ماهنامه مثلث شماره 104
ماهنامه مثلث شماره 104
ماهنامه مثلث شماره 104
شاید برای ریاست جمهوری
اضالع 8+7با هم رقابت کنند
گفت وگو با اسداهلل بادامچیان درباره
حال و اینده جبهه متحد اصولگرایان
رقیب اصلیکیست؟
هفته نامه خبری،تحلیلی /سال سوم /شماره صد و چهارم 5 /اذرماه 88/ /1390صفحه1500/تومان
چه گروه هایی در انتخابات مجلس
با جبهه متحد اصولگرایی رقابت می کنند
تو گوهای اختصاصی
همراهباگزارش ها وگف
همراه با گفت وگوها و اثاری از:
حمیدرضا فوالدگر ،اسماعیل کوثری
حسین رویوران ،سعید رجبی فروتن
حامد عنقا ،هوشنگ صدفی
دکتر قرایی مقدم
حسینشیخ االسالمی
حمیدرضاترقی
حسین رضازاده
بهداد سلیمی
پیروزی بزرگ
پرونده هسته ای ایران
در وین ماند
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
خط قرمزهای نوع دوم
نگاهی به عرضه سریال قلب یخی
در شبکه خانگی
نسبی انگاری؛ میراث فلسفه جدید
گزارشی از نشست فلسفه و امر سیاسی
در اندیشه نومعتزلیان
کوری عصاکش
کور دیگر می شود
درباره کمپین جمهوری خواهان امریکا
راه امام
28 - 39
سیاست
سیاست ورزی اصولگرایانه
با تمام قوا مقابله می کنیم
اً
اول ما به تبع اسالم با جنگ همیشه مخالفیم و
میل داریم که بین همه کشورها ارامش و صلح
باشد .لکن اگر جنگ را بر ما تحمیل کنند ،ما
تمام ملتمان جنگجوس��ت و با تمام قوا مقابله
مىکنی��م و لو اینکه همه ابرقدرت ها هم دنبال
او باش��د .براى اینکه ما ش��هادت را یک فوز
عظیم مىدانیم و ملت ما هم شهادت را با جان
و دل قبول مىکند و از جنگ نخواهیم هراسید
و مرد جنگ هستیم ،لکن مایل نیستیم به اینکه
جنگ واقع بشود.
االن دولت دس��ت نشانده و جنایتکار عراق به
شهرهاى ما و مردم عادى حمله کرده و دیشب
نیز در دزفول حمله کردند و با موش��ک هاى
خودش��ان بس��یارى از مردم را کشتند ،ولى ما
مواضع نظامى انها را خواهیم زد و اتیه جنگ
با ماس��ت .براى اینکه ما تمام ملت همراهمان
اس��ت و صدام ملت خودش بر ضد خودش
است و حتى ارتش خودش هم متزلزل است
و خواهن��د در ای��ن جنگ باخ��ت ،و بعثىها
ان شاء اهلل از عراق خواهند رفت و یک دولت
اسالمى در انجا خواهد امد.
و م��ا با کمال قدرت دفاع از خودمان خواهیم
کرد و کش��ور عراق را نج��ات خواهیم داد از
دس��ت این جنایتکارانى که نوکر ابرقدرت ها
هس��تند و ما باکى از اینکه ابرقدرت ها به انها
پشتیبانى مىکنند نداریم.
و امیدواریم که همان طور که شاه مخلوع را با
دست خالى از بین بردیم و دست ابرقدرت ها
را از کشورمان قطع کردیم این شخص هم که
جنایتکارتر از ش��اه سابق اس��ت از بین ببریم.
کشور و ملت عراق را که برادر ما هستند ازاد
کنیم تا خود کشور عراق و ملت بر سرنوشت
خ��ودش حکومت کند و حکومت را خودش
تعیی��ن کند .و ما برنده جنگ هس��تیم و هیچ
تردیدى در این نیست .و به فرض اینکه ما هم
کشته بش��ویم ،ملت ما در حال جنگ هستند
و ش��هادت را با دل و ج��ان مىپذیرند و من
امیدوارم که با خداى تبارک و تعالى باش��یم و
خداى تبارک و تعالى با ماست .ان شاء هَّ
الل.
اخب��ار را همان طور که هس��ت به ممالک و
کش��ورهاى خودتان گ��زارش بدهید .ما هیچ
نمىخواهی��م طرف ما باش��ید ،همین طور که
االن مملک��ت را مىبینی��د ان ط��ور گزارش
بدهید.
چ��ه گروه هایی در انتخاب��ات اینده مجلس
به رقابت خواهند پرداخت .چند فهرس��ت
انتخابات��ی در اختی��ار م��ردم ق��رار خواهد
گرف��ت .نتیج��ه ائتالف ه��ای سیاس��ی در
طیف های گوناگون به کجا خواهد انجامید.
حاال مهمترین مس��اله در ذه��ن تحلیلگران
مسائل سیاس��ی اس��ت .اصولگرایان که در
حال حاضر اکثریت کرس��ی های پارلمان را
در اختیار دارند ،حاال منتظرند تا رقبای اصلی
را در انتخابات بشناسند.
8 - 27
خبرنامه
انقالب دوم
مصر امروز باردیگر مورد توجه رسانه های دنیاست .انقالب دوم؛ این
تعبیری اس��ت که می توان برای انچه در مصر می گ��ذرد به کار برد.
مردم مصر بار دیگر در میدان التحریر جمع ش��دند تا شورای نظامی
دیگر کارایی نداش��ته باشد .حاال دیگر قرار است دولت انتخابی در
مسند امور قرار گیرد.
40 - 49
بین الملل
ناکامی غرب
فشارهای امریکا و رژیم صهیونیس��تی بر امانو برای ارجاع پرونده
هس��ته ای ایران به شورای امنیت ناکام ماند و بررسی این پرونده در
ش��ورای حکام با صدور یک قطعنام��ه ضعیف علیه ایران فعال پایان
یاف��ت .در تعدیل این قطعنامه ،روس��یه و چین نقش بس��یار موثری
داشتند و فعال تا مارس 2012پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت
ارجاع داده نخواهد شد.
56 - 63
تلویزیونمجازی
فرهنگ
سال گذشته را بی شک سال موفقیت سینمای خانگی می توان دانست.
ای��ن موفقیت در اقبال مردمی بی ش��ک به دلی��ل مزیت هایی بود که
خرید لوح فشرده فیلم های سینمایی نسبت به دیدن انها در سالن های
نه چندان اس��تاندارد داشت .در این میان اما کمتر کسی فکر می کرد
که عرضه سریال های تلویزیونی هم در این فضا به موفقیت منجر شود؛
اتفاقی ک��ه با عرضه و توفیق مجموعه های قل��ب یخی و قهوه تلخ به
اثبات رسید.
71 - 83
افتاب
و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس
و یکون الرسول علیکم شهیدا
مثلث
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
99علیه یک
البی صهیونیس��م و تهدید ایران و واکاوی جنبش
وال استریت دو موضوعی است که در این شماره
افت��اب به بررس��ی ان نشس��ته ایم .تهدی��د ایران
موضوعی است که البی ای پک و جی استریت هر
دو به طور همزمان ان را در دستور کار خود قرار
داده اند .در این خصوص دکتر قرایی مقدم در تحلیلی
از قدرت بازدارندگی کشورمان مقابل نقش البی
یهود در تهدید ایران سخن گفته است.
64 - 70
سردبیر :سعید اجورلو
تحریریه:
ی
دبیر تحریریه و سیاست :مصطفی صادق
دبیر افتاب :مصطفی شوقی
دبیر دین وتاریخ :علیرضا شاکر
دبیر ورزش :مهدی ربوشه
دبیر فرهنگ و اقتصاد :علیرضا بهرامی
دبیر خبرنامه :علی حاجی ناصری
دبیر بین الملل :سعیده سادات فهری
ورزش
اعضای تحریریه و همکاران :افش��ین خماند -زهیر توکلی -مریم اس��ماعیل پور -س��ید جواد میرخلیلی -ابوالقاسم غالمی
شاهده یوسفی -احسان ابطحی -یاسین سیف االسالم -پروین طالبیان -امید کرمانی ها -فاطمه میرزایی -شیما غفاری -زهرا راد
عاطفه کربالئی -محمد تاجیک -حس��ین غالمی -ش��ادی خوش��کار خی��ری -حمیدرضا نصیری نژاد -مس��عود نجفی
شاهین فتحیان -سهیال طایی -محمد جواد پاینده -سجاد محقق -مهسا عادلی -مهدی مهدیان -داوود رضایی چراتی
سودابه رخش
دبیراجرایی :سمانه مومنی
فنی:نیما ملک نیازی
گرافیک و صفحه ارایی :فاطمه قنائی -علی اجورلو
پردازش تصاویر و عکس :هومن سلیمیان -امیر طالیی -مهدی ابراهیمی و نیوشا ملک نیازی
تصحیح :ژیال شاکری
حروفچینی :داود حشمتی
مدیر اداری و مالی :محمد پالیزدار
سازمان اگهی ها :مصطفی میری
بازرگانی و بازاریابی :محمدعلی اجورلو
انفورماتیک :شهرام زحمتی
ب��ا تش��کر از :دکت��ر احم��د اس��ماعیل تبار -مهن��دس واعظی -دکت��ر ای��ت اهلل ابراهیم��ی -دکتر غالم حس��ن تقی نتاج
حسین زندی -احمد طالیی -مهندس بختیاری -مهندس بهرامی -حسین مجاهدی -هادی انباردار -سید عارف علوی
مهندس امینی -اقای راس��تی
سازمان اگهی ها :تلفن0912 - 5169927 :
چاپ :هنر سرزمین سبز -تلفن66818168 :
توزیع :نامه امروز -تلفن88338553 :
نشانی :تهران ،خیابان افریقا ،بعد از چهارراه اسفندیار ،کوچه سعیدی ،پالک ،2تلفن22038551 - 2
هفته بسیج گرامی باد
هرکول ساز
ایفل و الیزه دو هفته پیش در پاریس زیر گام های محکم و استوار وزنه برداران
ایران��ی لرزید تا از همین حاال و فقط در فاصل��ه کمتر از 240روز تا المپیک،
پایتخت انگلس��تان (لندن) هم احس��اس خطر بکند و فرش قرمزی به افتخار
غول های پارسی نقش راهشان کند.
شاید برای ریاستجمهوری
اضالع 8+7با هم رقابت کنند
گفتوگو با اسداهلل بادامچیان درباره
حال و اینده جبهه متحد اصولگرایان
رقیب اصلیکیست؟
هفتهنامهخبری،تحلیلی /سال سوم /شماره صد و چهارم 5 /اذرماه 88/ /1390صفحه1500/تومان
چه گروههایی در انتخابات مجلس
با جبهه متحد اصولگرایی رقابت میکنند
همراهباگزارشها وگفتوگوهای اختصاصی
جناب اقای دکتر امیر محبیان
مصیبت وارده را به جنابعالی تسلیت گفته و برای ان مرحوم
غفران و رحمت الهی را خواستاریم
پیروزی بزرگ
پرونده هستهای ایران
در وین ماند
ISSN: 2008-5281
MOSALAS.IR
مصطفی اجورلو -سعید اجورلو -مصطفی صادقی
همراه با گفتوگوها و اثاری از:
حمیدرضا فوالدگر ،اسماعیل کوثری
حسین رویوران ،سعید رجبی فروتن
حامد عنقا ،هوشنگ صدفی
دکتر قرایی مقدم
حسینشیخاالسالمی
حمیدرضاترقی
حسین رضازاده
بهداد سلیمی
خط قرمزهای نوع دوم
نگاهی به عرضه سریال قلب یخی
در شبکه خانگی
نسبیانگاری؛ میراث فلسفه جدید
گزارشی از نشست فلسفه و امر سیاسی
در اندیشه نومعتزلیان
کوری عصاکش
کور دیگر میشود
درباره کمپین جمهوریخواهان امریکا
خبرنامه
گزارش ها و تصاویری در مورد اخرین تحوالت مصر ،دستگیری فرزند دیکتاتور لیبی ،تحوالت سوریه ،تغییرات
در فدراسیون کشتی ،مرور مطبوعات و یادداشت هایی در حوزه های مختلف از بخش های گوناگون خبرنامه این
هفته است.
خبرنامه
مثلث شماره104
هشدارهای بشار
عبور از تمامیت خواهی ارتش
انقالب دوم
بیابان ساکت نیست
قربانی سیاست شدم
8
تیتریک
سخنان وزیر اطالعات در قم
هشدارانتخاباتی
خبرنامه
وزیر اطالعات می گوید قبول ندارد در کشور
فقط یک جریان انحرافی وجود دارد .حیدر مصلحی
که هفته گذش��ته راهی قم ش��د ت��ا در گردهمایی
بزرگ مبلغان در مدرس��ه فیضیه س��خنرانی کند،
در خص��وص برخ��ی جریان های سیاس��ی گفته
اس��ت« :برخ��ی جریان ها دائم��ا از اندیش��ه های
امام و رهب��ری صحبت به می��ان می اورند ولی در
حوزه انطباق رفتاری و عملی نه تنها متوقف شدند
بلکه انچه را تش��خیص می دهند ،معیار رفتار خود
قرار می دهند».
او ادامه داده است« :برای شناسایی یک جریان
یا تفکر ی��ا فرد اصی��ل از جریان ه��ای انحرافی و
غیرهمسو با نظام و رهبری باید سه موضوع و معیار
را به ص��ورت توامان با اندیش��ه های امام راحل و
مقام معظم رهبری در نظر گرفت که انطباق فکری،
انطباق گفتمانی و انطباق رفتاری یا عملی از جمله
انهاست».
وی تاکی��د کرده اس��ت« :امروز به س��هولت
می توان انطباق یا عدم انطباق شاخص ها را در رفتار
خواص م��ردود و جریان ه��ای انحرافی و خواص
بی بصیرت پیدا کرد .بعد از فتنه که طراحی استکبار
بود ،ما با جریان های قابل توج��ه انحرافی مواجه
هستیم که غیرهمسو با رهبری اس��ت و از رهبری
برای رسیدن به اهدافشان استفاده می کنند.
برخ��ی جریان ه��ا در مرحله انطب��اق فکری،
گفتمانی و رفتاری با اندیشه های امام راحل و اصول
نظام و منویات مقام معظم رهبری یا متوقف شدند یا
مسیر دیگری را طی کردند».
وزیر اطالعات افزوده اس��ت« :جریان فتنه و
انحراف دائما از اندیشه های امام و رهبری صحبت
به میان می اورند ولی در ح��وزه انطباق رفتاری و
عملی نه تنها متوقف شدند بلکه انچه را تشخیص
می دهند معیار رفتار خود قرار می دهند .اگر کسانی
در این حوزه ها با اندیشه های امام و رهبری انطباق
نداشته باشند مردم انها را حذف خواهند کرد ،کما
اینکه در دوره اصالح��ات وقتی مردم فهمیدند که
چه کارهایی می ش��ود با رای قاط��ع انها را حذف
کردند ».وی شناس��ایی انطباق فکری و گفتمانی با
انطباق عملی را برای مردم دش��وار دانسته و تاکید
کرده اس��ت« :مش��کل اصلی اینجاس��ت که مردم
انطباق فکری را از فرد مورد نظر مش��اهده می کنند
ول��ی در حقیقت فاقد انطب��اق رفتاری ب��ا ان فرد
هستند و اینجاس��ت که نقش مبلغان در اگاه سازی
م��ردم بس��یار تعیین کننده اس��ت ».وزیر اطالعات
نقطه فریب م��ردم را عدم انطباق گفتمانی با انطباق
رفتاری و عملی دانسته و تاکید کرده است« :جریان
انحرافی و فتنه مجموعه هایی هس��تند که در حوزه
گفتمانی از امام و نظام و رهب��ری می گویند اما در
حوزه پشت صحنه مس��ائل و مطالبی کامال خالف
منویات رهب��ری رفتار می کنند و برای شناس��ایی
و تطبیق این معیار انطباقی بای��د با عنصر بصیرت
حرکت کردg ».
مثلث شماره104
9
گفت و گو
هشدارهای بشار
بشار اسد در گفت وگو با روزنامه ساندی تایمز
خبرنامه
مثلث شماره104
10
خبرنامه
مثلث شماره104
11
حمله نظامی به سوریه
خاورمیانه را می لرزاند
تو گوی مهم بشار اسد با روزنامه ساندی تایمز
گف
بشار اسد ،رئیس جمهور سوریه در گفت وگو با روزنامه ساندی تایمز انگلیس که یکشنبه بیستم نوامبر منتشر
شد تاکید کرد که نزاع در کشورش ادامه خواهد یافت و فشارها نیز بر دمشق پایان نخواهد یافت ،ولی سوریه در
برابر این فشارها سر تعظیم فرود نمی اورد .بشار اسد یک بار دیگر به این نکته اشاره کرد که هر گونه اقدام نظامی
علیه سوریه زلزله ای را در منطقه خاورمیانه به دنبال خواهد داشت .وی گفت« :اگر غربی ها منطقی ،عاقل و واقع گرا
باشند هرگز دست به چنین کاری نمی زنند ،زیرا نتایج فاجعه باری در پی خواهد داشت ،دخالت نظامی همه منطقه
را بی ثبات کرده و همه جهان نیز تحت تاثیر قرار می گیرد ».اسد همچنین وعده داد جنگ را تا مرگ ادامه می دهد و
در برابر نیروهای خارجی مقاومت می کند.
مترجم :محمد عارفی
خبرنامه
ایا واکنش افسران امنیتی و ارتش در برخی موارد
نسبتبهمعترضانبیشازحدخشنیاشدیدنبوده
است؟
lمساله برخورد خشونت بار یا کینه توزانه قابل
بحث و بررسی است ،ولی بگذارید در مورد دولت سخن
بگوییمکههیچ گونهسیاستیبرایبرخوردنیروهایامنیتی
یا پلیس به شکل خشونت بار یا کینه توزانه ندارد ،زیرا همه
سیاست هایمادر 10گذشتهبراساسحمایتمردمی ازان
پایه ریزی شده است؛ به همین دلیل ما نمی توانیم سیاستی
علیهملتدرپیشبگیریم.عالوهبراناگربرخینیروهای
دولتی در برخی موارد معین چنین اقداماتی را انجام داده
باشندتوسطکمیته هاییکهچندینماهپیشتشکیلدادیم
موردبررسیوتحقیققرارمی گیرد.درهرصورتهنگامی
کهبی ثباتیدرکشوربه وجودبیایداحتمالارتکاباشتباهو
دیگرمشکالتبیشترمی شود.
به نظر شما ایا تعداد باالی کشته شدگان در سوریه
بیانگراینموضوعنیستکهگزینهنظامییاامنیتی
دراینکشورموفقعملنکردهاست؟
lمخالفاننسبتبه تعداد قربانیان حوادث سوریه
اغراقمی کنند؛برخیازمردمرابهعنوانکشتهاعالممی کنند
ولی بعدا مشخص می ش��ود که زنده هستند .تعداد دقیق
شهروندانیکهدرحوادثاخیرسوریهکشتهشده اندانطور
که مخالفان اعالم کرده اند سه هزار و 500نفر نیست بلکه
619نفراست.
مثلث شماره104
رئیس جمهور
سوریه می گوید
اگر غربی ها
منطقی و واقع گرا
باشند هرگز
دست به حمله
نظامی به سوریه
نمی زنند ،زیرا
دخالت نظامی
همه منطقه را
بی ثبات خواهد
کرد
12
قربانیان نیز سه گروه هستند :اول معترضانی که در
میادین نبرد بین نیروهای امنیتی و گروه های مسلح کشته
شدند،دومقربانیانکشتارهایفرقه ایوسومحامیانمنکه
برایپیروزیدولتممبارزهکردند.هنگامی کهازکشتنسخن
می گوییدبایدبپرسیدکهچهکسی 800افسرونیرویپلیس،
نیرویامنیتیوارتشیرادرخیابان هاکشتهاست،بههمین
دلیل ما در مورد تظاهرات مسالمت امیز سخن نمی گوییم
بلکه در مورد شبه نظامیان و افراد مسلح سخن می گوییم.
یکهدرکشورشبه نظامیانباشندبه طورطبیعیکشتار
هنگام
نیز هست و این وظیفه دولت اس��ت که برای حمایت از
غیرنظامیانبااینگونهشبه نظامیانبجنگد.مانبایدبگذاریم
هر کاری که دلشان می خواهد بکنند و کشتار راه بیندازند؛
اینهمانکاریاستکهمامی کنیم.
ی که می بینید
به عنوان یک پدر یا شهروند هنگام
س��وریه ای ها کش��ته می ش��وند یا می میرند چه
احساسیبهشمادستمی دهد؟
lاحسان ناراحتی و اندوه می کنم و با خانواده های
قربانیان همدردی می کنم ولی مهم این اس��ت که چه کار
می توانم بکنم و نه اینکه چه احساسی دارم .مهم این است
که چه کاری ب��رای حمایت از ش��هروندان و حمایت از
سوریه ای های دیگر که ممکن است به دست شبه نظامیان
کشتهشوند،می توانمبکنم.
دولت شما تاکنون چه اقداماتی برای حمایت از
شهروندان اتخاذ کرده است؟
lچیزی که اکنون ما بر ان تمرکز داریم جنگیدن با
این شبه نظامیان و جلوگیری از اقداماتشان علیه شهروندان
است .ما باید جلوی رسیدن اس��لحه و پول به انها از
طریقمرزهارابگیریم.
شما برای حفظ کشور چه اقداماتی را در نظر
دارید؟ ایا به کناره گیری از قدرت برای حفظ
کشورفکرکرده اید؟
lهیچ حد و مرزی برای هر چیزی به منظور
حفظکشوروجودندارد،اینوظیفهکشورمنیستکه
بهمنخدمتکندبلکهبرعکساینمنهستمکهباید
بهکشورمخدمتکنم.مشکلمننیستمبلکهمشکل
سوریه است ،مشکل شخص رئیس جمهور نیست،
بلکه مشکل ثبات و وحدت سوریه است .اگر ماندن
رئیس جمهور باعث تقویت وحدت کشور می شود،
بنابراین باید بماند و اگر ماندنش باعث تجزیه کشور
شودبنابراینبایدبرود.همهسوریه ای هاباهموحدتو
یکپارچگیدارندولیانچهاکنوندرسوریهرخمی دهد
بهدلیلوجودشبه نظامیاناندکیاستکهشهروندانرا
می کشند و مشکل دیگر نیز دخالت خارجی است.
اتحادی هعربباتعلیقعضویتسوریهدرایناتحادیه،
راه را برای مداخله کشورهای غربی در مسائل داخلی
این کشور باز کرده است .در رابطه با تهدیدات غرب
برای دخالت نظامی نیز تاکید می کنم که قاطعانه اماده
جنگومرگبرایسوریهدرصورتمداخلهبیگانگان
هستم.اینفقطیکحرفنیستومندرتصمیمخود
قاطعهستم.درگیری هادرسوریهواعمالفشارهابرای
به زانو دراوردن سوریه ادامه خواهد داشت .اما به شما
اطمینان می دهم که سوریه هرگز در برابر این اعمال
فشارهاسرخمنخواهدکردودربرابرفشارهاایستادگی
می کنیم.نمی توانزمانرابهعقببازگرداند،امامی توان
در تصمیم گیری ها خردمندانه عمل کرد .اگر غربی ها
منطقی و عاقل و واقع گرا باشند هرگز دست به چنین
کاری نمی زنند زیرا نتایج فاجعه باری در پی خواهد
داشت ،دخالت نظامی همه منطقه را بی ثبات کرده و
همهجهاننیزتحتتاثیرقرارمی گیرد.
نظرشمادررابطهبادر خواستبرخیمخالفان
برایکناره گیریشماازقدرتوحقانهابرای
بیاندیدگاه هایشانچیست؟
lانها قطعا حق بیان دیدگاه خود را دارند ،ولی
ازطریقانتخابات.سالایندهماانتخاباتپارلمانیداریم
ودولتجدیدتشکیلخواهدشد،قانون اساسیجدید
نیز خواهیم داشت و این قانون اساسی قواعد و اصول
انتخابرئیس جمهوررامشخصمی کند.بنابرایناین
بخش از مردم می توانند در انتخابات شرکت و دیدگاه
خودرابیانکنندg.
رویوران
معتقد است که
تضاد و تقابل
میان نیروهای
انحصارگر یعنی
ارتش و نیروهای
مردمی در مصر
چشم اندازی جز
پیروزی مردم
نمی تواند داشته
باشد
عبور از تمامیت خواهی ارتش
در حالی ک��ه هنوز یک س��ال هم نش��ده که
حسنی مبارک از قدرت کناره گیری کرده ،چرا
دوباره مصر شاهد حضور مردم در خیابان ها
و ناارامی است؟
lمردم مص��ر با این ه��دف قی��ام کردند که
قدرت از نظامیان و یک نظام اس��تبدادی به منتخبین
مردم واگذار ش��ود .در حقیقت راس نظ��ام در مصر
کناره گیری کرد ،اما بدنه نظام همچنان پابرجاس��ت
و در مقابل خواس��ت مردم در حال مقاومت اس��ت.
ش��ورای عالی نظامی مصر به رغ��م قول هایی که در
ابتدای کار مبنی بر واگذاری ق��درت انجام داده ولی
اکنون پیش نویسی برای قانون اساسی پیشنهاد داده اند
که اصال به صحبت های ابتدایی انها ربطی ندارد .در
حقیقت مطابق این پیش نوی��س ارتش یک وضعیت
برتر و فوق قانونی خواهد داشت و می تواند بسیاری
از مق��ررات را زیر پا بگ��ذارد؛ به همی��ن دلیل مردم
احس��اس خطر کرده اند .دو س��ه جمعه قبل ،جمعه
بازپس گیری انقالب بود .این نامگذاری نشان می دهد
که نگرانی مردم مصر در ارتباط با این مس��اله اس��ت
که ارتش انقالب را گ��روگان گرفته و از رس��یدن به
اهداف خودش جلوگیری می کند .ارتش هم تاکنون
در برابر م��ردم خیلی تمکی��ن نک��رده و نهایتا مردم
دوباره ب��ه صحنه بازگش��تند تا انقالب را از دس��ت
نیروهای انحصارگر نظامی خارج کنند و هدف ش��ان
که ایجاد یک نظام مردم س��االر اس��ت ،محقق شود.
درحقیقت مردم دریافته اند که ارتش امین انها نیست
و خلف وعده کرده است.
ایا می توان گف��ت که نظامی��ان مصر پا جای
پای حس��نی مب��ارک ،دیکتاتور س��ابق مصر
گذاشته اند؟
lدر واقع نظام فعلی ،باقیمان��ده نظام مبارک با
همان منش و گرایش های استبدادی است .عدم تن دادن
به خواس��ت مردم نش��ان می دهد که این مجموعه و
گروه به دنبال بازتولید شرایط استبدادی هستند ،حس
مردم مصر هم نس��بت به این نظامیان این گونه است
که این افراد به دنبال خنثی س��ازی انقالب هستند ،به
همین دلیل نوع برخورد م��ردم با اینها در حال حاضر
نتیجه عملکرد خودشان است .مردم مصر می دانند که
چگونه باید به اهدافشان برسند؛ انها با حضورشان در
خیابان ها به تمامی خواسته هایشان خواهند رسید.
چه چشم اندازی را برای تحوالت اخیر مصر
پیش بینی می کنید؟
lدر حال حاضر تضاد و تقابل میان نیروهای
انحصارگ��ر یعن��ی ارت��ش و نیروه��ای مردمی هیچ
چشم اندازی جز پیروزی مردم نمی تواند داشته باشد.
حسنی مبارک با تمام قدرتی که داشت در برابر مردم
مثلث شماره104
حسینرویوران،کارشناسمسائلخاورمیانهدررابطه با علتحضوردوبارهمردممصردرخیابان هابر این باور
است که در این کشور راس نظام کناره گیری کرد ،اما بدنه همچنان پابرجاست .این در حالی است که مردم مصر با
این هدف قیام کردند که قدرت از یک نظام استبدادی به منتخبین مردم واگذار شود .در حقیقت شورای نظامی مصر
در ابتدای روی کار امدن قول هایی مبنی بر واگذاری قدرت داد ،اما اکنون پیش نویسی برای قانون اساسی پیشنهاد
داده اند که مطابق ان ارتش یک وضعیت برتر و فوق قانونی خواهد داشت و قادر خواهد بود بسیاری از مقررات
را زیرپا بگذارد .رویوران معتقد است به همین دلیل مردم احساس خطر کردند و به خیابان ها امدند و تا رسیدن به
هدف شان که همان خارج کردن قدرت از نیروهای انحصارگر نظامی و ایجاد یک نظام مردم ساالر است نیز ساکت
نخواهندنشست.
خبرنامه
گفت وگو با حسین رویوران درباره حضور دوباره مردم مصر در خیابان ها
ناگزیر به ترک صحنه ش��د .این نظامیان نیز یا باید در
مقابل مردم تمکین می کردند یا اینکه همچنان که شاهد
هس��تیم مردم انها را از صحنه خ��ارج خواهند کرد و
اینده دیگری جز این را نیز نمی توان پیش بینی کرد.
ح��زب اس�لامگرای اخوا ن المس��لمین در
انتخاب��ات اینده مص��ر تا چه ح��د تاثیرگذار
خواهد بود؟
lاخوان المسلمین در مصر یکی از باثبات ترین
نیروهای سیاس��ی در این کش��ور اس��ت .این گروه
با س��ابقه فعالیت هش��تاد س��اله اش پایگاه اجتماعی
گسترده ای در میان مردم دارد .این حزب بدون شک
در انتخاب��ات اینده مصر بس��یار تعیین کننده خواهد
بود .نظرس��نجی ها نیز موید همین موضوع است .در
حقیقت بیش��ترین گروهی که می تواند رای مردم را
جلب بکند اخوانی ها هس��تند .بنابراین این گروه که
حامی مردم ساالری اس��ت می تواند در اینده یکی از
نیروهای پیشرو در تحقق اهداف مردم باشد.
پس با ای��ن اوص��اف می توانی��م بگوییم که
ارتش��یان از حضور این نیروهای اس�لامگرا
احساس خطر کرده اند؟
lبله ،به خص��وص پس از پی��روزی حرکت
النهضه در تونس ،بس��یاری از نظامیان مصر احساس
خطر کردن��د .در ح��ال حاض��ر در تون��س حزب
اقای راش��د الغنوش��ی که اکثریت را به دس��ت اورد
دولت تعیین کرد ،قانون اساس��ی را در دست تدوین
دارد و روسای سه قوه را با ائتالف با دو حزب پس از
خودش مشخص کرد .این اتفاقات برای ارتشیان مصر
یک پیام بسیار خطرناک داشت .چرا که اگر قرار باشد
انتخابات برگزار ش��ود ،اخوانی ها رای بیاورند و در
نهایت اسالمگرایان تعیین کننده شرایط صحنه باشند،
در چنین شرایطی ارتشی ها کال باید از صحنه حذف
شوند .به همین خاطر این نظامیان به انحصارگرایی و
برخی مواد فراقانونی که ارتش را حامی نظام می داند
روی اورده بودند تا بتوانند حضورشان را در صحنه
حفظ کنند .مردم هم از همین مس��اله احساس خطر
کردند ،زیرا اگر قرار باش��د ارتش حامی نظام باش��د
هر زمان که بخواه��د می تواند صحن��ه را تغییر دهد
و پارلم��ان را منحل کند .این در حالی اس��ت که این
اختیارات ،اختیارات مردم است نه ارتش.
13
بازتاب
انقالب دوم
تظاهرات اس�لامگرایان در مصر علیه ارتش
به موج دوم انقالب در این کش��ور مهم خاورمیانه
تبدیل ش��د .در نهایت این مردم مص��ر بودند که
توانس��تند ارتش را ب��ه عقب نش��ینی وادار کنند.
طنطاوی ،رئیس ش��ورای نظامی مص��ر در اخرین
اظهار نظر خ��ود که پس از حض��ور میلیونی مردم
مص��ر در میدان التحریر انجام ش��د اع�لام کرد،
انتخابات ریاست جمهوری مصر در اواسط تابستان
2012برگزار می شود و این ش��ورا هرچه زودتر
قدرت را به غیرنظامیان واگذار خواهد کرد .با این
حال سخنرانی طنطاوی باعث عقب نشینی مخالفان
از مواض��ع خود نش��د .انه��ا اع�لام کرده اند که
خواستار تاسیس یک دولت مدنی و دموکراتیک
بدون نظارت ارتش مصر هستند.
خبرنامه
مثلث شماره104
14
خبرنامه
مثلث شماره104
15
گزارش
خبرنامه
مثلث شماره104
16
بیابان ساکت نیست
دستگیری سیف االسالم ،کلید رازهای سر به مهر
نویسنده :الیاس تماللی /ترجمه:مرجان محمدی
خبرنامه
سیف نقش مهمی
در پایان دادن به
برنامه هسته ای
لیبی داشت؛
امری که باعث
پایان دادن به
محاصره لیبی
توسط غربی ها و
از سرگیری روابط
امریکا و لیبی در
28ژوئیه 2004
شد
مثلث شماره104
نزدیک به 10س��ال« ،سیف االس�لام» 39ساله
تالش کرد خودش را به عنوان چهره نرم نظام حاکم بر
لیبی نشان دهد که می تواند این کشور را از انزوا خارج
کند و با غرب کنار بیاید.
پسر معمر قذافی ،دیکتاتور س��ابق لیبی در این
مدت یقین پیدا کرده بود که تسلط بر زبان انگلیسی،
پوشیدن کت و شلوارهای ایتالیایی و میلیاردها دالر
پول نفت می تواند به او برای انجام ماموریتش کمک
کنند ،ولی چند روز پس از اغ��از انتفاضه مردم لیبی،
سیف االسالم با گذشته خود خداحافظی کرد و کامال
شبیه پدرش شد.
سیف االسالم را می توان ش��اهدی بر این مساله
دانس��ت که قذافی یاد گرفته بود چگونه با تغییرات
جهانی پس از اشغال عراق توسط امریکا و متحدانش،
سازگاری پیدا کند.
نظام لیبی فقط نفت و گاز صادر نمی کرد ،بلکه
چهره ای از نظام به جهانیان صادر کرد که بدون ایجاد
تغییر ریشه ای حاضر است با غرب کنار بیاید.
س��یف بازاریابی چه��ره جدید نظ��ام لیبی را با
موفقیت به عهده گرفت و لندن نخس��تین س��کوی
وی بود.
از سال 2002سیف س��خن از نیاز کشورش به
دموکراس��ی اغاز کرد .اندکی بعد نیز مرحله طوالنی
از میانجیگری های خود را اغاز کرد که بیشتر انها در
پایتخت انگلیس صورت می گرفت.
دانشکده اقتصاد لندن همان جایی است که وی
مدرک دکترای خ��ود را از انجا گرف��ت؛ مدرکی که
هیچ کس در ش��فافیت ان چون و چرای��ی تا پیش از
انقالب مطرح نکرد.
سیف االسالم در مورد سالح های کشتار جمعی
لیبی در مقابل پایان دادن به انزوای نظام مذاکره کرد.
همچنین در س��ال 2009برای ازادی «عبدالباس��ط
المقرحی»تنه��ا محکوم قضیه س��رنگونی هواپیمای
«پان امریکن» در س��ال 1988بر فراز شهر «الکربی»
اسکاتلند مذاکره کرد.
لیبی برای حل ای��ن پرونده دو میلی��ارد و 700
میلیون دالر به خانواده های قربانیان پرداخت کرد .در
این حادثه 259سرنشین هواپیما و 11تن از ساکنان
الکربی جان خود را از دست دادند.
میلیاردها دالر پول نفت که پس از بهبود روابط
لیبی با غرب به جیب غربی ها رفت ،باعث شد انها از
نظام لیبی به گرمی اس��تقبال کرده و ان را مورد تقدیر
قرار دهند؛ در همین مقطع سیف االس�لام دوس��تان
سیاسی و تاجر زیادی پیدا کرد.
در س��ال 2002وی تبدی��ل به هنرمندی ش��د
که تابلوهای خ��ود را در بهترین س��الن های نمایش
پایتخت انگلیس به نمایش می گذارد.
«بیابان ساکت نیست» عنوان نمایشگاهی بود که
«جوناتان جونز» منتقد هنری انگلیسی در مقاله ای در
روزنامه گاردین پنج روز پس از س��قوط طرابلس با
یاداوری ان ،نمایشگاه را «نمایش زشتی از قدرت نه
در لیبی بلکه در لندن» توصیف کرد.
در تابس��تان س��ال 2000سیف االس�لام به نام
موسسه خیریه قذافی ،در مذاکرات با گروه «ابوسیاف»
در فیلیپین برای ازادی گروگان های المانی ش��رکت
کرد و توانس��ت در مقابل پرداخ��ت 25میلیون دالر
انان را ازاد کند.
س��یف نقش مهم��ی در پای��ان دادن ب��ه برنامه
هسته ای لیبی داش��ت؛ امری که باعث پایان دادن به
محاصره لیبی توس��ط غربی ها و از سرگیری روابط
امریکا و لیبی در 28ژوئیه 2004شد.
همچنین نقش مهمی در حل پرونده پرستارهای
بلغارستانی و پزشک فلسطینی و ازادی انها در سال
2007بازی کرد؛ کس��انی که متهم به انتقال ویروس
ایدز به 438کودک فلسطینی بودند.
چه بسا س��یف پس از انقالب مردم لیبی تالش
می کرد که نظ��ام را نجات دهد ،ول��ی صدور حکم
بازداشتش توس��ط دادگاه بین المللی جنایات جنگی
جلوی هر گونه اقدامی توس��ط وی را گرفت و عمال
دست و پایش را بست.
به دنب��ال این حکم س��یف ،خ��ود و پدرش را
محاصره ش��ده در لیبی دید که سرنوش��تی مشابه در
انتظارشان بود؛ چنین شد که سخن گفتن شان همانند
هم شد.
دیوید هیلد ،مش��اور اکادمیک سیف االس�لام
طی چه��ار س��الی ک��ه در دانش��کده اقتص��اد لندن
گذراند ،پس از س��خنرانی اش که تهدی��د کرد «لیبی
را به اتش می کش��اند» وی را چنین توصیف می کند:
«واکنشی شکسپیری یا فرویدی بود .این مرد بین دو
گرایش گرفتار ش��ده بود؛ از یک س��و پیروی از پدر
و خانواده اش مط��رح بود و از س��وی دیگر ایمانش
به اصالحات و دموکراس��ی و حاکمی��ت قانون .این
سیف همان کس��ی نبود که چندین س��ال پیش او را
می شناختم».
پیش از انکه انتفاضه لیبی اغاز شود سیف االسالم
مرد «لیبی فردا» بود و این مساله را پنهان نمی کرد که
قذافی او را برای جانش��ینی اش اماده می کرد .اعتماد
بیش از اندازه در صحبت هایش و تصمیم های مهمی
که به رغم انکه هیچ س��مت رس��می نداش��ت ولی
می گرفت ،نشان دهنده این امر بود.
با دارا بودن چنین جایگاهی باعث ایجاد اشتی
میان نظ��ام و رهب��ران گروه های مبارز لیبیایی ش��د،
ولی س��ال ها بعد کس��انی که این میانجیگری ها را به
او مشورت دادند همانند «علی الصالبی» و برخی از
کسانی که انها را به عنوان نتیجه این مشورت ها ازاد
کرد نظیر «عبدالحکیم بلحاج» کسی که جنگ طرابلس
را فرماندهی کرد ،علیه او قیام کردند .همانطور که ان
گروه از رهبران غرب که پدرش مورد اس��تقبال قرار
داده بود حمله پیمان نات��و را علیه نظامش فرماندهی
کردند.حتی اندکی پیش از س��قوط طرابلس س��یف
همچنان خود را به عنوان بازیگر اصلی نشان می داد،
به طور مثال در ماه اگوست از تماس سری با عناصر
اس�لامگرای انقالبی ب��رای رویارویی ب��ا انقالبیون
لیبرال دم زد.
هنگامی که طرابلس س��قوط ک��رد انقالبیون را
برای بازداشت کردنش به چالش کشاند و در صفحه
تلویزیون ظاهر ش��د و اعالم کرد که پایتخت تحت
کنترل نظام است.
حت��ی پ��س از کش��ته ش��دن پ��درش و
«معتصم»برادرش پیام های تهدید امیز می فرس��تاد و
تاکید می کرد ک��ه وی به منطقه «العزیزیه»س��ر زده و
«پیروزی نزدیک است»و «دشمن ضعیف».
ولی تصویری که انقالبیون بعد از بازداشتش در
19نوامبر در منطقه بیابانی در نزدیکی شهر «اوباری»
در جنوب لیبی و در مس��یر فرارش به کش��ور نیجر
منتش��ر کردند ،نش��ان داد که ب��رق مب��ارزه طلبی از
چش��مانش پریده و سیف االس�لام به اندازه ای ارام
بود که می دانست به پایان خط رس��یده ،پایانی که تا
زمان رس��یدنش ان را رد می کرد.به دنبال بازداش��ت
سیف االس�لام توس��ط انقالبیون ش��هر «الزنتان» و
انتقال وی به شهرشان بحث هایی پیرامون نگهداری
وی در این ش��هر و تحویل ندادنش به ش��ورای ملی
انتقالی پیش ام��د .برخی از کارشناس��ان به این باور
رسیدند که انقالبیون الزنتان در تالش هستند با حفظ
سیف االسالم ،از شورای ملی انتقالی امتیاز بگیرند و
در دولت اینده سهم داشته باشند.
همچنی��ن نگرانی های��ی در م��ورد برخ��ورد
خش��ونت بار با او و حتی کشتن وی توسط انقالبیون
مطرح ش��د و برخی احتم��ال ان را می دادن��د که او
نیز به سرنوش��ت پدرش ک��ه توس��ط انقالبیون در
«سرت» کشته ش��د ،دچار ش��ود ،اما در عمل چنین
نش��د و انقالبیون با س��یف برخورد بهتری نسبت به
پدرش داش��تند و تصمیم گرفتند او را محاکمه کنند؛
محاکمه ای که مسئوالن شورای ملی انتقالی لیبی اعالم
کرده ان��د در خود لیبی انجام می ش��ود و نه در دادگاه
الهه .دادگاه بین المللی جنایات جنگی نیز با این امر
موافقت کرده است.
از س��وی دیگر زنده نگه داش��تن سیف برای
لیبی در ش��رایط کنونی مناسب تر از کشتن اوست،
زی��را وی می تواند رم��ز و راز میلیارده��ا دالر از
دارایی های پنهان ش��ده لیبی در خارج از کشور را
بگش��اید و پرده ازبسیاری رازهای س��ر به مهر در
لیبی بردارد.
منبع:الجزیره
17
گفت وگو
قربانی سیاست شدم
افشاگری یزدانی خرم پس از برکناری از فدراسیون کشتی
محمدرضا یزدانی خرم ،رئیس کنار گذاشته شده
فدراس��یون کش��تی بی ش��ک یکی از پر قدرت ترین
چهره های مدیریتی در ورزش ایران بعد از انقالب بوده
و دقیقا به همین دلیل است که اکنون در استانه انتخابات
فدراسیونکشتی،کنارگذاشتهشدنشازاینفدراسیون
برایاوبسیارسنگینودورازانتظارباشد.یزدانی خرمکه
خودازجملهمدیرانصاحب نفوذبودهاکنوناعتقاددارد
کهقربانیمعادالتسیاسیشدهودرنهایتهمدرمقابل
انتخابات غیر شفاف فدراسیون کشتی سکوت نخواهد
کرد .یزدانی خرم در حالی از ریاست فدراسیون کشتی
کنار گذاشته شدکهحجت اهللخطیب،مدیر عامل اسبق
باشگاهپرسپولیسبهعنوانسرپرستهمه کارهفدراسیون
کشتیشدهاست.یزدانی خرمدرگفت وگویاختصاصی
بامثلثحرف هایجالبیرادربارهکنارگذاشتهشدنشاز
فدراسیونکشتیمطرحمی کند.
خبرنامه
اق��ای یزدانی خرم! برای ش��رکت در انتخابات
فدراسیون کشتی مشکلی داشتید؟
lاز نظ��ر قانونی مش��کلی برای ادام��ه کار در
فدراسیون نداش��تم .طبق قانون مربوط به ایثارگران با
توجه به 11ماه حضور در جبهه ،بحث بازنشسته ها در
مورد من صدق نمی کرد اما مهمتر انکه اصال بازنشسته
یا بازخرید نیستم .این حرف ها بهانه ای بود تا من را از
فدراسیون کش��تی کنار بگذارند و مهره های خودشان
را بیاورند.
پس دقیق��ا به چه دلیل��ی ش��ما را از انتخابات
فدراسیون کشتی کنار گذاشتند؟
lچون من به کسی باج نمی دهم .شاید مشکل
اصلی اقایان این بوده است.
اقای خطیب جانشین شما ش��ده است .البته به
عنوان سرپرست فدراس��یون .در این مورد چه
نظری دارید؟
lدرد من هم همین است .نکته جالب اینجاست
که سرپرست معرفی شده خودش بازنشسته است.
ایا تالش شما برای حضور در این انتخابات ادامه
خواهد داشت؟
lبله ،درباره تصمیم سازمان بازرسی هم حتما
اعتراض خ��ود را همراه با توضیحات ب��ه نماینده این
س��ازمان خواهم داد تا مشخص ش��ود مشکلی وجود
ندارد.
این موضوع صحت دارد که شما این اتفاقات را
بی ارتباط به انتخابات مجلس شورای اسالمی
ندانسته اید؟
lبله ،واقعیت اینجاست که در این زمینه بحث
انتخابات مجلس در میان اس��ت و اقایان برای انکه در
مجلس برای خود جایگاهی ایجاد کنند این تصمیمات
را می گیرند .در واقع فدراس��یون کشتی قربانی مسائل
سیاسی می شود.
شما در مقابل چه می کنید؟
lتالش می کنیم از حق دفاع کنیم ،اما به هر حال
باید تحمل کنیم.
شما از وزیر ورزش گالیه دارید؟
lبله ،چون طبق اساسنامه او حق ندارد راسا یک
نفر را از فدراسیون کنار بگذارد.باید انتخابات برگزار شود.
اگر فیال متوجه چنین دخالت هایی شود به طور حتم برای
کشتی ایران گران تمام خواهد شد .چون انها به هیچ وجه
دخالت دولت در چنین مواردی را بر نمی تابند.
برکناری شما کار اقای عباسی بوده است؟
lنمی دانم .با سجادی صحبت کردم .می گوید
برکناری ات کار من نیست .وزیر ورزش هم می گوید
مثلث شماره104
18
نگاهی به ماجرای روزنامه ایران
خبرنامه
یک روز پس از انتش��ار گفت وگوی جنجالی
علی اکب��ر جوانفک��ر ،مدیرعام��ل خبرگ��زاری
جمهوریاسالمیوسرپرستموسسهمطبوعاتیایران
باروزنامهاصالح طلب«اعتماد»،حکمدادگاهویژه نامه
«خاتون» اعالم ش��د تا مشخص ش��ود چهره اصلی
رس��انه های دولتی ،عالوه بر حبس یک ساله ،به سه
سالمحرومیتازفعالیت هایمطبوعاتینیزمحکوم
شده است .براساس اعالم ش��عبه 76دادگاه کیفری
استان تهران ،سرپرست روزنامه ایران در خصوص
اتهامانتشارمطالبخالفموازیناسالمیدرویژه نامه
«خاتون» به ش��ش ماه حبس و در مورد اتهام انتشار
مطالبوتصاویرخالفعفتعمومیدراینویژه نامه
به شش ماه حبس محکوم شد که بر اساس این رای،
وی باید متحمل یک سال حبس شود .البته جوانفکر
می توانداعتراضخودنسبتبهاینحکمراابرازکند.
عبداهلل نخعی ،وکیل سرپرست موسسه ایران در
واکنشبهاینحکمگفتهاست«:قطعانسبتبهاینرای
اعتراضمی کنیم».
او به خبرگزاری مهر گفته است« :هنوز حکمی
به ما ابالغ نشده ولی بر اس��اس اخبار منتشر شده از
سوی رسانه ها این حکم از نظر شکلی صحیح است
اما از جهت ماهیتی قبول نداریم».نخعی ابراز عقیده
کرده است« :دادگاه می بایست شخصیت و جایگاه
اقای جوانفکروهمچنینسوابقویدراجرایصحیح
قوانین و پایبند بودن به موازین اسالمی را مد نظر قرار
می داد .احساس می شود این حکم به نوعی شایسته
اونیست».
وکیل جوانفکر با انتقاد از ترکیب هیات منصفه
اظهارداشت« :مواردی که در خاتون درج شده بود به
هیچ عنوان عناوین مجرمانه نداشته است».ساعاتی
پس از این اظهارنظر ،خبرگزاری ایرنا و شبکه ایران
با انتشار خبری اعالم کردند که جوانفکر با برگزاری
کنفرانسمطبوعاتیدرمحلروزنامهایرانبهسواالت
خبرنگاران پاسخ می دهد .صبح روز بعد ،در حالی که
نگاهخبرنگارانبهصحبت هایجوانفکرمعطوفشده
بود،برخیرسانه هاخبرازبازداشتاودادند.
این رس��انه ها با اعالم اینک��ه جوانفکر پس از
پایان نشست مطبوعاتی خود بازداشت شده است،
در عین حال نوش��تند که مقام��ات قضایی این خبر
را تایید نکرده ان��د .این ابهام زمانی برطرف ش��د که
حجت االسالم محس��نی اژه ای ،دادستان کل کشور
در گفت وگویی با خبرگزاری ایس��نا رس��ما اعالم
کرد جوانفکر بازداشت نشده اس��ت .پس از ان ،دو
خبرگزاریرسمیدرخبرهایخودازرایزنیمقامات
دولتی ب��رای توقف موقت اجرای حکم بازداش��ت
علی اکبر جوانفکر سخن گفتند .بر اساس این خبر،
در حالی که ضابطین قوه قضائیه به منظور بازداشت
علی اکبر جوانفکر مدیرعامل فعلی ایرنا و سرپرست
س��ابق روزنامه ایران در محل روزنامه ایران حضور
یافتهبودند،اجرایاینحکمبنابهدستورمقاماتباالتر
قضاییفعالمتوقفشد.بدین ترتیب،مقاماتقضایی
انتقالجوانفکرازروزنامهایرانبهبازداشتگاهرامتوقف
کردند .این درحالی بود که این رسانه ها پیش از انتشار
این خبر اعالم کرده بودند ضابطین قضایی در داخل
روزنامهایران،جوانفکرراجلبکرده اند.
خبرگزاری مهر هم نوشت« :جوانفکر برای ساعاتی
یوامنیتی
بادستبنددردفترخودتحت نظرنیروهایانتظام
ضابط قوه قضائیه تحت نظر بود که پ��س از رایزنی های
صورت گرفته ازاد شد».مشاور مطبوعاتی رئیس جمهور
پس از توقف اجرای حکم بازداشتش اعالم کرد که به رغم
حضورنیروهایدادستانیبازداشتنشدهاست.
جوانفکر که تلفنی از دفتر روزنامه ایران باخبرگزاری
ایسنا گفت وگو می کرد ،در این باره اظهار کرد« :متاسفانه
دوستانی از دادستانی به دفتر روزنامه ایران مراجعه کردند و
به رغماینکهانهارادعوتبهارامشوصبرکردمتااقدامات
الزمدرسطحباالصورتبگیرد،ولیانهاحاضربههمکاری
نش��دند ».او با بیان اینکه «اقای رئیس جمهور نیز تالش
می کردند که این مساله به خوبی حل شود» ،گفت« :ولی
انهامی گفتندماکاریبهرئیسقوهقضائیهورئیس جمهور
نداریم ،ما دستور داریم».
پسازایناتفاقاتبودکهعباسجعفری دولت ابادی،
دادستان دادسرای عمومی و انقالب تهران ضمن تشریح
حوادثدوشنبهگذشتهدرموسسهمطبوعاتیایران،نسبت
به بر هم خوردن فضای ارام کشور هشدار داد.
دادستانتهراندوشنبهگذشتهگفت«:درپیمصاحبه
روزشنبهعلی اکبرجوانفکربایکیازروزنامه هایکشورو
طرح مسائل خالف واقع و تنش افرین ،اطالع حاصل شد
که مشارالیه قصد دارد روز دوشنبه هم با برگزاری نشستی
مطبوعاتیایناظهاراتراتکرارکند».
او با بی��ان اینک��ه دادس��تانی تهران روز یکش��نبه
–یکروزقبل–ازمجاریمسئولورسمیکشوربهنامبرده
درخصوصبیاناظهاراتاختالف برانگیزباهدفتشویش
اذهانعمومیهشدارداد.اماظاهرااینهشدارجدیگرفته
نشد ،اظهار داشت« :در اجرای قانون دو تن از نمایندگان
دادستانبهمحلمصاحبهمطبوعاتیویاعزامشدندوپس
از استماع اظهارات اقای جوانفکر و انعکاس به دادستانی
تهران،مقررشدنامبردهبهدادسرامعرفیگردد».
به گفته جعفری دولت ابادی ،حسب گزارش واصله
متاسفانه باوجود ادعای قانونگرایی ،وی در قبال دستور
قضایی و اقدام مامورین مقاومت ک��رده و با تماس های
تلفنیوحضوردرجمعکارکنانموسسهموجبتحریک
کارکنان و ایجاد اخالل و بی نظمی در روند کاری روزنامه
شدکهپسازاینحوادثحسبدستوردادستان،مامورین
محلر اترککردند.
جعفری دولت ابادی همچنین در پاسخ به اظهارات
ی فارس مبنی بر استفاده
جوانفکر در مصاحبه با خبرگزار
مامورین دادستانی از گاز اشک اور و دستگاه های شوک
الکتریکی گف��ت« :اساس��ا مامورین این دادس��تانی در
ماموریت هایمحولهمجازبهحملوسایلمذکورنیستند».
دادستانتهرانباتاکیدبراینکههرگونهاعتراضنسبت
بهصدورارایقضاییبایدازطریقمجاریقانونیپیگیری
شود ،نس��بت به تکرار اعتراضات و اظهارات مشابه که
موجبتحریکجامعهوبرهمخوردنفضایارامسیاسی
کشورشود،هشدار داد.
وی همچنین با تاکید بر ازاد بودن انتقاد سازنده در
کشور ،از مدیران مسئول روزنامه ها و سایت های خبری
خواست در انعکاس اینگونه اخبار از صحت ان اطمینان
حاصلکنندg.
مثلث شماره104
کار من نیس��ت .نمی دانم چه بگویم .باید صبر داش��ته
باشم .من یک بس��یجی ام .اهل تالش و مبارزه هستم.
میدان را خالی نمی کنم .این نظام برای تربیت مدیرانی
مثل من هزینه کرده است .بنابراین تا جایی که بتوانم و
امید خدمت کردن داشته باشم میدان را خالی نمی کنم.
وقتی کنار گذاشته شدید چه چیزی فکر و ذهن
شما را بیش از پیش ازار می داد؟
lاین موضوع ازارم می داد که گروهی از بیرون
ورزش چند ماه اس��ت قصد دارند ادم های خودش��ان
را در فدراس��یون ها قرار بدهند .اینها تحلیل درستی از
ورزش ندارند و با یک نگاه سیاسی خاص سعی می کنند
مهره های خودشان را در فدراسیون ها جای بدهند.
اقای یزدانی خرم! محمد بنا سرسختانه از شما
دفاع کرده و به نظر می رس��د اهالی کشتی هم از
ی شوکه شده اند.
تصمیم وزارت ورزش کم
lمن از همه عزیزانی که برای کشتی زحمت
می کشند تش��کر می کنم .اهالی ورزش خوب من را
می شناسند .اطمینان دارم که این تصمیمات به کشتی و
ورزش اسیب جدی وارد می کند .کشتی مسیر خوبی
را طی می ک��رد .من و اهالی کش��تی خودمان را برای
المپیک اماده می کردیم که این تصمیمات همه چیز را
به هم ریخت .می توانستیم مدال های خوبی در المپیک
لندن بگیری��م .در حالی که باید همه فک��ر و ذهن ما
برنامه ریزی برای امادگی کشتی باشد ،حاال باید وقت
و حوصله مان را صرف این موض��وع کنیم که اقایان
را متوجه کنیم تصمیمات شان به نفع کشتی نیست.
ایا ش��ما درباره احتمال تعلیق ی��ا محرومیت
فدراسیون کش��تی پیش از مس��ابقات المپیک
لندن توسط فیال در صورت برگزاری انتخابات
غیر شفاف هشدار داده اید؟
lمسلما من و دوس��تانم در هر صورتی در این
زمینه گزارشی به فیال نخواهیم داد ،اما اگر انها از هر طریق
متوجه دخالت دستگاه های دولتی در انتخابات فدراسیون
شوند احتمال تعلیق یا محرومیت وجود دارد.
شما چه برداشتی از انتخابات فدراسیون کشتی
دارید؟ فکر می کنید انتخابات ش��فافی خواهد
بود؟
lبه طور یقین انتخابات ش��فاف نخواهد بود،
نمی دانم چرا این تصمیم را گرفتند .اگر می خواستند ما
انتخابات را کامل و شفاف اجرا می کردیم ،اما تصمیمات
دیگری گرفته شده است.
گفته می ش��ود کنار رفتن تمامی کادر مدیریتی
و اجرای��ی فدراس��یون کش��تی در ص��ورت
رای نیاوردن شما ،بحران رئیس بعدی فدراسیون
کشتی است .ش��ما در این مورد چه پیش بینی
دارید؟
lقطعا چنین بحرانی به وج��ود خواهد امد و
مسئوالن با ان رو به رو می شوند.
در صورتی که موفق نش��وید به کشتی برگردید
چه می کنید؟
lصبر .باید صبر داشته باشم .ما دو روزه به این
ورزش نیامدیم که به همین راحتی حذف شویم.
ایا شما گفته اید که وزیر ورزش خواهید شد؟
lفعال که از فدراس��یون کش��تی هم ما را کنار
گذاش��ته اند .م��ی روم کارش��ناس ورزش می ش��وم.
(می خندد)
راس��تی می گویند امیررضا خادم رئیس بعدی
فدراسیون کش��تی خواهد بود .شما چه نظری
دارید؟
lهر کسی رئیس شود مبارکش باشدg.
بعدازظهر جنجالی خیابان خرمشهر
19
تشکیل نخستین دولت پس از قذافی
سرلشکر رحیم صفوی:
ما جغرافیای صحنه نبرد را تعیین می کنیم
خبرنامه
دس��تیار و مش��اور عالی فرماندهی معظم کل ق��وا در واکنش
به تهدیدات اخیر رژیم صهیونیس��تی و امریکا گفته اس��ت« :پاسخ
ایران برای اغازگران جنگ پش��یمان کننده و در هم کوبنده خواهد
بود .دش��منان بدانن��د هرگون��ه تهدید نظام��ی انها علیه ای��ران با
عملیات نظام��ی غیر قابل تصور ،توس��ط نیروهای مس��لح مقتدر
جمهوری اس�لامی مواجه خواهد ش��د .در صورت هرگونه اقدام
نظامی و امنیتی علیه ای��ران ،جغرافیای صحنه نبرد و مدیرت صحنه
نبرد بر عهده جمهوری اسالمی ایران و بر عهده رهبری مقتدر انقالب
اسالمی ،حضرت ایت اهلل خامنه ای خواهد بود».
صفوی در تشریح ش��رایط کنونی حاکم بر منطقه خاورمیانه
و جن��وب غربی اس��یا نی��ز گفت��ه اس��ت« :منطقه جن��وب غربی
اس��یا هم اکنون در ش��رایط فوق الع��اده پیچیده سیاس��ی و امنیتی
به س��ر می ب��رد .در این منطقه ش��اهد شکس��ت و عقب نش��ینی
امریکایی ه��ا از ع��راق و تجم��ع انه��ا در افغانس��تان و برخی از
کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس هس��تیم و بیداری اسالمی که
از شمال افریقا یعنی مصر ،تونس و لیبی تا خاورمیانه و کشورهای
یمن و بحرین را فراگرفته اس��ت و احتمال ادام��ه ان وجود دارد،
در ش��رایط صعود و اوج گیری به س��ر می برد .در چنین ش��رایطی
ش��اهد ادام��ه فش��ارهای سیاس��ی ،اقتص��ادی و تبلیغات��ی علیه
جمهوری اسالمی ایران در مس��ائل مربوط به انرژی هسته ای ،حقوق
بشر و اتهامات دروغ کشورهای غربی می باشیم .منطقه ما هم اکنون در
دوران عدم اطمینان ،عدم قطعیت و دوران سیالیت امنیتی و سیاسی و
ناپایداری استراتژیک به سر می برد .در این شرایط حساس ،جمهوری
اسالمی ایران یک قدرت بزرگ منطقه ای و قدرت بزرگی است که در
راستای ثبات ،امنیت و موازنه قدرت در منطقه خاورمیانه حرف اخر
را می زند ».صفوی تاکید کرده است« :ما باید این شرایط را کامال تحت
نظر داشته باشیم .خصوصا حرکت های امریکایی ها و رقبای استراتژیک
ایران و حرکت دش��منان هم پیمان با امریکایی ها و صهیونیست ها را
تحت نظر داشته و خودمان را در باالترین ظرفیت های اتحاد و انسجام
ملی نگه داریم و این اتحاد را در هفته بسیج و 22بهمنی که پیش رو داریم
حفظ کرده و قدرت و انسجام ملی مان را به جهانیان نشان دهیم».
دستیار و مشاور عالی فرماندهی معظم کل قوا در ادامه با تاکید
بر حفظ امادگی همه جانبه و اش��راف اطالعاتی نیروهای مس��لح
جمهوری اسالمی ایران نسبت به دشمنان فرا منطقه ای ،افزوده است:
«انچه مربوط به بسیجیان و نیروهای مسلح ،ارتش قدرتمند و سپاه
اقتدار افرین اس��ت ،حفظ امادگی دفاع همه جانب��ه برای حوادث
غیر قابل انتظار است و ما باید بتوانیم حوادث را پیش بینی و پیشگیری
کنیم و برای سناریوهای مختلف سیاسی ،اقتصادی ،عملیات روانی
و حتی برای بدتر از انها ،یعنی شرایطی که بخواهند تهدیدات نظامی
علیه ما داشته باشند ،اشراف و مدیریت داشته باشیمg ».
مثلث شماره104
بازگشت
فدائیان اسالم
20
نخستین دولت لیبی پس از فروپاشی کامل رژیم معمر قذافی
تشکیل شد و اعضای کابینه که ریاست ان را الکیب برعهده
دارد ،مشخص شدند .دولت موقت لیبی به ریاست «عبدالرحیم
الکیب» پس از گذشت چند هفته از سقوط کامل رژیم
دیکتاتوری معمر قذافی تشکیل شد.
«مصطفی بوشاقور غیث» و «عمر عبداهلل عبدالکریم» معاونان
نخست وزیر« ،اسامه الجویلی» وزیر دفاع« ،عاشور بن خیال»
وزیر امور خارجه و همکاری بین المللی« ،فوزی عبدالعالی» وزیر
کشور« ،حسن زقالم» وزیر دارایی و «الطاهر شرکس» وزیر
اقتصاد این کابینه هستندg .
سرلشکر عزیز جعفری:
انتقاد از دوران سازندگی و اصالحات
جمعیت فدائیان اسالم درپی تغییر و تحول در اعضای شورای مرکزی
بار دیگر به عرصه سیاسی کشور بازگشت .جمعیت فدائیان اسالم در سال
1320از سوی شهید نواب صفوی با هدف برقراری حکومت اسالمی تشکیل
شد .نواب صفوی پس از ترور ناموفق حسین عالء از مدیران رژیم ستمشاهی
دستگیر و به اعدام و حبس محکوم شد.
ی مجددا اعالم
طرفداران جمعیت فدائیان اسالم پس از پیروزی انقالب اسالم
موجودیت کردند اما بنا به دالیلی دیگر فعالیت های خود را ادامه ندادند ،اما
درعین حال محمد مهدی عبد خدایی در محافل سیاسی،رسانه ای به عنوان دبیر کل
جمعیت فدائیان اسالم معرفی می شد ،با این اوصاف فدائیان اسالم نقش فعالی
در عرصه سیاسی کشور ایفا نمی کرد .عبدخدایی در نشستی خبری با بیان اینکه
جمعیت فدائیان اسالم در دوره جدید در صدد است مفاهیم انقالب اسالمی را
تبیین کند ،افزود« :فدائیان اسالم همچون گذشته در جهت گفتمان انقالب
اسالمی فعالیت می کند ».وی درباره فعالیت جمعیت فدائیان اسالم در انتخابات
مجلس نهم نیز گفت« :این جمعیت در انتخابات لیست نخواهد داد اما در
عین حال از نظرات ایت اهلل مهدوی کنی ،دبیر کل جامعه روحانیت مبارز استفاده
خواهد کردg ».
فرمانده کل س��پاه پاس��داران ،انقالب اس�لامی را در
س��ه دهه بازتعریف کرده و گفته اس��ت« :دهه سوم دوران
ی شناخته می شود».
طالیی انقالب اسالم
سردار جعفری انتقادهایی در خصوص دهه دوم انقالب
دارد و می گوید« :در ای��ن دهه حرکت به کندی پیش می رفت
به طوری که تذکرات و هش��دارهایی نس��بت به این اقدامات
داده شد .به بهانه ضرورت سازندگی و پیشرفت کشور ،نگاهی
انحرافیحاکمشدوایننگاهمی خواستانقالبرادچارچالش
کند .همچنین نباید دوران سیاه اصالحات را فراموش کنیم».
س��ردار جعفری با بیان اینکه مقام معظ��م رهبری در
ان ده��ه مواضع خود را به صورت اش��کار اع�لام کردند،
خاطرنشان کرد« :معظم له از سال 78به گردن مبارک خود
چفیه انداختند و این چفیه را هنوز حفظ کرده اند .این اقدام
مقام معظم رهبری به معنای مبارزه با مخالفان داخلی انقالب
اسالمی است ».وی با طرح این پرسش که چرا مردم منطقه
دیر از انقالب اس�لامی الگوبرداری کردند؟ افزود« :این به
خاطر ان بود که ما 16س��ال با مش��کالتی روبه رو بودیم و
حقیقتا نباید از کشورهای منطقه انتظار الگوبرداری از ایران
را مطرح می کردیم».
فرمانده کل سپاه با اش��اره به دهه س��وم انقالب ،این
دهه را از س��ال 82-83ارزیابی کرد و افزود« :خوشبختانه
مردم در این ده��ه متوجه خطر بزرگ انح��راف در انقالب
شدند به خصوص اینکه این رفتارها و انحرافات در دولت
اصالحات دیده می شد بنابراین در دهه سوم انقالب شاهد
بازگشت مجدد گفتمان انقالب اسالم
ی هستیمg ».
توسطنهادکتابخانه هایعمومیکشورصورتگرفت
تقدیر از خبرنگاران و فعاالن
حوزه کتاب و کتابخوانی
مراس��م تقدیر از خبرن��گاران و فع��االن حوزه
کتاب و کتابخوانی هفته گذش��ته ب��ا حضور دبیرکل
نهاد کتابخانه های عمومی کش��ور ،قائم مقام سازمان
صدا و س��یما و معاون مطبوعات��ی وزارت فرهنگ و
ارش��اد اس�لامی در کتابخانه عمومی مرکزی تهران
برگزار شد.
در این مراس��م ک��ه جمع��ی از خبرن��گاران و
دبیران س��رویس ،س��ردبیران رس��انه های مکتوب،
دی��داری و ش��نیداری حض��ور داش��تند ،منص��ور
واعظی دبی��رکل نهاد کتابخانه های عمومی کش��ور،
حجت االسالم و المس��لمین موس��وی مقدم قائم مقام
سازمان صدا و س��یما و محمدزاده معاون مطبوعاتی
وزیر فرهنگ و ارش��اد اسالمی در س��خنانی درباره
جایگاه و ارزش کتاب و ضرورت گسترش فرهنگ
کمیتهحقیقت یاببحرین:
ایران مقصر نیست
کمیته حقیقت یاب بحرین با رد هرگونه دخالت ایران در حوادث این کشور اعالم کرد در حوادث اخیر در
بحرین موارد زیادی نقض حقوق بشر ثبت شده است.
شریف بسیونی ،رئیس کمیته بین المللی حقیقت یاب بحرین که درخصوص حوادث اخیر این کشور به دستور
پادشاه ،حمد بن عیسی ال خلیفه تشکیل شده بود ،گزارش خود را تقدیم وی کرد.
بر اساس گزارش کمیته حقیقت یاب ،هیچ سندی مبنی بر دخالت ایران در حوادث بحرین به دست نیامده و
دلیل مستندی مبنی بر ارتباط سران مخالفان با ایران مشهود نبوده استg .
سید مرتضینبوی
هفته نامه «مثلث» رتبه نخست دهمین
جشنواره «کتاب و رسانه برتر»
حضور برخی چهره های اصالح طلب در انتخابات
خبرنامه
مطالع��ه ،از حرکت و تالش ارزش��مند رس��انه های
گروهی و ایف��ای رس��الت فرهنگی هم��گام با نهاد
کتابخانه های عمومی و مراکز فرهنگی در ترویج کتاب
و کتابخوانی تجلیل کردند.
در پایان این مراس��م به 12نف��ر از خبرنگاران و
فعاالن رس��انه های گروه��ی اع��م از خبرگزاری ها،
مطبوعات و صدا و س��یما لوح تقدیر و هدایایی اهدا
شد.
حمید محمدی دبیر س��رویس فرهنگ و ادب
خبرگزاری مهر ،نفیسه اسماعیلی خبرنگار سرویس
فرهنگ و ادب خبرگزاری ف��ارس ،مریم زبا ن دان
خبرن��گار س��رویس فرهن��گ و ادب خبرگزاری
ایرنا ،محمد اس��ماعیلی دبیر س��رویس فرهنگ و
ادب روزنامه اطالعات ،س��ینا عل��ی محمدی دبیر
س��رویس فرهنگ و ادب روزنام��ه جا م جم ،مریم
شهبازی خبرنگار سرویس فرهنگ و ادب روزنامه
ای��ران ،س��عید اجورلو س��ردبیر هفته نام��ه مثلث،
محمد حسین بدری س��ردبیر ماهنامه مهرنو ،محمد
واکنش روسیه به تحریم های جدید علیه ایران
امریکا هفته گذش��ته تحریم های جدیدی در قبال صنعت پتروش��یمی ایران اعمال کرد .کانادا نیز
تحریم های جدیدی را علیه ایران وضع کرده که به نوعی ادامه تحریم های نفتی س��ال گذش��ته
است.
در واکنش به این اقدام اما وزارت خارجه روسیه با «غیرقابل قبول خواندن» تحریم های جدید امریکا
علیه ایران تاکید کرد که این اقدام مغایر با قوانین بین المللی است.
روسیه البته هشدار داده است که این اقدام به چشم انداز ازسرگیری مذاکرات با ایران بر سر برنامه
هسته ای این کشور زیان می زند.
این کشور در بیانیه ای اعالم کرده است« :ما دوباره تاکید می کنیم که روسیه چنین اقداماتی را غیرقابل
قبول و مغایر با قوانین بین المللی می داند».
این بیانیه تصریح کرده است روسیه در مورد نحوه جلب همکاری ایران اختالف نظر شدیدی با غرب
دارد .این در حالی است که همراهی روسیه با امریکا در تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام
اژانس بین المللی انرژی اتمی سیاستمداران غربی را دلگرم کرده بود .چنین اقداماتی تالش ها برای انجام
گفت وگویی سازنده با ایران را پیچیده تر می کندg .
رحیمی و جعفر فریدزاده تهیه کنندگان برنامه کتاب
شبکه چهار سیما ،زهرا فقیه میرزایی سردبیر برنامه
چراغس��تان رادیو ایران و میترا لبافی نژاد خبرنگار
واحد مرک��زی خبر از اف��رادی بودند ک��ه در این
مراس��م مورد تقدیر قرار گرفتند.
منصور واعظی ،دبیرکل نهاد در این مراس��م به
افزایش سرانه مطالعه در کشور اش��اره کرد و گفت:
«غرب در حال فاصل��ه گرفتن از مطالعه اس��ت ،در
سال های گذشته رش��د مطالعه در کشورهای غربی
نمایان بود اما اکن��ون خوش��بختانه گرایش جوانان
کشور به مطالعه افزایش پیدا کرده است».
وی ب��ا تقدی��ر از فعالیت خبرن��گاران حوزه
کتاب در امر تروی��ج کتابخوانی ،ب��ه بیانات رهبر
معظم انقالب در مورد میزان س��رانه مطالعه کشور
پرداخت و گفت« :رهبر فرزان��ه انقالب در دیدار
معاون��ان نه��اد کتابخانه ه��ای عمومی کش��ور با
معظم له ،اظهار داشتند که سرانه 70و چند دقیقه ای
چیزی نیست که ادم را راضی کند ،این میانگین را
مثلث شماره104
ایین اختتامی��ه دهمی��ن دوره جش��نواره «کتاب و رس��انه
برتر» همزمان با مراس��م روز پایانی نوزدهمی��ن دوره هفته کتاب
جمهوری اسالمی ایران 30 ،ابان ماه گذشته در پژوهشگاه فرهنگ،
هنر و معماری برگزار شد .در این مراسم که با حضور و سخنرانی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی ،معاون امور فرهنگی و مدیرکل اداره
کتاب برگزار شد ،برگزیدگان حوزه های مختلف روزنامه نگاری
کتاب معرفی و تقدیر شدند.
در ای��ن جش��نواره برگزی��دگان رس��انه های مکت��وب و
خبرگزاری ها در بخش ه��ای خبر ،گفت وگو ،گ��زارش ،معرفی
کتاب ،یادداش��ت و مقال��ه از روزنام�� ه ایران ،روزنام��ه جام جم،
خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) ،نشریه کتاب هفته ،خبرگزاری مهر،
روزنامه قدس ،نشریه کرمانشهر ،روزنامه شرق و نشریه سوره مهر
معرفی شدند.
در این جش��نواره و در بخش گفت وگو و مصاحبه ،علیرضا
بهرامی و شاهده یوس��فی از هفته نامه مثلث به خاطر گفت وگو با
مدیرکل اداره کتاب با عن��وان «امیدواری��م اعتراض ها به حداقل
برسد» ،منتشرشده در شماره هش��تادونهم 29 ،خرداد ،90به مقام
نخست دست یافتند.
همچنین برای تقدیر از برنامه سازان صد او سیما که برنامه هایی
درباره کت��اب و کتابخوانی تهی��ه کرده اند ،برگزی��دگان پنجمین
جشنواره «کتاب و رسانه ملی» در ایین پایانی نوزدهمین دوره هفته
کتاب ،در دو بخش سیما (در قالب برنامه های ترکیبی ،انیمیشن ،فتو
رمان ،ویدئو گرافیک و مستند بازسازی) و صدا (در قسمت های
تهیه کنندگی ،سردبیری ،نویس��ندگی ،گویندگی و گزارشگری)
معرفی شدندg .
سید مرتضی نبوی با بیان اینکه معایب مطلق انگاری درجریان اصولگرایی باعث خدشه دار شدن
وحدت خواهد شد ،گفته اس��ت« :منطق و تحلیل ها نشان می دهد برخی از چهره های اصالح طلب که
به اصول انقالب پایبند هستند در انتخابات شرکت می کنند و این امر ضرورت وحدت اصولگرایان را
بیشتر خواهد کرد».
او ادامه داده است« :اصولگرایی یک طیف گسترده است .کسانی هم که در این جریان کم وبیش
گرفتار مطلق گرایی بودند به مرور زمان و براساس تجربه تعدیل خواهند شد».
نبوی در پایان ،وحدت اصولگرایان را مثبت ارزیابی و تصریح کرد« :فکر می کنم مش��کلی برای
وحدت میان اصولگرایان نخواهیم داشت چرا که اصولگرایان حتی کسانی که اندکی دچار مطلق انگاری
هستند مصالح ،امنیت و منافع جمهوری اسالمی را مد نظر خواهند داشتg ».
نمی توان مالک گرفت ،اگر کشوری می خواهد
پیشرفته باش��د راهی جز این نیست که مردم ان
اهل مطالعه و خواندن باش��ند».
رئی��س ش��ورای فرهن��گ عموم��ی ،ب��ه
نگرانی اندیش��مندان غربی از کاهش مطالعه در
کشورهای خود اشاره کرد و افزود« :خوشبختانه
این رون��د در ایران معکوس ش��ده و مردم اهل
مطالعه ش��ده اند ».واعظی ادامه داد« :در سال های
اخیر توجه دولت به بح��ث فرهنگ معطوف بوده
اس��ت و ادامه این حمایت ها س��بب می شود تا بر
اساس س��ند چش��م انداز و افق 1404در منطقه از
جهت امکانات کت��اب و کتابخوانی اول و در دنیا
جزو 15کشور برتر باشیم».
وی در ادامه درمورد تقدیر از اهالی رس��انه
گفت« :پیش��نهاد می کنم با تشکیل کمیته مشترکی
میان نهاد کتابخانه ها ،رس��انه ملی و معاونت امور
مطبوعاتی ،تقدیر از اهالی رس��انه در س��ال اتی
شایسته تر و با دقت بیشتری انجام شودg ».
21
چهره ها
غالمعلیحدادعادل
دفاع از روش جبهه متحد
غالمعلی حداد عادل روش جبهه متحد ب��رای وحدت در میان اصولگرایان را
ی و عقالنی برخورد
مدل خوبی ارزیابی و تصریح کرده است« :ما وظیفه داریم اسالم
کنی��م و از خدا هم می خواهیم در این خصوص توفیقمان دهد».
این نماین��ده تهران در پاس��خ به این س��وال که چه
تضمینی وجود دارد که تمام شاخص های اصولگرایی
در انتخاب کاندیداها لحاظ ش��ود ،گفته است« :تالش
می کنیم تا بهترین ها انتخاب شوند .سعی ما این است
تا فهرست مناس��بی از کاندیداهای اصولگرا تهیه شود
اما مطمئنا این کار نیز مانند هر کار بشری خالی از نقیصه
نخواهد بود ».حداد عادل ،دومین رئیس فرهنگستان زبان
و ادب فارس��ی ایران بودکه در اواخر دوران ریاستش بر
این فرهنگستان به ریاست مجلس شورای اسالمی
نیز انتخاب شد .او اولین رئیس مجلس غیر روحانی
درنظام جمهوری اسالمی بوده است.او همچنین
عضو ش��ورای عالی انقالب فرهنگی است و در
حال حاضر از کاندیداهای اصلی اصولگرایان در
انتخابات مجلس به حساب می ایدg .
حجت اهلل خطیب
بازگشتعجیب
خبرنامه
حج��ت اهلل خطی��ب روی صندل��ی محمدرضا
یزدانی خرم می نش��یند؛ با اتفاق های چند روز گذش��ته
کنار گذاشته ش��دن حاجی یزدانی تقریبا قطعی به نظر
می رسید .او به سنت دوره های گذشته به مصاف رئیس
سازمان وقت رفت و به شدت از مدیران سازمان ورزش
انتقاد کرد .این بار اما داس��تان متفاوت بود .اگر در دوره
گذش��ته محمد علی ابادی او را تنها از ستاد تبصره «ج»
کنار می گذاشت و او همچنان می توانست در فدراسیون
کشتی بماند ،اما محمد عباسی کار فدراس��یون را بر او
تمام کرد .درحالی که او بهترین نتایج چند سال گذشته
فدراسیون کشتی را کس��ب کرده بود ،در کشتی فرنگی
و ازاد ،محمد عباسی برای جانش��ینی او ،فرداشنایی را
انتخاب کرد .گرچه سخن از حس��ن رنگرز و علیرضا
حیدریبودامااینحجت اهللخطیببودکهمامورسازمان
مجتبیذوالنور
انتقاد از صدا و سیما
حجت االس�لام مجتب��ی ذوالن��ور از نح��وه انعکاس
حوادث س��وریه انتق��اد کرده و گفته اس��ت« :صد او س��یما
نباید سانس��ور خبری درباره س��وریه داشته باش��د و خبر
درگیری ها را هم منتشر کند اما در کنار ان تحلیل و بررسی
و نقد بگذارد تا مردم به ان و به مسئوالن بی اعتماد نشوند
و اته��ام دروغگویی نزنن��د .اگرچه برخ��ی در داخل و
برخی کارشناس��ان کار سوریه را تمام ش��ده می دانستند
اما مقاومت ها باعث شد تا دش��منان به اهدافشان نرسند
و موقعیت سوریه بهتر از گذشته است و بهتر هم خواهد
شد ».مجتبی ذوالنور ،جانشین س��ابق نماینده ولی فقیه در
سپاه پاس��داران اس��ت و از چندی پیش به صراحت
از تصمیم��ش برای ش��رکت در انتخابات از
حوزه ق��م خب��ر داده اس��ت .ت��ا قبل از
استعفایش از س��پاه ،قم یکی از مراکز
اصلی س��خنرانی های داغ او بود .او
در مسجد بصیرت قم معروف ترین
اظهار نظرها را کرده بودg .
مثلث شماره104
در مهم ترین فدراسیون ایران برای المپیک 2012می شد.
حجت اهلل خطیباهلنوراستوبهعبارتیاهلمازندران.
مثل محمد رویانیان و هم اس��تانی محمدعباسی ،وزیر
ورزش .حجت اهلل خطیب مدت زیادی مدیرکل ورزش
استان تهران بود و تنها در دوران محمد علی ابادی از این
اداره کل رفت .البته او مدیرعامل پرسپولیس ماند تا اینکه
این پست را به محمدحسن انصاری فرد تحویل داد .در
دوران او ،پرسپولیس به هیچ وجه اوضاع خوبی نداشت.
پس از انکه غمخوار نتوانس��ت به عنوان مخالف درجه
اول علی پروین توفیقی کسب کند ،مهر علیزاده ،خطیب
را جانش��ین او کرد و او هم علی پروین را به پرسپولیس
باز گرداند .پایان خطیب در پرسپولیس ناخوش بود .طنز
ماجرا اما اینجاس��ت که حکم خطیب ،همزمان با حکم
سرپرس��تی محمدرضا داورزنی صادر شد .این دو قبال
رقیب جدی هم برای ریاست فدراسیون والیبال بودند.
گویا تنها برکناری یزدانی خرم می توانست این دو رقیب را
در دو فدراسیون متفاوت بنشاندg.
غالمحسینمحسنیاژه ای
حکم جدید برای دادستان
با صدور بخش��نامه ای از سوی رئیس دس��تگاه قضا،
س��تاد ویژه پیش��گیری از وقوع جرائم انتخاباتی مجلس با
مسئولیت حجت االسالم محسنی اژه ای ،دادستان کل کشور
تشکیل شد.
بر این اس��اس ،با اختصاص ش��عب ویژه ب��ه جرائم
انتخاباتی در سراسر کش��ور به این گونه پرونده ها خارج از
نوبت رسیدگی خواهد شد.
محس��نی اژه ای از دانش اموخت��گان مدرس��ه حقانی
قم اس��ت که پ��س از پیروزی انق�لاب اس�لامی به همراه
ش��هید ای��ت اهلل قدوس��ی راه��ی دس��تگاه قضایی ش��د.
محسنی اژه ای که سوابقی همچون مسئول گزینش وزارت
اطالعات ،نماینده قوه قضائیه در وزارت اطالعات ،دادستان
ویژه روحانیت و مس��ئول مجتمع قضایی ویژه رسیدگی به
جرائم کارکنان دولت را در کارنامه خود دارد ،در دولت نهم
وزیر اطالعات شد و از ش��هریور 88با حکم ایتاهلل املی
الریجانی ،دادستان کل کشور استg .
22
علی عبداهلل صالح
خداحافظی با قدرت
علی عبداهلل صالح پس از ماه ها کش و قوس سرانجام حاضر شد پست
ریاس��ت جمهوری یمن را واگذار کند .بدین ترتیب پس از زین العابدین بن
علی ،حسنی مبارک و معمر قذافی ،او چهارمین رهبر عرب است که قدرت را
واگذار می کند .او چهارشنبه گذشته در جلسه ای که در کاخ ملک عبداهلل پادشاه
عربستان و با حضور مقامات چند کشور عربی و برخی نیروهای مخالف یمنی
برگزار شد ،طرح شورای همکاری خلیج فارس را امضا کرد.
او که 63سال س��ن دارد ،از سال ۱۹۹۰رئیس جمهور یمن است.
در س��ال ۱۹۵۸به ارتش یمن پیوس��ت و
در س��ال ۱۹۶۲در کودتا علیه شاه یمن
دست داشت.
عب��داهلل صال��ح از زمان��ی ک��ه
انقالب ه��ای مردمی به یمن س��رایت
کرد به ش��دت به س��رکوب معترضین
پرداخت اما در جریان حمله ای که به مسجد
ریاس��ت جمهوری یمن انجام گرفت،
دچار سوختگی و جراحت شدg.
عکس
حضور رهبر معظم انقالب
در منزل
شهید حسن تهرانی مقدم
خبرنامه
مثلث شماره104
سخنرانی فرمانده کل سپاه در همایش سالروز تشکیل بسیج دانشجویی
حجت االسالم سید حسن خمینی در منزل شهید حسن تهرانی مقدم
حضور شخصیت های
مختلف در مراسم
ختم فرزند
محسن رضایی
مناظره مصطفی
کواکبیان
اسداهلل بادامچیان
و علی مطهری
23
مرور رسانه ها
مروری بر مطبوعات هفته گذشته
تافته جدا بافته
خبرنامه
حقوق مادام العمر برای مقامات سیاس��ی که در
صحن علنی مجلس تصویب شد ،حرف و حدیث ها
و واکنش های فراوانی را در پی داشت.
این واکنش ها به حدی بود که نمایندگان مجلس
در چند جلس��ه دیگر نیز با طرح ه��ای جایگزین به
بررسی در مورد ان پراختند.
حس��ین ش��ریعتمداری نیز هفته گذش��ته در
یک یادداش��ت ب��ه بررس��ی جوانب ای��ن ماجرا
پرداخت و انتقاداتی را نیز در این مورد مطرح کرد.
مدیر مس��ئول روزنامه کیهان در این مورد نوشت:
«نمایندگان مجلس ش��ورای اس�لامی با 137رای
مواف��ق 26 ،رای مخال��ف و 20رای ممتنع تبصره
سه ماده 71قانون خدمات کشوری مصوب مهرماه
سال 86مجلس هفتم را ابقا کردند و اجازه ندادند
«حقوق مادا م العمر» یا -با اندکی تس��امح -چیزی
شبیه حقوق مادام العمر که این مصوبه برای مقامات
سیاس��ی از جمله نمایندگان مجلس قائل شده بود،
کمترین خدش��ه ای بردارد!
ماجرا اینگونه بود که روز دوش��نبه هفته گذشته
-1390/8/23مجل��س ش��ورای اس�لامی با 122رای موافق به یک استفس��اریه درباره تبصره سه ماده
71قانون خدمات کش��وری رای مثبت داده بود .این
استفس��اریه اگرچه به تنهایی ،نکته چن��دان تازه ای
در خود نداش��ت ،ولی تصویب و اعالم ان ،مردم را
متوجه قانون عجیب و غریب و افزون طلبانه ای کرد
که تبصره س��ه ماده 71قانون خدمات کشوری برای
مقامات سیاسی کشور قائل شده و انان را به «تافته ای
جدا بافته» تبدیل ک��رده بود .اس��تثنای غیرعادالنه و
منفعت جویانه ای که تا ان روز از نگاه مردم دور مانده
و متاس��فانه به تصویب ش��ورای محترم نگهبان نیز
رس��یده بود .اینگونه بود که مدلول این استفساریه و
نه فقط خود ان ،با اعتراض و انتقاد امیخته به مالمت
اقشار مختلف و از جمله تعدادی از نمایندگان مجلس
و مقامات سیاسی که خود نیز مش��مول این «امتیاز»
بودند ،روبه رو ش��د که مصرانه خواس��تار لغو قانون
یاد ش��ده و رفع این تبعیض غیر منطق��ی و ناعادالنه
شده بودند».
نویس��نده این یادداش��ت در ادامه با اش��اره به
اعتراضات در این مورد نوشت« :تعدادی از نمایندگان
محت��رم مجلس ش��ورای اس�لامی در مصاحبه ها و
اظهارنظرهای خود ضمن تاکید بر غیرقابل دفاع بودن
مدلول تبصره س��ه ماده 71از تصمی��م مجلس برای
اصالح ان خبر داده و اعالم کردند که رفع این تبعیض
ن��اروا و منفعت جویان��ه را در اولویت کاری مجلس
قرار خواهند داد.
اما نمایندگان محترم مجلس شورای اسالمی به
جای انکه خواستار لغو تبصره س��ه ماده 71شوند با
ارائه یک طرح دو فوریتی خواستار لغو استفساریه ای
شدند که روز دوشنبه درباره تبصره مزبور به تصویب
رسانده بودند! یعنی به جای لغو تبصره ای که مقامات
سیاسی را به تافته جدا بافته تبدیل کرده است ،تصمیم
گرفتند «استفساریه» روز دوش��نبه که مردم را متوجه
مثلث شماره104
24
این تبعیض ناروا کرده بود لغو کنند! و این پرس��ش
طبیعی و عدالت خواهانه را همچنان بی پاسخ گذاشتند
که ک��دام منطق عقل��ی ،قانونی ،اس�لامی و انقالبی
اجازه می ده��د «مقامات سیاس��ی» مورد اش��اره در
تبصره س��ه ماده 71قانون خدمات کش��وری «تافته
جدا بافته» باشند؟! و چرا عده ای اصرار دارند مقامات
سیاسی کشور را در حلقه اقش��ار مرفهی جای دهند
که با عرض پوزش و ب��ه احتمال قوی« ،بی دردی» از
پیامدهای ان است؟!
در کجای دنی��ا و در کدام نظ��ام حقوقی ،وقتی
یک مسئول سیاسی تغییر شغل -یا تغییر مسئولیت-
می دهد الزاما بایس��تی از 80درصد حق��وق دوران
مس��ئولیت خویش برخ��وردار باش��د؟! می فرمایند
«مادام العمر» نیس��ت که باید گفت مگ��ر نه انکه این
80درصد شامل دوران بازنشستگی نیز می شود؟ مگر
چه تعداد از مسئوالن سیاسی را می شناسید که بعد از
کناره گیری یا کنار رفتن از مسئولیت به «شغل ازاد»!
روی اورده باشند و مشمول تبصره یاد شده نباشند؟
اگر چنین نیست که نیست و اینگونه موارد استثنایی
است -که هست -چرا اس��تثناهای انگشت شمار و
احتمالی را بر قاعده فراگیر و قطعی ترجیح می دهید
و مگر نه اینکه قانون براساس «قاعده» وضع می شود
و نه «استثناء»؟»
توقیف اعتماد
اما بدون شک یکی از مهترین اخبار هفته گذشته
در عرصه رس��انه ها مصاحبه علی اکب��ر جوانفکر با
روزنامه اعتم��اد بود ک��ه البته منجر ب��ه تعطیلی این
روزنامه نیز شد.
مصاحب��ه ای ک��ه در ان مش��اور مطبوعات��ی
رئیس جمه��ور برخ��ی مس��ائل را مطرح ک��رد که
واکنش های گس��ترده ای را نیز در پی داش��ت .به هر
روی اعتماد بار دیگر از دکه روزنامه فروشی ها رفت،
اگر چه الیاس حضرتی وعده داده است پس از پایان
حکم دوماهه توقیف ،این روزنامه باردیگر روی دکه
قرار گیرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اس�لامی نیز البته درباره
توقی��ف اعتماد گفته اس��ت« :این روزنام��ه قبال هم
توقیف ش��ده بود و باید دقت بیش��تری در انتش��ار
گزارش ها و مصاحبه ها و مطالب صورت می گرفت،
اما می دیدیم عنصری که در خارج از کش��ور است و
ضد نظام است وقتی در این روزنامه عکس و تصویر او
کار شود طبیعی است که واکنش خواهد داشت ،این را
در هیات نظارت مطرح کردیم تا حداقل تذکری داده
شود ،چون بنا نیست کسانی مطرح شوند که به دنبال
براندازی هستند .دوستان در این زمینه مراقبت الزم را
نداشتند و دادستانی هم اقدام کرد ،البته من نمی دانم
به چه دلیلی این اتفاق افتاده است».
جزئیاتی از جاسوسان کویتی دستگیر شده
اما دستگیری جاسوس��ان کویتی در خاک ایران
نیز بازتاب های گس��ترده ای در رس��انه های کش��ور
داشت .روزنامه جوان هفته گذشته جزئیات بیشتری
از این ماجرا را روایت کرد و نوش��ت« :دو جاسوس
کویتی دس��تگیر ش��ده با هوی��ت ع��ادل الیحیی و
رائد الولید که مدتی پیش در ش��هر ابادان دس��تگیر
ش��ده اند با پوش��ش تهی��ه ی��ک برنام��ه تلویزیونی
خصوص��ی «االعدل��ه» به اب��ادان ام��ده و اق��دام به
فیلمبرداری از مناطق استراتژیک و ممنوعه این منطقه
کردند که با هوشیاری سربازان گمنام امام زمان (عج)
دستگیر شدند».
مولفه های گفتمانی بسیج
روزنامه رس��الت نی��ز هفت��ه گذش��ته یکی از
س��رمقاله های خود را با توجه به هفته بس��یج به این
موضوع اختص��اص داد .ای��ن روزنامه درس��رمقاله
خود با عنوان «مبانی گفتمان بس��یجی» به قلم محمد
کاظم انبارلویی نوشت« :بس��یج به مثابه یک گفتمان،
یک فرهنگ است که با تولد انقالب نیز در جامعه ما
ظهور پیدا کرد .بس��یج برخالف تصور عده ای لزوما
یک پدیده نظامی نیس��ت.طبقه و قش��ر خاصی را در
برنمی گیرد .مربوط به ق��وم و قبیله و مذهب خاصی
نیس��ت .بس��یج کل ملت ایران را با فرهنگ ،مذاهب
و اق��وام ایران��ی در برمی گیرد و امروز ک��ه به برکت
خبرنامه
هشدار داد».
نویسنده این یادداش��ت در ادامه یادداشت خود
نوشته اس��ت« :در این میان ،نکته قابل تامل این است
که استفاده ابزاری از «لویه جرگه» برای کشور و ملت
افغانس��تان یک خسارت بزرگ اس��ت .لویه جرگه،
در تاریخ افغانس��تان همواره یک نه��اد مرجع برای
خارج ساختن کشور از بن بست بوده و تاکنون نقش
مهمی در مقاطع مختلف تاریخ افغانس��تان ایفا کرده
اس��ت .امریکا با ابزار قرار دادن لویه جرگه توس��ط
حامد کرزای عالوه بر انکه زمینه را برای ادامه اشغال
افغانستان فراهم ساخته ،به خود لویه جرگه نیز ضربه
بزرگی وارد ساخته و ان را از اعتبار انداخته است .از
لویه جرگه همواره این انتظار وجود داشت که پاسدار
استقالل افغانستان باشد ولی با تایید پیمان با امریکا که
حضور دراز مدت اشغالگران را تضمین می کند ،این
نهاد در جهت ضد رسالت خود عمل کرده است .این،
خسران بزرگی برای افغانستان است که جبران ناپذیر
است».
بیداری اسالمی از مرزهای کشور فراتر رفته حداقل
100میلیون مس��لمان را در جوامع اس�لامی شکل
داده اس��ت .اگر امروز س��رود رهایی از یوغ استبداد
و استعمار از کشورهای اس�لامی به گوش می رسد
دلیل ان صدور فرهنگ بسیجی در اعماق و الیه های
اجتماعی و سیاسی بالد اسالمی است».
نویسنده این یادداش��ت در مورد مبانی گفتمان
بسیج نیز نوشته اس��ت« :خدا محوری و خدااگاهی
اصلی تری��ن مبن��ای گفتمان��ی بس��یجیان اس��ت.
بس��یجی جماعت زیر هیچ حک��م و فرمانی نمی رود
مگر اینکه قبل از ان مش��روعیت اله��ی ان را محک
زده باش��د .او اوای اله��ی را از غیرالهی تش��خیص
می دهد بنابراین حرکت خود را بر اس��اس امر الهی
و تکلیف الهی تنظیم می کند .بس��یجی جهاد مستمر
در تولید قدرت برای حاکمی��ت اهلل در جامعه دارد.
بنابراین قدرت را در اختیار صالح��ان قرار می دهد.
پس والیتمداری دومین مولفه گفتمان بسیجی است.
نگاه بسیجی به قدرت نگاهی است که بسیجی والیت
فقیه را فصل الخطاب می دان��د و در اطاعت از ولی،
گزینشی عمل نمی کند و از صفر تا 100فرامین برای
او الزم االتباع است.
سومین مشخصه بسیجی حق گرایی اوست؛ او با
مالکاتی که دارد جبهه حق و باطل را خوب تشخیص
می دهد و در ایس��تادن در جبهه حق لحظه ای درنگ
ندارد.
ایثار و از خود گذشتگی در راه هدف چهارمین
مشخصه گفتمان بسیجیان است .در این راه جان ،مال،
ابرو و اوالد برای بسیجی مطرح نیست .او در ایثار و
از خود گذشتگی به موالی خود علی بن ابی طالب (ع)
و اباعبداهلل الحس��ین نگاه می کند .ب��ه همین دلیل هر
مصیبتی را در این راه پذیراستg ».
مثلث شماره104
لویی جرگه و ماجرای امریکایی ها
موافقت لویی جرگه افغانس��تان با ادامه حضور
امریکایی ه��ا در این کش��ور بازتاب ه��ای متفاوتی
داشته است.
روزنام��ه جمه��وری اس�لامی هفته گذش��ته
درس��رمقاله خ��ود با عن��وان «اس��تفاده اب��زاری از
لویه جرگه» چنین نوش��ت« :موافقت با ادامه حضور
امریکایی ها هم��ان چیزی ب��ود که حام��د کرزای،
رئیس جمهور افغانستان می خواست تا زمینه امضای
پیمان به اصطالح امنیتی کابل -واش��نگتن را فراهم
سازد.
دولت باراک اوباما در ظاهر اعالم کرده امریکا تا
سال 1393تمامی نیروهای خود را از افغانستان خارج
می سازد ولی هدف نهایی امریکا باقی ماندن طوالنی
مدت در افغانس��تان اس��ت .دولتم��ردان امریکایی
ماموریت هموار ساختن زمینه تداوم حضورشان در
افغانس��تان را به حامد کرزای محول کرده اند .به این
معنی که ک��رزای اگر می خواه��د از حمایت امریکا
برخوردار باشد باید مقدمات امضای پیمان دوجانبه
را فراهم سازد.
از دید امریکایی ها ،اگر خود افغا ن ها خواس��تار
ادامه حضور ارتش امریکا در این کشور باشند در ان
صورت ،هم از فش��ار افکار عمومی امریکا و جهان
در امان خواهند بود و هم برای برنامه ها و طرح های
بعدی خود توجیه خواهند داشت».
نویسنده این یادداشت ادامه داده است« :تصمیم
شرکت کنندگان در «لویه جرگه» در موافقت با پیمان
نظام��ی دوجانبه با امریکا هر چن��د ضمانت اجرایی
ندارد ،ولی می تواند موضع کرزای در برابر مخالفان
این پیمان را تقویت کند .ضمنا با توجه به اینکه شمار
زیادی از نمایندگان مجلس افغانستان عضو لویه جرگه
هس��تند ،اکنون کرزای می تواند با امیدواری بیشتری
این طرح را به مجل��س ببرد .بنابر ای��ن از لویه جرگه
استفاده ابزاری ش��ده و البته به اعتبار این نهاد سنتی
لطمه وارد گردیده است.
هر چند اعض��ای لویه جرگه ش��رایطی را برای
امضای این پیمان مطرح کرده اند ولی موافقت با کلیت
پیمان مذکور و تایید ادامه اشغال افغانستان ،تصمیمی
تسلیم طلبانه تلقی می شود که از هم اکنون با مخالفت
مردم افغانستان مواجه شده است.
مخالفت با این طرح بالفاصله پس از اعالم نظر
لویه جرگه اغاز شد و صدها دانشجوی افغان در شهر
جالل اباد به خیابان ها ریخته و به تصمیم لویه جرگه
اعت��راض کردن��د .تظاهر کنندگان با فری��اد مرگ بر
امریکا و مرگ بر کرزای اع�لام کردند به هیچ عنوان
اجازه باقی ماندن نظامیان امریکایی در افغانس��تان را
پس از سال 1393نخواهند داد.
در برابر مصوبه لویه جرگه ،مس��کو نیز واکنش
نش��ان داد و الوروف ،وزیر خارجه روسیه نسبت به
هرگونه تالش امریکا برای باقی ماندن در افغانستان
25
یادداشت ها
دیپلماسی روی اسمان
هواپیماهای قطری در ایران
خسرو معتضد /نویسنده و مورخ
خبرنامه
خسرو معتضد
نویسنده و مورخ
دراین نوشتار به
محدودیت های
صنعت هواپیمایی
پرداخته است
مثلث شماره104
کاپیتان ش��هبازی ،اسمان نورد ش��جاع و متبحر
ایرانی ،جان بیش از 130تن (با محاسبه خدمه هواپیما)
را نجات داد ،یک پرنده پوالدین گرانبها را سالم روی
زمین نشاند و نگذاشت ابرو و اعتبار هواپیمایی ایران
بیش از این خدشه دار ش��ود و وصله کهنگی و قطعه
نداشتن را مانند پتک بر سر ان بکوبند.
مطبوعات چقدر درباره او نوشتند؟ نمی دانم من
دقت نکرده ام یا اینکه تصویر این قهرمان جلد مجالت
هفتگی کشور را مزین نکرده است؟
مجله مثلث کارزیبایی کرد ک��ه صفحاتی را به این
واقعه اختصاص داد .ایا تلویزیون های ما به اندازه کافی
به این مهم پرداخته اند؟ در هر کجای جهان بود عالیترین
نش��ان به این هوانورد دلیر و خونس��رد و الی��ق ایرانی
تقدیم می ش��د .در اینجا رئیس مجلس شورای اسالمی
از او قدردانی کرد .ای کاش لوح افتخاری به او تقدیم
می شد .خلبان هوشنگ شهبازی مایه افتخار هواپیمایی
ماست .او فاجعه ای محتوم را به واقعه ای شیرین بدل
کرد و نگذاشت بیش از 130سرنشین هواپیما در اتش
و بنزین بس��وزند .همه کارهای او از سر عقل و تدبیر
و تخصص و دانش باالی او ب��ود .او اگر تجربه کمی
26
داش��ت و اگر در جایگاه فن��ی و تخصصی خود قرار
نداش��ت ،اکنون با پیامدهای یک فاجعه همراه بودیم.
شایس��تگی او به علت کاردانی ،اگاهیاش ،تخصص
و وظیفه شناسی او و بهادادن به نام و ابروی کشورش
در خور قدردانی اس��ت .اما معض��ل هواپیمایی ایران
باید دیر یا زود حل شود .ایران تا ابد نباید در وضعیت
کجدار و مریز امروز ،عدم تحویل قطعات ،دور زدن
واسطه ها برای دریافت قطعات و بهای بیشتر و بیشتر
پرداختن به سربرد.
تحریم های س��نگین امریکا و غرب علیه ایران
متوجه صنعت هوانوردی کش��ور شده است .صنعت
هوانوردی کش��ور غیرنظامی اس��ت .ناوگان هوایی
ایران مس��افران خارجی نیز دارد .دیدیم که در پرواز
743که کاپیتان شهبازی ظفرمندانه ان را سالم برزمین
نش��اند اتباع روس��یه نیز بودند .ممانع��ت کورکورانه
و لجاجت امی��ز ایاالت متح��ده امریکا با نوس��ازی
هواپیماهای ایرانی اقدامی خالف عرف بش��ریت و
جنایت علیه غیرنظامیان است.
دولت ایران بای��د در این خص��وص به مراجع
هواپیمای��ی بین المللی مراجعه و ش��کایت کند ،باید
عرض حال بدهد .حتی می توان به پروتکلی دس��ت
یافت که هیچ گونه اس��تفاده نظام��ی از هواپیماهای
مسافربری و ترابری غیرنظامی ایران نشود.
به نظر نویس��نده در اینگونه مس��ائل م��ا نیز تا
حدودی مقصر هستیم.
از قدیم ایرانی��ان می گفتند «با دوس��تان مروت
با دش��منان م��دارا» .عل��ت بر س��رزبان افت��ادن این
ضرب المثل ها بیهوده نبوده است .در تاریخ می خوانید
که مادها مردم��ان دامپ��رور و کش��اورز و بی ازاری
بوده اند ،مردمی س��اده ،خوش خلق و خوی ،مهربان
و میهمان نواز .نه دولت داشتند و نه فرمانروا و ارتش،
هم و غم انها کش��اورزی و دامپروری و نیز پرورش
اس��بان عالی بوده اس��ت .در برابر ایلغارها ،بابلی ها و
اشوری ها و بسیای از ملل و اقوام همسایه هم جنگاور
شدند هم از اسب برای تشکیل س��واره نظام استفاده
کردند و هم ارابه جنگی را که اختراع جنگاوران مصری
و اشوری بود،کاملتر و تبدیل به یک سالح خطرناک
کردند .ایران دشمنان زیادی داشته که در قرون قدیم به
مراتع ،معادن س��رب و اهن و مس ایران ،احشام ایران
و مردان و زنان ایرانی برای بردگی و بیگاری کش��یدن
انها و به اس��ب ها مراتع و مزارع اذوقه خیز ایران نظر
داشته اند .ایرانیان با بعضی از مهاجمین جنگیده اند ،با
برخی صلح کرده و علیه دشمن خطرناکتر با او متحد
ش��ده اند و بر او تاخته و نس��لش را برانداخته اند .در
مواردی شکست خورده اما فاتح را در فرهنگ و تمدن
و اداب و سنن خود مستحیل کرده اند.
در اعصار جدید ایرانیان از سیاست موازنه منفی
و گاهی موازنه مثبت نسبت به دوران قدرت یا ضعف
خود بهره گرفته اند.
هنگام یورش روسیه از فرانسه کمک گرفته اند،
هنگام صلح فرانسه با روس��یه و نارو زدن ناپلئون به
ایران دس��ت دوستی به س��وی انگلیس دراز کرده اند
(علیه اس��پانیا و پرتغال هنگامی که سراسر کرانه های
جنوب ایران در خلیج فارس و دریای مکران را اشغال
و استعمار کرده بودند از انگلستان با دادن مزایایی توپ
و ناوگان گرفتند) ،هنگام نارو زدن انگلیس پای اتریش
و المان را به میان کشیده اند .ترکان عثمانی به ایران و
خاک ایران نظر داش��تند .ایرانیان برای حفظ استقالل
کشورخود از المان ،فرانس��ه ،انگلیس وهلند کمک
گرفته و سالح اتش��ین فراهم اورده اند .در اوایل قرن
19با عثمانی متحد ش��ده اند که جلوی تجاوز روسیه
را بگیرند ،از افس��ران ایتالیایی برای نظم و نسق دادن
به ارتش ایران یاری گرفته اند .سراسر تاریخ ایران پر
از سیاست گری اس��ت که بر ایران تحمیل می شده تا
بتواند سرپا بماند.
حال باید از قراردادن همه بیگانگان در یک صف
خودداری کرد .زمانی روسیه پس از انقالب 1917به
ما کمک کرد ک��ه امتیازات بیگان��گان را لغو کنیم و از
شر کاپیتاالس��یون رهایی یابیم .در سال های 1312تا
1320المان به ما یاری داد ت��ا در ازای مواد خامی که
می گرفت صنعتی شویم .در سال 1330از مطبوعات
فرانسه و امریکا علیه انگلستان استفاده کردیم .امروز
نیز باید سیاست ما دوراندیشانه باشد .کار با نفرین و
دشنام حل نمی ش��ود .اکنون کارمان به جایی رسیده
که با داشتن قهرمانانی چون هوش��نگ شهبازی باید
هواپیمای قطری را برفراز کشورمان به پرواز در اوریم.
ایا راه بهتری وجود ندارد؟ ایا نمی توان تحریم امریکا
علیه هواپیمای غیرنظامی را در مطبوعات و رسانه های
جهان مطرح کرد؟ ایا فقط راه در توسل به هواپیماهای
قطر است؟ g
پاییز فصل تغییر است
چرا یزدانی خرم رفت؟ چرا خطیب امد؟
افشین خماند /روزنامه نگار
افشین خماند در این
مطلب تغییرات در
فدراسیون کشتی را
بررسی کرده است
خبرنامه
زمان تغییر
تا المپیک خیلی راه نیس��ت .تنها 9ماه واگر باور
داشته باش��یم که میدان المپیک میدانی کامال متفاوت
با ان چیزی اس��ت که در هم��ه میدان ه��ا دیده ایم و
مثلث شماره104
پاییز فصل تغییر اس��ت .فصل خزان ،فصل
جدایی ،فصل ریزش ...و این روزها فدراس��یون
کشتی این فصل را با تمام وجود احساس می کند!
هیچ کس باور نکرد که دلی��ل جدایی یزدانی خرم
از فدراس��یون کش��تی دقیقا همان چیزی باش��د
که وزارت ورزش اع�لام کرده ،اما ب��ه هر دلیل
درس��ت در روزهایی که والیبال ایران توانس��ت
مقابل صربستان ،قهرمان اروپا به پیروزی برسد،
کسی که به عقیده بسیاری سنگ بنای موفقیت ها
وقهرمانی های این رشته را گذاشت از رشته کشتی
کنار گذاشته می شود .ان هم به دلیل انکه دوشغله
است و بازنشسته ،با استناد به نامه خاک خورده ای
که در تمام این سال ها هیچ کس ان را عملی نکرد.
اما ح��اال در بدترین زم��ان ممکن ،درس��ت در
روزهایی که مصاحبه ه��ای یزدانی خرم انقدر ها
هم به مذاق وزارت تازه تاسیس خوش نمی امد،
کش��تی فصل تازه ای را تجربه خواهد کرد؛ فصل
تغییر.
باشگاه پرسپولیس را بر عهده داشت انقدر یادگاری از
خود به جا گذاشته است که تا همیش��ه می توان به ان
استناد کرد .اگر از داستان های راینر سوبل و خریدهای
پانامایی از خانه سالمندان(!) عبور کنیم به هیچ عنوان
نمی توان داستان یان نیکولوفسکی را از یاد برد؛ همان
دروازه بان مقدونیه ای که بدون تمرین و بازی باشگاه
پرسپولیس را با بزرگترین چالش مواجه کرد ،البته شاید
خطیب در هیچ یک از این م��وارد مقصر نبود ،چراکه
خیلی ها اعتقاد دارن��د در ان زمان تم��ام تصمیمات
باش��گاه پرس��پولیس را نه مدیر عامل که علی پروین
می گرفت .حال با این توضیح شاید راحت تر بتوان به
فلسفه تغییر مدیران ورزش رسید.
مدی��ران موف��ق و دارای کارنامه ،نگاه و ش��یوه
خودش��ان را دارند وکمتر اج��ازه دخال��ت از باال را
می دهند ،اما مدیران متوس��ط وب��دون کارنامه خیلی
راحت ت��ر تاثیر می پذیرن��د و دس��تورات را اجرایی
می کنند .ش��اید ب��ه همین خاطر اس��ت ک��ه حتی به
یزدانی خرم اجازه ثبت ن��ام در انتخابات داده نش��د.
رئیس س��ابق فدراسیون کش��تی در این باره این گونه
توضیح می دهد« :ش��رایط سخت اس��ت و مسابقات
مهمی را پیش رو داریم ،اما متاسفانه به علت مشکلی
که با من داشتند تصمیم به انجام این تغییرات گرفتند».
کمترین اش��تباه در اماده س��ازی بزرگترین نتایج را
در المپیک خواهد داش��ت ،ان وق��ت گفتن این نکته
که وزارت نوظه��ور ورزش در انتخ��اب زمان تغییر
بس��یار اش��تباه کرد ،نه نکته ای دور از ذهن است و نه
مساله ای انکار ناش��دنی .کاش برنامه نویسان وزارت
ورزش به این نکته اگاهی داش��تند که تقویم ورزش
چهار سال به چهار سال نوشته می ش��ود و ثمره تمام
برنامه ها وهزینه ه��ای ورزش در میدان المپیک نمود
پیدا می کن��د .یزدانی خرم نقل قول��ی از وزیر ورزش
اورده که انتظار مدال در المپیک نداریم .اگر این جمله
درست باشد باید نقبی به المپیک قبل بزنیم .به راستی
چند درصد از رای اعتماد نگرفتن از مجلس به نتایج
ضعیف المپیک پیشین بر می گش��ت .تغییر حق مدیر
است اما در زمان درس��ت ان .اگر این 9ماه هم حکم
سرپرستی به یزدانی خرم داده می شد هیچ اتفاق خاصی
رخ نمی داد ،هیچ اتفاق خاصی .اگر بهانه دوشغله بودن
و باز نشس��ته بودن است که سرپرس��ت جانشین هم
وضعیتی مشابه دارد .یزدانی خرم در این باره می گوید
با این کارهایشان چرخ کشتی را لنگ کردند.
خطر تعلیق که یک بار گریب��ان فوتبال را گرفت
می تواند این بارکشتی را هم تهدید کند .اگر از این خطر
بگذریم بازهم نمی توانیم از کنار جمله وزیر بگذریم
که مدال المپیک مهم نیست ...مهم است ،مهم.
پاییز فصل تغییر اس��ت ،فص��ل جدایی ،فصل
ریزش ،فصل خزان .به غیر از امید کاری نتوانیم .بیایید
امیدوار باش��یم که این پاییز به زمس��تان ورزش ختم
نشود .المپیک در راه استg .
فلسفه تغییر
تغییر مدیران به چه منظوری انجام می شود؟
این سوال کلید رس��یدن به فلس��فه تغییر در این
روزها در سطح کالن مدیریت ورزش است .شاید
نزدیکترین گزینه ای که به ذهن می رس��د ضعف
مدیریتی باش��د ،یعنی در بع��د ورزش به نتیجه
مطلوب نرس��یده و مجبور به ع��وض کردن نوع
سیاستگذاری باش��یم .خب برای این نگاه انقدر
نقیض وجود دارد که به هیچ وجه نمی توان همه
تغییرات را به این مساله ارتباط داد .اگر ضعف در
نتیجه گیری س��بب تغییر مدیر است ،فدراسیون
فوتبال مدت هاست که در صف اول ایستاده است
وخیلی وقت اس��ت که با انواع و اقسام ناکامی ها
کلکسیونی بی بدیل ساخته اس��ت .اما چرا نوبت
به کش��تی می رس��د که اتفاقا در همین س��ال 90
بهترین نش��انه های پیشرفت را نش��ان داده و در
پایان رقابت های جهانی ،اس��یایی و جام جهانی
در سال ،۹۰کشتی گیران ایران صاحب ۴۵مدال
طال ۳۱ ،مدال نقره و ۳۷مدال برنز ش��دند؟ حال
سوال را می توان پررنگ تر نوشت؛ تغییر مدیران
به چه منظور صورت می گیرد؟
حجت اهلل خطیب فرد نا شناخته ای در جامعه
ورزش نیست .او در همان مدت زمانی که مدیریت
27
سیاست
سیاست
مثلث شماره104
28
سیاست ورزی اصولگرایانه
سیاست
اصولگرایان
زیر یک سقف
مثلث شماره104
گزارشی از اولین گردهمایی
سراسری جبهه متحد در مدرسه
عالی شهید مطهری
ف االسالم
یاسین سی
1
مدرسه عالی ش��هید مطهری از جمله اماکنی در
تهران به حس��اب می اید که در عین داش��تن هویتی
علمی ،خاطرات سیاس��ی مختلفی را به اذهان متبادر
می کند .این مدرسه عالی که توسط میرزا حسین خان
سپهساالر با نام اولیه مدرس��ه سپهساالر بنیانگذاری
شده ،از ابتدای انقالب اسالمی محل پرورش بسیاری
از کارگزاران جمهوری اس�لامی بوده و بس��یاری از
نیروهای سیاسی امروز که جزو نسل های دوم و سوم
انقالب محسوب می ش��وند ،در این مدرسه تحصیل
کرده ان��د و بزرگانی همچون ش��هید ایت اهلل مدرس
از جمله کسانی هس��تند که مدرسه ش��هید مطهری
از جلس��ات درس و بحث انان خاط��رات فراوانی
دارد .ط��ی روزهای گذش��ته و در دوران��ی دیگر از
تاریخ سیاس��ی ایران ،شبستان این مدرس��ه ،میزبان
اتفاقی مهم در عرصه سیاسی کشور بود؛ جبهه متحد
اصولگرای��ی برای اولین گرد همایی سراس��ری خود
در استانه انتخابات مجلس نهم ،این مدرسه را برای
حضور میهمانانش انتخاب کرده بود؛ جلسه ای که با
حضور شخصیت هایی همچون غالمعلی حدادعادل،
ایت اهلل امامی کاش��انی ،محم��د کوث��ری ،حبیب اهلل
عسگراوالدی ،رضا طالیی نیک ،شهاب الدین صدر،
29
سیاست
محمدرض��ا باهنر ،محمد حس��ن غفوری ف��رد ،الله
افتخاری ،محسن کوهکن ،عبدالحسین روح االمینی،
حجت االسالم ش��جونی ،پرویز س��روری ،منوچهر
متکی ،علیرضا مرندی ،محمد دهقان ،حجت االسالم
ابراهیمی ،اسداهلل بادامچیان ،حسین فدایی ،محمد نبی
حبیبی ،حسین فدایی و ...به عنوان اغاز رسمی فعالیت
سراس��ری اصولگرایان در انتخابات اس��فندماه سال
جاری برگزار شد.
در این نشس��ت که روز پنجشنبه بیست و ششم
ابان ماه برگزار ش��د ،پی��ش از همه و دقایق��ی قبل از
انکه ایت اهلل مهدوی کن��ی ،دبیرکل جامعه روحانیت
مبارز ،به جمع اصولگرایان بپیوندد ،علی اکبر والیتی،
سخنگوی جبهه متحد پش��ت تریبون رفت و با بیان
خاطراتی ک��ه نش��ان از اهمیت جای��گاه مجلس در
ی داشت ،به تشریح مواضع این جبهه
جمهوری اسالم
در انتخابات پیش رو پرداخت .وی تاکید کرد حضور
کاندیداها در لیس��ت انتخاباتی اصولگرایان منوط به
عضویت انها در گروه های اصولگرا نیس��ت و ادامه
داد« :جبهه متحد اصولگرایان به دنبال این اس��ت تا
مجلس نهم در اختیار اصولگرایان واقعی و معتقدان
به نظام و انقالب باش��د .اگر اضالع��ی هم در جبهه
متحد اصولگرایان تش��کیل ش��د ،تنها برای به عهده
گرفتن خدم��ت به مردم بود و معنای ان این نیس��ت
که تمامی کاندیداها از اضالع موجود در جبهه متحد
اصولگرایان باشند».
ایت اهلل مهدوی که در میانه س��خنرانی والیتی
وارد جلسه شده بود ،سخنران بعدی مراسم بود .وی با
ذکر این شعر که «ما برای وصل کردن امدیم؛ نی برای
فصل کردن امدیم» ،به تالش جامعه مدرسین و جامعه
روحانیت مبارز برای وح��دت در جبهه اصولگرایی
اشاره کرد و گفت « :اگر جامعه مدرسین قم و جامعه
روحانیت مبارز به میدان امده اند ،برای رفع مشکالت
با همکاری دیگر دوس��تان ب��رای اصول��ی بوده که
به عنوان اصولگرایی مطرح اس��ت ».و ضمن تاکید بر
وحدت نیروهای انقالب ب��ا بیان اینکه تالش جامعه
روحانیت مبارز و جامعه مدرس��ین ب��رای وحدت
بر حسب احساس مس��ئولیت بوده است ،افزود« :در
این مقطع حساس ،ما وحدت را الزم می دانیم؛ همان
گونه که امام راحل به وحدت تاکید داش��تند .امام در
روزهای اخر عمر شریفشان اهل حق را دعوت کردند
و فرمودند ،انقالب تثبیت شده و دشمنان نمی توانند
کاری از پیش ببرند ،مش��روط به اینکه ما با هم و در
کنار هم باشیم».
وی مط��رح کردن وح��دت را از نگاه فلس��فی
موجب دور شدن از مسائل وحدت دانست و خطاب
به بزرگانی که به طرح این موضوع در فضای سیاسی
کش��ور پرداخته اند ،گف��ت« :منظور م��ا از وحدت،
پیرامون مس��ائل سیاس��ی و اجتماعی بر سر مسائل
مشترک است؛ شیعه و س��نی با هم وحدت می کنند،
نه اینکه ش��یعه ،سنی می شود ،یا س��نی شیعه؛ حوزه
و دانش��گاه وحدت دارد ،نه به این معنا که دانشگاه،
حوزه است و حوزه ،دانشگاه .منظور ما از وحدت به
معنای مثل هم شدن نیست».
ایت اهلل مهدوی کنی با اشاره به حضور روحانیت
در مجل��س ،از هم��ه روحانی��ون دارای صالحیت
خواست برای حضور در مجلس اقدام کنند و گفت:
«اگر هر دوره روحانیون مجلس نسبت به روحانیون
قبلی کمتر ش��ود ،مجلس انقالبی و اسالمی نخواهد
ش��د؛ بنابراین ،حضور روحانی��ون در مجلس الزم
اس��ت ».و ادامه داد« :اگر یک انتخاب جامع و خوب
داشته باشیم ،بهترین مشت بر دهان دشمنان انقالب
مثلث شماره104
30
خواهد بود ؛ بنابراین ،برای رسیدن به این هدف بزرگ
باید برخ��ی خرده گیری ها را کن��ار بگذاریم ،چرا که
اگر قرار باش��د ما به ایراد همدیگر بپردازیم ،دشمن
سوء استفاده خواهد کرد».
رئیس مجلس خبرگان رهبری با تاکید بر اینکه
حض��ورش در همایش جبهه متح��د اصولگرایان به
این معناست که امده است ،بگوید ما هستیم ،گفت:
«بنده با این حالم در ای��ن خیابان های تهران خودم را
به این همایش رس��اندم تا بگویم ما همچنان هستیم،
هرچند گفته بودم که تا ۱۲۰سالگی هستم ،اما اکسیژن
در اتومبیل بنده همیشه موجود اس��ت و بنده بر پایه
مسئولیت در این همایش حضور یافتم ».وی در پایان
با تاکید بر اینکه اگر ما با هم باش��یم ،دشمنی که ملت
ایران را تهدید می کند ،هیچ غلط��ی نمی تواند بکند،
گفت« :من ب��ه نمایندگی از جامع��ه روحانیت مبارز
احساس مسئولیت کردم و همین جا می گویم دوستان
بیایند و مسائل جزیی را کنار بگذارند».
سخنران بعدی شبستان مدرسه شهید مطهری،
رئیس س��تاد انتخاباتی جبه��ه متح��د اصولگرایان،
علیرضا زاکانی بود .وی در این جلس��ه که با ش��عار
«بصیرت و وحدت در س��ایه والیت» در جریان بود،
تصریح کرد« :تالش داریم اهداف مقدسی را که این
جبهه متحد را تش��کیل داده ،محقق کنیم ».و در ادامه
به تش��ریح مراحل پنجگانه ای پرداخ��ت که به تعبیر
رهبر معظم انقالب ب��رای وصول ب��ه بالندگی برای
انقالب اسالمی الزامی است.
زاکانی تاکید کرد« :ما اکنون در میانه راه هستیم و
گفتمان اصولگرایی در کوتاه مدت می تواند به نهضت
بیداری اس�لامی کمک کرده و به س��ند چش��م انداز
20ساله نظام اسالمی برسد .ما به دنبال میانبر ها هستیم
تا در مسیر رش��د و اعتالی جامعه اسالمی ،فرزندان
این م��رز و ب��وم را از میانبرها عبور دهی��م ».وی در
پایان خاطرنش��ان ک��رد« :گردهمایی ب��زرگ جبهه
متحد اصولگرایان ش��روع کار جدی این ستاد است
و امیدواری��م در حرکت ه��ای بعدی در اس��تان ها و
شهرس��تان ها با پیوس��تگی و با دقت و هوشیاری در
راستای اهداف انقالب اسالمی قدم برداریم».
اخرین فردی که برای حضار به ایراد سخنرانی
پرداخت ،ایت اهلل احمد علم الهدی ،امام جمعه مشهد
بود .وی ب��ا یاد اوری وقای��ع مربوط ب��ه غدیرخم و
ایام پس از رحلت پیامبر خاطرنش��ان کرد« :انچه در
عوارض سیاس��ی ـ اجتماعی غدی��ر و در تحوالت
سیاس��ی پس از پیغمبر صورت گرف��ت ،نتیجه اش
جدا شدن عده ای از یاران و وابستگان به پیغمبر بود؛
عده ای که در زمان نبوت رسول اهلل در یک هماهنگی
تا مرز جانبازی پیش رفتند ،در تحوالت پس از غدیر
چنان متحول ش��دند که ت��ا یک عنص��ر مواجه گر با
رس��ول خدا(ص) پیش رفتند و انچه امروز برای ما
نقطه بصیرت افزای قابل تامل اس��ت ،این نکته است
که چگونه همرزمان رس��ول اهلل در مقطعی در موضع
رویارویی با ایشان قرار گرفتند».
علم الهدی وحدت مطلوب را در سایه والیت
دانس��ت و با بیان اینک��ه باید از تعارف��ات خارج
شویم و س��ایه والیت را معنا کنیم ،گفت« :ایا سایه
والیت فقط اموز ه ها ،بیانات ارش��ادات اس��مانی
والیت اس��ت یا اینکه س��ایه والیت بای��د در امت
و جامع��ه تحقق یاب��د ».وی در ادامه این س��خنان
ادامه داد« :مجلس نهم باید پایگاه استکبارس��تیزی
باش��د و در این مجلس به غیر از اینکه کارشناسان
اقتصادی ،سیاس��ی و فرهنگی حضور دارند ،همه
باید س��ینه چاک والیت باش��ندg».
اقاتهرانی:
جبهه متحد به
اصول خودش
پایبند باشد
روایت ایت اهلل مصباح یزدی
از تشکیل جبهه پایداری
2
پس از دی��دار حبیب اهلل عس��گر اوالدی با
ایت اهلل مصباح یزدی و انتشار س��خنان دبیر کل
جبهه پیروان خط امام و رهبری در این جلس��ه،
تح��والت انتخابات��ی اصولگرای��ان وارد ف��از
جدیدی شده است .دیداری که در ان حبیب اهلل
عسگر اوالدی به برخی مسائل به وجود امده میان
جبهه متحد و جبهه پای��داری پرداخته و مواضع
گ��روه 8+7را درباره انها مطرح ک��رد .مواضع و
س��خنانی که البته برخی انتقادها و اعتراض ها را
سیاست
جبهه پایداری درپی وحدت است
اما در تحولی دیگ��ر اقاتهرانی دبی��ر کل جبهه
پایداری هفته گذش��ته با بیان اینکه گفت وگوها بین
این جبهه و جبهه متحد ادامه دارد ،گفت« :ما همچنان
دنبال وحدت و گفت وگو هستیم .معتقدیم دوستان
اصولگ��را باید با هم باش��ند و اصولی فک��ر کنند .ما
ایت اهلل مهدوی کنی را دوست داریم اما در این مدت
خیلی ها به جای ما صحبت کردند که بهتر است توبه
کنند و به جای کس��ی حرف نزنند و هر کسی حرف
خود را بزند .کسی قیم نمی خواهد».
ش��رکت اعضایی از جبهه پایداری در همایش
جبهه متحد موضوعی بود که توجه بسیاری را جلب
کرد .اقاتهران��ی در توضیح علت ش��رکت این افراد
در جلس��ه جبهه متحد نیز چنین گف��ت« :ما پیش از
این گفت وگوهایی با جبهه متحد داش��ته ایم که این
گفت وگوه��ا ،هنوز ادام��ه دارد و بای��د ببینیم به چه
نتیجه ای خواهیم رس��ید .ما دوس��ت داریم اعضای
جبهه متحد به اصولی که خودشان گفتند و منشوری
که تدوین کردن��د پایبند باش��ند .اص��ل اولیه مورد
قبول ما هم تبعیت بدون چ��ون و چرا از مقام والیت
است اما ممکن است ما احس��اس کنیم خواسته های
مقام معظم رهب��ری در مواردی تامین نش��ده که البته
دوستان می گویند تامین ش��ده است ».اقاتهرانی البته
در ادامه گفته است« :صحبتی که افراد جبهه پایداری
دارند این است که حضور برخی افراد در کمیته 8+7
چه توجیهی دارد .ما معتقدیم حضور انان با ساختاری
که خود اقایان قبال بیان کردند همخوانی ندارد».
از دیگر سو اما رئیس ستاد انتخابات جبهه متحد
اصولگرایان با بیان اینکه جبهه پایداری هنوز دعوت
جبهه متحد اصولگرایی را برای حضور در جلس��ات
ش��ورای مرکزی نپذیرفته اس��ت .گفته است« :با این
وج��ود برخی دوس��تان جبهه پای��داری در همایش
بزرگ جبهه متحد اصولگرایان حضور جدی داشتند.
سازوکاری که در جبهه متحد طراحی شده سازوکار
مشارکتی است و در واقع همه طیف های اصولگرایی
که فعال هس��تند امکان فعالیتشان بر این جبهه وجود
دارد».زاکان��ی ادامه داده اس��ت« :بنابرای��ن از جبهه
پایداری هم دعوت ش��د تا ب��ه این جبه��ه بپیوندد،
جلسات متعددی گذاش��ته شد که امیدواریم حرکتی
که برای وحدت انجام شده به نتیجه برسدg ».
مثلث شماره104
از س��وی اعضای جبهه پایداری در برداشت .بخش
دیگر این دیدار که به س��خنان ایت اهلل مصباح یزدی
اختصاص داش��ت البته رس��انه ای نش��د ،اما رئیس
موسسه امام خمینی(ره) در دیداری دیگر که با جمعی
از اصولگرایان برگزار شد مطالبی را پیرامون خاستگاه
و اهداف جبه��ه پایداری و همچنین نح��وه تعامل با
جریان های اصولگرا اعالم کرد.
پ��س از اع�لام موجودی��ت جبه��ه پای��داری
روایت های مختلفی درباره نحوه تش��کیل این گروه
سیاسی مطرح شد .روایاتی که البته هیچ گاه از سوی
اعضای این جبهه تایید نشد .به گزارش سایت خبری
مش��رق ،ایت اهلل مصباح یزدی در این دیدار ماجرای
به وجود امدن این جبهه را ش��رح داده و گفته است:
«مس��اله انتخابات اخیر ،مجلس ش��د .بنده خودم در
شهرستان هایی اتفاقی رفته بودم ،حس کردم که رفیق
ایش��ان از مدت ها پیش مش��غول زمینه سازی برای
انتخابات مجلس و بالمال برای ریاس��ت جمهوری
خودش است .به دوستان تذکر دادم که مواظب باشید
مساله جدی است و حواس��تان جمع باشد که وظیفه
شرعی تان را عمل کنید .از کسانی که بنده مستقیما با
ایشان تماس داشتم ،اقای اقاتهرانی بود که در اینجا
شاگردمان بوده است .با ایشان مستقیما صحبت کردم
و با دوس��تان دیگر مع الواس��طه .تا اینکه چند نفر از
نمایندگان مجلس پیش��نهاد کردند که می خواهیم با
ش��ما مالقات و صحبتی کنیم .من هم پذیرفتم .اقای
کوچک زاده بود ،اقای اقاتهرانی بود ،اسم ها درست
یادم نیست ،دو ،سه نفر دیگر از همین تیپ ها بودند که
یکی شان ،اقای زارعی بود که االن در جبهه پایداری
است .اینها امدند و گفتند که ما متحیریم .ما تا به حال
به دالیلی از جمل��ه حمایت مقام معظ��م رهبری از
احمدی نژاد از ایش��ان حمایت کردیم ،ولی از وقتی
که این رفتار را ش��روع کرد متحیریم چه کنیم و حاال
مساله انتخابات اینده مجلس مطرح است .ما هم گفتیم
که ش��ما خودتان اهل بصیرت و کارکش��ته سیاست
هستید .بنشینید ببینید مصالح کشور چه اقتضا می کند،
فکر این باش��ید که اسالم حفظ ش��ود .بعد از چندی
درخواستی کردند که با چند نفر دیگر جلسه ای با ما
داشته باش��ند .این دفعه اقای محصولی و اقای دکتر
الهام هم بودند .گفتند تا به حال در دولت قبلی به نام
«رایحه خوش خدمت» کار می کردیم و حاال نگرانیم
که این رفیق اقای احمدی نژاد از این اسم و این افراد
اس��تفاده کند .ش��اید بعضی از افرادی را که با ما کار
می کردند جذب کند و بگوید که اینها همان ها هستند
و ما می خواهیم صریحا اعالم کنیم که ش��رط شروع
کار سیاسی مان مخالفت با این گروه انحرافی است و
به این مناسبت می خواهیم تابلوی جدیدی را انتخاب
کنیم و تابلوی رایحه خوش خدمت کنار برود .انچه
عرض می کنم حاصل مضمون است و عین عبارت ها
یادم نیست .پیشنهاد کردند که اسمش را بگذارند گروه
انقالب اسالمی یا چنین چیزی؛ روی عنوان انقالب
اس�لامی تکیه کردند .بعدا ح��دس زدم می خواهند
مش��ابه همان فراکس��یون انقالب اس�لامی را که در
مجلس دارند و اقای حسینیان و سایرین در ان هستند،
باش��د ،برای همین روی عنوان انقالب اسالمی تکیه
می کنند ،از من نظر خواستند .بحث طلبگی مشورتی
است .مثل گروه های دیگر مثل رهپویان ...که عنوان
جمعیت را می گذارند ،این هم در مقابل بش��ود مثال
جمعیت انقالب اسالمی یا شاید گفتند حزب انقالب
اسالمی .جزئیاتش را اقرار می کنم که یادم نیست.
گفتم در مورد عنوان انقالب اسالمی همه طرفدار
انقالب اس�لامی اند ،چیزی نیس��ت که ویژگی برای
شما داشته باشد .بنده پیش��نهاد می کنم بگویید جبهه
پایداری انقالب اس�لامی ،یعنی کسانی که از جریان
انحرافی زاویه گرفتند و نشانه این باشد که شما دارید
انها را نفی می کنید».اما ایا جبهه پایداری با مواضعی
که مطرح می کند به تفاهم با جبهه متحد خواهد رسید
و اصولگرایان با فهرستی واحد وارد انتخابات خواهند
شد؟ ایت اهلل مصباح یزدی درباره مواضع جبهه متحد
در این مورد گفته اس��ت« :تکیه عرایض بنده این بود
که ما باید با همه کس��انی که جهات مش��ترکی داریم
همکاری داش��ته باش��یم و این همکاری ها در دوایر
متحدالمرکزی شکل می گیرد .اوال با همه مسلمان ها
در مقابل کفار ،بعد با همه ش��یعیان در مقابل کسانی
که ضد شیعه هس��تند .بعد با همه کسانی که طرفدار
انقالب اند در مقابل انهایی که ش��یعه هس��تند ،ولی
میانه خوش��ی با انقالب ندارند و همین طور می رسد
به کس��انی که افکارش��ان به هم نزدیک تر است و با
هم همکاری و اعتماد بیشتری نس��بت به هم دارند،
این گروهی اند ک��ه در درون اصولگرایان نه به عنوان
تعارضی بلکه عضوی از خانواده اصولگرایان و یک
دایره کوچکی در این دوایر متحد که در جهات دیگر
اتحاد داریم .بنای انش��قاق و جدا شدن نیست ،بلکه
در درون این اس��ت .انچه اینها بر ان تکیه دارند سه
چیز اس��ت )۱ :اطاعت مطلق از رهبری )۲ ،تبری از
تبری از گروه انحرافی .این سه ضلع
فتنه جویان و ّ )۳
کار اینهاست».
ای��ت اهلل مصباح ی��زدی در خصوص نس��بت
خودش ب��ا جبه��ه پایداری ه��م گفته اس��ت« :بنده
به عن��وان لیدر نیس��تم ،نه کس��ی مرا به ای��ن عنوان
پیش��نهاد ک��رد و نه م��ن پیش��نهاد ک��ردم و اهلش
بودم .نه انه��ا به م��ن سرس��پرده اند که ه��ر چه تو
بگوی��ی عمل می کنی��م .اص�لا تمای��ل معقولی هم
نیس��ت .عمال هم نخواهد ش��د .عرض ک��ردم هیچ
دو نفری نیستند که همه فکرهایش��ان مثل هم باشد.
یک جاهایی با هم اختالف پیدا می کنند .االن هم اینها
را از بهترین افرادی که در جرگه سیاست وارد هستند
می شناسم ،البته منحصر به اینها نیستند .اقای فدایی و
اقای زاکانی هم هستند.اقای زاکانی که مسئول بسیج
دانشجویی بودند و سال ها با ایشان همکاری داشتیم.
ان وقتی که اقای حجازی فرمانده بسیج بودند ،ایشان
مسئول بسیج دانشجویی بودند .ما جلسات فراوان و
همکاری هایی داش��تیم و هر س��ال برنامه هایی برای
بسیج دانشجویی داریم .همه اینها را دوست می داریم
و با انها همکاری داشتیم و داریم».
31
در جناح
اصولگرا ،احزاب
موجود خصوصا پس
از انشعاب جامعه
روحانیت مبارز در
دهه 60و تقویت
احزاب چپ نسبت
به ایجاد ائتالف های
انتخاباتی که بتواند
همه منتسبین به یک
جناح را شامل شود
اقبال نشان دادند.
سیاست
مثلث شماره104
رقیب اصلی کیست؟
مهمترین گروه سیاسی در مقابل جبهه متحد اصولگرایان کدام است؟
یوسف سیفی
3
جناح اصولگرا به عنوان جریان عمده سیاس��ی در
انتخابات پیش رو ،فعالیت های نس��بتا وس��یعی را برای
ایجاد امادگی در میان نیروه��ای خود و همچنین فراهم
امدن بستر کنش سیاس��ی مطلوب اغاز کرده است .این
فعالیت ها به طور مشخص در دو شاخه اصلی در جریان
است .از یک سو ،جبهه متحد اصولگرایی تحت ساز و کار
معروفبه 8+7قرارداردکهبهرهبریجامعتینومشخصا
ایت اهلل مهدوی کنی تالش های خود را اغاز کرده است .از
سوی دیگر برخی از گروه های اصولگرا که خواسته های
خود را به طور کامل در قالب س��از وکار های موجود در
ائتالف اصولگرایان نیافته اند ،در عین انکه خود را به طور
کامل منفک از جبهه متحد تعریف نمی کنند ،اما مجموعه
رویکردهای��ی از خود بروز داده اند که نش��ان می دهد به
برخی افراد حاضر در ائتالف 8+7انتق��اد دارند؛ به طور
مشخصعلیالریجانیومحمدباقرقالیبافومحمدرضا
باهنر .تش��کل مهم در این میان ،جبهه پایداری انقالب
اس�لامی ،به رهبری گروهی از نمایندگان فعلی مجلس
شورای اس�لامی اس��ت که پیش از این در زمره حامیان
رئیس جمهور محسوب می شدند و طی ماه های گذشته
به واسطه انتقاد از برخی نزدیکان رئیس جمهور تقریبا از
ویفاصلهگرفت هوبهمنتقدانبرخینزدیکاندولتتبدیل
32
شده اند .به واسطه حضور ایت اهلل مصباح یزدی در جلسه
سراسری جبهه متحد و برخی نظرات همسو میان ایشان
و این جبهه از ایت اهلل مصباح یزدی به عنوان رهبر معنوی
این گروه نام برده می شد؛ تعبیری که ایت اهلل مصباح یزدی
ان را تایید نکردند و در چند مقطع مختلف اعالم کردند که
لیدر این جریان نیستند اما برخی سیاست های این گروه
را قبول دارند.
تحزباصولگرایانه
جریان اصولگرایی به عنوان یکی از دو جناح عمده
سیاسی در کش��ور دارای س��ابقه ای طوالنی از حضور
در برهه های حساس و انتخابات های مهم ایران پس از
انقالب است .بعد از پیروزی انقالب اسالمی ،مهم ترین
حزبی که با گرایش مذهبی در فضای سیاس��ی کشور
حضور داش��ته و کار ویژه های یک حزب را به خوبی
انجام داده ،حزب جمهوری اسالمی است و بسیاری از
نیروهای سیاسی اصولگرا که امروز درمعادالت سیاسی
کشورفعالهستند،به گونه ایمنتسببهحزبجمهوری
ی که
اسالمی محسوب می شوند .حزب موتلفه اسالم
تشکیل ان به سال های قبل انقالب باز می گردد ،حزب
دیگری است که با مشی اصولگرایانه از ابتدای انقالب
حضور داشته است.
در سال های پس از انقالب و متاثر از انحالل حزب
جمهوری اسالمی و برخی انشعابات ،احزاب دیگری در
وزارت کشور ثبت ش��ده اند که در زمره احزاب اصولگرا
تعریف می ش��وند .جمعیت ایثارگران انقالب اسالمی،
یوجمعیترهپویانانقالب
جمعیتابادگرانایراناسالم
ی و تشکل هایی مانند انها که حضور سیاسی شان
اسالم
به دهه هشتادمربوط می شود ،متشکل از نیروهای وابسته
به جریان اصولگرایی و بعضا فعاالن حزبی تشکل های
قدیمی تر هستند که متناسب با فضای به وجود امده و نیاز
جناح راست به تشکل های جوان با گفتمان اصولگرایی
ایجاد ش��دند .این وضعیت در دهه هفتاد هم تجربه شده
و احزابی مانند چکاد ازاد اندیشان تحت تاثیر غلبه جناح
چپدرسهانتخاباتپشت سرهمبهعرصهسیاسیکشیده
شدند .عالوه بر احزاب و گروه هایی که با پسوند حزب و
جمعیت در قالب اصولگرایی وجود داشته اند ،مجموعه
گروه هایی با صبغه اصولگرایی در فضای سیاسی کشور
قابل تشخیص اند که به تبعیت از جامعه روحانیت مبارز،
یمهندسانو
دارایپسوندجامعههستند.کهجامعهاسالم
یمعلمانو...ازجملهاینتشکل هاهستند.این
جامعهاسالم
گروه هاضمنحفظموقعیتصنفیخودتالشکرده انددر
فضایسیاسیکشورنیزتاثیرگذارباشندکهدرمقاطعینیز
بهاینموفقیتنائل شده اند.
جامعهروحانیتمبارزوجامعهمدرسینحوزهعلمیه
قمکهتحت عنوان جامعتیناز انهایاد می شود،متنفذ ترین
گروه های اصولگرا به حس��اب می این��د و تاثیرگذاری
قابل توجه��ی در میان دیگر گروه ها و احزاب سیاس��ی
دارند .این دو تشکل که از روحانیون بلند پایه جمهوری
ی تشکیل شده اند ،همواره در فعالیت های سیاسی
اسالم
اصولگرایان نقش فصل الخطاب را ب��ازی کرده اند و به
عملکرد این جریان مشروعیت بخشیده اند .جامعتین به
واس��طه نقش مهمی که در جریان انقالب ایفا کرده اند و
وزن قابل توجهی درمیان اصولگرایان دارند و بسیاری از
گروه های اصولگرا تالش می کنند مواضع خود را با این دو
گروههمسوسازند.
انچه بیش از هر چیز باعث
شده حزب به عنوان یک
تشکل معمول در نظام های
دارای شاخصه های
دموکراتیک ،در جمهوری
ی ایران و از سوی
اسالم
برخی فعاالن سیاسی
مورد کم توجهی قرار
گیرد و گروه های سیاسی
موفقیت های خارج از تحزب را
تجربه کنند ،ضعف و نا رسایی
احزاب موجود از ایجاد بدنه
اجتماعی گسترده و موثر در
مجموعه فعالیت های سیاسی
است
سیاست
جبهه هایائتالفیدرشبانتخابات
پدیده دیگری که در سیاس��ت ایران قابل مشاهده
است ،ائتالف های انتخاباتی اس��ت که در ایام نزدیک به
انتخابات هایمختلفمنجربهایجادجبهه هاییمتشکلاز
احزاب و گروه های کوچکتر می شود .این جبهه ها معموال
متاثر از فضای دو قطبی سیاست در ایران و در دو اردوگاه
چپ و راس��ت متولد ش��ده اند و طول عمر انها تا پایان
رای گیری ها بیشتر ادامه ندارد .در جناح اصولگرا ،احزاب
موجود خصوصا پس از انشعاب جامعه روحانیت مبارز
در دهه 60و تقویت احزاب چپ مانند سازمان مجاهدین
انقالب اسالمی نسبت به ایجاد ائتالف های انتخاباتی که
بتواندهمهمنتسبینبهیک جناح را شامل شود ،اقبالنشان
دادند .ائتالف های انتخاباتی در جناح راس��ت اگر چه از
همان دهه 60وجود دارد و همواره جامعتین نقش ویژه ای
در انها ایفا کرده ،اما انتخابات ریاس��ت جمهوری 1376
اوج این قبیل تشکل های سیاسی محسوب می شود .این
انتخاباتباحضورپررنگجریانچپازائتالفسراسری
کاندیداتوریسیدمحمدخاتمی باعثشداهمیتاجماعدر
میانگروه هایسیاسیهمسو،هنگامانتخاباتبیشترمورد
توجهقرارگیرد.عنوانجبههاگرچهمتاثرازفضایسیاسی
امروزبهبرخیگروه هاییاطالقمی شودکهخارجازفضای
حزبیبهفعالیتسیاسیمی پردازند،اماازحیثاصطالحی
بهدنبالکنشموثر
انچهبیشازهرچیزباعثشدهتاحزببهعنوانیک
تشکلمعمولدرنظام هایدارایشاخصه هایدموکراتیک،
یایرانوازسویبرخیفعاالنسیاسی
درجمهوریاسالم
موردکم توجهیقرارگیردوگروه هایسیاسیموفقیت های
خارج از تحزب را تجربه کنند ،ضعف و نا رسایی احزاب
موجود از ایجاد بدنه اجتماعیگسترده وموثر در مجموعه
فعالیت های سیاسی است .این موضوع در میان گروه های
اصولگرانیزوجودداشتهوعمدهاحزاباینجناحسیاسی
رابهتشکل هاییانتخاباتیتنزلدادهاست.احزابسیاسی
معموال در استانه انتخابات تالش های خود را گسترش
می دهند و این تالش ها نیز بیشتر در دایره نخبگان سیاسی
بروز پیدا می کند .به این صورت که اعضای عادی احزاب
کهمی توانندبیشتریننقشرادرموفقیتانهاداشتهباشند،
معموال کمتر مورد توجه قرار گرفته اند و اساسا عضویت
در یک حزب به عنوان راه مرسوم برای مشارکت سیاسی،
هیچ گاه مطرح نبوده است .مردم در ایران فارغ از انکه دارای
هویت حزبی باشند ،در نظام سیاسی مشارکت کرده اند و
بنابراین تعلق هویتی به احزاب در گستره ای محدود قابل
مشاهدهخواهدبود.عدمتوجهجدیاحزاببهدغدغه های
روزمره جامعه ،ضعف بنیه مالی و تشکیالتی برای ایجاد
سازمانیفراگیروذهنیتمنفیجامعهنسبتبهفعالیت های
حزبی،ازجملهمهمتریندالیلبروزاینوضعیتدرفضای
سیاسی کشور محسوب می شود .به همین خاطر است که
عناوینیمانندجبههکهمی تواندفراگیرترمحسوبشدهو
فاقدتبعاتروانیحزببهحساب اید،طیسال هایاخیر
ارایشنیروهایسیاسیدراستانهانتخابات
انچه این روزها بیش از هم��ه ذهن تحلیلگران
مسائل سیاسی را به خود مشغول کرده ،نحوه ارایش
سیاسی طیف ها و احزاب مختلف در استانه انتخابات
مجلس اس��ت؛ اینک��ه در نهایت چ��ه گروه ها و چه
فهرست هایی با هم به رقابت خواهند پرداخت.
در حال حاضر انچه از شرایط موجود پیداست
این است که هر دو طیف اصالح طلب و اصولگرا هنوز
به وضعیت پایدار و ثابت��ی در مورد انتخابات پیش رو
نرس��یده اند.در میان اصالح طلبان هن��وز حرف های
متفاوتی در مورد حضور در انتخابات مجلس شنیده
می شود .گروهی از انان که اکثریتشان را اصالح طلبانی
تشکیل می دهند که هنوز در س��اختار قدرت رسمی
کش��ور حضور دارند ،از لزوم ش��رکت در انتخابات
س��خن به میان می اورن��د ،گروهی دیگر که بیش��تر
حول سید محمد خاتمی جمع ش��ده اند و او را محور
تصمیم گیری خ��ود ق��رار داده اند در انتظ��ار تحقق
شروطی هس��تند که انها را الزمه برگزاری انتخابات
می دانند ،اما گروه��ی دیگر ک��ه از رادیکال های این
جریان هستند از عدم شرکت در انتخابات می گویند.
به هر روی به نظر می رسد گروه اول و بخشی از
گروه دوم از رقبای اصل��ی اصولگرایان در انتخابات
مجلس باشند.در طیف اصولگرایان نیز هنوز ارایش
سیاس��ی ثابتی ش��کل نگرفته و ه��ر روز اتفاقات و
تحوالت جدی��دی در این طی��ف رخ می دهد ،اما در
مجموع می توان گفت در ح��ال حاضر در این جریان
سیاس��ی نیز س��ه گروه برای انتخابات وج��ود دارد؛
نخس��ت جبهه متحد اصولگرایان اس��ت که با مدل
8+7فعالیت خود را اغاز کرده و در جدیدترین اقدام
انتخاباتی مسئوالن ستادها و بخش های مختلف خود
را نیز معرفی کرده اند.گروهی که البته تالش دارد سایر
گروه های اصولگرا را در کن��ار خود جای دهد .گروه
دیگر اما جبهه پایداری اس��ت .گروهی که بخشی از
وزرا و نیروهای سابق کابینه احمدی نژاد ان را تشکیل
داده اند و البته زوایا و اختالف نظرهایی با جبهه متحد
در برخی مس��ائل دارند .گروهی که به نظر می رس��د
در صورت به توافق نرس��یدن با جبه��ه متحد ،یکی
از اضالع رقابت ه��ای انتخاباتی مجلس نهم باش��د.
گروه سوم اما افرادی هس��تند که از طرفداران دولت
محمود احمدی نژاد به حساب می ایند که البته به عنوان
یکی از رقبای اصلی انتخابات از انها یاد می شود.
این س��ه گروه در حاضر فعالیت های انتخاباتی
خود را اغاز کرده اند .در این میان اما برخی تحلیلگران
مس��ائل سیاس��ی از تولد یک جریان سیاس��ی دیگر
اصولگرا خبر می دهند؛ گروهی که البته مثل دو گروه
اخر از طرفداران دولت است ،اما تفاوت دیدگاه هایی
با انها دارندg.
مثلث شماره104
سیاست در خارج از حزب
اینموضوعبهیکامررایجدرمیانبرخیچهره های
فعال در حوزه سیاسی تبدیل شده است که کنش سیاسی
خودرادرخارجازفضایحزبیساماندهیمی کنندومنتقد
احزاب به معنای رایج ان محسوب می شوند .این امر در
میان اصولگرایان خصوصا پس از به قدرت رسیدن دکتر
احمدی نژادبیشتربهچشم می خورد.محمود احمدی نژاد
درانتخاباتسال 84دردوراولکهبارقبایمتعددیمواجه
بود،خودراخارجازدایرهگروه هایسیاسیموجودمعرفی
کرد و موفق شد در حالی که هیچ یک از احزاب مطرح او
را نامزد خود معرفی نکرده بودند ،به ریاس��ت جمهوری
برسد .این موضوع باعث شد انتقادات موجود نسبت به
عملکرد احزاب سیاسی شدت گیرد و تا جایی پیش برود
که در برخی تحلیل ها کارکرد احزاب عرصه سیاس��ی و
اجتماعی ایران مورد سوال قرار گیرد.این موضوع قبل از
انتخابات ریاست جمهوری و در انتخابات شوراهای دوم
نیز خود را نشان داده بود به طوری که در ان انتخابات و در
شرایطی که گروه ها و احزاب مختلف سیاسی خصوصا
ی شوراها فعالیت های
در جناح چپ برای کسب کرس��
گس��ترده ای انجام داده بودند ،این ائتالف ابادگران ایران
ی با لیستی از اصولگرایان کمتر شناخته شده در میان
اسالم
احزاب بود که توانست اکثریت کرسی ها را از ان خود کند.
پیروزی ابادگران در واقع مقدمه پیروزی مجموعه فعاالن
سیاس��ی طرفدار احمدی نژاد در ریاست جمهوری نهم
محسوب می شود که توانست این تلقی را در میان برخی
محافل سیاسی ایجاد کند که چارچوب حزبی نمی تواند
پاسخگوی نیازها و خواست های جامعه ایران باشد .سال
84نیز شاهد حضور گروه هایی در تورنمنت های سیاسی
هستیم که فاقد شناسنامه حزبی به فعالیت می پردازند و
تشکل های انتخاباتی محسوب می ش��وند .گروه هایی
مانند رایحه خوش خدمت که طرفداران دولت محسوب
می شدند یا مجموعه حامیان برخی از چهره های سیاسی
مانندحامیانمحمدباقرقالیبافشهردارتهرانازجملهاین
گروه ها هستند که بدون داشتن مجوز معین برای فعالیت
سیاسیاقدامبهحضوردراینعرصهکرده اند.
و همچنین تاریخی به یک تشکل ایجاد شده از گروه های
مختلفواحزابگوناگوناطالق شدهکهجنبهموقتیدارد
و در برهه ای خاص به وجود می اید .بنابراین در مجموعه
کنش هایسیاسی،حزبعبارتاستازگردهماییپایدار
گروهی از مردم که دارای عقاید مش��ترک و تش��کیالت
منظم اند و با پشتیبانی مردم برای به دست اوردن قدرت
سیاسیازراه هایقانونیمبارزهمی کنند.بنابر اینچهارشرط
اساسیبرایحزببرشمردهشده؛وجودتشکیالتپایدار
مرکزی ،وجود شعبه هایی که با مرکز پیوند و ارتباط داشته
باشند،پشتیبانیوعضوگیریازمردم،کوششبرایدست
یافتنبهقدرتسیاسی.هرحزبدارایاساسنامهونظامنامه
مشخص و مدون ،اعضای هیات موسس ،هیات مدیره،
ش��ورای مرکزی ،دبیر کل ،معاونان ،مدیران و ...است که
بیانگر اهداف و روند کلی حرکت ان است .این شرایط به
احزاب اطالق می شود و در ایران گروه هایی شبه حزبی با
بسیاری از این ویژگی ها وجود دارند که برای خود عنوان
جبهه را برگزیده اند .این قبیل گروه ها چونان که قبال گفته
شد در جناح اصولگرایی بیشتر به چشم می خورند و طی
سال هایاخیرنیزتقویتشده اند.
بیشترموردتوجهواستفادهگروه هایفعالدرحوزهسیاسی
قرارگرفتهاستواینموضوعدرمیاناصولگرایان،معطوف
به موفقیت های انان در خارج از قالب احزاب ،بیش��تر به
چشممی خوردواینتلقیرادرمحافلمختلفایجادکرده
است که احزاب اصولگرا با توجه به سابقه طوالنی که در
ی و حتی پیش از ان دارند ،ناگزیر خواهند
جمهوری اسالم
بود که در نحوه عملکرد خود و کنش سیاسی معطوف به
جامعه ،به تحوالتی دس��ت بزنند که بتواند نارسایی های
موجوددرمیانانانرابرطرفکند.بنابراینبهنظرمی رسد،
ائتالف های انتخاباتی که از محل ان ،گستره تاثیرگذاری
احزاب توسعه پیدا می کند می تواند شروعی برای ایجاد
ی سیاسی ،در راستای مشارکت عمومی
گروه های رسم
دانستهشود.
33
اسداهلل
بادامچیان می گوید
برای اینکه
اصولگرایان به
وحدت برسند باید
گذشت میان انان
حاکم شود و برخی
احزاب از حق خود
بگذرند
شاید برای ریاست جمهوری
اضالع 7+8با هم رقابت کنند
گفت وگو با اسداهلل بادامچیان درباره حال و اینده جبهه متحد اصولگرایان
سیاست
4
مثلث شماره104
اسداهلل بادامچیان ،نماینده مردم تهران معتقد است قس��م ایت اهلل مهدوی کنی برای ایجاد وحدت میان
جریان اصولگرا تنها بر درصدی از انها اثر دارد و س��ایرین تکلیف سیاس��ی خود را انجام تصمیم دیگری
می دانند .قائم مقام حزب موتلفه اس�لامی می گوید« :اقتضایی عمل کردن اصولگرایان برای انتخابات به ان
خاطر است که در هر رقابت سیاسی شرایط زمان و مکان متفاوت است و شاید هم این طیف هایی که امروز
برای انتخابات مجلس نهم گرد هم امدند ،در انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم رقیب هم ش��وند».
امید کرمانی ها
اصولگرایان از ابان ماه س��ال گذش��ته حرکت
انتخابات��ی خود را ب��رای ایجاد وح��دت میان
طیف های مختلف این جریان اغ��از کردند تا
انکه 26ابان 90نخس��تین همایش جبهه متحد
اصولگرایان برگزار ش��د .ضرورت اتحاد میان
نیروهای این جریان چیست؟
lرمز پیروزی م��ا در انقالب ،ایم��ان و حفظ
وحدت ب��ود .بنیانگ��ذار جمه��وری اس�لامی ایران
و مقام معظم رهبری همواره نس��بت به ای��ن دو مولفه
حساسیت ویژه داشته اند و دلیل ان این است که استکبار
همواره تالش کرده ت��ا این گونه القا کند ک��ه در ایران
وحدت بین مردم و مس��ئوالن وجود ندارد ،بنابراین از
هر کالم ما سوءاس��تفاده می کند .از این رو اصولگرایان
احس��اس کردند و به این توافق رس��یدند ک��ه دو نهاد
انقالبی -که خ��ود امام خمین��ی (ره) در پایه گذاری ان
بی تاثیر نبود -یعنی جامعه روحانیت مبارز تهران و جامعه
مدرس��ین حوزه علمیه قم و در راس انها دو بلند قامت
فقه و جهاد و مبارزه یعنی ایت اهلل مهدوی کنی و ایت اهلل
یزدی به عنوان محورهای وحدت اصولگرایان باشند؛ ما
نیز همراه جمع کثیری از اصولگرایان از این دو بزرگوار
و از این دو نهاد شناخته شده روحانی اصولگرا که همه
انتظار خیرخواهی و ایجاد وحدت از انها دارند خواستیم
که وحدت را بین دوستان برقرار کنند .ایت اهلل مهدوی کنی
ش��خصیتی اس��ت که امام خمینی(ره) درباره ایش��ان
فرمودند« :ایش��ان از کسانی اس��ت که ما به وی ارادت
34
داشته ،داریم و خواهیم داشت»؛ یعنی امام راحل اینده
ایت اهلل مهدوی کنی را هم تضمین کرده اند .به واقع ایشان
مورد اعتماد عظیم امام ،رهبری ،روحانیت و مردم هستند
و چه کسی هست که به ایشان ارادت نداشته باشد ،مردم
به تیزبینی ،تقوا ،عدالت و فقاهت ایشان اعتماد دارند و
مراجع تقلید نیز همگی ایش��ان را تائید می کنند .ضمن
اینکه مواضع سیاسی ایشان نش��ان می دهد در اعتدال
کامل بوده اند و هیچ گاه تند و کند نرفته اند ،بنابراین چنین
فرد ارزشمندی که برای هر کشوری یک سرمایه بزرگ
است ،در مسائل گوناگون می تواند نقش محوری داشته
باشد .همچنین ایت اهلل یزدی نیز از جمله کسانی است
که در ۳۰سال گذش��ته در این مملکت با نهایت تقوا و
درایت ،واقعا خداخواهانه حرکت کرد .بنابراین وحدت
در جریان اصولگ��را الزم و ضروری اس��ت و معتقدم
اصولگرایان با فهرست واحد در انتخابات مجلس نهم
شرکت خواهند کرد ،چون کمیته 8+7فعالیت خود را
به خوبی انجام می دهد ،به همین دلیل نباید ناامید بود .هر
حزب و گروهی که می خواهد با مجموعه ای وحدت کند
شروطی را برای مذاکره تعیین می کند و به طور طبیعی هر
دو طرف برای هم شرط می گذارند و شروط یک طرفه
نیست؛ زیرا شروط یک طرفه در واقع تحمیل است.
وحدت چگونه میان طیف های مختلف اصولگرا
محقق می شود؟
lبای��د توجه داش��ت ک��ه مهمتری��ن وظیفه
اصولگرای��ان حفظ وحدت به عن��وان زیبا ترین اهنگ
والیت است .این ش��رط گذاری ها و اختالفات تنها در
مرحله مذاکره اس��ت و مجموعه اصولگرایان در اینده
قطعا می توانند به وحدت برس��ند .البته برای نیل به این
هدف باید میان احزاب و گروه های اصولگرا گذش��ت
حاکم شود و برخی احزاب باید از حق خود بگذرند و
ان را به برادران ایمانی شان ببخشند .شاخص اصولگرایی
ولی فقیه عادل است و هر کس را ایش��ان فرمودند ،زیر
خیمه اصولگرایی جای می گی��رد .برخی احزاب نباید
خودش��ان را جای رهب��ری بگذارند و اصولگ��را را از
غیر اصولگرا جدا کنند .در کل م��ا اگر به دنبال وحدت
هس��تیم باید از راه رعایت اخالق وارد ش��ویم ،در این
صورت است که وحدت حاکم می ش��ود و می توانیم
نظرات مخالف را هم بشنویم ،اما اگر قرار باشد هر کسی
نظرش را با تندی و دعوا مطرح کند و گوش ش��نوایی
هم نداشته باشد ،وحدت را بر هم زده و دیگر نمی تواند
مدعی حفظ ان باشد .متاسفانه یک عده در کشور شعار
وحدت می دهند اما به ان عمل نمی کنند .تاسف برانگیزتر
از ان اینکه یک عده در کشور وحدت را بر هم می زنند
و وجود این گونه موارد اس��ت که رهبرمعظم انقالب
نسبت به ان هشدار می دهد .همواره در کشور ما با این
پدیده مواجه بوده ایم که عده ای اسالم را بدون روحانیت
می خواهند ،البته خداوند انسان را ازاد افریده است و این
انسان است که راهش را انتخاب می کند ،حال اگر افرادی
در کشور هستند که به روحانیت اعتقاد ندارند و در مسائل
سیاسی رعایت فقه سیاسی را نمی کنند و در امور کشور
دیدگاه خود را به جای فقها مطرح ک��رده و به ان عمل
می کنند ،نمی تواند تاثیری در اراده کل جامعه در پیروی از
تفکر ریشه ای اسالم داشته باشد .اسالم منهای روحانیت
هیچ جایگاهی در کشور ما نخواهد داشت و پیروان ان
هیچ گاه نتوانسته اند به اهداف خود برای حذف روحانیت
از اسالم برسند .در اینجا الزم است در خصوص اخباری
مبنی بر س��هم خواهی در کمیته وح��دت اصولگرایان
بگویم که چانه زنی در عالم سیاست طبیعی و همیشه هم
وجود داشته است ،اما برخی از توصیه ها و رهکردهای
ریش سفیدان و بزرگان اصولگرا غفلت می کنند ،چون
معتقدند دوره ریش سفیدی تمام شده ،ولی واقعیت این
اس��ت که وقتی ایت اهلل مهدوی کنی مطلبی را بفرمایند
مردم احترام��ا و تکلیفا می پذیرند ،چ��ون در انتخابات
میان دوره ای مجلس هشتم ایشان فرمودند به تمام 11نفر
نامزد اصولگرا رای می دهم و مردم هم پذیرفتند.
همایش اس��تان تهران جبهه متحد اصولگرایان
را از بُعد اس��تقبال و حضور مختلف طیف های
اصولگرا در ان چگونه ارزیابی می کنید؟
سیاست
مثلث شماره104
lهمانطور که در مصاحبه ه��ای قبلی نیز به ان
اش��اره کردم بخش عمده اصولگرایان اع��م از انها که
عضو تشکل های سیاسی هس��تند و چه انها که عضو
این تشکل ها نیستند ،برای شرکت در انتخابات مجلس
نهم در قالب جبهه متحد اصولگرای��ان با یکدیگر کار
می کنند .به عبارت دیگر همه نیروهای اصولگرا هم اکنون
در چارچ��وب ( 8+7یا در واقع )6+7جمع هس��تند تا
اصولگرای��ان در انتخابات پیش رو به فهرس��ت واحد
برسند .معتقدم چنین تشکیالتی که پاک بودن اعضای
ان از هرگونه فس��اد بر همگان محرز و مشخص است
و با شعار و هدف پیروی از والیت ،خط امام و رهبری،
مردم داری و بصریت بخشی به جامعه ،فعالیت می کند
در کشور بی نظیر است .با این تفاسیر هر انسان عاقلی که
خواهان شکل گیری مجلسی پاک ،امانتدار مردم ،استوار،
استکبارس��تیز و قوی در عرصه قانونگذاری و کارامد
در س��اخت دهه چهارم انقالب باشد ،می داند که جبهه
متحد اصولگرایان می تواند همه ای��ن امال و ارزوها را
براورده کند.
از صحبت ه��ای ش��ما برمی ای��د ک��ه هم��ه
مجموعه های اصولگرا در همایش جبهه متحد
اصولگرایان استان تهران شرکت داشتند ،درست
است؟
lهمه مجموعه ها که نه ،یک وقت چهارتا گروه
هم هستند که نمی ایند ،من عمده جریانات اصولگرا را
عرض کردم.
نمایندگان جبهه ایستادگی یا همان طیف محسن
رضایی شرکت داشتند؟
بله ،اقایان روح االمینی ،طالیی نیک و دیگران بودند.
چرا اعضای جبهه پایداری نیامدند؟
lبعضی از اعضای ان امدند ،ضمنا حتما نباید
خود این جبهه برای حض��ور در همایش جبهه متحد
اصولگرایان اعالم رسمی کند؛ چون تازه تاسیس است و
گردهمایی های ان نیز تشکیالتی نیست .بنابراین اعضای
جبهه پایداری برای برگزاری نشست های خود دعوت
عمومی می کنند و شاید در این دعوت ها کسانی هم که
در ان مجموعه عضویت ندارند شرکت کنند .به عبارت
دیگر جبهه پایداری هنوز تشکل به حساب نمی اید چون
فاقد شورای مرکزی انتخابی و دبیرکل منصوب شورای
مرکزی است .در واقع انها چند نفر از دوستانی هستند
که مش��غولند ،البته امیدواریم که انها نیز به جبهه متحد
اصولگرایان بپیوندند و در این مجموعه بمانند.
اما شما صحبت از 7+6کردید ،به این مضمون
که گویا وقت انکه جبهه پایداری به جبهه متحد
اصولگرایان بپیوندد به پایان رسیده است.
چون هنوز نیامدند من گفتم ،7+6نه انکه این ترکیب
نهایی شده و دیگر قابل تغییر نباشد.
حاال که جبهه ایستادگی اضافه شد ،ترکیب 7+7
نمی شود؟
lهم اکنون مکانیزم وحدت نیروهای اصولگرا
برای شرکت در انتخابات مجلس نهم تحت عنوان جبهه
متحد اصولگرایان فعالیت می کند .اینکه این مکانیزم در
ابتدا به 8+7موسوم شد یک نام موقت بود .به نظر من روز
پنجشنبه 26ابان ماه همایش بزرگی برگزار شد و استقبال
مردم و نیروهای اصولگرا نیز از ان خیلی خوب و عالی
بود ،البته وضعیت س��اختمانی مدرسه شهید مطهری
(محل برگزاری مراسم) اجازه نمی داد حضور پرشکوه
جمعیت به تصویر کش��یده ش��ود ،اما حیاط ،مسجد و
شبستان تابستانی ان مملو از جمعیت بود.
در خبرها ام��ده که 10اذر همایش سراس��ری
جبهه متحد اصولگرایان برگزار می شود .ایا به
ی خواهد داشت یا فقط
همین شکل حالت عموم
رئوس طیف های جریان اصولگرا در ان شرکت
خواهند کرد؟
lهمه نیروهای اصولگرا دعوت خواهند داشت
چون جبهه ،جبهه متحد اصولگرایان اس��ت .در همین
همایش استان تهران خیلی ها خبر نداشتند و اگر می امدند
باید جای بس��یار وس��یع تری را برای برگزاری مراسم
می گرفتند .درباره همایش سراسری نیز به نظر می رسد
اگر دعوت عام صورت گیرد نیاز به گرفتن یک ورزشگاه
احساس می شود .اینکه برای همایش استان تهران مدرسه
شهیدمطهری انتخاب شد به ان خاطر بود که بزرگترین
مکانی است که می شد در ان مراسم را برگزار کرد.
اقای بادامچیان! چ��را اصولگرایان فقط در ایام
انتخابات به این فکر می افتن��د که در قالب یک
جبهه کنار هم بیایند؟ چرا از قبل یک جبهه نهادینه
ش��ده یا یک حزب فراگیر برای خود درس��ت
نمی کنند تا هنگامی که یک انتخابات تمام شد
معلوم باشد برای انتخابات بعدی چگونه حرکت
خواهند کرد؟
lگروه های اصولگرا در مسائل ملی کنار یکدیگر
هستند ،اما در مسائل گوناگون نیز با هم همراهی می کنند،
ولی انتخابات یک امر جداست .برای اینکه مساله روشن
ش��ود جبهه پیروان خط امام و رهبری را مثال می زنم.
ش��ورای مرکزی این جبه��ه در طول س��ال با یکدیگر
جلس��ه می گذارند ،بحث و همراهی دارند اما در زمان
انتخابات اینها بیشتر به هم نزدیک می شوند .به عبارت
دیگر در موضوعات غیرانتخاباتی اضالع اصولگرا شاید
خودشان جداگانه تصمیم بگیرند ،اما انتخابات یک امر
سرنوشت ساز به حساب می اید .ضمن انکه انتخابات
ایران با انتخابات کش��ورهای خارجی فرق می کند .در
غرب انتخابات وسیله ای برای کسب قدرت است یعنی
مقامات انکشورهاخواه نمایندهمجلس یا رئیس جمهور
علم سیاست را علم کسب قدرت تعریف می کنند ،چون
روش انها اداره قدرتمندانه کشور است ،اما علم سیاست
در اسالم اداره جامعه در سیر الی اهلل و صراط مستقیم الهی
برای سعادتمندی دنیا و اخرت بشر است .در این تعریف
شرکت و نقش افرینی در انتخابات یک تکلیف شرعی
به حساب می اید.
پس چرا جبهه متحد اصولگرایان در یک قالب
نهادینه ش��ده و ثابت برای انتخاب��ات فعالیت
نمی کند که بعد از هر رقابت سیاسی بداند برای
انتخابات اتی چه هدفی را دنبال می کند؟
شما از کجا می دانید که چنین برنامه ای را ندارد؟
چوندر انتخاباتمجلس هشتم وقتیجبههمتحد
اصولگرایان در قالب ترکیب 6+5تشکیل شد،
دیگر برای ریاست جمهوری دهم ادامه کار نداد.
ایا این غیر از ان است که اصولگرایان مقطعی
عملمی کنند؟
lهر انتخاباتی شرایط خاص خودش را دارد.
مثال در انتخاب��ات مجلس خبرگان هم��ه اصولگرایان
در قالب یک جبهه واحد نام��زد معرفی کردند یا نحوه
معرفی برای انتخابات شوراهای شهر و روستا متفاوت
اس��ت ،چون هر انتخابات یک ویژگی خاص خود را
دارد .در اینجا نیاز به تشکیل یک جبهه گسترده نیست
و سلیقه های مختلف براساس مسائل منطقه ای ،بومی و
محلی به صحنه رقابت می ایند و نامزد معرفی می کنند،
اما انتخابات ریاست جمهوری انسجام بیشتری نسبت
به انتخابات مجلس ،خبرگان و شوراها دارد .چون پنج
یا چهار نفر بیشتر نیس��تند ،اما در انتخابات مجلس بین
290نفر انتخاب انجام می شود بنابراین اصولگرایان به
مقتضای هر انتخابات دور هم جمع می شوند.
از گفته های شما برمی اید که ترکیب جبهه متحد
اصولگرایان برای انتخابات ریاست جمهوری
یازدهم ب��ه اقتضای ان زمان دس��تخوش تغییر
می شود ،درست است؟
lترکیب جبهه متحد اصولگرایان در هر انتخابات
به یک شکل در می اید؛ یک دوره شورای هماهنگی و
یک زمان ابادگران بود ،باالخره انقالب ریزش و رویش
دارد .این رویش های جدید کجا باید خود را نشان دهند؟
انهایی هم که ریزش می کنند بالطبع جدا می شوند ،پس
ترکیب جبهه متحد اصولگرای��ان در انتخابات مجلس
هش��تم 6+5بود و االن ترکیبش به 7+6تغییر پیدا کرده
است .زمان انتخابات ریاست جمهوری نهم نیز نامش
جبهه هماهنگی نیروهای انقالب بود و االن اسمش جبهه
متحد اصولگرایان اس��ت .بنابراین هر زمانی برحسب
شرایط ترکیب و عنوان فرق می کند .بنابراین من این امر را
طبیعی می دانم چون انقالب ایران در حال تکامل و تحول
است ،از این رو اصولگرایان نیز نمی توانند براساس یک
حزب گسترده و متش��کل از احزاب مختلف فعالیت
انتخاباتی کنند.
یعنی ترکی��ب جبهه متح��د اصولگرای��ان در
انتخابات ریاس��ت جمهوری دستخوش تغییر
می شود؟
lبله ،به نظ��رم یک چیز دیگری خواهد ش��د
یعنی انجا ممکن است نوع اتحادها فرق کند چون شاید
سلیقه ها به دنبال حمایت از کاندیداهای مختلف بروند،
بنابراین این طیف هایی هم که االن در قالب 7+6کنار هم
جمع شدند امکان دارد فردا رقیب یکدیگر شوند ،البته اگر
این اتفاق هم نیفتد و همه روی یک شخص واحد تفاهم
کنند ،در کل شاید فضای کشور به سمتی برود که هریک
از گروه های اصولگرا پنج نامزد مختلف را مورد حمایت
و پشتیبانی قرار دهند.
ممکن اس��ت اصولگرایان از روش انتخاباتی
جبهه ای اس��تفاده کنند ،چون انعطاف بیشتری
نسبت به حزب دارد؟
lبله ،همین طور است.
شما عضو کمیس��یون ماده 10احزاب هستید،
برای همین است که جبهه متحد اصولگرایان نیاز
به اخذ مجوز ندارد؟
lنه ،جبهه با قانون فعلی ب��رای فعالیت نیاز به
اخذ مجوز ندارد .بر همین اساس تشکل های سیاسی از
ی می گیرند و جبهه
کمیسیون ماده 10احزاب پروانه رسم
یا ائتالف انها نیاز به اخذ مجوز ندارد ،اما طرح اصالح
قانون احزاب که هم اکنون در کمیسیون شوراها و امور
داخلی مجلس در حال بررسی است اگر تصویب شود
جبهه و ائتالف نیز نیاز به اخذ مجوز دارد ،اما تشکل های
عضو ان نیاز به مجوز تکی ندارند ،چون خودشان قبال
پروانه فعالیت را از کمیس��یون ماده 10احزاب دریافت
کرده اند .در این طرح پیشنهاد شده که ائتالف ها و جبهه ها
می توانند برای فعالیت در انتخابات مجوز دائم یا موقت
بگیرند ،یعنی احزابی که در ای��ام انتخابات می خواهند
ائتالف کنند یا حرکت سیاس��ی جمع��ی انجام دهند
می توانند در قالب یک مجموعه چند حزبی تشکیل یک
جبهه یا ائتالف دهند.
شما در دوره قبل در شورای مرکزی جبهه متحد
اصولگرایان حضور داشتید و اکنون نیز به عنوان
یک شخصیت صاحب نظر و تاثیرگذار سیاسی
در حوزه ه��ای دیگر این جبهه ب��ه ایفای نقش
مشغولید ،شما گردهمایی اصولگرایان در این
دوره را کامل تر می دانید یا دوره انتخابات مجلس
گذشته را؟
lمن مقتض��ای ه��ر دوره را اینط��ور می یابم.
بنابراین نمی خواهم بگویم ان دوره کامل بود این دوره
35
سیاست
کامل تر اس��ت ،یعنی از این زاویه نمی ت��وان به قضیه
نگاه کرد ،بلکه در واقع بای��د گفت مقتضای دهه چهار
انقالب اس�لامی اینطور ایجاب می کند .ممکن است
چهار س��ال دیگر اقتضای کار فرق کند و اصولگرایان
تصمی��م بگیرن��د ک��ه در قالب ی��ک ح��زب فراگیر
فعالیتکنند.
مجلس دوم و س��وم جامعه مدرسین و جامعه
روحانیت می نشس��تند و برای نیروهای جناح
راس��ت س��ابق (اصولگرای فعلی) فهرس��ت
انتخاباتی تعری��ف می کردند ،اما بع��د از انکه
در انتخاب��ات مجلس پنجم کارگزاران مس��یر
خود را جدا کرد و در انتخابات مجلس شش��م
نیز این مدل فعالیت انتخاباتی کامال شکس��ت
خ��ورد وضعیت تغیی��ر ک��رد .ای��ا اقتضایی
عمل کردن اصولگرایان در حال حاضر به خاطر
عبرت گرفتن از شکست های دهه هفتاد است؟
lتجربیات همیش��ه م��ورد توجه اس��ت .هر
تجربه ای باید ب��رای اینده به کار گرفته ش��ود به عالوه
انکه انق�لاب ای��ران یک انق�لاب متوقف ،ایس��تا و
فریز شده نیس��ت ،بلکه س��یال ،پویا و تکاملی است.
بنابراین هرچه جلو م��ی رود مس��تحکم تر ،قوی تر و
بالنده تر می ش��ود .در اغ��از نهضت ام��ام(ره) حرکت
مبارزات سیاس��ی -مردمی بود بعد به تدریج از س��ال
43ت��ا 54ب��ه حرکت سیاس��ی -مردمی -مس��لحانه
تبدیل شد به عبارت دیگر فضای غالب متعلق به مبارزات
مسلحانه بود ،بعد از ان هم یعنی از سال 54تا 57مسیر
مبارزات به اعتراضات میلیونی مردم تبدیل شد.
یعنی ش��ما می گویید به اقتضای زم��ان باید از
تجربیات گذش��ته برای پیش��برد اهداف اینده
استفاده کرد و بر همین اساس اصولگرایان باید
در هر انتخاباتی ب ا ترکیبی متناسب با شرایط به
صحنهبیایند؟
lبله ،س��ال 58انتخابات نظام ،قانون اساسی،
ریاست جمهوری و مجلس یکی پس از دیگری برگزار
ش��د ،اگر به ترکیب ائتالف ها دقت ش��ود مش��خص
می ش��ود که نیروهای انقالب به تدریج به خط امامی و
خط بنی صدری تقسیم می شوند.
بعد شد روحانیت و روحانیون؟
lبع��د ش��د جن��گ فق��ر و غن��ا .چ��ون در
انتخابات مجلس س��وم ش��عار ما انتخ��اب مدرس و
شیخ فضل اهلل گونه ها بود ،من انجا مسئول تبلیغات بودم،
ان طرف تحکیم وحدت و طیف میرحسین موسوی با
ما رقابت می کردند.
که طیف روحانیون اکثر کرسی های مجلس را
گرفت.
lنه فضا طوری هدایت شد که مجلس دست
اینها بیفتد ،چ��ون بحث برکناری ای��ت اهلل منتظری از
قائم مقامی رهبری مطرح بود .جنگ داشت تمام می شد
می خواستند با اینها تمام شود ،ضمن انکه می خواستند
پست نخست وزیری را بردارند ،وگرنه واقعیت ها یک
چیز دیگر بود .اگر یک روز جزئیات ان تاریخ را بگویم
همه متوجه می شوند که ان ایام چه اتفاقی افتاد و دوستان
اقای محتشمی پور در ان انتخابات چه کردند.
پس برنامه ای بود در انتخابات مجلس سوم؟
lبله ،این افراد کارهایی کردند اما امام(ره) با انها
مدارا کردند ،انصافا اگر مدارا نمی کردند خیلی بد می شد.
چرا؟
lعلت روشن بود ،کشور زیر فشار موشک باران
شیمیایی بود ،ان ایام قرار بود تهران را خالی کنیم.
خب مگر در همان ایام هم جنگ تمام نشد؟
lوقتی مجلس سوم کار را در قوه مقننه به دست
مثلث شماره104
36
گرفت ،جنگ تمام شد.
تقریبا دو ماه بعد جنگ تمام شد؟
lاگر طیف ما به مجل��س می رفت همین
دا رو دسته که خیلی مقید نبودند می گفتند شما رفتید
مجلس جنگ را تمام کردید .خدا یک جوری کار را
گرداند که اینها به مجلس رفتند .بعد صدایشان هم
در نیامد که چرا جنگ تمام شد.
یعن��ی انج��ا نیز ب��ه نف��ع جناح راس��ت
(اصولگرایان فعلی) شد؟
lبله ،به نفع طیف اصولگرا یا ارزشگرا شد.
نیروهای ارزش��گرا در انتخابات ش��ورای
سوم شهر و روس��تا ائتالفی به نام ابادگران
تشکیل دادند که توانست در انتخابات پیروز
ش��ود و پیروزی خ��ود را در مجلس هفتم
نیز تکرار کن��د ،اما در ریاس��ت جمهوری
چهارم نتوانست با همین عنوان بیاید و با نام
شورای هماهنگی نیروهای انقالب امد که
ان حرکت هم شکست خورد ،چرا؟
lچون دوره بعد از س��ازندگی جنگ بود،
عده ای شدند کارگزاران .بعد گفتیم شما مگر همه
کارگزاران نظام هستید و ش��ورای نگهبان هم ایراد
گرفت و نوش��تند جمعی از کارگزاران .اواخر دوم
خرداد نیز بحث ابادی و ابادکردن کشور پیش امد،
بنابراین طیف نیروهای ارزش��گرا برای حضور در
انتخابات شوراهای سوم و مجلس هفتم نام ابادگران
را برگزیدن��د ،اما در انتخابات ریاس��ت جمهوری
نهم در نح��وه اباد کردن کش��ور اختالف س��لیقه
بین انه��ا پیش ام��د ،بنابرای��ن در قالب ش��ورای
هماهنگی نیروهای انق�لاب گرد هم امدند ،همین
دکتر حداد عادل در ان ایام دنبال دود سفید بود .من
خدمت ایشان عرض کردم با این ذهنیت گروه های
اصولگرا ،دود سفید از دود کش این مجموعه بیرون
نمی اید و حتما جدا جدا کار می کنند .اشکالی هم
نداشت چون همه یک تیم و در خدمت نظام بودند
و نتیجه ان شد که دیدید .همانطور که گفتم اقتضای
زمانه تعیین می کند که اصولگرایان چگونه و با چه
شیوه ای در عرصه رقابت حاضر شوند.
پس اینکه در انتخابات ریاست جمهوری نهم
و شورای شهر سوم اصولگرایان به وحدت
نرسیدند به خاطر اقتضای زمانه بود؟
lهر دوره ای م��ردم مطالبات��ی دارند و بر
همان اس��اس ش��عاری متناس��ب با مطالبات انها
انتخاب می ش��ود ،مثال هم اکنون جبه��ه پایداری
ش��عار «عقالنیت ،معنوی��ت ،وح��دت» را برای
حضور در عرصه انتخابات انتخاب ک��رده و ان را
خواس��ت عمومی می داند ،بنابراین ه��ر جریانی
بر مبنای ب��راوردی که از مطالبه م��ردم دارد درباره
نحوه ارایش و نوع ش��عار انتخاباتی خود تصمیم
می گیرد.
ایت اهلل مهدوی کنی اصولگرایان را قسم به
وحدت و کنارگذاشتن اختالفات داد ،چرا؟
خطاب این قسم به چه طیفی بود؟
lخطاب به همه بود.
فکر می کنید موثر بیفتد؟
lحتما در توده های مردم اثر دارد.
در توده های سیاسیون چطور؟
lدر توده های سیاسیون درصدی اثر دارد،
بعضی وقت ها اینها شناخت تکلیف سیاسی خود را
چیز دیگری می یابند که همه شان هم بد نیست .البته
در مجموع امیدواریم همه اصولگرایان لبیک گو به
ندای این بزرگوار باشیمg.
درگفت وگوی مثلث
با اسماعیل کوثری مطرح شد
برنامه های
اصالح طلبان
برای مجلس
5
اس��ماعیل کوثری وضعیت وحدت طیف های
اصولگرا را نس��بت به گذش��ته بهتر می دان��د و خبر
می دهد که چندی پیش ع��ده ای از جبه��ه متحد به
ایت اهلل مصباح یزدی و افرادی نیز از جبهه پایداری به
مالقات ایت اهلل مهدوی کنی رفتند و توافق کردند که
نمایندگانی از دو طرف بنشینند و اختالفات جزئی را
حل و فصل کنند.
امید کرمانی ها
تقریباچندهفتهپیشجبههپایداریهمایشاستان
تهران خود را برگزار کرد و پنجشنبه 26ابان نیز
جبههمتحداصولگرایانچنینگردهماییرا ترتیب
داده ،به نظر ش��ما امروز وضعی��ت وحدت میان
طیف هایمختلفجریاناصولگرادرچهشرایطی
قرار دارد؟ ایا اینها همان مسیر مستقل از هم را طی
می کنند یا وارد فاز جدیدی از وحدت و همراهی
شدند؟
lاینکه جلس��ات جداگانه ای گذاشته می شود
مشکلی ندارد .چون هر کدام براساس توانمندی هایی که
دارندهمایش هاییرادرقالبدیدگاه هایخودوتوجیهات
مدنظر برگزار می کنند ولی مراح��ل وحدت طیف های
اصولگرا در قی��اس با قبل به مرات��ب از وضعیت بهتری
برخوردار شده است که باید گفت صحبت ها و توافقات
داردبهنتیجهمطلوبنزدیکمی شودوبهخواستخدادر
ایند هاثارعملیانمشخصخواهدشد.
یعنی می گویی��د جبهه پایداری ب��ه جبهه متحد
اصولگرایانمی پیوندد؟
lتقریبا 15الی 20روز قبلبرادرانی از جبهه متحد
با ایت اهلل مصباح یزدی دیدار داش��تند و درباره وحدت
اصولگرای��ان صحبت کردند ،همین ط��ور چندی پیش
تعدادی از اعضای جبهه پایداری با ایت اهلل مهدوی کنی
مالقات کردند و قرار بر این شد که دو نماینده از هر طرف با
همبنشینندوموضوعاتجزئیوفرعیفیمابینراتاحدی
کهمی توانندحل وفصلکنندتادرجهتوحدتقدم های
بلندتریبرداشتهشود.
شما از یک مکانیزم جدید برای رفع اختالف میان
جبههپایداریباجبههمتحداصولگرایانخبردادید،
ایا اسامی نمایندگان این دو طیف مشخص شده
است؟ازانجاکهقبالبیانمی شدکمیتههفتنفرهاز
جریان جبهه متحد مسئول رفع اختالف هاست ایا
ازهمینکمیتهنمایندگانیانتخابشدهیاازکمیته
هشتنفره(اجرایی)؟نمایندگانجبههپایداریچه
کسانیهستند؟
سیاست
اصولگرایانشده اید؟
شرکتکردند؟
lدرحقیقتدیگرقضیهرادنبالنکردمببینمدقیقا
lمن هم عضو جبهه پایداری و هم عضو جبهه
چه کسانی مسئول برگزاری نشست های مشترک شدند
lنه ،جبهه پای��داری از اول مکانیزم جبهه متحد
یدانمکهچنینتصمیمی بود.
ولیبه طورقطعیم
متحد اصولگرایان هستم .به عزیزان هم گفتم که تا انجا که
اصولگرایان را برای وحدت پذیرفت ،اما روی بعضی افراد
درتوانمباشدبرایبهوحدترسیدنایندوکمکمی کنم.
اینچهارنفرچهزمانیباهمدیدارخواهندکرد؟
حرفداشتند.
فکرمی کنیدفضایانتخاباتچند قطبیشود؟
رایزنی ها برای انجام وحدت دیر نشده است؟
lاحتماالجلسه ایگذاشتهباشندولیچونمندر
lبراس��اس ارایش��ی که فع�لا وج��ود دارد
lنه،بهامیدخداحتمادرموقعمقرراینصحبت ها
اینمدتنتوانستمدرجلساتجریاناتاصولگراحضور
اصالح طلبان خیل��ی ارام و چراغ خام��وش کارهای
بهنتیجهمطلوبخواهدرسید.
پیدا کنم دیگر نپرسیدم که دقیقا ان افراد چه کسانی هستند
انتخاباتی خود را پی��ش می برند ،جری��ان فتنه نیز در
از انجا که ثبت نام نامزدهای انتخابات مجلس نهم
یا مشروح جلس��ات چه بود و راجع به چه موضوعاتی
شهرستان های کوچک فعالیت هایی دارد ،اصولگرایان
درابتدایدی ماهشروعمی شود،فکرمی کنیدتاکی
بحثشد.
نیز مشغول رایزنی هستند تا وحدت میان طیف های این
بحثرویجزئیاتمیانجبههمتحداصولگرایانو
اقای کوثری! اختالف این دو جبهه در چه سطحی
جریان نهایی شود ،اما یک طیف دیگر می ماند که شاید
جبههپایداریبهدرازابکشد؟
است؟
تعدادشان زیاد نباشد.
lاینها در اصول با هم
اختالف ندارند همان طور که
طیفسومچهکسانیهستند؟
گفتم یکس��ری مسائل جزئی
lافراد مستقل هستند
که نمی شود نام انها را طیف
و فرعی میان انها مطرح است
گذاشت ،در واقع تعدادی از
که قابل بررسی و رفع و رجوع
افراد هستند.
است.
جریان برامده از دولت چه؟
با وج��ودی که ش��ما
می گویید اینها در اصول
ایا انها هم لیس��ت مستقلی
می دهند؟
وحدت نظ��ر دارند اما
lدولت که نمی تواند
تعریف��ی ک��ه از اصول
ارائ��ه می کنند متفاوت
به انتخابات مجلس ورود کند،
است ،مثال جبهه متحد
البته شاید فردی از درون دولت
اصولگرای��ان معتقد به
از سمت خود اس��تعفا دهد و
جذب حداکثری و دفع
برای نمایندگی مجلس نامزد
حداقلی است اما جبهه
شود ،اما این افراد با ان جریان
حاشیه ای که خود را منتسب
پایداری می گوید همه
به دولت می کن��د ،فرق دارند؛
کسانی که در قبال فتنه
جری��ان حاش��یه ای در قالب
سکوت کردند یا موضع
اقداماتی اهداف انتخاباتی خود
دو پهلو گرفتند مردود
راپیشمی برد.
هستندونبایددرفهرست
پس انتخاب��ات مجلس نهم
انتخاباتی اصولگرایان
سه قطبیخواهدبود؟
قرار بگیرند ،ایا این دو
lالبته بای��د گفت که
تفکر را می ت��وان باهم
تاحدی بی��ن اصالح طلبان و
جمعکرد؟
جریان حاش��یه ای دولت یک
lنه ،ب��ه این صورت
نوع تفاهمات پنهانی صورت
هم نیس��ت بلک��ه اختالفات
گرفتهاست.
بیشتر روی جزئیات و فرعیات
محمد کوثری می گوید که هم عضو جبهه پایداری است و هم عضوی از جبهه متحد اصولگرایان
پس ائتالف اصالح طلبان و
اس��ت .به عبارت دیگر روی
جریانحاشیه ایمقابلجریان
برخی اش��خاص بحث کردن
اصولگراقرارخواهدگرفت؟
جزو اصول تعریف نمی شود.
lبلههمین طوراست.
طبقمنشورجامعتینمعیارهای
بنابراین شما انتخابات مجلس نهم را کال دو قطبی
lانشاء اهللکهبهایامثبت نامنامزدهاکشیدهنخواهد
اصولگراییمشخصاستوهیچطیفیدرجریاناصولگرا
می بینید؟
شدوزودترازاینهامباحثفی مابینحلوفصلمی شود.
نیستکهبرسرانمعیارهابادیگراناختالفداشتهباشداما
lشاید به ظاهر سه تا ش��ود ،اما در اصل دو قطبی
طیف های عضو جبهه متح��د اصولگرایان فقط
رویپاره ایمسائلجزئیمثلسکوتبرخیافراددرقبال
فتنهبایکدیگربحثدارندوبهتوافقنرسیدندکهاینمسائل
درباره لیس��ت تهران به تفاهم خواهند رس��ید یا
خواهدبود.
فک��ر می کنید ائت�لاف پنهان��ی اصالح طلبان با
هدف ان اس��ت که در همه حوزه های انتخابیه به
نیزجزواصولمحسوبنمی شود.
جریان حاشیه ای دولت تاثیری هم بر میزان ارای
یعنیروینامافرادبحثنخواهدشد؟
وحدت نظربرسند؟
اصولگرایانداشتهباشد؟
lسعیبر این استکه در سراسرکشور این هدف
lچرابعدازرفعاختالفاتجزئیروینامنامزدها
برایقرارگرفتندرفهرستانتخاباتیواحدبحثمی کنند
lنه اینک��ه تاثیر ن��دارد ،اما اصل این اس��ت که
دنبالشود.
مشارکتعمومی همه جانبهباشد.
اما خیلی از چهره ه��ای اصولگرا معتقدند که در
وبهتوافقهممی رسند.
اصولگرایان چگونه عمل می کنند تا مش��ارکت
منظور این اس��ت که جبهه پای��داری معتقد بود
شهرس��تان ها مرزبندی بین طیف های اصولگرا
عمومی درانتخاباتبهحداکثربرسد؟
همانند تهران و شهرهای بزرگ نیست ،پس شما
یکسری از افراد از جمله اقای باهنر در قبال فتنه
lخب باالخره باید یک مقدار تا مشخص شدن
ایننظرراردمی کنید؟
سکوت کردند و نباید در لیست اصولگرایان قرار
ترکیبوتعدادلیست هاتاملشود،انوقتمردمخودشان
lباید دید چه کس��انی این مس��اله را می گویند،
بگیرند،اینمسالههنوزوجوددارد؟
نسبت به این مساله حساس می شوند و به میدان خواهند
باالخره هر تشکیالتی مسئول و مسئولینی دارد ،اینکه هر
lنظرشان را دادند ،نمایندگان دو طرف نیز قرار
امد.
کسی طرح دیدگاه کند مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت.
است با همدیگر صحبت کنند تا این اختالفات فرعی و
معتقدم شاید در تمام شهرستان ها مدل تهران یا شهرهای
اصولگرایان با یک لیس��ت واح��د وارد صحنه
جزئیبرطرفشودوگرنهرویاصولاختالفینیست.این
انتخاباتمی شوند؟
بزرگ پیاده نشود ،اما سعی بر این است که در اکثر استان ها
راهمهمی گویند.
lانشاء اهلل اختالفات جزئی بین انها رفع شود و در
به همین خاطر خیلی از افراد عضو جبهه پایداری
اینکارانجامشود.
در همایش استان تهران جبهه متحد اصولگرایان
شما هم اکنون به ش��خصه وارد مکانیزم وحدت
انتخاباتیکفهرستواحدبدهندg.
مثلث شماره104
37
حمیدرضا
فوالدگر
می گوید :وقت
ان رسیده که
جبهه متحد
به یک تشکل
سیاسی قوی
تبدیل شود
تا دیگر برای
انتخابات اینده
دوباره از نو
تشکیل نشود
بلکه در همین
قالب ادامه
فعالیت دهد
سیاست
مثلث شماره104
حرکت از جبهه به سوی حزب
6
گفت وگو با حمیدرضا فوالدگر درباره فعالیت های سیاسی اصولگرایان
حمیدرضا فوالدگر ،عضو کمیسیون ماده 10احزاب معتقد است که فعالیت های سیاسی جبهه متحد اصولگرایان در قالب یک تشکل سیاسی باید نهادینه شود و
حتی می توان همین منشور اصولگرایی که از سوی جامعتین تدوین شده را به عنوان مرامنامه ان قرار داد .عضو شورای مرکزی جامعه اسالمی مهندسین ،مدل حرکتی
اصولگرایان برای انتخابات مجلس نهم را یک ش��یوه می داند و می گوید« :طیف های اصولگرا ضمن انکه محوریت جامعتین را پذیرفتند و منشور اصولگرایی را از
انها گرفتند ،به ش��کل اقتضایی کنار یکدیگر جمع ش��دند؛ اگر این جواب دهد می تواند یک مدل بهتری برای حرکت های اینده باش��د».
همایش استان تهران جبهه متحد اصولگرایان
پنجش��نبه 26ابان برگزار ش��د و قرار اس��ت
10اذر همای��ش سراس��ری جبه��ه در تهران
تشکیل شود ،بفرمایید چه س��یری طی شد تا
وضعیت وحدت اصولگرایان به اینجا رسید؟
lتقریبا از سال گذشته تالش هایی برای وحدت
اصولگرایان اغاز شد ،باالخره وحدت مبنا می خواهد.
بع��د از التزام عملی ب��ه اصول کلی نظ��ام جمهوری
اس�لامی ایران ،قانون اساس��ی و رهبری ،یکس��ری
شاخص ها اصولگرایان را از سایر جریانات سیاسی
متمایز می کن��د .جامعتی��ن در منش��ور اصولگرایی
ش��اخص های 12گانه این گفتمان را برش��مردند و
برهمین اساس این دو تشکل روحانی جلساتی را با
سایر گروه های اصولگرا گذاشتند ،چراکه انها بهترین
عامل وح��دت بودن��د و نفعی از این کار عایدش��ان
نمی ش��د .البته تالش��ی هم از س��وی رئیس جمهور
صورت گرفت؛ عده ای دعوت شدند و در ان جلسه
کمیته سه نفره ای ش��کل گرفت .انها نیز رایزنی هایی
38
را انجام دادن��د ،اما کار جلو نرفت .بع��د از مدتی که
وقف��ه در برنامه اولی��ه وحدت افتاد اعض��ای کمیته
س��ه نفره به لح��اظ مقبولیتی که در می��ان طیف های
اصولگرا داشتند با ایت اهلل مهدوی کنی دبیرکل جامعه
روحانیت مبارز تهران و ایت اهلل یزدی دبیرکل جامعه
مدرسین حوزه علمیه قم جلس��اتی گذاشتند و نهایتا
به این نتیجه رسیدند که این جمع به همراه دو نفر از
جامعه روحانیت و دو نفر از جامعه مدرسین ترکیب
هفت نفره ای را تشکیل دهند تا جنبه نظارت و داوری
داش��ته باش��ند .در گام دوم کمیته هفت نفره پس از
بررسی س�لایق مختلف جریان اصولگرا هشت نفر
را به عنوان نماین��ده ان طیف ها انتخاب کرد .به واقع
مکانیزم 8+7تحت چنین شرایطی طراحی شد تا برای
فهرست تهران تصمیم گیری کند.
در شهرس��تا ن های کوچ��ک نی��ز اض�لاع
اصولگرایی برای وحدت از مدل تهران تبعیت
می کنند؟
lدر شهرستان های کوچک اضالع اصولگرایی
و مرزبندی بین انها انطور که در تهران هس��ت اصال
وجود ندارد یا اگر وجود دارد تصنعی است ،بنابراین
علتی که مکانیزم جبهه متحد اصولگرایان در انتخابات
مجلس هشتم در شهرهای کوچک جواب نداد به ان
خاطر بود که ترکیب ناظر در ان شهرها خیلی معنا پیدا
نمی کرد .در شهرس��تان ها یا مراکز استان جمع های
اصولگ��را فعالیت دارند اما بیش��تر افرادن��د که رای
می اورند.
برای انکه مشکل انتخابات دوره گذشته تکرار
نش��ود به نظر من نباید دنبال ان بود که مو به مو نظیر
مکانیزمی ک��ه در تهران طراحی ش��د حتما در مراکز
اس��تان هم پیاده ش��ود .به عبارت دیگر باید برای هر
استان به اقتضای شرایطی که دارد تصمیم گیری کرد.
همچنین در مورد شهرس��تان ها نیز به همین ش��کل
یعنی شهرستان ها اختیار داشته باش��ند .در کل نباید
شهرستان ها نسبت به مرکز اس��تان و مراکز استان ها
نسبت به تهران دقیقا از مدل 8+7تبعیت کنند ،چون
در خیلی از شهرستان ها و استان ها گرایشات سیاسی
انگونه ک��ه علیرض��ا زاکانی ،رئیس س��تاد
انتخابات جبه��ه متحد اصولگرای��ان اعالم کرده
سید مرتضی نبوی به عنوان مسئول کمیته سیاسی،
نظرس��نجی و برنام��ه مجلس نهم انتخاب ش��ده
اس��ت .او عضو ش��ورای مرکزی جامعه اس�لامی
مهندس��ین و از اعضای مجمع تشخیص مصلحت
نظام است .س��ید مرتضی نبوی که مدیر مسئولی
روزنامه رس��الت را ب��ر عه��ده دارد در دهه اول
انق�لاب وزیر پس��ت ،تلگ��راف و تلفن نی��ز بوده
است
سیاست
مثلث شماره104
اصولگرا ما به ازا ندارند.
همایش استان تهران جبهه متحد اصولگرایان
را چگونه ارزیابی می کنید؟
lخوب ب��ود .امیدواریم انش��اء اهلل که همایش
سراسری ان نیز با شکوه برگزار شود.
اقای فوالدگ��ر! چرا اصولگرای��ان وقتی ایام
انتخابات می ش��ود در قالب ی��ک جبهه جمع
می شوند و کار انتخاباتی می کنند؟
lهمین جبه��ه متحد متش��کل از اح��زاب و
تشکل های قانونی و پروانه دار اس��ت ،اما نزدیک به
انتخابات دور هم جمع می ش��وند تا با وحدت رویه
وارد ان رقابت سیاسی شوند.
چرا جبهه متحد اصولگرایان به شکل نهادینه و
رسمی در نمی اید تا به شکلی فراگیر فعالیت
کنند؟
lاین ح��رف درس��تی اس��ت .جبه��ه متحد
اصولگرای��ان باید به یک تش��کیالت مردمی و قوی
تبدیل شود.
س��یال بودن ترکیب جبهه متحد اصولگرایان
به گفتمان اصولگرای��ی ضربه نمی زند ،چون
ما شاهد ان هس��تیم که در هر انتخابات بسته
به اقتضای ش��رایط در این باره تصمیم گیری
می شود؟
lمعتقدم باید به س��وی احزاب قوی و فراگیر
رفت .چون هرچقدر اساسنامه و مرامنامه تشکل های
سیاسی شفاف و روشن باشد نتیجه بهتر از کار سیاسی
غیر حزبی می ش��ود .اعضای جبهه پایداری معتقد به
کار سیاسی هستند ،اما نمی خواهند به فعالیت حزبی
تن بدهند .البته قانون فعلی احزاب منعی برای تشکیل
جبهه های سیاس��ی در ای��ام انتخابات نگذاش��ته اما
کمیس��یون ماده 10احزاب به دوستان جبهه پایداری
توصیه کرد برای فعالیت دراز مدت سیاس��ی اقدام به
گرفتن مجوز کنند.
جبهه متحد اصولگرایان نیز با این تفاسیر نیاز
به اخذ مجوز ندارد؟
lبراساس قانون فعلی احزاب منعی برای فعالیت
ندارد ،اما طرح اصالح این قانون هم اکنون در کمیسیون
ش��وراها و امور داخلی مجلس در دست بررسی است
که اگر به تصویب مجلس برس��د ،ان وقت ائتالف ها و
جبهه ها نیز در ایام انتخابات بای��د برای فعالیت مجوز
موقت بگیرند ،البته انها می توانند از کمیسیون ماده 10
احزاب نیز درخواست پروانه دائمی کنند.
اصال جبهه با حزب چه فرقی دارد؟
lتعدادی از احزاب همسو وقتی کنار هم قرار
بگیرند تشکیل یک جبهه را می دهند ،بنابراین جبهه
فراگیر تر از حزب است.
اقتضایی عمل کردن اصولگرایان در انتخابات
ش��وراهای دوم و مجلس هفتم گرچه جواب
داد ،ام��ا در انتخاب��ات ش��وراهای س��وم و
ریاست جمهوری نهم به نتیجه نرسید ،چگونه
می توان جلوی این نوسان را گرفت؟
lبه نظر من فعالیت های سیاس��ی جبهه متحد
اصولگرای��ان در قال��ب یک تش��کل سیاس��ی باید
نهادینه شود و اساس��نامه و مرامنامه داشته باشد .در
واقع می توان همین منش��ور اصولگرایی که از سوی
جامعتین تدوین شده را به عنوان مرامنامه ان قرار داد.
معتقدم اکنون دیگر وقت ان رس��یده که جبهه متحد
به یک تشکل سیاسی قوی تبدیل شود تا دیگر برای
انتخابات اینده دوباره از نو تش��کیل نش��ود بلکه در
همین قالب ادامه فعالیت دهد.
برخی اصولگرایان می گویند بس��ته به شرایط
زمان��ی بای��د ترکی��ب ائتالف ه��ا و اتحادها
متفاوت باش��د ،پس ش��ما چنین نظری را رد
می کنید؟
lالبته می ش��ود بس��ته به اقتضائات زمان یک
تش��کلی را به مجموعه اصولگرای��ان اضافه کرد ،اما
می توان شرایط همین مساله را نیز در اساسنامه جبهه
متحد پیش بینی کرد.
بررسی نحوه ورود جناح راست(اصولگرایان
فعلی) به انتخابات نشان می دهد که ان روزها
جامعه مدرس��ین حوزه علمیه ق��م و جامعه
روحانیت مب��ارز تهران کنار هم می نشس��تند
و فهرس��ت انتخاباتی نیروهای این جریان را
تنظیم می کردند ،اما در دهه 80شاهد ان هستیم
که طیف های مختلف اصولگرا اقتضایی عمل
می کنند ،کدام یک از ش��یوه های یاد شده بهتر
جواب می دهد؟
lالبته اصولگرای��ان برای ورود ب��ه انتخابات
مجلس نهم ترکیبی از هر دو ش��یوه را به کار گرفتند؛
یعنی با وجود انکه اقتضایی عمل ش��د اما محوریت
کار ب��ا جامعتین ب��ود و اگر این مدل امس��ال جواب
دهد می تواند به عنوان یک مبنا برای فعالیت سیاسی
اصولگرایان در اینده قرار بگیرد.
یعنی اصولگرایان ب��رای کار انتخاباتی خود
یک مدل سومی را ابداع کردند؟
lبله ،چ��ون طیف های اصولگ��را ضمن انکه
محوریت جامعتین را پذیرفتند و منشور اصولگرایی
را از انها گرفتند ،به شکل اقتضایی کنار یکدیگر جمع
شدند؛ اگر این جواب دهد می تواند یک مدل بهتری
برای حرکت های اینده باشد.
ایت اهلل مهدوی کنی در همایش اس��تان تهران
جبهه متحد اصولگرایان ،طیف های این جریان
را قسم داده بود که از خرده اختالفات پرهیز
کنند ،فکر می کنید این قسم دادن چقدر موثر
واقع شود؟
lاین را باید دوس��تان اصولگرا بگویند ،دیگر
ایت اهلل مهدوی کنی با چه لحنی از انها برای وحدت
دعوت کند ،باالخره باید به دعوت ایشان لبیک گفت.
منظور ایشان کدام طیف جریان اصولگرا بود؟
lخطاب سخن ایشان به همه طیف ها بود .در
مجموع بهترین راه برای تحقق وحدت ان اس��ت که
گروه ها جهت تعیین مصادیق تواضع و تنازل داش��ته
باشند .یک فرد یا گروه در کار جمعی نمی تواند روی
یک نقطه بایس��تد و بگوید فقط انچ��ه من می گویم
درست است.
سعی همه طیف ها باید ان باشد که افرادی درون
لیست قرار بگیرند که بتوانند به جامعه خدمت کنند،
به عبارت دیگر تنها نباید به سلیقه سیاسی نامزدها نگاه
شود بلکه به عملکرد ،سابقه تقنینی و اجرایی وی نیز
دقت شود تا مجلس اینده بهتر و کارامدتر از مجالس
هفتم و هشتم باشد.
یعنی این مساله را به اعضای داخل جبهه متحد
اصولگرایان هم گفتن��د یا فقط جبهه پایداری
را قسم دادند؟
lبحث ایشان کلی بود ولی االن بیشتر اعضای
جبهه پایداری خطاب این قسم قرار دارند.
فکر می کنید موثر واقع شود؟
lکس��ی که مدع��ی اصولگرایی اس��ت اما به
مکانیزم وحدت وارد نشود ،یک نمره منفی بزرگ در
کارنامه خود ثبت می کند؛ در کل کار باید دنبال شود
زیرا وحدت حداکثری خیلی بهتر از ان است که اصال
وحدتی شکل نگیردg .
مه��رداد بذرپاش ب��ه عنوان مس��ئول واحد
برنامه ری��زی ،ام��وزش ،نظ��ارت و ارزیابی این
س��تاد انتخاب ش��ده اس��ت .او فارغ التحصیل در
رش��ته مهندس��ی صنایع از دانش��گاه ش��ریف و
سرپرست سابق بسیج دانش��جویی این دانشگاه
اس��ت که با انتصاب محمود احمدی نژاد به عنوان
ش��هردار تهران به عنوان رئیس گروه مش��اوران
جوان انتخاب شد و این س��مت را پس از انتخاب
احمدی نژاد به ریاست جمهوری نیز در کنار وی
حفظ کرد .او رئیس س��تاد ائت�لاف رایحه خوش
خدمت در سومین دوره انتخابات شوراهای شهر
تهران و نامزد راهیابی به ش��ورا ب��ود.او همچنین
به ریاس��ت س��ازمان مل��ی جوانان نی��ز منصوب
شده بود
39
بین الملل
ناکامی غرب
بین الملل
مثلث شماره104
پرونده هسته ای ایران در وین ماند
پیروزی بزرگ
سعیده سادات فهری
1
اخرین اجالس سال 2011شورای حکام برای
کشورهایی که از طریق دنبال کردن پرونده هسته ای
ایران در پی فرس��تادن پرونده ایران به شورای امنیت
بودند ،دستاوردی نداشت.
پرونده هس��ته ای ایران که بیش از یک هفته در
دس��تور کار یوکیا امانو ،دبیر کل اژان��س بین المللی
انرژی اتمی قرار داشت این بار نیز نتوانست زمینه را
برای اعمال فشار مغرضانه بر کشور ما فراهم کند .در
روزهای منتهی به نشست شورای حکام ،امانو برای
ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت تالش
بسیاری کرد.
ام��ا تال ش ه��ای ای��ن دیپلم��ات ژاپن��ی و
کش��ورهای غربی و جنجا ل های رس��انه ای به راه
افتاده ،بازهم نتوانس��ت بازی را به نفع غرب تمام
کند .تصویب یک قطعنامه تلطیف ش��ده در نشست
اخیر ش��ورای حکام ب��ا 32رای مواف��ق ،دو رای
مخالف و یک رای ممتنع بدون اجماع قطعا چیزی
نبود که امریکا ،انگلیس ،فرانس��ه و برخی دیگر از
40
کش��ورها به دنبالش بودند.
نقش دوگانه روس ها
روس��یه و چین با وج��ود مخالفت ه��ای قبلی
با بیانیه و س��خنان امانو در رابطه با برنامه هس��ته ای
ایران به این قطعنامه رای مثب��ت دادند؛ این در حالی
اس��ت که این دو کشور با فش��ار بیش از حد بر ایران
مخالف اند و به دنبال ان هستند که فرصت دیگری به
ایران داده شود .در حقیقت مسکو و پکن این قطعنامه
را دستاویزی قرار دادند برای اینکه ایران بپذیرد یک
هیات از کارشناسان اژانس به ایران بیایند تا سایت ها
را بررس��ی کنند و مساله هس��ته ای ایران به صورت
مسالمت امیز حل شود.
در این ش��رایط اینگونه به نظر می رسد که میان
اعضای اژانس نوعی معامله صورت گرفته است ،چرا
که قطعنامه مصوب شورای حکام اژانس بین المللی
انرژی هس��ته ای فاقد هر گونه اقدام تنبیهی ملموس
اس��ت .محمود ش��وری ،کارشناس مس��ائل روسیه
در رابطه ب��ا موضع گی��ری اخیر روس ه��ا به مثلث
می گوید؛روسیه در این شرایط مجبور است یکی به
نعل بزند یکی به میخ ،چرا که هم باید نقشی که برای
خودشان در امنیت بین الملل تعریف کرده اند را درنظر
بگیرند و هم نوع رابطه شان با ایران و مسائل مربوط به
ان را .شوری در توضیح نقش روسیه و چین در رابطه
با عدم ارجاع پرونده هسته ای ایران به شورای امنیت
اظهار داشت که کمترین کاری که این دو کشور انجام
دادند همین بود که الاقل تا بهار اینده پرونده ایران به
شورای امنیت نمی رود و نزدیک به دو فصل موضوع
ایران را به تعویق انداختند .با توجه به گزارش مدیر کل
اژانس ،غربی ها به دنبال ان بودن��د که مجازات ها و
تحریم ها را علیه ایران افزایش دهند ،اما پکن و مسکو
با نقش افرینی شان این موضوع را به تاخیر انداختند.
ش��وری تاکید می کند که از یک زاویه دیگر نیز نقش
روسیه قابل ارزیابی است و ان این است که روس ها
نیز در تنظیم این قطعنامه نقش فعالی داشتند و نهایتا
همین قطعنامه تلطیف شده نیز نسبت به فعالیت های
اتمی ایران اب��راز نگرانی کرده و برخی مس��ائل را از
ایران درخواست کرده است.
این کارشناس مسائل روسیه در نهایت اینگونه
نتیجه گیری می کند که کارکرد روس��یه تاکنون برای
ایران همین گونه بوده اس��ت .یعنی همواره بر س��ر
مسائل ایران به ویژه پرونده هسته ای بین روسیه -چین
و غرب به خصوص امریکا بده بس��تان هایی صورت
گرفته و بدیهی است که در این ش��رایط نمی توان از
روس ها انتظار داش��ت که منافع ملی خودشان را به
خاطر ایران نادیده بگیرند.
پس ای��ران نیز ب��ا پذی��رش این موض��وع که
و با اژانس همکاری الزم را به عمل اورد .همچنین،
اژانس خواس��تار پاس��خگویی ایران ب��ه نگرانی ها
درباره انچ��ه از ان به عنوان گس��ترش تس��لیحات
هس��ته ای یاد کرده ،شده اس��ت .این برخورد اژانس
با پرونده هس��ته ای اصال خوش��ایند مقامات ایرانی
نبود ،چراکه ای��ران تاکنون بارها پذیرای بازرس��ان
اژانس بوده و انها نیز با وجود جست وجوهای بسیار
همواره بر صلح امیز بودن برنامه های هس��ته ای ایران
پی برده ان��د .اما بازه��م در اجالس اخی��ر به گونه ای
برخورد کردند که گویی ایران تاکنون همکاری الزم
با اژانس نداشته است .حتی جمهوری اسالمی ایران
در جهت اعتمادس��ازی در فضای بین الملل به مدت
دو سال از سال 2004تا 2006غنی سازی اورانیومش
را به حالت تعلیق دراورد .به همین خاطر علی اصغر
س��لطانیه ،نماینده دائم ایران در اژان��س بین المللی
انرژی هس��ته ای پس از تصویب قطعنامه ضد ایرانی
در ش��ورای حکام در جمع خبرنگاران تاکید کرد که
جمهوری اس�لامی «حتی برای ثانیه ای» غنی سازی
اورانیوم را متوقف نخواهد کرد.
از استقبال هیالری تا انتظار اشتون
پس از تصویب این قطعنامه« ،هیالری کلینتون»
کارکرد روسیه تاکنون برای
ایران این گونه بوده است که
همواره بر سر مسائل ایران
به ویژه پرونده هسته ای بین
روسیه -چین و غرب به خصوص
امریکا بده بستان هایی صورت
گرفته و بدیهی است که در
این شرایط نمی توان از روس ها
انتظار داشت که منافع ملی
خودشان را به خاطر ایران نادیده
بگیرند .پس ایران نیز با پذیرش
این موضوع که هرکشوری به
دنبال منافع خودش است باید
همکاری هایش با دیگر کشورها
را دنبال کند
بین الملل
چهار موردی که حذف شد
قطعنامه ای که اخیرا در شورای حکام علیه ایران
تصویب ش��د در ابتدا و مطابق انچ��ه در پیش نویس
امده بود قرار بود بسیار تندتر از قطعنامه فعلی باشد.
در حقیقت قطعنامه تعدیل ش��ده شورای حکام تنها
به ابراز «نگرانی عمیق و فزاینده درباره حل مس��ائل
باقی مانده مربوط به برنامه هس��ته ای ایران از جمله
انهایی که الزم است روشن شود تا وجود ابعاد نظامی
احتمالی را منتفی س��ازد» می پردازد .پیش نویس این
قطعنامه را غربی ها ب��ا همکاری روس��یه تهیه کرده
بودند که در اجالس��یه های مختلف چهار بار تعدیل
ش��د .مواردی که از پیش نویس حذف ش��ده ،به این
قرار است:
-1پرونده ایران مجددا به شورای امنیت سازمان
ملل ارجاع شود.
-2اعضای شورای حکام اقدام امانو علیه ایران
را تایید کنند.
-3ش��ورای حکام ماهیت برنامه هسته ای ایران
را نظامی اعالم کند.
-4یک ضرب االج��ل برای هم��کاری ایران با
اژانس در زمینه ابعاد احتمالی نظامی تعیین شود.
با این حال اما در قطعنامه شورای حکام از ایران
درخواس��ت ش��ده تا برای بازرس��ان اژانس امکان
دسترسی به تاسیسات هس��ته ای خود را فراهم کرده
مثلث شماره104
هرکش��وری به دنب��ال منافع خ��ودش اس��ت باید
همکاری هایش با دیگر کشورها را دنبال کند.
امانو؛ دبیر کلی با کمترین استقالل رای
یوکیا امانو طی س��خنان خود در این نشس��ت
ادعاه��ای تک��رار ی اش مبنی ب��ر انج��ام برخ��ی
فعالیت های هس��ته ای دارای ابعاد نظام��ی را دوباره
مطرح ک��رد .امانو ب��ا بی اعتنایی به تاکید بازرس��ان
پیش��ین این نهاد بین المللی درباره همکاری ش��فاف
جمهوری اس�لامی ایران ،در اظهارات��ی ک��ه متاثر از
فشارهای بسیار شدید مقامات امریکا بود ،خواستار
همکاری ش��فاف ایران در مورد برنامه هسته ای خود
شد و عنوان داشت که؛ «از ایران می خواهم تا به طور
مستمر و بدون تاخیر با اژانس بین المللی انرژی اتمی
همکاری کرده و درباره بعد نظامی برنامه هس��ته ای
خود اطالع��ات بیش��تری دراختیار ما ق��رار دهد».
همچنین امانو از پیشنهاد اعزام هیاتی بلندپایه به ایران
به منظور رس��یدگی به ادعای واهی غربی ها مبنی بر
احتمال ساخت س�لاح نظامی از س��وی جمهوری
اس�لامی ایران در نامه ای خطاب به «فریدون عباسی
دوانی» رئیس سازمان انرژی اتمی ایران خبر داد.طبق
گفته دبیرکل اژانس «هرمان ناکارتس» معاون مدیرکل
اژان��س بین المللی ان��رژی اتمی در ام��ور پادمان ها
ریاست این هیات اعزامی به ایران را برعهده دارد.
وزیر خارجه امری��کا طی بیانی��ه ای با اع�لام اینکه
کش��ورش از قطعنامه ش��ورای حکام درب��اره ایران
اس��تقبال می کند ،گفت ک��ه جهان پیامی روش��ن و
واحد به تهران فرستاد که به ش��دت از شواهدی که
در گزارش اخیر اژانس منتشر شد ،نگران است .وی
با تکرار برخی ادعاها درباره ماهیت برنامه هس��ته ای
ایران گفت که گزارش اژانس ،نگرانی های دراز مدت
امریکا از فعالیت های هس��ته ای تهران را تایید کرد.
وزارت خارجه روسیه نیز با صدور بیانیه ای اعالم کرد
که در تدوین قطعنامه تازه شورای حکام درباره ایران
مشارکت داشته و طبیعتا به ان رای مثبت داده است.
روس��یه ابراز امیدواری کرده که این قطعنامه مبنایی
برای حل اختالف های مربوط به برنامه هسته ای ایران
باشد .در بیانیه وزارت خارجه روسیه امده است که
هدف تهیه کنن��دگان قطعنامه ،محکوم کردن کس��ی
نبوده ،بلکه انها خواس��ته اند بر ادامه مذاکرات تاکید
کنند و تنش هایی را که اخی��را «به طور مصنوعی» در
مورد فعالیت های هس��ته ای ایران ایجاد ش��ده بود،
کاهش دهند .وزیر خارجه روسیه مدعی شد که این
قطعنامه بر اساس حقایق و نه فرضیات است و در ان
از ایران و اژانس بین المللی انرژی اتمی خواسته شده
تا همکاری های مشترک خود را در زمینه حل پرونده
هسته ای این کشور افزایش دهند .کاترین اشتون نیز با
تاکید بر اینکه مذاکره بهترین روش برای حل پرونده
هسته ای ایران است ،گفت که اتحادیه اروپا همچنان
منتظر اس��ت تا ایران صلح امیز بودن برنامه هسته ای
خود را اثبات کرده و نش��ان دهد در پی دس��تیابی به
سالح هسته ای نیس��ت؛ جامعه بین الملل نیز باید بر
ایران فشار وارد کند تا این کشور به تعهدات هسته ای
خود پایبند باشد.
بهار سرنوشت ساز
ط��ی ما ه ه��ای اخیرامری��کا ب��ا هم��کاری
متحدانش از س��ه اهرم فش��ار علیه ایران یعنی مساله
نقض حقوق بش��ر ،طرح اتهام ترور س��فیر عربستان
و همچنی��ن برنامه ه��ای صلح امی��ز هس��ته ای ایران
نهای��ت اس��تفاده را کرد تا کش��ور ما را تحت فش��ار
ق��رار دهد ،ام��ا قطعنامه اخیر ش��ورای ح��کام که با
مخالفت های چین و روس��یه در نهایت یک قطعنامه
کامال مالیم بود نتوانست انها را به اهدافشان برساند.
در این شرایط پرونده هسته ای ایران حداقل تا دو فصل
دیگر در وین باقی می ماند و به نیویورک نمی رود .در
حقیقت به دلیل مخالفت چین و روسیه با تحریم ایران،
هرگونه مذاکره دراین باره به بهار اتی موکول شد .اما
در این میان اگر ایران به بازرسان اژانس اجازه بازدید از
سایت ها را ندهد ،ممکن است امریکا و اروپا در بهار
اتی پرونده ایران را به شورای امنیت منتقل و زمینه را
برای وضع تحریم های دیگر علی��ه ایران فراهم کنند.
البته به دلیل همکاری های گسترده اقتصادی میان ایران
و کشورهای روسیه و چین اگر در بهار اتی با تصویب
قطعنامه در شورای امنیت تحریم های اقتصادی علیه
ایران افزایش هم یابد ،این تحریم ها هوشمند خواهند
بود و تنها مراکز مش��خصی از اقتصاد ای��ران را هدف
خواهد گرفت تا کمترین اس��یب به شرکای اقتصادی
این کشورها وارد شود .روس��یه و چین هرگز حاضر
نخواهند ش��د ایران را به عنوان یک شریک اقتصادی
مهم از دست بدهند .بنابراین بازهم قدرت های بزرگ
به بده بستان هایی برای حفظ منافع شخصی شان دست
خواهند زد؛ در ای��ن میان ممکن اس��ت برخی از این
معامالت به نفع ایران باشد و برخی نیز در خالف جهت
منافع ایرانg.
41
بازی با کارت ایران
بهرام امیراحمدیان /کارشناس مسائل روسیه
2
بین الملل
روس��یه به عنوان عض��و دائم ش��ورای امنیت
سازمان ملل و کشوری که دارای حق وتوست تاکنون
به هر چهار قطعنامه ای که علیه ایران صادر شده ،رای
مثبت داده است .ش��اید برخورد روسیه اینگونه بوده
که در صدور این قطعنامه ها کمی تاخیر ایجاد کند یا
مفاد انها را تلطیف کند ،اما در هر حال به انها رای داده
اس��ت .در هر چهار قطعنامه تاکید شده که ایران باید
غنی سازی اورانیوم را تعلیق کند ،در قطعنامه اخیر هم
باز تعلیق غنی سازی در ایران عنوان شده است.
حتی در طرح گام به گام روس��یه هم صحبت از
تعلیق غنی سازی به شرط کاستن تحریم ها علیه ایران
به میان امده است .به نظر می رسد که روسیه تلویحا و
در سیاست های اعالمی و اعمالی خودش این مساله
را گوش��زد می کند که تمایلی ندارد در ایران قدرتی
هسته ای ش��کل بگیرد .بنابراین روس ها مادامی که با
این استراتژی در سیاست خارجی شان پیش می روند
طبیعی است که بخواهند در فضایی بازی کنند که هم
جامعه بین المللی را که با ان در تعامل هستند ،داشته
باشند و هم ایران را .روس��یه با کارت ایران در حال
مانور دادن در عرصه بین الملل است و از اقدامات و
حرکاتی که انجام می دهد قطعا منافعی کسب می کند،
یعنی هم با غرب رابطه دارد و هم به عنوان پلی میان
ایران و غرب عمل می کند.
در این میان کشورهای زیادی هستند که مایلند
این نق��ش را بازی کنن��د ،کما اینکه ترکی��ه و برزیل
خواهان این موضوع بودند اما به انها این اجازه داده
نش��د .باوجود عدم ارجاع پرونده هس��ته ای ایران به
ش��ورای امنیت ،تبع��ات ژئوپلتیک��ی قطعنامه اخیر
همچنان وجود دارد .یعنی فضای تحریم در رابطه با
ایران کم وبیش وجود دارد ،همچنانکه س��وئیس نیز
اخیرا بیش از 100نفر از مقامات ایرانی را تحریم کرد.
تعامل دو سویه روس ها با ایران و غرب
مثلث شماره104
این مساله بیانگر ان است که نباید خیلی خوش بینانه
به قطعنامه اخیر شورای حکام نگریست .این قطعنامه
نیز ادامه همان جریانات قبلی اس��ت و در ان به ایران
مهلت داده اند که به سواالتی که از نظر انها خیلی مهم
و اساسی است پاسخ دهد .اما اقای سلطانیه ،نماینده
ایران در اژانس بین المللی انرژی اتمی در همان زمان
ص��دور قطعنامه ،اعالم ک��رد که ایران ای��ن موارد را
نمی پذیرد و حتی یک لحظه هم غنی سازی اورانیوم
را متوقف نخواهد ساخت.
بنابراین بین خواس��ته های انها و عملکرد ایران
تفاوت های ماهوی بسیاری وجود دارد و این بستگی
به سیاس��ت های جمهوری اس�لامی ای��ران دارد که
چگونه در این فضا نقش ایفا کند .برخی بیان می کنند
که میان ایران و روس��یه و ایران و چین همکاری های
اس��تراتژیک وجود دارد؛ اما باید تاکی��د کنم که میان
کشور ما و این دو کش��ور انچنان روابط استراتژیکی
وجود ندارد .چون همکاری های اس��تراتژیک سطح
باالی��ی از همکاری ها را می طلبد ک��ه در ان صورت
منافع کشورها به یکدیگر گره خواهد خورد .در این
شرایط اگر این همکاری ها قطع شود کشورها اسیب
خواهند دی��د و حتی س��ناریوی جنگ نی��ز محتمل
خواهد بود.
روسیه حتی در برخی موارد مانند انرژی و گاز
با ای��ران رقابت هایی نیز دارد؛ به عن��وان نمونه اجازه
نمی دهد ایران در حوزه گازی س��رمایه گذاری انجام
دهد و اروپا را در قبضه خودش دارد .در مورد نفت هم
گاهی روسیه قیمت شکن بازارهای اپک بوده و انقدر
نفت صادر کرده که در باالتری��ن جایگاه قرار گرفته
اس��ت .با این اوصاف ش��اهدیم که روس ها به دنبال
منافع خودشان هستند و در همان راستا سناریوهایی
را تدوین و عملی می کنند.
در حال حاضر روس��یه تنها به عنوان یک کشور
همسایه که با ایران همکاری دارد عالقه مند است که
مساله ایران با مذاکره حل شود و مایل نیست جنگی
در منطقه صورت بگیرد .چین هم همین سیاست ها را
دنبال می کند و در قطعنامه ش��ورای حکام هم دیدیم
که از ایران خواسته شده با اژانس همکاری کند و به
سواالت یوکیا امانو پاسخ دهد .چین و روسیه با کشور
ما تبادالت گسترده ای دارند ،مخصوصا چین در زمینه
انرژی بس��یار نیازمند ایران اس��ت ،اما روسیه بیشتر
کاالهایش را به ایران صادر می کند .اگر ایران تحریم
شود دیگر این کشورها نمی توانند با ایران همکاری
داشته باشند.
چین و روس��یه اعالم کرده اند که رفتن ایران به
سمت هسته ای ش��دن باور کردنی نیس��ت و شواهد
نیز نش��ان می دهد که این امر اتفاق نیفتاده است ،اما
جامعه جهانی این صحبت ها را نمی پذیرد .غربی ها با
تبلیغات شان در تالشند که فضای افکار عمومی را به
این سمت معطوف کنند که ایران همکاری نمی کند یا
به قطعنامه ها اهمیت نمی دهد.
این در حالی است که ایران نهایت همکاری را
می کند و برای روش��ن کردن اف��کار عمومی نیز باید
وارد عمل ش��ویم .سیاس��ت خارجی ایران این گونه
اس��ت که از تکنولوژی هسته ای اس��تفاده صلح امیز
کند و مقامات ای��ران نیز اعالم کرده ان��د که اصال در
قاموس ما نیست که به س��اخت سالح های هسته ای
روی بیاوریم.
در هر ح��ال ایران نیز ب��ا در نظ��ر گرفتن منافع
مل��ی اش از ی��ک تریب��ون رس��می اعالم ک��رده که
غنی س��ازی را متوقف نخواهد کرد؛ چرا که کشور ما
کامال طبق ان پی تی پیش می رود و تاکنون نیز خالفی
مرتکب نشده استg .
روسیه برای
رسیدن به
اهداف خودش
در حال بازی
با کارت ایران
است و در همین
راستا تمامی
سیاست های
روسیه در جهتی
پیش می رود
که هم با جامعه
بین الملل تعامل
داشته باشند و هم
با ایران
42
جهانگیرزاده
معتقد است« :در
برهه کنونی که
اغلب نهادهای
بین المللی
تحت نظارت
امریکاست ایران
باید تمام توان و
ظرفیتش را در
جهت پرونده
هسته ای به کار
گیرد و اجازه
ندهد در عرصه
بین الملل از
این مساله سوء
استفاده شود».
جوادجهانگیرزاده/عضوکمیسیونامنیتملیوسیاستخارجی
3
قطعنامه اخیر ش��ورای حکام موید این موضوع
اس��ت که امریکایی ها قص��د بهره ب��رداری جدی از
ال تردیدی در
این قطعنامه علیه ایران را داش��تند و اص
این موضوع نیس��ت .اما اینکه چقدر این قطعنامه در
راس��تای اهداف امریکایی ها موثر ب��وده جای بحث
دارد .مطمئنا این قطعنامه ان روندی را که انها پیگیری
می کردند محقق نمی کند .البته این مساله لزوم افزایش
ت کشورهای مختلف جهان
تدبیر و اس��تفاده از ظرفی
به ویژه کش��ورهایی که عضو اژانس هس��تند و لزوم
استفاده از ظرفیت های پارلمانی را می طلبد .روندی که
امریکایی ها و سران رژیم صهیونیستی در حال پیگیری
ان هس��تند ش��رایطی را ایجاد کرده که ما باید در این
شرایط ،زمان بیشتری را به این موضوع اختصاص دهیم
و ظرفیت های خودمان را در این مسیر به کار گیریم .در
واقع این اقدامات ضرورت جدیت دستگاه دیپلماسی ما
را در پیگیری امر بیشتر می کند .در حال حاضر بسیاری
از نهادهای بین الملل��ی در اختیار امریکایی هاس��ت
بنابراین بسیاری از رفتارهای انها قابل پیش بینی است
و اغلب گزارش های انها از پیش تنظیم ش��ده اس��ت.
امریکایی ها تالش ش��ان را به کار گرفته اند که از تمام
ظرفیت هایشان اس��تفاده کنند ،در واقع در این شرایط
نمی توان خیلی به شورای امنیت هم امیدوار بود .مساله
عراق نشان داد که انها حتی این نهاد را هم تحت کنترل
دارند .انها هرزمان که احس��اس کنند شورای امنیت
پاس��خگوی نیاز انها نیس��ت به راحتی بازی را برهم
می زنند و خیلی اسان مانند مساله عراق ،کار خودشان را
انجام می دهند .اما با تمام این تفاسیر ما هم ظرفیت های
بازدارنده بس��یار ج��دی و زیادی داریم ک��ه می توان
به عنوان نقطه قوت به انها نگریست .اما به هر ترتیب
اگر موضوع ضرورت داش��تن حق مساوی در انرژی
هسته ای را برای جهانیان بشکافیم دیگر امریکایی ها
نخواهند توانست شرایط را به همین منوال پیش ببرند،
در واقع ما باید روی روشن کردن افکار عمومی جهان
بیش��تر کار کنیم .من معتقدم اگر دستگاه دیپلماسی ما
ظرفیت خودش را به اندازه شورای امنیت ملی که در
بحث مذاکره جدی است فعال کند ،می توان اینده ای
بهتر را برای موضوع هس��ته ای ایران پیش بینی کرد .از
این جهت در این حوزه هرچه قدر ه��م که کار انجام
ش��ود بازهم جا و ظرفیت برای کارهای بیشتر وجود
دارد و می طلبد که بیش از این توانایی های خودمان را
به کار گیریم .پیش بینی عمومی من از چشم انداز پرونده
هسته ای ایران این است که با توجه به رفتاری که اقای
امانو از خودش نشان داده اس��ت امکان رخ دادن یک
تحول اساسی در این راستا وجود ندارد .جدیت برخی
کش��ورها مانند گروه غیرمتعهدها و روس��یه و چین،
انها را از یک س��و دچار تردید خواهد کرد که از رفتار
بین الملل
قطعنامه اژانس و الزامات جدید در حوزه سیاست خارجی
مثلث شماره104
توان دیپلماتیک ایران
نامناسب تر پرهیز کنند و از دیگر سو فشار امریکایی ها
بر برخی کش��ورها انها را وادار خواهد کرد که مطابق
میل انها رفتار کنند و کار را پیش ببرند .اقای امانو میان
این دو موضوع درگیر خواهد بود ،اما فکر می کنم که
وی مایل باشد با ایجاد ابهام های بیشتر و حتی جلوگیر
ی از حضور بازرس��ان روند پرونده هسته ای ایران را
مخدوش تر جلوه دهد .بنابراین سازمان انرژی هسته ای
و وزارت خارجه ما باید در این زمینه فعال تر باشند تا
جلوی هرگونه استفاده نامناس��ب از این موضوع را از
انها سلب کنند .البته مجموعه همکاری های ایران طی
چند ماه گذشته با اژانس بین المللی انرژی اتمی خیلی
بیشتر از ان چیزی که انها پیش بینی می کردند بود ،اما
اگر بنا باشد انها بیایند و واقعیت ها را به گونه دیگری
منعکس کنند و در واقع از مجموعه بررس��ی های انها
همان چی��زی بیرون بیای��د که گزارش س��ازمان های
اطالعاتی امریکاس��ت ،این مس��اله نه به نفع اژانس
خواهد بود و نه به نف��ع ایران .در این ش��رایط ما باید
خیلی ش��فاف با اژانس حرف هایمان را مطرح کنیم.
یوکیا امانو حتی زیاد مایل نیس��ت که طرح گام به گام
روس��یه هم به خوبی پیش رود و این یک افت جدی
در حوزه سیاست بین الملل روس��یه خواهد بود ،زیرا
روس ها به طور جدی در پرونده ای وارد ش��ده اند اما
نتوانسته اند از ظرفیت های بین المللی خودشان استفاده
کنند .در کل م��ا باید تمام جوان��ب را در نظر بگیریم.
جمهوری اسالمی ایران به هیچ وجه به دنبال ایجاد ابهام
نیست به همین دلیل اگر اژانس به صورت جدی وارد
شود و واقعیت ها را منتشر کند ،امکان همکاری وجود
خواهد داشت ،در غیر این صورت مسیر همکاری های
ما با اژانس دچار مقاومت هایی خواهد ش��د .مس��اله
دیگری که این روزها خیل��ی بدان می پردازند اهمیت
تحریم های بیش��تر و همچنین تهدیدهایی است که از
جانب رژیم صهیونیستی صورت می گیرد.
در این رابطه س��خن اخر را مق��ام معظم رهبری
فرمودند .پس از فرمایش��ات ایش��ان نیز شاهد بودیم
که حجم تهدیدات کاهش یافت .البته بحث تحریم ها
در چندین حوزه مطرح می شود ،یکی بحث نخریدن
نفت از ایران است که ش��رایط اقتصادی جهان به هیچ
عنوان اجازه چنین کاری را به انها نمی دهد .اقتصادهای
ورشکس��ته اروپایی نمی توانند اجازه چنین کاری را
بدهند ،خود امریکا نیز نگران از دس��ت دادن متحدان
اروپایی اش اس��ت .تحوالت در کش��ورهای عربی و
اس�لامی منطقه هم باز ادامه چنین رون��دی را دچار
مشکل خواهد کرد .بحث تحریم ها روی حوزه پولی و
مالی ما نیز مطرح است که این مساله باعث موضع گیری
ش��دیدتر ایران خواهد ش��د .در این ش��رایط به نظر
می رس��د که غرب و به ویژه امریکا در اینده با احتیاط
بیش��تری قدم بردارند .طبیعی است زمانی که گزارش
اژانس منافع غربی ها را تامین نمی کند اش��فتگی انها
بیشتر می شود .این اش��فتگی در اروپا در حال افزایش
اس��ت .در حال حاضر شاهد هس��تیم که دوباره مصر
شلوغ شده ،این در حالی اس��ت که در این گونه موارد
همواره مصر میان دیگر کشورها پیش��رو بوده است.
بنابراین در اینده ای نه چندان دور یمن ،بحرین و دیگر
کشورهای عرب نیز شاهد اتفاقات مهمی خواهند بود.
این مسائل نیز بر اتش اشفتگی غرب دامن می زند .اما
جمهوری اسالمی ایران باید از این فرصت ها استفاده
کند و نگذارد غرب در این شرایط به بهره برداری از این
تحوالت بپردازد .در تمام��ی این تحوالت به صورت
مستقیم یا غیر مستقیم جمهوری اسالمی ایران اثرگذار
اس��ت و ما باید در مس��یری قدم برداریم که منافع مان
بیشتر تامین شودg .
43
مقابله با بازرسان جاسوس
گفت وگو با حمیدرضا ترقی درباره سیاست واشنگتن در قبال تهران
4
حمیدرضا ترقی ،تحلیلگر مسائل سیاسی بر این باور است که قطعنامه اخیر شورای حکام کامال خنثی و فاقد
هرگونه امکان بهره برداری برای غربی هاست .به عقیده وی ،تنها دو نکته مهم و متفاوت در این قطعنامه به چشم
می خورد؛ نخست اینکه در گزارش های پیشین ،اژانس هرگونه میل فعالیت های هسته ای ایران به سمت سالح های
نظامی را انکار می کرد اما در این گزارش با فشارهای امریکا سعی شده نگرانی های انها افزایش پیدا کند .نکته دوم
نیز پافشاری انها بر توقف غنی سازی اورانیوم در ایران است .پیش از این ،انها تبادل اورانیوم یعنی انتقال اورانیوم
3/5درصدی و دریافت اورانیوم20درصدی را پذیرفته بودند اما اکنون دوباره اصرار بر تعلیق غنی سازی دارند .این
در حالی است که اورانیوم برای سایت تهران که بیشتر نیز جنبه پزشکی دارد ،کامال ضروری است .همچنین ترقی
معتقد است طراحی کشورهای غربی برای ایجاد فشار بر ایران از چند جانب ،به منظور وادار کردن ایران به مذاکره
ی تیرهای انها به سنگ خورده و نتوانسته اند به هیچ توفیقی در
مستقیم با امریکا یا تغییر رفتار است .اما تاکنون تمام
ایجاد فشار علیه جمهوری اسالمی ایران دست پیدا کنند.
بین الملل
به نظر شما قطعنامه اخیر شورای حکام تا چه
میزان حائز اهمیت است؟
lاین قطعنامه چون تنها سفارش به همکاری ایران
با اژانس برای رفع ابهامات باقیمانده کرده است از هیچ
اهمیت حقوقی و سیاسی برخوردار نیست .این قطعنامه
یکقطعنامهکامالخنثیوفاقدهرگونهامکانبهره برداری
برای غربی ها شده است.بنابراین ناتوانی امریکا و غرب در
رسیدنبهقطعنامهموردنظرشاندراینمقطعیکپیروزی
برای جمهوری اسالمی ایران تلقی می شود.
چرا اخیرا کشورهای غربی و برخی متحدانشان
دست به دست هم داده اند که از هر طریقی شده
ایران را تحت فشار قرار دهند؟
lطراحی کشورهای غربی برای ایجاد فشار بر
ایران از چند جانب ،به منظور وادار کردن ایران به مذاکره
مستقیم با امریکا یا تغییر رفتار است .ولی همانطور که
کامال مشهود است ایران در رابطه با مساله هسته ای موفق
شد با کمک کشورهای غیرمتعهد و چین و روسیه ،فشار
هسته ای را به حداقل برساند.
در زمینه حقوق بش��ر هم با فرس��تاد ن اقای جواد
الریجانی ،دبیر ستاد حقوق بشر قوه قضائیه به نیویورک
و بحث هایی که در انجا صورت گرفت تقریبا می توان
گفت طراحی و توطئه انها در حال خنثی ش��دن است.
پیرامون موضوع عربستان و اتهامی که به ایران وارد اوردند
مثلث شماره104
ترقی معتقد
است که ایران
برای موافقت با
حضور بازرسان
اژانس باید
نهایت دقت را
به خرج دهد و
اگر هیچ سند و
مدرکی مبنی بر
جاسوس بودن
انها نیافت با
حضورشان
موافقت کند
44
نیز عربستانی ها با بن بست اسناد و مدارک روبه رو شدند
که این امر طبیعتا به نفع انها نخواهد بود .بنابراین به نظر
می رسد که در هر سه این محورها تیر انها به سنگ خورده
است و نتوانس��ته اند به هیچ توفیقی در ایجاد فشار علیه
جمهوری اسالمی ایران دست پیدا کنند.
چه چشم اندازی برای اینده مذاکرات و در کل
پرونده هسته ای ایران پیش بینی می کنید؟
lدر حال حاضر ما در مجموع مشکلی برای ورود
بازرسان و پاسخگویی به انها نداریم .اما انها با ادعاهای
غیرواقعی شان به یک شکست در عرصه بین الملل باید
اعتراف بکنن��د .در صورتی که هیچ ش��بهه ای به عنوان
جاسوس نسبت به بازرس��ان نداشته باش��یم در قالب
همکاری هایی ک��ه ایران با اژان��س دارد انها را خواهیم
پذیرفت.اگرمصادیقییافتشودکهاینهابرایجاسوسی
به کش��ور ما خواهند امد در ان زمان دیگر نباید انها را
بپذیریم.
چه نکات مهمی در قطعنام��ه اخیر اژانس به
چشم می خورد؟
lقطعنامه فعلی نیز تقریبا همانند قطعنامه های
گذش��ته ش��ورای حکام بود و صرفا ادعاه��ای انها در
رابطه با گرایش نظامی فعالیت های هس��ته ای در ایران
متفاوت است .در گزارش های پیشین اژانس هم هرگونه
میل فعالیت های هس��ته ای ایران به س��مت سالح های
نظامی را انکار می کرد اما در این گزارش با فشارهای
امریکا س��عی ش��ده نگرانی های انها افزایش پیدا
کند .سندی که اژانس به ان استناد کرده است اصال
قابلیت این امر را ندارد چراکه با عکس های هوایی
که از تاسیس��ات پارچین در تهران گرفته اند سعی
کرده اند قس��مت مربوط به سرویس های بهداشتی
را مرکز نگهداری سالح های هسته ای قلمداد کنند
که این اقدام نشان دهنده اطالعات دروغ و اشتباهی
است که سازمان های اطالعاتی امریکایی در اختیار
اژانس قرار داده اند .درحقیقت هدف انها این بوده
که تا اثبات کردن این امر زمان را به نفع خودش��ان
بخرند و افکار عمومی جهان را منحرف کنند .مساله
غنی سازی 20درصدی نیز مساله دیگری است که
در این قطعنامه به چشم می اید .اژانس در گذشته به
دنبال این بود که ایران اورانیوم3/5درصدی بفرستد و
اورانیوم 20درصدی دریافت کند اما اکنون دوباره بر
توقف تولید اورانیوم20درصد برای سایت تهران که
بیشتر نیز جنبه پزشکی دارد پافشاری می کند که این
موضع گیری برخالف سیاست های قبلی انهاست.
موضع گیری روسیه و چین در رابطه با این
قطعنامه و در کل پرونده هسته ای ایران را
چطور ارزیابی می کنید؟
lمقاومت روسیه و چین در برابر فشارهای
امریکا حد و حدودی دارد و نمی توان از انها انتظار
داش��ت که در حمایت از ایران وارد فاز درگیری
مستقیم با امریکا و غرب ش��وند .در هرحال انها
بیشتر منافع خودشان را در نظر دارند و می خواهند
در عرصه های بین المللی بده بستان سیاسی داشته
باشند بنابراین پافشاری انها در همین حد خواهد
بود ،یعنی تنها مانع ارس��ال پرونده هسته ای ایران
در این برهه به شورای امنیت می شوند و خواهان
ان هس��تند که مذاکرات میان ای��ران و گروه 5+1
را اس��تمرار دهند .البته انه��ا به دلیل م��راودات
اقتصادی شان با ایران از فش��ار بیشتر اقتصادی بر
ایران و صدور تحریم های سنگین نیز تا جایی که
بتوانند جلوگیری خواهند کرد .به همین میزان هم
موضع خوبی از جانب چین و روسیه تاکنون اتخاذ
شده است و بیشتر از این هم طبیعتا با توجه به اینکه
انها منافع خودش��ان را در عرصه بین الملل مالک
قرار می دهند ،نمی توان انتظار داشتg .
روزنامه
نیویورک تایمز با
زیر سوال بردن
سیاست امریکا در
قبال ایران این سوال
را مطرح کرد که
ایا 30سال تحریم
موجب توقف فعالیت
هسته ای ایران شده
است یا خیر؟
تغییر موازنه
5
مثلث شماره104
از همان زمان��ی که غ��رب و امریکا چن��د پروژه
را علی��ه ایران کلی��د زدند ،می ش��د ح��دس زد در پس
همه این اقدامات تالش��ی برای تحت فش��ار قرار دادن
بیش از پیش ایران نهفته اس��ت .تایید این مدعا قطعنامه
اخیر اژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران اس��ت که
ی کوش��ش های امریکا ،با چند بار تعدیل در
به رغم تمام
نهایت بدون اجماع بین المللی صادر شد؛ قطعنامه ای که
در ان خبری از تحریم نیس��ت و صرفا تذکراتی به ایران
داده و درخواست هایی مطرح شده است .با توجه به همین
ویژگی ها بود که برخی رس��انه های غربی از ان به عنوان
قطعنامه ای «ضعیف» و «بی دندان» ی��اد کردند .در همین
راستا بود که خبرگزاری اسوشیتدپرس ،قطعنامه اژانس
را قطعنامه ای با لحن «معتدل» توصیف کرد که برای جلب
ارایروسیهوچینتهیهوتنظیمشدهبود.
طبق گزارش ای��ن خبرگ��زاری امریکایی ،برخی
دیپلمات ها این س��ند را نوعی «توافق» برشمردند که در
نهایتدراختیار 35عضوشورایحکاماژانسقرارگرفت.
در واقع امریکا و متح��دان ان به دنبال صدور قطعنامه ای
با لحن شدیدتر علیه ایران بودند تا تهران را به زعم خود
وادار به همکاری با اژانس اتمی کنند اما در این میان چین
و روس��یه با صدور هر نوع سند شدیداللحنی علیه ایران
مخالفت کردند .روزنامه نیویورک تایمز که مایل به حزب
دموکرات است نیز در مطلبی با اش��اره به انتشار گزارش
مدیرکلاژانسعلیهایرانومطرحشدنبحثتحریم های
جدید علیه ایران نوشت« :اکنون این سوال به وجود می اید
کهایا 30سالتحریمموجبتوقففعالیتهسته ایایران
شده اس��ت یا خیر!» این روزنامه در ادامه طرح این سوال
اورده« :هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد تحریم های
اقتصادی باعث ش��ده باش��د مقامات ای��ران در تصمیم
خود برای فعالیت های اتم��ی تجدیدنظر کنند .به عالوه
سیاستمدارانغربینیزبهدلیلنگرانیازقیمتباالینفت
هرگزتحریم هایتشدیدشدهعلیهایرانرانمی پذیرند».با
این وجود این روزنامه امریکایی نوشت که توقف تحریم
پاسخ این مشکل نیست بلکه به جای ان باید تحریم ها را
هوشمندترواثرگذارترکرد.نیویورک تایمزدرادامهتحلیل
خود اورده اس��ت« :طبق قانون کنونی امری��کا ،واردات
نفت ایران ممنوع ش��ده اما بنزین تصفیه شده از صنعت
پتروشیمی ایران مورد تحریم قرار نگرفته است از این رو
الزم است تحریم ها صنعت پتروشیمی ایران را سخت تر
موردهدفقراردهدودرعین حالمانعافزایشقیمتنفت
خام شود ».این روزنامه در بخش دیگری از گزارش خود
اوردهاست«:همچنینبایدمانعفعالیتشرکت هایاروپایی
و اسیایی در امریکا شد که نفت ایران را خریداری کرده و با
بانکمرکزیایران،سپاهپاسدارانوشرکتملینفتایران
همکاریمی کنند».شبکهخبریسی ان اننیزپسازصدور
قطعنامهاژانسعلیهایراندرگزارشیازتصمیمامریکابرای
تحریمشرکت هایکمک کنندهبهصنعتپتروشیمی ایران
خبر داد و از قول «منابع اش��نا با موضوع که نخواسته اند
نامشانفاششود»،نوشت«:تحریم هایجدیدامریکاعلیه
پتروشیمی ایراناست.واشنگتنقصدداردشرکت هاییرا
کهبهصنعتپتروشیمی ایرانکمکمی کنندازدسترسیبه
بازارهایامریکاییمحرومکند».
درهمینزمینه،روزنامهوال استریتژورنالنیزازقول
مقامات امریکایی گزارش داد که دولت باراک اوباما قرار
است ایران و بانک مرکزی ان کشور را به عنوان محدوده
«پولش��ویی» معرفی کند .بر اس��اس این روش ،وزارت
خزان هداریامریکارسمابرخالفتمایلوفشارگروهزیادی
ازنمایندگانمجالسازدوحزبامریکا،بانکمرکزیایران
را در فهرست تحریم و مجازات قرار نخواهد داد .به گفته
مقامات امریکایی ،این اقدام جدید برای تمام دولت ها و
موسس��ات مالی و تجاری در سراسر جهان یک هشدار
جدی خواهد بود تا از معامله با بانک مرکزی ایران و خرید
نفت ان کشور خودداری کرده و بدانند که در اینده ممکن
استاقداماتجدی تریدراینزمینهصورتبگیرد.
بین الملل
بازتاب قطعنامه اژانس اتمی درباره ایران در رسانه های امریکایی
یک مقام دولت امریکا به این روزنامه گفت« :چنین
روشی به کشورهای دیگر فرصت خواهد داد تا به شکل
مناسبی فعالیت های اقتصادی خود را برنامه ریزی کرده و
به شکلی خرید نفت ایران را کاهش دهند که بازار انرژی
رامتالطمنکند».
همزمانتعدادبیشتریازموسساتونهادهایایرانی
فعال در زمینه حمایت از فعالیت های هسته ای ان کشور
توسط دولت امریکا در فهرست تحریم قرار می گیرند،
از جمله موسساتی که در توسعه و ساخت سانتریفیوژها
و تولید پلتونیوم در راکتور اب سنگین اراک نقش دارند.
فهرست جدید تحریم ها شامل نهادها و شرکت هایی نیز
خواهد شدکه درتولیدنفتخامو صنایعپتروشیمی ایران
فعالهستند.
به نوشته روزنامه وال اس��تریت ژورنال ،قرار دادن
ایران و بانک مرکزی ان کش��ور در فهرست «پولشویی»
پیامدهای جدی خواهد داش��ت .در سال های اخیر اقدام
مشابهی در مورد بانک های کره شمالی و لبنان باعث شد
که ذخیره ارزی انها به شدت کاهش یابد .به گفته مقامات
امریکایی بخش اعظم نقل و انتقال ارز ناش��ی از فروش
نفت ایران از طریق بانک مرکزی ان کشور انجام می شود.
در عین حال تحریم بخش پتروش��یمی ایران می تواند بر
میزان تولید و واردات بنزین این کشور تاثیر بگذارد .این
روزنامه امریکایی یاداوری می کند که در هفته های اخیر و
نالمللیانرژیاتمی
بهدنبالانتشارگزارشجدیداژانسبی
در مورد فعالیت های هسته ای پنهانی ایران و همین طور
موضوع طرح ترور س��فیر عربس��تان در واشنگتن که به
عوامل حکومت ایران نسبت داده شده ،فشارها بر دولت
باراک اوباما برای تشدید مجازات های ایران افزایش یافته
است .به نظر می رس��د اقدام جدید امریکا تالشی است
برای انزوای بیشتر بانک مرکزی ایران بدون ایجاد تالطم
در بازار نفت .بسیاری از کش��ورهای اسیایی و متحدان
امریکا مثل ژاپن ،کره جنوب��ی و هند بخش مهمی از نیاز
انرژی خود را از ایران تامین ک��رده و معامالت مربوط به
ان از طریق بانک مرکزی ایران انجام می شود .این اقدام بر
اساس قانون موسوم به «مقررات میهن پرستی» که در پی
حوادثیازدهمسپتامبرتوسطحکومتامریکابهتصویب
رسیدتنظیمشدهاست .اینمقرراتبهوزارتخزانهداری
امریکا اجازه می دهد که در مورد کشورها ،موسسات مالی
وبانک هاییکهازنظراینکشوردرفعالیت های تروریستی
مشارکت دارند هش��دارهایی صادر کند .از زمان تحریم
بانک هایدیگرمثلبانکصادرات،بانکملیوبانکملت،
بانک مرکزی ایران تمام معامالتی را که این موسس��ات
تحریمشدهانجاممی دادندبرعهدهگرفتهاست.اتهامدیگر
علیه بانک مرکزی ایران انجام معام�لات ارزی و بانکی
قرارگاهخاتم االنبیاستکهجزونهادهایایرانیدرفهرست
تحریمامریکاست.روزنامهوال استریتژورنالدرپایاناین
گزارشمی نویسدکههنوزمشخصنیستایااقدامجدید
امریکا علیه بانک مرکزی ایران نمایندگان مجالس را قانع
خواهدکردیانه .درهفته هایاخیرگروهکثیریازنمایندگان
دوحزبدموکراتوجمهوری خواهکاخسفیدرابهشدت
تحت فشار قرار دادند تا بانک مرکزی ایران را تحریم کند.
مقامات دولت امریکا در مقابل می گویند که تحریم بانک
مرکزی به شکل رسمی به معنای مجازات تمام دولت ها
وموسسات مالیبزرگیاستکهبااینبانکمعاملهدارند.
ی ممکن است حتی اقتصاد امریکا را دچار بی
چنین اقدام
ثباتی کند چون کشورهای بزرگی نظیر چین ،ژاپن ،هند
و روسیه به طور دائم و مستمر با بانک مرکزی ایران معامله
دارند .پس از قطعنامه صادره از سوی شورای حکام به نظر
می رسدرسانه هایامریکاییدچاربن بستشده اندوهنور
نتوانستند برای فرار از مقطع فعلی راه چاره ای بیابند .شاهد
این مدعا گزارش فوق استg .
45
گفت وگو با مجید صفاتاج درباره حمایت جنبش عدم تعهد از ایران
اگر امریکا ادامه دهد
6
خروج از ان پی تی حتمی است
مجید صفاتاج ،کارش��ناس مس��ائل سیاس��ی در رابطه با قطعنامه اخیر ش��ورای حکام براین باور است
کش��ورهایی که با صدور این قطعنامه به دنبال تحت فش��ار قرار دادن ایران بودند و حمله به مراکز هسته ای
کش��ورمان را دنبال می کردند ،اصال نتوانستند به اهداف شان نایل ش��وند و این قطعنامه یک قطعنامه ضعیف
و تعدیل ش��ده بود که هیچ امر الزام اور و تعهداوری برای ایران نداش��ت .صفاتاج خ��روج ایران از معاهده
ان پی تی را یک اقدام عجوالنه از جانب ایران می داند و براین اعتقاد است که این مساله باید در مجلس مطرح و
تصمیم گیری شود؛ حتی مطرح کردن این مساله می تواند پیام هایی برای کشورهای جنبش عدم تعهد و غربی ها
داشته باشد .به گونه ای که کشورهای عضو جنبش عدم تعهد در موقعیتی قرار خواهند گرفت تا برای روندی
که در اژانس در حال دنبال شدن است تدبیری بیندیشند و همچنین غربی ها هم درخواهند یافت که اگر اینگونه
ادامه دهند با یک مشکل دیگر که همان خروج ایران از معاهده ان پی تی است روبه رو خواهند شد .همچنین وی
توضیح می دهد که بیانیه 120کشور عضو جنبش عدم تعهد علیه یوکیا امانو یک پیروزی برای ایران محسوب
می شود ،چراکه این کشورها بر خالف میل امریکا و رژیم صهیونیستی با ایران همراهی کردند .این کارشناس
معتقد است که تمامی اقدامات غربی ها و متحدانشان علیه ایران به دلیل توسعه روزافزون و همچنین حرکت
تند و سریع جمهوری اسالمی ایران در منطقه و جهان است.
بین الملل
ارزیابی ش��ما از قطعنامه اخیری که توس��ط
شورای حکام علیه ایران صادر شد ،چیست؟
lقطعنامه ای که توسط ش��ورای حکام علیه
ایران صادر شد با توجه به ان چیزی که امریکایی ها،
صهیونیست ها و همپیمانان غربی انها در نظر داشتند
که یک قطعنامه کامال ش��دید اللحن و دارای الزامات
علیه ایران بود ،بسیار تعدیل شده است .این قطعنامه
به قدری بی محتواست که حتی بسیاری از رسانه های
غربی هم به صورت خیلی ضعیف ان را منعکس کرده
و تاکی��د کرده اند که این قطعنامه فاق��د هرگونه ابزار
الزم برای برخ��ورد با ایران اس��ت .بنابراین می توان
اینطور بیان کرد که به رغم چندین ماه تالش بی وقفه
امریکایی ها و صهیونیست ها و زمینه سازی هایی که
در خصوص حمله به مراکز هسته ای ایران کردند باز
نتوانس��تند به اهداف خود برس��ند .درحقیقت نتیجه
تمام این تالش ه��ا اوال صدور یک قطعنامه بس��یار
ضعیف علیه ای��ران بود که هیچ گونه ام��ر الزام اور و
تعهداوری هم نداش��ت .نکته دوم اینکه برای اولین
بار در طول تاریخ اژانس بین المللی انرژی هسته ای،
گروه نم(جنبش ع��دم تعهد) بیانی��ه ای علیه دبیر کل
اژانس،امانو صادر کرد و اقدامات وی را کپی برداری
از نسخه ها و گزارش های اطالعاتی سازمان جاسوسی
امریکا و رژیم صهیونیستی عنوان نمود .به عقیده انها
امانو با ای��ن اقدامش عمال اعتب��ار اژانس بین المللی
انرژی هس��ته ای را مخدوش کرد .این مساله در نوع
خود موفقیتی برای ایران محس��وب می شود که بیش
از 120کش��ور جنبش عدم تعهد ،برخالف امریکا و
رژیم صهیونیستی با ایران همراهی کردند.
طی چند م��اه اخیر برخی کش��ورهای جامعه
بین الملل از سه اهرم فشار یعنی اتهام های نقض
حقوق بشر ،ترور سفیر عربس��تان و همچنین
پرونده هسته ای ایران بهره گرفتند تا کشور ما
را به نوعی تحت فشار قرار دهند .هدف انها از
این موضع گیری ها چیست؟
lهم صدور قطعنامه ش��ورای ح��کام علیه
ایران و هم صدور قطعنام��ه ای که درخصوص ترور
س��فیر عربس��تان در امریکا بود و همچنین گزارش
مثلث شماره104
46
اقای احمد ش��هید به عنوان گزارش��گر حقوق بش��ر
س��ازمان ملل در ارتباط با نقض حقوق بشر در ایران
همگی در یک سناریو می گنجند و دلیل اصلی ان را
نیز در وهله نخست می توان اقتدار جمهوری اسالمی
ایران در منطقه و جه��ان به ویژه با توج��ه به بیداری
اسالمی که در کش��ورهای عربی خاورمیانه و شمال
افریقا اتفاق افتاده ،قلمداد کرد .در وهله بعدی می توان
خروج مفتضحانه امری��کا از عراق و افغانس��تان را
مزید بر عل��ت دانس��ت .در کنار اینها ت�لاش ایران
برای غنی س��ازی اورانیوم نه تنها متوقف نش��د بلکه
موفقیت کشورمان در این زمینه بیشتر نیز شد .تمامی
این موارد موجب ش��د که انها در صدد جلوگیری از
توس��عه روزافزون جمهوری اس�لامی ایران برایند.
برهمین اساس می توان گفت س��ناریویی مطرح شد
که چندین بخش داش��ت؛ -1تهدید ایران به بمباران
مراکز هسته ای توسط رژیم صهیونیستی -2گزارش
یوکیا امانو -3بحث ترور س��فیر عربستان در امریکا
-4گزارش احمد ش��هید که در اینده نزدیک مطرح
خواهد ش��د و قطعنامه های جدیدی را علیه ایران به
صفاتاج معتقد است « :این
مساله که بیش از 120کشور عضو
جنبش عدم تعهد ،برخالف امریکا
و رژیم صهیونیستی با ایران همراهی
کردند در نوع خود موفقیتی برای ایران
محسوب می شود».
دنبال خواهد داشت -5اقداماتی که در حوزه منطقه ای
ایران انجام می دهند مانند بزرگنمایی مسائل داخلی
س��وریه و برخورد با این کش��ور .در رابطه با مساله
سوریه ش��ایان ذکر اس��ت که اقدامات غربی ها نه با
هدف تامین خواست مردم سوریه بلکه با هدف کوتاه
کردن دستان ایران در منطقه صورت می گیرد .بنابراین
مجموع��ه این اقدام��ات در راس��تای متوقف کردن
حرکت تند و س��ریع ایران در منطقه انجام می گیرد؛
ش��اید انها بتوانند در برخی موارد چوب الی چرخ
حرکت و توسعه اقتصادی ایران قرار بدهند و حرکت
ان را کند کنند ،اما موفق نخواهند شد متوقفش کنند.
همچنانکه دیدی��م دو قطعنامه ای که اخیرا علیه ایران
صادر شد چندان الزام اور نبود.
امانو در گزارش��ش عنوان ک��رده که اژانس
چند س��ال اس��ت اطالعاتی راجع ب��ه برنامه
هس��ته ای ایران در اختیار دارد .به نظر ش��ما
چرا دبیر کل اژانس اکنون اقدام به افشای این
اطالعات کرده است؟ ایا تحت فشار کشورها
و گروه های خاصی قرار دارد؟
lبله ،این گزارش ها چندین س��ال است که
وجود دارد منتها مسئول تهیه این گزارش ها سازمان
جاسوسی امریکا بوده است .انها با سندسازی هایی که
انجام دادند می خواهند ایران را تحت فشار قرار دهند.
دبیرکل س��ابق اژانس ،محمد البرادعی در این رابطه
اعالم کرده بود که این گزارش ها غیرقابل استناد است
و به لحاظ حقوقی نمی توان انها را مطرح کرد .اما پس
از البرادع��ی ،غربی ها یوکیا امانو را مس��ئول اژانس
قرار دادند و از همان ابتدا هم پیش بینی می شد که وی
به عنوان کپی بردار گزارش ه��ای غربی ها عمل کند.
بنابراین این بخش از سخنان امانو که این اطالعات از
چند سال پیش وجود داشته ،درست است ،اما هیچ گاه
این اطالعات قابل اس��تناد نبوده اس��ت؛ همچنانکه
البرادعی هم انها را رد کرد .در حال حاضر غربی ها که
به دلیل بحران های داخلی شان به برخورد با ایران نیاز
دارند به این موارد روی اورده اند.
ای��ا جنب��ش بی��داری اس�لامی در منطقه در
تصمیم گیری های غرب تاثیرگذار بوده است؟
lالبته ،چراکه بهار اعراب عمدتا منجر به روی
کار امدن دولت ها و نظام هایی می ش��ود که مخالف
با سلطه و نظام غربی ها هستند .ش��اهد بودیم که در
تونس و طی یک انتخابات کامال مردمی حزب النهضه
روی کار امد؛ حزبی که دبیرکل و رهبر ان نس��بت به
انقالب اس�لامی ایران با دیده احت��رام می نگرند .در
صفاتاج
می گوید که
اگر امریکا و
غرب بخواهند
روند کنونی و
خصمانه علیه
ایران را ادامه
دهند ایران
می تواند خروج
از ان پی تی را
به عنوان یک
راهکار مورد
بررسی قرار
دهد
بین الملل
مثلث شماره104
مصر نیز وضع به همین منوال است و اخوان المسلمین
مصر نیز با ایران و انقالب ای��ران پیوند عمیقی دارد.
بنابراین در بعد منطقه ای هم غربی ها دچار شکست
شدند و ضرب المثلی که می گوید غریق به هرجایی
چنگ می زند که غرق نش��ود مصداق بارز وضعیت
کنونی غربی ها و به ویژه امریکایی هاس��ت ،بنابراین
چاره ای جز این ندارند که گزارش��ات قبلی را که از
زمان البرادعی سالمت ش��ان مخدوش اعالم شده و
غیرقابل مس��تند هس��تند را دوباره رو کنند .در حال
حاضر انها می خواهند با جن��گ روانی که علیه ایران
ب��ه راه انداخته اند هم اف��کار عموم��ی منطقه و هم
افکار عمومی داخل کش��ورهای خودشان را متوجه
این موضوع فرعی بکنند.
در حال حاضر ایران چه موضع گیری در برابر
این سناریو باید داشته باشد؟ ایا حضور بازرسان
اژانس در ایران مشکلی را حل خواهد کرد؟
lاگر قرار باش��د یک تصمیم عجوالنه گرفته
شود این اس��ت که بالفاصله پس از گزارش اژانس
ایران اعالم بکند که از معاهده ان پی تی خارج خواهد
شد که در این صورت دیگر عمال به بازرسان اژانس
اجازه نخواهد داد وارد ایران شوند.
اما اگر یک مق��دار ب��ا تدبیر و تامل بیش��تری
تصمیم گیری ش��ود ایران باید ای��ن موضوع و نحوه
تعامل با اژانس را در مجلس شورای اسالمی مطرح
بکند .همانگونه که رابطه با انگلیس را در کمیس��یون
امنیت ملی مجلس مطرح کردن��د و در صحن علنی
مجلس به تصویب نمایندگان رسید .پس در این رابطه
هم با توجه به اینکه جمهوری اس�لامی ایران نسبت
به هر کش��ور دیگری که عضو اژانس بوده بیشترین
همکاری را با اژانس داشته و با توجه به برخوردهای
دوگانه ای که دبی��ر کل این اژانس نس��بت به ایران و
دیگر کشورها دارد ،این مساله باید در مجلس مطرح و
به صورت کامال مدبرانه تصمیم گیری شود .این اقدام
می تواند پیامی برای کشورهای عضو جنبش عدم تعهد
و در کل کشورهایی که مخالف سلطه اژانس و امریکا
هستند باشد تا نسبت به روندی که در اژانس در حال
دنبال شدن اس��ت تدبیری را بیندیش��ند و همچنین
غربی ها هم بدانند که اگر اینگون��ه ادامه دهند با یک
مشکل دیگر که همان خروج ایران از معاهده ان پی تی
است روبه رو خواهند شد.
نکته دیگر اینکه ایران با حضورش در اژانس و
همچنین به وس��یله گزارش هایی که نماینده ایران به
صورت دوره ای می دهد می تواند به شفاف سازی ها
کمک کند .شاید اغلب 120کشور عضو جنبش عدم
تعهد به دلیل توضیحاتی که نماینده ایران ارائه داده با
گزارش امانو مخالفت کرده ان��د .به هر حال حضور
ایران به رغم اجحاف هایی که در حق ایران می شود ،از
جهات دیگر می تواند برای کشورمان خوب باشد و در
مجموع اگر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی
مجلس شورای اسالمی این مس��اله را در دستور کار
قرار دهد می توانند با تدبیر و اندیشه بیشتری نسبت به
ادامه عضویت ایران در اژانس یا تعلیق عضویت ایران
دقت نظر داشته باشند.
قطعنامه اخیر ش��ورای حکام چ��ه تفاوتی با
قطعنامه های پیشین داشت؟
lدر حقیقت امریکایی ه��ا به دنبال ان بودند
که این قطعنامه نسبت به دیگر قطعنامه ها یک تفاوت
ماهوی داشته باشد و به موجب ان در پی راهکارهایی
ب��رای برخورد نظامی ب��ا ایران بودند ،ام��ا عمال این
قطعنامه هم مانند همان قطعنامه های پیشین بود .این
مس��اله که ایران همچنان با قدرت تم��ام برنامه های
هس��ته ای اش را ادامه خواهد داد یک امر محرز است
همچنانکه اقای سلطانیه ،نماینده کشورمان در اژانس
هم به این موضوع اشاره کرد و حتی بر بی محتوا بودن
این قطعنامه هم تاکید ک��رد .در مجموع اقدامات انها
نه مانع غنی سازی اورانیوم ،نه مانع سیاست های ایران
در خاورمیانه و جهان و نه مانع رش��د بیداری دینی و
اسالمی در منطقه خواهد شد .عمال امریکا ،انگلیس،
فرانسه و المان بیش��ترین اصرار را برای صدور این
قطعنامه داشتند و زمانی که صادر شد دیدیم که نسبت
به موضع گیری های ای��ن قدرت ها قطعنامه بس��یار
ضعیفی بود.
همچنین همین قطعنامه ضعیف هم با عدم اجماع
اعضا به تصویب رسید یعنی مورد اجماع تمام اعضا
قرار نگرفت که این هم شکس��تی برای غربی ها بود.
درواقع انها عمال نتوانس��تند روندی را ایجاد بکنند
که منجر به متوقف ساختن برنامه های هسته ای ایران
شوندg.
47
نگاهیدیگر
جنبش اشغال
وال استریت
که چندین ماه
است توسط
جوانان معترض
امریکایی
شکل گرفته
را می توان
به نوعی
الهام گیری از
جنبش جوانان
عرب دانست
دومینوی شورش
انتخابات ریاست جمهوری امریکا در سایه جنبش وال استریت
1
نویسنده:ماجد کیالی /ترجمه:جعفر پورزبید
بین الملل
سیاس��تمداران امریکای��ی با دقت و توجه بس��یار
جنبش هاییکهجهانعربرافرا گرفتوباعثسرنگونی
نظام هایدیکتاتوریدرتونس،مصرولیبیشدراپیگیری
می کردندولیهیچگاهبهمخیله شاننمی رسیدکهاتشاین
اعتراضاتبهسرعتبهکشورخودشانمنتقلشود.جنبش
«وال استریت» دیری نپایید که تبدیل به بازیگری قدرتمند
در صحنه سیاسی امریکا شد و کارشناسان سیاسی را به
این باور رساند که سرنوشت انتخابات ریاست جمهوری
اینده در امریکا که فرایند ان دو ماه دیگر شروع می شود
را همین جنبش رقم خواهد زد .بدیهی است که جنبش
جوانان در ایاالت متحده ش��عار «ملت سرنگونی نظام را
می خواهد»سرنداد،زیرااینمسالهدرکشورهاییکهداعیه
دموکراس��ی دارند ،از طریق انتخابات صورت می گیرد؛
یعنیدقیقابرخالفکشورهایعربیکهدرانهاانتخاباتو
چرخشقدرتصورتنمی گیرد.جوانانامریکاییشعار
«وال استریترااشغالکنید»مطرحکردندتاانتفاضه شانرا
از انتفاضه های عربی متمایز کنند .هدف از چنین شعاری
رهایی از س��رمایه داری و هیمنه شرکت های انحصاری
بزرگ و ایجاد نظام مالیات��ی منصفانه تر و تحقق عدالت
اجتماعیاست .اماچهچیزیباعثشدجوانانامریکایی
به جای انکه اعتراض خود را از طریق صندوق های رای
نشاندهندانراازطریقتظاهراتواعتراضدرمیدان هاو
مکان های عمومی و به شکل اشکار نشان دادند؟ در پاسخ
به این پرس��ش باید گفت که عوامل سیاسی ،اقتصادی و
اجتماعی چندی باعث شده است که این جوانان به چنین
شیوه ایرویبیاورند:
-1محدود شدن نظام سیاسی حاکم به تبادل قدرت
میان تنها دو حزب دموکرات و جمهوری خواه و انحصار
ان نزد طبقه سیاسی مشخص .این نظام نیازهای جوانان
و چشمداشت ش��ان برای رهبری یا مشارکت سیاسی را
براورده نمی کند ،زیرا ناتوان از ایجاد تغییرات در جامعه و
به ویژه تغییرات مورد نظر جوانان است .همچنین این دو
حزببرنخبگانسیاسیتمرکزکردهاست،نخبگانیکهاز
امتیازاتیبرخوردارندکهدرنتیجهارتباطشانباشرکت های
بزرگونظاماقتصادیحاکمتامینمی شود.این چنینبودکه
جنبش«وال استریترااشغالکنید»خارجازچارچوبدو
حزبحاکموبرضدسیاست هایشانبهراهافتاد.
مثلث شماره104
48
صحنه سیاس��ی امری��کا پ��س از روی کار امدن
باراک اوباما شاهد ظهور یک جنبش سیاسی راست گرای
لیبرال محافظه کار به نام «ح��زب چای»بود .این جنبش
خواستار کاهش هزینه های دولتی و دادن ازادی بیشتر به
ش��رکت ها و کاهش دخالت های نظامی امریکا شد و با
سیاست هایاقتصادیاوبامانیزمخالفتکرد.
دیری نپایید که جنبش��ی در مقاب��ل این جنبش به
نام«حزب قهوه» به وجود امد .این جنبش چپ گرا و لیبرال
بود .با وجود انکه این دو جنبش در جامعه امریکایی که از
هر چیز جدید استقبال می کند ،گسترش پیدا کردند ،ولی
نتوانستند خواس��ته های جوانان را براورده کنند بنابراین
به حاشیه صحنه سیاسی رانده شدند .اما جنبش جوانان
معترضنهرنگوبویحزبیداردونهگرایش هایسیاسی.
اینجنبشصرفاجنبشخودجوشجوانانامریکاییاست
کهعلیهظلموبی عدالتیبهپاخاستند.
-2نظاممالیاتیحاکمبرامریکافشارزیادیبرطبقات
میانی و پایین جامعه اورده است .همین امر باعث شده انها
احساسکنندستمزیادیمی بینند.بنابراینجوانانامریکایی
معترضبرخودنام« 99درصد»گذاشتندیعنیشهروندانی
کهمتعلقبهطبقهباالیجامعهومیلیاردرهاییکهیکدرصد
را تشکیل می دهند و36درصد از ثروت های امریکا را در
اختیاردارند،نیستند.
نکته جالب این اس��ت که ثروتمن��دان امریکایی
به رغم بحران مالی جهانی بر ثروتشان افزوده شده است
ودرعوضطبقاتپایینفقیر ترشده اند.اینامرباعثشد
طبقات پایین جامعه امریکا احساس کنند که به انها ستم
می شود زیرا این طبقات هم فقر را باید تحمل کنند و هم
رنج های بحران اقتصادی روزافزون امریکا را .امریکا در
حال حاضر در شرایطی به سر می برد که سرمایه گذاری ها
و فرصت های شغلی در ان کاهش یافته و دولت اقدام به
کمک مالی به موسسات مالی کرده اس��ت .این در حالی
اس��ت که بیکاری در میان فارغ التحصیالن دانش��گاه ها،
هزینه هایاموزش،خدماتبهداشتیومسکننیزافزایش
پیداکردهاست.
-3جوانان امریکایی نسبت به خطرات جنگ ها و
هزینه های کالن اقتصادی و انسانی دخالت کشورشان در
نقاطمختلفجهانوتاثیرانبرامنیتملیوچهرهامریکادر
خارج ،اگاهی پیدا کرده اند .شایان ذکر است که هزینه های
امریکادرافغانستانوعراقبهسه تریلیوندالررسیدهاست،
نزدیکبه4هزارو 500سربازامریکاییدرعراقکشتهشده
و 32هزارنفرنیززخمی شده اند.
-4جهانی شدن انقالب های جوانان نکته ای است
که نباید از نظر دور داش��ت .انتفاضه جوانان امریکایی از
انتفاضه جوانان در برخی کش��ورهای عربی تقلید کرده
اس��ت .از جمله دس��تاوردهای زیاد انتفاضه ها در دنیای
عرب این است که ابروی ملت های عربی را در جهان به
انها بازگرداند و چهره شان را در ذهن دیگران تغییر داد .این
تقلیدبازتاب دهندهمعنایواقعیجهانیشدناست.جهانی
شدن انقالب فقط در زمینه های اطالع رسانی ،ارتباطات و
اقتصادنیست،بلکهانقالبدرزمینهجهانیشدنارزش هاو
ایجادشبکه هایاجتماعیجهانیفرامرزیاست.اینهمان
چیزی استکه اکنون درجهان رخداده استو درخواست
برایعدالتاجتماعی،کرامت،ازادی،دموکراسی،مخالفت
با جنگ و تبعیض و ظلم اجتماعی تبدیل به ارزش های
جهانیشده اند.شبکه هایاجتماعینیزتبدیلبهوسیله ای
برایسازماندهیوهدایتجنبش هایجوانبرایدستیابی
به این اهداف شده است.
بس��یار دش��وار اس��ت که از هم اکن��ون در مورد
دستاوردهای جنبش جوانان امریکایی سخن گفت .این
نخستین تجربه در کشوری به اصطالح دموکراتیک برای
تغییر نظام سیاس��ی و اقتصادی و تغییر اولویت بندی ها
طی فرایند فشار مردمی است .با وجود این ،نشانه هایی که
حکایت از گسترش جغرافیایی و فراگیر شدن ان در همه
بخش هایجامعهداردنشانمی دهدکهجامعهامریکایینیاز
یبهتجدیدحیاتسیاسیوبازیکردننقشاساسی
مبرم
در سیاست های سرنوشت ساز،به جای نظام نمایندگی در
دومجلسسناونمایندگاندارد.
نکته قابل توجه ،حمایت روزافزون از این جنبش و
پیوستن سندیکاها به ان و حمایت فرهنگیان و هنرمندان
وشخصیت هایمختلفحتیاعضایکنگرهامریکاست.
البته برخی انتق��ادات به این جنبش وارد اس��ت که
می تواند در طول زمان انها را حل کند .از جمله انتقادات به
اینجنبشایناستکهجنبشفاقدرهبریروشنودیدگاه
سیاسیوفهرستمشخصدرخواست هاست.بسیاریاز
سیاستمدارانی که تالش کردند به ان نزدیک شوند اعالم
کردندکسیرادرمیانمعترضاننیافته اندتابهناماینجنبش
سخن بگوید یا اهداف و برنامه های ان را مطرح کند ،ولی
جوانان شرکت کننده در اعتراضات جنبش وال استریت
می گویندکههدفشاناعتراضورسیدنصدایخشم شان
به دولتمردان اس��ت .این جنبش همچنی��ن می گوید که
تصمیم هایخودراازطریقرای گیریازشرکت کنندگاندر
اعتراضات،چهکسانیکهدرمیدانهاومکان هایمختلف
شرکت دارند و چه کسانی که از طریق شبکه های اینترنتی
اجتماعی با ان در ارتباطند ،اتخاذ می کند .رهبران جنبش
در ایالت های مختلف امریکا همچنین تاکید می کنند که
به جنبش اعتراضی خود ادامه می دهند و به سیاستمداران
اجازه نخواهند داد بر موج این جنبش به منظور رسیدن به
اهداف سیاسی خود سوار ش��وند ،به ویژه انکه انتخابات
ریاست جمهوریدرراهاست.
انتظار م��ی رود این جنبش طی هفته ه��ا و ماه های
اینده ادامه پی��دا کرده و نق��ش اساس��ی را در انتخابات
ریاست جمهوریایندهبازیکند.همچنیناینجنبشدر
زمینهاقتصادیبراولویت هایصرفهزینه هادرامریکاتاثیر
می گذاردوتوجههمگانرابهخطراتنظاممالیاتیناعادالنه
ونابرابریفرصت هایشغلیدرمیانامریکایی هاوافزایش
میزان محرومان از کار و اموزش مناسب و انواع خدمات
جلبمی کند.درزمینهخارجینیزمی تواندجلویدخالت
نظامی خارجیامریکادرنقاطمختلفدنیارابگیردg.
منبع:الجزیره
کمپین جمهوری خواهان امریکا
کوری عصاکش کور دیگر می شود
مترجم:ازاده ارامش
2
بین الملل
در شرایط بحرانی اقصاد امریکا ،وضعیت رقابت
اقتص��ادی با چین و مس��اله پائین نگه داش��تن کاذب
ارزش یوان نیز به یکی از مسائل کلیدی در رقابت های
انتخاباتی جمهوری خواهان تبدیل شده است.رامنی
در مصاحبه ای با روزنامه «واشنگتن پست» گفت که
چینی ها مالکیت فکری امریکا را سرقت می کنند .او
همچنین تاکید کرد که چینی ها به دنبال اسیب رساندن
به امریکا هستند و وعده داد که چنانچه در انتخابات
ریاست جمهوری امریکا پیروز شود اقدام های سریع و
ویژه ای را برای مقابله با ارزش کاذب یوان انجام دهد.
ریک سنتروم نیز با اشاره به این مساله به صراحت
گفت که خواس��تار ضربه زدن به چین اس��ت .میشل
باکمن هم با انتقاد از سیاست های پکن ،گفت که چین
از طریق کمک به دش��منان امریکا از جمل��ه ایران و
کره شمالی قصد ضربه زدن به واشنگتن را دارد.
مساله جنگ عراق و افغانس��تان و تصمیم اوباما
برای خ��روج نیروه��ای امریکایی از این کش��ورها
از جمل��ه مس��ائل مهم��ی اس��ت ک��ه کاندیداهای
جمهوری خ��واه با تصمیم گی��ری صحی��ح در برابر
ان ،می توانند ب��رگ برنده مهم��ی را از ان خود کنند.
هر چند که سیاست های جنگ طلبانه «جورج بوش»
جمهوری خ��واه بازخ��وردی بس��یار منف��ی در بین
شهروندان امریکایی به دنبال داشت ،اما هم حزبی های
وی همچنان خواستار ادامه حضور نظامی در افغانستان
و عراق بوده و تاکید می کنند که خروج نیروهای نظامی
در ش��رایطی فعلی باعث قدرت گرفتن شبه نظامیان
می ش��ود.ران پاول در این مورد نیز موضعی به نسبت
متفاوت از دیگر رقبای خود در پیش گرفته و با انتقاد
از سیاست های امریکا در قبال عراق و افغانستان گفته
اس��ت که تاریخ نش��ان داد که اطالعات دستگاه های
امنیتی و سیاس��ت خارجی ما از بغداد ،نادرس��ت و
همراه با بزرگ نمایی بوده است .مساله بهبود روابط با
دولت روسیه که اوباما موفقیت چندانی در تحقق ان
نداشت و همچنین سیاس��ت جدیدی که امریکا باید
در قبال کشورهایی که ش��اهد بهار عربی بوده اند ،در
پیش بگیرد ،مسائل مهم دیگری هس��تند که تا امروز
در کمپی��ن جمهوری خواهان توج��ه چندانی به انها
نش��ده اس��ت.با این همه ،هر چند دولت دموکرات
امریکا یکی از دشوارترین مقاطع تاریخی این کشور را
تجربه می کند ،به نظر نمی رسد که سیاست های عمدتا
افراط گرایانه جمهوری خواهان نیز دردی از این کشور
و مردم ان دوا کند .انتخابات مقدماتی که در هر ایالت
به طور جداگانه برگزار می ش��ود ،از س��وم ماه ژانویه
شروع می شود و برای چند ماه ادامه خواهد داشتg .
مثلث شماره104
وضعیت نابسامان اقتصادی ،افزایش نرخ بیکاری،
تظاهرات گسترده شهروندان علیه نظام سرمایه داری،
شکست دموکرات ها در انتخابات میاندوره ای کنگره،
نارضایتی مردم از وضعیت بیمه ه��ای درمانی ،ادامه
جنگ در عراق و افغانستان و هدر دادن منابع مالی در
مداخله های نظامی ،استعفای پی در پی اعضای دولت،
ناکامی در همسو کردن سایر کشورها در موضع گیری
در قب��ال برنامه هس��ته ای ای��ران ،ع��دم موفقیت در
حل اختالف فلس��طینی ها و اس��رائیلی ها و ناتوانی
رئیس جمهور در تحقق ش��عار «تغییر» که به واس��طه
ان روی کار امده بود ،ش��اید از جمله شکس��ت های
دموکرات ها باش��د که جمهوری خواه��ان امریکا را
در مقایسه با انتخابات ریاست جمهوری سال 2008
می�لادی در موقعیت برت��ری قرار می ده��د .کمپین
جمهوری خواهان امریکا که با موضع گیری های تندی
علیه «باراک اوباما» رئیس جمهوری این کشور همراه
بود ،از چند ماه قبل ش��کل گرفته و ط��ی این مدت با
فرا زو نشیب های زیادی همراه بوده است.
«میت رامنی» فرماندار سابق ایالت ماساچوست،
«ریک پ��ری» فرماندار ایالت تگزاس ،میش��ل باکمن
نماینده ایالت مینه سوتا در مجلس نمایندگان امریکا،
«هرمان کین» رئیس اتحادیه رس��توران داران امریکا
در ده��ه 90میالدی« ،نیوت گینگریچ» رئیس س��ابق
مجلس نمایندگان امریکا« ،ریک س��نتروم» س��ناتور
پیش��ین و «ران پاول» نماینده کنگره امریکا از جمله
چهره های مطرح در کمپین جمهوری خواهان هستند
که گاه و بیگاه رتب��ه انها در نظرس��نجی های مختلف
جابه جا شده است.
عواملی که باع��ث ش��ده جمهوری خواهان در
نظرس��نجی ها گاه به صدر فهرست برس��ند و بعد از
ان افت کنن��د ،متفاوت بوده اس��ت .به عن��وان مثال
اتهام جنس��ی علیه هرمان کین که توس��ط چهار زن
مطرح ش��ده و همچنین گاف های سیاسی وی درباره
لیبی باعث افت رتبه وی در نظرسنجی ها شد .کین در
یکی از مصاحبه های خود گفته بود که طالبان در دولت
لیبی فعالی��ت می کنن��د و در موضع گیری های بعدی
برای جبران این اشتباه ،گاف های سیاسی بیشتری داده
بود .ریک پری نیز که تا چندی پیش به نظر می رسید
یکی از امیدهای اصلی برای رویارویی با اوباما باشد،
به دلیل تپق زدن های مکرر در مناظره های تلویزیونی
جمهوری خواهان تا حدودی وجهه سیاس��ی خود را
از دست داد .وی در مناظره ای که در تاریخ نهم نوامبر
انجام شد ،نتوانسته بود نام س��ازمان مورد نظرش که
وزارت انرژی بود را به یاد اورد.گینگریچ که یکی از
مخالفان سرسخت باراک اوباماست و همواره بر لزوم
متحد ش��دن جمهوری خواهان تاکید دارد نیز پرونده
چندان پاکی ندارد .برخی گزارش ها حاکی است که
او به نمایندگی از موسسه «فردی مک» که بسیاری از
جمهوری خواهان مسئولیت بحران در مسکن امریکا
را متوجه ان می دانند ،البی کرده است.
به نظر می رسد این گاف ها نوعی میراث سیاسی
بین جمهوری خواهان امریکا باش��د .اظهارنظرهای
«سارا پیلین» نامزد معاونت اول رئیس جمهوری امریکا
در جریان انتخابات س��ال 2008میالدی که حاکی از
دانش سیاسی پایین وی بود ،نقش مهمی در شکست
جمهوری خواهان داشت.
او طی اظهارنظرهایی گفته بود که از پنجره اتاق
خواب خود می تواند روس��یه را ببیند .پیلین همچنین
در مصاحبه ای دیگر ،از کره ش��مالی به عنوان یکی از
متحدان نزدیک امریکا نام برده ب��ود .میت رامنی که
در مناظره های تلویزیونی مس��لط به نظر می رسد ،در
حفظ جایگاه خود از س��ایرین موفق تر بوده اس��ت؛
هر چند بس��یاری از تحلیلگران در توانایی وی برای
به دست گرفتن سکان کش��ور بحران زده امریکا ابراز
تردید می کنند.رامنی تاکید می کند که امریکا به لحاظ
ی کشورها برتری دارد
اقتصادی و نظامی نسبت به تمام
و این قرن باید قرن امریکا باشد.
او یکی از مهمترین محورهای سیاست خارجی
خود را تقویت حضور نظامی در خلیج فارس عنوان
کرده و وع��ده داده که در صورت در دس��ت گرفتن
قدرت ،بعد از 100روز س��اخت کش��تی های نظامی
و گسترش سپر دفاع موش��کی را در برنامه های خود
قرار خواهد داد.
بدون تردید یکی از مهمترین مس��ائل در حوزه
سیاس��ت خارجی امریکا ،نح��وه رویکرد ب��ه ایران
و به ویژه به برنامه هس��ته ای این کش��ور است .اکثر
کاندیداهای جمهوری خواه در قبال ایران موضع گیری
مشترکی دارند و با ادعاهایی که درباره ماهیت برنامه
هسته ای این کش��ور وارد می کنند ،اگر گزینه نظامی
را بهترین راه حل ندانند ،خواس��تار تشدید تحریم ها
و تنگ تر کردن حلقه محدودیت های اقتصادی علیه
تهران هس��تند.در میان کاندیداهای جمهوری خواه،
موضع گیری ران پاول در قبال ای��ران اندکی متفاوت
به نظر می رسد .او تاکید می کند که با افزایش تحریم و
اقدام نظامی علیه تهران مخالف است و از برخی افراد
که درباره «تهدید ای��ران» بزرگ نمایی کرده اند ،انتقاد
می کند.پاول از وعده های به س��رانجام نرسیده باراک
اوباما در قب��ال ایران انتقاد کرده و ط��ی مصاحبه ای با
پایگاه خبری «فاکس نیوز» با صراحت تمام از دوستی
با ایران سخن گفته است.
میت رامنی نیز به وضوح به شکست تحریم های
امریکا علیه برنامه هس��ته ای ایران اقرار و تاکید کرده
است که این کشور در استانه تبدیل شدن به یک قدرت
هس��ته ای قرار دارد.به نظر می رس��د میشل باکمن که
سیاستمداری افراطی است ،سر دیگر این طیف باشد.
او که همواره دفاع از اس��رائیل را محور سیاست های
خود قرار داده ،تاکید می کند که تمام گزینه های نظامی
علیه ایران را به کار خواهد بست .باکمن حتی اوباما را
به شکاف انداختن میان امریکا و اسرائیل متهم کرده
و تاکید می کند که چنانچه جانش��ین رئیس جمهوری
فعلی شود ،همواره پشت اسرائیل خواهد ایستاد.
از جمله مس��ائل مهم دیگر ،نح��وه رویکرد به
تحوالت اخیر سوریه است .به رغم دخالت های دولت
دموکرات امریکا در مسائل داخلی سوریه و اظهار نظر
درباره لزوم واگذاری قدرت توس��ط «بش��ار اس��د»
رئیس جمهوری این کشور ،تقریبا تمامی کاندیداهای
جمهوری خواه ،اوبام��ا را متهم می کنند ک��ه در برابر
سوریه با ثبات و قاطعیت الزم برخورد نکرده است.
منبع:والاستریتژورنال
49
پرونده ویژه
نقد معتزله
پرونده ویژه
مثلث شماره104
چرخش در مفهوم فلسفه کلی
و رونق حکمت عملی
گزارشی از نشست فلسفه و امر سیاسی در اندیشه نومعتزلیان
علی حاجی ناصری
1
چندیپیشنشستیبا عنوان«فلسفهوامرسیاسیدر
اندیشهنومعتزلیان»درپژوهشگاهعلومانسانیومطالعات
فرهنگی برگزار شد .در این نشس��ت ،دکتر داود فیرحی
عضو هیات علمی گروه علوم سیاس��ی دانشگاه تهران،
تاللهیاستادفلسفهدیندانشگاهعالمه
دکترحمیدرضاای
طباطبایی و رئیس پژوهش��گاه علوم انسانی و مطالعات
فرهنگی،دکترمجیدتوسلیرکن ابادی عضوهیاتعلمی
و رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاس��ی واحد علوم و
تحقیقات دانشگاه ازاد اس�لامی و سیدمحمد ال مهدی
مترجم تخصصی اثار محمد عابد الجابری در ایران به بیان
نظراتخودپرداختند .درابتدایایننشست،مجریبرنامه
به طرح سواالتی پرداخت و از سخنرانان دعوت کرد تا به
این سواالت پاسخ دهند .اولین سخنران این نشست ،دکتر
50
فیرحی بود .او در مقدمه صحبت های خود گفت« :ما بنا به
دالیلیارتباطکمی بادنیایعربداریم؛اولبهدلیلتفاوت
زبانی،دومتفاوتمذهبیوسومبحثقدیمی عربوعجم.
همین مسائل هستند که اجازه نمی دهند ما دنیای عرب را
خوبببینیم.توجهمادردنیایروشنفکریبیشتربهغرب
است تا به جهان عرب .شاید هم چون به ما نزدیک هستند
انها را کمتر می بینیم .تحوالتی که اخیرا در دنیای اسالم رخ
داد،اینخاصیتراداشتکهتوجهنخبگانجامعهماوحتی
چهره هایسیاسیرابهمسائلجهانعربجلبکند».
فیرحی با طرح این سوال که در پس تحوالت دنیای
عرب ،چه فکری نهفته است؟ سخنان خود را ادامه داد و
گفت«:می بینیمکهجهانعربدچارنوعیدگرگونیاست
وماهمازایندگرگونیمتاثرخواهیمبود».
ایناستادعلومسیاسیسپساینسوالرامطرحکرد
کهچگونهیکانسانعربمعاصررفتاروعملامروزخود
را – به خصوص در حوزه سیاست – توجیه می کند؟ و در
پاسخبهانچنینگفت«:یکیازنیروهایمحرکهتحوالت
امروز در جه��ان عرب ،فکر معتزلی اس��ت .این اتفاق به
دالیلی رخ داده است .در موارد بسیاری کسانی درگیر این
تحوالت شده اند که – حتی در میان علمای اهل سنت – به
دیدگاه هایمعتزلینزدیک ترند».
او در این رابطه به مصر اشاره کرد و اظهار داشت« :در
میدانالتحریرمصر،قرضاوینمازجمعهرااقامهمی کند،او
ازنمایندگانگرایش هاینومعتزلیتلقیمی شود».
فیرحی در ادامه به بررسی اینده تحوالت کشورهای
عربیپرداختوتاکیدکرد«:عقل گرایانکسانیهستندکه
در حوزه های مختلف ،فرهنگ امروزی عرب را به جایی
رسانده اندکهاحتماالبتواننددنیایمابعددولت هایاقتداری
وناصریرامدیریتکنند.دولت هاییکهپیشازتحوالت
اخیر بر سر کار بودند ،به دولت های ناصریستی شهرت
دارند که بیشتر به «استقالل» بها می دادند و کمتر به «ازادی»
می پرداختند».
وی اف��زود« :اما متفکرانی ک��ه تا حد بس��یاری از
اندیشه های معتزلی تاثیر پذیرفته اند ،چون در فضای نقد
قرارداشتندتوانستندامکاناتیرافراهمکنند».
ایناستادعلوم سیاسیسپساینسوالرامطرحکرد
که اساسا فکر معتزلی چیست و چه نسبتی با امر سیاسی
دارد؟ معتزلی های جدید چه کس��انی هس��تند و انان در
سازماندهیامرسیاسییادولتچگونهفکرمی کنند؟
او در پاسخ به این سوال ،با یاداوری اینکه معتزله فکر
پرونده ویژه
مثلث شماره104
بزرگی است که سابقه ای طوالنی دارد و با ویژگی هایی که
داردبرایهمگانشناختهشده،بهپنجاصلمعتزلی هااشاره
کرد و گفت« :معتزله دارای پنج اصل اساسی توحید ،عدل،
نالمنزلتین،وعدووعیدوهمچنینامربهمعروف
منزلتبی
و نهی از منکر است که در این میان عدل و امر به معروف و
نهیازمنکرسیاسی ترازاصولدیگرهستند».
فیرحی در تشریح عدل از نگاه معتزله اظهار داشت:
«منظور معتزله از عدل متفاوت از دیگر مذاهب اس��ت.
برداشتانهاازعدلایناستکهانسان هاهستندکهعملشان
راخلقمی کنندوبنابراینمسئولاعمالخودهستند.بنابر
تعریف معتزله ،عدالت عبارت است از اینکه این خداوند
نیست که عمل انسان ها را خلق می کند بلکه انسان ها را
مختار گذاشته و انها خودشان خالق عمل شان و مسئول
درستیونادرستیانهاهستند».
اوبهبیاننتایجحاصلازعدلدرنگاهمعتزلهپرداخت
و ادامه داد« :از مفهوم ع��دل در نظریات معتزله دو نتیجه
حاصل شده است؛ اول اینکه انسان مختار است و مسئول،
دوماینکهحاکمنیزمسئولاعمالخوداستواگربهدالیلی
از عدالت خارج شود ،قیام علیه اووخلع اوواجب است».
این استاد علوم سیاسی س��پس در خصوص امر به
معروف و نهی از منکر در نگاه معتزله نیز گفت« :در ادبیات
سیاسی ،ما همیشه دو واژه داریم که اهمیت بسیاری دارند؛
عمل و رفتار .رفتار ( )Behaviorو عمل ( actیا)action
معانیمتفاوتیازیکدیگردارند.معتزلهبارفتارکاریندارند،
چرا که غریزی و طبیعی است ،اما انچه برای انها اهمیت
دارد ،عمل است .عمل عبارت است از همراه شدن اراده،
نیت ،تصمیم و کار .انها فرض می کنند که انسان موجودی
سنجش گر است و با در نظر گرفتن سود و زیان هر کاری
ان را انجام می دهد ،بنابراین مسئول است .این دیدگاهی
استکهمعتزلهدرخصوصاختیاردارد.انهادرخصوص
امر به معروف و نهی از منکر نیز با همین دیدگاه کار خود را
دنبالمی کنند».
او در بخشی دیگر از سخنانش به بررسی عقل گرایی
ازنگاهمعتزلهپرداختوتاکیدکرد«:معتزلهعقل گراستاما
عقلانهاباعقلفلسفیمتفاوتاست.بههمیندلیلاست
که معتزله از ادبیات فلسفه یونان و حتی ادبیاتی که از یونان
الهام گرفته – مانند فلسفه مشا و فلسفه اشراق – استفاده
نمی کند،بلکهادبیاتخاصخودرابهکارمی برد.بههمین
دلیل به قول بسیاری از محققان ،گفتار یا دیسکورس انها
مستقل است .از این رو می توانیم بگوییم که عقل معتزله
دموکراتیکاست چونعقلفلسفیهمیشهنخبه گراست».
فیرحیهمچنینگفت«:معتزلهاعتقاددارندکهانسان ها
عقلیدارندکهحسنوقبحرادرکمی کندودرواقعبهعقل
جمعیقائلهستند.ازنگاهمعتزلههیچواجبینیستکهدر
انمصلحتیوهیچحرامی نیستکهدرانمفسده اینباشد.
بنابراینعقلتوانکشفمفسدهومصلحتراداراست،از
این رو خرد می تواند حکم به حرمت یا وجوب کند و در
اینراستاباشریعتهم داستاناست.درنظرمعتزله،حسن
و قبح عقلی تولید واجبات و محرمات می کند و نه تولید
امر جایز ،مستحب یا مکروه .با توجه به این مساله ،معتزله
سهنگاهدارندکهاندیشهسیاسی شانراشکلمی دهد:نگاه
دربارهحدیث،تاویلوصحابه».
رد خبر واحد
فیرحی در خصوص نگاه این فرقه کالمی در رابطه با
حدیث گفت« :انها در این رابطه اصلی را مطرح می کنند و
انایناستکههرانچهجزءخبرواحدباشد،نفیمی کنند.
این در حالی است که بسیاری از اخبار ما اخبار احاد است؛
اخباراحاداخباریاستکهبهحدتواتروقابلاعتمادعرفی
نرسیده است .وقتی انها خبر واحد را نفی می کنند ،بخش
اعظمی ازاخبارکنارمی رودوزندگیعقلیمی شود.درشیعه
نیز همین طور است .کسانی که به خبر واحد تکیه می کنند
حوزهشریعترابیشترتوسعهمی دهندوانهاییکهبهخبر
واحدنگاهانتقادیدارندحوزهعملعقالییرابیشترتوضیح
می دهند.ایننگاهتاثیربسزاییبرحوزهسیاستدارد».
این استاد دانشگاه سپس به بررس��ی تاویل در نگاه
معتزله پرداخت و ادامه داد« :معتزله معتقد هستند که سند
قران درس��ت اس��ت اما داللت ان ضمنی است .اگرچه
احادیث،قرانراتاویلمی کنند،امابسیاریازاحادیثخبر
واحدهستندبنابراینچوناعتبارندارندپاینصوصقرانی
ونصوصدینیرابهاینحوزهبازمی کنند».
فیرحی دیدگاه معتزله در خص��وص صحابه را نیز
این گونه تشریح کرد« :انها در این باره نگاهی خاص دارند؛
نهیککاسهمی پذیرندونهردمی کنندبلکهعملصحابهرا
بهمحکعقلمی گذارند.ازاین روهمدرخصوصیکایک
صحابه داوری می کنند و هم در خصوص یکایک اعمال
تک تکصحابه.باایننگاهعملصحابهعاملمشروعیت
سیاسی نخواهد بود و از این رو به امامت توجه دارند .معنی
این مساله این است که چون بس��یاری از اخبار مربوط به
حاکم ،اخبار احاد هستند نمی توان به انها استناد کرد؛ مانند
قریشی بودن و مرد بودن حاکم .از این رو بحثی عقالیی را
مطرح می کنند ،چون اصل بر این است که نظم حکمفرما
باشد ،بنابراین امامت واجب است و چون این کار بر عهده
فرد معینی نیس��ت ،بر تمام امت فرض است که حاکم را
تعیینکنند.بدین ترتیبمعتزلهنزدیکی هاییب هاندیشه های
دموکراتیکنیزدارند،امامعایبینیزدرخصوصانهاوجود
دارد .انها تنها شرطی که برای امام می گذارند این است که
امام کسی است که حدود الهی را رعایت کند ،چراکه این
نظرقطعیتماممسلماناناستکههیچعملعقلینمی تواند
ناقضقطعیاتیامصرحاتنصشرعیباشد».
این استاد علوم سیاسی سپس به بحث در خصوص
معتزله جدید پرداخت و با طرح این سواالت که معتزله
جدید چه کسانی هس��تند و چه همسانی هایی دارند؟
گفت« :امروز در خصوص معتزله دو برداش��ت وجود
دارد .ممکن اس��ت معتزله برای ما مثبت باشد ،چراکه
گاهی به عقاید ش��یعه نزدیک تر است و حتی گروهی
می گویند که معتزله در تشیع حل شده است .اما در میان
اهل س��نت برداشتی س��لبی از معتزله وجود دارد؛ انها
هرکسی که خالف اهل سنت و جماعت سخن می گوید
یا عمل می کند ،معتزلی می نامند .اما برداش��تی ایجابی
نیز وجود دارد که معتزله را به دو بخش تقسیم می کند.
اینها می گویند معتزله جدید کسانی هستند که به مکتب
نواندیشی دینی مربوط هستند و اصطالحا ان را المدرسه
العقلیه الحدیثه یا العقالنیون الجدد می نامند .اینها کسانی
هستند که سنت را نقد می کنند اما در تحلیل های عقلی
به ادبیات غرب چندان توجه ندارند .شیخ محمد عبده،
امام محمد غزالی و ...از این دسته اند».
اوسپسبهبیانویژگی هایگروهیدیگرازاعتزالیون
پرداخت و گفت« :گروه دیگ��ر معتزله که العصرانیون یا
المجددوننامیدهمی شوندکسانیهستندکهبیشتربهادبیات
مدرنتکیهمی کنند،مانندحسنحنفیوافرادیدیگرکهاز
دموکراسیوسوسیالیسمسخنمی گویند».
فیرحی در بیان ویژگی های این گ��روه گفت« :انها
ویژگی های برجسته ای دارند که تقدم عقل بر نقل ،تاویل
قران ،تفسیرهایی متناسب با علوم جدید ،تاویل احادیث
(خصوصا اخبار واحد) ،نقد صحابه ،توضیح معجزات
براساسنظراتقدما،میلبهگفت وگویادیانونقداخبار
واحدازجملهانهاست».
این استاد دانش��گاه در عین حال گفت« :عصرانیون
در برخی موارد بی محابا از ادبیات مدرن استفاده می کنند و
شایدبتوانگفتکهپایهحرکتانهابرایتفسیردنیاینص،
فلسفه هایجدیداست».
او در جمع بندی صحبت های خود اظهار داش��ت:
«نوگرایان در جهان اس�لام (معتزله جدید) س��ه جریان
را شناس��ایی می کنند؛ گروهی را به داش��تن اندیشه های
غرب گرایانهمی شناسندوگروهدومرابااندیشه هایسنتی
و جامد معرفی می کنند .اما درباره گروه سوم ،خود را در
تفسیریمیانهقرارمی دهند».
فیرحی رد همزمان غربگرایی و س��نت ،تالش در
اصالحدنیابهوسیلهاصالحدین،راه اندازینهضتجدیدبر
مبنایقواعدفکراسالمی وگشودگینسبتبهدیگرتمدن ها
راازجملهویژگی هایاینگروهخواندوتاکیدکرد«:انهابه
دموکراسی،رسانهوگفت وگوخوشبینهستند».
معتزله ،نمایندگان عقل
پسازفیرحی،دکترال مهدیبهایرادسخنپرداخت.
او گفت« :پیش از دوره روشنگری در قرن نوزدهم ،در تمام
ی سه چیز حکمفرما بود؛ دل و عقل و جان.
قلمرو اسالم
هیچ یک دیگری را برنمی تافت».ال مهدی تاکید کرد« :در
اینمیان،معتزلهنمایندهعقل گرایانبودندوماجریانجدید
رابهاینخاطرنومعتزلهمی نامیمکهتسلسلیپیشنیاید،انها
یرابرنمی تابند».
خودشانچنیننام
وی ادامه داد« :در قرن نوزدهم و بیس��تم ،پنج جریان
فکری ایجاد ش��د که ما اینجا به بررسی اس�لام گرایان،
اصالح طلباندینیوناسیونالیسمعربیمی پردازیم.دراین
میانگفتمانناسیونالیسمعربی،گفتمانمسلطبودخصوصا
زمانیکهبهحکومترسیدند.امازمانیکهاعرابازاسرائیل
شکست خوردند ،ورق برگشت ،البته این شکست یک
فروپاشیایدئولوژیکبودکهگفتمانمسلطانزمانراکنار
زد ».به گفته این مترجم ،نسلی در میان اندیشمندان پس از
ان جریان به وجود امد که بهتر است نامی همچون نهضت
واکاوانه سنت یا نهضت نقادانه سنت را برای انها انتخاب
کنیم.اوسپسبهبیاننقل هاییازالجابریوارکونپرداخت
و گفت« :متاسفانه توجه چندانی به این اندیشمندان نشده،
در حالی که ما در دوره فعلی نیز اندیشمندانی نواندیش در
این حوزه داریم».
ال مهدی در ادامه به بیان شرح حال ارکون پرداخت و
برخینظراتاورابرایحاضرانتشریحکرد.
تاللهی،استادفلسفهدیندانشگاه
دکترحمیدرضاای
عالمهطباطباییورئیسپژوهشگاهعلومانسانیومطالعات
فرهنگی ،سومین سخنران این نشست بود .او در سخنان
خودبهبررسیشاخه هایدین شناسیپرداختوگفت«:در
فلسفه دین ،صدق و کذب مهم است .اما در پدیدارشناسی
دین ،صدق و کذب مهم نیست .در هنر دینی هم صدق و
کذب مهم نیست .در واقع فلسفه دین با صدق و کذب کار
دارد و به دنبال حقانیت یک اندیشه است».استاد دانشگاه
عالمهطباطباییتاکیدکرد«:معتزلهوشیعهدرمقابلمعتقد
هستندکهعدلفی نفسهحسنوقبحداردوخداوندبرمدار
عدل حرکت می کند .عدل یعنی حجیت دادن به عقل در
تشخیصاینکهکجاحقاستوکجاباطل».ویافزود«:در
بحث جبر و اختیار معتزله معتقد است که خداوند در همه
افعالمی توانداعمالقدرتکندولیاعمالاختیاریبهانسان
تفویض شده و انسان در این افعال اختیار دارد».این استاد
فلسفهیاداورشد«:درمقابل،جریانسومی بهنامجریانشیعه
وجودداشت.درتاریخ،جریانشیعی،جریانمجزاازتضاد
اشعری گری و اعتزاله گری است ،اما جریان اعتزاله گری به
شیعهنزدیک تراست».
ایت اللهی تصریح ک��رد« :در تفک��ر معتزله در
مواجهه با مدرنیته دیدگاه های مختلفی وجود داشت.
برخی معتقد بودند که مدرنیته را باید رد کرد .جریان
سکوالر به دنبال عقالنیت غربی بود و زیر بار بسیاری
از مسائل دینی نمی رفت».
استاد دانش��گاه عالمه طباطبایی افزود« :باید توجه
داشت بین سکوالریسم و اش��عری گری جریان دیگری
وجود نداشت .جریان های جدید معتزله درصدد بودند تا
51
عقل اعتزالی را احیا کنند».رئیس پژوهشگاه علوم انسانی
افزود«:بایدتوجهداشتکهنوعبرخوردفلسفه هایقاره ای
بافلسفهتحلیلیانگلیسیفرقمی کند.درفلسفهانگلیسی
صحبتازصدقوکذب،منطقوتحلیلاستامادرفلسفه
قاره ای نظریه های گوناگون دارای اهمیت بوده و درصدد
تطبیق نظریه با امر واقع هستند ».وی تصریح کرد« :جریان
سکوالر مدرنیته غربی به شدت مسیحی زده است .عقل
نواعتزالیتحت تاثیرمسیحیتبهشدتفقه گریزاست.از
همین روستکهمحمدارکونمی گویدبرخیاعمالفقهی
را رعایت نمی کند».ایت اللهی در پایان گفت« :متفکران
نومعتزلی در بس��تر تفکر قاره ای غرب تفکر و بنابراین
نظریاتگوناگونراطرحمی کنندکهدربسترخاصیشکل
گرفته اس��ت .عقل اعتزالی در مورد حقانیت ،صداقت و
منطقیبودننمی تواندسخنبگوید».
پرونده ویژه
تفاوت میان معتزلیان قدیم و جدید
پس از او ،دکتر توسلی پش��ت تریبون قرار گرفت.
این استاد دانشگاه علوم و تحقیقات صحبت های خود را
با چند سوال اغاز کرد« :به رغم تقسیم بندی های متفاوتی
که از نومعتزلیان ص��ورت گرفته ،ایا می ت��وان گفت که
انها تحت تاثیر جریان های فکری خاص��ی بودند؟ کدام
جریان هایفکریدردنیایجدیدبراندیشهنومعتزلیانتاثیر
بیشتریداشتند؟ویژگی هاینومعتزلیانکهانهاراازمعتزلیان
قدیم جدا می کند ،مشخصا چیست و کدام مساله در این
خصوصاهمیتبیشتریدارد؟خاستگاهاقتصادیمعتزلیان
قدیم و جدید و تاثیر ان بر فکر سیاسی انها چه بوده است؟
تاثیر اندیشه این مکتب بر حوزه فقه و اجتهاد و به ویژه فقه
سیاسیچیست؟»اوبااشارهبهفقه گریزبودنمعتزلیانقدیم
وجدیدبرتاثیرتفکرانهابرحوزهفقهواجتهادتاکیدکرد.
توسلیدرپاسخبهسوالاولگفت«:باتحوالتیکهدر
فکر فلسفی در دنیا به وجود امده -به ویژه با بحث هایی که
هایدگردرکتابهستیوزمانوهمچنینویتگنشتایندر
کتابپژوهش هایفلسفیارائهکرده اند–ماشاهدتحولی
در فکر فلسفی هستیم و انچه در فلسفه از ان به «چرخش
زبانی»یادمی شوددراینجریانموثراست».
وی افزود« :انچه در حوزه فلسفه و فکر فلسفی به ان
توجه می شود مفهوم «عقل زمینه وند» است و به اندیشه
ارسطویی که همان «مدرک کلیات» است توجه چندانی
ندارند .این زمینه وندی باعث می ش��ود ما شاهد پیدایش
کلماتی همچون عقل عربی در اندیش��ه الجابری ،عقل
اسالمی دراندیشهارکونوعقلشیعیباشیم.انچهپیشاز
این از ان به عقل معتزلی یاد می شد ،در واقع تعریف معتزله
ازعقلاستاماامروزدیگریکعقلکلیموردتوجهنیست
وعقولمتعددموردتوجهاست».
او سپس به مفهوم عقل عملی و عقل نظری از منظر
هانا ارنت پرداخت و گفت« :نکته مهم دیگر در حوزه امر
سیاسی این است که رس��یدن به چنین برداشتی از عقل،
قاعدتادرحوزهسیاستنیزبازتابخواهدداشت.دراینجا
تهاناارنتاشارهکردکهعقلنظریوعقل
می توانبهنظرا
عملیراازیکدیگرتفکیکمی کند.بحثاودرحوزهعقل
نظریایناستکهفلسفهغربحاشیه ایبرافالطوناست
و برای افالطون فیلسوف از ان جهت مهم است که فلسفه
می داند .اما در دنیای جدید و با توجه به مس��تقالت عقل
عملی ،شهروند مورد توجه قرار می گیرد .از این رو یکی
از ویژگی های اساسی معتزلیان جدید توجه به همین نکته
است.بنابراینبهنظرمی رسدکهمعتزلیانجدیدتحتتاثیر
اینچرخشزبانیوالزاماتاندراندیشهخودهستند».
این استاد علوم سیاسی سپس به بحث درباره اشاعره
پرداختوابرازعقیدهکردکهشایدقراردادنمعتزلهدربرابر
اشاعره چندان دقیق نیست ،بلکه شاید حنابله که ظاهرگرا
هستنددربرابرمعتزلهکهبهدنبالنص،تاویلو...هستندقرار
مثلث شماره104
52
دکتر مجید توسلی
دکتر داوود فیرحی
دکتر حمیدرضا ایت اللهی
سید محمد ال مهدی
گیرند.باتوجهبهاینکهاشعرینیزازشاگردانمعتزلیانبود،
ما رگه هاییازعقل گراییرادراشاعرهنیزمشاهدهمی کنیم.
توسلیدربررسیخاستگاهاقتصادیمعتزلیانجدید
و قدیم و تاثیر ان بر اندیشه سیاسی این جریان با اشاره به
سخنان نصر حامد ابوزید که اغلب رهبران جریان معتزلی
را از موالی معرفی می کند ،اظهارداشت« :این خاستگاه
طبقاتی – بدون برداشت مارکسیستی و طبقاتی – شاید
در دوره جدید نیز قابل تعمیم باشد .اغلب کسانی که به
تفکر معتزلی گرایش داشتند ،کسانی هستند که در حاشیه
قدرتقراردارند.معتزلیانجدیدنیزعموماکسانیهستند
که تکفیر یا طرد شدند ».او سپس جمله ای دیگر از ابوزید
نقل کرد« :او در یکی از کتاب های خود ،در توضیح اقدام
امام شافعی – که به نظر او عهده دار جمع بین فقه مالکی
در حجاز و فق��ه ابوحنیفه در عراق اس��ت یا به تعبیری
عهده دار جمع بین مرسله و قیاس و به تعبیری دیگر جمع
بین مقتضیات واقع وعقل و جم��ع میان متن و واقعیت
اس��ت – می گوید که نزاع در روش ،دالل��ت بر نزاعی
عمیق تر بین نیروهایطرفدار تغییر وپیشرفت و نیروهای
طرفدار حاکمیت دارد و این در همه زمان ها و همه جوامع
وجود داشته است .نیروهای حاکم از حصول به اصول
ثابت استفاده می کنند و نیروهای طرفدار تکامل به فروع
متغیر تمسک می کنند ،این دو – خارج از منطق صواب
و خطا – دو روی یک سکه اند ».این استاد علوم سیاسی
در بیان ویژگی های معتزلیان جدید که انها را از معتزلیان
قدیم جدا می کند گفت« :معتزلیان قدیم بیشتر به دنبال این
بودند که یک مشکل نظری را حل کنند .به عبارت دیگر
فعالیت فکری معتزلیان قدیم ی��ک فعالیت نظری بود.
انچه در دنیای جدید پیش روی معتزلیان جدید وجود
دارد مساله دیگری است از حوزه حکمت عملی ».او با
تاکید بر اینکه توجه به الزامات عقل عملی مساله ای بسیار
مهم است ،سخنان خود را این گونه ادامه داد« :در گذشته
زمانی که بحث مالزمه عقل و ش��رع مطرح می شد این
مالزمهبیشترناظربهمالزماتنظریبود.امامشکلیکهما
در مواجهه با دنیای جدید داریم این است که ناخواسته به
این تحوالت وارد شده ایم و مجبوریم فکری بیندیشیم.
به نظر می رسد که بخش اعظم تالش معتزلیان برای حل
این مواجهه است ».توس��لی در بیان راهکاری برای این
مسالهگفت«:مابایدتوجهخودراازمستقالتعقلنظری
که در اندیش��ه معتزلیان قدیم ناظر بر حل مسائل بود به
حکمتعملیمعطوفکنیموبهمستقالتعقلعملینیز
توجهکنیم.ازمقوالتمهممستقالتعقلعملیعدالت،
ازادی ،مردمساالری و مسائلی از این دست است که ما با
انها درگیر هستیم .ما نمی توانیم مانند برخی بنیادگرایان
ظاهرگرا صورت مساله را پاک کنیم .بنابراین ناچاریم به
میراث جهان اسالم – با وجود تمام ضعف ها و اشکاالت
– توجه کنیم و از حوزه نظر وارد حوزه عمل شویم .البته به
دلیل اندیشه های اصولی اجتهادی در ایران به نظر می رسد
که این اندیش��ه ها در این رابطه بی تاثیر نیس��تند ».استاد
دانشگاه علوم و تحقیقات در خصوص تاثیر اندیشه های
نومعتزلی بر اجتهاد و فقه سیاسی خاطرنشان کرد« :تاثیر
اندیشه معتزلی بر حوزه اجتهاد انکارناپذیر است ،به این
شکل که اگر بخواهیم در میان مجتهدین حوزه فقاهت
تقسیم بندیقائلشویم،شایدبتوانچهارجریاناجتهادی
راازیکدیگرتفکیککرد.مجتهدانیکهبهاجتهاددرفروع
بدون تفریع و تطبیق اعتقاد دارند ،مجتهدانی که به اجتهاد
در فروع با تفریع و تطبیق اعتق��اد دارند ،مجتهدانی که
اجتهاد در اصول را بدون توجه به شرایط زمانی و مکانی
می پذیرند و مجتهدانی که اجتهاد در اصول را با توجه به
مقتضیات زمان و عصر می پذیرند ».او با بیان اینکه ما در
دوره خود شکل هایی از اجتهاد در اصول را دیده ایم ،ادامه
داد« :از جمله مسائلی که در فقه سیاسی مطرح است این
است که راهکارهای دخالت عرف در اجتهاد چیست.
مسائلی که در انجا مطرح شده مواردی همچون توسل
به قاعده لطف برای رفع تکلیف ما الیطاق نوعیه ،اثبات
شرایط اضطرار در عصر سرمایه داری ،قبول عمل امت
مرحومه به عنوان مصدر تش��ریع ،اجته��اد پویا و تغییر
متدولوژی فقه ،تالش برای گسترش فضای م اال نستطیع،
تکیه بر عرف مسلمین و چیزهایی شبیه این ،نشان از یک
جریان جدید و خون تازه ای در اجتهاد اصولی است که
نمی توان تاثیر تفکر نومعتزلی بر ان را رد کرد».توجه به
مذاق شریعت و روح نص از مسائل دیگری بود که این
استاد دانشگاه از انها در اجتهاد اصولی نام برد .این نشست
با طرح سواالتی از سوی اس��تادان حاضر در نشست و
همچنین مهمانان به پایان رسیدg.
در میانه دو قطب خوارج و مرجئه
2
معتزله چگونه پدید امد و مبنای فکریاش چه بود؟
معتزله را از قدیمی ترین متکلم��ان می دانند.
بدون تردی��د انان مکتب نظری را تاس��یس کردند.
معتزله به گروهی از اندیشمندان مسلمان اطالق شده
است که در نخستین نیمه سده دوم هجری در بصره
تشکل پیدا کردند .جنبش انان چنان به سرعت بسط
پیداکردکهبخشبزرگیازنخبگانفرهنگیمسلمان
را به ان نام خواندند .در زمان فرمانروایی چند خلیفه
بغداد پایتخت خالفت عباس��ی به مرکز این مکتب
تبدیل شد و حتی در دوره ای نظریات معتزله اصول
عقاید رسمی اسالم اهل تسنن شد( .تاریخ فلسفه
اسالمی – انتشارات کویر – هانری کربن – ترجمه
سید جواد طباطبایی – صفحه)152
پرونده ویژه
معتزلیان چگونهمی اندیشند؟
کربن در کتاب تاریخ فلسفه اسالمی در خصوص
مبادی اندیش��ه معتزله چنین اورده اس��ت« :عقاید انان
بر دو اصل مبتنی اس��ت :توحید خدا و اختیار انسان که
موجب مسئولیت در قبال اعمال اوست .معتزله ،به غلط یا
به درست ،برانند که تنها انان این دو اصل را بسط داده و از
انها دفاع کرده اند (در واقع شیعیان نیز کامال با انان در باب
مسئولیت انسان توافق دارند) ...انان برای اعتقاد به توحید
و دفاع از عدل و ازادی انسان کناره گیری کرده اند».
و در جای��ی دیگر می نویس��د« :عوام��ل دیگری
نیز در تدوین اندیش��ه انان دخالت داش��ت :واکنش و
نظر عمومی انان نس��بت به گروه های غیرمسلمانی که
در جامعه اس�لامی زندگی می کردند ،مانند زرتش��تیان
در ع��راق ع��رب و نص��ارا و یهودی��ان در س��وریه.
اچ.اس .نوبرگ به حق بر ان اس��ت ک��ه یکی از عوامل
تعیین کننده اندیشه معتزله مبارزه علیه ثنویت برخی از
فرقه های ایرانی بود که در کوفه و بصره پراکنده بودند.
ش��واهد دیگری از جمله االغانی بر ان است که واصل
بن عطا و عمرو بن عبید که هر دو از بزرگان معتزلی بودند
اغلب در جلسات منزل یکی از اشراف قبیله ازد حضور
داشتند و در ان جلسات حاضران عقاید ثنویان ایرانیان
باستان را توضیح داده و دفاع می کردند ».کربن در ادامه
این کتاب از توجه معتزله به نظرات نص��ارا و یهودیان
سخن به میان می اورد« :این نظرات می توانست بر کالم و
اخالق و نیز بر مفهوم اسالم و شخص بنیادگذار ان تاثیر
داشته باشد».
نویس��نده کتاب تاریخ فلسفه اسالمی همچنین به
ریشه نظر معتزله در خصوص توحید اشاره می کند« :به
درس��تی می توان بر ان بود که نظر معتزله درباره توحید
تا حدی ناشی از واکنش انان در برابر برخی از وجوه حکم
مسیحیتثلیثبودهاست.درواقعمعتزلههرگونهصفتیرا
تاصل صفات متمایز از ذات
از ذات الهی نفی می کنند و به ّ
واحد الهی قائل نیستند ،زیرا در غیر این صورت به گفته
انان نه تنها قائل به تثلیث خواهیم بود بلکه الوهیتی متعدد
خواهیم داشت زیرا صفات الهی نامحدود خواهد بود».
این فیلسوف فرانسوی س��پس به بررسی نظریه
معتزله در خصوص مخل��وق بودن ق��ران می پردازد:
«نظریه معتزله درباره مخلوق بودن قران می تواند همچون
مخالفتی با حکم مسیحی تجسد لحاظ شود .در واقع به
نظر معتزله ،قران کالم قدیم الهی است که در زمان و به
صورت گفتاری به عربی ظاهر می شود و این بیان عین
گفته مسیحیان درباره تجسد است که مسیح را کالم قدیم
الهی می دانند که در زمان و به صورت موجودی انسانی
ظاهر شده است».
کربن در بخش��ی دیگر هنگامی ک��ه قصد معرفی
مذهب اعتزال را دارد ،تنوع و غنای صور مذهب اعتزال را
الف -توحید
توحید ،اساسی ترین اصل اس�لام است .بنابراین
معتزله ان را ابداع نکرده اند بلکه تمایز معتزله به توضیحی
است که از ان داده و کاربرد ان توضیح را در قلمروهای
دیگر اس�لام نش��ان داده اند .معتزله خود را اهل توحید
می دانستند.
کربن در این خصوص به نظر اشعری استناد می کند
و این دریافت از وجود الهی و توحید او را ایستا می داند و
نه پویا .به عقیده او ،این دریافت از نظر وجودی محدود
به مرتبه وجود مطلق اس��ت و وجود غیر مطلق را شامل
نمی شود.
این فیلسوف فرانسوی در نتیجه گیری خود از عقاید
توحیدی معتزلیان می نویسد« :نتیجه این دریافت ،نفی
صفات الهی ،قبول قران مخل��وق و نفی هرگونه امکان
رویت خدا در جهان دیگر اس��ت .این نتایج خطیر ،در
اندیشه شرعی اسالم ،نقشی اساسی داشته اند و امت را به
توجه به ارزش های اساسی دینی سوق داده اند».
ب – عدل
معتزله برای بحث درباره عدل الهی از مسئولیت و
اختیار انسان بحث به میان کشیده اند .منظور معتزله این
است که اصل عدل الهی مستلزم اختیار و مسئولیت انسان
است یا بهتر بگوییم مسئولیت ما از اصل عدل الهی ناشی
می شود وگرنه ثواب و عقاب در اخرت ،معنا و عدل الهی
اساسی نخواهد داشت .معتزله می گویند که مشیت الهی
که شامل همه امور می شود ،نه از افعال امریه بلکه قصد
ابدی و خالقیت الهی اس��ت که جهاز علم واسعه او به
ش��مار می ایند .کالم قران نیز مبنی بر اینکه هر امری در
لوح محفوظ ضبط شده از دیدگاه فلسفی مبین علم الهی
اس��ت .علم الهی که موضوع ان وجود است و نه عمل،
چنان که در اراده و امر ،حال چنین است ،با اختیار انسانی
منافات ندارد.
افزون بر این با قول به اختیار انسانی ،معتزله برانند که
این اصل تنها از نظر ما درباره عدل الهی ناشی نمی شود،
بلکه بیشتر و به ویژه با خود قران توافق کامل دارد که به
صراحتبیانمی کندهرنفسیمسئولنتایجاعمالاوست:
«من عمل صالحا فلنفسه و من اسماء فعلیها» .این ایه و
ایات بسیار دیگری ناظر بر اختیار انسانی است .حاصل
سخن اینکه همه مسلمانان قبول دارند که خدا انان را بر
انجام تکالیفی مکلف کرده است.
مثلث شماره104
معتزله چگونه پدید امد؟
واصل بن عطا با استاد خود حسن بصری در
بابگناهکبیرهاختالف نظرداشت.واصلبن عطاپس
از انکه نظر خود را به طور علنی بیان کرد ،از مجلس
حسن بصری کناره گرفت .طرفداران او گرد یکی از
ستون های مسجد جمع امدند و گروه جدیدی را به
وجود اوردند که در ان واصل بن عطا نظرات خود را
می اموخت .حسن گفت :اعتزل عنا واصل .از ان پس
واصل و شاگردان او را معتزله نامیدند...
و چنین بود که مکتب فک��ری – کالمی به نام
معتزلهشکلگرفت.اینروایتیاستکه هانریکربن
در کتاب «تاریخ فلسفه اسالمی» به نقل از شهرستانی
نقل کرده است .کربن همچنین از قول نوبختی که
صاحب کتاب «فرق الشیعه» است نیز این گونه نقل
می کند« :گروهی از صحابه که در راس انها سعد بن
ابی وقاص ،عبداهلل بن عمر ،محمد بن مسلمه و اسامه
بن زید قرار داش��تند ،از امام علی(ع) کناره گرفتند
(اعتزلوا) .انان نه علیه او جنگیدند و نه به نفع او .به
همین دلیل انان را معتزله نامیدند و معتزله بعدی از
اخالف انان هستند».
کمال پوالدی نیز در کتاب تاریخ اندیشه سیاسی
در ایران و اسالم در معرفی معتزله چنین می نویسد:
«معتزله بیش از انکه جریانی سیاسی – مذهبی باشند
جریانی فکری – فلسفی بودند .معتزله در اواخر دوره
بنی امیه اندیشه قدریه را برگرفتند و ان را تکامل دادند.
انها عقیده به تقدیر را رد کردند و چنین اس��تدالل
کردند که اصل تقدیر با رحمانیت خداوند سازگار
نیست .انها همچنین مثل قدریه نظریه قدیم بودن
قران را انکار کردند .بر خالف خوارج ،مسلمانی را
که مرتکب گناه شود کافر نمی دانستند بلکه فقط او
ن ترتیب در میانه دو قطب
را فاسق می دانستند .به ای
خوارج که عمل را تنها ش��رط ایمان می دانستند و
مرجئه که ایمان را صرف نظر از عمل برای مسلمان
بودن کافی می دانستند ،قرار داشتند ».نویسنده کتاب
تاریخ اندیشه سیاس��ی در ایران و اس�لام در ادامه
می نویسد« :به عقیده معتزله عقل انسان به او امکان
دریافت خیر و شر را می دهد ،زیرا عدالت خداوند
بی کران است و نمی تواند مسئول اعمال شر انسان
باشد .این اندیش��ه در برابر اندیشه اش��عریان قرار
می گرفت که خداوند را صاحب مش��یت بی کران
می دانس��تند و بر معتزله ایراد می گرفتن��د که لوازم
عدالت مطلق را از عقل انسانی استخراج می کنند .معتزله
در قرن سه هجری منطق و فلسفه یونان را فراگرفتند و
برای احتجاج های خود به کار بردند .معتزله بر عادل بودن
امام تاکید داشتند و معتقد بودند که در صورت ستمگر
(جائر) بودن امام می توان با توسل به اصل امر به معروف
و نهی از منکر او را خلع کرد .معتزله بعدها به حمایت از
علویان گرایش پیدا کردند».
مورد بررسی قرار می دهد و به زعم خود سهم هر یک از
دانشمندان را رعایت می کند؛ چه انکه به عقیده او ،مشکل
خواهد بود که به طور کلی از یک نظریه معتزلی س��خن
بگوییم« :با وجود این ،پنج اصل را همه معتزله قبول دارند
وهیچفردینمی تواندبدونقبولاناصولپنجگانهباشد.
دو اصل نخست به خدا مربوط می شود ،اصل سوم جنبه
معادشناسانه دارد و دو اصل دیگر به کالم اخالقی مربوط
می شود ».او سپس اینگونه به بررسی این اصول می پردازد
و اصول پنج گانه معتزله را روایت می کند:
ج – وعد و وعید
اینکه خداوند به مومنان وعده پاداش داده و کافران را
به عقاب تهدید کرده مورد قبول همه فرق اسالمی است،
اما معتزله این عقیده را با تصوری که از عدل الهی و اختیار
انسان دارند مرتبط می دانند .عدل الهی ایجاب می کند که با
مومنوکافریکسانرفتارنشود.قبولاختیارانسانمستلزم
این است که انسان مسئول اعمال خود در ارتکاب به خیر
و شر باشد .در تعلیمات معتزله ،مفهوم لطف الهی مکانی
فرعی دارد در حالی که مفهوم عدل ،جایگاهی اساسی را
اشغال می کند.
53
د – منزله بین منزلتین
این اصل باعث جدایی موس��س مکتب معتزلی و
استاداوشد؛موضوعاختالفبهمرتکبگناهکبیرهمربوط
می شد .معتزله ،گناه کبیره را در منزلتی میان ایمان و کفر
قرار می دهد و از نظ��ر کالمی و فقهی وضعیت مرتکب
گناه کبیره را منزلتی میان مسلمان و غیرمسلمان می داند.
ارتکاب به گناهان صغیر اگر تکرار نشود موجب طرد از
جامعه مسلمانان نمی شود .گناهان کبیره به دو نوع کفر و
گناهان کبیره دیگر تقسیم می شود .گناهان کبیره موجب
طرد مس��لمان از امت می ش��ود اما نمی توان او را کافر
دانست .بنابراین مرتکب گناه کبیره در منزلتی میان منزلت
مومن و کافر قرار دارد.
پرونده ویژه
هـ -امر به معروف
اخرین اصل از اصول اساس��ی پنج گانه معتزله به
حیات اجتماعی امت مربوط می شود؛ این اصل به اجرای
اصول عدل و اختیار در رفتار اجتماعی ناظر اس��ت .در
نظر معتزله عدل به معنای دوری جستن فرد از شر و ظلم
نیست ،بلکه عدل عمل جمعی امت برای ایجاد برابری و
وفاق اجتماعی است تا هر فردی بتواند امکانات بالقوه
خود را تحققبخشد .بدین سان اختیار ومسئولیت انسانی
به صرف کاربرد قوای فردی محدود نمی ش��ود بلکه به
مجموعه امت بسط می یابد یا باید بسط یابد .این اصل به
کرات در کتاب اسمانی اسالم بیان شده است ،اما اهمیت
مکتب معتزلی در این اس��ت که اصل عم��ل اخالقی و
اجتماعی را بر مبنای اصل کالمی عدل و اختیار انسانی
قرار می دهد.
مثلث شماره104
سیر تحول تاریخی معتزله
معتزله در دوران حیات خود تحوالت متفاوتی را
تجربه کرده است که عبارتند از:
الف -عصر امویان
زمامداراناموىغالباازعقیدهجبرطرفدارىمى کردندو
باطرفدارانازادىارادهمخالفتودرگیرىداشتند.ازاین رو،
پیشگامانقدریهرابهقتلرساندندوازانجاکهمعتزلهنیزدر
مسالهازادىاراده،طرفدارنظریهقدریهبودند،بایدگفتانان
دراینزمانازشرایطمناسبىبراىنشرعقایدخودبرخوردار
نبودند.انهابراىانکهبهسرنوشتاسالفقدرىخودگرفتار
نشوند،روشمالیمترابرگزیدند.ولىپسازمرگهشام
بنعبدالملک،حکومتاموىثباتواقتدارسیاسىخودرا
از دست داد و به بى ثباتى و تزلزل گرایید .در دوران اخرین
زمامدار،مروان حمار ،دامنه شورش و اعتراض علیه امویان
گسترشیافتوسرانجامحکومتبنى امیهبهدستعباسیان
سقوطکرد.درنتیجهشرایطیادشده،دراخرینفصلتاریخ
حکومت امویان ،متفکران اس�لامى زمینه مناسب را براى
فعالیت هاىفکرىوفرهنگىفراهمکردند.متکلمانمعتزلى
نیزبه طورکاملازانبهرهگرفتهوبهنشرافکاروعقایدخوددر
نقاطمختلفسرزمیناسالمىپرداختند.رهبرىکالممعتزله
را در این دوره ،پایه گ��ذار ان ،یعنى واصل بن عطا بر عهده
داشت .او در سال ۱۳۱هجرى درگذشت .پس از او تا سال
۱۴۳عمروبنعبید،کالممعتزلهرارهبرىکرد.
ب -دوره عباسیان
کالم معتزله در عهد عباسیان چهار دوره متمایز را
پشتسر گذاشت:
.1دوره قبل از مامون از 132تا 198هجری
.2از مامون تا واثق از ۱۹۸تا ۲۳۲هجری
.3عهد متوکل و پس از ان از 232تا 300هجری
.4پس از ظهور اشعرى
54
در اوایل دوره نخس��ت یعنی عصر س��فاح و
منصور ،رابطه معتزله با دس��تگاه حاک��م ،نه کامال
قهرامیز بود و نه م��ورد حمایت عباس��یان .در این
ایام معتزله به مقتضاى اصل ام��ر به معروف و نهى
از منکر ،گاهى مظالم هیات حاکم را به انان گوشزد
کرده ،ولى از ش��ورش و قیام خوددارى می کردند،
بنابراین از خشم عباس��یان در امان ماندند .در زمان
مهدى عباس��ى ( )۱۵۹ -۱۶۹متکلم��ان معتزلى از
شرایط خوبى برخوردار بودند ،زیرا افزایش زنادقه
و فعالیت هاى الح��ادى انان ،مهدى عباس��ی را به
مبارزه با انان بر انگیخت و او از متکلمان خواس��ت
تا به مقابله با زنادقه قیام کنند ولى در اواخر این دوره
(عصر هارون الرشید) با انان مخالفت شد و هارون از
مناظرات کالمى -که مورد عالقه شدید معتزله بود -
ممانعت کرد و حتى متکلمان زندانى شدند .در این
عصر ترجمهکتبفلسفىبهعربىاغازشدومتکلمان
معتزلى توانستند به تدریج با اراى فلسفى اشنا شوند.
دوره دوم ،دوران اوج عزت و اقتدار معتزله اس��ت،
زیرا در این دوره از حمایت کامل زمامداران عباسى
برخوردار بودند و ارا و عقاید انان به صورت عقاید
رسمى دینى پذیرفته شد و انان با ازادى کامل به نشر
عقاید خود پرداختند و با توجه به عقیده خاص انان
درباره امر به معروف و نهى از منکر ،با مخالفان خود
(اهل حدیث و حنابله) به شدت برخورد مى کردند.
در دوره سوم ،با مرگ واثق و به قدرت رسیدن
متوکل ،س��تاره اقبال و اقتدار معتزله افول کرد ،زیرا
او روش��ى کامال متضاد با س��ه خلیفه پیش از خود
(مامون ،معتصم ،واثق) در پیش گرفت ،بحث هاى
کالمى را ممنوع کرد ،از مخالفان معتزله (اهل حدیث
و حنابله) و نظری��ه قدیم قران به ش��دت حمایت
کرد .مخالفت متوکل با اف��کار و عقاید معتزله -و
در حقیقت با عقل گرایى – سنت س��یئه اى بود که
حکماى عباسى بعد از وى نیز از ان پیروى کردند.
این امر باعث ش��د ظاهرگرایان با تکی��ه بر قدرت
سیاسى ،از رشد و گسترش عقل گرایى جلوگیرى
کردن��د و در این راه از حوادث تل��خ دوران محنت
نیز س��ود جس��تند و افکار عمومى را علیه معتزله
ش��وراندند .مخالفت انان مبتنى بر استدالل عقلى
و منطقى نب��ود .بنابراین در انظ��ار صاحب خردان
مقبولیت چندانى نیافت .بنابر این پس از متوکل ،تا
پایانقرنسوم،اقتدارمعتزلهدرهمشکستومخالفان
انان مورد حمایت حکام عباسى بودند .اهل حدیث و
ظاهرگرایان ،روش مجادله و کالم را بدعت دانسته و
در مخالفت با عقاید معتزله از استدالل عقلى استفاده
نمى کردند و یگانه حربه انان استناد به ظواهر و تکفیر
مخالفان بود ،بنابراین متکلمان معتزله توانستند در
فرصت هایى که به دست مىاورند با استفاده از جدل
و استدالل عقلى از خود دفاع کنند.
معتزله پس از ابوالحسن اشعری
دراستانهقرنچهارمهجرى،ابوالحسناشعرى
کهازشاگردانابوعلىجبایى(متوفاى)۳۰۳معتزلىبود و با روش مجادله و کالم اشنایى کافى داشت –
به دنبال مناظره اى که می��ان او و اس��تادش رخ داد،
پاسخ هاى اس��تاد را قانع کننده ندانست و از مکتب
معتزله کناره گرفت .او در یک روز جمعه ،در مسجد
جامع بصره ،کناره گیرى خود را از ارا و عقاید معتزله
درباره خلق قران ،رویت خدا و خلق افعال اعالن کرد.
اس��تاد ش��هید مرتضی مطهری می گوید که
معتزله پس از این اتفاقات دیگر هیچگاه کمر راست
نکردندg.
نسبی انگاری؛
میراث فلسفه
جدید
نومعتزلیان چگونه تسلیم علم شدند؟
3
س��ال ها پس از افول معتزل��ه ،اینک نومعتزله با
الگوبرداری از تفکر انها ،اندیشه های اعتزالی را دنبال
می کنند .حجت االس�لام جوادگلی به همراه حس��ن
یوس��فیان در مقاله ای که پاییز 89در فصلنامه معرفتی
کالمی منتشر شد ،به بررس��ی جریان شناسی نومعتزله
پرداختن��د .در این بخ��ش ،گزیده های��ی از این مقاله
را پیش رو دارید .جری��ان فکری نومعتزل��ه ،یکی از
گرایش های کالمی برجس��ته در جهان اس�لام است.
از ظهور ای��ن جری��ان ،نزدیک به دو ق��رن می گذرد.
اندیشمندان نومعتزلی همانند اس�لاف معتزلی خود
ی – به ویژه مباحث
در زمینه های گوناگون علوم اسالم
کالمی -نظریه پردازی کرده ان��د و در این زمینه عالوه
بر مبانی معتزل��ه ،از روش های جدی��دی که در علوم
انسانی غربی مطرح شده است ،بهره برده اند؛ ازاین رو
دیدگاه های انان در مواردی باعث جنجال و چالش های
فکری در جهان اسالم شده و س��یلی از اعتراضات را
متوجه انها ساخته است.
مشابهت های معتزله و نومعتزله
این مقال��ه پس از بررس��ی عوامل ش��کل گیری
نومعتزله ،مش��ابهت های نومعتزل��ه و معتزله را مورد
مطالعه قرار می دهد و برخی از مهم ترین این شباهت ها
را مش��ابهت در عوام��ل خارج��ی ظه��ور و تکامل،
عقل گرایی و اشتراک در بسیاری از اموزه های کالمی
می داند.
اما انچه نویسنده مقاله تاکید بیشتری بر ان دارد،
تفاوت های میان نومعتزله و معتزله است .او اغلب این
اختالفات را در حوزه کالم دانسته و اینگونه برشمرده
است:
.1تاثیرپذی��ری ق��ران از فرهنگ عص��ر نزول:
نومعتزلیان ب��ه تاثیرپذی��ری ق��ران از فرهنگ عصر
نزول معتقدند .برای نمونه ،شیخ محمد عبده درمورد
داستان های قرانی چنین می گوید :گاهی در داستان های
قران ،تعبیرات رایج در میان مخاطبین یا منسوب به انها
اورده می شود ،اگرچه در واقع ان اعتقاد و تعبیر جای
بحث و کنکاش دارد؛ مانند این فراز از ایهَ « :کما ی ُقو ُم
الَّذی یتَخَ َّب ُط ُه َّ
الشیطانُ م ِ َن ال ْ َمس».
یا حسن حنفی درمورد فرشته و شیطان می گوید:
ی ترغیب و
«فرشته و ش��یطان ،دو صورت مجازی برا
ترهیب و اماده س��اختن نفس برای انج��ام دادن اوامر
و ترک منهیات هس��تند؛ به ویژه وقتی بدانی��م اینها در
فرهنگ عامه پیش از نزول وحی ،حضور داشته اند».
الزمه تاثیرپذیری قران از فرهنگ عصر نزول این
است که قران خطاپذیر باشد ،اما معتزلیان قدیم ،وجود
خطا در قران را انکار می کنند ،زیرا قران را کالم خداوند
می دانن��د و معتقدند که در کالم خداون��د ،خبر دروغ
و مطال��ب گمراه کننده و پنهان ک��ردن حقیقت وجود
ندارد ،چون به باور انها این امور قبیح است و خداوند
از انجام فعل قبیح منزه است .بنابراین با در نظر گرفتن
عدم اعتقاد معتزله به خطاپذیری قران می توان گفت که
انها بر خالف نومعتزلیان ،تاثیرپذیری قران از فرهنگ
عصر نزول را نمی پذیرند.
.2تاریخمندی بس��یاری از احکام اس�لامی :از
مهم ترین دیدگاه های��ی که در می��ان نومعتزلیان رایج
است ،اعتقاد به تاریخمندی بسیاری از احکام اسالمی
است .به باور انها این اموزه ها متناسب با شرایط زمانی
و مکانی عصر نزول بوده اس��ت؛ از ای��ن رو معتقدند
که این اموزه ه��ا امروزه اعتباری ندارد .اندیش��مندان
مهم انها درباره تاریخمند بودن احکام اس�لامی چنین
می گویند« :تم��ام اح��کام فقهى اس�لام موقتاند و
متعلق به جامعه پیامبر و جوامعى ش��بیه به ان جامعه
هس��تند ،مگر اینکه خالفش ثابت بش��ود» .برخی از
نومعتزلی��ان (مانن��د فضل الرحمن) دلی��ل تاریخمند
بودن احکام قران را تغیی��ر و تحوالتی می دانند که در
جوامع بش��ری واقع ش��ده اس��ت؛ از این رو معتقدند
که بای��د ان احکام را عرضیاتی دانس��ت ک��ه امروزه
عمل کردن به انها نه تنها الزم نیس��ت ،بلکه بر خالف
اهداف اسالم است .در مقابل ،معتزلیان نه تنها احکام
قران را تاریخمند نمی شمارند ،بلکه به سبب اینکه عقل
را فقط قادر به درک برخی احکام می دانند و به ناتوانی
عقل در دستیابی به تکالیف سمعی اعتقاد دارند ،فلسفه
ضرورت وحی را بیان احکام معرفی می کنند.
تقسیم بندی نومعتزلیان
نویس��نده مقاله پس از بررس��ی مبان��ی فکری
نومعتزلیان ،مناطق ظهور انها را به س��ه دس��ته اصلی
تقسیم کرده و شبه قاره هند ،سرزمین های عربی و ایران
را خاستگاه اصلی نومعتزلیان معرفی می کند.
گلی در معرفی نومعتزلیان عرب می نویسد :جریان
فکری نومعتزلیان با س��یدجمال الدین اسدابادی اغاز
محمد عبده شاگرد اسد ابادی
پرونده ویژه
سید جمال الدین اسدابادی از رهبران نو معتزله
مثلث شماره104
مبانی نظری نومعتزله
این مقاله در یک��ی از مهم ترین بخش های خود،
مبانی نظری نومعتزله را بررس��ی کرده و در این میان
تاکید بیشتری بر علم گرایی و مقوله سکوالریسم دارد.
گل��ی در رابط��ه ب��ا علم گرای��ی نومعتزل��ه
می نویس��د :از مهم ترین مبان��ی نومعتزلی��ان ،معیار
ق��رار دادن جدیدتری��ن دس��تاوردهای عل��وم
بش��ری در بررس��ی اموزه های دینی اس��ت .انها به
ج��ای اینک��ه اموزه ه��ا و تعالیم اس�لامی را مالکی
برای ارزیاب��ی یافته های علوم بش��ری ق��رار دهند،
ب��ا معی��ار ق��رار دادن عل��وم بش��ری و قواع��د ان
به س��راغ قران و روای��ات می روند و ب��ه دنبال ارائه
تفس��یری از گزاره های موجود در ق��ران و احادیث
نبوی اند که با علوم بش��ری س��ازگار باش��د .مجتهد
شبستری از داعیه داران این جریان ،رویکرد اشخاصی
نظیر عبده و امین خولی را -که از اندیشمندان برجسته
نومعتزلی اند -چنین تشریح می کند« :هرکدام از افراد
یادش��ده ،خواهان اصالح دین بودن��د .این اصالح
عبارت اس��ت از بازگش��ت به ماده خام اسالم ،یعنی
کتاب و سنت به منظور ساختن بنای فکری و اعتقادی
دینی جدیدی متناسب با تصویر و تجربه ای که انسان
امروز از جهان و انسان دارد ».سخن نصر حامد ابوزید
نیز نش��انگر علم گرایی نومعتزلیان است .او درمورد
امین خولی می گوید« :مبنای کار خود را در راس��تای
دیدگاه ها و مبانی او قرار داده ام .او در مجموع ،توصیه
به استفاده از همه روش های موجود علمی می کند و
معتقد است باید بافت تاریخی و زبانی وحی فهمیده
ش��ود تا بدین وس��یله جوهر کالم الهی را دریافت».
اظهارات محمد مجتهد شبس��تری نیز شاهدی دیگر
بر رویکرد علم گرایی نومعتزلیان است .او می گوید:
«برای بررسی ،مطالعه و تحقیق درباره قران می توانیم
ی که در مطالعه و فهم اثار زبانی
از همه روش های علم
انس��ان به کار برده می شود ،اس��تفاده کنیم .می توانیم
نظریات مطرح ش��ده در فلس��فه زبان ،زبان شناسی،
هرمنوتیک جدید ،نقد تاریخی و ...را برای مطالعه و
فهم قران به کار گیری��م .نه تنها از نظر اعتقادی مانعی
برای این کار نیست ،بلکه راهی جز این وجود ندارد».
نویسنده این مقاله پس از ان به مقوله سکوالریسم
می پ��ردازد و تاکید می کند که نومعتزلی��ان با اعتقاد به
سکوالریسم ،دعوت به اسالمی کردن را نه تنها در فقه،
بلکه در ادبیات ،هنر و به طور کلی دانش مردود دانسته
و با دینی کردن مسائل اجتماعی ،سیاسی ،اقتصادی و
علمی مخالفت می کنند .در مقابل انها ،اس�لام گرایان
به دنبال ارائه قرائتی از اس�لام هس��تند که با مدرنیسم
سازگار باشد .او در این خصوص به نظر حامد ابوزید
استناد می کند که گفته است« :به نظر من اسالم می تواند
با مدرنیته ،حقوق بشر ،دموکراسی و عقالنیت سازگار
ی که در طول چهارده قرن گذشته با دنیا کنار
شود .اسالم
امده و زنده مانده ،خود را با نظام قبیله ای ،امپراتوری و
دولت مدرن سازگار کرده و در تمام این شرایط متفاوت
دوام اورده است ،قابلیت ان را دارد که خود را با مدرنیته
هم سازگار کند».
شد .پس از او ،ش��اگردش محمد عبده در استمرار این
جریان نقش مهمی ایفا کرد .عبده برای دفاع از اسالم،
از اموزه های معتزلی بهره گرفت تا اثبات کند که اسالم،
جبرگرا و دشمن علم نیست؛ بلکه اسالم ،جایگاه عقل
را برتری بخش��یده و به بهره گیری از تجربه ها و ارای
مختلف دعوت کرده است ،اما با وجود اشتراک فکری
عبده با معتزله در برخی نظریات ،وی از ترس مخالفت
برخی افراد نمی خواست به همفکری با معتزلیان متهم
ش��ود .نمونه ای از محافظه کاری عبده در این مورد را
در کتاب توحید او می بینیم .وی در این کتاب همانند
معتزله ،نظریه مخل��وق بودن قران را مط��رح کرده و
پذیرفته اس��ت ،اما در چاپ دوم کتاب ،به علت فشار
جامعه مصر – ب��ه دلیل غلبه مکتب اش��عری در ان و
مخالفت با عقیده معتزله درمورد مخلوق بودن قران -
ناچار به حذف این قسمت از کتابش شد.
محمد عبده همانند معتزلیان ،نقلی را که مخالف
عقل بود ،نمی پذیرفت .به نظر او ،روایاتی که به معنا و
تفسیر قران می پردازد ،اما با عقل سازگار نیست ،مخالف
قران است .درمجموع عبده در اموزه هایی مانند اختیار
انسان ،حسن و قبح عقلی با معتزله هم عقیده است ،اما
او باورهای اشعری جامعه خود را هم به کلی رها نکرده
و باید او را در اصل توحید ،اش��عری و در اصل عدل،
معتزلی دانست.
پس از عبده ،احمد امی��ن در تالیفاتش به ترویج
مکتب معتزله پرداخ��ت .او از اموزه های معتزله مانند
توحید دفاع کرد و ان را مطابق با قران دانست .به باور او،
اعتقاد معتزله به ازادی اراده ،برتر از اعتقاد جبرگرایان
است ،زیرا اندیشه تسلیم در مقابل قضا و قدر و عقیده
به جبر ،مسلمانان را از حرکت باز داشته و زمین گیرشان
کرده است.
احمد امین در دفاع از مکتب معتزله تا انجا پیش
می رود ک��ه ان را قابل قیاس با مکات��ب غربی معاصر
می داند ،زیرا به نظر او ،معتزله اساس مکتب خود را بر
شک ،تجربه و داوری قرار داده و این اموری است که
امروز بر مکاتب غربی حکومت می کند .براین اساس،
احمد امین بر ان است که اگر مسلمانان تا امروز طبق
اموزه های معتزله عمل می کردند ،جامعه اسالمی برتر و
پیشرفته تر از کشورهای اروپایی می بود ،از این رو او راه
ی را نه تقلید از تمدن غربی ،بلکه
پیشرفت جامعه اسالم
در اعتقاد و عمل به اموزه های معتزله می داند.
از دیگر نومعتزلیان عرب می توان به طه حس��ین،
امین خولی ،محم��د احمد خلف اهلل ،حس��ن حنفی،
محمد عابد الجابری و نصر حامد ابوزید اشاره کرد که
به جهت اتخاذ رویکرد عقالنی نسبت به تفسیر متون
دینی ،نومعتزله نامیده شده اند.
یک��ی از جریان های فک��ری برجس��ته در میان
نومعتزلیان عرب ،جریان «تفسیر بیانی» است که به نام
«مکتب ادبی در تفسیر» نیز شهرت دارد .محمد عبده،
طه حس��ین ،امین خولی ،حس��ن حنفی و نصر حامد
ابوزید از برجسته ترین چهره های این مکتب هستند.
در مجموع ن��و معتزله ت��ا ح��دود فراوانی از
گفتمان درون دینی و گفتمان س��نتی اس�لام خارج
ش��ده و می توان گفت که در مقابل فلسفه جدید و
شیوه های پساپوزیتیویستی سر تسلیم فرود اورده،
در نهایت ب��ه اصول بی تفاوت ش��ده و ان را به نفع
علم جدید کنار گذاشته است .نسبی انگاری فلسفه
جدید ،میراثی اس��ت که نو معتزله ب��رای پیروانش
داشته است .انها که با ادعای تطابق دادن علم و وحی
وارد کارزار ش��دند در نهایت تا ح��دود فراوانی به
برتری علم رای دادند که این بزرگ ترین نقطه ضعف
و انتقاد به انهاستg .
55
فرهنگ
فرهنگ
مثلث شماره104
56
تلویزیون مجازی
نگاهی به عرضه سریال قلب یخی در شبکه خانگی
خط قرمزهای نوع دوم
عاطفه کربالئی
1
سیما تا همین چند سال پیش رسانه ای بی رقیب در عرصه تولید سریال بود ،اما با عرضه سریال های قلب
یخی و قهوه تلخ در شبکه نمایش خانگی این انحصار شکسته ش��د و مخاطبان توانستند به تماشای فضاهای
جدید در سریال های ایرانی بنشینند .در مثلث این هفته به بهانه عرضه مجدد سریال قلب یخی به فضای عرضه
سریال ها در شبکه نمایش خانگی به ویژه قلب یخی می پردازیم.
فرهنگ
مثلث شماره104
سریال های ش��بکه نمایش خانگی با وجود انکه
در مقایس��ه با مجموعه های تلویزیونی ،نامنظم عرضه
می شوند ،ولی از نقاط قوت غیرقابل انکاری مانند خطوط
قرمز کمتر و اختیار مخاطب برای تماشای انها در وقت
فراغت و کنکاش در محتوای سریال برخوردار هستند.
ان هم در شرایطی که روز به روز بر خط قرمزهای سیما
برای ساخت س��ریال اضافه می ش��ود .به عنوان نمونه
سریال سازان تلویزیونی نمی توانند مثلث های عشقی
را به تصویر بکشند .در چنین فضایی سریال قلب یخی
توانسته با روایت موازی چند داس��تان که امیخته ای از
عشق ،جنایت و خطوط فکری خاص است و بهره گیری
از بازیگران مشهوری مانند حمید فرخ نژاد ،نسرین مقانلو
و حسین یاری و چهره هایی مثل حمید گودرزی و امین
حیایی که هرکدام از انها می توانند سرنوش��ت فروش
یک فیلم را تعیین کنند ،مخاطبان بسیاری را برای خود
دست و پا کند.
محمدحسینلطیفی-کارگردانمجموعهقلبیخی-
که س��ریال های پرمخاطب��ی مانند وف��ا ،صاحبدالن و
همسایه ها را برای سیما کارگردانی کرده ،معتقد است:
«ضوابط پخش سیما با ضوابط پخش تلویزیون به یک
دلیل س��اده با هم فرق می کند .پی��چ تلویزیون در خانه
باز می شود و ممکن اس��ت هر مخاطب با هر رد ه سنی
بینند ه یک برنامه باشد».
او که برای ساخت قلب یخی ش��رایط سختی را
تحمل کرده است ،تنها انگیزه خودش را برای کارگردانی
س��ری دوم این س��ریال ،محبت های م��ردم می داند و
می گوید به قدری سختی و فش��ار در فصل اول وجود
داشت که هر کارگردانی به جای او بود ،امروز اینجا نبود.
یکی از فشارهایی که سازندگان قلب یخی در طول
ساخت این س��ریال تحمل کردند ،قاچاق سی دی ها و
تکثیر غیرمجاز قلب یخی بود؛ به گونه ای که باعث افت
فروش قلب یخی ش��د و حتی حرف از ورشکستگی
سازندگان این مجموعه و غیرممکن بودن ساخت فصل
دوم ان ب ه گوش رس��ید ،اما دست اندرکاران قلب یخی
پس از عرضه فصل اول این س��ریال در فاصله مرداد تا
اذر 89تصمیم گرفتند تا پی��ش از عرضه فصل دوم در
مردادماه سال ،90قلب یخی را ثبت بین المللی کنند و با
انجام این کار تالش کردند تا از توزیع و همین طور پخش
غیرقانونی ان از شبکه های ماهواره ای جلوگیری شود.
رقابتبامجموعهقهوه تلخیکیدیگرازچالش های
پیش روی سازندگان قلب یخی بود .قهوه تلخ با اهدای
جوایز مختلف از خانه گرفته تا وجه نقد و بهره گیری از
توانایی های مهران مدیری محبوب و گروهش ،مخاطبان
زیادی را در شبکه نمایش خانگی برای خود دست و پا
کرده بود .عالوه بر ان سازندگان این سریال ،اثر خود را
پیش از عرضه ثبت بین المللی کرده بودند و قهوه تلخ به
لطف این تمهیدات ،فروش خوبی داشت .در این شرایط
هنرمندانی مانند حمید لوالیی معتقد بودند که تولید و
عرض ه همزمان «قهوه تلخ» باعث افت فروش س��ریال
«قلب یخی» شده بود.
یکی دیگ��ر از تفاوت های ای��ن دو مجموعه در
این بوده که قهوه تلخ تقریبا از تنوع لوکیشن برخوردار
نیست ،اما مجموعه قلب یخی که داستان ان در فضای
واقعی تری با لوکیش��ن های مختلفی می گذرد ،با یک
مشکل مضاعف هم مواجه ش��د و ان ،تصویربرداری
به ترتیب سکانس ها و نه لوکیشن ها بود که یکی از دالیل
باال رفتن هزینه تولید این مجموعه تا مرز ورشکستگی
عنوان شد.
حال باید منتظر ماند و دید در شرایطی که قلب یخی
ثبت قانونی بین المللی ش��ده و ماه هاست که قهوه تلخ
توزیع نمی شود ،ایا فروش این سریال به گونه ای پیش
می رود که تولیدکنندگان ان ،س��اخت قل��ب یخی را
طبق برنامه ریزی ه��ای قبلی تا فصل س��وم ادامه دهند
و ایا موسس��ات دیگری ج��رات می کنند تا پ��ا در راه
پر پیچ وخم سریال س��ازی برای ش��بکه های نمایشی
خانگی بگذارند؟g
57
گفت وگوی مثلث با حامد عنقا ،نویسنده «قلب یخی»
لپ تاپم را ربودند
2
حامد عنقا نمی خواست دیگر درباره تجربه نویسندگی در مجموعه «قلب یخی» گفت وگو کند ،با این استدالل
که درباره این سریال که فیلمنامه ان را نوشته ،در رسانه های مختلف با سوال های تکراری مصاحبه کرده است ،اما به
هر حال با پرسش هایی جزء نگر درباره فصل های اول و دوم این سریال و مقایسه کار با تلویزیون و وزارت ارشاد با
خبرنگار مثلث گفت وگو کرد.
شاهده یوسفی
فرهنگ
در فصل نخست سریال «قلب یخی» کارهای
مربوط به فیلمنامه نویس��ی و ساخت به شکل
قسمت به قس��مت پیش می رفت و در مرحله
تولید ،دست اندرکاران از بازخوردهای سریال
در میان مردم مطلع می شدند .اجرای این روش
چه معایب و محاسنی داشت؟
lقرار نبود س��ریال «قلب یخ��ی» با توجه به
الگوی س��ریال های غربی س��اخته ش��ود ،این به ان
معنا نیس��ت که براساس الگوهای س��اختاری غربی
نوشته نشده است ،اما نمی خواس��تیم اینگونه نوشته
ش��ود تا ببینیم بازخورد مخاطبان چیس��ت .براساس
داس��تانی که قبال نوش��ته بودم و با توجه به مسائلی
که در س��ال های اخیر مبتالبه جامعه شده بود ،مانند
جریان های زیرزمینی ،می خواس��تیم این موضوع را
طرح کنیم و من احساس کردم با این قصه می توان این
موضوع ها را گفت.
س��ریال «قلب یخی» براس��اس ش��اخص های
سریال های روز دنیا نوشته شد و این شاخص ها کمتر
در سریال های ایرانی دیده شده است .فصل های اول
و دوم این سریال به یکدیگر پیوسته و قصه ان درپی
یکدیگر بود.
در فصل دوم به واس��طه مسائلی که بود ،مجبور
شدیم قصه را خیلی زودتر به انتهای فصل برسانیم و
حجم بیشتر قصه را برای فصل سوم نگه داریم.
با توج��ه ب��ه بازخوردهایی ک��ه از مخاطبان
گرفتیم و همچنین ارتباطی که مردم برقرار کردند،
تیراژ و فروش س��ریال و ب��ا توجه ب��ه اینکه حتما
تعداد مخاطبان این س��ریال بیش��تر از فروش کار
اس��ت -چون تعداد کپی های غیرمجاز این سریال
وحشتناک بود -توانستیم جواب مثبتی از مخاطب
بگیریم.
البته این مس��اله به معنای رضایت من به عنوان
نویسنده از این سریال نیست ،توقع و ایده ال من بیشتر
و باالتر است ،ولی فکر می کنم برای گام نخست ،این
تجربه بد نبود .به همین دلیل ،تجربه نویسندگی برای
«قلب یخی» در مقایس��ه با کارهایی ک��ه در یک دهه
گذشته نوشته ام ،تجربه متفاوت و جذابی بود.
ایا بازخوردهایی که از مخاطبان این س��ریال
می گرفتید ،در نگارش فیلمنامه تاثیر نداش��ته
است؟
lبازخورده��ا بی تاثیر نبوده اس��ت ،بیش از
انکه ب��رای من در طراحی قصه تاثیر داش��ته باش��د،
برای تهیه کننده و کارگردان س��ریال «قلب یخی» در
زمینه چگونگی ارائه متن فیلمنامه تاثیر داشته است.
بازخوردهای مردم در کار من نیز بی تاثیر نبود و وقتی
متوجه ش��دم مخاطب با معماهایی که به ماجراهای
فراماس��ونری مربوط می شود ،بیش��تر ارتباط برقرار
مثلث شماره104
58
می کند ،احس��اس کردم می توانم مطالب بیشتری در
این محور بنویسم.
زمان��ی دیگ��ر احس��اس ک��ردم مخاطب��ان و
به خصوص مخاطبان در شهرستان ها با روابط عاشقانه
این کار بیشتر ارتباط برقرار می کنند ،طبیعتا در فصل
اول به ای��ن قضیه بیش��تر پرداخت��م .همچنین وقتی
تهیه کننده احساس کرد مخاطب با خواننده ای که در
برخی صحنه ها می خواند ،ارتب��اط برقرار کرده و او
را دوست دارد ،س��عی کرده بود در هر قسمت به این
خواست مخاطب جواب مثبت بدهد.
بنابراین بازخوردها در این حد تاثیر داشته ،ولی
این گونه نبوده است که من مبنای قصه ام را براساس
فیدبک مخاطب بگذارم .م��ن از روز اول ،قصه ام را
طراحی کردم و بر همان مبنا جلو رفتم ،البته نمی گویم
تغییراتی در ان صورت نگرفته ،چراکه در بسیاری از
موارد مجبور می شدیم بخش هایی از داستان را تغییر
دهیم که دالیل ان برای بسیاری از مردم روشن است.
گفته ش��ده نگارش و ساخت س��ریال «قلب
یخ��ی» در فص��ل دوم ان تغیی��ر ک��رده ،ایا
همین طور است؟
lخی��ر؛ تغییری ایجاد نش��ده اس��ت .وقتی
قصه ای را ش��روع می کنی��م ،ان قص��ه دارای اغاز،
میان و پایان اس��ت و طبیعی اس��ت که وقتی معماها
در فضاهایی طرح می ش��وند ،به انها در همان فضای
دراماتیک پاس��خ داده نمی ش��ود؛ مثال در فصل اول،
فضاهای عاشقانه ،حسی و انس��انی بیشتر است .در
فصل دوم ،می��زان خونریزی ،قتل و جنایت بیش��تر
اس��ت .طبیعی اس��ت که وقتی رازها برمال می شود،
واکنش ها متفاوت تر اس��ت و همچنین قصه مس��یر
خود را می رود؛ اما با این حرف کامال موافقم که حال
و فضای فصل دوم (نه ش��یوه نگارش ان) به نسبت
فصل یک کامال متفاوت بود و هیچ ابا ندارم که بگویم
شخصا حال و فضای فصل یک را خیلی بیشتر از فصل
در تلویزیون تکلیف فرد
به جهت ممیزی و حدود و
ثغور نویسنده در مرحله
نگارش فیلمنامه روشن تر
از وزارت ارشاد است؛
اما ممیزی ها ،نظارت ها و
حدود و ثغورهایی که از
طریق وزارت ارشاد تعیین
می شد ،به گونه ای نبود که
من را به عنوان نویسنده ازار
دهد .اتفاقا ممیزی هایی که
از بدنه جامعه ،همکاران و
بدنه مطبوعاتی به من فشار
می اورد ،بیشتر از فشاری
بود که امکان داشت از جانب
وزارت ارشاد وارد شود
دوم دوس��ت دارم ،البته درام فصل دو را بهتر از درام
فصل یک می دانم.
این مس��اله مطرح ش��ده ک��ه ممی��زی برای
س��ریا ل های تلویزیون��ی س��ختگیرانه تر از
سریال هایی است که در شبکه نمایش خانگی
عرض��ه می ش��وند .با توجه به اینکه ش��ما در
تلویزیون هم کار کرده اید ،ایا چنین مساله ای
را می پذیرید؟
lبیش��تر س��ریا ل هایی که نوش��ته ام برای
تلویزیون بوده اس��ت .در تلویزیون تکلیف فرد به
جهت ممیزی خیلی روشن تر است و حدود و ثغور
نویس��نده در مرحله نگارش فیلمنامه روش��ن تر از
وزارت ارشاد است؛ اما بی انصافی است که نگویم،
«قل��ب یخی» مدیری��ت اق��ای رجبی فروتن را در
وزارت ارش��اد به خود دید و با اینکه ما با یکدیگر
اختالف عقیده و سلیقه داریم ،اما نمی توانم کتمان
کنم که او مدیری فهیم و روشنفکر است .ممیزی ها،
نظارت ها و حدود و ثغورهایی که از طریق این بخش
در وزارت ارشاد تعیین می شد ،به گونه ای نبود که من
را به عنوان نویس��نده ازار دهد .اتفاقا ممیزی هایی که
از بدنه جامعه ،همکاران من و بدنه مطبوعاتی به من
فشار می اورد ،بیشتر از فشاری بود که امکان داشت از
جانب اقای رجبی فروتن و وزارت ارشاد به من وارد
فرهنگ
مثلث شماره104
ش��ود .در محیط جامعه برای گفتن خیلی از حرف ها
در این س��ریال به من فشار وارد ش��د ،حتی لپ تاپ
من را دزدیدن��د و تهدید جانی ش��دم .انقدر که من
تحت این فش��ارهای بیرونی قرار گرفت��م ،از طرف
اقای رجبی فروتن تحت فشار نبودم و ایشان حتی به
من می گفتند که ش��ما با قدرت کار را ادامه بدهید و
تحت حمایت ما هستید.از سوی دیگر« ،قلب یخی»
با وجود اینکه سریال مدرنی است ،اما کامال مذهبی
است و از الگوهای ذهنی و مذهبی خود دفاع می کند.
فکر می کنم برای اولین بار اس��ت ک��ه موضوع های
مرب��وط ب��ه اخرالزم��ان و مهدویت به این ش��کل
دراماتیک مطرح می شود.
تصور می کن��م حداقل بدنه ای ک��ه مدعی این
مس��ائل در جامعه است ،می توانس��ت واکنش های
بهتری نسبت به این سریال داشته باشد.
برخی معتقدند ک��ه ممی��زی در محصوالت
شبکه نمایش خانگی سختگیری های تلویزیون
را ندارد .ش��ما به عنوان کس��ی که در هر دو
رس��انه کار کرده اید ،ترجی��ح می دهید کدام
رس��انه را برای ارائه کار بهتر و روشن بودن
تکلیف تان انتخاب کنید؟
lنمی توانم بگویم ک��ه کار کردن در وزارت
ارشاد راحت تر است ،ولی متفاوت تر است .شاید من
ترجیح دهم که بین کار بخش خصوصی و تلویزیون
انتخاب داش��ته باش��م .همین االن پیش��نهاد ساخت
سریال از بخش خصوصی و چندین پیشنهاد سریال
از تلویزیون دارم که در ای��ن لحظه ترجیح می دهم با
تلویزی��ون کار کنم؛ اما در فض��ای بخش خصوصی
بیشتر مسائل با گفت وگو و تفاهم قابل حل است .در
مجموع هم قبول ندارم که ممیزی ها در وزارت ارشاد
ساده تر از تلویزیون است.
برخی منتقدان می گویند ،فیلمنامه سریال «قلب
یخی» با نگاه از باال ،ساده و غیرجذاب است،
اما در اجرا با به کارگیری برخی ش��گردها و
تع��دد بازیگران ،مخاطب را ج��ذب می کند.
ایا تا کنون چنین نقدی را ش��نیده بودید و ایا
می پذیرید حرفی که داستان این سریال دارد،
در حد یک فیلم است؟
lتا کنون این مس��اله به من گفته نش��ده بود؛
ولی اگر گفته ش��ود ،حرف اشکال داری نیست ،چون
کار درام نویس این است که قصه های یک خطی را به
قصه های جذاب و دنبال��ه دار تبدیل کند و از یک خط
داستان ،یک تم و مضمون در ارتباط بین ادم ها بتواند
قصه ای حماسی یا عاشقانه بنویسد.
درگیری ه��ای کاراکترها و مس��یرهایی که طی
می شود تا به س��رمنزل مقصود برس��ند ،در یک فیلم
کوتاه نمی گنجد .فصل دو «قل��ب یخی» قرار بود در
30قسمت روایت ش��ود ،به دلیل یکسری مشکالت
تولیدی و دیگر مواردی که گفتن انها درست نیست،
فیلمنامه از جایی به بعد ،بازنویس��ی ش��د و قصه در
18قس��مت جمع ش��د .کس��انی ک��ه معتقدند قصه
«قلب یخی» را در سه خط می توان گفت ،این کار را
انجام دهند .بسیاری از س��ریال های بزرگ دنیا را هم
می توان در سه خط تعریف کرد.
البته انتقادها به بخش هایی از این سریال است
که در انها ،اتفاقی رخ می دهد و لحظاتی بعد
مخاطب می فهمد که ان اتفاق اساسا رخ نداده
و مثال شخصیت داس��تان خواب بوده است.
این صحنه ها در س��ریال «قلب یخ��ی» بارها
دیده شده است.
lاین مساله به دلیل اش��نایی زدایی است که
«قلب یخی» با تماش��اگر یا منتقدانی دارد که س��طح
سالیق انها ،س��ریال ها و فیلم هایی است که تا امروز
دیده اند .در کش��ورهای غربی هزاران بار این اتفاق
افتاده است.
ایا منظورتان این اس��ت ک��ه مخاطب ایرانی
به دیدن چنین صحنه هایی عادت ندارد؟
lهنوز این ایده ها در ذهن مخاطب به کالسیک
تبدیل نشده است؛ اما این مساله را کتمان نمی کنم که
خیلی وقت ها یک فیلمنامه روی کاغذ اتفاق درس��تی
است ،اما به دلیل هزار مس��اله کوچک و بزرگ ،اتفاق
درس��ت فیلمنامه به خوبی به تصویر تبدیل نمی شود
که مخاطب و منتقد بتوانند واقعا ان مطلب را دریابند.
اینکه یک فرم نمایش��ی و فرم��ی پازل گونه که
سرشار از فریب است ،انتخاب و یک قصه ای تعریف
می ش��ود و بعد از چند زاویه دیگر به ان نگاه می شود
تا تماش��اگر به قضاوت درست تری برس��د و هربار
قضاوت خود را محک بزند .این قاعده در حدود 100
سال گذشته در سینما و ادبیات رخ داده و چیز عجیبی
نیست ،حتی در ایران هم چندبار در سینما تجربه شده
و مساله ویژه ای نیست.
نمونه این ش��یوه فیلم سازی در کدام فیلم ها و
سریال های مطرح دنیا تجربه شده است؟
lنمونه س��ریال خارجی خوبی ک��ه از همین
قاعده اس��تفاده کرده« ،فلش فوروارد» است که البته به
لحاظ اجرایی و بسیاری از مسائل واقعا مقایسه کردن
س��ریال های داخلی با س��ریال «فلش فوروارد» مانند
شوخی بچگانه است.
فیلم هایی مانند « 21گرم» و «عش��ق سگی» نیز
این گونه هس��تند که البته باز هم به جه��ت اجرایی،
مقایس��ه کردن فیلم های ایرانی با انها مانند ش��وخی
کودکانه اس��ت؛ اما به هر حال ،باید تالش کرد و این
قدم ها را برداشت .این نقدها روی چشم من است و
همین که این نقدها مطرح می ش��ود ،نشان دهنده این
است که «قلب یخی» دیده شده و مورد حرف و بحث
قرار گرفته است.
ایا برای شما مش��خص است که پایان سریال
«قلب یخی» به کجا ختم می شود؟
lمن پای��ان این داس��تان را هفت ماه پیش در
قسمت پایانی فیلمنامه نوشتم؛ اما درباره اینکه واقعا
دوست داشتم س��ریال «قلب یخی» با این پایان تمام
ش��ود یا خیر و اینکه بین بد و بدتر یک��ی را انتخاب
کردم ،بعد از تمام شدن سریال حرف می زنم.
یعنی پایان فیلمنامه «قلب یخی» را تحت تاثیر
شرایطی نوشتید؟
lبله ،در شرایطی که وزن ها بیشتر از میل من
بودg.
59
مجموعه «قلب یخی»
نه تنها به خاطر
حضور چهره های
سینمایی در ان ،بلکه
به دلیل انتخاب یک
موضوع بکر و به
نسبت جنجالی و نیز
تداوم عرضه اش
به رغم توقف های
ازار دهنده به
موفقیت نسبی
دست یافت
فرهنگ
مثلث شماره104
جابه جایی درخط قرمزها ،اعتماد مخاطب
نگاهی به فصل سرد نمایش خانگی و پدیده ای به نام «قلب یخی»
3
هوشنگ صدفی /کارشناس و منتقد تلویزیون
اش��تباه نش��ود ،ش��بکه نمایش خانگی هیچ گاه
جای ش��بکه های تلویزیونی را نخواهد گرفت ،ولی
ش��اید بتواند جای س��ینما رفتن خانواده های ایرانی
در این هوای س��رد ،ترافیک وحش��تناک خیابان های
تهران و کالنشهرها و هزینه های سنگین یک روز تلخ
سینما رفتن را بگیرد .شاید مخاطبان تلویزیونی ایران
مدتی است رابطه مطلوبی با تلویزیون ندارند ،وگرنه
چه لزوم��ی دارد که به حکم قان��ون بخواهند دوباره
انها را با تلویزیون اشتی دهند ،هرچند برخی از مردم
شاید با رس��انه ملی قهر نکرده باش��ند ،بلکه از تولید
برنامه های یکنواخت و تکراری خسته شده اند .شاید
هم این روزها در دنیای تنوع طلبی رسانه ای به وجود
این همه شبکه های تلویزیونی داخلی با رنگ و لعاب
یکسان نیازی نباشد .به نظرم داشتن دو شبکه داخلی
با تنوع برنامه های نمایشی ،گزارشی و مستند بتواند
همان حرف هایی را بزند که هش��ت شبکه داخلی از
60
صبح تا ش��ب با هم با صدای بلند تکرار می کنند .این
شیوه ش��اید نوعی صرفه جویی در برق و هزینه های
تولیدی باش��د ک��ه می تواند رس��انه ملی را از رش��د
بادکنکی نیز باز دارد.
با این وجود این نکته به ذائقه مدیران رسانه ملی و
قدرت خطر پذیری انها در مقابل هجوم تلویزیون های
همسایه بس��تگی خواهد داشت؛ همس��ایه هایی که
در کش��اکش بگیر و ببند بش��قاب های ریز و درشت
ماهواره ها به داخل خلوت خانه های ما ایرانیان سرک
ی برخی از برنامه سازان
می کشند .حاال یکی از سرگرم
و مدیران رسانه ملی این شده که بنشینند و برنامه های
انها را تماشا کنند تا از قافله دنیای تصویر و رسانه ای
مخاطب��ان ینگه دنیا عق��ب نمانند ،در حال��ی که باید
بنش��ینند و درباره فردای رس��انه ملی ،واقعیت های
جامعه و س��لیقه فعلی تماشاگران بحث و جدل کنند
و دای��ره خطوط قرم��ز را باالتر ببرند .اگ��ر تا دیروز
شبکه های ماهواره ای مجبور بودند به زبان بیگانه برای
مخاطبان ایرانی برنامه بسازند ،اما اخیرا توانسته اند از
جنس همین ادم های دور و بر خودمان با کمی چاشنی
متفاوت تصویر ،خبر و برنامه های جذابی را برای من
و تو بسازند.
نمایش از جنس خانگی
بگذری��م از اینک��ه تلویزی��ون عض��وی از
خانواده ه��ای ایرانی اس��ت ،چون گاه��ی فراموش
می کنیم که حین صحبت کردن تلویزیون را خاموش
کنیم و در البه الی صحبت گزارشگران تلویزیونی با
هم گپ می زنیم .این عادت چنان در خانواده ها رواج
پیدا کرده که اخیرا هر مخاطب ایرانی چند دس��ی بل
کاهش شنوایی پیدا کرده است.
این روزها شاید برخی از افراد جامعه برای دیدن
فیلم های سینمایی مطرح اکران شده کمتر رغبتی نشان
دهند؛ چراکه هزینه های یک خانواده متوس��ط برای
دیدن یکی از فیلم های سینمایی در حال اکران بیش از
20هزار تومان خواهد شد؛ در حالی که این فیلم های
نمایش خانگی را ب��ا پرداخت مبل��غ 2500تومان با
همراهی اعضای خانواده می توان مشاهده کرد و حتی
برای تحفه مثل سایر اقالم خانگی به اقوام و همسایه ها
عاریه داد؛ هرچند برخی از عالقه مندان حامی سینما
ملی و رعایت کپی رایت به این شیوه نیز رضا ندهند.
انصافا باید گفت که مجموعه های «قهوه تلخ» و «قلب
یخی» توانس��ت تکانه شدیدی را به س��امانه نمایش
خانگی وارد کند؛ هرچند نتوانست این روند رو به رشد
را ادامه دهد ،اما برای تاریخ نمایش خانگی ،تولید این
دو برنامه متفاوت همچنان در حافظه مردم و مدیران
این رسانه ماندگار خواهد بود.
فرهنگ
مثلث شماره104
قهوه قجری یا قهوه تلخ؟
قصد ندارم در این مجال درباره قهوه تلخ به نقد و
بررسی بپردازم و به این نکته بسنده می کنم که توانایی
دس��ت اندرکاران برنامه طنز «قهوه تل��خ» در فروش
فوق العاده هفته های اول این فیلم خانگی توانس��ت
رمق دوباره ای به این صنعت نمایش خانگی ببخشد،
شاید متولیان س��ینمایی دهه 60باور نکنند که رسانه
خانگی ممنوع ان سال های دور توانسته باشد این گونه
در ح��وزه تولید و پخش برنامه های طنز و وحش��ت
رکورد بزند .البته نباید این موضوع را نادیده گرفت که
تولید و پخش برنامه های سریالی در سینمای خانگی
می تواند برای دست اندرکاران تولید برنامه ،در عین
شیرینی جذب مخاطب ،سم مهلکی نیز در این حوزه
قلمداد شود؛ چون اغلب مخاطبان نمایش خانگی از
توانایی مالی ان چنانی برخوردار نیستند که بتوانند هر
دو هفته یک بار یک یا دو قسمت از این نوع برنامه ها
را بخرند و تماشا کنند .ش��اید در روزهای اغازین به
در خواست های مهران مدیری وقعی نهادند ،اما بعدا
از نظر عرفی و اخالقی نیز برای ان مفری پیدا کردند.
دیدن ای��ن مجموعه ه��ای طوالنی در ش��بکه
خانگی به دالیلی برای مخاطبان پایین دس��ت جامعه
که دسترسی بهتری برای دیدن فیلم در سینما ندارند
انچنان مقرون به صرفه نیس��ت؛ به همین خاطر افراد
متوسط جامعه یا اقشار اسیب پذیر که حوصله دیدن
اینگونه فیلم های قهوه تلخ و قلب یخی را دارند بعد
از مدتی به خاطر مطول ش��دن برنامه ها از خرید لوح
فشرده منصرف خواهند شد؛ چراکه خرید یک برنامه
دو یا سه قس��متی با زمان بندی 90تا 120دقیقه مفید
با ان همه اگهی تبلیغاتی ریز و درش��ت ،نه به صرفه
جیب خانوار است و نه برای مخاطبان گیرایی دارد.
بازگشت سرمایه از سوپر مارکتی ها هم انچنان
ب��رای تولیدکنن��دگان و توزیع کنن��دگان فیلم های
نمایش خانگی با توجه ب��ه پراکندگی چنین مراکزی
در سطح ایران و کالنش��هرها هزینه های هنگفتی را
به ش��رکت های پخش و تولید تحمی��ل می کند .پس
طبیعی است که تولید چنین برنامه هایی برای سینمای
خانگی بعد از خواب چندماهه سرمایه تولیدکنندگان،
خیلی امیدوارکننده نباشد؛ چراکه استفاده از دکور و
لباس های فاخر ،نه تنها هزینه های تولید را باال می برد،
بلکه انتظار بینندگان هم این است که دست اندرکاران
تولید نیز برای پر زرق و برق نشان دادن فیلم «قهوه تلخ»
خاصه خرجی کنند .شاید امید تولیدکنندگان مجموعه
«قهوه تلخ» به این باش��د که بتوانن��د اگهی های اول
فیل��م را افزایش دهن��د ،وگرنه ب��ا فروختن تک تک
لوح فش��رده در بقالی ها و تبلیغ میلیون��ی در معابر و
خیابان ها انچنان برگشت س��رمایه و سودی نصیب
تهیه کنندگان نخواهد ش��د؛ به خص��وص با این تبلیغ
جایزه بگیری ها بی گمان در اینده اگر تغییری در فرم و
محتوا ایجاد نشود ،قهوه قجری به سراغ تولیدکنندگان
قهوه تلخ خواهد رفت!
قلب یخی و وحشت به سبک لطیفی
ف��روش ی��ک و نیم میلیون نس��خه از لوح های
فش��رده مجموعه «قلب یخی» برای دست اندرکاران
ان شروع خوبی بود .به باور حساب گران حوزه های
تولید برنامه های تلویزیونی با فروش قس��مت های
اول و دوم ان رقمی بالغ بر بیس��ت و چه��ار میلیارد
ریال برگش��ت ک��ه در ح��دود 10میلی��ارد ریال از
این مبلغ به عن��وان حق پخش و ف��روش نمایندگان
توزیع و عامالن فروش اختصاص داش��ت .هرچند
در ابت��دا گمانه زنی های��ی درباره می��زان فروش ان
در جامع��ه هنری مطرح ش��د ،اما حس��ین معماری،
از دس��ت اندرکاران توزی��ع برنامه ،با رد ش��ایعات
رسانه ها درباره تیراژ مجموعه تاکید کرد« :تیراژهای
اعالم ش��ده یا از روی گمانه زن��ی و نااگاهی بوده یا
با س��وء نیت و هدفی خ��اص مطرح ش��ده و از انجا
که قلب یخ��ی در ژانر پلیس��ی -جنای��ی و معمایی
ساخته ش��ده و دارای جذابیت برای بینندگان است،
با توزیع دو قس��مت جدی��د ،تیراژ قاب��ل توجهی از
قس��مت های قبلی نیز توس��ط نمایندگان به فروش
می رس��د ».اما وی نگرانی خود را از افزایش تکثیر و
فروش غیر مجاز سریال قلب یخی در معابر و دانلود
غیرقانونی ان توس��ط برخی س��ایت ها و وبالگ ها
اعالم کرد« :همان چی��زی که انتظ��ارش را داریم .با
این وج��ود ،فروش برنامه های بع��دی این مجموعه
نش��ان می دهد ک��ه چقدر ای��ن هش��دار ها صحت
داشته است».
خوش��بختانه ژان��ر «قل��ب یخی» ب��ا مجموعه
«قهوه تلخ» ک��ه در حال و هوای س��ریال های کمدی
و طنز تلویزیونی سیر می کند ،نتوانسته بر فروش ان
تاثیر نامطلوبی بگذارد ،ولی باید گفت مطول ش��دن
برنامه و افزایش قیمت ها ،ناخواس��ته مخاطبان را به
سایر گزینه های تهیه برنامه ترغیب می کند.
محمد حس��ین لطیفی س��ال ها پی��ش وقتی که
تصمیم گرفت س��ریالی به اس��م «بار دیگ��ر مادرم»
را بس��ازد ،تصور نمی کرد که س��ر از ش��بکه نمایش
خانگی در بیاورد ،اما او ب��ا ایده قلب یخی حامد عنقا
(فیلمنامه نویس س��ریال «نردبام اس��مان») به شبکه
نمایش خانگی راه یافت .لطیفی انقدر پر دل و جرات
بود که توانس��ت به حریم پر راز و رمز فراماسونری
وارد ش��ود؛ حوزه ای که برخی از فیلمسازان از ورود
بدان پرهیز دارند .حتی چند سال پیش با اینکه سیما
تله فیلمی با عنوان اس��تاد اعظم را با مضمون پیچیده
فراماسونری ساخت ،اما نتوانست ان را از تلویزیون
پخش کند .طبیعی اس��ت که ورود ب��ه این مضامین
باید از حمایت مس��ئوالن ممیزی وزارت ارشاد نیز
برخوردار باشد ،همچنین بتواند برخی از خط قرمز ها
را تا حدی جابه جا کن��د .هرچند تاخی��ر گاه و بیگاه
عرضه این مجموعه در مراکز پخش توانسته موجب
ریزش مخاطبان ش��ود ،اما ایده متفاوت قلب یخی تا
حدی توانسته مخاطبانش را راضی نگه دارد.
ایجاد فضاهای سوءظن و تردید در سراسر فیلم
نوعی از سایه وحش��ت حضور گروه فراماسونری را
ایجاد می کند .تقطیع پالن ها در لحظه های مناس��ب،
همراه��ی موس��یقی کارن همایونف��ر و به کارگیری
بازی های تردیدامیز بازیگران زن قلب یخی ،توانایی
کارگ��ردان را در مجموعه به خوبی نش��ان می دهد.
هرچند در ابتدای فیلم با نگارش متنی از سوی شرکت
تولیدی انتظار می رفت از تکنیک های فیلم های ژانر
وحش��ت هالیوودی بهره بگیرد ،اما در روند داستان
می بینیم ک��ه کارگ��ردان صرفا با س��بک کارگردانی
کالس��یک قصه پر راز و رمزی را روایت می کند و از
ش��یوه های پیچیده فیلم برداری ،صدا ،نورپردازی و
افکت های تصویری میخکوب کننده خبری نیست،
ولی نباید کتمان کرد که در برخی از مواقع فیلمبرداری
روان و س��یال حس اضط��راب را در مخاط��ب القا
می کند .عالوه بران ،بازی های زیر پوس��تی برخی از
بازیگران زن نیز به این ن��وع توانمندی دامن می زند.
گویا بازیگ��ران زن مجموع��ه قلب یخ��ی از عهده
بازیگری خود به خوبی برامده اند .اس��تفاده خالقانه
از ویدئو گرافی��ک و افکت های تصوی��ری در تیتراژ
ابتدا و پایان ی��ا خلق صحنه های ح��وداث واقعی و
ایجاد فضای وحشت توانسته مخاطبان ایرانی نمایش
خانگی را راضی کند.
حضور س��تاره های س��ینمایی که هریک از انها
می تواند برای فیلم های س��ینمایی ف��روش خوبی را
رقم زند ،در این مجموعه دنباله دار اهمیت مجموعه
را نشان می دهد .بازی و حضور بازیگرانی چون الناز
شاکر دوس��ت ،حمید گودرزی ،محمد رضا فروتن،
امین حیایی ،حمید فرخ نژاد ،حس��ین یاری و س��ایر
بازیگران دیگر در تیتراژ س��ریال به چش��م می خورد
که خ��ود از نقاط قوت ان به ش��مار می اید .فراموش
نکنیم که محمدحس��ین لطیفی که تجربه های موفقی
چون همس��ایه ها ،سفرس��بز و وف��ا را در تلویزیون
رقم زده اس��ت ،توانس��ته نبض مخاطب��ان ایرانی را
به دست گیرد اما نباید فراموش کنیم که اگر مخاطبان
ایرانی بفهمند ک��ه در فضای نمای��ش خانگی بازی
خورده ان��د مطمئن��ا از این ح��وزه نی��ز رویگردان
خواهند ش��د .با این وجود به کارگ��ردان قلب یخی
می توان توصیه کرد که به این اعتماد مخاطبان ایرانی
ارزش نهدg .
محمد حسین لطیفی پس از
موفقیت هایی که در سریال سازی
مناسبتی در سیما و بعد از ان نیز با
فیلم روز سوم در سینما داشت ،پای در
عرصه ای نهاد که هرچند انرژی بسیاری
از او گرفت اما با وجودش موفقیت نسبی
یک ریسک را رقم زد
61
رجبی فروتن
از مدیران
شناخته شده وزارت
ارشاد است که حاال
در حوزه نمایش
خانگی به تجربه
بزرگی در این
عرصه مبادرت
کرده و به توفیق هم
دست یافته است.
هرچند خودش
معتقد است هنوز
برای نتیجه گیری
زود است
فرهنگ
گفت وگو با مدیرکل نمایش خانگی وزارت ارشاد اسالمی درباره شبکه تلویزیون خانگی
مثلث شماره104
فعال نمی توان نمره قبولی داد
4
اول هفته قرار بود در این صفحه گفت وگویی با کارگردان سریال «قلب یخی» (محمدحسین لطیفی) درباره
تجربه و مشکالتش برای ساخت این سریال چاپ شود ،اما او هیچ روز و هیچ ساعتی در دسترس نبود .بعد به
سراغ تهیه کننده کار (سیدکمال طباطبایی) رفتیم ،اما تلفن او هم خاموش بود .نفر بعد مسئول تبلیغات سریال
(مصطفی محمودی) بود که گفت در فصل دوم با این مجموعه همکاری نمی کند .س��راغ پخش کننده «قلب
یخی» را هم که گرفتیم ،به کالفی پیچیده رس��یدیم؛ پخش کننده فصل اول در فصل دوم همکاری نداشت و
بعد کار به «موسسه هنرنمای پارس��یان» واگذار شده بود ،اما مسئوالن این موسس��ه گفتند که کار به شرکت
«گلرنگ پخش» واگذار شده ،ولی وقتی با یکی از همکاران این ش��رکت تماس گرفته شد ،او ما را به بخشی
دیگر ارجاع داد و گفت تا پایان هفته خودشان تماس می گیرند! به هر حال ،انچه در این صفحه خواهید خواند،
گفت وگویی با مدیرکل اداره همکاری های سمعی و بصری و نمایش خانگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی
(سعید رجبی فروتن) درباره ساخت سریال توسط بخش خصوصی و مشکالت ان است .او در این گفت وگو
تاکید دارد که به دلیل جوان بودن ش��بکه نمایش خانگی ،سریال سازان شرکت های پخش کننده را مدام تغییر
می دهند تا شاید نتیجه بهتری حاصل شود.
اقای فروتن! ایا پخش سریال را از طریق شبکه
نمایش خانگی یک فرصت می دانید؟
lعرضه سریال از طریق شبکه نمایش خانگی
یک فرصت و ام��ری کامال معم��ول و رای��ج در همه
کشورهاست .در ایران ،سریال ها و مجموعه های دنباله دار
مانند سایر محصوالت تصویری در سبد نمایش خانگی
قرار می گیرند ،اما تفاوتی که ما با دیگر کشورها داریم،
این است که سریال های تلویزیونی در ان کشورها بعد
از پخش در ش��بکه های تلویزیونی ،در شبکه ویدئویی
بازپخش می شوند تا رنگ ماندگاری به خود بگیرند و
کسانی که می خواهند این اثار را حفظ کنند یا با بازبینی
چندباره انها به نکات ظریفی پی ببرند ،این مجموعه ها
را در تیراژ محدود به ش��کل بازپخش از طریق ش��بکه
62
ویدئویی تهیه کنند .در کش��ور ما به نظر می اید ،تولید
سریال برای ش��بکه نمایش خانگی ،بیشتر واکنشی در
برابر این مس��اله اس��ت که ایران تلویزیون خصوصی
ندارد ،بنابراین یگانه رسانه ملی و تلویزیونی که تحت
مدیریت رسمی است نمی تواند پاسخگوی تمام سالیق
و نگرش های فیلمساز یا سریال ساز ایرانی باشد.
سریال «قلب یخی» نخس��تین سریالی است که
انحصار تلویزیون را در نمایش سریال ها شکست
و از طریق شبکه نمایش خانگی عرضه شد .اکنون
تجربه تولید و پخش این سریال را در اغاز ارائه
فصل دوم ان چطور ارزیابی می کنید؟
lدر مجموع ،تجربه سریال سازی برای شبکه
نمایش خانگ��ی را موف��ق ارزیابی نمی کن��م؛ به دلیل
وقفه های خواس��ته یا ناخواس��ته ای که برای عرضه و
توزیع قسمت های اماد ه شده به شبکه پدید امد و سبب
قطع ارتباط برخی مخاطبان با این مجموعه ها شد .گاهی
تماشاگران با توجه به وقفه های نسبتاطوالنیکه در پخش
قس��مت های مختلف رخ می دهد ،از پیگیری داستان
سریال منصرف می شوند .این مساله درباره «قلب یخی»
و «قهوه تلخ» وجود دارد .اگرچه قس��مت های اول این
سریال ها به هر شکلی به شبکه نمایش خانگی وارد شد،
اما فاصله ای که بین دو فصل پدید امد و توقف هایی در
پروسه تولید ،اماده سازی و عرضه این کارها بوده است،
از ریتم و اهنگ الزم برای ت��داوم حس مخاطب با این
مجموعه ها کاست و باعث شد نتوانیم نمره قابل قبولی را
به این دو سریال بدهیم.
بنابراین از دیدگاه ش��ما این سریال ها به تدریج
بخشی از مخاطبان اولیه خود را در قسمت های
بعدی از دست داده اند.
lبله؛ کاهش تیراژ این سریال ها که هرچه جلوتر
می اییم ش��یب منفی دارد ،این مس��اله را نشان می دهد
که قطع و وصل شدن ها ،باعث ریزش و کاهش تعداد
تماشاگران شده است.
شما به وجود مشکل در تولید و توزیع سریال ها
اشاره کردید .این مساله را بازتر کنید و توضیح
دهید که مشکل این نوع سریال ها چیست؟
lیکی از مشکالت عدیده ای که این سریال ها
دارند ،این اس��ت که برخالف کااله��ای مصرفی که از
گذشته های دور تا کنون شبکه های حرفه ای و مویرگی
توزیع و پخش را داشته اند ،س��امانه های فروش کاالها
کامال شناخته شده است و رابطه و مناسبات تعریف شده
و نهادینه ای بین شبکه های توزیع و مفاد فروش وجود
دارد .در شبکه نمایش خانگی به دلیل جوان بودن و اینکه
معموال محصوالت این شبکه در فروشگاه های سنتی
عرضه محصوالت فرهنگی یا هم��ان ویدئوکلوپ ها
توزیع می ش��ود ،به زمان نیاز دارد تا ش��بکه منس��جم،
یکپارچه و سراسری در این حوزه خود را پیدا کند .شاهد
فرهنگ
بسیاری از تهیه کنندگان
سینما یا کسانی که
همزمان در تلویزیون هم
کار می کنند ،کنجکاوانه و
مشتاقانه در حال رصد و
تجزیه و تحلیل نتایج تولید
و عرضه سریال در شبکه
نمایش خانگی هستند و اگر
توفیقاتی ببینند ،مطمئنا
انها هم انگیزه و اشتیاق
الزم را برای تجربه کردن
این حوزه خواهند داشت
و در صف سریال سازان
شبکه نمایش خانگی
قرار می گیرند
مثلث شماره104
کالم من این است که هر دو سریال «قلب یخی» و «قهوه
تلخ» تا کنون چندبار شرکت ها و موسسه های پخش و
توزیع خود را تغییر داده اند.
دقیقا؛ ما هم برای پیدا کردن مس��ئول ش��رکت
توزیع س��ریال «قلب یخی» با مش��کل روبه رو
شدیم.
lاین مساله به این معنی است که تهیه کنندگان و
سرمایه گذاران این سریال ها از همکاری با شرکت های
پخش و توزی��ع رضایت کامل ندارند و مدام به س��راغ
ظرفیت های دیگر شرکت های پخش می روند .از سوی
دیگر ،واحدهای صنعتی تکثیر لوح فشرده برای تولید
محصول در تیراژ ب��اال ،امادگی کاف��ی ندارند و گاهی
یک عنوان محصول همزمان در چند واحد تکثیر لوح
فشرده تکثیر شده است .این امر همراه خود خطرهایی
را مانند سرقت محصول به دنبال دارد و می تواند به این
سرمایه گذاری ها اسیب وارد کند.
مشکالتی که به انها اشاره کردید به بخش توزیع
مربوط بود ،در حوزه تولید سریال ها توسط بخش
خصوصی چه مشکالتی وجود دارد؟
lاین مش��کالت در حوزه تولید کمتر بوده اند،
چون وقتی اثار از اداره کل ارزش��یابی و نظارت پروانه
ساخت می گیرند ،مانند دیگر اثار سینمایی و تلویزیونی،
برای تولید برنامه ریزی می شود و براساس ان ،کار شروع
خواهد ش��د .در فصل اول س��ریال «قلب یخی» چون
نگارش همزمان با تولید بود و گروه سازنده مجبور بود
چند لوکیشن را همزمان نگه دارد ،هزینه های تولید باال
رفت .از سوی دیگر ،چون انها مجبور بودند بازیگران
س��ریال را حفظ کنند ،هرچند ممکن ب��ود یک بازیگر
هفته ها مقابل دوربین نرود ،دستمزد او پرداخت می شد.
این مس��ائل هزینه های مضاعف تولید را در فصل اول
سریال «قلب یخی» سبب شد .البته در فاصله بین فصل
اول و دوم این س��ریال ،فیلمنامه به شکل کامل نوشته
شد ،بعد با برنامه ریزی تولید ،صحنه های مربوط به یک
لوکیشن یکجا گرفته ش��د؛ این تجربه در سریال «قلب
یخی» گرانبار بود .این کارها س��بب شد در هزینه های
تولید صرفه جویی شود.
این روند در ساخت فیلم ها هم دنبال می شود؟
چرا در فصل نخست سریال «قلب یخی» تولید
قسمت به قس��مت پیش می رفت و این کار چه
محاسنی داشت؟
lانها می خواستند به تبعیت از مجموعه های
90شبی تلویزیون واکنش ها و بازخوردهای سریال
را ن��زد مخاطب��ان ببینند ت��ا در صورت نی��از ،پیچ و
خم هایی را به داستان بدهند .این کار برای سریال های
پرمخاطب جهانی مانند «الست» هم اجرا شد و زمان
تولید و عرضه ان سریال در شبکه تلویزیونی مربوطه،
خیلی فاصله نداش��ت ،حتی برای بازیگران هم پایان
کار مش��خص نبود .البته این مثال ،قیاس مع الفارقی
است ،چون در کشور امریکا ،مناسبات کامال حرفه ای
بر عرصه فیلمسازی و سریال سازی حاکم است؛ ولی
تجربه نش��ان داد که ان الگو برای کش��ور ما ،الگوی
موفقی نیست.
کمبود سرمایه برای ساخت سریال توسط بخش
خصوصی چه تاثیری بر کیفیت اثر دارد؟
lچون بخش خصوصی در عرصه های سینما
و تلویزی��ون بودجه مح��دودی دارد اگ��ر حامی مالی
نداشته باشد ،کار مشکل تر و سبب می شود در کیفیت
کار تاثیر منفی باقی بگذارد؛ اما به هر حال ،باید از نیت
و اقدام س��رمایه گذاران بخش خصوص��ی برای تولید
سریال در شبکه نمایش خانگی به احترام یاد کنیم ،چون
دست اندرکاران هر دو سریال برای احترام به مخاطب،
فصل اول را به پایان رساندند و برای فصل دوم نیز «قلب
یخی» جلوتر از «قهوه تلخ» کار را به س��رانجام نزدیک
کرده است.
س��ریال های خارج��ی ک��ه عموم��ا روی انها
سرمایه گذاری کالنی شده و کیفیت فیلم سازی
باالیی دارند ،بس��یار ارزان در اختیار مخاطبان
ایران��ی ق��رار می گیرن��د .س��ریال های ایرانی
تولیدشده توس��ط بخش خصوصی چقدر در
رقابت با انها موفق بوده اند؟
lدر رقاب��ت س��ریا ل های داخل��ی ب��ا
سریا ل های خارجی ،یک مزیت نسبی که تولیدات
ایرانی دارند ،بحث داستان ها ،فرهنگ و هویت ملی
ماس��ت ،به خصوص اگر زبان فارسی را هم اضافه
کنیم ،در کن��ار کیفیت جنبه ه��ای دیگر ،گرایش و
عالیق مردم به سمت تماشای س��ریا ل های ایرانی
معطوف می ش��ود؛ اما اگر به هر دلیلی ،کیفیت الزم
در سریا ل های ایرانی دیده نشود ،مخاطب با توجه
به اینکه تقریبا مرز بین رسانه های ارتباطی در حال
برداشته ش��دن اس��ت ،برای خود این حق را قائل
است ان زمانی را که می خواهد برای تماشای یک
فیلم یا سریال بگذارد ،ان را به کیفی ترین محصول
تصویری اختصاص دهد ک��ه می تواند با عالیق او
ارتب��اطبرق��رارکن��د.
بنابراین از نظر شما ،در شرایط کنونی که در زمینه
ساخت س��ریال برای عرضه در شبکه نمایش
خانگی در ابتدای راه هستیم ،نمی توان در این باره
جمع بندی و نتیجه گیری داشت؟
lبله؛ نباید ادعای زیادی داشته باشیم ،چون چند
تجربه نسبی داشته ایم .البته نمی توان رقابتی بین این دو
تعریف کرد ،چون ما از شبکه ویدئویی صحبت می کنیم
و ان سریال ها از شبکه های تلویزیونی ماهواره ای پخش
می شوند و کسانی که به ماهواره دسترسی ندارند ،ممکن
است نسخه های زیرنویس یا دوبله شده را از شبکه های
زیرزمینی تهیه کنند .اگر بخواهید سریال های صداوسیما
را با سریال های خارجی مقایسه کنید ،منطقی تر است.
پخش سریالی مانند «قلب یخی» از شبکه های
ماهواره ای یا فروش کپی های غیرمجاز از اینگونه
سریال ها از جمله مشکالتی است که این بخش
با انها روبه روس��ت .برای حل این مس��ائل چه
راه هایی را پیشنهاد می کنید؟
lدر مصوبات ش��ورای عالی سینمای کشور،
اعتباری را برای مصونیت کارهای ما در خارج از کشور
اختصاص داده اند و دولت برای ثبت کپی رایت اثار ایرانی
اعم از سینمایی یا تولیدات شبکه نمایش خانگی اعتباری
را می گذارد.
این رقم کمک است یا بیشتر هزینه توسط دولت
پرداخت می شود؟
lاین رق��م ،کمکی اس��ت و تالش می ش��ود
به تهیه کنن��دگان هزینه زیادی تحمیل نش��ود .اگر این
اعتبارات مصوب اختصاص یابد ،می تواند حسابی امنیتی
را برای اثار ایجاد کند و مانند حاال ،شاهد پخش بی رویه و
غیرقانونی اثار ایرانی از شبکه های تلویزیون ماهواره ای
فارسی زبان نباشیم.
ساخت دو سریال «قلب یخی» و «قهوه تلخ» با
سختی ها و مشکالت مختلفی همراه بوده است.
با توجه به این امر ،ایا چشم انداز به گونه ای هست
که دیگر کارگردان ها نیز به حوزه ساخت سریال
برای شبکه نمایش خانگی وارد شوند؟
lبه جرات می گویم که بسیاری از تهیه کنندگان
سینما یا کسانی که همزمان در تلویزیون هم کار می کنند،
کنجکاوانه و مشتاقانه در حال رصد و تجزیه و تحلیل
نتایج تولید و عرضه این دو س��ریال در ش��بکه نمایش
خانگی هس��تند و اگر توفیقاتی را برای این دو سریال
ببینند ،مطمئنا انها هم انگیزه و اشتیاق الزم را برای تجربه
کردن این حوزه خواهند داشت و در صف سریال سازان
ش��بکه نمایش خانگی قرار می گیرند؛ ام��ا اگر انها هم
مانند من به این نتیجه رسیده باشند که تا این لحظه نمره
قابل قبولی به این س��ریال ها نمی توان داد ،ممکن است
برای همیشه از ساخت سریال در شبکه نمایش خانگی
انصراف بدهند.
ب��رای کارگردان��ی ک��ه در تلویزیون س��ریال
می س��ازد ،ساخت س��ریال برای شبکه نمایش
خانگی چه جذابیتی دارد؟ ایا بحث وجود ممیزی
س��ختگیرانه تر در تلویزیون برای سریال سازان
مطرح است؟
lعالوه بر بحث ممیزی ،اگر انها در زمینه پخش
و توزیع با مهندسی و تدبیر عمل کنند ،ممکن است عواید
و درامد اقتصادی انها بیش��تر از تلویزیون باشد .به هر
حال ،درامد اقتصادی از جمله ویژگی های شبکه نمایش
خانگی نسبت به تلویزیون استg.
63
ورزش
ورزش
مثلث شماره104
64
هرکول ساز
حرف و حدیث ها تمام شد
گفت و گو با مردی که مقابل چشم اش ،رکوردش زده شد
1
وقتی خودش وزنه می زد یکه و تنها بود ،درد رشته اش را می شناخت .با کمترین امکانات روی تخته می رفت و قلق های فنی کارش را خودش پیدا می کرد ،اما
وقتی رئیس فدراسیون شد این بار همه تجربیات هرکولی اش را در اختیار تیم گذاشت و به جای یک پدیده دو قهرمان سنگین وزن معرفی کرد ،دو مدال اور سرشناس
که هرکدام به تنهایی می توانند از نام و اعتبار او و کشورشان دفاع کنند .ایفل و الیزه در پاریس دو هفته پیش زیر گام های محکم و استوار وزنه برداران ایرانی لرزید تا
از همین حاال و فقط در فاصله کمتر از 240روز تا المپیک ،پایتخت انگلستان (لندن) هم احساس خطر بکند و فرش قرمزی به افتخار غول های پارسی نقش راهشان
کند .گفت وگوی خواندنی مثلث با حس��ین رضا زاده ،هرکول دیروز و هرکول س��از امروز از نظرتان می گذرد.
مجید حاتمی
ورزش
مثلث شماره104
تاریخ ساز شدید و تیم ملی وزنه برداری برای
نخستین بار روی سکوی جهانی رفت .افتخار
بزرگی برای شماست.
lجز این نیس��ت .ما فقط با دعای خیر مردم
و هموطنان توانس��تیم ای��ن موفقیت های بزرگ را
کسب کنیم .معتقدم کسب س��ه مدال طال ،دو نقره
و یک برنز و کسب عنوان سومی جهان واقعا جای
شکر دارد .وزنه برداران ما با کسب عنوانی تاریخی
دل مردم و رهبرمعظم انقالب را شاد کردند .ضمن
اینکه توانستیم هر شش س��همیه کامل المپیک لندن
را نیز کسب کنیم.
همیشه می گفتید ارزو دارید پسرتان ابوالفضل
رکورد شما را بشکند ،همین باعث شده بود تا
عده ای بگویند شما دوست ندارید رکوردتان
توسط سایرین بش��کند ،اما یکی از مهم ترین
اتفاقات مس��ابقه های جهانی ،شکس��ته شدن
رکورد یکضرب جهان ،توس��ط بهداد سلیمی
بود.
lخدا را شکر که س��رانجام رکورد یکضرب
من شکسته ش��د تا حرف و حدیث ها به پایان برسد.
همیشه ارزو داشتم یک ایرانی بتواند رکوردم را بزند.
در این مدت خیلی از به��داد حمایت کردیم تا به این
رکوردها برسد .برایش پاداش تعیین کردیم ،هرکاری
توانس��تیم برای تش��ویق او انجام دادیم تا توانس��ت
چندین ب��ار در اردو به رکوردهای باال برس��د .بهداد
می توانست حتی به رکورد 260کیلوگرم در دو ضرب
برسد ،اما سرماخوردگی ای که بعد از اردوی سنندج
پیدا کرد ،او را عقب انداخت و باعث ش��د نتواند به
این رکورد برسد.
خیالتان تا المپیک از بابت بهداد راحت است؟
lدر ورزش حرفه ای نمی توان پیش بینی کرد
به خصوص در وزنه برداری.
بهداد اول راه است .او باید در این 10ماه خوب
کار کند تا رک��ورددار المپیک و دنیا باش��د .من فقط
امیدوارم خوب تمرین کن��د و خدا هم کمک کند که
او اسیب نبیند.
مسابقات امسال در پاریس با کیفیت بود؟
lبا توجه به سال قبل از المپیک این رقابت ها
اهمی��ت دوچندانی داش��ت و تمام تیم ه��ا با قدرت
کامل و قهرمانان المپیکی خود در ان حضور داشتند.
وزنه برداران ما هم عملکرد فوق العاده ای داش��تند و
کیانوش رس��تمی و بهداد س��لیمی پس از سال ها به
رکورد های جهانی در دسته خود حمله کردند تا ثابت
کنند فقط انها جرات این کار را داشتند.
قبل از بهداد س��لیمی ،کیانوش رس��تمی کار
خیلی بزرگی کرد.
lشک نکنید ،چون او در این مسابقات بعد از
12 -13سال پس از خودم به رکورد جهان حمله کرد
و در دسته 85کیلو ش��گفتی بزرگی رقم زد .کیانوش
مزد زحماتش را گرفت هرچند اسیب دیده بود.
چرا اج��ازه دادید کیانوش رس��تمی با وجود
مصدومیت به رکورد جه��ان حمله کند ،مگر
مدال طالیش قطعی نشده بود؟
lطالی کیانوش رس��تمی حتمی شده بود و
خودش هم می خواس��ت رکورد جهان را بشکند .ما
هم مانع او نشدیم ،مطمئن هس��تم اگر مصدوم نبود
می توانست ان را هم باالی س��ر ببرد 219 .کیلوگرم
وزنه باارزشی بود که تا به حال هیچ وزنه برداری به ان
حمله نکرده بود.
با اینکه در همه دنیا ایران را به عنوان سالطین
دس��ته +105کیلو می شناس��ند ،چ��را ما در
105کیلو هیچ وقت مدعی نبودیم؟
lخ��ب رکورد های ای��ن دس��ته کال خیلی
باالس��ت .بچه های ما ه��م مثل نواب نصیر ش�لال
فاصله ای با مدال نداشتند ،فقط کمی خودباوری الزم
بود .او 21سال دارد اگر اسیب نمی دید و خودش را
قبول داشت جزو سه نفر اول بود.
استارت المپیک را چه موقعی می زنید؟
lدو ماه استراحت فعال برای وزنه برداران در
نظر گرفته ایم ،البته در این مدت تمرین هم می کنند،
اما بدون فشار خواهد بود و پس از ان اردوی اصلی
المپیک شروع می شود که برای ان برنامه ریزی
کرده ایم.
در مورد ق��رارداد باق��ری گفتید به او
زور می گویید و بدون قرارداد نگهش
می دارید .واقعا قرار داد ندارد؟
lنه ،باور کنی��د او ق��راردادی با ما
ندارد .اصال از این حرف ها با هم نداریم،
چون من و او از کودک��ی با هم بوده ایم.
باز هم می گویم به او زور می گوییم و به
زور نگهش می داریم!
جورج زاالی مجاری در تیم ملی
می ماند یا می رود؟
lک��وروش باق��ری از عملک��رد
زاالی رضایت دارد و ب��رای همین قصد
داریم قرارداد این مربی را برای س��ال اینده
هم تمدید کنیم.
خودت��ان قهرم��ان با تجرب��ه ای
هس��تید و بهتر از هرکس��ی
می دانی��د حف��ظ ای��ن
نتایج از کس��ب ان
سخت تر است.
ای��ا ب��ه تکرار
ای��ن نتای��ج
در لن��دن
امیدوارید؟
lبله ،ح��اال همه م��ردم از ما م��دال المپیک
می خواهند .م��ا هم تالش م��ان را می کنی��م .اگرچه
حمایت همه نهادها الزم است.
با همین وزنه برداران م��دال اور در المپیک به
مدال می رسید؟
lدر لندن باید در برخ��ی اوزان فکری جدی
بکنیم اما امیدوارم کیانوش رستمی و بهداد سلیمی در
المپیک روی سکوی نخست بروند و طالیی شوند.
امید زیادی هم به س��عید محمد پ��ور داریم که
نس��بت به رقابت های جهانی بهتر باش��د .البته فکر
می کنم کار س��جاد انوش��یروانی در المپی��ک با این
رکوردها برای مدال سخت باش��د ،چون در المپیک
همه س��نگین وزن های خوب دنیا خواهند امد ،اما ما
همچنان امیدواریم.
س��عید محمد پور برگ برنده کوروش باقری و
شما در المپیک خواهد بود ،اینطور نیست؟
lاو با 18سال سن نشان داد که از چه توان باالیی
برای افتخار افرینی برخوردار اس��ت .در پاریس هم با
قهرمانان جهان و المپیک رقابت جانانه ای انجام داد .سعید
با همین رویه می تواند در المپیک هم بدرخشدg.
65
عده ای معتقدند
حسین رضا زاده
قبل از رئیس شدن
در فدراسیون
وزنه برداری چنین
عقیده ای نداشت ،اما
حاال این اظهار نظر او
بیشتر قابل باور
به نظر می رسد .چه او
برای ادامه حضورش
در فدراسیون
وزنه برداری
به رکوردزنی
وزنه بردارانی چون
بهداد سلیمی و سجاد
انوشیروانی نیاز دارد
ورزش
مثلث شماره104
روزهای خوش وزنه برداری
چگونه طلسم دوپینگ دسته فوق سنگین بعد از رضازاده شکسته شد
یوسف سیفی
2
تقریب��ا چه��ار س��ال از حرف های در گوش��ی
عالقه مندان به رش��ته وزنه برداری می گ��ذرد که در
س��الن ازادی بهداد س��لیمی ،س��عید علی حسینی و
رشید شریفی را با یکدیگر مقایسه می کردند.
تماش��اگرانی که ان روزها رقابت این س��ه نفر
را دنبال می کردند ،اطمینان داش��تند ک��ه دیگر جای
خالی حسین رضا زاده در وزنه برداری ایران به چشم
نمی اید؛ اما واقعیت همه ان چیزی نبود که انها تصور
می کردند .از ان س��ه وزنه برداری ک��ه دوران طالیی
خودشان را می گذراندند تنها بهداد سلیمی باقی ماند
و البته سجاد انوشیروانی نیز به بهداد اضافه شد تا بار
وزنه برداری روی زمین نماند.
درخشش رشید شریفی
دی م��اه 86وزنه ب��رداری ایران درخش��ید .در
مس��ابقات وزنه ب��رداری قهرمان��ی بزرگس��االن
باشگاه های اسیا در دمش��ق نمایندگان کشورمان به
10نشان رنگارنگ از جمله دو طال دست یافتند.
یکی از ای��ن وزنه برداران رش��ید ش��ریفی بود
66
که خیلی ها اعتقاد داش��تند او می توان��د رکوردهای
رضازاده را بشکند .در ان مس��ابقات در وزن + 105
کیلوگرم و در حرکت یکضرب ،رش��ید ش��ریفی از
تیم مناطق نفت خیز جنوب ،تنها نماینده کش��ورمان
موفق ش��د با مهار وزنه 190کیلوگرم به نش��ان طال
دست یابد و رکورد باشگاه های اسیا را با سه کیلوگرم
افزایش از ان خود کند .این رکورد قبل از ان در اختیار
حسین رضازاده بود.
خیلی ها منتظر بودند که افتخار افرینی های رشید
ش��ریفی ادامه پیدا کند ،اما این اتفاق هرگز رخ نداد؛
چه خبری ش��وکه کننده خیلی ها را از این وزنه بردار
که می توانست هرکول دیگری در ورزش ایران باشد
نا امید کرد .تست دوپینگ قهرمان سنگین وزن چندین
دور ه رقابت های اسیایی و نفر ششم بازی های المپیک
پکن مثبت بود و چهار سال باید از دنیای وزنه برداری
کنار می رفت .سخنگوی ستاد ملی مبارزه با دوپینگ،
دوپینگ رشید شریفی را تایید کرد.
به این ترتیب رویای هوادارانی که با خودش��ان
فکر می کردند به زودی ف��ردی خواهد امد که جای
رض��ا زاده را خواهد گرفت به واقعیت تبدیل نش��د.
مدت ها از این اتفاق تلخ گذش��ت تا اینکه مصاحبه
رشید شریفی باز هم خیلی ها را شوکه کرد.
در زمانی ک��ه تس��ت دوپینگ ش��ریفی مثبت
اعالم شده بود ،مسئوالن وزنه برداری ایران از جمله
رضازاده به عنوان سرمربی و مدیر تیم های ملی گفتند
او خودسر مس��کن مصرف کرده و دوپینگش مثبت
ش��ده اس��ت ،اما پس از گذشت ش��ش ماه شریفی
اقرار کرد که همه این مس��ائل دروغ بوده و به خاطر
وعده های مسئوالن سکوت کرده است.
شریفی که از پشتوانه مالی کمی برخوردار بود،
بعد از ماجرای دوپینگش بیش از شش ماه سکوت کرد
و به زادگاهش اصفهان بازگشت و روغن فروشی باز
کرد؛ اما بعد از صحبت های علی حسینی و ناییج ،در
گفت وگو با رس��انه ها تصمیم گرفت بخشی دیگر از
پشت پرده ورزش ایران را فاش کند.
رشید ش��ریفی در مورد نحوه استفاده از داروها
گفت« :وقتی که ازمای��ش من مثبت ش��د ،گفتم که
من زیر نظر فدراس��یون فعالیت می کردم .پس از ان
بالفاصله رضازاده و زارع ب��ه من زنگ زدند و گفتند
که باید همه تقصیرها را گردن بگیرم و فدراسیون را
بی گناه جلوه بدهم .انها گفتند این کار را بکن تا بتوانیم
برایت کاری بکنیم».
اما این پایان افشاگری های شریفی نبود؛ «ان زمان
به من گفتند که ما از طریق تربیت بدنی برایت حقوق
قرار می دهیم .محرومیت چهار س��اله ات را دو سال
می کنیم و من هم قبول کردم .اما هیچ کاری نکردند .اما
رضازاده که به مجارستان رفت ،فقط برای محرومیت
تیم ایران رفت��ه و گفته بود که ما برای ورزش��کاران
نرفتیم .بنابراین تصمیم گرفتم که همه چیز را بگویم.
همه چیزهایی که پشت پرده است».
حرف های ش��ریفی دردناک بود .او مدعی شد
که در اردو به انها دارو می دادند .یکسری داروهایی
که دوره مشخص شدن ش��ان در ازمایش ها کم بود،
همچنین او گفته بود که از این مس��اله نگران بوده که
مشکلی برایش پیش نیاید .اما مسئوالن تیم ملی به انها
می گفتند ،نگران نباشید .اگر ماموران اژانس جهانی
بیایند ما فالن کار را می کنیم و به وزنه برداران دلداری
می دادند.
در این بین یک سوال مدام ذهن عالقه مندان به
وزنه برداری را ازار می داد؛ این مش��کالت چرا برای
سنگین وزن های وزنه برداری پیش می اید؟ چرا برای
کس��انی به وجود می اید که شانس کس��ب مدال در
رقابت های جهانی را دارند؟
در این بین س��وال های رشید ش��ریفی که خود
نوعی اعتراض به س��کوت مس��ئوالن فدراس��یون
وزنه ب��رداری ب��ود در ن��وع خ��ود قابل تام��ل ب��ه
نظر می رس��ید انج��ا ک��ه در مصاحبه های��ش تاکید
می کرد« :حاال م��ن برای خرج زندگ��ی ام باید مغازه
روغن فروشی در اصفهان بزنم؟ ما تجربه ای نداریم و
کاری هم بلد نیستیم که کاسبی کنیم».
تقریبا چهار سال از
حرف های در گوشی
عالقه مندان به رشته
وزنه برداری می گذرد
که در سالن ازادی بهداد
سلیمی ،سعید علی حسینی
و رشید شریفی را با
یکدیگر مقایسه می کردند.
تماشاگرانی که ان روزها
رقابت این سه نفر را
دنبال می کردند ،اطمینان
داشتند که دیگر جای
خالی حسین رضا زاده در
وزنه برداری ایران به
چشم نمی اید
ورزش
روزهای خوش وزنه برداری
درباره بهداد سلیمی
بهداد سلیمی زاده ۱۳۶۸در قائمشهر ،وزنه بردار
ایرانی دسته فوق س��نگین و دارنده رکورد یکضرب
جهان در این وزن با ۲۱۴کیلوگرم است.
سلیمی در سال ۲۰۱۰قهرمان وزنه برداری دسته
+۱۰۵کیلو جهان شد و دومین وزنه بردار ایرانی ،پس
از حسین رضازاده شد که مدال طالی فوق سنگین را
به دست می اورد .او در این مسابقات با ۲۰۸کیلوگرم
در یکضرب پ��س از یوگنی چیگیش��ف روس دوم
ش��د و در دوضرب در پی مصدومیت چیگیش��ف با
۲۴۵کیلوگرم پس از ماتیاس اشتاینر المانی دوم شد و
به دو مدال نقره در یکضرب و دوضرب و مدال طالی
مجموع با ۴۵۳کیلوگرم رسید .وی همچنین رکورد
غزالیان :قهرمانی از چهره بهداد می بارید
قاسم غزالیان همان مربی وزنه برداری است که
برای اولین بار بهداد س��لیمی ،قهرمان فوق س��نگین
جهان را در یکی از مدارس قائمش��هر کش��ف کرد.
اولین مربی بهداد سلیمی درباره چگونگی کشف این
استعداد می گوید« :من به عنوان معلم ورزش از طرف
اموزش و پرورش به مدارس می رفتم تا اس��تعدادها
را پیدا کنم .حدود ۵۳س��ال است که در وزنه برداری
فعالیت می کنم و فرزندان مردم را مانند گل پرورش
می دهم .من ش��اگردانم را با صفح��ه چوبی اموزش
می دهم و بسته به استعداد وزنه برداران ارام ارام انها
را جلو می برم .بهداد س��لیمی را در مقطع راهنمایی
کشف کردم .من با فکر خودم این ایده را ایجاد کردم
که بچه ها با میل��ه چوبی وزنه بزنن��د .ان زمان بهداد
نمی توانس��ت وزنه بزند .تعدادی از وزنه بردارانم که
شرایط خوبی داشتند ،مدام علیه او انتقاد می کردند و
می گفتند که او را به سالن راه نده ،اما چهره اش نشان
می داد که روزی قهرمان دنیا می ش��ود .بهداد قهرمان
المپیک هم خواهد شد .من این را ۹سال پیش گفتم.
او ۹سال زیر دست من بود .اکنون هم شاگردان زیادی
دارم .من در رده پایه از نونهاالن گرفته تا جوانان کار
می کنم و هر ماه از انها تست می گیرم .بهداد اولین بار
در حرکت یکضرب ۴۵کیلو و در دو ضرب ۵۵کیلو را
باالی سر برد .وزنه برداری رشته سنگینی است .برخی
از پدرها و مادرها راضی نیستند که فرزندانشان وارد
این عرصه ش��وند .مادر بهداد هم عالقه نداشت .من
خیلی با او صحبت کردم و سعی داشتم که راضی اش
کنم .مدام به او می گفتم که بهداد اینده روش��نی دارد
تا او پذیرفت .من بهداد را با وزن ۱۳۵کیلو و رکورد
207/5در دو ضرب و 167/5در یکضرب به تیم ملی
تحویل دادم .امروز وزن او به ۱۷۰کیلو رس��یده .من
پایه او را گذاشتم و پیدایش کردم و از این بابت خیلی
خوشحالم».
مثلث شماره104
ماجرای محرومیت سعید علی حسینی
اما این اتفاق تلخ برای سعید علی حسینی ،دیگر
سنگین وزن رشته وزنه برداری هم رخ داد .سعید علی
حس��ینی به دلیل دوپینگ به ص��ورت مادام العمر از
حضور در مسابقات وزنه برداری محروم شد .دادگاه
CASرای محرومیت مادام العمر س��عید علی حسینی
وزنه بردار دوپینگی ایران را به 12سال رساند .دادگاه
حکمیت ورزش CASکه به بررسی دفاعیات وکالی
بین المللی این وزنه بردار و انچه خود علی حسینی در
جریان دادگاه نهایی این پرونده گفته بود ،پرداخت،
حکم نهایی اش را ب��ه امضای «جیم��ز رابرت رید»
رئیس انگلس��تانی هیات حکمیت دادگاه CASبدین
شرح به فدراسیون وزنه برداری کشورمان ارسال کرد:
«با توجه به بررسی جامع پرونده دوپینگ وزنه بردار
ایرانی ،حکم محرومیت مادام العمر سعید علی حسینی
لغو و محرومیت این وزنه بردار به 12سال کاهش پیدا
می کند ».اما پدر سعید علی حسینی سکوت نکرد.
عزیز علی حس��ینی معتقد بود پس��رش قربانی
ش��ده اس��ت .او می گفت« :انها می خواس��تند سعید
را ناب��ود کنند ک��ه کردند .م��ا این قضی��ه را پیگیری
می کنیم تا مش��کل حل ش��ود .اما مهم این است که
روسای فدراسیون برسر سعید توافق کردند .قرار بود
فدراسیون چهار سال به خاطر تعداد زیاد دوپینگی ها
محروم شود اما سعید را محروم کردند تا فدراسیون
نجات پی��دا کند ».حس��ین رض��ازاده اما نس��بت به
این اته��ام واکنش نش��ان داد« :من ان زم��ان کاره ای
نبودم ،اقای افش��ارزاده رئیس فدراسیون بود .اینکه
دوپینگی ها زیادند نظر پدر علی حس��ینی است .فکر
نمی کنم معامله ای در کار باش��د .به هر حال تست ها
به ازمایش��گاه کلن م��ی رود .این ح��دس پدر علی
حس��ینی اس��ت .با این حال هر کاری از دستم براید
انجام می دهم».
رئیس فدراسیون وزنه برداری ایران امیدوار بود
محرومیت علی حسینی دوباره کم شود« :برای اولین
بار CASرای محرومیت مادام العمرش را شکس��ت.
درس��ت اس��ت که محرومیت 12س��اله هم فرقی با
مادام العمر ندارد ،اما به طور حتم باز سعید شانس دارد
تا دوباره محرومیتش کمتر شود».
برای نخستین بار وزنه برداری ایران در جایگاه
س��وم جهان ایس��تاد .بهتری��ن عن��وان وزنه برداری
ای��ران در رقابت ه��ای جهانی ۲۰۰۳ورش��و بود که
وزنه برداری ایران با نسل طالیی شامل وزنه بردارانی
چون حسین رضازاده ،شاهین نصیری نیا و محمدعلی
فالحتی نژاد به عنوان پنجمی دس��ت پیدا کرد ،ضمن
اینکه در رده بندی مدالی هم با درخشش رضازاده و
فالحتی نژاد به دو مدال طال دست پیدا کردیم.
اما چن��دی پیش تیم ایران در رقابت های س��ال
۲۰۱۱که در دیزنی لند پاریس برگزار شد برای اولین
بار به عنوان سومی جهان دست یافت ،ضمن اینکه با
دو مدال طال ،ی��ک نقره و یک برنز توس��ط کیانوش
رس��تمی در دس��ته ۸۵کیلوگرم و بهداد س��لیمی در
فوق س��نگین ،س��جاد انوش��یروانی در فوق سنگین
و س��عید محمدپور در ۹۴کیلوگ��رم در جایگاه دوم
مدالی ایستاد.
بهداد س��لیمی در حرکت یکضرب موفق شد با
باالی سر بردن وزنه ۲۱۴کیلوگرمی ،عالوه بر کسب
مدال طال ،رکورد حس��ین رضازاده را که در سپتامبر
۲۰۰۳در چی��ن به ثبت رس��یده بود ی��ک کیلوگرم
ارتقا بخش��د .وی در حرک��ت دوضرب ه��م وزنه
۲۵۰کیلوگرم��ی را مهار کرد تا ضمن کس��ب مدال
طالی این حرکت ب��ا مجموع ۴۶۴ب��ه مدال طالی
دسته فوق سنگین مس��ابقات وزنه برداری قهرمانی
جهان دست یابد.
سجاد انوشیروانی هم که در حرکت یکضرب با
مهار وزنه ۱۹۸کیلوگرمی به مدال برنز رسیده بود ،در
رقابت های دوضرب وزنه ۲۴۱کیلوگرمی را باالی سر
برد و با رکورد مجموع ۴۳۹به کار خود در مسابقات
جهانی پایان داد .این وزنه بردار عالوه بر کسب مدال
برنز حرکت یکضرب ،مدال نقره حرکت دو ضرب و
نقره مجموع را هم از ان خود کرد.
یکضرب جوانان ایران و اس��یا را با ۱۸۸کیلوگرم در
سال ۱۳۸۷در اختیار دارد.
بهداد س��لیمی در رقابت های وزنه برداری اسیا
در تانگ لینگ چین در وزن فوق س��نگین با مجموع
۴۵۸کیلو گ��رم ( ۲۰۸کیلوگ��رم در یکض��رب و
۲۵۰کیلوگرم در دو ضرب) قوی ترین مرد اسیا شد.
بهداد س��لیمی ،وزنه بردار ایرانی موفق ش��د در
حرک��ت یکضرب دس��ته فوق س��نگین رقابت های
جهان��ی وزنه برداری در فرانس��ه ،با باال ب��ردن وزنه
۲۱۴کیلوگرمی رک��ورد جهانی این رش��ته را به نام
خود ثبت کند.
بهداد س��لیمی با کس��ب م��دال طالی دس��ته
فوق سنگین رقابت های وزنه برداری قهرمانی جهان،
عالوه بر شکستن رکورد حسین رضازاده در حرکت
یکضرب ،جایگاه س��ومی را هم برای نخس��تین بار
در تاریخ برگزاری این مس��ابقات برای کشورمان به
ارمغان اورد.
رک��وردرض��ا زاده
حسین رضا زاده ،رئیس فدراسیون وزنه برداری
می گوید عالقه مند اس��ت رکوردش در المپیک لندن
شکسته ش��ود .عده ای معتقدند حسین رضا زاده قبل
از رئیس ش��دن در فدراس��یون وزنه ب��رداری چنین
عقیده ای نداشت اما حاال این اظهار نظر او بیشتر قابل
باور به نظر می رس��د .چه او برای ادامه حضورش در
فدراس��یون وزنه برداری به رکوردزنی وزنه بردارانی
چون بهداد سلیمی و سجاد انوشیروانی نیاز داردg .
67
کوروش باقری از رمز موفقیت
تیم ملی می گوید
بهداد در
المپیک هم
رکورد می زند
3
ورزش
هنوز فریاد هایش کنار تخته وزنه برداری مسابقات المپیک اتن را به خاطر دارم« ،حسین جان اروم .نفس
بکش .محکم .عجله نکن ».اخرین توصیه های یک هم تیمی به حسین رضا زاده در نقش یک مربی کنار دست ایوانف.
ان روز ها رفیقش روی تخته بود که حرص و جوش می خورد ،این روز ها همان رفیقش مسئولیت سختی دارد که
بازهم به کمک او احتیاج دارد .رضازاده ان روز در اتن با کوچ باقری مدال طال گرفت و امروز با کمک باقری کارهای
سخت تری می کند؛ وزنه های سنگینی روی دوشش دارد که دو نفری از عهده انها بر می ایند .یک همکاری بدون قرارداد
بدون حتی یک خط نامه.دیسیپلین خاصی دارد ،بدون عقب نشینی و مغرور .با بی نظمی به شدت مخالف و همان
جا که دو وزنه بردار متخلف را به جرم بی انضباطی اخراج کرد گربه اش را دم حجله کشت تا از سجاد بهروزی
ی همه حساب کار دستشان بیاید که او اهل باج دادن نیست.
تا بهداد سلیم
مثلث شماره104
لقب بهترین تی��م تاریخ وزنه ب��رداری را یدک
می کشید ،درست است؟
lیک س��ال و هف��ت ماه اس��ت که ب��ا تیم ملی
وزنه برداری به عنوان س��رمربی کار می کنم .بدون شک
این بهترین تیم تاریخ وزنه برداری ایران اس��ت .تجربه
۱۹ ،۱۸س��ال حضور در تیم ملی ایران را دارم و حاال با
جرات می گویم این تیم عملکردی به مراتب بهتر از تیم
ایوانف داشته است و این یعنی فدراسیون حرکت رو به
جلو و مثبتی دارد.
یعنی نقاط ضعف ندارید؟
lمگر می شود؟ این تیم زوایای مبهم و تاریک هم
دارد ،اما مقدارش خیلی پایین است .ضمن اینکه ما تالش
می کنیم تا انها را رفع کنیم .دو س��ال پیش تصور چنین
نتایجی خنده دار بود اما امروز با لطف خدا و دعای خیر
مردم روی سکوی سوم جهان رفته ایم.
اصغر ابراهیمی نتوانس��ت انتظارات را براورده
کند؟
lاصغر خیل��ی زحمت کش��ید .او در گوانگجو
به مدال نقره رس��یده بود .اما شکل تمرینات من در اردو
به نوعی اس��ت که احتمال موفقیت افراد جوان تر در ان
بیشتر اس��ت .ابراهیمی به خاطر اس��یب دیدگی عقب
افتاد و م��دت زمان زیادی را ب��ا مصدومیت و کوفتگی
دست و پنجه نرم می کرد.
تقریبا همه ملی پوشان و مسئوالن از عملکرد شما
رضایت دارند.
lمن هم از این بابت خوشحالم که دچار اشتباه
68
نشدم ،البته ما یک تیم بودیم و ملی پوشان هم تالش کردند
تا با کمک هم و اراده قوی روی سکوی جهانی برویم.
فکر می کردید عالوه بر بهداد در فوق س��نگین
باز هم مدال بگیرید؟
lالبته ما از قبل روی نقره س��جاد انوش��یروانی
حس��اب باز کرده بودیم که در نهایت هم او موفق شد با
مهار وزنه های در خواس��تی ما مدال نقره را کسب کند.
شاید اگر مصدوم نبود می توانست رکوردهای باالتری
هم داشته باشد.
پس چرا با وجود سن و سال باال و مصدومیت ،باز
هم ابراهیمی به پاریس اعزام شد؟
lابراهیمی بین س��ایرین ضعیف ترین نتیجه را
کسب کرد اما نباید همه چیز را در روزنامه ها و رسانه ها
گفت .اما در مجموع تیمی ،بهتری��ن وزنه برداران حال
حاضر کش��ور را در هر دس��ته انتخاب و به رقابت های
جهانی اعزام کردیم.
راست است که گفتید دیگر ابراهیمی جایی در
تیم ملی ندارد؟
lبله ،با این شرایط او دیگر نمی تواند در تیم ملی
حضور داشته باش��د .اگرچه از او به خاطر تالش هایش
تشکر می کنم ،اما باید جوانتر ها جای او را بگیرند.
نواب نصیر شالل چطور؟ او چرا نتیجه نگرفت؟
lنواب خیلی عالی بود و اس��تحقاق مدال هم
داشت اما باید تفکراتش را عوض کند.
سجاد بهروزی هم نتوانس��ت انتظارات شما را
براورده کند؟
lمن از سجاد بهروزی انتظار کسب مدال برنز
داشتم .او با دو سال دوری از مسابقات هنوز کامال اماده
نیست ،اما وزنه ای را در پاریس نتوانست باالی سر ببرد که
کمتر از یک هفته قبل از مسابقات زده بود که اگر این کار را
می کرد برنزش قطعی بود.
حتما بهترین وزنه بردار از نظر شما همشهری تان
ی بوده؟
کیانوش رستم
lنه ،اتفاق با احترام به کیانوش که خیلی خوب
وزنه زد از نظر من س��عید محمدپور 18س��اله بهترین
وزنه ب��ردار ای��ن دوره از رقابت ها بود که ب��ا مدال برنز
لیاقت هایش را نشان داد.
در گفت وگو با رسانه ها گفتید دلیل کوچ به زبان
کردی برای تقویت رستمی ،روانشناختی بوده.
lوقتی با کسی با زبان مادری صحبت می کنی
تاثیر بهتری دارد .برای همین من در پاریس کیانوش را به
زبان کردی کوچ کردم.
پس از ای��ن به بع��د با به��داد مازندران��ی و با
انوشیروانی ه م ترکی صحبت کنید.
lاگر می شد و بلد بودم به زبان اذری صحبت کنم
حتما با انوشیروانی و محمدپور هم این کار را می کردم و
اگر مازنی بلد بودم با بهداد سلیمی مثل خودش صحبت
می کردم.
چرا بهداد 260کیلو را انداخت؟
lوقت��ی به��داد رک��ورد یکض��رب را زد،
انگیزه اش پایین امد .او در دوض��رب با بلند کردن وزنه
260کیلوگرمی ،رکورد مجموع را هم می توانست ارتقا
ببخشد .چهار ماه قبل در زنجان این وزنه را زده بود.
فکر می کنید بتوانیم روزی در وزنه برداری چین
را بگیریم؟
lچین نص��ف مدال های جهانی را به دس��ت
می اورد .در پاریس هم از هشت مدال طال ،چهار مدال
به چین ،دو م��دال به ایران و دو مدال دیگر به روس��یه و
قزاقستانرسید.معتقدمبرایرسیدنبهچینبایدمسئوالن
ورزش از تیم ملی وزنه برداری ،فدراس��یون و رضازاده
حمایتبیشتریکنند.
گفت وگویخواندنیمثلثبابهدادسلیمی
4
تبریک رضازاده برایم باعث غرور بود
ویکتور الکسی اف ،اعجوبه وزنه برداری شوروی ان روز ها که کنار سسالن اندیف قهرمان نامدار کشتی در رشته کوه های قفقاز گوزن را به جای دمبل و هالتر روی شانه هایش
می گذاشت و گوشت حیوانات وحشی و اهلی را کنار هم به سیخ می کش��ید و کباب می کرد ،اصال تصور نمی کرد که یک روز جوان اردبیلی از راه برسد و با همان عسل های
طبیعی سبالن و غیرت اذری اش ،تن و بدن ویکتور را که در سرمای طاقت فرسای اوستیا برهنه تمرین می کرد ،بلرزاند .همین هرکول هم وقتی مدال های طالیی اش را با فریاد های
یا ابالفضل(ع) گرفت و مقابل چشمان تاماش ایان مجاری از سکوی دو المپیک با کشیدن سنگین ترین وزنه های جهان باال رفت ،ارزو داشت که پسرش بیاید و رکورد او را بزند،
اما وقتی غول قائمشهری قصه ما وارد شد هم ان قهرمان قفقازی شوروی و هم این پهلوان اردبیلی به احترامش کاله از سر برداشتند تا بهداد سلیمی تاج قوی ترین مرد جهان را روی
سر بگذارد .حاال اینکه اعجوبه بعدی کی و از کجا قد علم کند اهلل و اعلم...
بهداد سلیمی در گفت وگو با مثلث تبریک مقام معظم رهبری را روحیه بخش می داند و می گوید« :خوشحالم که دل مردم و رهبرم را شاد کردم ».او حاال مدام بین قائمشهر و
تهران در حرکت است .موبایلش ارام و قرار ندارد و استراحتی در کار نیست .چند روز دیگر هم اردوی المپیک در راه است و هفت ماه دوری مجدد از خانواده.
ورزش
مثلث شماره104
حض��ور در جلس��ه هی��ات دول��ت خ��وش
گذشت؟
lاولین بار بود که یک تیم ورزش��ی در نشست
هیات دولت حضور پیدا می کرد .برایم جالب بود ،این
کار خیلی به ما انگیزه داد .معتقدم این دیدارها برای همه
ورزشکاران خیلی الزم اس��ت چون موجب باال رفتن
روحیه انها می شود.
برای دومین بار لقب بهترین وزنه بردار جهان
را کسب کردی.
lدر جهان ،وزنه بردار خوب و توانا در دس��ته
سنگین وزن کم نیس��ت و همه می ایند تا به مدال طال
برسند و به عنوان قوی ترین وزنه بردار معرفی شوند .در
بین این همه ستاره خوب من به عنوان وزنه بردار برتر
جهان شناخته شدم که افتخار بزرگی است .فعال دوبار
این افتخار نصیب من شده ،امیدوارم بتوانم سال های
سال ان را حفظ کنم.
وقتی رض��ا زاده وزنه می زد یادم اس��ت همه
رس��انه ها به او و تمریناتش توجه می کردند،
حاال بعد از س��ال ها دوب��اره در پاریس همه
رسانه ها و عالقه مندان محو تمرینات تو بودند
و خارجی ها هم یک لحظه از تماشای تو غافل
نمی شدند.
lخ��ب گل مس��ابقات ،وزنه برداری دس��ته
فوق سنگین دنیاس��ت ،چون س��ال قبل هم توانستم
به مدال طالی سنگین وزن برس��م .همه از من انتظار
داش��تند ضمن اینکه من رکوردهای س��نگینی را در
تمرینات باالی سر برده بودم.
این حرکت باعث می ش��د تا تمام ورزش��کاران
کش��ورهای دیگر هم تمرینات خود را رها کرده و به
وزنه زدن من توجه کنند.
از قائمش��هری ها بگ��و ،کال مازندرانی ه��ا به
استقبال از ورزشکاران خود شهره هستند.
lباز ه��م من را ش��رمنده خود کردن��د .مردم
مازندران ورزش دوست هس��تند و انقدر ورزشکار
سرشناس در این استان بوده و هست که مردم همیشه
از انها استقبال کرده اند ،این بار هم استقبال مردم بسیار
عالی و بی نظی��ر بود ،از همه قائمش��هری ها تش��کر
می کنم ،انها باز هم من را خجالت دادند.
زورت به 260کیلو نرسید ،اگرچه در زنجان ان
را باالی سر برده بودی.
lقبل از این هم مربیان تاکی��د کرده بودند اول
مدال طال و بعدا رکورد مهم اس��ت .م��ن هم با همان
حرکت نخست مدل طالیم قطعی ش��د و نیازی نبود
در دو ضرب این وزنه را بزنم ،چون رکورد یکضرب
جهان را هم زده بودم و دیگر نیاز به وزنه 260کیلویی
نبود.
بعد از کس��ب مدال طالی جهان در پاریس با
اشک و شوق گفتی که به همسرت قول مدال
داده بودی ،نکند ترس از همس��رت مهمترین
عامل برای باال بردن این وزنه ها بود!
lقبل از سفر به همسرم قول داده بودم رکورد
یکضرب را بشکنم .البته می توانستم رکوردهای بهتری
داشته باشم ،به هرحال در المپیک جبران می کنم.
وقت��ی رض��ا زاده بع��د از رکورد ش��کنی در
یکضرب روی سکو امد و به تو تبریک گفت
چه حسی داشتی؟
lتبریک رضازاده برایم باعث غرور بود .اینکه
او اولین کسی بود که رکورد ش��کنی را به من تبریک
گفت نشان از روحیات پهلوانی اش دارد و تمام حرف
و حدیث ها هم نقش بر اب شد.
فریاد های علی علی تو در شب عید غدیر جلوه
خاصی به قهرمانی ات داد.
lم��ن ب��ه م��وال عل��ی(ع) اعتق��اد عجیب و
راس��خی دارم و همیش��ه در طول تمرینات سخت و
طاقت فرسایم از او مددخواسته و خواهم خواست .ان
ش��ب هم از این نام انقدر انرژی گرفتم که توانستم به
لطف خدا ان رکورد را بزنم.
کوروش باقری را مربی موفقی می دانی؟
lکوروش خان به جوانتر ه��ا اعتماد کرد و با
همین جوانگرایی که انجام ش��د نف��رات تیم عوض
شدند و در مجموع هم همین جوانان مزد اعتماد باقری
را دادند .با حضور باقری تیم ملی جان تازه ای گرفت.
او مربی توانا و با دانشی است که برای همه وزنه برداران
برنامه داشت.
روی سکو تنها نبودی و س��جاد انوشیروانی را
کنار خودت داشتی ،عملکرد سجاد چطور بود؟
lخیلی خوش��حال ش��دم وقتی او توانست
روی سکو بایستد ،چون خیلی تالش کرده بود و اگر
زانویش اسیب ندیده بود قطعا نتیجه بهتری می گرفت.
او مزد زحماتش را گرفت.
هدف بعدی ات شکس��تن رک��ورد دو ضرب
رضا زاده است؟
lاز این به بعد همه تالش��م این اس��ت که در
المپیک به این رکورد برسم و با تمرینات منظم و کمک
مربیان تیم امی��دوارم بتوانم این رک��ورد را در المپیک
بشکنمg .
69
افتاب
99علیهیک
همه واقعیت های جنبش اعتراضی وال استریت
انچه امروز در
خیابان های
شهرهای مختلف
امریکا می گذرد
از نظر بسیاری
از کارشناسان و
دولتمردان امریکایی
یک کارناوال نیست
بلکه جنبشی اعتراضی
در مورد سیاست های
اجتماعی ،اقتصادی و
سیاسی امریکاست.
99علیه یک .این روزها این اعداد بیشتر از هر عدد دیگری در مطبوعات و رسانه های امریکایی و دیگر کشور ها مشاهده می شود .عددی که
نشان از یک اختالف است .مردم امریکا با توجه به سیاست های اقتصادی و اجتماعی چند سال اخیر در این کشور بیشتر از هر زمان دیگری خواهان
کم شدن فاصله 99با یک هستند .جایی که معترضان خیابان های منتهی به وال استریت را برای رسیدن به ان ترک نمی کنند
بازکاوی نقش البی های یهودی در امریکا
همگرایی ای پک و جی استریت
مرضیه فالح
1
افتاب
مثلث شماره104
پرنفوذتری��ن اقلیت قومی در س��اختار قدرت
امریکا ،یهودیانی هستند که دارای بیش از 281سازمان
و موسس��ه و 250اتحادیه منطقه ای ان��د .در میان این
لیس��ت بلند باال از البی های یهودی در امریکا ،کمیته
امور عمومی امریکا و اسرائیل موسوم به ایپک به شکل
برجسته ای خودنمایی می کند و یکی از البی های فعال
اس��ت که از دهه 1950به عنوان مادر و مرجع تمامی
س��ازمان های یهودی در امریکا و بیش از 50کش��ور
جهان همواره با مانیفست حمایت تام و تمام از اسرائیل،
خط دهی و کنترل سیر تحوالت در کنگره و سنای امریکا
در خصوص چگونگ��ی روابط با اس��رائیل ،برگزاری
نشس��ت ها و همایش ه��ای متعدد ب��رای جمع اوری
کمک ها به اسرائیل و از همه مهمتر ممانعت از دستیابی
ایران به مولفه های چانه زنی و اعمال قدرت در کنار تبیین
کانال های امن اطالعاتی برای جمع اوری اطالعات به
نفع اسرائیل تعریف شده اس��ت .اگر چه در کنار ایپک
نمی توان از کمیته عمل ملی ،موسسه یهودی امور امنیت
ملی ،یهودیان متحد برای اسرائیل و دیگر البی های ریز
و درشتی گذشت که الفبای تشکیل انها حول دو محور
تامین منافع اسرائیل و نفی منافع ایران تبیین شده است.
ناگفته پیداس��ت که تدوین و تبیی��ن راهبردهای کالن
سیاس��ت خارجی امریکایی ها هم��واره تحت نفوذ و
س��یطره البی های یهودی و صهیونیس��تی بوده است.
اگر چه نقش ایپک به عنوان محوری ترین و موثرترین
البی صهیونیس��م در امریکا تا س��ه دهه پیش مرموز و
ناشناخته بود ،اما اکنون چنان اشکار است که نزدیکترین
دولتمردان وابستگی به این ش��بکه را مایه افتخار خود
می دانند .در کنار ای��ن اعتماد طرفین��ی اعمال قدرت
رسانه ای ،تجاری و سیاسی میلیاردرهای یهودی بر بستر
کنونی ایاالت متحده خط گیری و جهت دهی سنا ،کنگره
و کاخ س��فید را به «سر منش��ا تصمیم گیری» یهودیان
ارتباط داده است .وجود افرادی چون سناتور جان کری
با داشتن 67شبکه و کانال خبری رادیویی و تلویزیونی
و میلیاردری نظیر جورج س��وروس که اس��توانه های
رسانه ای و اقتصادی اوباما در انتخابات بودند در همین
راس��تا قابل ارزیابی اس��ت .جمعیت یهودیان امریکا
در حدود ش��ش میلیون نفر براورد شده که کمتر از دو
درصد از کل جمعیت این کش��ور را تشکیل می دهند.
اما سردمداران یهودیان امریکا با ایجاد تشکل های مهم
و ارتباط کامل بین منافع امریکا و صهیونیسم ،به یکی
از بانفوذترین گر وه های تاثیرگذار در سیاست خارجی
دولت امریکا تبدیل شده اند .انها یکی از اهداف خود
را نف��وذ در کانون ه��ای قدرت ای��االت متحده تعیین
کرده اند .از میان ۲۸۱س��ازمان یه��ودی و اتحادیه های
منطقه ای ،یکی از مهم ترین البی های یهودیان در امریکا،
کمیته امور عمومی امریکا و اسرائیل است که از همان
بدو تاسیس ،هدف خود را مبارزه برای تصویب قوانینی
در جهت حمایت از اسرائیل اعالم کرده است.
سازمان ایپک که مهمترین سازمان های یهودی
امریکا و در واقع بزرگ ترین انهاست ،مسئول هماهنگی
و برنامه ریزی جهت فعالیت تمامی سازمان های یهودی
امریکا و همچنین مسئول اصلی جمع اوری کمک برای
اسرائیل به شمار می رود که با ارتباط تنگاتنگ با بیش از
۶۰اتحادیه دیگر و مسئول ایجاد کانال های جدید برای
نفوذ رژیم صهیونیستی نیز است .این کمیته دارای دفاتر
و مراکز منطقه ای در سراسر امریکا و اورشلیم است که
هر یک تحت مدیریت یک نفر اداره می شود .هر کدام
از این دفاتر دربرگیرنده چند شعبه هستند که امور انها
72
را با دفتر مرک��زی هماهنگ می کن��د .بخش های مهم
این سازمان عبارت اند از :حوزه قانونگذاری ،سیاست
خارجی ،امور سیاسی ،بخش ارتباطات ،بخش توسعه و
گسترش (عضوگیری) ،رهبری سیاسی .مقر اصلی ایپک
در کاپیتال هیل واشنگتن دی سی است و این موقعیت،
امتیاز ویژه ای را برای دس��تیابی و دسترسی سهل تر به
هرم قدرت به این س��ازمان داده اس��ت .ایپک اعضای
خود را از بین صهیونیست ها (یهودیان و غیریهودیان)
گزینش می کند که هم��ه انها در یک چی��ز اتفاق نظر
دارند و ان حمایت از اسرائیل و کانالیزه کردن سیاست
خارجی امریکا در راستای منافع این رژیم است .زمانی
که از اعضا و عناصر سازمان ایپک سخن به میان می اید،
فهرستی طوالنی از اس��امی افراد و اشخاص بانفوذ در
سیاست خارجی امریکا به چش��م می خورد .روزنامه
نیویورک تایمز این سازمان را موثرترین سازمان در رابطه
با روابط امریکا و اس��رائیل اعالم می کند .شیمون پرز
نیز در مورد اهمیت ان می گوی��د« :ما به ایپک به عنوان
بزرگ ترین پ��ل ارتباطی بی��ن مردم امری��کا و دولت
اسرائیل نیازمندیم».
ایپک یک کنفرانس س��االنه برگزار می نماید و در
ان به تعیین خط مش��ی کلی کمیته می پ��ردازد که این
خط مشی ها با جلسات و برنامه های اموزشی مختلفی
همراه است که محیط مناسبی برای اموزش اعضای و
اشنایی انها با فرایند البی گری است.
س��ازمان البی فشار اسرائیل موس��وم به ایپک
برای دوش��یدن مردم امریکا دس��ت به یک ابتکار تازه
زده و در سایت خبری خود خطاب به مردم این کشور
اورده است« :دست به کار شوید؛ اگر می خواهید برای
اینده اسرائیل کاری انجام داده و به تامین منافع امریکا
در خاورمیانه کمک کرده باشید ،از نمایندگان خود در
مجلس بخواهید تا از سه موضوع مهم و حیاتی حمایت
کنند ».توقف برنامه هس��ته ای ایران ،حمایت از روند
صلح خاورمیانه و حمایت بیشتر از کمک های امنیتی
به اسرائیل سه موضوع مهمی است که ایپک به شدت
از رای دهندگان امریکایی خواستار توجه به انها شده
اس��ت .ایپک خطاب به مردم امریکا گفته اس��ت« :از
نماینده خود در مجلس بخواهی��د ،از دولت بخواهد
تحریم های شدیدتری را علیه ایران اعمال کند .زمان ان
رسیده است که از دستیابی ایران ،این کشور پیشگام در
تروریسم به سالح های اتمی جلوگیری شود و به این
منظور امریکا باید تحریم های شدیدتری را علیه ایران
اعمال کند ،این تحریم ها می تواند تحریم بانک مرکزی
ایران و شرکت های سرمایه گذار در بخش انرژی ایران
یا جلوگیری از فروش فراورده های نفت تصفیه ش��ده
به ایران باشد که 40درصد از بنزین و سوخت فسیلی
این کشور را تامین می کند ».ایپک در مورد حمایت از
روند صلح در خاورمیانه هم گفت��ه که از نماینده خود
ی روند صلح اسرائیل باشد.
در مجلس بخواهید تا حام
یا در جای دیگر از مردم امریکا در خواست می کند که از
نماینده خود در مجلس بخواهید تا از کمک های امنیتی به
اسرائیل حمایت کند .از انجایی که اسرائیل با تهدیدات
و خطرات عدیده ای مواجه اس��ت ،ضرورت ایجاب
می کند که امریکا کمک های امنیتی خود را به اسرائیل
افزایش و ارتقا دهد تا این کشور یهودی قدرتمندتر از
پیش باقی بماند.
جی اس��تریت ،البی جدید یه��ودی در امریکا
همطراز با ایپک است که خود را نماینده یهودیان ساکن
امریکا می داند و تاثیر زیادی در تعیین سیاس��ت های
افتاب
انها بر این باورند که تولد دیگرباره اسرائیل در
انجیل پیشگویی شده و با صحه گذاردن بر سیاست های
توسعه طلبانه این رژیم اعمال هرگونه فشار بر اسرائیل
را در حکم ضدیت با خواسته خداوند می دانند .در عین
ی از تاثیرگذاری البی صهیونیس��م
حال اما بخش مهم
ناشی از نفوذ ان در کنگره امریکاست.
ایپک خود پایه نفوذ الب��ی در کنگره را می ریزد و
موفقیتش از ان روست که به نامزدهای قانونگذاری و
نمایندگی کنگره که مدافع اسرائیل اند ،پاداش می دهد
و با مخالفان اس��رائیل برخ��ورد می کند .پ��ول در این
میان مساله مهمی است وایپک می کوشد دوستانش از
حمایت مالی فراوانی بهره مند شوند.
ایپ��ک همچنین ب��ا نامه ن��گاری به س��ردبیران
روزنامه ها ،انها را به پشتیبانی از اسرائیل برمی انگیزد.
نفوذ الب��ی صهیونیس��م (ایپک) در ق��وه قانونگذاری
امریکا ،حتی از انچه گفته شد نیز فراتر است.
مثلث شماره104
ایپک همیش��ه پش��ت صحنه تالش کرده تا از
طریق دولت امریکا رهبران را متوجه انچه رش��د روز
افزون تهدیدات ایران خوانده بنماید .ایپک س��ازمانی
است که به تنهایی به همراه کنگره امریکا تالش می کند
تا اقدام موثری علیه فعالیت های هس��ته ای ایران انجام
دهد .گروه ایپک همواره خواستار افزایش فشار دولت
امریکا بر ایران در خصوص فعالیت های هسته ای کشور
ما بوده .همچنین درب��اره ایران معتقد به گفت وگوها و
مذاکرات سیاسی نبوده ،بلکه خواستار به کارگیری زور
علیه ایران است.
بزرگ نمایی برنامه های اتمی ایران و تهدید جلوه
دادن ان ،معرفی س��وریه به عنوان یک کش��ور حامی
تروریس��م ،ضرورت تهاجم نظامی امری��کا به ایران
و غیرموثر جل��وه دادن مس��یرهای دیپلماتیک ،لزوم
برخورد امریکا با حزب اهلل لبنان و حماس و ...پیش از
انکه در فرایند تصمیم گیری قانونی و متعارف کنگره و
کاخ سفید تدوین شود ،در ستادهای غیرمتمرکز ایپک
طراحی و روی میز دولتمردان واش��نگتن و نمایندگان
کنگره قرار می گیرد.اسرائیل از زمان جنگ شش روزه و
در طول مدتی بیش از 30سال به بزرگترین دریافت کننده
کمک های مس��تقیم اقتصادی و نظامی امریکا تبدیل
شده است.
ساالنه دستکم پنج میلیارد دالر که معادل یک پنجم
کل بودجه کمک های خارجی امریکاست به اسرائیل
اختصاص داده می ش��ود و در طول 25س��ال گذشته،
بیش از 32قطعنامه شورای امنیت علیه اسرائیل به وسیله
امریکا وتو شده که بیش از مجموع همه قطعنامه هایی
است که از سوی چهار عضو دائم دیگر شورای امنیت
وتو شده است.
اختالف بین دو البی ایپک
و جی استریت تنها در
شیوه بهتر برای تحقق
مصالح اسرائیل است.
اوباما و سارکوزی و عده ای
از یهودیان سراسر جهان
امروز این شعار را
سر می دهند که امنیت
امریکا و اروپا و اسرائیل
منوط به تحقق ارام سازی
و عادی سازی روابط بین
اعراب و اسرائیل است
و این تنها راه حل برای
رسیدگی به پرونده ایران
است
خارجی امریکا و خصوصا خاورمیان��ه دارد .اعضای
ج��ی اس��تریت یهودیان معتدلی هس��تند ک��ه دارای
دیدگاه های خاص خود در رابطه با سیاس��ت خارجی
امریکا در خاورمیانه هس��تند .دیدگاه این البی جدید،
ضرورت ورود امریکا برای ایجاد راه حلی اس��ت که
بتواند اینده اس��رائیل را در دراز م��دت تضمین نماید
حتی اگر در شکل راه حل دو دولت تبلور یابد .بنابراین
برای رس��یدن به این هدف ،باید از درگیری نظامی در
منطقه جلوگیری کرده و راه های سیاسی و دیپلماتیک را
جایگزین کرد ،خصوصا در مورد ایران و برنامه هسته ای
و سیاس��ت ایران در حمایت از گروه های مقاومت در
کشورهای عربی .اعضای جی اس��تریت معتقدند که
باراک اوبام��ا «نزدیکترین دوس��ت و اخرین منجی»
اسرائیل است و همین ادبیات و دیدگ اه ها موجب شده تا
ارای 78درصد از یهودیان امریکا را به خود جلب نماید.
در حالیکه ایپک دارای دیدگاه های احزاب راستگرای
اسرائیلی بوده و سیاست نو محافظه کاران در امریکا را
دنبال می کند و معتقد است که موضوع فلسطین را باید
به عهده اعراب و اس��رائیل گذاش��ت با شرط حمایت
همه جانبه و غیر مشروط از اسرائیل .مانیفست مذهبی
اوباما گرایش خاصی به مکتب یهودیت دارد و گفتمان
و وجه غالب تفکراتش هم مرزی خاصی با ایده الیسم
یهودی دارد .البته رد پای این گفتم��ان غالب در دیگر
روسای جمهور ایاالت متحده که به نوعی وامدار گفتمان
یهودی و صهیونیستی هستند ،قابل رصد کردن است،
اما ممیزی و فصل الخطاب اوبامای رنگین پوس��ت با
گذش��تگان خود در جاهایی تفرق خاصی پیدا می کند
که این نظریه را باور پذیرتر جلوه می دهد .تامین بیش از
60درصد هزینه های میلیاردی ستاد انتخاباتی اوباما و
50درصدی کلینتون ،رقبای دیروز انتخاباتی و رفقای
امروز اجرایی از سوی البی های یهودی در کنار سفر های
متعدد اوباما به تل اویو و حاضر ش��دن در جمع صدها
هزار یهودی المانی در یادبود دیوار عرفه برای اولین بار
و همراهی طیفی از یهودی های شناسنامه دار در کابینه
لو چهارم و دیگر دالیل اش��کار و پنهان دست به
چه
دست یکدیگر دادند تا باراک اوباما رئیس جمهوری لقب
بگیرد که کاندیداتوری اش با پیشنهاد یک یهودی متنفذ
و تببین گفتمان متفاوتش با نظریه پردازی یک کاریزمای
یهودی باسابقه باشد و با همراهی خیلی از سرمایه داران
سیاسی و اقتصادی یهودی بر اریکه قدرت کاخ سفید
تکیه بزند و نامش بر تارک البی های یهودی نقش ببندد
که وی اولین رئیس جمهور سیاه یهودی امریکایی است.
اختالف بی��ن دو البی ایپک و جی اس��تریت
تنها در شیوه بهتر برای تحقق مصالح اسرائیل است.
اوباما و س��ارکوزی و ع��ده ای از یهودیان سراس��ر
جهان امروز این ش��عار را س��ر می دهند ک��ه امنیت
امریکا و اروپا و اسرائیل منوط به تحقق ارام سازی و
عادی سازی روابط بین اعراب و اسرائیل است و این
تنها راه حل برای رسیدگی به پرونده ایران است و نیز
برای اس��ودگی خاطر برای ادامه جنگ در افغانستان
و پاکس��تان نیز اقتصاددانان امری��کا در همین جبهه
قرار دارند و معتقدند هی��چ راه حلی برای برون رفت
از توفان مشکالت اقتصادی امریکا و اسرائیل وجود
ندارد ،اال از طریق عملیات تسویه و برقراری صلح در
منطقه .از سوی دیگر رهبران راست اسرائیل و ایپک
معتقدند تنها راه برون رفت از مشکل کنونی اسرائیل،
برقراری روابط اقتصادی با کشورهای منطقه خصوصا
کشورهای حوزه خلیج فارس است و به لحاظ امنیتی
تنها با هدف قرار دادن ایران اس��ت که مشکل امنیتی
اسرائیل به زعم رهبران ان حل خواهد شدg .
73
افتاب
مثلث شماره104
بازگشت به عوامل درون زا برای
افزایش همبستگی
تحلیل جامعه شناختی از تهدید کشورهای غربی علیه ایران
تو گو با دکتر قرایی مقدم
در گف
داود رضایی چراتی
تو گو با مثلث با بررس��ی زمینه ها ،رویکردها و راه های مقابله با جنگ تبلیغاتی
2دکتر قرایی مقدم درگف
امریکا واسرائیل علیه ایران به تحلیل نقش البی صهیونیست و قدرت بازدارندگی ایران می پردازد.
لطفاپ��روژه ایج��اد هجم��ه و تهدی��د برای
جمهوری اس�لامی ایران را از نظر تاریخی و
جامعه شناسی مورد بررسی قرار دهید.
lاز بدو شروع تکامل اجتماعی ،عقیده و نظر
جامعه شناسان بر تضاد گروهی بود .برخی دانشمندان
از نظر تضاد طبقاتی به طور کلی معتقدند «تاریخ همانا
نبرد طبقات است» یعنی جوامع ،طبقات و گروه های
پیش��رفته دائم تضاد و برخورد را دیده اند .از دید انها
74
اساس تکامل و توسعه اجتماعی و فلسفه تاریخ همانا
برخوردها ،تضادها ،اختالف نظرها و اختالف عقاید
بوده و این روند همچنان ادامه دارد .دانش��مندان این
را اصوال عامل توس��عه یافتگی می دانند و معتقدند تا
جوامع و گروه ها ب��ا هم برخورد فک��ری و عقیدتی
نداشته باش��ند ،تکامل ایجاد نمی ش��ود .بنابراین از
دید جامعه شناسی این مفید محسوب می شود ،یعنی
معتقدند که باید اختالف وجود داشته باشد تا جامعه
به تکامل برس��د .اگر قرار باش��د یک گ��روه هر چه
می گوید بقیه مردم گوش بدهند و اطاعت کنند ،نوعی
رخوت ،سستی و بی تفاوتی بر جامعه حاکم می شود
و جامعه از حالت پویایی اجتماعی به جامعه ای ایستا
تبدیل می شود .در جوامع ابتدایی چون اختالف عقیده
و اختالف نظر وجود نداش��ت هرچه ب��زرگان قبیله
می گفتند ،باید مورد اطاعت قرار می گرفت .بنابراین
ان جامعه ،جامعه ایستا محسوب می شد .این از دید
جامعه شناسی است و جامعه شناسی بر ان تاکید کرده
و ان را می پذیرد که در یک جامعه پویا انواع افکار و
عقاید باید با هم برخورد کنند و ب��ه اصطالح نوعی
پلورالیسم فکری بر جامعه حاکم شود و نه دگماتیسم
و یک بعدی نگ��ری و تعصب .انه��ا معتقدند که در
جامعه پویا باید پلورالیسم و چندگانگی فکری حاکم
باشد .این وقتی حاصل می شود که جوامع رشد فکری
و عقیدتی پیدا کرده باش��ند و بتوانند ب��ر اثر اگاهی و
بینش ،عقاید دیگران را بشنوند؛ حال یا قبول می کنند
یا قبول نمی کنن��د .ولی اینکه اگرکس��ی حرفی زده،
فوری ان را مته��م به چیزی بکنیم و به او برچس��بی
بزنیم ،این جامعه ،جامعه ای پیشرفته ای نخواهد بود
و دین اس�لام هم س��فارش به این امر نمی کند .دین
اس�لام می فرماید «اطلب العلم و ل��و بالصین»؛ علم
چیزی اس��ت که بر اثر تجربه ،تجزی��ه و تحلیل و از
متدولوژی علمی حاصل می ش��ود .می گوید «اطلب
العلم»؛ نمی گوید اطلب دان��ش؛ تعریف علم دارای
یک ویژگی اس��ت؛ با دانش صاحب اگاهی می توان
افتاب
صهیونیست ها در البی های خود
با امریکا به گونه ای برنامه ریزی
کرده اند که روزانه به طور
متوسط هفتاد تا هشتاد میلیون
کلمه در روز مخابره می کنند.
در سی ان ان ،بی بی سی ،صدای
امریکا ،فارسی وان و ...به
ایران به صورت رسانه ای
حمله می کنند .این را من ضعف
درونی می دانم .ما باید به
انتی تز توجه داشته باشیم،
تحلیل اینگونه است،
ی کردن باز
چرا که انها از الب
نمی ایستند ،پس ما باید با انها
مقابله کنیم.
مثلث شماره104
بود ،اما ان اگاهی علمی نیست .معنی این نظر در دین
اسالم این است که بروید تمام عقاید دنیا را بررسی و
ادیان مختلف را مطالعه و سپس بهترین راه را انتخاب
نمایید و بعد از ان اگ��ر دین اس�لام را نپذیرفتند از
گمراهان هس��تند .بنابراین اس��اس توسعه اجتماعی
براس��اس تضارب ارا و برخورد افکار است .دیالوگ
یعنی گفت وگو؛ در دیالوگ حتما می دانید که مس��اله
تز و انتی تز و سنتز مطرح اس��ت که خودش مستلزم
بررس��ی عمیق است .ما به فلس��فه تاریخی ان کاری
نداریم .کس��انی که مانند مارکس موضوع را تکاملی
می دانند و کس��انی مانند ابن خلدون در تئوری بزرگ
خودش ،ان را سینوسی می دانند .برخی مانند زیکو ان
را حلزونی می بینند ،برخی هم نوعی سینوسی پلکانی
می دانند .این برخورد از دید مثبت ان خوب اس��ت؛
حال اگر این دیدگاه و دیالکتیک و گفت وگو به سمتی
برود که بخواهیم دیگران را تخریب کنیم ،از مس��یر
اصلی خارج می شویم .انچه امروزه در دنیای سیاست
مطرح است این است که اگر کشوری یا حکومتی در
دنیا بیاید حکومت کشور دیگری را بکوبد و با تهدید
یا تحریم و با البی های بین کشورها و البی رسانه ای
بخواهد برای کشور ثانی رعب ایجاد کند و بدون دلیل
روشن ان کش��ور را مورد هجمه قرار بدهد و بدون
مس��تندات و اطالعات و اگاهی و با حب و بغض ان
کش��ور را مورد هجمه قرار بدهد ،ان وقت ان کشور
باید به مس��اله انتی تز فکر کند .یک جامعه ش��ناس و
یک سیاستمدار باید قاعده شی ای نگری داشته باشد
و در قاعده ای که می دهد اگر براس��اس بی تفاوتی و
بغض و حب و کینه باشد یا اگر کشوری علیه کشور
دیگر از روی حب و بغض حرف بزند و او را بکوبد
این خارج از عرف دیالکتیک محسوب می شود .این
چیزی اس��ت که اکنون در مورد ای��ران وجود دارد.
بسیاری از مس��ائلی که مطرح می کنند براساس حب
و بغض و کینه است و هرگز مستندات منطقی نیست.
اینجاست که دیالکتیسین ها ایراد می گیرند .می گویند
ایراد بگیرید ولی مس��تند باش��د .مث�لا در زمینه اتم
می گویند شما اتم نداشته باشید ولی ما داشته باشیم! یا
فالن کشور یا دوستان ما داشته باشند! معلوم می شود
که اینجا موضوع براساس کینه و حب و بغض است؛
یک دیالکتیسین که پلورالیستی و بر اساس چندگانگی
فکر می کند اج��ازه می دهد دیگران هم نظرش��ان را
بیان کنند و بشنوند .متاسفانه در مورد کشور ما اکنون
هجمه ای اغاز ش��ده که من فکر می کن��م این هجمه
ریش��ه در برخی از رفتارها و کردارهای خودمان نیز
دارد .فکر می کنم ما نتوانستیم در جامعه کاری کنیم که
به اصطالح پادزهر این تزها (تز یعنی عقیده جدید)
و سخن جدید و سخنی که مخالف حرف ما باشد را
تولید کنیم .نتوانس��تیم پادزهر این تزها را در جامعه
اماده کنیم .متاسفانه با این کار زمینه را برای پذیرش
برخی افراد از چنین عقایدی فراه��م کرده ایم .ما اگر
پادزهر این عقاید و ایرادها و برچس��ب ها و سخنان
کذب را از قبل در جامعه مان ام��اده کنیم و مردم را به
مرز باور قطعی برسانیم ،هیچ وقت منتظر نیستند ببینند
انها چه می گویند .بنابراین راج��ع به ایران اظهارنظر
کنند؛ کش��وری عربی که هیچ محل اعرابی در جامعه
بین الملل ندارد به خودش اجازه می دهد حتی راجع
به مدیریت کشورمان حرف بزند.
اقای دکتر! شما نظریه ای دارید مبنی بر اینکه
بیش از انک��ه تهدید ها را ج��دی بگیریم باید
خ��ود را از درون ق��وی کنی��م .در ارتباط با
موضوع توضیح بفرمایید.
lپر واضح است ما نباید برای خودمان انفعال
به وجود اوریم .ما باید در همه رده ها انتقادپذیر باشیم
ولی اینکه اینگونه انتقاد کنند ،اصال پذیرفته نیس��ت.
اکن��ون درون نظ��ام اجتماعی با کوچکترین مس��اله
به طرفی برچس��ب می زنند .از این رفت��ار ،بیگانگان
بهره ب��رداری می کنن��د .از نظر جامعه شناس��ی اینها
زمینه را برای اتهام زدن و هجمه وارد کردن از س��وی
دشمنان فراهم می کند .در تئوری این خلدون و تئوری
جامعه شناسی سیاس��ی مطرح است که اگر حکومتی
از درون تضعیف شود زمینه هجمه دیگران را فراهم
می کند .وقت��ی که حکومت ه��ا در درون همدیگر را
قبول ندارند عده ای بادیه نش��ین در کمین هس��تند.
چون از درون خودش��ان را تضعیف کرده اند ،عده ای
بادیه نشین به انها حمله می کنند .ما نباید بهانه به دست
همه کشورها ،حتی انهایی که در دنیا مطرح نیستند،
بدهیم که بیایند و در مورد کش��ور ما اظهارنظر کنند.
مثال فالن کشور در خاورمیانه که اصال ارزش صحبت
کردن ندارد ،بیاید و برای درباره کش��ور ما اظهار نظر
کند .بنابراین برخالف نظر ابن خلدون ،من به نظریه
عوامل درون زا معتقد هستم .درون جامعه زمینه ساز
بروز بحران می شود .اگر ما درون جامعه را قوی کرده
و از برخوردهای گزینشی و ریاستی پرهیز کنیم و به
فکر جامعه مان باش��یم ،این تضادهای درون گروهی
اس��اس منطقی پیدا می کن��د و در ان ص��ورت از ان
سوی دنیا نس��خه نمی نویس��ند و برنامه نمی دهند و
ما را با البی های خود تهدید نمی کنن��د .ما باید برای
بررسی این مسائل در داخل کشور تالش کنیم .فرض
کنید انگلی��س ،امریکا یا غیره بیاین��د علیه ما بگویند
که ایران ب��رای جهان خطرناک اس��ت .این مس��اله
از س��ال 1384مطرح ش��د که گاردین مقاله ای علیه
جمهوری اس�لامی تحت عنوان «امپراتوری شرق»
نوش��ت و بنده جواب انها را نوشتم و در گاردین هم
به چاپ رس��ید که «ایرانیان بنیانگ��ذاران امپراتوری
جهانی» هستند و جواب دندان ش��کنی به انها دادم.
امروز هم باید همین گونه عمل کنیم .ما باید مردم را با
افکار جدید مسلح کنیم .این را باید در عوامل درون زا
جست وجو کرد .ما باید بیش از پیش عوامل درون زا را
تقویت کنیم تا کشورهایی که به دالیل واهی به ایران
هجمه وارد می کنند مایوس ش��وند .ما باید در درون
جامعه به وحدت برسیم تا دشمنان هرگز به خودشان
اجازه ندهند که تعرض سیاس��ی به کشورمان داشته
باش��ند .س��خت گیری های بی رویه به عمل نیاوریم.
اگ��ر روزی جوانان کش��وری منتظر باش��ند که مثال
کشوری به کشورش حمله کند و او را نجات بدهد،
این اوج بدبختی ان جامعه است .امروز اگر غرب در
مورد ژاپن هزاران برنامه تهی��ه کند و بخواهد هجمه
وارد کند ،موفق نخواهد ش��د .در مورد کشور ما هم
انش��ااهلل همین گونه خواهد بود .ب��ه تاریخ اگر توجه
کنیم حمالت زیادی به کشور ما صورت گرفته است.
بنابراین برخالف نظریه ابن خلدون می گویم که باید
عوامل درون زا را جدی گرفت .انچه باعث ش��ده ما
در گزند ح��وادث پایدار بمانیم و نام ایران اس�لامی
را زنده نگه داریم و فرهن��گ و تمدن مان پایدار بماند
و همس��ایگان را به زانو دربیاورد و انها را وادار کنیم
که به سبک ایرانیان زندگی کنند و دشمنان را به زانو
دربیاوریم ،تنها یک چیز ب��وده و ان فرهنگ و تمدن
درخش��ان و غنی و پایدار ایران بوده است که باعث
پایداری و سربلندی ایران ش��د .عده ای از نادانان به
مغول نامه نوشتند که بیاید و ما را از دست حکومت
وقت ایران نجات بدهد! اینها ننگ محسوب می شود.
ما باید عوامل درون زا را ق��وی کنیم ،جوانان را بیش
از پیش مس��تعدتر کنیم .جوانان را دلبسته تر کنیم .به
هویت ملی برگردیم و می��راث فرهنگی مان را قوی تر
کنیم و نیایی��م با کارهای بیخود ب��ه بی هویتی دامن
بزنیم .بنابراین عواملی که از درون جامعه برخاسته را
عاملی می دانم که امروز غرب و شرق دم تکانی کنند
و علیه ما حرف بزنند و منتظر باشند و ببینند در ایران
چه خبر است و فوری ان را در رسانه ها علم کنند.
صهیونیس��ت ها در البی ه��ای خود ب��ا امریکا
به گونه ای برنامه ری��زی کرده اند ک��ه روزانه به طور
متوسط هفتاد تا هش��تاد میلیون کلمه در روز مخابره
می کنند .در س��ی ان ان ،بی بی س��ی ،ص��دای امریکا،
فارس��ی وان و ...به ایران به صورت رس��انه ای حمله
می کنند .این را م��ن ضعف درونی می دان��م .ما باید
به انتی تز توجه داشته باش��یم ،تحلیل اینگونه است،
چرا که انها از البی کردن باز نمی ایستند ،پس ما باید
با انها مقابله کنیم.
می فرمایید عوامل درون زا .عوامل درون زایی
هم وجود دارند که مثال ایران به پیشرفت های
قابل توجه��ی در زمینه ه��ای عل��وم فضایی،
نظامی ،پزش��کی و به ویژه ان��رژی صلح امیز
هس��ته ای دسترس��ی پیدا کرده اس��ت .سوال
اینجاست که اینها هم جزو عوامل درون زا و
موجب قدرت ایران محسوب می شوند که در
تشدید اتهام ها موثر بوده اند....
lبله؛ درست است ،این پیشرفت ها هم باعث
اتهام هایی علیه جمهوری اس�لامی ایران شده اند .ما
در زمینه های دیگر هم باعث خشم دشمنان شده ایم.
مثال مقاالت علمی که در مجامع علمی جهان از سوی
ایرانیان به چاپ رس��یده ،مس��اله ان��رژی صلح امیز
هس��ته ای و مس��اله علوم نظامی و پزش��کی و غیره
اینها هم در نوع خود عوامل مهمی هس��تند ،اما باید
خود باوری م��ردم را نی��ز در نظر بگیری��م .مهم این
است .مردم باید خود باور بشوند نه اینکه به گفته های
دیگران توجه کنند .در زمینه پاالیش��گاه ،سدسازی،
پل س��ازی و ...از لحاظ جامعه شناس��ی ان باورها و
س��رمایه اجتماعی مهم اس��ت که یک ش��هروند ان
را ب��اور کند ،ول��ی همانگونه ک��ه ابن خلدون گفت
این بادیه نش��ین ها بیکار نیستند ،مس��لم است وقتی
کشوری در حال پیشرفت است ان هم کشوری مثل
ایران و در قلب خاورمیانه ،تلنگر زدن به او می تواند
خاورمیانه و غرب و شرق را به واکنش وادارد ،برای
انها پذیرفته نیست که ایران پیشرفت کند .اگر جامعه
با حکومت خود همراه باشد از این تهدیدها گزندی
نمی بیند .امروز کسی منکر پیشرفت ها نیست اما انها
به گونه ای تبلیغ کرده اند که همه چیز خارجی خوب
75
افتاب
اس��ت .مثال وقتی می خواهد لباسی را خریداری کند
همین که بگویند خارجی اس��ت خریداری می کند.
حال برای او مهم نیست که ممکن است حتی از کویته
پاکستان باشد! ما باید جامعه را از این مسائل اگاه کنیم.
پیشرفت ها در جای خود اثربخش و خوب است اما
باید جامعه هم ب��ه خوداگاهی کامل برس��د .باید به
جامعه خودباوری داده شود .خودباوری وقتی حاصل
می شود که جوانان مشارکت و پیوس��تگی پیدا کنند.
انچه به تازگ��ی در میدان التحری��ر رخ داده و حدود
سی نفر هم کشته شدند نش��ان از رشد اگاهی است.
این جامعه دیگر نمی تواند به مانند دوره قبل باش��د.
ما وقت��ی می توانیم جلوی هجمه اس��رائیل و امریکا
و البی های انها را که در رس��انه های مختلف بروز و
ظهور می کند بگیریم که جامع��ه خودمان را از درون
اس��توار و محکم کنیم .ب��ه جوانان مان خ��ود باوری
بدهیم.
انها از ارتباطات رسانه ای قوی بهره می برند....
lدرس��ت اس��ت ،اما ما وقتی می توانیم فشار
منحرف کننده البی ه��ای صهیونیس��تی و امریکایی
ک��ه از در و دی��وار و از طریق رس��انه های مختلف
برای ما ارس��ال می کنند را بگیریم ک��ه از درون قوی
بش��ویم و از جوانان با اراده و قوی برخوردار باشیم.
وقتی خدایی ناکرده از درون ضعیف بشویم ،همه ان
چیزهایی که اختراع کردیم و برای ان زحمت کشیده
ش��ده را دروغ منعکس می کنند .دنیای امروز ،دنیای
ارتباطات اس��ت .در روز می توانن��د میلیون ها کلمه
به دنیا مخابره کنند خبرگزاری های اسوش��یتدپرس
و یونایتدپرس و س��ی ان ان و ...حدود هفت ،هشت
میلیون کلمه مخابره می کنند .دنیای تبلیغات دس��ت
انهاست .صهیونیست ها با امریکا البی های ممتد دارند
و از تبلیغات برای پیشبرد اهداف خود استفاده می کنند
و زحمات این دولت و مل��ت را دروغ تلقی می کنند
و برعکس ان را به جوانان ما برمی گردانند .ما باید راه
مقابله را به جوانان مان اموزش بدهیم .اخیرا با کسی
صحبت می کردم که 40س��ال در کالیفرنیا س��کونت
دارد ،او می گفت امریکایی ها به مشکالت خود و مردم
فقیر خود هیچ توجهی نمی کنند .عده ای بس��یار زیاد
(هزاران نفر) در زیر پل معروف در کالیفرنیا ش��ب ها
را به صبح می رس��انند .اما فقط از مشکالت دیگران
می گویند چون رسانه در اختیار دارند .صهیونیست ها
چون رسانه در اختیار دارند دروغ را با وسایل ارتباط
جمعی از طریق اخب��ار ،فیلم ،س��ریال و ...به خورد
جامعه می دهند که بله اینها دروغ است! در این شرایط
ما برای مقابله با این البی ه��ا که معروف به ایپک هم
اس��ت و بین امریکا و صهیونیست هاست و از طریق
رسانه ها به دروغ به جامعه و جوانان ما می رسد ،باید
جوانان مان و جامعه مان را از نظر فکری غنی کنیم .این
بهترین راه مبارزه با انهاست.
رویکرد های سیاس��ی این البی ها عمدتا جنبه
تبلیغاتی دارد...
lقب��ول کنید ک��ه تبلیغ��ات هم زمینه س��از
«ناباوری» و هم زمینه س��از «باور» می ش��ود و باعث
می ش��ود بر اثر تبلیغات یک دروغ را به حرف راست
و یک حرف راس��ت را ب��ه دروغ تبدی��ل کنند و به
مردم بقبوالنن��د .قدرت تبلیغات زیاد اس��ت .ما باید
هوشمندانه بدانیم که فریب رس��انه های دروغ پرداز
را نخوری��م .قدرت رس��انه ها زیاد اس��ت ،بحثی در
ان نیس��ت اما کار ما این اس��ت که در برابر ان برنامه
داشته باشیم.
ب��ه نظ��ر ش��ما پ��روژه اختال ف افکن��ی،
ایج��اد فض��ای تهدی��د و ت��رور البی ه��ای
مثلث شماره104
76
صهیونیس��تی -امریکای��ی را به نوع��ی فرار
به جل��وی این کش��ورها و فرافکن��ی انها از
مشکالت اجتماعی – رفاهی داخل کشورشان
می توان ارزیابی کرد؟
lای��ن ه��م می تواند باش��د .ام��ا م��ا نباید
دنب��ال مکانی��زم فرافکن��ی از س��وی البی ه��ای
امریکای��ی – صهیونیس��تی باش��یم .م��ا بای��د فکر
جوانان مان را تقوی��ت کنیم .ما نباید گن��اه خودمان
را ندی��ده بگیریم .باید فکر کنیم ک��ه تقصیر از درون
است .معلوم است انهایی که نفت ما را غارت کردند
و مصدق را به ان روز نشاندند ،برای چه بود .تحلیل
ان در درون جامع��ه بود .من نمی گوی��م انها فرار به
جلو نمی کنند و هزینه ه��ای هنگفتی بابت البی های
امریکایی – صهیونیستی خرج نمی کنند ،بحران دارند
یا ندارند ،من می گویم ما باید انتی تز داش��ته باشیم،
باید در مقابل البی های انها مسلح باشیم .باید جامعه و
جوانان مان را مسلح کنیم که البی های انها بی اثر شود.
ان وقت هر چقدر بر طبل تحریم و ترور بکوبند حتما
بی اثر خواهد بود ،چون زمینه پذیرش در درون جامعه
ما نخواهند داشت .بنابراین حرف من این است که چه
ما بخواهیم و چه نخواهی��م انها توطئه می کنند ،البی
می کنند ،طرح براندازی را به اجرا می گذارند ،قطعنامه
صادر می کنند ،ش��ورای ح��کام انرژی هس��ته ای را
می خرند و هزاران ترفند برای نابودی ما ایجاد می کنند
و ساکت هم نمی نشینند؛ اما ما چه باید بکنیم؟ باید از
انتی تز خودمان استفاده کنیم و البی های انها را بی اثر
یا کم اثر کنیم .ما از نیرویی به ن��ام مردم برخورداریم
که اگر به انها بها بدهیم و از انها فاصله نگیریم و اگر
قدر و منزلت انها را بدانیم ،حتما توطئه ها و البی های
دشمنان بی اثر خواهد شد و مانند جوامع هند و ژاپن
حرف های انه��ا خری��دار نخواهد داش��ت .امروزه
نمی توانند جوامعی مانند هند و ژاپن را تخریب کنند
چون از عوامل درون زای مثبتی برخوردار هس��تند.
بنابراین ما نباید از مکانیزم دفاعی فرافکنی اس��تفاده
کنیم وبگوییم که انها فقط دارن��د فرافکنی می کنند.
بلکه انها برای از بین بردن انس��جام داخلی ما و نابود
کردن جوانان ما برنامه دارند .بهتر اس��ت به خودمان
فکر کنیم که ایا تقصیر داریم یا خیر؟ برخالف نظریه
ابن خلدون ،عده کم بادیه نشین رانبینیم .بنده عوامل
درون زا را مهمتری��ن عام��ل در مبارزه ب��ا تهدیدها
می دانم .از منظر جامعه شناس��ی اگر ما از درون قوی
ش��ده و جامعه را با خودمان همراه کنیم هیچ نگرانی
از البی هایی مثل ایپک و غیره نداریم .ما نباید خود را
دکتر قرایی مقدم معتقد است«:ما
وقتی می توانیم فشار منحرف کننده
البی های صهیونیستی و امریکایی که از
در و دیوار و از طریق رسانه های مختلف
برای ما ارسال می کنند را بگیریم که از
درون قوی بشویم و از جوانان با اراده و
قوی برخوردار باشیم» .
ایزوله کنیم .ما باید درخت تنومند اجتماعی را قوی تر
کنیم .در طول تاریخ از این تجربه تاریخی برخوردار
بوده ایم .چرا مغول ها به ما حمله کردند؟! باید توجه
کنیم! من عوامل درون زا را مهم می دانم .مسلم است
که البی های صهیونیستی -امریکایی بیکار نیستند و
هر روز و هر س��اعت برای براندازی ،تهدید و ترور
برنامه ریزی می کنند .گاندی ،ماندال ،بومیدین و ...هم
از تهدیدها گذشتند .ما باید با افتخارات گذشته مان به
جنگ تهدیدها برویم.
فکر می کنید مباحث تحریم که تا کنون مطرح
شده و می شود ،در اراده داخلی برای منطقی
کردن عوامل درون زا هم موثر باشد یا خیر؟
lمی تواند موثر باش��د .ما در سایه تحریم ها
ب��ه خودکفای��ی در زمینه های مختلف رس��یدیم .اما
گاندی درس��ت خالف ان عمل و س��پس ثابت کرد.
امریکایی ها هم خالف ای��ن را ثابت کردند ،در زمان
اس��تقالل خود در ویرجینیا چای انگلیس را به دریا
ریختند .گاندی وقتی پارچه های بافته ش��ده انگلیس
را س��وزاند و گفت مردم خودتان پنه بکارید ،بریسید
و بپوش��ید ...انجا بود که کش��ورش را درست کرد.
ارم پرچم کش��ور هند چرخ نخ ریس��ی است ،چرا؟!
هند محرومی��ت را خودش ب��رای خ��ود ایجاد کرد
چرا که پارچه های انگلیس��ی را قبول نکرد .پس اگر
ما هم از درون قوی باش��یم تحریم ها مش��کلی برای
ما ایج��اد نمی کند؛ ول��ی وقتی ضعیف باش��یم باید
نگران تحریم ه��ا و تهدیدها باش��یم .عوامل برون زا
هم بی تاثیر نیست .صرفا دگماتیسم نیستم که بگویم
فقط و فقط عوامل درون زا! خیر؛ عوامل برون زا هم
هس��تند .عوامل برون زا هم تاثیر دارند ،اما من نسبت
عوامل ب��رون زا ارجحیت قائلم .من مش��کالت را از
درون می بینم .خدا نکند که افراد جامعه از حکومت
دور ش��وند .ما باید نگران این مس��اله باشیم نه اینکه
فقط نگران البی های امریکایی – صهیونیس��تی .باید
جوانان را با ایجاد عوامل نش��اط بیش از پیش جذب
کنیم .با ایجاد اشتغال ،دلبستگی ،درست کرداری و...
جذب کنیم .خرده نگیری��م؛ طبق اصل دیالکتیک اگر
انها انتقاد می کنند ،انتقادشان را س��ازنده بدانیم .انها
خدمتگزار به اینده و فرزندان این کش��ور هس��تند.
مسلم اس��ت صهیونیس��ت ها مرتب البی و امکانات
رس��انه ای را بس��یج می کنند ،پول می دهن��د ،توطئه
می کنند اما انچه ما باید نس��بت به ان هوشیار باشیم
جدی گرفتن عوامل درون زاست و به درمان انها فکر
کنیم g .
دکتر حسین
شیخ االسالمی
معتقد است البی
صهیونیست ها نقش
زیادی در مواضع
ضد ایرانی مقامات
امریکایی دارند
دکتر حسین شیخ االسالمی
3
سناریوهای البی صهیونیست -امریکا
افتاب
طرح چند سناریوی مسخره است تا بتواند عقب نشینی
خ��ود را درخاورمیانه مدیریت کند .نا گفته پیداس��ت
که با طرح این س��ناریوها می خواهند به کشور ما بیش
از پیش فش��ار وارد کنند .جنجال بزرگ تبلیغاتی ایجاد
کردند تا بتوانند عقب نشینی خود را به صورت مبتکرانه
به انجام برس��انند و راه های مختلفی را در این بین در
پیش گرفته اند؛ تصویب قطعنامه ،فشار سیاسی با طرح
ادعاهای بی اس��اس و پایه اژان��س بین المللی انرژی
اتمی و به راه انداختن اختالفات��ی بین عرب و عجم و
همچنین میان ادیان و مذاهب .امروزه اس��رائیلی ها به
ضعفی بزرگ دچار ش��ده اند؛ هم در صحنه بین المللی
و هم در امور داخلی کشورشان .بنابراین به دنبال البی
امریکایی -صهیونیس��تی هستند .اس��رائیل قدرتمند
شدن و قدرت گرفتن کشور ما را برنمی تابد .اسرائیل
که تا قبل از انقالب اسالمی پیش��روی می کرد ،اشغال
می کرد و نابود می کرد ،اکنون کم کم دارد خاک از دست
می دهد .این البی ها نتیجه این اس��ت که اس��رائیل به
تنهایی از پس کشور ما بر نمی اید ،دارد تمام توان غرب
را پشت خواس��ت های خودش علیه ما بسیج می کند
تا بتواند هماوردی کند .ول��ی به رغم همه اینها در هیچ
زمینه ای موفق نبوده اس��ت؛ برای همین است که البی
صهیونیست ها در امریکا فشار جدی به امریکایی ها وارد
می کند که در این هماوردی برتری پیدا کند .نکته مهم
در بررسی البی های اخیر استفاده از فرصت رسانه ای در
اختیار انهاست .انها با استفاده از شبکه های دروغ پراکنی
و با دالره��ای امریکایی به دنبال رس��اندن دروغ های
خود به مرز واقعیت هس��تند .اکنون رسانه حرف اول
را می زند .انها می توانند روز را ش��ب نش��ان بدهند و
شب را روز .دروغ های خیلی بزرگی را تحویل ملت ها
می دهند .اینجاست که ما باید مقابله فرهنگی کنیم .وقتی
کنفرانسی اتفاق می افتد و عده ای اندیشمند خارجی به
ایران می ایند می گویند واقعا شماها به ماها ظلم می کنید؛
ما توقع مان از ایران به گون ه دیگری است .انچه ما از ایران
می دانیم غیر از ان چیزی اس��ت که واقعیت دارد .انها
بنگاه دروغ پردازی دارند؛ از ایران تصاویری از طریق این
رسانه ها به خورد ملت ها می دهند 180درجه برخالف
واقعیت کش��ور ما موضوع را مطرح می کنند .اینها کار
بزرگی اس��ت که تبلیغات انجام می ده��د .اکنون همه
می دانند که رفتارها و البی های امریکا و اسرائیل نوعی
فرار به جلو و فرافکنی است .انها برای فرار از مشکالت
اجتماعی خود و عقب نشینی از عراق به دنبال ان هستند
که تبلیغاتی راه بیندازند که ابرویشان کمتر برود .سی
وپنج سال پیش ما خون ،جان و خاک می دادیم و ارتش
ایران برای امریکا ژاندارمی خلیج فارس را انجام می داد.
با خون و پول و ج��ان ما امریکا جریان نف��ت را اداره
می کرد و در دنیا و به ویژه خاورمیانه س��یادت داشت.
یعنی پول ،جان ،خون از ایرانی ها و بهره از امریکایی ها
بود .اکنون شرایط عوض شده است؛ پول ،خون ،جان
از امریکایی ها ولی بهره مال کش��ور ماس��ت .صدام با
همه مشکالتی که برای اما ایجاد کرد امریکا باید پول،
خون ،جان بدهد تا ثابت کند که شکست نخورده است.
یا نمی خواهد از عراق عقب نش��ینی کند .این واقعیت
انقالب ما و به تبع ان بیداری اس�لامی در جهان است.
اینها موجب می ش��وند که البی های انها به کار بیفتد تا
ذلیل تر از این در جهان نشوند.
برای امریکا این شکست مس��اله خیلی سنگینی
است .امریکا فکر می کرد که می تواند در عراق بماند؛ اما
درایت خوبی که مرجعیت در عراق به کار برد باعث شد
امریکایی ها درصد بس��یار باالیی از پول و خون و جان
خودشان را خرج کنند و حاال هم باید عراق را تخلیه کنند.
این یک شکست برای انها است .خود امریکایی ها هم
تحلیل می کنند که این مساله تماما باعث برد ایران شده
است .حال که امریکایی ها در حال عقب نشینی هستند
می خواهند به کمک متحدانشان سروصدای جدی راه
بیندازند تا این ضعف بزرگ انها و پیروزی ایران در عراق
مشخصنباشد.
البته عوامل دیگری نیز در این البی ها موثر هستند.
پیش��رفت های ای��ران در زمینه های نظام��ی ،علمی و
فناوری های هسته ای نقش عمده ای در هیاهوهای جدید
دارد .ما س��ی س��ال مقاومت کردیم و با صدای بلند هم
فریاد زدیم که امریکا و اسرائیل هیچ غلطی نمی توانند
بکنند .این باعث پیشرفت ما ش��د .این است که انها با
ما مشکل دارند .شکی نیس��ت که این منطقه مهمترین
منطقه دنیاست؛ هرکسی که این منطقه را اداره کند دنیا را
اداره می کند و انشااهلل در اینده اسالم این منطقه را اداره
خواهد کردg .
مثلث شماره104
امروز برکسی پوشیده نیس��ت که بزرگترین
گ��روه الب��ی طرف��دار رژیم صهیونیس��تی در
امریکا به کمک خود کش��ور امریکا نقش��ه های
تحریم ،تهدید و ترور را علیه ای��ران برنامه ریزی
و تصویب می کنن��د .همانگونه که مانند گذش��ته
ی واردات بنزین،
اخیرا نی��ز طرح ه��ای تحریم��
تحریم شرکت هایی که تجهیزات شنود مکالمات
تلفنی و اینترنت در اختیار ایران ق��رار می دهند و
نیز طرح مسخره ترور سفیرعربس��تان در امریکا،
مباح��ث مربوط به گزارش حقوق بش��ر توس��ط
احمد ش��هید و گزارش اژانس بین المللی انرژی
اتمی را طرح ریزی کرده اند تا توسط این تحریم ها
بتوانند جلوی پیش��رفت جمهوری اسالمی ایران
در عرصه ه��ای مختلف را بگیرند .بدیهی اس��ت
که گروه های الب��ی یهودیان در امری��کا از جمله
ایپک و جی اس��تریت به دنبال اع��اده موقعیت از
دست رفته خود در خاورمیانه و کشورهای عربی
هس��تند بنابراین با طرح ریزی اتهامات گوناگون
سعی در به انزوا کش��اندن جمهوری اسالبی ایران
دارند .از انجا که ایپک به مثابه یک��ی از بازوهای
اصلی دولت صهیونیستی در بدنه سیاستگذاری های
دولت امریکاست ،همواره تالش کرده امریکا را در
طرح ها و برنامه ریزی های خ��ود همراه کند .نکته
بسیار مهمی که در البی های اخیر به چشم می خورد
و به عنوان گزینه مهم امریکا و اسرائیل مطرح است،
ضعفی است که امریکایی ها در منطقه پیدا کرده اند
و همه هیاهوها به خاطر این ضعف پدیدار می شود.
انها به خاطر پیروزی انقالب اس�لامی و به تبع ان
بیداری اسالمی در خاورمیانه و شمال افریقا،اکنون
نمی توانند اهداف خود را پیاده کنند .شکست امریکا
و اسرائیل در قضیه جنگ با حزب اهلل ،شکست در
جنگ تحمیلی با ایران و موارد دیگر اموری هستند
که امروزه امریکا و اس��رائیل به شدت به ان دچار
هستند .بیداری اس�لامی هم امریکا و هم اسرائیل
را در موضع ضعف ش��دید ق��رار داده و انها نزول
واقعی پی��دا کرده اند .انها پایگاه های خودش��ان را
در خاورمیانه از دس��ت داده اند .حال چاره ای جز
عقب نشینی ندارند .در این بین اما عقب نشینی اصول
و برنامه های مخصوص به خود را دارد .انها اکنون
به فکر عقب نشینی مبتکرانه هستند .عقب نشینی
در عراق ،عقب نش��ینی در مواضع سیاسی شان در
ارتباط با خاورمیانه و ...از جمله این موارد محسوب
می شود .بنابراین البی صهیونیستی -امریکا به دنبال
عقب نشینی مبتکرانه
77
افتاب
مثلث شماره104
78
نگاهی به جنبش اعتراضی نیویورک
دموکراسی
علیه لیبرالیسم
افتاب
مثلث شماره104
79
افتاب
مثلث شماره104
جریان شناسی اعضای جنبش وال استریت
شورای هفت صبح
هدی حسینی
4
همه چیز از هفدهم سپتامبر 2011شروع شد .از
پارک زوکوتی در وال استریت .محله اقتصادی معروف
نیویورک .پیش��رو این حرکت هم گروه��ی از فعاالن
کانادایی بودند؛ ادباسترها که از ان روز به بعد حرکتشان
به یک جنبش جهانی تبدیل شده است.
ریشه اصلی اعتراضات مس��ائل اجتماعی بود و
درخواست برای برابری اقتصادی .نرخ باالی بیکاری
امان م��ردم را بریده بود .همین طور ح��رص و طمع و
پول پرس��تی س��رمایه داران و فس��ادهای مالی و نفوذ
غیرقانونی البی های اقتصادی روی دولت.
شعارش��ان این بود« :ما ن��ود و ن��ه درصدیم» .و
همه شان در اعتراض به ان «یک درصد» شهروند درجه
80
یک امریکا فریاد می زدند.
ریشه شناسی جنبش
اواسط س��ال 2011بنیاد کانادایی ادباسترها یک
()1
تظاهرات خاموش ترتیب داد .وابسته به مجله ادباستر
بودند .یک مجله ضد کمونیس��تی که هی��چ تبلیغاتی
نمی گرفت و هدف پیروانش از اشغال وال استریت که
بدون درگیری و خشونت روی داد این بود که بگویند به
این تقسیم ناعادالنه ثروت ها و نبودن فشار قانونی برای
مقابله با بحران جهانی اقتصاد اعتراض دارند.
از جنبش های اعتراضی کشورهای عربی هم غافل
نبودند .می خواستند از وال استریت یک میدان تحریر
دیگر بسازند .سردبیر ارشد این مجله ،میکا وایت پیشنهاد
کرده بود از طریق لیست ایمیل هایشان اعتراض کنند.
گروه اینترنتی «انونیم��س» ( )Anonymousاز
کاربرانش در خواس��ت کرد در این اعتراضات شرکت
کنند و از معترضان هم خواس��تند ک��ه در منهتن جمع
ش��وند ،چادر بزنند و وال اس��تریت را فتح کنند .بقیه
گروه ها هم به این جمع معترضان پیوستند از جمله گروه
روز خش��م امریکا NYC General Assembly،و
هیات اجرایی گروه اشغال وال استریت.
وقتی از کال السن از اعضای ادباسترز پرسیدند چرا
سه سال طول کش��ید تا این جریان پا بگیرد ،در جواب
گفت؛ انتخاب شدن اوباما به عنوان رئیس جمهور امریکا
میان همه به خصوص جوانان این باور و امید را به وجود
اورده بود که روزهای بهتری در انتظار مردم امریکاست
و به زودی همه جا عدالت حکمفرما خواهد شد .اما زمان
گذشت و مردم دیدند که خبری از تغییر نیست.
فعالیت های جانبی و کمک های مردمی
پارک زوکوتی نقط��ه اغاز حرکت ه��ا بود ،چون
یک ملک خصوصی بود و پلیس نمی توانس��ت انها را
متفرق کند .همان روز شروع اعتراضشان یک کنفرانس
مطبوعاتی هم ترتیب دادند .مایکل بلومبرگ ،شهردار
نیوی��ورک می گوید« :م��ردم حق اعت��راض دارند اگر
می خواهند این کار را بکنند ما خوش��حال می ش��ویم
ببینیم برای این کار یک مکانی وجود دارد » .بین صد تا
دویست نفر شب ها در پارک زوکوتی می خوابیدند .به
دلیل ممنوع بودن زدن چادر معترضان تصمیم گرفتند که
یا توی کیسه خواب بخوابند یا شب را با پتو سر کنند.
خیلی از این لوازم ،اهدایی مردم به معترضان بود.
روزی هزار دالر خرجشان می شد .کم کم میزان کمک ها
بیشتر ش��د و به روزی پنج هزار دالر رسید .از گوشه و
کنار امریکا هم به این جنبش کمک می شد .طبق قوانین
نیویورک ،کس��ی حق ایجاد الودگی صوت��ی ندارد و
استفاده از بلندگو هم مجوز می خواهد.
به خاطر صادر نش��دن این مجوز برای معترضان
جنبش اشغال وال استریت ،انها از یک سیستم انسانی
برای رساندن صدای خود به گوش مردم در تجمعات
اس��تفاده کردند .ب��ه این ترتی��ب که س��خنران بعد از
زدن حرف هایش س��کوت می کرد تا نف��رات جلویی
حرف هایش را دسته جمعی تکرار کنند و کم کم به گوش
همه برسد .برخی معتقدند این کار از عوامل مهم اتحاد
بیشتر اعضای این جنبش با یکدیگر بوده است.
اهداف
در حالی که «کار گروه در خواس��ت ها» هدفش را
روی طراحی پیشنهادهایی برای سیاست گذاری های
ملی گذاش��ته ،س��ایر اعضای ای��ن جنب��ش اهداف
متمرکزتری دارند و یک س��ند به نام Liberty Square
Blueprintطراحی کرده ان��د که یک صفحه اینترنتی
است و 250تن از معترضان درحال نوشتن مطالب ان
هس��تند و تغییراتش همچنان ادامه دارد .در مقدمه این
سند امده« :درخواس��ت ها نمی توانند حتما با موفقیت
همراه باشند .بررسی درخواس��ت ها به در نظر گرفتن
موقعیت و زمان بیشتری نسبت به ان چه ما داریم نیاز
دارد».
روزنامه نگارانی چون ش��انون بوند از «فایننشال
تایمز» گفته اند که به س��ختی می توان یک هدف واحد
برای این جنبش تعریف کرد.
ولی بس��یاری دیگ��ر از کارشناس��ان ازجمله
بئولمب��رگ بیزینس معتقدند که با وج��ود گوناگونی
اهداف و پیام های این جنبش همه معترضان خواهان
مشاغل بهتر ،تقسیم عادالنه درامدها ،اصالح سیستم
بانکی و کاهش نفوذ موسسات اقتصادی و بازرگانی
در سیاست هستند.
انتقادها از شیوه فعالیت این جنبش
جدی ترین انتقادی که از این گروه معترضان می شود
این اس��ت که جنبش فاقد خواس��ته های تعریف شده
سیاسی است .برخی می گویند معترضان به اینکه یک
پیام مشترک را بیان کنند قانع هس��تند .در این میان یک
گروه دیگر از معترضان همان ماه اکتبر متوجه این خالء
شدند و با تش��کیل کار گروه درخواست ها به بررسی
کاره��ای خاصی که باید از س��وی مقام��ات محلی و
فدرال صورت گیرد تا رضایت معترضان جلب شود،
می بپردازند.
در پایان ماه اکتبر نام این گروه از وب سایت رسمی
مجمع عمومی شهر نیویورک ( )NYCGAحذف شد
و بررسی های کارشناسی حاکی از ان بود که مسئوالن
نظارت این سایت این گروه را از سایت رسمی حذف
کرده اند و در اخبار سایت هم درج شد که ناظران سایت
می توانند هر کدام از گروه های زیر شاخه خودشان را که
می خواهند حذف کنند.
به گفته پل لوینسون ،پروفس��ور دانشگاه فورهام
واکنش ها
نظرسنجی های ماه های اکتبر و نوامبر 2011نتایج
متفاوتی داشتند و میزان موافقت ها و مخالفت ها با این
جنبش از 59تا 22درصد در حال باال و پایین شدن بود،
اما در مجموع میزان موافقان این حرکت بسیار بیشتر از
مخالفانش بود .عده زیادی از مردم هم تمایلی به شرکت
در این گونه نظرسنجی ها نداشتند .یک نظرسنجی که
سوم نوامبر از سوی دانش��گاه کویینی پیاک انجام شد
مش��خص کرد فقط 30درصد از امریکایی ها راجع به
این جنبش نظر مثبت یا منفی دارند و 39درصد نظرشان
ممتنع است.
بررس��ی های NBC/Wall StreetJournalدر
دوازدهم اکتبر هم نشان داد که 37درصد شرکت کنندگان
در رای گیری خواهان حمایت از این جنبش اعتراضی
بودند در مقایسه با تعداد مخالفانش که 18درصد اعالم
شدند.
تایم،گالوپ و نیویورک تایمز و س��ی بی اس نیوز
هم به طور جداگانه نظرس��نجی هایی را در مورد تعداد
موافقان و مخالفان این جنبش انجام دادند.
افتاب
مجمع عمومی شهر نیویورک
NYCGAیا همان مجمع عمومی شهر نیویورک
که هر روز س��اعت هفت برگزار می شود ،اصلی ترین
هیات سیاست گذاری و تصمیم گیری جنبش اشغال وال
استریت ( ) است .در این جلسه اعضای کمیته درمورد
دیدگاه ها و نیازهای خود صحبت می کنند و مردم عادی
هم حق شرکت در این جلسه را دارند و هم حق اظهار
نظر در ان را .این جلسات فاقد ریاست رسمی است هر
چند همه کارها طبق روال عادی جلسات انجام می شود.
حاضران در جلسه در مورد پیشنهادها و طرح های کمیته
طی پروسه ای که اس��مش را «نوبت دهی» گذاشته اند
ی که می خواهند
اظهار نظر می کنند .یعنی صفی از مردم
نظرشان را بگویند و همه هم می توانند به این صف ها
بپیوندند .بعضی از افراد داوطلب وقت را نگه می دارند
تا به همه کارها رسیدگی شود.
نحوه برخورد پلیس با معترضان
واکنش نیروهای پلیس متفاوت بوده و در برخی
صحنه ها از انه��ا انتقاد ش��ده .دپارتمان پلیس ش��هر
نیویورک ،ریک لی را مسئول رسیدگی به این تظاهرات
کرد .او از جمله کس��انی بود که به معترضان پیش��نهاد
کرد اعتراضشان صلح امیز باشد و از سوی دیگر تاکید
داشت که پلیس دستگیری یا برخورد خشونت باری با
معترضان انجام ندهد.
اما از سوی دیگر سعی داشت که پلیس نیویورک
ی برنامه های این جنبش قرار بگیرد و از
در جریان تمام
هیچ یک از حرکات انان غافل نماند .جنبش اشغال وال
استریت تا اواخر ماه اکتبر پنج میلیون دالر هزینه روی
دست نیروی پلیس نیویورک گذاشت که صرف تجهیز
پلیس شهر شد .اما در حال حاضر با توجه به اماری که
پلیس نیویورک منتشر کرده میزان بازداشت ها افزایش
یافته است.
مثلث شماره104
ما 99درصدیم
عبارت «99درصد» یک ش��عار سیاسی است که
اولین بار در صفحه بالگ Tumblerدر اگوست 2011
نوشته شد .اشاره اش هم به توزیع ناعادالنه ثروت ها میان
یک قشر خاص بود در مقایس��ه با ان یک درصد مردم
عادی حقوق بگیر.
به نوش��ته دفتر بودجه کنگره ( )CBOدر 30سال
گذشته این یک درصد بیش از دو برابر درامدهای جهان
را از ثروت ها داشته اند .از همه قشری در جمع معترضین
به چش��م می خورد .بعضی ها لیبرال هس��تند بعضی ها
مرام سیاسی مس��تقل خودش��ان را دارند ،حتی میانشان
انارشیست هم دیده می ش��ود .از سوسیالیست گرفته تا
ازادی خواهان libertarians،و طرفداران محیط زیست
هم جزوشان هس��تند .اوایل همه ش��ان مشتی جوان
بودند که توی س��ایت های اجتماعی همدیگر را پیدا
کرده بودند.
هرچه اعتراضات جلوتر رفت مسن ترها هم به انها
پیوستند .کار به جایی رسید که اسوشیتد پرس دهم اکتبر
نوشت« :اینجا از همه سنی دیده می شود ،از همه نژادی
و زن و مرد هم فرقی ندارد ».برخی نهاد های خبری هم
این جنبش را یک نس��خه چپی (چپ گرایانه) معرفی
()2
کرده اند)TPM( .
براساس یک تحقیق که نوزدهم اکتبر توسط کالج
روابط عمومی باروک از 1619معترض حاضر در پارک
زوکوتی به عمل امد3/1،درصد انها باالی سی و پنج سال
سن داشتند و نیمی از این افراد یک شغل تمام وقت13 .
درصد بیکار بودند و 13درصد هم درامد ساالنه باالی
75هزار دالر داشتند 27 .درصد این افراد دموکرات2/4 ،
درصد جمهوری خواه و بقیه دارای دیدگاه های سیاسی
مستقل بودند.
NYCGAیا همان مجمع
عمومی شهر نیویورک که
هر روز ساعت هفت برگزار
می شود ،اصلی ترین هیات
سیاست گذاری و تصمیم گیری
جنبش اشغال وال استریت
( )OWSاست .در این جلسه
اعضای کمیته درمورد دیدگاه ها
و نیازهای خود صحبت می کنند
و مردم عادی هم حق شرکت در
این جلسه را دارند و هم حق
اظهار نظر در ان را .این جلسات
فاقد ریاست رسمی است
هر چند همه کارها طبق روال
عادی جلسات انجام می شود
جنبش اشغال وال استریت و جنبش های مشابه ان نمادی
از تمامی حرکات مستقیم به سوی دموکراسی هستند؛
چیزی که جایش از دوران باستان در جوامع بشری خالی
بوده است .هیتر گاوتنی از اس��اتید جامعه شناسی این
دانشگاه هم افزود با اینکه این جنبش اعالم کرده رهبر
خاصی ندارد اعتراضات شکل گرفته در پارک زوکوتی
سازماندهی شده بوده است.
پانوشت:
-1بنیاد رس��انه ای ادباس��ترز یا Adbusters Media
Foundationیک س��ازمان غیر دولتی و ضد کمونیس��م است
که در سال 1989توسط کال السن در بریتیش کلمبیا ونکوور در
کشور کانادا تاسیس ش��د و اعضایش هنرمندان ،اساتید ،فعاالن
حوزه های مرتبط و دانشجویان سراسر دنیا بودند که می خواستند
در عص��ر اطالعات ی��ک جری��ان نوی��ن از فع��االن اجتماعی
بسازند.
TPM -2ی��ا جنبش ح��زب چای یک حرکت سیاس��ی
پوپولیس��تی در امریکا بود که به محافظه کاری و ازادی خواهی
شهرت داشت که از سال 2009به راه افتاد و طرفدارانش خواستار
کاهش بدهی های ملی ،رفع کسر بودجه دولت فدرال و همچنین
کاهش میزان مالیات ها بود .وجه تسمیه این حزب هم به اعتراضات
س��ال 1773در امریکا برمی گ��ردد که مردم علی��ه مالیاتی که بر
واردات چای از بریتانیا بسته بودند ،اعتراض و استفاده ان را تحریم
کردندg .
81
ماجراهای
وال استریت
بانکداران در مقابل اعتراضات تسلیم می شوند؟
افتاب
مثلث شماره104
اعتراض ها علیه ش��رایط اقتصادی حاکم اتفاقی
معمول و جهانی است .در امریکا که این حرکت توجه
و همدردی همه را حت��ی در رده های باالی حکومتی
به خود جلب کرده؛ باراک اوباما به نظر می رسد سعی
دارد با فراهم کردن امکانات و تامین راحتی معترضان
اشغال کننده وال استریت کورسوی امید خود به انتخاب
مجدد در انتخابات ریاست جمهوری را زنده کند .حتی
برخیازجمهوری خواهانفکرمی کنندشایدبتواننددر
اینشرایطبرایخودشانرایجلبکنند.درنظرسنجی
که توسط سی ان ان در بیست و چهارم اکتبر منتشر شده
کسانی که با اشغال وال اس��تریت موافقت کرده اند در
مقایسه با مخالفان این جریان 32به 29درصد هستند
و این مس��اله خط بطالنی بر همه برنامه های زیرکانه
بانکداران و موسسات مالی سودجو می کشد که در نظر
دارند حتی از این اب گل الود هم برای خودشان ماهی
بگیرند 54.درصدامریکایی هامعتقدندکهبهفعالیت های
وال استریت اعتماد ندارند و این رقم از امار 30درصد
دهه نود میالدی رشد چشمگیری پیدا کرده و صنعت
مالی مدتی اس��ت که با قوانین دست و پاگیر جدیدی
روبه رو شده است .اگر رای دهندگان از این خشمگین تر
82
بشوند شایدعرصه بر دست اندرکاران اقتصادی تنگ تر
همبشود.
رویکردسنتیوال استریتبهحمالتانتقادیکهاز
سوابقش شده همیشه به این صورت بوده که از مردم و
جامعه بگریزد و خودش را پشت بازوان حمایتگر وکال
والبی هاپنهانکند.ازسقوطاقتصادیسال 2008بهاین
سواینجهت گیریوال استریتازهمیشهپررنگ ترشده
است .وکالی وال استریت توانسته اند زیردستان خود را
حسابیمرعوبکنند.همانکسانیکهبهspindoctors
یااستادالپوشانیمعروفندوهمیشهرویدادهایسیاسی
رابهنفعاربابانیاحزبخودتعبیروتفسیرمی کنند.این
مدیرانکسانیهستندکهتوجیهشده اندبیانیه هاییکهدر
مواجههباارایعمومی می دهندبایدخشکورسمی وبه
دور از هر گونه دخیل شدن درجریان افکار و احساسات
عمومیباشد.
به همین دلی��ل عذرخواهی بانک ه��ا از مردم به
خاطر نقش��ی که در روند نزولی اقتص��اد جهانی ایفا
کرده اند خیلی دیر و با اکراه انجام ش��ده است .مدیران
وال استریت که به کنگره احضار شده بودند متن هایی
را در پاسخ به سواالت ارائه کردند که دست نوشته ای
از وکال و مقام های دسته باالتر بود؛ مغرورانه ،همچنان
حریصوبه دورازپشیمانی.شایدیکی،دوحرکتمثل
ریخت و پاش هایی در حد پاداش دادن یا صرف کمی
حامیان،منتقدان
باراک اوباما گفت« :م��ن فکر می کنم که این
اعتراضات ناشی از سرخوردگی مردم امریکاست
چون ما بزرگترین بحران اقتصادی را در سراسر
این کشور بعد از یک دهه رکود اقتصادی جهانی
بعد از جنگ جهانی دوم س��پری کردیم .در این
شرایط ش��ما برخی از همان کس��انی را که ما را
دچار این بحران اقتصادی کردند همچنان بر سر
کار می بینید».
نانسی پلوسی ،رهبر دموکرات های کنگره اعالم
کردکهازاینجنبشحمایتمی کند،همینطوراز
گسترشانبهسراسرکشور.پلوسیگفتخودش
را جزیی از مردمی می داند که از کار کنگره راضی
نیستند« :من اهداف انها را قبول دارم .حاال چه در
وال استریت یا س��ایر جاها لزوم تغییر را احساس
کرده ام.مادیگرنمی توانیمبههمینشیوهادامهبدهیم
و نباید از راهی رفت که طی ان به زندگی این افراد
جامعهبی توجهیبشود».
بانکداران در صف اول متهمان
مدیران بانک ها بیش از بقیه مس��ئوالن با خشم و
انتقاد مردم روبه رو ش��ده اند .ش��اید انها ه��م به فکر
رو در رو شدن با مردم بیفتند .درست است که ان وقت
اماج تخم مرغ های پرتابی و هو شدن توسط مردم قرار
خواهندگرفتامااگربهفکرحرفزدنبیفتندکافیاست.
انها بهتر است به استراتژی خودازاری که یک بار تونی
بلر به کار گرفت روی نیاورند .او زمانی که نخست وزیر
بریتانیا بود در مبارزات انتخاباتی پیش از سال 2005با
رای دهندگان خشمگین روبه رو شد و در مورد جنگ
عراق با انها حرف زد .او توانس��ت با به خرج دادن این
همه شجاعت و روبه رو شدن با مردم حرف هایش را با
صراحت بزند و به بی انصافی منتقدانش اشاره کند .او
در انتخابات ان سال پیروز شد .اما هیچ کدام از مدیران
وال استریتمهارت هایسیاسیبلرراندارند.انهاحاضر
ی خودازاری و به
به پذیرش اشتباهاتشان نیستند .اما کم
زحمتافتادننهتنهابرایشانمایهدردسرنمی شودبلکه
انهارابهجمعمردمدرجامعهبازخواهدگرداندg.
منبع:وبالگدبیراناکونومیست
دیلماروسفرئیس جمهوربرزیل،نخست وزیر
ن هارپر ،گئورگ پاپاندرو نخست وزیر
کانادا استف
یونان ،مقامات چین و کره شمالی از جمله حامیان
این جنبش بوده اند .گوردون براون نخس��ت وزیر
وقت انگلیس ،کاردینال اعظ��م واتیکان و هوگو
جاوس رئیس جمهور ونزوئال هم جزو طرفداران
معترضانبودند.
مثلث شماره104
پولبرایمردممی توانستاندکیازاعتمادازدست رفته
مردم به این صنعت را برگرداند ،اما هرگز چنین اتفاقی
نیفتاد.
درست برعکس ،وال اس��تریت راهی را در پیش
گرفتهکهمردمرابیشازپیشخشمگینخواهدکرد.انها
باپسگرفتنمالکیتخانه هایسربازانیکهبرایامریکا
درجبهه هایجنگهستند،باگذاشتنحقکارمزدبرای
استفادهازکارت های اعتباری وغیرهدیگ خشممردم را
بیشتربهجوشاورده اند.
ی از سوی
اما برخی واکنش ها به اعتراضات مردم
سران اقتصادی وال اس��تریت حائز اهمیت است .مثل
عذر خواهیجیمی دیمونازجیپی مورگانکهبه خاطر
پس گرفتن وام ها از خانواده هایی که یکی از اعضایشان
به جنگ رفته اند از این اف��راد معذرت خواهی کرد ،یا
ویکرام پاندیت از سیتی گروپ که گفت بانک خودش
را یک نهاد مالی مسئول می داند .با این وجود اینها برای
راضی کردن مردم معترض کافی نبوده اند .جای تعجب
نیست که به زودی همه مردم پول هایشان را از بانک ها
بیرون بیاورند و به اتحادیه های اعتباری بسپارند .پس
شاید زمان اتخاذ یک استراتژی جدید فرا رسیده باشد؛
اینکه برعکس همیشه به طور مستقیم با معترضان وارد
نترتیبایناجتماعازمردمشجاع
گفت وگوبشوند.بهای
کهبهتوصیفیکیازمدیرانارشدوال استریت«کارشان
فقط اس��تعمال مواد مخدر در پارک هاست» وجاهت
قانونیپیدامی کنند.
برخیازکارشناسانمی گویندکهدالیلنارضایتی
معترضان ساده تر از این حرف هاست و از اعتراض به
بیکاری و نابرابری ها فراتر نم��ی رود و انها غیر از این
مسائل دیگر برایشان فرقی نمی کند که در وال استریت
واقعاچهمی گذرد.نکتهعجیباینکهوال استریتنکات
مهمی را در مورد همه شرایط به وجود امده در اقتصاد
داردکهمی تواندبازگوکند.بانکداریمثلتنباکونیست
که تولیداتش اغلب باعث کشته شدن استفاده کننده ها
می شود .این صنعت اقتصادی وهم اور و پیچیده است،
اما مردم در هر صورت به گرفتن وام و سرمایه گذاری
بانکی برای حمایت مالی از فعالیت های اقتصادی شان
نیاز دارند .قانونگذاری های ش��تابزده و از روی خشم
ممکن اس��ت کار را خراب کند .وال استریت هم باید
گوششدرمقابلاینلزومتغییرشنواترباشد.
افتاب
ران پاول ،نامزد جمهوری خواه ها برای انتخابات
سال :2012اگر اعتراضشان صلح امیز و هدف دار
باشد ،توجه دولت به حرفشان جلب خواهد شد.
افرادی که از قراردادهایشان با دولت یا ذخایر فدرال
سودمی برندطرفحسابمعترضانهستندوبایداز
انها مالیات های گزافی گرفت یا اینکه سودی که از
دولتعایدشانمی شود راقطعکرد.
ازجمله چهره های سرشناس حامی این جنبش
می توان به مارگارت اتوود نویسنده کانادایی و نوام
چامسکیزبانشناسومنتقدامریکاییاشارهکرد.
درمیانسینماگران،مایکلمورفیلمسازدرحمایت
از این جنبش س��خنرانی کرده .همین طور سوزان
ساراندنازهنرپیشه های هالیوود.گروه هایموسیقی
متعددی هم خود را از طرفداران جنبش اش��غال
وال استریتمعرفیکرده اند.
اتحادیه های متعددی از جمله اتحادیه کارگران
بخش حمل و نقل امریکا و مترو نیویورک به این
جنبش پیوسته اند .روسای اتحادیه های کارگری
حامی این جنبش هم اعالم کرده اند که می توانند از
OWSحمایت کنند و حتی بودجه خودشان را هم
دراختیارمعترضانبگذارند.
صدها مس��لمان هم در منهتن گرد هم امدند و
در کنار س��ایر معترضان با نیروهای پلیس درگیر
شدند و بخشی از اعتراضش��ان نسبت به حضور
پلیس در مساجد و گذاشتن جاسوس درمحله های
مسلمان نشین بود .شعارشان این بود که مسلمان
هس��تند اما ملیت امریکایی دارند و این دو با هم
منافاتی نداردg.
83