ماهنامه مثلث شماره 364

‫ماجرای خواننده ت ّواب‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال هشتم‪ /‬شماره سیصد و شصت و چهار ‪ 31 /‬تیر ‪ 84 / 1396‬صفحه ‪ 6000/‬تومان‬ ‫قهر اول‬ ‫ایا اسحاق جهانگیری استعفا داده است؟‬ ‫ایا حسن روحانی به اصالح طلبان در‬ ‫کابینه سهم میدهد؟‬ ‫علی صوفی ‪ :‬تغییر وزیرکشور‬ ‫خط قرمز ماست‬ ‫نئولیبرالها میایند؟‬ ‫وزرای اقتصادیکابینه‬ ‫چگونه خواهند بود‬ ‫روحانیگفتمان‬ ‫نسازد‪ ،‬شکست میخورد‬ ‫گفتوگوی مثلث با ابراهیم فیاض‬ ‫پرکشیدن روح برجام‬ ‫در سالگرد توافق هستهای‪ ،‬اثار اقتصادی‬ ‫سیاسی و بینالمللی ان را بحث کردهایم‬ ‫غلبهکارگزاران‬ ‫بر اتحاد ملت‬ ‫نجفی و مرعشی به شهرداری‬ ‫تهران نزدیک شدهاند‬ ‫حضور تتلو در جشن خبرگزاری فارس پرحاشیه‬ ‫شد‪ .‬به همین بهانه موضوع روی اوردن‬ ‫اصولگرایان به اینگونه چهرهها را بررسیکردهایم‬ ‫رشد سیاسی ـ فکری ملت‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫بایــد یــک دولت مســتقری بــا همت‬ ‫شــماها‪ ،‬بــا همــت ملــت‪ ،‬یــک انتخابات‬ ‫صحیحــی بشــود بــا همــت ملــت‪ ،‬ملــت‬ ‫می‏شناســند افراد صالح را‪ .‬الزم نیســت که‬ ‫حاال یک چند ســال هم ما درسشان بدهیم‪.‬‬ ‫نخیر‪ ،‬خودشان می‏فهمند‪.‬‬ ‫ایــن ملت چیــز می‏فهمــد‪ ،‬می‏فهمد‬ ‫کی ادم صالح اســت کی ادم ناصالح‪ .‬البته‬ ‫گاهی هم یک کســی خودش را جا می‏زند‪،‬‬ ‫اما این گاهی است‪ .‬هر کسی در هر شهری‬ ‫که هست‪ ،‬طول این بیســت‪ ،‬سی سالی که‬ ‫همراه با این مردم بوده می‏داند که اینها کدام یکی‏شــان از‬ ‫ریشه‏های انهاست‪ .‬کدام‏شان نیستند‪.‬‬ ‫می‏فهمند کی بوده است که در انجا خوش رقصی کرده‬ ‫و کی بوده است که نه‪ ،‬انطور نبوده‪ ،‬مخالف بوده و نتوانسته‬ ‫صحبت کند‪ ،‬می‏شناسند‪ .‬مردم انهایی را باید انتخاب بکنند‬ ‫که می‏شناسند که به این ملت خدمتگزار است و دلش برای‬ ‫این طبقۀ ضعیف می‏سوزد‪.‬‬ ‫مــا نمی‏خواهیم یک مجلــس اعیان درســت کنیم‪.‬‬ ‫مجلس سنا را‪ ،‬مجلس اعیان به ان می‏گویند‪ .‬ما می‏خواهیم‬ ‫اعیان را از بین ببریم‪ ،‬ادمشان کنیم انها را‪ .‬ان اعیانی که در‬ ‫مجلس سنا نشستند و ان قدر خیانت به مملکت ما کردند‪ ،‬ان‬ ‫مجلس را ما اص ً‬ ‫ال بستیم درش را‪ .‬مجلس شیوخ و مجلس‬ ‫اعیان و مجلس ســنا؛ اینها یک دســته مفتخواری بودند‪.‬‬ ‫‪6- 11‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫غلبه کارگزاران بر اتحاد ملت‬ ‫بازداشت فریدون‬ ‫تحول در دانشگاه ازاد‬ ‫ظریف به امریکایی ها‪ :‬خودتان را مسخره کردید‬ ‫‪12- 15‬‬ ‫گفتارها‬ ‫داستان دو پرزیدنت‬ ‫ماکرون و پروژه مها ر ترامپ‬ ‫دو رئیس جمهور و یک هدف‬ ‫قیام در پایتخت‬ ‫‪20- 53‬‬ ‫سیاست‬ ‫قهر اول‬ ‫تغییر وزیر کشور خط قرمز ماست‬ ‫پرکشیدن روح برجام‬ ‫موضع موافقان تنزل پیدا کرده است‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫مثلث؛هفتهنامه ایخبری‪،‬تحلیلیاستکهسعیداردروایتیمنصفانهوعادالنه‬ ‫از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه ضلع استقالل‪،‬‬ ‫ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب اسالمی‪ ،‬چارچوبش‬ ‫اسالم‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گســترش و سیادت اسالم خواهی در‬ ‫سراسر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم‬ ‫شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪ .‬مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب‬ ‫و ایستادگی در برابر مقابالن گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت‬ ‫قلم و روزنامه نگاری مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان‬ ‫فرهیختگانونخبگانکشوراست‪.‬امیدواریمکهدرروایت مانصادق‪،‬برمرام مان‬ ‫مستمر و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب‬ ‫و هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬مصطفیصادقی‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی (دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫اقتصاد ‪ :‬محمدمهدی صدرزاده (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫جامعه شناسی و فکرنو‪ :‬علی حاجی ناصری (دبیر)‬ ‫فرهنگ‪ :‬شایان ربیعی (دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬محمد شکراللهی (دبیر)‬ ‫مشاور هنری ‪ :‬نیما ملک نیازی ‬ ‫پیرمردهای اخر عمرشان بعد از همه خیانتها‪ ،‬پیرمردهایی‬ ‫بودند که انجا می‏رفتند جمع می‏شــدند و ـ عرض می‏کنم ـ‬ ‫شاید رفیقش هم که نشســته بود راجع به اینکه دوایش چه‬ ‫است یا غذایش چه است صحبت می‏کرد و پول این ملت را‬ ‫می‏خورد‪ .‬این را درش را بستند‪ ،‬تمام شد دیگر‪ .‬ما مجلس‬ ‫سنا نداریم‪ .‬مجلس شورا داریم‪.‬‬ ‫مجلس شــورا هم نمی‏خواهیم از طبقۀ باال درســت‬ ‫بشــود‪ .‬مجلس شــورا می‏خواهیم از ادمهــا‪ ،‬ادمهایی که‬ ‫متوجه‏اند به اینکه به این ملت چه گذشــته اســت در پنجاه‬ ‫و چند ســال و در طول نظــام شاهنشــاهی‪ ،‬و الاقل در این‬ ‫مواردی‪ ،‬در این مدتی کــه دیده‏اید خودتان‪ .‬این ادمهایی‬ ‫که می‏بینند اینطور بر این ملت گذشته است‪ ،‬اشخاص را هم‬ ‫می‏شناسند در شهرهای خودشان‪ ،‬در روستاهای خودشان‪،‬‬ ‫می‏شناسند اینها را‪ ،‬و دیدند اینها در طول این مدت‬ ‫چه کرده‏اند‪.‬‬ ‫انها مخفی ان وقت کار نمی‏کردند‪ ،‬علن ًا مردم‬ ‫را اذیت می‏کردند‪ .‬ان اشخاص را کنار باید بگذارند‬ ‫و یک اشــخاصی که امین هســتند‪ ،‬اشخاصی که‬ ‫معروف اســت پیششــان به امانت‪ ،‬بــه دیانت‪ ،‬به‬ ‫خدمت بــه مردم‪ ،‬انهــا را تعیین می‏کننــد‪ ،‬باید هم‬ ‫تعیین بکنند‪.‬‬ ‫مجلــس ان‏شــاءال ّله‏ مســتقر بشــود‪ .‬قانون‬ ‫اساسی ان‏شاءال ّل ‏ه قانون اساسی‏مان به رای گذاشته‬ ‫می‏شود‪ .‬تقریب ًا نزدیک به تمام شدنش است‪ .‬به رای‬ ‫گذاشته می‏شود‪ .‬بعد از اینکه ما مالحظه‏اش کردیم‬ ‫و تصدیقش کردیم‪ ،‬به رای گذاشته می‏شود‪.‬‬ ‫‪54- 59‬‬ ‫بین الملل‬ ‫سلطان دموکراتیک‬ ‫اسطوره سازی از کودتا‬ ‫پاکسازی گولنیست ها‬ ‫اقتدارگرایی مدرن‬ ‫‪60-71‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫چهار در ِد تئاتر‬ ‫کار هنر بیان اعتراضات است‬ ‫مدار درد‬ ‫کارتن خوابی زنان؛ ویترین جامعه ماست!‬ ‫‪72-75‬‬ ‫ورزش‬ ‫داستان دارا و ندار‬ ‫هزینه های سنگین ضامن قدرت نیست‬ ‫دوستانه ای که سرخابی نشد‬ ‫برانکو در مسیر پروین و استانکو‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫و افشین جم‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫ویرایش‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی و نرگس حاجیلو‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمدرضا پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬محمد شکراللهی‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬علیرضا اسدالهی‪ -‬علی اکبر پیمانی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر دارابی ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬حسین محمد پورزرندی‪ -‬سپهر تکلو‬ ‫مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‪ -‬محمدابراهیم محمد پورزرندی‬ ‫امیر اشتیانی عراقی ‪ -‬علیرضا حسن زاده ‪ -‬دکتر عیسی رضایی ‪ -‬سید حمید خالقی‬ ‫هادی انباردار‬ ‫طراح جلد‪ :‬مصطفی مرادی‬ ‫ماجرای خواننده توّاب‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال هشتم‪ /‬شماره سیصد و شصت و چهار ‪ 31 /‬تیر ‪ 84 / 1396‬صفحه ‪ 6000/‬تومان‬ ‫حضور تتلو در جشن خبرگزاری فارس پرحاشیه‬ ‫شد‪ .‬به همین بهانه موضوع روی اوردن‬ ‫اصولگرایان به اینگونه چهرهها را بررسیکردهایم‬ ‫قهر اول‬ ‫ایا اسحاق جهانگیری استعفا داده است؟‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912-8505848 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬پردازش تصویر رایان‬ ‫توزیع‪ :‬نشر گستر امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید عباسپور(توانیر)‪ ،‬خیابان نظامی گنجوی‪ ،‬کوچه پناه‪،‬‬ ‫پالک ‪19‬‬ ‫تلفن ‪88198207 :‬‬ ‫ایا حسن روحانی به اصالح طلبان در‬ ‫کابینه سهم میدهد؟‬ ‫علی صوفی ‪ :‬تغییر وزیرکشور‬ ‫خط قرمز ماست‬ ‫نئولیبرالها میایند؟‬ ‫وزرای اقتصادیکابینه‬ ‫چگونه خواهند بود‬ ‫روحانیگفتمان‬ ‫نسازد‪ ،‬شکست میخورد‬ ‫گفتوگوی مثلث با ابراهیم فیاض‬ ‫پرکشیدن روح برجام‬ ‫در سالگرد توافق هستهای‪ ،‬اثار اقتصادی‬ ‫سیاسی و بینالمللی ان را بحث کردهایم‬ ‫غلبهکارگزاران‬ ‫بر اتحاد ملت‬ ‫نجفی و مرعشی به شهرداری‬ ‫تهران نزدیک شدهاند‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫سرپرست جدید‬ ‫خبرنامه‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫هفته گذشته جلسه هیات امنای دانشــگاه ازاد اسالمی با حضور اکثریت اعضا‬ ‫برگزار و طی ان اعضای هیات امنا به اتفاق ارا تصویــب کردند که فرهاد رهبر به عنوان‬ ‫رئیسدانشگاهازادبهشورایعالیانقالبفرهنگیمعرفیشود‪.،‬برایناساس‪،‬موضوع‬ ‫ریاست او بر دانشگاه ازاد در اولین جلسه شورای عالی انقالب فرهنگی مطرح خواهد‬ ‫شد و پس از تصویب در این شورا‪ ،‬رسما به عنوان رئیس دانشگاه ازاد منصوب می شود‪.‬‬ ‫غلبهکارگزاران براتحاد ملت‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪6‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫نجفی و مرعشی به شهرداری تهران نزدیک شده اند‬ ‫معرفی هفت گزینه نهایی برای تصدی شــهرداری‬ ‫تهران چهارشنبه گذشــته در جلسه منتخبان شورای شهر‬ ‫پنجــم پایتخــت‪ ،‬از میــان ‪ 24‬گزینه احتمالی براســاس‬ ‫سازوکارهای درونی منتخبان این شورا‪ ،‬هفت نفر به عنوان‬ ‫گزینه های نهایی برای سکانداری صندلی شهرداری تهران‬ ‫انتخاب شــدند‪ .‬براســاس انچه مرتضی الویــری یکی از‬ ‫منتخبان شورای شهر گفته است‪ ،‬بنا بود که تا پایان خرداد‬ ‫ماه هر کدام از اعضای منتخب شــورای پنجم‪ ،‬سه نفر را‬ ‫به عنوان گزینه های پیشــنهادی خود به منتخبان شورای‬ ‫شــهر تهران معرفی کنند و هر نامزد برای انکه وارد مرحله‬ ‫بعد شــود باید حداقل رای پنج نفر از اعضا را داشته باشد‪:‬‬ ‫«این رای گیری تا اوایل تیر ادامه داشته و قرار بوده است‬ ‫لیست گزینه ها دوم تا ســوم تیر مشخص شود‪ .‬در مرحله‬ ‫بعد شورای شهر به یک لیســت پنج نفره رسیده و این پنج‬ ‫نفر موظف بوده اند تا چهارم تیر تفاهمنامه یا میثاقنامه ای‬ ‫را که توسط اعضای شورا تنظیم شده‪ ،‬امضا کنند‪ .‬نامزدها‬ ‫تا ‪ ۲۰‬تیر فرصت داشــتند برنامه و کادر پیشنهادی خود را‬ ‫برای شــهرداری تهران ارائه کنند‪ .‬ایــن برنامه ها به مدت‬ ‫یک هفته توسط نامزدها در جلسه شورای شهر مطرح شده‬ ‫و مورد بررسی قرار گرفته اســت‪ ».‬الویری همچنین گفته‬ ‫اســت که ســازوکار بر این بود که ‪ ۲۸‬تیر رای گیری انجام‬ ‫شود و تعداد نامزدها از پنج نفر به دو نفر برسد اما در جلسه‬ ‫چهارشنبه گذشــته گرچه براســاس برنامه‪ ،‬رای گیری در‬ ‫زمان مقرر اتفاق افتاد اما به جای نام دو نفر ابتدا لیست ‪۲۴‬‬ ‫نفره ای از گزینه های احتمالی شهرداری تهران منتشر شد‬ ‫که کمی بعد نام ‪ ۷‬نفر به عنوان گزینه های نهایی شهرداری‬ ‫مطرح شد‪.‬‬ ‫عبــاس اخونــدی‪ ،‬معصومــه ابتــکار‪ ،‬علی اصغــر‬ ‫احمدی‪ ،‬سید محمدعلی افشــانی‪ ،‬حبیب الله بی طرف‪،‬‬ ‫وفا تابش‪ ،‬اکبر تــرکان‪ ،‬احمد ترک نژاد‪ ،‬قاســم تقی زاده‬ ‫خامســی‪ ،‬محمد پژمــان‪ ،‬علیرضا جاوید‪ ،‬ســید محمود‬ ‫حســینی‪ ،‬پیــروز حناچــی‪ ،‬محمدصــادق خــرازی‪،‬‬ ‫ســید ابوالفضل رضــوی‪ ،‬محمــد ســتاری فر‪ ،‬محمــد‬ ‫شریعتمداری‪ ،‬الهه کوالیی‪ ،‬سید حسین مرعشی‪ ،‬محسن‬ ‫مهرعلیزاده‪ ،‬حجت میرزایی‪ ،‬محمدعلی نجفی‪ ،‬محسن‬ ‫نریمان و رضا ویســه‪ ،‬کاندیداهای اولیه اعضای منتخب‬ ‫شــورای پنجم تهران برای شــهرداری پایتخــت بودند‪.‬‬ ‫پس از اعالم این اســامی مشخص شــد محسن هاشمی‬ ‫که رکورددار رای در انتخابات شــورای شهر تهران است‪،‬‬ ‫با وجود درخواســت ها برای داوطلب شدن برای تصدی‬ ‫شــهرداری تهــران از منتخبان خواســته اســت نامش را‬ ‫به عنوان نامزد این سمت پیشنهاد ندهند‪ .‬بدین ترتیب نام‬ ‫او از میان گزینه هایی که احتمال حضورش در شهرداری‬ ‫تهران وجود داشت‪ ،‬حذف شــد‪ .‬نتایج نهایی رای گیری‬ ‫نشــان از ان داشــت که محمدعلــی نجفی بــا ‪۲۱‬رای‪،‬‬ ‫سید حسین مرعشــی با ‪۲۰‬رای‪ ،‬محمد شــریعتمداری با‬ ‫‪۱۱‬رای‪ ،‬الهــه کوالیی با ‪ ۱۶‬رای‪ ،‬محســن مهرعلیزاده با‬ ‫‪۹‬رای‪ ،‬حبیب الله بیطرف با ‪ ۱۲‬رای و محمدعلی افشانی‬ ‫با ‪ ۱۴‬رای گزینه های نهایی شــهرداری تهران شده اند‪ .‬با‬ ‫این حال‪ ،‬ان گونه که محســن الویری شهردار سابق و از‬ ‫منتخبان شورای شــهر تهران گفته اســت‪ ،‬شورای شهر‬ ‫قصد دارد این فرایند را تا هفته اول مرداد به اتمام برساند و‬ ‫به نامزد نهایی دست پیدا کند‪.‬‬ ‫بر این اساس‪ ،‬دو نامزد در اولین جلسه رسمی شورای‬ ‫شهر حضور پیدا می کنند تا برنامه های خود را ارائه دهند‪.‬‬ ‫در اخرین مرحله پس از ارائه برنامه دو نامزد رای گیری در‬ ‫جلسه علنی شــورا صورت می گیرد و شهردار جدید تهران‬ ‫مشخص می شود‪.‬‬ ‫محمدعلــی نجفی‪ :‬مشــاور امور اقتصادی حســن‬ ‫روحانی است‪ .‬همچنین عضویت در شورای عالی میراث‬ ‫فرهنگــی و گردشــگری و شــورای ســازمان پژوهــش و‬ ‫برنامه ریزی اموزشی‪ ،‬دبیری ستاد هماهنگی اقتصادی و‬ ‫سرپرستی وزارت علوم را در سال های اخیر در کارنامه دارد‪.‬‬ ‫نجفــی از بنیان گذاران حزب کارگزاران ســازندگی‪ ،‬عضو‬ ‫هیات علمی دانشکده ریاضی دانشــگاه صنعتی شریف و‬ ‫رئیس پیشــین ســازمان میراث فرهنگی‪ ،‬صنایع دستی و‬ ‫گردشگری است‪ .‬ریاست سازمان برنامه و بودجه‪ ،‬وزارت‬ ‫اموزش و پرورش و وزارت فرهنگ و اموزش عالی از دیگر‬ ‫مسئولیت های او در جمهوری اسالمی بوده است‪.‬‬ ‫حسین مرعشی‪ :‬سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی‬ ‫است و نمایندگی مردم در دوره های پنجم و ششم مجلس‬ ‫را در کارنامــه دارد‪ .‬در دوران ریاســت جمهوری ایت الله‬ ‫هاشمی رفسنجانی در دولت پنجم اســتاندار کرمان و در‬ ‫دولت ششم‪ ،‬رئیس دفتر او بود‪ .‬او در دولت اصالحات نیز‬ ‫معاون رئیس جمهور و رئیس ســازمان میراث فرهنگی و‬ ‫گردشگری بوده است‪.‬‬ ‫الهه کوالیی‪ :‬محقق‪ ،‬نویسنده و استاد علوم سیاسی‬ ‫دانشــکده حقوق و علوم سیاسی دانشــگاه تهران‪ ،‬عضو‬ ‫شورای مرکزی جبهه مشــارکت و عضو شورای هماهنگی‬ ‫مجمع زنــان اصالح طلب اســت‪ .‬او کــه نمایندگی مردم‬ ‫تهران در مجلــس ششــم را در کارنامــه دارد‪ ،‬در فاصله‬ ‫ســال های ‪ 79‬تا ‪ 83‬نماینده مجلس شــورای اسالمی در‬ ‫کمیسیون حقوق بشر اســامی و همچنین عضو شورای‬ ‫پژوهشی و مرکز پژوهش های مجلس بوده است‪ .‬کوالیی‬ ‫تنها زنی اســت که به عنوان گزینه شهرداری تهران بعد از‬ ‫کناره گیری معصومه ابتکار بیشترین رای را برای شهرداری‬ ‫تهران اورده است‪.‬‬ ‫ســیدمحمدعلی افشــانی‪ :‬او هم اکنون اســتاندار‬ ‫فارس اســت‪ .‬پیش از این معاون وزیر اموزش و پرورش و‬ ‫رئیس سازمان‏نوسازی و تجهیز مدارس کشور بوده است‪.‬‬ ‫همچنین در سابقه کاری او معاونت استانداری استان های‬ ‫کهگیلویه و بویراحمد‪ ،‬خوزستان و‏سمنان دیده می شود‪.‬‬ ‫افشانی به دلیل سوابق مدیریتی و کارشناسی در طول ‪٣5‬‬ ‫سال فعالیت‪ ،‬نشــان ها و تقدیرنامه های بسیاری دریافت‬ ‫کرده اســت که مهم ترین انها شامل اخذ نشــان درجه ‪٢‬‬ ‫سازندگی در سال ‪ ١٣٨4‬از رئیس جمهور وقت‪ ،‬لوح تقدیر‬ ‫مدیر‏نمونه ملی از معاون رئیس جمهور و رئیس ســازمان‬ ‫مدیریت و برنامه ریزی کشور و لوح تقدیر عملکرد از وزیران‬ ‫کشور‪ ،‬اموزش و‏پرورش‪ ،‬جهاد کشاورزی‪ ،‬علوم‪ ،‬ورزش و‬ ‫ی و فناوری ریاست جمهوری است‪.‬‏‬ ‫جوانان و معاونت علم ‬ ‫حبیب الله بیطرف‪ :‬هم اکنون به عنوان معاون امور‬ ‫مهندســی‪ ،‬پژوهش و فنــاوری وزیر نفت ایــران و رئیس‬ ‫سازمان نظام مهندسی اســتان تهران فعالیت می کند‪ .‬او‬ ‫در فاصله سال های ‪ ۱۳۶۵‬تا ‪ ۱۳۶۸‬اســتاندار یزد بود‪ .‬از‬ ‫ابتدای سال ‪ ۱۳۶۹‬تا پایان سال ‪ ۱۳۷۳‬به مدت پنج سال‪،‬‬ ‫در سمت معاون اموزشی وزارت نیرو فعالیت داشته است‪.‬‬ ‫بیطرف در دولت های هفتم و هشتم‪ ،‬در کابینه اول و دوم‬ ‫دولت اصالحات‪ ،‬به عنوان وزیر نیرو فعالیت کرده است‪.‬‬ ‫او دانش اموخته کارشناســی ارشــد مهندســی عمران از‬ ‫دانشکده فنی دانشگاه تهران است‪.‬‬ ‫محمد شــریعتمداری‪ :‬معاون اجرایی رئیس جمهور‬ ‫ایران‪،‬جانشین رئیس جمهورایراندرشورای عالیایرانیان‪،‬‬ ‫شورای عالی فضایی و شورای استاندارد و تحقیقات صنعتی‬ ‫اســت‪ .‬او در اغاز کار دولت یازدهم‪ ،‬بیســت روز سرپرست‬ ‫وزارت ورزش و جوانــان و در دولــت اول و دوم دولــت‬ ‫اصالحات وزیر بازرگانی بود ه است‪ .‬او از سال ‪ ۱۳۸۵‬تا امروز‬ ‫عضو شــورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اســامی‬ ‫ایران و رئیس کمیسیون اقتصادی شوراست‪.‬‬ ‫محســن مهرعلیــزاده‪ :‬در کارنامــه خــود معاونت‬ ‫رئیس جمهوری و ریاســت ســازمان تربیت بدنــی دولت‬ ‫اصالحــات را دارد و یکــی از نامزدهــای انتخابــات‬ ‫ریاست جمهوری نیز در سال ‪ ۸۴‬بود‪ .‬او خود برای انتخابات‬ ‫ت نهایی‬ ‫شورای شهر پنجم نامزد شد‪ ،‬اما پس از اعالم لیس ‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری اصالح طلبان از نامزدی در این‬ ‫انتخابات انصــراف داد‪ .‬او رئیس فدراســیون بین المللی‬ ‫ورزش های زورخانه ای و عضو هیات مدیره سازمان منطقه‬ ‫ازاد کیش اســت‪ .‬او در دولت اول اصالحات نیز استاندار‬ ‫خراسان بوده است‪.‬‬ ‫تلفیق مدیریت علمی و اقتصادی‬ ‫تحول در دانشگاه ازاد‬ ‫ظریف به امریکایی ها‪ :‬خودتان را مسخره کردید‬ ‫گزا‬ ‫رش‬ ‫بازداشت فریدون‬ ‫برادررئیس جمهورهفتهگذشته‬ ‫بازداشت و ازاد شد‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫یکی از مهمترین خبرهای هفته گذشــته بادزاشت‬ ‫حسین فریدون برادر رئیس جمهور بود‪ .‬این خبر در خالل‬ ‫یک نشســت خبری اعالم شد‪ .‬ســخنگوی دستگاه قضا‬ ‫در نشســت خود با خبرنگاران با اعالم خبر بازداشت برادر‬ ‫رئیس جمهــور گفت‪« :‬چندیــن مورد از این فــرد تحقیق‬ ‫شــد‪ .‬برای ایشــان قرار تامین صادر و چون تامین نشده‬ ‫به زندان معرفی شده است‪ ».‬وی افزود‪« :‬قرار بازداشت‬ ‫موقت نیست؛ قرار تامین است و هرگاه وثیقه تامین شود‪،‬‬ ‫ازاد می شود‪».‬‬ ‫این خبر در حالی عنوان ش که برخی رسانه ها گفتند‬ ‫میزان وثیقه برای حســین فریدون تا ‪ 50‬میلیاردر تومان‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫یــک روز بعد از اعــام این خبر حســین فریدون در‬ ‫دادسرای تهران حضور یافت و در نهایت با یک امبوالنس‬ ‫اورژانس خارج شد‪.‬‬ ‫حســین فریدون بــرای ادامه تحقیــق در خصوص‬ ‫پرونــده مطروحه به دادســرای تهران اورده شــده بود که‬ ‫ســاعتی پس از این حضور‪ ،‬به دلیل مشــکالت جسمانی‬ ‫با یک امبوالنس اورژانس از دادسرای تهران خارج شد‪.‬‬ ‫ظهر همان روز حکم ازادی حســین فریدون با قرار‬ ‫وثیقه از سوی دادگاه صادر شــد‪ .‬این خبر با واکنش های‬ ‫زیادی در داخل و خارج از کشــور مواجه شــد‪ .‬در همین‬ ‫حال هفته نامه کارگزاران (ارگان رسمی حزب کارگزاران)‬ ‫اعالم کرد وثیقه حسین فریدون را وزیر بهداشت پرداخت‬ ‫کرده اســت‪ .‬ســخنگوی دولت از جمله افرادی بود که به‬ ‫این ماجرا واکنش نشــان داد‪ .‬نوبخت در پاســخ به اینکه‬ ‫حسین فریدون چند بار از سوی دادسرا احضار شده و علت‬ ‫صدور وثیقه ‪ 50‬میلیارد تومانی چه بوده است‪ ،‬اظهار کرد‪:‬‬ ‫«نظر رئیس جمهوری همواره این بوده که همه افراد باید‬ ‫به قانون پایبند باشــند‪ .‬اقای فریدون در مورد موضوعات‬ ‫مختلــف مرتبه به مراجــع قضایی مراجعــه می کردند و به‬ ‫سوال ها پاســخ می گفتند و این بار هم مثل گذشته رفتند‬ ‫ولی برای ایشان قرار وثیقه صادر شد که چون مبلغ ان باال‬ ‫بود‪ ،‬زمانی بــرای تامین ان وجود نداشــت‪ .‬که البته بعد‪،‬‬ ‫دوستان تالش کردند و خودشان هم سند گذاشتند که ان‬ ‫مقدار وثیقه را تامین کردند‪».‬‬ ‫ســخنگوی دولت اظهارکرد‪« :‬نمی توانم به درستی‬ ‫درباره بــاال بودن قرار وثیقــه داوری کنم ولی ایشــان که‬ ‫نمی توانســتند فرار کنند یا جایی بروند‪ ،‬هــر وقت هم که‬ ‫احضار می شــدند به دادســرا می رفتند‪ .‬بنابراین علت باال‬ ‫بودن وثیقه را نمی دانــم و اینکه زندان بروند و رســانه ای‬ ‫بشــود‪ .‬اگر انســان محترمی یک ســاعت هم بــه زندان‬ ‫برود‪ ،‬ممکن است خدشــه ای به حیثیتش وارد شود‪ .‬وی‬ ‫خاطرنشــان کرد‪ :‬از برادران مــان در قوه قضائیــه انتظار‬ ‫قضاوت عادالنه داریم؛ اقــای رئیس جمهوری نیز در این‬ ‫موضوع بســیار صبور و خویشــتندار بودند‪ ،‬همان طور که‬ ‫مرام شــان بود‪ .‬از اینکه قوه قضائه انقدر مستقل است که‬ ‫برادر رئیس جمهور را احضار می کند و اگر الزم شــد‪ ،‬قرار‬ ‫هم صادر می کند‪ ،‬طبعــا باعث قوت قلب ماســت‪ .‬تردید‬ ‫نداریم کــه اگر بــرادر رئیــس قوه قضائیه و بــرادر رئیس‬ ‫قوه مقننه هم باشد‪ ،‬دستگاه قضای مستقل ما همان طور‬ ‫که با بــرادر رئیس جمهور برخــورد کرد با انهــا هم برخورد‬ ‫می کند‪ .‬این باعث مباهات ماســت که در نظامی باشــیم‬ ‫که عدالت به صورت یکسان اجرا شود‪ ».‬نوبخت در پاسخ‬ ‫به اینکه نحــوه تامین وثیقه اقای فریــدون به چه صورت‬ ‫بوده است‪ ،‬یاداور شــد‪« :‬بخشی از طریق ملک شخصی‬ ‫ایشان و بخشی نیز قطعا ایشان دوستانی دارند که در این‬ ‫زمینه تالش کردند‪ ».‬نوبخت در پاســخ به این پرسش که‬ ‫ایا بازداشت حسین فریدون تاثیری بر تصمیم روحانی در‬ ‫چینش کابینه دارد‪ ،‬افزود‪« :‬این مواردی که شــما اشاره‬ ‫کردید تاثیری بر اراده روحانی ندارد‪ .‬رئیس جمهور بسیار‬ ‫صبور و خویشتندار عمل می کند و بســیار هم زیرک است‬ ‫و می داند برخــی اقدامات بــرای برهم زدن ثبــات انجام‬ ‫می شــود بنابراین رئیس جمهور با این اقدامات از مســیر‬ ‫اعتدال خارج نمی شود‪».‬‬ ‫در واکنشــی دیگر به این ماجرا مهدی محمدی در‬ ‫کانال تلگرامی خود نوشت‪« :‬بازداشــت حسین فریدون‬ ‫ازمون بزرگی برای حســن روحانی اســت که معلوم شود‬ ‫انچه از ضرورت پاسخگویی و دفاع از حقوق مردم و مبارزه‬ ‫با رانت و ویژه خواری گفته می شود‪ ،‬فقط مربوط به دیگران‬ ‫اســت یا احیانا به خود دولت و رئیس جمهور هم ارتباطی‬ ‫پیدا می کند؟»‬ ‫در همین حال شبکه های خارجی نیز به تحلیل این‬ ‫ماجرا پرداختند‪ .‬شــبکه خبری «ســی ان ان» با انتشار‬ ‫گزارشی به بازداشت حسین فریدون‪ ،‬برادر حسن روحانی‬ ‫رئیس جمهوری توسط دســتگاه قضایی پرداخته است‪.‬‬ ‫این شبکه خبری می نویســد‪« :‬فریدون چهره ای بود که‬ ‫نقش کلیدی ای در مذاکرات منجر به توافق هســته ای‬ ‫داشت‪ .‬او پس از بازداشــت اخیر به دلیل فشار خون باال‬ ‫و تنش به بیمارســتان انتقال یافته است‪ .‬قوه قضائیه روز‬ ‫یکشــنبه اعالم کرد که بازداشــت او در ارتباط با مسائل‬ ‫مالی بوده است‪ .‬این بازداشت اما در زمانی روی می دهد‬ ‫که تنش سیاســی میان رئیس جمهوری و قوه قضائیه در‬ ‫ایران باال گرفته و تنها چند هفته به مراسم تحلیف حسن‬ ‫روحانی باقی مانده است» ســی ان ان اشاره می کند که‬ ‫مقام های مسئول ایرانی از پاســخ دادن به پرسش های‬ ‫خبرنگار ان شــبکه خودداری کرده اند‪ .‬این شبکه خبری‬ ‫در ادامه می نویســد‪« :‬فریدون نقش مشــاور روحانی را‬ ‫نیز داشته اســت؛ رئیس جمهوری که از دید غرب نسبتا‬ ‫میانه رو و مدرن اســت و خواستار گسترش روابط ایران با‬ ‫کشورهای جهان است‪ .‬فریدون ســفیر ایران در مالزی‬ ‫و نماینــده ایران در ســازمان ملل متحــد در نیویورک نیز‬ ‫بوده است‪».‬‬ ‫‪7‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫تحول در دانشگاه ازاد‬ ‫فرهاد رهبر سرپرست دانشگاه ازاد شد‬ ‫‪1‬‬ ‫هفته گذشته جلسه هیات امنای دانشگاه ازاد اسالمی‬ ‫با حضور اکثریت اعضا برگزار و طی ان اعضای هیات امنا‬ ‫به اتفاق ارا تصویب کردند که فرهــاد رهبر به عنوان رئیس‬ ‫دانشگاه ازاد به شورای عالی انقالب فرهنگی معرفی شود‪.،‬‬ ‫بر این اساس‪ ،‬موضوع ریاست او بر دانشگاه ازاد در اولین‬ ‫جلسه شــورای عالی انقالب فرهنگی مطرح خواهد شد و‬ ‫پس از تصویب در این شورا‪ ،‬رسما به عنوان رئیس دانشگاه‬ ‫ازاد منصــوب می شــود‪.‬همچنین اعضای هیــات امنای‬ ‫دانشگاه ازاد در این جلسه تصویب کردند که فرهاد رهبر از‬ ‫امروز به عنوان سرپرست فعالیت خود را در دانشگاه ازاد اغاز‬ ‫کند‪ .‬همچنین در این جلسه از زحمات علی محمد نوریان در‬ ‫طول دوران سرپرستی اش در دانشگاه ازاد قدردانی شد‪.‬‬ ‫بر اســاس تبصره ‪ 2‬ماده ‪ 13‬اساسنامه دانشگاه ازاد‪،‬‬ ‫«پس از استعفا یا عزل رئیس دانشگاه هیات امناء موظف‬ ‫است ضمن تعیین سرپرست برای دانشگاه‪ ،‬طی یک مهلت‬ ‫سه ماهه نســبت به معرفی گزینه پیشــنهادی برای احراز‬ ‫ریاست دانشــگاه به شــورای عالی انقالب فرهنگی اقدام‬ ‫نماید‪ ».‬بر این اســاس‪ ،‬باتوجه به برکناری حمید میرزاده‪،‬‬ ‫رئیس پیشین دانشگاه ازاد توسط هیات امنای این دانشگاه‬ ‫در تاریخ ‪ 3‬اردیبهشت ‪ ،96‬هیات امنا تا سوم مرداد امسال‬ ‫فرصت داشت تا گزینه خود برای تصدی ریاست دانشگاه‬ ‫را به شــورای عالی انقالب فرهنگی معرفی کند‪ .‬طی این‬ ‫بازه زمانی نزدیک به سه ماهه‪ ،‬علی محمد نوریان به عنوان‬ ‫سرپرست‪ ،‬وظیف ه تمشیت امور دانشگاه را به عهده داشت‪.‬‬ ‫فرهاد رهبر‪ ،‬متولد ‪ ۱۳۳۸‬در سمنان‪ ،‬مدرس دانشکده‬ ‫اقتصاد دانشــگاه تهران‪ ،‬دارای دکترای اقتصاد نظری از‬ ‫این دانشگاه‪ ،‬سرپرست دانشگاه ازاد اسالمی‪ ،‬نایب رئیس‬ ‫شــورای راهبردی نظام مالیاتی ایران و به تازگی به عنوان‬ ‫مشــاور اقتصادی و دبیر کارگروه اقتصادی اســتان قدس‬ ‫رضوی منصوب شده است‪ .‬وی پیش از ان رئیس دانشگاه‬ ‫تهران و رئیس ســازمان مدیریت و برنامه ریــزی در دولت‬ ‫احمدی نژاد و معاون اقتصادی وزارت اطالعات در دولت‬ ‫سید محمد خاتمی بوده است‪ .‬چند ماه پس از اغاز کار دولت‬ ‫حسن روحانی در ‪ ۲۹‬بهمن ‪ ،۱۳۹۲‬با حکم رضا فرجی دانا‪،‬‬ ‫وزیر علــوم‪ ،‬تحقیقات و فنــاوری‪ ،‬فرهاد رهبر از ریاســت‬ ‫دانشگاه تهران برکنار شــده و محمدحسین امید جایگزین‬ ‫وی گردید‪ .‬هم اکنون مشــاور اقتصادی ابراهیم رئیســی‬ ‫تولیت استان قدس مشهد است‪ .‬در ‪ ۱۸‬فروردین ‪،۱۳۹۳‬‬ ‫علی طیب نیا‪ ،‬وزیر اقتصاد دولت یازدهم طی حکمی رهبر را‬ ‫به عنوان عضو و نایب رئیس شورای راهبردی نظام مالیاتی‬ ‫کشور منصوب کرد‪.‬‬ ‫تلفیقمدیریت‬ ‫علمی و اقتصادی‬ ‫صابر کرامت‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪2‬‬ ‫باتوجه به اینکه دانشگاه ازاد مانند سایر دانشگاه های‬ ‫کشــور و شــاید هم بیشــتر درگیر ماجــرای خالــی ماندن‬ ‫صندلی های اموزشــی خود اســت‪ ،‬در این مقطــع به نظر‬ ‫می رسد انتخاب فرهاد رهبر به عنوان یک مدیر اقتصادی‬ ‫که تجربه مدیریت فرهنگی علمی سطح باال را در کارنامه‬ ‫خود دارد‪ ،‬بهترین گزینه برای دانشگاه ازاد باشد‪.‬‬ ‫باتوجه به چالش های پیش رو دانشگاه ازاد اسالمی‬ ‫در بخش های مختلف و لزوم رفع دغدغه های مقام معظم‬ ‫رهبری و تبدیل دانشــگاه ازاد اســامی به دانشگاه تراز‬ ‫انقالب اسالمی‪ ،‬وظیفه سنگینی که رهبر بر دوش خواهد‬ ‫داشت‪ ،‬قطعا تربیت نیرویی در تراز انقالب اسالمی خواهد‬ ‫بود‪ .‬این مهم به دســت نمی اید مگر با مدیریت جهادی‬ ‫البته به نظر می رسد در اقای فرهاد رهبر کامال وجود دارد‪.‬‬ ‫قطعا با توسل به این نگاه می توان معضالت و مشکالت‬ ‫پیش رو را به ســرعت حل کرد تا فــارغ از جهت گیری ها‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪8‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫واکنشایت اللهجنتی‬ ‫به شائبه ها درباره حقوقش‬ ‫دبیرشوراینگهبانگفته‪«:‬فردیاخیرانامه اینوشته‬ ‫بود که شــورای نگهبان نظری داده بود که بــه ضرر این فرد‬ ‫تمام شــده بود زیرا منافعی داشــته و می خواســته در قانون‬ ‫تامین شود‪ ».‬وی اضافه کرد‪« :‬اینها خیال کردند که شورای‬ ‫نگهبان منافع انان را به خطر انداخته است و حمله به مرا اغاز‬ ‫کرده بودند و مدعی شدند که ما حقوق فراوانی می گیریم و با‬ ‫توجه به مســئولیت های مختلف بنده پرسیده بودند بابت هر‬ ‫یک از اینسمت ها چقدر حقوق‬ ‫می گیرم‪،‬حتیسوالکردهبودند‬ ‫کهبابتجایگاهامامجمعهتهران‬ ‫چقدردریافتمی کنم‪».‬ایت الله‬ ‫جنتیگفت‪«:‬بهایناقامی گویم‬ ‫که من فقــط از یک جــا حقوق‬ ‫می گیرم؛خیالتانراحتباشد‪».‬‬ ‫و جناح بندی های سیاســی شاهد پیشــرفت روز افزون و‬ ‫تاثیر گذاری مثبت دانشگاه ازاد اسالمی در سطح کشور و‬ ‫جهان باشیم‪ .‬کامال واضح است که دانشجویان دانشگاه‬ ‫ازاد به دنبال تحصیل در این مجموعه با اســاتید قوی از‬ ‫لحاظ علمی هســتند‪ .‬از ســوی دیگــر متقاضی تدریس‬ ‫در دانشــگاه ازاد کم نداریم که انقالبی و دارای ســابقه‬ ‫علمی خوبی باشند و قطعا اگر مدیریت صحیح در این باره‬ ‫صورت گیرد می تواند دانشگاه را به سطح خوبی برساند‪.‬‬ ‫اگر انتخاب صحیح و خوب اساتید پیگیری شود می تواند‬ ‫ضعف عملکرد اســاتید ضعیف را برطرف و سطح علمی و‬ ‫فرهنگی برای دانشگاه را به نقطه خوبی برساند‪ .‬به راستی‬ ‫که این مهم محقق نخواهد شد مگر با همدلی و همکاری‬ ‫بین تمام اعضا و اقشــار همانطور که خود رهبر نیز به ان‬ ‫اینگونه اشاره کرده اســت‪ :‬اگر بخواهیم با جناح بندی و‬ ‫گروه بازی در دانشگاه عمل کنیم حتما دچار خالء و سقوط‬ ‫می شــویم‪ ،‬از هر گروه و دســته ای می تواند در توســعه‬ ‫پژوهش کمک کند و دانشــگاه ازاد اغوشــش برای تمام‬ ‫گروه ها باز است‪.‬‬ ‫ماجرایاخراجیمدرسهحقانی‬ ‫بعضی هانقشپدرخواندگیخودرا‬ ‫کنار بگذارند‬ ‫مرتضــی اقاتهرانــی در‬ ‫گفت وگویی به ماجــرای اخراج‬ ‫برخی طلبه ها از مدرســه حقانی‬ ‫اشــاره می کنــد و می گوید‪« :‬ما‬ ‫طلبهسالسوموچهارمبودیمکه‬ ‫امدیمدرمدرسهحقانیومباحثی‬ ‫مطرح می شــد‪ .‬ان موقع زمانی‬ ‫بود که افکار و نظراتی از ســوی‬ ‫بعضی دانشگاهیان مثل دکتر شریعتی مطرح می شد‪ .‬نقد و‬ ‫بررسی نظرات و اندیشه های ایشان در مدرسه‪ ،‬التهاب بسیار‬ ‫زیادی میان طلبه های موافق و مخالف ایجــاد کرد‪ .‬اوضاع‬ ‫به قدری ملتهب بود که تقریبا تمامی کالس ها را تحت تاثیر‬ ‫خود قرار می داد‪ ».‬وی درباره سرنوشت این اختالفات گفت‪:‬‬ ‫«مدیرانمدرسهتصمیمگرفتندازهردوطرفافرادیرااخراج‬ ‫کنندتامدرسهارامشبگیردکهمنهمجزوانششنفربودم‪».‬‬ ‫محمــود صادقــی‪ ،‬نماینــده و عضــو شــورای عالی‬ ‫سیاست گذاریاصالح طلبان‪،‬دربارهبرخیاظهار نظرهامبنی‬ ‫برضرورتانتخابشهردارتهرانازبینمنتخبانشورایشهر‬ ‫پنجم تهران گفته‪« :‬بهتر است بعضی ها نقش پدرخواندگی‬ ‫خود را کنــار بگذارند و اجــازه دهند منتخبان شــورا در زمینه‬ ‫انتخابشهردارتصمیم گیرباشند‪.‬مردمبهلیستشورایشهر‬ ‫تهران رای دادند کــه این افراد‬ ‫عضوشورایشهرباشند‪.‬ضمن‬ ‫اینکه این افراد میثاق نامه را هم‬ ‫امضا کرده اند و باید این انسجام‬ ‫را حفظ کننــد‪ ».‬او تاکید کرده‪:‬‬ ‫«اینکهفردیاافرادیبخواهنداز‬ ‫شورا بیرون بروند باعث تضعیف‬ ‫انخواهدشد‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫ظریف به امریکایی ها‪:‬‬ ‫خودتان را مسخرهکردید‬ ‫وزیر امور خارجه کشــورمان برای بررســی تحوالت‬ ‫خاورمیانه‪ ،‬در نشستی در اندیشکده شورای روابط خارجی‬ ‫با حضور «ریچارد هاس»‪ ،‬رئیس این اندیشکده شرکت و‬ ‫سخنرانی کرد‪.‬‬ ‫محمد جواد ظریف در اظهارات خود به دوران جنگ‬ ‫عراق اشاره و تاکید کرد در ان دوران تمام قدرت های دنیا‬ ‫از صدام حمایت می کردند‪ ،‬ولــی در نهایت ایران با اتکا به‬ ‫مردم خود توانست ادامه دهد و به توفیق دست یابد‪.‬‬ ‫ظریــف در پاســخ به پرسشــی دربــاره تعامــات با‬ ‫دولت ترامپ خاطرنشــان کرد ‪« :‬با رکس تیلرســون‪ ،‬وزیر‬ ‫خارجه امریکا گفت وگویی نداشــت ها م؛ امــا این بدین معنا‬ ‫نیست که احتمال تعامل در اینده وجود ندارد‪».‬‬ ‫وزیر امور خارجه کشــورمان تاکید کرد‪« :‬تسلیحات‬ ‫هسته ای امنیت هیچ کشوری را تامین نمی کند‪».‬‬ ‫وی در پاسخ به پرسشی درباره استقالل قوه قضا ئیه‬ ‫ایــران گفت‪« :‬قضــات بخشــی از نظام حقوقی هســتند‬ ‫که فرمایشــی انتخاب نمی شــوند‪ ».‬ظریــف ادامه داد‪:‬‬ ‫«دادگاهــی در نیویــورک مــا را در رابطه با وقایــع یازدهم‬ ‫ســپتامبر جریمه کرد و این در حالی اســت که عربستان و‬ ‫هم پیمانان شما در این وقایع دست داشتند‪».‬‬ ‫در ادامه این ســخنرانی‪ ،‬ریچارد هاس پرسشی را به‬ ‫این صورت مطرح کرد‪« :‬تیلرســون به تازگی از حمایت از‬ ‫عناصری در داخل ایران برای هدف گذاری مسالمت امیز‬ ‫در حکومت این کشور سخن گفت‪ .‬حلقه ای از سناتورهای‬ ‫امریکایی کمتر دیپلماتیــک بوده و خواســتار تغییر رژیم‬ ‫شده اند‪ .‬نظر شما چیست و این موضع چه تاثیری بر دیدگاه‬ ‫شما در قبال ایاالت متحده دارد‪».‬‬ ‫ظریف در پاسخ به این پرسش گفت‪« :‬تاثیر این امر‬ ‫(بر دیدگاه ما) این است که متوجه می شویم امریکا از تاریخ‬ ‫عبرت نمی گیرد‪ .‬امریکا در ایران در ســال ‪ ۱۹۵۳‬دست به‬ ‫تغییر رژیم زد و می بینید که این حرکــت چه بر ایندی برای‬ ‫امریکا داشت‪ .‬امریکا از زمان انقالب‪ ،‬سیاست تغییر رژیم‬ ‫را دنبال می کند‪ .‬این روند در دوره اوباما رسما متوقف شد؛‬ ‫هرچند به اعتقاد ما در عمل این نبود‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬تفــاوت میان ایــران و هم پیمانان‬ ‫امریکا در منطقه این اســت که ما مشروعیت و قدرت خود‬ ‫را از مردم می گیریم‪ .‬واقعیت این اســت که ما در ‪ ۳۸‬سال‬ ‫گذشته‪ ،‬تحت فشار بوده ایم‪ .‬همه کشــورهای منطقه ما‬ ‫نوعی چتر خارجی دارند؛ یا از طریق ناتو یا پشتیبانی مستقیم‬ ‫امریکا‪ .‬ایران ندارد‪ .‬ما چطــور بدون هیچ حمایت خارجی‬ ‫قادر به ادامه بوده ایم؟ علت این اســت که بــه مردم خود‬ ‫متکی هستیم‪».‬‬ ‫ظریف گفت‪« :‬این مردم ‪ 10‬ساعت در صف بودند تا‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری رای دهند‪ .‬ژنرال ماتیس چند‬ ‫روز پیش گفت‪ ،‬ایرانی ها حق انتخــاب ندارند و ایت الله‪،‬‬ ‫رئیس جمهور را انتخاب می کند و این گونــه توضیح داد‪،‬‬ ‫انگار ترامپ در امریکا رئیس جمهور بعدی را انتخاب کند‪.‬‬ ‫مردم ‪ 10‬ســاعت در صف می ایســتند که رئیس جمهوری‬ ‫را انتخــاب کنند که از قبل انتخاب شــده اســت؟! شــاید‬ ‫مردم داخل ایران شست وشــو ی مغزی شده اند! ایرانی ها‬ ‫در لس انجلــس چهــار ســاعت در صــف می ایســتند که‬ ‫رئیس جمهوری را انتخاب کنند که از قبل مشخص است؟!‬ ‫خودتان را مسخره نکنید! به واقعیت ها بنگرید‪ .‬تغییر رژیم‬ ‫در ایران جواب نمی دهد‪ ،‬زیرا کشوری نیست که برای بقا و‬ ‫مشروعیت به امریکا وابسته باشد‪».‬‬ ‫وی در پاســخ به پرسشــی درباره تحریم های امریکا‬ ‫علیه برنامه هســته ای ایران گفت‪« :‬امریکا باید رویه خود‬ ‫در قبال تحریم ها را تغییــر دهد‪ .‬وقتی امریکا تحریم های‬ ‫هسته ای را علیه ایران اغاز کرد‪ ،‬ما ‪ ۲۰۰‬سانتریفیوژ داشتیم‬ ‫که پس از تحریم ها و در زمان مذاکــرات این تعداد به ‪۲۰‬‬ ‫هزار سانتریفیوژ رســید‪ .‬پس نتیجه این تحریم ‪ ۱۹‬هزار و‬ ‫‪ ۸۰۰‬سانتریفیوژ بیشتر بوده است‪ .‬تحریم هیچ گاه کارامد‬ ‫نبوده اســت‪ .‬به عنوان فردی که در سال ‪ ۱۹۸۲‬پایان نامه‬ ‫ارشد خود را درباره تحریم ها نوشته ام‪ ،‬می گویم که تحریم‬ ‫جواب نمی دهد‪».‬‬ ‫ظریف درباره موضع ایران در قبال کردها و رفراندومی‬ ‫ که می خواهند در عــراق برگزار کنند‪ ،‬گفــت‪« :‬به اعتقاد‬ ‫ما‪ ،‬رفراندوم گزینه درســتی نیســت و نتیجــه فاجعه باری‬ ‫برای عــراق به دنبال خواهد داشــت‪ .‬تاثیر ایــن کار برای‬ ‫امنیت عراق و منطقه فاجعه بار خواهد بود‪ .‬ما به دوســتان‬ ‫خود در کردســتان عراق که همگــی از بارزانــی گرفته تا‬ ‫سایرین دوستان ما هستند‪ ،‬توصیه کرده ایم که این کار را‬ ‫نکنند‪ .‬به نظر من این نظر مشترک همه کشورهای منطقه‬ ‫اســت‪ ».‬وی تصریــح کــرد‪« :‬بــا ایــن حــال معتقــدم‬ ‫سیاســت های ضدکردی در هر جای منطقه نتیجه عکس‬ ‫خواهد داد‪».‬‬ ‫ابراز نگرانی رئیسی از روحانیون سکوالر‬ ‫روحانی به هیچ گروهی‬ ‫بدهکارنیست‬ ‫علــی مطهــری بــا‬ ‫بیــان اینکه طــرح ســوال از‬ ‫رئیس جمهــور را امضــا کرده‬ ‫اســت‪ ،‬گفــت‪« :‬کوتاهــی‬ ‫بانک مرکــزی در پدیــد امدن‬ ‫مشــکالتی ماننــد موسســه‬ ‫کاســپین بــه خاطــر نظــارت‬ ‫ضعیف و عدم اطالع رسانی به‬ ‫موقع روشن اســت و از طرفی مجلس نمی تواند از رئیس‬ ‫کل بانک مرکزی ســوال کند چون ایشــان از مجلس رای‬ ‫اعتماد نگرفته اســت؛ بنابراین نمایندگان راهی جز سوال‬ ‫از رئیس جمهــور ندارند‪ .‬اگرچه این مشــکل از دولت قبل‬ ‫اغار شده است‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬هیات رئیسه قصد داشت با برگزاری‬ ‫جلســه ای بیــن نماینــدگان رئیس جمهــور و چنــد تن از‬ ‫ســوال کنندگان تفاهم و توافقی ایجاد کنــد که این کار به‬ ‫سرانجام نرسید‪».‬‬ ‫نظر باهنر در باره رای رئیسی‬ ‫محمدرضا باهنر‪ ،‬دبیرکل جامعه اسالمی مهندسین‬ ‫درباره اینکــه باتوجه بــه ارای‬ ‫رئیســی‪ ،‬ایا او می تواند محور‬ ‫اصولگرایان قرار گیرد‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«خیر‪ ،‬ارای اقای رئیســی اگر‬ ‫بخواهد تحلیل شود باید ببینیم‬ ‫چه مقدار از ارا برای شــخص‬ ‫خود او اســت‪ ،‬لــذا خیلــی از‬ ‫عوامل در این ارا دخیل است‪».‬‬ ‫باهنر تاکیدکرد‪« :‬باید روی این مســاله که رئیســی بتواند‬ ‫جایگزین یک چهره کاریزمای اصولگرایان شــود بحث و‬ ‫تبادل نظر صورت گیرد‪».‬‬ ‫باهنر بــه روحانــی هم انتقــاد کــرده و گفتــه او در‬ ‫صحبت های خــود نباید به ســپاه و دیگران تیکــه بیندازد‬ ‫و از ان طرف هم شــخصیت متینــی مانند اقــای اژه ای‪،‬‬ ‫نبایــد در نمــاز جمعــه در ایــن برهــه بنی صــدر را تحلیل‬ ‫کند‪».‬‬ ‫ادامه اعتراض چمران‬ ‫بهنتیجهانتخابات‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫رئیــس شــورای شــهر‬ ‫تهران گفت‪« :‬بر اساس تاکید‬ ‫هیــات نظارت بایــد ‪ ۱۰‬درصد‬ ‫از ارای صندوق ها بازشــماری‬ ‫شود که متاسفانه فرمانداری از‬ ‫این اقدام سر باز می زند‪ ».‬وی‬ ‫ادامه داد‪« :‬وزیر کشــور نیز بر‬ ‫بازشماری ‪ ۱۰‬درصد از ارا تاکید‬ ‫داشته و شــاهد هســتیم که فرماندار تهران از این دستور‬ ‫سرپیچی می کند‪».‬‬ ‫رئیــس شورای شــهر تهــران ادامــه داد‪« :‬قاعدتا‬ ‫مشکالتی وجود دارد که فرماندار تهران زیر بار بازشماری‬ ‫ارا نمی رود‪ ،‬چراکه اگر مشکلی وجود نداشت ازهمان ابتدا‬ ‫این کار را انجام می داد‪ » .‬چمران گفت‪ «:‬فرماندار تهران‬ ‫نباید ترسی از بازشــماری ارا داشته باشــد و اجازه دهد این‬ ‫بازشماری انجام شود‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫حجت االســام رئیسی‬ ‫در دیــدار با جمعــی از طالب‬ ‫گفــت‪« :‬عــده ای در لبــاس‬ ‫دین‪ ،‬نــگاه ســکوالر دارند و با‬ ‫وجود قرار داشــتن در کسوت‬ ‫روحانیــت‪ ،‬معتقدنــد دین در‬ ‫زندگــی اجتماعی نبایــد تاثیر‬ ‫داشته باشد‪ .‬این اشخاص در زبان از دین سخن می گویند‬ ‫اما در قلب و عمل‪ ،‬اعتقادی به کارامدی دین در عرصه های‬ ‫مختلف زندگی انســان ندارند‪ ».‬وی گفــت‪« :‬حوزه های‬ ‫علمیه باید نگاه انقالبی داشته باشند تا در فرا زو فرودها دچار‬ ‫ایستایی نشوند‪ .‬انقالب اسالمی الگوی پیشرفت مومنانه و‬ ‫مستقل است و می خواهد نشان دهد که اسالمِ مقتدر برای‬ ‫سیاست‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬اجتماع و رفاه دنیوی و سعادت اخروی‬ ‫مردم‪ ،‬طرح و برنامه دارد‪».‬‬ ‫نقوی حسینی‪ ،‬سخنگوی فراکســیون والیی گفت‪:‬‬ ‫«جلســه ای که بــا حضور اقــای واعظــی‪ ،‬برگزار شــد‪.‬‬ ‫ایشــان درباره نحــوه انتخــاب وزرا در کابینــه اینده گفت‬ ‫که اقای روحانی به هیچ گــروه‪ ،‬جنــاح و جریانی بدهکار‬ ‫نیســت و هیچ گروه و جریانــی نمی تواند مدعی باشــد که‬ ‫باعث رای اوری روحانی شــده چون مردم بــه روحانی رای‬ ‫داده اند‪ .‬همچنین اقای واعظی این موضوع را مطرح کرد‬ ‫که رئیس جمهــور در انتخاب‬ ‫وزرا بــه هیــچ گــروه‪ ،‬جریان‬ ‫و جناحــی ســهم نمی دهــد و‬ ‫سهم خواهی در کابینه نداریم‬ ‫چون رئیس جمهور بــه دنبال‬ ‫دولــت کارامــد ‪ ،‬پرتــاش و‬ ‫پرتوان است‪».‬‬ ‫مطهریهمدرجمعسوال کنندگان‬ ‫از رئیس جمهور‬ ‫‪9‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫به ما پیامک بزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫‪ l‬سیل ناهنجاری های اخالقی و ضد فرهنگ در‬ ‫جامعه بیداد می کند اما مسئوالن اجرایی کشور حتی‬ ‫در نگاه به این مسائل به فکر کرسی قدرت و حفظ‬ ‫منافع فردی و حزبی خودشان هستند‪.‬‬ ‫‪ l‬خیلی از کشورها با شــرط و شروط زیاد معاهده‬ ‫اب و هوایی پاریس را امضا کرده اند‪ ،‬یعنی نشــان‬ ‫داده اند صاحب تدبیر هستند‪ .‬ولی مسئوالن ایرانی‬ ‫بدون هیچ شــرطی زیربــار این تعهــد بین المللی‬ ‫رفته اند و هیچ امتیازی هــم نگرفته اند‪ .‬دیدیم که‬ ‫حتی امریکا از ان خارج شد‪.‬‬ ‫‪ l‬پنج سال قبل گوشت گوسفند را کیلویی ‪ 25‬هزار‬ ‫تومان و کیســه ‪ 10‬کیلویی برنج ملحم را ‪ 22‬هزار‬ ‫تومان می خریدیم‪ ،‬می گویند تورم ‪ 40‬درصد بوده‬ ‫االن گوشت را کیلویی ‪ 50‬هزار وکیسه ملحم را ‪70‬‬ ‫هزار تومان می خریم می گویند تورم ‪ 7‬درصد است!‬ ‫‪ l‬از مسئوالن امر درخواست می شــود واقعا اگر‬ ‫قصد خدمت به کشور و ملت را دارند‪ ،‬در پی مقابله با‬ ‫اشرافیت متکبر و سیری ناپذیر‪ ،‬حقوق های نجومی‬ ‫ حرام و قاچاقچیان دولتی باشند‪.‬‬ ‫‪ l‬عضو هیات رئیســه مجلس گفت‪« :‬اگر دولت‬ ‫برنامه ششم را اجرا نکند از رئیس جمهور در مجلس‬ ‫سوال خواهیم پرسید ‪ ،‬اما ســوال مردم از مجلس‬ ‫این اســت که مگــر طرح ســه فوریتی قــرارداد با‬ ‫توتال به مجلس ارائه نشد؟ نتیجه اش در مجلس‬ ‫چه شد؟»‬ ‫‪ l‬وزیــر محتــرم نیــرو! مصــرف اب خانگی به‬ ‫قول خودتان شــش درصد اســت‪ .‬ان وقت شــما‬ ‫می خواهید به علت کم ابی‪ ،‬مبلغ اب خانگی را گران‬ ‫کنید؟ مگر بنزین را گران کردید مصرف کم شد؟‬ ‫‪ l‬دولتی که توان کنترل قیمت پیاز را ندارد چگونه‬ ‫قیمت های ارزاق و کاال را می تواند کنترل کند؟‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫‪ l‬دکتر علــی اکبر صالحی دو ســال پیش اعالم‬ ‫ کرد با تولید نیروگاه های کوچک هســته ای تولید‬ ‫اب شــیرین کن نیز از همان نیروگاه هــا به ویژه در‬ ‫منطقه مکران ایجاد خواهد شد‪ .‬کاش از پیشرفت‬ ‫کار گزارشــی می دادند و زودتر به ســیراب کردن‬ ‫دشت های خشکیده مرکزی ایران اقدام می کردند‬ ‫تا مردم این دیار سیراب شوند‪.‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینســتاگرام هفته نامه مثلث فعال شــده اســت‪ .‬کاربران این شــبکه‬ ‫اجتماعی می توانند با پیوستن به اینستاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه‬ ‫را مشاهده کنند‪.‬‬ ‫دستگیریحسینفریدون‬ ‫دســتگیری حســین فریدون در هفته گذشــته مهمترین‬ ‫خبری بود که در فضــای مجازی رد و بدل شــد‪ .‬به فاصله‬ ‫کوتاهی بعد از انکه محسنی اژه ای از ان در نشست خبری‬ ‫سخن گفت‪ ،‬فضای مجازی پر‬ ‫شد از واکنش ها به این ماجرا‪.‬‬ ‫اصالح طلب ها عموما در مورد‬ ‫ان سکوت کردند‪ .‬درست مانند‬ ‫خود دولــت که هیــچ واکنش‬ ‫رسمی و غیررسمی به ان نشان‬ ‫نداد‪ .‬حتی مشــاور «اشنا» به‬ ‫فضای مجازی نیز در مورد ان‬ ‫واکنشی نداشت‪ .‬اما در طرف‬ ‫دیگر اصولگرایــان از زوایای‬ ‫مختلــف بــه ان پرداختند‪ .‬در‬ ‫ ادامــه نمونه هایــی از ایــن‬ ‫واکنش هــا را می بینیــد که در‬ ‫کانال ها و گروه های تلگرامی محل بحث و گفت وگو بود‪.‬‬ ‫عبدالله گنجی‪ ،‬مدیرمســئول روزنامه جوان در یادداشتی‬ ‫با عنوان «روحانی با دســتگیری فریــدون چگونه مواجه‬ ‫خواهد شد؟» نوشــت‪« :‬به نظر نمی رســد رئیس جمهور‬ ‫نســبت به بازداشــت برادرش رفتار یا مواضــع غیر معقول‬ ‫داشــته باشــد‪ .‬ســکوت یا همراهی روحانی بــا محاکمه‬ ‫فریدون قطعا در پرونده ایشــان یــک اورده مثبت و واجد‬ ‫تولید ســرمایه اجتماعی خواهد بود‪ .‬بدون تردید روحانی‬ ‫از اجزای این پرونده مطلع اســت و مسئوالن عالی قضایی‬ ‫قبال در ایــن خصوص بــا وی نشســت داشــته اند‪ .‬حتما‬ ‫روحانی قدردان دســتگاه قضا هم خواهد بــود که پیش از‬ ‫انتخابات امر دســتگیری را بــه تاخیر انداخــت تا روحانی‬ ‫در انتخابات دچار فشــار یا افت رای نشــود‪ .‬در جمهوری‬ ‫اســامی ایران هر کس از برخــورد با نزدیکان اســتقبال‬ ‫کرده است نه تنها کوچک نشده اســت که بزرگ هم شده‬ ‫اســت‪».‬مجتبی اســماعیلی زاده نیز در یادداشتی معتقد‬ ‫بود نــوع برخــورد رئیس جمهور بــا ماجرا اهمیــت زیادی‬ ‫دارد‪ .‬او می نویســد‪« :‬بنده معتقد هســتم نباید بازداشــت‬ ‫حســین فریدون را به رئیس جمهور روحانــی ارتباط داد‪.‬‬ ‫یقینا نوع برخورد رئیس جمهور در پرونده برادرشان تکلیف‬ ‫انتقاد میرسلیم به برگزاری المپیادهایی که تنها منجر به جذب جوانان به‬ ‫خاطر از مرزها می شود‬ ‫‪ l‬درود بــر دخت با معرفــت ایــران‪ ،‬خانم مریم‬ ‫میرزاخانی‪ ،‬دانشــمند ریاضی که جلوه باشکوه ات‬ ‫چون خورشید می درخشد و گرما می بخشد‪ .‬پس تو‬ ‫زنده ای در قلب ملت بزرگ ایران‪.‬‬ ‫‪ l‬چــرا خودرویــی تولیــد می کنید کــه می دانید‬ ‫ بی کیفیت است؟ واشر و سر ســیلندر می زنید ولی‬ ‫در پی رفع نقص ان نیستید و به قیمت غیرواقعی به‬ ‫مردم می فروشید؟‬ ‫خیلی از مســائل را روشــن خواهد کرد‪ .‬ان شــاءالله اقای‬ ‫روحانی و حامیان ایشان این اجازه را به قوه قضائیه خواهند‬ ‫داد تا باالخره به این پرونده رســیدگی شــود‪ ».‬دکتر رضا‬ ‫ســراج‪ ،‬تحلیلگر استراتژیک‬ ‫نیــز معتقد بــود‪« :‬بازداشــت‬ ‫فریدون دو ازمون مهم را پیش‬ ‫رو قــرار می دهــد؛ ازمون اول‬ ‫مربوط بــه قوه قضائیه اســت‬ ‫و ازمون دوم مختص حســن‬ ‫روحانی اســت‪ .‬قــوه قضائیه‬ ‫باید نشان دهد که برای احقاق‬ ‫حقوق مردم‪ ،‬مبارزه با فســاد و‬ ‫استقرار عدالت‪ ،‬چگونه با برادر‬ ‫رئیس جمهــور‪ ،‬به عنوان یک‬ ‫دانه درشــت برخورد می کند و‬ ‫در این مسیر از چه استحکامی‬ ‫ برخوردار اســت‪ .‬در این ازمون‪ ،‬عیار پایبنــدی روحانی به‬ ‫قانون نیز محک می خــورد‪ .‬باید منتظر مانــد و نظاره کرد‬ ‫که روحانی در عمل به یکی از وعده هــای انتخاباتی خود‬ ‫برای مبارزه با فســاد و رانت خواری‪ ،‬چقدر صادق است‪».‬‬ ‫ف‪ .‬محمودی نیز بــر این باور بود کــه «مجازات فریدون‬ ‫مطالبه عمومی» اســت‪ .‬او در یادداشــت خود نوشــت‪:‬‬ ‫«پس از مقاومت شدید روحانی پیش از انتخابات و تهدید‬ ‫به جنگ و چشــم انتظاری مردم در برخورد دستگاه قضا با‬ ‫متخلفان و مفسدان مالی‪ ،‬حسین فریدون بازداشت شد‪.‬‬ ‫با بازداشت حســین فریدون روحانی باید پاسخگوی مردم‬ ‫نیز باشد که در این ماجرا طرف مردم و قوه قضائیه است یا‬ ‫بدنبال روابط خویشاوندی و احیانا هم تیمی خود است‪ ...‬‬ ‫باید منتظر بود و شرح این ماجرا را از نزدیک دید که روحانی‬ ‫از این ازمون چگونه بیرون خواهد امد!» مهدی محمدی‬ ‫از اعضای شــورای مرکزی جمنا نیز در این باره می نویسد‪:‬‬ ‫«بازداشت حسین فریدون ازمون بزرگی برای حسن روحانی‬ ‫است که معلوم شود انچه از ضرورت پاسخگویی و دفاع از‬ ‫حقوق مردم و مبارزه با رانت و ویژه خواری گفته می شــود‪،‬‬ ‫فقط مربــوط به دیگران اســت یــا احیانا به خــود دولت و‬ ‫رئیس جمهور هم ارتباطی پیدا می کند؟»‬ ‫واکنش محسن رضایی به تحریم های جدید امریکا‪ :‬اقدام‬ ‫انقالبی الزم است‬ ‫معادله درگذشت‬ ‫یک ریاضی دا ن‬ ‫روزنامه کیهــان نوشــت‪« :‬عباس عبدی بــا بیــان اینکه قطر‬ ‫سال هاست از میدان مشــترک پارس جنوبی بهره برداری می کند‪ ،‬از‬ ‫قرارداد پرابهام با شــرکت نفتی توتال دفاع کرد‪ ».‬عضو حزب منحله‬ ‫مشارکت در سرمقاله روزنامه ایران نوشــت‪« :‬در مساله قرارداد اخیر‬ ‫توتال به قول اقای وزیر نفت‪ ،‬عدم توسعه فازهای پارس جنوبی ساالنه‬ ‫پنج میلیارد دالر به ایران زیان می رساند‪ ،‬ولی مخالفان هیچ اعتراضی‬ ‫به ان ندارند‪ .‬انان حتــی یک بار هم زحمت این را بــه خود ندادند که‬ ‫بپرسند چرا سهم ایران از برداشت منابع پارس جنوبی طی دوره ‪ ۸‬ساله‬ ‫دولت انان از سهم قطر کاهش یافت و عدم النفع بزرگی را متوجه ایران کرد ولی در عین حال امادگی دارند که قراردادهای‬ ‫نفتی را چنان واکاوی کنند تا یک دالر بیشتر نصیب طرف خارجی نشود! گمان نکنید که این رفتار فقط در قضیه نفت و گاز‬ ‫است‪ ،‬تقریبا در همه زمینه های مدیریتی این اصل برقرار است‪ .‬اگر وزارت نفت هیچ قراردادی منعقد نکند و بهره برداری‬ ‫از میادین نفتی و گازی را توسعه ندهد‪ ،‬کمتر مورد سوال قرار می گیرد تا هنگامی که کاری مثبت انجام دهد‪ .‬باید از اقای‬ ‫عباس عبدی و هم طیفانش پرسید ایا همان قدر که برای دفاع از برخی مدیران نفتی مساله دار بسیج شده اید‪ ،‬برای دفاع‬ ‫از منافع ملی نیز پای کار می ایید؟! اگر اعتراضات هم طیفان شما در مجلس ششم به عملکرد فاجعه بار برخی مدیران نفتی‬ ‫در وزارت اقای زنگنه در دولت اخالق درست بود‪ -‬که بود ‪ -‬پس چرا امروز ‪ ۱۸۰‬درجه تغییر زاویه داده اید؟ یا چرا اقای عبدی‬ ‫در همین ‪ ۴‬سال گذشــته‪ ،‬مدیران وزارت نفت را به خاطر کم کاری ها تخطئه کرده است؟ همچنین باید از امثال عبدی‬ ‫پرسید مگر در زمان انعقاد قراردادهای قبلی با توتال و کرسنت و استات اویل نیز برخی از همین مدیران نفتی نمی گفتند‬ ‫چه سوداوری های بزرگی برای کشور خواهد داشت؟ چرا عبدی بر رشوه ‪ ۶۰‬میلیون دالری توتال در دولت اصالحات اشاره‬ ‫یا رشوه مشابه استات اویل اشاره نمی کند؟»‬ ‫اتاق بازرگانی حامی واردات و رانت دولتی است‬ ‫روزنامه اصالح طلب شرق به اتاق بازرگانی حمله کرده و می نویسد ‪:‬‬ ‫«سال هاست که ضرورت کاهش تصدی گری دولتی و واگذاری بیشتر‬ ‫امور به نهادهــا و تشــکل های غیردولتی و به طورکلــی مردمی کردن‬ ‫فعالیت های جاری در حوزه های مختلف اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و سیاسی یکی از محورهای اصلی ســخنرانی های نخبگان و مباحث‬ ‫مطرح در تریبون های عمومی و اختصاصی جامعه بوده است‪ ».‬شرق‬ ‫در این مقاله می نویسد‪« :‬تصمیم اخیر دولت برای تفکیک دوباره چند‬ ‫وزارتخانه که ادغام انها حاصل اراده عمومی کشور در جهت کوچک ســازی دولت بوده است‪ ،‬اظهارنظرهایی از سوی‬ ‫گروه ها و جریان های فکری جامعه را به دنبال داشت‪ .‬صرف نظر از محتوای بحث هایی که از سوی موافقان و مخالفان‬ ‫مطرح می شود‪ ،‬موضع گیری بخش غیردولتی و فعاالن خصوصی و بازرگانان کشور درخصوص تفکیک وزارت صنعت‬ ‫و معدن و تجارت و موافقت با تشکیل وزارت بازرگانی جای تامل دارد‪ .‬پرسش در اینجاست که اگر نگاه و خواست بخش‬ ‫خصوصی این باشد‪ ،‬پس چرا به تشکیل وزارتخان ه مستقل و مقتدر بازرگانی و به تعبیری «اقا باالسر» یا به عبارتی دیگر بر‬ ‫تقویت بیشتر بخش دولتی نظر مثبت دارند؟ اگر ادغام وزارتخانه های صنایع و معادن و بازرگانی را به منزله کاهش اقتدار‬ ‫انها در مقایسه با قبل از ادغام بدانیم‪ -‬که البته این گونه هم هســت‪ -‬پس قاعدتا این شرایط باید برای بخش خصوصی‬ ‫مطلوب تلقی شود‪ .‬به عبارتی اگر ادغام را همانند «شاه مردگی» ‪ -‬که نشان از وضعیت متزلزل است‪ -‬بدانیم‪ ،‬پس برای‬ ‫بخش خصوصی کشــور با شرحی که داده شــد‪« ،‬وزارت مردگی» شــرایطی مطلوب برای دســتیابی به اقتدار بیشتر و‬ ‫خودنمایی است‪ .‬با این فرض‪ ،‬شرایط کنونی و به هم پیوسته وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت باید بهترین وضعیت برای‬ ‫توسعه اتاق بازرگانی به مثابه بخش غیردولتی با سودای صدارت و وزارت باشد؛ نهادی مردمی و خصوصی که در حوزه‬ ‫تصدی گری در خال ء وزارتخانه ای مقتدر و عالقه مند به محدودکردن بخش خصوصی بتواند در حوزه بازرگانی نقش افرینی‬ ‫کند‪ .‬چرا اتاق بازرگانی‪ ،‬فعاالن و بازرگانان نیز با طیف دولتی ها هم نوا شده و شــعار تشکیل وزارت بازرگانی مستقل سر‬ ‫می دهند؟‬ ‫تعطیلی ‪ 700‬کارخانه سنگ در یک سال اخیر‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫جام جم در گزارش اقتصادی خود به وضعیت بحرانی کارخانه های‬ ‫ســنگ ایران اشــاره کرده می نویســد‪« :‬در حالی نهمین نمایشــگاه‬ ‫بین المللی سنگ های تزئینی ایران هفته گذشته به کار خود پایان داد‬ ‫که بسیاری از فعاالن صنفی و معدن داران سنگ تزئینی در کشورمان با‬ ‫مشکالت مالی و اقتصادی گسترده دست و پنجه نرم می کنند‪ .‬براساس‬ ‫شــواهد موجود بازار فقط ‪ 50‬درصد ظرفیت کارخانه های تولید سنگ‬ ‫تزئینی و معادن فعال هستند و تعدادی از فعاالن این بخش ‪ ،‬کم کم به دنبال رها کردن فضای کسب و کارشان هستند‪،‬‬ ‫حال انکه جمهوری اسالمی با برخورداری از ‪ 68‬نوع ماده معدنی و ذخیره شناسایی شده حدود ‪ 60‬میلیارد تن‪ ،‬از نظر تنوع و‬ ‫میزان ذخیره در میان کشورهای جهان به ترتیب رتبه های دهم و پانزدهم را به خود اختصاص داده و می تواند با برنامه ریزی‬ ‫دقیق ارزش افزوده قابل توجهی در کنار افزایش اشتغال پایدار را تجربه کند‪ .‬در این زمینه ابوالقاسم شفیعی‪ ،‬رئیس انجمن‬ ‫سنگ ایران گفت‪« :‬براساس اماری که در اختیار داریم‪ ،‬در سراسر ایران تقریبا ‪ 6600‬واحد تولیدی سنگ های تزئینی‬ ‫داریم که از این امار تنها ‪ 4000‬واحد فعالند و باقی به دلیل مشــکالت و رکود حاکم بر بازار تعطیل شده اند‪ .‬سال ‪1395‬‬ ‫نزدیک به ‪ 700‬واحد کارگاه های سنگ تزئینی تعطیل شد‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫هفته گذشته مریم میرزاخانی در اثر سرطان سینه در امریکا‬ ‫درگذشت‪ .‬بالفاصله بعد از درگذشت او صفحات مجازی پر‬ ‫شد از تصاویر تســلیت به این بانوی ایرانی که توانسته بود‬ ‫اولین زنی باشد که جایزه برتر ریاضیات را در جهان دریافت‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫این تسلیت ها باعث شد تا بحث مهمی در فضای مجازی‬ ‫دربگیرد‪ .‬برخی معتقد بودند ایران نمی تواند از نخبگان این‬ ‫کشور استفاده کند و انها ناچارا به خارج مهاجرت می کنند‪.‬‬ ‫عده ای نیز کار را به نقــد اجتماعی نظام کشــیده و معتقد‬ ‫بودند این افراد به خاطر فشارهای اجتماعی از ایران خارج‬ ‫می شوند‪ .‬اما در میانه این انتقادات برخی نیز معتقد بودند‬ ‫که نباید فراموش کنیم حق دانشجویان بورسیه که دو سال‬ ‫گذشته مطرح شده بود پایمال شده است‪.‬‬ ‫حســین شمســیان در این رابطه در یادداشــتی با عنوان‬ ‫«اشک تمســاح نخبه کشان!» می نویســد‪« :‬مریم میرزا‬ ‫خانی در گذشــت‪ .‬علت فوت این «نخبه علمــی» و نابغه‬ ‫ریاضی‪ ،‬سرطان پیشــرفته و غیر قابل کنترل اعالم شده‪.‬‬ ‫ســبقت گرفتن «زنده کشــان مرده پرســت» در تســلیت‬ ‫گفتن برای فوت وی‪ ،‬یــاد اور خاطرات تلخــی از جنایت‬ ‫فراموش نشدنی جماعتی اســت که حاال عالوه بر وصف‬ ‫فوق باید انهــا را « ُمرده خــور» هم بدانیــم‪ .‬ویژگی مریم‬ ‫میرزا خانــی «نخبگی» بــود و غم و انــدوه‪ ،‬به خاطر مرگ‬ ‫ناگهانی و ظاهرا غیر منتظره او بود‪.‬‬ ‫اما االن اگــر مریم میرزا خانی خود کشــی کــرده بود‪ ،‬چه‬ ‫حسی داشتید!؟ می دانید که «بیماری غیر قابل کنترل» با‬ ‫«خود کشــی» خیلی فرق دارد‪ .‬چهار سال پیش در همین‬ ‫مملکت خودمان و به دست همین جماعت به ظاهر سوگوار‬ ‫برای مریم‪ ،‬بیش از سه هزار نفر از نخبگان کشور از هستی‬ ‫ساقط شدند ! بورسیه ها به اب و اتش زدند تا حق خودشان‬ ‫را احیا کنند‪ ،‬شکایت کردند‪ ،‬التماس کردند‪ ،‬هر راه ممکن‬ ‫را رفتند‪ ...‬اما کسی کاری نکرد!‬ ‫دولت حاضر شد وزیرش را از دست بدهد‪ ،‬اما این بچه های‬ ‫با سواد را تنها و تنها به جرم اینکه در دولت قبل بورس گرفته‬ ‫بودند‪ ،‬به دانشگاه راه ندهد! مرگ تدریجی سه هزار نفر را‬ ‫ندیدید‪ ،‬اما در سوگ مریم میرزا خانی‪ ،‬مسابقه پیام تسلیت‬ ‫می دهید؟!‬ ‫اشک تمساح شما برای علم و دانش‪ ،‬باور کردنی نیست ‪.‬‬ ‫کار شما نخبه کشــی و فراری دادن نخبه هاســت‪ ،‬از این‬ ‫نمایش سیاه دست بردارید‪».‬‬ ‫دغدغه های توتالی‬ ‫بررسی رسانه ای هفته‬ ‫‪11‬‬ ‫از پاریس تا واشنگتن‬ ‫گفتارها‬ ‫هم اکنون ماکرون یکــی از اصلی ترین اهــداف و ماموریت های‬ ‫خود در قبال رئیس جمهور جنجالــی ایاالت متحده امریکا را ترغیب ‬ ‫ترامپ برای بازگشت به پیمان اب و هوایی پاریس تعریف کرده است‪.‬‬ ‫رئیس جمهور فرانســه مدعی شــده که نشــانه هایی دال بر بازگشت‬ ‫امریکا به این پیمان وجود دارد‪.‬‬ ‫داستان دو پرزیدنت‬ ‫درمالقاتروسای جمهورامریکاوفرانسهچهگذشت؟‬ ‫سعید سبحانی‬ ‫خبرنگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫‪1‬‬ ‫یکی از مسائل مطرح شده در مالقات روسای جمهور‬ ‫ایاالت متحده امریکا و فرانســه‪ ،‬توافق هســته ای میان‬ ‫ایران و اعضای‪ 5+1‬بود‪ .‬رئیس جمهور جدید فرانسه به طور‬ ‫کلی مواضع مثبتی را در خصوص توافق هسته ای (برجام)‬ ‫داشته است‪ .‬اوریلین لوشووالیه‪ ،‬مشاور سیاست خارجی‬ ‫ماکرون در اردیبهشت ماه امسال عنوان کرد‪« :‬در خصوص‬ ‫توافق هسته ای ایران‪ ،‬ما خواستار همکاری بسیار نزدیک‬ ‫ن و اطمینان از این هستیم که برجام همچنان‬ ‫درباره ادامه ا ‬ ‫به قوت خود باقی است‪ ،‬اما با جدیت اجرا می شود‪».‬‬ ‫در دوران برگــزاری مذاکرات هســته ای میان ایران‬ ‫و اعضای ‪ ،5+1‬شاهد مواضع ســلبی دولت سابق فرانسه‬ ‫در قبال توافق هسته ای بودیم‪ .‬حتی بسیاری از مخاطبان‬ ‫مذاکرات هســته ای‪ ،‬نحوه مواجهه لــوران فابیوس وزیر‬ ‫امور خارجه افراطی فرانســه در قبال برجام را همچنان به‬ ‫یاد می اورند‪.‬‬ ‫حتی فابیوس یک بار در جریان مذاکره بر سر امضای‬ ‫توافقنامه موقت ژنو‪ ،‬مانع از انجام ایــن کار گردید‪ .‬در هر‬ ‫حال‪ ،‬هم اکنــون امانوئل ماکرون در کاخ الیزه بر ســر کار‬ ‫امده است‪ .‬اگرچه ماکرون کلیت حمایت خود را از توافق‬ ‫هســته ای میان ایران و اعضای ‪ 5+1‬اعالم کرده است‪،‬‬ ‫اما در عین حال در معرض ازمونی جدی برای درک میزان‬ ‫پایبندی نسبت به برجام قرار نگرفته است‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر‪ ،‬رئیس جمهور جدید فرانسه در دیدار‬ ‫اخیری که میان وی و بنیامین نتانیاهو نخســت وزیر رژیم‬ ‫اشــغالگر قدس در پاریس صورت گرفــت‪ ،‬تاکید کرد که‬ ‫کشورش در قبال توافق هسته ای با ایران هوشیار است! به‬ ‫کار بردن این اصطالح از سوی رئیس جمهور فرانسه‪ ،‬فارغ‬ ‫از اینکه متغیری وابســته به جو دیدار وی با نتانیاهو است‪،‬‬ ‫نشان دهنده رویکرد متزلزل فرانســوی ها نسبت به برجام‬ ‫است‪ .‬فرانسه از یک سو در دوران پسابرجام توانسته است‬ ‫فعالیت های اقتصــادی زیادی در ایران صــورت دهد و از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬همچنان سعی دارد در عرصه سیاسی‪ ،‬مواضع‬ ‫ضد و نقیض و زیگزاگی خود را در خصوص مســائلی مانند‬ ‫برجام حفظ کند‪ .‬در هر حال‪ ،‬ماکــرون در دیدار با نتانیاهو‬ ‫اساسا ســخنی از پایبندی محکم و صد درصدی کشورش‬ ‫به توافق هســته ای به میان نیاورد و چاشنی هوشیاری! را‬ ‫به ســخنانش در خصوص توافق هســته ای میان ایران و‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬ضمیمه کرد‪.‬‬ ‫انچــه مســلم اســت اینکــه در دوران پســابرجام‪،‬‬ ‫فرانســوی ها ورود مســتقیم و گســترده ای به بازار ایران‬ ‫داشــته اند و همکاری هایی هم در عرصه وارداتی و هم در‬ ‫مجادله نرم بر سر توافق اب و هوایی پاریس‬ ‫حنیف غفاری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫امانوئل ماکرون‪ ،‬رئیس جمهور فرانسه اخیرا با دونال د‬ ‫ترامپ رئیس جمهــور ایاالت متحده امریــکا در کاخ الیزه‬ ‫دیدار کــرد‪ .‬در این دیــدار طرفین در خصوص مســائل‬ ‫متنوعی با یکدیگر گفت وگو کردند ؛ از توافق هسته ای با‬ ‫ایران تا مسائل سوریه و چرایی خروج امریکا از پیمان اب‬ ‫و هوایی پاریس‪.‬‬ ‫هم اکنــون ماکــرون یکــی از اصلی تریــن اهداف‬ ‫و ماموریت هــای خــود در قبــال رئیس جمهــور جنجالی‬ ‫ایاالت متحــده امریکا را ترغیــب ترامپ برای بازگشــت‬ ‫بــه پیمــان اب و هوایــی پاریــس تعریف کرده اســت‪.‬‬ ‫رئیس جمهور فرانســه مدعی شــده که نشــانه هایی دال‬ ‫بر بازگشــت امریکا به این پیمان وجــود دارد‪ .‬در صورت‬ ‫موفقیت ماکــرون در بازگرداندن امریکا بــه پیمان اب و‬ ‫هوایی پاریس (به همین ســبک و ســیاق موجــود)‪ ،‬وی‬ ‫نخســتین رهبر اروپایی خواهد بود که پــروژه مهار ترامپ‬ ‫را اســتارت زده اســت‪.‬این پروژه‪ ،‬تاکنون از سوی برخی‬ ‫ســران اروپایــی از جمله انگال مرکل دنبال شــده اســت‬ ‫اما همگان اذعان دارنــد که نتیجه بخش نبــوده و نیاز به‬ ‫زمان بیشــتری دارد‪ .‬واقعیت امر این اســت که ماکرون‬ ‫هم اکنون رئیس جمهوری محبوب و البته تازه کار در فرانسه‬ ‫محسوب می شــود‪ .‬وی توانســت در جریان رقابت های‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری ســال ‪ 2012‬بر مارین لوپن‪،‬‬ ‫رهبر جبهه ملی فرانسه(که اتفاقا در انتخابات مورد حمایت‬ ‫غیر مســتقیم ترامپ بود) غلبه پیدا کرده و راهی کاخ الیزه‬ ‫شود‪ .‬در شرایطی که ماکرون در اوج محبوبیت خود به سر‬ ‫می برد‪ ،‬ترامــپ دارای محبوبیتی نــازل در ایاالت متحده‬ ‫امریکاست‪ .‬مطابق اخرین نظرسنجی های صورت گرفته‬ ‫در ایاالت متحده‪ ،‬ترامپ تنهــا دارای ‪ 36‬درصد مقبولیت‬ ‫عمومی اســت‪ .‬این در حالیســت کــه اکثر شــهروندان‬ ‫فرانســوی از امانوئل ماکــرون و حضــورش در کاخ الیزه‬ ‫حمایت کرده و نســبت بــه اصالحات اقتصــادی وی در‬ ‫فرانسه و اروپا امیدوارند‪.‬‬ ‫بدیهی اســت که روابــط ترامپ و ماکــرون را باید با‬ ‫استناد به چنین شرایطی تعریف کرد‪ .‬در هر حال‪ ،‬نخستین‬ ‫ازمون رئیس جمهور فرانســه‪ ،‬مهار ترامپ در قبال پیمان‬ ‫اب و هوایی پاریس اســت‪ .‬اگــر ماکرون بتوانــد در این‬ ‫خصوص گامی بــردارد‪ ،‬می توان ادعا کــرد که کاخ الیزه‬ ‫قادر به برداشــتن گام های اتی در خصوص مهار ترامپ و‬ ‫دولت جدید ایاالت متحده امریکا خواهد بود‪ .‬همان گونه‬ ‫که اشاره شد‪ ،‬امانوئل ماکرون اعالم کرده است که تالش‬ ‫خــود را برای تغییر نظــر ترامپ در ایــن خصوص صورت‬ ‫خواهد داد‪ .‬اگرچه ماکرون خود نیز اذعان دارد که مسیر‬ ‫ســختی را در این خصوص پیش رو دارد‪ ،‬امــا وعده داده‬ ‫است که تالش خود را برای جلب نظر دوباره رئیس جمهور‬ ‫جنجالــی ایاالت متحــده امریکا در این خصــوص انجام‬ ‫دهد‪ .‬این نخســتین ازمــون ماکرون در عرصه سیاســت‬ ‫خارجی محسوب می شود‪ .‬بسیاری از تحلیلگران مسائل‬ ‫بین المللــی معتقدند که بازگشــت ترامپ بــه پیمان اب و‬ ‫هوایی پاریس تنهــا در صورتی امکانپذیــر خواهد بود که‬ ‫ماکرون امتیازات ویژه ای را به رئیس جمهور ایاالت متحده‬ ‫امریکا در حوزه های اقتصادی و سیاســی دیگر بدهد‪ .‬به‬ ‫عبارت بهتر ‪ ،‬ترامپ به سادگی و بدون چشمداشت‪ ،‬حاضر‬ ‫نیســت از تصمیم جنجالی خود مبنی بر خــروج از پیمان‬ ‫پاریس باز گردد‪.‬‬ ‫مروری بــر صورت مســاله مربــوط به پیمــان اب و‬ ‫هوایی پاریس و چرایی خروج ترامــپ از این پیمان خالی‬ ‫از تامل نیست‪ .‬واقعیت امر این است که دونالد ترامپ در‬ ‫جریان رقابتهای انتخابات ریاســت جمهوری سال ‪2016‬‬ ‫ایاالت متحده امریــکا از توافقنامــه اب و هوایی پاریس‬ ‫انتقاد کرد و حتی نســبت به خروج از ایــن توافقنامه وعده‬ ‫داد‪ .‬وی این توافق را متضمن امتیازات زیادی برای چین‬ ‫دانســته بود و از این رو‪ ،‬نهایت تالش خــود را برای ملغی‬ ‫کردن ان به کار گرفت‪ .‬پــس از روی کار امدن ترامپ در‬ ‫کاخ سفید‪ ،‬وی این توافقنامه را ملغی کرد‪ .‬هر چند بسیاری‬ ‫از سیاســتمداران این اقدام ترامپ را مــورد نکوهش قرار‬ ‫داده و ان را مصــداق بی تعهــدی ایاالت متحــده امریکا‬ ‫نسبت به توافقنامه های بین المللی دانستند‪ ،‬اما ترامپ و‬ ‫همراهانش وقعی نسبت به این اعتراض ها ننهادند‪.‬‬ ‫انها از پیمــان پاریس خــارج شــدند و تاکید کردند‬ ‫که بدون مذاکره دوباره بر ســر این پیمــان و عمال تغییر‬ ‫محتوای ان (به سود منافع امریکا) امکان پایبندی نسبت‬ ‫به چنین توافقنامــه ای وجود ندارد‪ .‬هم اکنــون ماکرون‬ ‫مدعی شده است که امکان بازگشت امریکا به این پیمان‬ ‫وجود دارد! بدیهی اســت که این ادعای ماکرون ادعایی‬ ‫بزرگ و جنجالی محسوب می شود‪ ،‬خصوصا اینکه ترامپ‬ ‫به عنوان فردی تاجر مسلک‪ ،‬بدون در نظر گرفتن سود و‬ ‫فایده بلند مدت یــا کوتاه مدت برای امریــکا این اقدام را‬ ‫صورت نخواهد داد‪.‬‬ ‫بازگشــت ترامپ به پیمان اب و هوایی پاریس‪ ،‬ان‬ ‫هم بدون اینکه تغییری در این پیمان ایجاد شود به نوعی‬ ‫عقب نشــینی وی در مقابل ماکرون محســوب می شود و‬ ‫رئیس جمهور امریــکا قصد ندارد حداقل به ســادگی این‬ ‫اقدام را صورت دهد‪.‬‬ ‫موضوع مهم تر اینکه توافقنامه اب و هوایی پاریس‬ ‫صرفا توافقنامه ای دو طرفه میــان ایاالت متحده امریکا‬ ‫نیست و کشورهای مختلفی در ان دخیل هستند‪ .‬بسیاری‬ ‫از این کشــورها‪ ،‬زیاده خواهی های ایاالت متحده امریکا‬ ‫در قبال این پیمان را بر نتافته و معتقدند که مذاکره دوباره‬ ‫بر ســر این پیمان و تغییر محتوای ان‪ ،‬به معنای پذیرش‬ ‫سلطه امریکا بر قراردادها و معاهدات بین المللی است و از‬ ‫این رو نباید صورت گیرد‪ .‬سوال مهم دیگر اینکه ترامپ از‬ ‫ماکرون در ازای بازگشت ایاالت متحده امریکا به توافقنامه‬ ‫پاریس چه انتظاراتی را مطرح کــرده یا خواهد کرد؟ ایا در‬ ‫این خصوص میان روسای جمهور ایاالت متحده و فرانسه‬ ‫مذاکره ای صورت گرفته است؟‬ ‫در نهایــت اینکه ماکــرون به صــورت خواســته یا‬ ‫ناخواســته خود را در معرکه ســختی گرفتار کرده اســت!‬ ‫حتی در صورت بازگشــت ایاالت متحده بــه پیمان اب و‬ ‫هوایی پاریس‪ ،‬تحلیلگران و سیاستمداران اروپایی نسبت‬ ‫به عقبگــرد ترامپ و نیت واقعی و اهداف پشــت پرده وی‬ ‫به دیــده تردید خواهند نگریســت‪ .‬همچنیــن در صورتی‬ ‫که ماکرون نتوانــد ترامپ را در خصــوص پذیرش دوباره‬ ‫توافق اب و هوایی پاریس قانع نماید‪ ،‬نسبت به ناتوانی از‬ ‫وعده ای که داده است متهم خواهد شد‪ .‬شاید در یک نگاه‬ ‫واقع بینانه‪ ،‬بتوان ماکرون را بازنده این معادله دانســت‪،‬‬ ‫هر چند اینده بســیاری از مسائل را در این خصوص روشن‬ ‫خواهد ساخت‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫عرصه صادراتی میان دو کشور شکل گرفته است‪ .‬بدیهی‬ ‫است که ماکرون حتی اگر بخواهد در قبال برجام رویکردی‬ ‫سلبی اتخاذ کند‪ ،‬با فشار بسیاری از کمپانی ها و شرکت های‬ ‫تجاری مواجه خواهد شــد که قدرت انها در فرانسه بسیار‬ ‫باالست‪ .‬از این رو ماکرون سعی دارد ضمن انکه سمفونی‬ ‫ضد برجامی ترامپ و نتانیاهو را بر هم نزند‪ ،‬به حمایت کلی‬ ‫خود از توافق هسته ای ادامه دهد‪ .‬قرار است در مذاکرات‬ ‫جدیدی که با شــرکت اعضای کمیســیون بررســی برجام‬ ‫در وین برگزار می شــود‪ ،‬اخرین تحوالت مربوط به توافق‬ ‫هسته ای میان نمایندگان ایران و اعضای‪ 5+1‬مورد بح ث و‬ ‫برسی قرار گیرد‪ .‬بدیهی است که در این دیدار‪ ،‬عیار پایبندی‬ ‫واقعی فرانسوی ها نسبت به توافق هسته ای تا حدود زیادی‬ ‫مشخص خواهد شد‪ .‬الزم به ذکر است که تا کنون در جریان‬ ‫عهد شکنی های ایاالت متحده امریکا در قبال برجام‪ ،‬شاهد‬ ‫ســکوت فرانســوی ها بوده ایم‪ .‬به عنوان مثال در جریان‬ ‫تمدید قانون ایسا توســط کنگره و دولت امریکا در دوران‬ ‫ریاست جمهوری اوباما‪ ،‬مقامات فرانسوی همگام با دیگر‬ ‫مقامات اروپایی اساسا این اقدام (که در مغایرت با بند ‪29‬‬ ‫برجام بود) را ناقض توافق هسته ای ندانستند!‬ ‫در حال حاضر نیز ســنای امریکا به صورتی علنی در‬ ‫جهت نقض برجام خیز برداشته و تحریم های غیر هسته ای‬ ‫را علیه کشورمان تصویب کرده است ؛ تحریم هایی که در‬ ‫تناقض با سند برجام و قطعنامه ‪ 2231‬قابل تفسیر هستند‪.‬‬ ‫این موارد‪ ،‬بندهــای ‪ 28 ،27 ،26‬و ‪ 29‬برجام را به صورت‬ ‫علنی نقض می کند‪ .‬ســوال اصلی اینجاست که مقامات‬ ‫فرانســوی در مقابل این نقض عهد طــرف امریکایی چه‬ ‫ی صــورت داده اند؟ ایا در حوزه دیپلماســی پنهان یا‬ ‫اقدام ‬ ‫در سخنانی که میان ترامپ و ماکرون رد و بدل شده است‪،‬‬ ‫طرف فرانسوی خواستار پایبندی ایاالت متحده امریکا به‬ ‫برجام شــد ه یا اینکه رئیس جمهور جدید فرانسه نیز ترجیح‬ ‫داده در همان مسیر دولت قبلی کشورش گام بردارد؟‬ ‫نکته دیگر‪ ،‬به مواضع ســلبی دونالد ترامپ در قبال‬ ‫برجام باز می گــردد‪ .‬اگرچه رئیس جمهــور ایاالت متحده‬ ‫امریکا و دولــت وی پایبندی جمهوری اســامی ایران به‬ ‫توافق هســته ای را تایید کرده اند اما بارهــا تاکید کرده اند‬ ‫که توافق هســته ای میان ایران و اعضــای ‪ 5+1‬توافقی‬ ‫بد و غیر قابل دفاع است‪ .‬رئیس جمهور امریکا خود یکی از‬ ‫اصلی ترین حامیان وضع تحریم های جدید علیه ایران به‬ ‫بهانه های غیر هسته ای است‪ .‬ترامپ از یک سو می خواهد‬ ‫به نقض برجام متهم نشــود و از ســوی دیگر‪ ،‬تحریم ها را‬ ‫علیه جمهوری اسالمی ایران به وضعیت گذشته برگرداند‪.‬‬ ‫بدیهی است که ترامپ بازی دشــواری را در این خصوص‬ ‫اغاز کرده است‪.‬‬ ‫ترامــپ در جریــان رقابت هــای انتخابــات‬ ‫ریاست جمهوری ســال ‪ 2016‬ایاالت متحده امریکا بارها‬ ‫مخالفت خــود را با توافق هســته ای ابراز کــرد‪ .‬وی حتی‬ ‫در جمع اعضای البی ایپک ســخن از پاره کــردن توافق‬ ‫هسته ای در نخستین روز حضور خود در کاخ سفید به میان‬ ‫ اورد‪ .‬با این حــال رئیس جمهور ایاالت متحــده به خوبی‬ ‫دریافت ه که گذار از توافق هسته ای توسط امریکا به راحتی‬ ‫امکانپذیر نیســت‪ .‬در این خصوص ترامپ با مخالفت ها و‬ ‫موانع سختی مواجه است که یکی از انها‪ ،‬مواضع روسیه‪،‬‬ ‫چین و حتی تاحدودی تروییکای اروپایی است‪.‬‬ ‫در نهایت اینکه خروجی نشســت ترامــپ و ماکرون‬ ‫در خصوص توافق هســته ای‪ ،‬هنوز نامشــخص اســت‪.‬‬ ‫باید در اینده ای نزدیک این موضوع را با اســتناد به رفتارها‬ ‫و گفتارهای اتی مقامات دو کشــور امریکا و فرانســه مورد‬ ‫ارزیابی و تحلیل بیشــتر قــرار داد‪.‬الزم به ذکر اســت که‬ ‫ماکــرون و ترامپ ترجیــح دادند پــس از دیــدار اخیر‪ ،‬از‬ ‫رایزنی های برجامی با یکدیگر ســخنی به میــان نیاورند؛‬ ‫مساله ای که در نوع خود قابل تامل است‪.‬‬ ‫ماکرون و پروژه مها رترامپ‬ ‫گفتارها‬ ‫‪13‬‬ ‫گفتارها‬ ‫دو رئیس جمهور و یک هدف‬ ‫ی ترامپ و ماکرون‬ ‫نگاهی به اهداف اقتصاد ‬ ‫محمد قادری‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫گفتارها‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫‪3‬‬ ‫روســای جمهور ایاالت متحده امریکا و فرانســه هر‬ ‫دو روزهای پر التهابی را در کشورهایشان سپری می کنند‪ .‬‬ ‫ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 2016‬توانست‬ ‫با غلبه بر هیالری کلینتــون‪ ،‬به عنوان رئیس جمهور جدید‬ ‫امریکال وارد کاخ ســفید شــود‪ .‬ماکرون نیز توانســت در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری امسال در فرانسه بر رقبای خود‬ ‫در دو مرحله انتخاباتی پیروز شود و کلید کاخ الیزه را در دست‬ ‫گیرد‪ .‬این دو رئیس جمهور هر دو در ابتــدای راه خود قرار‬ ‫دارند‪ ،‬هر چند مدت بیشتری از استقرا ر ترامپ در کاخ سفید‬ ‫می گذرد‪ .‬با این حال به نظر می رســد انچه ذهن ماکرون و ‬ ‫ترامپ را بیش از هر چیزی در کشورهایشان مشغول ساخته‬ ‫است‪ ،‬مسائل اقتصادی و حوزه رفاه عمومی است‪.‬‬ ‫نباید فرامــوش کرد کــ ه ترامــپ دارای دیدگاه های‬ ‫محافظه کارانه و حفاظت گرایانه در عرصه اقتصاد اســت‪.‬‬ ‫وی به تقویت محصوالت امریکایی و نیروی کار این کشور‬ ‫اعتقاد دارد و حاضر است در این مسیر بدترین و سخت ترین‬ ‫هزینه های ممکن (از جمله تنش های اقتصادی و تجاری‬ ‫با اروپــا) را پرداخــت نمایــد‪ .‬در مقابل‪ ،‬ماکــرون نیز یک‬ ‫اقتصاد دان اســت و اکثر شــهروندان فرانســوی بــا اتکا‬ ‫به همیــن مســاله ارای خــود را در انتخابات ســال ‪2017‬‬ ‫(مخصوصا در مرحله نخست) به سود ماکرون به گردش در‬ ‫اوردند‪ .‬البته در دور دوم و نهایی انتخابات‪ ،‬ترس از حضور‬ ‫لوپن در کاخ الیزه نقش مهمی در پیروزی ماکرون داشت که‬ ‫در مجالی دیگر به ان خواهیم پرداخت‪.‬‬ ‫یکــی از دغدغه هــای مشــترک ماکــرون و ترامپ‪،‬‬ ‫تصمیم گیری در حوزه اقتصادی کشورهایشان و بازتعریف‬ ‫نســبت این اقتصاد داخلی با تجــارت بین الملل و تجارت‬ ‫عمومی اســت‪ .‬هر دوی این سیاســتمداران‪ ،‬با ماسک و‬ ‫چهره ای اقتصادی در کشورهایشــان به قدرت رسیده اند‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی بدیهی است که اکثر انتظارات مربوط به‬ ‫ماکرون و ترامپ‪ ،‬انتظارات اقتصادی است‪.‬‬ ‫در اینجا الزم است مروری بر گذشته ای نه چندان دور‬ ‫در فرانسه داشته باشیم‪ .‬در سال‪ 2012‬میالدی‪ ،‬شهروندان‬ ‫فرانســوی با هدف گذار از بحران اقتصادی و رقم خوردن‬ ‫سرنوشــتی متفاوت تصمیم گرفتنــد ارای خود را به ســود‬ ‫فرانسوا اوالند نامزد حزب سوسیالیست به گردش در اوردند‪.‬‬ ‫بدین ترتیب اوالند توانست بر نیکال سارکوزی رئیس جمهور‬ ‫جنجالی و اسبق فرانسه پیروز شود‪.‬پس از ان‪ ،‬شهروندان‬ ‫فرانسوی در انتخابات پارلمانی نیز به سوسیالیست ها قدرت‬ ‫دادند تا بتوانند به نخســتین برترین حزب سیاســی در این‬ ‫کشور تبدیل شوند‪ .‬اما پس از ‪ 5‬سال‪ ،‬حزب سوسیالیست‬ ‫فرانسه در بدترین وضعیت خود قرار گرفته است! ماکرون‬ ‫نسبت به تکرار این سرنوشت به ضرر خود و جریان سیاسی‬ ‫متبوعش(که هم اکنــون اکثریت مطلق پارلمان فرانســه‬ ‫را در دست گرفته اند) نگران هســتند‪ .‬تحلیلگران مسائل‬ ‫اقتصادی اروپا متفق القول هســتند که اگر ماکرون نتواند‬ ‫اقدامی درراستایاصالحوضعیتاقتصادیفرانسهصورت‬ ‫دهد‪ ،‬به سرنوشت سارکوزی و اوالند دچار خواهد بود‪ .‬در این‬ ‫صورت‪ ،‬شاهد حضور یک رئیس جمهور تک دور ها ی دیگر‬ ‫در کاخ الیزه خواهیم بود‪.‬‬ ‫در ایاالت متحده امریــکا نیز ماجرا تا حــدود زیادی‬ ‫دشــوار و پیچیــده اســت‪ .‬در ایــن کشــور نیــز بســیاری‬ ‫از شــهروندان امریکایــی که از بــه نتیجه نرســیدن طرح‬ ‫اصالحات درمانی اوباما و اســتمرار بحــران اقتصادی در‬ ‫برخی ایاالت امریکا دلزده و خشمگین بودند‪ ،‬ترجیح دادند‬ ‫اداره امور اقتصادی کشور را به فردی جنجالی و تاجر مسلک‬ ‫بسپارند‪.‬‬ ‫ن ترامپ و ماکرون را نسبت به خود‬ ‫نکته مهمی که ذه ‬ ‫مشغول ساخته است‪ ،‬مربوط به چگونگی مدیریت بحران‬ ‫اقتصادی و نیازهای رفاهی در کشورهایشــان اســت‪ .‬در‬ ‫این معادله‪ ،‬متغیرهای مستقل و وابسته ای وجود دارند که‬ ‫اساسا نمی توان بدون محاسبه و اتکا به انها اقدام خاصی‬ ‫صورت داد‪ .‬یکــی از این متغیرها که حکم متغیر مســتقل‬ ‫را در بســیاری از موارد ایفــا می کند‪ ،‬جو حاکــم بر اقتصاد‬ ‫جهانی و محدودیت ها و قوانین تحمیل شده بر ان است‪.‬‬ ‫این محدودیت ها و قوانین و متعاقبا فرصت ها و تهدیدات‬ ‫اقتصادی که حول انه ا ترسیم می شــود‪ ،‬دست بسیاری از‬ ‫سیاستمداران را در ترسیم الگوواره های اقتصادی داخلی‬ ‫می بندد‪ .‬ایــن قاعده در خصــوص روســای جمهور فعلی‬ ‫ایاالت متحده امریکا و فرانسه نیز صادق است‪.‬‬ ‫در ایــن معادله چند الیــه و پیچیــده‪ ،‬کار ماکرون به‬ ‫مراتب دشوار تر است زیرا از یک سو با مخالفت های داخلی‬ ‫(از ســوی اتحادیه های کارگری و‪ )....‬در قبال اصالحات‬ ‫مدنظــر خود روبــه روســت و از ســوی دیگر‪ ،‬ناچار اســت‬ ‫دغدغه های درون اروپایی را نیــز در اصالحات اقتصادی‬ ‫خود مدنظر قرار دهد‪ .‬رئیس جمهور جوان فرانسه به خوبی‬ ‫می داند که فرانســه نمی تواند به عنوان کشوری مستقل از‬ ‫منطقه یورو و اتحادیــه اروپا بســیاری از تصمیمات کالن‬ ‫اقتصادی را در کشــورش اتخاذ کند‪.‬پاریس جهت اعمال‬ ‫اصالحات بنیادین اقتصــادی‪ ،‬باید مناســبات و تعهدات‬ ‫اقتصادی خود نســبت به منطقه یورو و اروپــای واحد را نیز‬ ‫مدنظر قرار دهد‪ .‬همین مســاله کار را بــرای رئیس جمهور‬ ‫فرانســه ســخت تر می کند‪ .‬دونال د ترامپ نیــز در امریکا با‬ ‫وضعیت مشــابهی رو به روســت‪ .‬وی از یک ســو به خوبی‬ ‫می داند که اعمال تغییرات جدید در حوزه اقتصاد بین المللی‬ ‫و تغییر قوانیــن حاکم بر مراودات تجــاری در نظام جهانی‬ ‫امکانپذیر نیست‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬اگر ترامپ هر حرکتی در‬ ‫مغایرت با این روند صورت دهد متهم بــه مداخله منفی در‬ ‫نظم جهانی خواهد شــد‪ .‬موضوعی که در حال حاضر نیز‬ ‫قابل مشاهده است‪ .‬بسیاری از شرکای وارداتی و صادراتی‬ ‫ایاالت متحــده امریک ا ترامپ را بابت اتخاذ سیاســت های‬ ‫حمایت گرایانه داخلی مورد نکوهش قــرار داده اند‪ .‬این در‬ ‫حالی است ک ه ترامپ هنوز بسیاری از وعده های اقتصادی‬ ‫خود مانند وضع مالیات های ســنگین بر برخی محصوالت‬ ‫وارداتی از اروپا و دیگر نقاط جهان را اجرایی نکرده است‪.‬‬ ‫در نهایت اینک ه ترامپ و ماکرون هر دو باید طرح های‬ ‫سختوپیچیده ایرابرایگذارازوضعیتاقتصادیموجود‬ ‫در جوامع خود ترسیم کنند‪.‬ایا روسای جمهور ایاالت متحده‬ ‫امریکا و فرانسه قادر به هدایت و مدیریت این بازی پیچیده‬ ‫خواهند بود؟ در این خصوص تردیدهای زیادی وجود دارد‬ ‫خصوصا اینکه بسیاری از اقتصاددانان بین المللی نسبت به‬ ‫وعده هایاقتصادیهردوسیاستمدارامریکاییوفرانسوی‬ ‫به دیده تردید می نگرند‪ .‬در هر حال‪ ،‬طی چهارسال پیش رو‬ ‫ی ترامپ و ماکرون برای شــهروندان‬ ‫عیار عملکرد اقتصاد ‬ ‫کشورهایشــان و دیگر مخاطبــان بین المللی مشــخص‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫قیام در پایتخت‬ ‫سراغاز یک نهضت سرنوشت ساز‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫پرافتخاری کــه ملت ایــران در اثر مبــارزه مقدس خود‬ ‫به دســت اورده اســت‪ ،‬مبدل بــه ذلت و سرشکســتگی‬ ‫شــود‪ ».‬ایت الله کاشــانی در جمع خبرنگاران داخلی و‬ ‫خارجی به قوام الســلطنه چنین هشــدار داد‪« :‬روی کار‬ ‫امدن قوام زیر نظر انگلیسی ها انجام گرفته است و ما تا‬ ‫اخرین قطره خون خود ایستادگی خواهیم کرد‪ .‬اگر قوام‬ ‫تا ‪ 48‬ساعت دیگر استعفا ندهد‪ ،‬خود من کفن می پوشم‬ ‫و پیشــاپیش صفوف ملت مســلمان ایران حکومت او را‬ ‫سرنگون خواهم کرد‪».‬‬ ‫ایت الله کاشانی‪ ،‬احمد قوام را دشمن دین‪ ،‬ازادی‬ ‫و استقالل ملی خواند‪.‬‬ ‫هر قیامی به دالیلی به پیروزی می رسد یا به شکست‬ ‫منتهی می شــود‪ ،‬در خصوص دالیل پیروزی قیام ‪ 30‬تیر‬ ‫می توان گفــت که ‪ -1‬علــت اصلی پیروزی قیــام ‪ 30‬تیر‬ ‫‪ 1331‬حضور روحانــی مبارز ایت الله کاشــانی در میدان‬ ‫مبارزه بود‪ ،‬زیرا اگر وی با شــجاعت به میــدان نمی امد‪،‬‬ ‫کسی نمی توانست در برابر قوام الســلطنه و سایر عوامل‬ ‫استعمار که با سیاست بسیار خشونت امیز به میدان امده‬ ‫بودند اظهار وجود کند ولی ایت الله کاشــانی که ســابقه‬ ‫مبارزه طوالنی با اســتعمارگران و عوامل انها را در کارنامه‬ ‫خود داشت‪ ،‬شــخصا قدم به میدان گذاشت و انبوه ملت‬ ‫را پشت ســر خود وارد میدان کرد و برای نهضت پیروزی‬ ‫درخشان پدید اورد‪.‬‬ ‫‪ -2‬هماهنگی نســبی مصدق و ایت الله کاشــانی در‬ ‫خصوص نگرش نسبت به استعمار‬ ‫‪ -3‬وحدت مردم‬ ‫‪ -4‬توجه مــردم به بیانات ایت الله کاشــانی و تبعیت‬ ‫از ایشان‬ ‫‪ -5‬استقامت مردم و حق طلبی انها‬ ‫در خصوص اثار و پیامدها و نتایج قیام ‪ 30‬تیر مطالب‬ ‫مختلفی مطرح شده است‪ ،‬ولی در کل می توان گفت که ‬ ‫نتیجه قیام ‪ 30‬تیر طرد قــوام و انتخاب مجدد مصدق به‬ ‫نخســت وزیری بود که خود عامل زیان های بی شــماری‬ ‫است‪ .‬زیان های دیگرش شهادت جمع زیادی زن و مرد‬ ‫و کودک در نقاط مختلف کشــور بود‪ .‬زیان های دیگر ان‬ ‫عبارت است از‪:‬‬ ‫‪ -1‬چون برای پست نخست وزیری داوطلب زیادی‬ ‫وجود داشت میان جبهه ملی اختالف افتاد‪ .‬با حضور دکتر‬ ‫بقایی غائله اختالف ختم گردید‪.‬‬ ‫‪ -2‬جبهــه ملی دچــار غرور بیــش از حد شــده بود ‪،‬‬ ‫به طوری که مصــدق خیال می کرد تمام این احساســات‬ ‫(مردم) برای خود اوست‪.‬‬ ‫‪ -3‬اطالع کامل دشمنان و مخالفین‬ ‫از نفــوذ فوق العاده روحانیــت که در راس‬ ‫ان ایت الله کاشــانی قرار داشت و با یک‬ ‫اعالمیه چند ســطری سراســر کشور را به‬ ‫تعطیلی می کشــاند و حتی دربار را تهدید‬ ‫می کرد‪.‬‬ ‫‪ -4‬اطــاع و تــرس مخالفــان از‬ ‫اهمیت پیوند دین و سیاســت که مردم را‬ ‫با دســت خالی‪ ،‬مقابل ارتــش وارد مبارزه‬ ‫بی امــان می کرد و مــرگ را با اغــوش باز‬ ‫پذیرا بودند‪ .‬افســوس که مصدق اهمیت‬ ‫این پیوند را ندانست و از نفوذ روحانیت در‬ ‫بطن جامعه غفلت کرد و نتوانست از نفوذ‬ ‫روحانیت در جامعه استفاده کند‪ ،‬حتی در‬ ‫برخی موارد این پیوند را گسست و دشمنان‬ ‫نیز از این امر بســیار سوءاستفاده کردند و‬ ‫موفق هم شدند‪.‬‬ ‫‪ -5‬از بین رفتن اختالف دو ابرقدرت‬ ‫امریــکا و انگلیس بر ســر منافع شــان در‬ ‫مورد نفت و اتخاذ تصمیم انان علیــه ملت و کاهش نفوذ‬ ‫روحانیت‪.‬‬ ‫تاریخ ایران اسالمی سرشار از روزهای تلخ و شیرین‬ ‫است‪ ،‬نمونه ای از انها عبارتند از شرکت در تحریم تنباکو‪،‬‬ ‫پیروزی انقــاب مشــروطه‪ ،‬تصویب الیحه ملی شــدن‬ ‫صنعت نفت در ‪ 29‬اســفند ‪ ،1329‬بازگشــت مجدد دکتر‬ ‫محمد مصدق در پی قیام مردمی در ‪30‬تیر ‪ 1331‬و البته‬ ‫پیروزی انقالب اســامی ایران به رهبری امام خمینی در‬ ‫‪ 22‬بهمن ‪ ،1357‬همــه از روزهای خــوب تاریخ معاصر‬ ‫ایران اســت؛ اما نکته ای که باید توجه کرد اینکه تمامی‬ ‫ لحظــات پیــروزی و کامیابی ملت ایــران بر پایــه دو امر‬ ‫است‪:‬‬ ‫‪ -1‬رهبری و ایدئولوژی قوی‬ ‫‪ -2‬حمایت توده های مردم‬ ‫گفتارها‬ ‫قیام سی تیر ‪ 1331‬نقطه عطفی در مبارزات نهضت‬ ‫ملی شــدن صنعت نفــت‪ ،‬یکــی از جنبش هــای اصیل‬ ‫سیاسی ـ اجتماعی تاریخ معاصر ایران و اوج تجلی اراده‬ ‫مســتقیم مردم در تاســیس دولت مبتنی بر خواست ملت‬ ‫بود‪ .‬ایــن قیام یک ســال و ‪ 4‬ماه پس از به ثمر نشســتن‬ ‫نهضت ملی صنعت نفت رخ داد‪ 63 .‬سال از قیام ‪ 30‬تیر‬ ‫‪ 1331‬می گذرد؛ قیامی که زمینه ســاز ان استعفای دکتر‬ ‫مصدق از نخست وزیری بود و هدفش بازگرداندن وی به‬ ‫نخست وزیری و پاسداری از نهضت ملی شدن صنعت نفت‬ ‫و ازادی های سیاسی بود‪.‬‬ ‫شرح قضیه به این صورت اســت که روز ‪ 25‬تیر ‪31‬‬ ‫مصدق به حضور شاه رفت و درخواست پست وزارت جنگ‬ ‫را کرد‪ .‬این درخواست به معنی کاستن از قدرت شاه بود؛‬ ‫زیرا رضاخان به کمک همین وزارت جنگ بود که به قدرت‬ ‫رسیده بود‪ .‬این امر برای محمدرضا شاه گران امد‪ .‬مصدق‬ ‫در این روز‪ ،‬پس از ســه ساعت گفت وگو با شــاه‪ ،‬استعفا‬ ‫کرد‪ .‬مصدق نخست وزیر بود و برابر قانون اساسی با وزراء‬ ‫مسئولیت مشترک داشت و وزیر جنگ را هم رئیس دولت‬ ‫می بایست انتخاب کند؛ اما شاه این را طبق سابقه به خود‬ ‫اختصاص داده بود و نمی خواست صرف نظر نماید و ان را‬ ‫از لوازم فرماندهی کل قوا می دانست و چون مصدق خود‬ ‫را درعین حال وزیر جنــگ قرار داده بود و شــاه حاضر به‬ ‫تسلیم نبود‪ ،‬بدون مشورت با سران نهضت و یا همکاران‬ ‫در مقام استعفا برامد‪.‬‬ ‫بــا اســتعفای مصــدق و پذیــرش‬ ‫ان از ســوی شــاه‪ ،‬مجلس بــرای رای به‬ ‫نخســت وزیر جدید وارد شور شــد و از ‪42‬‬ ‫نفر نماینده کــه بیش از نصــف نمایندگان‬ ‫بودند‪ ،‬به احمد قوام ‪ 40‬رای اعتماد دادند‪،‬‬ ‫درحالی کــه این جلســه قانونی نبــود؛ زیرا‬ ‫حدنصــاب الزم را نداشــت و نماینــدگان‬ ‫نهضت ملی جلسه دیگری داشتند‪ .‬شاه که‬ ‫ارتش را در اختیار داشــت‪ ،‬بــه فرمانداری‬ ‫نظامی دستور کنترل اوضاع و جلوگیری از‬ ‫اشوب را داد‪ ،‬تانک ها در خیابان ها مستقر‬ ‫شدند‪ .‬عده ای از نمایندگان فرصت طلب با‬ ‫محاصره مجلس توســط نظامیان‪ ،‬پنهانی‬ ‫همکاری خود را با قوام اعالم کردند‪ .‬شاه‬ ‫با قوام موافق نبود؛ اما با شرایط پیش امده‬ ‫تســلیم نظر امریــکا و انگلیس شــده بود‪.‬‬ ‫قــوام در ‪ 28‬تیــر درخواســت اختیــارات‬ ‫فوق العــاده برای اعاده امنیت در سراســر‬ ‫کشور کرد‪.‬‬ ‫با استعفای دکتر مصدق از منصب نخست وزیری‪،‬‬ ‫اصناف و بازاریان مغازه هــا و کارگاه های خود را بســته‪،‬‬ ‫در میدان مرکزی بازار گرد امدند و مردم را تشــویق کردند‬ ‫تا روز بعد از اســتعفا در اطراف مجلــس تظاهرات کنند‪.‬‬ ‫صبح روز بعد‪ ،‬جمعیت پرشــماری از بازار به سوی مجلس‬ ‫حرکت کردنــد؛ کارمنــدان دولتــی‪ ،‬کارکنــان راه اهن و‬ ‫رانندگان اتوبوس و بســیاری دیگر از کارمندان دســت از‬ ‫کار کشــیدند و جبهه ملی از مردم خواســت تا در روز ‪30‬‬ ‫تیر دســت به اعتصاب بزنند‪ .‬روز موعود با سکوت شومی‬ ‫ اغاز شــد ‪ .‬هنگامی که تظاهرکنندگانی به ســوی مجلس‬ ‫می رفتند با تانک ها روبه رو شــدند ‪ .‬قیام اغاز شد؛ اوضاع‬ ‫شــهر طی ‪ 5‬ســاعت بعدی اشــفته بود ‪ .‬در این گیرودار‬ ‫حتی چیزی نمانده بود که برادر شــاه کشته شود‪ .‬پس از‬ ‫پنج ســاعت تیراندازی‪ ،‬فرماندهان نظامــی که از میزان‬ ‫وفاداری نیروهایشان نگران بودند؛ دستور دادند تا افراد‬ ‫به پادگان ها برگردند و شــهر را در اختیــار تظاهرکنندگان‬ ‫قرار دهند‪ ،‬همان که مطرح شــد شــاه اول ســعی کرد با‬ ‫ارتش بحران را ارام ســازد اما پس از پنــج روز تظاهرات‬ ‫گســترده و خونریزی و پیدایش نشــانه هایی از نافرمانی‬ ‫در ارتش‪ ،‬تسلیم شد و از مصدق خواست تا دولتی جدید‬ ‫تشکیل دهد‪.‬‬ ‫دکتر محمد مصدق ‪ 30‬تیر ‪ 1331‬را روز قیام مقدس‬ ‫ملی و قربانیان این روز را شهدای ملی اعالم کرد‪.‬‬ ‫در مورد عکس العمل ایت الله کاشانی در خصوص‬ ‫‪ 30‬تیر باید اشــاره کرد که ایت الله کاشــانی به مخالفت‬ ‫شــدید با حکومت قــوام پرداخت و مــردم را بــه مبارزه‬ ‫دعوت کرد‪ .‬ایت الله کاشانی طی اعالمیه ای خطاب به‬ ‫قوام چنین گفت‪« :‬احمد قوام باید بداند‪ ،‬در ســرزمینی‬ ‫که مردم رنجدیده ان پس از ســال ها رنج و تعب شــانه‬ ‫از زیر بــار دیکتاتوری بیــرون کشــیده اند‪ ،‬نباید اختناق‬ ‫افــکار عقاید را اعالم و مــردم را به اعدام دســته جمعی‬ ‫تهدید نماید‪ .‬من صریحــا می گویم که بر عموم برادران‬ ‫مسلمان الزم اســت در راه این جهاد کمر همت بربسته‬ ‫و برای اخریــن مرتبه به صاحبان سیاســت اســتعماری‬ ‫ثابت کنند تالش انان در به دست اوردن قدرت و سیطره‬ ‫گذشــته محال است و ملت مســلمان ایران به هیچ یک‬ ‫از بیگانــگان اجازه نخواهــد داد که به دســت مزدوران‬ ‫ازمایش شــده‪ ،‬اســتقالل انان پایمال و نام باعظمت و‬ ‫گفتارها‬ ‫‪15‬‬ ‫فکـر نـو‬ ‫از دریچه ای دیگر‬ ‫ما در این صفحات ســعی خواهیم کرد موضوعــات مختلف را از دریچه‬ ‫علوم انسانی بنگریم و در عین حال به برخی از حوزه ها مانند محیط زیست‪،‬‬ ‫دانشــگاه‪ ،‬حوزه های علمیه‪ ،‬فرهنگ و هنر نگاهی داشــته باشیم‪ .‬در واقع‬ ‫این صفحات‪ ،‬صفحات فکر و ایده و اندیشــه مجله اســت‪ .‬نوعی عقالنیت‬ ‫ارزش مدار برعکس علوم انسانی غربی که ابزارمدار هستند‪.‬‬ ‫سلطه و هنر مقاومت‬ ‫ت اسکات از رابطه قدرت و ایدئولوژی‬ ‫روای ‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫رفتار انتخاباتی در ایران‬ ‫کتاب «رفتــار انتخاباتی در ایــران؛ الگوها و‬ ‫نظریه ها» نوشــته علی دارابی به همت انتشــارات‬ ‫سروش منتشر شده است‪ .‬این کتاب که دکتر علیرضا‬ ‫ازغندینیزمقدمه ایبراننگاشتهپسازپیش گفتار‬ ‫مشــتمل بر چهار بهره (مشــتمل بــر چندین فصل‬ ‫و بخش) و نتیجه گیری‪ ،‬فهرســت منابــع و ماخذ و‬ ‫ضمائم اســت‪ .‬پس از بیان کلیات در بهره نخست‬ ‫این نوشــتار‪ ،‬در بهــره دوم کتاب با عنــوان تحلیل‬ ‫مفهومی و تئوریک نظریات معطــوف به انتخابات‬ ‫رقابت انتخاباتی و رفتار انتخاباتی در قالب سه فصل‬ ‫به بررســی رویکردها‪ ،‬دیدگاه ها و نظریات عمده در‬ ‫باب انتخابات و رفتارشناســی انتخاباتــی در غرب‪،‬‬ ‫مبانی فقهی مشارکت سیاســی در اسالم و نیز طرح‬ ‫چارچوبی جدید و تئوریک برای مطالعه و بررسی رفتار‬ ‫انتخاباتی شــهروندان ایرانی پرداخته می شود‪ .‬در‬ ‫بهره سوم از این کتاب و در قالب دو فصل انتخابات و‬ ‫روند رفتار انتخاباتی در حدفاصل سال های ‪ 1357‬تا‬ ‫‪ 1384‬و نیز قوانین و نظام نامه انتخابات در جمهوری‬ ‫اســامی ایران موردبررســی قرار می گیرد‪ .‬در بهره‬ ‫چهارمکتابدرقالب‪ 5‬فصلوباعناوینیچونعناصر‬ ‫و عوامل تاثیرگــذار بر چگونگی و میزان مشــارکت‬ ‫مــردم در انتخابات‪ ،‬جغرافیــای انتخابات در جهان‬ ‫و ایران‪ ،‬عوامل جامعه شــناختی ‪ -‬سیاســی پیروزی‬ ‫محمود احمدی نژاد در انتخابات ریاســت جمهوری‬ ‫نهم‪ ،‬تبیین رفتار سیاسی شــهروندان ایرانی در این‬ ‫دوره از انتخابات در کنــار نگاهی اماری به انتخابات‬ ‫ریاست جمهوریدرسهدههازحیاتانقالباسالمی‬ ‫به ازمــون فرضیه هــا و متغیرهای دخیــل پرداخته‬ ‫می شــود‪ .‬این کتاب ضمن نقد‪ ،‬ارزیابــی و تحلیل‬ ‫مفهومــی نظریــات معطوف بــه انتخابــات و رفتار‬ ‫انتخاباتی در پاســخ به این ســوال که در جمهوری‬ ‫اسالمی رفتار انتخاباتی شــهروندان و به خصوص‬ ‫در دوره نهم انتخابات ریاست جمهوری با کدا م یک‬ ‫از سه دســته الگوی نظری جامعه شناسی‪ ،‬اقتصاد‬ ‫سیاســی و روانشناسی سیاســی قابل تبیین است بر‬ ‫این فرضیه تاکید دارد که رفتار انتخاباتی پدیده ای‬ ‫زمان پرورده‪ ،‬زمینه پرورده و مکان پرورده اســت و به‬ ‫اینخاطرنمی توانبهفرانظریه ایجهانشمولدست‬ ‫یافت که چرایی و چگونگی و محتوای رای دهی در‬ ‫همهکشورهایجهانوحتیهمهحوزه هایانتخابیه‬ ‫درون یک واحد جغرافیایی را در سپر ان مورد تحلیل‬ ‫و ارزیابی قرار داد‪.‬‬ ‫«شکل هایمختلفسلطهکهساختارمشابهیدارند‪،‬‬ ‫همچون اعضای یک خانواده به یکدیگر شباهت دارند‪».‬‬ ‫اینجمله‪،‬ادعایجنجالیجیمزسی‪.‬اسکاتانسان شناس‬ ‫و دانشمند علوم سیاســی امریکایی در کتاب «سلطه و هنر‬ ‫مقاومت؛روایت هاینهانی»است‪.‬اوعالوهبراینکهسال ها‬ ‫بهتحقیقاتمیدانیدرمناطقروستاییوشرقاسیاپرداخته‪،‬‬ ‫ازخاللانهابهنظریاتسیاسیعمیقینیزدستیافتهاست‪.‬‬ ‫اسکات تامالت قابل توجهی در زمین ه روابط قدرت و مساله ‬ ‫ایدئولوژی داشته است‪ .‬اندیشه نظری او در پس این کتاب‬ ‫نیزازخاللمطالعهوتحقیقبرایدرکروابططبقاتیدریکی‬ ‫ازدهکده هایماالیابه دستامدهاست‪.‬اینکتابمهم ترین‬ ‫کتاب نظری اسکات دربار ه روابط میان قدرتمند و بی قدرت‬ ‫است و در ان به روابط و گفتارهایی می پردازد که ذیل عنوان‬ ‫ایدئولوژی دسته بندی می شوند‪ .‬اسکات این کتاب را با این‬ ‫فرض نوشته که شدیدترین شرایط بی قدرتی و وابستگی به‬ ‫شناخت مساله کمک می کند‪ .‬بنابراین بیشتر شواهدی که‬ ‫در اینجا ارائه می کند از مطالعات بردگی‪ ،‬رعیتی و فرودستی‬ ‫گرفته شده و بر این گزاره اســتوار است که رابطه گفتاری با‬ ‫قدرت در موقعیت هایی پدیدار می شــود که «نمایش های‬ ‫اشکار» بیشترین اختالف ممکن را با «روایت های نهانی»‬ ‫داشته باشــد‪ .‬در نظر او هر گروه فرودســتی از مصائب اش‬ ‫روایتی نهانی می سازد که نقد قدرت در غیاب حاکمان است‪.‬‬ ‫قدرتمندان نیز روایتی نهانی دارند کــه اقدامات و مدعیات‬ ‫حکومت انهایــی را بازنمایی می کند که نمی توان اشــکارا‬ ‫بازگو کرد‪ .‬او با مقایسه روایت نهانی ضعیفان با روایت نهانی‬ ‫قدرتمندان و هر دو روایت نهانی با نمایش عمومی و اشکار‬ ‫روابط قدرت می کوشــد به راه جدید بــرای درک مقاومت در‬ ‫برابر سلطه برســد‪ .‬برای این منظور از اسناد و مدارک سلطه‬ ‫پدرساالرانه‪ ،‬استعمار‪ ،‬نژادپرستی و حتی نهادهایی همچون‬ ‫زنــدان و اردوگاه های اســرای جنگی نیز بهره برده اســت‪.‬‬ ‫شباهت های ساختاری که اسکات میان ساختارهای سلطه‬ ‫توصیف می کند (مانند بردگان‪ ،‬رعیت ها و فرودســتان) در‬ ‫همهاستدالل هایکتابحاضرنقشیاساسیایفامی کنند‪.‬‬ ‫او تاکید دارد که قصد یکدست ســازی ویژگی های بردگان‪،‬‬ ‫رعایا‪ ،‬نجس ها‪ ،‬استعمارشــدگان و اقوامی را نــدارد که به‬ ‫انقیاد درامده اند‪ .‬از نظر او‪ ،‬ادعاهای ذات گرایانه در این باب‬ ‫قابل دفاعنیستند‪.‬‬ ‫یکهشیوه های‬ ‫بلکهنشانمی دهدساختارهایسلطه ا ‬ ‫مشــابهی را به کار می گیرند‪ ،‬در شــرایط برابــر واکنش ها و‬ ‫الگوهای مقاومتی را برمی انگیزند که بسیار شبیه یکدیگرند‪.‬‬ ‫بههمیندلیلاستکهبردگانورعایامعموالجراتنمی کنند‬ ‫اشــکارا به شــرایط انقیاد خود اعتــراض کننــد‪ .‬نگاهی به‬ ‫ساختارهایی کهاسکاتدراینجابررسیمی کندنشانمی دهد‬ ‫مسائلکرامتوخودمختاریکهمعموالفرعبراستثمارمادی‬ ‫ی است‪.‬‬ ‫محسوب می شوند در این کتاب بسیار مهم و اساس ‬ ‫برای مثال او تاکید دارد حتی در مورد طبقه کارگر معاصر نیز‬ ‫بی اعتنایی به کرامت فردی و کنترل دقیق کار فرد به اندازه‬ ‫نگرانی های محدودتر کار و دستمزد در شرح هایی اهمیت‬ ‫دارد که از بهره کشــی ارائه می دهنــد‪ .‬ازاین رو‪ ،‬هدف کلی‬ ‫نویســنده معطوف به پاسخ به این پرســش است‪« :‬چگونه‬ ‫می توان رفتار سیاســی غالبا موقتی گروه های فرودست را‬ ‫بررسی‪ ،‬تفسیر و درک کرد؟»‬ ‫خبر راست و دروغ‬ ‫استاد شیخ حسین انصاریان‬ ‫استاد حسین انصاریان در نخستین جلسه سخنرانی‬ ‫خود در حسینیه مکتب الزهراء(س) مشهد‪ ،‬اظهار داشت‪:‬‬ ‫«شاید اگر فردی به شــما بگوید که دوستتان دارد‪ ،‬حرف‬ ‫خوبی باشد اما دانشمندان می گویند «خبر یحتمل صدق‬ ‫و الکذب»؛ خبری که می شــنوید‪ ،‬احتمال بدهید راســت‬ ‫یا دروغ اســت؛ وقتی با دلیل برایتان ثابت شــد خبر راست‬ ‫است‪ ،‬قبول کنید؛ اما وقتی ثابت شد‪ ،‬خبر دروغ است‪ ،‬رد‬ ‫کنید و گوش ندهید‪.‬‬ ‫در حال حاضــر در کشــور خودمان‪ ،‬هــر روز صدها‬ ‫خبر یا می شــنویم یا در تلفن های همراه و ســایر وســایل‬ ‫الکترونیکی می بینیم‪ ،‬پروردگار عالم می فرماید‪« :‬سماعون‬ ‫للکذب» نباشــید و به دروغ گوش ندهیــد‪ .‬خبرهایی را که‬ ‫می بینید بالفاصله قبول نکنیــد و درباره انها تحقیق کنید؛‬ ‫اگر به راســت بودن انها رســیدید‪ ،‬بپذیریــد وگرنه‪ ،‬قبول‬ ‫نکنید‪ ،‬نقل هم نکنید‪ ».‬او ادامه داد‪« :‬شاید فکر می کنید‬ ‫پرونده قیامت یک جلــد ضخیم با مثال پنــج هزار صفحه‬ ‫است که شــماره بندی شــده و تاریخ و روز زندگی و گناهی‬ ‫که مرتکب شدیم را از پانزده ســالگی در ان نوشته اند؛ اما‬ ‫چنین پرونده ای در قیامت نداریم و قران هم به این پرونده‬ ‫اشاره ای ندارد‪.‬‬ ‫«شــهد علیهم ســمعهم و ابصارهــم و جلودهم»‪،‬‬ ‫چشمتان‪ ،‬گوشتان و پوستتان در قیامت به کل اعمالتان‬ ‫شهادت می دهند‪ ،‬چون همه اعمالتان در گوش‪ ،‬چشم و‬ ‫پوست ضبط است‪« .‬نختم علی افواههم و تکلمنا ایدیهم‬ ‫و تشهد ارجلهم»‪ ،‬یک صفحه پرونده دست و یک صفحه‬ ‫پا هســت؛ یک پرونده قیامت خودمان‪ ،‬یــک پروند ه علم‬ ‫خدا‪ ،‬یک پرونــده علم پیغمبــر(ص) و یــک پرونده علم‬ ‫ائمه طاهرین(ع) اســت‪ .‬کدام یــک می توانیم در قیامت‬ ‫گناهانمان را در کنار پرونده وجودی خود‪ ،‬خدا‪ ،‬پیغمبر(ص)‬ ‫و ائمه(ع) انکار کنیم؟»‬ ‫حوزه مجازی‬ ‫جدال بر سر مخاطب و کیفیت‬ ‫ارتباطات می گوید‬ ‫درباره «شهرزاد» و «عاشقانه»‬ ‫دیدگاه معاون سیما‬ ‫مدیر حوزه های علمیه از ضرورت توجه به‬ ‫فرهنگگفت وگو‬ ‫امام موسی صدر درباره منطق گفت وگو چه می گفت؟‬ ‫چهل و دومیــن جلســه از سلســله درس گفتارهای‬ ‫اندیشــه و عمل بــا عنوان «منطــق گفت وگو در اندیشــه‬ ‫امام موســی صــدر» و ســخنرانی عبدالله نصــری‪ ،‬عضو‬ ‫هیات علمی دانشــگاه عالمه طباطبایی برگزار شد‪ .‬نصری‬ ‫در این جلسه گفت‪« :‬در حوزه گفت وگو چند پرسش بنیادین‬ ‫حائز اهمیت اســت‪« :‬چرا گفت وگو می کنیــم و ضرورت‬ ‫گفت وگو چیســت؟»‪« ،‬چگونه گفت وگو کنیم؟»‪« ،‬با چه‬ ‫کســانی باید گفت وگو کرد؟»‪« ،‬در باب چــه موضوعاتی‬ ‫می توان گفت وگو کرد؟»‪« ،‬عوامل تحقق منطق گفت وگو‬ ‫چیست؟ و چرا برخی اهل گفت وگو هستند و برخی خیر؟» و‬ ‫«موانع منطق گفت وگو چیست؟» او با بیان اینکه مهم ترین‬ ‫نکته‪ ،‬ضرورت گفت وگوست‪ ،‬ادامه داد‪« :‬گفت وگو برکات‬ ‫بسیاری به همراه دارد‪ :‬نخســت اینکه ما با گفت وگو عقاید‬ ‫خود را به دیگران می شناسانیم و همچنین فهمی از عقاید‬ ‫دیگران پیــدا می کنیم‪ .‬دوم اینکه ما بــا گفت وگو به وجوه‬ ‫مشــترک در دیدگاه ها و مواضعمان دســت پیدا می کنیم‪.‬‬ ‫فایده ســوم این اســت که ما با گفت وگو بــه نقاط ضعف و‬ ‫قوت دیدگاه های خودمان و دیگری اشنا می شویم‪ .‬نکته‬ ‫چهارم این اســت که با گفت وگو برقــراری ارتباط عاطفی‬ ‫تحقق پیدا کرده و بر این اساس از سوءتفاهم ها جلوگیری‬ ‫می شــود‪ .‬در نهایت اینکه گفت وگو برای حل مشــکالت‬ ‫اهمیت فوق العاده ای پیدا می کند‪ ».‬این اســتاد دانشگاه‬ ‫تو گو این گونه‬ ‫درباره دیدگاه امام موسی صدر پیرامون گف ‬ ‫توضیح داد‪« :‬بسیاری از اندیشمندان و افراد دیگر گفت وگو‬ ‫را به عنوان روش در نظــر می گیرند‪ ،‬اما من با تامل بر نظام‬ ‫معرفت شناســی امام صدر به این نتیجه رســیدم که مقوله‬ ‫گفت وگو بــرای وی نه روش که «فرهنگ» اســت‪ .‬وقتی‬ ‫گفت وگو به صورت فرهنگ درمی اید‪ ،‬نشان دهنده ان است‬ ‫که در وجود شــخص نهادینه شــده و تمام ابعاد و ساحات‬ ‫وجود را دربرمی گیرد و این گونه نیست که شخص‪ ،‬زمانی‬ ‫اهل گفت گو باشد و زمانی نباشد‪ ».‬نصری یاداور شد‪« :‬اگر‬ ‫منطق گفت وگو به صورت فرهنگ دراید‪ ،‬زیرســاخت های‬ ‫خاص خود را پیدا می کند‪.‬‬ ‫امام صــدر مبنــای گفت وگــو را همین ایــات قران‬ ‫می داند‪ .‬براساس این ایات شــیوه گفت وگو نیز مشخص‬ ‫می شود که «حکمت» و «موعظه حسنه» است‪ .‬بنابراین‬ ‫ریشه این منطق گفت وگویی در اندیشه امام موسی صدر‪،‬‬ ‫تفکر دینی و خوانش خاص خودشــان از ایــات کالم الله‬ ‫مجید اســت‪ ».‬اســتاد دانشــگاه عالمه طباطبایی اظهار‬ ‫داشت‪« :‬سیره امام صدر نشان می دهد که مستدل سخن‬ ‫گفتــن در همه مقــوالت به ویژه مســائل اجتماعی‪ ،‬اصل‬ ‫مهم در روش گفت وگو اســت‪ .‬همچنین ارامش در سخن‬ ‫گفتن‪ ،‬عصبانی نشدن‪ ،‬با صراحت سخن گفتن‪ ،‬شفافیت‬ ‫در اعالم موضع‪ ،‬شرح صدر و مدیریت خود را داشتن نیز از‬ ‫دیگر مسائل مهم در روش گفت وگوست‪ .‬منطق گفت وگو‬ ‫یک اصل استمرارپذیر است و بر همین مبنا نیز امام صدر‬ ‫در زمان فعالیت خود با طیف های مختلف در حال گفت وگو‬ ‫است‪».‬‬ ‫خسرو از چشم پرویز‬ ‫روایت پرستویی از شکیبایی‬ ‫گذشته ای که قصه ها‬ ‫بازمی گویند‬ ‫احتمالکشف‬ ‫منابع جدید گازی‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫در تازه ترین اخبار نفتی مدیران نفتی از کشف میادین‬ ‫جدید گازی خبر می دهند؛ موضوعی که مدیرعامل شرکت‬ ‫بهره بردارینفتوگازشرقدربارهانتنهابهاینجملهبسنده‬ ‫می کند‪«:‬خبرهایخوشیازمیدان هایتوسوکشف روددر‬ ‫راهاست‪».‬فرایندتوسعهمیدانتوسطییک سالایندهاغاز‬ ‫می شود‪ .‬پس از نتایج موفق حاصل از حفاری یک حلقه چاه‬ ‫اکتشافیدراینمیدان‪،‬مطالعهتوسدردستورکارقرارگرفت‬ ‫و براوردهای اولیه حاکی از این اســت که در صورت توسعه‬ ‫این میدان‪ ،‬برداشت روزانه سه تا پنج میلیون متر مکعب گاز‬ ‫امکان پذیر می شــود و این میزان تولید می تواند جایگزین‬ ‫خوبیبرایکاهشتولیدمخزنمزدورانطیسال هایاینده‬ ‫باشد‪ .‬محمد مام بیگی از انجام مطالعات استان قدس روی‬ ‫میدان توس خبر داده و گفته اســت‪« :‬نتایج این مطالعات‬ ‫به شرکت نفت مناطق مرکزی ایران ارائه شده است‪ .‬از سال‬ ‫گذشته‪ ،‬دکل مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت در میدان‬ ‫کشــف رود مســتقر شــده و امیدواریم طی ماه های اینده‪،‬‬ ‫خبرهای خوشی از این میدان بشنویم و شاهد تداوم تامین‬ ‫پایدارگازشمال شرقباتکیهبرظرفیت هایموجودباشیم‪».‬‬ ‫او ادامه می دهــد‪« :‬گاز مخزن مزدوران که گازی پرفشــار‬ ‫استبا‪ ٣/5‬درصدگازسولفورهو‪ 6/5‬درصدگازکربنیک‪،‬این‬ ‫مخزن را به یکی از نادرترین مخازن گازی جهان تبدیل کرده‬ ‫است‪.‬منطقهعملیاتیخانگیرانتنهامنطقهعملیاتیشرکت‬ ‫بهره برداری نفت و گاز شرق است و در این منطقه دو میدان‬ ‫گازی خانگیران و گنبدلی در مدار بهره برداری قرار دارد‪ .‬در‬ ‫این دو میدان ‪ 6٣‬چاه به همــراه ‪ 5‬مجموعه جمع اوری گاز‪،‬‬ ‫‪ 5٠٠‬کیلومتر خطوط لوله انتقال گاز و ‪ ٣٠٠‬کیلومتر خطوط‬ ‫انتقال برق داریم‪ ».‬مام بیگی با بیان اینکه گاز شش استان‬ ‫از این منطقــه عملیاتی تامین می شــود‪ ،‬می گویــد‪« :‬گاز‬ ‫موردنیازخراسانشمالی‪،‬خراسانرضوی‪،‬خراسانجنوبی‪،‬‬ ‫مازندران‪ ،‬گلســتان و بخشی از ســمنان از تولیدات منطقه‬ ‫عملیاتی خانگیران تامین می شود که روزانه حدود ‪ 4٣‬تا ‪4٨‬‬ ‫میلیون متر مکعب گاز به شبکه سراســری ارسال می شود‪.‬‬ ‫در ســال ‪ ٩5‬حدود‪ 6‬درصد از نیازهای گازی کشور از طریق‬ ‫دو میدان گازی خانگیران و گنبدلی تامین شده و در مجموع‬ ‫‪٢/٨‬درصد از کل ذخایر گازی ایران در این دو میدان است‪».‬‬ ‫او از مخــزن مــزدوران به عنوان اصلی تریــن مخزن گازی‬ ‫در مدار بهره برداری شــرق نام می بــرد و می گوید‪« :‬منطقه‬ ‫خانگیران مشتمل بر سه مخزن مجزای مزدوران‪ ،‬شوریجه‬ ‫‪ B‬و شوریجه‪ D‬اســت که در این میان‪ ،‬گاز ترش تولیدی در‬ ‫مخزن مزدوران‪ ،‬پشتوانه اصلی تولید و تامین گاز مصرفی‬ ‫شمال شرق است‪ ».‬مدیرعامل شــرکت بهره برداری نفت و‬ ‫گاز شرق از میدان گنبدلی به عنوان تنها میدان مشترک در‬ ‫مدار بهره برداری شمال شــرق یاد می کند و ادامه می دهد‪:‬‬ ‫«این میدان بخشــی از یک میدان بزرگ است که در خاک‬ ‫ترکمنستان با نام میدان گازی دولت اباد شناخته می شود اما‬ ‫ازنظروسعت‪،‬یک هفتادماندرایراناست‪».‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫پرویز پرســتویی در نهمین ســالروز درگذشت خسرو‬ ‫شــکیبایی با یاداوری عشــق این بازیگر به کارش گفت‪:‬‬ ‫«ادم هایی مانند خسرو باعث می شوند رفتار‪ ،‬منش‪ ،‬شکل‬ ‫کارکردن و ازخودگذشــتگی را یاد بگیریــم‪ ».‬این بازیگر‬ ‫ســینما با یاداوری ‪ 28‬تیرماه ‪ 87‬روز تلخ درگذشــت خسرو‬ ‫شکیبایی اظهار داشت‪« :‬در سفر شــمال بودم که ساعت‬ ‫‪ ۸‬صبح موبایلم زنگ خورد و نام شــکیبایی روی ان افتاد‪.‬‬ ‫گوشی را برداشتم و ســام کردم‪ .‬صدایی که شنیدم شبیه‬ ‫خســرو بود اما او نبود‪ .‬گفت من خسرو نیســتم‪ ،‬پویا پسر‬ ‫خسرو هستم‪ .‬شــوکه شــدم و او ادامه داد‪« :‬خسرو فوت‬ ‫شد‪ ».‬او شنیدن این خبر را بســیار غیرقابل باور عنوان کرد‬ ‫و گفت‪« :‬خسرو برایم بسیار مهم بود‪ .‬شاید تنها در دو کار‬ ‫«شکار» و «روانی» با هم همکاری داشــتیم اما بیشتر از‬ ‫خود کار رفاقت کردیم‪ .‬قبل از ورودم به عرصه بازیگری به‬ ‫دیدن تئاترهای حرفه ای می رفتم و شیفته بازی خسرو بودم‬ ‫و صدای دلنشین او همچنان در گوشم طنین انداز است‪».‬‬ ‫پرستویی ادامه داد‪« :‬به سرعت از شمال راهی تهران شدم‬ ‫و از همان جا به کسانی که می شناختم این خبر بد را منتقل‬ ‫کردم و در عرض یک ســاعت دنیا خبردار این اتفاق ناگوار‬ ‫شد‪ .‬به خانه سینما رفتم و در انجا با وجود اینکه بسیار سخت‬ ‫بود درباره برنامه های خسرو تصمیم بگیریم اما سعی کردیم‬ ‫انچه در شان او بود اتفاق بیفتد‪ ».‬او با اشاره به تشییع این‬ ‫بازیگر گفت‪« :‬ان روز هم بسیار عجیب بود و شلوغی بیش‬ ‫از حد باعث شــد پیکر خســرو مخفیانه از درب پشت تاالر‬ ‫وحدت وارد و بعد از ان به جای امبوالنس با پاترول از پشت‬ ‫تاالر به بهشت زهرا(س) منتقل شــود و خودم هم با موتور‬ ‫به انجا رفتم‪ ».‬پرستویی ادامه داد‪« :‬در بهشت زهرا(س)‬ ‫هم با وجود انکه رئیــس انجا معتقد بود به خاطر شــلوغی‬ ‫امکان خاکســپاری وجود ندارد اما با ارام کــردن مردم به‬ ‫سختی این کار انجام شــد‪ .‬با دیدن ان صحنه ها فهمیدم‬ ‫یک هنرمند چقدر می تواند در دل مردم جا داشــته باشــد‪.‬‬ ‫معتقدم عالوه بر بازی ویژه ای که او داشت اما مردم بیشتر‬ ‫خسرو را به خاطر مناعت طبعش دوست داشتند و خلوصی‬ ‫ که مقابل مخاطبانش داشت و همیشه خودش را در مقابل‬ ‫انها پایین می اورد‪ ».‬این بازیگر همچنین گفت‪« :‬او از جان‬ ‫گذشته بود و تمام وجودش را برای بازیگری هزینه می کرد‬ ‫و مطمئنم که همیشه کنار ما هست و یادش گرامی خواهد‬ ‫بود‪ .‬همین طور که االن با گذشــت ‪ ۹‬سال همچنان وقتی‬ ‫صدایش را می شنویم و نامش می اید فکر می کنیم در کنار‬ ‫ما حضور دارد‪».‬‬ ‫داستان خاطره ها‬ ‫‪17‬‬ ‫حوزه مجازی‬ ‫مدیر حوزه های علمیه از ضرورت توجه به ارتباطات می گوید‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫مادر محیط زیست ایران‬ ‫صد ساله شد‬ ‫از خدیجه مالباجی و بی بی خانم استرابادی‪ ،‬مادر‬ ‫و دختری که یکی معلم دربار ناصرالدین شــاه و دیگری‬ ‫بنیانگذار نخستین مدرســه دخترانه ایران بود تا خدیجه‬ ‫افضل وزیــری‪ ،‬روزنامه نگار و فعال حقــوق زنان و حاال‬ ‫مه لقا مالح‪ ،‬مدیرعامل جمعیت زنان مبــارزه با الودگی‬ ‫محیط زیست‪ .‬گویی همه زنان این خانواده پیوندی جدا‬ ‫ناشــدنی با علم و فرهنگ و فعالیت های مدنــی دارند؛‬ ‫به گونه ای که هرکدام شان در زمره زنان سرشناس عصر‬ ‫خود بودند‪ .‬اما مه لقا مالح که جامعه ایران از او با عنوان‬ ‫«مادر محیط زیست ایران» یاد می کند چند دهه ای است‬ ‫کهشهرتیدوچندانیافتهاست‪.‬اویکیازفعاالنحقوق‬ ‫زنانوجامعه شناسانبرجسته ایبودکهدرسن‪ 78‬سالگی‬ ‫باهمکاریهمسرشزنده یادحسینابوالحسنیوچندنفر‬ ‫از زنان استاد دانشگاه و شاغل در سازمان محیط زیست‪،‬‬ ‫یکی از نخستین و موثرترین تشکل های زیست محیطی‬ ‫کشورراتاسیسکردتانسلیازفعاالنمحیط زیستایران‬ ‫را در مکتب خود تربیت کرده و به حمایت از محیط زیست ‬ ‫ترغیب کند‪ .‬مادر محیط زیست که مستند زندگی اش این‬ ‫روزها حتی در ان سوی مرزها نیز روی پرده رفته و موجب‬ ‫شگفتی فعاالن محیط زیســت در جهان شده‪ ،‬یکشنبه‬ ‫گذشته زادروز یکصد سالگی اش را با حضور نزدیک به‪40‬‬ ‫نفرازنمایندگانتشکل هایزیستمحیطیایرانجشن‬ ‫گرفت تا بار دیگر به اسمان و زمین‪ ،‬درخت‪ ،‬اب و خاک‬ ‫امیدوارانه ســام کرده و همچنان مسائل محیط زیست‬ ‫ایران را با نگرانی دنبال کنــد‪ .‬او دو دهه اخیر عمرش را‬ ‫در جمعیت زنــان مبارزه با الودگی محیط زیســت صرف‬ ‫اموزش زنان خانه دار و معلمان مدارس برای اشــنایی با‬ ‫محیط زیست و ضرورت حفظ سرزمین کرده و موفق شده‬ ‫شعب«جمعیت»رادر‪ 16‬استانکشورهمگسترشدهد‬ ‫ی اســت که منزل شخصی اش را به دفتر‬ ‫و حاال چند سال ‬ ‫کار جمعیت و پاتوق طرفداران محیط زیست تبدیل کرده‬ ‫اســت‪ .‬مه لقا مالح که فارغ التحصیل جامعه شناسی‪،‬‬ ‫فلسفه و علوم اجتماعی از دانشــگاه تهران است حدود‬ ‫‪ 60‬ســال پیش برای تحصیالت تکمیلی اش در رشــته‬ ‫علوم اجتماعی در مقطع دکترا عازم فرانســه می شــود و‬ ‫در انجا همزمان با تحصیل علوم اجتماعی در دانشــگاه‬ ‫ســوربن‪ ،‬دوره کتابداری را هم در کتابخانه ملی فرانسه‬ ‫می گذرانــد و همین موضوع باعث می شــود تــا پس از‬ ‫بازگشــت در کتابخانه موسســه روان شناســی دانشگاه‬ ‫تهران مشــغول کار شــود‪ .‬او بعدها به ریاست کتابخانه‬ ‫موسسه تحقیقات روان شناســی ایران انتخاب می شود‬ ‫اماعالقه اشبهمحیط زیستازکتابخانهدانشگاهتهران‬ ‫با کتاب معروف «بهار خاموش» نوشــته زیست شناس‬ ‫معروفامریکاییراشلکارسونشروعشد‪.‬امروزبسیاری‬ ‫از رســانه های ایران مالح را یکی از معــدود زنان ایرانی‬ ‫می دانند که ‪ 60‬سال است زباله تولید نکرده‪ ،‬اما واقعیت‬ ‫این است که او نیز همچون همه ما زباله تولید می کند اما‬ ‫انچهاورابادیگرانمتمایزساخته‪،‬میزانپایینتولیدزباله‬ ‫و مدیریت مسئوالنه پســماندهای  تر تولیدی در منزلش‬ ‫است‪ ،‬به طوری که چندین دهه است چاله ای را در انتهای‬ ‫باغچه حیاطش برای تبدیل زباله های  تر به کمپوســت‬ ‫ایجاد کرده و با کود کمپوست تولیدی‪ ،‬باغچه ای سبز و‬ ‫زیبا نیز ایجاد کرده است‪.‬‬ ‫ایت الله اعرافی‪ ،‬مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور‬ ‫گفت‪« :‬تبلیغ در عصر حاضر دارای موانع و دشواری هایی‬ ‫است که کار تبلیغ را ســخت می کند که ما باید این موانع را‬ ‫شناسایی کنیم و از بین ببریم تا تبلیغ دین به شکل مطلوب‬ ‫پیش برود‪ ».‬مدیــر حوزه هــای علمیه کشــور در دیدار با‬ ‫معاون فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسالمی با تقدیر از‬ ‫فعالیت های دفتر تبلیغات اسالمی در زمینه تبلیغ و گسترش‬ ‫معارف دینی بیان داشــت‪« :‬بنده از انچه در دفتر تبلیغات‬ ‫اسالمی صورت می گیرد چه در حوزه محتوایی و چه در حوزه‬ ‫توزیع ‪ ،‬ترویج و اشاعه پیام دین تشکر می کنم‪ ،‬گزارش هایی‬ ‫که داده شد خوب و راهگشا بود ولی عرصه فضای مجازی‬ ‫دارای ابعــاد گســترده و عمیق اســت که بایــد به صورت‬ ‫دقیق بــه ان پرداختــه شــود‪ ».‬او در ادامه یاداور شــد‪:‬‬ ‫«اسیب های روحانیت از جمله چیزهایی است که کمتر به‬ ‫ان پرداخته شده اســت‪ ،‬باتوجه به اسیب های موجود باید‬ ‫برنامه ریزی های دقیقی صورت بگیرد‪ ».‬ایت الله اعرافی‬ ‫با اشاره به دشــواری ها و موانع تبلیغ دین در جهان فعلی و‬ ‫عصر ارتباطات تصریح کرد‪« :‬تبلیغ در عصر حاضر دارای‬ ‫موانع و دشواری هایی است که کار تبلیغ را سخت می کند‪.‬‬ ‫بنده زمانی این موانع را در جلساتی تبیین کردم‪ .‬باید موانع‬ ‫را شناســایی کنیم و از بیــن ببریم تا تبلیغ دیــن پیش برود‬ ‫وگرنه کار ما پیشــرفتی نخواهد کرد‪ ».‬او همچنین گفت‪:‬‬ ‫«امروزه بحث جغرافیای معرفتی دنیا هم به نیاز معرفتی و‬ ‫هم سرزمینی مهم است‪ ،‬باید ذات کار شما در دفتر تبلیغات‬ ‫اســامی به صورت بین المللی باشــد‪ ».‬مدیــر حوزه های‬ ‫علمیه کشور با تاکید بر اهمیت کار تبلیغ مبلغان دینی اظهار‬ ‫داشــت‪« :‬هر ســاله بر جامعه جوان کمتر مطلع از معارف‬ ‫دینی و قشر خاکستری افزوده می شود و این مباحث در‬ ‫غوغاهای سیاسی ذبح می شود‪ .‬این نسل شاید پیام ما‬ ‫را به خوبی دریافت نکند که طبعا در اینجا کار ما حوزویان‬ ‫سخت می شود‪ .‬باید تالشــمان در این عرصه بیشتر از‬ ‫پیش شود‪ ».‬ایت الله اعرافی همچنین خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫ی علمیه در حدود‬ ‫«اولویت های امسال مدیریت حوزه ها ‬ ‫‪ ۴۰۰‬عنوان اســت که در حال تهیه ان هستیم‪ ».‬مدیر‬ ‫حوزه های علمیه کشور خطاب به مسئوالن دفتر تبلیغات‬ ‫اسالمی حوزه گفت‪« :‬بسیاری از برنامه ها باید با حضور‬ ‫شما جلو برود و رویکردهای شما در عرصه های گوناگون‬ ‫تبلیغ باید تعیین و مشخص شود‪ ».‬پیش از این برخی از‬ ‫چهره های شاخص حوزه علمیه قم از جمله ایت الله ناصر‬ ‫مکارم شیرازی‪ ،‬ایت الله شیخ جعفر سبحانی و ایت الله‬ ‫حسین نوری همدانی بر ضرورت توجه به فضای مجازی‬ ‫و رسانه های جدید برای ترویج معارف دین اسالم تاکید‬ ‫کرده بودند‪.‬‬ ‫جدال بر سر مخاطب و کیفیت‬ ‫دیدگاه معاون سیما درباره «شهرزاد» و «عاشقانه»‬ ‫ل «شهرزاد» و «عاشقانه»‬ ‫معاون سیما درباره دو سریا ‬ ‫که این روزها مخاطبان را در شــبکه نمایــش خانگی با خود‬ ‫همراه کرد ه است و رقابت با سریال های تلویزیونی‪ ،‬اظهار‬ ‫داشت‪«:‬ایندوسریالدرقبالده هاسریالدیگرتلویزیون‪،‬‬ ‫چیزی محســوب نمی شــوند‪ .‬نمی خواهم رد کنم و بگویم‬ ‫این ســریال ها بازخورد نداشــته اند اما ایــن را می گویم که‬ ‫ان ســریال ها یک قلم در عرض کاالهای دیگر محسوب‬ ‫می شوند‪ ».‬مرتضی میرباقری همچنین گفته است‪« :‬این‬ ‫دو ســریال در قبــال ده ها ســریال دیگر چیزی محســوب‬ ‫نمی شوند‪ .‬شــما این گونه باید حســاب کنید که هنرمندان‬ ‫ایران در حال حاضرکجا بیشترفعالهستند‪.‬هنرمندانکجا‬ ‫فعالیت می کنند؟ مشخص اســت که اکثر هنرمندان برای‬ ‫تلویزیون کار می کنند‪ ».‬او در ادامه با مطرح کردن این نکته‬ ‫که برای ساخت یک سریال شــبکه نمایش خانگی‪ ،‬شاید‬ ‫ده ها برابر هزینه یک سریال تلویزیونی صرف شود‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«شما حساب کنید یک سریال در تلویزیون‪ ۵۰‬درصد بیننده‬ ‫دارد؛ یعنی حدود‪ ۳۰‬الی‪ ۴۰‬میلیون مخاطب را با خود همراه‬ ‫می کند‪ .‬به ما بگویند سریال های شبکه نمایش خانگی چند‬ ‫میلیونمخاطبداشته اند؛شایدبتوانگفتحداکثردو‪-‬سه‬ ‫میلیونمخاطب‪».‬معاونسیماهمچنیندربخشدیگریاز‬ ‫اظهاراتش گفته است‪« :‬نمی خواهم رد کنم که سریال های‬ ‫نمایش خانگی بازخورد نداشته اند اما می خواهم بگویم این‬ ‫ســریال ها یک قلم در عرض کاالهای دیگر محســوب‬ ‫می شوند؛ یعنی خانواده ها سایر برنامه های خود از جمله‬ ‫مستند‪،‬کارتونوخبرشانرامی بینندوگوشمی دهندودر‬ ‫کنار ان «عاشقانه » و «شهرزاد» هم یکی از سریال هایی‬ ‫است که ممکن است ان را تماشا کنند‪ .‬البته نه اینکه فقط‬ ‫ان دو ســریال را ببینند و به ســریال های تلویزیون اصال‬ ‫توجهی نداشته باشند‪ .‬اگر این گونه بود پس این ‪۵۰ ،۴۰‬‬ ‫درصد مخاطبانی که سریال های تلویزیون را می بینند چه‬ ‫کسانی هســتند؟» میرباقری گفته است‪« :‬بسیار خوب‬ ‫استکهمردمپولمی دهندواینسریال هارامی بینند؛اما‬ ‫ن را مجانی می بینند‪».‬‬ ‫در هر صورت سریال های تلویزیو ‬ ‫مهاجرت در قاب‬ ‫موزه بریتانیا عکس هایی از مهاجرت خریداری کرد‬ ‫موزهبریتانیاباکمکموسسه«ارت فاند»مجموعه ای‬ ‫جدید از عکس های ‪ ٩‬هنرمند عکاس خاورمیانه را خریداری‬ ‫کرده اســت‪ .‬با این خریدهــای جدید مســیر مجموعه اثار‬ ‫خاورمیانه مــوزه بریتانیــا دگرگون شــده و این نهــاد در راه‬ ‫ثبت لحظه های مهم تاریخ و درگیرشــدن با تاریخ معاصر و‬ ‫رویدادهای کنونی جهان گام برمی دارد‪ .‬هنرمند سوری جابر‬ ‫العظمه (متولد ‪ ١٩۷۳‬میالدی) در مجموعه خود با عنوان‬ ‫«رستاخیز» از سوژه های عکاسی خود دعوت کرده است تا‬ ‫روی روزنامه دولتی ســوریه «البعث» چیزی بنویسند و ان را‬ ‫برعکس جلوی دوربین نگه دارند‪ .‬این عکس ها بخشــی از‬ ‫نمایشرایگانموقتدرگالری‪ ۳4‬موزههستندکهنمایشگاه‬ ‫«زندگی در تاریخ» از اثار روی کاغذ هنرمندان معاصر عرب‬ ‫را تا ‪ ۲۲‬اکتبر در خود جای خواهد داد‪ .‬ایــن کارها همراه با‬ ‫اثار دیگر پوستر‪ ،‬عکاسی‪ ،‬طراحی و پرینتی که موزه بریتانیا‬ ‫به تازگی خریداری کرده‪ ،‬نمایش داده شــده اند‪ .‬بسیاری از‬ ‫هنرمندان این نمایشگاه سوری اند و اثارشان پس از شورش‬ ‫و اغاز جنگ داخلی سوریه در‪ ۲٠١١‬افریده شده است‪ .‬چهار‬ ‫هنرمند دیگر که اثارشان در این مجموعه است اهل شمال‬ ‫افریقا هســتند که از میان انها لیدیا الرحمن (متولد ‪)١٩٩۲‬‬ ‫الجزیره ای و لیال العلوی (‪ )۲٠١۶-١٩٨۲‬هنرمند فرانسوی‪-‬‬ ‫مراکشی روی مســاله مهاجرت متمرکز شده اند‪ .‬الرحمن با‬ ‫اســتفاده از عکس های پوالروید از غارهایی تصویربرداری‬ ‫کردهکهمهاجرانجوانالجزیره ایپیشازگذشتنازاب ها‬ ‫برایرسیدنبهاروپادرانجاپنهانمی شوند‪.‬درعین حاللیال‬ ‫العلوی‪،‬عکاسخبرنگاریکهدربورکینافاسوکشتهشد‪،‬امید‬ ‫جوانان مهاجر تونســی را موضوع کار خود قرار داده و یاس‬ ‫چهره های مهاجران سوری را در مرز لبنان به تصویر کشیده‬ ‫اســت‪ .‬عکاس های تونسی نهال شــامخ (متولد ‪ )١٩٨۵‬و‬ ‫ هاله عمار (متولد ‪ )١٩۶٩‬به رویدادهای کشورشان پیش از‬ ‫بهار عربی‪ ۲٠١١‬پرداخته اند‪ .‬شامخ به اعتراض های‪١٩٨4‬‬ ‫تونس موسم به «شورش نان» پرداخته که در ان درگیری ها‪،‬‬ ‫سوژهعکاسیاوپروفسورفاضلساسیکشتهمی شود‪.‬عمار‬ ‫نیزبهبررسیشرایطزندان هایتونسمی پردازد‪.‬عکس های‬ ‫هنرمند کرد عراقی جمال پنجوانی با نام «صدام اینجاست»‬ ‫با طنزی تلخ نشان می دهد که ســایه صدام حسین سال ها‬ ‫پس از نابودی اش هنوز هم جامعه عــراق را دنبال می کند‪.‬‬ ‫هنگامه گلســتان و نیوشــا توکلیان از ایران نیز در جمع این‬ ‫عکاسانهستند‪.‬‬ ‫داستانخاطره ها‬ ‫گذشته ای که قصه ها بازمی گویند‬ ‫تفسیرصحیفهسجادیه‬ ‫بخش یازدهم‪ /‬حجت االسالم محمدجواد حاج علی اکبری‬ ‫امام(ع) در بــاب حلم و‬ ‫بردباری‪ ،‬فرمود‪َ :‬و َا َّما ال َل َو ِاتی ‬ ‫ِفــی ا ْل ِح ْلمِ ‪ ،‬عجیب اســت‪،‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫بردبــاری چیز خیلــی عجیبی‬ ‫اســت‪ ،‬ســهمش در سلوک‪،‬‬ ‫اینها زیرساخت اســت‪ ،‬اینها‬ ‫زیرساخت های سیر و سلوک‬ ‫است‪ ،‬اگر یک کسی به شما‬ ‫گفت اگر یکی بگویی ده تا به‬ ‫تو جواب می دهــم‪َ ،‬ف ُق ْل َلهُ ‪،‬‬ ‫تو به او این طــور بگو‪ ،‬بگو اگر ده تــا بگویی‪ ،‬یک هم به‬ ‫تو جواب نمی دهــم‪ ،‬یعنی بد به تــو نمی گویم‪ ،‬عجب!‬ ‫دوم‪َ ،‬و َم ْن شَ َت َمک‪ ،‬یک کسی شتمت کرد‪ ،‬حرف‬ ‫خب‪ّ ،‬‬ ‫بی ربطی به تو زد‪ ،‬به او بگو‪َ ،‬ف ُق ْل َلهُ‪ ،‬اگر راست می گویی‬ ‫خدا من را ببخشد‪ ،‬اگر دروغ می گویی خدا تو را ببخشد‪،‬‬ ‫ــن َو َعدَک‬ ‫ســوم‪َ ،‬و َم ْ‬ ‫دوم در حلم؛ و نکته ّ‬ ‫این هم نکته ّ‬ ‫الر َع ِاء‪ ،‬کســی که شما را تهدید‬ ‫ِبا ْل َخ َن ‬ ‫ی َف ِع ْد ُه ِبال َّن ِص َ‬ ‫یح ِه َو َّ‬ ‫کرد‪،‬گفتمنمی رومدیگرپشت سرتشروعمی کنمبهبد‬ ‫و بیراه گفتن‪ ،‬یعنی درباره تو بد خواهم گفت‪ ،‬بگو ّاما من‪،‬‬ ‫من همیشه تو را مراعات می کنم و جز خیر و خیرخواهی‬ ‫اس َا ِل‬ ‫ی ِف ‬ ‫درباره تو چیزی نخواهم‪َ .‬و َا َّما ال َل َو ِات ‬ ‫ی ا ْل ِع ْلمِ ‪َ ،‬ف ْ‬ ‫ا ْل ُع َل َما َء َما َجهِ ْل َت‪ّ ،‬اوال برو از اهل معرفت و از اهل علم ان‬ ‫چیزی را که نمی دانی بپرس‪ ،‬یعنی ســوال داشته باش‪،‬‬ ‫این یک‪ّ ،‬اما وقتی رفتی سوال کنی نکند بروی متک ّلفانه‬ ‫سوالکنیودنبالامتحانانعالمباشی‪،‬قضیهاینطوری‬ ‫است‪،‬برخیسوالجورمی کنندببینندایناقابلداست‪،‬بلد‬ ‫نیست! نکند دنبال ازمایش طرف باشی! َو ایاک َا ْن ت َْع َم َل‬ ‫ْ‬ ‫دومایناستکهنکندبهرایخودت‬ ‫دوم‪ّ ،‬‬ ‫ِب َرایکشَ یئا‪ّ ،‬اما ّ‬ ‫عمل کنی‪ ،‬یعنی بدون اینکه به سخن خداوند و اولیاء خدا‬ ‫وحکمالهیوقوفپیداکنیبهتشخیصخودتبخواهی‬ ‫ی َج ِمیعِ َما ت َِجدُ ا َل ِ‬ ‫اال ْح ِت ِ‬ ‫عمل کنی‪َ ،‬و خُ ْذ ِب ِ‬ ‫یه َس ِبیال‪،‬‬ ‫یاط ِف ‬ ‫در این مساله اهل احتیاط باش‪ ،‬دنبال این باش که ببین‬ ‫حکمچیست‪،‬وظیفهچیست‪،‬راهچیست‪،‬مسیرچیست‪،‬‬ ‫سوم‪،‬کهاینالب ّتهبیشترمربوطبه‬ ‫انراپیدایشکن‪.‬نکته ّ‬ ‫هملباسی هایمامی شود‪،‬حضرتفرمودندهمین قدرکه‬ ‫درنده می ترسی از فتوا دادن بترس‪ ،‬نکند گردنت را‬ ‫از شیر ّ‬ ‫ی یا َا َبا َع ْب ِدال َل ِه! پاشو برو‪ ،‬دیگر‬ ‫پل مردم قرار بدهی‪ُ .‬ق ْم َع ِّن ‬ ‫بساست‪،‬حضرتبهاینجاکهرسیدندفرمودند ُق ْم‪،‬پاشو‪،‬‬ ‫چون این اماده بود‪ ،‬مثل اینکه به او خوش گذشــته بود!‬ ‫حضرتهمتحویلشگرفته‪،‬بعدازانهمهعطشداشت‬ ‫بهره مند می شد‪ ،‬گفت خب حاال البد می خواست ادامه‬ ‫بدهد‪ ،‬حضرت اینجا دیگر خودشان مساله را تمام کردند‪،‬‬ ‫ی یا َا َبا َع ْب ِدال َل ِه! دیگر پاشو برو‪ ،‬من را راحت بگذار‪،‬‬ ‫ُق ْم َع ِّن ‬ ‫َفق َْدن ََص ْح ُت َلک‪،‬منانچیزیراکهبایدبهتومی گفتمبه‬ ‫توگفتم‪َ ،‬و َ‬ ‫ال ُتف ِْس ْد َع َلیو ِْر ِدی ‪،‬ذکرمنرا‪،‬وردمنراخراب‬ ‫نکن‪ ،‬بگذار به حال خودم باشم‪ ،‬چون حضرت در ّ‬ ‫مصل‬ ‫خاص‬ ‫بودند‪ ،‬مشغول نماز بودند‪ ،‬این وقت را از ان بخش ّ‬ ‫ی ْام ُرو ِ‬ ‫ین ِب َنف ِْسی ‪،‬‬ ‫خودشان دادند به اقای عنوان‪َ ،‬ف ِّان ‬ ‫ضن ٌ‬ ‫عجب! این را چه معنی کنیم؟ من یک کسی هستم که به‬ ‫خودم خیلی خوش گمان نیســتم‪ ،‬باید به کارهای خودم‬ ‫برسم‪ ،‬وقتم خیلی پیش من قیمتی است‪ ،‬این فرصت ها‬ ‫الس َ‬ ‫ال ُم َع َلی ‬ ‫را نمی توانم اســان و ارزان از دست بدهم‪َ ،‬و َّ‬ ‫َم ِن ا َت َّب َع ا ْل ُهدَی‪ ،‬حضرت دعا کردند و سالم کردند به همه‬ ‫کسانی که از این راه روشن تبعیت کنند‪.‬‬ ‫جامعه شناسی‬ ‫به تازگی ویراست تازه ای از ترجمه فارسی «قصه های‬ ‫برادران گریم» به ترجمه هرمز ریاحی‪ ،‬نســرین طباطبایی‬ ‫و بهزاد برکت در نشــر نو منتشــر شــده اســت؛ قصه هایی‬ ‫کهن کــه خواننده را با خــود به قدیم ترین سرچشــمه های‬ ‫قصه گویی جهان می برند‪ .‬این قصه ها ماحصل سال ها سفر‬ ‫وجست وجویدوبرادربهنام هاییاکوبوویلهلمگریمبرای‬ ‫یافتن روایت هایی اصیل از قصه ها و افســانه های عامیانه‬ ‫کهن است‪ .‬در اغا ز ترجمه فارســی این کتاب یادداشتی از‬ ‫پادرک کالم امده است‪ .‬در بخشــی از این یادداشت درباره‬ ‫قصه های برادران گریم و به طور کلی همه قصه های سنتی‬ ‫و گذشــته ای که از خالل این قصه ها بر خواننده مکشوف‬ ‫می شود‪ ،‬می خوانیم‪« :‬به جز گذشــته ای که تاریخ برای ما‬ ‫بازمی گوید گذشــته دیگری نیز داریم‪ ،‬گذشته ای که در ما‬ ‫و در هر فرد‪ ،‬زنده تر از تاریخ ثبت شــده اســت‪ .‬این میراثی‬ ‫است که در ان انســان همپای تشــکیل جامعه و افرینش‬ ‫هنرها و قانون هــا در ارامش به خوداگاهی دســت می یابد‪.‬‬ ‫اکنون شاعران و رمان نویسان پیشرفته ای حضور دارند که‬ ‫می کوشند به شــیوه هایی نشانه های گذشــته ثبت نشده را‬ ‫در حافظه و نگرش های ما بنماینــد و به کار خود ُبعد دیگری‬ ‫ببخشند‪ .‬قصه های این کتاب و دیگر قصه های سنتی‪ ،‬این‬ ‫گذشته دور را در یاد ما زنده می کنند‪ ،‬گذشته ای که به زمانی‬ ‫می پیوندد که انسان با جانوران رفیق بود و به نیروی طبیعت‬ ‫شخصیت می بخشــید‪ .‬این گذشــته چیزهای خاصی را به‬ ‫تخیل ما بازمی گرداند‪ ».‬در پیشــگفتار ویراست تازه ترجمه‬ ‫فارســی این قصه ها‪ ،‬هرمز ریاحی انهــا را «درختچه های‬ ‫سبزابی یکی از جشنواره های دایمی بر سر قله دنیا» نامیده‬ ‫و به اهمیت و ارزش کار این دو برادر اشــاره می کند‪ .‬ترجمه‬ ‫فارسی این قصه ها با تفسیر فولکلورشناسانه جوزف کمبل‬ ‫درباره قصه ها همراه است‪ .‬در بخشــی از این تفسیر درباره‬ ‫قصه های عامیانه امده اســت‪« :‬قصــه عامیانه‪ ،‬برخالف‬ ‫ی است‪ .‬قصه گو در طلب این مقصود‬ ‫اسطوره‪ ،‬نوعی سرگرم ‬ ‫گاه کامروا و گاه ناکام است‪ .‬نقش مایه های او چه بسا که از‬ ‫درخت اسطوره چیده شــود‪ ،‬اما صنعت او هرگز دقیقا شیوه‬ ‫اسطوره ای نیست‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬انچه تولید می کند نباید به‬ ‫مالک های علم‪ ،‬جامعه شناسی‪ ،‬روانشناسی یا متافیزیک‬ ‫قلمداد شود‪ ،‬بلکه در هنری بودن کارش باید داوری کرد‪».‬‬ ‫در مجموعه «قصه های برادران گریم» به بی شــمار قصه‬ ‫برمی خوریمکهقطعابسیاریازماازانهاخاطرهداریم‪.‬ازروی‬ ‫بعضی از انها انیمیشن های معروفی ساخته شده و بسیاری‬ ‫از انها به صورت کتاب هایی برای کودکان منتشر شده اند‪.‬‬ ‫سالم بر اهل هدایت‬ ‫‪19‬‬ ‫سیاست‬ ‫قهر اول‬ ‫سیاست‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫ایااسحاقجهانگیریاستعفادادهاست؟‬ ‫شکاف اعتدال و اصالحات‬ ‫خبرها حکایت از ان دارد که اختالف میان اعتدال گرایان و اصالح طلبان‬ ‫بر سر لیســت کابینه افزایش یافته اســت تا انجا که با اســتعفای اسحاق‬ ‫جهانگیری مواجه شــده اســت‪ .‬اســتعفایی که البتــه دوامی نداشــته و با‬ ‫رایزنی های انجام شده منتفی شده است‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫«مردم یادتان هســت‪»...‬؛ این جمله ای اشناست‬ ‫که در زمان مناظره هــای انتخاباتی بارهــا و بارها از زبان‬ ‫اسحاق جهانگیری شنیده شد‪ .‬او امده بود تا هر طور شده‬ ‫کمک کند که حسن روحانی پیروز انتخابات باشد‪ .‬او برای‬ ‫اینکه این هدفش محقق شود برای حسن روحانی همه کار‬ ‫کرد‪ .‬خیلی ها معتقدند او بــرگ برنده روحانی در مناظره ها‬ ‫بود تا به وقت نیاز گاه در خط حمله باشد و گاه در خط دفاع‪.‬‬ ‫تک به تک های او با محمد باقــر قالیباف و ابراهیم‬ ‫رئیسی گاهی ان قدر داغ و جنجالی می شد که دیگر نوبت‬ ‫به حسن روحانی نمی رسید‪.‬‬ ‫حاال که حسن روحانی انتخابات را برده و رئیس دولت‬ ‫دوازدهم است اخبار عجیبی به گوش می رسد‪ .‬می گویند‬ ‫جهانگیــری اســتعفا داده و حاضر به ادامــه همکاری در‬ ‫دولت دوازدهم نیســت؛ یک خبر غیرمنتظــره که همه را‬ ‫شــگفت زده کرده اســت‪ .‬در این میان البته خبرهایی هم‬ ‫هســت که می گوید او از این تصمیمش منصرف شــده و‬ ‫شاید در کابینه بماند‪.‬‬ ‫ایا حسن روحانی‬ ‫به اصالح طلبان برای‬ ‫کابینه سهم می دهد؟‬ ‫داستان یک انصراف‬ ‫ماجرا از این قرار اســت که گویا در زمــان رایزنی ها‬ ‫برای کابینه اسحاق جهانگیری ناراحتی خود را از تصمیم‬ ‫روحانی از برخی انتصاب هــا در این بخش اعالم کرده اما‬ ‫روحانی نظرات او را نپذیرفته است‪.‬‬ ‫سایت انصاف نیوز که رســانه ای اصالح طلب است‬ ‫برای اولین بار ماجرای این انصراف را تایید کرد و نوشت‪:‬‬ ‫«شــنیده های موثق از استعفای «اســحاق جهانگیری»‬ ‫از معاونــت اولی دولت حکایــت دارد‪ .‬با اســتعفای اقای‬ ‫جهانگیری‪ ،‬احتمال بررســی نام او در میــان گزینه های‬ ‫مباحث زیادی پیرامون ایجاد تغییرات‬ ‫جدیدرتیماقتصادیدولتبرایکابینه‬ ‫دوازدهم و ادامــه راه دولت تدبیر و امید‬ ‫مطرح شــد؛ تا جایی که خبرها از ایجاد‬ ‫تغییرات جدی در اکثریت کرسی های‬ ‫اقتصادیکابینهدوازدهمنسبتبهدولت‬ ‫یازدهمحکایتمی کرد‬ ‫جمیلــه کدیــور در توئیتــی در ایــن مورد نوشــت‪:‬‬ ‫«شنیده های غیررسمی حاکی از انتخاب فردی از جریان‬ ‫غیراعتدالی و غیراصالح طلب به جای اسحااق جهانگیری‬ ‫در سمت معاون اولی است‪ .‬بر اســاس همین شنیده ها‪،‬‬ ‫این تغییر به دلیل اختالف نظر در انتخاب تیم اقتصادی‬ ‫دولت جدید اســت‪ .‬اگر این تغییر و انتخاب فرد جدید به‬ ‫جای جهانگیری جدی باشد‪ ،‬این یعنی دهن کجی به رای‬ ‫‪۲۴‬میلیون نفر‪».‬‬ ‫در واکنشی دیگر به این مساله «حجت نظری» عضو‬ ‫منتخب شورای شهر تهران که از اعضای حزب اتحاد ملت‬ ‫است نیز در توئیتی نوشــت‪« :‬گویا اسحاق جهانگیری از‬ ‫معاون اولی رئیس جمهور استعفا داده است‪ .‬امیدوارم یا‬ ‫صحت نداشته باشــد یا در صورت صحت‪ ،‬صدای جریان‬ ‫اصالحات شنیده شود!»‬ ‫در ادامــه ایــن اظهارنظر هــا محمــد عطریانفر نیز‬ ‫در گفت وگو با ســایت نامه خبر کناره گیــری و عدم حضور‬ ‫معاون اول روحانی در کابینه بعــدی را تکذیب کرد‪ .‬او در‬ ‫عین حال گفت‪« :‬اگر چه تیــم اقتصادی کابینه دوازدهم‬ ‫مطابق با نظــر اقای جهانگیری نیســت و نقطــه نظراتی‬ ‫وجود دارد‪ ،‬اما ایشــان در کابینه بعدی حضور دارند و خبر‬ ‫استعفا و عدم حضور ایشان در کابینه دوازدهم کامال کذب‬ ‫است‪ ».‬در همین حال یک عضو شــورای سیاستگذاری‬ ‫اصالح طلبان هــم تایید کرده که اســحاق جهانگیری به‬ ‫دلیل اختالف بر سر فهرست کابینه جدید استعفا داده بود‪.‬‬ ‫او در عین حال به خبرنگار نامه گفته اســت که این استعفا‬ ‫با رایزنی های اصالح طلبان و اصرار حسن روحانی منتفی‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫توسط او به رئیس جمهور؛ مسائلی که در بحث اول یعنی‬ ‫شــهرداری تهران با مخالفت اقای معاون اول مواجه شد‬ ‫اما موضوع دوم یعنی پیشنهاد دادن تیم اقتصادی دولت‬ ‫به رئیس جمهور مــورد اقبــال و اســتقبال او و همفکران‬ ‫سیاسی اش واقع شد‪.‬‬ ‫به همین دلیل مباحث زیادی پیرامون ایجاد تغییرات‬ ‫جدی در تیــم اقتصادی دولت بــرای کابینــه دوازدهم و‬ ‫ادامه راه دولت تدبیر و امید مطرح شد؛ تا جایی که خبرها‬ ‫از ایجاد تغییرات جدی در اکثریت کرسی های اقتصادی‬ ‫کابینه دوازدهم نســبت به دولت یازدهم حکایت می کرد‪.‬‬ ‫خبری در ارتباط با قهر «اسحاق جهانگیری» معاون اول‬ ‫رئیس جمهور در شــبکه های اجتماعی پیچید‪ ،‬موضوعی‬ ‫که بــه نظر می رســد برامــده از همین بحــث چینش تیم‬ ‫اقتصادی کابینه دوازدهم باشــد‪ .‬البته همان طور هم که‬ ‫پیشتر اعالم شــده بود‪ ،‬مقرر شده که جهانگیری فهرست‬ ‫وزیران اقتصادی مورد نظر خود را بــه رئیس جمهور تنها‬ ‫پیشــنهاد دهد و «حســن روحانی» در نهایت از بین انها‬ ‫دست به انتخاب بزند یا نزد‪ .‬هرچه به زمان معرفی اعضای‬ ‫دولت یازدهــم به مجلس نزدیک و نزدیک تر می شــویم‪،‬‬ ‫برخی خبرها در خصوص تغییرات تیم اقتصادی کابینه در‬ ‫حال تغییر نسبت به ان چیزی است که در گذشته شنیده و‬ ‫مطرح شده بود و گویا همین موضوع یکی از دالیل اصلی‬ ‫دلخوری معاون اول رئیس جمهور است‪».‬‬ ‫اما در این میان برخی چهره های اصالح طلب هم در‬ ‫مورد این ماجرا به اظهارنظر پرداخته اند‪.‬‬ ‫نکتــه جالب توجــه این اســت که ماجــرای معاون‬ ‫اولی دولت حســن روحانی اکنون چند هفته ای است که‬ ‫موضوعی قابل توجه رســانه ها و محافل سیاســی تبدیل‬ ‫شــده اســت‪ .‬همین چند روز پیش بود که احتمال معاون‬ ‫اولی ناطق نوری مطرح شــده بــود‪ .‬ناطق نــوری پس از‬ ‫اســتعفایش از دفتر رهبری در افطاری با حسن روحانی با‬ ‫حضور محمد خاتمی حضور یافــت‪ .‬این حضور کافی بود‬ ‫تا یک شــایعه جدید ایجاد شــود‪.‬خبرگزاری ها و سایت ها‬ ‫شــایع کردند که ناطق نــوری به عنوان یــک گزینه جدی‬ ‫برای معاون اولی مطرح اســت‪ .‬در این خبــر امده بود که‬ ‫«با تقویت احتمال رفتن اسحاق جهانگیری به شهرداری‬ ‫تهران در دوره جدید‪ ،‬احتمال معاونت اولی حجت االسالم‬ ‫ناطق نوری در دولت دوازدهم نیز قوت گرفته اســت‪ ،‬اما‬ ‫به رغم حمایت جدی اقای ناطق نوری از حسن روحانی در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری و نزدیکی بیش از پیش وی به‬ ‫رئیس جمهور منتخب‪ ،‬تاکنون حسن روحانی برای حضور‬ ‫نام ناطق نوری نیز به عنوان‬ ‫معاون اول مطرح‬ ‫شده بود‬ ‫عطریانفر اختالف بین‬ ‫روحانی و جهانگیری را‬ ‫تایید کرده است‬ ‫معاون اولی پر ماجرا‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫سیاست‬ ‫شــهرداری تهران بــاال می رود‪ .‬خبر اســتعفای رســمی‬ ‫جهانگیری تا این لحظه منتشر نشده ولی احتمال می رود‬ ‫که این کار به جلســه فردای منتخبان شورای شهر تهران‬ ‫برای انتخاب گزینه های اصلی شــهرداری مرتبط باشد‪.‬‬ ‫پیشتر شنیده شــده بود که شــرط جهانگیری برای ماندن‬ ‫در دولت‪ ،‬داشــتن اختیار برای چیدن تیــم هماهنگی در‬ ‫حوزه اقتصاد دولت دوازدهم اســت‪ .‬به نظر می رســد که‬ ‫با اســتعفای جهانگیری‪ ،‬تیم اقتصــادی دولت دوازدهم‬ ‫به جریان «محمــد نهاوندیــان» و «محمدباقر نوبخت»‬ ‫نزدیک تر شــده است‪ .‬اختالف بر ســر گزینه های مطرح‬ ‫برای شهرداری تهران در مدت اخیر باال گرفته و بسیاری‬ ‫از ان رسانه ای شده است‪ .‬برخی تحلیلگران معتقدند که‬ ‫کاندیداتوری اسحاق جهانگیری می تواند بیشترین رای را‬ ‫میان گزینه ها به همراه داشته باشد‪».‬‬ ‫در ادامه این خبرها سایت تابناک هم که به محسن‬ ‫رضایی نزدیک است با تایید شــایعات مربوط به استعفای‬ ‫جهانگیری ماجرای اغاز این گمانه زنی ها را مربوط به تیم‬ ‫اقتصادی کابینه جدید دانست‪ .‬تابناک در این مورد نوشت‪:‬‬ ‫«پس از پیروزی «حسن روحانی» مباحث زیادی پیرامون‬ ‫جهانگیری مطرح شد؛ از بحث شــهرداری او در پایتخت‬ ‫تا ارائه لیســت وزیــران و تیم اقتصادی دولــت دوازدهم‬ ‫سیاست‬ ‫‪21‬‬ ‫سیاست‬ ‫وی در معاون اولی موافقت قطعی نداشــته اســت‪ ».‬این‬ ‫خبر البته با هیچ واکنشــی از ســمت دولت یا ناطق نوری‬ ‫مواجه نشد‪.‬‬ ‫بعد از ان در خبری دیگر اعالم شد که حسن روحانی‬ ‫ممکن است محمد شــریعتمداری را به عنوان معاون اول‬ ‫خود انتخاب کند و جهانگیری را به یک وزارتخانه بفرستد‪.‬‬ ‫همزمان برخی نیز شــایع کردند که اسحاق جهانگیری به‬ ‫شهرداری تهران نظر دارد‪.‬‬ ‫این مباحث ادامه داشــت تا اینکه محسن کوهکن‬ ‫اعالم کرد که خبرهایی در مورد احتمال انتصاب باهنر به‬ ‫ســمت معاون اولی وجود دارد‪ .‬خود باهنر اما در واکنش‬ ‫به این خبر گفت‪ «:‬دوســتانی حســن ظن دارنــد به من و‬ ‫تشــکر می کنم‪ .‬صریح می گویم که اگر من جای روحانی‬ ‫بودم باهنر را معــاون اول نمی کردم‪ ،‬هر چنــد من برخی‬ ‫کارهای دولــت را تایید می کنــم و ارزوی پیروزی دولت را‬ ‫دارم‪ ،‬اما اختالف نظرهــای جدی سیاســی و فرهنگی با‬ ‫روحانی دارم‪».‬‬ ‫از ماجراهــای اختــاف جهانگیــری و روحانــی‬ ‫می تــوان فهمید که ســخنان محمد رضا عــارف از کجا‬ ‫نشات می گیرد‪ .‬او چند روز پیش سخنان مهمی در مورد‬ ‫کابینه گفت که با واکنش های گســترده ای مواجه شد‪.‬‬ ‫عارف بالفاصله بعد از دیدار با حســن روحانی گفته بود‪:‬‬ ‫«بعضی ها پیروز می شوند و یادشــان می رود چه کسانی‬ ‫برایشان زحمت کشیدند و من این گله را دارم‪.‬در شورای‬ ‫عالی دو کار مهم پیش رو داشتیم‪ ،‬پیروزی در انتخابات‬ ‫سال ‪ 96‬و ادامه گفتمان اصالحات که به اتفاق ارا اقای‬ ‫روحانــی رای اورد‪ ،‬نتیجــه انتخابات اتفاقــی نبود بلکه‬ ‫نتیجه شــعار امید‪ ،‬ارامش و رونق اقتصادی بود‪ .‬حادثه‬ ‫تهران در کالنشهر ها تکرار شد‪ ،‬خیلی ها فکر می کردند‬ ‫که بــا عملکرد ضعیــف‪ ،‬مــردم اقبالی نشــان ندهند اما‬ ‫مشــاهده کردید که فاصله رای جوان ارزنده لیست ما در‬ ‫شورای شــهر با جریان مقابل ‪ 408‬هزار رای بود‪ .‬اگر ما‬ ‫را دنبال نخود سیاه نفرستند قصد ما کمک کردن و ادامه‬ ‫راه است‪».‬‬ ‫عــارف همچنیــن گفتــه بــود‪« :‬در انتخابــات‬ ‫اردیبهشت هیچ شکی نیست که پیروزی روحانی مدیون‬ ‫اســحاق جهانگیری در ســال ‪ ۱۳۳۶‬در کوه شاه در‬ ‫شمال شرق اســتان هرمزگان به دنیا امد‪ .‬وی تحصیالت‬ ‫خود را تا پایان دوره متوسطه و پیش دانشگاهی در سیرجان‬ ‫گذرانده و سپس به کرمان رفت؛ مدرک کارشناسی فیزیک‬ ‫را از دانشــگاه کرمان گرفــت و برای تحصیــل در مقطع‬ ‫کارشناسی ارشد در رشته مهندسی صنایع به دانشگاه صنعتی‬ ‫شریف رفت‪.‬‬ ‫اســحاق جهانگیری بعد از پیروزی انقالب در ســال‬ ‫‪ 1358‬به عنوان مسئول جهاد سازندگی شهرستان جیرفت‬ ‫مشغول به کار شد و سال ‪ 1363‬در جهاد کشاورزی فعالیت‬ ‫کرد تا اینکــه در دومیــن دوره انتخابات مجلس شــورای‬ ‫اسالمی توانست به نمایندگی از مردم جیرفت وارد مجلس‬ ‫شود‪.‬‬ ‫وی همچنین توانست در سومین دوره مجلس شورای‬ ‫اسالمی بار دیگر از طرف مردم جیرفت به مجلس راه یابد‪.‬‬ ‫وی با عنوان چهره حزبی نیز شــناخته می شود‪ ،‬زیرا وی از‬ ‫موسسان حزب کارگزاران سازندگی به شمار می اید‪.‬‬ ‫اسحاق جهانگیری در سال ‪ 1371‬در دولت ایت الله‬ ‫هاشمی رفسنجانی به اصفهان رفت و به جای غالمحسین‬ ‫کرباسچی استاندار اصفهان شــد‪ .‬همچنین وی در دوره‬ ‫دولت اصالحات ابتــدا به عنوان وزیر معــادن و فلزات به‬ ‫مجلس پنجم معرفی شــد و پس از ادغام وزارتخانه ها نیز‬ ‫مسئولیت وزارت صنایع و معادن را بر عهده گرفت‪.‬‬ ‫اسحاق جهانگیری مرداد سال ‪ 1392‬از سوی حسن‬ ‫روحانی به عنوان معاون اول رئیس جمهور در دولت یازدهم‬ ‫انتخاب شد‪.‬‬ ‫مهمترین سوابق اجرایی وی به شرح ذیل است‪:‬‬ ‫«مسئول جهاد سازندگی شهرستان جیرفت سال های‬ ‫‪( 1359 - 1361‬بعد از انقالب فرهنگی)‬ ‫عضو شورای جهاد ســازندگی استان کرمان سال های‬ ‫‪1361 – 1363‬‬ ‫نماینده دوره های دوم و سوم مردم شهرستان جیرفت در‬ ‫مجلس شورای اسالمی سال های ‪1363 – 1371‬‬ ‫استاندار اصفهان در دولت ایت الله هاشمی رفسنجانی‬ ‫‪1371 – 1376‬‬ ‫وزیر معادن و فلزات و پس از ادغام وزیر صنایع و معادن‬ ‫در دولت حجت االسالم و المسلمین جناب اقای خاتمی‬ ‫سال های ‪1376 – 1384‬‬ ‫عضو هیات علمی ســازمان مدیریت صنعتی و ســپس‬ ‫رئیــس هیات امنــای بنیــاد صنعــت و توســعه (‪)NGO‬‬ ‫سال های ‪1384 – 1392‬‬ ‫مســئولیت کنونی‪ :‬معــاون اول رئیس جمهور در‬ ‫دولت جناب اقای دکتر روحانی مرداد ‪ 1392‬تاکنون‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫جدال اصالح طلبان با روحانی‬ ‫اصالح طلبان است‪ .‬خواهش ما در استانه تشکیل دولت‬ ‫دوازدهم همراهی و هماهنگی با فراکسیون امید است و‬ ‫هیچ سهم خواهی نخواهیم داشت‪ .‬انتظارمان از روحانی‬ ‫این است با شورای عالی اصالح طلبان مشورت کند‪».‬‬ ‫محمدرضــا عــارف‪ ،‬رئیــس شــورای عالــی‬ ‫سیاستگذاری اصالح طلبان بعد از ان در خصوص تعیین‬ ‫اعضای کابینه دولــت دوازدهم در پســت توئیتری خود‬ ‫نوشته اســت‪« :‬همراهی‪ ،‬هماهنگی و همدلی با جریان‬ ‫اصالحات رمز موفقیت دولت دوازدهم اســت و گفتمان‬ ‫اصالحات در این مســیر به دنبال سهم خواهی نیست‪».‬‬ ‫پس از انتشــار این پســت از ســوی عارف‪ ،‬حسام الدین‬ ‫اشنا مشاور رئیس دولت یازدهم در پاسخ به وی در پست‬ ‫توئیتری خود نوشت‪« :‬درست است که گفتمان از جنس‬ ‫سهم خواهی نیست اما امان از ســهم خواهی های افراد‬ ‫به اسم جریان‪».‬‬ ‫اما ایــن فقــط محمد رضا باهنــر نبود کــه در مورد‬ ‫ســهم اصالح طلبــان از کابینه ســخن می گفــت‪ .‬این‬ ‫مطالبات و سهم خواهی ها واکنش مشاور نام «اشنا»ی‬ ‫رئیس جمهــور را برانگیخــت و وی در پیامی توییتــری‬ ‫سیاست‬ ‫نئولیبرال ها می ایند؟‬ ‫‪2‬‬ ‫حسن روحانی چه تصمیمی برای تیم اقتصادی اش خواهد گرفت؟‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫«اخبارخوب وخوشــایندی ازبســتن لیســت کابینه‬ ‫به گوش نمی رســد مخصوصا درتیم اقتصــادی امیدوارم‬ ‫این اخبار درســت نباشــد‪».‬؛ الیاس حضرتی اولین نفری‬ ‫بود که از ماجرای اختالف بر سر گزینه های تیم اقتصادی‬ ‫پرده بــرداری کــرد‪ .‬ماجرایی که حــاال با خبر اســتعفای‬ ‫جهانگیری جدی تر هم شــده و زوایای بیشتری از ان هم‬ ‫رونمایی شده است‪ .‬از قرار معلوم جهانگیری تشکیل یک‬ ‫تیم اقتصادی هماهنگ و نزدیک به جریان اصالح طلب‬ ‫را به عنوان نظر نهایی خود به رئیس جمهور پیشنهاد کرده‬ ‫است‪ .‬او گویا معتقد اســت افراد اصالح طلبی که کارامد‬ ‫بوده و در انتخابات به پای روحانی ایستاده اند باید در وزارت‬ ‫اقتصاد بمانند‪ .‬در طرف مقابــل برخی چهره های نزدیک‬ ‫به جریــان اصولگرایی هم کــه البته تاثیر زیــادی بر نظر‬ ‫رئیس جمهور دارند با این ایده معاون اول روحانی مخالف‬ ‫هســتند و عالقه مند به چینش گزینه های مــورد نظر خود‬ ‫به عنوان اعضای تیم اقتصــادی کابینه دوازدهم‪.‬اکنون‬ ‫مثلث «محمد نهاوندیــان» به عنوان گزینــه وزارت امور‬ ‫اقتصادی و دارایی‪« ،‬محمد باقر نوبخت» به عنوان گزینه‬ ‫اصلی سازمان برنامه و بودجه و «ولی الله سیف» به عنوان‬ ‫گزینه ریاســت کلی بانک مرکــزی به عنوان هــرم اصلی‬ ‫تیم اقتصادی متشــکل از گزینه های نزدیــک به جریان‬ ‫اصولگرایی در مقابل پیشــنهاد معاون اول رئیس جمهور‬ ‫ایستاده اند و خواهان شکل گیری چنین ترکیبی به عنوان‬ ‫اعضای تیم اقتصادی دولت دوازدهم هســتند‪« .‬محمد‬ ‫نهاوندیان» که با خداحافظی «محمود واعظی» از وزارت‬ ‫ارتباطات و فناوری اطالعات به طور قطع از ریاســت دفتر‬ ‫سیاست‬ ‫نوشــت‪ « :‬کاســبان بــه اصطــاح اصالح طلبــی کــه‬ ‫باج خواهی رســانه ای و سیاســی از رئیس جمهور را اغاز‬ ‫کرده اند‪ ،‬بدانند روحانی خاتمی نیست؛ نه تعارف می کند‬ ‫نه ماخوذ بــه حیا می شــود‪ ».‬این ســخنان تند مشــاور‬ ‫روحانی نشــانگر اغاز ســهم خواهی اصالح طلبان برای‬ ‫به دست اوردن کابینه است‪.‬‬ ‫محمود واعظی‪ ،‬وزیر ارتباطات و فناروی اطالعات‬ ‫هم در واکنش به ســهم خواهی برخــی اصالح طلبان از‬ ‫روحانی برای حضــور در کابینــه دوازدهم‪،‬گفت‪« :‬من‬ ‫اصال موافق ســهم خواهی و سهم طلبی نیســتم و نباید‬ ‫این گونه باشد‪ .‬سهم خواهی از روحانی در چینش کابینه‬ ‫اصال تفکر درســتی نیســت‪ ،‬مردم در ‪ 29‬اردیبهشت ‪24‬‬ ‫میلیون رای به اقــای روحانی دادنــد و از رئیس جمهور‬ ‫انتظار دارند بــه وعده هایش عمل کند‪ ،‬بنابراین دســت‬ ‫رئیس جمهور در چینش کابینه باید باز باشد‪».‬‬ ‫وزیر ارتباطات با بیان اینکه بایــد در کابینه اینده‬ ‫بهترین هــا و تمامی کســانی کــه برنامــه و وعد ه های‬ ‫دکتــر روحانی را قبــول دارند‪ ،‬حضور داشــته باشــند‪،‬‬ ‫اظهار داشــت‪« :‬اگر قرار باشــد رئیس جمهــور کابینه‬ ‫تحمیلی داشــته باشــد که نمی تواند بــه وعد ه هایش‬ ‫عمل کند‪ .‬دســت رئیس جمهــور برای چینــش کابینه‬ ‫باز خواهد بود‪».‬‬ ‫البتــه ایــن ســهم خواهی از زمــان فعالیت هــای‬ ‫انتخاباتی اغاز شده بود اما در روز سی ام اردیبهشت علنی‬ ‫شــد و اصالح طلبان خواســته خود از روحانــی را بارها و‬ ‫بارها تکرار کردند‪ .‬فردای روز انتخابات روزنامه ارمان در‬ ‫مصاحبه با «احمد شــیرزاد» از فعاالن مدعی اصالحات‬ ‫نوشت‪ « :‬اقای روحانی در چهار سال گذشته یک دولت‬ ‫ائتالفی تشــکیل دادند و تالش کردند از اصالح طلبان‬ ‫و اصولگرایان معتدل و میانه رو در کابینه خود اســتفاده‬ ‫کنند‪ .‬نکته مهم در این زمینه این اســت که حفظ تعادل‬ ‫بین جریان های سیاســی نباید باعــث ناکارامدی دولت‬ ‫شود و دولت باید با حفظ تعادل بین جریان های سیاسی‪،‬‬ ‫چاالکی و توانمنــدی خود را نیز حفظ کنــد‪».‬وی تاکید‬ ‫کرد‪ « :‬اگر اقای روحانــی به دنبال تشــکیل کابینه قوی‬ ‫و کارامد اســت باید نــگاه ژرف تری بــه نیروهای موجود‬ ‫در جریان اصالحــات که همــواره مدعــی نخبه پروری‬ ‫بوده‪ ،‬داشــته باشــد‪ .‬از ســوی دیگر مهم تریــن مطالبه‬ ‫اصالح طلبان از اقای روحانی این اســت کــه در جهت‬ ‫مطالبات مردم جدیت بیشــتری از خود نشــان بدهد و در‬ ‫چهار ســال دوم پروژه های نیمه تمام خود را هرچه زودتر‬ ‫به نتیجه مطلــوب برســاند‪».‬همچنین روزنامه ایران در‬ ‫گزارشــی‪ ،‬دیدگاه های چند تن از اقتصاددانان و اساتید‬ ‫دانشــگاه را پیرامون ابعاد اقتصادی دولت دوم روحانی‬ ‫منتشر کرد که در ان اقای غالمعلی فرجای اقتصاددان‬ ‫گفت‪« :‬مردم حتما همه سیاســت های دولت را در حوزه‬ ‫اقتصاد قبول ندارنــد و انتقادهایی دارنــد بنابراین دولت‬ ‫دوازدهم باید با تجدیــد نظر در کابینــه و انتخاب برخی‬ ‫وزیران کارامدتــر با قدرت بیشــتری به حل مشــکالت‬ ‫اقتصادی کمک کند‪».‬‬ ‫همچنیــن علــی قنبــری‪ ،‬اســتاد دانشــگاه نیز در‬ ‫مصاحبه با ایران گفت‪ « :‬تیم دولت روحانی باید چابک تر‬ ‫فعالیت کند تــا بتوانــد برنامه هایی را که عنــوان کرده‪،‬‬ ‫اجرایی کند‪ ».‬پیش از این و در اغاز روزهای انتخابات‪،‬‬ ‫اقای محمدرضا عارف رئیس شــورای سیاســت گذاری‬ ‫اصالح طلبان در نشست اعضای این شــورا تاکید کرده‬ ‫بود‪ « :‬ما باید به عنوان یک مطالبه جدی از دولت روحانی‬ ‫در دوره دوم جوان گرایی را بخواهیم و دنبال کنیم‪».‬‬ ‫به نظر می رســد اختالف میان جهانگیری و عارف‬ ‫نمود بیرونی شکاف هایی در کابینه است که ممکن است‬ ‫در گذر زمان نمایان تر شود‪.‬‬ ‫‪23‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫سیاست‬ ‫رئیس جمهور در دولت اینده کنار گذاشته خواهد شد و جای‬ ‫خود را به واعظی خواهد داد‪ ،‬با پیشــینه اقتصادی سابق‬ ‫خود به عنوان ریاست اتاق بازرگانی ایران و نزدیکی به حزب‬ ‫موتلفه اسالمی در تالش اســت که سکان وزارت اقتصاد‬ ‫و دارایی را در دســت بگیرد؛ هرچند برخــی خبرها پیش تر‬ ‫از احتمال معرفی او به عنوان یکــی از گزینه های وزارت‬ ‫صنعت‪ ،‬معدن و تجــارت حکایت می کــرد‪« .‬محمدباقر‬ ‫نوبخت» که پیشــتر خبرهایــی درباره احتمــال انتخابش‬ ‫به عنوان ریاســت دفتــر رئیس جمهور در دولــت یازدهم‬ ‫مطرح شده بود با قطعی شدن تصدی این مسئولیت توسط‬ ‫«محمود واعظی» گویا ترجیح می دهد در همان جایگاه‬ ‫ســابقش یعنی معاونت رئیس جمهور و ریاســت ســازمان‬ ‫برنامه و بودجه کار خود را ادامه بدهد‪« .‬در این میان سایت‬ ‫تابناک هم نوشــته است‪« :‬ولی الله ســیف» هم که هنوز‬ ‫خبرها از قطعیت کنار گذاشــته شدنش در دولت دوازدهم‬ ‫حکایت دارد‪ ،‬گویا تمایلی به کنار رفتن از رئیس کلی بانک‬ ‫مرکزی ندارد و با حمایت یکی از دستیاران رئیس جمهور در‬ ‫تالش است که همچنان کرسی ریاست خود بر ساختمان‬ ‫میرداماد را حفظ کند؛ امری که به دلیل عملکرد ســیف و‬ ‫انتقادات بســیار مردمی که در موسســات مالی و اعتباری‬ ‫منحل شــده حساب داشــته اند و حاشــیه هایی که از این‬ ‫محل برای دولت یازدهم ایجاد شده اســت‪ ،‬بعید به نظر‬ ‫می رسد‪.‬نوبخت‪ ،‬نهاوندیان و سیف مقابل طیب نیا‪ ،‬نیلی‬ ‫و «ستاری فر یا برادران شــرکا»در طرف مقابل «اسحاق‬ ‫جهانگیری» معاون اول رئیس جمهور پیشــنهادش برای‬ ‫کرســی وزارت امور اقتصــاد و دارایی‪ ،‬ادامــه کار «علی‬ ‫طیب نیا» وزیر اقتصادی دولت یازدهم است و اعتقاد دارد‬ ‫که او توانسته با سیاســت گذاری های اقتصادی صحیح‬ ‫و اصولی اش بسیاری از مشــکالت اقتصادی باقی مانده‬ ‫از دولت قبــل از جمله تورم را رفع کند‪ .‬او کــه اعتقاد دارد‬ ‫از ناحیه مشــکالت ایجاد شــده در بانک مرکــزی کابینه‬ ‫یازدهم‪ ،‬دولت متضرر شده اســت‪ ،‬اعتقادی به ادامه کار‬ ‫«ولی الله ســیف» ندارد و بر جدایــی او از جمع اعضای‬ ‫کابینه تاکید دارد‪ .‬گویا معــاون اول رئیس جمهور معتقد‬ ‫اســت باید فردی هماهنگ تر با وزیر اقتصاد سکان اداره‬ ‫بانک مرکزی را بر عهده بگیرد‪ .‬در همین راســتا پیشنهاد‬ ‫او تصدی ریاســت کلی بانک مرکزی توســط «مســعود‬ ‫نیلی» مشاور رئیس جمهور در امور اقتصادی و دبیر ستاد‬ ‫هماهنگی اقتصادی اســت‪ .‬شــنیده شــده‪ ،‬گزینه هایی‬ ‫همانند «محمدعلی نجفی‪ ،‬مسعود نیلی‪ ،‬محمد ستاری فر‬ ‫و حمیدرضــا بــرادران شــرکا» از گزینه هــای اولیه مورد‬ ‫نظــر معــاون اول رئیس جمهور بــرای پیوســتن به جمع‬ ‫تیم اقتصادی دولت دوازدهم به عنوان ریاســت سازمان‬ ‫برنامه و بودجه بوده اند‪ .‬از انجا که با عدم تمایل «حسین‬ ‫مرعشی» برای شهرداری تهران کارگزاران «محمد علی‬ ‫نجفــی» را به عنــوان اصلی ترین گزینه خــود به اعضای‬ ‫شورای شــهر معرفی کرد و البته او توانست در رای گیری‬ ‫اولیه به عنوان شهردار مورد نظر شورا انتخاب شود‪ ،‬گزینه‬ ‫نجفی را باید از بین گزینه های احتمالی ریاســت سازمان‬ ‫برنامه و بودجه حذف کرد‪.‬با توجه به اینکه «مسعود نیلی»‬ ‫هم گزینه موردنظر برای رئیس کلی بانک مرکزی معرفی‬ ‫شــده‪ ،‬احتماال تالش برای گماردن «محمد ســتاری فر‬ ‫و یا حمیدرضا برادران شــرکا» به عنوان ریاســت سازمان‬ ‫برنامــه و بودجه دولــت دوازدهم خواهد بــود‪ ،‬اما باتوجه‬ ‫به نزدیکی نوبخت به رئیس جمهور‪ ،‬اگــر او در وزارتخانه‬ ‫دیگری مسئولیت نگیرد به نظر می رسد که ریاست سازمان‬ ‫و برنامه و بودجه را همچنان در دولت دوازدهم هم در اختیار‬ ‫خواهد داشــت‪.‬انچه از احواالت تیــم اقتصادی دولت و‬ ‫وزارتخانه هــای اقتصــادی در دولت دوازدهــم می توان‬ ‫حکایت کرد این اســت که به نظر می اید در فرصت تقریبا‬ ‫‪ 20‬روزه باقیمانده تــا روز تحلیف رئیس جمهور در مجلس‬ ‫محمدباقر نوبخت» که پیشتر خبرهایی‬ ‫درباره احتمال انتخابش به عنوان ریاست‬ ‫دفتــر رئیس جمهــور در دولــت یازدهم‬ ‫مطرح شــده بود با قطعی شدن تصدی‬ ‫این مسئولیت توسط «محمود واعظی»‬ ‫گویا ترجیــح می دهد در همــان جایگاه‬ ‫ســابقش یعنی معاونت رئیس جمهور و‬ ‫ریاست سازمان برنامه و بودجه کار خود‬ ‫را ادامه بدهد‬ ‫که احتماال همــراه با معرفــی کابینه پیشــنهادی خواهد‬ ‫بود‪ ،‬رقابت جــدی بین دو دیــدگاه اعتدالــی و نزدیک به‬ ‫جریان اصولگرایی با دیــدگاه اصالح طلبی برای تصدی‬ ‫کرسی های یاد شده‪ ،‬ادامه خواهد یافت‪.‬‬ ‫اقتصاد دان های یک کابینه‬ ‫محمدباقر نوبخت‪ :‬نوبخت به عنوان دبیرکل حزب‬ ‫اعتدال و توسعه و رئیس کمیته اقتصادی ستاد روحانی در‬ ‫سال ‪ ،92‬که هم اکنون سخنگوی دولت است‪ ،‬نقش بسیار‬ ‫مهمی در تصمیمات اقتصادی هیات دولت برعهده دارد‪.‬‬ ‫برخی او را مغز اقتصادی دولت می نامند‪.‬‬ ‫این مغــز متفکر در زمــره نهادگرایان قــرار دارد‪ ،‬در‬ ‫این باره او ضمــن نهادگرا خواندن خود تعریفــی نیز ارائه‬ ‫می دهد‪« :‬نهادگرایی یک مکتب اقتصادی است که اگر‬ ‫بخواهیم وجه تمایز ان را نســبت به دیگر مکاتب مطرح‬ ‫کنیم‪ ،‬این مکتــب در برابــر مکتب کاپیتالیســتی و تفکر‬ ‫سرمایه داری که به مالکیت خصوصی توجه دارد و مکاتب‬ ‫سوسیالیستی که بر مالکیت دولتی تمرکز دارند‪ ،‬عمدتا به‬ ‫مالکیت عمومی توجه دارد؛ یعنی نهادگرایی سعی می کند‬ ‫یک حالت بینابین میان دو مکتب یادشــده ایجاد کند‪ .‬در‬ ‫این مکتب‪ ،‬دولت نقشی موثر خواهد داشت تا بتواند حقوق‬ ‫ذی نفعان را مدیریت کند‪ .‬مطالعات ما نشان داده که شاید‬ ‫نوع مکتب نهادگرای جدید که به مساله اهداف اجتماعی‬ ‫و اهــداف عدالت خواهانه خیلی نزدیک تر اســت‪ ،‬برای‬ ‫تدوین الگوی اســامی ایرانی پیشرفت مناسب باشد‪ .‬در‬ ‫این مکتب و در بحث مالکیت خصوصی و عدالت چگونگی‬ ‫توزیع درامد خیلی از وظایف مشــخصه دولت نیست‪ ».‬از‬ ‫قبل هم پیش بینی می شد‪« .‬نهادگرایی دولت» در اینده با‬ ‫چهره های لیبرال دولت با چالش های جدی مواجه شود‪.‬‬ ‫محمدرضا نعمــت زاده‪ :‬رئیــس ســتاد انتخاباتی‬ ‫روحانی در سال ‪ 92‬و وزیر صنعت کنونی در دسته بندی های‬ ‫رایج علم اقتصاد در زمره طرفداران لیبرال و بازار ازاد قرار‬ ‫می گیرد و جالب انکه در بســیاری از مســائل نقطه مقابل‬ ‫نهادگرایان خوانده می شــود‪ .‬نعمــت زاده اعتقاد فراوانی‬ ‫به مکانیسم بازار ازاد دارد‪ .‬ازادسازی قیمت ها‪ ،‬برداشتن‬ ‫تمام و کمال موانع تجاری‪ ،‬حذف پیمان ســپاری ارزی‪،‬‬ ‫عدم اعتقاد به سیاست جانشینی واردات‪ ،‬تک نرخی کردن‬ ‫ارز و اصرار بر کناره گیری کامل دولت از دخالت در اقتصاد‬ ‫مولفه های علمی نگرش نعمت زاده محسوب می شود‪ .‬او‬ ‫به شــدت مدافع ازادســازی قیمت ها به خصوص در حوزه‬ ‫صنعت و خودرو است‪.‬‬ ‫اکبر ترکان‪ :‬قائم مقام ستاد روحانی در سال ‪ 92‬و از‬ ‫اعضای موسس حزب اعتدال و توسعه که در حال حاضر‬ ‫به علت پست های متعدد همچون مشاور رئیس جمهور‪،‬‬ ‫دبیر مناطق ازاد و‪ ...‬ابوالمشــاغل دولت خوانده می شود‬ ‫که در زمره لیبرال مســلک ها قرار دارد‪ .‬البته ترکان بعد از‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری ســال ‪ 92‬در مصاحبه ای بیان‬ ‫کرد که تمــام تصمیمات مهــم اقتصادی دولت توســط‬ ‫نوبخت اتخاذ می شود‪.‬‬ ‫ترکان رابطه خیلی خوبی بــا نهادگرایان دولت ندارد‬ ‫و پیش بینــی می شــود طیف نزدیک بــه تــرکان در اینده‬ ‫چالش های جدی با طیف نوبخت نهادگرا داشته باشد‪.‬‬ ‫علــی طیب نیــا‪ :‬رئیــس کمیتــه اقتصادی ســتاد‬ ‫محمدرضا عارف و وزیر اقتصاد کنونی نیز همانند نوبخت‬ ‫نهادگــرا خوانده می شــود‪ .‬پیش بینی می شــد زوج وی و‬ ‫نوبخت با لیبرال های دولت وارد چالش اساسی شوند‪.‬‬ ‫محمد نهاوندیان‪ :‬وی در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫سال ‪ 92‬در ستاد علی اکبر والیتی فعالیت می کرد و بعد از‬ ‫انتخابات با چرخشی عجیب در زمره نزدیک ترین افراد به‬ ‫روحانی قرار گرفت و ریاســت دفتر وی را بر عهده گرفت‪.‬‬ ‫نهاوندیان که تحصیلکرده امریکا و رئیس اتاق ایران نیز‬ ‫محسوب می شود‪ ،‬طرفدار افراطی سیاست های بازار ازاد‬ ‫خوانده می شود‪ .‬معاون سابق اقتصادی دبیر شورای عالی‬ ‫امنیت ملی در زمان علی الریجانی با قرار گرفتن در راس‬ ‫پارلمان بخش خصوصی‪ ،‬همواره از منتقدان فعالیت های‬ ‫دولت در اقتصاد محسوب می شد‪.‬‬ ‫اسحاق جهانگیری‪ :‬عضو موســس حزب لیبرال‬ ‫کارگــزاران و رئیس ســتاد هاشمی رفســنجانی کــه با رد‬ ‫صالحیت وی در سال ‪ 92‬به ستاد روحانی پیوست نیز فردی‬ ‫لیبرال و طرفدار بازار ازاد محســوب می شود‪ .‬جهانگیری‬ ‫به واســطه اقتضای شــغل معاون اولــی رئیس جمهور‪،‬‬ ‫ریاست بسیاری از کمیته های اقتصادی را بر عهده دارد‪.‬‬ ‫جهانگیری با ســابقه وزارت صنعــت در دولت های قبل‪،‬‬ ‫نقشــی اساســی در اجرای برنامه شکســت خورده تعدیل‬ ‫اقتصادی در دولت سازندگی بر عهده داشت‪.‬‬ ‫علی ربیعی‪ :‬سابقه طوالنی در فعالیت های اجرایی‬ ‫و سیاسی در دولت های گذشته دارد‪ .‬دارای سابقه فعالیت‬ ‫کارگری با مشــی چــپ و طرفدار حضــور دولــت در بازار‬ ‫است‪ .‬پیش بینی می شــد وزیر کار فعلی باتوجه به نگرش‬ ‫اقتصادی اش با هر دو طیف نهادگرا و لیبرال وارد چالش‬ ‫شود‪ .‬عزل و نصب های وی در شستا نشان از برنامه ریزی‬ ‫بلند مدت وی برای حمایت از کارگران در قالب بسته های‬ ‫معیشتی‪ ،‬وام های حمایتی و کاالهای یارانه ای بود؛ امری‬ ‫که به هیچ وجه با مذاق لیبرال ها سازگار نیست‪.‬‬ ‫مسعود نیلی‪ :‬مشاور ارشد اقتصادی رئیس جمهور‪،‬‬ ‫طراح برنامه سوم توســعه و کســی که گزارش اقتصادی‬ ‫منفی وی در زمان جنگ تحمیلــی از عوامل توقف جنگ‬ ‫بود‪ .‬فردی به شدت مخالف حضور جدی دولت در اقتصاد‬ ‫محسوب می شــود و کامال در تضاد با محمد باقر نوبخت‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫نوبخت نقش بسیار مهمی‬ ‫ در تصمیمات اقتصادی‬ ‫هیات دولت برعهده دارد‬ ‫داستان یک اختالف دنباله دار‬ ‫گویا رســم بر این شــده که همیشــه در دولت های‬ ‫مختلــف تیم اقتصــادی هماهنــگ نبــوده و اختالفاتی‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫اگر قرار بر تورق تاریخی باشد می توان گفت شروع‬ ‫اختالفات اقتصادی در دولت موســوی(‪)۱۳۶۰-۱۳۶۸‬‬ ‫با درگیری طیف راســت و بازاری دولت موسوی‪ ،‬متشکل‬ ‫از افــرادی همچــون احمــد توکلــی وزیــر کار و مرحوم‬ ‫عســگر اوالدی وزیر بازرگانی از یکطرف بــا طیف چپ و‬ ‫معتقد به اقتصاد دولتی متشــکل از کســانی مانند حسین‬ ‫نمازی وزیــر اقتصــاد‪ ،‬بهزاد نبــوی و مرحــوم مصطفی‬ ‫عالی نسب مشاور عالی نخست وزیر کلید زده شد‪.‬‬ ‫دامنه این اختالفات به حدی رســید که با مشخص‬ ‫شــدن گرایش بیشتر نخســت وزیر به ســمت طیف چپ‬ ‫دولت‪ ،‬اعضای طیــف بازار گرای کابینه همگی اســتعفا‬ ‫کردند‪ .‬در این دوران اعتقاد فراوان شخص نخست وزیر‬ ‫به دولتی کردن همه امور از فعالیت بانک ها گرفته تا کوپنی‬ ‫کردن اقتصاد کشور هر چند تا حدی توانست در زمان جنگ‬ ‫تحمیلی تامین مایحتاج اساسی مردم را در حد قابل قبولی‬ ‫تضمین کند اما رانت و فساد گسترده ناشی از شبکه توزیع‬ ‫کاالی یارانه ای و نیز تحمیل بار مالی فراوان به دولت برای‬ ‫تهیه ارزاق عمومی تا ســال ها اثرات ســویی بر اقتصاد بر‬ ‫جای گذاشت‪.‬هر چند در این دوران حتی بین نمازی وزیر‬ ‫اقتصاد و مرحوم نوربخش بر سر استقراض از بانک مرکزی‬ ‫اختالفات جدی به وجــود امد‪ ،‬اما شــاید اوج اختالفات‬ ‫اقتصادی در تاریخ دولت های جمهوری اسالمی مربوط به‬ ‫دولت سیدمحمد خاتمی باشد‪ .‬در این دولت که به واسطه‬ ‫فضای سیاسی داخلی و زیر ساخت های اقتصادی ناشی از‬ ‫فعالیت های دولت های قبل‪ ،‬بستر مناسبی برای پیشرفت‬ ‫اقتصادی کشور فراهم شده بود به خاطر اختالفات اساسی‬ ‫که بین اعضای اقتصادی دولت وجود داشت‪ ،‬اتالف منابع‬ ‫و فرصت سوزی های فراوانی صورت گرفت‪.‬‬ ‫در ایــن دولت شــروع اختالفــات به تقابــل مرحوم‬ ‫نور بخش به عنــوان رئیس بانــک مرکزی بــا محمد علی‬ ‫نجفی رئیس سازمان برنامه و بودجه دولت اول اصالحات‬ ‫برمی گردد‪ ،‬هر چند شــدت اختالفــات در دولت بعدی به‬ ‫حدی بود که کمتر کسی تقابل مرحوم نوربخش با نجفی‬ ‫را به یاد نمی اورد‪.‬‬ ‫اصطالح مثلث تنش که در ان دوران به شــدت باب‬ ‫شده بود اشــاره ای بود به اختالفات اساسی بین سه مهره‬ ‫جهانگیری به واسطه اقتضای‬ ‫شغل معاون اولی رئیس جمهور‪،‬‬ ‫ریاست بسیاری از کمیته های‬ ‫اقتصادی را بر عهده دارد‬ ‫ربیعی دارای سابقه فعالیت‬ ‫کارگری با مشی چپ و طرفدار‬ ‫حضور دولت در بازار است‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫شــاخص اقتصادی دولت دوم اصالحات‪ ،‬شامل محمد‬ ‫ســتاری فر رئیس وقت ســازمان مدیریت و برنامه ریزی‪،‬‬ ‫طهماســب مظاهری وزیر امور اقتصاد و همچنین مرحوم‬ ‫محســن نوربخش رئیــس کل بانک مرکزی کــه نهایتا با‬ ‫ورود رئیس جمهــور و پاک کردن صورت مســاله و نه حل‬ ‫ان پایان یافت‪.‬‬ ‫در ان زمــان‪ ،‬از یــک طــرف مظاهری وزیــر امور‬ ‫اقتصادی و دارایی بــا تاکید بر اثر منفی نرخ باالی ســود‬ ‫سپرده ها بر تولید و صنعت و اشتغال کشور‪ ،‬معتقد بود که‬ ‫با کاهش این نرخ‪ ،‬در واقع به تولید کشور کمک کرده ایم‬ ‫و نرخ باال باعث می شــود که مردم با گسیل سرمایه های‬ ‫خود به بانک ها‪ ،‬به خانه نشــینی و تنبلی دچار شوند شد و‬ ‫تولید کشــور دچار رکود خواهد شــد‪ .‬وی به عنوان متولی‬ ‫سیاست های مالی دولت به شدت دنبال کاهش نرخ سود‬ ‫سپرده های بانکی بود‪.‬‬ ‫از طــرف دیگر مرحــوم نوربخــش در قامــت مقام‬ ‫پولی‪ ،‬اصرار داشــت که نرخ سود ســپرده کم باعث فرار‬ ‫ســرمایه های مردم از بانک ها و گســیل انها به بازار های‬ ‫موازی و غیرمولد می شــود و به همین جهت به شــدت با‬ ‫کاهش دســتوری نرخ ســود مخالف بود که این اختالف‬ ‫الینحل تنها با فوت مرحــوم نوربخش ظاهرا پایان یافت‪.‬‬ ‫الزم به ذکر اســت به علت اعتماد باالی رئیس جمهور به‬ ‫مرحوم نوربخش معموال در هیات دولت نهایتا حرف ایشان‬ ‫به کرسی می نشست‪.‬‬ ‫با کنــار رفتن یکــی از اضالع مثلث تنــش در دولت‬ ‫خاتمی‪ ،‬این بــار تقابل ســتاری فر و مظاهــری در قامت‬ ‫مســئوالن ســازمان مدیریت برنامه ریزی و همچنین امور‬ ‫اقتصاد رنگ جدی تری به خود گرفت‪ .‬در این برهه‪ ،‬مبحث‬ ‫درگیری نه نرخ سود بانکی بلکه بحث بر سر حجم بودجه و‬ ‫نیز تنظیم بودجه بود‪ .‬مظاهری ادعا می کرد که مسئوالن‬ ‫ســازمان مدیریت و برنامه ریزی با رویکــرد مچ گیری مانع‬ ‫از تخصیص بــه موقع بودجه برای دســتگاه های اجرایی‬ ‫می شوند که البته ستاری فر نیز در مقابل‪ ،‬بر وظایف قانونی‬ ‫سازمان مدیریت و برنامه ریزی بر جلوگیری از اتالف منابع‬ ‫در دستگاه های عریض و طویل دولتی خبر می داد‪.‬‬ ‫شرکت نکردن ستاری فر در جلســات هیات دولت و‬ ‫درخواســت علنی مظاهری از رئیس جمهور برای برکناری‬ ‫ســتاری فر ادامــه اختالفــات ایــن دو عضــو اقتصادی‬ ‫دولت بود که نهایتا ســیدمحمد خاتمی‪ ،‬که مختل شدن‬ ‫فعالیت های اقتصادی را به عینه می دید حکم به برکناری‬ ‫این دو نفر داد تا بیــش از این روند اجرایی کشــور مختل‬ ‫نشود‪ .‬هر چند دســتاوردهایی مانند تک نرخی کردن ارز‪،‬‬ ‫افزایش ســرمایه گذاری خارجی‪ ،‬کاهش بیکاری و تورم و‬ ‫سازماندهی مالیاتی کشــور در این دوران بدست امد ولی‬ ‫معطل ماندن هزاران پروژه ناتمام و کاهش رشد اقتصادی‬ ‫کشور در سال های اخر دولت که ناشی از اختالفات داخلی‬ ‫کابینه بود باعث پایان تلخ دولت اصالحات شد‪.‬‬ ‫در حالی که نرخ بیکاری در دولــت اصالحات برای‬ ‫اولین بار بعد از انقالب به ســمت تک رقمی شدن حرکت‬ ‫می کرد‪ ،‬بر اثر همین اختالفات‪ ،‬بیکاری به شدت افزایش‬ ‫یافت و نهایتا کار به جایی رســید که برای خلق ‪ ۳۰۰‬هزار‬ ‫شغل فوری! ایده شکست خورده موسوم به طرح ضربتی‬ ‫اشــتغال از ســوی دولت به مرحلــه اجرا درامــد که صرفا‬ ‫هزینه های مالی فراوانی براقتصــاد تحمیل کرد‪ .‬الزم به‬ ‫ذکر است که مجری این طرح نهادگرایان دولت خاتمی و‬ ‫متولی ان وزارت کار بود‪.‬‬ ‫امــا ناهماهنگــی اقتصــادی در کابینــه محمــود‬ ‫احمدی نژاد با اختالفات بین پرویــز داوودی معاون اول‬ ‫دولت و داوود دانش جعفری وزیر امور اقتصادی و دارایی‬ ‫شروع شد که منجر به استعفا و برکناری وزیر اقتصاد شد‪.‬‬ ‫این ناهماهنگی باز هم ادامه یافت‪ ،‬این بار اختالف‬ ‫بین جهرمــی ‪ ،‬وزیر کار و طهماســب مظاهری‪ ،‬ریاســت‬ ‫وقت بانک مرکــزی رخ داد‪ .‬از یک طــرف جهرمی برای‬ ‫تامیــن مالی طــرح ابتکاری خود موســوم بــه بنگاه های‬ ‫زود بازده روی اســتقراض از بانک مرکزی حساب ویژه ای‬ ‫باز کرده بود و از طرف دیگر طهماسب مظاهری با اعتقاد‬ ‫بر نقش بی انضباطی و ریخــت و پاش دولت در بروز تورم‪،‬‬ ‫منابع بانک مرکزی را ســه قفله کرد و بر سر همین موضوع‬ ‫ناهماهنگی زیادی در کابینه دولت نهم رخ داد‪.‬‬ ‫این بــار نیز ماننــد تجربه های ســابق در دولت های‬ ‫قبل باز هم رئیس جمهور مجبور به دخالت شد‪ .‬اما این بار‬ ‫طهماسب مظاهری بود که باید از دولت می رفت‪.‬‬ ‫البته تغییر و تحــوالت در دولت دکتــر احمدی نژاد‬ ‫ادامه داشت و تقریبا از دور دوم ریاست محمود احمدی نژاد‬ ‫دیگر طیف نزدیک به دکتر پرویز داوودی در دولت جایی‬ ‫نداشــتند و صندلی خود را به طیف نزدیکان شمس الدین‬ ‫حسینی دادند‪ .‬البته برکناری اکبر ترکان از معاونت وزارت‬ ‫نفت و نیز برکناری نعمت زاده (وزیر فعلی صنعت) از معاونت‬ ‫بازرگانی ادامه داســتان دنباله دار عزل و نصب ناشــی از‬ ‫اختالفات در تیم اقتصادی دولت بود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫نعمت زاده نعمت زاده‬ ‫اعتقاد فراوانی به مکانیسم‬ ‫بازار ازاد دارد‬ ‫سیاست‬ ‫‪25‬‬ ‫سیاست‬ ‫تغییر وزیرکشور خط قرمز ماست‬ ‫گفت وگوی مثلث با علی صوفی‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫هــر کــدام از دو جریــان سیاســی کشــور در‬ ‫دوازدهمیــن دوره انتخابــات ریاســت جمهوری‬ ‫نامزدهای مطلوب خود را به صحنه اورند و کامال‬ ‫شفاف و واضح از انها حمایت کردند‪ ،‬نتیجه هم‬ ‫یک رقابت پرشور و تنگاتنگ بود که مشارکت ‪74‬‬ ‫درصدی مردم را در پی داشــت‪ ،‬با در نظر گرفتن‬ ‫این مقدمه ایا اقای روحانی به عنوان رئیس جمهور‬ ‫منتخب مردم هنگام چینش کابینه ضرورت دارد‬ ‫که به نظرات جناح های سیاسی توجه کند یا خیر؟‬ ‫در کشــورهای پارلمانتاریستی تعداد کرسی های‬ ‫مجلس در چینش کابینه تعیین کننده است‪ .‬انجا اگر حزبی‬ ‫تعداد کرسی هایش به اندازه کافی نبود‪ ،‬مجبور به ائتالف‬ ‫با احزاب دیگر می شــود‪ .‬اما در ایران نظام ریاســتی است‬ ‫و چنین چیــزی وجود ندارد‪ .‬معموال در ســازوکار ریاســتی‬ ‫رئیس جمهور انتخاب می شود و طبق قانون اساسی مسئول‬ ‫است که کابینه به مجلس معرفی کند اما در سال های اخیر‬ ‫از نظر مشی دموکراتیک و مشــارکت جویی این دیدگاه در‬ ‫عرصه سیاسی کشور به وجود امد که باید سهم جناح اقلیت‬ ‫را هم در کابینه مد نظر قرار داد یعنی جناحی که در انتخابات‬ ‫شکست می خورد‪ ،‬در چینش کابینه دیده شود‪ .‬البته رعایت‬ ‫این دیدگاه هنوز سازوکار مشخصی پیدا نکرده ولی می توان‬ ‫گفت این دیدگاه تقریبا مقبول افتاده است‪ .‬اینجا باز نکته‬ ‫اساسی وجود دارد و ان اینکه باالخره اگر قرار است در این‬ ‫چینش سهمی هم به جناح شکست خورده در انتخابات داده‬ ‫شود‪ ،‬قطعا نباید این اعطای سهم از وزارتخانه های کلیدی‬ ‫باشد‪ .‬ما در دوره گذشته شاهد این بودیم وزارتخانه کلیدی‬ ‫و حساسی مثل وزارت کشور به جناح رقیب واگذار شد و اقای‬ ‫رحمانی فضلی اصولگرا به عنوان سهمی از اقای الریجانی‬ ‫اصولگرا در راس وزارت کشــور قرار گرفت‪ .‬این اساســا با‬ ‫هیچ منطقی ســازگار نیســت‪ .‬نه با منطق ائتالف ســازگار‬ ‫است و نه با منطق تلطیف مســائل جناحی و نگاه به جناح‬ ‫اقلیت‪ .‬اگر قرار است یک سهمی به جناح رقیب داده شود‬ ‫می توان در وزارتخانه های غیرکلیدی باشد‪ .‬وزارت خارجه‪،‬‬ ‫اموزش و پــرورش و اموزش عالی و وزارت کشــور از لحاظ‬ ‫سیاســت عمومی دولت خیلی حائز اهمیت هستند‪ .‬االن‬ ‫‪3‬‬ ‫علی صوفی می گوید‪« :‬اصالح طلبان از روحانی‬ ‫ســهم خواهی نمی کنند اما انتخاب وزیر کشور مورد‬ ‫تایید جناح اصالحات خط قرمزی است که نباید نادیده‬ ‫گرفته شود‪ ».‬دبیرکل حزب پیشروی اصالحات تاکید‬ ‫می کند‪« :‬اگر قرار است یک ســهمی به جناح رقیب‬ ‫داده شود می تواند در وزارتخانه های غیرکلیدی باشد‬ ‫چون اگر غیر از این باشــد‪ ،‬نه با منطق ائتالف سازگار‬ ‫اســت و نه با منطق تلطیف مســائل جناحی و نگاه به‬ ‫جناح اقلیت‪».‬‬ ‫انچه خیلی مهم اســت این است که پاســخ این اعتمادی‬ ‫که مردم به جریان اصالحات کردند و با دعوت این جناح به‬ ‫اقای روحانی رای دادند چگونه باید پاسخ اعتمادشان داده‬ ‫شود ؟ در اینجاست که یک نوع مسئولیت مشترک بین اقای‬ ‫رئیس جمهور و جناح اصالحات درباره پاسخگویی به اعتماد‬ ‫مردم به وجود می اید‪ .‬از اقای روحانی انتظار است که یک‬ ‫کابینه کارامدی همراهی را بچینند تا اصالح طلبان‪ ،‬شورای‬ ‫عالی سیاستگذاری و فراکسیون امید مجلس هم باالخره‬ ‫بتوانند پاســخ اعتماد مردم به دعوت عمومی و عام شان را‬ ‫برای شرکت در انتخابات و رای به اقای روحانی بدهند‪ .‬این‬ ‫کار ظریف و دقیقی است که امیدواریم اقای روحانی بتواند‬ ‫به درستی انجام دهد‪.‬‬ ‫اقای روحانی انطور که از صحبت های همکاران‬ ‫نزدیکش بر می اید می خواهد کابینه ملی معرفی‬ ‫کند‪ ،‬ایا معنی این حرف ان است که او در چینش‬ ‫کابینه زیاد نمی خواهد به این جنــاح یا ان جناح‬ ‫متمایل شود؟‬ ‫من متوجه نمی شــوم که کابینه ملــی یعنی چه؟‬ ‫کابینه فراجناحی یک بحثی اســت ولی کابینه ملی مفهوم‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫برخی تحلیل می کننــد که منظور اقــای روحانی‬ ‫از کابینه ملی بیشتر ان اســت که نمی خواهد از‬ ‫جناح های سیاسی استفاده کند‪ ،‬ایا می توان این‬ ‫طور تفسیر و تحلیل کرد؟‬ ‫بلــه‪ ،‬این یک موضــوع جدیدی اســت که اقای‬ ‫روحانــی دارد بــاب می کند‪ .‬اقــای هاشمی رفســنجانی‬ ‫می خواست از کابینه سیاســت زدایی کند بر همین اساس‬ ‫هم کابینــه کار معرفی می کرد‪ .‬در ان زمــان جریان چپ و‬ ‫راست نمایندگان خود را در کابینه داشــتند؛ البته ان موقع‬ ‫خیلی فرصت پیش نیامده بود که جناح های مختلف ازمون‬ ‫پس بدهند و مرزبندی شــان روشن شــود‪ .‬بیشتر به عنوان‬ ‫جریان انقالب شناخته می شــدند‪ .‬در دهه شصت و بعد از‬ ‫دولت شهیدان رجایی و باهنر که کابینه دوام و ثبات داشت‬ ‫اکثرا از چهره های حزب اللهی بودند‪ .‬در سال ‪ 68‬که اقای‬ ‫هاشمیرئیس جمهورشدگفتمی خواهمکابینهکارمعرفی‬ ‫کنم‪ .‬این حرف او بازتاب هایی داشت‪ .‬بعد از اقای هاشمی‪،‬‬ ‫اقای خاتمی هم امد و کابینه چپ را معرفی کرد‪ ،‬ان موقع‬ ‫هنوز اصالح طلبی باب نشده بود‪ .‬بحث چپ و راست مطرح‬ ‫بود‪ .‬بعد از اقای خاتمی هم اقای احمدی نژاد رئیس جمهور‬ ‫شد که کابینه اصولگرایی معرفی کرد‪ .‬اقای روحانی هم که‬ ‫امد گفت مشی ما اعتدالی اســت و بر همان اساس کابینه‬ ‫دولت یازدهم با ترکیب کنونی از اب درامد‪ .‬االن انچه ما از‬ ‫اقای روحانی می دانیم این است که همان راه را ادامه دهد‬ ‫مثال بگوید «من کابینه اعتدالی می خواهم چون مشی من‬ ‫اعتدالی است» در واقع تحت این عنوان بخواهد یک عده‬ ‫از اصولگرایان معتدل را هم جذب کند‪ .‬اما اگر کابینه ملی‬ ‫به معنای دقیق کلمه باشد معنی اش این است که نگاه مان‬ ‫ملی است و ممکن است از افراد و جریانات سیاسی استفاده‬ ‫کنیم که یک مقدار دگراندیش هستند‪ .‬من نمی دانم اقای‬ ‫روحانی چنین مجالی دارد که بــرود از جبهه ملی یا نهضت‬ ‫ازادی یک عده را انتخاب کند و بگوید اینها شایسته هستند؛‬ ‫طبعا چنین کاری نمی تواند بکند و مجبور است که از داخل‬ ‫دو جریان سیاسی کشور کابینه خود را بچیند‪.‬‬ ‫خبرهایی را که به عنوان فعال سیاسی از دوستان‬ ‫هم جناحــی خودتــان دربــاره چینــش کابینــه‬ ‫می شــنوید‪ ،‬چطور ارزیابی می کنیــد؟ اگر انچه‬ ‫می شــنوید بخواهید توصیف کنیــد ان طور که‬ ‫اصالح طلبان انتظار داشتند و در انتخابات از اقای‬ ‫روحانــی حمایت کردند‪ ،‬انتظارات شــان براورده‬ ‫شده یا خیر؟‬ ‫خبرها خیلــی متغیر اســت‪ ،‬یعنی هنــوز به ثبات‬ ‫نرســیده که بخواهیــم از االن درباره انهــا صحبت کنیم‪.‬‬ ‫بیشترین بحث روی وزارت کشور است که حساسیت ایجاد‬ ‫کرده است‪ .‬گرچه وزیر اموزش و پرورش اهمیت دارد ولی‬ ‫مثال برای حفظ اقای دانش اشــتیانی ان چنان حساسیتی‬ ‫نیست که اگر کســی دیگری وزیر باشد یا شخص دیگری‬ ‫وزیرعلوم باشــد ولی وزارت کشور بسیار بحث انگیز است‪.‬‬ ‫اقای روحانی ســال ‪ 92‬برای چینش کابینــه کارگروه هایی‬ ‫را تشــکیل داد و بــرای انتخــاب وزیر هــر وزارتخانه یک‬ ‫کارگروهی را مشــخص کرد و افرادی که در ان وزارتخانه‬ ‫سابقه فعالیت و دید کارشناسی داشتند کاندیداها را ارزیابی‬ ‫و افرادی را معرفی می کردند‪ ،‬حــاال در این دوره ان روش‬ ‫را کنار گذاشت و تا جایی که شــنیده شد یک گروه سه نفره‬ ‫از حــزب اعتدال و توســعه بــا محوریت اقــای نوبخت به‬ ‫همراهی اقایان واعظی و اشنا و یک گروه با محوریت اقای‬ ‫جهانگیری نشستند و بررسی هایی را انجام دادند و نتیجه را‬ ‫به اقای روحانی گزارش کردند‪ .‬در بعضی جاها حتی شنیده‬ ‫شد که این دو گروه نیز خیلی تاثیرگذار نیستند‪ .‬در مجموع‬ ‫من فکر می کنم اوضاع نسبت به قبل بهتر خواهد شد اما در‬ ‫نمایندگان مجلس بعضی از دوســتان ما مثل اقای الیاس‬ ‫حضرتی یک خبری را قبال اعالم کرد که کار چینش کابینه‬ ‫تمام شــد و افرادی را برای وزارتخانه های مختلف نام برد‬ ‫ولی اخیرا اظهار نگرانی کرد و گفت که شنیده ها حکایت از‬ ‫ان می کند که تغییرات دیگری در راه است‪ .‬معتقدم طبیعی‬ ‫است و تا لحظه اخر باید منتظر تغییرات باشیم‪ .‬اما مهم ان‬ ‫است که اقای روحانی بار ســنگین مسئولیتی که بر دوش‬ ‫اصالح طلبــان در حمایت از او وجــود دارد‪ ،‬نادیده نگیرد‪.‬‬ ‫ضمن انکه ما به اقای روحانی حق می دهیم که دنبال یک‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫سیاست‬ ‫کابینه کارامد باشــد‪ .‬حاال اگر نظر اقای روحانی این است‬ ‫که افراد غیرجناحی می توانند تولید را راه بیندازند و بحران‬ ‫اقتصادی را حل کنند اصالح طلبان هم اســتقبال می کنند‬ ‫که کابینه دوازدهــم با حضور این افراد کارامدتر شــود‪ .‬ما‬ ‫چهره هایی داریم که غیرسیاسی و باتجربه هستند اما نشان‬ ‫دادند که دیدگاه های اقتصادی راهگشا دارند‪ .‬به نظر من‬ ‫اگر اقای روحانی از چنین نیروهای کارامدی استفاده کند‬ ‫خوب است‪ .‬یعنی توجه عمیقی به کارامدی کابینه داشته‬ ‫باشد‪ .‬این می تواند خیلی خوب باشد‪ ،‬شاید اصالح طلبان‬ ‫را هم راضی کند ولــی اگر اقای روحانی بخواهد ســهمی ‬ ‫به جریــان مقابل بدهد و بی توجهی بــه اصالح طلبان کند‬ ‫به طوری که کابینــه کارامد هم حاصل نشــود‪ ،‬این خیلی‬ ‫نگران کننده خواهد شد‪.‬‬ ‫ن سیاسی‬ ‫ما شــاهد هســتیم که سه فراکســیو ‬ ‫مجلــس کمیته هــای تعامــل تشــکیل دادنــد‪،‬‬ ‫ارزیابی تان چیست؟ اینکه کمیته تعامل شورای‬ ‫عالی سیاستگذاری اصالح طلبان و کمیته تعامل‬ ‫فراکســیون امید‪ ،‬هر دو با محوریت اقای عارف‬ ‫دیدارهای جداگانه ای با اقای روحانی داشــتند‪،‬‬ ‫به نظر شــما نتیجه چه بود؟ گویا اقــای عارف از‬ ‫نشســت اولی که با اقای روحانی داشت انچنان‬ ‫راضی نبود‪ ،‬این حس را هم در موضعگیری اش‬ ‫اعالم کرد‪ ،‬فکر می کنیــد دیــدار دوم او با اقای‬ ‫روحانی انتظارات را براورده کرده است یا خیر؟‬ ‫شورای عالی سیاستگذاری سه کارگروه دارد‪ ،‬یک‬ ‫کارگروه تعامل است‪ .‬کارگروه تعامل برحسب وظیفه اش با‬ ‫اقای روحانی نشستی داشت که خبرش هم منتشر شد ولی‬ ‫در ان دیدار تا جایی که شــنیدم هیچ صحبتی از مصادیق‬ ‫نشد‪ .‬بیشتر می خواستند ارتباطات تداوم و استمرار داشته‬ ‫باشــد و بتوانند با هم در تصمیماتی که نه فقط برای کابینه‬ ‫بلکه برای مسائل کالن کشور در اینده گرفته خواهد شد‪،‬‬ ‫تبادل نظر کنند‪ .‬فراکســیون امید نیز تحت همین عنوان‬ ‫طبعا ســعی کرد با اقای روحانی یک تعاملی داشــته باشد‬ ‫چون در رای اعتمــادی که مجلس باید بــه هیات وزیران‬ ‫دولت دوازدهــم بدهد نقش دارد‪ ،‬پس انتظــار دارد از قبل‬ ‫هماهنگی هایی با اقای روحانی انجام دهد‪ .‬اما من از این‬ ‫نشست ها چیز خاصی نشنیدم‪ .‬تعامل بین دولت و مجلس‬ ‫در یک سال گذشته ضعیف بود‪ ،‬این تعامل و ارتباط ضعیف‬ ‫گاهی اوقات حتی منجر به اظهار گله مندی های شدیدی‬ ‫شد و حتی هشــدارهایی به دولت دادند ولی به نظر می اید‬ ‫االن رابطه مجلس و دولت خیلی بهتر است و هر دو قوه در‬ ‫سایه تعامل می توانند وظایف خودشان را بهتر انجام دهند‪.‬‬ ‫در موضوع بــراورده شــدن انتظارات چــه حد و‬ ‫مرزی وجود دارد؟ برخــی اصالح طلبان همچون‬ ‫شــما بعد از انتخابــات ریاســت جمهوری اعالم‬ ‫کردید فضــای مجلس دهم متفــاوت از مجلس‬ ‫نهم است چون فراکسیون امیدی وجود دارد که‬ ‫اگر دولــت در معرفی وزرای پیشــنهادی به ویژه‬ ‫وزیر کشــور انتظارات اصالح طلبــان را براورده‬ ‫نکند‪ ،‬فراکســیون امید رای مخالف می دهد‪ ،‬ایا‬ ‫اصالح طلبان همچنان روی این موضع هســتند‬ ‫که وزیــر کشــور اینده حتمــا و قطعا باید مشــی‬ ‫اصالح طلبی داشته باشد؟‬ ‫تا االن انچه من شنیدم پاسخ این سوال بله است‪.‬‬ ‫یعنی در واقع به خاطــر جایگاهی که وزارت کشــور دارد و‬ ‫نقشــی که در انتخابات بازی می کند‪ ،‬طبیعی است که هر‬ ‫جریان سیاسی می خواهد وزارت کشور را در اختیار داشته‬ ‫باشــد‪ .‬اصالح طلبان با توقــع و انتظاری که مــردم از انها‬ ‫دارند و تعهداتی که در قبال دعوتی کــه از مردم برای رای‬ ‫به اقای روحانــی انجام دادنــد‪ ،‬در اختیار داشــتن وزارت‬ ‫کشور برای انها بسیار بسیار حائز اهمیت است چون وزارت‬ ‫کشور پیشانی دولت در استان ها است‪ .‬تنها وزارتخانه ای‬ ‫است که وظیفه مدیریت اســتان هایش از ستادش بسیار‬ ‫ســنگین تر و در حــد رئیس جمهور منطقه اســت‪ .‬یعنی به‬ ‫نوعی می تواند به صورت فدراتیو در استان ها تاثیر بگذارد‪.‬‬ ‫استانداران نمایندگان عالی دولت در استان هستند‪ ،‬تمامی‬ ‫ دستگاه های اجرایی حتی دســتگاه های حاکمیتی خارج‬ ‫از قوه مجریه هــم زیر نظر اســتانداران و فرمانداران عمل‬ ‫می کنند‪ .‬استاندار به عنوان رئیس شورای تامین می تواند در‬ ‫زمینه مسائل امنیتی و وقوع بحران های امنیتی دستور صادر‬ ‫کند و دستورش باید اجرا شود‪ .‬شورا هم فقط جنبه مشورتی‬ ‫است و تصمیم با استاندار است؛ در شهرستان هم تصمیم‬ ‫با فرماندار است‪ .‬اســتاندار حق بازرســی از دستگاه های‬ ‫اجرایی را دارد؛ عزل و نصب مدیران دستگاه های اجرایی‬ ‫همه باید با هماهنگی اســتاندار باشد و اســتانداران با رای‬ ‫همه وزرا انتخاب می شــوند‪ ،‬در واقع نماینــده همه وزرا در‬ ‫استان هستند و هر اتفاقی بیفتد وزرا استاندار را می شناسند‬ ‫ی دارد که می تواند‬ ‫بنابراین وزارت کشور جایگاه بسیار مهم ‬ ‫در ارتباطی که با مردم دارد انتظارات و توقعات انها را براورده‬ ‫و رضایت شان را به نسبت جذب کند؛ به این ترتیب با معرفی‬ ‫وزیر کشــور اصالح طلب پشــتوانه رای اصالح طلبان نیز‬ ‫می تواند حفظ شــود‪ .‬پس به نظرم می اید که هم مجلس‬ ‫حساس باشد یعنی فراکسیون امید این را به عنوان خط قرمز‬ ‫خودشبشناسدوهماصالح طلباندربیرونحساسباشند‪.‬‬ ‫اصالح طلبان با همه اعتمادی که به رئیس جمهور دارند در‬ ‫عین حال رئیس جمهور باید در این رابطه اقناعی برخورد کند‬ ‫و به نوعی هر پیشــنهادی که درباره وزارت کشور دارد باید‬ ‫برای اصالح طلبان به ویژه فراکسیون امید قانع کننده باشد‪.‬‬ ‫در همین رابطه اقایــان واعظی و دهقان دو عضو‬ ‫شــورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه صحبت‬ ‫کردند و گفتند «احزاب و گروه های اصالح طلب‬ ‫می توانند به رئیس جمهور توصیه داشته باشند‬ ‫چون باالخره کسانی هســتند که از اقای روحانی‬ ‫در میــدان انتخابــات حمایت واضــح‪ ،‬صریح و‬ ‫اشکار داشــتند اما اینکه بخواهند تعیین تکلیف‬ ‫کننــد و خط قرمز نشــان دهند‪ ،‬دیگــر انتظارات‬ ‫انهــا از حالــت توصیه خــارج و تبدیل بــه حالت‬ ‫ســهم خواهی می شــود»‪ ،‬نظر شــما چیست؟‬ ‫ایا اینکــه اصالح طلبــان بگوینــد انتظارمان ان‬ ‫اســت که رئیس جمهور یک وزیر اصالح طلب را‬ ‫برای وزارت کشــور به مجلس معرفی کند معنی‬ ‫سهم خواهی دارد؟‬ ‫خیــر‪ ،‬ایــن را ســهم خواهی نمی دانــم‪ .‬اگــر‬ ‫اصالح طلبان بگویند رئیس جمهور بایــد ‪ 5‬وزارتخانه را به‬ ‫ما بدهد‪ ،‬این بله ســهم خواهی اســت‪ .‬اگر در کنار وزارت‬ ‫کشور اصرار داشته باشند به اقای رئیس جمهور که فالنی‬ ‫در فالن جا باشد یا این لیستی که ما می گوییم باید در ترکیب‬ ‫کابینه حضور داشته باشــد بله این معنی اش سهم خواهی‬ ‫است‪ .‬اما انتظار اصالح طلبان در معرفی وزیر کشور به خاطر‬ ‫جایگاه وزارت کشور و نقش حاکمیتی وزارت کشور است‪،‬‬ ‫اصال حق مسلم جناح پیروز است‪ .‬یعنی بین اصالح طلبان‬ ‫هم و مردم هم ســوال شــود قطعا می گویند وزارت کشور‬ ‫ صددرصد باید در اختیار جناح پیروز باشد نه در اختیار جریان‬ ‫مخالف‪ ،‬به ویژه اینکه یک کسی باشد که وابسته به جریان‬ ‫مخالف و مقابل اســت و جریانی اســت که اقلیت است و‬ ‫جریانی است که شاید همراهی با دولت کرده باشد ولی نقش‬ ‫خیلی کمی داشــت‪ .‬بنابراین من انتظار اصالح طلبان در‬ ‫معرفی وزیر کشور را سهم خواهی تلقی نمی کنم‪.‬‬ ‫درباره حضور در کابینه شاهد بودیم اقای زیباکالم‬ ‫می گفت اقای رحمانی فضلی خیلی بهتر عمل کرد‬ ‫تا برخی وزرای اصالح طلب کابینه؛ عملکردی که‬ ‫اقای رحمانی فضلــی در انتخابات مجلس دهم‪،‬‬ ‫شــوراهای پنجم و ریاســت جمهوری دوازدهم‬ ‫داشــت انتظارات اصالح طلبان را براورده نکرده‬ ‫که حتما باید یک اصالح طلب جای او را بگیرد؟‬ ‫تمام اشارات در سوال مطرح شــده به انتخابات‬ ‫بود‪ .‬بله اقــای رحمانی فضلی شــاید در انتخابات باتوجه‬ ‫به حضور گســترده نیروهایی که تحت عنوان هیات های‬ ‫اجرایــی و هیــات نظــارت هســتند و انتظاری کــه اقای‬ ‫رئیس جمهور دارد در انجا یک نظــارت ویژه صورت گیرد‬ ‫و یک کار مقطعی است به طور نســبی خوب عمل کرد اما‬ ‫همه کار وزارت کشــور برگزاری انتخابات نیســت‪ .‬ضمن‬ ‫انکه اخیرا گله جدی خود اقــای رئیس جمهور مطرح کرد‬ ‫که رای ‪ 4-5‬میلیون نفر گرفته نشــد یا مــردم تهران مدت‬ ‫زمانی حــدود ‪ 5‬ســاعت در صف بودنــد تــا رای دهند‪ .‬در‬ ‫واقع مردم تهران مقاومــت کردند و در صف ایســتادند تا‬ ‫رای خود را به داخل صندوق بیندازنــد‪ .‬در واقع انهایی که‬ ‫انگیزه بســیار قوی داشــتند ماندند اما خیلی ها رفتند‪ .‬این‬ ‫ضعفی بود که در این انتخابات بروز کــرد و کامال هم بین‬ ‫و اشکار بود اما اصل موضوع این نیســت‪ .‬اصل موضوع‬ ‫نقشی است که اســتانداران و فرمانداران در منطقه دارند‪.‬‬ ‫اصل موضوع ارتباط با عقبه رای اقای روحانی است که در‬ ‫شهرستان ها و استان ها تجلی پیدا می کند و انجاست که‬ ‫مردم باید مدیران دســتگاه هایی را که سر کار هستند درک‬ ‫کنند و بپذیرند و از ارتباط اقدام این مدیران راضی باشــند‪.‬‬ ‫من به عنوان یک وزارت کشــوری و کســی که ‪ 12‬ســال‬ ‫استاندار بودم و چهارسال مشاور وزیر کشور‪ ،‬یعنی ‪ 16‬سال‬ ‫در مسئولیت کلیدی وزارت کشور حضور داشتم‪ ،‬کامال این‬ ‫قســمت قضیه را پررنگ می بینم‪ ،‬نه ان برگزاری انتخابات‬ ‫را‪ .‬البته ان هم در جای خودش حائز اهمیت اســت اما ان‬ ‫قسمت یک کار مقطعی است‪ .‬نقش وزارت کشور در انجا‬ ‫مقطعی است و می تواند به انحای مختلف هم توسط اقای‬ ‫رئیس جمهور کنترل شود و تضمین داده شود اما این یک‬ ‫امر مستمر چهارساله است یعنی این طور نیست که لحظه‬ ‫به لحظه کســی بتواند اوضاع را کنترل کند و ببیند عملکرد‬ ‫اقای فرماندار و اســتاندار چه بود و فالن دستگاه اجرایی‬ ‫در اســتان چه طور عمل کرده اســت‪ .‬ایا تغییرات الزم در‬ ‫بدنه مدیریت های میانی صــورت گرفته یا صورت نگرفته‬ ‫است؟ اینها کاری اســت که وزارت کشــور باید در مناطق‬ ‫به طور مستمر انجام دهد و این کار خیلی خیلی برای جریان‬ ‫اصالح طلبی و برای اقای رئیس جمهور حائز اهمیت است‪.‬‬ ‫شما اولویت ها و مسائل را گفتید‪ ،‬ایا اصالح طلبان‬ ‫کسی را برای وزارت کشور پیشنهاد دادند؟‬ ‫اصالح طلبــان به طور مشــخص اگــر بخواهند‬ ‫ایده ال هایشــان را مطــرح کننــد‪ ،‬اقــای محتشــمی‪،‬‬ ‫موسوی الری‪ ،‬در ذهن شان اســت که حتی اسم شان هم‬ ‫برده شد ولی مثال اقای محمد شــریعتمداری گرچه عضو‬ ‫هیچ حزب و گروه اصالح طلبی نیســت اما اصالح طلبان‬ ‫مشــی او را قبول دارند‪ .‬وقتی او رئیس ستاد اقای روحانی‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری بود تمام مسئوالن ستاد را از‬ ‫اصالح طلبان انتخاب کرد؛ در واقع خیلی خوب توانست با‬ ‫جریان اصالحات کنار بیاید و اعتماد انها را جلب کند بنابراین‬ ‫او یکی از گزینه های مر ضی الطرفین می تواند باشــد‪ .‬به‬ ‫هر حال اســامی دیگری هم مطرح هستند ولی اینجا همه‬ ‫می دانیم که حساســیت کار انقدر باالســت و معموال چهار‬ ‫وزارتخانه حتما باید با مقام معظم رهبری هماهنگ شوند‪،‬‬ ‫طبعا باید کسی باشد که بتواند تایید شود‪.‬‬ ‫یعنی اقای شریعتمداری می تواند نظر حاکمیت‬ ‫را تامین کند؟‬ ‫بله‪ ،‬اقــای شــریعتمداری در دولــت اصالحات‬ ‫به عنوان یک نیروی معتدل و مــورد اعتماد جریان بازار که‬ ‫از اصولگرایان است حضور پیدا کرد ولی مدیریت او مقبول‬ ‫افتاد و عملکرد مثبتی از خود به جا گذاشت‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫اقتصاد مقاومتی مقابل اقتصاد بازار نیست‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با بهمن ارمان‬ ‫اینکــه شــما می گوییــد تیــم اقتصــادی دولت‬ ‫ناهماهنگ است و از هر حوزه ان ایرادهای بزرگی‬ ‫احصا می شــود‪ ،‬از انجا که برخــی اعضای دولت‬ ‫یازدهم به اقتصاد دولتی و برخی دیگر به اقتصاد‬ ‫ازاد معتقدند‪ ،‬به نظر شما اقای روحانی در دولت‬ ‫دوم خودش به سمت اقتصاد ازاد می رود یا اقتصاد‬ ‫دولتی؟‬ ‫یک نکته را در مقدمه عرض کنــم‪ ،‬اینکه افرادی‬ ‫فکر می کنند اقتصاد بــازار ازاد در مغایرت و تضاد با اقتصاد‬ ‫مقاومتی است‪ .‬این یک برداشت اشتباه محسوب می شود‪.‬‬ ‫یعنی اگر به بند های ‪21‬گانه سیاســت های کالن اقتصاد‬ ‫مقاومتــی ابالغی مقام معظــم رهبری نــگاه کنیم‪ ،‬چنین‬ ‫برداشــتی را مشــاهده نخواهیم کرد‪ .‬به ویژه انکه در یکی‬ ‫از بنده ها اشــاره مســتقیم به در اختیار قراردادن اقتصاد به‬ ‫مردم شده است‪ ،‬یعنی مردمی کردن اقتصاد؛ مردمی کردن‬ ‫اقتصاد بر پایه مبانی علم اقتصاد به معنــای اقتصاد ازاد یا‬ ‫اقتصادرقابتیاست‪.‬پسبرخیبرداشتاشتباهیازاقتصاد‬ ‫مقاومتی دارند و تحلیل نادرســتی به مردم می دهند‪ .‬اما در‬ ‫مورد سوالی که طرح شد معتقدم اعضای این دولت یازدهم‬ ‫دارای گرایش های مختلف هستند و ناهماهنگی انها کامال‬ ‫مشهود است‪ .‬حتی برخی شان شاید نخواهند اقای روحانی‬ ‫در حوزه اقتصادی موفق شود‪ .‬معتقدم اقای روحانی دوره‬ ‫بعد باید قدم جلو بگذارد و افراد را براساس توانایی های شان‬ ‫برای مســئولیت های مختلف انتخاب کند‪ .‬تیم اقتصادی‬ ‫دولت شــامل وزارتخانه های اقتصاد و امور دارایی‪ ،‬نفت‪،‬‬ ‫جهادکشاورزی‪ ،‬راه و شهرســازی‪ ،‬نیرو و صنعت‪ ،‬معدن و‬ ‫تجارت است‪ .‬معتقدم کسی که وزیر اقتصاد شد نه درکی از‬ ‫مسائل بزرگ و کالن دارد و نه شاید علمش را داشته باشد‪.‬‬ ‫ضمنانکهفردیازنظرشخصیتیمنفعلو بی انگیزهاست‪،‬‬ ‫حتیمشکالتساده ایهمچونساماندهیبورسواصالح‬ ‫قانونمالیات هارانتوانستانجامدهد‪.‬امروزبههم ریختگی‬ ‫بازار سرمایه و بورس‪ ،‬مشکالت سیستم بانکی و موسسات‬ ‫مالی و تظاهرات روزانه معترضان‪ ،‬ناکارامدی وزیر را کامال‬ ‫نشان می دهد‪ .‬وزارتخانه دوم نیرو است‪ .‬عملکرد وزیر نیرو‬ ‫نیز در حد فاجعه بود‪ .‬اثارش را مردم امســال دارند مشاهده‬ ‫می کنند‪ .‬اقای چیت چیان زمان اقای احمدی نژاد قائم مقام‬ ‫وزیر نیرو بود‪ ،‬قطعا از نظر مشی سیاسی با اقای روحانی در‬ ‫یک خط قرار ندارد‪ .‬ســیلی که نوروز ‪ 95‬در خوزســتان امد‬ ‫نخســتین اثرش بود‪ .‬گناهش هم مســتقیم به دولت های‬ ‫اقای خاتمی‪ ،‬اقای احمدی نــژاد و وزیر نیروی دولت اقای‬ ‫روحانی بر می گردد‪ .‬امریکایی ها در دهه شــصت میالدی‬ ‫مطالعه کرده بودند که در باال دست رودخانه دز سدی به نام‬ ‫سد بختیاری ساخته شود اما اقای چیت چیان به بهانه های‬ ‫مختلف مانع اجرای طرح شد مثال گفت این سد بلند است و‬ ‫بلندترین سد جهان خواهد شد‪ ،‬بنابراین ارتفاعش باید کم‬ ‫شود‪ ،‬کار به جایی رســید که کارشناسان طرح گفتند ارتفاع‬ ‫ســد‪ ،‬حجم مخزن و میــزان تولید برق پــروژه کاهش پیدا‬ ‫می کند اما همچنان پروژه بالتکلیف اســت‪ .‬حتی در دوره‬ ‫وزارت اقای چیت چیان برای افزایش تولید برق هم اقدام‬ ‫مهمی انجام نشــد که ما را به این نتیجه می رساند که وزیر‬ ‫نیرو از توانمندی های الزم اجرایــی و علمی برای اداره این‬ ‫تشکیالت بزرگ برخوردار نیست‪ .‬امسال نه تنها قطع برق‬ ‫برای واحدهای صنعتی بزرگ در مناطق جنوبی کشور عمدتا‬ ‫استان خوزستان اتفاق افتاد‪ ،‬واحدهای بزرگ صنعتی مثل‬ ‫فوالدخوزستانوفوالدمبارکهبهعلتنداشتنبرقتولیدشان‬ ‫قطع شد‪ ،‬بلکه این ناکارایی در سطح پایتخت که مسائلش‬ ‫تحت کنترل های امنیتی است گسترش پیدا کرد‪ ،‬به طوری‬ ‫که در پایتخت ایران نیز شاهد قطع برق هستیم و این قطع‬ ‫برق طبیعتا در سایر شــهرهای بزرگ ما خواهد بود و ادامه‬ ‫پیدا می کند‪.‬‬ ‫وزیر نفت دیگر عضــو تیم اقتصادی دولت اســت‪.‬‬ ‫گرچه دســتاوردها در حوزه گازی پارس جنوبــی و افزایش‬ ‫تولید در غرب کارون که حوزه مشترک با عراق است‪ ،‬مهم‬ ‫هستند اما کسانی که در وزارت نفت کار می کنند می گویند‬ ‫اینجا وزارت نفتی وجــود ندارد‪ ،‬بلکه یک نفــر به نام اقای‬ ‫زنگنه اســت‪ .‬اقای زنگنه به خام فروشی اعتقاد دارد‪ .‬ادامه‬ ‫سیاســت خام فروشــی وزارت نفت ضربه ها و اسیب های‬ ‫سنگینی به اقتصاد کشــور زده که غیرقابل محاسبه است‪.‬‬ ‫عمال صنایع پایین دســتی صنعت نفت در طول چهار سال‬ ‫گذشته متوقف شدند ‪ ،‬به طوری که هیچ پاالیشگاه ساخته‬ ‫نشد و هیچ مجتمع پتروشیمی جدیدی عملیات اجرایی اش‬ ‫کلید نخورد‪ .‬حتی پاالیشگاه ستاره خلیج فارس که از سال ها‬ ‫پیش توسط قرارگاه خاتم االنبیا در دست احداث است نه تنها‬ ‫به بهره برداری نرسید‪ ،‬بلکه براساس اطالعاتی که موجود‬ ‫اســت این پاالیشــگاه برای راه اندازی به ســرمایه گذاری‬ ‫یک میلیارد یورویــی نیاز دارد‪ ،‬یعنی عمــا در طول دولت‬ ‫یازدهم کار خاصی انجام نشــده اســت‪ .‬اقــای زنگنه با ‪6‬‬ ‫برابر کردن قیمت گاز طبیعی که تنهــا مزایای ما در صنعت‬ ‫تو‬ ‫پتروشیمی اســت‪ ،‬نه تنها وضعیت بورس را به هم ریخ ‬ ‫ســرمایه های میلیون ها نفر را از انها گرفت‪ ،‬بلکه اثر بدتر‬ ‫این بود که بستر سرمایه گذاری در این صنعت استراتژیک‬ ‫را از بین برد‪ .‬من یادم می اید وقتــی در دولت اقای خاتمی‬ ‫نماینده اقای مظاهــری‪ ،‬وزیر اقتصــاد و دارایی در هیات‬ ‫امنای حساب ذخیره ارزی بودم‪ ،‬اقای زنگنه یکی از اعضا‬ ‫بود‪ .‬یک بار گفتم برای ما رساندن ظرفیت پاالیشگاه ابادان‬ ‫به عنوان بزرگترین پاالیشگاه جهان به ظرفیت قبل از جنگ‬ ‫یک مســاله حیثیتی اســت اما اقای زنگنه گفت ما این کار‬ ‫را نمی کنیم چون نرخ بازگشــت داخلی ســرمایه گذاری در‬ ‫پاالیشــگاه ها ‪ 3‬درصد بیشتر نیســت‪ .‬من گفتم چطور در‬ ‫کشورهایی که ما از انها بنزین خریداری می کنیم انجا این‬ ‫کار اقتصادی است اما در ایران نیست؛ بعد که دیگر جوابی‬ ‫نداشت گفت «تا زمانی که من هستم اجازه نمی دهم حتی‬ ‫یک دالر در پاالیشگاه ابادان سرمایه گذاری شود»‪ .‬همین‬ ‫فرد امــروز می خواهد اســتخراج نفــت از حوزه های نفتی‬ ‫مشترک غرب کارون را به ‪ 700‬هزار بشــکه در روز برساند‪،‬‬ ‫من به او پیشنهاد دادم پاالیشگاه دوم خوزستان که کلنگش‬ ‫زمان ریاســت جمهوری اقای احمدی نژاد بــر زمین خورد‪،‬‬ ‫متناسب با افزایش تولید نفت خوزستان ساخته شود چون‬ ‫درست نیست نفت خام غرب کارون به طور خام صادر شود‬ ‫اما اثری نداشت‪.‬‬ ‫دیگر عضو اقتصادی کابینه اقای حجتی است ‪ .‬او در‬ ‫گذشــته نیز دوبار وزیر بود‪ ،‬در یک مقطع مسئولیت وزارت‬ ‫را ه و ترابری را برعهده داشت و بعد وزیر جهاد کشاورزی شد‬ ‫که هر دو سابقه وزارتش مربوط به دولت اقای خاتمی است‪.‬‬ ‫در دوره دولت یازدهم دوباره شاهد خودکفایی گندم بودیم‪.‬‬ ‫تولید شکر به رقم بی ســابقه ‪ 1/6‬میلیون تن رسید‪ .‬واردات‬ ‫برنج و روغن خام نباتی به جای قاچاق و قطع کردن مقطعی‬ ‫یا محدود دست مافیای واردات از دیگر دستاوردهای عمده‬ ‫مدیریت اقای حجتی در وزارت جهادکشاورزی دولت اقای‬ ‫روحانی بود اما در عین حال شاهد بودیم مافیای واردات که‬ ‫دارای قدرت زیادی در مراکز تصمیم گیری هستند الیحه‬ ‫دو فوریتی احیای وزارت بازرگانی را به اقای روحانی تحمیل‬ ‫کردند تا امضاهــای طالیی که در دولت هــای نهم و دهم‬ ‫شاهد بودیم دوباره تکرار شوند‪.‬‬ ‫وزیــر اقتصادی دیگــر اقــای نعمت زاده اســت‪ .‬او‬ ‫سیاست های خوبی را پیش گرفت با وجودی که ابزارهای‬ ‫الزم را در اختیار نداشــت‪ .‬تحریم ها به شــدت محدودش‬ ‫کرده بود‪ ،‬سرمایه گذاری در بخش صنعت شدیدا وابسته به‬ ‫تکنولوژی است ‪ ،‬تکنولوژی هم در اختیار صاحبانش است‪.‬‬ ‫انتقالتکنولوژی باتوجه به مشکالت بانکی اتفاق نمی افتد‪،‬‬ ‫اما در حد توانایی و مقدورات کارهای خوبی انجام شــد‪ .‬در‬ ‫سفر اقای روحانی به ایتالیا و فرانسه فقط در بخش فوالد ‪8‬‬ ‫میلیارد دالر پروژه به انها معرفی کردیم‪ ،‬قراردادی هم بین‬ ‫بانک مرکزی ایران و شرکت بیمه ایتالیا امضا شد‪ .‬اما اقای‬ ‫نعمت زاده اعالم کرد که من در کابینــه اینده حضور ندارم‪.‬‬ ‫حاال باید منتظر بمانیم و ببینیم اقای روحانی چه کســی را‬ ‫به عنوان وزیــر صنعت‪ ،‬معــدن‪ ،‬تجارت دولــت دوازدهم‬ ‫انتخاب می کند‪.‬‬ ‫وزارت راه و شهرسازی را موفق دیدم‪ .‬اقای اخوندی‬ ‫وزیر راه و شهرسازی از وزرای پرکار در تیم اقتصادی دولت‬ ‫یازدهم محســوب می شــود چون پروژه هایی که ســال ها‬ ‫روی زمین مانده بــود حرکتی به انها داد‪ .‬مشــاهده کردیم‬ ‫گام هایی برای نوسازی ناوگان هوایی برداشته شد‪ ،‬راه اهن‬ ‫به پنج استان کشور رسید و عملیات اجرایی ازادراه پیچیده‬ ‫تهران شــمال جدی پیگیری شــد‪ .‬احــداث ازادراه تبریز‪-‬‬ ‫بازرگان و از ان مهمتر احداث ازاد راه بسیار کلیدی و شدیدا‬ ‫سیاسی بازرگان‪-‬بندر امام در دســتورکار قرار گرفت‪ .‬ازادراه‬ ‫بازرگان‪-‬بندر امام می تواند نقش استراتژیک ایران را در حوزه‬ ‫خلیج فارس متحول کند‪ .‬همچنین احــداث ازادراه جنوب‬ ‫غرب تهران از ابیک به چرمشــهر نیز دیگر اقدام شایسته‬ ‫در دوره وزارت اقای اخوندی بود‪ .‬امیدواریم هر کســی که‬ ‫وزیر راه و شهرسازی دولت دوازدهم می شود‪ ،‬این برنامه ها‬ ‫ادامه پیدا کند‪ .‬اینها می تواند در سال چند میلیارد دالر برای‬ ‫ما درامد ایجاد کند ‪.‬‬ ‫در مجموع در تیم اقتصادی دولت تغییرات در وزارت‬ ‫اقتصاد و وزارت نیرو غیرقابل اجتناب اســت ‪ .‬این تغییرات‬ ‫حتما باید صورت بگیرد‪ .‬دربــاره وزارتخانه های دیگر مثل‬ ‫راه و شهرسازی‪ ،‬صنعت‪ ،‬معدن‪ ،‬تجارت و جهاد کشاورزی‬ ‫سیاست های گذشته باید دنبال شود‪ .‬در حوزه وزارت نفت‬ ‫نیز با دخالت مستقیم رئیس جمهور باید از پیگیری سیاست‬ ‫خام فروشی نفت جلوگیری شود‪.‬‬ ‫خبرهایی که از چینــش وزرای دولت اینده بیرون‬ ‫می اید از ان حکایت می کند که اقای روحانی قصد‬ ‫دارد اقای طیب نیا را از کابینه بعدی کنار بگذارد‪،‬‬ ‫پس شما معتقدید که این تصمیم رئیس جمهور‬ ‫درست است؟‬ ‫بله‪ ،‬بدون شــک تصمیم درســتی اســت ‪ .‬اقای‬ ‫طیب نیا ظرفیت پذیرش مســئولیتی در حد وزارت را ندارد‪.‬‬ ‫هر کســی دارای یک ظرفیتی اســت اما اقای طیب نیا از‬ ‫ظرفیت وزیر بودن برخوردار نیســت‪ .‬همان طور که درباره‬ ‫وزیر نیرو نیز از ابتدا گفته می شــد ظرفیت کافــی را ندارد و‬ ‫االن مشاهده می کنیم عملکرد چهار سال گذشته او کشور‬ ‫را دارد با چه بحران هایی رو به رو می کند‪ .‬من تصور می کنم‬ ‫عملکرد وزارت نیرو دولت یازدهم به مراتب بدتر از عملکرد‬ ‫وزرای دولت های نهم و دهم بوده است‪ .‬حتی در ان زمان‬ ‫که سیاست های توسعه ای مدنظر نبود‪ ،‬وزارت نیرو این قدر‬ ‫ضعیف و غیرکار ا نبود‪.‬‬ ‫عملکرد اقای ســیف رئیس بانک مرکزی را چطور‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫تخصص من در حوزه بازار پول نیست‪ ،‬بلکه در حوزه‬ ‫بازار سرمایه است اما چون اقای سیف را می شناسم معتقدم‬ ‫فردی است که دلش می خواهد کار کند‪.‬‬ ‫سیاســت خارجی دولت یازدهم چقدر توانســت‬ ‫شدند‪ ،‬طبیعتا این ابزار می توانست کمک شایانی کند ولی‬ ‫متاسفانه همین درگیری های جناحی که عده ای از بحران‬ ‫اقتصادی به عنوان یک ابزار قدرت اســتفاده و باج خواهی‬ ‫می کنند باعث شــد منافع ملی ما فدای ایــن گونه کنش و‬ ‫واکنش های افرادی بشود که از انها نام برده شد‪ .‬ترکیه زمانی‬ ‫که از ان اشوب های سیاسی و اجتماعی خارج شد‪ ،‬هدف‬ ‫خود را بر توسعه اقتصادی گذاشت و این کار را در کمتر از‪20‬‬ ‫ســال بدون نفت‪ ،‬انرژی و معادن انجام داد‪ .‬امروز اقتصاد‬ ‫ترکیهجز و‪ 20‬اقتصادبزرگجهاناستودررتبههفدهمقرار‬ ‫دارد‪ .‬حجم اقتصادش سه برابر حجم اقتصاد ایران است‪.‬‬ ‫این مســاله را در مالزی هم دیدیم‪ .‬مالزی یک کشور بسیار‬ ‫فقی ر بود ولی عزم سیاسی در ان کشور برای توسعه اقتصادی‬ ‫وجود داشت‪ .‬دولت مالزی هنوز مقداری از حلبی ابادهای‬ ‫کواالالنپور را نگه داشته تا مردم یادشــان بماند از کجا به‬ ‫اینجا رسیدند اما نگاه ما هیچ گاه بر توسعه اقتصادی نبود‪.‬‬ ‫من زمانی در بازار سرمایه ایران یعنی بورس تهران به عنوان‬ ‫معاون بورس فعالیت می کردم ‪ .‬ارزش بازار بورس ایران کمتر‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫از یک پنجم بورس عربســتان سعودی اســت‪ ،‬با ترکیه که‬ ‫قابل مقایسه نیست‪ .‬به همین خاطر شبکه های تلویزیونی‬ ‫اقتصــادی جهان وقتــی به تحلیــل اوضــاع بورس های‬ ‫کشــورهای مختلف می پردازند‪ ،‬در اســیا از هنگ کنگ و‬ ‫توکیو شروع می کنند و به خاورمیانه می رسند تحوالت بورس‬ ‫امارات و عربســتان را مورد ارزیابی قــرار می دهند اما هیچ‬ ‫تحلیلی درباره بورس ایران ارائــه نمی دهند‪ .‬این کار انها از‬ ‫سر لجبازی نیست‪ ،‬اوال بازار سرمایه ایران کوچک است و‬ ‫ثانیا با استانداردهای جهانی همخوانی ندارد‪.‬‬ ‫در واقع شما معتقدید اگر هماهنگی اعضای تیم‬ ‫اقتصادی دولت بیشــتر شــود در خروج اقتصاد‬ ‫کشور از رکود تاثیر بسزایی خواهد داشت؟‬ ‫بله‪ ،‬البته من اطالعی ندارم که اقای نهاوندیان در‬ ‫این حوزه چه کار کرده است ولی در مورد اقای نیلی به عنوان‬ ‫مشــاور اصلی اقای روحانی بحث و گفتار بسیار زیاد است‬ ‫و او مورد انتقاد بســیار شــدید حتی محافل علمی قرار دارد‬ ‫چون در طول ‪ 4‬ســالی که او حســاس ترین و کلیدی ترین‬ ‫موقعیت را برای اصالح ساختار اقتصادی کشور در اختیار‬ ‫داشت واقعا چه کاری انجام داد؟ به هر حال حرف زیاد زده‬ ‫می شود‪ ،‬اقای نیلی یا مقاله می نویسد یا نمودار می کشد یا‬ ‫به یک مسائل غیرعلمی مثل بیماری هلندی اشاره می کند‬ ‫که نشانه نااگاهی کامل او از علم اقتصاد است‪ .‬اقای زنگنه‬ ‫اخیرا در مراســم رونمایی از فیلم مستند «جاسوس نفتی»‬ ‫مطرح کــرد و گفت‪« :‬دائم می گویند ما کشــور ثروتمندی‬ ‫هستیم اما این تصوری اشتباه است» اقای زنگنه محاسباتی‬ ‫می کرد که ارزش تمام ذخایر نفت و گاز کشور کمتر از تولید‬ ‫ی که این‬ ‫ناخالص داخلی یک ســال امریکا اســت‪ .‬در حال ‬ ‫برداشت کامال اشتباه و خطرناک است و وقتی که یک فردی‬ ‫با چنین بینشی در یک مرکز تصمیم گیری مهم قرار بگیرد ‪،‬‬ ‫این دیدگاه را به رئیس جمهور هم منتقل می کند‪ .‬در امد نفت‬ ‫و گاز‪ ،‬درامدی خالص است و به عنوان پول داغ و پول تازه‬ ‫به اقتصاد ایران تزریق می شــو د و با تولید ناخالص داخلی‬ ‫یک کشور فرق می کند‪ .‬یک کشور صنعتی مثل المان برای‬ ‫انکه بتواند در سال‪ 40‬میلیارد دالر درامد خالص ارزی داشته‬ ‫باشد باید حدود ‪ 600‬میلیارد دالر صادرات انجام دهد‪ .‬این‬ ‫درامد به طور رایگان در اختیار ما اســت عالوه بر ان همین‬ ‫پول نفت بود که عربســتان ســعودی را در رده ‪ 20‬اقتصاد‬ ‫اول دنیا قرار داد‪ .‬ســه کشور مسلمان‬ ‫عربستان‪ ،‬ترکیه و اندونزی در جمع گروه‬ ‫‪ 20‬حضور دارند که اخیــرا در هامبورگ‬ ‫المان گرد هــم امدند‪ .‬اما ایــران با این‬ ‫وضع اقتصادی که دارد اصال نمی تواند‬ ‫ادعای حضور در چنین گروهی را داشته‬ ‫باشد‪ ،‬معتقدم قســمت اعظمش متاثر‬ ‫از همین نــوع تفکری اســت که برخی‬ ‫دارند‪ .‬چگونه اســت همیــن پول نفت‬ ‫باعث شد تمدن های جدیدی در منطقه‬ ‫خلیج فارس به وجود بیاید و همین پول‬ ‫نفت عربستان سعودی را به عنوان یکی‬ ‫از‪ 20‬اقتصاد بزرگ جهان قرار داد اما چرا‬ ‫این کار نمی تواند در ایران انجام شود؟ یا‬ ‫یک عده نمی خواهند این اتفاق بیفتد؟‬ ‫چرا وزارت نفت همچنان بر خام فروشی‬ ‫نفت تاکیــد و اصرار دارد؟ شــرکت ملی‬ ‫پخــش فر اورده هــای نفتــی صریحــا‬ ‫اعالم کرد که ســاخت پاالیشگاه های‬ ‫جدیــد در اولویت نیســت‪ ،‬در حالی که‬ ‫عربستان سعودی در حال افزایش تولید‬ ‫پاالیشگاه های خود به‪ 10‬میلیون بشکه‬ ‫در روز است و تا ســال ‪ 2022‬عربستان‬ ‫سعودیدیگرنفتخامنخواهدفروخت‪،‬‬ ‫حال چگونه است در ایران ساخت پاالیشگاه غیراقتصادی‬ ‫اســت و باید برویم بنزین مــورد نیاز خودمــان را از امارات‪،‬‬ ‫پاکستانوهندوستانواردکنیم ؟اینهاسواالتیمهموباالتر‬ ‫از خواست شهروندی است‪ .‬معتقدم بخش اقتصادی وزارت‬ ‫اطالعاتیاکمیسیونامنیتملیوسیاستخارجیمجلس‬ ‫باید به این مساله ورود کند‪ .‬وقتی به علت ناکارامدی هایی‬ ‫کهداشتیمبحرانابجنبهامنیتیبهخودگرفتهوکمیسیون‬ ‫امنیت ملی وارد این موضوع شد این مساله به مراتب مهمتر‬ ‫از ان است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫روابط ایران با دیگر کشــورها را برای از سرگیری‬ ‫همکاری های اقتصادی عادی سازی کند؟‬ ‫تا انجا که توانستند یک اعتمادی را به وجود اوردند‬ ‫ولی مسائلی هم وجود دارد که فقط در اختیار وزارت خارجه‬ ‫نیست‪ .‬بخشی از این مسائل به خواست طرف های مقابل‬ ‫ما برمی گردد‪ ،‬مثال غرب که دارنده تکنولوژی و منابع مالی‬ ‫استچقدرحاضرمی شودبهصنعتی شدنایرانکمککند ؟‬ ‫به نظر شما سیاست های خروج از رکود اقتصادی‬ ‫با تغییر وزرای کابینه به ویژه کنار گذاشتن اقای‬ ‫طیب نیا از وزارت اقتصاد و دارایی چقدر در دولت‬ ‫اینده محقق خواهد شد؟‬ ‫مشــکالت تا حدودی به افراد مرتبط اســت ولی‬ ‫همه مسائل دست افراد نیست‪ .‬به طور مثال سرمایه گذاری‬ ‫خارجی در ایران و جذب اعتبارات خارجی فاینانس از جمله‬ ‫مسائل سیاسی محسوب می شــوند و تا زمانی که تنش در‬ ‫روابط خارجی کشور کاهش پیدا نکند و ارتباطات مستقیم‬ ‫مالی با مراکز صاحــب تکنولوژی در جهان برقرار نشــود‪،‬‬ ‫طبیعتا امکان خروج از رکود وجود نــدارد‪ .‬باید به این نکته‬ ‫توجه کرد که ما در ایران نه دارای منابع مالی کافی هستیم‬ ‫و نه به تکنولوژی های پیشرفته دسترسی داریم‪ .‬همه اینها‬ ‫پیش نیاز سرمایه گذاری ها‪ ،‬توسعه اقتصادی و سایر مسائل‬ ‫مرتبط با ان است‪.‬‬ ‫برخی تحلیلگــران رکــود اقتصــادی را برامده از‬ ‫ناهماهنگــی تیــم اقتصــادی دولــت می دانند و‬ ‫معتقدنــد وزیر اقتصــاد و دارایی بــا رئیس بانک‬ ‫مرکــزی د ر ترســیم سیاســت های اقتصــادی‬ ‫اختالف نظر داشــت یا رئیس دفتر رئیس جمهور‬ ‫دخالت هایــی در ایــن حــوزه انجــام می دهد‪ ،‬به‬ ‫نظــر شــما اگــر تیــم‬ ‫اقتصادیدولتدوازدهم‬ ‫هماهنگ تــر عمــل کند‬ ‫تاثیــری روی خــروج از‬ ‫رکــود اقتصــاد کشــور‬ ‫دارد یــا انکــه معتقدید‬ ‫ناهماهنگی اعضای تیم‬ ‫اقتصادی دولت در ایجاد‬ ‫رکود تاثیری نداشت؟‬ ‫بــدون شــک ایــن‬ ‫ناهماهنگی هــا تاثیر داشــت‪.‬‬ ‫اگــر همــان بنــد مردمی کردن‬ ‫اقتصــاد که مــورد تاکیــد مقام‬ ‫معظم رهبری بود‪ ،‬اجرا می شــد‬ ‫و ما می توانســتیم یــک بورس‬ ‫قوی داشته باشیم و جمع اوری‬ ‫ســرمایه انــدک مــردم بــه ان‬ ‫بخش هایــی از فعالیت هــای‬ ‫اقتصادی کــه نیازی بــه روابط‬ ‫خارجی برای تحصیل تکنولوژی‬ ‫ندارد مثــل ایجاد شــبکه های‬ ‫ابیاری‪ ،‬خطوط راه اهن و تکمیل‬ ‫شبکه های ازادراهی‪ ،‬برای این‬ ‫کار امکان پذیر بود اما متاسفانه‬ ‫عدم درک و اعتقاد به این مســائل باعث شــد کــه این بند‬ ‫کلیدی سیاســت های ابالغی اقتصادی مقاومتی اجرایی‬ ‫نشود‪ .‬ما در تاریخ معاصر جهان در انگلستان شاهد بودیم‬ ‫بدون انکــه دولت لنــدن و دولت پاریس یــک پوند یا یک‬ ‫فرانک ســرمایه گذاری کنند‪ ،‬از طریق یک شرکت سهامی ‬ ‫عام تونل ‪ 55‬کیلومتری در زیر دریای مانش ســاخته شد و‬ ‫مورد بهره برداری قرار گرفــت‪ .‬حاال به این نکته توجه کنید‬ ‫وقتی شــرکت های پیمانکاری ما با ظرفیت ‪ 30‬درصد دارند‬ ‫کار می کنند و بعضا به خاطر نبود بودجه های عمرانی تعطیل‬ ‫‪4‬‬ ‫دکتر بهمن ارمان‪ ،‬وزیــر اقتصاد و دارایی دولت‬ ‫یازدهم را منفعل و ناکارامد می دانــد و از تصمیم کنار‬ ‫گذاشــتن او دفــاع می کند‪ .‬این کارشــناس مســائل‬ ‫اقتصادی و اســتاد دانشگاه معتقد اســت‪« :‬اگر بند‬ ‫مردمــی کردن اقتصــاد که مــورد تاکید مقــام معظم‬ ‫رهبری بود اجرا می شد ‪ ،‬می توانستیم یک بورس قوی‬ ‫داشته باشــیم و با جمع اوری ســرمایه اندک مردم به‬ ‫ان بخش هایی از فعالیت های اقتصادی که نیازی به‬ ‫روابط خارجی برای تحصیل تکنولــوژی ندارد‪ ،‬رونق‬ ‫ببخشیم‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫شمشیر داموکلس اصالحات‬ ‫افزایش دامنه فشارهای اصالح طلبان بر رئیس دولت دوازدهم‬ ‫مسعود ندافان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪5‬‬ ‫گفت وگوهــا بــرای چینش کابینــه دولــت دوازدهم‬ ‫در پاســتور پس از پیروزی در ‪ 29‬اردیبهشــت ماه اغاز شد؛‬ ‫رایزنی های زودهنگام تبعات ســهم خواهی از کیک قدرت‬ ‫پیش روی کلیددار پاســتور را افزایش می دهــد‪ .‬دو تیم از‬ ‫نزدیکانحسنروحانینظراتطیف هایمختلفسیاسیرا‬ ‫نسبتبهحضورگزینه هایاحتمالیبررسیمی کنند‪.‬‬ ‫کابینه دولــت «ازادی‪ ،‬امنیت‪ ،‬ارامش و پیشــرفت»‬ ‫نمایانگر جهت گیری پاستور نشین ها به حل مشکالت مردم‬ ‫است؛ از سوی دیگر عدم وجود برخی از وزیران فعلی نشان‬ ‫می دهدچهکسانیگیوهرابرایحمایتازدولتورنکشیدند‪.‬‬ ‫اقای حســن روحانی در کوران انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دوازدهم وعده ترمیم کابینه را داد؛ او از جوان گرایی و ارتقای‬ ‫تخصص گرایی در دولت اتی اش خبر داد و حامیان ایشان‬ ‫مقصرناکارامدیکابینهدولتیازدهمرانمایندگانناهم سوی‬ ‫بهارســتان نهم دانســتند‪ .‬اولین ازمون صداقت سنجی در‬ ‫مردادماه رخ می دهــد؛ درحالی که زمزمه ها مبنی بر تکمیل‬ ‫شدن لیست وزیران رساتر شنیده می شود؛ انتظار همگانی‬ ‫تشــکیل کابینه کارامــد و بدون ســهم خواهی سیاســی و‬ ‫گفتاردرمانی های پیشین در چهار سال اینده است‪ .‬اما گویا‬ ‫موسم سهم خواهی فرارسیده اســت و این سهم خواهی ها‬ ‫مانع از شــکل گیری کابینه متناســب با شــعارهای دوران‬ ‫انتخابات حسن روحانی می شود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫گالیه اشنا از سهم خواهی‬ ‫«در شــرایطی کــه از کانــال کولــر مرکــز تحقیقات‬ ‫اســتراتژیک مجمــع تشــخیص مصلحت نظــام بــرای‬ ‫سهم خواهی از اقای روحانی ادم می ریزد با چه کلیدی باید‬ ‫به اوضاع سر و سامان داد؟» این روایت سهم خواهی برای‬ ‫کابینه دولت یازدهم از زبان ســهیال جلودار زاده در نشست‬ ‫«بایدها و شــایدهای دولت یازدهم» اســت؛ شــایدهای‬ ‫ســهم خواهی همه جانبه از کلیددار پاستور به بایدها تبدیل‬ ‫شد‪.‬کلید دولت ائتالفی تنها راهکار برای سر و سامان دادن‬ ‫بود و ســهم افراد اثرگذار در رای اعتماد بهارســتان نهم در‬ ‫کابینه داده شد‪.‬‬ ‫بعد از چهار سال تاریخ تکرار می شود‪ .‬کاسبی ها اشنا‬ ‫بود مانند گذشــته‪ ،‬با این تفاوت که کاســبکاران سیاسی از‬ ‫مرکزتحقیقاتاستراتژیکمجمعتشخیصمصلحتنظام‬ ‫ل مکان کردند و از هم اکنون دولت دوازدهم‬ ‫به پاســتور نق ‬ ‫هم گریبانگر سهم خواهی شده است‪ .‬کاسبان برای اشنا‪،‬‬ ‫اشنا بودند؛ حسام الدین اشنا مشاور فرهنگی رئیس جمهور‬ ‫زبان به گالیــه و شــکوه از اقدامــات زودهنگام کاســبان‬ ‫سیاسی اصالحات گشود و در همین راستا نوشت «کاسبان‬ ‫اصالح طلبی باج خواهی رسانه ای و سیاسی از دوازدهمین‬ ‫رئیس جمهور را زودهنــگام اغاز کرده انــد؛ بدانیم روحانی‬ ‫خاتمی نیســت‪ ».‬او بعد از مدتــی واژه «به اصطالح» را به‬ ‫کاسبان اصالح طلبی اضافه کرد؛ تا از شدت و دامنه تهدید‬ ‫بکاهد و افزود که رئیس اش برخالف همتای یزدی‪ ،‬نه اهل‬ ‫«تعارف»استونه«ماخوذبه حیا»‪.‬پیش ازاینحسام الدین‬ ‫اشنا پاشنه اشــیل اصالح طلبان تندرو را نشــانه گرفته بود؛‬ ‫او نامزد شکســت خورده انتخابات ریاست جمهوری دهم را‬ ‫«فتنه گر» نامید و در مقطع فعلی نیز رئیس دولت اصالحات‬ ‫را تمکین پذیر نظرات کاســبان سیاســی معرفی کرد‪ .‬این‬ ‫گالیه های مشاور ارشد حسن روحانی زمزمه ها برای احتمال‬ ‫تقابل میان دو رفیق انتخاباتی را افزایش داد‪.‬‬ ‫ندای اصالح طلبی از عارف‬ ‫مصائــب عــارف تمامی نــدارد؛ یاران سیاســی اش‬ ‫درگذشته او را «مهره بدلی» می خواندند و حاال به «مهندس‬ ‫سکوت» شهره است‪ .‬مخالفان محمدرضا عارف حتی او را‬ ‫هم سطح علی مطهری نمی دانند و در همین راستا نوشتند‪:‬‬ ‫«خوب اســت جناب دکتر عــارف بفرمایند ایا فقط ایشــان‬ ‫اصالح طلبند و باقی که در شــمار محفل ایشان نیستند‪ ،‬در‬ ‫شمار غیراصالح طلبان هستند؟ ایا علی مطهری که عنوان‬ ‫اصولگراییرادارد‪،‬اصالح طلب تراستیاامثالعارفکهدر‬ ‫طولدوسالگذشته‪،‬یکنطقنداشته اند؟!خنده دارنیست‬ ‫که سخنرانی ها‪ ،‬مناظرات و اظهارات جنجالی روحانی پیش‬ ‫از انتخابات را ان قدر بی ارزش بدانیم و به جایش‪ ،‬تصمیمات‬ ‫یک شورا و محفل چند نفره را علت پیروزی روحانی بدانیم؟!‬ ‫مگر نه انکه روحانی در گفتار و عمل‪ ،‬به مراتب اصالح طلبی‬ ‫را بیشتر رعایت کرده تا برخی اقایان؟!»‬ ‫در میانــه هجمــه بــه عــارف‪ ،‬او در قامــت منجــی‬ ‫اصالح طلبان برای حضــور جدی در کابینــه نقش افرینی‬ ‫می کنــد؛ او در «نشســت هم اندیشــی شــورای عالــی‬ ‫سیاست گذاری اصالح طلبان» عامل اصلی پیروزی روحانی‬ ‫در کارزار انتخابات را نیروی سیاســی اصالحات دانســت و‬ ‫هشدار جدی نسبت به فراموش کاری سیاسی رئیس دولت‬ ‫داد و اظهار داشــت‪« :‬در انتخابات اردیبهشت هیچ شکی‬ ‫نیســت که پیروزی روحانــی مدیون اصالح طلبان اســت‪.‬‬ ‫خواهش ما در اســتانه تشــکیل دولت دوازدهم همراهی و‬ ‫هماهنگی با فراکسیون امید است‪.‬اگر ما را دنبال نخود سیاه‬ ‫نفرســتند قصد ما کمک کردن و ادامه راه است‪ .‬انتظارمان‬ ‫از روحانی این است با شــورای عالی اصالح طلبان مشورت‬ ‫کند‪ ».‬هرچنــد جنس این ســخنان از منظر عــارف «عدم‬ ‫ســهم خواهی» تعبیر شــد ولی حســام الدین اشنا پاسخی‬ ‫توییتری به وی داد که «درســت است که گفتمان از جنس‬ ‫سهم خواهی نیست اما امان از ســهم خواهی افراد به اسم‬ ‫جریان‪ ».‬این ســخنان تند محمدرضا عارف حتی به مذاق‬ ‫اصالح طلبانتندروخوشنیامد؛گویاهمهاورابهسیاستمدار‬ ‫کتوم می شناســند تا هیاهو گری برای کسب قدرت؛ هرچند‬ ‫برخی این اقدامات را خیز ابتدایی برای حضور در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری چهار ســال اینده دانستند؛سایت انتخاب‬ ‫نوشت‪«:‬بهنظرمی رسد‪،‬ویقصدداردخودرابه عنوانگزینه‬ ‫اصالح طلبان در ‪ ١4٠٠‬به جای دکتر جهانگیری طرح کند و‬ ‫این حرکات برای سهم خواهی در ترکیب کابینه و شهرداری‬ ‫تهران برای لشگر کشی در‪ ١4٠٠‬است‪».‬‬ ‫فراکسیون ناامید اصالحات‬ ‫فراکسیون امید تالش های خود را برای اثرگذاری در‬ ‫چینش کابینه را از انتهای خرداد اغاز کرد؛ انان با تشــکیل‬ ‫کمیته تعامل با دولت خواهان دیدار با حسن روحانی بودند؛‬ ‫جلسه که خروجی ان متناسب با اهداف پیش بینی شده انان‬ ‫نبود‪.‬اعضای کمیته تعامل و رایزنــی را محمدعلی وکیلی‪،‬‬ ‫بهرام پارسایی‪ ،‬عبدالکریم حســین زاده‪ ،‬محمدرضا تابش‬ ‫و الیاس حضرتی تشــکیل می دهند‪ .‬هرچنــد رایزنی های‬ ‫غیررسمیازکانال هایغیرازفراکسیونامیددرحالیانجام‬ ‫می شود که مانند رخدادهای دیگر اعضای فراکسیون امید‬ ‫باید نظر روسای «پارلمان در سایه» را تمکین کنند‪ .‬وکیلی از‬ ‫اعضای کمیته تعامل و رایزنی با دولت‪ ،‬خبر مهم را پیرامون‬ ‫کابینه دولــت دوازدهم داد؛ او در گفت وگو با روزنامه شــرق‬ ‫معتقد است که «فهرســت کابینه از قبل بسته و نهایی شده‬ ‫باشد‪ ».‬و حاال شاید رایزنی ها از طریق اسحاق جهانگیری‬ ‫جواب بدهد و در همین راســتا اظهار داشت‪« :‬در این دوره‬ ‫اما روحانی نقشه ای در ذهن خود دارد که بر اساس شناختی‬ ‫که از این چهار سال به دست امده‪ ،‬تدوین شده است‪ .‬البته‬ ‫مشــورت هایی هم از کانال هــای مختلف به او می رســد و‬ ‫ممکن است این داده ها‪ ،‬جابه جایی در این نقشه ایجاد کند‪.‬‬ ‫درمجموع فکر می کنم که روحانی یک نقشه پیش بینی شده‬ ‫دارد‪.‬بهاینمعنیکهفهرستکابینهازقبلبستهونهاییشده‬ ‫باشد‪ .‬بلکه یک ذهنیت اولیه درباره افراد و ظرفیت های انها‬ ‫دارد‪ .‬مشــورت هایی که در این مسیر از کانال های مختلف‬ ‫می رسد‪ ،‬به اسحاق جهانگیری سپرده می شود تا انالیز کند و‬ ‫نتیجه را در اختیار روحانی قرار دهد‪».‬‬ ‫این شــرایط حاکم در فضای فراکســیون امید نشان‬ ‫می دهد کــه کارایی انــان به شــدت در تصمیم ســازی ها‬ ‫کاهش یافته اســت و انان بازیگران‪ ،‬کارگردان های بیرون‬ ‫بهارســتان نســبت به رخدادهای مهم کشــور هســتند و با‬ ‫نزدیک شــدن به فضای انتخابات مجلس یازدهم تمکین‬ ‫به تصمیمات اعضای اثرگذار بیرونی اهمیت بیشتری پیدا‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫تردید روحانی‬ ‫حسن روحانی سخنانی دوپهلو می زند؛ از حضور همه‬ ‫مدیران ارشد در میان ‪ ۲۴‬میلیون سخن می گوید و از سوی‬ ‫دیگر از کابینه فراجناحی دفاع می کند‪ .‬به نظر می رسد حسن‬ ‫روحانی در تردید جــدی برای بسترســازی برنامه دولت اتی‬ ‫خود قرارگرفته است؛ او می خواهد در قامت مرحوم هاشمی‬ ‫رفســنجانی قرار بگیرد و این نیازمند همگامی سیاسی با دو‬ ‫جریان اصلی سیاسی کشور است‪ .‬توازن سیاسی در کابینه‬ ‫اصلی ترین گام برای نقش جدی حســن روحانی در سپهر‬ ‫سیاست کشور است‪.‬‬ ‫جنجال بر سر تتلو‬ ‫سیاست‬ ‫درمیان چهره های حاضر در مراسم حضور یک نفر برای همه موجب جلب توجه شده بود؛‬ ‫ان فرد کسی نبود جز همان خواننده زیر زمینی معروف به تتلو‪ .‬او امد و کنار شخصیت های‬ ‫اصولگرا نشست‪ ،‬با انها عکس انداخت و دست اخر از دست رسایی کاریکاتور خود را به عنوان‬ ‫نوعی تقدیر دریافت کرد‪ .‬این ماجرا جنجال های زیادی داشت‪.‬‬ ‫ماجرای خواننده ت ّواب‬ ‫حضورتتلودرجشنخبرگزاریفارس‬ ‫پرحاشیهشد‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪31‬‬ ‫‪1‬‬ ‫رنامه‬ ‫س‬ ‫خبیاست‬ ‫خبرنامه‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫چهارشنبه عصر در حالی که فقط چند ساعت به پایان‬ ‫مهلت تبلیغاتی زمان باقی مانده بود ناگهان انتشــار یک‬ ‫عکس و بعد از ان انتشــار یک کلیپ که مربوط می شد به‬ ‫دیدار ابراهیم رئیســی و خواننده ای زیر زمینی مشــهور به‬ ‫تتلو به کلی فضای انتخابات را تحت تاثیــر قرار داد‪ .‬بعد‬ ‫که اصولگرایــان انتخابــات را واگذار کردنــد در واکاوی‬ ‫علت این نتیجه انتخاباتی برخــی معتقد بودند که دیدار با‬ ‫تتلو می توانسته یکی از این دالیل باشد‪ .‬اما در این میان‬ ‫خیلی ها هم بودند که این نظر را قبول نداشــتند‪ .‬از جمله‬ ‫این افراد شخص ابراهیم رئیسی بود‪ .‬او اخیرا در این مورد‬ ‫گفته است‪ ...« :‬با اینکه بعد از نماز باید با عجله به سمت‬ ‫پرواز می رفتم؛ اما نشستم و سه تا چهار دقیقه او را به خاطر‬ ‫ ترانه ای کــه برای امام رضــا(ع) خوانده بود‪ ،‬تحســین و‬ ‫تشــویق کردم و رفتم‪ ...‬خیلی متاسف شدم وقتی شنیدم‬ ‫تصاویر نامناسبی از گذشته که او از انها اعالم برائت کرده‪،‬‬ ‫با طراحی همان اتــاق عملیات روانی به طور گســترده در‬ ‫فضای مجازی پخش شــد‪ .‬خُ ب‪ ،‬این کار خیلی زشــت و‬ ‫حرام و اشاعه فحشا از جوانی است که اظهار می کند من‬ ‫توبه کرده ام‪ .‬این گناهی عظیم تر است»‪.‬‬ ‫از ان ماجــرا چندیــن هفته گذشــته امــا واکنش ها‬ ‫به ایــن ماجرا ادامــه دارد‪ .‬در ایــن میان امــا تتلو یک بار‬ ‫دیگر جنجالی شــده اســت‪ .‬ماجرا از این قرار اســت که‬ ‫بعدازظهر یکشنبه‪25 ،‬تیر‪ ،‬اولین جشن سالگرد راه اندازی‬ ‫فارس پالس با حضور برخی مســئوالن و شخصیت های‬ ‫فرهنگی‪ ،‬نماینــدگان مجلس و اصحاب رســانه در تاالر‬ ‫اندیشه حوزه هنری تهران برگزار شــد‪ .‬در این مراسم که‬ ‫بانی ان خبرگزاری فارس بود‪ ،‬چهره های اشــنایی حضور‬ ‫داشــتند‪ .‬از عزت الله ضرغامی‪ ،‬رئیس اسبق صداوسیما‬ ‫و حمید رســایی نماینده ســابق مجلس گرفتــه تا بهنوش‬ ‫بختیاری‪ ،‬بازیگر‪ ،‬چهره های شاخص دعوت شده به این‬ ‫مراســم بودند‪ .‬درمیان چهره های حاضر در این مراســم‬ ‫اما حضور یک نفر برای همه موجب جلب توجه شده بود؛‬ ‫ان فرد کســی نبود جز همان خواننده زیر زمینی معروف به‬ ‫تتلو‪ .‬او امد و کنار شخصیت های اصولگرا نشست‪ ،‬با انها‬ ‫عکس انداخت و دست اخر از دست رسایی کاریکاتور خود‬ ‫را به عنوان نوعی تقدیــر دریافت کرد‪ .‬دقایقی از انتشــار‬ ‫تصاویر و فیلم این مراسم نگذشته بود که ناگهان جنجالی‬ ‫بعد که اصولگرایان انتخابات را واگذار کردند در‬ ‫واکاوی علت این نتیجه انتخاباتی برخی معتقد‬ ‫بودند که دیدار با تتلو می توانسته یکی از این‬ ‫دالیل باشد‪ .‬اما در این میان خیلی ها هم بودند‬ ‫که این نظر را قبول نداشتند‪ .‬از جمله این افراد‬ ‫شخص ابراهیم رئیسی بود‬ ‫بزرگ در رسانه ها اغاز شد‪.‬جنجالی از جنس همان جنجال‬ ‫هفته اخر اردیبهشت‪.‬‬ ‫انها که رفتند انها که ماندند‬ ‫حاشــیه ها البته از همان داخل نشست شروع شد‪.‬‬ ‫از جایی که نقوی حسینی نشست را ترک کرد‪ .‬او ماجرا را‬ ‫اینگونه توصیف کرده است‪« :‬برای مراسم فارس پالس‬ ‫از هفته‪‎‬های قبل مــورد دعوت قرار گرفتــه بودم و برای‬ ‫حضور هم اصرار داشتند‪ .‬وقتی به جایی دعوت می‪‎‬شوید‬ ‫از لیســت و اســامی میهمان‪‎‬ها اطالع ندارید و به جهت‬ ‫احترامی که برای تمامی رســانه‪‎‬ها و فعاالن در این حوزه‬ ‫قائل هستم‪ ،‬شرکت کردم‪ .‬ابتدا قصد داشتم در انتهای‬ ‫جلسه قرار گیرم ولی با اصرار دوستان به ردیف اول رفتم‬ ‫که در ان قســمت میهمانان مختلفی قرار داشتند‪ .‬یک‬ ‫لحظه احساس کردم فردی وارد شد که بسیار مورد توجه‬ ‫دوربین‪‎‬ها قرار گرفته‪ ،‬جلو امد و دو تا از اقایان جای خود‬ ‫را به ایشان دادند‪ .‬واقعا ایشان را اصال نمی‪‎‬شناختم زیرا‬ ‫ویدئو نشست او را با اقای رئیســی ندیده بودم و در ابتدا‬ ‫فکر کردم یک فوتبالیســت اســت‪ ،‬ســوال کردم گفتند‬ ‫که اقای تتلو است و بعد از ان ســالن را ترک کردم‪ ،‬البته‬ ‫به دلیل حضور ایشــان نبــود زمانی که بــرای این برنامه‬ ‫گذاشته بودم به پایان رسید و سالن را ترک کردم‪ .‬در ابتدا‬ ‫من در ردیف اول نشســته بودم که پــس از ان اقای تتلو‬ ‫به ان ردیف هدایت شد و در انجا نشســت و این با اینکه‬ ‫در کنار او نشسته باشــم‪ ،‬متفاوت است‪ .‬اصولگرایان از‬ ‫چنین افرادی استقبال نکردند‪.‬‬ ‫اما در همیــن حال عزت الله ضرغامــی نظری دیگر‬ ‫در این مورد داشــت‪ .‬او گفته اســت‪« :‬برای ســخنرانی‬ ‫به مجلس جشــنی دعوت شــدم‪ .‬مثل هر جشــنی‪ ،‬همه‬ ‫جور عزیز حضور داشــتند‪ .‬من کمترین بــودم‪ .‬از فعاالن‬ ‫و ســوژه های فضای مجازی هم تقدیر شــد‪ .‬بــاز هم من‬ ‫کمترین بودم‪ .‬اقــای امیر مقصودلو (تتلــو) را هم دیدم‪.‬‬ ‫تواضع و روی خوش او برجسته بود‪ .‬خصلتی که در برهوت‬ ‫سیاسیون کیمیاست‪ .‬هر جا سخن از خطا و گناه و خالف‬ ‫شــد‪ ،‬خود را از همه خطاکار تر می دانــم! نگرانم که مبادا‬ ‫دیگران از اینکه کنار من دیده شــوند اسیب ببینند‪ .‬امثال‬ ‫من را با سیاسیون کهنه کار‪ ،‬محترم و پر ابرو مقایسه نکنید‪.‬‬ ‫در خــارج از مراســم اولیــن واکنش را‬ ‫عباس عبدی از خود نشان داد‪ .‬واکنشی‬ ‫که البته با بازخوردهــای فراوانی مواجه‬ ‫شد‪ .‬این تحلیلگر اصالح طلب در واکنش‬ ‫به حضور تتلو و چهره هایی از این دست‬ ‫در جشــن خبرگــزای فــارس گفــت که‬ ‫اصولگرایی را می توان به پیش و پس از‬ ‫این ماجرا طبقه بندی کرد‪.‬‬ ‫ما را از خودمان نترســانید‪ .‬همین هســتیم که می بینید!‬ ‫برتری جویــی و علو‪ ،‬نتیجــه اش عاقبت قارون اســت که‬ ‫خود و ثروت افسانه ای اش یک جا در دل زمین فرو رفت‪.‬‬ ‫مراقب باشیم!»‬ ‫حمید رســایی هم البته در مطلبی در مورد واکنش ها‬ ‫به دیدارش با تتلو نوشــت‪« :‬اقای موســوی (مدیرعامل‬ ‫خبرگزاری فارس) با خنده گفت حاال که امدید‪ ،‬می خواهیم‬ ‫در زمان تقدیر از انها روی جایگاه‪ ،‬شما را هم دعوت کنیم‬ ‫تا در کنار دوستان دیگر‪ ،‬هدیه انها را بدهید‪ ،‬موافق اید؟‬ ‫خندیدم و گفتــم باالخره لنگه کفش هــم در بیابان نعمت‬ ‫است! گفت از این بابت می گویم که تتلو را هم به جایگاه‬ ‫دعوت می کنیم‪ .‬گفتم مگــر تتلو جزام دارد کــه من از او‬ ‫بترســم و دوری کنم؟! اقای مقصودلو گذشته ای داشته‬ ‫که از ان گذشته‪ ،‬اظهار پشیمانی کرده‪ ...‬اگر به صفحات‬ ‫مجــازی اش مراجعــه کنید‪ ،‬نه تنهــا اثری از ان گذشــته‬ ‫نمی بینید‪ ،‬بلکه تالشــش بــرای جبــران ان قابل دیدن‬ ‫است‪ »...‬رسایی ادامه داده اســت‪« :‬با صراحت و بدون‬ ‫لکنت می گویم که امثال این خواننده با این ظاهر متفاوت‬ ‫اما پشــیمان از گذشــته اش و پرتالش بــرای جبران ان‪،‬‬ ‫شرف دارد بر برخی از انقالبی های با ریش اما پشیمان از‬ ‫گذشته‪...‬؛ چه انها که در صف اصولگرایان اند و چه انها‬ ‫که در صــف اصالح طلبان اند‪ ،‬چه انها که عمامه به ســر‬ ‫دارند و چه انهایی که کروات به یقه»‪.‬‬ ‫شوخی و جدی عبدی‬ ‫اما در خارج از مراسم اولین واکنش را عباس عبدی‬ ‫از خود نشان داد‪ .‬واکنشی که البته با بازخوردهای فراوانی‬ ‫مواجه شد‪ .‬این تحلیلگر اصالح طلب در واکنش به حضور‬ ‫تتلو و چهره هایی از این دست در جشــن خبرگزای فارس‬ ‫گفت کــه اصولگرایی را می تــوان به پیش و پــس از این‬ ‫ماجرا طبقه بندی کرد‪ .‬عباس عبدی در کانال تلگرامی اش‬ ‫نوشت‪ :‬انهایی که هنوز به اهمیت انتخابات به عنوان یک‬ ‫عامل مهم تغییر در باورها و ارزش ها ایمان نیاورده اند این‬ ‫عکس را هر روز چند بار ببیننــد‪ .‬اصولگرایی را می توان به‬ ‫پیش و پــس از این عکس طبقه بندی کــرد‪ .‬احتماال این‬ ‫عکس را بدهم در قطع مناسب چاپ کنند و در دفترم بزنم‬ ‫با این تیتر که اگر عوامل دیگر نتوانســت این جماعت را‬ ‫ذوب کند‪ ،‬انتخابات به خوبی توانست‪ .‬به قول مارکس در‬ ‫مانیفست در توصیف مدرنیته‪« :‬هر انچه سخت و استوار‬ ‫اســت دود می شــود و به هوا می رود‪ .‬این جماعت که نه‬ ‫سخت است و نه اســتوار؛ برای دود کردن شان کوشش‬ ‫برای کسب چند رای ناقابل و البته حالل کافی است‪ .‬ضمنا‬ ‫عالمت تاج را بر کاله و استین باالزده را نزد اقای تتلو ببینید‬ ‫تا همه چیز روشن شود‪».‬‬ ‫او بالفاصلــه بعد از این مطلــب در مصاحبه دیگری‬ ‫گفت‪« :‬یک گروه باید دنبال بازســازی هویت خودش در‬ ‫درجه اول باشد؛ نه انکه هویت خودش را هم از دست بدهد‬ ‫تا جلب ارا کند چون در این صورت همان ارای پیشین خود‬ ‫را نیز از دســت می دهد‪ ».‬عباس عبدی در پاســخ به این‬ ‫رنامه‬ ‫س‬ ‫خبیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫محمد ایمانی‪ ،‬کارشــناس مســائل‬ ‫سیاســی و فعــال رســانه ای در‬ ‫یادداشتی با عنوان «اقای عبدی!‬ ‫کــدام تصویر هویــت اصالح طلبی‬ ‫است؟!» به اظهارنظر عباس عبدی‬ ‫به حضور تتلو در جشــن تاســیس‬ ‫فارس پالس واکنش نشان داد‬ ‫سیاست‬ ‫سوال که اصولگرایان برای انتخابات مجلس دهم کاله‬ ‫مخملی ها را برای برنامــه تبلیغاتی خود دعوت کردند و در‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری دوازدهم و پس از ان نیز تتلو‬ ‫را اوردند به نظر شــما انها می توانند با ایــن روش ها ارای‬ ‫خاکستری را به سمت خود جذب کنند؟ گفت‪« :‬خدا عاقبت‬ ‫کســانی را به خیر کند که ارای خاکستری شان می خواهد‬ ‫تتلو و کاله مخملی ها باشــد‪ .‬نمی دانم انجا اصال کســی‬ ‫به این موضوعات به طور جدی فکر می کند یا انکه همین‬ ‫طور تتلو می اید و ردیف جلو می نشیند‪ ،‬کالهش را هم کج‬ ‫می گــذارد و خالکوبی هایش را بیرون می انــدازد‪ .‬من که‬ ‫عکس مراســم را دیدم جا خوردم‪ .‬به نظرم همه در نهایت‬ ‫تتلیتی می شوند و یک کاله مخملی هم سرشان بگذارند‬ ‫تمام است‪ .‬معتقدم این کارها دردی را دوا نمی کند‪ .‬اصال‬ ‫نباید در ابتدا دنبال جــذب ارا بود‪ ،‬این یــک بحث ثانوی‬ ‫است‪ .‬یک گروه باید دنبال بازسازی هویت خودش در درجه‬ ‫اول باشــد؛ نه انکه هویت خودش را هم از دست بدهد تا‬ ‫جلب ارا کند چون در این صورت همان ارای پیشین خود را‬ ‫نیز از دست می دهد‪ .‬در دنیای واقعی این طور نیست که‬ ‫اقای رسایی یا اقای رئیسی مطالبات تتلیتی ها را نمایندگی‬ ‫کنند‪ .‬اگر می بینند هنرمندان به دیدار اقای خاتمی می روند‬ ‫و احتــرام می گذارند‪ ،‬ان یــک دلیلی دارد نــه انکه اقای‬ ‫خاتمی بخواهد فقط برای جلــب ارای انها رفتار کند‪ .‬این‬ ‫کار یک پایه تحلیلی و یک ایده ای پشت ان وجود دارد که‬ ‫در اقدامات اصولگرایان دیده نمی شود‪ .‬این افراد بیشتر‬ ‫اقتضایی عمل می کنند تا تحلیلی‪ ».‬این ســخنان عبدی‬ ‫البته بالفاصله با واکنش اصولگرایان مواجه شد‪.‬‬ ‫محمد ایمانی‪ ،‬کارشــناس مســائل سیاسی و فعال‬ ‫رســانه ای در یادداشــتی با عنوان «اقای عبــدی! کدام‬ ‫تصویر هویت اصالح طلبی است؟!» به اظهارنظر عباس‬ ‫عبدی به حضور تتلو در جشن تاسیس فارس پالس واکنش‬ ‫نشان داد و نوشت‪« :‬عباس عبدی در گفت وگو با نامه نیوز‪،‬‬ ‫مجددا به بهانه حضور تتلو در جشن تاسیس فارس پالس‪،‬‬ ‫به اصولگرایان طعنه زده و گفته است «خدا عاقبت کسانی‬ ‫را بخیر کنــد که ارای خاکستری شــان می خواهــد تتلو و‬ ‫کاله مخملی ها باشد‪ .‬من که دیروز عکس مراسم را دیدم‬ ‫جا خوردم‪ .‬به نظرم همه در نهایت تتلیتی می شوند و یک‬ ‫کاله مخملی هم سرشان بگذارند‪ ،‬تمام است‪ ...‬یک گروه‬ ‫باید دنبال بازســازی هویت خودش در درجه اول باشد؛ نه‬ ‫انکه هویت خودش را هم از دســت بدهد‪ ».‬تتلو می گوید‬ ‫از کرده های گذشــته خود تائب و پشــیمان است‪ .‬کسی‬ ‫می تواند او و قبیل او را در موضع ابراز ندامت نپذیرد و دست‬ ‫رد به سینه شان بزند؟ میزان حال فعلی افراد است و او امروز‬ ‫می گوید توبه کرده است‪ ،‬ضمن اینکه نسبت به وطنش در‬ ‫مقابل دشمنان و وطن فروشان تعصب دارد‪ .‬فردا هم اگر‬ ‫او یا بزرگتر از او _مانند برخــی انقالبیون بدفرجام چپ_ پا‬ ‫کج گذاشتند‪ ،‬معترض شان می شویم‪ ،‬چنان که شده ایم‪.‬‬ ‫منطق توبه و پشیمانی تتلو را مقایسه کنید با ارتجاع برخی‬ ‫افراطیون مدعــی اصالح طلبی که از ارمان های اســام‬ ‫و انقالب رویگردان شــدند و با دشــمنان اســام و ایران‬ ‫پالوده خور شــدند‪ .‬یکی اش همین اقای عبدی که وقتی‬ ‫به دیدار «باری روزن» جاســوس امریکایــی رفت‪ ،‬روزن‬ ‫پس از مالقات گفــت‪« :‬او ابراز پشــیمانی کرد و من هم‬ ‫پذیرفتم‪ ».‬یا مثال نان خور ســعودی های خبیث شدن از‬ ‫ســوی مهاجرانی و برخی از اعضای اتاق فکر فتنه سبز در‬ ‫خارج‪ .‬یا همین اکبر پونز (گنجی) و مخملباف و شــادی‬ ‫صدر و یوسفی اشکوری و داودی مهاجر و رجب مزروعی و‬ ‫موسوی خوئینی و‪ ...‬و کشتی نوحی که گوگوش تا سروش‬ ‫و چپ و راست و سلطنت طلب و خلقی و زر ساالر و بهایی و‬ ‫ُشل دین و بیدین و تندرو و کندرو را در خود جمع کرده و فقط‬ ‫باید با چراغ در میان انها گشت تا انسان متعادل و شریف‬ ‫پیدا کرد‪ .‬معتــادی حرفه ای بود که می گفــت روزی چند‬ ‫بست مواد مصرف می کنم اما خدا را شکر تا به حال معتاد‬ ‫نشده ام! حاال حکایت برخی مدعیان ناصادق وفاداری به‬ ‫اصالح طلبی اســت‪ ...‬فقط چند تصویر از هزاران تصویر‬ ‫را تقدیم اقای عبدی می کنم تا معلوم شود عکس گرفتن‬ ‫با چه کســانی و در چه وضعیت هایی ننگ و عار است؟ هر‬ ‫چند از انبوه این تصاویر متناقض و شرم اور می توان ده ها‬ ‫کلکســیون و نمایشــگاه و صدها جلد کتاب منتشر کرد و‬ ‫برخی قابل انتشار هم نیست‪».‬‬ ‫در همین زمینــه امیر ابراهیم رســولی هم در مطلبی‬ ‫نوشت‪« :‬سوال من از امثال عباس عبدی این است حال‬ ‫که دلسوز جریان های غیرخودتان شده اید چرا نگاهی به‬ ‫برخی افراد در بدنه جریان خود نمی کنید؟‬ ‫کم افراد مساله دار دارید که از ارتباطات ضد امنیتی تا‬ ‫مشکالت اخالقی در انها یافت شده و می شود؟‬ ‫چرا انها را طرد نمی کنید؟‬ ‫ایا فردی از انان توبه کرده؟‬ ‫مســیح علی نــژاد کجاســت؟ چگونه بــود؟ چگونه‬ ‫هست؟‬ ‫مهاجرانی ها چگونه بودند؟ االن کجایند؟‬ ‫امروز درد امثــال عباس عبدی ها خطری اســت که‬ ‫جریان خودشــان را تهدیــد می کنــد و نگرانند تــا تتلوها‬ ‫دست شان را بخوانند و از کنارشان فرار کنند‪.‬‬ ‫تتلو هم یکی اســت مثل همه انسان ها‪ ،‬روزی خطا‬ ‫کرده‪ ،‬امروز توبه کرده و ممکن است روزی هم مثل همه‬ ‫خطایی دیگر بکند‪ .‬اقای عبدی و عبدی ها بدانند اصول ما‬ ‫همان مسیری است که امثال او را طرد نکند‪.‬‬ ‫اگر امروز تتلــو به برنامــه ای نیاید همین سیاســی‬ ‫مسلکان می گویند دنبال استفاده انتخاباتی بودند‪ ،‬کارشان‬ ‫تمام شــد رها کردند‪ .‬حال که هنوز هــم حضور دارد‪ ،‬جور‬ ‫دیگر بهانه می گیرند‪ .‬حکایــت امروز حکایت همان پدر و‬ ‫پسری است که هرکدام سوار االغ شدند مردم حرفی زدند‬ ‫و‪ ...‬جلوی دهان کســی را نمی شــود گرفت اما می توان‬ ‫جلوی کاسبان سیاسی ایستاد که امروز منبر می روند و چون‬ ‫به خلوت روند ان کار دیگر می کنند‪».‬‬ ‫‪33‬‬ ‫رنامه‬ ‫س‬ ‫خبیاست‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫در این میان روزنامه سیاست روز واکنشی تند به این‬ ‫برنامه از خود نشان داد و‪ ...‬در مطلبی نوشت‪« :‬این روزها‬ ‫به نظر می رسد که اصولگرایان در روش های تبلیغاتی خود‬ ‫دچار سردرگمی و اشتباه شــده اند‪ ،‬اشتباه استراتژیکی که‬ ‫موجب بهره برداری رقبا و تحلیل غلط مردم از این رفتار انها‬ ‫شده است‪ .‬شــاید روزی که امیرحسین مقصودلو معروف‬ ‫به تتلو خواننده رپ زیرزمینی در روزهای انتخابات در کنار‬ ‫ابراهیم رئیسی حاضر شد کسی فکر نمی کرد که این نوع‬ ‫دیدارها تکرار شــود و برخی اینگونه تحلیل کردند که این‬ ‫دیدار اشتباه حاصل اضطرار انتخاباتی بوده و اقای رئیسی‬ ‫می خواسته از ارای خاکستری این طیف رای بگیرد‪ .‬شاید‬ ‫مشاورین ایشان توصیه کرده بودند که افرادی مانند تتلو‬ ‫ی میلیونی دارند و این تفکر وجود‬ ‫یا رپ خوان ها‪ ،‬فالوئرها ‬ ‫دارد که این افراد می توانند فالوئرهای خود را به انتخابات‬ ‫و رای دادن ترغیب کننــد درحالی که فالوئرهای این افراد‬ ‫گرایش سیاسی ندارند و این تلقی اساسا از اصل غلط بوده‬ ‫است‪ .‬اصوال این ایده که دیدار با یک رپر می تواند شانس‬ ‫ریاست جمهوری یک کاندیدای اصولگرا را افزایش دهد‬ ‫خنده دار بود‪ .‬چنیــن دیدگاهی به انتخاب اقای رئیســی‬ ‫ضربه زد چــون پایگاه رای رئیســی در میان افــرادی بود‬ ‫که بر ارزش های خاص ایدئولوژیــک پایبندی به کاندیدا‬ ‫داشــت و کســی از این گروه نمی تواند بپذیرد تتلو با این‬ ‫ارزش ها سازگاری داشته باشد‪ .‬در حالی که هنوز نقد و نظر‬ ‫در این خصوص ادامه دارد اما حاال شاهد تکرار این اشتباه‬ ‫به نحوی دیگر هســتیم‪ .‬حضور این خواننده زیر زمینی با‬ ‫تیپی عجیب و غریــب و تجلیل از این چهــره جنجالی در‬ ‫جشن تولد یک سالگی یکی از رسانه های اصولگرا تعجب‬ ‫همــگان را برانگیخت و بی شــک به مــذاق اصولگرایان‬ ‫ریشه دار و ارزشمدار خوش نیامد‪ .‬گویا اثرات منفی دیدار‬ ‫تتلو با رئیســی درس اموزی الزم برای انها نداشت و معلوم‬ ‫نیســت که چه تفکری این رســانه را بر ان داشته است تا‬ ‫همچنان تتلو را با نمادهای اصولگرایان پیوند زنند‪ .‬چنین‬ ‫سطحی شــدن شایســته یک خبرگزاری اصولگرا نیســت‬ ‫روزنامه سیاست روز واکنشی تند به این‬ ‫برنامه از خود نشــان داد و‪ ...‬در مطلبی‬ ‫نوشــت‪« :‬این روزها به نظر می رسد که‬ ‫اصولگرایان در روش های تبلیغاتی خود‬ ‫دچار سردرگمی و اشتباه شده اند‪ ،‬اشتباه‬ ‫اســتراتژیکی کــه موجــب بهره برداری‬ ‫رقبا و تحلیل غلط مردم از این رفتار انها‬ ‫شده است‬ ‫چرا که اخالق با بی اخالقی ها در تبلیغات جمع نمی شــود‬ ‫و تتلــو تا کنــون نشــان داده که موضعی خــاف اخالق‬ ‫داشته اســت‪ .‬مشــکل ادبیات ارتباطی اصولگرایان هم‬ ‫مهم است‪ .‬اصولگرایان باید مظهر عقالنیت‪ ،‬صداقت و‬ ‫پاکدستی توصیه شده در دین باشند؛ نه مظهر خشم و نفرت‬ ‫و بی نظمی و حذف رقیب و کشف قدرت به هر قیمت‪ .‬در‬ ‫نهایت تجلیل از تتلو هشداری برای جریان های ریشه دار‬ ‫است که با نو شــدن زمان ابزارهای انحراف نیز رنگ های‬ ‫نو به خود می گیرند و مبادا زمانی بیدار شــویم که فرصتی‬ ‫برای اصالح نمانده باشد‪ .‬فراموش نکنیم چه بسا مادران‬ ‫و پدران شهدایی که چند فرزندشان را تقدیم انقالب کردند‬ ‫و بی تجلیل از میان ما رفتند‪ .‬چه جانبازانی که عمرشان را‬ ‫با زجرها و زخم های بی امان سپری کردند و گمنامانه رخت‬ ‫بربستند‪ .‬چه ازادگانی که غربت و اســارت و زخم روزگار را‬ ‫کشیدند و مظلومانه رفتند و هرگز تجلیلی از انان نشد‪».‬‬ ‫علیرضا رحیمــی‪ ،‬نماینــده عضو فراکســیون امید‬ ‫مجلــس در کانــال تلگرامی در همیــن رابطــه در کانال‬ ‫تلگرامی خود نوشت‪« :‬تجلیل از تتلو در مراسم خبرگزاری‬ ‫فارس هشــداری برای جریان های ریشــه‪‎‬دار است که با‬ ‫نو شــدن زمان ابزارهای انحراف نیز رنگ‪‎‬های نو به خود‬ ‫می گیرنــد‪ .‬مبــادا زمانی بیدار شــویم کــه فرصتی برای‬ ‫اصالح نمانده باشــد‪ ».‬در این میان محمدصالح جوکار‪،‬‬ ‫از نمایندگان اصولگرای مجلس‪ ،‬هم با بیان اینکه بعضی‬ ‫این جریان را بزرگ کرده اند و از کاه کوه ساخته اند‪ ،‬گفته‬ ‫است‪« :‬امیرحســین مقصودلو فردی هنجارشکن بوده‪،‬‬ ‫حال به اغوش جامعه برگشــته‪ ،‬ایا او را باید طرد کرد؟ او‬ ‫به نظام و کشــور خدمت کرده و االن شهروند خوبی شده‬ ‫اســت»‪ .‬او با بیان اینکه «در توبه برای همه باز است»‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬ما مســئول بهشــت و جهنم رفتن مردم نیستیم‪.‬‬ ‫فقط در چارچوب قانون اساسی حرکت می کنیم‪ .‬به عنوان‬ ‫مســلمان وظیفه ارشــاد داریم و به خاطر اعمال گذشته‬ ‫نباید شخصی را طرد کرد»‪ .‬عبدالله گنجی‪ ،‬مدیر مسئول‬ ‫روزنامه جوان هم در یادداشتی با عنوان «اصالح طلبان؛‬ ‫اصولگرایان و تتلو» به واکاوی ابعاد هجمه اصالح طلبان‬ ‫به تتلو پرداخته است‪« :‬تاریخ اســام پر از داستان های‬ ‫امثال تتلو اســت‪ .‬کســانی که زاهد بودند و فاســد شدند‬ ‫و کســانی که فاســد بودند و ره صد ســاله را یک شبه طی‬ ‫کردند‪ .‬مواجهه پیامبر اســام(ص) و حضرت موســی با‬ ‫چنین مواردی نقــل منابر و مجالس اســت‪ .‬در دوران ما‬ ‫نیز تعدادی از شهدای واالمقام جنگ و انقالب را در این‬ ‫چارچوب می توان دید و در نقطه مقابل امثال کشمیری ها‬ ‫و‪ ...‬نماد هنری این موضوع نیز در فیلم رســوایی یک ده‬ ‫نمکی قابل فهم است‪.‬اگر چه شــمایل و شکل فیزیکی‬ ‫بدن تتلو با توبه اصالح نمی شود اما او به اصالح ماهیت‬ ‫روحی و اعتقادی خــود اذعان دارد و خــاف اش هم تا‬ ‫کنون ثابت نشده است و جامعه این را پذیرفته است‪ .‬نقد‬ ‫امروز بخش مذهبــی – حزب اللهی جامعــه به دیدارهای‬ ‫تتلو و حزب الهی قابل درک و تا حدودی طبیعی است اما‬ ‫نقد های اصالح طلبان (از زاویه ارزشی) را نتوانستم درک‬ ‫کنم‪ .‬اجازه دهید ماجرا را در یــک مدل مفهومی بریزیم‪.‬‬ ‫مگر نه این است که رقیب سیاسی در جامعه مردم ساالر‪،‬‬ ‫به دنبــال بی اقبالــی و بد اقبالی اجتماعی رقیب اســت؟‬ ‫و مگــر نه این اســت که تتلو بــه اصولگرایــان و مدعای‬ ‫ارزش مداری انان لطمه وارد می کند؟ چرا اصالح طلبان‬ ‫از ضربه مذکور خوشحال نیســتند؟ تا دیروز ارزش گرایی‬ ‫رنامه‬ ‫س‬ ‫خبیاست‬ ‫در واکنشی متفاوت عباس سلیمی نمین تحلیلگر سیاسی‬ ‫اصولگرا بر این عقیده است که اصولگرایان ارتباط انسانی‬ ‫و مداوم با همه اقشار جامعه ندارند به همین دلیل رفتارها و‬ ‫دیدارهای اخیرشان با تتلو ‪ ،‬توی ذوق می زند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫انتقادها مبنی بر اینکه جای بــزرگان اصولگرا به افرادیی‬ ‫از جمله «تتلو» داده شده است‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬اینگونه‬ ‫نیست که کسی جای فردی دیگر را گرفته باشد ‪ .‬هرفردی‬ ‫جایگاه خود را دارد و نمی توان اینگونه نظر داد‪ .‬انچه که‬ ‫تعجب برانگیز اســت این اســت که این ارتباطات باید از‬ ‫قبل برقرار می شد نه حاال! ما باید بدانیم که در قبال همه‬ ‫افراد جامعه وظیفه داریم نه فقط همفکران خودمان‪ .‬به‬ ‫اصولگرایان توصیه می کنــم اگر خواهان برطرف کردن‬ ‫این نقیصه جدی هســتند‪ ،‬باید خــارج از بحث انتخابات‬ ‫ان را حل کننــد؛ تا زمینه سوءاســتفاده را ایجــاد نکنند‪.‬‬ ‫زمانی که این اتفاقات در نزدیکــی انتخابات رخ می دهد‬ ‫تلقی جامعه این است که برای کسب رای چنین کارهایی‬ ‫صورت می گیرد و طبیعتا ارای خاکستری به این سو جذب‬ ‫نخواهد شــد‪ .‬جامعه چنین مســائلی را نمی پذیرد و هیچ‬ ‫تاثیر مثبتی ندارد‪ .‬اصولگرایان باید با این قشــر از جامعه‬ ‫یک رابطه انسانی و مداوم برقرار کنند‪ ».‬سلیمی نمین با‬ ‫بیان اینکه اصالح طلبان نمی توانند به این دیدارها ایراد‬ ‫و انتقادی بگیرند‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬اصالح طلبان خودشان‬ ‫همواره روش هــای غیرقابل دفاعی را داشــته اند‪ .‬اقای‬ ‫رئیسی و تتلو هر دو در فرودگاه به صورت اتفاقی همدیگر‬ ‫را دیده اند و «تتلو» هم اعالم کرده کــه از عملکردهای‬ ‫گذشته خود دور شده و توبه کرده است‪ .‬این مساله انقدر‬ ‫بزرگ و ویژه نیســت که بخواهند تا این اندازه به ان دامن‬ ‫بزنند؛ هرچند که من ایــرادات و انتقاداتــی را هم به این‬ ‫موضوع دارم کــه اصولگرایان نگاهی را کــه باید به همه‬ ‫اقشار داشته باشند ندارند‪ ».‬روزنامه کیهان هم در مطلبی‬ ‫به واکنش ها در مورد این دیدار پرداخت و نوشت‪« :‬حضور‬ ‫امیر حســین مقصودلــو (تتلو) در مراســم یک ســالگی‬ ‫فارس پالس‪ ،‬بهانه عقده گشایی های تحریف امیز علیه‬ ‫نیروهای انقالبی از ســوی افراطیــون مدعی اصالحات‬ ‫شد‪ .‬تتلو پیش از این هم به مالقات ایت الله رئیسی رفته‬ ‫بود‪ .‬گذشــته امیخته به خالف و خطای تتلو و خالکوبی‬ ‫وی طبیعتا موجب اعتراض و انتقاد بود‪ .‬اما او مدتی قبل‬ ‫ضمن اعالم پشیمانی و ندامت گذشته خود‪ ،‬عنوان کرد‬ ‫که توبــه کرده اســت‪ .‬وی همچنین بر دفــاع از وطن در‬ ‫مقابل دشمنی های رژیم های مرتجع و امریکا تاکید دارد‬ ‫و نســبت به شــهدا و مدافعان حرم ابراز تواضع و احترام‬ ‫کرده اســت‪.‬اما رویکرد نیروهای انقالبی به وی یا برخی‬ ‫هنرمندان که مواضع مشابهی اتخاذ کرده اند‪ ،‬با اشفتگی‬ ‫و عقده گشایی افراطیون مدعی اصالح طلبی مواجه شده‬ ‫اســت‪ .‬ســایت ها و روزنامه ها و کانال های تلگرامی این‬ ‫طیف چه در هنگام مالقات تتلو با ایت الله رئیســی و چه‬ ‫حضور وی در جشــن فارس پالس ضمن هیاهوی شدید‬ ‫ســعی کردند این اتفاق را بــه عبور از اصــول یا موضوع‬ ‫انتخابات و رای جمع کنی به هر قیمت (کاری که خود در‬ ‫ان استاد تمام و بی چارچوب هستند) ربط دهند‪».‬‬ ‫یکی دیگر از همین سایت ها (عصر ایران) ماجرا‬ ‫را با موضوع مینو خالقی مقایســه کرد و دیگری بن بست‬ ‫اصولگرایی خواند‪« :‬تتلو می گوید از کرده های گذشته‬ ‫خود تائب و پشیمان است‪ .‬کسی می تواند او و قبیل او‬ ‫را در موضع ابراز ندامت نپذیرد و دســت رد به سینه شان‬ ‫بزند؟ میزان حال فعلی افراد اســت و او امروز می گوید‬ ‫توبه کرده اســت‪ ،‬ضمــن اینکه نســبت بــه وطنش در‬ ‫مقابل دشمنان و وطن فروشــان تعصب دارد‪ .‬فردا هم‬ ‫اگر او یا بزرگتــر از او (مانند برخــی انقالبیون بدفرجام‬ ‫چپ) پا کج گذاشــتند‪ ،‬نیروهای انقالبی معترضشــان‬ ‫می شــوند‪ .‬منطق توبه و پشــیمانی تتلو را مقایسه کنید‬ ‫بــا ارتجاع برخــی افراطیــون مدعــی اصالح طلبی که‬ ‫از ارمان های اســام و انقــاب رویگردان شــدند و با‬ ‫دشمنان اســام و ایران پالوده خور شدند‪.‬به راستی ایا‬ ‫پذیرفتن انســانی که می گوید پشــیمانم و توبه کرده ام‬ ‫عار اســت‪ ،‬یا پســرفت و ندامــت برخی چــپ نماهای‬ ‫رویگردان از انقالب که با مفسدان سیاسی و اقتصادی‬ ‫و فرهنگی هم پیاله شدند‪ ،‬در امریکا‪ ،‬انگلیس و فرانسه‬ ‫پناهندگی گرفتند‪ ،‬نان خور رژیم ال سعود شدند و کمک‬ ‫مالی گرفتند (از خاتمی تا مهاجرانــی)‪ ،‬با زنان نامحرم‬ ‫ایتالیایی دســت دادند‪ ،‬کشــف حجاب کردنــد‪ ،‬با جام‬ ‫شراب به تمسخر پرچم عزای امام حسین(ع) پرداختند‪،‬‬ ‫با گوگوش و فعاالن بهایی شــبکه بی بی سی و من وتو‪،‬‬ ‫رفیق گرمابه و گلســتان شــدند و از گوگوش تا سروش‬ ‫(اکبر پونز و روحانی نماهای باند مهدی هاشمی و ملی‬ ‫مذهبی ها و سلطنت طلب ها و ساواکی ها را یک جا دور‬ ‫هم جمع کردند و ان را جبهه بین العباسین و سپس جبهه‬ ‫«از گوگوش تا سروش» خواندند‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫را به مثابه لولوی اجتماعی مردم معرفی می کردند‪ ،‬امروز‬ ‫نگــران تاثیر تــاج کاله تتلو بر امثال رســایی‪ ،‬موســوی‬ ‫و ضرغامی شــده اند‪ .‬تا دیــروز انقالبیــون را بی توجه به‬ ‫جوانان می دانســتند و می گفتند‪« :‬این جوانان که فرزند‬ ‫انقالبنــد و طاغــوت را ندیده اند اما امروز اگر تبســمی به‬ ‫فــردی از جنس تتلــو زده می شــود فریاد وا اســاما و وا‬ ‫اصولگرایی ســر می دهند‪ .‬ســخت معتقدم «تتلو مالی»‬ ‫نیروهای ارزشــی موجب نگرانی اصالح طلبان نیست که‬ ‫می توانند در ســایه ان بخشی از پلشــتی های خود را نیز‬ ‫اســتتار نمایند‪ .‬محاســبات این جماعــت مبتنی بر منافع‬ ‫مردم ســاالرانه اســت نه ارزش گرایی دینی‪ .‬انان چنین‬ ‫می اندیشــند که امثال تتلو و ایضا ســرکارخانم بختیاری‬ ‫حدود ‪ 9‬میلیــون فالوور دارند که اکثریــت مطلق انان در‬ ‫ســبد اصولگرایان نبوده اند و ممکن است شیفت سیاسی‬ ‫انان در عملیات مردم ساالری به ســوی دیگری چرخش‬ ‫کند‪ .‬انان ترســیده اند کــه اصولگرایان بــا حفظ اصول‪،‬‬ ‫دســت به تغییر در روش ها و تاکتیک ها بزننــد و به حوزه‬ ‫انحصاری ســبد رای انان ورود کنند‪ .‬اگر چه زمان دیدار‬ ‫رئیسی ‪ -‬تتلو را نپسندیدم اما سخت معتقدم اساتید اخالق‬ ‫جبهه انقالب باید ســراغ امثال تتلوها بروند و هزینه ان را‬ ‫نیز پرداخت نمایند‪ .‬دلسوزان انقالب نمی توانند امثال تتلو‬ ‫را جوان این کشور ندانند‪ .‬اگر قرار است اصالح طلبان نه‬ ‫تنها در قبال پلشتی های احتمالی دستگاه های حاکمیتی‬ ‫پاسخگو نباشند‪ ،‬بلکه خود نیز اپوزیسیون شوند چه باک‬ ‫که نیروهای انقالب همانگونه که در قبال پرداخت هزینه‬ ‫لغو سخنرانی مطهری در مشهد یا قتل ستار بهشتی و‪...‬‬ ‫باید پاسخگو باشند‪ ،‬هزینه بازیابی هویت امثال تتلوها هم‬ ‫پرداخت نمایند‪».‬‬ ‫امــا در واکنشــی متفاوت عبــاس ســلیمی نمین‪،‬‬ ‫تحلیلگــر سیاســی اصولگــرا بر ایــن عقیده اســت که‬ ‫اصولگرایان ارتباط انســانی و مداوم با همه اقشار جامعه‬ ‫ندارند به همین دلیل رفتارها و دیدارهای اخیرشان با تتلو‪ ،‬‬ ‫توی ذوق می زند‪ .‬عباس ســلیمی نمین با اشاره به حضور‬ ‫اخیر امیرحســین مقصودلو (تتلو)‪ ،‬خواننده زیر زمینی در‬ ‫محافل اصولگرایان گفت‪ :‬اینها مسائل پیش پا افتاده ای‬ ‫است‪ .‬یک فردی در یک زمانی کارهایی را انجام می داده‬ ‫که قابل دفاع نبــوده‪ ،‬اما امروز از عملکردهای گذشــته‬ ‫خود فاصله گرفته اســت؛ ایا نباید به او فرصت اصالح و‬ ‫بازگشت را داد؟ سوال اینجاست که ما بازگشت از خطا را‬ ‫می پذیریم یا خیر؟ طبیعتا پاسخ مثبت است‪ .‬اگر کسی از‬ ‫خطای خودش بازگشت‪ ،‬باید او را مورد احترام قرار دهیم‪.‬‬ ‫اما انچه که در این جا ایجاد مشکل کرده است‪ ،‬این است‬ ‫که برخی از اصولگرایان اصال هیچ گونه رابطه ای با این‬ ‫قشر ندارند که البته اشتباه هم اســت‪ .‬این قشر جزئی از‬ ‫جامعه هستند‪ ،‬ما حتی اگر رفتار و عقایدشان را هم قبول‬ ‫نداریم باید انهــا را بپذیریم و با انها به صــورت تاثیرگذار‬ ‫وارد دیالوگ شــویم‪ .‬از انجایی کــه اصولگرایان قائل به‬ ‫ارتباط با اینگونه افراد نیســتند‪ ،‬ایــن کارهایی که اکنون‬ ‫می کنند کمی به ذوق می زنــد‪ .‬این گونه کارها و در زمان‬ ‫انتخابات و برای کســب رای طبیعتا مناسب نیست‪ .‬اگر‬ ‫این ارتباطات پیــش از انتخابات وجود داشــت‪ ،‬جامعه‬ ‫تعجب نمی کرد که چرا افرادی که قائل به چنین تفکرات‬ ‫و افرادی نیستند برای کسب رای دست به چنین کارهایی‬ ‫می زنند‪».‬ایــن تحلیلگــر اصولگــرا با بیــان اینکه جناح‬ ‫مقابل(اصالح طلبان) بیش از پیش به این مسائل دامن‬ ‫می ز نند‪ ،‬خاطرنشــان کرد‪« :‬معتقدم این یک موضوع و‬ ‫رفتار طبیعی است‪ ،‬در عالم سیاست این مسائل به عنوان‬ ‫یک وسیله برای پیشبرد اهداف سیاســی قرار می گیرد! ‬ ‫همین که اصولگرایان دارای ارتباط با همه اقشار جامعه‬ ‫نیستند باعث می شود چنین مســائل و دیدارهایی تا این‬ ‫حد بزرگ نمایی شود‪».‬ســلیمی نمین با اشاره به برخی از‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست‬ ‫روحانیگفتماننسازد‪،‬شکستمی خورد‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با ابراهیم فیاض‬ ‫یک تجربــه ای در انتخابات ریاســت جمهوری‬ ‫دوازدهم داشــتیم کــه روزی در ایــام تبلیغات‬ ‫دیداری بین اقای ســیدابراهیم رئیســی و تتلو‬ ‫انجــام شــد کــه بازتاب هــای زیادی داشــت‪،‬‬ ‫بعد از ان احســاس می شــد دیگر اصولگرایان‬ ‫نمی خواهنــد بــه ان تجربــه برگردند امــا اخیرا‬ ‫مشاهده کردیم در مراســم فارس پالس‪ ،‬اقای‬ ‫تتلــو با تیــپ خــاص خــودش دوبــاره در جمع‬ ‫اصولگرایان حاضر شــد و ردیف اول نشســت‪.‬‬ ‫اقای رسایی هم با او دست داد و بر لزوم حفظش‬ ‫در این پایــگاه اجتماعی تاکید کــرد‪ .‬حتی یک‬ ‫کاریکاتور یادبود هم به او تقدیم کردند‪ .‬خیلی ها‬ ‫به این رفتار انتقاد کردند و گفتند که اصولگرایان‬ ‫بــرای اینکــه ارای خاکســتری را در انتخابــات‬ ‫به دست بیاورند دست به چنین اقدامی زدند‪ .‬در‬ ‫واقع بررسی هفته اخر انتخابات در سال های ‪،92‬‬ ‫‪ 94‬و ‪ 96‬نشان می دهد که وقتی ارای خاکستری‬ ‫در روزهای اخر منتهی به روز انتخابات از حالت‬ ‫ تردیــد خارج شــدند‪ ،‬پــای صندوق هــای رای‬ ‫امدند و رای دادنــد‪ ،‬همین مســاله باعث باخت‬ ‫اصولگرایان شــد‪ ،‬حاال انها می خواهنــد از این‬ ‫طریــق ارای خاکســتری را جــذب کننــد‪ .‬نظر‬ ‫شــما چیســت؟ ایا این رفتارها برای کسب ارای‬ ‫خاکستری جواب می دهد یا خیر؟‬ ‫اصولگرایــان باید قبــول کنند کــه در انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری شکســت خوردند‪ .‬من همان سال ‪92‬‬ ‫کــه اصولگرایــان در مقابــل روحانی شکســت خوردند‪،‬‬ ‫گفتم که باید شکست را قبول کنند و بپذیرند گفتمان شان‬ ‫شکســت خورده اســت‪ ،‬حاال دالیــل شکســت گفتمان‬ ‫اصولگرایی هم بحث هــای مفصلی دارد‪ .‬امــا تا جریان‬ ‫اصولگرایی قبول نکند که شکست خورده هرگز نمی تواند‬ ‫‪2‬‬ ‫دکتر ابراهیم فیــاض در گفت وگو بــا هفته نامه‬ ‫مثلــث با اشــاره بــه ماجــرای حضــور تتلــو در میان‬ ‫اصول گرایان نقدهایی را متوجه این جناح کرده است‪.‬‬ ‫مثلث ضمن درج ســخنان اقای فیاض این اظهارات‬ ‫را اغازی برای گفت وگوهای مفصل و همه جانبه میان‬ ‫اصولگرایان در مورد موضوعاتی اینچنینی می داند و‬ ‫امادگی این را دارد که نظــرات دیگر صاحبنظران را در‬ ‫این زمینه درج کند‪ .‬اصولگرایــان می توانند در مثلث‬ ‫نســبت به صحبت های دکتــر فیاض نظــرات خود را‬ ‫بیان کنند‪.‬‬ ‫خودش را بازســازی کند‪ .‬در نتیجه شکســت گفتمانش را‬ ‫نمی پذیرد‪ ،‬سر جای خود باقی می ماند و رو به فرهنگ های‬ ‫پاپ‪ ،‬سطحی‪ ،‬تبلیغاتی و رنگ امیزی شده می اورد که این‬ ‫هم شکســت می خورد‪ .‬یعنی اگر قرار بود اصولگرایان با‬ ‫تتلو رای بیاورند‪ ،‬این اتفاق با مالقاتی که اقای رئیســی با‬ ‫تتلو داشت رخ می داد و در انتخابات ریاست جمهوری رای‬ ‫می اورد‪ .‬اما اصولگرایان هنوز مردم ایران را نشناخته اند و‬ ‫نمی دانند که دیگر مردم ایران عوام نیســتند و به شدت از‬ ‫نظر تحصیالت اوج گرفته اند‪ .‬االن خودمان از طریق قوم‬ ‫و خویش و بســتگان با چند جای دنیا مثل امریکا‪ ،‬کانادا‪ ،‬‬ ‫سوئیس یا کشورها در تماس هستیم‪ .‬در واقع در یک ان‬ ‫همه چیز تعیین می شود‪ .‬فرضا االن از من می پرسند «تو‬ ‫که استاد دانشــگاه هستی به چه کســی رای می دهی؟»‬ ‫یعنی مرجعیت هایشــان خاص اســت‪ .‬منظورم این نکته‬ ‫است که مردم به شــدت تحصیلکرده و فرهیخته شده اند‬ ‫و شــبکه های اجتماعی به شــدت امواج ذهنی را شــکل‬ ‫می دهــد‪ ،‬در نتیجه به جــای اینکه گفتمان ســازی کنند‬ ‫که البته از عهــده اش هم برنمی ایند‪ ،‬رو بــه موارد تزئینی‬ ‫اورده اند‪ .‬در واقع ســاختمان در حال خراب شدن است و‬ ‫خواجه در بند نقش ایوان اســت‪ .‬یعنی ساختمان در حال‬ ‫ویرانی اســت ولی خواجه به نقش ایوان می نگرد‪ .‬اینکه‬ ‫چه بالیی بر ســر اصولگرایان امده که دچار این وضعیت‬ ‫شد ه اند‪ ،‬بحث پیچیده ای است‪ .‬در واقع وقتی یک طرف‬ ‫دچار افول گفتمانی می شود‪ ،‬قشر مقابلش هم دچار افول‬ ‫گفتمانی می شــود‪ .‬مثــا اول اصالح طلبی دچــار افول‬ ‫گفتمانی شد‪ ،‬اصولگرایی هم که در مقابلش بود دچار افول‬ ‫گفتمانی شد و یک گفتمان جدید به نام اعتدال امد‪ .‬االن‬ ‫هم اگر این گفتمان اعتــدال نتواند در مقابل خودش هم‬ ‫یک گفتمان قوی ایجاد کند خودش دچار افول گفتمانی‬ ‫خواهد شد‪ .‬یعنی می خواهم بگویم در یک جامعه بالنده‪،‬‬ ‫گفتمان پیروز باید سعی کند گفتمان مقابل خودش را هم‬ ‫باال بیاورد‪ .‬چون اگر گفتمــان مقابل خودش را باال نیاورد‬ ‫و رقابت ســازی نکند‪ ،‬خودش هم محکوم به افول است‪.‬‬ ‫مثل اصولگرایی و اصالح طلبی‪ .‬من همان موقع که اقای‬ ‫روحانی سر کار امد در مهرنامه گفتم که اصالح طلبی ُمرد‬ ‫و اصولگرایی هم ُمرد‪ .‬این گفته من موجود است‪ ،‬درحالی‬ ‫که اقای روحانی هنوز در تشــخیص مصلحت بود و هنوز‬ ‫وارد ریاست جمهوری نشــده بود اما من گفتم «تمام شد و‬ ‫اصولگرایی و اصالح طلبی دیگر مردند مگر اینکه گفتمان‬ ‫جدید تولید کنند چون از جمع اصالح طلبی و اصولگرایی‬ ‫گفتمان اعتــدال درامد»‪ .‬در واقع همــان موقع گفتم که‬ ‫اصولگرایــی و اصالح طلبی با همدیگر ســنتز و تبدیل به‬ ‫گفتمــان اعتدال شــدند‪ .‬حاال ایــن گفتمــان اعتدال یا‬ ‫می تواند یک گفتمان قوی در مقابل خودش درســت کند‬ ‫که خودش هم بالنده شود وگرنه خودش هم افول می کند‬ ‫و گفتمان بعدی که کســی هم نمی داند چیســت به وجود‬ ‫خواهد امد‪ .‬از اول هم دیدیم کــه این قصه رخ می دهد و‬ ‫بازتابش در دانشــکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران که‬ ‫خودم در ان هستم به خوبی هویداست که اصالح طلبان و‬ ‫اصولگرایان چه وضعیتی پیدا می کنند‪.‬‬ ‫اقــای دکتــر! شــما گفتیــد هنــوز اصولگرایان‬ ‫شکســت خودشــان را نپذیرفتنــد امــا بعــد از‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری دوازدهــم خیلی از‬ ‫اصولگرایان اعم از فعاالن سیاسی و چهره های‬ ‫دانشــگاهی اعالم کردند کــه ما باید به ســمت‬ ‫اصالح گفتمان سیاسی برویم و پیگیری کردن‬ ‫این مســاله بر اصالح ســاختار کار تشــکیالتی‬ ‫جریانی و مکانیزم فعالیــت انتخاباتی مان ارجح‬ ‫اســت‪ .‬در واقع انهــا شکســت را پذیرفته اند و‬ ‫می خواهنــد در چنیــن قالب هایــی گفتمــان‬ ‫سیاسی شان را تعریف کنند که بگویند ما مردمی ‬ ‫هســتیم‪ .‬باالخره حامیان و فالوئرهــای تتلو در‬ ‫جامعــه و کانال های اجتماعی از اقشــار مختلف‬ ‫مردم هســتند‪ .‬ایا این خودش پذیرش شکست‬ ‫محسوب نمی شود؟‬ ‫خیر‪ ،‬اتفاقا اصولگرایان دارند با این کار از شکست‬ ‫فرار می کنند‪ .‬انها هیچ وقت این را نگفتند و واقعا نخواستند‬ ‫که واقعیت را بپذیرند‪ .‬اگر می خواستند شکست را بپذیرند‬ ‫باید بدون ســر و صدا کار می کردند و بدون شلوغی شروع‬ ‫به برگزاری کنگــره می کردند‪ .‬ولی چــون اصولگرایان را‬ ‫می شناسم و با انها در ارتباط هســتم‪ ،‬هیچ خبری نیست‪.‬‬ ‫اتفاقا با اوردن تتلو می خواهند بگویند که ما اصال شکست‬ ‫را نپذیرفته ایــم‪ .‬می خواهنــد بگوینــد که ما بــا تتلو رای‬ ‫می اوریم‪ .‬اما ایــن را درک نمی کنند که رای تتلو در همان‬ ‫اندازه اســت که خوانندگــی می کند‪ .‬ممکن اســت رای‬ ‫خوانندگی داشــته باشــد اما رای سیاســی با تتلو نیست‪.‬‬ ‫دوره اینها دیگر گذشــته و در دنیا با شبکه های اجتماعی‬ ‫اســت که رای تعیین می شــود‪ .‬ان وقت که گــروه مرجع‬ ‫بــرای رای اوری می ســاختیم‪ ،‬ارتباطــات یکطرفه بود‪.‬‬ ‫مثال مایکل جکسون کنار ریگان می ایستاد و برایش رای‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫سیاست‬ ‫جمع می کــرد‪ .‬یــا زن رئیس جمهور کندی چهــره زیبایی‬ ‫داشــت و مردم امریکا به کندی رای دادند‪ .‬این یک نوع‬ ‫است و یک نوع هم شــبکه های اجتماعی است که دیگر‬ ‫تتلــو را رای جمع کن نمی کنــد‪ .‬اتفاقا امــدن تتلو در این‬ ‫مراسم نشــان داد که اصولگرایان نمی خواهند بگویند که‬ ‫شکست خوردند بلکه می خواهند با تزئیناتی مثل تتلو رای‬ ‫بیاورند‪ .‬اما همین اوردن تتلو واقعا تایید شکست است که‬ ‫اقایان اصولگرایان قبول ندارند‪ .‬حاال جالب این است که‬ ‫اصولگرایی که می خواهد رای بیــاورد باید دنبال اصول و‬ ‫مفاهیم اسالمی مثل عدالت باشد چون االن دولت فعلی‬ ‫اعتدال را قبول دارد و عدالت را قبول ندارد که این خودش‬ ‫بحث مفصلی است‪ .‬اما واقعا اصولگرایی چه چیز را قبول‬ ‫دارد؟ عدالت‪ ،‬اعتدال‪ ،‬ازادی؟ االن دولت می گوید «من‬ ‫لیبرالم‪ ،‬عدالت به مثابه انصاف اســت که اســم فارسی یا‬ ‫عربی ان اعتدال از باب افتعال یعنــی انگیزش عدالت و‬ ‫نه اجرای عدالت اســت»‪ .‬البته اینها بحث های مفصلی‬ ‫اســت اما حاال اصولگرایی می خواهد چه کار کند؟ انچه‬ ‫االن در دولت فعلی هم دارم می بینــم‪ ،‬کاری خواهد کرد‬ ‫که اصولگرایی از بیخ بخشــکد‪ .‬همان طور که مشــاهده‬ ‫می شود دولت اقای دکتر روحانی به احتمال ‪ 90‬درصد به‬ ‫طرف بازار میل می کند‪ .‬یعنی پایگاه اقتصادی اصولگرایی‬ ‫و از انجا که اقای روحانی هم راست مدرن است‪ ،‬خودش‬ ‫را براســاس راســت ســنتی از این به بعد عنوان می کند و‬ ‫با بازار به معامله و تعامل می رســد و ســهم خودش را هم‬ ‫از بازار خواهــد گرفت‪ .‬یعنی بــرای اینکه بتوانــد اینده را‬ ‫شــکل دهد یقین دارم که پایگاه اقتصــادی اصولگرایان‬ ‫را هم از انها خواهد گرفت و اقایــان اصولگرایی که االن‬ ‫شــلوغ می کنند مثل اصالح طلبان تندی که یک گوشــه‬ ‫نشســته اند و دیگر راهی بــه هیچ جایی ندارنــد‪ ،‬یا باید از‬ ‫ایران بروند یا اینکه گوشه نشین شوند‪ .‬دقیقا همان چیزی‬ ‫که از نامه احمدی نــژاد خواندم و همین بــود‪ .‬اتفاقا نامه‬ ‫احمدی نــژاد یک تیر خــاص بر پیکــر اصولگرایی بود‪.‬‬ ‫هرچند خــود احمدی نژاد هــم اصولگرایــی را تمام کرد و‬ ‫گفت که اصولگرایی باطل است‪ .‬یعنی دولت احمدی نژاد‬ ‫که خودش با اصولگرایی سر کار امده بود‪ ،‬تیشه به ریشه‬ ‫اصولگرایــی زد و وقتــی احمدی نژاد رفــت‪ ،‬اصولگرایی‬ ‫هم رفت‪.‬‬ ‫شاید اصولگرایان می خواهند پیام دهند که اقای‬ ‫تتلو توبه کرد و جذب ما شــد‪ ،‬هرکس توبه کند و‬ ‫برگردد می تواند جذب گفتمان اصولگرایی شود‪.‬‬ ‫ایا این حرکت حامل چنین پیامی نیست؟‬ ‫دیگر تتلو هم نمی تواند ان را زنده کند‪ .‬صد تا مثل‬ ‫تتلو هم باشــند نمی توانند اصولگرایــی را زنده کنند‪ .‬تمام‬ ‫هنرمندان هم که بیایند‪ ،‬نمی توانند‪ .‬من رک و صریح حرف‬ ‫می زنم‪ .‬گاهی می گویم که رک و رکیک حرف می زنم‪ .‬ما‬ ‫در دوره ســوم پس از انقالب هســتیم و این را باید اقایان‬ ‫اصولگرا بدانند‪ .‬یک دوره داشتیم که دوره جنگ بود‪ ،‬بعد‬ ‫به دوره بازســازی درون کشور رســیدیم و االن به مواجهه‬ ‫با ســاختار جهانی رســیده ایم‪ .‬در صحبت های رهبری و‬ ‫رئیس جمهور که نــگاه می کنم همگی نحــوه مواجهه با‬ ‫جهان را ترســیم می کنند‪ .‬ما االن به تعامل ســاختاری با‬ ‫جهان رســیده ایم‪ .‬یعنی االن مردم ما می روند و می ایند‪.‬‬ ‫خیلی ها غیــر از رفتــن فیزیکی رفتــن فکــری دارند‪ .‬در‬ ‫همین شهر خودمان کازرون که در هزار کیلومتری تهران‬ ‫واقع اســت‪ ،‬اقوام ما با دوستان سوئیســی و روسی خود‬ ‫بازی انالین می کنند‪ .‬حاال شــاید این یک موضوع خیلی‬ ‫سطحی باشد ولی همین که کسی در کازرون با یک دوست‬ ‫سوئیسی و یک دوست روســی بازی انالین می کند‪ ،‬مهم‬ ‫است‪ .‬اگر درایت داشته باشیم باید کل رسانه های مجازی‬ ‫را به همان واقعیت خودشــان که بحث اقتصادی است‪،‬‬ ‫برگردانیم‪ .‬امــا اقایان اصالح طلب‪ ،‬اصولگــرا و اعتدال‬ ‫باید این را بــرای اینده روشــن کنند که نحــوه مواجهه با‬ ‫جهان شان چیست‪ .‬ایران ان قدر پیشرفته شده که دیگر در‬ ‫پوسته خودش نمی گنجد‪ .‬مثل تخم مرغی که می شکند‪،‬‬ ‫ایران نیز پوسته تخم مر غ اطرافش را دارد می شکند و سر‬ ‫برون می اورد و به خارج از مرزهایش مــی رود‪ .‬اگر ایران‬ ‫بخواهد در مرزهای خودش بماند منهدم و نابود می شــود‬ ‫که البته مردم اجــازه نمی دهند‪ .‬مردم باید راه را به ســوی‬ ‫اینده باز کنند که بحث فلســفی در ان هست‪ ،‬مثل فلسفه‬ ‫اســامی که می خواهد با فلســفه های جهانــی مواجهه‬ ‫کند‪ .‬االن همین طلبه ای که بــه وین اتریش رفته‪ ،‬کتاب‬ ‫فلســفه میان فرهنگی نوشــت که تا چندی دیگر در ایران‬ ‫منتشــر خواهد شــد‪ .‬در نتیجه مهمترین گفتمــان اینده‬ ‫بحث رویارویی ســاختاری با جهان امروز اســت‪ ،‬این هم‬ ‫نه اینکه به زور ما این کار را کردیم بلکه اقتضای ســاختار‬ ‫درونی مان اســت که داریم پیشــرفته می شــویم و باید با‬ ‫جهان روبه رو شویم‪ .‬من یقین دارم در اینده موفق خواهیم‬ ‫شد و امریکا حتی اگر خودش را هم بکشد موفق نخواهد‬ ‫شد که جلوی این پیشــرفت را بگیرد و تسلیم خواهد شد‪.‬‬ ‫انها که می خواهند ما را در اقتصاد درونی مان متوقف کنند‬ ‫به دنبال تحقق اهداف امریکا یا انگلیس هســتند ولی به‬ ‫نظرم ســاختار و تئوری های ما و گفتمانی که می خواهیم‬ ‫تولید کنیم‪ ،‬گفتمانی جهانی باید باشد نه گفتمان تتلو که‬ ‫حتی گفتمان هم نیست‪ .‬این نشان می دهد که دعوت از‬ ‫تتلو اوج اشتباه اصولگرایی است‪.‬‬ ‫اقای عبدی هم گفته که اگر کسی بخواهد وارد‬ ‫این قضیه شود باید اول هویت خودش را بازنگری‬ ‫کند نه اینکه به ســمت کسب رای برود چون هم‬ ‫رای را از دســت می دهد و هم هویتــش را‪ .‬نظر‬ ‫شما چیست؟‬ ‫اینکه خیلی سطحی تر از بحث من است‪.‬‬ ‫در واقع همین ‪ 16‬میلیون رایی که اصولگرایان‬ ‫در انتخابات ریاســت جمهوری کســب کردند‪،‬‬ ‫ایا نظر شــما این اســت که اگر طی ‪ 4‬سال دیگر‬ ‫بخواهند به ســمت جذب چهره هایــی مثل تتلو‬ ‫بروند از میزان شان کاسته خواهد شد؟‬ ‫بله‪ ،‬اصــا همین االن ارای شــان رفته اســت‪.‬‬ ‫با این کاری کــه اینها می کنند همین االن هم ارای شــان‬ ‫رفته اســت‪ .‬من صحبت های برخی دوستان را در مراسم‬ ‫فارس پالس گوش کردم که یاد صحبت های احمدی نژاد‬ ‫افتادم‪ .‬لحن‪ ،‬بیان‪ ،‬کلمات و جمالت تمام احمدی نژادی‬ ‫بود‪ .‬یعنی انگار که احمدی نژاد پشت تریبون ایستاده بود‪.‬‬ ‫اصال اینکه فارس پــاس به اینجا رســیده‪ ،‬خودش یک‬ ‫بحث جدی اســت که چرا فارس پالس؟ این خودش یک‬ ‫نکته بسیار مهم اســت که اینها به کدام طرف رفته اند که‬ ‫در همان فارس پــاس هم تتلو می اید‪ .‬چون ان بســتر و‬ ‫کانتکســت هســت‪ ،‬تتلو هم به انجا می اید و اینها نشان‬ ‫می دهد که قافیــه را باخته انــد‪ .‬در واقع اینهــا به طرفی‬ ‫رفته اند که برنامه دورهمی به برنامه تحلیل و نقد سیاســی‬ ‫و گفتمانی کشــور و خندوانه هم به برنامه نقــد معنویت و‬ ‫اخالق کشور تبدیل شده است‪ .‬حاال متوجه می شویم که‬ ‫چرا اصولگرایی این طور شده است‪ .‬می خواهم بگویم این‬ ‫یک جریان است که االن اصولگرایی دچارش شده است‪.‬‬ ‫انتخابــات‪ ،‬نقدی که بــه اقــای روحانی مطرح‬ ‫می شــد کمک ارای ســیاه به او بود که منجر به‬ ‫رئیس جمهور شدنش شد‪ .‬این ارایی که از تتلو‬ ‫بیرون می اید هــر چقدر اندک یا زیــاد جزو ارای‬ ‫سفید است یا سیاه؟‬ ‫من می خواهم بگویم که به جای ارای خاکستری‬ ‫متاسفانه ارای سفید و ســیاه داریم‪ .‬هر کس به نامزد رای‬ ‫ دهد رایش ســفید اســت اما ارایی که به کاندیدایی داده‬ ‫شود تا کاندیدای دیگر شکســت بخورد ارای سیاه است‪.‬‬ ‫چرا؟ چون بــه اعتراض رای دادند‪ .‬مثال او که به رئیســی‬ ‫رای می دهد از اعتراض به روحانی اســت‪ .‬ممکن اســت‬ ‫حتی ان ساختار قشر متوسط چپ گرای مارکسیستی باشد‬ ‫مثال از گفتمان لیبرالیســم و محافظــه کار اقای روحانی‬ ‫عصبانی است و به طرف چپ گرای سنتی می رود درحالی‬ ‫که راست سنتی محافظه کار اســت‪ .‬از ان طرف به خاطر‬ ‫اینکه گفتمان سازی در کشور نمی کنیم‪ ،‬رای سفید خیلی‬ ‫کم داریم‪ .‬اگر هــم می خواهید بیشــتر دریابید به همان‬ ‫مناظرات کاندیداهای ریاســت جمهوری مراجعه کنید که‬ ‫در اخــر به بددهنی و فحاشــی به هم رســیدند‪ .‬االن خود‬ ‫روحانی در دوره دوم کمی شکســته شــد و گفت؛ «ما در‬ ‫دوره تبلیغات انتخابات اشتباه کردیم»‪ .‬چراکه این جدل و‬ ‫ابروریزی نشان داد که اصال گفتمان ندارند‪ .‬اینها مشکل‬ ‫اســت‪ .‬یعنی تا در کشــور ما گفتمان ســازی نشود همین‬ ‫مشکالت را داریم‪ .‬البته کسانی که در اصولگرایی هستند‬ ‫از اقایان جدا خواهند شــد‪ .‬من همین االن هم می بینم و‬ ‫نمی خواهم اسم ببرم که انها دارند خودشان را از گفتمان‬ ‫اصولگرایی جدا می کنند‪ ،‬بــرای اینکه یک گفتمان جدید‬ ‫بســازند تا در مجلس اینده که دو و نیم سال دیگر است به‬ ‫میــدان بیایند‪ .‬پس در خود اصولگرایی به شــدت گســل‬ ‫ایجاد می شود‪ .‬در شورای شــهر قبلی چندتا کشتی گیر و‬ ‫وزنه بردار حضور داشــتند؟ اوال مســائل مالی اینها به کنار‬ ‫ولی اقایان کشــتی گیر‪ ،‬تکوانــدوکار و وزنه بــردار قبل از‬ ‫عضویت در شورای شهر چه وضعیت مالی ای داشته اند و‬ ‫حاال چه وضعیتی دارند؟ این یک سوال است و به عنوان‬ ‫یک استاد دانشگاه می توانم این سوال را مطرح کنم‪ .‬اوال‬ ‫چرا شکست خوردند؟ همین ها دوباره در انتخابات شورای‬ ‫شــهر امدند‪ ،‬در حالی که تکواندوکار چــپ اصالح طلبی‬ ‫زد و کشــتی گیر راســت زد ولی هیچ کدام در شورای شهر‬ ‫رای نیاوردند‪ .‬پس تتلو هم شکســت خواهد خورد‪ .‬یعنی‬ ‫شکست اینها در شورای شــهر با ان مشاهیر و چهره های‬ ‫پاپ گونه ورزشی به دوره ریگان در امریکا برمی گردد‪ .‬یعنی‬ ‫هنوز اینها دنبال چهره صورت هستند‪.‬‬ ‫در واقع شــما معتقدید دوره ســلبریتی ها برای‬ ‫رای اوری تمام شده است‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬تمام شد دیگر و شبکه های اجتماعی اند که‬ ‫دارند کار می کنند‪ .‬ان سلبریتی ها موقعی بود که ارتباطات‬ ‫یکطرفه بود نه چند طرفه‪ .‬ان موقع که رسانه های جمعی از‬ ‫ان باال ادم زیبا نشان می دادند؛ دیگر دوره مایکل جکسون‬ ‫یا همسر زیبای رئیس جمهور گذشت‪ .‬االن ترامپ چرا رای‬ ‫ اورد؟ چون تمام رســانه های امریکا متمرکز بر کاندیدای‬ ‫ضد ترامپ بودند پس چه طــور رای اورد؟ با شــبکه های‬ ‫اجتماعی‪ .‬االن هم در توئیتر است‪.‬‬ ‫در واقع کلینتون که از سلبریتی ها استفاده کرد‬ ‫شکست خورد و ترامپ در مقابلش ُبرد‪.‬‬ ‫دقیقا‪ .‬چون انها ســنتی عمل می کردند و ترامپ‬ ‫جدید امد‪ .‬در مهدکودک رفت و بــا بچه ها بازی کرد و اب‬ ‫روی سرش ریختند‪ .‬یک شخصیت کامال شبکه اجتماعی‬ ‫از خود نشان داد‪ .‬هنوز هم ان شــخصیت خیالی که با او‬ ‫خیال پردازی می کند‪ ،‬هست‪ .‬با یک شخصیت در فضای‬ ‫مجازی و شبکه اجتماعی بازی می کند‪ .‬مثل شریعتی که‬ ‫پروفسور شاندر برای خودش گذاشت‪ .‬اینها نشان می دهد‬ ‫که خیلی مهم اســت و االن شــبکه های اجتماعی اصل‬ ‫اســت و ســاختاری که اصولگرایان دنبال می کنند‪ ،‬همه‬ ‫شکست خورده است‪ .‬پس من هم می گویم با این وضعیت‬ ‫اصولگرایی حتما شکست می خورد و با تتلو حتی چند تا رای‬ ‫هم جمع نمی کند‪.‬‬ ‫اقای دکتر! رئیس ســتاد اقــای قالیباف چندی‬ ‫پیش گفت که تتلو باعث ریزش رای در اردوگاه‬ ‫اصولگرایی شد‪ .‬به نظر شما این اتفاق افتاد؟‬ ‫دقیقا‪ .‬چون اقای رئیســی داشــت به عنوان یک‬ ‫‪37‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫سیاست‬ ‫شخصیت اخالقی جلو می امد یعنی در مناظرات کمترین‬ ‫پرخاشگری اخالقی را داشــت و واقعا این بستر را رعایت‬ ‫کرد‪ .‬در واقع اقای رئیســی برعکس قالیبــاف و روحانی‪،‬‬ ‫خیلی مراعات کرد ولی یکباره با امدن تتلــو تمام ارای او‬ ‫ریخت چون یک شخصیت اخالقی با فردی دیدار کرد که‬ ‫چندی قبل پرونده اخالقی اش در دادسرا بود و اعالم شد‬ ‫با یک دخترخانم رابطه داشته است‪ .‬اینها هم که این کار‬ ‫را می کنند اشتباه می کنند‪ .‬در حالی که اگر روی عدالت و‬ ‫اخالق می ایستادند‪ ،‬می توانستند روی یک بحث عمیق‬ ‫پیش روند نه اینکه شکست بخورند‪ .‬ولی متاسفانه به سمت‬ ‫تتلو رفتند و این یعنی یک نوع گفتمان شکست خورده‪.‬‬ ‫نکتــه ای کــه وجــود دارد اینکــه اصالح طلبان‬ ‫خودشــان این حرکت اصولگرایان را به استهزاء‬ ‫و ســخره گرفتند‪ ،‬حتی انتقاد کردنــد مثل اقای‬ ‫عبدی کــه گفــت «اصولگرایــان دارنــد هویت‬ ‫خودشان را هم از دســت می دهند»‪ ،‬در حالیکه‬ ‫همین اصالح طلبان از ایــن کارها زیاد کرده اند‪.‬‬ ‫اقای خاتمــی بارهــا و بارها با هنرمندان جلســه‬ ‫گذاشــت و تصاویرش هم منتشر شد چرا کسی‬ ‫به انها انتقاد نمی کند‪.‬‬ ‫خب‪ ،‬نتیجه اش شکست بود‪ .‬اصالح طلبی ُمرد‪.‬‬ ‫امــا همیــن حرکت هــا را در زمــان انتخابــات‬ ‫ریاست جمهوری شــاهد بودیم که هنرمندان با‬ ‫حضور در میتینگ های تبلیغاتی مردم را تشویق‬ ‫می کردند به اقای روحانی رای دهند‪.‬‬ ‫منظورم از رای سیاه همین است‪ .‬انها به روحانی‬ ‫رای ندادند‪ ،‬بلکه به ضد رئیسی و ضد قالیباف رای دادند‪.‬‬ ‫رای به کســی نمی دهنــد‪ ،‬رای به ضدکســی می دهند و‬ ‫این معنای رای ســیاه است نه رای خاکســتری که طرف‬ ‫نمی داند چه کار کند‪ .‬از انجا که انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫ایران یک انتخابات جهانی است‪ ،‬مثل امریکا سریعا روی‬ ‫منطقه و جهان تاثیر می گذارد‪ .‬به همین دلیل رسانه های‬ ‫جهانی هم به شــدت در انتخابات ایران وارد می شــوند‪.‬‬ ‫در نتیجــه گفتمان های ما االن باید جهانی باشــد‪ .‬شــما‬ ‫ببینید قشــر خاکســتری تا اخر کار نگاه می کند و داخل و‬ ‫خارج کشــور را می بیند و رای می دهد‪ .‬من خودم ساعت‬ ‫‪ 12‬نیمه شب توانستم رای بدهم‪ .‬ساعت ‪ 12‬و نیم بامداد‬ ‫دیدم که خانمی جلوی یک شعبه اخذ رای جیغ می کشد و‬ ‫می خواســت رای بدهد‪ ،‬درحالی که دیگر در مسجد بسته‬ ‫بود‪ .‬اما چرا برای رای دادن جیغ می کشید؟ چون احساس‬ ‫خطر و نیاز می کند‪ .‬مــا باید این را درک کنیــم ولی وقتی‬ ‫درک نمی کنیم خود به خود شکست می خوریم‪ .‬حتی اگر‬ ‫پیروز شــویم‪ .‬یعنی االن روحانی اگر نتواند وضعیت فعلی‬ ‫را درک کند‪ ،‬ســریع در عرض همان ســال اول شکســت‬ ‫خواهد خورد ولو اینکه سر کار باشد‪ ،‬شکست خواهد خورد‪.‬‬ ‫یعنی بی هویت خواهد شد و خودش را باید با دردسر تا اخر‬ ‫دولت بکشــاند و روزبه روز برایش به مثابه شکنجه است‪.‬‬ ‫همان طور که خاتمی در یکی‪ ،‬دو ســال اخر دولت را رها‬ ‫کرد‪ .‬عمال همه می دانند که در ان دوره رهبری بودند که از‬ ‫وزرا سوال می کردند و کارها را پی گیری می کردند و اقای‬ ‫خاتمی برید و کار را رها کرد‪ .‬یعنی بی معنا شد چون وقتی‬ ‫برای سخنرانی به دانشگاه می رفت‪ ،‬بد و بیراهه می شنید‪.‬‬ ‫دانشگاه صنعتی شریف و تهران را دیدید که چه افتضاحی‬ ‫شد‪ .‬همین ها سر روحانی هم خواهد امد و همین سال اول‬ ‫شکست خواهد خورد‪ ،‬مگر اینکه گفتمان سازی اش قوی‬ ‫باشــد و گفتمان رقیبش را هم تحریک کنــد‪ .‬اتفاقا بدون‬ ‫پرخاشگری باید به مناظره گفتمانی با رقیب وارد شود‪ ،‬ان‬ ‫موقع یقینا پیروز می شود‪.‬‬ ‫به نظر شما اقای روحانی در این مسیر هست که‬ ‫یک گفتمان رقیب برای خودش تعریف کند؟‬ ‫باید وزرایی که انتخاب می کند را ببینیم‪ .‬مثال وزیر‬ ‫ارشاد یکی از گزینه های مهم است که باید گفتمان سازی‬ ‫کند‪ .‬حاال چه کســی را انتخاب کند که این گفتمان سازی‬ ‫رخ بدهد یا ندهد؟ بعدا مشــخص می شود‪ .‬چند روز پیش‬ ‫با وزیر فرهنگ و ارشــاد اســامی دولت یازدهم جلســه‬ ‫کارشناسی داشــتیم و به عنوان پژوهشــگر ما را به جلسه‬ ‫پژوهشــی دعوت کردند‪ ،‬وزیر این را خواســت‪ .‬گفت که‬ ‫گفتمان می خواهد به معاونشان هم همین را گفت‪ .‬یعنی‬ ‫اقای امیری صالحی گفتمان خواســت‪ .‬حــاال در وزارت‬ ‫باشد یا نباشد را نمی دانم ولی این را متوجه شده اند که باید‬ ‫هم گفتمان خودشان را بسازند و هم گفتمان رقیب را‪ .‬اگر‬ ‫می خواهند نمیرند ولو در سال اول شکست نخورند‪.‬‬ ‫ما از صحبت های اقای روحانــی دریافته ایم که‬ ‫می خواهد تالش کند تــا گفتمان رقیب را به نفع‬ ‫خودش مصادره می کند‪ .‬مثال بعد از انتخابات در‬ ‫مورد موشک موضع حمایتی می گیرد و به نحوی‬ ‫می کوشد تا صاحب انتقادهای رقیب شود‪ .‬مثال‬ ‫وقتی برادرش بازداشت شد برعکس احمدی نژاد‬ ‫که کابینه را خــط قرمز خواند‪ ،‬تقابــل نکرد بلکه‬ ‫ســخنگوی دولت گفت ما خواســتار رســیدگی‬ ‫عادالنه به پرونده حســین فریدون هستیم‪ .‬به‬ ‫نظر شما اقای روحانی دارد به این سمت می رود‬ ‫که گفتمان های رقیب را برای خود کند؟‬ ‫به طرف بازار و ســپاه می رود‪ .‬به احتمال زیاد در‬ ‫بعد تکنولوژی به سمت سپاه و در بعد سرمایه گذاری طرف‬ ‫بازار می رود‪ .‬اقتصاد را امنیت سرمایه گذاری و تکنولوژی‬ ‫شکل می دهد‪ .‬سپاه امنیت و بازار سرمایه گذاری را تامین‬ ‫می کند کــه عمال همان اقتصــاد مقاومتی اســت‪ .‬یعنی‬ ‫روحانی دنبال یک کار راهبردی اســت و اشــکالی ندارد‪.‬‬ ‫مثال انتخاب کرده که با ســپاه وحدت داشــته باشــد و از‬ ‫ظرفیت های ســپاه در بعد تکنولوژی و استفاده از ظرفیت‬ ‫نیروی انسانی متخصص استفاده کند تا مثال چینی ها که‬ ‫انقدر سر ما را کاله می گذارند دنبال کارشان بروند‪ .‬در مورد‬ ‫ســرمایه گذاران خارجی هم که به داخل کشور نمی ایند‪،‬‬ ‫ نقدینگی دست مردم را با یک نوع ساختار عظیم در اقتصاد‬ ‫جمع کند‪ .‬مثال خود بانک ها که االن ســود می دهند پول‬ ‫مردم را تبدیــل به پروژه کنند‪ .‬احتمــال اینکه روحانی این‬ ‫کارها را بکند وجود دارد‪ .‬در این صــورت دیگر احتیاج به‬ ‫ســرمایه گذاری خارجی نیســت‪ .‬موقعی که کاال با تولید‬ ‫داخلی ارزان دربیاید خود به خود می تواند صادر هم بشود‬ ‫حتی اگر ارزش پــول ایران هم پایین بیاید‪ ،‬مهم نیســت‬ ‫چون وقتی به خارج کشــور وابسته نباشــیم که بخواهیم‬ ‫با دالر کاال بخریم‪ ،‬کاال در ایــران ارزان در می اید و چون‬ ‫دالر هم گران شود و ارزش پول پایین بیاید می توان کاال‬ ‫را با کمترین قیمت حتی بــه خود چین یا تایلند صادر کرد‪.‬‬ ‫به پایتخت مالزی که رفتم واقعا اگر پای میوه های ایرانی‬ ‫مثل پرتقال به انجا برســد‪ ،‬می پرستند‪ .‬شما نمی دانید چه‬ ‫پرتقال هایی انجا بود‪ .‬به احتمال زیاد روحانی در بعد امنیتی‬ ‫و تکنولوژی طرف سپاه می رود و در بعد اقتصادی هم طرف‬ ‫بازار‪ ،‬و به این ترتیب بازار سرمایه ایران را تصاحب می کند‪.‬‬ ‫در قم هم دیدم که روحانیون بسیار مطرح در اقتصاد کمک‬ ‫می کنند و گفتند بازار سرمایه هیچ مشکلی با اسالم ندارد‪.‬‬ ‫اینهــا دارند زمینه ســازی می کنند که اقتضای ســاختاری‬ ‫را داریــم‪ .‬در نتیجه اگر اقــای روحانی و کارشناســانش‬ ‫این را بفهمنــد‪ ،‬در ُبعد اقتصــادی موفق می شــوند ولی‬ ‫گفتمان ســازی بحث عمیق تری از این حرف ها اســت‪.‬‬ ‫رابطه گفتمان ســازی رابطه روحانی و با دانشــگاه و حوزه‬ ‫اســت‪ .‬یعنی باید بتواند مغزهای متفکــر نخبگانی که در‬ ‫علوم انسانی داریم را جذب کند‪ .‬وزرایی که در اموزش عالی‬ ‫می گمارد غالبا فنی‪ ،‬پزشکی است اما اگر واقعا وزرایی پیدا‬ ‫کند که جوان‪ ،‬باسواد و در علوم انسانی فرهیخته باشند‪،‬‬ ‫حتی می تواند مشکل وضعیت ورشکستگی در پروژه ها را‬ ‫حل کند‪ .‬امروز پروژه ها با ســه برابر قیمت واقعی در ایران‬ ‫انجام می شوند چراکه این فنی ها هم به کم دانشی و هم از‬ ‫روی فرصت طلبی پروژه ها را سه برابر تمام می کنند‪ .‬یعنی‬ ‫واقعا یک پروژه که با یک سوم قیمت انجام می شود‪ ،‬سه‬ ‫برابر قیمت به پایان می رســد‪ .‬این همان کاری اســت که‬ ‫در شــوروی هم اتفاق افتاد و باعث ورشکستگی شد‪ .‬اگر‬ ‫روحانی نتواند علوم انسانی را به معنای واقعی وارد دولت‬ ‫خود کند‪ ،‬شکســت خواهد خورد‪ .‬متفکرین علوم انسانی‬ ‫االن به شدت پیشرفته شده اند‪.‬‬ ‫در حوزه جناح ها هم اخیرا اقای عارف نســبت به‬ ‫اقای روحانی انتقاد کرد‪ .‬معلوم می شود که زیاد‬ ‫اصالح طلبان را بازی نمی گیرد‪ .‬اقای عارف بیان‬ ‫کرد «اقــای روحانی یادش رفته که چه کســانی‬ ‫باعث پیروزی اش شده اند»‪ .‬ایا این رفتار اقای‬ ‫روحانی با جناح ها برای این است که دیگر جناح‬ ‫اصولگرا و اصالح طلــب را قبول نــدارد و به یک‬ ‫جناح بندی جدید در حوزه سیاسی باور دارد؟‬ ‫به نظــرم روحانــی در این قســمت عقالنی عمل‬ ‫کرده چون فهمیده که هر دو شکست خورده اند‪ .‬اینها فقط‬ ‫اسم شــان باقی اســت‪ .‬عارف هم باید ایــن را بفهمد همه‬ ‫اینها مردند و االن دولت روحانی در قدرت است و می گوید‬ ‫که قدرت همین راهی اســت که من می روم‪ .‬این راهی که‬ ‫می رود را قدرت می داند‪ .‬البتــه باید بگویم اقایان باید درک‬ ‫کنند گفتمانی که شکست خورده ‪ ،‬گفتمان مرده است‪ .‬دیگر‬ ‫اصالح طلبی برنمی گردد و اصولگرایی هم برنمی گردد‪ .‬این‬ ‫راه را روحانی رفته و به عنوان کسی که االن قدرت را در دست‬ ‫دارد‪ ،‬می خواهــد که گفتمان خــودش را تولید کند‪ .‬دولت‬ ‫روحانی اگر انقدر درک داشته باشد که بتواند گفتمان رقیب‬ ‫خودش را هم تولید کند‪ ،‬این بهترین بحث است‪.‬‬ ‫ایا اصولگرایان نمی تواند یک گفتمان رقیب برای‬ ‫اقای روحانی تولید کنند؟‬ ‫نه‪ .‬چــون تفرعــن دارند و اگــر توانایی داشــتند‬ ‫که دنبال تتلــو نمی رفتند‪ .‬این نشــان می دهد کــه اینها‬ ‫شکســت خورده هســتند و باید یک گفتمان جدید با اسم‬ ‫جدید تولید کنند‪ .‬اما با چه چارچوب و فلسفه ای می خواهند‬ ‫گفتمان جهانــی خود را تولید کنند؟ اگر راســت می گویند‬ ‫انجام دهنــد‪ .‬اما مــا چیــزی از اصولگرایــان نمی بینیم‬ ‫درحالی که دوباره سراغ تتلو می روند‪ .‬یعنی اینها هنوز هم‬ ‫در گفتمان مشکل دارند‪ .‬یعنی ‪ speak‬و زبان سخن گفتن‬ ‫مهم است‪ .‬من سخنرانی را که گوش کردم به نظرم به ‪10‬‬ ‫سال قبل احمدی نژاد برگشته بود‪.‬‬ ‫یعنی اصولگرایی عقبگرد دارد؟‬ ‫بله‪ ،‬یعنی چیزی ندارد که جلــو برود‪ .‬ریل و راهی‬ ‫نیست و به بن بست خورده اند‪ .‬وقتی به بن بست می خورید‬ ‫باید چه کار کنید؟ ایا برمی گردید یا نه؟ اینها هم برگشــت‬ ‫کرده اند‪ .‬فقط دارند کمی این برگشــت را بــا حضور تتلو‪،‬‬ ‫خندوانــه و دورهمــی تزییــن می کنند‪ .‬جالب اســت که‬ ‫نهادهــای اصولگرا دنبــال مهران مدیــری و رامبد جوان‬ ‫هســتند‪ .‬اینها را در تمام سایت هایشــان تشویق می کنند‬ ‫و عکس های مدیری را با دختــرش پخش می کنند‪ .‬مثال‬ ‫می نویســند دختر مهران مدیری و مهران مدیری انهم در‬ ‫ســایت های اصولگرا‪ .‬اینها باید فکر کنند اما نمی خواهند‬ ‫فکر کنند‪ ،‬چه اصولگرا و چه اصالح طلب‪ .‬ولی با این کار‬ ‫گفتمان روحانی هم خودبه خود دچار انحطاط می شــود‪.‬‬ ‫یعنی روحانــی برای اینکه گفتمان خودش را بســازد‪ ،‬باید‬ ‫گفتمان رقیب را خلق کند‪ .‬باید دنبال این باشد که در بین‬ ‫اصالح طلبی و اصولگرایی چه کســانی می توانند برایش‬ ‫گفتمان سازی رقیب بتراشــند که البته شروع شده است‪.‬‬ ‫همین االن در دانشگاه تهران اصولگرایان و اصالح طلبان‬ ‫به هم می پیوندند که باعث تعجب من است‪ .‬دارند به شدت‬ ‫خودشــان را برای یک گفتمان جدید امــاده می کنند که‬ ‫سیاست‬ ‫فرصت برای اصول گرایی‬ ‫درباره تتلو‪ ،‬اصول گرایان‪ ،‬اصالح طلبان‬ ‫سعید صدرائیان‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪3‬‬ ‫این روزها در فضای سیاسی کشــور یکی از پر حرف‬ ‫و حدیث ترین افراد امیرحســین مقصودلو معروف به تتلو‬ ‫است‪ .‬انچه قابل توجه است اینکه موضوعی در این اندازه و‬ ‫فردی با این ویژگی ها تبدیل به مهمترین دغدغه جناح های‬ ‫سیاسی در فضای رسانه ای می شود‪.‬‬ ‫اول‬ ‫دوم‬ ‫نمی توان منکر این مساله شــد که باید به هر فردی‬ ‫هم وزن خود او اعتبار داده شود‪ .‬یک ضرب المثل معروفی‬ ‫وجود دارد که پس از بخشیدن و توبه کردن بالفاصله فرد را‬ ‫پیش نماز نمی گذارند‪ .‬این موضوع درباره حضور حداکثری‬ ‫این افراد در فضای رسانه ای اصولگرا قابل توجه است‪.‬‬ ‫به تعبیر دیگر اصلی ترین مالحظه ای که اینجا وجود‬ ‫دارد حضور در صفحه اول و همیشه حاضر بودن است! این‬ ‫موضوعی است که باید نسبت به حساسیت های رسانه ای‬ ‫که به دنبال خود ایجاد می کند توجه داشته باشیم‪.‬‬ ‫سوم‬ ‫در این شرایط مقایســه هایی مطرح می شود که چه‬ ‫افرادی از جریــان اصولگرایی طرد شــده اند و چه افرادی‬ ‫جذب شده اند‪ .‬در این فضا اصالح طلبان فراموش کرده اند‬ ‫که در گذشــته با برخی افراد چگونه رفتار کرده اند و اکنون‬ ‫درباره انها چه می گویند‪ .‬اصالح طلبان رفتارهای خود را با‬ ‫اقایان منتظری‪ ،‬خلخالی‪ ،‬ناطق‪ ،‬هاشــمی یا حتی همین‬ ‫دکتر روحانــی فراموش کرده اند‪ .‬یــا با افراد جدا شــده از‬ ‫اردوگاه شان شبیه راستگو چه رفتاری کرده اند؟‬ ‫حاال می تــوان در ادامــه رفتارهای ایــن دو جریان‬ ‫سیاسی با متخلفان خود را هم می توان مقایسه کرد که خود‬ ‫مثنوی هفتاد من دیگری است‪.‬‬ ‫اخر‬ ‫تتلو و شــبیه اینها موضوع فرعی هســتند که جریان‬ ‫اصالح طلبی در تالش هستند به عنوان پاشنه اشیل و چشم‬ ‫اسفندیار جریان اصولگرایی از ان استفاده کنند‪ .‬موضوعی‬ ‫که باید با دقت و توجه به ان و در کنار ان حساســیت جذب‬ ‫و دفع افراد در جریان های سیاسی و فرهنگی قابل اهمیت‬ ‫اســت‪ .‬موضوعی که می تواند تبدیل به فرصت در جریان‬ ‫اصولگرایی باشــد نباید تبدیل به تهدیدی در دستان قبیله‬ ‫اصالح طلبی شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫این مســاله هرچنــد که در فضای سیاســی کشــور‬ ‫موضوعی طبیعی به نظر می رسد که جریان های سیاسی از‬ ‫هر مساله ای برای تقویت جریان خودی یا تضعیف جریان‬ ‫رقیب اســتفاده کنند‪ ،‬اما به نظر می رســد فراموشی تاریخ‬ ‫گذشــته نقش پررنگی در اعمال نظرات امــروزی جریان‬ ‫به ظاهر اصالح طلب داشته باشد‪.‬‬ ‫این مســاله به ان معناســت که جریانی امروز مدعی‬ ‫عدم حضور و چرایی حضور یک خواننــده تواب در صحنه‬ ‫و صف اول برنامه فضای مجازی یکــی از خبرگزاری های‬ ‫اصولگرا شــده اســت که بارها همیــن افــراد را به جهت‬ ‫ویژگی هایی که داشتند مورد تفقد قرار داده اند‪.‬‬ ‫به نظر می رســد یــاداوری موضوعاتی نظیــر دیدار‬ ‫خواننده های دیگــر پاپ و راک و حتی لس انجلســی ها با‬ ‫سران اعتدال و اصالح طلب خود دلیلی بر این مدعا باشد‬ ‫که اکنون موضوع تنها فردی به نام مقصودلو نیست بلکه‬ ‫مساله همان موضوع معروف و قدیمی قبیله گرایی است و‬ ‫گرنه افرادی که در پرونده خود از دیدار با جورج سوروس‪،‬‬ ‫باری روزن تا خوانندگان و رقاصان‪ ،‬از دیدار با رئیس جمهور‬ ‫ایاالت متحده را در پرونده خود دارند نباید نسبت به دیدار با‬ ‫یک خواننده محبوب بخشــی از جوانان که به اذعان خود‬ ‫و دیگران توبه کرده اســت حساسیت نشان دهد‪ .‬موضوع‬ ‫وقتی جالب تر می شود که این سخنان توسط افرادی نقل‬ ‫می شود که در پرونده خود از تندروی ها در پیش از انقالب‬ ‫و بعد از انقالب را دارند که معمولی ترین انها فرو کردن پونز‬ ‫در پیشانی خانم های بدحجاب و باال رفتن از دیوار سفارت‬ ‫امریکا تا اعمال خالف قانون در وزارت اطالعات و شــبیه‬ ‫این ها در پرونده انها مشاهده می شود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫هم متشکل از اصولگراســت و هم اصالح طلب‪ .‬چندین‬ ‫تحول هم در دانشــگاه تهران با همکاری اصالح طلب و‬ ‫اصولگرا رخ داد‪.‬‬ ‫یعنــی تشــکل های دانشــجویی اصولگــرا و‬ ‫اصالح طلب؟‬ ‫نه در مورد اساتید بزرگ دانشگاه تهران و مشاهیر‬ ‫که دارند متحد می شوند؛ چه اصالح طلب و چه اصولگرا‪.‬‬ ‫مثل شما و اقای ازاد ارمکی‪.‬‬ ‫خیلی ها هستند و به این رسیده اند که یک گفتمان‬ ‫تولید کنند‪ .‬ممکن است یک گفتمان اجتماعی در مقابل‬ ‫گفتمان اقتصادی باشــد‪ .‬یعنی دولــت روحانی گفتمان‬ ‫اقتصادی دارد قشر راست سنتی هم گفتمان روانشناختی‬ ‫دارد که مثل خندوانه و دورهمی است‪ .‬گفتمان اقتصادی‬ ‫ِ‬ ‫مال روحانی باشد و در مقابل ان گفتمان اجتماعی توسط‬ ‫قشــر اصولگرا و اصالح طلب درست شود که احتمال این‬ ‫هم خیلی باالســت و کشور به شــدت اجتماعی می شود‪.‬‬ ‫از حالت روانشــناختی کــه بیماری علوم انســانی اروپایی‬ ‫اســت و اقتصادی که بیماری علــوم انســانی امریکایی‬ ‫است‪ ،‬خارج می شود‪ .‬در واقع کشــور دارد به یک ساختار‬ ‫جدید وارد می شــود که اگر واقعا وارد شویم یک خالقیت‬ ‫بزرگ در عرصه علوم انسانی و فلســفه در کشور خواهیم‬ ‫داشــت‪ .‬حتی می توانم بگویم اندیشمندان بزرگ فلسفی‬ ‫خلق خواهند شــد و برای اینها دلیل دارم‪ .‬در حال تحقیق‬ ‫روی مردم شناسی فلسفه هستم و ان شاءالله چندی دیگر‬ ‫کتابش را هم منتشــر می کنــم و در حال حاضر شــروع به‬ ‫نوشتن کرده ام‪ .‬به نظرم اگر گفتمان اجتماعی پیروز شود‪،‬‬ ‫واقعا چارچوب ان در دانشــکده علوم اجتماعی دانشگاه‬ ‫تهران در می اید‪ .‬مثال می زنم؛ چندی پیش اقای پارسانیا‬ ‫صحبت می کرد و می گفت االن با پدیدارشناسی با ساختار‬ ‫مالصدرا کتاب تولید می کند و کتاب جهان اجتماعی ان‬ ‫درامد‪ .‬البته نســبت به ان انتقاد دارم ولی یک کار مطالعه‬ ‫میان فرهنگی است که بین فلســفه پدیدارشناسی المانی‬ ‫و فلســفه مالصدرای ایرانی انجام داد‪ .‬اقای پارســانیا در‬ ‫دانشــکده علوم اجتماعی مشغول اســت‪ .‬خود دانشکده‬ ‫علــوم اجتماعی هم یکــی از گفتمان ها می تواند باشــد‪.‬‬ ‫حاال دولت روحانی چقــدر این را رصد کند‪ ،‬مهم اســت‪.‬‬ ‫وزیر ارشــاد‪ ،‬اموزش عالی و حتی وزیر بهداشــتش چقدر‬ ‫این را درک کنند؟ مهم اســت‪ .‬مثال وزیر بهداشت دولت‬ ‫یازدهم چرا موفق شد؟ چون گفتمان اجتماعی بهداشت‬ ‫را در این مملکــت ایجاد کــرد‪ .‬االن می گوینــد که وزیر‬ ‫اصال در تهران نبوده و دائما در محیط و خود میدان بوده‬ ‫اســت‪ .‬االن تقریبا همه موافق وزیر بهداشــت هســتند‬ ‫چون به شــدت اجتماعی عمل کرد‪ .‬حاال اگر وزیر ارشاد‬ ‫و اموزش عالی هم همین کار را کنند‪ ،‬یقینا در اینده موفق‬ ‫خواهند شــد‪ .‬اگر در واقع اجتماعی عمــل کنند‪ ،‬به نظرم‬ ‫گفتمان اینــده اجتماعی خواهد بــود‪ .‬گفتمان اجتماعی‬ ‫اینده خواهد ُبــرد و االن هم در دانشــکده علوم اجتماعی‬ ‫در حال ایجاد شدن است و البته کار زیادی می طلبد‪ .‬باید‬ ‫شــب های زیادی دور میز بنشــینیم و با هم حرف بزنیم‪.‬‬ ‫در گفتمان اجتماعی روحانیون هســتند؛ روحانی باسواد‬ ‫مثل پارسانیا و بقیه کسانی که هستند‪ .‬گفتمان اجتماعی‬ ‫به شــدت گفتمان نقادی بنیــادی و منطقــی و روش مند‬ ‫است‪ .‬دوستان قصد بازســازی اخالقی جامعه را دارند اما‬ ‫نه اخالقی رمانتیســتی بلکه اخالق واقعی و رئالیســتی‪.‬‬ ‫خیلی شــبیه زندگی روزمره که به نظرم به سرعت در کشور‬ ‫جا باز خواهد کرد‪ .‬هــم معرفت ایجاد خواهــد کرد و هم‬ ‫ساختار‪ .‬یعنی معرفت شناســی و ساختار جدید به شدت در‬ ‫علوم اجتماعی درخواهد امد و االن به شدت دانشکده های‬ ‫علوم اجتماعی و ایران در این قصه با هم متحد می شوند‬ ‫و در مقابل روانشناسی راست سنتی و اقتصاد راست مدرن‬ ‫خواهد ایستاد و پیروز هم می شوند بالشک‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫روزگار برجامی‬ ‫وقتیحسنروحانیگفت«منسرهنگنیستم»طبقهمتوسطوروشنفکرانرادلخوشبهتوسعه‬ ‫سیاسیکردووقتیخطاببهعابدینیمجریگفت وگویویژهخبریتوصیهکردتابیانیهسعدابادرا«سه‬ ‫باربخواند»وبعدازانهمنوابادکتروالیتیشدومحصولاننوعیازمذاکراتدردوراناحمدی نژادرافقرو‬ ‫تنگدستیوایستادنچرخکارخانجاتعنوانکرداقتصادوسیاستخارجیرابهمپیونددادتامردموطبقه‬ ‫پایینراضیشوندوبهاورایدهند‪.‬دراینژروندهاثراتبرجامرادرحوزههایمختلفبررسیکردهایم‪.‬‬ ‫سیاس ‬ ‫تخارجی‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ یک‬ ‫پرکشیدن روح برجام‬ ‫درسالگردتوافقهسته ای‪،‬اثاراقتصادیسیاسی‬ ‫وبین المللیانرابحثکرده ایم‬ ‫‪40‬‬ ‫سهم احمدی نژاد در تغییرات سیاست داخلی‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪1‬‬ ‫اگر بنا باشد وقایع سیاسی چند ســال اخیر را بررسی‬ ‫کنیم بــه راحتی و به صراحــت می توانیم تاکیــد کنیم که‬ ‫سیاست خارجی بیشترین تاثیر را بر سیاست داخلی ایران‬ ‫در ســال های اخیر گذاشته اســت؛ تاثیری پررنگ که از‬ ‫انتخابات ‪ 92‬شــروع شــد‪ ،‬در انتخابات مجلس سال ‪94‬‬ ‫تداوم یافت و حاال در انتخابات اردیبهشــتی که گذشــته‬ ‫نشان داده که همچنان سایه اش بر سیاست داخلی ایران‬ ‫سنگینی می کند‪.‬‬ ‫بر همین اساس اســت که می توانیم بگوییم برجام‬ ‫یکی از مهمترین مولفه ها در سیاست داخلی ایران در چند‬ ‫سال اخیر بوده است‪.‬‬ ‫اگر قرار باشد به چرایی تاثیر برجام در ارایش سیاسی‬ ‫ایران بپردازیم باید از ســال های قبل تاریخ را مرور کنیم‪.‬‬ ‫برخــی تحلیلگران معتقدنــد ظهور احمدی نژاد در ســال‬ ‫‪ ۸۴‬محصــول رخدادهای دوران اصالحات و اشــتباهات‬ ‫اصالح طلبان اســت‪ .‬این گــزاره را برخــی از چهره های‬ ‫اصالح طلــب هــم می پذیرنــد‪ .‬اگر ایــن رویــه تحلیل‬ ‫پدیده های سیاست ایران را قبول کنیم باید این را هم قبول‬ ‫کنیم که پدیده پیروزی حســن روحانی در انتخابات سال‬ ‫‪ ۹۶‬هم محصــول رخدادهای دوران احمدی نژاد اســت‪.‬‬ ‫پس با این نگاه می توانیم ماجراهای سال های نخسیتن‬ ‫دهه ‪۹۰‬را اینگونه تحلیل کنیم که رفتار سیاســی محمود‬ ‫احمدی نژاد در دوران صدارتــش اگر چه در ابتدا موجبات‬ ‫تقویت تشــکیالتی اصولگرایــان را پدید اورد و می شــد‬ ‫چهره هایی از انان را در کابینه و بدنه حاکمیتی دولت دید اما‬ ‫با گذر زمان‪ ،‬شکاف های موجود میان محمود احمدی نژاد‬ ‫و اصولگرایــان انچنــان نمایان شــد که کــوچ اجباری و‬ ‫غیر اجباری نیروهای اصولگرا با موجی قابل توجه پدیدار‬ ‫گشــت‪ .‬به یک معنا «زمان جدایی» فرا رسیده بود‪ .‬حاال‬ ‫محمود احمدی نژاد و حواریون اطراف او خود را تافته ای‬ ‫جدا بافتــه از جریان اصولگــرا می دانســتند‪ .‬دیگر زمان‬ ‫«همانی انگاشتن» به پایان رسیده بود‪ .‬اقدامات محمود‬ ‫احمدی نژاد و دولــت او به گونه ای نبود کــه اصولگرایان‬ ‫قبول کننــد هزینه ان را بپردازند و درســت همین جاســت‬ ‫که رقبای پیشین یعنی چپ و راست همصدا می شوند و به‬ ‫نقد سیاست های دولت مستقر می پردازند و درست همین‬ ‫جاست که در میان اصولگرایان و اصالح طلبان هم در این‬ ‫مورد کند روی و تند روی پدید می اید‪.‬به این معنا که برخی‬ ‫اصولگرایان باورشان این می شــود که انتقاد مشخص از‬ ‫محمود احمدی نژاد کمک شایان توجهی به اصالح طلبان‬ ‫خواهد کرد و جایگاه و سرمایه اجتماعی اصولگرایان را در‬ ‫جامعه خواهد کاست‪ ،‬پس در این جناح برخی با سکوت و‬ ‫انتخاب گزینه «تحمل‪ ،‬صبر و مدارا»‪ ،‬نقطه استقرار خود‬ ‫را در جناح حفظ می کنند اما برخی دیگر با انتقاد و اعتراض‬ ‫به وضع موجود به «شــیفت سیاســی» و «همنشینی» با‬ ‫رقبای ســابق پرداختند‪.‬در جناح مقابل هم چنین شرایطی‬ ‫حکمفرما بود‪ .‬برخی می گفتند انتقاد از محمود احمدی نژاد‬ ‫باید به انتقاد از او و جریان سیاسی اش خالصه شود و نباید‬ ‫انتقاد از وضع موجود به انتقاد از اصولگرایان یا حاکمیت‬ ‫تعمیم داده شــود‪ .‬چنین تصمیمی بر این پایه استوار بود‬ ‫که تعمیــم انتقاد موجبــات دفاع از محمــود احمدی نژاد‬ ‫را فراهم خواهد ســاخت‪ .‬به بــاور این طیف‪ ،‬از شــکاف‬ ‫موضع موافقان تنزل پیدا کرده است‬ ‫گفت وگو با حسین سبحانی نیا‬ ‫روحانی یکسال زمان خواســته بود‪ ،‬خیلی زودتر از‬ ‫انچه تصور می شــد محمد جواد ظریف و جــان کری را به‬ ‫هم رســاند‪ .‬دیوار بی اعتمادی میان تهران و واشــنگتن‬ ‫اما انچنان بلنــد بود کــه همنشــینی های دو وزیر خارجه‬ ‫نمی توانســت در زمانی اندک ماجرا را به سرانجام برساند‪.‬‬ ‫روحانی باید زمان بیشتری صبر می کرد؛ زمانی طوالنی با‬ ‫مصائب بسیار بیشتر از انچه تصور می کرد انهم با منتقدانی‬ ‫سختگیر‪ .‬او درب ریاست جمهوری اش را از پاشنه سیاست‬ ‫خارجــی چرخانده بــود؛ گریزی نداشــت تا بمانــد و ببیند‬ ‫سرانجام کار را‪ .‬سرانجام نوش دارو رسید ان هم در اندک‬ ‫زمان باقیمانده تا انتخابات پارلمان دهم‪ .‬موافقان برجام در‬ ‫پارلمان ماندند و نابرجامیان که رقبای سخت رئیس جمهور‬ ‫بودند مهمترین پایگاه حمله به او را ترک کردند تا مجلس‬ ‫جدید خیال حسن روحانی را راحت تر کند‪.‬‬ ‫او اکنون با رئیس مجلسی مواجه بود که می توانست‬ ‫یک دورنمای بســیار روشــن از همکاری میــان قوا برای‬ ‫پیشبرد امور را برابر او بگذارد‪ .‬رئیس مجلسی که درباره او‬ ‫چنین می گوید‪« :‬از نظر قانون گرایی دولت اقای روحانی‬ ‫خیلی مقید است‪ .‬شــهادت می دهم که کار هیات تطبیق‬ ‫ما کساد اســت‪ .‬مصوبات هیات دولت که می اید با قانون‬ ‫منطبق است‪ .‬شاید موارد جزئی که اعالم می کنم خالف‬ ‫قانون است یکی‪ ،‬دو مورد در ماه باشد حال انکه در دولت‬ ‫قبل موقعی می شد که ‪ 16-17‬مورد را رد می کردیم‪ .‬از نظر‬ ‫ایجاد ارامش هم تالش اقای روحانی و دولت شان این بود‬ ‫که ایجاد ارامش کنند و این کمک می کند که ذهن ها روی‬ ‫مساله اصلی کشور متمرکز شود‪».‬‬ ‫روحانی و یک انتخابات دیگر‬ ‫از ان روز کــه ایــن اتفاقــات افتــاده زمــان زیادی‬ ‫نگذشته؛ ســوال این اســت که همچنان همان نسبت ها‬ ‫حفظ شده اســت؟ به نظر چندان تغییری نکرده است‪ .‬در‬ ‫میان اصالح طلبان انچه رخ داده این است که در اخرین‬ ‫جلسه هم اندیشــی و رای گیری‪ ،‬نتیجه این شــد که انها‬ ‫حســن روحانی را نامزد قطعی خود اعــام کردند؛ اگرچه‬ ‫ســازهای ناکوکی هم در این ســمفونی نســبتا هماهنگ‬ ‫همچنان شنیده می شد‪.‬‬ ‫در میــان اصولگرایان هم تقریبا رخدادهایی شــبیه‬ ‫سال ‪ ۹۲‬شــکل گرفت‪ .‬ائتالفی شــکل گرفت تا نامزدی‬ ‫واحد را روانه میدان کنند‪ .‬این ائتالف نتوانست روحانی را‬ ‫در انتخابت شکست دهد‪.‬‬ ‫حاال هر چه هست انتخابات تمام شــده و به راحتی‬ ‫می تــوان گفت این برجام بــوده که همچنان برسیاســت‬ ‫داخلی ایران تاثیر گذاشته است‪ .‬به یک معنا اگرچه حسن‬ ‫روحانی حرف های زیادی در مورد مسائل داخلی اقتصاد‬ ‫هم در انتخابــات زد اما دقیقــا می توان گفت که بیشــتر‬ ‫بحث ها بر سر شیوه نگاه حسن روحانی به خارج از کشور و‬ ‫سیاست خارجی بوده است‪.‬‬ ‫حاال هم به نظر همان حال و هوا در پاستور و خارج از‬ ‫ان وجود دارد‪ .‬حسن روحانی بحث برجامی دیگر را پیش‬ ‫کشیده است‪ .‬او می خواهد همچنان این سیاست خارجی‬ ‫باشد که بر سیاست داخلی ایران تاثیر گذار باشد؛ محوری‬ ‫که همچنان می تواند به هم ریختگی در ســامان سیاست‬ ‫ایران را حفظ کند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫برجام و حسن روحانی‬ ‫وقتی حسن روحانی گفت «من ســرهنگ نیستم»‬ ‫طبقه متوسط و روشنفکران را دلخوش به توسعه سیاسی‬ ‫کرد و وقتی خطــاب به عابدینی مجــری گفت وگوی ویژه‬ ‫خبری توصیه کرد تا بیانیه ســعداباد را «سه بار بخواند» و‬ ‫بعد از ان همنوا بــا دکتر والیتی شــد و محصول ان نوعی‬ ‫از مذاکــرات در دوران احمدی نژاد را فقر و تنگدســتی و‬ ‫ایســتادن چرخ کارخانجات عنوان کرد اقتصاد و سیاست‬ ‫خارجی را بهم پیوند داد تا مردم و طبقــه پایین هم راضی‬ ‫شوند و او را بلد راه بدانند‪.‬‬ ‫خیلی هــا در ان زمان فکــر می کردنــد محمد باقر‬ ‫قالیباف رقیب اصلی و مدعــی اصلی حضور در انتخابات‬ ‫است‪ .‬اما به ناگهان یک اتفاق دیگر افتاد؛ سعید جلیلی‬ ‫ظهور کــرد‪ .‬امد و صحنــه را تغییر داد‪ .‬قبــل از امدن او‬ ‫تصور ابتدایی و اصلی این بود که رسیدن اصولگرایان به‬ ‫پاستور از همیشه سهل تر شده است‪ .‬گویا انها باید فقط‬ ‫یک نفر را از ائتالف ســه گانه انتخــاب می کردند تا او را‬ ‫به صندلی برجای مانده از محمود احمدی نژاد بنشــانند ‪.‬‬ ‫ناگهان اما سعید جلیلی در اخرین دقایق نام نویسی وارد‬ ‫ساختمان وزارت کشور شــد تا چینش رقابت تغییر کند‪.‬‬ ‫جلیلی با همه فرق داشــت‪ .‬دغدغه او مثل دیگران عبور‬ ‫از احمدی نژادیســم نبــود‪ .‬نقدی هم به شــرایط دوران‬ ‫نداشــت و حتی بالعکس تمام تالشــش را کرد تا نماینده‬ ‫اوضاع وقت باشد‪ .‬برای ســعید جلیلی سیاست خارجی و‬ ‫مقاومت بیشترین اهمیت را داشــت‪ .‬این چنین هم بود‬ ‫که هم به والیتی نقد کرد و هم به حسن روحانی‪ .‬انجا که‬ ‫او در پر بیننده مناظره سال ‪ 92‬خطاب به والیتی نقدهایی‬ ‫وارد کرد‪.‬نقدهایــی که والیتی در پاســخ بــه ان گفت‪:‬‬ ‫«دیپلماسی این نیست که انسان برود مقابل کشورهای‬ ‫دیگر خطابه بخواند‪ .‬دیپلماسی این نیست که ما در یک‬ ‫طرف بنشــینیم و انها در طرف مقابل بنشــینند و ما حرف‬ ‫مشــخصی را بزنیم بدون انکه اقدامات دیگری در خارج‬ ‫از ان انجام دهیــم‪ ».‬والیتی حاال زمان مناســبی یافته‬ ‫بود که بگوید ســعید جلیلی فرصت تعامــل با غرب و حل‬ ‫مساله هسته ای را از دست داده است‪ .‬انجا که او حرف‬ ‫سید عباس عراقچی را سند حرف هایش کرد و گفت‪« :‬در‬ ‫اخرین دوری کــه در الماتی اقای دکتر جلیلی داشــت‪،‬‬ ‫انها پیشنهادهایی به ایران کردند که بر اساس ان می شد‬ ‫کارها را مقداری جلو ببریم و ان پیشنهاد این بود که طرف‬ ‫مقابل ‪ 5+1‬گفت غنی سازی ‪ 20‬درصد را متوقف کنید و در‬ ‫کارهای فردو هم مقداری کندی ایجاد شــود‪.‬انها اعالم‬ ‫کردند این ســه تحریم را بر می داریم و ما در پاسخ گفتیم‬ ‫که این کار را می کنیم‪ ،‬شما کل تحریم ها را بردارید‪ ،‬که‬ ‫به شهادت معاون امور خارجه که در جلسه بوده است این‬ ‫مسائل را مطرح می کنم‪ .‬وقتی طرف مقابل حاضر است‬ ‫چند قدم بردارد‪ ،‬باید ما هم انعطاف داشــته باشیم و هنر‬ ‫دیپلماسی این اســت که از این فرصت ها استفاده کند و‬ ‫اصولگرایی به این معنی است که انعطاف پذیر هم باشد‪،‬‬ ‫نباید در داخل کشــور طــوری وانمود کنیم کــه اصولگرا‬ ‫هســتیم و انعطاف ناپذیر نباشــیم‪ ،‬ما مصالــح ملی را در‬ ‫دیپلماسی باید به طور بهتر تامین کنیم‪ ،‬باید از دیپلماسی‬ ‫بــه نفع مصالــح ملی اســتفاده کنیــم‪ ،‬دیپلماســی فقط‬ ‫خشونت و سرسختی نشان دادن نیست‪».‬این پاسخ های‬ ‫والیتی که در واکنش به ســخنان تند و تیــز جلیلی بیان‬ ‫شده بود‪ ،‬مبنای ارایش جدید نیروهای سیاسی در جناح‬ ‫اصولگرا شدارایشی که حسن روحانی از ان بهترین بهره‬ ‫را برد و تبدیل به فرد پیروز میدان شد‪.‬‬ ‫برجام و روحانی‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫میان حاکمیــت و دولتمردان وقت با بهره گیری سیاســی‬ ‫می شــد به ائتالفی برای گذار از شــرایط ســخت رسید‪.‬‬ ‫طیف دیگر اما باور شــان بود که در حرکتــی رادیکال باید‬ ‫حساب اصولگرایان‪ ،‬احمدی نژاد و حاکمیت را یکی کرد‬ ‫تا میزان ســرمایه اجتماعی را در ســمت مقابل به صورت‬ ‫مشهودی کاهش داد‪ .‬در چنین شرایط سیاسی اشفته ای‬ ‫بود که حسن روحانی وجهه سیاسی خود را نمایان ساخت‬ ‫و در یک ائتالف تاکتیکی میان نیروهایــی از دو جناح به‬ ‫فردی فراجناحی و «نیاز جامعه امروز» مشــهور شــد‪.‬در‬ ‫واقع می توان گفت محمود احمدی نژاد حتما متهم شماره‬ ‫یک ایجاد بی ســامانی و اشــفتگی در ارایــش و جاگیری‬ ‫نیروهای سیاسی در دهه اخیر اســت‪ .‬او موجب شد تا در‬ ‫بحبوحه سال ‪ 92‬برای اولین بار بعد از انقالب چپگرایان و‬ ‫راستگرایان همنشین هم شوند و یک هدف مشترک پیدا‬ ‫کنند؛«گذار از احمدی نژادیسم!»‬ ‫کاهش قدرت برجامیان‬ ‫تاثیر برجام بر ارایش سیاسی کشور‬ ‫کاهش قدرت برجامیان‬ ‫تاثیر برجام بر ارایش سیاسی کشور‬ ‫‪41‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫موضع موافقان تنزل پیدا کرده است‬ ‫گفت وگو با حسین سبحانی نیا‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫خبرنگار‬ ‫در ســالگرد برجام قرار داریم‪ ،‬وقتی به دو ســال‬ ‫پیش تاکنون نــگاه می کنید ایا عرصه سیاســی‬ ‫کشــور همچنان به برجامیان و نابرجامیان قابل‬ ‫تقســیم اســت یا انکه برجــام و نابرجامیان یک‬ ‫تقســیم بندی مقطعی بود و دیگر وجود خارجی‬ ‫ندارد؟‬ ‫برجام از روز اولی که مطرح شــد دو دیدگاه درباره‬ ‫ان وجود داشــت‪ .‬یک دیدگاه موافق با برجــام بود و امید‬ ‫داشت که برجام بتواند تحولی در شرایط اقتصادی کشور‬ ‫به وجود اورد و یک دیدگاه هــم مخالف برجام بود و اعتقاد‬ ‫داشــت انچه در متن برجام اســت‪ ،‬امید به بهبود شــرایط‬ ‫کشور از ان احصا نمی شود ضمن انکه به طرف مقابل هم‬ ‫نمی توان اعتماد کرد‪ .‬االن بعد از این مدت که گذشــت‪،‬‬ ‫عمال اینکه هنوز بگوییم قضیه خوابید و از این مسائل عبور‬ ‫کردیم‪ ،‬این طور نیست االن هم یکی از مسائل جدی کشور‬ ‫در بین ناظران‪ ،‬فعاالن و تحلیلگران سیاسی کشور همین‬ ‫بحث برجام است‪ .‬به دلیل اثاری که بر برجام مترتب است‪.‬‬ ‫انهایی که موافق هســتند هنوز روی دســتاوردهای برجام‬ ‫تکیه می کنند و برجام را یک گام مثبــت می دانند و انهایی‬ ‫هم که مخالف هستند‪ ،‬طبعا بر همان مخالفت قبلی تاکید‬ ‫می کنند و اینکه ان امیدی که از برجام می رفت عاید کشور‬ ‫نشد؛ نه وضعیت اقتصادی بهبود پیدا کرد و نه امریکا دست‬ ‫‪2‬‬ ‫برجــام در دوســالگی خــود قــرار دارد اما بحث‬ ‫برجامیــان و نابرجامیان با یکدیگر هنوز تمام نشــده‬ ‫اســت و هر از چندگاهی به نقد دیدگاه هــای یکدیگر‬ ‫می پردازند‪ .‬حســین ســبحانی نیا عضو هیات رئیسه‬ ‫مجلس نهم که هنگام تصویب طرح اجرای برجام در‬ ‫پارلمان حضور داشــت‪ ،‬معتقد است برجام همچنان‬ ‫مهمترین موضوع سیاست خارجی است که بر عرصه‬ ‫سیاســت داخلی کشــور اثرگذاری می کند‪ .‬این فعال‬ ‫سیاسی اصولگرا یاداور می شــود‪« :‬مخالفان برجام‬ ‫از دیدگاه خــود عدول نکردنــد اما موافقــان مقداری‬ ‫تنزل در مواضع شان دیده می شود و این روزها به نقد‬ ‫کارشکنی های امریکا می پردازند‪».‬‬ ‫از کارشــکنی ها‪ ،‬مخالفت ها و شــیطنت هایش برداشت و‬ ‫نه در فضــای بین المللی یــک تاثیر بــزرگ و مهمی برای‬ ‫جمهوری اســامی به وجود امد بنابراین به این معنا نیست‬ ‫که حاال دو سال از توافق برجام گذشت قضیه برجام تمام‬ ‫شده باشد‪ .‬این روزها بنا بود رئیس جمهور امریکا گزارشی‬ ‫به مجلس نمایندگان و سنای امریکا بدهد با این مضمون‬ ‫که جمهوری اســامی چقدر به برجــام پایبند بــود‪ ،‬هنوز‬ ‫گزارش را نداده به اعمال تحریم هــای مجدد تاکید کرد‪.‬‬ ‫وزیر امورخارجه کشــورمان اخیرا گفت متــن و روح برجام‬ ‫تحت اقدامات امریکا نقض شد‪ .‬همان نکته ای که چندی‬ ‫پیش مقام معظم رهبری گفتند‪ .‬این مساله نشان می دهد‬ ‫که برجام موضوع تمام شده ای نیست بلکه موضوع مهمی ‬ ‫اســت که به هر صورت طرفین به مواضع قبلی شان تاکید‬ ‫دارند‪ ،‬گرچه طرف موافقان برجام در گذشــته به جد دفاع‬ ‫می کردند اما االن امریکا را نقــد می کنند ولی باز امیدوارند‬ ‫برجام به عنوان توافق بین المللــی ولو انکه امریکا تخطی‬ ‫کرد اما ســایر کشــورهای جهان به ویژه اروپــا و غربی ها‬ ‫پایبندی نشــان دهند‪ .‬گرچه اثری بر پایبنــدی اروپایی ها‬ ‫نیز مترتب نیست ولی به ظاهر از نظر بیان و حرف معتقدند‬ ‫امریکا باید پایبند به این قرارداد باشد‪ .‬بنابراین بحث جدی‬ ‫طرفین بحث برجام اســت‪ .‬به عبارت دیگــر هنوز ارایش‬ ‫سیاسی کشور برجام و نابرجامیان است‪ .‬هنوز در رسانه ها‬ ‫بحث های پربازتابی انجام می شود پس به ان معنا نیست که‬ ‫مثل مسائل دیگر موافقان و مخالفان موضوع برجام را کنار‬ ‫گذاشته باشند و وارد فاز دیگری شده باشند‪.‬‬ ‫شما در مجلس نهم حضور داشتید‪ ،‬در ان دوره‬ ‫اکثریت قریب بــه اتفــاق نماینــدگان اصولگرا‬ ‫بودند به طوری که اصال فراکسیون اصالح طلبی‬ ‫تشــکیل نشــد‪ ،‬وقتی ایــران و ‪ 5+1‬بــه توافق‬ ‫روی برنامه جامع اقدام مشــترک دست یافتند‪،‬‬ ‫کمیسیون ویژه ای در مجلس تشکیل شد‪ ،‬برجام‬ ‫را بررســی و طرحــی را بر همین اســاس تدوین‬ ‫کرد که به تصویب صحن علنی مجلس رســید‪.‬‬ ‫ایا اصولگرایان با همــان اکثریتی که به طرح یاد‬ ‫شــده رای دادند تا برجام اجرایی شود‪ ،‬همچنان‬ ‫حامی برجام هســتند یا خیــر االن گروهی منتقد‬ ‫شده اند یا برعکس برخی منتقدان ان روزها االن‬ ‫حامی برجام شدند؟‬ ‫ترکیــب سیاســی مجلــس دهم بــا مجلس نهم‬ ‫متفاوت است‪ ،‬ان طیفی که در مجلس نهم جزو موافقان‬ ‫برجام بودند االن هــم فکر می کنم نقد بــر عملکرد طرف‬ ‫مقابل به ویژه امریکا دارند کــه ان زمان امیدوار بودند ولی‬ ‫االن به این نتیجه رســیدند که این نقد وارد است مثل خود‬ ‫دولت و اقای ظریف و تیم مذاکره کننده که ان موقع به جد‬ ‫دفاع می کردند که این توافق می تواند تاثیرات داشته باشد‬ ‫و به پایبندی اجمالــی امریکا امیدوار بودنــد اما االن عدم‬ ‫پایبندی امریکا را نقد می کنند‪ ،‬طیــف مجلس هم همین‬ ‫طور اســت‪ .‬انهایی که موافق بودند االن در طیف مقابل‬ ‫موافق قرار نگرفته اند و در همان طیــف موافق همچنان‬ ‫حضور دارند‪ .‬البته این نقد را به عملکرد طرف مقابل اعالم‬ ‫می کنند‪ .‬در مجلس دهم فراکسیون اصالح طلبی تحت نام‬ ‫امید شکل گرفت و فراکسیونی که اکثریتش از نگاه دولت‬ ‫در این مساله حمایت می کند‪.‬‬ ‫یعنی فــارغ از مجلس‪ ،‬همچنــان اصولگرایانی‬ ‫که حامی برجام بودند هنوز حامی برجام هستند‪،‬‬ ‫گرچه نقد دارند؛ در مقابل انهایی هم که منتقد و‬ ‫مخالف بودند همچنان منتقد و مخالف هستند و‬ ‫این طور نیست که جا به جا شده باشند؟‬ ‫بله‪ ،‬مخالفــان و منتقدان برجــام همان مواضع‬ ‫را االن هم دارند و حتی موافقان برجــام هم جزء منتقدان‬ ‫در این جهت هستند که قبال شــاید این را نمی گفتند چون‬ ‫هنوز عملی انجام نگرفته بود ولی االن انها هم به صراحت‬ ‫می گویند یعنی موافقان برجام هم در این جهت با منتقدان‬ ‫گذشته برجام و مخالفان این همراهی را دارند که امریکا را‬ ‫نقد می کنند به دلیل عدم پایبندی به تعهداتش و افزودن بر‬ ‫تحریم ها و مخالفت ها و کارشکنی ها ولی باز هم در کلیت‬ ‫امر با دولت در اصل حمایت از برجام همراهی دارند‪.‬‬ ‫ایا برجام هنوز مهمترین مساله سیاسی خارجی‬ ‫کشــور اســت یا موضوعات دیگــری جایگزین‬ ‫شده است؟‬ ‫خیر‪ ،‬هنوز از دایره کلی سیاســت خارجی ما کنار‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫اکنون تاثیر برجام بر ارایش سیاسی کشور چگونه است؟‬ ‫مسعود حسینی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪3‬‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری یازدهم اولین گام برای‬ ‫شــکل گیری یکی از مهم ترین ائتالف های سیاســی در‬ ‫کشــور بود‪ .‬برای اولین بار ســپهر سیاســی کشور شاهد‬ ‫همگرایی رقیبان جدی رقابت سیاســی دهــه ‪ 70‬بودند‪.‬‬ ‫پــس از پیــروزی حســن روحانــی ائتــاف انتخاباتی به‬ ‫حمایت از پــروژه دولت یازدهم گام برداشــت و پس از ان‬ ‫صف بندی های سیاســی در کشــور تابع پذیــرش یا عدم‬ ‫پذیرش برجام شد‪ .‬صف بندی جدید متاثر از ساختار ارایش‬ ‫سیاسی پیشین مبتنی بر اصالح طلبی‪ -‬اصولگرایی نبود؛‬ ‫هرچند اصالح طلبان از همگرایی بیشتری برخوردار بودند‬ ‫و از جناح رقیب یارگیری کردند‪.‬‬ ‫علی الریجانــی کار ویــژه پایــان دادن اعتراضات‬ ‫در بهارســتان نهم را بر عهده داشــت؛ او وظیفــه خود را‬ ‫در ‪ 20‬دقیقــه به طور کامــل انجام داد‪ .‬حجت االســام‬ ‫ناطق نوری ایفای نقــش مهم تری داشــت؛ او در بزنگاه‬ ‫به یاری حســن روحانی می شتافت‪ .‬رقیب ســابق و رفیق‬ ‫امــروز اصالح طلبــان به تنــدی در مقابــل معترضان به‬ ‫برجام ایستادگی کرد و اظهار داشــت‪« :‬یک عده انسان‬ ‫بی حســاب وکتاب و تندرو می گویند خــط قرمزها مراعات‬ ‫نشــده و به فرمایشــات امام و رهبری عمل نشــده است؛‬ ‫این ها باید محاکمه شــوند! این مزخرفات چیســت؟» او‬ ‫دستاورد برجام را عینی دانســت و گفت‪« :‬یکی از برکات‬ ‫برجام‪ ،‬افزایش صادرات نفت است که حدودا ‪ 5‬برابر شده‬ ‫و پول حاصل از فروش به کشــورمان پرداخت می شــود‪،‬‬ ‫درگذشــته به دلیل وجود تحریم ها برای فروش نفت دچار‬ ‫مشکالت اساسی بودیم‪».‬‬ ‫اما علی اکبر والیتی تنها به حمایت کلی می پرداخت؛‬ ‫هرچند صراحت انتقاداتش بیشــتر بود‪ .‬او معتقد است که‬ ‫دور شدن سایه جنگ از سر کشور ارتباطی با برجام ندارد‪،‬‬ ‫چراکه اساسا اگر امریکا امکان انداختن سایه جنگ بر سر‬ ‫کشور را داشــت‪ ،‬وارد مذاکره نمی شد و همچنین «برجام‬ ‫عاملی بــود که در عمــل اثبات کــرد امریکایی هــا دروغ‬ ‫می گویند‪ ».‬علی اکبر والیتی از همان ابتدا با پروژه بعدی‬ ‫دولــت مخالفت کــرد و اظهار داشــت‪« :‬مطرح کنندگان‬ ‫«برجام ‪ »2‬برای حل مساله سوریه تجاهل می کنند‪ ،‬زیرا‬ ‫امریکایی ها اگر بتوانند مــا را فریب بدهند همانند برجام ‪1‬‬ ‫لحظه ای دریغ نمی کنند‪».‬‬ ‫روحانی هم در فراکســیون «نابرجــام» و ان گونه که از‬ ‫نتایج انتخابات هفتم اســفند مشخص اســت‪ ،‬اکثریت‬ ‫«بهارستان» هم با فراکسیون برجامی هاست‪ ».‬اما این‬ ‫ایده با عدم اثرگذاری پیش بینی شــده برجــام در اقتصاد‬ ‫کشور به اغما رفت‪.‬‬ ‫پــس از گذشــت دو ســال‪ ،‬کاربســت صف بنــدی‬ ‫«برجام» و «نابرجام» برای تقســیم بندی سیاسی با مانع‬ ‫عدم اثرگــذاری ان بر وضعیــت اقتصادی مــردم همراه‬ ‫شــد و قدرت اثرگذاری خود را از دســت داد‪.‬در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری‪ ،‬حسن روحانی فضای رقابت را به سمت‬ ‫دال مرکزی ازادی و سخنان اپوزیسیونی سوق داد و تنها‬ ‫الیه از برجام را به افکار عمومی نشان داد که در بیان تقلیل‬ ‫یافته برجام تعبیر به رســمیت شــناختن ارتباط و تعامل با‬ ‫جهان بود و در پروژه مقصریابی شــعار روی موشک های‬ ‫بهانه شد‪.‬‬ ‫تنزل قدرت حامیان برجام‬ ‫برجام در گام اول یکی از مهم تریــن مولفه های‬ ‫ ترسیم صف بندی جدید در ســپهر سیاست کشور بود؛‬ ‫امــا پــس از ناکامی تاثیــرات اقتصــادی ان‪ ،‬جایگاه‬ ‫پیشــین خود را از دســت داد و حتی مــدل اجرایی ان‬ ‫در میــان اصلی تریــن افــراد ایــن پــروژه دچار تردید‬ ‫شــد‪ ،‬به نحوی که جواد ظریف در گفت وگو با نشــریه‬ ‫«نشــنال اینترســت» جمله مهمی بیان کرده که شاید‬ ‫جزو مهم ترین ســخنانش در ‪ 4‬ســال گذشــته باشــد‪:‬‬ ‫«می خواستیم برجام زیربنای گفت وگوی بیشتر باشد‪،‬‬ ‫اما اکنون بــه اجرای ان قانع شــد ه ایم‪ ».‬ایــن جمله‬ ‫نشــان می دهد عالوه بر اینکــه برجام نتیجــه نداده‪،‬‬ ‫«مدل برجــام» نیز شکســت خورده زیــرا بنا بــه گفته‬ ‫ظریف این مذاکرات نتوانســته منجر به گفت وگوهای‬ ‫بیشــتر در زمینه هــای دیگــر با امریــکا مانند مســائل‬ ‫منطقه‪ ،‬حقوق بشر و‪ ...‬شود‪.‬‬ ‫از ســوی دیگر ائتــاف برامــده از برجام نیــز دچار‬ ‫گسســت جدی شــد؛ به نحوی پدر معنــوی ان‪ ،‬مرحوم‬ ‫هاشــمی رفســنجانی به دیار باقی شــتافته اســت و علی‬ ‫اکبر والیتی بــا حضــور در راس دانشــگاه ازاد ســودای‬ ‫همراهی با افراد دیگر را ندارد و علی الریجانی پاسخگوی‬ ‫خسارت های برجام نیست‪.‬‬ ‫«برجام» و «نابرجام»؛ ارایش سیاسی اینده ایران‬ ‫علی الریجانی کار ویژه پایان‬ ‫دادن اعتراضات در بهارستان‬ ‫نهم را بر عهده داشت‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫اولیــن کاربســت برجــام در مناســبات و منازعات‬ ‫سیاســی کشــور در انتخابات مجلس شــورای اسالمی‬ ‫بــود‪ .‬حامیان دولت با تصویرســازی مناســب نســبت به‬ ‫برجام رقیب را زمین گیر کردند و توانســتند کرســی های‬ ‫مهم مجلس را به دســت بیاورند‪ .‬ســعید حجاریان مبدع‬ ‫این راهبــرد برای ارایش سیاســی اینده ایــران بود؛ وی‬ ‫پــس از پیــروزی اصالح طلبــان در انتخابــات مجلس‬ ‫شورای اســامی خواهان تغییر در مناســبات سیاسی با‬ ‫تابع اثرگذاری برجام شــد و اظهار داشــت‪« :‬من قبال از‬ ‫«نرمالیزاســیون» گفته ام‪ .‬البته اقای روحانی می گوید‬ ‫«برجام» و حاال هم سخن از «برجام ‪ »2‬است‪ .‬در مجلس‬ ‫دهم می رویم به سمت تشــکیل دو فراکسیون «برجام»‬ ‫و فراکســیون «نابرجام»‪ .‬یعنی حامیــان دولت در قالب‬ ‫«برجام ‪ »2‬در یک فراکسیون جمع می شوند و منتقدان‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫نرفته است و به عنوان یک مساله اصلی است که در حوزه‬ ‫سیاست خارجی ما ولو اینکه مســائل مهمی داریم‪ ،‬هنوز‬ ‫جدی و تاثیرگذار در مسائل پیرامونی و بین المللی ما است‪.‬‬ ‫اصالح طلبان و گروهی از اصولگرایان ائتالفی را‬ ‫در حمایت از برجام شکل دادند‪ ،‬به نظر شما این‬ ‫ائتالف همچنان پایدار خواهد ماند یا انکه به مرور‬ ‫زمان این ائتالف دستخوش تغییر خواهد شد؟‬ ‫بستگی به عملکرد امریکایی ها دارد‪ .‬اگر انها بر‬ ‫طبل مخالفت شان همچنان بنوازند و موضعگیری داشته‬ ‫باشــند‪ ،‬بازهم بر تحریم ها بیفزایند و بخواهنــد این روند را‬ ‫ادامه دهنــد‪ ،‬فکر نمی کنم ایــن همراهی پایــدار بماند یا‬ ‫حداقل تعدادی از موافقان را جزو منتقدان جدی برجام قرار‬ ‫خواهد داد‪ ،‬یعنی از این همراهی که تاکنون در این قضیه‬ ‫داشتند یک مقدار کوتاه خواهند امد‪.‬‬ ‫شــما در حوزه سیاســت خارجی گفتیــد برجام‬ ‫همچنــان موضــوع اصلی اســت‪ ،‬ایــا در حوزه‬ ‫سیاست داخلینیزهمچناناثرگذارترین موضوع‬ ‫اســت یا احتمال دارد ان اثرگــذاری خودش را به‬ ‫مرور زمــان در حوزه سیاســت داخلی از دســت‬ ‫بدهد؟‬ ‫االن مســائل مهمی که در حوزه سیاست داخلی‬ ‫داریم و برای دولت و مردم ما مهم تلقی می شــود‪ ،‬مسائل‬ ‫اقتصاد‪ ،‬معیشــت‪ ،‬اشــتغال‪ ،‬تولید و صنعت از این دست‬ ‫محسوب می شود اما خیلی از اینها مربوط به مسائل بیرونی‬ ‫می شــود‪ .‬از انجا که دولت روی این مسائل خیلی اهتمام‬ ‫داشت به اینکه اثار برجام می تواند مسائل داخلی را پوشش‬ ‫دهد و این مســائل را کم کند بنابراین ما نمی توانیم اینها را‬ ‫جدا کنیم‪ .‬االن هم برجام می تواند تاثیراتی داشته باشد‪،‬‬ ‫یعنی اثاری درباره ورود کشورهای اروپایی به سرمایه گذاری‬ ‫و همکاری های اقتصادی با ایران؛ اما اینکه امریکا مثبت به‬ ‫این روابط نگاه می کند یا منفی‪ ،‬تحریم ها را افزایش می دهد‬ ‫یا خیر نمی دانــم‪ .‬اینکه بگوییم برجام تاثیری در مســائل‬ ‫داخلی ما نمی تواند داشته باشد؛ خیر این طور نیست حتما‬ ‫باز هم در اینده برجام تاثیراتی در مسائل سیاست داخلی ما‬ ‫خواهد داشت‪.‬‬ ‫به نظر شما تاریخ درباره برجام چه طور قضاوت‬ ‫می کند؟ ایا ان را یک قرارداد ترکمنچای ‪ 2‬خواهد‬ ‫نامید یا یــک توافقی کــه از ان پیــروزی حاصل‬ ‫شده است؟‬ ‫به هر صورت ما در یک شرایطی وارد این عرصه‬ ‫شدیم بدنه نظام تالش جمعی کرد‪ .‬پس این طور نبود که‬ ‫نا اگاهانه وارد این عرصه شــده باشــیم‪ ،‬از انجا که تالش‬ ‫گسترده ای انجام شــد که منافع ملی در این حرکت مدنظر‬ ‫باشد‪ ،‬فکر نمی کنم چنین تلقی باشد که ما یک ترکمنچای‬ ‫جدیدی را بر کشور تحمیل کردیم بلکه در اینده باید با یک‬ ‫نگاه جامعی به این موضوع نگریسته شود‪ .‬اینکه ما متعهد‬ ‫به یک پیمان بین المللی جامع الطراف بودیم و طرف مقابل‬ ‫یعنی امریکا‪ ،‬اتحادیه اروپا و کشورهای مختلف دیگر چه‬ ‫کردند‪ .‬پس ما یک طرف هستیم و طرف دیگر انها‪ ،‬اما نگاه‬ ‫و قضاوت اینده باید به اطراف قضیه باید باشد که ما چگونه‬ ‫عمل کردیم و طرف مقابل چگونه عمل کرد چون بیشــتر‬ ‫کوتاهی و نقض پیمان و عهدشکنی از ناحیه طرف مقابل‬ ‫به ویژه امریکا بود‪ .‬نسبت به داخل کشور نیز پیامش برای‬ ‫مردم این خواهد بود که برخالف تصور برخی که می گفتند‬ ‫مسئوالن کشــور باید دنبال تعامل با دنیا باشند اما انها سر‬ ‫ســتیز با دنیا دارند؛ این عده دیدند که ما به ســمت تعامل‬ ‫جدی با دنیا رفتیم و این غرب و امریــکا بود که زیر تعهد و‬ ‫پیمانش زد‪ ،‬پــس اینکه می گفتیم امریــکا قابل اطمینان‬ ‫و اعتماد نیســت این پیــام را بــه داخل دارد چــون دیدند‬ ‫امریکایی ها پیمان شکنی کردند حال انکه ما دنبال تعامل‬ ‫مثبت با دنیا بودیم‪.‬‬ ‫کاهش قدرت برجامیان‬ ‫‪43‬‬ ‫بدعهدی واشنگتن‬ ‫سیاس ‬ ‫تخارجی‬ ‫با وجود گذشت دو ســال از زمان امضای برجام میان ایران و گروه ‪ 5+1‬همچنان ابهامات و‬ ‫اما و اگرهای زیادی نسبت به این توافق وجود دارد؛ از جمله مهمترین مسائل نیز این است که ایا‬ ‫امریکا به تعهداتش بر اساس برجام عمل کرده است یا خیر‪ .‬با روی کار امدن دولت دونالد ترامپ‬ ‫در امریکا شاهد افزایش فشــارها بر ایران و همچنین زیر سوال بردن برجام و بدعهدی ها از سوی‬ ‫دولت جدید هستیم و در این خصوص ترامپ از هیچ اقدامی برای محدود کردن منافع برجام به نفع‬ ‫ایران فروگذار نکرده است؛ چرا که او معتقد است که برجام یکی از بدترین توافق های تاریخ است‪.‬‬ ‫دیپلماسیپسابرجامی‬ ‫محمدجوادظریفدرامریکاازنقضبرجامسخنگفت‬ ‫حسن بهشتی پور‬ ‫کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫‪1‬‬ ‫توافقی که حاصل ماه ها رایزنی فشرده مقامات ایران‬ ‫با کشورهای گروه ‪ 5+1‬است‪ ،‬وارد دومین سال حصولش‬ ‫شده اســت‪ .‬طی این دو ســال کشــورهای ‪ 5+1‬تقریبا به‬ ‫تعهدات خود عمل کردند و اگر بدعهدی ای هم بوده فقط‬ ‫از جانب امریکاســت‪ .‬درواقع برجام محصول دیپلماســی‬ ‫چندجانبه گرایانه بود و توافقی اســت که در ان‪ ،‬هیچ یک‬ ‫از طرفین مذاکره احساس شکســت نمی کنند‪ .‬از طرفی‪،‬‬ ‫شورای امنیت نیز با تصویب قطعنامه ‪ ۲۲۳۱‬بر این توافق‬ ‫صحه گذاشــته و ضمانت هــای حقوقی ان را مســتحکم‬ ‫کرده و در این چارچوب‪ ،‬هیچ یک از طرفین نمی توانند به‬ ‫صورت یکجانبه برجام را نادیده بگیرند‪ .‬بنابراین امریکا به‬ ‫تنهایی نمی تواند درباره برجام هیــچ کاری انجام دهد و یا‬ ‫ان را لغو کند بلکه یک نظام بین الملل که همان شــورای‬ ‫امنیت شامل روســیه‪ ،‬چین‪ ،‬انگلیس فرانسه می شود‪ ،‬به‬ ‫همراه امریکا باید تصمیم بگیرند و البته‪ 9‬عضو دیگر شورای‬ ‫امنیت هم هستند؛ پس ما فقط با امریکا طرف نیستیم بلکه‬ ‫با مجموعه کشورها طرف هستیم‪ .‬از سوی دیگر قبال برای‬ ‫ما پرونده سازی هسته ای شــده بود که این خود محور دوم‬ ‫دستاورد برجام محسوب می شود‪ .‬این پرونده سازی شامل‬ ‫‪ 12‬قطعنامه شــورای حکام اژانس بوده‪ ،‬شورای حکام در‬ ‫اژانس به عنوان شــورای امنیت ســازمان ملل است و این‬ ‫‪ 35‬کشور حق اظهارنظر در وضعیت ان کشور و تصمیمات‬ ‫اتخاذ شده را دارند‪12 .‬قطعنامه محکومیت ایران در اینها‬ ‫بوده‪ ،‬تمام اینها که به طور قطع پایان یافته اما از این مهم تر‪،‬‬ ‫ما چیزی داشتیم به نام «پی ام دی» که معروف به مطالعات‬ ‫ادعایی در مورد فعالیت های هسته ای نظامی ایران بوده‪،‬‬ ‫این هم یک گزارش از اقای امانو‪ ،‬مدیرکل اژانس است که‬ ‫در نوامبر ‪ 2011‬منتشر شــده در ‪ 66‬بند و ‪ 12‬سرفصل امده‬ ‫و می گویدکه ایران اقداماتی انجــام داده در جهت تالش‬ ‫برای تولید سالح هسته ای‪ .‬این فوق العاده سند مهمی در‬ ‫محکومیت ایران بود که رسما لغو شــد‪ .‬پس یکی «پی ام‬ ‫دی» کامال ملغی شــده‪ 12 ،‬قطعنامه با یک قطعنامه کال‬ ‫کنار به صراحت گذاشته شــده‪ ،‬این جنبه های حقوقی که‬ ‫زمینه ان قطعنامه هــا را ایجاد می کرد‪ ،‬از بیــن رفته‪ ،‬خود‬ ‫قطعنامه ها هــم که با یک قطعنامــه «‪ »2231‬از بین رفته‬ ‫است‪ .‬اگر امریکا توانســت اروپا و حتی چین و روسیه را با‬ ‫خودش همراه بکند که به اتفاق ارا بــه ان قطعنامه ها رای‬ ‫بدهند‪ ،‬به خاطر همیــن گزارش های شــورای حکام و ان‬ ‫گزارش پی ام دی و پرونده سازی هایی بود که از سال ‪2017‬‬ ‫کرده بودند‪ ،‬اگر اینها نبود امریکا نمی توانست این گونه بین‬ ‫اعضای دائم و غیر دائم شورای امنیت اجماع ایجاد کند و‬ ‫به نوعی به قطعنامه ها مشروعیت ببخشد؛ اگرچه از نظر ما‬ ‫نامشروع بوده ولی وقتی قطعنامه صادر می شود‪ ،‬زمینه ای‬ ‫می شود که بر اساس ان کشورهای دیگر موظف به اجرای‬ ‫ان می شوند‪.‬‬ ‫در رابطــه بــا انتقاداتی کــه پیرامون محدود شــدن‬ ‫فعالیت های هســته ای ایران پس از برجام گفته می شود‬ ‫نیز باید توجه داشــت که صنعت هســته ای ایران اگرچه‬ ‫نسبت به قبل‪ ،‬با محدودیت ها و همچنین کنترل و نظارت‬ ‫بیشتر همراه شده است اما این محدودیت ها‪ ،‬کنترل ها و‬ ‫نظارت ها‪ ،‬مانعی بر سر رشد و شکوفایی صنعت هسته ای‬ ‫ایران نیســتند‪ .‬در واقع‪ ،‬فعالیت های هســته ای ایران با‬ ‫تضمین های بین المللی نیز همراه شده است‪.‬‬ ‫بنابراین برجام هم یک سری دســتاوردها دارد و هم‬ ‫یک ســری نقاط ضعف که به شــرح زیر اســت؛ از جمله‬ ‫مهمترین نقاط قوت برجام که بر همگان مشــهود اســت‬ ‫بحث پایــان دادن به ‪ 6‬قطعنامه فصل هفتمــی بود که در‬ ‫تاریخ ســازمان ملل بی سابقه اســت‪ .‬زیرا سرنوشت تمام‬ ‫کشــورهایی که زیر فصل هفتم رفته اند یا جنــگ بوده یا‬ ‫رژیم شــان تغییر کرده اســت‪ .‬نکته دوم این است که ‪12‬‬ ‫قطعنامه شورای حکام لغو شد و پرونده پی ام دی یا مطالعات‬ ‫ادعایی در مــورد فعالیت های هســته ای نظامی ایران نیز‬ ‫پایان داده شد‪ .‬همچنین تحریم هایی که شورای امنیت و‬ ‫دیگر کشورها به بهانه هسته‪‎‬ای علیه ایران وضع کرده بودند‬ ‫لغو شد‪ .‬در این شرایط شاهد هستیم که تحریم های نفت‪،‬‬ ‫گاز و پتروشیمی به طور کامل لغو شد و اکنون فعالیت های‬ ‫بســیاری در این زمینه ها داریم‪ .‬از سوی دیگر امروز زمینه‬ ‫ســرمایه گذاری در ایران فراهم شده اســت و کشورهای‬ ‫دیگر برای ســرمایه گذاری در ایــران نیازی بــه دور زدن‬ ‫تحریم ها ندارند‪.‬‬ ‫توافق ایــران‪ ،‬چیــن و امریکا در خصــوص راکتور‬ ‫اراک نیز حائز اهمیت است؛ براســاس توافق هسته ای‪،‬‬ ‫قلب راکتور اب سنگین اراک از سوی ایران و با مدیریت و‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫تالش های ترامپ در امریکا‬ ‫برای تصویب تحریم های جدید‬ ‫و انتقاداتش به برجام تنها از‬ ‫م صهیونیستی و‬ ‫سوی رژی ‬ ‫همچنین برخی بازیگران عربی‬ ‫منطقه از جمله عربستان سعودی‬ ‫همراهی می شود‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫همکاری چین بازطراحی خواهد شد‪ .‬البته چینی ها بر حضور‬ ‫امریکایی ها اصرار دارند که در این باره توافقاتی نیز میان‬ ‫طرفین حاصل شده است و در صورت عملیاتی شدن‪ ،‬این‬ ‫پروژه به راکتور اراک و فعالیت های هسته ای ایران اعتبار‬ ‫بین المللی خواهد بخشید و ما با راکتوری مجهزتر و مدرنتر‬ ‫روبه رو خواهیــم بود‪ .‬در عین حال براســاس توافقی که با‬ ‫اژانس صورت گرفت‪ ،‬ایران وارد عرصه تحقیق و توســعه‬ ‫درخصوص سانتریفیوژ ‪ IR8‬شده و با پایان محدودیت ها‪،‬‬ ‫این سانتریفیوژ می تواند وارد چرخه فعالیت های هسته ای‬ ‫کشورمان شود که بیست برابر ســانتریفیوژهای نسل اول‬ ‫تــوان غنی ســازی دارد‪ ،‬دارای طــول عمر بیشــتر و برق‬ ‫مصرفی کمتر است‪.‬‬ ‫در این میــان از جمله نقاط ضعفــی که در خصوص‬ ‫برجــام می‪‎‬توان ذکــر کرد جمــات دوپهلویی اســت که‬ ‫در متن برجام امده اســت زیــرا می‏تــوان از این جمالت‬ ‫ن امریکا لغو‬ ‫دو پهلو برداشت های مختلف داشت‪ .‬همچنی ‬ ‫تحریم‏ها را نپذیرفته و گفته که اجرای ان را متوقف خواهد‬ ‫کرد‪ .‬از سوی دیگر به بهانه مســائل موشکی و ادعاهایی‬ ‫چون نقض حقوق بشر و حمایت از تروریسم نیز کاخ سفید‬ ‫تحریم هایی را علیه ایران در دستورکار قرار داده است‪ .‬البته‬ ‫خوشبختانه این تحریم ها نسبت به تحریم‏های هسته‪‎‬ای‬ ‫خیلی محدودتر است و همچنین امریکا نمی تواند در این‬ ‫سیاست‪‎‬هایش علیه ایران کشــورهای دیگر چون چین‪،‬‬ ‫روسیه‪ ،‬اتحادیه اروپا‪ ،‬هند و دیگر کشورها را با خود همراه‬ ‫کند‪ .‬بنابراین یکی از نقاط ضعف برجام این است که فقط در‬ ‫مورد مسائل هسته‪‎‬ای محدود بوده است و اکنون مکانیزمی‬ ‫ وجود نــدارد که بتوان مانــع از اقدامات واشــنگتن جهت‬ ‫تحریم‪‎‬های بیشتر علیه تهران شد‪.‬‬ ‫در خصوص مالحظــات برجام نیز باتوجــه به اینکه‬ ‫برجام در برخی موارد نقض شــده یــا روح ان نادیده گرفته‬ ‫شده است باید برخی مسائل را مدنظر داشت‪ .‬واقعیت این‬ ‫است که ایران در موضوع برجام اگر مشکلی باشد می تواند‬ ‫به کمیسیون نظارت بر اجرای برجام مراجعه و از طریق این‬ ‫کمیسیون مشــکالت را پیگیری کند‪ .‬البته چون ایران در‬ ‫این کمیسیون در اقلیت قرار گرفته است شاید خیلی راحت‬ ‫کارش پیش نرود‪.‬‬ ‫اما در خصوص امریکا که ناقض اصلی برجام اســت‬ ‫ایران می تواند نه بر اســاس برجام بلکــه عهدنامه مودت‬ ‫‪ 1956‬شکایتی در دیوان الهه تنظیم و این موضوع را مطرح‬ ‫کنیم که چرا امریکا برخالف تعهداتی که در برجام دارد انها‬ ‫را اجرایی نمی‪‎‬کند‪ .‬یعنی مبانی حقوقی را بر اساس عهدنامه‬ ‫مودت پیگیری و مطالباتمان را براساس برجام تنظیم کنیم‪.‬‬ ‫ضمن انکه اخیرا رکس تیلرسون‪ ،‬وزیر امور خارجه امریکا‬ ‫بر حمایت واشــنگتن از تغییر مسالمت امیز رژیم جمهوری‬ ‫اسالمی ایران تاکید کرده است‪ .‬باید توجه داشت که این‬ ‫مســاله نیز ناقض توافق الجزیره اســت زیرا در ان بیانیه‪،‬‬ ‫امریکایی‏هــا تعهد دادند که در امور داخلــی ایران دخالت‬ ‫نداشته باشند‪ .‬بنابراین در این رابطه نیز می توان در دیوان‬ ‫الهه شکایت کرد‪ .‬از طرف دیگر در رسانه ها نیز در عوض‬ ‫انکه فریاد بر سر امریکا بکشند مدام از برجام ایراد می گیرند‪.‬‬ ‫این در حالی است که برجام سندی است که در شورای عالی‬ ‫امنیت ملی و مجلس ایران تصویب شــده و از ســوی مقام‬ ‫معظم رهبری نیز ابالغ شده است‪ .‬بنابراین زیر سوال بردن‬ ‫اصل برجام یک اقدام کامال اشتباه است و در عوض ان ما‬ ‫باید از طرق مختلف‪ ،‬مطالبات خــود را از طرف امریکایی‬ ‫درخواست کنیم‪ .‬کار دیپلماسی قوی نیز در این برهه بسیار‬ ‫اثرگذار است و ایران می‪‎‬تواند در اژانس بین المللی انرژی‬ ‫اتمی و وین مقاالت حقوقی دقیقی ارائه دهد و در انها نقض‬ ‫برجام را از سوی طرف امریکایی اثبات کند تا هم اژانس این‬ ‫موارد نقض را پیگیری کند و هم این بدعهدی ها جزو اسناد‬ ‫اژانس ثبت شود‪.‬‬ ‫در رابطه با اینده برجام در دولت امریکا نیز بعید به نظر‬ ‫می رسد که هیات حاکمه امریکا چنین تصمیمی اتخاذ کند‪.‬‬ ‫در حالی که اژانس بین المللی انرژی اتمی از پایبندی ایران‬ ‫به تعهداتش در توافق هسته ای ســخن می گوید و دیگر‬ ‫شــرکای برجامی نیز از ایران حمایت می کنند‪ ،‬هزینه های‬ ‫خروج امریکا از برجام را بسیار ســنگین می کند به گونه ای‬ ‫که احتمال خروج امریکا از برجام کمتر از یک درصد است‪.‬‬ ‫این در شرایطی است که تل اویو و ریاض همه تالش‬ ‫خود را برای عدم حصول برجام انجام دادند که به نتیجه ای‬ ‫نرسید‪ .‬انها اینک درصدد به شکســت رساندن این توافق‬ ‫هستنند و قدرت گیری ترامپ نیز موجب شــده تا انها به او‬ ‫بیش از پیش نزدیک شــده و امریکا را وادار به از بین بردن‬ ‫توافق هســته ای کنند که همانطور که اشــاره شد این امر‬ ‫شدنی نیست‪.‬‬ ‫بنابراین تالش های ترامــپ در امریکا برای تصویب‬ ‫تحریم های جدید و انتقاداتش به برجام تنها از سوی رژیم ‬ ‫صهیونیســتی و همچنین برخــی بازیگــران عربی منطقه‬ ‫از جمله عربستان سعودی همراهی می شــود‪ .‬حال انکه‬ ‫کشــورهای مهم اروپایی بعد از برجــام قراردادهای مهم‬ ‫تجاری با ایران منعقــد کرده اند و منافع انها ایجاب می کند‬ ‫که روند مسالمت امیز اجرای برجام را حفظ کنند‪ .‬همچنانکه‬ ‫بعد از نهایی شدن قرارداد بوئینگ که ایران با هدف نوسازی‬ ‫ناوگان مسافربری هوایی اش با شرکت هواپیمایی امریکا به‬ ‫امضا رساند از منظر ایجاد اشتغال و درامد انچنان منفعتی‬ ‫برای این کشــور داشــت که ترامپ با وجــود هجمه های‬ ‫لفظی اش به برجام جلوی اجرای ان را نگرفت‪ .‬این مساله‬ ‫نشان می دهد که اهمیت اقتصادی کار با ایران در فضای‬ ‫پسابرجام برای اروپایی ها مانع از ورود انها به تنشی خواهد‬ ‫بود که کاخ سفید درصدد است علیه ایران به راه بیندازد‪ .‬انها‬ ‫به دنبال مســتحکم تر کردن پیوندهای اقتصادی با ایران‬ ‫بوده و سعی می کنند همه موانع موجود را هم بردارند و رابطه‬ ‫اقتصادی با ایران را به دهه قبل از تحریم ها بازگردانند‪.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫بین الملل‬ ‫امریکا روح برجام را‬ ‫نادیده گرفته است‬ ‫امیرعلی ابوالفتح‬ ‫کارشناس مسائل امریکا‬ ‫‪2‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫توافق برجام دوساله شد؛ توافقی که اعضای جامعه‬ ‫بین المللی ان را به عنوان بزرگ ترین دســتاورد دیپلماسی‬ ‫در دهه های اخیر می شناسند‪ .‬مساله هسته ای ایران یکی‬ ‫از جدی ترین چالش های سیاســی تاریخ معاصر به شمار‬ ‫می رفت‪ .‬بر اساس توافق هســته ای‪ ،‬ایران موظف شده‬ ‫گام های متعدد و متفاوتی را در زمینه فعالیت های هسته ای‬ ‫خود بردارد‪ .‬همچنین در ســایه توافق هسته ای با ایران‪،‬‬ ‫بسیاری از تحریم های تعیین شده از سوی سازمان ملل و‬ ‫اتحادیه اروپا تعلیق شدند‪ .‬اما مشکالت ناشی از تحریم ها‬ ‫و از جملــه موضوع رفع محدودیت های ایجاد شــده برای‬ ‫نقل و انتقال ارز‪ ،‬همچنان مســیر فعالیت‪‎‬های اقتصادی‬ ‫مشترک با ایران را با پیچیدگی هایی همراه کرده است‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر دونالد ترامپ رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا‬ ‫از زمان اغاز مبارزات انتخاباتی خود شدیدترین حمالت را‬ ‫علیه برجام در پیش گرفته و با همراهــی کنگره و تصویب‬ ‫تحریم های غیرهسته ای و ســنگ اندازی در مسیر برجام‬ ‫سعی دارد این دســتاورد مربوط به دولت سلف خود باراک‬ ‫اوباما را با چالش مواجه کند‪ .‬اما در رابطه با وضعیت فعلی‬ ‫برجام و این مساله که واشــنگتن تاچه حد به تعهدات خود‬ ‫عمل کرده اســت باید این موضوع را در نظر داشته باشیم‬ ‫که در توافقنامه برجام‪ ،‬تحریم‏های هســته‪‎‬ای که مربوط‬ ‫به تحریم‏های ثانویه می شــود برداشته شــد ولی برجام‪،‬‬ ‫تحریم‏های غیرهسته‪‎‬ای و برخی تحریم های اولیه را شامل‬ ‫نمی‪‎‬شود‪ .‬بنابراین این انتظار از سوی برخی افراد که تمام‬ ‫تحریم‏ها باید برداشته شــود با واقعیات همخوانی ندارد‪.‬‬ ‫درواقع براســاس توافقنامه برجــام‪ ،‬ایاالت متحده امریکا‬ ‫متعهد به مواردی است که در زیر ذکر می شود‪:‬‬ ‫‪ .1‬فرمان‪‎‬های اجرایی و تحریم‪‎‬هایی که قوه مجریه‬ ‫امریکا در حوزه مسائل هســته‪‎‬ای برای تحریم‏های ثانویه‬ ‫اعمال کرده بود را ملغی کند؛‬ ‫‪ .2‬تحریم‏هایی که در کنگــره امریکا حول موضوع‬ ‫فعالیت‏های هســته‪‎‬ای ایران تصویب شده بود را به حالت‬ ‫تعلیق دراورد‪.‬‬ ‫ایــاالت متحده امریــکا هر دو مــورد را انجــام داد؛‬ ‫تحریم‏های مربوط به قوه مجریه که به صورت فرمان‏های‬ ‫اجرایی رئیس جمهور بوده یا توسط دستورالعمل‏های وزارت‬ ‫خزانه‪‎‬داری‪ ،‬وزارت خارجه و وزارت انرژی امریکا داده شده با‬ ‫فرمانی که باراک اوباما رئیس جمهور وقت امریکا امضا کرد‬ ‫ملغی شده است‪ .‬همچنین تحریم‏های کنگره نیز متناسب‬ ‫با قوانین تحریمی بــه صورت ‪ 120‬یــا ‪ 180‬روزه در دولت‬ ‫باراک اوباما به حالت تعلیق درامده و در دولت دونالد ترامپ‬ ‫هم ادامه پیدا کرده است‪ .‬بنابراین می‪‎‬توان گفت براساس‬ ‫نص برجام‪ ،‬امریکاییان به تعهداتشان عمل کردند؛ ضمن‬ ‫اینکه یک مورد اســتثنا هم در برجام وجود داشت و بحث‬ ‫تحریم‏های اولیه و فروش هواپیماهای مسافربری ایرباس‬ ‫و بوئینگ بود که امریکا قول داده بود تا انها را نیز باطل کند‬ ‫و کرد‪ .‬اما روح برجام این انتظار را ایجاد می‪‎‬کرد که طرفین‬ ‫در مســیری حرکت کنند که مانعی برای سرمایه‪‎‬گذاری در‬ ‫ایران و همکاری‪‎‬هــای اقتصادی بــا طرف های مختلف‬ ‫ایجاد نشوند؛ در این مرحله امریکا عالوه براینکه حسن نیت‬ ‫نشان نداد‪ ،‬بدعهدی هم کرد و ســعی کرد با دامن زدن به‬ ‫فضای ترس و نگرانی‪ ،‬مانع از ســرمایه‏گذاری شــرکت‪‎‬ها‬ ‫و فعاالن غیرامریکایی در ایران شــود‪ .‬الزم به ذکر اســت‬ ‫از مجمــوع تحریم‪‎‬های ســه‪‎‬گان ‪‎‬ه که شــامل تحریم‪‎‬های‬ ‫انرژی‪ ،‬تحریم‪‎‬های بانکــی و تحریم‏های بیمه‪‎‬ای و حمل‬ ‫و نقل اســت‪ ،‬دو تحریم انرژی و بیمه و حمل و نقل کامال‬ ‫برداشته شد اما تحریم‏های بانکی هم به دلیل بدعهدی و‬ ‫کارشکنی‏های امریکا و هم مسائلی غیر از برجام همچنان‬ ‫مشــکالتی در ابطال شــان دارند‪ .‬بنابراین ایاالت متحده‬ ‫امریکا انچنان که انتظار می‏رفت یــا حداقل همانند دیگر‬ ‫کشــورهای عضو‪ 5+1‬مانند بریتانیا و فرانســه یا المان که‬ ‫در اجرای برجام حسن نیت نشان دادند‪ ،‬عمل نکرد و حتی‬ ‫تالش کردند دیگر کشورها را نیز از نزدیکی به ایران برحذر‬ ‫دارند‪ .‬به همین جهت می‏توان گفت امریکاییان بدعهدی‬ ‫کردند و روح برجام را رعایت نکردند‪ .‬البته بحث نقض برجام‬ ‫موضوعی اســت که تنظیم کننــدگان این ســند از ابتدای‬ ‫توافق به این صورت که هرکــدام از طرفین ادعای نقض‬ ‫برجام را داشــته باشــند‪ ،‬پیش بینی کرده بودند‪ .‬همچنین‬ ‫هرکــدام از طرفین می‪‎‬تواننــد ادعا کنند که طــرف مقابل‬ ‫برجام را در مواردی نقض کــرده‪ ،‬اما قضاوت این موضوع‬ ‫مکانیسمی در برجام دارد؛ به این صورت که کمیسیون‏های‬ ‫مربوطه تشکیل می‪‎‬شود‪ ،‬اعضا در مورد ان نظر می‪‎‬دهند‪،‬‬ ‫نشســت‏هایی برگزار کــرده و درنهایت به شــورای امنیت‬ ‫ارجاع داده می‪‎‬شود و اگر شورای امنیت تشخیص دهد که‬ ‫مواردی نقض شده‪ ،‬تبعاتی به همراه خواهد داشت‪ .‬تا به‬ ‫حال جمهوری اســامی ایران فقط یک بار موضوع نقض‬ ‫برجام را توسط امریکاییان مطرح کرده است؛ این موضوع‬ ‫مربوطبهتمدیدقانونتحریمایراناستکهبعداز‪ 10‬سالبه‬ ‫پایان رسیده بود اما در دولت باراک اوباما یک بار دیگر تمدید‬ ‫شد‪ .‬در این راستا ایران اعالم داشت که این امر نقض برجام‬ ‫است و به کمیسیون مشترک شکایت رسمی برد؛ اما ایاالت‬ ‫بین الملل‬ ‫متحدهامریکااعتقادداشتازانجاییکهتحریمجدیدیوضع‬ ‫نشده و تنها تمدید تحریم گذشته صورت گرفته پس نقض‬ ‫برجام به حساب نمی‪‎‬اید‪ .‬ایران هم در واکنش به این موضوع‬ ‫بحث ورود ایران به تولید پیشــرانه‏های هسته‏ای مربوط به‬ ‫شــناورهای دریایی را مطرح کرد‪ .‬به جز این یک مورد بقیه‬ ‫اشکاالت وارده در واقع بدعهدی و بی‪‎‬توجهی به روح برجام‬ ‫ی‪‎‬شود و اگر هم ادعای نقض برجام وجود داشته‬ ‫محسوب م ‬ ‫باشدمی‪‎‬بایستکمیسیونانراتاییدکند‪.‬‬ ‫حال اگر بخواهیم بررسی در سازوکار برجام و ریشه یابی‬ ‫عدم تعهد امریکا به برجام داشته باشــیم در ابتدا باید انتظار‬ ‫افراد نسبت به یک قرارداد و توافق را مشخص کنیم؛ اگر ما‬ ‫انتظار داشــتیم که توافقنامه برجام تمام مشکالت ایران با‬ ‫یو‬ ‫ایاالت متحده امریکا را حل کند و به موضوعات غیر اتم ‬ ‫حل معضالت مربوط به ان نیز بپردازد امریکا در مقابل ایران‬ ‫بدعهدی کرده است‪ ،‬اما در حقیقت ما باید انتظاراتمان را با‬ ‫انچه در سند برجام امده اســت تنظیم کنیم‪ .‬در این صورت‬ ‫نقطهتیرهوتاریوجودنداردزیراتحریم‪‎‬هایاولیهامریکابرای‬ ‫ایرانهمچنانوجودداردومشکالتیهمکهوجودداردبهاین‬ ‫دلیلاستکهبرخیمسائلبههمگرهخوردهاست؛به عنوان‬ ‫مثال ایران در ورود به بازارهای مالی امریکا محدودیت دارد ‬ ‫یا مالکیت کشــورهای چند ملیتی چندان مشخص نیست؛‬ ‫مواردی از این قبیل منجر به افزایش مســائل مربوط در این‬ ‫حوزهمی‪‎‬گردد‪.‬اگرمسئوالندرنظامجمهوریاسالمیایران‬ ‫به این جمع بندی می‪‎‬رســیدند که حل مسائل غیرهسته‪‎‬ای‬ ‫نیز از موضوعاتی است که باید با ایاالت متحده امریکا حل‬ ‫و فصل کرد‪ ،‬شــاید به حوزه‏های دیگر هم ورود می‪‎‬کردند‪،‬‬ ‫برجام‏های‪ 2،3‬و‪ 4‬هممی‪‎‬داشتیمواختالفاتوتنش‪‎‬هابین‬ ‫ایران و امریکا رو به کاهش می‪‎‬رفت‪ .‬اما به هر دلیل و بنا به‬ ‫مصالحی که وجود دارد ایران وارد حوزه غیرهسته‏ای نشده‬ ‫است؛ بنابراین نمی‪‎‬توان از سندی که مربوط به موارد تعریف‬ ‫شده در حوزه هسته‪‎‬ای اســت انتظار حل مسائل موجود در‬ ‫حوزه‏های دیگر را داشت‪.‬‬ ‫چه موانعی برجام را تهدید می کند؟‬ ‫انفعالواشنگتن‬ ‫علی خرم‬ ‫کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام در راستای توافق‬ ‫برنامه هسته‏ای ایران در ‪ 23‬تیر ماه ‪ 1394‬در وین اتریش‬ ‫بین ایران‪ ،‬اتحادیه اروپا و گروه ‪ 5+1‬منعقد شد ؛ توافقی که‬ ‫به موجب ان بسیاری از تحریم‏های غرب علیه ایران باید‬ ‫برداشته می‪‎‬شد‪ .‬حال دو ســال از توافق برجام می‪‎‬گذرد‪،‬‬ ‫ایران از هیچ تالشــی در قبــال تعهدات خــود فروگذاری‬ ‫نکرده اســت امــا انچنان کــه بایــد از این توافــق منتفع‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫توافق برجام نتیجه مذاکرات مکرر هســته‏ای است‬ ‫و ایاالت متحده امریکا تا به امــروز اقدامی مبنی بر نقض‬ ‫در زمینــه توافق هســته‏ای انجام نداده اســت؛ اگرچه با‬ ‫سنگ اندازی در این مسیر و سخت کردن شرایط همکاری‬ ‫و ســرمایه گذاری کشــورهای دیگر با ایران در زمینه‏های‬ ‫غیر هســته‪‎‬ای به نوعی روح حاکم بر برجام را خدشــه دار‬ ‫کرده است‪ .‬ایاالت متحده امریکا پس از امضای توافقنامه‬ ‫برجام تحریم‏های دیگری را علیه ایران به انجام رسانده اما‬ ‫این تحریم‪‎‬ها در زمینه مسائل هسته‏ای و مواد موجود در‬ ‫برجام نبوده اســت به همین خاطر می‏توان گفت تاکنون‬ ‫از منظر حقوقی هیچ مورد نقضی از ســمت ایاالت متحده‬ ‫امریکا انجام نشده است‪.‬‬ ‫این نکته را نباید فراموش کرد که در نشســت‪‎‬هایی‬ ‫که در وین در زمینه توافق هســته‏ای برجام برگزار می‪‎‬شد‬ ‫کشورهای گروه ‪ 5+1‬خواستار حل وفصل مسائل موجود‬ ‫در زمینه موشکی‪ ،‬حقوق بشر و تروریســم و هسته‪‎‬ای در‬ ‫کنار هم بودند‪ ،‬اما ایران صالح دید که در این توافق صرفا‬ ‫به مساله هســته‏ای پرداخته شــود به همین خاطر اکنون‬ ‫نمی‪‎‬توانیم انتظار داشــته باشــیم که تحت لــوای توافق‬ ‫برجام مســائل موشــکی و غیرهســته‏ای نیز حل و فصل‬ ‫شود‪.‬‬ ‫الزم به ذکر اســت زمانی که دو کشــور در زمینه‏ای‬ ‫توافق می‪‎‬کننــد بــرای اینکه توافــق به طور کامــل و به‬ ‫نحو احسن به انجام برسد باید بستر مناسبی هم برای این‬ ‫امر فراهم اید؛ اگرچه باراک اوباما رئیس جمهور پیشــین‬ ‫ایاالت متحده امریکا اقداماتی در این جهت انجام داد اما‬ ‫دونالد ترامپ رئیس جمهور کنونی امریکا با مواضع سخت‬ ‫و افراطی که نسبت به جمهوری اسالمی ایران دارد و باطل‬ ‫و اشــتباه خواندن توافق برجام در کارزار انتخاباتی‪‎‬اش‪،‬‬ ‫اجازه نمی دهد که این بستر فرهنگی فراهم شود‪ .‬به همین‬ ‫دلیل توافقنامه برجام ان طور که انتظار می‪‎‬رفت و ایران و‬ ‫کشورهای اروپایی در نظر داشتند به بار ننشست‪.‬‬ ‫بنابراین باتوجه بــه اینکه هرگونــه تحریمی فضای‬ ‫بین دو کشور را متشنج و ویروسی می‪‎‬کند‪ ،‬ایاالت متحده‬ ‫امریکا با اقداماتی که در این راستا انجام داده روح حاکم‬ ‫بر برجام را نقض می‏کند؛ ماننــد تحریم‏هایی که در زمینه‬ ‫موشکی‪ ،‬حقوق بشــر و تروریســم علیه ایران به تصویب‬ ‫رسانده است‪.‬‬ ‫باید توجه داشــت که اگرچــه اکنون جدال بر ســر‬ ‫مسائل غیرهســته‪‎‬ای میان ایران و ایاالت متحده امریکا‬ ‫وجود دارد اما اگر این رویه ادامه پیدا کند توافق هسته‏ای‬ ‫هم نمی‏تواند به درســتی دنبال شــود‪ .‬زیــرا تحریم‏های‬ ‫غیرهســته‏ای که امریکا علیه ایران دایــر می‏کند موجب‬ ‫رنجیدگی خاطر ایران می‪‎‬شود و بر نگاه جمهوری اسالمی‬ ‫اثر می‪‎‬گذارد و به همین ترتیب روابــط دو طرف تیره وتار‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫البتــه مادامی‏ که ایــران بــه تعهداتــش در توافق‬ ‫هســته‪‎‬ای به طور کامل عمل کند دســت امریــکا را برای‬ ‫هر گونه خالف و اشــتباهی می‏بندد زیرا دیگر کشورهای‬ ‫گروه ‪ 5+1‬اجازه نقض برجام از سوی ایاالت متحده امریکا‬ ‫را نمی‪‎‬دهند‪.‬‬ ‫به نظر من تنش‏هایی که در خلیج فارس میان ایران‬ ‫و امریکا وجود دارد‪ ،‬حمایت ایاالت متحده از عربستان و‬ ‫اســرائیل و دخالت‏های امریکا در روابط ایران و سوریه از‬ ‫جمله مواردی است که نیاز به رسیدگی و حل و فصل دارد‬ ‫تا توافقی صورت گیرد و تنش بین این دو کشور پایین اید‬ ‫حتی اگر روابط دیپلماتیکی برقرار نشود‪.‬‬ ‫این در حالی اســت که همکاری دو کشــور منافعی‬ ‫را نیز به همراه دارد به عنوان مثال در مورد مســاله بوسنی‬ ‫و هرزگو ین زمانی که از یوگسالوی جدا شــده بود ایران و‬ ‫امریکا به نوعــی با هم همکاری می‏کردند‪ ،‬برای ســقوط‬ ‫طالبان در افغانستان و سقوط داعش در عراق نیز به همین‬ ‫صورت بود‪ .‬بنابرایــن زمینه برای همکاری بــدون ایجاد‬ ‫روابط دیپلماتیک هم وجــود دارد تا به ایــن طریق تنش‬ ‫میان دو کشور پایین بیاید و کشورهایی مانند عربستان یا‬ ‫رژیم اســرائیل برای منافع خودشان وارد اختالفات ایران‬ ‫و امریکا نشوند‪.‬‬ ‫با توجه به مطالبی که ذکر شد اگرچه ایاالت متحده‬ ‫امریکا همانند گذشته بدعهدی‪‎‬هایی در قبال ایران انجام‬ ‫داده‪ ،‬با محدودیت‏هایی که برای کشورهای دیگر ایجاد‬ ‫کرده راه را برای ســرمایه گذاری در ایران دشــوار کرده و‬ ‫تحریم‏های غیرهســته‏ای علیه ایران وضــع کرده و روح‬ ‫حاکم بر برجام را مخدوش ساخته اما باید اذعان داشت که‬ ‫توافقنامه برجام مزایا و مواهبی را برای جمهوری اسالمی‬ ‫ایران به همراه داشته است که نباید نادیده گرفت‪.‬‬ ‫زیــرا طرح‪‎‬هایــی کــه کشــورهای غربــی به ویــژه‬ ‫ایاالت متحــده امریکا در ســال ‪ 1391‬و پیــش از توافق‬ ‫برجام برای محدودیت صنعــت نفت و به دنبال ان اقتصاد‬ ‫ایران داشــتند برای ایران بســیار خطرناک بود؛ از طرف‬ ‫دیگر انهــا بــا ادعاهایی کــه مطــرح می کردنــد از ماده‬ ‫چهل و یکم منشــور عبور کرده بودند زیــرا در فصل هفتم‬ ‫عنوان می شود که اگر کشوری تهدیدی برای صلح جهانی‬ ‫باشــد ابتدا باید ماده چهل و یکم در مورد ان کشور انجام‬ ‫شــود که محاصره اقتصــادی‪ ،‬صنعتی‪ ،‬مالــی و تجاری‬ ‫را به همــراه دارد؛ اگر باز هم ان کشــور ادامــه داد ماده‬ ‫لو دوم یعنی محاصره دریایی‪ ،‬هوایی و دخالت نظامی‬ ‫چه ‬ ‫صورت گیرد‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1391‬شورای امنیت در مورد ایران در حال‬ ‫عبور از ماده چهل و یک به چهــل و دو بود که با توافقنامه‬ ‫برجام امنیــت وحاکمیت ملــی و تمامیت ارضــی را حفظ‬ ‫کردیــم‪ ،‬تولید و صادرات نفت ســیر صعــودی پیدا کرد‪،‬‬ ‫صنعت و اقتصاد از فشــار تحریم‏ها رها شد‪ ،‬هواپیماهای‬ ‫مســافربری ایرباس و بویینگ خریداری شد و راه اقتصاد‬ ‫مقاومتی که از فرمایشــات اکید رهبر معظم انقالب است‬ ‫را نیز هموار کردیم‪ .‬همزمان صنعت هسته‏ای هم با وجود‬ ‫تغییراتی در نوع محصول در اختیار ملت و کشور ایران قرار‬ ‫دارد و چرخ ان با قدرت می‏چرخد‪.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫نقض روح و متن برجام‬ ‫ایران باید برای واشنگتن هزینه سازی کند‬ ‫فواد ایزدی‬ ‫‪4‬‬ ‫عضو هیات علمی دانشکده مطالعات جهان‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫اما و اگرهــا در رابطه بــا برجام و عمل بــه تعهدات‬ ‫از ســوی هر یک از طرفین‪ ،‬با وجود گذشــت دو سال از‬ ‫امضای این توافــق همچنان وجــود دارد‪ .‬درواقع برجام‬ ‫فرمولی داشت که بر اســاس ان‪ ،‬ایران در حوزه هسته ای‬ ‫محدودیت هایی بپذیرد و تحریم های هسته ای لغو شود‪.‬‬ ‫دلیل ورود ایران به مذاکرات هســته ای نیز همین مساله‬ ‫بود‪ .‬تا به امروز ایــران به تعهداتش عمل کــرده و اژانس‬ ‫بین المللــی انرژی اتمی نیــز بارها اعالم کــرده که ایران‬ ‫تعهداتش را انجام داده است‪ .‬حتی رکس تیلرسون‪ ،‬جان‬ ‫کری و دیگر مقامات امریکایی نیز عمل به تعهدات از سوی‬ ‫ایران را تایید کردند اما تحریم ها لغو نشــد‪ .‬انها گفتند که‬ ‫تحریم ها را تعلیق خواهند کرد اما به دنبال قانون جدیدی‬ ‫که در امریکا وضع شده تعلیق تحریم ها نیز زیر سوال رفته‬ ‫است‪ .‬قرار بود اگر ایران به تعهداتش عمل کند و برجام را‬ ‫اجرا کند بعد از ‪ 8‬سال شاهد لغو تحریم ها باشیم اما امروز‬ ‫شــرط دیگری نیز به این شرط اضافه شــده مبنی بر اینکه‬ ‫رئیس جمهور امریکا باید اجازه دهد که تحریم ها لغو شود؛‬ ‫این شرط‪ ،‬شرط مضاعف است‪.‬‬ ‫همچنین شــاهد هســتیم که بعد از روی کار امدن‬ ‫دونالد ترامپ در امریکا‪ ،‬این کشور تحریم ها علیه ایران‬ ‫در حوزه های غیر هســته ای را نیز تشــدید کرده اســت‪.‬‬ ‫اینکه با روی کار امدن ترامپ شــاهد افزایش تحریم ها‬ ‫علیه ایران هستیم به این دلیل است که باراک اوباما که‬ ‫به نوعی عامل توافق برجام بود کنگــره را که در ضدیت‬ ‫با ایران و افزایش تحریم ها ســابقه طوالنــی دارد به وتو‬ ‫تهدیــد می کرد‪ .‬حــال بــا روی کار امدن ترامــپ کنگره‬ ‫چنین تهدیدی را ندارد بنابراین شــاهد افزایش تحریم و‬ ‫هجمه های کنگره علیه جمهوری اسالمی ایران هستیم‪.‬‬ ‫بنابراین در نهایت اتفاقی که افتاده این است که تعهداتی‬ ‫که امریکا در قالب برجام پذیرفته مانند انجام نقل و انتقال‬ ‫پول ایران و حل مشــکالت بانکی‪ ،‬هیچ کدام عملیاتی‬ ‫نشده است‪ .‬قبل از برجام از طریق صرافی پول را انتقال‬ ‫می دادیم اکنــون نیز به همان صورت اســت‪ .‬همچنین‬ ‫ما نمی توانیم نفــت را به صورت ارز دیگــری غیر از دالر‬ ‫بفروشــیم‪ .‬نفت بــه دالر فروخته می شــود و تبدیل دالر‬ ‫به پول های دیگر نیز مشــکل اســت‪ .‬البته بعد از برجام‬ ‫فروش نفت ما بیشتر شده اما مشکالت نقل و انتقال پول‬ ‫همچنان وجود دارد‪.‬‬ ‫اینکه برخی ادعــا می کنند که فــان تحریم یا این‬ ‫تعداد از تحریم ها برداشــته شــده و تعدادی از تحریم ها‬ ‫همچنان باقی اســت حرف دقیق و کارشناســی شده ای‬ ‫نیســت‪ .‬یکی از مشــکالت اصلی مــا در توافــق برجام‬ ‫که منتهی به نشســتن پای میز مذاکره شــد عدم وصول‬ ‫درامدهای نفتی کشــور و پول های بلوکه شده ایران بود‪.‬‬ ‫مشکالت بانکی نیز از جمله مسائلی بود که امید می رفت‬ ‫با توافق برجام به پایان برســد در حالی که این مشــکل با‬ ‫گذشت دو سال از اجرای برجام همچنان باقی است و انگار‬ ‫نه انگار که ما توافقی در حوزه برنامه صلح امیز هســته ای‬ ‫داشــته ایم‪ .‬بنابراین مــا همچنــان در حوزه های مختلف‬ ‫اعم از دریافت های مالی و بانکی با مشــکالت عدیده ای‬ ‫رو به رو هستیم‪.‬‬ ‫اگر تحریم هایی که علیه ایران وضع‬ ‫می شودبرایطرفمقابلهزینهداشته‬ ‫باشد دیگر استفاده از وضع تحریم ها‬ ‫برای امریکا مقرون به صرفه نخواهد‬ ‫بود‬ ‫در مقابل در حوزه هســته ای ایران اتفاقات عمیقی‬ ‫را شاهد هســتیم؛ به عنوان مثال در اراک بتون ریختند‪،‬‬ ‫سانتریفیوژها تعطیل شــدند‪ ،‬اورانیوم غنی شده از کشور‬ ‫خارج شــده و تحوالت بسیار ریشــه ای و عمیقی در حوزه‬ ‫هسته ای مان اتفاق افتاده اســت ولی در حوزه تحریم ها‬ ‫تقریبا دستاورد زیادی نداشــته ایم‪ .‬حتی امریکا یی ها به‬ ‫تعهداتی که در متن برجام داشتند نیز عمل نکردند و از این‬ ‫جهت هم متن و هم روح برجام را نقض کرده اند‪.‬‬ ‫به نظر من در برجام‪ ،‬دســتاوردی کــه خیلی به کار‬ ‫ایران بیاید نداشته ایم‪ .‬البته منظور من این نیست که هیچ‬ ‫دستاوردی نداشته ایم و بدون شک مسائل مثبتی به دنبال‬ ‫توافق برجام برای ایران اتفاق افتاده اســت‪ .‬اما مســاله‬ ‫اینجاســت که اکنون ســرمایه های ما از بین رفته است‪.‬‬ ‫یعنی شاید در برخی حوزه ها گشــایش هایی داشته باشیم‬ ‫که پیش تر نباشیم اما مشکل ما که تحریم هاست همچنان‬ ‫حل نشده و سرمایه مان را نیز از دست داده ایم‪ .‬زیرا طرف‬ ‫مقابل بر اساس سرمایه و داشته هایمان به ما امتیاز می دهد‬ ‫ی ما کاهش پیدا کند کسی دیگر حرف‬ ‫زمانی که داشته ها ‬ ‫ما را نخواهد شنید‪.‬‬ ‫ما سرمایه های گسترده ای در حوزه هسته ای داشتیم‬ ‫که اینها در عمل به طرف مقابل داده شــد و این در حالی‬ ‫اســت که انها به تعهداتشــان در حوزه های بانکی و پولی‬ ‫عمل نکردند و مشکالت هنوز پابرجاست‪.‬‬ ‫از ایــن پــس و در شــرایطی کــه شــخصی چــون‬ ‫دونالد ترامپ در امریــکا در راس قدرت قرار دارد‪ ،‬مقامات‬ ‫ایران برای تامین و حفظ منافع باید برخی مسائل را لحاظ‬ ‫کنند‪ .‬مهمترین قدم مربوط به داخل کشــور است مبنی بر‬ ‫اینکه ما باید با سیاست خارجی امریکا اشنا شویم و دریابیم‬ ‫که این کشور به دنبال تعامل با ایران نیست‪ .‬همچنین ما‬ ‫در مقابل امریکا نیاز به اجماع داخلی داریم و بحث بر سر‬ ‫امریکا نباید به یک موضوع سیاسی در داخل کشور تبدیل‬ ‫شود‪ .‬ما اصال نباید به طرف امریکایی اعتماد داشته باشیم‬ ‫و یکی از دالیل مشکالت پیش امده برای ما این است که‬ ‫به طرف امریکایی اعتمــاد کرده و فکر کردیــم اگر ما به‬ ‫تعهدات مان عمل کنیم انها نیز عمل خواهند کرد‪.‬‬ ‫در عین حــال ایران باید به گونه ای برای واشــنگتن‬ ‫هزینه ســازی کند تا روند فشــار از ســوی انها بر کشور ما‬ ‫متوقف شــود‪ .‬درواقــع تا زمانــی کــه امریکایی ها بدون‬ ‫پرداخت هیــچ هزینه ای برای ایران تحریم جدید‪ ،‬فشــار‬ ‫و مشــکالت جدید ایجــاد می کننــد این رونــد ادامه پیدا‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫به بیان دیگر اگر تحریم هایی کــه علیه ایران وضع‬ ‫می شــود برای طرف مقابــل هزینه داشــته باشــد دیگر‬ ‫اســتفاده از وضع تحریم ها برای امریکا مقرون به صرفه‬ ‫نخواهد بود‪ .‬بنابرایــن باید هزینه های هوشــمند در قبال‬ ‫این تحریم ها به طرف مقابل وارد کرد تا مانع تحریم های‬ ‫جدید علیه ایران شد‪.‬‬ ‫اینکه چرا بعد از گذشت دو سال از اجرای برجام هنوز‬ ‫بسیاری از اصلی ترین تحریم ها به خودی خود باقی است‬ ‫به این دلیل اســت که اعتماد به امریکا هیچ گاه کارســاز‬ ‫نبوده اســت‪ .‬اصلی ترین دلیل ناکارامــدی برجام تعهد و‬ ‫قولی بود که امریکا تنها روی کاغذ بــه ایران داد در حالی‬ ‫که بســیاری از انها به مرحله اجرا و عملیاتی شدن نرسید‬ ‫و اصال دست ایران در برابر بی تعهدی امریکا به جایی بند‬ ‫نیســت‪ .‬تا جایی که در برابر بدعهدی طرف مقابل امکان‬ ‫شکایت موثر نداریم‪.‬‬ ‫تفسیرمحدود؛ پروژه ترامپ‬ ‫امریکا به دنبال محدود کردن همکاری های بین المللی با تهران است‬ ‫مهدی مطهرنیا‬ ‫کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫‪5‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫پیاده ســازی دکترین محدود کردن همــکاری بین المللی‬ ‫با ایران در چارچوب تفســیر محدود از برجــام و محاصره‬ ‫منطقه‪‎‬ای تهران است‪ .‬همکاری‏های امریکا با کشورهای‬ ‫منطقه‏ای ضد تهران در جهت عملیاتی کردن این محاصره‬ ‫ن ترامپ امری است که نمی‏توان ان را نادیده‬ ‫به ویژه در دورا ‬ ‫گرفت؛ فروش اسلحه‏های تهاجمی به کشورهای عربی‪،‬‬ ‫ایجاد شکاف در میان امت اسالمی‪ ،‬تالش برای ایجاد یک‬ ‫فضای منفی در ارتباط با تحرکات تدافعی ایران در مســاله‬ ‫موشکی و همچنین تاکید بیشتر بر پرونده حقوق بشر ایران‬ ‫تا حدود زیادی نمایانگر این است که واشنگتن می‏خواهد‬ ‫اساسا برجام را محدود به پرونده هسته‏ای کند و به پیروی از‬ ‫ان با ایجاد فضای مثبت فشــار بیشتر بر تهران زمینه‏هایی‬ ‫را اماده کنــد که هم اکنون دولتمــردان منتخب و منتصب‬ ‫شــخص رئیس جمهور امریکا به رفرنس برانــدازی نظام‬ ‫جمهوری اسالمی ارجاع می‏دهند‪ .‬بنابراین باید گفت چنین‬ ‫اقداماتی با روح حاکم بر برجام و تفسیری که رهبران ایران‬ ‫از برجام داشته اند مغایر است‪ .‬این در حالی است که امریکا‬ ‫هنوز از منظر حقوقی‪ ،‬ماده‪‎‬ای از مواد منــدرج در برجام را‬ ‫نقض نکرده است و همانگونه که اشاره کرده‏ام تالش دارد‬ ‫به گونه‪‎‬ای اقدام کند که ایران در زمینه عدم انجام به قواعد و‬ ‫مواد پذیرفته شده در برجام روی اورده و بدین ترتیب با تبری‬ ‫جستن تهران از برجام زمینه‪‎‬های محاصره و هجمه بیشتر‬ ‫علیه تهران را فراهم کند‪.‬‬ ‫بنابراین انچه موجب شده اســت برجام در چارچوب‬ ‫امتیازات موجود و مواهب موعودی که مد نظر است نتواند‬ ‫پیاده شود به بافت موقعیتی و بافت متن اصطکاک و جدال‬ ‫میان ایران با نظام بین الملل و ایاالت متحده برمی‏گردد؛‬ ‫درواقع ساز وکار برجام دارای ایراد معنادار و تعریف شده‪‎‬ای‬ ‫نیست‪ .‬ایران از یک سو با بســیاری از رفتارها و کنش‪‎‬های‬ ‫موجود در نظام بین الملل و رفتار دیگر کنشــگران مساله و‬ ‫چالش دار د که گاهی این مسائل و چالش‪‎‬ها به بحران تبدیل‬ ‫می‪‎‬شود و از سوی دیگر در روابط خود با یکی از مهمترین و‬ ‫شاید مهمترین کنشگر نظام بین الملل یعنی ایاالت متحده‬ ‫امریکا در حــال منازعه تا مرزهــای درگیری‏های نظامی و‬ ‫امنیتی است‪ .‬بنابراین برجام در چنین بافت موقعیتی و متنی‬ ‫شکل و محتوا پذیرفته است و بی تردید‬ ‫از این بافت و موقعیــت تاثیر می‪‎‬پذیرد‬ ‫چرا که اساســا برجام برنامه جامع اقدام‬ ‫مشــترک در جهت حل و فصــل پرونده‬ ‫هسته‪‎‬ای ایران است؛ خود ایران تاکید‬ ‫بر این داشته اســت که به هیچ وجه در‬ ‫باب مساله دیگری با شیوه دیپلماتیک‬ ‫حاکم بر انعقاد بر برجام صحبت نخواهد‬ ‫کرد‪ ،‬چه در باب مسائل منطقه‪‎‬ای و چه‬ ‫در مورد مسائل بین المللی این نکته مورد‬ ‫توجه ایران بوده اســت‪ .‬از طرف دیگر‬ ‫امریکایی ها تالش داشــته‏اند با ایجاد‬ ‫فضاهای موازی در جهت محدودسازی‬ ‫رفتارها و کنش‏هــای دولت و حکومت‬ ‫ایران وارد عمل شوند‪.‬‬ ‫بنابراین ایران باید بیش از گذشته‬ ‫به مواضع خویش در برجام توجه داشته‬ ‫باشــد‪ ،‬زیرا الزام ایاالت متحده امریکا‬ ‫در تعهد به برجام در گرو اقدام شایســته‬ ‫و بایســته ایران به مواد مندرج در برجام‬ ‫از یک سو و اگاهی بخشــیدن به افکار‬ ‫عمومی از ســوی دیگر اســت‪ .‬به بیان‬ ‫دیگر ایران باید در دو جهت این تحرک‬ ‫را به انجام برساند‪:‬‬ ‫یک؛ از مسیر رسمی مورد نظر در‬ ‫برجــام و مهم‏تر از ان در ســازمان‏های‬ ‫بین‪‎‬المللی و گسترش روابط با دولت‏هایی که می‏توانند در‬ ‫چارچوب برجام با ایران همکاری‏های بیشتر داشته باشند ‪.‬‬ ‫این گسترش روابط باید به ویژه با کشورهای اروپایی عضو‬ ‫ ‪5+1‬و کشورهای اسیایی مانند چین و روسیه دنبال شود‪.‬‬ ‫دو؛ از طریق افــکار عمومی در دو بخــش توده‏ها و‬ ‫نخبگان جامعه بین المللی؛ باید تیم رســانه‏ای قدرتمندی‬ ‫در چارچوب شفاف سازی عملکرد ایران و دیگر طرف‏های‬ ‫درگیر در ارتباط با برجام مورد توجــه قرار گیرد و زمینه‏های‬ ‫باال رفتــن ضریب نفوذ عمل ایــران در افــکار عمومی در‬ ‫این دو ســطح را هدف گــذاری و با ارتباط منطــق و موثق‬ ‫با پیام خواهــان در دو بخــش پیام‪‎‬گیران و پیام‏اندیشــان‬ ‫زمینه‏های اســتفاده از اهرم فشــار افکار عمومی بر دولت‬ ‫امریکا را نیز در الیه‏های گوناگون فراهم سازد‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪ ۲۳‬تیر‪ ،‬چهاردهــم ژوئیه‪ ،‬دومین ســالگرد امضای‬ ‫توافق اتمی جمهوری اسالمی ایران با شش قدرت جهانی‬ ‫موســوم به ‪ 5 +1‬شــامل امریکا‪ ،‬بریتانیا‪ ،‬فرانسه‪ ،‬روسیه ‬ ‫و چین بــود ؛ توافقی که بســیاری از ان به عنــوان «یکی‬ ‫از بزرگتریــن پیروزی هــای اخیــر دیپلماتیــک در عرصه‬ ‫بین الملل یاد می کنند‪ ».‬اما دونالــد ترامپ رئیس جمهور‬ ‫امریکا در جریان کارزار انتخاباتــی و حتی پس از ان بارها‬ ‫از توافق هســته ای کشــورهای ‪ 5+1‬با ایران انتقاد کرده‬ ‫و ان را یکی از بدتریــن توافق های تاریــخ توصیف کرده‬ ‫است‪ .‬رئیس جمهور امریکا و رکس تیلرســون‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه او‪ ،‬توافق هسته ای با ایران را برای منطقه و به ویژه‬ ‫اسرائیل فاجعه بار ارزیابی کرده اند‪ .‬همچنین بعد از برجام‪،‬‬ ‫تحریم های وضع شده از سوی ایاالت‬ ‫متحده امریکا بار دیگر تمدید شــده اند‬ ‫و حتی طرحی برای تشدید تحریم های‬ ‫ایران به ویژه درباره برنامه موشکی این‬ ‫کشــور به کنگــره امریکا عرضه شــده‬ ‫اســت‪ .‬اما باید توجه داشــت که برجام‬ ‫به عنوان برنامه جامع اقدام مشترک برای‬ ‫حل و فصل مساله هســته‪‎‬ای یا بحران‬ ‫هســته‪‎‬ای میان ایران و ایاالت متحده‬ ‫امریکا در چارچوب یک اراده بین المللی‬ ‫انعقاد پیدا کرد‪ .‬در ان سوی برجام پنج‬ ‫قدرت بزرگ بین المللــی به عالوه یک‬ ‫ابرقدرت بازمانده از متن گذشــته تاریخ‬ ‫به نظم جهانی حضور داشتند و هرکدام‬ ‫با امضای خود پای توافقنامه ژنو و برجام‬ ‫بعد از مهر شــورای امنیت سازمان ملل‬ ‫متحد متعهد به اجرای برجام هســتند و‬ ‫یک تیم معنادار و تعریف شده در درون‬ ‫برجام چــه در داخل کشــورها و چه در‬ ‫جهت حــل و فصــل اختالفــات وجود‬ ‫دارد‪ .‬امــا انچه مســاله را پیچیده کرده‬ ‫ وجود تفسیرهای متفاوت از برجام است‬ ‫که از این ســوی طیف‪ ،‬تفســیر موسع‬ ‫و گســترده از برجام تا ان ســوی طیف‬ ‫یعنی تعریف مضیق یا محدود از برجام‬ ‫را در بر می‪‎‬گیــرد‪ .‬در این ســوی طیف‪،‬‬ ‫تفسیر موسع و گســترده از برجام را تهران دارد‪ ،‬چراکه از‬ ‫همان ابتدا بر این نکته تاکید داشــته اســت که با پذیرش‬ ‫برجام باید تمام تحریم‏ها علیه ایران برداشــته شــود و در‬ ‫تفســیر حاکم در ایران این تحریم‏ها نــه تنها تحریم‪‎‬های‬ ‫مورد نظر پرونده هســته‏ای اســت بلکه تمام پرونده‏های‬ ‫موجود در بــاب ایــران را در بر می‏گرفت‪ .‬در ســوی دیگر‬ ‫طیف یعنی تفســیر مضیق و محــدود از برجام‪ ،‬ما شــاهد‬ ‫جهت گیری ایاالت متحده امریکا به ویژه در دوران ترامپ‬ ‫هستیم که اساســا برجام را یک تعهد بد و حاوی کمترین‬ ‫امتیازها برای ایاالت متحده امریکا و شایســته پاره کردن‬ ‫می‏دانند‪ .‬بنابراین از زمانی که ترامپ بر سرکار امده ‪ ،‬تالش‬ ‫بسیار گسترده‏ای انجام می‪‎‬شود که ایاالت متحده امریکا‬ ‫بتواند بندهای موجود در برجام را به گونه‏ای تالیف و تفسیر‬ ‫کند که کمترین میزان همکاری به ویژه همکاری بین المللی‬ ‫با تهران صورت گیــرد‪ .‬اگرچه امریکا نتوانســته در تحت‬ ‫تاثیر قرار دادن دیگر کنشگران موجود در این طیف یعنی‬ ‫کشورهای اروپایی‪ ،‬چین و روســیه چندان موفق باشد اما‬ ‫تالش‏های به سزایی در مخدوش کردن روح حاکم بر برجام‬ ‫یعنی همکاری بین المللی بیشتر با تهران در جهت استفاده‬ ‫ایران از امتیازهای موجود داشته است‪ .‬بنابراین باید بگوییم‬ ‫که امریکا بسیار دست به عصا و منطبق با بندهای موجود در‬ ‫برجام و متناسب با تفســیر محدود خود از این بندها تالش‬ ‫دارد به گونه‪‎‬ای برجام را اجرا کند که کمترین مواهب ناشی‬ ‫از روح حاکــم بر برجام بــر له ایران به وجود ایــد و از طرف‬ ‫دیگر به گونه‏ای برجام را رد نکند که داغ پاره کردن برجام بر‬ ‫پیشانی واشنگتن بنشیند‪ .‬بنابراین انچه محمد جواد ظریف‪،‬‬ ‫وزیر امور خارجه ایران در باب برجام و موضع گیری امریکا‬ ‫و کنش‪‎‬های واشنگتن مطرح می کند به نظر می‪‎‬رسد بیشتر‬ ‫متوجه چنین امری باشد‪.‬‬ ‫بنابرایــن هم اکنــون ایاالت متحــده امریــکا در پی‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪49‬‬ ‫درباره «هیچ»‬ ‫سیاس ‬ ‫تخارجی‬ ‫در حالی که از زمان اجرای برجام تا امروز وعده های زیادی برای‬ ‫حل مشکالت اقتصادی داده شده اما حتی به اعتراف برخی مقامات‬ ‫دولتی برجام نتوانسته گره های اقتصادی ایران را باز کند‪ .‬دراین باره‬ ‫در این پرونده سخن گفته ایم‪.‬‬ ‫کلیدی که قفل را باز نکرد‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫چرابرجامنتوانستهانتظاراتاقتصادیرابراوردهکند؟‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪1‬‬ ‫برجام چه تاثیر بر اقتصاد ایران گذاشــته است؟ این‬ ‫پرسشی بسیار مهم است در استانه اغاز به کار دولت جدید‬ ‫حســن روحانی‪ .‬واقعیت این اســت که حســن روحانی با‬ ‫شــعارچرخاندن همزمان چرخ کارخانجــات و چرخ زندگی‬ ‫مردم توانســت در انتخابات سال ‪ 92‬پیروز شــود‪ .‬او زمان‬ ‫زیادی از دولت اولــش را صرف به نتیجه رســاندن توافق‬ ‫هسته ای کرد و حاال که دولت دومش شروع شده وعده داده‬ ‫که می تواند برجام های دیگری را هم بیاورد‪ .‬حتی حســن‬ ‫روحانی در اولین نشست خبری که بعد از توافق برجام برگزار‬ ‫کرد مدعی شد که «تنها» خبر این توافق می تواند اقتصاد‬ ‫ایران را به حرکت وادارد‪.‬‬ ‫دیگر اعضای دولت هم به مردم وعده می دانند که در‬ ‫ماه های اینده برجام تغییر بســیار شگرفی در اقتصاد ایران‬ ‫ایجاد خواهد کرد‪ .‬اما برخالف این ادعا تقریبا هیچ تغییری‬ ‫در اقتصاد کشور ایجاد نشد و حتی ادعای بازگشایی ‪1000‬‬ ‫ال سی و سوئیفت هم از ســوی فعاالن اقتصادی تکذیب‬ ‫شــد! هرچه از روز تفاهم برجام فاصلــه می گرفتیم اثرات‬ ‫کمتری از این قرارداد (که قرار بود با لغو تحریم ها شــرایط‬ ‫رونق اقتصادی را فراهم کند) مشاهده می شد‪.‬دولتمردان‬ ‫هم به ثمر نشســتن برجام را منوط به اجرای ان دانستند و‬ ‫مدعی شدند با فرارسیدن روز اجرای برجام جهش در اقتصاد‬ ‫نتایج یک نظرســنجی جدید انجام شده توسط‬ ‫موسسات امریکایی نشــان می دهد اکثر مردم‬ ‫ایران معتقدنــد وضعیت کلی اقتصاد کشــور و‬ ‫معیشــت بــد بــوده و دوره ریاســت جمهوری‬ ‫«دونالد ترامپ»برامریکانیزوضعیتبدترخواهد‬ ‫شد‪.‬در این نظرســنجی که از سوی دو موسسه‬ ‫افکارسنجی «ایران ُپل» و دانشگاه «ماریلند» و‬ ‫باجامعهاماری‪ 1000‬ایرانیبرگزارشده‪،‬سواالتی‬ ‫مقایسه ای را درباره روابط ایران و امریکا در دوره‬ ‫ریاست جمهوری ترامپمطرحمی کند‬ ‫نتایج یــک نظرســنجی جدید انجام شــده توســط‬ ‫موسسات امریکایی نشان می دهد اکثر مردم ایران معتقدند‬ ‫در مورد اینکــه برجام بر اقتصاد ایران تاثیر گذاشــته‬ ‫اســت یا خیر حرف و حدیث زیاد است‪ .‬برخی مانند مسعود‬ ‫خوانســاری‪ ،‬رئیس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران‬ ‫با ابراز نگرانــی از عدم پایداری رشــد اقتصــادی در اینده‬ ‫می گوینــد‪ :‬دولت مقصــر خوش بینی به برجام اســت؛ در‬ ‫حالیکه اقتصاد یک شبه اباد نمی شود‪ .‬دولت از زمان روی‬ ‫کار امدنش یکسری دستاوردهای مثبت داشته‪ ،‬اما یکسری‬ ‫از اقداماتی هم که می توانسته انجام بدهد را پیگیری نکرده‬ ‫است‪ ،‬این در شرایطی است که دولت وقتی روی کار امد‪،‬‬ ‫رشــد اقتصادی ‪ 6/8‬درصد منفی‪ ،‬صنــدوق بانک ها خالی‬ ‫و تحریم ها برقرار بود‪ ،‬ضمن اینکــه ذخیره ارزی به حداقل‬ ‫رسیده بود و این ها واقعیاتی بود که دولت با ان مواجه شد؛‬ ‫اما انتظار همه این بود که بالفاصله بعد از برداشــته شدن‬ ‫تحریم ها توفیقی در اقتصاد حاصل شــده و اوضاع به نحو‬ ‫چشــمگیری بهبود یابد‪ ».‬رئیس اتاق بازرگانــی و صنایع و‬ ‫معادن تهران افزود‪« :‬البته در ایجاد این خوش بینی نسبت‬ ‫به برجام و برداشــته شــدن تحریم ها‪ ،‬دولت نیز بی تقصیر‬ ‫نبود و این فضا را ایجاد کرد که برداشــته شدن تحریم ها‪،‬‬ ‫بالفاصله گشایشی را در اقتصاد ایجاد می کند؛ خوش بینی‬ ‫که در جامعه بوجود امد‪ ،‬تقاضاها را افزایش داد؛ در حالیکه‬ ‫کل اقتصاد شرایط متفاوتی را تجربه نمی کرد‪ ».‬وی تصریح‬ ‫کرد‪« :‬اگر بخواهیم واقع نگر باشــیم‪ ،‬اقتصاد نه یک شبه‬ ‫خراب و نه یک شبه اباد می شود؛ بنابراین مشکالتی که در‬ ‫سال های قبل ایجاد شده‪ ،‬همچنان پابرجا است و برداشته‬ ‫شدن تحریم ها بالفاصله نمی تواند اقتصاد را به روال قبل‬ ‫برگرداند؛ به خصوص اینکه ارزش پول کشــور یک ســوم‬ ‫شــده و قدرت خرید مردم هم کاهش یافته است‪ ،‬بنابراین‬ ‫زمان می برد که این اصالحات به نتیجه رسد؛ از سوی دیگر‬ ‫توقعات باال رفته و انتظار این است که برجام‪ ،‬اقتصاد ایران‬ ‫مسعود خوانساری‪ ،‬رئیس‬ ‫اتاق بازرگانی و صنایع و معادن‬ ‫تهران با ابراز نگرانی از عدم‬ ‫پایداری رشد اقتصادی در‬ ‫اینده می گویند‪ :‬دولت مقصر‬ ‫خوش بینی به برجام است‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫برجام معیشت مردم را بهبود نداد‬ ‫دولت مقصر خوش بینی به برجام‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫ایران اغاز خواهد شد‪ .‬کم کم روز اجرای برجام هم فرا رسید‪.‬‬ ‫نخستین ساعات بامداد ‪ 27‬دی ماه ‪ 94‬محمدجواد ظریف و‬ ‫فدریکا موگرینی به جمع خبرنگاران امدند و اعالم کردند که‬ ‫برجام به مرحله اجرا رسیده است‪.‬‬ ‫از فــردای ان روز هم دولتمــردان یازدهــم با همان‬ ‫ســناریوی چند ماه قبل و در زمان انعقاد برجــام جلو رفته و‬ ‫تعریف و تمجید از برجام و تاثیرگذاری ان بر اقتصاد کشور‬ ‫را اغاز کردند‪ .‬اما این وعده ها هم به سرنوشــت وعده های‬ ‫قبلی دچار شــد و فعاالن اقتصادی همچنان اجرای برجام‬ ‫را در فرایندهــای اقتصادی خــود بی تاثیر می دانســتند‪.‬‬ ‫بسیاری از انها هم که به وعده های سه سال گذشته حسن‬ ‫روحانی و یارانش دلخوش کرده بودند از دست دولت بسیار‬ ‫ناراحت هستند‪ .‬انها اعالم می کنند که با حساب کردن روی‬ ‫وعده های دولتمردان تدبیر و امید وارد برخی از فرایندهای‬ ‫اقتصادی شده اند اما پابرجا بودن تحریم های اقتصادی به‬ ‫ویژه تحریم های بانکی (تحریم سوئیفت و ال سی) انها را‬ ‫ناامید و براوردهای انها را خراب کرد‪ .‬از طرفی دیگر ســفر‬ ‫‪ 150‬هیات تجاری به ایران در ماه های بعد از تفاهم برجام‬ ‫همچندان بهسود اقتصادکشورتمام نشد زیرا اکثرایاقرارداد‬ ‫سرمایه گذاری خارجی در این پروژه ها بسته نشد و یا اگر هم‬ ‫بسته شد دولت مجالی برای حضور فعاالن اقتصادی بخش‬ ‫خصوصی نداد و بیشتر طرح ها را به سمت دولت برد‪.‬‬ ‫وضعیت کلــی اقتصاد کشــور و معیشــت بد بــوده و دوره‬ ‫ریاســت جمهوری «دونالد ترامپ» بــر امریکا نیز وضعیت‬ ‫بدتر خواهد شد‪.‬در این نظرسنجی که از سوی دو موسسه‬ ‫افکارسنجی «ایران ُپل» و دانشــگاه «ماریلند» و با جامعه‬ ‫اماری‪ 1000‬ایرانی برگزار شده‪ ،‬سواالتی مقایسه ای را درباره‬ ‫روابط ایران و امریکا در دوره ریاست جمهوری ترامپ مطرح‬ ‫می کند‪ .‬سوال اول درباره وضعیت کلی اقتصاد ایران در ماه‬ ‫دسامبر ‪ 2016‬پرسیده شده که ‪ 33/2‬درصد شرکت کنندگان‬ ‫ان را «بسیار بد» و ‪30/3‬درصد «بد» می دانند‪ .‬مجموع این‬ ‫رقم نسبت به شــش ماه قبل (ژوئن ‪ )2016‬حدود ‪ 5‬درصد‬ ‫بیشتر شده است‪.‬‬ ‫سوال بعدی‪ ،‬نظر شرکت کنندگان درباره روندی است‬ ‫که اقتصاد ایران طی می کند که بیشتر انها (‪ 51/3‬درصد)‬ ‫معتقدند به ســمت «بدتر» شــدن می رود که شــاهد رشد‬ ‫‪ 8‬درصدی نســبت به شش ماه قبل و رشــد ‪ 18‬درصدی در‬ ‫مقایسه با هشت ماه قبل است‪.‬‬ ‫شــرکت کنندگان ایرانی با اکثریت قاطع (‪ 80‬درصد)‬ ‫توســعه برنامه هســته ای کشــور را بســیار مهم و ضروری‬ ‫دانســتند‪ .‬البته حدود نیمی از این افراد چندان موافقتی با‬ ‫توافق هسته ای ایران و گروه ‪ 1+5‬ندارند‪ 21/3 .‬درصد اما با‬ ‫ان موافق و ‪ 13/2‬درصد مخالف هستند‪.‬‬ ‫برخــاف وعده های برخی مســئوالن حــول بهبود‬ ‫شــرایط زندگی و معیشــتی مردم بعد از توافق هســته ای‪،‬‬ ‫‪72/6‬درصد از نظردهنــدگان تاکید می کننــد اوضاع بهتر‬ ‫نشده و همچنین تاثیری در بهبودی روابط با امریکا نداشته‬ ‫است‪56/6( .‬درصد)‬ ‫‪ 44/2‬درصــد می گویند اصــا اعتمادی بــه امریکا‬ ‫درخصوص پایبندی به تعهداتش در راستای برجام نداشته‬ ‫و این رقم شــاهد رشــد ‪ 3‬درصدی نســبت به ‪ 6‬ماه گذشته‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫را به گفته دولت‪ ،‬متحول کند‪ ».‬به گفته خوانساری‪ ،‬اکنون‬ ‫به رغم اینکه تحریم برداشته شده‪ ،‬قیمت نفت نیز کاهش‬ ‫یافته اســت؛ البته صــادرات نفت نیز یک میلیون بشــکه‬ ‫اضافه شده و هزینه های مبادله اندکی کاهش یافته است‪،‬‬ ‫بنابراین پیش بینی می شود که امســال رشد اقتصادی ‪ ۴‬تا‬ ‫‪ ۵‬درصدی را تجربه کنیم‪ ،‬اما مهم پایداری ان است که در‬ ‫سال های اتی این رشــد ادامه یابد؛ الزمه ان هم این است‬ ‫که اوضاع اقتصادی بهتر شود‪.‬وی اظهار داشت‪« :‬در کنار‬ ‫این دولت باید روی واقعی کردن قیمت ارز تمرکز بیشتری‬ ‫کرده و فشــارهای مالیاتــی و تامین اجتماعــی که اکنون‬ ‫روی واحدهای تولیدی قرار دارد را کم کند؛ ضمن اینکه با‬ ‫مجموعه تدابیر حمایتی‪ ،‬صادرات را رونق دهد و باعث شود‬ ‫که صنعت از رکود خارج شود‪».‬‬ ‫در این میان دیگر عضو هیات رئیســه اتــاق بازرگانی‬ ‫تهران معتقد است پس از گذشت یک سال از برجام‪ ،‬زمان‬ ‫ان رسیده که بخش خصوصی خارجی باتوجه به ظرفیت ها‪ ،‬‬ ‫امنیت سرمایه گذاری و مزیت های نسبی‪ ،‬با جدیت بیشتری‬ ‫ســرمایه گذاری در ایران را کلید بزندحامد واحدی‪ ،‬اظهار‬ ‫کرد‪« :‬در یک ســالی که از برجام گذشته اســت‪ ،‬برجام از‬ ‫جنبه های سیاسی توانست جلوی تحریم های جدید را بگیرد‬ ‫و با تلطیف کردن فضا‪ ،‬برخی موانع را از پیش رو بردارد؛ هر‬ ‫چند هنوز برخی مشکالت به ویژه در مسائل بانکی وجود دارد‬ ‫و بانک های خارجی به کمک مــا نمی ایند‪.‬اما به طور کلی‬ ‫تلطیف روابط ایران با دنیا می تواند دســتاوردهای دانشی‪،‬‬ ‫علمی‪ ،‬پژوهشی و تکنولوژی برای ما به همراه داشته باشد‬ ‫و به رشد اقتصادی کمک کند‪ ،‬ولی قرار نبوده است که طی‬ ‫یک سال گذشــته بتوانیم به همه دســتاوردها دست پیدا‬ ‫کنیم چون امکان ان وجود نداشت که بعد از ‪ ۱۰‬تا ‪ ۱۲‬سال‬ ‫تحریم‪ ،‬ظرف مدت کوتاهی همه مسائل حل شود‪».‬‬ ‫عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی تهران تصریح کرد‪:‬‬ ‫«با این وجــود روند امیدواری کامال احســاس می شــود‪.‬‬ ‫درست اســت که دولت در رکود قرار دارد اما با این حال این‬ ‫امیدواری وجود دارد که با تدبیر و اســتراتژی دولت‪ ،‬خروج‬ ‫از رکود به معنی واقعی محقق شود تا امیدی که از برجام به‬ ‫وجود امده است به نا امیدی بدل نشود‪ .‬انتظار ما به عنوان‬ ‫بخش خصوصی ایــران از دولت مردان و بخش خصوصی‬ ‫خارجی این است که همان طور که خودشان در سفرهایی‬ ‫که به ایران داشــته اند ظرفیت های کشــور ما را مشــاهده‬ ‫کردند‪ ،‬دیگر کمتر احتیاط کننــد و در پروژه هایی که مزیت‬ ‫نســبی دارد ســرمایه گذاری کنند‪ ،‬چرا که باتوجه به امنیت‬ ‫ســرمایه گذاری و نیروی متخصص که در ایران وجود دارد‬ ‫امکان سرمایه گذاری مناسب وجود دارد‪».‬‬ ‫با همه این تفاســیر به نظر می رســد برجام نتوانسته‬ ‫چندان براقتصاد ایران تاثیر بگذارد‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫واقعگرا باشید‬ ‫همه چیز مربوط به برجام نیست‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با محمدقلی یوسفی‬ ‫دو سال از توافق برجام می گذرد ایا در حوزه اقتصاد‬ ‫بیشازحدبهبرجامخوشبیننبودیم؟ایاانتظاراتی‬ ‫که از امضای برجام وجود داشــت براورده شــده‬ ‫استیاخیر؟‬ ‫ما باید مقــداری واقع گرا باشــیم‪ ،‬وقتی صحبت از‬ ‫واقع گرایــی می کنیم هر موضوعــی را باید براســاس مبنا و‬ ‫پایه ای مورد تحلیل قرار دهیم‪ .‬واقعیت این است که اقتصاد‬ ‫ایراندرسال هایمختلفبامسائلبسیارپیچیدهومتعددی‬ ‫مواجه بود که اصالح همه انها کار ساده ای نیست و همه انها‬ ‫هم به برجام و مســائل بین المللی مربوط نمی شود‪ .‬بخشی‬ ‫از انها در داخل کشور قابل اصالح است و نیاز به هماهنگی‬ ‫قوای مختلف دارد‪ .‬اعم از انکه مجلس باید قوانین شــفاف‬ ‫راتصویبوقوهقضائیهبایدامنیتحقوقمالکیتراتضمین‬ ‫و دولت نیز انگیزه برای سرمایه گذاری در ایران ایجاد کند‪ .‬ما‬ ‫درباره بحث های تکنولوژیکی به خصوص در بخش صنایع‪،‬‬ ‫نیازمندیکسرمایهریسک پذیرهستیمتاسرمایه گذارریسک‬ ‫کند و در حوزه های تولیدی بلندمدت وارد شود‪ .‬این ریسک را‬ ‫سرمایه گذارمتقبلنمی شودتازمانیکهبازدهیکارخانه های‬ ‫صنعتی پایین و فعالیت های ســوداگری و تجارت پول باال‬ ‫است‪،‬بنابراینمنابعپولیبهبخشصنعتمتمایلنمی شوند‪،‬‬ ‫بلکه در بخش داللی و تجارت پول به گردش در می ایند‪ .‬در‬ ‫چنین شــرایطی ما باید به صنعت بها بدهیم‪ .‬یعنی تنها امید‬ ‫ایران برای توسعه صنعتی شدن اســت اما زمانی می توانیم‬ ‫صنعتی شویم که تکنولوژی و سرمایه ریسک پذیر را از خارج‬ ‫وارد کنیم چون خودمان تکنولوژی و سرمایه ریسک پذیر را‬ ‫نداریم‪ .‬در شرایط تنش‪ ،‬درگیری ها و بحران های بین المللی‬ ‫هرگز صنعت و اقتصاد ما توسعه پیدا نمی کند بنابراین باید به‬ ‫این مساله توجه کرد که تنها راه موفقیت ایران برای توسعه و‬ ‫پیشرفت‪ ،‬صنعتی شدن است و الزمه صنعتی شدن نیز ورود‬ ‫سرمایهوتکنولوژیخارجیبهداخلکشورمحسوبمی شود‪.‬‬ ‫راهدومی وجودندارد‪.‬همهماایرانیهستیم‪،‬عرقملیداریم‪،‬‬ ‫نمی خواهیماحساسناتوانیکنیمولینیازداشتنبهسرمایهو‬ ‫تکنولوژیواقعیاتیهستندکهبایدبپذیریم‪.‬برجامشرایطیرا‬ ‫فراهمکردکهاوالتنش هایبین المللیعلیهایرانکمشودو‬ ‫ایران از یک درگیری ناخواسته که می توانست به منافع ملی‪،‬‬ ‫ارامش مردم و منابع کشور اسیب بزند مصون بماند‪ ،‬بنابراین‬ ‫گام بلندی برداشته شــد چون به دنیا نشان دادیم ایران یک‬ ‫کشــور متمدن و پایبند به قوانین بین المللی است و در حل‬ ‫مسائل بین المللی مشارکت فعال دارد‪ .‬پس همین که برجام‬ ‫‪2‬‬ ‫اعضای تیم اقتصــادی دولت یازدهــم امیدوار‬ ‫بودند بــا اجرایی شــدن برجام گشــایش های بزرگی‬ ‫در اقتصاد کشــور ایجاد شــود و عرصه های مختلف‬ ‫اقتصادی جذب کننده ســرمایه های خارجی باشــند‪،‬‬ ‫به طوری کــه در زمان اندکی رونق به تولید و اشــتغال‬ ‫کشــور برگردد اما واقعیت با انچه انها انتظار داشتند‬ ‫متفاوت بــود‪ .‬محمدقلی یوســفی می گویــد‪ :‬ما باید‬ ‫مقداری واقع گرا باشــیم‪ .‬اقتصاد ایران در سال های‬ ‫مختلف با مسائل بسیار پیچیده و متعددی مواجه بود‬ ‫که اصالح همه انها کار ساده ای نیست و همه انها هم‬ ‫به برجام و مسائل بین المللی مربوط نمی شود‪».‬‬ ‫توانست ایران را از خطر وقوع یک درگیری ناخواسته خارج‬ ‫کند و یک تصویری از اقتصاد ایران به جهان نشــان داد که‬ ‫می تواند محیط الزم را برای سرمایه گذاری خارجی فراهم و‬ ‫امنیت سرمایه گذاری را برقرار کند دستاورد بسیار ارزشمندی‬ ‫است‪ .‬در طول این دو سال برخی سرمایه گذاران خارجی وارد‬ ‫ایران شدند اما در بسیاری موارد نیامدند‪ .‬ما راهی غیر از این‬ ‫نداریم‪ .‬تمام کسانی که انتظار دارند برجام معجزه کند واقعا‬ ‫اشتباهمی کنند‪.‬قوایسه گانهوسایرنهادهایحاکمیتیباید‬ ‫همفکر شوند و سرمایه گذاران خارجی را از طریق مسالمت‪،‬‬ ‫گفت وگو و مذاکره جذب کنند‪ .‬ممکن اســت در دنیا کسانی‬ ‫باشــند که بخواهند ایران را تحریک و ما را وارد یک درگیری‬ ‫ناخواستهکنندتامنابعملیوزیرساخت هایماراازبینببرندو‬ ‫مشکالتیرابرایملتایرانبهوجودبیاورند‪.‬پسبایدهوشیار‬ ‫باشیمووارددامی کهبدخواهاننظامجمهوریاسالمیایران‬ ‫گستراندندنشویم‪،‬ضمنانکهتالشکنیمیکتعاملسازنده‬ ‫بادنیاداشتهباشیم‪.‬‬ ‫برخی معتقدند اگر برجام اثــار اقتصادی ویژه ای‬ ‫داشــت تاکنون بروز و ظهور پیدا می کرد‪ .‬به نظر‬ ‫شمادردرازمدتاثاراقتصادیبرجامبیشترنمایان‬ ‫می شودیاخیر؟‬ ‫ایا جز توافق برجــام راه دیگری وجود داشــت‪ .‬ما‬ ‫باید نیاز خودمان را بسنجیم‪ .‬شــرایط اقتصادی ایران االن‬ ‫بحرانی اســت‪ .‬این واقعیــت دردناک را مــردم می فهمند‪.‬‬ ‫اقایانی که فشــار اقتصادی به انها وارد نمی شود فقط بلدند‬ ‫حرف بزنند‪ ،‬نمی دانند جوانان بیکار بمب های ساعتی برای‬ ‫نظام هستند و بحران شرایط اقتصادی روز به روز پیچیده تر‬ ‫می شود‪ .‬اگر برجام امضا نمی شــد و تنش های بین المللی‬ ‫ایــران فروکش نمی کرد می توانســت مشــکالت غیرقابل‬ ‫جبرانــی را به وضعیت اقتصادی کشــور تحمیــل کند‪ .‬من‬ ‫معتقدمبایدمنافعشخصی‪،‬گروهی‪،‬جریانییادستگاهیرا‬ ‫کنارگذاشت‪،‬همهدستگاه هایکشورهماهنگعملکنندو‬ ‫از ظرفیت ها و امکانات بین المللی برای پیشرفت کشور بهره‬ ‫گیرند تا دستاوردهای برجام مشــخص شود چون اگر ایران‬ ‫یککشورمقتدروتوسعه یافتهشودبهنفعهمهملتاستاما‬ ‫اگر بدخواهان خارجی نظام جمهوری اسالمی موفق شوند‬ ‫ایران را وارد بحران و درگیری ناخواســته کنند ان وقت مردم‬ ‫اسیبجدیمی بینند‪.‬‬ ‫منتقدان می گویند نباید برجام را بــه مثابه داروی‬ ‫شفابخش اقتصاد کشور دانست چون ناکارامدی‬ ‫مدیریتی‪ ،‬فســاد اقتصادی و قاچاق ســه چالش‬ ‫مهمی هستند که باید ابتدا برای رفع انها گام های‬ ‫بلندی برداشته می شــد نه انکه دست روی دست‬ ‫گذاشــت تا اثار اقتصادی برجام رونــق را به تولید‬ ‫کشــور بازگردانــد‪ ،‬نظر شــما درباره ایــن دیدگاه‬ ‫چیســت‪ ،‬کما اینکه خودتــان به مدیریــت حوزه‬ ‫اجرایی انتقاد می کنید؟ ایا در حوزه داخلی شرایط‬ ‫مهیاست؟‬ ‫من به نــگاه و رویکرد همه حوزه هــا انتقاد می کنم‬ ‫و انتقادم فقط مختص بــه حوزه اجرایی نیســت‪ .‬چرا معیار‬ ‫شایسته ساالری را در انتخاب مدیران لحاظ نمی کنیم؟ چرا‬ ‫وقتی می خواهیم افرادی را به کار بگیریم فقط به ظاهرشان‬ ‫نگاه می کنیم؟ نمونه های زیادی داشتیم که ظاهر موجهی‬ ‫داشتند اما بی تدبیری کردند و به ســرمایه های کشور لطمه‬ ‫زدند‪ .‬معتقدم باید افراد سالم‪ ،‬صادق و پاک بر امور مدیریتی‬ ‫منصوب شوند تا به کشــور خدمت کنند‪ .‬برای مبارزه با فساد‬ ‫اقتصادی اصل اول شــفافیت در همه حوزه هاست‪ .‬مسلما‬ ‫هیچکشورینمی ایدایرانراابادکندخودمابایددراینراهقدم‬ ‫برداریم‪.‬فسادهاتخریبیدراقتصادکشورایجادمی کنندکهبه‬ ‫مراتبازسلطهبیگانگانبدتراست‪.‬چهعواملیباعثشدکه‬ ‫بر سیستم بانکی چنین اوضاعی حاکم شود؟ چرا سپرده گذار‬ ‫برای انکه می خواهد پول خودش را پس بگیرد ضرب و شتم‬ ‫می شود؟ کجای قانون به چنین رفتاری مجوز دادند؟ کجای‬ ‫شرع و قانون امده که جوانان باید بیکار باشند اما منابع مالی‬ ‫در اختیار بعضی اقایان قرار بگیرد تا هر طور که می خواهند‬ ‫از ان منابع اســتفاده کنند؟ بنابراین ما باید واقع گرا باشــیم‪،‬‬ ‫مسلماکسیانتظار نداردکهخارجی هابیایندایرانراابادکنند‬ ‫اما ما باید از امکانات بین المللی استفاده کنیم‪ .‬همانطور که‬ ‫گفتم برجام باعث شد که ما از یک درگیری ناخواسته مصون‬ ‫بمانیم و شــرایطی را فراهم کرد تا ما از امکانات بین المللی‬ ‫بتوانیم بهره ببریم‪ .‬اگر مســئوالن واقعا یــک درک عمیقی‬ ‫از مشکالت و مســائل کشور داشــته باشــند و بخواهند در‬ ‫بلندمدت برای ابادانی کشــور فکر کنند باید این را بدانند که‬ ‫کشــاورزی در ایران امکاناتش محدود و خدمات ما ناکارامد‬ ‫است‪ ،‬تنها راهی که برای پیشرفت وجود دارد صنعت است‬ ‫و برای توسعه صنعتی نیاز به سرمایه ریسک پذیر و تکنولوژی‬ ‫داریم که از طریق سرمایه گذاری خارجی امکان پذیر است‬ ‫بنابراین بــا تنش و موضع گیری های سیاســی و شــخصی‬ ‫نمی توانیم سرمایه گذاری خارجی را جذب کنیم‪ .‬اگر نتوانیم‬ ‫سرمایه گذاریخارجیراجذبکنیموضعیت مانمثلگذشته‬ ‫ادامه خواهد یافت که قطعا نسل های اینده را راضی نخواهد‬ ‫کرد‪ ،‬پس وقتی ایــن را می دانیم چــرا از االن برای اصالح‬ ‫اوضاع اقتصادی تالش نکنیم‪ ،‬وقتی شــرایط اســتفاده از‬ ‫سرمایه گذاری خارجی با برجام فراهم شده است؟ مسئوالن‬ ‫بایداینوضعیترابهفالنیکبگیرندوکاریکنندکهشرایطو‬ ‫بسترهابرایبرقراریارتباطبیشتردرحوزهبین المللیوجذب‬ ‫سرمایه گذار خارجی فراهم شود‪ .‬پدید اوردن این وضعیت به‬ ‫ضررهیچکسنیست‪.‬‬ ‫هزینه و فایده‬ ‫برجام چه اورده هایی برای اقتصاد ایران داشته است ؟‬ ‫دکتر علی اسالمی بیدگلی‬ ‫‪3‬‬ ‫کارشناس بازار سرمایه‬ ‫مدتی اســت که از یک اتفــاق بســیار با اهمیت در‬ ‫حوزه سیاســت بین الملل در ایران می گذرد‪ .‬بدون شک‬ ‫کمتر کسی معتقد اســت که برجام یک موفقیت سیاسی‬ ‫بین المللــی نبوده اســت و بی تردید پیامدهای سیاســی‪،‬‬ ‫اجتماعی و اقتصادی ان به ویژه در حوزه روابط بین الملل‬ ‫انکار ناپذیر است‪.‬‬ ‫بدیهی اســت که این اتفاق‪ ،‬پیامدهــای اقتصادی‬ ‫مهمی را هم به دنبال داشــته اســت‪ .‬با مروری بر گذشته‬ ‫و انچــه قبل از برجــام در حوزه اقتصادی وجود داشــت و‬ ‫فرصت هایی که امروز وجود دارد‪ ،‬به خوبی می توان درک‬ ‫کرد که در صورت انجام نشدن این توافق‪ ،‬امروز مشکالت‬ ‫اقتصادی کشور به مراتب بیشتر بود‪ .‬اینکه باالخره بعد از‬ ‫مدت ها تالش و محدودیت‪ ،‬قــرارداد خرید هواپیماهای‬ ‫جدید منعقد می شود و اکنون نیز شــاهد اجرایی شدن ان‬ ‫با پرواز ایرباس ها هســتیم‪ ،‬بی تردید یکی از این پیامدها‬ ‫است و در نوع خود موفقیت محسوب می شود‪.‬‬ ‫این اتفاق که در شرایط تالطم بازار ارز‪ ،‬بانک مرکزی‬ ‫توانایی این را دارد که از وجوه ناشی از فروش ارزی نفت‪،‬‬ ‫با عرضه چنــد میلیارد دالر بــازار ارز را تا حــدودی کنترل‬ ‫کند‪ ،‬بی تردیــد از نتایج برجــام و بهبود فضــای تبادالت‬ ‫پولی بین المللی ناشــی از برجام اســت‪ .‬افزایش ظرفیت‬ ‫فروش نفت به بیش از ‪ 2 /5‬میلیون بشکه در روز‪ ،‬از دیگر‬ ‫دستاوردهایی است که امید به بهبود و چشم انداز اقتصادی‬ ‫را بسیار پررنگ کرده اســت‪ .‬ورود شرکت های بین المللی‬ ‫به ویــژه شــرکت های بــزرگ هواپیمایی‪ ،‬پیمانــکاران و‬ ‫شــرکت های نفتی و عقد چندیــن قــرارداد بین المللی در‬ ‫این مدت‪ ،‬بهبود امار حضور گردشــگر خارجی‪ ،‬لغو برخی‬ ‫تحریم ها نظیر کشتیرانی و بسیاری دیگر‪ ،‬دستاوردهایی‬ ‫است که نمی توان از اثرات مثبت اقتصادی و بین المللی‬ ‫ان به ســادگی گذشــت‪ .‬بنابراین مهم تریــن پیامدهای‬ ‫مثبت برجام بر اقتصاد کشــور‪ ،‬به صورت اختصار به شرح‬ ‫زیر است‪:‬‬ ‫‪ .1‬لغو برخــی تحریم ها نظیر تحریم هــای بانکی‪،‬‬ ‫بیمه‪ ،‬حمل و نقل و‪...‬‬ ‫‪ .2‬افزایش مقــداری و ارزی و ریالــی فروش نفت و‬ ‫بهبود وضعیت مالی دولت‬ ‫‪ .3‬ورود ســرمایه گذاری خارجی به صورت مستقیم‬ ‫و غیر مستقیم‬ ‫‪ .4‬پیشگیری از تشدید مشکالت مالی بین المللی‬ ‫‪ .5‬بهبود فضای کسب و کار‬ ‫‪ .6‬افزایش امید و انتظارات نرخ رشد اقتصادی‬ ‫‪ .7‬افزایــش ثبــات ســرمایه گذاری و اعتمــاد‬ ‫سرمایه گذاران داخلی و خارجی‬ ‫‪ .8‬کاهــش بهــای تمام شــده تولیــد و هزینــه‬ ‫سرمایه گذاری‬ ‫‪ .9‬کاهش نرخ تامین مالی‬ ‫‪ .10‬بهبود تراز تجاری‬ ‫با وجود بسیاری اثرات مثبت‪ ،‬برخی از اتفاقات باعث‬ ‫شــده اســت که پیامد های مثبت این موفقیــت‪ ،‬کمتر از‬ ‫انتظار باشد‪ .‬در زیر به برخی از این عوامل اشاره می شود‪:‬‬ ‫‪ .1‬سرمایه گذاران داخلی و خارجی با اعالم برجام‪،‬‬ ‫دچــار خوش بینی بیش از اندازه شــده بودنــد‪ .‬این رویه‬ ‫تا حدود زیــادی تصورات بهبــود را با خطــا مواجه کرد‪.‬‬ ‫برطرف شــدن موانع؛ نظیر باز شــدن درهــای تبادالت‬ ‫بانکی کــه مدت ها متوقف بــوده اســت‪ ،‬نیازمند زمان و‬ ‫مذاکرات متعدد اســت و ایــن پیش نیاز مهــم در بهبود‬ ‫تعامالت خارجی از انچه انتظار می رفت‪ ،‬بسیار طوالنی تر‬ ‫هم شده اســت‪ .‬بی شــک‪ ،‬بدون امکان انتقال وجه از‬ ‫مبادی رسمی‪ ،‬شــرایط اجرایی شــدن قرارداد ها فراهم‬ ‫نمی شــود‪ .‬از طرف دیگر امکان تبــادالت پولی و تامین‬ ‫مالــی بین المللی نیازمند فراهم شــدن شــرایط دیگری‬ ‫نظیر حضور بیمه ها‪ ،‬امکان بازگشایی اعتبارات اسنادی‬ ‫ارزی‪ ،‬حضور بانک های خارجی در ایران‪ ،‬بازگشــایی یا‬ ‫ایجاد شعب بانک های داخلی در خارج از ایران و بسیاری‬ ‫دیگر از شــرایطی که برای تســهیل مبادالت بین المللی‬ ‫الزم است‪ ،‬از دیگر پیش زمینه هایی است که انجام انها‬ ‫نیازمند صرف زمان است و البته نباید انکار کرد که بسیار‬ ‫بیش از انتظار طوالنی شده است‪.‬‬ ‫‪ .2‬همزمانــی برجــام و بــروز یکســری اتفاقــات‬ ‫و تالطمــات بین المللــی کــه به عنــوان یــک ریســک‬ ‫سیستماتیک محســوب می شــود‪ ،‬از دیگر اتفاقاتی بود‬ ‫که باعث شــد‪ ،‬اثرات اقتصادی برجام کمرنگ تر شــود‪.‬‬ ‫انتخابات امریکا از این بعد که این اتفاق بر پیش بینی های‬ ‫اقتصاد در فضای بین المللی تاثیر خواهد داشت‪ ،‬نوسان‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫شدید قیمت کاالهای اساسی نظیر فوالد‪ ،‬مس‪ ،‬روی و‪...‬‬ ‫و بسیاری دیگر از وقایع‪ ،‬از دیگر دالیلی است که باعث شد‬ ‫پیش بینی بهبود اقتصاد ناشی از برجام با خطا مواجه شود‪.‬‬ ‫‪ .3‬تعویق و طوالنی شــدن مســیر رســمی تبادالت‬ ‫بین المللی‪ ،‬نظیر بازگشایی سوئیفت دلیل دیگری است که‬ ‫نمی توان از نقش ان در تعویق بهبود‪ ،‬به سادگی گذشت‪.‬‬ ‫‪ .4‬نوســانات منفی بهــای نفت در روزهــای پس از‬ ‫برجام‪ ،‬به عنوان اصلی ترین منبع ورودی دولت در تامین‬ ‫مالی و تامین بودجه‪ ،‬عاملی بسیار تاثیرگذار برعدم بهبود‬ ‫انتظاری فضای اقتصادی‪ ،‬نیز علت دیگر تعویق شــرایط‬ ‫اقتصادی بین المللی داخلی و خارجی برشمرده می شود‪.‬‬ ‫افزایش بهای نفت و مشتقات نفتی‪ ،‬تراز ارزی کشور را در‬ ‫جهت مثبت تغییر می دهد و قدرت کشور را در چانه زنی ها‬ ‫و عقد قرارداد های بــزرگ افزایش می دهــد‪ .‬البته بهای‬ ‫نفت دریک سال گذشته با افزایش مواجه بوده است‪ ،‬اما‬ ‫بی تردید اگــر کژ رفتاری های برخی از همســایگان نبود‪،‬‬ ‫امروز در حین افزایش ظرفیت فروش روزانه نفت‪ ،‬شــاید‬ ‫بهای نفت نیز دچار رشد شــده بود و بنابراین اوضاع مالی‬ ‫دولت نیز به مراتب بهتر بود‪.‬‬ ‫‪ .5‬سنگ اندازی همسایگان و برخی دیگر از کشور ها‬ ‫که از شرایط خاکستری ایران بیشــترین بهره را می بردند‬ ‫و برخی از عوامل داخلی باعث شــد‪ ،‬فضای کســب و کار‬ ‫ان طور که باید و شاید هموار نشود‪.‬‬ ‫‪ .6‬کاهش روند صعودی نرخ رشــد اقتصادی چین‬ ‫به عنــوان بزرگ تریــن مصرف کننده جهان‪ ،‬مشــکالت‬ ‫اقتصادی اروپا به عنوان شریک تجاری بالقوه ایران به ویژه‬ ‫در شــرایط تحریم‪ ،‬از دیگر موانع بهبود انتظاری وضعیت‬ ‫اقتصادی شمرده می شود‪.‬‬ ‫‪ .7‬اوضاع نابســامان نظام پولی کشور و بانک های‬ ‫داخلی‪ ،‬عدم توازن نرخ بهره و تورم‪ ،‬مشــکالت نقدینگی‬ ‫بدهی های قبلی ایران به برخی کشورها از دیگر مشکالت‬ ‫و موانعی اســت که باعث شــد‪ ،‬به رغم توقعات‪ ،‬شرایط و‬ ‫محیط کسب و کار مطابق انتظارات مطلوب پیش نرود‪.‬‬ ‫اکنون و با گذشــت زمــان‪ ،‬انتظارات منطقی شــده‬ ‫اســت‪ ،‬قیمت نفت به یک ثبات نســبی رســیده اســت و‬ ‫فضای تبادالت و تعامالت بین المللی و داخلی شــفاف تر‬ ‫شده اســت‪ .‬بنابراین این روزها و با فروش روزانه حدود ‪3‬‬ ‫میلیون بشــکه نفت و میعانات و ورود منابع ارزی ناشی از‬ ‫ان می توان امیدوار بود‪ ،‬اوضاع مالی دولت به یک سامان‬ ‫نسبی برســد‪ .‬با بهبود اوضاع مالی دولت‪ ،‬بدهی دولت به‬ ‫پیمانــکاران‪ ،‬تامین کنندگان‪ ،‬بانک ها و ســایر ذی نفعان‬ ‫پرداخــت می شــود و انتظــار مــی رود‪ ،‬محدودیت های‬ ‫نقدینگی کشور کمتر شود و متعاقب ان اوضاع اقتصادی‬ ‫تا حد مطلوبی بهبود یابد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫‪53‬‬ ‫اقتدارگرایی اردوغان‬ ‫در حالی که یک ســال از کودتای نافرجــام در ترکیه زمــان می گذرد‪ ،‬رجب طیــب اردوغان‪،‬‬ ‫رئیس جمهورترکیهورهبرحزبعدالتوتوسعههمچنانفضایکشوررادرحالتامنیتیحفظکرده‬ ‫است‪ .‬او طی این مدت بسیاری از افرادی که ظن ان می رفت به فتح الله گولن(مظنون اصلی طراح‬ ‫کودتا)ویادیگراحزابمخالفوابستهباشندرابازداشتوزندانیکرد‪.‬همچنینرسانه هایبسیارینیز‬ ‫تعطیلشدند‪.‬اکنوندریکسالگیکودتا‪،‬ترکیههمچناندرخفقانسیاسیبهسرمی بردواردوغان‬ ‫نیزگام هایمحکم تریبهسمتاقتدارگراییبرداشتهاست‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫سلطاندموکراتیک‬ ‫یک سال پس از کودتای نافرجام‬ ‫اردوغان در چه وضعیتی قرار دارد‬ ‫سیامک کاکایی‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫‪1‬‬ ‫تحوالت سیاســی‪-‬اجتماعی ترکیه یک ســال پس‬ ‫از کودتا با فرازونشــیب های زیادی مواجه بوده اســت‪.‬‬ ‫کودتای نافرجامــی که از دید منتقــدان داخلی و بیرونی‬ ‫به فرجام برنامه ها و اندیشــه های رجب طیب اردوغان‪،‬‬ ‫رئیس جمهــور ترکیه انجامیــد‪ .‬تحلیل جامعه شــناختی‬ ‫و سیاســی ترکیه در یک ســال اخیر تحت تاثیــر دو نوع‬ ‫گفتمان قــرار دارد؛ اول گفتمان دولتی هــا که معتقدند‬ ‫باید فضای داخلی این کشور شامل ادارات‪ ،‬بخش های‬ ‫امنیتی‪ ،‬نظامی و غیره را از کسانی که به انحا ی مختلف‬ ‫وابســتگی به جماعت فتح الله گولن دارند یا گرایشی به‬ ‫اندیشــه کودتاچیان داشته اند‪ ،‬پاکســازی کرد‪ .‬در این‬ ‫چارچوب شاید بازداشت و برکناری بیش از یک صد هزار‬ ‫نفر در یک ســال اخیر و بســته شــدن فضای سیاسی‪،‬‬ ‫بازداشت های گسترده میان روزنامه نگاران‪ ،‬رسانه های‬ ‫جمعی‪ ،‬نظامیان و کارکنان قضایی را بتوان مورد تحلیل‬ ‫و واکاوی قرار داد‪ .‬گفتمان دوم دیدگاه منتقدانی اســت‬ ‫که بر این باورند ترکیه در مسیر تنزل سیاسی گام برداشته‬ ‫است‪ .‬انان با اســتناد به بســته شــدن فضای سیاسی‪،‬‬ ‫محدودیت هــا و تقابل هــای امنیتی در یک ســال اخیر‬ ‫معتقدند که پایه های دموکراسی در ترکیه متزلزل شده و‬ ‫در این چارچوب نیز نوعی انحصارگرایی در قدرت از سوی‬ ‫اردوغان را نشانه گرفته اند‪.‬‬ ‫چنانچه اصالحات قانون اساسی و همه پرسی نیز به‬ ‫ت اما‬ ‫افزایش اختیارات برای انحصار قدرت کمک کرده اس ‬ ‫یکی از نکات مهم یا کلیدی مورد تاکید منتقدان داخلی و‬ ‫خارجی ان است که اردوغان از فرصت پیش امده پس از‬ ‫کودتا بهره های الزم را برای سرکوب و مواجهه با مخالفان‬ ‫برده است‪.‬‬ ‫در عرصه بیرونی نیــز انتقادهای تنــد اتحادیه اروپا‬ ‫به ترکیه و طرح احتماالت مربوط به تعلیق مذاکرات این‬ ‫اتحادیه با ترکیه ناشــی از همین فضای بســته سیاسی و‬ ‫سوءاستفاده های دولت از شرایط پس از کودتا بوده است‪.‬‬ ‫اما اکنون این پرســش مطرح اســت کــه باتوجه به‬ ‫نگاه های هــر دو طرف بــه تحوالت پیــش روی ترکیه ایا‬ ‫بسترهای داخلی برای اســتمرار با قدرت و قوت سیاست‬ ‫و حکومت توسط اردوغان وجود دارد یا اینکه یک چالش‬ ‫ساختاری پیش روی رئیس جمهور ترکیه است؟‬ ‫روند تحوالت منطقه ای و کشمکش هایی که به طور‬ ‫اجتناب ناپذیــری ترکیه را درگیــر خود کرده بــه یک معنا‬ ‫موجب برون فکنی شرایط در این کشور شده است‪ .‬یعنی‬ ‫اعمال سیاست های سختگیرانه از جمله در قبال کردها یا‬ ‫گروه های وابســته به جنبش گولن و غیره در این وضعیت‬ ‫می تواند بــا عناوین برقــراری ثبات و امنیــت مورد هجوم‬ ‫جدی تری قرار بگیرد‪ .‬امــا در مقابل دامنه نارضایتی ها در‬ ‫داخل و بیرون ترکیه نسبت به مشی سیاسی اردوغان پس‬ ‫از کودتا می تواند پایه های حکومتداری را سست کند‪ .‬از‬ ‫این منظر ارای همه پرســی‪ ،‬محل رجوعی برای کشاندن‬ ‫اردوغان بــه چالش های بعدی اســت‪ .‬یعنــی اگر جامعه‬ ‫ترکیه دچار نوعی دو دستگی شود‪ ،‬شرایط برای انتخابات‬ ‫ریاســت جمهوری اینده به نفع اردوغان مشــکل و دشوار‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫امــا این بســته بــه ان اســت کــه رونــد تحوالت‬ ‫منطقه ای و ســمت و ســوی جهت گیری های سیاســت‬ ‫داخلی و خارجی به سمت مسائل امنیتی و نظامی چگونه‬ ‫خواهد بود‪ .‬چراکه اردوغان و تجربه سیاســی تقریبا ‪15‬‬ ‫سال اخیر نشــان داده اســت که او‪ ،‬به خوبی می تواند‬ ‫از فرصت ها بهره ببرد یا فرصت ســازی جدید سیاســی و‬ ‫امنیتی کند‪.‬‬ ‫پاکسازی گولنیست ها‬ ‫یک سال پس از کودتای نافرجام در‬ ‫ترکیه چگونه گذشت؟‬ ‫ترکیه‪ ،‬گروگان کودتا‬ ‫بهره برداری اردوغان از کودتای‬ ‫نافرجام ‪ 15‬ژوئیه ادامه دارد‬ ‫اسطوره سازی ازکودتا‬ ‫ترس سیاسی و حرص اقتدار اردوغان تحوالت ترکیه را رقم می زند‬ ‫دکتر قدیر گلکاریان‬ ‫عضو هیات علمی دانشگاه نییر ایست قبرس‬ ‫‪2‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫در نظر بگیریم هیچ سنخیت و تشابهی میان جان بر کفان‬ ‫ماجرای چاناق قلعه و امثال انها با ماجرای ‪ 15‬ژوییه وجود‬ ‫ندارد‪ .‬اما گفتنی است که حادثه یاد شده در ساختار سیاسی‬ ‫و روند کنونی سیاســت ترکیه تاثیر بســزایی نهاده و دولت‬ ‫حاکم ترکیه به رهبری اردوغان را در مسیری متفاوت از هر‬ ‫زمان دیگری قرار داده است‪ .‬به طوری که اکنون اردوغان‬ ‫در شــرایط کنونی با استفاده از فضاســازی روانی و ترویج‬ ‫گرایشات سنتی توانسته به نقطه ای از اوج قدرت برسد که‬ ‫نتیجه ان را در همه پرســی تغییر سیستم سیاسی کشور از‬ ‫پارلمانی به ریاستی شاهد شدیم‪.‬‬ ‫نتیجه ظاهری بر امده از همه پرســی نشــان داد که‬ ‫مخالفان نظــام کنونی ترکیــه قریب به نیمــی از جامعه را‬ ‫تشــکیل می دهند‪ .‬از ســویی کنش اپوزیســیون موجود‬ ‫در ترکیه به رهبــری قلیچدار اوغلو در اجــرای راهپیمایی‬ ‫برای دمکراســی که از انکارا اغاز شــده و در اســتانبول با‬ ‫برپایی میتینگ صدها هزار نفری به پایان رسید نشان داد‬ ‫که دولت ترکیــه به رهبری اردوغان بــا چالش های جدی‬ ‫امنیتی‪ -‬سیاســی در روزهای اینده مواجه بوده و هر تحول‬ ‫و رخداد داخلی و خارجی خواهد توانســت بر تاثیرات این‬ ‫چالش ها بیفزاید‪.‬‬ ‫وجود بحران دیپلماســی با اتحادیه اروپا و جو ســرد‬ ‫و تنش الــود با دنیــای غــرب و به ویــژه امریــکا از دیگر‬ ‫چالش هــای مختلف دولت اردوغان اســت کــه با وجود‬ ‫داشتن بیش از ‪ 400‬میلیارد دالر بدهی خارجی و وابستگی‬ ‫به ‪ 20‬درصد درامد حاصل از جلب گردشگر خواهد توانست‬ ‫اینده سیاسی ترکیه را دستخوش بحران های جدی نماید‪.‬‬ ‫از سوی دیگر جوسازی و فضاسازی دینی‪ -‬سنتی در‬ ‫ترکیه که با سیستم عادت شده فرهنگی‪ -‬سیاسی‪ -‬اجتماعی‬ ‫ترکیه همخوانی ندارد و می رود که جوی جدید از گرایشات‬ ‫افراطی مذهبی در ترکیه را شکل دهد؛ دولت کنونی ترکیه‬ ‫را با مشکالت دیگری مواجه خواهد ساخت‪.‬‬ ‫مهمتــر از همه افزایش تــورم‪ ،‬بیــکاری و همچنین‬ ‫توطئه های مختلف در ایجاد شــکاف اجتماعی – سیاسی‬ ‫ترکیــه و جبهه گیری هــای حزبی موجب شــده کــه اینده‬ ‫امیدوار کننده جامعه ترکیــه با دولت اردوغــان در هاله ای‬ ‫از ابهام دیده شــود‪ .‬به نظر می رســد که‬ ‫اردوغــان و مشــاورانش با درک شــرایط‬ ‫پیش امده دست به محکم کردن کمربند‬ ‫امنیتــی زده انــد‪ .‬به طوری کــه دولت در‬ ‫ســالگرد ماجــرای ‪ 15‬ژوییــه دســت به‬ ‫تسویه حســاب های جناحــی‪ ،‬سیاســی‬ ‫زده و همچنان اقدام بــه اخراج و انفصال‬ ‫هزاران نفر در سیســتم اداری‪ ،‬قضایی‪،‬‬ ‫دانشــگاهی‪ ،‬اموزشی در کشــور می زند‬ ‫و به رغم اینکه ماده ‪ 120‬قانون اساســی‬ ‫ترکیه تاکید بر این دارد که بیش از سه دوره‬ ‫نمی توان شــرایط فوق العاده سیاســی را‬ ‫تمدید کــرد‪ ،‬اردوغان با وقــوف به چنین‬ ‫مغایرتی و تشــریح شــرایط ویژه کشور‪،‬‬ ‫در سالگرد حادثه ســخن از ادامه شرایط‬ ‫فوق العاده سیاسی به میان اورده و تصویب‬ ‫ان را بار دیگــر در فــردای ان به مجلس‬ ‫ارجاع می کند‪ .‬دولت اردوغــان با تداوم‬ ‫دســتگیری ها و اخراج هــای ممتد هنوز‬ ‫قانع به ثبات سیاسی‪ -‬اجتماعی نیست‪ .‬زیرا حمایت دولت‬ ‫امریکا از کردهای سوری در شمال سوری ه یا تجهیز و تسلیح‬ ‫کردهای منطقه روژاوا‪ ،‬اعالم همه پرسی در اقلیم کردستان‬ ‫و تبعات ناشی از ان برای مناطق کردنشین ترکیه و همچنین‬ ‫عدم تحویل فتح الله گولن به ترکی ه یا بروز فضای تنش الود با‬ ‫جامعه اروپا در شرایط کنونی دولت را سخت در گیرودار حل‬ ‫مسائل داخلی و خارجی نگران کننده کرده است و باور دارد‬ ‫که در هر فرصتی دســت های خارجی در حمایت از عوامل‬ ‫مخالف اقدام به برانــدازی خواهند کرد‪ .‬بــه همین خاطر‬ ‫جریان فکری گولن به جریان براندازی و تروریسم مشهور‬ ‫شده است‪ .‬طبیعی است که این قصه سر دراز دارد و معادله‪:‬‬ ‫«ترس سیاسی‪ +‬حرص اقتدار= اختناق» همچنان در ترکیه‬ ‫قابل بحث خواهد بود‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫یک سال از ماجرای شبه کودتای ‪ 15‬ژوییه در ترکیه‬ ‫می گذرد و هنــوز ابعاد مختلفــی از این حادثه سیاســی‪-‬‬ ‫نظامی‪ -‬امنیتی ترکیــه ناخوانده مانــده و جوانب مجهول‬ ‫ارزیابــی ان به تعبیری اشــکارتر ســر به مهر باقــی مانده‬ ‫اســت‪ .‬به تصور برخــی از تحلیلگران سیاســی‪ -‬نظامی‪،‬‬ ‫کودتای انجام گرفته در تاریخ مذکور که به ادعای دولت‬ ‫ترکیه از ســوی جریان فکری براندازنده و مخالف فتح الله‬ ‫گولن هدایت شــده بود‪ ،‬از بســیاری جهات دارای نکات‬ ‫ابهام برانگیزی اســت که نشــان می دهد خود رجب طیب‬ ‫اردوغان در جریــان این کودتا بــوده و برای اســتفاده از‬ ‫موقعیت پیش امده و تســلط بر جامعه ذهنی مشــوش ان‬ ‫زمان نهایت بهره بــرداری را از ان کرده اســت‪ .‬برخی نیز‬ ‫بر ایــن عقیده اند که هــواداران فتح الله‬ ‫گولن با تصور بــر اینکه شــرایط موجود‬ ‫اقتصادی‪ -‬سیاســی در ترکیه به گونه ای‬ ‫بوده که در صورت بروز کودتا مردم از ان‬ ‫حمایت کرده و جانب مخالفان را خواهند‬ ‫گرفت‪ ،‬دســت به چنین عملــی زده و به‬ ‫دلیل گسســتگی اطالعات و ارتباطات‬ ‫و تغییــر زمان اجرای کودتا‪ ،‬مســتوجب‬ ‫شکست شدند‪ .‬لیکن ماحصل این قضیه‬ ‫کشته شــدن بیش از ‪ 250‬نفر در جریان‬ ‫ماجرای کودتــای ‪ 15‬ژوییه‪ ،‬بازداشــت‬ ‫صدها هزار تن از کارمندان دستگاه های‬ ‫لشــکری و کشــوری و انفصال و اخراج‬ ‫هزاران نفر از شغل خود بود‪.‬‬ ‫حال سوال این است که با گذشت‬ ‫یک ســال از ان ماجرا دولت اردوغان در‬ ‫چه وضعیتی به سر می برد؟ ایا توانسته بر‬ ‫جامعه سیاسی ترکیه و حتی عموم مردم‬ ‫کنترل داشته باشد یا نه؟ ایا شرایط موجود‬ ‫حاکمیتی مسیر را بر ادامه روند دموکراسی در ترکیه فراهم‬ ‫ساخته یا اینکه اردوغان به واسطه برخی مسائل موفق به‬ ‫برخورداری از سیستم اوتوریتری شدید شده است؟‬ ‫واقعه یاد شــده را بایــد از منظرهــای مختلفی مورد‬ ‫ارزیابی قرار داد‪ .‬شــرایط در طول یکســال اخیــر با تکیه‬ ‫بر پارامترهــای متفاوت به نفــع دولت حاکــم ترکیه بوده‬ ‫است‪ .‬در ارزیابی جامعه شناختی سیاســی ترکیه انچه در‬ ‫نقطه محرز قــرار گرفته و خود را مشــخص می کند اینکه‬ ‫جامعه ترکیه به رغم پیروی از اندیشــه لیبرالیســم سیاسی‬ ‫در پایگاه های صنفی‪ ،‬سیاســی و حتــی نظامی هنوز هم‬ ‫روی یک پاشــنه می لنگد‪ .‬چرا که در اندیشــه لیبرالیسم‬ ‫حاکمیــت عقالنی و ازاد اندیشــی وجــود دارد که موجب‬ ‫می شــود بســیاری از مســائل مترتبه و حوادث بــه وقوع‬ ‫پیوســته از ان منظر مــورد توجه و ارزیابی قــرار گیرد‪ .‬اما‬ ‫جامعــه نیمه مدرن و ســنتی ترکیه به رغم داشــتن ادعای‬ ‫لیبرالیســتی و سکوالریســتی به گونه ای اســت که وجود‬ ‫هنجارها و ارزش های ســنتی موجب می شــود بسیاری از‬ ‫رخدادهای سیاســی از چنین زاویه ای مــورد ارزیابی قرار‬ ‫گیرد‪ .‬به عبارتی روشن تر غالب تصورات و باورهای سنتی‬ ‫که منقول به حکایت یا قداست سنتی دارند‪ ،‬می توانند راه‬ ‫را برای ازاد اندیشی مسدود نمایند‪.‬‬ ‫به همین منظور در طول یک ســال گذشــته دولت‬ ‫اردوغــان از این دیدگاه به خوبی بهره جســته و توانســته‬ ‫است که با سر لوحه قراردادن ادبیات قداستی و رزمندگی‬ ‫کشته شدگان و حامیان خود در ماجرای ‪ 15‬ژوییه‪ ،‬مدیریت‬ ‫روانی قضیه را به خوبی اداره کند‪ .‬به طوری که در سالگرد‬ ‫ماجرای شــبه کودتا ان را هم ارج با حوادث اســطوره ای‬ ‫در تاریخ سیاســی‪ -‬اجتماعی ترکیه تلقی کــرد‪ .‬اگر تاریخ‬ ‫رشــادت های دالورمردان ترکیه را در نبردهای ملی علیه‬ ‫اشغالگران انگلیسی‪ ،‬ایتالیایی‪ ،‬یونانی در دهه اول ‪1900‬‬ ‫مخالفان اردوغان اچمز شده اند‬ ‫اقتدارگرایی اردوغانی‬ ‫یا فروپاشی معرفتی‬ ‫‪55‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پاکسازیگولنیست ها‬ ‫یک سال پس ازکودتای نافرجام در ترکیه چگونه گذشت؟‬ ‫ی قائم مقامی‬ ‫سید عل ‬ ‫پژوهشگر مسائل ترکیه‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫‪3‬‬ ‫یک ســال از کودتای نافرجام در ترکیه زمان سپری‬ ‫می شــود و این در حالی اســت که رجب طیــب اردوغان‪،‬‬ ‫رئیس جمهور ترکیه طی این یک سال همواره انگشت اتهام‬ ‫را به سمت فتح الله گولن نشانه رفته و خواستار استرداد وی‬ ‫از امریکا شده است‪.‬‬ ‫فتح اللــه گولــن‪ ،‬عنصــر شــناخته شــده و واعــظ‬ ‫مشــهور ترکیه اســت‪ .‬وی ابتدا خود را وابســته به جریان‬ ‫نورجو(‪) Nurcu‬معرفــی می کرد‪ .‬تاریخ تاســیس جریان‬ ‫نورجــو کــه بنیانگــذارش بدیع الزمــان ســعید نورســی‬ ‫اســت‪ ،‬بــه دوران جنــگ ازادیبخــش ترکیــه می رســد‪.‬‬ ‫فتح اللــه گولن اواســط دهه هفتــاد میــادی از نهضت‬ ‫اک اولــر (‪ )AKEVLER‬وابســته بــه ملــی گــوروش‬ ‫‪(Milli Görüş‬نهضت پروفســور نجم الدین اربکان) جدا‬ ‫شد و وقف (بنیاد) اک یازئلی ‪ Ak yazılı‬را تاسیس کرد؛ او‬ ‫در ان زمان خط مشی بدیع الزمان سعید نورسی را ترک گفت‬ ‫و به مراکز فراماسونری نزدیک شد‪ .‬نهضت جهانی فتح الله‬ ‫گولن از اواسط دهه ‪ 90‬میالدی تاکنون به خدمات پنهان‬ ‫و اشکار خود برای امریکا و صهیونیسم جهانی ادامه داده‬ ‫اســت‪ .‬عناصر نفوذی فتح الله گولن در ســازمان امنیت و‬ ‫پلیس ترکیه‪ ،‬سازمان اطالعات ملی ترکیه – میت‪ ،‬مدارس‪،‬‬ ‫اکادمی های نظامی‪ ،‬ارتش‪ ،‬قوه قضائیه‪ ،‬سایر نهادهای‬ ‫اصلی دولت‪ ،‬سندیکاها و غیره نفوذ کرده اند‪ .‬فتح الله گولن‬ ‫با حمایت سرمایه اسالمی و ارتباط با غرب در قفقاز و اسیای‬ ‫میانه‪ ،‬کشــورهای افریقایی و کمتر توســعه یافته‪ ،‬صدها‬ ‫مدرسه تاسیس کرده اســت‪ .‬حوزه فعالیت فتح الله گولن‬ ‫همه اســتان های ترکیه را در برگرفته و با تاسیس مدارس‪،‬‬ ‫دانشگاه‪ ،‬شرکت های تجاری و پیمانکاری و صنعتی نفوذ‬ ‫خود را گسترش داده است‪ .‬بعد از روی کار امدن حکومت‬ ‫حزب عدالت و توسعه در سال ‪ ،2002‬اقدامات گولنیست ها‬ ‫وارد مرحله جدیدی شد‪ .‬جماعت فتح الله گولن با ائتالف‬ ‫حزب عدالت و توسعه‪ ،‬قوه مقننه‪ ،‬مجریه و قضائیه را تحت‬ ‫کنترل خود در اورد و بر رسانه ها و دانشگاه ها مسلط شد‪.‬‬ ‫گولن کــه در امریکا نیز صدها موسســه را تاســیس‬ ‫کرده اســت‪ ،‬در دوران جنگ سرد بر اســاس طرح اسالم‬ ‫میانه رو و کمربند سبز برای مقابله با کمونیسم در ترکیه مورد‬ ‫بهره برداری قرار گرفت‪ .‬این جریان همچنین برای مقابله‬ ‫با اســام سیاســی نهضت ملی گوروش به رهبری اربکان‬ ‫و انقالب اســامی ایران‪ ،‬کودتای ‪ 12‬ســپتامبر مبتنی بر‬ ‫الئیسم افراطی و نیز کودتای صهیونیستی و امریکایی ‪28‬‬ ‫فوریه ‪ 1997‬را مورد حمایت خود قرار داد‪ .‬قبل از کودتای‬ ‫پست مدرن ‪ 1997‬پروفسور نجم الدین اربکان‪ ،‬رهبر حزب‬ ‫رفاه و نخست وزیر ترکیه به میت دستور داد که درباره ساختار‬ ‫و اهداف جریان گولن گزارشی را تهیه و ارائه کند‪ .‬میت نیز‬ ‫در گزارش خود این گروه را بســیار خطرناک و تهدید کننده‬ ‫امنیت ملی و نفوذی اعالم کرد‪.‬‬ ‫یاســین اکتای ‪ Yasin Aktay‬نماینــده مجلس عضو‬ ‫حزب عدالت و توسعه و از ســران اصلی این حزب که کنار‬ ‫گذاشته شده است‪ ،‬در تاریخ ‪ 13‬جوالی ‪ 2017‬در مصاحبه‬ ‫خود با بی بی ســی اظهار داشــت‪«:‬حزب عدالت و توسعه‬ ‫بر خالف مصوبه شــورای امنیت ملی ترکیه در سال ‪2004‬‬ ‫درباره مقابله با گروه گولن به عنوان گروه مذهبی مرتجع و‬ ‫نیز قبل از وقوع مطرح شدن پرونده قضا یی ‪ 17‬و ‪ 25‬دسامبر‬ ‫‪( 2013‬پرونده رشــوه و اختالس وزرا و حکومت اردوغان‬ ‫و نقش رضا ضــراب و بابک زنجانی و بانــک خلق ترکیه در‬ ‫پولشــوئی) معتقد بود که فتح الله گولــن و پیروانش یک‬ ‫جمعیت دینــدار مردم ســاالر و مدنی هســتند‪ .‬ولی حزب‬ ‫جمهوری خلق ‪ ،CHP‬گروه گولن و سایر جمعیت های دینی‬ ‫و مذهبی را دشمن دولت تلقی می کند‪».‬‬ ‫رجب طیب اردوغان نیز طی یک سخنرانی مدعی شد‬ ‫که همه درخواســت های گروه گولن را براورده کردیم ولی‬ ‫انها بدتر از شیعیان تقیه کرده و ما را فریب دادند‪.‬‬ ‫درگیری و اختالف اردوغان بــا گولن از فوریه ‪2012‬‬ ‫اغاز و از دسامبر ‪ 2013‬با افشا ی نشســت سری در وزارت‬ ‫امور خارجــه درباره نحــوه دخالت نظامی در ســوریه و نیز‬ ‫عملیات حمل سالح توسط تریلرهای میت برای گروه های‬ ‫تکفیری در سوریه به اوج خود رســید‪ .‬در نتیجه پاکسازی‬ ‫پیروان گولن‪ ،‬انحــال مدارس و تشــکل های تجاری‪،‬‬ ‫بانکی و صنعتی انهــا اغاز شــد‪ .‬در نهایت گــروه گولن با‬ ‫ائتالف گــروه اتالنتیک گرا و الئیک‪ ،‬بــه انجام کودتای‬ ‫‪ 15‬جوالی اقدام کرد‪ .‬به علــت مقاومت مردم و خودداری‬ ‫مجموعه ارتــش ترکیه در مشــارکت در کودتــا و مخالفت‬ ‫همه احزاب سیاســی در مجلس و خارج از مجلس ترکیه‪،‬‬ ‫این کودتای نارس شکســت خورد‪ .‬حزب جمهوری خلق‬ ‫معتقد است که این کودتا کنترل شــده است‪ .‬زیرا بیش از‬ ‫نود درصد عوامل شرکت کننده در کودتا قبال شناسا یی شده‬ ‫بودند‪ .‬رجب طیب اردوغان برای تکمیل حاکمیت مطلق‬ ‫خود این کودتــای نظامی را مورد بهره بــرداری قرار داده و‬ ‫از بیســتم جوالی ‪ 2016‬روند کودتــای غیر نظامی را اغاز‬ ‫کرده اســت‪ .‬حزب جمهوری خلق و کمــال قلیچداراوغلو‬ ‫تاکید می کنند که هرگز با گولن ارتباط برقرار نکرده اند؛ در‬ ‫حالیکه حزب عدالت و توســعه ‪ 12‬سپتامبر ‪ 2012‬رفراندم‬ ‫اصالح قانون اساسی را در راســتای اهداف مشترک خود‬ ‫با گولن برگزار و ســپس قوه قضائیه و شورای عالی قضات‬ ‫و دادســتان ها ‪ HSYK‬و فرماندهی های ارتــش‪ ،‬مقامات‬ ‫پلیس و ریاســت های دانشــگاه ها را به پیروان و نیروهای‬ ‫جنبــش خدمــت ‪ Hizmet hareketi‬واگــذار و منصــوب‬ ‫کرد‪ .‬رجب طیب اردوغان‪ ،‬رهبر حزب عدالت و توســعه و‬ ‫بهره برداری اردوغان از کودتای نافرجام ‪ 15‬ژوئیه ادامه دارد‬ ‫حسن اشرفی‬ ‫کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫‪4‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫با گذشت یک ســال از کودتای ‪ 15‬ژوئیه ترکیه هنوز‬ ‫ســواالت زیادی دربــاره عوامل اصلی ایــن کودتا مطرح‬ ‫است‪ .‬اما روایت رســمی از عاملین کودتا‪ ،‬جریان فتح الله‬ ‫گولن که فتو خوانده می شــود را طراح و مجری این کودتا‬ ‫معرفی می کند‪ .‬این روایت بر این اســتدالل استوار است‬ ‫که برخوردهای شدید در ماه های پیش از کودتا با نیروهای‬ ‫وابسته به گولن در سراســر ترکیه و خارج از این کشور این‬ ‫گروه صاحب نفوذ در ترکیه را ناچار کرد تا برای بقا در دستگاه‬ ‫حاکمیت ترکیه دست به کودتا بزند‪ .‬اتهام دست داشتن در‬ ‫کودتا که بســیاری از تحلیلگران نزدیک به دیدگاه دولت‬ ‫ان را متوجه امریکا می کنند نیز از همین ناحیه است‪ .‬این‬ ‫روایت در رسانه های ترکیه بســیار پرتکرار است و روی ان‬ ‫تاکید زیادی می شــود‪ .‬در تحلیل هایی که بــه نگاه های‬ ‫دولتی نزدیک اســت همچنین بر نقش عربستان و امارات‬ ‫تاکید می شود که ان را ناشی از چرخش های ترکیه به سمت‬ ‫روسیه در مساله سوریه می دانند‪ .‬اما اثاری که این کودتای‬ ‫نافرجام در عرصه سیاســی ترکیه برجــای گذارد همچنان‬ ‫پابرجاســت‪ .‬بعد از این کودتا‪ ،‬فضای ســنگین و انسداد‬ ‫سیاســی در ترکیه حاکم شــد و مهم ترین احزاب مخالف‬ ‫اک پارتی نظیر جمهوریخواه خلق و حرکت ملی از واکنش‬ ‫در برابر فشارهایی که علیه نیروهای گولن و کرد بعد از این‬ ‫کودتا وارد شد سر باز زدند‪ .‬همین خالء در فضای سیاسی‬ ‫سبب شد تا زمینه ها برای انچه اردوغان مدت ها در پی ان‬ ‫بود مهیا شود‪.‬‬ ‫اردوغان که در سال ‪ 2014‬بر مسند ریاست جمهوری‬ ‫تکیه زده بود این بار قصد داشت تا اقتدار سیاسی خود را در‬ ‫ترکیه افزایش دهد‪ .‬در انتخابات پارلمانی ‪ 2015‬اک پارتی‬ ‫تالش کرد تا با کسب اکثریت مطلق ارا بتواند قانون اساسی‬ ‫جدید را به تصویب برساند که در مرحله اول توفیق این کار‬ ‫را نیافت اما در انتخابات زودهنگام با حذف نیروهای کرد از‬ ‫مجلس توانســت اکثریت را بار دیگر به دست اورد و زمینه‬ ‫برای برگزاری رفراندوم قانون اساسی به رغم مخالفت های‬ ‫احــزاب اپوزیســیون فراهم شــود‪ .‬امــا مخالفت ها برای‬ ‫تغییر نظام ترکیــه از پارلمانی به ریاســتی و افزایش قدرت‬ ‫رئیس جمهور در امور اجرایی و قضایی شدید بود‪ .‬کودتای‬ ‫‪ 15‬ژوئیه به اردوغان کمک کرد تا بتواند با استفاده از فضای‬ ‫سیاسی سخت بعد از کودتا افکار عمومی را برای برگزاری‬ ‫رفراندوم اماده نماید‪ .‬از این رو کودتای نافرجام و رفراندوم‪،‬‬ ‫زمینه مهمی برای تقویت اقتــدار اردوغان در عرصه های‬ ‫سیاسی و اجرایی ترکیه شد‪.‬‬ ‫در این مســیر اردوغان دو جهت اساسی را در مقابله‬ ‫با مخالفین دنبال می کرد‪ :‬نخســت برخورد با وابســتگان‬ ‫جریان گولن در داخل و خارج ترکیه و دوم تضعیف نیروهای‬ ‫سیاسی کرد در جبهه داخلی و جنگ علیه شاخه پ‪.‬ک‪.‬ک‬ ‫در سوریه‪ .‬در این راستا ‪ 150‬هزار نیروی وابسته به گولن در‬ ‫دستگاه های اجرایی‪ ،‬اموزشــی‪ ،‬قضایی‪ ،‬پلیس و نظامی‬ ‫از کار برکنار شدند و ‪ 50‬هزار نفر بازداشت که البته به گفته‬ ‫سرکنسول ترکیه در ارومیه ‪ 30‬هزار نفر از برکنارشدگان پس‬ ‫از بررسی میزان و نحوه وابستگی انان به جریان گولن به کار‬ ‫خود بازگشتند‪ .‬برخوردهای سخت پس از کودتا با مخالفین‬ ‫و افزایش اختیارات ریاست جمهوری به موجب تغییر قانون‬ ‫اساســی‪ ،‬نگرانی جامعه ترکیه را از گســترش اقتدارگرایی‬ ‫اردوغان بیشــتر کرد‪ .‬اردوغان کــه از قطب بندی جامعه‬ ‫ترکیه به سود خود اطمینان حاصل کرده بود قصد داشت تا‬ ‫با برنامه های سیاسی گسترده و برگزاری کمپین ها اختالف‬ ‫ارا را در رفراندوم به سود خود بیشتر کند اما بدنه اجتماعی‬ ‫مخالفین عدالت و توســعه اعتماد کمی به تصویب قانون‬ ‫اساسی نشان دادند‪ .‬این مساله سبب شد تا نتایج رفراندوم‬ ‫ان گونه که مد نظر اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه‬ ‫نخورد‪ .‬یک رقابت نزدیک و اختالف رای نزدیک‬ ‫بود رقم‬ ‫َ‬ ‫به دو درصد چندان برای اردوغان مطلوبیت نداشت‪ .‬حتی‬ ‫در بین کادرهای ناراضی عدالت و توســعه که از گسترش‬ ‫اقتدار اردوغــان نگران اند به رفرانــدوم رای منفی دادند‪.‬‬ ‫نتایج نشان می دهد رفراندوم در شهرهای بزرگ ترکیه رای‬ ‫کمتری اورده است و طبقه متوسط ترکیه به سمت مخالفت‬ ‫با جریان حاکم در ترکیه پیش می رود‪ .‬پیش بینی اینکه این‬ ‫وضعیت دو قطبی در جامعه چندالیه ترکیه پردوام باشد کمی‬ ‫سخت است‪ .‬به نظر می رسد ائتالف های سیاسی کنونی در‬ ‫ترکیه بیشتر جنبه تاکتیکی دارد‪.‬‬ ‫کردها در حالی در کنار حزب جمهوریخواه خلق قرار‬ ‫گرفته و به رفرانــدوم رای منفی داده اند کــه پیش از برهم‬ ‫خوردن پــروژه صلح کــردی ارای بخش بزرگــی از انها در‬ ‫سبد اک پارتی بود‪ .‬از ســوی دیگر امروز حزب حرکت ملی‬ ‫در حالی با اک پارتی در رفراندوم همســو شده که در زمان‬ ‫پروژه صلح کردی از منتقدین جدی اک پارتی محســوب‬ ‫می شد و از منظر سکوالریســم این حزب به جمهوریخواه‬ ‫خلق نزدیک تر اســت‪ .‬از ایــن رو پیوندهای سیاســی در‬ ‫عرصه کنونی ترکیه را می بایست در چارچوب منافع حزبی‬ ‫موقت ارزیابی کرد‪.‬‬ ‫کودتای ترکیه اما این فرصــت را برای دولت فراهم‬ ‫کرد تا اقدامات مخالفین را با برچسب «اقدام برای کودتا»‬ ‫با شتاب بیشتری خنثی کند‪ .‬برای نمونه راهپیمایی انکارا‬ ‫تا استانبول که توسط «قلیچداراوغلو» رهبر جمهوریخواه‬ ‫خلق هدایت شــد و با فاصله کمی از اعالم حکم ‪ 25‬سال‬ ‫حبس یکــی از اعضای حزب جمهوریخــواه خلق «انیس‬ ‫بربراوغلو» برگزار شد از سوی نخست وزیر ییلدیریم «اقدام‬ ‫به کودتا» خوانده شد‪ .‬اما اردوغان تالش کرد تا موضعی‬ ‫محتاط تر اتخــاذ کند و از ان به نفــع مفهومی بهره برداری‬ ‫کند که اپوزیسیون معتقد است در ترکیه از بین رفته است؛‬ ‫اردوغان اعالم کرد اگر این راهپیمایی مسالمت امیز پایان‬ ‫یابد نشان از «عمق دموکراســی» در ترکیه است‪ .‬به نظر‬ ‫برخی از تحلیلگران ترکیه کودتای ســال گذشته بر خالف‬ ‫کودتاهای گذشته که عده ای قدرت را به دست می گرفتند و‬ ‫تا برگزاری انتخابات پیش می رفتند نه تنها نافرجام نبود بلکه‬ ‫کامال موفق عمل کرد‪ .‬این بار ترکیه ازادی‪ ،‬دموکراسی و‬ ‫حقوق انسانی را در قربانگاه کودتا می بیند و کشور به نوعی‬ ‫گروگان این کودتا شده است‪.‬‬ ‫«ماهیر اونال» سخنگوی اک پارتی در مصاحبه ای به‬ ‫مناسبت سالگرد کودتا ابراز داشت‪« :‬دولت ترکیه به دنبال‬ ‫باز کردن فضای سیاسی و حرکت به سمت دموکراتیزه کردن‬ ‫بیشتر عرصه اجتماعی بود اما جمعیتی با سوءاستفاده از این‬ ‫فضا در الیه های حاکمیت رخنه کردند و شرایطی را ایجاد‬ ‫کردند که سال ها از فضای مورد نظر فاصله گرفتیم»‪ .‬شاید‬ ‫جریان گولن در بسته تر شدن فضای ترکیه نقش داشته اما‬ ‫در حال حاضر این اردوغان و حزب حاکم اک پارتی است‬ ‫که بیشترین بهره را از بسته شــدن فضای سیاسی کنونی‬ ‫می برد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫رئیس جمهور ترکیه نیز برای تســلط کامل خــود بر ترکیه‬ ‫رفراندم اصــاح قانون اساســی را در ‪ 16‬اوریــل‪ 2017‬با‬ ‫ائتالف با حــزب حرکت ملی گــرا ‪ MHP‬بــه رهبری دولت‬ ‫باغچه لــی برگزار کــرد‪ .‬حزب کــردی اســامگرا حداپار‬ ‫‪ HÜDA-PAR‬به رهبــری زکریا یاپئجی اوغلــو ‪Zekeriya‬‬ ‫‪ Yapıcıoğlu‬و نیز احزاب و گروه های تحت تاثیر مســعود‬ ‫بارزانی به رفراندم قانون اساســی رای مثبت دادند‪ .‬حزب‬ ‫جمهوری خلق و حزب دموکراتیک خلق ها ‪ HDP‬به رهبری‬ ‫صالح الدیــن دمیرتاش و خانــم فیقن یوکســک داغ که‬ ‫هر دو بازداشت شده اند و حزب ســعادت ‪Saadet Partisi‬‬ ‫به رهبری تمل کارا مــا اوغلو و بخشــی از جناح مخالف‬ ‫درون حزب حرکت ملی گرا به رفراندم قانون اساســی رای‬ ‫منفی دادند‪ .‬مخالفین اصالح قانون اساســی معتقدند که‬ ‫در نتایج رفراندم تقلب شــده اســت‪ .‬قوه مجریه‪ ،‬قضائیه‬ ‫و مقننه تحــت اختیار مطلق حــزب اردوغان قــرار گرفته‬ ‫است‪ .‬کمال قلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق نیز‬ ‫اعالم کرد ه که اصالحات قانون اساســی نامشروع است‪.‬‬ ‫اتحادیه اروپا نیز اصالح قانون اساســی را نامشروع و مانع‬ ‫تحقق روند عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا دانسته و تاکید‬ ‫می کند که بایســتی ترکیه به نظام پارلمانــی دموکراتیک‬ ‫بازگردد‪ .‬رجب طیب اردوغان همــه مخالفین را به حمایت‬ ‫از گروه گولن و پ ک ک و حزب اتحــاد دموکراتیک ‪PYD‬‬ ‫متهم می کند و تعداد زیادی از نویسندگان و روزنامه نگاران‬ ‫را که مخالف گولن و پ ک ک هستند نیز بازداشت و وادار‬ ‫به سکوت کرده اند‪.‬‬ ‫وزارت دادگســتری در ‪ 13‬جــوالی ‪ 2017‬اعالم کرد‬ ‫که در یک ســال اخیر و پس از کودتای نافرجام درباره ‪169‬‬ ‫هزار نفر متهم پیرو گروه گولن پرونده قضا یی تشــیل شده‬ ‫است‪ .‬بیش از ‪ 50‬هزار نفر نیز بازداشت شده اند‪ .‬عالوه بر‬ ‫متهمین گولنیست‪ ،‬حدود بیســت هزار نفر کرد وابسته به‬ ‫حزب دموکراتیک خلق ها شــامل رهبــران اصلی‪ ،‬اعضا و‬ ‫دبیران مدارس و اموزشکده ها به اتهام حمایت از تروریسم‪،‬‬ ‫پک ک و حزب اتحاد دموکراتیک سوریه بازداشت یا از کار‬ ‫ ‬ ‫برکنار شده اند‪ .‬سال گذشــته به کار ‪ 160‬رسانه خاتمه داده‬ ‫شــد و تقریبا ‪ 8‬هزار روزنامه نگار و ســایر کارکنان رسانه ای‬ ‫شغل خود را از دست دادند‪ .‬بیشــتر از ‪ 130‬روزنامه نگار به‬ ‫جرم دست داشتن در کودتا یا کمک به تروریسم پ ک ک‬ ‫پشــت میله های زندان هســتند؛ سانسور بســیار شدیدی‬ ‫بر روزنامه ها و کانال هــای رادیو و تلویزیونی اعمال شــده‬ ‫است‪ .‬برای ساکت کردن اعتراض های نمایندگان مجلس‬ ‫«ایین نامهداخلیمجلس»تغییرمی یابد‪.‬ایندرحالیاست‬ ‫که ارای حزب عدالت و توســعه نیز کاهش پیدا کرده است‬ ‫و مخالفت درون حزبی در حال اوج گیری اســت‪ .‬اعضا ی‬ ‫موسس این حزب پاکسازی شــده و می شود‪ .‬عبدالله گل‪،‬‬ ‫رئیس جمهور سابق متهم به حمایت از گولن و امریکا شده‬ ‫است‪ .‬ولی ایشان اعالم کرد که هرگز با گولن ارتباط نداشته‬ ‫و مخالف تفکرات وی بوده و هست‪ .‬اتحاد حزب عدالت و‬ ‫توسعه با حزب حرکت ملی گرا که حزب ترک گرای افراطی‬ ‫اســت‪ ،‬باعث تضعیف موقعیت اردوغان بین کردها و سایر‬ ‫اقشــار جامعه ترکیه شده اســت‪ .‬راهپیما یی عدالت کمال‬ ‫قلیچدار اوغلو با حمایت همه احزاب مخالف روبه رو شــد‪.‬‬ ‫ولی اردوغــان و باغچه لی ان را به عنــوان حمایت از گولن‬ ‫و حزب دموکراتیک خلق ها متهم کردند‪ .‬در نهایت شــاهد‬ ‫هســتیم که اردوغان‪ ،‬رهبر و نمایندگان حــزب جمهوری‬ ‫خلق را تهدید به پیگیری قضائی و بازداشــت کرد‪ .‬بنابراین‬ ‫طی یک سال گذشته رئیس جمهور ترکیه با تمام توان خود‬ ‫به پاکســازی نهادهایی که گمان می رفت شــاید حامیان‬ ‫ن یا دیگر افراد مشــکوک به دســت داشــتن در کودتا‬ ‫گول ‬ ‫در انجا حضور داشــته باشــند‪ ،‬اقدام کرده اســت و دوران‬ ‫امنیتــی و خفقان پــس از کوتــای نافرجــام در ترکیه هنوز‬ ‫هم ادامه دارد‪.‬‬ ‫ترکیه‪ ،‬گروگان کودتا‬ ‫بین الملل‬ ‫‪57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اقتدارگراییمدرن‬ ‫بین الملل‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫کارشناس مسائل خاورمیانه درگفت وگو با مثلث‬ ‫با گذشت یک سال از کودتای نافرجام در ترکیه‪،‬‬ ‫اکنون رجب طیب اردوغان‪ ،‬رئیس جمهوری این‬ ‫کشــور چه وضعیتی دارد و فضای داخلی به چه‬ ‫صورت است؟‬ ‫ یــک ســال از کودتــای نافرجــام ترکیــه زمان‬ ‫می گذرد؛ مخالفین رجب طیب اردوغان‪ ،‬شخص فتح الله‬ ‫گولن و نیز کمــال قلیچدار اوغلــو رهبــر بزرگترین حزب‬ ‫مخالف (‪ )CHP‬جمهــوری خلق با رد اتهامــات‪ ،‬کودتا را‬ ‫دســتاویزی برای تکمیل چرخه اقتدارگرایــی و تثبیت جو‬ ‫اختناق داخلــی و تــداوم سیاســت های نوعثمان گرایی‬ ‫وی در خارج می داننــد‪ .‬تاکید اردوغان بر سیاســت های‬ ‫مشت اهنین و عدم هرگونه مصالحه با مخالفین و بازداشت‬ ‫و اخراج هزاران نفر از معترضین گویای همین گزاره است‪.‬‬ ‫اردوغان سرمســت از پیروزی خود در رفراندم تغییر قانون‬ ‫اساسی‪ ،‬الئیسیت ها و کمالیســت ها را در موضع ضعف و‬ ‫اشفتگی راجع به تصمیم گیری در برخورد با سیاست های‬ ‫خویش قرار داده و از دیگر ســو‪ ،‬با هدایــت حزب عدالت‬ ‫وتوســعه( ‪ ) AKP‬و به عنوان رئیس جمهور توانسته ضمن‬ ‫اتحاد بــا احزابی چون حزب حرکت ملــی و وحدت بزرگ‪،‬‬ ‫بلوک قدرت دیگــری را در منظومه سیاســی ترکیه تدارک‬ ‫ببیند‪ .‬در انتخابات اخیر نیــز به رغم تالش های مخالفین‬ ‫برای کســب پیروزی‪ ،‬وی توانســت بار دیگر با نشــاندن‬ ‫مطالبات حزب عدالــت و توســعه در قالب تغییــر قانون‬ ‫اساســی‪ ،‬فرصت تازه ای برای پیشــبرد اهــداف خویش‬ ‫فراهم نماید‪ .‬بنابرایــن تاکید بر عدم مدارا بــا مخالفین و‬ ‫الزام بر بازگرداندن فتح الله گولن به ترکیه از امریکا‪ ،‬برای‬ ‫محاکمه از یک سو و تالش منسجم نظامی برای سرکوب‬ ‫گروه تروریستی پ‪.‬ک‪.‬ک از ســوی دیگر روند تحوالت‬ ‫را به نفع اردوغان و هم حزبی هــای وی در اک پارتی رقم‬ ‫زده اســت‪ .‬بنابراین باوجود تالش های مخالفین از جمله‬ ‫تظاهرات سراسری در ســالگرد کودتا‪ ،‬تالش برای ایجاد‬ ‫جامعه چند صدایی و بازگشت ارام به فضای غیرامنیتی در‬ ‫جامعه در شرایط موجود نشان دهنده اثربخشی و کارامدی‬ ‫نسبی سیاست های اعمالی اردوغان است‪.‬‬ ‫اکنــون مخالفــان اردوغــان به خصــوص افراد‬ ‫وابســته به گولن در ترکیه چــه وضعیتی دارند و‬ ‫اردوغان تاچه حد توانســته صــدای مخالفان را‬ ‫ساکت کند؟‬ ‫بدون تردید اردوغان و همراهان وی‪ ،‬مدت های‬ ‫طوالنی در بخش هــای مدیریتــی و مالــی از امکانات و‬ ‫توانمندی هــای گولــن در عرصــه داخلــی و منطقه ای‬ ‫بهره هــا بردند و باید گفــت به رغم تصفیه های ســنگین و‬ ‫بازداشــت های نظامی و اداری طرفداران گولن از سوی‬ ‫نیروهــای امنیتی‪ ،‬همچنان گولنیســت ها در عرصه های‬ ‫مختلف اجتماعی و اقتصادی حضور دارند‪ .‬چراکه وجود‬ ‫مدارس گسترده در داخل و خارج و تربیت شاگردان زیاد‪،‬‬ ‫گولن را تبدیل به رهبری الهام بخش و روحانی کرده است‪.‬‬ ‫از دیگر ســو‪ ،‬سیاســت های ســرکوب و افــراط در‬ ‫دســتگیری های بدون ضابطه‪ ،‬شــرایط را برای شــکاف‬ ‫اجتماعی و ســتیز داخلی فراهم کرده است‪ .‬در این میان‬ ‫کارنامه اردوغان در مسائل حقوق بشری‪ ،‬داد همپیمانان‬ ‫اروپایی خویش را هم در اورده اســت؛ به طوری که امکان‬ ‫تصویب و بازگردانــدن قانون اعدام از طــرف پارلمان در‬ ‫ترکیه باعث شد ه اتحادیه اروپا با اخطار شدید نسبت به این‬ ‫موضوع امکان پیوستن این کشور به اروپا را هم ناممکن‬ ‫اعالم نماید‪ .‬همچنین ما شاهد برخی تضادها و گسست ها‬ ‫میان احزاب مخالف اک پارتی هستیم‪.‬‬ ‫گرچه جبهه جمهــوری خلق همچنان بــر پرهیز از‬ ‫خشــونت و تداوم نافرمانی های مدنــی در قالب اعتراض‬ ‫خیابانــی و ایجــاد جبهــه واحــد بــرای گرفتــن صندلی‬ ‫ریاســت جمهوری در ‪ 2019‬تاکیــد دارد‪ ،‬ولی مولفه های‬ ‫قومــی و وجــود هویــت کــردی در ترکیــه و پیونــد ان با‬ ‫پ‪.‬ک‪.‬ک‪ ،‬امکان رادیکالیزه شدن بیشتر اوضاع داخلی‬ ‫را فراهم ساخته اســت‪ .‬در واقع عامل کردی به بازافرینی‬ ‫فرایند امنیتی ســازی و گسســت بیشــتر در درون احزاب‬ ‫مخالف دولت دامن زده اســت‪ .‬این وضعیت باعث شــده‬ ‫اردوغان با تکیه بر امنیت سازی و دفاع از منافع ملی کشور‬ ‫امکان بلندن شدن هرگونه صدای مخالف را سد کند‪.‬‬ ‫در حال حاضر مهمترین مســائل و دغدغه هایی‬ ‫که از ســوی مخالفان مطرح است‪ ،‬چه مواردی‬ ‫را شامل می شود؟‬ ‫با توجه به حضور طیف های مختلف مخالفان از‬ ‫الئیست ها و کمالیســت ها گرفته تا طرفداران گولن و نیز‬ ‫کردها که خواهان هویت و جغرافیایی مستقل از ترک ها در‬ ‫این کشور هستند‪ ،‬می توان گفت گروه های غیراسالمگرا‬ ‫و وفاداران به مکتب اتاتورک همچنــان بر جدایی دین از‬ ‫سیاست‪ ،‬حرکت به سوی ازادی های مدنی بیشتر‪ ،‬تاکید‬ ‫بر نظام بــازار ازاد‪ ،‬ازادی مطبوعــات و برگزاری انتخابات‬ ‫مشــارکتی و غیرامنیتی تاکید داشــته و دارنــد‪ .‬همچنین‬ ‫در عرصــه خارجی‪ ،‬کمالیســت ها به دنبــال تحقق ارمان‬ ‫پیوستن به اتحادیه اروپا و دور شــدن از الیه های هویتی‬ ‫اسالمی هستند‪.‬‬ ‫در ســوی دیگر میدان هم‪ ،‬کردها همواره به عنوان‬ ‫عنصر نقش افرین در تاریخ و هویت سیاسی ترکیه به دنبال‬ ‫ازادی های سیاســی و خودمختاری تعریف شــده منطبق‬ ‫با قانون اساســی ترکیه و حقوق برابر در مناطق کردنشین‬ ‫در مقایسه با دیگر اقوام هستند‪ .‬همچنین به رغم سرکوب‬ ‫طرفداران گولن در ترکیــه بعد از کودتای نافرجام ســال‬ ‫گذشته‪ ،‬جریان وابسته به این گروه کم و بیش خواهان به‬ ‫رسمیت شناخته شدن حقوق سیاسی و مدنی خود و امکان‬ ‫فرصت برابر حقوقــی در دفاع از خویــش در دادگاه های‬ ‫امنیتــی و دولتی هســتند‪ .‬این در حالی اســت که فضای‬ ‫سیاسی ترکیه به شدت دوقطبی شده و اردوغان با مخالفین‬ ‫خویش به شکل تحقیرامیزی برخورد می کند‪ .‬در هرصورت‬ ‫ازادی زندانیــان سیاســی و پایــان دادن بــه دادگاه های‬ ‫امنیتی و دور شــدن از فضای ملتهب مهمترین خواســته‬ ‫مخالفین است‪.‬‬ ‫به نظر شــما اردوغان از سال گذشــته تا به حال‬ ‫بیشــتر در راســتای احقاق مطالبــات مخالفان‬ ‫اقدام کرده یا بالعکس به ســمت بازتولید اقتدار‬ ‫رفته است؟‬ ‫بعد از گذشــت یک ســال از کودتــای نافرجام‪،‬‬ ‫حرکت های اردوغان و پاکســازی های گســترده سیاسی‬ ‫نشان می دهد که وی حاضر به اشــتی و مصالحه نیست‪.‬‬ ‫تاکید بــر تامیــن امنیــت و تروریســتی خوانــدن اغلب‬ ‫مخالفین‪ ،‬خود زمینه ساز انشقاق بیشتر سیاسی است‪ .‬در‬ ‫این مسیر وی با تغییر قانون اساسی و پیروزی در انتخابات‬ ‫نشان داد که می خواهد با بهره گیری از قدرت نرم و سخت‬ ‫و مدیریت هوشــمندانه به رغم انتقادات فزاینده داخلی و‬ ‫خارجی به سوی تثبیت هرچه بیشتر پایه های قدرت سیاسی‬ ‫خویش و نفوذ در سطح منطقه گام بردارد‪.‬‬ ‫به نظر می رســد اردوغان با دوالیســم سیاســی در‬ ‫‪5‬‬ ‫داود احمدزاده‪ ،‬کارشناس مسائل خاورمیانه در‬ ‫گفت وگویی با هفته نامه «مثلث» به بهانه گذشت یک‬ ‫سال از کودتای نافرجام در ترکیه و وضعیت مخالفان‬ ‫و رجب طیب اردوغان در این کشــور گفــت که بعد از‬ ‫گذشــت یک ســال از کودتای نافرجام‪ ،‬حرکت های‬ ‫اردوغان و پاکســازی های گســترده سیاســی نشان‬ ‫می دهد که وی حاضر به اشــتی و مصالحه نیست‪ .‬به‬ ‫گفته احمدزاده‪ ،‬تاکید بر تامین امنیت و تروریســتی‬ ‫خواندن اغلــب مخالفین‪ ،‬خود زمینه ســاز انشــقاق‬ ‫بیشتر سیاســی اســت‪ .‬او همچنین گفت که در این‬ ‫مســیر‪ ،‬اردوغان با تغییــر قانون اساســی و پیروزی‬ ‫در انتخابات نشــان داد که می خواهد بــا بهره گیری‬ ‫از قدرت نرم و ســخت و مدیریت هوشمندانه به رغم‬ ‫انتقادات فزاینــده داخلی و خارجی به ســوی تثبیت‬ ‫هرچه بیشــتر پایه های قدرت سیاسی خویش و نفوذ‬ ‫در سطح منطقه گام بردارد‪.‬‬ ‫چگونگی برخورد با نوســازی اجتماعی و فرهنگی کشور و‬ ‫حفظ پیوند تاریخی با اروپاروبه رو شــده است‪ .‬به طوریکه‬ ‫امروزه با تحدید بیشــتر ازادی های مدنی و دور شــدن از‬ ‫اصول دموکراسی به یک سیستم اقتدارگرای مدرن تبدیل‬ ‫شده اســت‪ .‬تفســیر برامده از هویت اســام گرا با قرائت‬ ‫اخوانی در قالب نوعثمانی گرایی‪ ،‬دور شدن از هنجارهای‬ ‫اروپایی و امنیتی پنداشتن هویت شیعی (علویان و کردها)‬ ‫دلیل روشنی بر فرقه گرایی شخص اردوغان و بی اعتنایی‬ ‫به شمولیت کثرت گرایی در جامعه ترکیه است‪.‬‬ ‫از این رو باید اضافه کرد که الگوی رفتاری شخص‬ ‫اردوغــان به ویژه پس از کودتای نافرجام ســال گذشــته‬ ‫ارتش نشان می دهد که وی نه تنها حاضر به تقسیم قدرت‬ ‫با مخالفین و تهدیدزدایی از فضای امنیتی جامعه نیســت‬ ‫بلکه با تکیه بر ناسیونالیسم و ایدئولوژی گرایی در سیاست‬ ‫خارجی در پی بازیافت قدرت منطقه ای و نفوذ بیشتر ترکیه‬ ‫اســت و قصد ندارد با تکیه بر ابزار نظامی در داخل شرایط‬ ‫سیاسی کشور را تثبیت کند؛ حمایت وی از قطر در بحران‬ ‫اخیر با عربستان و برخی از کشــورهای شورای همکاری‬ ‫خلیج فارس نشان دهنده چنین رویکردی است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اقتدارگرایی اردوغانی یا فروپاشی معرفتی‬ ‫مخالفان اردوغان اچمز شده اند‬ ‫حسین پاشایی‬ ‫کاندیدای دکترا‪ ،‬دانشگاه انکارا‬ ‫‪6‬‬ ‫در حالی سالگرد کودتای نافرجام ‪ 15‬جوالی سپری‬ ‫شــد که در یک نــگاه کلــی وضعیت سیاســت و حکومت‬ ‫در جمهــوری ترکیــه به نســبت تحــوالت ما قبــل کودتا‬ ‫تغییرات چشمگیری داشته اســت‪ .‬رجب طیب اردوغان‪،‬‬ ‫رئیس جمهوری ترکیه به خصوص پــس از پیروزی هرچند‬ ‫شــکننده در رفرانــدم افزایش اختیــارات رئیس جمهوری‬ ‫و تغییر نظامی سیاســی از سیســتم پارلمانی به ریاســتی‬ ‫اقتدارگراتر شده است؛ مخالفان هرچند توانستند در رفراندم‬ ‫موفقیت چشمگیری به دست اورند ولی باز به نسبت قبل از‬ ‫کودتا از تشتت و اختالفات بســیاری رنج می برند‪ .‬رهبران‬ ‫حزب دموکراتیک خلق ها با اتهام های همکاری با تروریسم‬ ‫پ ک ک در زندان به سر می برند‪ .‬دودستگی و اختالف در‬ ‫حزب حرکت ملی تاثیر چشــمگیر خود را در عدم همراهی‬ ‫قشــر کثیری از پایگاه اجتماعی حــزب در جریان برگزاری‬ ‫رفراندم بــه وضوح نشــان داد‪ .‬بــا این اوصــاف دو نفر از‬ ‫اخراج شدگان از حزب (مرال اک شنر و اومیت اوزداغ) که‬ ‫اتفاقا در جریان برگزاری رفراندم نشان دادند که محبوبیت‬ ‫زیادی در بین رای دهندگان حزب حرکت ملی دارند‪ ،‬سودای‬ ‫راه اندازی حزب جدیــد یا عضویت در یــک حزب ال ئیک‬ ‫و دست راستی را در ســر دارند‪ .‬همچنین در روزهای اخیر‬ ‫کمال قلیچدار اوغلو راهپیمایی موسوم به عدالت را از مرکز‬ ‫انکارا تا استانبول پیمود و سعی کرد کمپین «نه» به رفراندم‬ ‫قانون اساســی را در راهپیمایی عدالت بازنمایی کند؛ ولی‬ ‫انچنان که باید نتوانست حاکمیت را با مشکل مواجه سازد‬ ‫و اتفاقا حاکمیت با تامین کامل امنیت راهپیمایی کنندگان‬ ‫در طول مسیر توانست برای خود‪ ،‬دموکراتیک پروپاگاندا‬ ‫کنــد‪ .‬قلیچداراوغلو در میتینــگ پایانی ایــن راهپیمایی‬ ‫بیست و چند روزه در استانبول خواهان پایان دادن به حالت‬ ‫فوق العاده (دوباره تصویب شــد)‪ ،‬دادرســی و دادگستری‬ ‫مستقل‪ ،‬ازادی بیان و مطبوعات‪ ،‬ازادی اکادمیسین ها و‬ ‫استقالل دانشگاه ها شد‪ .‬این خواسته ها که در طول یک‬ ‫سال گذشته دموکراسی ترکیه را با مشکالت زیادی مواجه‬ ‫کرده‪ ،‬از نظر مخالفان خواسته هایی است که مغفول مانده‬ ‫ و هرچه زودتر باید به انها پرداخته شود‪.‬‬ ‫این شمایی که ترسیم شد وضعیت احزاب و گروه های‬ ‫سیاسی در یک سال گذشته اســت‪ .‬با وجود این اوصاف‬ ‫بعضی معتقدند که بــا همه این برخوردهــا و تصفیه هایی‬ ‫که در یک ســال گذشــته انجام شــده اســت هنوز دولت‬ ‫ترکیه نتوانســته با عوامل کودتا به طور کامل برخورد کند‪.‬‬ ‫یکی از کارشناســان شــبکه ســی ان ان ترک که دادستان‬ ‫ســابق نظامی نیروی هوایی ارتش بود و سال ها به واسطه‬ ‫پرونده سازی هایی که عوامل گروه فتو در دادستانی و ارتش‬ ‫به اتهام کودتا داشتند‪ ،‬در زندان به سر برده‪ ،‬معتقد بود که‬ ‫طبق اظهارنامه دادســتانی جمهوریت انــکارا فقط در بین‬ ‫سال های ‪ 2004‬تا ‪ 2016‬از تعداد چهار هزار نفری که هر‬ ‫ســال به عضویت ارتش ترکیه در می امدند‪ 80 ،‬درصد انها‬ ‫از عوامل فتو بوده اند که با دزدیدن ســواالت استخدامی‬ ‫ و دادن انها به عوامل خود توانســته اند نیروهای وفادار به‬ ‫خود را وارد نیروهای مسلح ترکیه نمایند‪ .‬در حالی که تعداد‬ ‫اخراجی های نیروهای مســلح در یک ســال گذشته طبق‬ ‫گفته فیکری ایشــیق وزیر دفاع ترکیه رقــم ‪ 20‬هزار و ‪88‬‬ ‫نفر است‪ .‬وقتی به امار ورودی های دهه ‪ 90‬وفاداران فتو‬ ‫اضافه شود تعداد اخراج شوندگان رقم زیادی نخواهد بود‪.‬‬ ‫ایــن کارشــناس معتقــد بــود کــه اگــر بالیی ســر‬ ‫اردوغــان بیاید یــا اگر او بــا اجل خــود بمیرد ترکیــه وارد‬ ‫وضعیــت خطرناکی خواهد شــد که به قــول او‪ ،‬نیروهای‬ ‫خفته طرفــداران فتو عامــل ان خواهند بــود‪ .‬بنابراین او‬ ‫به رغــم انکــه دل خوشــی از اردوغــان نداشــت بــرای‬ ‫ســامتی اش دعا می کــرد‪ .‬این حالت تناقض نســبت به‬ ‫اردوغــان را امروز در بســیاری از نیروهــای ال ئیک و چپ‬ ‫ترکیه می توان مشــاهده کــرد‪ .‬جریان پیچیــده و مرموز‬ ‫«فتو» مفهــوم «صداقــت» و «وفاداری» بــه «دولت»‬ ‫را که در جهان بینــی معرفتی مــردم ترکیه همــواره وجود‬ ‫داشــته است با مشــکل اساســی مواجه کرده است‪ .‬اینها‬ ‫چــه در دوره امپراطــوری عثمانی با مفهوم دولــت عالیه و‬ ‫چه در دوره جمهوریت بــا مفهوم دولت جبــروت‪ ،‬همواره‬ ‫صداقت و وفــاداری خود را به نهاد دولــت اعالم کرده اند‪.‬‬ ‫در ترکیه مثلی هســت که گواه کامل این وضعیت است‪».‬‬ ‫‪ -"Ya devlet başa ya kuzgun leşe‬یا دولت باشا یا کوزگون‬ ‫لشــه‪ -‬این مثل به مفهوم وجود جاویــدان دولت به عنوان‬ ‫نهادی است که وجود ان الزم و ضروری است و هیچ چیزی‬ ‫برتر از نهاد دولت نیســت‪ .‬کودتای نافرجام و کشتار مردم‬ ‫توســط کودتاچیان و بمباران مجلس ملی ترکیه به عنوان‬ ‫نماد حاکمیت و یادگار جنگ های استقالل‪ ،‬لطمه سنگینی‬ ‫به این دیــدگاه در جامعه ترکیه زده اســت‪ .‬بــرای اولین بار‬ ‫گروه و جمعیتی وجود دارد که وفــاداری و صداقت را نه به‬ ‫نهاد دولت و حاکمیت بلکه به شخص و واعظی ثروتمند و‬ ‫قدرتمند دارند‪ .‬این امر جهان بینی معرفتی انها را با مشکل‬ ‫اساسی روبه رو کرده و ان حس تناقض عشق و نفرت نسبت‬ ‫به اردوغان دقیقا از این وضعیت ناشی می شود‪ .‬یعنی به رغم‬ ‫تمام اقتدارگرایی که در شــخص اردوغان می بینند‪ ،‬از این‬ ‫جنبه اقتدارگرایی او که زیست سیاســی دموکراتیک انها را‬ ‫با خطر مواجه کرده‪ ،‬نفــرت دارند ولی از طرفــی خود را در‬ ‫مقابل خطری به مراتب بزرگتر از این اقتدارگرایی اردوغان‬ ‫می بینند که هیچ کســی غیر از او نمی تواند با این جماعت‬ ‫مبارزه کند‪ .‬این را شخص قلیچداراوغلو به عنوان مهمترین‬ ‫و قدرتمندترین مخالف سیاســی و قانونی اردوغان بارها به‬ ‫زبان اورده اســت‪ .‬بنابراین ترکیه امروز در وضعیت اچمزی‬ ‫گرفتار شــده که در یک طرف اقتدارگرایی اردوغانی وجود‬ ‫دارد و از طــرف دیگر فروپاشــی معرفتی و خطــر کودتای‬ ‫دیگری از طرف عوامل فتو‪ .‬این امر باتوجه به برخوردها و‬ ‫پاکسازی های یک سال اخیر هرچند دور از واقعیت می نماید‬ ‫ولی همواره حالــت روانی خود را بر جامعه ترکیه مســتولی‬ ‫کرده و اردوغان نیز به بهترین شــکل از این وضعیت بهره‬ ‫برداری می کند‪.‬‬ ‫البته بعد از یک سال کمیسیون حالت فوق العاده به‬ ‫ریاست قاضی خوشنامی به نام صالح الدین منتاش تشکیل‬ ‫شده که یکی از کارهای ان رســیدگی به وضعیت کسانی‬ ‫است که در طول پاکسازی های یک سال اخیر حقی از انها‬ ‫ضایع شده است‪ .‬تعداد زیاد پرونده ای که به این کمیسیون‬ ‫سپرده شده‪ ،‬نشانگر وخامت اوضاع است‪ .‬این کمیسیون‬ ‫‪ 7‬عضو اصلی دارد و ‪ 200‬نفر دیگر اعم از قاضی تحقیق‪،‬‬ ‫حسابرس و گزارشگر‪ ،‬عضو ان هســتند‪ .‬باتوجه به حجم‬ ‫زیاد اخراج شدگان‪ ،‬معلق از کا رشدگان و کسانی که تکلیف‬ ‫انها مشــخص نیســت طبیعتا افراد زیادی نیز وجود دارند‬ ‫که حقوقشان تضییع شده و به این کمیسیون امید زیادی‬ ‫بسته اند ولی به نظر می رســد باتوجه به حجم بسیار باالی‬ ‫مراجعه کنندگان‪ ،‬ســال ها طول خواهد کشــید که به این‬ ‫پرونده ها رسیدگی شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪59‬‬ ‫زن می گوید‪ ،‬شما بگریید!‬ ‫فرهنگ‬ ‫ِ‬ ‫اجتماع بشری در هر دوره و هر عصری‪ ،‬ابستن حوادث گوناگون بوده است‪ .‬به این معنا که در هر برهه از‬ ‫زیستانسان ها‪،‬مسائلمختلفیگریبانانهارادرعرصهاجتماعیگرفتهاست؛مسائلیکهشایدمبتالبهفرد‬ ‫فرد افراد هر جامعه ای نبوده اما در مسئولیت و اسیب و گزند‪ ،‬دامان همه انها را خواه ناخواه گرفته است‪ .‬همه‬ ‫انسان ها در بروز چنین مسائل و مشکالتی سهم داشته اند‪ ،‬اما در ِ‬ ‫وقت درمان‪ ،‬بسیاری از انان سعی می کنند‬ ‫که خود را از این عرصه کنار بکشند‪ .‬تئاتر «یک دقیقه و سیزده ثانیه»؛ روایتی است از زندگی زنان کارتن خواب‪.‬‬ ‫روایتیواقعیکهزبانانهاشنیدهشدهوازدهانبازیگرانیهمچونپانته ابهرام‪،‬سیماتیراندازوالدنمستوفی‬ ‫شنیدهمی شود‪.‬بهبهانهاجرایایناثر‪،‬مانیزبهبررسیریشه هایاینمسالهناهنجاراجتماعیپرداخته ایم‪.‬‬ ‫ت‬ ‫یتر‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫چهار ِ‬ ‫درد تئاتر‬ ‫مروریبروضعیتمعضلکارتنخوابیزناندرکشور‬ ‫بهبهانه تئاتر«یکدقیقهوسیزدهثانیه»‬ ‫احمدرضا کالنتری‬ ‫خبرنگار‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪1‬‬ ‫کارتن خوابی‪ ،‬اصطالحی ان قدر اشــنا که نیازی به‬ ‫تعریف ندارد‪ .‬در جامعه ما صحبت زیادی از کارتن خوابی‬ ‫به میان مردم اورده نمی شــود‪ .‬نهادهای متولی رسیدگی‬ ‫به این امر نیز در منظر اذهــان عمومی صحبت چندانی از‬ ‫این مســاله اجتماعی نمی کنند‪ .‬چه به این دلیل که همه‬ ‫می دانند ایــن معضل‪ ،‬بیخِ گوش مــا و در چند کیلومتر ان‬ ‫طرف تر به قوت خود باقی است اما انگار قوانین نانوشته‪ ،‬ما‬ ‫را از صحبت درباره کارتن خواب ها می ترساند! اما وضع این‬ ‫اسیب در سالیان اخیر به گونه ای ظاهر شده که نمی توان‬ ‫چشم بر ان فروبست‪.‬‬ ‫بی خانمان در خیابان‪...‬‬ ‫جامعه شناســان و محققــان عرصــه اســیب های‬ ‫اجتماعــی در تعریف این مفهــوم این طــور اورده اند که ‪:‬‬ ‫«کارتن خوابی یک پدیده و یک مساله شهری بوده و به طور‬ ‫خاص در کالن شهرها محسوس اســت‪ .‬این پدیده یک‬ ‫معضل اجتماعی است که تالی فاسد ان در حوزه های دیگر‬ ‫مانند بهداشــت‪ ،‬اعتیاد و‪ ...‬نما پیدا می کند‪ .‬در حقیقت‬ ‫انچه تحت عنوان پدیده کارتن خوابی در جوامع پدید امده‬ ‫اســت‪ ،‬ولد معضل شــایع تری با عنوان ولگردی یا همان‬ ‫ بی خانمانی است‪».‬‬ ‫این یک تعریف جامع از کارتن خوابی است‪ .‬پدیده ای‬ ‫که از ســویی نهایت راه بسیاری از اســیب های اجتماعی‬ ‫و مشکالت اســت و از ســوی دیگر نیز می تواند سرمنشاء‬ ‫بسیاری از مســائل اجتماعی برای افراد باشد‪ .‬این مساله‬ ‫میزان ارتباط زیادی با شرایط اولیه فرد کارتن خواب دارد‪.‬‬ ‫به این معنا که وقتی فرزند یک خانواده به دلیل ناتوانی در‬ ‫تحمل فشارهای روانی از محیط خانه فرار می کند و خیابان‬ ‫را به عنوان مامن خود برمی گزینــد‪ ،‬در ادامه این راه دچار‬ ‫اسیب هایی همچون اعتیا د تکدی گری و فقر ‪ ،‬تن فروشی‬ ‫و‪ ...‬می شود‪ .‬کارتن خوابی برای این فرد سراغاز یک راه‬ ‫طویل است که البته این مســائل به صورت در هم تنیده‪،‬‬ ‫به زندگی او وارد می شــود و در کنــار هم او را بــه یک فرد‬ ‫مطرود تبدیل می کند‪ .‬اما از ســوی دیگر نیز برخی از افراد‬ ‫هستند که پس از طرد شــدن از ســوی خانواده‪ ،‬به سوی‬ ‫کارتن خوابی روی می اورند‪ .‬انها در مرحله ای قدم به خیابان‬ ‫گذاشــته اند که دچار معضالت دیگری همچون اعتیاد ‪،‬‬ ‫دزدی‪ ،‬فقر و‪ . ..‬هســتند و راه عالجی برای این مسائل در‬ ‫چنته نداشته اند‪.‬‬ ‫این افــراد به هر کــدام از ایــن دالیــل وارد خیابان‬ ‫می شوند و دوره جدیدی از زندگی شان را در خانه جدید اغاز‬ ‫می کنند‪ .‬انها در حقیقت به علت شرایط ویژه جسمی‪ ،‬روانی‬ ‫یا اجتماعی‪ ،‬جایگاه و مسکن ثابت‪ ،‬درامد و شغل مناسب‬ ‫ندارند‪ .‬وقتی منبعی برای کسب درامد ندارند‪ ،‬مجبور هستند‬ ‫که از فرصت هــای رایگان جامعــه بهره ببرنــد‪ .‬این افراد‬ ‫حتی از حمایت های اجتماعــی و حمایت های خانواده نیز‬ ‫برخوردار نیستند‪ .‬نه سازمان و نهادی در پی سامان بخشی‬ ‫به وضعیت نیازهای اولیه انان بوده و هســت و نه از سوی‬ ‫خانــواده یا فــردی در اجتماع ایــن اهتمام وجود داشــته‬ ‫اســت‪ .‬از منظر اجتماعی‪ ،‬کارتن خواب ها طرد شــدگان‬ ‫اجتماعی اند‪ .‬واژه طردشــدگی در برابر مفهوم شهروندی‬ ‫قرار دارد‪ .‬طرد اجتماعی برای توصیف شــرایط گروه های‬ ‫حاشــیه ای در جامعه به کار می رود که هــم از منابع منظم‬ ‫اشتغال محروم اند و هم از چتر حمایتی دولت بی بهره اند‪.‬‬ ‫کار هنر‬ ‫بیان اعتراض است‬ ‫نگاهی به تئاتر یک دقیقه و سیزده ثانیه‬ ‫در گفت وگو با شهرام گیل ابادی‬ ‫فاقد حقوق اساسی شهروندی و قربانی تبعیض اند و هیچ‬ ‫دسترســی و ارتباطی با نهادهای قدرتمند ندارنــد تا انها را‬ ‫حمایت کنند‪ .‬افرادی که در خیابان ها می خوابند‪ ،‬نقطه اوج‬ ‫طردشدگی اجتماعی به حساب می ایند‪ .‬انان از جامعه رانده‬ ‫شده و از شیوه متعارف زندگی که اغلب مردم ان را برای خود‬ ‫بدیهی تصور می کنند‪ ،‬محروم اند‪.‬‬ ‫در نتیجه این فرد مجبور است که شب ها را در خیابان‬ ‫به صبح برســاند و به جای ســر نهادن بر بالیــن خانگی یا‬ ‫اجتماعی‪ ،‬سر بر کارتن بگذارد‪ .‬همین وضعیت منجر به بروز‬ ‫اسیب های دیگری می شود که به صورت موسع در مطالب‬ ‫دیگر این پرونده به انها اشاره کرده ایم‪ .‬ابتال به بیماری های‬ ‫عفونی چون ایدز و هپاتیت و البته انتقال ان به دیگران نیز‬ ‫از مهم ترین مسائلی اســت که در کمین کارتن خواب ها و‬ ‫خصوصا زنان کارتن خواب است‪.‬‬ ‫س ِر سیا ِه زمستان!‬ ‫بهار سال گذشته بود که صحبت از امار کارتن خوابی‬ ‫زنان‪ ،‬در بــازار اســیب های اجتماعــی داغ شــد‪ .‬معاون‬ ‫«یک دقیقه و سیزده ثانیه»؛ یکی از مهم ترین‬ ‫ِ‬ ‫اکنون تئاتر ایران‬ ‫روایاتی اســت که در فضای‬ ‫شــاهد ان هســتیم‪ .‬پرداختــن بــه معضالت‬ ‫اجتماعی در فضای هنــر کنونی‪ ،‬چنان کمرنگ‬ ‫شــده ک ه روی صحنه بردن تئاتــری با موضوع‬ ‫ب را می توان یکی از مهم ترین‬ ‫زنان کارتن خوا ‬ ‫رویدادهایفرهنگیدرعصرحاضرارزیابیکرد‬ ‫اهمیت معضل کارتن خوابی بــرای فردی از افراد در‬ ‫جامعه امروز ما پوشیده نیست‪ .‬به این معنا که حکایت وجود‬ ‫سالیان درازی اســت که در فضای فرهنگی و هنری‬ ‫کشــور‪ ،‬شــنوای رواج اصطالحی با عنوان هنر برای هنر‬ ‫هستیم! اصطالحی که بیش از انکه یک عبارت برای بیان‬ ‫معنا باشد‪ ،‬یک ُپ ِز خاص برای جا گرفتن در دسته بندی های‬ ‫روشنفکری این روزهای جامعه است! هنر برای هنری ها دم‬ ‫از فضایی می زنند که در ان نه تنها نویسنده و نقاش و بازیگر‬ ‫و کارگردان در پی القای مفهومی به مخاطب نیستند‪ ،‬بلکه‬ ‫از اســاس چنین زاویه نگاهی را امری مذموم می شمارند!‬ ‫انها هنر را تنها برای نفس هنر می خواهند و کارکردی برای‬ ‫ان متصور نیستند‪.‬‬ ‫این در حالی اســت که اندیشه درباره مسائل هنری و‬ ‫اساســا هر ابزار بیانی‪ ،‬نمی تواند این خنثی بودن در معنا و‬ ‫مفهوم را پذیرا باشد‪ .‬هنر در پی ان است که با بیان ِ‬ ‫خاص‬ ‫خود‪ ،‬گونه ای از معنا را به مخاطب منتقل کند‪ .‬این معنا اما‬ ‫ارتباط مستقیمی با دغدغه هنرمند دارد‪ .‬هنرمندی که بالطبع‬ ‫باید نگاهی به جامعه داشته باشد تا بتواند اثری را خلق کند‬ ‫نه تنها بازتاب وضعیت جامعه او باشــد‪ ،‬که جا یی در میان‬ ‫مخاطبان نیز باز کند‪.‬‬ ‫یکی از مهم ترین شاخه های این ابزارها‪ ،‬برای بیان‬ ‫مفاهیم تئاتر اســت‪ .‬تئاتر یکی از مهم ترین و روان ترین‬ ‫و مســتقیم ترین ابزار برای بیان ایده های هنرمند اســت‪.‬‬ ‫هنرمند تئاتر در پی ان است که معضالت جامعه خود را در‬ ‫محیط زنده و کوچک تئاتر و روی صحنه‪ ،‬با زبانی ساده بازگو‬ ‫کند‪ .‬مخاطب در محیطی این چنینی با دیدن صحنه های‬ ‫زنده همراه روایتی می شود که کارگردان نویسنده تئاتر برای‬ ‫او در نظر گرفته است‪.‬‬ ‫«یک دقیقه و ســیزده ثانیــه»؛ یکــی از مهم ترین‬ ‫ِ‬ ‫اکنون تئاتر ایران شــاهد ان‬ ‫روایاتی اســت که در فضای‬ ‫هســتیم‪ .‬پرداختن به معضالت اجتماعــی در فضای هنر‬ ‫کنونی‪ ،‬چنان کمرنگ شــده که روی صحنه بردن تئاتری‬ ‫با موضوع زنان کارتن خواب‪ ،‬را می توان یکی از مهم ترین‬ ‫رویدادهای فرهنگی در عصر حاضر ارزیابی کرد‪.‬‬ ‫به مناســبت این رویــداد‪ ،‬پرونده حاضــر پیش روی‬ ‫شماســت‪ .‬در کنار بررســی این تئاتر اجتماعی‪ ،‬به بررسی‬ ‫زمینه ها و پیامدهای مساله اجتماعی کارتن خوابی در جامعه‬ ‫ایرانی نیز پرداخته ایم‪.‬‬ ‫ این فرد مجبور است که‬ ‫شب ها را در خیابان به صبح‬ ‫برساند و به جای سر نهادن بر‬ ‫بالین خانگی یا اجتماعی‪ ،‬سر‬ ‫برکارتن بگذارد‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫چهار درد!‬ ‫‪ 5000‬کارتن خواب زن در شــهر تهران نیز شاهدی بر این‬ ‫ادعاست‪ .‬اما نگاهی به سوابق پژوهشی و تحقیقاتی در این‬ ‫زمینه‪ ،‬فضای دیگری را به ما نشان می دهد‪.‬‬ ‫جســتجوها مــا را به ایــن نتیجه رســاند کــه درباره‬ ‫کارتن خوابی در کشــور؛ تنها چهار عنــوان تحقیق وجود‬ ‫دارد که از منظر روان شناسی‪ ،‬پزشکی و جمعیت شناختی‬ ‫به موضوع کارتن خوابی پرداخت ه است‪ .‬از منظر اجتماعی‬ ‫ت شــمار از پایان نامه ها‪ ،‬در‬ ‫نیز به استثنای تعدادی انگش ‬ ‫مجموع چهار عنوان تحقیق به وسیله استادان دانشگاه در‬ ‫زمینه کارتن خوابی در داخل کشــور انجام شده است‪ .‬این‬ ‫تحقیقات عبارتند از سیاست گذاری اجتماعی در مواجهه‬ ‫با پدیده کارتن خوابی (عبدالحسین کالنتری و همکاران‪،‬‬ ‫‪ ،)١٣٩٢‬بررســی وضعیت امید به زندگی زنان بی خانمان‬ ‫شــهر تهران (خدیجه ســفیری و رســول خادم‪،)١٣٩٢ ،‬‬ ‫بررســی عوامل اجتماعی و اقتصادی موثر بر بی خانمانی‬ ‫ بی خانمان های شــهر تهران (نــادر ســاالرزاده امیری و‬ ‫محمدی‪ ،)١٣٨٨ ،‬اعتیاد‪ ،‬طرد اجتماعی و کارتن خوابی‬ ‫در شهر تهران (رحمت الله صدیق سروستانی و ارش نصر‬ ‫اصفهانی‪)١٣٨٩ ،‬‬ ‫مروری گذرا بر دیباچه این تحقیقات نشان از ان دارد‬ ‫که اثاری که حامل نگاه جامعه شناختی درباره کارتن خوابی‬ ‫باشند‪ ،‬بسیار کم است‪ .‬این در حالی است که کارتن خوابی‬ ‫از نظر ما یک مساله اجتماعی است؛ اما بررسی تحقیقات‬ ‫پیشین در حوزه کارتن خوابی در ایران به خوبی این موضوع‬ ‫را نشان می دهد که سهم پژوهش های جامعه شناختی که‬ ‫مبتنی بر بینش تئوریک باشد و در پی ارائه توصیه و راهکار‬ ‫مبتنی بر بینش نظری و تجربی باشد‪ ،‬در این میدان بسیار‬ ‫کم است‪ .‬حتی کمتر از انگشتان یک دست! البته توجه به‬ ‫این نکته نیز ضروری ست که بســیاری از تحقیقاتی که در‬ ‫این باره انجام می شود‪ ،‬دارای طبقه بندی اسناد در سیستم‬ ‫بوروکراسی است و امکان عرضه ان به جامعهوجود ندارد‪.‬‬ ‫عالوه بر حوزه تحقیقات و پایان نامه نویســی درباره‬ ‫موضوع کارتن خوابی‪ ،‬ما نگاهی گذرا بر اوضاع چاپ و نشر‬ ‫کتاب در این زمینه داشتیم‪ .‬بحث محرومیت و طردشدگی‬ ‫یکی از مهم ترین سرفصل هایی است که در این باره باید به‬ ‫ان توجه کرد و تالیف در حــوزه کارتن خوابی زنان یا مردان‬ ‫را می تــوان در این حوزه قــرار داد‪ .‬کتاب هــای مربوط به‬ ‫این حوزه که در ایران موجود است‪ ،‬عبارتند از نظریه های‬ ‫جامعه شناســی طرد شــدگان اجتماعــی؛ مارتیــن زیبرا‪،‬‬ ‫صداهای ناشنیده ‪ -‬مقدمه ای بر طرد اجتماعی در تهران؛‬ ‫حجت کاظمی و ســعید عطار و طرد اجتماعی‪ -‬رویکردی‬ ‫جامعه شناختی به محرومیت؛ احمد فیروزابادی و علیرضا‬ ‫صادقی‪.‬‬ ‫همچنین تنها کتابی که با عنوان کارتن خوابی در بازار‬ ‫ب جامعه شناسی کارتن خوابی؛‬ ‫کتاب کشور وجود دارد‪ ،‬کتا ‬ ‫اکبر علیوردی نی ا است که حاصل انجام یک تحقیق درباره‬ ‫علل کارتن خوابی در تهران و البته به ســفارش شهرداری‬ ‫تهران صورت داده شده است‪.‬‬ ‫این حجم از بی توجهی جامعه محقق و نویســنده در‬ ‫کشور به بحث کارتن خوابی یکی از مهم ترین سرفصل های‬ ‫انتقادی در این حوزه اســت‪ .‬جســتجو در این باره‪ ،‬تنها ما‬ ‫را به ســوی گزارش هایی می برد که خبرنــگاران و فعاالن‬ ‫رسانه ای در این باره نگاشته اند و البته قدمت تاریخ برخی از‬ ‫موخرترین انها به ‪ 4‬سال پیش می رسد!‬ ‫هنر برای انسان‬ ‫فرهنگ‬ ‫رئیس جمهور در امــور زنان و خانواده از وجــود ‪ 5‬هزار زن‬ ‫کارتن خواب در کشــور خبر داد و گفت‪ « :‬از میان ‪ 15‬هزار‬ ‫کارتن خوابی که در کشــور وجود دارند‪ 5 ،‬هزار نفر از انان‬ ‫زن هستند‪».‬‬ ‫همچنین به گفته معاون خدمات اجتماعی سازمان‬ ‫رفاه و مشارکت های اجتماعی‪ ،‬شهردار تهران؛« میانگین‬ ‫سن زنان کارتن خواب شهر‪ ،‬از سنین باالتر به ‪ 17‬و ‪ 18‬سال‬ ‫کاهش یافته است‪ .‬زمانی در هشت سال گذشته عمده امار‬ ‫زنان بی خانمان و کارتن خواب شهر تهران به زنان سالمند‬ ‫تعلق داشــت‪ ،‬اما این روزها شــاهد حضور زنان جوان در‬ ‫خیابان ها هستیم‪».‬‬ ‫ایــن نخســتین بــاری بــود کــه در دهه نــود بحث‬ ‫کارتن خوابــی زنــان در افــکار عمومــی مطرح می شــد‪.‬‬ ‫پیش از این نیز‪ ،‬در ســال ‪ ١٣٨٢‬بود که بــا مرگ تعدادی‬ ‫از کارتن خواب هــا در شــهر تهــران‪ ،‬در اثــر یــک موج‬ ‫ســرمای شــدید در زمســتان‪ ،‬توجه جامعه به این معضل‬ ‫جدی اجتماعی جلب شــد‪ .‬طرح جمع اوری و ساماندهی‬ ‫کارتن خواب ها توسط شهرداری تهران استارت خورد‪ .‬اما‬ ‫زمستان ‪82‬؛ اغاز شکل گیری بحرانی جدید برای مدیریت‬ ‫شهری و دستگاه های مسئول بود‪ .‬از ان تاریخ گرمخانه ها‬ ‫به عنوان پناهگاه اضطراری برای کارتن خواب ها احداث‬ ‫شد و ت ا امروز نیز کماکان مشغول فعالیت است‪.‬‬ ‫کارتن خوابی زنان؛ ویترین جامعه ماست!‬ ‫مروری بر زمینه ها و پیامدهای مساله‬ ‫کارتن خوابی زنان در تهران در گفت وگوی‬ ‫دکتر مرضیه ابراهیمی و دکتر فاطمه موسوی‬ ‫‪61‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫کار هنر‬ ‫بیان اعتراض‬ ‫است‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫نگاهی به تئاتر‬ ‫“یک دقیقه و سیزده ثانیه”‬ ‫درگفت وگو با‬ ‫شهرامگیل ابادی‬ ‫محمدامیر خوش صحبتان‪ -‬نفیسه رحمانی‬ ‫دبیر گروه فرهنگ ‪ -‬خبرنگار‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫گرفته بود‪ .‬یعنی مــا راه میانه ای در این فضاها به دســت‬ ‫نیاوردیم و اجتماع خود نسبت به این موضوع و این دو تفکر‪،‬‬ ‫مظالم دیگری را بر افراد تحمیل کرد‪.‬‬ ‫نکته ســوم در حوزه سیاست گذاری اســت‪ .‬در این‬ ‫حوزه ما بایــد توجه جدی به برنامه ریزی اجتماعی داشــته‬ ‫باشــیم‪ .‬اگر برنامه ریزی اجتماعی به جایی رسید که تمام‬ ‫شئون و سطوح را در نظر بگیرد‪ ،‬تازه به نقطه ای می رسیم‬ ‫که باید مدیریت را درگیر کنیم‪ .‬اگر اسیب سیاست گذاری‪،‬‬ ‫بر حرکت ما مترتب باشد‪ ،‬اسیب بعدی از اساس زیر سوال‬ ‫می رود‪ .‬اگر شــکل گیری سیاست ها درســت باشد و ما در‬ ‫مدیریت نتوانســته باشــیم ان را اعمال کنیم‪ ،‬باز هم همه‬ ‫چیز زیر ســوال می رود‪ .‬تصور من این است که ما در تمام‬ ‫این شــئون با مشــکل مواجه هســتیم‪ .‬اینطور است که‬ ‫خیلی ها سرشــان را زیر برف می کنند تا از اساس از نظرها‬ ‫قایم شوند‪ .‬این چنین می شود که رهبری به صورت یکباره‪،‬‬ ‫نشست های فصلی در حوزه امور خانواده را برگزار می کنند و‬ ‫همه باید برای پاسخگو یی به محضر ایشان بروند‪ .‬مفهوم‬ ‫این نشســت ها این اســت که نقصی در سیاست گذاری و‬ ‫مدیریت در این حوزه وجود دارد‪ .‬تمــام این ایرادات نیز بر‬ ‫انسانی که می خواهد در اجتماع زیســت داشته باشد‪ ،‬بار‬ ‫می شود‪ .‬زیست اجتماعی ما از مرحله اموزش دچار مشکل‬ ‫اســت‪ .‬کودکان ما بدون اینکه به انواع الزم دســته بندی‬ ‫شــوند‪ ،‬تحت اموزش قــرار می گیرند‪ .‬یعنــی از کودکی‪،‬‬ ‫اینها دچار مشکل هستند تا زمانی که بزرگ تر می شوند و با‬ ‫بحران های جدی تری در زمینه هویت روبه رو می شوند‪ .‬در‬ ‫زمان هجوم این دســت بحران ها‪ ،‬جوانان و نوجوانان ما‪،‬‬ ‫مجبور هستند که به جاهای دیگری متوسل شوند‪ .‬خیلی از‬ ‫افراد می توانند خودشان را کنترل کنند و خیلی ها هم مثل‬ ‫این ‪ 5000‬نفر که در خیابان ها با انان مواجه هستیم ‪ -‬اماری‬ ‫که معاون زنان رئیس جمهور از کارتن خواب های زن ارائه‬ ‫کرده است ‪ -‬چهره شهر را متفاوت می کنند‪.‬‬ ‫از نظر شما نسبت هنر با اسیب هایی از این دست‬ ‫چطور است؟! چه در بعد نظری و چه در بعد عملی؛‬ ‫به این معنا که هنر ما چه نســبتی بــا این جریان‬ ‫برقرار کرده و برای حل مســائلی از این دست چه‬ ‫اقداماتی داشته است؟‬ ‫تصور مــن بر این اســت که هنر مــا ایینه فضای‬ ‫اجتماعی ماســت‪ .‬برخــی از هنرمندان از ســر دغدغه به‬ ‫موضوعات نگاه می کنند‪ .‬اما سیاســتگذارانی که دائم در‬ ‫گریز هستند‪ ،‬همیشــه دوســت دارند این افراد را منکوب‬ ‫کنند! دوست دارند که دغدغه انها را خاموش کنند! همیشه‬ ‫سعی دارند که روی این اتش را با خاکستری بپوشانند‪ .‬غافل‬ ‫از اینکه این اتش روزی ســر باز می کند و خودش را نشان‬ ‫می دهد‪ .‬و روزی که خودش را نشــان دهد‪ ،‬همه چیز را از‬ ‫بین خواهد برد‪.‬‬ ‫هنر باید دغدغــه جامعه خود را داشــته باشــد‪ .‬باید‬ ‫ســوال مطرح کنــد‪ .‬باید اعتــراض مدنــی را نســبت به‬ ‫فضای خود داشته باشــد‪ ،‬نقد کند‪ ،‬تاویل کند‪ .‬اگر چنین‬ ‫کارکردهایی نداشته باشد‪ ،‬ما شاهد یک فضای بی خاصیت‬ ‫و سانتی مانتال خواهیم بود ‪ ،‬فضایی که در حال حاضر هم‬ ‫شاهد ان هستیم‪.‬‬ ‫این فضای سانتی مانتال فعلی را بیشتر توضیح‬ ‫می دهید؟! ایا این فضا در جریان هنری ما غالب‬ ‫است؟!‬ ‫اگر شــما فیلم و تئاتر های متعــدد را مرور کنید‪،‬‬ ‫متوجه می شوید که بیشتر در حال حرکت حول بی خاصیتی‬ ‫هســتیم‪ .‬تا اینکه اثری خاصیت الزم در این فضا را داشته‬ ‫باشد‪ .‬هنرمندان را به ســمتی حرکت داده ایم که الیه های‬ ‫دست چندم خودشــان را به حرفی اختصاص دهند‪ .‬انقدر‬ ‫حرف را به صورت پوشــیده بیــان کنند که اساســا چیزی‬ ‫دســتگیر مخاطب شــان نشــود‪ .‬یا اینکه در تحلیل های‬ ‫دست ســوم و چهارم‪ ،‬مخاطب به حرفی برســد‪ .‬این نگاه‬ ‫هنرمندانه نیســت! ما بــه هنرمندمان شــجاعت نداده ایم‬ ‫که نگاه مداقه گرانه ای نســبت به جامعه داشــته باشــد‪.‬‬ ‫ بی خاصیت کردن هنر لطمه اولش به جامعه ای ا ســت که‬ ‫طالب رشد و توسعه است‪.‬‬ ‫ما خیلــی از اوقــات از حرفی کــه در یــک فیلم زده‬ ‫می شود‪ ،‬با عنوان سیاه نمایی یاد می کنیم‪ .‬با این برچسب‬ ‫به ســمت منکوب کردن اثر حرکت می کنیم و در نتیجه از‬ ‫بین بردن حرف‪.‬‬ ‫خیلــی از سیاســتمداران دوســت دارنــد کــه هنــر‬ ‫ بی خاصیت باشــد و هنرمنــد ســاکت باشــد‪ .‬چراکه هنر‬ ‫می خواهد یقه این افراد را بگیرد و از انها پاسخ بطلبد‪ .‬وقتی‬ ‫تاریخ تئاتر دنیــا را مرور می کنیم‪ ،‬می بینیــم که هنری که‬ ‫کنشگر اســت و توجه جدی به جامعه دارد‪ ،‬حتما می تواند‬ ‫مصلح باشــد‪ .‬این اصالح گری باعث خیلی از دگرگونی ها‬ ‫و انقالب ها شده‪ ،‬باعث شده که هنر به عنوان یک نیروی‬ ‫معرفتی و فکری‪ ،‬مخاطب خود را به ســمت روشن بینی و‬ ‫اگاهی حرکت دهد و در نتیجه دائم سیاست گذاران از این‬ ‫نیروی چهارم در هراس هستند‪ .‬هراس از اینکه یک نیروی‬ ‫دیگری در حال رصد انها هستند‪.‬‬ ‫این رسالتی است که در حال حاضر متاسفانه رسانه ها‬ ‫نیز ان را به خوبی انجام نمی دهند‪ .‬ما کارکردهای اصالحی‬ ‫در این حوزه را به ق ّلت رســاندیم‪ ،‬امــا همچنان و کمابیش‬ ‫شاهد اثار خوبی در این زمینه ها هستیم ؛ هم در حوزه هنر و‬ ‫هم در رسانه‪ .‬اما غالب این جریان باید به سمت عمق حرکت‬ ‫کند‪ .‬حرکت عمقی می تواند به جامعه کمک برساند‪ .‬در غیر‬ ‫این صورت هیچ چیز در جامعه درست نخواهد شد‪.‬‬ ‫اگر موافــق باشــید وارد داســتان اصلــی تئاتر‬ ‫شــما شــویم‪ .‬مواجهه بــا ایــن ‪ 53‬نفــر از زنان‬ ‫کارتن خــواب و نهایتا انتخاب چهارتــن از انان‪،‬‬ ‫برای روایت گری قصه زندگی شان‪ ،‬چه تاثیری بر‬ ‫نگاه شما داشت؟‬ ‫ورود به بحــث کــودکان کار‪ ،‬دختــران فراری و‬ ‫زنــان کارتن خواب در اثــر تجربیات مشــترکی بود که من‬ ‫با ان جی او های فعــال در این حــوزه و جامعه شناســان و‬ ‫روان شناســان این موضــوع داشــتیم‪ .‬هرکــدام از اینها‬ ‫دغدغه های جدی بــرای همه افــراد به وجــود می اورد‪.‬‬ ‫اما متاســفانه امروز ما به جایی رســیده ایم که مشــکل را‬ ‫مشکل همسایه می پنداریم‪ .‬چند اتفاق در جامعه ما افتاد؛‬ ‫پیچیدگی های اقتصادی مردم باعث شــده که بسیاری از‬ ‫روایات ما در این باره پوشیده مانده است‪ .‬روایتی شبیه این‬ ‫روایت از حضرت رســول(ص) که ما وظیفه داریم تا چهل‬ ‫همســایه در حوالی خودمان را مواظبت کنیم‪ .‬از بسیاری‬ ‫از توصیه هــا عبــور کرده ایم و بــه انهــا بی توجهیم؛ مثل‬ ‫توصیه به فقرای درون فامیل و اشنایان‪ .‬اینگونه می شود‬ ‫که شکســت های یک نفر او را به اخر دنیا می رساند‪ .‬چون‬ ‫فرهنگ‬ ‫از مقدم ترین سوال اغاز می کنم؛ ایده یک دقیقه‬ ‫و سیزده ثانیه از کجا رقم خورد؟!‬ ‫اگر نگاهی بر سیری از کارهای من داشته باشید‪،‬‬ ‫از نخســتین کارگردانی مــن که در انتهای دهه شــصت و‬ ‫ک دغدغه اجتماعی‬ ‫نوجوانی من بود‪ ،‬تا به امروز‪ ،‬همواره ی ‬ ‫جدی داشته ام‪ .‬تالشم همیشه بر این بوده که یک معضل‬ ‫اجتماعی داشته باشم و هنر را در اختیار این قرار دهیم که‬ ‫اتفاقی در حول محور این موضوع رخ بدهد‪ .‬اتفاقی که هم‬ ‫زمینه ای پژوهشی‪ ،‬هم نگاهی به اجتماع و مسائل ان و هم‬ ‫در حاشیه خود کمکی به اجتماع را در خود جای دهد‪ .‬به این‬ ‫خاطر است که یک دقیقه و سیزده ثانیه از سالیان قبل‪ ،‬جزو‬ ‫دغدغه های من بود‪.‬‬ ‫حدود ‪ 10‬ســال قبل بود که ســعی کردیــم در حوزه‬ ‫کودکان کار‪ ،‬یکســری فعالیت های هنــری انجام دهیم‪،‬‬ ‫ ازجمله فیلم‪ .‬و از دو ســال قبل هم در حوزه کارتن خوابی‪،‬‬ ‫فعالیت هایــی را اغــاز کردیــم‪ .‬در حــال حاضــر نیز روی‬ ‫کارتن خوابی زنان متمرکز شدیم‪.‬‬ ‫کارتن خوابی زنان یک تفاوت ماهوی با کارتن خوابی‬ ‫مــردان دارد‪ .‬در حــوزه کارتن خوابی یــک زن ‪ ،‬می توان‬ ‫حدود ‪10‬تا شانزده اســیب اجتماعی برای او متصور شد‪.‬‬ ‫از چهار تا هفت اســیب نیز برای مردان به شکل خاص در‬ ‫این دسته بندی قابل بررسی اســت‪ .‬زنان به نسبت فضای‬ ‫فرهنگی ای که در کشور داریم و ایده ها و اندیشه هایی که‬ ‫در مولفه های دینی ما هست‪ ،‬همیشه در فرهنگ ما عزیز‬ ‫بوده اند‪ .‬این عزتمندی زنان‪ ،‬باعث می شد که یک خانواده‬ ‫عزتمند باشد‪ .‬وقتی زنی کارتن خواب باشد‪ ،‬باعث می شود‬ ‫که ما در این میان به چیزهایی شک کنیم‪ .‬یکی از مواردی‬ ‫که باید در مورد ان اظهار نظر کنیم‪ ،‬حوزه دیانت ماست‪.‬‬ ‫لطفا این را بازتر کنید!‬ ‫بدون شــک حوزه دیانت ما‪ ،‬دغدغه های مهمی‬ ‫ دارد‪ .‬اگر این دغدغه ها بخواهد در مســیر درستی حرکت‬ ‫کند‪ ،‬با ســه بعــد مواجه اســت؛ منطــق زندگی‪ ،‬فلســفه‬ ‫زندگی و ســبک زندگی‪ .‬اگر فلســفه زندگی ما یک فلسفه‬ ‫اسال می باشــد‪ ،‬زن در جای درســت قرار می گیرد و ستون‬ ‫اســتحکام خانواده می شــود‪ .‬در کنار ان نیز به فضاهای‬ ‫اجتماعی ورود پیدا می کند و نقش جدی خواهد داشــت‪.‬‬ ‫اما بیشترین نقشی که زنان در فرهنگ ما دارند‪ ،‬نقش انان‬ ‫به عنوان رکن خانواده اســت‪ .‬وقتی یک زن کارتن خواب‬ ‫می شود‪ ،‬این چند اسیب جدی را نشــان می دهد‪ .‬یکی از‬ ‫اینها؛ تزلزل در خانواده اســت‪ .‬قبــل از ان حتی تزلزل در‬ ‫ت که بحث های هویتی است‪ .‬به خطر‬ ‫خود شــخص اســ ‬ ‫افتادن هویتی که یک زن با ان مواجه است‪ .‬ما در بسیاری‬ ‫از تحقیقات مان به این نتیجه می رســیدیم که این مشکل‬ ‫هویتی ممکن است از یک نقطه اغاز شــود‪ .‬مثال یکی از‬ ‫قصه ها این اســت که اطرافیــان به او اجــازه نداده اند که‬ ‫صحبت کند! اگر ما نتوانیــم حرف بزنیم‪ ،‬یک نقص بزرگ‬ ‫در ما به وجود می اید که همواره همراه ما خواهد بود‪ .‬یک‬ ‫مساله دیگر نیز حقیر دانستن افراد است‪ .‬حقارتی که ممکن‬ ‫است برای یک زن در جامعه وجود داشته باشد‪ .‬البته همین‬ ‫موضوع برای مردان نیز وجــود دارد‪ .‬دالیل دیگری نیز در‬ ‫حوزه فردی وجود دارد که مجال پرداخــت به همه انها در‬ ‫اینجا ممکن نیست‪.‬‬ ‫نکته بعدی بحث اجتماع اســت؛ نگاهی که اجتماع‬ ‫به یک زن یا یک انســان دارد‪ .‬زمانی در فضاهای سیاسی‬ ‫باب شده بود که ما باید حقوق محور یا تکلیف محور حرکت‬ ‫بکینم! این تضــارب بین حقوق و تکلیف‪ ،‬مــا را از فضای‬ ‫اجتماعی و فکری درســت مان‪ ،‬فرســنگ ها فاصله داد!‬ ‫شــعارهای هر دو طرف‪ ،‬حول محور افراط و تفریط شکل‬ ‫‪2‬‬ ‫شهرام گیل ابادی؛ نام اشــنا یی است در رادیو!‬ ‫وی از ســال ‪ 1376‬تهیه کنندگی برنامه های رادیو یی‬ ‫را بر عهده داشته و در ابتدای دهه هشتاد پس از انکه‬ ‫مدیریت شــبکه رادیو یی تهــران را تجربه کرد‪ ،‬مدیر‬ ‫شبکه رادیو جوان شد‪ .‬تجربه مدیریت های متعددی‬ ‫را در صدا و سیمای جمهوری اســامی ایران بر عهده‬ ‫داشته تا به امروز که او را پشت صحنه تئاتر می بینیم!‬ ‫گیل ابادی چند سالی اســت که کارگردانی را جدی تر‬ ‫گرفته و در یک ســال اخیر دو تئاتــر اجتماعی را روی‬ ‫صحنه برده است‪.‬‬ ‫به بهانه اغاز اجرای اثر اخر او؛ یعنی «یک دقیقه‬ ‫و ســیزده ثانیــه » که روایــت صادقــی از زندگی زنان‬ ‫ت به گفت وگو با وی نشستیم‪.‬‬ ‫کارتن خواب تهرانی اس ‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪63‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫کمکی را در کنار خودش احساس نمی کند‪ .‬ما وقتی قصه‬ ‫این ‪53‬نفر را مرور کردیم‪ ،‬متوجه شدیم که انها معضالت‬ ‫بســیاری دارند‪ .‬یکی از فرزنــدش دور افتــاده‪ ،‬دیگری از‬ ‫خانواده اش دور اســت و او را طرد کرده اند‪ ،‬یکی خانواده‬ ‫متمولی دارد و از ســر اســودگی درگیر این موضوع شده؛‬ ‫همان خانــواده نیــز او را به عنوان یک اســیب از خود دور‬ ‫کرده اند و پشتیبانی شــان را از او برداشــته اند‪ .‬بســیاری‬ ‫معضالتی که ممکن اســت در خانواده ما نیز وجود داشته‬ ‫باشد‪ ،‬در این قصه ها وجود داشــت‪ .‬اینها باعث ورود این‬ ‫زنان به یک اسیب جدی اجتماعی شده است‪ .‬اما راه چاره‬ ‫در کجاست؟!‬ ‫در این باره توجه به چند نکته ضروری است؛ نخست‬ ‫اینکه مواد مخــدر به وفور در دســترس اســت‪ .‬یعنی اگر‬ ‫یک نفر تصمیم بگیــرد مواد مخدر تهیه کنــد‪ ،‬در کمتر از‬ ‫پنج دقیقه به ان می رســد‪ .‬دوم فشــارهای روانی منجر به‬ ‫استفاده از این مواد است‪ .‬این فشارها در تمام این ‪ 53‬نفر‬ ‫به وضوح دیده می شد‪ .‬ســوم اما درباره زنان کارتن خوابی‬ ‫است که مردان شان انها را به اعتیاد اجبار کرده اند‪ .‬موضوع‬ ‫چهارم درباره این است که بیخیالی انها از مشکالت شان‪،‬‬ ‫یکــی از دالیل گرایش بــه مصرف مواد مخدر اســت‪ .‬اما‬ ‫این بیخیالی در تمام شــئون زندگی انها وارد می شــود؛ تا‬ ‫جائیکه حاضر می شوند فرزندشــان را به باندهای مخوف‬ ‫تکدی گری بفروشند! مشــکل پنجم درباره نوزادانی است‬ ‫که وقتی به دنیا می ایند‪ ،‬معتادند‪ .‬برای ارام کردن این بچه‬ ‫که به صورت مادرزادی معتاد اســت‪ ،‬وجه حمایتی وجود‬ ‫ندارد‪ .‬ان جی او ها و خیریه ها نیــز در این زمینه انقدر فعال‬ ‫نیستند که بخواهند اینها را حمایت کردند و پوشش دهند‪.‬‬ ‫مشــکل ششــم که در همین رابطه نیز هســت؛ فضاهای‬ ‫سیاست گذاری است‪ .‬جالب است این را بدانید که امکان‬ ‫شناسنامه گرفتن برای این نوزادان ممکن نیست! پس راه‬ ‫عالجی برای درمان و پوشــش ان نوزاد نیــز وجود ندارد!‬ ‫بســیاری از انان محکــوم به این هســتند کــه در روزهای‬ ‫ن بمیرند!‬ ‫نخستین تولدشا ‬ ‫هنر باید دغدغه جامعه خود را داشــته‬ ‫باشد‪ .‬باید ســوال مطرح کند‪ .‬باید اعتراض‬ ‫مدنی را نســبت به فضای خود داشته باشد‪،‬‬ ‫نقد کند‪ ،‬تاویل کند‪ .‬اگــر چنین کارکردهایی‬ ‫نداشــته باشــد‪ ،‬مــا شــاهد یــک فضــای‬ ‫ بی خاصیت و سانتی مانتال خواهیم بود‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫تصور من بر این اســت که هنر ما ایینه‬ ‫فضای اجتماعی ماست‪ .‬برخی از هنرمندان‬ ‫از ســر دغدغه به موضوعات نگاه می کنند‪.‬‬ ‫اما سیاستگذارانی که دائم در گریز هستند‪،‬‬ ‫همیشــه دوســت دارند این افراد را منکوب‬ ‫کنند!‬ ‫مــا روزی در جمــع زنــان بهبود یافتــه‬ ‫کارتن خــواب یک فکوس گروپ داشــتیم‪.‬‬ ‫متن را برایشان خواندیم و هر یک از انها فکر‬ ‫کرد ند که قصه خود انها در حال قرائت است‪.‬‬ ‫انها اما در این میان یک دغدغه هم داشتند؛‬ ‫نگران بودند که تماشــاگر بــاور نکند چنین‬ ‫انسان هایی وجود دارند‪.‬‬ ‫دلیل این صادر نشدن شناسنامه چیست؟‬ ‫به این دلیل که پدر انها مشخص نیست ‪ .‬بسیاری‬ ‫از اینها محکوم به مرگ در ســنین یک روزگــی و دو روزگی‬ ‫هستند‪ .‬این نوزادان یکی از فرزندان این سرزمین هستند‬ ‫که به بدترین صورت ممکن در حال از بین رفتن هستند‪.‬‬ ‫اینها وجوه مشترک در زندگی این ‪53‬نفر بوده که ما از‬ ‫میان انها قصه های مشابه و تکرار پذیر را انتخاب کردیم‪.‬‬ ‫گروه نویسندگان ان را نوشــتند‪ .‬اقای عباسپور این گروه را‬ ‫سرپرســتی کردند و در نهایت اقای چرمشیر متن نها یی را‬ ‫بازنویسی کردند‪ .‬چهار قصه از این زنان تبدیل به تئاتر یک‬ ‫دقیقه و سیزده ثانیه شد و ان شاءالله یکی از قصه ها نیز به‬ ‫یک فیلم سینما یی تبدیل خواهد شد‪.‬‬ ‫در اجرای این تئاتر به اجرای تعاملی اشاره شده‬ ‫است‪ .‬این نکته را برای مخاطبان توضیح دهید‪.‬‬ ‫امروزه گونه های متعددی از اجراهای تئاتری در‬ ‫دنیا وجود دارد‪ .‬تئاتر محیطی و شــورا یی نمونه ای از این‬ ‫تئاترهاست که سعی دارد صحنه و تماشاگر را یکی کند‪ .‬ما‬ ‫هم یکی دو سال اســت که اغاز به این کار کرده ایم و حول‬ ‫محور ارتباطات ائینی‪ ،‬این نوع از اجرا را به ظهور می اوریم‪.‬‬ ‫تئاتر تعاملــی در نمایش هــای ائینی ما بــه صورت‬ ‫فراوانی دیده می شــود‪ .‬این بعالوه تئاتر فضا‪ ،‬سعی دارد‬ ‫تئاتری بسازد که تماشاگر نیز در حین اجرا منفعل نباشد و در‬ ‫شکل دادن به ان سهم داشته باشد‪ .‬به این خاطر است که‬ ‫ما سکوی تماشاگران را حذف کرده ایم‪ ،‬تماشاگر و بازیگر‬ ‫در یک جا قــرار می گیرند و این قرارگیری در یک ســطح‪،‬‬ ‫کم کم منجر به تعامل انان می شود‪.‬‬ ‫بازخوردی هم از این نوع تازه اجرا داشته اید؟ چه‬ ‫درباره اجرای ِ‬ ‫پیش رو و چه درباره شکنج رنج که‬ ‫سال گذشته روی صحنه رفت؟‬ ‫نگاه مثبتی در جامعه تئاتری نسبت به این جریان‬ ‫وجود دارد و به عنوان یک کار متفاوت و تازه به ان نگریسته‬ ‫می شــود‪ .‬در کار قبلی که حدود ‪8‬ماه گذشته روی صحنه‬ ‫تئاتر شهر رفت‪ ،‬نگاه بسیار مثبت بود و اساتید تئاتر ایران‬ ‫هم در این باره به عنوان یک نگاه نو و شیوه تازه به موضوع‬ ‫توجه کردند‪ .‬البته ما ایرادهایی هم داریم که باید سعی در‬ ‫رفع انها داشته باشیم‪.‬‬ ‫معموال در کارهایی از این دست‪ ،‬دغدغه ای خاص‬ ‫باعث می شود که عوامل در کنار هم قرار گیرند‪.‬‬ ‫خصوصا درباره بازیگرانی کــه در مجموعه های‬ ‫این چنینی وارد می شــوند‪ .‬این تجربه برای شما‬ ‫چنیــن فضا یی داشــت؟! ایا بازیگران شــما هم‬ ‫دغدغه ای در این باره داشتند؟‬ ‫به نظر من نخســتین کار یک کارگردان‪ ،‬انتخاب‬ ‫بازیگر است‪ .‬متن یک تالیف است و کارگردانی یک تالیف‬ ‫جدا‪ .‬برای رســیدن به این تالیف کارگــردان باید ابزارهای‬ ‫الزمش را در طراحی ارتباطی اش در دســت داشته باشد‪.‬‬ ‫یکی از قدرتمند ترین عناصر تئاتر‪ ،‬بازیگر است‪ .‬ما دوست‬ ‫داشتیم بازیگران ما هم توان اداره صحنه تعاملی را داشته‬ ‫باشــند‪ ،‬هم معنا را پیش ببرند و هم دغدغه الزم در این باره‬ ‫را داشته باشند‪.‬‬ ‫مطابــق این موارد بــه ترکیب حال حاضر رســیدیم؛‬ ‫پانته ا بهرام‪ ،‬الدن مستوفی و سیما تیرانداز‪ .‬برای من اما‬ ‫نکته دیگری هم مهم بود؛ این دوستان دغدغه اجتماعی‬ ‫و اصالحگری دارند! من به این فکر می کردم و در انتخاب‬ ‫بازیگرانم تالش کــردم که به این نکتــه دغدغه مند بودن‬ ‫توجه کنم‪.‬‬ ‫سوالم را درباره وجه تسمیه کار می پرسم؛ چرا نامِ‬ ‫این تئاتر یک دقیقه و سیزده ثانیه شد؟!‬ ‫گفت وگو اکسیر فراموش شده جامعه حال حاضر‬ ‫ماست‪ ،‬دوایی که می تواند بسیاری از مشکالت جامعه ما‬ ‫را از بین ببرد‪ .‬انسان ها دوســت دارند احساسات شان را از‬ ‫این طریق انتقال دهند‪ .‬اگر این قدرت از او ســلب شــود‪،‬‬ ‫حتما مشکلی در این فرد به وجود می اید‪ .‬ما با یکی از این‬ ‫کاراکترها مواجه شدیم که دوست داشت خودش را برای‬ ‫دیگران تعریف کند‪ .‬منتها هیچ کس حاضر نشده بود او را‬ ‫بشنود‪ .‬این نقطه گریز او از فضای اجتماع و خانواده بود‪.‬‬ ‫با خودش تمرین کرده بود که داستانش را در حداقل‬ ‫خالصه کند تا کسی برای او وقت شنیدن بگذارد‪ .‬از یک ماه‬ ‫و یک هفته و چند روز‪ ،‬به یک روز رسیده بود‪ .‬اما می دانست‬ ‫که فردی یک روز را به او اختصاص نخواهد داد‪ .‬پس بازهم‬ ‫این روند را نزول داده بود و در نتیجه به یک دقیقه و سیزده‬ ‫ثانیه رسیده بود! ما این نام را نیز از فضای مستند گرفته ایم‪.‬‬ ‫خیلی از اثار هنری که ســاخته می شــود‪ ،‬نسبت‬ ‫خاصی با فضای پژوهش اجتماعــی ندارد‪ .‬نظر‬ ‫شــما در این باره چیســت؟! برامدن یک دقیقه‬ ‫و ســیزده ثانیه از فضای اینچنینی‪ ،‬چه ضریب‬ ‫نفوذی برای او در میان مخاطب رقم خواهد زد؟‬ ‫ما روزی در جمع زنان بهبود یافته کارتن خواب یک‬ ‫مرور داشتیم‪ .‬متن را برایشان خواندیم و هر یک از انها فکر‬ ‫کردند که قصه خود انها در حال قرائت است‪ .‬انها اما در این‬ ‫میان یک دغدغه هم داشتند؛ نگران بودند که تماشاگر باور‬ ‫نکند چنین انسان هایی وجود دارند‪.‬‬ ‫اینکه متــن مبتنی بــر پژوهش باشــد‪ ،‬دربــاره این‬ ‫متن صادق اســت‪ .‬اما اینکه مــا طوری زندگــی کنیم که‬ ‫سختی های زندگی دیگران دست کم بگیریم یا به ان باور‬ ‫الزم را نداشته باشیم‪ ،‬ممکن است ما را به این سو ببرد که‬ ‫ادم ها را باور نکنیم‪ .‬ما تالش کردیم‪ ،‬وارد پژوهش شویم‬ ‫و از ان برای رسیدن به یک مســتند بهره بگیریم‪ .‬در کنار‬ ‫این یک ترکیب بازیگر داشته باشــیم که مردم از ان لذت‬ ‫ببرند‪ .‬همچنین کارگردانی و شیوه اجرا نیز در همین راستا‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫اما اینکه مردم از سر غفلت باور نداشته باشند که چنین‬ ‫قصه هایی در جامعه وجود دارد‪ ،‬یکی از نقص هایی است‬ ‫که می توان گفت خودنگری معاصر ریشه ان است! ما در‬ ‫این روزها که شرایط اقتصادی اندکی سخت است بیشتر به‬ ‫خودمان فکر می کنیم تا اینکه به دیگران کمک کنیم‪ .‬این‬ ‫خودنگری ما را به سوی غفلتی می برد که برای جامعه نتایج‬ ‫خوبی در پی نخواهد داشت‪.‬‬ ‫ت این فضای غافــل در جامعه‪،‬‬ ‫با توجه بــه واقعی ‬ ‫پیش بینی تــان دربــاره اســتقبال مخاطــب و‬ ‫باورپذیری اش از این قصه چیست؟‬ ‫قصد ما بر این اســت که روی مخاطب مان تاثیر‬ ‫بگذاریم و این تاثیر حداقل منتج به یک ســوال شود‪ .‬اگر‬ ‫این سوال مخاطب را درگیر کند‪ ،‬منجر به فکر خواهد شد‪.‬‬ ‫ما تالش کردیم که چنین اتفاقی حادث شــود‪ .‬این نتیجه‬ ‫اجرای ما خواهد بود‪.‬‬ ‫استاد سمندریان همیشه به ما می گفتند که فرق کار‬ ‫خوب و بد در همین اســت! کار خوب مخاطب را بیرون از‬ ‫سالن رها نمی کند و کار بد جلوی در سالن او را رها می کند!‬ ‫امیدوارم این کار هم مخاطبش را در ایــن فضا نگه دارد و‬ ‫برای او سوالی ایجاد کند ؛ ســوالی که حداقل این کارکرد‬ ‫را خواهد داشــت که مخاطب ما‪ ،‬ســهم اندکی در کنترل‬ ‫اسیب های اجتماعی ایفا کند‪.‬‬ ‫از هنــر معتــرض بــه اســیب های اجتماعــی‬ ‫صحبــت کردید؛ هــدف این اعتراض کیســت؟ ‬ ‫سیاستگذاری‪ ،‬برداشــت های ناصواب از دین‪،‬‬ ‫غفلت یا‪. ..‬؟ ‬ ‫این اعتراض لزوما به معنــای اعتراض به فردی‬ ‫نیســت‪ .‬شــاید ما به خودمــان و رویکردهای تــازه ای که‬ ‫پذیرفته ایــم‪ ،‬در اعتــراض باشــیم‪ .‬رویکردهایــی که با‬ ‫ارمان های ما در دین و اخالق و حکمت‪ ،‬متفاوت اســت‪.‬‬ ‫اما ممکن است این اعتراض به جامعه و بی تفاوتی اش نیز‬ ‫فرهنگ‬ ‫می کنند‪ .‬ما از ورود به بسیاری از موضوعات هراس داریم!‬ ‫شما فضای ســرد و خاموش هنری را معلول این‬ ‫علت می دانید!‬ ‫یکی از مشــکالت مــا همین اســت‪ .‬نــه اینکه‬ ‫افراد ازادی خــواه یا حق طلــب یا روشــن بین‪ ،‬در فضای‬ ‫نقد نداریم‪ ،‬که فراوان هســتند‪ .‬اما وقتی بــا اینها مواجه‬ ‫می شویم‪ ،‬می بینیم که چنان خاموش هستند که چارچوب‬ ‫سیاست های حاکم انها را به این سو کشانده است‪.‬‬ ‫خودشــان در این میــان چقدر مقصر هســتند؟‬ ‫مقصودم افراد نیســتند‪ ،‬مقصودم فضای هنری‬ ‫است!‬ ‫م اما هر‬ ‫بی شــک خود ما نیز در این فضــا مقصری ‬ ‫فردی میزانی از توان را برای تحمل دارد‪ .‬فضای هنری هم‬ ‫اگر مورد حمایت قرار نگیرد‪ ،‬از جنگیدن خسته می شود‪ .‬من‬ ‫این نگاه به هنر را در دغدغه های امام و رهبری هم دیده ام‪.‬‬ ‫انها هنر را هنر بی خاصیتی ندیده اند‪.‬‬ ‫یعنی هنر را برای هنر ندیده اند‪.‬‬ ‫هنــر را بی خاصیت ندیده انــد و حتما بــرای هنر‬ ‫رســالتی در پیوند با جامعــه و فکر قائل بوده انــد‪ .‬هنر باید‬ ‫بتواند باب معرفتی در این راســتا باز کند‪ ،‬وگرنه شاهد هنر‬ ‫ بی خاصیتی هستیم که البته نمونه ان در حال حاضر نیز زیاد‬ ‫است‪.‬‬ ‫نسبت استقبال مخاطب از جریان هنر با خاصیت‬ ‫و بی خاصیت در این میان چیســت؟ روشــن تر‬ ‫اینکه اگر تمام منابع حمایتی حاکمیتی و‪ ...‬نیز‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫اگر شــما فیلم و تئاتر های متعدد را مرور‬ ‫کنیــد‪ ،‬متوجه می شــوید که بیشــتر در‬ ‫حال حرکت حول بی خاصیتی هســتیم!‬ ‫تا اینکه اثری خاصیــت الزم در این فضا‬ ‫را داشــته باشــد‪ .‬هنرمندان را به سمتی‬ ‫حرکت داده ایم که الیه های دست چندم‬ ‫خودشان را به حرفی اختصاص دهند‬ ‫برای حمایت از هنر با خاصیت بسیج شود‪ ،‬ممکن‬ ‫است سلیقه مردم به سمت و سوی دیگری باشد!‬ ‫کما اینکه چنین چیــزی از فضــای موجود‪ ،‬بعید‬ ‫نیست‪...‬‬ ‫هنرمند خواهان حمایت های حاکمیتی نیســت‪.‬‬ ‫بلکه خواهان دیده شــدن در جریان سیاســتگذاری های‬ ‫حمایتی اســت‪ .‬متاســفانه ذائقه مخاطب ما در بازاریابی‬ ‫پا یین فرض شده‪ ،‬در نتیجه قدرت انتخاب درست را برای‬ ‫او قائل نیستیم‪ .‬این فرض منجر به تشکیل سلیقه و ذائقه‬ ‫پایین نیز شده است‪ .‬وقتی نیازهای جامعه دیده نشد و فضا‬ ‫ن تریبون‬ ‫به یک فضای سانتی مانتال تبدیل شد‪ ،‬جامعه از ا ‬ ‫فاصله می گیرد‪.‬‬ ‫هنر هم به همین شــکل اســت‪ .‬هنر هــم می تواند‬ ‫دســته بندی های مختلفی داشته باشــد؛ اجتماعی‪ ،‬طنز ‬ ‫کمدی و‪ ...‬که همه انها نیازهای ادم هاست‪ .‬اما ما چنین‬ ‫منو یی پیش روی مخاطبان مان نداریم‪ .‬تنوع و تکثری که‬ ‫الزمه این فضاست‪ ،‬حتی در صداوسیما نیز وجود ندارد‪.‬‬ ‫مثل یک سنتز؟‬ ‫من نامش را تئوری تقارن همسو گذاشته ام‪ .‬رادیو‬ ‫و تلویزیون باید سالیق را از جامعه بگیرد‪ ،‬به میان خودش‬ ‫اورد و طبق انها تولیــدات را دوباره بــه جامعه عرضه کند‪.‬‬ ‫این یک چرخه است که باید رعایت شود‪ .‬اگر چنین مدلی‬ ‫در نظر اورده نشــود و نیازها سنجیده نشــود‪ ،‬تزریق برنامه‬ ‫لزوما منجر به جذب نمی شود و شاید موجبات دفع او را نیز‬ ‫فراهم اورد‪.‬‬ ‫اینــده کاری تــان را در چنیــن فضایــی چطــور‬ ‫می بینید؟‬ ‫فضایی که در ان هســتم را دوست دارم‪ .‬دوست‬ ‫دارم مثل خیلی از شــب هایی که با ‪ NGO‬ها در کوچه پس‬ ‫کوچه ها هستیم و سعی می کنیم به برخی از این اسیب ها‬ ‫یاری رســانیم‪ ،‬امیدوارم هنر من هم یاری رســان این فضا‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫این فضا برای من یک کار نمایشــی صرف نیســت‪،‬‬ ‫بلکه بیان معرفت و اندیشه من است‪ .‬معرفتی که الیه های‬ ‫دیگری نیز در وجود من دارد‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫باشد‪ .‬همچنین سیاســتگذاری و دایره مسئولیت مدیران‬ ‫نیز ممکن اســت مورد اعتراض باشد‪ .‬مسئوالنی که دائما‬ ‫خودشــان را قایم می کننــد و می گویند مــن مخاطب این‬ ‫اعتراض ها نیستم‪.‬‬ ‫کار هنر این است که این اعتراضات اجتماعی و مدنی‬ ‫را با بیان و زبان بلیغ خود در میان اجتماع مطرح کند‪.‬‬ ‫این اعتراض ها لزوما پســینی اســت یا می تواند‬ ‫پیشــینی هم باشــد؟ اتفاق باید رخ بدهد و پس‬ ‫از ان اعتراض شود یا پیش از ان نیز باید در این‬ ‫مسیر گام برداشت؟‬ ‫ما می توانیم یک نگاه برزمانی و یک نگاه همزمانی‬ ‫به معضالت داشــته باشــیم‪ .‬خیلی ها به خودشان تلنگر‬ ‫می زنند که چــرا باید موادمخدر به این میزان در دســترس‬ ‫باشــد؟ امارهایی که در این باره مســئوالن به مــردم ارائه‬ ‫می کنند‪ ،‬ایا درست است؟‬ ‫یکی از مسئوالن از وجود ‪2/5‬میلیون معتاد خبر داده و‬ ‫دیگری از ‪3/5‬میلیون و دیگری از ‪ 5‬میلیون! چرا مردم نباید‬ ‫امار درست و دقیق در این باره را بدانند؟ ‬ ‫طرح این مســائل توســط هنر می تواند منجر به این‬ ‫شود که پاسخگو یی در این باره از سوی مردم مطالبه شود‪.‬‬ ‫ی در این راستا دارند که نباید‬ ‫هنر و رسانه جایگاه بسیار مهم ‬ ‫از ان غافل شوند‪.‬‬ ‫اعتراض شــما به عنوان کارگــردان یک دقیقه و‬ ‫ســیزده ثانیه‪ ،‬خطاب به کدام یــک از این موارد‬ ‫است؟‬ ‫تمام تــاش من ایجاد ســوال در ذهن مخاطب‬ ‫اســت‪ .‬مخاطــب در اثــر ایــن ســوال بــه خودنگــری و‬ ‫جامعه نگری و مطالبه گری می رسد‪ .‬مطالبه گری نسبت به‬ ‫سیاست ها و مدیریت جامعه که اساسا نسبت به موضوعات‬ ‫این چنینی ساکت هستند!‬ ‫اسیب های اجتماعی وقتی زاده می شود‪ ،‬دارای‬ ‫یک عنصر مقوم اســت‪ .‬ایــن عنصــر اصلی از‬ ‫نظر شــما خودنگری اســت یــا جامعه نگــری یا‬ ‫سیاستگذاری های ناصواب؟!‬ ‫اگر مــا تکلیف محــور حرکت بکنیــم‪ ،‬همه اینها‬ ‫باید در جای خود بنشــیند‪ .‬این در حالی است که ما داعیه‬ ‫دین داریم!‬ ‫اگر مســلمانی ما‪ ،‬مســلمانی بــود‪ ،‬نباید بــه اینجا‬ ‫می رسیدیم که بسیاری از معضالت و مشکالت ما را احاطه‬ ‫کرده باشــند! خیلی از این معضالت مثــل کارتن خوابی ‪،‬‬ ‫اعتیــاد و‪ ،...‬جهانــی هســتند و در کشــورهای دیگر نیز‬ ‫مشــاهده می شــوند‪ .‬امــا ما بــا شــعار دیگری بــه جهان‬ ‫نگریســته ایم! چرا باید به اینجا برسد ‪ ،‬جایی که تن پروری‬ ‫و بی خاصیتی در سیاستگذاران به جایی برسد که رهبری به‬ ‫صورت مستقیم وارد این مساله شوند؟! نشست های فصلی‬ ‫که ایشــان برقرار می کنند به این معناست که مسئوالن به‬ ‫درستی از ِ‬ ‫پس کار خودشان برنمی ایند و دست اجباری باید‬ ‫انها را در این راه یاری دهد‪.‬‬ ‫هم داستان های یک دقیقه و سیزده ثانیه در اثار‬ ‫هنری‪ ،‬کدامند؟ ایا ما جریانی در هنر داریم که به‬ ‫صورت واقعی به این معضالت اجتماعی پرداخته‬ ‫و حتی حاضر شده برای ان هزینه دهد؟‬ ‫ما همیشــه یا پیشاهنگ نیســتیم یا این اجازه به‬ ‫ت و دیده ایم که در تاریخ هنر کشورمان‪،‬‬ ‫ما‪ .‬داده نشده اس ‬ ‫همواره مونولوگی را دیده ایم که ســعی دارد مســائل را به‬ ‫صورتی جلوه دهد که از حق دور باشد‪.‬‬ ‫این مونولوگ از سوی چه نهادی حاکم است؟‬ ‫هم از ســوی سیاســتگذاران و هم از سوی ِ‬ ‫خود‬ ‫ما امروز بســیاری از کارهای ما‪ ،‬درســت بــه همین دلیل‬ ‫ بی خاصیت شده اند‪ .‬رسانه های مکتوب و صدا و سیمای ما‬ ‫نیز به همین دلیل تولیدات نامطلوبی را وارد فضای جامعه‬ ‫‪65‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫دهه هفتاد شمسی در ایران را می توان سراغاز تحوالت بسیاری‬ ‫در تاریخ سینما و تئاتر ایران به حساب اورد‪ .‬جنگ هشت ساله تحمیلی‬ ‫پایان یافته بود و مردم در پی موج جدیدی از شــعارها‪ ،‬داعیه توسعه‬ ‫سیاسی و فرهنگی را در سر داشتند‪ .‬این چنین شــد که کارگردانان و‬ ‫نویسندگان نیز از فضای جبهه و جنگ خارج شدند و رو به سوی فضای‬ ‫جدید اوردند‪ .‬یکی از مهم ترین فیلدهایی که در این میان بدان پرداخته‬ ‫شد‪ ،‬موضوع زنان و مسائل اجتماعی انان در سینما و تئاتر ایران بود‪ .‬در‬ ‫این قسمت از پرونده‪ ،‬مروری خواهیم داشت بر مهم ترین نمونه های‬ ‫این موج در سالیان گذشته سینمای ایران‪.‬‬ ‫مدار درد‬ ‫مروری بر اثار سینمایی دو دهه اخیر‬ ‫در حوزه اسیب های اجتماعی زنان‬ ‫دختران خورشید‬ ‫محصول سال ‪ 1378‬سینمای ایران و با نویسندگی و کارگردانی مریم شهریار‬ ‫است‪ .‬دختران خورشید؛ داستان دختری است که پدرش موهای او را تراشید و او‬ ‫را مثل یک پسر لباس پوشاند تا بتواند او را برای کار در یک کارگاه قالیبافی در جایی‬ ‫دور بفرستد‪ .‬امانگل به امید انکه پول به دســت اورده از کارش‪ ،‬برای خانواده اش‬ ‫فرستاده می شود کار خود را شــروع کرد‪ .‬در این میان دختری جوان به نام بلقیس‬ ‫عاشق او می شود و این قضیه سرنوشت او را تغییر می دهد‪.‬‬ ‫معضل کار اجبــاری دختران و سوءاســتفاده هایی که از انــان در جریان این‬ ‫اقدامات صورت می گیرد‪ ،‬مهم ترین نخ اصلی این داستان است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫دایره‬ ‫یکی از ساخته های جعفر پناهی و با نویسندگی کامبوزیا پرتوی‪ ،‬محصول سال ‪1378‬‬ ‫سینمای ایران است‪ .‬دایره در ایران اجازه نمایش نیافت اما برنده شیر طالیی جشنواره فیلم‬ ‫ونیز در سال ‪۲۰۰۰‬میالدی شد‪.‬‬ ‫داستان از این قرار است که شش زن از زندان گریخته اند و سرنوشت متفاوتی را تجربه‬ ‫می کنند‪ .‬هر کدام از انها به دنبال پناهگاهی برای خود هستند‪ .‬یکی از انان خیلی زود توسط‬ ‫پلیس دستگیر می شود‪ ،‬دیگری سودای بازگشت به شهر خود را دارد که به علت موانع متعدد‬ ‫ممکن نیست‪ .‬فرشته که از طرف خانواده طرد شــده درصدد سقط جنین فرزندی است که‬ ‫پدرش اعدام شده است‪ .‬هرچند دایره نیز مثل بسیاری از فیلم های زاویه دار به مسائل زنان‬ ‫نگریسته‪ ،‬اما قرائت متفاوتی از معضالت اجتماعی زنان ارائه کرده است‪.‬‬ ‫هزینه ساخت این فیلم در سال ‪ ،78‬معادل ‪ 10‬میلیارد تومان براورد شده است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫زندان زنان‬ ‫فیلمی به کارگردانی منیژه حکمت و نویســندگی فرید مصطفوی است‪ .‬فیلمی که در‬ ‫زمان اکران خود حاشیه های بسیار زیادی به همراه داشت و از نخستین تابوشکنان عرصه‬ ‫پوشش و حجاب در سینمای ایران به حساب می امد‪ .‬زندان زنان محصول سال ‪ 1379‬است‬ ‫و جزو نخستین فیلم هایی است که برخی از بازیگران زن‪ ،‬در ان بدون حجاب ظاهر شدند‪.‬‬ ‫داســتان روایت زندگی زنانی در زندان اســت‪.‬زندان زنان روایت در هم پیچیده ای از‬ ‫اســیب های اجتماعی درباره زنان اســت‪ .‬روایتی که اگرچه از زاویــه نگاهی خاص مطرح‬ ‫شده‪ ،‬اما بازگویی ان برای نخستین بار در سینمای دهه هفتاد ایران یک گام بسیار مهم در‬ ‫این زمینه است‪.‬‬ ‫من ترانه پانزده سال دارم‬ ‫ن ترانه‬ ‫با کارگردانی رسول صدرعاملی و بازی ترانه علیدوستی‪ ،‬محصول نخستین سال از دهه هشتاد است‪ .‬م ‬ ‫پانزده سال دارم در بیستمین جشنواره فیلم فجر به خوبی مطرح شد و توانست چند جایزه را از ان خود کند‪ .‬داستان‬ ‫فیلم از این قرار بود که ترانه مادرش را در کودکی از دســت داده و پدرش به دالیلی در زندان به سر می برد‪ ...‬پسر‬ ‫پولداری به او پیشنهاد ازدواج می دهد‪ ،‬ترانه قبول می کند‪ ،‬بعد از مدت کوتاهی پسر ترانه را رها کرده و به خارج از‬ ‫کشور می رود‪ .‬این در حالیست که ترانه از ان پسر حامله است و چون فقط بین انها صیغه محرمیت قرائت شده و اسم ‬ ‫ترانه در شناسنامه پسر نیست‪ ،‬او نمی تواند ثابت کند که پدر این بچه همان پسر است‪ .‬جامعه واکنش منفی ای به‬ ‫این بارداری نشان می دهد و ترانه در پی اعاده حیثیت از خود و فرزندش است‪ .‬واکنش های اجتماعی در شرایطی که‬ ‫با ِر ازدواج موقت و بارداری دختران در ابتدای دهه هشتاد‪ ،‬هنوز یک تابوی اجتماعی محسوب می شد‪ ،‬به این فیلم‬ ‫تقریبا تند و تیز بود‪ .‬صدرعاملی در این فیلم از معضلی صحبت می کرد که می پنداشت در اینده ای نزدیک گریبانگیر‬ ‫ن ترانه پانزده سال دارم؛ روایتگر یک مساله اجتماعی به نام بارداری های ناخواسته و ازدواج‬ ‫جامعه ایرانی شود‪ .‬م ‬ ‫موقت و تبعات ان است که یکی از مهم ترین مسائل اجتماعی زنان در هر جامعه است‪.‬‬ ‫من مادر هستم‬ ‫فیلمی به کارگردانی فریدون جیرانی و محصول سال ‪ ۱۳۸۹‬سینمای ایران است‪ .‬این‬ ‫فیلم در اذرماه ‪ ۱۳۹۱‬روی پرده سینماهای ایران رفت‪ .‬اما با مخالفت های بسیاری از جانب‬ ‫منتقدان روبه رو شد‪ .‬من مادر هستم روایت زندگی دو خانواده مرفه است که در حال فروپاشی‬ ‫است‪ .‬در این میان حوادثی برای دختر یکی از خانواده ها پدید می اید‪ .‬تجاوزی که در این‬ ‫میان اتفاق می افتد‪ ،‬سبب برمال شدن بسیاری از رازها می شود‪ .‬طرح مساله تجاوز به دختران‬ ‫در خانواده یا از سوی اشنایان‪ ،‬یکی از مهم ترین محورهای این فیلمنامه است‪.‬‬ ‫یک دقیقه و سیزده ثانیه‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫یکی از نخستین تئاترهایی اســت که روایتی نو از زندگی زنان کارتن خواب را به روی‬ ‫صحنه می اورد‪ .‬روایتی که از زبان واقعیت امده است‪ .‬یک دقیقه و سیزده ثانیه روایت زندگی‬ ‫چهار تن از زنان کارتن خواب است که عینا از واقعیت گرفته شده است‪ .‬این تئاتر روایتی است‬ ‫از اسیب های اجتماعی که در همه ابعاد خود مورد غفلت سیاست گذاران قرار گرفته است‪.‬‬ ‫در برنامه اول تا پنجم توسعه اصال بدان پرداخته نشده و زیرساختی برایش نبوده است‪ .‬تیم‬ ‫تحقیقاتی یک دقیقه و سیزده ثانیه در نشست خبری که در این باره داشت این چنین اظهار‬ ‫کرد که در شــهرهای دیگر وضعیتی به مراتب بدتر از تهران داریم گرمخانه ها خیلی از این‬ ‫کارتن خواب ها را راه نمی دهند و این غفلت باعث شده سبک زندگی اینگونه ایجاد شود‪.‬‬ ‫‪67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫نفیسه رحمانی‬ ‫خبرنگار‬ ‫کارتن خوابی زنان؛ ویترین‬ ‫جامعهماست‬ ‫مروریبرزمینه هاوپیامدهایمساله‬ ‫کارتنخوابیزناندرتهراندرگفت وگوبا‬ ‫دکترمرضیهابراهیمی ودکترفاطمهموسوی‬ ‫ایــا کارتن خوابی زنان از منظر شــما یک مســاله‬ ‫اجتماعی اســت ؛ اگر بله‪ ،‬بســترهای بــروز این‬ ‫معضل اجتماعی چیست؟‬ ‫ابراهیمی‪ :‬فکر می کنم چه عامه مردم و چه افراد‬ ‫صاحب نظر در اینکه کارتن خوابی زنان یک مساله اجتماعی‬ ‫اســت‪ ،‬اتفاق نظر دارند‪ .‬به این دلیل که تمام ویژگی های‬ ‫مساله اجتماعی در این امر جلوه گر است‪ .‬اما اگر بخواهیم‬ ‫از لحاظ کمی این مســاله را با کارتن خوابی مردان مقایسه‬ ‫کنیم‪ ،‬شــاید تعداد زنان قابل توجه نباشد‪ ،‬گرچه این تعداد‬ ‫هم در حال افزایش است!‬ ‫اما دالیــل پرداخت به این مســاله گوناگون اســت‪.‬‬ ‫یکی از مهم ترین انها‪ ،‬اسیب پذیر بودن جنس زنان است‪.‬‬ ‫کارتن خوابی مردان نمی تواند ابستن اتفاقاتی باشد که در‬ ‫این بستر برای زنان رخ خواهد داد‪.‬‬ ‫ در شرایطی که خانه محل امنی برای زنان به حساب‬ ‫می اید‪ ،‬ما مجاز نمی بینیم که او در ساعاتی غیر از عرف از‬ ‫این مامن بیرون باشد‪ .‬حتی در صورتی که زن ماشین داشته‬ ‫باشد‪ .‬اما وقتی یک زن بدون هیچ یک از ایتم های امنیتی‪،‬‬ ‫قرار است که در خیابان بماند‪ ،‬حتما درگیر بسیاری از مسائل‬ ‫دیگر خواهد شد‪ .‬من از این زاویه به مساله نگاه می کنم که‬ ‫زنان کارتن خواب فقط درگیر یک اسیب نیستند‪ .‬انها فقط‬ ‫یک شــب در محیطی غیر از خانه ســپری نکرده اند‪ ،‬بلکه‬ ‫درگیر اعتیاد هستند‪ ،‬دچار فقر هســتند که سرپناهی برای‬ ‫گذران شــب ندارند‪ ،‬درگیر روابط نامشروع و خشونت های‬ ‫زیادی در خیابان می شــوند‪ .‬همچنین زنــان این امکان را‬ ‫دارند که در روابط شان با مردان‪ ،‬ممکن است باردار شوند و‬ ‫پس از زایمان‪ ،‬این کودکان نیز دچار مسائل دیگری از جمله‬ ‫کودک فروشی‪ ،‬تکدی گری کودکان و‪ ...‬باشند‪ .‬خیلی از‬ ‫این بچه ها به خانواده ای وصل نیستند و از ابتدا در این راه‬ ‫قرار گرفته اند‪.‬‬ ‫با در نظــر گرفتن همه این عوامــل می توانیم به این‬ ‫نتیجه برســیم که کارتن خوابــی زنان‪ ،‬قطعا یک مســاله‬ ‫اجتماعی است‪ .‬مساله ای که تبعات زیادی را در جامعه به‬ ‫همراه خواهد داشت‪ .‬اگر ما این مســاله را بررسی نکنیم و‬ ‫از کنار ان عبور کنیم‪ ،‬قطعا زمینه تولید اســیب ها را فراهم‬ ‫کرده ایم‪.‬‬ ‫موســوی‪ :‬بحث کارتن خوابی زنان‪ ،‬قطعا واجد‬ ‫تمام مشخصه هایی اســت که در جامعه شناسی به عنوان‬ ‫مساله اجتماعی تعریف شده اســت‪ .‬معضلی که در تضاد‬ ‫با ارزش ها و هنجارهای اجتماعی اســت‪ ،‬به چشم می اید‬ ‫و مردم‪ ،‬نخبگان و مســئوالن خواهان حل ان هستند و در‬ ‫نهایت اسیب های اجتماعی دیگری همراهش است‪ .‬فرد‬ ‫کارتن خواب یعنی کسی که پناهی ندار د‪ .‬فردی که نه تنها‬ ‫از طرف خانواده که از سوی جامعه هم طرد شده است‪ .‬با فقر‬ ‫و مسکنت و اعتیاد شدید ســر می کند و توانایی یک زندگی‬ ‫معمول روزمره را ندارد‪ .‬زنانی که تا این حد از فقر و مسکنت‬ ‫سقوط می کنند‪ ،‬به تن فروشی هم مجبور می شوند‪.‬‬ ‫ت یا دلیل ان؟!‬ ‫یعنی اینها پیامد کارتن خوابی اس ‬ ‫موســوی‪ :‬کارتن خوابی پیامد فقر و اعتیاد شدید‬ ‫است‪ .‬اعتیاد به درجه ای رسیده که این فرد کامال طرد شده‬ ‫و غیــر از خیابان جایی ندارد‪ .‬اکثریت زنــان کارتن خواب‪،‬‬ ‫معتاد هستند و برای بقا‪ ،‬تن فروشــی هم می کنند‪ .‬در کنار‬ ‫اعتیاد و تن فروشی‪ ،‬ایدز هم وارد می شود‪ .‬معموال این زنان‬ ‫در سن باروری هستند و کودکانی که به دنیا می اورند خودش‬ ‫معضالت جدیدی ایجاد می کنــد‪ .‬نوزادانی که با اعتیاد به‬ ‫دنیا می ایند‪ ،‬فروش نوزادان بــه باندهای تبهکاری یا برای‬ ‫فرزندخواندگی‪ ،‬قاچاق اعضای بدن یا برای تکدی گری در‬ ‫خیابان ها و حمل مواد مخدر! حتی اگر هیچ یک از اینها هم‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫دریافت کنند‪ .‬در این صورت باید ما به ســراغ انها برویم‪ ،‬تا‬ ‫پرورش شان دهیم‪ .‬در این راستا ضعف مددکاری در جامعه‬ ‫ما و رها کردن زنــان بعد از پروســه های اصالحی‪ ،‬یکی از‬ ‫مهم ترین دالیل زمینه ساز کارتن خوابی است‪.‬‬ ‫من در مصاحبه هایی که در زندان با برخی از این زنان‬ ‫داشــتم‪ ،‬اظهار می کردند که ما اگر از اینجا بیرون برویم‪،‬‬ ‫مجبوریم در خیابان باشیم‪ .‬یا باید در باندهای روسپیگری‬ ‫فعالیت کنیم و ســرپناهی در کنار انان داشته باشیم‪ ،‬یا باید‬ ‫در خیابان باشــیم و کارتن خوابی را انتخاب کنیم‪ .‬این رها‬ ‫شدن افراد خیلی مهم است‪ .‬مفهوم مرکزی که من در بحث‬ ‫کارتن خوابی به ان اشاره می کنم؛ همین رهاشدگی است‪.‬‬ ‫شما اگر با این افراد صحبت کنید‪ ،‬می بینید که ارتباط انها با‬ ‫تمام نهادها گسسته است‪.‬‬ ‫مساله مهم دیگر بحث عدم احساس امنیت این زنان‬ ‫در خانه است‪ .‬من در برخی از کارهای تحقیقاتی ام به این‬ ‫نکته رســیدم که برخی از زنان‪ ،‬محیط خیابــان را امن تر از‬ ‫محیط خانه می دانستند! در یکی از این مصاحبه ها؛ فرد در‬ ‫زندان بود‪ .‬به من می گفت که من وقتی شب در زندان هستم‬ ‫و در حال استراحتم‪ ،‬خواب می بینم که به خانه بازگشتم‪ .‬با‬ ‫ ترس از خواب می پریدم و نفس راحتی می کشــیدم که در‬ ‫زندان هستم و در خانه نیســتم! این قصه مشترک خیلی از‬ ‫زنانی است که با کارتن خوابی درگیر هستند‪ .‬این برای یک‬ ‫جامعه فاجعه است‪.‬‬ ‫ارتباط منفی و بدی که زنان با مردان شان در خانواده‬ ‫داشــته اند‪ ،‬منجر به این می شــود که انها در جای دیگری‬ ‫به دنبــال دریافت ایــن حمایت باشــند‪ .‬این جــای دیگر‪،‬‬ ‫کارتن خوابی است‪ .‬برخی از این زنان می گویند در روزهای‬ ‫نخست احساس بدی از کارتن خوابی ندارند‪ ،‬چون از سوی‬ ‫مردم مورد توجه واقع می شوند! حتی برخی برای انان غذای‬ ‫گرم می اورند و به انهــا محبت می کنند‪ .‬امــا کم کم درگیر‬ ‫ماجراهای دیگری می شوند‪ .‬نکته ای که ما باید به ان توجه‬ ‫کنیم این اســت؛ چه اتفاقی افتاده که یک زن در خیابان‪،‬‬ ‫حتی برای یک روز‪ ،‬احساس خوبی دارد؟‬ ‫پیوند اســیب کارتن خوابی بــا اعتیاد و ایــدز و فرار از‬ ‫خانه هم در صحبت های خانم موســوی بیان شــد‪ .‬شما از‬ ‫هر نقطه ای این مســاله را متوقف کنید‪ ،‬بــه کارتن خوابی‬ ‫کمک کرده اید‪ .‬خیلی از اموزش هایی که ما می توانیم برای‬ ‫ارتباط با جنس مخالف‪ ،‬برای دختران داشــته باشــیم‪ ،‬در‬ ‫همین راستا کاربرد دارد؛ خیلی از دختران ما به دلیل تجاوز‬ ‫و ناتوانی شان در بازگو کردن این مساله با خانواده‪ ،‬از خانه‬ ‫فرار می کنند!این اتفاقی است که افتاده و از این نقطه باید‬ ‫برای ان چاره اندیشی کرد‪ .‬مساله ای که باید در اینجا به ان‬ ‫بپردازم‪ ،‬این است که ما درباره مسائلی همچون فرار دختران‬ ‫از خانه و طالق و‪ ...‬نگاهی ایــده ال داریم‪ .‬همواره در پی‬ ‫ان بوده ایم که بگو ییم اصال نباید دخترانی از خانه فرار کرده‬ ‫باشند! یا زنانی از شوهران خود طالق گرفته باشند‪.‬‬ ‫این یعنی ما نگاه مساله شــناس را از خــود گرفته ایم‬ ‫و چشــم مان را به روی مســائل موجود‪ ،‬بــا ایده ال گرا یی‬ ‫بسته ایم‪.‬‬ ‫موسوی‪ :‬دقیقا! ما باید این مشکالت را به عنوان‬ ‫مساله اجتماعی به رسمیت بشناسیم و ان نگاه ارمانی را کنار‬ ‫بگذاریم‪ .‬بپذیریم که در همه جوامع انسانی‪ ،‬مشکلی مثل‬ ‫کودک ازاری‪ ،‬خشونت خانگی یا فرار نوجوانان از خانه وجود‬ ‫دارد‪ .‬امکان ندارد بتوان این مشکالت را ریشه کن کرد‪ .‬با‬ ‫واقع گرایی بپرسیم حاال چکار کنیم که پیامدهای منفی این‬ ‫مساله محدود شود؟‬ ‫کارتن خوابی انتهای یک مســیر است‪ .‬اخرین حلقه‬ ‫زنجیر معضالت اجتماعی اســت‪ .‬معضالتی کــه با فقر و‬ ‫بیکاری‪ ،‬مهاجرت و حاشیه نشینی شروع می شود و با خانواده‬ ‫نابســامان و طالق و اعتیاد ادامه پیدا می کنــد و در اخر به‬ ‫کارتن خوابی می رسد‪ .‬برای حل مشکل کارتن خوابی‪ ،‬باید‬ ‫از حلقه های واسط و مشکالت قبلتر شروع کنید‪ .‬باید وسط‬ ‫این راه‪ ،‬با مساله برخورد کنید‪.‬‬ ‫ابراهیمی‪ :‬مشکلی که در تمام مسائل زنان وجود‬ ‫دارد این اســت که ما انتهای این مســیر را می بینیم و بعد‬ ‫می گو ییم که این یک ِ‬ ‫زن بد اســت‪ .‬زن کارتن خواب ادم‬ ‫خوبی نیست که باید کنار گذاشته شود‪.‬‬ ‫موسوی‪ :‬بله‪ ،‬متاسفانه دیدگاه عمومی‪ ،‬سرزنش‬ ‫این افــراد و مقصر دانســتن خــود انهاســت‪ .‬در حالی که‬ ‫تحقیقات اجتماعی نشان می دهد این زنان قربانی اجتماع‬ ‫هستند‪ .‬در تحقیقی با خانم لیال ارشــد در منطقه دروازه غار‬ ‫تهران همــراه بــودم‪ .‬مراجعان بــه مرکز درمان ســرپایی‬ ‫اعتیاد خانه خورشــید را بررســی کردیم‪ .‬حدود یک ســوم‬ ‫مراجع انجایی برای خواب نداشــتند و در پــارک و خیابان‬ ‫می خوابیدند یا همخانه می شدند که مدتی سرپناهی داشته‬ ‫باشند‪ .‬بزرگ ترین معضل این افراد‪ ،‬خانواده نابسامان بود‪.‬‬ ‫‪75‬درصد انها پدر یا برادر معتاد داشتند‪80.‬درصد انها‪ ،‬زیر‬ ‫بیست ســالگی و به اجبار ازدواج کرده بودند‪ .‬شوهرانشان‬ ‫هم از خانواده هایی شــبیه خانواده خودشــان بودند‪ ،‬فقیر‬ ‫بودند و مشاغل پست داشتند‪ ،‬دزدی می کردند‪ ،‬معتاد بودند‬ ‫یا در توزیع مواد مخدر درگیر بودند‪ .‬اغلب این ازدواج ها در‬ ‫چند سال اول منجر به طالق شده است‪.‬بسیاری از انها در‬ ‫سن زیر بیست سالگی‪ ،‬توســط پدر یا برادر یا همسر معتاد‬ ‫شده بودند‪ .‬در میان این هفتصد و اندی نفر‪ ،‬تنها یک مورد‬ ‫وجود داشت که در سن میانسالگی و توسط فرزندش به دام‬ ‫اعتیاد افتاده بود‪ .‬در میان این نمونه شاید ‪ 10‬نفر‪ ،‬به زحمت‬ ‫تحصیالت دبیرستانی داشتند‪.‬‬ ‫اتفاقا در یــک تحقیق روســپیگری می دیدم که‬ ‫روســپیان خیابانی هم متوســط تحصیالت این‬ ‫چنینی دارند‪.‬‬ ‫نتیجه تحقیقات اجتماعی درباره روسپیان خیابانی‬ ‫یک روند مشــخص را نشــان می دهد‪ ،‬روندی کــه فرد در‬ ‫ابتدای ان؛ ترک تحصیل کرده‪ ،‬دچار ازدواج اجباری شده‪،‬‬ ‫بعد معتاد شــده‪ ،‬طالق گرفته و به روســپیگری روی اورده‬ ‫اســت! دخترانی بودند که زیر بار ازدواج اجبــاری نرفتند و‬ ‫از فضای خانه بیــرون زدند‪ .‬اما زندگی شــان بدتر شــده‪.‬‬ ‫تحقیقات نشــان می دهد دختران فراری در عرض کمتر از‬ ‫‪ 48‬ساعت مورد تجاوز قرار می گیرند یا مجبور به تن فروشی‬ ‫می شوند‪ .‬بیشتر شان اسیر افراد یا باندهای بزهکار می شوند‬ ‫که نه تنها انها را مجبور به تن فروشی می کنند‪ ،‬بلکه انها را‬ ‫به اعتیاد تشویق می کنند و در جرایم مواد مخدر یا سرقت و‬ ‫غیره درگیر می کنند‪.‬‬ ‫وقتی اسیب های اجتماعی را نگاه می کنیم می بینیم‬ ‫فرهنگ‬ ‫نباشد‪،‬بازافزایشجمعیتکودکانخیابانیراشاهدهستیم‪.‬‬ ‫نبایــد فکــر کنیــم ایــن اســیب های اجتماعــی به‬ ‫بخش هایی از حومه شهر و مناطق خاص محدود می ماند‪.‬‬ ‫مقوله ایدز که به ان اشاره کردم‪ ،‬می تواند گریبانگیر دیگر‬ ‫خانواده ها نیز بشود‪.‬‬ ‫تحقیقات نشــان می دهــد در پنجــاه درصــد موارد‬ ‫مشتریان خدمات روسپیان‪ ،‬مردان متاهل هستند! مردانی‬ ‫که ناخواسته همسرشــان را الوده کنند و ممکن است این‬ ‫بیماری از ســوی مادر‪ ،‬به جنیــن نیز انتقال یابد‪ .‬در ســال‬ ‫ن ‪ 15‬نوزاد با ایدز متولد شــدند در‬ ‫گذشــت ه و در شــهر تهرا ‬ ‫خانواده هایی که کامال سالم و بهنجار بودند‪ .‬مادر از طریق‬ ‫شوهرش الوده شده‪ ،‬مردی که به زعم خود با رعایت حدود‬ ‫شرعی‪ ،‬ازدواج موقت کرده اما غافل بوده که همسر موقتش‬ ‫پیش از او هم شرکای جنسی دیگری داشته و خواندن صیغه‬ ‫شرعی‪ ،‬مانع ابتال به ایدز نیست‪ .‬متاسفانه ما در حال ورود به‬ ‫موج سوم انتشار ایدز (انتقال از طریق روابط جنسی) هستیم‬ ‫و اگر این معضل را جدی نگیریم‪ ،‬مثل ســرطان در جامعه‬ ‫تکثیر می شود‪.‬‬ ‫در بیــن این مــواردی که ذکــر شــد‪ ،‬مهم ترین‬ ‫دالیل و زمینه هایی که زنان را به ســمت و ســوی‬ ‫کارتن خوابی ســوق داده‪ ،‬از نظر شما چیست؟!‬ ‫قطعا یکی از مهم ترین موارد فقر اقتصادی است‪،‬‬ ‫اما در بسیاری از تحقیقات به عدم حمایت از این‬ ‫افراد نیز اشاره شده‪ .‬نظر شما در این باره چیست؟‬ ‫ابراهیمی‪ :‬به نظر من نخســتین چیــزی که باید‬ ‫درباره مســائل زنان به ان اشاره کرد‪ ،‬ســطوح میانی یعنی‬ ‫نهادها هستند‪ .‬زنان وقتی اســیب می بینند که از نهادهای‬ ‫مهم اجتماعی رها می شوند‪ .‬اینکه شرایط خانواده چیست‪،‬‬ ‫در این ســطح بــرای مــا مهم نیســت‪ .‬مهم طرد شــدن و‬ ‫رهاشدگی این زن است! یک وقتی شرایط این خانواده به‬ ‫لحاظ اقتصادی عالی و شــرایط عاطفی بد است و در وقت‬ ‫دیگری این شــرایط بالعکس اســت‪ .‬اما انچــه من در این‬ ‫میان دیده ام‪ ،‬بریده شــدن زن از خانواده و حمایت نشدن‬ ‫است‪ .‬این طرد شــدگی زنان را به ســوی فرار از خانه و‪...‬‬ ‫سوق داده که انتهای ان همین کارتن خوابی است‪ .‬اگر به‬ ‫کارتن خوابی هم وارد نشــوند‪ ،‬وارد باندهای روسپیگری و‬ ‫تن فروشی می شوند که اینده ای بدتر از کارتن خوابی را برای‬ ‫انان رقم خواهد زد‪.‬‬ ‫مهم ترین عاملی کــه باید به ان توجه شــود؛ دالیلی‬ ‫ی ُبرد!‬ ‫است که زن را از خانواده خود م ‬ ‫شــما در کارتن خوابی زنــان با دالیل زیــادی مواجه‬ ‫هستید؛ مثال دالیل روان شناختی؛ دختری که حاضر شده‬ ‫از خانه بیرون باشد و دســت به کارتن خوابی بزند‪ ،‬حتما به‬ ‫لحاظ روانی با دیگر زنان تفاوت دارد‪ .‬مثل زنی که دست به‬ ‫خودکشی زده! او اگر در ان لحظه دچار جنون نبوده باشد‪،‬‬ ‫حتما با دیگر همتایان خود تفاوت های عمده روان شناختی‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫نکته مهم دیگری که در تحلیل این مساله باید به ان‬ ‫اشاره کرد‪ ،‬اموزش و پرورش اســت‪ .‬متاسفانه وقتی زن از‬ ‫نهاد اصلی رها می شود‪ ،‬دنبال یک مامن دیگر است ‪ .‬این‬ ‫تکهاین‬ ‫فردمعموالبهسیستماموزشوپرورشنپیوستهاس ‬ ‫را باتوجه به امار کاهش سن زنان در اسیب های اجتماعی‬ ‫می گویم‪ .‬وقتی ســن زنان معتاد و تن فروش و‪ ...‬کاهش‬ ‫یافته باشد‪ ،‬سن زنان کارتن خواب نیز حتما کم خواهد شد‪.‬‬ ‫این زن باید بتواند بــه مامنی چنگ بزند تا احســاس‬ ‫حمایــت و تعلــق داشــته باشــد‪ .‬ایــن در تئوری هــای‬ ‫اسیب شناســی نیز مطرح شــده اســت‪ .‬اگر این احساس‬ ‫حمایت وجود داشته باشد‪ ،‬حداقل یک ترمز و خط قرمز برای‬ ‫او ترسیم خواهد شد‪.‬‬ ‫در نتیجه مشکل ما این است که این زنان به سیستم‬ ‫اموزشی نمی پیوندند تا اموزش الزم را از جانب این سیستم‬ ‫‪3‬‬ ‫کارتن خوابی زنــان؛ یکی از مهم ترین مســائل‬ ‫مربوط به زنان اســت که در ســالیان اخیــر در جامعه‬ ‫ما رنگ دیگــری به خود گرفته اســت‪ .‬ســخن گفتن‬ ‫از این معضل اجتماعی اما‪ ،‬همواره بــا تابویی پررنگ‬ ‫مواجه بوده است‪ .‬عده ای در یک سوی میدان سعی‬ ‫داشته اند که این واقعیت اجتماعی را نادیده بگیرند و‬ ‫عده ای دیگر در ان سو؛ ابعاد این مساله را بزرگ تر از‬ ‫انچه هست نشان داده اند! اما اجرای نخستین تئاتر‬ ‫اجتماعی با موضوع زنان کارتن خواب از اول مرداد در‬ ‫تهران‪ ،‬ما را به این فکر انداخت که در حاشــیه چنین‬ ‫اقدام مهمی‪ ،‬بسترهای این پدیده را نیز بررسی کنیم‪.‬‬ ‫مرضیــه ابراهیمــی؛ عضــو هیا ت علمــی‬ ‫ گــروه جامعه شناســی دانشــگاه شهید بهشــتی‬ ‫و پژوهشــگر حــوزه جامعه شناســی و ســیده فاطمه‬ ‫موســوی؛ پژوهشــگر حوزه جامعه شناسی و دکترای‬ ‫جامعه شناســی مســائل اجتماعی ایران‪ ،‬دو میهمان‬ ‫ما در این گفت وگو بودند‪ .‬انچه پیش روی شماست‪،‬‬ ‫شرح این گپ صمیمانه است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪69‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫که اینها یک کالف در هم تنیده هســتند‪ .‬فقــر‪ ،‬بیکاری‪،‬‬ ‫طالق‪ ،‬اعتیاد‪ ،‬خشــونت خانگی‪ ،‬کــودکان کار‪ ،‬دختران‬ ‫فراری‪ ،‬روسپیگری همه در کنار هم می ایند و زنانی به خاطر‬ ‫فرودستی‪ ،‬بیشــتر قربانی ان می شــوند‪ .‬زنان و کودکان‪،‬‬ ‫قربانی ناکارامدی نهادهای اجتماعی هستند‪ .‬ناکارامدیی‬ ‫که ساختارهای اجتماعی و حکومت در ان سهم داشته اند‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫انگشــت اتهــام شــما رو به ســوی کــدام نهاد‬ ‫سیاستگذار است؟!‬ ‫ابراهیمی‪ :‬مهم ترین نهــاد متهم در این بار ه اول‬ ‫خانــواده و پس از ان امــوزش و پرورش اســت‪ .‬نهادهای‬ ‫سیاستگذاری در این راستا هم زیاد هستند‪ .‬یک نهاد نیست‬ ‫که انگشت اتهام را به سوی ان بگیریم‪.‬‬ ‫موسوی‪ :‬متاســفانه در کشور ما بیشــتر از اینکه‬ ‫به سیاستگذاری اجتماعی بها بدهند‪ ،‬مهندسی اجتماعی‬ ‫و فرهنگی مدنظر اســت‪ .‬به این دلیل که سیاســتگذاری‬ ‫اجتماعی دشــوارتر و بــا ســاختارهای کالن اجتماعی در‬ ‫ارتباط است‪ .‬مثال نتیجه تحقیقات نشان می دهد که نیمی‬ ‫ از جرائم با اعتیاد مرتبط است و بزرگ ترین اسیب اجتماعی‬ ‫فعلی جامعه ما اعتیاد است‪ ،‬اما اعتیاد خودش‪ ،‬نتیجه یک‬ ‫سری مســائل دیگر مثل حاشیه نشــینی‪ ،‬مهاجرت‪ ،‬فقر و‬ ‫بیکاری و‪ ...‬اســت‪ .‬ما نمی توانیم این مسائل ساختاری را‬ ‫با یک چوب جادو یی و در عرض سه‪ ،‬چهار سال رفع کنیم‪.‬‬ ‫فقط می توانیم با رویکــرد واقع گرایانه پیامدهای اســیب‬ ‫اعتیاد را کم کرد‪ .‬اعتیاد در همه جــای دنیا وجود دارد؛ اما‬ ‫تفاوتی که هست اینک ه نهادهای دولتی در این باره فعال تر‬ ‫هستند‪ .‬اگر پدر و مادری معتادند‪ ،‬سرپرستی فرزند‪ ،‬از انان‬ ‫سلب می شود‪ .‬این در حالی است که ما چنین چیزی نداریم‪.‬‬ ‫مثال شما به خانواده های معتاد در مناطق پائین شهر تهران‬ ‫نگاه کنید‪ .‬خانواده هایی داریم که پدر و مادر هر دو معتادند‪،‬‬ ‫بچه ترک تحصیل کرده و گدایی می کنــد‪ .‬مواردی داریم‬ ‫دختر مورد ازار جنسی است اما همچنان سیاست اجتماعی‬ ‫این است که پدر سرپرســت خانواده و فرزندان است‪ .‬این‬ ‫استدالل غلط وجود دارد که یک پد ِر خشن و معتاد بهتر از‬ ‫ابراهیمی‪ :‬خیلــی از دختران ما‬ ‫به دلیل تجاوز و ناتوانی شان در‬ ‫بازگو کردن این مساله با خانواده‪،‬‬ ‫از خانه فرار میکنند!این اتفاقی‬ ‫ست که افتاده و از این نقطه باید‬ ‫برای ان چاره اندیشی کرد‬ ‫ بی پدری است! این رویکرد اصال درست نیست‪ .‬وقتی یک‬ ‫خانواده ای نابسامان اســت‪ ،‬نقش حمایتی خود را درست‬ ‫انجام نمی دهــد و فردا این اســیب ها به فرزنــدان منتقل‬ ‫می شود و دوباره در خانواده جدید‪ ،‬بازتولید می شود‪.‬‬ ‫ایا در این شرایط ‪ ،‬نهاد غیری باید مسئولیت های‬ ‫حمایتی خانواده را بر عهده گیرد؟‬ ‫ابراهیمی‪ :‬اگر خانواده ای مشکل اقتصادی دارد‬ ‫و به این دلیل برخی مسائل را به فرزند تحمیل می کند‪-‬مثل‬ ‫نرفتن به مدرســه‪ -‬در اینجا باید جامعه وارد عمل شود‪ .‬این‬ ‫همان رهاشدگی است که پیش تر اشاره کردم‪ .‬من به عنوان‬ ‫معلم اگر احســاس کنم کــه دانش اموز مــن نمی تواند به‬ ‫مدرسه بیاید‪ ،‬باید توانا یی حمایت و بازگرداندن او به مدرسه‬ ‫را داشته باشم‪ .‬اگر دانش اموزی‪ ،‬اقدام خطا یی کرد‪ ،‬معلم‬ ‫نباید به سادگی او را اخراج کند‪ .‬باید اموزش و پرورش به او‬ ‫این اجــازه را ندهد‪ .‬این به خصوص دربــاره دختران و زنان‬ ‫بسیار مهم است‪.‬‬ ‫این ِ‬ ‫طرد فوری ناشی از چیست؟‬ ‫موسوی‪ :‬فرودستی زنان‪.‬‬ ‫باورهای نادرســت مردم یا تصمیمات نادرســت‬ ‫حاکمیت؟‬ ‫موســوی‪ :‬هر دو! ما در یک جامعه مدرن زندگی‬ ‫می کنیم و این جامعه نیاز به دولت مــدرن دارد‪ .‬دولتی که‬ ‫وظایفی بر عهــده دارد که تا پیش از این بــر عهده خانواده‬ ‫ســنتی بوده اســت‪ .‬در خانواده گســترده ســنتی وظایفی‬ ‫مثل تربیت فرزنــدان‪ ،‬نگهداری از بیماران‪ ،‬ســالمندان‪،‬‬ ‫زنان مطلقه‪ ،‬یتیمــان و حتی دیوانگان به عهــده خانواده‬ ‫گسترده بود‪ .‬اما جامعه مدرن‪ ،‬مبتنی بر خانواده هسته ای‬ ‫و تقسیم کار اجتماعی پیچیده است و دولت مدرن بخشی‬ ‫از وظایف خانواده ســنتی را بر عهده گرفته است‪ .‬در حوزه‬ ‫تعلیم و تربیت ‪ ،‬نهاد اموزش و پرورش و مدرسه و‪ ...‬به یاری‬ ‫خانواده ها امده است‪ .‬بیمارستان و خانه سالمندان و‪ ...‬نیز‬ ‫در همین فضا به وجود امده اســت‪ .‬در گذشته زنی که بیوه‬ ‫بود‪ ،‬طبق رســم اجتماعی با فرزندانش به منزل برادرشوهر‬ ‫بزرگش می رفت و تحت تکفل او زندگی را ادامه می داد! این‬ ‫سیستم های حمایت غیررسمی و خانوادگی بود‪ .‬اما امروز‬ ‫چنین سیســتم هایی نداریم یا کافی نیستند‪ .‬اینجاست که‬ ‫نهادهایرسمیبایدواردشوندوکمککنند‪.‬درتمامِ جهان؛‬ ‫سیستم اموزش و پرورش‪ ،‬مهم ترین راه نجات از فقر است‪.‬‬ ‫نه خود اموزش‪ ،‬بلکه فرصت هایی کــه از این راه برای فرد‬ ‫ایجاد می شود‪ .‬در نتیجه باید در راه نیل به این فرصت ها و‬ ‫به تبع ان کاهش اسیب های اجتماعی‪ ،‬افراد را یاری کرد‪.‬‬ ‫نتیجهتحقیقاتنشانمی دهدمتوسطتحصیالتیروسپیان‬ ‫خیابانی کمتر از ‪ 9‬سال اســت‪ .‬دختری که به مقطع دیپلم‬ ‫برسد‪ ،‬احتمال روسپی شدن او بسیار کم می شود! این نشان‬ ‫از اهمیت اموزش دختران دارد‪ .‬چرا ترک تحصیل دختران‬ ‫جدی گرفته نمی شود؟!‬ ‫ابراهیمی‪ :‬مدرســه یــک پکیــج از فرصت ها و‬ ‫اموزش هاست‪ .‬پکیجی که شاید در اموزش و پرورش ما به‬ ‫درستییافتنشود‪،‬زیرادربرخیازاینمدارسپکیجتربیتی‬ ‫و اموزشــی به دالیل مختلف از جمله موقعیت های خاص‬ ‫خانوادگی و اقتصادی‪ ،‬به افراد ارائه نمی شود‪.‬‬ ‫نکته مهم دیگری که درباره پدیده کارتن خوابی زنان‬ ‫باید به ان اشاره کنم ‪ ،‬تجاوز اســت‪ .‬افرادی که تجربه این‬ ‫چنینی دارند‪ ،‬شــرایط طرد شــدن از ســوی جامعه را زودتر‬ ‫در خود می یابنــد‪ .‬انها خالءهــای روانی زیــادی دارند که‬ ‫نمی توانند در محیــط خانواده بمانند‪ .‬یکــی از کیس های‬ ‫مطالعاتی من که دچار همین اســیب بود‪ ،‬اینطور می گفت‬ ‫که من اگر در خیابان بخوابم و دچار تجاوز شوم‪ ،‬انقدر حس‬ ‫بدی ندارم که در خانه از سوی ناپدری ام‪ ،‬مورد این ازار واقع‬ ‫شوم! این خیلی نکته مهمی است که باید از سوی جامعه به‬ ‫ان توجه شود‪.‬‬ ‫این اســیب ها برای زنان حد توقفی نــدارد‪ ،‬اما برای‬ ‫مردان حد معینی دارد‪ .‬یک مرد کارتن خواب الگوی تقریبا‬ ‫مشخصی از زندگی دارد‪ ،‬اما این الگو به هیچ وجه برای زنان‬ ‫قابل تصور نیست‪.‬‬ ‫این به دلیل نقش و جایگاه زنان در خانواده و امور‬ ‫عاطفی است؟‬ ‫موســوی‪ :‬به دلیل تفاوت در روند جامعه پذیری‬ ‫زنان نیز هست‪ .‬در جامعه پذیری جنسیتی دختران به شکلی‬ ‫تربیت می شــوند که وابســته و مطیع باشــند‪ .‬اجازه دهند‬ ‫دیگران برایشان تصمیم بگیرند‪ .‬ســکوت کنند‪ ،‬ما از زنان‬ ‫انتظار داریم که در بســیاری از این موارد سکوت کنند و هر‬ ‫نوع سرکشی را نهی می کنیم‪....‬‬ ‫می خواهم به همین نکته اشاره کنم؛ ایراداتی که‬ ‫در روند جامعه پذیری زنان ما وجــود دارد و انان را‬ ‫خواسته یا ناخواسته به سوی اسیب پذیر شدن از‬ ‫سوی اجتماع‪ ،‬سوق می دهد‪ ،‬کدام موارد است؟‬ ‫ابراهیمی‪ :‬مشکلی که من همواره در روند نگاه به‬ ‫مساله زنان در جامعه مان می بینیم‪ ،‬این است که همواره قرار‬ ‫بوده ما زنان را از بقیه جدا کنیم و یک مدل ایده ال درباره انان‬ ‫تهیه کنیم‪ .‬درســت به همین دلیل است که در عمل شاهد‬ ‫عکس این تصور هستیم‪ .‬وقتی شما در جامعه فرد را تبدیل‬ ‫به یک الگوی ایده ال و مقدس می کنید‪ ،‬نمی توانید بپذیرید‬ ‫که این فرد یک مشکل دارد‪ .‬این همان تابویی می شود که‬ ‫نمی توانیم درباره ان حرفی بزنیــم‪ .‬یا همه باید همان الگو‬ ‫باشن دیاشماحقنداریدازغیرانصحبتکنید‪.‬ایننوعنگاه‬ ‫منجر به نادیده گرفتن مسائل این چنینی در جامعه می شود‪.‬‬ ‫ما در خیلی از مــوارد وقتی می خواهیــم از معضالت زنان‬ ‫صحبت کنیم‪ ،‬اجازه نداریم! مگر می شود این موارد را نادیده‬ ‫گرفت و به درمان مشکالت و بیماری ها همت گماشت؟!‬ ‫ما در ابعاد نظری‪ ،‬شــاهد زنانی هستیم که یا مادرند‪،‬‬ ‫یا همسرند و یا دخترند‪ .‬زنانی فارغ از خطا و اشتباه و اسیب‬ ‫که درباره انها نباید صحبت کرد‪ .‬امــا وقتی وارد حوزه عمل‬ ‫و واقعیت می شویم‪ ،‬می بینیم که چیز دیگری حادث شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫نخستین گام ما تغییر این نگرش است‪ .‬ما می خواهیم‬ ‫بگوییم بــه دلیل تغییر شــرایط جامعه‪ ،‬دسترســی زنان به‬ ‫فرصت های نامشروع زیاد شده است‪ .‬فرصت هایی که برای‬ ‫زنان گذشته‪ ،‬به دلیل شــرایط متفاوت زندگی فراهم نبوده‬ ‫است‪ .‬نمی توانیم بگو ییم کدامیک از این شرایط هم بهتر‬ ‫است‪ .‬اما باید متوجه این نگاه بود‪ .‬روند تغییر این نگاه هم از‬ ‫ذهنیت دختران و زنان ماست‪ .‬باید به انها یاد بدهیم که اگر‬ ‫دچار اسیبی در این حوزه شدند‪ ،‬ان را نپوشانند‪.‬‬ ‫موســوی‪ :‬خیلی از قربانیان ازارهای جنســی در‬ ‫کودکی‪ ،‬این اسیب را از خانواده شان پنهان می کنند‪ .‬چون‬ ‫نگران هستند که حرفشان را باور نکنند و متهم به دروغگویی‬ ‫شوند یا حتی بدتر مقصر بدانند‪ .‬شــاهدیم زنان و دخترانی‬ ‫که قربانی تجاوز شدند‪ ،‬ســرزنش می شوند و می پرسند چه‬ ‫رفتاری داشتی‪ ،‬چه لباسی پوشــیده بودی که بهت تجاوز‬ ‫شــد؟ زن ازار دیده را قربانی نمی بینند حتی موارد بسیاری‪،‬‬ ‫خانواده اش‪ ،‬او را یک لکه ننگ می داند که باید طرد و حتی‬ ‫پاک شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫اخیر ‪ ،‬اولویت برنامه ریزی را به ســمت انان جلب‬ ‫کرده است؟‬ ‫ابراهیمی‪:‬سیاستگذاریاجتماعیمابایدمعطوف‬ ‫به کل جامعه باشد‪ .‬نباید روی قشر خاصی ذره بین بگذاریم و‬ ‫حرکاتاوراکنترلکنیم‪.‬بایدبگو ییمزنانهمدرگیرتحوالتی‬ ‫هســتند که جامعه درگیر ان اســت‪ .‬سیاســتگذاری ما باید‬ ‫واقع بینانه باشــد‪ .‬مثال کمپ های ترک اعتیاد زنان باتوجه‬ ‫به نیاز انان باید تغییر کند‪ .‬راهبردی ترین کار ما در این راستا‬ ‫باوربخشی بازگشت زنان به جامعه است‪ .‬این درست همان‬ ‫چیزیاستکهبرایانانمحالشمردهمی شود‪.‬دراینراستا‬ ‫هم باید سیستم حمایتی را تقویت کرد‪ .‬سیستمی متشکل از‬ ‫متخصصانمختلفکهامیدبازگشترابهاینانتزریقکنند‪.‬‬ ‫موسوی‪ :‬متاسفانه در سیاســتگذاری اجتماعی‬ ‫ما دیــدگاه غالب همچنــان حفظ تبعیض های جنســیتی‬ ‫است‪ .‬توجیه می شــود که تبعیض های جنســیتی‪ ،‬ناشی‬ ‫از تفاوت های طبیعی و خلقتی زن و مرد اســت و در نتیجه‬ ‫فرودستی زنان باقی می ماند‪.‬‬ ‫این نگاه تا چه میزان مطابق با دین است؟!‬ ‫موســوی‪ :‬با همه تفاســیر دینی منطبق نیست‪.‬‬ ‫نابرابری قــدرت فیزیکی در خلقت زن و مــرد وجود دارد اما‬ ‫چرا باید این نابرابری را به حقوق خانواده نیز تسری داد؟ چرا‬ ‫زن باید همواره ذیل یک مرد (پدر‪ ،‬شــوهر‪ ،‬پســر) تعریف‬ ‫شود؟ متاسفانه می بینیم حتی در بهزیستی و سایر نهادهای‬ ‫رفاه اجتماعی و در نهایت ازدواج را به عنوان راهکار اول و اخر‬ ‫برای بهبود شرایط زنان معرفی کنند‪ .‬فکر نمی کنند که خب‬ ‫یک سوم ازدواج ها شکست می خورند و دوباره زن را به سمت‬ ‫سیکل طالق و اعتیاد و روسپیگری و‪ ...‬سوق می دهد‪ .‬ما‬ ‫باید در نهاد اموزشــی به دختران و پســرانمان مهارت های‬ ‫زندگی مثل کنترل احساســات‪ ،‬تفکر منطقی‪ ،‬ارتباط موثر‬ ‫به خصوص ارتباط صحیح با جنس مخالف را اموزش دهیم‬ ‫تا در بزرگسالی قادر باشند که خود و زندگی شان را اداره کنند‬ ‫وسربارجامعهنشوند‪.‬مانمی توانیماینافرادراتوانمند سازی‬ ‫کنیم‪ ،‬بلکــه باید انها را بــه خودبازتوانی برســانیم‪ .‬بتوانند‬ ‫مهارت های الزم را به دست بیاورند و قادر باشند زندگی شان را‬ ‫مدیریت کنند‪ .‬در این صورت است که از این سیکل معیوب‬ ‫خارج می شوند‪.‬‬ ‫اقدامی در این راستا صورت گرفته است؟!‬ ‫موسوی‪ :‬نه متاسفانه! زنان معتاد فقط چند سالی‬ ‫است که به رســمیت شناخته شــده اند! تا چند سال پیش‪،‬‬ ‫حتی مراکز درمان ســوءمصرف مواد مخدر جداگانه برای‬ ‫زنان وجود نداشت‪.‬‬ ‫ابراهیمــی‪ :‬کارتن خوابــی زنــان ویترین جامعه‬ ‫ماست‪ .‬ما نسبت به کارتن خوابی مردان می توانیم دالیلی‬ ‫بتراشــیم‪ ،‬اما درباره زنان چنین چیزی هنوز وجود ندارد‪ .‬ما‬ ‫در پس زمینه ذهنی مان زاویه نگاه نامطلوبی به انها داریم‪.‬‬ ‫البته در قصور و تقصیر این افــراد در حق جامعه‪ ،‬صحبتی‬ ‫نیست‪ ،‬اما از سوی دیگر نیز ما باید احتمال بدهیم که این‬ ‫افراد متحمل اسیب هایی از سوی جامعه شده اند‪ .‬این افراد‬ ‫و خصوصا زنان‪ ،‬نیاز به حمایت هایی دارند که نه تنها از سوی‬ ‫سازمان ها و نهادها‪ ،‬بلکه از ســوی افراد جامعه نیز باید به‬ ‫انها ارائه شود‪.‬‬ ‫و نکته پایانی‪...‬‬ ‫ابراهیمی‪ :‬کار تحقیقاتی در این باره زیاد صورت‬ ‫داده شــده اســت‪ .‬اما ورود عملیاتی به این حوزه در دست‬ ‫جامعه شناسان و متخصصان نبوده است‪ .‬مددکاران در این‬ ‫حوزه ورود نکرده اند‪ .‬به نظر من باید سررشــته این امر را به‬ ‫دست متخصصان سپرد و حتی نه در سطوح وسیع بلکه در‬ ‫سطوح محله ها! قطعا این اتفاق نتایج خوبی خواهد داشت‪.‬‬ ‫طرح این نکته توســط رسانه ها بســیار مهم و جالب‬ ‫است‪ .‬کارتن خوابی یکی از مســائل زنان است که همواره‬ ‫سعی بر پوشش گذاشــتن روی انها بوده اســت‪ .‬اگر همه‬ ‫رســانه ها دراین باره صحبت کنند‪ ،‬قطعا باورهای مردم نیز‬ ‫در این راســتا تغییر خواهد کرد و این یــک موج مهم و گام‬ ‫نخستین در این راه است‪.‬‬ ‫موســوی‪ :‬من می خواهم برای تکمیل بحث به‬ ‫سهم سازمان های مردم نهاد اشاره کنم‪ .‬نقش این نهادها در‬ ‫ایران بسیار کمرنگ است‪ .‬در کشورهای توسعه یافته تمام‬ ‫بارهزینهبهزیستیبهعهدهدولت هانیست‪،‬بهجزچندکشور‬ ‫معدود مثل کشورهای اسکاندیناوی سایر دولت ها قادر به‬ ‫پرداخت هزینه رفاه و بهزیستی همه شهروندانشان نیستند و‬ ‫بخشی از کار را به سازمان های مردم نهاد سپرده اند که طیف‬ ‫وسیعی است از ارائه خدمات به سالمندان‪ ،‬پرداخت هزینه‬ ‫تحصیل کودکان فقیر‪ ،‬حمایت از زنان بی سرپرست و‪....‬‬ ‫متاسفانه در ایران کار سمن ها به چند خیریه محدود مانده‬ ‫و ظرفیت های این بخش کامل دیده نشــده اســت‪ .‬فعال‬ ‫کردن سمن ها نیازمند بازبینی قوانین است و می تواند کمک‬ ‫شایانیدرراستایحلبخشیازاسیب هایاجتماعیباشد‪.‬‬ ‫اگر ما درباره اســیب های اجتماعــی صحبت کنیم‪،‬‬ ‫سیاه نما یینکرده ایم!مسائلواسیب هایاجتماعیدرتمام‬ ‫کشورها وجود دارد‪ ،‬تنها رویکردهای حل مساله و رسیدگی‬ ‫به انان‪ ،‬متفاوت است‪ .‬انچه وضعیت این اسیب ها را تغییر‬ ‫می دهد‪ ،‬نوع رویکرد ماست‪ .‬انکار و نادیده گرفتن یا دیدن‬ ‫و چاره اندیشیدن برای کاســتن از معضل؟! این مهم ترین‬ ‫سوال در این باره است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫و درســت همین افراد هســتند که در بزرگســالی هم‬ ‫با اســیب های جدی اجتماعی مواجه هســتند یا به نوعی‬ ‫خودشان تبدیل به یک فرد اسیب ساز در اجتماع می شوند!‬ ‫موســوی‪ :‬دقیقا! در بازبینی نتایج تحقیقات مختلف‬ ‫می بینیم که در بین زنان معتاد یا روســپیان خیابانی درصد‬ ‫اندکی هستند که تجربه یک معضل روانی یا شوک عاطفی‬ ‫سخت را در گذشته خود نداشته باشد‪ .‬ازار جنسی‪ ،‬خشونت‬ ‫خانوادگــی و بدرفتاری پدر و برادر یا حتــی طالق والدین و‬ ‫ بی اعتنایی و عدم احســاس تعلق عاطفی به خانواده و‪...‬‬ ‫منجر به این امر می شود‪ .‬در حقیقت زنی که حمایت عاطفی‬ ‫را در کودکــی و خانواده دریافــت نکرده‪ ،‬از نظــر روانی در‬ ‫بزرگسالی اسیب پذیر است‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫غالب این زنــان به دنبــال حمایت رو بــه خیابان‬ ‫می اورند یا برای گریز از شرایط؟‬ ‫موســوی‪ :‬اپتکــر در کتــاب کــودکان خیابانی‬ ‫و جوانــان بی خانمــان‪ ،‬تحقیقــات مختلفــی در برخی از‬ ‫کشورهای توسعه یافته درباره فرار نوجوانان از خانه را بررسی‬ ‫کرده و نتیجه می گیرد که نوجوانان کشورهای توسعه یافته‬ ‫به دلیل خشونت خانگی از خانه بیرون امده اند‪ .‬غالب انها از‬ ‫سوی خانه و خانواده حمایت نشده و نادیده گرفته شده اند‪.‬‬ ‫نتیجه تحقیقات نشــان می دهد این مســاله در مورد ایران‬ ‫هم صادق است و همانطور که دکتر جوادی یگانه در کتاب‬ ‫مســاله دختران فراری دیدند عامل اصلی فــرار دختران از‬ ‫خانه‪ ،‬خشونت خانگی در طیف کامل ان است‪.‬‬ ‫ابراهیمی‪ :‬خانه ما در برخی موارد تبدیل به خیابان‬ ‫شــده و خیابان نیز برای برخی از افراد تبدیل به خانه شــده‬ ‫است! این نکته بسیار مهم و البته ساده ای است که باید در‬ ‫این موضوع به ان توجه کرد‪ .‬زنان ما مسائل درون خانواده‬ ‫را می توانند هضم کنند‪ ،‬اما به شرطی که مثال خشونت پدر‬ ‫با حمایت مادر حل شود‪ .‬اما خشونت های جنسی به ندرت‬ ‫می تواندهضمشود‪.‬مگرباحمایتچندنهادمداخله گر‪.‬من‬ ‫موارد زیادی را دیده ام که مادر و خانواده هم از وی حمایت‬ ‫کرده‪ ،‬اما نتوانسته اند او را دوباره در مسیر درست قرار دهند‪.‬‬ ‫ما چنین سازمان یا نهادی داریم؟!‬ ‫ابراهیمی‪ :‬نه به صورت یکجــا‪ .‬البته باید به این‬ ‫اشاره کرد که خدمات مربوط در این باره گران قیمت است‪.‬‬ ‫این سوای از برچســب خوردن در اجتماع است‪ .‬همچنین‬ ‫عدم اموزش برای حل این مسائل یا توصیه های نادرستی‬ ‫مثل توصیه به سکوت در این باره‪ ،‬از مهم ترین اشتباهات‬ ‫است‪ .‬باید ما یک تیم بین رشته ای را در این باره درگیر کنیم‬ ‫که به زنان مبتال‪ ،‬کمک های الزم را برساند‪.‬‬ ‫مثال ما یک اورژانس را در این باره وارد کار کردیم‪.‬‬ ‫این افراد را از ســطح شــهر جمع اوری کــرد و به‬ ‫یک مرکز بــرد‪ .‬انها را برای مدت یــک یا دو هفته‬ ‫نگهداری کرد و پس از ان دوبــاره انها را رها کرد‪.‬‬ ‫فایده این امر چیست؟!‬ ‫ما برای یک کنترل درست و موثر باید اموزش های‬ ‫درستی به افراد ارائه دهیم‪ .‬اموزش درباره کنترل هیجان ها‬ ‫یکی از مهم تریــن این موارد اســت‪ .‬مورد دیگــر مهارت‬ ‫حفاظت از خود در شــرایط مختلف اســت‪ .‬دختــران ما به‬ ‫درستی این اموزش را دریافت نکرده اند‪.‬‬ ‫هر یک از نهادها در این باره سهیم اند‪ .‬اما همه انها در‬ ‫مرحلهپیشگیریهستند‪.‬دربارهپسازمسالههم‪،‬بهنظرمن‬ ‫نوعی به گردن هم انداختن دیده می شود‪ .‬وگرنه همه این‬ ‫نهادها پیش از بروز مشکل نیز وجود داشته اند‪ .‬بهزیستی و‬ ‫نیروی انتظامی و قوه قضائیه و‪ ...‬همه و همه پیش و پس از‬ ‫حادثه بوده اند‪ .‬راه حل این است که ما تحوالت زنان و جامعه‬ ‫را ببینیم و گاهــی زن را خارج از زاویه نگاه پیشــین مطالعه‬ ‫کنیم‪ .‬به زنان اجازه دهیم این مسائل را بازگو کنند‪ ،‬چرا که‬ ‫این بازگو کردن بخش عمده ای از مشکالت را حل می کند‪.‬‬ ‫به نظر شــما تحول وضعیــت زنــان در دهه های‬ ‫موسوی‪ :‬کارتن خوابی انتهای یک مسیر‬ ‫اســت‪ .‬اخریــن حلقه زنجیــر معضالت‬ ‫اجتماعــی اســت‪ .‬معضالتی کــه با فقر‬ ‫و بیکاری‪ ،‬مهاجرت و حاشــیه نشــینی‬ ‫شروع می شــود و با خانواده نابسامان و‬ ‫طالق و اعتیاد ادامه پیدا می کند و در اخر‬ ‫به کارتن خوابی می رسد‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪71‬‬ ‫موفقیت یا ناکامی؟‬ ‫در حالی که خیلی ها از قدرت سه تیم استقالل‪ ،‬پرسپولیس و سپاهان خبر می دهند و تاکید دارند‬ ‫که این باشگاه ها در فصل نقل و انتقاالت بازیکنان گران قیمتی را جذب کرده اند برخی دیگر از مربیان‬ ‫و کارشناسان فوتبال اعتقاددارند تیم هایی که زیر بار هزینه های سنگین می روند لزوما در طول فصل به‬ ‫موفقیت نمی رسند‪ .‬این عده حتی معتقدند سرمایه گذاری های سنگین در فصل نقل و انتقاالت باعث‬ ‫می شود تا فشار و استرس در درون تیم شــدت بگیرد‪ .‬رقابت میان بازیکنان به اوج برسد و سرمربی نیز‬ ‫نتواند ان طور که باید کنترل اوضاع را به دست بگیرد‪ .‬با شروع فصل جدید فوتبال مشخص می شود که‬ ‫هزینه های سنگین برخی باشگاه ها برای شان موفقیت رقم می زند یا ناکامی‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫تی‬ ‫تر‬ ‫یک‬ ‫داستان دارا و ندار‬ ‫بیموامیدهایفصلجدید‬ ‫فوتبالایرانچیست؟‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪1‬‬ ‫پنجره نقــل و انتقاالتی در تابســتان هنــوز به پایان‬ ‫نرسیده اما اکثر تیم های لیگ برتری به برگزاری دیدارهای‬ ‫دوستانه و اردوهای تدارکاتی مشغول هستند‪ .‬در این بین‬ ‫خیلی ها اعتقاد دارند که هزینه های سنگین و سروصدای‬ ‫برخی از باشــگاه ها در نقل و انتقاالت ضمانت کافی برای‬ ‫موفقیت این تیم ها به شمار نمی رود‪.‬‬ ‫مثلثی که در فصل نقل و انتقاالت هزینه های سنگینی‬ ‫داشتند سه باشگاه استقالل‪ ،‬سپاهان و پرسپولیس هستند‪.‬‬ ‫تیم هایی که امیدوارند این فصل بتوانند عنوان قهرمانی را‬ ‫به دست بیاورند‪ .‬این در حالی است که برخی از باشگاه ها‬ ‫مثل تراکتورسازی سعی کرده اند با تکیه بر بازیکنان جوان‬ ‫و البته مربی که قدر کار کردن با بازیکنان جوان را به خوبی‬ ‫می داند‪ ،‬فصل جدید را تجربه کنند‪.‬‬ ‫پنجره نقل و انتقاالت تابستانی از ‪ ۲۴‬خردادماه اغاز‬ ‫شده و تیم های لیگ برتری اغلب با گزینه های مدنظرشان‬ ‫به توافق رسیدند و در این بین انتقال های پر سر و صدایی‬ ‫هم انجام شده است‪.‬‬ ‫با گذشــت بیش از یک مــاه از انتقاالت تابســتانی‬ ‫باشگاه های لیگ برتری فعالیت شان این روزها کمتر شده‬ ‫و بیشــتر تیم ها به برپایی اردوهای اماده ســازی مشغول‬ ‫شده اند‪.‬‬ ‫استقالل تهران‬ ‫علیرضــا منصوریان کــه پیــش از باز شــدن پنجره‬ ‫انتقاالت تابســتانی گفته بــود قصــد دارد دو بازیکن را به‬ ‫خدمت بگیرد تا امــروز پژمان منتظــری‪ ،‬مجتبی جباری‪،‬‬ ‫داریوش شجاعیان‪ ،‬حسن بیت ســعید‪ ،‬سجاد شهباز زاده‬ ‫و مهدی قائدی را به لیست بازیکنان بزرگسال اضافه کرد‪.‬‬ ‫تنها جدا شده قطعی از جمع ابی پوشان کاوه رضایی است‬ ‫که به شــارلوای بلژیک پیوســت‪ .‬بهنام برزای هم چون از‬ ‫لیست کنار گذاشته شده بود‪ ،‬باتوجه به پر بودن لیست ‪18‬‬ ‫نفره هنوز جواب قطعی از مســئوالن ابی ها دریافت نکرده‬ ‫است‪ .‬شاید یکی از مهم ترین خریدهای منصوریان همین‬ ‫مجتبی جباری باشــد‪ .‬شــماره ‪ ۸‬محبوب استقاللی ها که‬ ‫با لقب زیدان اسیا او را می شناســند با قراردادی ‪ ٢‬ساله به‬ ‫استقالل بازگشت تا شانس این را داشته باشد که با پیراهن‬ ‫تیم محبوب خود از فوتبال خداحافظی کند‪ .‬مجتبی جباری‬ ‫پس از عقد قرارداد گفت‪ ،‬خیلی خوشــحالم که برگشــتم‪،‬‬ ‫امیدوارم بهترین اتفاقات را با هواداران رقم بزنیم‪.‬‬ ‫یکی دیگر از خرید های اســتقالل که منصوریان را‬ ‫خوشحال کرده جذب شهباززاده است‪ .‬سجاد شهباززاده با‬ ‫امضای قراردادی‪ ،‬رسما به استقالل پیوست تا فصل اینده‬ ‫با پیراهن شماره ‪ ۱۰‬برای این تیم به میدان برود‪.‬‬ ‫اما خیلی هــا معتقدنــد مهم ترین خریــد منصوریان‬ ‫بیت ســعید اســت‪ .‬حســن بیت ســعید مهاجــم گلــزن‬ ‫فصــل گذشــته اســتقالل خوزســتان ســرانجام پس از‬ ‫شو قوس های فراوان با مسئوالن باشگاه به توافق رسید‬ ‫ک ‬ ‫و با قراردادی ‪ ۲‬ساله به اســتقالل تهران پیوست تا فصل‬ ‫اینده با پیراهن شماره ‪ ۷‬این تیم در لیگ برتر توپ بزند‪.‬‬ ‫اولین خرید استقالل اما قائدی بود‪ .‬مهدی قائدی‬ ‫مهاجم ســرعتی و با تکنیک فصل گذشته ایران جوان که‬ ‫به عنوان یکی از پدیده های لیگ یک خود را مطرح کرده‬ ‫بود با قراردادی ‪ ۳‬ساله به استقالل تهران پیوست‪.‬‬ ‫برانکو هم بــرای پرسپولیســی کردن مهدی قائدی‬ ‫دســت به کار شــده بود اما این بازیکن در نهایت تصمیم‬ ‫گرفت فصل اینده در استقالل بازی کند‪.‬‬ ‫اما با پایان محرومیت اســتقالل از نقــل و انتقاالت‬ ‫نیم فصل گذشته‪ ،‬روزبه چشــمی نیز به بازیکنان این تیم‬ ‫اضافه شد‪ .‬همچنین منصوریان قصد دارد با جذب مهدی‬ ‫شیری و حفظ وریا غفوری‪ ،‬سمت راست خود را برای فصل‬ ‫بعد بیمه کند‪ .‬مهدی رحمتی‪ ،‬خســرو حیدری‪ ،‬محســن‬ ‫کریمی‪ ،‬سیدحسین حســینی‪ ،‬فرشید اســماعیلی‪ ،‬علی‬ ‫قربانی و هرایر مگویان بازیکنانی هستند که برای فصل بعد‬ ‫هم با استقالل قرارداد دارند و در این تیم بازی خواهند کرد‪.‬‬ ‫البته ناگفته نماند که استقاللی ها از نظر مالی شرایط خوبی‬ ‫برای جلب رضایت بازیکنان ندارند‪.‬‬ ‫استقالل خوزستان‬ ‫با جدایی سیروس پورموســوی از جمع خوزستانی ها‬ ‫انها با عبدالله ویسی به توافق رســیدند و او دوباره هدایت‬ ‫این تیم را بر عهده گرفت‪ .‬محمــد طیبی‪ ،‬مهدی زبیدی‪،‬‬ ‫مهدی مومنی‪ ،‬دانیال ماهینی‪ ،‬پیمان شــیرزادی‪ ،‬حسن‬ ‫بیت سعید و علی اصغر عاشوری که فصل سختی را از لحاظ‬ ‫منابع مالی پشت سر گذاشتند نتوانستند برای تمدید قرارداد‬ ‫بامسئوالن این تیم به توافق برسند و از این تیم جدا شدند‪.‬‬ ‫در این بین ویسی خریدهای خوبی داشــت و موفق شد با‬ ‫رضا کرمالچعب‪ ،‬طالب ریکانی‪ ،‬عباس بوعذار و موســی‬ ‫کولیبالی به توافق برسد‪.‬‬ ‫پارس جنوبی جم‬ ‫نماینده جنوبی فوتبال که با قهرمانی در لیگ دســته‬ ‫هزینه های سنگین‬ ‫ضامن قدرت نیست‬ ‫چالش های مربیان تیم های بزرگ در‬ ‫فصل جدید فوتبال ایران چیست؟‬ ‫اول به جمع تیم های برتر رســیده موفق شــد با محســن‬ ‫فروزان‪ ،‬دروازه بان سابق استقالل‪ ،‬محمد طیبی و مهدی‬ ‫زبیدی‪ ،‬دو بازیکن باارزش فصل پیش استقالل خوزستان‪،‬‬ ‫میثم نقی زاده و محمد علی فرامرزی بازیکن فصل گذشته‬ ‫برق شــیراز قرارداد امضا کند تا با هدایــت مهدی تارتار در‬ ‫لیگ برتر به ماجراجویی ادامه بدهند‪ .‬گفتنی است نوشی‬ ‫صوفیانی‪ ،‬مهرازما و خمیسی از این تیم جدا شدند‪.‬‬ ‫گسترش فوالد تبریز‬ ‫فــراز کمالوند راهی صنعــت نفت ابادان شــد تا لوکا‬ ‫بوناچیچ‪ ،‬ســرمربی فصل پیش گل گهر سیرجان هدایت‬ ‫تبریزی ها را در لیگ هفدهم قبول کند‪ .‬داریوش شجاعیان‬ ‫مهم تریــن خروجی این باشــگاه بــود که پــس از کش و‬ ‫قوس های فراوان راهی اســتقالل تهران شد‪ .‬زنده روح‪،‬‬ ‫حاج محمدی‪ ،‬فخرالدینی و مهرداد قنبری خریدهای لوکا‬ ‫تا امروز هستند و غیر از شــجاعیان بابک حاتمی‪ ،‬مرتضی‬ ‫اسدی‪ ،‬لوسیانو پریرا‪ ،‬حســینی‪ ،‬باتیستا‪ ،‬محمد نصرتی و‬ ‫اکرامی از گسترش جدا شدند‪.‬‬ ‫پدیده‬ ‫رضا مهاجری که در هفته های پایانی لیگ شانزدهم‬ ‫توانســت شــاگردانش را از انتهای جدول به رتبه مطلوبی‬ ‫برساند‪ ،‬پس از‪ ،‬از دست دادن زامهران‪ ،‬جعفری‪ ،‬شاکری‪،‬‬ ‫روشنگر و عسگرپور موفق شد حاتمی‪ ،‬خانزاده‪ ،‬خلعتبری‪،‬‬ ‫قاضی و صادقی را با امضای قرارداد به جمع مشــهدی ها‬ ‫اضافه کند‪.‬‬ ‫پرسپولیس‬ ‫قهرمان فصل گذشته با نظر برانکو ایوانکوویچ تا امروز‬ ‫گادوین منشا‪ ،‬سیامک نعمتی‪ ،‬شجاع خلیل زاده و شایان‬ ‫مصلح را جذب کرده تا ترکیب رویایــی اش را تکمیل کند‪.‬‬ ‫رامین رضاییان‪ ،‬سروش رفیعی و رضا کرمالچعب بازیکنانی‬ ‫هستند که برای لیگ هفدهم در فهرست بازیکنان پروفسور‬ ‫قرار ندارند‪.‬‬ ‫پیکان‬ ‫مجید جاللــی که در لیــگ ایران به بازیکن ســازی‬ ‫و معرفی اســتعدادهای اینده معــروف اســت‪ ،‬در پنجره‬ ‫تابستانی منشا و نعمتی را به پرسپولیس فروخت و در عوض‬ ‫دو بازیکن سابق اســتقالل تهران یعنی بختیار رحمانی و‬ ‫مهدی مومنی را به خدمت گرفت‪ .‬حجت حق وردی دیگر‬ ‫ورودی خودروسازان تا امروز است؛ ســیاوش یزدانی هم‬ ‫جمع شاگردان جاللی را ترک کرده‪.‬‬ ‫تراکتورسازی‬ ‫یارگیری پر سر و صدا‬ ‫ضامن قهرمانی هیچ تیمی نیست‬ ‫گفت وگوی مثلث با هومن افاضلی‬ ‫نشــان داده که به خوبی می تواند با بازیکنان جوان ارتباط‬ ‫برقرار کند و با اســتفاده از انها تیمی بســازد که خیلی ها از‬ ‫دیدن نمایش ان غافلگیر شوند‪.‬‬ ‫ذوب اهن‬ ‫امیر قلعه نویی دوبــاره به فوتبال اصفهان بازگشــت‬ ‫اما این بار هدایت سبزپوشان اصفهانی را برعهده گرفت‪.‬‬ ‫ذوب فصل گذشته رقابت نزدیکی با سپاهان داشت و این‬ ‫فصل هم شاهد رقابت هیجان انگیز و بازگشت دوباره این‬ ‫دو تیم به تیم های مدعی قهرمانی خواهیم بود‪ .‬قلعه نویی‬ ‫ت ا امروز با اسماعیل شریفات و حمید بوحمدان قرارداد امضا‬ ‫کرده و مهرداد قنبری و جری بنگستون از جمع سبزپوشان‬ ‫جدا شده اند‪.‬‬ ‫سایپا‬ ‫مشــکالت مالی نفت تهران موجب شد تا علی دایی‬ ‫قطع همکاری کنــد و دوباره راهی ســایپا شــود‪ .‬دایی که‬ ‫ســابقه قهرمانی در جام حذفــی به همراه نارنجی پوشــان‬ ‫را در کارنامــه اش دارد‪ ،‬موفق شــده دانشــگر‪ ،‬رضاوند‪،‬‬ ‫ماهینی‪ ،‬اسدی‪ ،‬عباس زاده و اخباری را نارنجی پوش کند‬ ‫و در این بین پورقاز‪ ،‬رضایی‪ ،‬خلعتبری و لک را در لیســت‬ ‫خروجی اش ببیند‪.‬‬ ‫سپاهان‬ ‫ســپاهان تاکنون در فصل نقل و انتقاالت با ســعید‬ ‫اقایی‪ ،‬حســن جعفری‪ ،‬عزت الله پورقاز‪ ،‬سیاوش یزدانی‬ ‫و ژایرو رودریگوئز برای تقویت خــط دفاعی خود به توافق‬ ‫رسیده است‪ .‬انها برای افزایش قدرت خود در خط تهاجمی‬ ‫ نیز با ساســان انصاری‪ ،‬شــاهین ثاقبی و مروان حســین‪،‬‬ ‫مهاجم ملی پوش تیم فوتبال عراق قرارداد بستند تا کم کم‬ ‫شاکله تیمی کرانچار در لیگ هفدهم مشخص شود‪.‬‬ ‫شــاید اگر چپاروف به اســتقالل نمی رفت‪ ،‬با خرید‬ ‫ژایرو رودریگوئز کار سپاهان در پنجره نقل و انتقاالت پایان‬ ‫ک هافبک بازیساز در میانه‬ ‫می یافت‪ ،‬ولی انها همچنان به ی ‬ ‫میدان احتیاج دارند؛ منطقه ای که خرید بعدی سپاهان به‬ ‫ان اختصاص خواهد داشت‪.‬‬ ‫از همیــن رو چهــار بازیکــن کامرونــی‪ ،‬برزیلــی‪،‬‬ ‫ازبکستانی و تونسی مورد توجه کرانچار قرار گرفته اند که‬ ‫مدیران باشگاه در حال مذاکره با انها هستند و طی روزهای‬ ‫اتی با یکی از انها به توافق دست خواهند یافت‪.‬‬ ‫همینطور طالیی پوشان هنوز یک سهمیه لیگ برتری‬ ‫در اختیار دارند که این سهمیه دست نخورده باقی می ماند‬ ‫تا در صورت نیاز بتوانند به بهترین شکل از ان بهره ببرند‪.‬‬ ‫سپیدرود‬ ‫سیاه جامگان‬ ‫اکبر میثاقیان که در هفته پایانی فصل پیش موفق شد‬ ‫برابر پرسپولیس به برتری دست پیدا کند به قهرمانی جدید‬ ‫در تاریخ این باشگاه تبدیل شد چرا که با کسب سه امتیاز در‬ ‫انتهای جدول موفق شد از صبای قم و ماشین سازی تبریز‬ ‫جدا شود و در سطح اول فوتبال ایران باقی بماند‪ .‬شاکری‬ ‫و امرایی به لیست بازیکنان میثاقیان اضافه شدند و در ان‬ ‫سو میداودی و خانزاده از این تیم مشهدی رفتنی شدند‪.‬‬ ‫صنعت نفت ابادان‬ ‫فــراز کمالوند در اقدامی جالــب هدایت صنعت نفت‬ ‫ابادان را برعهده گرفت تا پس از چندسال تجربه مربیگری‬ ‫در فوتبال تبریز این بار در جنوب کشــور ایده هایش را اجرا‬ ‫کند‪ .‬صنعت نفت یکی از تیم های پرکار در تابســتان بوده‬ ‫و ت ا امروز با ســزا ر‪ ،‬جهانبخش‪ ،‬صوفیانی‪ ،‬کریمی‪ ،‬پریرا‪،‬‬ ‫اسدی‪ ،‬باتیستا و جاســم کرار به توافق رسیده در حالی که‬ ‫زلیکانی و اعتمادی تنها خروجی های این تیم در تابستان‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫نفت تهران‬ ‫اولین تجربه ســرمربیگری علی کریمــی ان هم در‬ ‫تیمی همانند نفت تهران که مشــکالت مالی اش شاید به‬ ‫منحل شــدن این تیم به وقوع بپیوندد‪ ،‬جالب خواهد بود‪.‬‬ ‫فشنگچی‪ ،‬صادقیان‪ ،‬علی عسگر‪ ،‬منوچهری‪ ،‬مهرازما تا‬ ‫ امروز بــرای به میدان رفتن تحت هدایــت کریمی به نفت‬ ‫پیوسته اند و شهباززاده‪ ،‬بوعذار‪ ،‬رضاوند‪ ،‬اسدی‪ ،‬دانشگر‪،‬‬ ‫صادقی و قاضی این تیم تهرانی را ترک کرده اند‪ .‬البته علی‬ ‫کریمی در تازه ترین واکنش ها کمی دلسرد نشان می دهد‪.‬‬ ‫او تاکید کرده که اراده ای برای حل مشکالت نفت تهران‬ ‫وجود ندارد و اگر وضع به همین منوال باشد در تصمیم خود‬ ‫تجدید نظر خواهد کــرد‪ .‬باید دید او با نفــت تهران تا کجا‬ ‫ادامه خواهد داد‪ .‬تیمی که علی دایی موفق شد با انبوهی‬ ‫از همین مشکالتی که کریمی درباره اش سخن می گوید‬ ‫ان را به قهرمانی جام حذفی برساند‪.‬‬ ‫فوالد خوزستان‬ ‫سیروس پورموسوی فصلی ســخت و باالتهاب را در‬ ‫شرایط سخت مالی استقالل خوزستان پشت سر گذاشت‬ ‫اما حاضر نشد تا برای لیگ هفدهم هم این شرایط را پذیرا‬ ‫باشد و راهی دیگر تیم خوزستان یعنی فوالد خوزستان شد‪.‬‬ ‫پورموسوی با مبعلی‪ ،‬شــیرزادی‪ ،‬لک‪ ،‬زهیوی و عاشوری‬ ‫قرارداد امضا کرده و رحمانی‪ ،‬شریفات‪ ،‬بوحمدان‪ ،‬انصاری‬ ‫و جماعتی را از دست داده است‪.‬‬ ‫لیگ برتر بــه زودی اغاز خواهد شــد‪ .‬اکثر تیم های‬ ‫لیگ برتر تمرینات اماده سازی شان برای فصل جدید را به‬ ‫موقع شروع کردند‪.‬‬ ‫هر چند نفت تهران در این لیســت قرار نمی گیرد اما‬ ‫ می توان امیدوار بود که در لیگ جدید فوتبال ایران شاهد‬ ‫بازی های بهتری باشیم و تیم ها زودتر از دوره های قبل به‬ ‫امادگی برسند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫سرخپوشــان گیالنــی که نیم قــرن از اخریــن دوره‬ ‫حضورشان در لیگ اول کشور می گذشت به همراه پارس‬ ‫جنوبی جم به عنوان تیم های برتر لیگ دسته اول به سطح‬ ‫اول فوتبــال ایران راه یافتنــد تا ماجراجویــی جدیدی را با‬ ‫سرمربی جوان شان‪ ،‬علی نظرمحمدی اغاز کنند‪ .‬باتوجه‬ ‫به شــرایط مالی این تیم نظر محمدی موفق شد تا شاکله‬ ‫اصلی تیمش را حفــظ کند و با اکثــر بازیکنان فصل پیش‬ ‫این تیم برای ادامه همــکاری به توافق دســت پیدا کند‪.‬‬ ‫سپیدرود تنها خروجی اش شایان مصلح بود که در دوراهی‬ ‫سرخابی های پایتخت‪ ،‬پرسپولیس تهران را انتخاب کرد‪.‬‬ ‫در این بین اهی‪ ،‬رضایی‪ ،‬صادقــی‪ ،‬غالمی و جماعتی به‬ ‫سپیدرود پیوستند‪ .‬میعاد یزدانی که از این تیم به استقالل‬ ‫تهران پیوسته بود‪ ،‬دوباره اما به صورت قرضی به این تیم‬ ‫گیالنی بازگشت‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫امیــر قلعه نویــی پس از کســب ســهمیه اســیایی‬ ‫برای فصل بعــدی جمــع تبریزی ها را ترک کــرد تا یحیی‬ ‫گل محمدی هدایت تراکتور را در فصل هفدهم لیگ برتر‬ ‫عهده دار باشــد ‪ .‬اقا یحیی در پنجره تابســتانی باتوجه به‬ ‫محرومیتی که از ســوی فیفا برای انها ارسال شده است از‬ ‫جذب بازیکن محروم است ‪ .‬در این محرومیت چند بازیکن‬ ‫تبریز را ترک کردند ؛ اقایی‪ ،‬اخباری و جاسم‪ .‬این در حالی‬ ‫اســت که خیلی ها امیدوارنــد یحیی گل محمــدی بتواند‬ ‫با اســتفاده از بازیکنان جوانی که در اختیــار دارد روزهای‬ ‫امیدوارکننده ای را برای تیم تبریزی ها رقم بزند‪ .‬این مربی‬ ‫برانکو در مسیر پروین و استانکو‬ ‫ایوانکوویچ ماموریت های نیمه‬ ‫تمامش را تمام می کند؟‬ ‫‪73‬‬ ‫هزینه های سنگین ضامن قدرت نیست‬ ‫چالش های مربیان تیم های بزرگ در فصل جدید فوتبال ایران چیست؟‬ ‫بهمن فروتن‬ ‫مربی فوتبال‬ ‫ورزش‬ ‫‪74‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫‪2‬‬ ‫پرسپولیس سال قبل قهرمان لیگ برتر شد‪ .‬استقالل‬ ‫و سپاهان اما به هدف هایی که برای خودشان ترسیم کرده‬ ‫بودند دســت پیدا نکردند‪ .‬همین تفاوت باعث می شود که‬ ‫عملکرد این سه تیم در نقل و انتقاالت تابستانی را متفاوت‬ ‫ببینیم‪ .‬انجا که پرسپولیس در فصل نقل و انتقاالت کمتر‬ ‫به دنبال جذب بازیکنــان جدید بود اما اســتقالل در نقطه‬ ‫مقابل پرسپولیس ســعی کرد در تیمش تغییرات متعددی‬ ‫ایجاد کند‪ .‬اگر بین استقالل و سپاهان هم بخواهیم یکی‬ ‫را انتخاب کنیم و بگوییم این تیم بیشتر دست به تغییرات‬ ‫زد باز هم باید تیم منصوریان را انتخاب کنیم‪ .‬به نظرم هم‬ ‫بیشتر یارگیری کرد و هم بهتر از سپاهان یارگیری کرد‪ .‬اما‬ ‫اگر به گذشــته نگاه کنیم همه تیم های فوتبــال ایران که‬ ‫می توانستند در اسیا حرف های زیادی برای گفتن داشته‬ ‫باشــند و حتی به قهرمانی اسیا برســند در همان فصلی که‬ ‫می توانستند معادالت را به هم بزنند‪ ،‬دستخوش تغییرات‬ ‫فراوانی شــدند و خیلی از بازیکنان خود را از دست دادند‪.‬‬ ‫از طرفی بازیکنان خودشــان را از دســت دادند و از طرفی‬ ‫بازیکنان جایگزین هم نداشــتند‪ .‬به عنوان مثال می توانم‬ ‫به ذوب اهن اشــاره کنم در فصلی که تا فینال اســیا پیش‬ ‫رفت اما بازیکنان خود را از دســت داده بــود‪ .‬فصل قبل از‬ ‫فینال اسیا برای ذوب اهن فصلی طالیی بود‪ .‬انها بازیکنان‬ ‫بسیار خوب و با کیفیتی داشتند که می توانستند انها را حفظ‬ ‫کنند و البته در کنار ان بازیکنان نیم نگاهی هم به جذب چند‬ ‫مهره خوب دیگر داشته باشند تا در اسیا به عنوان قهرمانی‬ ‫برسند اما نه تنها بازیکنان خوب خود را از دست دادند‪ ،‬بلکه‬ ‫نتوانستند جایگزین های خوبی برای مهره های کلیدی خود‬ ‫پیدا کنند‪ .‬نتیجه این شد که جز به نایب قهرمانی به عنوان‬ ‫دیگری دســت نیافتند‪ .‬مثــال دیگر اما نزدیک تر اســت ‪،‬‬ ‫همین استقالل خوزســتان‪ .‬دو فصل پیش قهرمان لیگ‬ ‫برتر شد‪ .‬مربی خوبی داشت‪ .‬تیم بسیار خوب و منسجمی‬ ‫ بودند اما مربی و بازیکنان کلیدی خود را از دست داد‪ .‬فصل‬ ‫پیش در اســیا خوب بازی کــرد اما نتوانســت ادامه دهد‪.‬‬ ‫باید بپذیریم که گاهی بازیکنان خارجی هم حجم سنگین‬ ‫بازی ها را تاب نمی اورند ‪ ،‬چه برسد به بازیکنان ما که اساسا‬ ‫عادت به تعدد بازی ها ندارند‪ .‬شما به لیگ اروپا نگاه کنید‪.‬‬ ‫بســیاری از تیم ها در مراحل پایانی لیگ اروپا با دریایی از‬ ‫ذخیره ها به کارشان ادامه می دهند‪ .‬حساب اصلی را روی‬ ‫همین بازیکنان ذخیره باز کرده انــد و برنامه ریزی دارند اما‬ ‫در فوتبال ما ابدا چنین اتفاقی نمی افتد‪ .‬به بحث خودمان‬ ‫برگردیم‪ .‬به نظر من پرسپولیس بهترین خریدی که داشت‬ ‫همین گادوین منشــا بود‪ .‬می دانید چرا؟ چون برانکو همه‬ ‫تخم مرغ هایش را در سبد طارمی نریخت‪ .‬به این فکر کرد‬ ‫که شاید این بازیکن محروم شود‪ .‬شاید از فرم خودش دور‬ ‫شود‪ .‬اصال شاید شــلنگ تخته بیندازد و از لحاظ روحی به‬ ‫هم بریزد‪ .‬بنابراین بهترین ترانســفر فصل نقل و انتقاالت‬ ‫همین گادوین منشا بود‪ .‬اما در همین پرسپولیس می بینیم‬ ‫که برانکو بهترین مهره اش را از دســت می دهد‪ .‬سروش‬ ‫رفیعی می رود‪ .‬بنابراین به این نتیجه می رسیم که تیم های‬ ‫ما نهایتا برای قهرمانی لیگ بسته می شوند نه قهرمانی در‬ ‫اسیا‪ .‬نباید خود را فریب بدهیم‪ .‬این واقعیت دارد که باشگاه‬ ‫پرسپولیس نمی توانست همپای باشگاه قطری که تمرکزش‬ ‫را روی جذب سروش گذاشته بود هزینه کند اما می توانست‬ ‫با پیشنهادی بهتر و البته هزینه ای کمتر از رقیب قطری این‬ ‫بازیکن را در تهران نگه دارد اما چنین نکرد‪ .‬چرا این اتفاق‬ ‫رخ داد؟ چون ما سیاســت نقل و انتقاالت نداریم‪ .‬چون ما‬ ‫درســت زمانی که باید برای تیم مان تصمیم های درست و‬ ‫منطقی بگیریم و بازیکنی را در تیم نگه داریم که در مقاطع‬ ‫حساس به کارمان می اید خیلی راحت از دست می دهیم‪.‬‬ ‫چون احساســی تصمیم می گیریم و به موضوعات فنی به‬ ‫دیده سلیقه نگاه می کنیم و در نهایت چون مدیران ما اصال‬ ‫به حرف مربیان باشــگاه ها گوش نمی دهنــد‪ .‬در صورتی‬ ‫که باید نقش مدیران ما در این گونه نقــل و انتقاالت فنی‬ ‫کمرنگ تر بشــود و نقش مربیان پررنگ بشود‪ .‬همان طور‬ ‫که مدیــران یورگــن کلــوپ در دورتموند و لیورپــول به او‬ ‫اعتماد دارند‪ .‬او نابغه نقل و انتقاالت اســت‪ .‬بازیکن را به‬ ‫ارزان ترین قیمت می خرد و بعد از ســه مــاه همان بازیکن‬ ‫‪ ۱۰‬برابر قیمت پیدا می کند‪ .‬ســین جــی کاگاوا را ببینید‪.‬‬ ‫او را به منچســتر یونایتد فروختند و حاال دوباره می خواهد‬ ‫به دورتموند برگردد‪ .‬لواندوفســکی را کلــوپ خرید و به او‬ ‫قیمت داد ‪ ،‬همین طور هوملز‪ .‬او اســتاد نقــل و انتقاالت‬ ‫است‪ .‬هر چند عده ای معتقدند او بیش از انکه مدافع بخرد‪،‬‬ ‫ هافبک می خرد و تیم هایش بیش از حد هجومی می شوند‬ ‫و در دفاع مشکل دارند‪ .‬به اعتقاد من مربیانی در فوتبال ما‬ ‫هستند که این قدرت تشخیص را دارند‪ .‬بازیکن خوب را از‬ ‫بد تشخیص می دهند‪ .‬اســتعدادیاب های فوق العاده ای‬ ‫هستند اما به انها اعتماد نداریم‪ .‬این مربیان را از بازی بیرون‬ ‫می اندازیم‪ .‬ان وقت دور را به دست دالالن می دهیم‪ .‬به‬ ‫همین دلیل فوتبال مــا درجا می زند چــون در فصل نقل و‬ ‫انتقاالت ما جابه جایی فنی نمی بینیم بلکه جابه جایی پول را‬ ‫شاهد هستیم‪ .‬تیم ها از لیگ های پایین تر خرید نمی کنند‪.‬‬ ‫تیم ها از رده های پایه خودشــان بازیکــن جذب نمی کنند‬ ‫اما همین تیم ها از تیم های ملــی پایه بازیکن می خرند‪ .‬از‬ ‫گلخانه های فدراسیون بازیکن به تیم های خود می برند و‬ ‫اسمش را جوانگرایی می گذارند‪ .‬معتقدم بازیکنان با تجربه‬ ‫ما که لیگ برتر را بارها تجربه کرده اند اگر روزی به مدیران‬ ‫برنامه های بازیکنان جوان تر تبدیل شوند فوتبال ما تبدیل به‬ ‫گلستان می شود‪ ،‬چون در این صورت باشگاه ها جابه جایی‬ ‫فنی خواهند داشــت و درصد کمــی از ایــن جابه جایی ها‬ ‫غیر فنی خواهد بود‪.‬‬ ‫معتقدم اســتقالل به ایــن دلیل که فصل قبــل را با‬ ‫ناکامی پشــت ســر گذاشــت‪ ،‬در فصل نقــل و انتقاالت‬ ‫هزینه های زیادی را متحمل شــد‪ .‬استقالل بیش از سایر‬ ‫تیم ها به جذب بازیکنان با تجربه اشتیاق نشان داد‪ .‬توقع‬ ‫این بازیکنان اما موضوع مهمی اســت‪ .‬بــه نظرم یکی از‬ ‫مسائل مهمی که منصوریان با ان دست به گریبان خواهد‬ ‫شد این است که باید انتظار بازیکنان با تجربه اش را براورده‬ ‫کند‪ .‬او می خواهد فصل را با این بازیکنان بزرگ و اســمی ‬ ‫شــروع کند‪ .‬اما این بازیکنان تا پایان فصل که نمی توانند‬ ‫برای اســتقالل در بازی های زیاد به میدان بروند‪ .‬از یک‬ ‫جایی به بعد منصوریان به سمت بازیکنان جوان خود خواهد‬ ‫رفت و نارضایتی بازیکنان با تجربه اش اغاز می شــود‪ .‬انها‬ ‫انتظار دارند که منصوریــان در ان روزها هم به انها اعتماد‬ ‫کند‪ .‬بنابراین منصوریان که خود نیز مربی جوانی اســت‪،‬‬ ‫چالش بزرگی را پیش رو خواهد داشــت‪ .‬استقالل در این‬ ‫فصل چوبی را خواهــد خورد که فصل پیــش بایرن مونیخ‬ ‫خورد‪ .‬فصلی که بایرن یک سری از بازیکنان جوان را روی‬ ‫نیمکت نشــاند و در مقطعی از انها اســتفاده کرد که دیگر‬ ‫نه انگیزه ای برای شان باقی مانده بود نه انرژی که بتوانند‬ ‫خود را پیدا کنند‪ .‬بنابراین قهرمانی در لیگ اروپا را از دست‬ ‫داد و نهایتا به قهرمانی بوندسلیگا دست پیدا کرد‪ .‬من فکر‬ ‫می کنم پرسپولیس یک سر و گردن از سپاهان و استقالل‬ ‫باالتر است‪ .‬درست مثل طالی ‪ ۲۴‬عیاری که نگین برانکو‬ ‫را هم روی این انگشــتری دارد اما سپاهان و استقالل تازه‬ ‫به دنبال خوب شدن هستند‪ .‬در واقع پرسپولیس عالی شده‬ ‫اما استقالل و سپاهان به دنبال خوب شدن هستند‪ .‬اما یک‬ ‫ســوال‪ .‬تیم هایی که بازیکنان زیادی به خدمت می گیرند‬ ‫حتما موفق می شوند؟ خیر‪ .‬اتفاقا این تیم ها بیشتر تحت‬ ‫فشار قرار می گیرند‪ .‬بیشتر در معرض خطر خواهند بود‪ .‬و‬ ‫برعکس تیم هایی که درست یارگیری کرده اند راحت تر در‬ ‫مسیر موفقیت قرار می گیرند‪ .‬تیم هایی که بازیکنان جدید‬ ‫زیادی جذب کرده اند در درون خود به مرور رقابت شدیدی‬ ‫می بینند‪ .‬این بــه ضرر انها تمام می شــود اما تیم هایی که‬ ‫اســکلت خودشــان را حفظ کرده اند راحت تر می توانند به‬ ‫نقاط ضعف خودشان پی ببرند و همدلی نزد بازیکنان بیشتر‬ ‫خواهد شــد‪ .‬پس تیم هایی که بیشتر دستخوش تغییرات‬ ‫شــده اند بیشــتر به هم می ریزند‪ .‬همه ما گمان می کردیم‬ ‫که منچستر سیتی در انگلیس قهرمان خواهد شد در حالی‬ ‫که دیدید چلسی قهرمان شد چون چلسی بهترین خریدش‬ ‫کونته بود اما سیتی با پپ و بهترین خریدهایش نتوانست به‬ ‫برنامه هایش برســد‪ .‬بنابراین فصل نقل و انتقاالت چالش‬ ‫بهترین خریدهاســت نه چالش بلندترین سر و صداها و به‬ ‫نظرم در فوتبال ما خرید خوب بســیار کــم رخ می دهد و به‬ ‫جای ان باشگاه ها به دنبال سر و صدای بیشتر و رقابت های‬ ‫رسانه ای هستند‪.‬‬ ‫یارگیری پر سر و صدا‬ ‫ضامنقهرمانیهیچتیمینیست‬ ‫گفت وگوی مثلث با هومن افاضلی‬ ‫‪3‬‬ ‫هومن افاضلی یکی از مربیان خــوب و با دانش‬ ‫فوتبــال کشــورمان در گفت وگــوی اختصاصــی بــا‬ ‫هفته نامه مثلث به بررســی تیم های لیــگ برتری در‬ ‫استانه شروع رقابت های این فصل پرداخته است‪ .‬او‬ ‫می گوید بیش از انکه سروصدای فصل نقل و انتقاالت‬ ‫اهمیــت داشــته باشــد هدف گــذاری و برنامه ریزی‬ ‫باشگاه ها ســت که حائز اهمیت است؛ موضوعی که‬ ‫به نظر می رسد برخی باشگاه ها چندان توجهی به ان‬ ‫نداشته اند و صرفا به دنبال یارگیری های گران قیمت‬ ‫بوده اند‪ .‬این گفت وگو را بخوانید‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫در مورد ذوب اهن باید بگویم انها تیم خوبی هستند‪.‬‬ ‫از لحاظ سخت افزاری شرایط خیلی خوبی دارند‪ .‬اگر بهتر از‬ ‫سپاهان نباشند از انها چیزی کم ندارند‪ .‬ذوب اهن مدیریت‬ ‫خوبی دارد‪ .‬اذری خیلی خوب فوتبال را می شناسد و می تواند‬ ‫در کنار مربی با تجربه ای مثل قلعه نویی شرایط تازه ای را در‬ ‫ذوب اهن ایجاد کنــد‪ .‬به نظرم انها تیم خــوب و با کیفیتی‬ ‫هستند‪.‬ذ وب اهنبرایقلعه نوییوقلعه نوییبرایذوب اهن‬ ‫انتخاب های خوبی بود که در نقل و انتقاالت مربیان شاهد‬ ‫ان بودیم‪ .‬انها فقط یک ضعف دارنــد و ان اینکه به اندازه‬ ‫سپاهان یا تراکتورسازی یا استقالل و پرسپولیس تماشاگر‬ ‫ندارند و در این بخش خیلی قدرتمند نیستند‪.‬‬ ‫این روزها موضــوع حضور علــی کریمی در نفت‬ ‫تهران هم جالب شده است‪ .‬ایا تصمیم درستی‬ ‫گرفت؟‬ ‫علی کریمــی دوســت داشــت بگوید کــه اماده‬ ‫سرمربیگری اســت‪ .‬به همین دلیل مسئولیت نفت تهران‬ ‫را برعهده گرفته اســت‪ .‬فکر می کنم بهتر بود کریمی صبر‬ ‫می کرد و با تجربه تر می شد‪ .‬در شــان علی کریمی نیست‬ ‫که به عنوان سرمربی مسئولیت تیم نفت تهران را بر عهده‬ ‫بگیرد امــا در برگه نیمکــت نفت تهران عنوان سرپرســت‬ ‫برایش درج شــود‪ .‬پس به نظرم بهتر بود او صبر می کرد اما‬ ‫ او خودش را مهیای این چالش کرده و ما هم برایش ارزوی‬ ‫موفقیت می کنیم‪.‬‬ ‫ ایا امسال لیگ جذاب تری را شاهد خواهیم بود؟‬ ‫به نظرم امسال شــاهد لیگ جذاب تری نسبت به‬ ‫سال گذشته خواهیم بود‪ .‬چون بسیاری از تیم ها تمرینات‬ ‫خودشــان را خیلی به موقع اغاز کردند‪ .‬خیلی از باشگاه ها‬ ‫مسائل مالی و مالکیتی شان را حل کردند و در فضایی نسبتا‬ ‫ارام تیم ها دوران بدنسازی شان را شروع کردند‪ .‬تنه ا ضعف‬ ‫لیگ برتر در دوره ای که پیش روی ماست همین نفت تهران‬ ‫است که بالتکلیف است و شرایط خوبی ندارد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫لیگ برتر به زودی اغاز می شود‪ .‬چگونه می توان‬ ‫در نقل و انتقاالت عملکرد خوبی داشــت؟ اساسا‬ ‫چگونه باید این فصل را مورد برررسی قرار داد؟‬ ‫خوب بودن یا بد بودن نسبی اســت‪ .‬منظورم این‬ ‫اســت که باید اهداف باشــگاه را در نظر بگیریــم و ببینیم‬ ‫باشگاه های ما هر کدام چه اهدافی را دنبال می کنند‪.‬‬ ‫به نظر شما کدام تیم ها شانس های اصلی کسب‬ ‫عنوان قهرمانی هستند؟‬ ‫معتقدم پرســپولیس و اســتقالل از شــانس های‬ ‫اصلی کسب عنوان قهرمانی هستند‪ .‬سپاهان و ذوب اهن را‬ ‫شانس های بعدی می دانم و برخی تیم های با کیفیت دیگر‬ ‫هم باید تالش کنند تا جزو شش تیم قرار بگیرند‪.‬‬ ‫ایــا می توانیــم به طــور قاطــع از موفــق شــدن‬ ‫پرسپولیسیااستقاللیاسپاهانسخنبگوییم؟‬ ‫به هیچ وجه‪ .‬به همان دلیل که در ابتدای گفت وگو‬ ‫عرض کردم‪ .‬خوب بودن نســبی است‪ .‬نمی توانیم به طور‬ ‫قاطع از قهرمانی تیمی که در نقــل و انتقاالت هزینه های‬ ‫زیادی داشته است ســخن بگوییم‪ .‬اما اگر قرار باشد روی‬ ‫کاغذصحبتکنیمبایدبپذیریمکهشانسبرخیتیم هابرای‬ ‫موفقشدنیارسیدنبهقهرمانیازسایرتیم هابیشتراست‪.‬‬ ‫برخی تیم های دیگر هم هستند که در جریان لیگ ‬ ‫همه را غافلگیر می کنند‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫گسترش فوالد و فوالد خوزســتان دقیقا در همین‬ ‫دســته بندی قــرار می گیرند‪ .‬باشــگاه هایی هســتند که از‬ ‫لحاظ سخت افزاری و امکانات شــرایط خیلی خوبی دارند‬ ‫اما پتانســیل رســیدن به قهرمانی را ندارند یــا بهتر بگویم‬ ‫پتانسیل شــان برای رســیدن به قهرمانی کامل نیست‪ .‬باز‬ ‫می توانم در همین دسته از سایپا نام ببرم‪ .‬انها علی دایی را‬ ‫دارند‪ .‬یک مربی خوب که نشان داده به هر تیمی رفته موفق‬ ‫بوده است‪ .‬سال گذشته در بدترین شرایط موفق شد تیمش‬ ‫را به قهرمانی جام حذفی برساند‪ .‬سایپا علی دایی را دارد اما‬ ‫ ضعف هایی دارد که نمی توانیم حساب قهرمانی برایش باز‬ ‫کنیم‪ .‬در واقع سایپا بازیکنانی جذب نکرده که از انها توقع‬ ‫قهرمانیداشتهباشیم‪.‬ضمناینکهبرایرسیدنبهقهرمانی‬ ‫یک تیم نیاز به فاکتور تماشاگر دارد‪ .‬سایپا این را هم ندارد‪.‬‬ ‫اگر در دوره ای علی دایی موفق شد این تابو را بشکند و سایپا‬ ‫را قهرمان کند نباید انتظار داشته باشیم که دوباره دست به‬ ‫این کار بزند‪ .‬شرایط یک تیم در دوره های مختلف با هم فرق‬ ‫می کند‪ .‬همان اندازه که این لیــگ را نمی توان با ان لیگ‬ ‫مقایسه کرد‪ .‬خیلی چیزها تغییر کرده است‪.‬‬ ‫اما می توان انتظار دا شت که تیم دایی خوب بازی‬ ‫کند و خوب هم نتیجه بگیرد‪ .‬‬ ‫بله‪ .‬می توان انتظار داشــت که ســایپا بازی های‬ ‫خوبی از خود نشــان دهد‪ .‬می توان کار خوب از انها انتظار‬ ‫داشت‪ .‬این منطقی ترین توقع است‪.‬‬ ‫خیلی ها ایــن روزها شــرایط دو رقیب ســنتی در‬ ‫فوتبال ایران یعنی استقالل و پرسپولیس را با هم‬ ‫مقایسه می کنند‪ .‬نظر شما در این باره چیست؟‬ ‫به نظرم پروژه پرسپولیس از استقالل جلوتر است‪.‬‬ ‫منصوریانبعدازسرمربی شدنبرانکودرپرسپولیسسرمربی‬ ‫استقالل شد‪ .‬در واقع امثال سال سوم مربیگری برانکو در‬ ‫پرسپولیس است اما منصوریان سال دوم سرمربیگری اش‬ ‫در استقالل را تجربه می کند‪ .‬بنابراین خواه ناخواه یک سال‬ ‫عقب تراست‪.‬البتهنبایدفراموشکنیمکهپتانسیلاستقالل‬ ‫از لحاظ جذب بازیکن بســیار باال اســت‪ .‬انها خیلی خوب‬ ‫یارگیری کرده اند و تیم قدرتمندی ســاخته اند اما ایا موفق‬ ‫می شوند؟ من پاسخ این سوال را نمی دانم‪ .‬چون باید منتظر‬ ‫بمانیم تا بازی های لیگ شروع شود‪.‬‬ ‫برانکو یارگیری خوبی داشت؟‬ ‫فکر می کنم برانکــو با خیال راحت تــری به نقل و‬ ‫انتقاالت نگاه کرد‪ .‬در واقع برانکو به دنبال رفع اشکال بود اما‬ ‫علیرضا منصوریان به دنبال ایجاد یک بنا است و می خواهد‬ ‫برای تیمش یک ساختار ایجاد کند‪.‬‬ ‫نظرتان در مور د تراکتورسازی چیست؟‬ ‫در مــور د تراکتورســازی شــرایط فــرق می کنــد‪.‬‬ ‫هیچ وقت نمی توان انها را دســت کم گرفــت‪ .‬تیم خوبی‬ ‫هستند‪ .‬هواداران پرشــوری دارند‪ .‬به نظرم اگر انها فصل‬ ‫پیش هم بدشانســی نمی اوردند و از پنجره نقل و انتقاالت‬ ‫زمستانی محروم نمی شدند می توانستند به طور جدی تری‬ ‫با پرســپولیس رقابت کنند‪ .‬هم سال گذشــته می توانستند‬ ‫رقیب سرســختی برای مدعیان قهرمانی باشند اما امسال‬ ‫می توانستند در کورس قهرمانی باشند اما به نظر می رسد انها‬ ‫اهداف شان را باتوجه به شرایط شان تنظیم کرده اند‪ .‬دست‬ ‫به جوانگرایی زده اند و مربی ای جذب کرده اند که می تواند‬ ‫با بازیکنان جوان کار کند‪ .‬در واقع تراکتورســازی بضاعت‬ ‫فنی باالیی دارد‪ .‬همواره جــزو تیم های برتر لیگ برتر بوده‬ ‫است و نمی توان برای انها شانسی قائل نشد‪ .‬اما باتوجه به‬ ‫شــرایطی که برای انها پیش امده است و انتظاری که مردم‬ ‫تبریز همواره ا ز تراکتورسازی دارند باید بگویم فصل سختی‬ ‫در انتظار انها ست‪.‬‬ ‫با این حال می توان گفت کــه تیم هایی که خیلی‬ ‫هزینه کرده اند حتما موفق خواهند شد؟‬ ‫خیر‪ .‬به این دلیل که کیفیت یارگیری مهم اســت‬ ‫نه سر و صدایی که باشــگاه ها برای خریدهای خودشان به‬ ‫پا می کنند‪ .‬در واقع یارگیری پر ســر و صدا ضامن قهرمانی‬ ‫هیچ تیمی نیست‪.‬‬ ‫بحث شما بیشتر هدف گذاری باشگاه ها است ؟‬ ‫هدف گذاری‪ .‬دقیقا بحث من هم همین اســت‪.‬‬ ‫ممکن است شما بخواهید به قهرمانی اسیا برسید‪ .‬در این‬ ‫صورت یک جور خاصــی باید یارگیری کنیــد‪ .‬برنامه ریزی‬ ‫شما باید باتوجه به اهداف تان صورت بگیرد‪ .‬ممکن است‬ ‫شما به دنبال فتح لیگ برتر باشید و این موضوع را از هر چیز ‬ ‫دیگری مهم تر بدانید‪ .‬در این صورت باز هم شرایط به گونه‬ ‫دیگری است و ممکن است شما بخواهید صرفا جزو ‪ ۶‬تیم‬ ‫باالی جدول باشید‪ .‬باز هم شــرایط فرق می کند‪ .‬البته در‬ ‫جریان این برنامه ریزی مربیان نقش زیادی ندارند‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫چون مدیران حرف اول و اخر را در نقل و انتقاالت‬ ‫فوتبال ایران می زننــد‪ .‬بدنه مدیریتی فوتبال ما نســبت به‬ ‫بخش های دیگری که در فوتبال هســتند عقب تر هستند‪.‬‬ ‫در واقع یک بازیکنانی را مربیان می خواهند اما مدیران ترمز‬ ‫مربی را می کشند و بازیکن را به هر دلیلی جذب نمی کنند‪.‬‬ ‫البته ایــن غیر طبیعی هم نیســت چــون انها هســتند که‬ ‫تصمیم گیرنده هستند و سرمایه دست انها ست‪.‬‬ ‫درباره ذوب اهن و حضور قلعه نویی در این تیم چه‬ ‫نظری دارید؟‬ ‫‪75‬‬ ‫جاودانه معادله ها‬ ‫مریم میرزاخانی نابغه ایرانی درگذشت‬ ‫هرچه بیشــتر برای ریاضیات وقت گذاشتم‪ ،‬بیشتر‬ ‫هیجان زده شدم‪ ».‬این اخرین جمله ای است که می توان‬ ‫در صفحه فیس بوک خانــم مریم میرزاخانی دید‪ ،‬شــاید‬ ‫همین یک جملــه خالصه زندگی نابغه ای باشــد که امروز‬ ‫جهان اعداد و ریاضیات را ســوگوار خود کرده است‪ ،‬مریم‬ ‫میرزاخانی شوق ریاضی داشت نه چیزی بیشتر‪ ،‬حتی پس‬ ‫از اینکه جایزه فیلدز را برد و لقب «ملکه ریاضیات» را به خود‬ ‫اختصاص داد‪ ،‬بازهم همان بود‪ ،‬ساکت و بدون سروصدا‪،‬‬ ‫متمرکــز روی ریاضیات و خانواده‪ ،‬در همه این ســال ها تا‬ ‫زمان بیماری نگذاشــت که شــهرت روی ان چیزهایی که‬ ‫دوست می داشت سایه بیفکند‪ ،‬نه مصاحبه ای‪ ،‬نه خبری‪،‬‬ ‫نه فعالیتی در فضایی غیر از فضای علمی‪ ...‬او نابغه ساکت‬ ‫عصر ما بود‪،‬نابغه ای که تمام شــور و شــوقش را روی حل‬ ‫معادله ها می گذشت‪ ،‬دریکی از معدود مصاحبه هایی که از‬ ‫مریم میرزاخانی به جا مانده است‪ ،‬او از یک کلمه به نهایت‬ ‫لذت از ریاضیات یاد می کند‪ ،‬ان زمانی که معادله ای را حل‬ ‫می کنی و از سر شــوق فریاد می زنی‪«:‬اها»‪ ،‬زندگی مریم‬ ‫میرزاخانی پر بود از لحظه ها و کلمات‪ ،‬او اخرین معادله را‬ ‫هم حل کرد‪ ،‬معادله جاودانگی را‪ ،‬او ماندنی است‪ ،‬تا وقتی‬ ‫ریاضیات است‪ ،‬تا وقتی اعداد سخن می گویند‪...‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫ذهن زیبا‬ ‫نظریه تایشمولر‪ ،‬هندسه هذلولوی‪ ،‬نظریه ارگودیک‬ ‫و هندســه هم تافته‪ .‬گیریم از این کلمات چیزی نفهمیم‪،‬‬ ‫گیریم که برای توضیح دادن انها مجبور باشــند این گونه‬ ‫مفاهیم را ساده سازی کنند که میرزاخانی روی انواع مسائل‬ ‫مربوط به هندسه هذلولی کار می کرد که در واقع سطوحی‬ ‫شــبیه به یک چیپس یا انحناهای یک کلم بروکلی را مورد‬ ‫مطالعه قرار داده اســت اما این اشکال بر خالف چیپس یا‬ ‫سبزیجات دارای سوراخ هایی در انتها هستند‪ .‬اگر تجسم‬ ‫چنین اشکالی سخت است دلیل خوبی برای ان وجود دارد؛‬ ‫ســطوحی که میرزاخانی انها را بررسی می کرد‪ ،‬محدود به‬ ‫دنیای واقعی نبودنــد‪ ...‬اما همه ایــن مفاهیم جایگاهی‬ ‫جاودانه را برای مریم میرزاخانی ساخته است‪ .‬میرزاخانی‬ ‫در مصاحبه ای با مجله ‪ Quanta‬در سال ‪ ۲۰۱۴‬عنوان کرده‬ ‫بود که در کودکی قصد ریاضیدان شدن نداشته و به عنوان‬ ‫یک کودک عالقه وافری به خواندن کتاب و نوشتن داستان‬ ‫داشته و تصور می کرده روزی نویسنده خواهد شد اما پس‬ ‫از مواجهه با مسائلی دلسرد کننده در زمینه ادبیات در مقطع‬ ‫راهنمایی‪ ،‬سرانجام اشتیاق به ریاضیات را در خود کشف و‬ ‫خود را به بهترین شکل در این زمینه اثبات کرد‪.‬‬ ‫اولین ها‬ ‫مریم میرزاخانی در ‪۱۳‬اردیبهشــت ‪ ۱۳۵۶‬در تهران‬ ‫به دنیا امد‪ .‬پدرش احمد میرزاخانی مهندس برق و رئیس‬ ‫هیات مدیره مجتمع اموزشــی نیکوکاری «رعد» بود‪ .‬او با‬ ‫اتمام تحصیــات ابتدایی با شــرکت در اولین دوره جذب‬ ‫استعدادهای درخشان وارد دبیرستان فرزانگان تهران شد‪.‬‬ ‫مریم میرزاخانی در سال های ‪۱۳۷۳‬و ‪ ۱۳۷۴‬از دبیرستان‬ ‫فرزانگان تهــران موفق به کســب مدال طــای المپیاد‬ ‫ریاضی کشوری شد و بعد از ان در ســال ‪۱۹۹۴‬در المپیاد‬ ‫جهانی ریاضی هنگ کنگ با ‪ ۴۱‬امتیــاز از ‪ ۴۲‬امتیاز مدال‬ ‫طالی جهانی گرفت‪ .‬ســال بعــد یعنــی ‪۱۹۹۵‬در المپیاد‬ ‫جهانی ریاضی کانادا با ‪۴۲‬امتیــاز از ‪ ،۴۲‬رتبه اول طالی‬ ‫جهانی را به دســت اورد‪.‬مریم میرزاخانــی اولین دختری‬ ‫بود که به تیــم المپیاد ریاضی ایــران راه یافت و همچنین‬ ‫اولین دختری بود که در المپیاد ریاضی ایران طال گرفت‪.‬‬ ‫وی اولین کسی بود که دو ســال مدال طال گرفت و اولین‬ ‫فردی بود که در ازمون المپیاد ریاضی نمره کامل گرفت‪.‬‬ ‫میرزاخانــی دوره لیســانس و فوق لیســانس ریاضی را در‬ ‫دانشگاه صنعتی شــریف طی کرد‪ .‬وی در ســال ‪۲۰۰۴‬با‬ ‫اخذ مدرک دکترای دانشگاه هاروارد به سرپرستی کورتیس‬ ‫مک مولــن‪ ،‬از برنــدگان جایــزه فیلدز‪ ،‬در دانشــگاه های‬ ‫پرینستون و استنفورد به تدریس مشــغول شد‪ .‬یک سال‬ ‫بعد در ســال ‪۲۰۰۵‬نشــریه پاپیوالر ســاینس امریکا او را‬ ‫ِ‬ ‫‪۱۰‬ذهن جوان جهان برگزید و تجلیل کرد‪.‬‬ ‫به عنوان یکی از‬ ‫میرزاخانی مدتی در پرینســتون درس مــی داد ولی بعد به‬ ‫استنفورد رفت و کار تدریس و پژوهش را در انجا پی گرفت‪.‬‬ ‫او در شهریور ‪( ۱۳۸۷‬اول سپتامبر ‪ )۲۰۰۸‬و در ‪۳۱‬سالگی‬ ‫به درجه استادی این دانشگاه رسید‪.‬او به همراه ‪۹‬محقق‬ ‫برجســته دیگر در چهارمین نشست‪۱۰‬استعداد درخشان‬ ‫نشریه پاپیوالر ساینس در امریکا مورد تقدیر قرار گرفت‪.‬‬ ‫فیلدز‬ ‫«چیره دســت در گســتره قابل توجهی از تکنیک ها‬ ‫و حوزه های متفــاوت ریاضی‪ ،‬او تجســم ترکیبی کمیاب‬ ‫اســت از توانایی تکنیکی‪ ،‬بلندپروازی جســورانه‪ ،‬بینش‬ ‫وسیع و کنجکاوی ژرف‪ ».‬این توصیف کمیته مدال فیلدز‬ ‫بود وقتی می خواســت مدال خــود را به خانــم میرزاخانی‬ ‫تقدیم کند‪ .‬مدال فیلدز هر چهار ســال یک بار در «کنگره‬ ‫بین المللی ریاضــی» به ریاضیدان های برجســته زیر ‪40‬‬ ‫ســالی اعطا می شــود که دســتاورد قابل توجهی در علم‬ ‫ریاضیات داشته اند‪.‬‬ ‫مدال فیلدز که نام رســمی ان «مــدال بین المللی‬ ‫اکتشافات برجسته در ریاضی» است‪ ،‬توسط «جان چارلز‬ ‫فیلدز»‪ ،‬پروفسور ریاضیات دانشگاه «تورنتو»‪ ،‬پایه گذاری‬ ‫شد‪ .‬مدال فیلدز معموال نزدیک ترین جایزه به جایزه نوبل به‬ ‫شمار می اید و همراه با یک جایزه ‪ 15‬هزار دالری کانادا به‬ ‫برندگان اعطا می شود‪ .‬این جایزه اولین بار در سال ‪1936‬‬ ‫به دو ریاضیدان به نام های الرس الفورس و جسی داگالس‬ ‫اهدا شد و از ســال ‪ 1950‬تاکنون به طور منظم اهدا شده‬ ‫است‪ .‬مریم میرزاخانی‪ ،‬اولین زن در دنیاست که موفق شد‬ ‫این جایزه را از ان خود کند‪ .‬او در سال ‪ 2014‬به دلیل انجام‬ ‫تحقیقات در زمینه «دینامیک و هندســه سطوح ریمانی و‬ ‫فضاهای پیمانه ای انها» برنده مدال فیلدز شد‪.‬‬ ‫معادله اخر‬ ‫مفهوم مرگ برای مریم میرزاخانی مفهومی نااشــنا‬ ‫نبود‪ .‬در اسفندماه‪ ۱۳۷۶‬اتوبوس حامل دانشجویان ریاضی‬ ‫شرکت کننده در بیســت و دومین دوره مســابقات ریاضی‬ ‫دانشجویی‪ ،‬که در ان تیم متشــکل از میرزاخانی‪ ،‬ایمان‬ ‫افتخاری و حســین نمازی در ان رتبه اول کشــور را کسب‬ ‫کرده بودند‪ ،‬که از اهواز راهی تهران بود (مسابقات ریاضی‬ ‫دانشــجویی در اهواز برگزار شد) به دره ســقوط کرد و طی‬ ‫ان شش تن از دانشجویان نخبه ریاضی دانشگاه صنعتی‬ ‫شریف شامل ارمان بهرامیان‪ ،‬رضا صادقی ‪ -‬برنده دو مدال‬ ‫طالی المپیاد جهانی ‪ -‬علیرضا سایه بان‪ ،‬علی حیدری‪ ،‬فرید‬ ‫کابلی‪ ،‬دکتر مجتبی مهرابادی و مرتضی رضایی دانشجوی‬ ‫دانشگاه تهران که اغلب از برگزیدگان المپیادهای ملی و‬ ‫بین المللی ریاضی بودند‪ ،‬جان باختنــد و مریم میرزاخانی‬ ‫از جمله دانشجویان بازمانده از این سانحه بود‪ .‬او از سال‬ ‫‪ 2013‬می دانســت که به ســرطان مبتال است‪ .‬به گزارش‬ ‫نیویورکر او حتــی در زمانی که مــدال فیلدز را برنده شــد‪،‬‬ ‫بیماربوده‪« :‬همکاران میرزاخانی بر این نکته تاکید دارند‬ ‫که وی به شدت از رســانه ها و در کانون توجه بودن دوری‬ ‫می کرده است و حتی تصور می کرد ایمیل های مربوط به‬ ‫برند ه شدن مدال فیلدز یک شوخی هستند و به دلیل انجام‬ ‫شیمی درمانی به خاطر سرطان ســینه نمی خواست پیگیر‬ ‫شرکت در مراسم شود اما سرانجام با برنامه ریزی های انجام‬ ‫شــده برای دور نگه داشــتن خبرنگاران وی در این مراسم‬ ‫شــرکت کرد و پس از چند روز اقامت در کنگره سال ‪۲۰۱۴‬‬ ‫پیش از ایراد سخنرانی خود محل کنگره را ترک کرده بود‪».‬‬ ‫او در ســکوت با بیماری خود جنگید و در نهایت جان‬ ‫به جان افرین تســلیم کرد‪ .‬یــک روز پس از فــوت مریم‬ ‫میرزاخانی اگر کسی از مقابل اتاق کار این استاد در دانشگاه‬ ‫اســتنفورد عبور می کرد با صحنه ای خاص مواجه می شد‪.‬‬ ‫دســته گل هایی که برای این نابغه ریاضــی جهان تقدیم‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫از مریــم میرزاخانی یک دختــر به نــام اناهیتا به جا‬ ‫مانده‪ ،‬دختری که دیگر مادرش را در حال نقاشی نخواهد‬ ‫دید‪ ،‬ماجرا را از قول نیویورکــر بخوانید‪ :‬او در منزل خود در‬ ‫نزدیکی دانشگاه اســتنفورد عادت داشــت که روی زمین‬ ‫بنشیند و ساعت ها روی صفحات کاغذ ایده ها‪ ،‬نمودارها و‬ ‫فرمول های ریاضی را ترسیم کند که سبب می شد دخترش‬ ‫به او بگوید‪« :‬مامان باز داره نقاشی می کنه!»‬ ‫برادر انگلستان‬ ‫از رمان علیرضا قزوه رونمایی شد‬ ‫علیرضا قــزوه را همه به عنوان شــاعر می شناســند‪.‬‬ ‫او یکی از ارکان موج سوم (شــعر انقالب و دفاع مقدس)‬ ‫شــمرده می شــود و تا کنون از وی چه در قالب شعر سپید‬ ‫و چه در قالب غزل‪ ،‬اشعار بســیاری منتشر شده است‪ ،‬اما‬ ‫اگر نام او به عنوان نویســنده پای یک رمان قــرار بگیرد‪،‬‬ ‫بســیار جای تعجب دارد اما اندکی قبل از نمایشگاه کتاب‬ ‫‪ 96‬بود که خبر رسید علی قزوه به عنوان نویسنده یک رمان‬ ‫در نمایشگاه حاضر خواهد شد؛ کتابی با نامی قابل تامل؛‬ ‫«برادر انگلســتان»‪ .‬در مورد کتاب توضیح زیادی نبود به‬ ‫غیر از این چنــد جمله‪« :‬این اثر که در قالب رمان نوشــته‬ ‫شــده‪ ،‬در حوزه داســتان انقالب می گنجد‪ .‬در این کتاب‬ ‫که قریب به ‪ 350‬صفحه دارد‪ ،‬داستان در بستری تاریخی‬ ‫از کودتای ‪ 28‬مرداد ســال ‪ 32‬تــا پس از انقــاب روایت‬ ‫می شود و موضوعات امروز را نیز شامل‬ ‫می شــود‪ ».‬این کتاب به طور رسمی در‬ ‫مراسمی رونمایی شد‪.‬‬ ‫منظر ستاره هاست و رمان یک میکروسکوپ است که باید‬ ‫تمام جزئیات شعر را به وسیله ان دید البته نتوانسته ام سایه‬ ‫شعر را از سر «برادر انگلســتان» کم کنم‪ .‬من از راهنمایی‬ ‫افراد مختلفی برای این رمان اســتفاده کرده ام‪ ،‬بخشی را‬ ‫برای مرحوم زنوزی جاللی خواندم که بسیار استقبال کرد یا‬ ‫ی خواندم که اشک در چشمانش‬ ‫بخشی را برای اقای علوم ‬ ‫حلقه زد و من را تشــویق کــرد؛ همچنیــن از حضور اقای‬ ‫محمدکاظم مزینانی نیز استفاده کردم‪ .‬واقعا حین نگارش‬ ‫این رمان متوجه شــدم جهان رمان چقدر ســخت است و‬ ‫اگر محمدکاظم مزینانی کمکم نمی کرد‪ ،‬در ان گیر کرده‬ ‫بودم‪ .‬فضای شعر را رها نخواهم کرد و در تمام قالب ها هم‬ ‫کار خواهم کرد‪ .‬گاهی از روی لجاجت کاری خلق کرده ام و‬ ‫قصه برخی از اشعارم این طور بوده و این رمان هم مانند این‬ ‫مراسم رونمایی‬ ‫است و می خواســتم خودم را امتحان کنم ببینم می توانم‬ ‫بنویسم یا خیر و از روی لج و لجبازی ان را نوشتم‪ .‬در فضای‬ ‫ادبیات انقالب مخصوصا شعر بسیار رشــد کرده ایم اما تا‬ ‫قله راه بســیار داریم و این گمان را به قدر یک تفنن از من‬ ‫قبول کنید‪».‬‬ ‫دغدغه ها‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫محســن مومنی شــریف‪ ،‬رئیس حوزه هنری نیز که‬ ‫از حاضرین در این مراســم بود‪ ،‬با اشــاره به جایگاه ممتاز‬ ‫خالق «برادر انگلســتان» در حوزه شــعر انقالب گفت‪«:‬‬ ‫اقای قزوه جایگاه ممتازی در شعر معاصر ما به ویژه در شعر‬ ‫انقالب اسالمی دارد و شــعر انقالب اســامی با چند نفر‬ ‫شــاخص از جمله ایشان شناخته می شــود‪ .‬با این سلیقه‪،‬‬ ‫ایشان وارد حوزه داستان نویســی و رمان شد که این رمان‬ ‫فراتر از تصور همه بود و کســانی که ان را خواندند بسیار از‬ ‫کار راضی بودند‪ .‬شــاعرانی که وارد حوزه نویسندگی شدند‬ ‫دیدار‬ ‫ائین رونمایی از «برادر انگلستان»‬ ‫نخســتین رمان علیرضا قــزوه با حضور‬ ‫محسن مومنی شریف رئیس حوزه هنری‪،‬‬ ‫محمدکاظــم مزینانــی‪ ،‬اکبــر خلیلی‪،‬‬ ‫ســیدصادق رضایی‪ ،‬مدیر حوزه هنری‬ ‫استان تهران‪ ،‬مجید سعدابادی‪ ،‬یوسف‬ ‫قوجق‪ ،‬کمال شفیعی‪ ،‬مجید سعدابادی‬ ‫در خبرگزاری فارس برگزار شد‪.‬‬ ‫علیرضا قزوه در این مراســم‪ ،‬خود‬ ‫را بیگانه از محیط داستانویسی ندانست‬ ‫و گفــت‪« :‬مــن در ســال های دهه ‪60‬‬ ‫مســئولیت ادبی مجله ای را داشــتم که‬ ‫مجبور بودم نثــر ادبی و داســتان کوتاه‬ ‫بنویسم‪ .‬مجموعه داســتان «درحاشیه‬ ‫شــط» نیز از ســوی انتشــارات «سوره‬ ‫مهر» در همان ســال ها منتشــر شــده‬ ‫اســت؛ عالوه بر این چندین ســفرنامه‬ ‫مانند «سفرنامه حج»‪« ،‬سفرنامه قونیه»‬ ‫نیز نوشته ام که مورد استقبال قرار گرفت؛‬ ‫دو ســفرنامه هم دارم که از مظلوم ترین‬ ‫اثار من است‪ .‬یکی «سفرنامه سوریه» و‬ ‫دیگری «سفرنامه هند» است‪ ،‬همچنین‬ ‫یک ســفرنامه هم دارم که ان را برای مخاطب ‪ 500‬سال‬ ‫اینده نوشته ام که البته هنوز منتشر نشده‪ ،‬اما تصمیم گرفتم‬ ‫اندکی تغییرات بــا رویکرد انتظار در ان ایجــاد کنم و هنوز‬ ‫بازنویسی ان را شروع نکرده ام‪ .‬این رمان اتفاقات گذشته‬ ‫من در بازار تهران و ســمنان را روایت می کند و بخشی نیز‬ ‫از انجا که این کتاب رمان است‪ ،‬تخیل خواهد بود‪ .‬رمان‬ ‫ن را این رمان‬ ‫دیگری هم در دست نگارش دارم که تکلیف ا ‬ ‫روشن می کند‪».‬‬ ‫قزوه در ادامــه صحبت هایش بــه تفاوت های میان‬ ‫جهان شعر و جهان رمان پرداخت‪« :‬در فضای شعری نیز‬ ‫من تنوع طلب هستم و سراغ قالب هایی رفتم که نسل من‬ ‫فراموش کردند ‪ ،‬ترکیب بند یکی از قالب هایی است که سراغ‬ ‫ان رفته ام‪ .‬این کار به نسل بعد از من جرات داد که سراغ این‬ ‫قالب بروند‪ .‬دنیایی که این رمان دارد با شعر متفاوت است‪.‬‬ ‫رمان دنیای تفصیل‪ ،‬دنیای شعر دنیای اجمال است‪ .‬چنین‬ ‫تغییری برای شاعر دشوار است؛‪ .‬ما شاعران کارمان بیشتر‬ ‫گاهی کتاب های خوبی نوشــتند و در بسیاری موارد موفق‬ ‫نبودند اما اقای قزوه در اولین ورودشــان ان هم در عرصه‬ ‫رمان با این حجم و حساسیت هایی که دارد کار بسیار خوبی‬ ‫را تحویل داده است‪ .‬انچه در این رمان انسان را تحت تاثیر‬ ‫خود قرار می دهد نثر روان و شاعران ه است‪ .‬البته نثر شاعرانه‬ ‫در همه داســتان ها خوب نیســت و باید دید که فضای ان‬ ‫وجود دارد یانه‪ .‬این اثر چنین نثری را می طلبید چون فضای‬ ‫داستان سیال است و به گونه ای در همان عالمی است که‬ ‫دغدغه های اقای قزوه در شعر هم هست‪ .‬برخی از شعرها‬ ‫به ویژه اثار جدید ایشــان هم همین ویژگی ها را دارد‪ .‬متن‬ ‫کتاب به گونه ای است که انســان را با خود همراه می کند‪.‬‬ ‫به ویژه توصیف زیبای قطار و ورودش به یکی از کوچه های‬ ‫سمنان از توصیف های ماندگار در ذهن خوانندگان است‪.‬‬ ‫توصیف فضای داخلی و فضای بیرونی قطار بســیار خوب‬ ‫انجام شــده و نثر کتاب نثر برجسته ای است‪ .‬قزوه عناصر‬ ‫داستان را بسیار خوب می شناسد هر چند در مواردی باهم‬ ‫اختالف نظر داریم ولی برخوردشان بسیار حرفه ای بوده و‬ ‫تسلط خوبی روی عناصر داستانی دارند‪».‬‬ ‫مومنــی در بخشــی دیگــر بــه‬ ‫دغدغه هــای قزوه اشــاره کــرد‪ «:‬قزوه‬ ‫دغدغه دارد و ان طوری که من در حدود‬ ‫‪ 30‬سالی که با ایشان دوست بودم‪ ،‬این‬ ‫دغدغه انقالب اســامی است‪ .‬ایشان‬ ‫نسبت به انقالب اسالمی دلواپس است‬ ‫و دلواپســی نشــانه ادم اگاه و مســئول‬ ‫است که قابل افتخار است‪ .‬هرجایی که‬ ‫احساس می کند انحرافی صورت می گیرد‬ ‫با زبان شعر و نثر وارد می شوند و به مقابله‬ ‫می پردازند‪ .‬ایشــان در همــه زمان ها از‬ ‫منتقدان جدی همه دولت ها بود‪ .‬مساله‬ ‫اصلی اقای قزوه مساله انقالب اسالمی‬ ‫است بنابراین کســی نباید از جانب اقای‬ ‫قزوه نگران شود‪».‬‬ ‫محمدکاظم مزینانی در این مراسم‬ ‫ضمــن تبریک بــه علیرضا قــزوه گفت‪:‬‬ ‫«از بخت یاری من بوده که نخستین اثر‬ ‫داســتانی شــما را خوانده ام و خوب هم‬ ‫خوانده ام‪ .‬هرچه نباشــد با شما هم نسل‬ ‫و هم پیشــانی ام‪ .‬من نیز از عالم شعر به‬ ‫جهان داســتان هبوط کــرده ام‪« .‬برادر‬ ‫انگلســتان» شــما که از ابتدا با عنوانش‬ ‫موافق نیستم چرا که نه داستانی است و‬ ‫نه شاعرانه‪ ،‬نمونه ای از تنزیل یک شاعر‬ ‫به عرصه داستان است که به ضرس قاطع‬ ‫می گویــم خــوب از پــس ان برامده اید‪.‬‬ ‫بســیاری از داست ان نویســان ایرانی با زبان‪ ،‬نثر‪ ،‬ســخن‪،‬‬ ‫لهجه و نحو فارسی مشکل دارند به ویژه نسل جوان تر چرا‬ ‫که از طریق ادبیات فارســی با نثر فارسی اشــنا نشده اند و‬ ‫انبان انها تهی است‪ .‬فقر واژگانی در اثار انها بیداد می کند‪.‬‬ ‫اما کســی که یک عمر با غنی ترین و متعالی ترین انواع و‬ ‫گونه های زبان فارسی یعنی شعر سروکار داشته از این نظر‬ ‫کم نمی اورد‪» .‬‬ ‫اکبر خلیلی هم در این مراســم با اشــاره به این رمان‬ ‫گفت ‪« :‬قلم شیوای علیرضا قزوه سبب شد نتوانم به راحتی‬ ‫رمان را تمام کنم و همین موجب شد به اصل داستان نرسم‪.‬‬ ‫فضا به گونه ای بود که انگار در یک عتیقه فروشــی گرفتار‬ ‫شده بودم و نمی توانستم از ان خارج شوم‪ .‬روی این حساب‬ ‫با تانی رمان را خواندم‪ .‬رفت و برگشت های این رمان ما را‬ ‫یاد ســبکی می اندازد که انســان ها را به چالش می کشد تا‬ ‫بتواند خواننده را به هدف خود برساند و این ما را دیر به اغاز‬ ‫کار می رساند‪».‬‬ ‫‪77‬‬ ‫ساعت سو ئیسی‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫راجر فدرر در ‪ 35‬سالگی قهرمان ویمبلدون شد‬ ‫«لیونــل مســی‪ ،‬مایــکل جــردن و راجــر فــدرر؛‬ ‫بهترین هایــی که دیدم »؛ وقتــی جرارد پیکــه مدافع تیم‬ ‫بارسلونا داشت این تو ئیت را ارسال می کرد‪ ،‬فکر نمی کرد‬ ‫که این خودش سراغاز یک بحث می شود که ایا راجر فدرر‬ ‫را می توان در میان بهترین ورزشکار های تاریخ قرار داد یا‬ ‫نه؟ جواب خیلی ها مثبت بود‪ ،‬این همه تداوم در قهرمانی‬ ‫در باالترین سطح تنیس جهان را نمی توان به راحتی انکار‬ ‫کرد‪ .‬همین هفته قبل بود که راجر فدرر‪ ،‬اسطور ه سو ئیسی‬ ‫تنیس جهان موفق شد در یک بازی یکطرفه مارین چیلیچ‬ ‫را شکست دهد و هشــتمین عنوان خود در مسابقات گرند‬ ‫اســلم ویمبلدون را به دســت بیاورد‪ .‬فدرر همچنین تعداد‬ ‫عناوین خود در رقابت های گرند اسلم را به عدد ‪ ۱۹‬رساند‪.‬‬ ‫یک عدد رویایی و غیر قابل دسترس! نکته جالب این است‬ ‫که فدرر در ‪ 35‬ســالگی یکی از بهترین تورنمنت های خود‬ ‫را پشت سر گذاشت و موفق شد بدون از دست دادن حتی‬ ‫یک ست و با اقتدار قهرمان ویمبلدون شود‪ .‬او در این راه‬ ‫رقبایی چون دیمیتروف‪ ،‬رائونیچ و بردیک را مغلوب کرد و‬ ‫در نهایت چیلیچ را هم در دیداری یکطرفه مغلوب ساخت‪.‬‬ ‫او تنها هشت گیم به مارین چیلیچ داد که از مصدومیت پا‬ ‫رنج می برد‪ .‬فقط ‪ ۱۰۱‬دقیقه زمان الزم داشــت‪ .‬برای این‬ ‫سو ئیسی احساســاتی ترین لحظات دقایقی بعد از گرفتن‬ ‫امتیاز اخر رقم خــورد ؛ روی صندلی کنار زمین نشســت به‬ ‫سکوها نگاه کرد‪ ،‬به هواداران و همسر و بچه هایش و‪...‬‬ ‫گریه کرد‪ .‬بعد خودش را با خونســردی جمــع و جور کرد و‬ ‫مقابل جمعیتی که تشــویقش می کردند به خاطر کاری که‬ ‫در تاریخ ویمبلدون سابقه نداشت‪ ،‬ایستاد‪ .‬اخرین باری که‬ ‫یک تنیس باز بدون واگذاری یک ست قهرمان ویمبلدون‬ ‫شد‪ ،‬بیون بورگ سوئدی در مسابقات ‪ ۱۹۷۶‬بود‪.‬‬ ‫فدرر نخستین بار در ســال ‪ ،2003‬زمانی که تنها ‪21‬‬ ‫سال داشت با اشک شوق جام قهرمانی تنیس ویمبلدون را‬ ‫باالی سر برد تا نمایانگر ظهور یک پدیده تکرارنشدنی در‬ ‫تنیس جهان باش د اما کمتر کســی فکر می کرد او ‪ 14‬سال‬ ‫ی که خیلی ها فکر بازنشستگی او را می کردند‪،‬‬ ‫بعد‪ ،‬هنگام ‬ ‫باز هم قهرمان این مســابقات شــود‪ .‬با قهرمانــی تازه در‬ ‫ویمبلدون‪ ،‬راجر فدرر از پیت ســمپراس و ویلیام رانشو که‬ ‫هرکدام ‪ 7‬بــار در ویمبلدون قهرمان شــده بودند‪ ،‬پیشــی‬ ‫گرفت و رکورددار شــد اما او در عرصه دیگری هم رکورد را‬ ‫شکســت ؛ در عصر حرفه ای تنیس‪ ،‬راجر فدرر با ‪ 35‬سال‬ ‫و ‪ 342‬روز‪ ،‬مســن ترین ورزشکاری شــد که توانسته روی‬ ‫زمین های چمنی ویمبلدون بر جام قهرمانی بوسه بزند‪ .‬او‬ ‫که برای اولین بار سال ‪ 2003‬به قهرمانی در این تورنمنت‬ ‫رســیده بود‪ ،‬به صورت متوالی ‪ 5‬بار جام را باالی سر برد تا‬ ‫اینکه ســال ‪ 2008‬رافا نادال جــام را از چنگالش دراورد‪.‬‬ ‫فدرر‪ ،‬ســال ‪ 2009‬و ‪ 2012‬هم دو بار دیگر قهرمان شــد‬ ‫ولی دو بار پیاپی یعنی در ســال های ‪ 2014‬و ‪ 2015‬هم در‬ ‫فینال مغلوب نواک جوکوویچ شد تا در حسرت بردن دوباره‬ ‫این جام بماند‪ .‬درواقع باید گفت فدرر این فصل را در حالی‬ ‫اغاز کرد که پنج ســال پیش اخرین گرنداسلم خود را برده‬ ‫بود‪ .‬او به این عنوان نزدیک شــده بود‪ ،‬ســه بــار در فینال‬ ‫تورنمنت های مهم و دو بار در ویمبلدون که شکست خورده ‬ ‫زیر سایه این قهرمانی فراموشی سال قبل اسان است که در‬ ‫نیمه نهایی حذف شد‪.‬‬ ‫کمی بعد از ان اعالم کرد شش ماه مسابقه نمی دهد‬ ‫برای اینکــه زخم هایش التیام یابد و با نگرشــی جدید از نو‬ ‫شروع کند اما خیلی ها فکر می کردند دوران او تمام شده‪.‬‬ ‫چقدر زود همه چیز عوض شد‪ .‬روی جام قهرمانی صد و سی‬ ‫و یکمین ویمبلدون نام او ثبت شــد‪ .‬مثل اوپن استرالیای‬ ‫امسال که با پیروزی خاطره انگیز برابر رافائل نادال به دست‬ ‫امد‪ .‬مثل پالم اسپرینگز و میامی‪ ،‬مثل هاله؛ او بدون دادن‬ ‫حتی یک ست قهرمان شد‪.‬‬ ‫فدرر به اولین قهرمانی خود در ویمبلدون برمی گردد‪،‬‬ ‫ان زمانی که پیت ســمپراس در اوج بود و او یک تنیســور‬ ‫جوان‪ ،‬او ســمپراس را برد تا اولین قهرمانی را تجربه کند‪.‬‬ ‫ایا او در ان زمان فکر می کرد که بتواند به چنین جایگاهی‬ ‫برسد؟ خودش این گونه پاسخ می دهد‪ «:‬بعد از ان پیروزی‪،‬‬ ‫فکر نمی کردم به این ســطح از موفقیت برسم‪ .‬ارزویم این‬ ‫بود که یک روز به فینال بروم و شانس قهرمانی داشته باشم‪.‬‬ ‫هشــت قهرمانی ویمبلدون چیزی نیســت که شما برایش‬ ‫برنامه ریزی کنید‪».‬‬ ‫روزهای باخت‪ ،‬مصدومیت و شکست خیلی بود ‪ .‬برای‬ ‫او روزها و ســال هایی بود که نمی توانســت در رقابت های‬ ‫بزرگ جامی را کســب کند و شــاهد درخشــش دیگران و‬ ‫ســتاره های جوانتر مثل رافائل نادال یا نــواک جوکوویچ‬ ‫بود ‪ .‬در این روزها ایا خود او تصور می کرد که بتواند به اوج‬ ‫برگردد و دوباره فاتح مسابقات بزرگی مثل ویمبلدون شود‪:‬‬ ‫«ان شکست ها برایم سخت بودند ولی هر بار حس می کردم‬ ‫می توانم دوباره برگردم و قهرمان شــوم‪ .‬مــن به قهرمانی‬ ‫دوباره ایمان داشتم و دوباره به ان رسیدم‪ .‬فوق العاده است‪.‬‬ ‫می دانستم یک روز دوباره اوج می گیرم اما نه در این سطح‪.‬‬ ‫اگر به شما می گفتم امسال دو گرنداســلم می برم‪ ،‬به من‬ ‫می خندیدید‪ ،‬کسی حرفم را باور نمی کرد‪ .‬راستش‪ ،‬خودم‬ ‫هم باور نمی کردم‪».‬‬ ‫کجا فدرر تمام می شــود؟ تا چه حد پیــش می رود؟‬ ‫چقدر جام های بزرگ دیگر می گیرد؟ پاسخ او بیشتر ابهام‬ ‫ایجاد کرد‪« :‬نمی دانم کدام یــک اخری خواهد بود‪ ،‬هیچ‬ ‫ایده ای ندارم‪ .‬امیــدوارم برگردم اما هیــچ تضمینی وجود‬ ‫ندارد‪ ،‬به خصوص در ‪ ۳۵‬ســالگی‪ ...‬مهم تر از قهرمانی و‬ ‫پیروز شدن‪ ،‬این سالمتی و حس خوبی که دارم‪ ،‬برایم مهم‬ ‫است‪ .‬امیدوار بودم که همه چیز به خوبی پیش برود‪ .‬اینکه‬ ‫در یک سال همه مسابقات گرند اسلم را ببرم یک رویا ست‬ ‫که امیدوارم اتفــاق بیفتد‪ .‬این مثل یک جوک اســت که‬ ‫من امسال به ســومین قهرمانی خود در گرند اسلم برسم‪.‬‬ ‫می دانم که اگر امادگی جسمانی داشته باشم شانس اینکه‬ ‫در اپن امریکا خوب عمل کنم وجــود دارد اما اینکه در این‬ ‫مسابقات قهرمان شوم‪ ،‬فکر می کنم که باید کمی واقع بین‬ ‫باشم‪ .‬من دیگر ‪ ۲۵‬ساله نیستم‪ .‬اینکه تاکنون در دو گرند‬ ‫اسلم قهرمان شده ام به اندازه کافی خوب است‪ .‬من تمام‬ ‫تالشــم را می کنم که خوب برنامه ریزی کنم و اماده شوم‪.‬‬ ‫قهرمانی در ویمبلدون یک اتفاق جادویی است‪ .‬هنوز ان را‬ ‫باور نکرده ام‪ .‬اتفاق بسیار بزرگی است‪ .‬من به رویاپردازی‬ ‫ادامه دادم و حاال اینجا هشتمین قهرمانی خود در ویمبلدون‬ ‫را به دست اوردم‪ .‬امیدوارم سال بعد هم بتوانم اینجا باشم‪.‬‬ ‫امیدوارم ایــن اخرین بــازی ام در اینجا نباشــد‪ .‬از تیمم‪،‬‬ ‫خانواده ام و سوئیس تشــکر می کنم‪ .‬این پیروزی متعلق‬ ‫به شماست‪».‬‬ ‫پیت ســمپراس‪ ،‬اســطوره تنیس جهان امــا اعتقاد‬ ‫دارد که فدرر همچنان می تواند بــه موفقیت هایش ادامه‬ ‫دهد‪ «:‬زمانــی که فــدرر انگیزه اش را حفظ کنــد می تواند‬ ‫به بازی ادامه دهد‪ .‬چیزی که االن من می بینم این اســت‬ ‫که هنوز چند ســال دیگر می تواند در سطح اول بازی کند‪.‬‬ ‫او هنوز هــم بدنش «فیت» اســت‪ .‬حاال اگر ایــن بدن با‬ ‫مصدومیت اذیتش نکند و از لحاظ ذهنی هم اماده باشــد‬ ‫می تواند زمان زیادی به بازی کردن ادامه دهد‪ .‬تا زمانی که‬ ‫خودش از بازی کردن‪ ،‬سفرهای متوالی و جابه جایی های‬ ‫مداوم خسته نشــود و البته تا زمانی که لذت ببرد می تواند‬ ‫بازی کند‪ .‬سن‪ ،‬فاکتور تعیین کننده ای نیست‪».‬‬ ‫راجرر فدرر ایا می تواند به بیســتمین پیروزی خود در‬ ‫گراند اســلم ها برسد؟ شــاید مهم تر از این سو ال می تواند‬ ‫این باشــد کــه او چگونه این همــه ســال در ورزش مانده‬ ‫و قهرمان شــده و از همه مهم تر هیچ حاشــیه ورزشــی و‬ ‫شخصی نداشــته‪ ،‬شــاید راز همین باشــد که او مثل یک‬ ‫ساعت سو ئیسی‪ ،‬منظم و دقیق است و شخصیت منحصر‬ ‫به فردش راه را برای موفقیت ها باز می کند‪...‬‬ ‫خیلی خوب‪،‬خیلیعالی‬ ‫بیانات رهبری درباره فیلم ماجرای نیمروز‬ ‫پس از اکران فیلم ماجرای نیمروز در ســی وپنجمین‬ ‫دوره جشــنواره فیلم فجر‪ ،‬این فیلم در محضر رهبر معظم‬ ‫انقالب اســامی‪ ،‬حضرت ایت الله خامنه ای اکران شد و‬ ‫پس از ان عوامل این فیلم در ‪ 1‬اســفندماه ‪ 1395‬به دیدار‬ ‫رهبری رفتند و ایشان ضمن تفقد عوامل این اثر نظراتشان را‬ ‫درباره فیلم بیان فرمودند‪ .‬پایگاه مرکز اسناد انقالب اسالمی‬ ‫بخشی از بیانات رهبری را که در این جلسه مطرح فرمودند‬ ‫منتشر می کند‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب اســامی در دیــدار عوامل فیلم‬ ‫ماجرای نیمروز فرمودند‪« :‬این فیلم بسیار خوب بود‪ .‬همه‬ ‫اجزای فیلم عالی بود‪ ،‬کارگردانی عالی بود‪ .‬بازی ها عالی‪،‬‬ ‫قصه عالی بود‪ .‬فیلم خوش ساخت بود»‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب با اشــاره به سکانسی از این فیلم‬ ‫درباره محاصره و پاکســازی خانه موســی خیابانی توسط‬ ‫نیروهای اطالعاتی و امنیتی فرمودند‪« :‬ان روزی که این‬ ‫قضیه (محاصره منزل موســی خیابانی) اتفــاق افتاد من‬ ‫محضر امام(ره) بودم‪ .‬بچه ها امدند و گفتند؛ از جمله همین‬ ‫اقای سیف اللهی؛ امدند و گفتند که قضیه تمام شده‪ .‬امدند‬ ‫که به امام گزارش بدهند‪ .‬با دیدن فیلم شیرینی ان روز تکرار‬ ‫شد»‪ .‬ایشان درباره لزوم توجه ســینما به شهید الجوردی‬ ‫خطاب به کارگردان ماجرای نیمروز فرمودند‪« :‬ان شاءالله‬ ‫یک کاری هم بــرای اقای الجوردی بکنید‪ .‬ایشــان از ان‬ ‫شخصیت هایی است که شایسته است برایشان کار انجام‬ ‫بشود‪ .‬در این فیلم اسمش بود اما الجوردی کسی است که‬ ‫از قبل از انقالب ما به او می گفتیم «مرد پوالدین»‪.‬‬ ‫مقام معظم رهبری در پایان نیز خاطرنشــان کردند‪:‬‬ ‫«فیلم خیلی خوب بود‪ .‬خیلی عالی بود‪».‬‬ ‫«ماجرای نیمروز» که با حمایت اسنادی و تحقیقاتی‬ ‫مرکز اســناد انقالب اسالمی ساخته شــده است‪ ٬‬برخی از‬ ‫بگو ببارد باران‬ ‫شهیدی که رتبه اول کنکور سراسری شد‬ ‫مستند روایی از زندگی شهید احمدرضا احدی‪ ،‬رتبه اول کنکور سراسری در سال ‪1364‬‬ ‫و دانشجوی پزشکی دانشــگاه شهید بهشــتی در قالب کتابی با عنوان «بگو ببارد باران» به‬ ‫قلم خانم مرضیه نظرلو نگاشته شده و توسط انتشــارات نارگل منتشر و روانه بازار کتاب شده‬ ‫است‪ .‬شهید احمدرضا احدی در بیست و پنجم ابان ماه سال‪ 1345‬در شهرستان اهواز چشم‬ ‫به جهان گشود‪ .‬در شش سالگی وارد دبستان شد و مراحل تحصیل ابتدایی و راهنمایی را با‬ ‫موفقیت کامل و احراز رتبه های اول طی کرد‪ .‬با شروع جنگ تحمیلی همراه خانواده به زادگاه‬ ‫پد رو مادر خویش (مالیر) بازگشت و تحصیالت متوسطه را در رشته علوم تجربی در دبیرستان‬ ‫دکتر شریعتی پی گرفت و سرانجام در سال‪ 63‬موفق به کسب دیپلم شد‪ .‬در سال‪ 64‬در کنکور‬ ‫سراسری تجربی رتبه اول را کسب کرده و در رشته پزشکی در دانشگاه شهید بهشتی تهران‬ ‫پذیرفته شد و در انجا به ادامه تحصیل پرداخت‪ .‬وی نخستین بار در سال ‪ 61‬به جبهه رفت‬ ‫و در عملیات رمضان شرکت کرد و در همین عملیات مجروح شد‪ .‬در مدت چهار سال حضور‬ ‫در جبهه جنگ بارها مجروح شد و در عین حال در بسیاری از این موارد کمتر اتفاق می افتاد‬ ‫که دوستان و حتی خانواده اش از این موضوع اگاهی یابند‪ .‬سرانجام پس از شرکت فعال در‬ ‫عملیات کربالی ‪ ،5‬در شب دوازدهم اسفندماه سال ‪ 65‬همراه تنی چند از همرزمانش از ان‬ ‫جمله مجید اکبری در درگیری با کمین های دشمن بعثی به شهادت رسید و به لقاءالله پیوست‬ ‫و پس از ‪ 15‬روز که پیکر خونینش میهمان افتاب بود بازگردانیده و در ارامگاه عاشورای مالیر‬ ‫به اغوش خاک سپرده شد‪« .‬بگو ببارد باران» رمانی مستند از زندگی شهید احمدرضا احدی‬ ‫است که روایتگر کودکی تا شهادت او در قالب یک داستان واقعی است‪.‬‬ ‫وقایــع دهه ‪ 60‬همچون اعالم جنگ مســلحانه ســازمان‬ ‫منافقین علیه جمهوری اسالمی‪ ،‬انفجار دفتر مرکزی حزب‬ ‫جمهوری اسالمی و انفجار دفتر نخست وزیری را به تصویر‬ ‫کشیده است‪ .‬این فیلم همچنین به گوشه ای از جنایت های‬ ‫منافقین و کشتار مردم توسط انان اشاره می کند‪.‬‬ ‫حضرت ایت الله خامنه ای همــواره از فیلم هایی که‬ ‫پیرامون شــخصیت های بزرگ تاریخ ساخته شده ‪ ،‬تمجید‬ ‫کرده اند‪ .‬فیلم «چ» یکی از انهاست که ابراهیم حاتمی کیا‪،‬‬ ‫کارگردان این فیلم روایت می کند که مقام معظم رهبری با‬ ‫روی باز و چهره ای بشاش از این فیلم تعریف کرد ه و گفته اند‬ ‫همان چمرانی بود که من می شــناختم‪ .‬ایشــان همچنین‬ ‫فیلم «محمد رســول الله» مجید مجیــدی را تمجید کرده‬ ‫و از ســریال «یوســف پیامبر» نیز به عنوان شروعی برای‬ ‫کارهای هنری خالقانه با پردازش داستانی قوی در مجموعه‬ ‫هنر انقالبی یــاد می کننــد و می فرمایند‪« :‬یکــی دیگر از‬ ‫ویژگی های این سریال‪ ،‬به تصویر کشیده شدن شخصیتی‬ ‫جامع االطراف و نبوت واقعی از یوســف پیامبر بود که این‬ ‫شخصیت دینی عالوه بر معنویت و توجه به دعا و ذکر‪ ،‬در‬ ‫صحنه مدیریت جامعه‪ ،‬تدبیر امور‪ ،‬مبارزه با ظلم و ایستادگی‬ ‫در مقابل فشارها نقش بارزی داشت‪».‬‬ ‫«طال و مــس»‪« ،‬شــیار‪« ،»143‬مارمولک» و‪...‬‬ ‫نیز از فیلم هایی بودند که رهبری از انها به عنوان فیلم های‬ ‫برجسته یاد کرده اند‪.‬‬ ‫روزی که امدی‬ ‫روایتی از شهید علی اکبر صابری‬ ‫کتاب «روزی که امدی» براســاس زندگینامه و خاطرات شــهید علی اکبر صابری از‬ ‫شــهیدان عملیات کربالی ‪ 4‬به همت ســیده فاطمه حســینی به نگارش در امده و توسط‬ ‫انتشارات ستارگان درخشان چاپ و منتشر شده است‪ .‬شهید علی اکبر صابری متولد سال‬ ‫‪ 1342‬در روستای دامنه از توابع شهرستان داران و استان اصفهان است‪ .‬چهار ساله که بود‬ ‫پدرش را از دست داد و مادر و برادر بزرگش عهده دار زندگی شان شدند‪ .‬در سن نوزده سالگی‬ ‫و زمانی که رزمنده بود و دایم در حال رفت و امد بین جبهه جنگ و خانه بود با دختر دایی اش‬ ‫ازدواج کرد‪ .‬مجروح شیمیایی جنگ بود و سرانجام در بیست و دو سالگی در حالی که هنوز‬ ‫ســه ماه به تولد تنها فرزندش مانده بــود در عملیات کربالی ‪ 4‬و در جزیــره ام الرصاص به‬ ‫شهادت رسید‪ .‬کتاب «روزی که امدی» با استفاده از مصاحبه با اعضای خانواده و دوستان‬ ‫و هم رزمان شهید تدوین و تنظیم شده و زندگینامه و خاطرات شهید صابری را در سه بخش‬ ‫کلی با عناوین «خاطرات زندگی شــخصی»‪« ،‬خاطرات مجروحیت و شهادت» و «بعد از‬ ‫شهادت» اورده است‪ .‬بخش اول خاطرات شهید از زمان تولد گرفته تا خواستگاری‪ ،‬عقد و‬ ‫عروسی و اغاز زندگی مشترک شهید را شامل می شود که عموما از زبان همسر و خواهر و برادر‬ ‫شهید روایت شده است‪ .‬نویسنده در بخش دوم با عنوان «خاطرات مجروحیت و شهادت»‬ ‫به بیان خاطراتی از اعزام های شــهید به جبهــه و وداع خانواده با او‪ ،‬شــرکت در عملیات‬ ‫کربالی ‪ 4‬و نحوه مجروح شدن و در انتها شهادت او پرداخته است‪ .‬در فصل اخر هم که به‬ ‫بعد از شهادت او مربوط می شود به تولد فرزند شهید و اوضاع خانواده و به ویژه همسر شهید‬ ‫پرداخته و در انتها به پیوست اثر وصیتنامه و تصاویری از شهید ضمیمه شده است‪.‬‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫تایم به بحران‬ ‫خانوادگی‬ ‫ترامپ‬ ‫پرداخته است‬ ‫قانون‬ ‫هامبورگ؛‬ ‫تیتر اصلی‬ ‫اشپیگل‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫دیدار‬ ‫وجدان‬ ‫چین؛ تیتر‬ ‫اکونومیست‬ ‫برای‬ ‫درگذشت‬ ‫لیوژیابو‬ ‫‪79‬‬ ‫بازار‬ ‫اهدای جایزه ملی سرامدان اقتصاد ایران در صنعت بانکداری‬ ‫به مدیرعامل بانک انصار‬ ‫در «شانزدهمین اجالس سرامدان اقتصاد ایران»‬ ‫جایزه ملی سرامدان اقتصاد ایران در صنعت بانکداری به‬ ‫مدیرعامل بانک انصار اهدا شد‪.‬‬ ‫بــه گــزارش اداره کل روابط عمومــی و تبلیغــات؛‬ ‫شــانزدهمین «اجــاس ســرامدان اقتصــاد ایــران» با‬ ‫هدف توسعه تولید و اشتغال روز دوشــنبه ‪ 26‬تیر در مرکز‬ ‫همایش های صدا و سیما و با اســتقبال شایسته مدیران‪،‬‬ ‫تولید کننــدگان و فعــاالن عرصه اقتصــاد و صنعت برگزار‬ ‫شــد‪.‬این اجالس بزرگترین ضیافت مشــترک مســئوالن‬ ‫و برترین مدیران حــوزه تولید‪ ،‬خدمات و صــادرات ایران‬ ‫قلمداد می شود‪.‬‬ ‫این گزارش می افزاید‪« :‬بر اساس ارزیابی های انجام‬ ‫شده توسط تیم کارشناســان این اجالس‪ ،‬بانک انصار بر‬ ‫مبنای اقدامات‪ ،‬فعالیت ها و خدمات شایســته در صنعت‬ ‫بانکداری و همچنین دســتاوردهای کسب شــده در زمینه‬ ‫صداقت و اعتماد افرینی‪ ،‬موفق تشــخیص داده شــده و‬ ‫«جایزه ملی سرامدان اقتصاد ایران در صنعت بانکداری»‬ ‫به ایت اله ابراهیمی‪ ،‬مدیرعامل بانک انصار اهدا شد‪».‬‬ ‫الزم به ذکر اســت که بانــک انصار رویکــرد انضباط‬ ‫و ســامت اداری‪ ،‬مشــتری مداری‪ ،‬برخــورد صادقانــه و‬ ‫اعتماد افرین با مشتریان و ســهام داران را از اولویت های‬ ‫اصلی و اهــداف اجرایی خود قلمداد کرده و از بدو شــروع‬ ‫به فعالیــت در عرصه بانکــداری‪ ،‬باتوجه بــه نگرش های‬ ‫ارزشــی و معنوی‪ ،‬این مهــم را در انتخاب شــعار خود نیز‬ ‫لحاظ کرده اســت‪ .‬بر مبنای همین نگرش از دیر باز بانک‬ ‫انصار انجام «خدمت صادقانه را باعــث پدید امدن اعتبار‬ ‫جاودانه» دانســته و خود را «نماد خدمت و اعتبار» قلمداد‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫گفتنی است که ازسوی سازمان ها و نهاد های معتبر‬ ‫دولتی و نظارتی‪،‬این بانک موفق به کسب نشان های متعدد‬ ‫در زمینه مدیریت سالمت اداری در سنوات متوالی و معرفی‬ ‫به عنوان «سازمان پاک» و در نهایت «سازمان ناب» شده‬ ‫و همچنین از سوی سازمان بورس و اوراق بهادار لوح تقدیر‬ ‫شفاف ترین ناشر بورسی کشور و رتبه نخست شفافیت مالی‬ ‫در شبکه بانکداری کشــور در ســال ‪ 95‬نیزبه بانک انصار‬ ‫اهدا شده است‪.‬‬ ‫سرمایه هایفکری‬ ‫محرکهتوسعه‬ ‫بازار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫کسب و کار است‬ ‫نخستین جلسه از سلسله نشست های رشد و نواوری موسسه اعتباری کوثر با حضور جواد‬ ‫فهیمی پور قائم مقام مدیرعامل‪ ،‬قاسم شیرکوند مدیر شعب استان تهران‪ ،‬مصطفی امجدیان‬ ‫رئیس مرکز تحول استراتژیک و کارشناسان و متصدیان فناوری اطالعات استان تهران برگزار‬ ‫شــد‪ .‬به گزارش روابط عمومی موسســه اعتباری کوثر؛ جواد فهیمی پور قائم مقام مدیرعامل‬ ‫موسسه در این جلســه با بیان اینکه سازمان ها با رســالت و هدف خاصی تشکیل می شوند که‬ ‫ماندگاری انها در گرو موفقیت های کسب شده است‪ ،‬گفت‪« :‬هر چند برخی سازمان ها همچون‬ ‫بانک ها و موسســات اعتباری با اهداف از پیش تعیین شــده و تعاریف مشخص شده تشکیل‬ ‫می شوند ولی پس از اغاز فعالیت به منظور پاســخگویی به نیازها و توسعه کسب و کار‪ ،‬اهداف‬ ‫بسیا ِر دیگری را برای خود تعیین می کنند که باید در جهت تحقق انها گام بردارند‪ ».‬قائم مقام‬ ‫مدیرعامل موسسه اعتباری کوثر افزود‪« :‬تعیین هدف شرایطی دارد که گاهی اوقات می بایست‬ ‫از قبل‪ ،‬در شرایط مکانی و زمانی خاص و در ُبعد خرد و کالن مدنظر قرار گیرد‪ .‬البته این موضوع‬ ‫را نیز باید در نظر داشــت که هر هدفی را نمی توان انتخاب کرد و باید ابزار الزم برای رسیدن به‬ ‫هدف در اختیار باشد و امادگی الزم را نیز برای دستیابی ان کسب کرد‪».‬‬ ‫عضو هیات مدیره موسســه اعتباری کوثر ضمن برشــمردن انواع سرمایه های شناسایی‬ ‫شده در سازمان ها اظهار داشت‪« :‬نیروی انســانی کارامد‪ ،‬جزو برترین و بهترین سرمایه هایی‬ ‫است که تا کنون شناسایی شده و سرمایه عظیمی اســت که اگر از ان به خوبی استفاده نشود‪،‬‬ ‫سازمان ها دچار مشــکالت عدی ده ای خواهند شد‪ ».‬وی با اشاره به ســرعت شتابان پیشرفت‬ ‫تکنولوژی و اهمیت خالقیــت و نواوری برای ســازمان ها در بازار رقابتی تاکیــد کرد‪« :‬نیروی‬ ‫انســانی تحصیلکرده‪ ،‬جوان و اشــنا به دانش روز‪ ،‬با ارائه اموزش های پیش و بدو خدمت باید‬ ‫به سمتی سوق داده شود که بتواند حداکثر اســتفاده و بهره برداری را از توانمندی های خود در‬ ‫جهت تحقق اهداف سازمانی داشته باشد‪ ».‬فهیمی پور خاطرنشان کرد‪« :‬در خلق نواوری ها‪،‬‬ ‫کارکنان می بایست پیشقدم شوند و با تجهیز خود به دانش روز‪ ،‬به سمت اهداف از پیش تعیین‬ ‫شده و تحقق شعار «اینده از ان ماست» که در حال حرکت به سمت ان هستیم‪ ،‬با تالش و همت‬ ‫مضاعف گام بردارند‪.‬‬ ‫مصطفی امجدیان رئیس مرکز تحول اســتراتژیک موسســه اعتباری کوثر نیز در ادامه‬ ‫ضمن برشمردن اهداف برگزاری سلسله نشست های رشــد و نواوری در سطح موسسه گفت‪:‬‬ ‫«هدف اصلی تشــکیل این نشســت ها‪ ،‬بهره برداری از ســرمایه های فکری سازمان است‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه تالش شما عزیزان است که می تواند هم سازمان را متحول نماید خاطرنشان‬ ‫ساخت‪« :‬الزمه این مهم این است که بیش از گذشته به یکدیگر اعتماد کنیم و تالش مضاعفی‬ ‫داشته باشیم و فکر نکنیم کار رشد و تحول باید حتما از خارج سازمان تزریق شود‪ ،‬بلکه با تاکید‬ ‫بر داشته های خود‪ ،‬ظرفیت های خود را بشناسیم‪ ».‬قاســم شیرکوند مدیر شعب استان اظهار‬ ‫داشت‪« :‬مرکز تحول استراتژیک موسسه در نظر دارد از طریق برگزاری این نشست ها‪ ،‬در گام‬ ‫نخســت از ظرفیت بالقوه و ایده های همکاران در بحث بانکداری الکترونیک و بهره برداری از‬ ‫ن تک اشاره ای به اپلیکیشن های جدید‪،‬‬ ‫فین تک ها استفاده کند‪  ».‬شیرکوند تصریح کرد‪« :‬فی ‬ ‫فرایندها‪ ،‬محصوالت و مدل های کســب وکار جدید در صنعت خدمات مالی اســت که موجب‬ ‫تحولی عظیم در حوزه بانکداری شده است‪».‬‬ ‫بازار‬ ‫طرح رایگان یک ماهه و فروش ویژه تابستانه ای سیما‬ ‫ای سیما اپراتور ارائه دهنده ‪ ،IPTV،VOD‬در نمایشگاه الکامپ امسال در سالن ‪ 7‬میزبان‬ ‫بازدیدکنندگان حوزه فناوری اطالعات و ارتباطات خواهد بود‪.‬‬ ‫با اســتفاده از این فناوری امکان دریافت تصاویر و موســیقی با کیفیت از طریق پروتکل‬ ‫اینترنت فراهم می شود‪ .‬پخش جدیدترین فیلم ها و موسیقی های ایرانی و خارجی‪ ،‬کارتون ها و‬ ‫اپلیکیشن های متنوع از جذاب ترین قابلیت های این سرویس است‪.‬‬ ‫ای ســیما در ایران‪ ،‬این فنــاوری را که محصول همگرایــی صنعت رایانــه‪ ،‬مخابرات و‬ ‫مالتی مدیاست و نتیجه پیشــرفت فناو ری های نوین ارتباطی و اطالعاتی به حساب می اید‪ ،‬با‬ ‫محتوای جامع تصویری و صوتی در اختیار مشترکان قرار می دهد‪.‬‬ ‫به منظور قدردانی از اســتقبال مشترکین فعلی و خوشــامدگویی به مشترکین جدید برای‬ ‫پیوستن به این خانواده‪ ،‬طرح تابستانه ای سیما شامل اشتراک رایگان و تخفیف ویژه ست تاپ‬ ‫باکس اجرا خواهد شد‪.‬‬ ‫در این طرح با فرصتی تکرار نشدنی تمامی محتواها در اپلیکیشن موبایل و وب ای سیما‬ ‫به مدت یک ماه رایگان خواهد بود‪.‬‬ ‫همچنین ست تاپ باکس ای سیما با تخفیف ویژه همراه با ‪ 3‬ماه اشتراک رایگان عرضه‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫ست تاپ باکس ای سیما با اتصال به تلویزیون گیرنده سامانه ای سیما محسوب می شود‬ ‫و از امکانات جانبی دیگری مثل اتصال موس و کیبورد نیز برخوردار است‪.‬‬ ‫با فعالسازی ســرویس های ای ســیما (موبایل‪ ،‬وب و تلویزیون) مجموعه غنی از فیلم و‬ ‫سریال های قدیمی و جدید ایرانی و خارجی‪ ،‬انیمیشن‪ ،‬مستند‪ ،‬ویدئو های اموزشی‪ ،‬موسیقی‬ ‫و‪ ...‬را همراه با شــبکه های تلویزیونی در هر زمان و هر مکانی که خواستید در اختیار خواهید‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫خبرهای خوبی در راه است‪...‬‬ ‫سرویس ای سیما با شرکت های طرف قرارداد با ترافیک رایگان است‪.‬‬ ‫در حال حاضر ای سیما با همکاری شرکت های مخابرات‪ ،‬اسیاتک ‪ ،‬های وب‪ ،‬مبین نت و‬ ‫پیشگامان سرویس خود را بدون مصرف حجم اینترنت در اختیار کاربران قرار می دهد‪.‬‬ ‫همچنین به منظور پوشش کامل مناطق کشور در ارائه سرویس ای سیما با سایر شرکت ها‪،‬‬ ‫مذاکرات جهت عقد قرارداد ادامه دارد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪364‬‬ ‫بازار‬ ‫‪81‬‬