ماهنامه مثلث شماره 363

‫شکست پس از پیروزی‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال هشتم‪ /‬شماره سیصد و شصت و سه ‪ 24 /‬تیر ‪ 84 / 1396‬صفحه ‪ 6000/‬تومان‬ ‫انتقادها به شورای عالی‬ ‫اصالحطلبان شدتگرفته است‬ ‫منطقهقدرتمند‬ ‫با حاجقاسم‬ ‫بنبست‬ ‫سرنوشت منازعه‬ ‫قطر‪ -‬عربستانچه میشود؟‬ ‫زمان پخش‬ ‫«نفس» اشتباه بود‬ ‫گفتوگو با جلیل سامان‬ ‫ایا حسن روحانی میتواند در‪4‬سال دوم‬ ‫ریاستجمهوریبه سمت برجام منطقهایبرود؟‬ ‫طرح احتمالی دولت برای برجام منطقهای‬ ‫به امنیت ایرانکمک میکند؟‬ ‫منطقه قدرتمند‪ ،‬منطقهای استکه دران خبری از‬ ‫داعش وگروههای رادیکال مورد حمایت عربستان‬ ‫نباشد‪ .‬موضوعی که مورد نظر ایران و فرمانده ارشد‬ ‫ایران در منطقه‪ ،‬حاج قاسم سلیمانی است‬ ‫افول جهانی شدن‬ ‫امریکا چه نگاهی‬ ‫به ‪ G20‬دارد؟‬ ‫پرهیز ازتجربه دوم خرداد‬ ‫برخی اصالحطلبان نسبت به لحن روحانی در‬ ‫مواجهه با حاکمیت هشدار دادند‬ ‫جلد‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫افول جهانی شدن‬ ‫امریکاچهنگاهیبه‪ G20‬دارد؟‬ ‫مرفهنبودنمتصدیانامور‬ ‫درنظاماسالمی‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫من یک نکته‏ای عــرض می‏کنم و این‬ ‫برای این نیســت که از دولت یا از ارگانهای‬ ‫دیگر تعریف کنم‪ ،‬این یک واقعیتی است که‬ ‫من عرض می‏کنم و شاید شــماها هم مطلع‬ ‫هستید و توجه دارید‪.‬‬ ‫یکــی از عنایــات بزرگــی کــه خدای‬ ‫تبارک و تعالــی به جمهوری اســامی و این‬ ‫نهضت اســامی عنایت فرموده این اســت‬ ‫که متصدیان امور‪ ،‬چه انهایی که در مجلس‬ ‫خدمت می‏کننــد و چه انهایی کــه در دولت‬ ‫خدمت می‏کنند‪ ،‬چــه انهایی کــه در ارتش‬ ‫هســتند‪ ،‬همۀ اینها از ان قشر مرفه نیســتند؛ از ان قشری‬ ‫که همه توجهشــان به این اســت که برای خودشان مقام‬ ‫درســت کنند و برای خودشــان کارهایی انجام بدهند‪ ،‬ولو‬ ‫بر ضد خلق باشــد‪ .‬شــما اگر توجــه کنید بــه حکومتهائی‬ ‫کــه در تاریخ بوده اســت و خصوصــ ًا در این پنجاه ســال‪،‬‬ ‫مالحظه می‏کنید کــه انهایی که در راس امــور بودند‪ ،‬انها‬ ‫از ایــن « ُملک»ها و «ســلطنه»ها و ـ عــرض می‏کنم که ـ‬ ‫از این ســنخ مردم و ـ به اصطالح ـ از اشــراف بودند‪ .‬وقتی‬ ‫که اشراف ـ به قول خودشــان ـ و اعیان و متمکنین و یال و‬ ‫کوپالدارها متصدی امور یک کشور شدند‪ ،‬قهر ًا اینها مردم‬ ‫را به حساب نمی‏اورند‪ .‬این یک امر قهری است و در مقابل‬ ‫یک قدرتمند بزرگتر‪ ،‬از خودشان خاضع‏اند و در مقابل ضعفا‬ ‫و ملت خودشان‪ ،‬جابر و ستمگر‪ .‬شما اگر مالحظه فرموده‬ ‫‪8- 15‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫باهنر؛ معاون پارلمانی؟‬ ‫جنجال توتال در مجلس‬ ‫بازخوانی فتنه ‪ 78‬در فضای مجازی‬ ‫تکان دهنده ترین ویدئوی اینستاگرام‬ ‫‪16- 19‬‬ ‫گفتارها‬ ‫ک ترامپ‬ ‫بازی خطرنا ‬ ‫خروج انگلیس از اروپا؛شاید هرگز‪ ...‬‬ ‫توافقی برای اتش بس‬ ‫افشاگری مناسبات عربستان و اسرائیل‬ ‫‪24- 45‬‬ ‫سیاست‬ ‫منطقه قدرتمند با حاج قاسم‬ ‫برجام منطقه ای چیزی جز بیراهه نیست‬ ‫روحانی به دنبال لیدری اصالح طلبان است‬ ‫لیست شوراها را می شد بهتر بست‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛هفتهنامه ایخبری‪،‬تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل‪،‬‬ ‫ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش‬ ‫اسالم‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در‬ ‫سراسر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم‬ ‫شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب‬ ‫و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت‬ ‫قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان‬ ‫فرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬امیدواریمکهدرروایت مانصادق‪،‬برمرام مان‬ ‫مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب‬ ‫و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬مصطفیصادقی‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی (دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫اقتصاد ‪ :‬محمدمهدی صدرزاده (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫جامعه شناسی و فکرنو‪ :‬علی حاجی ناصری (دبیر)‬ ‫فرهنگ و اندیشه‪ :‬مح ّمدامیر خوش صحبتان (دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬محمد شکراللهی (دبیر)‬ ‫مشاور هنری ‪ :‬نیما ملک نیازی ‬ ‫باشید‪ ،‬معاملۀ این دولتهایی[را]که ما داشتیم سابق‪ ،‬با مردم‬ ‫مقایســه کنید و معامله‏شان را با ســفارتخانه‏های خارجی‪،‬‬ ‫اینها شخصیت خودشان را ـ شخصیت هم نداشتند ـ بکلی‬ ‫از دســت می‏دادند‪ .‬و به ان چیزی که در ذهن من اســت‪،‬‬ ‫یکی از سفرا ـ حاال یا ســفیر انگلیس بود‪ ،‬یا یک جای دیگر‬ ‫ـ ان صدر اعظم وقت را پاشــد گلویش را گرفت توی اتاق و‬ ‫زد او را به دیوار‪ .‬در مقابل او‪ ،‬انها ســپر می‏انداختند‪ ،‬لکن‬ ‫در مقابل مردم‪ ،‬ان قدر به مــردم ظلم می‏کردند و ان قدر به‬ ‫خیال خودشــان به بزرگی و امثال ذلک رفتار می‏کردند که‬ ‫همه می‏دانید‪ .‬وقتی بنا شد که متصدی یک امور کشوری‪،‬‬ ‫قشــر اشــراف ـ به اصطالح خودشــان ـ اعیان‪ ،‬مرفه‏ها و‬ ‫صاحــب امــوال و ـ نمی‏دانم ـ پــارک و اتومبیل‏هــا و کذا و‬ ‫کذا‪ ،‬یا ان وقت کالســکه‏ها و ان حرفها باشد‪ ،‬این یکی از‬ ‫مصیبتهای بزرگی اســت که در یک ملت هســت‪.‬‬ ‫سر چشمۀ همۀ مصیبتهایی که ملتها می‏کشند این‬ ‫است که متصدیان امورشان از قشر مرفه و از اشراف‬ ‫و اعیان ـ به اصطالح خودشان ـ از انها باشد‪ .‬و انها‬ ‫این طور هستند‪ ،‬اشــراف و اعیان این طور هستند‬ ‫که تمام ارزشــها را به این می‏دانند کــه انجایی که‬ ‫زندگی می‏کنند بهتر از دیگران باشد‪ ،‬ان رفتاری که‬ ‫مردم با انها می‏کنند‪ ،‬رفتار عبید با موالی باشد؛ تمام‬ ‫افکارشــان متوجه به این مسائل اســت‪ .‬باید حتم ًا‬ ‫چند تا پارک داشته باشــد‪ ،‬چند تا باغ داشته باشد در‬ ‫شــمیران‪ ،‬در تهران‪ ،‬در کجا‪ ،‬تا اینکه بشــود یک‬ ‫نفر ادم ـ عرض می‏کنم که ـ نخست وزیر یا یک نفر‬ ‫ادم وزیر کذا‪.‬‬ ‫‪46- 57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫میانجیگری‪ ،‬سناریوی محتمل‬ ‫زمان واقع گرایی‬ ‫محک روسی‬ ‫توافق بزرگ امریکا با مسکو‬ ‫‪58-69‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫خ عاشقی‬ ‫ تاری ‬ ‫ش نفس اشتباه بود‬ ‫ن پخ ‬ ‫زما ‬ ‫ن تلخ‬ ‫ن مجاهدی ‬ ‫سازما ‬ ‫نفس؛ روایتگر نفاق بود‬ ‫‪70-75‬‬ ‫ورزش‬ ‫یکدست کردن قدرت در ساختمان سئول‬ ‫پایان دبیر چپ گرا‬ ‫دبیرکل بوروکرات‬ ‫ساکت‪ ،‬جاه طلب مثبت است‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمدرضا پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬علیرضا اسدالهی‪ -‬علی اکبر پیمانی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر دارابی ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬حسین محمد پورزرندی‬ ‫مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‪ -‬محمدابراهیم محمد پورزرندی‬ ‫امیر اشتیانی عراقی ‪ -‬علیرضا حسن زاده ‪ -‬دکتر عیسی رضایی ‪ -‬سید حمید خالقی‬ ‫هادی انباردار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912-8505848 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬پردازش تصویر رایان‬ ‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید عباسپور(توانیر)‪ ،‬خیابان نظامی گنجوی‪ ،‬کوچه پناه‪،‬‬ ‫پالک ‪19‬‬ ‫تلفن ‪88198207 :‬‬ ‫طراح جلد‪ :‬مصطفی مرادی‬ ‫شکست پس از پیروزی‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال هشتم‪ /‬شماره سیصد و شصت و سه ‪ 24 /‬تیر ‪ 84 / 1396‬صفحه ‪ 6000/‬تومان‬ ‫انتقادها به شورای عالی‬ ‫اصالحطلبان شدتگرفته است‬ ‫منطقهقدرتمند‬ ‫با حاجقاسم‬ ‫بنبست‬ ‫سرنوشت منازعه‬ ‫قطر‪ -‬عربستانچه میشود؟‬ ‫زمان پخش‬ ‫«نفس» اشتباه بود‬ ‫گفتوگو با جلیل سامان‬ ‫ایا حسن روحانی میتواند در‪4‬سال دوم‬ ‫ریاستجمهوریبه سمت برجام منطقهایبرود؟‬ ‫طرح احتمالی دولت برای برجام منطقهای‬ ‫به امنیت ایرانکمک میکند؟‬ ‫منطقه قدرتمند‪ ،‬منطقهای استکه دران خبری از‬ ‫داعش وگروههای رادیکال مورد حمایت عربستان‬ ‫نباشد‪ .‬موضوعی که مورد نظر ایران و فرمانده ارشد‬ ‫ایران در منطقه‪ ،‬حاج قاسم سلیمانی است‬ ‫افول جهانی شدن‬ ‫امریکا چه نگاهی‬ ‫به ‪ G20‬دارد؟‬ ‫پرهیز ازتجربه دوم خرداد‬ ‫برخی اصالحطلبان نسبت به لحن روحانی در‬ ‫مواجهه با حاکمیت هشدار دادند‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫نبرد با برجام‬ ‫خبرنامه‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫قانونگذاران دموکــرات در مجلس نمایندگان امریــکا قصد دارند‬ ‫نسخه جدیدی از طرح تحریم ایران و روسیه را معرفی کنند‪ .‬نمایندگان‬ ‫دموکرات کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان گفته اند قصد معرفی‬ ‫یک طرح تحریمی هم ارز با طرحی را دارند که در روز ‪ 15‬ژوئن در مجلس‬ ‫سنا به تصویب رسید‪.‬‬ ‫باهنر؛معاونپارلمانی؟‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪8‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫روحانیبهفهرستنهاییکابینهنزدیکشدهاست‬ ‫این روزها که روحانی در سکوت در حال چینش کابینه‬ ‫اســت برخی از احتمال حضور محمد رضا باهنر در پاســتور‬ ‫خبر می دهند‪ ،‬برخی لباس وزارت برای او می دوزند و برخی‬ ‫او را در قامت یک معــاون‪ ،‬روحانی چون معــاون پارلمانی‬ ‫معرفی می کنند برخی چون محسن کوهکن هم به روحانی‬ ‫توصیه می کنند که پست معاون اولی را به باهنر تقدیم کند نه‬ ‫جهانگیری‪ .‬حتی عطا الله مهاجرانی‪ ،‬وزیر دولت اصالحات‬ ‫هم در توئیتی باهنر را گزینه اعتدالی مناسبی برای حضور در‬ ‫دولت روحانی می داند‪.‬احتمال حضــور او در دولت وقتی با‬ ‫مواضع او در ایام انتخابات کنار هم گذاشــته می شود شاید‬ ‫کمــی دور از ذهن به نظر نرســد‪ ،‬او در همــان ایام تبلیغات‬ ‫انتخاباتی که اکثریــت اصولگرایان جبهــه مقابل روحانی‬ ‫ایستادهبودندواوودستاوردهایدولتشراتخریبمی کردند‬ ‫پاسگلجانانه ایرابهشیخدادوازعملکرددولتدفاعکرد‪.‬‬ ‫خاصه انجا که گفت‪«:‬دولت روحانی در بخش اقتصاد‬ ‫وعده داد تورم را کاهش می دهد و اشتغال و چرخ اقتصادی‬ ‫را راه می اندازد‪ ،‬تورم‪ 44‬درصد بود و واقعیت این است که‪30‬‬ ‫درصد کاهش پیدا کرده است‪ .‬ما در بحث برجام و مذاکرات‬ ‫یک تیم خوب داشتیم‪ ،‬تالش هایی هم کردند ولی بیشتر از‬ ‫این زورشان نرسید‪ .‬قرار بود ‪ 10‬گل بزنیم و هیچ گل نخوریم‬ ‫ولی توانســتیم ‪ 7‬گل بزنیم و ‪ 3‬گل هــم خوردیم‪».‬او حتی‬ ‫کاندیداهای اصولگرا را به خاطر دادن وعده های بی پشتوانه‬ ‫هدف انتقادات خود قــرار داد و گفت‪« :‬نامزدها نباید اموال‬ ‫مملکت را به حــراج بگذارند‪ ،‬از طرفی نقدهــا باید منصفانه‬ ‫باشد زیرا نقدهای غیرمنصفانه باعث می شود مردم واکنش‬ ‫عکسنشاندهند‪».‬درمقابلاماکسانیدیگرهمهستندکه‬ ‫معتقدند همراهی باهنر با روحانی نه به خاطر سهم خواهی از‬ ‫دولت اینده که به خاطر خراب نکردن همه پل های ارتباطی‬ ‫اصولگرایــان با دولت روحانی اســت‪ .‬از نــگاه این طیف از‬ ‫سیاسیونشایداوهنوزیککاندیدایبالقوهباشد‪،‬کاندیدایی‬ ‫که اصولگرایانسال‪ 1400‬از او برایریاستپاستوررونمایی‬ ‫کنند‪ ،‬فاصله ای که شاید در ان باهنر بتواند اول ارزوی ایجاد‬ ‫چند حزب از یک سو و دور یک میز نشاندن همه اصولگرایان‬ ‫از سوی دیگر را براورده کند و بعد هوس ریاست جمهوری را‬ ‫به واقعیت تبدیل ســازد‪ .‬حرف و حدیث های تازه اما از انجا‬ ‫اغازشدهاستکهمحسنکوهکنگفتهاست‪«:‬قطعاویقینا‬ ‫اگر اقای روحانی می خواهد از اقای باهنر استفاده کند شان‬ ‫وی معاون اولی است و در سطح وزیر نیست‪ .‬تفاوت اقای‬ ‫باهنربابقیهافرادایناستکهنیازینیستکهشماجلسه ای‬ ‫بگذارید و اطالعاتی در مورد برخی افراد کشور به وی بدهید‬ ‫چراکهچندیندورهدرمجلسبودهاستوالبی هاوارتباطات‬ ‫خودش را دارد و کامال مسلط است‪ ،‬در واقع ادم زرنگی است‬ ‫و کاله سرش نمی رود و کامال قدرت اداره مجموعه خودش‬ ‫را دارد‪ .‬اگر بخواهیم همه گرایشات سیاسی را کنار بگذاریم‬ ‫و به ما بگویند بین اقای باهنر و جهانگیری فردی را به عنوان‬ ‫معاون اول انتخاب کنید قطعا بــه اقای باهنر نمره ‪٢5/١٨‬و‬ ‫به اقــای جهانگیــری ‪٢5/١5‬می دهم‪ .‬البتــه این موضوع‬ ‫بستگی به اقای روحانی دارد و اینکه تا چه اندازه به فکر این‬ ‫باشد که درگیر مسائل سیاسی و افراد ضعیف نشود و بخواهد‬ ‫افراد توانمندی را انتخاب کند که مملکت را به خوبی برایش‬ ‫اداره کنند‪».‬‬ ‫ایــن اظهارنظــر محســن کوهکــن بــا بازخوردها و‬ ‫واکنش های گســترده ای مواجه شده است‪ .‬از جمله اینکه‬ ‫رئیس کمیسیون امنیت ملی هم گفته است‪« :‬فکر می کنم‬ ‫پیشــنهادی که یکی از دوســتان برای معرفی اقای باهنر‬ ‫به عنوان معاون اول به دولت داده اند پیشــنهاد خوبی است‬ ‫چون توانمندی ها و ظرفیت اقای باهنر بسیار باالست‪ ،‬اگر‬ ‫اقای روحانی بتوانند از همه ظرفیت های نظام استفاده کنند‬ ‫گام خوبی برخواهند داشت‪ ،‬ما در کشور چهره های شاخص‬ ‫توانمند ملی کم نداریم‪».‬‬ ‫اما پاســخ محمد رضا باهنر به این پیشنهاد هم جالب‬ ‫اســت‪ .‬او گفتــه‪« :‬دوســتانی حســن ظن دارند بــه من و‬ ‫تشــکر می کنم‪ .‬اگر من جای روحانی بودم حتمــا باهنر را‬ ‫به عنوان معــاون اول انتخــاب نمی کردم‪ .‬بــا وجود اینکه‬ ‫برخی کارهای دولت یازدهم را تایید می کنم‪ ،‬طبیعی است‬ ‫که اختالف نظرهای جدی در مسائل سیاسی و فرهنگی با‬ ‫روحانی دارم‪ .‬من اعتقاد دارم که باید دولت مســتقر را برای‬ ‫حل مشکالت مردم کمک کرد‪ .‬در انتخابات با وجود برخی‬ ‫نارسایی ها در مناظره ها‪ ،‬طرفین روی مطالبات مردم از جمله‬ ‫رونق اقتصادی‪ ،‬مسائل حاشیه نشــینی و بیکاری به اجماع‬ ‫رسیدند‪ .‬همه شهروندان باید در جهت حل مشکالت‪ ،‬دولت‬ ‫را کمک کنند‪ .‬البتــه باید در جاهایی کــه دولت می خواهد‬ ‫متن را به حاشیه ببرد یا حاشیه را تبدیل به متن کند‪ ،‬نقدهای‬ ‫مشفقانه خود را داشته باشند‪».‬‬ ‫بوسیدن صندلی مجلس و خداحافظی کردن یکباره‬ ‫با صحنه سیاســت پارلمانی شــاید یک عملیات انتحاری ‪-‬‬ ‫سیاسیباشدکهفقطازکسیدرق دو قوارهسیاسیمحمدرضا‬ ‫باهنر براید‪ .‬او بی هیچ ایما و اشاره ای در سکوت از مجلس‬ ‫خداحافظی کرد تا مصداق همان جمله ای شود که چند روز‬ ‫قبل از ثبت نام گفته بود‪« :‬هنر این اســت که یک قهرمان‬ ‫قبــل از اینکه مــدال طالیش را از دســت بدهــد‪ ،‬خودش‬ ‫تشک را ببوسد و کنار بکشد» ‪ 28‬سال حضور در پارلمان از‬ ‫سیاستمدار ‪ 65‬ســاله اصولگرا‪ ،‬یک البی من قهار ساخته‬ ‫بود‪ ،‬همان باهنری که بدون شــک طی چند دوره اخیر یک‬ ‫راه رئیس مجلس شدن از او می گذشته است‪ ،‬چه ان زمان‬ ‫کــه حدادعادل با کمک و البی های او بر کرســی ریاســت‬ ‫نشست چه وقتی که علی الریجانی پا به بهارستان گذاشت‬ ‫و سیاستمدا ِر کرمانی پارلمان دست راست علی الریجانی در‬ ‫تحرکات درون پارلمانی شد‪.‬باهنر را اما نباید فقط در قامت‬ ‫یک پارلمانتاریســت درجه یک توصیف و تفسیر کرد‪ ،‬او از‬ ‫همانروزهایجوانیکهدرحزبجمهوریهمنشینبزرگان‬ ‫سیاست شــده بود به خوبی راه و روش سیاســتمدار بودن را‬ ‫اموخته بود‪ .‬مشی سیاسی که او را بعدها به دبیرکلی جامعه‬ ‫مهندسین رساند و انقدر در کنار عسگراوالدی درس سیاست‬ ‫اموخت که بعد از فوت حبیب الله اصولگرایان نگاه ها بیش‬ ‫از دیگران به سمت او چرخید تا در نهایت او را شایسته «مرد‬ ‫اول» جبهه پیروان شــدن دیدند‪ .‬شاید نشستن بر صندلی‬ ‫همین دبیرکلی بود که اراده مهندس پارلمان را بر ان قرارداد‬ ‫که چندصباحی را هم دور از بهارســتان و ساختمان هرمی‬ ‫ شکلمجلسطریقسیاست ورزیکند‪.‬‬ ‫حاال او در استانه تشــکیل کابینه بار دیگر مورد توجه‬ ‫رســانه ها قرار گرفته اســت‪ .‬ایا ممکن اســت با دیدن نام‬ ‫محمد رضا باهنر در لیست پیشنهادی حسن روحانی مواجه‬ ‫شویم؟ در همین حال گفته می شــود که حسن روحانی در‬ ‫لیســت کابینه خود نام هاشــمی طبا را برای سازمان محیط‬ ‫زیست در نظر دارد و گفته می شود فضلی‪ ،‬علوی و دهقان در‬ ‫کابینهخواهندماندهمچنینازصالحیامیریبهعنوانوزیر‬ ‫جدید ورزش نام برده می شود‪.‬‬ ‫جنجال توتال در مجلس‬ ‫گزار‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ول‬ ‫‪1‬‬ ‫سخنان مبهم اقای رئیس جمهور‬ ‫نسخه جدید تحریم ها‬ ‫دموکرات ها طرح تازه ای را اماده کرده اند‬ ‫قانونگذاران دموکرات در مجلس نمایندگان امریکا‬ ‫قصد دارند نســخه جدیدی از طرح تحریم ایران و روسیه‬ ‫را معرفی کنند‪ .‬نمایندگان دموکــرات کمیته امور خارجی‬ ‫مجلــس نماینــدگان گفته انــد قصــد معرفی یــک طرح‬ ‫تحریمی هم ارز با طرحــی را دارند کــه در روز ‪ 15‬ژوئن در‬ ‫مجلس سنا به تصویب رسید‪.‬‬ ‫دستیار یک نماینده دموکرات در مجلس نمایندگان‬ ‫امریکا گفت‪« :‬این طرح با طرح تصویب شده در سنا هم ارز‬ ‫است‪ ،‬اما از انجا که برچسب مجلس نمایندگان امریکا را‬ ‫دارد مشکالت ایین نامه ای که باعث پس فرستادن طرح‬ ‫به سنا شده بود را نخواهد داشت‪».‬‬ ‫مجلس سنای امریکا ماه گذشــته با ‪ 98‬رای موافق‬ ‫و ‪ 2‬رای مخالف طرح تحریم ایران و روســیه موســوم به‬ ‫اس ‪ 722.‬را به تصویب رســاند‪ .‬این مصوبــه برای تبدیل‬ ‫شــدن به قانون بایســتی به تصویب مجلــس نمایندگان‬ ‫رسیده و سپس به امضای رئیس جمهور امریکا برسد‪.‬‬ ‫اعضای مجلــس نمایندگان اما ابتــدا گفتند که این‬ ‫مصوبــه بندی از قانون اساســی که به موجــب ان اغازگر‬ ‫طرح هــای قانونــی دارای بــار مالــی‪ ،‬بایســتی مجلس‬ ‫نماینــدگان امریکا باشــد را نقــض می کند‪ .‬انهــا به این‬ ‫دلیل مصوبه سنا را ناقض قانون اساسی امریکا دانسته و‬ ‫خواستار اصالح ان شدند‪.‬‬ ‫در همیــن حــال مقام های دولــت امریــکا از البی‬ ‫مخفیانه کاخ سفید با مقام های کنگره امریکا برای تضعیف‬ ‫لحن طرحی خبر داده اند که خواستار تحریم ایران و روسیه‬ ‫است‪ .‬یک مقام ارشد وزارت خزانه داری امریکا در دیدار با‬ ‫مقام های ارشد مجلس نمایندگان خواستار ایجاد تغییراتی‬ ‫در برخی از مفاد کلیدی این طرح شد‪.‬‬ ‫دیدار مقام امریکایی با اعضای ارشــد کنگره پس از‬ ‫ان صورت گرفت که مجلس ســنا با تصویب اصالحیه ای‬ ‫اشکاالت ایین نامه ای که پیشتر مجلس نمایندگان مطرح‬ ‫کرده بود را رفع کرد و ان را برای رای گیری و پیشــبرد روند‬ ‫قانونگذاری به ان مجلس ارسال کرد‪.‬‬ ‫اعضای ارشــد جمهوریخواه در مجلس نمایندگان‬ ‫امریکا پیش از ان اعالم کرده بودند مجلس ســنا بایستی‬ ‫امریکایی ها در چنــد ماه اخیــر و بــا روی کار امدن‬ ‫دونالــ د ترامپ تمــام تالش شــان را کرده اند که تــا به هر‬ ‫نحو ممکن در مورد برجام کارشــکنی کنند‪ .‬این تالش ها‬ ‫در نســخه جدید خود به شــکل تصویب طرح های جدید‬ ‫تحریمی معنا پیــدا کرده اســت‪ .‬در تازه ترین تالش ها در‬ ‫این مورد برخی موانع برای تحریم های جدید از میان رفته‬ ‫و احتماال بــه زودی با موجــی از تحریم های تــازه مواجه‬ ‫خواهیم شد‪ .‬به نظر می رســد اکنون که دشمنی امریکا با‬ ‫ایران در این رابطه این چنین نمایان شده است از تهران نیز‬ ‫باید صدایی محکم به ســمت ایاالت متحده ارسال شود‪.‬‬ ‫یک صدای واحد که پادزهری باشــد مقابل این خصومت‬ ‫امریکایی ها‪.‬‬ ‫ث‬ ‫‪ l‬شرط و شروط‬ ‫در خبرها امده اســت که وزیر بهداشت‬ ‫در واکنش بــه ســوال خبرنگارانی کــه از او‬ ‫در مورد ماندگاری اش در دولت پرســیده اند‬ ‫گفته است‪« :‬اگر بخواهم صادقانه بگویم‪،‬‬ ‫این طور نمی شــود کار کرد‪ .‬قرار نیســت که‬ ‫مــا زندگی مان و امــور شــخصی خودمان را‬ ‫بگذاریم و به وســط میدان بیاییم و ‪ 4‬ســال‬ ‫صادقانه برای کشــور‪ ،‬مــردم و انقالب کار‬ ‫کنیــم‪ ،‬در عیــن حــال کتک هــم بخوریم‪،‬‬ ‫من ایــن مدلــی در کشــور کار نمی کنم‪ .‬در‬ ‫وزارت بهداشــت و درمــان‪ ،‬شایعه ســازی‪،‬‬ ‫اتهامات نادرســت و فضاســازی ها با روح و‬ ‫روان مردم سر و کار دارد و می تواند به راحتی‬ ‫بخشــی از رســانه مردم را تحریک کند و ما‬ ‫نمی توانیــم اداره کنیــم‪ .‬حقیقتش صحبت‬ ‫شــده‪ ،‬ولی تا تضمینی وجود نداشــته باشد‬ ‫که انهایی که هــم جنس خود ما هســتند تا‬ ‫ما را ازار و اذیت نکننــد‪ ،‬فکر می کنم حضور‬ ‫پیدا کــردن نمی تواند مشــکالت مــردم را‬ ‫حل کند‪ .‬این فضا باید درست مدیریت شود‪.‬‬ ‫اگر بناســت دولت هر روز تنش بلرزد که این‬ ‫خبرگزاری چه زد و ان روزنامه چه کاری کرد‪،‬‬ ‫ان چه اتهامــی زد به این معنی اســت که ما‬ ‫دائم باید درگیر حاشیه باشــیم و متن اصلی‬ ‫که مردم هستند مشکالت شــان روی زمین‬ ‫می مانــد‪ ،‬بنابرایــن صحبــت شــده‪ ،‬ولی تا‬ ‫تضمینی وجود نداشــته باشــد که ما را اذیت‬ ‫نکنند‪ ،‬نمی شود‪».‬‬ ‫این سخنان وزیر البته بسیار قابل تامل‬ ‫است‪ .‬او برای خدمت به مردم شرط گذاشته‬ ‫اســت؛ ان هم چه شــرطی‪ .‬او از اذیت و ازار‬ ‫توســط منتقدان گفته و اظهار داشــته که در‬ ‫این فضا نمی تــوان کار کرد‪ .‬فرض کنیم این‬ ‫شیوه باقی افراد کابینه هم باشد‪ .‬ان وقت چه‬ ‫وضعیتی پیش خواهد امد؟ اصال ســوال این‬ ‫است که تعریف مشــخص اقای وزیر از این‬ ‫اذیت و ازار ها چیســت؟ ایا اینکه خود ایشان‬ ‫چندین بار به نحوی ناشایســت پاســخ برخی‬ ‫نقدها را داده انــد خودش نوعــی ازار و اذیت‬ ‫نیست؟ واقعیت این است که خدمت در نظام‬ ‫مقدس جمهوری اسالمی توفیق می خواهد‬ ‫نه شرط گذاری‪.‬‬ ‫بنابراین بــه نظر می رســد کســانی که‬ ‫می خواهنــد در هرکــدام از کرســی های‬ ‫خدمت گزاری به مردم حاضر شوند باید شوق‬ ‫این کار را داشته باشــند نه اینکه برای امدن و‬ ‫ماندن برای مردم شرط تعیین کنند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫‪2‬‬ ‫پادزهر‬ ‫ن‬ ‫ظر‬ ‫مثل‬ ‫خبرنامه‬ ‫علی گنجی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫یکی از مفــاد مصوبــه تحریمی علیــه ایران و روســیه را‬ ‫قبــل از بــه رای گذاشــتن ان در ایــن مجلــس اصالح‬ ‫کند‪.‬‬ ‫مجلس سنای امریکا ماه گذشته با ‪ 98‬رای موافق و‬ ‫‪ 2‬رای مخالف این طرح‪ ،‬موسوم به اس ‪ 722.‬را به تصویب‬ ‫رســاند‪ .‬این مصوبه برای تبدیل شــدن به قانون بایستی‬ ‫به تصویب مجلس نمایندگان رســیده و سپس به امضای‬ ‫رئیس جمهور امریکا برسد‪.‬‬ ‫اعضای مجلــس نمایندگان اما ابتــدا گفتند که این‬ ‫مصوبــه بندی از قانون اساســی که به موجــب ان اغازگر‬ ‫طرح هــای قانونــی دارای بــار مالــی‪ ،‬بایســتی مجلس‬ ‫نماینــدگان امریکا باشــد را نقــض می کند‪ .‬انهــا به این‬ ‫دلیل مصوبه سنا را ناقض قانون اساسی امریکا دانسته و‬ ‫خواستار اطالح ان شدند‪.‬‬ ‫مجلس سنا‪ ،‬هفته گذشته اعالم کرد پیشنهاد مجلس‬ ‫نمایندگان امریــکا را پذیرفته و با تصویــب یک قطعنامه‬ ‫اصالحی این مشــکل را برطرف کرده اســت‪ .‬اما‪ ،‬پایگاه‬ ‫خبری پالیتیکو پنجشــنبه گزارش داده اکنون نمایندگان‬ ‫دموکرات در مجلس نماینــدگان امریکا بــا رای گیری بر‬ ‫ســر این طرح مخالفت کرده و خواســتار اعمال تغییرات‬ ‫مورد دلخواه خود در ان شده اند‪ .‬منابع خبری پیشتر گفته‬ ‫بودند حل و فصل اختالفات بر ســر این موضوع فرایندی‬ ‫مطول اســت و ممکن اســت در تبدیل شدن ســریع این‬ ‫طرح به قانون اخالل ایجاد کند‪ .‬در ان زمان قانونگذاران‬ ‫دموکرات همتایان خود در حزب رقیب جمهوریخواه را به‬ ‫تالش برای اشکال تراشــی و جلوگیری از تصویب سریع‬ ‫ان متهم کرده اند‪.‬‬ ‫نماینــدگان دموکــرات می گفتنــد اعضــای حزب‬ ‫جمهوریخــواه باتوجه بــه بنــدی از طرح کــه اختیارات‬ ‫رئیس جمهور امریکا بــرای رفع تحریم ها علیه مســکو را‬ ‫محدود می کند‪ ،‬تمایلی به پیشــبرد ســریع ان ندارند‪ .‬به‬ ‫نوشته پالیتیکو‪ ،‬دموکرات های مجلس نمایندگان اکنون‬ ‫می گویند اصالحاتی که ســنا با ان موافقــت کرده باعث‬ ‫محدود شــدن قدرت کنگره برای جلوگیــری از اقدامات‬ ‫ ترامپ درباره تحریم های روسیه خواهد شد‪.‬‬ ‫بازخوانی فتنه ‪ 78‬در فضای مجازی‬ ‫‪9‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪1‬‬ ‫موضعموشکی‬ ‫سخنان حسن روحانی با موجی از واکنش ها مواجه شده است‬ ‫هفته گذشته رئیس جمهور در یک سخنرانی موضعی‬ ‫در مورد موشــک ها گرفت که برای بســیاری جالب توجه‬ ‫بود‪ .‬روحانی با بیان اینکه برای ما هدف‪ ،‬منافع ملی‪ ،‬نظام‬ ‫جمهوری اســامی و مردم ایران هســتند‪ ،‬گفت‪« :‬ما در‬ ‫منطقه و خارج از منطقه دشــمن داریم و باید با هم حرکت‬ ‫کرده و دست به دست هم بدهیم‪ .‬نباید در برابر عده قلیلی‬ ‫که متاســفانه به ناحق بلندگوهای بزرگ در اختیار دارند‪،‬‬ ‫بترســیم‪ .‬ما یک ملت بزرگ و ایثارگر هستیم که روی پای‬ ‫خودمان ایستاده ایم و در ســخت ترین شرایط اقتصادی‬ ‫حتی به ملت هــای منطقــه نیز کمــک کرده ایــم؛ ما در‬ ‫سخت ترین شرایط اقتصادی به ملت عراق و سوریه کمک‬ ‫کردیم‪ ».‬روحانی با اشاره به وقایع منطقه از تامین مالی‬ ‫منابع هزینه های جنگ در منطقه ســخن گفت و توضیح‬ ‫داد‪« :‬وقتی می گوییم کمک به ملت عراق‪ ،‬برخی فکر‬ ‫می کنند فقط کسانی که با جان شان فداکاری می کنند‪،‬‬ ‫کمک کرد ه انــد‪ .‬البته باید قــدردان ایــن فداکاری ها‬ ‫باشیم اما توجه داشته باشــید که حقوق و سالح همین‬ ‫افــراد را چه کســی تامین می کنــد؟ تمام ســاحی که‬ ‫عراق برای مبارزه با داعش نیاز داشــت و پول ان را چه‬ ‫کســی در شــرایط تحریم تامین کرد؟ در مورد ســوریه‬ ‫نیز همین طور‪ .‬موشــکی از خاک کشــور شلیک شده و‬ ‫مرکز تروریســت ها را هدف قرار داده است‪ ،‬این درست‬ ‫است‪ .‬انهایی که این موشک را پرتاپ کردند‪ ،‬تالش و‬ ‫فداکاری کردند اما چه کســی این موشــک را طراحی و‬ ‫ساخته است؟ سازنده موشک دولت است‪ ،‬وزارت دفاع‬ ‫این موشک را ســاخته ‪ ،‬پولش را چه کسی تامین کرده‪،‬‬ ‫بخش اقتصادی کشــور ان را تامین می کند‪ ،‬همه اینها‬ ‫باید مورد توجه باشد‪ ».‬او از دستاوردهای دولتش در مورد‬ ‫ساخت موشک هم حرف زد و گفت‪« :‬کار عظیم و بزرگی‬ ‫در دولت یازدهم انجام شــد‪ .‬وزیر دفاع هم اعالم کرد که‬ ‫حجم سالح های راهبردی که در دولت یازدهم ساخته شد‪،‬‬ ‫به اندازه ‪ 80‬درصد کل ســاح های راهبردی ساخته شده‬ ‫در دولت های دیگر بوده اســت‪ ».‬این اظهارات درحالی‬ ‫که پیشتر نســبت به برنامه های موشکی سپاه انتقاداتی را‬ ‫مطرح کرده بود‪ ،‬قابل توجه بود‪.‬‬ ‫سخنان‬ ‫مبهم اقای‬ ‫رئیسجمهور‬ ‫‪2‬‬ ‫صابر کرامت‬ ‫خبرنگار‬ ‫درباره اظهارات اخیر حسن روحانی پیرامون بحث‬ ‫موشکی‪ ،‬اگر کسی خالی از ذهن باشد‪ ،‬و برای اولین بار‬ ‫با این ســخنان مواجه شــود و از پیشــینه ایــن موضوع‬ ‫هیچ اطالعی نداشته باشــد‪ ،‬یقینا این تصور در ذهنش‬ ‫نقــش می بندد کــه اتفاق خاصــی افتاده یــا مرجعی به‬ ‫رئیس جمهور متذکر شــده که موشک های شلیک شده‬ ‫بــا اعتبــار تخصیص یافتــه از فــان دســتگاه نظامی‬ ‫صورت گرفته و دولت و وزارت دفاع هیچ نقشــی در ان‬ ‫نداشته است‪ .‬انچه در زمان شــلیک موشک ها توسط‬ ‫سپاه مطرح شد این بود که شــلیک و باز تاکید می شود‬ ‫صرفا شلیک موشک ها در سلسله مراتب فرماندهی که‬ ‫شورای عالی امنیت ملی نیز در فرایند این سلسله مراتب‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫توضیحات ایت الله‬ ‫ایت الله علم الهــدی گفته‪« :‬برخــی عناصر مغرض‬ ‫عرایض بنده را تقطیع می کنند‪ ،‬اصل کالم مطرح نمی شود‬ ‫و یک جمله تند و تیز از وســط کالم من می گیرند و منتشــر‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫مدتی قبل صحبتــی درباره تفــاوت فرهنگی صنعت‬ ‫گردشــگری و زیارت داشــتم اما قضیه را طــوری منعکس‬ ‫کردند که بنده مخالف گردشــگری هســتم‪ ،‬ایــن برخورد‬ ‫ظالمانه ترین و خائنانه ترین برخورد با بنده است‪ ».‬او توضیح‬ ‫داد‪ « :‬مشهد شهر زیارتی است‬ ‫واگربنااستصنعتگردشگری‬ ‫در این شــهر توســعه یابد باید‬ ‫تحت الشــعاع فرهنــگ زیارت‬ ‫باشــد اگر اقداماتی کــه در این‬ ‫شهر انجام می شــود مبتنی بر‬ ‫فرهنگزیارتباشدمی توانداثر‬ ‫اقتصادی داشته باشد‪» .‬‬ ‫تعریف می شــود‪ ،‬صورت گرفته اســت‪ ،‬ولی اینکه چرا‬ ‫رئیس جمهور در دو یا سه سخنرانی اخیر خود اصرار دارد‬ ‫بگوید ما دستور دادیم یا ما اعتبار ساخت این موشک ها‬ ‫را تامین کردیم‪ ،‬حاکی از چند نکته است؛ اول اینکه که‬ ‫رئیس جمهور از ان غافل است یا حداقل نمی خواهد در‬ ‫فرایند سلســله مراتب نظامی به ان توجه داشــته باشد‪،‬‬ ‫جایگاه نیروهای مســلح به عنوان نیروهای عمل کننده‬ ‫براســاس ظرفیت هــا و نیازمندی های انهــا و همچنین‬ ‫جایگاه دولت به طور عام به عنوان تامین کننده اعتبارات‬ ‫مورد نیــاز و وزارت دفاع و پشــتیبانی نیروهای مســلح‬ ‫به طور خاص در تامین تجهیزات نیروهای مسلح است‪.‬‬ ‫دوم اینکــه در ایــن فرازهــای مکرر بیا ن شــده‬ ‫رئیس جمهــور محتــرم‪ ،‬مرجــع انجام دهنــده ا ن چــه‬ ‫هدید ترامپ به‬ ‫ناک اوت کردن یک‬ ‫جمهوریخواه!‬ ‫منابــع مطلع بــه پولتیکو‬ ‫گفتنــد دونالــد ترامــپ‪،‬‬ ‫رئیس جمهــوری امریــکا علنا‬ ‫درباره صــرف ‪ ۱۰‬میلیون دالر‬ ‫از جیب خودش برای شکســت جف فلیک‪ ،‬ســناتوری از‬ ‫ایالت اریزونــا در انتخابات میــان دوره ای ‪ ۲۰۱۸‬صحبت‬ ‫کرده است‪ .‬این ســناتور از جمله منتقدان ترامپ در دوره‬ ‫کمپین ریاســت جمهوری بوده و پس از افشــای ویدئو یی‬ ‫درباره حرف های جنسی ترامپ علیه زنان این انتقادات باال‬ ‫ت ترامپ به عنوان‬ ‫گرفت‪ .‬این ســناتور همچنین از اقداما ‬ ‫رئیس جمهوری امریکا انتقاد کرده و در مســائلی از جمله‬ ‫مهاجرت و تجــارت بین المللی بــا او اختالف نظر دارد‪ .‬او‬ ‫همچنین از منتقدان اصلی طرح جمهوریخواهان برای لغو‬ ‫و جایگزینی اوباماکر بوده است‪.‬‬ ‫وزارت دفاع باشــد یا بخش های صنایع سپاه یا ارتش‪،‬‬ ‫کوچک ترین واکنشی را انجام نداد ه اند‪ ،‬چراکه کامال‬ ‫با این تقسیم وظایف اشــنا هستند و بدون هیچ چالشی‬ ‫سفارشــات داد ه شــده را انجــام می دهند و هــر روز بر‬ ‫ظرفیت دفاعی کشور بدون هیچ چشمداشتی از تقدیر‬ ‫و تمجیدهــا می افزاینــد‪ .‬اینکه رئیس جمهــور محترم‬ ‫تالش دارد از اتفاق مبارک شــلیک موشک ها‪ ،‬ماهی‬ ‫مقصود خــود را صید کند‪ ،‬کمــی ابهام امیز اســت‪ .‬با‬ ‫گفتن این جمله که پول ساخت موشک را ما می دهیم‪،‬‬ ‫با این افتخار بزرگ بازی سیاســی کنــد‪ ،‬بلکه بیش از‬ ‫همه این افتخار از ان مردانی همچون شــهید حســن‬ ‫تهرانی مقدم اســت که بی ادعا جان خویش را در پای‬ ‫ان گذاشتند‪..‬‬ ‫درگیری لفظی سیف‬ ‫با یک نماینده در مجلس‬ ‫ولی الله سیف در حاشیه جلســه علنی امروز مجلس‬ ‫با یکی از نمایندگان درگیری لفظی پیــدا کرد‪ .‬خبرگزاری‬ ‫تسنیم گزارش داد که پس از شروع جلسه علنی‪ ،‬ولی الله‬ ‫ســیف قصد خروج از صحن علنی را داشــت که برخی از‬ ‫نمایندگان با جمع شــدن به دور او تالش داشــتند اخرین‬ ‫رایزنی هــا را درباره مشــکالت رخ داده برای موسســات‬ ‫مالی با وی داشته باشند‪ .‬در این بین شماری از نمایندگان‬ ‫به شــدت به ســیف اعتراض‬ ‫می کردند که حتی در مقطعی‬ ‫درگیری لفظی بین او و یکی از‬ ‫نمایندگان ایجاد شد که برخی‬ ‫از نمایندگان با وســاطت مانع‬ ‫از درگیری های بیشــتر شدند‬ ‫و ولی الله ســیف را بــه بیرون‬ ‫پارلمان راهنمایی کردند‪.‬‬ ‫جنجال توتال در مجلس‬ ‫طرح سه فوریتی که تصویب نشد‬ ‫هفته گذشــته مجلس رفت تا یک طرح سه فوریتی را‬ ‫برای مقابله با قرارداد توتال و توقــف این قرارداد به تصویب‬ ‫برساند‪ .‬طرحی که جنجال زیادی در مجلس به پا کرد و حتی‬ ‫کار به درگیری های فیزیکی نیز کشــیده شد‪ .‬پیراهن تابش‬ ‫پارهشدوطرحباپسگرفتنامضاهاازدستورکارخارجشد‪.‬‬ ‫حاجی دلیگانیدرسخنانیبه عنوانمتقاضیسه فوریت‬ ‫طرح توقف قرارداد با شــرکت توتال‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬توتال‬ ‫شرکتی بدعهد و دارای ســابقه بد در ایران است و از سال ‪79‬‬ ‫تا سال ‪ 87‬به رغم قراردادی که با ایران داشت‪ ،‬هیچ اقدامی‬ ‫ انجام نداد و در نهایت از ایران رفت‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬توتال ‪ 90‬میلیارد دالر از سال ‪ 79‬تا ‪ 87‬به‬ ‫ایرانضررزدوحتیاجازهنمی دادکسییاشرکتیبیایدوپروژه‬ ‫را به اتمام برساند و‪ 60‬میلیون دالر نیز به برخی افراد در ایران‬ ‫رشوه پرداخت کرد‪» .‬حاجی دلیگانی خاطرنشان کرد‪12« :‬‬ ‫تیرماه ‪ 96‬قرارداد ایران با توتال امضا شــده و در این قرارداد‬ ‫‪ 10‬روز فرجه قانونی در نظر گرفته شده که تا ساعت‪ 24‬امروز‬ ‫پایان می یابد ‪ ،‬اگر سه فوریت این طرح به تصویب برسد ما به‬ ‫کارشناسان زبده فرصت بررسی بیشتر جزئیات قرارداد ایران‬ ‫با توتال را می دهیم‪ ،‬چراکه این قرارداد مغایر قانون است و‬ ‫همچنینمصوباتشورایعالیامنیتملیدراینقرارداددیده‬ ‫ورعایتنشدهاست‪».‬‬ ‫در ادامه این جلســه حجت االسالم حســن نوروزی‪،‬‬ ‫نماینده رباط کریم در مجلس نیز در سخنانی به عنوان موافق‬ ‫سه فوریتطرحمذکور‪،‬اظهارداشت‪«:‬اینهمازمظلومیت‬ ‫روحانیت کشــور اســت که عده ای می گویند دروس فقهی‬ ‫خواندندامامانندهمانکسیکهگفتدرسفقهیخوانده ام‪،‬‬ ‫ولی ایت الکرسی را هم اشتباه خواند‪ ».‬اشاره او به اظهارات‬ ‫مصطفیکواکبیانبودکهبه عنوانمخالفطرحبهروحانیون‬ ‫گفته بود چرا همه انها این طرح را امضــاء کرده اند‪ .‬نوروزی‬ ‫تصریحکرد‪«:‬بندهبهخاطرمطالعهقراردادظالمانهکرسنت‪،‬‬ ‫طرحتوقفقراردادباتوتالراامضاکردم‪،‬ازطرفیامامفرمود‬ ‫روحانیت زیر هیچ قرارداد استعماری را امضاء نکرده است‪».‬‬ ‫نوروزی با بیان اینکه قرارداد با توتال غیرقانونی است‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«امریکا به شرکت توتال اجازه داده که به ایران بیاید و با ایران‬ ‫قرارداد ببندد بنابراین مشخص می شود که این شرکت برای‬ ‫منافع خودش به ایران امده است‪ ».‬نوروزی خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫مگر جنگ شده که‬ ‫طرح سه فوریتی‬ ‫مطرح شود‬ ‫نوبخت‪:‬دولت اسامی کاسبان تحریم را‬ ‫به قوه قضائیه داد‬ ‫نماینــده اصالح‪‎‬طلــب‬ ‫مجلس دهم درباره پیشــنهاد‬ ‫پســت وزارت بــه محمدرضــا‬ ‫عارف گفت‪« :‬بعیــد می دانم‬ ‫بحث پســت وزارت برای اقای‬ ‫عــارف مطــرح باشــد‪ ».‬علی‬ ‫نجفی نماینده بابل در رابطه با‬ ‫دیدار عارف با حســن روحانی‬ ‫گفت‪« :‬فراکسیون امید جلســاتی داشت تا به دولت برای‬ ‫معرفی یــک کابینه قوی کمــک کند‪ .‬هرچنــد از جزئیات‬ ‫جلســه اقای عارف با رئیس جمهور اطالعاتی ندارم اما به‬ ‫نظر می رسد دیدارهایی که در این راستا صورت می گیرد در‬ ‫رابطه با تشکیل کابینه ای کارامد باشد‪».‬‬ ‫وی درباره پیشنهاد وزارت به عارف گفته‪« :‬اگر اقای‬ ‫عارف می خواست تصدی وزارتخانه ای را به عهده بگیرد‪،‬‬ ‫قطعا در دور اول ریاســت جمهوری اقــای روحانی این کار‬ ‫را می‪‎‬کرد‪».‬‬ ‫منتجب نیا‪:‬‬ ‫پنج نفر پشت صحنه همه کاره اند‬ ‫منتجب نیـــــا دربــــــاره‬ ‫پشــت پرده شــورای عالــی‬ ‫اصالح طلبانگفت‪«:‬بزرگترین‬ ‫خطــری کــه وجــود دارد این‬ ‫اســت کــه همیــن ‪50-40‬نفر‬ ‫هم خودشــان تصمیم گیرنده‬ ‫نیستند‪.‬‬ ‫پشت صحنه‪ ،‬بالغ بر پنج‬ ‫تن بــرای همین جمــع هم تصمیــم می گرنــد‪ .‬یعنی کل‬ ‫تصمیمات در جریــان اصالحات به ‪4-5‬نفر منتهی شــده‬ ‫اســت‪ .‬کســانی که خودشــان را به اقای خاتمی نزدیک‬ ‫می دانند‪ .‬انها تصمیم می گیرند و همــه را ملزم به اطاعت‬ ‫می دانند‪.‬‬ ‫به هرکس که اطاعت نکند هم انگی می چســبانند‪.‬‬ ‫می گویند یا بدوی اســت‪ ،‬یا وابسته است‪ .‬این یک بدعت‬ ‫خطرناکی اســت که در جریان اصالح طلبی به وجود امده‬ ‫که ما موظفیم با ان مقابله کنیم‪».‬‬ ‫وزیری که تا ‪ ۱۲‬شب کار کند‬ ‫وزیر نیست‬ ‫دبیرکل جمعیت ابادگران‬ ‫جوان گفت‪« :‬متاسفانه امروز‬ ‫نظــری در جامعه رایج اســت‬ ‫که ضد علــم مدیریت اســت‬ ‫و می گویــد رئیس جمهــوری‬ ‫باید ســن باالیی داشته باشد و‬ ‫وزیرانش جوان باشند‪ ،‬در حالی‬ ‫که اصوال در دنیا چنین اســت‬ ‫که روســای جمهور جوان هســتند و وزیران شان مجرب‬ ‫و باســابقه اند؛ چرا که یک وزیر باید محــور وزارتخانه ای‬ ‫باشــد که مســئولیتش را به عهده دارد اما از نیروی ســایر‬ ‫همکارانش بــرای پیشــبرد امور اســتفاده کنــد‪ ،‬وزیری‬ ‫که تــا دوازده شــب کار کنــد که وزیــر نیســت! او باید از‬ ‫نیروی جوان بــرای امــور عملیاتی بهره گیــرد‪ ».‬بیادی‬ ‫معتقد اســت روحانی نباید مرعوب تفکرات ضد مدیریتی‬ ‫شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫نوبخت ســخنگوی دولت در نشســت خبری گفت ‪:‬‬ ‫«عده ای در گذشته و در زمان تحریم ها با نیت خیرخواهانه‬ ‫ یا دیگر نیت ها‪ ،‬نفــت را گرفتند که بفروشــند اما پولش را‬ ‫برنگرداندند که در این رابطه مشــخصا می تــوان از بابک‬ ‫زنجانی نام برد‪.‬‬ ‫دولــت تمامــی ایــن افــراد را کــه شناســایی کرده‬ ‫به قــوه قضاییه معرفی کرده اســت و انتظــار داریم با این‬ ‫افــراد برخــورد الزم صــورت‬ ‫بگیرد‪.‬‬ ‫عده ای از همان روز اول‬ ‫با این نیت که پول را برنگردانند‬ ‫نفت را گرفتند‪ ،‬فروختند و پس‬ ‫ندادند و کاسبان تحریم با رفع‬ ‫تحریم ها بازار کسب و کارشان‬ ‫تعطیل شد‪».‬‬ ‫پاسخ احتمالی عارف‬ ‫به پیشنهاد روحانی‬ ‫خبرنامه‬ ‫بهروز نعمتی با اشــاره به‬ ‫تهیه طرح ســه فوریتی توقف‬ ‫اجرای قرارداد توتال توســط‬ ‫برخی نمایندگان‪ ،‬گفت‪« :‬تهیه‬ ‫طرح ســه فوریتی در مواقع اضطراری انجام می شود‪ ،‬به‬ ‫این ترتیب مگر در شــرایط کنونی جنگ رخ داده که طرح‬ ‫سه فوریتی تهیه شــود ؟ به نظر بنده این طرح بیشتر جنبه‬ ‫تبلیغاتی داشــته و تاکنــون تقدیم هیات رئیســه مجلس‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫برخی دوستان مدعی هستند که هیچ گونه اطالعاتی‬ ‫درباره قرارداد ندارند‪ ،‬بنابراین این سوال مطرح می شود که‬ ‫افرادی که هیچ گونه اطالعاتی از قــرارداد ندارند چگونه‬ ‫درباره ان اظهار می کنند‪ ،‬مگر می شود افراد درباره مسائلی‬ ‫که اطالعات ندارند‪ ،‬اظهارنظر کنند ؟»‬ ‫«قرارداد ایران با توتال دارای سه فساد اصلی است‪ ،‬توتال‬ ‫به خاطر اینکه منافع خود را در قطر به حداکثر برساند به ایران‬ ‫امد‪ ،‬از طرفی فاز‪ 11‬پارس جنوبی را می توانستیم به راحتی با‬ ‫توان داخلی به انجام برسانیم و بسازیم اما متاسفانه دولت ان‬ ‫را به توتال تقدیم کرد در حالی که هزاران مهندس در کشور‬ ‫ما بیکار هستند ولی دولت بدون تشریفات این فاز را به توتال‬ ‫واگذارمی کندوایندرستنیست‪».‬‬ ‫پیشازایناظهاراتزنگنهگزارشیبهمجلسدادهبود‪.‬‬ ‫اوخطاببهنمایندگانگفت‪«:‬برویمانگلیسمی گوییدروباه‬ ‫پیر‪،‬امریکاهمکههیچ‪،‬فرانسههمکهاینطورمی گویید‪،‬پس‬ ‫چه کسانی بیایند؟» او با ناراحتی از نمایندگان پرسید‪« :‬چرا‬ ‫می گویید کلک می زند؟ کلکی در کار نیست‪ .‬کجا توتال‪12‬‬ ‫میلیارد دالر سود می برد؟» به گفته زنگنه؛ «این قرارداد برای‬ ‫ما امنیت زا اســت و اگر به هر دلیلی حین اجرا پیمانکار کار را‬ ‫متوقف یا رها کند هیچ پرداخت یا خسارتی داده نمی شود‪».‬‬ ‫هنگام بررسی موافقت یا رد ســه فوریت طرح توقف قرارداد‬ ‫نفتیباتوتال‪،‬مصطفیکواکبیانکهدرمخالفتباسهفوریت‬ ‫طرح توقف قرارداد نفتی با توتال در حال صحبت بود‪ ،‬اعالم‬ ‫یکهمنامضاهایاینطرحرادیدمفکرکردم‬ ‫کرد‪«:‬هنگام ‬ ‫فراکسیون روحانیت این طرح را داده است‪ .‬امضای هشت‬ ‫الی نه روحانــی پای این طرح بود‪ .‬گویــا روحانیون در زمینه‬ ‫نفتیهمتخصصپیداکرده اند‪».‬دراینهنگامحجج اسالم‬ ‫ذوالنور‪ ،‬موسوی الرگانی‪ ،‬سالک و احد ازادی خواه خواهان‬ ‫تذکر شــدند‪ .‬ذوالنور نیز به سمت صندلی رئیس مجلس که‬ ‫علی مطهری بر ان نشسته بود‪ ،‬رفت و کواکبیان همچنان به‬ ‫صحبت های خود ادامه می داد‪ .‬ذوالنور بعد به سمت صندلی‬ ‫کواکبیان رفت و فریاد زد «احمقیت خــود را ثابت کردی‪».‬‬ ‫که کواکبیان در جواب پشــت میکروفن گفت‪« :‬اگر قرار بر‬ ‫توهین باشــد من هم توهین کردن بلدم هستم‪ ».‬با متشنج‬ ‫شدن صحن‪ ،‬برخی دیگر از روحانیون مجلس نیز به سمت‬ ‫صندلی کواکبیان رفتند‪ .‬تابش و حسین زاده برای جلوگیری‬ ‫ازدرگیریفیزیکیبهسمتصندلیکواکبیانرفتند‪.‬ازطرف‬ ‫دیگر کریمی قدوسی نیز به سمت صندلی کواکبیان امد که‬ ‫در این حین دکمه پیراهن تابش کنده شد‪ .‬هنگام دور کردن‬ ‫کریمی قدوسیازصندلیکواکبیان‪،‬اوخطاببهعارفگفت‬ ‫کهفقطانجانشسته ایوهیچکنترلینداری‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪11‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بســیاری از عکس های خبری به ما می رســد‪ .‬تعداد این عکس ها‬ ‫انقدر زیاد اســت که گاهی به راحتی از کنار ان عبور می کنیم اما شاید بهتر باشد روی‬ ‫بعضی از عکس ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور‬ ‫عکس ها از نو یاداوری می کند‪.‬‬ ‫بوسه حاج قاسم سلیمانی بر سر نوه سردار شهید حاج شعبان نصیری‬ ‫سومین همایش ملی راهیان نور‬ ‫همایش عمران شهری با حضور قالیباف‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫در حاشیه صحن علنی مجلس‬ ‫دیدار عراقچی و معاون وزیر خارجه روسیه‬ ‫دیدار وزرای خارجه ایران و عمان‬ ‫سعید جلیلی برسرمزار شهدای مدافع حرم‬ ‫جشن ازادسازی موصل در نجف‬ ‫سالگرد قتل عام سربرنیکا‬ ‫مراسم روز عفاف و حجاب‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫محاکمه همدستان بابک زنجانی‬ ‫‪13‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬لطفــا امــار بگیرید تا حــاال چند نفر تونســتن با‬ ‫اســتفاده از دزدگیر خودرو‪ ،‬دزدها رو به دام بندازن؟‬ ‫غیر از الودگی صوتی وقت و بی وقت حسن دیگه ای‬ ‫هم داره؟‬ ‫‪ l‬اقای روحانی‪« ،‬منطقه قدرتمند» که شما از ان‬ ‫می گویید مدت ها است النه متجاوزان شده است‪.‬‬ ‫حضور نظامــی امریکا و برخی متحــدان غربی اش‬ ‫در منطقه موجب بروز ناامنی و خشونت شده است و‬ ‫ایستادگی در برابر انها تنها با وجود ایران قدرتمند و‬ ‫انقالبی امکان پذیر است‪.‬‬ ‫‪ l‬یکی از نتایج قرارداد با شــرکت فرانسوی توتال‬ ‫این است که باعث ترغیب شــرکت های خارجی به‬ ‫سرمایه گذاری در کشور می شود‪.‬‬ ‫‪ l‬چرا صاحبان زر و زور اجازه پخش مستند ثریا را از‬ ‫رسانه ملی نمی دهند؟‬ ‫‪ l‬هرکســی که به دنبال ناامن کردن کشــور است‬ ‫و رفتاری مشــابه منافقیــن در دهــه ‪ 60‬از خود بروز‬ ‫می دهد بداند که تجربه های گذشته انقالب در مبارزه‬ ‫با فتنه و فتنه گران نشــان داده اســت که در صحنه‬ ‫رویارویی پیروز میدان مردم انقالبی بوده اند‪.‬‬ ‫‪ l‬حفظ وحدت در کشور باعث امنیت ملی می شود‬ ‫و حمله به سازندگی سپاه در عرصه های اقتصادی و‬ ‫توان دفاعی در بازدارندگــی و عدم برخورد با عوامل‬ ‫ناامن کننــده داخلــی و بیرونی مغایر بــا ارزش های‬ ‫وحدت افرین است‪.‬‬ ‫‪ l‬وزیر بهداشــت فعلی که نتوانســت یا نخواست‬ ‫تعرفه های پزشکی و دندان پزشکی را کاهش دهد‬ ‫چون هر وقــت بحث دریافتی همکاران می شــد از‬ ‫جواب دادن طفره می رفت! امید اســت وزیر بعدی‬ ‫رسیدگی کند‪ .‬دریافتی انها در حد اروپاست!‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫‪ l‬این همــه دولت روی کار امده‪ ،‬ایا کســی هم به‬ ‫فکر دخترانــی بوده که شــانس ازدواج را از دســت‬ ‫داده اند؟‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت‪ .‬کاربران این شــبکه‬ ‫اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه‬ ‫را مشاهده کنند‪.‬‬ ‫بازخوانیفتنه‪ 78‬درفضایمجازی‬ ‫امســال به بهانه ســالروز ‪ 18‬تیر از دو ســو جریان های‬ ‫مختلف بــه بازخوانــی ان واقعــه پرداختند‪ .‬از انجــا که این‬ ‫اتفاق ســراغاز جریان های بزرگ در تاریخ جمهوری اسالمی‬ ‫اســت‪ ،‬افراد زیادی در فضای مجازی به فراخور تجربه های‬ ‫شــخصی یا نظراتی که داشتند به این مســاله وارد شدند و در‬ ‫مورد ان به بحث و گفت وگو پرداختند‪ .‬در همین رابطه عبدالله‬ ‫گنجی مدیرمســئول روزنامه جوان در مطلبی بــا عنوان «‪18‬‬ ‫تیر نقطه عطف در شناخت مشی اصالح طلبی» که در کانال‬ ‫تلگرامی اش منتشر شد نوشــت‪« :‬ماجرای‪ 18‬تیر ماه ‪1378‬‬ ‫از تلخ ترین صحنه هــا و پدیده های بعد از انقالب اســامی‬ ‫است‪ .‬گمان می کنم تنها اتفاقی بود که رهبری از جریحه دار‬ ‫شدن قلب خویش سخن گفتند‪ .‬بدون تردید گسترش حرکت‬ ‫چندســاعته چند دانشــجو به روزهای بعد‪ ،‬نمی توانســت در‬ ‫حاکمیتریشهنداشتهباشد‪.‬هنوزهردوجناحهمدیگررامتهم‬ ‫می کنند و طلبکار هم هستند اما فراســوی جریانات‪ ،‬چگونه‬ ‫می توان ان را فهمید؟ ظاهر ماجرا (که غیر از این هم ادله ای‬ ‫اورده نشده است) اینکه تعدادی دانشجو در اعتراض به بسته‬ ‫شدنیکروزنامهمتعلقبهجریانحاکم‪،‬بهخیابانکارگرامدند‬ ‫وپلیسهمدرقبالفحاشی هاتحریکشدهبهکویورودکرد‪.‬‬ ‫پلیسمامورحاکمیتاستنهاصولگرایانیااصالح طلبان‪.‬اما‬ ‫اصالح طلبان سعی کردند این ماجرا را مانند وقایع بعدی (فوت‬ ‫زهرا کاظمی یا ستار بهشــتی) علیه اصل حاکمیت و جریان‬ ‫مقابل به کار گیرند‪ .‬این مدعا زمانی مضحک اســت که این‬ ‫جریان خود در قدرت بود اما به مثابه اپوزیسیون عمل می کرد‪.‬‬ ‫مگرنهایناستکهپلیسحاکمیتنسبتییکسانبادوجریان‬ ‫دارد؟ اما اقدامات ذیل تردیدی نمی گذارد که اتاق فکر جریان‬ ‫حاکم در صدد بهره برداری حداکثری برای ضربه به نظام بود‪.‬‬ ‫‪ -1‬تیترهای روزنامه هایشــان در فردا و پس فردای ان و‬ ‫استفاده از واژه دروغین «شهدای کوی» اولین گواه است‪.‬‬ ‫‪ -2‬تحریک مراجع تقلید همسو و صدور بیانیه همدردی‬ ‫با شهدای دروغین کوی دلیل دیگری است‪.‬‬ ‫‪ -3‬تعلــق جناحــی اتش بیــاران معرکــه که اکنــون نزد‬ ‫سناتورهایامریکاهستند‪،‬مانندمحمدی‪،‬باطبی‪،‬افشاریو‪...‬‬ ‫‪ -4‬احســاس امنیــت انحصاری اصالح طلبــان هنگام‬ ‫حضور در جمع دانشجویان خشــمگین‪ .‬در حالی که عمامه‬ ‫موسویالریوزیرکشورراپرتمی کردنداماامثالمعاونوزیر‬ ‫کشور(تاج زاده) ‪ ،‬فائز ه هاشمی‪ ،‬مرحوم سحابی و‪ ...‬راحت در‬ ‫جمع انان حاضر می شدند‪.‬‬ ‫واکنش توئیتری میرسلیم به قرارداد نفتی توتال‬ ‫‪ l‬چند دهه اســت کــه کشــورهای همســایه در‬ ‫حوزه های نفت و گاز که با ما مشترک بودند‪ ،‬چندین‬ ‫برابر ما برداشت می کردند‪ .‬در بعضی حوزه ها هم ما‬ ‫چیزی برداشــت نمی کردیم‪ .‬حاال که موفق به عقد‬ ‫قرارداد و واردات دســتگاه های پیشــرفته شده ایم‬ ‫عده ای به تکاپو افتاده اند! شــما اگر دلســوز بودید‬ ‫تاکنــون کجا بودیــد و اگر می توانســتید چرا کاری‬ ‫انجام ندادید؟‬ ‫‪ l‬چرا مســئوالن فکری برای سرپرست های بیکار‬ ‫نمی کنند؟ فقط به فکر زن های سرپرســت هستند‪.‬‬ ‫انها از چند جا درامد دارند‪.‬‬ ‫‪ -5‬نکته جالب گرامیداشت این روز در سال های بعد بود‪.‬‬ ‫تا پایان دولت خاتمی این روز گرامی داشته می شد و بهانه ای‬ ‫برای ترک تازی علیه نظــام بود‪ .‬از جمله ســال ‪ 1382‬فضا را‬ ‫چنان سنگین کرده بودند که در بازار معامله نمی شد و می گفتند‬ ‫ببینیم نظام بعد از ‪ 18‬تیر می ماند یا می رود؟ اما تا دولت بعدی‬ ‫مستقرشداینگرامیداشتهماتوماتیکتمامشد‪.‬هماهنگی‬ ‫فاطمه حقیقت جو و دیگر اصالح طلبان با انتظامات و حراست‬ ‫دانشگاه در ســال ‪ 1382‬و امادگی ذهنی برای تکرار ماجرا را‬ ‫می توان از امثال پیمان عارف شــنید‪ .‬خاتمی همزمان که به‬ ‫سردار حجازی فرمانده وقت بســیج اعتراض می کرد که چرا‬ ‫بسیجیان را در مســجد جمهوری اماده باش نگه داشته اید؟‪،‬‬ ‫به عنوان رئیس شورای عالی امنیت ملی مصوباتی که روحانی‬ ‫محور ان بود را برای برخورد ابــاغ می کرد‪.‬اصالح طلبان در‬ ‫ظاهربااشوب طلبانبودندودرپستوباحاکمیت‪.‬واقعااینهنر‬ ‫را دارند که همزمان با کوبیدن بر سر مردم بگویند ما با شماییم و‬ ‫باحاکمیتنیستیم‪».‬‬ ‫رضا سراج نیز با عنوان «بازخوانی از پشت صحنه فتنه‬ ‫ی به این مســاله پرداخت‪ .‬او که از‬ ‫‪ »78‬در یادداشتی تلگرام ‬ ‫فعاالن دانشــجویی سابق و مسئول بســیج دانشجویی بوده‬ ‫می نویســد‪« :‬در فتنه ‪ 78‬روزنامه های زنجیــره ای در امتداد‬ ‫اقدامات بــازوی امنیتی جریان اصالحات‪ ،‬فضای کشــور را‬ ‫ملتهب ســاختند‪ .‬روزنامه خرداد با مســئولیت عبدالله نوری‬ ‫نوشت‪«:‬کویدانشگاهبهخاکوخونکشیدهشد»همچنین‬ ‫شنبه ‪ 19‬تیر ‪ 78‬با پیام تسلیت منتظری برای شهادت دروغین‬ ‫دانشجویان‪ ،‬به مدت یک هفته‪ ،‬عزای عمومی اعالم گردید‪.‬‬ ‫فتنه گران با حضور متمادی در جمع دانشــجویان معترض و‬ ‫متحصن‪ ،‬به صورت اســتضحاری به انان القــا می کردند که‬ ‫«حملهبهکویبادستوررهبریصورتگرفتهاست»بههمین‬ ‫دلیل‪ ،‬مکرر از دانشــجویان درخواســت می کردند که فضا را‬ ‫روی رهبری سنگین کنند تا ایشان وادار به عذرخواهی گردد‪.‬‬ ‫متعاقب این درخواست‪ ،‬شعارهای «فرمانده کل قوا‪ ،‬پاسخگو‬ ‫پاسخگو» و «انصار جنایت می کند‪ ،‬رهبر حمایت می کند» سر‬ ‫داده شد‪ .‬ســرانجام پس از چهار روز اشوب و قداست شکنی‬ ‫نســبت به نظام و رهبــری‪ ،‬مردم بــا حضور میلیونــی خود در‬ ‫راهپیمایی ‪ 23‬تیر‪ ،‬پاسخ دندان شــکنی به فتنه گران مدعی‬ ‫اصالحات و جریان ضد انقالب دادند و بدین ترتیب ارامش به‬ ‫کشور بازگردانده شد اما به لطف رانت جناحی و دولتی‪ ،‬بازوی‬ ‫امنیتی جریان اصالحات مورد بازخواست قرار نگرفت‪».‬‬ ‫سلفی ضرغامی ‪ ،‬دزفولی و حجت االسالم قرائتی‬ ‫تکان دهنده ترین ویدئوی اینستاگرام‬ ‫کودک کار که نمی داند ارزو چیست‬ ‫ویدئوییازصحبت هاییککودککاردرخیابان های‬ ‫تهران مورد توجه کاربران قرار گرفته است‪ .‬کودکان کار به‬ ‫دلیل مشکالتی که از نظر سرپرســت دارند مجبور به کار و‬ ‫کسب درامد از کودکی هستند‪ .‬موضوع کودکان کار مشکلی‬ ‫اســت که گریبانگیر بســیاری از جوامع امروزی اســت و با‬ ‫گسترش اختالف طبقاتی این معضل نیز بزرگ تر می شود‪.‬‬ ‫برخی از مواقع تصاویر و فیلم هایی از وضعیت این کودکان‬ ‫در فضای مجازی منتشر می شــود که احساسات کاربران را‬ ‫جریحه دار می کند‪ .‬در یکی از این ویدئو ها یک کودک کار در‬ ‫پاسخ به مصاحبه کننده خود حتی نمی داند کلمه «ارزو» چه‬ ‫معنی دارد‪ .‬کودک در مقابل کسی که فیلم را گرفته می گوید‬ ‫در اینده می خواهد کار کند و کار را تنها در اشغال جمع کردن‬ ‫می بیند‪ .‬او در مقابل این پرســش که چه «ارزویی داری؟»‬ ‫می گویــد‪« :‬ارزو؟ ارزو چیه؟» بــرای بســیاری از کاربران‬ ‫شبکه هایمجازیاینواکنشبسیارتعجب برانگیزبود‪.‬‬ ‫سردار سلیمانی‬ ‫نفر اول یک نظرسنجی خارجی‬ ‫علی هاشم‪ ،‬مدیر شبکه تلویزیونی المیادین لبنان‪،‬‬ ‫پــس از ازادســازی موصل از ســلطه گروهــک تکفیری‬ ‫داعش‪ ،‬در صفحه شخصی خود در توئیتر یک نظرسنجی‬ ‫به اشتراک گذاشت‪ .‬او در این پســت‪ ،‬نام سه تن از افراد‬ ‫شناخته شــده را ذکر کرد و پرســید «برنده واقعــی پس از‬ ‫ازادســازی موصل‪ ،‬مرکز ســابق خالفت داعش کیست؟‬ ‫‪ .1‬حیدر العبادی ‪ .2‬قاســم ســلیمانی ‪ .3‬دونالد ترامپ ‪.4‬‬ ‫هیچ کدام‪ ».‬از بین این سه نفر‪ ،‬ســردار قاسم سلیمانی با‬ ‫‪57‬درصد‪ ،‬حیدر العبادی با ‪ 20‬درصــد و دونالد ترامپ با ‪4‬‬ ‫درصد در رتبه های اول تا ســوم قرار گرفتند‪ .‬موصل عراق‬ ‫طی روزهای گذشــته به طور کامل از لوث وجود گروهک‬ ‫تکفیری داعش پاک شد‪ .‬ارتش عراق و نیروهای مردمی‬ ‫ این کشور ظرف یک سال گذشته عملیات ازادسازی موصل‬ ‫را انجام دادند؛ عملیاتی که نیروهای ایرانی و به ویژه سردار‬ ‫سلیمانی نیز در ان نقش بسزایی داشتند‪.‬‬ ‫معنای درست حجاب‬ ‫در نگاه رهبر انقالب ‬ ‫خواهش از مارادونا هم جواب نمی دهد!‬ ‫صادق فرامرزی در وطن امروز نوشت‪« :‬پوپولیسم همان چیزی است که‬ ‫به عراقچی اجازه می دهد بر انفعال غیرقابل پذیرش دستگاه دیپلماسی برابر ذبح‬ ‫کودکبرجامدرکنگرهایاالتمتحدهواتحادیهاروپاییباموج سواریبرهیجانات‬ ‫ورزشی مردم سایه بیندازد و به جبران کم پیدایی چند ماهه اخیر در پاسخگویی به‬ ‫نقض مکرر برجام (که نقض بیانات خود او درباره وجود تضمین اجرایی تعهدات‬ ‫برجام نیز هست) عکس از حضور در فدراسیون نابینایان منتشر کند و از طارمی‬ ‫ خواهش کند در پرسپولیس بماند! پوپولیسم همان چیزی است که باعث می شــود یک روز ادبیات «لبوفروش» و «راننده‬ ‫تاکسی»درجوابمطالباتمردمظهورکندوروزدیگربرایتحتفشارقراردادنسایردستگاه هامتنتاییدنشدهرابهانه ای‬ ‫برای کارناوال کشی در خیابان ها کند تا هر نقدی محکوم به ایستادن برابر مردم شود‪ .‬پوپولیسم همان توئیت تاسف برای‬ ‫ناقضانخارجیوفریادبرسرمنتقدبی سوادخطابشدهداخلیاست‪.‬پوپولیسمسیاسیکهکلیدواژهیکدههاخیربرایحمله‬ ‫یدولتنسبتبهرقبابودهاست‪،‬حاالبه عنوانعینی ترینمصداقاستراتژیدولتبرایبهحاشیه راندنمطالبات‬ ‫جریانحام ‬ ‫اصلی در فضای اجتماعی پیگیری می شود‪ .‬پوپولیسم امور اصلی را به وادی «هیجانات عمومی» می کشاند تا یک مقام‬ ‫پاسخگوچندماهازنزدیکیهر تریبونوپرسش کننده ایدوریکندامابهیکبارهبرایبازنمایییکچهرهمتناسبباامیالمردم‬ ‫ظهوروبروزکند‪.‬مسالهمصاحبهاخیرجنابعراقچیتنهامحدودبهیکامرغیرمعمولنیست‪،‬بلکه«مشتنمونه خوار»از‬ ‫مسلکیاستکهدولتیازدهمدراین‪ 4‬سالوبهبهانه هایمتعددانراپیگیریکردهاستوامروزکمترینمساله ایازوظایف‬ ‫دولت را می توان پیدا کرد که سعی بر گره زدن ان با هیجانات اجتماعی نشده باشد و در این میان مساله هسته ای و مدیریت‬ ‫افکارعمومیبرایاننمونهاصلیوپررنگچنینراهکاریبرایایجادفضاسازیکاذببرپایهگره زدنامورحقوقیبانیازهای‬ ‫عمومیبودهاست‪،‬چنان کهبرابرنقدهایحقوقیدراینزمینهدولتهموارهسعیکردهاستپاسخ هایسلبیبهاینمضمون‬ ‫دهدکهمیاننقدانچهتوافقشدهارتباطیمستقیمبانفیشنیدنمشکالتمردموجوددارد‪».‬‬ ‫اشفته گویی در سیاست‬ ‫محمدکاظمانبارلوییدرسرمقالهروزنامهرسالتبهسخنرانی هایاخیرروحانی‬ ‫پرداختهمی نویسد‪«:‬اشفته گوییوپیروینکردنازچارچوب هایحرفه ایدرحوزه‬ ‫سیاست‪ ،‬در ابهام و ایهام سخن گفتن‪ ،‬زدن زیر هر قاعده عقلی و نقلی‪ ،‬شوخی و‬ ‫تمسخردرامورجدیوجدیانگاشتنبرخی شوخی هایسیاسیوتحقیروتصغیر‬ ‫منتقدینرامی توانازمصادیقشلخته کاریسیاسیونوعیاشفته گوییدرسیاستدانست‪.‬متاسفانهادبیاترئیس جمهور‬ ‫درپردازشبهمهم ترینمسائلسیاسی‪،‬اقتصادی‪،‬فرهنگیواجتماعیکشوروبی انضباطیدرسخنگفتنوخروجازادبو‬ ‫ادابسیاست ورزی‪،‬امروزیکیازمشکالتدرراهوحدتملی‪،‬انسجاماسالمیومدیریتسیاستداخلیکشوراست‪.‬کباره‬ ‫رئیس جمهورهمزمانباحملهسنایامریکابهسپاه‪،‬درجمعشماریازفعاالناقتصادیدرحالیکهسپاهسینهخودرادربرابر‬ ‫دشمنان اسالم و نظام سپر کرده و شجاعانه از امنیت داخلی و امنیت مرزها و فرامرزی ها دفاع می کند‪ ،‬می اید مطالبی عنوان‬ ‫می کندکهبویبی مهریبهنهادیداردکهقانوناساسیانرانگهبانانقالباسالمیمی شناسد‪.‬سپاهدراوجتحریم هاکه‬ ‫کمپانی هایخارجیبه ویژهدرحوزهنفتوانرژیتعهداتخودرایک سویهرهاکردندورفتند‪،‬پروژه هایملینظیرانچهدرپارس‬ ‫جنوبی و‪ ...‬بود را انجام داد تا بگوید نیاز ما به بیگانه توهم است‪ .‬بهره گیری از تجربیات سپاه در‪ 8‬سال دفاع مقدس و توان‬ ‫اجراییایننهادانقالبیوندادندستمزدبهانهاودرنهایتزدنانهابهتیروتوپناسزا‪،‬نه تنهابامفادسوگندریاست جمهوری‬ ‫سرایندوپهلوگوییوشلخته کاریدرسیاستچیست؟کارکردها‬ ‫سازگارنیستبلکهبااصولاولیهجوانمردیهمنمی خواند‪ّ .‬‬ ‫و کاربردهای ان کدام است؟ کدامین اتاق فکر در درون و بیرون ریاست جمهوری حکم می کند در نطق های رئیس جمهور‬ ‫چنینتناقض گویی هاییبروزوظهورپیداکند؟یکنظریهارتباطیوجوددادواناینکه؛تنوعوتکثرمخاطباقتضامی کند‬ ‫برایهرجماعتازمخاطبینخوراکمتناسبب اهاضمهفکریوسیاسیانمهیاشود‪».‬‬ ‫حجتی؛ گزینه نهایی شهرداری تهران‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫فرهیختگان در گزارشی از اخرین وضعیت شورای شهر جدید و تصمیمات انها برای انتخاب شهردار تهران مدعی‬ ‫شده است‪ ،‬بنا به اخبار دریافتی‪ ،‬حجتی وزیر کشاورزی فعلی شهردار تهران خواهد شد‪ .‬این روزنامه در گزارش خود نوشته‬ ‫است‪« :‬با تصمیم اعضای شورای شــهر تهران انتخاب شــهردار تهران از بین اعضای منتخب منتفی شد و می توان با‬ ‫قطعیت گفت که احتمال حضور محسن هاشمی رفسنجانی که باالترین رای مردم تهران را از ان خود کرده است‪ ،‬به صفر‬ ‫رسید؛ حذف شدن فردی که شاید با رای میلیونی مردم در تناقض باشد‪ .‬بسیاری از کنشگران سیاسی اصالح طلب بر این‬ ‫باور بودند که رای میلیونی مردم به محسن هاشمی تنها و تنها برای تصدی پست شهرداری تهران بوده است‪ .‬نزدیک به‬ ‫دو ماه از برگزاری انتخابات شوراهای اسالمی شــهر می گذرد و تا به امروز اعضای منتخب شورای پنجم تهران جلسات‬ ‫متعددی را به صورت دوستانه و غیرعلنی برگزار کر ده اند‪ .‬انچه از برایند جلسات منتخبان جدید شورای شهر تهران می توان‬ ‫عنوان کرد این است که انان شاید مشخصه های عمومی شهردار اینده تهران و فرایند انتخاب شهردار را تعیین کرده اند‪.‬‬ ‫باید گفت که شهرداری پایتخت به دلیل ساختار رسانه ای گسترده‪ ،‬بانک شهر و سازمان های بسیار ازجمله سازمان بازرسی‬ ‫شهرداری تهران‪ ،‬سازمان ورزش و تندرستی‪ ،‬سازمان بهشت زهرا(س)‪ ،‬سازمان نوسازی‪ ،‬سازمان میادین میوه و تره بار‪،‬‬ ‫سازمان امالک و مستغالت شهرداری تهران‪ ،‬سازمان فرهنگی هنری و‪ ...‬بسیار بااهمیت بوده و نمی توان به سادگی از‬ ‫مدیریت بر ان گذشت‪ .‬به نظر می رسد بازیگری و صحنه گردانی اصلی در شورای شهر جدید تهران در اختیار کارگزاران‬ ‫خواهدبودکهاتفاقابیشتریننمایندگانراهمدراینجمعدارند‪.‬تاامروزمی تواناقایانمحمودحجتی‪،‬محمد علینجفی‪،‬‬ ‫محسنمهرعلیزاده‪،‬محسنهاشمیوحسینمرعشیراجزوگزینه هایمطرحوقطعیشورایشهربرایشهرداریتهران‬ ‫دانست؛ گزینه هایی که شاید با اما و اگرهای بسیاری برای انتخاب انها همراه باشد‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫صفحــه اینســتاگرام «ریحانــه (زن و خانــواده در‬ ‫نگاه رهبر انقالب)»‪ ،‬منتســب بــه دفتر حفظ و نشــر اثار‬ ‫مقام معظم رهبری با انتشار پســتی‪ ،‬سخنان رهبر انقالب‬ ‫در جریان دیدار با بانوان اندیشمند و معنای صحیح حجاب‬ ‫در نگاه ایشان را بازنشــر کرد‪ .‬صفحه اینستاگرام منتسب‬ ‫به دفتر حفظ و نشــر اثار مقام معظم رهبری نوشت‪« :‬رهبر‬ ‫انقالب در مهر سال‪ ،77‬با بانوان اندیشمند دیدار کردند و در‬ ‫جریان ان نظر خود را درباره سخنان فرزند شهید‪ ،‬خانم بهاره‬ ‫رنجبران که درباره حجاب صحبــت کردند‪ ،‬این گونه بیان‬ ‫کردند‪« :‬دیدگاه غربی ها نســبت به روابط زن و مرد عمدتا‬ ‫ناظر به روابط و عالقات و نوع معاشــرت زن و مرد اســت‪.‬‬ ‫جهان بینی انها از مسائل انسان سرچشمه می گیرد‪ ،‬البته‬ ‫چیزی روبنایی است‪ .‬دید اسالمی در زمینه مسائل حجاب‪،‬‬ ‫بسیار دید خوب و روشنی است‪.‬‬ ‫چه تعبیر خوبی شــما دارید! می گوییــد‪« :‬ما با این‬ ‫حجاب‪ ،‬احساس اســایش می کنیم و این لباس مشارکت‬ ‫ماست»!‬ ‫بله؛ کامال تعبیر درســت و خوبی است‪ .‬این‪ ،‬دیدگاه‬ ‫کامال صحیحی اســت‪ .‬این را هرچه بیشــتر بیان کنید و‬ ‫بگویید‪ ،‬بهتر است‪».‬‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫‪15‬‬ ‫نقشه لندن‬ ‫گفتارها‬ ‫ایا مقامات انگلیسی در صددند افکار عمومی را برای بقا در اروپا‬ ‫(به رغم همه پرسی سال گذشــته) اماده کنند؟ بدیهی است که عده‬ ‫زیادی از سیاستمداران انگلیســی از هر دو حزب کارگر و محافظه کار‬ ‫با خروج از اروپا مخالف هســتند‪ .‬در چنین شــرایطی انها در صددند‬ ‫هزینه های خروج از اتحادیه اروپا را بسیار سنگین جلوه دهند‪.‬‬ ‫کترامپ‬ ‫بازیخطرنا ‬ ‫امریکادرشبه جزیرهکرهچهمی کند؟‬ ‫گفتارها‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫حسن صالحی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫بــازی خطرنــاک ایــاالت متحــده امریکا در شــبه‬ ‫جزیره کــره همچنــان ادامــه دارد‪ .‬برگــزاری مانورهای‬ ‫مشــترک نظامی با کره جنوبی از یک سو و بیان تهدیدات‬ ‫محرک علیه پیونگ یانگ‪ ،‬منجر به ایجاد ارایشی جنگی‬ ‫در شــبه جزیره کــره گردیده اســت‪ .‬این در حالی اســت‬ ‫که بســیاری از تحلیلگران مســائل کره نســبت به ایجاد‬ ‫جنگی خانمان سوز میان دو کره هشــدار داده اند‪ .‬با این‬ ‫حال به نظر می رســد ایاالت متحده امریکا در سایه تفکر‬ ‫اتالنتیک گرایی و دیگر مبانی فکری و عملی در سیاست‬ ‫خارجی خــود‪ ،‬همچنان به مهــار چین و حتی روســیه از‬ ‫طریق افزایش دامنه دخالت و مداخله خود در شبه جزیره‬ ‫کره فکر می کند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬تســت موشــکی اخیر کره شمالی‪،‬‬ ‫فضای سنگینی را بر شــبه جزیره کره حاکم ساخته است‪.‬‬ ‫مقامــات پیونگ یانگ صراحتــا اعالم کرده انــد که این‬ ‫اقدام در پاســخ بــه تهدیــدات ایاالت متحــده امریکا و‬ ‫کره شمالی صورت گرفته اســت‪ .‬ازمایش موشکی اخیر‬ ‫کره شــمالی‪ ،‬شــوک ســختی به مقامات امریکایی وارد‬ ‫ســاخته اســت‪ .‬ایاالت متحده امریکا که طی دهه های‬ ‫اخیر با سیاست های خود منجر به تنش زایی در شبه جزیره‬ ‫کره شده است‪ ،‬هم اکنون در سردرگمی مفرطی نسبت به‬ ‫اقدامات پیونگ یانگ به سر می برد‪.‬‬ ‫کره شمالی اعالم کرده اســت که موشک بالستیک‬ ‫قاره پیمایش که به تازگی ساخته شده قادر به حمل کالهک‬ ‫اتمی بزرگ اســت؛ اظهاراتی که ســبب شــد تا واشنگتن‬ ‫خواســتار یک اقدام جهانی برای محاکمــه پیونگ یانگ‬ ‫به خاطر پیشبرد برنامه تســلیحاتی اتمی اش شود‪ .‬برخی‬ ‫کارشناســان در حال حاضر معتقدند این موشک از بردی‬ ‫برخــوردار بوده که می توانــد به ایالت االســکای امریکا و‬ ‫همچنین بخش هایی از خاک این کشور برسد‪.‬‬ ‫امــا انچــه در ایــن معادله بیــش از دیگر مســائل‬ ‫اهمیت دارد‪ ،‬واکنش روســیه و چین نســبت به ازمایش‬ ‫موشکی اخیر کره شــمالی بوده اســت‪ .‬پکن و مسکو در‬ ‫این خصوص بــه اقدامات تحریک امیز ایــاالت متحده‬ ‫امریکا و کره جنوبی اشاره کرده و نگرانی های کره شمالی‬ ‫را موجه دانســته اند‪ .‬بر اســاس انچه والدیمیــر پوتین‪،‬‬ ‫رئیس جمهور روســیه اظهار کرده اســت‪ ،‬مسکو و پکن‬ ‫معتقدنــد کــه کره شــمالی بایــد برنامه های موشــکی و‬ ‫اتمی اش را متوقف کند و امریکا و کره جنوبی نیز دســت‬ ‫از انجام برگزاری مانورهای نظامی در این منطقه بردارند‪.‬‬ ‫پوتین در این خصــوص می گوید‪« :‬ما بــا رئیس جمهور‬ ‫چین توافق کردیــم که از ابتکارعمل های مشــترک مان‬ ‫بر مبنای «برنامه قدم به قدم» روســیه برای سازش کره و‬ ‫ایده های چین برای توقف فوری فعالیت های موشــکی‬ ‫و اتمی کره شــمالی و همچنین توقــف مانورهای نظامی‬ ‫مشترک امریکا و کره جنوبی‪ ،‬حمایت کنیم‪ .‬این دو کشور‬ ‫درخصوص بسیاری از مسائل بین المللی مواضع مشترک‬ ‫یا بســیار نزدیکی دارند‪ .‬ما قصد داریم تــا همکاری های‬ ‫گفتارها‬ ‫لندن به دنبال کاهش هزینه است‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫طــی روزهای اخیــر زمزمه هایــی مبنی بــر احتمال‬ ‫شکســت مذاکرات برگزیت و حتی عدم خروج انگلیس از‬ ‫اتحادیه اروپا شــنیده می شود‪ .‬بســیاری از کارشناسان و‬ ‫تحلیلگران مسائل بین الملل معتقدند که حل و فصل این‬ ‫پرونده پیچیده به راحتی امکانپذیر نخواهد بود‪ .‬از ســوی‬ ‫دیگر‪ ،‬مقامات انگلیســی سعی دارند به شــهروندان خود‬ ‫تضمین دهند که چنین اتفاقی (خــروج انگلیس از اروپا)‬ ‫در نهایت رخ خواهد داد‪ .‬ســوال اصلی اینجاســت که ایا‬ ‫احتمال توقف یا شکست مذاکرات برگزیت وجود دارد؟ در‬ ‫این صورت چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ ایا امکان عدم خروج‬ ‫انگلیس از اتحادیــه اروپا و خروج این کشــور از وضعیت‬ ‫فعلی وجــود دارد؟ ایــا در این صورت انگلیــس به عنوان‬ ‫عضوی فعال در جامعه اروپا باقی خواهد ماند؟‬ ‫چندی پیش‪ ،‬تونی بلر نخســت وزیر اسبق انگلیس‬ ‫اعالم کرد که برای مقابله بــا اثار و تبعات برگزیت بار دیگر‬ ‫به صحنه سیاسی در انگلیس باز خواهد گشت‪ .‬از ان زمان‬ ‫تا کنون‪ ،‬تالش های بلر و همراهانش بــرای مقابله با اثار‬ ‫خروج انگلیس از صحنه سیاسی و اقتصادی اروپای واحد‬ ‫ادامه دارد‪ .‬با این حال‪ ،‬بعید به نظر می رسد که هدف تونی‬ ‫بلر‪ ،‬کنترل و مدیریت این معادله باشــد! به نظر می رســد‬ ‫نخست وزیر اسبق انگلیس و حتی برخی از مقامات فعلی‬ ‫انگلیس در صــدد بر هم زدن کامــل این معادلــه و بقا در‬ ‫اروپای واحد باشند‪ .‬انها در وهله اول در صدد به شکست‬ ‫کشــاندن مذاکــرات برگزیت بــه بهانــه پیچیدگی های‬ ‫حاکم بر ان هســتند‪ .‬در مرحله بعد نیز مقامات انگلیســی‬ ‫به شــهروندان خود خواهند گفت که تنهــا راه حل ممکن‬ ‫برای مواجهه با این مســاله‪ ،‬عدم خروج از اروپا و بازگشت‬ ‫به شرایط قبل از برگزاری همه پرسی سال ‪ 2016‬میالدی‬ ‫خواهد بود‪ .‬با این حال بســیاری از کســانی که به خروج‬ ‫انگلیس از اتحادیه اروپا رای مثبت داده اند‪ ،‬چنین چیزی‬ ‫را نخواهند پذیرفت‪ .‬از این رو سران انگلیسی سعی دارند با‬ ‫سیاستی دوگانه نسبت به این موضوع برخورد کنند‪ .‬انها از‬ ‫یک سو تاکید دارند که خروج انگلیس از اروپا عملی شود‬ ‫و از سوی دیگر‪ ،‬این مساله را فاجعه بار قلمداد می کنند‪.‬‬ ‫در هر حال‪« ،‬برگزیت» همچنان به معمایی سخت‬ ‫و کالفی ســردرگم در حوزه سیاست خارجی و حتی داخلی‬ ‫انگلیس تبدیل شــده اســت‪ .‬اخیرا دیویــد دیویس‪ ،‬وزیر‬ ‫برگزیت بریتانیا در خصوص مذاکرات برگزیت و انتظارات‬ ‫لندن از اتحادیه اروپا اظهار کرده اســت‪« :‬لندن خواستار‬ ‫یک رابطه عمیق و ویژه با اتحادیه اروپا پس از جدایی است‬ ‫و امیدوارم مذاکرات در فضای ســازنده ای برگزار شود‪ .‬ما‬ ‫همه تالش خود را انجام خواهیم داد تا مطمئن شویم که‬ ‫می توانیم به توافقی دست یابیم که به نفع همه شهروندان‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫این مساله باید روشن شــود که هیچ شک و تردیدی‬ ‫وجود ندارد که ما در حال خروج از اتحادیه اروپا هســتیم‬ ‫و قصــد داریم نتایــج همه پرســی تاریخــی را جامه عمل‬ ‫بپوشانیم‪ .‬مذاکرات برگزیت بسیار سخت خواهد بود ولی‬ ‫ما به دنبــال اتخاذ رویکردی برای دســتیابی به یک روش‬ ‫سازنده در مذاکرات هستیم‪».‬‬ ‫اما ایا چنین روش ســازنده ای در نهایت مورد توجه و‬ ‫توافق طرفین قرار خواهد گرفت؟ پاسخ این سوال منفی‬ ‫اســت‪ .‬تجزیه ماه های اخیر نشان داده اســت که اروپا و‬ ‫لندن حتی در روش کالن مذاکره بر سر خروج انگلیس از‬ ‫اروپای واحد با یکدیگر اتفاق نظر ندارند‪.‬‬ ‫وینس کیبل‪ ،‬سیاستمدار مشهور انگلیسی از حزب‬ ‫لیبــرال دموکرات در ایــن خصوص معتقد اســت‪« :‬دارم‬ ‫به این فکر می کنم که شــاید برگزیت هرگــز اتفاق نیفتد‪.‬‬ ‫مشــکالت بســیار بزرگ اســت‪ ،‬اختالفات بین دو حزب‬ ‫مهم و بزرگ بریتانیا ان قدر بزرگ و زیاد است که می توانم‬ ‫این ســناریو را پیش بینی کنم که این اتفاق هرگز نخواهد‬ ‫افتاد‪».‬‬ ‫دغدغه مهمی که در اینجا مطرح می شود‪ ،‬چگونگی‬ ‫بازی انگلیســی ها با افکار عمومی این کشــور است‪ .‬ایا‬ ‫مقامات انگلیســی در صددند افکار عمومی را برای بقا در‬ ‫اروپا (به رغم همه پرسی سال گذشته) اماده کنند؟ بدیهی‬ ‫است که عده زیادی از سیاســتمداران انگلیسی از هر دو‬ ‫حزب کارگر و محافظه کار با خروج از اروپا مخالف هستند‪.‬‬ ‫در چنین شــرایطی انهــا در صددند هزینه هــای خروج از‬ ‫اتحادیه اروپا را بسیار سنگین جلوه دهند‪ .‬در این صورت‪،‬‬ ‫به طور طبیعــی تعداد زیادی از افرادی که در همه پرســی‬ ‫سال گذشته رای به خروج از اتحادیه اروپا داده اند‪ ،‬از رای‬ ‫خود پشیمان خواهند شد‪ .‬باتوجه به موافقت ‪ 52‬درصدی‬ ‫شــهروندان انگلیســی با خروج از اروپا‪ ،‬تنها انصراف ‪ 2‬تا‬ ‫‪ 3‬درصد افراد از خواسته قبلی خود‪ ،‬برای سیاستمدارانی‬ ‫مانند تونی بلر و حتی ترزا می ‪ ،‬نخســت وزیر محافظه کار‬ ‫انگلیس برای بازگشت صحنه به قبل کافی خواهد بود‪.‬‬ ‫این رویکرد مقامات انگلیسی به نوعی تقابل اشکار با‬ ‫دموکراسی و رای مردم محسوب می شود‪ .‬انها در صددند با‬ ‫وارونه جلوه دادن صحنه و ایجاد هیجانات کاذب‪ ،‬مانع از‬ ‫ی کنند که شهروندان‬ ‫تحقق برگزیت شوند و در نهایت اقدام ‬ ‫انگلیسی‪ ،‬خود از انها بخواهند در اروپا باقی بمانند‪ .‬با این‬ ‫حال عده دیگری از سیاســتمداران انگلیسی‪ ،‬که به نظر‬ ‫می رســد تعداد انها روز بــه روز کاهش می یابــد‪ ،‬در صدد‬ ‫ پیش بردن مذاکراتی واقعی با اتحادیه اروپا هســتند‪ .‬در‬ ‫این میان مهم ترین دغدغه انها مربوط به چگونگی ایجاد‬ ‫یک رابطه قوی و عمیق میان لنــدن و اتحادیه اروپا پس‬ ‫از جدایی است‪.‬‬ ‫بدیهی اســت که لنــدن در صدد اســت هزینه های‬ ‫برگزیت را به کمترین میزان ممکن برساند‪ .‬از سوی دیگر‪،‬‬ ‫سران اروپایی معتقدند که دیگر کشورهای عضو اتحادیه‬ ‫اروپا باید متوجه هز ینه های ناشــی از تــرک اتحادیه اروپا‬ ‫بشــوند تا از تکرار تجربــه ای مانند برگزیت و همه پرســی‬ ‫سال ‪ 2016‬میالدی جلوگیری شود‪ .‬در اینجا‪ ،‬نخستین و‬ ‫مهم ترین تزاحم میان منافع انگلیس و اتحادیه اروپا پیش‬ ‫می اید‪ .‬اگر انگلیس بخواهد در این مذاکرات بیشــترین‬ ‫امتیازات ممکن را بگیرد‪ ،‬شــهروندان دیگر کشــورهای‬ ‫اروپایی نیز نســبت بــه خــروج از اروپای واحــد تحریک‬ ‫خواهند شد‪.‬‬ ‫البته توجه به عکس این مساله نیز در نوع خود قابل‬ ‫تامل اســت‪ .‬به عبارت بهتــر‪ ،‬اگر لندن نتوانــد امتیازات‬ ‫زیادی در این مذاکرات کسب کند‪ ،‬در ان صورت معادالت‬ ‫سیاســی و اقتصــادی انگلیــس تحت تاثیر شکســت در‬ ‫مذاکرات خروج از اروپا بر هم خواهد ریخت‪.‬‬ ‫در نهایت اینکــه «برگزیت » همچنــان به کلمه ای‬ ‫مرموز در معادالت سیاســی انگلیس و اروپا تبدیل شــده‬ ‫است‪ .‬این حقیقت‪ ،‬از مواضع متناقض و چندگانه مقامات‬ ‫انگلیسی در قبال برگزیت کامال قابل استنباط است ‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫خود در زمینه سیاســت خارجــی را بیش از پیش توســعه‬ ‫دهیم‪ .‬ما معتقدیم جهان بســیار ناارام و اشوب زده است‬ ‫و درگیری های داخلی به طــور مداوم پدیدار می شــود و‬ ‫مشکالتی از جمله مساله شبه جزیره کره و بحران سوریه‬ ‫همچنان پیچیده و بغرنج مانده اند‪».‬‬ ‫رمزگشایی از اظهارات والدیمیر پوتین چندان دشوار‬ ‫به نظر نمی رسد‪ .‬مســکو و پکن بر اهمیت درنظر گرفتن‬ ‫نگرانی های کره شمالی در خصوص امنیتش تاکید کرده‬ ‫و ایــن نگرانی هــا را «توجیه پذیر» خوانده انــد‪ .‬واقعیت‬ ‫امر این اســت که دامنــه دخالت ایاالت متحــده امریکا‬ ‫در شــبه جزیره کره روز به روز بیشــتر می شــود‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی پکن و مســکو به درســتی در یافته اند که هدف‬ ‫ایاالت متحده امریکا از حضور نظامی دائمی در شبه جزیره‬ ‫کره و همچنین کشــورهایی مانند ژاپن‪ ،‬مقابله با روسیه و‬ ‫چین است‪ .‬این رویکرد در دوران ریاست جمهوری اوباما‬ ‫نیز وجود داشت اما در دوران ریاست جمهوری ترامپ و با‬ ‫وجود حضور جمهوریخواهان در کاخ سفید تقویت خواهد‬ ‫شد‪ .‬ترامپ در راســتای توجیه مداخله جویی نظامی خود‬ ‫در شبه جزیره کره‪ ،‬به وجود منطقه ای ناامن نیاز دارد‪ .‬این‬ ‫در حالی اســت که رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا از‬ ‫سوی دیگر نگران واکنش کره شمالی نسبت به تهدیدات‬ ‫خود است‪.‬‬ ‫اســتقرار ســامانه تاد در شــبه جزیره کره‪ ،‬موضوع‬ ‫دیگری است که خشم پکن و مســکو را نسبت به ایاالت‬ ‫متحده امریکا برانگیخته اســت‪ .‬این سامانه‪ ،‬به صورت‬ ‫مشــخص چین را هدف قرار می دهد‪ ،‬هر چنــد به بهانه‬ ‫مقابله بــا تهدیــدات کره جنوبی ایجاد شــده اســت‪ .‬در‬ ‫هر حال‪ ،‬تــاش ایاالت متحــده امریکا برای اســتقرار‬ ‫سامانه «تاد» در شــبه جزیره کره‪ ،‬با مخالفت شدید چین‬ ‫و روسیه و کره شمالی مواجه شده است‪ .‬ژی جین پینگ‪،‬‬ ‫رئیس جمهور چین اخیرا در سخنانی تاکید کرده است که‬ ‫سامانه دفاع موشــکی تاد امریکا یک تهدید بزرگ برای‬ ‫منافع چین و روسیه به شمار می رود‪.‬‬ ‫پکن قبل از این نیز بارها مخالفت خود را با اســتقرار‬ ‫سامانه دفاع موشکی تاد امریکا در کره جنوبی اعالم کرده‬ ‫و خواستار متوقف شــدن فعالیت ان شــده است‪ .‬با این‬ ‫حال‪ ،‬واشنگتن و سئول با خواسته پکن در این خصوص‬ ‫مخالفت کرده انــد‪ .‬در این خصوص چیــن از کره جنوبی‬ ‫خواسته است تا سامانه های نصب شده را برچیند‪.‬‬ ‫هما ن گونه که مشــاهده می شــود‪ ،‬واشــنگتن در‬ ‫ماورای مناقشاتی که در شبه جزیره کره ایجاد می کند‪ ،‬در‬ ‫صدد پیشبرد سیاست مهار چین در نظام بین الملل است‪.‬‬ ‫این یک راهبرد کالن در عرصه سیاســت خارجی ایاالت‬ ‫متحده امریکا محسوب می شود و هر دو حزب دموکرات‬ ‫و جمهوریخواه نسبت به ان پایبند هستند‪ .‬تنش زایی هایی‬ ‫که میان واشــنگتن و پکــن در دوران ریاســت جمهوری‬ ‫اوباما ایجاد شد‪ ،‬نمونه ای بارز در این خصوص محسوب‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫در نهایــت اینکه شــبه جزیره کره ابســتن تحوالتی‬ ‫ناخوشایند است‪ .‬این تحوالت‪ ،‬در سایه مداخله مستقیم‬ ‫ایاالت متحده امریکا و پیروی مطلق کشور کره جنوبی از‬ ‫سیاســت های واشــنگتن وارد فاز تازه ای گردیده است‪.‬‬ ‫در این میان‪ ،‬بهترین راه برای حــل و فصل بحران کره‪،‬‬ ‫حذف واشنگتن از این معادله و گفت وگوی مستقیم و رو‬ ‫در روی مقامات دو کره اســت‪ .‬با این حال دموکرات ها و‬ ‫جمهوریخواهان ایاالت متحده امریکا هر دو به بهانه های‬ ‫گوناگــون‪ ،‬از چینش میز مذاکره دوجانبه میان ســئول و‬ ‫پیو نگ یانگ جلوگیری به عمــل اورده اند‪ .‬در این میان‪،‬‬ ‫تالش کشورهایی مانند چین و روسیه نیز حداقل تا کنون‬ ‫به نتیجه نرســیده اســت‪ .‬روندی که به نظر می رســد در‬ ‫اینده ای نزدیک نیز قابل حل و فصل نباشد‪.‬‬ ‫خروج انگلیس از اروپا؛شاید هرگز‪ ...‬‬ ‫‪17‬‬ ‫گفتارها‬ ‫حال حاضر تیم انتخاباتی دونالد ترامپ متهم است که در‬ ‫دوران رقابت های انتخاباتی سال گذشته امریکا مناسبات‬ ‫مخفیانه و نامتعارفی با روس ها داشته است‪ .‬با این حال و‬ ‫پس از ماه ها انتظار و با وجود تحقیقات در حال جریان در‬ ‫کنگره امریکا مبنی بر دخالت احتمالی روسیه در انتخابات‬ ‫امریکا اتهامی که نه تنها ترامپ بلکــه اطرافیان وی را نیز‬ ‫شامل می شود و تا انجا گسترده شــده که تعدادی از افراد‬ ‫دولت مجبور به استعفا شده اند‪ .‬در هر حال دیداری که قرار‬ ‫بود کمتر از یک ساعت طول بکشد ولی بیش از دوساعت‬ ‫به طول انجامید را شــاید بتوان موفقیت امیز برای کاهش‬ ‫اختالف ها یا حداقل توقف افزایش رویارویی ها دانست‪.‬‬ ‫بعد از این دیدار‪ ،‬سناتورهای امریکایی به فکر وضع‬ ‫تحریم هــای جدید علیه روســیه افتاده انــد‪ .‬این موضوع‬ ‫نشان دهنده این است که بین هیات حاکمه امریکا درباره‬ ‫چگونگی برخورد با پوتین شکاف عمیقی ایجاد شده است‪.‬‬ ‫به عبارتی بهتر کاخ سفید یا حداقل حلقه اول حاکم بر امریکا‬ ‫با وجود تنش هایی مانند اوکراین‪ ،‬ســوریه و اتهام دخالت‬ ‫مسکو در انتخابات هنوز تمایل به ادامه ارتباط با روسیه دارند‬ ‫اما اکثریت نمایندگان کنگره از هر دو حزب جمهوریخواه و‬ ‫دموکرات به شدت در تالش هستند تا عادی شدن روابط دو‬ ‫کشور را با چالش مواجه کنند‪.‬‬ ‫تفاهم بر سر بحران سوریه‬ ‫توافقی برای اتش بس‬ ‫نگاهی به دستاورد اولین دیدار دوجانب ه ترامپ و پوتین‬ ‫سیدمجتبی جالل زاده‬ ‫گفتارها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫نگاه دو کشور روســیه و امریکا به یکدیگر در عرصه‬ ‫بین الملل‪ ،‬در بافــت موقعیتی جنگ ســرد و حتی پس از‬ ‫ان مبتنی بر ادبیات دشمن دانستن دیگری و تالش برای‬ ‫مهار یکدیگر بوده است‪ .‬رقابت همراه با دشمنی‪ ،‬گاه منجر‬ ‫به بروز حــوادث بین المللی و جنگ های نیابتی در گوشــه‬ ‫و کنار جهان شده اســت‪ .‬در زمان کنونی و طی سال های‬ ‫گذشته نیز این مهار تخاصم محور و مفروض دشمن بودن‬ ‫در ادبیات سیاســت خارجی هر دو کشور امریکا و روسیه را‬ ‫شاهد هستیم‪ .‬در دوران ریاست جمهوری اوباما که با شعار‬ ‫تغییر روی کار امده بود؛ سعی شد تا در چارچوب همکاری و‬ ‫نگاهی به روز شده به منافع‪ ،‬رفتار و تعامالت امریکا با روسیه‬ ‫مورد تغییر قرار گیرد؛ بر این اساس‪ ،‬بازتعریف روابط در قالب‬ ‫طرح ری استار (‪ )Restart‬از ســوی وزارت خارجه امریکا‪،‬‬ ‫پی گرفته شد‪ .‬نشانه هایی از گفت وگو و تمایل به کاستن از‬ ‫دشمنی ها در ادبیات امریکایی ها قابل مشاهده بود اما این‬ ‫تغییر رفتار و اصرار بر بازتعریف روابط‪ ،‬چندان پایدار نبود و‬ ‫پیش از انکه ثمری داشته باشد یا حتی به نگاهی مشترک‬ ‫بین سیاستمداران دو کشور تبدیل شود با الحاق کریمه به‬ ‫روسیه توسط پوتین در سال ‪ ،2014‬این طرح به طور کلی‬ ‫بایکوت شد و بالفاصله روند سیاست خارجی ایاالت متحده‬ ‫در قبال روسیه نیز دستخوش تغییرات شد‪.‬‬ ‫دو کشور روســیه و امریکا در زمان کنونی سردترین‬ ‫روابــط را بعد از پایان جنگ ســرد پشــت ســر می گذارند‪.‬‬ ‫روسیه به بهانه مداخله در اوکراین‪ ،‬حمایت از دولت سوریه‬ ‫و دخالت در انتخابات ریاســت جمهوری امریکا‪ ،‬از سوی‬ ‫دولت این کشور مورد تحریم قرار گرفته است‪ .‬در مقابل نیز‬ ‫روسیه عالوه بر اقدامات متقابل اقتصادی‪ ،‬در حوزه های‬ ‫ژئوپولتیکی حساس همچون شرق اروپا‪ ،‬غرب اسیا و شمال‬ ‫افریقا به موفقیت هایی در برابر غرب دست یافته است‪ .‬این‬ ‫تحوالت موجب شده اســت تا در داخل امریکا‪ ،‬ضدیت با‬ ‫روسیه به شکل بی سابقه ای تشدید شود‪.‬‬ ‫با این توضیــح و اینکه روابط دوجانبــه و رقابت های‬ ‫بین المللی میان امریکا و روسیه بر پایه نوعی بی اعتمادی‬ ‫و ضربه بــه منافع یکدیگر بوده اســت‪ ،‬می تــوان دریافت‬ ‫که دیدار ترامپ و پوتین در روز جمعه شــانزدهم تیرماه در‬ ‫حاشیه اجالس گروه بیست‪ ،‬از چه میزان اهمیتی برخوردار‬ ‫اســت‪ .‬مخصوصا در وضعیت کنونی که شــخص ترامپ‬ ‫نزد سیاســتمداران این کشــور به اتهام همکاری با روسیه‬ ‫و خرابکاری روس ها در انتخابات امریکا متهم اســت‪ .‬در‬ ‫یکی از توافقات مهمی که در اولین جلسه دیدار بین‬ ‫این دو رئیس جمهور شکل گرفت و رسانه ای شد‪ ،‬توافق بر‬ ‫سر اتش بس در ســوریه بود‪ .‬طبق این توافق‪ ،‬دو طرف بر‬ ‫سر برقراری اتش بس در سه منطقه درعا‪ ،‬سویدا و قنیطره‬ ‫واقع در جنــوب غربی ســوریه توافق کردند‪ .‬مقرر اســت‬ ‫پس از انکه این اتش بس به مرحله اجــرا درامد‪ ،‬طی یک‬ ‫هفته از شروع ان‪ ،‬جزئیات اجرایی و مکانیسم تثبیت ان از‬ ‫ســوی دو طرف مورد توافق قرار گیرد‪ .‬همچنین پوتین در‬ ‫مصاحبه مطبوعاتی خود پس از دیدار ب ا ترامپ‪ ،‬با اشاره به‬ ‫اینکه رویکرد امریکا درحال حاضر در قبال تحوالت سوریه‬ ‫عملگرایانه تر شده‪ ،‬این توافق را نتیجه درک بیشتر امریکا‬ ‫از واقعیات سوریه دانست‪.‬‬ ‫در گذشــته اعتقاد بر این بــود که دولــت امریکا به ‬ ‫دالیل متعدد در بحران سوریه دچار سردرگمی شده و فاقد‬ ‫رویکردی روشن اســت‪ ،‬لیکن به نظر می رســد با روی کار‬ ‫امدن ترامپ و تقویت نقش نظامیان در ترسیم رویکردهای‬ ‫دولت وی‪ ،‬امریکا هم اکنون از استراتژی روشن تری در این‬ ‫صحنه برخوردار است‪ .‬مقامات امریکایی جنگ با داعش و‬ ‫محدود ســاختن حوزه تحرکات ایران را دو اولویت خود در‬ ‫سوریه و منطقه عنوان کرده اند‪ .‬رفتار امریکایی ها در میدان‬ ‫ســوریه نیز اثبات این نگاه است‪ .‬ســابق بر این توافقات‬ ‫مشابهی بین امریکا و روســیه صورت گرفته بود‪ ،‬لیکن به ‬ ‫دالیل متعدد با شکست مواجه شد‪ .‬اصلی ترین علت ناکامی‬ ‫ توافقات گذشته را می توان عدم اجماع در موسسات داخلی‬ ‫امریکا و عدم همراهی بازیگران داخلی و منطقه ای (به ویژه‬ ‫ترکیه) با این توافقات عنوان کــرد‪ .‬لیکن در توافق جدید‬ ‫اجماع داخلــی در امریکا و همراهی طرف هــای درگیر در‬ ‫میدان‪ ،‬احتمال پایدار بودن این توافق را باال برده است‪.‬‬ ‫به نظر می رسد امریکایی ها با اتخاذ چنین تصمیمی‬ ‫ برای بحران سوریه‪ ،‬بهترین راه حل را گزینه بهره گیری از‬ ‫ظرفیت روس ها و اعالم تفاهم در مناطقی که نگرانی اصلی‬ ‫امنیتی رژیم اسرائیل هســت‪ ،‬می دانند و دستورکار خود را‬ ‫حفظ شــرایط امن در ان نقاط و رها کــردن دیگر بخش ها‬ ‫به حال خود قرار داده اند؛ چرا که سیاست ادامه بحران در‬ ‫ان بخش ها به نفع امریکا و اسرائیل است‪ .‬بنابراین راهبرد‬ ‫کالن امریکایی ها در بحران ســوریه ناگزیز به برداشــتن‬ ‫سیاست یک گام به جلو در یک منطقه و در دیگر مناطق‪،‬‬ ‫دو گام به عقب است‪.‬‬ ‫نرمش ریاض‬ ‫گفتارها‬ ‫افشاگری مناسبات عربستان و اسرائیل‬ ‫امین نجار‬ ‫کارشناس‬ ‫شاهزاده بندر بن ســلطان‪ ،‬عامل تحریک عربستان‬ ‫به تقویت روابط با تل اویو بود تا از این روابط برای مقابله با‬ ‫ایران و نزدیکتر شدن به امریکا استفاده شود‪.‬‬ ‫بررسی محتوای برخی از رسانه های خبری از روند رو‬ ‫به رشد روابط برخی کشــورهای حوزه خلیج فارس به ویژه‬ ‫عربستان با رژیم صهیونیســتی حکایت دارد‪ ،‬به گونه ای‬ ‫که برخی از تحلیلگران از ان به مثابه وارد شــدن به عصر‬ ‫طالیی و بهار روابط میان رژیم صهیونیســتی و ســعودی‬ ‫یاد می کنند‪.‬‬ ‫در این زمینه اخیرا رســانه های رژیم صهیونیستی‬ ‫بــه نقــل از یــک تحلیلگــر مســائل اطالعاتــی رژیم‬ ‫اســرائیل به نام «یوســی میلمــان» از «بهبــود روابط‬ ‫میان ســعودی ها با تل اویو» پرده برداشته اند که منافع‬ ‫مشــترک میان تل اویو و ریاض و امادگی طرفین برای‬ ‫عاد ی سازی روابط پس از مهیا شدن شرایط الزم ان و‬ ‫ضرورت مقابله با ایران است‪.‬‬ ‫انچه در این بحث مسلم اســت اینکه سعودی ها از‬ ‫دیر باز دریافته اند که برای نزدیک شــدن هرچه بیشتر به‬ ‫امریکا باید به ســراغ رژیم اســرائیل بروند‪ ،‬به ویژه اینکه‬ ‫البی صهیونیست تاثیر زیادی بر رفتارهای دولت امریکا‬ ‫دارد و به عبارتی از طریق نزدیک شدن به تل اویو بتوانند‬ ‫حمایت بیشتر امریکایی ها را کسب کنند‪.‬‬ ‫در واقع وجــود انرژی های جایگزیــن به جای نفت‬ ‫مانند گاز ســبب شــده که اهمیــت ســعودی ها به عنوان‬ ‫صادر کننده نفت کم شود و از سویی انها نتوانسته اند خود‬ ‫را به عنوان قــدرت منطقه ای مطرح کننــد و ناکامی ها در‬ ‫یمن نیز به این ناتوانی دامن زد‪.‬‬ ‫ایــن تحقیــق صهیونیســتی کــه اخیــرا مرکــز‬ ‫اطالع رســانی فلســطین ان را فاش کرده است توضیح‬ ‫می دهد که تحول در روابط رژیم صهیونیستی و عربستان‬ ‫از اوایل دهه هشــتاد قرن گذشته اغاز شــده بود و اولین‬ ‫نشــانه های این تحول‪ ،‬ارائه طرح هایی از سوی ریاض‬ ‫برای حل منازعه فلسطینی ـ اسرائیلی در قبال به رسمیت‬ ‫شناختن رژیم صهیونیستی توسط کشورهای عربی بود‪.‬‬ ‫در این تحلیل که توسط «یوسی میلمان» تحلیلگر‬ ‫مسائل اطالعاتی اسرائیل تهیه شده‪ ،‬امده است که بندر‬ ‫بن سلطان‪ ،‬رئیس اسبق ســازمان اطالعات عربستان‪،‬‬ ‫عامــل تحریک خاندان پادشــاهی عربســتان به تقویت‬ ‫روابط با رژیم صهیونیســتی بوده اســت؛ چراکه معتقد به‬ ‫لزوم استفاده از این روابط برای مقابله با ایران بود‪.‬‬ ‫میلمان تاکید کرده اســت که بندر در سال ‪ 2007‬با‬ ‫ایهود اولمرت‪ ،‬نخست وزیر وقت رژیم صهیونیستی دیدار‬ ‫کرده بود و مائیر داگان‪ ،‬رئیس سازمان جاسوسی اسرائیل‬ ‫«موساد» هم با مسئوالن عربستانی دیدار داشت‪.‬‬ ‫وی خاطرنشان ساخته اســت که مهمترین مسائل‬ ‫مورد بحث میان داگان و مسئوالن عربستانی‪ ،‬درخواست‬ ‫از ریاض برای صدور مجوز عبور هواپیماهای اسرائیلی از‬ ‫اسمان عربستان در مســیر حمله به تاسیسات هسته ای‬ ‫ایران؛ در صورت اتخاذ چنین تصمیمی توســط مقامات‬ ‫صهیونیستی بود‪.‬‬ ‫میلمان تصریح کرده اســت کــه وقتــی نتانیاهو و‬ ‫وزرای وی درباره روابط اسرائیل با کشورهای عربی سنی‬ ‫صحبت می کنند‪ ،‬همه می دانند که منظور انها عربســتان‬ ‫است‪.‬‬ ‫ایــن تحلیلگر مســائل اطالعاتــی تاکیــد کرد که‬ ‫مسئوالن صهیونیســتی به خاطر اینکه دولت های عربی‬ ‫در مقابــل افکار عمومــی کشورهایشــان در تنگنــا قرار‬ ‫نگیرند‪ ،‬با کشورهای حاشــیه خلیج فارس که با این رژیم‬ ‫روابط مخفیانه دارند‪ ،‬چیزی درباره این روابط رو نمی کنند‪.‬‬ ‫وی اعالم کرد که عربســتان به صورت غیرمستقیم‬ ‫به اســرائیل نفت صادر می کند و این کار از طریق برخی‬ ‫بازرگانان واســطه گر میان طرفین در مناطق تحت اداره‬ ‫تشکیالت خودگردان فلســطین‪ ،‬کردستان عراق‪ ،‬اردن‬ ‫و قبرس صورت می گیرد‪.‬‬ ‫وی خاطرنشــان ســاخته اســت که نیاز به مقابله با‬ ‫ایران باعث شده که ریاض توجه خود به مساله فلسطین‬ ‫را کاهش دهد؛ به طوری که این مساله دیگر شرط نزدیکی‬ ‫به تل اویو نیست و در همین حال‪ ،‬تل اویو مصادیق نرمش‬ ‫و انعطاف ریاض را نادیده می گیرد‪.‬‬ ‫به هر حال رابطه ســعودی ها با رژیم صهیونیســتی‬ ‫نمی تواند سبب شود که ریاض نقش منطقه ای برای خود‬ ‫بیابد چون انچه عیان اســت نزدیک شــدن ال ســعود به‬ ‫رژیم صهیونیستی با هدف نزدیک شدن به امریکاست‪.‬‬ ‫ذکر این نکته مهم اینجا ضروری است که ملت های‬ ‫عربی و اســامی رژیم صهیونیستی را دشــمن می دانند‬ ‫و این موضوع بــه جایگاه ریاض در افــکار عمومی لطمه‬ ‫می زند‪ ،‬با این حال ظاهرا ســعودی ها عزم شــان را جزم‬ ‫کرده اند که در اینده با فراهم شدن بیشــتر شرایط روابط‬ ‫رسمی با رژیم صهیونیستی را با شــتاب بیشتری به سوی‬ ‫دوستی و عادی سازی پیش برند و در این زمینه به طور حتم‬ ‫کشورهای دنباله روی خود را نیز به این وادی سوق دهند‪.‬‬ ‫ســعودی ها پــس از اینکه همــه طرح هــای خود‬ ‫را در منطقــه شکســت خورده دیده انــد‪ ،‬چــاره را فقط در‬ ‫نزدیک شدن هرچه بیشتر به رژیم صهیونیستی می دانند‬ ‫مخصوصا که طرح هــای تجزیه طلبانه ریــاض در عراق‬ ‫و ســوریه راه به جایی نبرده اســت و از جنگ یمن که قرار‬ ‫بود یک هفته طول بکشــد نیز پس از گذشــت دو سال و‬ ‫چند ماه تا کنون هیچ دســتاوردی نداشــته و از همین رو‬ ‫بر اساس اصل دشمن مشترک‪ ،‬دســت دوستی به سوی‬ ‫صهیونیست ها دراز کرده اند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪19‬‬ ‫فکـر نـو‬ ‫از دریچه ای دیگر‬ ‫ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه‬ ‫علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست‪،‬‬ ‫دانشــگاه‪ ،‬حوزه های علمیه‪ ،‬فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم‪ .‬در واقع‬ ‫این صفحات‪ ،‬صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت‪ .‬نوعی عقالنیت‬ ‫ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند‪.‬‬ ‫حال و روز دموکراسی‬ ‫دموکراسی چه چیزی نیست؟‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫چشم اندازهایارمان شهر‬ ‫ن روز فرا خواهد رسید‪ ،‬رودخانه های‬ ‫«سرانجام ا ‬ ‫شــیر جاری خواهند شــد‪ ،‬گرگ در کنار گوسفند خانه‬ ‫خواهد کــرد و نیزه ها به چنگک ها اویزان می شــوند‪،‬‬ ‫فیلســوفان پادشــاه خواهند شــد‪ ،‬نه تزویری در کار‬ ‫خواهد بود و نه نفاقی‪ ،‬نه فریب و نه تملقی‪ ،‬نه ســتیز‬ ‫و نه اختالفــی‪ .‬نفرتی در کار نخواهد بود‪ ،‬نیز رشــک‬ ‫و گرســنگی و تشــنگی رخت برمی بندد‪ .‬لذت بیشتر‬ ‫خواهد شد‪ ».‬این ارمان شــهر را اووید توصیف کرده‪،‬‬ ‫در افسانه های قرون وسطایی کاکین پیش بینی شده‪،‬‬ ‫توماس مور از ان گفتــه‪ ،‬کارل مارکس پیش بینی اش‬ ‫ی برای عموم به تصویرش کشیده‪،‬‬ ‫کرده‪ ،‬ادوارد بالم ‬ ‫مارکوزه و اســکینر و دوشــاردن نیز از ان خبر داده اند‬ ‫و حتی امروزه افشــاگران و هکرهــای اینترنتی از ان‬ ‫دفاع می کننــد‪ .‬بااین حال‪ ،‬این ســیاره پس از قرن ها‬ ‫حتی به این ارمان ها نزدیک هم نشده است‪ .‬پس باید‬ ‫بحث های حول ارمان شهر همچنان زنده و پویا باقی‬ ‫بماند‪ .‬در سال ‪ ،٢٠٠٠‬در استانه قرن جدید‪ ،‬موضوع‬ ‫ارمان شــهر موضوع جذابی برای تحقیق و بررسی به‬ ‫نظر می امد‪ .‬کتابخانــه عمومی نیویورک نمایشــگاه‬ ‫بزرگی به راه انداخت‪ ،‬به نام «ارمان شهر؛ جست وجوی‬ ‫جامعه ارمانی در جهان غرب» اکســفورد هم ســه نفر‬ ‫از سخنرانان برجسته اش ‪ -‬ادوارد راث استاین (منتقد‬ ‫فرهنگی)‪ ،‬هربــرت میوشــامپ (منتقد معمــاری) و‬ ‫مارتین ای مارتی (مورخ دین) ‪ -‬را دعوت کرد تا درباره‬ ‫تاریخ اندیشــه ارمان شــهری‪ ،‬عینیــت ان و مفاهیم‬ ‫ان بحــث کننــد‪ .‬ماحصل ایــن بحث هــا در کتابی با‬ ‫عنوان «چشم اندازهای ارمان شــهر» منتشر شد که‬ ‫به تازگی از سوی نشــر اگاه ترجمه شده است‪ .‬نتیجه ‬ ‫سخنرانی ها سه قطعه مجزا اما مرتبط به هم است که‬ ‫خوانندگان را از طیف اندیشمندان دینی تا نویسندگان‬ ‫و هنرمندانی که دغدغه جســت وجوی جامعه ارمانی‬ ‫را در سر داشــتند و انچه می توان از انگاره ها و تجارب‬ ‫انان اموخت‪ ،‬اگاه می کنــد‪ .‬مجموعه مقاالت کتاب‬ ‫حاضر نشــان می دهند اگرچه ایده های ارمان شهری‬ ‫غالبا به شکست یا ویران شــهر (دیستوپیا) انجامیده‪،‬‬ ‫تفکــر ارمان شــهرگرایانه به خودی خود امری بســیار‬ ‫ارزشمند است و بدون ان نمی توان تصوری از پیشرفت‬ ‫و تعالی جامعه انسانی داشــت‪ .‬ادوارد راث استاین در‬ ‫مقاله اول به مساله ای می پردازد که می توان تراژدی‬ ‫ارمان شهر نامید‪ .‬او با بررســی میراث ادبی و فلسفی‬ ‫این مفهوم تاکید دارد که روی دیگر هر ارمان شهری‬ ‫دیستوپیا است‪.‬‬ ‫از جمله مفاهیم فراگیر‪ ،‬بدیهــی و درعین حال بغرنج و‬ ‫چندپهلویجهانحاضر«دموکراسی»است‪.‬البتهبحث هایی‬ ‫گاه بی ربــط درباره معنا یــا معانی این کلمه پیــش می اید اما‬ ‫در جهانی که ما به ســر می بریم‪« ،‬دموکراســی» کم وبیش‬ ‫همیشه ارزشی مثبت داشــته است‪ .‬در ســال ‪ ٢٠٠٩‬کتابی‬ ‫در فرانسه منتشر شــد با عنوان «حال و روز دموکراسی» که‬ ‫پاسخ هشت متفکر چپ گرای معاصر بود به این پرسش‪« :‬ایا‬ ‫دموکرات نامیدن خود‪ ،‬برای شما بامعناســت؟ اگر نه چرا؟ و‬ ‫اگر بله در راستای چه تفســیری از این کلمه؟» ناشر به سراغ‬ ‫صاحب نظرانی رفته که ایده های انان درباره دموکراســی در‬ ‫راستایگفتاررایجوهم رایجهانشمولنیست‪.‬کتابحاضر‬ ‫هیچ تعریف معیاری از دموکراسی و همچنین هیچ راهنمایی‬ ‫بــرای دموکرات ها فراهــم نمی کند و به هیــچ روی یک رای‬ ‫مخالف یا موافق به دست نمی دهد اما این امر گواهی است‬ ‫بر اینکه هنوز نیازی نیست واژه «دموکراســی» دور انداخته‬ ‫شود‪،‬زیراهمچنانبسان محوریکارمی کندکهاساسی ترین‬ ‫جنجال های سیاست و فلسفه سیاســی حول ان می گردند‪.‬‬ ‫اولین بخش کتاب به پاسخ جورجو اگامبن اختصاص دارد‪.‬‬ ‫اودرجستارخودباعنوان«یادداشتپیش درامددربار همفهوم‬ ‫دموکراسی» به ناســازگاری واژه دموکراسی در جهان حاضر‬ ‫می پردازد‪ .‬جستار دوم پاســخ الن بدیو اســت‪ .‬او در جستار‬ ‫خود با عنوان «نشــان دموکراتیک» تاکید دارد به رغم همه‬ ‫انچه بیش از پیش و در برابر چشمان ما کلمه «دموکراسی»‬ ‫را بی ارزش می کند‪ ،‬بی شک این کلمه به عنوان نشان غالب‬ ‫جامعه سیاسی معاصر باقی می ماند‪ .‬جستار سوم پاسخ دنیل‬ ‫شتروتسکیستفرانسهاست‪.‬او‬ ‫بن سعید‪،‬متفکرورهبرجنب ‬ ‫عنوانپاسخش«ننگهمیشگی»رامعادلیبرایدموکراسی‬ ‫می داند‪ .‬بن سعید پرسش درباره «سکوالر کردن دموکراسی»‬ ‫رامطرحمی کندومی نویسد‪«:‬دموکراسیخودشنیستمگر‬ ‫انکه درست تا پایان ننگین باشد‪ ».‬وندی براون‪ ،‬نظریه پرداز‬ ‫سیاســی‪ ،‬در جســتار بعدی به کنایه عنوان «حاال ما همگی‬ ‫دموکراتهستیم»رابراینوشته اشانتخابکردهومطلبش‬ ‫را با جمله معترضــه ای از انتخــاب اوباما اغاز کرده اســت‪:‬‬ ‫«بازگشتتمبارکدموکراسی!»جستاربعدیبهژان لوکنانسی‬ ‫اختصاص دارد‪ .‬پاسخ او به پرسش کتاب هم بله است و هم‬ ‫خیر‪«:‬نه‪،‬کامالبی معناست؛زیرادیگرنامیدنخودهیچ جور‬ ‫دیگریممکننیستوبله‪،‬البته؛چونبههرجابنگریم‪،‬برابری‬ ‫و عدالت و ازادی در معرض تهدید از ســوی پلوتوکراســی ها‬ ‫و تکنوکراســی ها و مافیوکراسی ها هســتند»‪ .‬جستار بعدی‬ ‫مصاحبه اریک ازان با ژاک رانســیر اســت؛ «دموکراسی ها‬ ‫علیه دموکراسی‪ ».‬در نظر رانســیر دموکراسی را نه می توان‬ ‫به یک شــکل از حکومت و نه به یک شیوه زندگی اجتماعی‬ ‫فروکاست‪ .‬جستار بعدی به کریستین راس اختصاص دارد‪.‬‬ ‫او در پاســخش با عنوان «حراج دموکراسی» نشان می دهد‬ ‫که «دموکراسی یک شکل حکومت نیســت و دغدغه تعداد‬ ‫نیز ندارد؛ نه دلمشــغول یک اکثریت ســتمگرانه است و نه‬ ‫یک اقلیت از اشوبگران»‪ .‬جستار اخر کتاب نیز به اسالوی‬ ‫ژیژکاختصاصدارد‪.‬اودرپاسخشباعنوان«ازدموکراسی‬ ‫تا خشــونت الهی» می کوشــد ایدئولوژی را یک میدان نبرد‬ ‫توصیــف کند‪ .‬او همچنیــن از برابــری نــژادی‪ ،‬انتخابات‪،‬‬ ‫توســعه یافتگی‪ ،‬اقتدارگرایــی‪ ،‬محدودیــت دموکراســی‪،‬‬ ‫جهانی شدن‪،‬ازخودبیگانگی‪،‬بنیادگراییو‪...‬می گوید‪.‬‬ ‫کاربرد علوم انسانی در جامعه‬ ‫حسینعلیقبادی‬ ‫حســینعلی قبادی‪ ،‬رئیس پژوهشــگاه علوم انســانی و‬ ‫مطالعات فرهنگی در اجالس معاونان پژوهشــی دانشگاه ها‬ ‫و مراکز پژوهشــی منطقه یک کشــور گفت‪« :‬متاسفانه علوم‬ ‫انسانیبه عنوانیکگفتمان‪،‬باور‪،‬راهنمایاالگوسازدرادبیات‬ ‫ی کشور مطرح نیســت و حل این معضل و مساله مقدم بر‬ ‫علم ‬ ‫پرداختن به مباحث دیگر است‪ ».‬قبادی تاکید کرد‪« :‬از دیدگاه‬ ‫مقام معظم رهبری‪،‬علومانسانیبهاندازهعلومصنعتیوپزشکی‬ ‫مهم است و پیشرفت و نظریه پردازی در انها از اهمیت ویژه ای‬ ‫برخورداراست‪.‬علومانسانیجهت دهندهوفکرسازاستومسیر‬ ‫ومقصدحرکتجامعهراتعیینمی کند‪».‬رئیسپژوهشگاهعلوم‬ ‫انسانیتصریحکرد‪«:‬درسطحدومودرپاسخبهاینپرسشکه‬ ‫علوم انســانی چه کاربردهایی می تواند در جامعه داشته باشد‪،‬‬ ‫می توان گفت مهم ترین جنبه های کاربردهای علوم انسانی در‬ ‫دو ساحت قابل تبیین است‪ -1 :‬در ساحت کالن و راهبردی در‬ ‫حوزهنظر؛(یعنیمساله مداری)و‪ -2‬درساحت خرد و راهکارهاـ‬ ‫نیازمحور در عرصه جامعه‪ ».‬وی بیان داشت‪« :‬در ساحت اول‬ ‫که ساحت کالن است‪ ،‬جهت گیری مجموعه علوم و ساحت‬ ‫معرفت شناسیوساختننظاممعرفتیجامعهوالگوسازیغنی‬ ‫علمی‪ ،‬تقویت علم بــاوری در نهادهــا‪ ،‬وزارتخانه ها و جامعه‪،‬‬ ‫سیاست گذاری ها‪ ،‬پیوندها یا گسست های فرهنگی و تمدنی‬ ‫مثالبیاننظاماموزشوپرورشیااموزشعالیبافرهنگامروز‬ ‫و تکیه بر میراث دیروز و‪ ...‬مدنظر اســت‪ ».‬رئیس پژوهشگاه‬ ‫علوم انســانی ادامه داد‪« :‬تعریف علم جدیــد و نظریه پردازی‬ ‫سامانوقوامجامعه‪،‬تبیینتغییراتکالناجتماعی‪،‬فرهنگی‬ ‫وساماندهیبهفهمازجنبش هایاجتماعیازسویدانشمندان‬ ‫علومانسانیصورتمی گیرد‪.‬درواقع‪،‬می توانمدعیشداصال‬ ‫تعریفازانسانومسئولیتووظایفبشردرزمرهمشخصه های‬ ‫ذاتیعلومانسانیاستوتااینامرصورتنگیردامکانپرورش‬ ‫تفکرخالقوانتقادیوتخیلنواوریوفناوری هایجدیدبرای‬ ‫دانشمندان علوم دیگر میسر نیست‪ ».‬قبادی خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«می توان گفت علوم انســانی هم در جست وجوی حقیقت و‬ ‫شناخت انسان و ظرفیت های وجودی اوست و هم می خواهد‬ ‫ضامنتحققتعالیواعتالیجامعهباشدکهالبتهاینامرمتکی‬ ‫بهفناوری هاومصنوعاتنویناست‪».‬‬ ‫بلندی های زیر پا‬ ‫روشنفکر مسلح‬ ‫اخرین کار حسن جوهرچی روی انتن‬ ‫مهرنامه با روایتی تازه از شریعتی امد‬ ‫شبکه چهار سیما‬ ‫بازیابی امر محسوس‬ ‫در باب زیبایی شناسی‬ ‫غفلت از زبان‬ ‫نسبت فلسفه و زبان شناسی چیست؟‬ ‫حسین کلباسی اشتری‪ ،‬استاد فلسفه دانشگاه عالمه‬ ‫طباطبایی در نشست «فلســفه و زبان فارسی» که به همت‬ ‫پژوهشکدهغرب شناسیپژوهشگاهعلومانسانیومطالعات‬ ‫فرهنگی برگزار شــد‪ ،‬گفــت‪« :‬هرچند ادعایی در فلســفه‬ ‫اسالمی ندارم‪ ،‬اما باید بگویم موضع فیلسوفان و حکیمان‬ ‫مسلمان نسبت به مقوله زبان مغفول واقع شده است‪ .‬رساله‬ ‫ف الحروف فارابی بخش قابل توجهی از این رساله به‬ ‫معرو ‬ ‫ساختار زبان یونانی و سریانی برمی گردد‪ .‬صفحات اغازین‬ ‫این رساله درباره لفظ وجود در سنت یونانی است‪ .‬توجه این‬ ‫رساله در ان زمان به این موارد شگفت انگیز است‪ .‬عجیب‬ ‫است که برخی از مورخان فلسفه هنوز هم می گویند فارابی و‬ ‫ابن سینا موضوع فلسفه را موجود می دانند درحالی که اصال‬ ‫چنین نیســت‪ .‬اما نکته ای که به عنوان مصداقی می شود‬ ‫بیان کرد این است که ابن مسکویه در قرن پنجم قمری در‬ ‫کتاب اداب العرب و الفرس در بخشی از این کتاب جاویدان‬ ‫خردی قبل از او در فرهنگ فارسی به شخصی به نام زوبان‬ ‫اختصاص داده شده است‪ .‬عنوان این اثر در اصل پندنامه‬ ‫هوشنگ پیشــدادی از سلســله حکمای پیشدادی است‪.‬‬ ‫همان گونــه که گــزارش شــده مجموعــه ‪ ۱۰۰‬برگی این‬ ‫کتاب به دست او نمی رســد‪ ،‬بلکه حدود ‪ ۳۰‬صفحه از ان را‬ ‫موفق می شــود دریافت کند و در ادامه ان کتاب را تکمیل‬ ‫می کند که به نظــر من اگر جاویدان خرد در قرون وســطی‬ ‫تعقیب شود خطی ‪ ۱۵۰۰‬ساله تاریخی برای مورخان ما به‬ ‫ارمغان خواهد اورد‪ ».‬این اســتاد دانشــگاه گفت‪« :‬مانند‬ ‫بســیاری از گفتمان های فلســفی ما حتی اگــر بخواهیم‬ ‫موضوعی را سنجش و ارزیابی کنیم ان را در قالب شاخص ها‬ ‫و پارادایم های غربی می بریم‪ .‬اینکه نســبت زبان و فلسفه‬ ‫در ســنت ما چه وضعی دارد رنگ و بوی غربی دارد زیرا این‬ ‫نسبت اساسا در بدو امر در ســنت ما چندان برجسته نیست‬ ‫یا اساسا مساله محور نیست‪ .‬مساله شــعر و فلسفه را اگر از‬ ‫نظر ســاخت بگوییم باید به همان قرن پنجم و چهارم یعنی‬ ‫افالطون و ارســطو برگردیم‪ .‬اما این عنــوان‪ ،‬عنوان قرن‬ ‫پنجمی نیست‪ ،‬عنوان رساله کراتولوس و رساله شعر ارسطو‬ ‫و رســاله های دیگر نیســت‪ ،‬بلکه این مضمون‪ ،‬مضمون‬ ‫نیچه ای است‪ .‬در واقع نیچه اســت که به ما می گوید زبان‬ ‫فلســفه زبان متافیزیک و در مقابل زبان شــعر است‪ .‬این‬ ‫بیان‪ ،‬بیان قرن بیستمی است‪ ،‬این گفتمان در قرن جدید‬ ‫به خطا به کسانی که در سنت اســامی هستند انتقال پیدا‬ ‫کرده است‪ ».‬کلباسی ادامه داد‪« :‬مساله مناسبت فلسفه و‬ ‫زبان‪ ،‬فلسفه و شعر که پررنگ شده و انتقال این مساله که ایا‬ ‫به زعم برخی از نویسندگان مازبانفارسیتوانایی وگنجایش‬ ‫معانی و مفاهیم فلسفه را دارد یا ندارد؟ انتقال دهنده فضای‬ ‫اختصاصی در زبان فارسی هست یا نیست؟ اگر با متدولوژی‬ ‫غربی پی گرفته شود‪ ،‬هیچ پاسخی ندارد‪».‬‬ ‫دست اخر‬ ‫نمایشنامه مشهور بکت منتشر شد‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫اگرچه امارهای رســمی در مــورد اخرین وضعیت‬ ‫تجاری پس از تشدید درگیری های اخیر دو کشور ایران‬ ‫و عربستان هنوز منتشر نشده اما توضیحات غیررسمی از‬ ‫کاهش جدی حجم این مبادالت خبر می دهد‪ .‬در سال‬ ‫‪ ۱۳۹۵‬حجم صادرات ایران به عربستان در قیاس با سال‬ ‫‪ ۱۳۹۴‬رشدی ‪ 0/21‬درصدی را نشان داده و در قیاس با‬ ‫سال‪ ۱۳۹۴‬که صادرات به این کشور بالغ بر‪ ۱۵۱‬میلیون‬ ‫دالر ارزش داشت‪ ،‬افزایشی هرچند اندک داشته است‪.‬‬ ‫همچنین در این مدت واردات عربستان به ایران‪۴‬درصد‬ ‫افزایش یافته و از ‪ ۷۶‬میلیون دالر از سال ‪ ۱۳۹۴‬به رقمی ‬ ‫باالتردرسال‪ ۱۳۹۵‬رسید‪،‬هرچنددرمجمو عترازتجاری‬ ‫دوکشوردرسال‪ ۱۳۹۵‬منفی‪ ۷۹/۲‬بودهاست‪.‬امابررسی‬ ‫امارهای تجاری دو کشــور گویای این است که در سال‬ ‫‪ ۲۰۱۴‬حجم صادرات ایران به عربستان بالغ بر‪ ۱۲۴‬هزار‬ ‫و ‪ ۵۹۱‬دالر بوده که این رقم در قیاس با صادرات ‪ ۹۱‬هزار‬ ‫و‪ ۲۷۱‬دالری سال‪ ۲۰۱۳‬رشدی قابل توجه داشته است‪.‬‬ ‫همچنین در ســال ‪ ۲۰۱۴‬ایران بالغ بر ‪ ۳۷‬هــزار و ‪۵۲۵‬‬ ‫دالر واردات از عربستان داشــته که در قیاس با واردات‬ ‫‪ ۴۸‬هزار دالری ســال ‪ ۲۰۱۳‬کاهش نشان می دهد و در‬ ‫ی تراز تجاری این دو کشور‬ ‫مجموع در سال‪ ۲۰۱۴‬میالد ‬ ‫مثبت بوده و در سال های قبل از ان تا سال‪ ۲۰۱۱‬نیز این‬ ‫ تراز به شکل مثبت بوده است‪ .‬مروری بر اقالم صادراتی‬ ‫ایران به عربستان در سال ‪ ۱۳۹۵‬نیز گویای ان است که‬ ‫قیر و اسفالت‪ ،‬اسفالت های طبیعی و سنگ های طبیعی‬ ‫در صدر جدول قرار داشــته و پس از ان ظروف شیشه ای‬ ‫برای محل کار‪ ،‬توالت‪ ،‬تزئینات داخلی و‪ ...‬دومین گروه‬ ‫از صادرات ایران به عربستان را تشکیل می دهند‪ .‬پس از‬ ‫انوازلینگریدداروییدررتبهسومقرارداردوکاشیدیگر‬ ‫کاالییاستکهجزومورداقالمصادراتیایرانبهعربستان‬ ‫محسوب می شود‪ .‬مخلوط میوه های خشک و مخلوط‬ ‫میوه هایسخت پوستخشکدرردهپنجمصادراتایران‬ ‫به عربستان قرار دارد و کتاب‪ ،‬بروشور‪ ،‬جزوه و مطبوعات‬ ‫چاپ شــده دیگر صادرات ایران به عربستان بوده و بعد از‬ ‫انکفپوش هایبهجزگبهازجنسپشموموینرم(کرک‬ ‫حیوان) از دیگر اقالم صادراتی ایران هستند‪ .‬مروری بر‬ ‫اقالم وارداتی ایران از عربســتان نیز گویای ان است که‬ ‫پلی اتلین گریدلوله با چگالی‪ ۹۴‬درصد و بیشتر به جز نوع‬ ‫پودری‪،‬درصدروارداتقرارمی گیردوبعدازانتایربادی‬ ‫نو از کائوچو برای اتومبیل های سواری استیشن واگن و‬ ‫مسابقه در رده دوم این جدول قرار می گیرد‪ .‬اکسیدهای‬ ‫تیتانسومینکاالیوارداتیازاینکشوربه شمارمی رودو‬ ‫بعدازانقوطیوجعبهچندالیهفشردهکهبرایبسته بندی‬ ‫موادی غذایی مورداســتفاده قرار می گیرد‪ ،‬دیگر کاالی‬ ‫صادراتی عربستان بوده و ظروف شیشه ای در رده پایانی‬ ‫جدولصادراتیاینکشورقرارمی گیرد‪.‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫«تمومه‪ ،‬تموم شده‪ ،‬تقریبا تمومه‪ ،‬باید تقریبا تموم‬ ‫شده باشه‪« ».‬دســت اخر» ســاموئل بکت با این دیالوگ‬ ‫اغاز می شود‪ .‬تک گویی اغازین کالو‪ ،‬به نوعی پیشگویی‬ ‫پایان این نمایشــنامه هم هست‪« .‬دســت اخر» از جمله‬ ‫مشهورترین نمایشنامه های بکت اســت که همواره مورد‬ ‫توجه بوده‪ .‬این روزها این اثر بکت بــا ترجمه مهدی نوید‬ ‫منتشــر شــده و به جز متن خود نمایش‪ ،‬مقاله ای مفصل‬ ‫درباره ان همراه زندگی نامه بکت به پیوســت نمایشــنامه‬ ‫منتشر شده اند‪« .‬دســت اخر» نمایشــی در یک پرده و با‬ ‫چهار شخصیت است‪ .‬در بخشــی از مقاله پیوست کتاب‪،‬‬ ‫با عنوان «حواشی و تعلیقات» درباره فضای حاکم بر این‬ ‫نمایش می خوانیم‪« :‬انچه در دســت اخر بــه مثابه کنش‬ ‫قلمداد می شود‪ ،‬اگر جزئی نباشد‪ ،‬ســاده است‪ .‬یک زوج‬ ‫مرد‪ ،‬اربــاب و خدمتکار‪ ،‬هــم و کالو‪ ،‬در یــک پناهگاه یا‬ ‫یک جور انباری اقامت دارند‪ .‬تصویر اخرالزمانی است‪ ،‬انگار‬ ‫انها تنها بازماندگان فاجعه ای نامعلوم اند‪ .‬هر دو رو به موت‬ ‫اگرچه هنوز نمرده اند چراکه دیگر طبیعتی نیست‪ .‬پناهگاه‬ ‫روی یک صخره است‪ ،‬در حاشــیه دو جهان‪ .‬سمت چپ‬ ‫مخاطب پنجره ای رو به دریاســت و سمت راست وی رو به‬ ‫زمین است‪ .‬پنجره ها بلندتر از ان اند که کالو بتواند بدون‬ ‫کمک نردبان از انها به بیرون نگاه کنــد‪ .‬چیدمان صحنه‬ ‫حس درون جمجمه انســان را خلق می کنــد‪ .‬بیرون یک‬ ‫زمین هرز فیزیکی اســت؛ درون‪ ،‬اگاهــی منفک‪ .‬اگرچه‬ ‫این نمایشــنامه در پس ایند جنگ جهانی دوم نوشته شد‪،‬‬ ‫چرک نویس های ابتدایی کنش را طــی و بالفاصله پس از‬ ‫جنگ جهانی اول مستقر می سازند‪ ،‬باالخص در پیکاردی‪.‬‬ ‫در این اقامتگاه کنار صخره‪ ،‬در حاشیه زمین و دریا‪ ،‬این زوج‬ ‫که از جهانی ویران شده پناه گرفته اند تحت سلطه ایین ها و‬ ‫تکرارها زندگی می کنند‪».‬‬ ‫«دســت اخر» اولین بــار در ‪ ١٩5٨‬در نیویورک روی‬ ‫صحنه رفت و اولین اجرای لندن در اکتبر همان ســال در‬ ‫دربار سلطنتی اجرا شد‪ .‬در بخشــی دیگر از مقاله انتهایی‬ ‫کتاب می خوانیم‪« :‬در این روز فوق العــاده در جهانی که‬ ‫در ان هیچ چیزی بــرای تغییر کــردن نمانــده و همه چیز‬ ‫تمام می شــود‪ ،‬باالخــص ُمســکن‪ ،‬چیزی تغییــر کرده‪،‬‬ ‫همان طور که کالو پــس از‪ ،‬یا پیــش از باال بــردن پرده‬ ‫مشاهده می کند نل می میرد و سروکله شپشی پیدا می شود؛‬ ‫یک زندگی جایگزین زندگی دیگری می شود‪ .‬شپش پست‬ ‫هم را به وحشت می اندازد‪« :‬ولی ممکنه بشریت دوباره از‬ ‫اون جا شروع بشه! هم از تمام شدن می ترسد‪ ،‬از وجودی‬ ‫چرخه ای‪ ،‬در دست اخر مضمون ضدافرینش وجود دارد؛‬ ‫هم‪ ،‬همچون حام‪ ،‬پســر مطرود نوح‪ ،‬می ترسد کل چرخه‬ ‫بشریت از شــپش از نو اغاز شــود و به این ترتیب این همه‬ ‫رنج ‪ -‬رنج خودش و بشریت‪ -‬بی اثر شود‪».‬‬ ‫سایه سیاست بر روابط‬ ‫اقتصادی ایران و عربستان‬ ‫‪21‬‬ ‫پیشنهاد تدریس نهج البالغه در حوزه‬ ‫سیاست بدون قران و نهج البالغه معنا ندارد‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫یزد اولین شهر جهانی ایران‬ ‫«یکشنبه شــگفت انگیز» این تعبیر را «جک‬ ‫لو یکمیناجالس‬ ‫پورچال»مورخلهستانیکهدرچه ‬ ‫یونسکوریاستاجالسعمومیرابه عهدهدارد‪،‬بعداز‬ ‫بررسی پرونده ثبت جهانی یزد به کار برد‪ .‬پورچال بعد از‬ ‫بررسیپروندهثبتیزدوبادیدنسکوتتمامحضارکه‬ ‫نشان از رضایت شان برای ثبت این شهر در فهرست‬ ‫میراث جهانی داشت‪ ،‬گفت‪« :‬چرا ساکتید؟ من واقعا‬ ‫شوکه شــده ام‪ ،‬یکشنبه شــگفت انگیزی در کراکف‬ ‫شروع شده‪ ».‬یکشنبه گذشــته خبر ثبت جهانی یزد‬ ‫تو دومین اثر جهانی ایران‪ ،‬از کراکف‬ ‫به عنوان بیس ‬ ‫لهستان مخابره شد‪ .‬در چهل ویکمین نشست کمیته‬ ‫میراث جهانی یونســکو‪ ،‬ایران یکــی از مهم ترین و‬ ‫پیچیده ترینپرونده هایثبتجهانیخودراارائهکرد‪.‬‬ ‫این نخستین بار است که ایران یک شهر را به عنوان‬ ‫یک اثر تاریخی به جهانیان معرفی می کند‪ ٩ .‬ســال‬ ‫پیش نام شهر تاریخی یزد در فهرست موقت یونسکو‬ ‫ثبت شد اما پیگیری چندانی برای ارائه پرونده ثبت ان‬ ‫به یونسکو نشد‪ .‬دو ســال پیش بعد از پیگیری های‬ ‫انجام شده‪ ،‬پرونده ثبت جهانی یزد اماده و به یونسکو‬ ‫ارسال شــد‪ .‬بعد از بررسی های اولیه‪ ،‬شــهریور ماه‬ ‫‪ ٩5‬ماریانا کوریا‪ ،‬ارزیاب ســازمان جهانی یونســکو‬ ‫به یزد امد تا پرونده را به صورت میدانی بررســی کند‪.‬‬ ‫روز موعود فرارسید‪ .‬شنبه ‪ ١6‬تیرماه ‪ ،۹۶‬یزد اخرین‬ ‫پرونده ای بود که روی میز کمیته میراث جهانی قرار‬ ‫گرفت‪ .‬ترکیه‪ ،‬ویتنام‪ ،‬کویت و اذربایجان در جلســه‬ ‫شنبه گذشته درباره این پرونده صحبت و اعالم کردند‬ ‫نظرشان نسبت به این پرونده و ثبت ان مثبت است و‬ ‫دالیل شانرابرایاینموافقتگفتند‪.‬امااتمامساعت‬ ‫کاری جلسه باعث شد ادامه بررسی ها به جلسه نوبت‬ ‫صبح یکشنبه موکول شود‪ .‬در جلسه صبح یکشنبه‪،‬‬ ‫نماینده ایکوموس ایراداتی که به پرونده ثبت جهانی‬ ‫وارد شــده بود را مرور کرد و نماینــدگان در خصوص‬ ‫بندهای مختلف و توضیحات ارائه شده از سوی تیم‬ ‫ایرانی حاضر در جلسه بحث کردند‪ .‬لبنان اعالم کرد‬ ‫اینابهاماتموجوددرپروندهمی تواندموجبردشدن‬ ‫پروندهشود‪،‬بااینحالازثبتپروندهحمایتمی کند‪.‬‬ ‫نماینده اذربایجان با اشــاره به زندگی مســالمت امیز‬ ‫پیروان ادیان مختلف در این شهر‪ ،‬ان را نقطه قوت‬ ‫این پرونده دانست‪ .‬ترکیه و قزاقستان هم به دفاع از‬ ‫اینپروندهپرداختندوبازهمبرتنوعادیان دریزداشاره‬ ‫کردند‪ .‬بعد از اتمام نوبت سخنرانی ها‪ ،‬رئیس جلسه از‬ ‫حضار خواست اگر نکته ای در مورد این پرونده دارند‬ ‫بیان کنند‪ .‬سکوت در سالن محل برگزاری حکمفرما‬ ‫شد‪ ،‬موافقان سخنرانی کرده بودند و مخالفی هم در‬ ‫سالن نبود‪ .‬مدیر و منشی جلســه از سکوت سالن به‬ ‫خنده افتادند و جک پورچال گفت‪« :‬چرا ساکتید؟ من‬ ‫شوکهشده امازاینسکوت‪».‬وبعدچکشخودراروی‬ ‫میز کوبید و ثبت جهانی شهر تاریخی یزد را به ایران‬ ‫تبریک گفت‪ .‬این نخستین بار اســت که ایران یک‬ ‫شهرتاریخیرادرفهرستمیراثجهانییونسکوثبت‬ ‫می کند‪ .‬عرصه ای که در پرونده ثبت جهانی معرفی‬ ‫شده شامل محدوده برج و باروی دوره ال مظفر‪ ،‬امیر‬ ‫چقماق‪ ،‬میدان شاه طهماسب‪ ،‬میدان خان‪ ،‬بازار و‬ ‫بخشیازمحلهزرتشتیانمی شود‪.‬‬ ‫ایت الله عبدالله جوادی املی‪ ،‬مرجع تقلید و مفســر‬ ‫قران کریــم‪ ،‬در دیدار مســئوالن مدارس علمیه اســتان‬ ‫تهران‪ ،‬با اشاره به جایگاه خلیفه الله بودن انسان و تحصیل‬ ‫بی انتهای علم‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬در رابطه با فریضه بودن‬ ‫«ط َل ُب ِ‬ ‫علم‪ ،‬رســول الله(ص) می فرمایــد َ‬ ‫العلــمِ َف َ‬ ‫ریضه‬ ‫ســلمٍ و ُم ِ‬ ‫َعلى ُک ِّل ُم ِ‬ ‫ســل َمه»‪ .‬طبق این حدیث طلب علم‬ ‫واجب است و تا نفس می کشیم علم هم وجود دارد و معنا‬ ‫ندارد ادمی بگوید من فار غ التحصیل شده ام‪ .‬این مطلب‬ ‫یعنی چه؟ بلکه تا نفس می کشــیم درس و بحث و نوشتن‬ ‫وجود دارد‪ ».‬این مرجع تقلید افزود‪« :‬تحصیل برخی علوم‬ ‫مثل اصول و کفایه و نظایر اینها‪ ،‬علمی نیست که در روایت‬ ‫نبوی بدان اشاره شده است‪ .‬البته این علم به عنوان واجب‬ ‫مقدمی است مثل تحصیل ادبیات عرب‪ .‬باید ببینیم کدام‬ ‫علم اســت که می تواند حوزه و جامعه را اداره بکند؟» وی‬ ‫«ط َل ُب ِ‬ ‫تصریح کرد‪« :‬دینی که گفته َ‬ ‫العلمِ َف َ‬ ‫ریضه» ایا راه‬ ‫رسیدن به ان را هم گفته است؟ این طور نیست که بفرماید‬ ‫«العلم فریضه» و نفرماید چــه بخوانید‪ ،‬بلکه چه بخوانید‬ ‫را هم فرموده است‪ .‬نمی شود اصل علم را واجب بداند ّاما‬ ‫رشته علم را تعیین نکرده باشد‪».‬‬ ‫ایت الله جوادی املی یاداور شــد‪« :‬مرحوم کلینی‪،‬‬ ‫هم از وجود مبارک پیامبر(ص) و هم از وجود مبارک امام‬ ‫صادق(ع) نقل کرده که «انما العلم ثالثه‪ :‬ایه المحکمه‪،‬‬ ‫فریضــه العادله‪ ،‬ســنه القائمه»‪ .‬و حوزه هــای ما حدیث‬ ‫را این گونــه معنا کردنــد‪.1 :‬ایه محکمه؛ فقــه و اصول‪.‬‬ ‫‪.2‬فریضــه عادلــه؛ فقه و اصول‪.3 .‬ســنه قائمــه؛ فقه و‬ ‫اصول‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬اینکه علم ثالثه را فقه و اصول‬ ‫تعریف کنیــم و ایه محکمه که قران و نهج البالغه اســت‬ ‫را کنار بگذاریــم و توجهی به اخــاق و حقوق‪ ،‬کالم‪،‬‬ ‫فلسفه‪ ،‬تفسیر و حدیث نکنیم‪ ،‬به ان علم و هدف مدنظر‬ ‫نمی رســیم‪ .‬اگر حوزه ای قوی می خواهیم‪ ،‬تفسیر در‬ ‫حوزه های علمیه باید مطرح بشــود‪ ».‬این مرجع تقلید‬ ‫تصریح کرد‪« :‬مگر سیاست بدون قران و نهج البالغه‬ ‫می شود‪ ،‬اصال شدنی نیســت‪ .‬پس اینکه می بینید ایه‬ ‫محکمه مطرح نیست و سیاســت که جزو قوی ترین و‬ ‫غنی ترین علوم اسالمی است‪ ،‬مطرح نیست‪ ،‬این یعنی‬ ‫دیگری امور را اداره می کنــد‪ ».‬ایت الله جوادی املی‬ ‫خاطرنشــان کرد‪« :‬همــه نهادهای انقالبــی برای ما‬ ‫محترم هســتند‪ .‬ولی دین طبق روایت «مــداد العلماء‬ ‫افضل من دماء الشــهداء» یک خط کشی انجام داده‬ ‫اســت‪ .‬یعنی بنیاد شــهید و همه ارگان هــا و نهادهای‬ ‫انقالبی باید زیر نظارت حوزه باشند‪».‬‬ ‫وی اظهار داشت‪« :‬اگر حوزه علمیه بخواهد امام‬ ‫خمینی ها تربیت کند‪ ،‬باید بگوید و باور داشــته باشــد‬ ‫که «مداد العلماء افضل من دماء الشــهداء» و در این‬ ‫صورت همه نهادهای انقالبی نیــز ماجورند‪ .‬پس باید‬ ‫توجه داشــت کلمه «افضل» یک درجه بندی اســت‪،‬‬ ‫بیانگر ثواب نیســت‪ .‬اگر قصــد داریم کشــور را اداره‬ ‫کنیم و زمینه های پیشرفت ان را فراهم کنیم‪ ،‬باید اول‬ ‫حوزه علمیه را در نظــر بگیریم‪ ».‬ایت الله جوادی املی‬ ‫گفت‪« :‬حوزه انقالبی یعنی نهج البالغــه را صرفا چند‬ ‫تا خطبه و جمالت قصار نداند‪ .‬حــوزه ای که مجهز به‬ ‫نهج البالغه‪ ،‬تفســیر و ایه محکمه باشــد‪ ،‬دیگر در ان‬ ‫نفوذی حضور نخواهد داشت و از مشکالت و اسیب ها‬ ‫در امان خواهد بود‪».‬‬ ‫بلندی های زیر پا‬ ‫اخرین کار حسن جوهرچی روی انتن شبکه چهار سیما‬ ‫«بلندی هــای زیر پــا» اخریــن کار زنده یاد حســن‬ ‫جوهرچی و کاظم افرندنیا این هفته روی انتن شبکه چهار‬ ‫ســیما می رود‪ .‬شــبکه چهار ســیما در اســتانه فرارسیدن‬ ‫چهلمیــن روز از حمالت تروریســتی گروهــک داعش به‬ ‫ســاختمان مجلس شــورای اســامی و حرم مطهر امام‬ ‫خمینی(ره) در ‪ ۱۷‬خردادماه ‪ ،۱۳۹۶‬تله تئاتر «بلندی های‬ ‫زیر پــا» را با مضمــون مدافعان حــرم روانــه انتن پخش‬ ‫می کند‪ .‬پخــش تله تئاتر ‪ ۷‬قســمتی «بلندی های زیر پا»‬ ‫به نویســندگی و کارگردانی محســن معینی و تهیه کنندگی‬ ‫نگین میرحســنی واحد از شنبه ‪ ۲۴‬تیرماه ســاعت ‪ ۱۴‬اغاز‬ ‫می شود‪ .‬این مجموعه ساختار زیباشناسانه جدیدی دارد و‬ ‫در ساخت ان از ال ای دی (‪ )LED‬و شیوه کروماکی استفاده‬ ‫شده اســت‪ .‬در خالصه داســتان «بلندی های زیر پا» که‬ ‫به موضوعات اجتماعی روز جامعه می پردازد‪ ،‬امده است‪:‬‬ ‫«یک گروه پژوهشگر در مواجهه با شکل گیری گروه های‬ ‫افراطی منطقه تصمیم به پژوهش در مورد علل شکل گیری‬ ‫افراط گرایی و نحوه روبه روشدن با ان می گیرد‪ .‬این گروه به‬ ‫فراخور پژوهش خود‪ ،‬درگیر ماجراهای مختلفی می شود‪».‬‬ ‫درتله تئاتر«بلندی هایزیرپا»فرخنعمتی‪،‬مجیدمشیری‪،‬‬ ‫زنده یاد حســن جوهرچی‪ ،‬زنده یاد کاظم افرندنیا‪ ،‬محمود‬ ‫مقامی‪ ،‬شــهرام عبدلی‪ ،‬مهدی امینی خواه‪ ،‬فریبا طالبی‪،‬‬ ‫علیرضا علیا‪ ،‬افســانه ناصری‪ ،‬محمد همایون پور‪ ،‬محمد‬ ‫تنهایی‪ ،‬ازاده اکبــری‪ ،‬عباس مــرادی‪ ،‬پروین ملکی‪،‬‬ ‫سولماز نادری‪ ،‬محمد بزرگمهر‪ ،‬اشکان هورسان‪ ،‬عطیه‬ ‫ناصرجوی‪ ،‬لیال مصالیی‪ ،‬میترا شیری‪ ،‬امین صحرایی‪،‬‬ ‫نازنیــن خلیلی و النا اهی بــه ایفای نقــش پرداخته اند‪.‬‬ ‫همچنین هلنا ازادی‪ ،‬امیرمحمد هادی‪ ،‬فرید احمدی‪،‬‬ ‫باران معصومی‪ ،‬پــدرام زنجانی‪ ،‬نفــس زارع‪ ،‬ریحانه‬ ‫قاســمی‪ ،‬فریماه احمــدی و ثمین ســاربانی بازیگران‬ ‫کودک در این کار هســتند‪ .‬محســن معینی کارگردان‬ ‫جوان تئاتر و تله تئاتر‪ ،‬تاکنون نمایش هایی مانند «عقل‬ ‫دهم»‪« ،‬بازیگــر و زنش»‪« ،‬ادم خوابــش می گیره»‪،‬‬ ‫«توراندخت»‪« ،‬بر فرس تندرو»‪« ،‬هزار اینه»‪« ،‬اواز پر‬ ‫ِج ْبرِیل»‪« ،‬رمی جمرات»‪« ،‬شیر در زنجیر» و تله تئاتر‬ ‫«اطروش» را نوشــته و کارگردانی کرده است‪ .‬تله تئاتر‬ ‫‪۷‬قسمتی «بلندی های زیر پا» از این هفته به مدت ‪ ۷‬روز‬ ‫از ‪ ۲۴‬تا ‪ ۳۰‬تیرماه‪ ،‬ساعت ‪ ۱۴‬از شبکه چهار سیما پخش‬ ‫می شــود‪ .‬حســن جوهرچی که در این تله تئاتر ایفای‬ ‫نقش کرده است‪ ،‬دارای لیســانس عکاسی از دانشگاه‬ ‫هنر تهران بود که با بازی در ســریال در پناه تو در ســال‬ ‫‪ ۱۳۷۳‬به شهرت رســید‪ .‬او که در بیش از ‪ ۳۰‬اثر هنری‬ ‫نقش ایفا کرده بود‪ ،‬بهمن ‪ ۱۳۹۵‬پس از تحمل عارضه‬ ‫کبدی و عفونت ریوی و کلیوی به علت ایست قلبی در ‪۴۸‬‬ ‫سالگی درگذشت‪.‬‬ ‫روشنفکرمسلح‬ ‫مهرنامه با روایتی تازه از شریعتی امد‬ ‫مهرنامه‪ ،‬شــماره ‪ ۵۲‬خود را با طرحــی از چهره دکتر‬ ‫علی شــریعتی روی جلد این شــماره منتشــر کرده است؛‬ ‫متفکری کــه محمــد قوچانی ســردبیر این نشــریه‪ ،‬او را‬ ‫«روشنفکر مســلح» خوانده است‪.‬‬ ‫در پرونده ویژه این شماره که با عنوان‬ ‫«پارتیزان فکری» به چاپ رسیده‪،‬‬ ‫سرمقاله ای مبســوط به سیر تحول‬ ‫در حوزه روشنفکری اختصاص یافته‬ ‫و سپس سعید حجاریان‪ ،‬عمادالدین‬ ‫باقــی و ابراهیم فیــاض‪ ،‬مقاالتی‬ ‫درباره شــریعتی و اندیشــه های او‬ ‫منتشر کرده اند‪ .‬در پرونده دیگری که‬ ‫در این شماره منتشر شده‪ ،‬انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری دوازدهــم محور‬ ‫بحث قــرار گرفتــه و این پرســش‬ ‫به بحث گذاشــته شــده که ایا این‬ ‫انتخابات باعث شــده کــه جای دو‬ ‫جریــان راســت و چپ تغییــر کند؟‬ ‫حســین مرعشــی از اعضای حزب‬ ‫کارگزاران ســازندگی در این رابطه به مهرنامه گفته اســت‬ ‫ی که در ســپهر سیاســت ایــران اتفاق‬ ‫که با وجود تغییرات ‬ ‫افتاده‪ ،‬اصالح طلبان هنوز در میان طبقات محروم پایگاه‬ ‫رای دارند‪ .‬انتخابات ریاســت جمهوری دوازدهم از منظر‬ ‫جامعه شناختی نیز در شــماره اخیر این نشریه مورد بررسی‬ ‫قرار گرفته اســت‪ .‬مهرنامه این پرونده را به موضوع جنگ‬ ‫طبقاتی در کشــور اختصاص داده و علی اصغر ســعیدی‪،‬‬ ‫جامعه شناس و موسی غنی نژاد‪ ،‬اقتصاددان در میزگردی‬ ‫به بررســی ابعاد این نبرد طبقاتی پرداخته اند‪ .‬جوانگرایی‬ ‫در کابینه محور پرونده سیاســی دیگر این شــماره اســت‬ ‫که اکبر تــرکان‪ ،‬مشــاور رئیس جمهور‬ ‫درباره ان به شاخص های انتخاب کابینه‬ ‫پرداخته و سن و ســال وزرا و شایستگی‬ ‫انها را به بحث گذاشته است‪ .‬در رابطه با‬ ‫همین انتخابات عباس عبدی و محسن‬ ‫گــودرزی در میزگــردی‪ ،‬انتخابــات‬ ‫‪ ۲۹‬اردیبهشــت را توســعه یافته ترین‬ ‫انتخابات پس از انقالب لقب داده اند‪.‬‬ ‫در پرونده اندیشه این شماره اما مهرنامه‬ ‫به ســراغ اندیشه های شــهید ایت الله‬ ‫ســیدمحمدباقر صدر رفتــه و نقش او‬ ‫در نظریه تحزب شــیعه و فقه سیاســی‬ ‫معاصر را بررسی کرده است‪ .‬مولفه های‬ ‫اصالح دینی در اندیشه پروتستانتیسم‬ ‫نیز موضوع پرونده ای است که در کنار‬ ‫پرونده ای دیگر دربــاره کارنامه ادبی و‬ ‫سیاسی سارتر قرار گرفته اســت‪ .‬تحلیلی بر فیلم هامون‬ ‫محور پرونده فرهنگی و هنری این شــماره است‪ .‬فریدون‬ ‫جیرانی درباره این فیلم گفته ک ه هامون زندگی رقت برانگیز‬ ‫یک روشــنفکر را به تصویر کشــیده اســت‪ .‬پایان بخش‬ ‫مطالب این شــماره مهرنامــه‪ ،‬بخش کتابنامه اســت که‬ ‫به تحلیل تازه های نشــر و مــروری بر برخــی کتاب های‬ ‫بحث برانگیز در حوزه های مختلف پرداخته است‪.‬‬ ‫بازیابی امر محسوس‬ ‫در باب زیبایی شناسی‬ ‫تفسیرصحیفهسجادیه‬ ‫بخش دهم‪ /‬حجت االسالم محمدجواد حاج علی اکبری‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫بخــش بعــدی یــک‬ ‫دســتورالعمل بســیار دقیقی‬ ‫اســت‪ ،‬خیلی هــم کاربردی‬ ‫و مبتال به اســت‪ُ .‬ق ْل ُت‪َ :‬یا َا َبا‬ ‫َع ْب ِدال َل ِ‬ ‫ــه! َا ْو ِص ِنی ! می گوید‬ ‫گفتــم یــا اباعبدالله بــاز هم‬ ‫بفرمایید‪ ،‬یعنی ســیر نشــده‬ ‫وصیتــی بکنید‪،‬‬ ‫بود‪ ،‬بــه من ّ‬ ‫حضرت فرمودند مــن تو را به‬ ‫‪ 9‬چیز ســفارش می کنم‪ ،‬این‬ ‫چیزی که به تو سفارش می کنم‪َ ،‬فا َن َّها َو ِص َّی ِتی ِل ُمر ِ‬ ‫ِیدی ‬ ‫َّ‬ ‫الطر ِ‬ ‫یال َل ِهت ََعا َلی‪،‬اینهاسفارش هایمنبهانکسی‬ ‫ِیقا َل ‬ ‫است که می خواهد راه به ســوی خدای متعال را بگیرد و‬ ‫برود به خدا برسد‪ ،‬انهایی که دنبال سیر و سلوک هستند‬ ‫وصیت من به انها این اســت‪ ،‬این جملــه امام می دانید‬ ‫ّ‬ ‫معنایشچیست؟یعنیاختصاصیبهتواقایعنوانندارد‬ ‫که دیگر از دوستان من نتوانند از ان بهره مند بشوند‪ ،‬هر‬ ‫کسی که می خواهد به سوی خدای متعال حرکت کند و به‬ ‫خدا نزدیک بشود راهش همین است‪ .‬یعنی دستورالعمل‬ ‫اختصاصی نیســت بلکه عمومی است‪ .‬سپس فرمودند‬ ‫و ال َل َه َاس َ‬ ‫ــا ُل‪ ،‬من از خدا می خواهم که تو را مو ّفق کند‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫معلوم می شود ایشان دیگر پذیرش شده بود و امام صادق‬ ‫قبولش کرده‪ ،‬فرمودند من از خدای متعال می خواهم َا ْن‬ ‫َک ِ‬ ‫ُی َو ِّفق َ‬ ‫ال ْس ِت ْع َم ِال ِه‪ ،‬که تو را مو ّفق کند عمل کنی‪ .‬خوب‬ ‫حاال اینها چه چیزهایی هستند؟ فرمود سه تایش مربوط‬ ‫بهریاضتنفساست‪،‬سهتایشمربوطبهبردباریاست‪،‬‬ ‫ســه تایش هم مربوط به علم اســت‪ ،‬اینها را حفظ کن‪،‬‬ ‫احف َْظ َها‪،‬ومواظبباشسستینکنی‪،‬یعنیمی خواهی‬ ‫َف ْ‬ ‫احف َْظ َها‪َ ،‬وا َّی َ‬ ‫اک َوال َّت َها ُو َن‪،‬نکندسستی‬ ‫بهجاییبرسی‪َ ،‬ف ْ‬ ‫کنی‪ .‬عنوان می گوید‪َ :‬فف ََّرغْ ُت َق ْل ِبی ‪ ،‬من خودم را اماده‬ ‫کردم‪ ،‬دلم را صاف صاف کردم‪ ،‬اســوده خاطر کردم که‬ ‫بگیرم ان چیزهایی که حضرت می گویند‪َ .‬فقال‪ ،‬حضرت‬ ‫فرمودند ان سه تایی که مربوط به ریاضت است ‪ -‬ببینید از‬ ‫کجاها شروع می شود ‪ -‬نکند تا وقتی اشتها نداری چیزی‬ ‫بخوری‪ ،‬عجــب! ادم خیال می کند وقتــی می خواهند‬ ‫دستور سیر و ســلوک بدهند از کجاها خواهند داد‪ ،‬این‬ ‫ال تَشْ َتهِ ِ‬ ‫اک َا ْن ت َْا ُک َل َما َ‬ ‫است‪َ ،‬فا َّی َ‬ ‫یه‪ ،‬چیزی را که اشتها‬ ‫نداری هیچ وقت نخور‪ ،‬باعث حماقت می شود‪ ،‬عجب!‬ ‫یعنی عقل ادم کم می شــود‪ ،‬عجیب اســت‪ ،‬در خورد و‬ ‫خوراک کاهش عقلی برای انسان اتّفاق می افتد‪ُ ،‬یو ِر ُث‬ ‫ال ت َْا ُک ْل ا َّ‬ ‫دوم‪َ ،‬و َ‬ ‫ال ِعنْدَ ا ْل ُجوعِ ‪،‬‬ ‫ا ْل َح َما َق َه َو ا ْل َب َل َه‪ ،‬این یک‪ّ .‬‬ ‫هر وقت گرسنه شــدی بخور‪ ،‬الب ّته حضرت منفی اش را‬ ‫گفتند‪ ،‬گفتند نخور مگر اینکه گرسنه بشوی‪ ،‬حاال اینجا‬ ‫که همش این بود که نخور‪ ،‬حاال اقاجان باید یک چیزی‬ ‫بخوریم دیگر‪ ،‬ان را چــه کارش کنیــم؟! فرمودند َو ا َذا‬ ‫ال ً‬ ‫َا َک ْل َت َف ُک ْل َح َ‬ ‫ال‪ ،‬ان وقت دیگر حالل بخور‪ ،‬چیزی که‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫می خوری حالل باشد‪َ ،‬و َس ّمِ الل َه َو اذک ْر‪ ،‬اسم خدا را هم‬ ‫بیاور حتم ًا وقتی خواســتی غذا بخوری حتم ًا نام خدای‬ ‫متعال را ببــر‪ ،‬و یاد این حدیث پیغمبــر باش که حضرت‬ ‫فرمودند هیچ ظرفــی برای ادمیزاد بدتر از شــکمش پر‬ ‫نشده است‪ ،‬یعنی این پر شــدن خیلی چیز بدی است‪،‬‬ ‫ان َو َ‬ ‫ال ُب َّد‪ ،‬ناچار که شــدی بخوری‪،‬‬ ‫زیاد خوردن‪َ ،‬ف ِاذا َک َ‬ ‫سوم برای نوشیدنی باشد‪،‬‬ ‫سوم برای غذا باشد‪ ،‬یک ّ‬ ‫یک ّ‬ ‫سوم هم بگذار برای نفست‪ ،‬که نفست هم باال بیاید‬ ‫یک ّ‬ ‫دیگر! برای ان هم فکری بکن‪.‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫«بازیابی امر محسوس» با عنوان فرعی «هفت گفتار‬ ‫در زیبایی شناسی» کتابی است از مجید اخگر که به تازگی از‬ ‫سوی نشر بیدگل منتشر شده است‪ .‬مساله اصلی این کتاب‪،‬‬ ‫گفتاری اســت که هنر را در معنایی تازه فهم و صورت بندی‬ ‫می کند و با عنوان «زیبایی شناسی» شــناخته می شود‪ .‬به‬ ‫این ترتیب‪ ،‬می توان موضوع مقاالت این کتاب را‪ ،‬این طور‬ ‫ی که دســت کم در ایران‬ ‫معرفی کرد‪« :‬کندوکاو در مفهوم ‬ ‫عمومابدونتوجهوحساسیتتاریخیومعناشناختیچندان‬ ‫به کار می رود؛ پرســش از اینکه موضوع این حوزه چه بود و‬ ‫چه نیرو یا ضرورتی در پس ظهــور ان در این برهه تاریخی‬ ‫خاص وجود داشــت؛ و تامــل درباره نســبت ان با مفاهیم‬ ‫هم بسته ایچوناومانیسم‪،‬رمانتیسموایده الیسمکهظاهرا‬ ‫در دهه های اخیر به دوران پس از انها گذر کردیم‪ ».‬مقاالت‬ ‫کتاب حول این مساله مشترک شکل گرفته اند و به عبارتی‬ ‫ت گفتار حاضر در این کتاب گفتارهایی به هم پیوســته ‬ ‫هف ‬ ‫م هســتند‪ .‬دو مقاله ابتدایی کتاب‪ ،‬با عناوین‬ ‫و مربوط به ه ‬ ‫«درباره خاســتگاه و ضرورت پدیدامدن زیبایی شناسی» و‬ ‫«تجربه زیبایی شناختی و زیبایی شناسی تجربه»‪ ،‬به عنوان‬ ‫شروع بحث مستقیما به سراغ مساله ای می روند که در سطور‬ ‫باال به ان اشاره شد‪ .‬در مقاله اول‪ ،‬چگونگی پدیدامدن انچه‬ ‫باعنوان«زیبایی شناسی»می شناسیمموردبحثقرارگرفته‬ ‫و برخی از ویژگی های گفتار یا چارچوب نظری ای که از ان‬ ‫زمان به بعد عمدتا در فلسفه اروپایی به عنوان زیبایی شناسی‬ ‫یا فلسفه هنر شاهد ان بوده ایم طرح شده است‪ .‬مقاله دوم‪،‬‬ ‫عمدتابرویژگی هاومولفه هایمفهومتجربهزیبایی شناختی‬ ‫متمرکز شده است‪ .‬مقاله سوم و چهارم‪ ،‬به دو مورد از مفاهیم‬ ‫و بحث هــای کانونی زیبایی شناســی و فلســفه هنر مدرن‬ ‫پرداخته اند ؛ مفهوم بیان و ویرانگــری‪ ،‬و مفهوم واقعیت و‬ ‫نحوه شــکل گیری ان در اثر هنری‪ .‬مقاله ســوم که «بیان‬ ‫و حقیقت» نام دارد‪ ،‬به ماهیت بیان هنری‪ ،‬چیســتی انچه‬ ‫بیان می شــود و دعاوی ای کــه در این زمینه وجــود دارد‪،‬‬ ‫نسبت بیان هنری و حقیقت‪ ،‬و تمایزهای هنر قدیم و جدید‬ ‫در این موارد می پــردازد‪ .‬در مقاله چهارم با عنوان «حقایق‬ ‫دوگانه»‪ ،‬با اتکا به تمایزگــذاری میان انگاره های متفاوتی‬ ‫که در حوزه های علم‪ ،‬زندگی روزمره و هنر از واقعیت وجود‬ ‫دارد‪ ،‬در مورد نســبت میان اثر هنری‪ ،‬واقعیت و زبان بحث‬ ‫می شــود و این انگاره هــای متفاوت از واقعیــت به عنوان‬ ‫ســویه ها یا روایت هایــی متفــاوت از پــروژه مدرنیته درک‬ ‫می شــوند‪ .‬ســه مقاله پایانی‪ ،‬بحث را به موقعیت تاریخی‬ ‫زمان حال می کشانند و همچنین لحن انتقادی اشکارتری‬ ‫پیدا می کنند‪ .‬عناوین این سه فصل عبارت است از «بازبینی‬ ‫یک بحث قدیمــی؛ مالحظاتی دربــاره الگوهای تاریخی‬ ‫سرمایه داری و نسبت انها با فرهنگ»‪« ،‬بازگشت به خانه؛‬ ‫درباره رمانتیســم متقدم المان به عنوان سرمشق مدرنیته‬ ‫هنری» و «بازیابی امر محســوس‪ :‬سنت فرهنگی المان و‬ ‫بازگشت به زیبایی شناسی»‪.‬‬ ‫سه توصیه برای ریاضت‬ ‫‪23‬‬ ‫قدرت اول‬ ‫سیاست‬ ‫ایا پیروزی های بزرگ منطقه ای ما در عراق و ســوریه و وضعیت این روزهای داعش‬ ‫مرهون مذاکرات است یا رشادت های مدافعان حرم به فرماندهی سردار بزرگ اسالم حاج‬ ‫قاسم سلیمانی ؟ انچه که حسن روحانی در مورد منطقه قدرتمند می گوید چه مبنایی دارد ؟‬ ‫واقعیت این است که منطقه قدرتمند‪ ،‬منطقه ای است که در ان خبری از داعش و گروه های‬ ‫رادیکال مورد حمایت عربستان نباشد موضوعی که مورد نظر ایران و فرمانده ارشد ایران در‬ ‫منطقه حاج قاسم سلیمانی است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫منطقه قدرتمند با حاج قاسم‬ ‫ایاحسنروحانیمی توانددر‪ 4‬سالدوم‬ ‫ریاست جمهوریبهسمتبرجاممنطقه ایبرود؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪1‬‬ ‫یک اظهارنظر غیر منتظره دیگر از حســن روحانی‬ ‫جنجالی تازه پدید اورده اســت‪ .‬جنجالی که البته پشــت‬ ‫ان می توان اهــداف بلند مدتی را یافت کــه گویا برخی‬ ‫مشــاوران و صاحبان نظر در دولت ان را دنبال می کنند‪.‬‬ ‫مدلی راهبردی در سیاســت خارجی کــه البته تعارضات‬ ‫فراوانــی دارد هم بــا سیاســت های اصولــی جمهوری‬ ‫اســامی و هم البته در مقابل تمام تالش هایی است که‬ ‫در این چند سال صورت گرفته است‪.‬‬ ‫ماجرا از این قرار اســت که حســن روحانی گفته‪:‬‬ ‫«به جــای قوی ترین کشــور منطقه شــدن‪ ،‬باید در پی‬ ‫قوی تر شــدن منطقه خود باشــیم‪ .‬قوی ترین کشور در‬ ‫منطقه نبایــد به عنوان هدف اول دنبال شــود‪ ،‬بلکه باید‬ ‫منطقه قوی تر مد نظر ما باشــد‪ ،‬نه اینکه در رقابت های‬ ‫منطقه ای یک کشــور بخواهد در برابر کشورهای دیگر‬ ‫منطقه قد علم کند و قدرت خود را به رخ بکشــاند و تفرقه‬ ‫و شکاف را بیشــتر کند‪ .‬ما عضو یک خانواده در منطقه‬ ‫مهم خاورمیانه و غرب اســیا هســتیم که نمی توانیم از‬ ‫هم فاصله بگیریم‪ .‬در یک خانواده قوی اســت که یک‬ ‫جمع می تواند خوب زندگــی کند و نباید چنین باشــد که‬ ‫تنها یک فــرد در جمع خانواده قوی بــوده و بقیه ضعیف‬ ‫باشــند‪.‬امروز باید به فکــر منطقه قوی و قوی تر باشــیم‬ ‫و بایســتی رقابت های مخرب و نابجا را کنار گذاشــت‪.‬‬ ‫شــعله جنگ ها و رقابت های منطقه ای نه تنها در دنیای‬ ‫سیاســت مخرب اســت بلکه طبیعت را نیز تحــت تاثیر‬ ‫قــرار داده و گرد و غبار را هــم فراگیر خواهــد کرد‪ .‬اگر‬ ‫داعش و بقیه گروه های تروریســتی در عراق و ســوریه‬ ‫تعریف مجمل و سرراســت از این ماجرا‬ ‫این اســت که بــه زعم خط دهنــدگان و‬ ‫ترویج دهندگان ان‪ ،‬تجربــه مذاکرات‬ ‫هسته ای ایران با ‪ 5+1‬و انعقاد و اجرای‬ ‫قرارداد موســوم به برجــام‪ ،‬تجربه ای‬ ‫موفق و «دستاورد خوب دولت یازدهم»‬ ‫بوده که باید در حوزه های دیگر‪ ،‬از جمله‬ ‫حل و فصل مسائل منطقه ای جمهوری‬ ‫اسالمی با رقبا و دشمنان منطقه ای اش‬ ‫همبهکارگرفتهشود‪.‬‬ ‫اینکــه ایــران اکنون بــه عنوان‬ ‫قدرت اول منطقه مطرح اســت‬ ‫مرهون مقاومت است‪.‬‬ ‫این اظهارات را به معنــای تالش برای ایجاد یک برجام‬ ‫منطقه ای دانسته اند‪.‬‬ ‫منظور از «برجام منطقه ای» چیست؟‬ ‫تعریف مجمل و سرراســت از این ماجرا این است‬ ‫که به زعــم خط دهندگان و ترویج دهنــدگان ان‪ ،‬تجربه‬ ‫مذاکرات هســته ای ایــران بــا ‪ 5+1‬و انعقــاد و اجرای‬ ‫قرارداد موســوم به برجام‪ ،‬تجربه ای موفق و «دستاورد‬ ‫خوب دولت یازدهم» بوده که بایــد در حوزه های دیگر‪،‬‬ ‫از جمله حل و فصل مسائل منطقه ای جمهوری اسالمی‬ ‫با رقبا و دشــمنان منطقه ای اش هم به کار گرفته شــود‪.‬‬ ‫طبق این فرضیه‪ ،‬نه تنها منطقی و بدیهی اســت که این‬ ‫تجربه «موفق» در حوزه های غیرهسته ای (منطقه ای‪،‬‬ ‫موشکی‪ ،‬حقوق بشر) استمرار یابد که اصوال برای اینکه‬ ‫ثمرات واقعی همــان برجام هســته ای و اصــا افتاب‬ ‫درخشان برجام بر سر مردم ایران متجلی شود‪ ،‬ضروری‬ ‫اســت که برجام های دیگر هم کلید زده شود‪ .‬لیکن باید‬ ‫گفت که مگر نه اینکه بر مبنای منطق ســاده «دو دوتا‪،‬‬ ‫چهارتا»‪ ،‬و اصــل بدیهــی «هزینه‪-‬فایــده»‪ ،‬اگر قصد‬ ‫تکرار یک تجربه (ازموده را ازمودن) در حوزه های دیگر‬ ‫وجود دارد‪ ،‬ابتدا باید بیالن کاربرد اولیه ان تجربه به نحو‬ ‫روشن و بی ابهامی‪ ،‬مثبت و همراه با اورده و منفعت باشد‪.‬‬ ‫حال این ســینه چاکان «خودجوش» برجام منطقه ای‪،‬‬ ‫و انها که از پشــت صحنه این مــوج را در فضای مجازی‬ ‫به جوش اورده اند‪ ،‬باید صریح و روشــن پاســخ دهند که‬ ‫«برجام هســته ای» کدام دســتاورد ملموس و عینی را‬ ‫به دنبال داشــته اســت؟ تحریم ها را پایان داده اســت؟‬ ‫مبادالت بانکی را تســهیل کرده است؟ ســرمایه گذاری‬ ‫خارجی؟ باال رفتن اعتبار گذرنامه؟ یا دور شــدن ســایه‬ ‫جنگ؟ اینها باید پاســخ دهند که در برابر امتیازات نقدی‬ ‫که به تعجیل برای به اصطالح «اعتماد سازی» (بدبینان‬ ‫البته ان تعجیل را برای قــرار دادن نظام در عمل انجام‬ ‫شده دانستند) بر سر هســته ای دادند‪ ،‬در برابر اورانیوم‬ ‫‪ ۲۰‬درصدی که به خارج فرســتادند‪ ،‬در برابــر باز کردن‬ ‫اجزای برنامه هســته ای‪ ،‬در برابر پذیرش ســخت ترین‬ ‫سیســتم های نظارتی‪ ،‬در برابر بتن ریزی در قلب راکتور‬ ‫و‪ ...‬چه چیــزی جز لبخند و عکس یــادگاری و قدم زدن‬ ‫بعد از ناهار در کنار دریاچه ژنو نصیب ملت شده است؟‬ ‫در تضاد با سند چشم انداز‬ ‫مســاله اساســی این اســت کــه ماجــرای برجام‬ ‫منطقه ای نه فقــط از تهران بلکه حتی از واشــنگتن هم‬ ‫پیگیری می شــود‪.‬مارتین ایندایک‪ ،‬نفر دوم اندیشکده‬ ‫بروکینگز در جلســه اســتماع کمیتــه امور خارجی ســنا‬ ‫ســخنان بســیار مهمی در مورد راهبرد کم کردن قدرت‬ ‫منطقه ای ایران مطرح کرده است‪.‬‬ ‫او گفتــه اســت‪« :‬چیزی که نیــاز داریــم‪ ،‬راهبرد‬ ‫جامع‪ ،‬یکپارچه و قابل تحمل است‪ ،‬راهبردی که «عقب‬ ‫راندن» نام دارد‪ .‬برای پیشبرد راهبرد «عقب راندن» باید‬ ‫مراقب باشــیم تهدیدهایی که ایجاد می کنیم را بتوانیم‬ ‫پشــتیبانی کنیم‪ .‬نباید اهدافی را اعالم کنیم که اراده یا‬ ‫ظرفیت الزم انها را نداریم‪ .‬از اینها گذشــته‪ ،‬باید نسبت‬ ‫به عواقب منطقی راهبردمان اگاه باشیم و به انها قبل از‬ ‫اینکه اغازشان کنیم و با نتایج معکوس ان روبه رو شویم‪،‬‬ ‫بیندیشیم‪ .‬به خاطر همین دالیلی که اعالم شد‪ ،‬حامیان‬ ‫طرح جدید سنا علیه ایران و اعضای کمیته را ستودم‪.‬‬ ‫اجرای ســخت گیرانه برجــام اولین اقــدام راهبرد‬ ‫«عقب راندن» ایران خواهد بود‪ .‬تــا زمانی که ایران به‬ ‫توافق عمل کند‪ ،‬امریکا و متحــدان منطقه ای او زمانی‬ ‫حیاتی در اختیــار دارند تا دیگر اقدامــات راهبرد «عقب‬ ‫راندن» را توســعه دهند و اجرا کننــد‪ .‬ان زمان ضروری‬ ‫است زیرا ایران خود را در منطقه در سنگری قرار می دهد‬ ‫و به راحتی بیرون نمی اید‪ .‬باید خود را اماده کنیم تا بازی‬ ‫بلند مدتی را پیگیر باشــیم و برجام ایــن فرصت را ممکن‬ ‫کرده اســت‪.‬دومین اقدام این راهبــرد «عقب راندن»‬ ‫که حین کمپین مبارزه با داعش و کســب کنترل موصل‬ ‫و مناطق سنی نشــین محقق می شــود‪ ،‬حمایت از دولت‬ ‫حیدر العبــادی و نیروهای مســلح عراق اســت‪ .‬فراهم‬ ‫کردن تــوازن متقابــل موثر علیــه نفوذ ایــران در بغداد‬ ‫به طور برجسته مقدور اســت چون مالکی دیگر نیست و‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫نکته اما این اســت که قدرت اول منطقه ای شدن‬ ‫جزو اهداف روشــن سند باالدستی چشــم انداز ‪ 20‬ساله‬ ‫کشور است‪ .‬در ابتدای این ســند امده است؛ «با اتکال‬ ‫به قدرت الیــزال الهــی و در پرتــو ایمان و عــزم ملی و‬ ‫کوشــش برنامه ریزی شــده و مدبرانه جمعی و در مســیر‬ ‫تحقق ارمان ها و اصول قانون اساســی ‪ ،‬در چشــم انداز‬ ‫بیست ساله‪ ،‬ایران کشوری است توســعه یافته با جایگاه‬ ‫اول اقتصــادی‪ ،‬علمــی و فنــاوری در ســطح منطقه با‬ ‫هویــت اســامی و انقالبــی‪ ،‬الهام بخــش در جهــان‬ ‫اسالم و با تعامل ســازنده و موثر در روابط بین الملل‪...‬‬ ‫الهام بخش‪ ،‬فعــال و موثر در جهان اســام بــا تحکیم‬ ‫امریکایی ها دقیقا چه در ذهن دارند؟‬ ‫سیاست‬ ‫به تخریب ســاختمان ها‪ ،‬مزارع و کشــتن انســان های‬ ‫بی گناه می پردازند در این صورت کشــاورزی اباد منطقه‬ ‫به بیابــان تبدیل خواهد شــد که از گرد و غبــار ان مردم‬ ‫منطقه دچار رنج و مشکل خواهند شد‪ .‬تروریسم به عنوان‬ ‫یک معضل در منطقه محسوب می شود و به عنوان یک‬ ‫میکروب مســری اســت که همه منطقه را فرا می گیرد‪،‬‬ ‫بنابراین هــر قدرت و ابرقدرتی که تصور کند‪ ،‬تروریســم‬ ‫می تواند به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف منطقه ای‬ ‫و جهانی اش باشــد‪ ،‬کامال در اشتباه اســت و تروریسم‬ ‫به عنوان یک معضل دامن همه را فرا خواهد گرفت‪ ،‬مگر‬ ‫انکه همه دست به دست هم داده و این معضل بزرگ را‬ ‫ریشه کن ســازیم‪.‬هیچ سیاســتی در منطقه و خاورمیانه‬ ‫به جز سیاســت برد – برد موفق نخواهد بود و اگر کســی‬ ‫تصور کند تنها می تواند منافع خود را با ضایع کردن منافع‬ ‫دیگران تامین کند‪ ،‬در اشــتباه اســت ولو این کشــور‪،‬‬ ‫امریکا باشــد‪ .‬در دنیای امروز هر کشوری که تصور کند‬ ‫می تواند به منافع سایر کشــورها صدمه بزند و در مقابل‬ ‫منافع خــود را محفــوظ دارد در خطاست‪».‬کســانی که‬ ‫اهل تحلیل اند و به تفکرات حســن روحانی اشنا هستند‬ ‫ثمره مقاومت‬ ‫الگــوی مردم ســاالری دینی‪ ،‬توســعه کارامــد‪ ،‬جامعه ‬ ‫اخالقــی‪ ،‬نواندیشــی و پویایــی فکــری و اجتماعــی‪،‬‬ ‫تاثیرگذار بــر همگرایی اســامی و منطقه ای براســاس‬ ‫تعالیم اسالمی و اندیشــه های امام خمینی(ره)‪ .‬دارای‬ ‫تعامل ســازنده و موثر بــا جهان بر اســاس اصول عزت‪،‬‬ ‫حکمت و مصلحت‪».‬از این منظــر باید گفت قدرت اول‬ ‫منطقه ای بودن یک انتخاب نیســت که دولت ها بتوانند‬ ‫ان را دنبال کرده یــا کنار بگذارند بلکه یــک الزام کلی و‬ ‫قطعی اســت‪ .‬رئیس جمهــور در ابتدای ایــن اظهارات‬ ‫خود با بیان این جمله که «بنده قبال هم در بحث دیگری‬ ‫گفته ام‪ » ...‬در واقع از طرح «منطقــه ای قوی به جای‬ ‫قدرت منطقه ای» به عنوان زیر ساخت راهبرد منطقه ای‬ ‫خود که قبال از ان با عنوان برجام منطقه ای و با کلید واژه‬ ‫برجام یــک و دو‪ ...‬یاد می کــرد رونمایی کرده اســت ‪.‬‬ ‫واقعیت ان اســت که رئیس جمهور و تیم مشاورانش در‬ ‫بیش از یک سال گذشته مدام در مطبوعات و رسانه های‬ ‫خود لزوم کوتاه امدن از سیاســت های انقالبی ایران در‬ ‫منطقه‪ ،‬کاهش حمایت از متحدان استراتژیک منطقه ای‬ ‫و گفت وگوی بی پشتوانه با کشــورهای مرتجع منطقه را ‬ ‫ترویج می کنند‪ .‬در چنین رویکردی حتی مذاکره بر ســر‬ ‫خطوط قرمــز ایران نیز توجیه می شــوند‪ .‬اگــر در جایی‬ ‫خواسته شیخ نشــین های خلیج فارس برای عادی سازی‬ ‫روابط با ایران دســت کشــیدن کشــور از مالکیت جزایر‬ ‫سه گانه خلیج فارس باشد‪ ،‬می توان مدل برجام را در این‬ ‫زمینه پیاده کــرد‪ .‬مدافعان چنین طرحی بر لزوم شــروع‬ ‫مدل مذاکرات برجام در منطقه با کشوری مانند عربستان‬ ‫ســعودی اصرار می ورزند و بــا پررنگ جلوه دادن ســایه‬ ‫جنگ میان ریاض و تهران‪ ،‬دســت دراز کردن به سوی‬ ‫سعودی ها و شروع برجام منطقه ای را توجیه می کنند‪.‬‬ ‫‪25‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫سیاست‬ ‫العبادی از این طرح استقبال خواهد کرد‪.‬اقدام سوم در‬ ‫راهبرد «عقب راندن» ایران‪ ،‬ارتقاء موثر راه حل سیاسی‬ ‫در مورد جنگ یمن اســت‪ .‬دولت ترامپ در حال حمایت‬ ‫نظامی از عربســتان و امارات در جنگ علیه یمن است‪.‬‬ ‫این حمایت تنها زمانی معنا پیــدا می کند که با راهبردی‬ ‫دیپلماتیک بــرای پایان جنگ همراه شــود‪ .‬در غیر این‬ ‫صورت امریکا هــم چون قدرت های پیشــین در باتالق‬ ‫یمن باقی می ماند‪.‬بدون شــک پیروزی در زمین مبارزه‬ ‫می تواند بر پویایی در میز مذاکره تاثیر بگذارد‪ .‬به همین‬ ‫جهت‪ ،‬تالشی موفق برای کســب کنترل بندر حدیده در‬ ‫دریای ســرخ‪ ،‬می تواند بر محاسبه حوثی ها اثر بگذارد و‬ ‫منجر به جدیت و معقولیت بیشتر در نقششان در مذاکره‬ ‫بشــود‪ .‬اما حمایت امریکایی ها باید مشروط بر پیگیری‬ ‫راه حل سیاسی متحدین سعودی باشد‪.‬چهارمین اقدام‬ ‫راهبرد «عقــب راندن» ایــران‪ ،‬کاهش نفــوذ ایران در‬ ‫سوریه است‪ .‬این امر دشــوارترین و پیچیده ترین مولفه‬ ‫راهبرد عقب «راندن ایران» اســت‪ .‬توسعه و اجرای ان‬ ‫با کمک مذاکرات بی قاعده در مــورد اهداف غیر واقعی‬ ‫بیرون راندن ایــران از ســوریه صورت نمی گیــرد‪ .‬باید‬ ‫بدانیم که روس ها هم در مقطع کنونی مشتاق به این امر‬ ‫نیستند و ظرفیت بیرون راندن ایران را ندارند‪».‬‬ ‫او افزوده اســت‪« :‬این ایــده که روســیه ایران را‬ ‫مجبور بــه ترک ســوریه می کنــد‪ ،‬یک داســتان خیالی‬ ‫خطرناک است و این ایده که برای تشویق بیشتر روسیه‬ ‫تحریم های این کشور به دلیل مســاله اوکراین را حذف‬ ‫کنیم‪ ،‬خطایی راهبردی است‪ .‬حذف تحریم های روسیه‬ ‫بر متحدین اروپایی مان تاثیر می گذارد مخصوصا اروپای‬ ‫شرقی‪ .‬باید اهداف معتدل تری را تعیین کنیم‪ .‬می توانیم‬ ‫بر روسیه فشار اوریم تا دسترسی به امکانات بندری برای‬ ‫ایران را قطع کند‪ .‬دسترســی ایران به بندر تحت کنترل‬ ‫خود در سوریه‪ ،‬تســلیح حزب الله از ان طریق را ممکن‬ ‫می کند‪ .‬این امر درگیری میان ایران و اسرائیل را تشدید‬ ‫می کنــد‪ .‬به طور مشــابه باید از پافشــاری اســرائیلی ها‬ ‫مبنی بر فشــار روســیه به ایران و حزب الله در نفرستادن‬ ‫نیروهایشــان به جنوب ارتفاعات جــوالن حمایت کنیم‪.‬‬ ‫این امر خطر ایجاد جبهه ای در جنوب لبنان و ارتفاعات‬ ‫جوالن سوریه را به همراه دارد که تهدیدی بی ثبات کننده‬ ‫برای متحد اسرائیلی مان است‪.‬‬ ‫در نهایــت‪ ،‬همچون یمن‪ ،‬ما باید تمام تالشــمان‬ ‫را بــرای ارتقای راه حــل سیاســی جنگ ســوریه انجام‬ ‫دهیم‪ .‬راه حلی کــه در نهایت اســد را کنار بگــذارد‪ .‬در‬ ‫این چارچوب‪ ،‬باید پافشــاری کنیم که یکی از ملزومات‬ ‫راه حل سیاســی کنار گذاشــتن همه نیروهــای خارجی‬ ‫باشــد‪ .‬چنین چارچوبی در توافق طائف گنجانده شد که‬ ‫به جنگ داخلی لبنان پایان داد و در نهایت ترک صلح امیز‬ ‫نیروهای نظامی سوری از خاک لبنان را به همراه داشت‪.‬‬ ‫ســوری هایی که تمایلی به حکمرانــی نیروهای نظامی‬ ‫ایران در دوران پساجنگ ندارند‪ ،‬از چنین شرطی حمایت‬ ‫خواهند کــرد و چنین حمایتی‪ ،‬خواســت مــا برای ترک‬ ‫نیروهای ایرانی را مشروع خواهد کرد‪.‬‬ ‫پنجمین اقــدام در راهبرد «عقب رانــدن» ایران‪،‬‬ ‫هماهنگی توانمندی هــای متحدان منطقــه ای امریکا‬ ‫در چارچوب امنیت منطقه ای اســت که می تواند تالشی‬ ‫با هزینه تســهیم شــده و بلند مدت را تقویت کند‪ .‬امریکا‬ ‫خوش شــانس اســت که شــرکای منطقــه ای راهبردی‬ ‫توانمندی در اســرائیل‪ ،‬ترکیه‪ ،‬عربســتان و کشورهای‬ ‫عرب ســنی را به همراه دارد‪ .‬این شــرکا بــرای مقابله با‬ ‫جاه طلبی تهدید امیز ایران دارای منافع مشترک هستند‪.‬‬ ‫هر کدام چشم انداز راهبردی خود را دارند‪ .‬متحد ما یعنی‬ ‫ترکیه که عضو ‪ NATO‬اســت برای مثال منافع جدی در‬ ‫جلوگیری ایران از ایجاد پل سرزمینی در شمال عراق به‬ ‫ســوریه دارد و برای همین منظور نیروهای زمینی خود را‬ ‫وارد عراق کرده تا از چنین چشــم اندازی جلوگیری کند‪.‬‬ ‫اما ترکیه در هیچ تالشــی که منجر بــه تقویت کردهای‬ ‫سوری شــود‪ ،‬مشــارکت نمی کند‪ .‬به طور مشابه‪ ،‬مصر‪،‬‬ ‫ایران را به عنوان رقیبی منطقه ای می پندارد‪ ،‬اما تمایلی‬ ‫به تشــدید درگیری فرقه ای شیعی‪-‬ســنی نــدارد چرا که‬ ‫موجب خیزش افراط گرایی ســنی می شود‪ .‬راهبرد موثر‬ ‫باید بر مبنای هندسه ای متغیر باشد که بر منافع مشترک‬ ‫مقابله با ایران بنا شــود و در همین حــال به تفاوت های‬ ‫خاص کــه دخالت برخی از شــرکای منطقــه ای را مجاز‬ ‫می داند‪ ،‬اجازه دهد‪.‬‬ ‫با این وجود‪ ،‬به رغم تفاوت ها‪ ،‬امادگی جدیدی در‬ ‫منطقه برای همکاری دیده می شــود‪ .‬بــرای مثال ترکیه‬ ‫روابط خود را با اســرائیل عادی سازی کرده و کشورهای‬ ‫خلیج فــارس روابــط امنیتی خود را با اســرائیل توســعه‬ ‫داده اند و همکاری امنیتی مصر با اســرائیل در این برهه‬ ‫ بی سابقه است‪ .‬زمان ازمایش امادگی متحدانمان برای‬ ‫پیوســتن در ارایش امنیتی منطقه ای فرا رســیده است؛‬ ‫ارایشــی که اجازه می دهد به طور موثر اقداماتمان علیه‬ ‫ایران را هماهنگ کنیم‪.‬ششــمین اقــدام راهبرد «عقب‬ ‫راندن» ایران‪ ،‬بنا نهادن مذاکراتی بــا ایران حول رفتار‬ ‫منطقه ای ان است‪.‬‬ ‫تا زمانی کــه مذاکرات توســط تحریم هــا و دیگر‬ ‫اقداماتی که اینجا اعالم کردم حمایت شــود و تا زمانی‬ ‫که مذاکرات بــا متحدین منطقه ای ما هماهنگ باشــد‪،‬‬ ‫مذاکرات برای ایران امتیاز نیســت‪ ،‬نشانی از ضعف هم‬ ‫نیســت‪ .‬مذاکرات راهی برای انتقال ایــن پیام به ایران‬ ‫است که ما و متحدین ما مشتاق هستیم رابطه ای عادی‬ ‫و سازنده با شما داشته باشیم‪ ،‬به شرطی که ایران رغبتی‬ ‫برای ورود به این مذاکرات جدی از خود نشان دهد‪ .‬باید‬ ‫حتی اماده باشــیم که به انها پیغــام دهیم رضایت داریم‬ ‫تا تحریم های دوجانبه را هم رفع کنیم؛ مانند قرار دادن‬ ‫هویج و همزمان چماق روی میز!»‬ ‫داستان یک برجام‬ ‫بحث ها در مورد برجــام منطقه ای البتــه به تازگی‬ ‫شروع نشده است‪ .‬انها از سال گذشته حرف هایی در این‬ ‫مورد زده اند‪ .‬اظهاراتی داشته اند که با سخنان روشنگرانه‬ ‫رهبر معظم انقالب مواجه شده است‪.‬‬ ‫رهبرانقالب در سخنرانی اغاز سال ‪ 95‬به صراحت‬ ‫طرح مســائلی مثل برجــام ‪ ،2،3،4‬برجــام منطقه ای و‬ ‫برجام قانون اساسی را در راســتای تفکر تزریقی امریکا‬ ‫به نخبگان کشــور مبنی بــر کوتاه امــدن در برابر امریکا‬ ‫معرفی کردند‪ .‬ایشــان با ذکر این نکته اعالم کردند که‬ ‫اســتکبار و به طور خاص امریکا درصدد هســتند وانمود‬ ‫کنند م ّلت ایران بر ســر یک دوراهی قرار دارد و چاره ای‬ ‫ندارد جــز اینکه یکی از ایــن دو راه را انتخــاب کند‪ .‬ان‬ ‫دوراهی عبارت است از اینکه یا باید با امریکا کنار بیایند‪،‬‬ ‫یا باید به طور دائم فشارهای امریکا و مشکالت ناشی از‬ ‫ان را تحمل کنند‪ .‬این دوگانه را یک دوگانه غلط دانستند‬ ‫که نتیجه پذیرشش کنار امدن با امریکا «به معنای قبول‬ ‫تحمیل های ان دولت» خواهد بود‪.‬‬ ‫ایشان در همین راســتا با اشــاره به تالش دشمن‬ ‫برای بازکردن پــای مدل برجــام‪ -‬کوتاه امــدن در برابر‬ ‫خواست دشمن‪ -‬به مســائل منطقه ای فرمودند‪« :‬مثال‬ ‫فرض بفرمایید امروز در منطقه غرب اســیا ‪-‬یعنی همین‬ ‫منطقــه ای کــه غربی هــا بــه ان می گوینــد خاورمیانه‪-‬‬ ‫جنجالهــا و اشــفتگی های بســیاری هســت؛ خب‪ ،‬این‬ ‫مشــکل برای ّ‬ ‫کل منطقه اســت و اگر می خواهید کشور‬ ‫شما از این مشــکل نجات پیدا کند‪ ،‬باید سعی کنید این‬ ‫جنجال ها فرو بنشــیند‪ .‬چه کار کنیم؟ با امریکا همکاری‬ ‫کنیم‪ ،‬همفکری کنیم‪ ،‬جلســه کنیم‪ ،‬بنشینیم‪ ،‬گفت وگو‬ ‫کنیم و یک مدلی را طبق میل امریکایی ها یا طبق توافق‬ ‫امریکایی ها انتخاب کنیم؛ یکی دیگر هم این است‪».‬‬ ‫اما بــه فاصله کمتــر از یک مــاه پس از ســخنان‬ ‫رهبرانقــاب‪ ،‬روزنامه ها و نشــریات زنجیــره ای حامی ‬ ‫دولت‪ ،‬صراحتا با در پیــش گرفتن خــط تحلیلی «لزوم‬ ‫برجام منطقــه ای» راه را بــرای عبور دولــت از این خط‬ ‫قرمز نیز همــوار می کننــد‪ .‬روزنامه شــرق ‪ 25‬فروردین‬ ‫در یادداشــتی بــه قلــم جاویــد قربان اوغلی‪-‬مدیر کل‬ ‫وزارت خارجه دولــت اصالحات‪ -‬با عنــوان «برجام ‪ ۲‬در‬ ‫دیپلماسی منطقه ای» صراحتا خواستار برجام منطقه ای‬ ‫شد‪.‬‬ ‫نویســنده ایــن یادداشــت یکــی از بزرگ تریــن‬ ‫دستاوردهای برجام را خنثی کردن و شکست پروژه ایران‬ ‫هراســی دانســته و می گوید‪« :‬به نظر می رســد تکمیل‬ ‫ایــن روند و جلوگیــری از بازگشــت پروژه ایران هراســی‬ ‫نیازمند الزاماتی اســت کــه دولــت روحانی ناچــار باید‬ ‫در اولویــت کاری خود قــرار دهــد‪ .‬اولیــن گام در این‬ ‫عرصه کلیدخوردن «برجــام ‪ »۲‬در منطقه و حل وفصل‬ ‫مشکالت و ترمیم زخم ها با همسایگان تاثیرگذار است‪».‬‬ ‫او در پایان نیز با اشــاره به انتخابــات اتی امریکا با‬ ‫تمجیــد از اقدامات دولت اوباما در مســاله هســته ای و‬ ‫ســوریه؛ انها را «نتایج خوب» می نامد و توصیه می کند‪:‬‬ ‫«عقل حکــم می کند مــا در این رقابت ها در کنار کســی‬ ‫باشــیم که پیگیــر سیاســت هایی باشــد کــه در دوران‬ ‫هشت ساله رئیس جمهور کنونی امریکا اغاز شده و نتایج‬ ‫خوبی دســت کم در مساله هســته ای و حتی حل وفصل‬ ‫مساله سوریه داشته است‪».‬‬ ‫چند روز بعــد روزنامــه اصالح طلب اعتمــاد نیز در‬ ‫یادداشــتی به قلم الهه کوالیی با عنوان «ایران به دنبال‬ ‫تکرار برجام در منطقه باشد» صراحتا خواستار استفاده از‬ ‫الگوی ناموفق برجام در دیپلماسی منطقه شد‪.‬‬ ‫نویسنده با اشاره به اینکه نشســت سران همکاری‬ ‫کشورهای اســامی نشــان داد «متاسفانه ســران این‬ ‫کشــورها‪ ،‬نتوانســتند خود را با دســتاوردهای ســازنده‬ ‫و مثبــت جامعــه جهانی تطبیــق داده و همچنان ســعی‬ ‫برتعمیق شــکاف های میان خود داشتند» و در حالی که‬ ‫این روزها ناموفق بــودن و غیرقابل اعتمــاد بودن مدل‬ ‫برجام روزبه روز خود را نشــان می دهد؛ می نویســد‪« :‬به‬ ‫راستی که الگوی مورد استفاده دولت یازدهم در برجام‪،‬‬ ‫ظرفیت و توانمندی جمهوری اسالمی ایران را به نمایش‬ ‫گذاشت‪ .‬پس جا دارد دولتمردان ما بار دیگر دنبال تکرار‬ ‫این تجربه باشند اما این بار نه با غرب‪ ،‬بلکه با خواهران و‬ ‫برادران مسلمان و رهبران کشورهای اسالمی در سازمان‬ ‫و مجمعی که اساس تشــکیل ان تقویت همکاری میان‬ ‫کشورهای اسالمی است‪».‬‬ ‫یا حتــی «مصطفی تاجــزاده» در مصاحبــه ای با‬ ‫عنوان «ســوریه هم برجام می خواهد» است گفته بود‪:‬‬ ‫«متاســفانه در دولت جدید هم با همه تغییرات مثبت در‬ ‫سیاســت خارجی‪ ،‬راهبردهای خطا درباره ســوریه کم و‬ ‫بیش ادامه پیدا کرده اســت‪ .‬فرامــوش نکنید که درباره‬ ‫برجــام نیــز رئیس جمهــوری‪ ،‬دولــت و وزارت خارجه با‬ ‫دخالت های زیادی از سوی دلواپســان مواجه بوده اند؛‬ ‫اما همه را مدیریت کــرده و وظیفه خود را به خوبی انجام‬ ‫داده انــد‪ .‬بگذاریــد همچنان که بــا افتخــار می گوییم‬ ‫رئیس جمهوری‪ ،‬دولت و وزارت خارجه بــه بهترین وجه‬ ‫وظیفه بســیار دشــوار خود را در برجام به پیش برده و به‬ ‫انجام رســانده اند‪ ،‬بگویم که این عزیزان وظیفه بســیار‬ ‫دشــوار دیگر خود را در بحران ســوریه به خوبی به پیش‬ ‫نبرده و تاکنون به ســرانجام درستی نرســانده اند‪.‬به نظر‬ ‫من ایران باید راهبرد خود را عوض کند و مدیریت بحران‬ ‫سیاست‬ ‫ســوریه را به جایگاه درستش یعنی شــورای عالی امنیت‬ ‫ملی و وزارت خارجه برگرداند‪.‬‬ ‫نیروی قدس بایــد مدیریــت بحران ســوریه را به‬ ‫دولت واگــذار کند و ضمــن انکــه در مقابل تروریســم‬ ‫می ایســتد‪ ،‬نقــش نظامــی خــود را در ســوریه کمرنگ‬ ‫کند‪ .‬باید تصمیم گیری راهبردی بــه نهادها و نیروهای‬ ‫سیاسی واگذار شود‪ .‬جمهوری اســامی باید به جایگاه‬ ‫شایسته اش در جامعه بین المللی و منطقه برگردد و نقش‬ ‫کلیدی و تاریخی خود را در پایان دادن به بحران سوریه‬ ‫ایفا کنــد‪ .‬صرف نظر از شــعارهایی کــه در صحنه جنگ‬ ‫ممکن اســت جذاب باشــد‪ ،‬جمهوری اســامی باید به‬ ‫سمت نجات سوریه و نجات مردمش پیش برود و تالش‬ ‫کند با جامعه جهانی بر ســر اینده دموکراتیک در سوریه‬ ‫به توافق برسد‪».‬‬ ‫در اظهارنظری دیگــر‪ ،‬عبدالله ناصــری با دفاع از‬ ‫برجام‪ ،‬ان را هویت امروز و فردای ایران می داند و معتقد‬ ‫اســت‪« :‬باتوجه به چالش های منطقه ای‪ ،‬روحانی باید‬ ‫در دولت دوازدهــم «برجام منطقه ای»را در دســتورکار‬ ‫قرار دهــد تا برجــام در همه ابعــاد سیاســی‪ ،‬اقتصادی‬ ‫و ســرمایه گذاری به بار بنشــیند و تحقــق چنین کاری‪،‬‬ ‫منوط بــه محوریت دادن به وزارت امور خارجه از ســوی‬ ‫حاکمیت است‪».‬‬ ‫ترویــج گفتمــان «کوتاه امدن در برابر فشــارهای‬ ‫امریکا» در قالب «برجام های چندگانه» اقدامی اســت‬ ‫که توسط «جریان بزک امریکا» در داخل دنبال می شود‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫«غیرخودی»‬ ‫برداشته شــدن مــرز بیــن «خــودی» و‬ ‫انقالب که یکی از نتایج دیپلماســی دولت اســت باعث‬ ‫می شــود گروهی در داخل حاکمیت و دولــت‪ ،‬همصدا‬ ‫با دشــمن همان حرف و خواسته دشــمن را تکرار کنند‪.‬‬ ‫این همصدایی گاهی در تندرو و افراطی خواندن جریان‬ ‫ارزشــی و حزب اللهی جامعه نمودار می شــود‪ ،‬گاهی در‬ ‫رای به لیســت مورد حمایــت انگلیــس و رای ندادن به‬ ‫چهره های مبارز و پایدار بر ارزش هــا‪ ،‬گاهی در حمایت‬ ‫از مذاکره بــا امریکا‪ ،‬گاهی در برجام هســته ای و گاهی‬ ‫ِ‬ ‫ بدستان‬ ‫در برجام منطقه ای‪ .‬در این بین مطبوعات و قلم‬ ‫جریان بزک نقش جــاده صاف کنی و توجیه ســازی این‬ ‫اقدامات را بر عهده دارند‪ .‬رهبرانقالب در سخنرانی اغاز‬ ‫ســال خود در این باره نیز گفته بودند‪« :‬اینها می خواهند‬ ‫این را به صورت یــک گفتمانی در بین نخبــگان جامعه‬ ‫ ترویج کنند و به تدریج ان را در میان مردم و افکار عمومی‬ ‫ســرریز کنند‪ .‬در داخل کشــور و خارج کشــور‪ ،‬این فکر‬ ‫را دارند ترویــج می کنند و بــه شــکل های گوناگونی‪ ،‬با‬ ‫بیان های مختلفی‪ ،‬در وســایل ارتباط جمعی دنیا دارند‬ ‫گســترش می دهند؛ کســانی را می گمارند بــرای اینکه‬ ‫بتواننــد این فکــر را در میــان ملت ما گســترش بدهند‪.‬‬ ‫الب ّته در داخل هم همین طور که عرض کردیم‪ ،‬کســانی‬ ‫هستند که این فکر را قبول دارند و قبول کرده اند و تالش‬ ‫می کنند که ان را به دیگران هم بقبوالنند‪».‬‬ ‫دنبال چه معامله ای هستند؟‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫سیاست‬ ‫در ادامــه واکنش ها بــه اظهارات حســن روحانی‬ ‫مهدی محمدی در کانال تلگرامی خود نوشته است‪:‬‬ ‫این جملــه رئیس جمهور که «بایــد به جای تالش‬ ‫برای قدرت برتر منطقه شدن‪ ،‬برای قوی تر شدن منطقه‬ ‫تالش کرد» زیرساخت راهبرد منطقه ای مدنظر روحانی‬ ‫است که پس از مدت ها پنهان کاری باالخره بیان شد‪.‬‬ ‫اقای روحانی درواقــع دارد می گوید «تالش برای‬ ‫قدرت منطقه ای شــدن» خود بخشــی از مشــکل است‬ ‫نه راه حل‪ .‬مهم تر از این‪ ،‬مقصود روحانی این اســت که‬ ‫می توان درباره مســائل منطقه با دولت ترامپ –و شــاید‬ ‫حتی اسرائیل‪ -‬مذاکره و با سعودی تفاهم کرد‪.‬‬ ‫به این ترتیب‪ ،‬روحانی «سازش» را اولویتی مهم تر‬ ‫از «امنیت» دانسته است‪.‬‬ ‫در اینجا بحث های بسیاری هست‪ .‬منتها من اکنون‬ ‫به یک سوال بسنده می کنم‪ ،‬روحانی دقیقا کدام بخش‬ ‫از قدرت منطقه ای ایران را قابل معامله می داند؟ و طرف‬ ‫معامله اش کیست؟ چه چیز را چند می خواهند بفروشند؟‬ ‫یک سوال جزئی تر هم هست‪ :‬انچه اکنون می گویند چه‬ ‫مقدار «عقبه مذاکرات محرمانه» دارد؟‬ ‫ســعید اجورلو هم در کانال تلگرامی خود در مطلبی‬ ‫با عنــوان «چرا بایــد از حرف هــای روحانی ترســید؟»‬ ‫نوشــت‪« :‬روحانی در چهار ســال دوم دولتش به دنبال‬ ‫صلح با امریــکا در خاورمیانه اســت‪ .‬از نظر او و ظریف‪،‬‬ ‫حل مشــکالت منطقــه ای‪ ،‬ذیــل گفت وگــوی ایران و‬ ‫امریکا قابل حل است‪ .‬مدلی شبیه برجام که کشورهای‬ ‫عربی خلیج فارس نقشــی شــبیه کشــورهای اروپایی در‬ ‫گفت وگوها داشــته باشــند‪ .‬شبیه ســازی از برجام مدتی‬ ‫اســت کلید خورده و به زودی به ســطح افــکار عمومی‬ ‫هم کشــیده می شــود‪ .‬ماجرا اما اینجاســت کــه برجام‬ ‫منطقه ای بازی بــا مزیت اصلی بازدارندگــی ایران یعنی‬ ‫موشــک اســت‪ .‬بی تردید امریــکا بنای خــود را بر مهار‬ ‫قدرت موشکی ایران خواهد گذاشــت‪ .‬در تقسیم کاری‬ ‫که دیگر کشــورها‪ ،‬دخالــت ایران در شــامات را مذمت‬ ‫می کنند‪ .‬در طرح روحانی که تئوری نورئالیستی را برای‬ ‫بازی برد‪ -‬برد در منطقه در نظــر دارد همه منطقه به جای‬ ‫یک کشور قرار است قوی شوند‪ .‬غافل از اینکه دستکاری‬ ‫غرب در صنعت موشکی ایران‪ ،‬دســت کشیدن از بشار‬ ‫و کم رنگ شــدن حمایت از حزب الله که خواســته های‬ ‫اصلــی امریــکا و متحــدان عربــش از ایران اســت‪ ،‬از‬ ‫برجام منطقه ای‪ ،‬داستانی شــبیه حکمیت جنگ صفین‬ ‫می سازد‪ .‬از اینکه انگشــتر را دربیاریم و سعودی دوباره‬ ‫بر دســت کند باید ترســید‪ ».‬پیروز مجتهــدزاده هم در‬ ‫اظهارنظــری در این مورد گفته اســت‪« :‬ایاالت متحده‬ ‫امریکا تالش می کند از تفاهم هسته ای حداکثر استفاده‬ ‫را برای خنثی کردن نقش ژئوپولتیکی و ژئواســتراتژیکی‬ ‫و سیاســی ایــران در منطقــه خاورمیانه داشــته باشــد‪.‬‬ ‫من اینها را برای شــما تک تک شــمردم چون به چشــم‬ ‫خود می بینیم که با چــه تمهیداتی وزیــر خارجه ما را در‬ ‫خصوص سوریه خنثی کردند‪ .‬در زمینه ورود نیروی زمینی‬ ‫عربستان سعودی به ســوریه یعنی یک اقدام کامال ضد‬ ‫ایرانی ولــی وزیر خارجه مــا هیچ چیزی نگفت‪ .‬فلســفه‬ ‫مرکزی تذکرات این اســت که مــا نمی توانیم دنباله روی‬ ‫قدرت دیگری باشــیم چــرا که مســتقل هســتیم و این‬ ‫اســتقالل خودمان را باید حفــظ کنیم‪ .‬اگر موشــک ‪۲‬‬ ‫هزار کیلومتر برد می تواند کمک کند به حفظ اســتقالل‬ ‫مــا وظیفه ملــی ما اســت کــه ان را بســازیم و توســعه‬ ‫دهیم‪ .‬نه عربســتان ســعودی‪ ،‬نه اســرائیل‪ ،‬نه امریکا‬ ‫و نــه هیچ کس دیگــری نمی توانــد جلوی مــا بگیرد‪».‬‬ ‫سوال مهم این جاست که اساسا چرا ما باید در شرایطی‬ ‫که قــدرت اول منطقه یا هســتیم و این مســاله نه فقط‬ ‫توســط ما بلکه توسط دشــمنان ما هم در منطقه و خارج‬ ‫از ان بارها بیان شده اســت در موقعیت امتیاز دهی قرار‬ ‫بگیریم و انچه را که در اختیار داریــم را در اختیار طرف‬ ‫مقابل قــرار دهیم ‪ .‬کســانی کــه مطرح مــی کنند حاج‬ ‫قاســم ســلیمانی باید جای خــود را در منطقــه به محمد‬ ‫جواد ظریف بدهــد دقیقا چه چیزی را نشــانه گرفته اند؟‬ ‫ایا پیروزی های بزرگ منطقه ای ما در عراق و ســوریه و‬ ‫وضعیت این روزهای داعش مرهون مذاکرات اســت یا‬ ‫رشــادت های مدافعان حرم به فرماندهی ســردار بزرگ‬ ‫اسالم حاج قاسم ســلیمانی ؟ انچه که حسن روحانی در‬ ‫مورد منطقه قدرتمند می گوید چــه مبنایی دارد ؟ واقعیت‬ ‫این اســت که منطقــه قدرتمند‪ ،‬منطقه ای اســت که در‬ ‫ان خبــری از داعش و گروه های رادیــکال مورد حمایت‬ ‫عربستان نباشــد موضوعی که مورد نظر ایران و فرمانده‬ ‫ارشد ایران در منطقه حاج قاسم سلیمانی است‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫«تجزیه» در برابر «ترکیب»‬ ‫چرا نباید از برجام منطقه ای سخن گفت؟‬ ‫حسین یاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫‪2‬‬ ‫برجام منطقه ای به طور کلی محصول و معلول چینش‬ ‫افراد‪ ،‬کشــورها و بازیگران منطقه ای در کنــار یکدیگر و‬ ‫اتحاد انها حول یک موضوع صورت می گیرد‪ .‬اما ســوال‬ ‫اصلی اینجاســت که ایا می توان در شرایط فعلی سخن از‬ ‫چنین ترکیبی به میان اورد؟ در شرایطی که ایاالت متحده‬ ‫امریــکا‪ ،‬رژیم صهیونیســتی و انگلیس در صــدد تجزیه‬ ‫کشــورهای اســامی بوده و پس از شکســت داعش در‬ ‫موصل‪ ،‬تز تجزیه عراق را به صورتی جدی دنبال می کنند‪،‬‬ ‫اساسا نه تنها ســخن گفتن از برجام منطقه ای جایگاهی‬ ‫ندارد‪ ،‬بلکه به مثابه تقویت موضع طرفداران اضمحالل‬ ‫و نابودی منطقه است‪ .‬در شرایطی که استراتژی و راهبرد‬ ‫کالن ایاالت متحده امریکا و متحدان ان بر اساس تجزیه‬ ‫غرب اســیا ( مانند کشــور ســودان ) بنا نهاده شده است‪،‬‬ ‫ســخن گفتن از حل و فصل معضــات روبنایی و ظاهری‬ ‫موجود در منطقه راه به جایی نخواهد برد‪ .‬حل ریشه ای و‬ ‫بنیادین معضالت جاری در منطقه غرب اسیا‪ ،‬تنها با یک‬ ‫راه‪ ،‬یعنی تکیه بر استراتژی مقاومت در برابر اقدامات غرب‬ ‫و رژیم صهیونیستی امکانپذیر خواهد بود‪.‬‬ ‫ایــن روزهــا‪ ،‬مقامــات دو حــزب دموکــرات و‬ ‫جمهوریخواه امریکا همچنان اصلی ترین طرفداران تز‬ ‫تجزیه عراق هستند‪ .‬نکته بســیار مهم اینکه واضع این‬ ‫نظریه در ابتدا جو بایــدن‪ ،‬معاون رئیس جمهور ســابق‬ ‫امریکاســت‪ .‬حضور بلند مدت ایاالت متحده امریکا در‬ ‫عراق مســاله ای نیســت که بتوان به راحتــی از کنار ان‬ ‫گذشــت و ان را تحت عنــوان توافقنامه امنیتــی بغداد‬ ‫توجیه کرد‪ .‬این حضور بلند مدت به معنای اشغال رسمی‬ ‫عراق توسط ایاالت متحده امریکاست‪ .‬نکته قابل تامل‬ ‫اینکه باراک اوباما رئیس جمهــور قبلی امریکا همواره در‬ ‫مبارزات انتخاباتی خود ادعا کرده بود که ایاالت متحده‬ ‫از عراق خارج شده اســت اما چنین ادعایی کامال دروغ‬ ‫بــود‪ .‬هم اکنون‪ ،‬ایــاالت متحده امریکا رســما در صدد‬ ‫تجزیه عراق است‪ .‬این تالش مذبوحانه در حالی صورت‬ ‫می گیرد کــه ملت عراق بــه تازگی ازادســازی موصل از‬ ‫چنگال داعش را جشن گرفته است‪.‬‬ ‫نکته بســیار مهم و قابل تامــل دیگــر اینکه برخی‬ ‫کشــورهای منطقه‪ ،‬خود از طرفداران تجزیه کشورهای‬ ‫دیگــر منطقه غرب اســیا هســتند‪ .‬یکی از این کشــورها‬ ‫عربستان سعودی است‪ .‬ایاالت متحده امریکا به ال سعود‬ ‫این گونه القا کرده است که تجزیه کشورهای اسالمی به‬ ‫کشــورهای کوچک تر‪ ،‬قدرت مانور ریاض را در برابر انها‬ ‫افزایش خواهد داد‪ .‬در چنین شــرایطی سران سعودی با‬ ‫ساده اندیشی تمام این موضوع را باور کرده و به مهره های‬ ‫ایاالت متحده امریــکا در این بازی تبدیل شــده اند‪ .‬این‬ ‫روند از زمان ســرکار امدن ملک سلمان و فرزند وی محمد‬ ‫در ریاض تقویت شده اســت‪ .‬در اینده ای نزدیک‪ ،‬محمد‬ ‫بن ســلمان به عنوان پادشاه عربستان ســعودی برگزیده‬ ‫خواهد شد و گام های علنی تری در خصوص تجزیه منطقه‬ ‫برخواهد داشــت‪ .‬در چنین شــرایطی نه تنها نمی توان از‬ ‫ترکیب کشورهای منطقه ســخنی به میان اورد‪ ،‬بلکه باید‬ ‫در مقابل تجزیه کشــورهای منطقه توسط ایاالت متحده‬ ‫امریکا و عمل ان ایســتادگی کرد‪ .‬بدیهی است در چنین‬ ‫شــرایطی ســخن گفتن از برجام منطقه ای نیــز محلی از‬ ‫اعراب ندارد‪.‬‬ ‫ســودانیزه کردن دیگر کشــورهای منطقه و تجزیه‬ ‫انها بر اســاس مذهب و نژاد‪ ،‬در حال حاضر در دســتورکار‬ ‫ایاالت متحــده و رژیم صهیونیســتی اســت‪ .‬تجزیــه‬ ‫کشورهایی مانند ســوریه و عراق که در خط مقدم مقابله با‬ ‫رژیم صهیونیستی قرار دارند یا می توانند این نقش افرینی‬ ‫را ایفا کنند‪ ،‬در اولویت امریکا قرار دارد‪ .‬مقامات امریکایی‬ ‫بارهــا این موضــوع را به عنــوان یک هدف و اســتراتژی‬ ‫تبییــن کرده اند‪ .‬همان گونه که اشــاره شــد جــو بایدن‪،‬‬ ‫معاون رئیس جمهور سابق ایاالت متحده امریکا صراحتا‬ ‫موضوع تجزیه عراق و سوریه به سه کشور را مطرح کرد‪.‬‬ ‫بایدن در دورانی که در سنای ایاالت متحده امریکا حضور‬ ‫داشت‪ ،‬تجزیه عراق را به عنوان یک راهکار در دستورکار‬ ‫سیاســتمداران امریکایی قــرار داد‪ .‬وی پس از حضور در‬ ‫کاخ سفید نیز این روند را پیگیری کرد‪ .‬درحال حاضر هر دو‬ ‫طیف و حزب دموکــرات و جمهوریخواه در ایاالت متحده‬ ‫امریکا نســبت به این طرح پایبند بوده و خواســتار تجزیه‬ ‫عراق می باشند‪ .‬هیالری کلینتون‪ ،‬وزیر امورخارجه سابق‬ ‫ایاالت متحده امریکا نیز اذعان کرده است که گروه های‬ ‫تکفیری با هدف تجزیه کشــورهای منطقه و بی خاصیت‬ ‫کردن انها در مقابل رژیم صهیونیستی ایجاد شده اند‪.‬‬ ‫در حال حاضــر‪ ،‬باید به جای ســخن گفتن از برجام‬ ‫منطقه ای‪ ،‬به رصد هوشمندانه بازی ایاالت متحده امریکا‬ ‫در منطقه و نظــام بین الملــل پرداخت‪ .‬از ســوی دیگر‪،‬‬ ‫نبایــد فراموش کــرد که بر خــاف القای برخــی گزاره ها‬ ‫مبنی بر عقب نشــینی ایاالت متحده از منطقــه در دوران‬ ‫ریاســت جمهوری ترامپ‪ ،‬تجربــه ماه های اخیر نشــان‬ ‫داده کــه رئیس جمهــور جدیــد امریکا گرایش بیشــتری‬ ‫نسبت به پیگیری طرح تجزیه کشــورهای مختلف دارد‪.‬‬ ‫در این خصوص میــان د ولت ترامپ و دولــت نتانیاهو در‬ ‫سرزمین های اشغالی هماهنگی کاملی وجود دارد‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬دونالد ترامپ به عنــوان رئیس جمهور جدید امریکا‬ ‫نســبت به مشی کالن سیاســت خارجی کشــورش پایبند‬ ‫است‪ .‬تجزیه منطقه به کشــورهای کوچک تر (بر اساس‬ ‫مذهب ‪ ،‬نژاد و تفاوت هــای جغرافیایی و اقتصادی) یکی‬ ‫از اهدافی است که هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه‬ ‫نسبت به ان پایبند هســتند‪ .‬از این رو نباید تکیه ترامپ بر‬ ‫سیاســت داخلی امریکا را به مثابه بی تفاوتی وی نسبت به‬ ‫مقوله سیاست خارجی این کشور و در نتیجه‪ ،‬عدم دخالت‬ ‫وی در امور داخلی کشــورهای منطقه دانست‪ .‬اطالعات‬ ‫موثق موجــود نشــان می دهد که طــی ماه هــای اخیر‪،‬‬ ‫تحرکات منطقه ای امریکا در راستای تجزیه عراق وارد فاز‬ ‫تازه ای گردیده است‪.‬‬ ‫در جریان ازادســازی موصل شــاهد طرح موضوع‬ ‫استقالل کردســتان عراق بودیم‪ .‬به عبارت بهتر‪ ،‬زمانی‬ ‫که ایاالت متحده امریکا از شکســت مهره های تکفیری‬ ‫خود در عــراق اطمینان یافــت و ســرمایه گذاری خود در‬ ‫جنگ نیابتی علیه ملت عراق را از دست رفته دانست‪ ،‬رو به‬ ‫طرح های جایگزین اورد‪ .‬در چنین بازی تاریخی و سختی‪،‬‬ ‫باید مراقب تک تک حرکات کاخ سفید و متحدان و عمال‬ ‫ان بود‪ .‬بدیهی است که نه تنها در شرایطی موجود سخن‬ ‫گفتن از برجام منطقه ای محلی از اعراب ندارد‪ ،‬بلکه مانع‬ ‫از تمرکز دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی ما نسبت به‬ ‫تحرکات منطقه ای خطرناک امریکا خواهد شد‪.‬‬ ‫باید این نقشه را خنثی کنیم ‬ ‫سیاست‬ ‫در محاسبه دچار اشتبا ه نشویم‬ ‫محمد قادری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪3‬‬ ‫در جریان مذاکرات هسته ای میان ایران و اعضای‬ ‫‪ ،5+1‬بسیاری از تحلیلگرانی که در وین و ژنو حضور داشتند‬ ‫چشــم انداز موســعی را برای این مذاکرات در نظر گرفته‬ ‫بودند‪ .‬بســیاری از این تحلیلگران‪ ،‬مذاکرات هســته ای‬ ‫را مقدمه ای بــرای انجام سلســله مذاکــرات بین المللی‬ ‫و منطقــه ای میان ایران و کشــورهای غربــی دارای حق‬ ‫وتو در شــورای امنیت ســازمان ملل متحد می دانســتند‪.‬‬ ‫برخی دیگر نیــز معتقد بودند انچه در مذاکرات هســته ای‬ ‫می گذرد‪ ،‬پیش در امــد و مقدمه ای برای رســیدن به یک‬ ‫برجام منطقــه ای میان ایــران و ایاالت متحــده امریکا و‬ ‫کشــورهای متحد واشــنگتن در منطقه نظیر عربســتان‬ ‫سعودی است‪.‬‬ ‫اما سوال اصلی اینجاســت که ایا در شرایط موجود‬ ‫می توان سخن از برجام منطقه ای به میان اورد؟ ایا اساسا‬ ‫بیان ایــن واژه و حرکت در راســتای عینیت بخشــی به ان‬ ‫می تواند توجیهی منطقی داشته باشد؟ بدون در نظر گرفتن‬ ‫شرایط منطقه‪ ،‬اساسا نمی توان سخن از برجام منطقه ای به‬ ‫میان راند‪ .‬برجام منطقه ای به طور طبیعی متغیری وابسته به‬ ‫تحوالت منطقه است‪.‬‬ ‫همگان بر این باور هستند که در وهله اول‪ ،‬واشنگتن‬ ‫در صدد ســاده ســازی معــادالت امنیتی جهان اســام و‬ ‫انکار تحرکاتی اســت که خــود در جهت تحقــق «منطقه‬ ‫ناامن» صــورت می دهد‪ .‬بر این اســاس‪ ،‬غــرب به جای‬ ‫انکه ماهیــت واقعی خود به عنوان مولد بحران تروریســم‬ ‫در منطقــه را جلوه گر ســازد‪ ،‬در قالب حــال بحران های‬ ‫امنیتــی منطقه جلوه گــر می شــود‪.‬در ایــن معادله غرب‬ ‫هیــچ گاه بــه حمایت های پشــت پرده و اشــکار خــود از‬ ‫رژیم صهیونیستی‪ ،‬داعش و برخی کشورهای عربی منطقه‬ ‫نظیر عربستان سعودی در جهت ناامن سازی جهان اسالم‬ ‫اشــاره ای نکرده و صرفا تصویر وارونه و کاریکاتوری خود‬ ‫را در این خصوص به خورد افکار عمومی جهان می دهد‪.‬‬ ‫رسانه های غربی نیز در این روند به مثابه یک کاتالیزور در‬ ‫معادله ای شیمیایی عمل می کنند تا هر چه سریع تر اقناع‬ ‫ساختگی افکار عمومی منطقه و جهان را در این خصوص‬ ‫شکل دهند‪.‬‬ ‫در چنیــن وضعیتــی‪ ،‬حتــی حمایت های مســتقیم‬ ‫امریکا از رژیم صهیونیستی و سکوت این کشور و نهادهای‬ ‫یو‬ ‫ظاهرا بین المللــی مانند اژانس بین المللــی انرژی اتم ‬ ‫ســازمان ملل متحد در قبال فعالیت هــای ضد امنیتی این‬ ‫رژیم نامشــروع (مانند وجود سالح های هسته ای ممنوعه‬ ‫در زرادخانه های رژیم اشــغالگر قدس) هر یک با بایکوت‬ ‫خبری و تحلیلــی مواجه می شــوند‪ .‬بدیهی اســت که در‬ ‫چنین وضعیتی‪ ،‬تنها راه بســتن نفوذ دشــمنان‪ ،‬اصرار بر‬ ‫توانایی های امنیتی کشور‪ ،‬از جمله توانایی های موشکی‬ ‫و دفاعی ارزنده ای است که به همت فرزندان این مرز و بوم‬ ‫حاصل شده و هر یک از انها‪ ،‬روزنه نفوذ غرب در معادالت‬ ‫امنیتی ‪ -‬دفاعی کشور را می بندد‪ .‬اصلی ترین پریشانی غرب‬ ‫از رونمایی از دســتاوردهای موشکی کشــورمان ریشه در‬ ‫همین حقیقت دارد‪ .‬هر یک از این موارد روزنه نفوذ دشمن‬ ‫در حوزه نظامی‪ ،‬دفاعــی و امنیتی را در دوران پســابرجام‬ ‫خواهد بست‪.‬‬ ‫سوال اصلی اینجاست که در چنین شرایطی چگونه‬ ‫می توان ســخن از برجام منطقــه ای به میــان اورد؟ نباید‬ ‫فراموش کرد که در منطقه غرب اسیا‪ ،‬ایاالت متحده امریکا‬ ‫در کسوت اصلی ترین مولد بحران عمل می کند‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬بسیاری از تحلیلگران مســتقل در نظام بین الملل‬ ‫به درستی بر این باورند که حل و فصل بحران های امنیتی‬ ‫منطقه‪ ،‬در گروی مهار رژیم سرکش و اشغالگر صهیونیستی‬ ‫است‪.‬‬ ‫ایــا چنین موضوعــی اساســا امکانپذیر اســت؟ ایا‬ ‫ایاالت متحده امریــکا و ترو ئیکای اروپایــی موضوعی به‬ ‫نام مهار تل اویو را اساسا به عنوان یک دغدغه می پذیرند؟‬ ‫پاسخ این سوال منفی است‪ .‬نه تنها ایاالت متحده امریکا‬ ‫و به طور کلی کشــورهای غربــی دغدغه ای به نــام مهار‬ ‫رژیم صهیونیســتی ندارند‪ ،‬بلکه از هیچ گونه تالشی برای‬ ‫حمایت از این رژیم جعلی فروگذار نکرده اند‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه برخی کشــورهای منطقه که اتفاقا‬ ‫بحران های امنیتــی را طی ســال های اخیر رقــم زده و از‬ ‫تروریســت های داعش و جبهه النصــره حمایت کرده اند‪،‬‬ ‫پیاده نظام ایاالت متحده امریکا محســوب می شــوند‪ .‬بر‬ ‫این اساس‪ ،‬نمی توان عربستان سعودی و امارات متحده‬ ‫عربی را بازیگرانی مستقل در منطقه دانست و با انها بر سر‬ ‫لو فصل بحران های منطقه ای وارد مذاکراه شد‪ .‬بدیهی‬ ‫ح ‬ ‫است که در چنین شرایطی نمی توان سخن از بازی برد‪-‬برد‬ ‫نیز به میان اورد‪ ،‬زیرا کلیــت ورود ایاالت متحده امریکا به‬ ‫پرونده برجام منطقه ای به معنای شکستی تمام عیار برای‬ ‫ملت های غرب اســیا خواهد بود‪ .‬سیاستمداران سعودی‬ ‫طی دهه هــای متمادی‪ ،‬پیاده نظــام قدرت های بزرگ در‬ ‫منطقه بوده و در حــال حاضر نیز مجری اوامر کاخ ســفید‬ ‫هستند‪ .‬بنابراین‪ ،‬ایاالت متحده امریکا خواسته یا ناخواسته‬ ‫به پرونده برجام منطقــه ای ورود پیدا خواهد کرد و هر کجا‬ ‫خروجی این مذاکرات به ضرر واشنگتن باشد‪ ،‬ان را مطابق‬ ‫با اهداف کالن‪ ،‬میان مــدت و کوتاه مدت منطقه ای خود‬ ‫تغییر می دهد‪.‬‬ ‫در اینجا‪ ،‬الزم اســت به کلید واژه مهمی به نام ایران‬ ‫قدرتمند توجه داشته باشیم‪ .‬بدیهی است که به جای تمرکز‬ ‫بر برجــام منطقه ای‪ ،‬بایــد روی افزایش قــدرت و مهارت‬ ‫جمهوری اسالمی ایران در منطقه متمرکز شد‪ .‬بارها تاکید‬ ‫شده که بازی در دوران پسا برجام‪ ،‬عالوه بر انکه به صورت‬ ‫ذاتی و به دلیل انارشی حاکم بر روابط بین الملل در دنیای‬ ‫امروز پیچیده اســت‪ ،‬به دلیل تالش دشــمن بــرای نفوذ‬ ‫گسترده و همزمان در حوزه های متعدد اقتصادی و سیاست‬ ‫داخلی و خارجی کشــور به شدت حســاس و سرنوشت ساز‬ ‫است‪ .‬از این رو باید مراقب باشیم قطعات پازلی به نام ایران‬ ‫قدرتمند را در دوران پسا برجام نادرست یا جا به جا نچینیم‪.‬‬ ‫تاکید بر برجام منطقــه ای‪ ،‬مانعی بزرگ در مســیر اقتدار‬ ‫منطقه ای جمهوری اســامی ایران محســوب می شود‪.‬‬ ‫نباید فراموش کــرد که اگــر اقتدار منطقــه ای جمهوری‬ ‫ن مانند‬ ‫اسالمی ایران وجود نداشت‪ ،‬کشورمان نیز هم اکنو ‬ ‫بسیاری از کشــورهای منطقه با بحران های امنیتی مزمن‬ ‫و دامنه داری دســت و پنجه نرم می کرد‪ .‬از این رو نباید در‬ ‫محاسبه خود دچار اشتباه شویم‪ .‬نباید فراموش کرد که یکی‬ ‫از اصلی ترین تالش های ایاالت متحده امریکا‪ ،‬ترســیم‬ ‫چهره ای موجه از خود در معادالت منطقه و نظام بین الملل‬ ‫است‪ .‬از این رو باید با هوشــمندی و درک باال‪ ،‬این نقشه و‬ ‫بازی را خنثی کرد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫برجام منطقه ای نوعی لفاظی و شعار است‬ ‫حشمت الله فالحت پیشه در گفت وگو با مثلث‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫پسازتوافقهسته ایومتعاقبااجراشدنبرجام ‪،‬‬ ‫برخی افــراد و گروه های سیاســی معتقــد بودند‬ ‫می توان در قالب برجام منطقه ای و با بهره گیری از‬ ‫الگویتوافقهسته ای‪،‬معضالتجاریدرمنطقهرا‬ ‫حلوفصلکرد‪.‬نظرشمادراینخصوصچیست؟‬ ‫برجام و توافق هسته ای به طور کلی رژیمی بود که‬ ‫در ان جنبه های حقوقی‪ ،‬سیاســی‪ ،‬راهبردی‪ ،‬اقتصادی و‬ ‫فنی مورد توجه قرار گرفت و این موارد از سوی سازمان های‬ ‫بین المللی مورد تاکید قرار گرفت‪ .‬کشــورهای دارای نفوذ‬ ‫و سازمان های بین المللی در این معادله دخیل بودند‪ .‬من‬ ‫واژگانی مانند برجام ‪ 2‬و ‪ 3‬یا برجام منطقه ای را قبول ندارم‪.‬‬ ‫اینها نوعی شعار و لفاظی محسوب می شود‪ .‬میان ماهیت‬ ‫تحوالت منطقه و انچه در خصوص برجــام رخ داد تفاوتی‬ ‫اساســی وجــود دارد‪ .‬ما در منطقــه با مــوارد و رقابت های‬ ‫متعددیمواجههستیم‪.‬برخیازاینرقابت هاطبیعیاست‪.‬‬ ‫برخی اوقات نیز ایــن رقابت ها تبدیل به دشــمنی گردیده‬ ‫است‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬هر یک از بازیگران منطقه برای خود‬ ‫افق و چشــم اندازی را متصور هستند‪ .‬به عنوان مثال ما در‬ ‫کشورمان چشم انداز ‪ 1404‬و اهداف مندرج در ان را مدنظر‬ ‫قرار داده ایم‪ .‬در کشور عربستان سعودی شاهد ترسیم افق‬ ‫‪ 2025‬و در ترکیه شاه د ترســیم چشم انداز ‪ 2013‬هستیم‪.‬‬ ‫‪4‬‬ ‫پــس از اینکه مذاکرات هســته ای میــان ایران‬ ‫و اعضای ‪ 5+1‬منتهــی به توافق هســته ای (برجام)‬ ‫گردید‪ ،‬برخــی زمزمه ها در خصوص اســتمرار الگوی‬ ‫مذاکرات هسته ای و تعمیم ان به مسائل منطقه ای به‬ ‫گوش رسید‪ .‬برخی سخن از برجام ‪ 2‬و ‪ 3‬و‪ ...‬به میان‬ ‫اورده و برجام منطقه ای را کلیدی برای حل معضالت‬ ‫جاری در غرب اســیا دانســتند‪ .‬با گذشــت حدود دو‬ ‫سال از توافق هسته ای‪ ،‬همچنان بحث بر سر برجام‬ ‫منطقه ای ادامــه دارد‪ .‬در این خصــوص گفت وگویی‬ ‫با دکتر حشــمت الله فالحت پیشــه‪ ،‬عضو کمیسیون‬ ‫امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسالمی‬ ‫صورت داده ایم که از نظرتان می گذرد‪.‬‬ ‫همان گونه که اشــاره کردم بخشــی از رقابت ها در منطقه‬ ‫حالتی تند به خود گرفته است مانند منازعاتی که امروز میان‬ ‫کشورمان و عربستان شاهد هستیم‪ .‬هر اندازه ریاض بیشتر‬ ‫به این منازعــه جنبه ایدئولوژیک می دهــد‪ ،‬این روند تند تر‬ ‫می شــود‪ .‬در هر حال‪ ،‬ما در منطقه با راهبردهای متفاوتی‬ ‫مواجه هستیم‪ ،‬از راهبرد ارتجاع عرب گرفته تا راهبرد ترکیه‪.‬‬ ‫ما هم اکنون شاهد هستیم که میان خود کشورهای عربی‬ ‫نیز در این معادله راهبردی اختالف رخ داده است‪ .‬بنابراین‪،‬‬ ‫این معادله با صورت ماهوی با انچه در برجام شــاهد بودیم‬ ‫متفاوت است‪.‬‬ ‫به اختالف میان کشــورهای غربی اشاره کردید‪.‬‬ ‫تفسیر شــما از اختالفی که اخیرا میان عربستان‬ ‫ســعودی و قطر رخ داده اســت چیســت؟ ایا این‬ ‫را نیز می تــوان به عنوان مصــداق تفاوت ماهوی‬ ‫تحوالت منطقــه با دیگر تحوالت حوزه سیاســت‬ ‫خارجیدانست؟‬ ‫اتفاقــات اخیر در مناســبات قطر و کشــورهای‬ ‫مرتجع عرب‪ ،‬شــاید برای کســانی که فقط اخبار را دنبال‬ ‫می کننــد‪ ،‬خبــری غافلگیرکننــده بــود اما برای کســانی‬ ‫که نگاهــی تحلیلی نســبت به تحــوالت منطقــه دارند‪،‬‬ ‫غافلگیرکننده محسوب نمی شود‪ .‬بخش عمده ای از این‬ ‫تحوالت قابل پیش بینی بود‪ .‬کشورهای عربستان‪ ،‬مصر‪،‬‬ ‫بحرین‪ ،‬امارات‪ ،‬لیبی و ‪ ...‬به عبارتی اغلب کشــورهایی‬ ‫که با بیداری اســامی مواجه بوده اند‪ ،‬از طریق سرکوب‬ ‫و انحراف کماکان بیداری اسالمی را به تعویق انداخته و‬ ‫مانع از نهادسازی و دموکراتیک سازی کشور خود شده اند‪،‬‬ ‫در کنار عربســتان قرار گرفته اند‪ .‬در طرف مقابل‪ ،‬کشور‬ ‫قطر قرار دارد که به دالیلی از جمله فعالیت رســانه ای در‬ ‫مســیر غیر ارتجاعی اماج حمالت اخیر قرار گرفته است‪.‬‬ ‫غیر از اقــدام نظامــی‪ ،‬همــه اقدامــات بی ثبات کننده و‬ ‫خصمانه علیه کشور قطر صورت گرفته است‪ .‬این تحولی‬ ‫اساسی در منطقه محســوب می شــود که باید به درستی‬ ‫مورد تحلیل قرار گیرد‪ .‬جمهوری اســامی ایران نیز باید‬ ‫با ظرافت های راهبردی این موضــوع را تحت پیگرد قرار‬ ‫دهد‪.‬موضوع اخیری که منجر به تشدید اختالفات موجود‬ ‫شــد‪ ،‬زمانی بود که اقای ترامپ نمایشی را راه انداخت که‬ ‫همه کشــورهای عربی به تماشــاگر قرارداد ‪ 480‬میلیارد‬ ‫دالری ده ســاله بیــن عربســتان و امریکا تبدیل شــدند‪.‬‬ ‫بالفاصله دیداری که امیر قطر با ترامپ داشت‪ ،‬نشان داد‬ ‫که از این قرارداد ناراحت است‪.‬‬ ‫رویکردجمهوریاسالمیایراننسبتبهاینمنازعه‬ ‫چگونه است؟ به طور کلی در این معادله چه تفاوتی‬ ‫میان عربستان سعودی و قطر وجود دارد؟ چگونه‬ ‫می توان میان رویکرد قطر و عربســتان سعودی‬ ‫تفکیکقائلشد؟‬ ‫جمهوری اسالمی ایران کشوری است که همواره‬ ‫راهبردمبتنیبرثباتدرمنطقهوخلیج فارسرادرپیشگرفته‬ ‫و حتی جنگ بین دو دشــمن نیز مورد موافقــت ایران نبوده‬ ‫است‪ .‬قطر و عربستان در گذشــته بارها دشمنی مشترک با‬ ‫ایران داشــته اند اما قطری ها امــکان مذاکره دیپلماتیک با‬ ‫ایران را حفظ کرده اند‪ .‬االن مناســبات قطر با ایران متفاوت‬ ‫از عربستان است و قطر به همکاری مشترک و ثبات بخش با‬ ‫ایران (از جمله پذیرش نقش بی بدیل ایران در ثبات منطقه)‬ ‫معترف است اما عربستان معتقد است ایران را باید به عنوان‬ ‫دشمنمنطقه ایتعریفکرد‪.‬‬ ‫بهصورتمسالهبازمی گردیم؛ایامنازعاتجاریدر‬ ‫منطقهقابلحلاست؟درچنینشرایطیجمهوری‬ ‫اســامی ایران چگونه باید بــه مدیریت تحوالت‬ ‫منطقهبپردازد؟‬ ‫به طورکلیدرعرصهسیاسیهیچاختالفیغیرقابل‬ ‫حل یا حداقل غیرقابل مذاکره نیست‪ .‬ما با برخی کشورها در‬ ‫منطقهدارایاختالفهستیم‪،‬مانندروابطیکهمیانماومصر‬ ‫وجود دارد‪ .‬با این حال با برخی کشورها دچار تنش هستیم‪،‬‬ ‫ مانند اختالفی که میان ما و کشور عربستان سعودی وجود‬ ‫دارد‪.‬راهبردما‪،‬تحدیدتنش هاوجلوگیریازتصاعدوافزایش‬ ‫اینبحران هاست‪.‬همان گونهکهاشارهشد‪،‬تحوالتمنطقه‬ ‫نیاز به رصد جدی و عمیق دارد و به لحاظ ماهوی نیز شرایط‬ ‫خاص خود را دارد‪.‬‬ ‫برجاممنطقه ایچیزیجزبیراههنیست‬ ‫سید حسین نقوی حسینی در گفت وگو با مثلث‬ ‫با توجه به مســائلی که بــه ان اشــاره کردید‪ ،‬ایا‬ ‫می توان از برجام به عنوان الگویی مناسب در حل‬ ‫و فصل معضالت منطقه ای و دیگر مسائل جاری‬ ‫در حوزه سیاست خارجی کشورمان یاد کرد؟‬ ‫خیر‪ .‬همان گونه که اشــاره شــد‪ ،‬برجام الگوی‬ ‫موفقیت امیــزی نبوده اســت‪ .‬در چنین شــرایطی چگونه‬ ‫می توان این الگو را به عنوان چارچوبی برای حل معضالت‬ ‫منطقه در نظر گرفت؟ مگر برجام معضالت قبلی را حل کرد‬ ‫که هم اکنون بخواهد به الگویی برای گام های بعدی تبدیل‬ ‫شــود؟ ما در منطقه‪ ،‬شــاهد توطئه هایی از سوی ایاالت‬ ‫متحده امریکا‪ ،‬رژیم اشــغالگر قدس و عربستان سعودی‬ ‫هســتیم‪ .‬انها با توطئه های خود عمال توافق هسته ای را‬ ‫نیز ناکام گذاشته اند‪.‬‬ ‫به عنوان مثال شــما بــه ماجرای توتال نــگاه کنید‪.‬‬ ‫شــرکت توتال به فرانســوی ها تعلــق دارد‪ .‬به طــور کلی‬ ‫فرانسوی ها دو توافق مهم اقتصادی با ما صورت داده اند‬ ‫که در هر یک از انها میلیاردها دالر بــه جیب انها می رود‪.‬‬ ‫یکی توافق خودروســازی و دیگری توافــق توتال‪ .‬اما در‬ ‫همین حال فرانسوی ها نهایت تالش خود را برای براندازی‬ ‫نظام جمهوری اســامی ایران صورت می دهنــد‪ .‬انها از‬ ‫یک سو با ما قرار داد می بندند و از سوی دیگر‪ ،‬از گروهک‬ ‫تروریستی منافقین حمایت کرده و میزبانی نشست انها را بر‬ ‫عهده می گیرند‪ .‬به راستی این بازی دوگانه چه معنایی دارد؟‬ ‫ایا فرانسوی ها می خواهند با ایران همکاری کنند یا دست‬ ‫به براندازی نظام جمهوری اســامی بزنند؟ این قاعده در‬ ‫خصوص ایاالت متحده امریکا و دیگر دشمنان جمهوری‬ ‫اسالمی ایران نیز صادق است‪ .‬اتفاقا برجام الگویی است‬ ‫که نشــان می دهد نمی تــوان به ایاالت متحــده امریکا و‬ ‫کشورهای غربی اعتماد کرد‪ .‬بنابراین‪ ،‬طرح مسائلی مانند‬ ‫برجام ‪ 2‬و برجام منطقه ای چیزی جز بیراهه نیست‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫سیاست‬ ‫طی دو سال اخیر‪ ،‬مباحث متفاوتی در خصوص‬ ‫مســائل جاری در منطقه مورد تاکید و تبیین قرار‬ ‫گرفته اســت‪ .‬در ایــن میان برخــی معتقدند که‬ ‫می تــوان از برجام به عنوان الگویــی برای حل و‬ ‫فصل بحران های جاری در منطقه استفاده کرد‪.‬‬ ‫نظر شما در این خصوص چیست؟‬ ‫جهت پاســخ دهی به این ســوال باید مــروری بر‬ ‫تجربه برجام داشــته باشــیم‪ .‬به طور کلی برداشت دولت‬ ‫یازدهم از اغاز به کار خود این بود که گره مشکالت داخلی‬ ‫تو جو‬ ‫کشور را باید در عرصه بین الملل و خارج از کشور جس ‬ ‫کرد‪ .‬دولت معتقد بود اگر گره های سیاست خارجی باز شود‪،‬‬ ‫مشکالت داخلی کشــور نیز مرتفع خواهد شــد‪ .‬از این رو‬ ‫دستگاه دیپلماسی کشور نهایت وقت و تالش خود را برای‬ ‫بازشدن این گره ها به کار گرفت‪ .‬الگوی بازشدن این گره ها‬ ‫نیز برجام بود‪ .‬تصور دستگاه دیپلماسی این بود که برجام‬ ‫مولد تحوالت زیــادی در حوزه سیاســت خارجی و داخلی‬ ‫کشورمان خواهد بود‪ .‬حتی رئیس جمهور کشورمان تامین‬ ‫اب اشامیدنی ‪ ،‬معضل اشتغال جوانان و حل و فصل مساله‬ ‫محیط زیســت را نیز به برجام ربط می داد‪ .‬در نهایت شاهد‬ ‫بودیم ایران و اعضای ‪ 5+1‬به توافق نهایی در این خصوص‬ ‫دست پیدا کردند‪.‬‬ ‫منتقدین معتقد بودند که اگر توافق هسته ای با رعایت‬ ‫خطوط قرمز و منافع ملی نظام صورت گیرد‪ ،‬توافقی مفید‬ ‫خواهد بود اما در قبال برجــام چنین قاعده ای صادق نبود‪.‬‬ ‫با این حــال حامیان دولت چنیــن نظری نداشــتند و ان را‬ ‫دســتاوردی بزرگ برای حل معضالت کشور می دانستند‪.‬‬ ‫هم اکنــون که حــدود یک ســال و نیــم از اجرایی شــدن‬ ‫برجام می گذرد ‪ ،‬حتی برخی حامیان این ســند معتقدند که‬ ‫تصورشان نســبت به برجام اشــتباه بوده و اهداف تعریف‬ ‫شده در این خصوص محقق نشــده است‪ .‬در برخی موارد‬ ‫انها می گویند که نباید بــه امریکا اعتمــاد می کردیم و در‬ ‫برخی موارد مطرح می کنند که سیستم داخلی هم ظرفیت‬ ‫اســتفاده و بهره برداری از فرصت های برجام را ندارد‪ .‬اما‬ ‫نکته اصلی اینجاســت که همه این موارد قبــل از برجام و‬ ‫در دوران مذاکرات هسته ای محرز و قابل پیش بینی بود‪.‬‬ ‫به عنوان مثال بدعهــدی ایاالت متحده امریــکا در قبال‬ ‫برجام موضوعــی قابل پیش بینی بود‪ .‬ما می دانســتیم که‬ ‫ایاالت متحده امریکا دشمن جمهوری اسالمی ایران بوده‬ ‫و بدعهدی ان در قبال تعهــدات بین المللی نیز موضوعی‬ ‫مسبوق به سابقه است‪.‬‬ ‫در ســال ‪ 2016‬میالدی دونال د ترامپ بــا رویکرد‬ ‫ســلبی خود نســبت بــه برجــام وارد رقابت های‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری امریکا شد و در نهایت‬ ‫دراینانتخاباتتوانستهیالریکلینتونازحزب‬ ‫دموکرات را شکســت دهد‪ .‬رویکــرد دولت جدید‬ ‫امریکادرقبالبرجامراچگونهارزیابیمی کنید؟‬ ‫همان گونه که اشــاره کردم‪ ،‬امــروز حتی برخی‬ ‫حامیان برجام نیــز اعتراف می کنند که توافق هســته ای‬ ‫به جایی نرسیده اســت‪ .‬طرف مقابل یعنی ایاالت متحده‬ ‫امریکا نیز عمال از برجام عبور کرده اســت‪ .‬گویا اساســا‬ ‫برجامی وجود نداشته و اجرا شدن یا نشدن ان نیز اهمیتی‬ ‫برای واشنگتن و کاخ سفید ندارد‪ .‬انها سعی دارند با وضع‬ ‫تحریم های غیر هســته ای به بهانه هایی مانند حمایت از‬ ‫تروریســم‪ ،‬موضوعات حقوق بشری و‪ ،...‬شــرایط را به‬ ‫قبل از برجام بازگردانده و حتی شــرایطی بدتری را در این‬ ‫خصوص در تقابل با جمهوری اسالمی ایران ایجاد کنند‪.‬‬ ‫‪5‬‬ ‫تحوالت منطقه غرب اســیا طی سال های اخیر‬ ‫بسیار پیچیده بوده است‪ .‬این پیچیدگی منجر به بروز‬ ‫اختالفــات و منازعاتی در این منطقه گردیده اســت‪.‬‬ ‫ایاالت متحده امریکا و کشورهای غربی نیز با همراهی‬ ‫رژیم صهیونیســتی در حال تقویت و گسترش دامنه‬ ‫منازعات امنیتی و سیاسی در منطقه هستند‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی نسخه های مختلف و متنوعی برای برخورد‬ ‫با تحوالت منطقه ارائه شده است‪ .‬یکی از این موارد‪،‬‬ ‫تکیه بر برجام منطقه ای است‪ .‬اما ایا برجام منطقه ای‬ ‫می تواند الگوی مناســبی برای حل و فصل معضالت‬ ‫جاری در منطقه باشــد؟ در این خصوص گفت وگویی‬ ‫با سید حسین نقوی حسینی‪ ،‬ســخنگوی کمیسیون‬ ‫امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسالمی‬ ‫صورت داده ایم که از نظرتان می گذرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست‬ ‫پازل امریکایی‬ ‫ایده برد‪-‬برد سرابی بیش نیست‬ ‫مهدی اقراریان‬ ‫‪6‬‬ ‫کارشناس بین الملل‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫چندی پیش حسن روحانی‪ ،‬رئیس جمهور کشورمان‬ ‫در کنفرانس بین المللی مقابله با گرد و غبار در خصوص لزوم‬ ‫قوی تر شدن منطقه صحبت کرد و گفت که قوی ترین کشور‬ ‫در منطقه نباید به عنوان هدف اول دنبال شود ‪ ،‬بلکه منطقه‬ ‫قوی تر باید مدنظر باشــد‪ .‬او در ادامــه اظهاراتش به این‬ ‫موضوع اشاره کرد که یک کشور نباید بخواهد در برابر سایر‬ ‫کشورها قد علم کرده و تفرقه و اختالف را بیشتر کند بلکه ما‬ ‫همه یک خانواده در خاورمیانه هستیم و نمی توانیم از هم‬ ‫فاصله بگیریم‪ .‬بنابراین باید به فکر منطقه قوی تر باشیم‪.‬‬ ‫به نظر من به طور کلی اظهارات و مواضع دولت حسن‬ ‫روحانی در طول چهار سال گذشــته نه تنها باعث افزایش‬ ‫قدرت ملی ایران در منطقه و در عرصه جهانی نشــده است‬ ‫بلکه منجر به کاهش جایگاه و قدرت ایران نیز شده است که‬ ‫برجام نمونه بارزی از این روند نزولی است‪ .‬توافق هسته ای‬ ‫ایران و ‪ 5+1‬نشان داد که ایده مذاکرات برد‪-‬برد در عرصه‬ ‫سیاســت خارجی ایران سرابی بیش نیســت‪ .‬متاسفانه در‬ ‫طول دو سال گذشته شاهد هســتیم که دست های ایران‬ ‫در مقابل غرب بسته شده و برجام تبدیل به زنجیری به دور‬ ‫دستان ایران چه در منطقه و چه در عرصه بین المللی شده‬ ‫اســت‪ .‬بر همین اســاس امروز صنایع اصلی و مهم کشور‬ ‫دچار بحران جدی شده است‪ ،‬امریکایی ها نیز به خصوص‬ ‫پس از بر ســر کار امدن دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا‬ ‫در ژانویه امســال اقداماتی انجــام داده اند کــه به معنای‬ ‫نقض اشــکار برجام اســت‪ .‬به گونه ای که دیگر برجام به‬ ‫یک کاغذ پاره تبدیل شــده اســت‪ .‬در همین راستا توافق‬ ‫اخیر با شرکت نفتی توتال‪ ،‬وابســتگی ما را به خارج بیشتر‬ ‫خواهد کرد که این مســاله مغایر با اصول قوانین اسالمی‬ ‫و ارمان هــای انقالب اســامی اســت‪ .‬اظهــارات اخیر‬ ‫حسن روحانی‪ ،‬رئیس جمهور کشــورمان مبنی بر اینکه ما‬ ‫به دنبال ایران قدرتمند نیستیم بلکه به دنبال منطقه قدرتمند‬ ‫هســتیم‪ ،‬یک سخن تباه شــده است و نشــان می دهد که‬ ‫حسن روحانی‪ ،‬به جای اینکه تالش کند مشکالت موجود‬ ‫در کشــور را حل کند و وعده های انتخاباتی خود را در دور‬ ‫دوم ریاســت جمهوری اش عملی کند‪ ،‬تــاش می کند با‬ ‫مطرح کردن موضوعــات مبهم بحثی را در کشــور ایجاد‬ ‫کند که پوششــی برای عدم موفقیت در حوزه های مختلف‬ ‫کشور باشد‪ .‬به نظر می رســد که راهبرد مبهم گویی؛ یکی‬ ‫از سیاســت های اصلی این دولت است که در ان اهداف‪،‬‬ ‫چشم انداز پیش رو و برنامه اصلی مشخص نیست‪ .‬بر همین‬ ‫اساس می توان دولت دوازدهم را دولت حاشیه نامید ‪.‬‬ ‫درباره منطقه غرب اسیا باید به این نکته اشاره کرد که‬ ‫این منطقه به گونه ای نیســت که متغیرهای ان وابسته به‬ ‫کشورهای منطقه باشد‪ ،‬بلکه قدرت های بزرگ مانند امریکا‬ ‫و بازیگر منطقه ای ان مانند رژیم صهیونیســتی در ساخت‬ ‫فاکتورها و معادالت قدرت تاثیرگذار هستند ‪ .‬در همین راستا‬ ‫ایجاد اتحاد در این منطقه با بازیگرانی که در پازل امریکایی‬ ‫بازی می کنند‪ ،‬معنایی ندارد‪ .‬در همین راســتا اگر مروری‬ ‫بر فرمایشات مقام معظم رهبری درباره سیاست های اخیر‬ ‫مقامات عربستان سعودی داشته باشیم‪ ،‬متوجه می شویم‬ ‫که ریاض و تهران در نقطه ای قــرار گرفته اند که غیر قابل‬ ‫بازگشت اســت ‪ .‬در این نظام منطقه ای تنها مساله ای که‬ ‫می تواند امنیت مردم کشورهای منطقه را تامین کند‪ ،‬این‬ ‫است که ایران سطح قدرت هوشمند خود را افزایش دهد‪.‬‬ ‫این قــدرت هوشــمند دارای فاکتورهــا و عوامل مختلفی‬ ‫اســت‪ .‬یکی از فاکتورهــای ان‪ ،‬ارتقای قدرت ســخت و‬ ‫توافق هسته ای ایران و‪ 5+1‬نشان داد که‬ ‫ایده مذاکرات برد‪-‬برد در عرصه سیاست‬ ‫خارجــی ایــران ســرابی بیش نیســت‪.‬‬ ‫متاسفانه در طول دو سال گذشته شاهد‬ ‫هســتیم که دســت های ایران در مقابل‬ ‫غرببستهشدهوبرجامتبدیلبهزنجیری‬ ‫به دور دستان ایران چه در منطقه و چه در‬ ‫عرصه بین المللی شده است‬ ‫نظامی ایران اســت که در این بــاره ابتکار عمــل در برابر‬ ‫تهدیدات مختلف را در پیش گیرد‪.‬‬ ‫فاکتــور دیگــر‪ ،‬گســترش نفوذ معنــوی ایــران در‬ ‫کشورهای جهان اسالم است‪ ،‬در همین راستا متحدانی در‬ ‫منطقه وجود دارند که باید برای تقویت این اتحاد و متحدین‬ ‫تالش کرد‪ .‬در واقع ایران در منطقه باتوجه به شرایط کنونی‬ ‫از جمله بحران ها و درگیری ها به جای اینکه به یک کشور‬ ‫پدافندی و دفاعی تبدیل شــود‪ ،‬باید یک کشــور پیشتاز و‬ ‫دارای ابتکار عمل در برابر ه رگونه تهدیدی باشد‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر اگر چه جمهوری اسالمی ایران نباید از هیچ گونه تنش‬ ‫استقبال کند‪ ،‬اما نباید در برابر تهدیدات نیز سر خم کند‪ .‬بر‬ ‫همین اساس بیان اظهاراتی اینگونه از سوی رئیس جمهور‬ ‫تو‬ ‫کشورمان فاقد ه رگونه مبنای علمی‪ ،‬نظری و سیاسی اس ‬ ‫سودی به همراه ندارد‪ .‬این اظهارات بیشتر بر اساس الگوی‬ ‫مبهم گویی رئیس جمهور است‪.‬‬ ‫هم چنین این نکته را باید یاداور شد که سیاست خارجه‬ ‫نظام بر عهده مقــام معظم رهبری اســت‪ .‬ورود تک جانبه‬ ‫دولت هــا به ایــن حوزه نــه تنهــا تامین کننــده منافع ملی‬ ‫کشور نیســت بلکه می تواند باعث انشقاق در دستگاه ها و‬ ‫ارگان های مختلف در داخل کشور شو د و اختالف نظرهایی‬ ‫به وجود اید‪ .‬از سوی دیگر این نکته را هم باید خاطر نشان‬ ‫کرد که در حال حاضر تروریســم به طور گسترده در منطقه‬ ‫حضور دارد‪ .‬یکی از اولویت های اول ما مبارزه با تروریسم‪،‬‬ ‫ریشه ها و سرچشمه ان است‪.‬‬ ‫از ســوی دیگــر بایــد بر ایــن نکتــه تاکید کــرد که‬ ‫ف از جملــه ســوریه‪ ،‬یمن‪ ،‬عــراق و‬ ‫بحران هــای مختلــ ‬ ‫افغانســتان در منطقــه ادامــه دارد‪ ،‬در این میــان چندی‬ ‫قبل‪ ،‬کشورهای عربســتان‪ ،‬امارات متحده عربی‪ ،‬مصر و‬ ‫بحرین روابط سیاسی خود را با قطر قطع کرده و این کشور‬ ‫را محاصره دریایی‪ ،‬زمینی و هوایــی کردند‪ .‬در این باره در‬ ‫درجه اول باید گفت که برای بررســی هر بحرانی باید منشا‬ ‫اصلی ان را پیدا کــرد‪ .‬امنیت پایدار در ایــن منطقه زمانی‬ ‫حاصل می شــود که کشــورها و قدرت های فرامنطقه ای‬ ‫از دخالــت در امــور کشــورهای منطقه خــودداری کنند‪.‬‬ ‫منشــا بحران دیپلماتیک قطر نیز بر همین اساس بود که‬ ‫دوحه می خواست سیاست خارجی مســتقلی را در منطقه‬ ‫و در عرصه بین المللی دنبال کند‪ .‬عمال کشــورهایی مانند‬ ‫عربستان ســعودی‪ ،‬مصر‪ ،‬امارات متحده عربی و بحرین‬ ‫سیاست مســتقلی ندارند‪ .‬انها می خواســتند که قطر نیز با‬ ‫پذیرفتن شروط و مطالبات‪ ،‬همسو با سیاست ها و مواضع‬ ‫انها در منطقه رفتار کند‪ .‬یکی از شــروط انهــا قطع روابط‬ ‫با جمهوری اســامی ایران بود‪ .‬در برابر ایــن ناارامی ها و‬ ‫تنش های فزاینده در منطقه‪ ،‬یک جمهوری اسالمی ایران‬ ‫قدرتمند و مستحکم در منطقه نه تنها تامین کننده امنیت و‬ ‫صلح در کشور اســت بلکه می تواند امنیت و صلح را برای‬ ‫منطقه به ارمغان بیــاورد‪ .‬مصداق این مســاله در مبارزه با‬ ‫نیروهای داعش در منطقه مشاهده می شود‪ .‬اکنون گروه‬ ‫تروریســتی داعش یک خطر جدی در منطقه اســت‪ .‬اگر‬ ‫جمهوری اســامی از قدرت الزم برخوردار نبود دیگر تمام‬ ‫عراق و سوریه در همسایگی ما در دست داعش می افتاد و‬ ‫در وضعیت بدتری از موقعیت کنونی شان قرار می گرفتند‪.‬‬ ‫در بحران دیپلماتیک نیز شــرایط به همین شــکل است‪.‬‬ ‫اگــر جمهوری اســامی ایــران به عنوان یــک وزنه قابل‬ ‫اتکا و قدرتمند مورد اطمینان نباشــد‪ ،‬در این صورت قطر‬ ‫مجبور می شود به خواسته های نامشروع و مغایر با قوانین‬ ‫بین المللی عربســتان ســعودی و هم پیمانانش تن دهد‪.‬‬ ‫هم چنین در صورت تضعیف قدرت ایران‪ ،‬امریکا و متحدان‬ ‫منطقه ای اش معمای امنیتی را تشــکیل خواهند داد‪ .‬در‬ ‫حال حاضر بیش از هر چیز انچه برای تقویت قدرت منطقه‬ ‫و رفع بحران های منطقه ای الزم و ضروری است‪ ،‬تعریف‬ ‫یک هویت مشترک منطقه ای است‪.‬‬ ‫درباره قدرتمند شدن‬ ‫منطقه‬ ‫عباس ملکی‬ ‫استاد دانشگاه شریف و معاون پیشین وزارت خارجه‬ ‫‪7‬‬ ‫این روزها در جای جای دنیا سیاســتمدارانی در راس‬ ‫کار قــرار دارند که شــاید خط مشــی و نگاه سیاسی شــان‬ ‫تفاوت زیادی با هم داشته باشد‪ .‬امروز دیگر باراک اوباما‪،‬‬ ‫رئیس جمهور ســابق امریکا که رویکرد تعامل و مذاکره را‬ ‫می پســندید‪ ،‬در قدرت نیســت و دونالد ترامپ با سیاست‬ ‫کاســبکارانه اش روی کار امده اســت‪ .‬در عربســتان نیز‬ ‫محمدبن ســلمان که بسیار ســودای قدرت دارد جانشین‬ ‫ولیعهد محمدبن نایف شده اســت‪ .‬به نظر می رسد اگر بن‬ ‫ســلمان بتواند قدرت فائقه را در ریــاض در اختیار بگیرد‪،‬‬ ‫منطقه نیــز ارام تر خواهد شــد‪ .‬در حال حاضــر در منطقه‬ ‫بحران قطر تقریبا با بن بست مواجه شده‪ ،‬اختالفات ایران‬ ‫و عربستان بیشتر شده و کشورهای خارجی مانند امریکا نیز‬ ‫برانند تا دخالت هایی در امور منطقه خاورمیانه داشته باشند‪.‬‬ ‫در این میان ترامپ با سیاست کاسبکارانه اش به دنبال ان‬ ‫است که از طریق اختالف اندازی بین کشورهای مسلمان‬ ‫یا اتهام زنی به بعضی کشورها سیاست هایش را پیش ببرد‪.‬‬ ‫در این اوضاع پرتنش در منطقه‪ ،‬دولت حسن روحانی‬ ‫صحبت از منطقه قدرتمند کرده اســت و گفته که به جای‬ ‫قوی ترین کشــور منطقه شــدن‪ ،‬باید در پی قوی تر شدن‬ ‫منطقه خود باشیم‪.‬این در حالی است که لزوم داشتن یک‬ ‫منطقه قدرتمند‪ ،‬همکاری های منطقه ای اســت‪ .‬از دیگر‬ ‫سو به نظر اندیشــمندان روابط بین الملل سیاست خارجی‬ ‫ادامه سیاست داخلی هر کشوری است‪ .‬به هر حال تغییرات‬ ‫مهمی که در ســال های اخیر در صحنه سیاســت داخلی‬ ‫ایران انجام شده به نوعی باید در روابط ایران با کشورهای‬ ‫دیگر هم خود را نشان بدهد‪ .‬به لحاظ سنتی ما دارای یک‬ ‫سیاست خارجی مبتنی بر قانون اساسی هستیم که اولویت‬ ‫ان ابتدا کشورهای همسایه‪ ،‬دوم کشورهای اسالمی‪ ،‬سوم‬ ‫کشورهای عضو جنبش غیرمتعهدها و چهارم کشورهایی‬ ‫هستند که بتوانند نیازهای ایران را در بخش های اقتصادی‪،‬‬ ‫سیاسی‪ ،‬اجتماعی و دفاعی برطرف کنند‪.‬‬ ‫همکاری های منطقه ای بخش تحول یافته و تکامل‬ ‫یافتــه مجموعه عملکــرد واحدهای دیگر اســت‪ .‬به نظر‬ ‫می رسد که نگاه داخلی مربوط به این موضوع که ایران یک‬ ‫کشور قوی در منطقه خود باشد‪ ،‬لزوما در تعارض با قوی تر‬ ‫شــدن منطقه نخواهد بود‪ .‬بلکه همان طور که اشــاره شد‬ ‫کشــورهای منطقه ضمن همکاری با یکدیگر یک منطقه‬ ‫باثبات و امن را می سازند و منطقه باثبات و امن در بلندمدت‬ ‫یک منطقه قوی خواهــد بود‪ .‬به نظر من ایــران قوی تر و‬ ‫منطقه قوی تر با یکدیگر در تضاد نیستند‪.‬‬ ‫باید توجه داشــت این تصور که دیپلماسی که یکی‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫سیاست‬ ‫از ابزارهای ان مذاکره اســت فقط مخصوص کشورهای‬ ‫ضعیف و کسانی اســت که دســت پایین تر را دارند کامال‬ ‫اشتباه اســت‪ .‬به نظر من هرچقدر کشــوری دست باالتر‬ ‫داشته باشد نیاز به دیپلماسی‪ ،‬مذاکره و هماهنگی بیشتری‬ ‫با کشــورهای دیگــر دارد‪ .‬بنابراین دیپلماســی و مذاکره‬ ‫نشــان دهنده ضعف یک کشــور نیســت‪ .‬اگر این مساله‬ ‫مطرح شود که چون ایران دست برتر را در منطقه دارد نیاز‬ ‫به کشورهای دیگر ندارد و دلیلی هم برای مذاکره نیست‪،‬‬ ‫اشــتباه اســت‪ .‬ایران باید نگاهی مانند ژاپن داشته باشد؛‬ ‫وقتی از انها راجع به کشورشان سوال می شود‪ ،‬می گویند‬ ‫که ما نیازمند بــه تکنولوژی های جدید هســتیم‪ .‬بنابراین‬ ‫ایران نیز هر شــرایطی در منطقه داشته باشد باز همچنین‬ ‫در خصوص روابط با همســایگان باید توجه داشته باشیم‬ ‫ی دارد که بر اســاس‬ ‫که جغرافیــا درون خود یک جبر حتم ‬ ‫ان‪ ،‬کشــوری مانند ایــران نمی تواند همســایگان خود را‬ ‫تغییر دهد‪ .‬ایران هزاران ســال با همســایگانش زیســته‬ ‫اســت و از این پس نیز باید در کنار انها زندگی کند‪ .‬در این‬ ‫شــرایط بهترین و طبیعی ترین راه ان اســت که با کشــور‬ ‫همسایه به توافق برسیم‪ .‬همانطور که اشاره کردیم یکی از‬ ‫مهم ترین اهداف سیاست خارجی جمهوری اسالمی باید‬ ‫بحث همکاری های منطقه ای باشــد‪ .‬در بحث همکاری‬ ‫منطقه ای نیز یکی از مهمترین اولویت های تهران باید حل‬ ‫و فصل مشکالت با عربستان سعودی باشد‪ .‬باوجودی که‬ ‫تا امروز اختالفات و مشکالت بسیاری میان ایران و برخی‬ ‫کشورهای منطقه از جمله عربستان پیش امده‪ ،‬اما تهران‬ ‫باید از این پس به دنبال تعامل با کشــورها باشد‪ .‬تحوالت‬ ‫منطقه نیز امروز به سود این دکترین جلو رفته است؛ مسائل‬ ‫عراق‪ ،‬شکســت داعش‪ ،‬فتح دوباره موصل و حتی مساله‬ ‫قطر به ایران این امکان را داده که در منطقه برای همکاری‬ ‫بهتر با همسایگانش فعال شــود و در این زمینه ابتکاراتی‬ ‫نیز داشته باشد‪.‬‬ ‫در ایــن میان شــاید این مســاله مطرح شــود که به‬ ‫دلیل حجم اختالفات تهران و ریاض امکان ازســرگیری‬ ‫گفت وگوها و تعامالت دوجانبه دشــوار اســت‪ .‬اما دالیل‬ ‫زیادی برای رابطه ایران و عربستان وجود دارد مانند نفت‪،‬‬ ‫همکاری های منطقه ای‪ ،‬جهان اســام و مسائل دیگر‪.‬‬ ‫یکی از مهم ترین فرصت ها بــرای بهبود روابط نیز فرصت‬ ‫اعزام زائرین به مکه مکرمه است‪ .‬درواقع اقداماتی از نوع‬ ‫تسهیل در امر سفر حاجیان ایرانی در سال جاری از سوی‬ ‫دولت ایــران‪ ،‬می تواند همراه با تعهدات طرف ســعودی‬ ‫در حفظ امنیت ایرانیان‪ ،‬راه را بــرای کاهش تنش بین دو‬ ‫کشور هموار کند‪.‬‬ ‫به نظر من به خاطــر همین یک موضــوع داخلی‬ ‫که مــردم مایل هســتند ایــن وظیفه اســامی را انجام‬ ‫دهند دولت بایــد این را راه بینــدازد‪ .‬بنابراین چرا باید ما‬ ‫همیشــه با عربستان ســعودی در حالت تنش باشیم‪ .‬به‬ ‫نظر می رسد باید مســیرهایی را پیدا کنیم این کار عملی‬ ‫شــود و رابطه ما با عربستان ســعودی اگر هم نمی تواند‬ ‫دوستانه شود حداقل به سطحی برسد که نیازهای مردم‬ ‫را بتوانیم براورده کنیم‪.‬‬ ‫مســاله قطر نیــز بخشــی از تغییر و تحــول و زایش‬ ‫نیروهای جدید در عربســتان ســعودی اســت که به نظر‬ ‫می رســد این موضوع به پایان رسیده اســت‪ .‬اگر موضوع‬ ‫حاکمیت و حکومتداری در عربستان به ثبات رسیده باشد‪،‬‬ ‫هیچ دلیلــی برای ادامه کنــش وجود نــدارد‪ .‬حتی تهران‬ ‫می توانــد با یــک سیاســت همه جانبه‪ ،‬مشــکالتش را با‬ ‫ریاض حل کند‪ .‬اکنون که سلسله مراتب تصمیم گیری در‬ ‫عربستان به یک ثبات رسیده است بهترین زمان است که‬ ‫ایران با انها وارد مذاکره و گفت وگو شود‪ .‬در واقع ما با حفظ‬ ‫استقالل و عزت کشور می توانیم با عربستان سعودی وارد‬ ‫گفت وگو شویم‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست‬ ‫پرهیز از تجربه دوم خرداد‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫برخیاصالح طلباننسبتبهلحنروحانیدر‬ ‫مواجههباحاکمیتهشداردادند‬ ‫اعتراض به شیخ‬ ‫درشرایطیکهحسنروحانیهمچنانباهمانادبیاتزمانانتخاباتسخنانتندرابر‬ ‫زبان می اورد اصالح طلبان به ادامه این روند توسط او هشدار داده اند ‪ .‬اصالح طلبان‬ ‫نمی خواهند به دوران دوم خرداد بازگردند‪ .‬انها نسبت به این رفتار روحانی که ورود‬ ‫به فضای تندروی را دنبال می کند انتقاد دارند‪ .‬بعید اســت انهــا بخواهند در این راه‬ ‫پشتوانه روحانی شوند‪ .‬گویا رئیس جمهور هم این را حس کرده است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪1‬‬ ‫«از دولت منتخب که سرمایه نظام است می خواهیم‬ ‫حرف های گزنده نزند و معتقدم به نفع مصالح ملی نیست‪.‬‬ ‫حرف هایی در ایام تبلیغات زده می شود اما حرف زدن علیه‬ ‫قوای دیگر و شخصیت های نظام به نفع منافع ملی و کشور‬ ‫نیســت‪ ».‬این ســخنان یک چهره اصولگرا نیســت بلکه‬ ‫اظهاراتدبیرکلحزباصالح طلبکارگزاراناستکهمانند‬ ‫برخی چهره های دیگر اصالح طلب به رفتــار این روزهای‬ ‫حسن روحانی معترض هستند‪ .‬یک پدیده جالب که در نیمه‬ ‫دوم دهه نود و در شــرایطی که حســن روحانی تا چند وقت‬ ‫دیگر دولت دوم خود را معرفی خواهــد کرد‪ .‬انچه رخ داده‬ ‫این است‪« :‬اصالح طلبان به روحانی هشدار می دهند چرا‬ ‫کهنمی خواهندبهدورانگذشتهبازگردند‪».‬انهانمی خواهند‬ ‫به روزهای تلخ گذشــته خود بازگردند ان هم در شــرایطی‬ ‫که اکنون خود را در شــرایط تثبیت حضور در قدرت رسمی‬ ‫دیده اند‪ .‬این اتفاق بسیار مهمی است که شاید حتی برای‬ ‫حسن روحانی هم غیر منتظره بوده است‪.‬‬ ‫روحانی جدید‬ ‫تداوم مخالفت خوانی حتی بعد از انتخابات‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫نکتهقابلتوجهاماجاییاستکهحسنروحانیاصرار‬ ‫دارد این رویه را بعد از انتخابات نیز ادامه دهد‪ .‬روحانی از یک‬ ‫سو از لزوم خارج شدن از فضای انتخابات و فراموشی دو سه‬ ‫هفته انتخابات و همچنین از ضرورت انسجام و همکاری با‬ ‫دولت می گوید‪« :‬اکنون دیگر انتخابات به پایان رســیده و‬ ‫رقابت های انتخاباتی که مثل رقابت لیگ های داخلی بود‬ ‫و هر دسته ای طرفدار تیم خودشان بودند‪ ،‬جای خود را به‬ ‫رقابت های جهانی داده و دیگر باید همه طرفدار و پشتیبان‬ ‫تیم ملی باشیم که می خواهد در رقابت های جهانی افتخار‬ ‫بیافریند‪ ».‬اما در عین حال خودش بر برخوردهای تن دو زننده‬ ‫با منتقدان و تفرقه افکنی بین جامعه اصرار دارد‪.‬‬ ‫این رویه اما بــا اعتراض اصالح طلبان مواجه شــده‬ ‫اســت‪ .‬تا جایی که حتــی چهره هایی مانند غالمحســین‬ ‫کرباسچی هم به حسن روحانی هشدار داده و گفته است‪:‬‬ ‫«از دولت منتخــب که ســرمایه نظام اســت می خواهیم‬ ‫حرف های گزنده نزند و معتقدم به نفع مصالح ملی نیست‪.‬‬ ‫حرف هایی در ایــام تبلیغات زده می شــود امــا حرف زدن‬ ‫علیه قوای دیگر و شخصیت های نظام به نفع منافع ملی و‬ ‫کشور نیست‪ ».‬یا در اظهارنظری دیگر محمد کیانوش راد‪،‬‬ ‫عضو شــورای مرکزی اتحاد ملت نیز گفته است‪« :‬پاسخ و‬ ‫رویارویی های درون سیستمی هنگامی باید توسط دولت در‬ ‫ساحت عمومی مطرح شــود که او را در انجام فعالیت های‬ ‫خود یا بخشی از ان متوقف سازند‪ .‬اقای روحانی نباید به هر‬ ‫مخالفتی بالفاصله واکنش نشان دهد‪ .‬حفظ ثبات‪ ،‬ارامش‪،‬‬ ‫عقالنیت و در بازی رقیب گرفتار نشدن ازجمله مواردی است‬ ‫که تمام اصالح طلبان و اعتدال گرایان باید بدان توجه کنند‪.‬‬ ‫ایستادگی بر شعارها و خواسته هایی که مردم خواستند صرفا‬ ‫در فضایی ارام و گفت وگویی قادر به تحقق است و این کار‬ ‫مرحله ای و گام به گام صورت می گیرد‪ .‬دولت ضمن پایداری‬ ‫بر مواضع از وارد شدن به ورطه ای که رقیب تندرو خواستار‬ ‫ان است باید بر حذر باشد‪».‬‬ ‫واقعیت این اســت که اصالح طلبان نمی خواهند به‬ ‫دوران دوم خرداد بازگردند‪ .‬انها نسبت به این رفتار روحانی‬ ‫که ورود به فضای تندروی را دنبال می کند انتقاد دارند‪ .‬بعید‬ ‫اســت انها بخواهند در این راه پشتوانه روحانی شوند‪ .‬گویا‬ ‫رئیس جمهور هم این را حس کرده است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫حســن روحانی در شــرایط خاصــی توانســت پیروز‬ ‫انتخابات ‪ 92‬باشــد‪ .‬او در شــرایطی رئیس جمهور شد که‬ ‫همه برای گذار از دوران محمود احمدی نژاد لحظه شماری‬ ‫می کردند‪ .‬او خــود را در میانه قرار داد تا خواســت اکثریت‬ ‫شود‪ .‬حرف های میانه زد تا از هر دو جناح کسانی باشند که‬ ‫جانب او را بگیرند‪ ،‬اعتبارش را تضمین کنند تا مردم به او رای‬ ‫دهند‪ .‬او چهار سال متفاوت را پشت سر گذاشت‪.‬‬ ‫انتخابات دوم که فرار رســید او بــرای باقی ماندن در‬ ‫پاستورروندیعجیبرادرپیشگرفت‪.‬ابتداارامواردصحنه‬ ‫شد تقریبا اکتی از خود نشان نداد تا رقیب همه حرف هایش‬ ‫را بزند‪ .‬بعد از ان به یکباره انقدر شد که حتی به تعبیر برخی در‬ ‫قامت اپوزیسیون هم در امد‪ .‬اتفاقی که منجر به هم نظری‬ ‫خیلی از افراد در دو جناح برای اعتراض به او شد‪.‬‬ ‫انــان کــه روزی خــود اصلی ترین تئوریســین های‬ ‫رویکردهای رادیکال و تند در قبــال حاکمیت بودند‪ ،‬حال‬ ‫تنــدروی روحانی را به مثابه شکســت او عنــوان می کنند‪.‬‬ ‫به عنوان مثال ســعید حجاریان در یادداشــتی در این باره‬ ‫می نویسد‪« :‬دولت دوازدهم می بایست به درس انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری توجه کند و وارد فضای شــعاری نشــود‬ ‫و هر روز با یــک قوه یا نهاد صاحب قدرت درگیر نشــود‪ .‬در‬ ‫تو شنودهای پس از مناظرات یا سخنرانی ها شنیدیم و‬ ‫گف ‬ ‫خواندیم که مردم می گفتند‪« :‬روحانی از اصالح طلبان هم‬ ‫جلو زده اســت» این در حالی است که اصالح طلبان چنین‬ ‫خواسته ای نداشــته و ندارند و حتی خودشــان هم بعضا از‬ ‫شعارهایشان عدول کرده اند‪.‬‬ ‫هر کــه بخواهد اوضاع را اشــوب ناک کنــد‪ ،‬بازنده‬ ‫اســت‪ .‬مردم بنا به تجربیات شــان نمی خواهند از شرایط‬ ‫نرمال خارج شوند؛ چرا که تحمل شوک ندارند و می دانند‬ ‫کمترین نوســان زندگی شــان را به هم می ریزد‪ .‬اول [در‬ ‫انتخابات اخیر] محمدباقر قالیباف بود؛ چراکه نخســتین‬ ‫فردی بود که در مناظره ها ایجاد اشــوب کرد و بازنده دوم‬ ‫حســن روحانی بود که وارد زمین بازی جناح راســت شد؛‬ ‫به خصوص در چند سخنرانی اش در سفرهای انتخاباتی از‬ ‫جمله استان اذربایجان غربی‪ ».‬عباس عبدی که خودش‬ ‫زمانی تز «عبور از حاکمیــت» را تئوریزه می کرد‪ ،‬از اینکه‬ ‫«تندروی به نفع روحانی نیســت» ســخن گفت و الیاس‬ ‫حضرتی نماینده عضو فراکسیون امید مجلس و از حامیان‬ ‫پ رو پا قرص روحانی در انتقاد به سخنان تند روحانی در نامه‬ ‫سرگشاده ای‪ ،‬نوشت‪« :‬شما در ســخنان اخیرتان «تند»‬ ‫رفتید ان هــم نه تنها در نقــد عملکرد نامزدهــای رقیب و‬ ‫جریان سیاسی حامی انان بلکه در مواردی کلیت عملکرد‬ ‫انقالب اســامی را هم مــورد نقد قرار داده ایــد‪ .‬وقتی از‬ ‫«کســانی که در طول ‪ ٣٨‬ســال فقط اعــدام و زندان بلد‬ ‫بودند» سخن می گویید‪ ،‬عملکرد کل نظام در معرض اتهام‬ ‫قرار می گیرد ولو انکه هدف شما القای چنین امری نبوده‬ ‫باشــد‪ .‬وقتی می فرمایید جریان رقیب شــما «می خواهد‬ ‫ناامنی را به کشور بازگرداند و ارامش منطقه را برهم بزند»‪،‬‬ ‫دشمنان سوءاســتفاده می کنند و ادعاهای ناروای خود را‬ ‫علیه جمهوری اسالمی تکرار خواهند کرد که ایران عامل‬ ‫ناامنی منطقه است‪.‬با شــما موافقم که بسیاری از رقبای‬ ‫شــما طرفدار ممنوعیت و محدودیت هســتند و ازادی را‬ ‫انگونه که در شان این ارمان انقالب است‪ ،‬پاس نمی دارند‬ ‫اما شایسته نیســت که شما انان را کســانی توصیف کنید‬ ‫که «زبان ها را بریدند و دهان ها را دوختند!» شــاید شــما‬ ‫برای استفاده از این تعابیر اســتدالل داشته باشید و بنده‬ ‫هم حکم جزم نمی دهم که منظورتان چه بوده اســت اما‬ ‫حق بدهید کــه بگویم برداشــت عمومی از این ســخنان‬ ‫شما «تندروی» بوده است‪ .‬مناسب است حضرتعالی این‬ ‫مواضع و ســخنان را که در فضای پراحساس و پرالتهاب‬ ‫گردهمایی های انتخاباتی بیان شــده اســت‪ ،‬شفاف تر و‬ ‫درباره ان توضیحاتی روشنگر ارائه کنید‪.‬زبان گالیه و نقد‬ ‫بنده از شما به این دلیل باز اســت که شما را شایسته ترین‬ ‫فرد برای تصدی ریاست جمهوری در این شرایط می دانم‪،‬‬ ‫بنابراین انتظار امثال من از شما بیشتر است‪ .‬شما را کسی‬ ‫می دانیم که در طول سال ها همراهی و اموختن از حضرت‬ ‫ایت الله هاشمی رفسنجانی‪ ،‬اکنون باید ثمر بدهید و کشور‬ ‫را به سوی اداره عقالنی و مدبرانه هدایت کنید‪ .‬به همین‬ ‫دلیل از شما انتظار داریم که سلوک ان «نماد عقالنیت و‬ ‫اعتدال در تاریخ جمهوری اسالمی» را در پیش بگیرید و‬ ‫اجازه ندهید شور انتخاباتی و تالش برای جلب ارای مردم‬ ‫و عصبانیت ناشی از حمالت ناجوانمردانه رقیبان به دولت‪،‬‬ ‫شــما را از جاده اعتدال و عقالنیت خارج کند و تعابیری بر‬ ‫زبان شما جاری شود که شایسته شما نیست‪».‬‬ ‫در این میان برخی از چهره های اصولگرا هم به حسن‬ ‫روحانی در این مورد اعتراض کردند‪ .‬احمد توکلی در مطلبی‬ ‫در این مورد نوشــت‪« :‬ایــن روزها حوادثــی رخ می دهد و‬ ‫مواضعی از مقام دوم رســمی کشور ســر می زند که انسان‬ ‫می ماند به امام و شــهداء چــه بگوید! از روزهای نخســت‬ ‫تبلیغات انتخاباتی به اقای روحانــی برادرانه تذکر دادم که‬ ‫چون شــما نامزدی هســتید که در عین حال رئیس جمهور‬ ‫مستقر اســت‪ ،‬اگر به مصالح ملی مقید باشید‪ ،‬نمی توانید‬ ‫هر حرفی را بزنیــد‪ .‬مقصودم از هر حرفی خطاب به ســایر‬ ‫نامزدها بود‪ .‬متاسفانه وی نه تنها به این تذکر توجهی نکرد‬ ‫که هیچ‪ ،‬حاال می بینیم در هیات یک اپوزیسیون تیغ به روی‬ ‫نظام جمهوری اســامی می کشــد! کاش ما نبودیم و این‬ ‫اســتحاله ها را نمی دیدیم‪ ».‬او به برخی از سخنان روحانی‬ ‫اشارهکردونوشت‪«:‬اینسخنانرارئیس جمهوریباحرارت‬ ‫بیانمی کندکهدرمراسمتحلیفدرمجلسشورایاسالمی‬ ‫در برابر قران مجید ســوگند یاد کرده اســت که «از هرگونه‬ ‫خودکامگی بپرهیزد و از ازادی و حرمت اشخاص و حقوقی‬ ‫که قانون اساسی برای ملت شناخته است‪ ،‬حمایت کند»‪.‬‬ ‫به اقای روحانی باید گفت‪:‬‬ ‫اگر شما راست بگویید‪ ،‬با ان سابقه سطوح باالی‬ ‫امنیتی‪ ،‬در خیر و شر کارکرد نظام در باالترین سطح شریک‬ ‫هستید و نمی توانید مدعی کســی باشید و اگر این سخنان‬ ‫تهمت و توهینی بیش نباشد‪ -‬که چنین است‪ -‬که برای جلب‬ ‫رای مخالفان نظام بر زبان جاری می کنید‪ ،‬وای به حال شما!‬ ‫شما که با این ســخنان بخش عظیمی از مردم را‬ ‫طرفدار نامزدهایی با ان ویژگی ها می شمارید‪ ،‬حرمت مردم‬ ‫را رعایت کرده اید؟ در این صورت جنابعالی ِ‬ ‫رئیس «جمهور»‬ ‫هستید؟ این است پاسداشت جمهوریت و مردمساالری؟‬ ‫اگر امام بود یا مدارا و حلم رهبری نبود‪ ،‬شما جرات‬ ‫تیغ کشیدن روی نظام را داشتید؟‬ ‫اقای روحانی‪ ،‬شــما و مشــاوران شــما که چنین‬ ‫جمالتی را در ذهن و زبان شــما قرار داده انــد‪ ،‬به این امید‬ ‫واهی که صدارتتان تداوم یابد باید بدانید که‪:‬‬ ‫ضرر این سخنان‪ ،‬برای عاقبت شما به مراتب بیشتر از‬ ‫نفع کوتاه مدت احتمالی ان برای جنابعالی خواهد بود و شما‬ ‫را در اغاز مســیری قرار خواهد داد که برخی از پیشینیان با‬ ‫همین تصور در ان قدم گذاشته اند‪ ،‬مسیری که بیش از انکه‬ ‫خوشنامی و عاقبت بخیری برایشان داشته باشد بدعاقبتی‬ ‫و بدنامی را برایشــان رقم زد‪ .‬یکی از شــرایط تدبیر و رفتار‬ ‫عقالیی‪ ،‬محاسبه منطقی هزینه و فایده است‪ .‬در هزینه و‬ ‫فایده این سخنان و اقدامات بیندیشــید‪ .‬به دلیل مناصب‬ ‫متعدد شما از اول انقالب تاکنون‪ ،‬هرگونه اظهارنظر خالف‬ ‫واقع شما در مورد سیاســت های دفاعی و قضایی کشور در‬ ‫گذشــته در مبارزه با داعش های داخلی‪ ،‬منافقین کوردلی‬ ‫که ســال ها پیش از انکه داعش به اتش زدن و مثله کردن‬ ‫روی بیاورد‪ ،‬در این راه پیش قدم شــدند و پوست سر مردم‬ ‫کوچه و بازار را در حالی که زنده بودند‪ ،‬می کندند؛ و هرگونه‬ ‫اظهارنظر خالف واقع شــما در امور بین المللی‪ ،‬که منافع‬ ‫نظامیوتجاریخودرادراتش افروزیوبمبارانملل بی دفاع‬ ‫و کم دفاع به بهانه های مجعول دنبــال می کنند‪ ،‬می تواند‬ ‫به عنوان گواهی نظام علیه خودش توســط معاندان ایران‬ ‫استفاده شــود و زمینه ســاز محدودیت ها و اقدامات جدید‬ ‫علیه این نظام و مردم مظلوم شــود؛ چرا که این سخنان را‬ ‫رئیس جمهور مستقر ابراز می کند!!»‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست‬ ‫روحانیبه دنباللیدریاصالح طلباناست‬ ‫گفت وگو با محمدصالح جوکار‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫علی گنجی‬ ‫خبرنگار‬ ‫روشــی کــه اقــای روحانــی بعــد از انتخابــات‬ ‫ریاســت جمهوری دنبال می کند‪ ،‬این اســت که‬ ‫ دوقطبی های کالمی خود را همچنان ادامه دهد‪،‬‬ ‫چــرا او نمی خواهد از فضــای انتخابــات خارج‬ ‫شــود و لحن و ادبیاتی که بــه کار می گیرد حتی‬ ‫از زمــان تبلیغــات انتخابات ریاســت جمهوری‬ ‫نیز کنایه امیز تر اســت؟ برخــی می گویند اقای‬ ‫روحانــی می خواهد بــه خاطر مشــکالتی که در‬ ‫دولت اینده بــا انها مواجه اســت‪ ،‬فضا را عوض‬ ‫می کنــد‪ ،‬درحالی که بگوید چنین مشــکالتی در‬ ‫اولویت نیست‪ ،‬بلکه اولویت مسائلی دیگر است‬ ‫که او مطرح می کند‪ ،‬گروهــی هم معتقدند اقای‬ ‫روحانی می خواهد جواب منتقدان خود را بدهد‪،‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫این قابــل قبول نیســت که رئیس جمهور کشــور‬ ‫بعــد از انتخابات بخواهد انتقــام بگیرد‪ .‬باتوجــه به اینکه‬ ‫خود او بارها اعالم کرد می خواهــد بعد از انتخابات از همه‬ ‫ظرفیت های کشور برای حل مشــکالت و پیشرفت کارها‬ ‫کمک بگیرد‪ ،‬جای ســوال دارد که چرا چنیــن ادبیاتی را‬ ‫امروز دنبال می کند ؟ ادبیاتی که در شان یک مسئول نظام‬ ‫نیست‪ .‬امروز ما با یک اشفته گویی و ابهام گویی در عرصه‬ ‫سیاست های داخلی و سیاست های منطقه ای و بین المللی‬ ‫‪2‬‬ ‫محمدصالح جوکار‪ ،‬عضو شــورای مرکزی جبهه‬ ‫مردمــی نیروهای انقــاب اســامی معتقد اســت‪:‬‬ ‫«روحانی تحت فرمان اصالح طلبان نیســت و مشی‬ ‫خود را دارد‪ .‬هدفش هم کســب جایگاه پــدر معنوی‬ ‫جریان اصالحات است‪ ».‬این فعال سیاسی اصولگرا‬ ‫می گویــد‪« :‬اصالح طلبــان می دانند اگــر بخواهند با‬ ‫حرکت های تندروانه جلوی نظام بایســتند‪ ،‬مردم انها‬ ‫را پس خواهند زد و با این برخوردها و اشــفته بازی ها‬ ‫برخورد می کنند‪ ،‬از این جهت توصیه و تذکر به روحانی‬ ‫می دهند تا لحنش نرم تر شود‪».‬‬ ‫شاهد هســتیم‪ .‬در واقع عدم رعایت یک قاعده کلی را در‬ ‫صحبت ها مشــاهده می کنیــم‪ ،‬یک رو ز از ســپاه حمایت‬ ‫ق تریبون هایی که در اختیار دارند‬ ‫می شود‪ ،‬یک روز از طری ‬ ‫همزمان با تحریم هایی که امریکایی ها علیه سپاه اعمال‬ ‫می کنند‪ ،‬صحبت هایی علیه سپاه طرح می کنند‪ .‬واقعا این‬ ‫رفتارها جای سوال دارد و این نگرانی را به وجود می اورد که‬ ‫روند کشــور به چه صورت خواهد بود‪ .‬معتقدم طبق قانون‬ ‫اساســی در فضای کنونی کشــور و منطقه باید در راستای‬ ‫تقویت نهادهای رســمی نظام گام برداریم‪ .‬رئیس جمهور‬ ‫به اصل ‪ 121‬قانون اساسی سوگند یاد می کند بنابراین باید‬ ‫حرمت دیگران را نگه دارد ولی ما رعایت این چارچوب ها را‬ ‫نمی بینیم‪ .‬اگر کشور به این صورت جلو برود ‪ ،‬واقعا در اینده‬ ‫دچار مشکل خواهیم شد‪ .‬بنابراین در این بخش باید قطعا‬ ‫اقایان یک تجدیدنظر کنند و رعایت چارچوب ها را مدنظر‬ ‫داشته باشــند چون اشفته گویی ها و پریشــان گویی ها در‬ ‫مسائل امنیتی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اقتصادی و اجتماعی‬ ‫می تواند مشکالت جدی برای کشور ایجاد کند‪.‬‬ ‫اخیرا شــاهد بودیم اقای عطریانفر و کرباسچی‬ ‫بــه رئیس جمهــور توصیه کردنــد از ایــن فضا‬ ‫فاصلــه بگیــرد و وارد تقابــل کالمــی یــا چنین‬ ‫حاشیه ســازی هایی نشــود‪ ،‬به نظر شــما چطور‬ ‫اصالح طلبان وارد صحنه شدند و چنین تذکراتی‬ ‫را به اقای روحانی می دهند؟‬ ‫این نکتــه مثبتی اســت کــه دوســتان در جبهه‬ ‫حمایتی رئیس جمهــور تذکر الزم را بــه او بدهند تا احتیاج‬ ‫بــه دســتگاه های قانونی نباشــد؛ اینکــه امروز بــه جای‬ ‫ی یا قول و قرارهای‬ ‫پاسخگو بودن نسبت به مطالبات مردم ‬ ‫انتخاباتی‪ ،‬بیشتر مسائل حاشــیه ای بیان شود‪ ،‬واقعا چه‬ ‫مناسبتی دارد؟ اگر زبانی است باید در جهت پاسخ به مردم‬ ‫درباره وعده های انتخاباتی طرح دیدگاه کند یا در راستای‬ ‫تحقق وعده ها قدم بردارند اما اینکــه دیگران را بخواهند‬ ‫با تهمت زدن تخطئه کنند تا به یک ســری اهداف دســت‬ ‫یابند کار درستی نیست‪ .‬قطعا جریان غربی در داخل کشور‬ ‫ما نمی توانــد نفوذ کند‪ .‬مــردم ایران متدین‪ ،‬مســلمان و‬ ‫خیلی صبور هســتند‪ .‬این طور تصور نشــود که اگر مردم‬ ‫در یک مقطعی رای می دهند بر رای خودشــان تا ابد باقی‬ ‫می مانند‪ ،‬این طور نیست‪ .‬وقتی شرایط به گونه ای باشد که‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫این نکته مثبتی است که دوستان در جبهه حمایتی‬ ‫رئیس جمهور تذکر الزم را به او بدهند تا احتیاج به‬ ‫دستگاه های قانونی نباشد؛ اینکه امروز به جای‬ ‫ی یا قول و‬ ‫پاسخگو بودن نسبت به مطالبات مردم ‬ ‫قرارهای انتخاباتی‪ ،‬بیشتر مسائل حاشیه ای بیان‬ ‫شود‪ ،‬واقعا چه مناسبتی دارد؟‬ ‫سیاست‬ ‫منافع ملی به خطر بیفتد قطعا خود مردم به میدان می ایند‬ ‫و پاســخ می دهند‪ .‬مردم صبــوری دارند‪ ،‬صبــر و حوصله‬ ‫می کنند اما در وقت خودش پاسخ می دهند‪ .‬بنابراین دقیقا‬ ‫این حرکت هایــی که امروز داریــم در جامعه می بینیم یک‬ ‫همراســتایی با جریان اســتکباری پیدا کرده است‪ .‬امروز‬ ‫شاهد هستیم جریان اســتکبار تهدیدهایی انجام می دهد‬ ‫و به روشنی و اشکار می گوید نظام جمهوری اسالمی باید‬ ‫تغییر کند‪ ،‬حال انکه هیــچ وقت تا االن بــه این صراحت‬ ‫امریکایی ها چنیــن مواضعی را بیــان نمی کردند حاال چه‬ ‫دلیلی باعث شــده که این قدر امریکایی ها رک گو شدند و‬ ‫راحت در بیانات خود اهداف شــان را می گویند ‪ .‬به نظرم از‬ ‫پیام های داخلی کشور نشات می گیرد؛ یعنی امریکایی ها‬ ‫احساس می کنند می توانند از یک روزنه ای ورود پیدا کنند‪.‬‬ ‫موضع امریکایی هــا قبل از فتنه ســال ‪ 88‬از روی ضعف و‬ ‫انفعالی بــود‪ ،‬نامه نگاری کردند و گفتند ایــران را به عنوان‬ ‫قدرت منطقه می شناســند ولی وقتی فتنــه ‪ 88‬اتفاق افتاد‬ ‫یک روزنه امید باز شــد و انهــا از فتنــه ‪ 88‬حمایت کردند‪.‬‬ ‫االن هم شرایط همین طور است‪ ،‬یک بوی کبابی به دماغ‬ ‫امریکایی ها خورده است و این نشــات گرفته از پیام های‬ ‫داخلی است که متاسفانه دارد به امریکایی ها داده می شود‪.‬‬ ‫این پیام ها باید قطع شود‪.‬‬ ‫ یعنی اقای روحانی تبعات و هزینه این ادبیاتی را‬ ‫که به کار می برد و پیام هایی که لحن ادبیاتش به‬ ‫خارج می دهد به طوری که استکبار تصور می کند‬ ‫حاکمیت دوگانه در ایران حاکم است‪ ،‬نمی داند؟‬ ‫مقام معظم رهبری فرمودند‪« :‬یک هزینه‪ ،‬چالش‬ ‫و یک هزینه‪ ،‬ســازش دارد اما هزینه سازش کمتر از هزینه‬ ‫چالش نیست‪ ،‬بلکه بیشتر هم است و هویت ما را می گیرد‪».‬‬ ‫عــده ای در داخل کشــور چنین تفکــری را دارنــد که باید‬ ‫هزینه های سازش را پرداخت کنند‪ ،‬بر همین اساس تخطئه‬ ‫می کننــد و تهمت می زننــد ‪ .‬برخی شــبکه های اجتماعی‬ ‫و فضای مجــازی دارند خط خودشــان را از بیرون کشــور‬ ‫می گیرند‪ .‬این اقدامــات هزینه مــردم را در اینده افزایش‬ ‫می دهد‪ .‬این شــبکه ها از طریق دروغ هایــی که به جامعه‬ ‫تزریق می کنند وحــدت جامعه را به هــم می زنند و در حال‬ ‫دامن زدن به جریان دوقطبی هستند‪ .‬این به صالح کشور‬ ‫و مسئوالن و ملت نیســت‪ .‬معتقدم خون ‪ 220‬هزار شهید‬ ‫پشتوانه نظام اســت‪ ،‬این طور نیست که بعضی حس کنند‬ ‫در شرایط کنونی می توانند دگرگونی ایجاد کنند‪ .‬انها دارند‬ ‫به خودشــان زحمت می دهند اما این هزینه برای ملت در‬ ‫پی دارد‪ .‬نباید این هزینه برای ملت ایجاد شود باید به خود‬ ‫بیایند‪ ،‬وگرنه مشــکالت و هزینه هایی بعدا برای خودشان‬ ‫ایجاد خواهد شد‪.‬‬ ‫اصالح طلبانی که هشدار و تذکر به رئیس جمهور‬ ‫می دهند دو تحلیل درباره انها مطرح می شــود‪،‬‬ ‫یکی انکه می خواهند بدنه اجتماعی ‪ 24‬میلیون‬ ‫رایی که در انتخابات به حمایــت از اقای روحانی‬ ‫پرداخت حفظ شــود‪ ،‬یعنی می کوشــند فضای‬ ‫کشــور را ارام نگــه دارند چون سرنوشــت اقای‬ ‫احمدی نــژاد و کســانی را که بــه تقابل بــا نظام‬ ‫پرداختند دیدنــد‪ ،‬پس به اقای روحانی هشــدار‬ ‫و تذکــر می دهنــد‪ .‬دیــدگاه دیگر‪ ،‬ایــن رویکرد‬ ‫اصالح طلبان را برامده از منفعت طلبی می داند و‬ ‫می گوید اصالح طلبان بعد از سال ها توانستند با‬ ‫تابلوی خود یک رکن حاکمیتی را به دســت اورند‬ ‫و بر کرسی های شورای شهر تهران تکیه بزنند‪،‬‬ ‫حاال نمی خواهند بــا تنش افرینی هایی که اقای‬ ‫روحانی در عرصه سیاسی کشــور ایجاد می کند‬ ‫در اداره شهر به چالش بخورند و بعد از چهار سال‬ ‫همین جایگاه را هم از دست بدهند‪ ،‬به نظر شما‬ ‫کدام دیدگاه قرین به واقع است؟‬ ‫مجموعــه ای از دیدگاه هــا مطــرح اســت‪ .‬البته‬ ‫اعتقاد دارم که ‪24‬میلیون رای اقای روحانی در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری متعلق به جریان اصالحات نیست‪ .‬خیلی‬ ‫از عوامل وجود داشت که منجر به‪ 24‬رای شد‪ .‬بخشی از ان‬ ‫ارا اورده اصالح طلبان بود بخش های دیگر متاثر از عوامل‬ ‫مختلف مثــل عوامل اجتماعــی و ادبیات اقــای روحانی‬ ‫حاصل شد‪ .‬بنابراین ان ‪ 24‬رای جبهه ای و جریانی نیست‪.‬‬ ‫انچه مسلم است اصالح طلبان در شورای اول شهر به خاطر‬ ‫تندروی و زیاده روی هایی که داشتند گرفتار شدند و نهایتا‬ ‫منجر به انحالل شورا شد‪ .‬قطعا زیاده روی هیچ جا جواب‬ ‫نمی دهد‪ .‬اصالح طلبان هم خوب به این حقیقت رسیدند‪.‬‬ ‫بعد از فتنه ‪ 88‬لحن اصالح طلبان خیلی نرم شد‪ ،‬حتی وقتی‬ ‫یکی از نمایندگان اصالح طلــب مجلس صحبت های تند‬ ‫و ساختارشــکنانه مطرح کرد‪ ،‬مورد حمله قرار گرفت چون‬ ‫یکی از راهبردهای اصالح طلبان این اســت که در فضای‬ ‫ارامش به اهداف شــان برســند و وقتی به اهداف رسیدند‬ ‫چهره واقعی خودشان را نشــان دهند‪ .‬بنابراین می کوشند‬ ‫بگویند ارامش اســت ‪ ،‬گرچه جایی هم اتش زیر خاکستر‬ ‫باشد‪ .‬اصالح طلبان می خواهند بگویند هیچ مشکلی وجود‬ ‫ندارد‪ ،‬بنابراین لحن شان را پایین می اورند و نرم تر صحبت‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫یعنی معتقدید که این توصیه ها و هشدارهایی که‬ ‫به اقای روحانی برای اصالح مشــی دادند‪ ،‬برای‬ ‫ان اســت که همچنان فضای سیاســی کشور را‬ ‫ارام نگه دارند؟‬ ‫این یک راهکاری است که اصالح طلبان پیش رو‬ ‫گرفتند‪ .‬اصالح طلبــان بعد از انتخابات ســال ‪ 88‬رویکرد‬ ‫دیگری را دنبال کردند‪ .‬مشــاهده کردیــم بدنه اصالحات‬ ‫انتخابــات را تحریــم می کردنــد اما ســران اصالحات در‬ ‫یک جایی مخفیانه رای می دادند چون می خواستند خود را‬ ‫در درون نظام نگه دارند‪ .‬قطعا اصالح طلبان اگر بخواهند‬ ‫با حرکت های تندروانه جلوی نظام بایســتند مــردم انها را‬ ‫پس خواهند زد و با این برخوردها و اشــفته بازی ها برخورد‬ ‫می کنند‪ .‬این شگردی است که تقریبا منافع خودشان را از‬ ‫این طریق دنبال می کنند‪ .‬البته معتقدم اقای روحانی تحت‬ ‫فرمان اصالح طلبان نیست و مشی خود را دارد‪ .‬اگر هم در‬ ‫حوزه اداره کشور در اینده گزینه ای از اصالح طلبان را بیاورد‬ ‫معنایش این نیست که می خواهد مشــی اصالح طلبان را‬ ‫دنبال کند‪ ،‬بلکه روش های خاص خود را دارد‪.‬‬ ‫اگــر اقــای روحانی تحــت تاثیــر اصالح طلبان‬ ‫نیســت پس چه هدفــی را دنبال می کنــد؟ دوره‬ ‫ریاســت جمهوری او نهایتــا چهــار ســال دیگر‬ ‫به پایــان می رســد و عواقب روســای جمهوری‬ ‫که مثــل اقای احمدی نــژاد از هــر فرصتی برای‬ ‫دوقطبی سازی اســتفاده کردند روشن است‪ ،‬ایا‬ ‫نمی خواهد از گذشتگان عبرت بگیرد؟‬ ‫روسای جمهور گذشته یک پایگاه اجتماعی برای‬ ‫خودشــان لحاظ کردند‪ ،‬امروز ما در بعضی از حوزه ها خالء‬ ‫حضور بعضی افــراد را داریم‪ .‬امروز کارگزاران و بخشــی از‬ ‫اصالح طلبان فاقد لیدر هســتند‪ ،‬به نظرم می اید بعضی از‬ ‫موضع گیری های اقای روحانی بیشــتر به خاطر ان اســت‬ ‫که ان خالء را پرکند و خود را جای پــدر معنوی انها جا بزند‬ ‫تا با این اتفاق جایگاهی را برای خود در جامعه ترسیم کند‪.‬‬ ‫غالب این مشکالتی که امروز درباره روسای جمهور گذشته‬ ‫داریم این است که انها در دوره اول کاری شان براساس نگاه‬ ‫سیاسی خود مقداری جلو امدند اما در دوره دوم می خواستند‬ ‫جایگاه شــان را در الیه های مختلف جامعه حفظ کنند‪ ،‬بر‬ ‫همین اساس به یک سری مخالفت ها می پرداختند‪ .‬ما در‬ ‫دولت قبل هم این واکنش ها را شــاهد بودیم‪ ،‬امروز هم به‬ ‫نوع دیگری‪ .‬امروز به طور ملموس جریان مخالفت کردن با‬ ‫نهادهای حاکمیتی در داخل کشور به چشم می خورد‪ ،‬این‬ ‫جریان بیشتر دلخوشی و همنوایی با کشورهای غربی دارند‪.‬‬ ‫حال انکه در ازای این خوشــبینی چیزی به دست نیاوردند‪.‬‬ ‫اقای روحانی در دوره دوازدهم باید یک دستاورد محکمی‬ ‫ در حوزه اقتصادی داشــته باشــد که چنیــن چیزی تحقق‬ ‫پیدا نمی کند و چون این حقیقت را می داند بنابراین بیشــتر‬ ‫بحث های حاشیه ای مطرح می کند تا سر مردم را گرم کند‪.‬‬ ‫در واقع شما معتقدید وقتی اقای هاشمی مرحوم‬ ‫شــدند و تحرک سیاســی اقای خاتمــی هم منع‬ ‫قانونی دارد‪ ،‬اقــای روحانی دنبال این اســت که‬ ‫لیدری جریان اعتــدال و اصالحات را به دســت‬ ‫بگیرد؟‬ ‫بخشــی از بدنه اصالحات چنین احساس خال ئی‬ ‫دارد‪ .‬همان طور که بعضــی اصالح طلبان با اقای خاتمی‬ ‫مخالفت می کنند‪ ،‬مثال می گویند چرا یک شخص باید برای‬ ‫همه جریان اصالحات تصمیم بگیرد‪ ،‬این نشان می دهد که‬ ‫انها ناراضی هستند و مشکالتی دارند‪ .‬کارگزاران و بخشی از‬ ‫توده مردم نیز بیشتر دنبال این هستند که یک لیدری داشته‬ ‫باشند‪ ،‬بنابراین برخی اشخاص مایلند این جایگاه لیدری را‬ ‫در تصرف خودشان دربیاورند‪.‬‬ ‫‪37‬‬ ‫سیاست‬ ‫نباید برای روحانی «حاشیه امن» ساخت‬ ‫گفت وگو با مهدی فضائلی‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری گرچه به پایان رسید‬ ‫و نتیجه هم انی بود کــه اقای روحانی و جریانات‬ ‫حامی او می خواستند اما برخالف انتظارات شاهد‬ ‫بودیم کــه رئیس جمهور همچنان بــا زبان کنایه‬ ‫منتقدان خود را خطاب قرار می دهد‪ ،‬ایا این رفتار‬ ‫به صالح منافع ملی است؟‬ ‫انتخاباتــی با شــکوه و رقابتــی برگــزار شــد و‬ ‫رئیس جمهور مستقر بار دیگر مورد اعتماد اکثریت جامعه‬ ‫قرار گرفت‪ .‬دولت دوازدهم در شــرایط ویژه و حساســی با‬ ‫ریاست روحانی قرار است ســهم مهم خود را در پیشرفت و‬ ‫اعتالی کشور ایفا کند‪ .‬وضعیت اقتصادی نگران کننده‪،‬‬ ‫مطالبات بحق و انباشته شــده مردم‪ ،‬شــرایط حســاس و‬ ‫پیچیده منطقه‪ ،‬تهدیدات امنیتی و غیر امنیتی نشانه رفته به‬ ‫سمت ایران و خصومت های روزافزون امریکا نسبت به ملت‬ ‫م را‬ ‫و نظام‪ ،‬شمایی از خطیر بودن اوضاع و اولویت های مه ‬ ‫به همه یاداوری می کند‪ .‬البته از ســوی دیگر فرصت های‬ ‫فراوان مانند منابــع عظیــم و بی نظیر یا کم نظیــر‪ ،‬مردم‬ ‫هوشــیار‪ ،‬عالقه مند و با انگیزه برای پیشــرفت و حاضر و‬ ‫‪3‬‬ ‫مهدی فضائلی معتقد است‪« :‬رفتارها و مواضع‬ ‫متناقض روحانی در کنار نیش ها و کنایه های ازاردهنده‬ ‫او‪ ،‬نه تنها امکان خوش بینی را به منتقدان نمی دهد‪،‬‬ ‫بلکه موجب شده حتی برخی نزدیکان و حامیان خود او‬ ‫نیز به وی هشدار و تذکر بدهند‪ ».‬این تحلیلگر مسائل‬ ‫سیاسی تاکید می کند‪« :‬جا دارد اقای روحانی نصیحت‬ ‫مشفقانه و خیرخواهانه دوستان و حامیان موثر خود را‬ ‫بشنود و مسیر ناهموار به ناکجا اباد را به سمت خدمت‬ ‫واقعی به مردم تغییر دهد و دست از اشتباه محاسباتی‬ ‫بردارد و از گذشتگان عبرت بگیرد‪».‬‬ ‫اماده در میدان‪ ،‬نیروی انســانی تحصیلکــرده‪ ،‬تجربیات‬ ‫بس گرانقدر‪ ،‬نفوذ و اقتدار بی سابقه در منطقه‪ ،‬امنیت باال‬ ‫و از همه مهمتر امداد و نصرت الهی شامل حال این کشور‪،‬‬ ‫همگی اینده ای روشن و پر از موفقیت را نوید می دهد‪ .‬هنر‬ ‫بزرگ مسئوالن عالی کشــور و به خصوص رئیس جمهور‪،‬‬ ‫شــناخت و بهره برداری از ایــن فرصت ها بــرای مقابله با‬ ‫تهدیدات و تصمیم گیری های سنجیده برای سر و سامان‬ ‫دادن به نابسامانی های اقتصادی و اجتماعی است‪.‬‬ ‫به نظر شــما اگر رئیس جمهور چنین مشی را پی‬ ‫نگیرد‪ ،‬چه زیان هایی متوجه کشور می شود؟‬ ‫اگر رئیس دســتگاه اجرایی کشور به جای کاستن‬ ‫از حاشیه ها و تمرکز بر متن و به جای توجه به اولویت های‬ ‫اصلی به اولویت های دست چندم و گاه امور مضر‪ ،‬خود و‬ ‫کشور را مشغول کند معلوم اســت که چه درو خواهد کرد‪.‬‬ ‫اقای روحانی عالوه بر رفتار و مواضع سوال برانگیز و بعضا‬ ‫ساختارشــکنانه ای کــه در دوران رقابت هــای انتخاباتی‬ ‫اتخاذ کرد‪ ،‬پس از پیروزی نیز گاه و بیگاه همان رفتارها را‬ ‫ادامه داده است‪ .‬رفتارهایی که به صراحت از سوی عناصر‬ ‫افراطی‪ ،‬تند و ساختار شــکن داخل کشــور و همچنین از‬ ‫سوی چهره های فراری از مردم و پناه برده به بیگانگان مورد‬ ‫استقبال قرار گرفته است‪ .‬این در حالی است که ایشان به‬ ‫دفعات رقابت ها را پایان یافتــه خوانده و همه را به همدلی‬ ‫فرا می خواند و ظاهرا دســت دوســتی به ســمت منتقدین‬ ‫دراز کرد‪ .‬اقای روحانی از یک سو در هر سخنرانی بارها از‬ ‫مقام معظم رهبری و تبعیت از ایشــان یاد می کند و از سوی‬ ‫دیگر هر ا ز گاه مطالبی مطرح می کند که درست یا غلط از ان‬ ‫برداشت زاویه با رهبری می شود‪ .‬اقای روحانی از یک سو‪،‬‬ ‫گاهی نقش اپوزیسیون را بازی می کند و از سوی دیگر در‬ ‫مجالس خصوصی خود را همان روحانی ‪ ۵۷‬معرفی می کند‬ ‫و اماده خادمی بزرگان‪ .‬این رفتارها و مواضع متناقض اقای‬ ‫روحانی در کنار نیش هــا و کنایه های ازاردهنده ایشــان‪،‬‬ ‫نه تنها امکان خوش بینــی را به منتقــدان نمی دهد‪ ،‬بلکه‬ ‫موجب شده حتی برخی نزدیکان و حامیان خود او نیز به وی‬ ‫هشدار و تذکر بدهند‪.‬‬ ‫همان طور که گفتید درباره ایــن رفتارهای اقای‬ ‫روحانــی حتــی اصالح طلبانــی همچــون اقای‬ ‫کرباســچی‪ ،‬دبیرکل حزب کارگزاران ســازندگی‬ ‫نیز تذکر دادند‪ ،‬انها معتقدنــد دوره انتخابات به‬ ‫پایان رســید و اقای روحانی باید از ان فضا خارج‬ ‫شود‪ ،‬به نظر شما چرا اصالح طلبان در این حوزه‬ ‫به نقد رئیس جمهور پرداختند؟‬ ‫طی دو سه هفته اخیر‪ ،‬هم برخی اعضای کابینه‪،‬‬ ‫هم برخــی چهره های معقــول اصالح طلــب و هم برخی‬ ‫حامیان سرشناس اقای روحانی به اشکال مختلف از کتبی‬ ‫گرفته تا شفاهی و به صورت مستقیم یا دادن پیغام‪ ،‬خطاها‪،‬‬ ‫بداخالقی ها و کج تابی های او را به وی متذکر شــده و او را‬ ‫انذار داده اند چون معتقدند ادامه ایــن روند نتایج خوبی را‬ ‫برای او و کشور به دنبال نخواهد داشت‪ .‬ناصحانه به اقای‬ ‫روحانی توصیه می کنیم‪ ،‬اگر بــه هر دلیل‪ ،‬نقد منتقدان را‬ ‫برنمی تابد و به جای برفراز کردن پرچم کار و اقدام و عمل‬ ‫برای حل مشــکالت و پاســخ به مطالبات اصلی و واقعی‬ ‫اکثریت مردم‪ ،‬حاشیه پردازی و حرف و کنایه و نیش زبان را‬ ‫اختیار کرده است‪ ،‬جا دارد نصیحت مشفقانه و خیرخواهانه‬ ‫دوســتان و حامیان موثر خود را بشنود و مســیر ناهموار به‬ ‫ناکجا اباد را به ســمت خدمت واقعی به مردم تغییر دهد و‬ ‫دست از اشــتباه محاســباتی بردارد و از گذشتگان عبرت‬ ‫بگیرد‪.‬‬ ‫در مقابــل حاشیه ســازی های رئیس جمهــور‬ ‫مشاهده می کنیم برخی برای انکه رفتارهای اقای‬ ‫روحانی را توجیه کنند فرار به جلو انجام می دهند و‬ ‫توپ را به زمین منتقدان می اندازند‪ ،‬منتقدان در‬ ‫این فضا رسالتی برعهد دارند؟‬ ‫نیروهای واقعا حزب اللهی و انقالبی باید هوشیار‬ ‫باشــند تا میدان بازی از کار و تالش بــرای تحقق اقتصاد‬ ‫مقاومتی به ویژه تولید و اشتغال‪ ،‬به حاشیه های فرصت سوز‬ ‫و خسارت بار کشانده نشود و بهانه به دست بهانه جویان داده‬ ‫نشــود و انان را در موضع مظلومیت قــرار ندهد‪ .‬نیروهای‬ ‫انقالبی با عقالنیت و رعایت قانون و اخالق و تفکیک نوع‬ ‫مواجهه با نیروهای درون نظام از دشــمنان‪ ،‬اجازه ندهند‬ ‫حاشیه ها‪ ،‬برای ناکارامدی ها «حاشیه امن» بسازد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫شورش‬ ‫در حالی کــه اصالح طلبان همچنان مشــغول شــادمانی پیــروزی در‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری بودند و با اتفاقات مهمــی در جناح خود مواجه‬ ‫شــده اند ‪ .‬انها اکنون با اعتراضات گســترده برخی طیف ها و شخصیت ها‬ ‫در جناح خود مواجه شده اند که گویی دیگر حاضر نیستند با ساختار کنونی‬ ‫هدایت کننده جناح کار کنند ‪.‬‬ ‫شکست پس از پیروزی‬ ‫انتقادهابهشورایعالیاصالح طلبان‬ ‫شدتگرفتهاست‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪39‬‬ ‫سیاست‬ ‫جدال عجیبی در جناح اصالح طلبان شــکل گرفته‬ ‫اســت؛ از یمین و یســار جناح شورشی شــکل گرفته که‬ ‫ســاختار و مرکزیت هدایت کننده این جناح را نشانه گرفته‬ ‫اســت‪ .‬انچه رخ داده این اســت‪« :‬ناراضی هــا به دنبال‬ ‫انحالل شورای ســیاتگذاری افتاده اند»‪ .‬این ایده را هم‬ ‫می توان در سخنان تند و تیز این روزهای چهره هایی مانند‬ ‫منتجب نیا و رهامی دید و هم حتی می توان این خواست را‬ ‫در اظهارات صریح شکوری راد مشاهده کرد‪.‬‬ ‫خواسته ای که برخی ناراضی های دیگر هم اگرچه به‬ ‫روشنی ان را بیان نمی کنند اما در پی رسیدن به ان هستند‪.‬‬ ‫دو چهره اصلی منتقد‬ ‫سیاست‬ ‫‪40‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫یکــی از تند ترین انتقادات در هفته گذشــته مربوط‬ ‫بوده به رسول منتجب نیا‪ .‬او گفته‪« :‬متاسفانه در شورای‬ ‫عالــی سیاســتگذاری اصالح طلبان شــاهد هســتیم که‬ ‫تعدادی افراد فرصت طلب و وابســته به مجموعه خاص‬ ‫برای همه تصمیم می گیرند‪ .‬این افراد در دوران اصالحات‬ ‫و بعد از ان به اصالحات ضربه زدند‪ .‬از این افراد احساس‬ ‫خطر می کنم و در نامه ای هم که به اقایان نوشتم گفتم که‬ ‫شــورای عالی را تعطیل کنید به دلیل اینکه کار این شورا‬ ‫دموکراتیک و از لحاظ اخالقی صحیح نیســت‪ .‬متاسفانه‬ ‫خاتمی هم پاسخی نداد‪.‬عده ای هستند که می گویند کار‬ ‫ادامه یابد و بــرای انتخابات ‪ 98‬این شــورا تصمیم گیری‬ ‫کند‪ .‬نفع این مجموعه اندک این است که در قالب احزاب‬ ‫نیستند و می خواهند سرخود باشــند‪ .‬وزن شان هم در این‬ ‫سطح نیست که مستقل کار بکنند و معموال پشت عبا و لوای‬ ‫بزرگان مخفی می شوند و با استفاده از انها کارهای خود را‬ ‫پیش می برند‪ .‬در حال حاضر خیلی از افرادی که خود طراح‬ ‫این شــورا بودند معترض هســتند همچون کمالی و خانه‬ ‫کارگر‪ .‬ولی این شورا همچنان کار خود را انجام می دهد و‬ ‫به نام خاتمی تمام می کنند در حالی که نظر ایشان نیست‪.‬‬ ‫حرف ما این است که کارها را باید در چارچوب قانون انجام‬ ‫و به احزاب میدان داد‪ .‬متاسفانه به دلیل ساختار اشتباه و‬ ‫غلط شــورای عالی‪ ،‬حزبی که تاکنون باعث خسران و بال‬ ‫برای اصالحات بوده ‪ 13‬حق رای دارد ولی حزب دیگر که‬ ‫از لحاظ تشکیالت قوی تر است یک رای‪ .‬امیدواریم که‬ ‫این رویکرد اصالح شود‪ .‬امروز تعطیلی این شورا خواسته‬ ‫عمومی است‪».‬‬ ‫او در عین حال افزوده اســت‪« :‬عــارف در حد مدیر‬ ‫جلســات شوراســت و کاری نــدارد کــه تصمیم گیرنــده‬ ‫یکی از تند ترین انتقادات در هفته گذشته‬ ‫مربوط بوده به رسول منتجب نیا‪ .‬او گفته‪:‬‬ ‫«امتاسفانه در شورای عالی سیاستگذاری‬ ‫اصالح طلبان شاهد هستیم که تعدادی افراد‬ ‫فرصت طلب و وابسته به مجموعه خاص برای‬ ‫همه تصمیم می گیرند‪ .‬این افراد در دوران‬ ‫اصالحات و بعد از ان به اصالحات ضربه زدند‬ ‫افراد وابســته گروه های خاص هســتند و بقای خود را در‬ ‫کنار خاتمی بودن می بینند‪ .‬متاســفانه اعضای شــورا به‬ ‫خاتمی تفهیــم کرده اند که اگر این شــورا نباشــد احزاب‬ ‫توان تصمیم گیــری ندارند و معتقدند کــه به جای احزاب‬ ‫باید هیات‪‎‬هــا را تعییــن کنیم و افــراد حقیقــی بیایند که‬ ‫تصمیم گیری کننــد و ایــن در اصل یک شکســت برای‬ ‫اصالح طلبان اســت‪ .‬هویت اصالح طلبی بر دموکراسی‬ ‫و ازادی اســت‪ .‬اگر دموکراسی نباشــد ما چه کار بکنیم‪.‬‬ ‫اصالحات بر پایه رای و ازادی مردم بوده که متاسفانه این‬ ‫شورا مغایر با این قضیه تشکیل شده است‪.‬اصالح طلبان‬ ‫انتخابــات مجلــس را نبردند بلکــه مانــع ورود نیروهای‬ ‫تندرو به مجلس شدند‪ .‬بســیاری از کسانی که وارد لیست‬ ‫اصالح طلبان در انتخابات مجلس شــدند بــا رانت هایی‬ ‫بود که برخی اقایان داشــتند و گذاشتند افراد ناشناسی در‬ ‫لیست قرار بگیرند‪ .‬نتیجه لیست رانتی مجلسی نیست که‬ ‫موفق باشد‪ .‬از ســوی دیگر در انتخابات شوراها‪ ،‬کجا ما‬ ‫انتخابات را بردیم؟ اینکه صرفا لیســتی بدهیم و ببریم که‬ ‫بردن نیســت‪ .‬این افراد با حق کشــی و رانت وارد مجلس‬ ‫و شــورا شــدند و پیروزی با هر قیمتی قابل قبول نیست و‬ ‫ما فلســفه اینکه برای رســیدن به قدرت هر کاری بکنیم‪،‬‬ ‫قبول نداریم‪».‬‬ ‫او البتــه در این اظهــارات خــود تنها نبــود‪ .‬بعد از‬ ‫او ایــن محســن رهامی بود کــه گفت‪« :‬جریــان تحمل‬ ‫نمی کنــد می گوید اگر اصالح طلب هســتید از همه ُببرید‬ ‫فقط با مــا مرتبط باشــید‪ ،‬هــر کاری هم می کنیــد باید با‬ ‫اجازه و هماهنگی ما باشــد‪ .‬خب این مبنا غلط است‪ .‬این‬ ‫اصالحات نیست بلکه دیکتاتوری است‪ .‬من عضو انجمن‬ ‫مدرسین هستم قبال دبیرکل بودم‪ ،‬تشکیالت ما در شورای‬ ‫هماهنگی جبهه اصالحات و شورای عالی سیاست گذاری‬ ‫بود بنابراین به هیچ وجه افرادی مثل من و اقای سید هادی‬ ‫خامنه ای و اقای منتجب نیا دنبال این نبودیم که لیســت‬ ‫موازی بدهیم‪ .‬سرانجام هم نه لیست دادیم و نه از لیست‬ ‫موازی حمایت کردیم‪.‬‬ ‫شورای هماهنگی احزاب اصالح طلب‪ ،‬تشکل هایی‬ ‫هســتند که عضو شــورای هماهنگی جبهــه اصالحات و‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری نیستند‪ .‬این حرف که شورای‬ ‫عالی سیاستگذاری اصالح طلبان می گوید هر مجموعه ای‬ ‫خارج از این شــورا برای انتخابات لیســت بدهــد تقلبی‪،‬‬ ‫بدلی و غضنفر اســت‪ ،‬به لحاظ مبنایی مشکل دارد چون‬ ‫دیکتاتوری محسوب می شود‪ 18 .‬حزب تقاضای عضویت‬ ‫در شــورای هماهنگی احزاب اصالح طلب را داشــتند اما‬ ‫این شــورا تقاضای انها را تاکنون نپذیرفته است بنابراین‬ ‫در شورای عالی سیاستگذاری نیز حضور ندارند‪ ،‬خود این‬ ‫‪ 18‬حزب مجموعه ای را تحت عنوان شــورای هماهنگی‬ ‫احــزاب اصالح طلب تشــکیل دادنــد و من را هــم برای‬ ‫هماهنگی و ساماندهی امور انتخاباتی شان دعوت کردند‪،‬‬ ‫منتها خودشان قرار بود لیست بدهند‪ ،‬نه من‪.‬کمونیست ها‬ ‫هســتند که می گویند «ما کارگر و پرولتاریا هســتیم و غیر‬ ‫ما ضدپرولتاریاســت‪ ».‬در واقع با این حرف برای سرکوب‬ ‫کردن سیاسی دیگران فضاسازی می کنند‪ .‬معتقدم شورای‬ ‫هماهنگی احزاب اصالح طلب نیز می توانست لیست بدهد‬ ‫و هیچ منعــی در این رابطه برایش وجود نداشــت‪ .‬من نیز‬ ‫همانطور که با شورای هماهنگی جبهه اصالحات همکاری‬ ‫دارم با شــورای هماهنگی احزاب اصالح طلب نیز مرتبط‬ ‫هستم‪ .‬عیب شــورای عالی سیاســتگذاری این است که‬ ‫حضور اشخاص حقیقی و غیرحقوقی بیشتر از افراد حقوقی‬ ‫است‪ .‬در واقع شورای عالی سیاستگذاری سعی کرده نقش‬ ‫احزاب را کمرنگ کند حال انکه ما معتقدیم دموکراسی از‬ ‫کانال تحزب محقق می شــود‪ .‬هیچ جای دنیا دموکراسی‬ ‫بدون حضور احزاب نیست‪ .‬بعضی دوستانی که در شورای‬ ‫عالی هماهنگی می دانســتند صد درصــد رای نمی اورند‪،‬‬ ‫امدند به جمع احزاب عضو شورای هماهنگی تعدادی افراد‬ ‫حقیقی را اضافه کردند به طوری که تعداد اشخاص حقیقی‬ ‫بیشتر از اشخاص حقوقی شد‪ .‬من‪ ،‬اقای هادی خامنه ای‪،‬‬ ‫اقای منتجب نیــا‪ ،‬اقــای کواکبیان و اقــای حکیمی پور‬ ‫معتقدیم احزاب باید میدان دار باشــند و اشخاص حقیقی‬ ‫نیز به دعوت احزاب در مجموعــه حضور پیدا کنند‪ .‬اینکه‬ ‫حاال در یکی دو مورد شــورای عالی سیاستگذاری موفق‬ ‫عمل کرد‪ ،‬این موفقیت مقطعی است‪ ،‬در بلندمدت به علت‬ ‫اســتفاده نکردن از ظرفیت احزاب تضعیف می شود‪ .‬باید‬ ‫اجازه داد همه احزاب با نام و عنوان خودشان لیست بدهند‬ ‫و حق نداریم به انها بدلی و قالبی بگوییم‪.‬‬ ‫کــدام مرجــع تعیین کرده کــه فقط احــزاب حاضر‬ ‫در شــورای عالی سیاســتگذاری اصالح طلــب واقعی و‬ ‫خارج از ان اصالح طلب بدلی هســتند‪ .‬اقای سید هادی‬ ‫خامنه ای که از قبل انقالب سابقه فعالیت سیاسی داشته‬ ‫اصالح طلب نیســت اما فالن اقایی که تا قبــل از دولت‬ ‫اصالحات نامش مطرح نبود و در دولت اصالحات وزیر شد‬ ‫او اصالح طلب است‪».‬‬ ‫شوک شکوری راد‬ ‫امــا در میانــه اظهارنظرهــا در ایــن مــورد‪ ،‬علــی‬ ‫شــکوری راد‪ ،‬دبیرکل حزب اتحاد ملت ایران اسالمی در‬ ‫گفت وگویی با روزنامه ایران از وقایــع روزهای منتهای به‬ ‫انتخابات ‪ 29‬اردیبهشــت و پشــت پرده ان سخن گفت‪.‬‬ ‫اتفاقاتی که باعث شد خاتمی هم در ابتدا حاضر به حمایت‬ ‫از لیست نشــود‪ .‬او گفت‪« :‬در انتخابات مجلس شورای‬ ‫اســامی اقای خاتمی اعتراض کرد و در شب اخر به نظر‬ ‫انتقادی ایشــان توجه و دو نفر که از فهرست حذف شده‬ ‫بودند به فهرست برگشــتند‪.‬به دلیل اینکه برخی انتقادها‬ ‫به ایشان منتقل شد‪ ،‬نسبت به فهرست مساله داشتند و تا‬ ‫روز دوشنبه صبح یعنی ‪ ۶‬روز بعد از بسته شدن فهرست‪ ،‬از‬ ‫تایید فهرست خودداری کردند؛ اما قابلیت تغییر در فهرست‬ ‫وجود نداشــت‪ .‬به دلیــل اینکه فهرســت مصوب صحن‬ ‫شورایعالی سیاستگذاری بود و تشکیل جلسه شورای عالی‬ ‫سیاستگذاری برای اعمال نظرات ایشان عمال امکانپذیر‬ ‫نبود‪ ،‬در نهایت ایشان مجاب شد از همان فهرست حمایت‬ ‫کند‪ .‬وقتی ایشــان اعتراض خود را به اقای عارف منتقل‬ ‫کرد‪ ،‬اقای عارف به جای اینکه مساله را حل و فصل کنند‪،‬‬ ‫کار را رهــا کردند‪.‬من دربــاره اختالف رای بین ایشــان و‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری‪ ،‬جانب شورا را می گیرم‪ .‬فکر‬ ‫سیاست‬ ‫می کنم اگر شورا بر نظر خود پافشــاری نمی کرد فهرست‬ ‫واحد از دست می رفت و انتخابات شوراها را باخته بودیم‪».‬‬ ‫برهان انتقاد‬ ‫پیشنهاد جایگزین تاجرنیا‪ ،‬ایده‬ ‫«پارلمان اصالحات» است؛ «من‬ ‫معتقدم به جای شورای عالی می توان‬ ‫به پارلمان احزاب اصالحات فکر‬ ‫کرد‪ .‬البته احزاب برای عضویت باید‬ ‫اعتبارسنجی شوند‬ ‫اکنون هم رئیس شورای سیاستگذاری است و هم رئیس‬ ‫فراکسیون امید در پارلمان‪.‬‬ ‫عملکرد او البته با نقدها و اعتراضات فراوانی مواجه‬ ‫شــده اســت‪ .‬اوج این اعتراضات به ماجرای تهیه لیست‬ ‫اصالح طلبان برای انتخابات شــورای شهر باز می گردد‪.‬‬ ‫عارف در واکنش به موج اعتراضات گفته است‪« :‬به عنوان‬ ‫رئیس شــورایعالی سیاســتگذاری اصالح طلبان فقط ‪24‬‬ ‫ساعت زودتر از سایرین از لیست ‪ 42‬نفره مطلع شده ام‪».‬‬ ‫اما حتی این توضیحات موجب نشــده اســت که از‬ ‫موج واکنش ها کاسته شود‪ .‬چنانکه حتی عباس عبدی نیز‬ ‫در یادداشــتی در هفته نامه صدا نوشت‪« :‬هر مقطعی که‬ ‫اصالح طلبان اســب خود را فقط برای پیروزی زین کردند‬ ‫و دیگر بــه هیچ نــدای منتقدی گوش ندادند و مشــارکت‬ ‫واقعی را مخل برنامه پیروزی بخش خود دیدند‪ ،‬با ســر به‬ ‫زمین خوردند‪ .‬فرق این لیســت با انتخابات سال ‪ 84‬فقط‬ ‫در نتیجه ان اســت‪ ،‬درحالی که در بنیــان ماجرا تغییری‬ ‫نداشت‪ .‬درحالی که وحدت باید در واقعیت اجتماعی باشد‬ ‫و نه در لیست‪ .‬شورای یکدســت یا مجلس یکدست و هر‬ ‫نهاد یکدست نیست که می تواند به جامعه خدمت کند؛ پایه‬ ‫سیاست مشارکت است‪ .‬یکدســتی مخل مشارکت است‪.‬‬ ‫کاری که شورای اصالح طلبان کرد و ســه هفته پایانی را‬ ‫به صورت چراغ خاموش و غیر شفاف جلو رفت و به یکباره‬ ‫یک لیست را جلوی جامعه گذاشت و به قول مرحوم توفیق‬ ‫مصداق « اش کشــک خاله» شــد که چه بخــوری و چه‬ ‫نخوری پایت حساب می شود‪ .‬این رفتار زشت بر جبین همه‬ ‫تصمیم گیرندگانش ثبت و ضبط خواهد شد»‬ ‫برخــی البتــه همزمــان بــا نحــوه اداره شــورای‬ ‫سیاستگذاری به عملکرد عارف در مجلس نیز نقد دارند و‬ ‫معتقدند او نتوانسته لیدر خوبی برای اصالح طلبان در انجا‬ ‫باشد‪ .‬همه اینها باعث شــده که حرف و حدیث ها در مورد‬ ‫محمد رضا عارف این روزها بیشتر از همیشه باشد‪.‬‬ ‫طیف منتقد‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫علــی تاجرنیا‪ ،‬عضــو شــورای مرکزی اتحــاد ملت‬ ‫در همین باره به «شــرق» گفــت‪« :‬طبیعتا وقتــی به ایام‬ ‫انتخابات می رســیم‪ ،‬احزاب در این ایام باید بتوانند نقش‬ ‫تاثیرگذار خود را نشان دهند اما از انجا که تقویت نشده اند‪،‬‬ ‫شاهدیم که چهره های سیاسی و شخصیت های اجتماعی‬ ‫در انتخابات اثرگذار می شــوند‪ .‬دلیل تشــکیل شــورای‬ ‫عالی سیاســت گذاری هم به همین مســاله بازمی گردد‪.‬‬ ‫یعنی برای پوشش این ضعف‪ ،‬تشکل های موقتی شکل‬ ‫می گیرند که در مجموعه انتخابات ها ممکن است تکرار‬ ‫شوند و خود این تکرار می تواند دور باطل باشد‪ ».‬تاجرنیا‬ ‫در پاســخ به انتقادات منتجب نیا افزود‪« :‬اما این را بگویم‬ ‫که {رئیــس دولت اصالحات} و شــخصیت های محوری‬ ‫اصالح طلب به دنبــال این نیســتند که بخواهنــد در دل‬ ‫شــورای عالی سیاست گذاری مســائل و نظرات شخصی‬ ‫خود را پیــاده کنند‪ .‬در همین انتخابــات افرادی بودند که‬ ‫حتی موردنظر یک حزب یا خیلی از شخصیت ها بودند اما‬ ‫وقتی در فهرســت قرار نگرفتند‪ ،‬تمکین کردند و انصراف‬ ‫دادند‪ .‬بنابراین به شورای عالی از این منظر نقد وارد نیست‬ ‫که مســاله و اهداف اشــخاص خاصی را دنبال می کند‪.‬‬ ‫اما رجوع احزاب و شــخصیت ها به شــورای عالی از ســر‬ ‫ناگزیری اســت‪ .‬چراکه در داخل خود احزاب و شــورای‬ ‫هماهنگی جبهه اصالحات روند دموکراتیکی طی نشده و‬ ‫وزن سیاسی احزاب به درستی رعایت نمی شود‪ .‬به همین‬ ‫دلیل است که به راهکارهای موقت ارجاع داده می شود»‪.‬‬ ‫به باور تاجرنیا «دو دیدگاه درباره شورای عالی وجود دارد؛‬ ‫یک دیدگاه به دنبال این است که از طریق تعامالتی که با‬ ‫اجزای دیگر حاکمیت ایجاد می کند‪ ،‬ماندن خود را در حوزه‬ ‫حاکمیت اســتمرار بخشد و ســعی کند جریان های دیگر‬ ‫درون شورا را ‪ -‬یا با کمک ابزار نظارتی یا به طور غیرمستقیم‬ ‫ به حاشــیه براند‪ .‬یک دیدگاه دیگر به دنبال نقد صادقانه‬‫است و به دنبال این اســت که اشکاالت موجود را برطرف‬ ‫کند‪ .‬من معتقدم شــورای عالی بر اســاس یک ماموریت‬ ‫خاص تشــکیل شــده و تمدیدکردن ان حداقــل ناظر بر‬ ‫تصمیم گیری در شورای هماهنگی جبهه اصالحات است‬ ‫که این شورا مولود همان جبهه است‪».‬‬ ‫پیشــنهاد جایگزیــن تاجرنیــا‪ ،‬ایــده «پارلمــان‬ ‫اصالحات» اســت؛ «من معتقدم به جای شــورای عالی‬ ‫می توان بــه پارلمان احــزاب اصالحات فکر کــرد‪ .‬البته‬ ‫احزاب برای عضویت باید اعتبارســنجی شوند‪ ،‬از طریق‬ ‫معیارهایی مثل تعداد اعضا‪ ،‬شعب‪ ،‬میزان فعالیت و تعداد‬ ‫مواضع و برگزاری مجامع عمومی و‪ ...‬اشــخاص حقیقی‬ ‫هم بر اساس متر و معیارهایی عضو شــوند‪ .‬یعنی مثال در‬ ‫یک کارگــروه اجتماعی یا سیاســی یا فرهنگــی به عنوان‬ ‫چهره شناخته شوند و بر این اساس بتوانند حق رای داشته‬ ‫باشــند‪ ».‬اذر منصوری‪ ،‬دیگر عضو شورای مرکزی اتحاد‬ ‫ملت هم دیدگاهی کم وبیش نزدیک به تاجرنیا دارد‪ .‬او به‬ ‫«برنا» گفت‪« :‬کارکرد شــورای عالی کارکردی انتخاباتی‬ ‫و مختص به انتخابات دوره پنجم بــود و پس از انکه این‬ ‫اسیب شناســی صورت پذیرفت‪ ،‬باید نقدهــا مدنظر قرار‬ ‫بگیرد‪ .‬شورا باید گزارش خود را به اقای خاتمی ارائه دهد و‬ ‫پس از نظر اقای خاتمی و مشورت گرفتن از صاحب نظران‬ ‫سیاست‬ ‫نکته مهم در این مورد این است که منتقدان شورای‬ ‫عالی سیاستگذاری بر این باورند که برخی افراد یا تشکل ها‬ ‫رونــد دموکراتیک این تشــکیالت را زیر ســوال برده اند‪.‬‬ ‫این مســاله از انجا حادث شده اســت که نامبردگان فوق‬ ‫به جهــت برخوردار بودن از ســطح حضور بیشــتر به نفوذ‬ ‫بیشتر هم رسیده اند و در مواردی انچه خود خواسته اند را‬ ‫بر انچه دیگران می خواسته اند برتری داده اند‪ .‬همین هم‬ ‫شده است که در نهایت سطح همه پذیری یا بهتر بگوییم‬ ‫مشروعیت درونی این ســامانه زیر ســوال رفته است‪ .‬به‬ ‫بیان دیگر اگر این تشــکیالت پدید امده بود تا نمادی از‬ ‫دموکراتیک بودن جناح در ســطح رهبری باشد حاال با این‬ ‫شکل از ورود به موضوعات ابزاری برای پیشبرد تصمیمات‬ ‫یک گروه همسان فکری با قالب و لباس دموکراتیک شده‬ ‫اســت‪« .‬اعتراض»؛ این حاال مهمترین عارضه حاصل‬ ‫از نوع عملکرد شــورای عالی سیاســتگذاری شده است‪.‬‬ ‫معنای این «اعتراض» می تواند این باشــد که پایه های‬ ‫مشروعیت وجودی چنین تشکیالتی با ابهام مواجه شده و‬ ‫عنصر همه پذیری اش با خدشه مواجه شده است‪.‬قدرت‬ ‫این چند نفــر و طیف تاثیر گذار البته موجب شــد بیشــتر‬ ‫این اعتراضات به شــکلی خفته باقی مانده یــا در نهایت‬ ‫در معادالت درونی جناح شــنیده شــود‪ .‬هر چنــد که این‬ ‫وســط برخی انچنان عرصه را تنگ دیدند که مساله شان‬ ‫را جناحی کردند‪.‬اکنون بعد از انتخابات مجلس‪ ،‬شوراها‬ ‫و ریاســت جمهوری عملکرد این ســامانه فــارغ از نتیجه‬ ‫حاصله در انتخابات چندان مورد قبول جناح و حتی برخی‬ ‫اعضای شورا نیست‪ .‬انها از هر انچه روند عملکردی شورا را‬ ‫غیر دموکراتیک کرده ناخرسندند‪ .‬عدم رضایت رئیس دولت‬ ‫اصالحات از نــوع عملکرد این ســامانه در مورد انتخابات‬ ‫شوراها اصال قابل پنهان کردن نبود مانند اعتراض بسیاری‬ ‫از چهره های اصالح طلب که هم ابهام و سوال داشتند و‬ ‫هم نقد به انچه رخ داده است‪ .‬به نظر می رسد انچنان که‬ ‫برخی از چهره های موثر خبر داده اند فصل تغییر فرا رسیده‬ ‫و یک پوســت اندازی بزرگ در پیش اســت‪ .‬در این میان‬ ‫اگر چه بنای اصالح طلبان این بــوده که همچنان رئیس‬ ‫دولــت اصالحات را به عنــوان مرجعیت سیاســی خود در‬ ‫تصمیم سازی ها و اداره امور جناح حفظ کنند‪ ،‬اما انچنان‬ ‫که گفته شد برخی محدودیت ها موجب شده که نیاز به لیدر‬ ‫پیش رو و عمل کننده در امور جاری کامال محسوس باشد‪.‬‬ ‫وقتی فضا به این ســمت رفت چشــم ها به چند شخصیت‬ ‫دوخته شــد‪ .‬عبدالله نوری از چند ســال پیش جلساتی در‬ ‫منزلش برگزار می کرد و چهره هایی از اصالح طلبان در این‬ ‫شب نشینی چهارشنبه شب های او حضور می یابند‪ .‬نوری‬ ‫اگر چه از احترامی خــاص در جناح برخــوردار بود اما هم‬ ‫خودش نمی خواست و هم کسانی بودند که نمی خواستند‬ ‫او لیدر پیش رو باشد‪ .‬او ترجیح داد همچنان بانی جلسات‬ ‫شبانه سیاسی خودش در منزلش باقی بماند و تاثیر گذاری‬ ‫بر سیاست اصالح طلبان را از دربند دنبال کند‪.‬‬ ‫برخی دیگــر هم گمــان کردنــد می تواننــد فردی‬ ‫مانند موســوی خوئینی ها می تواند بحــران رهبری را حل‬ ‫کنند‪ .‬او اما سال هاســت ترجیح داده کــه حرف هایش را‬ ‫جز در شب نشــینی های مجمــع روحانیون مبــارز مطرح‬ ‫نکند‪ .‬تالش هــا برای اینکــه او فردی تاثیر گــذار در این‬ ‫ســطح و با این کاراکتر باشــد جواب نداده و او نیز تنها در‬ ‫تصمیم سازی های پشت پرده به عنوان فردی موثر حضور‬ ‫دارد‪.‬در این میان اما این محمد رضا عارف بوده که بعد از‬ ‫انتخابات ‪ 92‬تــاش کرده از برند ایجاد شــده بهره برده و‬ ‫خود را با یک صعود سیاســی به جایگاهی تازه برساند‪ .‬او‬ ‫‪41‬‬ ‫سیاست‬ ‫و شخصیت های حزبی درنهایت تصمیم بگیرد باتوجه به‬ ‫فرصتی که وجود دارد‪ ،‬در انتخابات دوره بعد به چه نحوی‬ ‫عمل کنیم که این نقدها در دوره خودش تقلیل پیدا کند‪.‬‬ ‫جلسه ای با اقای خاتمی داشــتیم که ایشان در ان جلسه‬ ‫تاکید کردند عملکرد شــورا مورد نقد و اسیب شناسی قرار‬ ‫گیرد و بــدون ایــن اسیب شناســی دیگــر نمی توانیم در‬ ‫انتخابات شرکت کنیم‪ .‬انچه شخصیت های اصالح طلب‬ ‫روی ان تاکید دارند حفظ انســجام است که باید به عنوان‬ ‫یک اولویت جــدی مدنظر قرار گیرد»‪ ،‬ژالــه فرامرزیان‪،‬‬ ‫دبیر شورای عالی سیاست گذاری اصالح طلبان واردبودن‬ ‫برخی انتقادها به این شــورا را می پذیرد اما معتقد اســت‬ ‫اولویت اصالح طلبان باید حفظ انسجام باشد و با جمع بندی‬ ‫نقدها و پیشــنهادها امــکان تغییر و اصالح در ســاختار‪،‬‬ ‫ســازوکار و ترکیب اعضای شــورای عالی سیاست گذاری‬ ‫وجود دارد‪ .‬او درباره پیشنهاد تاجرنیا می گوید‪« :‬تشکیل‬ ‫پارلمان اصالحات‪ ،‬یک پیشنهاد است که می تواند مورد‬ ‫بررســی قرار گیرد اما متاســفانه برخی از دوستان هستند‬ ‫که اگر نظر انها تامین شــود‪ ،‬این فراینــد را تایید می کنند‬ ‫و اگر هم تامین نشــود‪ ،‬ان را در ضدیت با تحزب معرفی‬ ‫می کنند‪ ».‬او همچنین در پاســخ به انتقــادات قائم مقام‬ ‫اعتماد ملــی هم گفت‪« :‬اقــای منتجب نیا با دســت خط‬ ‫خودشــان به شــورا نماینده معرفی کرده اند و ســه نفر از‬ ‫اعضای حزب انها عضو شورای شهر شده اند‪ .‬با این حال‬ ‫ایشان هم اگر هر پیشنهادی دارند‪ ،‬می توانند ان را برای‬ ‫اصالح و تغییر مطرح کنند‪ .‬ما از هر نقد و نظری استقبال‬ ‫می کنیم‪ .‬این نقدهــا و نظرها می توانــد منجر به اصالح‬ ‫ساختار‪ ،‬ســازوکار و ترکیب شورای عالی شــود‪ .‬اما باید از‬ ‫هرگونه تخریب و غوغاساالری و تضعیف خودداری کرده‬ ‫و به جای انکه بحث را به رسانه ها بکشیم‪ ،‬نظرات خود را‬ ‫ارائه دهیم‪».‬‬ ‫پالسکوی اصالح طلبان‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫امــا در ادامــه واکنش هــا بــه ایــن ماجرا ســایت‬ ‫اصالح طلــب عصــر ایــران هــم در مطلبــی بــا عنوان‬ ‫«پالســکوی اصالح طلبان فرو نریزد!» نوشت‪« :‬به نظر‬ ‫می رســد فصل رقابت های درون گروهــی اصالح طلبان‬ ‫کلید خورده اســت‪ .‬انها بعد از حضور موفــق در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ‪ ۹۲‬و ‪ ۹۶‬و همچنین دو انتخابات مجلس‬ ‫دهم و شورای پنجم‪ ،‬دچار یک اختالف اساسی شده اند‪.‬‬ ‫شــورای عالی سیاســت گذاری اصالح طلبان که در سال‬ ‫‪ ۹۲‬تشکیل شــد علت این اختالف است‪ .‬تصمیمات این‬ ‫شورا در بستن فهرست شورای شهر جنجال های زیادی را‬ ‫محسن رهامی‪ ،‬رسول منتجب نیا‬ ‫و احمد حکیمی پور از چهره های‬ ‫شناخته شده و با تجربه اصالحات به‬ ‫صورت علنی به تصمیمات شورای‬ ‫عالی اصالح طلبان به ریاست عارف‬ ‫اعتراض کردند‬ ‫ایجاد کرد که تا امروز ادامه دارد‪ .‬محســن رهامی‪ ،‬رسول‬ ‫منتجب نیا و احمد حکیمی پور از چهره های شناخته شده و‬ ‫با تجربه اصالحات به صورت علنی به تصمیمات شورای‬ ‫عالی اصالح طلبان به ریاســت عارف اعتــراض کردند‪.‬‬ ‫اصالح طلبــان بعــد از دوران عزلت نشــینی توانســتند با‬ ‫اســتراتژی وحدت به رهبــری رئیس دولــت اصالحات و‬ ‫ایت الله هاشــمی به صحنه سیاسی کشــور برگردند و فتح‬ ‫سنگر به سنگر خود را به سرانجام برسانند‪ .‬به نظر می رسد‬ ‫این فتح سنگر به سنگر بعد از دوران سخت انتخابات سال‬ ‫‪ ،۸۸‬این باور را به اصالح طلبان القا کرده اســت که بعد از‬ ‫این پای به هــر انتخاباتی بگذارند‪ ،‬پیــروز قطعی خواهند‬ ‫بود‪ .‬این تفکر به ویژه بعد از فتح ‪ ۳۰‬کرســی مجلس و ‪۲۱‬‬ ‫کرسی شورای شــهر در پایتخت‪ ،‬رنگ و بوی واقعی تر به‬ ‫خود گرفت‪ .‬به نظر می رســد تفکر پیــروزی مطلق باعث‬ ‫شده حاال جریان های موجود در گفتمان اصالح طلبی به‬ ‫فکر سهم خواهی خود باشــند‪ .‬ماجرای انتخاب شهردار‬ ‫تهران به خوبی حکایــت از این معنا دارد‪ .‬ســهم خواهی‬ ‫می تواند اصالح طلبان را بازهم به ســوی شکســت سوق‬ ‫دهد‪ .‬نباید فراموش کنیم در دهه ‪ ۷۰‬نیز دولت‪ ،‬مجلس و‬ ‫شورای شهر در اختیار اصالح طلبان بود‪ .‬سهم خواهی ها‬ ‫و اختالف های درون گروهی باعث شــد مــردم از جریان‬ ‫اصالحات دلسرد شــده و با عدم حضور در انتخابات زمینه‬ ‫پیروزی محافظه کاران را در انتخابات فراهم کنند‪ .‬مهدی‬ ‫چمران در دور دوم شورای شــهر تهران تنها با ‪ ۱۹۰‬هزار‬ ‫رای به عنوان نفر اول راهی پارلمان پایتخت شد‪ .‬ناامیدی‬ ‫مردم از جریان اصالحات باعث شــد انها تصمیم بگیرند‬ ‫در انتخابات شرکت نکنند و همین امر زمینه پیروزی رقیب‬ ‫را فراهم کــرد‪ .‬اصالح طلبــان در دهه ‪ ۹۰‬بایــد از تجربه‬ ‫دهه ‪ ۷۰‬اســتفاده کنند و نگذارند فضای کشــور به سمت‬ ‫ناامیدی پیش رود‪ .‬اختالف درون جریانی تنها و تنها باعث‬ ‫می شود مردم از گفتمان اصالح طلبی ناامید شوند‪ .‬مردم‬ ‫از اصالح طلبان همچون دوران قبل از انتخابات وحدت‬ ‫می خواهند نه چیز دیگری‪ .‬اصالح طلبان باید تالش کنند‬ ‫اختالف های خود را در درون جریان اصالحات حل کنند و‬ ‫اجازه ندهند که اتش این اختالف ها به جامعه سرایت کند‪.‬‬ ‫در این میان رهبران جریان اصالحــات باید هرچه زود تر‬ ‫همچون ابی بر اتش‪ ،‬داستان شورای عالی اصالح طلبان‬ ‫و مخالفان را حل کنند‪ .‬نباید اجازه داد این اتش کوچک به‬ ‫کل ساختمان اصالح طلبان نفوذ کند و حادثه ای همچون‬ ‫فاجعه پالســکو را رقم بزند؛ اتشــی که باعث شد یکی از‬ ‫قدیمی ترین ساختمان‪‎‬های تهران فرو بریزد‪».‬‬ ‫در واکنشــی دیگر به این ماجرا ســایت نامه نیوز هم‬ ‫در مطلبی به سخنان منتجب نیا و رهامی اعترضا کرد و در‬ ‫مطلبی با عنوان «غضنفرها به خانه بازگشته اند» نوشت‪:‬‬ ‫«در حالــی که اصالح طلبان در بهترین شــرایط زیســت‬ ‫سیاســی خود در چند ســال اخیر به ســر می برنــد‪ ،‬برخی‬ ‫تالش ها برای بازگشت اصالح طلبان به روزهای اختالف و‬ ‫افتراق اغاز شده است‪ .‬نکته اما این است که این تالش ها‬ ‫نه از خارج جناح که از داخل دنبال می شــود‪ .‬مســاله ای‬ ‫بســیار مهم که اگر تداوم داشته باشــد می تواند تاثیراتی‬ ‫جبران نشدنی در ســامان سیاسی و بازگشــت به روزهای‬ ‫سابق داشته باشد‪ .‬انچه در چندسال اخیر خصوصا از سال‬ ‫‪ 92‬به این سو رخ داده این است که در یک به هم ریختگی‬ ‫جالب سیاسی‪ ،‬جانشینی ها و جاگیری های سیاسی تغییر‬ ‫کرده و شکل تازه ای از همنشینی های سیاسی پدید امده‬ ‫است‪ .‬در این شمایل جدید سیاسی برخی رقبا به رفقا تبدیل‬ ‫شده و ائتالفی را پدید اورده اند تا در میانه جدال ها و نظرها‬ ‫در مورد وقایع چند ســال قبل این خــط و گفتمان اعتدال‬ ‫باشد که میانه ماجرا را گرفته و خواسته مردم باشد در سطح‬ ‫قدرت رسمی‪ .‬خواسته انها خواسته مردم شد‪ ،‬در پاستور‬ ‫به قدرت رســیدند و بعد از ان در بهارستان به صندلی های‬ ‫مهمی دســت یافتنــد‪ .‬روند ایــن فتوحات سیاســی البته‬ ‫از «کشور» به «شــهر» هم رسیده اســت‪ .‬حاال دیگر به‬ ‫جای برخــی چهره های تنــدرو می توان شــخصیت های‬ ‫مختلفی را یافت که با لیست ها و حمایت های این ائتالف‬ ‫در بخش های مهمــی از مســئولیت های مختلف حضور‬ ‫یافته اند‪ .‬به خواست مردم و با حمایت این ائتالف‪.‬‬ ‫در این میان اما یک پدیده عجیب در چند هفته اخیر‬ ‫دامان این ائتالف را گرفته؛ برخی بر سر شاخ نشسته و بن‬ ‫می برند! انچه دقیقا رخ داده این است که در این چند وقت‬ ‫برخی که از ترکیب فهرست شورای شهر دلخورند و یا اینکه‬ ‫انتظاراتی از کابینه اینده و حســن روحانی دارند و یا اینکه‬ ‫حتی برای خود جایگاهی در شــورای عالی سیاستگذاری‬ ‫متصورند و مانند همه سال هایی که گذشته در حسرت در‬ ‫دید بودن و مورد توجه بودن قرار گرفته اند‪ ،‬با تمام توان به‬ ‫جان هر انچه در این چند سال به دست امده افتاده اند‪ .‬یک‬ ‫روز از خیانت ها و باند بازی ها در سیاستگذاری ها و تعیین‬ ‫لیســت ها ســخن می گویند و روز دیگر از عدم توجه این‬ ‫چهره ها به برخی خواست های این چند ساله شان سخن‬ ‫به میان می اورند‪ .‬این ادعاها البته با تصویرسازی از برخی‬ ‫مسائل خیالی دیگر هم ادامه پیدا کرده و اتهامات سنگینی‬ ‫را متوجه برخی از چهره های تاثیر گذار جناح اصالح طلب‬ ‫و حامیان دولت کرده اســت‪ .‬ســوال مهمی که این روند‬ ‫ایجاد کرده این است که علت این سخن پراکنی ها و طرح‬ ‫ادعاهای موهوم و خیالی چیست؟ پشت پرده این حمالت‬ ‫ بی امان و سنگین چه کسی یا چه اتاق فکری قرار دارد؟ از‬ ‫ان مهمتر اینکه این روند و تداومش چه هزینه هایی برای‬ ‫ائتالف خواهد داشت؟ واقعیت این است که نقد و نقادی‬ ‫الزمه تداوم حیات سالم هر حرکت و یا کنش سیاسی است‪.‬‬ ‫از همیــن رهگــذر و زاویــه دیــد می تــوان گفــت‬ ‫اینکه نقدهــا و حرف های درونــی به مســائل ائتالف و‬ ‫سیاستگذاری ها وجود داشته باشــد حتما و لزوما اتفاقی‬ ‫مثبت است‪ .‬اما این شکل از مخالف خوانی ها نه تشابهی‬ ‫به نقــد دارد و نه اصال شــباهتی به تــاش برای اصالح‬ ‫دارد‪ .‬این یک تالش عجیب و البد دارای پشــت صحنه‬ ‫برای ایجاد شــکاف هایی عمیق است‪ .‬تالشی که نوعی‬ ‫مقاومــت مقابل خواســت مردم بــرای تــدوام گفتمان‬ ‫اعتدال به نظر می رســد‪ .‬اصالح طلبان و حامیان دولت‬ ‫که ائتالفی همســو با خواســت مردم به وجــود اورده اند‬ ‫نیازمند کمک های فکری و سیاســی برای تداوم مســیر‬ ‫خود هســتند‪ .‬اگر این دلســوزی واقعی اســت پس چرا‬ ‫به جای تالش برای در کنار هم بودن‪ ،‬اهداف دیگری را‬ ‫دنبال می کنند؟»‬ ‫سیاست‬ ‫لیست شوراها را می شد بهتر بست‬ ‫گفت وگوی مثلث با عبدالله ناصری‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫تجدیدنظــری در ایین نامه خود انجام دهد تــا احزابی که از‬ ‫کمیسیونماده‪ 10‬احزابمجوزفعالیتمی گیرند‪،‬بالفاصله‬ ‫بعدازتشکیلکنگرهومشخص شدندبیرکل شانبتوانندوارد‬ ‫جبهه هماهنگی جبهه اصالحات شوند چون هم اکنون یک‬ ‫زمان بندی مشخصی بیش از یک سال برای پیوستن احزاب‬ ‫جدیدالتاسیس به شورای هماهنگی جبهه اصالحات وجود‬ ‫دارد که باید از عمر و فعالیت حزب مدتی بگذرد‪ .‬به نظر من‬ ‫ان تغییر اگر در جبهه هماهنگی جبهه اصالحات داده شود‪،‬‬ ‫هم شورای هماهنگی تقویت می شود و هم شخصیت های‬ ‫حقیقیکهتاثیراتگفتمانیواجتماعیدارنددرسطحملیو‬ ‫منطقه ایپوششبیشتریبهدیدگاه های شاندادهمی شود‪.‬‬ ‫قرار است احزابی که تاثیرگذار‪ ،‬فعال و بانشاط در طول سال‬ ‫هستند حد و اندازه شان مشخص باشد‪ ،‬نسبت به احزابی که‬ ‫بسیار محدودترند و فقط در کارزار انتخاباتی بروز و ظهور پیدا‬ ‫می کنند‪،‬بنابراینایننکتهحتمادرکمیتافرادوابستهبهیک‬ ‫حزب داخل شورای عالی سیاست گذاری تاثیرگذار خواهد‬ ‫بود‪.‬ایندیدگاهمورداجماعهمهدوستاندرشورایمشورتی‬ ‫اســت تا احزابی که قدمت‪ ،‬ســابقه و تاثیرگذاری بیشتری‬ ‫دارند‪ ،‬از امکانات مادی‪ ،‬معنوی و گفتمانی برخوردار هستند‬ ‫و در کارزارهای انتخاباتی وسط میدان حضور دارند بتوانند‬ ‫حضور بیشتری در شورای عالی سیاستگذاری اصالح طلبان‬ ‫داشتهباشند‪.‬‬ ‫احزابی که در رده تاثیرگذارترین ها قرار می گیرند‬ ‫دائما کرســی های بیشــتری را در شــورای عالی‬ ‫سیاستگذاری خواهند داشت یا این جایگاه متغیر‬ ‫سیاست‬ ‫اصالح طلبان بعــد از انتخابات ریاســت جمهوری‬ ‫سال‪ 92‬دنبالسازوکاریجدیدبرایهمگراییرفتند‬ ‫کهشورایعالیسیاستگذاریبود؛اینشوراقبلاز‬ ‫انتخاباتمجلسدهمشکلگرفتبعدازانتخابات‬ ‫مجلسساختاراصالحوحفظشدتابرایانتخابات‬ ‫ریاست جمهوریسال‪96‬وانتخاباتشوراهایپنجم‬ ‫فعالیت اصالح طلبان را در سراســر کشور سامان‬ ‫دهد‪،‬حاالکهانتخاباتبهپایانرسیداصالح طلبان‬ ‫چهبرنامه ایبرایایندهکارتشکیالتیخوددارند؟ایا‬ ‫همینشورایعالیاصالح طلبانرابااعمالتغییراتی‬ ‫می خواهندحفظکنندیابهشورایهماهنگیجبهه‬ ‫اصالحاترجعتخواهندکرد؟‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری اصالح طلبان در سطح‬ ‫کشور تاثیرگذار بود‪ .‬جبهه اصالحات اسیب شناسی هر دوره‬ ‫ازانتخاباترادردستورکارخودقرارمی دهد‪.‬یکبرنامه ریزی‬ ‫هم در شورای مشورتی مورد توجه اســت تا یک بازنگری با‬ ‫حفظ ســاختار در شورای عالی سیاســتگذاری انجام شود‪،‬‬ ‫به طوری که مرکز ثقل کانون اصلی و ساختار اصلی شورای‬ ‫عالی سیاستگذاری بیشتر احزاب و نهادهای حقوقی باشند و‬ ‫در کنار ان افراد حقیقی تاثیرگذار منطقه ای و ملی قرار گیرند‪.‬‬ ‫در این بازنگری احزابی که تاثیر ماهوی در بینش اجتماعی‬ ‫و توســعه گفتمان اصالحات دارند و همین طــور از قدرت‬ ‫اجتماعیبیشتریدرسراسرکشوربرخوردارند‪،‬طبیعتاجایگاه‬ ‫برتری نسبت به احزابی جدیدالتاسیس یا کم اثر یا کم دامنه‬ ‫خواهندداشت‪.‬به عبارتدیگردرشورایعالیسیاستگذاری‬ ‫این طور نباید شود که مثل پارلمان ارای نماینده ای‪ 2‬میلیون‬ ‫رایی با نماینده‪ 13‬هزار رایی در تعیین سرنوشت یک الیحه یا‬ ‫یک طرح مساوی باشد‪.‬‬ ‫یعنــی تعــداد نماینــدگان احــزاب تاثیرگــذار‬ ‫اصالح طلــب در شــورای عالی سیاســتگذاری‬ ‫بیشترمی شود؟‬ ‫بله‪ ،‬اتفاقی اســت که بایــد بیفتد‪ .‬شــورای عالی‬ ‫سیاستگذاری اصالح طلبان متشکل از شورای هماهنگی‬ ‫جبهه اصالحات به عالوه شــخصیت های ملی اســت‪ .‬به‬ ‫صالح شــورای هماهنگی جبهه اصالحــات می دانم یک‬ ‫‪2‬‬ ‫عبدالله ناصری می گوید‪« :‬یک برنامه ریزی هم‬ ‫در شورای مشــورتی مورد توجه است تا یک بازنگری‬ ‫با حفظ ساختار در شورای عالی سیاستگذاری انجام‬ ‫شود‪ ،‬در این بازنگری احزابی که تاثیر ماهوی در بینش‬ ‫اجتماعی و توســعه گفتمان اصالحات دارند و همین‬ ‫طور از قدرت اجتماعی بیشــتری در سراســر کشور‬ ‫برخوردارند‪ ،‬طبیعتا جایگاه برتری نســبت به احزابی‬ ‫جدیدالتاسیس یا کم اثر یا کم دامنه خواهند داشت‪».‬‬ ‫عضــو شــورای مشــورتی رئیــس دولــت اصالحات‬ ‫گفت‪« :‬کماکان مســئولیت ریاســت شــورای عالی‬ ‫سیاستگذاری بر عهده و دوش عارف خواهد بود‪».‬‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫کارگروهی در شورای مشــورتی با هماهنگی اقای‬ ‫عارف در حال تشــکیل اســت تا با تمرکز و لحاظ محوریت‬ ‫احزاب اصالح طلب و شــخصیت های ملی‪ ،‬حفظ ساختار‬ ‫و ریاســت اقای دکتر عارف‪ ،‬ترکیب نیروی انسانی شورای‬ ‫عالی سیاســتگذاری تغییر کند اما ماهیــت و ماموریت این‬ ‫شورا تغییر نخواهد کرد‪ .‬در واقع یک ترکیبی تعیین خواهد‬ ‫شد که این مسائل حاشــیه ای درباره فهرست شورای شهر‬ ‫دیگر در افکارعمومی یا در شبکه های اجتماعی اتفاق نیفتد‬ ‫و رسانه های رقیب نتوانند بهره برداری کنند‪.‬‬ ‫حاشیه هاییمثلاینکهگفتهشداحزاباتحادملت‬ ‫ایران و کارگزاران بیشترین سهم را از داخل لیست‬ ‫امید برای پنجمین دوره انتخابات شــورای شهر‬ ‫تهران داشتند صحت دارد؟‬ ‫خیر واقعــا این طور نبــود چون در تدوین لیســت‬ ‫انتخاباتمجلسولیستانتخاباتشوراهافاکتوروابستگی‬ ‫حزبی اخرین شــاخص بود که مورد توجه قــرار گرفت‪ .‬در‬ ‫واقع شاخص های دیگر همچون تجربه و تخصص به طور‬ ‫بارزتری در انتخاب افراد مدنظر بودند و شــاخص وابستگی‬ ‫حزبیراتحتشعاعقرارمی دادند‪.‬اگردرونفهرستشورای‬ ‫شهر تهران در حالت نهایی ‪ 4‬و ‪ 3‬نفر از حزب بودند‪ ،‬به خاطر‬ ‫دامنه گستردگی ان حزب نبود چون فارغ از گرایشات حزبی‬ ‫بلوک بندی هایمختلفیصورتگرفتوبرایهربلوکبندی‬ ‫سهمیهتعیینشد‪،‬درواقعبستگیداشتافرادچهامتیازاتی‬ ‫بیاورندکسانیکهامتیازبیشتریاوردنددرلیستقرارگرفتند‪.‬‬ ‫البته طبیعتا برخالف مجلس که شورای نگهبان کار را برای‬ ‫اصالح طلبان راحت می کند‪ ،‬در شورای شهر این وضعیت‬ ‫وجود ندارد‪ .‬برای شهر تهران انتخاب از میان‪ 800‬نفر برای‬ ‫تعیین ‪ 21‬نفر کار را ســخت کرد و هر لیستی بیرون می امد‬ ‫شاهد نارضایتی هایی بودیم‪ ،‬بنابراین خیلی نباید انصاف را‬ ‫نادیده گرفت و همه فشــار را روی دوش دو حزب گذاشــت‬ ‫و گفت این دو حزب ســهم خواه اصلی جریان بودند‪ .‬به هر‬ ‫صورت همان طور که رهبری جریان اصالحات اعالم کرد‪،‬‬ ‫ضمن حمایت از لیست شاید می شد لیســت بهتری را مورد‬ ‫توجهقراردادولیاینلیستدرامدوهمههمانتخابشدندو‬ ‫خیلیمنسجمدارندکارراجلومی برند‪.‬منتخبانشورایشهر‬ ‫پنجم تهران برنامه ریزی و ارزیابــی کردند تا با کاندیداهای‬ ‫مختلف مورد نظر صحبت کنند‪ .‬نکته مهم انکه خودشان به‬ ‫این جمع بندی رسیدند کسی شــهردار تهران شود که الزاما‬ ‫با ‪ 21‬رای اعضای شورای شــهر را بیاورد‪ .‬در واقع کسی که‬ ‫مورد اجماع همه اعضای شورای شهر پنجم تهران بود وارد‬ ‫ساختمان بهشــت شــود‪ .‬این تصمیم خیلی هوشمندانه و‬ ‫هوشیارانهاست‪.‬منتخبانشورایشهرپنجمتهرانجلسات‬ ‫پیوسته با هم دارند و تالش های انها باعث شده تا حدودی‬ ‫ان ذهنیت های قبلی ایجاد شود‪ .‬به عبارت دیگر کسانی که‬ ‫منتقدانتخاباین‪ 21‬نفربودندوقتیروندحرکتجمعیانهارا‬ ‫دیدند‪ ،‬دیگر ان اعتراضات و انتقادهای خودشان را فراموش‬ ‫کردند چون می بینند همه منتخبان در این ارمان مشــترک‬ ‫هستندوباتوجهبهتجربهتلخیکهازشورایشهراولدارند‪،‬‬ ‫می خواهند این تجربه تکرار نشود‪ .‬روند حرکت ‪ 21‬منتخب‬ ‫ان قدر هوشمندانه است که خوشبختانه چنین امیدواری را‬ ‫در خیلی از اصالح طلبان ایجاد کردند‪.‬‬ ‫اقای کمالی گرچه جزو هیات رئیسه شورای عالی‬ ‫سیاستگذاری است ولی از منتقدین جدی لیست‬ ‫شورای شهر هم محسوب می شــود‪ .‬او می گوید‬ ‫هنگامبلوک بندیبرخیاصالح طلبانوقتیبرنامه‬ ‫حزب کار شدند‪ ،‬بعد رفتند نیروهای خود را طوری‬ ‫چینشکردندکهگزینه هایحزبکارحذف شدند‬ ‫و این حزب ضرر کرد‪ .‬ایا واقعا این مدل رفتارها در‬ ‫ترکیب جدید شورای عالی سیاستگذاری برطرف‬ ‫خواهد شد و دلجویی انجام می شود؟‬ ‫‪43‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫سیاست‬ ‫هیچ حزبی ســهم خواهی و خارج از روال توافق‬ ‫شــده اقدام نکرد‪ .‬کســانی هم که مطــرح می کنند یک‬ ‫حزب ســرش کاله رفت یا بی کاله مانــده صحت ندارد‪.‬‬ ‫البته لیســت را بهتر از این هم می شد بست اما این لیست‬ ‫حاصل تالش جمعی بــود‪ .‬هر کار و ســاختار جدیدی در‬ ‫عمل اشکاالتش بروز و ظهور می کند اما نکته قابل توجه‬ ‫این است که اعضای تشــکل ها و احزاب و شورای عالی‬ ‫سیاستگذاری خودشان متوجه منافذ و اشکاالت هستند‪،‬‬ ‫این تجربه در انتخابات اینده مجلس سال ‪ 98‬به کار گرفته‬ ‫می شود‪ .‬بعد از انکه لیست انتخابات مجلس دهم بسته و‬ ‫انتخابات برگزار شد اصالح طلبان متوجه شدند نیروهای‬ ‫دیگری داشتند که بسیاربسیار از شایستگی های باالتری‬ ‫برخوردار بودند اما شناسانده نشده بودند یا کوتاهی احزاب‬ ‫یا کوتاهی افراد یا تواضع و فروتنی بیش از اندازه خودشان‬ ‫بود‪ .‬منتها در شوراها فراخوان عام دادند حتما در انتخابات‬ ‫مجلــس یازدهم ایــن کار را انجــام می دهند کــه طبیعتا‬ ‫شخصیت های تاییدصالحیت شــده و شاخصی که الزاما‬ ‫خیلی اصالح طلبی نیستند اما کارامدی‪ ،‬لیاقت‪ ،‬شجاعت‪،‬‬ ‫تعهد و پاکدستی دارند به مجلس شورای اسالمی راه یابند و‬ ‫با رویکرد ملی برای تحقق ارمان های اصالح طلبانه مردم‬ ‫و جامعه مدنی شــجاعانه کار کنند‪ .‬در چهار سال شورای‬ ‫عالی سیاستگذاری این روحیه را پیدا کرد و برای انتخابات‬ ‫مجلس سال ‪ 98‬نیز این روحیه را به کار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫ی مصاحبــه ای کرد کــه بازخوردهای‬ ‫اقای رهامــ ‬ ‫مختلفی داشــت‪ ،‬او گفت «همــه اصالح طلبان‬ ‫کسانی نیستند که در شورای عالی سیاستگذاری‬ ‫حضــور دارنــد‪ 18 ،‬حــزب هســتند که شــورای‬ ‫هماهنگــی اصالح طلبــان انهــا را قبــول نکرد و‬ ‫خودشان شــورای هماهنگی احزاب اصالح طلب‬ ‫را شکل دادند و این درست نیست بگوییم کسانی‬ ‫که در شورای سیاستگذاری اصالح طلبان هستند‬ ‫اصالح طلب واقعی محسوب می شوند و کسانی‬ ‫که در شورای عالی سیاســتگذاری حضور ندارند‬ ‫بدلی هستند»‪ ،‬ایا واقعا چنین تصوری وجود دارد؟‬ ‫اصالاینطورنیست‪،‬همانجمعیکهاقایرهامی ‬ ‫اشــاره می کند‪ ،‬همان جمع یکی از مسئوالن تشکل هایش‬ ‫اقای محمدجواد حق شناس است که دقیقا در لیست‪ 21‬نفر‬ ‫شورای شهر تهران قرار گرفت‪ .‬این حرف نهایت کم لطفی‬ ‫نسبت به روند کار شورای عالی سیاستگذاری است‪ .‬ممکن‬ ‫است چهار حزب هم خارج از شــورای عالی سیاستگذاری‬ ‫وجود داشته باشند همانطور که احزابی هستند که هنوز وارد‬ ‫شورای هماهنگی جبهه اصالحات و به تبع وارد شورای عالی‬ ‫سیاستگذاری نشدند‪ ،‬اما در لیست ‪ 21‬نفره قرار گرفتند‪18 .‬‬ ‫ی از انها نام می برد و موازی شورای‬ ‫تشــکلی که اقای رهام ‬ ‫هماهنگی جبهــه اصالحات عمل کردند یکــی از افرادش‬ ‫کسی است که در لیســت ‪ 21‬نفر شورای شــهر تهران قرار‬ ‫گرفت و وارد شورای شهر شد‪.‬‬ ‫اما اقای حق شــناس از طرف حــزب اعتماد ملی‬ ‫امد‪...‬‬ ‫باالخره اقای حق شناس در کنار حزب اعتماد ملی‪،‬‬ ‫ان تشکل دیگر را هم داشت و نمایندگی می کرد‪ .‬یعنی اصال‬ ‫مبنا سهم خواهی حزبی نبود رای گیری شد‪ ،‬افراد غربالگری‬ ‫و پاالیش شدند و جمع از ‪ 800‬نفر به ‪ 150‬نفر و بعد به ‪ 42‬نفر‬ ‫رسید و نهایتا در شورای عالی سیاســتگذاری رای گیری به‬ ‫عمل اورد و لیست ‪ 21‬نفره شــورای شهر تهران نهایی شد‪.‬‬ ‫من معتقدم بدون تردید کســانی بیرون لیست قرار گرفتند‬ ‫که اگر در لیست حضور پیدا می کردند نسبت به بعضی افراد‬ ‫درون لیست بهتر می توانســتند برای عملکرد ‪ 4‬ساله شورا‬ ‫موفقیت به دســت اورند ولی به هر صورت این اتفاق نیفتاد‬ ‫و خروجی کار همین لیســتی بود که شاهدش بودیم؛ در هر‬ ‫صورت هر لیســت دیگری هم تهیه می شد یکسری راضی‬ ‫و یکســری ناراضی بودند‪ .‬اما مهم این است که بسیاری از‬ ‫دوستان هوشمندانه و اخالقی عمل کردند‪ .‬اقای غالمرضا‬ ‫انصاری‪ ،‬قائم مقام حزب اتحاد ملت عملکرد بســیار خوبی‬ ‫در شورای شهر چهارم داشت‪ .‬سابقه معاونت وزیر‪ ،‬ریاست‬ ‫سازمان بهزیستی‪ ،‬استانداری و سفیر بودن در کارنامه خود‬ ‫دارد اما در لیستقرار نگرفت و برخوردش نیز انقدر متمدنانه‪،‬‬ ‫توسعه یافته و اخالقمدار بود که من هر جا می نشینم از این‬ ‫نوع رفتار او تمجید می کنم‪.‬‬ ‫اقای شــکوری‪ ،‬دبیرکل حزب اتحاد ملت چند روز‬ ‫پیش اعالم کــرد «اقای خاتمی نمی خواســت از‬ ‫لیست ‪ 21‬نفره شورای شــهر حمایت کند اما بعد‬ ‫از ‪ 6‬روز فشار اوردند در صورتی که اقای خاتمی به‬ ‫اقای عارف گفته بود برود لیست را اصالح کند اما‬ ‫اقای عارف کار را رها کــرد»‪ ،‬در واقع این انتقاد را‬ ‫اقای شکوری به اقای عارف مطرح کرد و این طور‬ ‫نبودکهحزباتحادملتسادهازکنارقضیهبگذرد؟‬ ‫بعد از بســته شدن لیســت مســائل و گالیه هایی‬ ‫مطرح شد‪ ،‬بعضی از دوســتان امدند به اقای خاتمی گفتند‬ ‫این لیســت را تایید نکنید چون لیســت های موازی درامده‬ ‫اســت‪ .‬بعد دوســتان دیگری امدند ‪-‬که به نظــر من حق با‬ ‫دسته دوم بود چون پختگی سیاسی بیشتری داشتند‪ -‬گفتند‬ ‫«اگر اقای خاتمی وارد صحنه انتخابات نشود ممکن است‬ ‫برخی از اعضای لیســت رای نیاورند و زحمت شورای عالی‬ ‫سیاستگذاری هدر برود»‪ .‬اقای خاتمی با علم به اینکه نمره‬ ‫لیســت ‪ 20‬نبود اما حاصل تــاش شــورا و خردجمعی بود‪،‬‬ ‫حمایتکردونتیجه اشهمپیروزیصدرصدیدرتهرانبود‪.‬‬ ‫معتقدماگرحمایتاقایخاتمینبودبعضینامزدهایلیست‬ ‫‪ 21‬نفره شورای شهر تهران رای الزم را برای ورود به پارلمان‬ ‫شــهر نمی اوردند‪ .‬اصالح طلبان هیچ انتخاباتــی را فدای‬ ‫دیگری نکردند و در انتخابات‪ 29‬اردیبهشت هم برای نمایش‬ ‫قدرت گفتمان اصالح طلبان حتما باید از لیســت شــورای‬ ‫شــهر حمایت می کردند‪ ،‬نتیجه اش را هم دیدیم که در چند‬ ‫شهر اصالح طلبان یکدست پیروز شدند‪ ،‬در چند شهر بزرگ‬ ‫اکثریت از ان اصالح طلبان شد و در چند شهر بزرگ و مهم نیز‬ ‫تعدادی اصالح طلب وارد شورا شدند‪ ،‬در حالیکه دوره های‬ ‫قبل شورا یکدست اصولگرا بود‪ .‬بنابراین مشاوره گروه دوم به‬ ‫اقایخاتمیکارسازتروقابل توجیه تربود‪.‬اقایخاتمیهماز‬ ‫انجا که هیچ گاه تصمیم فردی نمی گیرد و مشاوره پذیر و تابع‬ ‫خردجمعیاستنهایتالیستراحمایتکردورای اوریکامل‬ ‫اینلیستهمنتیجهحمایتاقایخاتمیبود‪.‬‬ ‫اما شما از کسانی هستید که معتقدید اقای عارف‬ ‫باید درباره نوع بسته شدن لیست شوراها بیاید و‬ ‫توضیحدهد‪.‬‬ ‫حتما اقای عارف ســر موعد خــودش درباره نحوه‬ ‫بسته شدن لیست توضیح خواهد داد ولی در مجموع از سال‬ ‫‪ 92‬به این طرف نگاه خودم به اقای عارف عوض شــد‪ .‬او را‬ ‫شخصیتی وقت گذار‪ ،‬پرتالش‪ ،‬اخالقی و اثرگذار در جبهه‬ ‫اصالحات می دانم و در مجموع چون در بسیاری از جلسات‬ ‫اصلی و فرعی با خود اقای عارف حضور داشتم امروز با کمال‬ ‫شــهامت از عملکرد عارف در شــورای عالی سیاستگذاری‬ ‫دفاع می کنم اما معتقدم یک روز سر فرصت که این فضاها‬ ‫و تنش های بعد از انتخابات بخوابد می اید‪ ،‬توضیح می دهد‬ ‫و کماکان مســئولیت ریاست شــورای عالی سیاستگذاری‬ ‫برعهده و دوش او خواهد بود‪.‬‬ ‫همــان موقــع که لیســت ‪21‬نفــره اعالم شــد و‬ ‫نارضایتی هــا اوج گرفت‪ ،‬کســانی گفتنــد اقای‬ ‫موسوی الریمدیریتکارتدوینفهرستراانجام‬ ‫داداماانتقادهامتوجهاقایعارفشد‪،‬اینصحبت‬ ‫صحت دارد؟‬ ‫خیر‪ ،‬اصال چنین نبــود‪ .‬من عضو شــورای عالی‬ ‫سیاستگذاری نبودم اما بعد از بسته شدن و پیروزی لیست‪،‬‬ ‫روال کار در شــورای مشــورتی اقای خاتمی گزارش کامل‬ ‫می شــد بنابراین اصــا چنین چیــزی صحت نــدارد‪ .‬این‬ ‫شایعاتی است که رســانه ها دامن می زنند‪ .‬یک روز از اقای‬ ‫موسوی الری‪ ،‬یک روز از اقای مرعشــی و یک روز از اقای‬ ‫شــکوری راد می گویند‪ .‬به هیچ وجه چنین نبود این حاصل‬ ‫یک جمع بندی گروهــی و حاصل یــک خردجمعی تحت‬ ‫عنوان شورای عالی سیاســت گذاری بود‪ .‬لیست هر طوری‬ ‫بسته می شد حاشیه داشت چون استخراج‪ 21‬نفر از‪ 800‬نفر‬ ‫سختبوداماشورایشهرباتدبیرداردکارهاراانجاممی دهد‬ ‫که نشانه میزان پختگی و انسجام انهاست‪ .‬اگر هم کسانی‬ ‫منتقدلیستبودندامروزوقتیخردگراییوعقالنیتعملکرد‬ ‫‪ 21‬منتخب مردم تهران در شــورای شــهر را می بینند واقعا‬ ‫گالیه های خود را پس می گیرند و به اینده و خروجی شورای‬ ‫شهر برای انتخاب شهردار امیدوار می شوند‪.‬‬ ‫پس شــما معتقدید پشــت صحنه ای نبوده که ‪5‬‬ ‫نفر تصمیم بگیرند و تصمیمات شــان را به اســم‬ ‫خروجی شــورای سیاســتگذاری به تاییــد اقای‬ ‫خاتمیبرسانند؟‬ ‫خیر به هیچ وجه پشــت صحنه ای نبوده و قطعا در‬ ‫فرصتی هیات رئیسه شــورای عالی سیاســتگذاری یا خود‬ ‫اقای عارف به همراه هیات رئیســه بعد از اغاز کار شــورای‬ ‫شهر و انتخاب شهردار برای افکار عمومی توضیح خواهند‬ ‫داد‪ .‬اینها بیشتر فضاسازی هایی است که دست رسانه های‬ ‫رادیکال جریان رقیب است‪.‬‬ ‫اقای رهامی در صحبت هایش گفته «من ‪ ،‬هادی‬ ‫خامنــه ای‪ ،‬منتجب نیا‪ ،‬کواکبیــان و حکیمی پور‬ ‫قســمتی از جریان اصالحــات را داریــم رهبری‬ ‫می کنیــم»؛ دیدگاه هایــی امــروز در جریــان‬ ‫اصالحات وجود دارد مبنیبر اینکه فضای سیاسی‬ ‫کشــور متفاوت شــده بنابرایــن مــدل مدیریت‬ ‫جریان اصالحــات باید تغییر کند چــون تا دیروز‬ ‫اصالح طلبان هیچ رکنی از حاکمیــت را در اختیار‬ ‫نداشــتند اما االن ســایق مختلف وجــود دارد و‬ ‫باید این مساله به رســمیت شناخت شود که همه‬ ‫ســایق نمی توانند زیر یــک چتر قــرار گیرند ایا‬ ‫جریاناصالحاتامروزداردبخشبخشمدیریت‬ ‫می شود؟‬ ‫خیر‪ ،‬اصال چنین چیزی وجود ندارد‪ .‬ممکن است‬ ‫برخی افراد حرف هایی را از قول خــود بزنند اما به هیچ وجه‬ ‫چنین چیزی نیست‪ .‬یک شورای مشــورتی اصالح طلبان‬ ‫اســت که خود اقای رهامی و حکیمی پور هم جزو ان شورا‬ ‫هستند‪ ،‬اقای هادی خامنه ای هم دعوت شد اما جلسات را‬ ‫نیامد‪،‬بنابراینهیچمجموعه ایجزشورایمشورتیبه عنوان‬ ‫شورای باالدستی و شورای عالی سیاســتگذاری به عنوان‬ ‫شــورای تصمیم گیر و نهاد تصمیم ســاز برای ترکیب بندی‬ ‫فهرست ها و لیست ها و تدوین ضوابط برای انتخابات وجود‬ ‫ندارد‪ ،‬ضمن انکه شــورای هماهنگی جبهه اصالحات کار‬ ‫روتین خودش را از بیش از یک دهه پیش اغاز کرد و دبیران‬ ‫کلاحزابعضوشورایهماهنگیجبههاصالحاتنیزعضو‬ ‫شورای عالیسیاستگذاریهستند‪.‬‬ ‫یعنی مجموعه های منفکی خارج از شورای عالی‬ ‫سیاستگذاری که بخواهند قسمتی از این جریان‬ ‫را لیدری و هدایت کنند وجود ندارد؟‬ ‫خیر‪ ،‬هیچ جمعی خارج از مواردی که یادشد وجود‬ ‫ندارد‪ .‬البته بعضی دوســتان و دبیــران کل احزاب ممکن‬ ‫است جلسات انحصاری خودشان را داشــته باشند و تبادل‬ ‫نظر کنند که هیچ اشکالی ندارد‪ .‬این یک حرکت خوب است‬ ‫چون نظرات شان را می ایند به شورای مشــورتی یا شورای‬ ‫سیاستگذاری منتقل می کنند اما اینکه چهار تشکل یادشده‬ ‫توســط اقای رهامــی بخواهند مرجع تصمیم ســازی برای‬ ‫اصالح طلبانباشند‪،‬خیر‪،‬چنینچیزینیست‪.‬‬ ‫کالف سردرگم‬ ‫بین الملل‬ ‫با پایان یافتن مهلت‪ 10‬روز ه کشورهای عربستان سعودی‪ ،‬مصر‪ ،‬امارات و بحرین برای پذیرش‬ ‫شروط‪ 13‬گانهوعدمپذیرشاینشروطتوسطقطر‪،‬تنشمیاناینکشورهایعربیواردفازجدیدی‬ ‫شدهاستوبهنظرمی رسدکهپایتخت هایعربیبایککالفسردرگممواجهشده اند‪.‬اکنونپرسش‬ ‫اینجاست که اینده تنش میان قطر با کشورهای عربی به چه سمتی خواهد رفت؛ ایا دوحه از شورای‬ ‫همکاری خلیج فارس اخراج می شــود‪ ،‬تحریم ها افزایش می یابد یا کشور ثالثی برای پایان دادن به‬ ‫بحران‪،‬میانجیگریخواهدکرد‪.‬هنوزچشماندازمشخصیرانمی توانبرایاینبحرانمتصوربود‪.‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫میانجیگری‪،‬سناریویمحتمل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫سرنوشت منازعه قطر‪ -‬عربستان چه می شود؟‬ ‫بحران قطر درکما‬ ‫سیاست های ریاض در منطقه با‬ ‫ناکامی مواجه شده است‬ ‫احمد معنوی‬ ‫‪1‬‬ ‫کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫جرقه اتش در روابط قطر و عربستان زمانی زده شد که‬ ‫خبری منسوب به امیر قطر در خبرگزاری رسمی این کشور‬ ‫امده بود که در ان علیه عربســتان سعودی و در حمایت از‬ ‫ایران‪ ،‬حزب الله و حماس نقل قول شده بود‪.‬‬ ‫هرچند مسئوالن قطری پس از ساعاتی این اظهارات‬ ‫را تکذیــب و اعالم کردند که ســایت خبرگزاری قطر هک‬ ‫شــده بود اما ریاض و قاهره خبر هک شــدن این سایت را‬ ‫نپذیرفتند‪ .‬در پی این اظهارات بود که رسانه های سعودی‬ ‫جنجالی بزرگ به پا کرده و ضمن فیلتر شــدن ســایت ها و‬ ‫شبکه های قطری در عربســتان و چند کشور همراه وی‪،‬‬ ‫باتوجه به اهمیت جغرافیایی قطر برای امریکا و‬ ‫این موضوع که پایــگاه العدید قطر‪ ،‬بزرگ ترین‬ ‫پایگاههواییامریکادرخارجازاینکشوراست‪،‬‬ ‫احتمال میانجیگری دولت امریکا در این بحران‬ ‫نیز وجــود دارد‪ .‬ضمــن اینکه تنــش و درگیری‬ ‫میان قطر و کشــورهای عربی اگر به حد اعالی‬ ‫خود برسد بی شک به منفعت کشورهای غربی و‬ ‫استکباریدرمنطقهاسیبجدیخواهدرساند‪،‬‬ ‫از این رو امریکا به عنوان کشوری که بیشترین‬ ‫منفعترادرمنطقهدارداجازهتشدیدبحرانمیان‬ ‫قطروکشورهایچهارگانهعربیرانخواهدداد‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫و اخراج همه ایرانی ها از این کشورها عملی خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ -2‬قطــع روابــط قطر بــا ایــران از جملــه در بخش‬ ‫اقتصادی به شــرط اقدام متقابل کشورهای عربی حاشیه‬ ‫خلیج فارس به ویژه امارات عملی خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ -3‬تعطیلی پایگاه نظامی ترکیه در قطر به شرط اقدام‬ ‫متقابل همه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در بستن‬ ‫پایگاه های خارجی در کشورهای خود عملی می شود‪.‬‬ ‫‪ -4‬قطر هر گونه ارتباط خود را با گروه های تروریستی‬ ‫که از سوی سازمان ملل تعیین شده تکذیب می کند‪ .‬البته‬ ‫تاکید می کند که اخوان المســلمین جایی در این فهرست‬ ‫سازمان ملل ندارد‪.‬‬ ‫‪ -5‬قطر اتهامات مطرح شــده در زمینه حمایت مالی‬ ‫این کشور از تروریسم را بدون ارائه دالیل و مدارک روشن‪،‬‬ ‫رد می کند‪ .‬ما لیســت گروه های تروریستی که مورد تایید‬ ‫سازمان ملل است را فقط مورد پذیرش قرار می دهیم‪.‬‬ ‫‪ -6‬قطــر تحویل کســانی را که «پناهنده سیاســی و‬ ‫شخصیت‪‎‬های اهل سنت تحت ظلم مقیم در اراضی خود»‬ ‫معرفی کرده‪ ،‬رد می کند‪.‬‬ ‫‪ -7‬قطر تعطیلی شــبکه های تلویزیون و رســانه‪‎‬ای‬ ‫رسمی و غیررسمی خود را رد می کند اما در صورت تعطیلی‬ ‫العربیه‪ ،‬اسکای نیوز‪ ،‬الحدث و شبکه های مصری دست‬ ‫به اقدام متقابل خواهد زد‪.‬‬ ‫‪ -8‬قطر تاکید می کند که در امــور داخلی هیچ کدام‬ ‫از کشورهای عربی حاشــیه خلیج فارس دخالت نمی کند‪،‬‬ ‫برخالف امارات کــه در امور قطر و کویــت دخالت و علیه‬ ‫انها اقدام تحریک امیز می کنــد‪ ،‬همچنین در امور عمان‬ ‫دخالت اطالعاتی کرده و در تالش بــرای انجام کودتا در‬ ‫این کشور است‪.‬‬ ‫‪ -9‬قطر ارتباط خود با برخی مخالفان کشورهای عربی‬ ‫حاشــیه خلیج فارس یا حمایت از انها را رد کــرده اما ارائه‬ ‫تابعیت قطری به کسانی که تمایل پذیرش ان را دارند یک‬ ‫مساله حاکمیتی می داند‪.‬‬ ‫‪ -10‬قطر درخواســت ها در زمینه پرداخت غرامت به‬ ‫کشــورهای تحریم کننده را رد می کند و خواستار دریافت‬ ‫غرامت بابت «اقدامات احمقانه‪‎‬ای» است که در حق این‬ ‫کشور طی روزهای اخیر اعمال شده است‪.‬‬ ‫بنابراین باتوجه به این پاسخ ها و عدم توجه جدی قطر‬ ‫به شروط تحریم کنندگان باید بررسی کرد و دید چه اینده ای‬ ‫در بحران روابط عربستان‪-‬قطر قابل تصور است؟‬ ‫سناریوی اول‪ ،‬تبدیل قطر به عراق و سوریه دیگری‬ ‫است به طوری که کشــورهای عربی‪ ،‬قطر را نیز همچون‬ ‫سوریه و عراق تقریبا بایکوت خواهند کرد‪.‬‬ ‫سناریوی دوم‪ ،‬تعدیل مواضع قطر و اتخاذ خط مشی‬ ‫کویت‪-‬عمان در سیاست های منطقه ای است‪.‬‬ ‫ســناریوی ســوم‪ ،‬وقوع کودتــا در قطر بــا کمک‬ ‫عربســتان اســت‪ .‬بعید نیســت بــه تحریــک و حمایت‬ ‫عربســتان‪ ،‬ولیعهد قطر یا یکی از افراد خانواده سلطنتی‬ ‫علیه امیر قطــر وارد عمل شــده و مقدمــات کودتا علیه‬ ‫تمیم بن حمــد را دامن بزنــد؛ از انجا که یکی از شــرایط‬ ‫تحقق کودتا اصل غافلگیری اســت‪ ،‬اکنون این عنصر‬ ‫دیگر وجــود نــدارد و امکان وقــوع کودتــا غیرمحتمل‬ ‫اســت‪ .‬ولی از ســوی دیگر عربستان با تشــدید تصنعی‬ ‫اختالفــات خود بــا قطــر به دنبال همــراه کــردن دیگر‬ ‫کشــورهای همپیمان خود برای راه اندازی یک کودتا در‬ ‫این کشور با استفاده از شاهزادگان ناراضی قطری است‪.‬‬ ‫ســناریوی چهــارم نزدیــک شــدن قطــر بــه‬ ‫کشــورهای مســتقل و قدرت هــای منطقــه ای و جهانی‬ ‫بــرای در امان مانــدن از تبعــات این اختالف اســت که‬ ‫در ایــن راســتا در منطقه کشــورهای ایــران و ترکیه و در‬ ‫محیط بین المللــی‪ ،‬روســیه گزینه هــای مناســب دوحه‬ ‫به شمار می روند‪.‬‬ ‫سناریوی پنجم‪ ،‬حمله نظامی عربستان به قطر است‪.‬‬ ‫ولی چون حمله نظامی‪ ،‬احتمال دخالت دیگران را به وجود‬ ‫می اورد و از ســوی دیگر‪ ،‬اوضاع منطقه شدیدا پیچیده و‬ ‫غیرقابل پیش بینی می شــود بعید اســت که امریکا چنین‬ ‫اجازه ای به ریاض بدهد‪.‬‬ ‫ســناریوی ششــم این اســت که در صورت ناکامی ‬ ‫تالش های میانجی گرانه کویت برای پایان دادن به این‬ ‫اختالفات و نیز در صورت عدم ورود کشــورهای تاثیرگذار‬ ‫در خط میانجی گیری ‪ ،‬باید شاهد تشــدید بحران فراتر از‬ ‫این سطحی که هست باشــیم چرا که این کشورها راضی‬ ‫نخواهند شــد بدون گرفتن امتیاز و چشم پوشــی قطر از‬ ‫بلند پروازی های منطقه ای‪ ،‬این کشــور کوچک را به حال‬ ‫خود رها کنند‪.‬‬ ‫ســناریوی هفتم احتماال اقدام این کشــورها برای‬ ‫انزوای سیاســی قطر و اخراج دوحه از عضویت شــورای‬ ‫همــکاری خلیج فارس اســت؛ عربســتان و متحدین وی‬ ‫در این اندیشــه هستند تا فشارهای بیشــتری به قطر وارد‬ ‫کنند تا از نظر سیاسی و اقتصادی تحت فشار و در تنگنای‬ ‫بیشتری قرار گیرد که به باور انها اخراج این کشور از شورای‬ ‫همکاری خلیج فارس می تواند یکــی از اقدامات موثر در‬ ‫این زمینه باشد‪.‬‬ ‫سناریوی هشــتم تحریم اقتصادی طوالنی مدت تر‬ ‫قطر در همه ابعاد از جمله تحریم دریایی‪ ،‬هوایی‪ ،‬نفت و به‬ ‫ویژه گاز‪ ،‬می تواند دستورکار بعدی عربستان سعودی باشد‪.‬‬ ‫ی است که بدون شک‪ ،‬ایاالت متحده نیز باتوجه‬ ‫این اقدام ‬ ‫به ریسک پایین ان‪ ،‬همراهی خوبی در ان خواهد داشت‪.‬‬ ‫همچنین تحریــم قطر به ویــژه در حــوزه گازی می تواند‬ ‫اقتصاد این کشــور را تا حد زیادی متاثر سازد و از انجایی‬ ‫که اقتصاد پر رونق قطر‪ ،‬یکی از مولفه های اصلی سیاست‬ ‫خارجی مستقل این کشور در برابر عربستان سعودی بوده‬ ‫است‪ ،‬هدف قرار دادن این حوزه به نظر بیش از هر چیز در‬ ‫دستورکار ائتالف کشورهای عربی خواهد بود‪.‬‬ ‫به رغم ایــن احتمــاالت مهمترین ســناریوی پیش‬ ‫روی این تنش‪ ،‬حل ان از طریق میانجیگری یک کشــور‬ ‫ثالث اســت‪ .‬کویــت یکــی از کشــورهایی اســت که در‬ ‫تالش است میان قطر با عربســتان و امارات میانجیگری‬ ‫کند‪.‬‬ ‫باتوجه به اهمیت جغرافیایی قطر برای امریکا و این‬ ‫موضوع که پایگاه العدید قطــر‪ ،‬بزرگ ترین پایگاه هوایی‬ ‫امریکا در خارج از این کشــور است‪ ،‬احتمال میانجیگری‬ ‫دولت امریکا در این بحران نیز وجــود دارد‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫تنش و درگیری میان قطر و کشــورهای عربــی اگر به حد‬ ‫اعالی خود برسد بی شک به منفعت کشــورهای غربی و‬ ‫استکباری در منطقه اسیب جدی خواهد رساند‪ ،‬از این رو‬ ‫امریکا به عنوان کشوری که بیشترین منفعت را در منطقه‬ ‫دارد اجازه تشدید بحران میان قطر و کشورهای چهارگانه‬ ‫عربی را نخواهد داد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سیاســت های امیر قطر مورد هجمه شــدید تبلیغاتی انها‬ ‫قرار گرفت‪ .‬با موج رســانه ای که پس از ان پیش امد این‬ ‫اتش سوزی غیرقابل کنترل شد و نهایتا به قطع رابطه ریاض‬ ‫و همپیمانان ان با قطر منجر شــد و قطر اشــکارا متهم به‬ ‫حمایت همزمان از اخوان المســلمین‪ ،‬داعش‪ ،‬القاعده‪،‬‬ ‫حزب الله‪ ،‬شیعیان عربستان و حوثی ها شد‪.‬‬ ‫در این راستا برای بررسی عمیق تر حادثه باید اشاره‬ ‫کرد که اختالفات میان عربســتان و قطر ریشــه تاریخی‬ ‫دارد‪ .‬این دو کشور از گذشته اختالفات ارضی با یکدیگر‬ ‫داشتند‪ .‬اما شــکل جدید اختالفات میان این دو کشور از‬ ‫زمان خیزش های مردمی و انقالبی در منطقه اشکار و این‬ ‫دو کشور وارد دو دســته بندی پنهان اما رقابت امیز شدند؛‬ ‫رقابتی که بیش از هر چیز برای تسلط نظم منطقه ای مورد‬ ‫نظر خود در جریان بوده و هست‪.‬‬ ‫به دنبــال حــوادث اخیر‪ ،‬این کشــورها بــه رهبری‬ ‫عربســتان‪ ،‬لیســتی از شــروط خــود را بــرای قطری ها‬ ‫ارســال کردند؛ شــروطی از قبیل قطــع رابطه بــا ایران و‬ ‫تعطیلی تلویزیون الجزیره‪ .‬انها بــه دوحه ‪ 10‬روز فرصت‬ ‫دادند که این شــروط را بپذیرد‪.‬اما بعد از گذشــت مهلت‬ ‫‪10‬روزه و تمدیــد ‪ 48‬ســاعته ان وزارت خارجــه قطــر‪،‬‬ ‫پاســخ رســمی این کشــور به درخواســت های عربستان‬ ‫ســعودی و ائتــاف ایــن کشــور را رســما بــه کویــت‬ ‫تحویل داد‪.‬‬ ‫در متن پاسخ قطر به موارد زیر اشاره شده است‪:‬‬ ‫‪ -1‬درخواست کاهش سطح روابط دیپلماتیک قطر با‬ ‫ایران در صورت التزام همه کشورهای حاشیه خلیج فارس‬ ‫محک روسی‬ ‫امریکا چه نگاهی به اجالس جی ‪20‬‬ ‫داشت؟‬ ‫توافق با رقبا‬ ‫امریکا به دنبال جلب نظر پکن و‬ ‫مسکو است‬ ‫‪47‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مدیریتهوشمند‬ ‫مقاومت قطر در برابر عربستان‪ ،‬فرصتی برای تهران است‬ ‫دکتر حسین اجورلو‬ ‫پژوهشگر موسسه تحقیقاتی ابرار معاصر تهران‬ ‫بین الملل‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ ســوم ژوئیه ‪ ،2017‬دولت قطر بعد از بررسی مطالبات‬ ‫سیزده گانهعربستانسعودی‪،‬امارات‪،‬مصروبحرینباارسال‬ ‫پیامی بهامیرکویتبه عنوانمیانجی‪،‬به جزچندموردمحدود‪،‬‬ ‫مطالبات اصلی را رد کرد‪ .‬حال ســوالی کــه در اینجا مطرح‬ ‫می شود این اســت که بعد از تحوالت اخیر چه سناریوهای ‬ ‫محتملیبرایبحرانقطرمتصوراست‪.‬‬ ‫ پنجمژوئن‪ 2017‬چهارکشورعربیبااعالمحمایتقطر‬ ‫از تروریسم و بی ثبات کردن کشورهای عربی اقدام به قطع‬ ‫رابطهبااینکشورکردند‪،‬مرزهایزمینی‪،‬هواییودریاییخود‬ ‫رابراینکشوربستندوازاتباعقطریخواستندکهاینکشورها‬ ‫را ترک کنند‪ .‬در مورد دالیل شکل گیری بحران قطر می توان‬ ‫دالیلمختلفیراذکرکردازجمله‪:‬‬ ‫‪.1‬سایشگفتمانیبیناسالمسیاسیاخوانیواسالم‬ ‫سیاسیموردنظرعربستانسعودی؛‬ ‫‪ .2‬مخالفت قطر با سیادت و هژمونی طلبی عربستان‬ ‫سعودی؛‬ ‫‪.3‬سیاستجذبمصرتوسطعربستانسعودی؛‬ ‫‪ .4‬اقتصاد سیاسی بین المللی همچون مباحث مربوط‬ ‫بهنفتوگازشیل؛‬ ‫‪ .5‬سیاست امریکایی برای کســب منافع از بحران در‬ ‫منطقهخلیج فارس؛‬ ‫بعــد از اغــاز ایــن بحــران‪ ،‬ایاالت متحــده امریــکا‬ ‫ی که‬ ‫واکنش های متفاوت و گاها متناقضی داشــته به طور ‬ ‫دونالد ترامپ و کاخ ســفید با حمایت از عربســتان سعودی‪،‬‬ ‫قطر را مقصر تحــوالت اخیر می دانند ولی رکس تیلرســون‬ ‫و وزارت خارجــه طرفین را به حل وفصــل اختالفات دعوت‬ ‫کرده انــد‪ .‬در این میان دولــت کویت تالش هایــی را برای‬ ‫میانجی گری اغاز کــرد و در ‪ 22‬ژوئن مطالبات ســیزده گانه‬ ‫ل ‪10‬روزه به دولت قطر‬ ‫کشورهای عربی را با یک ضرب االج ‬ ‫ارائه داد که بر اساس مطالب درز کرده‪ ،‬مهم ترین مطالبات‬ ‫طرف های عربی شــامل قطع رابطه با ایران‪ ،‬بســتن شبکه‬ ‫ماهواره ای الجزیــره‪ ،‬کاهش روابط نظامی بــا ترکیه‪ ،‬قطع‬ ‫حمایتازسازمانالقاعدهواخوان المسلمینبود‪ .‬سومژوئیه‬ ‫‪ 2017‬دولت قطر بعد از بررسی مطالبات سیزده گانه با ارسال‬ ‫پیامی به امیر کویت به جز چند مورد جزیی‪ ،‬مطالبات اصلی‬ ‫این کشورها را رد کرد‪ .‬کشورهای عربی تحریم کننده قطر در‬ ‫ششم ژوئیه‪ 2017‬با صادر کردن بیانیه ای قطر را به اقدامات‬ ‫سخت گیرانه تردرزمانمناسبتهدیدکردند‪.‬‬ ‫با توجه به تحــوالت ذکر شــده و تهدید بــه اقدامات‬ ‫سخت گیرانه بیشتر‪ ،‬اینده بحران قطر وارد فاز جدیدی شده‬ ‫که می توان برای ان ســناریوهایی را ذکر کرد که مهم ترین‬ ‫انهاعبارت انداز‪:‬‬ ‫‪ .1‬جنگ با قطر‪ :‬یکی از سناریوها‪ ،‬موضوع جنگ این‬ ‫کشورها با قطر اســت که این جنگ می تواند محدود به وارد‬ ‫کردن ضرباتی به مراکز مورد مناقشه باشد یا جنگ گسترده‬ ‫برای تغییر نظام‪ .‬این سناریو از سوی برخی از محافل تندرو ‬ ‫عربســتان ســعودی و امارات متحده عربی مطرح شده که‬ ‫باتوجه به واقعیت های سیاســی و امنیتی بحران قطر‪ ،‬عدم‬ ‫اجماع بر موضوع جنگ و همچنیــن عدم موافقت احتمالی‬ ‫ایاالت متحدهامریکاوترکیهازاحتمالاندکیبرخورداراست‪.‬‬ ‫‪ .2‬کودتا در قطر‪ :‬یکی دیگر از سناریوهای مطرح شده‬ ‫برای بحران قطر‪ ،‬بروز کودتا در این کشــور اســت‪ .‬قطر در‬ ‫تاریخ خود سابقه کودتا دارد به همین دلیل از ابتدای بحران‬ ‫همواره موضوع کودتا مطرح بوده اســت‪ .‬زیــرا در خاندان‬ ‫ال ثانی افراد زیادی هســتند که خود را مستحق حکومت بر‬ ‫این کشــور ثروتمند حوزه خلیج فارس می داننــد و از حمایت‬ ‫عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیز برخوردارند‪ .‬این‬ ‫سناریو اگرچه مطلوب عربستان ســعودی و امارات متحده‬ ‫عربی است ولی هرچه از زمان بحران می گذرد احتمال وقوع‬ ‫ان کمرنگ می شــود البته در این میان نباید نقش نیروهای‬ ‫نظامی و امنیتی ترکیه ای حاضر در قطر را در جلوگیری از این‬ ‫واقعهدست کمگرفت‪.‬‬ ‫‪ .3‬فشــار ایاالت متحــده امریکا برای تســلیم قطر‪:‬‬ ‫یکی دیگر از ســناریوهای بحران قطر‪ ،‬فشار ایاالت متحده‬ ‫امریکا برای تسلیم شدن قطر به خواست کشورهای عربی‬ ‫تحریم کننده این کشور است‪ .‬اگر ســعودی ها و اماراتی ها‬ ‫بتوانند حمایت کامل ایاالت متحده امریکا را در این موضوع‬ ‫کسب کنند‪ ،‬این کشــور از ابزارهای اقتصادی زیادی برای‬ ‫تحت فشارقراردادنقطربرخورداراست؛برایمثالمی تواند‬ ‫با عناوینی همچــون حمایت مالــی از تروریســم‪ ،‬اموال و‬ ‫ســرمایه گذاری های قطر را در اقصی نقاط جهان بلوکه کند‬ ‫و این امر برای کشــوری در ابعــاد قطر چاره ای جز تســلیم‬ ‫نمی گذارد‪ .‬این سناریو ضمن تصمیمات اتی ایاالت متحده‬ ‫امریکا و ایجــاد اجما ‏ع جهانی‪ ،‬بســتگی زیــادی به قدرت‬ ‫البی هایسعودیواماراتیدرمقابلقدرتالبی هایقطری‬ ‫دارد زیرا طرفین با خرج کردن پول های فراوان از البی های‬ ‫پرقدرتیدراینکشوربرخوردارند‪.‬‬ ‫‪ .4‬موفقیت کویت در میانجی گری‪ :‬تاریخ جهان عرب‬ ‫نشان داده همان طور که بحران های عربی پرهیاهو است‪،‬‬ ‫صلح هاواشتی هایمیانایشانپرهیاهوتراستوهرلحظه‬ ‫ممکن است کویت به عنوان میانجی راه حلی میانه ارائه کند‬ ‫که به نوعی طرفین را به یک توافق نزدیک کن د یا اقتضائات‬ ‫سیاسی و امنیتی طرفین را به این امر راضی کند‪ .‬این سناریو‬ ‫به دلیل حجم باالی اختالفات طرفین و مطالبات ســنگین‬ ‫کشــورهای عربی تحریم کننده قطر اگرچه در کوتاه مدت از‬ ‫امکانکمیبرخورداراستولیدربلندمدتامکانانبیشتر‬ ‫خواهدشد‪.‬‬ ‫‪ .5‬اخراج قطر از شورای همکاری خلیج فارس‪ :‬یکی از‬ ‫سناریوهایجدیمطرحشده‪،‬اخراجقطرازشورایهمکاری‬ ‫خلیج فارس اســت ولی این را باید در نظر گرفت‪ ،‬اگر قطر از‬ ‫شورای همکاری خلیج فارس خارج شود بخشی از اقدامات‬ ‫مشترک سیاسی‪ ،‬امنیتی و نظامی طرفین مختل می شود و‬ ‫این امر ممکن است بهفروپاشیاینشوراختمشودبههمین‬ ‫دلیل هم ســعودی ها و هم اماراتی ها به عنوان ستون های‬ ‫شورای همکاری خلیج فارس با این موضوع با احتیاط زیادی‬ ‫برخوردمی کنند‪.‬‬ ‫‪ .6‬نزدیکی قطر به جمهوری اســامی ایــران‪ :‬یکی‬ ‫دیگر از سناریوهای مطرح‪ ،‬نزدیکی بیشتر قطر با جمهوری‬ ‫اسالمیایراناست‪.‬محاصرهوانزوایقطرتوسطعربستان‬ ‫سعودی و امارات متحده عربی‪ ،‬این کشور را نیازمند فضای‬ ‫حیاتی برای برون رفــت از این تنگنا می کنــد‪ .‬در این تنگنا‬ ‫چاره ای جــز برخــی ارتباط گیری هــای سیاســی و امنیتی‬ ‫ولو اندک با جمهوری اســامی ایران نیســت و این امر این‬ ‫ســناریو را تقویت می کند‪ .‬ولی به نظر می رسد به دلیل روابط‬ ‫گسترده قطر با غرب و ترکیه این روابط از یک سطحی بیشتر‬ ‫نخواهدرفت‪.‬‬ ‫درجمع بندیمطالبفوقبایدگفتدرصورتموفقیت‬ ‫احتمالی عربستان سعودی برای همسو کردن قطر با خود‪،‬‬ ‫این امر می تواند الگوی راهبردی عربستان سعودی در مورد‬ ‫دیگرکشورهایغیرهمسوهمچونجمهوریاسالمیایران‬ ‫قرارگیردولیدرمقابلاگرقطردراینمیانموفقبهمقاومت‬ ‫شود در عرصه سیاســت خارجی به عربستان سعودی ضربه‬ ‫جبران ناپذیری وارد خواهد شد و این امر می تواند به الگویی‬ ‫علیهاینکشورتبدیلشود‪.‬‬ ‫دستگا ه سیاســت خارجی جمهوری اســامی ایران‬ ‫می بایست به این امر توجه داشته باشد که بحران روابط قطر‬ ‫با عربستان سعودی به خودی خود و بدون اینکه هیچ اقدامی‬ ‫ انجامدهدبرایجمهوریاسالمیایرانبه مثابهیکفرصت‬ ‫استوجمهوریاسالمیایرانمی تواندبامدیریتهوشمند‪،‬‬ ‫بدون ورود چشمگیر به این بحران به قطر کمک نماید تا در‬ ‫مقابلعربستان سعودیمقاومتکند‪.‬‬ ‫زمان واقع گرایی‬ ‫بین الملل‬ ‫تصمیمات بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای بحران قطر بر یکدیگر تاثیرگذار است‬ ‫جعفر قنادباشی‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫شــاید هیچ کس تصور نمی کرد کــه اختالف عمیق‬ ‫بین دو یا چند کشور عضو شــورای همکاری خلیج فارس‪،‬‬ ‫به تنشــی پردامنه و طوالنی همانند تنش کنونی بین قطر و‬ ‫عربستان تبدیل شود و چگونگی روند اجرایی مجموعه ای از‬ ‫راهبردی ترینمسائلمنطقهنیزبهانپیوندپیداکند‪.‬چنانکه‬ ‫اینک ســواالت مطرح شــده درباره این تنش‪ ،‬از محدوده‬ ‫روابط قطر و دیگر اعضای شــورای همکاری خلیج فارس‬ ‫و حتی اتحادیه عــرب فراتر رفتــه و درک و فهم چگونگی‬ ‫جبهه بندی ها و یارگیری هــای جدید در منطقــه و حتی در‬ ‫چارچوب هایفرامنطقه ای‪،‬بهشناختسناریوهایمحتمل‬ ‫در این تنش ارتباط دارد‪.‬‬ ‫در تنش و مناقشه کنونی بین قطر و عربستان‪ ،‬زمانی‬ ‫که ســخن از ســناریوهای پیش روی دو کشــو ر بــه میان‬ ‫می اید‪ ،‬کارشناسان و تحلیگران مسائل منطقه‪ ،‬احتماالت‬ ‫و فرضیاتی را مطرح می کنند که بسیاری از انها با واقعیات‬ ‫موجود تطابق نــدارد و حتی ممکن اســت مخاطبین را در‬ ‫شناخت مناســبات و معادالت منطقه ای به اشتباه انداخته‬ ‫و تصویری غیر واقعی از توانمندی های مقامات «دوحه»‬ ‫و «ریاض» و برداشــتی نادرســت از قدرت مانــور انها در‬ ‫اذهان ایجاد کند‪ .‬این بدین خاطر اســت که در احتماالت‬ ‫و سناریوهای ارائه شده در خصوص چگونگی ادامه تنش‬ ‫بین قطر و عربستان (یا به صورت گسترده تر‪ :‬تنش بین قطر‬ ‫و دیگری اعضای شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه‬ ‫عرب) برخــی از واقعیات کلیدی نادیده گرفته می شــود و‬ ‫قواعد پیچیده ای که در کنش ها و واکنش های مرتبط با این‬ ‫ش به اتخاذ یک تصمیم سیاسی با نظامی می انجامد‪ ،‬از‬ ‫تن ‬ ‫نظرها پنهان می ماند‪.‬‬ ‫در واقع براین اســاس اســت که در میان احتماالت‬ ‫مطرح شــده در خصوص تنش شــدید کنونی بیــن قطر و‬ ‫عربستان‪،‬بهفرضیات‪،‬سناریوهاوتحلیل هاییبرمی خوریم‬ ‫که هر یک‪ ،‬تنها بخشی از واقعیات را در نظر گرفته و از دیگر‬ ‫واقعیات تاثیر گذار غفلت کرده انــد‪ .‬بنابراین از این لحاظ‪،‬‬ ‫می توانیم این سناریوها را در دسته های مختلفی ارائه کنیم‪:‬‬ ‫اول ان دسته از ســناریوهایی که عالی ترین مقامات‬ ‫سیاســی (یا عالی ترین مقامات تصمیم گیرنده) در قطر و‬ ‫عربســتان را تعیین کننده اصلی چگونگــی روند اتی تنش‬ ‫دو کشور می دانند‪ .‬این سناریوها بر اســاس این فرض که‬ ‫«شیخ تمیم بن حمد ال ثانی» امیر قطر یا وزیر امور خارجه‬ ‫این کشور و همچنین «ملک سلمان» پادشاه عربستان و‬ ‫ولیعهد جدید او («بن سلمان» فرزند پادشاه )‪ ،‬تعیین کننده‬ ‫دستورکارافزایشیاکاهشدامنهتنشبیندوکشورهستند‪،‬‬ ‫به ارزیابی شخصیت‪ ،‬تمایالت و میزان ریسک پذیری انها‬ ‫پرداخته و مبتنی بر ان‪ ،‬به محاسبه سود و زیانی که هریک‬ ‫ی از ان برخوردار‬ ‫در صورت استمرار و گســترش تنش کنون ‬ ‫می شوند‪ ،‬مبادرت می کنند‪ .‬چنانکه در این نوع سناریوها‪ ،‬به‬ ‫هزینه و فواید گزینه های تحریم اقتصادی و مقابله نظامی‬ ‫برای هر یــک از حکومت های قطر و عربســتان پرداخته‬ ‫می شــود و از این دریچه‪ ،‬از میزان احتمال انتخاب گزینه‬ ‫تحریم اقتصادی یا انتخاب گزینه نظامی‪ ،‬از طرف هریک ‬ ‫سخن به میان می اید‪.‬‬ ‫اما دسته دوم از سناریوها‪ ،‬ان دسته هستند که دنیای‬ ‫غرب و به ویژه امریکا و انگلیس ر ا طراح اصلی و تعیین کننده‬ ‫چگونگی روند اینده تنش کنونی در حوزه جنوبی خلیج فارس‬ ‫می دانند و در این زمینه‪ ،‬برای حکومت های قطر و عربستان‬ ‫ یا دیگر بازیگران منطقــه ای‪ ،‬نقش قابل مالحظه ای قائل‬ ‫نیستند‪ .‬بنابراین در این سناریوها به محاسبه منافع اقتصادی‬ ‫و سیاسی دولت های واشــنگتن و لندن‪ ،‬در صورت عملی‬ ‫شــدن هریــک از گزینه ها پرداختــه می شــود و همزمان‬ ‫تغییراتی که این دولت ها در سیاســت های منطقه ای خود‬ ‫ملحوظ کــرده و همچنین محاســبات راهبــردی انها‪ ،‬در‬ ‫پیش بینی روند اینده مناقشــات قطر و عربستان‪ ،‬مورد اتکا‬ ‫قرار می گیرد‪ .‬روشــن است که این ســناریوها هم به علت‬ ‫نادیده گرفتن بخشــی از واقعیات و حذف نقش بازیگران‬ ‫منطقــه ای‪ ،‬نمای قابل اطمینــان و معتبری از اینــده ارائه‬ ‫نمی کنند‪.‬‬ ‫دسته ای دیگر از سناریوها هم تئوری های رشته علم‬ ‫روابط بین الملل و برخی از مدل های تحلیلی کارشناســان‬ ‫صاحبنام ر ا محور پیش بینی های خود و ترســیم اینده تنش‬ ‫در روابط قطر و عربستان قرار می دهند؛ شیوه ای که ان نیز‬ ‫ی واقعیات را ندارد و تنها‬ ‫ی ترسیم تمام ‬ ‫به طور معمول توانای ‬ ‫قرائتی متفاوت از ماجرا را به مخاطب ارائه می کند‪.‬‬ ‫و باالخره ان دسته از سناریوهای جامعی که همه ابعاد‬ ‫خرد و کالن تنش میان قطر و عربستان و عوامل راهبردی‬ ‫و تاکتیکی موثــر در ان را مورد نظر قــرار می دهند و تاثیر و‬ ‫تاثری را که تمامی بازیگران منطقــه ای و فرامنطقه ای بر‬ ‫تصمیم گیری های یکدیگر دارند‪ ،‬در محاسبات خود لحاظ‬ ‫می کنند‪ .‬یعنی همان سناریوهای پویایی که هر کنش جدید‬ ‫و قابــل مالحظه ای را نیــز در پیش بینی هــای خود منظور‬ ‫می نمایندوچهره هایمختلفاینتنشراکهسیریافزاینده‬ ‫و سمت و سویی متزلزل دارد اشکار می کند‪.‬‬ ‫در واقع اینها همان ســناریوهایی هســتند که ضمن‬ ‫انعکاس واقعیات‪ ،‬شناخت بهتری را از سیاست های هریک‬ ‫از طرف های درگیر ارائه می کنند و رونــد ادامه تنش هایی‬ ‫را به صورت جریانی ترســیم و عناصــر و ارکان اصلی ان را‬ ‫مشخص می سازند‪ .‬حال روشن اســت هنگامی که زمان‬ ‫اقــدام و عمل فرا می رســد و هریــک از دولت های منطقه‬ ‫ناچار به موضع گیری در مواجهه با این تنش می شــوند‪ ،‬به‬ ‫ناگزیر باید واقع بینانه ترین سناریوها را در دستگاه دیپلماسی‬ ‫خود بــه کار گیرنــد و براســاس ان‪ ،‬از خود واکنش نشــان‬ ‫دهند‪ .‬در واقع هریک از بازیگران مستقیم و غیر مستقیم‪،‬‬ ‫باید به این واقعیت توجه داشــته باشــن د که تصمیم گیری‬ ‫و تصمیم ســازی های طرف هــای مقابــل در خال صورت‬ ‫نمی گیرد و هر تصمیمی در این خصــوص قاعدتا متاثر از‬ ‫کنش های دیگران و در واقع واکنشی در برابر موضع گیری‬ ‫انها و احتماالت مربوط به ان است‪ .‬ثانیا باید در نظر داشت‬ ‫کــه انتظــار به کارگیــری محاســبات عقلی(عقالنیت) در‬ ‫اینگونه تصمیم گیری ها‪ ،‬امری غیر واقع بینانه و غیر منطبق‬ ‫با واقعیات است‪ .‬چرا ک ه در بسیاری از موارد‪ ،‬خشم و نفرت‬ ‫از طرف مقابل و بیم و هراس از شکســت و عقب ماندن از‬ ‫رقبای منطقه ای بر محاســبات عقالنی فائق می شود و بر‬ ‫پیچیدگی ابعاد تنش های کنونی قطر و عربستان می افزاید‪.‬‬ ‫ان هم درحالی که هم عربســتان و هــم متحدین غربی و‬ ‫منطقه ای این کشور‪ ،‬در حال حاضر‪ ،‬در موضع انفعال قرار‬ ‫دارند و شکســت های پی در پی داخلی و خارجی و کاهش‬ ‫ســلطه پذیری های قبلی در ســطوح منطقــه ای‪ ،‬انها را به‬ ‫اقدامات نامتعارف و ناشکیبایی های زیانبخش و غیرعاقالنه‬ ‫فرا می خواند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪49‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تسریعواگرایی‬ ‫تصاعدبحراندرخلیج فارسچهپیامدهاییدارد؟‬ ‫کامران کرمی ‬ ‫کارشناس مسائل خلیج فارس‬ ‫بین الملل‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫‪4‬‬ ‫تنش ها میان قطر و عربستان پس از رد شروط‪ 13‬گانه‬ ‫از سوی مقامات دوحه در فرایند تصاعد بحران قرارگرفته‬ ‫و دولت های عربی به رهبری سعودی از دور جدید فشارها‬ ‫بر قطر ســخن به میان اورده اند‪ .‬این بحــران درون عربی‬ ‫که مسبوق به سابقه است و به دلیل همزمانی تالش های‬ ‫دوحه و ریاض برای بسط نفوذ در نظام منطقه ای خاورمیانه‬ ‫رخ داده ‪ ،‬باعث شده تا شورای همکاری خلیج فارس بیش‬ ‫از پیش در رونــد تضعیف به عنوان اتحادیــه ای داعیه دار‬ ‫همــکاری و همگرایــی منطقــه ای قــرار بگیــرد‪ .‬در این‬ ‫میان‪ ،‬عواملی چون صف بندی های درونی و چشــم انداز‬ ‫همکاری هــای درون شــورا‪ ،‬به عنوان پرســش های مهم‬ ‫خودنمایی می کنــد‪ .‬اینکه بحران به وجــود امده منجر به‬ ‫واگرایی بیشتر میان اعضای شورای همکاری و در نهایت‬ ‫فروپاشــی این شــورا خواهد شــد؟ یا نهایتا با وســاطت و‬ ‫لو فصل نســبی بحران‪ ،‬شاهد صف بندی های جدیدی‬ ‫ح ‬ ‫خواهیم بود که در بلندمدت زمینه را برای فروپاشی این شورا‬ ‫فراهم خواهد کرد ‬ ‫درامد‬ ‫شــورای همکاری خلیج فارس در ســال ‪ 1981‬و در‬ ‫زمان جنگ اول خلیج فارس در فضای سیاســی‪ ،‬نظامی و‬ ‫امنیتی و با ضرورت های اقتصادی ان دوران تاسیس شد‬ ‫و بعدها با تغییر روند موضوعــات و بحران های منطقه ای‬ ‫به ســمت همکاری های اقتصادی حرکت کــرد‪ .‬عواملی‬ ‫چون نوع سیستم سیاســی (پادشــاهی‪ ،‬سلطان نشین و‬ ‫شیخ نشین)‪ ،‬پیوستگی ســرزمینی‪ ،‬جمعیت‪ ،‬مولفه های‬ ‫قومی‪ ،‬زبانی و دینی و مذهبی از جمله شباهت هایی است‬ ‫که باعث شــده تا این ســازه با وجود اختالفات سیاســی و‬ ‫امنیتی‪ ،‬همچنان بتواند برای بیش از سه دهه به حیات خود‬ ‫ادامه دهد‪ .‬اگرچــه دیگر متغیرهایــی از جنس و ماهیت‪،‬‬ ‫انقالب اسالمی ایران‪ ،‬جنگ های اول و دوم خلیج فارس و‬ ‫سیاست های توسعه طلبانه صدام‪ ،‬پیش روی این شورا قرار‬ ‫ندارد‪ ،‬اما موضوعات جدید در فضای جدید باعث شــده تا‬ ‫این شورا همچنان در فضای رقابت های داخلی و تمایالت‬ ‫توسعه طلبانه برخی اعضا و اختالفات موجود‪ ،‬حرکت رو به‬ ‫جلوی کندی داشته باشد و در مولفه های منطقه گرایی عمال‬ ‫با کاستی های عمیق مواجه باشد‪.‬‬ ‫در واقــع‪ ،‬منطقه گرایــی یکــی از ملزومــات ورود‬ ‫مجموعه هــای گوناگون به جرگه جهانی شــدن اســت‪.‬‬ ‫منطــق منطقه گرایــی بــر همگرایــی و رســیدن به یک‬ ‫مکانیســم همکاری جویانه اســت‪ .‬خلیج فارس به عنوان‬ ‫یکــی از زیر سیســتم های منطقه اســیای جنــوب غربی‬ ‫و به دلیــل اهمیت و نقــش ان در تامین انــرژی جهانی‪،‬‬ ‫بیش از مناطق دیگر می بایســت به جرگه همکاری های‬ ‫منطقه ای و رسیدن به یک نظام امنیتی مشترک دست پیدا‬ ‫می کرد‪ ،‬اما وجود عوامل مختلف به خصوص ســه عامل‬ ‫اختالفات مرزی و سرزمینی میان کشورهای عضو‪ ،‬نبود‬ ‫یک مکانیســم تعریف شــده برای رســیدن به یک نظام‬ ‫امنیتی مبتنی بر همکاری و هژمونی طلبی عربستان مانع‬ ‫از تحقق همگرایــی در این منطقه شــده و بیش از پیش‬ ‫شــاهد افزایش تنش‪ ،‬رقابت و روند تســلیحاتی شدن در‬ ‫خلیج فارس هستیم‪.‬‬ ‫اختالفات مرزی و سرزمینی‬ ‫یکــی از مهمترین عواملی که همــواره نقش عامل‬ ‫بازدارنده را در رسیدن به همگرایی در خلیج فارس داشته‬ ‫است‪ ،‬اختالفات مرزی و ســرزمینی بین اکثر کشورهای‬ ‫این منطقه اســت‪ .‬بیش از ‪ 60‬اختالف مرزی و سرزمینی‬ ‫بین این کشــورها همــواره روند واگرایی را تســریع کرده‬ ‫و باعث شــده تا فضــای تنــش در روابــط فیمابین عامل‬ ‫تعیین کننده ای باشد‪ .‬اختالف بین ایران و عراق‪ ،‬عراق و‬ ‫کویت‪ ،‬کویت و عربستان‪ ،‬عربستان و امارات‪ ،‬عربستان‬ ‫و قطر‪ ،‬امــارات و عمان نمونه های گویایی اســت که در‬ ‫برخی موارد موجب زدوخوردهای مرزی و اغاز جنگ هایی‬ ‫بوده که جنــگ اول و دوم خلیج فارس مصــداق بارز ان‬ ‫بوده است‪ .‬این اختالفات همچون مساله جزایر سه گانه‬ ‫بین ایــران و امــارات‪ ،‬منطقــه بی طرف بین عربســتان‬ ‫ســعودى و کویت‪ ،‬مرزهای جنوب غربی و شــرقی قطر و‬ ‫عربستان‪ ،‬مرزهاى برون ساحلى ایران و عراق در شمال‬ ‫خلیج فــارس‪ ،‬مرزهاى ابى کویت و عــراق‪ ،‬مرزهاى ابى‬ ‫عجمان و شــارجه‪ ،‬شــارجه و ام القوین و راس‏الخیمه از‬ ‫جمله این اختالفات حل نشده است که سبب ناهمگونى‬ ‫در رفتــار و معــادالت امنیتــى منطقــه‏اى خلیج فــارس‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫بحران قطر درکما‬ ‫فقدان نظام امنیتی مبتنی بر همکاری‬ ‫رســیدن به نظام امنیتی مبتنی بر همکاری مســتلزم‬ ‫فراهــم شــدن شــرایطی چــون شــکل گیری دیــدگاه‬ ‫و فهم مشــترک دربــاره مفهــوم امنیت و همــکاری میان‬ ‫تصمیم گیرندگان کشورهای مذکور است‪ .‬امری که تاکنون‬ ‫فراهم نگردیده و تحقق ان باتوجه به شرایط موجود‪ ،‬بسیار‬ ‫سخت می نماید‪.‬‬ ‫قدرت ‏هــای فرامنطقه ‏ای بــرای حفظ نفــوذ خود بر‬ ‫معادالت استراتژیک منطقه‪ ،‬حفظ تفوق سیاسی جهانی‬ ‫و تضمین دسترســی به انرژی ارزان در خلیج فارس تالش‬ ‫کرده ‏اند تا بــا دامن زدن به برخی مســائل موجــود که در‬ ‫چارچــوب روابط دوجانبــه یــا بین ‏ منطقه ‏ای قابــل حل و‬ ‫فصل است‪ ،‬پاره ‏ای از مسائل درون ‏منطقه ‏ای را به سمت‬ ‫بحران ‏ها و تنش ‏های دامنه ‏دار سوق دهند و زمینه استمرار‬ ‫نفوذ و حضور خــود را فراهم کنند‪ .‬همین امر چشــم ‏انداز‬ ‫تحقق نظــام امنیتی پایــدار و فراگیر منطقــه ‏ای در حوزه‬ ‫خلیج فارس را با ابهام روبه رو کرده است‪ .‬عدم ارائه تعریفی‬ ‫مناســب از جایگاه و اهداف نظام جدید امنیتی در منطقه‪،‬‬ ‫فقدان تداوم سیاست اعتمادسازی میان دولت های عضو‪،‬‬ ‫عدم مشــارکت فعال در این نظام امنیتی با ثبــات‪ ،‬فارغ از‬ ‫وزن جغرافیایــی‪ ،‬جمعیتی و اقتصــادی‪ ،‬تضمین متقابل‬ ‫استمرار جریان ازاد انرژی و سخت کردن مبادالت تجاری از‬ ‫مشکالت و موانعی است که دولت های واقع در خلیج فارس‬ ‫با ان روبه رو هستند‪.‬‬ ‫هژمونی طلبی عربستان‬ ‫شاخص های اقتصادی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬وسعت‪ ،‬جمعیت‪،‬‬ ‫تاریخ شــکل گیری و نفوذ عربستان در جهان عرب‪ ،‬باعث‬ ‫شده تا سعودی در اهداف خود به دنبال بسط نفوذ در شورای‬ ‫همکاری به عنوان مهمترین حوزه سیاســی و امنیتی خود‬ ‫باشد‪ .‬این مســاله برای قطر که در سال های اخیر رویکرد‬ ‫متفاوت و بعضــا مقابل جویانه ای را با عربســتان در پیش‬ ‫گرفته‪ ،‬مطلوب عربســتان نبوده و در مارس ‪ 2014‬منجر‬ ‫به فراخواندن سفرای امارات‪ ،‬بحرین و عربستان از دوحه‬ ‫شد‪ .‬بنابراین اعمال هژمونی بر بازیگران شورای همکاری‬ ‫در طول دهه های گذشته تاکنون منجر به واگرایی در رفتار‬ ‫همکاری جویانه با عربستان شده و سعودی در این شورا که‬ ‫بیشترین قرابت سیاسی و اقتصادی را با اعضای ان دارد‪،‬‬ ‫نتوانسته در پیشبرد این راهبرد موفق باشد‪.‬‬ ‫دورنما‬ ‫سیاست های ریاض در منطقه با ناکامی مواجه شده است‬ ‫داود احمدزاده‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه‬ ‫‪5‬‬ ‫بحران میان قطر و کشورهای عربی با یک بن بست‬ ‫مواجه شده است؛ دوحه شروط سیزده گانه کشورهای عربی‬ ‫به رهبری عربستان سعودی را نپذیرفت و اعالم کرد برای‬ ‫پذیرش ان شروط‪ ،‬کشــورهای عربی همچون عربستان‪،‬‬ ‫مصر و امارات خود نیز باید بسیاری از ان اقدامات را انجام‬ ‫دهند‪.‬‬ ‫انچه مسلم بود شــروطی که عربســتان و سه کشور‬ ‫حامی و همسوی این کشور برای کشــاندن مجدد قطر به‬ ‫سمت خودشــان مدنظر قرار داده بودند به نوعی از طرف‬ ‫دوحه رد شد‪ .‬زیرا این شروط به عنوان نقض حاکمیت داخلی‬ ‫این کشور قلمداد شــد‪ .‬بنابراین شــرایط به گونه ای پیش‬ ‫رفته که این کشــورها برای تحریم های بیشتر اقتصادی‪،‬‬ ‫روند سیاســی را مختل کردند و حاضر نیســتند از شــروط‬ ‫ سیزده گانه ای که قبال اعالم کرده بودند عقب نشینی کنند‪.‬‬ ‫قطری ها اعالم کردند که این خواسته ها و مطالبات‬ ‫نامشروع را نمی پذیرند‪ .‬بند ســیزدهم از شروط سیزده گانه‬ ‫اعالم شده سعودی ها نقض اشــکار حاکمیت یک کشور‬ ‫مستقل در منطقه محسوب می شود‪ .‬این بند به این مفهوم‬ ‫است که قطر باید اطاعت پذیری تمام عیاری داشته باشد‪،‬‬ ‫در غیر این صــورت تحریم های بیشــتری در حوزه مالی و‬ ‫حتی سیاسی علیه ان اعمال می شود‪ .‬انچه قبال نیز قابل‬ ‫پیش بینی بود‪ ،‬کشورهای همســو با عربستان سعودی در‬ ‫تالش بودند حاکمیت قطر به عنوان یک کشور مستقل را‬ ‫نقض و ب ه نوعی ان را تسلیم کنند‪.‬‬ ‫به این ترتیب فعال بحران میان دوحه و کشــورهای‬ ‫عربی در کما فرورفته است‪ .‬اما به هر حال عربستان سعودی‬ ‫ارام نخواهد گرفت و بدون شــک ســناریوهایی را برای به‬ ‫اصطالح تنبیه قطر در دســتورکار قرار خواهــد داد‪ .‬بعضا‬ ‫از اخراج قطر از شورای همکاری ســخن به میان می اید؛‬ ‫در خصوص مطرح شــدن امکان تعلیق عضویت قطر در‬ ‫شــورای همکاری خلیج فارس باید توجه داشت که خروج‬ ‫یا اخــراج قطر از شــورای همــکاری خلیج فــارس مقدمه‬ ‫فروپاشی کامل این شورا است‪ .‬در عین حال عالوه بر قطر‬ ‫برخی دیگر از کشــورهای شــورای همکاری خلیج فارس‬ ‫مانند کویت یا عمان‪ ،‬سیاســت های چنــان هماهنگی را‬ ‫با عربســتان دنبال نمی کنند‪ .‬ممکن اســت اخراج قطر از‬ ‫شــورای همکاری یا تعلیق عضویت ان در اتحادیه عرب‪،‬‬ ‫گامی برای خروج دیگر کشورها باشد و در نهایت به ناکامی ‬ ‫سیاست های جاه طلبانه بن ســلمان در منطقه ختم شود‪.‬‬ ‫در هر صورت ادامه سیاست های تنش زا با قطر نمی تواند‬ ‫منافــع راهبردی ریــاض و واشــنگتن در منطقــه را تامین‬ ‫کند و وقوع این اتفاق نشــان دهنده ناکامی سیاست های‬ ‫منطقه ای عربســتان سعودی اســت‪ .‬زیرا ریاض به دنبال‬ ‫ائتالف ســازی در منطقه بــود و با ناتوی عربــی در منطقه‬ ‫قصد داشــت علیه سیاســت های ایران و محــور مقاومت‬ ‫حرکت کند‪ .‬همچنین اکنون با در نظر گرفتن شرایط به نظر‬ ‫می رسد که سیاست های ریاض با ناکامی مواجه شده است‬ ‫و تمام تالش هایی که بعد از ســفر دونالد ترامپ به منطقه‬ ‫صورت گرفت تــا مثلثی به محوریت امریکا‪ ،‬عربســتان و‬ ‫رژیم صهیونیســتی برای مقابله با سیاســت های ایران در‬ ‫منطقه به ویژه سوریه و عراق شکل بگیرد‪ ،‬با شکست جدی‬ ‫روبه رو خواهد شد‪ .‬شــورای همکاری خلیج فارس پیش از‬ ‫این نیز ناکامی هایی در منطقه داشــته است‪ .‬این شورا در‬ ‫زمان حمل ه صدام حســین به کویت نتوانست از کیان یک‬ ‫کشور عضو دفاع کند‪.‬‬ ‫البته این مساله نیز اهمیت دارد که قطر چه سیاستی‬ ‫را در برابر تحریم های بیشــتر طرف مقابل در پیش خواهد‬ ‫گرفت‪.‬برخالفپیش بینی هاییکهکشورهایتحریم کننده‬ ‫در برابــر دوحه پیــش گرفته بودنــد و انتظــار می رفت در‬ ‫کوتاه مدت قطر باتوجه به بن بست رسیدن تمامی ارتباطات‬ ‫زمینی و هوایی مجبور خواهد شــد خود را با سیاست های‬ ‫منطقه ای عربستان سازگار کند درکوتاه مدت برخالف تصور‬ ‫ریاض شاهد بودیم که دوحه گزینه های دیگری را مدنظر‬ ‫قرار داد‪ .‬از جمله عالوه بر ترکیه که به نوعی با سیاست های‬ ‫منطقــه ای قطر از قبــل نیز هماهنــگ بودند در مســائل‬ ‫اقتصادی و استفاده از شاهرگ های حیاتی برای خروج از‬ ‫این بن بست‪ ،‬دوحه به نوعی سیاست نزدیکی با ایران را در‬ ‫پیش گرفت‪ .‬ارسال مواد غذایی از سوی ایران درکوتاه مدت‬ ‫این کشور را از فشار تحریم های شکننده عربستان نجات‬ ‫داد‪ .‬در نتیجه تداوم این بحران و دشمنی ها ممکن است‬ ‫قطر را به سمت هماهنگی و همکاری های بیشتر با انکارا و‬ ‫تهران سوق دهد‪.‬‬ ‫عالوه بــر این به دلیــل ســرمایه گذاری های عظیم‬ ‫کشــور کوچک قطر در منطقه‪ ،‬اروپا و امریکا‪ ،‬کشورهای‬ ‫غربی به راحتــی قطر را قربانی این بحــران نخواهند کرد‪.‬‬ ‫از این رو مشاهده می کنیم تالش های زیادی در اتحادیه‬ ‫اروپا صورت می گیرد تا این بحران از طریق مسالمت امیر‬ ‫لو فصل شود‪.‬‬ ‫ح ‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بــا فرایندهــای تصاعــد بحــران میــان قطــر و‬ ‫عربستان سعودی‪ ،‬شورای همکاری خلیج فارس عمال در‬ ‫روندهای فرسایشــی قرار گرفت ه و ایفای نقش کارکردی از‬ ‫سوی این شورا عمال به محاق رفته است‪ .‬هم اکنون شاهد‬ ‫یک نوع تقابل تخفیف یافته ‪ 3‬در برابر ‪ 3‬هستیم‪ .‬عمانی ها‬ ‫به دلیــل رویکرد عمدتا متــوازن و دور از درگیــری خود در‬ ‫شــورای همکاری به طور غیرمســتقیم از پذیرش هژمونی‬ ‫عربســتان خودداری کرده و عمــا به دالیــل داخلی‪ ،‬از‬ ‫میانجیگری گذشته فاصله گرفته اند‪ .‬کویت که راه میانه ای‬ ‫را از طریق میانجیگری بر عهده گرفته است‪ .‬تنها بحرین‬ ‫است که کامال خود را تحت نفوذ برادر بزرگتر شورا قرار داده‬ ‫ و امارات هم مسائل اقتصادی را از سیاسی تفکیک کرده‬ ‫اســت‪ ،‬چرا که عمده تالش و گرایش این کشور به همراه‬ ‫عمان و کویت‪ ،‬مســائل اقتصادی و بســط همکاری های‬ ‫تجاری و گسترش تبادالت بوده است‪ .‬از این رو سعودی ها‬ ‫با بحرانی که هم اکنون به وجود امــده درصددند تا ابتدا با‬ ‫فشار‪ ،‬قطر را به پذیرش مرجعیت عربستان قانع کنند‪ ،‬اگر‬ ‫چنین راهبردی با شکست مواجه شود‪ ،‬احتماال سعودی ها‬ ‫پرده دوم از این نمایش یعنی اخراج قطر از شورای همکاری‬ ‫و محدودسازی ان را در دستورکار قرار خواهند داد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪51‬‬ ‫نمایش ترامپ‬ ‫بین الملل‬ ‫اجالس‪ 2017‬سران‪ 20‬در شرایطی در هامبورگ المان برگزار شد که برای نخستین بار دونالد‬ ‫ترامپرئیسجمهورامریکادراجالسبیستاقتصادقدرتمندجهانحضورداشتو توانستضمن‬ ‫مذاکراتدوجانبهباهمتایانروسیوچینی اشدربارهمسائلکرهشمالیوسوریه‪،‬اجالسسران‪20‬‬ ‫را به صحنه نمایشی برای خود تبدیل کند‪ .‬در این نشست ترامپ همچون قبل با تاکید بر منافع ملی‬ ‫امریکاحضورپیداکردوبرشعارانتخاباتیاشدرسیاستخارجیمبنیبر«اولامریکا»تکیهداشت‪.‬‬ ‫محک روسی‬ ‫امریکاچهنگاهی بهاجالسجی‪ 20‬داشت؟‬ ‫طهمورث غالمی‬ ‫بین الملل‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫‪1‬‬ ‫کارشناس مسائل امریکا‬ ‫نشســت ســران ‪ 20‬اقتصاد بزرگ دنیا ‪ 7‬و ‪ 8‬جوالی‬ ‫در هامبورگ المان برگزار شــد‪ .‬در این نشست ها‪ ،‬سران‬ ‫گروه ‪ 20‬در مورد موضوعات و چالش های مختلف پیش‬ ‫روی دنیا‪ ،‬با یکدیگر بحــث و تبادل نظر و تالش می کنند‬ ‫که به راه حل مشــترک برســند‪ .‬در نشســت هایی از این‬ ‫دست‪ ،‬جایگاه بازیگرانی که از حیث منابع ثروت و قدرت‬ ‫از دیگران بســیار برتر هســتند‪ ،‬خیلی مهم اســت‪ .‬زیرا‬ ‫این بازیگران با اتکا به قدرت خــود تالش می کنند که به‬ ‫دستورکار کارها شکل دهند و دیگر دولت ها را نیز هدایت‬ ‫و رهبری کننــد‪ .‬از زمان پایان جنگ جهانــی دوم به بعد‪،‬‬ ‫امریکا همــواره بازیگر اصلی و تاثیرگذار در نشســت ها و‬ ‫سازمان هایی بوده که توسط قدرت های بزرگ شکل گرفته‬ ‫است‪ .‬در واقع امریکا همواره در نشست هایی از این دست‬ ‫نقش هدایت کننده و رهبری داشته و دیگر کشورها نیز به‬ ‫واسطه جایگاه این کشور در ساختار نظام بین الملل‪ ،‬نقش‬ ‫هدایتگر امریکا را پذیرفته اند‪ .‬اغراق نیســت بگوییم که‬ ‫امریکا یکی از پایه گذاران اصلی ســازمان ها و نهادهای‬ ‫بین المللی مختلفی که هم اکنون وجود دارد‪ ،‬بوده است‪.‬‬ ‫سوالی که مطرح می شــود این است که ایا رئیس جمهور‬ ‫تازه امریکا در نشســت گــروه ‪20‬توانســت همانند دیگر‬ ‫روسای جمهور ســابق امریکا نقش هدایت کننده داشته‬ ‫باشد؟ پاسخ به این ســوال منفی اســت‪ .‬در واقع ترامپ‬ ‫برخالف تمامی روســای جمهور پیشــین امریکا از زمان‬ ‫پایان جنگ جهانــی دوم تاکنون هیچ تمایلــی به ایفای‬ ‫ل ترامپ‬ ‫نقش رهبری در نشست گروه ‪ 20‬نداشت‪ .‬این عم ‬ ‫که با انتقاد محافل داخلی امریکا مواجه شــد در راستای‬ ‫شــعار انتخاباتی ترامپ در سیاست خارجی مبنی بر «اول‬ ‫امریکا» بود‪ .‬طبق این سیاست خارجی امریکا صرفا باید‬ ‫به دنبال تامین منافع ملی باشد و هیچ ضرورتی ندارد که با‬ ‫ایفای نقش پلیس جهانــی‪ ،‬هزینه های باالی حفظ نظم‬ ‫جهانی را بپردازد‪ .‬بــه این خاطر ترامــپ تمایل ندارد که‬ ‫همه تعهدات ناتو را بپذیرد‪ ،‬بودجه سازمان ملل را همانند‬ ‫گذشــته پرداخت کند‪ ،‬به مباحث توسعه فرهنگ مبارزه با‬ ‫فقر‪ ،‬بیماری‪ ،‬رفع تبعیض‪ ،‬کمک های حقوق بشری و‪...‬‬ ‫کمک مالی بکند‪ .‬ترامپ برای بار دوم تاکید کرد که پایبند‬ ‫مفاد توافق پاریس در مورد اب و هوا نیســت و همچنین‬ ‫در نشست گروه‪ 20‬برخالف دیگر اعضا که مشی حمایت‬ ‫از تجارت ازاد داشتند خواهان سیاست حمایت گرایی در‬ ‫عرصه اقتصادی بود‪ .‬او تصور می کند تمامی این هزینه ها‬ ‫خالف منافع ملی امریکا است‪ .‬البته منتقدین او معتقدند‬ ‫که چنین اقداماتی رهبری امریکا در دنیا را ضعیف می کند‬ ‫و به ضرر امریکا ست‪.‬‬ ‫حال سوالی که مطرح است این که چر ا ترامپ در این‬ ‫نشست حاضر شد‪ .‬واقعیت این است که این نشست بیشتر‬ ‫فرصتی بود تا امریکا بتواند از طریق برگزاری نشست های‬ ‫دو جانبه منافع واشــنگتن را پیش ببرد‪ .‬ترامپ سه نشست‬ ‫دوجانبه مهم داشت؛ نشست اول با رهبر چین و به منظور‬ ‫حل مساله کره شمالی بود‪ .‬نشســت دوم نیز با بریتانیا بود‪.‬‬ ‫به دنبال خروج بریتانیــا از اتحادیه اروپا این کشــور در پی‬ ‫برقراری توافق های تجاری دو جانبه است‪ .‬از این ر و ترامپ‬ ‫در نشست با ترزا می نخســت وزیر بریتانیا خواهان اجرایی‬ ‫شــدن ســریع توافق نامه تجارت ازاد میان دو کشور شد‪.‬‬ ‫نشست دوجانبه سوم و بسیار مهم برای ترامپ در اجالس‬ ‫گروه ‪ ،20‬مالقات با والدیمیر پوتین‪ ،‬رئیس جمهور روسیه‬ ‫بود‪ .‬در این مالقات هدف مهم گفت وگو درباره مشکالت‬ ‫و موضوعــات بین دو کشــور بــود که مهمترین نشســت‬ ‫بین الملل‬ ‫دو جانبه ترامپ بود و انگونه که تو ئیت های رئیس جمهور‬ ‫ایاالت متحده نشــان می دهــد صرفا دربــاره اتش بس در‬ ‫جنوب غرب سوریه به برخی توافق نظرهای اولیه رسیده اند‪.‬‬ ‫بحران سوریه و منافع متضاد دو کشور در این بحران‬ ‫یکی از عوامل افزایش تنش ها میان روســیه و امریکا در‬ ‫ســالیان اخیر است‪ .‬امروز بخشــی از خاک سوریه تحت‬ ‫کنترل نیروهــای تحت حمایت امریــکا‪ ،‬بخش دیگر ان‬ ‫تحت کنترل دولت سوریه اســت که مورد حمایت روسیه‬ ‫اســت و بخش دیگر ان تحت کنترل داعش است‪ .‬شاید‬ ‫دو کشــور روســیه درباره بخش تحت حاکمیت داعش و‬ ‫ضرورت مبارزه با ان اتفاق نظر داشــته باشند‪ ،‬اما در مورد‬ ‫بخش های دیگر اختالفات جدی اســت‪ .‬امریکا حضور‬ ‫ایران و حزب الله لبنان در کنار روسیه را مطلوب نمی داند‬ ‫و از طرفی روسیه به حضور این دو بازیگر در بحران سوریه‬ ‫نیاز دارد‪ .‬امریکا به واســطه موضوع اسرائیل‪ ،‬در بحران‬ ‫سوریه دارای منافع مستقیم است‪.‬‬ ‫با توجه به حوزه های اختالفی که روســیه و امریکا‬ ‫دارند‪ ،‬به نظر می رســد صرفا در بحران ســوریه است که‬ ‫مواضع دو کشــور از قابلیــت انعطاف پذیــری برخوردار‬ ‫است‪ .‬زیرا برای مثال روسیه نمی تواند کریمه را پس دهد ‬ ‫یا اینکه امریکا نسبت به بحران اوکراین بی تفاوت باشد‪.‬‬ ‫اما در سوریه وضعیت فرق می کند و روسیه در این بحران‬ ‫می تواند امتیازاتی را به امریکا بدهد که موضع ترامپ در‬ ‫داخل امریکا قوی تر شود‪ .‬ترامپ نیز پیش تر گفته بود که‬ ‫«اگر روسیه در مبارزه با تروریسم با امریکا همراهی کند‪،‬‬ ‫تحریم های امریکا علیه روســیه می تواند لغو شود»‪ .‬در‬ ‫واقع ترامپ وعده لغو تحریم ها علیه روسیه که در واکنش‬ ‫به بحــران اوکراین بود را نه بــه تغییر مواضع روســیه در‬ ‫اوکراین بلکه به همکاری این کشور در سوریه منوط کرده‬ ‫است‪ .‬البته روسیه نیز به موقعیت شکننده ترامپ در داخل‬ ‫امریکا و نیز سیاست های خصمانه کنگره در قبال روسیه‬ ‫اگاه اســت و نمی تواند اطمینان داشــته باشــد که اگر با ‬ ‫ترامپ در حوزه ای به تفاهم و توافق رسید ایا دیگر محافل‬ ‫قدرت در داخل امریکا حاضر به پذیرش ان توافق خواهند‬ ‫استراتژی کمک از دگراستراتژیک‬ ‫تحکیم قدرت امریکا در جی ‪ 20‬دنبال شد‬ ‫دکتر مهدی مطهرنیا‬ ‫‪2‬‬ ‫استاد دانشگاه و کارشناس مسائل امریکا‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫شــاهد حضور حجم گســترده نیروهای امریکایی و زدن‬ ‫پایگاه‪‎‬های نظامــی و در نهایت فروش تســلیحات حدود‬ ‫چهارصد میلیارد دالری به عربســتان بودیم را کره شمالی‬ ‫بازی خواهد کرد‪ .‬به بیان دیگر باید بپذیریم ایاالت متحده‬ ‫امریــکا در مناطــق جغرافیایــی هــدف به دنبــال یــک‬ ‫دگراستراتژیک است‪ ،‬این دگر استراتژیک باید زمینه ساز‬ ‫و زمینه پرور ایجاد فضای رســانه‪‎‬ای مناســب برای حضور‬ ‫جدی‪‎‬تر نظامی امریکا در مناطق هدف در قرن ‪ 21‬میالدی‬ ‫باشد؛ چنین تجربه‪‎‬ای را در قرن بیستم در امریکای التین‬ ‫در ماجرای خلیج خوک‏ها و بحران کوبا شاهد بودیم؛ بعدها‬ ‫در درگیری اروپای شرقی و غربی در باب بحران کمونیسم و‬ ‫مسائلی در چتر همین معنا بود و اکنون در قرن بیست و یک‬ ‫میالدی شاهد ظهور بهانه‪‎‬هایی از این دست برای حضور در‬ ‫خاورمیانه و اسیای خاوری خواهیم بود‪ .‬بنابراین کره شمالی‬ ‫با وجود تمام مانورهای نظامی و قدرت‪‎‬نمایی‪‎‬های موشکی‬ ‫و هســته‪‎‬ای‪ ،‬زمینه پرور ایجاد فضای مناسب رسانه‪‎‬ای در‬ ‫تئوری جنگ‏های نامتعادل برای حضور امریکا در منطقه‬ ‫هدف اســتراتژیک و اولویــت اســتراتژیک امریکا یعنی‬ ‫کنترل و مهار چین در منطقه محســوب می‪‎‬شــود‪ .‬اگرچه‬ ‫این کشاکش ابعاد متفاوتی دارد و چین نیز تالش می‪‎‬کند‬ ‫با ایجاد یک فضای معنادار گسترش کانال شرق به غرب‪،‬‬ ‫راه مواصالتی نفوذ چین برای حضور در مناطق جغرافیایی‬ ‫بدیل و رقیب ایاالت متحده امریــکا را فراهم کند‪ ،‬اما این‬ ‫کشــاکش می‪‎‬تواند هم برای واشــنگتن هم بــرای پکن‬ ‫دارای هزینه‏های بسیار باالیی باشد‪ .‬بنابراین اگر بخواهیم‬ ‫اولویت استراتژیک امریکا را در قرن بیست ویکم میالدی‬ ‫مخصوصا نیمه نخســت از ان جدا کنیــم‪ ،‬باید بگویم که‬ ‫اولویت اســتراتژیک امریکا حضــور در نو هارت لند یعنی‬ ‫خلیج فارس و خلیج عدن و فالت ایران است و سپس کنترل‬ ‫و مهار چین در اســیای خاوری اســت‪ .‬تجمیــع نیروهای‬ ‫نظامی جهت کنتــرل و مدیریت اینده در گــرو وجود یک‬ ‫دگر اســتراتژیک است که به ظاهر کره شــمالی این نقش‬ ‫را ایفا کــرده و در نهایت بــا وجود درگیری‏هــای موجود با‬ ‫ایاالت متحده امریکا زمینه پرور و زمینه ســاز حضور بیشتر‬ ‫حجم قدرت نظامی و فروش تسلیحات و رقابت تسلیحاتی‬ ‫در اسیا خواهد شد‪ .‬فراموش نکنیم کیم جونگ اون وقتی‬ ‫به رهبری کره شمالی رســید امریکا را تهدید کرد که جزیره‬ ‫گوام را با بمب هســته‪‎‬ای می‪‎‬زند‪ ،‬همیــن تهدید منجر به‬ ‫جنگ رسانه‪‎‬ای در حوزه بین المللی در حدود بیست روز شد‬ ‫و به پیروی از همین جنگ رسانه‪‎‬ای مانور نظامی مشترک‬ ‫کره شمالی و ایاالت متحده امریکا در شبه جزیره انجام شد‬ ‫و پس از ان حجم معتنابهــی از نیروهای نظامی امریکا در‬ ‫این شبه جزیره باقی ماند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫نشســت ســران جی ‪ 20‬هفته گذشــته در المان در‬ ‫بحبوحه اعتراضات و خشــونت ها علیه این نشست برگزار‬ ‫شد‪ .‬سران کشــورهای بیســت در این نشست‪ ،‬مذاکراتی‬ ‫را درباره موضوعات حمایت از اب و هوا و مســائل تجاری‬ ‫انجام دادند‪ .‬رئیس جمهور دونالد ترامپ در دیدار با رهبران‬ ‫‪ ۱۹‬کشور شــرکت کننده در این کنفرانس ســاالنه متوجه‬ ‫شــد که امریکا امروز در همه شــئونات جهانــی از تجارت‬ ‫گرفته تا تغییــرات اب و هوایی‪ ،‬در جهان منزوی اســت‪.‬‬ ‫اما باید گفت که حضور ایاالت متحده امریکا در نشســت‬ ‫کشورهای ‪20‬یک حضور پارادوکس گونه از جنبه تبلیغاتی‬ ‫و از جنبه دســتاوردهای عملی برای ایاالت متحده امریکا‬ ‫بود‪ .‬باید توجه داشته باشــیم که ترامپ به واسطه مواضع‬ ‫پســت نو محافظه کارانه خود و دیدگاه‏هــای برتری طلبانه‬ ‫ایاالت متحده امریکا در چارچــوب رهبری امنیتی جهان‪،‬‬ ‫خواهان پیوســتن دیگر قدرت‏هــای بین‪‎‬المللی به عنوان‬ ‫گستره معنادار امریکا و همکاری در جهت مدیریت امنیتی‬ ‫جهان بــا پرداخت هزینه‪‎‬هــای ان به امریکا بــود‪ .‬در این‬ ‫چارچوب و در گســتره نگرش‪‎‬های ایاالت متحده امریکا‪ ،‬‬ ‫ترامپ در انزوا قرار گرفت‪ ،‬به گونه‪‎‬ای که ما شاهد به حاشیه‬ ‫ن ترامــپ در بین رهبران جهــان از منظر برخوردهای‬ ‫راند ‬ ‫ظاهری و روابط بین فردی بودیم و حاشیه‪‎‬های بسیاری در‬ ‫ی ترامپ با دیگر رهبران‬ ‫چارچوب دیدارهای مختلف همگان ‬ ‫جهان به وجود امد‪ .‬اما انچه در نهایت حاصل شد ان بود که ‬ ‫ترامپ تاکید بر مواضع قبلی خود را در این نشســت دنبال‬ ‫و تالش کرد با روش تعامــل و چندجانبه‪‎‬گرایی زمینه‏های‬ ‫تسلط بیشــتر گزاره‏های معنادار و تعریف شــده خود را در‬ ‫ماه‪‎‬هــای اخیر پس از ریاســت جمهوری و پیــش از ان در‬ ‫کمپین انتخاباتی دنبال کند‪ .‬یکی از مهمترین مسائلی که‬ ‫امریکا روی ان تاکید داشت مساله سوریه و ایجاد اتش بس‬ ‫بود که به هــر تقدیر بایــد بگوییم اگرچــه از منظر صحنه‬ ‫ظاهری والدیمیر پوتین‪ ،‬رئیس جمهور روسیه‪ ،‬زمینه‪‎‬های‬ ‫نوعی تبلیغات و مانور رسانه‪‎‬ای را برای خود اماده دید ولی ‬ ‫ترامپ توانست در نشستی که پشت درهای بسته با پوتین‬ ‫انجام شد‪ ،‬زمینه‏های ایجاد یک اتش بس با تعهد و تضمین‬ ‫روسیه را فراهم سازد‪ .‬در مواضع دیگری مانند یمن‪ ،‬مساله‬ ‫محیط زیست و دیگر مسائلی که در این نشست مطرح شد‬ ‫ما شــاهد ایجاد یک فضای معنادار در جهت دنبال کردن‬ ‫گزاره‏هایی بودیم ک ه ترامپ همواره بر انها تاکید داشت‪.‬‬ ‫در واقع از ترامپی که تا به امروز در تمام نشســت‏ها و‬ ‫پیمان‏ها‏خالف تعهدات امریکا گام برداشته است‪ ،‬انتظار‬ ‫می‪‎‬رفت تا در این نشســت نیز عملکردی مشــابه گذشته‬ ‫داشته باشد؛ اما باید گفت که او در نشست جی ‪ 20‬مطابق‬ ‫منافــع ایاالت متحده امریــکا عمل کرد‪ .‬ترامــپ از ناحیه‬ ‫پارادایم اشوب‪ ،‬دکترین بازیگر دیوانه کسینجر‪ ،‬سیاست‬ ‫کالن ابهام و اســتراتژی جا خالی دادن و ضربه زدن عمل‬ ‫می‏کند؛ او یک متعهد به وعده‏هایی که داده‪ ،‬نیست بلکه‬ ‫متعهد به منافع و اهداف ملی و گزاره‏هایی است که منجر‬ ‫به قدرت گرفتن بیشــتر کســب و کارهای تســلیحاتی در‬ ‫جامعه سرمایه داری امریکا می‪‎‬شود‪ .‬بنابراین بارباپاپا گونه‬ ‫تغییر موضــع می‪‎‬دهد و ایــن تغییر موضع اصل اساســی‬ ‫ماکیاولیست یا رویکرد پست نومحافظه‪‎‬کاران ه ترامپ است‪.‬‬ ‫ترامپ بــه ظاهر لکه ننگی بر پیشــانی دموکراســی‬ ‫ایاالت متحده امریکا ست‪ .‬باید گفت بعد از روی کار امدن‬ ‫شــخصیت برجســته‏ای مانند باراک اوباما کــه به صورت‬ ‫یک نخبــه روشــنفکر ســرامد در میان طبقــات گوناگون‬ ‫جامعه امریکایی با رنگ پوســت ســیاه بروز و ظهور کرد و‬ ‫نام کاخ ســفید را از منظر پرچم داری دموکراسی در جهان‬ ‫بار دیگر شــفاف کرد‪ ،‬اکنون وجــود ترامپ بــا رفتارهای‬ ‫ضد دموکراتیک خود تا حــدود زیادی جهان را نســبت به‬ ‫دموکراســی موجود در امریکا بــا نقدهای جــدی روبه رو‬ ‫ســاخته اســت‪ .‬اما به هر تقدیر باید بپذیریم که ترامپ در‬ ‫حال تحکیم ان چیزی اســت که به عنوان قدرت گسترده‬ ‫ایاالت متحده امریکا‪ ،‬شــخصیتی مانند جــورج بوش ان‬ ‫را کلید زد‪ ،‬شــخصیتی ماننــد اوباما تثبیت کــرد و اکنون‬ ‫شــخصیتی مانند ترامپ در پی تحکیم و گســترش ان در‬ ‫ اسیای خاوری است‪ .‬در همین راســتا یکی از مسائلی که‬ ‫در حاشیه این نشست مطرح شــد بحث ازمایش موشکی‬ ‫کره شــمالی و بحث و تبادل نظــر امریکا با چیــن بود‪ .‬در‬ ‫خصوص کره شــمالی می‪‎‬توانیم بگوییم که کره بهانه‪‎‬ای‬ ‫برای حضور جدی ایاالت متحده امریکا در اسیای شرقی‬ ‫و جنوب شــرقی اســت‪ .‬نقشــی را که صدام برای حضور‬ ‫ایاالت متحده امریکا در خاورمیانه بازی کرد و در هارت لند نو‬ ‫بود یا خیر‪ .‬به این خاطر باید گفت که روسیه صرفا به دنبال‬ ‫ازمودن این اســت که ایا ترامپ از این قــدرت و قابلیت‬ ‫برخوردار است که روسیه بتواند با او توافقی منعقد کند‪ .‬تا‬ ‫زمانی که این اطمینان برای روسیه حاصل نشود‪ ،‬مسکو‬ ‫حاضر به تغییر جدی سیاست های خود در سوریه نیست‪.‬‬ ‫به نظر نمی رســد پوتیــن بتواند به ترامپ اعتمــاد کند که‬ ‫بتواند سیاست های خصمانه کنگره علیه روسیه را محدود‬ ‫کند‪ .‬در این میان بهترین سیاست برای ایران این است که‬ ‫سطح تنش های خود با امریکا را پایین نگه دارد تا در کنار‬ ‫تداوم همکاری ها با روسیه بتواند خطر امریکا برای منافع‬ ‫خود را تا حدودی کاهش دهد‪ .‬زیرا اگر از یک سو روابط‬ ‫روســیه و امریکای ترامپ به ســمت نزدیکی و همکاری‬ ‫حرکت کند و از ســوی دیگر امریکا خواهان اعمال فشار‬ ‫به ایران به دلیل باال رفتن تنش ها میان دو کشــور باشد‪،‬‬ ‫تمایل روسیه به همکاری با ایران کاسته می شود و منافع‬ ‫ایران به ویژه در سوریه ممکن است در معرض خطر توافق‬ ‫امریکا – روسیه قرار گیرد‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل‬ ‫افول جهانی شدن‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫ف ترامپ در نشست سران بیست درگفت وگو با ابوالفتح‬ ‫واکاوی اهدا ‬ ‫شرکت دونال د ترامپ در نشست جی‪ 20‬از ابعاد و‬ ‫زوایای گوناگون قابل بررسی است‪ .‬به نظر شما‬ ‫مهمترین مواضعی که دولت واشــنگتن در این‬ ‫نشست دنبال کرد‪ ،‬شامل چه مواردی است؟‬ ‫نشســت گروه ‪ 20‬به نوعی هیا ت مدیــره اقتصاد‬ ‫جهان اســت به همین جهت می‏توان گفــت اصلی ترین‬ ‫محــور ان موضوعــات اقتصــادی و مســائل مرتبــط به‬ ‫حل و فصل مشــکالت جهانــی اســت‪ .‬به عنــوان مثال‬ ‫تاثیرات مســائل امنیتی بر اقتصاد بین الملل‪ ،‬موضوعات‬ ‫زیست محیطی‪ ،‬مسائل اجتماعی و زنان نیز تا جایی‏که با‬ ‫اقتصاد مرتبط می شود در دســتورکار قرار می‪‎‬گیرد‪ .‬دولت‬ ‫امریکا با رویکردی که متاثر از جریان پیــروز در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری ســال ‪ 2016‬بود با هدف تقویت اقتصاد‬ ‫ملی این کشــور در نشســت شــرکت کرد‪ .‬دونالــد ترامپ‬ ‫رئیس جمهور امریکا پیش از این نیز بارها بیان کرده بود که‬ ‫هدفش در عرصه اقتصادی رونق اقتصــاد امریکا‪ ،‬ایجاد‬ ‫فرصت‪‎‬های شغلی و کمک به تولید ملی است؛ در این راستا‬ ‫هر انچه به اعتقاد جریان ملی گرا‪ ،‬مخل اقتصاد ملی باشد‬ ‫باید کنار گذاشته شــود و نوعی بازبینی بر مناسبات اقتصاد‬ ‫بین الملل صورت بگیرد‪ .‬با این پیش فرض‪‎‬ها دونال د ترامپ‬ ‫با هدف پیشبرد سیاست‏های حمایت گرایانه اقتصادی وارد‬ ‫نشست جی ‪ 20‬شد و گروه ‪ 20‬را وادار کرد تا دیدگاهشان را‬ ‫نسبت به اقدامات حمایت گرایانه تعمیم دهند یا پذیرای این‬ ‫مساله باشند‪ .‬در ارتباط با مساله محیط زیست هم از خروج‬ ‫ایاالت متحده امریکا از پیمان پاریس دفاع کرد؛ بنابراین‬ ‫می‏توان گفت هدف دونال د ترامپ کاهش روند جهانی شدن‬ ‫و مشارکت بین المللی اســت؛ همچنین در تالش است تا‬ ‫شرکای امریکا را وادارد تا در توافقات دوجانبه و چندجانبه‬ ‫تجدید نظر کنند و هرانچــه بر اقتصاد امریــکا تاثیر منفی‬ ‫می‪‎‬گذارد را تغییــر دهد‪ ،‬تا به وعده خودش مبنی بر شــعار‬ ‫«اول امریکا» دست پیدا کند‪.‬‬ ‫دونالــد ترامــپ در حاشــیه نشســت ســران با‬ ‫روسای جمهور کشــورهای چین و روسیه بر سر‬ ‫مسائل کره شمالی و ســوریه مذاکراتی داشت‪.‬‬ ‫به نظر شــما ترامپ چه هدفی را از این مذاکرات‬ ‫دنبال می‏کنــد و ایا در این خصــوص موفق عمل‬ ‫کرده است؟‬ ‫درواقع در این نشست دو موضوع حاشیه‪‎‬ای نیز در‬ ‫باب مسائل امنیتی که با اقتصاد مرتبط است‪ ،‬یعنی مساله‬ ‫کره شــمالی و ســوریه مطرح شــد‪ .‬این در حالی است که‬ ‫ازمایش موشکی کره شمالی با اعتراض شدید امریکایی ها‬ ‫مواجه شده و انها امیدوارند با اعمال فشار بر پکن در مسائل‬ ‫اقتصادی بتوانند از نفوذ چین بر کره شمالی استفاده کنند تا‬ ‫کره شمالی سیاست‪‎‬های موشکی و اتمی خودش را تعدیل‬ ‫کند‪ .‬اما به نظر نمی‪‎‬رسد در این راستا اتفاقی رخ داده باشد و‬ ‫باوجود دیداری که با «شی جین پینگ» انجام داد‪ ،‬توافقی‬ ‫حاصل نشد و چینی ها هیچ قولی در این خصوص ندادند‪.‬‬ ‫اما در مورد مســاله ســوریه شــخص دونالــ د ترامپ‬ ‫تمایل دارد تا با روســیه به توافقی دســت پیدا کند‪ .‬دراین‬ ‫راستا در دیدارش با والدیمیر پوتین‪ ،‬رئیس جمهور روسیه‬ ‫به این موضوع اشاره کرد و ســپس اعالم شد که دو طرف‬ ‫اماده برقراری اتش بس در جنوب غربی سوریه هستند‪ .‬اما‬ ‫جریان ضد روس که در داخــل ایاالت متحده امریکا فعال‬ ‫ن ترامپ و‬ ‫است مانع از این می شــود که روابط شخصی بی ‬ ‫پوتین تبدیل به روابط دوســتانه بین امریکا و روسیه شود‪.‬‬ ‫زیرا فشارها و افشاگری هایی که علی ه ترامپ انجام گرفته با‬ ‫‪3‬‬ ‫اجالس سران گروه ‪ ،20‬با حضور بیست اقتصاد‬ ‫قدرتمند جهان هفته گذشته در هامبورگ المان برگزار‬ ‫شــد‪ .‬در این نشســت دو موضوع تغییرات اقلیمی و‬ ‫تجارت با چالش‏های جدی روبه‪‎‬رو شد که این مساله‬ ‫ناشی از اختالف نظر و مواضع ســخت و قاطع دونالد ‬ ‫ترامــپ رئیس جمهــور ایاالت متحده امریکا ســت‪.‬‬ ‫در این خصــوص گفت وگویی با امیر علــی ابوالفتح‪،‬‬ ‫کارشناس و تحلیلگر مسائل امریکا داشتیم؛ به عقیده‬ ‫وی ترامپ با هدف تقویــت اقتصاد ملی امریکا در این‬ ‫نشســت شــرکت کرد و در این راه از هیچ کوششــی‬ ‫فروگــذار نمی‪‎‬کند‪ .‬به گفته ابوالفتــح‪ ،‬ترامپ درصدد‬ ‫است هر انچه بر اقتصاد امریکا تاثیر منفی می‪‎‬گذارد‬ ‫را تغییر دهد‪ .‬او معتقد اســت که دونالد ترامپ در پی‬ ‫کاهش روند جهانی شدن و مشارکت بین المللی است‬ ‫و همچنین در تالش است تا شــرکای امریکا را وادارد‬ ‫تا در توافقات دوجانبه و چندجانبه تجدید نظر کنند و‬ ‫هرانچه بر اقتصاد امریکا تاثیر منفی می‪‎‬گذارد را تغییر‬ ‫دهد‪ ،‬تا به وعده خودش مبنی بر شعار «اول امریکا»‬ ‫دست پیدا کند‪.‬‬ ‫هدف از بین بردن هرگونه توافقی صورت می گیرد‪ .‬بنابراین‬ ‫احتمال اینکه توافــق بین ترامپ و پوتیــن طوالنی مدت‬ ‫باشــد و منجر به تغییر رویکرد امریکا در قبال سوریه شود‪،‬‬ ‫پایین است‪.‬‬ ‫تا بــه امــروز رئیس جمهور غیر قابــل پیش بینی‬ ‫امریکا در هر نشستی که شرکت کرده با سخنان‬ ‫و اقداماتــش منجر به زیر ســوال رفتــن اعتبار‬ ‫واشــنگتن شده اســت‪ .‬ارزیابی شــما از حضور ‬ ‫ترامپ در نشست جی ‪ 20‬چیست؟‬ ‫تا قبل از بحران ســال ‪ 2008‬امریکاییان درصدد‬ ‫محبوبیت و قدرتمندی توامان بودند؛ بخشــی از اقدامات‬ ‫انها در جهت افزایش قدرت و بخشی تالش برای محبوب‬ ‫ماندن بود‪ .‬اما دونالــد ترامپ و تیم ملی گرایی که بر ســر‬ ‫کار اســت خیلی دغدغه محبوبیت ندارد و دیدگاه رهبران‬ ‫دنیا در مورد انهــا و تظاهراتی که علیــه امریکاییان برگزار‬ ‫می‪‎‬شــود در نظر انها اهمیتی نــدارد؛ اولویــت انها حفظ‬ ‫جایگاه ایاالت متحده امریکا و پیشبرد منافع ملی این کشور‬ ‫اســت‪ .‬قطعا اقدامات دونالد ترامپ بــه وجهه بین المللی‬ ‫امریکا لطمه ســنگینی می‪‎‬زند و دیپلماسی ایاالت متحده‬ ‫امریکا را خدشه دار می کند؛ ولی از نظر جریان ملی گرا این‬ ‫موضوعات اهمیتی ندارد‪ ،‬زیرا امریکا هنوز ابزارهای قدرت‬ ‫را برای تحمیل نظراتش در اختیار دارد‪ .‬این در حالی است‬ ‫که باید گفت بخشــی از قدرت واشنگتن متاثر از تصویری‬ ‫اســت که از ایاالت متحده امریکا ساخته شده است و اگر‬ ‫این تصویر خدشه دار شــود در میان مدت جایگاه امریکا را‬ ‫به مخاطره می‪‎‬اندازد‪.‬‬ ‫در نهایت فضای کلی نشست جی ‪ 20‬و توافقاتی‬ ‫که صورت گرفت را چطور می بینید؟‬ ‫در نشســت جــی ‪ 20‬اصلی ترین چالــش‪ ،‬پیمان‬ ‫ی پاریس بود که امریکا در این اجالس قاطعانه بیان‬ ‫اقلیم ‬ ‫داشــت که از این پیمان خارج می‪‎‬شود‪ ،‬جامعه جهانی نیز‬ ‫اظهار داشــت که جهانیان راهشان را ادامه می‪‎‬دهند حتی‬ ‫اگر امریکا در این مســیر بــا انها همراه نشــود‪ .‬در مباحث‬ ‫تجاری نیز نوعی مصالحه صورت گرفت اما نه به اندازه‪‎‬ای‬ ‫ک ه ترامپ امیدوار بود یا به اندازه‏ای که کشورهای اروپایی‬ ‫انتظار داشتند‪ .‬به عبارتی جهانی شدن اقتصاد انچنان که‬ ‫باید مورد تایید قــرار نگرفت؛ به نوعــی می‪‎‬توان گفت که‬ ‫هر دو طرف به پیروزی‏هایی رســیدند و امتیازاتی را واگذار‬ ‫کردند‪ .‬به هر جهــت همانگونه که ذکر شــد دولت امریکا‬ ‫اعتقاد دارد بایــد در اکثر پیمان‏هــا و توافقات اقتصادی‪،‬‬ ‫امنیتی و سیاســی تجدیدنظر صورت بگیرد کــه در برخی‬ ‫موارد موفق عمل کرده اما در پیمان پاریس اگرچه اعالم‬ ‫خروج کرده امــا به لحاظ عملیاتی این امر چهار پنج ســال‬ ‫زمان می‏برد تا به سرانجام برسد‪ .‬بنابراین جامعه جهانی با‬ ‫کشــوری در ابعاد ایاالت متحده امریکا مواجه است که از‬ ‫وضع موجود راضی نیســت و به دنبال تغییر در بســیاری از‬ ‫موضوعات است‪.‬‬ ‫توافق با رقبا‬ ‫بین الملل‬ ‫امریکا به دنبال جلب نظر پکن و مسکو است‬ ‫میرقاسم مومنی‬ ‫‪4‬‬ ‫مدیرعامل موسسه پژوهشی‬ ‫و مطالعات بین المللی چشم انداز ابرار نوین‬ ‫نشســت اجــاس گــروه ‪ 20‬در هامبــورگ المــان‬ ‫به عنوان یک نشست مهم سیاســی و اقتصادی در جهان‬ ‫حائز اهمیت است‪ ،‬اما این نشســت به دلیل اولین دیدار‬ ‫دونالد ترامــپ رئیس جمهور امریــکا و والدیمیــر پوتین‬ ‫رئیس جمهور روســیه و بررسی مســائل مختلف منطقه و‬ ‫جهان از اهمیت خاصی برخوردار شد‪.‬‬ ‫اجالس ‪ 20‬کشور توســعه یافته اقتصادی که بیش‬ ‫از ‪ 90‬درصد اقتصاد جهان را در بر می گیرد در حوزه امنیت‬ ‫منطقه ای و جهانی‪ ،‬مبارزه با تروریسم و دیگر موضوعات‬ ‫برگزار می شود‪.‬‬ ‫در نشست اخی ر ترامپ به عنوان رئیس جمهور امریکا‬ ‫حضور داشــت و مهمتریــن دیدارهایش نیز بــه دیدار با‬ ‫روسای جمهور چین و روسیه و همچین بحث بر سرمسائل‬ ‫کره شمالی و سوریه متمرکز بود‪ .‬دولت امریکا در نظر دارد‬ ‫ضمن تعامل با روسیه و چین نسبت به حل دو بحران مهم‬ ‫که سیاســت خارجی امریکا با ان درگیر است یعنی بحران‬ ‫سوریه و کره شمالی اقدام کند‪.‬‬ ‫در این خصوص ترامپ که تاکنون چهار بار تلفنی با‬ ‫پوتین صحبت کرده بود مالقات دوســاعته با وی را بسیار‬ ‫مفید و سازنده خواند‪.‬‬ ‫نتیجه عملی این دیدار نیز اتش بس در جنوب غربی‬ ‫سوریه بود که دو طرف بر ســر ان توافق کردند و قرار شد‬ ‫کارشناسان امریکایی و روســی در امان پایتخت اردن در‬ ‫خصوص جزئیــات مذاکره کنند که این امر نشــان دهنده‬ ‫این موضوع است که در مورد ســوریه دیدگاه های روسیه‬ ‫و امریکا به هم نزدیــک و وصول به توافــق نهایی نیاز به‬ ‫بررسی کارشناســی دارد‪ .‬اما مســاله مهم این است که ایا‬ ‫توافق حاصله در خصوص سوریه و اینده سیاسی ان کشور‬ ‫در خصوص سرنوشت بشار اسد نیز بوده و اینکه گروه های‬ ‫معارض دولت ســوریه و وضعیت دولت اینده براساس چه‬ ‫فرمولی و تصمیمات قدرت به چه صورت خواهد بود؟ باید‬ ‫توجه داشــت که این موضوعات به صورت محرمانه باقی‬ ‫مانده است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر ظاهرا پوتین در خصوص حل بحران‬ ‫اوکرایــن و رفع تحریم هــای امریکا علیه کشــورش نیز با‬ ‫همتای امریکایی خود گفت وگوهایی داشــته اســت‪ .‬در‬ ‫کل می تــوان گفت مهمترین موضوعاتی که در نشســت‬ ‫مشترک دو رئیس جمهور برگزار شده در خصوص سوریه‪،‬‬ ‫اوکراین‪ ،‬کره شــمالی و ایران بــوده و به نظر می رســد در‬ ‫مسائل مشــترک‪ ،‬ترامپ به دنبال همراه کردن روسیه در‬ ‫سیاست های خاورمیانه ان کشور است‪.‬‬ ‫در ایــن میان بــا وجــود مواضــع دولت امریــکا در‬ ‫خصــوص عدم رفــع تحریم هــا علیــه روســیه و انتقــاد‬ ‫از نقــش بی ثبات کننده روســیه در اروپای شــرقی به نظر‬ ‫می رسد زمینه توافق بزرگ بین روســیه و امریکا در شرف‬ ‫انجام اســت‪ .‬چرا که هــر دو رئیس جمهــور از مذاکرات‬ ‫انجام گرفته و مســائل مطرح شــده ابــراز رضایت کرده‬ ‫و در واقــع محورهــای گفت وگــو براســاس اهــداف‬ ‫خــاص طرفین انجــام گرفتــه اســت‪ .‬به همیــن جهت‬ ‫بایســتی منتظر نتایــج اجرایــی و توافقات انجــام گرفته‬ ‫باشیم‪.‬‬ ‫در این خصــوص به نظر می رســد تشــکیل دولت‬ ‫وحدت ملی در سوریه‪ ،‬فشار روســیه به کره شمالی جهت‬ ‫ممانعت از ازمایشــات موشــکی و میزبانــی امریکا جهت‬ ‫مذاکرات بین اوکراین و روســیه در واشنگتن از نتایج مهم‬ ‫این اجالس است‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر موضوع مذاکرات ترامپ با شی جین‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پینگ‪ ،‬رهبــر چین در خصوص روابــط اقتصادی و قضیه‬ ‫کره شمالی نیز موضوع مهمی اســت که دولت امریکا در‬ ‫این اجالس به دنبال ان بود‪.‬‬ ‫امریکا در این نشســت برخورد با توسعه طلبی های‬ ‫کره شــمالی و عدم تحمــل اینگونه اقدامات از ســوی ان‬ ‫کشور را به مقامات چین اعالم کرد‪.‬‬ ‫همچنین دولــت ترامپ ایجاد تفاهم مشــترک بین‬ ‫روســیه‪ ،‬چین و امریکا درباره اتخاذ سیاســت مشترک در‬ ‫مبارزه با تروریســم و ســاح های هســته ای و موشکی را‬ ‫اعالم داشت‪.‬‬ ‫بنابرایــن باتوجــه بــه جریانــات پیش امــده‪ ،‬نتایج‬ ‫برگزاری نشست گروه کشــورهای ‪ 20‬و مالقات ترامپ با‬ ‫روسای جمهور روسیه و چین می توان افق های مثبتی از‬ ‫همگرایی این سه قدرت جهانی در تصمیم سازی مشترک‬ ‫نســبت به بحران های منطقه ای به دست اورد که از جمله‬ ‫ان دادن امتیاز از سوی امریکا در خصوص بحران اوکراین‬ ‫به روس ها در مقابل گرفتن امتیاز در موضوع سوریه و کره‬ ‫شــمالی اســت که برای هر دو طرف حائز اهمیت است‪.‬‬ ‫در خصوص چین نیز ارائه بســته های اقتصادی از سوی‬ ‫امریکا در مقابل همکاری با امریکا در خصوص خلع سالح‬ ‫موشکی واقعی کره شمالی از موضوعات مهم مورد مذاکره‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫به نظر می رسد دونال د ترامپ از این اجالس بیشترین‬ ‫رضایت را داشــت چــرا که در مــورد چند موضــوع مهم و‬ ‫حیاتی با رقبــای واشــنگتن بــه توافقاتی رســیده که در‬ ‫صورت عملیاتی کردن ان می تواند پیــروزی بزرگی برای‬ ‫او در عرصــه بین المللــی و رقابت هــای داخلــی امریکا‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫به همین جهت اتش بس اعالمی بین روسیه و امریکا‬ ‫در جنوب غربی سوریه به عنوان اولین نتیجه این توافقات‬ ‫اســت که فرصتی را بــرای طرفیــن جهت اجرای ســایر‬ ‫توافقات مهیا می کند‪ .‬در این خصوص بایســتی مقامات‬ ‫جمهوری اسالمی ایران نسبت به حضور ایران در سوریه و‬ ‫حفظ منافع تهران در ان کشور حساسیت بیشتری داشته‬ ‫باشــند تا این منافع در معامالت سیاســی روسیه و امریکا‬ ‫وجه المعامله قرار نگیرد‪.‬‬ ‫چرا که به دنبــال تغییرات انجام گرفتــه در معادالت‬ ‫سیاســی منطقــه و ایجــاد مثلــث عربی‪-‬صهیونیســتی‪-‬‬ ‫امریکایی با محوریت عربســتان‪ ،‬سیاســت ایجاد ناتوی‬ ‫عربی با حمایت مالی عربستان و حمایت های اطالعاتی‬ ‫و فنــی رژیم صهیونیســتی چنیــن بــه نظــر می رســد که‬ ‫امریکایی ها در نظر دارند سیاســت ایجاد خاورمیانه جدید‬ ‫را براســاس اتحاد عربی صهیونیســتی پایه ریــزی کنند و‬ ‫باتوجه به حجم معامالت باالی روسیه و چین با کشورهای‬ ‫حوزه خلیج فارس و نیاز به انرژی کشورهای عربی احتمال‬ ‫زیادی وجود دارد امریکایی ها با اســتفاده از این اهرم ها‬ ‫و پیشــنهاد امتیازات اغوا کننــده نظر روســیه و چین را با‬ ‫سیاست های ان کشــور در قبال موضوع سوریه‪ ،‬ایران و‬ ‫گروه های جهادی جلب کنند که این مساله در واقع زنگ‬ ‫خطری برای امادگی توان مقابله با جمهوری اسالمی ایران‬ ‫در برخورد بــا توطئه های عربی‪-‬صهیونیســتی در منطقه‬ ‫است‪.‬‬ ‫به همین جهت حفظ توانمندی و سیاست های الزم‬ ‫جهت پیش بینی هرگونه اتفاقات و عــدم تمرکز بر توان و‬ ‫کمک های روسیه می تواند کشور را از اسیب های احتمالی‬ ‫محفوظ نگه دارد‪.‬‬ ‫‪55‬‬ ‫توافق بزرگ امریکا با مسکو‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫افشارسلیمانیدرگفت وگو بامثلث‬ ‫مواضــع امریــکا در نشســت جــی ‪ 20‬را چطور‬ ‫می بینیــد و دونالد ترامــپ در این نشســت چه‬ ‫مسائلی را بیشتر مدنظر قرار داده بود؟‬ ‫بیانیه پایانی اجالس هامبورگ نشان می دهد که‬ ‫رهبران گروه ‪ 20‬در موضوع مبارزه با تروریسم متفق القولند‬ ‫اما در مقوله معاهده اب و هوایــی پاریس که امریکا از ان‬ ‫خارج شده اســت‪ ،‬اختالفات میان این کشورها کماکان‬ ‫به قوت خــود باقی اســت‪ .‬در رابطه با موضــوع تجارت و‬ ‫تعرفه ها نیز هرچنــد دیدگاه های مشــترکی وجود دارد اما‬ ‫به جمع بنــدی نهایی نرســیده اند‪ .‬رویکــرد تجارت مابانه ‬ ‫ترامپ به مقوله های زیستی‪ ،‬سیاسی و امنیتی نشانگر ان‬ ‫است که کشــورهای اروپایی و گروه ‪ 20‬و متفقین اسیایی‬ ‫امریکا با نگاه تردیدامیزی به رفتارهای ترامپ می نگرند و‬ ‫همین امر موجبات بروز تزلزل در رویکرد متفقین امریکا را‬ ‫فراهم می اورد؛ چنانکه در داخل امریکا نیز زمینه کاهش‬ ‫ت ترامپ را فراهم کرده است‪.‬‬ ‫محبوبی ‬ ‫ترامپ تاکنون درمورد برخی پیمان ها و در تمام‬ ‫نشســت ها مثل پیمــان پاریس یا نشســت ناتو‬ ‫سخنانی بر خالف تعهدات امریکا مطرح کرده‪،‬‬ ‫در اجالس جی ‪ 20‬مواضعش چطور بود؟‬ ‫اصوال ترامپ در بسیاری موارد نسبت به مواضعی‬ ‫که پیرامون مسائل داخلی و بین المللی در جریان تبلیغات‬ ‫انتخاباتی مطرح کرده بود یا تجدید نظــر کرده یا به رغم‬ ‫تاکید بر انها تاکنون موفق به اجرای انها نشــده اســت؛‬ ‫ازجمله اینکــه در مورد ناتو کــه پیش تر ان را ســازمانی‬ ‫منفعل نامیــده و بر پرداخت بودجه از ســوی اعضا تاکید‬ ‫کرده بود‪ ،‬اینک بر ضرورت تقویت ناتو و اجرای ماده پنج‬ ‫منشور ناتو تاکید می کند و درعین حال بر موضوع بودجه‬ ‫نیز پافشــاری می کند‪ .‬همچنین در مورد عضویت امریکا‬ ‫در نفتا که بر خــروج از ان تاکید می کــرد اینک اصراری‬ ‫بر خروج از این پیمان ندارد‪ .‬در مــورد پیمان پاریس هم‬ ‫هرچند اعالم خروج کرده اما امادگی خود را برای مذاکره‬ ‫اعالم کرده اســت‪ .‬در زمینه تامین بودجه احداث دیوار‬ ‫در مرزهای امریکا با مکزیک هنــوز راهکاری نیافته و در‬ ‫مورد روابط با روســیه که وعده هــای یوتوپیایی داده بود‬ ‫تاکنون موفق به برداشــتن گام جدی در رفع چالش ها با‬ ‫این کشور نشده است‪.‬‬ ‫به همین دالیل ترامپ سعی کرد در نسبت هامبورگ‬ ‫رویکردی واقع بینانه تر و همگرایانه تر از خود نشان دهد‪.‬‬ ‫نگاه دیگر رهبران جهان به ترامپ به چه صورت‬ ‫بود چون ترامپ بــا مواضعی که اتخــاذ کرده به‬ ‫نوعــی اعتبار امریــکا را نزد غــرب و قدرت های‬ ‫جهانی زیر سوال برده است؟‬ ‫رهبــران بیســت اقتصــاد قدرتمند جهــان که در‬ ‫ هامبورگ المــان گردهم امده انــد موفق شــدند تا به جز‬ ‫بخش تغییــرات اقلیمی‪ ،‬بر ســر دیگر جزئیــات اعالمیه‬ ‫رسمی مشــترک این نشســت به توافق برســند‪.‬در بخش‬ ‫اب وهوای این اعالمیه‪ ،‬امریکا خواســتار این شــده که‬ ‫به سوخت های فسیلی نیز اشــاره شود‪ .‬تهیه این اعالمیه‬ ‫رسمی پس از ان ممکن شــد که امریکا در حوزه تجارت و‬ ‫مبارزه با حمایت گرایی اقتصادی با دیگر رهبران گروه ‪۲۰‬‬ ‫به توافق رســید‪ .‬حمایت گرایی در حوزه تجارت به اتخاذ‬ ‫سیاســت های حمایتی از صنایع داخلی به واسطه اعمال‬ ‫تعرفه یا مالیات غیر معمول گفته می شود‪.‬‬ ‫اجالس هامبورگ به رغم حوادثی که حین برگزاری‬ ‫ان رخ داد موفقیتی دیپلماتیک بــرای میزبان ان‪ ،‬انگال‬ ‫مرکل صدر اعظم المان محســوب می شــود کــه موفق‬ ‫شــد با وجود اختالف نظرها میان ترامپ و ســایر رهبران‬ ‫گروه ‪ ،۲۰‬انها را به تهیه و تنظیم اعالمیه ای مشــترک که‬ ‫منعکس کننــده اتفاق نظر میــان انها بــود وادارد‪ .‬ترامپ‬ ‫که نخســتین مالقــات رو در روی او با والدیمیــر پوتین‪،‬‬ ‫رئیس جمهوری روسیه‪ ،‬به مرکز توجه نگاه ها تبدیل شده‬ ‫بود‪ ،‬به انــگال مرکل به خاطــر میزبانــی موفقیت امیزش‬ ‫تبریک گفت و از او قدردانی کرد‪ .‬در دوازدهمین اجالس‬ ‫ی و تجارت شاهد‬ ‫سران گروه ‪ ۲۰‬دو موضوع تغییرات اقلیم ‬ ‫بیشــترین اختالف نظرها بود که ناشــی از موضع سفت و‬ ‫سخت ترامپ در این دو حوزه بوده است‪.‬‬ ‫اختالف نظر عمده در اجالس امســال گروه ‪ ۲۰‬در‬ ‫حوزه تغییرات اقلیمی بود که در ان امریکا خواستار لحاظ‬ ‫کردن سوخت های فســیلی به عنوان یک منبع انرژی در‬ ‫اعالمیه رســمی این گروه شــده بود‪ ،‬نوعی از سوخت که‬ ‫کشــورهای دیگر در تالشــند ان را با منابع سوختی دیگر‬ ‫جایگزین کنند‪.‬‬ ‫در متنــی کــه در بخش اب وهــوای ایــن اعالمیه‬ ‫امده نوشــته شــده ؛ «امریکا با همکاری نزدیــک با دیگر‬ ‫همتایانش تالش خواهد کرد تا به دسترســی و اســتفاده‬ ‫انها از ســوخت های فســیلی به صورتی تمیزتر و بهینه تر‬ ‫کمک کند‪».‬‬ ‫همچنیــن در بخــش اب وهــوای اعالمیه رســمی‬ ‫اجالس گروه ‪ ،۲۰‬تصمیم ترامپ مبنی بر خروج امریکا از‬ ‫توافق اقلیمی پاریس نیز ذکر شده است‪ .‬همزمان در این‬ ‫بخش بر تعهد ‪ ۱۹‬کشور باقی مانده در این توافق برای اجرا‬ ‫و ادامه ان تاکید شده است‪.‬‬ ‫ ترامپ بارها تاکید کرده است که تجارت بین المللی‬ ‫باید ازاد اما عادالنه باشد و باید برای کارخانه ها و کارگران‬ ‫امریکایی نیز سوددهی داشته باشد‪ .‬تمرکز رئیس جمهور‬ ‫امریکا بر روابط تجاری با کشورهایی است که میزان فروش‬ ‫انها به مصرف کنندگان امریکایی بیشتر از میزان خرید انها‬ ‫از کارخانه های امریکایی است‪ .‬اکثریت اعضای گروه ‪۲۰‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫واحــد مشــترک امنیــت ســایبری در همکاری با روســیه‬ ‫عقب نشــینی کرد و در توئیتی که یکشــنبه گذشته منتشر‬ ‫کرد ضمن اشاره به توافق مشترک با پوتین درباره اتش بس‬ ‫در ســوریه گفت رایزنی با والدیمیر پوتین درباره تشــکیل‬ ‫واحد امنیت سایبری به معنی این نیست که «من به احقاق‬ ‫ان باور داشــته باشــم» و افزود چنین واحدی نمی تواند‬ ‫تشکیل شود‪.‬‬ ‫وی روز شــنبه و پس از نخســتین دیدار رسمی اش‬ ‫با والدیمیر پوتین در حاشــیه دوازدهمیــن اجالس گروه‬ ‫‪ ،۲۰‬در توئیتر خــود ضمن اشــاره به توافق با روســیه در‬ ‫برقــراری اتش بس در ســوریه‪ ،‬نوشــت‪« :‬اکنــون زمان‬ ‫ان فرا رســیده که همکاری ســازنده ای با مســکو داشته‬ ‫باشــیم‪ ».‬ترامپ همچنیــن گفت طی دیدار بــا والدیمیر‬ ‫پوتین درباره اتهامات مبنی بر دخالت روسیه در انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری ســال گذشــته امریکا صحبت کرده و‬ ‫به دنبال ان پوتین نیز این اتهامات را صریحا تکذیب کرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫درهمیــن حال یــک روز پس از اجــاس هامبورگ‬ ‫وزیرخارجه امریکا طی ســفر به اوکراین و دیدار با مقامات‬ ‫این کشور‪ ،‬بر ضرورت اجرای توافق مینسک‪ ،‬خارج کردن‬ ‫تجهیزات نظامی روسیه از شــرق اوکراین‪ ،‬حفظ تمامیت‬ ‫ارضی اوکراین توسط روسیه و عدم دخالت مسکو در امور‬ ‫داخلی این کشور تاکید کرد‪.‬‬ ‫مســکو و واشــنگتن در این دیــدار در خصوص‬ ‫ســوریه به توافق هایی دســت یافتنــد از جمله‬ ‫اتش بس در ســوریه و دور کردن ایران؛ به نظر‬ ‫شــما چقدر احتمال دارد که این توافق عملیاتی‬ ‫شود؟‬ ‫نظر به اینکه مناطق مورد نظر در اتش بس هم مرز‬ ‫با جوالن اشغالی است بنابراین سیادت انها در این منطقه ‪-‬‬ ‫خصوصا باتوجه به حساسیت ویژه اسرائیل – زمینه ای برای‬ ‫پذیرش سیادت انها بر کل ســوریه خواهد بود‪ .‬این نکته‬ ‫زمانی اهمیت بیشــتری می یابد که اظهارات اخیر ترامپ‬ ‫مبنی بر توافق کامل با روســیه برای «حواله کامل سوریه‬ ‫به روسیه به شــرط بیرون راندن ایران» را جدی بگیریم‪.‬‬ ‫بخش جنوبی این منطقــه (جنوب غرب ســوریه) منطقه‬ ‫«حوض یرموک» است که داعش در ان با پرچم «جیش‬ ‫خالد بن ولید» حکمرانی می کند‪.‬‬ ‫با این اتش بس‪ ،‬اردن ‪ -‬و حتی اسرائیل ‪ -‬به راحتی به‬ ‫بهانه مبارزه با داعش می توانند وارد خاک سوریه و مرزهای‬ ‫جوالن اشغالی شوند‪ .‬ســاده انگاری است اگر تصور کنیم‬ ‫اردن به راحتی به خروج از این منطقه و بازگشت حاکمیت‬ ‫ملی تن خواهد داد‪.‬‬ ‫به این ترتیب‪ ،‬همین توافق می تواند زمینه ای برای‬ ‫تسلیم شدن دولت مرکزی ســوریه برای جوالن اشغالی یا‬ ‫گسترش منطقه اشــغالی به حوض یرموک باشد که بارها‬ ‫اســرائیل با موشــک و خمپاره به مواضع جبهــه مقاومت‬ ‫در این منطقه حمله کرده اســت‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬در سایه‬ ‫اتش بس‪ ،‬گروه های معارض می تواننــد نیروهای خود را‬ ‫جابه جا کرده و از فرصت اتش بــس بهره برداری کنند؛ اما‬ ‫چنین ضمانتی در اختیار محور مقاومت نیست‪.‬‬ ‫از انجایی که اردن و اســرائیل نیز بخشــی از توافق‬ ‫اتش بس در جنوب غرب سوریه و منطقه عاری از خشونت‬ ‫هستند‪ ،‬اسرائیل هرگونه توافق سیاسی برای سوریه را به‬ ‫عاری شدن جنوب سوریه از ســاح و جلوگیری از حضور‬ ‫ایران و همپیمانانش در این مناطق مشــروط کرده است‪.‬‬ ‫مقامــات امریکایــی به ویژه ترامــپ جلوگیــری از حضور‬ ‫ایران در ســوریه را مــورد تاکید قــرار داده انــد و بنیامین‬ ‫نتانیاهو‪ ،‬نخست وزیر اســرائیل در گفت وگوی تلفنی خود‬ ‫با والدیمیر پوتین رئیس جمهوری روســیه بر عقب راندن‬ ‫ایران و همپیمانانش از جنوب ســوریه تاکید کرده و حتی‬ ‫در برابر حمالت اخیر امریکا به پایگاه های دولت ســوریه‬ ‫واکنشــی از خود نشــان نداده و این احتمال که مســکو‬ ‫به ســمت معامله بزرگ با امریکا در ســوریه برود افزایش‬ ‫یافته است‪.‬‬ ‫همچنین نتانیاهو طی پیام هایی توئیتری که به زبان‬ ‫فارسی منتشر شده اورده است که اسرائیل از یک اتش بس‬ ‫راستین در سوریه استقبال خواهد کرد‪ ،‬اما این اتش بس‬ ‫نباید اجازه استقرار نظامی به ایران و دست نشاندگانش را‬ ‫در سوریه و مخصوصا جنوب سوریه بدهد‪.‬‬ ‫وی افــزوده اســت کــه وزیــر خارجــه امریــکا و‬ ‫رئیس جمهور روســیه‪ ،‬گفتند که موضع اســرائیل را درک‬ ‫می کنند و خواسته های ما را مدنظر قرار می دهند‪.‬‬ ‫نتانیاهو همچنین مدعی شــده اســت که از تقویت‬ ‫حزب الله از راه سوریه‪ ،‬با تاکید بر دستیابی به تسلیحات با‬ ‫دقت باال و از استقرار زمینی حزب الله یا نیروهای ایران در‬ ‫درازای مرز با سوریه جلوگیری خواهند کرد‪.‬‬ ‫درهمین حال هاارتص نوشت ‪« .‬اسرائیل با نظارت‬ ‫روسیه نیز در این منطقه مخالف است‪.».‬اسرائیل پیش تر‬ ‫با نقش ترکیه در بخش مذاکرات با هــدف تعیین مناطق‬ ‫کاهش تنش در ســوریه مخالفت کرده بود‪ .‬به نوشته این‬ ‫نشریه‪ ،‬اســرائیل‪ ،‬امریکا را حائز بیشــترین صالحیت در‬ ‫نظارت بر اتش بــس در جنوب ســوریه می داند‪ .‬هاارتص‬ ‫افزوده اســت دولــت امریکا اســتدالل های اســرائیل را‬ ‫پذیرفته و در تالش اســت پاســخ مثبت اردن و روســیه را‬ ‫نسبت به این مطالبات دریافت کند‪.‬‬ ‫می توان گفت که روسیه اگر در خصوص مساله‬ ‫سوریه به امریکا نزدیک شــود این مساله باعث‬ ‫دور شدن مواضع مسکو از تهران خواهد شد؟‬ ‫همواره از بــدو همکاری های ایران و روســیه در‬ ‫سوریه این تردید وجود داشته اســت که روسیه وارد یک‬ ‫معامله با امریکا شــود و از همراهی با ایران فاصله بگیرد؛‬ ‫این در حالی اســت که تحوالت اخیر به وقوع پیوســته در‬ ‫ســوریه در دوره ترامپ‪ ،‬مواضع انفعالی روســیه در قبال‬ ‫تحرکات امریــکا و توافق اخیر اتش بــس درجنوب غربی‬ ‫سوریه‪ ،‬وقوع این احتمال را تقویت کرده است‪ .‬هرچند که‬ ‫روســیه با ایران و ترکیه نیز در موضوع اتش بس در سوریه‬ ‫همکاری می کند که می تواند نشانه ای از احتمال تقسیم‬ ‫حوزه های نفوذ به بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای را در‬ ‫سوریه به ذهن متبادر سازد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫با حمایت گرایی در تجارت و استفاده از روش های ناعادالنه‬ ‫برای راندن رقبــای خارجی در حفاظــت از تولیدکنندگان‬ ‫داخلی مخالف بودند‪.‬‬ ‫با اینکه ســران گــروه ‪ ۲۰‬همچنان بــه موضع خود‬ ‫در انتقاد از حمایت گرایی پایبند هســتند اما از ســویی نیز‬ ‫با اســتفاده از «ابزارهای مشــروع در حمایت از تجارت»‬ ‫برای کشوری که در رقابتی ناعادالنه با رقبای خارجی قرار‬ ‫گفته موافقــت کرده اند‪ .‬درهمین حال کشــورهای عضو‬ ‫«بریکس» در اعالمیه ای منتشــر شــده پس از نشســت‬ ‫مشترک رهبران‪ ،‬از یک «سیستم تجاری چندجانبه ازاد و‬ ‫جهانشمول‪ ،‬استوار بر مقررات‪ ،‬شفاف و عاری از تبعیض»‬ ‫اعالم حمایت کردند‪ .‬والدیمیر پویتــن‪ ،‬رئیس جمهوری‬ ‫روسیه در نشســت رهبران کشــورهای بریکس نسبت به‬ ‫محدودیت ها بر ســر تجارت جهانی ابــراز مخالفت کرد و‬ ‫گفت تحریم های مالی اعمال شــده با انگیزه ای سیاسی‬ ‫به اعتماد متقابــل لطمه زده و اقتصــاد جهانی را تخریب‬ ‫می کند‪ .‬کشورهای موسوم به بریکس همچنین از جامعه‬ ‫بین المللی خواستند تا با همکاری مشترک به اجرای توافق‬ ‫اقلیمی پاریس کمک کنند‪ ،‬توافقی که امریکا ماه گذشته‬ ‫و به دستور ترامپ از ان خارج شد‪.‬‬ ‫به نظر شــما مهمترین دســتاورد دیدار پوتین و ‬ ‫ترامپ در حاشیه نشست ‪ 20‬چه بود؟‬ ‫رایزنی مســتقیم و رودروی ترامــپ و پوتین برای‬ ‫نخستین بار پس از گذشت حدود هفت ماه از ورود ترامپ‬ ‫به کاخ ســفید برای هردو رهبر و جامعه بین المللی به ویژه‬ ‫در شــرایط خاص منطقه خاورمیانه حائز اهمیت فراوانی‬ ‫بود؛ هرچند درمورد همه موضوعات مذاکره شده فیمابین‬ ‫دو رئیس جمهور اطالع رسانی نشده و صرفا مانور زیادی‬ ‫رویت وافق دو طرف در زمینه برقراری اتش بس در جنوب‬ ‫غربی سوریه انجام شده و مختصری نیز پیرامون تشکیل‬ ‫واحد مشــترک امنیت ســایبری علیه تهدیدات جهانی از‬ ‫سوی دو کشور اطالع رسانی شده اســت‪ .‬اما به احتمال‬ ‫قریب به یقیــن ترامپ و پوتین در دیــداری که بیش از دو‬ ‫ســاعت به طــول انجامیده در رابطــه با مســائل مرتبط با‬ ‫اوکراین‪ ،‬کره شــمالی‪ ،‬چین‪ ،‬ایران‪ ،‬مبارزه با تروریســم‪،‬‬ ‫دخالت روسیه در فرایند انتخابات ریاست جمهوری امریکا‬ ‫که هم اکنــون نیز از ســوی کنگره و اف‪.‬بــی‪.‬ای امریکا‬ ‫در دســت پیگیری اســت و موضوعــات مربوط بــه ناتو‪،‬‬ ‫تجارت جهانی و دیگر مســائل مهم مــورد عالقه مذاکره‬ ‫کرده اند‪.‬‬ ‫قابل ذکر اســت که این مذاکره در شرایطی صورت‬ ‫گرفت کــه ترامپ در مســیر عزیمــت خود بــه هامبورگ‬ ‫جهت شــرکت در اجــاس گــروه ‪ ، 20‬میهمــان همتای‬ ‫لهســتانی خود شــد و در انجا درمورد عدم دخالت روسیه‬ ‫در اوکرایــن و عدم حمایــت از بشــار اســد و همراهــی‬ ‫نکردن بــا ایران در ســوریه‪ ،‬به مســکو تلویحا و اشــکارا‬ ‫هشدار داد‪.‬‬ ‫ ترامپ پس از مالقات روز جمعه با پوتین گفت «من‬ ‫و پوتین درباره تشکیل یک واحد نفوذناپذیر امنیت سایبری‬ ‫گفت وگو کردیم تا از هک شــدن انتخابــات و بروز وقایع‬ ‫منفی دیگر جلوگیری شود‪».‬‬ ‫هرچند که پــس از مطرح کردن ایده تشــکیل واحد‬ ‫مشترک امنیت ســایبری انتقادهای زیادی متوجه ترامپ‬ ‫شد؛ از جمله لیندسی گراهام‪ ،‬سناتور جمهوریخواه از ایالت‬ ‫کارولینای جنوبــی در واکنش به این ایــده ترامپ گفت‪:‬‬ ‫«این بدترین ایده ای است که تاکنون شنیده ام‪ ».‬و ادام‬ ‫شیف‪ ،‬عضو دموکرات مجلس نمایندگان امریکا از ایالت‬ ‫کالیفرنیا نیــز تاکید کرد که اینکه امریکا از روســیه انتظار‬ ‫داشته باشــد همتایی معتبر در برنامه ای امنیتی باشد «به‬ ‫صورت خطرناکی ناپخته است‪».‬‬ ‫بنابراین ترامــپ از موضع خود درباره تشــکیل یک‬ ‫‪5‬‬ ‫دکتر افشار ســلیمانی‪ ،‬سفیر پیشــین ایران در‬ ‫جمهوری اذربایجان و کارشــناس مســائل بین الملل‬ ‫در گفت وگویی با هفته نامه مثلث به ارزیابی نشســت‬ ‫جــی ‪ ،20‬مواضع دونالــد ترامــپ در این نشســت و‬ ‫مهمتریــن دســتاوردهای ان پرداخت‪ .‬ســلیمانی با‬ ‫اشــاره به این موضوع کــه اصوال ترامپ در بســیاری‬ ‫موارد نسبت به مواضعی که پیرامون مسائل داخلی و‬ ‫بین المللی در جریان تبلیغات انتخاباتی مطرح کرده‬ ‫بود یا تجدید نظر کرده یا به رغم تاکید بر انها تاکنون‬ ‫موفق به اجرای انها نشده است‪ ،‬سعی کرد در نسبت‬ ‫ هامبورگ رویکــردی واقع بینانه تــر و همگرایانه تر از‬ ‫خود نشان دهد‪ .‬او با اشاره به مذاکرات پوتین‪ -‬ترامپ‬ ‫در مورد ســوریه و تاثیر ان بــر همکاری های تهران و‬ ‫مسکو گفت همواره از بدو همکاری های ایران و روسیه‬ ‫در ســوریه این تردید وجود داشــته که روســیه وارد‬ ‫یک معامله با امریکا شود و از همراهی با ایران فاصله‬ ‫بگیرد؛ این در حالی اســت که تحوالت اخیر به وقوع‬ ‫پیوســته در ســوریه در دوره ترامپ‪ ،‬مواضع انفعالی‬ ‫روسیه در قبال تحرکات امریکا و توافق اخیر اتش بس‬ ‫درجنوب غربی سوریه‪ ،‬احتمال معامله بزرگ امریکا با‬ ‫روسیه را تقویت کرده است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪57‬‬ ‫ نسل نو‪ ،‬فیلم نو‬ ‫فرهنگ‬ ‫در ســالیان اخیر این امر بیش از پیش روشــن شــده که ســینما و تلویزیون ایران به سوی‬ ‫دگرگونی در حال حرکت است‪ .‬هرچن د این روند در سینما بیشتر از تلویزیون احساس می شود‪ ،‬اما‬ ‫انچه خصوصا در دو سال اخیر‪ ،‬شاهد ان هســتیم‪ ،‬تغییر میل کارگردانان و نویسندگان به سوی‬ ‫فیلمنامه هایی است که به نوعی در زمره یک دسته بندی تازه به حساب می ایند‪.‬یکی از نمونه های‬ ‫این فتح باب در صدا و ســیما پخش مجموعه نفس در ماه رمضان سال جاری بود‪.‬پرونده ای که‬ ‫پیش روی شماست به این ژانر جدید در فضای فیلم و سریال پرداخته است‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫خ عاشقی‬ ‫ تاری ‬ ‫عکس ها‪ :‬مهسا طیب طاهر‬ ‫سریالنفسکهدرماهرمضانپخششد‬ ‫ازجهاتمختلفیقابلتوجهبود‬ ‫محمدامیر خوش صحبتان‬ ‫ّ‬ ‫دبیر گروه فرهنگ‬ ‫ روایت یــک عاشــقانه کــه از ســوی خانواده های‬ ‫دو طرف بــا مخالفــت مواجــه شــده و در ایــن جریان‪،‬‬ ‫درگیری هایی رخ می دهد‪ ،‬داســتان تازه ای در ســینمای‬ ‫ایران و جهان نیست! پس به این معنا نمی توان نفس را از‬ ‫بستر تاریخی ان جدا انگاشت‪.‬‬ ‫ مخاطب نفس در واقع در حال تماشــای یک روایت‬ ‫از تاریخ مبارزات انقالبی مردم ایران است‪ .‬روایتی که در‬ ‫واقعیت ان قدر جدی بوده که با خصوصی ترین وجه زندگی‬ ‫ناهید به عنوان یک زن ایرانی و البتــه مخالف مجاهدین‬ ‫خلق‪ ،‬امیخته شده است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫‪1‬‬ ‫یکم ‬ ‫ســینما و تلویزیــون یکــی از مهم تریــن و شــاید‬ ‫پر مخاطب ترین تریبون ها در هر جامعه است‪ .‬به این معنا‬ ‫که فعالین حوزه های مختلف؛ از رمان و شعر و موسیقی تا‬ ‫سیاســت و اقتصاد و اجتماع و‪ ،...‬همگی تالش دارند تا‬ ‫نتایج کا ِر خود را از دریچه این تریبون ها به نمایش عمومی‬ ‫بگذارند‪ .‬چه اینکه مخاطبین ایــن عرصه‪ ،‬به لحاظ کمی‬ ‫قابل مقایســه با تریبون دیگری نیســتند و از ســوی دیگر‬ ‫نیز اعتماد ناخوداگاهی که در بســت ِر ذهنی انها نسبت به‬ ‫محصوالت این رســانه ها وجــود دارد‪ ،‬در جــای دیگری‬ ‫یافت نمی شود‪.‬‬ ‫هرچند در سالیان اخیر و با ورود شبکه های ارتباطی‬ ‫ِ‬ ‫صحت اموزه های رسمی صدا‬ ‫مجازی به جامعه ما‪ ،‬ادعای‬ ‫و سیما‪ ،‬از ســوی کاربران این شــبکه ها با عالمت سوال‬ ‫مواجه شده‪ ،‬اما چه شــاهدی بهتر از اینکه هر کدام از ما‬ ‫برای راستی ازما یی اخبار مهم‪ ،‬ســرانجام‪ ،‬به تریبون نام‬ ‫صدا و سیما مراجعه می کنیم!‬ ‫همین زاویه نگاه منجر به این مســاله می شــود که‬ ‫نقد و بررســی انچه از ایــن تریبون هــا‪ ،‬در قالــب فیلم و‬ ‫ســریال به صورت روزانــه به مخاطبین عرضه می شــود‪،‬‬ ‫اهمیت فراوانی داشــته باشــد‪ .‬در این میان نیــز‪ ،‬اثاری‬ ‫که به صورت مناســبتی و در ایام خاص پخش می شوند‪،‬‬ ‫اهمیت بیشتری از سایرین دار ند به این دلیل که در جریان‬ ‫نفس؛ روایتگر نفاق بود‬ ‫مروری بر فضای تاریخی و سیاسی مجاهدین‬ ‫خلق در گفت وگو با ناهید «نفس»‬ ‫ش نفس اشتباه بود‬ ‫ن پخ ‬ ‫زما ‬ ‫بررسی درام سیاسی و تاریخی در گفت وگو با‬ ‫جلیل سامان‬ ‫محصوالت مناســبتی عده زیادی از مردم به سبب شرایط‬ ‫خاص‪ ،‬خواسته یا ناخواسته در معرض مواجهه با این اثار‬ ‫قرار می گیرنــد و این یک برگ برنده برای ســازندگان این‬ ‫محصوالت به شمار می اید‪.‬‬ ‫یکی از مهم ترین این مناســبت ها؛ ایــام ماه مبارک‬ ‫رمضان است‪ .‬فرصتی یک ماهه که در ان‪ ،‬دست کم دو‬ ‫یا سه سریال جدید از انتن رسانه ملی پخش می شود‪ .‬یکی‬ ‫از مهم ترین این سریال ها که در رمضان اخیر‪ ،‬روی انتن‬ ‫رفت‪ ،‬سریال نفس بود‪ .‬عاشقانه ای تاریخی که توانست در‬ ‫کنار دیگر رقبا‪ ،‬مخاطبین زیــادی را به خود جذب کند‪ .‬در‬ ‫این نوشتار مروری کوتاهی بر محتوای این سریال تقریبا‬ ‫موفق در کنار کارنامه جلیل سامان خواهیم داشت‪.‬‬ ‫دوم ‬ ‫سوم ‬ ‫فیلم های تاریخی اما دســته ای دیگــر از فیلم ها و‬ ‫سریال ها هســتند که محوریت اصلی داستان بر روایت‬ ‫یک یا چند واقعــه تاریخی در هم تنیــده و متعلق به یک‬ ‫مقطع زمانی خاص اســت‪ .‬نویســنده در این نــوع از اثار‬ ‫ســعی دارد که یک برهه یا یک واقعه تاریخی مهم را که‬ ‫برایش اهمیت داشته با مستقیم ترین گزاره ها نقل کند‪.‬‬ ‫از این رو در برخی از این اثار هرچند شــاهد داستان های‬ ‫جانبی در حاشیه فیلم یا سریال هستیم‪ ،‬اما انچه در واقع‬ ‫در حال اجراســت‪ ،‬همان واقعه تاریخی است‪ .‬در برخی‬ ‫دیگر از این اثار نیز‪ ،‬از خط تعلیق های دوم و ســوم و‪...‬‬ ‫در بیان داستان استفاده شــده است‪ .‬در واقع نویسنده و‬ ‫کارگردان در اینجا کوشــیده اند که داســتان مدنظرشان‬ ‫را در قالــب یــک درام تاریخی یــا اثری مشــابه این‪ ،‬به‬ ‫مخاطبین ارائه دهند‪ .‬از این رو در حاشیه انچه در تاریخ‬ ‫و حادثه مدنظر اتفاق افتــاده و کارگردان در حال روایت‬ ‫ان اســت‪ ،‬گاهی شــاهد یک داســتان عاشــقانه‪ ،‬یک‬ ‫چند ضلعی عشقی یا چیزی شــبیه این هستیم که جاذبه‬ ‫اثر را برای مخاطبان زیادتر می کند‪.‬‬ ‫از هر دوی این اثار در تاریخ سینما و تلویزیون ایران‬ ‫زیاد دیده شده است‪ .‬اما باتوجه به عنایت نگارنده به سریال‬ ‫ِ‬ ‫داستان روایت شده در ان‪ ،‬بر انیم تا با نگاه بر این‬ ‫نفس و‬ ‫اثر جلیل سامان‪ ،‬اولویت تولید و عرضه یک درام عاشقانه‬ ‫با نام نفس یا بازخوانی یک واقعه تاریخی را بررسی کنیم‪.‬‬ ‫چهارم ‬ ‫سخن اخر‪...‬‬ ‫ِ‬ ‫مخاطب نفس در واقع در حال تماشــای یک روایت‬ ‫از تاریخ مبارزات انقالبی مردم ایران است‪ .‬روایتی که در‬ ‫واقعیت ان قدر جدی بوده که با خصوصی ترین وجه زندگی‬ ‫ناهید به عنوان یک ِ‬ ‫زن ایرانی و البتــه مخالف مجاهدین‬ ‫خلق‪ ،‬امیخته شده است‪ .‬جذابیت اصلی این نگاره در گرو‬ ‫حضور پررنگ و پر مصیبت سازمان در زندگی روزبه و ناهید‬ ‫اســت‪ .‬چه اگر این حضور اجبارگر و مساله ساز و این برهه‬ ‫تاریخی را از داستان نفس بگیریم‪ ،‬شاهد یک درام ساده و‬ ‫بسیار معمول هستیم که روایت خاصی در ان جریان ندارد‬ ‫و حتی ممکن است نیمی از تماشاگران فعلی به نظاره ان‬ ‫ننشینند!‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫مرور انچــه با عنــوان ســریال نفس در مــاه مبارک‬ ‫رمضــان شــاهد ان بودیم‪ ،‬مــا را به ســوی یــک دوگانه‬ ‫رهنمون می ســازد‪ .‬دوگانه ای که از سوی برخی منتقدین‬ ‫تقویــت و از ســوی برخــی دیگر تضعیف شــده اســت‪.‬‬ ‫خوش مــان بیاید یا نــه‪ ،‬نفس یک داســتان عاشــقانه یا‬ ‫حتی اموزنده اســت که در بســتر مهمی از تاریــخ اتفاق‬ ‫می افتد‪ .‬بــه این معنــا که اگر بســتر تاریخی ایــن اثر از‬ ‫ان جدا شــود و نقش اول مــرد فیلم که روزبه اســت‪ ،‬در‬ ‫سازمانی با عنوان مجاهدین خلق عضویت نداشته باشد‪،‬‬ ‫ماهیت نفس دگرگون خواهد شــد‪ .‬چه اینکه روایت یک‬ ‫عاشــقانه که از ســوی خانواده های دو طرف با مخالفت‬ ‫مواجه شــده و در این جریان‪ ،‬درگیری هایی رخ می دهد‪،‬‬ ‫داســتان تازه ای در ســینمای ایران و جهان نیست! پس‬ ‫به این معنــا نمی توان نفس را از بســتر تاریخــی ان جدا‬ ‫انگاشت‪.‬‬ ‫یکــی از منتقدین کــه در پایگاه خبری مشــرق نیوز‬ ‫در این بــاره‪ ،‬مطلبی منتشــر کرده‪ ،‬این طور می نویســد‪:‬‬ ‫«سال گذشته فیلمی در ایران اکران شد با عنوان «سالم‬ ‫بمبئــی»‪ .‬فیلمی که توســط منتقدان ســینمایی به دلیل‬ ‫محتوا و روایت فیلم‪ ،‬یک عقبگرد فیلم فارســی وار هندی‬ ‫برای سینمای ایران تلقی می شــد‪ .‬داستان سالم بمبئی‬ ‫درباره پســری ایرانی اســت که عاشــق دختــری هندی‬ ‫می شود و خانواده دختر مخالف این ازدواج هستند و نامزد‬ ‫فرهنگ‬ ‫«درام»؛ نام ژانری از فیلمســازی در سینما است که‬ ‫در ان کاراکترهای فیلم در چارچوبی واقعی با مشــکالت‬ ‫احساســی روبه رو می شــوند‪ .‬کلیت معنا در تفسیر درام ما‬ ‫را به این سو رهنمون می ســازد که در این باره به چند نکته‬ ‫اشاره کنیم‪.‬‬ ‫در معنــای عام و فراگیر بــه هر نمایشــی درام گفته‬ ‫می شــود که خود می تواند به زیر مجموعه های تراژدی‪،‬‬ ‫کمدی و ملودرام تقسیم شود‪ .‬همچنین می توان به انواع‬ ‫درام عاشــقانه‪ ،‬درام فانتزی‪ ،‬درام تاریخی‪ ،‬درام تراژیک‬ ‫و‪ ...‬نیز در این راستا اشاره کرد‪.‬‬ ‫اما درام در معنای خاص تنها به یکی از انواع نمایش‬ ‫گفته می شود که در مرزی نزدیک به ملو درام قرار می گیرد‪.‬‬ ‫همان طور کــه می دانید نمایش باید از عنصر کشــمکش‬ ‫برخوردار باشــد تا بتواند تماشــاگر را جذب کند؛ بنابراین‬ ‫کشــمکش‪ ،‬تضاد و تعارض بین افکار‪ ،‬امیال‪ ،‬عواطف و‬ ‫اراده در هر دو معنای گفته شده اصلی ترین عنصر درام به‬ ‫شمار می اید‪ .‬یک درام صرف نظر از اینکه در دسته بندی‬ ‫انواع در کجا قرار می گیرد‪ ،‬پیش از هر چیز نیازمند عنصر‬ ‫کشمکش است‪.‬‬ ‫انچه ما در این نوشتار برانیم که به ان بپردازیم؛ درام‬ ‫عاشقانه است‪ .‬فیلم رمانتیک یا عاشقانه‪ ،‬فیلمی است که‬ ‫در ان جنبه های عاشــقانه وجود دارد و مرکزیت فیلم روی‬ ‫همین موضوع چرخش دارد‪ .‬از انجا که بسیاری از فیلم ها‬ ‫دارای جنبه های عاشقانه بین شــخصیت های ان است‪،‬‬ ‫یک فیلم رمانتیک می تواند هر فیلمــی را که در ان طرح‬ ‫مرکزی (به فرض از داستان) حول محور درگیری عاشقانه‬ ‫از شخصیت های اصلی داستان تعریف شده است‪ ،‬شامل‬ ‫شود‪ .‬موضوعات رایج یک فیلم ر مانتیک می تواند در مورد‬ ‫شخصیت فیلم باشد که با یک جاذبه رمانتیک جدید روبه رو‬ ‫می شــود‪ .‬در کنا ِر این خط تعلیق‪ ،‬که می توان ان را خط‬ ‫تعلیق اصلی یک فیلم یا سریال عاشقانه به حساب اورد‪،‬‬ ‫موضوعات دیگری نیز در درام رمانتیک مطرح می شود که‬ ‫می تواند به عنوان خط تعلیق دوم یا سوم مطرح شده باشد‪.‬‬ ‫موضوعاتی که البته ممکن است در دسته بندی دیگری از‬ ‫تحلیل و نوع دیگری از زاویه نگاه‪ ،‬شاید به عنوان اولویت‬ ‫اصلی و خط تعلیق اصلی فیلم نیز پذیرفتنی باشد‪.‬‬ ‫درام در دیگر ســوی خود یــک پیش نیــاز دیگر نیز‬ ‫دارد‪ .‬ان هــم اینکه ایــن نــوع فیلم ها پایان خــوش (یا‬ ‫دست کم تلخ و شیرین) دارا هستند‪ .‬بسیاری بر این باورند‬ ‫که هیچ فیلمــی با پایــان غم انگیز نمی تواند به درســتی‬ ‫به عنوان «فیلم عاشــقانه» ثبت شــود‪ .‬با این حال‪ ،‬این‬ ‫پیش شــرط دوم بســیار اعتراض پذیر اســت و بسیاری از‬ ‫فیلمنامه نویسان و کارگردانان فشارهای مرزی این ژانر را‬ ‫مدنظر قرار می دهند‪ .‬البته پایان خوش در درام نیز می تواند‬ ‫از منظرهای گوناگون قابل بحث و بررسی باشد که در این‬ ‫نوشتار مجال پرداختن به ان وجود ندارد‪.‬‬ ‫ایرانی دختر هندی یک رقیب عشــقی پولــدار هم دارد‪.‬‬ ‫اگر ســام بمبئی چنین روایت کلیشه و تکراری را در ‪۱۰۰‬‬ ‫دقیقه مطرح می کند و از منظــر خیلی ها محتوای نازلی را‬ ‫داراست؛ سریال نفس ‪ ۵۰۰‬دقیقه زمان خود را اختصاص‬ ‫به چنین موضوعی داده است! با این تفاوت که بستر روایت‬ ‫سالم بمبئی در کشور هند است و رویدادها در زمان معاصر‬ ‫می گذرد‪ .‬اما روایت ســریال نفس در دوران ملتهب پیش‬ ‫از انقالب است‪».‬‬ ‫تا این قسمت از نقد را می توان به درستی پذیرفت‪.‬‬ ‫پذیرشی که مقدمه ای برای گذاره بعدی است که نگارنده‬ ‫در صدد تثبیت ان اســت‪ .‬اگر به ســام بمبئــی و فیلم و‬ ‫سریال هایی از این دســت که نظیر انها را بسیار دیده ایم‪،‬‬ ‫از زاویه ای دیگر نگاه کنیم‪ ،‬متوجه اهمیت دوران روایت‬ ‫در نفس هستیم‪.‬‬ ‫نقاط عطف در فیلمنامه سالم بمبئی‪ ،‬اشنایی های‬ ‫جوانانه و معاشــرت های عاشقانه اســت‪ .‬این در حالی‬ ‫است که اگرچه بخشی از توجه مخاطب نفس معطوف‬ ‫به نحوه اشــنایی روزبه و ناهید می شــود‪ ،‬امــا انچه در‬ ‫فرازهای ســریال شــاهد ان هســتیم و از ســوی دیگر‬ ‫مخاطب را جذب ایــن رابطه می کند‪ ،‬روایــت مبارزات‬ ‫انقالبــی و مهم تــر از ان‪ ،‬عضویــت روزبه در ســازمان‬ ‫مجاهدین اســت‪ .‬اگرچه ما در هر دو داســتان شــاهد‬ ‫چالش روایــت مخالفــت خانواده ها هســتیم‪ ،‬اما انچه‬ ‫جنس خانواده ناهید و روزبه را از دیگر مشابهات شــان‬ ‫جدا می سازد‪ ،‬مناصب سیاسی و امنیتی پدران انهاست‪.‬‬ ‫درام رمانتیکی کــه در انتظار پدر ناهید اســت‪ ،‬باتوجه‬ ‫به بســتر سیاســی کنش او‪ ،‬تا حدود زیادی غیرمترقبه‬ ‫اســت‪ .‬در واقع مخاطب در ابتدای فیلــم انتظار اتفاق‬ ‫این چنینی در داستان را همراه خود ندارد‪.‬‬ ‫همچنین مثلث عشــقی که در ابتــدای نفس روایت‬ ‫می شــود یکباره در میان داســتان و در جریــان تحوالت‬ ‫سیاسی و تاریخی‪ ،‬هضم می شود‪ .‬این در حالی است که‬ ‫عاشقانه های دیگر مثل سالم بمبئی‪ ،‬تا اخر فیلم درگیر این‬ ‫مثلث هستند و به عبارت اصلی خط تعلیق اصلی این فیلم‪،‬‬ ‫به درازا کشاندن همین مثلث و رفتارهای واکنشی از سوی‬ ‫عاشق و معشوق است‪ .‬علی‪ ،‬مرد هندی و دخترک هندی‬ ‫مثلث عشقی سالم بمبئی هستند و تا اخر فیلم در کنش و‬ ‫واکنش با یکدیگر قرار دارند‪ .‬در حالی که مثلث عشقی در‬ ‫نفس که متشــکل از داریوش‪ ،‬روزبه و ناهید است‪ ،‬بعد از‬ ‫ازدواج روزبه و ناهید و رفتارهای خاص روزبه و البته پیروزی‬ ‫انقالب‪ ،‬تا حد زیادی کمرنگ می شود و مخاطب اصال ان‬ ‫را فراموش می کند!‬ ‫‪59‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ش نفس اشتباه بود‬ ‫ن پخ ‬ ‫زما ‬ ‫بررسی درام سیاسی و تاریخی درگفت وگو با جلیل سامان‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫نفیسه رحمانی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫اصلی ترین انگیزه شــما برای فیلمسازی درباره‬ ‫منافقین چیست؟ در واقع ایا شــما فیلم هایی با‬ ‫محوریت ماوقع حاصل شده‪ ،‬پیرامون سازمان‬ ‫مجاهدین خلق می سازید‪ ،‬یا انچه می سازید به‬ ‫نوعی با اتفاقات این سازمان هم تداخل دارد؟!‬ ‫در هر ســه مــورد از ســاخته های من‪ ،‬داســتان‬ ‫به گونه ای بود که در بستر تاریخ و سازمان منافقین خوب‬ ‫تعریف می شــد‪ .‬من هم به فال نیک گرفتم و سعی کردم‬ ‫یک شناخت نسبی از این سازمان و جریان نفاق به طور کلی‬ ‫به مخاطبین ارائه بدهم‪.‬‬ ‫اولویت و محوریت در اثار شما ساخت یک درام‬ ‫عاشقانه است یا یک اثر سیاسی‪-‬تاریخی؟!‬ ‫محــور تصمیم هــای مــن‪ ،‬انســان اســت‪...‬‬ ‫خصلت های ثابت بشــری یکــی از مهم ترین انگیزه های‬ ‫من است‪ .‬از عشق سازنده تر و ویرانگر تر سراغ ندارم‪...‬‬ ‫تلفیق فضاهای درام و تاریخ یا درام و سیاســت‬ ‫از نظر شــما چه کارکردی برای مخاطبین دارد؟‬ ‫باتوجه به اینکه هر دوی این فضاها در کشــور ما ‬ ‫به تنهایی قادر هستند مخاطبین زیادی را به خود‬ ‫جلب کنند‪ .‬مثال تجربه ساخت فیلم های تاریخی‬ ‫یا سیاسی صرف‪ ،‬در سینما و تلویزیون م ا تجربه‬ ‫موفقی بوده است‪.‬‬ ‫تاریخ و سیاست بستر وقایع داستان ها هستند‪ .‬در‬ ‫این داســتان ها تلفیق فضایی صورت نگرفته است! شما‬ ‫اگر توانستید داستان را از این بسترها جدا کنید‪ ،‬می توانیم‬ ‫بگوییم این دو فضا در یکدیگر تلفیق شده است‪ .‬در واقع‬ ‫درام محلول در تاریخ و سیاست است‪ ،‬نه مخلوط با ان!‬ ‫سوالم به صورت دقیق تر این است که؛ ایا جلیل‬ ‫ســامان اصراری دارد که ســه مجموعه سریالی‬ ‫با فضایــی نزدیــک بــه هــم‪ ،‬در دوره ای خاص‬ ‫بسازد و عاشقانه هایی را در بستر روابط سازمان‬ ‫مجاهدیــن خلق رقم بزنــد؟! چرا یک عاشــقانه‬ ‫صرف نساختید؟! یا یک بازگویی روایت از تاریخ‬ ‫مجاهدین خلق با مایه ای کمتر عاشقانه؟!‬ ‫به عبارت روشــن تر اینکه؛ اهمیــت پرداخت به‬ ‫مجاهدین خلق در اثار شــما تقریبا زیاد اســت‪.‬‬ ‫برخــی از منتقدین بــر ایــن باورند که اگــر مایه‬ ‫تاریخی از این داستان ها گرفته شود‪ ،‬انها جاذبه‬ ‫چندانی برای مخاطب نخواهند داشت‪ .‬در واقع‬ ‫اتفــاق متفاوتی در انهــا رخ نداده کــه همچنان‬ ‫مخاطب را سرجایش نگه دارد!‬ ‫این سریال ها سه گانه هستند! اگر قرار است تصویر‬ ‫کامل تری از منافقین ارائه کنند‪ ،‬باید هر ســه کار را در کنار‬ ‫یکدیگرببینید‪.‬اینخوباستکهاگرعنصریازفیلمحذف‬ ‫شود‪ ،‬ان فیلم جذابیتش کم تر شود‪ .‬این نشان دهنده این‬ ‫است که عناصر فیلمنامه به درستی کنار هم چیده شده اند‬ ‫و در واقــع از یکدیگر غیر قابل تفکیک اند‪ .‬عشــق و روابط‬ ‫عاطفی جذاب است‪ .‬عشق با دیوانگی همراه است‪ .‬عشق‬ ‫کور است و بسیاری از گره های داســتانی بر این مبنا بنیان‬ ‫گذاشته شده یا دراماتیزه شده است‪.‬‬ ‫قهرمان های داستان های شــما در راستای این‬ ‫فضــای تاریخــی و سیاســی‪ ،‬چــه کارویژه ها و‬ ‫ممیزاتی دارند؟‬ ‫قهرمان هــای قصه من همــه دارای انگیزه های‬ ‫قوی هستند‪ .‬انگیزه هایی مثل ارمان و عشق‪...‬‬ ‫ایا انها نسبتی با واقعیت دارند؟ یا به صورت دقیق‬ ‫برگرفته از تاریخ هستند؟!‬ ‫این شخصیت ها همه ریشــه در واقعیت دارند‪ ،‬یا‬ ‫ما به ازای خارجی دارند‪ .‬کتاب احمد احمد و خاطرات اقای‬ ‫عزت شــاهی را بخوانید‪ .‬بعضی از نکاتی که در داســتان‬ ‫هست‪ ،‬یا بعضی از شــخصیت ها که در ســریال پروانه و‬ ‫خصوصا ارمغان تاریکی هســتند‪ ،‬همه ریشــه در تاریخ و‬ ‫واقعیت دارند‪.‬‬ ‫اما در برخی از موارد و صحنه ها و حتی درباره نوع ‬ ‫رابطه عاطفی که بین روزبه و ناهید وجود داشت‬ ‫و تا اخر داســتان نیز برقرار ماند‪ ،‬گویا تفاوتی از‬ ‫خوانش تاریخی وجود دارد! مقصودم این است‬ ‫که انچه در این داستان روایت شده و به تصویر‬ ‫کشیده شــده‪ ،‬با انچه در حافظه تاریخی مردم‬ ‫از نوع برقراری روابط منافقین و خانواده شــان‪،‬‬ ‫باقی مانده‪ ،‬تفاوت زیادی دارد! در واقع خیلی از‬ ‫مخاطبین انتظار نداشتند که یک مجاهد خلق تا‬ ‫اخر اینچنین به عشق و زندگی اش وفادار باشد‪.‬‬ ‫در قســمت ها و صحنه های پایانی که ســازمان‬ ‫خواســتار برخورد های شــدید با ناهیــد بود‪ ،‬ما‬ ‫شــاهد دودلی و تردید در کنار محبت زیادی در‬ ‫شخصیت روزبه نسبت به ناهید هستیم!‬ ‫چه کســی گفته اســت که روزبه تا اخر داســتان‬ ‫عاشق ناهید می ماند؟! اینکه کســی زنش را نکشته یعنی‬ ‫عاشق اوست؟! یا دلش نسبت به او به رحم امده؟!‬ ‫روزبه در کشاکش میان یک ارمان سازمانی و وجدان‬ ‫و انسانیت اســت‪ .‬ســازمانی که تمام بنیان های خانواده‬ ‫را رفته رفتــه از او می گیرد‪ .‬روزبه به ســوی تاریکی رفت‪.‬‬ ‫اما این انتهای کار او نیســت‪ ...‬انتهــای کار او به رجوی‬ ‫می رسد‪ ،‬به فرعون‪...‬‬ ‫در قسمت دیگری از ســوال تان‪ ،‬صحبت از حافظه‬ ‫تاریخی مردم کردید‪ .‬مگر اینها‪-‬منافقیــن‪ -‬از مریخ امده‬ ‫بودند؟! اینها هم جــزو جامعه ما بودند کــه در دام رجوی‬ ‫کثیف و منافق افتادند‪ .‬دهه ‪ 6٠‬تقریبا شــروع ددمنشــی‬ ‫منافقین اســت‪ .‬یعنی همانجایی که داستان نفس تمام‬ ‫می شود و داستان ارمغان تاریکی شروع می شود‪.‬‬ ‫مــن اصــا منکر وجــود چنیــن شــخصیتی در‬ ‫واقــع تاریخ نیســتم‪ .‬حتی معتقــدم که ممکن‬ ‫است چنین شــخصیتی وجود داشته باشد‪ .‬اما‬ ‫مقصودم این بود که کلیت ســازمان و نیروهای‬ ‫منافقین‪ ،‬اصراری به مانــدن در چارچوب روابط‬ ‫عاطفی این چنینی نداشــتند‪ .‬در واقع سازمان‬ ‫و شــرایط مبارزه‪ ،‬نوع نگاه انها به این امور را به‬ ‫صورتی شکل داده بود که کارکرد روابط عاطفی را‬ ‫نیز در همین راستا تحلیل می کردند!‬ ‫به عالوه اینکــه نمایش یک روایــت از تاریخ که‬ ‫احتمال وقوع ان خیلی کمتــر از روایت مقابل ان‬ ‫است‪ ،‬باید دلیل جالبی داشته باشد‪ .‬دلیل شما از‬ ‫نقل این روایت اقل‪ ،‬چیست؟!‬ ‫روایتی که به زعم من انچه از سازمان مجاهدین‬ ‫خلق و اعضایش در ذهن همه مردم غالب هست‬ ‫را نمایش نداد! این مساله ای بود که ما در ارمغان‬ ‫تاریکی هم شاهد ان بودیم! سال ها پیش شنیده‬ ‫بودم که داســتان ارمغــان تاریکی در بســتری‬ ‫خالی از سیاســت رخ داده است! اما شما فضای‬ ‫منافقین را وارد داستان کرده اید و خب بر جذابیت‬ ‫ان نیز افزوده اید‪.‬‬ ‫من می خواهم بگویم که ســازمان منافقین برای‬ ‫جذب نیروهایش از روابط عاطفی بهره جسته است‪ .‬منافق‬ ‫از اسمش پیداســت؛ نفاق و دو رویی ویژگی ممیزه انها از‬ ‫دیگران است‪ .‬البته سازمان هم برای جذب و اموزش افراد‬ ‫یک سیر داشته و دارد و حتی در فضای تربیت نیروها‪ ،‬هر‬ ‫یک از افراد هم سیر مطالعاتی داشته اند‪ .‬اما صحبت من‬ ‫این بوده که اول جذب افراد به هر راه ممکن و بعد القا ی‬ ‫عقاید و افکار خودشان به انها‪ ،‬روش منافقین بوده است‪.‬‬ ‫یکی از انتقاداتی که به سریال نفس وارد شده‪،‬‬ ‫عدم صراحــت لهجــه در بیــان برخــی از وجوه‬ ‫شــرایط مبــارزه در زمــان انقالب اســت‪ .‬مثال‬ ‫اقای ده نمکی در این بــاره اینطور گفته که عدم‬ ‫استفاده از المان های انقالبی به صورت روشن‪،‬‬ ‫امری قابل نقد اســت‪ .‬نظر شــما درباره این نقد‬ ‫چیست؟‬ ‫به زعم من ایشــان کار را ندیده انــد که این چنین‬ ‫انتقاد کرده اند‪.‬‬ ‫همچنیــن برخــی از منتقدین از ریتــم کند و‬ ‫کشدار نفس ناراضی بوده اند‪ .‬تطولی که ریتم‬ ‫ســریال را در مواردی می گرفت و مخاطب را‬ ‫خسته می کرد‪ .‬در این باره چه نکته ای دارید؟‬ ‫فیلمی که به روابط عاطفــی یا فکری می پردازد‪،‬‬ ‫نمی تواند ریتم تندی داشته باشد‪ .‬این ریتم معقول و خاص‬ ‫این فیلم است و در نتیجه ریتم درستی است‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫باید ببینیم مقصود از ریتم تند چیست؟ اینکه بازیگران تند‬ ‫تند حرف بزنند؟!‬ ‫نفس مثل دو کار قبلی من‪ ،‬مبنی بر تصویر و کنش و‬ ‫واکنش شخصیت هاست‪ .‬کنش و واکنشی که بیشتر دیده‬ ‫می شــود تا شــنیده! حاال ببیننده ای که عادت دارد فقط‬ ‫گفت وگوها را بشنود‪ ،‬ممکن است برخی از این شنیدنی ها‬ ‫را متوجه نشــده باشــدیا وقتــی شــخصیت ها گفت وگو‬ ‫می کنند‪ ،‬او فیلم را ببیند اما در واقع بخش زیادی از فیلم را‬ ‫ندیده یا بهتر بگوییم نشنیده است!‬ ‫انچه در این حوزه از دیدگاه شــما مغفول مانده و‬ ‫شایسته پرداخت است‪ ،‬چیست؟‬ ‫انچــه مغفول مانده و مــن هم نتوانســتم زیاد به‬ ‫ان بپردازم‪ ،‬مردم هســتند‪ .‬مردم بــا ارمان هایی که االن‬ ‫نیســتند‪ .‬همــه چیــز مجــازی و یکبار‬ ‫مصرف شده‪ .‬خیلی از انقالب‬ ‫اسالمی فاصله گرفته ایم‪.‬‬ ‫انقالب اسالمی متکی بر‬ ‫تحول بنیان های فکری‬ ‫مردم اســت‪ .‬البته من‬ ‫ســعی کردم که در نفس به‬ ‫این نکته خیلی اشاره کنم‪.‬‬ ‫مثال سکانسی که هدایت هاشــمی در منزلش در مخفی‬ ‫را به روزبه و ناهید نشــان می دهد که به خانه همسایه راه‬ ‫دارد‪ .‬هاشمی با دیالوگ هایی که در ان سکانس می گوید‬ ‫می خواهد ایــن را یاداور شــود کــه اصال خــود روحانی‬ ‫تافته جدابافته ای نیست و مردمی است‪.‬‬ ‫معتقدید که مردم این توجه بیشتر را دریافتند و‬ ‫جذب کار شما شدند‪ .‬یا مثال اثاری مثل ماجرای‬ ‫نیمروز که در اشــل ســینمایی داعیــه دار چنین‬ ‫امری هستند؟‬ ‫نمی دانــم! مــن در کارهایــم بــه شــخصیت ها‬ ‫نزدیک تر شدم‪ ،‬خیلی نزدیکتر‪...‬‬ ‫ایا به نظر شما مردم ماجرای نیمروز را هم یک کار‬ ‫سفارشی دانستند؟‬ ‫ماجرای نیمــروز فیلم خوبی بــود‪ .‬قبال هم گفتم‬ ‫اصال هم سفارشی نیست!‬ ‫از نظر شما؛ فیلم سفارشی ساختن‪ ،‬انهم درباره‬ ‫موضوعی که فارغ از ســایق سیاســی و‪ ...‬در‬ ‫کشور یک مساله ضدانسانی و جایتکارانه بوده‪،‬‬ ‫ ایا مذموم است؟!‬ ‫نه! سفارشی بودن‪ ،‬فی نفسه بد نیست‪ .‬به شرطی‬ ‫که تبدیل به مزدوری نشود! باید درد سفارش دهنده و درد‬ ‫فیلمساز یکی بشود وگرنه بی اثر می شــود یا حتی ممکن‬ ‫است ضد اثر شود‪.‬‬ ‫فکر می کنید نســبت زمان پخش سریال نفس‬ ‫و جریانــات انتخابات ریاســت جمهوری ســال‬ ‫جاری‪،‬تاثیری در تقویت شــائبه سفارشی بودن‬ ‫سریال شما داشــت؟! به هرحال بحث منافقین‬ ‫پس از ‪30‬سال دوباره در کشور مطرح شده بود!‬ ‫زمــان پخش نفس اشــتباه بــود‪ .‬من هــم بارها‬ ‫مخالفت کردم‪ .‬اما دست شان خالی بود‪ .‬البد چیزی برای‬ ‫پخش کردن نداشتند‪!...‬‬ ‫نســبت کار شــما با مجموعه هــای تاریخی که‬ ‫دربــاره تاریخ انقالب ســاخته شــده چیســت؟‬ ‫به طور مشــخص معمای شــاه! اصال ســاخت‬ ‫این مجموعه ها را بــا این عرض و طــول الزامی ‬ ‫می دانید؟ به نســبت بازخورد کــم و تاثیر اندکی‬ ‫که بر افزایش اطالعات و اندوخته های سیاسی‬ ‫مردم داشته‪ ،‬عرض می کنم!‬ ‫بهتر اســت من دربــاره کار دیگران نظر‬ ‫ندهم‪.‬‬ ‫اقای سامان! ایا قصد دارید که این سبک از‬ ‫فیلمسازی تاریخی ‪ -‬سیاسی را ادامه دهید؟‬ ‫اثر دیگری غیر از فصل دوم نفس با این فضا‬ ‫در راه خواهد بود؟‬ ‫قصد من اگاهی بخشی و ایجاد حس‬ ‫مطلــوب در مخاطبینــم اســت‪ .‬مخاطب‬ ‫باید بدانــد که مرز بیــن خوبی و بدی‬ ‫را شــیطان انچنان برداشته که‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫نفــس مثــل دو کار قبلــی مــن‪ ،‬مبنــی‬ ‫بــر تصویــر و کنــش و واکنــش‬ ‫شخصیت هاســت‪ .‬کنش و واکنشــی‬ ‫که بیشتر دیده می شود تا شنیده! حاال‬ ‫بیننده ای که عادت دارد فقط گفت وگوها‬ ‫را بشــنود‪ ،‬ممکن اســت برخــی از این‬ ‫شنیدنی هارامتوجهنشدهباشد‬ ‫‪2‬‬ ‫جلیل ســامان؛ این روزهــا انقدر نامِ ســامان در‬ ‫فضای ســینما و تلویزیون پیچیده کــه مجالی برای‬ ‫گفتار از او بــه منظور معرفی نمی ماند! جلیل ســامان‬ ‫چند سالی است که برای تلویزیون سریال می سازد‪.‬‬ ‫ســه مجموعــه تلویزیونی در بســتر تاریــخ مبارزات‬ ‫انقالب اسالمی به روی انتن شبکه سوم سیما برده و‬ ‫پیش از ان نیز در سینما‪ ،‬فیلم ساخته است‪.‬‬ ‫به بهانــه پخش اخریــن اثر ســریالی او؛ یعنی‬ ‫«نفس» به ســراغش رفتیم‪ .‬به دلیل مشــغله زیاد و‬ ‫خســتگی اش از روند تولید و پخش و پــس از ان نقد‬ ‫ســریال‪ ،‬بنا شــد مصاحبه ما به صــورت مکاتبه ای و‬ ‫تلگرامی صورت پذیرد‪ .‬در این مصاحبت مان که بیش‬ ‫از یک ساعت به طول انجامید‪ ،‬اما سامان پاسخ های‬ ‫کوتاه را بیشــتر از تفصیل و توضیح برگزید‪ .‬خواست‬ ‫که به قــول خودش‪ ،‬کالس انشــاء را برایــش یاداور‬ ‫نشویم!‬ ‫انچه پیش روی شماست ‪ ،‬تقریبا تمام ان چیزی‬ ‫است که در گپ و گفت صمیمانه ما رد و بدل شد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪61‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫تشخیصش کار سختی است‪...‬‬ ‫دربــاره مجاهدین هــم قصد داشــتید مخاطب‬ ‫اتفاقات را بداند یا هدف فراتر از این بوده است؟!‬ ‫در این ســه گانه اطالعــات زیادی بــه مخاطب‬ ‫منتقل می شــود‪ .‬در نفس مفصل به این امر پرداخته ام و‬ ‫همه موارد را گفته ام‪ .‬چه کســی فکر می کرد این روزبه به‬ ‫ظاهر انقالبی و شکنجه دیده و جبهه رفته و عاشق پیشه و‬ ‫مهربان‪ ،‬چنین موجودی از اب در بیاید؟!‬ ‫درباره منافقین اما فقط به اندازه ای که داستان نیاز‬ ‫داشــته باشد و نه بیشــتر به ان پرداخته شــده است‪ .‬بله!‬ ‫اهداف باالدستی اهمیت بیشتری برای من داشته و دارد‪.‬‬ ‫پس ممکن اســت در صورت لزوم به زمان حال‬ ‫هم بپردازید؟‬ ‫در هر ســه کار به زمان حال پرداخته ام‪ ...‬اصال‬ ‫کاری که بــه درد امروز مخاطب نخورد‪ ،‬بی ارزش اســت‪.‬‬ ‫اما به کار صرف سیاسی اعتقاد ندارم‪ .‬چون تاریخ مصرف‬ ‫پیدا می کند‪.‬‬ ‫این پرداخت حتی متوجه انهایی است که اموری‬ ‫را در دست دارند؟!‬ ‫نه!! فکر نمی کنم منافقین به معنای تشکیالتی‪،‬‬ ‫انقدر در مملکت ما نفوذ داشته باشند که جرات چنین کاری‬ ‫را داشته باشند‪ .‬اما منافقین که می دانید همه جا هستند!‬ ‫تیغ گزنده جلیل ســامان چرا به سمت این همه‬ ‫جا نمی رود؟!‬ ‫کار را با دقــت ببینید‪ ..‬من انقدر کــه درباره امروز‬ ‫حرف زده ام‪ ،‬درباره دیروز نگفته ام!‬ ‫قصد دارید هیچ وقت به داستان های واقعی تر‬ ‫از ســازمان بپردازید؟ یا حتی شــخصیت هایی‬ ‫شبیه رجوی؟‬ ‫یکی از همکارانم به شوخی می گفت رجوی پیغام‬ ‫داده غلط کردم سازمان منافقین را راه انداختم! به این اقا‬ ‫بگویید دست از سر ما بردارد! به نظرم رجوی اهمیتی ندارد‬ ‫که بخواهم به او بپردازم‪ .‬من به جریــان فکری پرداختم‬ ‫که خاص یــک نفر یا یک ســازمان یا یک برهــه از تاریخ‬ ‫نیست!‬ ‫ایا فیلمنامــه نفس یــا کارهای دیگر از شــما در‬ ‫همین فضــا‪ ،‬حذف مهمی هم از ســوی ناظرین‬ ‫داشته است؟‬ ‫خیر مورد خاصی نبوده است‪.‬‬ ‫اثار شما چه تفاوت یا مزیت نسبی با نمونه های‬ ‫همتای خود در داخل و خارج کشور دارد؟ از این‬ ‫جهت سوال کردم که ایا شــما مابه ازا یی در این‬ ‫حوزه و ژانر دیده اید؟‬ ‫دربــاره مزیت ها و تفاوت ها باید شــما پاســخ گو‬ ‫باشــید‪ .‬اما در مورد مابــه ازای خارجی؛ نــه‪ ،‬من موردی‬ ‫ندیدم‪.‬‬ ‫به نظــر خود شــما نقطه ضعــف یا قــوت اصلی‬ ‫کارهایتان در چیست؟‬ ‫نقطه ضعف کار من این اســت که برخی معتقدند‬ ‫سفارشی است در صورتی که واقعا حرف دلم بوده است‪.‬‬ ‫زمان پخــش نفس اشــتباه بود‪.‬‬ ‫من هم بارها مخالفــت کردم‪ .‬اما‬ ‫دست شان خالی بود‪ .‬البد چیزی‬ ‫برای پخش کردن نداشتند‪!...‬‬ ‫و نقطه قوت اصلی؟!‬ ‫نقطــه قوتش هم فقــط همین که از دلــم برامده‬ ‫است‪.‬‬ ‫برنامه شــما برای ادامه کار در تلویزیون یا ورود‬ ‫دوباره به عرصه سینما چیست؟‬ ‫قبال در ســینما کار کردم‪ .‬قبل از ارمغان تاریکی‪،‬‬ ‫وقت بودن را ســاختم‪ .‬اما من مدیوم تلویزیون را دوست‬ ‫دارم‪ .‬اما متاســفانه به دلیل برخی کم و کاستی ها در اداره‬ ‫تلویزیون و برنامه سازی ها مخاطب زیاد تلویزیون را جدی‬ ‫نمی گیرد و باور نمی کند داری راستش را می گویی!‬ ‫از سویی سینما هم شــرایط بهتری ندارد‪ .‬ورودم به‬ ‫ســینما یا ادامه کار در تلویزیون بیشتر به داستانی مربوط‬ ‫است که می خواهم بگویم و احتماال شرایطی که می توانم‬ ‫مهیا کنم‪ .‬می دانید که شرایط هیچ وقت مهیا نبوده است‬ ‫و برای شــرایط جنگیده ام! وقتی که زیر علم هیچ جناحی‬ ‫نباشی و بخواهی مستقل باشی‪ ،‬کار دشوارتر می شود‪.‬‬ ‫دربــاره بودجــه کار می توانید امــار دقیقی ارائه‬ ‫دهید؟! بحث چهار میلیارد را تایید می کنید؟!‬ ‫من میزان دقیق بودجه را نمی دانم‪ .‬بودجه کار به‬ ‫اندازه کارهای معمولی تلویزیون اســت‪ .‬نه حتی به اندازه‬ ‫کارهای تاریخی اش! امار دقیق را باید از اقای نصیری نیا‬ ‫سوال کنید‪.‬‬ ‫حاشــیه ای در جریــان فیلمســازی بــا موضوع‬ ‫منافقین برای شما پیش نیامد؟ گویا در جایی فرموده‬ ‫بودید شیشه های ماشین تان را شکسته اند و تهدید‬ ‫نیز شده اید؟!‬ ‫خیر! چنین چیزی نبوده است!‬ ‫پیشــرفتی که در زمینــه کارهای تان نســبت به‬ ‫گذشته احســاس کرده اید چیســت؟ از ارمغان‬ ‫تاریکی تا نفس چه تفاوتی در اثار جلیل سامان‬ ‫به وجود امده است؟‬ ‫فضــای تصویــری و داســتان گویی در اثــار من‬ ‫حرفه ای تر شــده و البته نفس چالش برانگیز تر از سایرین‬ ‫بود‪ .‬چون با قواعد و توقعات بیننــده از تلویزیون متفاوت‬ ‫بود‪ .‬قرار بود بیننده را با جریان نفاق غافلگیر کنم‪ ،‬به همین‬ ‫دلیل هم قهرمان و ضد قهرمان درونی تر و پنهان تر بود‪.‬‬ ‫منابع تاریخی اصلی که برای کار از انها استفاده‬ ‫کردید‪،‬کدام منابع بوده است؟‬ ‫منابع تاریخی زیاد بوده اند‪ .‬تقریبا همه اثار منتشر‬ ‫شده‪ ،‬به عالوه مصاحبه های شخصی با این و ان در فضای‬ ‫مجازی و‪ ...‬همه پالن ها با مستندات تاریخی گرفته شده‬ ‫است‪ .‬حتی وقتی ناهید در بیمارستان بستری است و درباره‬ ‫اوضاع جســمی حضرت امام خمینی صحبت می شود‪ ،‬در‬ ‫سکانس بعد می بینیم که ناهید جواب ازمایشش را از داخل‬ ‫کیفی بیرون می اورد که داخل کیف روزنامه ای است که در‬ ‫ارتباط با سالمتی امام مطلب نوشــته است‪ .‬یعنی روزنامه‬ ‫همان روز ها در کیف ناهید قرار داده شده است‪.‬‬ ‫مشاوره و پژوهش تاریخی کار بر دوش خودتان‬ ‫بود؟‬ ‫ادم های زیادی بودند‪ .‬خانم عالی مقام بیشترین‬ ‫کار تحقیق را انجام دادند‪.‬‬ ‫از مورخین چطور؟!‬ ‫خیر‪.‬‬ ‫با توابینی غیر از اقای احمد و عزت شاهی برای‬ ‫تحقیق صحبت کردید؟‬ ‫خیر‪.‬‬ ‫و کالم اخر‪...‬‬ ‫توصیه می کنم اگر کسی سریال را ندیده‪ ،‬نقدی‬ ‫درباره ان ننویســد! راه هــای بهتری برای ارتــزاق وجود‬ ‫دارد‪ .‬و اخــر اینکه نفس ر ا ببینند و بشــنوند‪ ،‬نه اینکه فقط‬ ‫بشنوند‪.‬‬ ‫سازمان مجاهدی ‬ ‫ن‬ ‫تلخ‬ ‫نگاهی به واقعیت‬ ‫عاشقانه های سیاسی در سینما و‬ ‫تلویزیون ایران‬ ‫فضای عاشــقانه تاریخی یــا سیاســی که این‬ ‫روزها در سینما و تلویزیون شــاهد ان هستیم‪،‬‬ ‫چقدر با مشــاهدات و تجربیات شــما در دوران‬ ‫حضور و فعالیت مجاهدین خلق در داخل کشور ‬ ‫تطابق دارد؟‬ ‫در فیلم و داستان به صورت کلی‪ ،‬باید جلوه هایی‬ ‫از زندگــی عمومی مطرح شــود‪ .‬به همین دلیــل معموال‬ ‫بخشی از فیلم یا داستان یا سریال‪ ،‬باید به مساله ارتباطات‬ ‫عاطفی بازگردد‪ .‬این یک اصل اســت که در فیلم های ما‬ ‫‪3‬‬ ‫محمدعلــی ابطحــی؛‬ ‫مشــاور و رئیس دفتــر‬ ‫رئیس جمهــور اســبق و ِ‬ ‫مرد‬ ‫روزهــای گذشــته سیاســت‬ ‫ایران اســت که ایــن روزها‪،‬‬ ‫اوقــات را در دفتــر کارش‬ ‫می گذرانــد‪ .‬فیلــم و تئاتــر‬ ‫می بیند و گاهی هم به کنسرت ها سر می زند‪ .‬ابطحی‬ ‫در کنار تمام اینها یک چهره و شخصیت تاریخی دارد‬ ‫که به طرز عجیبی با سازمان مجاهدین خلق گره خورده‬ ‫است! نسبت فامیلی او با شهید هاشمی نژاد از یکسو‬ ‫و نسبت فامیلی دیگری که با یکی از اعضای سازمان‬ ‫مجاهدین خلق دارد‪ ،‬باعث شــده که خاطرات جالبی‬ ‫از جریان منافقین در ایران داشته باشد‪ .‬در کنار این‬ ‫نسبت ها‪ ،‬البته عالقه شــخصی او به مطالعه تاریخی‬ ‫در این باره و بهره اش از منصورون‪ ،‬او را مبدل به منبع‬ ‫رجوع مطمئنی برای نقل از دوران فعالیت مجاهدین‬ ‫خلق کرده اســت‪ .‬به بهانه پخش سریال نفس‪ ،‬گپی‬ ‫با ابطحی درباره عاشــقانه های سیاســی در سازمان‬ ‫زده ایم که شرح ان پیش روی شماست‪.‬‬ ‫مصاحبه از انها گوش کردم‪ .‬در انجا بیشتر مسائل سیاسی‬ ‫را تابلو قرار می دادند‪ .‬اما اینکــه فردی وارد رابطه عاطفی‬ ‫مخفیانه ای شود‪ ،‬ممکن است در ســازمان وجود داشته‬ ‫باشد‪ ،‬اما شاید به صورت موردی وجود داشته باشد‪ .‬شاید‬ ‫هم فیلمسازان رابطه ای را برای فیلم های خود ساخته اند!‬ ‫به نظر شــما‪ ،‬نمایش این نوع رابطه عاشقانه در‬ ‫میان اعضای سازمان‪ ،‬چقدر می تواند در تغییر‬ ‫زاویه نگاه مردم نسبت به منافقین موثر باشد؟!‬ ‫به طور مشخص روزبه در نفس و مجید در ارمغان‬ ‫تاریکی نماد ایــن عشــق ورزی های این چنینی‬ ‫هستند!‬ ‫مثل اقای مشائی!‬ ‫گذشــته از شــوخی‪ ،‬ایــا پرداخــت بــه چنیــن‬ ‫ســوژه هایی در بستر ســازمان مجاهدین خلق‪،‬‬ ‫ضرورت دارد؟!‬ ‫تصور من این اســت که اگر مجاهدیــن خلق را‬ ‫انطور که هستند‪ ،‬نمایش دهند‪ ،‬شــاهد چنین مشکالتی‬ ‫نخواهیم بود! اساسا در سریال های تلویزیونی و فیلم های‬ ‫ســینمایی اگر ادم ها را به ان صورت که بوده اند‪ ،‬نشــان‬ ‫دهند‪ ،‬هم نفرت کافی نسبت به شخصیت های منفی ایجاد‬ ‫می شود و هم از سوی دیگر محبت کافی به شخصیت های‬ ‫مثبت! در ســریال «معمای شــاه» هم همین نکته وجود‬ ‫داشــت‪ .‬جهت گیری شــدگی امــروز در نگاه بــه انقالب‬ ‫اسالمی و حوادث ان‪ ،‬منجر به این می شود که اعتمادها‬ ‫به داده های تولیدات حذف شود‪ .‬اعتمادها از این سریال‬ ‫برود و تبلیغات درباره ان اثری نداشته باشد‪.‬‬ ‫من معتقد نیستم که سازمان مجاهدین یک سازمان‬ ‫با افراد عاطفی بــوده‪ .‬ســازمانی که حتی مثــل برخی از‬ ‫گروه های کمونیســتی‪ ،‬به روابط عاشــقانه بها بدهد‪ .‬به‬ ‫همین دلیل تصور من این است که تنها جبر سریال سازی‬ ‫به زن احتیاج دارد! این جبر زن را محور مســائل عاشقانه‬ ‫می بیند و این مورد را وارد ســریال ها می کنــد‪ .‬این اتفاق‬ ‫درست درباره ســازمان مجاهدین خلق‪ ،‬خیلی کار بی ربط‬ ‫و بی مناسبتی اســت! زیرا یک نقطه اشــتراک همیشگی‬ ‫در میان اعضای ســازمان بوده‪ ،‬انهم به غیــر از درگیری‬ ‫مسلحانه‪ ،‬بداخالقی به معنای عمومی است‪ .‬انها همیشه‬ ‫یک گروه تلخ بودند که همواره حزبی و تشــکیالتی نگاه‬ ‫می کردند‪ .‬حتی در دوران اشرف می بینید که انسانیت برای‬ ‫انها در مرحله ای بعد از مســائل تشکیالتی وجود داشت‪.‬‬ ‫حتی بعدها که این ســبک نگاه شــان بیشــتر بروز یافت و‬ ‫شما شــاهد ازدواج مریم رجوی با مســعود رجوی بودید‪،‬‬ ‫سازمان تبلیغات وســیعی انجام داد که این یک ازدواج و‬ ‫اقدام ایدئولوژیک اســت‪ .‬این اتفاق را حتی می توانیم از‬ ‫این جهت ســاده ببینیم که یک ازدواج اتفــاق افتاده! اما‬ ‫سازمان و اعضای ان اصرار داشتند که ان را به یک اقدام‬ ‫مهم حزبی و تشــکیالتی تبدیل کنند‪ .‬اعضای ســازمان‬ ‫حتی هنوز هم بر همین ادبیات تلخ تاکید دارند و درســت‬ ‫همین نکته اســت که در گام اول ادم ها را از سازمان طرد‬ ‫می کند‪ .‬مجاهدین خلق روح خودشــان را هم به رسمیت‬ ‫نمی شناختند‪ ،‬چه برسد به روح و عاطفه دیگری!‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫تصور من این اســت که اگــر مجاهدین‬ ‫خلق را انطور که هستند‪ ،‬نمایش دهند‪،‬‬ ‫شــاهد چنین مشــکالتی نخواهیم بود!‬ ‫اساســا در ســریا ل های تلویزیونــی و‬ ‫فیلم های ســینمایی‪ ،‬اگر ادم ها را به ان‬ ‫صــورت که بوده انــد‪ ،‬نشــان دهند‪ ،‬هم‬ ‫نفرت کافی نســبت به شــخصیت های‬ ‫منفی ایجاد می شود و هم از سوی دیگر‬ ‫محبت کافی به شخصیت های مثبت!‬ ‫فرهنگ‬ ‫لحاظ شــده اســت‪ .‬شــبیه همین فضا در داستان نویسی‬ ‫و رمان نیز وجــود دارد‪ .‬اما در حقیقت اولویت این اســت‬ ‫که شما برای داشــتن یک سریال جذاب به سکانس های‬ ‫عاطفی نیاز دارید‪ .‬این ســکانس ها منجر به این می شود‬ ‫که ما به ســراغ این تولیدات برای تماشا برویم! این حتی‬ ‫در ســریال های مذهبی هم وجود دارد‪ .‬مثال در ســریال‬ ‫امام علی(ع) به وفور شاهد این مساله هستیم‪.‬‬ ‫مــا وقتــی تاریــخ شــهادت حضــرت علــی(ع) را‬ ‫می خوانیم‪ ،‬با قطام به صورت بسیار عبوری و گذار مواجه‬ ‫می شویم‪ .‬اما به دلیل نیازی که سریال به مساله زن دارد‪،‬‬ ‫شاهد چنین قطامی هســتیم! در حقیقت به زن در سینما‪،‬‬ ‫در بستر مســائل جنســی و عاطفی به صورت صرف نگاه‬ ‫می شــود ؛ که البته خود این مساله نیز بســیار قابل تاسف‬ ‫اســت ‪ .‬این چنین اســت که قطام تبدیل به مساله اصلی‬ ‫سریال می شود‪.‬‬ ‫همین حالت را من درباره سریال ها و فیلم هایی که با‬ ‫مساله سازمان مجاهدین درگیر هستند‪ ،‬مشاهده می کنم‪.‬‬ ‫یعنی مــن فکر می کنم کــه اگر به صــورت تاریخی به ان‬ ‫سال ها نگاه کنیم‪ ،‬مســائل عاطفی خیلی در حاشیه قرار‬ ‫داشــته اند‪ .‬اما در این فیلم ها طبیعتا پررنگ تر از واقعیت‬ ‫دیده می شــوند‪ .‬من فکر می کنم این تا حدودی ناشی از‬ ‫خصلت فیلم و سریال است و اشــکالی در این حد‪ ،‬بر ان‬ ‫مترتب نیســت‪ .‬اما معتقد نیســتم هیچ کدام از این روابط‬ ‫عاشقانه واقعی نیستند! زیرا به صورت واقعی و در ساختار‬ ‫یک واقعه تاریخی‪ ،‬مــن چنین چیزی را مشــاهده نکرده‬ ‫و ندیده ام!‬ ‫واقعیتی که در این باره شــما مشاهده کرده اید‪،‬‬ ‫دقیقا چیست؟!‬ ‫من به دلیل اشنایی های دوستانه ای که با برخی‬ ‫از دوســتان در پیش و پس از انقالب‪ ،‬پیرامون ســازمان‬ ‫و منصورون داشته ام‪ ،‬با مسائل ســازمان به صورت های‬ ‫مختلف درگیر و اشنا هســتم‪ .‬در واقع نسل ما از نوجوانی‬ ‫با این مسائل همراه بوده اند‪ .‬من سازمان مجاهدین خلق‬ ‫را یک سازمان عشــقی نمی دانستم‪ .‬یعنی فردی به خاطر‬ ‫این دست از مسائل جذب این ســازمان نمی شد‪ .‬یا اینکه‬ ‫اعضای ان نگاه های عاطفی به مساله مبارزه نداشتند‪ .‬انها‬ ‫با رابطه عاطفی به سازمان جذب نشده بودند‪ .‬شاید خیلی‬ ‫به صورت افراطی‪ ،‬غرق در مســائل هدفی بود و به دنبال‬ ‫اهداف سیاســی‪ .‬انها به شــدت در این فضا بودند‪ .‬اوایل‬ ‫انقالب این نگاه وجود داشت که تحزب را مهم به حساب‬ ‫بیاورند و سلســله مراتب حزبی‪ ،‬حتی از یک پادگان نیز در‬ ‫بین مجاهدین خلق‪ ،‬قوی تر بود!‬ ‫من در همان زمان درباره برهه حضــور انها هنوز در‬ ‫ایران و زمان پیش از اغاز مبارزه مسلحانه شان‪ ،‬مطالعات‬ ‫زیادی کرده ام‪ .‬درباره زمانی که در ایران و پیش از انقالب‪،‬‬ ‫خانه های تیمی زیادی داشتند و حتی زمانی که به رهبری‬ ‫انقالب جســارت کردند و‪ ...‬یعنی برهه ای تا قبل از رفتن‬ ‫به اردوگاه اشــرف‪ .‬در این دوره ها نگاه انها صرفا سیاسی‬ ‫بود سیاستی متفاوت از انقالب و علیه جمهوری اسالمی‪.‬‬ ‫این نگاه خیلی حزبی و کاری و سیاســی و البته مسلحانه و‬ ‫مخفیانه بــود‪ .‬در نتیجه تعریف اولیه من از این ســازمان‬ ‫اینطور بود که مسائل عاطفی و جنسی در میان انها چندان‬ ‫مطرح نبود و مهم به شمار نمی امد‪.‬‬ ‫گاهی هم تعجــب می کــردم از اینکه افــرادی که‬ ‫می شــناختم در خانه تیمی‪ ،‬بــه صورت مختلــط زندگی‬ ‫می کردند‪ ،‬امــا صحبت از این نوع روابــط‪ ،‬حتی صرفا در‬ ‫کالم‪ ،‬در میان انها رواج نداشت‪ .‬شاید این افراط در سبک‬ ‫زندگی هم منجر به این شده بود که ادبیات مجاهدین خلق‬ ‫بسیار تلخ و بی عاطفه و غیرجذاب باشد!‬ ‫پس از ان هم در زمانی که به اشرف رفتند‪ ،‬من چند‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪63‬‬ ‫‪64‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫فرهنگ‬ ‫نفس؛ روایتگر نفاق بود‬ ‫مروری بر فضای تاریخی و سیاسی مجاهدین خلق در گفت وگو با ناهید «نفس»‬ ‫محمد مهدی مهدوی‬ ‫خبرنگار‬ ‫بستر سیاسى نفس‪ ،‬فرصتى‬ ‫به کاراکترهاى داستان داد‬ ‫تا در طول قصه خودشان را‬ ‫بشناسند و طى این تغییرات‬ ‫اجتماعى و سیاسى و فرهنگى‬ ‫که در جامعه ان روزها رخ داد‪،‬‬ ‫خود را تعریف کنند‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫نمی کردم‪ ،‬نمی توانســتم ایــن تجربیات را کســب کنم‪.‬‬ ‫ناهیدى که نــوع نگاهش به زندگــى و جهان بینى اش در‬ ‫طول داستان و به خصوص در فرجام با روال اولیه داستان‬ ‫تفاوت پیدا می کند‪ ،‬خیلى چیزها به ساناز سعیدى یاد داد‪.‬‬ ‫به نظرم ایــن تجربیــات ادم هاســت که انهــا را از‬ ‫هم متمایز می کند‪ .‬ناهید به واســطه اتفاقاتى که از ســر‬ ‫می گذراند‪ ،‬صاحب روح بزرگى شــده و با شهامت و متانت‬ ‫با وقایع روبه رو می شود‪ .‬ناهید با علو طبع با مسائل برخورد‬ ‫می کند و همواره سعى می کند شرایط زندگى را براى خود و‬ ‫اطرافیانش بهتر و بهتر کند‪ .‬ناهید برای من خیلى با ارزش‬ ‫است‪ ،‬خیلى!‬ ‫ایــا از نظر شــما کاراکترهــای نفــس در معرفی‬ ‫مجاهدین خلق موفق عمل کردند؟‬ ‫مجاهدین خلق قبــل از انقالب ضدرژیم تالش‬ ‫می کردند و بعد از انقالب دچار ســوءتفاهم هایى شــدند‬ ‫و تغییــر ایدئولوژى دادند‪ .‬خب این بســتر سیاســى هم‬ ‫فرصتى بــه کاراکترهاى داســتان داد تــا در طول قصه‬ ‫خودشــان را بشناســند و طى این تغییــرات اجتماعى و‬ ‫سیاســى و فرهنگى که در جامعه ان روزها رخ داد‪ ،‬خود‬ ‫را تعریف کنند و مــورد امتحان قرار دهنــد‪ .‬این امتحان‬ ‫برای این بود که این شــخصیت ها خود واقعی شان را به‬ ‫درستی دریابند‪.‬‬ ‫به نظر شما نفس با ارائه یک الگوی عشق پررنگ‬ ‫بین ناهید و روزبه‪ ،‬چه نقشی در شناساندن بهتر‬ ‫منافقین به مخاطب ایفا کرده است؟‬ ‫ناهید و عواطف و احساســات و افــکارش انقدر‬ ‫برای من قابل احترام و دوست داشــتنی هستند که اگر در‬ ‫هر مقطع دیگرى از تاریخ هم این داستان و این شخصیت‬ ‫اتفاق مى افتاد‪ ،‬عالقمند بودم که او را تجربه کنم!‬ ‫اما ما در نفس زمینه نفاق رفتارى منافقین ر ا در طول‬ ‫سریال به خوبی مشاهده می کنیم‪ .‬حتى در زندگى مشترک‬ ‫ناهید و روزبه! به نظرم کلیدى ترین جنبه داســتان سریال‬ ‫نفس‪ ،‬همین شکل و فرم و طرح متفاوت و روایت عاشقانه‬ ‫بودن است‪ .‬همین روایت عاشقانه است که مخاطب را هم‬ ‫براى دنبال کردن داستان ترغیب می کند‪.‬‬ ‫شــناخت شــما از بســترهای تاریخی فیلمنامه‬ ‫از چه مجاری صــورت گرفت؟ ایا بــا افرادی که‬ ‫تجربه های واقعی دراین باره داشــتند‪ ،‬مشورت‬ ‫کردید؟‬ ‫منابع زیادى در این باره به من معرفى ش د که خیلى‬ ‫فرهنگ‬ ‫نفس از نظر شما به عنوان نقش اول زن سریال‪،‬‬ ‫یک درام عاشقانه است یا یک درام تاریخی؟ در‬ ‫واقع نقش تاریخ در نوشته شدن این فیلمنامه را‬ ‫چطور ارزیابی می کنید؟‬ ‫نفس یک درام عاشقانه است‪ .‬درامی که در بستر‬ ‫تاریخ سرنوشت خود را بازیابی می کند‪ .‬درام عاشقانه اى که‬ ‫از پس زمینه تاریخى اش تاثیر می گیرد‪.‬‬ ‫به نظر شــما نقــش پررنگی کــه برای ســازمان‬ ‫مجاهدین خلق در فیلمنامه نفس در نظر گرفته‬ ‫شــده‪ ،‬چقدر مهم اســت؟ همچنیــن محوریت‬ ‫ســازمان مجاهدین خلق و اتفاقاتی که پیرامون‬ ‫این ســازمان در فیلمنامه می افتــاد‪ ،‬در انتخاب‬ ‫شما چه تاثیری داشت؟‬ ‫انتخاب ایــن مقطــع از تاریخ کشــورمان؛ یعنی‬ ‫دوران حکومت پهلــوى دوم و جریان هایــی که پیش از‬ ‫پیروزی انقــاب اســامى در ایران حادث شــد‪ ،‬یکى از‬ ‫حســاس ترین و تاثیرگذارترین مقاطع تاریخ ایران است‪.‬‬ ‫تاریخ این سال ها روایت فراز و نشیب هاى شخصیت هاى‬ ‫اصلى در این بستر تاریخى است که به شیوه نگرش خاص‬ ‫فیلمنامه‪ ،‬از ان برهه خاص از تاریخ برمی گردد‪ .‬انتخاب‬ ‫این دوران به عنوان بستر تاریخی نفس؛ انتخابى ارزشمند‬ ‫و قابل احترام است‪ .‬به خصوص که دغدغه امروزه نسل ما‬ ‫هم هست‪ .‬تاریخ این دوران براى زمانه ما هم حرف هاى‬ ‫زیادى براى گفتن دارد‪ .‬به هرحال تاریخ تکرار می شود و‬ ‫این ما هستیم که باید از این تکرار درس بگیریم‪.‬‬ ‫اما درباره انتخابم و ورود به سریال باید اینطور اشاره‬ ‫م که روزهایى بود که اجراى صحنه اى داشتم‪ .‬در اواخر‬ ‫کن ‬ ‫سال ‪93‬؛ من کاراکتر اصلی نمایش «گمشده در یانکرز» از‬ ‫نیل سایمون را بازى می کردم‪ .‬داورانی که نمایش را دیده‬ ‫بودند‪ ،‬نام من را در فهرست برگزیدگان داوری جشن بازیگر‬ ‫با عنوان «جوانان خوش اتیه می ایند»‪ ،‬ثبت کرده بودند‪.‬‬ ‫درســت همان زمان بود که فراخوان ســریال نفس اعالم‬ ‫شده بود‪ .‬داوران جشــنواره مرا برای شرکت در این تست‬ ‫معرفى کردند‪ .‬وقتی برای تست رفتم‪ ،‬فهمیدم تا ان زمان‬ ‫افراد زیادی برای نقش ناهید امــده بوده اند‪ .‬اما به لطف‬ ‫خدا من به المان های ذهنی اقای سامان براى این نقش‬ ‫نزدیک تر بودم و اینگونه شــد که ایشان هم لطف کردند و‬ ‫این فرصت را در اختیارم گذاشتند‪.‬‬ ‫زمانی کــه فیلمنامه را می خوانــدم؛ کاراکتر ناهید را‬ ‫خیلی دوســت داشــتم و اینکه روایت داســتان منطبق بر‬ ‫موقعیت ناهید بود‪ .‬این نکته برای من خیلی اهمیت زیادی‬ ‫داشــت‪ .‬همچنین تمرکز روى درامى شخصیت محور که‬ ‫در طول داســتان‪ ،‬چیدمان اتفاقات بــراى کاراکتر ناهید‬ ‫و انتخاب هایــش به گونه اى بود که ســبب به وجود امدن‬ ‫موقعیت هاى دراماتیک می شــد و روند رشــد شخصیتى‬ ‫و تکامل ناهید را شــکل می داد‪ .‬این هم برای من بســیار‬ ‫جذاب بود‪.‬‬ ‫اگر داستان در بســتر تاریخی یا سیاسی دیگر‬ ‫اتفاق می افتاد‪ ،‬شما نقش ناهید را می پذیرفتید؟‬ ‫من با ناهیــد خاطرات زیــادی را تجربــه کردم‪.‬‬ ‫خاطراتــی کــه شــاید هیــچ وقــت در زندگی مــن اتفاق‬ ‫نمی افتادند‪ .‬خاطراتی که شــاید اگر در نقش ناهید بازی‬ ‫‪4‬‬ ‫ساناز سعیدی که این روزها با نام ناهید بین مردم‬ ‫کوچه و خیابان ها شناخته می شود‪ ،‬بازیگر ِ‬ ‫نقش اول‬ ‫اخریــن کار جلیل ســامان در تلویزیون بوده اســت‪.‬‬ ‫سعیدی پیش از این سابقه بازیگری روی صحنه تئاتر‬ ‫را داشته و در این زمینه موفقیت هایی نیز کسب کرده‬ ‫اســت‪ .‬در جریان یکی از جشــنواره های تئاتر‪ ،‬برای‬ ‫بازیگری در نقش ناهید معرفی می شود و این سراغاز‬ ‫راه او در سینما و تلویزیون به عنوان یک بازیگر نقش‬ ‫اول است‪.‬‬ ‫پو گفت ما با‬ ‫انچه پیش روی شماست‪ ،‬حاصل گ ‬ ‫ناهید نفس‪ ،‬درباره فضای تاریخی و سیاسی سریالی‬ ‫است که او به تازگی در ان ایفای نقش کرده است‪.‬‬ ‫به من کمک کرد‪ .‬مطالعه و اشــنایى با گرایشات غالب در‬ ‫ان برهه از تاریخ و خواندن خاطرات و زندگینامه بعضى از‬ ‫افراد ان دوره و خب تماشای یکسرى از فیلم هاى مستند‬ ‫مربوط به وقایع ســال هاى قبل و بعد از انقالب‪ ،‬بسیار در‬ ‫اطالعات من موثر بودند‪.‬‬ ‫اگر نقــش دیگری در ایــن حوزه و بــا محوریت‬ ‫ســازمان مجاهدین خلق و فضاهای سیاســی و‬ ‫تاریخی اینچنینی به شما پیشــنهاد شود‪ ،‬ان را‬ ‫می پذیرید؟‬ ‫هر زمان فیلمنامه اى جذاب و نقشی چالش برانگیز‬ ‫به من پیشــنهاد شود که دوستش داشــته باشم‪ ،‬حتما ان‬ ‫نقش را قبول می کنم‪.‬‬ ‫در جریان ساخت و پخش نفس با مشکل خاصی‬ ‫از جانب جریان مخالف مواجه نبودید؟‬ ‫خیر!‬ ‫برنامــه شــما بــرای ادامه حضــور در ســینما و‬ ‫تلویزیون به چه صــورت و با محوریت چه ژانری‬ ‫از کار است؟‬ ‫من باتمام وجود در زمینه بازیگرى تالش می کنم‬ ‫و توکلم به خداست‪ .‬در این مسیر ســقفى نمی بینم‪ ،‬پس‬ ‫دوســت ندارم نقطه خاصى را نشــانه بگیــرم که نقطه ای‬ ‫خاص تر را از دست بدهم‪ .‬همیشــه دوست دارم در قالب‬ ‫نقش هاى متفاوت قرار بگیرم و ژانرهاى مختلفی را تجربه‬ ‫کنم‪ .‬امیدوارم این فرصت ها برای من پیش بیاید‪.‬‬ ‫و نکته پایانی‪...‬‬ ‫اول تشــکر از خدا بــه خاطر وجودش! همیشــه‬ ‫مورد اعتماد دیگران بودن‪ ،‬براى همه انســان ها شیرین‬ ‫است‪ .‬می خواهم از اقاى جلیل سامان تشکر کنم‪ .‬چون‬ ‫با اعتمادشان شــیرین ترین لحظه ها در زندگى من را رقم‬ ‫زدند‪ .‬ممنونم اقاى جلیل ســامان هنرمند بــه یادماندنى!‬ ‫همینطور از همــه عواملى که براى ســاخت نفس زحمت‬ ‫کشــیدند‪ ،‬صمیمانه تشــکر می کنــم‪ .‬متشــکرم از همه‬ ‫مخاطبین سریال نفس و متشکرم از شما‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫تاریخ را دوست دارم‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫مروری بر زمینه های تاریخی و درام سریال «نفس» در گفت وگو با بازیگران این سریال‬ ‫محبوبه شریف حسینی‬ ‫خبرنگار‬ ‫ایفای نقش در ســریال «نفــس» به عنوان یک‬ ‫ملودرام تاریخی‪ ،‬برای شما تا چه میزان دغدغه‬ ‫بوده است ؛ در مصاحبه هایتان از عالقه به تاریخ‬ ‫و دغدغه در این باره گفته اید ؟‬ ‫علیرضا کمالی‪ :‬بلــه‪ .‬عالقه من به تاریخ مربوط‬ ‫به چهارده ســال پیش می شود‪ .‬در سال هشــتاد و دو بود‬ ‫که برای بازی در سریال متوقف شــده امام حسین(ع) به‬ ‫کارگردانی شهریار بحرانی‪ ،‬گزینش شدم‪ .‬بیشتر و پیش تر‬ ‫از تاریخ‪ ،‬ابتدا به مطالعه مقاتل متفاوت توجه کردم‪ .‬این‬ ‫جریان سبب شــد من بیشــتر به مقوله تاریخ به ویژه تاریخ‬ ‫ایران عالقه مند شوم و در نتیجه در این باره مطالعه بیشتری‬ ‫انجام دهم‪ .‬در نتیجه همیــن مطالعات و عالقه بود که به‬ ‫تاریخ معاصر و اتفاقات قبل و بعد از انقالب ‪ ۵۷‬رســیدم‪.‬‬ ‫وقتی که برای بازی در سریال نفس دعوت شدم‪ ،‬اگاهی‬ ‫بیشتری از ان مقطع داشــتم‪ .‬بعد از اینکه فیلمنامه نفس‬ ‫را خواندم‪ ،‬جلسات زیادی با اقای سامان درباره چارچوب‬ ‫این مورد و شخصیت روزبه داشتیم‪ .‬البته اطالعات اقای‬ ‫سامان با اعتنا به پژوهش و پژوهش های ویژه ایشان بیشتر‬ ‫از من بود و وسیع تر و جامع تر ‪ .‬این چنین شد که من نیز قبل‬ ‫از اغاز فیلمبرداری و همچنین حیــن کار‪ ،‬مطالعه در این‬ ‫زمینه و کســب داده ها را انجام می دادم و با اقای ســامان‬ ‫برای بهبود نقش و فضای ســریال در میان می گذاشتم‪.‬‬ ‫این صورت کاری تا انتهای روزهای فیلمبرداری در جریان‬ ‫بود و از ســوی هر دوی ما ادامه داشــت‪ .‬تاریــخ یکی از‬ ‫عالیق شخصى من و البته مهم من است‪ .‬من در مطالعاتی‬ ‫که در تاریخ داشــتم و درباره موضوعــات نزدیک به فیلم‬ ‫می خواندم‪ ،‬جذابیت شــخصیت روزبــه را دریافتم‪ .‬البته‬ ‫‪ 5‬یکی از دریچه های مهم برای شــناخت یا نقد و‬ ‫بررســی هر اثر هنری‪ ،‬نظرات و انگیزه های سازنده یا‬ ‫سازندگان ان اثر هنری است‪ .‬به عبارت روشن تر اینکه‬ ‫وقتی ما در پی نقد یک فیلم یا سریال هستیم‪ ،‬یکی از‬ ‫مهم ترین روزنه ها برای نقد و تحلیل‪ ،‬رجوع به نظرات‬ ‫نویسنده و کارگردان ان فیلم یا سریال است‪ .‬در وهله‬ ‫دوم‪ ،‬این بازیگــران نقش های گوناگــون ان فیلم یا‬ ‫سریال هستند که می توان از زاویه نگاه ان‪ ،‬اثر هنری‬ ‫را بهتر بازبینی کرد‪.‬‬ ‫به همین منظور بود که برای نقد و بررسی سریال‬ ‫نفس‪ ،‬پس از گفت وگو با جلیل ســامان‪ ،‬دیدگاه های‬ ‫برخی از بازیگران این مجموعه را نیز مرور می کنیم‪.‬‬ ‫این حضور در تاریخ و اشــنایی بااین شــخصیت برای من‬ ‫و مخاطبین سریال ســختی هایی را نیز به همراه داشت‪.‬‬ ‫از جمله اینکه من به عنوان بازیگر نقش روزبه باید نقشــى‬ ‫را بازى می کردم که پدران و مادران مــان ان را از نزدیک‬ ‫دیده بودند یا با ان زندگى کرده بودنــد‪ .‬این ممکن بود به‬ ‫اختالفاتى با مختصــات و دایره رفتارى و کالمى انســان‬ ‫امروزى باتوجه به فرهنگ و صنعت و‪ ...‬برسد‪ .‬من تاریخ‬ ‫و کار تاریخی را دوســت دارم‪ .‬اما دربــاره دلیل ان اینطور‬ ‫فکر می کنم کــه دلیلش تلفیق تمام این فاکتورهاســت‪.‬‬ ‫زندگى کردن در فضــا‪ ،‬معمارى‪ ،‬طرز لباس پوشــیدن ها‬ ‫و همه و همه‪ ،‬که مختــص و مربوط به ســال های پیش‬ ‫است‪ ،‬براى من لذت بخش اســت و احساس می کنم این‬ ‫امکان بودن در تونل زمان براى هرکسى وجود ندارد‪ .‬این‬ ‫موضوع لذت شخصى من محسوب می شود؛ اما به عنوان‬ ‫بازیگر‪ ،‬کارى که براى خودم چالش برانگیز باشد را دوست‬ ‫دارم و کار تاریخى این خصلت را دارد‪ .‬کار تاریخی در واقع‬ ‫چالش برانگیز است و من از این چالش لذت می برم‪.‬‬ ‫ژاله صامتــی‪ :‬خبرنگاران بســیاری پس از نفس‬ ‫در مصاحبه با من اشاره داشــتند که سال های دوری من از‬ ‫فضای تلویزیون به درازا کشــیده بود! بلــه! اما حضور من‬ ‫در این مجموعه دالیلی نیز داشــت‪ .‬جلیل ســامان رزومه‬ ‫خوبی داشت و با ساخت دو مجموعه «ارمغان تاریکی» و‬ ‫«پروانه» توانایی اش را ثابت کرده بود‪.‬‬ ‫از سوی دیگر نیز فضای تاریخی و سیاسی مجموعه‬ ‫که به دوران انقالب بازمی گشــت‪ ،‬برای مــن حال خوبی‬ ‫داشــت‪ .‬اینکه من دوباره بــه احساســات دوران انقالب‬ ‫بازگشــتم‪ ،‬برایم حس و تجربــه جالبی بــود‪ .‬هنگامی که‬ ‫انقالب به وقوع پیوست‪ ،‬کالس اول یا دوم دبستان بودم‬ ‫و اصال ان طوری که باید ان فضا را احساس نکرده ام! اما‬ ‫حضور در این کار برایم موجب همذات پنداری شد‪ ،‬به هر‬ ‫حال من این همذات پنداری را دوست داشتم و از این فضا‬ ‫استقبال کردم!‬ ‫شهاب شادابی‪ :‬در ابتدا قرار بود من نقش روزبه‬ ‫را ایفا کنم‪ .‬قبــل از شــروع فیلمبرداری‪ ،‬خیلــی تحقیق‬ ‫کردم و چند بار به موزه عبرت رفتم‪ .‬کتاب هایی همچون‬ ‫خاطرات اقای عزت شــاهی را مطالعه کردم تــا بتوانم به‬ ‫فضای اصلی ان زمان نزدیک تر و اشــناتر شــوم‪ .‬بعد از‬ ‫مدتی تصویر بــرداری بنا به دالیل مالی متوقف شــد و در‬ ‫فاز دوم نقش مــن تغییر کرد و قرار شــد نقش داریوش را‬ ‫بازی کنم‪ .‬خیلی خوشحالم که ســهمی در این مجموعه‬ ‫تلویزیونی بر عهده من بوده است‪ .‬فضای تاریخی سریال‬ ‫نفس برایم دوست داشــتنی بود و حال و هوای سال های‬ ‫قبل را داشــت‪ .‬البته من در ان دوره نبودم و بازی در این‬ ‫مجموعه برایم تجربه جالبی بود‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫روی دیگر عاشقانه ها‬ ‫نفیسه رحمانی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫پروانگی در پیله!‬ ‫‪6‬‬ ‫چند سالی است که سینما و تلویزیون عاشقانه ایران‬ ‫رو به سوی دیگری نهاده‪ .‬نه به این معنا که مایه عاشقانه در‬ ‫ان کمرنگ شده باشد‪ ،‬بل به این معنا که مایه های دیگری‬ ‫نیز در کنار این ژانر همیشــگی به درام افزوده شده است‪.‬‬ ‫ورود دستمایه هایی از جنس سیاســت و تاریخ در کنار خط‬ ‫تعلیق های همیشگی که ماجراهای عاشقی زنان و مردان‬ ‫را روایت می کند‪ ،‬به خوبی توانســته مخاطبین زیادتری را‬ ‫همراه تولیدات این عرصه کند‪.‬‬ ‫هرچنــد اوضــاع نابســامان و کجــدار و مریــز در‬ ‫صد او سیما‪ ،‬چندی است برای مخاطبان ملموس شده‪ ،‬اما‬ ‫انچه در برخی از مجموعه های سریالی و فیلم ها شاهد ان‬ ‫هستیم‪ ،‬تا حدودی متفاوت از این فضاست‪.‬‬ ‫ن نو‬ ‫جریا ‬ ‫ن نو؛ تولید و‬ ‫یکی از مهم ترین نمونه هــای این جریا ‬ ‫اکران فیلم ماجرای نیمروز بود‪ .‬محمدحسین مهدویان‪،‬‬ ‫کارگردان و ابراهیم امینی‪ ،‬نویســنده ماجــرای نیمروز در‬ ‫سال گذشته و امسال به خوبی توانستند یکی از مهم ترین‬ ‫تحوالت در فضــای تاریخ و درام را در ســینمای ایران رقم‬ ‫بزنند‪ .‬نیمروز در حالی روی پرده رفــت که فرصتی کمتر از‬ ‫شش ماه تا برگزاری انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده‬ ‫بود‪ .‬امــا مخاطبــان ان از جریانات سیاســی گوناگون‪ ،‬با‬ ‫اشتیاقی وصف ناشدنی پای ان نشستند و از لحظه لحظه‬ ‫این روایت تاریخی و سیاسی لذت بردند‪.‬‬ ‫در کنار این روایت البته داســتانی عاشــقانه از روابط‬ ‫اعضای سازمان نیز برای مخاطب بازگو می شود‪ .‬روابطی‬ ‫عاطفی که البته چنان در چارچوب سازمان سرانجام یافته‬ ‫که در پایان داستان ختم به یک واقعیت می شود و چیزی‬ ‫فراتر از ان را به نمایش نمی گذارد!‬ ‫در کنا ر این ژانر تاریخی و عاشقانه‪ ،‬البته باید به ژانری‬ ‫اشاره کرد که دستمایه سیاست در ان داغ تر از تاریخ است‪.‬‬ ‫به این معنا که هرچند خط تعلیق اصلی داستان بر محوریت‬ ‫روایات و جریانات سیاســی امروز یا پیش از این است‪ ،‬اما‬ ‫در کنار ان برای جذابیت بیشــتر از خط تعلیق های فرعی‬ ‫عاشقانه نیز استفاده شده است‪.‬‬ ‫اشــاره به این نکتــه نیز قابل تامل اســت کــه انچه‬ ‫به عنوان سینمای سیاســی در دنیا تعریف شده و از ان یاد‬ ‫می شــود‪ ،‬فیلم هایی هســتند که به ارزش های سیاسی‪،‬‬ ‫اجتماعی و‪ ...‬در جریــان خود می پردازنــد‪ .‬فیلم هایی با‬ ‫داستان هایی صریح که زمینه نقد و دگرگونی در انها را پدید‬ ‫می اورد‪ .‬اما انچه بر پرده های سینمای ایران دیده می شود‬ ‫و ما از ان با نام ســینمای سیاسی یا عاشــقانه سیاسی یاد‬ ‫می کنیم‪ ،‬بیشتر انتقاداتی با نگاه اجتماعی به حوزه سیاسی‬ ‫است‪ .‬انتقاداتی که برای نرم تر شدن و البته جذاب تر شدن‬ ‫ان از داستان های عاشقانه نیز استفاده می شود‪ .‬این ژانر‬ ‫از سینما‪ ،‬چیزی است که با تعریف سینمای سیاسی در دنیا‬ ‫کامال متفاوت است‪.‬‬ ‫در این زمینه نیز ما در سالیان اخیر شاهد نمونه های‬ ‫فراوانی بوده ایم که در پرونده پیش روی شــما به برخی از‬ ‫مهم ترین ها پرداخته شده است‪.‬‬ ‫پخش سریال نفس در ماه مبارک رمضان بهانه ای بود‬ ‫برای پرداخت بیشــتر به این حوزه‪ .‬جلیل سامان به عنوان‬ ‫یکی از کارگردانــان ژانر عاشــقانه سیاســی و تاریخی در‬ ‫سینمای ایران‪ ،‬سه گان ه سریالی در این ژانر دارد که نگاهی‬ ‫به این ســه ضلع‪ ،‬می تواند پیش درامد خوبی برای مطالعه‬ ‫این پرونده باشد‪.‬‬ ‫ن تاریکی‬ ‫ارمغا ‬ ‫ارمغان تاریکی؛ یــک مجموعه تلویزیونــی بود که‬ ‫به مناســبت دهه فجر در سال ‪ 1389‬از شــبکه سوم سیما‬ ‫پخش شد‪.‬‬ ‫داستان از این قرار بود که مجید‪ ،‬از اعضای سازمان‬ ‫مجاهدین خلق‪ ،‬برای نفوذ و ترور یکی از شــخصیت های‬ ‫انقالبی‪ ،‬به یک خانواده مذهبی و انقالبی نزدیک می شود‬ ‫و در راه این نفوذ‪ ،‬بــا برقراری ارتباط عاطفــی با دختر این‬ ‫خانواده؛ سارا‪ ،‬وارد یک رابطه عاشــقانه واقعی می شود ؛‬ ‫رابطه ای که سرانجام ان جدایی از سازمان و ماندن در این‬ ‫رابطه تا پایان عمر مجید می شود‪.‬‬ ‫ارمغان تاریکی‪ ،‬یک درام عاشــقانه بــا مضمونی‬ ‫تاریخی بــه معنای تمام اســت‪ .‬جلیل ســامان در این‬ ‫درام کوشــیده تا جریان همســویی کورکورانه برخی از‬ ‫جوانان ان دوران با ســازمان را نشــان دهــد و در این‬ ‫میــان بهترین مســیر برای ایــن همراهــی ویرانگر را‪،‬‬ ‫بستر روابط عاشــقانه دانسته اســت‪ .‬ارمغان تاریکی با‬ ‫همه این اوصاف قرار بوده یــک روایت از تاریخ مبارزه‬ ‫و انقالب باشد ؛ مبارزه ای که به ســرانجامی ناخوشایند‬ ‫رســید‪ .‬ســامان قصد داشــته در این قالب بــه یکی از‬ ‫مهم تریــن و حســاس ترین برهه های پــس از پیروزی‬ ‫انقالب بپردازد‪ .‬این یک نیت پســندیده است اما او در‬ ‫این راه اندکی دچار گزافه شده است!‬ ‫ســامان برای پرداخت جذاب به داســتان مبارزات و‬ ‫جذب اعضا در سازمان‪ ،‬داستان عشق ســارا و مجید را به‬ ‫میان می اورد‪ .‬او در پرداختن به این موضوع‪ ،‬اصل ماجرا‬ ‫را در حاشیه یک داستان عاشقانه به فراموشی سپرده است‪.‬‬ ‫این درست همان نقدی است که به خوبی می توان ارمغان‬ ‫تاریکی را دچار ان دانست!‬ ‫پروانگی در پیله!‬ ‫یک سال بعد از پخش سریال ارمغان تاریکی‪ ،‬پروانه‬ ‫روی انتن شبکه ســوم صدا و ســیما رفت‪ .‬این بار داستان‬ ‫مرزبندی های جالب تری از همکاری با سازمان و مبارزه در‬ ‫پیش از دوران انقالب را روایت می کند‪ .‬پروانه از خانواده ای‬ ‫ساواکی‪ ،‬در جریان تعامالتش با امیر که یک مبارز مرتبط‬ ‫با سازمان است‪ ،‬اشنا می شود و رابطه عاطفی از همین جا‬ ‫شکل می گیرد‪.‬‬ ‫اما در پروانه پایانی متفاوت بــرای این رابطه در نظر‬ ‫گرفته شــده اســت‪ .‬امیر پس از تغییر خط مشی سازمان‬ ‫متوجه می شود که نمی تواند راه را در کنار انها ادامه دهد‪.‬‬ ‫همین تغییرات باعث جدایی امیر از ســازمان می شود‪ .‬او‬ ‫به حرکت انقالبی امام که در قســمت های پایانی با عکس‬ ‫امام(ره) در تاقچه خانه امیر واضح و مشــهود می شــود‪،‬‬ ‫می پیوندد و همراهی امیر با سازمان در همان مقطع پیش‬ ‫از تغییر‪ ،‬مدفون می شود!‬ ‫در «نفس» اما روایتی متفاوت از اعضای ســازمان‬ ‫را شــاهد هســتیم‪ .‬روزبه که اینجا نقشی مشــابه امیر در‬ ‫پروانه و مجید در ارمغان تاریکی را بازی می کند‪ ،‬عاشــق‬ ‫ناهید است‪ .‬ناهید اما همراه سازمان نبوده و خصوصا در‬ ‫دوران پس از پیروزی انقالب‪ ،‬موافق حرکت های سازمان‬ ‫نیســت‪ .‬روزبه بــرای نگه داشــتن این رابطه عاشــقانه‪،‬‬ ‫فعالیت هایــش را از ناهید مخفی کــرده و حتی وقتی این‬ ‫اتفاقات مشــخص می شــود‪ ،‬همچنــان در موضع روزبه ‬ ‫عاشق‪ ،‬می ماند!‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫به رنگ اعتراض!‬ ‫نگاهی به سرگذشت عاشقانه های سیاسی در سینمای ایران‬ ‫ل نویی که در این فضا رشد و نمو یافته اند‪ ،‬چند سالی است که بازار فیلم های‬ ‫با ورود انقالب به چهل سالگی و تجدید نس ‬ ‫تاریخی و سیاسی نیز در سینما و تلویزیون ایران‪ ،‬بیش از پیش رونق گرفته است‪ .‬به این معنا که هرچند عالقه مردم ما به فیلم‬ ‫و سریال های تاریخی و داستانی در سراسر عمر سینما در ایران‪ ،‬پا بر جا بوده‪ ،‬اما به درازا کشیدن عم ر این تحول سیاسی و‬ ‫فرا زو نشیب های بسیاری که طی این سالیان در حافظه تاریخی مردم مانده‪ ،‬منجر شده که اقبال انان به ژانری جدید قابل توجه‬ ‫باشــد‪ .‬ژانری که اخیرا با عنوان درام تاریخی یا درام سیاسی یا به عبارت روشن تر عاشقانه سیاسی در میان مردم‪ ،‬شناخته‬ ‫می شود‪ .‬اهتمام صدا و سیما به این ژانر و ورود برخی از کارگردانان مهم به این عرصه منجر به این شد که پای عاشقانه های‬ ‫سیاسی به سینما نیز باز شود و این چنین شد که حتی در سالیان اخیر این درام های سیاسی و تاریخی توانسته اند رکوردهای‬ ‫خوبی را در گیشــ ه به خود اختصاص دهند‪ .‬از این رو؛ در این پرونده که به بهانه پخش سومین کار عاشقانه سیاسی از جلیل‬ ‫سامان‪ ،‬تهیه و تدوین شده‪ ،‬مروری بر زمینه این ژانر در سینما خواهیم داشــت‪ .‬اثار مهم در این زمینه را یاداوری می کنیم و‬ ‫درباره هر یک از انها به اختصار نکاتی را متذکر می شویم‪.‬‬ ‫اعتراض‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫دهه هفتاد؛ ســراغاز یک تحول مهم در فضای ســینمای کشــور بود‪.‬‬ ‫فضایی که هرچند از سوی برخی اقشــار و مردم با مخالفت های گسترده ای‬ ‫روبه رو شد‪ ،‬اما سرانجام در دهه نود به ثمر نشست و بخش عظیمی از وضعیت‬ ‫امروز سینمای ایران را تحت تاثیر خود قرار داد‪.‬‬ ‫اکران فیلم های سینمایی ساختار شکنانه ای همچون ادم برفی‪ ،‬خانه ای‬ ‫روی اب‪ ،‬شوکران و‪ ...‬که در بطن فیلمنامه انها اعتراضات و انتقادات سیاسی‬ ‫و مدنی زیادی نهفته بود‪ .‬هیچ یک از این فیلم ها اما نتوانسته بود به صراحت ‬ ‫امروز‪ ،‬مایه های عاشقانه و سیاســت و تاریخ را در هم امیزد‪ .‬اعتراض یکی از‬ ‫ِ‬ ‫نخستین این فیلم ها بود‪ .‬اعتر اض؛ محصول سال ‪ 1378‬سینمای ایران و به‬ ‫کارگردانی مسعود کیمیایی و تهیه کنندگی سید ضیاء هاشمی است‪ .‬داستان‬ ‫از این قرار است که دوازده سال پیش‪ ،‬امیرعلی نامزد برادرش را به دلیل رابطه‬ ‫نامشروع با مردی به قتل رســانده‪ ،‬و اکنون از زندان ازاد می شود‪ .‬او پیش از‬ ‫ازادی به دوســتش قول داده که از زنی به نام مجدی حمایت‬ ‫کند‪ .‬امیرعلی پس از ازادی متوجه می شود که پدرش مرده و‬ ‫برادرش‪ ،‬یوسف در جریان تظاهرات دانشجویی بر اثر ضرباتی‬ ‫که به سرش وارد امده‪ ،‬دچار اختالل روانی شده است‪...‬‬ ‫ادامه داســتان وارد روابط عاطفی و عاشقانه امیرعلی و‬ ‫برادرانش و مجدی می شود که اشاره به تمام ان به درازا خواهد‬ ‫انجامید‪ .‬اما نکته مهم در این باره اینکه؛ این نخستین روایت‬ ‫تاریخی و عاشقانه از فضای سیاسی پایان دهه هفتاد در ایران‬ ‫است‪ .‬اشاره ای ساده و گذرا که بعد از این دستمایه فیلم های‬ ‫بسیاری قرار می گیرد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫به رنگ ارغوان‬ ‫یکی از مهم تری اثاری که در زمینه سینمای عاشقانه سیاسی باید به ان اشاره کرد و ان را‬ ‫از پیشتازان این عرصه به شمار اورد‪ ،‬به رنگ ارغوان اثر ابراهیم حاتمی کیاست‪.‬‬ ‫به رنگ ارغوان با نویسندگی و کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا و تهیه کنندگی سید جمال‬ ‫ســاداتیان‪ ،‬پس از چهار ســال توقیف روی پرده بیســت و ســومین جشــنواره فجر رفت‪.‬‬ ‫سیزدهمین فیلم بلند ابراهیم حاتمی کیا محصول سال‪ ۱۳۸۳‬ایران است‪ .‬در جشنواره بیست‬ ‫ِ‬ ‫اطالعات وقت جلوگیری شد‪.‬‬ ‫و سوم فیلم فجر از نمایش این فیلم به دستور وزیر‬ ‫پس از ان بود که ساداتیان‪ ،‬با انتشــار نامه ای به محمود احمدی نژاد؛ رئیس جمهور‬ ‫وقت‪ ،‬خواستار رسیدگی به وضعیت اکران عمومی به رنگ ارغوان شد‪ .‬این چنین شد که فیلم‬ ‫رفع توقیف شد و اکران عمومی ان از اسفند ‪ 1388‬در سینماهای ایران اغاز شد‪.‬‬ ‫برخی از اهالی رسانه دالیل توقیف این فیلم را مایه های واقعی داستان از زندگی برخی‬ ‫از سیاسیون در داخل کشور دانسته اند‪.‬‬ ‫داســتان از این قرار بود که شــفق؛ یکی از اعضای گروهک های سیاسی که اوا یل‬ ‫انقالب از ایران خارج شده‪ ،‬پس از ســال ها تصمیم می گیرد برای دیدن دخترش ارغوان‪،‬‬ ‫مخفیانه به ایران بازگردد‪ .‬یکی از مامورین امنیتی به نام هوشــنگ‪ ،‬مامور کنترل شــفق و‬ ‫ارغوان می شود‪ ،‬اما در این میان بین او و ارغوان رابط ه عاطفی به وجود می اید‪...‬‬ ‫سیانور‬ ‫زندگی خصوصی‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫زندگــی خصوصی بــه کارگردانی محمدحســین‬ ‫فرح بخــش و نویســندگی اصغــر نعیمــی‪ ،‬یکــی از‬ ‫پر ســروصد ا ترین و در عیــن حــال عاشــقانه ترین‬ ‫ساخته های سیاسی ســینمای ایران در ســالیان اخیر‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫فیلم تولید سال ‪ 1390‬است و در همان سال نیز‬ ‫روی پرده اکران ســینماها رفت‪ .‬اما با گذشــت شــش‬ ‫روز از اکران عمومــی این فیلم‪ ،‬اعتراضــات برخی از‬ ‫جریان های سیاسی نسبت به فیلم و یکی از هم تیم های‬ ‫ان در اکــران بــاال گرفــت و در نتیجه اکــران زندگی‬ ‫خصوصی در عرض کمتر از یک هفته متوقف شد‪.‬‬ ‫پس از مدتی اما‪ ،‬علیرضا سجادپور؛ مدیر نظارت و ارزشیابی وزارت‬ ‫ارشا د از اکران محدود این فیلم خبر داد‪ .‬انچه در واقع اتفاق افتاد اما خالف‬ ‫این اطالع بود! پس از مدتی شورای نمایش از لغو کلی مجوز این فیلم به‬ ‫اهالی رسانه و سینما خبر داد!‬ ‫زندگی خصوصی؛ روایتــی خصوصی از زندگی مردی اســت به نام‬ ‫ابراهیم‪ .‬وی که در ابتدای انقالب رادیکال بوده و پس از اخراج از مقام های‬ ‫دولتی خود به عنــوان اپوزیســیون در روزنامه اش اغاز به انتشــار مطالب‬ ‫جنجالی می کند و شــیوه زندگی اش به طور کامل عوض می شود‪ .‬حضور‬ ‫ابراهیم در تظاهرات های ضدفیلمفارسی و بدحجابی در ابتدای انقالب‪،‬‬ ‫حضور در مشاغل قوه قضائیه و زندان و البته مسائل پنهان و رانت خواری‬ ‫مالی او در دستگاه های دولتی از مهم ترین موارد اشاره شده در فیلم است‪.‬‬ ‫او حاال تغییرات زیادی کرده؛ همسری با سر و وضع متفاوت برگزیده و به‬ ‫سبک دیگری لباس می پوشد! خواستار ازادی است و در روزنامه می نویسد!‬ ‫در جریان همین روابط است که ابراهیم با زنی به نام پریسا اشنا می شود و‬ ‫او را به عقد موقت خود در می اورد‪...‬‬ ‫محصول سال ‪ 1394‬و به کارگردانی بهروز شــعیبی و نویسندگی مسعود احمدیان‬ ‫است‪ .‬هرچند که سیانور پس از اســتارت اثار عاشقانه سیاسی در تلویزیون‪ ،‬تولید شده و‬ ‫در کنار اثار جلیل سامان به داستان های مجاهدین خلق پرداخته‪ ،‬اما یکی از مهم ترین‬ ‫نمونه های موفق عاشقانه سیاسی در سینمای ایران است‪.‬‬ ‫داســتان ســیانور برگرفته از اتفاقاتی اســت که در جریان روابط اعضای سازمان‬ ‫مجاهدیــن خلق ایران پیــش از انقالب رخ داده اســت‪ .‬داســتان در واقــع اختالفات‬ ‫درون سازمانی را در قالب یک داستان عاشقانه بازگو می کند‪ .‬سیانور در دهه ‪ 50‬می گذرد‬ ‫و محور اصلی ان زندگی عاشقانه یک زوج است که به تصویر کشیده شده است‪ .‬امیر و‬ ‫هما پس از مدتی یکدیگر را پیدا می کنند‪ .‬این در حالی است که انها برای ادامه این زندگی‬ ‫یک انتخاب بیشتر ندارند؛ سیانور یا زندگی‪!...‬‬ ‫داستان سیانور برگرفته از زندگی وحید افراخته یکی از مهم ترین اعضای منافقین‬ ‫بوده است‪ .‬داستان فیلم کامال واقعی بوده و دستکاری چندانی در ان صورت داده نشده‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫دبیرکل جدید‬ ‫ورزش‬ ‫مهدی تاج با وجود تمایل شدید کی روش به بازگشــت نبی‪ ،‬ترجیح داد فرد‬ ‫امین خود را در پســت دبیرکلی بگمارد‪ .‬ساکت رابطه بســیار نزدیکی با تاج دارد‬ ‫و البتــه اختالفاتی با کی روش‪ .‬هر چند ســاکت در این مدت تــاش کرده حامی ‬ ‫کی روش باشــد اما در دوره ای با کی روش به اختالف شدید خورد‪ .‬حاال او دومین‬ ‫قدرت اجرایی فدراســیون فوتبال شــده اســت و قاعدتا برخوردش با کی روش‬ ‫بیشتر خواهد بود‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫یکدست کردنقدرت‬ ‫درساختمانسئول‬ ‫تاجدرفدراسیونفوتبالچه‬ ‫تغییراتیایجادکردهاست؟‬ ‫وقتــی مهدی تــاج رئیس فدراســیون فوتبال شــد‬ ‫خیلی ها منتظــر بودند تا تغییرات احتمالی در ســاختمان‬ ‫سئول را ببینند‪ .‬رسانه ها هر روز درباره تغییرات احتمالی در‬ ‫درون فدراسیون فوتبال گمانه هایی را مطرح می کردند‪.‬‬ ‫خبرهایی که یکی پس از دیگری از ســوی مهدی تاج رد‬ ‫می شد یا دست کم مورد بی اعتنایی قرار می گرفت‪.‬‬ ‫اما ایا همه تغییراتی که مهدی تاج در دوره ریاســت‬ ‫خود در فدراســیون فوتبال ایجاد کرده است را باید منفی‬ ‫بدانیم؟ پاسخ اگر چه منفی است اما به نظر می رسد برخی‬ ‫تصمیمات تاج در فدراســیون فوتبال صرفا به این منظور‬ ‫لحاظ گردیده که او بتواند از این پس با خیال اسوده تری‬ ‫به اداره فوتبال ایران طبق سلیقه اش بپردازد‪ .‬این موضوع‬ ‫در حالی به محل اختالف میان موافقان و مخالفان اقای‬ ‫رئیس تبدیل شــده که موافقانش معتقدند دســت رئیس‬ ‫برای اداره فوتبال باید باز باشــد و مخالفانش از سلیقه ای‬ ‫شدن اداره فدراســیون به شــکلی افراطی خبر داده و ان‬ ‫را تقبیح می کنند‪ .‬اگر بخواهیم به برخــی از تغییراتی که‬ ‫مهدی تاج ســعی کرده در دوره ریاست خود بر فدراسیون‬ ‫فوتبال انها را دنبال کند اشــاره کنیم شــاید به این لیست‬ ‫برخورد کنیم‪.‬‬ ‫برکناری مسئول روابط عمومی فدراسیون فوتبال‬‫اخراج گروهی از بازنشسته ها از فدراسیون فوتبال‬‫تعامل بهتر با صدا و سیما نسبت به قبل‬‫جوانگرایی در تیم های ملی و لیگ برتر‬‫تقویت تیم امید برای رسیدن به رکوردی تازه‬‫اماده ســازی تیم ملــی بــرای حضــور قدرتمند در‬‫جام جهانی‬‫یکدست کردن قدرت در فدراسیون فوتبال‬‫اما ایا همه این موارد تا کنون عملی شــده اســت ؟‬ ‫خیر‪ .‬برخی از اینها صرفا شعاری است که طی دوره ریاست‬ ‫مهدی تاج در فدراسیون فوتبال مطرح شده است‪ .‬نظیر‬ ‫این شــعارها را البتــه در دوره ای که وی نامــزد انتخابات‬ ‫ریاست فدراسیون فوتبال هم شده بود‪ ،‬شاهد بودیم‪ .‬انجا‬ ‫که وی از تشکیل سازمان اقتصادی برای رساندن فوتبال‬ ‫به ســرمایه های ان چنانی خبر داد اما هنوز هم فدراسیون‬ ‫فوتبال چشم به کمک های دولتی دارد تا بتواند مشکالت‬ ‫مالی خــود را حل کنــد‪ .‬بنابراین خیلی راحــت می توانیم‬ ‫برخی از گزینه ها را خط بزنیم‪ .‬گزینه هایی که صرفا برای‬ ‫مطرح شدن در رسانه ها ان هم با جنبه های تبلیغاتی عنوان‬ ‫شــده و کاربرد عملی ندارد‪ .‬با این حال چه کسی است که‬ ‫نداند اتفاقات قابل قبولــی در بخش جوانگرایی تیم های‬ ‫ملی و لیــگ برتر رخ داده اســت‪ .‬البته در لیــگ برتر این‬ ‫باشگاه ها هســتند که باید مورد تحسین قرار بگیرند اما در‬ ‫تیم ملی در هــر حال جوانگرایی به نام این فدراســیون به‬ ‫ثبت خواهد رسید‪.‬‬ ‫ماجرای یک کشمکش طوالنی‬ ‫اختالف بین سرمربی تیم ملی و دبیرکل چیز جدیدی‬ ‫نبود و بارها درباره ان صحبت شــده بود‪ .‬سرمربی تیم ملی‬ ‫در اخرین گفت وگــوی مطبوعاتی خود در پایان مســابقه‬ ‫ایران مقابل ازبکستان از اشخاصی در فدراسیون یاد کرد‬ ‫که از صعود تیم ملی خوشحال نیستند‪ .‬اما با گذشت زمان‬ ‫و استشــمام بوی موفقیت به نظر می رسید روی این زخم‬ ‫فعال پوشیده شده است‪.‬‬ ‫اما نکته جالب اینکه با توافقات میان علیرضا اسدی‬ ‫پایان دبیر چپ گرا‬ ‫اسدی چگونه امد‬ ‫و چگونه رفت؟‬ ‫و مهدی تاج قرار بود اسدی از سمت دبیرکلی کناره گیری‬ ‫کند و جای خود را به فرد جدیدی بسپارد‪ .‬بنا بر توافق ها این‬ ‫اتفاق قرار بود ظرف یک روز رخ بدهد‪ .‬درســت در همین‬ ‫بازه زمانی کی روش با بیانیه ای که صــادر کرد ماجرا را به‬ ‫سمت دیگری برد‪.‬‬ ‫در بخشــی از بیانیه ای که کی روش در فیس بوکش‬ ‫منتشر کرد‪ ،‬امده است‪:‬‬ ‫«همان طــور که بســیاری در ایــران می دانند‪ ،‬این‬ ‫دستاورد (موفقیت تیم ملی) مخالف با رویاهای افرادی بود‬ ‫که تالش می کردند موفقیت های تیم ملی ایران را کمرنگ‬ ‫کنند؛ افرادی مثل اسدی‪ ،‬دبیرکل فدراسیون فوتبال‪ .‬یک‬ ‫شعبده باز معروف و رقیب دائمی رویاها و اهداف تیم ملی‪.‬‬ ‫این شعبده باز (اســدی) یک مسئول بی استفاده است که‬ ‫هیچ کاری برای توسعه فدراســیون فوتبال انجام نداده و‬ ‫هدف او اخراج مربی تیم ملی و زیر ســوال بردن کارهای‬ ‫وی بوده است؛ او یکی از افرادی اســت که تالش کرده‬ ‫رســانه های ایران و هواداران را به ســمت و سوی اشتباه‬ ‫سوق بدهد؛ با گفتن اینکه هیچ دلیلی برای حمایت از مربی‬ ‫تیم ملی‪ ،‬پروژه و دستیارانش وجود ندارد‪ .‬او یکی از انهایی‬ ‫است که جایگاهش را با شعبده بازی به دست اورد؛ با ارتباط‬ ‫با وزیر سابق ورزش‪ .‬این شعبده باز که ادم های خودش را‬ ‫دارد (بعضی از انها خارج از فدراسیون هستند) در فوتبال‬ ‫ایران بسیار معروف است و چهره بارز نقشه ای بود که اقای‬ ‫کفاشیان را مجبور کرد تا به اقای نبی که مردی فوق العاده‬ ‫و حرفه ای بود‪ ،‬خیانت کند‪.‬‬ ‫اختالف بین ســرمربی تیم ملــی و دبیرکل چیز‬ ‫جدیدی نبــود و بارهــا درباره ان صحبت شــده‬ ‫بود‪ .‬ســرمربی تیم ملی در اخریــن گفت وگوی‬ ‫مطبوعاتی خــود در پایان مســابقه ایران مقابل‬ ‫ازبکستانازاشخاصیدرفدراسیونیادکردکه‬ ‫ازصعودتیم ملیخوشحالنیستند‬ ‫واکنش تاج به استعفای اسدی‬ ‫مهدی تاج درباره اســتعفای علیرضا اسدی دبیرکل‬ ‫فدراســیون فوتبال و‏انتصاب محمدرضا ســاکت به این‬ ‫عنوان گفت‪« :‬اســدی زحمات زیادی برای فوتبال ایران‬ ‫کشید و ما هم قدردان ایشان هستیم‪ .‬طبق‏اطالعیه ای که‬ ‫منتشر کردیم این تغییر اصال به اطالعیه های اخیر اقای‬ ‫کی روش و اقای اسدی علیه یکدیگر برنمی گردد‪.‬‏ اسدی‬ ‫در فضایی کامال تفاهمی و با هدف حمایت از فوتبال ملی‬ ‫تصمیم به جابه جایی مسئولیتی گرفت‪».‬‬ ‫تاج درباره ســمت جدید اســدی نیز گفت‪« :‬اسدی‬ ‫به عنوان مشــاور عالی من بــه کارش ادامــه می دهد و با‬ ‫او تفاهم کردیــم و وظایف کامال‏روشــن اســت‪ .‬همین‬ ‫چهارشنبه او به عنوان نماینده فدراسیون فوتبال در جلسه‬ ‫دادگاه ‪ CAS‬که در سوئیس به منظور پیگیری‏اختالفات ما‬ ‫با عربستان تشکیل می شود‪ ،‬شرکت خواهد کرد‪.‬‏»‬ ‫وی ادامــه داد‪« :‬اینکه عده ای از ایــن جابه جایی‬ ‫انتقاد می کنند باید بگویم باالخره کار تیم ملی در اســتانه‬ ‫حضور در جام جهانی نباید‏در یک فضای تنش الود دنبال‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫ساختن یک اینده موفق برای تیم ملی ایران با هماهنگی‪،‬‬ ‫احترام و ارامش نیست؟‬ ‫‪.3‬در نهایت ما چه کار بیشــتری باید انجام بدهیم تا‬ ‫این شعبده بازی به واقعیت تبدیل شود؟»‬ ‫اما با انتشار بیانیه کی روش حاال موضوع تغییر اسدی‬ ‫نیز با چالش مواجه شده اســت‪ .‬چه کناره گیری اسدی با‬ ‫هشتگ مربی ساالری همراه شده و رســانه ها در این باره‬ ‫انتقاداتی را متوجه مهدی تاج کرده اند‪ .‬به نظر می رســد‬ ‫پیش دستی کی روش علیه منتقد جدی اش در فدراسیون‬ ‫می توانست اتفاق نیفتد تا نظر او نیز تامین شود‪.‬‬ ‫اسدی که هفته گذشته در درگیری لفظی با کی روش‬ ‫در گفت وگو با ســایت ورزش ســه اعالم کرده بود پســت‬ ‫دبیرکلی ان قــدر قیمت و ارزش ندارد که تــن به همه چیز‬ ‫بدهد‪ ،‬اولین موج حمایتی را در بیانیه کانون مربیان ایران‬ ‫پشت سر خود دید‪.‬‬ ‫انجا که کانــون مربیان فوتبال کشــور در پی صعود‬ ‫تیم ملی فوتبال به جام جهانی ‪ 2018‬روسیه اقدام به انتشار‬ ‫بیانیه و تشکر و سپاسگزاری از بانیان این فرایند مستمر‪،‬‬ ‫فراگیر و پیچیده با ذکر نام و اولویت تاثیر گذاری انان کرد‪.‬‬ ‫در این بیانیه سهم مربیان ناشناخته بومی در اقصی‬ ‫نقاط کشور در پرورش استعدادهای فوتبالی گوشزد شد و‬ ‫استمرار و انضباط در برگزاری مسابقات به صورت پلکانی‬ ‫از کوچکترین مناطق کشــور تا مراکز اســتان ها در لوای‬ ‫مســابقات لیگ در دســته های مختلف و رده های ســنی‬ ‫مختلف در مرتبه بعدی تاثیر گذاری اشاره شد و در نهایت‬ ‫از کادر فنی تیم ملی نیز تشکر و قدردانی گردید‪:‬‬ ‫«گویا عده ای در این اولویت بنــدی علمی و واقعی‬ ‫قائل به وجود اشــتراک مســاعی فوق االشــاره نیستند‪.‬‬ ‫جناب کــی روش در صعود تیم ملی بــه جام جهانی خود را‬ ‫محور و ستون خیمه پیروزی می دانند و سهم دیگر عناصر‬ ‫را بــه هیچ انگاشــته و انــان را فاقد صالحیــت می دانند‪.‬‬ ‫البته این بار اولی نیســت که این افاضــات با هم صدایی‬ ‫بعضی از رســانه ها در بوق و کرنا می شود که همزمانی ان‬ ‫بیشــتر بعد از پیروزی های تیم ملی است‪ .‬گویا پس از هر‬ ‫پیروزی جنــاب کی روش ســرمربی تیم ملی می بایســتی‬ ‫یکی از زنجیره های تشــکیالت تیم و فدراســیون فوتبال‬ ‫را نشــانه رفته و حذف نمایــد‪ .‬پس از حذف سرپرســتان‬ ‫تیم ملی‪ ،‬مربیان ایرانی تیم ملی‪ ،‬کادر پزشکی‪ ،‬ایفمارک‬ ‫و‪ ...‬حاال به ســراغ دبیرکل فدراسیون فوتبال جناب دکتر‬ ‫اسدی امده اند و خواستار حذف او شده اند‪ .‬کانون مربیان‬ ‫فوتبال ایران ضمن محکوم کردن هر نوع تداخل در شرح‬ ‫وظایف سازمان و تشــکیالت فوتبال کشور و جلو گیری از‬ ‫هر نوع لجام گســیختگی و هرج و مرج در سلسله مراتب‬ ‫اداری و تشکیالتی‪ ،‬توجه مســئوالن را به رعایت قانون و‬ ‫تاسی به دســتاوردهای شرعی و عرفی کشــور می نماید‪.‬‬ ‫قوانین محدوده روابط و تعامل رئیس و مرئوس و کارفرما‬ ‫و مستخدم را در چارچوب قراردادها ملحوظ کرده است‪.‬‬ ‫بنابراین بر خــود وظیفه می دانیم موکــدا از دبیرکل‬ ‫محترم فدراســیون در قبال این هجمه خام که سرمنشــاء‬ ‫ان پنهان است پشتیبانی نماییم‪ .‬بدیهی است فدراسیون‬ ‫فوتبــال نیــز در ایــن خصــوص در تریبون های رســمی‬ ‫باید پاسخگو باشــد‪ .‬چرا که در قبال ســکوت باید منتظر‬ ‫درخواست های غیر عقالیی دیگری هم باشیم‪».‬‬ ‫‪48‬ساعت پس از انتشــار نامه شدیداللحن کارلوس‬ ‫کی روش علیه علیرضا اسدی‪ ،‬دبیرکلی فدراسیون فوتبال‬ ‫به شخص دیگری واگذار شد‪ .‬اسدی که از بازمانده های‬ ‫دوره ریاســت علی کفاشــیان بود‪ ،‬پیش از ایــن اتفاقات‬ ‫تصمیم داشت از سمت خود در فدراسیون کنار برود که با‬ ‫نامه کی روش این کناره گیری با چالش مواجه شد‪ .‬با این‬ ‫حال فدراسیون روی تصمیم خود ماند تا محمدرضا ساکت‬ ‫با حکم مهدی تاج به سمت سرپرست دبیرکلی فدراسیون‬ ‫منصــوب شــود‪ .‬محمدرضا ســاکت‪ ،‬مدیرعامل ســابق‬ ‫باشگاه ســپاهان که توسط شــخص تاج از ریاست هیات‬ ‫فوتبال اصفهان به ســمت مدیرعاملی ســپاهان منصوب‬ ‫شد و یکی از دوره های قابل توجه کاری یک مدیر فوتبالی‬ ‫باشگاهی را رقم زد‪ ،‬بعد از حضور دو ساله در سازمان لیگ‬ ‫با تاج به فدراسیون رفت و مدیریت تیم های ملی را برعهده‬ ‫گرفت و حاال در فوتبال ایران سمت سرپرستی دبیرکلی را‬ ‫قبول کرده تا در حین این انجام وظیفه‪ ،‬مدیریت تیم های‬ ‫ملی را هم برعهده داشته باشــد‪ .‬حاال اسدی با جدایی از‬ ‫فدراسیون قطعا حمایت بخشی از بدنه فوتبال را پشت سر‬ ‫خود خواهد داشــت‪ .‬اســدی که درگیری اش با کی روش‬ ‫از یک جلســه طوالنی با ســرمربی تیم ملی اغاز شده بود‪،‬‬ ‫سرانجام قربانی اصرار ســرمربی تیم ملی شد‪ .‬او در بیانیه‬ ‫تند و تیــزش اعالم کــرده بود اســدی از صحنــه فوتبال‬ ‫ناپدید شود!‬ ‫علیرضا اســدی در حالــی از دبیرکلی برکنار شــد و‬ ‫محمدرضا ساکت جای او را گرفت که پست دبیرکلی در‬ ‫فوتبال ایران در سال های گذشــته برعهده چهره هایی‬ ‫مثل عرفانیان دانشــور‪ ،‬مهــدی محمدنبــی و علیرضا‬ ‫اســدی بوده اســت‪ .‬جالــب اینکه همــه این افــراد با‬ ‫وجود کلیدی و اجرایی بودن کارشــان در ســایه رئیس‬ ‫فدراسیون ماند ه اند ‪ .‬‬ ‫اســدی که تــا همین هفتــه گذشــته عنــوان دبیر‬ ‫فدراسیون فوتبال را یدک می کشید از این پست کنار رفت‬ ‫تا از این پس به عنوان مشــاور عالی فدراسیون فوتبال به‬ ‫فعالیت بپردازد‪ ،‬اما نکته جالب در این رابطه اینکه‪ ،‬اسدی‬ ‫در هفته پیش رو باید به عنوان نماینده فدراسیون فوتبال در‬ ‫دادگاه ‪ CAS‬که در سوئیس برگزار می شود حضور پیدا کند‪.‬‬ ‫این دادگاه به منظور پیگیری اختالفات فدراسیون فوتبال‬ ‫ایران و عربستان تشکیل خواهد شد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫با دانســتن ایــن ســناریو‪ ،‬اکنــون بحــث در مورد‬ ‫اماده ســازی مناســب و متوازن برای جام جهانی بیش از‬ ‫همیشــه اهمیت پیدا می کند‪ .‬اجازه بدهید این ســوال ها‬ ‫را مطرح کنم‪:‬‬ ‫‪ .1‬دبیــرکل فدراســیون‪ ،‬اســدی! از زمانــی که بار‬ ‫دیگر با نتایج و واقعیت ها مغلوب شدی و باتوجه به اینکه‬ ‫شعبده باز بزرگی هســتی‪ ،‬نوبت تو نیســت که شجاعت و‬ ‫دالوری ات را نشان بدهی یا بهترین حقه ات را و گوشه ای‬ ‫از شــعبده بازی ات که ناپدید شــدن می تواند باشــد‪ ،‬را به‬ ‫فدراسیون فوتبال ایران نشان بدهی؟‬ ‫‪.2‬بــا همه احتــرام‪ ،‬ایا زمان ان نیســت کــه رئیس‬ ‫فدراسیون ما‪ ،‬تاج‪ ،‬به قولش عمل کند‪ ،‬قولی که یک سال‬ ‫و نیم پیش داد و هماهنگی و ارامش را به فدراسیون فوتبال‬ ‫ایران برگرداند و همه انهایی که به طور سیستماتیک منافع‬ ‫تیم ملی ایران را به خطر می اندازند‪ ،‬اخراج کند؟ فدراسیون‬ ‫فوتبال ایران نمی تواند بدون اینکه به وظایفش عمل کند‪،‬‬ ‫به دنبال حمایت و کســب احترام از بیرون باشــد‪ .‬در این‬ ‫لحظه ویژه‪ ،‬هواداران فوتبال ایران به دنبال یک موقعیت‬ ‫قوی و باثبات هستند؛ براساس منافع تیم ملی‪.‬‬ ‫ایا زمان براورده کردن قول ها و تصمیم گیری برای‬ ‫دبیرکل بوروکرات‬ ‫ساکت چگونه به دبیرکلی فدراسیون‬ ‫فوتبال رسید؟‬ ‫ساکت جاه طلب مثبت است‬ ‫حساسیت درباره اصفهانی بودن‬ ‫مدیران فوتبال بی مورد است‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫ورزش‬ ‫شود و باید ارامش داشته باشد ولی این تغییر نافی خدمات‬ ‫و زحمات اسدی نیست‪.‬‏»‬ ‫رئیس فدراسیون فوتبال گفت‪« :‬این تصمیم مربوط‬ ‫به امروز نبود و هیات رئیســه فدراســیون کامال در جریان‬ ‫کار قرار دارند‪.‬‏فدراســیون فوتبال کار خودش را براساس‬ ‫برنامه ریزی انجام می دهــد و امیدواریم ایــن تصمیم به‬ ‫پیشبرد فوتبال ایران کمک کند‪.‬‏»‬ ‫مهدی تاج‪ ،‬رئیس فدراسیون فوتبال‪ ،‬در پاسخ به این‬ ‫سوال که در مصاحبه ای شما بیان کردید استعفای اسدی‬ ‫از قبل تقدیم شما شده بوده و با بیانیه کی روش بی ارتباط‬ ‫است؛ اما چرا ساکت را برای این سمت در نظر گرفته اید‪،‬‬ ‫تاکید کرد‪« :‬بر اساس قانون تغییرات در فدراسیون فوتبال‬ ‫بر عهده رئیس فدراسیون است و این حق قانونی ماست؛‬ ‫دیگران هم می توانند انتقاد کنند و این انتقاد حق طبیعی‬ ‫هر فرد‪ ،‬مجموعه و کارشــناس اســت‪ .‬بنــده از زمانی که‬ ‫ریاســت فدراســیون را برعهده گرفتم تا اکنون ‪7-8‬تغییر‬ ‫داده ام که همه انها مربوط به ساکت نبوده است‪».‬‬ ‫وی در ادامه گفت‪« :‬بنــده نمی دانم چرا برخی افراد‬ ‫ بی انصافــی کرده اند و همــه اتفاقــات اخیر را بــه بیانیه‬ ‫کی روش ربط داده انــد‪ .‬تصمیم ما بر این بود که اســدی‬ ‫در سمت مشــاور عالی قرار بگیرد و ســاکت در پست وی‬ ‫یعنی دبیرکلی مشغول فعالیت شود‪ .‬هفته گذشته اسدی و‬ ‫ساکت از این جریان اطالع داشتند و هیچ ربطی به بیانیه‬ ‫کی روش ندارد‪ .‬ایــن تغییرات به علــت اتفاقات روزهای‬ ‫گذشــته و بــرای برنامه ریزی اینــده فوتبال ایــران انجام‬ ‫شده اســت‪ .‬به نظرم بهترین کار را انجام می دهیم و همه‬ ‫اقدامات ما برای اصالح امور‪ ،‬باال بردن بهره وری و نظم و‬ ‫انضباط اداری بوده است‪».‬‬ ‫تاج تصریح کرد‪« :‬ساکت قبال مدیر تیم های ملی بود‬ ‫و در گفت وگویی که داشتیم بیان کرد وقتی دبیرکل شود‪،‬‬ ‫می تواند همان کارها را به راحتی انجام دهد‪ .‬در گذشــته‬ ‫به خاطر ارتباط مناســبی که بین تیم ملی بزرگسال و حوزه‬ ‫دبیرکلی نبود‪ ،‬مجبور شــدیم بعضی کارهــا را به فرد دیگر‬ ‫منتقل کنیم؛ اما اکنون شرایط فرق می کند و ساکت همان‬ ‫کاری را انجام می دهد که قبال انجام می داد‪».‬‬ ‫رئیــس فدراســیون فوتبــال‪ ،‬بــه لزوم همــکاری و‬ ‫هماهنگی بین بخش های مختلف فدراسیون و سرمربیان‬ ‫تیم های ملــی تاکید کــرد و گفت‪« :‬بــه اعتقــاد من در‬ ‫بخش های مختلف فدراسیون فوتبال باید نوعی همگنی‬ ‫و برنامه ریــزی مدون و سیســتماتیک با تیم هــای ملی و‬ ‫ســرمربی تیم های ملی و به خصوص سرمربی بزرگساالن‬ ‫صورت گیرد‪».‬‬ ‫امــا تــاج در عیــن حال بــه تغییــرات دیگــری هم‬ ‫می اندیشــد‪ .‬او قصد دارد رابطه فدراسیون فوتبال با صدا‬ ‫و ســیما را بهتر کند‪ .‬هرچند تا کنون خبر امیدوار کننده ای‬ ‫در این زمینه منتشر نشده و معموال شعارهای قبلی در این‬ ‫زمینه تکرار شــده اســت‪ .‬تاج می گوید‪« :‬در حال تعامل‬ ‫با صدا و ســیما هســتیم و روی عدد قابــل مالحظه ای به‬ ‫نتیجه رســیدیم که فعال ان را نمی گوییم‪ .‬اگر با اسپانسر‬ ‫هم توافق کنیــم وضعیت مان بهتر می شــود‪ .‬دو پول ما‬ ‫وصول نشــده بود‪ 30 .‬میلیارد باید برای دو ســال قبل که‬ ‫در دادگاه رای گرفتیم وصول شــود‪ 32 .‬میلیارد هم برای‬ ‫پارسال است‪ .‬ان شاءالله سال اینده دیگر به دادگاه نرویم‪.‬‬ ‫احســاس می کنم امســال لیگ خوبی خواهیم داشت‪».‬‬ ‫اما در مورد جوانگرایی تا حــدودی می توان نمره قبولی به‬ ‫فدراسیون تاج داد‪ .‬او و همکارانش در این زمینه اقداماتی‬ ‫داشته اند‪ .‬خود تاج می گوید‪« :‬چند سالی است کارمان را‬ ‫برای جوانگرایی در لیگ اغاز کرده ایم تا دوندگی بیشــتر‬ ‫باشد و در نهایت تیم ملی بهتری داشته باشیم‪ .‬این کار را‬ ‫‪ 5 ،4‬سالی است که شروع کرده ایم که خدا را شکر نتیجه‬ ‫داده است‪ .‬حاال میانگین سنی لیگ به ‪ 26‬سال رسیده که‬ ‫جای خوشحالی دارد‪ .‬بین مربیان هم جوانگرایی صورت‬ ‫گرفته و مربیانی مثل علی دایی‪ ،‬عبدالله ویســی‪ ،‬یحیی‬ ‫گل محمــدی و‪ ...‬در چرخــه جوانگرایی فوتبال کشــور‬ ‫ســهم دارند‪ ».‬رئیس فدراســیون فوتبال ادامه می دهد‪:‬‬ ‫«جوانگرایی در فوتبال ساحلی و فوتسال هم صورت گرفته‬ ‫اســت‪ .‬تصمیم داریم مربیان را از میان بازیکنان قدیمی‬ ‫ انتخــاب کنیم‪ .‬البتــه در فوتبال ســاحلی دو اتفاق خوب‬ ‫می افتد که در هفته اینده این موضوع را اعالم می کنم‪».‬‬ ‫تاج دربــاره کالس داوری پیشــرفته هــم این گونه‬ ‫واکنش نشان می دهد‪« :‬همه داوران زیر ‪ 35‬سال هستند‬ ‫که اتفاق خوبی است‪ .‬ما باید قدردان پیشکسوتان باشیم‬ ‫اما باید کار به جوان ترها سپرده شود‪ .‬این کار در همه جای‬ ‫دنیا رقم می خورد که البته کار ســختی است‪ .‬باید همیشه‬ ‫حرکت رو به جلو داشته باشیم‪ .‬پس از پایان نیم فصل اول‬ ‫قرار است اصفهانیان و کامرانی فر با داوران لیگ برتری‪،‬‬ ‫جلسه ای برگزار کنند و ارزیابی از عملکرد انها در نیم فصل‬ ‫داشته باشند‪».‬‬ ‫برکناری حسینی و معرفی شهابی‬ ‫یکی از تغییراتی که تاج در فدراسیون فوتبال رقم زد‪،‬‬ ‫برکناری حسینی از سمت روابط عمومی فدراسیون فوتبال‬ ‫بود‪ .‬تاج اعتقاد داشــت حســینی نمی تواند حاشــیه های‬ ‫این فدراســیون را جمع کند و ارتباط با رسانه ها را در مسیر‬ ‫دلخواه رئیس قرار دهد‪ .‬به همین دلیل امیرحسین حسینی‬ ‫پس از ‪ ۸‬سال فعالیت در بخش روابط عمومی فدراسیون‬ ‫فوتبال با تصمیم مهدی تاج از این سمت کنار رفت تا اژدر‬ ‫شهابی‪ ،‬مدیر سابق روابط عمومی وزارت ورزش و جوانان‬ ‫به عنوان جانشین وی مشغول فعالیت شود‪ .‬دیگر تغییری‬ ‫که تاج در فدراســیون فوتبال درباره اش دست به کار شد‪،‬‬ ‫بحث بازنشسته ها و کنار گذاشتن این افراد از فدراسیون‬ ‫فوتبال بود‪ .‬پس از انکه سازمان بازرسی کل کشور نسبت‬ ‫به حضور ‪ 42‬فرد بازنشسته در فدراسیون فوتبال حساسیت‬ ‫نشان داد و اعالم کرد که این افراد نباید به صورت رسمی‬ ‫در فدراسیون استخدام شوند و حقوق و حق بازنشستگی‬ ‫بگیرند‪ ،‬مساله ماندن یا رفتن این افراد از فدراسیون مورد‬ ‫بررسی و تحلیل قرار گرفت‪ .‬فدراســیون فوتبال پذیرفت‬ ‫که با این افــراد قطع همکاری کند ولــی در پایان ابان ‪۹۵‬‬ ‫مشخص شد که از تعداد ‪ 42‬کارمند بازنشسته فدراسیون‪،‬‬ ‫‪ 5‬نفر ‪ -‬به رغــم مخالفت ســازمان بازرســی – همچنان در‬ ‫فدراســیون فوتبال حضــور دارند و در لیســت حقوق این‬ ‫فدراسیون حضور داشته و حقوق دریافت کرده اند‪.‬‬ ‫ظاهرا فدراســیون فوتبال پس از ‪ 3‬ماه کش و قوس‬ ‫با موضوع بازنشسته ها‪ ،‬با ‪ 37‬کارمند بازنشسته برای عدم‬ ‫فعالیت در فدراسیون به توافق رسید اما هم چنان بر حضور‬ ‫غیرقانونی ‪ 5‬نفر دیگر اصرار دارد‪ .‬این ‪ 5‬نفر شامل مسئول‬ ‫مسابقات سازمان لیگ‪ ،‬یکی از نزدیکان کفاشیان‪ ،‬یک‬ ‫مشاور دبیرکل و ‪ 2‬نفر دیگر از امور مالی فدراسیون هستند‬ ‫که به رغم اصرار سازمان بازرسی برای اجرای قانون درباره‬ ‫همه بازنشســته ها‪ ،‬همچنان در فدراسیون مشغولند‪ .‬هر‬ ‫چند برخــی از این افراد مدعــی فعالیت بــدون حقوق در‬ ‫فدراسیون شده اند که این موضوع نیز بر ابهام حضورشان‬ ‫در فوتبال می افزاید‪.‬‬ ‫مهدی تاج در توجیه این مســاله قبــا گفته بود که‬ ‫حضور برخی از کارمندان بازنشسته در فدراسیون الزم است‬ ‫و به دلیل اهمیت کار‪ ،‬تخصص و تجربه شان‪ ،‬جایگزین‬ ‫خاصی برای انها نیســت‪ .‬رئیس فدراســیون فوتبال قول‬ ‫داده بود که برای ادامــه حضور انها مجــوز الزم را بگیرد‬ ‫اما برخی رســانه ها در این زمینه اطــاع حاصل کرده اند‬ ‫که تاکنون هیچ نهاد قانونی مجــوزی برای ادامه فعالیت‬ ‫این ‪ 5‬بازنشســته همچنان شــاغل‪ ،‬به فدراسیون فوتبال‬ ‫نداده است‪.‬‬ ‫باید دید مهــدی تاج و مجموعه فدراســیون فوتبال‬ ‫بر اساس کدام مجوز و طبق کدام قانون همچنان این ‪ 5‬نفر‬ ‫را در فدراسیون نگه داشته و بر ادامه کارشان اصرار دارد‪.‬‬ ‫رابطه نه چندان دوستانه ساکت – کی روش‬ ‫همه تغییراتی که در فدراســیون فوتبال انجام شده‬ ‫اما نشــان از یک روحیه خــاص دارد‪ .‬روحیــه ای خاص‬ ‫نزد مهدی تاج که بــه او میدان می دهد قــدرت خود را در‬ ‫فدراســیون فوتبال یکدســت کند‪ .‬او قدرت همه انهایی‬ ‫که پتانسیل بزرگ شدن در فدراســیون داشتند را محدود‬ ‫کرد یا از بین بــرد‪ .‬امیر عابدینی و برخــی دیگر از افرادی‬ ‫که می توانســتند مانعی جدی برای یکدست شدن قدرت‬ ‫در درون فدراســیون فوتبال باشــند را محدود کــرد‪ .‬او از‬ ‫نخســتین روز حضورش در راس هرم مدیریتی فدراسیون‬ ‫فوتبال هم عالقه مند بود تا از دوســت صمیمی خود برای‬ ‫یکدست کردن قدر ت در فدراسیون بهره ببرد‪ .‬در شرایطی‬ ‫که کارلوس کی روش دوست داشــت مهدی محمدنبی‪،‬‬ ‫دبیرکل سابق فدراســیون فوتبال به محل کارش بازگردد‬ ‫و همکار او شــود‪ ،‬مهدی تاج رئیس فدراســیون فوتبال‪ ،‬‬ ‫محمدرضا ســاکت را به عنوان جانشین مخالف کی روش‬ ‫برگزید‪ .‬علیرضا اسدی که با کی روش چند سال دعوا کرد‪،‬‬ ‫سرانجام به صورت رســمی از کار برکنار شد‪ .‬البته برکناری‬ ‫او قطعی بود و تنها کی روش با پســت خــود‪ ،‬این موضوع‬ ‫را علنی کرد‪.‬‬ ‫تاج از چندی قبل با اســدی برای برکناری اش حرف‬ ‫زده بود و دبیرکل هم پذیرفته بود؛ از فدراسیون فوتبال به‬ ‫جای دیگری برود‪ .‬کی روش در ایــن میان زودتر از همه‪،‬‬ ‫خبر برکناری او را منتشــر کرد تا قدرت خود را نشان دهد‪.‬‬ ‫این مســاله برای تاج هم یک امتیاز بــود‪ ،‬چراکه حاال در‬ ‫برکناری اسدی اگر کسی هم انتقاد داشته باشد‪ ،‬به او انتقاد‬ ‫نمی کند‪ .‬بعضی ها انتقاد می کنند که چرا با حرف کی روش‪،‬‬ ‫اسدی برکنار شــد‪ .‬این در حالی اســت که رئیس از مدتی‬ ‫قبل قصد برکناری دبیرکل را داشــته است‪ .‬در هر صورت‬ ‫این اتفاق رخ داد و اسدی از فدراسیون رفت‪ .‬پیش بینی ها‬ ‫درباره جانشین او هم درست از اب درامد و تاج‪ ،‬محمدرضا‬ ‫ساکت را به عنوان دبیرکل جدید برگزید‪ .‬این اتفاق در حالی‬ ‫رخ داد که کی روش دوست داشــت مهدی محمدنبی به‬ ‫فدراسیون فوتبال بازگردد‪ .‬او با پستی که منتشرکرد ‪ ،‬نشان‬ ‫داد چقدر عالقه به بازگشت او داشته است‪.‬‬ ‫کی روش در پســت خود به تعریــف و تمجید از نبی‬ ‫پرداختــه بــود ولی با انتشــار اخرین پســتش نشــان داد‬ ‫تعریف های اولیــه بی دلیل نبــوده و او دوســت دارد نبی‬ ‫بازگردد‪ .‬کی روش با انتشار عکســی از خود و نبی در اتاق‬ ‫کفاشیان‪ ،‬رئیس سابق فدراسیون فوتبال نوشت‪« :‬چهار‬ ‫سال قبل با اقای نبی‪ ،‬یک جنتلمن و دوست که همیشه با‬ ‫احترام متقابل با او کار می کردم‪ .‬در دفتر رئیس فدراسیون‬ ‫فوتبال در فدراســیون‪ ،‬ما عملکردمــان را در جام جهانی‬ ‫برزیل با ایــن تابلویی که یک هنرمنــد از کاپ جام جهانی‬ ‫کشیده بود‪ ،‬جشن گرفتیم‪».‬‬ ‫با این حال تاج بــا وجود تمایل شــدید کی روش به‬ ‫بازگشت نبی‪ ،‬ترجیح داد فرد امین خود را در پست دبیرکلی‬ ‫بگمارد‪ .‬ســاکت رابطه بســیار نزدیکی با تــاج دارد و البته‬ ‫اختالفاتی با کی روش‪ .‬هر چند ساکت در این مدت تالش‬ ‫کرده حامی کــی روش باشــد امــا در دوره ای با کی روش‬ ‫به اختالف شــدید خورد‪ .‬حــاال او دومین قــدرت اجرایی‬ ‫فدراســیون فوتبال شــده اســت و قاعدتا برخــوردش با‬ ‫کی روش بیشــتر خواهد بود‪ .‬ایا یکدســت شــدن قدرت‬ ‫در فدراســیون فوتبال در نهایت به نفع تاج تمام می شــود‬ ‫و هیات رئیســه ای کــه حاال نســبت به گذشــته با مهدی‬ ‫تاج همراه تر نیز شده اســت به همین منوال حمایت را بر‬ ‫مخالفت ترجیح می دهد؟‬ ‫ورزش‬ ‫اسدی چگونه امد و چگونه رفت؟‬ ‫‪2‬‬ ‫پایان دبیر چپ گرا‬ ‫از انقالب اغاز کرده‪ .‬در تیم فیزیکی بنیاد شــهید مدافعی‬ ‫ثابت بوده اما هیچ وقت یکی از ستاره های تیمش نبوده‪.‬‬ ‫با این وجود او استعداد باالیی در تحصیل داشته‪ .‬اسدی‬ ‫اگرچه ســابقه دعوت به اردوهای گروهی دهداری را هم‬ ‫داشته اما در تحصیالت پزشکی پیشرفت خوبی می کند و‬ ‫بعد ها در بیمارستان شهدای تجریش تا رده های مدیریتی‬ ‫پیش می رود‪ .‬اسدی البته همیشه عالقه به ورزش داشته و‬ ‫در دورانی که رضا قراخانلو دوست خوب فوتبالی اش رئیس‬ ‫کمیته ملی المپیک شد حکم سرپرستی تیم ملی امید ایران‬ ‫را در دوره داریوش مصطفوی گرفت ؛ سمتی که خیلی زود‬ ‫بعد از روی کار امدن کیومرث هاشمی در فدراسیون فوتبال‬ ‫و درگیری های مدیریتی روزهــای تعلیق فوتبال عطایش‬ ‫را به لقایش بخشید و ســراغ کارهایش رفت‪ .‬او بعد ها در‬ ‫فدراسیون ژیمیناستیک و اداره کل تربیت بدنی دانشگاه‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫گزینه ای که کفاشــیان خودش به دنبال‬ ‫انتصابش بود‪ .‬مردی که ریاست کمیته‬ ‫ملی المپیــک را در کارنامه مدیریتی اش‬ ‫داشت و در واقع مدیریت اجرایی سطح‬ ‫باالیی داشــته اما او یک مشکل اساسی‬ ‫داشت‪ .‬قراخانلو مرد شماره یک انجمن‬ ‫اسالمی دانش اموختگان ورزش بود‬ ‫اســدی هرگز موفق نشــد در فوتبال ایران تفکرات‬ ‫خود را نهادینه کند‪ .‬دلیل این امر نیز روشــن اســت‪ .‬او‬ ‫رادیکال بود‪ .‬هــم در اظهارنظرهایــش و مهم تر در طرز‬ ‫فکرش نســبت به جریان حاکم بر فوتبال ایران تند بود‪.‬‬ ‫بنابراین هم دولــت او را پس زد و هم افــکار عمومی‪ .‬او‬ ‫دبیرکلی اســت کــه در کارنامه اش همکاری بــا دو مدیر‬ ‫طی سال های اخیر به ثبت رســیده است؛ علی کفاشیان‬ ‫و مهدی تاج‪ .‬دو مدیری که اگر فوتبال را دو روی ســکه‬ ‫بدانیم بی تردید کفاشیان یک روی ان را نشان می دهد و‬ ‫تاج روی دیگر سکه را‪ .‬با این حال اسدی با روحیه خاص‬ ‫خود موفق شــد با هر دو اینها کار کند‪ .‬از این رو عده ای‬ ‫معتقدند اسدی بیش از انکه به یک پزشک شبیه باشد به‬ ‫یک مهندس شــباهت دارد‪ .‬مردی که دکترای پزشــکی‬ ‫ورزشــی دارد و مدتی سرپرســتی فدراســیون پزشــکی‬ ‫ورزشــی را برعهده داشــته اســت خیلی زود از معادالت‬ ‫قدرت در فوتبال کنار گذاشــته شــد‪ .‬وقتی اســدی وارد‬ ‫عرصه مدیریتی فوتبال شــد خطی را دنبال می کرد که بنا‬ ‫نداشت به این زودی ها کنار برود اما وقتی قبل از تحقق‬ ‫رویاهایش بــه نقطه پایان رســید در اظهارنظری عجیب‬ ‫تاکید کرد که این پست ها برایش ارزشی ندارد‪ .‬حال انکه‬ ‫عملکرد او در دوره حضورش در فوتبال و البته نقش ویژه‬ ‫او در انتخابات فدراســیون فوتبال و رئیس شدن مهدی‬ ‫تاج از واقعیت های دیگری حکایت دارد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫علیرضا اســدی؛ این نام را محمود گودرزی بر ســر‬ ‫زبان ها انداخت‪ .‬گــودرزی؛ وزیر جنجالــی ورزش که در‬ ‫ماه های پایانی عمر دولت یازدهم جای خود را به مســعود‬ ‫سلطانی فر داد‪ .‬در واقع خط فکری اسدی و گودرزی را در‬ ‫یک راســتا می توان تعریف کرد‪ .‬این دو نفر دیدگاه های‬ ‫چپ گرایانــه ای نســبت به اوضــاع کنونی ورزش کشــور‬ ‫داشتند‪ .‬شاید به همین دلیل وقتی ســخن از تبارشناسی‬ ‫فکری علیرضا اسدی مطرح می شود ناخوداگاه به مدیرانی‬ ‫برمی خوریم که در دهه ای حتی حضور بازیکنان باالی ‪۲۷‬‬ ‫سال در تیم ملی را ممنوع کردند‪ .‬طیفی که همواره نگاهی‬ ‫ضد ســتاره در فوتبال را دنبال می کردند و به اعتقادشــان‬ ‫ستاره ها افت ورزش هستند‪ .‬حتی اگر تعارف را بیشتر کنار‬ ‫بگذاریم علیرضا اسدی و در واقع طیف همفکر او قرائتی‬ ‫سنتی از انضباط ورزشی داشته اند‪ .‬در واقع انها ورزش را در‬ ‫شکل حرفه ای نمی پسندند و معتقدند ورزش امروز جهان‬ ‫به بیراهه رفته است‪ .‬دلیل این نوع نگاه اما روشن است‪.‬‬ ‫انها می گویند اینکه پول های کالن در ورزش خرج شــود‬ ‫کار منطقی نیست‪ .‬بنابراین فرقی نمی کند که مهرعلیزاده‬ ‫رئیس ورزش باشــد یا غفوری فرد‪ ،‬هاشــمی طبا باشــد یا‬ ‫علی ابادی؛ انها همواره تفکراتی چپ در ورزش داشته اند‪.‬‬ ‫اما علیرضا اسدی چگونه به فدراسیون فوتبال رسید؟‬ ‫پاسخ روشن است‪ .‬او از مقطعی به فوتبال نزدیک تر شد که‬ ‫فشار بر علی کفاشیان تشدید شد‪ .‬محمود گودرزی اصرار‬ ‫داشت مهدی محمدنبی از دبیرکلی فدراسیون فوتبال کنار‬ ‫برود‪ .‬برای جانشــینی دبیرکل اما گزینــه ای جدی مطرح‬ ‫نبود‪ .‬بحث رضا قراخانلو مطرح شــده بــود؛ گزینه ای که‬ ‫کفاشیان خودش به دنبال انتصابش بود‪ .‬مردی که ریاست‬ ‫کمیته ملی المپیک را در کارنامه مدیریتی اش داشت و در‬ ‫واقع مدیریت اجرایی سطح باالیی داشته اما او یک مشکل‬ ‫اساسی داشت‪ .‬قراخانلو مرد شماره یک انجمن اسالمی‬ ‫دانش اموختگان ورزش بــود‪ .‬انهایی کــه دکتر گودرزی‬ ‫وزیر وقت ورزش را هیچ گاه در دل خود جای ندادند و گفته‬ ‫می شــد رابط صمیمانه ای بین شــان وجود نداشــت‪ .‬نفر‬ ‫بعدی محمدرضا پهلوان‪ ،‬دبیرکل فدراسیون دادکان بود‪.‬‬ ‫مردی که رفاقتی دیرین با نصرالله سجادی دارد و کفاشیان‬ ‫برای استفاده از او هم بی میل نبود‪ ،‬پهلوان البته مشکلی‬ ‫اساسی داشت‪ ،‬او هم گزینه ای نزدیک به نصرالله سجادی‬ ‫بود‪ .‬مردی کــه اگرچه مرد شــماره ‪ 2‬وزارت ورزش بود اما‬ ‫انتخاب هــای اینچنینــی اش از ســوی وزارتخانه چندان‬ ‫حمایت نمی شدند‪ .‬از این گذشــته پهلوان یار همیشگی‬ ‫محمد دادکان هم بود ؛ منتقد شــماره یک وزارت ورزش‪.‬‬ ‫با رد این دو و عدم تمایل وزارتخانــه به عنوان اصلی ترین‬ ‫اهرم فشــار به کفاشــیان برای تغییرات در پست دبیرکلی‬ ‫فدراســیون فوتبال به گزینه هایی چون ســاکت و‪ ...‬و رد‬ ‫گزینه هایی چون رغبتی از سوی علی کفاشیان‪ ،‬گزینه ای‬ ‫جدید پیدا شد که با ســه گروه اثرگذار در فوتبال رابطه ای‬ ‫صمیمی دارد‪ .‬علیرضا اســدی همین گزینــه بود که هم‬ ‫سابقه فوتبالی داشت و هم با وزارت ورزش ارتباط نزدیک‪.‬‬ ‫هم نصرالله ســجادی با او دوســتی دیرین داشت‪ ،‬هم از‬ ‫طریق رضا قراخانلو با کفاشیان ارتباط نزدیکی داشت‪.‬‬ ‫بنابراین در اوضاعی که ان را تشریح کردیم علیرضا‬ ‫اســدی موفق شد به ســمت دبیرکلی فدراســیون فوتبال‬ ‫برســد‪ .‬جایی که باید با کارلوس کــی روش به طور مرتب‬ ‫در ارتباط قرار می گرفت‪ .‬اما ایــن ارتباط خیلی زود به هم‬ ‫ریخت‪ .‬اســدی در میان بهت اهالی فوتبال سعی کرد در‬ ‫حوزه فنی نسبت به کی روش و تیم ملی انتقادهایی را وارد‬ ‫کند‪ .‬همان خط مشــی ای که وزیر وقت ورزش نیز ان را با‬ ‫ادبیاتی از موضع باال دنبال می کرد اما نه انتقاد او به عنوان‬ ‫وزیر ورزش و نه انتقاد اســدی به عنوان دبیرکل ابدا مورد‬ ‫پســند افکارعمومی قرار نگرفت‪ .‬در واقــع اقای دبیرکل‬ ‫عالقه مند بود که نقش یک ستاره یا نفر اول را در فدراسیون‬ ‫فوتبال بازی کند اما درست مثل دوران بازیگری اش از این‬ ‫شــرایط دور بود‪ .‬وقتی به کارنامه فوتبالی اسدی مراجعه‬ ‫می کنیم به بنیاد شهید می رســیم‪ .‬علیرضا اسدی مدافع‬ ‫بوده‪ .‬او فوتبال را در بنیاد شــهید در سال های نخست بعد‬ ‫ازاد هم مسئولیت هایی داشت‪ .‬اسدی اما با روی کار امدن‬ ‫محمود گودرزی در وزارت ورزش سرپرســت فدراســیون‬ ‫پزشکی ورزشی شد و بعد از اســتعفایش از سرپرستی این‬ ‫فدراسیون همه او را گزینه نهایی وزارت ورزش برای اداره‬ ‫این فدراســیون می دانســتند ‪ ،‬ولی مســیر این پزشک به‬ ‫سمت فوتبال عوض شد‪ .‬بســیاری از اعضای مجمع نام‬ ‫اسدی را شنیده بودند‪ .‬می دانستن د که نام اسدی با موافقت‬ ‫وزارت ورزش برای این پست مطرح شده است‪ .‬مردی که‬ ‫سبقه فوتبالی دارد اما کسی نمی دانست که او توان اداره‬ ‫فوتبال را دارد یا نه؟ کفاشیان که ان روزها زیر فشار بود به‬ ‫این تغییر تن داد‪ .‬تغییری که شرایط را در درون فدراسیون‬ ‫فوتبال بدتر کرد‪ .‬اســدی با کی روش ســازگاری نداشت‪.‬‬ ‫او به طور مرتب از کــی روش انتقاد می کــرد‪ .‬در برهه ای‬ ‫که کی روش به شــدت مورد اقبــال عمومی قرار داشــت‬ ‫علیرضا اســدی در تصمیمی عجیب ژست اپوزیسیون به‬ ‫خود گرفته بود‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫ورزش‬ ‫دبیرکلبوروکرات‬ ‫ساکت چگونه به دبیرکلی فدراسیون فوتبال رسید؟‬ ‫ورزش‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫‪3‬‬ ‫محمدرضا ســاکت دبیرکل فدراســیون فوتبال شد‪.‬‬ ‫شاید اگر ساکت بعد از دوران طالیی اش در مدیریت باشگاه‬ ‫ســپاهان مســیر پر فرا زو نشــیب دیگری را دنبال نمی کرد‬ ‫و امروز از میــان مدیران حاضر در فوتبــال ایران به عنوان‬ ‫جانشین علیرضا اسدی انتخاب می شــد حاال با این همه‬ ‫واکنش روبه رو نبود‪.‬‬ ‫ساکت کیســت؟ او از مدیران ورزشــی در کشورمان‬ ‫است که خیلی ها دوره طالیی حضور او به عنوان مدیرعامل‬ ‫باشــگاه ســپاهان را از یاد نمی برند‪ .‬وی از مرداد ‪ ۱۳۸۱‬تا‬ ‫مرداد ‪ ۱۳۹۰‬به مدت ‪ ۹‬ســال به عنوان مدیرعامل باشگاه‬ ‫سپاهان اصفهان فعالیت کرد‪ .‬پس از کناره گیری ساکت‪،‬‬ ‫علیرضا رحیمی جانشین وی شد‪ .‬سپس محمدرضا ساکت‬ ‫توســط اعضا ی هیات باشــگاه فــوالد ماهــان به عنوان‬ ‫مدیرعامل جدید باشگاه فوالد ماهان اصفهان انتخاب شد‪.‬‬ ‫او در تیر ‪ ۱۳۹۲‬با حکم رئیس این فدراســیون اسکواش‪،‬‬ ‫عضو هیات رئیسه فدراسیون شد‪ .‬اما بازگشت او به فوتبال‬ ‫این بار با وقفه ای قابل توجــه رخ داد‪ .‬با حکمی که مهدی‬ ‫ی از سوی‬ ‫تاج برایش صادر کرد‪ .‬محمدرضا ساکت در حکم ‬ ‫مهدی تاج در خرداد ‪ ۱۳۹۵‬به ســمت مدیر تیم های ملی‬ ‫فوتبال ایران در تمامی رده های سنی منصوب شد‪.‬‬ ‫رابطه خوب مهدی تاج با محمدرضا ساکت بر کسی‬ ‫پوشیده نیست‪ .‬دو مدیر اصفهانی فوتبال که سال هاست‬ ‫در مشاغل مختلف کنار هم بوده اند و دایره این همکاری ها‬ ‫به فوتبال هم کشیده شده است‪ .‬رئیس فدراسیون فوتبال‬ ‫زمانی که در دوران علی کفاشیان رئیس سازمان لیگ شد‪،‬‬ ‫محمدرضا ساکت را به عنوان مشاور خود برگزید تا دوست و‬ ‫یار قدیمی اش پس از سال ها مدیریت در سپاهان اصفهان‬ ‫و چند وقت دوری از فوتبال‪ ،‬دوباره به فوتبال برگردد‪ .‬چندی‬ ‫بعد ساکت به عنوان مدیر بازاریابی سازمان لیگ هم انتخاب‬ ‫شد تا نقش پررنگ تری در سازمان لیگ داشته باشد‪ .‬قابل‬ ‫پیش بینی بود که ساکت پس از انتخابات ‪ 19‬اردیبهشت ماه‬ ‫‪ 95‬فدراسیون فوتبال و انتخاب مهدی تاج به عنوان رئیس‪،‬‬ ‫پست های مهمی در فدراسیون بگیرد‪.‬‬ ‫تاج برای صدور احکام مختلف در فدراســیون کمی‬ ‫صبر و حوصله بــه خــرج داد؛ این موضــوع را خودش هم‬ ‫اعالم کرد که عجله ای برای تغییرات و دادن احکام جدید‬ ‫ندارد اما او زمانی که شروع به صدور احکام کرد‪ ،‬برای یک‬ ‫نفر پســت های ویژه ای در نظر گرفت‪ .‬یکی از مهم ترین‬ ‫مسئولیت ها در فدراسیون فوتبال‪ ،‬مدیریت تیم های ملی‬ ‫است که این موضوع پیش از اینکه از زبان تاج گفته شود‪،‬‬ ‫دهان به دهان می چرخید که ســاکت قرار است این پست‬ ‫مهم را در اختیار بگیرد‪ .‬در نهایت روز جمعه‪ 21 ،‬خردادماه‬ ‫‪ 95‬مهدی تاج در برنامه تلویزیونی ورزش و مردم اعالم کرد‬ ‫که «ساکت پیگیر کارهای تیم ملی است» تا او به این شکل‬ ‫مدیریت تیم های ملی را در اختیار بگیرد‪ 10 .‬روز بعد یعنی‬ ‫‪ 31‬خردادماه ‪ 95‬که حکم ساکت رسید او به عنوان «مشاور‬ ‫مســئول حوزه ریاســت و مدیر تیم های ملی فدراســیون‬ ‫فوتبال» منصوب شــد‪ .‬پس از مدتی هــم که تاج تصمیم‬ ‫گرفت در فدراسیون فوتبال چند سازمان مختلف تشکیل‬ ‫بدهد‪ ،‬سمت ساکت از مدیر تیم های ملی فدراسیون فوتبال‬ ‫به «رئیس سازمان تیم های ملی» تغییر کرد‪.‬‬ ‫ســاکت در ســمت رئیــس ســازمان تیم هــای ملی‬ ‫با مشــکالت مختلفــی مواجه شــد و در ســفر تیم ملی به‬ ‫ازبکســتان مشــکالتی به وجود امد که باعــث ناراحتی و‬ ‫دلخوری کارلوس کی روش شد‪ .‬پس از ان بود که گفته شد‬ ‫سرمربی پرتغالی تیم ملی درخواست کرده ساکت دیگر در‬ ‫اردوهای تیم ملی نباشد‪ .‬غیبت طوالنی مدت رئیس سازمان‬ ‫تیم های ملی در تمرینات و اردوی تیم ملی به این مســاله‬ ‫قوت بخشــید؛ هر چند ساکت تاکید داشــت که اختالفی‬ ‫میان او و کی روش وجود ندارد و همه این شایعات ساخته‬ ‫و پرداخته ذهن خبرنگاران اســت‪ .‬ساکت به عنوان مشاور‬ ‫مسئول حوزه ریاست یا مشاور ویژه مهدی تاج‪ ،‬به نوعی در‬ ‫تمام تصمیم گیری های فدراســیون نقشی پررنگ داشت‬ ‫و به همیــن دلیل اختالفش با کی روش هم باعث نشــد او‬ ‫تغییر کند و ســاکت همچنان رئیس سازمان تیم های ملی‬ ‫باقی ماند‪.‬‬ ‫این در حالی اســت که همه می دانیم پست ریاست‬ ‫سازمان تیم های ملی مسئولیت بسیار سنگینی است؛ تنها‬ ‫رســیدگی به فعالیت های تیم ملی بزرگساالن زمان و وقت‬ ‫زیــادی می خواهد تا بتــوان اردویی تدارکاتــی یا دیداری‬ ‫دوستانه فراهم کرد‪ .‬شاید حتی یک نفر هم برای رسیدگی‬ ‫به این فعالیت ها کم باشــد و در کنار ان مســئولیت ســایر‬ ‫تیم های ملی از جمله نوجوانان‪ ،‬جوانان‪ ،‬امید‪ ،‬فوتســال‬ ‫و تمام این رده ها در بخش بانــوان را هم در نظر بگیرید‪ .‬با‬ ‫این حال مهدی تاج گویا توانایی های محمدرضا ساکت را‬ ‫بیشتر از چند نفر می داند که هر روز احکام جدیدی را برای‬ ‫دوست و یار قدیمی خود صادر می کند و البته مسئولیت های‬ ‫دیگری هم به او می دهد‪ .‬پس از اینکه ســاکت به عنوان‬ ‫مشاور مسئول حوزه ریاست پست گرفت و رئیس سازمان‬ ‫تیم های ملی هم شد‪ ،‬در نشست هیات رئیسه ‪ 23‬بهمن ماه‬ ‫‪ 95‬پست های جدیدی گرفت‪ .‬مشاور رئیس فدراسیون در‬ ‫این جلسه به عنوان عضوی از کمیته فنی و توسعه فوتسال‬ ‫و فوتبال ساحلی‪ ،‬عضوی از کمیته فنی و توسعه فوتبال و‬ ‫عضوی از کمیته بازاریابی انتخاب شد‪.‬‬ ‫اما همه اینها باعث نشد تا او و مهدی تاج مورد انتقاد‬ ‫یا سرزنش رسانه ها قرار بگیرند‪ .‬موضوع اصلی اما دبیرکلی‬ ‫فدراسیون فوتبال بود ؛ پستی که تاج از همان روز نخست‬ ‫ریاســتش بر فدراســیون فوتبــال ان را بــرای محمدرضا‬ ‫ســاکت در نظر گرفته بود اما قصد داشــت علیرضا اسدی‬ ‫را با کمترین هزینه کنــار بزند‪ .‬جالب تــر اینکه محمدرضا‬ ‫ساکت در مصاحبه های خود مقابل رسانه هایی که در مورد‬ ‫دبیرکلی اش در فدراسیون تاج اخباری را منتشر می کردند‪،‬‬ ‫موضع گیری می کرد؛ «من هرگــز برنامه ای برای دبیرکلی‬ ‫در فدراســیون فوتبال ندارم‪ .‬نه اقای تاج به عنوان رئیس‬ ‫فدراسیون فوتبال من را پیشنهاد داده و نه من دوست دارم‬ ‫چنین اتفاقی بیفتد‪ .‬بنابراین از رســانه ها می خواهم که در‬ ‫درج مطالبشان بیشــتر دقت کنند و البته مسائلی به دروغ‬ ‫به فوتبال نســبت ندهند و به این رشته ورزشی لطمه نزنند‪.‬‬ ‫باز هم تاکید می کنــم که هرگز بحــث دبیرکلی من مطرح‬ ‫نشــده اســت‪ ».‬اما زور این تکذیب ها به حلقه ای که قرار‬ ‫بود اصفهانی های فدراسیون را بیش از گذشته در کنار هم‬ ‫جمع کند‪ ،‬نرسید‪.‬‬ ‫هفته گذشته برخی رســانه ها از دبیرکلی محمدرضا‬ ‫ساکت انتقاد کردند‪ .‬انها معتقدند ساکت اگر چه در برخی‬ ‫مواقع نشــان داده که می تواند مدیر موفقی باشد اما همه‬ ‫کاره شــدن یا چند کاره شدن او در فدراســیون فوتبال ابدا‬ ‫حرفه ای نیست و باید مورد نقد قرار بگیرد‪ .‬خبرگزاری ایسنا‬ ‫در انتقاد از تصمیم تاج و دبیرکلی محمدرضا ساکت نوشت‪:‬‬ ‫«ســاکت‪ ،‬پارســال و پس از انتخاب مهدی تاج به عنوان‬ ‫رئیس فدراسیون فوتبال‪ ،‬به عنوان رئیس سازمان تیم های‬ ‫ملی فدراسیون فوتبال برگزیده شد تا همانطور که در سازمان‬ ‫لیگ همراه تاج بود‪ ،‬در فدراســیون هم به دست راست او‬ ‫تبدیل شود اما تعداد مســئولیت هایی که به او واگذار شده‬ ‫تا حدودی زیاد است و مشخص نیست که چرا مسئولیت ها‬ ‫به دیگر رجال فدراسیون واگذار نشده است‪ .‬ساکت چندی‬ ‫ی عضو چندین کمیته و سازمان هم شد‪ .‬او در‬ ‫بعد و در حکم ‬ ‫حال حاضر عالوه بر دبیرکلی فدراسیون و ریاست سازمان‬ ‫تیم های ملی‪ ،‬عضو کمیته فنی و توسعه‪ ،‬عضو کمیته فنی‬ ‫و توسعه فوتسال و فوتبال ساحلی و عضو سازمان اقتصادی‬ ‫و بازاریابی فدراسیون فوتبال هم است‪ .‬همه این سمت ها‬ ‫از جهتی اهمیت بسیار باالیی دارد و نیازمند گذاشتن وقت‬ ‫کافی برای هر کدام از مســئولیت ها اســت‪ .‬ایا ساکت تا‬ ‫این حد توانمند اســت کــه بتواند در تمام این ســمت ها و‬ ‫مســئولیت ها موفق ظاهر شــود و وقت کافی را برای انها‬ ‫صرف کند؟ یا اینکه در فدراســیون فوتبال‪ ،‬قحط الرجال‬ ‫است و افراد مناسبی برای بر عهده گرفتن این مسئولیت ها‬ ‫پیدا نمی شود؟ محمدرضا ساکت‪ ،‬اچار فرانسه فدراسیون‬ ‫است یا ابوالمشاغل؟»‬ ‫با وجود انتقــاد برخی رســانه هــا اما بایــد گفت که‬ ‫محمدرضا ســاکت مدیر قدرتمندی است و با حضورش در‬ ‫دبیرکلی‪ ،‬چالش های زیادی رفع خواهد شد‪.‬‬ ‫ساکت‪ ،‬جاه طلب مثبت است‬ ‫حساسیت درباره اصفهانی بودن مدیران فوتبال بی مورد است‬ ‫جواد خلیفه سلطان‬ ‫روزنامه نگار ورزشی‬ ‫‪4‬‬ ‫هفته گذشته اقای ساکت دبیرکل فدراسیون فوتبال‬ ‫شــد‪ .‬بالفاصله عــده ای شــروع به انتقــاد کردنــد‪ .‬اتفاقا‬ ‫انتقادهای تنــدی هم مطرح کردند‪ .‬مــن فکر می کنم این‬ ‫حمالت به اقای ساکت ناجوانمردانه است‪ .‬انهایی که از او‬ ‫انتقاد می کنند به نظرم بد نیســت که سوابقش را هم ببینند‪.‬‬ ‫محمدرضا ساکت چه کسی است؟ در مقطعی که مدیریت‬ ‫بازرگانی در مجتمع صنایع نظامی‪ ۷‬تیر کار هر کسی نبود این‬ ‫اقای ساکت بود که به خوبی از عهده این مسئولیت برامد و‬ ‫توانست در کاری که به او محول شده بود خالقیت و ابتکار‬ ‫زیادی به خرج بدهد‪ .‬صنایع نظامی‪ ۷‬تیر زیرمجموعه وزارت‬ ‫دفاع بود و اداره ان کار دشواری‪ .‬نیاز به برنامه ریزی داشت؛‬ ‫درست همان چیزی که اقای ساکت در ان تبحر دارد‪ .‬بعدها‬ ‫وقتی اقای ترکان رئیس هیات فوتبال استان اصفهان شد‬ ‫ساکت به عنوان مشاور فرهنگی در کنار او کار کرد‪ .‬عملکرد‬ ‫خوبی هم داشــت‪ .‬ترکان بعد از مدتی با رئیس تربیت بدنی‬ ‫ی از‬ ‫اســتان دچار مشــکل شــد و رفت‪ .‬بعد از اینکه رحیم ‬ ‫تربیت بدنی اســتان رفت و خزایی جایش را گرفت شمارش‬ ‫معکوس برای بازگشت ترکان اغاز شــد‪ .‬این اتفاق هم رخ‬ ‫داد‪ .‬بعد از خزایی‪ ،‬ترکان به هیات فوتبال برگشــت و این بار‬ ‫ساکت نایب رئیس او شد‪ .‬این اغاز مدیریت ساکت در فوتبال‬ ‫بود‪ .‬بعدها ترکان باتوجه به ماموریتش در نیروی زمینی سپاه‬ ‫به تهران امد تا معاون لجســتیک نیروی زمینی ســپاه شود‬ ‫اما ســاکت در اصفهان و هیات فوتبال ماند‪ .‬بعد از ترکان او‬ ‫رسما رئیس هیات فوتبال استان شد‪.‬وقتی به عملکرد او در‬ ‫هیات فوتبال نگاه می کنیم جز برنامه ریزی دقیق و درست و‬ ‫حرفه ای چیزی نمی بینیم‪ .‬بسیار دقیق کار کرد‪ .‬اوج کار او‬ ‫برگزاریتورنمنتبین المللیزیر‪۲۱‬ساله هاینقشجهانبود‬ ‫که در دوره صفایی فراهانی برگزار شد و خیلی مورد استقبال‬ ‫قرار گرفت‪ .‬بعدها وقتی محمود اســامیان رئیس کارخانه‬ ‫فوالدمبارکه شد اقای ساکت را به عنوان مدیرعامل باشگاه‬ ‫سپاهان معرفی کرد‪ .‬انتخابی که ســپاهانی ها تا یک دهه‬ ‫از ان سود بردند؛ ‪ ۱۰‬ســال تاریخی و طالیی به گواه تاریخ‪.‬‬ ‫وقتی به این دوره از مدیریت ســاکت نــگاه می کنید متوجه‬ ‫می شــوید که او تا چه حد در ســپاهان عملکرد درخشان و‬ ‫حرفه ای را پشت سر گذاشــت‪ .‬البته او بدون حمایت های‬ ‫اسالمیان و تاج نمی توانست تا این حد موفق شود اما خود‬ ‫ساکت مدیری بود که قدر فرصت هایی که به او داده می شد‬ ‫را به خوبی می دانســت و از امکاناتی کــه در اختیارش قرار‬ ‫می گرفت به خوبی بهره می برد‪ .‬از این دوران به عنوان دوران‬ ‫طالیی سپاهان یاد می شــود‪ .‬او موفق شد یک سیستم را‬ ‫در این باشــگاه اصفهانی ایجاد کند که تا ســال ها مدیران‬ ‫بعد از او نیز از همین سیســتم اســتفاده می کردند و موفق‬ ‫می شدند‪ .‬ساکت مدیر پرتالشی است‪ .‬بنا به درخواست او‬ ‫مدتی با باشگاه سپاهان همکاری داشتم‪ .‬همیشه زودتر از‬ ‫پرسنل باشگاه در محل کارش حاضر می شد‪ .‬صبحانه را که‬ ‫می خوردیم تازه پرسنل باشگاه سروکله شان پیدا می شد‪ .‬تا‬ ‫دیر وقت کار می کرد‪ .‬زحمت می کشید‪ .‬بارها پیش می امد‬ ‫که دیــر وقت از خیابــان نظامی رد می شــدم و می دیدم که‬ ‫چراغ های دفتر ســاکت روشن است‪ .‬او ســخت اهل کار و‬ ‫فعالیت بود‪ .‬همین حاال هم چنیــن روحیه ای دارد‪ .‬حاصل‬ ‫برنامه ریزی ها و تالش های شبانه روزی که داشت را در طول‬ ‫دوره مدیریتی اش در باشگاه ســپاهان دیدیم‪ .‬او به همراه‬ ‫مجموعه ایکههمگیمی دانستندبایددرقالبیکسیستم‬ ‫درســت و حرفه ای فعالیت کنند موفق شدند سه بار قهرمان‬ ‫لیگبرترشوند‪.‬سهبارقهرمانیجام حذفیرابهدستبیاورند‪.‬‬ ‫هشتدورهدرلیگقهرماناناسیاحاضرباشندویکبارفینال‬ ‫رقابت های لیگ قهرمانان اسیا را تجربه کنند و بتوانند به جام‬ ‫باشــگاه های جهان راه پیدا کنند‪ .‬این افتخاراتی نیست که‬ ‫منتقدان ساکت نخواهند اینها را لحاظ کنند یا بخواهند ان را‬ ‫ بی اهمیتجلوهدهند‪.‬اینهابخشیازکارنامهمدیریاستکه‬ ‫وقتی بعد از یک دهه فعالیت تحت شرایطی‪ ،‬خاص مرحوم‬ ‫رجایی رئیس جدید کارخانه فوالد مبارکه شد از استعفا و کناره‬ ‫گیری حرف نزد‪ .‬به من می گفت مدیر خوب مدیری است که‬ ‫بتواند تعامل کند‪ .‬باید با همدلــی و تعامل کارها پیش برود‪.‬‬ ‫هر چند باالخره از سپاهان جدا شــد اما به نظرم او در پست‬ ‫بعدی اش که مدیرعاملی باشگاه فوالدماهان بود هم خیلی‬ ‫خوب کار کرد‪ .‬این باشــگاه در دو رشته فوتسال و بسکتبال‬ ‫حرف اول را می زد‪ .‬تیم در سایه ای تحت عنوان فوالدنوین‬ ‫ســپاهان ایجاد کرد که البته امتیاز ان واگذار شد‪ .‬البته این‬ ‫را هم بگویم که هر مدیری به هر حــال ایرادهایی هم دارد‪.‬‬ ‫همچنان که ایرادهایی هم به کار اقای ســاکت وارد است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫مگر می شــود بدون عیب و ایراد کار کــرد‪ .‬اما همین اندازه‬ ‫می دانم که ساکت بسیار پرتالش است‪ .‬بسیار دقیق است‬ ‫و اهل تعامل‪ .‬وقتی هنوز باشگاه ها معنی راه اندازی سایت‬ ‫باشگاه را نمی دانستند او در ســپاهان به همراه من و برخی‬ ‫دوستان سایت باشگاه را راه اندازی کردیم‪ .‬اقداماتی انجام‬ ‫شدکهبسیارحرفه ایبود‪.‬درمقطعیشایعهشدکهقراراست‬ ‫ساکت به سپاهان برگردد‪ .‬همین چند سال پیش‪ .‬من و اقای‬ ‫ترکانبهمالقاتشرفتیم‪.‬بهاوگفتماقایساکتبهاصفهان‬ ‫ی نگیر‪ .‬چون شما دیگر مدیر‬ ‫برنگردی‪ .‬اصال چنین تصمیم ‬ ‫استانی نیستی‪ .‬شما مدیر فرااستانی هستی‪ .‬همین اتفاق‬ ‫هم رخ داد‪ .‬او به تهران امد‪ .‬در فدراســیون فوتبال شــروع‬ ‫به فعالیت کرد و اتفاقا منشــا تحوالت خوبی در فدراســیون‬ ‫فوتبال شد‪ .‬مهدی تاج ادم باهوشی است که از محمدرضا‬ ‫ساکت اســتفاده می کند‪ .‬البته که خوش شانس هم هست‬ ‫که ساکت همکاری با او را پذیرفته اســت‪ .‬به نظرم ساکت‬ ‫حاال به خوبی کار در فدراسیون فوتبال را می داند‪ .‬همان طور‬ ‫که وقتی مدیرعامل باشــگاه ســپاهان هم بود همزمان در‬ ‫هیات رئیسه سازمان لیگ عضویت داشت و به خوبی شرایط‬ ‫حاکم بر فوتبال را می دانســت‪ .‬نظم و انضباطی که ساکت‬ ‫در امور کاری اش از ان بهره می برد بسیار روشن است‪ .‬شما‬ ‫به قرعه کشی لیگ امسال نگاه کنید‪ .‬این دوره را با دو دوره‬ ‫قبلی مقایسه کنید‪ .‬این بار اقای ساکت باالی سر کار نبود و‬ ‫دیدیدکهچقدر بی نظمبرگزارشد‪.‬جشنبرترین هاهرسالهبا‬ ‫چه نظم و کالسی برگزار می شود؟ این را باید از اثرات جدی‬ ‫مدیریت ساکت بدانیم‪ .‬خالقیت و نظم حرف اول را در شیوه‬ ‫مدیریتیساکتمی زند‪.‬اوجاه طلبمثبتاست‪.‬متاسفمکه‬ ‫می گویند زبان انگلیسی نمی داند و چنین اتهامات عجیب‬ ‫و غریبی را متوجه او می کنند‪ .‬او زبان انگلیســی را خوب بلد‬ ‫اســت و در این مورد از اســدی که دبیر قبلی فدراسیون بود‬ ‫چیزی کم ندارد‪ .‬بنابراین بد نیست وقتی می خواهیم از یک‬ ‫مدیر انتقاد کنیم قبل از هر چیز بــه کارنامه او نگاه کنیم‪ .‬به‬ ‫این نگاه کنیم که او چه شــیوه ای دارد و چقدر پرکار و موفق‬ ‫بوده است‪ .‬منتقدان ساکت به نظرم یا غرض ورزی می کنند‬ ‫یا اینکه در مورد او و سوابقش اطالعات کافی ندارند‪ .‬دیگر‬ ‫چه فرقی می کند که محمدرضا ســاکت اصفهانی است یا‬ ‫هر قومیت دیگری دارد‪ .‬مهم این اســت کــه او کارش را به‬ ‫خوبی بلد اســت‪ .‬اهل تعامل و تالش اســت‪ .‬فکر می کنم‬ ‫این موضوع را از قلم انداخته ایم و برخی دوســتان صرفا به‬ ‫اصفهانی بودن اقای ساکت حساسیت نشان می دهند که از‬ ‫نظر من حساسیت بی موردی است‪ .‬چون یک مدیر خوب را‬ ‫باقومیتشنمی شناسندبلکهباکاروعملکردشموردارزیابی‬ ‫قرار می دهند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪75‬‬ ‫پیشوای صادق‬ ‫(ع)‬ ‫امام ششم شیعیان در کالم مقام معظم رهبری‬ ‫‪ 25‬شــوال روز شــهادت امــام جعفرصــاد ق (ع)‬ ‫است‪ ،‬ایشــان را رئیس مذهب شــیعی می نامند‪ .‬در زمان‬ ‫امام صادق (ع) شرایطی فراهم شد که امکان بیشتری برای‬ ‫ ترویج علوم فراهم بود‪ ،‬و معارف دینی فرصت بیشتری برای‬ ‫اظهار داشت‪ .‬از طرفی می بینیم که هفتاد درصد از روایات‬ ‫فقهی شیعه به نقل از ان حضرت بوده‪ ،‬همچنان که مذاهب‬ ‫فقهی اهل سنت نیز در همین دوره پایه گذاری شده است‪.‬‬ ‫پس این دوره‪ ،‬دوره شکل گیری مذاهب فقهی اسالم نیز‬ ‫بوده است‪ .‬اصطالح رئیس مذهب شیعه که اکثرا بر امام‬ ‫صادق (ع) اطالق می شود‪ ،‬بیشــتر ناظر به فقه شیعی در‬ ‫برابر مذاهب اهل سنت است‪ ،‬و گرنه اساس تشیع و مکتب‬ ‫امامت از لحاظ معارف بنیــادی‪ ،‬در عرض مذاهب فقهی‬ ‫نبوده و معارف اصلی اسالمی را شــامل می شود که جز در‬ ‫مکتب اهل بیت (ع) قابل وصول نیســت‪.‬امام صادق (ع)‬ ‫برای بیست و هشت سال منصب امامت شیعیان را بر عهده‬ ‫داشــتند کــه طوالنی تریــن دوره در میان یــازده امام اول‬ ‫شیعیان است‪ ،‬همچنین این دوره از لحاظ سیاسی و هم از‬ ‫لحاظ تنوع عقاید دینی و جایگاه علمی اهمیت فراوانی دارد‪.‬‬ ‫شــناختن نظریات و دیدگاه های این امام بزرگوار می تواند‬ ‫کمک فراوانی به شــناخت مذهب شــیعه کند و برای این‬ ‫شــناخت چه راهی بهتر از کالم حضرت ایت الله خامنه ای‬ ‫رهبر معظم انقالب؟ از ایشان به طور مشخص کتابی به نام‬ ‫پیشوای صادق وجود دارد که مربوط به یک سخنرانی پیش‬ ‫از انقالب اسالمی است و بارها وبارها ارجاعات ارزشمندی‬ ‫به زندگی امام صادق(ع) داشــته اند‪ ،‬به همین خاطر نقبی‬ ‫زده ایم به نظرات رهبــری در مورد زندگــی و نظریات امام‬ ‫ششم شیعیان‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫امام وحدت‬ ‫یک جمله هــم در باب میالد مســعود امــام به حق‬ ‫الصادق (ع) عرض کنم‪ .‬این امام‬ ‫ محمد ّ‬ ‫ناطق‪ ،‬جعفر بن ّ‬ ‫بزرگوار در دوران زندگی‪ ،‬بیش از دیگر امامان فرصت پیدا‬ ‫کردند که معارف اهل بیت را ـ یعنی معارف اسالم ناب را ـ به‬ ‫دلهای مشتاق و تشنه لبان برسانند‪ .‬اشتباه است اگر کسی‬ ‫خیال کند همــه ان هزاران نفری کــه از امام صادق(ص)‬ ‫درس اموختند‪ ،‬شــیعیان و معتقدان به امامت ان بزرگوار‬ ‫بودند؛ نه‪ ،‬بســیاری بودند که به امامت امام صادق(ص) ـ‬ ‫انچنانی که شیعه معتقد است ـ معتقد نبودند؛ اما از دانش‬ ‫امام صادق و از معارف اســامی که در اختیــار ان بزرگوار‬ ‫بود استفاده می کردند‪ .‬در روایات ما بســیار است روایاتی‬ ‫که راویان انها از اهل ســنتند ـ از غیر شــیعه هستند ـ اما از‬ ‫حضرت ابی عبدالله الصادق نقل می کنند و روایت می کنند‪.‬‬ ‫معنای این حرف این است که امروز هم دنیای اسالم و امت‬ ‫اسالمی نیازمند معارف امام صادق و اهل بیت است‪ .‬دنیای‬ ‫اسالم محتاج دانستن معارف اهل بیت و تعالیم امام صادق‬ ‫و سایر ائمه است؛ باید استفاده کنند‪ .‬قشرهای مختلف و‬ ‫اقسام مختلف امت اسالمی‪ ،‬به این وسیله باید با یکدیگر‬ ‫هم افزایی کنند تا سطح معارف اسالمی باال برود‪ .‬الزمه این‬ ‫کار این اســت که حجاب خصومت و دشمنی و کینه ورزی‬ ‫میان فرقه های مســلمان فاصله نیندازد؛ وحدت اسالمی‬ ‫که می گوییم یعنی این‪.‬‬ ‫امام دین و دنیا‬ ‫اقامه دین‪ ،‬وظیفه است‪ .‬حاکمیت دین‪ ،‬هدف مهم‬ ‫همه ادیان است؛ «لیقوم ال ّناس بالقسط»‪ .‬قیام به قسط‪،‬‬ ‫قیام به عدل و حاکمیت الهی‪ ،‬هدف بزرگ ادیان اســت‪.‬‬ ‫اصال ائمه ما (تمام زجر و مصیبت شــان بــه خاطر این بود‬ ‫که دنبال حاکمیت الهی بودند؛ ّ‬ ‫وال اگر امام صادق (ع) و‬ ‫امام باقر(ع) یک گوشه می نشستند و چندنفر دور خودشان‬ ‫جمع می کردند و فقط یک مساله شرعی می گفتند‪ ،‬کسی‬ ‫به انها کاری نداشت‪.‬‬ ‫خود امام صــادق در یک حدیــث می فرماید‪« :‬هذا‬ ‫ابوحنیفه له اصحاب و هذا الحسن البصری له اصحاب»؛‬ ‫ابوحنیفه اصحاب دارد‪ ،‬حسن بصری اصحاب دارد‪ .‬پس‪،‬‬ ‫چرا به انها کاری ندارند؟ چون می دانند که ان حضرت داعیه‬ ‫امامت دارد؛ اما انها داعیه امامت نداشتند‪ .‬ابوحنیفه داعیه‬ ‫امامت نداشــت‪ .‬این علمای معروف اهل سنت ‪ -‬محدثان‬ ‫و فقهایشان ‪ -‬داعیه امامت نداشتند‪ .‬اینها امام زمان را که ‬ ‫هارون‪ ،‬منصور و عبدالملک بود‪ ،‬قبول داشتند‪.‬‬ ‫کسی که ادعای امامت داشت‪ ،‬او همین امام مظلوم‬ ‫و عزیز ما بود؛ امام صادق(ع)‪ ،‬امام باقر(ع)‪ ،‬امام موســی‬ ‫بن جعفر (ع)‪ .‬انها این را می فهمیدند؛ یعنی واضح بود‪ .‬البته‬ ‫گاهی در مقابل خلفا تقیه می کردند‪ ،‬اما معلوم بود که داعیه‬ ‫امامت داشــتند‪ .‬شــیعیان انان در همه جا تعبیر این معنا را‬ ‫می کردند‪.‬وقتیکهمی خواستنددرموردموسیبن جعفر(ع)‬ ‫سعایت کنند‪ ،‬ت ا هارون ایشان را به زندان ببرد‪ ،‬ان شخصی‬ ‫ش هارون امد و ســعایت کرد‪ ،‬گفــت‪« :‬خلیفتان فی‬ ‫که پی ‬ ‫االرضموسی بن جعفربالمدینهیجبیلهالخراجوانتبالعراق‬ ‫یجبی لک الخراج» پرسید‪ «:‬ایا برای دو خلیفه خراج جمع‬ ‫می شــود؟ » هارون گفت‪« :‬برای چه کســی غیر از من؟»‬ ‫گفت‪« :‬از خراسان و هرات و جاهای مختلف‪ ،‬مردم خمس‬ ‫مالشان را پیش موسی بن جعفر می برند‪».‬‬ ‫پس درست توجه کنید‪ ،‬مساله‪ ،‬مساله داعیه خالفت‬ ‫و امامت بود‪ .‬در راه این داعیه‪ ،‬ائمه ما کشــته شدند‪ ،‬یا به‬ ‫زندان رفتند‪ .‬امامت یعنی چه؟ ایا یعنی همین که مســاله‬ ‫بگویی و دنیا را دیگری اداره کند؟ ایا معنای امامت در نظر‬ ‫شیعه و در نظر مسلمین‪ ،‬این است؟ هیچ مسلمانی این را‬ ‫قائل نیست؛ چطور من و شمای شیعه می توانیم به این معنا‬ ‫قائل باشــیم؟ امام صادق دنبال امامت بود ‪ -‬یعنی ریاست‬ ‫دین و دنیا ‪ -‬منتها شرایط جور نمی امد؛ اما ادعا که بود‪ .‬برای‬ ‫خاطر همین ادعا هم ان بزرگواران را کشتند‪.‬‬ ‫پس‪ ،‬این معنــای حاکمیت دین اســت که پیامبران‬ ‫برایش مجاهدت کردند و ائمه برایش کشته شدند‪.‬‬ ‫امام مبارزه‬ ‫امام صــادق(ع) مرد مبــارزه بود‪ ،‬مرد علــم و دانش‬ ‫بود و مرد تشــکیالت بود‪ .‬مرد علم و دانش بودنش را همه‬ ‫شنیده اید‪ .‬محفل درس امام صادق(ع) و میدان اموزشی‬ ‫که ان بزرگوار به وجود اورد‪ ،‬هم قبل از او و هم بعد از او در‬ ‫تاریخ زندگی امامان شــیعه بی نظیر بــود‪ .‬همه حرف های‬ ‫درست اسالم و مفاهیم اصیل قران که در طول یک قرن و‬ ‫اندی به وسیله مغرضان و مفسدان یا جاهالن تحریف شده‬ ‫بود‪ ،‬همه انها را امام صادق(ع) به شکل درست بیان کرد‪.‬‬ ‫اما مــرد مبــارزه بودنــش را کمتــر شــنیده اید‪ .‬امام‬ ‫صادق(ع) مشــغول یــک مبــارزه دامنــه دار و پیگیر بود‪.‬‬ ‫مبارزه برای قبضه کردن حکومت و قدرت و به وجود اوردن‬ ‫حکومت اســامی و علوی‪ .‬یعنی امام صادق(ع) زمینه را‬ ‫اماده می کرد تا بنی امیه را از بین ببرد و به جای انها حکومت‬ ‫علوی را که همان حکومت راســتین اسالمی است بر سر‬ ‫کار بیــاورد‪ .‬اما ان بعد ســوم را که اصال نشــنیده اید‪ ،‬مرد‬ ‫تشکیالت بودن امام صادق(ع) است که یک تشکیالت‬ ‫عظیمی از مومنان خود از طرفداران جریان حکومت علوی‬ ‫در سراسر عالم اســام از اقصای خراســان و ماوراءالنهر‬ ‫تا شــمال افریقا به وجود اورده بود‪ .‬تشکیالت یعنی چه؟‬ ‫یعنی اینکه وقتی امام صــادق(ع) اراده می کند انچه را او‬ ‫می خواهد بدانند‪ ،‬نمایندگان او در سراسر افاق عالم اسالم‬ ‫به مردم می گوینــد تا بداننــد‪ .‬یعنی از همه جــا وجوهات‬ ‫و بودجه بــرای اداره مبارزه سیاســی عظیــم ال علی جمع‬ ‫کنند‪ .‬یعنی وکال و نمایندگان او در همه شــهرها باشند که‬ ‫پیروان امام صادق(ع) به انها مراجعه کنند و تکلیف دینی‬ ‫و همچنین تکلیف سیاسی خود را از ان حضرت بپرسند‪.‬‬ ‫تکلیف سیاســی هم مثل تکلیف دینی واجب االجرا‬ ‫است‪ .‬امام صادق(ع) یک چنین تشکیالت عظیمی را به‬ ‫وجود اورده بود و با این تشکیالت و به کمک مردمی که در‬ ‫این تشکیالت بودند با دستگاه بنی امیه مبارزه می کرد‪ .‬در‬ ‫هنگامی که پیــروزی او بر بنی امیه حتمــی بود‪ ،‬بنی عباس‬ ‫به عنوان یک جریان مزاحم و فرصت طلب امدند‪ ،‬میدان‬ ‫را گرفتند و بعد از ان امام صادق(ع) هم با بنی امیه و هم با‬ ‫بنی عباس مبارزه کرد‪.‬‬ ‫امام عالم‬ ‫زندگی موســی بن جعفر یــک زندگی شــگفت اور و‬ ‫عجیبی اســت‪ .‬اوال در زندگی خصوصی موســی بن جعفر‬ ‫مطلب برای نزدیکان ان حضرت روشن بود‪ .‬هیچ کس از‬ ‫نزدیکان ان حضرت و خواص اصحــاب ان حضرت نبود‬ ‫حرکت امام صادق (ع)و به طور کلى حرکت عمومى‬ ‫ى به خصوص نُه امامى که از بعد از حادثه ى عاشورا‬ ‫ائم ه هد ‬ ‫تا زمان غیبت حضرت ولى عصر این منصب را داشــتند‪ ،‬با‬ ‫ِ‬ ‫بســیجى امروز ملت مــا‪ ،‬رابطه اى‬ ‫رفتار و هویت و حرکت‬ ‫وجود دارد‪ .‬ائم ه اطهار (ع) وظیف ه خود مى دانستند که هم‬ ‫پای ه ارزش ها و تفکر اسالمى را در ذهنیت جامعه مستحکم و‬ ‫عمیق نمایند و هم سعى کنند که بناى ان سلطنت پدید امده‬ ‫و به ناحق بر جاى نبوت نشسته را منهدم و ویران کنند و یک‬ ‫بناى حقیقى و صحیحى به وجود بیاورند‪.‬‬ ‫ائمه مبارز ه بسیار ُپررنج‪ُ ،‬پرتالش‪ُ ،‬پرمحتوا و فراگیرى‬ ‫را مى کردند؛ هم در زمینه معنــوى و فرهنگى؛ براى حفظ‬ ‫پایه هاى اعتقاد اسالمى و جلوگیرى از انحرافى که در جهت‬ ‫بناى حکومت سلطنتى ممکن بود به وجود بیاید‪ ،‬که به وجود‬ ‫امده بود؛ هم در جهت مبارز ه سیاســى‪ .‬اوج این حرکت در‬ ‫زمان امام صادق بود‪ .‬نمى شود گفت در زمان هاى دیگر‪،‬‬ ‫این حرکت اوج نداشــت؛ چرا‪ ،‬در زمان امــام رضا (ع) و در‬ ‫زمان هاى دیگر هم همین طور بــود؛ منتها زمانه در دوران‬ ‫امام صادق (ع) یک فرصت و فسحتى را در اختیار گذاشت‬ ‫و این بزرگوار توانســتند کارى بکنند که با پایه هاى معرفت‬ ‫ِ‬ ‫اســامى صحیح در جامعه‪ ،‬ان چنان مستحکم بشود که‬ ‫تحریف ها دیگر نتواند این پایه ها را از بین ببرد‪.‬‬ ‫ایشــان این کار را کرد‪ ،‬تــا این زمینه بمانــد و در هر‬ ‫دوره اى از دوره هاى تاریخ‪ ،‬کسانى که الیق هستند‪ ،‬بتوانند‬ ‫از این زمینه استفاده کنند و نظام اســامى و مبناى مبتنى‬ ‫بر ارزش هاى اســامى را به وجود بیاورند و این بناى رفیع‬ ‫را بسازند‪ .‬این‪ ،‬کا ِر امام صادق(ع) اســت‪ .‬انچه ما امروز‬ ‫در عرصه نظام جمهورى اســامى با ان مواجه هســتیم‪،‬‬ ‫شباهتى به این حرکت عظیم عمیق نیازمند به صبر و حوصله ‬ ‫ائمه (ع) دارد؛ ب ه همان اندازه هم تاثیرات عمیقى دارد‪.‬‬ ‫امام اگاهی‬ ‫امام صادق (ع) نیز مانند دیگر امامان شــیعه‪ ،‬محور‬ ‫برجســته دعوتش را موضوع «امامت» تشــکیل می داده‬ ‫اســت‪ .‬برای اثبات ایــن واقعیــت تاریخــی‪ ،‬قاطع ترین‬ ‫مدرک‪ ،‬روایات فراوانی اســت که ادعای امامت را از زبان‬ ‫امام صادق (ع) به روشــنی و با صراحت تمام نقل می کند‪.‬‬ ‫امام هنگام اشاعه و تبلیغ این مطلب‪ ،‬خود را در مرحله ای‬ ‫از مبارزه می دیده اســت که می بایســت به طور مستقیم و‬ ‫امام دانشمند‬ ‫این نیز یک خط روشــن در زندگی امــام صادق(ع)‬ ‫است‪ .‬به شــکلی متمایزتر و صریح تر و صحیح تر از انچه‬ ‫در زندگی دیگر امامان می توان دید؛ تا انجا که فقه شــیعه‬ ‫«فقه جعفری» نام گرفته اســت و تا انجا که همه کسانی‬ ‫که فعالیت سیاســی امام را نادیده گرفته اند‪ ،‬بر این سخن‬ ‫هم داستان هستند که امام صادق (ع)وسیع ترین‪ -‬یا یکی‬ ‫از وســیع ترین‪ -‬حوزه های علمی و فقهی زمان خود را دارا‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫مقدمتا باید دانست که دســتگاه خالفت در اسالم‪،‬‬ ‫از این جهت با همه دســتگاه های دیگر حکومت متفاوت‬ ‫اســت که این فقط یک تشکیالت سیاســی نیست؛ بلکه‬ ‫یک رهبری سیاسی‪ -‬مذهبی اســت‪ .‬نام و لقب «خلیفه»‬ ‫برای حاکم اســامی‪ ،‬نشــان دهنده همین حقیقت است‬ ‫که وی بیش از یک رهبر سیاســی اســت؛ جانشین پیامبر‬ ‫صلوات ال َّله علیه اســت و پیامبــر صلوات ال َّله علیه‪ ،‬اورنده‬ ‫یک دین و اموزنده اخالق و البته در عین حال حاکم و رهبر‬ ‫سیاسی است‪ .‬پس خلیفه در اسالم‪ ،‬به جز سیاست‪ ،‬متکفل‬ ‫امور دینی مردم و پیشــوای مذهبی انان نیز هست‪ .‬با این‬ ‫اگاهی‪ ،‬به وضوح می توان دانست که فقه جعفری در برابر‬ ‫فقه فقیهان رسمی روزگار امام صادق(ع) فقط یک اختالف‬ ‫عقیده دینی ســاده نبــود؛ بلکه در عین حــال دو مضمون‬ ‫معترضانه را نیز بــا خود حمل می کرد‪ :‬نخســت و مهمتر‪،‬‬ ‫اثبات بی نصیبی دستگاه حکومت از اگاهی دینی و ناتوانی‬ ‫ان از اداره امور فکری مردم و دیگر‪ ،‬مشخص ساختن موارد‬ ‫تحریف در فقه رسمی که ناشــی از مصلحت اندیشی فقها‬ ‫در بیان احکام فقهی و مالحظــه کاری انان در برابر تحکم‬ ‫و خواســت قدرت های حاکم اســت‪ .‬امام صــادق (ع) با‬ ‫گستردن بساط علمی و بیان فقه و معارف اسالمی و تفسیر‬ ‫قران به شــیوه ای غیر شــیوه عالمان وابسته به حکومت‪،‬‬ ‫عمال به معارضه با ان دستگاه برخاســته بود‪ .‬ان حضرت‬ ‫بدین وســیله تمام تشــکیالت مذهبی و فقاهت رسمی را‬ ‫که یک ضلع مهم حکومت خلفا به شــمار می امد‪ ،‬تخطئه‬ ‫می کرد و دســتگاه حکومت را از بعد مذهبی اش تهیدست‬ ‫می ساخت‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫امام مکتبی‬ ‫امام معرفت‬ ‫دیدار‬ ‫فقه جعفری در برابر فقه فقیهان رســمی روزگار امام‬ ‫صادق(ع) فقــط یک اختــاف عقیده دینی ســاده نبود؛‬ ‫بلکــه در عین حــال دو مضمــون متعرضانه را نیــز با خود‬ ‫حمل می کرد‪ :‬نخست و مهمتر‪ ،‬اثبات بی نصیبی دستگاه‬ ‫حکومت از اگاهی دینی و ناتوانــی ان از اداره امور فکری‬ ‫مردم و دیگر‪ ،‬مشخص ساختن موارد تحریف در فقه رسمی‬ ‫که ناشی از مصلحت اندیشی فقها در بیان احکام فقهی و‬ ‫مالحظه کاری انان در برابر تحکم و خواســت قدرت های‬ ‫حاکم است‪.‬‬ ‫امام صادق(ع) با گستردن بســاط علمی و بیان فقه‬ ‫و معارف اســامی و تفســیر قران به شــیوه ای غیر شیوه ‬ ‫عالمان وابسته به حکومت‪ ،‬عمال به معارض ه با ان دستگاه‬ ‫برخاســته بود‪ .‬ان حضرت بدین وســیله تمام تشکیالت‬ ‫مذهبی و فقاهت رسمی را که یک ضلع مهم حکومت خلفا‬ ‫به شمار می امد‪ ،‬تخطئه می کرد و دستگاه حکومت را از بعد‬ ‫مذهبی اش تهی دست می ساخت‪.‬‬ ‫نخستین حکمرانان بنی عباس که خود در روزگار پیش‬ ‫از قدرت‪ ،‬سال ها در محیط مبارزاتی علوی و در کنار پیروان‬ ‫و یاران ال علی(ع) گذرانیده و به بســیاری از اسرار و چم و‬ ‫خم های کنار انان بصیرت داشــتند‪ ،‬نقش متعرضانه این‬ ‫درس و بحث و حدیث و تفسیر را پیش از اسالف اموی خود‬ ‫درک می کردند‪ .‬گویا به همین خاطر بود که منصور عباسی‬ ‫در خالل درگیری هــای رذالت امیزش با امــام صادق(ع)‬ ‫مدت ها ان حضرت را از نشســتن با مــردم و اموزش دین‬ ‫به انــان و نیز مــردم را از رفت وامد و ســوال از ان حضرت‬ ‫منع کرد؛ تا انجا کــه به نقل از «مفضل بن عمــر» ‪ -‬چهره ‬ ‫درخشان و معروف شیعی ‪ -‬هرگاه مساله ای در باب زناشویی‬ ‫و طالق و امثال این ها برای کسی پیش می امد‪ ،‬به اسانی‬ ‫نمی توانست به پاسخ ان حضرت دست یابد‪.‬‬ ‫که نداند موســی بن جعفر برای چــی دارد تالش می کند و‬ ‫خود موســی بن جعفر در اظهارات و اشارات خود که انجام‬ ‫می داد‪ ،‬این را به دیگران نشــان مــی داد؛ حتی در محل‬ ‫سکونت‪ ،‬ان اتاق مخصوصی که موســی بن جعفر در ان‬ ‫اتاق می نشســتند اینجوری بــود که راوی کــه از نزدیکان‬ ‫امام هست‪ ،‬می گوید من وارد شــدم‪ ،‬دیدم در اتاق موسی‬ ‫بن جعفر سه چیز است‪ :‬یکی یک لباس خشن‪ ،‬یک لباسی‬ ‫که از وضع معمولی مرفه عادی دور هست‪ ،‬یعنی به تعبیر‬ ‫امروز ما می شــود فهمید و می شــود گفت لبــاس جنگ‪،‬‬ ‫این لباس را موســی بن جعفر انجا گذاشــتند‪ ،‬نپوشیدند‪،‬‬ ‫به صورت یــک چیز ســمبولیک‪ ،‬بعد «و ســیف معلق»؛‬ ‫شمشــیری را اویختند‪ ،‬معلــق کرده اند‪ ،‬یا از ســقف یا از‬ ‫دیوار‪« .‬و مصحف»؛ و یک قران‪ .‬ببینید چه چیز سمبلیک‬ ‫و چه نشــانه زیبایی اســت‪ ،‬در اتاق خصوصی حضرت که‬ ‫جز اصحاب خاص ان حضرت کسی به ان اتاق دسترسی‬ ‫ندارد‪ ،‬نشانه های یک ادم جنگی مکتبی مشاهده می شود‪.‬‬ ‫شمشیری هست که نشان می دهد که هدف جهاد است‪.‬‬ ‫لباس خشنی هســت که نشــان می دهد وســیله‪ ،‬زندگی‬ ‫خشونت بار رزمی و انقالبی اســت و قرانی هست که نشان‬ ‫می دهد هدف این است؛ می خواهیم به زندگی قرانی برسیم‬ ‫با این وسائل و این سختی ها را هم تحمل کنیم‪.‬‬ ‫صریح‪ ،‬حکام زمان را نفی کند و خویشتن را به عنوان صاحب‬ ‫حق واقعی والیت و امامت به مردم معرفی نماید؛ و قاعدتا‬ ‫این عمل فقط هنگامی صورت می گیــرد که همه مراحل‬ ‫قبلی مبارزه با موفقیت انجام گرفته‪ ،‬اگاهی های سیاســی‬ ‫و اجتماعی در قشر وسیعی پدید امده‪ ،‬امادگی های بالقوه‬ ‫در همه جا احساس شده‪ ،‬زمینه های ایدئولوژیک در جمع‬ ‫قابل توجهی ایجــاد گردیده‪ ،‬لزوم حکومــت حق و عدل‬ ‫برای جمعی کثیر به ثبوت رســیده و باالخــره رهبر تصمیم‬ ‫راسخ خود را برای مبارزه ا ی نهایی گرفته است‪ .‬بدون این‬ ‫همه‪ ،‬مطرح کردن نام یک شــخص معین به عنوان امام‬ ‫و زمامدار محق جامعــه‪ ،‬کاری عجوالنه و بی فایده خواهد‬ ‫بود‪.‬نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد‪ ،‬این اســت‬ ‫که امام در مواردی به این بسنده نمی کند که امامت را برای‬ ‫خویش اثبات کند؛ بلکه همراه نام خود‪ ،‬نام امامان بحق و‬ ‫اسالف پیشــین خود را نیز یاد می کند و در حقیقت سلسله‬ ‫امامت اهل بیت علیهم الســام را متصــل و جدایی ناپذیر‬ ‫مطرح می ســازد‪ .‬این عمل باتوجه به اینکه تفکر شیعی‪،‬‬ ‫همه زمامداران نابحق گذشــته را محکوم کــرده و انان را‬ ‫«طاغوت» به شمار می اورده‪ ،‬می تواند اشاره به پیوستگی‬ ‫جهاد شیعیان این زمان به زمان های گذشته نیز باشد‪ .‬در‬ ‫واقع امام صادق (ع) با این بیان‪ ،‬امامت خود را یک نتیجه‬ ‫قهری که بر امامت گذشتگان مترتب است‪ ،‬می شمارد و ان‬ ‫را از حالت بی سابقه و بی ریشه و پایه بودن؛ بیرون می اورد‬ ‫و سلســله خود را از کانالی مطمئن و تردیدناپذیر به پیامبر‬ ‫بزرگوار صلی الله علیه واله متصل می کند‪.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫خانه کودکی‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫راه وین رونی برای ماندن در اوج‬ ‫ایــن یک جملــه قدیمی اســت کــه می گوید شــما‬ ‫می توانید یک پسر را از لیورپول خارج کنید اما نمی توانید‬ ‫لیورپول را از درون یک پسر بیرون برانید ؛ شاید این جمله‬ ‫بیشــتر از هرکس دیگری در مورد وین رونی صادق باشد‪.‬‬ ‫‪13‬سال پیش بود که با کلی ســر و صدا و حرف و حدیث و‬ ‫در انتقالی رکوردشــکن با رقمی نزدیک به ‪ 26‬میلیون پوند‬ ‫گودیسون پارک را به مقصد اولدترافورد ترک کرد و دوره ای‬ ‫درخشــان در کارنامه حرفــه ای اش رقم زد‪ .‬حــاال پس از‬ ‫گذشت ‪ 13‬سال پسرک تنومند ان سال ها به خانه سابقش‬ ‫اورتون بازگشته‪ .‬وین رونی با قراردادی ‪ 2‬ساله که رقم ان‬ ‫فاش نشــده به جمع تافی ها بازگشــت تا اخرین سال های‬ ‫فوتبال حرفه ای خود را به دور از حاشــیه و حرف و حدیث‬ ‫سپری کند‪ .‬او به باشگاهی ملحق شــد که در اکادمی ان‬ ‫رشد کرد و توانست خودش را نشان دهد‪ .‬این انتقال شاید‬ ‫زیر سایه ترانســفر لوکاکو قرار گرفته باشــد زیرا وازا برای‬ ‫بازگشت به گودیســون پارک حاضر شد دســتمزدش را به‬ ‫میزان قابل توجهی کاهش دهد‪ .‬او برای این کار دلیل بسیار‬ ‫خوبی داشت‪ ،‬او می توانست کاســبکارانه نگاه کند و مثل‬ ‫خیلی از ستاره هایی که به اخر خط رسیده اند‪ ،‬به لیگ هایی‬ ‫مثل چین یا امریکا حتی قطر برود و پول خوبی هم درو کند‬ ‫اما او برای اینکه مثل یک اسطوره بماند تصمیم گرفت که‬ ‫از پول عبور کند و این گونه اســطوره دو باشگاه شود‪ ،‬هم‬ ‫اسطوره باشــگاه کودکی اش و هم اســطوره باشگاهی که‬ ‫اکثر دوران حرفه ای را در ان سپری کرد ‪ .‬حاال وین رونی را‬ ‫می توان یکی از معدود بازیکنانی دانست که در دو باشگاه‬ ‫لقب اسطوره را یدک می کشد؛ دو باشگاهی که چندان هم‬ ‫رابطه دوستانه ای با هم ندارند؛ منچستر یونایتد و اورتون‪.‬‬ ‫رونی برای هواداران منچستر یک اسطوره است؛ او‬ ‫برای رســیدن به اولین قهرمانی لیگ برتر سه سال منتظر‬ ‫ماند اما بــرای او همه چیز از هت تریــک مقابل فنرباغچه‬ ‫شروع شــد‪ .‬در همان ماه اگوســت با یک ضربه عالی گل‬ ‫تساوی تیمش مقابل نیوکاسل را به ثمر رساند تا جاه طلبی‬ ‫خود را به هواداران یونایتد نشــان دهد‪ .‬رونی در دو فصل‬ ‫اول حضــورش به عنــوان بهتریــن بازیکن جــوان فصل‬ ‫انتخاب شــد و در ســه فصل پس از ان عضو تیمی بود که‬ ‫قهرمانی در جزیره را به دست اورد‪ .‬در ان موقعیت او با بلوغ‬ ‫ی را همه در نقاط منچستر ایفا کرد‬ ‫و پویایی خود نقش مهم ‬ ‫تا نشان دهد مرد بازی های بزرگ شده است‪ .‬رونی کمک‬ ‫کرد تا یونایتد دو فصل متوالی فینال لیگ قهرمانان اروپا را‬ ‫ی که‬ ‫تجربه کند که اولی را در سال ‪ ٢٠٠٨‬فتح کرد اما هنگام ‬ ‫رونالدو اولدترافورد را به مقصد مادرید ترک کرد‪ ،‬قهرمانی‬ ‫دوم میسر نشــد اما رونی بهترین امار گلزنی زندگی خود را‬ ‫بر جای گذاشــت و در ‪ ٢4‬بازی ‪ ٢6‬گل به ثمر رســاند‪ .‬این‬ ‫سکانس با قهرمانی در جام اتحادیه در ویمبلدون به پایان‬ ‫رســید‪ .‬بی شــک ســال ‪ ٢٠١١‬با گل قیچی برگردانش به‬ ‫منچسترسیتی برایش خاطره انگیز شد و در ادامه قهرمانی‬ ‫لیگ هم به این خاطره اضافه شــد‪ .‬ان گل در پایان فصل‬ ‫نامزد جایزه بهتریــن گل تاریخ لیگ برتر شــد‪ .‬در ماه می‬ ‫ ‪ ٢٠١6‬رونی اولین قهرمانی جام حذفی را کســب کرد و در‬ ‫ادامه به برترین گلزن تاریخ این باشگاه بدل شد‪ .‬در پایان‬ ‫رونی با یــک دوران رضایت بخــش و ارام و یــک جدایی‬ ‫دراماتیک با گذشته اش در منچســتر‪ ،‬باشگاه را ترک کرد‬ ‫و از این خوشحال است که در افول این روزهای یونایتد با‬ ‫مورینیو نه مهره مهمی بود و نــه تاثیرگذار‪ .‬رونی در یونایتد‬ ‫نه کانتونا بود نه جرج بست نه ســر بابی چارلتون و نه رایان‬ ‫گیگز‪ .‬او وین رونــی بود؛ بهترین گلزن تاریخ باشــگاه که‬ ‫بیشتر از همه این نام ها گلزنی کرد‪.‬‬ ‫بدون شک اورتون همیشــه جایگاه خاصی در قلب‬ ‫رونی داشته و دارد‪ .‬گل درخشان او مقابل ارسنال در سال‬ ‫‪ 2002‬در روزگاری که تنها ‪ 16‬ســال داشت‪ ،‬برای همیشه‬ ‫در تاریخ و ریشه باشگاه اورتون نقش بست‪ .‬رونی دو سال‬ ‫پس از ان گل با مبلغ ‪25/6‬میلیون پوند از اورتون جدا شد تا‬ ‫قلب بسیاری از اورتونی ها بشکند‪ ،‬به طوری که هر وقت او‬ ‫با پیراهن منچستریونایتد به بندر لیورپول بازگشت‪ ،‬از سوی‬ ‫این هواداران هو شد‪.‬‬ ‫دو سال قبل رونی در بازی بزرگداشت دانکن فرگوسن‬ ‫در برابر ویارئال پس از یازده سال بار دیگر پیراهن اورتون‬ ‫را بر تن کــرد‪ .‬او اگرچــه در این بــازی گلزنی نکــرد اما از‬ ‫ســوی بیش از ‪ 34‬هزار هوادار اورتونی حاضر در ورزشگاه‬ ‫با استقبال گرمی مواجه شــد و هنگامی که پس از تعویض‬ ‫به ســوی نیمکت ذخیره ها حرکت می کرد‪ ،‬به طور ایستاده‬ ‫توسط تماشاگران مورد تشــویق قرار گرفت‪ .‬با این اتفاق‬ ‫به نظر امد که زخــم هــواداران و اختالف انها بــا رونی با‬ ‫گذشت زمان التیام یافته است‪ .‬رونی پس از ان بازی گفت‪:‬‬ ‫«هواداران استقبال باشــکوهی از من داشتند؛ چیزی که‬ ‫مرا بســیار خوشــحال کرد و اینکه فرزندانم مرا بار دیگر در‬ ‫پیراهن اورتون ببینند‪ ،‬برایم بسیار بزرگ و دلچسب بود‪».‬‬ ‫در ‪ 31‬ســالگی که به ســختی در حال گذر ان است‪ ،‬رونی‬ ‫بهترین روزهایش را پشت سرش جای گذاشته و به دوران‬ ‫گرگ و میش خود در فوتبال نزدیک شده‪ .‬با این حال او ‪13‬‬ ‫سال پس از جدایی از اورتون به عنوان یک بازیکن جوان‬ ‫و بااســتعداد‪ ،‬حاال به یک بازیکن باتجربه تبدیل شده که‬ ‫اگر مانند روزهای حضور فرگوسن در یونایتد به طور مرتب‬ ‫به میدان برود‪ ،‬می تواند بار دیگر خودش را بازیابی کند و به‬ ‫همان سطح تکنیکی همیشگی برسد‪.‬‬ ‫شاید خوشحال ترین فرد از این انتقال رونالد کومان‬ ‫باشد ‪ .‬ســرمربی اورتون حاال یکی از برترین ها را در اختیار‬ ‫دارد‪ ،‬کســی که تجربه را به تیمش اضافه می کند اما خود‬ ‫رونی هم از این انتقال به نظر راضی است و بین نوستالژی‬ ‫و بلند پروازی رابطه ای مســتقیم برقرار می کند‪ « :‬این را در‬ ‫‪ 13‬سال گذشته مخفی نگه داشــته ام اما در خانه و در کنار‬ ‫فرزندانم‪ ،‬همیشــه پیژامه اورتون را پوشیده ام‪ .‬این ماجرا‬ ‫از بقیه پنهان بوده! پوشیدن پیراهن اورتون حس خاصی‬ ‫می دهد‪ ،‬خانواده من هم از دیدن دوباره من در پیراهن ابی‬ ‫اورتون خوشحال خواهند شد‪ .‬پدر من طرفدار پروپاقرص‬ ‫اورتون است‪ .‬او در ‪ 13‬ســال اخیر همیشه برای تماشای‬ ‫بازی هایم به منچستر می امد اما حاال با طی یک مسافت ‪5‬‬ ‫دقیقه ای می تواند خودش را به ورزشگاه برساند و به همین‬ ‫دلیل بسیار خوشحال است‪.‬‬ ‫همانطور که ‪ 13‬ســال پیش می امد‪ .‬اکنون مشتاق‬ ‫بازی در ورزشگاهی هستم که دوست دارم در ان به میدان‬ ‫بروم‪ .‬قهرمانی بــا اورتون نقطه اوج مــن خواهد بود‪ .‬من‬ ‫عمیقا باور دارم که ظرفیــت ان را داریم که در لیگ موفق‬ ‫شــویم و البته مســابقات حذفی هم هســتند‪ .‬مــا مطمئنا‬ ‫می توانیم یکی از جام های حذفی را ببریم‪ .‬باید گام به گام‬ ‫پیش رفت‪ .‬من همیشه طوری بازی می کنم که انگار چیزی‬ ‫برای ثابت کردن دارم‪ .‬من به خانه بازنشستگی برنگشته ام‪.‬‬ ‫احساس خوبی دارم‪ .‬مسلما یک دقیقه ای به اوج امادگی‬ ‫نخواهیم رســید اما در چند هفته اینده برای کسب امادگی‬ ‫تالش می کنم‪ .‬بــا ایده های رونالد (کومــان) و بازیکنانی‬ ‫که دارند به جمع ما اضافه می شوند‪ ،‬می توانیم حرف هایی‬ ‫برای گفتن داشته باشیم‪».‬‬ ‫رونی درباره شانس بازگشتش به تیم ملی انگلیس هم‬ ‫تاکید کرد‪« :‬راستش را بخواهید من در حال حاضر روی این‬ ‫موضوع تمرکز ندارم‪ .‬تمام فکر و ذهن من االن روی اورتون‬ ‫و ارائه بازی های خوب برای این تیم معطوف اســت و اگر‬ ‫این کار را انجام دهم‪ ،‬گرث ساوث گیت (سرمربی انگلیس)‬ ‫هم ممکن است تصمیم بگیرد مرا به تیم ملی برگرداند‪ .‬اگر‬ ‫عملکرد من در اورتون به اندازه کافی خوب باشد‪ ،‬مطمئنم‬ ‫که او نمی تواند مرا نادیده بگیرد‪».‬‬ ‫مجاهد مهجور‬ ‫خاطرات جعفر خیتال از مجاهدین عراقی‬ ‫خاطرات جعفر خیتــال از مجاهدین عراقی در دوران دفاع مقــدس در قالب کتابی با‬ ‫ی و به سفارش دفتر فرهنگ و مطالعات‬ ‫عنوان «مجاهد مهجور» به کوشش محمدعلی قاسم ‬ ‫پایداری مراکز استانی‪ ،‬حوزه هنری اســتان ایالم به رشته تحریر درامده و توسط انتشارات‬ ‫سوره مهر چاپ و منتشر شده است‪ .‬کتاب خاطرات یکی از اعضای گروه مجاهدین عراقی‬ ‫است که در دوران هشت ســاله دفاع مقدس در کنار نیروهای رزمنده ایران حضوری فعال‬ ‫داشته است‪ .‬اهمیت این اثر به این خاطر است که برای اولین بار‪ ،‬برگ هایی از تاریخ و نحوه‬ ‫حضور این گروه را به نمایش می گذارد‪ .‬این کتاب افزون بر بیان خاطرات راوی ان و نقش و‬ ‫حضور گروه مجاهدین عراقی در اوایل جنگ و دفاع از خرمشهر‪ ،‬به جایگاه این گروه در این‬ ‫دوران اشاره هایی دارد که برای خواننده تازه و جالب است‪.‬‬ ‫این کتاب به بیان برخی مسائل و مشــارکت اعضای «حزب الدعوه» عراق در دوران‬ ‫جنگ علیه رژیم بعث می پردازد‪ .‬شاید با خواندن این کتاب‪ ،‬خواننده ایرانی برای نخستین‬ ‫بار به این حقیقت پی می برد که در دوران جنگ هشت ساله‪ ،‬گروهی با عنوان «مجاهدین‬ ‫عراقی» در کنار ســایر رزمندگان علیه حاکمیت بعث جنگیدند‪ .‬در واقع بیشــتر مطالب این‬ ‫کتاب بیانگر وقایع و حوادثی است که تاکنون کمتر صحبتی از انها به میان امده است‪.‬‬ ‫«مجاهد مهجور» روایت خاطرات مجاهد عراقی به نام جعفر خیتال از شیعه های عراق‬ ‫و متولد شهر نعمانیه ‪ ،‬استان کوت است‪ .‬جعفر خیتال راوی داستان از جمله افرادی است که‬ ‫از طریق خوزستان وارد ایران می‪‎‬شود و مدتی با خانواده در اهواز زندگی می‪‎‬کند‪ .‬هنگام جنگ‬ ‫تا سال ‪ 62‬در عراق حضور دارد‪ ،‬سپس در ایالم ساکن می‪‎‬شود‪ .‬او مدتی در شهر دهلران به‬ ‫معلمی مشغول بوده است و پس از ان وارد استانداری می‪‎‬شود‪.‬‬ ‫این بار رفتنی ام‬ ‫ی غیوران‬ ‫دست نوشته های شهید مجتب ‬ ‫کتاب «این بار رفتنی ام» شامل گزیده ای از یادداشت ها‪ ،‬دست نوشته ها و نامه های‬ ‫ی (حسن) غیوران به همت گروه فرهنگی شهید محمد دلیری‪ ،‬گرداوری و تنظیم‬ ‫شهید مجتب ‬ ‫شده و توسط انتشارات نارگل چاپ و منتشر شده است‪.‬‬ ‫شهید مجتبی غیوران متولد هشتم شهریورماه سال ‪ 1348‬است‪ .‬پدر او حاج مهدی‬ ‫غیوران و مادر بزرگوارشان خانم طاهره سجادی از مبارزین انقالبی بودند که از سال ‪1340‬‬ ‫مبارزه خود با رژیم شاهنشاهی را اغاز کردند‪ .‬وقتی که شهید غیوران ‪ 5‬ساله بود پدر و مادرش‬ ‫در ارتباط با پرونده امریکایی ها و ترور تیمســار زندی پور توسط ماموران ساواک دستگیر و‬ ‫زندانی شدند و تا پیروزی انقالب و حدود چهار سال محبوس زندان های ساواک بودند و در‬ ‫این مدت ‪ 4‬ساله شهید غیوران در منزل خاله خود و به سرپرستی وی روزگار گذراند‪.‬‬ ‫شهید غیوران در سیزده سالگی و همزمان با شروع جنگ‪ ،‬به رغم سن کم و مخالفت‬ ‫مسئوالن با اعزام او‪ ،‬به مدت دو هفته در جبهه جنوب حاضر شد‪ .‬در دی ماه سال ‪ 1365‬و‬ ‫در بحبوحه عملیات کربالی پنج که جبهه های جنگ به شــدت احتیاج به نیرو داشت پیرو‬ ‫پیام حضرت امام (ره) که فرمودند‪« :‬جنگ در راس امور است و جوانان جبهه ها را پر کنند»‬ ‫در حالی که سال چهارم دبیرستان بود و ان ســال کنکور داشت‪ ،‬درس را رها کرد و برای بار‬ ‫دوم عازم جبهه شد‪ .‬سرانجام یک سال بعد در سن ‪ 18‬سالگی‪ ،‬نوزدهم فروردین ‪ 1366‬در‬ ‫عملیات کربالی هشت و در منطقه شلمچه به فیض شهادت نائل امد‪ .‬کتاب مصور «این‬ ‫بار رفتنی ام» شامل دو بخش اصلی «سرگذشت نامه» و «دست نوشته ها» است که بخش‬ ‫اول سرگذشت زندگی شهید به روایت مادر شهید است و بخش دوم دست نوشته های شهید‬ ‫که شامل خاطرات کودکی تا شهادت و وصیت نامه اوست‪.‬‬ ‫نبرد سید جابر‬ ‫کتاب دوم از مجموعه روزی روزگاری‬ ‫قاسم سلیمانی‬ ‫کتــاب دوم از مجموعــه «روزی روزگاری قاســم‬ ‫ســلیمانی» با عنوان «نبرد سید جابر»_اردیبهشــت تا تیر‬ ‫‪ 1361‬به روایت ســردار سرلشکرحاج قاسم ســلیمانی _ به‬ ‫همت عباس میرزایی گرداوری و تدوین شــده و توسط نشر‬ ‫یا زهرا (س) چاپ و منتشر شده است‪.‬‬ ‫«روزی روزگاری قاسم سلیمانی» عنوان مجموعه ای‬ ‫از کتاب هاســت که نشــان می دهد حاج قاســم سلیمانی‬ ‫نیروهای تحــت امــرش را چگونــه در میدان جنــگ و در‬ ‫سخت ترین شــرایط هدایت می کرد و فاش می کند که این‬ ‫فرمانده جوان‪ ،‬در نبود همکاری مســئوالن منطقه‪ ،‬چگونه‬ ‫ی را به لشکری قدرتمند و خط شکن تبدیل کرد‬ ‫تیپ درجه دوم ‬ ‫ی چگونه رزمندگان ثارالله را‬ ‫و به خواننده می گوید که سلیمان ‬ ‫از خطوط مستحکم دفاعی دشمن در تمام جبهه ها و در جبهه‬ ‫شرق بصره عبور داد و در نهایت به این پرسش پاسخ می دهد‬ ‫که چرا افراد لشکرش‪ ،‬پس از سی سال‪ ،‬هنوز مرید او هستند‬ ‫و تا پای جان بر سر پیمان ایستاده اند‪.‬‬ ‫این مجموعــه بــزرگ در طراحی نهایــی‪ 16 ،‬عنوان‬ ‫کتاب را در برمی گیرد که هر یک فرماندهی ســلیمانی را در‬ ‫دوره زمانی خاصی از دفاع مقدس روایت می کند‪ .‬مجموعه‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫اکونومیست‬ ‫به مشکالت‬ ‫المان پرداخته‬ ‫است‬ ‫کتاب ها چنان طراحی شده اند که هر کتاب به صورت مستقل‬ ‫قابل استفاده باشــد و در مجموع نیز پیوندی منطقی را بین‬ ‫دوره های مختلف ترسیم کند‪ .‬کتاب اول با عنوان «هجوم‬ ‫به تهاجم» و کتاب حاضر از این مجموعه ‪ 16‬جلدی به چاپ‬ ‫رسیده و چند جلد دیگر اماده و در نوبت چاپ هستند‪.‬‬ ‫این کتاب دوره ای از فرماندهی قاسم سلیمانی بر تیپ‬ ‫زندگی‬ ‫روزمره در‬ ‫الیزه به روایت‬ ‫اکسپرس‬ ‫ثارالله را روایت می کند که تیپ را بــرای حضور در عملیات‬ ‫بیت المقدس از دوکوهه به دارخوین و ســپس حمیدیه اورد‬ ‫و در نبردی ســخت و نا برابر در جبهه کرخه کور لشــکرهای‬ ‫‪ 5‬مکانیزه و ‪ 6‬زرهی دشــمن را زمین گیر کرد تا قرارگاه های‬ ‫فتح‪ ،‬فارغ از رویارویی با تانک های این دو لشکر قدرتمند‪ ،‬از‬ ‫کارون عبور کنند‪ .‬همچنین شرح می دهد که رزمندگان تیپ‬ ‫ثارالله چگون ه تحت امر وی‪ ،‬در اوردگاه کوشک‪ ،‬تانک های‬ ‫عراقی را به اتش کشیدند‪.‬‬ ‫پایه و اساس این کتاب اسناد‪ ،‬مدارک‪ ،‬نوارهای مرکز‬ ‫اسناد و تحقیقات ســپاه و تاریخ شفاهی ســردار حاج قاسم‬ ‫سلیمانی و فرماندهان و رزمندگان حاضر در خطوط پدافندی‬ ‫و عملیات هاســت‪ .‬کتاب «نبــرد ســید جابر» در ‪ 13‬فصل‬ ‫نگاشته شده و فاصله ســه ماهه بین اردیبهشت تا تیر سال‬ ‫‪ 1360‬را روایت می کند و اسناد و تصاویر لشکر ثارالله و دیگر‬ ‫رزمنده ها ضمیمه کتاب شده است‪.‬‬ ‫در پشــت جلد کتاب می خوانیم‪« :‬قاســم سلیمانی‪:‬‬ ‫همچنین افرادی داشتیم که با سر و جان کار کردند‪ .‬خوب‬ ‫بعضی ها با ســر و جان کار کردند‪ .‬ولی واقعا خسته شدند‪.‬‬ ‫برادرمون تجلــی هم خیلی کار کرد‪ .‬خیلی زحمت کشــید‪.‬‬ ‫ایشون گفت اقا خسته شدم‪ .‬برادر من خسته شدم‪ .‬احتیاج‬ ‫به استراحت دارم‪ .‬ما قبول می کنیم‪ .‬همه شما خسته شدید‪.‬‬ ‫واقعا این را قبول دارم‪ .‬به حدی رسیده که خودم هم بریده ام‪.‬‬ ‫ولی االن در حالتی هستیم که پدرم هم بمیرد نمی روم‪ .‬اگر‬ ‫مادرم هم بمیرد‪».‬‬ ‫خوردن یا‬ ‫نخوردن تیتر‬ ‫اول اشپیگل‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪79‬‬ ‫بازار‬ ‫به دنبال ایجاد تجربه جدیدی‬ ‫برای هواداران هستیم‬ ‫بازار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪363‬‬ ‫جلســه مشــترک دکتر عیســی رضایی‪ ،‬مدیرعامل‬ ‫موسسه اعتباری کوثر با مدیرعامل‪ ،‬سرمربی‪ ،‬کادر فنی و‬ ‫بازیکنان تیم تراکتورسازی تبریز برگزار شد‪.‬‬ ‫به گزارش روابط عمومی موسســه اعتبــاری کوثر؛‬ ‫مصطفی اجورلو مدیرعامل‪ ،‬یحیی گل محمدی سرمربی‬ ‫و بازیکنان تیــم فوتبال تراکتورســازی تبریز بــا حضور در‬ ‫ســاختمان مرکزی کوثر با دکتر رضایــی‪ ،‬مدیرعامل کوثر‬ ‫دیدار و گفت وگو کردند‪.‬‬ ‫دکتر عیســی رضایی‪ ،‬مدیرعامل موسســه اعتباری‬ ‫کوثر در این دیدار با اشاره به نقش فوتبال در اقتصاد و رونق‬ ‫فعالیت های اقتصادی گفت‪« :‬طرح هــوادار کارت کوثر‬ ‫که از زمستان سال گذشته صدور ان در ‪ 351‬شعبه موسسه‬ ‫اعتباری کوثر اغاز شده است این امکان را برای هواداران‬ ‫تیم های تراکتورسازی‪ ،‬استقالل و پرسپولیس ایجاد کرده‬ ‫تا با افتتاح حساب هواداری و انجا م تراکنش های مالی خود‬ ‫عالوه بر حمایت تیم محبوبشان به روند صعودی باشگاه ها‬ ‫نیز کمک کنند‪».‬‬ ‫دکتر رضایی گفت‪« :‬شادابی‪ ،‬اخالق مداری‪ ،‬همدلی‬ ‫بازیکنان‪ ،‬کادر فنی و هواداران تیم تراکتورسازی مثال زدنی‬ ‫اســت و این تیم می تواند با غلبه بر مشکالت در لیگ برتر‬ ‫بدرخشد‪».‬‬ ‫نایب رئیس هیات مدیره موسسه اعتباری کوثر بیان‬ ‫داشت‪« :‬بازیکنان تیم تراکتورسازی سفیران کوثر هستند‬ ‫و در ســوداوری اقتصادی بــرای باشــگاه می توانند مفید‬ ‫باشند‪».‬‬ ‫وی تصریح کــرد‪« :‬در طــرح کوثــرکارت هواداری‬ ‫به دنبال ایجاد تجربه ای جدید برای هواداران هستیم‪».‬‬ ‫مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر افزود‪« :‬امیدواریم با‬ ‫حمایت موسسه اعتباری کوثر و هواداران پرشور و نشاط تیم ‬ ‫تراکتورسازی تبریز شاهد رقابت دیدنی در دوره هفدهم لیگ‬ ‫برتر فوتبال ایران «جام خلیج فارس» باشیم‪».‬‬ ‫مصطفی اجورلو‪ ،‬مدیرعامل باشــگاه تراکتورسازی‬ ‫تبریز در ابتدای این دیدار با تشکر از حمایت های موسسه‬ ‫اعتباری کوثر گفــت‪« :‬با حمایت های موسســه اعتباری‬ ‫کوثر از باشگاه تراکتورسازی توانستیم روند خوبی را داشته‬ ‫باشیم و تیم منسجمی را تشــکیل دهیم‪ .‬از هواداران تیم‬ ‫ تراکتورســازی تبریز می خواهم با افتتاح حساب هواداری‬ ‫کوثر از تیم محبوبشان حمایت کنند‪».‬‬ ‫اجورلو بیان کرد‪« :‬تیم تراکتورســازی تبریز با توکل‬ ‫به خدا‪ ،‬حمایت موسســه اعتباری کوثر‪ ،‬بازیکنان صاحب‬ ‫ســبک‪ ،‬پرتالش و یکدل و هواداران پرشور خود می تواند‬ ‫در دوره هفدهم لیگ برتر فوتبال بــه جایگاه حقیقی خود‬ ‫دست پیدا کند‪».‬‬ ‫در ادامه این جلســه‪ ،‬یحیی گل محمدی ســرمربی‬ ‫تیم تراکتورسازی تبریز نیز اظهارداشت‪« :‬با حمایت های‬ ‫موسسه اعتباری کوثر بسیاری از جوانان وقت و انرژی خود‬ ‫را در محیطی ورزشی و شاد سپری می کنند‪».‬‬ ‫سرمربی تیم تراکتور سازی تبریز با اشاره به استقبال‬ ‫کم مراکــز اقتصــادی از ورزش گفت‪« :‬در شــرایطی که‬ ‫مجموعه های اقتصادی رغبت چندانی به حمایت از ورزش‬ ‫ندارند‪ ،‬از حمایت های بی دریغ موسسه اعتباری کوثر که با‬ ‫جرات از ورزش و فوتبال حمایت می کند تشکر می کنم‪».‬‬ ‫خاطرنشــان می ســازد؛ در پایان این دیدار سرمربی‬ ‫و مدیرعامل باشگاه تراکتورســازی تبریز پیراهن شماره ‪8‬‬ ‫این تیم را که بازیکنان و کادر فنی تیــم ان را امضاء کرده‬ ‫بودند به دکتر رضایی‪ ،‬مدیرعامل موسســه اعتباری کوثر‬ ‫اهداء کردند‪.‬‬