫نیز از این تمایل «ریاض» سرچشــمه می گیرد‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر عربســتان در شرایط کنونی خواســتار ان است که با‬ ‫مخالفت تبلیغاتی با تروریســم و با تاکید بر ضرورت انهدام‬ ‫مراکز تروریستی در منطقه‪ ،‬خود را یکی از طرف های اصلی‬ ‫مقابله با داعش معرفی کند‪.‬‬ ‫البته پیش از این هم‪ ،‬مقامات سعودی با شرکت در‬ ‫ائتالفی که سه سال پیش با مشارکت امریکا و به اصطالح‬ ‫برضد داعش ایجاد شد‪ ،‬سعی بر ان داشتند تا این کشور‪،‬‬ ‫به عنــوان حامی داعــش معرفی نشــود و درصــدد بودند‬ ‫تا در انظــار عمومی چهــره متفاوتی را از خــود به نمایش‬ ‫بگذارند‪ .‬ولیکن اینک در پی سفر ترامپ به منطقه کوشش‬ ‫گسترده تری را در این جهت به کار گرفته و از حضو ر محوری‬ ‫خود در ائتــاف بزرگتری که بنــا به ادعای انهــا با افراط‪،‬‬ ‫خشونت و تروریســم مقابله خواهد کرد‪ ،‬سخن می گویند‪.‬‬ ‫ائتالفی که مقابله با داعش نیز از اهداف ان وانمود شــده‬ ‫است‪.‬‬ ‫این در حالی است که بخشــی از نگرانی های جدی‬ ‫مقامات ریاض در خصوص «عراق پسا داعش» و «سوریه‬ ‫پسا داعش» است؛ دو کشوری که یا هم مرز با عربستان یا‬ ‫در نزدیکی این کشور قرار دارند و طبیعتا شکست داعش در‬ ‫این دو کشور به معنی قدرتمندتر شدن انها و از سوی دیگر‬ ‫به معنی حضور دو دولت قدرتمند و متحد با ایران در منطقه‬ ‫است‪ .‬این امری است که نه فقط برای مقامات ریاض بلکه‬ ‫برای رژیم صهیونیستی و متحدین غربی انها به ویژه امریکا‬ ‫به هیچ وجه خوشایند نیست‪.‬‬ ‫بنابراین می توان حدس زد که رژیم ســعودی در این‬ ‫بین الملل‬ ‫شرایط وانفسا چگونه سیاســتی را در پیش خواهد گرفت؛‬ ‫انچه مسلم است در شرایط جدید ســران ریاض به ناگزیر‬ ‫از خشونت طلبی و شعله ور نگه داشتن اتش جنگ داخلی‬ ‫و تروریســم در عراق و ســوریه چشــم نخواهند پوشــید و‬ ‫تالش های انها برای حمایت از گروه های معارض در سوریه‬ ‫و عراق از اهرم هایی خواهد بود که در اینده و در کوتاه مدت‬ ‫نیز از ان استفاده خواهند کرد‪ .‬با این حال به دلیل شکست‬ ‫داعش و از انجا که این گروهک در افکار عمومی جهانی‬ ‫چهره بســیار منفی پیدا کرده‪ ،‬مسلما ســعودی ها ترجیح‬ ‫خواهنــد داد تا از داعش بــا عنوان و نام دیگری اســتفاده‬ ‫کنند یا از گر وه های مشــابه‪ ،‬بهره برداری های بیشــتری را‬ ‫صورت دهند‪.‬‬ ‫به هر ترتیب سیاست امروز عربستان‪ ،‬مرتبط دانستن‬ ‫داعش به قطر و متهم کردن حکومت این کشور به حمایت‬ ‫از تروریسم و همچنین متهم دانستن دیگر طرف ها مانند‬ ‫ترکیه است؛ چرا که از این طریق می توانند ضمن سرپوش‬ ‫گذاشــتن بر شکست های منطقه ای شــان‪ ،‬حمایت های‬ ‫بین المللی غربی را نیز برای خود حفظ کنند‪ .‬می دانیم که‬ ‫پیش از این‪ ،‬به خصــوص در دوران بــاراک اوباما‪« ،‬این‬ ‫واقعیت که عربستان از پشــتیبانان اصلی داعش است»‪،‬‬ ‫سبب شــده بود تا موقعیت ریاض در افکار عمومی جهان‬ ‫غرب متزلزل شود و از این لحاظ دولت های غربی نتوانند به‬ ‫روابط دلخواه خود با رژیم سعودی ادامه دهند‪ .‬بنابراین در‬ ‫حال حاضر عربستان درصدد است تا از یک طرف از طریق‬ ‫کتمان حمایت های پر دامنه خود از داعش‪ ،‬موقعیت خود‬ ‫را در غرب تثبیت کند و از سوی دیگر از جریان خشونت طلب‬ ‫تکفیری به نفع سیاست های برتری جویانه خود در منطقه به‬ ‫صورت ّسری و غیر علنی استفاده نماید‪.‬‬ ‫به هر ترتیب ایدئولوژی جریــان تکفیری که منتج از‬ ‫نگرش های «وهابی» است و کمک های دالری که برگرفته‬ ‫از درامدهای نفتی اســت از جمله دو عامل تضمین حیات‬ ‫داعش در اینده نزدیک و دور است و در این میان هیچ رژیم‬ ‫دیگری جز رژیم عربستان نمی تواند تامین کننده ان باشد‪.‬‬ ‫ولیکن نکته بسیار مهم در این خصوص انست که باتوجه‬ ‫به مجموعه ای از دالیل‪ ،‬درامدهای نفتی کنونی عربستان‬ ‫کفاف بلند پروازی گذشــته رژیم ال ســعود را نمی کند و از‬ ‫سوی دیگر صاحبان اندیشــه وهابی نیز‪ ،‬هم اینک دوران‬ ‫ بی ســابقه ای از بی اعتبــاری را حتی در داخل عربســتان‬ ‫تجربه می کننــد که انان را بــه زودی از تــوان می اندازد و‬ ‫این دو موضوعی اســت که اینده تیره و تار داعش را هم به‬ ‫خوبی ترسیم می نماید‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪45‬‬ ‫اروپا و معمای برجام‬ ‫اتحادیه اروپا پس از اجرای برجام‪ ،‬مواضع قاطعانه ای در برابر بدعهدی های ایاالت متحده امریکا‬ ‫اتخاذ نکرده است‪ .‬اگرچه در برخی موارد اروپای واحد نگرانی هایی را در خصوص کارشکنی های واشنگتن‬ ‫بروز داده است‪،‬اما ابراز این نگرانی های موردی‪ ،‬نتوانسته منجر به تعهد پذیری امریکا‪ ،‬خصوصا دولت‬ ‫ترامپ در قبال توافق هسته ای میان ایران و اعضای ‪ 5+1‬شود‪.‬‬ ‫سیاس ‬ ‫تخارجی‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ یک‬ ‫اروپای غیر قابل اعتماد‬ ‫به روز رسانی تحریم های ایران نشانه چیست؟‬ ‫سعید سبحانی‬ ‫خبرنگار‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪1‬‬ ‫خبر منتشر شده درخصوص وضع تحریم های جدید‬ ‫اتحادیه اروپا علیه ایران‪ ،‬گویا و کوتاه بود! اینکه اتحادیه‬ ‫اروپا با انتشار فهرستی اصالحات مربوط به شورای امنیت‬ ‫را در مورد تحریم های ایران به روزرسانی کرد‪ .‬اتحادیه اروپا‬ ‫فهرست اسامی ‪ 23‬شخص حقیقی و ‪ 14‬شخص حقوقی را‬ ‫در رابطه با «تحریم های موشکی بالســتیک ‪ /‬منع اشاعه‬ ‫ســاح های هســته ای» ایران مطابق بــا اصالحیه های‬ ‫شــورای امنیت ســازمان ملل متحد‪ ،‬به روز کرده اســت‪.‬‬ ‫به روزرســانی این تحریم هــا در حالی صــورت گرفت که‬ ‫مقامات سازمان ملل متحد‪ ،‬اتحادیه اروپا و شورای امنیت‬ ‫اخیرا جمهوری اسالمی ایران را بابت انجام تعهدات خود در‬ ‫برجام مورد تمجید قرار دادند‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬این تحریم ها‬ ‫درست در زمانی وضع شــد که وزیر امور خارجه کشورمان‬ ‫هنوز در اخرین ساعات سفر اروپایی خود قرار داشت! بدیهی‬ ‫اســت که مقامات اروپایی بدون محاسبه چنین فاکتوری‪،‬‬ ‫تحریم های جدید را علیه کشورمان اعمال نکرده اند‪.‬‬ ‫به راســتی اقدام اخیر اتحادیه اروپــا علیه جمهوری‬ ‫اسالمی ایران چگونه قابل تحلیل است؟ در این خصوص‬ ‫نکاتی وجود دارد که الزم اســت نسبت به انها توجه داشته‬ ‫باشیم‪:‬‬ ‫‪ -1‬نکته نخست‪ ،‬معطوف به غیر قابل اطمینان بودن‬ ‫اتحادیه اروپاســت‪ .‬اتحادیه اروپا از ابتدای تشکیل خود‪،‬‬ ‫نه تنها برای دیگر بازیگران نظام بین الملل‪ ،‬حتی در میان‬ ‫شهروندان خود نیز مورد اعتماد نبوده است‪ .‬بروز رفتارهای‬ ‫هیجانی‪ ،‬زیگزاگی و غیر قابل پیش بینی‪ ،‬از اتحادیه اروپا‬ ‫مجموعه ای اســیب پذیر ســاخته اســت‪ .‬اگرچه مقامات‬ ‫اروپایی همواره در ظاهر بر فاکتــوری به نام خرد جمعی در‬ ‫تصمیم گیری های خود تاکید می کنند‪ ،‬اما در عمل شاهد‬ ‫بروز چنین مولفه ای در تصمیم گیری هــای اتحادیه اروپا‬ ‫نیستیم‪.‬‬ ‫‪ -2‬اتحادیه اروپا دروضع تحریم های قبلی و جدید علیه‬ ‫ایران‪ ،‬موضعی همراه با ایاالت متحده امریکا اتخاذ کرده‬ ‫یا حداقل‪ ،‬مانعی در برابر واشــنگتن ایجاد نکرده است‪ .‬از‬ ‫این رو اتحادیه اروپا نیز مانند ایاالت متحده امریکا رقیبی‬ ‫غیر قابل اعتماد برای جمهوری اســامی ایران محسوب‬ ‫می شود‪ .‬در چنین شــرایطی ســرمایه گذاری بیش از حد‬ ‫دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان روی اروپا‬ ‫و کشورهای اروپایی جای بسی ســوال دارد‪ .‬انچه مسلم‬ ‫اســت اینکه اتحادیه اروپا همپــای ایاالت متحده امریکا‬ ‫سخت ترین تحریم های یکجانبه و چند جانبه را علیه ملت‬ ‫ایران وضع کرد‪ .‬در دوران پســابرجام نیز اتحادیه اروپا در‬ ‫مقابل بدعهدی های ایاالت متحده امریکا ایستادگی نکرد‬ ‫و حتی در مواردی با این روند همراه شد‪ .‬چندی پیش دولت‬ ‫انگلیس بیانیه ای مشابه بیانیه های ایاالت متحده امریکا‬ ‫در تقابل با برجام‪ ،‬با تاکید بر محدودیت روابط اقتصادی و‬ ‫ن منتشر کرد‪.‬‬ ‫تجاری با ایرا ‬ ‫‪ -3‬مقامات دســتگاه دیپلماســی و سیاست خارجی‬ ‫کشــورمان باید از اتحادیه اروپا بخواهند تا رویکرد خود را‬ ‫در قبال اجرای توافق هسته ای میان ایران و اعضای ‪5+1‬‬ ‫مشخص کند‪ .‬فدریکا موگرینی‪ ،‬مسئول سیاست خارجی‬ ‫اتحادیه اروپا از یک سو بر لزوم اجرایی شدن برجام تاکید‬ ‫دارد و از ســوی دیگر‪ ،‬همگام با ایاالت متحــده امریکا بر‬ ‫وضع تحریم هــای جدید علیه ایران صحــه می گذارد‪ .‬به‬ ‫عبارت بهتر‪ ،‬اتحادیه اروپا از یک سو نسبت به اجرای برجام‬ ‫تاکید دارد و از سوی دیگر با وضع تحریم های جدید علیه‬ ‫افراد حقیقی و حقوقــی‪ ،‬پاجای پای ایاالت متحده امریکا‬ ‫و کاخ ســفید می گذارد‪ .‬ایــن تحریم ها درســت در زمانی‬ ‫کارنامه اروپای واحد در دوران پسابرجام‬ ‫ایا موگرینی راست می گوید؟‬ ‫وضع شده که جمهوری اســامی ایران نسبت به تصویب‬ ‫طرح تحریم های جدید ســنای امریکا معترض است‪ .‬ایا‬ ‫این اقدام اتحادیه اروپــا بدون هماهنگی با ایاالت متحده‬ ‫امریکا صورت گرفته است؟ بر اساس اخبار موثق‪،‬مقامات‬ ‫اتحادیه اروپا خود نیز اعتراف کرده اند که تحریم های سنا‬ ‫علیه جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬نقض عینی برجام محسوب‬ ‫می شود‪ .‬سوال اصلی اینجاســت که در چنین شر ایطی‪،‬‬ ‫وضع تحریم هــای جدید علیه جمهوی اســامی ایران از‬ ‫سوی اروپای واحد چه معنایی دارد؟‬ ‫‪ -4‬هم اکنون ســواالت جدی و مهمــی در خصوص‬ ‫روابط ایــران و اتحادیــه اروپا وجــود دارد‪ .‬به راســتی در‬ ‫شــرایطی که اتحادیه اروپا نیــز در بحبوحــه نقض برجام‬ ‫توســط ایاالت متحده امریکا دســت به وضع تحریم های‬ ‫جدید علیه ایران می زند‪ ،‬چگونه می توان از روابط پایدار با‬ ‫این مجموعه سخن به میان اورد؟ چرا کشورهای اروپایی‬ ‫مواضع واقعی خود را در قبال توافق هســته ای مشخص‬ ‫نمی کنند؟ ایا مقامات اروپایی نمی توانستند در مقابل نقض‬ ‫اشــکار برجام توســط ایاالت متحده امریکا موضع گیری‬ ‫کنند؟ ایا اظهارات اخیر فدریکا موگرینی‪ ،‬مسئول سیاست‬ ‫خارجی اتحادیه اروپا در حمایت از برجام‪ ،‬با رویکرد عملی و‬ ‫واقعی اروپای واحد در این خصوص همخوانی دارد؟ مگر‬ ‫می توان از یک سو مدعی حفظ برجام شد و از سوی دیگر‪،‬‬ ‫به بهانه های واهــی دیگر تحریم هایــی را علیه جمهوری‬ ‫دســتگاه دیپلماسی و سیاســت خارجی‬ ‫کشــورمان بایــد از اتحادیــه اروپــا بخواهند تا‬ ‫رویکرد خود را در قبال اجرای توافق هســته ای‬ ‫میان ایران و اعضای‪ 5+1‬مشخص کند‪ .‬فدریکا‬ ‫موگرینی‪ ،‬مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا‬ ‫از یک ســو بر لزوم اجرایی شــدن برجام تاکید‬ ‫دارد و از ســوی دیگر‪ ،‬همگام با ایاالت متحده‬ ‫امریکا بر وضع تحریم های جدیــد علیه ایران‬ ‫صحه می گذارد‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫که به ایران سفر کرده اند‪ ،‬بسیاری از ایرانیان ساکن و مقیم‬ ‫اروپا و حتی کسانی که دارای تابعیت دوگانه ایرانی‪-‬اروپایی‬ ‫بودند‪ ،‬عمال با محدودیت صدور ویزا مواجه شدند‪ .‬با این‬ ‫حال سران اروپایی در قبال این عهد شکنی اشکار که مغایر‬ ‫بند ‪ 29‬برجام بوده و مترادف با ایجاد خلل در مسیر دا دو ستد‬ ‫خارجی با ایران نیز محسوب می شد‪ ،‬ســکوت کردند‪ .‬در‬ ‫جریان تمدید قانون ایسا(در دوران اوباما) نیز اتحادیه اروپا‬ ‫در ابتدا مواضعی منفعالنه اتخاذ کرد و سپس‪ ،‬در مذاکرات‬ ‫وین عمال به ســود ایاالت متحده امریکا وارد میدان شد‪.‬‬ ‫این در حالی بود که مقامات سه کشــور اروپایی حاضر در‬ ‫مذاکرات هسته ای یعنی المان‪ ،‬انگلیس و فرانسه به خوبی‬ ‫در جریان تعهد جان کری وزیر امور خارجه ســابق امریکا‬ ‫در خصــوص عدم تمدید قانون ایســا بودند‪ .‬بــا این حال‬ ‫مقامات اروپایی در نهایت این عهد شکنی اشکار را مصداق‬ ‫نقض توافق هسته ای ندانستند‪ .‬بســیاری از تحلیلگران‬ ‫اروپایی و امریکایی معتقد بودند استمرار تحریم های ایران‬ ‫وفق قانون ایســا دقیقا مانند ایجــاد محدودیت در صدور‬ ‫ویزا برای ایرانیان‪ ،‬مصداق عینی نقض برجام محســوب‬ ‫می شــود زیرا با بند ‪ 29‬برجام در تعارض است‪ .‬با این حال‬ ‫مقامات امریکایی در مواضعی هماهنگ‪ ،‬این نقض عهد‬ ‫خود را به مثابه موضوعی که با برجام مغایرت ندارند توجیه‬ ‫کردند‪.‬مقامات اروپایی نیز در این معادله‪ ،‬نقش یک عامل‬ ‫تسریع کننده را داشتند‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬انها در صورتبندی‬ ‫استدالل مقامات امریکایی از هیچ کوششی دریغ نکردند‪.‬‬ ‫‪ -6‬اتحادیه اروپا در برهه زمانی فعلی می توانســت با‬ ‫اتخاذ رفتاری عاقالنه‪ ،‬بخشی از خطاهای خود در دوران‬ ‫قبل و بعد از برجام را جبران کند امــا بار دیگر تن به بازی در‬ ‫زمین ایاالت متحده امریکا داد‪ .‬همان گونه که اشاره شد‪،‬‬ ‫در برهه زمانی فعلی که ســنای امریکا بــرای نقش برجام‬ ‫خیز برداشته است‪ ،‬باید شاهد رفتار معقولی از سوی سران‬ ‫اروپایی می بودیم اما این اتفــاق رخ نداد‪ .‬در حال حاضر‪،‬‬ ‫یعنی درست در زمانی که ســنای امریکا با تصویب طرحی‬ ‫غیر قابل قبول‪ ،‬بندهــای ‪ 26،27،28‬و ‪ 29‬برجام را نقض‬ ‫کرده است‪،‬حداقل انتظار ممکن از اتحادیه اروپا اعتراض‬ ‫نســبت به رفتار ایاالت متحــده امریکا و ســناتورهای این‬ ‫کشور بود‪ .‬چندی پیش فدریکا موگرینی‪ ،‬مسئول سیاست‬ ‫خارجی اتحادیه اروپا در نشســتی در اســلو پایتخت نروژ‪،‬‬ ‫اعالم کرد که اروپا به برجام پایبند خواهد ماند‪ .‬حال سوال‬ ‫اصلی اینجاســت که ایا موگرینــی و همراهانش در عمل‬ ‫توانسته اند این تعهد خود جامه عمل بپوشانند؟ به روز رسانی‬ ‫تحریم های ایران توسط اتحادیه اروپا نشان داد که اروپای‬ ‫واحد نیز در راستای تقویت مواضع خصمانه ایاالت متحده‬ ‫امریکا علیه ایران گام بر می دارد‪.‬‬ ‫‪ -7‬نکته دیگری که بایــد به ان توجه ویــژه ای کرد‪،‬‬ ‫همزمانی به روزرســانی تحریم های جدید اتحادیه اروپا با‬ ‫سفر اروپایی دکتر ظریف‪ ،‬وزیر امور خارجه کشورمان بود‪.‬‬ ‫بدون شــک این اقدام اتحادیه اروپا(وضــع تحریم های‬ ‫جدید علیه ایران) بدون محاسبه و به صورت اتفاقی صورت‬ ‫نگرفته اســت‪ .‬دکتر ظریــف وزیر امور خارجه کشــورمان‬ ‫در کشــور المان و در جمع ایرانیان مقیم این کشور تاکید‬ ‫کرد‪« :‬اگر ما به روزمرگــی بگذرانیم‪ ،‬طــرف مقابل بیکار‬ ‫نمی نشــیند‪ .‬فرصت روابط پایدار با اروپا و خصوصا روابط‬ ‫عمیق اقتصادی با المان پدید امده اســت‪ .‬اگر فرصت ها‬ ‫را از دست بدهیم‪ ،‬کســانی انها را تبدیل به تهدید برای ما‬ ‫می کنند‪ .‬ما به عنوان قدرتمندترین و باپشتوانه ترین کشور‬ ‫منطقه معتقدیم که فقط در یک منطقه امن و توسعه یافته‬ ‫است که امنیت و پیشــرفت ایران تامین می شود‪ .‬کسانی‬ ‫که تالش می کنند به قیمت حذف و ناامنی دیگران امنیت‬ ‫کسب کنند‪ ،‬جز ناامنی و ذلت کسب نکرده اند‪».‬‬ ‫‪ -8‬در اینجا باید میان ارتباط بــا اروپا و اعتماد به اروپا‬ ‫تفکیکی منطقی ایجــاد کرد‪ .‬بدیهی اســت که جمهوری‬ ‫اسالمی ایران باید از ظرفیت های اقتصادی موجود در اروپا‬ ‫نهایت بهره برداری ممکن را نماید‪ .‬با این حال سوال اصلی‬ ‫اینجاست که ایا می توان در شــرایط فعلی‪ ،‬از روابط پایدار‬ ‫سیاسی و اقتصادی با اروپا سخن به میان اورد؟پاسخ این‬ ‫سوال منفی است! «اعتماد به اروپا » مولفه ای بازدارنده در‬ ‫سیاست خارجی کشورمان محسوب می شود که می تواند‬ ‫هزینه های زیادی را بر دســتگاه دیپلماســی ما وارد سازد‪.‬‬ ‫اقدام اخیر اروپا علیه ایران‪ ،‬ان هم به موازات عهد شکنی‬ ‫امریکا‪ ،‬مهر تاییدی بر بدعهدی اروپا در قبال ایران است‪.‬‬ ‫بدیهی است که این «بد عهدی عامدانه» مقدمه ای برای‬ ‫رفتارهای ســلبی دیگر اروپا در قبال ایران خواهد بود‪ .‬در‬ ‫چنین شــرایطی الزم است دســتگاه دیپلماسی‪ ،‬سیاست‬ ‫خارجی ما در قبال اروپــا را بازتعریف نماید‪ .‬این بازتعریف‪،‬‬ ‫باید به صــورت واقع بینانه و بر اســاس رفتــار طرف مقابل‬ ‫(اروپا) و منافع ملی کشورمان صورت گیرد‪.‬‬ ‫ن در واکنش‬ ‫‪ -9‬سخنگوی وزارت امور خارجه کشورما ‬ ‫به اقدام اخیر اتحادیه اروپا اعالم کــرده که اقدام اروپای‬ ‫واحد‪ ،‬صرفا به روزرســانی تحریم های قبلی بوده و تحریم‬ ‫جدید از ســوی اتحادیه اروپا علیه اشــخاص و نهادهای‬ ‫ایرانی وضع نشده است‪ .‬بهرام قاســمی در این خصوص‬ ‫اظهار کرده است‪« :‬اساســا موضوع تصویب تحریم های‬ ‫جدید علیه کشــورمان از ســوی اتحادیه اروپــا‪ ،‬نه اکنون‬ ‫و نه در ماه های اخیر و بلکه ظرف ســه ســال گذشــته (از‬ ‫زمان مذاکرات هســته ای منتج به توافــق برجام) مطرح‬ ‫نبوده و تصویب نشــده اســت‪ .‬انچه در برخی رســانه ها و‬ ‫روزنامه ها به عنوان تصویــب تحریم هــای اتحادیه اروپا‬ ‫ ضد کشــورمان مطرح گردیده‪ ،‬در واقع چیزی نیســت جز‬ ‫به روز رســانی تحریم هــای قبلی در مورد برخی فهرســت‬ ‫افراد و ســازمان های مشــمول تحریم که طبق مصوبات‬ ‫مشــابه به صورت ادواری و چندماه یکبار مــورد بازنگری و‬ ‫به روز رســانی قرار می گیرد و بیان ایــن موضوع که تحریم‬ ‫جدیدی در اتحادیه علی ه جمهوری اسالمی ایران تصویب‬ ‫و اعالم شده ‪ ،‬امری است کامال مردود و غیر واقعی‪ » .‬با این‬ ‫حال سوال اصلی اینجاست که چرا این به روزرسانی دقیقا‬ ‫مصادف با سفر اقای ظریف به اروپا صورت گرفته است؟‬ ‫مهم تر اینکــه چرا این به روزرسانی‪،‬درســت زمانی صورت‬ ‫گرفته است که شاهد تصویب تحریم های ضد ایرانی سنای‬ ‫امریکا بوده ایم؟ ایا نباید در چنین شرایطی به اروپای واحد‬ ‫و قصد ان مظنون شد؟ از سوی دیگر‪ ،‬اقدام اخیر اتحادیه‬ ‫اروپا نشان داد که در برهه های حساس و سرنوشت سازی‬ ‫مانند برهه فعلی (به واســطه تحریم هــای امریکایی علیه‬ ‫ایران) نمی توان روی ایســتادگی اتحادیه اروپا در مقابل‬ ‫واشنگتن حســاب ویژه ای باز کرد‪ .‬در نهایت اینکه اقدام‬ ‫اتحادیه اروپا علیه کشورمان‪ ،‬خصوصا در برهه زمانی فعلی‪،‬‬ ‫با هیچ منطق و اصولی ســازگاری ندارد‪ ،‬حتی اگر مصداق‬ ‫عینی به روزرسانی تحریم های جدید(و نه وضع تحریم های‬ ‫جدید) علیه کشورمان باشد‪....‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫اسالمی ایران وضع کرد؟ این تحریم ها در حالی وضع شد‬ ‫که ســفر اروپایی اقای ظریف هنوز به اتمام نرســیده بود‪.‬‬ ‫این موضوع نشان دهنده خصومت و غرض ورزی مقامات‬ ‫اروپایی با ملت ایران اســت‪ .‬بدیهی اســت کــه در چنین‬ ‫شرایطی اتحادیه اروپا باید پاسخگوی رفتار خود با جمهوری‬ ‫اسالمی ایران باشد‪ .‬بدون شک ملت ایران رویکرد دوگانه‬ ‫و ریاکارانه اتحادیه اروپا را در قبال خود نخواهد پذیرفت‪.‬‬ ‫‪ -5‬مروری بر کارنامه اتحادیه اروپا در دوران پسابرجام‬ ‫خالی از تامل نخواهد بود‪ .‬در هرحال‪ ،‬تروییکای اروپایی‬ ‫یعنی ســه کشــور المان‪ ،‬فرانســه و انگلیس نقش مهمی ‬ ‫در مذاکرات هسته ای داشــتند‪ .‬واقعیت امر این است که‬ ‫اتحادیه اروپا در دوران پسابرجام کارنامه موفقی در دفاع از‬ ‫سند توافق هسته ای نداشته است‪ .‬نه تنها اتحادیه اروپا در‬ ‫قبال اقدامات ایاالت متحده که با روح برجام در تناقض بوده‬ ‫سکوت کرده است‪ ،‬در برابر نقض صریح توافق هسته ای‬ ‫مشترک نیز موضع محکمی در برابر واشنگتن اتخاذ نکرده‬ ‫و حتی با کاخ سفید همراه شده است‪ .‬در اینجا مواردی وجود‬ ‫دارد که این ادعا را تاکید می کند‪:‬‬ ‫به عنوان مثال در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما‬ ‫و در جریان وضع قانون محدودیت صدور ویزا برای کسانی‬ ‫سیگنال هسته ای‬ ‫پیام اروپا به ترامپ‬ ‫ولی الله نانواکناری در گفت وگو با مثلث‬ ‫نقض برجام به ضرر اروپا خواهد بود‬ ‫‪47‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ایا موگرینی راست می گوید؟‬ ‫کارنامه اروپای واحد در دوران پسابرجام‬ ‫محمد قادری‬ ‫مدیر اداره کل اخبار خارجی خبرگزاری مهر‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪2‬‬ ‫فدریکا موگرینی‪ ،‬مســئول سیاست خارجی اتحادیه‬ ‫اروپا نقش بســزایی در مذاکرات هســته ای تیرماه ســال‬ ‫‪(1392‬که منتهی به توافق نهایی شد) ایفا کرد‪ .‬در جریان‬ ‫ان دور از مذاکــرات هســته ای‪ ،‬موگرینی تاکیــد کرد که‬ ‫اتحادیه اروپا به تعهدات خود وفق برجام متعهد است‪ .‬در‬ ‫ان زمان‪ ،‬باراک اوباما رئیس جمهور سابق ایاالت متحده‬ ‫نیز در ظاهر‪ ،‬بــر اجرای برجام و عمل بــه تعهدات امریکا‬ ‫وفق سند امضا شده و قطعنامه ‪ 2231‬تاکید می کرد‪ .‬با این‬ ‫حال پس از مدتی کوتاه‪ ،‬نخســتین نشانه های بدعهدی‬ ‫ایاالت متحده امریکا ظاهر گردیــد‪ .‬این بدعهدی خود را‬ ‫در موارد متعددی نشان داد‪« :‬از ایجاد محدودیت صدور‬ ‫ویزا برای ایرانیان و کســانی کــه به ایران ســفر کرده اند‬ ‫تا تمدید قانون ایســا‪ .‬در هــر دوی این مــوارد‪ ،‬برجام به‬ ‫صورت عینی و عملی از سوی ایاالت متحده امریکا نقض‬ ‫ شــد‪ .‬در چنین شــرایطی حداقلی ترین انتظــار جمهوری‬ ‫اســامی ایران از تروییــکای اروپایی و شــخص فدریکا‬ ‫موگرینی به عنوان مسئول سیاســت خارجی اتحادیه اروپا‬ ‫و از ان مهم تر‪ ،‬مســئول کمیته نظارت بر برجــام این بود‬ ‫که در مقابل عهد شــکنی صریح امریکا موضع گیری کند‪.‬‬ ‫این موضع گیری حداقل به صورت علنی و صریح صورت‬ ‫نگرفت و بعدها مشــخص شــد حتی در جریــان برگزاری‬ ‫نشست کمیته بررسی برجام نیز اروپای واحد قائل به نقض‬ ‫توافق هسته ای از سوی ایاالت متحده نیست!‬ ‫نباید فراموش کرد که تا ســال ‪ 2016‬میالدی‪ ،‬یعنی‬ ‫زمان برگزاری انتخابات ریاســت جمهوری ایاالت متحده‬ ‫امریکا‪ ،‬برجام حداقل دو بار توســط دولت اوباما به صورت‬ ‫صریح نقض شد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬وزارت خزانه داری امریکا‬ ‫در دوران اوباما‪ ،‬در مســیر عادی ســازی روابــط تجاری و‬ ‫بانکی با جمهوی اســامی ایران نیز موانعــی ایجاد کرد‪.‬‬ ‫این موانع ســبب شــد تا بســیاری از بانک هــای جهان از‬ ‫دا دو ستد و ارتباطات بانکی با کشــورمان اجتناب کنند‪ .‬در‬ ‫این خصوص نیز جمهوری اسالمی ایران اعتراض خود را‬ ‫به مقامات اروپایی اعالم کرد اما تروییکای اروپایی ترجیح‬ ‫دادند در این مسیر نیز بیشتر با ایاالت متحده همراه شو د‪.‬‬ ‫ســه کشــور انگلیس‪ ،‬المان و فرانسه اساســا اقدامی در‬ ‫راستای عادی سازی ارتباطات بانکی میان کشورهایشان‬ ‫و ایران صورت ندادند‪ .‬در چنین شرایطی دیگر کشورهای‬ ‫عضو اتحادیه اروپا نیز چشــم به بازی تروییکا داشتند‪ .‬در‬ ‫چنین شرایطی فدریکا موگرینی به عنوان مسئول سیاست‬ ‫خارجی اتحادیه اروپا می توانســت گام موثری در مواجهه‬ ‫با سیاســت های غرض ورزانه دولت اوباما بــردارد اما وی‬ ‫اراده ای در این خصوص نداشت‪».‬‬ ‫پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال‪2016‬‬ ‫میالدی‪ ،‬شــاهد حضور دونالد ترامــپ در راس معادالت‬ ‫اجرایی و سیاســی ایاالت متحده امریکا بودیم‪ .‬ترامپ در‬ ‫طول مبــارزات انتخاباتی خــود بارها از توافق هســته ای‬ ‫میان ایران و اعضــای ‪ 5+1‬به عنوان توافقی بــد یاد کرد‬ ‫که باید ابطال شــود و از بین برود ‪ .‬وی حتی یک بار درجمع‬ ‫اعضای البی ایپک تاکیــد کرد که در صورت رســیدن به‬ ‫ریاست جمهوری امریکا‪ ،‬در نخستین روز کاری خود توافق‬ ‫هسته ای میان ایران و اعضای ‪ 5+1‬را پاره خواهد کرد‪ .‬این‬ ‫رجزخوانی ترامپ با واکنش صریــح و قاطعانه مقام معظم‬ ‫رهبری رو به رو شــد‪ .‬معظم له خطاب به مقامات امریکایی‬ ‫تاکید کردند که اگر انها برجام را پــاره کنند‪ ،‬ما (جمهوری‬ ‫اسالمی ایران) ان را اتش خواهیم زد‪ .‬‬ ‫در هر حال بر همگان مسجل بود که دولت ترامپ در‬ ‫قبال برجام مواضعی تندتر و حداقل علنی تر نسبت به دولت‬ ‫اوباما اتخــاذ خواهد کرد‪ .‬ایــن در حالی بود کــه اوباما نیز‬ ‫برجام را نقض کرده بود‪ .‬رئیس جمهور جدید ایاالت متحده‬ ‫امریکا از همان ابتدا کمیته ای را برای بررسی برجام و نحوه‬ ‫وضع تحریم های جدید علیه کشورمان تعیین کرد‪ .‬ترامپ‬ ‫در صدد بود ظاهر برجام را حفظ کند و در عمل‪ ،‬تحریم ها را‬ ‫علیه جمهوری اسالمی ایران به بهانه های جدید باز گرداند‪.‬‬ ‫محصول اقدام کمیته بررســی برجام (که از سوی ترامپ‬ ‫تعیین شــده بود)‪ ،‬وضع تحریم های غیرهســته ای علیه‬ ‫جمهوری اسالمی ایران در سنای امریکا بود‪ .‬در این مسیر‬ ‫هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه با یکدیگر همراه شدند‬ ‫تا سند نقض برجام و ابطال ان دوباره به نام دو حزب اصلی‬ ‫امریکا ثبت شود‪ .‬بر همگان مشخص بود که اقدام سنای‬ ‫امریکا‪ ،‬حداقل با مفاد ‪ 26،27،28‬و ‪ 29‬برجام در تعارض‬ ‫بود‪ .‬با این حال سوال اصلی اینجاست که اتحادیه اروپا و‬ ‫شخص فدریکا موگرینی به عنوان مسئول سیاست خارجی‬ ‫اتحادیه اروپا چــه اقدامی در برابر این نقــض عهد امریکا‬ ‫صورت داده اند؟‬ ‫چندی پیــش در جریان برگزاری نشســتی در شــهر‬ ‫اســلو‪ ،‬فدریکا موگرینی تاکید کرد که اتحادیه اروپا نسبت‬ ‫به حفظ برجام متعهد است‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬موگرینی اعالم‬ ‫کرد کــه اروپای واحد حتــی بدون ایاالت متحــده امریکا‬ ‫نیز برجام را اجرا خواهد کرد‪ .‬ســوال مهمی کــه در اینجا‬ ‫مطرح می شود‪ ،‬در خصوص نحوه موضع گیری موگرینی‬ ‫و دیگر مقامات اروپایی در قبال تحریم های جدید ســنای‬ ‫امریکاست‪ .‬موگرینی به عنوان مســئول کمیته نظارت بر‬ ‫برجام می توانســت قبل یا الاقل بعد از تصویب طرح سنا‪،‬‬ ‫در این خصوص واکنشی جدی نشــان دهد اما عمال این‬ ‫اقدام را صورت نداد‪ .‬این قاعده در خصوص دیگر مقامات‬ ‫اروپایی نیز صادق اســت‪ .‬ترزا می ‪ ،‬نخست وزیر انگلیس‪،‬‬ ‫امانوئل ماکرون رئیس جمهور جدید فرانسه و انگال مرکل‬ ‫صدر اعظم المــان هیچ یک در این خصوص واکنشــی از‬ ‫خود نشــان ندادند تا بار دیگر نگاه سیاســی و غیر حقوقی‬ ‫ تروییکای اروپایی نسبت به پرونده هسته ای کشورمان بر‬ ‫همگان اثبات شود‪.‬‬ ‫در نهایت‪ ،‬به روز رسانی تحریم های جمهوری اسالمی‬ ‫ایران در بحبوحه ســفر اقای دکتر ظریف وزیر امور خارجه‬ ‫کشورمان به اتحادیه اروپا بار دیگر‪ ،‬سوء نیت اروپای واحد‬ ‫را در مواجهه با تضییع حقوق جمهوری اسالمی ایران را به‬ ‫اثبات رساند‪ .‬مقامات اتحادیه اروپا از جمله فدریکا موگرینی‬ ‫نه تنها به صورت علنی و قاطعانه در برابر اقدام ضد برجامی‬ ‫ ســنای امریکا موضع گیری نکردنــد‪ ،‬بلکه به روزرســانی‬ ‫تحریم های جمهوری اســامی ایران را در دستور کار قرار‬ ‫دادند‪ .‬به راســتی در چنین شــرایطی تکلیف مــا و اروپای‬ ‫واحد و خصوصا تروییــکای اروپایی چیســت؟ ایا کارنامه‬ ‫اروپای واحد در دوران پســابرجام قابل دفاع بوده اســت؟‬ ‫ایا زمان ان نرسیده است تا دســتگاه دیپلماسی و سیاست‬ ‫خارجی کشورمان از موگرینی و دیگر مقامات اروپایی با بت‬ ‫سکوت در برابر عهد شکنی های امریکا توضیحی قاطعانه‬ ‫بخواهند؟‬ ‫سیگنالهسته ای‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫پیام اروپا به ترامپ‬ ‫حسین یاری‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪3‬‬ ‫اقدام اخیر اتحادیه اروپا در به روز رسانی تحریم های‬ ‫جمهــوری اســامی ایــران‪ ،‬ان هــم در برهــه ای کــه‬ ‫ایاالت متحده برای نقض صریح برجام خیز برداشته است‪،‬‬ ‫جای بسی تامل دارد‪ .‬ایا می توان این اقدام اروپای واحد‬ ‫را نوعی سیگنال هســته ای به ایاالت متحده امریکا علیه‬ ‫ایران دانست؟ جهت پاســخ دهی به این سوال الزم است‬ ‫مروری بر وضعیت داخلی اتحادیه اروپا و سپس مناسبات‬ ‫این مجموعه بــا ایاالت متحــده امریکا (دولــت ترامپ)‬ ‫داشته باشیم‪ :‬اتحادیه اروپا در وضعیت سختی قرار دارد‪.‬‬ ‫از یک سو تشدید منازعات و بحران های درونی و از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬تنظیم مناســبات بیرونی هر دو بــه دغدغه ای مهم‬ ‫در حــوزه داخلــی و بین المللی این مجموعه تبدیل شــده‬ ‫اســت‪ .‬هر اندازه زمان می گذرد‪ ،‬اروپای واحد در مواجهه‬ ‫با انــواع بحران هــای اقتصــادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاســی و‬ ‫امنیتی ناتوان تر نشــان می دهد‪ .‬این ناتوانی سبب شده تا‬ ‫شهروندان کشورهای عضو اتحادیه اروپا نسبت به سران‬ ‫خود بدبین شوند‪ .‬بی دلیل نبود که در سال ‪ 2014‬میالدی و‬ ‫در جریان برگزاری انتخابات پارلمانی اروپا بیش از یکصد نفر‬ ‫از اعضای جریان راست افراطی به پارلمان اروپا راه یافتند‪.‬‬ ‫به عبارت بهتر‪ ،‬شــهروندان اروپایی به کسانی رای دادند‬ ‫که اساســا موجودیت اتحادیه اروپا و منطقــه یورو را قبول‬ ‫نداشتند‪ .‬از سال ‪ 2014‬میالدی به این سو‪ ،‬اتحادیه اروپا‬ ‫و منطقه یورو همچنان با بحران های فزاینده ای دســت و‬ ‫پنجه نرم می کنند‪.‬‬ ‫طــی ماه های اخیــر‪ ،‬اظهاراتــی مبنی بــر مخالفت‬ ‫با موجودیــت اروپــای واحد شــنیده می شــود‪ .‬در برخی‬ ‫کشورهای اروپایی که بیش از دیگران از بحران اقتصادی‬ ‫رنج می برند‪ ،‬تمایل عمومی نسبت به خروج از اروپای واحد‬ ‫درحال افزایش است‪ .‬همین مساله‪ ،‬بر ضریب اسیب پذیری‬ ‫اتحادیه اروپــا در اینده ای نه چندان دور افزوده اســت‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر‪،‬بسیاری از کارشناسان و سیاستمداران اروپایی‬ ‫نسبت به ســرایت تب برگزیت به دیگر کشورهای اروپایی‬ ‫هشــدار داده اند‪ .‬انها معتقدند پس از برگزاری همه پرسی‬ ‫برگزیت در ســال گذشــته میالدی و تصمیم شــهروندان‬ ‫انگلیسی مبنی بر خروج از اروپای واحد‪ ،‬اشتیاق دیگر مردم‬ ‫اروپا نسبت به خروج از اروپا نیز افزایش خواهد یافت‪.‬‬ ‫بدیهی اســت که تاثیرگــذاری برگزیت بــر معادالت‬ ‫سیاســی و اقتصادی دیگر کشــورهای اروپایــی زمان بر‬ ‫خواهد بود اما همگان متفق القول هستند که اتحادیه اروپا‬ ‫و منطقه یورو‪ ،‬هر دو انسجام گذشته را از دست داده اند‪ .‬در‬ ‫حال حاضر‪ ،‬شاهد رشد فزاینده فعالیت گروه های افراطی و‬ ‫ملی گرا در اروپا هستیم‪ .‬این گروه های افراطی قبال اساسا‬ ‫جایی در معادالت سیاسی کشورهای اروپایی نداشتند اما‬ ‫هم اکنون به یکی از طرف های اصلی منازعه سیاســی در‬ ‫کشورهایشان تبدیل شــده اند‪.‬بنابراین‪ ،‬در حوزه داخلی‪،‬‬ ‫اتحادیه اروپا با معضالت و دغدغه های زیادی رو به روست‬ ‫که حل و فصل انها اسان به نظر نمی رسد‪ .‬تنها یکی از این‬ ‫دغدغه ها ‪ ،‬بحران اقتصادی اروپاســت که از سال ‪2007‬‬ ‫میالدی تا کنون‪ ،‬یعنی طی ‪10‬سال به قوت خود باقی مانده‬ ‫ی در راستای حل‬ ‫و مقامات منطقه یورو نیز نتوانسته اند گام ‬ ‫و فصل ان بردارند‪.‬‬ ‫از زمان حضور دونالد ترامپ در کاخ ســفید تاکنون‪،‬‬ ‫دغدغه های زیادی ذهن ســران اروپایی را نسبت به خود‬ ‫مشــغول ســاخته اســت‪ .‬صورت بندی اختالفات موجود‬ ‫میان اتحادیه اروپا و ایاالت متحده امریکا تا حدود زیادی‬ ‫پیچیده است‪ .‬این پیچیدگی معلول مغایرتی است که میان‬ ‫سیاست های کالن امریکا و اروپا در همگرایی با یکدیگر‬ ‫و رویکرد ســلبی دولت فعلی امریــکا در قبــال اروپا وجود‬ ‫دارد‪ .‬در چنین شرایطی برخی مقامات اتحادیه اروپا و ناتو‬ ‫قصد دارند با طبیعی جلوه دادن اوضاع موجود‪ ،‬اختالفات‬ ‫عمیقی که میان امریکا و اروپا ایجاد شده است را تا حدی‬ ‫کنترل نمایند‪ .‬به عنوان مثال چندی پیش ینس استولتنبرگ‬ ‫دبیرکل ناتو اعالم کرد که ترامپ نســبت به سیاست های‬ ‫کلی ناتو پایبند بوده و ارتباط موثری نیز با سایر اعضای این‬ ‫مجموعه خواهد داشــت‪ .‬این در حالی بــود که در جریان‬ ‫برگزاری نشست ناتو در بروکسل‪ ،‬ترامپ تقابل خود با سایر‬ ‫اعضای ناتو را علنی کرد و بر لــزوم افزایش بودجه دفاعی‬ ‫کشورهای عضو ناتو به میزان دو درصد از تولید ناخالص ملی‬ ‫این کشورها تاکید کرد‪ .‬تامین این هزینه از سوی بسیاری‬ ‫از اعضای ناتو امکان پذیر نیست و ان را نوعی باج خواهی‬ ‫از سوی ایاالت متحده تلقی می کنند‪ .‬ضمن انکه بسیاری‬ ‫از اعضای ناتو‪ ،‬کشــورهای اروپایی هستند که به صورت‬ ‫همزمــان‪ ،‬با بحران اقتصادی دســت و پنجه نــرم کرده و‬ ‫جهت مقابله با این بحران‪ ،‬سیاست های ریاضتی را در پیش‬ ‫گرفته اند‪ .‬در نهایت اینکه تقابل شکل گرفته میان دولت ‬ ‫ترامــپ و اتحادیه اروپا‪ ،‬محدود و محصــور به نقطه فعلی‬ ‫نخواهد ماند‪ .‬مختصات این تقابل در اینده تغییراتی خواهد‬ ‫کرد‪ .‬در این معادله پیچیده‪ ،‬بسیاری از فاکتورها و مولفه ها‬ ‫مانند فشــارهای سیاســی موجود در داخل ایاالت متحده‬ ‫امریکا و انتظــارات موجود در اتحادیه اروپــا تعیین کننده‬ ‫خواهد بود‪ .‬خروج ایاالت متحده امریکا از توافقنامه پاریس‬ ‫و اعمال فشار واشــنگتن بر دیگر اعضای پیمان اتالتیک‬ ‫شــمالی مبنی بر افزایش قدرالســهم هزینه های نظامی و‬ ‫دفاعی خود‪ ،‬شــرایط ویژه ای را در روابــط دولت ترامپ و‬ ‫اروپای واحد رقم زده است‪.‬بسیاری از تحلیلگران مسائل‬ ‫امریکا و اروپا معتقدند که استمرار این روند‪ ،‬می تواند یکی‬ ‫از سخت ترین دوران را در روابط واشنگتن و اتحادیه اروپا‬ ‫ی ترامپ و همراهانش‬ ‫رقم بزند‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬رویکرد سلب ‬ ‫نســبت به اروپای واحد موضوعی نیســت که بر هیچ کس‬ ‫پوشیده باشد‪.‬‬ ‫در چنین شــرایطی ســران اروپای واحد بعضا سعی‬ ‫دارند با ارسال سیگنال هایی امیدوار کننده به ایاالت متحده‬ ‫امریکا‪ ،‬دســت به تنظم مناســبات خود با واشنگتن بزنند‪.‬‬ ‫اقــدام اخیر اروپــای واحد در بــه روزرســانی تحریم های‬ ‫جمهوری اســامی ایــران‪ ،‬ان هم به صــورت همزمان با‬ ‫تصویب تحریم های ســنا‪ ،‬در همین راســتا قبال ارزیابی‬ ‫است‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬ریشه رفتار اخیر اتحادیه اروپا را باید‬ ‫تو جو کرد‪.‬‬ ‫در معضالت داخلی و خارجی این مجموعه جس ‬ ‫ی واحد تصمیم نادرستی را در این خصوص‬ ‫با این حال اروپا ‬ ‫اتخاذ کرده است‪ .‬چراغ سبز هسته ای اخیر اروپا به دولت ‬ ‫ترامپ‪ ،‬نه تنها منجر به بهبود مناسبات اروپای واحد و دولت‬ ‫ل ترامپ نســبت به‬ ‫امریکا نمی شــود‪ ،‬بلکــه بالعکس‪ ،‬می ‬ ‫باج خواهی از اروپای واحد را افزایش می دهد‪ .‬این نکته ای‬ ‫است که فدریکا موگرینی‪ ،‬مسئول سیاست خارجی اتحادیه‬ ‫اروپا و همراهانش هنوز ان را درک نکرده اند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪49‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫نقض برجام به ضرر اروپا خواهد بود‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫ولی الله نانواکناری در گفت وگو با مثلث‬ ‫بدعهدی هــای ایاالت متحــده امریــکا در قبال‬ ‫برجام به نقطه اوج خود رســیده است که نمونه‬ ‫ان را در جریــان تصویب تحریم هــای اخیر در‬ ‫سنای امریکا شاهد بودیم‪ .‬در چنین شرایطی چه‬ ‫انتظاری از اتحادیــه اروپا در قبال بدعهدی های‬ ‫ایاالت متحده وجود دارد؟‬ ‫انچه مســلم اســت اینکــه برجام توافقــی میان‬ ‫جمهوری اســامی ایران و اعضای ‪ 5+1‬است‪ .‬همگان‬ ‫اذعان دارند که ایران به تعهدات خــود وفق برجام پایبند‬ ‫بوده است‪ .‬اما سوال اصلی اینجاست که ایا اعضای ‪5+1‬‬ ‫یعنی المــان و ‪ 5‬عضــو دارای حق وتو در شــورای امنیت‬ ‫سازمان ملل متحد به تعهدات خود در این خصوص عمل‬ ‫کرده اند؟ همان گونه که اشــاره شــد‪ ،‬ما در این خصوص‬ ‫شــاهد بدعهدی های ایاالت متحده امریکا بوده ایم‪ .‬در‬ ‫این معادله‪ ،‬باید حســاب امریکا را از دیگر کشــورها جدا‬ ‫کرد‪ .‬به نظر می رســد اروپایی ها تعهد بیشــتری نسبت به‬ ‫برجام دارند و حتی در برخی مذاکرات‪ ،‬اعتراض خود را به‬ ‫ایاالت متحده امریکا در خصوص بدعهدی هایش اعالم‬ ‫کرده اند‪ .‬ما باید به رایزنی هــای خود با اروپا ادامه دهیم تا‬ ‫انها را نسبت به مهار ایاالت متحده امریکا متقاعد سازیم‪.‬‬ ‫به عبارت بهتر‪ ،‬ما بایــد اروپا را در خصوص بدعهدی های‬ ‫ایاالت متحــده امریــکا توجیه کــرده و از اروپــا صراحتا‬ ‫بخواهیم تا تعهد پذیری بیشــتری در این خصوص داشته‬ ‫باشــند‪ .‬از ســوی دیگر‪ ،‬از اروپا نیــز انتظــار داریم که در‬ ‫مقابل بدعهدی های ایــاالت متحده ایســتادگی کرده و‬ ‫‪4‬‬ ‫ طی روزهای اخیر شاهد‬ ‫بدعهدی هــای مکــرر ایاالت‬ ‫متحده امریــکا در قبال توافق‬ ‫هسته ای میان ایران و اعضای‬ ‫‪ 5+1‬هســتیم‪ .‬تصویب طرح‬ ‫تحریم هــای جدیــد علیــه‬ ‫جمهوری اســامی ایــران در مجلس ســنای امریکا‬ ‫نشــانه دیگری دال بر بدعهدی واشــنگتن در اجرای‬ ‫برجام محسوب می شود‪ .‬در این میان ‪ ،‬رفتار اتحادیه‬ ‫اروپا و نوع پابندی انها نســبت به توافق هسته ای از‬ ‫اهمیت ویژه ای برخوردار است‪ .‬با این حال اخیرا شاهد‬ ‫به روز رســانی تحریم های جمهوری اســامی ایران‬ ‫توسط اتحادیه اروپا بودیم‪ .‬به راستی ایا اروپای واحد‬ ‫می تواند تضمین کننده اجرای صحیح برجام باشــد؟‬ ‫در این خصوص گفت وگویی با ولی اللــه نانواکناری‪،‬‬ ‫عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس‬ ‫شورای اسالمی انجام داده ایم که از نظرتان می گذرد ‪.‬‬ ‫موضع گیری متعهدانه ای در قبال برجام داشــته باشــد‪.‬‬ ‫بدیهی است که نقض برجام به ضرر اروپا خواهد بود‪.‬‬ ‫به نظر می رســد پس از حضور دونالد ترامپ در‬ ‫راس معادالت سیاســی و اجرایی کاخ ســفید‪،‬‬ ‫بر میزان بدعهدی های ایــاالت متحده در قبال‬ ‫برجــام افزوده شــده اســت‪ .‬نظر شــما در این‬ ‫خصوص چیست؟ در چنین شرایطی بازی اروپا‬ ‫در قبال امریکا چگونه باید تعریف شود؟‬ ‫در اینجــا بایــد اشــاره کنم کــه دونالــد ترامپ‪،‬‬ ‫رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا تعادل روانی ندارد‪ .‬وی‬ ‫شخصیتی غیر قابل پیش بینی محسوب می شود که اساسا‬ ‫مشخص نیست نسبت به توافق هســته ای پایبند خواهد‬ ‫ص ترامپ در میان افکار عمومی‬ ‫ماند یا خیر‪ .‬شخصیت خا ‬ ‫امریکا ‪ ،‬اروپا و به طور کلی جهان مولد نارضایتی هایی بوده‬ ‫اســت‪ .‬او یک تاجر پیشه اســت که همه امور را بر اساس‬ ‫منافع خود می نگرد‪ .‬در هر حال‪ ،‬مهار ترامپ توسط اروپا‬ ‫دشوار به نظر می رسد‪ .‬با این حال معتقدم اگر اتحادیه اروپا‬ ‫به صورت جمعی و متعهدانه در قبال بدعهدی های امریکا‬ ‫در قبال برجام بایستد ‪ ،‬واشنگتن نیز در این خصوص ناچار‬ ‫به عقب نشینی هایی خواهد شد‪ .‬در اینجا نکته دیگری نیز‬ ‫وجود دارد که باید نسبت به ان توجه داشته باشیم‪ .‬از زمان‬ ‫کودتای ‪ 28‬مرداد سال ‪ 1332‬تا پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫ایران و در دوران پس از این انقالب شــکوهمند‪ ،‬شــاهد‬ ‫تقابل غرب با کشــورمان بوده ایم‪ .‬در ایــن میان همواره‬ ‫شاهد اعمال فشــارها و بهانه جویی هایی علیه کشورمان‬ ‫بوده و هستیم‪ .‬انها روزی بحث هسته ای و روز دیگر بحث‬ ‫حقوق بشر و مباحث واهی دیگر را علیه کشورمان مطرح‬ ‫می کنند‪ .‬اگر ما در مقابل غرب یک گام به عقب بیاییم ‪ ،‬انها‬ ‫دو گام به سوی جلو حرکت می کنند‪ .‬این قاعده ای است که‬ ‫باید ان را در حوزه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان‬ ‫مدنظر قرار دهیم‪.‬‬ ‫ایا به طور کلی می توان به اتحادیه اروپا به عنوان‬ ‫یک بازیگر قابل اعتمــاد در حوزه دیپلماســی و‬ ‫سیاست خارجی کشــورمان اتکا کرد؟ نظر شما‬ ‫در این خصوص چیست؟‬ ‫در مســائل سیاســی‪ ،‬هیچ بازیگری قابل اعتماد‬ ‫نیســت‪ .‬این قاعده در خصوص اتحادیه اروپا نیز صادق‬ ‫است‪ .‬در پاسخ به این سوال نیز به این موضوع اشاره شد‪.‬‬ ‫هوشــمندی در قبال اروپا را چه در زمینه برجام و چه در هر‬ ‫مراوده و مذاکره دیگــری باید حفظ کرد‪ .‬در این خصوص‬ ‫الزم است راه نفوذ و بهره گیری های سوء طرف مقابل را در‬ ‫مناسبات خود ببندیم‪ .‬ما باید از نحوه ورود خود به هر گونه‬ ‫مذاکــره و مناســباتی با طرف هــای مقابل خــود در نظام‬ ‫بین الملل اطمینان حاصل کرده و ســپس با هوشمندی و‬ ‫درک باال به این حوزه ورود پیدا کنیم‪.‬‬ ‫اخیرا شــاهد برگزاری تجمع گروه تروریســتی‬ ‫منافقیــن در فرانســه بودیــم‪ .‬میزبانــی گــروه‬ ‫تروریســتی منافقین توسط فرانســه به عنوان‬ ‫یکی از اصلی ترین اعضای اتحادیه اروپا چگونه‬ ‫قابل توجیه و تفسیر است؟‬ ‫میزبانی از گروه های تروریســتی در هر شرایطی‬ ‫محکوم است‪ .‬دســت گروه تروریســتی منافقین به خون‬ ‫هزاران انســان بیگناه در کشــورمان اغشــته است‪ .‬این‬ ‫موضوعی است که دوست و دشمن نســبت به ان اذعان‬ ‫دارند‪ .‬در چنین شرایطی میزبانی نشست منافقین از سوی‬ ‫کشور فرانسه و پناه دادن به انها به هیچ عنوان قابل قبول‬ ‫نیست‪ .‬جای بسی تامل دارد که فرانسه به عنوان کشوری‬ ‫که مدعی دموکراسی و ازادی است‪ ،‬میزبان تروریست ها‬ ‫باشد و با منافقین ارتباط برقرار کند‪ .‬انچه مسلم است اینکه‬ ‫فرانسه باید در رویکرد خود نســبت به منافقین تجدید نظر‬ ‫کند‪ .‬در این خصوص الزم است بود دســتگاه دیپلماسی‬ ‫کشورمان نیز پیشگیری های الزم را در این خصوص انجام‬ ‫دهد و با هشیاری بیشتری در این خصوص اقدام می کرد‬ ‫تا شاهد برگزاری چنین نشســت هایی نباشیم‪ .‬در هر حال‬ ‫دستگاه سیاست خارجی کشورمان باید در این خصوص از‬ ‫کشــورهای اروپایی بخواهد تا میزبانی از گروه تروریستی‬ ‫منافقین و حمایت از انها را متوقف کنند‪.‬‬ ‫روایت مظلومیت‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫بخشیازدورانحیاتایت اللهبهشتیبعدازانقالبهمزمانبودباریاست جمهوریبنی صدر‪.‬‬ ‫در همین برهه است که نقش سیاسی او در سیاست ایران پررنگ تر شــده و با واکاوی در این دوران‬ ‫است که می توان نسبت شهید بهشتی با گروه ها و شخصیت های سیاسی را فهمید‪ .‬در این پرونده‬ ‫دراینبارهبحثکردهایم‪.‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫نیمهپنهان‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫مروریبراختالف هایایت اللهبهشتیوبنیصدر‬ ‫سید مظلوم‬ ‫سندسازی ها چگونه دوست و‬ ‫دشمن را تحت تاثیر قرار داد؟‬ ‫مخالفان بهشتی از نهضت ازادی تا‬ ‫حزب دموکرات کردستان بودند‬ ‫گفت وگوی مثلث با جواد منصوری‬ ‫‪1‬‬ ‫شهید بهشــتی که یکی از مهمترین شخصیت های‬ ‫ابتدای انقالب است در کجای سیاست ایران قرار داشته؟‬ ‫یک پرسش مهم که ســال ها بعد از شــهادتش همچنان‬ ‫محل بحث است‪.‬‬ ‫او در نقطــه ای تاریخی از سیاســت ایــران حضور‬ ‫داشت‪ .‬برهه ای به فاصله اندک بعد از انقالب اسالمی که‬ ‫ارایش سیاسی در حال شکل گیری و نسبت های سیاسی‬ ‫در حال تعریف بود‪.‬‬ ‫درباره شهید بهشتی‬ ‫سیدمحمد حسینی بهشــتی (و نه سیدمحمدحسین‬ ‫بهشتی) تنها پســر یک خانواده روحانی بود‪ .‬او در تهران‬ ‫با نهضت ملی نفت اشنا شد‪ .‬تابســتان ‪ 31‬که به اصفهان‬ ‫رفته بود در اعتصابات ‪ 26‬تا ‪ 30‬تیر شــرکت و ســخنرانی‬ ‫کرد‪ .‬نتیجه اش معلوم بود؛ بازداشــت شــد‪ .‬نهضت نفت‬ ‫که شکســت خورد‪ ،‬نتیجه گرفت مشکل اصلی کارشان‪،‬‬ ‫نداشــتن تشــکیالت و کادر است‪ .‬ســال ‪ 42‬امام(ره) به‬ ‫او پیشــنهاد کردند برود در اصفهان اقامت کند‪ .‬بهشــتی‬ ‫نپذیرفت‪ .‬گفــت در قم کارهــای مهم تــری دارد‪ .‬همان‬ ‫سال ساواک او را از قم اخراج کرد و بهشتی ناچار به تهران‬ ‫او همیشه نبودن تشــکیالت را مهم ترین دلیل‬ ‫ناموفق بــودن مردم و روحانیــت در مبارزه علیه‬ ‫شاه می دانست‪ .‬تا پیش از انقالب که به او اجازه‬ ‫تاســیس حزب نمی دادند پشت سر هم تشکل‬ ‫فرهنگی و اموزشی تاسیس می کرد‪ .‬اما انقالب‬ ‫که پیروز شــد‪ ،‬ایده حزب جمهوری اســامی را‬ ‫مطرحکرد‪.‬امام(ره)ابتداخیلیبااینایدههمراه‬ ‫نبودودرنهایتموافقتکرد‬ ‫ساواک دیگر نگذاشــت به المان برگردد و به قم رفت‪ .‬در‬ ‫قم بهشــتی فعالیت های مختلفش را ادامه داد‪ ،‬از جمله‬ ‫تاسیس جلسات «گفتار ماه»‪ ،‬مدرســه رفاه تهران‪ ،‬مرکز‬ ‫تحقیقات اســامی قم‪ ،‬کانون اســامی دانش اموزان و‬ ‫فرهنگیان‪ ،‬مرکز علمی خواهران مسلمان‪ ،‬کانون توحید‬ ‫و مکتب قران‪ .‬ساواک هم همیشــه او را زیرنظر داشت‪:‬‬ ‫«روز ‪ 53/12/17‬جلسه مکتب قران در منزل فردی به نام‬ ‫حاج معین تشکیل شد و دکتر بهشــتی شروع به سخنرانی‬ ‫کرد و ضمن بحث پیرامون امر به معــروف و نهی از منکر‬ ‫اظهار کرد مســلمان نمی ترســد و بــه کار هــم کار دارد‪،‬‬ ‫مســلمان باید به کار جامعه و کارهای باالتر دخالت کند‪،‬‬ ‫مســلمان نباید مثل حیــوان انقدر که اذوقــه و جا برایش‬ ‫فراهم شد ســاکت شود‪ ».‬او را ســه بار بازداشت و زندانی‬ ‫کردند‪ .‬ســال ‪ 56‬به اروپــا و امریکا رفت تــا انجمن های‬ ‫اسالمی دانشــجویان مقیم اروپا‪ ،‬امریکا و کانادا را با روند‬ ‫انقــاب هماهنگ کند‪ .‬از کشــورهای المــان‪ ،‬اتریش‪،‬‬ ‫انگلستان‪ ،‬فرانسه‪ ،‬ایتالیا و اسکاندیناوی بازدید کرد‪ .‬در‬ ‫همه این ســفرها خانواده اش نیز همراهش بودند‪ .‬چه در‬ ‫ایران‪ ،‬چه در المان و چه در هر ســفر دیگری بهشــتی در‬ ‫تمام جلسات سخنرانی اش همســر و فرزندانش را با خود‬ ‫می برد‪ .‬این خلق خاصی بود که ترکش نمی کرد‪.‬سال ‪57‬‬ ‫پیگیر تاســیس جامعه روحانیت مبارز بود تا روحانیت را در‬ ‫کشور بهتر سازمان بدهند‪ .‬امام (ره) که از کویت به پاریس‬ ‫رفت بهشتی هم به نوفل لوشــاتو رفت و با امام (ره) دیدار‬ ‫کرد و حکم تاسیس شــورای انقالب را از ایشان گرفت تا‬ ‫امور انقالب با هماهنگی بیشتری اداره شود‪ .‬همان سال‬ ‫به رئیس جمهور فرانســه هم نامه نوشــت‪ .‬به او تذکر داد‬ ‫که «مســئول حفظ حرمت امام خمینی(ره) در فرانسه تو‬ ‫هستی»‪.‬‬ ‫سیاست‪ ،‬بهشتی‪ ،‬ایران‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫او همیشه نبودن تشکیالت را مهم ترین دلیل ناموفق‬ ‫بودن مردم و روحانیت در مبارزه علیه شــاه می دانست‪ .‬تا‬ ‫پیش از انقالب که به او اجازه تاســیس حــزب نمی دادند‬ ‫پشت سر هم تشکل فرهنگی و اموزشی تاسیس می کرد‪.‬‬ ‫اما انقالب که پیروز شــد‪ ،‬ایده حزب جمهوری اسالمی را‬ ‫مطرح کرد‪ .‬امام(ره) ابتدا خیلی بــا این ایده همراه نبود و‬ ‫درنهایت موافقت کرد‪ .‬بهشتی کارش را جدی تر پی گرفت‬ ‫تا اینکه هفت روز بعد از پیروزی انقالب اســامی‪ ،‬حزب‬ ‫جمهوری اسالمی اعالم موجودیت کرد‪« .‬حزب در نظام‬ ‫اسالمی یعنی گردهم امدن و ســازمان یافتن افرادی که‬ ‫همدیگر را می شناســند و به هم اعتماد دارند‪ ،‬به اســام‬ ‫به عنوان یک دین و یــک نظام اجتماعــی و اقتصادی و‬ ‫معنوی معتقد هستند و می خواهند بر پایه حاکمیت اسالم‬ ‫جامعه اسالمی را اداره کنند یا در اداره ان جامعه اسالمی‬ ‫سهیم شــوند‪ .‬طبق جهان بینی اســام‪ ،‬اگر یک انسان‪،‬‬ ‫یک حزب‪ ،‬یک تشــکیالت‪ ،‬یک قشــر‪ ،‬یک ملت و یک‬ ‫نژاد بخواهد به ســعادت برسد (یعنی مســئولیت هایش را‬ ‫انجام بدهد)‪ ،‬باید به ازادی‪ ،‬به نجات و رستگاری و فالح‬ ‫همه انســان ها بپردازد‪».‬کمی بعد که مجلس موسســان‬ ‫قانون اساسی شکل گرفت بهشــتی نماینده مردم تهران‬ ‫در مجلس خبرگان قانون اساسی شد و منتخب نمایندگان‬ ‫مجلس بــرای اداره جلسات؛ جلســاتی پرشــور و هیجان‬ ‫که گاهی به درگیری های لفظی شــدید کشــیده می شد‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫رفت‪ .‬امام (ره) که خبردار شــد‪ ،‬او را عضو شورای افتای‬ ‫هیات های موتلفه کرد‪ .‬در شــورا‪ ،‬حکم اعــدام انقالبی‬ ‫نخست وزیر وقت‪ ،‬حسنعلی منصور تایید شد‪ .‬بعد از مرگ‬ ‫منصور‪ ،‬بهشتی جزو کسانی بود که تحت تعقیب ساواک‬ ‫قرار گرفتند‪ .‬گروهی پیشنهاد کردند مدتی از کشور خارج‬ ‫شود‪ .‬اگر می خواست از دست ساواک در برود چاره دیگری‬ ‫هم نبود‪ .‬ایت الله میالنی و چند مرجع دیگر از او خواستند‬ ‫به هامبورگ برود و در انجا مرکزی اســامی تاسیس کند‪.‬‬ ‫فروردین ‪ 44‬به المــان رفت و مرکز اســامی هامبورگ را‬ ‫تاسیس کرد‪ .‬به زبان المانی جلسات منظم و هفتگی برای‬ ‫گفت وگو درباره مسائل مسلمانان برگزار می کرد که بعضی‬ ‫از انهــا از تلویزیون المان هم پخش می شــد‪ .‬انجا خیلی‬ ‫برای نزدیک کردن فرقه ها و مذاهب اسالمی تالش کرد‪.‬‬ ‫حتی با کشیش هایی چون کاردینال اعظم اتریش جلسات‬ ‫بحث و مناظره برگزار کرد‪ .‬برای مقابله با دیگر سازمان های‬ ‫غیرمسلمان‪ ،‬اتحادیه انجمن های اسالمی دانشجویان‬ ‫ایرانی در اروپا را تاســیس کرد که اولین تشــکل اسالمی‬ ‫دانشــجویان ایرانی مقیم خــارج بود؛ تشــکیالتی که به‬ ‫جوانان تحصیلکرده هویت اســامی می داد‪.‬سال ‪ 48‬به‬ ‫عراق‪ ،‬ســوریه‪ ،‬لبنان و ترکیه رفت و بــا امام خمینی(ره)‪،‬‬ ‫ایت الله خویی و امام موسی صدر دیدار و از مراکز اسالمی‬ ‫ان کشــورها بازدید کرد‪ .‬ســال ‪ 49‬به ایران برگشــت اما‬ ‫اصل والیت فقیه‬ ‫چگونه به تصویب رسید؟‬ ‫نقش تعیین کننده ایت الله‬ ‫‪53‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫بنی صدر در ســخنرانی روز ‪ 17‬شهریور‬ ‫خود نشــان داد که اساســا مخالف ورود‬ ‫نیروهای انقالبی‪ ،‬خصوصا اعضای حزب‬ ‫جمهوری اســامی به کابینه اســت‪ .‬این‬ ‫سخنان‪ ،‬واکنش ســران حزب جمهوری‬ ‫اســامی را برانگیخت و از جمله هاشمی‬ ‫رفســنجانی و شــهید بهشــتی سخنان‬ ‫رئیس جمهور را عامل تضغیف کابینه و بر‬ ‫خالفتعهداتقبلیرئیس جمهورمبنی بر‬ ‫تالش برای رفع اختالفات‪ ،‬بیان کرد‬ ‫اما این تنها مســئولیت بهشــتی نبود‪ :‬امام(ره) تاســیس‬ ‫و تشکیل قوه قضائیه کشــور را هم به او ســپرد و بهشتی‬ ‫با تالش و کمــک همراهانش این نهاد را پایه گذاشــت‪.‬‬ ‫ارام بود و منطقی‪ .‬این بــرای مخالفانش که برای انقالب‬ ‫نقشه ها داشتند‪ ،‬ســخت بود‪.‬انها که نمی توانستند مقابل‬ ‫استدالل ها و رفتار و منش او بایستند سعی کردند با تهمت‬ ‫و افترا ارام و ساکتش کنند که نشد‪ .‬چاره دیگری جز حذف‬ ‫فیزیکی اش نداشتند‪.‬‬ ‫اولین دو قطبی سیاسی در انقالب اسالمی‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫اما بخشــی از دوران حیات ایت الله بهشــتی بعد از‬ ‫انقالب همزمــان بود بــا ریاســت جمهوری بنی صدر‪ .‬در‬ ‫همین برهه اســت که نقش سیاســی او در سیاست ایران‬ ‫پررنگ تر شده و با واکاوی در این دوران است که می توان‬ ‫نسبت شهید بهشــتی با گروه ها و شخصیت های سیاسی‬ ‫را فهمید‪ .‬در واقع می توان این را هــم گفت که از چالش‬ ‫میان ایت الله بهشتی و ابوالحسن بنی صدر به عنوان اولین‬ ‫دو قطبی سیاسی حاکم در جمهوری اسالمی ایران نام برده‬ ‫می شود‪ .‬دو شخصیتی که به فاصله کوتاهی از یکدیگر و با‬ ‫شکلی متفاوت با صحنه سیاسی ایران خداحافظی کردند‪.‬‬ ‫نگاهی به ان دوران نشــان می دهد تثبیت پایه های‬ ‫نظام و تمایل مردمــی به ایجاد حکومت اســامی با گذر‬ ‫زمــان موجب شــکاف میان نیروهــای انقالبــی و برخی‬ ‫گروه های غیر اســامی شــد‪ .‬جریان های ملی‪ ،‬نهضت‬ ‫ازادی‪ ،‬چپ ها و کمونیست ها هر یک به نحوی به مقابله با‬ ‫ساختار حاکم پرداختند‪ .‬تشکیل حزب جمهوری اسالمی‬ ‫و محبوبیــت فزاینده روحانیون در میان مــردم را می توان‬ ‫از عوامل اغاز تنش میــان رهبران روحانــی این حزب به‬ ‫سردمداری شهید بهشتی از یک سو با ابوالحسن بنی صدر‬ ‫رئیس جمهور جدید از سوی دیگر دانست‪ .‬در مراسم تنفیذ‬ ‫ریاست جمهوری‪ ،‬امام خمینی (ره) خطاب به رئیس جمهور‬ ‫منتخب تاکید کرد‪« :‬مــن از اقای بنی صــدر می خواهم‬ ‫که مابین قبل و بعد از ریاســت جمهوری در احوال روحی‬ ‫ایشان تفاوتی ایجاد نشــود‪ .‬تنفیذ و نصب اینجانب و رای‬ ‫ملت مسلمان ایران محدود است به عدم تخلف ایشان از‬ ‫احکام مقدسه اســام و تبعیت از قانون اساسی‪ ».‬با این‬ ‫حال و با وجود خواست امام‪ ،‬کاســتن از نفوذ روحانیون‪،‬‬ ‫مقابله با دادگاه های انقالب و ســپاه پاسداران‪ ،‬برچیدن‬ ‫کمیته های انقالب و افزایش قدرت ریاســت جمهوری از‬ ‫اولین اقداماتی بود که از ســوی بنی صدر پیگیری شــد‪،‬‬ ‫اموری که زمینه ایجاد تنش در جامعــه را فراهم می کرد‪.‬‬ ‫دشمنی ویژه او با شهید بهشــتی زبانزد خاص و عام شده و‬ ‫طرفدارانش مدام علیه این شهید مظلوم شعار می دادند‪ .‬با‬ ‫وجود کارشکنی های ابوالحسن بنی صدر در مسیر نهادها و‬ ‫سازمان های انقالبی‪ ،‬امام خمینی (ره) شرایط فوق العاده‬ ‫مساعدی را برای پیشــبرد امور برای رئیس جمهور فراهم‬ ‫کرد‪ .‬تعیین بنی صــدر به عنوان رئیس شــورای انقالب‪،‬‬ ‫اعطای فرماندهی کل قوا به او و خوردن ســوگند پیش از‬ ‫تشکیل مجلس از جمله اقدامات امام خمینی برای تسهیل‬ ‫امور برای شخص بنی صدر محسوب می شود‪ .‬با این حال‬ ‫بنی صدر مدام بر طبل ناسازگاری کوبیده و از سنگ اندازی‬ ‫در مســیر دولت ســخن می گوید‪ .‬اوج تنش ابوالحســن‬ ‫بنی صدر و حزب جمهوری اســامی را می تــوان به نحوه‬ ‫مشــارکت طرفداران هر دو گروه در انتخابــات پارلمان و‬ ‫انتخاب نخســت وزیر نســبت داد‪ .‬ابوالحســن بنی صدر‬ ‫با تشــکیل ســازمانی تحت عنوان دفتــر هماهنگی های‬ ‫رئیس جمهور در پی رای اوری عناصر وابســته به خویش‬ ‫اقدام می کــرد‪ .‬به هر حــال‪ ،‬انتخابــات برگــزار و حزب‬ ‫جمهوری اســامی در تهران و دیگر شهرستان ها موفق‬ ‫به کســب اکثریت ارا شــده بود‪ .‬ایــن مســاله نارضایتی‬ ‫رئیس جمهــور و ســازمان مجاهدین خلــق [منافقین] و‬ ‫ملی گراها را در پی داشت‪ .‬همگان می دانستند که چالش‬ ‫بعدی و مهم میان مجلس و رئیس جمهور بر ســر انتخاب‬ ‫نخســت وزیر خواهد بود‪ .‬بنی صدر با رندی سعی در جلب‬ ‫نظر امام و بیت ایشــان بــرای بهره برداری های سیاســی‬ ‫داشــت و به همیــن خاطر مرحــوم حاج احمــد خمینی را‬ ‫به عنوان نخســت وزیر پیشــنهاد کرد که مورد قبول امام‬ ‫واقع نشــد‪ .‬بنی صدر در اقدام بعدی‪ ،‬مصطفی میرسلیم‪،‬‬ ‫سرپرست شهربانی کل کشور و از اعضای حزب جمهوری‬ ‫باالگرفتن تنش ها میان بنی صدر و حزب جمهوری اسالمی با‬ ‫سخنرانی تند وتیز بنی صدر در ‪ 14‬اسفند (سالروز تولد مصدق)‬ ‫فزونی یافت‪ .‬در این روز بنی صدر مدعی وجود شکنجه در‬ ‫زندان های ایران شد‪ .‬این سخنرانی باعث ایجاد جنجال های‬ ‫زیادی در فضای سیاسی ایران شد‬ ‫اسالمی را به عنوان نخست وزیر به مجلس معرفی کرد که‬ ‫به رغم حدس و گمان های اولیه مبنی بر موافقت اکثریت‬ ‫نمایندگان مجلس با میرسلیم‪ ،‬او هم موفق به کسب ارای‬ ‫الزم نشد‪ .‬علی اکبر والیتی دیگر نامزد پیشنهادی بنی صدر‬ ‫برای تصدی نخســت وزیری بود که او نیز موفق به جلب‬ ‫نظر مجلس نشــد‪ .‬در نهایت تصمیم گرفته شــد تا کمیته‬ ‫منتخب نمایندگان و شورای انقالب و رئیس جمهور برای‬ ‫تعیین نامزد نخســت وزیر اقدام کنند و این کمیته در مورد‬ ‫محمدعلی رجایی به توافق رسید‪ .‬از همان ابتدا بنی صدر‬ ‫با انتخاب وی به عنوان نامزد پیشنهادی برای نخست وزیر‬ ‫موافق نبود و حتی به رجایی لقب خشــک سر داد‪ .‬پس از‬ ‫انتخاب نخست وزیر‪ ،‬مســاله بعدی تعیین کابینه بود که‬ ‫موجب بروز اختالفاتی میان بنی صدر و رجایی شــد‪ .‬پس‬ ‫از انتخاب رجایــی‪ ،‬از همان اغاز بر ســر انتخاب کابینه و‬ ‫برخی مســائل دیگر نظیر حوزه اختیارات رئیس جمهور و‬ ‫نخست وزیر در قانون اساسی اختالفات جدیدی به وجود‬ ‫امد‪ .‬بنی صدر تخصص و هماهنگی وزرا با خود را مهم ترین‬ ‫معیار برای کابینه بیان می کرد‪ ،‬ولی رجایی بر اولویت تعهد‬ ‫و انقالبی بودن‪ ،‬پافشاری می کرد‪.‬‬ ‫بنی صدر پس از ارائه اولین لیست وزرای پیشنهادی‬ ‫بــه وی‪ ،‬در نامــه ای به امــام خمینی (ره) اعــام کرد که‬ ‫نخســت وزیر در انتخاب وزرا‪ ،‬معیارهــای او را مورد نظر‬ ‫قرار نداده است که امام (ره) نیز در جواب یاداور شد قصد‬ ‫ندارد در این گونه امور دخالت کند و خواستار تفاهم میان‬ ‫مســئوالن برای انتخاب هر چه ســریع تر کابینه شــد‪ .‬در‬ ‫نهایــت در ‪ 16‬شــهریور ‪ 59‬بنی صدر با اینکــه قبال اعالم‬ ‫کرده بود تنها در مورد وزرای دفاع و خارجه نظر خواهد داد‪،‬‬ ‫فقط با ‪ 14‬نفر از ‪ 21‬وزیر پیشنهادی رجایی موافقت کرد‪.‬‬ ‫بنی صدر در سخنرانی روز ‪ 17‬شــهریور خود نشان داد که‬ ‫اساســا مخالف ورود نیروهای انقالبی‪ ،‬خصوصا اعضای‬ ‫حزب جمهوری اســامی به کابینه اســت‪ .‬این سخنان‪،‬‬ ‫واکنش ســران حزب جمهــوری اســامی را برانگیخت‬ ‫و از جمله هاشــمی رفســنجانی و شهید بهشــتی سخنان‬ ‫رئیس جمهور را عامل تضغیف کابینه و بر خالف تعهدات‬ ‫قبلــی رئیس جمهور مبنی بر تالش بــرای رفع اختالفات‪،‬‬ ‫بیان کردنــد‪ .‬ایت الله محمد حســین بهشــتی در چهارم‬ ‫اســفند ‪ 1358‬و بر اســاس حکمی که از ســوی امام امت‬ ‫دریافت کرد به عنوان اولیــن رئیس قوه قضائیه جمهوری‬ ‫اسالمی ایران منصوب شــد‪ .‬او در این جایگاه با انتخاب‬ ‫دادستان های انقالب و حاکمین شرع اقدام به پاکسازی‬ ‫نظام اســامی از لوث عناصر ســلطنت طلب‪ ،‬ملی گرا و‬ ‫کمونیســت کرد‪ .‬حضور او در راس قــوه قضائیه بر ایجاد‬ ‫چالش میان حزب جمهوری اســامی ایران و ابوالحسن‬ ‫بنی صدر رئیس جمهور افزوده بود‪.‬‬ ‫باالگرفتن تنش ها میان بنی صدر و حزب جمهوری‬ ‫اسالمی با سخنرانی تند وتیز بنی صدر در ‪ 14‬اسفند (سالروز‬ ‫تولد مصدق) فزونــی یافت‪ .‬در ایــن روز بنی صدر مدعی‬ ‫وجود شــکنجه در زندان های ایران شــد‪ .‬این سخنرانی‬ ‫باعث ایجاد جنجال های زیادی در فضای سیاسی ایران‬ ‫شــد‪ .‬طرفداران و مخالفان بنی صدر در طول ســخنرانی‬ ‫به شــدت با یکدیگر درگیر شده و شــماری مجروح شدند‪.‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای یک روز پس از این واقعه چنین‬ ‫اظهار می دارنــد‪« :‬گروهک های ضداســام و از طرفی‬ ‫گروهک های ضد خط امام‪ ،‬سیاستمدارانی منزوی شده و‬ ‫از چشم مردم افتادند‪ .‬این عناصر پلید و خبیث با یکدیگر‬ ‫یک واحد و یک طیف را بــه وجود اوردند‪ .‬دیــروز حادثه‬ ‫همین بود که گفتم‪».‬‬ ‫بنی صــدر در روز ‪ 14‬اســفند ‪ 1359‬طــی ســخنانی‬ ‫به مناســبت ســالگرد درگذشــت دکتر مصــدق‪ ،‬در زمین‬ ‫چمن دانشــگاه تهــران‪ ،‬به بهانــه مقابله بــا چماقداری‪،‬‬ ‫ضمن تحریک جمعیــت حاضر در دانشــگاه‪ ،‬باعث بروز‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫بسیاری از دوستداران انقالب اسالمی با تحلیل تحوالت ابتدایی‬ ‫انقالب بر این باورند که بنی صدر در مقابل شهید بهشتی که فردی‬ ‫دنیادیده و پرمطالعه بود عموما ضعیف بوده و همین سبب عصبانیت‬ ‫و اظهارنظرهای تند همراه با فحاشی وی می شد‬ ‫برخورد شــدید خواهد شــد‪ ...‬باید گروه ها و دســته های‬ ‫منحرف سیاســی و غیر سیاســی بدانند که من با احساس‬ ‫تکلیف با انان برخورد اســامی می کنم و به شرارت های‬ ‫ضد اسالمی خاتمه می دهم‪ »...‬شهید ایت الله بهشتی نیز‬ ‫در ‪ 22‬اسفند ‪ ،1359‬در نامه ای خطاب به امام خمینی (ره)‬ ‫دوگانگــی موجود میان مدیران کشــور را ناشــی از وجود‬ ‫دو بینش متفــاوت میان انها معرفــی و ضمن توضیحاتی‬ ‫درباره این دو بینش نوشت‪ ...« :‬شاید برای شنیدن‪ ،‬این‬ ‫خبر تلخ و دشوار باشد که بسیاری از کسانی که در طول این‬ ‫سال ها به مقتضیات طبیعت و ماهیت نظام اداری و رژیم‬ ‫شاهی‪ ،‬در همه سازمان های لشــکری و کشوری همواره‬ ‫در اقلیت بوده و زیر فشــار اکثریت غرب گرا یا شرق گرا بر‬ ‫این سازمان ها به سر می برده اند‪ ،‬هم اکنون در جمهوری‬ ‫اســامی‪ ....‬دوباره تحت همان اکثریــت قرار گرفته اند‬ ‫ولی این بار زیر حمایت همه جانبه رئیس جمهور و فرمانده‬ ‫نیروهای مسلح‪ ...‬امروز در جمهوری اسالمی با حمایت‬ ‫رئیس جمهور و همفکران ایشــان در جبهه ملی و نهضت‬ ‫ازادی و با همدســتی خلقی ها همه جا ســرکوب می شوند‬ ‫که به سرنوشــت مومنان در جنگ اصحــاب اخدود دچار‬ ‫گردند‪».‬نامه دوم پس از ایت الله بهشتی را اقای هاشمی‬ ‫رفسنجانی برای امام نوشتند که متن ان اندکی صریح‪‎‬تر و‬ ‫تندتر از نامه شهید بهشــتی بود و با عبارت ائمه المسلمین‬ ‫اغاز می‪‎‬شود‪.‬‬ ‫وی می‪‎‬نویســد‪« :‬ایا رواســت که به خاطــر اجرای‬ ‫نظرات جنابعالی‪ ،‬ما درگیر باشــیم و متهــم و جنابعالی در‬ ‫مقابل این ها موضع بی‪‎‬طرف بگیریــد؟ ایا بی‪‎‬خط بودن و‬ ‫اسایش‪‎‬طلبی را می‏پسندید؟ البته اگر مصلحت می‪‎‬دانید‬ ‫که مقام رهبری در همین موضع باشد و سربازان‪ ،‬خیر و شر‬ ‫جریانات را تحمل کنند‪ ،‬ما از جان و دل حاضر به پذیرش‬ ‫این مصلحت هســتیم‪ ،‬ولی الاقــل به خود مــا بگویید‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫در پی وقایع ‪ 14‬اســفند ســران کشــور‬ ‫از جملــه رئیس جمهــور و ســران قوا به‬ ‫حضــور رهبر انقــاب رســیدند‪ .‬در این‬ ‫دیدار که بنی صدر رئیس جمهور‪ ،‬رجایی‪،‬‬ ‫هاشمی رفســنجانی‪ ،‬ایت الله بهشتی‪،‬‬ ‫ایت اللــه موســوی اردبیلــی‪ ،‬حضــرت‬ ‫ایت الله خامنــه ای و مهنــدس بــازرگان‬ ‫نماینده تهران در مجلس حضور داشتند‪،‬‬ ‫مسائل مهم کشور مورد بحث و تبادل نظر‬ ‫قرار گرفت‬ ‫ایا رواســت که همه گروه دوســتان ما‪ ،‬به اضافه اکثریت‬ ‫مدرســین و فضالی قم و ائمه جمعــه و جماعات و‪ ...‬در‬ ‫یک طرف اختالف و شخص اقای بنی صدر در یک طرف‪،‬‬ ‫جنابعالی موضع ناصح و بی‪‎‬طرف داشــته باشید‪ ».‬سپس‬ ‫نامه دیگری نیز توســط پنج عضو اصلی حزب‪ ،‬خطاب به‬ ‫حضرت امام نوشته شــده بود که به دلیل کســالت امام و‬ ‫رعایت حال ایشان‪ ،‬از ارســال نامه خودداری شد؛ اما بعد‬ ‫باتوجه به استمرار اختالفات‪ ،‬هاشمی رفسنجانی نامه ای‬ ‫با محتوای نزدیک به این نامه‪ ،‬که به قســمت‏ هایی از ان‬ ‫اشاره شد‪ ،‬برای امام خمینی (رحمت الله علیه) فرستادند‪.‬‬ ‫نامه‪‎‬ای که ســران حزب به صورت دســته جمعی نوشــته‬ ‫بودند‪ ،‬با این عبارت اغاز می‏شد‪« :‬چه خوب بود ضرورتی‬ ‫برای نوشتن این مطالب در این شرایط نبود؛ اما مع‪‎‬االسف‬ ‫پس از بحث تذکر ندادن را گناه تشــخیص دادیم و تذکر‬ ‫دادن را وظیفــه و بنابراین بر خالف میل و احســاس و به‬ ‫حکم عقل و مســئولیت موارد زیر را بــه اختصار به حضور‬ ‫شما می‪‎‬رسانیم‪».‬‬ ‫مطالــب مــورد نظــر در ایــن نامــه در ‪ 16‬عنوان‬ ‫صورت بندی شــده و بدون پرده‪‎‬پوشی مطرح شده بود‪.‬‬ ‫این نامه که در ان به مــواردی از جمله بر دوش گرفتن‬ ‫بار مســئولیت ها‪ ،‬حمالت رئیس جمهــوری‪ ،‬نامه‪‎‬های‬ ‫شــیخ علی تهرانی‪ ،‬تعرضــات به حــزب‪ ،‬فرصت‪‎‬طلبی‬ ‫برخــی از نزدیکان امام در زمان بســتری بودن ایشــان‬ ‫و‪ ...‬اشــاره شــده بود؛ با ایــن جمله پایــان می‪‎‬پذیرد‪:‬‬ ‫«خالصــه‪ :‬عالئــم تکــرار تاریخ مشــروطه به چشــم‬ ‫می‪‎‬خــورد‪ .‬متجددهای شــرق زده و غــرب زده‪ ،‬به رغم‬ ‫تضادهای خودشــان با هم‪ ،‬در بیرون راندن اســام از‬ ‫انقالب همدست شد ه‪‎‬اند‪».‬‬ ‫در پــی وقایــع ‪ 14‬اســفند ســران کشــور از جملــه‬ ‫رئیس جمهور و سران قوا به حضور رهبر انقالب رسیدند‪ .‬در‬ ‫این دیدار که بنی صدر رئیس جمهور‪ ،‬رجایی نخست وزیر‪،‬‬ ‫هاشــمی رفســنجانی رئیس مجلس شــورای اسالمی‪،‬‬ ‫ایت الله بهشتی رئیس دیوان عالی کشور‪ ،‬ایت الله موسوی‬ ‫اردبیلی دادستان کل کشــور‪ ،‬حضرت ایت الله خامنه ای‬ ‫امام جمعه تهران و مهنــدس بازرگان نماینــده تهران در‬ ‫مجلس حضور داشتند‪ ،‬مسائل مهم کشــور مورد بحث و‬ ‫تبادل نظر قرار گرفت‪ .‬به نوشته کیهان وقت تاکنون هیچ‬ ‫توضیحی از سوی مقامات مسئول درباره محتوای جلسه‬ ‫اخیر در اختیار مطبوعات و رســانه ها قرار نگرفته اســت‪.‬‬ ‫گفتنی اســت در جلســه اخیر حجت االســام سید احمد‬ ‫خمینی فرزند امام نیز حضور داشت‪.‬‬ ‫بعد از مدتی بنی صدر از مقام ریاست جمهوری عزل‬ ‫شد‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫درگیری ها و زد و خوردهای گسترده ای در دانشگاه تهران‬ ‫و خیابان هــای اطراف شــد‪ .‬او در ضمن ایــن درگیری ها‬ ‫شــدیدا به برخی از نهادهای انقالبی حمله کرد که همین‬ ‫مســاله عامل سوءاســتفاده گروه های ضد انقالب شــد‬ ‫و بعدا مشخص شــد گروه ها و ســازمان های دیگری نیز‬ ‫نظیر ســازمان مجاهدین خلــق‪ ،‬حزب رنجبــران‪ ،‬حزب‬ ‫توده‪ ،‬ســازمان پیکار در راه ازادی طبقــه کارگر و اتحادیه‬ ‫کمونیســت ها و توفــان در درگیری هــای ایــن روز نقش‬ ‫داشته اند‪ .‬با این حال در تحقیقاتی که بعدا از سوی دستگاه‬ ‫قضایی صورت گرفت‪ ،‬عامل تعیین کننده در بروز اغتشاش‬ ‫و ضرب و جرح ها‪ ،‬صدور دستور رئیس جمهور برای حمله‬ ‫و هجوم بوده که در نهایت در این میان به مردم عادی نیز‬ ‫حمله شده است‪ .‬واقعه چهاردهم اسفند در دانشگاه تهران‬ ‫از ان رو که نشــان دهنده نزدیکی مخاطره امیز منافقین و‬ ‫بنی صدر بود و قصد تنش زایی بنی صدر را اشکار می کرد‪ ،‬با‬ ‫واکنش بسیار شدید نیروهای خط امام روبه رو شد‪ .‬حضرت‬ ‫امام خمینی(ره)‪ ،‬ایت الله موسوی اردبیلی دادستان کل‬ ‫کشور را مامور رسیدگی قضایی سریع و قاطع به این واقعه‬ ‫کردند که در پی ان گزارشی توسط یک هیات قضایی تهیه‬ ‫و تقدیم دادستان کل کشور شد که در ان به بیش از دوازده‬ ‫مورد ارتکابی کــه دارای عناوین مجرمانــه بودند تصریح‬ ‫شــده و در بخش نتیجه چنین امده بود‪« :‬دالیل کافی به‬ ‫مجرمیت بنی صدر‪ ،‬دفتر بنی صدر‪ ،‬دفتر هماهنگی و در پی‬ ‫ان گروهک های محارب که اسامی انها قبال ذکر گردید‪،‬‬ ‫گرداوری شده است‪».‬‬ ‫ایت اللــه موســوی اردبیلــی دربــاره تحقیــق و‬ ‫تفحص های انجام شــده می گوید‪« :‬بعــد از انکه جریان‬ ‫‪ 14‬اســفند پیش امد و من به جهاتی کشــیده شدم به ان‬ ‫مســاله‪ ...‬ما این کار را پیگیری کردیم‪ ،‬بیشتر به مدارک‬ ‫زیاد و هولناک رســیدم؛ یعنی خیلی زود فهمیدیم که این‬ ‫یک حادثه نیست‪ ...‬این یک توطئه است‪ ،‬مقدماتی هم‬ ‫دارد و پیامدهایی‪ ،‬ولی ما خیلی زود فهمیدیم‪ ...‬دو نفر از‬ ‫اعضای دفتر بنی صدر را انهــا گرفتند و انها هم اعترافاتی‬ ‫کردند و این اعترافات مســتند بود‪ .‬این برای کار ما خیلی‬ ‫روشــنگر بود‪ .‬همانجا این کار‪ ،‬ارتباطش با جبهه ملی‪ ،‬با‬ ‫رنجبری ها (گروه رنجبران)‪ ،‬با لیبرال های دیگر‪ ،‬با رجوی‬ ‫و روابطش با خارج کشف شــد‪ .‬ما هرچه پیش می رفتیم‪،‬‬ ‫مساله از صورت یک جنایت هم بیرون می امد‪ .‬مساله یک‬ ‫توطئه سیاسی بود‪».‬‬ ‫بسیاری از دوســتداران انقالب اســامی با تحلیل‬ ‫تحوالت ابتدایی انقالب بر این باورند که بنی صدر در مقابل‬ ‫شــهید بهشــتی که فردی دنیادیده و پرمطالعه بود عموما‬ ‫ضعیف بوده و همین سبب عصبانیت و اظهارنظرهای تند‬ ‫همراه با فحاشی وی می شد‪ ،‬نمونه بارز ان غائله ‪ 14‬اسفند‬ ‫‪ 59‬اســت که بارها از تلویزیون دیده ایم‪ .‬به واقع او شهید‬ ‫بهشتی را رقیب خود می دانست و اینکه چرا بهشتی توانسته‬ ‫بود ظــرف مــدت کوتاهی مــردم متدین و انقالبــی را در‬ ‫چارچوب حزب جمهوری اسالمی سازماندهی و در سراسر‬ ‫کشور شــعباتی دایر کند که در اداره کشور فعال بودند‪ ،‬به‬ ‫مذاق بنی صدر و ســازمان مجاهدین که فقط خودشان را‬ ‫انقالبی می دانستند‪ ،‬خوش نمی امد‪ .‬از همین رو در همه‬ ‫شهرها جوانان نااگاه را علیه بهشتی شوراندند تا مدیریت‬ ‫او را خدشه دار کنند‪ ،‬اما ایشان با سکوت در برابر این همه‬ ‫هجمه برخورد کرد‪.‬حادثه ساختارشکنانه ‪ 14‬اسفند که از‬ ‫ســوی بنی صدر طراحی و اجرا شــده بود‪ ،‬با عکس العمل‬ ‫شدید امام(ره) و سایر شخصیت ها و گروه ها و روحانیون‬ ‫انقالبــی مواجه شــد‪ .‬در این میــان امــام(ره) به عنوان‬ ‫اعتراض به این حادثه در پاسخ تلگرام ایت الله گلپایگانی‬ ‫مبنی بر جلوگیری از درگیری ها و تشنجات‪ ،‬فرمودند‪...« :‬‬ ‫به جنابعالی و عموم ملت شــریف اطمینان می دهم که با‬ ‫خواست خداوند تعالی با این گونه مخالفت های با اسالم‬ ‫‪55‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مخالفانبهشتی‬ ‫از نهضت ازادی تا حزب‬ ‫دموکرات کردستان بودند‬ ‫گفت وگوی مثلث با جواد منصوری‬ ‫باید حرفی را که امام در مورد‬ ‫ایشان زد را تجزیه و تحلیل‬ ‫کنیم‪ .‬ایشان فرمودند انچه در‬ ‫مورد ایشان بیش از شهادتش‬ ‫اهمیت دارد‪ ،‬مظلومیتش است‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫بشــری بکننــد‪ .‬به هر حال ایشــان در اواخــر دهه ‪ 30‬به‬ ‫درخواست مرحوم ایت الله بهشتی به هامبورگ می روند‪.‬‬ ‫شاید کسانی که در ان مقطع با ایشان در هامبورگ بودند‪،‬‬ ‫بهتر بتواننــد در مورد شــخصیت‪ ،‬اندیشــه ها و عملکرد‬ ‫ایشــان در ان مقطع در اروپــا صحبت کننــد‪ .‬قطعا نظیر‬ ‫ایشــان در ان مقطع اصــا در کل اروپا وجود نداشــت‪.‬‬ ‫به همین دلیــل تاثیرات زیادی را گذاشــت به طوری که‬ ‫می توانیم بگوییم تاکنون مســجد هامبورگ نه تنها به نام‬ ‫شهید بهشتی شناخته می شــود‪ ،‬بلکه به عنوان پایگاهی‬ ‫کــه از این پایــگاه منطق عمیق اســام به اروپــا منتقل‬ ‫می شود‪ .‬اگرچه مدت اقامت ایشان خیلی طوالنی نبود و‬ ‫ایشان برای اینکه در مبارزه علیه رژیم و نهضت اسالمی‬ ‫ملت ایران حضور داشــته باشــد‪ ،‬در اوایل دهــه ‪ 40‬به‬ ‫تهران برمی گردد‪ .‬بعد از بازگشــت نیز به تدریج هدایت‬ ‫نهضت اسالمی را برعهده می گیرد‪.‬‬ ‫ی شخصیتی ایشان که بیشتر در‬ ‫مهمترین ویژگ ‬ ‫نظرتان باقی مانده چیست؟‬ ‫در مــورد شــخصیت ایشــان برجســته ترین‬ ‫ویژگی شان‪ ،‬ادب بود‪ .‬شــاید این کلمه خیلی گویا نباشد‪،‬‬ ‫اما ایشان با همه افراد حتی با مخالفین سرسخت خودش‪،‬‬ ‫با متانت‪ ،‬ادب و بــا احترام برخورد می کــرد‪ .‬به طوری که‬ ‫حتی سران حزب توده بعد از ان مناظره بسیار تند و تیز که‬ ‫داشــتند‪ ،‬در پایان گفتند ما تحت تاثیر رفتار مودبانه اقای‬ ‫بهشــتی بودیم‪ .‬این مســاله برای امروز ما خیلی موضوع‬ ‫مهمی است که امروز ادب اسالمی را فراموش کرده ایم‪.‬‬ ‫به این معنا که برای همه افــراد باید حق‪ ،‬حقوق و حیثیت‬ ‫نه تنها در اعتقادمان قائل باشــیم که در عمل هم اینطور‬ ‫باشــد‪ .‬بارها اتفاق می افتاد که در شــورای مرکزی حزب‬ ‫جمهوری اسالمی بحث ها به شــدت اوج می گرفت‪ .‬ولی‬ ‫ایشــان انچنان متانت و ادب و ارامش خودشــان را حفظ‬ ‫می کردند که واقعا همه را تحت تاثیر خود قرار می دادند‪.‬‬ ‫خاطرم هست که چندبار بعضی از اعضای شورای مرکزی‬ ‫حزب ایشان گفتند که این همه در کشور علیه شما صحبت‬ ‫می شود‪ .‬شــما جواب دهید و از خودتان دفاع کنید‪ .‬شما‬ ‫ماهیت این افرادی که علیه شما اینگونه حرکت می کنند‪،‬‬ ‫برای مردم روشن کنید‪ .‬اما ایشــان تنها یک کلمه جواب‬ ‫می داد و می گفت‪« :‬ما خیلــی کار داریم که انجام دهیم‪،‬‬ ‫وقتمان را صرف ایــن کارها نمی کنیم‪ ».‬حاال شــما این‬ ‫نوع برخورد را با انچــه االن در جامعه ما اتفــاق می افتد‪،‬‬ ‫مقایسه کنید‪.‬‬ ‫این همان نکته ای اســت که بیشتر به کار امروز‬ ‫ما می ایــد‪ ،‬یعنی چه چیــزی می توانیم از دوران‬ ‫شهید بهشتی بیرون بکشــیم که به درد جامعه‬ ‫امروز ما بخورد؟‬ ‫وقتــی ایشــان در ســال های ‪ 58‬و ‪ 59‬بــه هــر‬ ‫شهرســتانی می رفت‪ ،‬از قبل یک عده ای به شــدت علیه‬ ‫ایشان بسیج می شدند و هر چه می خواستند بر در و دیوار‬ ‫شهر علیه ایشان می نوشتند‪ .‬معموال بیشترین و فعال ترین‬ ‫گروهی که علیه ایشان کار می کرد‪ ،‬در سال های ‪ 58‬و ‪59‬‬ ‫ســازمان مجاهدین خلق بود‪ .‬اگرچه گروه های ملی گرا و‬ ‫مارکسیســتی و تقریبا همه هم بودند‪ .‬یعنــی در ضدیت با‬ ‫شهید بهشتی‪ ،‬یک طیف گسترده ای از نهضت ازادی تا‬ ‫حزب دموکرات کردستان بود‪.‬‬ ‫این اتفاق نظر در مخالفت با شــهید بهشــتی از‬ ‫کجا سرچشمه می گرفت؟‬ ‫برای اینکه می دانستند اگر شهید بهشتی بماند‪،‬‬ ‫الگوی یک سیاستمدار مسلمان در دنیا را ارائه می کند‪.‬‬ ‫انها نمی خواســتند چنیــن اتفاقــی بیفتد‪ .‬می دانســتند‬ ‫پایه گذار یک فرهنگ و یک ادبیاتی می شود که متفاوت‬ ‫از فرهنگ و ادبیات روز دنیاست‪ .‬ادبیاتی انسانی‪ -‬الهی‬ ‫که خیلی نکته مهمی است و کمتر در مورد شهید بهشتی‬ ‫چنین حرفی زده شــده اســت‪ .‬انها می دانســتند که اگر‬ ‫شهید بهشــتی بماند چقدر کادرســازی می کند‪ .‬زیرا جزو‬ ‫روحانیتی بود که پای تشکیالتی ایســتاد‪ .‬یکی از نقطه‬ ‫اختالف شــدید ایشــان با ســایر روحانیون همین بود‪.‬‬ ‫اینکه حزب جمهوری اســامی را پایه گــذاری می کنند‪،‬‬ ‫دقیقا نشــان دهنده این تفکرشــان اســت و می بینید که‬ ‫چگونه کادرها را جمــع می کنند و کادرســازی می کنند‪.‬‬ ‫دشمن دقیق محاســبه و عمل کرده است‪ .‬ایشان وقتی‬ ‫به شهرستان ها می رفت یک هجمه شدیدی علیه ایشان‬ ‫انجام می دادند اما ایشان با متانت کامل برخورد می کرد‪.‬‬ ‫طوری بود که بعضا خود ضدانقالب اعتراف می کردند که‬ ‫اقای بهشتی یک شخصیت اســتثنایی است‪ .‬به همین‬ ‫دلیل اتفاقا دشــمنی و تبلیغاتشان را بیشــتر می کردند و‬ ‫در اوج ان بنی صدر بود‪ .‬بنی صدر ایــن موضوع را دقیق‬ ‫می فهمید که اگــر اقای بهشــتی بماند‪ ،‬نه تنها بســاط‬ ‫بنی صدر‪ ،‬بلکه بساط تمام جریانات معارض با اسالم در‬ ‫این مملکت جمع می شــود‪ .‬بنابراین به صراحت در تمام‬ ‫صحبت هایش به ایشــان حمله می کرد‪ .‬هــر اتهامی که‬ ‫می خواست می زد و شهید بهشتی جواب نمی داد‪.‬‬ ‫حداکثر قضیه این بود که یکبار شــهید بهشــتی در‬ ‫اواخر سال ‪ 59‬خدمت امام رفتند و گفتند که شما می بینید‬ ‫در کشــور چقدر دارند علیه من صحبــت می کنند‪ ،‬اما من‬ ‫جواب نمی دهم و قصد پاســخگویی هم ندارم‪ ،‬اما چون‬ ‫ممکن است از طریق من به شما اهانت شود‪ ،‬اجازه دهید‬ ‫از ریاست دیوان عالی کل کشور استعفا دهم تا کمی از کار‬ ‫فاصله بگیرم‪.‬‬ ‫امام در جواب به ایشــان می گویند نخیر! شــما کار‬ ‫خودت را بکن‪ .‬حتی اگر همه مملکت به شما اهانت بکنند‪،‬‬ ‫نباید برای ما فرقی بکند‪.‬‬ ‫ان موقع شــهید بهشــتی جایگاه قضایی داشــته و‬ ‫می دانیم که پایه گذار سیســتم قضایی در مدرسه حقانی‬ ‫بود‪ .‬طــوری کــه روحانیت از ایــن طریق وارد سیســتم‬ ‫قضایی شــدند‪ .‬شــاید با این پیشــنهاد می خواســتند از‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫از دو منظر اندیشه های شهید بهشتی خصوصا‬ ‫در رابطه بــا والیت فقیه و تشــکیالت و کارهای‬ ‫تشــکیالتی ایشــان کــه در حزب دنبال شــد‪،‬‬ ‫توضیــح بفرمایید‪ .‬چنیــن به نظر می رســد که‬ ‫امروز بازگشت به اندیشه های شــهید بهشتی‬ ‫بتواند مورد وفاق خیلی از نیروهای انقالب هم‬ ‫باشــد‪ .‬یعنی شــکاف هایی که امروز در جامعه‬ ‫داریم حتی در مورد حرف هایی که اقای روحانی‬ ‫در مــورد تاثیر رای مــردم بر تشــکیل حکومت‬ ‫اســامی می گــذارد‪ ،‬در اوایل انقــاب هم این‬ ‫بحث ها به این شــکل نبــود‪ .‬اما قطعــا بزرگان‬ ‫انقــاب کاری کردند که مردم رضایت شــان به‬ ‫حکومت بیشتر باشــد‪ .‬باتوجه به اندیشه های‬ ‫دکتر بهشــتی می توانیم برگردیــم و از ان اراء‬ ‫اســتفاده کنیم؛ برای اینکه جامعــه امروز را به‬ ‫سمت وفاق بیشــتر و حتی اندیشه های متضاد‬ ‫را در کنار هم قرار دهیم؟‬ ‫پیرامون شهید بهشتی از ســه زاویه می توانیم‬ ‫وارد بحــث شــویم؛ یکــی اندیشــه های ایشــان و دوم‬ ‫شــخصیت و ویژگی های رفتاری ایشان که به اعتقاد من‬ ‫خیلی مهم است و مساله ســوم عملکرد ایشان قبل و بعد‬ ‫از انقالب است‪ .‬پیرامون اندیشه های ایشان باید بگویم‬ ‫که چون فردی بسیار عمیق و دقیق بوده است‪ ،‬بنابراین‬ ‫از دوران جوانی برای شناخت اسالم و جامعه و همچنین‬ ‫روند اینده جامعه اســامی از همان زمــان عمیقا فکر و‬ ‫مطالعه می کرد‪ .‬از همان زمان برنامه داشــت که یکی از‬ ‫برنامه های ایشان تاســیس مدرسه حقانی با ویژگی های‬ ‫متفاوت از بقیه حوزه های علمیه بود‪ .‬تربیت شــاگردانی‬ ‫متفــاوت از بقیه و مباحثی که تا حدودی تازگی داشــت‪.‬‬ ‫البته به همراه همکاران شهیدی نظیر شهید قدوسی این‬ ‫برنامه را اجرا می کند‪ .‬این یکی از ان نکات بســیار دقیق‬ ‫اســت‪ .‬یعنی مثال ایشــان از ابتدای دوره طلبگی شروع‬ ‫به اموزش زبان خارجی می کننــد درحالی که در ان زمان‬ ‫در دهه های ‪ 30‬و ‪ 40‬این مســاله در حــوزه اصال مقبول‬ ‫نبوده است‪.‬‬ ‫ظاهرا ان زمان حتی با مخالفت هم روبه رو شده‬ ‫است؟‬ ‫قطعا همینطور است‪ .‬منتها ایشان با یک متانت‬ ‫فوق العاده کــه از ویژگی های شخصیتی شــان بود‪( ،‬که‬ ‫بعدا به ان می پردازم)‪ ،‬این موضوع را تحمل می کند ولی‬ ‫به کارش ادامه می دهد‪ .‬به عالوه تاسیس یک دبیرستان‬ ‫برای تربیت دانش اموزانی متفاوت از انچه در نظام اموزش‬ ‫ی که برای این مدرسه می گذارد‪،‬‬ ‫پهلوی وجود داشته و نام ‬ ‫مدرسه «دین و دانش» است‪ .‬یعنی دقیقا یکی از مهمترین‬ ‫گفتمان های ضروری ان دوران زیرا در دوره پهلوی تالش‬ ‫داشــتند که دین و دانش را از هم جدا کننــد‪ .‬بدین ترتیب‬ ‫نشــان می دهد که ایشــان چقدر در حرکت هــا‪ ،‬برنامه و‬ ‫اندیشــه هایش عمق و دقت داشته اســت‪ .‬شاید برخی از‬ ‫این صحبت ها یا حمل بر اغراق یا مبالغه‪ ،‬یا حتی غیرواقعی‬ ‫بودن شود‪ .‬ولی واقعیت این است که حداقل من این کار‬ ‫را نمی کنم‪ .‬به دلیل اینکه دلیلــی نمی بینم که غیرواقعی‬ ‫به خصوص در مورد شــخصیتی که االن نزدیک به چهار‬ ‫دهه از شهادتش می گذرد‪ ،‬صحبت کنیم‪ .‬اما نکته ای که‬ ‫حائز اهمیت است اینکه واقعیت قضیه این است که ما در‬ ‫هر شاید ‪ 50‬سال‪ ،‬یکی‪ ،‬دو چهره استثنایی داشته باشیم‬ ‫که قطعا یکی از انها شهید دکتر بهشتی است‪.‬‬ ‫حاال به هــر تقدیــر این عنایــت خداوند اســت که‬ ‫افــرادی را حمایــت‪ ،‬هدایــت و کمــک می کنــد تــا به‬ ‫این ویژگی ها برســند و بتوانند اســام را مجــددا بعد از‬ ‫دشمنی های زیادی که با این دین شده‪ ،‬زنده کنند‪ .‬بدین‬ ‫ترتیب خدمت زیادی را به جامعه اســامی و حتی جامعه‬ ‫‪2‬‬ ‫جواد منصوری‪ ،‬دو بار سفیر جمهوری اسالمی‬ ‫در خارج بود که اخرین بار به ســال ‪ 88‬بازمی گردد‬ ‫که ســفارتش در پکن به پایان رســید‪ .‬حــاال او در‬ ‫مرکز اســناد انقالب اسالمی مشــغول کار است‪.‬او‬ ‫از چهره هــای انقالبی اســت که شــناخت خوبی از‬ ‫ایت الله بهشتی دارد‪ .‬با او درباره این شهید مظلوم‬ ‫گفت وگو کرد ه ایم‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪57‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫بین الملل‬ ‫قوه قضائیه و دســتگاه قضا خارج و وارد مبارزه سیاســی‬ ‫با بنی صدر شــوند‪ .‬البته از این حیث که از دستگاه قضا‬ ‫خارج شود‪ ،‬درســت اســت‪ .‬چون می دانســت که امام‬ ‫مخالف با رودررو شــدن با بنی صدر اســت و چنین نظری‬ ‫را نداشــتند‪ .‬بنابراین بــه صراحت هم گفتند کــه ما بنا به‬ ‫دیدگاه شــما در مقابل بنی صدر ســکوت می کنیم‪ .‬ما به‬ ‫احترام شما و به تبعیت از شما در مقابل بنی صدر سکوت‬ ‫می کنیم‪.‬‬ ‫چه ویژگــی دیگری در ایشــان ســراغ دارید که‬ ‫امروز با نبود دکتر بهشــتی در جامعه کمرنگ تر‬ ‫دیده می شود؟‬ ‫اینکه ایشان در زندگی شان ادم ساد ه زیستی‬ ‫بود‪ .‬ادمــی بود که تا اواخر ســال ‪ 59‬با یــک فولکس‬ ‫خیلی کارکــرده و مدل پایین رفت و امــد می کرد‪ .‬همه‬ ‫هم این موضــوع را می دانند‪ .‬حتی زمانــی که صحبت‬ ‫شــد برای خودشــان محافظ بگذارند‪ ،‬قبــول نکردند‪.‬‬ ‫البتــه اینکه نپذیرفتنشــان درســت بــود یا نــه‪ ،‬مقوله‬ ‫دیگری اســت اما ایشان نمی خواســت با مردم فاصله‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫کار تشــکیالتی که ایشــان در حزب انجام داد‪،‬‬ ‫در زندگــی و خصوصیــات فــردی اش ظاهــرا‬ ‫نمود بیشــتری داشــت‪ .‬بحث تشــکیالت قبل‬ ‫از انقــاب به یک طــرف‪ .‬اما یک بخــش از این‬ ‫تشکیالت سازی در حزب جمهوری و بعد انقالب‬ ‫نمود پیدا کرد‪ .‬همان طور که گفتید خیلی ها بعد‬ ‫از انقــاب هم با رویکرد تشــکیل حزب توســط‬ ‫روحانیون مخالف بودند‪ .‬در مورد شهید بهشتی‬ ‫و حزب جمهوری چطور؟ ایا ان تشکیالت دارای‬ ‫این ویژگی ها بود و به همین دلیل حزب جمهوری‬ ‫یک حزب فراگیر و تاثیرگذار بود؟ شما که از ابتدا‬ ‫در شورای مرکزی بودید‪ ،‬حزب با رویکرد کسب‬ ‫قدرت وارد شد یا با رویکرد ساختن انسانی که در‬ ‫اینده یک «مسلمان سیاسی باشد» که بتواند کار‬ ‫تشکیالتی هم انجام دهد؟‬ ‫حزب جمهوری اســامی با تمام احزاب معروف‬ ‫دنیا فرق دارد و تعریف ویژه خودش را دارد و اصال با تعاریف‬ ‫متعارف دنیا تطبیق نمی کند‪ .‬این حزب تشــکیل شده بود‬ ‫دقیقا برای اینکه ارزش های اسالمی را در جامعه نهادینه‬ ‫و ریشــه دار بکند‪ .‬برای اینکه نظام جمهوری اســامی را‬ ‫قدرتمندتر کند‪ ،‬نه حزب را قدرتمندتر کند‪ ،‬نه افراد حزبی‬ ‫را قدرتمندتر کند‪ .‬بنابراین شــما می بینید حزب از کسانی‬ ‫که احســاس می کرد ادم های شایســته ای هستند‪ ،‬حتی‬ ‫اگر عضو حزب هم نیســتند‪ ،‬حمایت می کرد‪ .‬نمونه اش‬ ‫قضیه حمایت از شــهید رجایی در قضیه نخست وزیری و‬ ‫ریاست جمهوری اســت‪ .‬اگر فردی عضو حزب بود‪ ،‬ولی‬ ‫بــرای مســئولیتی توانایی و شایســتگی نداشــت‪ ،‬اصال‬ ‫حمایت نمی کرد‪.‬‬ ‫این رویکرد شهید بهشتی بود یا اینکه مجموعه‬ ‫حزب این چنین بود؟‬ ‫مجموعه حزب با این اعتقاد عمل می کرد‪ .‬افراد‬ ‫ما در دهه اول انقالب با امروز خیلــی متفاوتند‪ .‬دهه اول‬ ‫انقالب‪ ،‬دهــه اعتقادی و اخالص و خدمــت صادقانه به‬ ‫مردم بود‪ .‬امروز بحث کسب قدرت‪ ،‬ثروت و شهرت است‪.‬‬ ‫امروز بحث خدمت مطرح نیست‪ .‬هر کس این صحبت ها‬ ‫را بکند‪ ،‬شوخی می کند‪ .‬نهم تیرماه ‪ 1360‬ان تشییع جنازه‬ ‫تاریخی که از شهدای دفتر مرکزی حزب جمهوری اسالمی‬ ‫به سمت بهشت زهرا(س) می شد‪ ،‬مردم شعار می دادند‪:‬‬ ‫«امریکا در چه فکریه‪ ،‬ایران پر از بهشــتیه»‪ .‬ان روز من‬ ‫در مقابل مردم داد می زدم که نگویید این حرف را‪ ،‬به خدا‬ ‫این طور نیســت‪ .‬هیچ کس دیگر مثل بهشتی نیست‪ .‬چه‬ ‫می گویید که ایران پر از بهشتی هست؟!‬ ‫؟حداکثر قضیه این بود که یکبار شــهید‬ ‫بهشتی در اواخر ســال ‪ 59‬خدمت امام‬ ‫رفتند و گفتند که شما می بینید در کشور‬ ‫چقدر دارند علیه من صحبت می کنند‪ ،‬اما‬ ‫من جواب نمی دهم و قصد پاســخگویی‬ ‫هم ندارم‪ ،‬اما چون ممکن است از طریق‬ ‫من به شــما اهانت شــود‪ ،‬اجازه دهید از‬ ‫ریاســت دیوان عالی کل کشــور استعفا‬ ‫دهم تا کمی از کار فاصله بگیرم‪.‬‬ ‫اما گفته می شود که ان تشییع جنازه تاثیر زیادی‬ ‫در جامعه داشت‪.‬‬ ‫بلــه‪ ،‬منکــر ایــن نمی شــوم‪ .‬از بابــت اینکه به‬ ‫امریکایی ها پیام دهند که ما ایستاده ایم‪ ،‬مثبت بود‪ .‬ولی‬ ‫خاطرشان جمع باشد که این طور نیست که فکر کنند چهار‬ ‫بهشــتی دیگر در مملکت داریــم‪ .‬این نکتــه خیلی مورد‬ ‫نظرم بود‪ .‬واال که مردم ســنگ تمام گذاشــتند و منافقین‬ ‫را رسوا کردند‪.‬‬ ‫اهمیت ان تشــییع جنازه برای چه بــود؟ اینکه‬ ‫بعد از ســال ها به ان مقطع نــگاه می کنیم ظاهرا‬ ‫بنی صدر می خواســت بگوید که حزب جمهوری‬ ‫طرفداری در جامعه نداشــتند اما ان خیزش یک‬ ‫نمود بیرونی بود‪ .‬ظاهرا از این جنبه ان تشــییع‬ ‫جنازه خیلی موثر بود‪.‬‬ ‫دقیقا درست است‪ .‬اما تنها منحصر به ان تشییع‬ ‫جنازه نبود‪ .‬مردم ما از ســال های دهه ‪ 40‬به بعد هر وقت‬ ‫احساس کردند حضورشان در صحنه الزم است و هر وقت‬ ‫احســاس کردند که باید انرژی مصرف کنند و خودشان را‬ ‫خرج کنند‪ ،‬در صحنه امده اند و ایســتاده اند‪ .‬از ‪ 15‬خرداد‬ ‫گرفته (که ان طــور در دفاع از امام امدنــد)‪ ،‬تا ‪ 15‬خرداد‬ ‫ســال ‪ 68‬که ان طور در تشــییع جنازه امام شرکت کردند‪.‬‬ ‫یعنی هر جاکه احساس کردند باید بیایند‪ ،‬امدند‪ ،‬ایستادند‬ ‫و دنیا را حیرت زده کردند‪.‬‬ ‫واقعیت قضیه این است‪ .‬یعنی قضیه تشییع جنازه‬ ‫شــهدای هفت تیر واقعا دنیا را متحیر کــرد‪ ،‬در حالی که‬ ‫انها فکر می کردند مردم می ترسند و کناره گیری می کنند‬ ‫و شهدا را هم عادی تشییع می کنند و قضیه تمام می شود‬ ‫ولی دیدند که مردم شــعار می دهند که ما ایستاده ایم‪ ،‬ما‬ ‫هســتیم و ما خون می دهیم‪ .‬رادیو بغداد که در ســاعات‬ ‫اولیه صحبت از تمام شــدن کار می کرد از اینکه این طور‬ ‫نشد‪ ،‬متعجب ماند‪ .‬زمان امام گفتند که امام از دنیا برود‪،‬‬ ‫کار تمام اســت اما ان هم نشــد‪ .‬به هر حال شــخصیت‬ ‫شهید بهشــتی انصافا یک شــخصیتی بود که با عنایات‬ ‫خداوند‪ ،‬در زمان خودش بســیار تاثیرگذار و برای ما یک‬ ‫الگوی ایده ال بود‪ .‬اما متاســفانه بعد از رفتنش عده ای‬ ‫سوءاســتفاده کردند و با فریبکاری‪ ،‬دروغ ها و عداوت ها‬ ‫یا ادای شــهید بهشــتی را دراوردند یــا در نقل قول های‬ ‫ایشــان تخلف کردند‪ .‬اما در مورد اندیشــه های شــهید‬ ‫بهشتی‪ ،‬ایشــان یک ایمان قاطع به اسالم‪ ،‬تشیع‪ ،‬اهل‬ ‫بیت و مرجعیت شــیعه داشــت و خیلی در ایــن قضیه در‬ ‫رفتارهایش دقیق و پایبند بود‪.‬‬ ‫مثــا بــه محــض اینکــه اذان می گفتند‪ ،‬بــه نماز‬ ‫می ایســتاد‪ .‬مهم نبود که کجاســت و چــه بحثی مطرح‬ ‫اســت؟ به هیچ عنــوان حاضر نبــود‪ ،‬برای اثبــات حرف‬ ‫خودش حرف بی ربط بزند‪ .‬به هیچ عنوان حاضر نبود از حق‬ ‫دیگران یا بیت المال سوءاستفاده کند‪ ،‬یا به غیبت کردن‬ ‫از دیگران یا تهمت زدن به انها بپردازد‪ .‬ایشان ادم مقیدی‬ ‫بود‪ .‬یعنی یک بار از ایشــان در هیچ جایی نشــنیده اید که‬ ‫مخالف خودش را با لفظ های اهانت امیز مورد خطاب قرار‬ ‫دهد‪ .‬یک بار نشــد که اذان بگویند و بگوید که نیم ساعت‬ ‫دیگر نماز می خواند‪ .‬یــا اینکه ناهار بخــورد یا یک چرت‬ ‫بخوابد و بعدا نماز بخواند‪ .‬همین طور در موارد دیگر‪ .‬یعنی‬ ‫منظورم این اســت که یک ادم متدین واقعی مخلص بود‬ ‫و به این دلیل اصال و ابدا به کســی باج نمی داد‪ .‬وقتی که‬ ‫صحبت های بنی صدر مطرح می شــد‪ ،‬می گفت که اقای‬ ‫بنی صدر ما طبق قانون عمــل می کنیم و برای ما رهبری و‬ ‫اسالم مالک است‪ .‬فکر نکن که اگر به ما توهین می کنید‬ ‫ما از تو می ترسیم و تسلیم تو می شویم‪ .‬این طوری نیست‪.‬‬ ‫یک بار که ایشــان را خیلی در فشــار قرار دادند و بنی صدر‬ ‫گفته بود‪« :‬شما قوه مجریه و قضائیه را دارید و با اکثریت‬ ‫مجلس هم که عضو حزب شماســت‪ ،‬قوه مقننه را هم در‬ ‫دست گرفته اید»‪ ،‬ایشــان در جواب گفت که ما در حزب‬ ‫کار تشــکیالتی می کنیم‪ .‬در قوه قضائیــه هم دقیقا طبق‬ ‫قانون عمل می کنیم و در مجلــس هم نمایندگان تصمیم‬ ‫می گیرند‪ .‬به بهشــتی چه ربطــی دارد؟» در واقع منطقی‬ ‫جواب می داد‪.‬‬ ‫یعنی بحث تفکیک میان حزب و کار سیاســی را‬ ‫قائل بود؟ برایم این جای سوال است که چگونه‬ ‫کار سیاســی را از طریق حزب پیــش می بردند؟‬ ‫یعنــی تصمیمــات سیاســی در حــزب گرفتــه‬ ‫نمی شد؟‬ ‫در داخل حزب به عنوان اینکه یک حزب هست‪،‬‬ ‫تصمیم گیری می کرد‪ ،‬بیانیه مــی داد و عمل می کرد ولی‬ ‫این طور نبود که حزب در مقابل دولت باشد‪ .‬چون بنی صدر‬ ‫می گفت که همه شما دست به دست هم داده اید و علیه من‬ ‫ایستاده اید‪ .‬ایشان می گفت که نه‪ ،‬ما در چارچوب عوامل‬ ‫نظام عمل می کنیم‪ .‬در حزب به یک شکل و در قوه قضائیه‬ ‫و مجلس هم به اشــکال دیگری‪ .‬وقتی که بنی صدر دید‬ ‫نمی تواند ایــن حرف را جواب دهــد‪ ،‬در اخر گفت که من‬ ‫مجلس را قبول ندارم‪ .‬هرطور که خودم تشــخیص دهم‪،‬‬ ‫عمل می کنم‪ .‬امام هم ان طور در مقابلش ایستاد و جواب‬ ‫قاطع داد کــه «تو کی هســتی که می خواهــی در مقابل‬ ‫مجلس بایســتی؟ تو کی هســتی که می خواهــی قانون‬ ‫مملکت را اجرا نکنی؟»‬ ‫بنی صدر گفــت که الیحه مصوبــه مجلس را جلوی‬ ‫من می گذارند و می گویند که امضا کنم‪ .‬مگر من ماشین‬ ‫امضا هستم؟ من اگر موافق باشم‪ ،‬امضا می کنم‪ ،‬موافق‬ ‫نباشم‪ ،‬امضا نمی کنم‪ .‬اما امام می فرمود که قانون گفته‪،‬‬ ‫باید امضا و ابالغ کنید‪.‬‬ ‫اما این حرف ها طبعا بــرای بنی صدر خیلی مهم بود‬ ‫یعنی او فکر می کرد امــام جوابش را نمی دهد‪ .‬در هر حال‬ ‫در مورد اندیشــه های شــهید بهشــتی احتماال می توانم‬ ‫بگویم کــه یکــی از خصلت های ایشــان ســازمان یافته‬ ‫بودن اندیشه هایشان بود که بیان شفافی از اندیشه های‬ ‫خود داشــت و خیلی قاطع صحبت می کــرد‪ .‬یعنی وقتی‬ ‫صحبت های ایشان را می شنوید‪ ،‬هرکسی از افراد جامعه‬ ‫به راحتی مطالب ایشان را می فهمید و به صراحت نظرات‬ ‫ایشان را درک می کرد و تفاوت نظرات ایشان را با دیگران‬ ‫روشــن می کرد و بدین ترتیــب ارتباط فکــری بین خود و‬ ‫مخاطبینــش پیدا می کــرد‪ .‬اتفاقــا یکی از دالیلــی که با‬ ‫ایشــان خیلی مخالف بودنــد‪ ،‬همین قدرت و شــفافیت‬ ‫بیانش بود‪.‬‬ ‫مثال همین جمــات معروفی که بارها شــنیده اید؛‬ ‫«ما برای انقــاب تنها خــون نمی دهیم‪ ،‬خــون دل هم‬ ‫می خوریم‪ ».‬یا ان جملــه ای که «امریــکا از ما عصبانی‬ ‫باش و از این عصبانیــت بمیر‪ ».‬هم عمــق و هم ادبیات‬ ‫این جمالت را مخاطب عادی کامــا درک می کرد و این‬ ‫قدرت بیان ایشــان و شــفافیت و دقتش فوق العاده بود و‬ ‫نکته ای که خیلی حائز اهمیت بود این بود که اگر شخصی‬ ‫را به عنوان مرجع‪ ،‬رهبر و ولی فقیــه پذیرفتیم‪ ،‬دیگر باید‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫اطاعت کنیم‪ .‬هر روز که نمی توانیم با او جر و بحث کنیم‪.‬‬ ‫ولی بنی صدر نمی پذیرفــت و معتقد بود بایــد در مورد هر‬ ‫حرفی‪ ،‬خودش قانع شــود‪ .‬نتیجه این می شــد که هر روز‬ ‫با همه درگیر بود‪.‬‬ ‫دیدگاه هــای مختلف شــهید بهشــتی در حوزه‬ ‫اقتصاد و جامعه چگونه بود؟‬ ‫ایشــان در بحث های اقتصــادی و اجتماعی‬ ‫دیدگاه های خیلی شــفافی داشــتند از جملــه در بخش‬ ‫اقتصادی خیلی اقتصــاد مردم و دخالت مردم در بخش‬ ‫اقتصــاد را موثر می دانســت‪ .‬اصل اقتصــاد تعاونی در‬ ‫قانون اساســی از ابداعات شــهید بهشــتی بود‪ .‬اگرچه‬ ‫متاسفانه در جمهوری اسالمی جا نیفتاد و عمل نکردند‪.‬‬ ‫دولت ها موافق نبودند و درک نکردند که مفهوم تعاونی‬ ‫چیســت و ان را لوث کردند‪ .‬اما این اصل برای شــهید‬ ‫بهشــتی در مجلس خبرگان بود‪ .‬چند تا اصل مشــخصا‬ ‫کار ایشان بود‪ .‬اینکه سپاه را در قانون اساسی گذاشت‪.‬‬ ‫اگر ســپاه در قانون اساســی نبود‪ ،‬به سرنوشــت جهاد‬ ‫ســازندگی مبتــا می شــد و بایــد می دیدیم کــه امروز‬ ‫مملکت کجا بود؟‬ ‫یا حتی سایر نهادهای انقالبی مثل کمیته؟‬ ‫اصوال اگر سپاه در قانون اساسی نبود‪ ،‬امروز باید‬ ‫ارزوی افغانستان را می کردیم‪.‬‬ ‫این اصل با تاثیر مســتقیم شــهید بهشــتی در‬ ‫قانون اساسی قرار گرفت؟‬ ‫بله‪ ،‬البتــه همان موقع افرادی از ســپاه صحبت‬ ‫کردند و وقتی ایشــان مطلــب را گرفت‪ ،‬پای ان ایســتاد‬ ‫و قانونــش را تصویب کــرد‪ .‬این نکته خیلی مهم اســت‪.‬‬ ‫خیلی هــا هنوز ایــن موضــوع را نفهمیده انــد‪ .‬برخی هم‬ ‫نمی خواهند بفهمند‪ .‬این جملــه ای که امام فرمود‪« :‬اگر‬ ‫سپاه نبود‪ ،‬کشــور هم نبود»‪ ،‬حرف بی مبنایی نبود‪ .‬بلکه‬ ‫می فهمید چه می گوید‪ .‬وقتی شــهید بهشتی این جمله را‬ ‫گرفت‪ ،‬مصمم شد که در قانون اساســی هم بیاورد‪ .‬اگر‬ ‫نیامده بود‪ ،‬همــان بالیی که االن ســر اقتصاد و فرهنگ‬ ‫کشور اوردند‪ ،‬سر امنیت و تمامیت ارضی کشور می اوردند‪.‬‬ ‫اقتصاد کشور را به کجا رساندند؟‬ ‫منظورتان بحث قراردادهای جدید است؟‬ ‫االن دیگر چیزی در مملکت نداریم‪ .‬االن اقتصاد‬ ‫ما چه شکلی است و چه رنگ و بو‪ ،‬سیستم و برنامه ای دارد؟‬ ‫به وضعیت بانک ها و اقتصاد اســامی نگاه کنید‪ .‬در چه‬ ‫وضعی هستیم؟‬ ‫اشاره کردید که بعد از شــهادت شهید بهشتی‬ ‫می گفتند «امریــکا در چه فکریه‪ ،‬ایــران پر از‬ ‫بهشــتیه»‪ ،‬حس می کنیــد الاقل اگــر حرکتی‬ ‫انجام می شد که منافقین به سمت از بین بردن‬ ‫دســته جمعی نیروهای انقالب نمی رفتند‪ ،‬و ما‬ ‫برای ‪ 4-5‬ســال بعد از ان کســانی مثل شــهید‬ ‫بهشتی را داشتیم (مثال تا سال ‪ ،)65‬چه تاثیری‬ ‫می توانستند در روند انقالب بگذارند و در کدام‬ ‫بخش بیشتر تاثیرگذار بودند؟ بخش اقتصادی‬ ‫اجتماعی‪ ،‬فرهنگی یا بین المللی؟ با بودن شهید‬ ‫بهشــتی از کدام منظــر می توانســتیم قوی تر‬ ‫شــویم؟ ضمن اینکه بفرمایید بعد از شــهادت‬ ‫چه کســانی را می شناســید که حتی بــا فاصله‬ ‫زیاد با ایشــان ان ارمان ها و اندیشه ها را در سر‬ ‫داشتند؟‬ ‫اگر ایشان زنده بود و فقط حزب جمهوری اسالمی‬ ‫می ماند‪ ،‬وضعیت کشور بسیار متفاوت از حاال بود‪ .‬ایشان‬ ‫با ان قدرت تشکیالتی‪ ،‬شــخصیت‪ ،‬نفوذ و مدیریتی که‬ ‫داشتند‪ ،‬نیروهای کارامد‪ ،‬دلسوز و متدین کشور را دور هم‬ ‫جمع می کردند و برای اداره کشــور از وجودشان استفاده‬ ‫می کردند‪.‬‬ ‫واقعا در این زمینه بی نظیر بود و نظیر ندارد‪ .‬نه اینکه‬ ‫کم نظیر باشــد‪ ،‬بلکه بی نظیر بود‪ .‬دیگر هم تکرار نشــد‪.‬‬ ‫یعنی تمام نیروهای کارامد مملکت را یکجا جمع می کرد و‬ ‫از وجودشان بهره می برد‪ .‬نمونه اش همان جلساتی است‬ ‫که منفجر کردند‪ .‬از هر ســه قوه نیروهــا را جمع می کرد و‬ ‫برای اداره مملکت به انها خط می داد‪.‬‬ ‫نکته اخر در مورد شخصیت ایشان را بفرمایید؟‬ ‫در هر حال باید حرفی را که امام در مورد ایشان‬ ‫زد را تجزیه و تحلیل کنیم‪ .‬ایشان فرمودند انچه در مورد‬ ‫ایشــان بیش از شــهادتش اهمیــت دارد‪ ،‬مظلومیتش‬ ‫است‪ .‬چرا ایشان مظلوم بود؟ چرا این مظلومیت ان قدر‬ ‫اهمیت دارد؟ و بعــد از ان‪ ،‬اینکه بعد از ایشــان با افکار‬ ‫و شــخصیت ایشــان چگونه بــازی کردنــد؟ در هر حال‬ ‫من متاســفم که تا به حال در جمهوری اســامی به رغم‬ ‫گذشت ‪ 36‬ســال یک ســریال یا فیلم خوبی که در مورد‬ ‫شهید بهشتی باشــد و الاقل ادم های ما پای ان بنشینند‬ ‫را ندیدم‪.‬‬ ‫واقعا جای تاســف دارد‪ .‬حضرت ایت الله خامنه ای‬ ‫می گویند تابستان سال ‪ 56‬چند نفر از دوستان ما از جمله‬ ‫شهید باهنر به مشهد منزل ما امدند و مطلع شدیم که اقای‬ ‫بهشتی هم مشهد است و ادرس شان را پیدا کردیم‪3-4 .‬‬ ‫نفری تصمیم گرفتیــم که برویم و ایشــان را ببینیم‪ .‬درب‬ ‫منزل شان رفتیم ولی کســی از جانب اقای بهشتی گفت‬ ‫که االن ساعت مطالعه شان است و شــما بروید ساعت ‪8‬‬ ‫شب بیایید!‬ ‫و دروغ هم نمی گوید که مثال بگویید خانه نیست!‬ ‫نــه‪ ،‬می گوید کــه االن وقــت مطالعه ام اســت‬ ‫درحالی که در مسافرت به سر می برد‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫سیدمظلوم‬ ‫‪3‬‬ ‫سندسازی ها چگونه دوست و دشمن را تحت تاثیر قرار داد؟‬ ‫شــاید باور ان ســخت به نظر برسد شــخصیتی در‬ ‫جایگاه بسیار مهم ریاســت عالی ترین نهاد قضایی کشور‬ ‫که چشم و گوش بســیاری به زبان و بیان او است مظلوم‬ ‫واقع شــود‪ ،‬ولی ایت الله بهشــتی این گونه بود‪ ،‬دوستان‬ ‫قدر او را ندانستند ان گونه که بود و دشمنان در هتاکی کم‬ ‫نگذاشتند ‪ .‬امروز با گذشت زمان نگاهی به ارشیو مطبوعات‬ ‫و رســانه های ان روزهای کشــور عمق این مظلومیت را‬ ‫نشان می دهد‪.‬‬ ‫شهید بهشتی از ســوی دشــمنان و برخی گروه ها و‬ ‫شــخصیت ها مورد شــدیدترین هجمه ها قرار گرفته بود‬ ‫و از ســوی دیگر نیز دوســتان حمایت چندانی از ایشــان‬ ‫نمی کردند‪.‬‬ ‫شــاید بتوان مجاهدین خلق و گروهک های چپ و‬ ‫راســت را اولین گروه ها و جریان هایی دانســت که حمله‬ ‫به این شــهید مظلوم را اغاز و بر شــدت ان افزودند ‪ .‬شیخ‬ ‫علی تهرانی که به جد می توان او را شیخ هتاک سال های‬ ‫ابتدایی پیروزی انقالب نامید در این جریان میان دار بوده‬ ‫و گروهک ها از هتاکی های او بهره ها بردند‪.‬‬ ‫با ساختن شایعه دست به جنگ‬ ‫روانی زده اند‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫در همین روز شــهید ایت الله بهشــتی به شــایعات‬ ‫مطرح در رســانه ها که نمونه هایی از ان در نامه شیخ علی‬ ‫تهرانی امده بود پاسخ داده و تاکید کردند‪« :‬ملت ایران با‬ ‫ایجاد جنگ روانی اشــنایی کامل دارد‪ ،‬این شایعات فقط‬ ‫توطئه ای است که از جانب بعضی افراد که من را مخالف‬ ‫خود می دانند صورت گرفته است‪».‬‬ ‫شهید بهشتی ادامه داد‪« :‬این شایعات زمانی به اوج‬ ‫خود رســید که من طی یک مصاحبه تلویزیونی مخالفت‬ ‫خود را با حضــور خبرنگاران خارجی در ایران ابراز داشــته‬ ‫و خواستار خروج انان شــدم‪ .‬همیشه در کشور ما شایعات‬ ‫وجود داشته است‪ ،‬ولی مردم ایران با روشن بینی و اگاهی‬ ‫خود باید هوشــیار باشــند و در مقابل این توطئه ها مبارزه‬ ‫کنند‪)2( » .‬‬ ‫شــهید مظلوم علت هتاکی ها را به درســتی تبیین و‬ ‫تاکید می کند‪ « :‬مسلم اســت افرادی که مسئولیت های‬ ‫موثری در انقالب دارند‪ ،‬هر قدر صادقانه تر کار کنند و هر‬ ‫قدر مصالح این ملت را بیشتر رعایت کنند و خود به خود هر‬ ‫قدر با دشمنان اسالم و کشور بیشتر درگیر شوند در معرض‬ ‫این توطئه ها بیشــتر قرار می گیرند و این مساله را سال ها‬ ‫است که تجربه کرده ام‪ ».‬شایعات علیه شهید بهشتی در‬ ‫این روزها تا انجا گسترش یافته بود که دوستان این شهید‬ ‫بزرگوار نیز تحت تاثیر قرار گرفته بودند ‪ .‬ایت الله بهشتی با‬ ‫اشاره به تحت تاثیر قرار گرفتن برخی از دوستان از شایعات‬ ‫مطرح شــده علیه ایشــان می گوید‪ « :‬انچه باعث تاسف‬ ‫است اینکه انسان می بیند بعضی از دوستان هم به وسیله‬ ‫توطئه گران تحت تاثیر قرار گرفته اند و پای انها هم به این‬ ‫شایعه سازی ها کشانده می شود که این برای ما تعجب اور‬ ‫اســت و به خصوص که انســان در برابــر اینگونه چهره ها‬ ‫نمی خواهد حتی سخن درشــتی بگوید و واکنشی مطابق‬ ‫کنش انها از خود نشان دهد‪».‬‬ ‫مظلومیت شهید بهشــتی را می توان در این کلمات‬ ‫و جمالت به خوبی حس کرد که می گویــد‪« :‬من همواره‬ ‫سعی داشته ام و خواهم داشــت که با بردباری و شکیبایی‬ ‫که اســام از هر مســلمانی انتظار دارد ملتزم باشــم و در‬ ‫برابر لغزش دوســتان هم به دیده عفــو و اغماض بنگرم و‬ ‫امیدوارم این افــراد هم به زودی بتوانند متوجه شــوند که‬ ‫ بی جهت دشــمنان از انها سوءاســتفاده کرده اند‪ .‬طبیعی‬ ‫است کسی که دارای زندگی روشــن باشد در برابر اینگونه‬ ‫شایعه سازی ها از زبان و قلم هر کس باشد استقامت نشان‬ ‫خواهد داد‪)3( ».‬‬ ‫تالش برای سند سازی علیه شهید بهشتی‬ ‫همزمان با انتشار اسناد النه جاسوسی برخی گروه ها‬ ‫و احزاب از فضای هیجانی به وجود امده نهایت استفاده را‬ ‫کردند که نشان دهند که علیه شــهید بهشتی نیز اسنادی‬ ‫از سفارت امریکا کشف شــده است که جمهوری اسالمی‬ ‫نمی خواهد این اسناد را افشا کند!‬ ‫شــهید بهشــتی اما واکنش جالبی به این تالش ها‬ ‫دارد‪ ،‬در حالــی کــه برخــی شــخصیت های سیاســی‬ ‫تالش داشــتند تا نشــان دهند ایت الله بهشــتی با برخی‬ ‫شــخصیت های امریکایی از جملــه ژنرال هایــزر ارتباط‬ ‫داشته است‪ ،‬این شهید می گوید‪« :‬البته من گفته ام این‬ ‫اســناد ادعایی را بیاورند ببینم ولی به مــن گفته اند که در‬ ‫برخی اسناد ی که به دست امده از عمال امریکا دو مطلب‬ ‫هســت؛ یکی اینکه درباره خــود من بوده کــه او یک ادم‬ ‫نفوذ ناپذیری اســت‪ .‬یکی درباره حزب جمهوری اسالمی‬ ‫بوده که ما هر قدر کوشیدیم در این حزب نفوذ کنیم از یک‬ ‫راهی میسر نشده است‪ .‬من امیدوارم که اگر این مطالب‬ ‫در اسناد موجود در سفارت امریکا هست دانشجویان عزیز‬ ‫ما این اسناد مثبت را هم منتشــر کنند تا محیط اجتماعی‬ ‫محیط تزلزل و سوء ظن نباشد‪ ».‬شــهید مظلوم در ادامه‬ ‫می گوید‪ « :‬البته این اسناد باشد یا نباشد ما که نمی خواهیم‬ ‫خودمان یا حزب را از زبان دیگران بشناسیم‪ ،‬ما خودمان‬ ‫خودمان را می شناسیم‪ .‬ما می دانیم که نفوذ ناپذیر هستیم‪.‬‬ ‫ما می دانیم که ســعی کــرده ایم حــزب هم نفــوذ ناپذیر‬ ‫باشد‪)4(».‬‬ ‫اما واقعیت چه بــود؟؛ بروس لینگــن اخرین کاردار‬ ‫ســفارت امریکا در ایران که در روز ‪ 26‬خــرداد ‪ 1358‬وارد‬ ‫تهران می شود‪ ،‬ســال ها بعد از اتمام ماموریتش در سال‬ ‫‪ 1993‬میالدی خاطرات خود را درباره شرایط ان روز و نیاز‬ ‫به مذاکره با مقامات حکومت جدید ایران بیان می کند‪.‬‬ ‫وی که در دوران حضور چند ماهه اش تالش می کرد‬ ‫با مقامــات دولت موقت ارتبــاط برقرار کنــد در روز ‪ 7‬ابان‬ ‫‪ 1358‬یعنی حــدود یک هفته پیش از تســخیر ســفارت‬ ‫امریکا و در اوج احساســات ضد امریکایی ملت ایران‪ ،‬به‬ ‫همراه هنری پرشت‪ ،‬افســر اطالعاتی و مسئول وقت میز‬ ‫ایران در وزارت امور خارجه امریکا‪ ،‬به دیدار شهید ایت الله‬ ‫بهشتی می رود‪.‬‬ ‫لینگــن در مصاحبه خــود در ســال ‪ 1993‬میالدی‬ ‫مالقات با شهید بهشــتی را اینگونه توصیف می کند‪« :‬در‬ ‫بعضی مراســم و موقعیت های عمومی پیــش می امد که‬ ‫فالن یا بهمان روحانی را ببینم‪ .‬چند باری به روحانی های‬ ‫بلندپایه ای زنگ زدم‪ ،‬از جمله کســی به اســم بهشتی که‬ ‫قدرت و نفوذ زیادی داشت و می دانستیم پشت پرده فعال‬ ‫است؛ از اعضای شــورای انقالب هم بود‪ .‬اولش برخورد‬ ‫ی با من کرد اما گفت وگویمان تُند شد چون به سیاست‬ ‫گرم ‬ ‫پیشین ایاالت متحده در قبال ایران خیلی انتقاد داشت و‬ ‫این را به خودم هم گفت‪».‬‬ ‫در سندی که بعدها از النه جاسوسی به دست می اید‬ ‫جزئیات این مالقات از زبان لینگن بیان می شود‪.‬‬ ‫لینگن در تحلیل دیدارش با شهید بهشتی می نویسد‪:‬‬ ‫«بهشتی شخصیت موثر و گیرایی است‪ .‬مطمئنا در ظاهر‬ ‫و اگر بتوان بر اساس این گفت وگو قضاوت کرد‪ ،‬از لحاظ‬ ‫فکری و عقلی هم موثر و گیرا ســت‪ .‬او با اعتماد به نفس‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫فوق العــاده و به طــور ارام و شــمرده و انگلیســی خوب‪،‬‬ ‫صحبت می کند‪ .‬رفتار او در تمام مدت ارام و غیراحساسی‬ ‫بود‪ .‬به نظر می رسید که او سعی داشــت به ما بفهماند که‬ ‫بهبود روابط بیشتر به نفع امریکا بوده تا به نفع ایران‪ .‬ایران‬ ‫انقالبی از حمایت و تفاهم امریکا استقبال خواهد کرد ولی‬ ‫به هیچ وجه به امریکا وابسته نخواهد بود‪».‬‬ ‫انچه مشــخص اســت همه این دیدار هــا با اطالع‬ ‫شــورای انقالب یا با دســتور مســتقیم امام خمینی (ره)‬ ‫بنیانگذار انقالب برای تفهیم نظر نظام اسالمی به امریکا‬ ‫صورت گرفته بوده و مواضع شهید ایت الله بهشتی در این‬ ‫دیدارها ان چنان قاطعانه بوده اســت که در اسناد سفارت‬ ‫امریکا این شهید نفوذ ناپذیر خوانده می شود‪.‬‬ ‫با این وجــود افــرادی مانند شــیخ علــی تهرانی و‬ ‫همچنیــن گروهک هایی چون منافقیــن و از همه مهم تر‬ ‫رئیس جمهور وقت ابوالحســن بنی صدر نهایت تالش را‬ ‫برای تخریب شهید بهشتی با سوءاستفاده از سندسازی ها‬ ‫می کنند‪ ،‬سندسازی هایی که ارتباطی با واقعیت نداشت‪.‬‬ ‫(‪)5‬‬ ‫دوستانی که متوجه اصل ماجرا شدند‬ ‫تخریب ها علیه شهید مظلوم ایت الله بهشتی تا انجا‬ ‫ادامه داشــت که برخی دوســتان انقالبی از جمله شهید‬ ‫محمد منتظری که اتفاقا در روز هفت تیر نیز همراه با دیگر‬ ‫شــهدای حزب جمهوری اســامی به شــهادت رسید نیز‬ ‫تحت تاثیر قرار گرفته بود‪ ،‬با این وجود شــهید بهشتی با‬ ‫رفتاری اسالمی و انسانی تا انجا که می توانست و توانست‬ ‫دوستانی که متوجه اصل ماجرا نبودند را اگاه کرد‪ ،‬محسن‬ ‫رفیق دوست در خاطرات خود می نویسد‪ « :‬سه‪ ،‬چهار روز‬ ‫مانده به واقعه هفتــم تیر بود که برای جلســه ای خدمت‬ ‫ایشان رسیدم‪ .‬ورود من درست مصادف با ختم جلسه بود‬ ‫و مرحوم شهید بهشــتی به طرف اتاقش می رفت‪ .‬من تا‬ ‫اقای محمد منتظری را دیدم که سر پله ها ایستاده بود او را‬ ‫در اغوش کشیدم‪ .‬تا محمد اقا را بغل کردم شهید بهشتی‬ ‫که در حین حرکت متوجه حرکت من شــده بــود با صدای‬ ‫رســایی فرمود‪ :‬یک بار دیگر هم از طرف من اقا محمد را‬ ‫ببوس و ادامه داد همان طور به شما گفتم محمد خودمونه‬ ‫و مسائل ما با همدیگر حل شــد‪ ،‬خیلی هم راحت حل شد‬ ‫و به نفع ایشان هم حل شــد‪ .‬تا شهید محمد منتظری این‬ ‫عبارت شهید بهشتی را شنید زد زیر گریه‪ .‬امدیم پائین توی‬ ‫محوطه حیاط روی نیمکت های کنار باغچه نشستیم‪.‬‬ ‫از او پرســیدم محمد اقا حاال نظرت چیست؟ پاسخ‬ ‫داد‪ :‬بزرگواری اقای بهشــتی بالیی به ســر مــن اورد که‬ ‫هیچ چیز ان را جبــران نمی کند‪ .‬پرســیدم چطور؟ گفت‪:‬‬ ‫«که من این همه به ایشــان بد گفتــم و اهانت کردم ولی‬ ‫در دفعه اولی که مرا دید مدت ها مرا در اغوش خود گرفت‬ ‫و فشار داد و مرا بوسید و بعد ســرش را جلو اورد و گفت که‬ ‫یک کلمه راجع به گذشــته حرف نخواهــی زد‪ .‬از حاال به‬ ‫بعد را با هم صحبت می کنیم‪ .‬هر چه خواســتم بگویم در‬ ‫گذشته فالن جا چه گفتم و قضیه چه بود اصال اجازه نداد‬ ‫حرف بزنم‪)6( ».‬‬ ‫پی نوشت ها‪:‬‬ ‫نقش تعیین کننده ایت الله‬ ‫سید روح اهلل امین ابادی‬ ‫کارشناس‬ ‫‪4‬‬ ‫با پیروزی انقالب اســامی تالش برای تاســیس‬ ‫نظام جدید با برگزاری رفراندوم تعیین نوع نظام اغاز شد‪،‬‬ ‫با اینکه امام خمینی (ره) می توانستند چونان انقالب های‬ ‫دیگر با اتکا بــه پذیرش عمومی برگــزاری رفراندوم را به‬ ‫تاخیر بیندازند ولی کمتر از دو ماه پس از پیروزی رفراندوم‬ ‫را برگزار و در نتیجه جمهوری اسالمی با رای قاطع بیش‬ ‫از ‪ 98‬درصــد واجدین شــرایط جایگزین رژیــم طاغوت‬ ‫پهلوی شود‪.‬‬ ‫پس از تعیین نوع نظام طبیعی بود که قانون اساسی‬ ‫«جمهوری اســامی» تدوین و این قانون به رای عمومی‬ ‫گذاشتهشود ‪.‬شهیدایت اللهبهشتیدرتدوینقانوناساسی‬ ‫و نیز قرار گرفتن اصل مترقی والیت فقیه در ان نقش اساسی‬ ‫داشته اند‪.‬‬ ‫هر چند مرحوم عزت الله ســحابی از اعضای نهضت‬ ‫ازادی در بیان خاطرات خود دست به یک تحریف تاریخی‬ ‫زده و خواسته است نشــان دهد که شهید بهشتی نیز چون‬ ‫ملی گراها و اعضای این گروه قائل به والیت فقیه نبوده است‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫پاسخ مستند به یک تحریف تاریخی‬ ‫ولی مرور مذاکرات مجلس خبرگان قانون اساسی در سال‬ ‫‪ 1358‬واقعیات را نشان می دهد‪.‬‬ ‫عزت الله سحابی که خود یکی از مخالفان این اصل‬ ‫ قانون اساســی بود در مراسم شــب هفت ایت الله طالقانی‬ ‫که در ترمینال جنوب تهران برگزار شــد به شــدت از اصل‬ ‫والیت فقیه انتقاد کرده و به مجلس خبرگان قانون اساسی‬ ‫که بر خالف وی و دوستانش به والیت فقیه رای داده بودند‬ ‫اعتراض کرده بود‪ .‬ســحابی بعدهــا دربــاره واکنش ها به‬ ‫اظهارات خود گفته بود‪ « :‬فردای ان روز که من به مجلس‬ ‫خبرگان رفتم‪ ،‬اکثر کســانی که طرفدار نظریه والیت فقیه‬ ‫بودند‪ ،‬برخوردهای متفاوتی به اعتبار سوابق با من داشتند و‬ ‫به رغم احترام نسبت به من‪ ،‬پس از ان سخنرانی در ترمینال‬ ‫جنوب رفتارشــان با من تغییر کرد‪ ...‬همان روز در کریدور‬ ‫مجلس با مرحوم بهشتی در حالی که عده ای از جوانان گرد‬ ‫ایشان را گرفته بودند و با ایشان صحبت می کردند‪ ،‬برخورد‬ ‫کردم‪ .‬مرحوم بهشتی پس از مشاهده من‪ ،‬صحبت خود را‬ ‫با جوانان مزبور قطع کرد و به سوی من امد‪ .‬بهشتی مرا در‬ ‫اغوش گرفت و صورت من را بوســید و اهسته به من گفت‬ ‫که بهتر است فعال این دردها را در سینه نگاه دارید‪)1( ».‬‬ ‫سحابی از این سخنان شهید بهشتی استنباط می کند‬ ‫که ایشــان نیز با والیت فقیه مخالف بوده انــد ولی زمان را‬ ‫مستعد بیان مخالفت نمی دانستند ولی ان چه روشن است‬ ‫اینکه اگر کسی با یک امر مخالف باشد و در عین حال زمان‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪ -1‬جمهوری اسالمی‪30 ،‬دی ‪ ،1358‬صفحه ‪1‬و‪2‬‬ ‫‪ -2‬کیهان‪30 ،‬دی‪ ،1358‬صفحه ‪12‬‬ ‫‪ -3‬جمهوری اسالمی‪30 ،‬دی ‪ ،1358‬صفحه ‪3‬‬ ‫‪ -4‬روزنامه بامداد‪1 ،‬بهمن ‪ ،1358‬صفحه ‪1‬و‪3‬‬ ‫‪ -5‬شــهید بهشــتی به هایزر چه چیــزی را فهماند؟‪،‬‬ ‫خبرگزاری فارس‪ 17 ،‬تیر ‪1393‬‬ ‫‪ -6‬بالیی که شــهید بهشــتی بر ســر منتظری اورد‪،‬‬ ‫فاش نیوز به نقل از خاطرات محســن رفیق دوست‪ 4 ،‬تیر‬ ‫‪1394‬‬ ‫اصل والیت فقیه چگونه به تصویب رسید؟‬ ‫‪61‬‬ ‫بین الملل‬ ‫را نیز برای ابراز مخالفت مناســب نبیند سکوت می کند ولی‬ ‫شهید بهشتی به شهادت تاریخ نه تنها در مورد اصل والیت‬ ‫فقیه ســکوت نکرد بلکه به صورت قاطــع از اصل ‪ 5‬قانون‬ ‫اساســی دفاع و ان را در مقــام رئیس وقت جلســه به رای‬ ‫نمایندگان گذاشت‪.‬‬ ‫گفتنی اســت؛ اصل مترقــی والیت فقیه در جلســه‬ ‫‪21‬شهریور‪ 1358‬مجلس خبرگان قانون اساسی به تصویب‬ ‫نمایندگان رسید‪ ،‬در این جلسه که به ریاست شهید ایت الله‬ ‫بهشتی تشکیل شد رئیس جلسه اصل مربوط به والیت فقیه‬ ‫را به رای گذاشت‪ .‬در این اصل پیش از بازنگری سال ‪1368‬‬ ‫امده بود‪« :‬در زمان غیبت حضرت ولی عصر عجل الله تعالی‬ ‫فرجه‪ ،‬در جمهوری اسالمی ایران والیت امر و امامت امت‬ ‫برعه د فقیه عادل و با تقوا‪ ،‬اگاه به زمان‪ ،‬شجاع‪ ،‬مدیر و مدبر‬ ‫است که اکثریت مردم او را به رهبری شناخته و پذیرفته باشند ‬ ‫و در صورتی که یک فرد چنین اکثریتی نداشته باشد شورایی‬ ‫مرکب از فقهای واجد شرایط باال‪ ،‬عهده دار ان می گردند‪».‬‬ ‫در این جلسه شهید ایت الله بهشــتی از یک مخالف‬ ‫و یک موافق خواســتند تا درباره این اصل نظــرات خود را‬ ‫بیان کنند که در این هنگام مقدم مراغه ای به عنوان مخالف‬ ‫اصل والیت فقیه پشــت تریبون قرار گرفته و سخنانی ایراد‬ ‫کرد ‪.‬مرور این اظهارات و پاسخ شهید ایت الله بهشتی بدان‬ ‫می تواند در پاسخ به شبهات راهگشا باشد‪.‬‬ ‫مقدم مراغــه ای از اعضای لیبــرال مجلس خبرگان‬ ‫قانون اساسی گفت‪ «:‬در جلســات عمومی بحث کنیم و‬ ‫ببینیم ایا والیت فقیــه که از نظر اصل مورد قبول اســت‪،‬‬ ‫چطور باید تنظیم شــود؟ وقتی می گویــم در اصل منظور‬ ‫این است که اســام باید حاکم باشــد ولی نباید اسالم را‬ ‫یک طبقه خاص در انحصار خــود بگیرد‪ ،‬ان وقت ممکن‬ ‫است اسالم ابزاری شود در دست قدرت طلبان و این تصور‬ ‫حاصل شود که مبارزه ای را همه ملت شروع کرده است اما‬ ‫پس از پیروزی عده ای می خواهنــد همرزمان خود را کنار‬ ‫بگذارند‪ .‬بنده امروز با دوستان صحبت می کردم که اصلی‬ ‫تهیه شود که امام خمینی برای مدت معینی یا مادام العمر‬ ‫به عنوان رهبر قانونی مملکت حکومت نمایند‪ ،‬ولی در این‬ ‫هزاروچهارصدســال‪ ،‬امام خمینی اســتثناء است‪ .‬از کجا‬ ‫می توانیم امیدوار شــویم که در اینده نیز رهبری اینچنین‬ ‫داشــته باشــیم؟ بعضی از اقایان می گویند رهبر انتخابی‬ ‫باشد‪ ،‬اگر انتخابی باشد می شود رئیس جمهور‪ ،‬با شرایطی‬ ‫که برای رئیس جمهور تصویب می کنیم ریاست جمهور در‬ ‫انحصار طبقه خاصی نیست‪».‬‬ ‫در ادامه شــهید ایت الله بهشــتی به عنوان فردی که‬ ‫مســئولیت گروه های انقالبی را برعهده داشــت به عنوان‬ ‫موافق ســخن گفته و ضمن پرداختن به ضــرورت تدوین‬ ‫و تصویب قانون اساســی اظهار داشــت‪« :‬مطلب اصلی‬ ‫این اســت که ایا اصل پنجم هیچ کلمه یــا جمله اش با ان‬ ‫عوارضی که اقای مراغه ای و بســیاری از افراد دیگر برای‬ ‫ان می شمارند‪ ،‬ارتباط دارد؟ ایا اصل پنجم می خواهد بیاید‬ ‫نقش ارا ی عمومی را انــکار کند؟ ایا اصل پنجم می خواهد‬ ‫بیاید ازادی ها را از بین ببرد؟ ایا اصل پنجم می خواهد بیاید‬ ‫حکومت را در اختیار قشر معینی و طبقه معینی قرار بدهد؟‬ ‫مثالمی خواهدبگویدازاینپسنخست وزیرورئیس جمهور‬ ‫و وزر ا همه باید روحانی و معمم باشند؟ هرگز‪ ،‬من می خواهم‬ ‫این اصل را ببینید‪ ،‬کجای این اصل این معنی را می دهد؟»‬ ‫شهید بهشتی در ادامه به تعریف والیت فقیه پرداخته‬ ‫و گفت‪« :‬اصل پنجم را می خوانم‪ ،‬انچه پیشــنهاد شــده‬ ‫ن است «در زمان غیبت حضرت ولی عصر عجل الله‬ ‫است ای ‬ ‫تعالی فرجه‪ ،‬در جمهوری اسالمی ایران والیت امر و امامت‬ ‫امت‪ »...‬یعنی مرکز ثقل حکومــت و رهبری «‪ ...‬برعهده‬ ‫فقیه‪ »...‬فقیــه یعنی چــه؟ یعنی اسالم شــناس‪ ،‬مطلع‪،‬‬ ‫ورزیده‪ ،‬متخصص‪ .‬فقیه یک واژه عربی است یعنی دانا و‬ ‫شناســاننده و در این معنای خاصی که ماها بکار می بریم‪،‬‬ ‫یعنیدانایاسالم‪،‬اسالم دان‪،‬البتهدراصطالحاخصبکار‬ ‫میرود و به کسی که در دانستن علم احکام دین و استخراج‬ ‫ان از مبانی و ادله اش در حــد تخصص و اجتهاد و صاحب‬ ‫نظری باشــد‪ ،‬گفته می شود‪.‬یعنی کســی که بتواند احکام‬ ‫و قوانین و تعالیم اســام را از کتاب و سنت به صورت یک‬ ‫صاحب نظر بفهمد‪ .‬این می شــود فقیه «‪...‬برعهده فقیه‬ ‫عادل‪ »...‬یعنی فقیهی که اعمالش‪ ،‬اخالقش‪ ،‬رفتارش در‬ ‫همه شئون با عدل اسالمی که عبارت است از عمل به تمام‬ ‫فرا یضوواجباتوپرهیزو اجتنابو دوری ازهمهمحرمات‪،‬‬ ‫هماهنگ باشد و نشان یک چنین اعتدال در رفتار او باشد‪».‬‬ ‫در ادامه شهید بهشتی به تبیین باقی ویژگی های ولی‬ ‫فقیه پرداخته و می گوید‪« :‬ما گفتیم که مرکز ثقل حکومت‬ ‫جامعهورهبریجامعهیکچنینفردیاستوگفتیمکهاین‬ ‫فرد چگونه این مرکز ثقل بودن را به دست می اورد و گفتیم‬ ‫«که اکثریت مردم او را به رهبری شناخته و پذیرفته باشند»‬ ‫یعنی کسی نمی تواند تحت عنوان فقیه عادل‪ ،‬با تقوا‪ ،‬اگاه‬ ‫به زمان‪ ،‬شجاع‪ ،‬مدیر‪ ،‬مدبر خودش را بر مردم تحمیل کند‬ ‫این مردم هستند که باید او را با این صفات به رهبری شناخته‬ ‫باشند و پذیرفته باشند‪».‬‬ ‫چرا اصل والیت فقیه در قانون اساســی امده است ؟‬ ‫سوالی که شهید بهشتی در جلسه ‪ 21‬شهریور ‪ 1358‬بدان‬ ‫چنین پاســخ می دهد‪« :‬برای اینکه ما می خواهیم نظامی‬ ‫اجتماعی اسالمی در اینده داشته باشیم برادر‪ ،‬خواهر‪ ،‬تو‬ ‫که انقالب کــرده ای‪ ،‬تو که فداکاری کــردی‪ ،‬تو که فرزند‬ ‫و شــوهر و برادر و خواهر و همسرت را قربانی کردی‪ ،‬تو که‬ ‫زندان رفتی و زجر کشیدی‪ ،‬تو که تبعید شدی‪ ،‬تو که در تنگنا‬ ‫به سربردی‪،‬توکهازشرپلیسمزدوراستبدادواستعمارحتی‬ ‫یک شب در خانه ات امنیت نداشتی و هر شب اماده بودی‬ ‫که فردا یا همان شب در خانه نباشی‪ ،‬از تو می پرسم‪ ،‬مجلس‬ ‫خبرگان از تو می پرسد‪ ،‬همه این رنج ها و شکنجه ها را تحمل‬ ‫کردی که چه به دست بیاوری؟ تو خود گفتی‪ ،‬با فریاد گفتی‬ ‫استقالل‪ ،‬ازادی‪ ،‬حکومت اسالمی بعد که شکل حکومت‬ ‫از طرف رهبری و جامعه و کسانی که تو به انها اعتقاد داشتی‬ ‫مشخص شد‪ ،‬جمهوری اســامی و شرایط هم معین شد‪،‬‬ ‫تو قانع نبودی که فقط شــکلش مشخص شــود‪ ،‬باز فریاد‬ ‫برکشیدی استقالل‪ ،‬ازادی‪ ،‬جمهوری اسالمی یعنی تو به‬ ‫استقالل و ازادی بسنده نکردی‪ ،‬اگر ارمان این انقالب فقط‬ ‫استقالل و ازادی بود‪ ،‬جای این بحث بود که ایا این اصل‬ ‫اینجا ضرورت دارد یا نه‪».‬‬ ‫جمهوری اسالمی یک نظام مکتبی است‬ ‫در حالی که ان روزها بسیاری در تالش برای تشکیل‬ ‫حکومت هایــی بــا اســامی گوناگــون ماننــد «جمهوری‬ ‫دموکراتیک» بودند شــهید ایت الله بهشتی به تفاوت های‬ ‫یک جامعه مکتبی با سایر جوامع اشــاره کرده و می گوید‪:‬‬ ‫«جمهوری اسالمی یک نظام مکتبی اســت‪ ،‬فرق دارد با‬ ‫جمهوری دموکراتیک‪ ،‬ان چیزی که اقای مقدم مراغه ای‬ ‫و افراد دیگر در این زمینه پیشنهاد می کنند‪ ،‬برای جمهوری‬ ‫دموکراتیک بدون قید اســام بسیار بجاســت [جمهوری‬ ‫دموکراتیک به ایــن معنی که ما تمام اختیــار را بدون هیچ‬ ‫ی عامه بدهیم و نگذاریم هــر قیدی در خارج‬ ‫قیدی بــه ار ا ‬ ‫قانون به وجود بیاید‪ ].‬این متناسب با قانون اساسی و نظام‬ ‫مکتبی نیست و چون ملت ما در طول انقالب و در رفراندوم‬ ‫اول انتخاب خودش را کرد‪ ،‬گفت جمهوری اسالمی‪ ،‬با این‬ ‫انتخابچارچوبنظامحکومتیبعدیراخودشمعینکرده‬ ‫و در این اصل و اصول دیگر این قانون اساسی که می گوئیم ‬ ‫طبق ضوابط و احکام اســام‪ ،‬در چارچوب قواعد اســام‬ ‫برعهده یک رهبر اســام و یک رهبر اگاه و اســام شناس‬ ‫و فقیه‪ ،‬همه به خاطر ان انتخاب اول ملت ماست‪)2( ».‬‬ ‫در پایان این جلسه شــهید ایت الله بهشتی به عنوان‬ ‫رئیس جلسه اصل ‪ 5‬قانون اساســی را به رای گذاشت و در‬ ‫نهایت اصل والیت فقیه بــا ‪53‬رای موافق‪ 8 ،‬رای مخالف‬ ‫و ‪4‬رای ممتنع به تصویب خبرگان منتخب ملت رسید‪)3(.‬‬ ‫با نگاهی به انچــه ذکرش رفت نقش شــهیدمظلوم‬ ‫ایت الله بهشــتی در تدوین قانون اساسی و تصویب اصل‬ ‫مترقی والیت فقیه در مقابل کج اندیشــان بــه خوبی درک‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫شهید بهشــتی در تدوین و چکش کاری باقی اصول‬ ‫قانون اساســی نیز نقــش ارزنــده ای ایفا کــرده بودند که‬ ‫بررسی ان نیازی به مجالی دیگر می طلبد که انتظار می رود‬ ‫پژوهشگران به ان بپردازند‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫پی نوشت ها‪:‬‬ ‫در حالی که ان روزها بسیاری در تالش برای‬ ‫تشکیل حکومت هایی با اسامی گوناگون مانند‬ ‫«جمهوری دموکراتیک» بودند شهید ایت الله‬ ‫بهشتی به تفاوت های یک جامعه مکتبی با سایر‬ ‫جوامع اشاره کرده‬ ‫‪ -1‬عزت اللــه ســحابی و تــاش برای حــذف اصل‬ ‫والیت فقیه‪ ،‬بی بی سی‪ ،‬عبدالرضا تاجیک‪2012/05/31 ،‬‬ ‫‪ -2‬صورت مشــروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی‬ ‫قانون اساسی جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬نشر اداره کل امور‬ ‫فرهنگی و روابط عمومی مجلس شــورای اسالمی‪ ،‬چاپ‬ ‫اول‪ ،‬اذر ماه ‪ ،1364‬جلد یک‪ ،‬جلسه ‪15‬‬ ‫‪ -3‬امین ابادی‪ ،‬ســیدروح الله‪ ،‬ایران پس از انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬جلد‪ ،2‬انتشــارات خبرگزاری فارس‪ ،‬چاپ دوم‪،‬‬ ‫صص ‪ 388‬الی‪.395‬‬ ‫جایگاه مختصات سبک سیاست ورزی شهید بهشتی‬ ‫مسعود پورسیدی‬ ‫خبرنگار‬ ‫نگرش نوگرایانه‬ ‫‪5‬‬ ‫«شهید بهشــتی همچنان مظلوم است»؛ گزاره ای‬ ‫که همواره در یادواره ها و همایش های مزین به نام شهید‬ ‫ایت الله بهشتی تکرار می شود؛ اما اوج مظلومیت خشنودی‬ ‫جالدهای ایشان از سخنانی در مهم ترین رقابت سیاسی در‬ ‫کشور است‪ .‬در میان این مظلومیت تاریخی‪ ،‬تفکر شهید‬ ‫بهشــتی در ســپهر پرتالطم سیاسی کشــور جایگاه دارد؟‬ ‫چگونه می توان جریان های سیاســی متناسب با نیاز زمانه‬ ‫را از بینش و منش و روش شهید ایت الله بهشتی در تامالت‬ ‫و اقدامــات اتی بهره جویی کرد؟ در این یادداشــت تالش‬ ‫شده؛ فقط «اغازی» برای بازگشت به دستاوردهای فکری‬ ‫شهید بهشــتی داشــت و تنها «بخش اندکی» از منظومه‬ ‫فکری شهید بهشتی که برای «اکنون ما» نیاز است؛ طرح‬ ‫بحث خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ .1‬تشکیالت یابی‪:‬‬ ‫فعالیــت هدفمنــد در رقابت هــای سیاســی نیازمند‬ ‫حضوری خردگرایانه و کنشــی دوراندیشــانه دارد؛ هر یک‬ ‫از جریانات‪ ،‬طیف ها و گروه ها بــرای بقای تفکری نیازمند‬ ‫سامان یابی تشکیالت هستند‪ .‬متناسب با نوع تفکرات انان‬ ‫در جامعه و مناســبات انان با نظام سیاسی حاکم‪ ،‬رویش و‬ ‫ریزش های در جذب و عضو یابی دارند‪.‬‬ ‫شــهید بهشــتی در میان جریــان انقالبــی از همان‬ ‫اغاز فعالیت‪ ،‬نگرشــی نوگرایانه بــرای چگونگی حضور در‬ ‫فعالیت های مبارزاتی داشتند و پس از انقالب هم به سرعت‬ ‫تالش هــای خود را بــا ســامان دادن به حــزب جمهوری‬ ‫اسالمی اغاز کردند‪ .‬ایشان رسیدن به ارمان های انقالب‬ ‫را بدون تشــکیالت یابی غیرممکن می داننــد و در همین‬ ‫راستا بیان می کنند‪« :‬ما برای اینکه بتوانیم کار های بزرگی‬ ‫را انجام دهیم؛ بی شک باید متشــکل باشیم‪ .‬رابطه های‬ ‫ایمانی و اعتقــادی و عملــی ‪ -‬دینی ســازمان نیافته برای‬ ‫رسیدن به بخشی از اهداف و تحقق بخشیدن به قسمتی از‬ ‫مراحل یک انقالب می تواند کافی باشد ولی برای رسیدن‬ ‫به بخشی دیگر از اهداف و تحقق بخشیدن به ان قسمت‬ ‫دیگر از ارمان های یک انقالب کافی نیســت‪ ».‬و مبنای‬ ‫فعالیت تشکیالت مبتنی بر ساختار «امامت و امت» است‬ ‫و نه «ســهم خواهی های» فــردی و گروهــی‪ .‬او در دهه‬ ‫شصت خطر تشکیالت را «انسان قالبی» می داند؛ همان‬ ‫انســان های قالبی در تشــکیالت التقاط او را به شهادت‬ ‫رساندند‪ .‬شهید بهشــتی در همین راستا می گویند‪« :‬یکی‬ ‫از خطرهای تشکیالت این اســت که انسان قالبی بسازد‪.‬‬ ‫درحالی که انسان نباید قالبى باشــد‪ .‬بنابراین‪ ،‬یک مساله‬ ‫مهم در تشکل این است که در عین بودن تشکل و در عین‬ ‫بودن رهبرى و در عین بودن مدیریت و در عین اینکه نظام‬ ‫تشکیالتى باشد‪ ،‬انسان هم قالبى از اب درنیاید و به سوی‬ ‫موجود قالبى سوق داده نشود‪ .‬این هم خطرناک است‪ ،‬این‬ ‫هم انحطاط است‪ .‬پس درون تشــکل باید بر اساس نفى‬ ‫خودمحورى افراد و مدیران باشد و باید در عین حفظ پیوند‬ ‫متشکل ســازمانى‪ ،‬در عین انضباط‪ ،‬انسان ها بتوانند ازاد‬ ‫بیندیشند‪ ،‬ازاد انتقاد کنند‪ ،‬ازاد تصمیم بگیرند‪».‬‬ ‫‪ .2‬واقع گرا و نه خیال پرداز‪:‬‬ ‫یکی از مهم ترین مولفه ها بــرای حرکت هدفمند در‬ ‫محیط پرتنش سیاسی‪ ،‬درک درســت از نیازهای جامعه و‬ ‫تالش برای هدایت ان به ســمت ارمان های مدنظر یک‬ ‫جریان فکری است؛ اگر نیازسنجی برای مطالبات مردمی‬ ‫ با واقع گرایی صورت نگیرد و ارمان گرایی صرف دستورکار‬ ‫باشــد‪ ،‬جریان فکری ‪ -‬سیاســی در جامعه مطرود خواهد‬ ‫شــد؛ هرچند مرگ ان رخ نمی دهد ولی از متن به حاشــیه‬ ‫نقل مکان می کند و اگر تنها مولفه جامعه خواهی سرلوحه‬ ‫کار یک جریان فکری‪ -‬سیاسی قرار بگیرد؛ شاهد تقلیل ان‬ ‫به نهادی مدنی هستیم‪.‬‬ ‫شهید ایت الله بهشتی راهبرد حضور را « ارمان گرایی‬ ‫واقع بین» می دانند و در همین راستا بیان می کنند‪« :‬یکی‬ ‫از معایب کوشــش های افراد انقالب در زیر لوای اســام‬ ‫همین اســت که غالب دوســتانی که در چارچوب اســام‬ ‫کوشــش می کنند‪ ،‬در پی ان جامعه ساخت ه و پرداخته امام‬ ‫زمان هستند‪ ،‬غافل از اینکه ان جامعه در ظرف زمانی همان‬ ‫وقت اســت‪ .‬البته ما باید از کوشــش بازنمانیم‪ ،‬اما بدانیم‬ ‫کوشــش های ما جامعه ای بهتر از جامعــه فعلی را خواهد‬ ‫بین الملل‬ ‫ســاخت‪ ،‬اما ان جامعه صد درصد را هرگز نخواهد ساخت‪.‬‬ ‫پس به همین دلیل‪ ،‬در نتیجه گیری از کوشش ها واقع بین‬ ‫باشیم نه خیال پرداز‪».‬‬ ‫‪ .3‬استمرار انقالب ارزش ها‬ ‫هشدار نســبت به برتری شــخصیت ها بر ارزش ها از‬ ‫بدو پیروزی انقالب اسالمی از سوی شهید بهشتی مطرح‬ ‫شد زیرا انحطاط یک انقالب اصیل دورشدن از ارزش های‬ ‫انگیزنده ان اســت‪ .‬گاهــی تعصب جریانی‪-‬تشــکیالتی‬ ‫منجر به حفظ کیان شخصیت ها در صورت بروز اشتباهات‬ ‫احتمالی است‪ .‬شــهید بهشتی در همین راســتا خواهان‬ ‫اســتمرار انقالب ارزش هــا در میان تعصــب جاهالنه به‬ ‫شخصیت ها هســتند‪« :‬یکى از مصیبت‏هاى زمان ما این‬ ‫است که اشخاص دارند کم کم جانشین ارزش ها مى‏شوند‪.‬‬ ‫این خطرناک است‪ .‬انقالب ما انقالب ارزش هاست‪ .‬من‬ ‫مکرر در رابطه با خودم و دوستانم عرض کردم که دوستان‬ ‫عزیز! مبادا ما را به‏جاى ارزش‏ها بنشــانند‪ .‬عکس مساله‬ ‫«ا ْعر ِ‬ ‫صحیح اســت‪ِ .‬‬ ‫ِف ا ْل َحق ت َْعر ْ‬ ‫ِف َا ْه ِله»‪ .‬تعلیم اسالم‬ ‫و تعلیم موال این اســت‪ .‬تو ارزش‏ها را بشناس و اشخاص‬ ‫را باارزش ها بســنج‪ .‬بحث‏ها باید بر محور ارزش‏ها باشد‪،‬‬ ‫حمایت‏ها باید از ارزش‏ها باشــد‪ ،‬درودهــا باید بر ارزش‏ها‬ ‫باشد‪».‬‬ ‫بهشتی و اکنون ما‬ ‫خط تحریف اشــخاص شــاخص و رخدادهای دهه‬ ‫شصت بسیار جدی شده است؛ خط تحریف خواهان نشان‬ ‫دادن شهید بهشــتی به عنوان فردی «ازادیخواه» بدون‬ ‫نگاه «مبارزاتی» ایشــان با نظام سلطه است؛ دیده نشدن‬ ‫گزاره های جدی مانند «جنگمان بــا ابرقدرت ها تمام عیار‬ ‫است» و مشتقات محتوایی همســو با ان در نشست های‬ ‫اخیر با محوریت شهید بهشتی جدی تر شده است‪ .‬در این‬ ‫شرایط جریان انقالبی باید بازخوانی تفکری شهید بهشتی‬ ‫را اغاز کند‪.‬‬ ‫اکنون زمان همسو با بینش شــهید بهشتی است که‬ ‫مطالبه گری از اصلی ترین مفاهیم رفیع انقالب اســامی‬ ‫مانند ازادی و عدالت اجتماعی از ســوی جریان انقالبی با‬ ‫تشکیالت یابی فراگیر مبتنی بر امامت و امت‪ ،‬ارمان گرایی‬ ‫واقع بین و ارزش گرایی همه جانبه صورت بگیرد و در همین‬ ‫راســتا به جای شبیه ســازی فردی که محتوم به شکست‬ ‫است؛ شبیه سازی ساختاری مبتنی بر منظومه فکری شهید‬ ‫بهشتی صورت بگیرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫‪63‬‬ ‫توتالچای؟‬ ‫امضای قــرارداد با توتــال جنجال هایــی را در ایران به وجود اورده اســت‪.‬‬ ‫برخی منتقدان گفته اند که در صورت ابالغ تحریم های جدید علیه ایران از سوی‬ ‫رئیس جمهور امریکا‪ ،‬احتمال حضور شرکت توتال برای توسعه فاز‪ 11‬پارس جنوبی‬ ‫کاهش خواهد یافت و کشور ایران باید هزینه زیادی را بابت عدم اعتماد به توان و‬ ‫تجربه شرکت های داخلی برای توسعه این فاز پارس جنوبی پرداخت کند‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫بدون قید «محرمانگی»‬ ‫امضای قرارداد توتال‪ ،‬زنگنه را به صدر خبرهای هفته اورد‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪1‬‬ ‫دولت و حامیانش می گویند طلسم شکسته‪ ،‬منتقدان‬ ‫اما می گویند فاجعه ای در حال وقوع است؛ توتال به ایران‬ ‫بازگشته و هفته گذشته مجادالت فراوانی بین موافقانش در‬ ‫ایران در گرفته است‪.‬‬ ‫انچه در واقع رخ داده این است که نخستین قرارداد‬ ‫جدید نفتی ایران برای توســعه فاز ‪ ١١‬پــارس جنوبی بین‬ ‫شرکت ملی نفت ایران با کنسرســیومی متشکل از توتال‪،‬‬ ‫‪ CNPC‬چین و پتروپارس با سردمداری توتال به امضا رسیده‬ ‫و به قول زنگنه‪ ،‬این قرارداد مسیر دیگر قراردادها را هموار‬ ‫ خواهد کرد‪ .‬مخالفان دولــت می گویند این قرار داد ننگین‬ ‫اســت و ثروت ملی ما را به تاراج می برد‪ ،‬این وسط اما یک‬ ‫اظهار نظر اوضاع را کمی پیچیده کرده اســت‪ .‬علی اکبر‬ ‫والیتی گفته اســت‪« :‬امضای این قرارداد‪ ،‬نقش بســیار‬ ‫ی در توسعه روابط ایران و فرانسه ایفا می کند‪ ».‬برخی‬ ‫مهم ‬ ‫می گویند این سخنان نشان دهنده نوعی اجماع حاکمیتی‬ ‫در این مورد است و مساله ای که زنگنه نیز در مراسم به ان‬ ‫اشاره کرد‪.‬‬ ‫جز ئیات قرارداد‬ ‫این نخستین قرارداد در قالب شرایط عمومی‪ ،‬ساختار‬ ‫و الگوی قراردادهای مصوب هیات وزیران اســت که بین‬ ‫وزارت نفت و شرکت توتال فرانسه امض ا می شود‪ .‬مذاکرات‬ ‫با شــرکت توتال بــه منظور تهیــه ‪ HOA‬جهت توســعه و‬ ‫بهره برداری فاز ‪ ۱۱‬پارس جنوبی در قالب قراردادهای جدید‬ ‫ت ماه سال ‪ ۱۳۹۵‬اغاز و رئوس‬ ‫نفتی ایران از اوایل اردیبهش ‬ ‫توافق در تاریخ ‪ ۱۸‬ابان ماه ســال ‪ ۱۳۹۵‬بین شرکت ملی‬ ‫نفت ایران و مشــارکت توتال ‪ CNPCI‬و پتروپارس به امضا ‬ ‫رســید‪ .‬در این مشارکت توتال رهبری مشــارکت را برعهده‬ ‫خواهد داشــت‪ .‬پس از امضای ‪ HOA‬مذاکرات مربوط به‬ ‫متن قرارداد و ‪ ۱۴‬پیوســت ان و نیز جزئیات طرح توســعه‬ ‫بین طرفین صــورت گرفت که متن تنظیم شــده قرارداد و‬ ‫پیوست ها به امضا رسید‪ .‬این طرح با هدف تولید حداکثری‬ ‫و پایدار روزانــه دو میلیارد فوت مکعب (برابــر با حدود ‪۵۶‬‬ ‫میلیون مترمکعب) گاز غنی ترش از منابع بخش فراساحل‬ ‫فاز ‪ ۱۱‬میدان گازی مشــترک پارس جنوبی و انتقال ان به‬ ‫خشکی اجرا می شــود‪.‬با اجرای این طرح براورد می شود‬ ‫در طول ‪ ۲۰‬ســال دوره قرارداد ‪ ۳۳۵‬میلیارد مترمکعب گاز‬ ‫طبیعی غنی و ترش از این میدان مشــترک تولید شــود که‬ ‫ی ترش می توان حدود ‪ ۲۹۰‬میلیون بشــکه‬ ‫از ایــن گاز غن ‬ ‫میعانات گازی‪ ۱۴ ،‬میلیون تن گاز مایــع‪ ۱۲ ،‬میلیون تن‬ ‫اتان و دو میلیون تن گوگرد به همراه ‪ ۳۱۵‬میلیارد مترمکعب‬ ‫گاز سبک شیرین تولید کرد‪.‬‬ ‫درامدهای طرح‬ ‫با فرض قیمت حــدود ‪ ۵۰‬دالر برای هر بشــکه نفت‬ ‫توافق در خفا‬ ‫ایا ایران ریسک «اسنپ بک» را‬ ‫پذیرفت؟‬ ‫داستان «بانک»‬ ‫ایا «ادغام» نسخه مناسبی‬ ‫برای عبور از شرایط فعلی است؟‬ ‫از اجرای این طــرح و جایگزینی ان با انواع ســوخت های‬ ‫مایع براورد می شــود ســاالنه حــدود ‪ ۲۱‬میلیــون تن دی‬ ‫اکسید کربن و ‪ ۱۳۸۰‬تن مونوکسید کربن ناشی از احتراق‬ ‫سوخت های فسیلی کاهش یابد‪.‬‬ ‫بخش های اصلی طرح‬ ‫این طرح دارای دو بخش عمده اســت‪ .‬بخش اول‬ ‫طرح شــامل حفاری ‪ ۳۰‬حلقه چاه‪ ،‬دو سکوی تولیدی هر‬ ‫یک با ‪ ۱۵‬حلقه چاه جهت تولید دو میلیارد فوت مکعب گاز‬ ‫در روز و تاسیسات مربوط و دو رشته خط لوله ‪ ۳۲‬اینچ جهت‬ ‫اتصال به پاالیشگاه های فازهای‪ ۸،۷،۶‬و‪ ۱۲‬است‪ .‬بخش‬ ‫دوم طرح شامل سکوی فشارافزایی برای حفظ تولید از این‬ ‫میدان اســت که ضمن انکه جزو فناوری های پیچیده در‬ ‫منطقه محسوب می شود‪ ،‬دارای اهمیت اقتصادی بسیار‬ ‫زیادی اســت‪ .‬عملیات بخش دوم که کلیدی ترین بخش‬ ‫این پروژه است برای اولین بار در کشور و خاورمیانه انجام‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫زمان بندی اجرای طرح و مدت قرارداد‬ ‫مطابق زمان بنــدی پیش بینی شــده ‪ ۴۰‬مــاه بعد از‬ ‫امضای قرارداد تولید اولیه از میدان اغاز می شود‪ .‬باتوجه به‬ ‫پیچیدگی ساخت تاسیسات فشارافزایی در فاز دوم ‪ ۳۶‬ماه‬ ‫زمان برای مطالعه و اماده سازی و ‪ ۶۰‬ماه زمان برای ساخت‬ ‫سکو در نظر گرفته شده است‪ .‬مدت قرارداد از زمان امضای‬ ‫ان ‪ ۲۰‬سال است‪.‬‬ ‫براوردمیزانسرمایه گذاریونحوهتامینمنابعمالی‬ ‫بــراورد هزینــه ســرمایه گذاری مســتقیم این طرح‬ ‫‪۴۸۷۹‬میلیون دالر است‪ .‬در این قرارداد طرف دوم موظف‬ ‫به تامین تمامی منابع مالی مورد نیاز برای اجرای پروژه بوده‬ ‫و شرکت نفت تا پیش از اغاز تولید از میدان هیچ مبلغی به‬ ‫طرف دوم پرداخت نخواهد کرد‪.‬‬ ‫نحوه بازپرداخت‬ ‫توتال در سال ‪ ۱۳۷۶‬با سهم ‪ ۴۰‬درصدی وارد عملیات‬ ‫توسعه فازهای ‪ ۲‬و ‪ ۳‬پارس جنوبی شد و در کنار شرکت های‬ ‫گازپروم روســیه و پتروناس مالزی (هر یک بــا ‪ ۳۰‬درصد‬ ‫ســهم) فرایند همکاری را شــروع کرد‪ .‬این پروژه در سال‬ ‫‪ ۱۳۸۱‬به بهره بــرداری رســید‪ .‬همچنین در ســال ‪۱۳۷۹‬‬ ‫شرکت توتال برای توسعه فاز ‪ ۱۱‬پارس جنوبی و ساخت یک‬ ‫کارخانه تولید ‪ LNG‬قراردادی را با شرکت نفت ایران امضا‬ ‫کرد‪ .‬مطالعات و مراحل اولیه کار در چند سال انجام شد اما‬ ‫از میانه های دهه ‪ ۱۳۸۰‬خور شــیدی و همزمان با افزایش‬ ‫داستان یک قرارداد‬ ‫قرارداد با توتال برای رســیدن به نقطــه امضا راهی‬ ‫طوالنی را از ســر گذرانــده اســت‪ .‬گام اول پذیرش اصل‬ ‫قراردادهای جدید نفتی در کشــور بود‪ .‬قراردادهایی که با‬ ‫ده ها بار اصالح در کریدورهای حقوقی نهادهای مختلف‬ ‫نظام امد و رفــت تا انکه پــس از طی بیش از یک ســال‪،‬‬ ‫تابستان سال گذشته تایید نهایی دولت و هیات مصوبات‬ ‫تطبیق قوانین مجلس را کســب کرد‪ .‬دریافت این تاییدیه‬ ‫بود که بســتر امضای موافقت نامه اصولی (‪ )HOA‬طرح‬ ‫ن سال گذشته‬ ‫توسعه فاز یازدهم پارس جنوبی با توتال در ابا ‬ ‫را فراهم کرد؛ موافقتنامه ای کــه مخصوصا پس از دیدار‬ ‫مدیرعامل توتال با روحانی در جریان ســفر رئیس جمهور‬ ‫ایران به فرانسه در زمستان ‪ ۱۳۹۴‬انتظار می رفت ظرف چند‬ ‫ماه به قرارداد تبدیل شود اما رخدادهایی در راه بود که این‬ ‫راه را طوالنی تر کرد‪ .‬این رخدادها را باید هم در ایران و هم‬ ‫در امریکا ســراغ گرفت؛ دو انتخابات ریاست جمهوری که‬ ‫یکی سرمایه گذارانی مشتاق چون توتال را به شدت نگران‬ ‫و محتاط کرد و دیگــری‪ ،‬بارقه امید را به دل فرانســوی ها‬ ‫بازگردانــد و انها را به پذیرش ریســک حضــور در اب های‬ ‫خلیج فارس در تابستان داغ بوشهر واداشت‪ .‬در امریکا پس‬ ‫از دولت باراک اوباما ناگهان چهره ای ناشناخته‪ ،‬عجیب و‬ ‫ساختارشکن چون دونالد ترامپ روی کار امد‪ .‬در حالی که‬ ‫اوباما و وزیر امور خارجه اش‪ ،‬جان کری‪ ،‬توافق هسته ای‬ ‫ت ساله‬ ‫با ایران را یکی از مهم ترین دستاوردهای دولت هش ‬ ‫خود می دانستند‪ ،‬ترامپ از همان رقابت های انتخاباتی به‬ ‫برجام حمله کــرد و ان را «توافقی بد» برای امریکا خواند‪.‬‬ ‫حتی در اوایــل رقابت هــای انتخاباتی نقــل قول هایی از ‬ ‫ترامپ در رسانه ها منتشر شد که وی در انها مدعی شده بود‬ ‫در صورت دستیابی به مقام ریاست جمهوری و ورود به کاخ‬ ‫سفید‪ ،‬برجام را پاره خواهد کرد‪ .‬ترامپ به کاخ سفید رسید‬ ‫اما نه تنها برجام به پاره نشــد‪ ،‬بلکــه تحریم های موضوع‬ ‫قانون ‪ ISA‬که اوباما انها را به علــت تعارض با برجام تعلیق‬ ‫کرده بود‪ ،‬بار دیگر تعلیق کرد‪ .‬اتفاقی که نه تنها ریســک‬ ‫حضور شــرکت هایی چون توتال در ایــران را کاهش داد‪،‬‬ ‫بلکه شــرکت های امریکایی چون بوئینگ را هم به بستن‬ ‫قراردادهای بزرگی در حد ساخت ‪ ۸۰‬هواپیما با ایران راغب‬ ‫کرد‪ .‬البته‪ ،‬در این میان‪ ،‬انتخابات ریاست جمهوری فرانسه‬ ‫نیز در روند بهبود مناسبات ایران و اتحادیه اروپا موثر بود‪.‬‬ ‫در حالی که پس از برگزیت و انتخــاب ترامپ‪ ،‬براوردها از‬ ‫انتخاب مارین لوپن‪ ،‬راســتگرای افراطــی‪ ،‬در انتخابات‬ ‫فرانسه و شکل گیری سه گانه پیروزی تندروها در مهم ترین‬ ‫کشورهای غربی حکایت داشــت‪ ،‬فرانسوی ها با انتخاب‬ ‫امانوئل ماکرون میانه رو و جوان این روند را متوقف کردند‪.‬‬ ‫رونمایی از قرارداد در تهران‬ ‫اما در مراسمی که در تهران برگزار شد زنگنه با اشاره‬ ‫به اجماعی که بر سر قراردادهای جدید نفتی وجود دارد‪ ،‬به‬ ‫مخالفت ها با امضای این قراردادها هم اشاره کرد و گفت‪:‬‬ ‫«عده کمی مخالف هســتند‪ .‬اقلیت کوچــک مخالف که‬ ‫البته طبیعی اســت‪ .‬این افتخار دولت اســت که مخالفان‬ ‫ان قدر ازادنــد کــه می تواننــد انتقادهای خــود را مطرح‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫توجه به نکات زیست محیطی‬ ‫از نظر زیست محیطی با استفاده از گاز طبیعی حاصل‬ ‫سابقه حضور توتال در ایران‬ ‫هزینه اجرای پروژه‪ ،‬این شرکت فرانســوی از ایران رفت‪.‬‬ ‫البته افزایش شدید تحریم ها در ان ســال ها نیز به عنوان‬ ‫دلیل مهم دیگر کنار کشیدن توتال ارزیابی شد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫خام بدون احتســاب ارزش گاز سبک شــیرین ارزش سایر‬ ‫محصوالت قابل اســتحصال در طول دوره قرارداد بالغ بر‬ ‫‪ ۲۳‬میلیارد دالر می شود‪ .‬ارزش گاز سبک شیرین تولیدی‬ ‫نیز با فرض هر مترمکعب ‪ ۱۰‬ســنت بالغ بر ‪ ۳۱‬میلیارد دالر‬ ‫می شود و در مجموع بر اساس قیمت های فعلی حامل های‬ ‫انرژی در بازار بین المللی ارزش محصــوالت این طرح در‬ ‫طول دوره قرارداد برابر با ‪ ۵۴‬میلیارد دالر امریکا است‪ .‬البته‬ ‫درامد دولت از اجرای این طــرح منحصر به دوران قرارداد‬ ‫نبوده و براورد می شــود که ارزش تولیدات این میدان پس‬ ‫از پایان قرارداد بالغ بر ‪ ۳۰‬میلیارد دالر می شود که در نتیجه‬ ‫درامد کشور از اجرای این طرح جمعا از مبلغ ‪ ۸۴‬میلیارد دالر‬ ‫با قیمت های فعلی نفت خام فراتر خواهد رفت‪.‬‬ ‫بازپرداخت اصل هزینه سرمایه ای مستقیم طرف دوم‬ ‫‪ ۱۰‬ساله خواهد بود که در مقایسه با قراردادهای پیشین بیع‬ ‫متقابل (با دوره بازپرداخت چهار تا شش ساله) یک دستاورد‬ ‫مهم خواهد بود‪ .‬میزان پرداخت دستمزد به پیمانکار در هر‬ ‫سال وابسته به مقدار تولید از میدان است‪ .‬پرداخت هزینه‬ ‫بهره برداری‪ ،‬هزینه سرمایه ای غیرمستقیم به صورت جاری‬ ‫و براساس هزینه های واقعی خواهد بود‪ .‬تمامی هزینه های‬ ‫ذکر شده باید براساس برنامه و بودجه عملیاتی ساالنه انجام‬ ‫شده و بازپرداخت انها منوط به اخذ تاییدیه های الزم شرکت‬ ‫ملی نفت ایران است‪.‬‬ ‫در حسرت شفافیت‬ ‫چگونه باید از بحران بانکی‬ ‫دور شویم؟‬ ‫‪65‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫کنند»‪.‬او که کالم اغازین خود را با تکیه بر دستاورد برجام‬ ‫و انتخابات خواندن این قرارداد‪ ،‬شــروع کرده بود‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«مردم در ‪ ٢٩‬اردیبهشــت انتخاب کردند که سیاست های‬ ‫نفتی به همین گونه ادامه پیدا کند‪».‬‬ ‫زنگنه همچنین تاکید کــرد که مانعی بــرای حضور‬ ‫شرکت های امریکایی برای مشــارکت در پروژه های نفتی‬ ‫ایران وجــود ندارد؛ بلکــه این دولت امریکاســت که مانع‬ ‫برایشان ایجاد می کند‪.‬‬ ‫زنگنه همچنین پاســخ منتقدانش را هم داد و گفت‪:‬‬ ‫«امضای قرارداد توســعه فاز ‪ ۱۱‬پارس جنوبی نخســتین‬ ‫قراردادی است که در قالب ‪ IPC‬امضا می شود و من اعالم‬ ‫می کنم کــه همه مراحــل الزم بــرای اخذ مجوزهــا برای‬ ‫امضای این قرارداد از طریق شــرکت ملی نفت ایران طی‬ ‫شده است‪».‬‬ ‫او در ادامه با اشاره به برخی صحبت ها مبنی بر اینکه‬ ‫گفته می شود امروز باتوجه به امضای قرارداد با توتال‪ ،‬روز‬ ‫اتش به اختیار بودن اســت‪ ،‬گفت‪« :‬ملــت ایران تصمیم‬ ‫گرفت که این قراردادها امضا شود‪ .‬عده ای به برکت ازادی‬ ‫در ایران این حرف ها را می زنند اما از این طرف هم کســی‬ ‫اســتقبال نکرده اســت‪ .‬قانون حاکم بر قــرارداد‪ ،‬قوانین‬ ‫حاکمیتی نظام جمهوری اســامی اســت و طبق مصوبه‬ ‫هیات دولت بایــد هیات هفت نفره ای عــدم مغایرت مفاد‬ ‫قرارداد با مصوبات هیات دولت را تایید می کرد که شــامل‬ ‫چهار نفر وزیر سابق و سه مقام ارشد دیگر است که مفاد این‬ ‫قرارداد را تایید کردند‪».‬‬ ‫بر اساس گزارش رسمی توتال که در وب سایت رسمی‬ ‫ان شرکت منتشر شده است‪ ،‬پاتریک پویان‪ ،‬مدیر اجرا یی‬ ‫توتال‪ ،‬بعــد از امضای توافــق گفت این قــرارداد بزرگ‪،‬‬ ‫صفحه ای جدید در بازگشت این شــرکت به ایران باز کرد و‬ ‫شرکت توتال افتخار می کند اولین شرکتی است که قرارداد‬ ‫«ای پی سی» با ایران امضا کرده است‪.‬‬ ‫مدیرعامل توتال گفت‪« :‬توتال نخســتین شــرکت‬ ‫بین المللی بود که در سال‪ ١٩٩5‬به ایران امد و هم اکنون نیز‬ ‫نخستین شرکتی است که پس از تحریم ها به ایران بازگشته‬ ‫و این سبب افتخار شرکت ماســت‪ .‬می توانم بگویم امروز‬ ‫برای ما در شــرکت توتال یک روز تاریخی به شمار می اید‪.‬‬ ‫من می دانم که مردم ایران اهمیت زیادی به تاریخ می دهند‬ ‫و تاریخ همچنین نشانه ای از وفاداری است‪ ،‬همچنین مطلع‬ ‫هستم که همه شــما می دانید فعالیت های توتال در ایران‬ ‫تاریخی طوالنی دارد و ما سال ها با شرکت ملی نفت ایران‬ ‫در پروژه های نفت و گاز مشارکت داشته ایم‪».‬‬ ‫به گفته پویان‪ ،‬توتال نخستین شرکت بین المللی بود‬ ‫که در سال‪ ١٩٩5‬میالدی به ایران امد و برای توسعه میدان‬ ‫سیری قرارداد امضا کرد و همچنین با شرکت ملی نفت ایران‬ ‫برای توسعه فازهای ‪ ٢‬و ‪ ٣‬پارس جنوبی همکاری کرد‪.‬‬ ‫اکنون هــم پس از لغو تحریم ها نخســتین شــرکت‬ ‫بین المللی هستیم که به ایران برمی گردیم و این مایه غرور‬ ‫و افتخار اســت که برای امضای نخستین قرارداد در قالب‬ ‫الگوی جدید قراردادهــای نفتی به این کشــور امده ایم‪.‬‬ ‫روحیه پیشتازی یکی از پنج شعار اصلی توتال است و اکنون‬ ‫می توانم بگویم توتال دوباره یک شــرکت پیشتاز در ایران‬ ‫است‪ .‬من نمی دانم مذاکرات (برجام) سخت بودند یا نه؛‬ ‫اما انها کارامد و سریع بوده اند‪ ،‬زیرا فقط ‪ ١٨‬ماه از امضای‬ ‫تفاهم نامه های پاریس با حضــور رئیس جمهوری ایران و‬ ‫فرانسه گذشته است‪ .‬الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران‬ ‫دو ویژگی دارد که ما را متقاعــد می کند برای اقتصاد ایران‬ ‫سوداور است؛ نخست این یک قرارداد‪٢٠‬ساله است‪ ،‬ما‪٢٠‬‬ ‫سال در ایران خواهیم بود و این تعهدی بلندمدت است‪».‬‬ ‫او با تاکید بر اینکه می توانم به شما تضمین دهم که‬ ‫توتال برای ‪ ٢٠‬سال و بیشتر به کشــور شما متعهد خواهد‬ ‫بود‪ ،‬افزود‪« :‬دوم اینکه در این قرارداد‪ ،‬رهبری کنسرسیوم‬ ‫و مدیریت پروژه با توتال اســت که این برای حداکثرکردن‬ ‫تولید مفید اســت؛ زیرا دقیقا چیزی اســت که یک شرکت‬ ‫بزرگ نفت و گاز مانند توتال باید ان را برای کشورها محقق‬ ‫کند‪ .‬بی گمان توتال از پیمانکاران ایرانی استفاده خواهد‬ ‫کرد و سرانجام توسعه صنعت نفت و گاز به کل اقتصاد ایران‬ ‫کمک می کند‪ .‬من بــه وزیر قول دادم بیــش از ‪ 5٠‬درصد‬ ‫تامین کاالی فــاز ‪ ١١‬پارس جنوبی به شــرکت های ایرانی‬ ‫داده خواهد شد‪».‬‬ ‫توتال نیامده می رود؟‬ ‫در میان تحوالت در این مورد برخی منتقدان گفته اند‬ ‫که در صورت ابالغ تحریم های جدید علیه ایران از سوی‬ ‫رئیس جمهور امریکا‪ ،‬احتمال حضور شــرکت توتال برای‬ ‫توســعه فاز ‪ 11‬پارس جنوبی کاهش خواهد یافت و کشور‬ ‫ایران باید هزینــه زیادی را بابــت عدم اعتماد بــه توان و‬ ‫تجربه شرکت های داخلی برای توسعه این فاز پارس جنوبی‬ ‫پرداخت کند‪ .‬قضیه از این قرار اســت که توتال شــریک‬ ‫قطری ها در توســعه بخش قطــری این میدان مشــترک‬ ‫گازی با استفاده از مدل قراردادی مشارکت در تولید است‬ ‫و به دلیل جذاب تر بودن این قرارداد اولین شــائبه ای که‬ ‫به ذهن می رسد این است که این شرکت از ‪ 2‬طریق ایران‬ ‫را دچار زیان کند‪ .‬اول از محل تاخیــر در راه اندازی فاز ‪11‬‬ ‫و دوم با اســتفاده از اطالعات در اختیار خــود از وضعیت‬ ‫میدان ایران و در اختیار گذاشــتن این اطالعات به طرف‬ ‫قطری‪ ،‬تصمیماتی اتخــاذ کند که منافع شــرکت توتال و‬ ‫قطر بر منافع کشــور ایران مقدم گردد‪ .‬ایــن گمان زمانی‬ ‫قوت بیشــتری می گیرد که توتال هنوز سند محرمانگی را‬ ‫به امضا نرسانده اســت‪ .‬بر این مبنا توتال پیش از تحویل‬ ‫گرفتن اطالعات مخازن نفــت و گاز باید ســند رازداری و‬ ‫حفظ محرمانگــی (‪ )Confidentiality Agreement‬این‬ ‫اطالعات را به امضا برســا ند و در مقابــل این اطالعات به‬ ‫کشور ایران ضمانت حفظ این اطالعات را بدهد‪ .‬از طرف‬ ‫دیگر تالش وزارت نفت برای واگذاری فاز ‪ 11‬پارس جنوبی‬ ‫را می توان پشــت پای این وزارتخانــه در حمایت از توان‬ ‫داخلی در انجام پروژه های فنی و مهندسی دانست‪ .‬چراکه‬ ‫شــرکت هایی در داخل کشور هســتند که توانایی و تجربه‬ ‫توســعه این فاز از پارس جنوبی را دارند که توســعه فاز ‪12‬‬ ‫پارس جنوبی شاهد این مدعی است‪ .‬بهمن ماه ‪ 95‬توتال‬ ‫اب پاکی ر ا روی دستان وزارت نفت ریخت و عنوان داشت‬ ‫که «توتال بــه قانون های بین المللی احتــرام می گذارد و‬ ‫اگر تغییری در قراردادی که امضا کردیــم به وجود بیاید‪،‬‬ ‫ما مجبور به اطاعت هســتیم»‪ ،‬به عبارت دیگر در صورت‬ ‫اعمال تحریم هــای جدید این شــرکت وظیفــه ای برای‬ ‫انجام تعهدات خود ندارد و کشور ایران باز باید شاهد تعلل‬ ‫این شــرکت فرانســوی برای غارت این منبع عظیم گازی‬ ‫از ســوی قطر باشــد‪ .‬حال انکه در هفته گذشــته مجلس‬ ‫ســنای امریکا طرح جامعی را که خواستار تحریم ایران به‬ ‫ بهانه های مختلف اعم از برنامه موشــکی‪ ،‬حقوق بشــر و‬ ‫انتقال تسلیحاتی است به تصویب رســاند‪ .‬این طرح باید‬ ‫به تایید مجلس نمایندگان امریکا برســد و پس از ان برای‬ ‫تایید نهایی‪ ،‬نیازمند امضــای رئیس جمهور امریکا خواهد‬ ‫بود‪ .‬به عبارت دیگــر در صورت ابالغ این تحریم توســط‬ ‫رئیس جمهــور امریکا توتــال عمال هیچ اقدامــی را برای‬ ‫توسعه فاز ‪ 11‬انجام نخواهد داد‪.‬‬ ‫بررسی قرارداد ایران با توتال در مجلس‬ ‫اما در ادامه تحوالت در این مورد هدایت الله خادمی‪،‬‬ ‫عضو هیات رئیسه کمیســیون انرژی مجلس گفته است‪:‬‬ ‫«این کمیسیون قرارداد وزارت نفت با شرکت توتال درباره‬ ‫فاز ‪ ۱۱‬پارس جنوبی را بررسی می کند‪ .‬یکی از دالیل تاخیر‬ ‫اغاز این فاز این بود که شرکت توتال در سال های گذشته‬ ‫برای اغاز این فاز اعالم امادگی کرد و بخشی از اطالعات در‬ ‫خصوص این فاز را دریافت کر د اما در نهایت با شرکت های‬ ‫قطری قرارداد منعقد کرد‪ ».‬نایب رئیس کمیسیون انرژی‬ ‫مجلس با بیان اینکه وزارت نفت تمایل داشــت تا توســعه‬ ‫فاز ‪ 11‬از طریق شــرکت خارجی انجام شــود‪ ،‬گفته است‪:‬‬ ‫«یکی از دالیــل وزارت نفت اســتفاده از فاینانس به دلیل‬ ‫حجم عظیــم مالی برای توســعه این فاز بــود‪ .‬امیدواریم‬ ‫وزارت نفت قرارداد غیرقابل تفســیر با شرکت توتال منعقد‬ ‫کند و نظارت مناســبی هم بر اجرای قرارداد وجود داشــته‬ ‫باشــد و همچنین امیدواریم شــرکت توتال هــم در موعد‬ ‫مقرر پــروژه را تحویــل داده و کار را نیمــه کاره رها نکند‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه در روز های اینده هیات رئیسه کمیسیون‬ ‫انــرژی مکاتباتی بــا وزارت نفت بــرای دریافت اطالعات‬ ‫قرارداد منعقد شده‪ ،‬خواهد داشــت‪ ،‬تصریح کرده است‪:‬‬ ‫«پس از ارسال اطالعات قرارداد با شرکت توتال‪ ،‬موارد در‬ ‫کمیسیون بررسی و در صورت لزوم به موضوع قرارداد ورود‬ ‫پیدا می کنیــم‪ .‬همچنین برای اینکه اعضای کمیســیون‬ ‫انــرژی باتوجه بــه بعد نظارتــی مجلس بیشــتر در جریان‬ ‫جزئیات قرراداد با شــرکت توتــال قرار گیرنــد‪ ،‬در صورت‬ ‫لزوم از وزیر نفت یا مسئوالن این وزارتخانه برای حضور در‬ ‫کمیسیون دعوت به عمل می اورند‪».‬‬ ‫منتقدان سرسخت‬ ‫امضای ایــن قرار داد بــا انتقادهای تنــدی در ایران‬ ‫مواجه شده است‪ .‬اولین منتقد این قرارداد علیرضا زاکانی‬ ‫بود که گفت‪ « :‬این اقدام غیرقانونی توسط اقای زنگنه در‬ ‫زمانی رقم می خورد که فرانسه همه ظرفیت های خود را در‬ ‫اختیار خائنین به کشور و داعش های ایرانی یعنی گروهک‬ ‫منافقین قرار داده تا علیه ملت ایــران توطئه نمایند‪ .‬امروز‬ ‫مهمترین وظیفه برعهده نمایندگان مجلس و مســئوالن‬ ‫دســتگاه های نظارتی کشــور و همه افــراد عالقه مند به‬ ‫پیشرفت ایران اســت که باید جلوی این اقدام ناصواب را‬ ‫بگیرند‪ .‬در امر اتش به اختیار قرار شد هر جا قرارگاه و مرکز‬ ‫فرماندهی در کشــور مختل بود‪ ،‬جوانان فکور و با همت‪،‬‬ ‫اقدامات ابداعی‪ ،‬تمیــز و خودجوش خــود را انجام دهند‬ ‫و متاســفانه قرارداد ‪ IPC‬محصول این دســت اختالالت‬ ‫است‪ .‬هر کس ســکوت کند فردا در برابر نسل های اینده‬ ‫ایران عزیز و فراتر از ان در پیشگاه الهی پاسخی نخواهد‬ ‫داشت‪ .‬دوستداران انقالب اسالمی‪ ،‬عزیزان میهن دوست‬ ‫و تالشگر برای سربلندی ایران‪ ،‬سروران عالقه مند به پاکی‬ ‫و صداقت‪ ،‬بزرگواران خیرخواه برای جوانان و اینده این مرز‬ ‫و بوم اینجا موضوعی اصلی است نه فرعی‪ ،‬وقت اتش به‬ ‫اختیار‪ ،‬فریاد کشیدن و اقدام مناســب است و اتش بس‪،‬‬ ‫هر چند یکطرفه جایز نیست‪».‬‬ ‫امــا در میان منتقــدان ســید احمد علم الهــدی نیز‬ ‫قرار داشــت‪ .‬او بــا انتقاد از امضــای توتال گفته اســت‪:‬‬ ‫«می خواهند مردم را از یک حرکت استثماری و استعماری‬ ‫غرب غافل نگه دارند‪ .‬متوجه شدیم قرارداد ایران با توتال‬ ‫فرانسه منعقد شده و پشت پرده قرارداد‪ ،‬واگذاری ‪ 75‬درصد‬ ‫این قرارداد به شــرکت فرانسوی اســت‪ ،‬ایا مساله فناوری‬ ‫اســتخراج نفت و گاز مهم تر از فناوری هسته است؟ برای‬ ‫فناوری هسته ای ایمان‪ ،‬این همه سرمایه گذاری نکردیم‬ ‫که ‪ 75‬درصد ثروت ملی را مجانی به دیگری بدهیم‪».‬‬ ‫روزنامه کیهان هم در مطلبی در این مورد نوشت‪« :‬در‬ ‫میان هیاهوی دولت و رسانه های حامی اش‪ ،‬فرانسوی ها‬ ‫جایزه ای از دولت یازدهم دریافت کردند که بهت همگان را‬ ‫برانگیخت‪ .‬شاید خود فرانسوی ها هم تصور نمی کردند که‬ ‫پس از سال ها خیانت علیه ایران و زدن ضربه های اشکار‬ ‫و پنهان به این کشــور‪ ،‬بدون کوچکتریــن مانعی‪ ،‬چنین‬ ‫پاداشی دریافت کنند‪».‬‬ ‫این روزنامه در ادامه نوشته است‪ « :‬دولت یازدهم به‬ ‫اقتصاد‬ ‫تکاپو افتاده تا به هر قیمت نشان دهد وعده رفع تحریم ها و‬ ‫کارایی برجام هسته ای جواب داده است‪ .‬به طوری که زنگنه‬ ‫پس از انعقاد قرارداد‪ ،‬ان را دستاورد برجام دانست‪ .‬به این‬ ‫ترتیب ممکن اســت دولت یازدهم و دوازدهم برای جذب‬ ‫سرمایه گذاری خارجی به هر کاری دست زده و هر تضمینی‬ ‫بدهد تا ثابــت کند برجام نتیجــه داده‪ ،‬در حالی که ممکن‬ ‫است در این رابطه برخی مصالح و منافع کشور قربانی شود‪.‬‬ ‫فرانســوی ها فقط به منافع خود می اندیشــند و اگر اندکی‬ ‫احســاس خطر کنند‪ ،‬از وعده و قرار خود عقب می کشند‪،‬‬ ‫این را از صحبت هــای پاتریک پویــان‪ ،‬مدیرعامل توتال‬ ‫می توان دریافت وقتــی می گوید «باید احتمال برگشــت‬ ‫دوباره تحریم هــا (‪ )SAnap - baks‬را در نظر بگیریم» باید‬ ‫احتمال تغییر قوانین و مقــررات را نیز لحاظ کنند‪ ».‬دولت‬ ‫حاضر نیست بپذیرد پنجره برجام تقریبا بسته شده و با اجرای‬ ‫تحریم های جدید امریکا‪ ،‬حتی کرکره پنجره برجام نیز پایین‬ ‫خواهد امد‪ .‬راه بیرون امدن از وضع موجود نیز اوال پذیرش‬ ‫حقیقت فوق و ثانیا تمرکز توان کارشناســی بــرای اتخاذ‬ ‫تصمیماتی اســت که ما را از تنگناهای موجود عبور دهد‪.‬‬ ‫هنوز فرصت هست‪ ،‬راهکارهای عملیاتی هم هنوز وجود‬ ‫دارد‪ ،‬اما خدا می داند دولت چه وقت بیدار خواهد شد‪».‬‬ ‫بازتاب های خارجی قرارداد با توتال‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫پاتریک پویان‪ ،‬رئیس و مدیر شرکت فرانسوی توتال‬ ‫ماه ها نگران بود که قرارداد سرمایه گذاری در ایران‬ ‫نهایی نشود‪ .‬وی به خصوص نگران بود که دولت ‬ ‫ترامپ تالش کند توافق هسته ای سال ‪ 2015‬با ایران‬ ‫را لغو کند‬ ‫اقتصاد‬ ‫در میان واکنش های بین المللــی به قرار داد توتال با‬ ‫ایران‪ ،‬بلومبرگ با اشــاره به امضای قرارداد توتال با ایران‬ ‫نوشته اســت‪« :‬ایران یکی از معدود ســرزمین های پر از‬ ‫ثروت و ِ‬ ‫سود هنوز کشف نشده برای شرکت های نفتی جهان‬ ‫است‪ .‬توتال که حضور چندانی در صنعت شیل امریکا که‬ ‫در حال متحول کردن بازارهای گاز جهان است ندارد‪ ،‬در‬ ‫نقاط مختلف جهان به دنبال یافتن میادین رقابتی اســت‪.‬‬ ‫این شرکت که تا قبل از تشدید تحریم ها و خروج از ایران در‬ ‫سال‪ 2009‬در میدان پارس جنوبی کار کرده‪ ،‬این کشور را به‬ ‫خوبی می شناسد و از این رو منافعی در بازار ایران برای خود‬ ‫متصور است‪ .‬توتال همچنین در زمینه مدیریت تحریم ها در‬ ‫کشورهای دیگر از جمله روسیه صاحب تجربه است‪ .‬توتال‬ ‫در روســیه ســهمی ‪ 20‬درصدی در یک پروژه عظیم تولید‬ ‫ال ان جی در قطب شمال دارد‪ ».‬احمد بن سالم‪ ،‬تحلیلگر‬ ‫موسسه اودو ســکیوریتیز در این باره گفت‪« :‬شرکت های‬ ‫ زیادی از جمله شل و انی می خواستند اولین شرکتی باشد‬ ‫که به ایران برمی گردند‪ ...‬تبدیل شــدن به اولین شرکتی‬ ‫که در این ایران پســابرجام پا می گذارد و باز نگه داشــتن‬ ‫دفتر شرکت (در طول تحریم ها) از سوی مسئوالن ایرانی‬ ‫اقدامی خیلی مثبت تلقی می شــود‪ .‬توتــال از این پس در‬ ‫جایگاه خوبی برای به دست اوردن پروژه های جدید احتمالی‬ ‫در ایران قرار خواهد داشت‪ ».‬همایون فشارکی‪ ،‬تحلیلگر‬ ‫موسسه وود مکنزی هم در این باره گفت‪« :‬برای توتال یک‬ ‫میلیارد دالر رقم خیلی بزرگی نیست‪ .‬بنابراین ریسک های‬ ‫مالی این قرارداد برای این شــرکت نســبتا پایین است‪ .‬تا‬ ‫زمانی که دونال د ترامپ در کاخ سفید باشد‪ ،‬دشوار می توان‬ ‫ریسک های سیاسی را پیش بینی کرد‪ ».‬فیلیپ چالدک‪،‬‬ ‫تحلیلگر مسائل نفت و گاز در موسسه بلومبرگ اینتلیجنس‬ ‫در لندن هم گفــت‪« :‬ایران یکی از معــدود الدورادوهای‬ ‫(سرزمین پر از ثروت و سود) برای شرکت های نفتی جهان‬ ‫اســت‪ ...‬می دانید که نفت و گاز انجا وجود دارد‪ ،‬بنابراین‬ ‫اکتشــاف کمی الزم اســت و هزینه تولید نفــت هم پایین‬ ‫است‪ ...‬ریســک (بازار ایران) قابل توجه است‪ ،‬اما منافع‬ ‫حضور در انجا بزرگتر از ریسکش است‪ ».‬رابین میلز‪ ،‬رئیس‬ ‫موسسه مشورتی قمر انرژی در دوبی هم در خصوص ابعاد‬ ‫سیاسی قرارداد توتال با ایران گفت‪« :‬این قرارداد موجب‬ ‫می شود در صورت تالش های (امریکا) برای وضع تحریم‬ ‫بیشــتر علیه ایران‪ ،‬فرانســه و چین‪ ،‬برخی پوشــش های‬ ‫دیپلماتیک برای ایران فراهم کنند‪».‬‬ ‫نیویورک تایمز هم با اشاره به امضای قرارداد توتال با‬ ‫ایران نوشت‪« :‬از نظر توتال‪ ،‬مزایا و منافع سرمایه گذاری‬ ‫در ایران به ریســک ها و ضرر های احتمالی اش می چربد‬ ‫و این شرکت توانسته شرایط بســیار بهتری نسبت به انچه‬ ‫در گذشــته پیشــنهاد شــده بود از ایران بگیــرد‪ .‬پاتریک‬ ‫پویان‪ ،‬رئیس و مدیر شرکت فرانسوی توتال ماه ها نگران‬ ‫بود که قرارداد ســرمایه گذاری در ایران نهایی نشود‪ .‬وی‬ ‫ت ترامپ تالش کند توافق‬ ‫به خصوص نگران بود که دولــ ‬ ‫هسته ای ســال ‪ 2015‬با ایران را لغو کند‪ .‬وی در ماه فوریه‬ ‫در مصاحبــه ای گفته بــود‪« :‬اگر یکی از طرف هــا از این‬ ‫توافق خارج شــود‪ ،‬ما قــادر به ســرمایه گذاری نخواهیم‬ ‫بود‪ ».‬صرف نظــر از اینکه این قــرارداد راه را بــرای ورود‬ ‫دیگر شــرکت های غربی به ایران هموار می کند و ممکن‬ ‫است راه توتال را به قراردادهای بیشتری در ایران باز کند‪،‬‬ ‫تصمیم این غول انرژی فرانسوی تبعات گسترده تری دارد‪.‬‬ ‫اگ ر ترامپ تصمیم به لغو توافق هســته ای بگیرد یا امریکا‬ ‫تحریم های بیشــتری علیه تهــران وضع نمایــد‪ ،‬قرارداد‬ ‫فاز ‪ 11‬پارس جنوبی توتال را در معرض ریســک هایی قرار‬ ‫می دهد‪ ».‬همایون فشارکی‪ ،‬تحلیلگر موسسه وود مکنزی‬ ‫در این باره گفت‪« :‬این قراردادی است که همه منتظرش‬ ‫بودند‪ ...‬ایــن قرارداد تا حــد زیادی یک نمونه به دســت‬ ‫ن که با هیکل تنومنــدش قبال یک بازیکن‬ ‫می دهد‪ .‬پویــا ‬ ‫راگگی بــوده‪ ،‬ظاهرا قمــار حساب شــده ای را انجام داده‬ ‫اســت‪ .‬ایران دارای منابع عظیم انرژی اســت و بر اساس‬ ‫امارهای بی پی بزرگترین ذخایر گازی اثبات شــده جهان و‬ ‫دومین ذخایر بزرگ نفتی در خلیج فارس را در اختیار دارد‪.‬‬ ‫توتال کامال با ان بخش از پارس جنوبی که قرار است‬ ‫در ان فعالیت کند اشــنایی دارد و باتوجه بــه اینکه همین‬ ‫شــرکت قبل از تحریم ها در پارس جنوبی بــرای ایران کار‬ ‫کرده‪ ،‬موجب شــده تا کار کردن برای شــرکت های بزرگ‬ ‫بین المللی در ایران غیرممکن شود‪ .‬هرچند مقامات نفتی‬ ‫ایرانی به سرسختی در مذاکرات شهرت دارند‪ ،‬اما استدالل‬ ‫پویان این بوده که با تبدیل شــدن توتال به اولین شــرکت‬ ‫بین المللی وارد شده به ایران‪ ،‬شرکت های نفتی بزرگ جهان‬ ‫نیز قراردادهای مهمی را با ایران منعقد خواهند ســاخت‪.‬‬ ‫وی با همین استدالل توانسته شرایط بسیار بهتری نسبت‬ ‫به انچه در گذشته پیشنهاد شده بود از ایران بگیرد‪ .‬اوضاع‬ ‫اشفته خاورمیانه از جمله تنش ها بین قطر و دیگر کشورهای‬ ‫عربی و خشونت ها در عراق و سوریه و سایر کشورها موجب‬ ‫نگرانی برخی شرکت ها شده اســت‪ .‬اما پویان این شرایط‬ ‫را فرصتی مهم برای ســرمایه گذاری می بیند‪ .‬وی در این‬ ‫باره گفت‪« :‬انچه خاورمیانه می تواند به ما پیشــنهاد دهد‪،‬‬ ‫داشتن منابعی با هزینه پایین است‪ ...‬شما می توانید (در‬ ‫انجا) کسب و کار پرســودی داشته باشــید‪ ».‬به هر حال‬ ‫قرارداد توتال بدون ریسک نیســت‪ .‬به ویژه دولت ترامپ‬ ‫که در حال بازنگری در رویکرد خود در قبال ایران اســت‪،‬‬ ‫ممکن اســت موضع خود در قبال تهران را سرســختانه تر‬ ‫کند و حتــی شــرکت های بین المللی را از ســرمایه گذاری‬ ‫در این کشور دلســرد نماید‪ .‬اما حداقل فعال دولت ترامپ‬ ‫به مفاد برجــام عمل کرده و معافیت ایــران از تحریم های‬ ‫هسته ای را تمدید کرده اســت‪ .‬ظاهرا از نظر توتال‪ ،‬مزایا‬ ‫و منافع ســرمایه گذاری در ایران به ریسک ها و ضرر های‬ ‫احتمالی اش می چربد‪.‬‬ ‫ریچارد مالینســون‪ ،‬تحلیلگر مســائل ژئوپلتیک در‬ ‫موسســه انرژی اســپکتس هــم در این باره گفته اســت‪:‬‬ ‫«تصمیم توتــال بــرای امضای قــرارداد توســعه فاز ‪11‬‬ ‫پــارس جنوبی یک نشــانه محتاطانه مثبت برای ســرمایه‬ ‫گذاری خارجی در بخش باالدســتی ایران است‪ ».‬هرچند‬ ‫ســرمایه گذاری ‪ 4.8‬میلیارد دالری توتــال موجب احیای‬ ‫صنعت انرژی ایران خواهد شــد که ســال ها به دلیل عدم‬ ‫ســرمایه گذاری فرصت رشــد و توســعه پیدا نکرده است‪،‬‬ ‫اما تمرکز اصلــی این پروژه روی بازار داخلی ایران اســت‪.‬‬ ‫این پروژه احتماال تاثیر چندانی بر بازارهای بین المللی که با‬ ‫مازاد عرضه گاز مواجه اند نخواهد داشت‪.‬‬ ‫همان طور که فایننشال تایمز در تحلیل خود نوشته‪،‬‬ ‫هرچند شرکت هایی نظیر رویال داچ شــل و انی ایتالیا هم‬ ‫موافقتنامه های اولیه ای با ایران منعقد کرده اند‪ ،‬اما مسیر‬ ‫پیش روی ترمیم صنعت انرژی ایران چندان هموار به نظر‬ ‫نمی رسد‪.‬‬ ‫مالینسون با اشاره به میدان ازادگان‪ ،‬دیگر پروژه نفتی‬ ‫ایران که به دلیل نامشــخص بودن سیاست تجاری اینده‬ ‫ایران‪ ،‬توســعه ان همچنان با تاخیر مواجه اســت گفت‪:‬‬ ‫«تحوالت دیگری که در حال رخ دادن است چندان مثبت‬ ‫نیستند‪ ».‬وی افزوده است‪« :‬مناقصه میدان نفتی ازادگان‬ ‫قرار بود فوری برگزار شود‪ ،‬اما بعدا ‪ 3‬یا ‪ 4‬ماه به تاخیر افتاد تا‬ ‫به شرکت های خارجی زمان بیشتری برای تحلیل وضعیت‬ ‫داده شــود‪ .‬این نشان می دهد که شــرکت های بزرگی که‬ ‫تهران واقعا خواهان جذب انهاست‪ ،‬عمدتا امادگی پذیرش‬ ‫تعهداتــی در ایــران را ندارنــد‪ .‬در حال حاضر رشــد تولید‬ ‫نفت ایران متوقف شــده و هر تاخیر جدید در روند بازگشت‬ ‫سرمایه گذاران خارجی به این کشور زمان رشد بیشتر تولید‬ ‫نفت این کشور را به تاخیر می اندازد‪».‬‬ ‫‪67‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫توافق با توتال چه تاثیری بر وضعیت منطقه ای ایران دارد؟‬ ‫سدشکنی‬ ‫علی خرم‬ ‫‪2‬‬ ‫کارشناس بین الملل‬ ‫قبل از اینکه وارد بحث اقتصادی ان بشویم باید اثار‬ ‫سیاســی و بین الملل ان که مهم تر و گویاتر اســت را نگاه‬ ‫کنیم‪ .‬االن شــرایط به گونه ای اســت که امریکا با رهبری‬ ‫دونالد ترامپ و تندروهای امریکایی کمر به مقابله با ایران‬ ‫بســته اند و از تمامی امکانات خود علیه ایران نیز استفاده‬ ‫می کنند و حتی دیگران را هم بسیج می کنند تا به موجی که‬ ‫انها ایجاد کرده اند بپیوندند‪ .‬درگذشته و از زمان اقای اوباما‬ ‫هم عربستان‪ ،‬اسرائیل و ترکیه بسیار انگیزه پیوستن به این‬ ‫مساله را داشتنند اما اوباما اجازه نمی داد که این سه دشمن‬ ‫یا سه رقیب منطقه ای ایران از حدود خود تجاوز کرده و مانع‬ ‫ایران در راه توافقات شوند‪ .‬همین مساله موجب شده بود تا‬ ‫عقده ای برای این سه کشور به وجود بیاید که چرا در توافق‬ ‫هسته ای‪ ،‬امریکا این قدر به ایران نزدیک شده که جلوی‬ ‫انها را می گیرد و به ایران میدان می دهد‪ .‬ما در ان موقع باید‬ ‫کمال بهره برداری از شــرایط را می کردیم و برای خودمان‬ ‫فرصت سازی می کردیم و شرایطی را فراهم می اوردیم که‬ ‫بعدتر که اوباما و جان کری می روند شرایط برای ما سخت‬ ‫نشود‪ .‬اما بعد از اینها رسیدیم به موقعیتی که این سه کشور‬ ‫مذکور‪ ،‬مانند گرگ از بند رها شده و به مقابله با ایران پرداختند‬ ‫و همان طور که می بینیم عربستان‪ ،‬اسرائیل و حتی بعضا‬ ‫ترکیه هرچه در توان دارند علیه ایران به کار می گیرند‪ .‬حاال‬ ‫این سه کشور و بلند پروازی های منطقه ای شان‪ ،‬به اضاف ه‬ ‫ترامپ و جمهوریخواهان و تندروهای منطقه ای همه دست‬ ‫به دست هم داده ان د تا جایی که منافقین مزدور را می خواهند‬ ‫زنده کنند تا به جان ایران بیفتد و به خیال شان حکومت ایران‬ ‫را عوض کند‪ .‬در چنین شرایطی که این قدر مساله حاد شده‬ ‫و عربســتان دارد از نظر مالی تمامی هزینه هــای تقابل با‬ ‫ایران را مثال به امریکا می پردازد‪ ،‬یا حتی تمامی هزینه های‬ ‫منافقین را در جهت تعارض با ایران می پردازد‪ ،‬همه جهان‬ ‫فکر می کنند که ایران رو به افول است‪ .‬اما وقتی که چنین‬ ‫قراردادی از سوی اروپا با ایران بسته می شود‪ ،‬این قرارداد‬ ‫اثار سیاسی و بین المللی زیادی با خود به همراه دارد‪ .‬قطعا‬ ‫می دانید که بعد از اینکه اقای ماکرون و خانم مرکل در المان‬ ‫دیدار و توافق کردند که از ایران حمایت کنند‪ ،‬شرکت توتال‬ ‫امد و اعالم امادگی کرد تا این قرارداد را منعقد کند و ظرف‬ ‫چند روز هم این اتفاق افتاد‪ .‬معنای این مســاله این است‬ ‫که اروپا متوجه موضوع است و به همین خاطر نمی خواهد‬ ‫تسلیم روند مورد نظر ترامپ‪ ،‬جمهوری خواهان‪ ،‬عربستان‪،‬‬ ‫اسرائیل و ترکیه شود‪ .‬این مساله هم برای ما اموزنده است‬ ‫و هم برای رقبا و دشمنان منطقه ای و جهانی ما‪ .‬پس ما هم‬ ‫باید ســیگنال را درســت دریافت کنیم و بدانیم که وارد چه‬ ‫پروســه ای شــده ایم و این نگاهی را که در المان و فرانسه‬ ‫به وجود امده است ‪ ،‬تقویت کنیم‪ .‬بدون شک این قرارداد‬ ‫اثار اقتصادی‪ ،‬مالی و سرمایه گذاری فراوانی هم دارد‪ .‬از‬ ‫نظر اقتصادی و مالی معنایش این است که راه باز می شود‬ ‫برای انکه ســرمایه گذاری های کوچک تر و یا شــاید حتی‬ ‫ســرمایه گذاری های بزرگ تر با ایران انجام شــود‪ .‬بعد از‬ ‫توافق ایرباس و بو ئینگ شاید این مهم ترین توافق در حال‬ ‫انجام باشد و می تواند ایران را از تکنولوژی های درجه اول و‬ ‫دوم اروپا بهره مند کند؛ می تواند شغل ایجاد کند‪ ،‬پول ملی‬ ‫را تقویت کند‪ ،‬جایگاه اقتصادی‪ ،‬مالی و بین المللی ایران را‬ ‫تقویت کند‪ ،‬می تواند برای بانکداران اروپایی‪ ،‬امریکایی و‬ ‫اسیایی سیگنال مثبتی باشد تا امریکایی ها هم بفهمند که از‬ ‫راه خصومت و دشمنی نمی توانند به نتیجه ای برسند و ایران‬ ‫می تواند ثبات خودش را حفظ بکند‪ .‬االن که اروپایی ها این‬ ‫پیام را به ایران داده اند ایران هم باید همین راه را پیش بگیرد‬ ‫و سعی کند که مشکالت موجود را برطرف کند و تهدیدات‬ ‫را یکی بعد از دیگری تبدیل به فرصت کرده و از این فرصت‬ ‫ایجاد شده کمال بهره برداری را داشته باشد‪ .‬اینها مستلزم‬ ‫این است که موضوع در کشور نیز به درستی بررسی شود‪.‬‬ ‫نه اینکه مجددا یک تفسیرها و تعبیرهایی که خیلی دور از‬ ‫واقعیت است و ناشی از طرح توطئه و توهم است‪ ،‬مطرح‬ ‫شــود و همین اروپایی ها که اقبال نشــان داده انــد را هم‬ ‫پشیمان کند‪ .‬یعنی حفظ این شرایط و این فرصت منوط به‬ ‫این است که کسانی که در ایران رسانه در دست دارند حامی‬ ‫ این جریان باشند؛ نه اینکه اینها خودشان بخشی از معضل‬ ‫باشند و مانند حمالتی که به توافق هسته ای کردند به این‬ ‫مسائل هم حمله کنند و اقداماتی شبیه ان را تکرار کنند و در‬ ‫عمل راه را برای در تنگنا قرار گرفتن ایران فراهم کنند‪ .‬اینها‬ ‫بستگی به خود ما دارد که چطور این شرایط را خوب به نفع‬ ‫خودمان به اجرا دربیاوریم یا عکــس ان عمل کنیم و راه را‬ ‫برای شکستن سد هایی که رقبا و دشمنان ما ایجاد کرده اند‪،‬‬ ‫هموار کنیم‪.‬‬ ‫توافق در خفا‬ ‫ایا ایران ریسک «اسنپ بک» را پذیرفت؟‬ ‫کاوه تقوی‬ ‫کارشناس بین الملل‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ســرانجام بعد از کش و قوس های فراوان نخستین‬ ‫قرارداد نســل ‪ IPC‬با کمپانی توتال منعقد شد و البد باید به‬ ‫مقامات محترم وزارت نفــت تبریک گفت‪ .‬عرض می کنم‬ ‫البد چون نه ان هواداران شادمان که امروز تیتر بفرمایید‬ ‫گالبی برجام و نــه مخالفان که ان را بازگشــت بــه قبل از‬ ‫ملی شدن صنعت نفت می دانند اصال قرارداد را ندیده اند‪.‬‬ ‫همه چیز محرمانه و در خفا با داده های رســانه ای بســیار‬ ‫ناقص و تحلیل های ناقص تر برگزار شده است‪.‬‬ ‫مجددا اســتدالل برای این پنهان کاری ان است که‬ ‫اساســا قراردادهای نفتی از خوف رقبا محرمانه هســتند و‬ ‫باز پاســخ این اســت که همین حاال با یک سرچ مختصر‬ ‫در اینترنت به راحتی اطالعاتی واضح‪ -‬به مراتب واضح تر‬ ‫از اطالع رســانه ای قطره چکانی در ایران‪ -‬از قرارداد های‬ ‫موازی و دیگر توتال در کشــورهای دیگر مثال سنگال در‬ ‫درد سترس است‪.‬‬ ‫مجددا پیشنهاد می شود اگر واقعا امکان نشر قرارداد‬ ‫نیست‪ ،‬یک فکت شیت از ان در دسترس عموم قرار گیرد‪.‬‬ ‫کل پرونده هسته ای ایران با یک دست بلند کردن محرمانه‬ ‫شروع شد‪.‬‬ ‫در این فضــای عجیب رســانه ای دربــاره چیزی که‬ ‫نمی دانیم چیســت بعضی تحلیل ها برای پیروزی ســازی‬ ‫از این قرارداد بسیار اسباب تاســف است‪ .‬مثال مطلبی که‬ ‫یک فعال سیاســی امروز از خبرنگاری ظاهرا بی اطالع از‬ ‫روندهای تحریمی باز نشــر کرده اند به شدت باعث تعجب‬ ‫اســت‪ .‬در این مطلب با مقایســه قــرارداد فعلــی توتال با‬ ‫قرارداد منعقده در دوران اصالحات از پیروزی دیپلماسی بر‬ ‫تحریم های یکجانبه گفته شده است و اینکه اکنون حسن‬ ‫روحانی با موفقیت بین اروپا و امریکا شکاف انداخته است‬ ‫و توتال با ســرمایه گذاری در بازار ایران یک ریســک یک‬ ‫میلیارد دالری کرده است و«وطنم پاره تنم!»‬ ‫اوال مبلغ یک میلیارد دالر مربوط به کل کنسرســیوم‬ ‫است و طبعا اورده توتال برابر با ‪ 510‬میلیون دالر است‪ .‬ثانیا‬ ‫اساسا ادامه تزریق اورده بعد از این مرحله مشروط است و‬ ‫اعالم اینکه قرارداد‪ 4.8‬میلیاردی منعقد شده بیش از واقعی‬ ‫بودن‪ ،‬رسانه ای است‪.‬‬ ‫ثالثــا در انتهای ســال ‪ 95‬قــراردادی بــرای فروش‬ ‫یک ساله نفت خام با توتال بسته شده است که عمال تمام‬ ‫ریســک های ســرمایه گذاری توتال ‪ -‬از این رقم نسبتا کم‬ ‫‪ 510‬میلیون تا ارقام بزرگتر‪ -‬را می پوشاند و توتال عمال یک‬ ‫ضمانت نقد نقد برای وقوع هر واقعه ای دارد‪.‬‬ ‫رابعا مجموع داده ها نشان می دهد که متاسفانه ایران‬ ‫ریسک اســنپ بک را به عهده گرفته است‪ ،‬بر این اساس‬ ‫حتی فراتر از تضمین نقدی بند قبل‪ ،‬عمال مسئولیت جبران‬ ‫خسارات هر نوع بازگشت تحریم ها به هر دلیل با ایران است‬ ‫و در این فرایند حتی در صورت اعمال تحریم های بســیار‬ ‫شدیدتر از ‪ 90‬و ‪ ،91‬ریسک تعهدات مرتبط با اسنپ بک ما‬ ‫را وادار می کند کامال یکجانبه تمام تعهدات خود در برجام‬ ‫را اجرا کنیم‪.‬‬ ‫خامسا اگر چه اسم تحریم های زمان دولت اصالحات‬ ‫ایسا بوده و اســم تحریم فعلی هم ایسا است‪ ،‬اما این کجا‬ ‫و ان کجــا؟ از ان روز تا به حال ده ها الیه حقوقی به ایســا‬ ‫اضافه شــده که به لحاظ جنس و نوع عمل کال ان را تغییر‬ ‫ماهیت داده است‪.‬‬ ‫سادســا این تصور که بــا برجام تحریم هــای ثانویه‬ ‫برداشته شده است و ما بین امریکا و اروپا فاصله انداخته ایم‬ ‫شاید برای رای اوردن خوب باشد اما هیچ جایش به واقعیت‬ ‫نمی خورد‪ .‬تمام تحریم های موجود هم ثانویه است‪ -‬اس‬ ‫دی ان و یوترن دالر تنها دو نمونه از این تحریم هاست‪ -‬هم‬ ‫اجرا و عدم اجــرای ان نیاز به هیچ اجمــاع بین المللی ای‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫می شــود موارد فوق را نشــنید و ان را به اســم گفتار‬ ‫مخالفینی که دست شــان از قراردادهای چرب کوتاه شده‬ ‫است یا کاســبان تحریم دور انداخت‪ .‬اما ایا این موضوع‬ ‫چیزی از حقیقت را تغییر می دهد؟‬ ‫معمای بانکی‬ ‫مهمترین ســوالی که این روزها ســپرده گذاران بانکی را به خود مشــغول‬ ‫می کند‪ ،‬این نکته است که سرنوشت سپرده ها پس از ادغام بانک ها و موسسات‬ ‫چه می شــود؟ و ســئوال دیگر اینکه ایا به محض ادغام‪ ،‬امکان نقد شــوندگی‬ ‫سپرده هایی که در بانک یا موسسه ادغامی است‪ ،‬وجود خواهد داشت؟‬ ‫اقتصاد‬ ‫داستان«بانک ها»‬ ‫ایا «ادغام»نسخهمناسبی‬ ‫برایعبورازشرایطفعلیاست؟‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪1‬‬ ‫تا همین چند ماه پیش بود کــه غیرمجازهای بانکی‬ ‫با پیشنهادهای جذاب و ســودهای غیرقابل باور در نظام‬ ‫بانکــی ســپرده گذاران و مشــتریان بانک هــای مجاز را‬ ‫جذب خــود می کردنــد و در ایــن جریان هــزاران میلیارد‬ ‫منابع از بانک ها و موسســات دارای مجــوز بانک مرکزی‬ ‫خارج و به سمت انها روان شد‪.‬اما در دو تا سه ماه گذشته‬ ‫ظاهــرا روال معکوس شــده و با متشــنج شــدن فضا در‬ ‫بازار غیرمتشــکل پولی ســپرده های کالن در حال ورود‬ ‫به بانک هــای معتبر اســت‪.‬حاال در کنار ایــن ماجرا یک‬ ‫داســتان پیچیده دیگــر هم همزمــان دنبال می شــود‪:‬‬ ‫«ادغام بانک ها»‪.‬‬ ‫روایت یک رقابت‬ ‫تا حدود ســه ســال پیش و قبل از اغاز روند کاهشی‬ ‫ســود بانکی‪ ،‬بانک ها و موسســات مجاز و البتــه در کنار‬ ‫انها غیرمجازهــا در رقابتی تنگاتنگ هــر یک برای جذب‬ ‫باالتر منابع ســودهای کالنــی را در ویترین ســپرده های‬ ‫خود قرار می دادند تا جایی که همزمان با رشــد نرخ تورم‪،‬‬ ‫ســود بانکی تا بیش از ‪ ۳۰‬درصد نیز افزایش یافته بود‪ .‬در‬ ‫ادامه با کاهشــی شدن نرخ ســود و تصمیم بانک مرکزی‬ ‫و شــورای پول و اعتبار بــرای ریزش نرخ تــا ‪ ۲۲‬درصد و‬ ‫در نهایت با کاهش تــا ‪ ۱۵‬درصد تا به امروز‪ ،‬در دو ســال‬ ‫اخیر شرایط به ســمتی پیش رفت که فضایی برای جوالن‬ ‫موسســات غیرمجاز فراهم شــد تا بتوانند از موقعیتی که‬ ‫بانک ها موظف به کاهش نرخ ســود خود بودند‪ ،‬استفاده‬ ‫کرده و نرخ های باالتری را به مشــتریان پیشــنهاد دهند‪.‬‬ ‫در ایــن حالت بود کــه جــدای از رقابت مخربــی که بین‬ ‫مجازها و غیرمجازها در جذب سپرده شکل گرفت‪ ،‬منابع‬ ‫هنگفتی از بانک ها و موسسات مجازی که کمابیش سود‬ ‫مصوب بانکی را رعایت می کردند خارج شــده و به سمت‬ ‫غیرمجازها روانه شــد‪ ،‬به طوری که حتــی مدیران عامل‬ ‫بانک ها اذعان کردند هزاران میلیــارد تومان از نقدینگی‬ ‫انها در جریان فعالیت غیرمتعارف موسســات غیرمجاز و‬ ‫سودهای انحرافی که پرداخت می کنند به این موسسات‬ ‫اقتصاد‬ ‫روانه شده اســت‪ .‬به هر شکل با شــدت گرفتن برخورد با‬ ‫موسســات غیرمجاز و در نهایت فضایی کــه در ماه های‬ ‫گذشته در شبکه بانکی حاکم شده جریان به سمتی پیش‬ ‫رفت که با از دست دادن اعتباری که غیرمجازها نزد مردم‬ ‫برای خود ایجاد کرده بودند‪ ،‬اکنــون منابع در حال خروج‬ ‫از انها و سرازیر شد به ســمت بانک هاست‪.‬در مدت اخیر‬ ‫با شــایعه ورشکسته شــدن بانک ها و موسســات به ویژه‬ ‫غیرمجازها و همچنین اتفاقی که حتی برای موسسه مجاز‬ ‫کاسپین (با داشتن هشــت زیرمجموعه غیرمجاز) رخ داد‬ ‫و از ســویی دیگر با برخی اظهارات مقامات رســمی بانک‬ ‫مرکزی روال به گونــه ای دیگر رقم می خــورد‪ .‬مراجعه به‬ ‫بانک ها و جویا شدن نظر مدیران شعب از این حکایت دارد‬ ‫که اکنون فضا طوری است که مشــتریان بانک ها ترجیح‬ ‫داده اند در حدود دو تا سه ماه گذشته منابع خود را به سمت‬ ‫بانک هــای بزرگ تر ســوق دهند‪ ،‬در این مدت شــاهدیم‬ ‫حتی میلیاردها تومان پول را از موسسات غیرمجاز و حتی‬ ‫مجاز و در مــواردی بانک هایی که عنوان می شــود دچار‬ ‫تزلزل می شوند خارج کرده و در بانک های بزرگ تر سپرده‬ ‫می کنند‪ .‬مدیران بانکی دالیل این موضوع را شرایط اخیر‬ ‫نظام بانکی و فضای ملتهبی که در نتیجه به هم ریختگی‬ ‫موسســات اعتباری ایجاد شــده می داننــد‪ .‬در عین حال‬ ‫که عنــوان می کنند وقتــی در جریان تبلیغــات انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری کاندیداها از چند بانک و موسسه برای‬ ‫مانور انتخاباتی خود نام بردند‪ ،‬این امر موجب شد تا مردم‬ ‫حتی پول های خود را از این بانک هایــی که مجوز ندارند‬ ‫خارج کنند‪.‬موضوع دیگری که مورد اشاره مدیران بانکی‬ ‫قرار دارد به اظهارات رئیــس کل بانک مرکزی در روزهای‬ ‫ابتدایی امسال درباره سودهای بانکی بر می گردد‪ ،‬زمانی‬ ‫که عالی ترین مقام بانک مرکــزی اعالم می کند پرداخت‬ ‫سودهای باال از سوی بانک ها نشانه خوبی از شرایط بانک‬ ‫پرداخت کننده نبوده و نمی تواند ریسک ان را برای مشتری‬ ‫تضمین کنــد به طور حتم می تواند بر اطمینان مشــتریان‬ ‫اثرگذار بوده و با وجود دریافت سودهای باالت ر ترجیح دهند‬ ‫منابع خود را حفظ کرده و در بانک های مجاز سپرده کنند‪.‬‬ ‫به هر صورت اکنون ظاهرا روال سال های اخیر معکوس‬ ‫شده و دیگر فضای چندانی برای مانور موسسات غیرمجاز‬ ‫برای جذب سپرده نیست و در روالی متفاوت نقدینگی در‬ ‫حال خروج از غیرمجازها و وارد شدن به مجازها است‪.‬‬ ‫سرنوشت بانک ها پس از ادغام‬ ‫در شــرف ادغام و همچنین نهاد سیاســتگذار یعنی بانک‬ ‫مرکزی عنوان کرد و گفت‪« :‬دغدغه مهم ســپرده گذاران‬ ‫در همه جای دنیا‪ ،‬تضمین امنیت سپرده هایشــان است‪،‬‬ ‫هر چند در عملیات های ادغام هیچ گاه ســپرده گذاران و‬ ‫تســهیالت گیرندگان با تغییری روبه رو نمی شوند‪ ،‬اما باید‬ ‫توجه داشــت که بســنده کردن به تجربیات ازموده شده‬ ‫کافی نیست و اطالع رسانی در این حوزه ضرورت دارد‪».‬‬ ‫او اضافه کرده اســت‪« :‬ادغام بانک ها و موسسات‬ ‫مالی و اعتباری ادغام افقی تلقی می شود‪ ،‬به این معنا که‬ ‫دو ســازمان یا نهاد هم جنس در یکدیگر ادغام می شوند‪،‬‬ ‫از این رو ایــن مســاله در ترازنامه هــا‪ ،‬صورت های مالی‬ ‫و‪ ...‬تاثیر می گذارد و هیچ تغییری در ارتباط با مشــتریان‬ ‫ایجاد نمی شــود‪» .‬مشــاور بانکی رئیــس پارلمان بخش‬ ‫خصوصی با اشاره به اینکه ادغام‪ ،‬اقدامی مدت دار است‬ ‫و به ســرعت وارد فاز اجرایی نمی شود‪ ،‬متذکر شده است‪:‬‬ ‫«اگر همین امــروز عملیات ادغام دو بانــک یا یک بانک‬ ‫با موسسه مالی و اعتباری و‪ ....‬در دســتورکار قرار گیرد‪،‬‬ ‫احتماال یک ســال و نیم تا دو ســال دیگر ایــن اتفاق رخ‬ ‫خواهد داد‪».‬ســلیمی اضافه کرده است‪« :‬شاید بهتر بود‬ ‫به لحاظ روانی ایــن عملیات با چراغ خامــوش پیش برده‬ ‫می شد تا در فضای کنونی طرف های حساب این نهادهای‬ ‫مالی احساس نگرانی نمی کردند‪ ».‬از سوی دیگر کامران‬ ‫ندری‪ ،‬مدیر گروه بانکداری اســامی پژوهشکده پولی و‬ ‫بانکی هم می گوید‪« :‬وقتی بانک ها یا موسســات مالی و‬ ‫اعتباری یا هر نهاد دیگری‪،‬قرار اســت وارد دوره جدیدی‬ ‫از فعالیــت خود شــود‪ ،‬توجه بــه امنیت روانی مشــتریان‬ ‫از اهمیت باالیــی برخوردار می شــود‪ ».‬این کارشــناس‬ ‫بانکی ادامه داده اســت‪« :‬هر چند هنــوز عملیات ادغام‬ ‫در بانک ها کلید نخورده اســت اما بایــد دوره ای توجیهی‬ ‫برای کارمندان بانک ها و موسسات مالی و اعتباری برگزار‬ ‫شود تا بتوانند جوابگوی سئواالت متعدد سپرده گذاران‪،‬‬ ‫دریافت کنندگان تسهیالت و مشتریان به طور اعم باشند‪.‬‬ ‫این مســاله اهمیتی حیاتی در حفــظ موقعیت بانک ها در‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫در حقیقــت تعــداد بانک هــای‬ ‫خصوصــی در ایران بســیار محدود‬ ‫اســت و مابقــی بانک ها وابســته به‬ ‫نهادها‪ ،‬صندوق های بازنشستگی و‬ ‫موسسات سرمایه ای هستند‬ ‫شــرایط کنونی دارد‪ ،‬در ضمن دقت عمــل بانکی و دوری‬ ‫از اشتباهات روتین نیز در این حوزه موثر است‪ .‬اشتباه در‬ ‫هر سیستمی ممکن است رخ دهد اما وقتی اعالم می شود‬ ‫بانک یا موسســه ای در شــرف ادغام اســت‪ ،‬یک اشتباه‬ ‫سهوی و معمول ممکن اســت کل سیســتم بانک را زیر‬ ‫ســوال ببرد‪ ».‬او با تاکید بر اینکه عملیات ادغام بر اینده‬ ‫سپرده گذاران بی تاثیر است‪ ،‬خاطرنشان کرده است‪« :‬این‬ ‫موضوع در عمل‪ ،‬با روان ســازی عمبیات بانکی و توجیه‬ ‫دقیق کارمندان باید به مشتریان اثبات شود‪».‬‬ ‫اما احمد مجتهــد‪ ،‬نایب رئیــس هیات مدیره بانک‬ ‫ســامان هم با بیان اینکه هنوز وضعیت ادغام موسســات‬ ‫اعتباری مشخص نیست گفته است‪« :‬در کشور ‪ ۳۱‬بانک‬ ‫و ‪ ۴‬موسسه اعتباری معتبر وجود دارد که از ادغام موسسات‬ ‫اعتباری‪ ،‬صندوق های قرض الحسنه و موسسات تعاونی‬ ‫و اعتباری تشکیل شده اند‪ .‬الزم به ذکر است که موسسات‬ ‫اعتباری هنوز در مراحل اولیه ادغام قرار دارند در واقع هنوز‬ ‫در معرض حسابداری دقیق قرار نگرفته اند بنابراین به طور‬ ‫مشخص معلوم نیست ایا این موسسات ادغام خواهند شد‬ ‫یا خیر! در حقیقت برخی از موسسات اعتباری کمبودهایی‬ ‫دارند یعنی دارایی انها ثبت نشده و ارزش واقعی انها کمتر‬ ‫از انچه ثبت شده اســت بوده یا وثیقه معتبری برای ادغام‬ ‫ندارند‪ ،‬بنابراین در حال حاضر موسســات اعتباری محل‬ ‫شک هستند‪ .‬البته برخی موسســات مالی کشور کوچک‬ ‫هســتند و شــعب کمتری دارند و برخی بانک ها با شــعب‬ ‫بیشتری در سراسر کشــور گسترده هســتند‪ .‬اما در پاسخ‬ ‫به این سوال که ایا بانک ها و موسسات اعتباری یاد شده‬ ‫تمایلی به ادغام شــدن دارنــد یا نه باید گفت این مســاله‬ ‫بســتگی به ارای ســهامداران بانک ها دارد‪ .‬در واقع این‬ ‫سهامداران هستند که باید دراین باره تصمیم بگیرند‪ .‬حال‬ ‫این سوال مطرح می شــود که ایا در صورتی که بانک ها با‬ ‫هم ادغام شوند اینده و وضعیت مطلوب تری درانتظار انها‬ ‫خواهد بود؟ بنده تردید دارم که با ادغام بانک ها وضعیت‬ ‫انها از وضعیت فعلی شــان بهتر شــود چرا کــه هر بانکی‬ ‫ویژگی های خــاص خــود را دارد و برخی از ایــن بانک ها‬ ‫وابســته به نهادهای خاصی هســتند که ایــن نهادها نیز‬ ‫سرمایه گذاری های مخصوص به خود را دارند‪ ».‬مجتهد‬ ‫ادامه داد‪ :‬در حقیقت تعداد بانک های خصوصی در ایران‬ ‫بسیار محدود اســت و مابقی بانک ها وابســته به نهادها‪،‬‬ ‫صندوق های بازنشستگی و موسسات سرمایه ای هستند‪.‬‬ ‫مثال حــدود ‪ ۴۵‬درصد ســرمایه بانک ســرمایه متعلق به‬ ‫صنــدوق ذخیــره فرهنگیــان و درصدی هم بــه صندوق‬ ‫کارکنان بازنشســتگی شــهرداری تعلق دارد‪ ،‬بنابراین هر‬ ‫بانکی شرایط خاص خودش را دارد‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫مهمترین ســوالی کــه ایــن روزها ســپرده گذاران‬ ‫بانکــی را به خود مشــغول می کنــد‪ ،‬این نکته اســت که‬ ‫سرنوشــت ســپرده ها پس از ادغام بانک ها و موسســات‬ ‫چه می شــود؟ و ســئوال دیگر اینکه ایا به محض ادغام‪،‬‬ ‫امکان نقد شــوندگی ســپرده هایی که در بانک یا موسسه‬ ‫ادغامی اســت‪ ،‬وجود خواهد داشت؟حســین سلیمی در‬ ‫این زمینه می گویــد‪« :‬بدون تردید هیــچ خطری متوجه‬ ‫سپرده ها نیست و همان طور که دریافت کنندگان تسهیالت‬ ‫از بانک ها با موسسات ادغامی مکلف هستند‪ ،‬بدون هیچ‬ ‫وقفه ای اقســاط خود را پرداخــت کنند‪ ،‬ســپرده گذاران‬ ‫نیز بدون هیچ وقفه ای می توانند پولــی را که نزد بانک یا‬ ‫موسسه ادغامی دارند‪ ،‬نقد کنند‪.‬با این تفاوت که تا دیروز‬ ‫می توانســتند برای دریافت خدمات بانکی مثال به شعب‬ ‫بانک ‪ A‬مراجعه کنند و از امروز ایــن امکان وجود دارد که‬ ‫شــعب بانک ‪ B‬را هم برای دریافت خدمــات‪ ،‬مد نظر قرار‬ ‫دهند‪ ».‬او با تاکید بر اینکه در پروسه ادغام برخی سئواالت‬ ‫و ابهامات می تواند زمینه های بی اعتمادی را شکل دهد‪،‬‬ ‫افزود‪« :‬این مســاله کامال طبیعی اســت و الزم اســت از‬ ‫جوانب متعدد و مختلفی به موضوع نگاه شود‪».‬‬ ‫ســلیمی یکی از مهمترین موضوعات مهم مســیر‬ ‫ادغام را اطالع رسانی دقیق و بهنگام بانک ها و موسسات‬ ‫مراجعه به بانک ها و جویا شدن نظر مدیران شعب از این حکایت دارد که‬ ‫اکنون فضا طوری است که مشتریان بانک ها ترجیح داده اند در حدود دو تا‬ ‫سه ماه گذشته منابع خود را به سمت بانک های بزرگ تر سوق دهند‬ ‫‪71‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫سرنوشتتلخ‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با مدیرعامل اسبق بانک صادرات درباره موسسات مالی و اعتباری‬ ‫ســاماندهی موسســات مالــی و اعتبــاری در‬ ‫دســتورکار بانک مرکــزی قرار گرفــت و وارد فاز‬ ‫عملیاتی شــد‪ ،‬چه ضرورتی به این کار بود و چه‬ ‫کمکی به نظام پولی و مالی کشور می کند؟‬ ‫در تاسیس این موسســات ضوابط قانونی رعایت‬ ‫نشــده و افرادی که ایــن کار را راه انداخته اند متاســفانه‬ ‫صالحیت علمی و فنی برای این کار نداشتند‪ .‬یعنی دانش‬ ‫و تجربــه بانکداری و تحصیالت این رشــته را نداشــتند‪.‬‬ ‫ضمن انکه متاســفانه تقوای کافی هــم در رعایت منافع‬ ‫مردم و ســپرده گذاران به خرج ندادند‪ .‬بنابراین همه اینها‬ ‫بحران افرین و ورشکســت شــدند‪ .‬البته پدیــده جدیدی‬ ‫هم نیســت و اولین بار در دوره جنگ هم عده ای بودند که‬ ‫شرکت هایی را درســت کردند که ان زمان نامش را شرکت‬ ‫مضاربه ای گذاشتند‪.‬‬ ‫به جای موسســات اعتباری که حاال ُمد شــده‪ ،‬ان‬ ‫وقت شــرکت های مضاربــه ای و بعدها نامــش را تعاونی‬ ‫اعتبار نهادنــد‪ .‬مدتی هم صندوق قرض الحســنه محمد‬ ‫رســول الله(ص) می گفتند حــال انکه به نــام ائمه اطهار‬ ‫و معصومین دنبال ســودجویی و نزول خــواری بودند‪ .‬از‬ ‫انجا که انها به این حرفه و قواعدش اشــنایی نداشــتند‪ ،‬‬ ‫هم خودشــان و هــم مــردم را دچار مشــکالت عمده ای‬ ‫کردند‪ .‬بانک مرکزی وقتی که دید با چنین پدیده شــومی ‬ ‫روبه روست‪ ،‬سعی کرد که ان را جمع و جور کند تا خطراتی‬ ‫که متوجه مردم است‪ ،‬کمتر شود‪ .‬اولین چیزی که انتظار‬ ‫می رفت‪ ،‬موسسات اعتباری بخواهند خوب کار کنند این‬ ‫است که ســرمایه به اندازه کافی داشته باشــند‪ .‬اما چون‬ ‫هیچ کدامشان ســرمایه کافی نداشــتند‪ ،‬بانک مرکزی به‬ ‫خاطر تامین سرمایه پیشنهاد جمع شــدن چند موسسه را‬ ‫داد که با هم ادغام شــوند تا مجموعه سرمایه شان به ان‬ ‫حداقلی که قانون معین کرده‪ ،‬برســد ولی این تنها شرط‬ ‫نبود و بلکه یکی از شــروط بود‪ .‬شرط دیگر این بود که بعد‬ ‫از ادغام و پیدا شدن سرمایه جدید در حد مورد نیاز قانونی‪،‬‬ ‫ باید دارایی هایشان را ارزیابی و کارشناســی کنند تا ببینند‬ ‫این دارایی جواب ســپرده گذاران و حجم ســپرده ای که‬ ‫از مردم گرفته اند را می دهد یا نه؟ در واقع موسســاتی که‬ ‫دارایی شان برای تامین بدهی کافی باشد‪ ،‬مجاز هستند در‬ ‫ادغام شرکت کنند‪ .‬مثال قرار بود که هشت موسسه در هم‬ ‫ادغام شــوند و تبدیل به موسسه کاسپین شوند‪ .‬ولی یکی‬ ‫از انها که بزرگترین شــان هم بود به نام فرشتگان‪ ،‬دارایی‬ ‫کافی برای اینکه جواب سپرده گذاران را بدهد‪ ،‬نداشت‪.‬‬ ‫یعنی پول سپرده گذار را گرفته و خورده بود و برای خودشان‬ ‫امالک و اموالی تهیــه کرده بودند بنابراین این موسســه‬ ‫نتوانست ادغام شود‪ .‬اما در عین حالی که نتوانست ادغام‬ ‫شود موسســین ان با اعمال نفوذی که داشتند‪ ،‬با بعضی‬ ‫مراجع قضایی تماس گرفتنــد و با اجازه مرجع قضایی انها‬ ‫هم تابلوی کاسپین را زدند و گفتند که ما هم جزو کاسپین‬ ‫هستیم! در صورتی که ان مراحل ادغام در کاسپین را طی‬ ‫نکرده بودند و مشکالتی به وجود امد که قریب به یک سال‬ ‫است مردم را سر کار گذاشــته اند و هر روز در این گرمای‬ ‫تابســتان تظاهرات می کنند که پولشــان را پس بگیرند‪.‬‬ ‫موسسین ان موسسه هم االن زندان هستند و معلوم نیست‬ ‫که با پول ها را چه کار کرده اند؟ بنابراین ادغام شان با هدف‬ ‫تامین سرمایه و تحت ضابطه دراوردن انها بوده است‪.‬‬ ‫نکته ای کــه وجود دارد این اســت کــه ایا بحث‬ ‫ادغام بانک هــا با بحث ادغام موسســات مالی‪-‬‬ ‫اعتباری به یک معنا تعریف و توصیف می شود؟‬ ‫نه‪ ،‬اینها با هم یکی نیست‪ .‬بانک ها با ان خطری که‬ ‫موسســات مالی و اعتباری روبه رو بودند‪ ،‬روبه رو نیستند‪.‬‬ ‫چون بانک ها یک روابطــی با بانک مرکــزی دارند و یک‬ ‫معیارهایی در نحوه اداره شــان وجود دارد که انها شاید به‬ ‫این وضعیت دچار نشــوند‪ .‬مثال درصدی از ســپرده های‬ ‫مردم که در بانک ها گذاشته می شود‪ ،‬نزد بانک مرکزی به‬ ‫امانت می ماند که اگر روزی بانکی کم اورد الاقل به اندازه‬ ‫ســپرده اش بتوانند منابع مالی در اختیارش بگذارند تا بعد‬ ‫مشکلش حل شــود‪ .‬چون بانک ها یک روز کم و یک روز‬ ‫زیاد پول گیرشان می اید و بستگی به سپرده گذاران دارد که‬ ‫چقدر سپرده های خود را برمی دارند یا چقدر سپرده گذاری‬ ‫می کنند بنابراین ان ســپرده یک کمک است‪ .‬نکته دیگر‬ ‫اینکه اگر باز هم کم اوردند‪ ،‬می توانند از شبکه بانکی قرض‬ ‫بگیرند‪ .‬بانک ها به صورت کوتاه مدت به همدیگر سپرده‬ ‫می دهند مثال یک روزه‪ ،‬یک هفته ای و یک ماهه‪ ،‬نه برای‬ ‫درازمدت‪ .‬بنابراین کمبود وجوه یک بانک در کوتاه مدت از‬ ‫طریق شبکه بین بانکی حل می شود‪ .‬در ثانی اگر این راه‬ ‫هم جواب نداد‪ ،‬خود بانک مرکــزی به این بانک ها قرض‬ ‫می دهد‪ .‬چون وضعیت دارایی و بدهی هایشــان تا حدود‬ ‫زیادی تحت کنترل است‪ .‬بنابراین اعتباری در اختیارشان‬ ‫می گذارد و بعــد از چندی اعتبارش را پــس می گیرد‪ .‬این‬ ‫مســائل در مورد بانک ها وجود دارد که امنیت بانک ها را‬ ‫بیشتر می کند‪ .‬ولی موسسات اعتباری امنیت ندارند انها نه‬ ‫سپرده نزد بانک مرکزی گذاشته اند و نه در شبکه بین بانکی‬ ‫می توانند تسهیالت بگیرند‪ .‬در واقع وقتی کم بیاورند ‪ ،‬کم‬ ‫ی که سپرده نزد این موسسات گذاشته اند‪،‬‬ ‫اورده اند و مردم ‬ ‫بیچاره می شوند‪.‬‬ ‫وقتی چنین خطری سپرده گذاری مردم را تهدید‬ ‫می کند‪ ،‬چرا چنین مقوله ای را به اسم موسسات‬ ‫مالی‪ -‬اعتباری به وجود اورده اند یا از ابتدا به انها‬ ‫مجوز فعالیت داده اند؟‬ ‫اینهــا از ابتدا غیرقانونی تاســیس شــدند‪ .‬شــما‬ ‫می دانید که در این مملکت قانون اجرا نمی شود‪.‬‬ ‫اما اقای حیــدری‪ ،‬معاون نظارتــی بانک مرکزی‬ ‫گفته که نباید موسســات مالی‪ -‬اعتبــاری مجاز‬ ‫و غیرمجــاز را با یکدیگــر یکی دانســت و اینها‬ ‫با همدیگر فــرق می کند‪ .‬یعنی یک موسســات‬ ‫مالی‪ -‬اعتباری مجاز داریم و یکسری موسسات‬ ‫مالی‪ -‬اعتباری غیرمجاز داریم‪.‬‬ ‫مثال نام یکــی از اولین موسســات مجــازی که‬ ‫تشکیل شد‪ ،‬موسسه تعاونی توسعه بود‪ .‬این االن ‪ 20‬سال‬ ‫است که تقریبا تاسیس شده ولی ان هم ورشکسته است و‬ ‫نمی تواند جواب مردم را بدهد‪.‬‬ ‫پس چرا اصال اجازه تشــکیل چنین موسســاتی‬ ‫داده می شود اگر شــکل گیری انها از بنیان غلط‬ ‫است؟‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫موسسات اعتباری جداست‪.‬‬ ‫باالخره با توصیفی که شــما کردید موسســات‬ ‫مالی‪ -‬اعتبــاری در بحــث نظام بانکــی اختالل‬ ‫ایجاد می کنند‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬اینها خودشان دچار بحران می شوند و مردم به‬ ‫تدریج پول هایشان را از این موسسات گرفته و به بانک ها‬ ‫می ســپارند‪ .‬در پس گرفتن ســپرده ها نیــز این وضعیت‬ ‫وجود دارد که به ســپرده گذارانی که سپرده هایشان تا ‪50‬‬ ‫میلیون تومان است از محل دارایی های موسسه می گیرند‬ ‫و به انهــا پرداخــت می کنند ولــی انهایی کــه میلیاردها‬ ‫تومان گذاشته اند و می خواســتند سود ‪ 25‬درصد بگیرند‪،‬‬ ‫نمی توانند پولشــان را بگیرند‪ .‬بنابراین مشکل ‪ 95‬درصد‬ ‫طلبکاران حل می شود و تنها ‪ 5‬درصدشان باقی می ماند‪.‬‬ ‫به نظر شــما اگر دیگر چیزی به نام موسســات‬ ‫مالی‪ -‬اعتباری نداشته باشــیم‪ ،‬این چشم انداز‬ ‫روشــنی را بــرای نظام بانکــی کشــور به وجود‬ ‫می اورد؟‬ ‫از نظر مــن اعتماد عمومــی به سیســتم بانکی‬ ‫برمی گردد ولی خود بانک ها االن مشکالت دیگری دارند‬ ‫که بانک مرکزی باید برای انها یک برنامه ریزی جدی کند‪.‬‬ ‫ولی باید صبر کنیم تا ببینیم تیــم اقتصادی دولت به کجا‬ ‫می رسد‪ .‬قطعا کارشناســانی مثل اقای دکتر عبده تبریزی‬ ‫که روزی رئیس بورس و موســس اولین بانک خصوصی‬ ‫بود و اســتاد دانشــگاه هم هســت‪ ،‬گزارش هایی نوشته‬ ‫و اســتنادهایی در مورد بانک هــا کرده که بایــد کارهایی‬ ‫بکنیم کــه بانک هایمان به سرنوشــت امروز موسســات‬ ‫اعتباری دچار نشــوند‪ .‬در واقع توســط اقتصاددان های‬ ‫کشور هشدارهای کافی داده شــده و ما منتظریم که تیم‬ ‫اقتصادی جدید تعیین شود و با انها هماهنگی الزم برای‬ ‫جلوگیری از انچه شاید سه سال دیگر سر بانک ها بیاید‪،‬‬ ‫به عمل بیاوریم‪.‬‬ ‫به مواردی از این مشــکالتی که شاید تا چند‬ ‫ســال دیگر بــه بحران تبدیل شــود‪ ،‬اشــاره‬ ‫می کنید؟‬ ‫عمــده کار مربوط به این اســت که سیســتم‬ ‫حسابداری بانک های ما‪ ،‬سیستم سالم و شفافی نیست‪.‬‬ ‫یعنی وقتی یــک بانک ترازنامــه خود را ارائــه می دهد‪،‬‬ ‫بیانگر میزان درامدش اســت‪ .‬محاســبه ان درامد‬ ‫بانک‪ ،‬خیلی فنی و تکنیکی است و با محاسبه‬ ‫درامد یک شــرکت یا یک واحــد تولیدی‬ ‫خیلی متفــاوت اســت‪ .‬ضوابطی‬ ‫برای بانک ها در سطح جهان‬ ‫وجود دارد که به ان سیستم‬ ‫گزارش مالــی بین الملل‬ ‫یــا ‪ ISRS‬بــه معنــای‬ ‫ا ســتا ند ا ر د‬ ‫گزارش دهی مالی‪ -‬بین المللی می گویند‪ .‬اما این ضوابط‬ ‫تاکنون در سیســتم بانکی ما اعمال نمی شد‪ .‬بعد از اینکه‬ ‫تحریم ها برداشــته شــد‪ ،‬بانک های خارجی و موسسات‬ ‫مالی و اعتباری برای اینکه با ما کار کنند‪ ،‬خواستار ترازنامه‬ ‫بانک ها برای بررســی شــدند‪ .‬اما بــه نظرشــان ترازنامه‬ ‫بانک های ما با اســتانداردهای انها همخوانی نداشــت‪.‬‬ ‫بنابراین بانک مرکزی تصمیم گرفــت که از همه بانک ها‬ ‫بخواهد که گزارش مالی شــان را براساس استانداردهای‬ ‫بین المللــی تهیه کنند‪ .‬بعضی از بانک ها ســال گذشــته‬ ‫ایــن کار را کردند ولی بعضی هنوز انجــام ندادند‪ .‬درواقع‬ ‫این یکی از چالش های مهم است که بانک مرکزی با ان‬ ‫روبه روســت و ما چون می خواهیم بــا بانک های خارجی‬ ‫کار کنیم حتی اگر تحریم برداشــته شــود‪ ،‬بــه ناچار باید‬ ‫این اســتانداردهای گزارش دهی را رعایت کنیم اما هنوز‬ ‫بانک های ما بر این امر مجهز نشده اند‪.‬‬ ‫به سال گذشته اشاره کردید که بعضی از بانک ها‬ ‫اســتانداردها را در گزارش نویسی رعایت کردند‬ ‫اما در واقع همه انها به نحوی ورشکســته اعالم‬ ‫شدند‪.‬‬ ‫من تکرار کنم؛ این مفهوم ورشکستگی بسیار در‬ ‫جامعه ما بد فهمیده می شود‪ .‬همانطور که گفتم کسی که‬ ‫بدهی زیادی دارد ورشکســته نیست‪ ،‬کسی که نمی تواند‬ ‫بدهی اش را بدهد‪ ،‬ورشکسته است‪.‬‬ ‫پس بانک های ما تــوان پرداخت ایــن بدهی را‬ ‫دارند ؟‬ ‫بله‪ ،‬هیچ کــدام از بانک های ما تا امــروز اینطور‬ ‫نبوده است که نتوانند بدهی خود را پس بدهند‪ .‬یک مورد‬ ‫هم ندیده اید که یک نفر قصد برداشــت ســپرده اش را از‬ ‫بانک داشته باشد و نتواند‪.‬‬ ‫در واقع این اقدام بانک مرکــزی برامده از ‪FATF‬‬ ‫است؟‬ ‫نه‪ ،‬کامال مســاله ای جداســت‪ .‬ان یک فصل و‬ ‫سازمان جداســت که یک اهداف جدایی دارد و این یک‬ ‫مطلب جداســت‪ .‬اینها را با هم مخلوط نباید کرد‪ِ .‬‬ ‫خود ما‬ ‫حتی اگر نمی خواســتیم با دنیا کار کنیم هم باید ترازنامه‬ ‫شفافی داشته باشــیم‪ .‬در غیر اینصورت نمی توانیم اینده‬ ‫بانک ها را پیش بینی کنیم‪ .‬یعنی غافلگیر می شویم به این‬ ‫معنا که یکباره شــرایط بحران پیش می اید و از قبل برای‬ ‫اقتصاد‬ ‫بگذارید من جواب این ســوال را ندهم‪ .‬این را از‬ ‫بانک مرکزی بپرسید‪.‬‬ ‫نکته دیگر بحث این اســت که وقتی صحبت از‬ ‫ادغام موسسات مالی و اعتباری می شود‪ ،‬در دل‬ ‫مردم هراس ایجاد می شود‪.‬‬ ‫خب‪ ،‬مردم باید برای برداشــتن پولشــان اقدام‬ ‫کنند‪ .‬در واقع نباید انجا پول بگذارند‪ .‬برخی به دو دلیل به‬ ‫این روز افتاده اند؛ یکی اینکه نسبت به ریسک معامالت‬ ‫مالی اگاه نیستند و در مدارس ما به بچه ها یاد نمی دهند که‬ ‫بانک یعنی چی و موسســه اعتباری یعنی چی؟ موسسات‬ ‫مالی یعنی چی؟ حداقــل همانقدر که به انــدازه خطرات‬ ‫ســیگار در مدارس صحبت می کنند باید راجع به خطرات‬ ‫موسسات پولی هم حرف بزنند تا مردم گرفتار این مطلب‬ ‫نشوند‪ .‬این نااگاهی یک دلیل است و دلیل دوم هم طمع‬ ‫مردم است‪ .‬درحالی که می توانستند پولشان را در بانک ها‬ ‫سرمایه گذاری کنند با ‪ 3 ،2‬درصد کمتر سود ولی به خاطر‬ ‫طمع سود بیشتر در موسسات مالی‪ -‬اعتباری سپرده گذاری‬ ‫کردند و تمام دارایی شان به خطر افتاد‪.‬‬ ‫االن بعضــی از این موسســات می گوینــد « ما‬ ‫سپرده مردم را داریم بدهیم ولی االن نقد موجود‬ ‫نیست‪»...‬‬ ‫موسســات اعتبــاری و بانــک بایــد طــوری‬ ‫دارایی هایشان را مدیریت کنند که هر لحظه سپرده گذار‬ ‫قصد برداشت سپرده اش را داشت ‪ ،‬بتواند بگیرد‪ .‬اگر یکی‬ ‫بگوید که من دارایــی دارم امــا االن نمی توانم بدهم که‬ ‫دیگر بانک نیست بلکه یک شــرکت است‪ .‬ولی هر کسی‬ ‫چه شــرکت و چه بانک نتواند بدهی خود را به موقع بدهد‪ ،‬‬ ‫طبق قانون همه دنیا ورشکسته است‪ .‬حتی اگر دارایی اش‬ ‫بیشــتر از بدهی اش باشــد‪ .‬یعنی ممکن است من یا شما‬ ‫میلیاردها ثروت داشته باشــیم ولی مثال سررسید مالیات‬ ‫یا بیمه یا بدهــی ای که به فــردی داریم برســد و نتوانیم‬ ‫پول نقد بدهیم ‪ ،‬ما می توانیم بــه دادگاه مراجعه کنیم و از‬ ‫دادگاه بخواهیم که اعالم ورشکســتگی برای مان کند تا‬ ‫دارایی هایمان را بفروشــد و بدهی را پرداخت کند و مابقی ‬ ‫هم برای خودمان می ماند‪ .‬ورشکســته کســی نیست که‬ ‫بدهی زیادی دارد بلکه کسی است که بدهی اش را در یک‬ ‫لحظه خاص نمی تواند بدهد‪ .‬حــاال چه بدهی اش بیش‬ ‫از دارایی اش باشــد چه کمتر از دارایی اش باشــد‪ ،‬فرقی‬ ‫نمی کند‪ .‬معنی حقوقی ورشکستگی در همه جای دنیا به‬ ‫صورت بین المللی کسی است که در یک سررسید قادر به‬ ‫پرداخت بدهی اش نیست و او ورشکسته است‪.‬‬ ‫ایا با این تفاسیر می توانیم بگوییم که با بحران‬ ‫بانکی مواجه هستیم؟‬ ‫در بانک ها نه ولی در موسســات اعتباری قطعا با‬ ‫بحران مواجه هستیم‪.‬‬ ‫فکر می کنید این بحران چقدر طول می کشــد تا‬ ‫رفع شود؟‬ ‫هر وقت مردم به پول هایشان برسند‪ .‬مردم قطعا‬ ‫نباید نزد موسسات اعتباری پول بگذارند‪ .‬هیچ کدام اینها‬ ‫چه مجاز و چه غیرمجازشــان اعتبار کافــی ندارند‪ .‬این را‬ ‫از دید کارشناســی می گویم درحالی که نه ســمتی دارم و‬ ‫نه عضو حزبی هســتم که بخواهم پیش بینــی کنم‪ .‬تنها‬ ‫به عنــوان یک کارشــناس نظــر می دهم چــون می دانم‬ ‫افرادی که این موسسات را اداره می کنند‪ ،‬بلد نیستند که‬ ‫اموال مردم را به درستی مدیریت کنند تا به بحران نخورند‪.‬‬ ‫فکر می کنید چشم انداز نظام بانکی‬ ‫کشور چطور باشد؟ ایا ان را شفاف‬ ‫می بینیــد یــا همچنان تــا یک مدت‬ ‫طوالنی بحرانی خواهد بود؟‬ ‫برای چندمیــن بار تاکید‬ ‫می کنم که وضع بانک ها از وضع‬ ‫‪2‬‬ ‫احمــد حاتمی یــزدی‪ ،‬مدیرعامــل اســبق بانک‬ ‫صادرات می گوید‪« :‬موسســات اعتباری و بانک باید‬ ‫طوری دارایی هایشــان را مدیریت کنند که هر لحظه‬ ‫سپرده گذار قصد برداشت سپرده اش را داشت ‪ ،‬بتواند‬ ‫بگیرد‪ ».‬این کارشــناس حوزه بانکــی تاکید می کند‪:‬‬ ‫«بانک ها االن مشکالت دیگری دارند که بانک مرکزی‬ ‫باید برای انها یک برنامه ریزی جدی کند‪ .‬ما منتظریم‬ ‫که تیم اقتصادی جدید تعیین شود تا جلوگیری شود از‬ ‫بحرانی که شاید سه سال دیگر سر بانک ها بیاید‪ .‬باید‬ ‫کارهایــی بکنیم که بانک هایمان به سرنوشــت امروز‬ ‫موسسات اعتباری دچار نشوند‪».‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪73‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ان اماده نبوده ایم‪ .‬ولی وقتی این سیستم در گزارش های‬ ‫مالی ما اعمال شــود‪ ،‬کامال وضع بانــک قابل پیش بینی‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫مشکل بعدی چیست؟‬ ‫مشکل بعدی‪ ،‬عدم کفایت سرمایه بانک هاست‪.‬‬ ‫یعنــی بانک ها طبــق ان ضوابــط بین المللی کــه باز هم‬ ‫می گویم به ‪ FATF‬ربطی ندارد و روش استاندارد بانکداری‬ ‫جهانی است‪ ،‬می گوید که بانک یکسری سپرده های مردم‬ ‫را گرفته و به عنوان وام به دیگران داده اســت‪ .‬این وام ها‬ ‫دارایی بانک است به این معنا که وقتی از یکی طلب دارد‪،‬‬ ‫می گوید که انقدر دارایی دارد‪ .‬در واقع دارایی بانک فقط‬ ‫ساختمان هایش نیست‪ .‬ساختمان هایش بخش کوچکی‬ ‫از دارایی بانک هاســت و حدود ‪ 98‬درصد دارایی بانک ها‬ ‫همین طلبی است که از مردم دارند‪ .‬حاال هر بانکی باید به‬ ‫نسبت طلبی که از مردم دارد یا به نسبت دارایی ترازنامه اش‬ ‫از خودش هم سرمایه داشته باشد‪.‬‬ ‫نمی توانــد همــه پولــش را از محــل ســپرده مردم‬ ‫تامین کند‪ .‬مقدار حداقل سرمایه بانک‪ ،‬تقریبا ‪ 10‬درصد‬ ‫دارایی هایــش اســت‪ .‬البته اســتانداردش یــک فرمول‬ ‫پیچیده ای دارد ولــی چون تخصصی اســت من وارد ان‬ ‫بحث تخصصی که قصد بیان برای عمــوم مردم را دارم‪،‬‬ ‫نمی شوم‪.‬‬ ‫عامیانه و غیرتخصصی اش این است که هر بانکی‬ ‫باید معــادل ‪ 10‬درصد دارایی ترازنامه اش ســرمایه نقدی‬ ‫خودش را داشته باشد اما تقریبا همه بانک های ما کمبود‬ ‫سرمایه دارند‪ .‬در واقع چالش دوم و مهم سیستم بانکی این‬ ‫است که باید افزایش سرمایه دهند‪.‬‬ ‫بحث معوقات بانکی هم جزو چالش ها محسوب‬ ‫می شود ؟‬ ‫بله‪ ،‬اینها هم هست‪ .‬اینها هم به هر دو موضوعی‬ ‫که بیان کردم‪ ،‬مربوط می شود‪ .‬در واقع در اخر به کفایت‬ ‫سرمایه و افشای صورت های مالی استاندارد برمی گردد‪.‬‬ ‫یعنی در بحــث اولی که بیــان کردم باید اســتانداردهای‬ ‫مالی بین المللی رعایت شــود‪ ،‬همین اســت که به اندازه‬ ‫مطالبات معوقه شــان بانک ها باید ذخیــره بگیرند‪ .‬البته‬ ‫شاید همه مردم ندانند که ذخیره به چه معناست و درک ان‬ ‫برای غیرمتخصصین اسان نیســت‪ .‬معنی اش این است‬ ‫که بخشی از سرمایه و ســودش را کنار بگذارد که اگر پول‬ ‫مطالبات معوقه اش وصول نشد‪ ،‬از این محل کمبودهایش‬ ‫تامین شود‪.‬‬ ‫چون وقتی یک بانک مطالبات معوقه داشــته باشد‬ ‫یعنی بخشــی از سپرده های مردم برنگشــته و برای اینکه‬ ‫این برنگشتن ســپرده های مردم را جبران کند‪ ،‬بانک باید‬ ‫از خودش (از ســود و ســرمایه اش) مایه بگذارد‪ .‬در واقع‬ ‫بخشی از سود و ســرمایه اش را که کنار می گذارد‪ ،‬ذخیره‬ ‫مطالبات معوق است‪.‬‬ ‫این جــزو اســتانداردهای بحث اول من اســت که‬ ‫گزارش مالی استاندارد باشــد به معنای گرفتن این ذخایر‬ ‫اســت اما بانک های ما به اندازه کافی ذخیره نگرفته اند‪.‬‬ ‫اگر ان سیســتم رعایت شــود‪ ،‬انوقت ذخیره هم خواهند‬ ‫گرفت‪.‬‬ ‫به نظر شــما بانک ها هم باید به ســمت ادغام با‬ ‫همدیگر بروند؟‬ ‫ممکن اســت الزم باشــد‪ .‬درواقع بــرای همین‬ ‫کفایت ســرمایه که به ان اشــاره کردم‪ ،‬فرض کنید مثال‬ ‫بانک صــادرات ضرر کرده در این صورت ســرمایه اش به‬ ‫زیر ان حداقلی که باید داشته باشد‪ ،‬می رسد که پس یا باید‬ ‫خودش سهام بفروشد یا اینکه با بانک دیگری ادغام شود‬ ‫تا سرمایه اش افزایش پیدا کند‪ .‬یعنی سرمایه هر دو بانک‬ ‫با هم جمع شود‪.‬‬ ‫بانک مرکزی در این راه چقدر اســتوار می ماند و‬ ‫ثبات قدم دارد؟‬ ‫اگر دولت و قوه قضائیه و مجلس بانک مرکزی را‬ ‫حمایت کنند و اجازه دهند بحث کارشناســی انها به کرسی‬ ‫بنشیند‪ .‬اما اگر بنا باشــد هر کســی به دلیل اینکه سپرده‬ ‫دارد‪ ،‬به زور از بانــک مرکزی بخواهد که مجوز تاســیس‬ ‫در حسرت شفافیت‬ ‫چگونه باید از بحران بانکی دور شویم؟‬ ‫محمود جامساز‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪3‬‬ ‫اقتصاددان‬ ‫مهمترین اقدام در شــرایط کنونی بازبینی و تغییر و‬ ‫تحول در قانون بانکداری عملیات بدون رباست و سپس‬ ‫تقویت قوه نظارت بر عملکرد بانک ها و موسسات مجاز‪.‬‬ ‫نظام بانکی کشور پس از انقالب همچون سایر نهادهای‬ ‫اقتصادی و مالی و‪ ...‬دســتخوش تغییراتی شد که اغلب‬ ‫متناســب با نیازهای واقعــی مالی و اقتصــادی در جهت‬ ‫تحقق توســعه اقتصادی و تامیــن رفاه عمومــی جامعه‬ ‫نبوده اســت‪ .‬نظام بانکی ما در جهت تکامل و بهبود و به‬ ‫کارگیــری ابزارهای مدرن مالی و خدمات رســانی ســریع‬ ‫به مشــتریان به خصــوص در حــوزه اعطای تســهیالت‬ ‫تولیدی بــه بخش های مولد خصوصی موفــق نبوده و در‬ ‫بخش نظارت و سیاســت گذاری بانک مرکزی مستقل از‬ ‫دولت ها نبوده و ضعیف عمل کرده اســت‪ .‬هرچند هدف‬ ‫از جمع اوری ســپرده های خرد مردمی و تجمع انها‪ ،‬ارائه‬ ‫تســهیالت تولیدی در راستای ســاماندهی اوضاع پولی‬ ‫و مالی کشــور برای ارتقای ســطح تولید‪ ،‬درامد‪ ،‬اشتغال‬ ‫و بهبود طرح زندگــی و رفاه احــاد مردم بــوده اما محقق‬ ‫نشده است‪ .‬با تاسیس بانک های خصوصی هم که اصل‬ ‫رقابت پذیری را به عنوان یکــی از خصایص و مزایای انها‬ ‫برمی شمرد نه تنها نظام بانکی متحول نشد بلکه راه برای‬ ‫تاسیس صندوق های قرض الحســنه‪ ،‬موسسات تولید و‬ ‫مالی و تعاونی های اعتباری نیز باز شد به گونه ای که بیش‬ ‫از شش هزار موسسه مالی و اعتباری بدون مجوز به اعتبار‬ ‫امارهای دولتی از این دسته اند‪ .‬واژه موسسه غیرمجاز یا‬ ‫بدون مجوز معموال در ظاهر به عدم صدور مجوز از بانک‬ ‫مرکزی اطالق می شود اما در واقع تمامی موسسات مالی‬ ‫و اعتباری بــدون مجوز از پشــتیبانی ارگان ها و نهادهای‬ ‫فرادولتــی و ذی نفــوذ و پرقدرتی برخوردارند کــه قادر به‬ ‫تاســیس این بنگاه ها شــده اند‪.‬این دســت از موسسات‬ ‫مالی به راحتی و با تبلیغات فراگیر از رســانه های عمومی‬ ‫پس اندازهای خــرد مردمی بــه ویژه طبقات اســیب پذیر‬ ‫و بازنشســتگان را با پرداخت ســود های حتی تــا دو برابر‬ ‫سودهای بانکی‪ ،‬جذب کرده و منابع اعتباری حاصل شده‬ ‫را در بنگاه های تجاری وابسته به خود یا اشخاص حقیقی و‬ ‫حقوقی وابسته به رانت های مثلث قدرت ثروت و اطالعات‬ ‫توزیع کرده اند‪ .‬در رقابتی نابرابر در بانکداری دولتی اخالل‬ ‫عظیمی در گردش تولید مالی و پولی کشور به بار اورده اند‬ ‫بانک بدهد‪ ،‬هیچ وقت درســت نمی شــود‪ .‬بانک مرکزی‬ ‫المان یکــی از قدرتمندترین نهادهای حکومت اســت‪.‬‬ ‫یعنی حتی نخســت وزیر و رئیس جمهور هم نمی توانند به‬ ‫بانک مرکزی بگویند که چکار کنــد‪ .‬در انجا بانک مرکزی‬ ‫کشورها جایی است که فقط عقل‪ ،‬خرد و علم حرف می زند‬ ‫و نه سیاست و اسلحه‪.‬‬ ‫به نظر شــما ورود مجلس به ایــن موضوع تا چه‬ ‫اندازه می تواند راهگشا باشد؟‬ ‫ چیــزی از ان درنخواهــد امــد‪ .‬مجلســی ها اگر‬ ‫بخواهند که مســاله حل شــود باید اقتــدار بانک مرکزی‬ ‫را حفــظ کنند‪ .‬االن قانونــی تحت عنــوان «قانون بانک‬ ‫مرکزی» نوشته شــده که سه ســال اســت این قانون در‬ ‫مجلس به تصویب نرسیده است‪ .‬یعنی همین دولت دکتر‬ ‫روحانی به عنوان مصوبه ان را تصویب کرد و به صورت یک‬ ‫الیحه در اختیار مجلس قرار داد که چنانچه ان را تصویب‬ ‫کند‪ ،‬اختیارات کافی بــه بانک مرکزی داده می شــود که‬ ‫تا حدی می تواند مســائل را کنترل کند‪ .‬ان قانون را ‪،30‬‬ ‫‪ 40‬نفر دور هم نشســتند‪ ،‬با هم همفکری کردند و نوشتند‬ ‫که هر کدامشان ‪ 30‬سال ســابقه کار بانکی و تخصص و‬ ‫دانش داشتند‪.‬‬ ‫بــه واقــع در حســابداری‪ ،‬قانــون‪ ،‬روابــط بانکی‬ ‫بین الملل‪ ،‬فاینانس و‪ ...‬ادم های متخصص رشــته های‬ ‫مختلف ســه ســال تمام روی این قانون در بانک مرکزی‬ ‫کار کردنــد تــا باالخره الیحــه اش را نوشــتند و بــا وجود‬ ‫مخالفت های بســیار زیادی کــه در خارج بانک می شــد‬ ‫نهایتا در هیات دولــت یازدهم تصویب شــد و به مجلس‬ ‫رفت‪ .‬اما االن سه سال است که مجلس نه این قانون را رد‬ ‫و نه اصالح کرده است‪.‬‬ ‫در واقع ســوال از رئیس جمهور یــک کار بی معنی‬ ‫سیاسی اســت‪ .‬اقای رئیس جمهور باید بگوید که چرا این‬ ‫قانون را نگه داشــته اید؟ و تصویب این قانون را خواستار‬ ‫شود تا بتواند اقدام کند‪.‬‬ ‫یکــی از انتقادهایی کــه به دولت وارد می شــد‪،‬‬ ‫که بانک مرکزی قادر به نظارت و جلوگیری از ان نیســت‪.‬‬ ‫موسسات مالی و اعتباری یکی پس از دیگری ورشکست‬ ‫شــده و از پرداخت اصل ســپرده های مردمی نیز ســر باز‬ ‫زده انــد‪ ،‬به طوری که هــر از گاهی تجمع هــای اعتراض‬ ‫ســهام داران این گونه موسســات را در برابر مقــر انها در‬ ‫موسسات مذکور و بانک مرکزی شاهدیم و شاهد خواهیم‬ ‫بود‪ .‬در حال حاضر اعتماد جامعه و نظام بانکی کشــور به‬ ‫حداقل رســیده و بانک مرکزی درصــدد ادغام بانک های‬ ‫دولتی و خصوصی و موسســات اعتباری است‪ .‬لغو مجوز‬ ‫موسســات مالی و اعتباری غیرمجاز چالش های جدیدی‬ ‫را فراروی بانک مرکزی قرار می دهد‪ .‬در حال حاضر ظاهرا‬ ‫تنها ‪ 39‬بانک و موسســه اعتباری مجــاز در حال فعالیت‬ ‫هســتند اما اکثر انها نیز فاقد کفایت سرمایه الزم و دارای‬ ‫مطالبات معوقه انباشــته شــده و فقدان منابــع الزم برای‬ ‫اعطای تســهیالت اعتباری به بنگاه ها و موسسات مولد‬ ‫بخش خصوصی هستند‪.‬‬ ‫در این راستا انچه که الزم اســت تا بانک مرکزی در‬ ‫وهله نخست انجام دهد تقویت یک سامانه نظارتی است‪،‬‬ ‫زیرا بانک های خصوصی به صورت اســمی خصوصی اند‬ ‫اما مدیریت شــان دولتی بوده و همان مدیریت و سازوکار‬ ‫دولتی در انها اعمال می شود‪ ،‬مضاف بر اینکه بنگاه داری‬ ‫نیز جزء مهمــی از فعالیت ایــن بانک ها را فراتــر از انچه‬ ‫معمول بانک های دولتی است تشــکیل می دهند اعمال‬ ‫می کنند‪ .‬حال پرسش این اســت که ایا ادغام بانک ها یا‬ ‫موسسات اعتباری و مالی موانع بروز و ظهور مشکالتی را‬ ‫که در حال حاضر از عملکرد این گونه موسســات حاصل‬ ‫شده است را از بین خواهد برد؟ ایا شرایطی که بستر فساد‬ ‫ همین بحثی است که عزم جدی برای ساماندهی‬ ‫نظام بانکی ندارد‪.‬‬ ‫عزم جدی دارد‪ ،‬اختیــار و قدرتش را ندارد‪ .‬وقتی‬ ‫سراغ موسسه ای برود که خواستار کنترل اوضاعش شود‬ ‫اما ان موسسه خودش زور دارد که می تواند قوانین بانک‬ ‫مرکزی را رعایت نکند‪.‬‬ ‫پس به نظر شــما اقای روحانی طی چهارســال‬ ‫اینده‪ ،‬می تواند درصد عمده ای از این مشکالت‬ ‫را برطرف کند؟‬ ‫اگر ان قانون را مجلس تصویب کند‪ ،‬بله‪ .‬اگر ان‬ ‫قانون تصویب شود و اختیارات به بانک مرکزی داده شود‪.‬‬ ‫در واقع دو قانون است؛ یکی قانون بانک مرکزی و دیگری‬ ‫قانون بانکداری‪ .‬هر دوی اینها سه سال است که در هیات‬ ‫دولت تصویب و به عنوان یک الیحه تقدیم مجلس شد اما‬ ‫در دستورکار مجلس قرار نگرفته است‪.‬‬ ‫اما االن که مجلس دهم نسبت به مجلس نهم به‬ ‫نوعی همراستا با دولت عمل می کند‪.‬‬ ‫ولی مثل اینکه اولویت شان مسائل کشور نیست‪.‬‬ ‫درواقع اولویت شان از هر دو طرف بیشتر دعواهای جناحی‬ ‫است‪ .‬متاســفانه سرشــان گرم دعواهای بی ربط جناحی‬ ‫اســت‪ .‬اگر همین مجلس دنبال حل مســائل کشور بود‪،‬‬ ‫چه بسا همین قوانین مهم به سرانجام می رسید‪ .‬حاال من‬ ‫از این دو قانون نام بردم که ســه ســال است معطل مانده‬ ‫است‪ .‬ما قانون بســیار مهمی داریم که ‪ 12‬سال است در‬ ‫مجلس مانده و تصویب نشده است‪ .‬نام ان قانون تجارت‬ ‫است‪ .‬می دانید که قانون تجارت ما مربوط به سال ‪1310‬‬ ‫و زمان رضاشاه است‪ .‬در واقع ان قانون دیگر به درد امروز‬ ‫و اقتصاد امروز بین المللی و داخلی نمی خورد‪ .‬زمان دولت‬ ‫اصالحات هم سه ســال تمام ‪ 60‬نفر متخصص نشستنه‬ ‫و کار کرده انــد و قانون تجــارت جدیــد را در ‪ 1100‬ماده‬ ‫نوشتند بعد دولت تصویب کرد و به مجلس داد اما از ان روز‬ ‫تاکنون سه مجلس عوض شــد ولی ان قانون از مجلس‬ ‫درنیامد‪.‬‬ ‫و عدم سالمتی بانک ها را هموار کرده دچار تغییر و تحول‬ ‫بنیادین می شود؟در حال حاضر عدم توزیع منابع‪ ،‬چالش‬ ‫عظیمی در گردش پولی و نقدینگی کشور به وجود اورده و‬ ‫در برخی از بانک های خصوصــی به اعضای هیات مدیره‬ ‫تسهیالت میلیاردی اعطا شده این در حالی است که یک‬ ‫مشتری و ســپرده گذار ســاده و تولیدکننده برای دریافت‬ ‫اعتبار در راســتای حل مســائل و معضــات اقتصادی و‬ ‫تحرک تولید و جلوگیری از بیکاری کارکنان خود تمام راه ها‬ ‫را پیش روی خود بســته می بیند‪ .‬هم اکنون با وجودی که‬ ‫نیمی از منابع بانکی منجمد شده است کاری از دست بانک‬ ‫مرکزی بر نمی اید ضمن انکه بانک ها باید در چارچوب نظام‬ ‫بانکی شفاف و کارامد و متناسب با استانداردهای جهانی‬ ‫فعالیت کنند‪ .‬این ادغــام نمی تواند نیازهــای اقتصادی‬ ‫کشــور را به خصوص در زمینــه تولید و رشــد اقتصادی و‬ ‫ارتباط بــا بانکــداری بین المللی مرتفع ســازد‪ .‬مهم ترین‬ ‫اقدام در شــرایط کنونی بازبینی و تغییر و تحول در قانون‬ ‫بانکــداری عملیات بدون ربا اســت و ســپس تقویت قوه‬ ‫نظارت بر عملکرد بانکها و موسســات مجاز‪ .‬الزم اســت‬ ‫سیاســت گذاری های بانک مرکزی هم از بعــد خارجی و‬ ‫هم از بعد داخلی مبنی بر استانداردهای بین المللی و دفع‬ ‫فساد و افزایش سطح کارایی بانک ها و اجبار انها در تامین‬ ‫کفایت سرمایه باشد‪.‬‬ ‫باتوجــه بــه مراتــب فــوق‪ ،‬ادغــام قانونــی برای‬ ‫تجمیع ســرمایه های بانک ها با هــدف افزایش کارایی و‬ ‫خدمات رسانی و قرار گرفتن در حد و اندازه ای که مطلوب‬ ‫مشارکت با بانک های خارجی باشد‪ ،‬توجیه پذیر است اما‬ ‫ابتدا الزم است موارد پیش گفته مرتفع شود‪.‬‬ ‫ماموریت مهم سلطانی فر‬ ‫ورزش‬ ‫در حالی که خیلی ها معتقدند مسعود سلطانی فر در ماه های پایانی فعالیت دولت یازدهم موفق‬ ‫شد ماموریتش را به خوبی انجام دهد و ورزش را از تنش هایی که در دوره وزیر قبلی باال گرفته بود دور‬ ‫کند اما در عین حال خیلی ها معتقدند او می بایســت از پرداختن بیــش از حد به فوتبال و بخصوص‬ ‫دو باشگاه استقالل و پرســپولیس پرهیز کند تا بتواند به موضوعات کالن و ساختاری ورزش کشور‬ ‫رسیدگی کند‪ .‬در واقع این حداقلی ترین انتظاری است که از مسعود سلطانی فر می رود‪ .‬اینکه دامنه‬ ‫وظایف خود را گسترده تر ببیند‪.‬‬ ‫رشد کرده بود و در مجامع بین المللی دست به افتخار افرینی‬ ‫می زد حاال جز ناکامی عایدی دیگری ندارند‪ .‬می بازند ؛ هم‬ ‫در درون زمین و هم بیرون زمیــن‪ .‬اگر تیم ملی والیبال در‬ ‫درون زمین ناکام اســت‪ ،‬وزنه برداری در بیرون زمین هم‬ ‫بازی دیپلماســی را در انتخابات رئیس جهانی وزنه برداری‬ ‫می بازد و مرادی به جای حمایت از ایران به شدت رو در روی‬ ‫او قرار می گیرد تا وزنه برداری ایران بازی بیرون زمین را هم‬ ‫به بدترین شکل ممکن واگذار کرده باشد‪.‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫ناکامی تکواندو‬ ‫وزیرمحافظه کارییاتغییر‬ ‫ایاعملکردمسعودسلطانی فر‬ ‫مثبتبودهاست؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪1‬‬ ‫وقتــی محمود گــودرزی بــه وزارت ورزش و جوانان‬ ‫امد خیلی ها تصور می کردند شــرایط به سمت بهتر شدن‬ ‫پیش خواهد رفت‪ .‬دانشگاهیان به خصوص تاکید داشتند‬ ‫که نوبتی هم باشــد نوبت یک مدیر ورزشــی و دانشگاهی‬ ‫است که بتواند ورزش را به ســمت علمی شدن پیش ببرد‪.‬‬ ‫تصورات مثبت بود اما شــیوه مدیریتی محمــود گودرزی‬ ‫باعث شد تا نگاه ها نسبت به او تغییر کند‪ .‬دولت یازدهم اما‬ ‫در ماه های پایانی کار خود به این نتیجه رسید که در وزارت‬ ‫ورزش باید تغییر فوری ایجاد کند‪ .‬بنابراین گودرزی را کنار‬ ‫زد تا سلطانی فر یعنی همان گزینه ای که مجلس یک بار به‬ ‫او برای وزیر شــدن در وزارت ورزش رای اعتماد نداده بود‬ ‫جای گودرزی را بگیرد‪ .‬سلطانی فر اما این بار مورد اعتماد‬ ‫قرار گرفت تا در پاییز ‪ ۹۵‬جای گودرزی را در وزارت ورزش‬ ‫بگیرد‪ .‬گفته می شد ماموریت او برگرداندن ارامش به ورزش‬ ‫اســت‪ .‬در دوره مدیریــت محمود گــودرزی ورزش هر روز‬ ‫جنجال تازه ای داشت‪ .‬حاشیه ها از متن پیشی گرفته بودند‪.‬‬ ‫بنابراین مدیری که جانشین گودرزی شده بود به طور طبیعی‬ ‫باید شرایط را تا انتخابات ریاست جمهوری کنترل می کرد‪.‬‬ ‫این اتفاق رخ داد اما به چه قیمتی؟ این ســوالی اســت که‬ ‫پاسخ ان را امروز می توان در ناکامی برخی رشته های مهم‬ ‫ورزشــی جســت وجو کرد‪ .‬انجا که تیرانــدازی‪ ،‬تکواندو‪،‬‬ ‫وزنه برداری و حتی والیبال که طی سال های اخیر به شدت‬ ‫رقابت های کاروان تکوانــدو در رقابت های جهانی‬ ‫موجو کره جنوبی به پایان رسید و تیم ایران با چهارمدال که‬ ‫هیچ کدام طال نبود در رده یازدهم ایســتاد‪ .‬این عنوان در‬ ‫حالی به دست امد که از ســال ‪ 2001‬به بعد ایران همیشه‬ ‫جزو دو تیم برتر جهان بــوده و تنها در ســال ‪ 2007‬ایران‬ ‫موفق به کســب طال نشــده بــود کــه در ان دوره هم تیم‬ ‫روی سکوی نایب قهرمانی ایســتاد‪ .‬با این حال تیمی که‬ ‫ستاره های بسیاری را در خود می دید و امید می رفت باتوجه‬ ‫به ناکامی المپیک در مســابقات جهانی با کادر فنی جدید‬ ‫نتایج جبران شود اما یک شکست دیگر برای ایران به دست‬ ‫امد‪ .‬ستاره ها یکی پس از دیگری حذف می شدند و دست‬ ‫هیچ یک به مدال نرسید‪ .‬با این حال اذربایجان با دومدال‬ ‫به عنوان هفتمی رســید که این تیم تنها یک طال به دست‬ ‫اورد و ان هم توســط میالد بیگی‪ ،‬ورزشکار ایرانی االصل‬ ‫خود کسب شــد تا تیم رضا میهماندوســت ‪ 4‬پله باالتر از‬ ‫ایران قرار بگیرد‪.‬‬ ‫تغییرات جدی در فدراسیون ها‬ ‫وزیــر ورزش و جوانــان برای اجــرای هرچــه بهتر‬ ‫برنامه های خود نیاز بــه بازوهای حمایــت دارد که همان‬ ‫مدیران تاثیرگذار در ورزش است‪ ،‬البته چنین مدیرانی فعال‬ ‫در وزارتخانه وجود ندارند و در فدراسیون های ورزشی هم‬ ‫چنین مشکلی وجود دارد‪ .‬فوتبال که مهدی تاج ریاست ان‬ ‫را برعهده دارد‪ ،‬این روزها عالوه بر حواشی همیشگی‪ ،‬با‬ ‫معضل های بزرگ مالی روبه روست‪.‬‬ ‫در کنار مشــکالت مالــی و مدیریتی در فدراســیون‬ ‫فوتبال‪ ،‬ایــن روزها بحــث قدرت نمایی لیدرهــا و فعالیت‬ ‫جادوگران در این رشته بیشتر شده اما کسی جرات یا توان‬ ‫مقابله با انها را ندارد؛ مشکلی که بر حواشی پرطرفدارترین‬ ‫رشته تیمی ایران افزوده اســت‪ .‬از سوی دیگر فدراسیون‬ ‫بســکتبال هم شــرایط خوبی نــدارد و بزرگان این رشــته‪،‬‬ ‫بارهاوبارهــا به عملکرد محمود مشــحون انتقاد کرده اند‪.‬‬ ‫انتخابات فدراسیون هندبال با انبوهی از حواشی و تنش ها‬ ‫برگزار شد و فدراسیون والیبال هم پس از سال ها موفقیت‬ ‫روزهای خوبی را تجربــه نمی کند زیرا این فدراســیون در‬ ‫انتخاب سرمربی اشتباه هایش را تکرار می کند و عالقه ای‬ ‫هم به سرمایه گذاری روی بازیکنان جوان ندارد‪.‬‬ ‫فدراســیون تکواندو و ناکامی های بزرگش از یکسو‬ ‫و مخالفت شــدید ســتاره ها و چهره های مطرح این رشته‬ ‫با محمد پوالدگر‪ ،‬رئیس فعلی این فدراســیون هم نیاز به‬ ‫رســیدگی ویژه وزارتی دارد اما به نظر می رسد کسی قصد‬ ‫حل مشــکالت این رشــته مدال اور را ندارد‪ .‬رشــته های‬ ‫مــادر و مــدال اوری چــون دوومیدانــی‪ ،‬ژیمناســتیک‪،‬‬ ‫دوچرخه ســواری‪ ،‬تیرانــدازی و تیروکمــان بــا رئیــس‬ ‫چندشغله اش هم روزهای خوبی را تجربه نمی کنند و مانند‬ ‫مسیر نجات ورزش کدام است؛‬ ‫روزمرگی یا پرداختن به زیرساخت ها؟‬ ‫برنامه های بلند باالی خود‪ ،‬نیازمند داشــتن معاونان مدیر‬ ‫و مدبر‪ ،‬فدراســیون های با برنامه‪ ،‬باشــگاه های سازنده و‬ ‫امکانات زیربنایی مناســب اســت و اگر راهکاری منطقی‬ ‫برای ترمیم نقاط ضعف بسیار این بخش ها نداشته باشد‪،‬‬ ‫نمی تواند گام مثبتی در اجرای برنامه هایش بردارد‪ .‬کسی‬ ‫چه می داند شــاید گزینه تعویض مقابــل گزینه تعمیر قرار‬ ‫گیرد‪.‬‬ ‫خصوصی سازی سرخابی ها؛ وعده ناتمام‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫دو باشگاه پرسپولیس و استقالل و خصوصی کردن‬ ‫انها که از برنامه های وزیــر ورزش بود باتوجه به میلیون ها‬ ‫هــوادار‪ ،‬در حالــی اداره می شــوند که یکی با سرپرســت‬ ‫بازنشسته است و دیگری مورد انتقاد هوادارانش‪ .‬هر چند‬ ‫هر کدام از این مدیران سعی دارند با هزینه های هنگفت در‬ ‫لو انتقاالت خود را برنده نشان دهند‪.‬‬ ‫فصل نق ‬ ‫طاهری با حفظ اســکلت اصلی تیــم برانکو و جذب‬ ‫چند بازیکن گرانقیمت و افتخاری نیز با همین رویه پر هزینه‬ ‫سعی دارد خود را مدیری شایسته نشــان دهد‪ .‬با این حال‬ ‫بدهی های این دو باشگاه جایی برای دفاع باقی نمی گذارد‪.‬‬ ‫فرامــوش نکنیم که به دنبــال همین بدهی های ســریالی‬ ‫بود که باشــگاه اســتقالل از نقل و انتقاالت محروم شد و‬ ‫پرسپولیس نیز به خاطر بدهی به مانوئل ژوزه در خطر کسر‬ ‫امتیاز قرار گرفت‪.‬‬ ‫برخی نیز معتقدند اعتراض هواداران استقالل مقابل‬ ‫وزارت ورزش به دلیل انتقاد از افتخاری خود گواه این است‬ ‫که انها همچنان از عملکرد وزارت ورزش ناراضی هستند‪.‬‬ ‫هر چند اعتراض سازماندهی شده این هواداران را نمی توان‬ ‫دلیل خوبی بر ضعف سلطانی فر و سیاست گذاری هایش در‬ ‫باشگاه استقالل دانست‪.‬‬ ‫امــا معضــل بازنشســته ها؛ عــدم توجه بــه حضور‬ ‫دوشغله ها‪ ،‬بازنشسته ها و دوتابعیتی ها از دیگر مشکالتی‬ ‫بود که با وجود نامه های مجلس شورای اسالمی و سازمان‬ ‫بازرسی کل کشور در زمان سلطانی فر هم نادیده گرفته شده‬ ‫است‪ .‬در ابتدای سال ‪ 95‬دیوان محاسبات با ارسال نامه ای‬ ‫به محمود گودرزی وزیر وقت ورزش و جوانان ممنوعیت به‬ ‫کارگیری بازنشســته ها را ابالغ کرد؛ موضوعی که تا امروز‬ ‫اجرایی نشــده و در خوشــبینانه ترین حالت می توان گفت‬ ‫کمتر اجرایی شده است‪.‬‬ ‫یک ماه بعد از این نامه‪ ،‬مجلس شورای اسالمی نیز با‬ ‫ارسال نامه ای مجددا این موضوع را پیگیر شد‪ .‬باالخره بعد‬ ‫از گذشت چندین ماه وزارت ورزش با تشکیل کارگروهی قرار‬ ‫شد به این موضوع رسیدگی کند‪.‬‬ ‫اگرچه در لیستی محرمانه اسامی ‪ 250‬کارمند و رئیس‬ ‫بازنشســته به وزیر اعالم شــد‪ ،‬اما باز هم وزارت ورزش در‬ ‫خصوص خروج این افــراد در فدراســیون ها اقدام عملی‬ ‫انجام نداد‪.‬‬ ‫مسعود سلطانی فر در این باره گفته بود‪« :‬قانونی که‬ ‫اخیرا در مجلس در ایــن زمینه به تصویب رســید در رابطه‬ ‫با ممنوعیت حضور بازنشســته ها در دستگاه های مختلف‬ ‫اجرایــی محدودیت هایــی ایجاد کــرده و بر اســاس این‬ ‫قانون‪ ،‬بازنشسته ها تنها در موارد خاص در مسئولیت هایی‬ ‫چون معاونت‪ ،‬وزارت و اســتانداری و مســئولیت مشــابه‬ ‫این مشــکلی برای حضــور ندارند اما در صــورت ضرورت‬ ‫برای استفاده از تخصص و تجربه‪ ،‬بازنشسته ها به عنوان‬ ‫کارشناس یا پاره وقت می توانند در فدراسیون های مختلف‬ ‫حضور داشته باشند اما به این شرط که پرداختی انها معادل‬ ‫یک ســوم پرداختی افراد غیربازنشســته محسوب شود‪.‬‬ ‫ما ســعی می کنیم محدودیت هایی که در این قانون امده‬ ‫اســت را رعایت کنیم‪ .‬البته در این زمینه به معاونت توسعه‬ ‫منابع و معاونت ورزش قهرمانی دستور دادیم نظارت الزم را‬ ‫داشته باشند تا همه کارها در چارچوب قانون انجام شود‪ .‬در‬ ‫رابطه با دوتابعیتی ها باید بگویم قانون دوتابعیتی از قانون‬ ‫بازنشسته ها جداست و ما نمی توانیم قانونی که در رابطه با‬ ‫بازنشسته هاست را در رابطه با دوتابعیتی ها اجرا کنیم و اینها‬ ‫قانون خاص خود را دارند اما ملزم بــه رعایت قانون و اجرا‬ ‫شدن ان هستیم‪».‬‬ ‫وزیــر ورزش در حالی این صحبت هــا را مطرح کرده‬ ‫که در خصوص بازنشســته ها هیچ تصمیم گرفته نشــد ه و‬ ‫در فدراسیون فوتبال‪ ،‬باشگاه های استقالل و پرسپولیس‬ ‫و تعداد زیادی از فدراســیون های ورزشــی مهم و کلیدی‬ ‫بازنشسته هاباحقوق هایانچنانیمشغولبهفعالیتهستند‬ ‫و ظاهرا هیچ عزمی برای کنار رفتن این افراد وجود ندارد‪.‬‬ ‫اگرچه روحانی با دید تغییر دست به انتخاب دیگری‬ ‫زد‪ ،‬اما این سوال مطرح می شود که حضور سلطانی فر در‬ ‫وزارت ورزش که در راســتای ترمیم کابینه انجام شد‪ ،‬چه‬ ‫دستاوردی داشت؟ ایا عملکرد وزیر جدید منفعالنه و خنثی‬ ‫بود یا اهداف مدنظر اجرایی شد؟‬ ‫سلطانی فر به جز چند کار مهمی که در وزارت انجام‬ ‫داد ‪ -‬اصــاح حداقلی مدیران و تغییــر دو معاونت کلیدی‬ ‫و بالتکلیفی معاونت مالــی‪ -‬کدامیــک از برنامه هایش را‬ ‫جامه عمل پوشاند؟‬ ‫بیشتر مشکالت کلیدی که در زمان گودرزی و حتی‬ ‫وزرای قبلی وجود داشت‪ ،‬کماکان باقی است و برنامه های‬ ‫مسعود سلطانی فر هم همچون دیگر همکارانش به صورت‬ ‫شعار باقی مانده است‪ .‬وزیر جدید ترجیح داد تا در چند ماه‬ ‫باقی مانده تــا انتخابات بدون کوچکترین هزینه کشــتی‬ ‫ورزش را به جلو هدایت کند و همین رویکرد ســبب شــد تا‬ ‫مشکالت سابق وزارتخانه کماکان به قوت خود باقی بماند‪.‬‬ ‫اتفاقاتی که سبب شده تا منتقدین علیه او جبهه گیری‬ ‫کرده و مدعی شوند سلطانی فر هم مانند دیگر نامزدهاست‬ ‫که برای گرفتن پست شــعارهای ان چنانی سر می دهند‪،‬‬ ‫از اصالحات ســخن می گویند و از اجــرای قوانین حرف‬ ‫می زننــد‪ ،‬اما پــای عمــل که بــه میــان می اید و پســت‬ ‫دلخواهشــان را به دســت می اورند همه چیــز را فراموش‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫همه می دانند ورزش چه نقش مهمــی را در افزایش‬ ‫قدرت سیاســی کشــورها ایفا می کند و حضور سیاســیون‬ ‫در ورزش هم تاکید براین حرف اســت‪ ،‬اما سوال اساسی‬ ‫این اســت که ما چقدر توانســتیم از این قــدرت در جهان‬ ‫استفاده کنیم؟ به نظر می رسد برای رسیدن به این جایگاه‬ ‫باید ابتدا از خود شروع کنیم؛ اصالح ساختار ورزش ایران‬ ‫قدم نخست برای رسیدن به جایگاه اصلی در جهان است‪.‬‬ ‫اصالحاتی که وزیر ورزش و جوانان باید برای اجرایی شدن‬ ‫ان استین ها را باال بزند و محافظه کاری و مصلحت اندیشی‬ ‫را کنار بگذارد اما ال اقل تا اینجای کار مســعود سلطانی فر‬ ‫نشــان داده که با احتیاط خاصی پیش می رود‪ .‬ایا او وزیر‬ ‫ورزش باقــی خواهد ماند؟ ایا عملکــرد را طی همین ‪ ۶‬ماه‬ ‫می توان مثبت ارزیابی کرد؟ ایا او وزیری برای وقت کشی‬ ‫است یا سازندگی؟ سوال ها زیاد اســت اما پاسخ ها از قرار‬ ‫معلوم گنگ و پیچیده‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫سایر رشته های ورزشی‪ ،‬مشــکالت و دغدغه های خاص‬ ‫خود را دارند‪ .‬البته عده ای به این موضوعات خوشــبینانه‬ ‫نگاه می کنند و معتقدند بســیاری از این مسائل با بررسی و‬ ‫برنامه ریزی بهتر قابل حل اســت اما این عده هرگز به این‬ ‫موضوع فکــر نمی کنند که بــه خاطر ناکارامــدی مدیران‬ ‫فعلــی وزارت ورزش و جوانان‪ ،‬نه فقط این فدراســیون ها‬ ‫برنامه ریزی مناســبی برای حل این مشکالت ندارند‪ ،‬بلکه‬ ‫مشکالتشان روزبه روز هم افزایش پیدا می کند‪.‬‬ ‫در کنار فدراسیون ها‪ ،‬باشگاه ها هم یکی از ابزارهای‬ ‫موفقیت در ورزش هستند که نفر نخســت وزارت ورزش و‬ ‫جوانان و مدیران زیر دستش باید نگاه بهتری به انها داشته‬ ‫باشند‪ .‬البته بسیاری از باشگاه های فعال در فضای ورزشی‬ ‫یا دولتی یا نیمه دولتی هستند که مدیران شان با بودجه های‬ ‫دولتــی وارد عرصــه رقابت های ورزشــی شــده و به جای‬ ‫اینده نگری که شامل توجه به تیم های پایه‪ ،‬استعدادهای‬ ‫ورزشــی و پرورش صحیح انها‪ ،‬هزینه های سرسام اوری را‬ ‫صرف خرید مربیان و ورزشکاران مطرح کرده و اینده ورزش‬ ‫را قربانی موفقیت کوتاه مدت و پربار کردن پرونده ورزشی‬ ‫خود می کنند‪ .‬برخی دیگر از باشــگاه ها هم کــه به ظاهر‬ ‫خصوصی بوده و در نگاه عوام خصولتی محسوب می شوند‪،‬‬ ‫به صورت غیر مستقیم از بودجه های دولتی استفاده کرده‬ ‫و توان اصلی شــان را صرف موفقیت کوتاه مدت تیم های‬ ‫ورزشی خود می کنند‪.‬‬ ‫باشــگاه های خصوصی هم که توســط یــک یا چند‬ ‫ســرمایه گذار عالقه مند بــه ورزش‪ ،‬در یک یا چند رشــته‬ ‫خاص فعالیت می کنند‪ ،‬به خاطر بی توجهی ها و مشکالت‬ ‫بسیار دیگر‪ ،‬خیلی زود عطای فعالیت در ورزش را به لقایش‬ ‫می بخشــند تا فضای بیشــتری برای رقابت باشــگاه های‬ ‫دولتــی و نیمه دولتــی باز شــود‪ .‬در ایــن بیــن تیم های‬ ‫پرسپولیس و استقالل‪ ،‬گل سرسبد باشگاه های ورزشی در‬ ‫کشورمان هستند که عالقه مندان بسیاری در سراسر ایران‬ ‫و حتی خارج از کشور دارند‪ .‬این دو تیم که مستقیما زیر نظر‬ ‫وزارت ورزش و جوانان اداره می شوند‪ ،‬با مشکالت شدید‬ ‫مالی و مدیریتی روبه رو بوده و روند نوسانی را سپری می کنند‪.‬‬ ‫نکته جالب توجه این است که پرسپولیس ماه هاست توسط‬ ‫یک سرپرست اداره می شود و هنوز وزارت ورزش و جوانان‬ ‫و شــخص وزیر برنامه ای برای انتصاب مدیرعامل در این‬ ‫باشگاه ندارد‪.‬‬ ‫در اســتقالل هم وضعیــت مدیریتی چنــدان خوب‬ ‫نیســت و هواداران از وضعیت موجــود ناراضی اند‪ .‬البته‬ ‫رسیدگی به وضعیت باشــگاه ها نیاز به زمانی بیش از اینها‬ ‫دارد اما اینکه چــرا وزیر ورزش و جوانــان در این زمان هم‬ ‫به فکر ارائه درمانی موقــت برای این دو باشــگاه نیفتاده‬ ‫ باشگاه هایی که در صدر اخبار قرار دارند و تغییرات مثبت‬‫در انها به خوبی توانایی وزیر را نشان خواهد داد ‪ -‬پرسشی‬ ‫است که سلطانی فر باید به ان پاسخ دهد‪.‬‬ ‫تغییــرات در معاونت هــای وزارت ورزش و جوانان‪،‬‬ ‫رسیدگی به وضعیت فدراسیون های ناکام و حل مشکالت‬ ‫برخی باشــگاه ها کــه تاثیــر مســتقیمی در موفقیت های‬ ‫تیم های ملــی کشــورمان در رقابت های مهم اســیایی و‬ ‫جهانی دارد‪ ،‬سه موضوع مهمی است که مسعود سلطانی‬ ‫طی این مدت می توانست به انها رســیدگی کند و درمانی‬ ‫هرچند موقت برای شان در نظر بگیرد اما این اتفاق رخ نداد‬ ‫تا در عمل نشــان دهد‪ ،‬این کامپیوتر ورزش نیاز به تعمیر‬ ‫دارد‪ .‬مطمئنا این کامپیوتــر ورزش‪ ،‬برای تحقق اهداف و‬ ‫برنامه جنجالی‬ ‫دور جدیدی از تنش میان کی روش‬ ‫و مربیان باشگاهی در راه است؟‬ ‫فوتبال وزیر نمی خواهد‬ ‫سلطانی فر وزیر ایده الی برای‬ ‫ورزش است؟‬ ‫‪77‬‬ ‫ورزش‬ ‫اقای سلطانی فر! شما فرصت اشتباه ندارید‬ ‫وزیر ورزش باید مقابل مدیران ضعیف بایستد‬ ‫محمدرضا یزدانی خرم‬ ‫رئیس اسبق فدراسیون والیبال‬ ‫وقتی اقای ســلطالنی فر به ورزش امد شرایط خوبی‬ ‫بر ورش کشــورمان حاکم نبود‪ .‬وزیر قبلی انقدر شــرایط را‬ ‫نابســامان کرده بود که جمــع و جور کــردن اوضاع ورزش‬ ‫ســخت بود‪ .‬وقتی اقای گــودرزی ســکان هدایت وزارت‬ ‫ورزش را به دست گرفت خیلی ها امیدوار بودند که شرایط‬ ‫خوبی را در ورزش ببینیم‪ .‬خیلی ها امیدوار بودند که ورزش‬ ‫به سمت علمی شدن پیش برود‪ .‬در واقع شعار علمی کردن‬ ‫ورزش چیزی بود که اقای گودرزی مدعی اش بود‪ .‬اتفاقی‬ ‫که همه می دانیم در بسیاری از کشــورهای دنیا الاقل در‬ ‫کشورهایی که در عرصه ورزش توســعه یافته اند‪ ،‬رخ داده‬ ‫است‪ .‬اما متاسفانه ورزش در دوره اقای گودرزی نه تنها به‬ ‫سمت علمی شدن پیش نرفت بلکه ما شاهد ضعیف ترین‬ ‫دوره مدیریتی در عرصه ورزش کشــور بودیــم‪ .‬حتی باید‬ ‫بپذیریم که همان ورزش دانشــگاهی نیز دچار افت شــد‪.‬‬ ‫دچار چالش هایی شد که سابقه نداشت‪ .‬ورزش دانشگاهی‬ ‫ما همواره پیشتاز بود و حرف هایی برای گفتن داشت‪ .‬حتی‬ ‫به نظرم کم از ورزش قهرمانی نداشت اما در دوره گودرزی‬ ‫میان این ورزش بــا ورزش حرفه ای فاصله قابل توجهی به‬ ‫وجود امد‪ .‬ورزش دانشگاهی خیلی اوضاع بدی پیدا کرد‪.‬‬ ‫ورزشی که جناب دکتر قدیمی خیلی برایش زحمت کشیده‬ ‫بود و اقداماتی جدی را در این ورزش انجام داده بود‪ .‬با این‬ ‫حال دانشــگاه های دولتی ما خودشــان را با دانشگاه ازاد‬ ‫و ورزش دانشــگاه ازاد مقایسه کردند‪ .‬احســاس کردند از‬ ‫ورزش‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫‪2‬‬ ‫نقطه هدف شان دور شــده اند‪ .‬خواستند که خودشان را به‬ ‫ورزش دانشگاه ازاد برسانند بنابراین بدترین راه را انتخاب‬ ‫کردند و قهرمانان را به دانشــگاه های خودشان بردند تا در‬ ‫دانشگاه های دولتی تحصیل کنند‪ .‬در صورتی که این کار‬ ‫اشــتباه بود‪ .‬چون در ورزش دانشــگاه ازاد‪ ،‬دکتر قدیمی و‬ ‫همراهان ایشان از دل دانشجویان قهرمان ها را می ساختند‬ ‫و برنامه ریزیشان درست و حرفه ای بود‪ .‬این اتفاق درست‬ ‫مثل اتفاقی است که در ورزش کارگری رخ می دهد‪ .‬به جای‬ ‫اینکه تعدادی از کارگران مســتعد و با انگیزه را به مسابقات‬ ‫ببرند و به انها فرصت بدهند تا توانمندی هایشــان را نشان‬ ‫دهند از یک ســری چهره های شناخته شــده و قهرمانانی‬ ‫استفاده می کنند که به اسم کارگران در مسابقات مختلف‬ ‫شــرکت می کنند‪ .‬با این کار انگیزه و حــق کارگران از بین‬ ‫رفته است‪ .‬بنابراین به نظر من برای تحلیل دوره مدیریتی‬ ‫اقای ســلطانی فر چاره ای نداریم که نگاهی هم به شکل‬ ‫مدیریتی اقای گودرزی داشــته باشــیم‪ .‬اما وقتی اقای‬ ‫سلطانی فر به وزارت ورزش امد بنده تا حدودی خوشحال‬ ‫شــدم‪ .‬واقعیت این است که ایشــان اطالعات خوبی در‬ ‫زمینه ورزش دارد‪.‬‬ ‫یکی‪ ،‬دو نیــرو را هم جابه جا کــرد‪ .‬نیروهایی که به‬ ‫او کمک کردند تا بتواند شــرایط را کنترل کند‪ .‬اما تاکید‬ ‫می کنم که او فقط موفق شد شرایط را در ماه های پایانی‬ ‫دولت قبل کنترل کنــد‪ .‬اما با همه اینها مــن اعتقاد دارم‬ ‫که کار دشــوار ســلطانی فر از حاال به بعد تازه اغاز شــده‬ ‫است‪ .‬فدراســیون های ورزشــی وضعیت خوبی ندارند‪.‬‬ ‫والیبال را نــگاه کنید‪ .‬وزنه برداری‪ ،‬تکوانــدو‪ ،‬تیراندازی‬ ‫و برخی دیگر از فدراســیون ها که طی دوره های مختلف‬ ‫امیدهای اصلی کســب مدال برای کاروان های ورزشی‬ ‫ایران بودند حاال شرایط خوبی ندارند‪ .‬با این حال وضعیت‬ ‫این فدراسیون ها باعث نشده تا برخی روسای فدراسیون ها‬ ‫خودشان کناره گیری یا استعفا ر ا ترجیح بدهند بلکه بر عکس‬ ‫عالقه دارند که برای خودشــان حاشیه امنیت ایجاد کنند‪.‬‬ ‫این همان چیزی است که من بارها راجع به ان ابراز نگرانی‬ ‫کرده ام‪ .‬چرا باید فدراسیون هایی که روسای انها عملکرد‬ ‫خوبی نداشــته اند همچنان با همــان ترکیب بــه کار خود‬ ‫ادامه بدهند‪ .‬کار درستی نیســت‪ .‬یک جور ظلم کردن به‬ ‫ورزش کشــور اســت‪ .‬ظلم کردن به همه انهایی است که‬ ‫هم شایســته هســتند و هم متدین‪ .‬یادمان نــرود که این‬ ‫دو شــاخصه اصلی را مقــام معظم رهبری مطــرح کردند‪.‬‬ ‫شایسته ســاالری و متدین بــودن‪ .‬فاکتورهایــی که االن‬ ‫یا وجود نــدارد یــا در خوش بینانه ترین حالــت یکی از این‬ ‫فاکتورها را می بینیم‪.‬اینجاســت که من باید از ترکیبی که‬ ‫اقای غفوری فرد در دوره مدیریت خود در ورزش کشور ایجاد‬ ‫ن شایسته ای‬ ‫کرد‪ ،‬یاد کنم‪ .‬دوره ای که انســان ها و مدیرا ‬ ‫در فدراسیون ها و سازمان تربیت بدنی وجود داشتند‪ .‬وزن‬ ‫باالیی داشــتند‪ .‬ان قدر اگاه بودند که ورزش حتی به رغم‬ ‫نداشــتن امکانات امروزی شــرایط نســبتا خوبی داشت‪.‬‬ ‫فدراســیون ها به منابع مالــی وصل بودند و می توانســتند‬ ‫برنامه های خود را دنبال کنند‪ .‬اما حاال اوضاع ورزش کشور‬ ‫را بسیار اشفته می بینم‪ .‬اصال یک مواقعی پیش می اید که‬ ‫حیرت زده می شوم‪ .‬فالن مدیر در فالن شهرستان یا شهر‬ ‫خودش ان قدر ضعیف بوده که عذرش را خواسته اند اما به‬ ‫تهران امده و پست گرفته است‪ .‬رئیس فدراسیون شده یا در‬ ‫جایگاهی قرار گرفته که هیچ چیزش را نمی شناسد‪ .‬معلوم‬ ‫است که شــما وقتی به چنین فردی دور مدیریت می دهید‬ ‫اساسا نمی توانید از او توقع درامدزایی داشته باشید‪ .‬چون‬ ‫او کسی را نمی شناسد‪ .‬اصال فدراسیون یا پستی که به او‬ ‫داده اید را نمی شناســد‪ .‬بنابراین نمی تواند اسپانسری هم‬ ‫جذب کند‪ .‬در این شــرایط هم چه اتفاقی می افتد؟ خیلی‬ ‫راحت مدیر ناکارامد به خودش اجازه می دهد از جیب دولت‬ ‫و بیت المال اســتفاده کند تا کمبودهــای مدیریتی اش را‬ ‫جبران کند‪ .‬سلطانی فر باید مواظب این نوع مدیران باشد‪.‬‬ ‫مدیرانی که جایگاه شان را با چیزهایی جز تخصص به دست‬ ‫اورده اند‪ .‬باید مقابل این دســته از مدیران بایســتد‪ .‬نکته‬ ‫اخری که می خواهم راجع به ان صحبت کنم بحث ضعف‬ ‫و ناکامی والیبال ایران است‪ .‬تیم ملی شرایط خوبی ندارد‪.‬‬ ‫من منکر زحمات جناب داورزنی نیستم اما به نظرم اشتباه‬ ‫ایشــان انجایی بود که ترجیحا به همان تیمــی اکتفا کرد‬ ‫که همه می دانستیم یک روزی تمام می شود‪ .‬تیمی برای‬ ‫ما قهرمانی و درخشش و افتخار در مســابقات بین المللی‬ ‫را به همراه اورد که در دفاع و ســرویس فوق العاده بود‪ .‬اما‬ ‫نمی شود که شما روی یک تیم برای مدتی طوالنی حساب‬ ‫باز کنید‪ .‬ما در والیبال ‪ ۱۷‬سال زحمت کشیدیم‪ .‬خون دل‬ ‫خوردیم‪ .‬سرمایه گذاری کردیم‪ .‬به مربیان خارجی با کیفیت‬ ‫میدان دادیم‪ .‬استانداردســازی کردیم‪ .‬زیر ســاخت های‬ ‫کســب موفقیت را ایجــاد کردیــم و بعد در صــدد تحکیم‬ ‫زیرســاخت ها برامدیم تا ان تیم رویایی شکل گرفت اما به‬ ‫عقیده من نباید این مسیر متوقف می شد‪ .‬امیدوارم شرایط‬ ‫به گونه ای برای والیبال پیش برود که باز هم روی جوانان‬ ‫سرمایه گذاری کنیم‪.‬‬ ‫ما در دوران افت به ســر می بریم‪ .‬نه تنها در والیبال‬ ‫بلکه در دیگر رشــته ها نیز به نظر می رسد شــرایط و وضع‬ ‫حاکم یک جور سرازیری نگران کننده ای را به همه ما نشان‬ ‫می دهد‪ .‬پــس برای اینکه اوضــاع را بهتر کنیــم باید اوال‬ ‫برنامه ریزی درستی داشته باشــیم و در درجه بعدی بدانیم‬ ‫که فرصتی برای اشتباه کردن در ورزش نداریم‪ .‬این همان‬ ‫چیزی است که من می خواهم به اقای سلطانی فر بگویم‪.‬‬ ‫اینکه شما فرصت اشتباه ندارید‪.‬‬ ‫مسیر نجات ورزش کدام است؟‬ ‫روزمرگی یا پرداختن به زیرساخت ها‬ ‫دکتر رضا قراخانلو‬ ‫‪3‬‬ ‫رئیس پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫خودشــان به انها رســیدگی کنیم‪ .‬اینکه می گویم باید پا را‬ ‫فراتر از اینها بگذاریم یعنی اینکــه موضوعات روزمره باید‬ ‫به طور حرفه ای و خودکار مورد رســیدگی قرار بگیرند و حل‬ ‫بشــوند اما در ضمن به مســائل زیربنایی نیز توجه خاصی‬ ‫داشته باشیم‪ .‬شاید نیاز باشــد که فعالیت و برنامه ریزی ما‬ ‫چند برابر شــود‪ .‬اما به نظرم می ارزد کــه چنین کنیم‪ .‬ما در‬ ‫طول دهه های اخیر شاهد موضوعات روزمره ورزش کشور‬ ‫بوده ایم‪ .‬مشکالت و مســائلی که همیشه وجود داشته اند‬ ‫اما هرگز به این موضوع فکر نکرده ایم که چگونه باید از بار‬ ‫این مسائل کم کنیم‪ .‬اما چگونه؟ پاسخ روشن است‪ .‬تقریبا‬ ‫همان چیزی که در طرح جامع ورزش کشور امده است به ما‬ ‫پاسخ روشن و کاملی خواهد داد‪.‬سال هاست که قرار است‬ ‫وزارت ورزش ما ســبک‪ ،‬چاالک و تخصصی تر شــود‪ .‬ایا‬ ‫شده است؟ سال هاست که مدعی هستیم در حوزه ورزش‬ ‫می خواهیم تقسیم کار کنیم و در عرصه ملی گام های جدی‬ ‫برداریم‪ .‬ایا این مهم انجام شده اســت؟ ما در چهار حوزه‬ ‫اصلی ورزش چه کرده ایم؟‬ ‫در ورزش حرفــه ای؛ متولــی حرفــه ای شــدن‬ ‫حتی بخشــی از ورزش ما چه کســی اســت؟ اگــر بگویند‬ ‫فدراسیون ها باید باز هم به این سوال پاسخ بدهند که کدام‬ ‫فدراسیون ها؟‬ ‫در ورزش قهرمانــی؛ کمیته ملی المپیــک و وزارت‬ ‫ورزش ایا به تعا مل رسیده اند یا همچنان تعارضات جدی در‬ ‫دستورکار قرار دارد؟ ایا به برنامه مشترک یا هدف مشترک‬ ‫رســیده اند یــا در بی برنامگی به ســر می بریــم؟ اولویت و‬ ‫هدف گذاری هــای ورزش قهرمانــی ما مشــخص شــده‬ ‫است؟ یکی از ان پروژه هایی که در توسعه ورزش قهرمانی‬ ‫برشــمرده بودیم بحث باشــگاه محوری بود‪ .‬ایا این اتفاق‬ ‫رخ داده است؟‬ ‫در حوزه ورزش تربیتی؛ ایا وزارت ورزش واقعا کمک‬ ‫ویژه ای به ورزش مدارس کرده اســت؟ تعامل این دو نهاد‬ ‫یعنی وزارت ورزش و وزارت اموزش و پرورش در حد مطلوب‬ ‫است؟ چون به طور طبیعی باید این همکاری صورت بگیرد‪.‬‬ ‫در ورزش همگانی؛ ســازمان های مردم نهاد در این‬ ‫زمینه چطور عمل کرده اند؟ شهرداری ها ایا به نقطه مطلوبی‬ ‫در این زمینه رسیده اند؟ وزارت ورزش سهم خودش را در این‬ ‫زمینه مشخص کرده است؟ ایا وزارت ورزش می داند که در‬ ‫زمینه ورزش همگانی چه کارهایی را باید انجام بدهد که به‬ ‫نقطه مطلوب دست پیدا کند؟‬ ‫در ورزش بانــوان؛ ایا فقط باید دل خوش باشــیم که‬ ‫چند خانم پســت های ورزشــی دارند و در برخی پست ها از‬ ‫حضور بانوان اســتفاده می کنیم یا اینکه‬ ‫باید در همه فدراسیون ها سهم عادالنه ای‬ ‫برای مدیران زن در نظر گرفته شــود؟ ایا‬ ‫ســهم و حق بانوان در ورزش کشــور را به‬ ‫انها داده ایم یا تنها به شــعارهایی بســنده‬ ‫کرده ایم؟‬ ‫در اقتصاد ورزش؛ در این زمینه مهم‬ ‫چــه کرده ایم؟ ایا اثــار و عالئمــی را بروز‬ ‫داده ایم که ورزش از نظر اقتصادی درامدزا‬ ‫و اشــتغال زا باشــد و ارزش افزوده ایجاد‬ ‫کند یا همان جریان یک طرفه ای اســت‬ ‫که دولت به ورزش پول و ســرمایه تزریق‬ ‫می کنــد و ورزش هم هیچ توســعه جدی‬ ‫پیدا نمی کند؟ شــما به اقتصاد ورشکسته‬ ‫اســپانیا نگاه کنید‪ .‬این اللیگاست که به‬ ‫اقتصاد در استانه سقوط این کشور کمک‬ ‫چشــمگیری می کنــد‪ .‬دولت مــا در حال‬ ‫حاضر درگیر طرح سالمت است‪ .‬در اینجا‬ ‫ســوال من این اســت ؛ ما چقدر از ورزش‬ ‫در جهــت پیشــگیری از بیماری هــا بهره‬ ‫برده ایم؟ بنابراین باید عــرض کنم که مثال های اینچنینی‬ ‫تعدادشان زیاد اســت‪ .‬اما با این حال امیدوارم که در دوره‬ ‫جدید مدیریتی در ورزش کشور به این مسائل زیر بنایی توجه‬ ‫شــود و ما به ســمتی برویم که از دولت مطالبه کارشناسانه‬ ‫داشته باشیم‪ .‬دولت ما شاید ان قدر درگیر مسائل مختلف‬ ‫شده که قصد دارد با هزار رنج و گرفتاری چرخ اقتصاد را به‬ ‫گردش دربیاورد اما ایا بهتر نیســت مثــل همه دولت های‬ ‫عاقل دنیا به طور جدی در ورزش ســرمایه گذاری کند تا از‬ ‫این به بعد شاهد گردش اقتصادی و درامدزایی بهتر و بیشتر‬ ‫در ورزش کشور باشیم؟‬ ‫همه اینها سواالتی است که طرح ان و البته رسیدن‬ ‫به پاسخ ان می تواند راهگشای ما برای رسیدن به شرایط‬ ‫مطلوب در عرصه ورزش باشد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫معتقدم امکان ارزیابی دوره مدیریتی اقای سلطانی فر‬ ‫اتفاقا وجود دارد اما نه به طور دقیق و کامل‪ .‬ایشــان بعد از‬ ‫یک دوره مدیریتی به ورزش امدند که همه می دانیم ورزش‬ ‫در چه شــرایطی بود‪ .‬ورزش متزلزل بــود‪ .‬یک جور تعلیق‬ ‫و انتظار در امور به چشــم می خورد‪ .‬اقای ســلطانی فر در‬ ‫چنین برهه زمانی ان هم در ماه های پایانی کار دولت قبلی‬ ‫مسئولیت وزارت ورزش را بر عهده گرفت‪ .‬بنابراین ایشان‬ ‫مجبور بودند که با نوعی روزمرگی امور ورزش را دنبال کنند‪.‬‬ ‫چون اساســا فرصتی بــرای تغییر و تحوالت اساســی در‬ ‫ورزش وجود نداشت‪ .‬در سال ‪ ۹۶‬هم همه چیز تحت تاثیر‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری قرار گرفت‪ .‬به این فاصله زمانی‬ ‫دقت کنید‪ .‬از پاییز ‪ ۹۵‬تا همین حاال فرصــت زیادی را از‬ ‫دست داده ایم‪ .‬در صورتی که در همه کشورهایی که امروز‬ ‫حسرت توسعه و رشدشان را داریم حتی یک روز هم یک روز‬ ‫اســت‪ .‬انها برای یک روزشــان هم برنامه ریزی می کنند و‬ ‫هدفمند پیش می روند‪ .‬اما ما چه کردیم؟ ما در بالتکلیفی‬ ‫به سر بردیم‪ .‬در انتظاری که جز وقت کشی حاصل دیگری‬ ‫به همراه نداشت‪ .‬بنابراین باز هم تاکید می کنم که امکان‬ ‫ارزیابی دوره مدیریتی اقای ســلطانی فر وجــود دارد اما نه‬ ‫به طور دقیق‪.‬‬ ‫دیدگاه ها در این باره متفاوت است‪.‬‬ ‫عده ای معتقدند کــه در همین دوره کوتاه‬ ‫می بایست تحرکات و اقدامات جدی تری‬ ‫را شــاهد بودیم‪ .‬اقداماتی موثر که به نفع‬ ‫ورزش کشور تمام می شد‪.‬به عنوان مثال‬ ‫افــرادی کــه در برخی مســئولیت ها قرار‬ ‫داشــتند یــا در برخی ســمت های وزارت‬ ‫ورزش قــرار گرفتــه بودنــد امــا عملکرد‬ ‫قابل قبولــی نداشــتند می بایســت تغییر‬ ‫می کردند‪ .‬امــا این اتفاق با ســرعتی که‬ ‫قابل انتظارمان بود پیــش نرفت تا ورزش‬ ‫در بالتکلیفی باقی بمانــد‪ .‬تعیین تکلیف‬ ‫درباره این افراد باید زودتــر از اینها انجام‬ ‫می گرفت به خصوص در مورد پست هایی‬ ‫که تکلیف شان روشــن بود‪ .‬مدیرانی که‬ ‫همه می دانســتند ضعیف عمل کرده اند ؛‬ ‫هم افکار عمومی می دانست و هم رسانه‪.‬‬ ‫بنابراین خیلی ها معتقدند که باید با سرعت‬ ‫این افراد کنار گذاشته می شدند‪ .‬افرادی‬ ‫که اتفاقا به کندی جای خودشان را به فرد دیگری دادند تا‬ ‫‪ ۶‬ماه فرصت تغییر از دست برود‪ .‬فراموش نکنیم که وقتی‬ ‫می گوییم ‪ ۶‬ماه درباره یک هشتم زمان یک وزیر در طول ‪۴‬‬ ‫سال دوره مدیریتش صحبت می کنیم‪ .‬اما باز هم توقعات‬ ‫دیگری وجود داشت‪ .‬در خصوص برخی تصمیم گیری ها‬ ‫انتظار می رفت که سرعت بیشــتری به خود بگیرد اما این‬ ‫اتفاق رخ نداد‪ .‬در نتیجه مهم ترین نکته منفی ارزیابی مان‬ ‫درباره دوره کوتاه مدیریتی اقای ســلطانی فر می تواند این‬ ‫باشــد که ســرعت تغییر پایین بود یا به عبارتی بالتکلیفی‬ ‫در برخی امور اســتمرار پیدا کــرد و وزارت ورزش در برخی‬ ‫تصمیم گیری ها به طور قاطع و سریع عمل نکرد‪.‬‬ ‫اما مایلــم دربــاره نکتــه مثبــت کارنامــه مدیریتی‬ ‫کوتاه مدت اقای سلطانی فر هم این نکته را عرض کنم که‬ ‫ایشــان به نوعی ارامش را به ورزش برگرداند‪ .‬در دوره وزیر‬ ‫قبلی در ورزش خیلی کم شاهد این ارامش بودیم‪ .‬حاشیه ها‬ ‫و تنش هایی وجود داشت که شرایط را متزلزل کرده بود اما‬ ‫اقای ســلطانی فر تنش را به ارامش تبدیل کرد‪ .‬اما ایا این‬ ‫موضوع کافی است؟ این اقدام می تواند پاسخگوی همه‬ ‫نیاز های ما در عرصه ورزش باشد؟ به نظرم خیر‪ .‬باید نگاه‬ ‫ما کالن تر باشــد‪ .‬باید پا را فراتر از اینها بگذاریم و مسائل‬ ‫روزمره را از مســائل زیربنایی جدا کنیم‪ .‬قبل از هر چیز اما‬ ‫الزم است موضع خودمان را در قبال مسائل روزمره روشن‬ ‫کنیم‪ .‬مســائل روزمره شــامل چه موضوعاتی هستند؟ به‬ ‫نظرم مسائلی چون برد و باخت تیم ها‪ ،‬مشکالت همیشگی‬ ‫فدراسیون ها‪ ،‬اعزام های منظم یا غیر منظم فدراسیون ها‪،‬‬ ‫انتخابات و برگزاری مجامع‪ ،‬مســائل مربوط به استقالل و‬ ‫پرسپولیس و خالصه موضوعاتی که هر روز شاهد پررنگ‬ ‫شدن انها هســتیم می تواند در این دســته قرار بگیرند‪ .‬ایا‬ ‫این موضوعات اهمیت ندارند؟ چــرا‪ .‬این موضوعات هم‬ ‫اهمیت خاص خودشــان را دارند و باید مورد رسیدگی قرار‬ ‫بگیرند‪ .‬مگر می شــود به وضع فدراسیونی که خوب عمل‬ ‫نمی کند و نتایج ضعیفی کسب کرده است رسیدگی نشود؟‬ ‫مگر می شود به مشکالت روزمره ورزشــکاران و قهرمانان‬ ‫اهمیت نداد؟ مگر می شود بگوییم استقالل و پرسپولیس‬ ‫را به طور کامل باید رها کرد چون قرار اســت به موضوعات‬ ‫زیر بنایی برســیم؟ نه‪ .‬اینها مهم هســتند‪ .‬اما باید در جای‬ ‫ورزش‬ ‫‪79‬‬ ‫ورزش‬ ‫گزار‬ ‫ش ویژه‬ ‫برنامهجنجالی‬ ‫دور جدیدی از تنش میان کی روش‬ ‫و مربیان باشگاهی در راه است؟‬ ‫در حالی که خیلی ها بابت صعود مقتدرانه تیم ملی به‬ ‫جام جهانی خوشــحال هســتند و به خاطر این اتفاق بزرگ‬ ‫کی روش و شاگردانش را تحسین می کنند به نظر می رسد‬ ‫دور جدیدی از تنش ها میان مربیان باشــگاهی با سرمربی‬ ‫تیم ملی در راه است‪.‬‬ ‫این اولین بار نیست که کی روش برنامه اماده سازی را‬ ‫به فدراسیون ارائه می کند و البته فدراسیون نیز باشگاه ها‬ ‫را در موقعیت انجام شــده قــرار می دهد‪ .‬چه اساســا رای‬ ‫یا مخالفت مربیان باشــگاهی با برنامه ارائه شــده از سوی‬ ‫کی روش اهمیتــی ندارد و این همان موضوعی اســت که‬ ‫برخی مربیان به خاطر ان از فدراسیون فوتبال گالیه مندند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫برنامه کی روش‬ ‫کارلوس کی روش برنامه های اماده ســازی تیم ملی‬ ‫فوتبال ایــران برای رقابت های جام جهانی ‪ 2018‬روســیه‬ ‫را تببین کرد‪ .‬کارلوس کی روش ســرمربی تیم ملی فوتبال‬ ‫ایران پــس از برتری این تیــم مقابل ازبکســتان و قطعی‬ ‫شــدن صعودش به جام جهانی ‪ 2018‬روسیه‪ ،‬در نشستی‬ ‫با ســردبیران رســانه های ورزشــی شــرکت کرد تا در مورد‬ ‫برنامه های اماده سازی ملی پوشان کشورمان برای حضوری‬ ‫قدرتمندانه در رقابت های جام جهانــی توضیحاتی را ارائه‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫برایــن اســاس کــی روش ســه برنامــه بلند مــدت‪،‬‬ ‫میان مدت و کوتاه مدت را برای اماده ســازی شــاگردانش‬ ‫در نظر گرفته است‪ .‬برنامه وی شامل ‪ 7‬اردو است و در این‬ ‫برنامه بین ‪ 9‬تا ‪ 11‬بازی دوستانه در کنار دیدار با کره جنوبی‬ ‫و ســوریه برای تیم ملی درنظر گرفته شده است‪ .‬اردوهای‬ ‫تیم ملــی از اول شــهریور (‪ 23‬اگوســت) اغاز می شــود و‬ ‫در اردوی نخســت ملی پوشــان کشــورمان تا ‪ 5‬ســپتامبر‬ ‫(‪14‬شــهریور) زیر نظر کی روش تمرینات اماده ســازی و‬ ‫دیدار مقابل کره جنوبی و سوریه انجام می دهند‪ .‬دور بعدی‬ ‫اردوهای تیم ملــی از ‪ 5‬مهر تا ‪ 18‬مهر(‪ 27‬ســپتامبر تا ‪10‬‬ ‫اکتبر) برگزار می شود‪ .‬مرحله سوم اردوی تیم ملی از ‪ 10‬تا‬ ‫‪ 23‬ابان(‪ 1‬تا ‪ 14‬نوامبر ) انجام می شود‪ .‬کوتاه ترین مرحله‬ ‫اردوهای اماده سازی تیم ملی شامل مرحله چهارم است که‬ ‫در ان ملی پوشان کشورمان باید از روزهای ‪ 17‬تا ‪ 19‬اذر(‪8‬‬ ‫تا ‪ 10‬دسامبر) در اردو حاضر شوند‪.‬اخرین مرحله اردوهای‬ ‫اماده سازی تیم ملی که از لحاظ زمانی با تاریخ برگزاری لیگ‬ ‫برتر هفدهم تطابق دارد از ‪ 23‬اسفند تا ‪ 7‬فروردین ‪ 14( 97‬تا‬ ‫‪ 27‬مارس) تداوم دارد‪ .‬طبق ارزیابی های کادر فنی تیم ملی‬ ‫در پنج مرحله اول اردوهای اماده سازی این تیم که در ‪59‬‬ ‫روز برگزار می شود یوزپلنگ های اسیا شش دیدار دوستانه‬ ‫انجام می دهند‪.‬‬ ‫پــس از پایــان رقابت های لیــگ برتر ملی پوشــان‬ ‫کشــورمان تا پیش از اعزام به روســیه اردویــی ‪ 27‬روزه را‬ ‫برگزار می کنند‪ .‬زمان این اردو از ‪ 15‬اردیبهشــت تا ششــم‬ ‫خرداد ‪ 5( 97‬تا ‪ 31‬مه‪ )2018‬بین ‪ 2‬تا ‪ 3‬بازی دوســتانه در‬ ‫این مرحله از اردو در نظر گرفته شــده است‪ .‬مرحله پایانی‬ ‫اردوی تیم ملی پیش از حضــور در رقابت های جام جهانی‬ ‫هم از ‪ 7‬تا ‪ 23‬خرداد ‪1( 97‬تا ‪ 13‬ژوئن‪ )2018‬است‪ .‬در این‬ ‫مرحله شاگردان کی روش باید در یک تا ‪ 2‬بازی دوستانه به‬ ‫میدان بروند‪ .‬جام جهانی ‪ 2018‬هم از ‪ 24‬خرداد تا ‪24‬تیر‬ ‫‪ 14( 97‬ژوئن تا ‪ 15‬جوالی ‪ ) 2014‬برگزار می شود‪.‬‬ ‫ایرادهای برنامه تیم ملی‬ ‫کی روش در حالــی برنامه اش را به فدراســیون ارائه‬ ‫کرده و توقع دارد که این برنامه مو به مو اجرا شــود که البته‬ ‫ایرادهایی را می توان به ان وارد دانســت‪ .‬به عنوان مثال‪،‬‬ ‫اکثر تیم های لیگ برتر در دوران اماده سازی مقابل هم به‬ ‫میدان می روند و اگر قرعه کشی بازی ها زودتر انجام شود‪،‬‬ ‫تیم ها می توانند خیلی زود و با خیال راحت حریفانشــان را‬ ‫انتخاب کنند‪ .‬اگر در قرعه کشی شــرایط طوری رقم خورد‬ ‫که تیم ها مجبور شــوند در هفته های ابتدایی مقابل همان‬ ‫تیم هایی که برای بازی دوستانه با انها برنامه ریزی کرده اند‬ ‫به میدان بروند‪ ،‬مشخص نیســت این بازی های دوستانه‬ ‫بیشتر به سود تیم ها خواهد بود یا ضررشان‪.‬‬ ‫از ســویی دیگر پس از انجام قرعه کشی هم ممکن‬ ‫است بسیاری از بازی های دوســتانه ای که از قبل فیکس‬ ‫شــده اند‪ ،‬به هم بخــورد و دردســر هماهنگــی بازی های‬ ‫دوستانه تازه برای تیم ها ایجاد شــود‪ .‬بنابراین یک مربی‬ ‫برای حساس ترین دوران اماده سازی تیم خود نمی تواند از‬ ‫قبل برنامه ای داشته باشد و این قطعا روی کیفیت بازی ها‬ ‫در شــروع لیگ تاثیرگذار خواهد بود‪ .‬در همین حال برخی‬ ‫مربیان انتظار دارند سازمان لیگ عملکرد تخصصی تر در‬ ‫این گونه موارد از خود نشان دهد‪.‬‬ ‫مجید جاللی درباره این موضوع به خبرگزاری تسنیم‬ ‫می گوید‪« :‬وقتی با مسئوالن سازمان لیگ صحبت می کنم‪،‬‬ ‫انها همیشــه از تبعیت کردن از نحوه برگزاری مسابقات از‬ ‫کشــورهای معتبر فوتبال اروپا می گوینــد و به عنوان مثال‬ ‫لو انتقاالت به مدت چهارماه را مثال‬ ‫طوالنی بودن زمان نق ‬ ‫می زنند و می گویند این زمان باید با تقویم فوتبال بین المللی‬ ‫مطابقت داشته باشــد؛ در حالی که می دانیم این موضوع‬ ‫عمال به ضــرر فوتبال و تیم های ما اســت‪ .‬پــس چگونه‬ ‫اســت که در مقوله برنامه ریزی و اعالم تقویم مســابقات‬ ‫در سریع ترین زمان ممکن از کشــورهای پیشرفته تبعیت‬ ‫نمی کنیم‪».‬‬ ‫او درباره زمان قرعه کشی رقابت های لیگ برتر ایران‬ ‫می گوید‪« :‬نمی دانم در مورد دیر انجام شــدن قرعه کشی‬ ‫چه بگویم‪ .‬انگار کیفیت فوتبال جایگاهی برای ســازمان‬ ‫لیگ ندارد‪ .‬مــا مربیــان می خواهیم برنامه ریــزی کنیم‪،‬‬ ‫هرچند که برخی معتقدند ما برنامه ریزی بلد نیستیم! اصال ما‬ ‫برنامه ریزی بلد نیستیم‪ ،‬پس چرا سازمان لیگ و فدراسیون‬ ‫کارشان را درســت انجام نمی دهند؟ خیلی از لیگ ها قرار‬ ‫اســت یک ماه بعد از لیگ ایران شــروع شــوند‪ ،‬اما برنامه‬ ‫مســابقات را ارائه داده اند‪ .‬با این شــرایط برنامه لیگ برتر‬ ‫ایران باید یک ماه پیش اعالم می شد‪».‬‬ ‫سرمربی تیم فوتبال پیکان ادامه می دهد‪« :‬ما االن‬ ‫می خواهیم با چند تیــم لیگ برتری بازی دوســتانه انجام‬ ‫دهیم‪ ،‬ولی نمی دانیم که ایا در شــروع لیگ با انها مواجه‬ ‫خواهیم شــد یا خیــر‪ .‬قرار اســت ‪ 18‬تیر ماه لیــگ ایران‬ ‫قرعه کشی شود و این قرعه کشــی بسیار دیر انجام خواهد‬ ‫شد‪ .‬مگر امکان دارد که قرعه کشی بازی های لیگ برتر دو‬ ‫هفته مانده به شروع مسابقات انجام شود؟ این برنامه ریزی‬ ‫اصال درست نیست‪».‬‬ ‫جاللــی ادامــه می دهــد‪« :‬از طــرف دیگــر بحث‬ ‫نقل وانتقاالت مطرح اســت که از ‪ 14‬اردیبهشت که لیگ‬ ‫تمام شد‪ ،‬شروع شده است و تا ‪ 15‬شهریور ادامه دارد‪ .‬مگر‬ ‫می شود چهار ماه فصل نقل وانتقاالت داشته باشیم؟! قطعا‬ ‫این به سود باشگاه ها و بازیکنان نیست‪ .‬از طرفی بحث مدت‬ ‫قراردادها هم مطرح است‪ .‬شما فوتبال کدام کشور را سراغ‬ ‫دارید که قرارداد اکثر بازیکنانش یک ساله باشد؟ ما اینجا‬ ‫باید برنامه ریزی خاص خودمان را داشته باشیم و نباید اجازه‬ ‫بدهیم که باشگاه ها یک ســاله تخلیه شوند‪ .‬من به عنوان‬ ‫مربی به دنبال چهار یا پنج بازیکن دیگر هستم که احتماال‬ ‫انها در ترکیب ثابت من خواهند بود‪ ،‬ولی هنوز این بازیکنان‬ ‫را جذب نکرده ایم و انها در تمرینــات ما هم حضور ندارند‪.‬‬ ‫در واقع می توان گفت که نصف ترکیب اصلی ما شاید االن‬ ‫در تمرینات نباشد و این به برنامه ریزی اشتباهی برمی گردد‬ ‫که در فوتبال مان وجود دارد‪ ».‬اما اعتراض جاللی شدت‬ ‫بیشتری هم به خود می گیرد‪« :‬من چندین بار در این مورد‬ ‫صحبت کرده ام و حتی به فدراسیون فوتبال نامه نوشتم تا‬ ‫این مشکالت برطرف شود‪ ،‬اما متاسفانه ترتیب اثری داده‬ ‫نشد‪ .‬بی جهت نیست که کی روش می گوید که «بگذارید‬ ‫من برای کل فوتبــال تصمیم بگیرم‪ ».‬به هر حــال زور او‬ ‫می رسد و برنامه ریزی می کند‪».‬‬ ‫به نظر می رســد دیگر مربیان لیگ برتر نیز به زودی‬ ‫انتقادهایــی را متوجه برنامــه اماده ســازی تیم ملی کنند‪.‬‬ ‫جایی که احتماال رای و نظرشان بدون نتیجه باقی خواهد‬ ‫ماند‪ .‬هر چه هســت کارلوس کی روش نشــان داده که در‬ ‫مورد برنامه های اماده سازی تیم ملی پتانسیل باالیی برای‬ ‫بیانیه نویسی و جنجال دارد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫عطاءاللهبهمنش‬ ‫درگذشت‬ ‫گزارشگر و مفسر با سابقه ورزشی ایران به دلیل عارضه‬ ‫سکته مغزی دار فانی را وداع گفت‪.‬‬ ‫عطاءالله بهمنش دوشنبه هفته گذشته به دلیل سکته‬ ‫مغزی در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان گاندی تهران‬ ‫بستری شده بود‪.‬‬ ‫استاد بهمنش که ‪ ۹۴‬سال داشــت‪ ،‬سال ها به علت‬ ‫بیماری از شرایط چندان مناسبی برخوردار نبود‪ .‬او نخستین‬ ‫گزارشگری زنده ورزشــی در رادیو را در ســال ‪ ۱۳۳۷‬برای‬ ‫رقابت دوومیدانی انجام داد‪.‬‬ ‫بهمنــش نویســندگی را از دی مــاه ‪ ۱۳۳۰‬در مجله‬ ‫ورزشی «نیرو و راستی» شروع کرد‪ .‬او در سال های ‪۱۳۳۳‬‬ ‫تا ‪ ۱۳۳۷‬در نشــریه امید ایران می نوشت و پس از ان نیز از‬ ‫نویسندگان اصلی هفته نامه کیهان ورزشی و دنیای ورزش‬ ‫به شمار می امد و با نشــریاتی همچون روزنامه اطالعات‪،‬‬ ‫ی و ایران ورزشی نیز همکاری داشت‪.‬‬ ‫گلبانگ‪ ،‬روزنامه ر ‬ ‫بیشترین فعالیت بهمنش در زمینه ورزش کشتی بوده‬ ‫ و او چند سال دبیر و نایب رئیس فدراسیون کشتی ایران بود‪.‬‬ ‫بسیاری از ورزشی نویسانی که امروز در جایگاه ویژه استادی‬ ‫این حرفه قرار گرفته اند خود را شاگرد بهمنش می دانند‪.‬‬ ‫هفته نامه مثلث درگذشت این مرد عزیز و زحمتکش‬ ‫در عرصه رســانه را به خانواده وی و جامعه رسانه ای کشور‬ ‫تسلیت می گوید‪.‬‬ ‫س هفته‬ ‫عک‬ ‫فوتبال وزیر نمی خواهد‬ ‫سلطانی فر وزیر ایده الی برای ورزش است؟‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫دبیر گروه ورزش‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫ورزش‬ ‫مایلم با یک سوال شــروع کنم؛ چرا در فاصله زمانی‬ ‫کمی تا پایان کار دولت یازدهم محمود گودرزی از وزارت‬ ‫ورزش رفت؟ پاسخ این سوال همان اندازه روشن است که‬ ‫جانشینی مسعود سلطانی فر‪.‬‬ ‫محمود گودرزی در حالی وزیر ورزش شد که موجی از‬ ‫امیدواری میان دانشگاهیان و اهالی ورزش ایجاد شده بود‪.‬‬ ‫خیلی ها سابقه ورزشی گودرزی و البته دانشگاهی بودن وی‬ ‫را دلیل خوبی برای موفقیت او در وزارت ورزش می دانستند‪،‬‬ ‫اما او موفق نشــد‪ .‬به نظرم گودرزی وزیر پراشتباهی بود‪.‬‬ ‫اشــتباه هایی که حتی وقتــی متوجه انها شــد دیگر برای‬ ‫جبرانش دیر شــده بود‪ .‬دیر شــده بود که امیر رضا خادم را‬ ‫از موضوعاتــی که به فوتبــال و به خصوص به اســتقالل‬ ‫و پرســپولیس مربوط می شــد‪ ،‬جدا کنــد و ماموریت های‬ ‫دیگری را به وی بسپرد همان اندازه دیر که قصد داشت هر‬ ‫طور شده علی کفاشــیان از ریاست فدراسیون فوتبال کنار‬ ‫بزند‪ .‬به چه قیمتی؟ با چه رویکردی؟ با چه نوع جانشینانی؟‬ ‫محمود گودرزی مدیر سالمی بود اما انتخاب هایش درست‬ ‫نبود‪ .‬او باید انتخــاب می کرد که وزیری محبوب باشــد یا‬ ‫وزیری مغضوب‪ .‬رفتارش و شــاید گاهی اوقــات ادبیات‬ ‫تندش دومی را برایش به همراه داشت‪ .‬مثل تنش هایی که‬ ‫در اردوی فرنگی نصیبش شــد و رو در روی یک فرنگی کار‬ ‫ایستاد‪ .‬مثل تنش هایی که از برخورد رسانه ای با کارلوس‬ ‫کی روش نصیبش شد و باعث شــد افکار عمومی مقابل او‬ ‫جبهه بگیرند‪ .‬یــک جبهه تند که دامنه اش تا اینســتاگرام‬ ‫رئیس جمهور هم پیش رفت‪ .‬او وزیری ضد ســرمایه داری‬ ‫بود اما عدالتخواهی اش در مورد دو باشگاه بزرگ استقالل و‬ ‫پرسپولیس به سمت و سویی رفت که هواداران گمان کردند‬ ‫وزیر ورزش دلش می خواهد ســرخابی ها ســر به تن شان‬ ‫نباشد‪ .‬گودرزی اما وقتی متوجه چنین ذهنیتی شد سعی کرد‬ ‫ان را طور دیگری توجیه کند بنابراین طوری به موضوعات‬ ‫این دو باشــگاه ورود کرد کــه در دوره ای برچســب ابی و‬ ‫در دوره ای دیگر برچســب قرمــز خورد‪ .‬بنابرایــن دولت با‬ ‫وزیری مواجه شــده بود که اگر چه ســالم بود اما سالمت‬ ‫رای روحانــی را تا حدود زیــادی (در پایــگاه مهمی چون‬ ‫ورزش) بــه خطر می انداخــت‪ .‬راه حل اما روشــن بود‪ .‬او‬ ‫باید می رفت تا فردی جانشین او شــود که بتواند شرایط را‬ ‫از تنش دور کند‪ .‬ســلطانی فر در ماه های پایانی کار دولت‬ ‫یازدهم به بهترین شکل ممکن از عهده ماموریتش برامد‬ ‫اما ایا می توان او را وزیر ایده ال ورزش کشــور تلقی کرد؟‬ ‫به نظرم پاسخ منفی اســت‪ .‬اگر محمود گودرزی را وزیری‬ ‫ضد فوتبال فرض کنیم و ســلطانی فر را وزیــری فوتبالی‪،‬‬ ‫اتفاقا این نقد به اقای وزیر وارد اســت که بیش از حد وقت‬ ‫خود را صــرف فوتبال می کند و باز نقد مهم تــری به او وارد‬ ‫است که بیش از حد به دو باشــگاه استقالل و پرسپولیس‬ ‫توجه دارد‪ .‬وزیر ورزش مردی برای ورزش کشور محسوب‬ ‫می شود نه صرفا وزیری برای استقالل و پرسپولیس‪ .‬وزیر‬ ‫ورزش باید دامنه وظایف خود را در عرصه ملی ببیند نه اینکه‬ ‫بیشتر وقت و انرژی اش را معطوف به دو باشگاهی کند که‬ ‫با انتخاب دو هیات مدیره کارامــد اتفاقا می توانند از عهده‬ ‫کارها و مسئولیت های شان به خوبی برایند اما سلطانی فر‬ ‫نه تنها به این تقسیم کار اجتناب ناپذیر تن نداده بلکه حتی‬ ‫قبل از معرفی هیات مدیره های اســتقالل و پرسپولیس از‬ ‫اقایان طاهری و افتخاری حمایت کرده اســت‪ .‬چرا؟ این‬ ‫حمایت جز این است که او پیام روشــنی به اعضای جدید‬ ‫هیات مدیره دو باشگاه مخابره کرده است؟ جز این است که‬ ‫او از قرار معلوم قصد دارد در جزئی ترین امور این دو باشگاه‬ ‫وارد شود؟ این راه حل خوبی است؟ در شرایطی که هر روز‬ ‫به تعداد فدراســیون های ناکام ورزش کشــورمان اضافه‬ ‫می شود و در مســابقات بین المللی شــرایط بدی را تجربه‬ ‫می کنیم ایا پرداختن بیش از حد بــه فوتبال و به خصوص‬ ‫استقالل و پرسپولیس انتخاب درستی است؟ شاید انتخاب‬ ‫هوشمندانه ای باشد و از نقطه نظر سیاسی برای اقای وزیر‬ ‫قابل توجیه باشــد اما از نقطه نظر ورزشی اصال کار خوبی‬ ‫نیســت‪ .‬بنابراین امیــدوارم دولت تدبیری اتخــاذ کند که‬ ‫وزیر ورزش‪ ،‬ایــن ورزش که امروز با انبوهی از مشــکالت‬ ‫روبه رو است را به سمت ساختارمندی پیش ببرد نه به سمت‬ ‫وقت کشی و مانورهای تبلیغاتی‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫بازار‬ ‫بانک انصار موفق به دریافت‬ ‫تندیس زرین برند ملی شد‬ ‫در جشــنواره تقدیر از یکصــد برند ملی که در ســالن همایش های‬ ‫صداوسیما و با حضور نمایندگان بخش های مختلف اقتصادی‪ ،‬تولیدی‪،‬‬ ‫صنعتی و تجاری کشور همراه بود‪ ،‬بانک انصار موفق به دریافت تندیس‬ ‫زرین ملی شد و به عنوان نخستین برند ملی مورد تقدیر قرار گرفت‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابــط عمومی و تبلیغات‪ ،‬در این جشــنواره‪،‬‬ ‫ارزیابــی برندهــا طبــق مــدل (‪ )KERD‬و بر اســاس معیارهــای میزان‬ ‫کانال هایارتباطی‬ ‫بانک انصار‬ ‫در فضای مجازی‬ ‫باز معرفیشد‬ ‫در روز جهانی رسان ه های اجتماعی‬ ‫اشنایی و شناخته بودن برای مخاطبین‪ ،‬شــدت رابطه ایجاد شده میان‬ ‫مصرف کنندگان و تصویر ذهنی خلق شــده از برند‪ ،‬میــزان تمایز برند در‬ ‫محصول‪ ،‬خدمات‪ ،‬باورها و اندیشه های ســازمان نسبت به رقبا از منظر‬ ‫مشــتریان و همچنین میزان ارزش و احترامی که مخاطــب برای برند‪،‬‬ ‫کیفیت محصوالت و خدمات ارائه شــده ان قائل است‪ ،‬صورت پذیرفته‬ ‫است‪.‬‬ ‫هم زمان بــا روز جهانی رســانه های اجتماعــی (‪ 9‬تیرماه) کانال هــای ارتباطی و‬ ‫صفحات رسمی بانک انصار در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی باز معرفی شد‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابط عمومی و تبلیغات‪ ،‬به منظور توسعه همه جانبه ارتباطات‬ ‫عمومی و بهره برداری هرچه بیشــتر از امکانات فضای مجازی و رسانه های اجتماعی و‬ ‫همچنین ایجاد ارتباط ســریع و بهینه با مخاطبان‪ ،‬بانک انصار در روز جهانی رسانه های‬ ‫اجتماعی‪ ،‬کانال های ارتباطی و صفحات مجازی خود را به شرح زیر معرفی کرد‪:‬‬ ‫کانال رسمی بانک انصار در پیام رسان تلگرام به ادرس‪Ansar_Bank@ :‬‬ ‫صفحه رسمی بانک انصار در اینستاگرام به ادرس‪AnsarBank :‬‬ ‫این گزارش می افزاید‪ ،‬در راســتای اجرای برنامه های تحول بانک انصار‪ ،‬به ویژه‬ ‫درحوزه هویت بصری و یکپارچه ســازی این هویت در افکارعمومی جامعه و مشــتریان‪،‬‬ ‫لوگوبوک این بانک که حاوی ویژگی های فنی و توضیحات ضروری اجرایی در فرمت های‬ ‫مختلف گرافیکی است‪ ،‬در سایت اصلی بانک بارگذاری شده است‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث | شماره ‪362‬‬ ‫امادگی کوثر برای حضور در نخستین المپیاد‬ ‫بانک ها و موسسات اعتباری خصوصی‬ ‫نخستین المپیاد بانکی کارکنان بانک ها و موسسات‬ ‫اعتباری خصوصی کشور با رویکرد شناخت برترین کارکنان‬ ‫شــعب بانک ها و موسســات اعتباری خصوصی کشــور با‬ ‫حضــور کارکنان منتخــب موسســه اعتباری کوثــر برگزار‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫به گــزارش روابط عمومی موسســه اعتبــاری کوثر؛‬ ‫سید هادی هاشمی معاون توسعه و مدیریت سرمایه های‬ ‫انســانی کوثر گفت‪« :‬با پیشــنهاد این موسســه و پس از‬ ‫تشکیل کمیسیون اموزش در کانون بانک ها و موسسات‬ ‫اعتبــاری خصوصــی‪ ،‬نخســتین المپیاد بانکــی کارکنان‬ ‫بانک ها و موسسات اعتباری خصوصی کشور در تاریخ ‪۱۲‬‬ ‫مرداد سال جاری در دانشگاه امیرکبیر برگزار خواهد شد‪».‬‬ ‫وی افــزود‪« :‬جهــت حفــظ مالکیــت معنــوی این‬ ‫رویداد علمــی به نام موسســه‪ ،‬تاریخچه المپیــاد تدوین‬ ‫و در ســایت المپیاد بانک هــا ثبت گردیده که این ســابقه‬ ‫علمی به صورت دائمی در تاریخچه برگزاری المپیادهای‬ ‫بانک هــای خصوصی کشــور به نــام کوثر باقــی خواهد‬ ‫ماند‪».‬‬ ‫معاون توسعه و مدیریت سرمایه های انسانی موسسه‬ ‫اعتباری کوثر اهداف برگزاری اولین المپیاد بانکی کارکنان‬ ‫بانک ها و موسســات اعتباری خصوصی کشــور را ایجاد‬ ‫هم افزایی‪ ،‬سنجش مهارت و دانش همکاران شبکه بانکی‬ ‫اعالم و تاکید کــرد‪« :‬با ایجاد فضــای رقابت در محیطی‬ ‫مشارکتی می توان بر مهارت و دانش کارکنان نظام بانکی‬ ‫افزود‪».‬‬ ‫وی تصریح کــرد‪« :‬تا کنــون ‪ 13‬بانک و موسســه‬ ‫اعتباری خصوصی بــرای حضــور در این المپیــاد اعالم‬ ‫امادگی کرده اند‪ ،‬سهم هر بانک و موسسه اعتباری ‪ 10‬نفر‬ ‫از افراد برگزیده اســت که به منظور انتخــاب نفرات برتر و‬ ‫شناسایی نخبگان در موسســه اعتباری کوثر سال گذشته‬ ‫یک مرحله ازمون مقدماتی به عمل امد‪».‬‬ ‫معــاون توســعه و مدیریت ســرمایه های انســانی‬ ‫موسسه اعتباری کوثر با اشــاره به برگزاری ازمون انتخابی‬ ‫در کوثر اظهار داشت‪« :‬حاصل برگزاری این ازمون و سایر‬ ‫ازمون های درسی و عملکرد اموزشی کارکنان‪ ،‬انتخاب ‪22‬‬ ‫نفر از کارشناسان نخبه موسسه در مرحله اول و معرفی ‪10‬‬ ‫نفر نخبه کوثری در مرحله پایانــی خواهد بود که به منظور‬ ‫اماده سازی و ایجاد فضایی جهت تکمیل اطالعات و ارائه‬ ‫نظرات با اســتفاده از کارشناسان مســلط حوزه مرکزی در‬ ‫ارتباط با نحوه برگزاری المپیــاد‪ ،‬مفاهیم و محتوای منابع‬ ‫المپیاد بحث و تبادل نظر می شود‪».‬‬ ‫وی بیان کرد‪« :‬در این المپیاد از درس های بانکداری‬ ‫داخلــی ‪ ۱‬و ‪ ،۲‬حقوق بانکــی ‪ ۱‬و ‪ ،۲‬حســابداری بانکی‪،‬‬ ‫مجموعه دســتورالعمل های بانک مرکزی و دستورالعمل‬ ‫مبارزه با پولشویی ازمون به عمل خواهد امد که کارشناسان‬ ‫منتخب موسسه تســلط کافی بر موارد اعالم شده داشته‬ ‫باشند‪».‬‬ ‫هاشمی افزود‪« :‬پس از برگزاری ازمون و اعالم نتایج‪،‬‬ ‫از نفرات برتر در هفته بانکداری اسالمی طی مراسمی تقدیر‬ ‫به عمل خواهد امد و امیدواریم با یــاری خداوند بتوانیم با‬ ‫استمرار این قبیل ازمون ها در سطح کشور‪ ،‬مسیر توسعه و‬ ‫توانمندسازی کارکنان را هموارتر کنیم‪».‬‬