ماهنامه مثلث شماره 100

‫زمزمه های‬ ‫بازگشت دنیزلی‬ ‫مربی ترکیه ای به پرسپولیس می اید؟‬ ‫مـوج اول‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال سوم‪ /‬شماره صدم ‪ 8 /‬ابان ماه ‪ 88/ /1390‬صفحه‪1500/‬تومان‬ ‫اولیناظهارنظرهایمقاماتکشور‬ ‫دربارهنظامپارلمانی‬ ‫جمهوریتتضعیف نمی شود‬ ‫گفت وگو با پرویز سروری‬ ‫دربارهمنتقداننظامپارلمانی‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALASNEWS.IR‬‬ ‫عکس گرفتن‬ ‫با جنازه سرهنگ‬ ‫سرت‪ ،‬زادگاه و قتلگاه معمر قذافی‬ ‫عصربازگشتبهخویشتن‬ ‫خیز منطقه به سوی احیاگری دینی‬ ‫علیه طبقه متوسط یا برای‬ ‫طبقهمتوسط‬ ‫نگاهی به فیلم «سعادت اباد»‬ ‫راه امام‬ ‫‪32 - 43‬‬ ‫سیاست‬ ‫حاشیه های یک تغییر‬ ‫لزوم بیداری در مقابل توطئه ها و‬ ‫القائات شیاطین‬ ‫ما باید به شیطنت هایی که از طرف ابرقدرت ها و وابستگان‬ ‫انها انجام می شود توجه کنیم و تحت تاثیر واقع نشویم‪ .‬و ملت‬ ‫ما بیدار باش��د‪ ،‬چون برای کشوری که از اول بنایش بر این بوده‬ ‫است که مستقل باشد و تحت سلطه دیگران نباشد و مستشار‬ ‫از خارجنیاورد و خودش حکومت کند‪ ،‬این مسائل بوده است‪.‬‬ ‫ما وقتی که در پاریس بودیم‪ ،‬یک نفر از امریکا به عنوان یک‬ ‫تاجر امد که بعدا معلوم ش��د تاجر نیس��ت‪ ،‬فاجر است و گفت‬ ‫صالح نیست که به ایران بروید‪ .‬یا دسته دیگری که بعض از انها‬ ‫مردمی صالحوبعض شانفضولبودندامدندوگفتندکهسلطنت‬ ‫وقانوناساسیراحفظکنید‪،‬شاهسلطنتکند‪،‬نهحکومتواز‬ ‫اینحرف هامی زدند‪،‬کهانهاهماشتباهمی کردند‪.‬بعدهمکهشاه‬ ‫رفت‪ ،‬راجع به بختیار همین مساله را پیش اوردند؛ که بگذارید‬ ‫بختیاروشورایسلطنتباشد‪.‬بعددیدندکهنشد‪،‬راجعبهتاخیر‬ ‫امدن ما شروع به فعالیت کردند که حاال صالح نیست و ممکن‬ ‫است چه بشود‪ .‬بعد هم که به ایران امدیم و مسائل اشتداد پیدا‬ ‫کرد‪،‬مثال‪،‬یکیازتوطئه هایاناناینبودکهاینارتشطاغوتی‬ ‫باید منحل ش��ود و خودمان یک ارتش علیحده درست کنیم و‬ ‫معلوم بود که می خواهند ش��یطنت بکنند که این نقشه هم از‬ ‫بین رفت‪ .‬و حاال ش��ما می بینید که ارتش متحول شده و به جز‬ ‫اشخاصی که فاس��د بوده و فرار کردند یا معدوم شدند‪ ،‬دیگران‬ ‫خدمت می کنند‪ ،‬که اگر خدای نخواس��ته در ان وقت چنین‬ ‫مساله ایپیشمی امد‪،‬مامواجهباشکستمی شدیم‪.‬‬ ‫لزومرابطهباملت هاودولت ها‬ ‫و االن از قراری که من شنیدم شیطنت دیگری می کنند و‬ ‫ان اینکه ما چرا با دولت هارابطه داش��ته باشیم؟ ما می رویم به‬ ‫سراغ ملت ها و با دولت ها هیچ کاری نداریم! که این همنقشه ای‬ ‫اس��ت که اخیرا تعقیب می ش��ود‪ .‬ابرقدرت ها و امریکا خیال‬ ‫می کردندکهایرانبهواسطهانقالبیکهکردهاستومی خواهد‬ ‫اس��تقالل و ازادی را که یک مس��اله تازه وبرخالف رویه همه‬ ‫حکومت هاست به دس��ت بیاورد‪ ،‬به ناچار منزوی خواهد شد‪،‬‬ ‫وقتی که منزوی شد زندگی نمی تواند بکند‪ ،‬که دیدند نشد و‬ ‫ایرانروابطشباخارجی هازیادترشد‪.‬حاالبهاینمطلبافتادند‬ ‫که ما چکار داریم به دولت ها‪ ،‬اینها همه ظالم و کذاهس��تند و‬ ‫ما باید با ملت ها روابط داش��ته باش��یم‪ .‬که این هم نقشه تازه و‬ ‫مساله بس��یار خطرناک و شیطنت دقیقی است‪ .‬ما باید همان‬ ‫گونه که در زمان صدر اس�لام‪ ،‬پیامبر سفیر به این طرف و ان‬ ‫طرفمی فرستادکهروابطدرستکندعملکنیمونمی توانیم‬ ‫بنشینیموبگوییمکهبادولت هاچکارداریم‪.‬اینبرخالفعقلو‬ ‫برخالفشرعاستومابایدهمهباهمرابطهداشتهباشیم‪،‬منتها‬ ‫چند تا استثنا می شود که االن هم با انها رابطه نداریم‪.‬اما اینکه‬ ‫باهیچدولتینبایدرابطهداشتهباشیم‪،‬هیچعقلوهیچانسانی‬ ‫ان را نمی پذیرد‪،‬چون معنایش شکست خوردن و فنا و مدفون‬ ‫شدن است تا اخر‪ .‬و ما باید با ملت ها ودولت ها رابطه پیدا کنیم؛‬ ‫انها را که می توانیم ارشاد کنیم‪ ،‬با همین روابط ارشاد کنیم و‬ ‫ازانهایی که نمی توانیم ارشاد کنیم‪ ،‬سیلی نخوریم‪ .‬بنابراین‪،‬‬ ‫من به شما س��فارش می کنم که در هر جا و در هر کشوری که‬ ‫هستیدرابطه تانرامحکمکنیدورفتوامدداشتهباشیدچون‬ ‫وقتی که رئیس جمهور به چند مملکت می رود و نخست وزیر و‬ ‫اقای دکتر والیتی هم می روند ‪ -‬و حق ایشان است ‪ -‬می فهمند‬ ‫که ایران با دنیا رابطه دارد‪.‬‬ ‫احتمال تغییر نظام سیاسی کشور این روزها‬ ‫ب��ه بحث غال��ب در محافل سیاس��ی تبدیل‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬مدافعان تبدیل نظام ریاس��تی‬ ‫کش��ور به نظام پارلمانی می گویند این طرح‬ ‫می تواند بسیاری از مشکالت موجود را حل‬ ‫کند‪ .‬البت��ه اگر ملزومات ان که مهمترینش‬ ‫تقویت احزاب اس��ت فراهم شود‪ .‬این مساله‬ ‫اما منتقدانی هم دارد‪ .‬انها می گویند این تغییر‬ ‫ب��ه جمهوریت نظ��ام خدش��ه وارد می کند‪.‬‬ ‫ادعایی که بس��یای ان را درس��ت نمی دانند‪.‬‬ ‫در گفت وگو با حس��ن غفوری ف��رد درباره‬ ‫مختصات این نظام بحث شده است‪.‬‬ ‫‪8 - 29‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫همه مردان یک خاندان‬ ‫مرگ ولیعهد عربس��تان نگاه های بس��یاری از کارشناسان مسائل‬ ‫بین الملل را به این کشور خیره کرده است‪ .‬بسیاری بر این باورند‬ ‫که این اتفاق منجر به جنگ قدرت در خاندان حاکم بر این کشور‬ ‫خواهد شد‪ .‬این مساله انجا مهمتر می شود که پادشاه عربستان نیز‬ ‫از لحاظ جس��مانی وضعیت بسیار نامناس��بی دارد‪ .‬شاهزاده نائف‬ ‫نامزد اول ولیعهدی این کش��ور است‪ .‬برخی معتقدند که وضعیت‬ ‫امروز عربس��تان مانند اتحاد جماهیر ش��وروی در روزهای اخر‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪75 - 83‬‬ ‫افتاب‬ ‫حکومت مستضعفان‬ ‫رخداده��ای به وج��ود امده در کش��ورهای عربی توس��ط جریانات‬ ‫اسالمی نزد بسیاری از تحلیلگران به نوعی با همان نگرش بازگشت‬ ‫به خویش��تن و بررسی پیشینه غنی تمدنی اس�لام بود‪ .‬جایی که این‬ ‫جریانات اس�لامی برای احیای انچه توسط گروه ها و حکومت های‬ ‫غرب گرا از دست رفته است‪ ،‬تالش کرده اند‪.‬‬ ‫‪46 - 59‬‬ ‫لیبی بدون قذافی‬ ‫بین الملل‬ ‫در نهایت هفت ماه مقاومت و قیام مردمی در لیبی با کش��ته ش��دن‬ ‫معمر قذافی‪ ،‬دیکتاتوری که ‪ 42‬سال بر لیبی حکمرانی کرد نتیجه داد‪.‬‬ ‫هفته گذشته سرهنگ قذافی که دیگر کمتر با جامه نظامی در انظار‬ ‫حاضر می شد درحالیکه همچنان اسلحه طالیی محبوبش همراهش‬ ‫بود به دست انقالبیون به کام مرگ فرستاده شد و به این صورت برگ‬ ‫جدیدی در تاریخ لیبی ورق خورد‪.‬‬ ‫‪68 - 74‬‬ ‫ورزش‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫مثلث‬ ‫پرسپولیسجدید‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫حمید استیلی که سرمربیگری پرسپولیس سال ها رویایش بود‬ ‫هرگز نتوانست پس از نفر اول شدن‪ ،‬رویای هواداران برای اوج‬ ‫گرفتن تیم محبوبش��ان را محقق کند‪ .‬حاال ش��مارش معکوس‬ ‫برای برکناری این مربی جوان اغاز ش��ده اس��ت و برخی منابع‬ ‫جدی ترین گزینه جانشینی اش را مصطفی دنیزلی می دانند؛ مردی‬ ‫که اگر چه برای هواداران پرسپولیس نتوانست جامی به همراه‬ ‫بیاورد اما خاطرات خوشی را برای انها رقم زد‪ .‬دنیزلی در ذهن‬ ‫هواداران پرسپولیس یعنی فوتبال‪.‬‬ ‫‪60 - 67‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر افتاب‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر دین وتاریخ‪ :‬علیرضا شاکر ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری ‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬مریم اسماعیل پور ‪ -‬سید جواد میرخلیلی ‪ -‬ابوالقاسم غالمی ‪ -‬شاهده یوسفی ‪ -‬احسان ابطحی‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬پروی��ن طالبی��ان ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬فاطم��ه میرزای��ی ‪ -‬ش��یما غف��اری ‪ -‬زه��را راد‬ ‫عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک ‪ -‬حس��ین غالمی ‪ -‬ش��ادی خوش��کار خی��ری‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مس��عود نجفی‬ ‫شاهین فتحیان ‪ -‬سهیال طایی ‪ -‬محمد جواد پاینده ‪ -‬سجاد محقق‪ -‬مهسا عادلی ‪ -‬مهدی مهدیان ‪ -‬داوود رضایی چراتی‬ ‫سودابه رخش‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫فنی‪:‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی‪ -‬مهدی ابراهیمی و نیوشا ملک نیازی‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر اداری و مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬مصطفی میری‬ ‫ ‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ب��ا تش��کر از‪ :‬دکت��ر احم��د اس��ماعیل تبار ‪ -‬مهن��دس واعظی ‪ -‬دکت��ر ای��ت اهلل ابراهیم��ی ‪ -‬دکتر غالم حس��ن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری ‪ -‬مهندس بهرامی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫مهندس امینی ‪ -‬اقای راس��تی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬تلفن‪66818168 :‬‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‪ -‬تلفن‪88338553 :‬‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان افریقا‪ ،‬بعد از چهارراه اسفندیار‪ ،‬کوچه سعیدی‪ ،‬پالک ‪ ،2‬تلفن‪22038551 - 2‬‬ ‫زمزمه های‬ ‫بازگشت دنیزلی ‬ ‫ مربی ترکیه ای به پرسپولیس می اید؟‬ ‫مـوج اول‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال سوم‪ /‬شماره صدم ‪ 8 /‬ابانماه ‪ 88/ /1390‬صفحه‪1500/‬تومان‬ ‫اولیناظهارنظرهایمقاماتکشور‬ ‫دربارهنظامپارلمانی‬ ‫جمهوریت تضعیف نمی شود ‬ ‫گفت وگو با پرویز سروری‬ ‫درباره منتقدان نظام پارلمانی‬ ‫سعادت ابادکجاست؟‬ ‫‪issN: 2008-5281‬‬ ‫‪mosalasNEWs.ir‬‬ ‫هرس��اله تعداد قابل توجهی فیلم در کش��ور ساخته می ش��ود که برخی از انها به‬ ‫موفقیت تجاری هنری دست می یابند و برخی دیگر خیر‪ .‬اما به گواه اهالی فن این‬ ‫معیاری دقیق مبنی بر چگونگی کیفیت فنی و حرفه ای اثار سینمایی نیست‪ .‬گذشته‬ ‫از این دسته ای از این فیلم ها هنگام نمایش قابل بحث می شوند ان هم به این دلیل که‬ ‫عوامل متعددی گاه برای سازندگان انها هم قابل پیش بینی نیست‪ .‬سعات اباد یکی‬ ‫از فیلم های حال حاضر اکران سینمای ایران است که درباره ان می شود بحث کرد‪.‬‬ ‫عکس گرفتن ‬ ‫با جنازه سرهنگ‬ ‫سرت‪ ،‬زادگاه و قتلگاه معمر قذافی‬ ‫عصر بازگشت به خویشتن ‬ ‫خیز منطقه به سوی احیاگری دینی‬ ‫علیه طبقه متوسط یا برای ‬ ‫طبقه متوسط‬ ‫نگاهی به فیلم «سعادت اباد»‬ ‫خبرنامه‬ ‫در خبرنامه این هفته اخرین تحوالت د رعربستان سعودی پس از مرگ ولیعهد این کشور را بررسی و تحلیل کرده ایم‪.‬‬ ‫گزارش ها و عکس هایی دباره زلزله ترکیه‪ ،‬انتخابات تونس‪ ،‬باخت سنگین منچستر یونایتد و بررسی مطبوعات در هفته‬ ‫گذشته و یادداشت هایی د رحوزه های مختلف از دیگر بخش های خبرنامه این شماره است‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫ی به نامه حاتمی کیا‬ ‫واکنش میرکریم ‬ ‫گام اول اسالم خواهان‬ ‫وان‪ ،‬شهر ارواح‬ ‫کمی بیشتر از تحقیر شدن‬ ‫جنگ قدرت‬ ‫‪8‬‬ ‫تیتریک‬ ‫شمس الدین حسینی در استانه استیضاح‬ ‫روز سخت اقای وزیر‬ ‫خبرنامه‬ ‫هفته گذش��ته پس از مدت ها بحث و‬ ‫جلس��ات و رایزنی های متف��اوت باالخره‬ ‫اس��تیضاح وزیر اقتصاد اعالم وصول شد‬ ‫تا ش��مس الدین حس��ینی این هفته راهی‬ ‫بهارس��تان ش��ود و ای��ن بار ب��ه صورت‬ ‫جد ی تری پاس��خگوی ماجرای اختالس‬ ‫‪3‬میلیاردی باشد‪.‬‬ ‫عدم اج��را‪ ،‬اجرای ناق��ص و با نقض‬ ‫اح��کام قانون��ی مرب��وط ب��ه وظایفی که‬ ‫نس��بت به بانک ها یا نهادهای پولی و مالی‬ ‫داش��ته اس��ت‪ ،‬نصب افراد به سمت های‬ ‫مهم بدون انکه صالحیت ی��ا اهلیت الزم‬ ‫را داش��ته باش��ند‪ ،‬عدم نظارت بر کارکرد‬ ‫بانک ه��ا به عن��وان نماینده س��هام دولت‬ ‫به رغ��م هش��دارهای نهاده��ای نظارتی و‬ ‫ع��دم مقاوم��ت در براب��ر اعم��ال نف��وذ‬ ‫مقامات اجرایی‪ ،‬چهار محوری اس��ت که‬ ‫‪ 22‬نماین��ده ای که پ��ای نامه اس��تیضاح‬ ‫را امض��ا کرده اند ب��ر مبن��ای ان معتقدند‬ ‫شمس الدین حسینی نباید در هیات دولت‬ ‫باقی بماند‪.‬‬ ‫استیضاح کنندگان وزیر اقتصاد که به‬ ‫توصیه هیات رئیس��ه مجلس پیگیری طرح‬ ‫اس��تیضاح را یک هفته به تعوی��ق انداخته‬ ‫بودند تا کمیسیون اصل ‪ 90‬مجلس گزارش‬ ‫خود را در بررسی اختالس سه هزار میلیارد‬ ‫تومانی به صحن مجلس ارائ��ه کند‪ ،‬هفته‬ ‫گذشته متن طرح استیضاح را مجددا تهیه و‬ ‫به امضا رساندند و سپس تقدیم هیات رئیسه‬ ‫مجلس کردند‪.‬‬ ‫انچه اما این طرح را جدی کرده است‬ ‫نام چند نماینده مطرح و تاثیر گذار مجلس‬ ‫از جمله احمد توکلی‪ ،‬کاتوزیان‪ ،‬نادران و‬ ‫اقاتهرانی به عنوان حامیان اس��تیضاح پای‬ ‫برگه استیضاح است‪.‬‬ ‫نادر قاضی پور‪ ،‬عضو کمیسیون صنایع‬ ‫و مع��ادن مجل��س می گوی��د‪« :‬نمایندگان‬ ‫اس��تیضاح کننده وزی��ر ام��ور اقتصادی و‬ ‫دارایی مدارکی دارند که نشان می دهد وزیر‬ ‫در جریان تخلف مالی اخیر کوتاهی کرده‬ ‫اس��ت و نمایندگان به همین دلیل به دنبال‬ ‫استیضاح وزیر اقتصاد هستند‪».‬‬ ‫وزی��ر اقتصاد ام��ا مدافعان��ی نیز در‬ ‫مجلس دارد‪ .‬نماینده اس��تانه اش��رفیه در‬ ‫مجلس می گوید‪« :‬حس��ینی وزی��ر اقتصاد‬ ‫پاسخ مستدل برای استیضاح کنندگان دارد‪.‬‬ ‫اعتقاد دارم سید ش��مس الدین حس��ینی با‬ ‫درایتی که دارد از استیضاح بهترین استفاده‬ ‫را خواهد بود‪».‬‬ ‫به ه��ر روی ب��ه نظ��ر می رس��د وزیر‬ ‫اقتصاد قطع��ا هفت��ه س��ختی را پیش رو‬ ‫دارد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪9‬‬ ‫برلوسکنی و دردسرهایش‬ ‫پدرخوانده می رود یا می ماند‬ ‫خبرنامه‬ ‫رسانه های ایتالیا اواخر هفته گذش��ته با انتشار اخبار متعددی‬ ‫درباره اس��تعفای نخس��ت وزیر این کشور و س��پس رد ان‪ ،‬مردم‬ ‫سرزمین «چکمه ای» اروپا را سردرگم کردند‪.‬‬ ‫روزنامه «الریپابلیکا» روز چهارشنبه در خبری اعالم کرده بود‬ ‫که «سیلویو برلوسکنی» برای جلوگیری از شکست در ابتدای سال‬ ‫جاری اینده از سمت خود اس��تعفا می دهد اما حزب «لیگ شمال»‬ ‫مهمترین متحد برلوس��کنی در پارلمان ایتالیا ای��ن خبر را تکذیب‬ ‫کرده است‪.‬این خبر از انجا نشات گرفت که «اومبرتو بوسی» رئیس‬ ‫حزب لیگ شمال در انتقاد از وضعیت اقتصادی ایتالیا این کشور را‬ ‫در استانه سقوط توصیف کرده بود و پس از ان رسانه های ایتالیایی‬ ‫به نقل از بوسی نوشتند که برلوسکنی پایان دسامبر یا اوایل ژانویه از‬ ‫سمت خود کناره گیری می کند‪.‬‬ ‫این در حالی است که برلوسکنی به تازگی از مجلس ایتالیا رای‬ ‫اعتماد گرفته و برنامه ریاضت اقتصادی خود را نیز به اجرا گذاشته‪،‬‬ ‫اما از انجا که به دلیل رس��وایی های پی درپی اخالقی و مالی وجهه‬ ‫مناسبی در میان مردم ایتالیا ندارد‪ ،‬ایتالیایی ها نظر مساعدی درباره‬ ‫برنامه های اقتص��ادی او ندارند‪ .‬از همین رو در هفته های گذش��ته‬ ‫شهرهای مختلف این کش��ور نیز مانند اغلب ش��هرهای امریکا و‬ ‫ت ضد سرمایه داری بود‪.‬‬ ‫انگلیس شاهد تظاهرا ‬ ‫البته پیش��تر از ان ایتالیا صحنه اعتراض��ات مردمی بود‪ ،‬اما ان‬ ‫اعتراض ها به ای��ن دلیل بود که م��ردم معتقد بودند برلوس��کنی با‬ ‫اقداماتش به شخصیت زنان توهین کرده است‪.‬‬ ‫در همین رابط��ه در تاری��خ ‪ 23‬مهرماه همزمان ب��ا تظاهرات‬ ‫ضد سرمایه داری در بیش از هزار ش��هر امریکا‪ ،‬صدها هزار نفر از‬ ‫مردم ایتالیا به خیابان های شهر رم امده و یک دل و یکصدا با اعضای‬ ‫جنبش «تسخیر وال اس��تریت» نارضایتی خود را از شکاف طبقاتی‬ ‫موجود و سیاست های نادرست اقتصادی دولت سیلویو برلوسکنی‬ ‫ابراز کردند‪.‬‬ ‫اعتراضات علیه نابرابری های اجتماعی و اقتصادی و طرح های‬ ‫ریاضت طلبانه دولت «س��یلویو برلوس��کنی» در ایتالیا به خشونت‬ ‫ی که بیش از ‪ 45‬نفر انها راهی‬ ‫کش��یده ش��د و بیش از ‪ 70‬نفر زخم ‬ ‫بیمارستان شدند‪.‬‬ ‫در نشس��ت اخیر رهب��ران اتحادیه اروپا‪ ،‬برلوس��کونی مورد‬ ‫سرزنش نیکوال سارکوزی و انگال مرکل قرار گرفت‪.‬‬ ‫مرکل و س��ارکوزی اعتقاد دارند کاهش بدهی ه��ای ایتالیا به‬ ‫شیوه ای پایدار در چند سال اینده امری حیاتی است‪.‬‬ ‫ایتالیا به عنوان سومین اقتصاد بزرگ حوزه یورو نیاز دارد طی‬ ‫سه سال اینده معادل ‪ 600‬میلیارد یورو اوراق قرضه دولتی عرضه‬ ‫کند تا بتواند بدهی های روبه رشد خود را کاهش دهد‪.‬‬ ‫افزایش سن بازنشستگی‪ ،‬یکی از شرایط اصلی شرکای اروپایی‬ ‫ایتالیا برای حمایت از فروش اوراق قرضه این کشور است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫انتقاد همسر‬ ‫احمدی نژاد از‬ ‫وضعیت حجاب‬ ‫در کشور‬ ‫‪10‬‬ ‫درخواست از شورای انتقالی‬ ‫وزیر امورخارجه جمهوری اسالمی ایران با ارسال پیامی خطاب به مصطفی عبدالجلیل‪ ،‬رئیس شورای انتقالی‬ ‫لیبی خواهان همکاری رئیس شورای انتقالی برای روشن شدن سرنوشت امام موسی صدر و همراهانش و یافتن‬ ‫محل نگهداری انان شده است‪ .‬علی اکبر صالحی در این پیام با تاکید بر اینکه پیروزی انقالب لیبی به یاری خدا‬ ‫و مجاهدت و پایمردی تحسین برانگیز فرزندان انقالبی ملت مسلمان لیبی محقق شده است‪ ،‬ابراز امیدواری کرده‬ ‫است که با اغاز مرحله نوین حیات سیاسی در لیبی‪ ،‬زمینه های اعمال حاکمیت ملی توسط مردم هموار شده‬ ‫و نظامی مبتنی بر پایه مردم ساالری دینی با حفظ استقرار و ثبات کشور و بدون نفوذ و دخالت هرگونه نیروی‬ ‫خارجی بر سر کار اید‪g .‬‬ ‫ی به نامه حاتمی کیا‬ ‫واکنش میرکریم ‬ ‫نامهابراهیمحاتمی کیابهرضامیرکریمی درباره فیلم«یهحبه قند»کهالبتهضمنانانتقاداتینسبتبهاصغر‬ ‫ی هم که‬ ‫فرهادی مطرح شده بود‪ ،‬بازتاب های فراوانی در رسانه و اهالی سینما داشت‪ .‬هفته گذشته رضا میرکریم ‬ ‫نامه خطاب به او منتشر شده درباره محتوای این نامه و واکنش های مطرح شده‪ ،‬گفت‪« :‬از واکنش هایی که برخی‬ ‫به نامه حاتمی کیا داشته اند ناراحت شدم‪ ،‬چرا که معتقدم هر کس می تواند نظر خودش را درباره این فیلم مطرح‬ ‫کند‪.‬ابراهیملطفداشتهوازفیلممنتعریفکردهاست‪.‬خوشحالمکهاو«یهحبهقند»رادوستداشتهاستچون‬ ‫زمانی که من تنها یک عالقه مند سینما بودم‪ ،‬او با فیلم هایش به من انگیزه می داد و من هرگز به توانایی و قدرت‬ ‫حاتمی کیاشکنکردم‪».‬‬ ‫ی ادامه داده است ‪« :‬وقتی انتقاد داریم به اینکه در حوزه های دیگری به جز فرهنگ در بیان نظرات‬ ‫میرکریم ‬ ‫سختگیریمی شود‪،‬خیلیبرایمعجیباستکهچراخودماندرحوزهفرهنگنیزکمطاقتشده ایم‪».‬‬ ‫ی را دوست داشته باشد یا‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬هر کسی ادبیات مخصوص به خودش را دارد‪ .‬ممکن است فیلم ‬ ‫از ان بدش بیاید‪ .‬فکر نمی کنم اقای فرهادی نیز چنین واکنش هایی را به نامه ابراهیم حاتمی کیا درباره فیلمش‬ ‫بپسندد و از ان خوشحال بشود‪».‬‬ ‫کارگردان «یه حبه قند» با تاکید بر اینکه باید نقد پذیر باشیم‪ ،‬ادامه داد ‪« :‬من در متنی که اقای حاتمی کیا منتشر‬ ‫ی نقد پذیر‬ ‫کرده بود توهینی نمی بینم و سخنان ایشان را به مثابه نقد دیدم‪ .‬ما باید کم ‬ ‫باشیمبهنظرمایننقد پذیریرافرنگی هاخیلیبهتردرککرده اندچراکهوقتی‬ ‫کسی فیلمی می سازد باید خودش را برای هر نقدی اماده کند‪».‬‬ ‫وی خاطرنش��ان کرده است‪« :‬خیلی جالب اس��ت که در فرنگ‪،‬‬ ‫فیلم سازانفیلم هاییکدیگرراکامالباالمی برندیاکامالمی کوبندوهیچ‬ ‫واکنشبدینیزنسبتبهانهاصورتنمی گیرد‪».‬‬ ‫اودربارهفیلماصغرفرهادیهمگفتهاست ‪«:‬فیلماقایفرهادیفیلم‬ ‫خوبیاستکهخداراشکرجوایزبسیاریراگرفتامادراینمیان‬ ‫یکنفرهمبهصراحتمی گویدکهاینفیلمرادوستندارد‪.‬واقعا‬ ‫از اینکه اینگونه با حاتمی کیا و نامه اش رفتار شد‪ ،‬دلم شکست‪.‬‬ ‫من واقعا از اینکه به حاتمی کیا حس��ود گفتند‪ ،‬دلم شکست یا‬ ‫کاریکاتوری را که درباره او کشیده شد و به زعم من بسیار زننده‬ ‫بود اصال دوست نداشتم‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬فکر می کنم من و اقای فرهادی نیز حق داریم‬ ‫زمانیکهحاتمی کیافیلمساختبهصراحتنظرمانرادربارهفیلم‬ ‫او بیان کنیم و این مساله یکی از طبیعی ترین اصولی است که در‬ ‫سینما وجود دارد‪g».‬‬ ‫همسر رئیس جمهور با تاکید بر گسترش فرهنگ حجاب و عفاف می گوید‪« :‬روند حجاب‬ ‫و عفاف در کشور طبیعی نیست‪ ».‬اعظم السادات فراهی شرایط داشتن جامعه ایده ال را‬ ‫گسترش فرهنگ حجاب و عفاف عنوان کرده و ادامه می دهد‪« :‬زنان جامعه ما می توانند با‬ ‫حفظ موازین اسالم در برنامه های کالن کشور شرکت کنند‪».‬‬ ‫فراهی ادامه داد‪« :‬عفاف در جامعه ما وجود دارد چراکه فرزندان ما در این جامعه رشد‬ ‫پیدا کرده اند و در معرض تربیت اسالمی بوده اند و باید این مسائل گسترش بیشتری پیدا‬ ‫کند‪».‬وی اظهار داشته است‪« :‬پیش از انقالب حفظ حجاب و عفاف با ارتباط محکم‬ ‫خانواده و فرزند محقق می شد و این مفاهیم اسالمی را منتقل می کردند ولی با پیروزی‬ ‫انقالب اسالمی حاکمیت نیز برای انتقال این مفاهیم اسالمی وارد شد و تحولی در این‬ ‫ارتباط به وجود امد‪ ».‬همسر رئیس جمهور با اشاره به برنامه های کالن صورت گرفته در‬ ‫حوزه زنان گفت‪« :‬یکی از این برنامه ها طرح جامع سالمت زنان است که برنامه های زیادی‬ ‫در این بخش پیش بینی شده است‪ ».‬فراهی حجاب را نماد اصلی زنان مسلمان عنوان کرد‬ ‫و افزود‪« :‬کشورهای غربی از این نماد وحشت دارند و برای همین در برخی از کشورها از‬ ‫جمله فرانسه قانون منع حجاب تصویب شده است‪g ».‬‬ ‫سرانجام سوال‬ ‫سرنوشت طرح سوال از محمود احمدی نژاد که‬ ‫چند هفته ای است به یکی از موضوع های مورد بحث‬ ‫در محافل سیاسی و رسانه ها تبدیل شده است‪ ،‬گویا‬ ‫به پایان کار خود نزدیک شده اس��ت‪ .‬محمد حسین‬ ‫فرهنگ��ی‪ ،‬عضو هیات رئیس��ه مجل��س در اخرین‬ ‫روزکاری هفته گذشته مجلس در این زمینه اعالم کرد‬ ‫که امضاهای باقی مانده برای س��وال از رئیس جمهور‬ ‫در حال حاضر ‪ ۶۹‬امضا است و برخی نمایندگان طی‬ ‫نامه کتبی به هیات رئیسه تقاضای پس گرفتن امضای‬ ‫خود را خواستار شدند‪.‬‬ ‫وی بیان کرد اگر کل نمایندگان مجلس را ‪۲9۰‬‬ ‫نماینده درنظر بگیریم یک چه��ارم نیاز به ‪ ۷۳‬رای و‬ ‫اگر ‪ ۲۸۵‬نماینده در نظر بگیریم طرح سوال نیاز به ‪۷۲‬‬ ‫امضا دارد درحالی که تعداد امضاها ‪ ۶۹‬نماینده است‪.‬‬ ‫واکنش والیتی به نتیجه انتخابات تونس‬ ‫اخرین اخبار درباره امام موسی صدر‬ ‫ایت اهلل مکارم شیرازی‪:‬‬ ‫عنوان کردن «عاشورای شمسی» به مصلحت امت اسالمی نیست‬ ‫خبرنامه‬ ‫یکی از مراجع تقلید گفته است‪« :‬عنوان کردن عاشوراى شمسى ابدا به مصلحت امت اسالمى و پیروان‬ ‫مکتب اهل بیت(ع) نیست‪ ».‬ایت اهلل العظمی ناصر مکارم شیرازی که این مطلب را در پاسخ به سئوال جمعی‬ ‫از طالب حوزه علمیه مبنی بر اینکه در ایام اخیر جمعى از عالقه مندان به ساحت قدس حسینى(ع) تصمیم‬ ‫گرفته اند که «عاشوراى شمسى» بگیرند یعنى عاشورا را به حسب ماه هاى شمسى حساب کنند و مراسم‬ ‫عاشورا برقرار سازند‪ ،‬ایا این کار صحیح است؟ اظهار داشته است‪« :‬گرچه ممکن است این برادران روى‬ ‫عشق به ساالر شهیدان کربال و عظمت فداکارى ها و مصائب ان حضرت(ع) به این فکر افتاده باشند ولى‬ ‫به یقین این کار به مصلحت مراسم باشکوه حسینى نیست‪ ،‬زیرا اوال تمام امامان معصوم(ع) که اخبارشان‬ ‫در مورد عزادارى عاشورا به دست ما رسیده همگى عاشورا را در همان دهم محرم ذکر فرموده اند و تخطى‬ ‫از سیره ان بزرگواران عملى ناصواب است‪».‬‬ ‫وی ادامه داده است‪« :‬به یقین تعدد عاشورا از اب ّهت و اهمیت ان مراسم بسیار باشکوه مى کاهد و ان شور و‬ ‫حرارت را تضعیف مى کند‪ .‬کارى که مورد عالقه دشمنان عاشوراست‪».‬‬ ‫البته برپا کردن مراسم عزادارى ساالر شهیدان در هر زمانى باعث اجر عظیم و مایه افتخار بزرگى است‬ ‫اما عنوان کردن «عاشوراى شمسى» ابدا به مصلحت امت اسالمى و پیروان مکتب اهل بیت(علیهم السالم)‬ ‫نمى باشد و عالقه مندان حسینى باید از ان خوددارى کنند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫پس از دستگیری و کشته شدن معمر قذافی بار دیگر معمای‬ ‫ناپیدشدن امام موسی صدر مورد توجه رسانه هاقرار گرفت‪ .‬بسیاری‬ ‫امیدوار بودند با دستگیری قذافی تکلیف این معما روشن شود اما‬ ‫پس از کشته شدن رهبر س��ابق لیبی بار دیگر اخبار ضد و نقیض و‬ ‫شایعات فراوانی در مورد سرنوشت امام موسی منتشر شد‪ .‬مهمترین‬ ‫خبر در این مورد نیز اطالعاتی بود که بی بی سی عربی منتشر کرد‪.‬‬ ‫این رسانه مدعی ش��د که امام موسی صدر سال ها پیش به شهادت‬ ‫رسیده و پیکر ایشان نیز در مزرعه ای مدفون شده است اما از سوی‬ ‫دیگر ماجرا وزیر امور خارجه لبنان این ادعا را بی اساس دانست‪.‬‬ ‫به گزارش مهر به نقل از شبکه المنار‪« ،‬عدنان منصور» گفت‪:‬‬ ‫«سفر «علی اکبر صالحی» وزیر امور خارجه ایران به لبنان لغو نشده‪،‬‬ ‫بلکه به تعویق افتاده است‪».‬‬ ‫منصور گفته اس��ت‪« :‬س��رهنگ معمر قذافی و دستگاه های‬ ‫امنیتی رژیم وی در طی ‪ 33‬سال گذشته با پرونده امام موسی صدر‬ ‫به صورت منفی برخورد کردند‪».‬‬ ‫پیش از این نیز «محمد بش��یر الخضار» که ب��ه عنوان اخرین‬ ‫دادستان نظامی در رژیم قذافی مشغول به فعالیت بود در گفتگو با‬ ‫روزنامه الشرق االوسط مدعی شده بود امام موسی صدر‪ ،‬موسس‬ ‫جنبش امل و رهبر شیعیان لبنان در اخرین س��فری که به لیبی در‬ ‫سال ‪ 1978‬داشت درگیری لفظی با قذافی پیدا کرد‪ .‬در این درگیری‬ ‫لفظی امام موسی صدر‪ ،‬قذافی را کافر خواند و این تنش ها حتی تا‬ ‫حد درگیری فیزیکی نیز پیش رفت ‪g‬‬ ‫علی اکبر والیتی با اش��اره به اثار نتیجه انتخابات تونس بر تح��والت و انقالب های منطقه گفت‪:‬‬ ‫«نتیجه‏انتخابات تونس تاثیر مهمی بر انتخابات سایر کش��ورهای منطقه خواهد داشت و در انتخابات‬ ‫کشور مصر نیز شاهد‏پیروزی اسالم گرایان خواهیم بود‪ ».‬علی اکبر والیتی ادامه داده است‪« :‬همانطور‬ ‫که موج بیداری اسالمی برای اولین بار از تونس اغاز شد‪ ،‬شاهد ان هستیم که‬ ‫اولین انتخابات نیز در این کشور برگزار شده و حزب النهضه پیروزی نسبی را‬ ‫در این انتخابات کسب می کند‪».‬‬ ‫مش��اور امور بین الملل مق��ام معظم رهبری در خص��وص انتخابات‬ ‫پارلمانی کش��ور مصر نیز می گوید‪« :‬پیش بینی ما این اس��ت که مجموعه‬ ‫ائتالف و احزاب اس�لام گرا اکثریت اراء را در مصر به خود اختصاص‬ ‫خواهند داد و در کش��ور لیبی ه��م اگر انتخاباتی برگزار ش��ود‬ ‫شاهد پیروزی اسالم گرایان خواهیم بود‪».‬وی با اشاره به اینکه‬ ‫موضوع اصلی جهان اسالم‪ ،‬بیداری اسالمی بوده و ایران نیز به‬ ‫عنوان پیشتاز در این عرصه ش��ناخته شده است در خصوص‬ ‫شاخص های بیداری اس�لامی در انقالب های منطقه گفت‪:‬‬ ‫«ش��اخص های بیداری اس�لامی در اظهار نظرهای مردم و‬ ‫رای دهی انها به اسالم گرایان کامال مشخص است‪».‬والیتی‬ ‫گفت‪« :‬به عنوان مثال در مصر وقتی در خصوص اصالحات‬ ‫قانون اساس��ی و اس�لامی کردن ان رفراندوم برگزار ش��د‬ ‫به رغم مخالفت ع��ده ای با برگزاری این رفراندوم‪ ،‬ش��اهد ان‬ ‫بودیم که ‪77‬درصد مردم به اصالحات قانون اساس��ی و‬ ‫اسالمی کردن ان رای دادند‪g ».‬‬ ‫عضو هیات رئیسه مجلس همچنین گفت که نامه نمایندگانی‬ ‫که امضای خود را پس گرفته اند در مجلس موجود است‪ .‬این اظهار‬ ‫نظر در حالی بیان شده که برخی مدافعان طرح سوال از جمله علی‬ ‫مطهری معتقدند امضا ها هنوز نصاب الزم برای طرح سوال را دارد‬ ‫عل��ی الریجان��ی نی��ز هفته گذش��ته در م��ورد این مس��اله‬ ‫گفت‪:‬برخی از امضاکنندگان طرح سوال از رییس جمهور تقاضای‬ ‫خود را پس گرفتن��د‪ .‬اوراق این نمایندگان نیز نزد هیات رییس��ه‬ ‫است‪ .‬شما می توانید به جایگاه هیات رییسه امده و ان را ببینید‪.‬‬ ‫الریجانی ب��ا تاکید بر این که حق نمایندگان در طرح س��وال‬ ‫از رییس جمهور یا وزرا محفوظ اس��ت‪ ،‬گفت‪ :‬هرگاه نمایندگان‬ ‫صالح بدانند می توانند از وزیر یا رییس جمهور سوال کنند‪ ،‬ولی‬ ‫در این مورد تشخیص بر عهده هیات رییسه مجلس بود‪ .‬در مقابل‬ ‫این اظهار نظرها علی مطهری نیز گفته اس��ت‪ :‬با افزوده شدن دو‬ ‫سه امضای جدید به جمع امضاهای طرح سوال از رییس جمهور‪،‬‬ ‫امکان به جریان افتادن سوال به وجود امده است ولی گویا برخی‬ ‫از اعضای هیات رییس��ه بنا ندارند طرح س��وال از رییس جمهور‬ ‫عملی شود‪g .‬‬ ‫‪11‬‬ ‫چهره ها‬ ‫محمود احمدی نژاد‬ ‫واکنش به کشته شدن قذافی‬ ‫احمدی نژاد در مورد کشته شدن معمر قذافی معتقد‬ ‫است‪« :‬بعضی معتقدند وی را بالفاصله کشتند تا‬ ‫نتواند در جریان محاکمه خود اعتراف کند که به‬ ‫کدامیک از دولت های اروپایی و غربی در جریان‬ ‫انتخاباتشان پول داده و با چه کسانی ارتباط داشته‬ ‫است بدون تردید اگر قرار بود وی محاکمه شود‪،‬‬ ‫خیلی از مسائل روشن می شد‪ ».‬رئیس جمهور البته‬ ‫خطاب به مردم لیبی و گروه ها و قبایل مختلف این‬ ‫کشور هم گفته است‪« :‬مردم عزت افرین و مومن‬ ‫لیبیازنسلعمرمختاروانقالبیونیهستندکهکمر‬ ‫استعمار اروپایی را در لیبی شکستند و انها را به خاک‬ ‫ذلت نشاندند مردم لیبی باید هوشیار و اگاه باشند که‬ ‫حضور و تسلط بیگانه در کشورشان اجازه پیشرفت‬ ‫و عزت را از انها سلب خواهد کرد و هر تصمیم و‬ ‫اقدامی که تسلط و نفوذ بیگانه را در لیبی تثبیت کند‪،‬‬ ‫حتماعلیهمنافعاینکشور‬ ‫خواهد بود‪g».‬‬ ‫سید حسن نصراهلل‬ ‫دالیل طراحی سناریوی ترور‬ ‫علیه ایران‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫دبیرکل ح��زب اهلل لبنان با تاکید بر س��اختگی و‬ ‫دروغ بودن اتهامات اخیر امری��کا علیه ایران مبنی بر‬ ‫تالش برای ترور سفیر عربستان در واشنگتن‪ ،‬هدف‬ ‫از ان را متشنج کردن روابط تهران و ریاض دانسته و‬ ‫خواستار برحذر بودن سعودی ها از این توطئه امریکا‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫سید حس��ن نصراهلل ادام��ه داده اس��ت‪« :‬امیدوارم‬ ‫سعودی ها با این طرح و نقشه امریکایی علیه ایران همراه‬ ‫نشوند و به منافع امریکا خدمت نکنند‪ .‬هر گونه تنش میان‬ ‫ایران و عربستان به نفع کشورهای منطقه نیست‪».‬‬ ‫رامین مهمان پرست‬ ‫واکنش به امادگی اشتون برای‬ ‫گفت وگو با ایران‬ ‫سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به پاسخ‬ ‫اشتون‪ ،‬رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا مبنی‬ ‫بر امادگی برای گفت وگوی مفید با ایران اعالم‬ ‫کرده است‪« :‬ما هم برای گفت وگوی مفید امادگی‬ ‫داریم و فکر می کنیم مبنای مفید بودن مذاکرات‬ ‫گفت وگو در خصوص همکاری حول نقاط‬ ‫مشترک می تواند باشد‪ ».‬رامین مهمانپرست‬ ‫سخنگوی وزارت خارجه در خصوص طرح‬ ‫گام به گام روسیه نیز تصریح کرده‬ ‫است‪« :‬این طرح از سوی‬ ‫کارشناسان کشور همچنان در‬ ‫دست بررسی است‪ ».‬طرح‬ ‫گام به گام به بررسی های‬ ‫فنی نیاز دارد و در همین‬ ‫راستا کارشناسان دو‬ ‫کشور بررسی ان را ادامه‬ ‫می دهند‪g .‬‬ ‫نصراهلل در ادامه وقوع هر گونه جنگ میان امریکا‬ ‫و ایران را بعید دانس��ته و می گوی��د‪« :‬امریکا خواهان‬ ‫امتیازدهی ایران و همراهی این کشور با طرحهای کاخ‬ ‫سفید است‪».‬‬ ‫دبیرکل ح��زب اهلل ادامه داده اس��ت‪« :‬هدف از‬ ‫س��ناریوی ترور‪ ،‬تحمیل تحریم های بیشتر بر ایران و‬ ‫متشنج کردن روابط عربستان و ایران و همچنین ایجاد‬ ‫فتنه است و علت اصلی این سناریوسازی‪ ،‬ایستادگی‬ ‫ایران در مقابل طرح های امریکاست‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬مخالفت ایران با طرح های امریکا‪،‬‬ ‫مقامات کاخ س��فید را عصبانی کرده است و به همین‬ ‫دلیل انها این اتهامات س��اختگی را علیه ایران مطرح‬ ‫کردند که هدف انها از این اتهامات ساختگی‪ ،‬باز کردن‬ ‫کانال گفت وگوی مستقیم با ایران است که همچنان با‬ ‫ان مخالفت می کند‪g ».‬‬ ‫سرلشکر فیروز ابادی‬ ‫غالمحسینمحسنیاژه ای‬ ‫توصیه به مردم امریکا متهمان جدید پرونده اریا‬ ‫رئیس ستاد کل نیروهای مسلح با‬ ‫بیان اینکه مردم امریکا باید مراقب ورود‬ ‫نفوذی های دولتی به مدیریت نهضت‬ ‫عدالت خواهی خود باشند‪ ،‬می گوید‪:‬‬ ‫«چنانچه دولت امریکا به دموکراسی ادعایی‬ ‫خود پایبند است باید به درخواست ملت‬ ‫امریکا که همانا اصالحات اساسی است‬ ‫تن بدهد‪ ».‬سرلشکر سید حسن فیروزابادی‬ ‫توصیه کرده است‪« :‬نخبگان ضد جنگ و‬ ‫ضد رژیم استثماری لیبرال دموکراسی‪،‬‬ ‫مدل های تغییرات اساسی در ایاالت متحده‬ ‫امریکا را در اتاق های فکر به طور جدی‬ ‫مورد رسیدگی قرار دهند و به بخش زیادی‬ ‫از مشکالت بشریت امروز و چنبره ابر‬ ‫سرمایه داری خاتمه‬ ‫دهند‪g ».‬‬ ‫‪12‬‬ ‫سخنگویدستگاهقضاییدربارهاخرینوضعیتپرونده‬ ‫فسادعظیمبانکیاخیراعالمکردهاست‪ 67«:‬نفربه عنوان‬ ‫متهمدررده هایمختلفاعمازمدیرانومسئوالن‬ ‫شرکت هایوابستهبهشرکتتوسعهسرمایه گذاری‬ ‫امیرمنصوراریااحضارشده اندو‪ 31‬نفردربازداشتبه‬ ‫سرمی برند‪».‬غالمحسینمحسنی اژه ای‪،‬دادستانکل‬ ‫کشورهمچنینتاکیدکردهاست‪«:‬قبالاعالمکردیم‬ ‫که‪ 22‬نفراحضارشدندوازانهاتحقیقشدهاست‬ ‫و‪ 12‬تا‪ 13‬نفر در بازداشت بودند در حال حاضر‬ ‫از‪ 67‬نفربه عنوانمتهمدررده هایمختلفاعماز‬ ‫مدیرانومسئوالنشرکت هایوابستهبهشرکت‬ ‫توسعهسرمایه گذاریامیرمنصوراریاوکسانی‬ ‫کهحامی اینگروه هابودندوتوصیهمی کردند‬ ‫کهانهابتوانندتسهیالتو‪LC‬هایریالیرا‬ ‫بازکنندوازانهاحمایتمی کردنداحضار‬ ‫شده اند‪g.‬‬ ‫عکس‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫همزمان با اغاز طرح‬ ‫سرشماری عمومی نفوس‬ ‫و مسکن با ارائه اسناد و‬ ‫تکمیل فرم های مربوطه‬ ‫در این طرح‬ ‫شرکت کردند‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫افتتاحیه هجدهمین نمایشگاه مطبوعات و خبرگزاری ها‬ ‫محمود احمدی نژاد و ایت اهلل املی الریجانی قبل از جلسه سران قوا‬ ‫ششمین دوساالنه‬ ‫مجسمه سازی تهران‬ ‫در حاشیه جلسه‬ ‫علنی مجلس‬ ‫‪13‬‬ ‫رویداد‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫تونسی ها هفته گذش��ته یک رویداد تاریخی در‬ ‫حیات سیاسی کشورشان را تجربه کردند‪ 10 .‬ماه پس‬ ‫از انقالبی که اغازگر تحوالت دنی��ای عرب بود‪ ،‬انها‬ ‫هفته گذشته پای صندوق های رای رفتند تا نمایندگان‬ ‫مجلس��ی را انتخاب کنند که قرار است پایه های نظام‬ ‫سیاس��ی جدید را در این کش��ور بنا ری��زد‪ .‬اما بدون‬ ‫ش��ک مهمترین نکته انتخابات اخی��ر تونس پیروزی‬ ‫اسالمگرا ها در ان است‪.‬‬ ‫‪ 10‬ماهه پیش خودس��وزی جوانی به نام محمد‬ ‫بوعزیزی در شهر س��یدی بوزید خش��م و اعتراض‬ ‫گسترده مردم تونس را برانگیخت‪ .‬همه انها خواستار‬ ‫کناره گیری بن علی از قدرت بودن��د‪ .‬روز ‪ 14‬ژانویه‬ ‫س��ال جاری بن علی پ��س از ‪ 23‬س��ال حکومت به‬ ‫عربستان گریخت‪ .‬این نقطه به عنوان اغاز انقالب های‬ ‫دنیای عرب محسوب می شود‪.‬‬ ‫تونس دره��ای خود را به روی انقالب گش��وده‬ ‫‪14‬‬ ‫گام اول اسالم خواهان‬ ‫پیروزی حزب النهضه در انتخابات مجلس موسسان تونس‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫بود‪ ،‬با این حال اینده مبهمی را پیش روی خود داشت‪.‬‬ ‫البته انتخابات باید در ماه ژوئیه برگزار می شد‪ ،‬اما‬ ‫برای سازماندهی مناسب ان زمان بیشتری الزم بود‪.‬‬ ‫اطمینان از صحت و درس��تی برگه ه��ای رای و‬ ‫ت نامزدهای انتخابات از جمله مواردی‬ ‫همچنین فهرس ‬ ‫بود که زمان بیشتری را می طلبید‪.‬‬ ‫در مجموع ‪ 110‬حزب در این انتخابات شرکت‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫انطور که از نتیجه انتخابات مشخص شد حزب‬ ‫اس�لام گرای «النهضه» با قاطعیت پیروز شد‪ ،‬اما این‬ ‫ح��زب امادگی خود را نی��ز برای ائت�لاف با احزاب‬ ‫چپ گرا و میانه رو اعالم کرد‪ .‬راش��د الغنوشی فردی‬ ‫است که رهبری حزب پیروز را برعهده دارد‪.‬‬ ‫در همین حال س��ایر احزاب تون��س و در راس‬ ‫انها حزب دموکرات پیشرو ضمن اعتراف به شکست‬ ‫خود در انتخابات مجلس موسسان اعالم کردند که به‬ ‫مخالفان خواهند پیوست‪.‬‬ ‫احم��د نجی��ب الش��ابی‪ ،‬بنیانگ��ذار این حزب‬ ‫دراین باره گفت که ح��زب او در اینده جزو مخالفان‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫همچنین می الجریبی‪ ،‬دبی��رکل این حزب نیز به‬ ‫نوبه خود گفت که حزب دموکرات پیشرو در جایگاه‬ ‫نامناسبی قرار دارد‪.‬‬ ‫وی افزوده است‪« :‬این تصمیم ملت تونس است‬ ‫و من به انتخاب مردم احترام می گذارم و برای کسانی‬ ‫که پیروز انتخابات بودند‪ ،‬ارزوی موفقیت می کنم‪».‬‬ ‫این رای گیری برای انتخاب ‪ 217‬عضو مجلس‬ ‫موسسان برگزار ش��د‪ .‬نمایندگان این مجلس وظیفه‬ ‫دارند رئیس دولت موقت تون��س را انتخاب کنند و‬ ‫پیش نویس قانون اساسی جدید را بنویسند‪.‬‬ ‫بوبکر بن صابر‪ ،‬دبیر کل کمیسون انتخابات نیز در‬ ‫مورد مشارکت مردم گفته است‪« :‬از میان ‪ 4/1‬میلیون‬ ‫نفری که در انتخابات ثبت نام ک��رده بودند نود درصد‬ ‫شرکت کردند و بسیاری از کسانی که قبال ثبت نام نکرده‬ ‫بودند نیز امکان رای یافتند‪.‬‬ ‫هیات��ی از ناظ��ران اروپای��ی می گوین��د ای��ن‬ ‫انتخابات ازادانه و منصفانه برگزار ش��د‪ .‬باراک اوباما‪،‬‬ ‫رئیس جمهوری امریکا نیز گفته است این رای گیری‬ ‫«یک پیشرفت مهم» است‪.‬‬ ‫در ای��ران نیز عل��ی الریجانی‪ ،‬رئی��س مجلس‬ ‫شورای اسالمی با بیان اینکه حضور ‪ 90‬درصدی ملت‬ ‫تونس در انتخابات ماهیت مردم��ی انقالب انان را به‬ ‫ظهور می رساند‪ ،‬گفته است‪«:‬پیروزی اسالمگرایان در‬ ‫این انتخابات جهت گیری خواست ملت یعنی حرکت‬ ‫به سوی احیای حقوق اسالمی را نشان می دهد‪ .‬تونس‬ ‫اولین کشوری بود که علمدار قیام ضد ظلم و اسالمی‬ ‫اخیر شد‪ .‬شعله های بیداری مصر‪ ،‬یمن و بحرین را در‬ ‫نوردید‪g ».‬‬ ‫‪15‬‬ ‫بازتاب‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫وان‪ ،‬شهر ارواح‬ ‫؟؟؟؟؟‬ ‫‪16‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫زلزل��ه ‪ 7/2‬ریش��تری در ترکی��ه ای��ن کش��ور را در حال��ت بحران��ی ق��رار داده اس��ت‪.‬‬ ‫وان ش��هری در ش��رق ای��ن کش��ور کان��ون اصل��ی ای��ن زمین ل��رزه ب��ود‪ .‬زمی��ن ل��رزه ای که‬ ‫ویران��ی و تلف��ات قاب��ل توجه��ی به دنب��ال داش��ته اس��ت‪ .‬داد ه ه��ای مرک��ز زمین شناس��ی‬ ‫امریکا نش��ان می دهد ک��ه این زمین ل��رزه در س��اعت ‪ 13‬و ‪ 41‬دقیقه ب��ه وقت محل��ی‪ ،‬در حدود‬ ‫‪ 17‬کیلومتری شمال شرق شهر وان رخ داده است‪ .‬این زمین لرزه شدیدترین زلزله در ‪ 30‬سال اخیر‬ ‫در این منطقه بوده است‪.‬‬ ‫کارشناسان زمین شناسی می گویند عبور چندین گسل بزرگ از محدوده جغرافیایی ترکیه باعث‬ ‫شده این کش��ور بارها دچار زمین لرزه ش��ود‪ .‬چنانکه در اثر دو زمین لرزه در سال ‪ 1999‬میالدی که‬ ‫بزرگی انها بیش از هفت ریشتر براورد شد‪ ،‬نزدیک به ‪ 20‬هزار نفر در شمال غرب ترکیه جان خود را‬ ‫از دست دادند‪ .‬دکتر مهدی زارع‪،‬معاون پژوهشی پژوهش��گاه بین المللی زلزله شناسی درباره گسل‬ ‫مسبب این زلزله می گوید‪« :‬منطقه ای که این زلزله در ان رخ داد ناحیه ای است که گسل های فعال به‬ ‫موازات سامانه گسلی اناتولی شمالی (با روند شمالغرب ‪ -‬جنوب شرق) از نزدیکی ان عبور می کنند‪.‬‬ ‫اطالعات اولیه نشان می دهد که یکی از گسل های مرتبط با سامانه گسله اناتولی شمالی مسبب این‬ ‫رویداد بوده است‪.‬‬ ‫کانون زلزله در نزدیکی روستای تامانلی قرار داشت‪ .‬ژرفای اولیه هشت کیلومتر براورد شده و‬ ‫شهر های دیاربکر‪ ،‬اگری‪ ،‬ارزروم و موش در ترکیه و شهر های سیه چشمه و خوی و ماکو در ایران به‬ ‫شدت این زلزله را احساس کردند‪ ».‬زارع ادامه می دهد‪« :‬زلزله وان با فروریختن ساختمان های متعدد‬ ‫در شهر وان و روستاهای اس��تان وان – به ویژه تابانلی‪ -‬همراه بوده است‪ .‬فروریختن یک ساختمان‬ ‫هفت طبقه در منطقه ای از شهر وان که در ان مجتمع های مس��کونی – ارزان قیمت – متمرکز بودند‪،‬‬ ‫موجب اعزام نیروهای امدادی و البته تمرکز توجه رسانه های بین المللی به این ساختمان فروریخته‬ ‫شد‪».‬‬ ‫او البته می گوید‪« :‬زلزله وان هشداری مهم برای وقوع اتفاقی مشابه با بزرگای بیش از ‪ 7‬در فالت‬ ‫ایران است که اکنون ‪ 14‬سال و شش ماه است که پس از رخداد زلزله ‪ 20‬اردیبهشت ‪ 1376‬اردکول‬ ‫قائن با بزرگای ‪ ،7/2‬سکوت لرزه ای نسبتا طوالنی (نسبت به وقوع زلزله ای با بزرگای بیش از هفت)‬ ‫در ان برقرار شده است‪ ».‬این در حالی است که فالت ایران به لحاظ اماری به طور متوسط هر ‪ 10‬سال‪،‬‬ ‫یک یا دو زلزله با بزرگای بیش از هفت در پنجاه سال اخیر تجربه کرده است‪.‬‬ ‫زلزله وان زنگ خطر مهم دیگری در کنار مرزهایمان است‪ .‬در تصاویر تلویزیونی منتشر شده ‪،‬‬ ‫ساختمان هایی ویران و خودروهایی اسیب دیده به چشم می خوردند‪ .‬انچنان که رسانه ها نقل کرده اند‬ ‫در ش��هر ارجیش نزدیک به ‪ 25‬بنای بزرگ‪ ،‬از جمله یک خوابگاه دانشجویی فروریخته است‪ .‬ده ها‬ ‫هزار نفر از مردم ترکیه پس از زلزله ‪ 7/2‬ریشتری چندین شب را زیر هوای صفر درجه و در اتومبیل ها‬ ‫و چادرهای امداد گذراندند‪.‬‬ ‫شهر«وان» با جمعیت یک میلیون نفری اکنون به شهر ارواح تبدیل شده است‪ .‬انچنان که منابع‬ ‫خبری روایت کرده اند هزاران کشته و زخمی و مفقود حاصل این حادثه است‪.‬‬ ‫اما سه روز بعد از زلزله ‪ 7/2‬ریشتری که اس��تان وان واقع در جنوب شرقی ترکیه را لرزاند‪ ،‬در‬ ‫زندان اصلی شهر وان درگیری های شدیدی بین زندانیان و زندانبان ها رخ داده است‪ .‬شاهدان عینی‬ ‫می گویند که شعله های اتش و دود از پس دیوارهای زندان قابل مشاهده است و صدای تیراندازی از‬ ‫داخل زندان شنیده می شود‪.‬‬ ‫بر اساس گزارش ها درگیری از ان جایی شروع شد که یک پس لرزه سنگین ‪ ۴/۵‬ریشتری زندانیان‬ ‫را به هراس و دلهره انداخت‪ .‬مقامات زندان از خروج زندانیان از سلول ها جلوگیری کردند و زندانیان‬ ‫نیز شروع به اعتراض کرده و وسایل داخل سلول ها را اتش زدند‪.‬‬ ‫گزارش ها حاکی از ان است که برخی زندانیان در ساعات اولیه بعد از زلزله روز یک شنبه‪ ،‬موفق‬ ‫به فرار از زندان شده اند‪ .‬این فرار نگرانی های امنیتی مسئوالن را افزایش داده و نیروهای امنیتی بیشتری‬ ‫در اطراف زندان شهر وان مستقر شده اند‪.‬‬ ‫بعد از اعتراض های زندانیان که می خواستند مسئوالن دستکم انها را به فضای باز زندان منتقل کرده تا‬ ‫از اسیب های احتمالی پس لرزه های سنگین در امان باشند‪ ،‬مقامات امنیتی به انها حمله برده اند‪.‬‬ ‫گزارش ها حاکی از ان است که مقامات امنیتی به س��وی زندانیان گاز اشک اور پرتاب کرده و‬ ‫تیرهوایی ش��لیک کردند‪ .‬نگهبانان زندان و مقامات امنیتی همچنین زندانیان را مورد ضرب و ش��تم‬ ‫شدید قرار داده اند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪17‬‬ ‫رویداد‬ ‫کمی بیشتر از‬ ‫تحقیر شدن‬ ‫سخت ترین شکست فرگوسن‬ ‫خبرنامه‬ ‫منچستر سیتی‪ ،‬تیمی که این روزها با اقتدار در‬ ‫صدر جدول لیگ برتر قرار دارد با نتیجه طوفانی‬ ‫شش بر یک یونایتد را در ورزش��گاه اولترافورد‬ ‫تحقیر کرد تا هواداران سیتی تا ماه ها و حتی سال ها‬ ‫بهانه ای برای تحقیر حریف خود داشته باشند‪.‬‬ ‫بدترین شکست منچستر یونایتد طی‪ 40‬سال‬ ‫اخیر در خانه خود با نتیج��ه دو بر صفر در مقابل‬ ‫چلسی بود‪.‬در دیدار هفته گذش��ته برای تیم من‬ ‫سیتی‪ ،‬بالوتلی و ژکو هر کدام دو بار و داوید سیلوا‬ ‫و س��رخیو اگرو هر کدام یک بار برای شاگردان‬ ‫مانچینی در ای��ن دیدار گلزن��ی کردند‪ .‬تک گل‬ ‫منچستریونایتد را هم درن فلچر به ثمر رساند‪.‬‬ ‫منچسترسیتی در این بازی برای رسیدن به گل‬ ‫نخست‪ 22‬دقیقه بیشتر منتظر نماند‪ .‬ماریو بالوتلی‬ ‫روی کار خوب تیمی با ضرب��ه بغل پا توپ را به‬ ‫گوشه دروازه فرستاد‪ .‬تالش شیاطین سرخ برای‬ ‫زدن گل تساوی در نیمه نخست تنها چند شوت‬ ‫از راه دور بود که جو هارت با جایگیری مناسب‪،‬‬ ‫اجازه هنرنمایی به مهاجمان این تیم را نداد‪.‬‬ ‫در نیمه دوم و در دقیقه ‪ 47‬بازی خطای جانی‬ ‫اوانس در پشت محوطه جریمه باعث‪ 10‬نفره شدن‬ ‫منچستریونایتد شد تا این تیم در حضور هواداران‬ ‫خودی کار دش��وارتری برای بازگشت به بازی‬ ‫داشته باشد‪ .‬در دقیقه ‪ 60‬ماریو بالوتلی روی یک‬ ‫کار تیمی عالی گل دوم خ��ود و تیمش را به ثمر‬ ‫رساند‪ .‬حرکت تماشایی سیلوا و پس از ان پاس رو‬ ‫بهجلویجیمزمیلنرمهاجمسیاه پوستایتالیاییرا‬ ‫با دروازه خالی روبه رو کرد و بالوتلی هم با انجام‬ ‫ساده ترین کار ممکن دروازه خالی را گشود‪ .‬در‬ ‫حالی که به نظر می رسید شاگردان فرگوسن کامال‬ ‫بازی را از دست داده اند‪ ،‬منچسترسیتی برای زدن‬ ‫گل های بیش��تر همچنان در تکاپو بود تا در شب‬ ‫درخشش بالوتلی‪ ،‬اگرو هم نامش را در فهرست‬ ‫گلزنان به ثبت برساند‪.‬‬ ‫هواداران منچستریونایتد که امیدی به تغییر‬ ‫نتیجه بازی نداش��تند‪ ،‬رفته رفته ورزش��گاه را از‬ ‫دقیقه ‪ 75‬بازی ترک می کردند‪ .‬فیروزه ای پوشان‬ ‫شهر منچستر می توانستند حتی اختالف را بیشتر‬ ‫کنند که در ادامه دارن فلچر با گلزنی در دقیقه ‪81‬‬ ‫تنها توانست اندکی از سنگینی شکست کم کند‪.‬‬ ‫هرچند ادین ژکو اجازه نداد اختالف کم شده و در‬ ‫دقیقه‪ 90‬گل چهارم را به ثمر رساند‪ .‬سیلوا هم گل‬ ‫پنجم را در دقایق تلف شده به ثمر رساند‪ .‬ژکو البته‬ ‫دست بردار نبود و در اخرین دقیقه تلف شده گل‬ ‫ششم را هم وارد دروازه کرد‪.‬‬ ‫سر الکس فرگوسن‪ ،‬سرمربی منچستریونایتد‬ ‫شکست سنگین در دربی منچستر را باور ندارد‪.‬‬ ‫وی در گفت وگو با خبرنگاران گفت‪« :‬این‬ ‫بدترین روز تاریخ باشگاه بود‪ .‬این بدترین نتیجه‬ ‫دوران مربیگری من بود‪ .‬حتی در دوران بازی ام هم‬ ‫به یاد ندارم ‪ 1 - 6‬باخته باشم‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪18‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪19‬‬ ‫گزارش‬ ‫جنگ قدرت‬ ‫نگاهی گذرا به ال سعود و تحوالت اخیر ان‬ ‫محمد اولیایی‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫دراواسط قرن هجدهم عبدالوهاب شیخ محمد بن عبدالوهاب ‪ 1115 – 1206‬ه‪.‬ق ( ‪ 1073 – 1792‬م) بنیانگذار فرقه‬ ‫مذهبی حنبلی که مخالفانش پیروان او را ُمدَینه ـ یعنی دین سازان ـ یا وهابیه می خواندند و محمد بن سعود‪ ،‬بنیانگذار‬ ‫سلسله ال سعود و یکی از چهار فرزند سعود بن محمد بن مرخان بن ابراهیم‪ ،‬اتحادی را به وجود اوردند که در پس ان‬ ‫روحانیون‪ ،‬حکومت ال سعود رامشروعیت بخشیدند و محمد بن سعود نیز به نوبه خود هویت اسالمی دولت را تضمین‬ ‫ کرد‪ .‬از ان تاریخ تاکنون ال سعود قبضه قدرت را در عربستان به دست گرفته است‪ .‬عبدالعزیر بن عبدالرحمان معروف‬ ‫به ابن سعود و ملقب به شاهین صحرا که در واقع نسل پنجم محمد بن سعود است طی نیم قرن به زور شمشیر خود همه‬ ‫قدرت های شبه جزیره عربستان را درهم کوبید و برای تحکیم مبانی سلطنت خویش از کشتار بی‏امان و دسته‏جمعی‬ ‫مخالفان خویش مضایقه نکرد‪ .‬اهل ریاض بعد از پیروزی افس��انه ای عبد العزیز در تاریخ چهارم شوال ‪ 1319‬برابر‬ ‫دوازدهم ژانویه ‪ 1902‬میالدی دسته دسته رو به عبدالعزیز اوردند و وی توانست در اندک مدتی بر کل شبه جزیره‬ ‫عربستان فائق اید‪ .‬او در ریاض سلطنتی را بنیان نهاد که امروزه محور سیاست شبه جزیره و عامل تعیین کننده در جهان‬ ‫عرب به شمار می‏رود‪ .‬او در تاریخ هفدهم جمادی االولی سال ‪ /1351‬هجدهم دسامبر ‪ 1932‬به موجب فرمانی نام‬ ‫کشور خود را «المملکه العربیه السعودیه» گذاشت و در شانزدهم محرم ‪ 11 /1353‬مه ‪ 1933‬پسرش سعود را ولیعهد‬ ‫خویش ساخت‪.‬‬ ‫منشور عبدالعزیز‬ ‫خاندان ال سعود از سال ‪ ۱۹۳۲‬میالدی بر عربستان‬ ‫حکمرانی می کن��د‪ .‬مل��ک عبدالعزیز‪ ،‬اولین پادش��اه‬ ‫عربستان منشوری به نام «منشور عبدالعزیز» دارد که در‬ ‫ان می خوانیم‪« :‬تا زمانی که پسران من زن ده اند‪ ،‬قدرت به‬ ‫نوه هایم نخواهد رسید»‪ ،‬به همین دلیل برخالف نظام های‬ ‫سلطنتی دیگر که قدرت از پدر به پسر می رسد‪ ،‬درخاندان‬ ‫سعودی قدرت به برادران پادش��اه منتقل می شود و به‬ ‫همین دلیل در این کشور قبیله ای‪ ،‬شاهزاده ها با پادشاهان‬ ‫سعودی اختالف سنی زیادی ندارند و همین موضوع‬ ‫بافت قدرت در عربس��تان س��عودی را پیچی��ده و این‬ ‫پیچیدگی همواره هوس رسیدن شاهزادگان سعودی به‬ ‫قدرت را تشدید کرده است‪.‬‬ ‫ساختار قانون و قدرت در عربستان‬ ‫شیوه حکومت در عربس��تان بسیار متمرکز است‪.‬‬ ‫حکومت‪ ،‬پادشاهی مطلقه است‪ .‬خاندان سلطنتی دارای‬ ‫سلطه کامل سیاس��ی اند و هیچ حزب سیاسی‪ ،‬پارلمان‬ ‫‪20‬‬ ‫و انتخابات در این کش��ور وجود ن��دارد‪ .‬در حکومت‬ ‫عربستان پادشاه نخس��ت وزیر نیز هست و ولیعهد اول‬ ‫جانشین نخست وزیر است‪.‬‬ ‫پادشاه در راس کشور؛ رئیس دولت‪ ،‬رئیس خزانه‬ ‫کشور و خادم الحرمین الشریفین است و انتخاب امیران‬ ‫مناطق چهارگانه کش��ور و تنفیذ احکام اس��تانداران‪،‬‬ ‫ش��هرداران و فرمان��داران از اختیارات اوس��ت‪ .‬دین‪،‬‬ ‫قدرتمندترین نهاد جامع ه اس��ت و قدرت در دس��ت‬ ‫ش��اه و باالترین مقام دینی متمرکز اس��ت‪ .‬در عربستان‬ ‫س��عودی چند گروه اصلی قدرت را در دست دارند که‬ ‫این گروه ها گاه در امتداد هم و گاه در تعارض با یکدیگر‬ ‫حرکت می کنند‪ .‬هر ی��ک از این گروه ها‪ ،‬خ��ود دارای‬ ‫زیر مجموعه هایی است که پیوند و رابطه قدرت میان انها‬ ‫را گسترده تر کرده است‪.‬‬ ‫اصلی ترین خانواده ال سعود‪ ،‬ال فیصل است‪ .‬اینان‬ ‫نوادگان عبدالعزیز‪ ،‬پدر بزرگ فیصل بن ترکی هس��تند و‬ ‫تعداد اعضای ان بیش از چهارهزار نفر را شامل می شود‪.‬‬ ‫از زمان به قدرت رسیدن فهد در سال ‪ ،۱۹۸۲‬با نفوذترین‬ ‫شاخه ال فیصل‪ ،‬ال سدیری بود‪.‬‬ ‫دومین خاندان مهم ال س��عود‪ ،‬ال ثنایان اس��ت‪.‬‬ ‫ال ثنایان بدان دلیل که از متحدین نزدیک ال سدیری‬ ‫هستند‪ ،‬از جایگاه مهمی در ساختار سیاسی عربستان‬ ‫برخوردارند‪ .‬برخالف خان��دان ال فیصل که قدرت‬ ‫سیاسی و نظامی عربستان را در اختیار دارند‪ ،‬ال ثنایان‬ ‫جزو شاخه غیرنظامی ال س��عود محسوب می شوند‪.‬‬ ‫ال ثنایان بخش دیگری از قدرت خود را از همبستگی‬ ‫س��ببی با خاندان ش��یخ العماء اخذ می کنند‪ .‬سومین‬ ‫خاندان بانفوذ در خانواده ال سعود‪ ،‬خاندان ال جیالوی‬ ‫اس��ت‪ .‬اینان از نس��ل برادر فیصل بن ترکی‪ ،‬پدر بزرگ‬ ‫عبدالعزیز هس��تند‪ .‬یکی از بارزترین اختالفات درون‬ ‫خانوادگی‪ ،‬اختالفی اس��ت که بی��ن ال جیالوی و دو‬ ‫خاندان دیگر یعنی ال فیص��ل و ال ثنایان وجود دارد‪.‬‬ ‫اختالفات به سال های ‪ ۱۹۶۰‬برمی گردد که افرادی از‬ ‫این خاندان نسبت به سیاست و حکومت در عربستان‬ ‫اعتراض کردن��د و در این مس��یر با گ��روه دیگری از‬ ‫شاهزادگان و علما برای سرنگونی حکومت ال فیصل‬ ‫متحد شدند‪ .‬در اصل‪ ،‬ال جیالوی معتقد بودند که بعد از ‬ ‫ترور فیصل‪ ،‬نوبت انهاست که سمت پادشاهی سعودی‬ ‫را بر عهده گیرند‪ .‬چهارمین خاندان درون ال س��عود‪،‬‬ ‫الکبیر نام دارد‪ .‬اینان بر خالف ال سدیری‪ ،‬ال ثنایان و‬ ‫ال جیالوی که از نوادگان عبدالعزیز بودند‪ ،‬از نسل اولین‬ ‫عموزاده عبدالعزیز به نام سعود ال کبیر بودند‪ .‬شاید به‬ ‫همین دلیل باش��د که اصوال ش��اهزادگان این خانواده‬ ‫هیچگاه در ردیف نامزدی برای سمت جانشینی پادشاه‬ ‫قرار نگرفتند‪.‬‬ ‫سدیری ها چه کسانی هستند؟‬ ‫این خانواده‪ ،‬همان خانواده ای است که فهد از ان‬ ‫است‪ .‬در خاندان ال فیصل مهمترین خانواده‪ ،‬خانواده‬ ‫سدیری است‪ .‬در زمان حیات فهد هفت سدیری تبدیل‬ ‫به نیرومندترین ائتالف در خاندان حاکم سعودی ها شدند‬ ‫که هریک دارای مناصب و جایگاه ویژه ای بوده یا هستند‬ ‫که عبارتند از‪:‬‬ ‫‪ .1‬ملک فهدب��ن عبدالعزی��ز ‪ .2‬امیر س��لطان بن‬ ‫عبدالعزیز ‪ .3‬امیر نایف بن عبدالعزیز ‪ .4‬امیر عبدالرحمن‬ ‫بن عبدالعزیز ‪ .5‬امیر ترکی بن عدالعزیز ‪ .6‬امیر سلمان بن‬ ‫عبدالعزیز‪ .7‬امیر احمد بن عبدالعزیز‬ ‫هلل را ولیعهد اول و برادر دیگرش‬ ‫فهد برادرش عبدا ‏‬ ‫س��لطان را ولیعهد دوم و وزی��ر دف��اع و هواپیمایی و‬ ‫امیر سلطان بن عبدالعزیز‬ ‫سلطان بن عبدالعزیز پانزدهمین فرزند عبدالعزیز‬ ‫ال سعود بود‪ .‬او همچنین برادر ناتنی ملک عبداهلل پادشاه‬ ‫کنونی عربستان بود‪ .‬وی متولد پنج ژانویه ‪ 1931‬میالدی‬ ‫اختالفات در درون خاندان‬ ‫سلطنتی نشان می دهد که جنگ‬ ‫قدرت در عربستان بسیار جدی‬ ‫است و نگرانی های جدی در‬ ‫خاندان سلطنتی عربستان دیده‬ ‫می شود‪ .‬برخی شاهزاده ها تمایل‬ ‫به غرب و کشورهایی مانند‬ ‫انگلیس و فرانسه دارند‪ ،‬برخی‬ ‫دیگر متمایل به امریکا هستند و‬ ‫برخی هم استقال ل نسبی دارند‬ ‫و بین این سه گروه اختالفات‬ ‫شدیدی وجود دارد ضمن اینکه‬ ‫از نظر اعتقادی نیز بین این‬ ‫شاهزاده ها اختالفات زیادی به‬ ‫چشم می خورد‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫«ش��ورای خاندان» ی��ا «کمیس��یون وف��اداری» یا‬ ‫«هیاتالبیعه»‬ ‫ملک عبداهلل در سال ‪ 2006‬میالدی هیاتی را به نام‬ ‫«هیات البیعه» تش��کیل داد که هدف این هیات در ابتدا‬ ‫انتخاب ولیعهد بعدی عربستان پس از به سلطنت رسیدن‬ ‫پادش��اه جدید بود‪ .‬ملک عبداهلل ‪ 35‬تن از شاهزادگان و‬ ‫نوادگان خاندان ال س��عود را به عضویت هیات بیعت‬ ‫انتخاب کرد و مش��عل بن عبدالعزیز ک��ه برادر خودش‬ ‫اس��ت را به ریاس��ت این هیات برگزید‪ .‬بر اساس این‬ ‫ی کسانی که‬ ‫الیحه‪ ،‬اعضای هیات بیعت اس��م یا اسام ‬ ‫خواهان نامزدی برای ولیعهدی هستند را به این هیات‬ ‫معرفی می کنند و اعضا از میان انها یکی را بر می گزینند‬ ‫ی را کنار زده و بر سر کسی غیر از اسامی ‬ ‫یا همه ان اسام ‬ ‫پیشنهادی برای ولیعهدی به توافق می رسند‪ .‬بنابر الیحه‬ ‫اجرایی هیات بیعت با درگذشت پادشاه‪ ،‬این هیات باید‬ ‫جلسه اضطراری تشکیل دهد‪ ،‬با ولیعهدی بیعت کرده و‬ ‫وی را به پادشاهی کشور برگزیند و پادشاه جدید نیز باید‬ ‫ظرف ‪ 10‬روز ولیعهد مورد نظر خود را به هیات معرفی‬ ‫کند یا هیات‪ ،‬با نظر خود‪ ،‬ش��خصی را برای ولیعهدی‬ ‫جدید برگزیند‪ .‬به همین دلیل ملک عبداهلل در سال‪۲۰۰۶‬‬ ‫«شورای بیعت» را با حضور بیش از نیمی از برادران ناتنی‬ ‫و فرزندان ارشد دیگر برادرانش تاسیس کرد‪ .‬این شورا‬ ‫که مکانیزمی برای انتصاب ولیعهد و پادشاه (در صورت‬ ‫عدم شایستگی) بود‪ ،‬به طور غیررسمی تالشی از سوی‬ ‫ملک عبداهلل برای مقابله با سدیری های مدعی تصاحب‬ ‫تاج و تخت برشمرده شد‪.‬‬ ‫شاهزاده نایف بن عبدالعزیز‬ ‫شاهزاده نایف بن عبدالعزیز در سال ‪ 1934‬در شهر‬ ‫طائف به دنی��ا امد‪ .‬او برادر ناتنی ملک عب��داهلل و برادر‬ ‫سلطان ولیعهد متوفی است‪ .‬وی در‪ 20‬سالگی امیر ریاض‬ ‫شد‪ .‬از سال ‪ 1975‬تاکنون پست وزارت کشور عربستان‬ ‫را برعهده دارد و در س��ال ‪ 2009‬میالدی که ش��اهزاده‬ ‫سلطان بن عبدالعزیز‪ ،‬ولیعهد این کش��ور‪ ،‬در خارج از‬ ‫عربستان تحت معالجه بود‪ ،‬به عنوان جانشین دوم پادشاه‬ ‫معرفی شد‪ .‬نایف در حد فاصل سال های ‪ 2003‬تا ‪2006‬‬ ‫نقشمهمی درچگونگیتعاملباحمالتتشکلالقاعده‬ ‫به مجتمع های مسکونی خارجی ها و تاسیسات نفتی و‬ ‫صنعتی در عربستان ایفا کرد‪ .‬چگونگی رویارویی با این‬ ‫تشکل نقش محوری شاهزاده نایف را تقویت بخشید و‬ ‫منجر به بسط نفوذ وی در بخش های سیاست خارجی‪،‬‬ ‫مسائل دینی و رسانه ای این پادشاهی ش��د‪ .‬او یکی از‬ ‫مخالفان سر سخت اصالحات در حوزه های فرهنگی‪،‬‬ ‫اجتماعی و دینی اس��ت‪ .‬به عنوان مث��ال می توان از لغو‬ ‫برگزاری تنها فستیوال فیام در س��ال ‪ 2009‬در عربستان‬ ‫به دستور وی اش��اره کرد‪ .‬همچنین او یکی از مخالفان‬ ‫تندرو در حوزه مش��ارکت زنان در مسائل اجتماعی و‬ ‫انتخابات است‪ .‬وی در پی ارتقا و در زمان عدم حضور‬ ‫پادشاه و جانشین اولش در عربس��تان‪ ،‬ریاست هیات‬ ‫وزیران را برعهده می گرفت‪ .‬اظهارات ش��اهزاده نایف‬ ‫در پی حوادث ‪ 11‬س��پتامبر و تاکید وی بر عدم حضور‬ ‫خبرنامه‬ ‫برادرزاده‏اش سعود بن فیصل را وزیر خارجه تعیین کرده‬ ‫و سمت ریاست دولت را خود عهده‏دار بود‪ .‬ملک فهد‬ ‫در س��ال ‪ 1986‬لقب ملک را حذف و نام خود را «خادم‬ ‫الحرمین الشریفین» نهاد‪.‬او در سال ‪ 1995‬میالدی دچار‬ ‫سکته مغزی ش��د و از ان زمان تا تاریخ اول اوت ‪2005‬‬ ‫که فوت کرد اگرچه پادشاه عربستان بود ولی اداره امور‬ ‫روزمره کش��ور با برادر ناتنی او امیر عبداهلل بود‪ .‬پس از‬ ‫فوت فهد‪ ،‬امیر عبداهلل بن عبدالعزیز به پادشاهی رسید و‬ ‫امیر سلطان بن عبدالعزیز به مقام ولیعهدی منصوب شد‪.‬‬ ‫در شهر ریاض اس��ت‪ .‬او پس از مرگ برادرش فهد بن‬ ‫عبدالعزیز یعنی اول اوت‪ 2005‬تا‪ 22‬اکتبر‪ 2011‬میالدی‬ ‫به مدت شش س��ال ولیعهد عربس��تان بود‪ .‬درگذشت‬ ‫ولیعهد عربستان سعودی در زمانی رخ داد که وی عمال‬ ‫در چند سال اخر عمر خود بر وزارت دفاع سعودی که به‬ ‫مدت ‪ 50‬سال ریاست ان را بر عهده داشت‪ ،‬هیچ نظارت‬ ‫عمده ای نداش��ت‪ .‬او از هفت ازدواج دارای ‪ 18‬پسر و‬ ‫‪ 15‬دختر است که معروف ترین پسر او شاهزاده بندر بن‬ ‫سلطا ن است‪ .‬او که سال ها سفیر عربستان در امریکا بود‪،‬‬ ‫پس از مرگ فهد و به قدرت رسیدن عبداهلل به ریاست‬ ‫شورای امنیت ملی عربستان رسید‪ .‬گفته می شد که او از‬ ‫پس��ت جدیدش راضی نبوده و خواهان سهم بیشتری‬ ‫از قدرت است‪ .‬روزنامه فایننش��یال تایمز در اگوست‬ ‫سال ‪ ۲۰۰۹‬در مقاله ای نوشت‪ ،‬بندربن سلطان در سال‬ ‫‪ ۲۰۰۸‬قصد داشت‪ ،‬از طریق کودتا قدرت را در عربستان‬ ‫به دس��ت بگیرد و کل نظام حاکم بر این کشور را تغییر‬ ‫دهد‪ .‬گفته شده که در پی این کودتا چندین افسر ارشد‬ ‫ارتش عربستان بازداشت و بندربن سلطان از نظر سیاسی‬ ‫منزوی ش��د‪ .‬او که مدتی در خارج از کشور بود‪ ،‬دوباره‬ ‫به عربستان بازگشت و مورد استقبال شدید تعدادی از‬ ‫عموها و برادرانش قرار گرفت‪.‬‬ ‫س��عودی ها در میان ربایندگان هواپیماه��ای درگیر در‬ ‫این حوادث‪ ،‬نسبت دادن اینگونه اقدامات به یهودی ها‬ ‫و دس��تور به توقف هرگونه همکاری با دس��تگاه های‬ ‫امنیتی غرب‪ ،‬تعجب کش��ورهای غربی را برانگیخت‪.‬‬ ‫پسر او محمد بن نایف اکنون معاون خود او در وزارت‬ ‫کش��ور اس��ت‪ .‬ش��اهزاده نایف بن عبدالعزیز به دلیل‬ ‫گرایشات مذهبی و ارتباط نزدیکش با روحانیون وهابی‬ ‫و هیات های امر به معروف و نهی از منکر مورد توافق و‬ ‫حمایت واشنگتن نیست‪ .‬او چهره ای به شدت رادیکال‬ ‫است که دشمنان زیادی را چه در خاندان سلطنتی و چه‬ ‫در بین اصالح طلبان و لیبرال ها دارد و غرب و مقامات‬ ‫کاخ س��فید نیز تمایل به حضور او در راس هرم قدرت‬ ‫عربستان ندارند‪ .‬ولی او در نهایت به عنوان ولیعهد جدید‬ ‫منصوب شد هر چند با اعتراضات بسیاری از جانب دیگر‬ ‫شاهزاده ها روبه رو بوده که به رغم تالش خاندان سلطنتی‬ ‫برای جلوگیری از نش��ر این اخبار باز هم این مسائل به‬ ‫جامعه و رسانه ها راه پیدا کرده است و به دلیل دودستگی‬ ‫بین خاندان سعودی درباره جانشینی ولیعهد‪ ،‬اختالفات‬ ‫به قدری شدید ش��ده بود که حتی تلویزیون العربیه و‬ ‫مجموعه شبکه های «ام بی سی» خبر مرگ ولیعهد را در‬ ‫رده س��وم و چهارم اخبار خود منتش��ر کردند‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال شبکه العربیه وابسته به خاندان ال سعود با توجه به‬ ‫خصومتی که با دولت سوریه دارد‪ ،‬خبر سوریه را در راس‬ ‫اخبار خود قرار داد و این درحالی اس��ت که خبر مرگ‬ ‫ولیعهد و تعیین جانشین وی مهمترین خبر این روزها در‬ ‫عربستان سعودی است ولی اختالفات در درون خاندان‬ ‫سلطنتی نشان می دهد که جنگ قدرت در عربستان بسیار‬ ‫جدی اس��ت و نگرانی های جدی در خاندان سلطنتی‬ ‫عربستان دیده می شود‪ .‬برخی شاهزاده ها تمایل به غرب‬ ‫و کشورهایی مانند انگلیس و فرانسه دارند‪ ،‬برخی دیگر‬ ‫متمایل به امریکا هستند و برخی هم استقال ل نسبی دارند‬ ‫و بین این سه گروه اختالفات شدیدی وجود دارد ضمن‬ ‫اینکه از نظر اعتقادی نیز بین این شاهزاده ها اختالفات‬ ‫زیادی به چشم می خورد‪.‬‬ ‫دیگر چهره های بانفوذ‬ ‫از دیگ��ر چهر ه ه��ای بانف��وذ می ت��وان ب��ه‬ ‫«سلمان بن عبدالعزیز» (امیر ریاض) اشاره کرد که مورد‬ ‫تایید امریکا و غرب نیز هست‪ .‬کاخ سفید با حمایت از‬ ‫سلمان بن عبدالعزیز شاهزاده لیبرال و غربگرای سعودی‬ ‫به عنوان مهره ای ش��اخص جهت جایگزینی مطلوب‬ ‫ولیعهدی حکومت سعودی از مدت ها قبل گام برداشته ‬ ‫بود‪.‬از دیگر چهره های باقدرت می توان به بندر بن سلطان‬ ‫که نماینده مقابل جناح حاکم یعنی نماینده تندروهاست‬ ‫و مدتی نیز در خارج از کشور و مراکش زندگی می کرد‪،‬‬ ‫اشاره کرد‪ .‬در این حال بازگشت وی به عربستان به نوعی‬ ‫کشمکش قدرت در عربستان از طرف کارشناسان مسائل‬ ‫عربستان توصیف شده است‪ .‬در این حال بندر که نماینده‬ ‫جناح بازها در این کشور است‪ ،‬احیانا می تواند یک نوع‬ ‫فشار بر امریکایی ها و تا حدودی هم پیمانان امریکا در‬ ‫منطقه بر شخص پادشاه کنونی و پس از او به شمار اید که‬ ‫تا اندازه ای سیاست تنش زدایی با کشورها و قدرت های‬ ‫منطقه ای مثل سوریه‪ ،‬قطر و حتی ایران را در پیش گرفته‬ ‫بود و اخیرا نیز در انتصاب های جدید پسرش را به عنوان‬ ‫رئیس گارد ملی و با درجه وزیر معین کرده است و خیلی‬ ‫از مس��ائل امور منطقه را هم از دست وزارت خارجه یا‬ ‫امنیت ملی خارج کرده و به پسر دیگر خود عبدالعزیز بن‬ ‫عبداهلل داده است که به نوعی حامی اصلی جناح کبوترها‬ ‫است‪ .‬در میان بقیه نوه های عبدالعزیز‪« ،‬خالد بن سلطان»‪،‬‬ ‫«سعودالفیصل» و «محمد بن نایف» از بقیه شاهزادگان‬ ‫قدرتمند تر هستند‪g.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫شبح بی ثباتی سیاسی بر ریاض سایه افکنده است‬ ‫سرنوشتی مثل شوروی‬ ‫مرجان محمدی‬ ‫خبرنامه‬ ‫طیماه هایگذشتهاخبارزیادیپیرامونمرگشاهزاده‬ ‫«سلطان بن عبدالعزیز»‪ ،‬مرد دوم عربستان که طی دو سال‬ ‫اخیر وضع جسمی اش به ش��دت وخیم شده بود‪ ،‬منتشر‬ ‫ش��د‪ .‬در حالی خبر مرگ س��لطان به طور رسمی توسط‬ ‫دولتمنتشرشدکهعربستاننگرانوضعجسمی شخص‬ ‫«ملک عبداهلل»پادشاه این کشور اس��ت و در انتظار انجام‬ ‫مقدمات الزم ب��رای ولیعهدی وی اس��ت؛ ولیعهدی که‬ ‫به احتمال زیاد ش��اهزاده«نایف» خواهد بود‪ .‬در حالی که‬ ‫عربستان س��رگرم پیامدهای بیماری ملک عبداهلل بود و‬ ‫همگان منتظر اعالم مرگش در هر لحظ��ه بودند‪ ،‬دیوان‬ ‫پادشاهی عربس��تان ناگهان خبر مرگ ش��اهزاده سلطان‬ ‫بن عبدالعزیز را اعالم کرد و کشور در وضعیتی قرار گرفت‬ ‫که از زمان تاسیس اش تاکنون در ان قرار نگرفته بود‪ .‬اکنون‬ ‫عربستاندرمقابلدوگزینهقرارگرفتهاست؛نخست‪،‬اغاز‬ ‫شمارش معکوس برای کنار رفتن پسران «عبدالعزیز ال‬ ‫سعود»‪ .‬در حال حاضر سن بیشتر افراد این نسل که قدرت‬ ‫را در دس��ت دارد از‪ 80‬سال فراتر رفته و بیشترشان نیز از‬ ‫مشکالتوبیماری هایدورانپیریرنجمی برند‪.‬دوم‪،‬باال‬ ‫گرفتنجدال هابراینخستینباربرسرجانشینیپادشاهپس‬ ‫ازمرگش‪.‬سلطانکهدرنیویورکودرسن‪ 86‬سالگیازدنیا‬ ‫رفت یکی از پسران عبدالعزیز است که به درجه ولیعهدی‬ ‫رسید ولی پادشاه نش��د و در‬ ‫حالی که خود را اماده تکیه زدن‬ ‫بر کرس��ی پادشاهی عربستان‬ ‫می کرد‪،‬اجلش فرا رسید‪ .‬او و‬ ‫برادر بزرگت��رش عبداهلل طی‬ ‫سال های اخیر برای مرگ با هم‬ ‫مسابقهداشتندویکسالپیش‬ ‫وزمانیکهپادشاهعربستانبرای‬ ‫درمان به ایاالت متحده منتقل‬ ‫شد‪ ،‬سلطانبهکرسی پادشاهی‬ ‫نزدیک ش��ده بود‪ .‬همان وقت‬ ‫اخباریمنتشرشدمبنیبراینکه‬ ‫عب��داهلل روزهای اخ��رش را‬ ‫سپری می کند بنابراین سلطان‬ ‫بالفاصله دوره درمان و نقاهت‬ ‫خود در «مراکش» که دو سال به‬ ‫درازا کشیده بود‪ ،‬متوقف کرد و‬ ‫بهعربستانبازگشت‪.‬درایندو‬ ‫سال وی مدام بین نیویورک و‬ ‫شهر «اغادیر» مراکش در رفت‬ ‫ی که سلطان‬ ‫و امد بود‪ .‬هنگام ‬ ‫به ریاض بازگشت‪ ،‬عربستان‬ ‫نفس راحتی کش��ید زیرا همه‬ ‫اطالعات حاک��ی از ان بود که‬ ‫مرگعبداهللباعثایجادشکاف‬ ‫بزرگی می شود اما شاهزاده س��لطان‪ ،‬ولیعهد این کشور‬ ‫ناتوان از انجام وظایفش بود‪ .‬همین امر باعث شد شاهزاده‬ ‫نایف بالفاصله به صحنه بیای��د و وظایف ولیعهد را طی‬ ‫سفر پادشاه به خارج و ناتوانی کامل سلطان بر نشستن بر‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪22‬‬ ‫کرسی پادشاهی در صورت مرگ عبداهلل‪ ،‬بر عهده گیرد‪.‬‬ ‫رهبران کشور دیدند که سلطان جدای از مشکل سرطان‪،‬‬ ‫حافظه اش را نیز از دست داده است و به سختی نزدیکانش‬ ‫را می شناس��د‪ .‬حضورش در عربستان نیز چند ماه بیشتر‬ ‫دوام نیاورد و به محض بازگش��ت عبداهلل از خارج‪ ،‬وی‬ ‫به نیویورک رفت‪ .‬مرگ س��لطان بنابر چندین دلیل نقطه‬ ‫عطفی در تاریخ عربستان سعودی از زمان تاسیس قلمداد‬ ‫می شود‪.‬نخست‪،‬اغازشمارشمعکوسبرایپایانمرحله‬ ‫حاکمیت پسران عبدالعزیز از صف نخست که سلطان در‬ ‫میان انها نفر پانزدهم است‪ .‬این پایان به منزله بسته شدن‬ ‫صفحه ایطوالنیدرشیوهرهبریمملکتاستکهدارای‬ ‫ویژگی بدویت و پدرساالری در اداره امور حکومت است‪.‬‬ ‫از مهم ترین ویژگی های این مرحله اطاعت کورکورانه از‬ ‫پادشاه و احترام به مقامش بدون چون و چراست‪ .‬در این‬ ‫مرحله جابه جایی کرسی پادشاهی بر اساس سبکی است‬ ‫کهعبدالعزیزبرپاپهسنوشایستگیبرایحکومتبرقرار‬ ‫کرد‪ .‬این سبک با توافق و از زمانی که خاندان سعود‪ ،‬پادشاه‬ ‫این کشور در سال‪ 1964‬کنار زده شد تا جای وی را فیصل‬ ‫برادرشبگیرد‪،‬اجراشدهاست‪.‬علتکنارزدنملکسعود‬ ‫شایستهنبودنویبرایپادشاهیبود‪.‬بنابرایناومجبورشد‬ ‫تا زمان مرگش در یونان زندگی کند‪ .‬دوم اینکه سلطان در‬ ‫میانهفتبرادرسدیری(فهد‪،‬سلطان‪،‬عبدالرحمن‪،‬ترکی‬ ‫دوم‪،‬نایف‪،‬سلمانواحد)پسران«حصهالسدیری»همسر‬ ‫اول ملک عبدالعزیز از شخصیت قوی و جایگاه خاصی‬ ‫برخوردار بود‪ .‬وی تاسیس عربستان را دید و پست های‬ ‫مختلفی را از سال ‪ 1942‬به بعد بر عهده داشت‪ .‬کارش را‬ ‫در سال‪ 1942‬با ریاست گارد ملی اغاز کرد‪ ،‬سپس در سال‬ ‫‪ 1947‬و در زمان پدرش امارت پایتخت به او داده شد‪ .‬در‬ ‫سال‪ 1953‬به کار وزارتخانه ای روی اورد و چندین پست‬ ‫را در وزارتخانه های مختلف از ان خ��ود کرد تا انکه در‬ ‫سال‪ 1962‬وزرات دفاع به انحصار وی درامد و پس از ان‬ ‫وزارتدفاعرابهشاهزادهخالد‪،‬پسرشداد‪.‬سلطانبامرگ‬ ‫ملک خالد در س��ال ‪ 1982‬ارتقای مقام یافت و به سمت‬ ‫معاون نخست وزیری رسید و در سال‪ 2005‬ولیعهد شد‪.‬‬ ‫در ان هنگام ملک عبداهلل بر اساس سلسله مراتب قدیم‬ ‫و پیش از تشکیل «هیات بیعت» در سال ‪ 2006‬و به دنبال‬ ‫مرگ «ملک فهد»پادشاه شد‪ .‬سلطان به واسطه جایگاهش‬ ‫در وزارت دفاع و نقشش در ریاست تعدادی از کمیته های‬ ‫داخلی‪ ،‬توانس��ت به قطب اصلی در سیاس��ت داخلی و‬ ‫خارجی عربستان تبدیل ش��ود‪ .‬در زمینه خارجی مسلح‬ ‫کردنعربستان‪،‬کلیدسیاست خارجیسلطانشد‪،‬امریکه‬ ‫به طوراساسیباهمکاریامریکاوانگلیسصورتگرفت‪.‬‬ ‫او و برادرش فهد از پایه ریزان همکاری سیاسی و نظامی با‬ ‫ایاالت متحده هستند‪ .‬این امر خود را در نقش برجسته انها‬ ‫در رخدادهای مهم منطقه ای چه در زمینه مساله فلسطین‪،‬‬ ‫چهدرمسالهجنگایرانوعراقوچهدرزمینهاشغالکویت‬ ‫توسط «صدام حسین» رئیس جمهور معدوم سابق عراق‬ ‫نشان داد‪ .‬فهد و سلطان پلی برای پروژه ها و دخالت های‬ ‫امریکادرمنطقهشدند‪.‬یکیازمنابعقدرتداخلیسلطان‬ ‫به دس��ت گرفتن پرونده روابط این کشور با کشورهای‬ ‫خلیج فارس و یمن اس��ت‪ .‬این نقش به واسطه مدیریت‬ ‫اختالف مرزی عربستان با کشورهای شورای همکاری‬ ‫خلیجفارسازجملهامارات‪،‬کویت‪،‬عمانوقطرونیزیمن‬ ‫بیشتر خودش را نشان داد‪ .‬شاهزاده سلطان این پرونده را‬ ‫به عنوانابزاریبرایهیمنهعربستاناستفادهکرد‪.‬عربستان‬ ‫از یک سو برگ های برنده قوی برای فشار بر همسایه های‬ ‫خود به عنوان یکی از طرف های اختالف با این کشور در‬ ‫اختیار داش��ت و از جهت دیگر وارد اختالفات میان این‬ ‫کشورهاباهمدیگرشد‪.‬حضورسلطاندراینزمینهدریمن‬ ‫خودش را بیشتر نشان داد‪ .‬وی‬ ‫اینپروندهرابهتنهاییدراختیار‬ ‫گرفت و دفتری برای پیگیری‬ ‫ان تحت عنوان «کمیته ویژه»‬ ‫تشکیل داد که امور یمن را اداره‬ ‫می کند‪ .‬طی ‪ 40‬سال این دفتر‬ ‫دخالت های شاهزاده سلطان‬ ‫و طرف های سیاس��ی یمنی را‬ ‫از طریق به دست گرفتن برگ‬ ‫قبایل‪ ،‬علمای دینی و نظامیان‬ ‫در ش��مال معین کرد‪ .‬سرطان‬ ‫در دس��تگاه گوارشی شاهزاده‬ ‫س��لطان پس از توقف��ش در‬ ‫نتیجه سلسله جراحی ها که در‬ ‫سال ‪ 2004‬اغاز ش��د و در پی‬ ‫ان استراحت های طوالنی در‬ ‫مراکش‪،‬س��ال گذشته یک بار‬ ‫دیگر به سراغش امد‪ .‬طی دوره‬ ‫درمانش نگران��ی و بیم زیادی‬ ‫در عربستان پیرامون تغییرات‬ ‫بزرگ درسلسلهمراتب قدرت‬ ‫داخلخاندانپادشاهیحاکمبه‬ ‫علت مرگ ولیعهد باعث شد‬ ‫که پست وی توس��ط یکی از‬ ‫شاهزاده ها منشا جنجال داخل‬ ‫شورای خانوادگی ش��ود‪ ،‬به طوری که برخی به این باور‬ ‫رسیدند که شاهزاده «عبدالرحمن بن عبدالعزیز» معاون‬ ‫وزیر دفاع خواس��تار ولیعهدی اس��ت زیرا او از شاهزاده‬ ‫«نایف بن عبدالعزیز» مسن تر است‪ .‬انچه این گمانه زنی ها‬ ‫هیات بیعت در برابر ازمونی دشوار‬ ‫مرگ سلطان بن عبدالعزیز و انتخاب ولیعهد جدید‬ ‫نخستینچالشبرایپایگاهحاکمیتدرعربستانبه شمار‬ ‫می رود که گمان می رود از اصولی که عبدالعزیر موسس‬ ‫عربستان پایه نهاد عدول کند و بر اساس قانون«بیعت»که‬ ‫ملک عبداهلل در سال‪ 2006‬تدوین کرد ولیعهد را انتخاب‬ ‫کند‪ .‬ملک عبداهلل ضوابط و قوانین جدیدی برای پادشاهی‬ ‫و ولیعهدی تدوین کرد‪ .‬طبق قوانی��ن و قاعده هایی که از‬ ‫زمانمرگملکعبدالعزیزالسعوددرسال‪ 1953‬موسس‬ ‫عربستان سعودی وضع شد‪ ،‬شاهزاده سلطان دارای حق‬ ‫قانونی برای جانشینی ملک عبداهلل است و شاهزاده نایف‬ ‫بن عبدالعزیز وزیر کشور و معاون دوم نخست وزیر پس‬ ‫از س��لطان‪ ،‬ولیعهد می ش��ود‪ .‬از زمان مرگ ملک فهد در‬ ‫س��ال ‪ 2005‬فرایند انتقال کرسی پادش��اهی به گونه ای‬ ‫پیچیده و کمتر قابل پیش بینی اس��ت‪ .‬زیرا در سال‪2006‬‬ ‫ملک عبداهلل ابزار جدیدی برای تعیین جانشین به وجود‬ ‫اورد و ان «هیات بیعت» بود‪ .‬ملک عبداهلل ریاس��ت این‬ ‫هیات را به شاهزاده مشعل بن عبدالعزیز داد‪ .‬وظیفه هیات‬ ‫تعیین پادشاه و ولیعهد است و از پسران ملک عبدالعزیز یا‬ ‫نوه هایش در برخی موارد به عالوه دو نفر که پادشاه تعیین‬ ‫می کندتشکیلشدهاست‪.‬دونفریکهپادشاهتعیینمی کند‬ ‫شامل یکی از پس��ران وی و یکی از پسران ولیعهد است‪.‬‬ ‫هیات بیعت وظیف��ه دارد که در صورت مردن پادش��اه با‬ ‫ولیعهد به عنوان پادشاه بیعت کند‪ .‬بر اساس قوانین نظام‬ ‫«هیات» پادش��اه پس از بیعت با وی انتخاب می ش��ود و‬ ‫خبرنامه‬ ‫ارتقای نایف‬ ‫باولیعهدشدنشاهزادهنایف‪ 78‬ساله‪،‬عربستانوارد‬ ‫مرحله جدیدی خواهد شد که شامل تندروی در مسائل‬ ‫داخلی و خارجی است‪ .‬همگان می دانند که نایف در زمینه‬ ‫مسائل داخلی کس��ی بود که با جریان اصالحات ملک‬ ‫عبداهلل مخالفت کرد؛ اصالحاتی که عبداهلل تالش کرد از‬ ‫زمان پادشاه شدنش در سال‪ 2005‬انجام دهد‪ .‬در عربستان‬ ‫همه یقین دارندکه نایف ازمخالفان اصلی ایجاد فضای باز‬ ‫سیاسی و از بین بردن محدودیت ها علیه زنان است‪ .‬وی‬ ‫در مقایسه با دیگر برادرانش از کسانی به شمار می رود که‬ ‫به نهاد دینی وهابیت که به وزارت کشور مرتبط هستند‪،‬‬ ‫نزدیک تر است‪ .‬در زمینه سیاست خارجی نیز نفوذ زیادی‬ ‫داردوگرایش اشبهمسائلامنیتیاست‪،‬به طوریکهبرخی‬ ‫عربستانی هامی گویندکهاوتصمیمبهارسالنیروهای«سپر‬ ‫جزیره»بهبحرینبرایسرکوبانقالبمردمی گرفتهاست‪.‬‬ ‫شورای خانوادگی‬ ‫ش��ورای خاندان حاکم عربستان ش��ورای مسئول‬ ‫امورات خانواده ال سعود است‪ .‬نخستین رئیس این شورا‬ ‫شاهزاده محمد بن عبدالعزیز ال س��عود است‪ .‬این شورا‬ ‫از فرزندان ملک عبدالعزیز تشکیل شده است‪ .‬شاهزاده‬ ‫سلمانبن عبدالعزیزالسعود‪،‬ریاستشورارابهعهدهدارد‪.‬‬ ‫ماموریتاینشورافقطپیگیریامورداخلیخاندانحاکم‬ ‫است‪ .‬این شورا به رغم انکه رابطه ای با سیاست ندارد ولی‬ ‫پیش بینی می شود که نشستش شامل رای گیری گسترده‬ ‫برایتغییراتسلسلهمراتبشودکهزمینهرابراینشست‬ ‫هیاترسمیبیعتومسئولتعیینولیعهدازطریقگزینش‬ ‫وبدوناینکهاختالفاتیداخلخانوادهبهوقوعبپیوندد‪،‬مهیا‬ ‫کند‪ .‬پیش بینی می شود که نشست شورای خاندان حاکم‬ ‫شاهد اعتراضاتی از طرف برخی امیران از جمله مشعل‪،‬‬ ‫عبدالرحمنوطاللخواهدبود‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫رابیشترکرد‪،‬اقداماتاخیرشاهزادهعبدالرحمنونزدیکی‬ ‫وی به ملک عبداهلل و ظهور پی در پی وی در رسانه هاست‪.‬‬ ‫برخی سیاستمداران بر این باورند که بازگشت شاهزاده‬ ‫عبدالرحمن در چارچ��وب امادگی وی ب��رای ورود به‬ ‫کشمکش بر سر کرسی ولیعهدی با حمایت ملک عبداهلل‬ ‫است‪ .‬واگذاری وظایف شاهزاده س��لطان‪ ،‬وزیر دفاع به‬ ‫برادرشعبدالرحمنتوسطملکعبداهللکهدرعملمعاون‬ ‫برادرشسلطاناست‪،‬باعثقویشدنجایگاهسیاسیوی‬ ‫شد‪.‬سلطانپیشازاینبهعلتعصبانیتشازتعییننایف‬ ‫به عنوان معاون دوم نخست وزیر در سال‪ 2009‬میان لندن‬ ‫و ژنو در رفت و امد بود‪ .‬با وجود این برخی از منابع داخل‬ ‫خاندانحاکمبرعربستانمی گویندپستولیعهدیبه طور‬ ‫ضمنی به شاهزاده نایف داده شده است و ملک عبداهلل این‬ ‫کار را در زمان دادن پست معاون دوم نخست وزیر به نایف‬ ‫تمامکردکهمعنایچنینچیزیازلحاظعملیایناستکه‬ ‫ویبه طوراتوماتیکدرصورتخالیشدنپستولیعهدی‬ ‫ان را از ان خود کند‪.‬‬ ‫طیسالگذشتهبسیاریازعربستانی هانگرانسلسله‬ ‫مراتب در حاکمیت شدند زیرا این امر نیاز به موضع گیری‬ ‫اشکار و فوری توسط «هیات بیعت» و «شورای خاندان»‬ ‫حاکم دارد‪ .‬همین نگرانی ها باعث ش��د که ملک عبداهلل‬ ‫نشستی برای ش��ورای خاندان حاکم در پایان ماه مبارک‬ ‫رمضان گذشته مشخص کند و انتظار می رفت شاهزاده‬ ‫سلمان‪ ،‬امیر منطقه ریاض بر هماهنگی برای این نشست‬ ‫اشراف داشته باشد ولی سلمان به همراه برادرش سلطان‬ ‫در نیویورک به سر می برد‪ ،‬بنابراین نشست برگزار نشد و‬ ‫بهزمانبازگشتشاهزادهسلطانموکولشد‪.‬ایندرحالی‬ ‫است که سلطان اوضاع جسمی اش طی ماه گذشته رو به‬ ‫وخامت نهاد و مدام در بیهوشی به سر می برد‪ .‬سعودی ها‬ ‫پیش بینی می کنندکهنشست شورای خاندان حاکم شاهد‬ ‫اعتراضاتی به ولیعهد شدن نایف توسط امیران مسن تر از‬ ‫جمله شاهزاده مشعل‪ ،‬عبدالرحمن و طالل باشد‪ .‬منابع‬ ‫نزدیک به خان��دان حاکم می گوین��د اعتراضات چندان‬ ‫شدید نیست و فقط به اعتراض رسانه ای شاهزاده طالل‬ ‫مختصرمی شودزیرابیشتربخش هایخاندانحاکممانعی‬ ‫برای ولیعهد شدن نایف پس از موفقیتش در زمینه مسائل‬ ‫امنیتی و تروریستی و نیز حمایت بس��یاری از قبایل از او‬ ‫وروابطقوی اشباعلمایدینینمی بینند‪.‬برخیاطالعات‬ ‫ض دو نقیض نیز منتشر شده است که نشان می دهد نقش‬ ‫ش��ورای خاندان حاکم به دنبال تاس��یس هیات بیعت به‬ ‫ریاست شاهزاده مشعل بن عبدالعزیز به پایان رسیده است‬ ‫ولیبرخیاطالعاتنیزنشانمی دهدکهشورایخانوادگی‬ ‫هنوز زنده است و یک نشس��ت خانوادگی به شکل یک‬ ‫مناسبت اجتماعی باز است و همانطور که تصور می شود‬ ‫یکنشستسنتینیست‪.‬‬ ‫برخیکارشناسانعربستانیبراینباورندکهولیعهدشدن‬ ‫نایف پیامدهای منفی بر اوضاع عربستان خواهد داشت‪.‬‬ ‫بسیاریازعربستانیبراینمسالهاجماعدارندکهباولیعهد‬ ‫شدن نایف عربستان وارد مرحله ضعف شده و نقش این‬ ‫کشور در منطقه کمرنگ می ش��ود‪ .‬نایف از چند بیماری‬ ‫رنج می برد و از اجم��اع و حمایتی که برادرانش به هنگام‬ ‫پادشاهی از ان برخوردار بودند‪ ،‬برخوردار نیست‪.‬عالوه بر‬ ‫انکشورهای دیگربه اوبه عنوانیکمرد امنیتیمی نگرند‬ ‫تا سیاستمدار‪.‬ارتقای نایف با ارتقای شاهزاده سلمان ‪76‬‬ ‫س��اله‪ ،‬امیر ریاض به ردیف اول همراه خواهد شد‪ ،‬این‬ ‫درحالی است که او مدت ها در ردیف دومبود‪.‬هر دوی این‬ ‫شاهزاده هاروابطقویبانهاددینیحاکمبرعربستاندارند‪.‬‬ ‫سلمانبنابرسهدلیلنقششمهماست‪:‬نخست‪،‬اومیاندو‬ ‫نسل قرار دارد و در زمینه اجتماعی به نسل دوم نزدیک تر‬ ‫است‪ .‬دوم‪ ،‬سلمان از سال‪ 2006‬جایگاه ستون خانواده را‬ ‫دارد‪.‬سوم‪،‬جایگاهشبهعنوانامیرریاضاستکهبه لحاظ‬ ‫سیاسیواقتصادیبسیارمهمبهشمارمی رود‪.‬با وجوداین‬ ‫همه این مسائل به اوضاع جسمی اش مربوط است زیرا‬ ‫وینیزازعوارضکهولتسنوبیماریقلبرنجمی برد‪.‬‬ ‫پس از مش��اوره با اعضای هیات‪ ،‬کسی را که خود پادشاه‬ ‫مناسبمی بیندبه عنوانولیعهدبههیاتبیعتارائهمی کند‬ ‫تا او را نامزد این پس��ت کند‪ .‬در صورتی که هیات بیعت‬ ‫هیچ کدام را نامزد این پس��ت نکند خود هیات باید یک‬ ‫نفر را که مناسب ولیعهدی می داند نامزد کند و اگر پادشاه‬ ‫با نامزد هیات موافقت نکند فرایند رای گیری میان نامزد‬ ‫هیات و کسی که پادش��اه انتخابش کرده‪ ،‬انجام می شود‪.‬‬ ‫کسیکهبیشترینرای هارابیاوردولیعهدمی شود‪.‬براساس‬ ‫قوانین نظام هیات ولیعهد حداکثر تا سی روز پس از تاریخ‬ ‫بیعتباپادشاهانتخابمی شود‪.‬بهلحاظداخلیوخارجی‬ ‫به تصمیم ملک عبداهلل برای تاسیس هیات بیعت چنین‬ ‫نگریسته شد که وی در پی تضمین انتقال مسالمت امیز و‬ ‫بدون نزاع کرسی پادشاهی است‪ .‬به عبارتی ملک عبداهلل‬ ‫درپیپایینکشیدنفتیلهنزاعبرسرجانشینیداخلخاندان‬ ‫ال سعود اس��ت‪ .‬نکته قابل توجه این است که در دستور‬ ‫تشکیل هیات امده است که قانون های ان بر حالت های‬ ‫ایندهنیزتسریپیدامی کندوفقطبرپادشاهوولیعهدکنونی‬ ‫منطبق نمی شود‪ .‬در هر صورت سلطان به طور اتوماتیک‬ ‫حق داشت بعد از عبداهلل بر کرسی پادشاهی تکیه زند ولی‬ ‫ملزم نبود که نایف را به عنوان ولیعهد طبق سلسله مراتب‬ ‫سن و س��ال انتخاب کند‪ .‬بیماری سال های اخیر سلطان‬ ‫باعثشدمشکلانتقالقدرتازعبداهللدرصورتمرگش‬ ‫مطرحشود‪.‬اگرولیعهد(سلطان)بیمارنبودمسالهجانشینی‬ ‫عبداهللهیچکسرانگراننمی کرد‪،‬ولیبیماری اشچندین‬ ‫احتمال را به وجود اورد‪ :‬نخست‪ ،‬قادر به انجام وظایفش به‬ ‫عنوانپادشاهنباشدودرنهایتازحقشباارادهخودشیابا‬ ‫تصمیمهیاتبیعتچشمپوشیکند؛چیزیکهقبلازمرگ‬ ‫سلطان رخ نداد‪ .‬دوم‪ ،‬به رغم بیماری اش بر پادشاه شدنش‬ ‫اصرار ورزد‪ ،‬از اختیارات��ش برای انتخاب ولیعهد جدید‬ ‫خارج از نظام سلسله مراتبی اس��تفاده و از شاهزاده نایف‬ ‫عبور کند که این نیز رخ نداد‪ .‬سوم‪ ،‬پیش از عبداهلل بمیرد‬ ‫و اینجا باید ولیعهد جدید انتخاب شود؛ این همان وضعی‬ ‫استکهعربستانخودرادرانمی بیند‪.‬اکنونبایدبراساس‬ ‫قانونهیاتبیعتبرایمشکلولیعهدیراهحلیپیداشود‬ ‫وملکعبداهللنیزبایدولیعهدجدیدرامعرفیکندتاهیات‬ ‫ان را بررسی کند‪ .‬به لحاظ ظاهری اکنون به نظر می رسد‬ ‫شاهزاده نایف خوش ش��انس ترین فرد برای احراز مقام‬ ‫ولیعهدی و پس از ان پادشاهی پس از مرگ عبداهلل باشد‪.‬‬ ‫ولی با وجود انکه قاعده جانشینی پس از تاسیس هیات‬ ‫بیعت پیچیده شده به نظر نمی رسد که فرصت شاهزاده‬ ‫نایف قطعی اس��ت زیرا وی برای رسیدن به ولیعهدی و‬ ‫پادشاهیرقباییداردکهمخالفتخودرادرزمانتعیین اش‬ ‫به عنوان معاون دوم نخس��ت وزیر در س��ال‪ 2009‬نشان‬ ‫دادند‪ .‬در همان زمان ش��اهزاده های کوچک تر از او نظیر‬ ‫«الولید بنطالل»و«بندربن سلطان»امیدواریخودرابرای‬ ‫رسیدن به ولیعهدی و پادش��اهی اعالم کردند‪ .‬این برای‬ ‫نخستین بار است که مساله ولیعهدی علنی و رقابت میان‬ ‫خاندانحاکمنمایانمی شود‪.‬اززمانمرگبن سعوددرسال‬ ‫‪ 1953‬نظام جانشینی پادشاهی براساس تعیین فوری یک‬ ‫پادشاه پس از مرگ یا ناتوانی‪ ،‬برکناری و ترور یک پادشاه‬ ‫دیگر بوده که برخی اوقات منجر به دشمنی های داخلی‬ ‫میان رهبران شده است‪ .‬ولی امروز جانشینی کوتاه مدت‬ ‫پادش��اه های مریض احوال عربستانی ممکن است شبح‬ ‫بی ثباتی سیاسی را در این کشور به وجود بیاورد‪ .‬وضعیت‬ ‫امروزعربستانرابرخیبهوضعیتاتحادجماهیرشوروی‬ ‫در سال های اخر عمرش تشبیه می کنند که حکومت میان‬ ‫رهبران خیلی سریع دست به دست می شد و باعث شد‬ ‫دورانحاکمیتکوتاهوناکارامدشود‪.‬نامزدهایجانشینی‬ ‫ملک عبداهلل اکنون نزدیک به هشتاد سال دارند یا از هشتاد‬ ‫سالعبورکرده اند؛شاهزادهنایفنیزچنیناست‪g.‬‬ ‫منبع‪:‬مرکزعربیپژوهش هاییبرایاینده‬ ‫‪23‬‬ ‫مروری بر مطبوعات هفته گذشته‬ ‫معمای یک قتل‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫خبرنامه‬ ‫معمای قت��ل قذافی هن��وز هم در ص��در اخبار‬ ‫رسانه ها قرار دارد‪ .‬اینکه رهبر سابق لیبی زنده دستگیر‬ ‫شد و بعد بالفاصله توس��ط افرادی که او را دستگیر‬ ‫کرده بودند کشته شد‪ ،‬مس��اله ای است که اکنون ذهن‬ ‫تحلیلگران مس��ائل سیاس��ی را به خود مشغول کرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫روزنامه کیهان دریادداش��ت روز خود با عنوان‬ ‫«یک معادله بی مجهول!» به قلم حسین شریعتمداری‬ ‫اورده است‪ :‬قذافی کشته ش��د و جسد بی جان او در‬ ‫مقابل ده ها دوربین تلویزیونی به نمایش درامد‪ .‬در این‬ ‫واقعیت کمترین تردیدی نیست که دیکتاتور لیبی بعد‬ ‫از کشف محل اختفای وی با شلیک چند گلوله به قتل‬ ‫رسیده اس��ت‪ .‬این صحنه را بسیاری از نزدیک شاهد‬ ‫بوده اند یا از دریچه دوربین های تلویزیونی دیده اند‪.‬‬ ‫اما س��وال دیگری هم در میان اس��ت که پاسخ‬ ‫ان می تواند پ��رده دیگری از ماجرای قت��ل قذافی را‬ ‫به نمای��ش بگذارد‪ .‬پ��رده ای که تماش��ای ان درس‬ ‫اموز و عبرت انگیز است‪ .‬س��وال این است که قذافی‬ ‫را چه کس��ی یا چ��ه کس��انی کش��ته اند؟ انقالبیون‬ ‫لیبی؟ یا مام��وران نفوذی ناتو؟! ش��واهد موجود که‬ ‫به تصویر نیز کش��یده ش��ده حاکی از ان اس��ت که‬ ‫قذافی بعد از کش��ف محل اختفای خویش‪ ،‬تس��لیم‬ ‫ش��ده و حتی دست های خود را به نش��انه تسلیم باال‬ ‫برده بود‪.‬‬ ‫بنابرای��ن چ��ه کس��انی اص��رار داش��ته اند‬ ‫ک��ه قذاف��ی در دم کش��ته ش��ود؛ انقالبی��ون لیب��ی‬ ‫به دلیل خشم برخاسته از جنایات بی شمار قذافی یا‬ ‫حامیان غربی دیکتاتور لیبی‪ -‬ناتو‪ -‬از ترس اس��رار‬ ‫ناگفته ای که قذافی زن��ده می تواند بر زب��ان اورد و‬ ‫با جس��د بی جان او برای همیش��ه به خاک س��پرده‬ ‫می ش��ود؟! در این باره گفتنی هایی هست و درس ها‬ ‫و عبرت هایی هم‪.‬‬ ‫ش��ریعتمداری در انته��ای مطلب خ��ود چنین‬ ‫نتیجه گیری کرده است‪ :‬اسناد و شواهد غیرقابل انکار‬ ‫که به چند نمونه از ان اش��اره ش��د به وضوح نش��ان‬ ‫می دهد که قذافی‪ -‬حداقل‪ -‬طی ‪ 10‬س��ال گذش��ته‬ ‫در نق��ش یکی از عوام��ل گوش به فرم��ان امریکا و‬ ‫متحدانش در صحنه بوده اس��ت بنابراین در صورت‬ ‫بازداش��ت و محاکم��ه می توانس��ت اعترافات تکان‬ ‫دهنده و رسواکننده ای علیه قدرت های غربی داشته‬ ‫باشد و این در حالی اس��ت که امریکا و متحدانش با‬ ‫بهره گیری از حمله ناتو به لیبی در پی انند که خود را‬ ‫فرشته نجات مردم لیبی جلوه داده و از این طریق اگر‬ ‫موفق به مصادره انقالب اسالمی لیبی نشوند‪ ،‬دستکم‬ ‫زمینه ای برای نفوذ در ساختار نظام اینده لیبی داشته‬ ‫و به انتظار اس��تحاله تدریج��ی و درازمدت انقالب‬ ‫اسالمی لیبی بنشینند‪.‬‬ ‫بدیهی اس��ت که قذافی برکنار شده و از قدرت‬ ‫افتاده نه فقط کمترین سودی برای امریکا و متحدانش‬ ‫نداش��ت‪ ،‬بلکه اعترافات وی می توانس��ت کابوس‬ ‫وحش��تناک دیگری برای متحدان غربی رژیم سابق‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪24‬‬ ‫مرور رسانه ها‬ ‫لیبی و مدعیان کنونی نظام پیش روی مردم این کشور‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫عنوان ب��رق شمش��یر در لبخند ش��اهزاده های‬ ‫سعودی‬ ‫مرگ ولیعهد عربستان سعودی ان هم درست در‬ ‫زمانی که پادشاه این کشور نیز حال خوبی ندارد این‬ ‫کشور را در اس��تانه تحوالت مهمی قرار داده است‪.‬‬ ‫روزنامه مردم س��االری هفته گذشته در سرمقاله ای به‬ ‫این مس��اله پرداخت‪ .‬این روزنامه در سرمقاله خود با‬ ‫عنوان «برق شمشیر در لبخند شاهزاده های سعودی»‬ ‫به قلم علی ودایع چنین نوشت‪:‬‏ تحوال ت خاورمیانه‬ ‫انچنان ش��تاب اتش��ینی گرفته که هر مقاومتی را در‬ ‫خود می بلعد‪.‬‬ ‫دیکتاتورهای عرب که سالیان سال حکومت های‬ ‫خشن را اداره می کردند یکی پس از دیگری یا ساقط‬ ‫شدند یا به تیر خال ص ملت کشته‪.‬در این بین عربستان‬ ‫س��عودی که دارای روابط گس��ترده با دیکتاتورهای‬ ‫گرفتار تحوالت خاورمیانه است ظاهرا ارام مانده اما‬ ‫با وخامت حال پادشاه عربستان در نهان دچار رقابت‬ ‫سنگین شاهزاده های سعودی شده است‪.‬‬ ‫یک سال پیش تر‪ ،‬زمانی که ملک عبداهلل همانند‬ ‫فهد‪ ،‬پادش��اه پیش��ین عربس��تان برای مداوا رهسپار‬ ‫ایاالت متحده ش��د‪ ،‬گمانه زنی ها درباره پازل مهلک‬ ‫شاهزاده های سعودی اغاز شد‪ .‬امروز با مرگ ولیعهد‬ ‫عربس��تان‪ ،‬همه از نایف بن عبدالعزیز‪ ،‬وزیر کش��ور‬ ‫عربستان سخن می گویند‪.‬‬ ‫وی یک��ی از هفت عض��و باقی مان��ده خاندان‬ ‫السدیری است که همه انان فرزند ملک عبدالعزیز بن‬ ‫سعود هستند و مادرشان حسد بنت احمد السدیری‪،‬‬ ‫پنجمین و محبوب ترین همس��ر مل��ک عبدالعزیز از‬ ‫میان ‪ 22‬زن دیگر وی بوده است‪ .‬در ادامه مطلب این‬ ‫روزنامه امده است‪ :‬اگرچه شاهزاده نایف به صورت‬ ‫تقریبا قطعی ولیعهد عربس��تان خواهد شد اما اینکه‬ ‫در روز عید قربان یا پس از پایان مراس��م حج امسال‬ ‫ش��خصیتی مانند متعب بن عبداهلل به عن��وان ولیعهد‬ ‫معرفی شود چندان دور از ذهن نیست‪.‬‬ ‫در پ��ی احتم��ال وقوع ای��ن انتص��اب حامیان‬ ‫نایف از هرم قدرت ب��ه پایین رانده می ش��وند‪ .‬البته‬ ‫خاندان س��عودی همواره جابه جایی ه��ای مهره ها و‬ ‫شاهزاده های خود را به صورت پنهان انجام می دهند‪.‬‬ ‫اگر هم نایف که هشتاد واندی سال سن دارد به قدرت‬ ‫برسد‪ ،‬باید با شاهزاده های قدرتمند و جوانی از نسل‬ ‫دوم ال سعود مقابله کند که شمش��یر به دست تشنه‬ ‫قدرت هستند‪.‬‬ ‫انها به فراخور جایگاه و منصب��ی که دارند هم‬ ‫برای کس��ب مناصب دیگر‪ ،‬رقابت س��نگین دارند‪.‬‬ ‫اگر در طول چند دهه گذش��ته فرزن��دان عبدالعزیز‬ ‫که نتوانس��ته بودند قدرت را تصاحب کنند‪ ،‬قدرت‬ ‫خود را با رقابت در عرصه اقتصادی و خرج پول های‬ ‫نفت تالف��ی می کردند‪ ،‬ام��روز ن��وادگان عبدالعزیز‬ ‫برخالف پدران خود حاضر نیستند از عربستان خارج‬ ‫شوند؛ این ش��رایط که ریاض را گرفتار کرده است‪،‬‬ ‫شمشیرهای سعودی را گداخته نبرد در تاریکی و خفا‬ ‫می کند تا رقص شمشیر انها پشت لبخندهای تصنعی‬ ‫بوی اختالف بگیرد‪.‬‬ ‫از اروپا قول وتوی طرح امریکا را گرفته بودم‬ ‫پرونده هس��ته ای ایران تا کنون مراحل مختلفی‬ ‫را طی کرده اس��ت‪ .‬افراد مختلفی نی��ز چه در دولت‬ ‫اصالحات و چه در دولت فعلی عهده دار مس��ئولیت‬ ‫این پرونده بودند‪.‬‬ ‫روزنامه اعتماد هفته گذشته مصاحبه ای داشت با‬ ‫حسن روحانی مسئول سابق پرونده هسته ای ایران در‬ ‫دولت اصالحات‪ .‬او در این مصاحبه با اشاره به اینکه‬ ‫قرار بود در مذاکرات سعد اباد‪ ،‬سه کشور اروپایی را‬ ‫راضی کنیم تا بگویند ما نمی گذاریم پرونده هسته ای‬ ‫ایران به شورای امنیت برود‪ ،‬گفته است‪« :‬با انها بحث‬ ‫کردم که اگر امریکا پرونده را به ش��ورای امنیت برد‪،‬‬ ‫ش��ما طرح امریکا را وتو می کنید یا نه؟ هم انگلستان‬ ‫و هم فرانس��ه گفتند ما از حق وتو اس��تفاده می کنیم‪.‬‬ ‫مسئوالن از من این مساله را نخواسته بودند ولی من از‬ ‫اروپایی ها این قول را در مذاکرات گرفتم‪g».‬‬ ‫اعتراض به راه اندازی‬ ‫یک رستوران‬ ‫تالش های نافرجام برای تاسیس ‪ KFC‬در ایران‬ ‫پشت پرده یک رستوران‬ ‫واقعا چه چی��زى می تواند یک غ��ذای معمولی‬ ‫همچون مرغ را که چند هزار سال است از غذاهای اصلی‬ ‫بشر اس��ت‪ ،‬تبدیل به یک برند جهانی با درامد ساالنه‬ ‫حدود ‪ 700‬میلیارد تومان برای یک فرد کند؟‬ ‫برای جواب به این س��وال باید سراغ کلنل هارلند‬ ‫سندرز‪ ،‬پایه گذار رستوران زنجیره ای‪ KFC‬برویم‪.‬‬ ‫هارلند سندرز کیست؟‬ ‫او در سال ‪ 1890‬در شهر هنری ویل ایالت ایندیانا‬ ‫به دنیا امد‪ .‬هارلند طی س��ال های ‪ 1900‬تا ‪ ،1924‬یعنی‬ ‫از ‪10‬سالگی تا ‪ 34‬سالگی ده ها شغل مختلف را ازمود‪.‬‬ ‫کارگری مزرعه‪ ،‬ش��وفری کالسکه‪ ،‬س��ربازی در کوبا‪،‬‬ ‫اهنگری‪ ،‬کارگر اتش نشانی‪ ،‬فروشنده بیمه‪ ،‬فروشنده‬ ‫الستیک و کارمند پمپ بنزین از ش��غل های او در این‬ ‫سال ها بود‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫واکنش رسانه ها به ماجرای کی اف سی‬ ‫یکی از منتقدین اصلی بازگش��ت این رس��توران‬ ‫زنجیره ای امریکایی به ایران‪ ،‬روزنامه کیهان است‪ .‬این‬ ‫تو شنود خود نوشت‪:‬‬ ‫روزنامه هفته گذشته در ستون گف ‬ ‫بعد از چند ماه تبلیغ روزنامه اسیا درباره رستوران های‬ ‫زنجی��ره ای ‪ KFC‬امریکا‪ ،‬روز پنج ش��نبه مدیر ارش��د‬ ‫کی اف سی وارد ایران شد‪.‬‬ ‫گفتم‪ :‬حاال این کی اف سی چی هست؟‬ ‫گفت‪ :‬یک رس��توران زنجیره ای امریکایی شبیه‬ ‫«مک دونال��د» که عمدتا س��اندویچ و همبرگر عرضه‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫گفت��م‪ :‬مگ��ر در ای��ران قحط��ی رس��توران و‬ ‫ساندویچ فروشی و همبرگرفروشی امده است که امتیاز‬ ‫ان را به این رستوران زنجیره ای امریکایی داده اند؟‬ ‫گفت‪ :‬کجای کاری؟ همین روزنامه اسیا‪ ،‬انگار که‬ ‫با یک مشت خل و چل طرف است‪ ،‬با افتخار! تیتر زده‬ ‫بود که با ورود کی اف سی توانسته ایم تحریم های امریکا‬ ‫را دور بزنیم!!‬ ‫گفتم‪ :‬مگر امریکا فروش ساندویچ و همبرگر به‬ ‫ایران را تحریم کرده بود که اقایان ادعا می کنند «شاه» کار‬ ‫به خرج داده و تحریم ها را دور زده اند!‬ ‫گفت‪ :‬چه عرض کنم؟! اقایان زرنگ! فرصت های‬ ‫شغلی را از دست ایرانیان خارج می کنند و به امریکایی ها‬ ‫می دهند و تازه افتخار ه��م می کنند که تحریم ها را دور‬ ‫زده اند!‬ ‫گفتم‪ :‬یارو می گفت امروز به پیاز فروش دوره گرد‬ ‫حسابی کلک زدم‪ .‬بهش گفتم یک کیلو پیاز بده و در حالی‬ ‫که حواسش نبود‪ ،‬س��اعت طالی خود را در کفه سنگ ‬ ‫ترازو انداختم و به جای یک کیلو پیاز یک کیلو و‪100‬گرم‬ ‫کی اف سی در ایران اجازه فعالیت ندارد‬ ‫این انتقادها البته به روزنامه کیهان خالصه نش��د‪.‬‬ ‫روزنامه وطن امروز نیز هفته گذشته مصاحبه ای با رئیس‬ ‫مرکز امور اصناف و بازرگانان وزارت صنعت‪ ،‬معدن و‬ ‫تجارت در این مورد ترتیب داد‪ .‬این روزنامه نوش��ت‪:‬‬ ‫قرار است به زودی شعبه ای از کی اف سی (‪Kentucky‬‬ ‫‪ )Fried Chicken‬به معنای مرغ س��وخاری کنتاکی در‬ ‫تهران افتتاح شود‪ .‬از انجا که فعالیت اینگونه برندها در‬ ‫کشور نیاز به مجوز وزارت بازرگانی دارد‪« ،‬وطن امروز»‬ ‫در این باره نظر حسین رادمرد‪ ،‬رئیس مرکز امور اصناف‬ ‫و بازرگانان وزارت صنعت‪ ،‬مع��دن و تجارت را جویا‬ ‫شد‪ .‬رادمرد اظهار داشت‪« :‬دست اندرکاران کی اف سی‬ ‫در ایران تاکنون به وزارت صنعت‪ ،‬معدن و تجارت برای‬ ‫ثبت نمایندگی رسمی و دریافت گواهی فعالیت مراجعه‬ ‫نکرده اند و بر این اساس فعالیت انان تحت هر شرایطی‬ ‫ممنوع است‪ ».‬رادمرد تصریح کرد‪ :‬همه برندهای خارجی‬ ‫برای انجام هرگونه فعالیت در کشور باید اقدام به ثبت‬ ‫نمایندگی و دریافت مجوز کنند‪».‬‬ ‫‪ KFC‬پس از سندرز‬ ‫تجارت ب��زرگ کنتاکی هیچ گاه متوقف نش��د و‬ ‫‪ KFC‬سه بار میان شرکت های بزرگ دست به دست شد‪.‬‬ ‫شرکت پپسی از س��ال ‪ 1986‬تا ‪ 1997‬مالک برند ‪KFC‬‬ ‫بود و اکنون نیز تحت مالکیت شرکت یام برندز فعالیت‬ ‫می کند که مال��ک چند برند مع��روف دیگر در صنعت‬ ‫رستوران زنجیره ای است‪.‬‬ ‫‪ KFC‬اکنون ‪ 20‬هزار شعبه در سراسر دنیا و بیش از‬ ‫‪25‬هزار نفر کارمند دارد‪ ،‬اما هر قدر موفق باشد نمی تواند‬ ‫ارزش تالش ها و فعالیت های سندرز را فراموش کند؛‬ ‫ش��اید به همین دلیل لوگوی خود را هیچ گاه از چهره‬ ‫خندان سندرز با پیش بند اشپزی اش تغییر نداده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫بازگشت یک رس��توران زنجیره ای امریکایی به‬ ‫تهران؛ این خبری اس��ت که طی روزهای اخیر حرف‬ ‫و حدیث های فراوانی به دنبال داشته است‪ .‬خبر ورود‬ ‫رس��توران زنجیره ای ‪ kfc‬را برای نخستین بار روزنامه‬ ‫اسیا منتشر کرد‪.‬‬ ‫این روزنامه البته اکنون به یکی از حامیان این ماجرا‬ ‫تبدیل شده که انتقادهای گسترده ای را نیز در پی داشته‬ ‫است‪.‬‬ ‫پیاز گرفتم‪ .‬پرسیدند بعدا ساعت طال را برداشتی؟ یارو‬ ‫گفت؛ نه! اگر برمی داشتم می فهمید بهش کلک زده ام!‬ ‫شاید همه این فعالیت ها و س��ختی های اولیه در‬ ‫اوج جوانی بود که باعث ش��د او احس��اس کند فردی‬ ‫باتجربه است و با تالش خود در مسیری که ان را صحیح‬ ‫می دانس��ت‪ ،‬گام برمی داشت‪ .‬س��ندرز در اوج بحران‬ ‫رکود اقتصادی دهه ‪ 1930‬امریکا‪ ،‬تمام پول خود را برای‬ ‫بازکردن یک اغذیه فروشی کوچک در یک پمپ بنزین‬ ‫در شهر کوربین در ایالت کنتاکی هزینه کرد‪.‬‬ ‫هارلند در این پمپ بنزین س��ه ش��غل را همزمان‬ ‫داشت؛ متصدی پمپ بنزین‪ ،‬صندوق دار و اشپز اغذیه‬ ‫فروشی‪ .‬او در کار اشپزی طرز پخت مرغ با فرمول خاص‬ ‫خود را داشت؛ روش��ی که از زمان اجرای ان تاکنون با‬ ‫انتقادات فراوانی مواجه شده اس��ت‪ .‬او این طرز پخت‬ ‫مرغ را سال ها قبل و در جریان س��ربازی در کوبا ابداع‬ ‫کرده و همواره در ارزوی رستوران های زنجیره ای برای‬ ‫سرو غذایش بود‪ .‬به زودی این اغذیه فروشی کوچک در‬ ‫کنار پمپ بنزین در سراسر ایالت کنتاکی و شرق امریکا‬ ‫معروف شده و به مکان توقف بس��یاری از مسافران در‬ ‫مسیر غرب به شرق امریکا برای امتحان کردن این مرغ‬ ‫جدید بدل شد‪.‬‬ ‫او با همین فرمول پخت‪ ،‬سراسر امریکای پهناور‬ ‫را زیر پا گذاشت و از رستورانی به رستوران دیگر رفت‬ ‫تا بتواند فرمول و روش پخت خود را به رس��توران ها‬ ‫بفروشد‪ .‬چند س��ال طول کش��ید تا این روش تهیه غذا‬ ‫نهادینه شود‪.‬‬ ‫سندرز در سال ‪ 1962‬خود را بازنشسته کرد و کل‬ ‫تجارت خود را به مبلغ دو میلیون دالر – که معادل حدود‬ ‫‪ 14‬میلیارد دالر امروز اس��ت – فروخت و سرانجام در‬ ‫سال ‪ 1980‬درگذشت‪.‬‬ ‫استدالل منتقدان‬ ‫مخالفت سرسختانه با راه اندازی این رستوران از‬ ‫این روست که باتوجه به تحریم های امریکا علیه ایران و‬ ‫سیاست های خصمانه ای که این کشور در تمام سال های‬ ‫پس از انقالب علیه ملت و کشور ما روا داشته است‪ ،‬نباید‬ ‫به یک رستوران زنجیره ای کشور اجازه داد تا در مملکت‬ ‫ما شعبه تاسیس کند و به فعالیت اقتصادی بپردازد‪ .‬این‬ ‫البته اولین تالش برای راه اندازی یک رستوران زنجیره ای‬ ‫امریکا در ایران نیست‪ .‬چنانکه قبل این نیز تالش هایی‬ ‫برای راه اندازی و گس��ترش ش��عبه هایی از مک دونالد‬ ‫صورت گرفت‪ .‬اقداماتی که همان زمان نیز با مخالفت‬ ‫گسترده مردم به نتیجه نرس��ید‪ .‬اگرچه در این مدتی که‬ ‫زمزمه راه اندازی رستوران های زنجیره ای ‪ K.F.C‬به راه‬ ‫افتاده است برخی محافل رسانه ای برای کسب درامد‬ ‫اقدام به چاپ رپورتاژهایی برای این مجموعه کرده است‪،‬‬ ‫اما به نظر می رسد این بار نیز این حرکت برای بازگشایی‬ ‫یک رس��توران زنجیره ای امریکایی در ایران فرجامی‬ ‫نداشته باشد‪g.‬‬ ‫‪25‬‬ ‫یادداشت ها‬ ‫صحنه هایعبرت انگیز‬ ‫چند پرسش درباره مرگ قذافی‬ ‫خسرو معتضد‪/‬مورخ‬ ‫خسرو معتضد مورخ‬ ‫و روزنامه نگار در این‬ ‫نوشتار مرگ قذافی را‬ ‫از دیدگاهی متفاوت‬ ‫بررسی کرده است‬ ‫خبرنامه‬ ‫من از صحنه های مرتعش کننده‪ ،‬زشت و کریهی‬ ‫که تلویزیون های الجزی��ره و به نق��ل از ان العربیه و‬ ‫بی ‪.‬بی ‪.‬سی و سی ‪.‬ان‪.‬ان و ان‪.‬بی‪.‬سی و خود تلویزیون‬ ‫لیبی االح��رار و تلویزی��ون ابناء عمرمختار و س��ایر‬ ‫تلویزیون ه��ای جه��ان از صحنه های قت��ل فجیع و‬ ‫عبرت برانگیز کلنل معمر القذافی نش��ان دادند و عین‬ ‫بربریت و سبعیت بود چندان خوش��م نیامد که هیچ‪،‬‬ ‫نوعی دروغ و دورویی و تظاهر هم در کارهای این رژیم‬ ‫جدید به اصط�لاح انقالبی و ازادی بخش احس��اس‬ ‫کردم‪.‬‬ ‫این س��ند الصادق العربی که خود را قاتل قذافی‬ ‫معرفی می کن��د و در فیلم های ویدئوی��ی و موبایلی‬ ‫دیدم وحش��یانه لب��اس قذافی را از تن��ش در می اورد‬ ‫و انگش��ترهای او را از انگش��تانش بیرون می کش��د‪،‬‬ ‫متولد ‪( 1989‬بیس��ت س��ال پس از به قدرت رسیدن‬ ‫قذافی) در ش��هر بنغازی و در محله ج��ی الماجوری‬ ‫فرهیخت��ه کالس س��وم راهنمایی‪ ،‬لومپن ادمکش��ی‬ ‫اس��ت که مرا به یاد والریو روزیری کلنل قالبی‪ ،‬قاتل‬ ‫بنیتو موس��ولینی و محبوبه اش کالرا پتاکچی در سال‬ ‫‪ 1324/1945‬می اندازد که چندین سال بعد در حالیکه‬ ‫وکیل کمونیست مجلس شورای ملی ایتالیا بود اعضای‬ ‫خانواده موسولینی و عده زیادی از مردم ایتالیا علیه او به‬ ‫اتهام قتل افراد بی دفاع و بدون محاکمه اعالم جرم کرده‬ ‫و او را به دادگاه جنایی کش��اندند و دادگاه او را مجرم‬ ‫شناخت و خون بهایی سنگینی از او دریافت داشت و‬ ‫احتماال از نمایندگی مجلس هم خلع شد‪.‬‬ ‫روزیو یا روزیری اتهام سنگین دزدیدن جواهرات‬ ‫و پول های همراه موسولینی را هم داشت‪ .‬دادگاه جنایی‬ ‫ایتالیا در س��ال های اواخر دهه ‪ 1950‬وقتی او را تحت‬ ‫پیگرد قرارداد‪ ،‬از او پرسید‪ :‬توچه کاره بودی که حکم‬ ‫اعدام موسولینی را خودت اعالم و اجرا کردی؟‬ ‫ضمنا بانو کالرا پتاکچی چه گناهی مرتکب شده‬ ‫بود که او را نیز به رگبار مسلس��ل بستی؟ مثال گریه و‬ ‫زاری می کرد تا تو و همدستانت موسولینی را نکشید و‬ ‫او را تحویل دادگاه بدهید؟ چرا او را به رگبار بستی؟ ان‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪26‬‬ ‫زن جوان چه گناهی کرده بود؟‬ ‫بعدها معلوم ش��د بریتانیا در سال های قبل و بعد‬ ‫از جن��گ جهان��ی و ورود ایتالیا به جن��گ مذاکرات‬ ‫محرمان��ه ای با دول��ت فاشیس��ت ایتالیا و ش��خص‬ ‫موسولینی انجام داده بود که چرچیل و مقامات سیاسی‬ ‫و جاسوسی بریتانیا نمی خواستند اسنادی که موسولینی‬ ‫در چمدان های خود حمل می کرد به دست غیر بیفتد‬ ‫و این بود که کس��ی را در ظاهر و کسوت یک چریک‬ ‫کمونیست مامور سربه نیست کردن موسولینی کردند‬ ‫و نگذاشتند او زنده بماند‪ .‬چرچیل نیز چند روز بعد با‬ ‫هواپیما به میالن پرواز کرد و چمدان های موسولینی را‬ ‫گرفت و با خود به لندن برد‪.‬‬ ‫این جوان بی��کاره ای که قذافی را گرفت��ه و به قول‬ ‫خود ابتدا موهای او را از پشت کشیده و سیلی محکمی به‬ ‫گوش او زده و بازهم او را سیلی زده و بعد کشته و پیراهن‬ ‫و جواهرهایش را برای یادگاری برداشته‪ ،‬یک قاتل است‪.‬‬ ‫قذافی هر که بوده‪ ،‬هر قدر جنایت کرده باشد‪ ،‬این‬ ‫ولگرد حق کش��تن او را نداشته اس��ت‪ .‬این اقای احمد‬ ‫جبرئیلودولتشازابتدابنایکارخودرابادروغگذاشته اند‬ ‫و بنای حکومتشان تا ثریا کژ خواهد رفت‪ ،‬زیرا هیچ کس‬ ‫به اندازه رهبران دولت المان نازی در جنایات و کشتارهای‬ ‫عام و بمباران مناطق غیرنظامی و جنگ افروزی و کشتن‬ ‫غیرنظامیان و حتی اس��یران نظامی مقصر نبودند‪ ،‬همه‬ ‫انان تسلیم دادگاه عالی نورنبرگ شدند‪ .‬برایشان و کالی‬ ‫ترازاول انتخاب ش��د‪ .‬همه از خود دف��اع کردند‪ .‬هیتلر‬ ‫ و گورنیک که خودکش��ی کرده بودند‪ 11 .‬ت��ن را به دار‬ ‫اویختند‪ .‬چندتن به حبس ابد یا ‪ 15‬سال و ‪ 20‬سال زندان‬ ‫محکوم ش��دند و جالب اینکه دادگاه چند تن از رهبران‬ ‫المان نازی را بی گناه تشخیص داد و ازاد کرد‪ .‬فرق میان‬ ‫متمدن و غیرمتمدن بودن از همین مسائل تشخیص داده‬ ‫می شود‪.‬حاکمقطرکهتلویزیون هایشصحنهاعدامفجیع‬ ‫و وحشیانه قذافی را نمایش دادند اگر کمی تاریخ خوانده‬ ‫بود به یاد می اورد که در س��ال ‪ 1948‬در سوریه با ژنرال‬ ‫یالزعیمنیزهمینرفتارشد‪.‬‬ ‫حسن ‬ ‫در ان کودتای خونین ‪ 14‬ژوئی��ه ‪ 23( 1958‬تیر‬ ‫‪ )1335‬عده ای از حادثه جویان س��ر و پای امیر عبداهلل‬ ‫نایب السلطنه عراق را با ساطور قطع کردند و پیکرش‬ ‫را از بالکن وزارت دفاع از میله های اهنین اویختند و‬ ‫جنازه رئیس الوزرا را زیر اتومبیل له کرده و جنازه اش را‬ ‫در خیابان ها کشاندند و به دجله انداختند‪.‬‬ ‫این س��بعیت ها تمامی نداش��ت‪ .‬چهار سال بعد‬ ‫عارف معاون عبدالکریم قاسم علیه قاسم کودتا کرد‪.‬‬ ‫او را جلوی دوربین تلویزیون با رگبار مسلسل کشتند‬ ‫(فوریه ‪ )1963‬و جنازه اش را جلوی دوربین قرار دادند‬ ‫و سربازی موهای قاسم را گرفته و اب دهان به صورت‬ ‫نخس��ت وزیر و فرمانده کل نیروهای مس��لح عراقی‬ ‫می انداخت‪ .‬سرگذش��ت باقی روس��ای جمهوری و‬ ‫نخست وزیران عراق هم بهتر از این نبوده‪ ،‬اخرین اش‬ ‫صدام بود که به دار اویخته شد‪.‬‬ ‫من وقتی قذافی را که قربان��ی غرور و حماقتش‬ ‫شد در تلویزیون ها می دیدم که با حیرت دست به چهره‬ ‫خون الودش می کش��ید و مرتبا خواهش می کرد او را‬ ‫نکشند‪ ،‬یاد امام موسی صدر افتادم که قذافی او را هم به‬ ‫عنوان مهمان به لیبی دعوت کرد و پس از یک مشاجره‬ ‫کوچک وی را کشت و دستور داد جنازه اش را به طور‬ ‫ناشناس دفن کنند و ‪ 33‬س��ال بود منکر می شد که امام‬ ‫موسی صدر به لیبی سفر کرده است‪.‬‬ ‫من وقتی عاقبت قذافی را دیدم که در میان عده ای‬ ‫مثال انقالبی کتک می خورد‪ ،‬تو س��ری و مشت و لگد‬ ‫می خورد و همه با ته تفنگ به س��رش می زدند و اخر‬ ‫س��ر یک جوان احمق‪ ،‬نادان وحشی رگبار مسلسل را‬ ‫در شکمش خالی کرد که مثال او را عده ای به مصراته‬ ‫نبرند و سندالصادق العربی او را به بنغازی ببرد‪ ،‬یاد تمام‬ ‫قلدران تاریخ افتادم که کم و بیش سرنوشتی مانند این‬ ‫کلنل روان پریش داشته اند‪.‬‬ ‫گناه دیکتاتور ها این اس��ت که وقت��ی جاخالی‬ ‫می کنند ش��خصیت های مس��ئول یا مدبری پشت سر‬ ‫خود باقی نمی گذارند‪ ،‬اغلب کس��انی ک��ه این روزها‬ ‫به عنوان مخالفی��ن قذافی قد علم ک��رده و خودی در‬ ‫تلویزیون ها نشان می دهند تا همین چند سال پیش جز‬ ‫مداحین و چاکران او بودند چه بس��ا اگر قذافی با این‬ ‫قیام هفت‪ ،‬هشت ماهه اخیر مواجه نمی شد و به علت‬ ‫غرور و بی سوادی و جهالت کارش به اینجا نمی رسید‬ ‫همین اقای وزیر امورخارجه همچنان با دو دس��ت و‬ ‫با خضوع و خش��وع به خدمت به ان نامرحوم مقتول‬ ‫اشتغال داشت‪.‬‬ ‫حاال همه بد قذافی را می گویند اما نمی شود گناه‬ ‫تمام جنایات را گردن یک نفر انداخت‪ .‬این حکومت‬ ‫جدید که س��رکار امده حکومت مغشوش و نامرتبی‬ ‫اس��ت واال چه دلیلی داش��ت که یک جوان بی سواد‬ ‫به خود اجازه دهد مردی را که می تواند پاس��خگوی‬ ‫بسیاری از ابهامات تاریخ یک کشور باشد‪ ،‬خودسرانه‬ ‫اعدام کند؟‬ ‫قذافی بی عقل بود و مغرور و دیوانه زیرا او چند‬ ‫سال پیش دیده بود بر سر دیکتاتوری چون صدام چه‬ ‫امد‪ ،‬وقتی او را در یک حفره زیرزمینی کشف کردند و‬ ‫سرباز امریکایی که او را بیرون کشیده بود خود اعتراف‬ ‫کرده با سیلی و مشت و لگد به جان دیکتاتور اواره و‬ ‫متواری عراق افتاده‪ ،‬الب��د قذافی این صحنه ها را دیده‬ ‫و پیش خود گفته است‪« :‬من که صدام بی عقل نیستم‪.‬‬ ‫من عاقلم و با دیگران کنار خواهم امد‪ ».‬البد گفته‪« :‬من‬ ‫خداوندگار هوش و رای و تدبیرم و درایت و کیاست و‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫موقع شناسی‪ ».‬و دیدید که این چنین نبود و سرنوشت‬ ‫صدام دقیقا بر زندگی قذافی نیز نقطه پایان گذاشت‪ .‬با‬ ‫این تفاوت که دشمنان قذافی نخواستند قذافی فرصت‬ ‫یابد ماه ها و س��ال ها باز زندگی کند و در زندان بیتوته‬ ‫کند‪ ،‬برایش جلس��ات محاکمه مفصلی تشکیل دهند‪،‬‬ ‫وکالی مدافع جاه طل��ب و فرصت طلب خود را نامزد‬ ‫دفاع از او کنند و قذافی نیز مانند ص��دام قد علم کند‪،‬‬ ‫گردن برافرازد و در دادگاه خ��ود را رئیس جمهوری‬ ‫قانونی کشور بنامد‪.‬‬ ‫هر مقط��ع تاریخ درس��ی به دیگ��ران و ایند گان‬ ‫می اموزد‪ .‬جنگجویان قبایل لیبی نخواستند نمایشنامه‬ ‫صدام تکرار ش��ود‪ ،‬همانگونه که قذاف��ی فرصت از‬ ‫مخالفان خ��ود می گرفت و مثال امام موس��ی صدر را‬ ‫بدون محاکمه کشت‪ ،‬او را کشتند و به جزای جنایاتش‬ ‫رساندند‪ .‬من اگر جای انان بودم از او می پرسیدم از این‬ ‫مقاومت عنودانه و بی جا و بی فایده جز خرابی لیبی‪ ،‬جز‬ ‫ویرانی شهرهایی که در دوران ‪ 42‬ساله فرمانروایی ات‬ ‫ساخته شده بود چه نتیجه ای به دست امد؟‬ ‫اکنون ش��هرهای لیبی مانند استالینگراد در جنگ‬ ‫دوم‪ ،‬هامبورگ پس از بمباران فس��فری س��ال ‪1943‬‬ ‫و پ��س از ان کاوانتری در انگلیس ک��ه نیروی هوایی‬ ‫المان ان را در سال ‪ 1941‬با خاک یکسان کرد‪ ،‬مشبک‬ ‫و نیمه ویران شده است‪ .‬شهرهایی که در دل صحاری‬ ‫بدون اب و درخت‪ ،‬با رنج و مشقت بنا شده بود و مظهر‬ ‫لیبی جدید بود‪ .‬دیکتاتور چقدر باید احمق و شرور و‬ ‫سفیه باشد که به ویران شدن کشورش رضایت بدهد‬ ‫و به مقاومتی بچگانه و بی ثمر تن در دهد تا اخر س��ر‬ ‫بگیرندش و در خیابان ها بچرخانند و بر سرش مشت‬ ‫و تو سری و قنداق تفنگ بکوبند و رگبار گلوله تیربار‬ ‫در ش��کمش خالی کنند و بدان فضاحت بکشندش‪.‬‬ ‫موسولینی و کالراپتاکچی بدان فضاحت و بی ابرویی‬ ‫کشته شدند و حتی اجسادشان را واژگون از دار بستی‬ ‫در میالن اویختند اما شورشیان لیبی انسان تر و متمدن تر‬ ‫ از انقالبیون ایتالیایی بودند که جنازه قذافی و پسرش را‬ ‫واژگون نیاویختند‪.‬‬ ‫دیکتاتوری ریشه قریحه و استعداد را می سوزاند‪،‬‬ ‫زم��ان دیکتاتوری ص��دام‪ ،‬من رادیو بغ��داد را گوش‬ ‫می دادم‪ ،‬هیچ تفسیر و مطلب جالب و مهمی در خالل‬ ‫برنامه های رادیو ش��نیده نمی ش��د‪ .‬همه اش مهمالت‬ ‫و تعریف و تمجید و اراجیف ب��ود‪ .‬تعریف از جناب‬ ‫اقای رفیق صدام حس��ین ریاس��ت محترم جمهوری‬ ‫که این پیش��وند رفیق را ه��م از تاواریش ه��ا دزدیده‬ ‫بودند‪ .‬جنون و بالهت از سر تا پای ان رژیم می بارید‪.‬‬ ‫حماقت را بنگرید‪ :‬صدام امده بود ب��ه تقلید از هیتلر‬ ‫و موسولینی و اس��تالین که برای اعضای احزاب خود‬ ‫و دیپلمات هایش��ان در دهه ‪ 1930‬و ‪ 1940‬اونیفورم‬ ‫نظامی طراحی ک��رده بودن��د‪ ،‬برای وزی��ران عراقی‬ ‫اونیفورم و درجه و ان کاله پر مس��خره را ابداع کرده‬ ‫بود‪ .‬خودش هم به خودش درج��ه داده بود‪ .‬در حالی‬ ‫که دیپلم متوس��ط را ه��م نداش��ت و از جنگ چیزی‬ ‫نمی فهمید و س��خنرانی هایش بی س��رو ته و اراجیف‬ ‫بود‪ ،‬درس��ت مانند قذافی و گفته هایش‪ .‬قذافی هم از‬ ‫قماش صدام و دیگر دیکتاتورهای بی سواد و بی قریحه‬ ‫نادان و جاهل و قش��ری بود‪ ،‬کتاب س��بز مسخره اش‬ ‫را یکی از مجالت ای��ن روزها چ��اپ می کند‪ ،‬حتما‬ ‫ان را بخوانید‪ ،‬یک جمله حرف حس��اب در ان دیده‬ ‫نمی شود‪ .‬مهمل پش��ت مهمل – هذیان های یک ادم‬ ‫روان پریش عقده ای که به ثروت و ق��درت نامتناهی‬ ‫رسیده است‪.‬‬ ‫نمی دانم ایا می دانید قذافی همان کسی است که‬ ‫میلیون ها دالر و هزاران سیاهی لشکر در اختیار مصطفی‬ ‫عقاد کارگردان سینما گذاشت که فیلم ماندنی «محمد‬ ‫رسول اهلل(ص)» را بسازد‪ .‬ان وقت قذافی حتی یک فرم‬ ‫از این فیلم را به ذهن و حافظه نسپرده‪ ،‬میلیون ها دالر‬ ‫خرج کرد‪ ،‬ده گردان از ارتش لیب��ی را ماه ها در اختیار‬ ‫کارگردان گذاش��ت ولی به اندازه ده دقیقه از مضامین‬ ‫فیلم پیامبر درس نیاموخت واال به ان سرنوشت دچار‬ ‫نمی شد‪ .‬قذافی هر جا اش بود‪ ،‬به مصداق کچل فراش‬ ‫بود‪ .‬دخال��ت می کرد‪ .‬ن��ام قذافی در هم��ه توطئه ها‪،‬‬ ‫دسایس و بمب گذاری ها به میان اید‪ .‬یک بار از سفارت‬ ‫او در لندن به مخالفانش با مسلس��ل تیراندازی کردند‬ ‫و عده ای از تظاهرکنندگان یک پلیس زن را کش��تند‪.‬‬ ‫امام موس��ی صدر را پس از یک مناقشه لفظی کشت و‬ ‫بارها دسته دسته همقطاران نظامی را صرف توهم اینکه‬ ‫می خواهند کودتا کنند به جوخه های تیرباران سپرد‪.‬‬ ‫پسرانش وقتی بزرگ شدند از خودش خطرناک تر‬ ‫و شرور تر و مزاحم تر شدند‪ .‬همین سیف االسالم کله‬ ‫طاس ک��ه در ایتالیا تحصیل می ک��رد در زنجیر‪ ،‬ببری‬ ‫خطرناک را با خود به ایتالیا برده بود و در قفس نزدیک‬ ‫خود نگه می داشت تا جلب نظر کند‪ .‬دیگر پسران او نیز‬ ‫مانند پسران نایب حس��ین که همه شرور و متجاوز به‬ ‫جان و مال و ناموس مردم بودند و اس��ایش را از مردم‬ ‫لیبی گرفته بودند پرونده هایشان بعدا رو می شود که چه‬ ‫با مردم و ثروت لیبی کردند‪.‬‬ ‫قذافی این شانس را داشت که کمی قبل از کودتای‬ ‫او که در کتاب ها نوش��ته اند و بعضی از امریکایی ها از‬ ‫ان حمایت کردند‪ ،‬س��لطان سنوسی پادشاه لیبی پیر و‬ ‫بیمار و مردنی ش��ده بود‪ ،‬چاه های نفت در لیبی فوران‬ ‫زد و میلیاردها نفت به خزانه او سرازیر شد؛ خزانه ای‬ ‫که او بین ام��وال دولت و نقدینه های ش��خصی خود‬ ‫فرقی در ان نمی دید‪ .‬قذافی از پول نفت به اصالحاتی‬ ‫پرداخت‪.‬‬ ‫با ابیاری مصنوعی به کشت گندم و انواع سبزی ها‬ ‫و میوه ها پرداخت‪ .‬کش��اورزی اب کش��ت را رواج داد‪.‬‬ ‫شهرهایی س��اخت‪ .‬جمعیت لیبی در دوران چهل ساله‬ ‫او از دو میلیون تن به ش��ش میلیون ت��ن افزایش یافت‪.‬‬ ‫برنامه ه��ای افزایش جمعیت او تا ح��دود زیادی نتیجه‬ ‫بخش��ید‪ .‬چهره لیبی که قبال بادیه ای و صحراوی بود تا‬ ‫حدودیبهشهر نشینیمتمایلشد‪.‬افسوسوصدافسوس‪،‬‬ ‫قذافی ظرفیت ناچیزی داش��ت و خودش را باخت‪ .‬اگر‬ ‫رومل و گراتزیالن و موسولینی که در جنگ جهانی دوم‬ ‫روی صحرای تفتیده افریقا تشنه رسیدن تانکرهای نفت‬ ‫و بنزین از اروپا بودند می دانس��تند زیرپایشان چه منابع‬ ‫سرشارنفتیدردلزمینمی جوشداوراقتاریخبهگونه ای‬ ‫دیگر نوشته می شد‪ .‬نفت‪ ،‬لیبی را دگرگون کرده بود‪ .‬در‬ ‫گارد چهارصد نف��ری محافظ قذافی دخت��ران اروپایی‬ ‫کمنبودند‪.‬بههرترتیبدفترحیاتیکیازخونخوارترین‬ ‫و بی رحم ترین دیکتاتورهای افریقایی که زمانی ادعای‬ ‫زعامت ملل عربی و زمانی ادع��ای فرمانروایی افریقا را‬ ‫داش��ت و از هر خرابکار و تروریستی حمایت می کرد و‬ ‫دستور منفجر کردن رس��توران یا هواپیمایی در المان را‬ ‫می داد‪،‬بسته شد‪.‬‬ ‫جانشینان او اگر قانون خواه نباشند به سرنوشت او‬ ‫دچار خواهند شد‪ .‬همچنان که در تونس پس از حبیب‬ ‫بورقیبه سابقا ازادیخواه‪ ،‬بن علی دیکتاتور فاسد زمام‬ ‫امور را در دست گرفت‪ ،‬همچنانکه مبارک جایگزین‬ ‫ناصر و انورالسادات شد و بساط فساد مالی گسترده ای‬ ‫را پهن کرد ول��ی هم بن علی و هم مب��ارک عاقل تر از‬ ‫قذافی بودند که زود فرار را بر ق��رار ترجیح دادند و از‬ ‫قدرت کناره گرفتند‪.‬‬ ‫در س��رزمین های عربی ش��ورش‪ ،‬کودتا و جنگ‬ ‫مسلحانه از عصر امویان تا امروز پایان ندارد‪ .‬بیشتر خلفای‬ ‫عرب با سر بریده به ان جهان شتافتند‪ ،‬خلفای اموی کمتر‬ ‫و خلفای عباسی بیشتر‪ .‬خلیفه کش��ی مد روزگار قدیم‬ ‫بود‪ .‬خلیفه را می گرفتند و سر می بریدند و الشه اش را در‬ ‫خیابان ها می کشیدند و به دجله می انداختند‪ .‬کشته شدن‬ ‫فجیع قذافی مرا به یاد کشته شدن مکرر خلفایی در دمشق‬ ‫و بغداد قدیم انداخت ؛ حسنی الزعیم در سوریه که او را‬ ‫پس از صد روز حکومت تیرباران کردند و نوری السعید‬ ‫و عبدالکریم قاسم در عراق و صدها مورد دیگر‪ ...‬انگار‬ ‫این رشته سرتمام شدن ندارد و چار ه درد این کشورها در‬ ‫دموکراسی است‪.‬‬ ‫رئیس جمهوری یا صدراعظ��م (مثال در المان یا‬ ‫اتریش) یا نخست وزیر (در کشورهای اروپایی) دوران‬ ‫خدمتش تمام می شود‪ .‬صحیح و سالم به خانه می رود‪.‬‬ ‫دوران بازنشستگی و استراحت و خاطره نویسی خود‬ ‫را اغاز می کند‪ .‬عده محافظین او از پنجاه نفر‪ ،‬صد نفر‬ ‫به سه یا چهار پلیس یا کمتر کاهش می یابد‪ ،‬به سرعت‬ ‫فراموش می شود‪ .‬مگر اینکه در مراسمی از او دعوت‬ ‫کنند سخنرانی کند یا نشانی به او بدهند یا برای بسط‬ ‫روابط کش��ورش به کش��وری دیگر به عنوان مهمان‬ ‫محترم دعوت شود‪ .‬ایا کسی کارتر بادام زمینی فروش‬ ‫را می کش��د؟ کس��ی با کلینتون کاری دارد؟ کسی از‬ ‫ب��وش صحبتی می کند و خط��ری ج��ان او را که تازه‬ ‫هزاران دش��من دارد تهدید می کند؟ چرا؟ برای اینکه‬ ‫سیستم مهم است نه اش��خاص‪ .‬صدراعظم های سابق‬ ‫المان چه می کنند؟ کجا هس��تند؟ کوهل و ش��رودر‬ ‫به کلی فراموش ش��ده اند‪ .‬در ایتالیا روسای جمهوری‬ ‫‪ 80‬و ‪ 88‬ساله کاره ای نیستند‪ ،‬نخس��ت وزیران نیز به‬ ‫سرعت فراموش می شوند و کسی جان انها را تهدید‬ ‫نمی کند‪ .‬برلوسکونی به محض اینکه مستعفی یا خلع‬ ‫شود‪ ،‬فراموش می شود و این مفهوم دموکراسی است‬ ‫که به نفع خود زمامداران اس��ت‪ .‬روسای جمهوری و‬ ‫نخست وزیران سابق ترکیه کجا هستند؟ ‪ 18‬سال پیش‬ ‫در ترکیه ژنرال کنعان اورن را دیدم در یک رستورانی‬ ‫سرگرم غذا خوردن بود‪ .‬این روزها دمیرل نخست وزیر‬ ‫سابق ترکیه را اغلب در سواحل مرمره می توان دید در‬ ‫حال گردش و پیاده روی در هر جای دنیا‪ .‬سیستم مهم‬ ‫است که پایدار می ماند‪.‬‬ ‫اگر قذافی به دنب��ال ایجاد حکومت��ی مانند هند‬ ‫می رفت یا حتی افریقای جنوبی و از کردار کسانی چون‬ ‫نلس��ون ماندال تقلید می کرد هیچ کس الشه اش را در‬ ‫خیابان ها نمی کشید‪ ،‬هیچ کس‪.‬قتل وحشیانه و ددمنشانه‬ ‫قذافی هیچ مرا خوش��حال نکرد‪ ،‬افس��وس خوردم که‬ ‫جنبش هایضداستعماریمردمخاورمیانهوشمالافریقا‬ ‫چهسانباابهتوحماسه برانگیزیوشوروافتخاردردهه‬ ‫‪ 1950‬اغاز شد‪ ،‬چه سان ملت ها پس از قیام گاندی در هند‬ ‫و جنبش ملی شدن صنعت نفت در ایران به رهبری دکتر‬ ‫مصدقوکاشانیازخواببیدارشدند‪.‬درمصرعبدالناصر‪،‬‬ ‫در فلسطین عرفات‪ ،‬در لبنان و س��وریه و عراق احزاب‬ ‫مختلف‪ ،‬در سودان المهدی جدید‪ ،‬در افریقا ماندال و در‬ ‫سراسر جهان جنبش های ضدامپریالیستی شکل گرفتند‪.‬‬ ‫الجزایر و تونس و مراکش‪ ،‬فرانسوی ها را بیرون راندند‪،‬‬ ‫ویتنام اشغالگران فرانسوی و امریکایی را بیرون راند‪.‬‬ ‫اندونزی از استعمار هلند و کنگو از استعمار بلژیکی ها‬ ‫ازاد شد‪ .‬همه جا شور و هیجان پدید امد اما در فرجام‪،‬‬ ‫مردم این مناطق از چاله درامده به چاه افتادند و امروز‬ ‫سقوط مبارک جانش��ین ناصر و علی عبداهلل صالح و‬ ‫بن علی و قذافی را جشن می گیرند و ان را برهه تازه ای‬ ‫در حیات خود می شمارند‪g.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫محمد رضا پالیزدار‬ ‫محمد پالیزدار در‬ ‫این نوشتار نگاهی‬ ‫دارد به رابطه سنت‬ ‫و توسعه در جواجع‬ ‫امروز‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫فلس��فه تاریخ ‪ -‬میعاد همیشگی سنت و توسعه‬ ‫– نگاه مدبرانه بشر در س��اختار ایدئولوژی همگون‪،‬‬ ‫پژوهش��ی عمیق را در چارچوب ارزش های متعالی‬ ‫فرهنگی پی ری��زی می کند‪ .‬از ان رو که بش��ر جز به‬ ‫فهم و قدرت خود به مرجع دیگری مراجعه نکرده و‬ ‫از س��نتی که حاکم بر فکر و عمل مردمان بوده است‬ ‫رو نگردانده‪ ،‬درحقیقت توسعه نگاه تازه بشر به خود‬ ‫و یافت��ن امکان های تازه ای در وجود این دو اس��ت‪.‬‬ ‫بررسی های میدانی در حوزه مطالعات روان شناختی‬ ‫موید این واقعیت است که بشر‪ ،‬قدرت اراده‪ ،‬تصرف‬ ‫و تغییر در همه چیز را یافت��ه و عالم مدرنیته را با این‬ ‫اراده بنا کرده است‪ .‬بعد تاریخی توسعه تحت لوالی‬ ‫مدرنیسم‪ ،‬متاثر از نگاهی ساختاری و درون مایه است‬ ‫که نسبتی عقالنی را در زیر ساخت های موجود خود‬ ‫برقرار کرده و در قالب پژوهش سیس��تمی‪ ،‬موانع و‬ ‫پیامدهایی را در ابعاد گوناگون بررسی می کند‪.‬‬ ‫این بحث نگاهی اس��ت س��اختاری به مسائل‬ ‫اقتصادی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬فرهنگی و‪ ...‬بنام توسعه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫مبانی توسعه‬ ‫دنیای معاصر با الهام از تحوالت شگرف فکری‬ ‫و نظری در پوشش خرد گرایی محض و نفوذ معنوی‬ ‫به چالش های ذهنی در راستای برون رفت از پیله های‬ ‫تاریخی نگاهی عمیق و بلند نگر به افق با نهایت هستی‬ ‫و استواری دارد؛ فرضیه ای به نام توسعه که می تواند‬ ‫تجلی ترسیم مس��یر الگوی پیش��رفت را نمایان کند‬ ‫که در راستای طرح دو س��ویه فرضیه توسعه‪ ،‬تحت‬ ‫کردار عامیانه و اکادمیک و همپوش��انی موانع مسیر‬ ‫پیش��رفت در جهت بهبود وضعیت ظاهری و گاهی‬ ‫باطنی می تواند پش��توانه ای عمیق در حوزه فرهنگ‬ ‫توسعه به شمار رود‪.‬‬ ‫توسعه نیازمند اندیشه جمعی است و دستیابی‬ ‫به اندیشه جمعی‪ ،‬نیازمند حضور در قلمرو دیالوگ‬ ‫است و برای ورود به فرایند دیالوگ‪ ،‬نیازمند تفکری‬ ‫انتقادی هستیم‪ .‬مفهوم فرضیه توسعه که بر پایه های‬ ‫‪28‬‬ ‫درامدی بر میعاد‬ ‫همیشگی سنت و توسعه‬ ‫اندیش��ه‪ ،‬انتقادی بودن و ساختار ان اس��توار است‪،‬‬ ‫می تواند با اس��تعانت از نیروی الیزال تفکر در دست‬ ‫یازیدن به طبیع��ت و ظرفیت خدادادی ان‪ ،‬توس��عه‬ ‫فکر و بخش فلس��فی انکه همان خرد انتقادی است‬ ‫را س��رلوحه نگاه وسعت گرای بش��ری کند؛ انتقادی‬ ‫بودن اندیشه به این فکر استوار است که توانایی کار‬ ‫دس��ته جمعی برای ایجاد تغییرات در محیط اساس��ا‬ ‫انسانی اس��ت‪ .‬این موضوع مقیاس سنجش یا متری‬ ‫را در اختیار می گذارد که مبن��ای داوری و انتقاد قرار‬ ‫می گیرد‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر عواملی که مناس��بات اجتماعی‬ ‫را ملته��ب ک��رده‪ ،‬هم��کاری گروهی را مس��لوب‬ ‫ک��رده و توانایی ما را در انتخ��اب و تصمیم گیری در‬ ‫تعاون با یکدیگ��ر از بین می برند‪ ،‬بیش��ترین کاربرد‬ ‫را در جامعه شناس��ی داش��ته و در م��ورد تحوالت و‬ ‫دگرگونی های عمدی جوامع معروف به توسعه نیافته‬ ‫ارائه راهکار می کند و در راستای اتکا به برنامه ریزی‬ ‫ازاد بر مفهوم بار ارزش��ی و مقایس��ه تاکید کرده و با‬ ‫اتکا به نقش کمرنگ طبیع��ت در تطورات ماهوی و‬ ‫حضور بارز بش��ری و نگاه اگاهانه انسانی در دست‬ ‫یازیدن ب��ر طبیعت به جهت حص��ول منافع مادی را‬ ‫خواستار می شود‪ .‬در برهه ای که انسان به عنوان تنها‬ ‫عامل ایجاد تغییرات‪ ،‬اندیشه و خرد را فرمانبری کرده‪،‬‬ ‫کالم و زبان را در قالب ابزاری که شراکت اندیشه ها را‬ ‫محصول یک خرد جمعی دانسته و ان را در چارچوب‬ ‫بهبود زندگی اجتماعی به کار می گیرد‪ ،‬صرفا راهبری‬ ‫عمیق را س��رلوحه خود قرار داده و اندیشه انسان را‬ ‫بسان خود او در وقت تنهایی و شکل گیری عقیده در‬ ‫جریان تبادل نظر و امتحان ارای دیگران به بوته ازمون‬ ‫می گذارد‪ .‬بنابراین اختالف عقیده فقط به واسطه گذر‬ ‫از صافی عده ای که بدین منظور برگزیده شده باشند‪،‬‬ ‫حل می شود‪ .‬این عده ناخوداگاه دانا و خردمند نیستند‬ ‫ولی هدف مشترکش��ان کس��ب دانایی و خرد است؛‬ ‫خردی که به رغم خطا پذیری و ضعف انسان حاصل‬ ‫می شود‪ .‬عمل انسان که ثمره اندیشه اوست زمانی به‬ ‫نتیجه می رسد که در قالب انگیزه های فردی مختلف‬ ‫به صورت کوش��ش مشترک ظاهر ش��ود؛ این است‬ ‫دستور زبان عمل‪.‬‬ ‫ابن خل��دون در باب مس��یر توس��عه می گوید‪:‬‬ ‫«توسعه‪ ،‬وس��عت دادن به امکاناتی است که فراروی‬ ‫ادمی قرار می گیرد و پیداست که این امکانات عالوه‬ ‫بر مایحتاج زندگی مردم‪ ،‬تغذیه و بهداش��ت‪ ،‬شامل‬ ‫اموزش و پرورش و برخورداری از حقوق طبیعی و‬ ‫ازادی های سیاسی نیز می شود‪ .‬توسعه نگاه تازه بشر‬ ‫به جهان و تصرف و تغییر در ان با استعانت از قدرت‬ ‫اراده ای که بنای عالم مدرنیته را پایه ریزی کرده است‪،‬‬ ‫اس��ت‪ .‬اراده الیتناهی که بر خ�لاف تجربه تاریخ نه‬ ‫تنها در همه اقوام و ملل رس��وخ کرده‪ ،‬حتی پایه های‬ ‫فکری غرب را دچار تزلزل و تردید کرده است‪ .‬مبانی‬ ‫توس��عه گرچه به ظاهر‪ ،‬مردم مناطق توسعه نیافته را‬ ‫در برنامه ریزی خ��ود لحاظ نک��رده‪ ،‬چراکه به گفته‬ ‫کینز کشورهای توس��عه نیافته وبال و مایه دردسرند‪،‬‬ ‫اما وج��ود اراده های پوالدین در پای��ش برنامه ریزی‬ ‫و تاسیس س��ازمان های اداری‪ ،‬علمی و فرهنگی در‬ ‫راستای ایجاد تغییرات بنیادین در این حوزه‪ ،‬نشان از‬ ‫عزم جدی توسعه در همه اعصار برای ظهور عدالت‬ ‫فکری در سراسر جهان اس��ت‪ .‬با این نگاه و عنایت‬ ‫به مجاری رسمی و وس��عت این نظر می توان عنوان‬ ‫داشت خاستگاه توسعه‪ ،‬عزم برای پیشرفت و عدالت‬ ‫و مرحله ای از تاریخ تجدد اس��ت ک��ه در ان اراده به‬ ‫پیشرفت ضعیف شده است‪.‬‬ ‫توسعه فرهنگی‬ ‫تاثیر نق��ش فرهنگ در فرایند توس��عه در قالب‬ ‫معانی مش��ترکی چون ارزش ها‪ ،‬اصول و شیوه های‬ ‫رفتاری ک��ه نتیج��ه خالقی��ت انس��ان در زمان ها و‬ ‫مکان ه��ای مختلف و متف��اوت از رفت��اری مقتضی‬ ‫است‪ ،‬عنوان ش��ود است‪ .‬راهیابی توس��عه به جامعه‬ ‫بی شک تغییر فرهنگ را در پی دارد اما تغییر فرهنگ‬ ‫در راستای توسعه‪ ،‬سیاسی نیست که چه بسا با طرح‬ ‫مس��ائل ماهوی‪ ،‬خ��ود در قالب مان��ع بزرگی بروز‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫اگر فرهنگ را به مثابه عنصر نظام بخش رفتاری‬ ‫و گفتاری در نظر بگیریم‪ ،‬ادع��ای ثبات فرهنگی در‬ ‫زمان بی اس��اس اس��ت ولی تغییر فرهنگی در لوای‬ ‫توسعه بر مبنای اداب و رسوم‪ ،‬ظاهری جز پریشانی‬ ‫و اش��وب چیز دیگری به دنبال ندارد‪ .‬فرهنگ اروپا‬ ‫گرچه در اثار و ارای نویس��ندگان و متفکران بزرگ‬ ‫عصر رنسانس دگرگون شد لیکن انها با تنظیم وقت‬ ‫و نگاه قرون وس��طی که همه چیز را نابهنگام می دید‬ ‫فرهنگ و نظم جدید را در زم��ان خودش اغاز کرد‪.‬‬ ‫یکب��ار‪ ،‬اروپا راه توس��عه را پیم��ود و در جریان این‬ ‫توس��عه‪ ،‬فرهنگ‪ ،‬علم و تکنول��وژی و به طور کلی‬ ‫نظام زندگ��ی متجدد تحقق یافت‪ .‬حامالن توس��عه‪،‬‬ ‫فرهنگ جدید را از بیرون نیاوردند بلکه وجودش��ان‬ ‫عین فرهنگ جدید شده بود تا بتوانند تاثیر گذارترین‬ ‫مباحث ارزشی جوامع توسعه نیافته را هدف تغییرات‬ ‫بزرگ فرهنگی با عناوین زیربنایی خود قرار دهند‪g .‬‬ ‫فروش خوب دو‬ ‫فیلم یه حبه قند و‬ ‫سعادت اباد که البته‬ ‫فضای متفاوتی نسبت‬ ‫به هم دارند نگاه‬ ‫منتقدان را به خود‬ ‫جلب کرده است‬ ‫مسعود نجفی‬ ‫ذائقه غیر پیش بینی مخاطب ایرانی‬ ‫به بهانه فروش سعادت اباد و یه حبه قند‬ ‫خبرنامه‬ ‫ذائقه مخاطب ایران��ی در بس��یاری از مواقع قابل‬ ‫پیش بینی نبوده است و زمانی که تصور می شود فیلمی‬ ‫ با داشتن ویژگی های یک اثر پرفروش با استقبال همراه‬ ‫می شود‪ ،‬اما خالفش ثابت ش��ده و مواقعی هم بوده که‬ ‫انتظار فروش نمی رفته‪ ،‬اما استقبال خوبی رو به رو شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫یکی از عوامل اصلی جذب مخاط��ب در ایران و‬ ‫کشورهای دیگر همیش��ه کارگردان و به ویژه بازیگران‬ ‫بوده ان��د‪ .‬مانند فیلم سگ کش��ی که به اعتبار ن��ام بهرام‬ ‫بیضایی پرفروش ترین فیلم س��ال ‪ 80‬ش��د یا فیلم های‬ ‫اتش بس‪ ،‬توفیق اجباری‪ ،‬کما و دوخواهر که بواسطه بازی‬ ‫محمد رضا گلزار جزو اثار پرفروش سال اکرانشان بودند‪.‬‬ ‫در بعضی مواقع هم پروداکشن و تبلیغاتی که روی‬ ‫فیلمی می شودباعثشدهمخاطببرایدیدنانکنجکاو‬ ‫باشد‪ .‬مانند دوئل که در سال ‪ 83‬دومین فیلم پرفروش بود و‬ ‫ملک سلیمان پرفروش ترین فیلم سال گذشته که بیشتر از‬ ‫فیلم های کمدی فروخت‪.‬‬ ‫فروش دو قس��مت فیلم کاله قرمزی هم نشان داد‬ ‫که تلویزیون هم می تواند تاثیر زیادی در جذب مخاطب‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫استقبال از سه قسمت فیلم اخراجی ها را می توان به‬ ‫حسابهمانعدمپیش بینیذائقهمخاطبایرانیدانست‪.‬‬ ‫به طوریکه برخالف پیش بینی ها‪ ،‬عالوه بر قسمت اول که‬ ‫هنوز پرفروش ترین فیلم تاریخ سینمای ایران محسوب‬ ‫می شود‪ ،‬دو قس��مت دیگر نیز جزو اثار پرفروش سال‬ ‫اکرانشان محسوب می شوند‪.‬‬ ‫معموال در هر مقطعی گونه ای از فیلم ها با استقبال‬ ‫بیشتری همراه بوده اند‪ .‬به طور مثال در دهه ‪ 60‬اثار اکشن‬ ‫مخاطب بیشتری داشته اند‪ ،‬اما با مرور فیلم های پرفروش‬ ‫دهه‪ 90‬می بینیم اثار کمدی در صدر بوده اند‪ .‬نان و عشق و‬ ‫موتورهزار و دختر شیرینی فروش در سال‪ ،81‬توکیو بدون‬ ‫توقف‪ ،‬عروس خوش قدم و دنیا در سال ‪ ،82‬مارمولک و‬ ‫کما در سال ‪ ،83‬مکس و شارالتان در سال ‪ ،84‬اتش بس‬ ‫و شام عروسی در سال ‪ ،85‬اخراجی ها و توفیق اجباری‬ ‫در سال ‪ ،86‬دایره زنگی‪ ،‬چارچنگولی و همیشه پای یک‬ ‫زن در میان است در سال ‪ ،87‬اخراجی ها‪ 2‬و دوخواهر در‬ ‫سال ‪ ،88‬پوپک و مش مشااله و پسر ادم دختر هوا در سال‬ ‫‪ 89‬و امسال هم تا کنون ورود اقایان ممنوع و اخراجی ها‪3‬‬ ‫بیشترین فروش را داشته اند‪.‬‬ ‫خود جشنواره فیلم فجر هم گاهی اوقات فضای‬ ‫خوبی را برای ج��ذب مخاطب در زمان اک��ران فراهم‬ ‫می کند‪ .‬مانند س��ه فیلم اخر اصغر فرهادی‪ ،‬چهارشنبه‬ ‫س��وری‪ ،‬درباره الی و جدایی نادر از سیمین که هرکدام‬ ‫در سال اکرانشان جزو سه فیلم پرفروش سال بوده اند که‬ ‫البته از خود نام فرهادی هم نمی توان به راحتی گذر کرد‪.‬‬ ‫زمان اکران هم در بسیاری از مواقع تاثیر زیادی در‬ ‫فروش فیلم داشته است و بیشتر اثار پرفروش‪ ،‬اکرانشان‬ ‫در نوروز بوده است‪.‬‬ ‫در کنار این موارد می توان حاشیه های به وجود امده‬ ‫برای یک فیلم را هم موثر دانس��ت که در مواردی مانند‬ ‫اخراجی ها به کمک فیلم می اید و در مواقعی هم مانند‬ ‫اتشکار تاثیری نداشته است‪.‬‬ ‫اما ای��ن روزها ب��ا اس��تقبال خوب��ی از فیلم های‬ ‫سعادت اباد و «یه حبه قند» با دو فضای متفاوت مواجه‬ ‫هستیم که ممکن است این دو بسیاری از معیارهای مطرح‬ ‫شده فوق را نداشته باشند‪.‬‬ ‫سعادت اباد که فروش بیش��تری نسبت به یه حبه‬ ‫قند داشته اس��ت از بازیگران به اصطالح گیشه دار تری‬ ‫برخوردار است‪ .‬حامد بهداد هرچند فیلم هایی هم داشته‬ ‫که فروش مناس��بی نداش��ته اند‪ ،‬اما از محبوبیت زیادی‬ ‫ی هم جزو‬ ‫برخوردار اس��ت‪ .‬مهناز افش��ار و لیال حاتم ‬ ‫بازیگران محبوب محسوب می شوند‪.‬‬ ‫در مقابل در «یه حبه قند» مجموعه ای از بازیگرانی‬ ‫حرفه ای را مانند س��عید پورصمیمی‪ ،‬رضاکیانیان‪ ،‬نگار‬ ‫جواهریان‪ ،‬فرهاد اصالنی‪ ،‬هدایت هاش��می و افش��ین‬ ‫هاشمی می بینیم که تک تکشان بارها جوایز بازیگری از‬ ‫جشنواره های مختلف دریافت کرده اند‪ ،‬اما کمتر بازیگران‬ ‫گیشه بوده اند‪ .‬کارگردان های این دو فیلم هم می توانند در‬ ‫جذب مخاطب تاثیر داشته باشند‪ .‬به هرحال مازیار میری‬ ‫کارهایی چون پاداش سکوت و کتاب قانون را داشته است‬ ‫و در سابقه رضا میر کریمی نیز فیلم های «خیلی دور خیلی‬ ‫نزدیک» و «اینجا چراغی روشن است» دیده می شود‪.‬‬ ‫ب��رای «یه حبه قن��د» از نقش تبلیغ��ات در جذب‬ ‫مخاطب نمی توان گذشت و وجود نام هایی چون مجید‬ ‫مجیدی‪ ،‬رخش��ان بنی اعتماد و عباس کیارستمی برای‬ ‫ساخت مواد تبلیغی ان توانسته موثر باشد‪.‬‬ ‫س��عادت اباد هم تبلیغات متفاوتی دارد و استفاده‬ ‫از تابلوهای راهنمایی خیابان ها و هدایت تماش��اگران‬ ‫به سمت س��ینماهای این فیلم ایده جدیدی محسوب‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫این دو فیلم که هر دو در جش��نواره فیلم فجر نیز‬ ‫بوده اند‪ ،‬با فضای متفاوتی نسبت به هم که داستان یکی در‬ ‫خانه لوکسی در تهران و دیگری در خانه ای سنتی در یزد‬ ‫می گذرد و تفاوتی که در جمع بازیگران ان وجود دارد‪،‬‬ ‫این نکته را یاداوری می کند که موارد بس��یاری در ذائقه‬ ‫غیر پیش بینی مخاطب ایرانی تاثیر دارد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫مسعود نجفی‬ ‫پس از سال ها‬ ‫روزنامه نگاری‬ ‫و مسولیت در‬ ‫جشنواره های‬ ‫سینمایی در این‬ ‫نوشتار فیلم های‬ ‫پر فروش را از ابعاد‬ ‫مختلف از ذائقه‬ ‫مخاطبان بررسی‬ ‫کرده است‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست ‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪30‬‬ ‫؟حاشیه های یک تغییر‬ ‫در گفت و گوی مثلث با حسن غفوری فرد مطرح شد‬ ‫ماجرای مباحثه عسگراوالدی و حسینیان‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫‪1‬‬ ‫حس��ن غفوری فرد‪ ،‬نماینده تهران و عضو ش��ورای مرک��زی حزب موتلفه اس�لامی در گفت وگویی تفصیل��ی و صریح با‬ ‫مثلث درباره وحدت اصولگرای��ان‪ ،‬موضوعات اختالفی جبهه پایداری ب��ا کمیته ‪ ، 8+7‬نظام پارلمان��ی و ویژگی های مثبت ان‬ ‫اعالم نظر کرد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫اقای غفوری فرد! از وحدت اصولگرایان چه خبر؟‬ ‫‪ l‬اصولگرایان امسال برنامه انتخاباتی شان از دوره های‬ ‫گذشته منظم تر و مرتب تر بوده اس��ت‪ .‬جامعه مدرسین حوزه‬ ‫علمیه ق��م و همچنین جامع��ه روحانیت مبارز ته��ران با همه‬ ‫امکانات وارد شدند و ش��خص ایت اهلل مهدوی کنی و شخص‬ ‫ایت اهلل یزدی هم وقت گذاشتند و س��اختاری که تشکیل شد‬ ‫نس��بت به تمام دوره های قبلی دقیق تر‪ ،‬قوی تر و منس��جم تر‬ ‫اس��ت‪ .‬عالوه بر این حمایت کامل و ارش��ادات کامل جامعه‬ ‫روحانیت مبارز تهران و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را نیز‬ ‫همراه دارد‪ .‬ترکیب ان نیز ‪ 8+7‬اس��ت که سه نفر اول این جمع‬ ‫حداد عادل‪ ،‬والیتی و عسگراوالدی‪ -‬همان سه نفری هستند‬‫که در روز جلس��ه اصولگرایان با اقای احمدی نژاد به توصیه‬ ‫ایش��ان فعالیت خود را برای وحدت افرین��ی میان طیف های‬ ‫مختلف این جریان شروع کردند‪ ،‬سپس اقایان تقوی و ابوترابی‬ ‫از جامعه روحانیت مبارز و اقایان کعبی و حسینی بوشهری از‬ ‫جامعه مدرس��ین حوزه علمیه قم اضافه شدند و ترکیب هفت‬ ‫نفره را تش��کیل دادند که اس��تراتژی را اینها تعریف می کنند و‬ ‫شخص ایت اهلل مهدوی کنی و ایت اهلل یزدی نیز بر انها نظارت‬ ‫و رهکردهایی خواهند داشت‪ .‬هشت نفر دیگر نیز باهنر و متکی‬ ‫از جبهه پیروان خط امام و رهبری‪ ،‬زاکانی و فدایی از جمعیت‬ ‫ایثارگران انقالب اسالمی‪ ،‬کاظم جاللی نماینده اقای الریجانی‬ ‫و خاموشی نماینده اقای قالیباف هستند و دو نفر هم قرار است‬ ‫از طرف جبهه پایداری باشند که هنوز در جلسات کمیته شرکت‬ ‫نمی کنند‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫‪ l‬اینکه شرکت نکردند به ان دلیل بود که گویا شروطی‬ ‫داشتند‪ .‬البته من هنوز هم احتمال می دهم که اینها در جلسات‬ ‫کمیته ‪ 8+7‬حضور پیدا کنند‪ ،‬اما شروطی که گذاشتند هم سلبی‬ ‫بود و هم ایجابی‪ .‬جبهه پایداری می گوید برای وحدت با سایر‬ ‫طیف های اصولگرا باید س��ه عضو در گروه هشت نفره و یک‬ ‫عضو در گروه هفت نفره داشته باشد‪ ،‬یعنی ترکیب ‪ 8+7‬به ‪9+8‬‬ ‫تبدیل شود؛ به عبارت دیگر این طیف در شروط ایجابی خود‬ ‫خواستار ان است که چهار عضو در س��ازوکار وحدت داشته‬ ‫باشند‪ .‬درباره جنبه سلبی هم می گویند باهنر و نمایندگان اقایان‬ ‫الریجانی و قالیباف نباید عضو جبهه متحد اصولگرایان باشند‪.‬‬ ‫بر همین اساس چون ش��روط انها از سوی ‪ 8+7‬پذیرفته نشد‪،‬‬ ‫هنوز در جلسات کمیته شرکت نمی کنند‪.‬‬ ‫به نظر ش��ما دلیل بیان ش��روط سلبی از س��وی جبهه‬ ‫پایداری چه بود؟‬ ‫‪ l‬باید از خودشان سوال شود تا پاس��خ دهند چرا این‬ ‫شروط را گذاشته اند‪.‬‬ ‫یعنی هیچ استدالل و منطقی را در این باره بیان نکردند؟‬ ‫‪ l‬باالخ��ره اختالف نظرهایی دارند‪ ،‬مث�لا درباره اقای‬ ‫باهنر می گویند که مواضع ایشان در ایام فتنه خیلی شفاف نبود‪،‬‬ ‫درحالیکه به نظر من مواضع باهنر کامال مشخص و روشن بود‪.‬‬ ‫من در کل دوره انقالب با ایشان بودم‪ ،‬او همیشه مواضع شفاف‬ ‫و صریح داشته و در خط امام و رهبری بود‪ .‬در یک کالم ایشان‬ ‫از ان کسانی است که کوچکترین تزلزلی در مواضع شان وجود‬ ‫نداشته و ندارد‪.‬‬ ‫جبهه پایداری در م��ورد اقایان قالیب��اف و الریجانی‬ ‫چه نظری دارد؟ اینطور که ش��نیده می شود این طیف‬ ‫معتقد اس��ت اگر اقایان الریجانی و قالیباف در کمیته‬ ‫‪ 8+7‬نماینده داش��ته باش��ند همان مص��داق باندهای‬ ‫قدرت و ثروت می شود که مقام معظم رهبری فرمودند‪:‬‬ ‫«نامزدهای انتخابات مجلس باید از این دو منبع دوری‬ ‫کنند‪ ».‬ایا این استدالل جبهه پایداری است؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬ای��ن فرمایش انهاس��ت‪ .‬البته م��ن نمی خواهم‬ ‫واقعا جای جبهه پایداری صحب��ت کنم‪ ،‬اما بعضا این صحبت‬ ‫از طرف انها می ش��ود که نمایندگان الریجان��ی و قالیباف در‬ ‫کمیت��ه ‪ 8+7‬مصداق نماین��دگان قدرت و ثروت هس��تند‪ .‬در‬ ‫این باره اوال باید توجه ش��ود که منظور مق��ام معظم رهبری از‬ ‫قدرت‪ ،‬ق��درت غیر الهی و غیر معنوی اس��ت‪ ،‬چون هم اکنون‬ ‫ایت اهلل مهدوی کن��ی ‪ -‬رئیس مجلس خب��رگان‪ -‬یک قدرت‬ ‫بسیار بزرگ و حائز اهمیت اس��ت یا شخص ایت اهلل یزدی نیز‬ ‫همینطور‪ ،‬اما قدرت انهاقاب��ل قبول و در خط انقالب و والیت‬ ‫فقیه همواره به کار گرفته شده اس��ت‪ .‬بر همین اساس می توان‬ ‫گفت رئیس قوه مقننه دارای قدرت اس��ت ام��ا قدرت وی در‬ ‫راستای پیشبرد اهداف مملکت و نظام صرف می شود‪ .‬ضمن‬ ‫انکه اقای الریجانی هم اکنون ریاست فراکسیون اصولگرایان‬ ‫مجلس را برعه��ده دارد و بنابراین جزء تاثیرگذاران در انقالب‬ ‫هستند و اقای قالیباف هم در دوره نهم ریاست جمهوری یکی‬ ‫از کاندیداها بود‪ .‬ایش��ان در زمان جن��گ تحمیلی‪ ،‬فرماندهی‬ ‫نیروی انتظامی و ش��هرداری خدمات بزرگ��ی را به انقالب و‬ ‫جامعه عرضه کردند‪ ،‬بنابراین اینکه می گویند نمایندگان اینها‬ ‫نمایندگان قدرت و ثروت هس��تند اینطور نیس��ت‪ ،‬چون اینها‬ ‫نه نیاز به قدرت دارند و نه ثروت‪ .‬در ضمن اصولگرایان برای‬ ‫پیروزی در انتخابات مجلس ش��ورای اسالمی یا هر انتخابات‬ ‫دیگری بیش از نیاز به قدرت و ثروت‪ ،‬باید به معیارهای اسالمی‬ ‫و اصول تبیین ش��ده از س��وی مقام معظم رهبری التزام داشته‬ ‫باشند‪ .‬بنابراین من این اشکال جبهه پایداری را وارد نمی دانم؛‬ ‫این دو عزیز در طول انقالب خدمات شایسته ای به نظام و ملت‬ ‫انجام داده اند‪.‬‬ ‫اق��ای غفوری ف��رد! نکته دیگ��ری را جبه��ه پایداری‬ ‫درباره اقای الریجان��ی بیان می کند به این ش��رح که‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست‬ ‫چندی پیش ب��رای انکه دیگر تداعی نش��ود‬ ‫کاظم جاللی در کمیته ‪ 8+7‬نماینده ش��خص‬ ‫اقای الریجانی اس��ت‪ ،‬فراکس��یون جدیدی‬ ‫به عنوان اصولگرایان مستقل متشکل از ‪150‬‬ ‫نماینده مجل��س اعالم موجودی��ت کرد و در‬ ‫اولین گام هم با رئیس مجلس جلسه گذاشت‬ ‫تا از طرف انه��ا نماینده اق��ای الریجانی در‬ ‫جلسات مکانیزم وحدت حضور پیدا کند‪ ،‬ایا‬ ‫این حرف صحت دارد؟‬ ‫‪ l‬از ابتدای دوره هش��تم هرچن��د ماه یک بار‬ ‫اقای الریجانی از نمایندگان اصولگرا برای شرکت در‬ ‫جلس��ات دعوت می کرد‪ ،‬بنابراین جلسه اخیر ایشان‬ ‫با ‪ 150‬نماینده اصولگ��را چیز ت��ازه و فعالیتی برای‬ ‫انتخابات مجلس نهم نیس��ت‪ ،‬بلکه اقدامی بود که از‬ ‫ابتدای دوره هشتم انجام می ش��د و یک ماه پیش هم‬ ‫تکرار شد‪ .‬البته شاید در این جلسه تعداد بیشتری از‬ ‫نمایندگان دعوت بودند‪ .‬در کل االن در مجلس فقط‬ ‫یک فراکس��یون اکثریت به ن��ام اصولگرایان موجود‬ ‫است و هیچ قصد و عزمی برای تقسیم ان به مستقل و‬ ‫غیره وجود ندارد‪ ،‬چون این کار اصال به صالح کشور‬ ‫و جریان اصولگرا نیست‪.‬‬ ‫اما کس��انی همچ��ون اقای��ان سیدحس��ین‬ ‫نقوی حس��ینی‪ ،‬نماین��ده ورامی��ن و عب��اس‬ ‫رجایی‪ ،‬نماینده اراک که در ان جلسه بودند‬ ‫بعد از نشس��ت با اق��ای الریجانی ب��ا عنوان‬ ‫عضو فراکسیون مستقل اصولگرایان مصاحبه‬ ‫کردند؟‬ ‫‪ l‬ممکن اس��ت این عزیزان چنین اقدامی را‬ ‫به طور شخصی انجام داده باشند‪ ،‬اما دعوتی که شده‬ ‫بود و من هم دعوت داشتم از اول دوره هشتم مشابه‬ ‫ان انجام می ش��د‪ ،‬بنابراین انش��عاب در فراکس��یون‬ ‫اصولگرایان با عنوان فراکسیون مستقل اصولگرایان‬ ‫هیچ گاه رخ ن��داد‪ .‬ضمن انک��ه دع��وت از نماینده‬ ‫اقای الریجانی برای ش��رکت در جلسه ‪ 8+7‬مدت ها‬ ‫قبل از برگزاری نشست یادشده انجام شد‪.‬‬ ‫بنابراین جلسه اقای الریجانی با ‪ 150‬نماینده‬ ‫اصولگرا توجیه گر حضور نماینده ایش��ان در‬ ‫کمیته ‪ 8+7‬نبود؟‬ ‫‪ l‬اصال‪ .‬همانط��ور که گفتم قب��ل از اینکه ان‬ ‫جلسه تشکیل شود گروه ‪ 8+7‬از نماینده ایشان برای‬ ‫شرکت در جلسات دعوت کرده بود‪.‬‬ ‫چرا در ان جلسه فراکس��یون انقالب اسالمی‬ ‫دعوت نداشت؟‬ ‫‪ l‬اعضای فراکسیون انقالب اسالمی خرج شان‬ ‫را از فراکسیون اصولگرایان جدا کردند‪ .‬تالش ما این‬ ‫است که جبهه پایداری یا فراکسیون انقالب اسالمی‬ ‫به مکانیزم وحدت بپیوندن��د و اصولگرایان به عنوان‬ ‫یک گروه در انتخابات وارد ش��وند‪ ،‬منتها خود اینها‬ ‫تمایلی برای شرکت در جلسات وحدت ندارند‪ ،‬البته‬ ‫برای اینده همچنان این امیدواری وجود دارد که انها‬ ‫به مکانیزم وحدت ملحق ش��وند‪ .‬اما در مورد جلسه‬ ‫اقای الریجانی با نمایندگان اصولگرا و عدم حضور‬ ‫فراکس��یون انقالب اس�لامی باید گفت وقتی انها به‬ ‫دعوت ایت اهلل مهدوی کنی پاسخ مثبت ندادند‪ ،‬طبیعی‬ ‫است که در این جلسه نیز شرکت نمی کردند‪.‬‬ ‫باالخره ب��رای جمع بن��دی بفرمایید فلس��فه‬ ‫وجودی نمایندگان اقایان الریجانی و قالیباف‬ ‫در کمیته ‪ 8+7‬چیس��ت؟ چرا اقایان توکلی و‬ ‫رضایی در این کمیته نماینده نداشتند؟‬ ‫‪ l‬اق��ای توکلی عض��و جمعی��ت ایثارگران‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪32‬‬ ‫البت��ه اق��ای توکل��ی عضو رس��می جمعیت‬ ‫ایثارگران نیستند‪ .‬اقای رضایی چطور؟‬ ‫‪ l‬گرچه ایشان نماینده ندارد اما قرار شده که‬ ‫ایش��ان نظرش را بدهد تا مورد توجه و عنایت قرار‬ ‫گیرد‪ .‬محسن رضایی در طول انقالب خدمات بسیار‬ ‫زیادی به کش��ور و نظام عرضه ک��رده و از قهرمانان‬ ‫جنگ است‪ ،‬اما این ساختار نهایی شده و قرار است از‬ ‫نظرات ایشان نیز استفاده شود‪ .‬البته وی شاید به خاطر‬ ‫نماینده نداشتن گالیه ای از ‪ 8+7‬بکند اما در عین حال‬ ‫س��از جدایی نخواهد زد و انشاء اهلل همکاری می کند‬ ‫و مکانیزم وحدت نیز از نظرات ایش��ان قطعا استفاده‬ ‫خواهد کرد‪ .‬اما درباره فلسفه وجود نمایندگان اقایان‬ ‫الریجانی و قالیباف در کمیته وح��دت اصولگرایان‬ ‫عرض کردم ک��ه اق��ای الریجانی هم اکن��ون رئیس‬ ‫قوه مقنن��ه و رئیس فراکس��یون اصولگرایان مجلس‬ ‫اس��ت و نقش تعیین کنن��ده ای در هم��ه این ‪20-30‬‬ ‫س��ال اخیر داش��تند؛ نماینده مقام معظ��م رهبری در‬ ‫ش��ورای عالی امنیت ملی بودند ضمن انکه ایشان از‬ ‫جمله افراد صاحب نظر و تئوریک هس��تند که حتما‬ ‫حضور نماینده وی در جلسه ‪ 8+7‬مفید خواهد بود‪.‬‬ ‫اقای قالیب��اف نیز قهرمان جنگ اس��ت و در نیروی‬ ‫انتظامی و هم اکنون در ش��هرداری خدمات خوبی به‬ ‫جامعه عرضه کرده اس��ت‪ .‬به نظر من می شد ساختار‬ ‫دیگری نی��ز غی��ر از ‪ 8+7‬تعریف کرد ت��ا نمایندگان‬ ‫ش��خصیت های دیگ��ری همچ��ون اقایان محس��ن‬ ‫رضایی‪ ،‬ناطق نوری‪ ،‬ری ش��هری و دیگ��ران هم در‬ ‫جمع س��ازوکار وحدت حاضر باش��ند‪ ،‬اما باالخره‬ ‫این طرح ش��کل گرفته و ه��ر کس��ی می تواند نظر‬ ‫خودش را در این باره بدهد و این نظر محترم است‪.‬‬ ‫به هر تقدیر هر ک��س دیگری هم به مکانیزم وحدت‬ ‫اضافه می شد باز بودند افرادی که بیرون می ماندند و‬ ‫راجع به انها همین مسائل طرح می شد‪ .‬حاال که این‬ ‫ ترکیب قطعی و نهایی شده باید همه تالش کنند تا در‬ ‫انتخابات موفق باشد‪.‬‬ ‫ش��ما گفتید جبهه پایداری ش��روط سلبی و‬ ‫ایجابی برای پیوس��تن به ‪ 8+7‬داش��ت‪ ،‬چرا‬ ‫ش��رط های ایجابی انها م��ورد موافقت واقع‬ ‫نشد؟‬ ‫‪ l‬اگر به تقاضای جبهه پایداری مبنی بر اضافه‬ ‫شدن دو عضو بیشتر به مکانیزم وحدت پاسخ مثبت‬ ‫داده می شد طبیعتا جمعیت ایثارگران و جبهه پیروان‬ ‫خط امام و رهبری نیز توقع می کردند که تعداد اعضای‬ ‫انها افزایش یابد‪ ،‬بنابراین س��اختار مکانیزم وحدت‬ ‫شکل گرفته بود و این امکان وجود نداشت که هر روز‬ ‫یک گروه خواهان کسب کرسی های بیشتر در جبهه‬ ‫متحد اصولگرایان شود‪ .‬در ثانی ایت اهلل مهدوی کنی‬ ‫طیف های اصولگرا عالقه‬ ‫دارند که جبهه پایداری به‬ ‫مکانیزم وحدت بپیوندد و‬ ‫موجب انشقاق در گفتمان‬ ‫اصولگرایی نشود‪ .‬بنابراین‬ ‫من به اقای حسینیان‬ ‫نیز عرض کردم که خوب‬ ‫است انشقاقی در بدنه‬ ‫اصولگرایان به وجود نیاید‬ ‫و وحدت حفظ شود‪ .‬حاال اگر‬ ‫لیست انتخابات بسته شود‬ ‫دیگر فرصت انها به پایان‬ ‫رسیده‪ ،‬ولی همانطور که‬ ‫گفته شد جبهه پایداری هنوز‬ ‫فرصت دارد‬ ‫نیز گفتند که س��اختار ‪ 8+7‬قطعی و نهایی و غیر قابل‬ ‫تغییر اس��ت‪ .‬در مجموع قطار انتخابات راه افتاده‪ ،‬اما‬ ‫هنوز در های ان باز است و کس��انی که عالقه داشته‬ ‫باشند می توانند در جلسات شرکت کنند و ما هم از این‬ ‫اقدام انها استقبال می کنیم‪ .‬اما اگر دوستان معتقد باشند‬ ‫که باید قطار برای تعیین مس��یر دوباره متوقف شود‪،‬‬ ‫این کار امکان ندارد چون فرص��ت را از اصولگرایان‬ ‫می گیرد‪ .‬در ضمن جبهه پایداری چند ماهی است که‬ ‫شکل گرفته‪ ،‬جبهه پیروان خط امام و رهبری هم ‪ 14‬یا‬ ‫‪ 15‬تشکلند که مدت ها فعالیت کرده اند ‪.‬‬ ‫جبهه پای��داری می گوید «اضافه ش��دن یک‬ ‫نفر از این جبهه به کمیته هف��ت نفره یا همان‬ ‫هیات داوری یا به قول ش��ما هیات استراتژی‬ ‫پذیرفته شده‪ ،‬اما تاکید شده که ان فرد روح اهلل‬ ‫حسینیان نباشد بلکه مرتضی اقاتهرانی باشد»‬ ‫همچنین نقل کردند که «مرتضی اقاتهرانی در‬ ‫جلسه هفت نفره حضور پیدا کرده و گفته که‬ ‫روحیه من با چنی��ن مباحثی جور در نمی اید‪،‬‬ ‫بنابراین از طرف جبهه پایداری بهتر است که‬ ‫همان اقای حسینیان بیاید‪ ».‬ضمن انکه شخص‬ ‫اقای حسینیان اخیرا طی س��خنرانی گفته که‬ ‫اقای عسگراوالدی در جلسه کمیته هفت نفره‬ ‫با ایشان برخورد تندی داش��ته‪ ،‬بفرمایید چرا‬ ‫کمیته هف��ت نف��ره‪ ،‬در قبال اقای حس��ینیان‬ ‫موضع دارد؟‬ ‫‪ l‬اینکه اق��ای عس��گراوالدی چرا ب��ا اقای‬ ‫حسینیان برخورد تندی داشته باید از خودش سوال‬ ‫کنید‪ ،‬اما اینکه بیان می شود با اضافه شدن یک نفر به‬ ‫کمیته هفت نفره موافقت ش��ده به شرطی که ان فرد‬ ‫حسینیان نباشد و اقا تهرانی باشد‪ ،‬در اصل این موضوع‬ ‫به ش��دت تردید دارم و بعید می دانم که چنین چیزی‬ ‫واقعا صحت داشته باشد‪ .‬گاهی در برخی رسانه ها یا‬ ‫سایت های خبری اعالم می شود که حسینیان به کمیته‬ ‫هفت نفره اضافه شده‪ ،‬اما تا انجا که من اطالع دارم ان‬ ‫ساختار‪ ،‬ساختار نهایی است و هیچ کس به ان اضافه‬ ‫نخواهد شد‪.‬‬ ‫اق��ای مهدوی کنی اخی��را گفتند ک��ه جبهه‬ ‫سیاست‬ ‫اگر در یک اینده دور به این نتیجه‬ ‫رسیدیم که رئیس جمهور توسط‬ ‫مجلس انتخاب شود ممکن است‬ ‫کارهای کشور سریعتر انجام شود‪.‬‬ ‫نکته مثبت دیگر ان است که میزان‬ ‫پاسخگویی دستگاه اجرایی به‬ ‫مجلس هم بیشتر می شود و قدرت‬ ‫مجلس افزایش می یابد‪ .‬هم اکنون‬ ‫با وجودی که ‪ 32‬سال از تاسیس‬ ‫نظام جمهوری اسالمی می گذرد اما‬ ‫هیچ گاه طرح سوال از رئیس جمهور‬ ‫در دستورکار مجلس قرار نگرفته‬ ‫است‪ ،‬ان موقع به نظر می رسد‬ ‫نقش مجلس در نظارت بر دولت‬ ‫بیشتر می شود‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫پایداری موضع خود را در پیوستن یا نپیوستن‬ ‫به مکانی��زم وحدت اعالم کن��د‪ ،‬ضمن انکه‬ ‫ش��ما هم گفتید قطار انتخابات��ی اصولگرایان‬ ‫از ایس��تگاه خارج ش��ده‪ ،‬با توجه به اینکه تا‬ ‫انتخابات مجل��س نهم چهار ماه بیش��تر باقی‬ ‫نمانده‪ ،‬بفرمایید جبهه پای��داری تا چه زمانی‬ ‫برای پیوستن به مکانیزم وحدت فرصت دارد و‬ ‫چه زمانی در های این قطار بسته خواهد شد؟‬ ‫چون حرکت قطار با درهای باز ممکن اس��ت‬ ‫جان سایر مسافرین را به خطر بیندازد!‬ ‫‪( l‬خن��ده) تا االن تصمیم این اس��ت که فعال‬ ‫در باز باشد و زمانی برای بسته شدن ان تعیین نشده‬ ‫است‪ .‬این امر نش��ان می دهد که طیف های اصولگرا‬ ‫عالقه دارند ک��ه جبهه پایداری ب��ه مکانیزم وحدت‬ ‫بپیوندد و موجب انش��قاق در گفتم��ان اصولگرایی‬ ‫نشود‪ .‬بنابراین من به اقای حسینیان نیز عرض کردم‬ ‫که خوب است انشقاقی در بدنه اصولگرایان به وجود‬ ‫نیاید و وحدت حفظ شود‪ .‬حاال اگر لیست انتخابات‬ ‫بس��ته ش��ود دیگر فرصت انها به پایان رسیده‪ ،‬ولی‬ ‫همانطور که گفته ش��د جبهه پای��داری هنوز فرصت‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫ای��ت اهلل مهدوی کن��ی فرمودن��د اگ��ر جبهه‬ ‫پایداری به مکانیزم وحدت نپیوندد س��اختار‬ ‫‪ 8+7‬تغییر می کند‪ .‬اقای بادامچیان در این باره‬ ‫گفتند که احتماال گروه دیگری جایگزین جبهه‬ ‫پایداری می ش��ود تا ان گ��روه بتواند حامیان‬ ‫رئیس جمهور را در ‪ 8+7‬نمایندگی کند‪ ،‬شما‬ ‫بفرمایید اگر در های قطار بسته شد چه اتفاقی‬ ‫برای ترکیب سازوکار وحدت می افتد؟‬ ‫‪ l‬انچه من می دانم این اس��ت که اگر دوستان‬ ‫جبهه پایداری به مکانیزم وحدت نپیوندند ساختار به‬ ‫‪ 6+7‬تغییر می کند‪ ،‬یعنی گروه جدیدی اضافه نخواهد‬ ‫شد البته تا االن تصمیم این است‪.‬‬ ‫با ای��ن وجودحامیان رئیس جمه��ور نباید در‬ ‫مکانیزم وحدت کرسی داشته باشند؟‬ ‫‪ l‬خودشان نمی خواهند حضور پیدا کنند‪.‬‬ ‫مگر همه طیف های حام��ی رئیس جمهور به‬ ‫جبهه پایداری خالصه می شود؟‬ ‫‪ l‬باالخره جبهه پای��داری هم اکنون به عنوان‬ ‫نماینده حامیان رئیس جمهور شناخته می شود‪ ،‬حاال‬ ‫اگر گروه های دیگری وارد شوند و بگویند ما طرفدار‬ ‫اقای رئیس جمهور هس��تیم اما ج��زء جبهه پایداری‬ ‫نیستیم‪ ،‬قاعدتا می توانند فعالیت خود را داشته باشند‪،‬‬ ‫اما کمیته ‪ 8+7‬قرار نیست از گروه دیگری دعوت کند‪.‬‬ ‫جبهه پایداری خ��ود را نماین��ده و لیدر بدنه‬ ‫اجتماعی گفتمان سوم تیر می داند‪ ،‬پس سهم‬ ‫دیگر گروه های اصولگرا در ش��کل گیری این‬ ‫گفتمان چه بود؟‬ ‫‪ l‬در همان جلس��ه ای که اقای عس��گراوالدی‬ ‫از اق��ای حس��ینیان عصبان��ی ش��د بح��ث ای��ن‬ ‫ب��ود ک��ه جبه��ه پای��داری ادع��ا می کن��د ‪ 9‬دی را‬ ‫به وج��ود اورده‪ ،‬ب��ه عب��ارت دیگ��ر ای��ن جبه��ه‬ ‫خ��ود را بنیانگ��ذار‪ ،‬موس��س ی��ا ایجا د کنن��ده‬ ‫‪ 9‬دی را می داند‪ .‬به شدت در صحت این مساله تردید‬ ‫وجود دارد‪ 9 .‬دی یک حرکت خودجوش‪ ،‬عمومی و‬ ‫فراگیر بود‪ ،‬ان هم زمانی که هنوز جبهه پایداری شکل‬ ‫نگرفته بود‪ .‬البته افراد ای��ن مجموعه ان موقع هم در‬ ‫عرصه سیاسی کشور حضور داشتند‪ ،‬اما به اسم جبهه‬ ‫پایداری فعالیت نمی کردند‪ 9 .‬دی در واقع پاسخی بود‬ ‫هم به ندای رهبری‪ ،‬ه��م عکس العملی بود در مقابل‬ ‫جنایتی که فتنه گران در روز عاشورا کردند‪ .‬تمام مردم‬ ‫ایران حتی ان کسانی که با انقالب سروکار ندارند قلب‬ ‫و احساسات مذهبی ش��ان از حرمت شکنی فتنه گران‬ ‫در روز عاشورا جریحه دار شد‪ ،‬بنابراین یک حرکت‬ ‫خودجوش وصف ناپذیر در کل کشور به راه افتاد‪ .‬به‬ ‫نظر من هیچ کس��ی جز مقام معظم رهبری نمی تواند‬ ‫بگوید که به وجود اورنده حماسه ‪ 9‬دی است‪ .‬مردم‬ ‫بعد از حادثه روز عاشورا فهمیدند که اگر بخواهد این‬ ‫حرکات ادامه پیدا کند اعتق��ادات مذهبی و دینی انها‬ ‫در معرض حمله قرار می گیرد‪ .‬بنابراین یک خروش‬ ‫عمومی علیه جریان فتنه ش��کل گرفت و هیچ گروه‬ ‫یا جریان سیاس��ی حتی کل اصولگرایان نباید وقوع‬ ‫این حماس��ه را به خود نس��بت دهد وگرنه کم لطفی‬ ‫بزرگی در حق مردمی انجام داده ک��ه ان روز به ندای‬ ‫مقام معظم رهبری لبیک گفتند و به صحنه امدند‪ .‬انها‬ ‫که امدند شاید خیلی هاشان جزو گروه های سیاسی‬ ‫نباش��ند یا حتی در جریان پی��روزی و تثبیت انقالب‬ ‫اسالمی نقشی نداشتند اما به خاطر اعتقاد قلبی به امام‬ ‫حسین(ع) خون ش��ان از جریان فتنه به جوش امد و‬ ‫حماسه ‪ 9‬دی را رقم زدند‪ .‬ضمن انکه در روز تاسوعا‬ ‫و عاشورا خیلی از غیر مسلمانان نیز عزاداری می کنند‬ ‫و ن��ذری می دهند‪ .‬به اعتق��اد من فتنه گ��ران در روز‬ ‫عاشورا روی حساس ترین رگ مردم دست گذاشتند‬ ‫و در پاسخ به ان حرمت شکنی ها یک انفجار عمومی‬ ‫در سراسر کشور رخ داد‪ .‬در کل با همه ارادتی که من‬ ‫به دوس��تان جبهه پایداری دارم اگر انه��ا ‪ 9‬دی را به‬ ‫خودشان نس��بت دهند یک ظلم بزرگ به همه مردم‬ ‫کرده اند‪ .‬البته همین جا از همه کسانی که کمک کردند‬ ‫تا این حماسه شکل بگیرد تمجید و تشکر می کنم اما‬ ‫باز تاکید می کنم اینکه گروهی بخواهد این مساله را‬ ‫منتسب به تش��کیالت خود کند مرتکب ظلم بزرگی‬ ‫شده اس��ت چون ان اتفاقی که افتاد خیلی بزرگتر از‬ ‫ظرفیت همه تشکل های سیاسی موجود در کشور بود‪.‬‬ ‫اقایان فدای��ی و حداد عادل ک��ه در همایش‬ ‫نخستین جبهه پایداری انقالب اسالمی شرکت‬ ‫کردن��د در مکانیزم وح��دت اصولگرایان هم‬ ‫صندلی دارند‪ .‬تکلیف این تشکل سیاسی چه‬ ‫می ش��ود؟ اینها در هر دو طی��ف می خواهند‬ ‫نماینده داشته باشند؟‬ ‫‪ l‬ما ک��ه با جبهه پای��داری دش��منی نداریم‪.‬‬ ‫این جبهه جز و اصولگرایان محس��وب می ش��ود و‬ ‫اگر ی��ک همایش‪ ،‬میتینگ و تجمعی داش��ته باش��ند‬ ‫ما هم در ان ش��رکت می کنیم‪ .‬خط هم��ه گروه های‬ ‫اصولگ��را در کل یک��ی اس��ت‪ .‬همه ما ب��ه رهبری‪،‬‬ ‫والی��ت‪ ،‬انق�لاب و قان��ون اساس��ی اتف��اق نظ��ر‬ ‫داریم اما ش��اید در اتخ��اذ روش ه��ا اختالف هایی‬ ‫به چش��م بخورد بنابرای��ن از هر حرکت��ی که جبهه‬ ‫پایداری در جهت انقالب و در جهت حفظ دستاورد‬ ‫انقالب انجام دهد حتما حمایت خواهیم کرد‪.‬‬ ‫حتی اگر جبهه پایداری ب��ه مکانیزم وحدت‬ ‫اصولگرای��ان نپیون��دد و جمعی��ت ایثارگران‬ ‫هم در فهرس��ت ‪ 8+7‬و هم در فهرست جبهه‬ ‫پایداری کاندیدا داشته باشد باز هیچ انتقادی‬ ‫به ان وارد نمی شود؟‬ ‫‪ l‬من مش��کلی نمی بینم اگر جبه��ه پایداری‬ ‫لیست مجزا دهد‪ .‬احتماال خیلی هاشان با گروه ‪8+7‬‬ ‫مشترک اس��ت چون خیلی از افراد هس��تند که مورد‬ ‫تایید هر دو گروهند و حتی اگر گروه های دیگری از‬ ‫اصولگرایان هم بخواهند لیس��ت جداگانه بدهند نام‬ ‫خیلی از کاندیداها در ان فهرست ها مشترک است‪.‬‬ ‫اقای غفوری فرد! برخی چهره های اصولگرا‬ ‫همچون اقایان کاتوزی��ان و مطهری معتقدند‬ ‫که جبهه پایداری با حمایت دولت تش��کیل‬ ‫شد‪ .‬ایا چنین ادعایی را قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬م��ن اصال چنین حرف��ی را قبول ندارم‪،‬‬ ‫هرچند ممکن اس��ت که اق��دام این جبه��ه موجب‬ ‫تضعیف اصولگرایان ش��ود اما به هیچ عنوان معتقد‬ ‫نیستم که اینها با هدف ایجاد اختالف و فاصله برخی‬ ‫اقدامات را انجام می دهند‪ .‬ضمن انکه جبهه پایداری‬ ‫اعالم ک��رده که ه��دف اصل��ی اش لیس��ت دادن در‬ ‫انتخابات مجلس نیست و اعضای ان هنوز هم رسما‬ ‫نگفتند که فهرست انتخاباتی می دهند بلکه می گویند‬ ‫ما در راس��تای ارزش ها انقالب گام ب��ر می داریم و‬ ‫می خواهیم این ارزش ها را احیا کنیم‪ .‬فارغ از اینها فکر‬ ‫هم نمی کنم که دعو اقای احمدی نژاد هم این باشد که‬ ‫سازو کار‪ 7+8‬به نتیجه نرسد‪.‬‬ ‫اصال ش��ما بین اقای احمدی نژاد و مش��ایی‬ ‫تفکیکی قائل هس��تید یا خیر؟ جبهه پایداری‬ ‫معتقد اس��ت که باید بین اقای احمدی نژاد و‬ ‫مشایی تفکیک قائل شد‪.‬‬ ‫‪ l‬خ��ود اق��ای احمد ی ن��ژاد ب��ه ای��ن‬ ‫تفکی��ک قائ��ل نیس��ت‪ .‬رئیس جمهور در جلس��ه‬ ‫اخی��ری که ب��ا فرمان��داران و اس��تانداران داش��تند‬ ‫دوب��اره تاکی��د کردند ک��ه مظلومیت اقای مش��ایی‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست‬ ‫از مظلومیت شهید بهش��تی هم بیشتر است‪ .‬البته این‬ ‫قیاسی مع الفارق است‪ .‬یا در جایی دیگر ایشان گفته‬ ‫که من افتخار می کنم اقای مشایی رئیس جمهور شود‬ ‫و من معاون اول وی‪ .‬این نش��ان می دهد که تفکیک‬ ‫میان این دو امکان ن��دارد چون خالف حرف صریح‬ ‫شخص رئیس جمهور است‪.‬‬ ‫اگر جبه��ه پای��داری ب��ه مکانی��زم وحدت‬ ‫اصولگرایان نپیوندد چه اس��یبی متوجه خود‬ ‫و جریان اصولگرا میشود؟‬ ‫‪ l‬در پی این مساله چه در داخل و چه در خارج‬ ‫بین اصولگرایان به این ش��ایعه دامن زده می شود که‬ ‫میان طیف های اصولگرا اخت�لاف وجود دارد و هر‬ ‫نوع اختالفی در واقع اقتدار کلی نظام را زیر س��وال‬ ‫می برد‪ .‬ضد انقالب بارها اع�لام کرده که همه تالش‬ ‫خود را برای حمایت از جریان س��بز انجام می دهد‪،‬‬ ‫حاال اگر گروهی بیاید و راه خود را از سایر جریانات‬ ‫اصولگرا جدا کن��د وحدت داخل��ی را برهم می زند‬ ‫و دشمن امیدوار می ش��ود که با اختالف افکنی میان‬ ‫گروه های سیاسی به اقتدار نظام ضربه بزند‪ .‬وحدت‬ ‫داخلی حول والیت فقیه بزرگترین و قوی ترین نقطه‬ ‫اتکایی است که ما را در برابر دش��من توانا و راست‬ ‫قامت نگه داشته است‪.‬‬ ‫شما در مصاحبه ای گفته بودید پیروز انتخابات‬ ‫مجلس نهم اصولگرایان س��نتی هستند‪ ،‬هنوز‬ ‫هم به این گفته اعتقاد دارید؟‬ ‫‪ l‬من گفتم اگ��ر اصولگرایان با یک لیس��ت‬ ‫واحد در صحن��ه انتخابات حضور پی��دا کنند پیروز‬ ‫انتخابات مجلس نهم خواهند بود‪ ،‬بعد س��وال ش��د‬ ‫که اگر اصولگرایان به وحدت کامل نرس��ند و جبهه‬ ‫پایداری به ‪ 8+7‬ملحق نش��ود ان وق��ت از بین همه‬ ‫فهرست های موجود کدامیک شانس پیروزی بیشتری‬ ‫دارند که عرض کردم باالخره جامعه روحانیت مبارز‬ ‫تهران و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم کسانی هستند‬ ‫که مردم به انها اعتم��اد دارند‪ ،‬مثال ام��ام(ره) درباره‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی فرمودند که من به ایشان ارادت‬ ‫داش��ته‪ ،‬دارم و خواهم داشت‪ .‬یا ایش��ان همواره به‬ ‫جامعه مدرسین حوزه علمیه قم عنایت ویژه داشتند‪.‬‬ ‫جامعتین که از چنین اعتباری نزد امام(ره)‪ ،‬رهبری و‬ ‫مردم برخوردارند قاعدتا گروهی که زیر نظر انها برای‬ ‫انتخابات فعالیت می کند از س��ایرین شانس بیشتری‬ ‫برای پیروزی دارند‪.‬‬ ‫مقام معظم رهبری در سفر خود به کرمانشاه از‬ ‫نوسازی نظام جمهوری اسالمی ایران با حفظ‬ ‫اصول و ارزش های ثابت سخن گفتند و درباره‬ ‫مدل نظام پارلمانی در اینده دور فرمایش��اتی‬ ‫داشتند‪ .‬به نظر ش��ما ضرورت نوسازی نظام‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬سوال این است که ایا همانطور که انسان ها‪،‬‬ ‫تمدن ه��ا‪ ،‬فرهن��گ و دس��تاوردهای بش��ری پیر و‬ ‫فرسوده می ش��وند ایا نظام اس�لامی هم پیر می شود‬ ‫یا خیر؟ در مقام پاس��خ اول باید دید که مش��خصات‬ ‫ای��ن نظام سیاس��ی چیس��ت؟ اگر این مش��خصات‬ ‫ارزش هایی هس��تند ک��ه در همه زمان ها ن��و و قابل‬ ‫اتکاس��ت هیچ گاه فرسوده و پیر نمی ش��ود‪ .‬یعنی تا‬ ‫موقعی که روی عدالت‪ ،‬کرامت انس��ان ها‪ ،‬ایمان به‬ ‫خداوند متعال‪ ،‬تامین معیش��ت مردم‪ ،‬توسعه و رشد‬ ‫علمی و فرهنگی براس��اس اموزه ه��ای دینی تاکید‬ ‫می ش��ود نظام اس�لامی پیر نخواهد ش��د حتی اگر‬ ‫پنج هزار سال از زمان تاسیس ان بگذرد‪.‬‬ ‫پس شما هم می گویید می شود با حفظ اصول و‬ ‫ارزش های ثابت مدل حاکمیت نظام جمهوری‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪34‬‬ ‫اسالمی را عوض کرد؟‬ ‫‪ l‬اگر پایه های یک نظام براس��اس ارزش ها‬ ‫و احکام الهی ش��کل بگیرد و ادامه مس��یر دهد هیچ‬ ‫وقت کهنه و فرس��وده نمی ش��ود‪ .‬اما اینه��ا اصول و‬ ‫ارکان و ستون های نظام هس��تند و بر پایه اینها شکل‬ ‫حاکمیت می تواند تغییر کند‪ .‬به ف��رض‪ ،‬زمان پیامبر‬ ‫که حکومت جمهوری اس�لامی وجود نداش��ت به‬ ‫مقتضای زم��ان نحوه حکومت داری عوض ش��د تا‬ ‫اکنون که به جمهوری اس�لامی رس��یده اس��ت‪ .‬در‬ ‫همین نظام جمهوری اسالمی براساس قانون اساسی‬ ‫ابتدا رئیس جمهور و نخس��ت وزیر مسئول اداره قوه‬ ‫مجریه بودند اما بعد از ‪ 10‬سال مشخص شد که اگر‬ ‫یک نفر اجرائیات کشور را مدیریت کند سرعت نظام‬ ‫در این عرصه بیش��تر می ش��ود‪ ،‬بنابراین در سال ‪68‬‬ ‫نخس��ت وزیر حذف و رئیس جمهور باالترین مقام‬ ‫اجرایی ش��د‪ .‬بنابراین ارزش های فعلی با ارزش های‬ ‫زمان امام(ره) هیچ فرقی نکرده و س��اختار و ش��کل‬ ‫ظاهری حاکمی��ت دارای تغییراتی ش��د‪ .‬مقام معظم‬ ‫رهبری در کرمانشاه گفتند اگر در اینده خیلی دور به‬ ‫این نتیجه رسیدیم که با انتخاب رئیس جمهور از سوی‬ ‫مجلس سرعت انجام کارها در نظام افزایش می یابد‬ ‫قانون اساسی ایران یک قانون اساس منجمد نیست که‬ ‫جلوی این پیشرفت ها را بگیرد‪ .‬این نشان می دهد که‬ ‫نظام ما از چنان ظرفیت و پتانسیلی برخوردار است که‬ ‫می تواند هر تحولی که بپسندد‪ ،‬ایجاد کند‪.‬‬ ‫ویژگی های نظام پارلمانی را تبیین می کنید؟‬ ‫‪ l‬مه��م ای��ن اس��ت ک��ه قان��ون اساس��ی‬ ‫جمهوری اسالمی ظرفیت بسیار زیادی دارد که باید‬ ‫مورد توجه ق��رار گیرد‪ .‬حکومت ه��ای دیکتاتوری‬ ‫نگ��ران کوچکتری��ن تغیی��ر و تحول هس��تند یعنی‬ ‫کوچکترین تغییری ممکن است اساس حکومت انها‬ ‫را به هم بریزد‪ .‬یادم هست زمان شاه‪ ،‬امام(ره) فرمودند‬ ‫شاه باید از ایران برود‪ ،‬برخی گفتند اگر شاه برود یکی‬ ‫مثل او حکومت را به دس��ت می گیرد‪ .‬علت فرمایش‬ ‫امام ان بود که هر تحولی رژیم پهلوی را س��رنگون‬ ‫می کرد چون شاه بنیان صحیحی نداشت‪ .‬همه دیدند‬ ‫یک ماه نش��د که ش��اه از ایران رفت که کل حکومت‬ ‫از هم پاش��ید چون مدل حکومت غیر مردمی بود‪ .‬در‬ ‫نظام های مردمساالر مردم در اداره کشور نقش مستقیم‬ ‫و تاثیرگذار دارند و نباید نگران تغییر و تحول بود‪ .‬اما‬ ‫درباره این س��وال هم باید بگویم که در دهه شصت‬ ‫مدل نظام پارلمان��ی نبود‪ ،‬همان موق��ع نیز باالترین‬ ‫جایگاه اجرایی کش��ور در اختیار رئیس جمهور بود‬ ‫و م��ردم وی را انتخ��اب می کردن��د‪ .‬نظ��ام پارلمانی‬ ‫ان اس��ت ک��ه نخس��ت وزیر ی��ا رئیس جمه��ور‬ ‫( باالترین مقام اجرایی) از سوی مجلس انتخاب شود‪.‬‬ ‫یک موقع اقای احمدی نژاد گفتند دهه ش��صت نظام‬ ‫پارلمانی در کشور حاکم بود اما چون اتفاقا ان موقع‬ ‫اختیارات رئیس جمهور در قانون اساسی بیشتر از حال‬ ‫حاضر بود‪ ،‬چون رئیس جمهور تنظیم کننده س��ه قوه‬ ‫بود اما بعد از اصالح قانون اساسی مقام معظم رهبری‬ ‫مسئول تنظیم قوا شدند‪ .‬بنابراین قدرت رئیس جمهور‬ ‫ان موقع بیشتر بود ولی اشکال اصلی ان بود که خطوط‬ ‫و ح��وزه اختی��ارات نخس��ت وزیر و رئیس جمهور‬ ‫مشخص نبود ‪.‬به این ش��رح که نخست وزیر عده ای‬ ‫را به عنوان وزیر معرفی می کرد و اگر رئیس جمهور‬ ‫انها را تایید نمی کرد معلوم نبود چه می خواهد اتفاق‬ ‫بیفتد‪ .‬به عبارت دیگر کارها قفل می شد و به بن بست‬ ‫می رسید‪ .‬بر همین اس��اس تصمیم گرفته شد شکل‬ ‫حاکمیت تغییر کند‪.‬‬ ‫حاال اگر باالترین مقام اجرایی از سوی مجلس‬ ‫برگزیده ش��ود چه ویژگی ه��ای مثبتی در پی‬ ‫دارد؟‬ ‫‪ l‬اگر در یک اینده دور به این نتیجه رسیدیم‬ ‫که رئیس جمهور توسط مجلس انتخاب شود ممکن‬ ‫است کارهای کشور سریعتر انجام شود‪ .‬نکته مثبت‬ ‫دیگر ان است که میزان پاسخگویی دستگاه اجرایی‬ ‫به مجلس هم بیشتر می شود و قدرت مجلس افزایش‬ ‫می یابد‪ .‬هم اکنون با وجودی که ‪ 32‬س��ال از تاسیس‬ ‫نظام جمهوری اس�لامی می گذرد اما هیچ گاه طرح‬ ‫س��وال از رئیس جمهور در دس��تورکار مجلس قرار‬ ‫نگرفته اس��ت‪ ،‬ان موقع به نظر می رسد نقش مجلس‬ ‫در نظارت بر دولت بیشتر می شود‪.‬‬ ‫نظ��ام پارلمانی نیازمن��د نقش افرینی احزاب‬ ‫است یا خیر؟‬ ‫‪ l‬در چنین نظامی نقش احزاب بسیار پررنگ‬ ‫اس��ت‪ .‬چون مردم نظرات تعیین کننده خودش��ان را‬ ‫از طریق احزاب اعمال می کنن��د و در مجلس نیز ان‬ ‫حزبی که اکثریت کرسی ها را در اختیار دارد دولت را‬ ‫تشکیل می دهد بنابراین نظام پارلمانی شکل می گیرد‬ ‫و احتماال نقش احزاب بسیار پررنگ تر می شود‪.‬‬ ‫با احزاب فعلی می توان به نظام پارلمانی رسید‬ ‫یا نظام حزبی در کشور باید تقویت شود؟‬ ‫‪ l‬من زمانی رئیس خانه احزاب بودم‪ .‬نزدیک‬ ‫به ‪ 300‬گ��روه‪ ،‬حزب و تش��کل سیاس��ی هم اکنون‬ ‫مجوز فعالیت دارند‪ .‬احزاب این ش��کلی نمی توانند‬ ‫در فضای سیاسی کشور موثر باش��ند‪ ،‬باید در کشور‬ ‫چهار یا پنج حزب فراگیر و فعال با مانیفست معمولی‬ ‫و مواضع تبیین شده شناس��نامه دار از داخل این ‪300‬‬ ‫تشکل سیاسی تشکیل ش��ود تا مردم بررسی کنند که‬ ‫ایده های شان با کدامیک از این احزاب همخوانی دارد‬ ‫و در انتخابات از انها حمایت کنند اما در حال حاضر‬ ‫فقط موتلفه اسالمی اس��ت که در سراسر کشور بیش‬ ‫از ‪ 200‬دفتر دارد و هیچ حزب دیگری نیست که حتی‬ ‫یک سوم این دفتر داشته باشد‪.‬‬ ‫چگونه می ش��ود به یک نظ��ام حزبی قوی در‬ ‫کشور رسید؟ احزاب و حاکمیت در این رابطه‬ ‫چه وظیفه ای دارند؟‬ ‫‪ l‬اگر حاکمیت در ش��کل گیری نظام حزبی‬ ‫دخالت کند نتیجه موفقی حاصل نخواهد ش��د‪ .‬باید‬ ‫خود احزاب به این نتیجه برس��ند که با هم ترکیب و‬ ‫‪ 4‬یا ‪ 5‬حزب اصولگرا‪ ،‬اصالح طلب و میانه رو تشکیل‬ ‫ش��وند‪ .‬خانه احزاب داش��ت به این سمت حرکت‬ ‫می کرد و ‪ 100‬حزب منش��ور وفاق را امضا کردند که‬ ‫گامی موثر برای ش��کل گیری اح��زاب فراگیر بود اما‬ ‫مسیر تغییر کرد و اختالفاتی به وجود امد که هم اکنون‬ ‫خانه احزاب تعطیل شد‪ .‬البته حاکمیت هم می تواند در‬ ‫جهت تشکیل کرسی های نظریه پردازی اقدام کند که‬ ‫این خود موجب هدایت مردم به کانال های مختلف‬ ‫می شود تا در پی ان تحزب در کشور تقویت شود‪.‬‬ ‫حاال اگر در نظام پارلمانی یک حزب نتوانست‬ ‫اکثریت کرس��ی ها را به دس��ت اورد دولت‬ ‫ائتالفی تشکیل می شود‪ ،‬ایا درصورت تغییر‬ ‫مدل حاکمیت به نظام پارلمانی دولت ائتالفی‬ ‫در ایران می تواند شکل بگیرد یا خیر؟‬ ‫‪ l‬این بح��ث مفصلی اس��ت‪ .‬به طور خالصه‬ ‫عرض کنم که دنیا دولت ائتالف��ی را تجربه کرده اما‬ ‫حداقل در شرایط کنونی در کشور ما این مدل موفق‬ ‫نخواهد بود چراکه وقتی دولت های یکدستی شکل‬ ‫می گیرند بعد به اختالف می خورند حال چه رسد به‬ ‫اینکه از همان ابتدا بین اعضای کابینه خط و خطوط‬ ‫فکری کامال متمایز باشد‪g .‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫گزارشی درباره اخرین مواضع جبهه پایداری‬ ‫کمپین های انتخاباتی‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫‪2‬‬ ‫با نزدیک شدن به موعد انتخابات مجلس نهم‬ ‫و در حالی که قریب پنج ماه تا این انتخابات باقی‬ ‫مانده است‪ ،‬تحوالت انتخاباتی جریان های سیاسی‬ ‫گوناگون و در راس انها جریان اصولگرایی شتاب‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫هفته گذش��ته انتشار س��خنان غالمحسین‬ ‫الهام‪ ،‬همای��ش جبهه پای��داری در ق��م و دیدار‬ ‫نمایندگان طیف تحولخواه کمیته ‪ 8+7‬با ایت اهلل‬ ‫مصباح یزدی نش��ان داد که زمان به نتیجه رسیدن‬ ‫ائتالف یا عدم ائتالف جبهه پایداری با کمیته ‪8+7‬‬ ‫از هر زمان دیگری نزدیک تر است‪.‬‬ ‫سخنان الهام‪ ،‬واکنش الهام‬ ‫«جبه��ه پایداری هم��ان طرف��داران دولت‬ ‫هس��تند‪ ».‬این س��خنی اس��ت که بارها از سوی‬ ‫گروه های مختلف اصولگرا بر زبان رانده ش��ده‬ ‫و در رسانه ها نیز انتشار یافته است؛ سخنی که از‬ ‫سوی اعضای ارش��د جبهه پایداری از ان به اتهام‬ ‫و س��یاه نمایی علیه این جبهه تعبیر ش��ده است‪.‬‬ ‫این بار اما غالمحس��ین الهام که خ��ود زمانی از‬ ‫نزدیک ترین یاران احمدی نژاد در دولت نهم بود‬ ‫با بیان چنین سخنانی خبرساز شده است‪ .‬سایت خبری‬ ‫تحلیلی الف – که منسوب به احمد توکلی است – در‬ ‫خبری اختصاصی سخنان غالمحسین الهام در سومین‬ ‫کنگره سراسری کانون دانش��گاهیان ایران اسالمی را‬ ‫که در دانشگاه شهید بهش��تی برگزار شد‪ ،‬روایت کرده‬ ‫است‪ .‬به نوشته الف‪ ،‬الهام ضمن اشاره به ظرفیت های‬ ‫احمدی نژاد در انتخابات س��ال ‪ ۸۸‬سخنان خود را به‬ ‫در پیش بودن انتخابات مجلس نه��م معطوف کرد و‬ ‫گفت‪« :‬در این انتخابات اگر اصولگرایان می خواهند‬ ‫به وحدت برس��ند باید از ادم هایی اس��تفاده کنند که‬ ‫زیرسوال نباش��ند؛ چه در عرصه فتنه و چه در عرصه‬ ‫کارکردش��ان با نظام‪ ،‬والیت و مردم یعنی به طور کامل‬ ‫شاخص های اصولگرایی را داشته باشند‪».‬‬ ‫عضو هیات موسس جبهه پایداری‪ ،‬جوانگرایی‬ ‫در انتخابات مجل��س نهم را یک ضرورت دانس��ت‬ ‫و تاکید کرد‪« :‬ما با افراد شکس��ت خورده و وصله پینه‬ ‫خورده نمی توانیم موفق باشیم‪ .‬باید جبهه اصولگرایی‬ ‫پوست بیندازد‪ .‬ادم های نو‪ ،‬ارمان گرا و مقبول به میدان‬ ‫بیایند‪ .‬دیگر باید ریش سفیدهای ما کنار بروند و حتی‬ ‫خود را ف��دای نظام کنند تا گارد مدیریت کش��ور باز‬ ‫شود و نیروهای جدید به صحنه بیایند که در غیر این‬ ‫صورت اگر وحدتی شکل بگیرد تهدیدی برای نظام‬ ‫خواهد بود‪».‬‬ ‫وی با ف��رض عدم حض��ور اصالح طلب��ان در‬ ‫انتخابات مجل��س گفت‪« :‬در این ص��ورت در داخل‬ ‫جبه��ه اصولگرایان وج��ود جریانی اصولگ��را‪ ،‬نو و‬ ‫ارمان گرای مطلوب فرصتی ب��رای رقابت بهتر ایجاد‬ ‫می کند و جبهه پایداری از این ظرفیت برخوردار است‪.‬‬ ‫با توجه به گروه ‪ ،۸+۷‬جبهه پایداری یک ظرفیت ویژه‬ ‫به حساب می اید‪».‬‬ ‫الهام با اشاره به انتخابات مجلس هشتم گفت‪« :‬در‬ ‫مجلس هشتم اصولگرایان به همراه قدرت و ظرفیت‬ ‫دولت که در راس گفتم��ان ان اقای احمدی نژاد بود‪،‬‬ ‫توانستند پیروز انتخابات شوند‪».‬‬ ‫عضو موسس جبهه پایداری گفت‪« :‬امروز گروه‬ ‫‪ 8+7‬دولت را کنار گذاش��ته‪ ،‬در حالی که دولت هنوز‬ ‫هم در نظرسنجی ها رای باالیی دارد و اگر این ظرفیت‬ ‫و قدرت دولت از دید جبهه اصولگرایان مغفول بماند‪،‬‬ ‫ش��رایط ویژه ای را برای گروه های مقاب��ل به وجود‬ ‫خواهد اورد‪».‬‬ ‫او با اشاره به ظرفیت و قدرت دولت‪ ،‬خطاب به‬ ‫گروه ‪ 8+7‬تاکید کرد‪« :‬نگرانی ما این اس��ت که اگر از‬ ‫این ظرفیت در این گروه استفاده نشود برخی افراد که‬ ‫مبانی و گفتمان انها با ما ف��رق می کند از این ظرفیت‬ ‫دولت استفاده می کنند‪».‬‬ ‫عضو موس��س جبه��ه پای��داری در خصوص‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست‬ ‫چگونگی ش��کل گیری این جبهه گفت‪« :‬بخش��ی از‬ ‫نیروهای ارزش��ی و حزب اللهی و اصولگرای جامعه‬ ‫به گونه ای هستند که نمی توانند در ظرف جریان های‬ ‫موج��ود اصولگرا مث��ل جبه��ه پی��روان‪ ،‬رهپویان و‬ ‫ایثارگران جای بگیرند‪».‬‬ ‫وی تصری��ح ک��رد‪« :‬بخش��ی از اخت�لاف بین‬ ‫احمدی نژاد و اصولگرایان ناشی از رفتار اصولگرایان‬ ‫بود‪ .‬اصولگرایان تعامل خوبی با احمدی نژاد نداشتند‬ ‫و این گروه های اصولگرا نتواس��تند طیف دوس��تان‬ ‫دولت‪ ،‬حامیان دولت‪ ،‬افرینندگان سوم تیر‪ ۲۲،‬خرداد‬ ‫و افرادی که ‪ ۹‬دی را به حمای��ت از نظام افریدند در‬ ‫خود حفظ کنند‪ .‬این موج جبه��ه پایداری اعالم یک‬ ‫جریان جدید نیس��ت‪ ،‬بلکه هم��ان طرفداران دولت‬ ‫هستند‪».‬‬ ‫غالمحس��ین اله��ام ام��ا دو روز پس از انتش��ار‬ ‫سخنانش در این نشس��ت‪ ،‬جوابیه ای انتقادی خطاب‬ ‫به سایت الف ارسال کرد و دو نکته مهم را یاداور شد‪.‬‬ ‫الهام در بیان نکته اول چنین نوشت‪« :‬نمی دانم‬ ‫عقیده ش��ما در مورد «حقوق» اش��خاص در درج‬ ‫مطالب یا س��خنرانی انان در جلسات غیر حکومتی‬ ‫و مربوط به گروه و جمعیت خ��اص که به هر حال‬ ‫ارتباطی ب��ا حاکمیت ندارد‪ ،‬چیس��ت؟ و از حقوق‬ ‫ناظر به حریم خصوصی انان محس��وب می ش��ود‬ ‫یا نه؟ ولی اینجانب ان را «حق» ش��خصی می دانم‪.‬‬ ‫س��خنرانی اینجانب در این نشست مشروط به عدم‬ ‫انعکاس رسانه ای بوده و مورد پذیرش میزبان قرار‬ ‫داشته و رسما در جلسه نیز اعالم شد و اینجانب نیز‬ ‫به این مطلب در سخنرانی تصریح کرد ه ام‪ .‬بنابراین‬ ‫هر منبع خبری که مستقیما موضوع را از جلسه نقل‬ ‫کرده اس��ت (که ظاهر گزارش ش��ما همین را افاده‬ ‫می کند) اقدام��ی خالف اخالق رس��انه ای مرتکب‬ ‫ش��ده و به عقیده اینجانب این رفتار خالف حقوق‬ ‫شرعی گوینده است‪ .‬کما اینکه الزام رسانه به درج‬ ‫گزارش جلس��ه هرچند خبرنگار رسانه نیز دعوت‬ ‫ش��ده و حضور داش��ته باش��د را نیز خالف قانون‬ ‫می دانم‪».‬‬ ‫این عضو ارشد جبهه پایداری همچنین در تبیین‬ ‫نکته دوم تاکید کرد‪« :‬همان گونه که در این جلسه نیز‬ ‫اعالم کرده ام‪ ،‬اینجانب اسناد گزارش هیچ رسانه ای را‬ ‫از این جلس��ه به خودم نمی پذیرم و هر نوع استناد به‬ ‫این گزارش را فاقد اعتبار و حجیت اعالم می کنم‪ ».‬او‬ ‫در عین حال سخنان منس��وب به خود در این نشست‬ ‫را رد نکرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫جبهه پایداری؛ همایش پنجم‬ ‫تحول دیگ��ر در جریان اصولگرای��ی‪ ،‬برگزاری‬ ‫همایش استانی جبهه پایداری در قم بود‪ .‬در حالی که‬ ‫پیش از این‪ ،‬همایش اصلی این جبهه با حضور ایت اهلل‬ ‫مصباح یزدی‪ ،‬غالمعلی حدادعادل و اعضای ارشد این‬ ‫جبهه در تهران برگزار ش��ده بود‪ ،‬همایش های استانی‬ ‫این جبهه پس از خراسان رضوی‪ ،‬فارس و قزوین به‬ ‫قم رسید‪.‬‬ ‫از افراد حاضر در این جلسه‪ ،‬حضور حجت االسالم‬ ‫محمود رجبی‪ ،‬قائم مقام موسسه اموزشی و پژوهشی‬ ‫امام خمینی(ره) وابسته به ایت اهلل مصباح یزدی بود‪.‬‬ ‫او که اولین س��خنران این جلس��ه بود به تبیین‬ ‫جایگاه والیت فقیه پرداخت و تاکید کرد که هر کس‬ ‫از این خط و معیار زاویه گرفت‪ ،‬نش��انه این است که‬ ‫به این اصل پایبند نیس��ت و نمی تواند در جبهه حق‬ ‫قرار گیرد‪.‬‬ ‫رجبی خاطرنشان کرد‪« :‬اس��اس جبهه پایداری‬ ‫‪36‬‬ ‫انقالب اسالمی بر مولفه ها و ارمان های انقالب استوار‬ ‫است و هرکس با این ارمان ها و مولفه ها همراه باشد‪،‬‬ ‫در این جبهه ق��رار می گیرد‪ .‬مبنای ش��کل گیری این‬ ‫جبهه‪ ،‬پیروی از رهبری و والیت است‪».‬‬ ‫قائم مقام موسس��ه امام خمینی(ره) با بیان اینکه‬ ‫هرکس که از خط و معیار رهبری زاویه گرفت‪ ،‬نشانه‬ ‫این است که به این اصل پایبند نیست و نمی تواند در‬ ‫جبهه حق قرار گیرد‪ ،‬اضافه کرد‪« :‬معیار ما در تعامل با‬ ‫اینگونه افراد به میزانی اس��ت که در خط این گفتمان‬ ‫قرار دارند‪ ،‬اگر جبهه پایداری تشکیل می شود‪ ،‬اساس‬ ‫ان بر چنین ایده ای است که ما گفتمانی را پذیرفته ایم‬ ‫که مولفه هایی دارد و هر کس با این معیارها هم خوان‬ ‫است‪ ،‬در این جبهه قرار می گیرد‪».‬‬ ‫پ��س از او نوبت ب��ه حجت االس�لام اقاتهرانی‬ ‫رسید‪ .‬دبیرکل جبهه پایداری انقالب اسالمی در مورد‬ ‫انتخابات مجلس نهم خاطرنش��ان کرد‪« :‬اگر بنا دارید‬ ‫ادم خوبی را به مجلس بفرستید‪ ،‬هر کاری را باید از راه‬ ‫صحیح ان انجام داد‪».‬‬ ‫او ادام��ه داد‪« :‬اگر هر کاری از راه درس��ت پیش‬ ‫نرود‪ ،‬مبتال به سکوالریزم می شویم‪ ،‬مگر اکبر گنجی‬ ‫نبود! اگر خودمان هم رعایت نکنیم مبتال می شویم‪».‬‬ ‫نماینده تهران در خصوص مالک فعالیت در نظام‬ ‫اسالمی تصریح کرد‪« :‬اگر تراز اسالمیت یک نظام تنها‬ ‫والیت فقیه باشد‪ ،‬راه را پیدا خواهیم کرد‪».‬‬ ‫وی تاکی��د ک��رد‪« :‬باید س��ران قوا‪ ،‬وزی��ران و‬ ‫نمایندگان را با رهبری تراز کرد و ببینیم هر کدام چقدر‬ ‫در تراز با رهبری نزدیک یا دور هس��تند و اگر تراز و‬ ‫شاقول نداشته باشیم‪ ،‬منحرف می شویم‪».‬‬ ‫او توصیه ای خطاب به حاضران نیز داشت‪« :‬اگر‬ ‫واقعا بن��ا دارید یک ادم خوبی ب��ه مجلس برود‪ ،‬رای‬ ‫ندزدید‪ ،‬رای نخرید و تقلب نکنید‪ .‬به قول فوتبالی ها‬ ‫جر نزنید‪ .‬رفوزه شدن مردانه خیلی بهتر از این است که‬ ‫ادم دروغکی قبول شود‪».‬‬ ‫س��پس نوبت به جلسه پرس��ش و پاسخ رسید‬ ‫و مرتض��ی اقاتهران��ی‪ ،‬قاس��م روانبخ��ش‪ ،‬حمید‬ ‫رسایی‪ ،‬صادق محصولی‪ ،‬علی اصغر زارعی‪ ،‬مهدی‬ ‫کوچک زاده و متقی فر به س��واالت حاضران پاس��خ‬ ‫دادند‪ .‬بیشتر سواالت پیرامون ارتباط جبهه پایداری‬ ‫با دولت بود‪ .‬ص��ادق محصول��ی در زمینه ضرورت‬ ‫تشکیل جبهه پایداری گفت‪« :‬تشکیل جبهه پایداری‬ ‫الزاما ب��رای مجلس نب��وده و نیس��ت و تصادفا اغاز‬ ‫ب��ه کار این جبهه ب��ا انتخابات مجلس یکی ش��ده و‬ ‫غالمحسین‬ ‫الهام می گوید‬ ‫گروه ‪ 8+7‬دولت‬ ‫را کنار گذاشته‬ ‫در حالی که‬ ‫دولت هنوز هم‬ ‫در نظرسنجی ها‬ ‫رای باالیی دارد‬ ‫طبیعی است که دوس��تان ما در جبهه پایداری روی‬ ‫این موضوع حساس شده اند و می خواهند به تکلیف‬ ‫خود عمل کنند‪».‬‬ ‫وی ادام��ه داد‪« :‬در خص��وص وح��دت با ‪8+7‬‬ ‫مذاکراتی صورت گرفته و زمینه صحبت و مذاکره هم‬ ‫هست؛ این طور نیست که در مقابل هم باشیم‪».‬‬ ‫روانبخش نیز در خصوص ارتباط جبهه پایداری‬ ‫با دولت تاکید کرد که اصل تشکیل این جبهه مقابله با‬ ‫برخی جریان هاست‪.‬‬ ‫همچنین حمید رسایی در خصوص تفاوت های‬ ‫جبهه پایداری با جبه��ه متحد اصولگرای��ی و کمیته‬ ‫‪ 8+7‬گفت‪« :‬اکثر دوستانی که در این کمیته هستند را‬ ‫قبول داریم اما با ساز و کار و س��اختار مشکل داریم‪.‬‬ ‫اگر ادم هایی در ‪ 8+7‬باش��ند که هنوز با فتنه مرزبندی‬ ‫نکرده اند‪ ،‬بدنه قبول نمی کند‪».‬‬ ‫او گفت‪« :‬ما می گوییم مکانیزم جواب نمی دهد‪،‬‬ ‫دوس��تان در جبهه متحد تمام دغدغه شان رسیدن به‬ ‫لیست واحد اس��ت‪ ،‬در حالی که دغدغه ما رسیدن به‬ ‫گفتمان واحد است‪ .‬اتفاقا ما مدعی وحدت هستیم و‬ ‫می گوییم این سازوکار وحدت را به وجود نمی اورد‪».‬‬ ‫مهدی کوچک زاده نیز در مورد برخی از مطالب‬ ‫و مسائل که به جبهه پایداری منتسب می شود‪ ،‬چنین‬ ‫گفت‪« :‬ما نیازی ب��ه این دروغ پردازی ه��ا در جامعه‬ ‫نداریم‪ ،‬ترازوی جبهه پایداری رهبری است‪».‬‬ ‫وی بیان داشت‪« :‬ما را متهم به همکاری با جریانی‬ ‫خاص می کنند‪ ،‬در حالی که ما تشکیل شده ایم که در‬ ‫حد بضاعت خود‪ ،‬سربازی رهبر معظم انقالب را بکنیم‬ ‫و این اتهامات به ما نمی چسبد‪».‬‬ ‫کوچک زاده در پاس��خ به س��والی مبنی بر اینکه‬ ‫تکلیف اقای��ان الریجانی و قالیباف چیس��ت‪ ،‬با بیان‬ ‫اینکه الریجانی صالحیت داشتن نماینده در کمیته ‪7+8‬‬ ‫را ندارد‪ ،‬اظهار داش��ت‪« :‬مدت ها قبل از اینکه جبهه‬ ‫پایداری تشکیل شود‪ ،‬اقایان لیست هشت نفره ای را‬ ‫درست کردند و دادند‪».‬‬ ‫علی اصغ��ر زارعی نی��ز د ر خصوص ش��ایعه‬ ‫ارتباط جبهه پایداری با دولت گفت‪« :‬ما از خدمات‬ ‫دولت های نهم و دهم حمای��ت می کنیم و عملکرد‬ ‫بس��یار خوبی که از خودش��ان به جا گذاشتند‪ ،‬در‬ ‫خدمت رس��انی به مردم و عدال��ت ورزی االن هم‬ ‫حمای��ت می کنی��م و در انچه اختالف نظ��ر داریم‪،‬‬ ‫تبعیت از رهبری است و در این مورد‪ ،‬عهد اخوتی‬ ‫با هیچ فرد و جریانی نداریم‪».‬‬ ‫وی ادام��ه داد‪« :‬انچه برای م��ا قابل تحمل‬ ‫نیست‪ ،‬در اطاعت نکردن از رهبری است‪».‬‬ ‫از نکات جالب توجه ای��ن همایش حضور‬ ‫حجت االسالم ذوالنور بود‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫موج اول‬ ‫چند روز پس از بیانات رهبر معظ��م انقالب در‬ ‫ خصوصاحتمالتغییرساختارسیاسیکشورازساختار‬ ‫فعلی به نظام پارلمانی‪ ،‬واکنش های متفاوتی در قبال این‬ ‫طرح اتخاذ شد و چهره های سیاسی و صاحب نظران‬ ‫سیاسینظراتخودرادراینرابطهبیانکردند‪.‬‬ ‫اولین فرد علی الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس بود که‬ ‫نسبتبهاجرایاحتمالیاینطرحواکنشنشانداد‪.‬اوکه‬ ‫بنابهاقتضایمسئولیتخوددرمجلسشورایاسالمی‬ ‫طبعا از موافقان اینطرح به شمار می رود‪ ،‬به دفاع از گذار‬ ‫بهنظامپارلمانیپرداختومزیت هایانراتشریحکرد‪.‬‬ ‫الریجانی اولین بار در قرقیزس��تان نظر رسمی خود را‬ ‫در این باره اعالم کرد‪.‬‬ ‫او پس از بازگشت به کشور با خبرگزاری مهر به‬ ‫گفت وگو نشست و نظرات خود را به گونه ای صریح تر‬ ‫بیان کرد‪ .‬رئیس مجلس با دفاع از تبدیل نظام فعلی به‬ ‫نظام پارلمانی گفت‪« :‬حرکت از نظام ریاستی به سوی‬ ‫نظامپارلمانیبهنوعیمنظم تر شدنساختارکشوراست‬ ‫البته وضع موجود هم محسنات زیادی دارد و اشکالی‬ ‫ندارد‪».‬الریجانی با اش��اره به روند انتخاب رهبری در‬ ‫مجلس خبرگان این روند انتخاب را عقالیی دانست‬ ‫و افزود‪« :‬در مورد س��طوح باالی کش��ور‪ ،‬چنین شیوه‬ ‫انتخابی معقول است‪ .‬باید برای جایگاهی مانند جایگاه‬ ‫ریاست جمهوریکهبسیارحساساستفردموردنظر‬ ‫بادقتانتخابشود‪».‬‬ ‫او یکی از محسنات انتخاب رئیس قوه مجریه از‬ ‫سوی مجلس را دقت در این زمینه عنوان کرد‪« :‬در نظام‬ ‫پارلمانی منتخبین مردم با دقت تجربه‪ ،‬سابقه مدیریتی‪،‬‬ ‫ورزیدگی سیاس��ی و دیپلماس��ی افراد برای پس��ت‬ ‫ریاست جمهوریرابررسیمی کنند‪».‬‬ ‫رئیس مجلس به فقدان احزاب قدرتمند در کشور‬ ‫اذعان کرد و اظهار داشت‪« :‬یکی از نکات مهم سخنان‬ ‫رهبریدرکرمانشاهمربوطبهاحزاببود‪.‬باموضع گیری‬ ‫ایشانکامالروشنشدکهنظاممردم ساالریاگردرونش‬ ‫احزاب ایدئولوژیک و قوی فعال باشند‪ ،‬می تواند بسیار‬ ‫مطلوبباشد‪».‬‬ ‫ویاظهارداشت‪«:‬انتخابرئیس جمهوربهوسیله‬ ‫نخبگان منتخب مردم به این معناست که مجلس کامال‬ ‫رئیس جمهور را تحت نظر می گیرد و از او بازخواست‬ ‫می کند‪ .‬این حرکت به معنای مس��ئولیت پذیر کردن بیشتر‬ ‫جایگاه رئیس جمهور است‪ ».‬الریجانیبابیاناینکهدرنظام‬ ‫ریاستیرئیس جمهوررایجداگانه ایازمردمگرفتهودربرخی‬ ‫موادقانوناساسی نیز اختیاراتی به او داده شده‪ ،‬تصریح کرد‪:‬‬ ‫«زمانی که رئیس جمهور به وس��یله مجلس انتخاب شود‬ ‫پارلمان راحت تر با او کار می کند و می تواند برخی اختیارات‬ ‫او را محدود کند‪».‬رئیس مجلس افزود‪« :‬نظر رهبری درباره‬ ‫نظام پارلمانی از پشتوانه دقیقی برخوردار است که انضباط‬ ‫بیشتری در ساختار کشور ایجاد شود و وقت کمتری صرف‬ ‫هماهنگی هایسهقوهشود‪».‬‬ ‫وی تاکید کرد‪« :‬با اس��تقرار نظام پارلمانی‪ ،‬هماهنگی‬ ‫قوا بیش��تر و راحت ت��ر تصمیم گیری می ش��ود و برخی‬ ‫اختالف نظرهاکاهشمی یابد‪».‬‬ ‫پ��س از الریجانی نوبت ب��ه مقامات دولت رس��ید‪.‬‬ ‫محموداحمدی نژاد‪،‬رئیس جمهوردرگفت وگوییباشبکه‬ ‫الجزیره انگلیسی وقتی خبرنگار از او در خصوص فرمایش‬ ‫اخیررهبریدربارهتبدیلسیستمریاستیبهپارلمانیپرسید‬ ‫تنهابهبیانایننکتهاکتفاکردکه«مقاممعظمرهبریدرجمع‬ ‫دانشجویانودانشگاهیاندربرابرسوالیعلمی پاسخعلمی‬ ‫ مطرحکردندوهیچ گونهمسالهخاصیوجودنداردودرقانون‬ ‫اساسیجایگاهواختیاراتهمهمسئولینمشخصاست‪».‬‬ ‫بعد از رئیس جمهور‪ ،‬فاطمه بداغی معاون حقوقی او‬ ‫دومین چهره دولتی بود که به موضوع تغییر ساختار سیاسی‬ ‫کشورواکنشنشانداد‪.‬‬ ‫اودریادداشتیبابیاناینکهبرخیازاصولقانوناساسی‬ ‫غیرقابل تغییر است‪ ،‬افزود‪« :‬در کنار این اصول‪ ،‬موارد دیگری‬ ‫وجودداردکهامکانتغییردربنیانوساختارهایانموضوع ها‬ ‫در قانون اساسی موجود و میسر است‪ .‬درباره این محور در‬ ‫خودقانوناساسی‪،‬شرایطونحوهبازنگریانشاوامکاناندر‬ ‫مواردضروریتبیینشدهاست‪».‬‬ ‫بداغی با بیان اینکه قانون اساسی فعلی‪ ،‬ظرفیت هایی‬ ‫مناس��ب و قابلیت نهادس��ازی را دارد‪ ،‬خاطرنش��ان کرد‪:‬‬ ‫«فرمایشات رهبر معظم انقالب در کرمانشاه مبنی بر اینکه‬ ‫مهندسی نظام و س��ا زو کارها می تواند بر اس��اس اصول و‬ ‫اقتضایزمانتغییرکندبههمینانعطاف پذیریقانوناساسی‬ ‫بر می گردد‪».‬به گفته معاون حقوق��ی احمدی نژاد به خاطر‬ ‫انکه ظرفیت های خوبی در خود قانون اساسی وجود دارد‪،‬‬ ‫می توان با تعمق‪ ،‬دقت بیشتر و تفسیر خود اصول نکاتی را‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫دیدار تحولخواهان با ایت اهلل مصباح‬ ‫این اتفاقات همه در حالی رخ داده است که‬ ‫چندی پیش خبرهایی مبنی بر دیدار حسین فدایی‬ ‫و علیرضا زاکانی که نمایندگان طیف تحول خواه‬ ‫اصولگرای��ان در کمیته ‪ 8+7‬هس��تند ب��ا ایت اهلل‬ ‫مصباح یزدی منتشر شد‪.‬‬ ‫یک منبع اگاه در گفت وگو با سایت خبری‬ ‫مش��رق این دیدار را چنین روایت کرد‪« :‬اقایان‬ ‫زاکانی و فدایی با ای��ت اهلل مصباح یزدی دیدار‬ ‫کرده و گزارش��ی را از روند کاری کمیته ‪8+7‬‬ ‫برای ایش��ان بیان کردند‪ .‬در این دیدار دو عضو‬ ‫کمیته ‪ 8+7‬از ایت اهلل مصباح خواستند اعضای‬ ‫جبهه پایداری را توصیه به وحدت و پیوستن به‬ ‫کمیته ‪ 7+8‬نمایند‪ .‬ایت اهلل مصباح در پاس��خ به‬ ‫این درخواست اعالم کردند که بنا به ضرورتی‬ ‫که احساس می کردم از جبهه پایداری حمایت‬ ‫کردم چون اعضای این جبهه افراد خوبی هستند‬ ‫و می خواهند کارها درس��ت ش��ود ولی این به‬ ‫ان معنا نیس��ت که بنده لیدر و رهب��ر این جبهه‬ ‫هس��تم و لزوما این طور نیس��ت ک��ه هر حرفی‬ ‫که بنده بزنم اعضای این جبه��ه قبول کنند‪ ،‬اما‬ ‫از این جبهه حمایت می کنم و به انها مش��ورت‬ ‫می دهم‪ .‬ایت اهلل مصب��اح همچنین بیان کرد که‬ ‫من حمایت خود را از این جبه��ه کرده ام‪ ،‬ولی‬ ‫ش��ما با همدیگر رفیق بوده و در مجلس با هم‬ ‫بود ه اید‪ ،‬پس بروید این مس��اله را حل و فصل‬ ‫کنید‪».‬‬ ‫البته این خب��ر با واکنش هایی نیز مواجه ش��د و‬ ‫گروهیسعیدرتکذیبانداشتند‪،‬اماحجت االسالم‬ ‫جالل��ی‪ ،‬مس��ئول دفت��ر ای��ت اهلل مصب��اح یزدی‬ ‫نیز در گفت وگویی این خبر را تایید کرد‪g .‬‬ ‫اولین اظهارنظرهای مقامات کشور درباره نظام پارلمانی‬ ‫سیاست‬ ‫توصیه صفار‬ ‫در بحبوح��ه ای��ن اتفاقات محمدحس��ین‬ ‫صفارهرندی‪ ،‬وزیر س��ابق ارش��اد نیز وارد گود‬ ‫اظهار نظر شد‪ .‬او در نشست هم اندیشی شاعران‬ ‫و مداحان نخبه کشور در مش��هد با بیان اینکه در‬ ‫اردوگاه اصولگرایان نوعی به هم ریختگی وجود‬ ‫دارد در عی��ن حال تاکید کرد ک��ه نوعی خلوص‬ ‫گفتمانی در این جریان وجود دارد‪.‬‬ ‫صفارهرندی در تبیین این سخنانش افزود‪:‬‬ ‫«در طبیعت خلوص صددرصدی وجود ندارد‪،‬‬ ‫لیکن در مورد جریان پیوسته به حق این ضعف‬ ‫و قوت طبیعی اس��ت و ب��ه تعبی��ری وظیفه ما‬ ‫خلوص گرایی و وحدت گرایی توامان اس��ت‪».‬‬ ‫او با بیان اینکه در تم��ام جریان های خاص‬ ‫هم انشعاب به وجود می اید‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬نباید‬ ‫به جریانی که در دولت و مجل��س روی کار امد‬ ‫دلبستگی دائم داشته باش��یم‪».‬وزیر سابق ارشاد با‬ ‫تاکید بر اینکه جبهه پایداری خالص ترین جریان‬ ‫موجود در انتخابات است‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬این‬ ‫جبه��ه توانایی پی��روزی در انتخاب��ات را ندارد‪.‬‬ ‫ایت اهلل مصباح از این جبه��ه حمایت می کند‪ ،‬اما‬ ‫این جبهه نهایتا بتواند ‪ 20‬تا ‪ 30‬درصد موفق باشد‬ ‫و انچه الزم اس��ت‪ ،‬اتحاد بین تمام اصولگرایان‬ ‫است‪».‬‬ ‫‪37‬‬ ‫سیاست‬ ‫به دست اورد که در سایه انها‪ ،‬مش��کالتی را که از زمان و‬ ‫گذشت ان به وجود می اید‪ ،‬مرتفع کرد‪ .‬از این رو سخنان‬ ‫اخیر رهبر فرزانه انقالب‪ ،‬نش��انگر پویایی و نشاط نظام‬ ‫محسوبمی شود‪».‬‬ ‫بحث برانگیزترین واکنش اما مربوط به هاش��می‬ ‫رفسنجانیبود‪.‬رئیسمجمعتشخیصمصلحتنظامدر‬ ‫دیدار جمعی از روزنامه نگاران و اصحاب رسانه در پاسخ‬ ‫به سوالی در خصوص پارلمانی شدن ساختار سیاسی با‬ ‫اشارهبهاینکهطبققانوناساسی‪،‬جمهوریتواسالمیتدو‬ ‫رکنغیرقابلتغییرنظامجمهوریاسالمیهستند‪،‬گفت‪:‬‬ ‫«البته رهبری این موضوع را به اینده دور که ممکن است‬ ‫قابل بررسی باشد‪ ،‬محول کردند‪ ،‬چون تحقق محتمل این‬ ‫کارمستلزمتغییردرقانوناساسیانهمباسازوکارخودو‬ ‫تغییردرجمهوریتنظاماستدرغیراینصورتتضعیف‬ ‫بخشجمهوریتنظامخالفقانوناساسیاستوقدرت‬ ‫انتخاب مردم محدود و محصور می شود که قطعا این مهم‬ ‫مدنظررهبرینبودهاست‪».‬‬ ‫نکته جالب اما این اس��ت که در پایان دوره ریاست‬ ‫جمهوری ایت اهلل هاش��می‪ ،‬برخی از نزدی��کان وی در‬ ‫حزب کارگزاران خواستار تمدید دوره ریاست جمهوری‬ ‫اقای هاشمی ش��دند که این خود مستلزم تغییر در قانون‬ ‫اساسیبود‪.‬‬ ‫محمدحسین صفار هرندی‪ ،‬وزیر ارشاد دولت نهم‬ ‫نیزعقیدهخوددربارهحرکتبهسوینظامپارلمانیراچنین‬ ‫بیانکرد‪«:‬حکومتدینی‪،‬متکیبهحضورمردماستوطبق‬ ‫انچهامیرالمومنینمی فرمایندبردورکنمردمومشروعیت‬ ‫الهی استوار می شود‪ .‬باید بدانیم که محتوای حکومت یک‬ ‫ارمان الهی اس��ت و ان چیزی که منشا حرکت به سمت‬ ‫تشکیل حکومت می شود‪ ،‬پیمان الهی است‪ .‬حال باید به‬ ‫این سوال جواب داد که کدامیک از اینها ثبات همیشگی‬ ‫و کدامیک نوسان دارند و گونه گونی می پذیرند؟ در پاسخ‬ ‫بایدگفتقاعدتااحکامالهیاسالمیتغییر پذیرنیستندوانی‬ ‫که تبدیل می پذیرد سازوکار است‪ .‬در واقع محتوا هیچ گاه‬ ‫تغییرنمی کند‪».‬‬ ‫وی تصریح کرد‪« :‬اگر اینطور ببینیم که سازوکارها‬ ‫متناسب با جامعه تغییر می کند در این صورت ان تعصبی‬ ‫که ما در مورد حفظ س��ازوکارها داریم تعصب بی جایی‬ ‫است‪ .‬هر زمانی می شود در مورد سازوکارها تجدید نظر‬ ‫کرد‪ .‬وقتی ما فهم کامل تری به دست می اوریم‪ ،‬نمی توانیم‬ ‫بر فهم دیروزی خود تکیه کنیم و البته باید این احتمال را‬ ‫هم بدهیم که فهم فردای م��ا از روش ها‪ ،‬حتی متفاوت از‬ ‫امروز هم باشد‪ ،‬بنابراین تعصب ورزیدن روی تاکتیک ها‬ ‫و سازوکارها تعصبی بی جاست‪».‬صفارهرندی با تاکید بر‬ ‫بهره مندی از کرسی های ازاد اندیشی برای مشخص شدن‬ ‫راهصحیحانتخابدولتبهبیاننظراتخوددرخصوص‬ ‫نحوه انتخاب رئیس قوه مجریه پرداخت‪« :‬ما دولتی را از‬ ‫راه انتخاب یک رئیس جمهور توسط مردم تعیین می کنیم‪.‬‬ ‫مردم انتظاراتی از ان رئیس جمهور دارند و او در واقع مرجع‬ ‫خواسته هایزمینماندهمردممی شودوالبتهعینهمینکار‬ ‫را هم برای انتخاب نمایندگان مجلس انجام می دهیم‪ .‬هر‬ ‫دو طرف ادعاهایی دارند که رو به روی یکدیگر هستند و‬ ‫نتیجه طبیعی این است که در مقاطعی در تقابل با هم قرار‬ ‫می گیرند‪».‬‬ ‫او بر مشکل دار بودن چنین س��ا زو کاری تاکید کرد‪،‬‬ ‫انتخاب جداگانه نمایندگان مجلس و مسئوالن دولتی را‬ ‫یک اسیب دانست و راه درست را چنین عنوان کرد‪« :‬شاید‬ ‫درستاینباشدکهماشاکل هیکپارچه ایازدولتومجلس‬ ‫رابارایمردمتعیینکنیمکهالبتهنمونه هایانهمدرجهان‬ ‫زیاد است به این صورت که روس��ای دولت هم توسط‬ ‫مجلسانتخابمی شوند؛مقوله ایکهبهانمی گوییمنظام‬ ‫پارلمانی‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪38‬‬ ‫جمهوریت تضعیف نمی شود‬ ‫گفت وگو با پرویز سروری درباره منتقدان نظام پارلمانی‬ ‫زهره دیانی‬ ‫‪4‬‬ ‫از زمان اغاز گفت وگوه��ا و اظهارنظرها‬ ‫در مورد احتمال تغییر نظام سیاسی کشور اراء‬ ‫و نظرات گوناگونی از س��وی ش��خصیت های‬ ‫مختل��ف در این خصوص ارائه ش��ده اس��ت‬ ‫این مس��اله اگرچه مدافعان بس��یاری د ارد اما‬ ‫برخ��ی نی��ز مالحظات��ی درب��اره ان دارند‪ .‬با‬ ‫پرویز سروری نماینده تهران دراین خصوص‬ ‫گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫اقای سروری! تاکنون نظریه های متفاوتی‬ ‫در مورد نظام پارلمانی مطرح شده است‪.‬‬ ‫اقای هاشمی نیز از جمله افرادی است که‬ ‫در این مورد اظهار نظر کرده است‪ .‬ایشان‬ ‫می گویند تحقق این مس��اله مستلزم تغییر‬ ‫در قانون اساس��ی ان هم با سازوکار خود‬ ‫و تغییر در جمهوریت نظام اس��ت در غیر‬ ‫این صورت تضعیف بخ��ش جمهوریت‬ ‫نظام خالف قانون اساسی است و قدرت‬ ‫انتخاب مردم محدود و محصور می شود‪.‬‬ ‫نظر شما در مورد این دیدگاه چیست؟‬ ‫‪ l‬مدل هایی که امروز در دنیا به نوعی مورد‬ ‫ازمایش ق��رار گرفته اند هم مدل های ریاس��تی و‬ ‫نظام های پارلمانی اس��ت و هم ترکیبی از هر دو‬ ‫نظام‪ .‬یعنی یک نوع نظام پارلمانی و ریاستی‪ .‬باید‬ ‫بگویم که هیچ ک��دام از اینها به هی��چ وجه مغایر‬ ‫با روش مش��ارکت مردم نبوده ان��د‪ .‬یعنی امروزه‬ ‫کسانی که مدعی دموکراسی و حضور مشارکت‬ ‫مردم در عرصه های اجتماعی هستند از همه این‬ ‫مدل ها استفاده کرده اند‪ ،‬بنابراین بنده با نظر اقای‬ ‫هاشمی رفس��نجانی که عنوان کرده اند این نظام‬ ‫نقش جمهوری��ت را تضعیف می کن��د مخالفم‪.‬‬ ‫اینکه ایش��ان می گویند چنین نظام��ی خللی در‬ ‫قدرت جمهوریت ایجاد می کند و نقش مردم را در‬ ‫انتخاب کردن کاهش می دهد را من نمی پذیرم‪ .‬زیرا‬ ‫کسانی که نخست وزیر یا رئیس جمهور را انتخاب‬ ‫می کنند همان کسان یا نمایندگانی هستند که با رای‬ ‫مستقیم مردم انتخاب می شوند بنابراین کشورهای‬ ‫مدعی پیشرفت و دموکراتیک در درون نظام خود‬ ‫نظام های پارلمانی دارن��د‪ .‬در اروپا مدل پارلمانی‬ ‫را انتخاب کرده اند و قوه مجریه را پارلمان تعیین‬ ‫می کند‪ .‬بنابراین چنین استداللی قوی نیست‪.‬‬ ‫در واقع ش��ما معتقدید که ای��ن نوع نظام‬ ‫باز هم بازتابنده نقش م��ردم در حکومت‬ ‫اس��ت و اینکه مردم مس��تقیما رئیس قوه‬ ‫مجریه را انتخاب نمی کنند از جمهوریت‬ ‫نظ��ام نمی کاهد و ب��ه همین دلی��ل با نظر‬ ‫اقای هاشمی موافق نیستید؟‬ ‫‪ l‬به باور من ای��ن نظام به ش��کل دهی و‬ ‫مهندس��ی کردن نظ��رات و دیدگاه ه��ای مردم و‬ ‫مدیریت کردن خواسته های انها کمک می کند‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر هر دو قوه تالش می کنند تا در مسیری‬ ‫حرکت کنند که ارای مردم را جمع کنند‪ .‬در واقع‬ ‫یکی از اشکاالتی که به نظام های پارلمانی گرفته‬ ‫می شود این است که عموما می گویند در این دو‬ ‫نظام قدرت پارلمان افزای��ش می یابد و به نوعی‬ ‫پارلمان همه کاره می ش��ود و قوه مجریه به نوعی‬ ‫قدرتش کاهش می یابد‪ .‬در واقع در این نوع نظام‬ ‫پارلمان سرنوشت خود را به دولت گره می زند‪.‬‬ ‫ب��ه نظر می رس��د نقش مجل��س در چنین‬ ‫نظامی بس��یار تعیین کننده است‪ .‬در واقع‬ ‫مجلس به طور کامل در صدر قرار خواهد‬ ‫گرفت‪ .‬این مساله چه نقاط قوت و ضعفی‬ ‫دارد؟‬ ‫‪ l‬از انجا ک��ه نماین��دگان می خواهند در‬ ‫دوره های بعد نیز انتخاب شوند و نمایندگی انها‬ ‫استمرار داشته باش��د‪ ،‬موظفند تمام نقاط ضعف‬ ‫قوه مجری��ه و همچنین از کم کاری ه��ای این قوه‬ ‫جلوگیری کنند‪ .‬درواق��ع مردم همه کم کاری ها و‬ ‫ضعف های قوه مجریه را از چشم مجلس می بینند‬ ‫بنابراین انها می گویند حاال که دولت نتوانسته نیاز‬ ‫ما را تامین کند و رفاه ما را فراهم کند بنابراین باید‬ ‫این مجلس را تغییر دهی��م‪ .‬از این رو من معتقدم‬ ‫تعامل‪ ،‬انسجام و همدلی میان دو قوه باال می رود‬ ‫و مجلس و دولت احس��اس مس��ئولیت بیشتری‬ ‫می کنند بنابراین سعی می کنند نقاط قوت خود را‬ ‫تقویت کنند‪ .‬در چنین حالتی تعیین قوه مجریه از‬ ‫س��وی مجلس قطعا به نفع مردم خواهد بود و هر‬ ‫دو تالش می کنند برای افزای��ش خدمات و رفاه‬ ‫عمومی مردم اقدام کنند و از سوی دیگر زمینه های‬ ‫کسب ارای مجدد مردم را به دست اورند‪.‬‬ ‫اقای س��روری! یکی از مس��ائلی که هم‬ ‫اکنون به عن��وان یک معضل در س��اختار‬ ‫کشور ما قابل مشاهده است برخی تقابل ها‬ ‫و اختالف س�لایق میان دو ق��وه مجریه و‬ ‫مقننه اس��ت؛ اختالفاتی ک��ه برخی مواقع‬ ‫مشکالتی را پدید اورده است‪ .‬ایا در نظام‬ ‫جدید ما ش��اهد این اختالف��ات نخواهیم‬ ‫بود؟‬ ‫‪ l‬به نکته خوبی اشاره کردید‪ .‬من معتقدم‬ ‫همکاری میان این دو قوه به جای تقابل به تعامل‬ ‫می انجامد که این مساله نه تنها تضعیف کننده نقش‬ ‫مردم نیست بلکه تقویت کننده نقطه نظرات ملت‬ ‫اس��ت‪ .‬وقتی مردم پارلمان را انتخاب می کنند در‬ ‫واقع دولت را انتخاب می کنن��د که این نقطه نظر‬ ‫منطقی و قابل قبولی است‪ .‬اکثر کسانی که مدعی‬ ‫نظام های دموکراتیک هس��تند این مساله را قبول‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫باید احزاب فراگیر تشکیل شود‬ ‫گفت وگو با عضو کمیسیون ماده ‪ 10‬احزاب‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫‪5‬‬ ‫حمیدرضا فوالدگر‪ ،‬عضو کمیسیون ماده احزاب و عضو شورای مرکزی جامعه اسالمی مهندسان درباره‬ ‫شکل گیری نظام پارلمانی معتقد است بحث تغییر س��اختار حاکمیت به نظام پارلمانی ابتدا باید در محافل‬ ‫علمی و کارشناسی به دور از هیاهوهای سیاس��ی مطرح و نقاط قوت و ضعف ان مشخص شود تا هر وقت‬ ‫رهبر معظم انقالب تشخیص دادند به عنوان یک سیاست کلی مراحل قانونی را برای اجرایی شدن طی کند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫بلهقطعا‪.‬‬ ‫مثالچهکارکند؟‬ ‫‪ l‬همینکهمقاممعظمرهبریبابتقویتاحزاب‬ ‫رابازمی کننددولتومجلسهمبههمینشکلزمینهانرا‬ ‫بایدفراهمنماید‪.‬‬ ‫تحزبدرنظامپارلمانینقشکلیدیداردیاخیر؟‬ ‫‪ l‬قطعا اکثر نظام های پارلمانی دنیا ساختار حزبی‬ ‫دارند‪،‬البتهمواردیهستندکهالزاماحزبینیستامامعموال‬ ‫ساختارمدلحاکمیتی‪،‬ساختاریحزبیاست‪.‬مامی توانیمبا‬ ‫بررسیتجربهنظام هایپارلمانیدنیایکنظامیکارامدرادر‬ ‫همینقالبتعریفکنیم‪.‬البتهبراساسقانوناساسیعضو‬ ‫حزبشدنحقیاستکهیکایرانیمی تواندازانبهاختیار‬ ‫استفادهکندیااستفادهنکندیعنیعضوحزبشدنیاعضو‬ ‫حزبنشدناختیاریاستبنابراینساختارطوریتعریف‬ ‫شودکهدرعینحالافرادمستقلنیزبتواننددرنظامپارلمانی‬ ‫کاندیدای نمایندگی مجلس شوند تا در صورتی که پیروز‬ ‫شدندتصمیمبگیرندکهدرچهفراکسیونیاعمازحزبییا‬ ‫مستقلعضویتیابند‪.‬‬ ‫در نظام پارلمانی خیلی از وقت ها یک حزب‬ ‫صاحب اکثریت کرسی ها نمی شود‪ .‬این اتفاق‬ ‫در انتخاب��ات مجلس فعلی انگلی��س یا عراق‬ ‫افتاد‪ .‬تش��کیل دولت در چنین مواقعی ناگزیر‬ ‫ائتالفی خواهد بود‪ .‬به نظر شما در ایران امکان‬ ‫چنین دولتی با مدل نظام پارلمانی وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬وقتیانساختارحزبیراهافتادطبیعتااگرحزبی‬ ‫بتوانداکثریتقاطعرابگیرددولتتشکیلمی دهدوگرنهبا‬ ‫دیگرانائتالفخواهدکرد‪.‬‬ ‫منظور این اس��ت که هم اکنون در دولت های‬ ‫یک دس��ت از نظر سیاس��ی نیز بع��د از مدتی‬ ‫اخت�لاف به وج��ود می اید حال چه رس��د به‬ ‫وقتی که از همان ابتدای تشکیل دولت خطوط‬ ‫تمایزی بین اعض��ای کابینه محرز و اش��کار‬ ‫باشد یا زمانی که اکثریت کرسی های مجلس‬ ‫در اختیار یک حزب نیست زمان زیادی طول‬ ‫می کشد که احزاب برای تشکیل یک دولت به‬ ‫توافق برسند‪ ،‬نظیر انچه در عراق رخ داد‪ .‬برای‬ ‫پیشگیری از این مشکالت چه کار باید کرد؟‬ ‫‪ l‬بایدازتجربیاتانکشورهااستفادهکردتاراه هایی‬ ‫کهبن بستهستندبرایانهاچار هاندیشیشود‪،‬ضمنانکه‬ ‫دردیگرکشور هاجایگاهوالیتمطلقه فقیهوجودندارداما‬ ‫اینجایگاهچالش هایقانونیرادرنظامجمهوریاسالمی‬ ‫مرتفعمی کند‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫مقام معظم رهبری در س��فر خود به کرمانش��اه از‬ ‫نوسازی نظام جمهوری اس�لامی ایران با حفظ‬ ‫اصول و ارزش های ثابت سخن گفتند و مدل نظام‬ ‫پارلمانی را در این باره برای اینده پیشنهاد دادند‪.‬‬ ‫ضرورتنوسازینظامدرچیست؟‬ ‫‪ l‬ایشان می خواس��تند باب این بحث در محافل‬ ‫علمی وکارشناسیکشوربازشودمخصوصاانکهاینمساله‬ ‫در جمع دانش��جویان و در پاسخ به یک سوال مطرح شد‪.‬‬ ‫معظم له همچنین تاکید کردند که مدل نظام پارلمانی برای‬ ‫اینده دور قابل بررسی اس��ت و می توان با حفظ اصول در‬ ‫ساختارهاینظامبازنگریکرد‪.‬بههرحالسال‪ 68‬بافرمان‬ ‫حضرت امام در قانون اساسی چند اصالح مهم صورت‬ ‫گرفت کهیکیتغییرنظامشوراییبهمدیریتیبودمثالشورای‬ ‫عالی قضایی جای خود رابه رئیس قوه قضائیه داد‪ ،‬شورای‬ ‫رهبری حذف شد و رئیس جمهور ریاستو مدیریت قوه‬ ‫مجریه را بدون نخست وزیر به عهده گرفت‪ .‬حاال بعد از‬ ‫گذشت‪ 22‬سال از ان تاریخ و کسب تجارب گرانقدر طی‬ ‫‪ 32‬سال از زمان تاسیس نظام و پیروزی انقالب باز هم باب‬ ‫اینبحثازسویمقاممعظمرهبریبازشدتامحافلعلمی‪،‬‬ ‫سیاسیومطبوعاتیاززاویهکارشناسیبهانبپردازندتاهر‬ ‫وقتمعظملهتشخیصدادنددستوربازنگریقانوناساسی‬ ‫را صادر کنند‪ .‬رهبر معظم انقالب اشاره کردند که ما تاکنون‬ ‫نظامریاستیراتجربهکردیم‪.‬اینشکلازحاکمیتمعایب‬ ‫و مزایایی داشت اما اینکه نظام پارلمانی در این شرایط بهتر‬ ‫می تواندبهانجامامورکشورومملکتکمککندمساله ای‬ ‫قابل بحث است‪ .‬در خیلی از کش��ورها مشاهده می شود‬ ‫که دولت ها مبعوث و منبعث از پارلمان ها هستند‪ .‬اینکه‬ ‫مقام معظم رهبری بحث تحزب را بالفاصله بعد از مدل‬ ‫نظام پارلمانی مطرح کردند به ان خاطر بود که می خواهند‬ ‫درکناراینقضیهموضوعنحوهتقویتاحزابهمپیگیری‬ ‫شود‪ .‬مقام معظم رهبری در محور سوم سخنرانی خود به‬ ‫جایگاه والیت مطلقه فقیه اشاره کردند و گفتند که در نظام‬ ‫جمهوریاسالمیهریکازقواکارخودرامی کنندورهبری‬ ‫هیچ گاه به حوزه وظایف قوای سه گانه وارد نمی شود مگر‬ ‫انکه در مسیر انقالب انحرافی رخ دهد‪ .‬اینها همه نشانه ان‬ ‫است که ایشان خودشان می خواهند باب مباحث یادشده‬ ‫ی باز شود تا در حالیکه اصول نظام ثابت و‬ ‫در محافل علم ‬ ‫یدانند‪.‬‬ ‫بدون تغییراستاماساختار هارا انعطاف پذیرم ‬ ‫ویژگی هاینظامپارلمانیچیست؟‬ ‫‪ l‬درنظامپارلمانی‪،‬دولتمبعوثمجلساستکه‬ ‫این امر دارای مزایا و معایبی است‪ .‬معتقدم در چنین نظامی‬ ‫بایدیکمرجعدیگرنظارتیوجودداشتهباشدتابهکارقوه‬ ‫مقننهوقوهمجریهنظارتکندچونوقتیدولتازمجلسبر‬ ‫می ایدوایندوباهممی شوندیکنظامنظارتیدیگربایدبر‬ ‫مجلسنظارتکنداماحسن هاییهممی تواندداشتهباشد‬ ‫مثل انکه یکسری از دوگانگی ها میان مجلس و دولت که‬ ‫گاهی حالت فرسایشی به خود می گیرد از بین می رود‪ .‬در‬ ‫نظام هایپارلمانیدنیامعموالنظامحزبیبرقراراستامااین‬ ‫مسالهمی تواندشروعیکبحثعلمی وکارشناسیباشدنه‬ ‫انکهبیاییمسریعکاربردسیاسیبهانبدهیموانرایکبحث‬ ‫ژورنالیستیومطبوعاتیروزمرهکنیم‪.‬‬ ‫شمابهنقشاحزابدرنظامپارلمانیاشارهکردید‪،‬‬ ‫هم اکنون احزاب در کشور چه وضعیتی دارند؟‬ ‫ایا اینها می توانند هم اکنون پشتوانه نظام پارلمانی‬ ‫باشند؟‬ ‫‪ l‬بنده عضو کمیس��یون ماده ‪ 10‬احزاب هستم‪.‬‬ ‫هم اکنون ما در کشور چیزی حدود ‪ 240‬حزب داریم اما‬ ‫‪ 10‬درصداینهانیزفعالنیستندبنابراینبایدبهسمتیرفت‬ ‫که احزابی فراگیر و فعال با پایگاه مردمی تشکیل و شروع‬ ‫به فعالیت کنند‪ .‬به عبارت دیگر احزابی در عرصه سیاست‬ ‫فعالیتکنندکهبتوانندسالیقسیاسیراپوششدهند‪.‬هم‬ ‫اکنونبرخیتشکل هامی خواهندهمهنوعکارسیاسیانجام‬ ‫دهند اما نه در قالب حزب‪ ،‬بنابراین از پذیرش مدل حزبی‬ ‫فرار می کنند‪ .‬معتقدم همه باید به کار تشکیالتی در عرصه‬ ‫سیاسی از نگاه قانونی نگاه کنند و این عزم در انها باشد که‬ ‫برای شکل گیری چند حزب فراگیر اقدام نمایند‪ .‬نه انکه‬ ‫‪240‬حزبدرکشورمجوزداشتهباشنداما‪ 10‬درصدانهانیز‬ ‫فعالنباشندوهمان‪ 10‬درصدهمنتوانندهمهسالئقسیاسی‬ ‫کشور را پوش��ش دهند‪ .‬به عبارت دیگر خیلی از سالیق‬ ‫سیاسیدرایرانحزبیعملنمی کنندیعنیرفتارحزبیدارند‬ ‫اماحزبنیستند‪.‬طبعابایدفرهنگکارحزبیدرکشورایجاد‬ ‫شود‪ .‬طرح قانون جامع احزاب که مدت ها کمیسیون ماده‬ ‫‪ 10‬احزاب با مشورت سه قوه روی ان کار کرد هم اکنون‬ ‫در مجلس در حال بررسی است اگر نقایص ان با نظر خود‬ ‫احزاب و شخصیت ها و کارشناسان سیاسی برطرف شود‬ ‫وبعدشکلقانونیپیداکندنشاطورونقدرفعالیتحزبی‬ ‫کشوربه وجودمی اید‪.‬‬ ‫برای شکل گیری احزاب فراگیر چه کار باید کرد؟‬ ‫قانونگذاریکفایتمی کندیابسترسازی هاییبرای‬ ‫تحققاینامرالزماست؟‬ ‫‪ l‬قانونگذاری و بسترسازی در زمینه فرهنگی هر‬ ‫دوالزماستضمنانکهخوداحزابباتصحیحرفتارشان‬ ‫اعتمادمردمراجلبکنند‪،‬یکمقدارمردمنسبتبهاحزاب‬ ‫هنوزدیدمثبتیندارندبهانخاطرکهبرخیحزب هادچار‬ ‫افتحرکتحزبیشدند‪.‬‬ ‫اینافت هاچیست؟‬ ‫‪ l‬وابستگیبهبیگانگانیاحرکتدرجهتخواست‬ ‫کشورهای خارجی‪ ،‬قدرت طلبی ساختارشکنانه‪ ،‬شفاف‬ ‫نبودن منابع مالی و درامدی و پیوند خوردن به برخی مراکز‬ ‫ثروت‪،‬رعایتنکردنمسائلاخالقی‪،‬عدم تحملیکدیگر‬ ‫و نداشتن سعه صدر‪ ،‬حذف رقیب با هر شیوه غیر اخالقی‬ ‫همچونافترابستنوتهمت زدنازجملهمهمترینافت های‬ ‫کارحزبیدرایراناستکهاحزابمی توانندباتصحیحرفتار‬ ‫خود‪،‬اعتمادمردمرابهکارحزبیجلبکنند‪.‬‬ ‫ایا حاکمیت هم می تواند به تقویت احزاب کمک‬ ‫کندیاخیر؟‬ ‫‪39‬‬ ‫نظام پارلمانی؛ نظام احزاب‬ ‫ملزوماتی برای تغییر یک ساختار سیاسی‬ ‫یوسف سیفی‬ ‫‪6‬‬ ‫سیاست‬ ‫بعد از انک��ه رهبر معظم انق�لاب در دیدار‬ ‫با دانش��گاهیان کرمانش��اهی احتمال تغییر نظام‬ ‫ریاستی کش��ور به نظام پارلمانی را مطرح کردند‪،‬‬ ‫واکنش های مختلفی در فضای سیاس��ی کش��ور‬ ‫نس��بت به این موضوع صورت گرفت و بسیاری‬ ‫از سیاسیون کش��ور‪ ،‬ضمن استقبال از فرمایشات‬ ‫مقام معظم رهبری‪ ،‬به بیان ملزومات نظام پارلمانی‬ ‫و تفاوت های ان با ساختار نظام ریاستی در جامعه‬ ‫ایران پرداختند‪ .‬از این منظر که نظام سیاسی موجود‬ ‫تا چه میزان با جامعه سیاسی ما تطابق دارد و وجود‬ ‫نظام پارلمانی در ش��رایط کنونی در چه صورتی‬ ‫امکان تحقق می یابد از جمله مهمترین موضوعاتی‬ ‫است که طی روزهای گذشته مطرح شده است‪.‬‬ ‫نظام های سیاسی معموال منطبق با جوامعی که‬ ‫در ان قرار دارند شکل می گیرند و تحوالت انها نیز‬ ‫مبتنی به تحوالت اجتماعی رخ می دهد‪ .‬و اساسا‬ ‫هنگامی که از نظام اجتماعی سخن به میان می اید‪،‬‬ ‫منظور مجموعه ای به هم پیوس��ته از س��ه حوزه‬ ‫سیاست‪ ،‬اقتصاد و فرهنگ در یک جامعه مشخص‬ ‫اس��ت‪ .‬بنابراین سیاس��ت همواره بخشی از نظام‬ ‫اجتماعی است که رابطه تعاملی عمیقی با دو حوزه‬ ‫دیگ��ر دارد‪ .‬این دیدگاه از دوران ارس��طو تا کنون‬ ‫هیچگاه مورد تعرض قرار نگرفت��ه که نظام های‬ ‫سیاسی در غیاب یک نظام اجتماعی قابل تصور و‬ ‫تحلیل نخواهند بود و تغییر در ان وابستگی عمیقی‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫در حوزه‬ ‫نظام پارلمانی بنا‬ ‫به انچه در دیگر‬ ‫نقاط جهان تجربه‬ ‫شده و تئوری های‬ ‫علمی که تاکنون‬ ‫ابراز شده است‪،‬‬ ‫وجود حد اقلی‬ ‫از زمینه های‬ ‫اجتماعی اعم از‬ ‫سیاسی‪ ،‬اقتصادی‬ ‫و فرهنگی‬ ‫غیر قابل اجتناب‬ ‫است که در حوزه‬ ‫سیاسی احزاب از‬ ‫اهمیت بسیاری‬ ‫برخوردارند‬ ‫‪40‬‬ ‫به دیگر حوزه های یک جامعه دارد‪.‬‬ ‫از همی��ن رو موض��وع نظ��ام پارلمانی در اواس��ط‬ ‫س��خنرانی رهبر معظم انقالب مطرح می شود و هنگامی ‬ ‫گفته می ش��ود که پیش از ان مقدمه مفصلی درباره اصل‬ ‫تحولوتغییردرنظامجمهوریاسالمیوجایگاهنوسازی‬ ‫در این نظام‪ ،‬توضیح داده شده اس��ت‪ .‬ایشان مفاهیم‬ ‫اصلی نظ��ام را غیر قاب��ل تغیی��ر دانس��تند و درباره‬ ‫ساختارهای سیاس��ی و مفاهیمی که در غرب تجربه و‬ ‫بیان ش��ده توضیحاتی فرمودند و تلقی و رویکرد ما را‬ ‫نسبت به انچه از غرب امده است‪ ،‬مشخص کردند‪ .‬این‬ ‫سلسله مباحث که در جلسه ان روز دانشگاه رازی گفته‬ ‫شد و نحوه بیان موضوع که به اینده ای دور اشاره دارد‪،‬‬ ‫در واقع بیانگر مجموعه مقدماتی است که جامعه ایران‬ ‫ناگزیر از طی انها برای دستیابی به کمال خود است‪ .‬در‬ ‫واقع هدف‪ ،‬انگونه که ان رهبر فرزانه اشاره فرموده اند‪،‬‬ ‫وصول کمال انسانی و ایجاد جامعه انسان پرور است و‬ ‫ساختار ها تنها زمانی می توانند در نزد ملت ایران حائز‬ ‫اهمیت باش��ند که بتوانند کارکرد خود را در این مسیر‬ ‫نش��ان دهند و در غیر این صورت الزامی به ماندگاری‬ ‫ندارند‪.‬‬ ‫موضوع مهم دیگری که در اینجا قابل ذکر اس��ت‬ ‫و در ادامه این نوشتار بیش��تر مورد طرح قرار می گیرد‪،‬‬ ‫فرمایشات رهبر انقالب درباره احزاب در جامعه سیاسی‬ ‫محور اس��ت که نش��انگر اهمیت این موضوع پیش از‬ ‫پرداختن به نوع س��اختار نظام در جمهوری اس�لامی‬ ‫اس��ت‪ .‬مقام معظم رهبری پس از اش��اره به موضوع‬ ‫نظام پارلمانی‪ ،‬به موضوع تحزب در کشور می پردازند‬ ‫و می فرمایند‪« :‬ما ب��ا تحزب مطلقا مخالف نیس��تیم‪.‬‬ ‫اینکه خیال کنن��د ما با حزب و تح��زب مخالفیم‪ ،‬نه‪،‬‬ ‫اینطور نیس��ت‪ .‬قبل از پیروزى انقالب‪ ،‬پایه هاى یک‬ ‫حزب بزرگ و فعال را خود م��ا ریختیم؛ اول انقالب‬ ‫هم این حزب را تشکیل دادیم‪ ،‬امام هم تایید کردند‪».‬‬ ‫و درباره تحزب در جامعه معیار ادام��ه می دهند‪« :‬ما‬ ‫دوج��ور حزب داری��م‪ :‬یک حزب عبارت اس��ت از‬ ‫کانال کشى براى هدایت هاى فکرى؛ حاال چه فکرى‬ ‫به معناى سیاسى‪ ،‬چه فکرى به معناى دینى و عقیدتى‪.‬‬ ‫اگر چنانچه کس��انى این کار را بکنند‪ ،‬خوب است‪...‬‬ ‫یک جور حزب‪ ،‬تقلید از احزاب کنونى غربى اس��ت‬ ‫ حاال من گذش��ته را کارى ن��دارم ‪ -‬احزاب کنونى‬‫غربى به معناى باشگاه هایى براى کسب قدرت است؛‬ ‫اصال حزب یعنى مجموعه اى براى کس��ب قدرت‪».‬‬ ‫این نشان می دهد تلقی از تحزب از منظر ایشان بسیار‬ ‫موضوع مهم و اساس��ی محسوب می ش��ود و بحث‬ ‫پیرامون ان می تواند جامعه سیاس��ی ایران را به سمت‬ ‫دستیابی به یک جامعه حزبی معیار کمک کند‪.‬‬ ‫مهمترین کار ویژه یک س��اختار‪ ،‬مشخص کردن‬ ‫نحوه توزیع قدرت در جامعه اس��ت‪ .‬ب��ه این معنا که‬ ‫چه کس��ی یا چه جایگاهی چه میزان از قدرت را در‬ ‫اختیار دارد و چگونه می تواند این قدرت را اعمال کند‪.‬‬ ‫در نظام مردم س��االری دینی یک کلیت برای ساختار‬ ‫محسوب می شود‪ .‬قدرت اصالتا از ان پروردگار است‬ ‫و به علت غال��ب غیبت امام معصوم‪ ،‬با س��از و کاری‬ ‫به جامعه مسلمین واگذار شده اس��ت‪ .‬نظام سیاسی‬ ‫جمهوری اسالمی دارای اصول الیتغیری مانند اصل‬ ‫والیت فقیه اس��ت و والیت فقیه ضامن مش��روعیت‬ ‫قدرت محسوب می شود‪ .‬در ذیل این اصل که ساختار‬ ‫نظام قائم به او تعریف ش��ده اند‪ ،‬یک سیس��تم تنظیم‬ ‫قدرت وجود دارد که قوای س��ه گانه و بقیه نهاد های‬ ‫حاکمیتی را تعریف می کند که مطابق با قانون اساسی‬ ‫قابل بازشناسی است‪.‬‬ ‫در این سیستم این مردمند که به صورت مستقیم و‬ ‫غیر مستقیم صاحبان قدرت را معین می کنند‪ .‬و عنوان‬ ‫مردم س��االری از این حیث به نظام اعطا می ش��ود که‬ ‫سیاست‬ ‫راست و چپ چگونه متولد شدند‬ ‫سابقه حزب سازی در سیاست ایران‬ ‫ف االسالم‬ ‫یاسین سی ‬ ‫‪7‬‬ ‫نواوری عمده سیاسی در تاریخ ایران پیش از انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬همان جنبش مشروطیت است‪ .‬جنبشی که برای‬ ‫اولین بار نظام سیاسی سنتی و سلطنتی کشور را دگرگون‬ ‫کرد و مفاهیم جدی��دی مانند مجلس قان��ون گذاری و‬ ‫انتخابات را برای ایرانیان به ارمغان اورد‪ .‬اگرچه وقایعی‬ ‫همچونقتلناص رالدین شاهکهبهعقیدهبسیارینقطهپایان‬ ‫اندیشه چند هزار ساله ظلاللهی در قاموس سیاست در‬ ‫ایران است‪ ،‬بعضا از پیروزی مشروطه خصوصا با اتفاقاتی‬ ‫که در بعد استبداد صغیر رخ داد‪ ،‬موثر تر در جامعه ایران‬ ‫تحلیل می شوند‪ ،‬اما این مشروطه بود که اولین نهاد های‬ ‫مدرن را به عرصه سیاسی ایران اورد‪.‬‬ ‫اول ضعف در قضا بود که به مطالبه عدلیه منجر شد‬ ‫و بعد مجلسی از اصناف و پس ان پارلمان قانون گذاری و‬ ‫سپسانتخاباتبرگزارشد‪.‬نیاز هایایجادشدهبرایجامعه‬ ‫ان روزگار در انتخابات مجلس اول دریچه های جدیدی از‬ ‫نهادسازیرابهرویسیاسیونگشود‪.‬یکیازایندریچه ها‬ ‫ی که زمزمه های ان از انتخابات مجلس‬ ‫تحزب بود‪ ،‬مفهوم ‬ ‫دوم اغاز می شود و در انتخابات مجلس سوم شکلی نسبتا‬ ‫منس��جم به خود می گیرد‪ .‬در مجلس سوم‪ ،‬چهار گروه‬ ‫سیاسی ظاهر شد‪ :‬دو حزب باسابقه دموکرات و اعتدالیون‬ ‫و تشکلی به نام هیات علمیه و گروه بی طرف که این دو‬ ‫گروه به فراکسیون مجلس بیشتر شباهت داشتند تا حزب‬ ‫سیاسی‪ .‬اینان اولین مصادیق تحزب در ایران بودند‪.‬‬ ‫پس از یک دوره پانزده ساله رکود سیاسی و حزبی‬ ‫(دوره سلطنت رضاخان) و در پی اشغال ایران و سقوط‬ ‫رضاخ��ان‪ ،‬دوره دوم تحزب اغاز ش��د‪ .‬در ای��ن دوره‪،‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫جامعه تحت لوای والیت فقیه قدرت را به حاکمان‬ ‫می دهد و توان تعیین کنندگ��ی دارد‪ .‬حال در این‬ ‫شرایط اعمال قدرت ملت می تواند در قالب یک‬ ‫نظام ریاستی و با محوریت قوه مجریه اعمال شود‬ ‫یا در یک نظ��ام پارلمانی و با مح��ور قرار گرفتن‬ ‫مجلس نمایندگان صورت عملی به خود بگیرد‪.‬‬ ‫یا حتی ساز و کار دیگری تعریف شود‪ .‬همانگونه‬ ‫که در بسیاری از کش��ورها تلفیقی از این دو نظام‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫اما در اینجا دو نکته بسیار مهم تلقی می شود‬ ‫که توجه به ان در مباحث پیرام��ون این موضوع‬ ‫غیر قابل قبول خواهد ب��ود‪ .‬اوال اینکه چون نظام‬ ‫جمهوری اسالمی تحت لوای والیت فقیه است‪،‬‬ ‫چه ساختار توزیع قدرت در ان ریاستی باشد و چه‬ ‫پارلمانی‪ ،‬یا هر گونه دیگری که باشد‪ ،‬ارتباطی به‬ ‫دیکتاتوری یا دموکراسی غربی در معنای معمول‬ ‫پیدا نمی کند‪ .‬نظام‪ ،‬نظام والیت فقیه است که در ان‬ ‫دیکتاتوری امکانپذیر نیست و قید شریعت اسالم‬ ‫که در اعمال تعیین کنندگی ولی فقیه دخیل است‬ ‫اجازه بروز دیکتاتوری را نمی ده��د‪ .‬ثانیا تحول‬ ‫در نظام سیاسی مس��تلزم وجود زمینه های ان در‬ ‫جامعه مورد نظر است و بدون وجود این زمینه ها‬ ‫اعمال تغییر امری عارضی بوده و نهادهای سیاسی‬ ‫را از انجام کارکرد های خود باز می دارد و منجر به‬ ‫ضعف نظام حاکم می شود‪.‬‬ ‫در حوزه نظام پارلمان��ی بنا به انچه در دیگر‬ ‫نقاط جهان تجربه ش��ده و تئوری های علمی که‬ ‫تاکن��ون ابراز ش��ده اس��ت‪ ،‬وجود ح��د اقلی از‬ ‫زمینه های اجتماع��ی اعم از سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی‬ ‫و فرهنگ��ی غیر قابل اجتناب اس��ت که در حوزه‬ ‫سیاس��ی احزاب از اهمیت بسیاری برخوردارند‪.‬‬ ‫بنابراین تحول جامعه سیاسی باید به سمت وجود‬ ‫احزابی باشد که از توانمندی‪ ،‬ثبات و امنیت کافی‬ ‫برای اداره جامع��ه برخوردار باش��ند‪ .‬تحزب به‬ ‫معنای معم��ول ان باید در فضای سیاس��ی رکن‬ ‫اساسی تلقی شود و سازماندهی فعالیت سیاسی‬ ‫در جامعه خارج از چارچوب حزبی‪ ،‬امری معمول‬ ‫و متعارف محس��وب نش��ود‪ .‬در نظ��ام پارلمانی‬ ‫خود به دو گونه تقس��یم می ش��وند که عبارت از‬ ‫نظام های پارلمانی دو حزبی و چندحزبی اس��ت‪.‬‬ ‫تقسیم بندی در میان ساختار های پارلمانی با معیار‬ ‫احزاب صورت می گیرد‪ .‬در نظ��ام دو حزبی دو‬ ‫حزب فراگیر باید در جامعه وجود داشته باشند‪،‬‬ ‫به گونه ای پای��گاه اجتماعی انه��ا حداکثر مطلق‬ ‫جامعه را در بر بگیرد‪ .‬و این یعنی دو حزب مقتدر‬ ‫که بدنه سیاسی کشور از انها تشکیل شده است‪.‬‬ ‫در نظام های چند حزبی نیز حکومت ها بر اساس‬ ‫ائتالفات ایجاد شده میان چند حزب در برابر چند‬ ‫حزب دیگر به وجود می ایند و این به معنای وجود‬ ‫مجموعه ای از احزاب قدرتمند است که ائتالف‬ ‫یا عدم ائتالف انها تعیین کننده حکومتی خواهد‬ ‫بود که به طور غیر مستقیم منتخب مردم محسوب‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫موضوعاتی نظیر پای��گاه اجتماعی و قدرت‬ ‫تعیین کنندگ��ی برای احزاب سیاس��ی موضوعاتی‬ ‫حیاتی محسوب می شود که وجود یا عدم تحزب‬ ‫کارامد ارتباط وثیقی با انها دارد‪ .‬بنابراین پرداختن‬ ‫به بحث احزاب از مجرای دو بحث فوق می تواند به‬ ‫ایجاد احزاب قوی و موثر در کشور منجر شود؛ اتفاقی‬ ‫که الزمه وجود یک نظام پارلمانی کارامد محسوب‬ ‫می شود‪g.‬‬ ‫سه گرایش مهم حزبی پررنگ‏تر از قبل خود را به جامعه‬ ‫ایرانی نمایاندند‪.‬‬ ‫احزاب چپ و کمونیستی‪ :‬مهمترین حزب چپ‬ ‫این دوره‪ ،‬حزب توده بود‪ .‬این حزب در ‪ 1320‬از عناصر‬ ‫باقی‏مانده حزب کمونیس��ت ایران‪ ،‬جناح چپ جنبش‬ ‫جنگل‪ ،‬گروه موس��وم به ‪ 53‬نفر و‪ ...‬تاسیس شد‪ .‬حزب‬ ‫توده که خواهان اس��تقرار یک حکومت کمونیستی در‬ ‫ایران بود‪ ،‬تا‪ 1327‬به صورت قانونی به فعالیت پرداخت و‬ ‫از ان به بعد به صورت غیر قانونی در فضای سیاسی کشور‬ ‫حضور داشت‪.‬‬ ‫احزاب مل��ی و ناسیونالیس��تی‪ :‬جبه��ه ملی به‬ ‫رهبری دکتر مصدق‪ ،‬موثرترین و مش��هورترین حزب‬ ‫ناسیونالیستی دهه ‪ 20‬و ‪ 30‬به شمار می‏اید‪ .‬این جبهه که‬ ‫در‪ 1328‬موجودیت یافت‪ ،‬متشکل از احزاب‪ ،‬جمعیت‏ها‬ ‫و نمایندگان قشرهای مختلف و مجموعه‏ای از احزاب‬ ‫ناسیونالیست و مذهبی بود‪ .‬جبهه ملی به استثنای حزب‬ ‫دموکرات ایران به رهبری قوام‪ ،‬تنها تشکل سیاسی است‬ ‫که در یک دوره کوتاه به قدرت رسید‪ .‬جبهه ملی در پی‬ ‫بازداشت‪ ،‬محاکمه و زندانی شدن رهبر خود از رونق افتاد‬ ‫و به همین دلیل از درون ان در دهه ‪ 40‬نهضت ازادی و‬ ‫از درون نهضت ازادی‪ ،‬س��ازمان مجاهدین خلق (بعدا‬ ‫منافقین)متولدشد‪.‬‬ ‫احزاب مذهبی و اسالمی‪ :‬ش��اخص‏ترین گروه‬ ‫مذهبی در دهه‪ ،20‬جمعیت فداییان اسالم بود که در‪1324‬‬ ‫از سوی سید مجتبی میرلوحی معروف به نواب صفوی‬ ‫موجودیت خود را اعالم کرد‪ .‬نواب در اغاز از گروه‏های‬ ‫تش��کیل‏دهنده جبهه ملی بود‪ ،‬ولی به علت اختالفات‬ ‫مذهبی و سیاسی از ان جدا شد‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬نواب در پی‬ ‫‪41‬‬ ‫سیاست‬ ‫استقرار یک حکومت اسالمی بود‪ ،‬در حالی که مصدق‬ ‫به یک حکومت ملی و الئیک می‏اندیشید‪ .‬نواب پس از‬ ‫کودتای ‪ 28‬مرداد دستگیر و در ‪ 1334‬به همراه برخی از‬ ‫یارانشبه شهادت رسید‪ .‬پس از ان جمعیت فداییان اسالم‬ ‫از هم پاشید‪ ،‬ولی در دهه ‪ 40‬بقایای اعضای ان‪ ،‬جمعیت‬ ‫موتلفه اسالمی را پدید اوردند‪ .‬فداییان اسالم اگر چه به‬ ‫گروه‏هایاسالمیچونمجمعمسلمانانمجاهدبهرهبری‬ ‫شمس قنات‏ابادی نزدیک بودند‪ ،‬اما کامال همفکر ان به‬ ‫شمارنمی‏رفتند‪.‬‬ ‫به استثنای گروه‏های سیاس��ی مذکور‪ ،‬گروه‏های‬ ‫مش��هور دیگری چون حزب زحمتکشان مظفر بقایی‪،‬‬ ‫حزب ملت ایران داریوش فروهر‪ ،‬نهضت خداپرستان‬ ‫سوسیالیست محمد نخش��ب و حزب دموکرات ایران‬ ‫احمد قوام به فعالیت های سیاسی اشتغال داشتند که به جز‬ ‫حزب قوام‪ ،‬اغلب با ائتالف با این یا ان حزب سیاسی به‬ ‫حیات خود ادامه دادند‪ .‬اما در مجموع فعالیت های حزبی‬ ‫و سیاسی مخالف دولت پس از کودتای‪ 28‬مرداد سرکوب‬ ‫شد و بار دیگر پس از دوره سلطنت رضاخان‪ ،‬اشکارا با‬ ‫رکود مواجه شد و بازماندگان انها به فعالیت های مخفی‬ ‫روی اوردند‪.‬‬ ‫در‪ 1339‬از فضای خفقان موجود کمی کاسته شد و‬ ‫برخیازگروه هایسیاسیباردیگرفرصتفعالیتیافتند‪.‬‬ ‫در‪ 1339‬جبهه ملی بار دیگر فعالیت سیاسی خود را‬ ‫تحت عنوان جبهه ملی دوم به رهبری اللهیار صالح اغاز‬ ‫کرد‪ ،‬اما هیچ گاه مانند قبل محبوب نشد‪ .‬انچه بیش از هر‬ ‫چیز دیگر به کاهش محبوبیت جبهه ملی مدد رس��اند‪،‬‬ ‫انش��عاب نهضت ازادی ایران از درون ان بود‪ .‬نهضت‬ ‫ازادی با ادعای غیردینی بودن مب��ارزه جبهه ملی‪ ،‬از ان‬ ‫جدا شد‪ .‬بعدها خود نیز از سوی سازمان مجاهدین خلق‬ ‫(منافقین بعدی) که انها هم به انشعاب از نهضت ازادی‬ ‫دست زدند‪ ،‬متهم به مسامحه در مبارزه علیه شاه شد‪.‬‬ ‫حزب توده که تشکیالت خود را به دنبال سرکوب‬ ‫پس از کودتای ‪ 28‬مرداد از ایران خ��ارج کرده بود‪ ،‬در‬ ‫دوره مذکور نیز عمال وارد فعالیت های سیاس��ی ایران‬ ‫نشد‪ ،‬بلکه با وزش نسیم ازادی امریکایی در سال های‬ ‫بعد از ‪ ،1339‬عناصر جوان وابسته و متمایل به حزب‬ ‫توده از مبارزه غیر فعال حزب سرخورده شده و همانند‬ ‫س��ازمان مجاهدین خلق به این نتیجه دست یافتند که‬ ‫تنها راه سرنگونی شاه‪ ،‬مبارزه مسلحانه است‪ .‬و از این‬ ‫رویک��رد گروه هایی همچون گروه احم��د زاده و بیژن‬ ‫جزنی به وجود امدند که به ش��دت نیز توس��ط رژیم‬ ‫سرکوب شدند‪.‬‬ ‫الیحه انجمن های ایالتی و والیتی و ورود روحانیت‬ ‫متعاقب قیام ام��ام خمینی (ره) در س��ال ‪ 1341‬منجر به‬ ‫ایجاد هیات های موتلفه اسالمی شد که محور گروه ها‬ ‫و افراد سیاس��ی طرفدار مذهبی و روحانی بود‪ .‬فعالیت‬ ‫هیات های موتلفه اسالمی در اماده‏سازی و شرکت مردم‬ ‫در مبارزه ضد دولتی بس��یار موثر افتاد‪ .‬سازماندهی قیام‬ ‫‪ 15‬خرداد ‪ ،1342‬چاپ و پخش کتاب ها و اطالعیه‏های‬ ‫امام خمینی (ره)‪ ،‬توزیع نشریات ضد رژیم حوزه علمیه‬ ‫همچون انتقام و بعثت‪ ،‬سازماندهی راهپیمایی‏های‪1357‬‬ ‫وتشکیلکمیتهاستقبالازرهبرانقالباسالمیتنهابخش‬ ‫کوچکی از فعالیت های این جمعیت و سازمان را در طول‬ ‫سال های‪ 1341‬تا‪ 1357‬تشکیل می‏دهد‪.‬‬ ‫به غیر از گروه‏هایی که به نحوی با شاه مبارزه کردند‪،‬‬ ‫گروه‏های سیاس��ی دیگری چون کانون مترقی و بعدها‬ ‫حزب ایران نوین هویدا‪ ،‬حزب مردم اعلم‪ ،‬حزب م ّلیون‬ ‫اقبال‪ ،‬حزب پان‏ایرانیس��ت پزش��کپور‪ ،‬حزب ایرانیان‬ ‫صدر در جهت تثبیت و تحکیم رژیم شاه فعالیت کردند‬ ‫که سرانجام با انحالل همه انها در حزب رستاخیز ملت‬ ‫ایران‪ ،‬کشور رسما تک حزبی شد‪ .‬در اواخر عمر کوتاه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪42‬‬ ‫حزب رستاخیز‪ ،‬دو جناح پیشرو و لیبرال را در ان به وجود‬ ‫اوردند که ان هم در حفظ رژیم موثر نیفتاد‪.‬‬ ‫پ��س از پی��روزی انق�لاب اس�لامی مهمترین و‬ ‫تاثیر گذار ترین حزب سیاسی که در زمره احزاب مذهبی‬ ‫نیز تعریف می ش��د‪ ،‬حزب جمهوری اسالمی بود‪ .‬یک‬ ‫هفته پس از پیروزی انقالب اسالمی‪ ،‬در‪29‬بهمن ‪،1357‬‬ ‫عده ای از برجسته‏ترین شخصیت‏های علمی‪ ،‬مذهبی‬ ‫و سیاس��ی ایران که در پیروزی انقالب اس�لامی نقش‬ ‫مهمی داشتند و از یاران نزدیک امام خمینی(ره) محسوب‬ ‫می‏شدند حزب جمهوری اس�لامی را تاسیس کردند‪،‬‬ ‫حزبی که به علت فراگیری و عمق پایگاه اجتماعی به رغم‬ ‫انشقاق و نهایتا انحالل تاثیرات ژرفی بر جامعه سیاسی‬ ‫ایران گذاشت‪ .‬از دیگر گروه های مذهبی در حوزه سیاسی‬ ‫در دهه پ��س از انقالب‪ ،‬می توان ب��ه هیات های موتلفه‬ ‫اسالمی‪ ،‬س��ازمان مجاهدین انقالب اسالمی و جامعه‬ ‫روحانیت مبارز اشاره کرد‪.‬‬ ‫عالوه بر مذهبی ه��ا‪ ،‬دو جریان دیگ��ر با احزاب‬ ‫مختل��ف دوران انقالب ب��ه فعالی��ت می پرداختند‪ .‬به‬ ‫این ترتیب از یک سو جریان چپ با احزابی مانند حزب‬ ‫توده‪ ،‬سازمان مجاهدین خلق‪ ،‬سازمان فداییان خلق و‪ ...‬در‬ ‫عرصه سیاسی حضور داشت‪ .‬از سوی دیگر جریان های‬ ‫ملی گرا (ناسیونالیست) در ایران فعال بودند‪ ،‬که جبهه ملی‬ ‫چهارم و نهظ��ت ازادی در زمره انان قرار می گیرند‪ .‬چه‬ ‫احزاب موجود در جریان چپ و چه احزاب ملی گرا در‬ ‫سال های پس از انقالب به علت زاویه گرفتن از ارمان های‬ ‫انقالب و بعضا رابط��ه با برخی کش��ورهای خارجی‪،‬‬ ‫غیر قانونی اعالم شدند‪.‬‬ ‫در دوره بعدی که عمال فضای سیاس��ی کشور را‬ ‫گروه های مذهبی و انقالب تش��کیل می دهند‪ ،‬به رغم‬ ‫وجود اشتراکات قابل توجه در میان این نیروها اختالف بر‬ ‫سر نحوه اداره کشور موجب انشعاب در انها می شود‪ .‬از‬ ‫جمله انحالل سازمان مجاهدین انقالب اسالمی‪ ،‬انحالل‬ ‫حزب جمهوری اسالمی‪ ،‬انشعاب در جامعه روحانیت‬ ‫مبارز و به وجود امدن مجمع روحانیون مبارز پیامدهای‬ ‫اختالفات نیروهای مذهبی با یکدیگر است‪ .‬در این دوران‬ ‫حزب کارگزاران ومجمع روحانیون مبارز به وجود می ایند‬ ‫و نیروهای مذهبی به طیف س��نتی و م��درن و میانه رو‬ ‫تقسیم بندی می شوند و نمود ان به وجود امدن سازمان ها‬ ‫و گروه هایی حول این طیف هاست‪.‬‬ ‫در همین دوران پدیده جدیدی در تاریخ جمهوری‬ ‫اس�لامی به وجود می اید که فضای سیاس��ی کشور را‬ ‫تحت تاثیر خود قرار می دهد و ان ایجاد حزب سیاسی‬ ‫توسط دولت حاکم اس��ت‪ .‬به طوری که شاهد احزابی‬ ‫مانند کارگزاران س��ازندگی و حزب عدالت و توس��عه‬ ‫هس��تیم که رابطه مس��تحکمی با ق��وه مجری��ه دارند‬ ‫احزاب به طور کلی پس‬ ‫از انقالب به دو دسته‬ ‫راست و چپ تقسیم‬ ‫می شوند‪ .‬به طور کلی‬ ‫اقتصاد در برخی اوقات‬ ‫موجب این جناح بندی‬ ‫شده است‪ .‬برای مثال‬ ‫احزابی مثل کارگزاران‬ ‫و حزب موتلفه طرفدار‬ ‫اقتصاد بازار بودند و‬ ‫مجمع روحانیون مبارز‬ ‫و سازمان مجاهدین‬ ‫انقالب اسالمی از‬ ‫اقتصاد دولتی دفاع‬ ‫می کردند‬ ‫و بسیاری از مس��ئولین کش��ور از جمله وزرای دولت‬ ‫اعضای مرکزی انها را تش��کیل می دهن��د‪ .‬پدیده ای که‬ ‫به عقیده بس��یاری موجب تضعیف نظام حزبی کشور‬ ‫ش��د و احزاب ایجاد ش��ده پس از دس��ت دادن قدرت‬ ‫در قوه مجریه تاثیر گذاری خود را نیز از دس��ت دادند و‬ ‫به خاطر عدم وجود پایگاه اجتماعی مشخص عمال فاقد‬ ‫ملزومات یک حزب بودند‪.‬‬ ‫این پدی��ده در دوران پس از ریاس��ت جمهوری‬ ‫هاشمی رفسنجانی نیز ادامه می یابد‪ ،‬یعنی دورانی که با‬ ‫اغاز ریاست جمهوری سید محمد خاتمی فضای سیاسی‬ ‫کشور دچار تحوالتی می شود و تحت تاثیر شعار توسعه‬ ‫سیاسی به عنوان گفتمان غالب بر دولت‪ ،‬احزاب گسترش‬ ‫پیدا می کنند‪ .‬و به دنبال ان شاهد شکل گیری گروه ها و‬ ‫احزاب زیادی هستیم و گروه ها و احزاب سیاسی قبلی‬ ‫هم در این دوران مشارکت فعالی دارند‪ .‬از جمله احزاب‬ ‫این دوره عبارتند از حزب مشارکت ایران اسالمی‪ ،‬حزب‬ ‫همبستگی ایران اسالمی‪ ،‬مجمع روحانیون مبارز تهران‪،‬‬ ‫سازمان مجاهدین انقالب اسالمی ایران‪،‬حزب کارگزاران‬ ‫سازندگی ایران‪ ،‬دفتر تحکیم وحدت‪ ،‬انجمن اسالمی‬ ‫معلمان‪ ،‬خانه کارگر‪ ،‬مجمع نیروهای خط امام‪ ،‬جمعیت‬ ‫زنان جمهوری اس�لامی ایران‪ ،‬مجمع اسالمی بانوان‪،‬‬ ‫انجمن اسالمی جامعه پزشکی ایران‪ ،‬حزب اسالمی کار‪،‬‬ ‫مجمع نمایندگان ادوار مختلف مجلس شورای اسالمی‬ ‫و مجمع نیروهای خط امام و‪....‬‬ ‫در این دوران احزابی مانند جبهه مشارکت انقالب‬ ‫اسالمی در ادامه احزاب دولت ساخت تعریف می شوند‬ ‫به طوری که بخش قابل توجهی از نیروهای جریان چپ‬ ‫پس از پیروزی در انتخابات به س��مت تاسیس احزابی‬ ‫گرایش پیدا کردند که به واس��طه موقعی��ت جدید انها‬ ‫در ساختار قدرت امکان تاس��یس و خاصه تامین مالی‬ ‫پیدا ک��رده بودند‪.‬این وضعیت ک مو بیش ت��ا انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری‪ 1384‬ادامه می یابد اما به دالیل مختلف‬ ‫ازجمله به دنبال برخی تندروی ها از س��وی احزاب در‬ ‫ی و همچنین پدی��ده حزب دولتی‪ ،‬فضای‬ ‫دوران خاتم ‬ ‫حزبی تاثیر گذاری خود را در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫از دس��ت می دهد و متعاقب ان دکتر احمدی نژاد که از‬ ‫س��وی هیچ یک از احزاب موجود حمایت نمی شد‪ ،‬به‬ ‫ریاست جمهوری می رسد و دوران جدیدی از فضای‬ ‫سیاسی در کشور اغاز می شود که در ان احزاب از حیث‬ ‫تاثیرگذاری در کسب قدرت در کشور‪ ،‬کمتر مورد توجه‬ ‫قرار می گیرند و بیشتر گروه های سیاسی بدون احساس‬ ‫نیاز به طی مراحل قانونی ثبت حزب و با عناوین مختلف‬ ‫به فعالیت سیاس��ی کشیده می ش��وند‪ ،‬فرد محوری در‬ ‫تشکل های سیاسی تقویت می شود و نهادهای دیگری‬ ‫مانند هیات های مذهبی‪ ،‬رسانه و‪ ...‬به انجام کارویژه های‬ ‫احزاب در جامعه می پردازن��د؛ وضعیتی که تا کنون در‬ ‫عرصه سیاسی ایران ادامه دارد‪.‬‬ ‫احزاب به ط��ور کلی پس از انقالب به دو دس��ته‬ ‫راست و چپ تقس��یم می ش��وند‪ .‬به طور کلی اقتصاد‬ ‫در برخی اوقات موجب این جناح بندی ش��ده است‪.‬‬ ‫برای مث��ال احزابی مث��ل کارگزاران و ح��زب موتلفه‬ ‫طرفدار اقتصاد بازار بودند و مجم��ع روحانیون مبارز‬ ‫و سازمان مجاهدین انقالب اس�لامی از اقتصاد دولتی‬ ‫دفاع می کردند‪ .‬اما پس از دوم خرداد به واسطه سیاسی‬ ‫ش��دن فضا‪ ،‬تقس��یم بندی ها به هم ریخت و طرفداران‬ ‫نوعی از حکومت عرفی در قالب مجاهدین‪ ،‬مشارکت‬ ‫و کارگزاران در مقابل گروه هایی مانند جامعه روحانیت‬ ‫مبارز‪ ،‬حزب موتلفه و‪ ...‬صف ارایی کردند تا تقسیم بندی‬ ‫راست و چپ جنبه سیاسی به خود بگیرد‪ .‬در فضای فعلی‬ ‫سیاست کشور‪ ،‬هم چپ و هم راست با توجه به میزان‬ ‫پای بندی به ارزش های انقالب دسته بندی می شوند‪g.‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫یک کلیک تا مثلث‬ ‫‪www.mosalas.ir‬‬ ‫‪43‬‬ ‫بین الملل ‬ ‫پایان قذافی‬ ‫سرهنگ همیشه خود را پدر ملتش می دانست‪ ،‬اما سرانجام و از بخت بد‬ ‫پدر ملت لیبی به دست فرزندانش کشته شد! حتما اگر او زنده بود حاال‬ ‫همین حرف را می زد‪ .‬چه پدر بی رحمی و چه فرزندان جالبی‪.‬‬ ‫سرت‪ ،‬زادگاه و قتلگاه معمر قذافی‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪1‬‬ ‫عکسگرفتن‬ ‫با جنازه سرهنگ‬ ‫شاید بس��یاری قذافی را یک فرد متوهم بدانند‪،‬‬ ‫زیرا همواره صحبت هایی می کرد که اصال برای بقیه‬ ‫قابل فهم نبود‪ .‬اما یکی از صحبت های واپسینش کامال‬ ‫جنبه واقعیت به خود گرفت؛ معمر قذافی‪ ،‬دیکتاتور‬ ‫لیبی وعده داده بود ک��ه از لیبی فرار نمی کند‪ ،‬می ماند‪،‬‬ ‫می جنگد و کشته می شود‪ ،‬همین هم شد‪ .‬رهبر ‪ 42‬ساله‬ ‫لیبی به دست انقالبیون به کام مرگ فرستاده شد‪ .‬ان هم‬ ‫با چه وضعی؛ دیگر نه در قامت رهبر بلکه نیمه عریان و‬ ‫در حالی که التماس می کرد که وی را نکشند‪.‬‬ ‫همچنی��ن تنها وس��ایلی ک��ه وی هن��گام مرگ‬ ‫همراهش بوده عبارت بودند از دو هفت تیر‪ ،‬یک رادیو‬ ‫اف ام و یک ساعت مچی‪.‬و این است پایان دیکتاتوری‪،‬‬ ‫قذاف��ی در اخرین لحظ��ات عمرش پ��س از هفته ها‬ ‫دربه دری این چنین کشته شد‪ .‬تاریخ ‪ 27‬اگوست بود‬ ‫که سرهنگ قذافی ناپدید شد و پنج شنبه هفته گذشته‬ ‫در حالی که وی در یک لوله سیمانی فاضالب مخفی‬ ‫شده بود‪ ،‬دس��تگیرش کردند؛ اما این پایان کار رهبر‬ ‫لیبی نب��ود‪ .‬در حقیقت اوضاع از این ق��رار بود که ان‬ ‫روز با ‪ 40‬خودرو قصد داش��تند از شهر سرت خارج‬ ‫شوند اما نیروهای مخالفان که به انها شک می کنند به‬ ‫این کاروان ها حمله می کنند و قذافی را پیدا می کنند‪.‬‬ ‫البته مطابق برخی اخبار رس��یده نیروهای هوایی ناتو‬ ‫به کاروان قذافی و همراهان��ش حمله کرده‪ ،‬موجب‬ ‫می شوند که انها فرار کنند و رهبر لیبی در یک سوراخ‬ ‫‪46‬‬ ‫مخفی می شود‪.‬‬ ‫در ابتدا که س��رهنگ را دس��تگیر می کنند سالم‬ ‫بوده و هنوز جراحات وی ب��ه حدی نبوده که موجب‬ ‫مرگش شود‪ ،‬بلکه پس از ان سرهنگ قذافی به واسطه‬ ‫اصابت گلوله به شکم و سرش توسط یکی از انقالبیون‬ ‫کشته می شود‪ .‬اما همچنان حرف و حدیث ها پیرامون‬ ‫چگونگی مرگ قذافی بسیار است‪.‬‬ ‫چراکه برخی می گویند قذافی در درگیری میان‬ ‫طرفدارانش و انقالبیون‪ ،‬هدف گلول��ه قرار می گیرد‬ ‫و کش��ته می ش��ود‪ .‬در هر حال انچه اکنون مهم است‬ ‫نبودن قذافی است‪ .‬سرت‪ ،‬زادگاه معمر قذافی‪ ،‬اخرین‬ ‫ایستگاه برایش بود‪ .‬اما طبق اخرین خبرها و به نقل از‬ ‫شبکه خبری سی ان ان‪ ،‬ش��ورای مصراته اعالم کرده‪،‬‬ ‫در کالبد شکافی جسد معمر قذافی مشخص شده که‬ ‫مرگ قذافی به دلیل ش��لیک گلوله به سرش صورت‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫دکتر عثم��ان الزنتانی‪ ،‬رئیس بخ��ش پاتولوژی‬ ‫ش��هر مصراته از ذکر جزئیات بیشتر در این خصوص‬ ‫خودداری کرد و نگفت ک��ه ایا قذافی بر اثر ش��دت‬ ‫جراحات در نتیجه تبادل اتش کشته ش��ده یا به دلیل‬ ‫شلیک مس��تقیم گلوله‪ .‬پیش تر ش��ورای انتقالی لیبی‬ ‫مدعی شده بود قذافی در تبادل اتش میان طرفدارانش‬ ‫و نیروهای انقالبی کشته شده است‪ .‬همچنین معتصم‪،‬‬ ‫ی مسلحانه و در اخرین‬ ‫پسر ‪ 34‬ساله قذافی در درگیر ‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪47‬‬ ‫بین الملل‬ ‫لحظات درگیری ها برای تس��خیر س��رت کشته شد ه‬ ‫اس��ت‪ .‬تصاویر منتشر ش��ده هنگام درگیری ها نشان‬ ‫می دهد‪ ،‬در حقیقت معتصم نیز زنده دس��تگیر شده‪،‬‬ ‫اما اتفاقاتی که به کش��ته ش��دن وی منجر شده‪ ،‬هنوز‬ ‫مشخص نیست‪.‬‬ ‫اما پزشک شاغل در پزشکی قانونی لیبی‪ ،‬درباره‬ ‫جس��د معتصم قذافی گفت که معتصم توسط شلیک‬ ‫گلوله به باالی سینه و زیر گردنش کشته شده به طوری‬ ‫که به نظر می رسد با سالح س��نگین به وی تیراندازی‬ ‫شده بود‪.‬‬ ‫وی افزود‪« :‬در جسد معتصم سه جراحت دیگر‬ ‫وجود داشت که ناشی از اصابت گلوله به کمر و پای‬ ‫وی بود و به نظر می رسد زمانی که وی قصد فرار داشته‬ ‫مورد هدف قرار گرفته اس��ت‪ ،‬ام ا ترکشی که در ساق‬ ‫پای راست وی پیدا شد ناش��ی از اصابت یک گلوله‬ ‫ی است‪».‬‬ ‫قدیم ‬ ‫تیکا ادامه داد‪« :‬وضعیت جسمانی و زمان متوقف‬ ‫شدن جریان خون معتصم نشان داد که وی یک ساعت‬ ‫بعد از قذافی کشته شده اس��ت‪ ».‬با کشته شدن قذافی‬ ‫و پس��رش معتصم تمامی ش��هرهای لیبی به دس��ت‬ ‫انقالبیون افتاد و طرفداران قذافی نیز راهی جز پیوستن‬ ‫به انقالبیون ندارند‪ ،‬زی��را مقاومت انها دیگر فایده ای‬ ‫ندارد‪ .‬اکنون ش��ورای عال��ی انتقالی در لیب��ی باید به‬ ‫بهتری��ن نحو ممکن ب��ه تثبیت اوضاع کم��ک کند و‬ ‫اجازه ندهد این کشور در هرج و مرج و درگیری های‬ ‫قبیله ای گرفتار شود‪.‬‬ ‫همچنان که چند روز پیش مصطفی عبدالجلیل‪،‬‬ ‫رئیس شورای ملی انتقالی لیبی در گفت وگویی تلفنی‬ ‫با روزنامه فرامنطقه ای الشرق االوس��ط‪ ،‬تاکید کرده‬ ‫بود که ما برنامه های خ��ود را درخصوص لیبی پس‬ ‫از قذافی اعالم کرده ایم و برنامه های شورای انتقالی‬ ‫برای مرحله انتقالی واضح اس��ت‪ ،‬همه این برنامه ها‬ ‫را می دانند و هنوز کس��ی برای پست نخست وزیری‬ ‫لیبی انتخاب نشده است‪ .‬همچنین وی اعالم داشته‪ ،‬از‬ ‫زمان اعالم ازادی لیبی به مدت یک ماه مذاکرات برای‬ ‫تش��کیل دولت انتقالی ادامه خواهد داشت و پس از‬ ‫ان به اذن خداوند دولت انتقالی تشکیل می شود‪ .‬وی‬ ‫درخصوص باقی ماندن محمود جبریل‪ ،‬رئیس دفتر‬ ‫اجرایی شورای انتقالی در پس��تش گفت‪ ،‬باور ندارد‬ ‫که وی بار دیگر به ماموریت خود در شورای انتقالی‬ ‫لیبی ادامه دهد‪.‬‬ ‫عبدالجلی��ل درب��اره احتم��ال اخت�لاف میان‬ ‫اسالمگراها و لیبرال ها پس از ازادی لیبی گفت‪« :‬من‬ ‫مطمئنم که چنین مساله ای روی نخواهد داد و دراین‬ ‫خصوص هیچ گونه نگرانی ندارم‪ ».‬رئیس ش��ورای‬ ‫انتقالی لیبی در ادامه عنوان داشت‪« :‬من به ملت لیبی‬ ‫می گویم که صبر پیش��ه کنند و صبر اساس همه چیز‬ ‫است‪ .‬ما خواس��ته های زیادی داریم و برخی از این‬ ‫خواسته ها اولویت بندی شده اند‪.‬‬ ‫انچه ما از ملت لیبی می خواهیم‪ ،‬صبر اس��ت‪».‬‬ ‫مقامات دیگر کش��ورهای جهان حال چه کسانی که‬ ‫این اواخر با قذافی طرح دوس��تی ریخته بودند و چه‬ ‫سران کشورهایی که از ابتدا روش و منش وی را قبول‬ ‫نداشتند نیز نسبت به این واقعه واکنش نشان دادند که‬ ‫در زیر به برخی از انها اشاره شده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫پایان یک اغاز‬ ‫بان کی مون‪ ،‬دبیر کل س��ازمان ملل متحد‪ :‬واضح‬ ‫اس��ت که امروز تغییری تاریخی در لیبی شکل گرفته‬ ‫است؛ باید متوجه این مساله باش��یم که این تنها پایان‬ ‫یک اغاز است‪ .‬مسیری که پیش روی لیبی قرار گرفته‪،‬‬ ‫‪48‬‬ ‫مسیری دشوار و پرچالش است‪.‬‬ ‫راه دشوار دموکراسی‬ ‫باراک اوباما‪ ،‬رئیس جمهور ایاالت متحده امریکا‪:‬‬ ‫دوره دیکتاتوری در لیبی تمام شد‪ ،‬اما راه دموکراسی‬ ‫دشوار خواهد بود‪ .‬امریکا در ماه های اینده به مردم لیبی‬ ‫کمک خواهد کرد تا حکومت تازه خود را شکل دهند‪.‬‬ ‫مصالحه برای وحدت‬ ‫نیکوال سارکوزی‪ ،‬رئیس جمهور فرانسه‪ :‬ازادی‬ ‫س��رت باید نمایان گر اغاز فرایندی باشد که شورای‬ ‫انتقالی لیبی برای ایجاد یک سیستم دموکراتیک با ان‬ ‫موافقت کرده است؛اکنون وقت مصالحه برای وحدت‬ ‫و ازادی است‪.‬‬ ‫در انتظار صلح‬ ‫دیمیتری مدودف‪ ،‬رئیس جمهور روسیه‪ :‬انتظار‬ ‫داریم صلح و اش��تی به لیبی بازگردد و تمامی افرادی‬ ‫که کش��ور را اداره می کنند بتوانند به توافقنامه ای در‬ ‫خصوص ساختار نهادهای حاکم دست یابند‪.‬‬ ‫پیروزی بزرگ‬ ‫فرانکو فراتینی‪ ،‬وزیر امور خارجه ایتالیا‪ :‬کش��ته‬ ‫ش��دن قذافی یک پیروزی بزرگ برای م��ردم لیبی به‬ ‫شمار می اید‪ .‬این مساله راه را برای انتقال مسالمت امیز‬ ‫اختیارات هم��وار خواهد ک��رد و ام��کان برگزاری‬ ‫انتخابات را به وجود خواهد اورد‪.‬‬ ‫فصل جدید‬ ‫گوئید وستروله‪ ،‬وزیر امور خارجه المان‪ :‬فصل‬ ‫جدیدی از صلح و دموکراسی در لیبی گشوده خواهد‬ ‫ش��د‪ .‬ما امیدواریم که مردم لیبی پ��س از چندین دهه‬ ‫دیکتات��وری در این کش��ور بتوانند فصل��ی جدید‪،‬‬ ‫صلح امیز و دموکراتیک برای کشورشان باز کنند‪.‬‬ ‫شریعت اس�لامی‪ ،‬پایه و اس��اس تدوین قانون‬ ‫اساسی جدید‬ ‫هفته گذشته و سه روز پس از کشته شدن معمر‬ ‫قذافی‪ ،‬دیکتاتور لیب��ی‪ ،‬رئیس ش��ورای ملی انتقالی‬ ‫لیبی در مراس��م اعالم ازادس��ازی این کش��ور اعالم‬ ‫کرد که شریعت اسالمی پایه و اس��اس تدوین قانون‬ ‫اساسی جدید خواهد بود‪ .‬مصطفی عبدالجلیل‪ ،‬رئیس‬ ‫ش��ورای ملی انتقالی لیبی در این مراسم که در میدان‬ ‫«الکیش» ش��هر بنغازی و با حضور فرماندهان نظامی‬ ‫و سیاسی این ش��ورا و هزاران تن از مردم این کشور‬ ‫برگزار شد‪ ،‬اظهار کرد که کشور ما یک کشور اسالمی‬ ‫است و ما ش��ریعت اس�لام را به عنوان پایه و اساس‬ ‫قانونگذاری انتخاب کرده ایم و هر قانونی که مغایر با‬ ‫اصول شریعت اسالم است‪ ،‬رد خواهد شد‪.‬‬ ‫رئیس شورای ملی انتقالی لیبی از اتحادیه عرب‪،‬‬ ‫س��ازمان ملل متحد و اتحادیه اروپ��ا به خاطر صدور‬ ‫قطعنامه ‪ 1973‬شورای امنیت و حمایت از قیام مردم‬ ‫لیبی که به کشته ش��دن معمر قذافی‪ ،‬دیکتاتور سابق‬ ‫این کش��ور انجامید‪ ،‬تش��کر کرد‪ .‬وی از لغو قوانین‬ ‫مربوط به س��ود بانکی و محدودی��ت تعدد زوجات‬ ‫به علت مغایرت این قوانین با ش��ریعت اسالمی خبر‬ ‫داد و اعالم کرد که دوره بانکداری اس�لامی در لیبی‬ ‫فرا رسیده است‪.‬‬ ‫همچنین رئیس شورای ملی انتقالی لیبی در ادامه‬ ‫بر وحدت ملی و نیاز این کش��ور به ایجاد ارتش ملی‬ ‫تاکید و نسبت به اینده لیبی ابراز امیدواری کرد‪g .‬‬ ‫ کسی که اندیشه هایش‬ ‫تا اخرین لحظه مبهم بود‬ ‫سوسیالیست‬ ‫تخیلی‬ ‫‪2‬‬ ‫معمر محمد ابومنیار یا همان سرهنگ معمر‬ ‫قذافی در ‪ 7‬ژوئن ‪ 1942‬در روستایی به نام «جهنم»‬ ‫در نزدیکی «ش��عیب الکراعیه» در حوالی ش��هر‬ ‫«س��رت» لیبی دیده به جهان گشود‪ .‬وی به مدت‬ ‫‪ 42‬سال یعنی از سال ‪ 1969‬تا سال ‪ 2011‬بر لیبی‬ ‫حکمرانی کرد‪ .‬قذافی در اول سپتامبر سال ‪۱۹۶۹‬‬ ‫میالدی با کودتایی ارام حکومت محمد ادریس‬ ‫السنوسی‪ ،‬پادشاه وقت لیبی را سرنگون ساخت‬ ‫و پس از ان‪ ،‬سیس��تم حکومتی لیبی را بر اساس ‬ ‫ترکیبی از سوسیالیس��م و اس�لام طراحی کرد و‬ ‫خود رهبر لیبی شد‪ .‬قذافی در ان زمان یک افسر‬ ‫‪ ۲۷‬س��اله و تحت تاثیر افکار جم��ال عبدالناصر‪،‬‬ ‫رئیس جمهور کشور همسایه‪ ،‬مصر قرار داشت‪.‬‬ ‫دوران زمام��داری قذاف��ی که در نهای��ت با قیام‬ ‫انقالبیون لیبی پایان یافت را یکی از طوالنی ترین‬ ‫حکومت های جهان می توان به شمار اورد‪.‬‬ ‫کتاب سبز و تلفیق اندیشه های مختلف‬ ‫از جمله اقدامات��ی که قذافی طی ‪ 42‬س��ال‬ ‫زمامداری اش انجام داد نگاش��تن «کتاب س��بز»‬ ‫بود‪ ،‬کتاب��ی که هم��گان ب��ه اج��رای فرامین ان‬ ‫می رفت چادرش را نیز همراه خود می برد‪ ،‬در ان کشور‬ ‫برپا می کرد و حتی از س��ران کشورها می خواست که‬ ‫در چادرش به دی��دار وی بیایند‪ .‬اما ی��ک بار که برای‬ ‫شرکت در اجالس ساالنه مجمع عمومی سازمان ملل‬ ‫متحد به نیویورک رفت ب��ه وی اجازه ندادند که چادر‬ ‫برپا کند و این اقدام قذافی را مغایر با قوانین محلی ذکر‬ ‫کردند‪ .‬زنان همراه قذافی هم که همواره چالش برانگیز‬ ‫بودند‪ .‬از دهه ‪ 90‬قرن گذش��ته معم��ر قذافی به همراه‬ ‫محافظ های زن خود در بسیاری از مراسم حاضر شده‬ ‫بود‪ .‬گزارش های رسانه ای براورد کرده اند که طی ‪20‬‬ ‫سال گذشته تعداد محافظان زن معمر قذافی بین ‪ 40‬تا‬ ‫‪ 400‬تن بوده است‪ .‬لقب رسمی این محافظان «نگهبانان‬ ‫انقالب» بود‪ ،‬اما انها به «زنان سلحش��ور و بلند قامت»‬ ‫معروف بودند‪.‬این زن ها ب��رای حمایت از جان معمر‬ ‫قذافی ابتدا باید سوگند می خوردند که تحت امر وی‬ ‫باش��ند و در راه حفظ جان قذافی جانش��ان را بدهند‪،‬‬ ‫سپس در داخل دانشکده پلیس زن در طرابلس اموزش‬ ‫می دیدند‪ .‬دوره های اموزش��ی این محافظان ش��امل‬ ‫برخی تمرینات ورزش��ی برای باال بردن توان جسمی ‬ ‫انها‪ ،‬شیوه های دفاعی‪ ،‬حمله و استفاده از تمامی انواع‬ ‫سالح های سبک و سنگین بود‪.‬‬ ‫نخستین سخنرانی معمر‬ ‫قذافی‪ ،‬رهبر لیبی در‬ ‫مجمع عمومی سازمان‬ ‫ملل با حاشیه های‬ ‫فراوانی همراه بود و‬ ‫شگفتی مردم جهان را‬ ‫به دنبال داشت‪ .‬در حالی‬ ‫که براساس قانون‪،‬‬ ‫قذافی تنها ‪ 15‬دقیقه‬ ‫می توانست صحبت کند‬ ‫اما با وجود تذکرهای‬ ‫فراوان به مدت‬ ‫یک ساعت و ‪ 43‬دقیقه‬ ‫سخنرانی کرد‬ ‫بین الملل‬ ‫از لباس های عجیب تا چادر زدن در سفر‬ ‫سرهنگ قذافی به خاطر پوشیدن لباس های متنوع‬ ‫با رنگ های افریقایی و نیز لباس ه��ای نظامی عدیده‬ ‫با دکوراسیون خاصش‪ ،‬پوش��یدن پیراهن های رنگی‪،‬‬ ‫کاله های عجی��ب و غریب و عینک ه��ای دودی اش‬ ‫همواره مورد توجه بود‪ .‬او از اونیفورم دریایی با انواع‬ ‫مدال های طالی اویزان بر ان شروع می کرد تا می رسید‬ ‫ی پر از‬ ‫به ابا‪ ،‬عمامه عربی و بعد هم یک لباس س��رهم ‬ ‫دکمه و زیپ‪ .‬قذافی در یکی از مصاحبه هایش گفته بود‪:‬‬ ‫«هر لباسی که من می پوش��م خیلی سریع مد می شود‪.‬‬ ‫مثال اگر همین االن من یک تی ش��رت خاص بپوشم‬ ‫همه ش��روع می کنند به تقلید از من و ناگهان می بینید‬ ‫همه مثل من لباس پوشیدند!» همچنین ارایش کردن‬ ‫او به شیوه ای کامال زنانه خیلی زننده و تعجب برانگیز‬ ‫بود‪ .‬سرهنگ قذافی عادت داش��ت به هر کشوری که‬ ‫سخنرانی جنجالی قذافی در سازمان ملل‬ ‫نخستین س��خنرانی معمر قذافی‪ ،‬رهبر لیبی در‬ ‫مجمع عمومی سازمان ملل با حاشیه های فراوانی همراه‬ ‫بود و ش��گفتی مردم جهان را به دنبال داشت‪ .‬در حالی‬ ‫که براس��اس قانون‪ ،‬قذافی تنها ‪ 15‬دقیقه می توانست‬ ‫صحبت کند اما ب��ا وجود تذکرهای ف��راوان به مدت‬ ‫یک ساعت و ‪ 43‬دقیقه س��خنرانی کرد‪ .‬قذافی با انتقاد‬ ‫شدید از ش��ورای امنیت س��ازمان ملل که پنج قدرت‬ ‫ی ترور‬ ‫حاضر در ان دارای حق وتو هستند‪ ،‬ان را شورا ‬ ‫خواند و این شورا را به دلیل ناتوانی اش در جلوگیری‬ ‫از ‪ ٦٥‬جنگ از زمان تش��کیل خود‪ ،‬بی کفایت خواند‪.‬‬ ‫رهبر لیبی همچنین در اقدامی بی س��ابقه در اعتراض‬ ‫به انچه بی کفایتی س��ازمان ملل خواند‪ ،‬منش��ور این‬ ‫سازمان را در مقابل حاضران پاره کرد و ان را به سمت‬ ‫جایگاه هیات رئیسه مجمع عمومی سازمان ملل متحد‬ ‫پرتاب کرد‪ .‬قذافی همچنین خطاب ب��ه اوباما گفت‪:‬‬ ‫«پس��رم! از اینکه جوانی کنیایی و از قاره افریقا به مقام‬ ‫ریاس��ت جمهوری امریکا نائل شده است‪ ،‬خوشحال‬ ‫هستیم‪ ».‬وی اعالم کرد‪« :‬اقای اوباما‪ ،‬من ‪ 40‬سال بدون‬ ‫مشکل در لیبی حکومت کرده ام و به رهبر مادام العمر‬ ‫کشورم تبدیل شده ام‪.‬شما که منتقد اصلی کشور لیبی و‬ ‫حکومت من به شمار می روید‪ ،‬اگر می توانید خود را به‬ ‫رئیس جمهوری مادام العمر مبدل کنید!»‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫تش��ویق می ش��دند‪ .‬وی این کتاب را در سال ‪۱۹۷۵‬‬ ‫و پس از کودت��ای نظام��ی علیه ادریس السنوس��ی‪،‬‬ ‫پادشاه وقت لیبی نوش��ت و به نظر بس��یاری وی که‬ ‫همچون «جمال عبدالناصر» رهبر «افسران ازاد» لیبی‬ ‫بود کتاب خود را ب��ا الهام از کتاب «فلس��فه انقالب»‬ ‫عبدالناصر به رشته تحریر دراورده است‪ .‬قذافی با تلفیق‬ ‫اندیشه های سوسیالیستی‪ ،‬عربی و اسالمی‪ ،‬افکارش‬ ‫را درباره نظام های موجود و تجارب انسانی همچون‬ ‫سوسیالیسم‪ ،‬لیبرالیسم و دموکراسی بیان کرد و ساالنه‬ ‫هزاران نسخه از ان توسط مرکزی به نام «مرکز جهانی‬ ‫پژوهشی و مطالعاتی کتاب س��بز» به صورت مجانی‬ ‫منتش��ر و حتی در کش��ورهای عربی توزیع می ش��د‪.‬‬ ‫«کتاب س��بز» معمر قذافی شامل س��ه فصل است که‬ ‫وی در فصل اول به مباحث سیاس��ی‪ ،‬در فصل دوم به‬ ‫مباحث اقتصادی و در فصل سوم به مباحث اجتماعی‬ ‫پرداخته است‪.‬‬ ‫اظهارنظرهای عجیب سرهنگ متوهم‬ ‫معمر قذافی در ابت��دای زمامداری اش مس��اله‬ ‫قومیت عربی را مط��رح کرد و کش��ورهای عربی را‬ ‫برای تش��کیل «ایاالت متحده افریقا» دعوت کرد‪ .‬در‬ ‫زیر برخی دیگر از اظه��ارات عجیب و غریب وی را‬ ‫اورده ایم‪:‬‬ ‫امریکا شناسی‪ :‬اجداد سرخ پوس��تان امریکا از‬ ‫نوادگان ساکنان ش��مال افریقا هس��تند! و نام کشور‬ ‫امریکا از فردی به نام امریکا گرفته شده است‪.‬‬ ‫سال ‪ 2003‬در اجالس س��ران اتحادیه افریقا‪:‬‬ ‫ایدز ویروسی ارام است و اگر پاک نگهش دارید هیچ‬ ‫مشکلی ایجاد نمی کند‪.‬‬ ‫س��خنان اقتصادی‪ :‬سوئیس کش��وری نزدیک‬ ‫به لیبی اس��ت که در مقایس��ه با لیبی چندان پیشرفت‬ ‫نکرده است‪.‬‬ ‫س��ال ‪ 2007‬در پاریس‪ :‬ش��رایط زنان در اروپا‬ ‫وحشتناک و فاجعه بار است‪ .‬انها ناگزیرند مثل کارگر‬ ‫ساختمان یا مکانیک کار کنند و قذافی می خواهد که‬ ‫زنان اروپا را که مبارزه می کنند‪ ،‬نجات دهد!‬ ‫پس از س��قوط مب��ارک‪ :‬وی مس��تحق چنین‬ ‫رفتاری نبود‪ ،‬مبارک مردی فقیر و متواضع است‪.‬‬ ‫در زم��ان اغ��از اعترا ض ه��ا در لیب��ی‪:‬‬ ‫تظاهرکنندگان موش‪ ،‬مزدور و خیانتکار هس��تند که‬ ‫قرص های روان گردان مصرف می کنند‪.‬‬ ‫اخرین س��خنان‪ :‬من رئیس جمهوری نیستم که‬ ‫کنار بروم‪ ،‬حت��ی اگر رئیس جمهور ب��ودم‪ ،‬در مقابل‬ ‫چشمانتان استعفا می دادم‪ .‬من رهبرم‪ ،‬من تاریخ هستم‪،‬‬ ‫من سرور پادش��اهان افریقا هستم‪ .‬ان موش هایی که‬ ‫می خواهند لیبی را نابود کنند چه کس��انی هستند؟ ما‬ ‫باید لیبی را از این خیانتکاران پاک کنیم‪ .‬میلیون ها تن‬ ‫برای حمایت و دفاع از من به لیبی خواهند امد و من تا‬ ‫اخرین قطره خونم مبارزه خواهم کرد‪.‬‬ ‫وصیت نامه پرماجرا‬ ‫سرانجام قذافی در تاریخ ‪ ۲۸‬مهر‪ ۱۳۹۰‬و پس از‬ ‫ماه ها درگیری و فرار از دس��ت شورشیان و انقالبیون‬ ‫لیبی در شهر محل زادگاه خود س��رت دستگیر شد و‬ ‫اندکی بعد کشته ش��د‪ .‬در ان روز با به کنترل دراوردن‬ ‫شهر س��رت توس��ط نیروهای انقالبی لیبی‪ ،‬قذافی و‬ ‫چند تن از محافظان ش��خصی و فرمانده ارتشش در‬ ‫حالی که در حال فرار از ش��هر بودند توسط نیروهای‬ ‫ناتو هدف قرار گرفتند و بع��د در یک کانال فاضالب‬ ‫پنهان و درنهایت نیز کشته شدند‪ .‬پس از مرگ قذافی‪،‬‬ ‫رسانه ها وصیتنامه ای را منسوب به وی منتشر کردند که‬ ‫همچون اظهارات زمان زنده بودنش عجیب بود‪ .‬وی در‬ ‫وصیتنامه مذکور تقاضا کرده جسد وی را غسل نکرده‬ ‫و در شهر سرت کنار خانواده اش دفن کنند‪ .‬قذافی در‬ ‫این وصیتنامه بر لزوم تداوم انچه مقاومت هوادارانش‬ ‫خوانده‪ ،‬تاکید ورزیده است‪ .‬وی وصیت خود را با ایات‬ ‫قران و ذکر ش��هادتین اغاز کرده و در ادامه تقاضا کرده‬ ‫جسدش غسل داده نشود و با همان لباسی که بر تن دارد‬ ‫دفن شود‪ .‬این وصیتنامه در روز هفدهم اکتبر گذشته‬ ‫(‪ 25‬مهرماه) توسط قذافی نوش��ته شده است‪ .‬وی در‬ ‫این وصیتنامه تقاضا کرده با خانواده اش و به ویژه زنان‬ ‫و کودکانش خوش رفتاری شود‪ .‬دیکتاتور معدوم لیبی‬ ‫در ادامه از مردم لیبی تقاضا کرده در برابر هر گونه دخالت‬ ‫خارجی مقاومت کنند و هویت و دستاوردهای خود‬ ‫را حفظ کنند‪ .‬گفته می شود قذافی وصیتنامه خود را به‬ ‫سه نفر ارائه کرده که یکی از انها در جریان درگیری های‬ ‫ی که نجات‬ ‫ی اسیر ش��ده و سوم ‬ ‫اخیر کشته شده‪ ،‬دوم ‬ ‫پیدا کرده وصیتنامه اش را حفظ کرده است‪g .‬‬ ‫‪49‬‬ ‫سرنوشتفرزنداندیکتاتورمعدوملیبی؛‬ ‫مرگ‪ ،‬فرار و بازداشت‬ ‫‪3‬‬ ‫بین الملل‬ ‫حاال که قذافی کشته ش��ده‪ ،‬سرنوشت فرزندان‬ ‫وی و این مساله که اکنون هر کدام از انها کجا هستند‬ ‫و چه می کنند اهمیت یافته اس��ت‪ .‬معم��ر قذافی در‬ ‫ابتدا با فتحیه نوری خالد که دختر رئیس پلیس دوران‬ ‫پادشاهی لیبی بود‪ ،‬ازدواج کرد‪ .‬فتحیه نوری خالد از‬ ‫خانواده ای اصیل بود که پس از مهاجرتش از ترکیه در‬ ‫طرابلس سکنی گزیده بود‪.‬‬ ‫مراس��م ازدواج قذافی با فتحیه نوری خالد در‬ ‫س��ال ‪ ۱۹۷۰‬با حضور جمال عبدالناصر برگزار شد‪.‬‬ ‫حاصل این ازدواج که تنها شش ماه دوام اورد‪ ،‬محمد‪،‬‬ ‫پسر بزرگ قذافی بود‪ .‬قذافی بعد از جدایی از فتحیه‬ ‫با صفیه فرکاش ازدواج کرد‪.‬‬ ‫هنگامی که قذافی برای انجام یک عمل جراحی‬ ‫در یکی از بیمارس��تان های لیبی بستری بود‪ ،‬با صفیه‬ ‫که پرستار ان بیمارس��تان بود‪ ،‬اشنا شد و این اشنایی‬ ‫منجر به ازدواج شد‪ .‬سایر فرزندان قذافی حاصل این‬ ‫ازدواج هس��تند‪ .‬در زیر به طور مختص��ر بیوگرافی و‬ ‫اخرین اخبار در رابطه با انها اعالم شده است‪.‬‬ ‫اولین فرزند معمر قذافی «محمد» نام دارد که ‪40‬‬ ‫یا ‪ 41‬ساله است‪ .‬محمد قذافی بزرگ ترین پسر قذافی‬ ‫و تنها فرزند او از ازدواج اولش محسوب می شود‪ .‬وی‬ ‫یک مهندس کامپیوتر است که در زمان روی کار بودن‬ ‫پدرش ریاست کمیته المپیک و شرکت دولتی پست‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪50‬‬ ‫و مخابرات لیب��ی را عهده دار بود‪ .‬این ش��رکت اداره‬ ‫ش��بکه های تلفن همراه لیبی را نیز بر عهده داش��ت‪.‬‬ ‫اخرین اخبار در مورد محمد قذافی حاکی از فرار او‬ ‫به الجزایر است‪.‬‬ ‫سیف االس�لام قذاف��ی‪ 39 ،‬س��اله‪ ،‬ب��ه زب��ان‬ ‫انگلیسی تس��لط کامل دارد و از مدرسه اقتصاد لندن‬ ‫فارغ التحصیل شده است‪ .‬گفته می شود او دارای یک‬ ‫مدرک دکترای جعلی است‪.‬‬ ‫سیف االسالم در س��ال ‪ 2006‬به خاطر پذیرش‬ ‫انتقادها به حکوم��ت خودکامه پدرش مجبور ش��د‬ ‫خاک لیبی را ترک کند‪ ،‬اما چند سال بعد از سوی معمر‬ ‫قذافی م��ورد عفو قرار گرفت و پس از بازگش��ت به‬ ‫لیبی به طور کامل به پدرش ایمان اورد‪ .‬اخرین اخبار‬ ‫درباره وی حاکی از ان است که او در صحرای جنوبی‬ ‫پنهان شده است‪.‬‬ ‫الس��اعدی قذافی‪ 38 ،‬س��اله اس��ت‪ .‬با اطمینان‬ ‫می توان گفت که او باهوش ترین پسر قذافی نیست‪.‬‬ ‫وی پس از حضور در ارتش لیب��ی و ارتقای درجه تا‬ ‫س��مت س��رهنگی (مانند پدرش) تصمیم گرفت به‬ ‫عالقه اصلی خود یعنی فوتبال بپردازد‪.‬‬ ‫وی با استفاده از ارتباطات خانوادگی و تجاری‬ ‫قوی خود در ایتالیا موفق ش��د تا به تیم پروجای این‬ ‫کشور بپیوندد‪ .‬اما با داشتن یک بازی در کارنامه خود‬ ‫از این تیم جدا ش��د و به خاطر مثب��ت بودن ازمایش‬ ‫دوپینگش به طور کلی از دنی��ای فوتبال خداحافظی‬ ‫کرد‪ .‬شبکه خبری بی بی سی گزارش داده که الساعدی‬ ‫در اغاز اعتراضات مردمی‪ ،‬س��ربازان لیبی را تشویق‬ ‫به تیراندازی مستقیم به س��مت غیر نظامیان در شهر‬ ‫بنغازی کرده اس��ت‪ .‬اخرین اخبار درباره الس��اعدی‬ ‫حاکی از ان است که پس از اش��غال طرابلس توسط‬ ‫انقالبیون‪ ،‬به کشور نیجر گریخته است‪ .‬معتصم باهلل‬ ‫قذافی‪ 34 ،‬ساله‪ ،‬مهم ترین رقیب سیف االسالم برای‬ ‫جانش��ینی معمر قذافی محسوب می ش��د‪ .‬در اسناد‬ ‫دیپلماتیک امریکا که از سوی ویکی لیکس منتشر شد‬ ‫امده است‪ ،‬معتصم تالش داشت تا روابط طرابلس ‪-‬‬ ‫واشنگتن بهبود یابد‪ .‬گفته می شود وی حضور بیشتری‬ ‫نسبت به سیف االسالم در نیروهای امنیتی لیبی و گارد‬ ‫ویژه ریاست جمهوری داشت‪ .‬وی در حمله نیروهای‬ ‫انقالبی لیبی به شهر سرت کشته شد‪.‬‬ ‫عایشه قذافی‪ 35 ،‬ساله‪ ،‬تنها دختر قذافی است که‬ ‫به عنوان وکیل مدافع در دادگاه جنایت جنگی صدام‬ ‫حضور داشت؛ دادگاهی که در نهایت حکم به اعدام‬ ‫صدام داد‪ .‬بر اساس یکی از اسناد منتشر شده امریکا‪،‬‬ ‫عایشه باهوش تر و زرنگ تر از برادرانش بوده اما هرگز‬ ‫صحبتی درخصوص جانشینی او بعد از پدرش مطرح‬ ‫نبوده است‪ .‬عایشه با یکی از اقوام نزدیک پدرش در‬ ‫س��ال ‪ 2006‬ازدواج کرد‪ .‬اخرین اخبار در مورد وی‬ ‫حاکی است وی به الجزایر گریخته است‪.‬‬ ‫هانیبال قذافی‪ 36 ،‬ساله‪ ،‬وی در سال ‪ 2005‬متهم‬ ‫به ضرب و شتم نامزدش در یک هتل در پاریس شد‪.‬‬ ‫چند سال بعد این زوج توسط پلیس سوئیس به اتهام‬ ‫ضرب و ش��تم خدمتکاران در یک سوئیت تجمالتی‬ ‫در ژنو بازداشت شدند‪.‬‬ ‫انها نهایتا با پرداخت نیم میلیون دالر ازاد شدند‪،‬‬ ‫اما این مس��اله باعث ایج��اد بح��ران دیپلماتیک بین‬ ‫سوئیس و لیبی و در نهایت قطع شدن صادرات نفت‬ ‫لیبی به این کشور و ممنوعیت ورود کاالهای سوئیسی‬ ‫به لیبی شد‪ .‬اخرین اخبار درباره هانیبال قذافی حاکی‬ ‫از گریختن وی به الجزایر است‪.‬‬ ‫سیف العرب قذافی‪ 29 ،‬س��اله است‪ .‬اطالعات‬ ‫زیادی درخصوص سیف العرب در دسترس نیست‪،‬‬ ‫اما گفته می ش��ود وی در مدرس��ه بازرگان��ی مونیخ‬ ‫تحصیل کرده؛ مکان��ی که مدیران ان مجبور ش��دند‬ ‫خودروی «فراری» او را توقیف کنند‪ .‬گفته می ش��ود‬ ‫توقیف خودروی او به خاطر ایجاد سر و صدای زیاد‬ ‫در زمان روشن شدن انجام شده است‪ .‬همچنین گفته‬ ‫می شود س��یف العرب همانند برادر دیگرش هانیبال‬ ‫عالقه وافری به حضور در کلوپ های شبانه و به راه‬ ‫انداختن جنجال در این مکان ها داشت‪ .‬اخرین اخبار‬ ‫درباره س��یف العرب قذافی حاکی از کش��ته شدن او‬ ‫در حمله ناتو به طرابلس اس��ت‪ .‬خمیس قذافی‪28 ،‬‬ ‫س��اله در یک اکادمی نظامی در روسیه تحصیل کرده‬ ‫و فرماندهی یگان ویژه به نام «ی��گان خمیس» را که‬ ‫متش��کل از ماهرترین و مجهز ترین سربازان وفادار به‬ ‫رژیم بوده‪ ،‬برعهده داشت‪ .‬شایعات حاکی از ان است‬ ‫که یگان خمیس‪ ،‬مزدورانی را از برخی کش��ورهای‬ ‫افریقایی اس��تخدام کرده بود تا به سرکوب معترضان‬ ‫ضد دولتی در ش��رق لیبی بپردازند‪ .‬اخرین اخبار در‬ ‫مورد خمیس قذافی حاکی از ان است که در حمله به‬ ‫پناهگاه پدرش همزمان با سقوط طرابلس کشته شده‬ ‫است‪ .‬میالد قذافی‪ ،‬سن نامشخص‪ :‬اطالعات اندکی‬ ‫در خصوص میالد قذافی در دسترس است‪ ،‬اما گفته‬ ‫می ش��ود وی برادرزاده قذافی بوده که از سوی او به‬ ‫فرزند خواندگی قبول شده است‪g .‬‬ ‫مظاهری معتقد‬ ‫است لیبی در‬ ‫دوران قذافی با‬ ‫روسیه و چین‬ ‫دارای مراودات‬ ‫اقتصادی و‬ ‫سیاسی بوده‬ ‫است‪ ،‬بنابراین‬ ‫رقابت پنهان‬ ‫و اشکاری در‬ ‫دوران جنگ‬ ‫اخیر شکل‬ ‫گرفت و پس از‬ ‫سقوط قذافی‬ ‫نیز این رقابت ها‬ ‫وارد فاز جدیدی‬ ‫خواهد شد که‬ ‫این روند می تواند‬ ‫بر تشدید‬ ‫اختالفات و نیز‬ ‫تداوم ناامنی ها‬ ‫بیفزاید‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫ارزیابی دکتر مظاهری از لیبی پس از قذافی؛‬ ‫‪4‬‬ ‫شکاف میان انقالبیون‬ ‫دکتر محمد مهدی مظاهری‪ ،‬استاد دانشگاه و کارشناس ارشد مسائل بین الملل در گفت وگویی به بررسی اینده لیبی و چالش های پیش روی این کشور انقالبی پس از مرگ‬ ‫معمر قذافی پرداخته است‪ .‬به عقیده وی از جمله مشکالتی که این کشور در دوره جدید با ان روبه رو خواهد شد‪ ،‬بحث سهم خواهی گروه های سیاسی از قدرت اینده و نیز‬ ‫طمع ورزی غرب برای بهره مندی بیشتر از خوان گسترده نفتی لیبی از یک سو و نیز از بین رفتن ساختار سیاسی و اجتماعی به دلیل جنگ خونین داخلی و کاهش صادرات نفت و‬ ‫گاز به عنوان منبع اصلی درامد مالی از دیگر سو خواهد بود‪ .‬مظاهری همچنین عنوان داشت که لیبی به دلیل وجود ذخایر عظیم نفتی‪ ،‬گاز و دیگر منابع فسیلی برای کشورهای غربی‬ ‫از جذابیت باالیی برخوردار است‪ .‬این استاد دانشگاه مرگ قذافی را بر روند قیام ها در دیگر کشورهای عربی کامال اشکار دانست و توضیح داد که بی تردید با سقوط حکومت‬ ‫دیکتاتوری قذافی در منطقه‪ ،‬تالش برای رسیدن به دموکراسی و سرنگونی رژیم های مستبد شتاب بیشتری به خود خواهد گرفت و در این مسیر شرایط برای علی عبداهلل صالح‪،‬‬ ‫دیکتاتور یمن و رژیم ال خلیفه در بحرین سخت تر خواهد شد‪.‬‬ ‫به نظر شما اکنون که قذافی کشته شده‪ ،‬ایا این‬ ‫مساله را باید به عنوان اغاز یک دوره جدید در‬ ‫لیبی به حساب اورد و در کل چه اینده ای را‬ ‫برای این کشور پیش بینی می کنید؟‬ ‫‪ l‬اگر خیزش مردم لیب��ی را در دو موضوع و‬ ‫هدف خاص بررس��ی نماییم می توان گفت این قیام‬ ‫دارای یک هدف کوتاه م��دت و یک هدف بلند مدت‬ ‫بود‪ .‬مردم لیبی که از ظلم و ستم دیکتاتور سابق به تنگ‬ ‫امده بودند‪ ،‬قطعا خواهان سرنگونی و محاکمه قذافی‬ ‫بودند که این امر پس از شش ماه جنگ‪ ،‬خونریزی و‬ ‫خسارات مالی و جانی فراوان امکان پذیر شده است‪،‬‬ ‫اما هدف اصلی و راهبردی قی��ام برقراری حکومت‬ ‫مردمی در لیبی پس از قذافی است که به نظر می رسد‬ ‫تحقق این امر با چالش هایی روبه روس��ت‪ .‬به طوری‬ ‫که نحوه کشته ش��دن قذافی هم این اختالف را میان‬ ‫گروه های سیاس��ی و انقالبیون لیبی مش��خص کرد؛‬ ‫چراکه گروه��ی از انقالبیون خواه��ان زنده ماندن و‬ ‫محاکمه علن��ی وی بودند و گروه دیگ��ر بر قتل وی‬ ‫اصرار داش��تند‪ .‬انچه مسلم اس��ت‪ ،‬ناهماهنگی بین‬ ‫گروه های شبه نظامی با شورای انقالبی در امر به قتل‬ ‫رس��اندن قذافی است‪ .‬پس س��هم خواهی گروه های‬ ‫سیاس��ی از قدرت اینده و نیز طمع ورزی غرب برای‬ ‫بهره مندی بیشتر از خوان گسترده نفتی لیبی از یک سو‬ ‫و نیز از بین رفتن ساختار سیاسی و اجتماعی به دلیل‬ ‫جنگ خونین داخلی و کاه��ش صادرات نفت و گاز‬ ‫به عنوان منبع اصلی درامد مالی از دیگر سو از جمله‬ ‫مش��کالت پیش روی لیبی خواهد ب��ود‪ .‬لیبی قبل از‬ ‫جنگ روزانه یک میلیون و شش هزار بشکه نفت تولید‬ ‫می کرد‪ ،‬ولی درحال حاضر تولی��د ان در روز به یک‬ ‫چهارم کاهش یافته اس��ت‪ .‬بنابراین چشم انداز اینده‬ ‫لیبی در کوتاه مدت امیدوار کننده نیست‪.‬‬ ‫معمر قذافی طی چهار دهه حکمرانی بر لیبی‬ ‫چ��ه اقداماتی – حال چه مثب��ت و چه منفی‪-‬‬ ‫انجام داد؟‬ ‫‪ l‬س��رهنگ قذافی ب��ا ‪ 42‬س��ال حکومت از‬ ‫پرس��ابقه ترین دیکتاتورهای قرن بیس��تم به ش��مار‬ ‫می رفت که در س��ال ‪ 1969‬با انجام کودتایی س��فید‬ ‫به همراه افس��ران دیگر ک��ه خود را به پیرو افس��ران‬ ‫ازاد مصر خوانده بودند س��لطنت پادشاهی ادریس‬ ‫السنوس��ی را بر انداخ��ت و حکومت مقت��دری در‬ ‫کشور نفت خیز شمال افریقا پایه گذاری کرد‪ .‬وی در‬ ‫دیدگاه های سیاسی خود نظریه جدیدی را مطرح کرد‬ ‫که نه مارکسیستی و نه سرمایه داری بود؛ بلکه اعتقاد‬ ‫وی به نظریه جهان سومی بود‪ .‬در این مسیر وی معتقد‬ ‫بود که کمیته های انقالب در جهان سوم باید قدرت‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل‬ ‫را در اختی��ار بگیرند‪ .‬گرایش های عرب��ی‪ ،‬قبیله ای و‬ ‫متناقض قذافی باعث اش��وب در تصمیم گیری های‬ ‫سیاسی اش شد‪ .‬همچنان که شاهد ارائه طرح اتحادیه‬ ‫عرب و طرح اتحادی��ه عرب��ی – امریکایی که جزو‬ ‫گام های اساسی قذافی بود‪ ،‬بودیم‪ .‬از جمله شعارهای‬ ‫وی در مورد افریقا این بود که افریقا برای افریقاست‬ ‫و مردم افریقا باید متحد ش��وند؛ قذافی می خواست‬ ‫که نقش افریق��ا را در تعامالت بین المللی برجس��ته‬ ‫س��ازد‪ .‬در بحث منازعه اع��راب و اس��رائیل گرچه‬ ‫جانب فلسطینیان را می گرفت و تالش می کرد خود‬ ‫را همواره مخالف سیاس��ت های اعراب محافظه کار‬ ‫جهان عرب نظیر عربستان‪ ،‬اردن و کشورهای کوچک‬ ‫شیخ نشین خلیج فارس نش��ان دهد‪ ،‬با این وجود در‬ ‫قبال جنگ افروزی های رژیم صهیونیستی در اشغال‬ ‫سرزمین های فلسطینی‪ ،‬حصر نوار غزه و حمالت این‬ ‫رژیم به جنوب لبنان سکوت کرد و حتی پس از قضیه‬ ‫الکربی در چرخش اشکار تالش کرد با غرب مسائل‬ ‫فیمابین را حل کند‪ .‬عدم ثبات در تصمیم گیری های‬ ‫سیاسی یکی از وجوه مشخص رفتاری قذافی بود‪.‬‬ ‫از ای��ن پس ای��ا کش��ورهای غرب��ی که در‬ ‫س��رنگونی قذاف��ی نق��ش داش��تند‪ ،‬به دنبال‬ ‫سهم خواهی در این کشور خواهند رفت؟‬ ‫‪ l‬کشور لیبی به دلیل وجود ذخایر عظیم نفتی‪،‬‬ ‫گاز و دیگر منابع فس��یلی برای کش��ورهای غربی از‬ ‫جذابیت باالیی برخوردار اس��ت‪ .‬از سوی دیگر لیبی‬ ‫در دوران قذافی با روس��یه و چی��ن دارای مراودات‬ ‫اقتصادی و سیاسی بوده است‪ ،‬بنابراین رقابت پنهان‬ ‫و اشکاری در دوران جنگ اخیر شکل گرفت و پس‬ ‫از س��قوط قذافی نیز این رقابت ها وارد فاز جدیدی‬ ‫خواهد شد‪ .‬این روند می تواند بر تشدید اختالفات و‬ ‫نیز تداوم ناامنی ها بیفزاید‪.‬‬ ‫مرگ قذافی چ��ه تاثی��ری بر منطق��ه خواهد‬ ‫گذاشت؟‬ ‫‪ l‬بی تردید با س��قوط حکوم��ت دیکتاتوری‬ ‫قذافی در منطقه‪ ،‬تالش برای رس��یدن به دموکراسی‬ ‫و سرنگونی رژیم های مستبد شتاب بیشتری به خود‬ ‫خواهد گرفت‪ .‬در این مسیر شرایط برای علی عبداهلل‬ ‫صالح‪ ،‬دیکتات��ور یمن و رژیم ال خلیف��ه در بحرین‬ ‫س��خت تر به نظر می رس��د‪ .‬اکنون در منطقه بحث بر‬ ‫سر این است که خصوصیت های مشترک رژیم های‬ ‫اقتدارطلب با یکدیگر‪ ،‬مانند رژیم علی عبداهلل صالح‬ ‫در یمن و ال خلیفه در بحرین با رژیم مبارک و قذافی‪،‬‬ ‫معترضان را امیدوار س��اخته با ت��داوم نافرمانی های‬ ‫مدنی و تاکید بر س��رنگونی رژیم های فعلی‪ ،‬مس��یر‬ ‫مناسبی برای اینده کشورشان ترس��یم نمایند‪ .‬با این‬ ‫وجود باید به برخورد دوگانه غرب در مورد تحوالت‬ ‫منطقه نیز اشاره کنیم‪ ،‬منابع عظیم نفتی و ثروت کشور‬ ‫لیبی باعث ش��د که نیروهای نظامی نات��و توانمندی‬ ‫نظامی خویش را برای س��رنگونی معم��ر قذافی به‬ ‫کار گیرند و حتی با بمباران مراکز نفتی و پاالیش��گاه‬ ‫این کش��ور زمینه را برای حضور دراز مدت خویش‬ ‫هموار س��ازند‪ ،‬ولی در منطقه ش��اهدیم غرب نقض‬ ‫حقوق بشر و خشونت پلیس��ی نیروهای ال خلیفه را‬ ‫نادیده می گیرد‪ ،‬مجوز کشتار مردم را نیز صادر می کند‬ ‫و در مورد یمن فقط ب��ه دادن بیانی��ه و قطعنامه های‬ ‫بی اثر شورای امنیت سازمان ملل متحد اکتفا می کند‪.‬‬ ‫بنابرای��ن در چنی��ن وضعیتی م��ردم منطق��ه بدون‬ ‫چشمداشت به حمایت غرب و ناتو تالش خویش را‬ ‫برای سرنگونی رژیم های مستبد و برقراری حکومت‬ ‫مردمی دوچندان خواهند ساخت‪.‬‬ ‫در کل نقش ناتو را در سرنگونی قذافی چطور‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪52‬‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫‪ l‬انچه مش��خص است با کش��ته شدن معمر‬ ‫قذاف��ی‪ ،‬ماموریت نظامی ناتو نیز در لیبی تمام ش��ده‬ ‫تلقی می گردد‪ .‬با این وجود ناتو می کوشد در راستای‬ ‫بازسازی و کمک به برقراری امنیت و ثبات‪ ،‬حضور‬ ‫خویش در این کشور بحران زده را توجیه کند‪ .‬در این‬ ‫مسیر کش��ورهای اروپایی و امریکا می خواهند سهم‬ ‫حضور و کمک خویش به انقالبیون لیبی در سرنگونی‬ ‫قذافی و طرفداران وی را دریافت کنند‪ .‬بنابراین اگر‬ ‫ناتو به حضور نظامی خویش ه��م پایان بدهد‪ ،‬با این‬ ‫وجود غرب می خواهد در ساختار اینده سیاسی لیبی‬ ‫و نوع حکومت ان همچنان اثرگذار باشد‪.‬‬ ‫ایا ش��ورای انتقالی در لیبی خواهد توانست‬ ‫اوضاع را تا برگزاری انتخابات در این کشور‬ ‫ارام نگاه دارد و ایا این کشور به سمت ثبات و‬ ‫دموکراسی پیش خواهد رفت؟‬ ‫‪ l‬اکنون سرهنگ قذافی کشته شده و شورای‬ ‫انتقالی به ریاست مصطفی عبدالجلیل حاکم بر اوضاع‬ ‫لیبی است‪ .‬این شورا می خواهد در یک پروسه زمانی‬ ‫مشخص به دولت سازی و تشکیل نظام دموکراتیک‬ ‫اقدام نماید‪ ،‬با این وجود این شورا با چالش هایی در‬ ‫رسیدن به اهداف خویش مواجه است‪ .‬بافت قبیله ای‬ ‫و نبود احزاب و گروه های مدنی برجس��ته وضعیت‬ ‫سیاسی لیبی را با دشواری هایی روبه رو ساخته است‪.‬‬ ‫همچنین عدم اجماع میان گروه های سیاسی از جمله‬ ‫گروه های سکوالر و اس�لامگرایان و رسیدن به یک‬ ‫تفاهم مشترک مشکلی برای برقراری حکومت اینده‬ ‫است‪ .‬بنابراین افراط و تفریط موجود‪ ،‬زمینه را برای‬ ‫عرض ان��دام قبایل و رش��د جریان رادی��کال هموار‬ ‫ساخته و از س��وی دیگر شکاف اش��کارا میان شرق‬ ‫و غرب کشور و بدبینی تاریخی میان دو بخش برای‬ ‫رسیدن به یک اشتی ملی را بیش از پیش نمایان کرده‬ ‫است‪ .‬از دیگر سو تا به حال از زمان به قدرت رسیدن‬ ‫قذافی (‪ 42‬سال قبل) انتخاباتی در لیبی صورت نگرفته‬ ‫است؛ وجود هیجانات کاذب سیاسی که وجه بارز ان‬ ‫را در نحوه قتل معمر قذافی در زادگاه خودش‪ ،‬شهر‬ ‫س��رت دیدیم نش��ان داد موانع جدی بر سر شورای‬ ‫انتقالی لیبی وجود دارد که باید با تدبیر و عقالنیت به‬ ‫مرور زمان حل و فصل شود‪.‬‬ ‫چه گروه هایی در لیبی بیش��تر امکان و امادگی‬ ‫قدرت گرفتن را دارند؟‬ ‫‪ l‬ترس بیشتر کارشناسان مس��ائل سیاسی از‬ ‫اینده لیبی این اس��ت که گروه های مختلف سیاس��ی‬ ‫شورای انتقالی باید‬ ‫ضمن پرهیز از هرگونه‬ ‫انتقام گیری از حامیان قذافی‬ ‫زمینه ساز ثبات و اشتی ملی‬ ‫شود‪ .‬با این وجود باید گفت‬ ‫به رغم عدم رشد گروه های‬ ‫مستقل و احزاب مشخص‪،‬‬ ‫اسالمگرایان تنها گروه‬ ‫ریشه دار در لیبی هستند‬ ‫که الگوی مبارزان خویش‬ ‫را نیز عمر مختار‪ ،‬سردار‬ ‫معروف لیبیایی در قیام علیه‬ ‫استعمار ایتالیا می دانند‪.‬‬ ‫این جریان اسالمگرا‬ ‫می تواند نقش بارزی در‬ ‫اینده سیاسی لیبی داشته‬ ‫باشد‬ ‫به جای الگ��و گرفتن از انق�لاب مردمی تونس و‬ ‫مصر اس��یر توهم قدرت و انحصار طلبی ش��وند‪.‬‬ ‫در چنین وضعیتی الگوی عراق برای این کش��ور‬ ‫تکرار خواهد شد‪ .‬از سوی دیگر هیچ نهاد و گروه‬ ‫مس��تقلی که در لیبی توان هدایت و ایجاد اجماع‬ ‫ملی برای برقراری ارامش و صلح داش��ته باشد‪،‬‬ ‫وجود ندارد‪ ،‬بنابراین هرگونه طمع ورزی از سوی‬ ‫قبایل و گروه های مختلف برای تصاحب قدرت‬ ‫و مشارکت ندادن دیگر گروه ها به تصاعد بحران‬ ‫خواهد انجامید‪ .‬بنابراین شورای انتقالی باید ضمن‬ ‫پرهیز از هرگون��ه انتقام گی��ری از حامیان قذافی‬ ‫زمینه ساز ثبات و اشتی ملی شود‪ .‬با این وجود باید‬ ‫گفت به رغم عدم رشد گروه های مستقل و احزاب‬ ‫مشخص‪ ،‬اسالمگرایان تنها گروه ریشه دار در لیبی‬ ‫هستند که الگوی مبارزان خویش را نیز عمر مختار‪،‬‬ ‫سردار معروف لیبیایی در قیام علیه استعمار ایتالیا‬ ‫می دانند‪ .‬این جریان اسالمگرا می تواند نقش بارزی‬ ‫در اینده سیاسی لیبی داشته باشد‪.‬‬ ‫وضعیت قبای��ل در لیبی به چه س��مت و‬ ‫سویی پیش خواهد رفت؟‬ ‫‪ l‬در طول ش��ش ماه جنگ مخالفان علیه‬ ‫معمر قذاف��ی‪ ،‬قبایل جنوب و ش��رق لیبی که در‬ ‫منطقه صحرایی این کشور سکنی گزیده اند توسط‬ ‫قذافی مسلح شدند‪ .‬این قبال با کشورهای همسایه‬ ‫نظی��ر مالی‪ ،‬نیجر و س��ودان رگه خویش��اوندی‬ ‫دارن��د‪ ،‬بنابراین در صورت نادیده گرفته ش��دن‬ ‫توسط ش��ورای نظامی لیبی می توانند برای اینده‬ ‫سیاسی مش��کل افرین باش��ند‪ .‬همچنین وجود‬ ‫سالح های مختلف در دست این قبایل می تواند‬ ‫بر ناامن سازی لیبی دامن بزند‪.‬‬ ‫اگر قذافی کشته نمی شد و کار به محاکمه‬ ‫می کشید‪ ،‬برای اینده لیبی بهتر نبود؟‬ ‫‪l‬بی تردید اگر س��رهنگ قذافی دادگاهی‬ ‫می ش��د بس��یاری از جنایت ه��ای پنه��ان و نیز‬ ‫ارتباط��ات سیاس��ی و امنیت��ی وی ب��ا برخی از‬ ‫قدرت ه��ای ب��زرگ عی��ان می ش��د و ای��ن امر‬ ‫می توانس��ت ضمن تلطیف اوضاع سیاسی لیبی‬ ‫از بروز خشونت های فزاینده نیز جلوگیری کند‪.‬‬ ‫در حال حاضر اختالف نظر میان ارکان ش��ورای‬ ‫انتقالی بر س��ر چگونگ��ی و چرای��ی قتل بدون‬ ‫محاکمه س��رهنگ قذافی رس��انه ای شده است‪.‬‬ ‫البته حامیان قذافی اکثرا تس��لیم و کشته شدند یا‬ ‫مزدورانی هستند که به کشور خویش برگشته اند‪.‬‬ ‫بنابراین گروه عمده مخالفی که توان مقاومت در‬ ‫برابر ش��ورای انتقالی و انقالبیون لیبی را داش��ته‬ ‫باشد‪ ،‬وجود ندارد‪.‬‬ ‫اکنون چه اوضاعی را ب��رای طرفداران و‬ ‫خانواده قذافی پیش بینی می کنید؟‬ ‫‪ l‬بعد از کشته ش��دن قذافی‪ ،‬پسران وی‬ ‫نیز کشته یا اسیر ش��دند‪ .‬بنابراین خاندان قذافی‬ ‫نمی توان��د خطر جدی ب��رای امنیت مل��ی لیبی‬ ‫محس��وب ش��ود‪ .‬در این مس��یر برای کاستن از‬ ‫چرخه خشونت لیبی شورای انتقالی و گروه های‬ ‫ش��به نظامی بای��د از هرگونه تعرض و اس��یب‬ ‫رس��اندن به فرزندان وی جلوگیری کنند‪ .‬کنترل‬ ‫هیجانات سیاسی از سوی گروه های مختلف اثر‬ ‫مثبتی در ساخت لیبی دموکراتیک می تواند داشته‬ ‫باش��د‪ .‬بحث اصلی برای مردم لیبی تالش برای‬ ‫بازگرداندن ارام��ش‪ ،‬ثبات‪ ،‬پرهی��ز از اقدامات‬ ‫خود س��ر و جلوگیری از دخالت نیروهای غرب‬ ‫در اینده سیاسی لیبی است‪g .‬‬ ‫عباس‬ ‫لقمانی می گوید‬ ‫تفکرات قذافی‬ ‫در طول یک دهه‬ ‫اخیر از انسجام‬ ‫و هماهنگی الزم‬ ‫برخوردار نبود‪.‬‬ ‫سیاست خارجی‬ ‫طرابلس در‬ ‫سال های اخیر‬ ‫بیشتر تابع شرایط‬ ‫فکری و روحی‬ ‫معمر قذافی بود‬ ‫عباس لقمانی‪ ،‬کارشناس مسائل افریقا بر این باور است که سیاست های معمر قذافی طی ‪ 10‬سال اخیر اصال‬ ‫منسجم نبوده و درحقیقت سیاست لیبی تابع شرایط فکری و حاالت عصبی و احساسی قذافی بود‪ .‬وی ابتدا با‬ ‫گرایشات پان عربیسم روی کار امد و خیلی روی کشور های عربی سرمایه گذاری کرد اما بعد وقتی نتیجه ای که‬ ‫می خواست حاصل نشد با یک جهش اشکار به سمت اروپا متمایل شد‪ .‬به عقیده وی درحقیقت لیبی برای غرب‬ ‫یکموردخاصبه شمارمی رودوعلتاننیزدرچندینموردخالصهمی شود‪.‬منابعسرشارنفتی‪،‬کمبودجمعیت‪،‬‬ ‫وسعت خاک و نزدیکی این کشور به اروپا از جمله دالیلی است که باعث شده لیبی برای غرب از اهمیت باالیی‬ ‫برخوردار باشد‪ .‬تمام کشورهایی که در سرنگونی قذافی نقش داشتند بدون شک در اینده ای نزدیک سهم خودشان‬ ‫راازدولتلیبیطلبمی کنند‪.‬اینسهمخواهی هایکتشریکمساعیدراموراقتصادیایجادخواهدکردهمانطور‬ ‫که اکنون شاهد هستیم شرکت نفتی انی ایتالیا و توتال فرانسه و‪ ...‬دو مرتبه فعالیت هایشان را در لیبی اغاز کرده اند‪.‬‬ ‫معمر قذافی ‪ 42‬سال پیش و با یک کودتا علیه‬ ‫پادشاه ادریس در لیبی به قدرت رسید‪ .‬وی طی‬ ‫بیش از چهار دهه حکومت بر این کش��ور چه‬ ‫اقداماتی انجام داد و چه کوتاهی هایی در قبال‬ ‫کشورش کرد؟‬ ‫‪ l‬حکومت ‪ 42‬س��اله قذاف��ی در لیبی از یک‬ ‫کشور عقب افتاده افریقای شمالی‪ ،‬کشوری را ساخت‬ ‫که حداقل در ‪ 20‬سال گذش��ته یکی از خبرسازترین‬ ‫کش��ورهای دنیا بود‪ .‬قذافی با کودتایی که انجام داد و‬ ‫اولین و اخرین پادش��اه لیبی را برکنار کرد در حقیقت‬ ‫دوران نوینی را برای این کش��ور اغاز کرد‪ .‬قذافی در‬ ‫جوانی به ش��دت تحت تاثیر افکار پان عربیستی بود و‬ ‫کامال دنباله رو جمال عبدالناصر ‪ .‬به همین دلیل وقتی‬ ‫روی کار امد سعی کرد مساله پان عربیسم را تاجایی که‬ ‫می توانست توسعه دهد‪ .‬وی حتی چندین بار تالش‬ ‫کرد برخی کشورهای عربی را با خودش متحد بکند‬ ‫که مهمترینش اتحادی بود که وی می خواس��ت میان‬ ‫سوریه‪ ،‬لیبی و مصر به وجود بیاورد؛ این اتحاد بر روی‬ ‫کاغذ انجام شد ولی پس از ان از هم پاشید‪ .‬بعد از ان‪،‬‬ ‫قذافی به دنبال ان ش��د که اتحادی را بین کشورهای‬ ‫مغرب در ش��مال افریقا ایجاد کند که ان هم به دالیل‬ ‫مختلف پا نگرفت‪ .‬سرهنگ قذافی زمانی که روی کار‬ ‫امد کشور لیبی اصال منسجم نبود و لیبی از سه بخش‬ ‫مختلف تشکیل شده بود و مسائل قبایلی در لیبی کامال‬ ‫تعیین کننده بودند‪ .‬وی از همان ابتدا سعی کرد مسائلی‬ ‫که میان قبایل بود را حل و فصل کند؛ اما شواهدی که‬ ‫امروزه داریم نشان می دهد که در این کار چندان موفق‬ ‫نبوده اس��ت و هرچند نظام قبیله ای در لیبی در ظاهر‬ ‫خودش را نش��ان نمی دهد اما همچنان پابرجاس��ت‪.‬‬ ‫مساله ای که در رابطه با لیبی بسیار حائز اهمیت است‬ ‫این اس��ت که در زمان حکومت ادریس و حتی عمر‬ ‫مختار‪ ،‬بیشتر مبارزاتی که مردم برای رهایی از استعمار‬ ‫کرده بودند تحت تاثیر افکار اسالمی بوده و درحقیقت‬ ‫وقتی قذاف��ی روی کار ام��د و تالش کرد ب��ا افکار‬ ‫پان عربیس��م این مسائل را تحت الش��عاع قرار دهد‪،‬‬ ‫وجهه خودش را خراب کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪5‬‬ ‫تو گو با عباس لقمانی‬ ‫از پان عربیسم تا اتحاد با غرب در گف ‬ ‫بین الملل‬ ‫مردم به اسالم گرایان رای می دهند‬ ‫قذافی که خ��ودش را ی��ک انقالبی درج��ه اول‬ ‫می دانست در تمام مدتی که سرکار بود‪ ،‬منهای ‪10‬سال‬ ‫اخیر‪ ،‬تالش کرد از تمام حرکت های به اصطالح انقالبی‬ ‫دنیا حمایت کند‪ .‬وی حتی تا انج��ا پیش رفت که برای‬ ‫ازادیخواهان ایرلن��د هم کمک فرس��تاد و همین طور‬ ‫در برخ��ی از کش��ورهای افریقایی ب��ه محض اینکه‬ ‫گروه هایی برضد حکومت مرکزی شورش می کردند‪،‬‬ ‫کمک های قذافی ش��امل حالش��ان می ش��د‪ .‬عالوه‬ ‫بر این م��وارد وی در کم��ک به بعض��ی از نیروهای‬ ‫افراطی هم دخالت داشت به عنوان نمونه در برخی از‬ ‫بمب گذاری ها و در بسیاری از حرکت های تروریستی‬ ‫به نوعی ردپای دولت لیبی مش��هود ب��ود‪ .‬نمونه اش‬ ‫هم هم��ان هواپیم��ای پان امریکن بود ک��ه در خاک‬ ‫اسکاتلند سقوط کرد‪ ،‬لیبی در ابتدا منکر دخالت در این‬ ‫اقدام تروریستی ش��د اما بعدها ان را پذیرفت و حتی‬ ‫‪ 10‬میلیارد ه��م غرامت ب��ه بازمان��دگان این فاجعه‬ ‫پرداخت‪ .‬نمونه دیگر انفجار یک کلوب در برلین غربی‬ ‫که پاتوق نظامیان امریکایی بود را می توان ذکر کرد که‬ ‫این مورد را هم ابتدا قذاف��ی نپذیرفت اما بعدا حاضر‬ ‫شد غرامت نیز بپردازد‪ .‬همین جریان های افراطی که‬ ‫مورد حمایت قذافی بود منجر به ایزوله شدن وی در‬ ‫تمام دنیا به جز کشورهای انقالبی شده بود و اوج ان‬ ‫در زمان ریاست جمهوری رونالد ریگان بود‪ .‬ریگان با‬ ‫حمله به لیبی نشان داد که دولت امریکا دیگر حاضر‬ ‫نیست این زیاده خواهی های قذافی را بپذیرد‪ .‬پس از‬ ‫این واقعه ما شاهد یک چرخش بزرگ در سیاست های‬ ‫لیبی بودیم‪ .‬حکومت لیبی که تا ان زمان سعی می کرد‬ ‫با تسلیحات پیشرفته و اتمی خودش را مجهز کند از‬ ‫ان پس تغییر رویه داد و به نوعی با غرب وارد مصالحه‬ ‫شد‪ .‬حتی قذافی به بازرسان اژانس بین المللی انرژی‬ ‫اتمی اجازه داد که بیایند و از مراکز اتمی لیبی دیدن کنند‪.‬‬ ‫وی همچنین ان زمان اعالم کرد که تمام فعالیت های‬ ‫اتمی شان را کنار خواهند گذاش��ت‪ .‬ان چیزی که در‬ ‫‪ 10‬س��ال اخیر در لیبی خیلی مش��هود بود این است‬ ‫که سیاست لیبی یک خط منس��جم را دنبال نمی کند‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل‬ ‫درحقیقت سیاست لیبی تابع شرایط فکری و حاالت‬ ‫عصبی و احساسی قذافی بود‪ .‬به همین دلیل می توانم‬ ‫بگویم در چند سال اخیر هیچ یک از اقدامات قذافی‬ ‫قابل پیش بینی نبود‪ .‬چرخش قذافی به س��مت غرب‬ ‫تا ان حد پیش رفت که بسیاری از س��ران اروپا مانند‬ ‫سیلویو برلوسکنی‪ ،‬نخس��ت وزیر ایتالیا‪ ،‬صدر اعظم‬ ‫پیشین المان و نخست وزیر انگلیس به لیبی سفر کردند‬ ‫و حتی پذیرای وی در اروپا شدند‪ .‬از تمام این مسائل‬ ‫مهمتر این بود که در تمام این مدت ‪ 42‬سال حکومت‬ ‫قذافی در لیبی‪ ،‬به هیچ نهاد مردمی و دموکراتیک اجازه‬ ‫فعالیت نداد و این سرنوشت تمام دیکتاتورهای تاریخ‬ ‫است که برای دوران پس از مرگ ش��ان به هیچ وجه‬ ‫پیش بینی های الزم را نمی کنن��د‪ .‬قذافی باوجودی که‬ ‫‪ 42‬سال بر سرقدرت بود و درامد سرشاری به خاطر‬ ‫نفت در لیبی جریان داش��ت اما هیچ اقدام مثمرثمری‬ ‫انجام ن��داد‪ .‬در لیبی هیچ نخبه ای تح��ت نظر قذافی‬ ‫پرورش نیافت که پ��س از وی بتواند مملکت را اداره‬ ‫بکند‪.‬‬ ‫واکنش قذافی به اغ��از جنبش های مردمی در‬ ‫کشورهای عربی چه بود؟‬ ‫‪ l‬زمانی که جنبش های مردمی در کشورهایی‬ ‫مانند مصر و تونس اغاز شد اعالم کرد که این جنبش ها‬ ‫ان جنبش هایی که باید باش��د نیست‪ ،‬مخالفت علنی‬ ‫خودش را با این جنبش ه��ا در تونس و مصر اعالم و‬ ‫پیش بینی کرد که این اتفاق��ات در لیبی نخواهد افتاد‪.‬‬ ‫اما پس از اینکه در لیبی تحت فشار قرار گرفت اعالم‬ ‫کرد که در لیبی کاره ای نیست‪ ،‬دیگر نهادهای انقالبی‬ ‫هستند که لیبی را اداره می کنند و وی فقط رل پدر ملت‬ ‫لیبی را ایفا می کند‪ .‬این موضوع نشان داد که قذافی از‬ ‫خواسته مردم اصال اطالع دقیقی نداشت‪.‬‬ ‫در حال حاضر چه گروه هایی در لیبی فعالیت‬ ‫می کنند؟‬ ‫‪ l‬در ح��ال حاض��ر دو گروه کام�لا مجزا در‬ ‫لیبی حضور دارن��د‪ .‬یکی گروه هایی ک��ه داخل لیبی‬ ‫بودن��د و علیه قذاف��ی می جنگیدند که خودش��ان از‬ ‫چندین گروه تشکیل می شوند و دیگری لیبیایی هایی‬ ‫که در خارج بودند و اکنون به کش��ور بازگش��ته اند و‬ ‫سهم ش��ان را از قدرت می خواهند‪ .‬در دولت موقتی‬ ‫که اکنون از ائتالف گروه های داخل لیبی با گروه های‬ ‫خارج تش��کیل ش��ده نیز اختالف نظر و سلیقه کامال‬ ‫مش��هود اس��ت‪ .‬در میان گروه های حاکم از راس��ت‬ ‫افراطی تا میانه چپ به چش��م می خورند‪ .‬طیف های‬ ‫اس�لامگرا‪ ،‬ناسیونالیس��ت و گروه ه��ای قبیله ای نیز‬ ‫میان انها وجود دارد که اسالمگرایان از دیگر گروه ها‬ ‫قوی تر و باسابقه تر هس��تند‪ .‬به احتمال بسیار زیاد در‬ ‫این��ده در لیبی اس�لامگرایان در ی��ک انتخابات ا‍زاد‬ ‫روی کار خواهند امد و اگر این اتف��اق بیفتد مردم به‬ ‫شکل ازادانه به نیروهای اس�لامی رای خواهند داد‪.‬‬ ‫اگر نیروهای اس�لامی به انتخاب مردم سرکار بیایند‬ ‫قطعا حکومت هایی تشکیل خواهند داد که دنباله روی‬ ‫غرب نخواهند بود‪ .‬در اینجا یک نکته اساسی وجود‬ ‫دارد و ان این است که نیروهای اسالمی که در مصر‪،‬‬ ‫تونس یا لیبی سرکار می ایند نیروهای اسالمی بسیار‬ ‫معتدل خواهند بود که در عین حال که اسالمی هستند‬ ‫و منافع ملی کشورش��ان را در نظر دارن��د با یک نگاه‬ ‫حس��اب ش��ده به غرب می نگرند‪ .‬یعنی همکاری با‬ ‫غرب را از ابت��دا رد نمی کنند ول��ی می پذیرند که به‬ ‫عنوان دو نیروی مس��اوی و برابر باهم صحبت کنند‪.‬‬ ‫در این صورت دیگر غرب از نگاه باال و دستوری قادر‬ ‫به فرمان دادن به این حکومت ها نخواهند بود چراکه‬ ‫ی دارند و همین امر‪ ،‬کار‬ ‫این حکومت ها پشتوانه مردم ‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪54‬‬ ‫غرب را دشوارتر می کند‪.‬‬ ‫غرب که این اواخر قذافی را دوس��ت و متحد‬ ‫خود قلمداد می کرد چرا ب��ه یکباره علیه وی‬ ‫وارد جنگ شد؟‬ ‫‪ l‬در اروپا ب��ه مرور زمان این فک��ر پیش امد‬ ‫که قذافی به دلیل اینکه قابل پیش بینی نیس��ت باید به‬ ‫نوعی مهار ش��ود‪ .‬جنبش ها و خیزش های مردمی در‬ ‫لیبی این فرصت را به کش��ورهای غربی داد که عقده‬ ‫‪ 40‬س��اله خودش��ان در برابر قذافی را به نوعی نشان‬ ‫دهند‪ .‬درحقیقت بالفاصله همان کسانی که تا دیروز با‬ ‫قذافی معامله می کردند مانند برلوسکنی و سارکوزی‬ ‫به یکباره حاضر شدند به نفع مردم لیبی و به ضرر وی‬ ‫وارد میدان شوند‪ .‬انها موضوع را تا انجا پیش بردند که‬ ‫توافقی برای حمله نظامی علیه لیبی در ناتو ایجاد شد‪.‬‬ ‫از ‪ 15‬فوریه سال گذشته شاهد حضور غرب در کارزار‬ ‫لیبی بودیم که در نهایت هم به مرگ قذافی ختم شد‪.‬‬ ‫ایا اکنون ک��ه قذافی م��رده غ��رب بازهم به‬ ‫دخالت هایش در لیبی ادامه خواهد داد؟‬ ‫‪ l‬موضوع دخالت غ��رب در لیبی در حقیقت‬ ‫فصل جدیدی از دخالت های غرب در منطقه را باز کرد‪.‬‬ ‫بدین ترتیب که هرچند نیروهای زمینی ناتو وارد عمل‬ ‫نشدند اما با نیروی هوایی شان‪ ،‬انها در راستای سرنگونی‬ ‫قذافی نقش عمده ای را ایفا کردند‪ .‬در کشورهای دیگر‬ ‫مانند تونس و الجزایر این موضع گیری را انجام ندادند‬ ‫و در رابطه با س��وریه هم حتی با وج��ود تمام حرف و‬ ‫حدیث ها حاضر به مداخله نظامی نیستند‪ .‬درحقیقت‬ ‫لیبی برای غرب یک مورد خاص به ش��مار می رود و‬ ‫علت ان نیز در چندین مورد خالصه می ش��ود‪ .‬منابع‬ ‫سرشار نفتی‪ ،‬کمبود جمعیت‪ ،‬وسعت خاک و نزدیکی‬ ‫این کشور به اروپا از جمله دالیلی است که باعث شده‬ ‫لیبی برای غرب از اهمیت باالیی برخوردار باشد‪ .‬تمام‬ ‫کشورهایی که در سرنگونی قذافی نقش داشتند بدون‬ ‫شک در اینده ای نزدیک سهم خودشان را از دولت لیبی‬ ‫طلب می کنند‪ .‬این سهم خواهی ها یک تشریک مساعی‬ ‫در امور اقتصادی ایجاد خواهد کرد همانطور که اکنون‬ ‫شاهد هستیم ش��رکت نفتی انی ایتالیا و توتال فرانسه‬ ‫و‪ ...‬دومرتبه فعالیت هایش��ان را در لیبی اغاز کرده اند‪.‬‬ ‫حتی کشورهایی که در حمله نظامی لیبی نقش نداشتند‬ ‫مانند المان نیز با تمام قدرت در تالشند که یک جایگاه‬ ‫اقتصادی برای خودش��ان در لیبی باز کنند‪ .‬این س��هم‬ ‫خواهی غرب از لیبی در سال های اینده هم ادامه خواهد‬ ‫داشت البته دولت جدیدی که در لیبی سرکار بیاید نیز‬ ‫در این مساله تاثیرگذار است‪ .‬چراکه شاید دولتی سرکار‬ ‫بیاید که در جه��ت منافع لیبی حرکت کن��د و بخواند‬ ‫جلوی این سهم خواهی ها را بگیرد‪.‬‬ ‫با این اوصاف چرا امریکا ان چنان که باید وارد‬ ‫در اروپا به مرور زمان این‬ ‫فکر پیش امد که قذافی به‬ ‫دلیل اینکه قابل پیش بینی‬ ‫نیست باید به نوعی مهار‬ ‫شود‪ .‬جنبش ها و خیزش های‬ ‫مردمی در لیبی این فرصت‬ ‫را به کشورهای غربی داد که‬ ‫عقده ‪ 40‬ساله خودشان در‬ ‫برابر قذافی را به نوعی نشان‬ ‫دهند‪ .‬درحقیقت بالفاصله‬ ‫همان کسانی که تا دیروز با‬ ‫قذافی معامله می کردند مانند‬ ‫برلوسکنی و سارکوزی به یکباره‬ ‫حاضر شدند به نفع مردم لیبی و‬ ‫به ضرر وی وارد میدان شوند‬ ‫این بازی نشد؟‬ ‫‪ l‬امریکایی ه��ا ب��ا تجرب��ه ای ک��ه در عراق و‬ ‫افغانس��تان کس��ب کرده بودند اس��تراتژی تازه ای را‬ ‫در قبال لیبی در پی��ش گرفتند که این اس��تراتژی در‬ ‫حقیقت یک انسجام و ائتالف غربی را به دنبال داشت‪.‬‬ ‫درواقع تمام غربی ها یک هدف را دنبال می کردند و ان‬ ‫سرنگونی قذافی بود و ش��اهد بودیم که در این مورد‬ ‫امریکا از تک روی هایش کاست‪.‬‬ ‫در کل ناتو چه نقشی در تحوالت لیبی داشت؟‬ ‫‪ l‬ش��رکت ناتو در جنگ لیبی بیش��تر به اعزام‬ ‫نیروهای هوایی اش محدود می ش��د‪ .‬از لحاظ اقدامات‬ ‫زمینی‪ ،‬دولت فرانس��ه در چند ماه گذش��ته یک سری‬ ‫کارشناس را برای انسجام میان نیروهای انقالبی به شرق‬ ‫لیبی اعزام کرد‪ .‬ناتو با نیروی هوایی اش نقش مهمی در‬ ‫سرنگونی قذافی داشت چراکه پشتیبانی هوایی نیروهای‬ ‫مخالف قذافی در زمین را نیروهای ناتو بر عهده داشتند‪.‬‬ ‫دولت قذافی طی ‪ 40‬سال گذشته از تمام دنیا تسلیحات‬ ‫نظامی تهیه کرده بود از هواپیم��ای جنگی اخرین مدل‬ ‫ساخت اروپا گرفته تا کش��تی های جنگی و غیره‪ .‬اما در‬ ‫تمام مدت مبارزات شاهد بودیم که این نیروی هوایی به‬ ‫اصطالحقویقذافیقدرتهیچمانوریرانداشت‪.‬بهغیر‬ ‫از یک یا دو مورد هواپیماهای قذافی نتوانستند وارد این‬ ‫کشمکش ها شوند‪ .‬ان چیزی که ما شاهدش بودیم اندک‬ ‫نیرویزمینیقذافیبودکهباانقالبیونمی جنگیدند‪.‬اکنون‬ ‫با پایان گرفتن این داستان وکشته شدن قذافی نقش نیروی‬ ‫هواییناتونیزدرلیبیبهپایانرسیدهاستهمچنانکههفته‬ ‫گذشته شاهد بودیم ناتو اعالم کرد که در چند روز اینده‬ ‫پایان عملیات نظامی در لیبی را اعالم خواهد کرد‪.‬‬ ‫مرگ معمر قذافی روی دیگر کشورهای منطقه‬ ‫که همچنان ناارام هس��تند مانند یمن‪ ،‬اردن و‬ ‫حتی عربستان چه تاثیری گذاشت؟‬ ‫‪ l‬پایان کار قذافی می تواند سناریویی احتمالی‬ ‫برای بسیاری از کشورهای منطقه از جمله یمن باشد‪.‬‬ ‫مسلما پس از این دیکتاتورهای منطقه سعی خواهند‬ ‫کرد خودشان را با وضعیت موجود وفق دهند‪ ،‬بسیاری‬ ‫از کشورها اکنون که این اتفاق برای قذافی افتاد نگران‬ ‫اینده شان خواهند شد‪ .‬البته برخی از کشورهایی هم‬ ‫که سال ها با حکومت لیبی در تضاد فکری بودند اکنون‬ ‫از این داستان راضی هستند ولی در صورتی که روزی‬ ‫در لیبی یک حکومت مردمی و دموکراتیک روی کار‬ ‫بیاید می تواند سرمشقی باشد برای برخی از کشورها‬ ‫مانند یمن ک��ه نهادهای مردمی در انها ش��کل نگرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬تونس و مصر از این نظر به نسبت لیبی و یمن‬ ‫سابقه بهتری دارند و نهادهای مردمی با وجودی که نوپا‬ ‫هستند اما باز هم تاثیر خودشان را داشته اند‪.‬‬ ‫به نظر شما اگر قذافی زنده می ماند شرایط چه‬ ‫تغییری می کرد؟‬ ‫‪ l‬اگر قذافی زنده دس��تگیر و محاکمه می شد‬ ‫بسیاری از مس��ائل و روابط نیز مش��خص می شد که‬ ‫متاس��فانه این طور نش��د‪ .‬اگر قذافی زنده می ماند و‬ ‫محاکمه می شد خیلی بیشتر تحقیر می شد‪.‬‬ ‫چ��ه این��د ه ای را ب��رای لیب��ی پیش بین��ی‬ ‫می کنید؟‬ ‫‪ l‬در اینده ممکن اس��ت گروه ها و افرادی در‬ ‫لیبی پیدا شوند که به خونخواهی از قذافی بپردازند‪ .‬در‬ ‫لیبی همچنان نظام قبیله ای پابرجاست و قبیله القذاذفه‬ ‫که رهبر لیبی نیز متعلق به ان بود ب��ه این راحتی ها از‬ ‫مرگ قذافی نخواهند گذش��ت‪ .‬در هرحال گذر زمان‬ ‫همه چی��ز را تعیین می کن��د‪ ،‬لیبی اکن��ون در مرحله‬ ‫حساس��ی قرار دارد و گذش��ت زمان نقش مهمی در‬ ‫تحوالت ان ایفا خواهد کرد‪g .‬‬ ‫پروژه خطرناک‬ ‫ناتو در لیبی و استعمار پنهان غرب‬ ‫جعفر قنادباشی‪ -‬کارشناس مسائل لیبی‬ ‫‪6‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫قذافی کشته شد و لیبی وارد یک مرحله جدید‬ ‫شد‪ ،‬مرحله ای حساس که به کمک رهبران و مردم‬ ‫لیبی باید به درستی سپری شود‪ .‬اکنون دستان زیادی‬ ‫در کار اس��ت تا اجازه ندهد که حوادث لیبی روند‬ ‫طبیعی اش را طی کن��د و بس��یاری از قدرت های‬ ‫منطقه ای و فرامنطقه ای عالقه مند هستند که روند‬ ‫انقالب لیبی به صورت طبیعی پیش نرود‪ .‬کما اینکه‬ ‫انقالب لیبی با مداخله ناتو به صورت طبیعی جلو‬ ‫نرفت؛ از بنغازی اغاز ش��د و به صورت طبیعی در‬ ‫حال مبارزه با ساختارهای نظام معمر قذافی بود اما‬ ‫مداخله ناتو هزینه این انقالب را افزایش داد و مواضع‬ ‫قذافی و دوستانش را مستحکم تر کرد‪ .‬چرخشی که‬ ‫قذافی چند سال پیش به س��مت غرب کرده بود با‬ ‫حمله ناتو از بین رفت و به دست فراموشی سپرده شد‬ ‫و قذافی این اواخر خودش را یک نیروی ضدغربی‬ ‫نشان می داد‪ .‬بنابراین دوس��تان و طرفداران اسلحه‬ ‫به دس��ت رهبر معدوم لیبی برای جنگیدن توجیه‬ ‫داشتند و همین مساله هزینه ها را در انقالب لیبی باال‬ ‫برد‪ .‬یعنی اگر غرب در انقالب لیبی مداخله نمی کرد‬ ‫قطعا یک سناریوی بس��یار مثبت تر اتفاق می افتاد‬ ‫و انقالب مردمی لیبی با خس��ارت کمت��ری به بار‬ ‫می نشست‪ .‬در واقع در نهایت تانک های قذافی مانند‬ ‫تانک های شاه در ایران زمین گیر می شدند و ارتش‬ ‫در نهایت به مردم می پیوست‪ .‬در حال حاضر نیز اگر‬ ‫در لیبی مداخله ای از بیرون صورت نگیرد چندین‬ ‫جریان متراکم انرژی وجود دارد که سمت و سوی‬ ‫حرکت های بعد از قذافی را به سمت صلح و ارامش‬ ‫پیش خواهد برد‪ .‬یک انرژی‪ ،‬خواس��ت و اشتهای‬ ‫مردم برای رسیدن به ساختار سیاسی جدید است؛‬ ‫مردم لیبی شدیدا خواستار ان هستند که مانند دیگر‬ ‫کشورها‪ ،‬پارلمان‪ ،‬حزب و گروه داشته باشند‪ .‬جریان‬ ‫و انرژی دیگر که کمک می کند‪ ،‬جریان وطن دوستی‬ ‫است‪ ،‬مردم لیبی دوس��ت دارند انقالب شان مانند‬ ‫دیگر انقالب ها زودتر به نتیجه برسد و به اختالف‬ ‫و برادرکشی منجر نشود‪ .‬جریان سوم برادری اسالمی‬ ‫است‪ ،‬همچنانکه در لیبی اغلب رهبرانی که وجود دارند‬ ‫صحبت از ضرورت وحدت و اتحاد احزاب می کنند‪.‬‬ ‫البته در لیبی نیز مانند اغلب کشورها برخی جریان ها و‬ ‫گروه های محلی می توانند موانعی را در جهت رسیدن به‬ ‫این خواسته ها ایجاد کنند اما قدرت و نفوذ انها در برابر‬ ‫انرژی مردم لیبی به چش��م نمی اید‪ .‬در بسیاری محافل‬ ‫صحبت از این است که قبایل در لیبی بسیار قوی هستند و‬ ‫اختالف میان انها می تواند مشکل ساز شود اما باید بگویم‬ ‫که اینطور نیست و قبایل لیبیایی طی این انقالب اکثرشان‬ ‫به اتحاد علیه قذافی رسیده بودند‪ .‬تنها کسانی که با قذافی‬ ‫ماندند برخی از اعضای قبیله وی‪ ،‬خانواده اش و برخی از‬ ‫مسئوالن بودند‪ .‬شاهد بودیم که بسیاری از مسئوالن در‬ ‫طول این انقالب از قذافی اعالم برائت کردند و خود را‬ ‫از نظام وی بیرون کشیدند‪ .‬اوضاع حاکم بر لیبی در چند‬ ‫مورد کامال با اوضاع عراق در زمان صدام متفاوت است‪.‬‬ ‫صدام زمانی که در عراق کشته شد دو چیز را در این کشور‬ ‫باقی گذاشت که بسیار خطرناک بود‪ ،‬یکی ارتش بزرگ‬ ‫و دیگری حزب بعث‪ .‬اما در لیبی چی��زی به نام ارتش‬ ‫مانند عراق وجود نداشت همچنین هیچ حزبی در لیبی‬ ‫تشکیل نشد که اکنون بخواهند ناراضی باشند‪ .‬پس در کل‬ ‫اوضاع کنونی لیبی از عراق زمان صدام بهتر است‪ .‬مساله‬ ‫سالح هایی که اکنون در لیبی دس��ت مردم است نیز به‬ ‫عنوان یک معضل مطرح است و در حقیقت این سالح ها‬ ‫می تواند مشکل ساز باش��د اما در اوج انقالب و شرایط‬ ‫انقالبی‪ ،‬مردمی که روحیه ملی و انقالبی بسیار قوی دارند‬ ‫نمی توانند خطرساز باشند‪ .‬از سوی دیگر ماه هاست که‬ ‫این سالح ها دست مردم است‪ ،‬انها در بسیاری از موارد‬ ‫از این س�لاح ها اس��تفاده کردند و اکنون دیگر عطش‬ ‫انتقام گیری ندارند و به دنبال امنیت و خلع سالح هستند‪.‬‬ ‫بنابراین خطر اینکه دو گروه از مردم در کش��ور در برابر‬ ‫هم بایستند خیلی کم است اما خطر تسویه حساب های‬ ‫شخصی همچنان وجود دارد‪.‬‬ ‫در حال حاضر یکی از مواردی که در دس��تور کار‬ ‫دولت انتقالی قرار دارد همین بحث خلع س�لاح است‪.‬‬ ‫یکی دیگر از مسائلی که پرداختن به ان ضروری است‬ ‫این است که رسانه های غربی سعی می کنند وقایع لیبی‬ ‫را وارونه جلوه دهند و بحث س��هم نات��و را در انقالب‬ ‫لیبی پررنگ کنند‪ .‬غربی ها خیلی تالش دارند که بحث‬ ‫القاعده در لیبی را پیش بکشند تا بازهم برای دخالت در‬ ‫لیبی بهانه ای داشته باشند‪ .‬این در حالی است که القاعده‬ ‫در لیبی در ان حد قوی نیست که جای نگرانی زیاد داشته‬ ‫باشد‪ .‬ناتو باید بپذیرد که در لیبی مرتکب اشتباهاتی شده‬ ‫است و اکنون نیز باید خسارت بپردازند‪ .‬به عنوان نمونه‬ ‫این گونه براورد کنید که ش��خصی قصد دارد یک خانه‬ ‫کلنگی را تخری��ب و یک خانه دیگری ب��ه جای ان بنا‬ ‫کند‪ .‬اما در این میان یک ش��خص دیگر با بیل مکانیکی‬ ‫می خواهد کمک کند که خانه زودتر تخریب شود‪ .‬نتیجه‬ ‫اینچنین می شود که در اثر ش��دت عمل بیل مکانیکی‬ ‫بسیاری اسیب می بینند‪ ،‬برخی خانه های اطراف تخریب‬ ‫می شوند‪ ،‬لوله های ابی که در ساختار خانه بعدی نیز قابل‬ ‫استفاده بود از بین می رود و‪...‬عملکرد ناتو نیز مانند این‬ ‫بیل مکانیکی بود‪ ،‬یعنی با دخالتش تنها باعث شد بسیاری‬ ‫از زیرس��اخت ها نیز در لیبی تخریب شود‪ .‬سالح هایی‬ ‫که ناتو در لیبی از بین برد برای دفاع از این کشور در هر‬ ‫شرایطی کامال ضروری بود و باید در اینده دوباره اقدام‬ ‫به خرید این سالح های دفاعی بکند‪.‬‬ ‫همچنین ناتو بدون اجازه وارد این جنگ شد و در‬ ‫حال حاضر نیز به دنبال سهم خواهی است‪ .‬لیبی کشوری‬ ‫است که نفت‪ ،‬گاز و منابع طبیعی بسیاری دارد و غرب‬ ‫هم برای همین منابع و ذخایر دندان تیز کرده است‪ .‬در‬ ‫نهایت ناتو به دلیل باال بردن هزینه های انقالب در لیبی و‬ ‫به دلیل از بین بردن زیرساخت ها و سالح های دفاعی که‬ ‫حکومت جدید به ان احتیاج دارد باید به لیبی خسارت‬ ‫بپردازد‪ .‬البته اثرات روانی دخالت ناتو در این کشور نیز‬ ‫بحث دیگری اس��ت چراکه این قیام ارام ت��ر از این هم‬ ‫می توانست به سرانجام برسد اما ناتو با دخالتش همه چیز‬ ‫را به هم ریخت و خصومت میان دو طرف را بیشتر کرد‪.‬‬ ‫اکنون مردم لیبی در یک شور و هیجان داخلی سیر می کنند‬ ‫و هنوز به عمق ماجرا پی نبرده اند اما از منظر بین المللی‬ ‫این قضیه باید مطرح شود تا دیگر ناتو به راحتی در هر‬ ‫کشوری دست به عملیات نظامی نزند‪g.‬‬ ‫دخالت‬ ‫ناتو در لیبی‬ ‫غیرقانونی بود‬ ‫و این سازمان‬ ‫باید در قبال‬ ‫خسارت های‬ ‫تحمیل شده‬ ‫بر این کشور‬ ‫پاسخگو باشد‬ ‫و غرامت های‬ ‫جنگ را پرداخت‬ ‫کند‬ ‫‪55‬‬ ‫مستی پیروزی بیدار شود و به دور از هرگونه احساسات و‬ ‫هیجانیبهارامشبرسد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ایجادقرارداداجتماعیجدیدبرایلیبی‬ ‫لیبیایی هااکنوندرخطرافتادندردامواکنش هاهستند‪.‬‬ ‫زیرا انتظار می رود انقالبشان واقعیت درستی را به وجود‬ ‫بیاوردکههمهمردملیبیرادرفضایازادوکارسازدر برگیرد‪.‬‬ ‫انجاماینکاربرایروحیهلیبیجدیددرسایهاقداماتقذافی‬ ‫ونظامشسنگینبهنظرمی رسد‪.‬اساسانقالبلیبینقض‬ ‫«قرارداداجتماعی»استکهملتلیبیبر اساسانبهقذافی‬ ‫ایناختیاررادادکهبر انهاحکومتکند؛قراردادیکهدرابتدا‬ ‫ملتبامیلورغبتپذیرفتهبود‪.‬ولیپسازانکهقذافیان‬ ‫راتبدیلبهدیکتاتوریکردوهمچنینبهعلتنقضبندهای‬ ‫ان توسط قذافی‪ ،‬ملت لیبی نیز قرارداد را از پایه نقض کرد‪.‬‬ ‫می توان با یقین گفت که ملت لیبی قرارداد اجتماعی اش با‬ ‫قذافیرابه طورکاملبهاتشکشید‪.‬لیبیدراینمسالهبامصر‬ ‫فرق می کند‪ ،‬زیرا در مصر فقط بندهای مربوط به ماهیت‬ ‫شخصاجرا کننده‪،‬بندهایقرارداد(منظوررئیس جمهور)‬ ‫تغییرکرد‪.‬ملتمصرقرارداداجتماعیرااشتباهقلمدادنکرد‬ ‫و فقط در اجرای ان نقص های بزرگی دید‪ ،‬همین امر ثبات‬ ‫اوضاع را پس از انقالب مصر تفسیر می کند‪ .‬نقض قرارداد‬ ‫اجتماعی به منزله ویرانی فراگیر همه بندهای تنظیم کننده‬ ‫روابط میان ملت‪ ،‬دولت‪ ،‬روابط میان طیف های مختلف‬ ‫در کشور و نیز روابط میان لیبی به عنوان یک کل با دیگر‬ ‫کشورهاست‪.‬اینویرانگریشبیهویرانگریپسازسقوط‬ ‫صداماستواشتباهیکهعراقی هامرتکبشدنداینبودکه‬ ‫عراقی هابرایتدویندوبارهقرارداداجتماعی شانکم کاری‬ ‫زیادی کردند؛ قراردادی که انتظار می رفت از اجماع میان‬ ‫همه گروه های عراقی به وجود بیاید‪ ،‬امری که تاکنون رخ‬ ‫نداده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫کیش شخصیت‬ ‫‪7‬‬ ‫شباهت دیکتاتورهای عراق و لیبی‬ ‫کشته شدن معمر قذافی‪ ،‬دیکتاتور لیبی از چندین‬ ‫جهتبامرگصدامحسین‪،‬دیکتاتورعراقیکساناست؛‬ ‫چراکه هر دو دیکتاتور‪ ،‬کشورهایشان را به مدت چند دهه‬ ‫زیریوغدیکتاتوریخودبردهبودند‪.‬هردوباعنادولجاجت‬ ‫تا اخرین لحظه در قدرت باقی ماندن��د و از کنار رفتن از‬ ‫قدرتبااندکیکرامتوعزت نفسسرباززدند‪.‬همچنین‬ ‫برای برکناری هم قذافی و هم صدام از دخالت بین المللی‬ ‫کمکگرفتهشد‪.‬هردومتوهمشدهبودندکهحمایتمردمی ‬ ‫راخواهندداشت؛چیزیکههرگزرخنداد‪.‬هردودرچاله ای‬ ‫در زیر زمین پیدا شدند؛ قدافی داخل لوله های فاضالب و‬ ‫صدامداخلچاله ایدریکمزرعهودرنهایتهردوکشته‬ ‫شدند‪،‬اگرچهبهشیوهوسبکمتفاوت‪.‬باوجودتفاوت های‬ ‫اساسی میان عراق و لیبی که مربوط به ترکیب جمعیتی و‬ ‫رویکرد تاریخی و سیاسی و غیره می شود ولی انچه اکنون‬ ‫درلیبیرخمی دهدمارابهیاداوضاعجنگعراقمی اندازد‪.‬‬ ‫تصاویر لحظات پایانی زندگی قذافی و دس��تگیری اش‬ ‫توسط انقالبیون‪ ،‬کتک خوردن و پس از ان شیوه مردنش‬ ‫که در رسانه های جهان منتش��ر شد‪ ،‬نشان دهنده نوعی از‬ ‫دهشت زدگیوهرجومرجطبیعیاستکهلیبیجدیدپس‬ ‫از تولد دشوارش‪ ،‬در ان به سر می برد‪ .‬اما این اشفتگی باید‬ ‫‪56‬‬ ‫موقتباشدولیبیایی هابهسرعتانراپایاندهندتابالیی‬ ‫کهسرعراقی هاپسازسرنگونیصدامامد‪،‬سرانهانیاید‪.‬‬ ‫ازرمانتیسمانقالبمصرتاسرنگونیخونینقذافی‬ ‫بسیاریبراینباورندکهانقالبمصرباعثبه وجود‬ ‫امدنانقالبدرلیبی‪،‬یمنونیزباعثبه وجودامدنبرخی‬ ‫جنبش ها در دیگر کشورها شده اس��ت‪ .‬انقالب مصر با‬ ‫پیوستگی و اتحاد مردمی بزرگ و وحدت میان گروه های‬ ‫مختلف ان‪ ،‬به همراه جانبداری ارتش به وقوع پیوست و‬ ‫«مبارک»رابافریادهایمردمدرمیدا نالتحریروزیرضربات‬ ‫رسانه ایواینترنتیمجبوربهکناره گیریازقدرتکرد‪،‬ولی‬ ‫قذافیخونرابهسمتصحنهرمانتیکانقالبمصرپرتاب‬ ‫کرد و صحنه دهشتناکی به وجود اورد که ماه ها و تا زمان‬ ‫سرنگونی اشبهدرازاکشید‪.‬‬ ‫با وجود دهشتناک بودن کاری که قذافی و نظامش‬ ‫برای س��رکوب انقالب مردمی انجام داد‪ ،‬ولی واکنش ها‬ ‫خطرش کمتر از خود کار اصلی نیست‪ .‬زیرا این واکنش ها‬ ‫مجبور به همخوانی با کارهای نظام س��ابق است‪،‬همین‬ ‫امر از فراگیری انقالب جلوگیری می کند و به طور موقت‬ ‫پیروزی اش را تحت الش��عاع قرار می دهد تا انکه لیبی از‬ ‫یا وطن برای همهیا همهبدونوطن‬ ‫در ذهن مصری ها فجیع بودن اوضاع اشفته عراق که‬ ‫هنوز هم از قرارداد اجتماعی ضمنی بی بهره است‪ ،‬رسوخ‬ ‫پیدا کرد‪ .‬انها از همان ابتدای انقالبش��ان تالش کردند که‬ ‫وحدت خودش��ان را ضمن یک قرارداد اجتماعی حفظ‬ ‫کنند‪ .‬در واقع انها تنها به خلع بخشی از نظام سیاسی شان‬ ‫که صالحیت خود را از دست داده بود‪ ،‬اکتفا کردند‪ .‬ولی‬ ‫اوضاعدرلیبیبسیارفرقدارد؛لیبیایی هابهجایانکهقرارداد‬ ‫اجتماعی شانراایجادکنند‪،‬تبدیلبهنمونهعراقجدیددر‬ ‫قاره افریقا شده اند که امید می رود چنین وضعی ادامه پیدا‬ ‫نکند‪.‬همچنینامیدمی رودکهلیبیایی هاوانقالبشانبادادن‬ ‫قربانی های زیاد بتوانند قرارداد اجتماعی جدیدی را پس از‬ ‫نقضکاملقرارداداجتماعیدورانقذافی‪،‬ایجادکنندواین‬ ‫مساله باید تبدیل به یکی از اولویت های رهبران جدید این‬ ‫کشورشود‪.‬مهم ترینمساله ایکهدرقرارداداجتماعیجدید‬ ‫باید مورد توجه قرار گیرد‪ ،‬دربرگیری همه گروه ها‪ ،‬ملت و‬ ‫حتیکسانیاستکهدرنظامسابقبودند‪،‬زیراانقالبپیروز‬ ‫شدهومی تواندکسانیراکهشایستهبخششهستند‪،‬ببخشد‬ ‫و از انتقام و به حاشیه راندن افراد دوری گزیند؛ چراکه این‬ ‫امر باعث ایجاد اشوب می شود‪ .‬میهن باید برای همه باشد‬ ‫و جلوگیری از دستیابی افراد وابسته به نظام سابق به مراکز‬ ‫وپست هایمهموکلیدینبایدبهمنزلهنفیحق شانبرای‬ ‫زندگیبهعنوانشهرونددرسایهعفوباشد‪.‬‬ ‫انقالب طبقات اجتماعی را به وجود نمی اورد‪ ،‬بلکه‬ ‫ازبینمی برد‬ ‫مردم لیبی همانند هر جامعه دیگری که زیر س��لطه‬ ‫ظلم و ستم دیکتاتور بوده‪ ،‬از وجود طبقه بندی اجتماعی‬ ‫که قذافی ان را به وجود اورد رنج می برد؛ طبقه بندی که به‬ ‫متملقانومطیعانویجایگاهباالتریازملتونیزامتیازات‬ ‫و فرصت های بیشتری از منافع کشور می داد‪ .‬قذافی بدون‬ ‫رعایتعدالتدرتوزیعثروت‪،‬منافعوفرصت ها‪،‬طبقه ای‬ ‫ازمظلومینرابه وجوداوردکههمانعامهملتهستند‪.‬ولی‬ ‫اینمظلومیتنبایدباعثشودکههمهامتیازاتبهمظلومان‬ ‫دادهشودوجایگاه شانباالبرودوهمهطبقهمتملقانقذافیاز‬ ‫بینبروند‪،‬زیراقرارداداجتماعیجدیدنبایدطبقهیاطبقاتی‬ ‫رابه وجودبیاوردکهطبقاتپایین ترازخودرانابودکند‪.‬اگر‬ ‫قرارداداجتماعیبه وجودبیایدکهمنجربهتشکیلطبقاتی‬ ‫شودکهدیگرطبقاترانابودکنند«کینهاجتماعیجدی»را‬ ‫به وجودخواهداورد‪.‬عدالت‪،‬بایداساسملکشودهمین‬ ‫امر بر کسانی که در انقالب علیه قذافی شرکت کردند و‬ ‫قربانی دادند نیز منطبق می شود‪ .‬باید به اینها پاداش داد ولی‬ ‫این امر نباید باعث ایجاد طبقات اجتماعی جدید شود که‬ ‫دیگران را در برنگیرد‪ .‬دادن تمام امتیازها به یک گروه بدون‬ ‫انکه شایسته ان باشند اصال صحیح نیست‪ .‬بلکه انسان‬ ‫نیک باید اجر بگیرد و بد منزوی شود؛ به مظلوم تاوان داد و‬ ‫پست هاوامتیازاتبراساسشایستگیدادهشود‪.‬‬ ‫منبع‪:‬الجزیره‬ ‫ترجمه‪:‬جعفرپورزبید‬ ‫‪8‬‬ ‫جعفر پورزبید‬ ‫نزاع در لیبی با ورود نیروهای انقالبی به ش��هر‬ ‫«سرت»زادگاهقذافیوقتلگاهدیکتاتوراینکشوروارد‬ ‫مرحله جدیدی شد‪ .‬ایا سناریوی نزاع در این کشور به‬ ‫پایان رسیده یا این سناریو تا مدتی دیگر و تا زمانی که‬ ‫سرنوشتجایزهبزرگمشخصنشود‪،‬ادامهمی یابد؟‬ ‫برخیگزارش هاییکهبهبیروندرزکرده‪،‬نشانمی دهد‬ ‫که ش��رکت های نفتی بزرگ امریکایی‪ ،‬فرانسوی‪،‬‬ ‫انگلیسیوایتالیاییبهشدتبهاینجایزهبزرگچشم‬ ‫دوخته اند و می خواهند بدانند باالخره چه کسی سهم‬ ‫بیشتری از ان می برد‪ .‬ایا فرانس��وی ها‪ ،‬ایتالیایی ها و‬ ‫انگلیسی هاسهمبیشتریمی برندیااینکهامریکایی ها‬ ‫خود را اماده نزاع جدیدی برای بردن جایزه می کنند؟‬ ‫رهبرانجدیدلیبیدرموردازادیزیاددم زدندوگفتند‬ ‫که می خواهند یک دولت لیبرال و تکثرگرا به وجود‬ ‫بیاورند‪ ،‬در مقابل کاخ سفید امریکا‪ ،‬کاخ الیزه فرانسه‬ ‫و کاخ باکینگهام انگلی��س در مورد ذخایر نفتی لیبی‬ ‫سکوت کرده اند‪ .‬اوضاع نفتی لیبی در حال حاضر در‬ ‫اینوضعیتبهسرمی برد‪:‬‬ ‫ذخایر نفتی لیبی نزدیک به ‪ 65‬میلیارد بش��که‬ ‫است‪ ،‬نفت لیبی از کیفیت باالیی برخوردار است و‬ ‫لیبیدرنزدیکیبازارهایاروپایغربیقراردارد‪.‬‬ ‫عالوه بر ان تحلیل ها نشان می دهد که مزایای‬ ‫اقتصادیوتجارینفتلیبیبهشرحزیراست‪:‬‬ ‫ارزش ذخای��ر نفت��ی لیبی کنون��ی حداقل به‬ ‫شو نیم تریلیون دالر می رسد‪ ،‬لیبی به طور معمول‬ ‫ش ‬ ‫یکمیلیونو‪800‬هزاربشکهنفتدرروزصادرمی کند‬ ‫وبهسادگیمی توانداینمیزانرابه‪ 10‬میلیونبشکهدر‬ ‫روز برساند و به سادگی می توان نفت لیبی را از خاک‬ ‫این کشور به وسیله کشیدن یک خط لوله از راه دریای‬ ‫مدیترانه به فرانسه‪ ،‬ایتالیا و المان منتقل کرد و از انجا‬ ‫به دیگر کشورهای اتحادیه اروپا با ایجاد شبکه هایی‬ ‫توزیعکرد‪.‬‬ ‫درپیتظاهراتمردملیبی‪،‬مخالفانمذاکراتیرابا‬ ‫طرف هایمثلثواشنگتن‪-‬پاریس‪-‬لندناغازکردند‬ ‫و همه چیز به سرعت به س��مت قرارداد نفت مقابل‬ ‫ازادی پیش رفت‪.‬‬ ‫سناریوی هایپسازکشتهشدنقذافی‬ ‫اختالفات سیاسی میان طرف های شورای ملی‬ ‫انتقالیلیبیاحتماالافزایشمی یابد‪،‬برجسته تریندلیل‬ ‫برای این رخداد ان است که پس از گذشت چندین‬ ‫هفته‪،‬نتوانسته انددولتیکهلیبیایی هاوجهاندرانتظار‬ ‫ان هستند را شکل دهند؛ دلیل تشکیل نشدن دولت‬ ‫اختالفاتسیاسی‪،‬مذهبیوقبیله ایاست‪ ،‬احتمالدارد‬ ‫که رقابت های اقتصادی میان اروپایی ها افزایش یابد‪.‬‬ ‫شرکت هایانگلیسیبهدنبالدستیابیبهسهمبیشتری‬ ‫ازنفتلیبیهستندوبرایاینکارباشرکت هاینفتی‬ ‫فرانسوی که تالش می کنند سهم خود را بیشتر کنند‪،‬‬ ‫به شدت رقابت می کنند‪ .‬در همین زمینه سارکوزی‪،‬‬ ‫رئیس جمهور فرانسه و دیوید کامرون‪ ،‬نخست وزیر‬ ‫انگلیس فش��ارهای زیادی از طرف البی های نفتی‬ ‫داخلیخواهنددید‪.‬‬ ‫احتمال افزای��ش رقابت اقتص��ادی امریکا با‬ ‫اروپا نیز وجود دارد‪ .‬شرکت های بزرگ نفتی امریکا‬ ‫فشارهای زیادی را بر دولت این کشور اغاز کرده اند‪.‬‬ ‫انها دولت ش��ان را متهم به از دست دادن ثروت نفتی‬ ‫لیبی و واگذاری این لقمه چرب به شرکت های نفتی‬ ‫فرانسویوانگلیسیمی کنند‪.‬اکنونالبینفتیامریکا‬ ‫با گروه های البی اس��رائیلی هماهنگ شده تا فشار‬ ‫بیشتریبردولتوکنگرهواردبیاورند‪،‬برایانکهزمینه‬ ‫دسترسیبیشتر شانبهذخایرنفتیلیبیرامهیاکنند‪.‬‬ ‫رقابتدرزمینه هایغیر نفتی‬ ‫جدای از رقابت ش��رکت های بزرگ غربی بر‬ ‫سر نفت لیبی‪ ،‬این شرکت ها رقابت بر سر بازسازی‬ ‫زیرس��اخت های این کش��ور که بمباران های ناتو‪،‬‬ ‫درگیری های انقالبیون و نیروهای قذافی ان را نابود‬ ‫کرده‪،‬اغازکرده اند‪.‬لیبیاکنوننیازمندبازسازیفراگیر‬ ‫است و شرکت های اروپایی بزرگ برای دستیابی به‬ ‫سهم بیش��تر در این زمینه خود را اماده کرده و برنامه‬ ‫ریخته اند‪ .‬بازس��ازی لیبی فقط مختصر به بازسازی‬ ‫خانه ها‪،‬ساختمان ها‪،‬راه هاوپل هانمی شود‪،‬بلکههمه‬ ‫زیرساخت های این کش��ور از جمله ارتش نیازمند‬ ‫بازس��ازی است‪ .‬از س��وی دیگر‪ ،‬لیبی نیازمند تغییر‬ ‫رویکرد اقتصادی اش اس��ت‪ ،‬زیرا اقتصاد این کشور‬ ‫فقط به تولید و صادرات نفت و گاز وابس��ته است‪.‬‬ ‫لیبی بسیاری از نیازمندی های خود از جمله غذا‪ ،‬کاال‬ ‫و حتی اب اشامیدنی و دارو را از خارج وارد می کند‪.‬‬ ‫این امر باعث می شود که شرکت های تجاری غربی با‬ ‫باالترینبها‪،‬کاالبهلیبیبفروشندوباپایین ترینقیمت‬ ‫نفتبخرند‪.‬‬ ‫اگر این چنین پیش رود بخش مالی لیبی شاهد‬ ‫غارت و دزدی بی سابقه ای خواهد شد به طوری که‬ ‫دارایی های نفت لیبی همانند کش��ورهای نفت خیز‬ ‫به طور انحصاری در دست موسسات مالی و بانکی‬ ‫غربیخواهدافتاد‪.‬‬ ‫باتوجهبهمسائلیادشدهایاامریکابههم پیمانان‬ ‫اروپایی اش اجازه خواهد داد که بر ثروت لیبی سیطره‬ ‫پیدا کنند یا خیر؟ همه اطالعات حاکی از ان است که‬ ‫امریکایی ها قصد دارند به طرف های اروپایی اجازه‬ ‫ندهند این ثروت را در اختیار خود بگیرند‪ ،‬زیرا این‬ ‫معنایشخروجاروپاازبحرانکنونیوتنهاماندنامریکا‬ ‫دررویاروییبابحراناقتصادی اشاست‪.‬اینامرباعث‬ ‫تضعیفامریکاوافزایش قدرتاروپامی شود‪.‬عالوه‬ ‫بر ان تحوالت سیاسی لیبی همچنان ابهام زیادی دارد‪.‬‬ ‫هنوز مشخص نیست که شورای ملی انتقالی بتواند‬ ‫دولت جدید تش��کیل دهد یا نه؟ اسالمگرایان که بر‬ ‫تشکیالت نظامی کنترل دارند به دنبال تشکیل دولت‬ ‫اسالمی‪ ،‬سیاستمداران مرتبط با غربخواستار دولت‬ ‫سکوالرولیبرال اندورهبرانعشایروقبایللیبینیزبه‬ ‫دنبال دولت قبیله ای ‪ -‬عشایری هستند‪ .‬با این اوصاف‬ ‫پیامدهای قراداد نفت مقابل ازادی تا مدت زیادی به‬ ‫درازا خواهد کشید و سناریوی شعله ور شدن جنگ‬ ‫داخلی نیز می تواند غرب را از دستیابی به نفت لیبی‬ ‫محروم و لیبیایی ها را از رس��یدن به ازادی منع کند‪.‬‬ ‫احتمال دیگری نی��ز وجود دارد و ان هم این اس��ت‬ ‫که غرب به نفت برس��د و لیبیایی ها را از رس��یدن به‬ ‫ازادی محروم کند که در ان صورت رویارویی جدید‬ ‫لیبیایی هاباغرباغازمی شود‪g.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫روزهای سخت پیش رو‬ ‫حافظه ملت ها زود فراموش می کند و عامه مردم‬ ‫لیبی گذش��ته بدش��ان را در مقابل حال حاضرشان و‬ ‫بازتابش بر زندگی جدیدش��ان فراموش خواهند کرد‪.‬‬ ‫قذافی پیش از این و هنگامی که در یکی از نشست های‬ ‫سران عرب به رهبران عرب هشدار داده بود که پس از‬ ‫اعدام صدام نوبت به انها می رس��د‪ ،‬از سرنوشت خود‬ ‫خبر داده بود و خودش اولین رهبر عرب شد که در پی‬ ‫صدام رفت‪ .‬با وجود این‪ ،‬این ثمره انقالب اس��ت که‬ ‫تعیین می کند قذافی تبدیل به قهرمان شود یا طاغوت‪.‬‬ ‫بسیاری از عراقی ها اکنون حسرت روزهای دوران صدام‬ ‫را می خورند و اتفاقات وحشتناک ان دوران را فراموش‬ ‫کرده اند‪ ،‬زیرا رهبران جدیدشان نتوانستند در کار خود‬ ‫موفق شوند‪ ،‬بنابراین نباید طوری رفتار کرد که قذافی‬ ‫پس از چند سال تبدیل به ش��هید شود‪ .‬نباید حکومت‬ ‫ی رهبران‪،‬‬ ‫جدید به گونه ای باشد که مردم به علت ناکام ‬ ‫حسرت روزهای دوران حاکمیت قذافی را بخورند‪ .‬اگر‬ ‫چه سیاست های شورای ملی انتقالی لیبی نوید دهنده‬ ‫خیر و برکت زیادی اس��ت‪ ،‬ول��ی در هر حال روزهای‬ ‫پیش رو برای این کشور روزهای سختی است‪g .‬‬ ‫نفت در برابر ازادی!‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫مردممنبعقدرتندنهسالح‬ ‫دراینجامشکلدیگریوجودداردکهبایدنسبتبهان‬ ‫محتاطبودوانایناستکههیچقرارداداجتماعیدرسایه‬ ‫حاکمیتاسلحهکهدراختیارمبارزاناستایجادنمی شود‪.‬‬ ‫زیرا منافع متضاد است و خواسته های گروه های مختلف‬ ‫متفاوت‪.‬اسلحه هاییکهبرایازبینبردننظامقذافیبهکار‬ ‫گرفته شد ممکن است به سمت خود کشور لیبی جدید‬ ‫نشانهرودوارامشاجتماعیراتهدیدکند‪.‬ایناتفاقانقالب‬ ‫راخنثیمی کندوعاملتخریبانتوسطوابستگانبهنظام‬ ‫سابقمی شود‪.‬ساختارقبیله ایلیبینیزباعثمی شودکهدر‬ ‫اختیارداشتناسلحهتوسطافرادمختلفخطراتزیادیرا‬ ‫به وجود اورد‪ ،‬برای رسیدن به صلح و ثبات نه شبه نظامیان‬ ‫بایدبه وجودبیایندونهسالحدراختیارافرادبماند‪،‬بلکههمه‬ ‫اینهابایددراختیارارتشقرارگیرد‪.‬نکتهمهمدیگرایناست‬ ‫که پیکره نیروهای مسلح لیبی یک بار دیگر باید از طریق‬ ‫ادغام مبارزان انقالبی و جمع اوری اسلحه از خیابان ها و‬ ‫مردم بازسازی شود‪ .‬تجربه عراق و مسلح کردن مردمش‬ ‫مصیبت هایزیادیبرایاینکشوربهباراورد‪.‬ایندرحالی‬ ‫است که کفن های کشته شدگان لیبی هنوز خشک نشده و‬ ‫انتقامدرکمینانقالبلیبینشستهاست‪.‬‬ ‫سناریوهای پیش روی لیبی جدید‬ ‫منبع‪:‬مرکزعربیپژوهش هاییبرایاینده‬ ‫‪57‬‬ ‫نگاهیدیگر‬ ‫اغاز جنگ سرد‬ ‫گسست هم پیمانی ها میان امریکا و پاکستان‬ ‫بین الملل‬ ‫جعفر پورزبید‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫باالخره هم پیمانی پاکستان با امریکا در جنگ علیه‬ ‫به اصطالح تروریس��م کار دست اس�لام اباد داد و این‬ ‫هم پیمانی پس از متهم شدن پاکستان به دست داشتن در‬ ‫حمله اخیر به سفارت امریکا در کابل توسط طالبان از هم‬ ‫گسست‪ .‬پاکستان اکنون تاوان همکاری خود با امریکا‬ ‫در جنگ علیه افغانستان را می دهد؛ جنگی که بر پاکستان‬ ‫زیان بیش از حدی وارد اورد‪ .‬اکنون این خود پاکس��تان‬ ‫استکهدرخطرحملهامریکابهخاکشقرارگرفتهاست‪.‬‬ ‫عبدالغفارعزیز‪،‬نویسنده‪،‬تحلیلگروسخنگویجماعت‬ ‫اس�لامی در پاکس��تان به مشکالت این کش��ور پس از‬ ‫هم پیمانیباامریکادرجنگعلیهافغانستانپرداختهاست‪.‬‬ ‫خطرناک ترین و شدید اللحن ترین سخنانی که مسئوالن‬ ‫امریکایی از زمان اغ��از جنگ در افغانس��تان پیرامون‬ ‫پاکستان اظهار کرده اند‪ ،‬سخنان «مایک مولن» رئیس ستاد‬ ‫مشترک نیروهای امریکایی است‪ .‬مولن در این سخنان‬ ‫پاکستان را متهم به دست داشتن در حمله تروریستی به‬ ‫سفارتامریکادرکابل‪،‬پایتختافغانستانکرد‪.‬اینحمله‬ ‫فقط دو روز پس از دهمین سالروز حادثه ‪ 11‬سپتامبر رخ‬ ‫داد‪ .‬ایا تاریخ تکرار می شود؟ اگر اتهام زنی ها و تهدیدات‬ ‫امریکا پس از ان حادثه مقدم��ه ای برای جنگ ویرانگر‬ ‫در افغانس��تان بود‪ ،‬ایا این اتهام زدن ها و تهدیدات اخیر‬ ‫و پی در پی نیز مقدمه ای برای جنگ جدیدی اس��ت که‬ ‫خدای ناکرده تبدیل به جنگ جهانی خواهد ش��د؟ این‬ ‫پرسش ها و پرس��ش هایی نظیر ان در حال حاضر ذهن‬ ‫مس��ئوالن و افکار عمومی پاکس��تان را به خود سرگرم‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫پاکستان چه چیزی ارائه کرده است؟‬ ‫از زمان��ی ک��ه «ج��ورج بوش»رئیس جمهوری‬ ‫پیشین امریکا س��خن معروفش یعنی «یا با ما یا علیه‬ ‫‪58‬‬ ‫ما و هر کس��ی با ما نیس��ت او را به دوران عصر حجر‬ ‫برمی گردانیم» را بیان کرد‪« ،‬پرویز مشرف» دیکتاتور‬ ‫سابق پاکستان گزینه «با انها» را انتخاب کرد و تصمیم‬ ‫ش��ومش را چنین توجیه کرد که پاکس��تان نمی تواند‬ ‫در برابر قدرت امریکا و تهدیداتش بایس��تد‪ .‬سپس‬ ‫همه امکانات پاکس��تان را در خدمت «عمو سام»قرار‬ ‫داد و در مقابل‪ ،‬هیچ چیزی جز سخنان توخالی که از‬ ‫دیکتاتور پاکستان و سیاست های «حکیمانه اش» تقدیر‬ ‫می کرد‪ ،‬تحویل نگرفت‪ .‬هم پیمانی پاکستان با امریکا‬ ‫مانند هم پیمانی ه��ای دیگر نبود زی��را حمله امریکا‬ ‫به افغانستان به طور کلی بر اس��تفاده از حریم هوایی‬ ‫و زمینی پاکس��تان تکیه کرده بود‪.‬بی��ش از ‪ 90‬درصد‬ ‫از عملیات پش��تیبانی ارتش امریکا از تانک‪ ،‬توپ و‬ ‫موشک گرفته تا بطری های اب و دستمال های کاغذی‬ ‫از خاک پاکس��تان عبور می کرد و همچن��ان می کند‪.‬‬ ‫همه فرودگاه های پاکس��تان که در همجواری اراضی‬ ‫افغانستان است به نیروهای امریکایی تحویل داده شد‪.‬‬ ‫تمام مناطق قبیله ای پاکستان تبدیل به مناطقی باز برای‬ ‫نیروهای امریکایی شد تا هرگاه که بخواهد علیه انها با‬ ‫هواپیما یا موشک حمله کند‪.‬‬ ‫همچنین ب��ه س��ازمان های اطالعات��ی مختلف‬ ‫امریکایی اجازه داده شد که ش��بکه های مخصوص به‬ ‫خود را در سراسر خاک پاکستان داشته باشند و کماندوها‬ ‫و جاسوس��ان امریکا عملیات خود را بدون هیچ گونه‬ ‫هماهنگی با سازمان اطالعات پاکستان انجام دهند‪ .‬شاید‬ ‫حادثه تیران��دازی توس��ط«ریموند دیوس»یکی از این‬ ‫جاسوس ها و کشتن دو جوان پاکستانی در روز روشن‬ ‫و در مرکز ش��هر «الهور»(دومین شهر بزرگ پاکستان)‬ ‫نشان دهنده میزان نفوذ و تهور این قوم است‪.‬‬ ‫در س��وی دیگر ماجرا‪ ،‬امریکا‪ ،‬ارتش پاکستان را‬ ‫مجبور به انجام عملیات نظامی بزرگی در مناطق قبیله ای‬ ‫نظیر«سوات» و «وزیرس��تان» کرد‪،‬عملیاتی که منجر به‬ ‫اواره شدن بیش از سه و نیم میلیون شهروند پاکستانی شد‬ ‫تا درون وطنشان تبدیل به پناهنده شوند‪ ،‬تلفات انسانی و‬ ‫زیان های مادی سنگین این عملیات که دیگر جای خود‬ ‫دارد‪ .‬نیروهای امنیتی پاکس��تانی نیز اقدام به بازداش��ت‬ ‫هزاران شهروند پاکستانی کرده و هنوز نیز چنین اقدامی ‬ ‫انجام می دهند ت��ا برخی از انها ب��ه نیروهای امریکایی‬ ‫تحویل داده و برخی نیز به شمار مفقودان اضافه شوند‪.‬‬ ‫بازداشت شدگان بی گناه غیرپاکستانی زیادی امثال «تیسیر‬ ‫علونی» و «سامی الحاج» نیز وجود دارند‪.‬‬ ‫جنگ به نمایندگی از امریکا‬ ‫ژنرال پروی��ز مش��رف و پ��س از او «اصف علی‬ ‫زرداری»ادع��ا می کنند که عملیات نظامی پاکس��تان و‬ ‫هرانچه تس��هیالت در اختیار نیروهای امریکایی قرار‬ ‫می دهندوهمکاری هاییکهباامریکایی هامی شودفقطدر‬ ‫راستای مصلحت ملی صورت می گیرد و اینکه‪ ،‬پاکستان‬ ‫به نمایندگی از امریکا جنگی به راه نمی اندازد و این خود‬ ‫پاکستان است که دارد علیه تروریسم می جنگد‪ .‬گروه های‬ ‫اسالمی و ملی پاکستان‪ ،‬دولت این کشور را متهم به جنگ‬ ‫به نمایندگی از امریکا می کنند‪.‬‬ ‫نگاهی سریع به نتایج این جنگ واقعیت داشتن یا‬ ‫نداشتن این ادعاها را اشکار می کند‪:‬‬ ‫‪ -1‬مجموعه کمکی که پاکستان به عنوان کمک ها‬ ‫و بخشش های امریکا طی ‪ 10‬سال اخیر به دست اورده‬ ‫نزدیک به ‪ 20‬میلیارد دالر اس��ت‪ .‬این در حالی است که‬ ‫گزارشرسمیرئیسبانکمرکزیپاکستاننشانمی دهد‬ ‫مجموع زیان هایی که پاکستان فقط به لحاظ مادی در این‬ ‫جنگ متحمل شده بیش از‪ 68‬میلیارد دالر است‪.‬‬ ‫‪ -2‬رهبران پاکستان گمان می کردند که همکاری‬ ‫نکردن با ایاالت متحده انها را به عصر حجر ‪ -‬همانطور‬ ‫بین الملل‬ ‫پس از ان چه؟‬ ‫س��خن گفتن در مورد «دستاوردهای»پاکستان از‬ ‫جنگ امریکا حکایت طوالنی است‪ ،‬اما تحوالت سریعی‬ ‫که در این کش��ور در حال رخ دادن اس��ت خطرناک و‬ ‫شایسته بررسی و دقت است‪ .‬اتهامات امریکا در مورد‬ ‫دست داشتن پاکستان در حمله طالبان به سفارت امریکا‬ ‫در کابل در نوع خود جدید نیست‪ ،‬یک نوار مشابه است‬ ‫که مدام تکرار می ش��ود‪ ،‬به ویژه در رس��انه های جمعی‬ ‫امریکایی‪ ،‬ولی انچه جدید قلمداد می شود این است که‬ ‫منطقهشاهدتحوالتخاصیاست‪.‬خالصهاینتحوالت‬ ‫عبارتست از‪:‬‬ ‫‪ -1‬استراتژی امنیتی امریکا در افغانستان شکست‬ ‫مفتضحانه ای خورده است‪ .‬نه اعالم خروج از افغانستان‬ ‫سودی برای امریکا دارد و نه افزایش نیروهایش در این‬ ‫کش��ور کاری از پیش می برد‪ .‬زنجیره زیان های مادی و‬ ‫نظامی همچنان ادامه دارد‪.‬‬ ‫‪ -2‬سیاس��ت امریکا در افغانس��تان شاهد خبط و‬ ‫اشفتگیاست‪.‬ازیکسوعلیهرهبرانطالبانحملهنظامی‬ ‫می کند و از س��وی دیگر تالش های مذبوحانه ای برای‬ ‫گفت وگو با انها از خود نشان می دهد‪.‬‬ ‫‪ -3‬تنش شدید و اشکاری میان فرماندهان نظامی‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫که بوش‪ ،‬رئیس جمهوری امریکا گفت ‪ -‬برمی گرداند‪.‬‬ ‫این در حالی است که نتایج امارهای اولیه پاکستان طی‬ ‫‪ 10‬سال جنگ اخیر بیانگر بیش از سه هزار و‪ 486‬عملیات‬ ‫انفجاری ویرانگر‪ 285 ،‬انفجار انتحاری و نزدیک به ‪300‬‬ ‫عملیات بمباران هوایی با استفاده از هواپیماهای بدون‬ ‫سرنشینبود‪.‬‬ ‫‪ -3‬تلفات انس��انی باال؛ بیش از ‪ 35‬هزار پاکستانی‬ ‫کشته ش��دند که در بین این تعداد بیش از ‪5‬هزار نفر از‬ ‫نیروهای امنیتیمختلف وجود داشتند‪.‬‬ ‫‪ -4‬ده ها مجموعه و گروه مسلح در مناطق مختلف‬ ‫پاکستان پدیدار شد تا در ان فساد و تباهی را به پا کنند‪ .‬وزیر‬ ‫کشوردریکیازجلسه هایپارلمانکهپشتدرهایبسته‬ ‫برگزار شد‪ ،‬گفت‪« :‬بسیاری از این گروه های تروریستی‬ ‫از خارج پاکستان و به ویژه هند اس��لحه و پول دریافت‬ ‫می کنند‪ .».‬در جایی دیگر وزیر کشور پاکستان گفته بود که‬ ‫موج قتل خودسرانه که پاکستان شاهد ان است با استفاده‬ ‫از سالح های اسرائیلی رخ می دهد‪.‬‬ ‫‪ -5‬فروپاشی امنیتی دهش��تناک باعث فروپاشی‬ ‫اقتصادی فراگیر شد‪ .‬چرخ بس��یاری از کارخانه ها از‬ ‫حرکت باز ایس��تاده و صادرات اقتصادی نیز متوقف‬ ‫ش��ده و میزان تولید داخلی بیش از دو درصد کاهش‬ ‫پیدا کرده است‪ .‬همچنین بس��یاری از سرمایه داران و‬ ‫س��رمایه گذاران خارجی با پول های خود از پاکستان‬ ‫ف��رار کردند زیرا نام پاکس��تان مترادف با تروریس��م‬ ‫شده است‪ .‬پول ملی پاکس��تان نیز در برابر دالر از هم‬ ‫فروپاشید و در سال ‪ 2001‬هر دالر معادل شصت روپیه‬ ‫شد و اکنون هر دالر معادل نود روپیه است‪.‬‬ ‫‪ -6‬بیش از ‪ 75‬درصد از جمعیت پاکس��تان زیر‬ ‫خط فقر رفتند‪ ،‬یعنی درامدش��ان کمتر از دو دالر در‬ ‫روز شد‪.‬همچنان که فشار اقتصادی به قدری زیاد شد‬ ‫که حتی زندگی برای کسانی که دستشان به دهانشان‬ ‫می رسید نیز غیر قابل تحمل شده است‪ .‬بهای کاالهای‬ ‫اساسی و مورد نیاز چهار برابر شد و قطعی جریان برق‬ ‫حتی در شهرهای اصلی و بزرگ به بیش از ‪ 15‬ساعت‬ ‫در روز رسید‪.‬‬ ‫‪-7‬ایاالتمتحدهامریکابه طورمستقیمیاغیر مستقیم‬ ‫تع��دادی از گروه ه��ای قومی را تحریک ک��رد و باعث‬ ‫ش��د گرایش های جدایی طلبانه در انها به وجود بیاید تا‬ ‫یکپارچگی ملی را چند تکه کنند‪ .‬گروه های جدایی طلب‬ ‫در ایالت «بلوچستان» کارشان به جایی رسیده است که‬ ‫تصمیم های خود را بر برخی مناطق تحمیل می کنند تا‬ ‫حدی که ارامش ملی را در مدارس برهم زده و پرچم ملی‬ ‫را از دفاتر رسمی پایین اورده اند‪.‬‬ ‫ش��هر «کراچی» که بزرگترین ش��هر پاکستان‬ ‫و ش��اهرگ اقتصادی این کش��ور قلمداد می شود‪،‬‬ ‫شاهد موجی از کش��تارهای خودسرانه است که در‬ ‫گذش��ته نظیر نداشته اس��ت‪ .‬برای انکه خواننده از‬ ‫خطر این امر باخبر شود به سخنان «ذوالفقار میرزا»‬ ‫وزیر کشور سابق ایالت «سند»‪ ،‬همسر رئیس کنونی‬ ‫پارلمان و یکی از نزدیکان و دوس��تان زرداری در‬ ‫یکی از کنفرانس های مطبوعاتی اش اشاره می کنم‪.‬‬ ‫میرزا گفت که «الطاف حس��ین» رهب��ر قبیله ای در‬ ‫کراچی ب��ه او و دیگ��ر رهبران ح��زب حاکم گفته‬ ‫است که امریکا قصد دارد پاکستان را تجزیه کند و‬ ‫او یعنی الطاف تصمیم گرفته است که برای رسیدن‬ ‫به چنین هدفی در کنار امریکا بایستد به همین دلیل‬ ‫دست از کشتار و پاکسازی طایفه پشتون در کراچی‬ ‫بر نم��ی دارد‪.‬‬ ‫حزب «ام کیو ام» به رهبری الطاف حسن با لوله های‬ ‫تفنگ بر ش��هر کنترل دارد و به رغم انکه بیش از یک ماه‬ ‫استکهازاینکنفرانسمطبوعاتیجنجالیمی گذردولی‬ ‫حزب الطاف که با تکیه بر گلوله و مسلسل ساعت های‬ ‫زی��ادی در ط��ول روز از پوش��ش رس��انه ها را به خود‬ ‫اختصاص می دهد‪ ،‬سخنان وزیر کشور را تکذیب نکرد‪.‬‬ ‫به منظور انکه خوانندگان در جریان وحش��تناک‬ ‫بودن جنایات‪ ،‬کشتار و خونریزی ها در شهر کراچی قرار‬ ‫بگیرند به گزارش امنیتی سازمان های امنیتی مربوطه به‬ ‫دادگاه عالی ان زمان اشاره می کنیم‪ .‬در این گزارش امده‬ ‫است تعداد شهروندانی که به ضرب گلوله افراد ناشناس‬ ‫در کراچی در سال ‪ 2001‬کشته شدند ‪ 273‬نفر بود که این‬ ‫رقم در س��ال ‪ 2010‬به ‪778‬نفر افزایش پیدا کرد‪ .‬این در‬ ‫حالی است که تعداد شهروندانی که به ضرب گلوله افراد‬ ‫ناشناس در هشت ماه نخست سال جاری کشته شده اند به‬ ‫‪ 1400‬نفر رسیده است‪.‬‬ ‫در برابر این همه عملیات های جنایی‪ ،‬دولت هیچ‬ ‫مسئولیتی برای خود نمی بیند جز اینکه تعداد کشته ها را‬ ‫اعالم و عنوان کند که قاتالن ناشناس هستند‪ .‬معنایش ان‬ ‫است که دولت در قید و بند انجام تحقیقات یا بازداشت‬ ‫مجرمان حتی اگر بداند چه کسانی هستند‪ ،‬نیست‪ .‬به طور‬ ‫مثال «اجمل بهاری» قاتل معروفی است و اعتراف کرده که‬ ‫صد و ده نفر را کشته است ولی کسی جرات مجازاتش را‬ ‫ندارد‪ ،‬زیرا وی یکی از اعضای حزب «ام کیو ام» است‪ .‬این‬ ‫حزب نیز هم پیمان حزب حاکم به شمار می رود‪.‬‬ ‫‪ -7‬ش��اید خطرناکترین اتفاقی که پ��س از ورود‬ ‫پاکستان به جنگی که امریکا راه انداخته به وقوع پیوست‪،‬‬ ‫این بود که پاکس��تان اهداف و خواس��ته های فرهنگی‬ ‫و اموزش��ی ویرانگر خود را بر این کشور تحمیل کرد‪.‬‬ ‫پرویز مش��رف هر چیزی در این زمینه به او دیکته شد‬ ‫را به اج��را دراورد‪ ،‬به ویژه انکه با ه��وا و هوس هایش‬ ‫همخوانی داش��ت‪ .‬س��خنان مش��رف مبنی ب��ر اینکه‬ ‫«کمال اتاتورک»الگوی وی برای اقداماتش است‪ ،‬بهترین‬ ‫نمونه برای نشان دادن شخصیتش قلمداد می شود‪ .‬وی‬ ‫عرصه را بر مدارس دینی و اموزش دینی در پاکستان تنگ‬ ‫و تالش کرد‪ ،‬رویکرد اموزشی را تغییر دهد و مواد دینی‬ ‫را از انها حذف کند‪ .‬همچنین فحش��ا را در میان جوانان‬ ‫گسترش داد و همین مس��اله را به پادگان های نظامی نیز‬ ‫کشاند‪ .‬همه اینها چیزهایی بود که به او دیکته شد‪.‬‬ ‫لشکرکشی فرهنگی گسترده امریکا به پاکستان با‬ ‫پایان حاکمیت پرویز مشرف به پایان نرسید بلکه به شکل‬ ‫سریعی ادامه یافت‪.‬‬ ‫امریکایی و پاکس��تانی وج��ود دارد‪ .‬انه��ا هم پیمانان‬ ‫استراتژیک و اساس��ی در جنگ امریکا هستند ولی به‬ ‫همدیگر اتهام های خطرناکی می زنند به ویژه پس از انکه‬ ‫«اسامه بن الدن» در «ابت اباد» پاکستان کشته شد‪.‬‬ ‫‪ -4‬اتهام های امریکا به سازمان اطالعات پاکستان در‬ ‫مورد اینکه پاکستان در حمله به سفارت امریکا در کابل و‬ ‫ترور استاد «برهان الدین ربانی»دست دارد و اینکه از شبکه‬ ‫«جالل الدین حقانی»حمایت می کند و به ان پناه می دهد‪،‬‬ ‫زنگ خطر را برای اسالم اباد به صدا دراورده است‪ .‬این‬ ‫اتهام زدن ها به پاکستان باعث می شود این کشور دریابد‬ ‫که انها اشاره های خطرناکی برای حمله مستقیم امریکا به‬ ‫خاک پاکستان است‪.‬‬ ‫‪ -5‬واکنش های سریع و برجس��ته ای به اتهامات‬ ‫امریکاعلیهپاکستاننشاندادهشد‪.‬چیننخستینکشوری‬ ‫بود که به این تهدیدات واکنش نش��ان داد به طوری که‬ ‫معاون نخس��ت وزیر چین بالفاصله به پاکستان سفر و‬ ‫اعالم کرد که چین هرگونه تجاوزی به خاک پاکستان را‬ ‫تجاوز به خاک چین می داند و این به وضوح یعنی هر گونه‬ ‫ماجراجویی امریکا در حمله به پاکستانمختصربه این دو‬ ‫کشور نخواهد ماند‪.‬‬ ‫‪ -6‬عربستان نیز مسئوالن برجسته امنیتی خود را در‬ ‫دیداری غیرمنتظره و فوری به پاکستان فرستاد‪ ،‬هر چند‬ ‫پاکس��تان معموال جزئیات این گونه دیداره��ا را اعالم‬ ‫نمی کند‪.‬‬ ‫‪« -7‬حامد کرزای» رئیس جمهور افغانستان دیداری‬ ‫غیرمنتظره از هند داش��ت که طی ان هند وافغانس��تان‬ ‫توافقنامهاستراتژیکبرایافزایشهمکاریامنیتی‪،‬نظامی‬ ‫و تجاری دوجانبه امضا کردند‪ .‬اینجا ذکر این نکته خالی‬ ‫از لطف نیست که هند از زمان اشغال افغانستان توسط‬ ‫امریکا‪ ،‬تمایل اش��کاری برای ایج��اد و اموزش ارتش‬ ‫افغانستان دارد‪.‬‬ ‫تحلیلگراناستراتژیکاینتوافقنامهراپیامدیگریاز‬ ‫امریکا برای پاکستان قلمداد می کنند‪ .‬امریکا در سال‪2001‬‬ ‫پاکستان را تهدید کرده بود که اگر در جنگ علیه افغانستان‬ ‫در کنارش نایس��تد‪ ،‬این جنگ را از مرزهای غربی اش‬ ‫یعنی هند اغاز می کند و بدین ترتیب پاکستان در منگنه‬ ‫قرار می گرفت‪.‬‬ ‫اینجا این پرسش پیش می اید که‪ :‬ایا توافقنامه اخیر‬ ‫افغانستان و هند همه مس��ائل را به نقطه صفر و همانند‬ ‫سال‪ 2001‬رسانده است؟‬ ‫سیاس��ت خواباندن دست توس��ط امریکا ادامه‬ ‫دارد و به نظر می رسد که هر از چند گاهی تند می شود‬ ‫و دوباره ارام می گیرد ولی دو ط��رف باید بفهمند که‬ ‫زمان بازنگری در سیاس��ت جنگ و استفاده از حربه‬ ‫زور فرا رسیده اس��ت‪ .‬امریکا پس از گذشت ‪ 10‬سال‬ ‫از استفاده از انواع و اقسام حربه های زور در افغانستان‬ ‫و پاکستان‪ ،‬کشورهای منطقه را به استانه فروپاشی و‬ ‫نابودی فراگیر سوق داد‪ .‬همه دولت های امریکایی که‬ ‫در پی هم می ایند باید بدانند که هیچ راه نجاتی به جز‬ ‫خروج از افغانس��تان وجود ندارد‪ ،‬کشوری که ملتش‬ ‫افتخار می کند که «قبرس��تان» همه نیروهای اشغالگر‬ ‫است‪.‬‬ ‫دولت امریکا و رای دهن��دگان امریکایی نیز باید‬ ‫بدانند که سخنان ادامه جنگ یا خروج از افغانستان هیچ‬ ‫هدفی جز مصرف داخلی ندارد و اهمیت ان فراتر از این‬ ‫نمی رود زیرا فقط هیزم ات��ش انتخابات امریکا قلمداد‬ ‫می شود که اوضاع را در واقعیت پیچیده تر می کند و جان‬ ‫میلیون ها نفر از مردم عادی و سربازان را در خطر کشتار‬ ‫قرار می دهد‪g.‬‬ ‫نویسنده‪:‬عبدالغفارعزیز‪ -‬نویسنده‪،‬تحلیلگروسخنگوی‬ ‫جماعت اسالمی در پاکستان‬ ‫‪59‬‬ ‫‪59‬‬ ‫فرهنگ ‬ ‫سعادت اباد کجاست؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫علیه طبقه متوسط یا برای طبقه متوسط‬ ‫‪1‬‬ ‫نگاهی به فیلم «سعادت اباد» تازهترین ساخته مازیار میری‬ ‫مازیار میری حاال کارگردانی اس��ت با چند فیلم‬ ‫متوسط و یک فیلم باالتر از متوسط اما خیلی بیشتر از‬ ‫فیلم هایش‪ ،‬نامش همواره در کنار نام های برجسته ای‬ ‫از کارگردانان نس��ل اول انقالب قرار داده شده است‪.‬‬ ‫او اکنون ‪ 40‬س��ال دارد و ‪ 10‬س��الی از این نام اوران‬ ‫کوچکتر است‪ .‬حضورش در سینما هم تاکنون همراه‬ ‫با شاهکاری نبوده اس��ت‪ .‬در واقع میری که در رشته‬ ‫تدوین تحصیل کرده از نیمه دهه ‪ 70‬با کارگردانی فیلم‬ ‫کوتاه فعالیت سینمایی خود را اغاز کرد‪.‬‬ ‫‪60‬‬ ‫تاکنون هم فیلم های قطعه ناتم��ام (‪ ،)1379‬به‬ ‫اهستگی (‪ ،)1384‬پاداش س��کوت (‪ ،)1385‬کتاب‬ ‫قان��ون (‪ )1387‬و اخیرا س��عادت اباد (‪ )1389‬را در‬ ‫کنار مجموعه تلویزیونی گاوصندوق کارگردانی کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬او مجری طرح فیلم همیش��ه پای یک زن در‬ ‫میان است (ساخته کمال تبریزی ‪ )1386 -‬نیز بوده و‬ ‫فیلمبرداری جوجه اردک من (‪ )۱۳۸۱‬و تدوین گری‬ ‫ان مرد امد (‪ )۱۳۸۶‬را عالوه بر فیلم های به اهستگی‬ ‫و جوجه اردک من تجربه کرده است‪.‬‬ ‫در واقع فیلم قطع��ه ناتمام که با مت��ن کامبوزیا‬ ‫پرتوی و با موضوع موس��یقی محلی زنان خراسانی‬ ‫ساخته ش��د در جش��نواره های مرتبط موفقیت هایی‬ ‫کس��ب کرد و ش��روع خوبی ش��د ب��رای یک��ی از‬ ‫تحصیلکرده ه��ای دانش��کده صدا و س��یما‪ .‬او اما در‬ ‫به اهس��تگی با ب��ازی محمدرضا فروتن و حس��ن‬ ‫پورش��یرازی‪ ،‬فیلمی را عرضه کرد ک��ه توجه برخی‬ ‫منتقدان را به خود جلب کرد ولی در کل چندان دیده‬ ‫نشد‪ .‬پاداش سکوت اما شاید ضعیف ترین کار میری‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫تاکنون باشد که با بازی پرویز پرستویی‪ ،‬رضا کیانیان‪،‬‬ ‫مهتاب کرامتی‪ ،‬پریوش نظریه‪ ،‬فرهاد اصالنی‪ ،‬سیما‬ ‫تیرانداز و جعفر والی به واقع داستان منحصربه فرد و‬ ‫جنجالی احمد دهقان را در یک فیلم اجتماعی – دفاع‬ ‫مقدسی ساخت اما نتوانس��ت توجه زیادی را متوجه‬ ‫این فیلم کند‪ .‬کتاب قان��ون اما با بازی پرس��تویی و‬ ‫فتحعلی بیگی‪ ،‬نزد مخاطب ع��ام اقبال یافت‪ .‬هرچند‬ ‫این فیلم هم مانند برخی دیگر از اثار میری که نش��ان‬ ‫داده عطش این را دارد که موضوع های حاشیه ساز را‬ ‫انتخاب کند از حاشیه هایی رنج برد‪.‬‬ ‫«س��عادت اباد» اما اخرین کار اوس��ت که باز با‬ ‫حضور چهره ه��ای مطرح مانند لی�لا حاتمی‪ ،‬حامد‬ ‫بهداد‪ ،‬مهناز افش��ار‪ ،‬هنگامه قاضیانی و حسین یاری‬ ‫در گیشه تاکنون موفق بوده اما چه در حین ساخت و‬ ‫چه در حال حاضر با حاشیه هایی مواجه بوده است‪.‬‬ ‫یک بار اعالم شد که ساخت این فیلم در سال گذشته‬ ‫قبل از ایام جش��نواره فجر به دلیل مشکالت مالی در‬ ‫مرحله صداگذاری متوقف شده است‪.‬‬ ‫فیلمبرداری سعادت اباد براساس قصه ای از امیر‬ ‫عربی با داستان زنی است که در زندگی مشترک اش با‬ ‫محسن دچار تردیدهایی شده و تصمیم می گیرد برای‬ ‫همسرش جشن تولدی بگیرد و خاطراتی را یاداوری‬ ‫کند‪ ،‬پس همه چی��ز را از قبل پیش بینی می کند‪ ،‬غافل‬ ‫از اینکه همه چیز مطابق با خواسته او پیش نمی رود‪...‬‬ ‫شش شهریور ماه ‪ 89‬در تهران به پایان رسید‪ ،‬اما مدتی‬ ‫بعد همایون اس��عدیان در مقام تهیه کننده فیلم اعالم‬ ‫کرد که هرچند فرم ش��رکت در جشنواره بیست و نهم‬ ‫فیلم فجر را پر کرده‪ ،‬اما تنها در صورتی که مش��کل‬ ‫مالی پروژه حل ش��ود‪ ،‬نس��خه نهایی اواخر دی ماه‬ ‫اماده نمایش می شود در غیر این صورت این زمان به‬ ‫تعویق می افتد‪ .‬البته حتما مشکالت فیلم حل شد که‬ ‫به جشنواره هم رسید‪.‬‬ ‫فیلم باالخره بعد از چند بار که قرار بود در سالن‬ ‫برج میالد جش��نواره به نمایش درای��د‪ ،‬در اخرین‬ ‫س��انس یکی از روزه��ای پایانی جش��نواره نمایش‬ ‫داده ش��د‪ .‬مازیار میری پس از نمای��ش فیلمش برای‬ ‫نمایندگان رسانه های گروهی در ابتدای نشست نقد و‬ ‫بررسی فیلم گفت‪« :‬من قبل از حضور در اینجا‪ ،‬بسیار‬ ‫دلگیر بودم اما به احترام سینما‪ ،‬شما و جشن بزرگی که‬ ‫در ان هستیم‪ ،‬گالیه هایم را اینجا نیاوردم و امیدوارم‬ ‫در جمع دیگری بنشینیم و مشکالتمان را حل کنیم‪».‬‬ ‫میری در شرایطی هم که محمدرضا عرب در یک‬ ‫ی درباره‬ ‫نشست جشنواره درباره سخنان رضا میرکریم ‬ ‫داوری جشنواره پاسخ های تندی داده بود‪ ،‬گفت‪« :‬اقای‬ ‫دبیر جشنواره در نامه ای که خطاب به داوران جشنواره‬ ‫ی نوشته بود‪ ،‬عنوان کرد حافظ‬ ‫در پی سخنان میرکریم ‬ ‫همه فیلمسازان هستم و من می دانم که هستند اما در روز‬ ‫گذشته فیلمساز تازه کاری‪ ،‬به میرکریمی عزیز توهین های‬ ‫زیادی کرد و توقع دارم اقای مسعود شاهی همان طور که‬ ‫ان نامه را نوشتند‪ ،‬حرمت میرکریمی را نگه دارند‪ .‬خوب‬ ‫نیست هرکسی تا شرایطی فراهم شد که تیتر مطبوعات‬ ‫شود به کسی دیگر توهین کند و امیدوارم این جشنواره‬ ‫ادای دینی برای کسی که جوایز زیادی از همین جشنواره‬ ‫گرفته داشته باشد‪».‬‬ ‫میری درنهایت یک پیشنهاد عجیب و فانتزی هم‬ ‫داد مبنی بر اینکه‪« :‬دلم می خواهد یک دقیقه سکوت‬ ‫کنیم و برای جشنواره دعا کنیم تا با هم مهربان باشیم‪.‬‬ ‫به هم تهمت نزنیم و جشنواره ای ارام داشته باشیم!»‬ ‫همایون اس��عدیان‪ ،‬تهیه کننده این فیلم نیز در پی‬ ‫ی و بحث های مطرح ش��ده نس��بت‬ ‫اظهارات میرکریم ‬ ‫به داوری ها جش��نواره فیلم فجر‪ ،‬ساکت ننشست و در‬ ‫ی و هر فیلمساز‬ ‫یادداشتی تصریح کرد‪« :‬رضا میرکریم ‬ ‫دیگری ح��ق دارد راجع به هیات داوری جش��نواره به‬ ‫درس��ت یا غلط نظرش را بگوید اما هی��چ داوری حق‬ ‫موضع گیری و پاسخگویی به هیچ فیلمسازی را ندارد‬ ‫چرا که جایگاهش چنین اجازه ای را به او نمی دهد‪ .‬این در‬ ‫حالی است که پاسخ یکی از داوران محترم جشنواره به‬ ‫نظریه های میرکریمی و طرح مساله صغر سن و بودجه ای‬ ‫که صرف ساخت فیلم شده اگر نگوییم بی نظیر که قطعا‬ ‫کم نظیر است‪».‬‬ ‫ای��ن تهیه کننده و کارگ��ردان س��ینما تاکید کرد‪:‬‬ ‫«داوری یعنی قضاوت و شرط اول قضاوت‪ ،‬عدالت‬ ‫است و داوری که در تقابل با یک اظهارنظر این گونه‬ ‫اختیار از کف می دهد و این گونه پاسخ می گوید قطعا‬ ‫دارای شرط عدالت نیس��ت و به خطا در این جایگاه‬ ‫قرار گرفت��ه حتی اگ��ر مالمتیان باش��د‪ ».‬وی افزود‪:‬‬ ‫«نگرانی میرکریمی نگرانی اس��ت بح��ق که نگرانی‬ ‫بسیاری از ما نیز هست و پاس��خ این داور محترم بر‬ ‫نگرانی ها صحه می گ��ذارد ک��ه ای کاش داوری در‬ ‫کار بود‪».‬‬ ‫فیلم سعادت اباد درنهایت در جشنواره فیلم فجر‬ ‫تنها یک جایزه را به خود اختصاص داد‪ ،‬ان هم برای‬ ‫بازی مهناز افشار در یک نقش مکمل که اتفاقا سیمرغ‬ ‫بلورین گرفت‪.‬‬ ‫اما چند ماه پس از این جشنواره‪ ،‬یعنی شهریورماه‬ ‫گذشته در جشن خانه سینما‪ ،‬ش��رایط متفاوت شد‪.‬‬ ‫«مازیار میری» مدیر اجرایی پانزدهمین جشن سینمای‬ ‫ایران شد و از هیات داوران درخواست کرد که با توجه‬ ‫به این س��متش فیلم او در بخ��ش کارگردانی داوری‬ ‫نش��ود و اما در نهایت تنها تندیس شایستگی و دیپلم‬ ‫افتخار بهترین تدوی��ن به محمدرض��ا موئینی برای‬ ‫تدوین این فیلم تعلق گرفت‪.‬‬ ‫«سعادت اباد» خیلی مشکل ممیزی هم نداشت‬ ‫و پس از نمایش کامل در جش��نواره‪ ،‬گوی��ا تنها دو‬ ‫اصالحیه کوچک در حد یک دقیقه خورد که به اعتقاد‬ ‫دس��ت اندرکاران فیلم خیلی تعیین کننده نبود و فیلم‬ ‫درنهایت پروانه نمایش گرفت‪.‬‬ ‫اینگونه شد که فیلمی بر پرده سینماها نشست که‬ ‫بیشتر قوتش به متن و بازی هنرپیشه هایش برمی گردد‬ ‫و البته حضور همین چهره ها ان را در گیشه به نسبت‬ ‫موفق ساخته است‪.‬‬ ‫ضمن انکه دست اندرکاران این فیلم در بسیاری‬ ‫از نشس��ت ها و مصاحبه ه��ای مربوط به فیلمش��ان‬ ‫مجبورند درباره ش��باهت مضمونی و پرداختی ان با‬ ‫اثار اصغر فرهادی‪ ،‬به ویژه «درباره الی» پاس��خ دهند‬ ‫و هرگونه تاثیرپذیری را رد کنند‪ .‬این درحالی اس��ت‬ ‫که کارگ��ردان اثر در جاهایی از فیلم��ش به عنوان نقد‬ ‫پنهان کاری یاد کرده و این دقیقا همان س��خنی است‬ ‫که فرهادی درباره فیلم های اخیرش به کار می برد‪.‬‬ ‫نکته اخر اینکه به نظر می رسد برخی تالش هایی‬ ‫صورت گرفت تا این فیلم در اذه��ان عمومی‪ ،‬نقطه‬ ‫مقابل و هدف تهاجم نگاه های سیاسی ارزش گرا قرار‬ ‫گیرد اما تاکنون تقریبا به هیچ وجه حتی به اندازه فیلم‬ ‫«یه حبه قن��د» هم محل چالش یا برخ��ورد نگاه های‬ ‫ایدئولوژیک قرار نگرفته است‪.‬‬ ‫البته در این میان برخی از رسانه ها نقدهای تندی‬ ‫را روانه مازیار میری کردند‪.‬‬ ‫اس��تدالل این گ��روه ترویج عش��ق های الوده‪،‬‬ ‫ارائه تصویر منفی از مردان سنت گرا و دفاع از نوعی‬ ‫لیبرالیسم اجتماعی توسط سعادت اباد بود‪ .‬شاید بستر‬ ‫اصلی این نقدها تم اصلی سعادت اباد باشد اما سابقه‬ ‫مازیار میری موجب شده که نقدها به سوی او روانه‬ ‫شوند و او را هدف بگیرند‪.‬‬ ‫در مجم��وع می ت��وان گفت که س��عادت اباد تا‬ ‫حدود زیادی راوی پنه��ان کاری‪ ،‬دروغ و بی اخالقی‬ ‫بوده نه داور نهایی درب��اره انچه در فیلم مطرح کرده‪.‬‬ ‫ن��وع پایان بندی فیلم ه��م همین واقعی��ت را نمایان‬ ‫می کند‪ .‬یک پایان تقریبا باز که دست مخاطب را برای‬ ‫نتیجه گیری باز می گذارد‪ .‬شاید همین راوی بودن راه‬ ‫انتقادها را بر میری باز کرده‪.‬‬ ‫سعادت اباد فیلمی درباره طبقه متوسط است اما‬ ‫قضاوت درباره اینکه فیلمی علیه طبقه متوسط است‬ ‫یا فیلمی برای این طبقه که می خواهد با اسیب شناسی‬ ‫این طبقه‪ ،‬ان را پاالیش کند تا بتواند به حیاتش ادامه‬ ‫بدهد مهم ترین س��ئوال درباره این فیلم است‪ ،‬اینکه‬ ‫دروغ و پنهان کاری عادت طبقه متوسط است یا توسط‬ ‫طبقه های دیگر به این طبقه وارد شده؟ ‪g‬‬ ‫‪61‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با امیر عربی‬ ‫فیلمنامه نویس سعادت اباد‬ ‫مساله اصلی‬ ‫التقاط طبقاتی‬ ‫است‬ ‫‪2‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫امیر عربی پیش از انکه در فیلم «سعادت اباد»‬ ‫با مازیار میری به عن��وان کارگردان همکاری کند‪،‬‬ ‫فیلمنام��ه مجموعه تلویزیون��ی «گاوصندوق» را‬ ‫نوشته است‪ .‬با او که این روزها نوشته اش بر پرده‬ ‫س��ینماها به تصویر درامده است‪ ،‬درباره فیلمنامه‬ ‫«س��عادت اباد» گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫اقای عرب��ی! فیلمنامه «س��عادت اباد» دومین‬ ‫تجربه نویسندگی شماست‪ .‬درباره شکل گیری‬ ‫این فیلمنامه و تاثیری که سایر عوامل فیلم در‬ ‫ان داشتند‪ ،‬توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪ l‬ش��کل گیری فیلمنامه به ای��ن صورت بود‬ ‫که من داستانی کوتاه را از ریموند کارور خواندم‪ ،‬به‬ ‫نام «االسکا مگر چه خبر است؟» داستان زوجی بود‬ ‫که برای شب نش��ینی به خانه زوجی دیگر می روند و‬ ‫در انجا درباره سفر به االس��کا حرف می زنند‪ ،‬وقتی‬ ‫شب نشینی تمام می شود‪ ،‬انها به خانه خود برمی گردند‬ ‫و ما تصویری از این دو زوج و شرایط اجتماعی ای که‬ ‫در ان زندگی می کنند‪ ،‬داریم‪ .‬این ایده به ذهنم امد که‬ ‫خوب است‪ ،‬یک میهمانی ر ا ترتیب دهیم و چند زوج‬ ‫به ان بیایند و بعد از تمام شدن میهمانی‪ ،‬تصویری از‬ ‫زوج ها‪ ،‬ادم ها و ش��رایط اجتماعی انها داشته باشیم‪.‬‬ ‫براس��اس ایده اولیه‪ ،‬طرحی س��ه‪ ،‬چه��ار صفحه ای‬ ‫نوش��تم‪ .‬قصه هایی که اکن��ون در فیلم س��عادت اباد‬ ‫اس��ت‪ ،‬در ان طرح هم بود‪ .‬بعد این طرح به طرحی‬ ‫‪20‬صفحه ای تبدیل شد‪.‬‬ ‫سپس ما شروع کردیم به انجام گفت وگو‪ .‬در این‬ ‫گفت وگوها اقای مویینی تدوینگر ‪ ،‬اقای اس��عدیان‬ ‫تهیه کننده‪ ،‬اقای اثباتی ط��راح صحنه و لباس و اقای‬ ‫میری کارگ��ردان حضور داش��تند و ما باره��ا درباره‬ ‫جزئیات این قصه ها صحبت کردیم‪.‬‬ ‫برای مثال‪ ،‬قصه س��قط جنین و شخصیت های‬ ‫ان در طرح اولیه وجود داش��ت‪ ،‬ما بیشتر در این باره‬ ‫صحبت می کردیم که چرا این زن حاضر شده این کار‬ ‫را انجام دهد‪ ،‬شوهرش و خودش چه کسانی هستند‪،‬‬ ‫خاستگاه اجتماعی انها چیست و‪ ...‬بعد از انکه درباره‬ ‫این مسائل ساعت ها بحث می کردیم‪ ،‬من فیلمنامه را‬ ‫می نوشتم‪ ،‬بعد دوباره فیلمنامه را می خواندیم و همه‬ ‫‪62‬‬ ‫نظر می دادند و من با توجه به این نظرها‪ ،‬فیلمنامه را‬ ‫بازنویس��ی می کردم‪ .‬به همین ترتیب‪ ،‬چهار‪ ،‬پنج بار‬ ‫فیلمنامه بازنویسی شد تا به مرحله تولید رسید‪.‬‬ ‫اخرین مرحله بازنویسی فیلم چه زمانی بود؟‬ ‫‪ l‬اخرین باری ک��ه من ح��دود ‪ 20‬تیر ‪، 89‬‬ ‫نس��خه بازنویس��ی ش��ده را دادم‪ ،‬ی��ک روز از اغاز‬ ‫فیلمبرداری سعادت اباد گذشته بود‪.‬‬ ‫به داستان سقط جنین اشاره کردید‪ .‬با توجه به‬ ‫ویژگی ها و س��ابقه تاریخی زن ایرانی‪ ،‬به نظر‬ ‫می رسد که اقدام الله با بازی مهناز افشار برای‬ ‫سقط جنین باورپذیر نیست‪.‬‬ ‫‪ l‬چیزی ک��ه خود الل��ه در فیلم ب��رای دلیل‬ ‫سقط جنین می گوید‪ ،‬این است که امادگی مادر شدن‬ ‫را ندارد‪.‬‬ ‫از نظر ش��ما زنان ایرانی به همین دلیل‪ ،‬شبیه‬ ‫الله عمل ک��رده و بچه خود را ب��دون اطالع‬ ‫همسرشان سقط می کنند؟‬ ‫‪ l‬من نمی گویم همه زنان ایران��ی این کار را‬ ‫می کنند‪ ،‬ولی خیل��ی از زنان ای��ن کار را می کنند‪ .‬در‬ ‫همین شهر تهران‪ ،‬سقط جنین به شکل پنهانی بسیار‬ ‫زیاد انجام می شود‪.‬‬ ‫اتفاقا کارگردان س��عادت اباد هم گفته اس��ت‬ ‫که فیلمنامه این کار‪ ،‬نقد پنهان کاری اس��ت‪.‬‬ ‫ایا پنهان کاری در مقایس��ه ب��ا عملکردی که‬ ‫هریک از کاراکتره��ا دارند‪ ،‬خطایی بزرگ در‬ ‫نظر گرفته ش��ده یا پنهانکاری نقطه اش��تراک‬ ‫ناهنجاری های به تصویر درامده در هر کدام‬ ‫از شخصیت هاست؟‬ ‫‪ l‬تم این فیلم‪ ،‬پنهان کاری اس��ت؛ چیزی که‬ ‫در الیه اول فیلم می بینیم‪ .‬مس��اله اصل��ی که فیلم به‬ ‫ان می پردازد‪ ،‬تصویری از جامعه ای اس��ت که دچار‬ ‫التقاط طبقاتی شده است؛ التقاط طبقاتی یعنی ادم ها‬ ‫از طبقات مختلف با هم در محافلی قرار می گیرند‪ ،‬در‬ ‫حالی که بعضی از انها به ان طبقه تعلق ندارند‪ .‬بعضی‬ ‫از ای��ن ادم ها که نماین��ده انها در فیلم س��عادت اباد‬ ‫شخصیت «محسن» اس��ت‪ ،‬با یک نوع دالل مسلکی‬ ‫خاس��تگاه اجتماعی خود را تغیی��ر داده اند‪ ،‬در حالی‬ ‫که از نظر فرهنگی ش��رایط زندگی در طبقه جدید را‬ ‫ندارند و به همین دلیل‪ ،‬باعث می شوند به اصالت های‬ ‫ان طبقه ضربه وارد شود‪ .‬یعنی یک ادم جعلی به یک‬ ‫ادم اصیل از یک طبقه برخورد می کند و چون از نظر‬ ‫فرهنگی امادگی زندگ��ی در طبقه جدید را ندارد‪ ،‬به‬ ‫ان طبقه اسیب می زند‪ .‬وقتی دچار التقاط می شویم‪،‬‬ ‫این مس��اله حالت زنجیروار پیدا می کند و به صورت‬ ‫زنجیره ای‪ ،‬اینها به یکدیگر و اصالت همدیگر ضربه‬ ‫می زنند‪.‬‬ ‫این باعث می ش��ود‪ ،‬یکس��ری ناهنجاری ها و‬ ‫بی اخالقی ه��ا را در جامع��ه ببینیم‪ .‬ای��ن بی اخالقی‬ ‫می تواند پنهان کاری باش��د و خود پنه��ان کاری نیز‬ ‫ش��امل خیانت‪ ،‬دروغ و‪ ...‬اس��ت‪ .‬بنابراین ما در فیلم‬ ‫در الیه اول پنهان کاری و دروغ را نشان می دهیم و در‬ ‫الیه دوم‪ ،‬التقاط طبقاتی براثر عملکرد شخصیت ها یا‬ ‫ادم های دالل مسلکی است که با استفاده از خالءهای‬ ‫قانونی‪ ،‬تغییر طبقه می دهند‪.‬‬ ‫ایا این ناهنجاری ها در بقیه شخصیت های فیلم‬ ‫هم وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬م��ا اش��اره های ریزی ب��ه مس��اله اقتصاد‬ ‫داریم‪ ،‬ولی مثال درباره ش��خصیت «علی» این مساله‬ ‫را نمی بینی��د‪ ،‬اما درباره همس��رش ن��وع دیگری از‬ ‫جاه طلبی و ارزوی تغییر طبقه دیده می ش��ود‪ .‬درباره‬ ‫شخصیت بهرام که با زنی پولدار ازدواج کرده‪ ،‬باز یک‬ ‫نوع دیگری از این رفتار را می بینید‪ .‬یک نوع جاه طلبی‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫در برخی ش��خصیت های این فیلم وج��ود دارد‪ .‬این‬ ‫جاه طلبی چیز بدی نیس��ت‪ ،‬ولی چون مسیر ان غلط‬ ‫است‪ ،‬در نهایت به مس��ائل اخالقی منجر می شود که‬ ‫ادم های فیلم درگیر ان هستند‪.‬‬ ‫در فیلم س��عادت اباد عنصری ک��ه روی ان‬ ‫تاکید می شود‪ ،‬غذاس��ت‪ .‬این مولفه در فیلم‬ ‫نشانه چیست؟‬ ‫‪ l‬ما از ابتدا دوس��ت داش��تیم میهمانی حول‬ ‫غذا پختن اغاز ش��ود و بعد که غذا بر س��ر میز تمام‬ ‫می ش��ود‪ ،‬انگار همه تالش ها در ان نقطه با شکست‬ ‫مواجه می شود و ما یک روی دیگری از این میهمانی‬ ‫را می بینیم‪ .‬دوست داش��تیم از دقیقه نخست فیلم‪ ،‬با‬ ‫غذا پختن ش��روع کنیم و بعد با جمع کردن غذا تمام‬ ‫کنیم‪ .‬غذای ما راویولی بود و اصال غذای چینی نبود‪،‬‬ ‫بعد گروه صحنه‪ ،‬غ��ذای چینی را پیش��نهاد کرد‪ ،‬در‬ ‫حالی که در فیلمنامه و ت��ا لحظه اخر قرار بود که غذا‬ ‫راویولی باشد‪.‬‬ ‫چه تفاوتی بین این دو غذا برای انتقال مفاهیم‬ ‫فیلم وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬راویولی بیش��تر به مفهوم فیلم سعادت اباد‬ ‫نزدیک بود‪ ،‬چون م��واد راویولی در خمیری پنهان و‬ ‫بعد پخته می شود و غذای جدیدتری نسبت به غذای‬ ‫چینی است‪ .‬من بیشتر دوست داشتم در فیلم راویولی‬ ‫باشد؛ اما خانم قلمفرس��ایی این غذا را به اقای میری‬ ‫پیش��نهاد کردند و او هم پذیرف��ت و از تصمیمی که‬ ‫گرفته‪ ،‬راضی است‪.‬‬ ‫در فیلم س��عادت اباد اطالعات کمی درباره‬ ‫هر ی��ک از ش��خصیت ها در ط��ول فیلم داده‬ ‫می شود که سبب همراه شدن مخاطب با فیلم‬ ‫می شود‪ ،‬این مساله به شکل خاص مورد تاکید‬ ‫شما در فیلمنامه بوده است؟‬ ‫‪ l‬این موضوع کام�لا از فیلمنامه و از تالش‬ ‫گروهی پنج ماهه می اید که ریتم اطالعات متناس��بی‬ ‫داشته باش��یم و قصه‪ ،‬ش��خصیت و فیلمنامه در هیچ‬ ‫نقطه ای متوقف نشود و با ریتمی ثابت تا پایان برود‪.‬‬ ‫ایا ش��ما با واکنش هایی درب��اره بخش هایی‬ ‫از این فیلم مانند اس��تفاده از ص��دای برخی‬ ‫خوانندگان یا نوشیدنی هایی که سرو می شود‪،‬‬ ‫مواجه شده اید؟‬ ‫‪ l‬از نظر تکنی��کال از فیلمنامه ت��ا اجرا‪ ،‬اکثر‬ ‫کسانی که فیلم را دیده اند‪ ،‬ان را پس��ندیده اند؛ اما از‬ ‫نظر اتفاق هایی که در فیلم می افتد‪ ،‬سعادت اباد مانند‬ ‫هر فیلم دیگری مخالف و موافق دارد و این موضوع‬ ‫طبیعی است‪.‬‬ ‫در حال حاضر س��عادت اباد ف��روش خوبی‬ ‫داش��ته و از چند فیلم دیگر پیش افتاده است‪،‬‬ ‫شما دلیل این فروش مناسب را چه می دانید؟‬ ‫‪ l‬س��عادت اباد فیل��م محترم��ی اس��ت و به‬ ‫تماشاچی احترام می گذارد‪ .‬این احترام به تماشاچی‬ ‫از نقطه اغاز فیلمنامه که عده ای روی ان کار کردند تا‬ ‫فیلمنامه خوبی داشته باش��یم تا مرحله تولید‪ ،‬مونتاژ‬ ‫و صداگ��ذاری دالبی وجود دارد‪ .‬حض��ور بازیگران‬ ‫خوب نیز احترام به تماش��اچی اس��ت‪ .‬ای��ن موارد‬ ‫باعث می ش��ود که فیلم در نگاه اول‪ ،‬ویترین خوبی‬ ‫داشته باشد‪ .‬در مرحله دوم و در هفته های اینده‪ ،‬فیلم‬ ‫انقدر طرفدار دارد که ب��رای ان تبلیغ کنند و دهان به‬ ‫دهان برای ان تبلیغ ش��ود‪ .‬اکنون و در مرحله اول‪ ،‬ما‬ ‫اکرانی در جشنواره داش��تیم که بازخوردهایی داشته‬ ‫که موثر است‪ .‬بازیگران فیلم هم در فروش اولیه فیلم‬ ‫موثرند؛ اما در هفته های اینده‪ ،‬تبلیغ مردم و پرداختن‬ ‫مطبوعات به این فیلم باعث فروش خواهد شد‪.‬‬ ‫اقای عربی‪ ،‬به طور کلی فیلم سعادت اباد در‬ ‫ستایش طبقه متوسط اس��ت یا در نقد ان یا به‬ ‫توصیف این طبقه می پردازد؟ البته با این فرض‬ ‫که تهمینه و بهرام از طبقه باالتری هستند‪.‬‬ ‫‪l‬فیلم س��عادت اباد درباره التقاط و همزیستی‬ ‫طبقاتی است‪ ،‬نه طبقه متوسط و این اشتباهی است که‬ ‫خیلی ها درباره این فیلم مرتکب می شوند و می گویند‬ ‫که فیلم درباره طبقه متوسط است در حالی که بعضی‬ ‫از ادم های ما متعلق به طبقه متوسط هستند و بعضی‬ ‫نه‪ .‬در کل ما در فیلم دوست داش��تیم ادم هایی داشته‬ ‫باشیم با خاس��تگاه های متفاوت فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬ ‫مذهبی‪ .‬ضمن اینکه ه��دف ما از س��اختن این فیلم‬ ‫نوعی تصویرسازی از این التقاط طبقاتی بود و اینکه‬ ‫اساس��ا این اتفاقی ک��ه در جامعه ما افت��اده و ادم ها‬ ‫یک ش��به بدون اینکه از نظر فرهنگی امادگی اش را‬ ‫داشته باشند به واسطه نوعی فس��اد اداری‪ ،‬مالی که‬ ‫گریبانگر جامعه اس��ت پولدار می شوند و تغییر طبقه‬ ‫می دهند چه پیامدهایی در پی دارد و چه ضربه ای را‬ ‫به اصالت ادم ها وارد می کند‪.‬‬ ‫برای شما یک مثال می زنم‪ .‬در هفته های گذشته‬ ‫خبری امد‪ ،‬مبنی بر اینکه یک نف��ر نزدیک به هزار و‬ ‫هشتصد میلیارد تومان اختالس کرده و پول به جیب‬ ‫زده است‪ .‬ما وقتی این خبر را می شنویم بیشتر به جنبه‬ ‫اقتصادی قضیه فکر می کنی��م‪ ،‬در حالی که این ماجرا‬ ‫تبعات اجتماعی هم دارد‪ ،‬مثال دادس��تان کل کش��ور‬ ‫اعالم کرده که ش��خص اختالس کننده ب��ه خیلی ها‬ ‫رش��وه داده تا بتواند در نظام بانک��ی‪ ،‬کارش را پیش‬ ‫ببرد‪ .‬حاال فرض را بر این بگذاریم که این اختالس لو‬ ‫نمی رفت‪ ،‬کما اینکه همین االن خیلی ها هستند که با‬ ‫استفاده از رانت به ثروت می رسند‪ ،‬خب این ادم ها یا‬ ‫ادم هایی که رشوه گرفته اند از فردایی که این پول وارد‬ ‫زندگی شان شده‪ ،‬چگونه زندگی کرده اند؟ این ادم ها‬ ‫به واسطه این پول خانه هایشان را عوض می کنند‪ .‬به‬ ‫محالت دیگری از شهر می روند که طبقه مرفه در ان‬ ‫زندگی می کنند‪ ،‬با ادم های جدیدی معاشرت می کنند‬ ‫و به نوعی از طبقه ای که به ان تعلق داش��ته اند فاصله‬ ‫می گیرند و به طبقه جدیدی می پیوندند‪ ،‬بدون اینکه از‬ ‫نظر فرهنگی امادگی این تغییر را داشته باشند که این‬ ‫می شود نوعی التقاط طبقاتی‪ .‬این باعث می شود که به‬ ‫اصالت ها ضربه بخورد و این ضربه خوردن خودش‬ ‫را در شکسته ش��دن قبح گناهانی مث��ل پنهان کاری‪،‬‬ ‫دروغ گویی‪ ،‬خیانت‪ ،‬به دس��ت اوردن م��ال حرام و‬ ‫خیلی از گناهان دیگر نشان می دهد‪.‬‬ ‫این گناهان و ای��ن بی اخالقی هایی که داریم در‬ ‫جامعه می بینی��م‪ ،‬اینکه دروغ گفتن ب��ه یک امر رایج‬ ‫تبدیل شده و هر کس��ی در جایگاه خودش به راحتی‬ ‫دروغ می گوید‪ ،‬از تک تک افراد جامعه می اید و ما در‬ ‫فیلم سعادت اباد بیش��تر به دنبال ان بودیم چه اتفاقی‬ ‫افتاده که حساس��یت هایمان در براب��ر گناه کردن کم‬ ‫شده است؟ چه اتفاقی افتاده اس��ت که کم کم داریم‬ ‫به یک جور بی هویتی می رسیم؟ چه اتفاقی افتاده که‬ ‫ارزش های حاکم بر جامعه مخدوش شده است؟ چه‬ ‫اتفاقی افتاده که امار طالق در کشور ما باال رفته است؟‬ ‫چه اتفاقی افتاده که سی و هشت درصد جرائم کشور‪،‬‬ ‫در تهران و کرج روی داده است؟ خب اینها همه اش‬ ‫ریش��ه هایی دارد که مهم ترین اش اقتصادی است و‬ ‫سعادت اباد به نوعی نقد این نوع دالل مسلکی حاکم‬ ‫بر بعضی ادم های جامعه اس��ت و ضربه هایی که این‬ ‫ادم ها که مردم انها را به عنوان نوکیسه‪ ،‬یا تازه به دوران‬ ‫رسیده می شناسند به جامعه وارد می کنند‪.‬‬ ‫در کل فرق می کند که ادم درس بخواند و دکتر‬ ‫شود و پولدار شود‪ ،‬تا جنس قاچاق کند و پولدار شود‪،‬‬ ‫هر دوی اینها شاید در یک محله و در کنار هم زندگی‬ ‫کنند اما این کجا و ان کجا‪.‬‬ ‫نقدی که از سوی برخی به این فیلم وارد شده‬ ‫به شخصیت علی بر می گردد‪ ،‬با اینکه او انسان‬ ‫شریف و درستکاری اس��ت و تنها شخصیتی‬ ‫اس��ت که دروغ نمی گوید اما نوعی انس��ان‬ ‫«لجباز» و «دگم» و «عصبی» به تصویر کشیده‬ ‫شده است‪ .‬چرا این اتفاق افتاده؟ این کار در‬ ‫نهایت باعث نمی ش��ود که بیننده با شخصیت‬ ‫علی مرزبندی کند و حق را به الله بدهد؟‬ ‫‪l‬علی هم مثل هر ادم دیگ��ری نقاط ضعف و‬ ‫قوت شخصیتی دارد‪ .‬در اینکه ایا او انسان شریف و‬ ‫درستکاری هست یا نه هم به تعریف ما از شرافت و‬ ‫درستکاری باز می گردد‪ ،‬علی در فیلم ما اولین نفری‬ ‫است که مرتکب گناه می شود و ان َس َرک کشیدن در‬ ‫موبایل تهمین��ه و به نوعی زندگ��ی خصوصی مردم‬ ‫است‪.‬‬ ‫در مورد علی یک اتفاقی افت��اده که در مورد‬ ‫خیلی از ادم های دور و بَرمان هم افتاده است و ان‬ ‫نوعی از س��ردرگمی است‪ .‬اینکه کش��ور ما کشور‬ ‫مدرنی اس��ت و این مدرن بودن همراه خودش هم‬ ‫چیزهای��ی مثبتی می اورد و هم چیزه��ای منفی اما‬ ‫ما از نظر فرهنگی برای مقابله ب��ا تبعات منفی این‬ ‫مدرنیزاس��یون اماده نش��ده ایم و به نوعی خودمان‬ ‫داریم ب��ه ان دامن می زنیم‪ .‬عل��ی از طرفی فردیت‬ ‫همس��رش را پذیرفته و از طرف دیگر ب��ه مقابله با‬ ‫ان فردیت برخاسته است‪ .‬خب این روش هم یک‬ ‫جایی به زندگی ش��ان اس��یب می زند و این اسیب‬ ‫می تواند همان س��قط جنین باشد‪ .‬اصال شاید دلیل‬ ‫ان س��قط جنین الله که از بزرگترین گناهان است‬ ‫و در قران هم به ش��دت تقبیح ش��ده است و خود‬ ‫الله دربار ه اش می گوید امادگی ماد ر شدن نداشتم‬ ‫از این س��ردرگمی عل��ی بیاید‪ .‬مثال اینکه انس��انی‬ ‫برای همس��رش موبایل می خرد یعنی یک زندگی‬ ‫خصوصی را برای همس��رش پذیرفته‪ ،‬اما شب که‬ ‫همس��رش می خوابد می رود و موبایل همسرش را‬ ‫چک می کند که ببیند با چه کس��انی تماس داش��ته‬ ‫است‪.‬‬ ‫این صحنه در فیلم نیس��ت اما به راحتی می شود‬ ‫حدس زد که عل��ی چنین ش��خصیتی دارد‪ ،‬خیلی از‬ ‫مرد های جامعه ما ممکن است چنین شخصیتی داشته‬ ‫باشند و شاید حتی خود من هم همین جوری باشم‪.‬‬ ‫من این را نوعی بیماری می بینم‪ .‬در مورد ش��خصیت‬ ‫علی ما به دنب��ال تصویری واقعی از این ش��خصیت‬ ‫بودیم و اصال هم نمی خواس��تیم ک��ه قضاوت کنیم‬ ‫حق با چه کسی اس��ت و البته بر خالف نظر شما من‬ ‫معتقدم در پایان فیل��م صحنه های علی جوری چیده‬ ‫شده که بیننده با او احساس صمیمیت کند‪ ،‬دقت کنید‬ ‫به گفت وگویی که او با یاس��ی در بالک��ن دارد‪ ،‬یا به‬ ‫صحنه ای که بعد از ان یاسی به تهمینه می گوید که حق‬ ‫با علی بوده است یا صحنه ای که علی و الله در خانه‬ ‫به هم می رسند‪ ،‬در این صحنه ها علی جوری تصویر‬ ‫ش��ده که بیننده ب��ا او همذات پنداری کن��د و بفهمد‬ ‫که علی صرفا یک انس��ان عاش��ق خانواده است که‬ ‫به نوعی دچار سردرگمی است و با این سردرگمی در‬ ‫واقع دارد به خانواده خ��ودش ضربه می زند‪ .‬در واقع‬ ‫ما به دنبال ان بودیم که ببینیم چه می شود که یک مادر‬ ‫به سقط جنین دس��ت می زند‪ .‬ایا فقط خود او در این‬ ‫اتفاق مقصر است؟‬ ‫برخی این انتقاد را مط��رح می کنند که در این‬ ‫‪63‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫فیلم نمایش عشق بهرام به یاسی که همسر‬ ‫دارد‪ ،‬پسندیده نیست و با معیارهای جامعه‬ ‫ایرانی همخوانی ندارد‪ .‬شما در مقابل این‬ ‫گزاره چه پاسخی دارید؟‬ ‫‪l‬ما در این فیلم چه نش��ان داده ایم که شما‬ ‫می گویید ب��ا معیار های جامع��ه ایرانی همخوان‬ ‫نیست؟ ما گفته ایم که قبل از ازدواج یک عشقی‬ ‫بین بهرام و یاس��ی وجود داشته اس��ت و اما بعد‬ ‫هرکدام از اینها به دالیلی با یک نفر دیگر ازدواج‬ ‫کرده اند اما هنوز این دوست داشتن کهنه در اینها‬ ‫باقی است و البته بیشتر در بهرام‪ ،‬همین‪ .‬این دو با‬ ‫هم هیچ رابطه ای خارج از چارچوب خانوادگی‬ ‫ندارند‪ ،‬حت��ی وقت��ی در بالکن بهرام از یاس��ی‬ ‫می پرسد که ایا از زندگی اش راضی هست یا نه‪،‬‬ ‫با اینکه بیننده می داند یاسی از زندگی اش راضی‬ ‫نیست و نش��انه های ان را در فیلم دیده‪ ،‬یاسی به‬ ‫بهرام پاسخ می دهد که از زندگی اش راضی است‬ ‫و در واقع پایبن��دی اش را به خانواده اش نش��ان‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫اتفاقا پایبندی یاسی به خانواده اینجا بیشتر‬ ‫معنا پیدا می کند تا اینکه اص�لا زندگی اش هیچ‬ ‫تهدیدی نداشته باشد و او پایبند بماند‪ .‬به شخصه‬ ‫معتقدم که یاس��ی ادمی پایبند به چارچوب های‬ ‫خانواده در فیلم نشان داده شده است‪.‬‬ ‫اخالق در کجای این فیلم ق��رار داد؟ ایا‬ ‫می توان گفت این فیلم نشان می دهد که در‬ ‫نهایت اخالق مقابل منفعت گرایی تسلیم‬ ‫می شود یا راهی برای زنده ماندن اخالق‬ ‫در جامعه وجود دارد؟‬ ‫‪l‬با پالن پایانی که اقای می��ری برای فیلم‬ ‫در نظر گرفته و در فیلمنامه به شکل دیگری بود‪،‬‬ ‫امیدی برای زنده ماندن اخالق وجود دارد‪ .‬فیلم‬ ‫سعادت اباد به نوعی اگاه س��ازی درباره این بود‬ ‫که ما داری��م به کجا می رویم‪ ،‬اینک��ه این گناهان‬ ‫کوچک روزمره که برایمان عادی ش��ده اس��ت؛‬ ‫اینقدر عادی ک��ه حتی دیگ��ر نمی بینیمش‪ ،‬چه‬ ‫اس��یب هایی را به نهاد خان��واده و در نهایت به‬ ‫جامعه می زند‪ .‬ما برای زنده نگه داش��تن اخالق‬ ‫ابتدا باید بپذیریم که بح��ران اخالقی در جامعه‬ ‫وجود دارد‪ .‬اگر این مس��اله را بپذیریم ان وقت‬ ‫می توانیم به این فکر کنی��م چگونه بر این بحران‬ ‫غلبه کنیم‪ .‬س��عادت اباد تصویری از این بحران‬ ‫اخالقی بود که متاسفانه روز به روز هم دارد بدتر‬ ‫می ش��ود‪ .‬راه حل هایی هم البته ب��رای درمان ان‬ ‫وجود دارد که بهتر اس��ت کارشناسان درباره اش‬ ‫نظر بدهند‪.‬‬ ‫اگر می خواستید باتوجه به نقدهای پس از‬ ‫اکران فیلم‪ ،‬دوباره فیلمنامه س��عادت اباد‬ ‫را بنویس��ید چ��ه تغییرات��ی در ان ایجاد‬ ‫می کردید؟‬ ‫‪l‬راستش سوال سختی اس��ت‪ .‬با توجه به‬ ‫نقدهایی که خواندم هیچ تغیی��ری‪ .‬فقط در فیلم‬ ‫صحنه ای است که در فیلمنامه نهایی جور دیگری‬ ‫بود و ما در مشورت با اقای میری و اقای اسعدیان‬ ‫هنگام فیلمبرداری تصمی��م گرفتیم که تغییرش‬ ‫دهیم‪ ،‬االن ک��ه فیلم را می بینم ب��ه نظرم انچه در‬ ‫نسخه نهایی فیلمنامه بود بیشتر به فیلم می خورد‪.‬‬ ‫در کل بعد از یک س��ال و نیم اگر دوباره بخواهم‬ ‫سعادت اباد را بنویسم حتما تغییراتی می کند‪ ،‬که‬ ‫خودم االن نمی دانم چیست‪ ،‬باید بنویسم و ببینم‬ ‫چه می شود‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪64‬‬ ‫ستاره ها‪ ،‬هزینه های فیلم را‬ ‫به شدت باال بردند‬ ‫‪3‬‬ ‫گفت وگو با همایون اسعدیان تهیه کننده «سعادت اباد»‬ ‫همایون اس��عدیان که فیلم تاثیرگذار «طال و مس» را در سال ‪ 1387‬ساخت‪ ،‬سال گذشته در کنار مازیار‬ ‫میری قرار گرفت و تهیه کنند ه سعادت اباد شد‪ .‬از اغاز اکران سعادت اباد‪ ،‬او در کنار دیگر عوامل با حضور‬ ‫در نشس��ت های مختلف برای معرفی فیلم تالش کرد و در گفت وگو با مثلث نیز عالوه بر سوال هایی که به‬ ‫تهیه کننده اثر مربوط بود به پرسش هایی پاسخ داد که با حوزه کارگردانی ارتباط داشتند و با اشاره به اینکه‬ ‫اقای میری گرفتار ساخت سریال است‪ ،‬به هم ه پرسش های مثلث پاسخ گفت‪.‬‬ ‫ایا پیش از س��عادت اباد تجرب��ه تهیه کنندگی‬ ‫داشتید؟‬ ‫‪l‬من در تلویزیون تهیه کنندگی کرده ام‪ .‬در سینما‬ ‫هم غیر از اینکه در فیلم های خودم سرمایه گذار بودم‬ ‫کار تهیه کنندگی هم انجام داده ام‪.‬‬ ‫از تجرب ه تهیه کنندگی فیلم سعادت اباد بگویید‪.‬‬ ‫‪l‬اقای میری طرحی داش��تند که به من پیشنهاد‬ ‫کردند تا در بخش تهیه در کنار ایشان قرار بگیرم‪ .‬طرح‬ ‫قابل قبول ب��ود‪ .‬از ان مرحله هر کمک��ی که به عنوان‬ ‫مش��ورت یا در مرحله ن��گارش فیلمنامه از دس��تم‬ ‫بر می امد‪ ،‬انجام دادم‪ .‬در مرحله ساخت نیز تالش کردم‬ ‫در جایگاه تهیه کننده باشم و کوچک ترین دخالتی در‬ ‫کار کارگردان نداشتم‪.‬‬ ‫ایا برای ساخت فیلم سعادت اباد با کمبود بودجه‪،‬‬ ‫مش��کلی در مراحل تولید یا مسائلی این چنینی‬ ‫مواجه شدید؟‬ ‫‪l‬در یک مقطع‪ ،‬دچار کمبود بودجه ش��دیم که‬ ‫پیش از جش��نواره با همیاری بنیاد فارابی مشکل حل‬ ‫ش��د‪ .‬فیلمنامه را ه��م خوانده بودن��د و نگرانی هایی‬ ‫داش��تند اما وقتی فیلم را دیدند‪ ،‬راضی بودند و اعتقاد‬ ‫داشتند که مسائل در فیلم با ظرافت مطرح شده است‬ ‫و نگران کننده نیست‪.‬‬ ‫در بخش نمای��ش هم وزارت ارش��اد فقط یک‬ ‫نقطه حساس داشت که یک تک خوانی در وسط فیلم‬ ‫بود که به هم خوانی تبدیل شد‪ ،‬یعنی تصحیح صدایی‬ ‫صورت گرفت و تصحیح دیگری نداشتیم‪ .‬همه چیز‬ ‫ی و طراحی شده بود و فیلمبرداری‬ ‫در این فیلم پیش بین ‬ ‫در مدت حدود ‪ 40‬روز تمام و مراحل بعدی ان هم به‬ ‫خوبی انجام شد‪.‬‬ ‫یکی از نقاط قوت فیلم سعادت اباد بازیگران‬ ‫ان اس��ت که هر کدام به نوعی س��تاره هستند‬ ‫و در فیلم های��ی دیگر نقش اول را داش��ته اند‪.‬‬ ‫چطور انها راضی ش��دند در این فیلم حضور‬ ‫پیدا کنند؟‬ ‫‪l‬اگر این مورد جزو نقاط قوت فیلم است‪ ،‬جزو‬ ‫نقاطی هم است که باعث شد هزینه های فیلم به شدت‬ ‫باال رود‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬فیلمنامه متنی داشت که همه‬ ‫ان را پسندیدند‪ ،‬چون در فیلمنامه این شش شخصیت‬ ‫هیچ کدام نسبت به دیگری برتری ندارند و شش نقش‬ ‫برابرند و هیچ کدام احس��اس نمی کردند که زیر سای ه‬ ‫دیگری قرار می گیرند‪ ،‬حضور اق��ای میری هم تاثیر‬ ‫داشت و بازیگران به راحتی پذیرفتند و استقبال کردند‬ ‫که نقش های این فیلم را برعهده گیرند‪.‬‬ ‫عنوان شده است که سعادت اباد فیلمی برگرفته‬ ‫از جامعه امروز است‪ ،‬منظور از جامعه امروز‪،‬‬ ‫شهر تهران است یا نمونه این شخصیت ها را در‬ ‫شهرستان ها هم می توان دید؟‬ ‫‪l‬ما در ایران ‪ 70‬میلیون نف��ر جمعیت داریم که‬ ‫حدود ‪ 12‬میلیون نفر از انها در تهران س��اکن هستند‬ ‫و طبیعتا در ته��ران با بافت جمعیت��ی خیلی متفاوتی‬ ‫روبه رو هستیم‪ ،‬شاید در بسیاری از شهرستان ها چنین‬ ‫معضلی وجود نداشته باشد‪ .‬بنابراین فیلم درباره طبقه‬ ‫یا قشری است که در تهران یا بعضی شهرهای بزرگ‬ ‫رشد کرده است و ش��اید در ش��هرهای کوچک این‬ ‫موضوع خیلی معضل نباشد‪.‬‬ ‫این طبقه در جامعه چه نام و مشخصاتی دارد؟‬ ‫‪l‬افرادی که اقای میری در این فیلم انها را نشان‬ ‫می دهد‪ ،‬بیشتر طبق ه متوسط جدید هستند که گسترش‬ ‫وسیعی به خصوص در تهران و برخی شهرستان های‬ ‫بزرگ پیدا کرده اس��ت‪ .‬البته منظور این فیلم همه این‬ ‫طبقه نیست‪ ،‬بلکه قشری از این طبقه است و در فیلم‬ ‫تالش شده‪ ،‬هر کدام از این شخصیت ها نمود بخشی‬ ‫از این طبقه باشند‪ ،‬نه اینکه منظور ما کل طبقه باشد‪.‬‬ ‫ایا ش��خصیت های این فیلم ب��رای مخاطبان‬ ‫باورپذیرند؟‬ ‫‪l‬شاید بس��یاری از تماش��اگرانی که این فیلم را‬ ‫می بینند‪ ،‬بخشی از خود را در ان ببینند‪ .‬اگر اقای میری‬ ‫تاکید می کند ک��ه این فیل��م نقد پنهان کاری اس��ت‪،‬‬ ‫پنهان کاری مساله ای است که برای همه ما وجود دارد‬ ‫و اتفاقا در شهرستان هم وجود دارد‪ .‬وقتی فردی این‬ ‫فیلم را می بیند حتی اگر در زندگی پنهان کاری نداشته‬ ‫باش��د‪ ،‬ش��اید برای او یاداور پنهان کاری باشد که در‬ ‫خودش دارد و اینکه پنهان کاری می تواند چه تبعاتی‬ ‫داشته باشد‪ .‬البته مشابه این فیلم نخواهد بود‪ ،‬اما ذات‬ ‫موضوع یکی است‪.‬‬ ‫از نظر شما‪ ،‬سعادت اباد نقد رابطه زناشویی در‬ ‫جامعه امروز هم می تواند باشد؟‬ ‫‪l‬نقد مناسبات جامعه امروز اس��ت و نه لزوما‬ ‫همایون‬ ‫اسعدیان پس‬ ‫از فیلم موفق‬ ‫طال و مس با‬ ‫خیال راحت‬ ‫از برگشت‬ ‫سرمایه اش‬ ‫درباره‬ ‫سعادت اباد‬ ‫سخن‬ ‫می گوید‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫زناشویی‪ .‬مثال مناسباتی که بین شخصیت های حامد‬ ‫بهداد و حسین یاری وجود دارد‪ ،‬مناسبات بین دو رفیق‬ ‫است‪ ،‬ولی این مناس��بات که غیراخالقی هم هست‪،‬‬ ‫مناسبات اجتماعی است‪.‬‬ ‫به هر حال تصویری که از زندگی زناشویی در‬ ‫این فیلم ارائه می شود‪ ،‬س��ه خانواده همراه با‬ ‫مشکل است‪.‬‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬اما این مشکل بین مردها هم وجود دارد‪،‬‬ ‫اگر شما این مناس��بات را بین اقایان یا خانم های فیلم‬ ‫نمی دیدید‪ ،‬حق داش��تید؛ وقتی بین خود انها نیز این‬ ‫مناس��بات وجود دارد‪ ،‬از حالت زناشویی درمی اید و‬ ‫در سطح مناسبات اجتماعی است‪.‬‬ ‫برخیمنتقدانمعتقدندکهپایان بندیفیلمبازاست‬ ‫و حالت معلق دارد‪ ،‬نظرشما درباره پایان بندی‬ ‫سعادت اباد چیست؟‬ ‫ی که اقای میری برای این‬ ‫‪l‬از نظر من‪ ،‬پایان بند ‬ ‫فیلم گذاشته‪ ،‬نش��ان دهنده امید به اینده‪ ،‬زندگی که‬ ‫جریان دارد و بچه ای است که به زودی به دنیا می اید‪.‬‬ ‫بقیه شخصیت ها هم تجربه کردن یک مرحله دیگر را‬ ‫ش��روع می کنند‪ .‬مثال من معتقد نیستم شخصیتی که‬ ‫خانم افش��ار نقش او را بازی می کرد‪ ،‬همچنان معتقد‬ ‫باشد کار درستی کرده‪ ،‬حتما او هم به این نتیجه رسیده‬ ‫که پنهان کاری و تصمیم گیری اش غلط بوده است و‬ ‫باید با شوهرش به گونه ای دیگر ارتباط داشته باشد‪.‬‬ ‫گفته ش��ده که س��اخت لوکیش��ن برای فیلم‬ ‫س��عادت اباد هزینه زیادی داش��ته است‪ .‬چه‬ ‫لزومی برای خ��رج کردن بودج��ه ای زیاد و‬ ‫خرید تمام وسایل برای ساخت لوکیشن وجود‬ ‫داشته است؟‬ ‫‪l‬شاید این موضوع در فیلم خیلی نمود نداشته‬ ‫باشد ولی ما به لوکیشن یک اپارتمان بزرگ نیاز داشتیم‬ ‫که قرار بود حدود ‪ 30‬روز در اختیار پروژه باش��د اما‬ ‫نمی ش��د خانه ای را که در ان م��ردم زندگی می کردند‬ ‫برای این کار گرفت‪ .‬ما مدت ها گشتیم و سرانجام در‬ ‫برجی که هنوز تمام نشده بود دو اپارتمان را در اختیار‬ ‫گرفتیم‪ ،‬یک اپارتمان برای اس��تقرار گ��روه‪ ،‬گریم‪،‬‬ ‫اس��تراحت و‪ ...‬بود و اپارتمان دیگر به ش��کل کامل‬ ‫طراحی شد‪ ،‬از رنگ دیوار و سقف و جنس کف ان تا‬ ‫جزء جزء وسایل مانند قاشق و چنگال‪ ،‬گاز و یخچال‪،‬‬ ‫مبلمان و‪ ...‬که باید به این خانه اورده می شد خریداری‬ ‫و تهیه ش��د‪ .‬این اپارتمان برای ما مانند یک دکور بود‬ ‫و همه چیز را به س��لیقه کارگردان چیدیم البته این کار‬ ‫اصال کم هزینه نبود‪ .‬مزیت این کار این بود که دس��ت‬ ‫کارگردان و فیلمبردار را باز می گذاش��ت تا بتوانند هر‬ ‫نوع نمابندی و کادربندی را انجام دهند‪.‬‬ ‫بنابراین ضرورت انجام این کار و صرف هزینه‪،‬‬ ‫نبودن مکانی مناسب برای فیلمبرداری بود؟‬ ‫‪l‬ما در ایران باید بگردیم و لوکیشن های واقعی‬ ‫را پیدا کنیم‪ .‬در خانه ای که مردم در ان زندگی می کنند‪،‬‬ ‫ممکن است وسایل با سلیقه کارگردان مطابقت نداشته‬ ‫باش��د و صاحب خانه هم اجازه تغییر در خانه ندهد‪.‬‬ ‫این معضل بسیاری از فیلم هاست که در لوکیشن های‬ ‫واقعی کار می کنند‪ .‬ما از ابتدا مبنا را بر این گذاش��تیم‬ ‫که اپارتمانی خال��ی پیدا کنیم و با س��لیقه خود ان را‬ ‫طراحی کنیم‪.‬‬ ‫با توجه به هزینه ای که برای س��اخت لوکیشن‬ ‫ص��رف کردی��د و همچنی��ن دس��تمزد باالی‬ ‫بازیگران چقدر به بازگش��ت سرمایه این فیلم‬ ‫امیدوار هستید؟‬ ‫‪l‬خوشبختانه با ش��روعی که این فیلم داشته و‬ ‫فروش قابل قبولی که کرده امیدواریم فیلم س��وددهی‬ ‫خوبی داشته باشد‪.‬‬ ‫ش��ما دالی��ل اصل��ی در ف��روش مناس��ب‬ ‫سعادت اباد را در اغاز اکران ان چه می دانید؟‬ ‫‪l‬به هر حال مخاطب به دالیل مختلفی به سینما‬ ‫می رود؛ برخی برای بازیگران به سینما می روند‪ ،‬برخی‬ ‫از فیلم تعریف می شنوند‪ .‬مجموعه ای از دالیل وجود‬ ‫دارد که باعث می شود یک فیلم فروش خوبی داشته‬ ‫باشد‪g .‬‬ ‫‪65‬‬ ‫شخصیت‬ ‫محسن که‬ ‫حامد بهداد‬ ‫ان را بازی‬ ‫کرده نماد‬ ‫انسان های‬ ‫تازه به دوران‬ ‫رسیده است‬ ‫که با راه های‬ ‫غیرمشروع‬ ‫از تمکن‬ ‫مالی باالیی‬ ‫برخوردار‬ ‫شده اند‬ ‫فرهنگ‬ ‫نمایش ادم های تازه به دوران رسیده‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫دیدگاه یک منتقد درباره اخرین ساخته مازیار میری‬ ‫‪4‬‬ ‫رضا استادی ـ منتقد سینما ـ از فیلم سعادت اباد خوشش امده و معتقد است همین که فیلم توانسته داستان‬ ‫را خوب روایت کند‪ ،‬کافی است‪ .‬البته ایرادهایی را به پایان بندی و بازی یکی از بازیگران وارد کرده است‪ ،‬اما در‬ ‫فیلمی یکدست می داند‪ .‬با او درباره اخرین ساخته مازیار میری گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫ ‬ ‫مجموع‪ ،‬سعادت اباد را‬ ‫اقای اس��تادی! ش��ما فیل��م «س��عادت اباد» را‬ ‫پسندیدید؟‬ ‫‪ l‬من بنا بر چند دلیل مهم از این فیلم خوش��م‬ ‫امد؛ دلیل اول اینکه فیلم را در جشنواره فیلم فجر دیدم‬ ‫و در جش��نواره‪ ،‬تعداد فیلم های غافلگیرکننده کم بود‬ ‫و وقتی تعداد زیادی فیلم متوسط یا ضعیف را ببینید‪،‬‬ ‫دیدن فیلمی مانند س��عادت اباد خیلی ش��ما را جذب‬ ‫می کند و عالقه مند می شوید که مشتاقانه درباره چنین‬ ‫فیلمی حرف بزنی��د‪ .‬دلیل دوم م��ن به عنوان مخاطب‬ ‫عالقه مند به این فیلم‪ ،‬این اس��ت که فیلم س��اختن در‬ ‫یک چاردیواری‪ ،‬خیلی کار س��ختی است و سخت تر‬ ‫وقتی است که فیلم به کاری کسالت اور تبدیل نشود‪.‬‬ ‫نکته س��وم اینکه کارگ��ردان هر بازیگ��ر خوبی را که‬ ‫می توانست‪ ،‬برای بازی دراین فیلم اورده است و این‬ ‫تجمع بازیگران خوب باعث عالقه و لذت بردن از فیلم‬ ‫می ش��ود‪ .‬نکته اخر هم اینکه فضا و ظاهر فیلم‪ ،‬شیک‬ ‫اس��ت‪ ،‬برخالف فیلم هایی که وقتی قرار اس��ت قصه‬ ‫تلخی را روایت کنند‪ ،‬فضای فیلم هم تلخ می شود‪ ،‬فیلم‬ ‫سعادت اباد این طور نیست و فضای ان شیک و مدرن‬ ‫است و در دلش قصه ای تلخ اتفاق می افتد‪.‬‬ ‫منظورتان از دلیل نخس��ت این اس��ت که اگر‬ ‫س��عادت اباد را در فضای��ی غیر از جش��نواره‬ ‫فیل��م فج��ر می دیدی��د‪ ،‬قض��اوت دیگ��ری‬ ‫‪66‬‬ ‫درباره ان داشتید؟‬ ‫‪ l‬این فیلم چند نکته دارد؛ سازندگان فیلم شامل‬ ‫نویسنده‪ ،‬کارگردان و تهیه کننده که در این فیلم عنصر‬ ‫مهمی است‪ ،‬به درک روشن و درستی از شرایط امروز‬ ‫جامعه رس��یده اند و چیزی که ما در فیلم می بینیم نیز‬ ‫همین است‪ .‬در این فیلم‪ ،‬بخشی از جامعه امروز تهران‬ ‫را می بینید که شاید تعداد انها زیاد نباشد‪ ،‬اما جوانانی‬ ‫حدود ‪ 30‬س��اله هس��تند که در خانه های گران قیمت‬ ‫زندگی می کنن��د و اتومبیل های خیلی گ��ران دارند و‬ ‫می گویند که شغل ما ازاد اس��ت‪ .‬البته این نوع زندگی‬ ‫شاید در شهرس��تان ها عمومیت نداشته باشد و بیشتر‬ ‫پدیده ای تهرانی است‪ .‬شغل ازاد در فیلم سعادت اباد‬ ‫و درباره شخصیتی که حامد بهداد ان را بازی می کند‪،‬‬ ‫شغل موبایل است‪ .‬مخاطب این فیلم‪ ،‬خیلی نیاز نیست‬ ‫منتظر بمان��د و در مدت کوتاه��ی متوجه مختصات‬ ‫این ش��غل ازاد می ش��ود که ترکیب��ی از دودوزه بازی‪،‬‬ ‫کاله برداری و دروغ گویی اس��ت و به درامدی منجر‬ ‫شده که حاصلش‪ ،‬ان خانه و زندگی مجلل است‪ .‬این‬ ‫روزها‪ ،‬ما از ای��ن نوع ادم ه��ا در اطراف مان و در همه‬ ‫رشته ها و زمینه ها مانند س��ینما‪ ،‬اقتصاد‪ ،‬فرهنگ و‪...‬‬ ‫زیاد می بینیم‪ .‬سعادت اباد مختصات دقیقی را از چنین‬ ‫ادم هایی ترسیم می کند‪.‬‬ ‫ی درباره افراد تازه به دوران‬ ‫س��عادت اباد فیلم ‬ ‫رسید ه است؟‬ ‫‪ l‬تازه ب��ه دوران رس��یده لفظ خیل��ی بدی در‬ ‫فرهنگ ما نیست و به افرادی اطالق می شود که زمینی‬ ‫را فروخته اند و پولی به دست شان رس��یده است‪ .‬تازه‬ ‫به دوران رسیده هایی که ما می بینیم عموما افرادی اس‬ ‫و پاس هستند که با پشت هم اندازی و دو دوزه بازی و‬ ‫عملیات های کثیف به ان توان مالی رسیده اند‪ .‬سعادت اباد‬ ‫این ادم ها را نمایش می دهد که با چنین شرایطی به این‬ ‫موفقیت رسیده اند‪ .‬تازه به دوران رسیده ها افرادی هستند‬ ‫که ثروتی به دست ش��ان رس��یده اس��ت ولی ادم ها در‬ ‫سعادت اباد دچار یکسری روابط خیلی کثیف هستند که‬ ‫برای ان باید فیلم بازی کنند‪ ،‬دروغ بگویند و کاله برداری‬ ‫کنند تا به پول برسند‪.‬‬ ‫از نظر شما سعادت اباد بازگوکننده زندگی بخش‬ ‫کوچکی از تهران نشین هاست؟‬ ‫‪ l‬تعداد انها ش��اید در جامعه ای ‪ 12‬میلیونی‬ ‫زیاد باش��د‪ ،‬ام��ا در یک جامع��ه ام��اری کوچکتر‪،‬‬ ‫تعدادشان کم است‪ .‬انها ش��یوه های اقتصادی دارند‬ ‫که در نقطه مقابل‪ ،‬خیلی ها را به خاک س��یاه نشانده‪،‬‬ ‫اما معدودی را هم به موفقیت مالی رس��انده است که‬ ‫فیلم تصویری از انها ارائه می کند‪ .‬البته این مختصات‬ ‫شخصیتی اس��ت که حامد بهداد بازی می کند و زوج‬ ‫دیگر که امیر اقایی و مهناز افشار ان را بازی می کنند‪،‬‬ ‫پزشک و استاد دانشگاه هستند‪ .‬زوج دیگر هم ازدواج‬ ‫با یک زن پولدار را نشان می دهد که یک نوع موفقیت‬ ‫است‪.‬‬ ‫گفته شده که مخاطب فیلم سعادت اباد می تواند‬ ‫تمام ش��خصیت های ان را درک کند‪ .‬ایا از نظر‬ ‫شما رفتار و شخصیت همه کاراکترهای این فیلم‬ ‫باورپذیر است؟‬ ‫‪ l‬چون پایه و اس��اس این فیلم براساس تضاد‬ ‫شکل می گیرد‪ ،‬ان هم تضاد در زندگی زناشویی چندین‬ ‫ساله‪ ،‬بسیاری از زن و شوهرها با این فیلم ارتباط برقرار‬ ‫می کنند‪ ،‬چون در سن شخصیت های این فیلم که جوانی‬ ‫لیال حاتمی‪ :‬نگاهم به نقش ها عوض شده‬ ‫پیش��نهاد این بازی برای م��ن جالب بود و وقتی س��ناریو را‬ ‫خواندم احساس کردم این فیلمنامه را دوست دارم‪ .‬به نظر می رسید‬ ‫«سعادت اباد» کاری است که بازیگران ش��اخصی در ان حضور‬ ‫خواهند داش��ت و فیلم خوبی از کار درخواهد امد‪ .‬من فیلم های‬ ‫زیادی ب��ازی کرده ام‪ ،‬در بعض��ی از فیلمنامه ه��ا چیزهای جزئی‬ ‫وجود دارد که یک فیلمنامه را منفی جلو می دهد اما وقتی فیلمنامه‬ ‫«سعادت اباد» را خواندم احس��اس کردم این فیلم هیچ نکته منفی‬ ‫ندارد‪ ،‬پس دوست داشتم نقش «یاسی» را بر عهده بگیرم و تا انجایی که می توانم ان را به خوبی بازی کنم‪ .‬من‬ ‫به عنوان یک بازیگر از مرحله ای که برایم مدل بودن اهمیت داشته باشد‪ ،‬گذشته ام‪ .‬در واقع من به مدل بودن فکر‬ ‫نمی کنم و طرز نگاهم به نقش ها عوض شده است‪ .‬مطلبی که در حال حاضر برای من مهم است این است که‬ ‫نقش اذیتم نکند؛ چرا که شغل من بازیگری است و نمی توانم بیکار بمانم تا نقش خاصی به من پیشنهاد شود‪g.‬‬ ‫حامد بهداد‪ :‬بازیگر خوش شانسی نبوده ام‬ ‫فرهنگ‬ ‫من هیچ وقت بازیگر خوش شانس��ی نبوده ام‪ .‬ش��اید توهم‬ ‫خودم این باشد که بازیگر خوبی هستم اما واقعا از ته دل می گویم‬ ‫که هنگام بازی در س��عادت اباد حال خوبی داش��تم‪ .‬در این فیلم‬ ‫برای خود یک تفاوت اجرایی قائل هس��تم‪ .‬تفاوت بازی من در‬ ‫نقش «محسن» در «سعادت اباد» این است که سعی کردم در این‬ ‫فیلم شیوه دیگری را برای بازی ام برگزینم‪ .‬البته این شیوه در تمام‬ ‫قسمت ها کامال به فیلمنامه وفادار بود‪ .‬البته در این سال ها همیشه‬ ‫چنین نقدی به بازی های من وارد بوده است که چرا در بازی هایم‬ ‫از حس خیلی استفاده می کنم‪ ،‬اما فکر می کنم پس از گذشت سال ها‪ ،‬این شیوه به نوع بازی من تبدیل شده و‬ ‫به خطا نرفته ام‪ .‬از طرفی گمان می کنم که صحت بازی ام و تکنیک اجرای ان را در ابتدا از کارگردانان می گیرم‬ ‫و مازیار میری نیز با توجه به اینکه دوس��ت من اس��ت‪ ،‬باید خودش را از این مطلب جدا می کرد و در نقش‬ ‫کارگردان ظاهر می شد و مطمئنم که اگر مش��کلی می دید حتما به من تذکر می داد‪.‬هر فردی چندین نقش و‬ ‫حالت دارد‪ .‬من نیز مستقل از تمام افراد روی زمین‪ ،‬وقتی تنها می شوم خودم را تفسیر می کنم و متوجه می شوم‬ ‫در طول زندگی ام معایب و محاسنی وجود داشته است‪ .‬درواقع من نیز مانند تمام افراد دیگر نقاط منفی در‬ ‫زندگی ام دارم که بابت انها باید خودم را بازخواس��ت کنم و حتی گاهی از خودم بدم می اید که چرا بعضی‬ ‫اتفاقات در زندگی ام افتاده و کارهایی را انجام داده ام‪ .‬درواقع پس از مدتی به این نتیجه می رسم که خیلی از‬ ‫کارهای من اشتباه بوده که ان زمان گناه خود را گردن جامعه می انداختم‪ .‬اما یکی از نکات مثبت من این است‬ ‫که سعی کرده ام نقاط منفی زندگی خود را به مثبت تبدیل کنم و این کار را صادقانه انجام داده ام‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫را رد کرده و هنوز به میانسالی نرسیده اند‪ ،‬این نوع تضادها‬ ‫در دیدگاه و رفتارشان خیلی بارز است و بسیاری از مردم‬ ‫درگیر چنین تضادهایی هستند‪.‬‬ ‫کار بازیگران این فیلم را چطور ارزیابی کردید؟‬ ‫‪ l‬به جز بازی مهناز افش��ار‪ ،‬بقیه بازی ها خیلی‬ ‫خوب بود ک��ه به انتخاب درس��ت‪ ،‬امکانات و هدایت‬ ‫کارگردان مربوط اس��ت‪ .‬بازیگرها همیش��ه نقش های‬ ‫چالش برانگیز را دوست دارند‪ .‬اینکه ما از ادم ها تصوری‬ ‫داریم و بعد می بینیم انطور که فکر می کردیم نیستند‪ ،‬نکته‬ ‫مهمی در فیلم است‪.‬‬ ‫از نظر شما‪ ،‬کارگردان سعادت اباد چقدر در کار‬ ‫خود موفق بوده است؟‬ ‫‪ l‬باید دید که فیلم سعادت اباد زاییده چه شرایط‬ ‫و وضعیتی است‪ .‬االن در سینمای ایران تعداد محدودی‬ ‫از کارگردان ها سراغ پروژه های خیلی سنگین می روند که‬ ‫با هزینه های غیرقابل تصور از نظر ریالی تولید می شوند‪،‬‬ ‫بخشی از انها هم به سراغ فیلم های نازل کمدی می روند و‬ ‫بخشی دیگر هم با امتیازهای دولتی فیلم می سازند‪ .‬بخش‬ ‫محدودی هم هستند که از نظر امکانات به جای خاصی‬ ‫وابسته نیستند و سعی می کنند با سرمایه های شخصی یا‬ ‫با ساخت سریال در تلویزیون و اوردن پول ان به سینما‪،‬‬ ‫کار کنند و فیلم س��عادت اباد از این جنس فیلم هاست‪.‬‬ ‫این ارزشمند است که در بخش خصوصی ادم هایی در‬ ‫این شرایط پیچیده اجتماعی‪ ،‬انقدر هوش و تبحر دارند‬ ‫که چیزی بس��ازند که وقتی به نمایش درامد‪ ،‬مخاطب‬ ‫خوشش بیاید‪.‬‬ ‫دیدگاه ت��ان را درباره کارگردان��ی مازیار میری‬ ‫نگفتید‪.‬‬ ‫‪ l‬هر فیلمی که کارگردان��ی را در ان نتوان دید‪،‬‬ ‫کارگردانی خوبی دارد‪ .‬اقای میری هم این ویژگی را در‬ ‫فیلم خود دارد‪ ،‬غلو در این فیلم وجود ندارد‪ .‬همچنین‬ ‫برای داستانی که قرار است در چهار‪ ،‬پنج ساعت اتفاق‬ ‫بیفتد و در مدت یک ماه ساخته شود‪ ،‬یک دست بودن کار‬ ‫نکته مهمی است که در این فیلم وجود دارد‪.‬‬ ‫ایا سعادت اباد جزو فیلم هایی است که الیه های‬ ‫پنهان دارند و نیاز است چند بار دیده شوند؟‬ ‫‪ l‬به نظر من‪« ،‬یه حبه قن��د» الیه پنهان دارد ولی‬ ‫«س��عادت اباد» ندارد‪ .‬بقیه فیلم های مازی��ار میری هم‬ ‫کارهای عجیب و پیچیده ای نبودن��د‪ .‬البته فیلمی مثل‬ ‫پاداش سکوت به سینمای چنین شخصی تعلق ندارد‪،‬‬ ‫اما بقیه فیلم های او به جز فیلم اولش (قطعه ناتمام) الیه‬ ‫پنهانی نداشتند‪ .‬سعادت اباد همین که قصه اش را خوب‬ ‫روایت می کند‪ ،‬کار مهمی کرده است‪.‬‬ ‫ای��ا پایان بندی فیلم س��عادت اباد را مناس��ب‬ ‫می دانید؟‬ ‫‪ l‬این ضعف فیلم است که پایان بندی مشخصی‬ ‫نداردوکمی معلقاست‪.‬تفاوتسینمایمستندوداستانی‬ ‫در این است که در سینمای مستند‪ ،‬ما چیزهایی را می بینیم‬ ‫و خودمان در نهایت انتخاب می کنیم‪ ،‬ولی در داستان باید‬ ‫یک نتیجه قطعی اتفاق بیفتد‪ .‬هیچ فیلم موفقی نیست که‬ ‫پایان بندی ناتمام داشته باشد‪ .‬این موضوع‪ ،‬ضعف فیلم‬ ‫سعادت اباد است‪.‬‬ ‫در این فیلم داستان کدام خانواده و شخصیت به‬ ‫نتیجهقطعینرسید؟‬ ‫‪ l‬همه ش��خصیت ها در پایان فیلم در تناقض‬ ‫ماندند و حت��ی یکی از انها تالش نکرد از این ش��رایط‬ ‫فاصله بگیرد و زندگی روبه راهی را برای خود فراهم کند‪.‬‬ ‫چرا این موقعیت نمی توان��د پایانی برای فیلم‬ ‫باشد؟‬ ‫‪ l‬چون نقطه پایان باید چیزی باشد که تحولی را‬ ‫در مخاطب ایجاد کند‪g .‬‬ ‫به نام سعادت اباد‪ ،‬به کام مهناز افشار‬ ‫سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مکمل زن در مراسم اختتامیه‬ ‫بیست ونهمین جش��نواره فیلم فجر به «مهناز افش��ار» برای فیلم‬ ‫«س��عادت اباد» اهدا شد‪.‬افش��ار هنگام دریافت جایزه خود روی‬ ‫جایگاه از مسائل مختلفی سخن گفت که برخی از انها جالب بود‪.‬‬ ‫او ابتدا گفت‪« :‬ممنون از هیات داوران که بعد از ‪ 15‬سال تالش مرا‬ ‫دیدند و این برایم بسیار ارزش دارد‪ ».‬سپس بدون ربط و مقدمه ادامه‬ ‫داد‪« :‬به اصغر فرهادی برای افتخاری که برای سینمای ایران کسب‬ ‫می کند تبریک و به ایشان خسته نباشید می گویم‪ ،‬به خصوص به پیمان معادی برای بازی خوبش در جدایی نادر‬ ‫از سیمین‪ ».‬این بازیگر که درواقع سیمرغ اش را به قول خودش باالخره پس از ‪ 15‬سال برای ایفای نقش در فیلم‬ ‫«سعادت اباد » دریافت می کرد‪ ،‬پس از تجلیل از فیلم دیگری گفت‪« :‬از دوستی اموختم که سرم را باال بگیرم‪.‬‬ ‫برای ایرانیان صلح‪ ،‬سعادت و ابادی ارزو می کنم‪ ».‬مهناز افشار در پایان هم جایزه اش را به کودکان کار تقدیم‬ ‫کرد ‪.‬این سخنان بازیگر فیلم «سعادت اباد» برای خیلی ها پرسش هایی ایجاد کرد‪ ،‬تا جایی که همایون اسعدیان‬ ‫در مقام توضیح برامد و گفت که از نظر او «سعادت اباد» دیگر یک پروژه تمام شده است و طبیعی است که همه‬ ‫به فکر پروژه های بعدی شان باشند‪ .‬او پس از این کنایه‪ ،‬نیش دیگری هم زد و افزود‪« :‬صحبت های خانم افشار در‬ ‫اختتامیه جشنواره فیلم فجر ظاهرا باعث تعجب بسیاری از دوستان شده‪ ،‬ولی به نظر من این مطلب تعجب اور‬ ‫نبود‪ .‬به دلیل اینکه همه ما‪ ،‬کالم و صحبت هایمان نشانه وزن و جایگاهی اس��ت که داریم‪».‬او در نهایت البته‬ ‫باصراحت گفت‪«« :‬سعادت اباد» تمام شد و خوب یا بد‪ ،‬جزو کارنامه ما حساب می شود‪ .‬خیلی طبیعی است که‬ ‫به فکر پروژه های بعدی مان باشیم‪ .‬به همین نسبت هم طبیعی است که خانم افشار به فکر پروژه های بعدی شان‬ ‫باشند‪ .‬من صمیمانه به ایشان تبریک می گویم و امیدوارم که به ارزوهایشان برسند‪g ».‬‬ ‫‪67‬‬ ‫ورزش ‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪68‬‬ ‫پرسپولیس جدید‬ ‫زمزمه های بازگشت اقامصطفی‬ ‫مربی ترکیه ای به پرسپولیس می اید؟‬ ‫‪1‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫«سخت ترینروزهایزندگی امراسپریمی کنم‪.‬واقعا‬ ‫این فوتبال انقدر ارزش دارد که به خاطرش روح برادرم را‬ ‫قسم بخورم! باید روح برادرم را قسم بخورم تا اقایانی که‬ ‫خیلی راحت اتهام عدم استقالل به من می زنند قانع شوند‬ ‫کهمنبهکسیاجازهنمی دهمدرامورفنیتیممدخالتکند‪.‬‬ ‫نمی دانم‪ .‬شاید اشکال از من است که بیش از حد حجب و‬ ‫حیا به خرج می دهم‪ .‬اما من همین هستم‪ .‬نمی توانم خودم‬ ‫را عوض کنم‪ .‬نمی توانم فریاد بکشم‪ .‬در برنامه نود هم در‬ ‫پایان حرف هایم عذرخواهیکردمکه کمی عصبانی شدم‪.‬‬ ‫منهمینم‪.‬نمی توانمفریادبکشم‪.‬ارامبودنمگربداست؟‬ ‫مگر حجب و حیا داشتن بد اس��ت؟ کار بدی می کنم به‬ ‫بزرگترهایم احترام می گذارم و جواب تندی به منتقدانم‬ ‫نمی دهم‪.‬خیلی هاهرچهدوستدارندعلیهمنمی نویسندیا‬ ‫خیلی هاکهاصالانتظارشرانداشتمخیلیحرف هاعلیهمن‬ ‫بهروزنامه هامی زنندامامننمی توانممثلانهاباشم‪.‬ابرویمرا‬ ‫ازخدادارمواینابروراازکسیطلبنمی کنم‪».‬‬ ‫این حرف ها از ان حمید استیلی است‪ ،‬وقتی قصد‬ ‫داش��ت با یکی از دوستان رس��انه ای خود کم ‬ ‫ی از دردها‬ ‫و دغدغه هایش بگوید‪ .‬او این روزها ش��رایط س��ختی را‬ ‫در پرسپولیس س��پری می کند‪ .‬پرس��پولیس این روزها‬ ‫خبرساز ترین تیم لیگ برتر است‪ .‬انها در طول رقابت های‬ ‫لیگبرترنتوانسته اندنتایجخوبیبهدستبیاورندوجایگاه‬ ‫انها در جدول نیز نش��ان می دهد که ه��واداران حق دارند‬ ‫از کادر فنی این تیم عصبانی باش��ند‪ ،‬اما این همه واقعیت‬ ‫نیست؛ چه پرسپولیسی ها در طول ‪ 11‬هفته ای که از لیگ‬ ‫یازدهم می گذرد حواشی زیادی را از سر گذرانده اند‪ .‬رفتن‬ ‫حبیب کاشانی که در شروع لیگ امسال هرگز نزد هواداران‬ ‫پرسپولیسچهرهمحبوبینبود‪،‬بدبستهشدناینتیم‪،‬معرفی‬ ‫اعضایهیات مدیرهکهتعجبخیلی هارابههمراهداشت‪،‬‬ ‫نتایج ضعیف تیم‪ ،‬اظه��ارات جنجالی محمد پنجعلی و‬ ‫اظهار نظرهایسرمربیراه اهندربارهمدیریتقبلیهمهو‬ ‫همهباعثشدتااینتیمدرلیگیازدهمال اقلتااینجایکار‬ ‫رنگارامشرابهخودنبیند‪.‬‬ ‫در شرایطی که خیلی ها از نتایج ضعیف استیلی در‬ ‫پرسپولیس انتقاد می کردند‪ ،‬این محمد پنجعلی بود که به‬ ‫صراحتدربارهناکامی استیلیواکنشنشاندادوتاکیدکرد‬ ‫که دایی باید به پرسپولیس برگردد‪ .‬شاید این شروع فصل‬ ‫جدیدی از بحران پرسپولیس بود وقتی عضو هیات مدیره‬ ‫باشگاهپرسپولیسهمسوبارایهوادارانبهصراحتعذر‬ ‫استیلیرادربرنامهنودخواستوگفت‪«:‬بهتراستاستیلی‬ ‫خودش برود‪ ».‬این عضو هیات مدیره البته از انتصاب علی‬ ‫پروینبه عنوان مدیر تیمفوتبالپرسپولیسهمدل خوشی‬ ‫نداشت و تاکید می کرد که پروین هم نمی تواند این تیم را‬ ‫از بحران نجات دهد‪« :‬به نظر پروین احترام می گذاریم اما‬ ‫بایدبانظرهمهچیزیکهبهنفعتیماستاتفاقبیفتد‪.‬دلمبه‬ ‫حالمردممی سوزدومعتقدمحمایت هایالزمازکادرفنی‬ ‫شدهوزمانکافیبهانهادادهشدهاست‪.‬خواستهمردمتغییر‬ ‫کادر فنی است‪ .‬احساس می کنم این تیم نتیجه نمی گیرد‪،‬‬ ‫هرچنداحترامزیادیبرایاستیلیقائلمامابایدبهنظرمردم‬ ‫احترامگذاشت‪.‬اگرمردمداییرامی خواهندبایدبهخواسته ‬ ‫انها احترام گذاشت‪ ».‬این اظهار نظر اما همزمان شده بود با‬ ‫یکهمدیرانش‬ ‫رایمنفیمردمبهحضورعلیپرویندرتیم ‬ ‫تاکیدمی کردندمی توانددوبارهبهکورسقهرمانیبرگردد‪.‬‬ ‫چند روز بعد پنجعلی خداحافظی کوتاهی با باشگاه‬ ‫پرسپولیسداشت؛«کاراییندارم‪.‬می روم‪».‬اماگفتهمی شود‬ ‫دلخوریشدیدپروینازاووهمچنینفشارمدیرانباشگاه‬ ‫پرسپولیسباعثشدتاکاپیتاناسبقپرسپولیسعضویت‬ ‫در هیات مدیره را رها کند‪ .‬جالب ت��ر از همه اینها مواضع‬ ‫مدیر عامل باشگاه پرسپولیس است‪ .‬در حالی که خیلی ها‬ ‫منتظربودندتامحمدرویانیانمذاکرهباگزینه هایخارجی‬ ‫را رد کند‪ ،‬مدیر عامل پرسپولیس همه را شوکه کرد‪« :‬من با‬ ‫چهارمربیبزرگصحبتکردمکهاینصحبت هادرظرف‬ ‫‪ 20‬روز گذشته بوده است‪ .‬البته من نگفتم استیلی را کنار‬ ‫می گذارم‪ .‬ما فصل بعدی را هم پیش رو داریم‪ .‬من ریشه ای‬ ‫دنبالمسائلهستم‪.‬کارگروهیازاهالیفوتبالتشکیلدادمو‬ ‫قراراستاسمانهارانیاورم‪.‬دوستدارممربیفصلبعدرااز‬ ‫اکنونانتخابکنم‪.‬یکیازگزینه هایمادنیزلیبود‪».‬‬ ‫ایا پرسپولیس از بحران خارج می شود؟ این سوالی‬ ‫است که فعال نمی توان به ان پاسخ روشنی داد‪ ،‬اما هر چه‬ ‫هست انها برای جذب یک مربی بزرگ خارجی هنوز به‬ ‫توافقنهایینرسیده اندوبههمیندلیلنمی تواننداستیلیرا‬ ‫کناربگذارند‪.‬بااینهمهامامدیرانپرسپولیسخیلیخونسرد‬ ‫دربارهاتفاقاتتلخاینتیمسخنمی گویند‪.‬رویانیانتاکید‬ ‫می کند‪«:‬پرسپولیسهنوزبهوضعیتاورژانسینرسیده‪،‬اما‬ ‫مشکالتاساسیدارد‪.‬می شودگفتکهپرسپولیسبیماری‬ ‫حاد دارد‪ ،‬مداوای بیمار حاد با اورژانسی متفاوت است‪ .‬این‬ ‫تیممی تواندخودشرا پیداکند‪».‬ایندرحالیاستکهانها‬ ‫تاکیددارنددر‪ 20‬روزگذشتهباچهارمربیخارجیمذاکره‬ ‫داشته اند‪ .‬حاال چرا حمید استیلی در چنین تعلیقی باز هم‬ ‫اصراربهماندندرپرسپولیسداردهمدرنوعخودجایتامل‬ ‫دارد‪.‬حمیداستیلیبعداز‪ 11‬هفتهناکامی هنوزمدعیاست‬ ‫کهمی توانداوضاعپرسپولیسرابهبودببخشدواینتیمرااز‬ ‫بحراننتیجه گیریخارجکند‪.‬گفتهمی شودبرخیازمربیان‬ ‫فوتبالایرانکهرابطهخوبیباحمیداستیلیدارند‪،‬بااوتماس‬ ‫گرفته اندوازاوخواسته اندبهخاطرحفظشانوشخصیتش‬ ‫از سرمربیگری پرسپولیس کناره گیری کند‪ .‬حتی یکی از‬ ‫مربیان با سابقه فوتبال ایران که قبل از این سابقه همکاری‬ ‫با استیلی را داشته است در تماس با او موضوع کنایه های‬ ‫پنجعلی و رویانیان را به او گوشزد کرده و از او خواسته که‬ ‫دراولینفرصتاستعفابدهد‪.‬حمیداستیلیهرچندشرایط‬ ‫بحرانیپرسپولیسراقبولداردوالبتهدربارهموضوعاستعفا‬ ‫جدی تر از قبل فکر می کند‪ ،‬اما همچنان با خودش درباره‬ ‫مسالهاستعفابه طورکاملکنارنیامدهاست‪،‬چونمعتقداست‬ ‫کهمی تواندتیمشراجمعوجورکندوالبتهموضوعدیگری‬ ‫همدربیناست؛حمیداستیلینمی خواهدحقوحقوقش‬ ‫نادیده گرفته شود‪ .‬شاید به همین دلیل بی عالقه نیست که‬ ‫باشگاهپرسپولیساورابرکنارکندتابههمهپولخودبرسد‪.‬‬ ‫ایاسرخ هافرجامخوشیدرلیگیازدهمخواهندداشت؟‬ ‫اخرین خبرها از تیم پرطرفدار پایتخت حاکی از ان‬ ‫است که مدیران این باشگاه مذاکرات جدی را با مصطفی‬ ‫دنیزلی سرمربی ترکیه ای داش��ته اند‪ .‬زمزمه هایی مبنی بر‬ ‫بازگشت اقا مصطفی به گوش می رسد‪g .‬‬ ‫‪69‬‬ ‫ورزش‬ ‫مروری بر مربیان خارجی پرسپولیس‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫تماشاگرانی که حمله را دوست دارند‬ ‫مصطفی تاجیک‬ ‫‪2‬‬ ‫خارجی یا ایرانی؟ این شاید چالشی ترین سوالی‬ ‫اس��ت که در طول س��ال های اخیر ذهن بس��یاری از‬ ‫هواداران پرسپولیس و حتی تیم ملی را به خود مشغول‬ ‫کرده است‪ .‬ایا به این سوال می توان پاسخ روشنی داد‬ ‫و اطمینان داشت که پاسخی بی نقص است؟ حضور‬ ‫مربیان خارجی در پرسپولیس بعد از انقالب خاطرات‬ ‫تلخ و شیرینی برای هواداران این تیم رقم زده است‪.‬‬ ‫ش��اید به همین دلیل قضاوت درباره مربیان خارجی‬ ‫کار بسیار دشواری اس��ت‪ .‬چه هواداران پرسپولیس‬ ‫گاهی سوبل را به خاطر می اورند که پس از ناکامی و‬ ‫به بن بست رساندن پرسپولیس ایران را برای همیشه‬ ‫ ترک کرد و البته گاهی استانکو را به خاطر می اورند‬ ‫که حضورش تداعی گر جام قهرمانی است‪ .‬در این بین‬ ‫برخی از مربیان خارجی هم به پرسپولیس امدند که‬ ‫اگرچه به جام نرسیدند‪ ،‬اما نزد هواداران پرسپولیس‬ ‫محبوب باقی ماندند؛ مصطفی دنیزلی‪.‬‬ ‫استانکو‪ ،‬مردی با دو جام قهرمانی‬ ‫دو قهرمانی پرس��پولیس در لیگ های ‪ 74‬و ‪75‬‬ ‫حاصل کار اس��تانکو پوکله پوویچ‪ ،‬مربی کروات در‬ ‫فوتبال ایران بود‪.‬‬ ‫با اینکه دو بار با پرس��پولیس قهرمان لیگ شد‪،‬‬ ‫اما نکت��ه جالب اینک��ه او هیچ گاه ی��ک فصل کامل‬ ‫پرسپولیس را هدایت نکرد‪.‬‬ ‫در فصل ‪ 74‬از هفته چهاردهم سرمربی این تیم‬ ‫‪70‬‬ ‫شد و در فصل ‪ 75‬نیز فقط ‪ 25‬هفته مربی پرسپولیس‬ ‫بود‪ .‬استانکو بی تردید دس��تپخت امیر عابدینی بود؛‬ ‫مدیری که نزد ه��واداران پرس��پولیس از محبوبیت‬ ‫باالیی برخوردار است‪.‬‬ ‫پس از اس��تانکو می توان به بگوویچ اشاره کرد؛‬ ‫مردی که در لیگ برتر توانس��ت در ‪ 26‬بازی هدایت‬ ‫پرسپولیس را بر عهده بگیرد و در نهایت با ‪ 10‬برد و ‪7‬‬ ‫باخت و ‪ 9‬تساوی تیمش را در جایگاه پنجمی تحویل‬ ‫دهد‪ .‬تیم او البته حاش��یه های فراوانی را پشت س��ر‬ ‫گذاشت؛ شاید به این دلیل که علی پروین در ان مقطع‬ ‫در پرسپولیس حضور نداشت!‬ ‫پس از تجربه تلخ بگوویچ‪ ،‬راینر س��وبل نیز به‬ ‫پرس��پولیس امد‪ .‬حضور او در این تیم همزمان ش��د‬ ‫با بازگشت علی پروین به پرس��پولیس‪ .‬اما این مربی‬ ‫المانی هم نتوانس��ت برای س��رخ ها جامی به ارمغان‬ ‫بیاورد‪ .‬او چاره ای نداش��ت جز اینکه پرس��پولیس و‬ ‫البته پروین را ترک کند‪ .‬راینر س��وبل‪ ،‬عصر یکی از‬ ‫روزهای پاییز ‪ 83‬طلب خود را از پرسپولیس دریافت‬ ‫کرد و سریعا راهی فرودگاه مهراباد شد تا به کشورش‬ ‫بازگردد‪.‬‬ ‫اری هان پر حاشیه‬ ‫هان در موارد غیرفنى یک مربى کامال پرحاشیه و‬ ‫دردسرساز براى پرسپولیس بود که با حضور خشایار‬ ‫محس��نى در نقش مترجم و مدیر برنامه هایش هرگز‬ ‫نتوانست با مسئوالن پرسپولیس رابطه خوبی برقرار‬ ‫کند‪ .‬او از هم��ان روزى که قرارداد بس��ت و هدایت‬ ‫پرس��پولیس را برعهده گرفت‪ ،‬به یک س��وژه داغ در‬ ‫رسانه ها تبدیل ش��د‪ .‬مدیر برنامه او به طور مرتب از‬ ‫پیشنهاد های خارجی این مربی هلندی خبر می داد‪.‬‬ ‫باالخره حواشی این مربی هلندی تا جایی ادامه‬ ‫پیدا کرد که انصارى فرد‪ ،‬مدیر عامل وقت پرسپولیس‬ ‫تعارف را کنار گذاشت و عذر مرد هلندى را خواست‪.‬‬ ‫هر چند که اری هان موفق شد پرسپولیس را به فینال‬ ‫برس��اند‪ ،‬اما برای این تیم نتوانس��ت جام��ی بیاورد‪.‬‬ ‫تنها دقایقى بعد از قطعى ش��دن قط��ع همکارى هان‬ ‫و پرس��پولیس دو نام بزرگ برای جانشینی او مطرح‬ ‫ش��د؛ مصطفى دنیزلى و فیلیپ تروسیه که در نهایت‬ ‫پرسپولیس موفق به جذب گزینه اول یعنی مصطفی‬ ‫دنیزلی شد‪ .‬همه چیز بر وفق مراد دنیزلی بود‪ .‬او نزد‬ ‫اهالی فوتبال مربی بزرگی شمرده می شد‪ .‬کسب سه‬ ‫عنوان قهرمانی لیگ و جام حذفی ترکیه با فنرباغچه و‬ ‫گاالتاسرای‪۱۰ ،‬بازی ملی‪،‬رساندن تیم ملی ترکیه برای‬ ‫نخستین بار در تاریخ فوتبال این کشور به یک چهارم‬ ‫نهایی جام ملت های اروپا و هدایت تیم گاالتاسرای‬ ‫تا مرحله نیمه نهایی لیگ قهرمانان باشگاه های اروپا و‬ ‫یک چهارم نهایی جام یوفا از او چهره خاصی ساخته‬ ‫بود‪ .‬هر چند کارنامه اش در ای��ران خالی از جام بود‪،‬‬ ‫اما یک ذهنی��ت درباره دنیزلی وجود داش��ت؛ او در‬ ‫فوتبال ایران تنها جام ندارد‪ .‬همین ذهنیت باعث شد تا‬ ‫مدیران پرسپولیس وقت را برای اوردن او به این تیم‬ ‫تلف نکنند‪ .‬البته دنیزلی پیش از اینکه به پرس��پولیس‬ ‫بیاید در دی ماه س��ال ‪ ۸۳‬و به مدت ‪ ۱۷‬ماه مربیگری‬ ‫تیم فوتبال پاس را بر عهده داشت‪ .‬تیم پاس با حضور‬ ‫دنیزلی نای��ب قهرمان لی��گ برتر ایران ش��د و برای‬ ‫اولین بار به مرحله یک چه��ارم نهایی لیگ قهرمانان‬ ‫اس��یا راه یافت‪ .‬دنیزلی در لیگ برتر‪،‬ج��ام حذفی و‬ ‫رقابت های اس��یایی در ‪ ۵۸‬بازی هدایت تیم پاس را‬ ‫بر عهده داشت و نتیجه ان ‪ ۳۱‬برد‪ ۱۹ ،‬مساوی و هشت‬ ‫باخت بود‪ .‬همه چیز برای امدن دنیزلی مهیا شد تا او‬ ‫دهمین مربی خارجی پرسپولیس لقب بگیرد‪.‬‬ ‫مربیان خارجی پرس��پولیس قبل از دنیزلی‪ :‬الن‬ ‫راجز‪ -‬ایوان کونوف‪ -‬الدیس�لاو بگوویچ‪-‬یورگن‬ ‫گده – اس��تانکو ‪ -‬ایوان مت کوویچ‪-‬وینکو بگوویچ‬ ‫ راینر زوبل و اری هان بودند‪.‬‬‫دنیزلی به واس��طه اعتقاد خاصی ک��ه به فوتبال‬ ‫زیبا و هجومی داش��ت پرس��پولیس را در بازی های‬ ‫مختلف به میدان فرستاد و ش��ور و هیجان خاصی به‬ ‫لیگ بخش��ید‪ .‬جالب اینکه او حتی اگر می باخت هم‬ ‫مورد تشویق هواداران پرس��پولیس قرار می گرفت و‬ ‫از این حیث باید او را یکی از اس��تثنایی ترین مربیان‬ ‫تاریخ فوتبال پرسپولیس بنامیم؛ مردی که حتی وقتی‬ ‫می ب��ازد هم محبوب اس��ت! تیم او هم��واره فوتبال‬ ‫هجومی ارائه می ک��رد‪ ،‬اما این هم��ه واقعیت درباره‬ ‫این مربی ترکیه ای نبود‪ .‬او نتوانس��ت برای س��رخ ها‬ ‫جامی بیاورد تا منتقدانش بی��ش از پیش برای حمله‬ ‫به او بهانه پیدا کنند‪ .‬رابطه او با رس��انه ها نیز در نوع‬ ‫خودش جالب بود‪ .‬او درس��ت در حالی که س��خت‬ ‫از سوی برخی رس��انه ها مورد انتقاد قرار می گرفت‬ ‫بی اعتنا به تندروی ها کارش را در پرس��پولیس انجام‬ ‫می داد و هرگز اظهار نظری نکرد ک��ه نتواند از عهده‬ ‫حاش��یه هایش برای��د‪ .‬دنیزلی اگر چ��ه مربی بی جام‬ ‫پرس��پولیس بود‪ ،‬اما هنوز هم نزد ه��واداران این تیم‬ ‫چهره ای محبوب و دوست داش��تنی است‪ .‬او شاید‬ ‫دوباره به پرسپولیس برگردد و البته این بار خاطرات‬ ‫خوشی را برای دوستدارانش رقم بزند‪g .‬‬ ‫پنجعلی‪ :‬من دیگر به پرسپولیس برنمی گردم‬ ‫دنبال قهرمان شدن نبودم‬ ‫‪3‬‬ ‫محمد پنجعلی یکی از نفراتی بود که همراه با هیات مدیره جدید به باشگاه پرسپولیس امد و البته در‬ ‫فاصله زمانی کوتاهی هم از سمت خود کناره گیری کرد‪ .‬کاپیتان اسبق پرسپولیس و تیم ملی که در زمان‬ ‫سرپرستی حبیب کاشانی در باشگاه پرسپولیس یکی از اعضای کمیته فنی بود در امدن استیلی به جای‬ ‫دایی نقش داشت‪ ،‬اما چندی بعد از سوی وزیر ورزش و جوانان به عنوان عضو هیات مدیره پرسپولیس‬ ‫معرفی ش��د و البته به منتقد درجه یک سرمربی این تیم تبدیل ش��د‪ .‬گفت وگوی مثلث با عضو مستعفی‬ ‫هیات مدیره باش��گاه پرس��پولیس را می خوانید‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫اقای پنجعل��ی! بهتر اس��ت از اتفاقات ابتدای‬ ‫فصل ش��روع کنی��م‪ .‬وقتی ق��رار بود ش��ما‪،‬‬ ‫ذوالفقارنس��ب و چند نفر دیگ��ر که اعضای‬ ‫کمیته فنی پرسپولیس را تش��کیل داده بودید‬ ‫سرمربی جدید این تیم را معرفی کنید‪.‬‬ ‫‪l‬خب‪ ،‬همه در مورد این مساله با خبر هستند که‬ ‫انتخاب ما از اول هم علی دایی ب��ود‪ ،‬اما دایی به دلیل‬ ‫اختالفاتی که با مدیریت باشگاه داشت قبول نکرد که‬ ‫به پرسپولیس بیاید‪.‬‬ ‫اما دایی پیشنهاد شما و کمیته فنی را رد نکرد و‬ ‫فقط به این موضوع اشاره کرد که با مدیر عامل‬ ‫قانونی کار می کند‪.‬‬ ‫‪l‬چرا خودمان را فریب می دهیم‪ .‬این ش��رطی‬ ‫اس��ت برای نیامدن‪ .‬در غی��ر این ص��ورت دایی به‬ ‫پرس��پولیس می امد و کار را بر عه��ده می گرفت اما‬ ‫خب هم��ه در جریان هس��تند که فصل گذش��ته چه‬ ‫حاش��یه هایی به وجود امد و رابطه دایی و کاش��انی‬ ‫چقدر رو به تیرگی رفت‪ .‬دایی البته دوست داشت که‬ ‫با پرسپولیس ادامه بدهد اما هم او و هم ما می دانستیم‬ ‫که عملی ش��دن شرط او غیر ممکن اس��ت‪ .‬الاقل در‬ ‫ان مقطع هیچ چیز مش��خص نب��ود‪ .‬وزارت ورزش‬ ‫تشکیالتی نداشت که بخواهد هیات مدیره سرخابی ها‬ ‫را معرفی کند‪.‬‬ ‫شما موافق دایی بودید؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬من موافق او بودم‪ .‬دایی در پرس��پولیس‬ ‫کارنام��ه خوبی از خود ب��ه جای گذاش��ت‪ .‬البته هر‬ ‫مربی عیب هایی دارد‪ ،‬دایی هم از این قاعده مستثنی‬ ‫نیس��ت اما باید قبول کنیم که دای��ی در طول دوران‬ ‫مربیگری اش در پرس��پولیس دو جام قهرمانی برای‬ ‫این تیم هم��راه اورد و توانس��ت دو فصل خوب را‬ ‫پشت س��ر بگذارد‪ .‬هر چند در لیگ برتر ناکام بود و‬ ‫این یک واقعیت اس��ت که خود دایی هم شاید به ان‬ ‫اعتراف می کند‪.‬‬ ‫اما این عالقه ش��ما به علی دایی فقط تا جایی‬ ‫ادامه پیدا کرد که مشکلی برای خودتان پیش‬ ‫نیاید‪ .‬چرا همان اول فصل ب��ه خاطر دایی از‬ ‫خودتان هزینه نکردید؟‬ ‫‪l‬من یک رای داشتم‪ .‬وقتی یک شورایی تشکیل‬ ‫می شود باید قبول کنیم که یک نفر نمی تواند نظر خود‬ ‫را به دیگر اعضا تحمیل کند‪ .‬از این گذشته ما اول دایی‬ ‫را انتخاب کردیم‪ ،‬اما اتفاقاتی که همه از ان با خبریم‬ ‫باعث شد تا کمیته فنی استیلی را انتخاب کند‪.‬‬ ‫چه اتفاقی افتاد که ش��ما به منتقد درجه یک‬ ‫استیلی تبدیل شدید؟‬ ‫‪l‬من واقعا از این لفظ ها خوش��م نمی اید‪ .‬منتقد‬ ‫درجه یک استیلی نیستم‪ .‬بارها هم گفته ام که او را دوست‬ ‫دارم‪ .‬فوتبال ان قدر ارزش ندارد که ما رفاقت ها را کنار‬ ‫بگذاریم و به همدیگر حمله کنیم‪ ،‬اما ج��دا از رفاقت‬ ‫باید به هواداران و احساس��ات انها هم فکر کنیم‪ .‬وقتی‬ ‫هوادار ناراحت است‪ ،‬وقتی نتایج ضعیف تیم هوادار را‬ ‫عصبانی و دلخور کرده است‪ ،‬اینکه به دلیل رفاقتی که با‬ ‫هم داریم تعارف کنیم منطقی نیست‪ .‬بدون تعارف باید با‬ ‫همدیگر حرف بزنیم‪ .‬درست بود اگر پشت سر استیلی‬ ‫حرف می زدم؟ من اگر انتقادی داشتم رو در رو و مردانه‬ ‫مطرح کردم‪ .‬از این گذشته خود استیلی هم می داند که‬ ‫بعد از هر پیروزی که به دست امد من مصاحبه کردم و‬ ‫تاکید کردم که تیم استیلی بهتر خواهد شد‪ .‬تاکید کردم که‬ ‫هواداران باید به این کادر فنی فرصت بدهند‪ ،‬اما نتیجه این‬ ‫فرصت ها چه شد؟ غیر از این است که هواداران را سرخ‬ ‫و کبود به خانه فرستادیم؟ غیر از اینکه شرایط تیم هر هفته‬ ‫بدتر شد؟ من به این دلیل بود که ترجیح دادم نظرم را به‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫صراحت مطرح کنم‪.‬‬ ‫اما نظر شما خیلی ها را عصبانی کرد؟‬ ‫‪l‬منظورتان از خیلی ها چه کسانی است‪.‬‬ ‫خود اس��تیلی‪ ،‬کریم��ی و حت��ی پروین‬ ‫عصبانی شدند‪ .‬نه؟‬ ‫‪l‬ش��اید‪ ،‬من برای همه ای��ن اقایان احترام‬ ‫قایلم و دوست ندارم در شرایطی که پرسپولیس به‬ ‫ارامش نیاز دارد حرفی بزنم که به کسی بربخورد‪،‬‬ ‫اما من هنوز هم پای حرف هایم هس��تم هر چند‬ ‫که دیگر نیازی نیست ان حرف ها را تکرار کنم‪.‬‬ ‫شما از مدیر عامل باش��گاه پرسپولیس به‬ ‫این دلیل ک��ه تاکید کرده بود ش��ما حق‬ ‫ندارید حرف بزنید ناراحت شدید؟‬ ‫‪l‬هیچ ک��س در این م��ورد به م��ن حرفی‬ ‫نزد‪ .‬هیچ کس ه��م نمی تواند به م��ن بگوید که‬ ‫حرف بزن یا ح��رف نزن‪ .‬همه محم��د پنجعلی‬ ‫را می شناس��ند‪ .‬هواداران خوب می دانند که اگر‬ ‫حرص خوردم و انتقادی مط��رح کرده ام حرف‬ ‫دل انها هم بوده است‪ .‬همین که انها امروز من را‬ ‫چهره صادقی می دانند برایم کافی است‪.‬‬ ‫اما ذهنیتی درباره ش��ما ش��کل گرفت که‬ ‫ش��اید چندان مطرح کردنش خوش��ایند‬ ‫نباشد‪.‬‬ ‫‪ l‬بدون تعارف حرف بزنید‪.‬‬ ‫گفت��ه می ش��ود ش��ما از هیا ت مدی��ره‬ ‫کناره گیری کردید که ن��زد هواداران این‬ ‫تیم به ی��ک قهرم��ان تبدیل ش��وید‪ .‬نظر‬ ‫خودتان چیست؟‬ ‫‪l‬این حرف ها واقعا بی انصافی اس��ت‪ .‬اگر‬ ‫حساسیتی نشان داده ام به این دلیل بوده که دوست‬ ‫داشتم پرسپولیس به موفقیت برس��د و اگر نه همه‬ ‫می دانند هیچ وقت دنبال این نبودم که خودم را در‬ ‫نقش یک قهرمان جا بزنم‪ .‬قهرم��ان این هوادارانی‬ ‫هس��تند که این همه ضعف و جنجال و ناکامی را‬ ‫در تیم محبوب خ��ود می بینند‪ ،‬اما باز هم دلش��ان‬ ‫نمی اید که پرسپولیس را تنها بگذارند‪ .‬برای مردم به‬ ‫پرسپولیس امده بودم و عالقه ای به گرفتن سمت یا‬ ‫پست و مقام نداشتم‪ .‬من دشمن پرسپولیس نیستم‪.‬‬ ‫اما بعد از اینکه شما با دایی تماس گرفتید‬ ‫برخی بازیکنان شما را دشمن پرسپولیس‬ ‫خواندند و حتی در جمع های خصوصی‬ ‫گفتند اگر پنجعلی یک بار دیگر به موضع‬ ‫انتقادی اش علیه اس��تیلی برگ��ردد او را‬ ‫سر جایش می نشانیم‪ .‬خودتان در این مورد‬ ‫چه توضیحی دارید؟‬ ‫‪l‬هر چه گفتم از روی دوستی بوده است‪.‬‬ ‫مگر دایی ک��ه من با او مذاکره ک��ردم غریبه بود؟‬ ‫‪۱۱‬هفته تحمل کردیم‪ .‬تیم قبل از حرف های من‬ ‫هم مشکل داشت و از اول فصل در بحران بودیم‬ ‫هیچ وقت به دنبال منافع شخصی نبودم‪.‬‬ ‫م��ن کال ‪ 30‬میلی��ون از کاش��انی گرفتم و‬ ‫‪50‬هزار توم��ان از عب��دو دریافتی داش��تم‪ .‬این‬ ‫دریافتی ‪ ۳۵‬س��ال زحمت من برای پرسپولیس‬ ‫بوده است‪ .‬از سر تمرینات با موتور وسپا به خانه‬ ‫برمی گشتم‪ .‬ان موقع برخی اقایان کجا بودند‪.‬‬ ‫بحث رفتن ش��ما از باش��گاه پرسپولیس‬ ‫قطعی شده است؟‬ ‫بله‪ ،‬م��ن دیگر در باش��گاه نیس��تم‪ ،‬ولی از‬ ‫هواداران می خواهم تیم را حمایت کنند‪ .‬من هم‬ ‫دیگر به این باش��گاه بر نمی گردم و امیدوارم این‬ ‫تیم موفق باشد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪72‬‬ ‫بهترین انتخاب کیست؟‬ ‫پرسپولیس‬ ‫پشیمان نمی شود‬ ‫جالل چراغپور‬ ‫‪4‬‬ ‫شاید بهتر است ابتدا درباره حمید استیلی حرف‬ ‫بزنیم‪ .‬به نظرم در نهایت احترام به این مربی جوان‪ ،‬باید‬ ‫بپذیریم که او هرگز نتوانست هواداران پرسپولیس را‬ ‫راضی کند‪ .‬دلیلش هم کامال روشن است‪ .‬پرسپولیس‬ ‫تیمی اس��ت که هواداران��ش از ان حمله می خواهند‪.‬‬ ‫ش��ما به فوتبال اس��پانیا نگاه کنید‪ .‬رئال همان شکلی‬ ‫بازی نمی کند که بارسلونا بازی می کند‪ .‬در همه جای‬ ‫دنی��ا و در همه لیگ های دنیا هم همین مس��اله وجود‬ ‫دارد‪ .‬تیم ها قرار نیست ش��بیه به یکدیگر بازی کنند‪.‬‬ ‫رئال ش��کل خرید بازیکن و ش��کل ارائه فوتبالش با‬ ‫بارسلونا فرق دارد و همین طور بارسلونا طور دیگری‬ ‫سیاست گذاری می کند و پیش می رود‪ .‬در فوتبال ایران‬ ‫هم هواداران پرس��پولیس از این تیم توقعات خاصی‬ ‫دارند‪ .‬چند دهه است که این تیم را با فوتبال هجومی ‬ ‫می شناسند‪ .‬اساسا عادت کرده اند که ستارگان بزرگی‬ ‫را در ان ببینند‪ .‬با این مقدمه باید تاکید کنم که در فصل‬ ‫جاری هواداران بابت نداشتن ستاره های انچنانی در‬ ‫تیم خود نا امید شدند‪ .‬متوجه شدند که تیمشان ستاره‬ ‫انچنانی ن��دارد‪ .‬در کنار این ناامی��دی انها یک توقع‬ ‫منطقی داش��تند‪ .‬توقع انها این بود که تیمشان فوتبال‬ ‫زیبایی ارائه بدهد یکدست بازی کند و نتیجه بگیرد‪.‬‬ ‫چه اتفاقی رخ داد؟ پرسپولیس نتوانست فوتبال زیبایی‬ ‫ارائه دهد که هیچ‪ ،‬اساس��ا نتوانست شکل یک تیم به‬ ‫خود بگیرد‪ .‬از این گذشته ضعف در نتیجه گیری هم‬ ‫باعث ش��د که هواداران بیش از پیش از حمید استیلی‬ ‫و بازیکنان دلخور ش��وند‪ .‬این ش��رایط بح��ران را به‬ ‫تیم تحمیل می کند و مربی باید خیلی با تجربه باش��د‬ ‫که بتواند از این بحران عبور کن��د‪ .‬من اعتقاد دارم که‬ ‫عبور از این بحران س��خت‪ ،‬کار استیلی نیست‪ .‬شاید‬ ‫به همین دلیل اس��ت که هواداران این تیم حاال دیگر‬ ‫بعد از بردهای مشقت بار پرسپولیس هم‪ ،‬چندان چهره‬ ‫ش��ادمانی ندارند‪ .‬چون این تیم پر فراز و نشیب ظاهر‬ ‫شده و انها واهمه دارند از اینکه پرسپولیس باز هم در‬ ‫ادامه دچار مشکل شود‪ ،‬اما در این بین مایلم به مساله‬ ‫ذائقه هواداران برگردم‪ .‬تاکید ک��ردم که هواداران هر‬ ‫تیمی توقعات دستچین ش��ده ای از بازیکنان و مربی‬ ‫تیمش��ان دارند‪ .‬پرس��پولیس ها هم فوتب��ال هجومی‬ ‫ می خواهند‪ .‬اتفاق��ی که تا کنون اص�لا موفق به دیدن‬ ‫ان نش��ده اند‪ .‬در برخی بازی ها اتفاقات��ی رخ داده اما‬ ‫این اتفاقات ان قدر دلگرم کننده نب��وده که هواداران‬ ‫پرسپولیس دلخوری ها را فراموش کنند‪ .‬انها ناراضی‬ ‫نیس��تند بلکه عصبانی هس��تند و همی��ن کار را برای‬ ‫استیلی و تیمش سخت تر کرده است‪.‬‬ ‫چون این مجموعه نتوانس��ته است اصلی ترین‬ ‫رکن رسیدن به موفقیت یعنی به دست اوردن رضایت‬ ‫هوادار را براورده کند‪ .‬در دهه ‪ 90‬پروین هواداران این‬ ‫تیم را به دیدن فوتبال هجومی ع��ادت داد‪ .‬هواداران‬ ‫دو اتش��ه این تیم حاال نه تنها پرس��پولیس را در حال ‬ ‫ترک این عادت می بینند بلکه فوتبال زیبای اس��تقالل‬ ‫نیز انها را بیش از حد عصبانی کرده اس��ت‪ .‬این حس‬ ‫خوبی نیست و تنها در صورتی این دلخوری برطرف‬ ‫می ش��ود که یک مربی بتواند تیم��ش را صاحب یک‬ ‫شخصیت دوست داش��تنی کند‪ .‬پرسپولیس به عقیده‬ ‫من مش��کالت فراوانی دارد‪ .‬در همه زمینه ها می توان‬ ‫راجع به مش��کالت این تیم حرف زد‪ .‬از حاشیه های‬ ‫این تیم گرفت��ه تا اختالفاتی که ه��ر روز خبری از ان‬ ‫به رسانه ها می رس��د اما به نظر من اصلی ترین مشکل‬ ‫این تیم نداشتن استیل بازی اس��ت‪ .‬هوادار با شور و‬ ‫شوق و هیجان به ورزشگاه می اید‪ ،‬اما تیمش را فاقد‬ ‫استیل می بیند‪ .‬این دلسرد کننده اس��ت و از بد حادثه‬ ‫به نام حمید استیلی ثبت می شود‪ .‬تنها یک اتفاق باید‬ ‫در پرس��پولیس رخ دهد تا این تیم از جایش برخیزد‬ ‫و ان اینکه این تی��م صاحب روح ش��ود و به هوادار‬ ‫هیجان ببخش��د‪ ،‬اما این اتفاق هنوز رخ نداده اس��ت‪.‬‬ ‫پرس��پولیس در جام حذفی مقابل مس رفس��نجان به‬ ‫مش��کل برمی خورد‪ .‬هواداران این تی��م بعد از دیدن‬ ‫گل تساوی عرق س��رد روی پیشانی ش��ان نشست‪.‬‬ ‫شاید به همین دلیل وقتی پرس��پولیس حتی برنده از‬ ‫زمین بیرون می اید هم چندان خوش��حال نمی شوند‪.‬‬ ‫هواداران روزهایی را دیده اند ک��ه این تیم با کمترین‬ ‫ابزار فوتبال زیبایی ارائه می کرد‪ .‬ب��ه نظرم این اتفاق‬ ‫به دوره مربیگری دنیزلی در پرس��پولیس برمی گردد‪.‬‬ ‫ورزشگاه ازادی در اکثر بازی های خانگی این تیم پر‬ ‫می شد و تیم دنیزلی ان قدر فوتبال را زیبا بازی می کرد‬ ‫که هوادار گاهی یادش می رفت چقدر برد برایش مهم‬ ‫است‪ .‬من فکر می کنم اگر دنیزلی به این تیم بیاید بتواند‬ ‫سرخ ها را از بحرانی که سخت در ان گرفتار شده اند‬ ‫نجات دهد‪ .‬او مربی بزرگی است‪ .‬به نظرم ضعف هایی‬ ‫هم در کارش دیده ش��د‪ .‬او برای تیم هایی که در ایران‬ ‫سرمربی اش بود‪ ،‬نتوانس��ت جام قهرمانی بیاورد‪ ،‬اما‬ ‫این مشکل تنها به او مربوط نمی شد‪ .‬دنیزلی مربی ای‬ ‫است که کارنامه درخشانی دارد‪ .‬او وقتی ایران ر ا ترک‬ ‫کرد توانست در عین ناباوری بشیکتاش را در دو جام‬ ‫حذفی و لیگ برتر ترکیه به عنوان قهرمانی برس��اند‪.‬‬ ‫نشان داد که کارش را بلد است‪ .‬بنابراین‪ ،‬به عقیده من‬ ‫او می تواند در پرس��پولیس هم تغییرات جدی ایجاد‬ ‫کند‪ .‬ش��اید خیلی ها فکر کنند او در روزهای نخست‬ ‫بازگشت دوباره اش به فوتبال ایران دست به کار های‬ ‫عجیب در پرس��پولیس بزند‪ ،‬اما من اعتقاد دارم که او‬ ‫ابتدا از تغییرات ساده شروع می کند‪.‬‬ ‫ش��اید در چند پست ش��رح وظایف خاصی را به‬ ‫وجود بی��اورد و البته با ابزارهایی ک��ه در اختیار دارد به‬ ‫پرسپولیس استیل بازی را برگرداند‪ .‬من فکر می کنم او‬ ‫اینبار موفق می شود که با این تیم خوب کار کند‪ .‬چون نزد‬ ‫هواداران پرسپولیس چهره محبوبی است و این مساله در‬ ‫شرایطی که این تیم حمایت هوادارانش را از دست داده‪،‬‬ ‫یا ی است‪ .‬هر چند که در مورد نتیجه کار‬ ‫بسیار نکته کلید ‬ ‫نباید زود قضاوت کنیم‪ ،‬اما به نظرم اگر پرسپولیس دنیزلی‬ ‫را انتخاب کند در نهایت از این انتخاب پشیمان نمی شود‪.‬‬ ‫چون او این تیم را صاحب دفاعی معقول و خط حمله ای‬ ‫زهردار خواه��د کرد و در ی��ک کالم به پرس��پولیس‬ ‫استیل می بخشد‪g.‬‬ ‫افتاب‬ ‫حکومت مستضعفان‬ ‫نقش اسالم در ایجاد جنبش های اجتماعی در خاورمیانه‬ ‫انچه در بسیاری‬ ‫از کشورهای‬ ‫منطقه رخ‬ ‫می دهد‪،‬از نظر‬ ‫بسیاری از‬ ‫تحلیل‬ ‫گران‪،‬نوعی‬ ‫بازگشت‬ ‫به خویشتن‬ ‫است؛مسئله ای‬ ‫که ریشه در‬ ‫تمدن اسالمی‬ ‫دارد‬ ‫خیزش اسالمی به دنبال ازادی و حق خواهی است‪ .‬اسالم دینی زنده است‪ ،‬نمی گوید به کنیه و خانقاه بروید و گوشه نشینی کنید‪ .‬اسالم می گوید‬ ‫قیام کنید‪.‬‬ ‫تجانس با متن جامعه و باالخره احیای انچه انحطاط در ما‬ ‫کشت و استعمار از ما برد و در میان ما نسخ کرد و قلب کرد‬ ‫‪...‬بازگشتبهخویشچگونه؟انچنانکهاقبالبازگشت‪،‬‬ ‫به اروپا رفت و یک فیلسوف متفکر امروز در سطح جهان‬ ‫شد‪ ،‬فرهنگ و تمدن و جامعه غرب را محققانه شناخت و‬ ‫سپس بازگشت به اسالم‪ ».‬حتی اگر قرائت دکتر شریعتی‬ ‫را نیز به عنوان تعریف بازگش��ت به خویش��تن بپذیریم‬ ‫خواهیم دید که این تعریف نیز درباره انقالب های عربی‬ ‫صدق می کند‪ .‬رهبران مخالف��ان در تونس‪ ،‬مصر و لیبی‬ ‫عموما افرادی تحصیلکرده و دنیا دیده هستند که پس از‬ ‫تسلط به علوم غربی به میهن بازگشته و ندای بازگشت به‬ ‫اسالم و بیداری اسالمی را سر می دهند‪ .‬جنبش بازگشت‬ ‫به خویشتن در عصر حاضر بیش��تر از هر کسی مرهون‬ ‫امام خمینی (ره) است‪ .‬او به عنوان احیاگر اسالم سیاسی با‬ ‫رهبریانقالباسالمیالگویتمام عیارازحضوراسالمدر‬ ‫عرصهسیاستواجتماعارائهکرد‪.‬‬ ‫خیز منطقه به سوی احیاگری دینی‬ ‫افتاب‬ ‫عصر بازگشت به خویشتن‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫سودابه رخش‬ ‫‪1‬‬ ‫خیزش مردم مسلمان در جهان عرب‪ ،‬سال ‪ 2011‬را برای همیشه در ذهن ها ماندگار کرد‪ .‬تحلیلگران بسیاری‬ ‫چه داخلی و چه خارجی در مورد چیستی و چرایی این تحول همچنان سردرگم هستند اما با نگاهی دقیق و عمیق تر‬ ‫به ریشه ها وساختار تحوالت اخیر پی می بریم که این پدیده بیداری دوباره اسالم و نشان دهنده زایش تمدن اسالمی‬ ‫است‪ .‬تمدن اسالمی سابقه ای هزار ساله داشته است‪ .‬از قرن هفتم تا قرن هفدهم یعنی هنگامی که اروپا در دوران‬ ‫تاریکی به سر می برده‪،‬جهان اسالم در دوره شکوفایی و درخشندگی تمدن و فرهنگ اسالمی قرار داشته است‬ ‫اما با سوءاستفاده های سلطه گران و به چالش کشیده شدن عوامل شکل گیری این تمدن رفته رفته رو به انحالل رفت‬ ‫ث افزایش دوباره این تمدن و رونق دوباره جهان اسالم شده است‪ .‬تحوالت اخیر و‬ ‫اما اکنون بیداری مردم منطقه باع ‬ ‫شکل گیری دوباره تمدن اسالم رفته رفته به نوسازی فرهنگی و اقتصادی و سیاسی منجر خواهد شد‪.‬‬ ‫خیزش مردم مس��لمان در جهان اسالم که بیداری‬ ‫اسالمی را شکل داد‪ ،‬سال‪ 2011‬را برای همیشه در ذهن ها‬ ‫ماندگار کرد‪ .‬در این س��ال جهان اس�لام از شمال افریقا‬ ‫تا خاورمیانه دس��تخوش تغییرات عظیمی ش��د‪ .‬مردم‬ ‫کشورهای مصر‪ ،‬تونس و لیبی موفق شدند دیکتاتورهای‬ ‫وابس��ته به غرب را از تخت طاغوت به زیر بکشند و در‬ ‫یمن و بحرین جنبش های مردمی همچن��ان ادامه دارد‪.‬‬ ‫با این حال هنوز تحلیلگران بسیاری چه در داخل و چه‬ ‫در خارج در مورد چیستی و چرایی این تحول همچنان‬ ‫سردرگمهستند‪.‬‬ ‫بازگشتبهخویشتن‬ ‫بانگاهیدقیقوعمیق تربهریشه هاوساختارتحوالت‬ ‫اخیر پی می بریم که این رویداد نوعی جنبش بازگشت به‬ ‫خویشتن است‪ .‬خویشتنی اسالمی و ملی در کشورهای‬ ‫منطقه‪ .‬بازگشت به خویش یعنی بازگشت به خویشتن‬ ‫و احیای ارزش های فرهنگی و فکری سازنده و مترقی و‬ ‫اگاهی بخش خود ما‪ .‬شعار بازگشت به خویشتن اسالمی‬ ‫و هویت اصیل دینی یکی از ایده های متعالی مصلحان و‬ ‫احیاگران اسالمی است‪ .‬اقبال الهوری برای دوری کردن‬ ‫‪76‬‬ ‫از خود بیگانگی و از خود باختگی جامعه اسالمی و دوری‬ ‫جستن از مظاهر منفی فرهنگ و تمدن غرب و بازگشت‬ ‫به اسالم اصیل بر اساس تعقل‪ ،‬راه حل و روش اصالحی‬ ‫«فلسفه خودی» را ارائه می کند‪ .‬پیام خودی اقبال فقط برای‬ ‫مسلماناننیست‪،‬بلکهبرایهمهمللمحروموعقب مانده ای‬ ‫اس��ت که تحت استعمار و استثمار سیاس��ی و اقتصادی‬ ‫قدرت های بزرگ غربی هس��تند‪ .‬او در این مورد چنین‬ ‫می سراید‪«:‬پیکرهستیزاثارخودیاست‪/‬هرچهمی بینی‬ ‫ز اسرار خودی اس��ت‪ ».‬دکتر علی ش��ریعتی نیز درباره‬ ‫بازگشت به خویشتن می گوید‪« :‬بازگشت به خویش نه‬ ‫ان چنان که پس از مد ش��دن مخالفت با غربزدگی‪ ،‬خود‬ ‫این چنین غربزده ها باز ای��ن را مد کرده اند و نمی دانند که‬ ‫بازگشت به خویش به مدرن ش��دن و تظاهر کردن و به‬ ‫فرنگی بد گفتن و به اداب و رسوم کهنه بومی و ارتجاعی‬ ‫برگشتن نیست‪ .‬بازگشت به خویش یک نهضت عمیق و‬ ‫دشوار خودشناس و خودسازی است‪ ،‬الزمه اش شناختن‬ ‫تمدن و فرهنگ اروپاس��ت‪ .‬شناختن دنیای امروز با همه‬ ‫زش��تی ها و زیبایی هایش و نیز ش��ناختن تاریخ تمدن و‬ ‫فرهنگ و ادب و مذهب و اصالت های انس��ان و عوامل‬ ‫انحطاط و ارتقای تمدن و اجتماع ما و تفاهم با توده مردم و‬ ‫بیداری اسالمی در منطقه‬ ‫برخی از صاحب نظران این پدیده را بیداری دوباره‬ ‫ونشان دهنده زایش تمدن اسالمی می دانند‪.‬تمدن اسالمی‬ ‫سابقه ای هزار ساله داشته است‪ .‬از قرن هفتم تا قرن هفدهم‬ ‫یعنیهنگامی کهاروپادردورانتاریکیبهسرمی برده‪،‬جهان‬ ‫اسالم در دوره شکوفایی و درخشندگی تمدن و فرهنگ‬ ‫اسالمیقرارداشتهاست‪.‬اماباسوءاستفاده هایسلطه گران‬ ‫وبهچالشکشیدهشدنعواملشکل گیریاینتمدنرفته‬ ‫رفته رو به انحطاط گذاشت‪ .‬اما اکنون بیداری مردم منطقه‬ ‫موجب زایش دوباره این تمدن و رونق دوباره جهان اسالم‬ ‫شدهاست‪.‬تحوالتاخیروشکل گیریدوبارهتمدناسالم‬ ‫رفته رفته به نوسازی فرهنگی و اقتصادی و سیاسی منجر‬ ‫خواهدشد‪ .‬تمدناسالمویژگی هایمنحصربهفردیدارد‪.‬‬ ‫اماازمهم ترینویژگی هایتمدناسالمیمساواتوبرابری‬ ‫انسان ها و ارزش نهادن به انسان‪ ،‬دیگرپذیری‪ ،‬سازگاری و‬ ‫دگرگونی است‪.‬از ویژگی های دیگر این تمدن که باعث‬ ‫تمایز ان ش��ده‪ ،‬عقل محوری و ارزش نهادن به معنویت‬ ‫است‪ ،‬تمدن اسالمی در حقیقت همان تمدن عقل است نه‬ ‫هواوهوس‪،‬زیرامحوراساسیاینتمدنتعالیانساناست‬ ‫کهقواماووعقلاواست‪.‬ایاتفراوانیدرقرانمجیدانسان‬ ‫را به تفکر و اندیشه دعوت می نماید‪ .‬این ایات عقل انسان‬ ‫ر ا ترغیب می کند که در ایات الهی بیندیشد تا به شناخت‬ ‫واقعی و درست دست یابد‪ .‬اما از انجایی که تمدن اسالمی‬ ‫وهرتمدندیگریبرپایه هاییاستواراستکهدربسترانها‬ ‫زاده شده و رشد می نماید می توان گفت در یک دید کلی‬ ‫اگر عوامل پیدایی تمدن اسالمی و هر تمدن دیگری دچار‬ ‫افولوزوالشود‪،‬تمدننیزخواستهیاناخواستهفرو خواهد‬ ‫ریخت‪.‬‬ ‫عوامل ضعف تمدن اسالمی‬ ‫اما به راستی عوامل افول تمدن اسالم چه بود؟ در ذیل‬ ‫عوامل مهم ضعف تمدن اسالمی به صورت مختصرامده‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ .1‬تجمل خواهی‬ ‫تجمل خواهی و نازپروردگی برای مردم تباهی اور‬ ‫است و در نهاد ادمی انواع بدی ها و عادات زشت را پدید‬ ‫می اورد و خصلت ه��ای نیک را از بین می ب��رد‪ .‬بنابراین‬ ‫تجمل خواهی به فس��اد اخالقی منجر می شود و در طول‬ ‫تاریخبارهادیدهشدهکشورهاییکهقدرتاخالقیخودرا‬ ‫ازدستمی دهندزودترازکشورهاییکهاحیاناقانون شکنی‬ ‫می کنند به سوی انحطاط کشیده می شوند چون بعضی از‬ ‫مفاسد اخالقی و اعمال خالف عفت چنان روح جامعه را‬ ‫جریحه دار می کند که موجب طغیان در اجتماع می شود و‬ ‫تاثیراتسوءانبهمراتبازقانون شکنیبیشتراست‪.‬ازطرفی‬ ‫دیگر‪،‬تجمل خواهیباعثمی شودکهافراددینرافراموش‬ ‫کنندوپایهوشالودهروحانیخودراازدستبدهندوهمین‬ ‫می تواند یکی از عوامل ضعف و انحطاط یک تمدن شود‪.‬‬ ‫توین بیدراینبارهمی گوید‪:‬تمدنیکهپایهوشالودهروحانی‬ ‫خودراازدستبدهدازهمخواهدپاشیدوماننداتمی است‬ ‫که هسته مرکزی خود را از دست داده باشد‪.‬عالوه بر اینها‬ ‫تجمل خواهیباعثفقروگرسنگیدرجامعهمی شودزیرا‬ ‫شهرنشینان جهت ارضای خواهش های تجمل خواهی و‬ ‫غیرضروری خود حاضرند تمام دارایی خود را خرج کنند‬ ‫و چون در شهر قیمت اجناس تجملی در اثر تقاضای زیاد‬ ‫و مالیات های سنگین باالست ناگزیر دچار فقر و بینوایی‬ ‫می گردندوفقرازعواملانحطاطاست‪.‬بنابراینازانجاییکه‬ ‫تجمل خواهانباافراددیگرجامعهدرتعاملهستند‪،‬می توان‬ ‫گفتیکیازعواملضعفوانحطاطتمدناسالمیازلحاظ‬ ‫تعاملیهمینتجمل خواهیاست‪.‬‬ ‫‪ .4‬ظلم و ستم‬ ‫یکی از علل اساسی سقوط تمدنها این است که «من‬ ‫هستم‪،‬پستونیستی»یا«هستیتومشروطبرایناستکه‬ ‫من ان را بخواهم»‪ .‬این اصل معنای واقعی ظلم و استکبار‬ ‫اس��ت که در ایات قرانی به عنوان عوامل سقوط تمدنها‬ ‫مطرح شده اس��ت‪ .‬می فرماید‪ :‬فکاین من قریه اهلکنا و‬ ‫هی ظالمه‪ ،‬یعنی‪ :‬بسا جوامعی را که ستمکار بودند هالک‬ ‫ساختیم‪.‬بابررسیعواملانحاللتمدناسالمومقایسهان‬ ‫ی در منطقه پی می بریم‬ ‫با علت و ریشه خیزش های مردم ‬ ‫کهمردممنطقهباسرنگونکردنسوءاستفادهگرانازاسالم‬ ‫خواهان نوسازی تمدن اسالم و برپایی نظامی نوین اما بر‬ ‫پایه های اسالم حقیقی هستند‪ .‬در یک کالم این نکته باید‬ ‫مورد توجه قرار گیرد که قیام ها و انقالب های جهان عرب‬ ‫حتی در کشورهایی که سابقه قابل قبولی در رویارویی با‬ ‫سیاست ها و طرح های نظام سلطه جهانی دارند‪ ،‬لزوما به‬ ‫سمتوسویمغایرباارادهمردممسلمانمنطقه اینخواهد‬ ‫رفت‪ ،‬زیرا عصر غلبه خواست ها و اراده ملت ها ْاغاز شده‬ ‫و این رژیم ها هستند که باید خود را با سمت و سوی عقل‬ ‫جمعیکمخطایملت هایمنطقهسازگارکنند‪g.‬‬ ‫‪2‬‬ ‫جهان ما همواره ش��اهد تغییر و تحوالتی بوده که از ابعاد‬ ‫گوناگون به ویژه در بعد فلسفه سیاسی قابل بررسی و تحلیل‬ ‫است‪ .‬در یک طبقه بندی از تغییراتی که در دوره معاصر فضای‬ ‫سیاسی جهان ما را متاثر کرده می توان حاکمیت دو جریان مهم‬ ‫و تاثیر گذار را رصد کرد که یکی بر مبانی لیبرالیسم و دیگری‬ ‫بر مبنای ایدئولوژی دینی و به طور مشخص اسالم استوار است‪.‬‬ ‫اما در این بین انقالب های اخیر بیداری اسالمی در خاور میانه و‬ ‫شمال افریقا نشان داد که اسالم قابلیت و استعداد شکل دادن به‬ ‫تغییرات اتی جهان را دارد؛ برای کنکاش بیشتر در باب فلسفه‬ ‫سیاسی به بررسی خوداگاهی و بیداری اسالمی و انسانی در‬ ‫جنبش های اخیر با دکتر شریف لک زایی‪ ،‬عضو هیات علمی‬ ‫ پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی و پژوهشگاه علوم و فرهنگ‬ ‫اسالمی به گفت وگو پرداخته ایم‪.‬‬ ‫اساسا اطالق بیداری اسالمی به خیزش های‬ ‫منطقه صحیح اس��ت؟ با توجه به اینکه همه‬ ‫طبقاتاجتماعیمسلمانوغیر مسلماندرگیر‬ ‫انهستند؟‬ ‫‪ l‬اصطالح بیداری اس�لامی عمدتا در ایران‬ ‫استفادهشدهوبهجنبش هاوانقالب هاییکهدرمنطقه‬ ‫اتفاق افتاده اطالق می شود‪ .‬به نظر می رسد اجماع در‬ ‫موردایناصطالحایجادشدهکهمی توانیمانقالب هایی‬ ‫که در منطقه ایجاد ش��ده را به عنوان بیداری اسالمی‬ ‫اطالقکنیم‪.‬البتهدراینکشورهاازایناصطالحاستفاده‬ ‫نمی ش��ود‪ .‬دالیلی هم دارد‪ .‬اوال گروه های اس�لامی‬ ‫شاخصی که در این کشورها وجود داشتند و از اسالم‬ ‫سیاس��ی دفاع می کنند‪ ،‬اغاز کننده ای��ن حرکت ها و‬ ‫انقالب ها نبودند‪ .‬در مصر و تونس حداقل می توانیم‬ ‫به صراحت بگوییم که این اتفاق نیفتاده است‪ .‬گروه‬ ‫بزرگیمثلاخوا نالمسلمیندرمصریاالنهضهدرتونس‬ ‫بعداواردقیامشدندوهنوزهمبه صورتخیلیجدی‬ ‫از بحث ورود به سیاست از منظر دینی دفاع نمی کنند‬ ‫یا قائل به ان نیس��تند که باید این اتفاق بیفتد‪ .‬بنابراین‬ ‫این موضوع در بحرین و عربستان متفاوت است‪ .‬در‬ ‫بحرین که مسبوق به سابقه بوده است‪ .‬حداقل در‪10‬‬ ‫سالگذشتهاحزاباسالم گرایشیعیتقاضاداشتندکه‬ ‫درسرنوشتخودشانمشارکتکنندوازحقوقبرابر‬ ‫برخوردارباشندکهبهاینهاپاسخدادهنشدودرقضایای‬ ‫اخیر این اتفاق افتاد که اینها دوبارهبهصحنه بیایند ولی‬ ‫با سرکوب شدیدتری مواجه شدند‪ .‬به خصوص که‬ ‫عربستان وارد صحنه شد و به این سمت حرکت کرد‬ ‫کهاجازهندهداتفاقیبیفتد‪.‬ازنظرانهااگرحقوقواقعی‬ ‫شیعیانبهانهادادهشودطبیعتادرتحوالتمنطقهسهم‬ ‫به س��زایی پیدا خواهند کرد و تاثیرات زیادی برجای‬ ‫می گذارند به خصوصحوزهنفوذایرانحتماگسترش‬ ‫پیدا خواهد کرد و مشکالتی برای انها ایجاد می کند‬ ‫که طبیعتا شدیدا با ان مقابله صورت خواهد گرفت؛‬ ‫ولی مساله همچنان باقی است و به صورت حل نشده‬ ‫به جلو حرکت می کند و اعتراضات هم به قوت خود‬ ‫باقیاست‪.‬‬ ‫ایا می توان از ان به عن��وان خود اگاهی تعبیر‬ ‫کرد؟‬ ‫‪ l‬اکنون در ایران این اصطالح تقریبا جا افتاده‬ ‫و مطرح می ش��ود‪ ،‬اگر چه برخ��ی از مقامات بحث‬ ‫بیداری انسانی را مطرح کردند که خیلی مورد عنایت‬ ‫قرار نگرفت‪ .‬به خصوص خ��ود مقام معظم رهبری‬ ‫از اصطالح بیداری اسالمی استفاده کرده اند‪ .‬شاید همین‬ ‫اصطالح مناسب ترین باشد و بایستی از همین اصطالح‬ ‫استفادهشود‪.‬‬ ‫از طرف��ی ارزش هایی که مردم منطق��ه خواهان ان‬ ‫هستند‪،‬بهنظرمی ایدکهبااندیشهاسالمیناسازگارنیست‪.‬‬ ‫خواسته های انها اصیل است که در انقالب اسالمی ما هم‬ ‫مطرحشدهومردمماهمخواستارانبودندشاملحقتعیین‬ ‫سرنوشتفردیوجمعی‪،‬مشارکتدرادارهجامعهوکشور‬ ‫و به خصوص بحث حفظ کرامت و حقوق انسانی‪ .‬اینها‬ ‫مباحثی بود که در انقالب اسالمی مطرح شده و بر مبنای‬ ‫اندیشه هایاسالمیهمبود‪.‬ازمنظراندیشه ایوبحث های‬ ‫فکری‪ ،‬مردم خواهان حق انتخ��اب کردن و حق انتخاب‬ ‫شدن و حق اعتراض و انتقاد هستند و حتی حق حضور و‬ ‫مشارکت در فعالیت های سیاسی و اجتماعی با حضور در‬ ‫احزابوانجمن هایغیردولتیو‪ NGO‬هاوحتیمشارکت‬ ‫در فعالیت های اقتصادی برای خود قائل هستند که بتوانند‬ ‫خودشانرانشانبدهند‪.‬به خصوصبحثازادیکهپررنگ‬ ‫مطرحمی شود‪.‬حکومت هاییچونتونس‪،‬مصر‪،‬بحرینو‬ ‫عربستان و حتی یمن حکومت هایی هستندکه هیچ گاهبه‬ ‫سمتانتخاباتحرکتنکردند‪.‬افرادیکهدراینکشورها‬ ‫حکومتمی کنندسال هااینمنصبرادراختیارداشتند‪.‬لیبی‬ ‫را هم به این لیست اضافه کنید‪ .‬این کشورها و کشورهای‬ ‫مشابهسال هاستکهیکنفربرانهاحکومتمی کندوهیچ‬ ‫حقانتخابیبرایمردمباقینگذاشتندوحقانتخابشدن‬ ‫هم به نوعی محدود و محصور بوده بین عده ای خاص که‬ ‫مجلسی را تاسیس کنند و در مناصب میانی حضور داشته‬ ‫باشند‪،‬البتهحضوریکهبایدحتماموافقتافرادسطحباالو‬ ‫مقاماتمتعالیراجلبکند‪.‬اکنونمطالبهخیلیجدی تری‬ ‫وجود دارد که ثم��رات خود را هم نش��ان داد‪ .‬موضوع در‬ ‫تونس‪،‬مصرولیبیبه گونه ایپیشرفتهکهحداقلیکنفر‬ ‫کنار رفته که بیش از سه یا چهار دهه حکومت را در اختیار‬ ‫داشتهاست‪.‬‬ ‫نکتهبسیارمهمی کهدراینبیدارییادراینخود اگاهی‬ ‫باید به ان توجه شود این است که مساله‪ ،‬مساله ای خاصی‬ ‫است؛وضعیتیکهدرتونسبه وجودامدوحرکتیکهاغاز‬ ‫شدواینحرکت هارابهصورتدومینوشکلداد‪،‬حرکت‬ ‫احساسی بود‪ .‬شخصی به خاطر مش��کالت اقتصادی و‬ ‫وضعیتبیکاریومعیشتیخود سوزیمی کندواینمساله‬ ‫یک لحظه احساسی و عاطفی را ایجاد می کند که منجر به‬ ‫سرنگونیحاکمانیباسابقهسیوچهلسالهمی شود‪،‬تااینجا‬ ‫موضوع از یک اگاهی عمیقی برخوردار نیست و نیازمند‬ ‫پختگیبسیاراستوبه خاطرهمینمسالهاستکهاالندر‬ ‫افتاب‬ ‫‪ .3‬حجاب بین سلطان‬ ‫همانطور که ب��ر همگان مبرهن اس��ت‪ ،‬دولت در‬ ‫پیش��رفت و انحطاط یک تمدن بس��یار اهمیت دارد و‬ ‫هردولتی که از مشکالت مردم اگاهی بیشتری داشته باشد‬ ‫می تواند با رفع مشکالت انها زمینه را برای پیشبرد تمدن‬ ‫مهیا نماید‪ .‬حال بهترین راه جه��ت اطالع از احوال مردم‬ ‫برخورد مستقیم با انهاست و هر زمانی که در تاریخ اسالم‬ ‫حجاب بین سلطان ومردمکمتر دیده شده‪ ،‬انحطاط تمدن‬ ‫اسالمی کمرنگتر بوده است‪ .‬پس یکی از عوامل ضعف و‬ ‫انحطاطهرتمدنیحجاببینسلطانومردماست‪.‬‬ ‫نوسازی مردمی‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪.2‬تکیهبربیگانگان‬ ‫تاریخ همیشه گویای این مطلب است که اگر دولتها‬ ‫بر نیروهای مردمی خود متکی نباش��ند و انها را در امور‬ ‫مملکتیشرکتندهندودرعوضبهبیگانگاندلخوش‬ ‫کنندمحکومبهشکستخواهندبودهمچنانیکهمنتسکیو‬ ‫یکی از علل و عوامل انحطاط رومیان را نیروگیری ارتش‬ ‫روم از بین بیگانگان می داند‪ .‬پ��س هرزمانی که ما تاریخ‬ ‫تمدن اسالم را مورد بررس��ی قرار دهیم و مشاهده کنیم‬ ‫که مسلمین در کشورداری و اقتصاد و‪ ...‬بر بیگانگان تکیه‬ ‫داشتهاستمی توانیمبهصراحتبگوییمکههمینامریکی‬ ‫از عوامل ضعف و انحطاط تمدن اسالمی است چرا که ان‬ ‫وقتدرمی یابیمکهتمدناسالمیباتمدن هایدیگرتعامل‬ ‫منفیداشتهواینتعاملبهکلیبهضررمسلمینبودهاست‪.‬‬ ‫ویژگی خیزش های جهان عرب در گفت وگو با شریف لک زایی‬ ‫‪77‬‬ ‫افتاب‬ ‫کشورتونسوضعیتخاصوحادیرامشاهدهنمی کنیم‪.‬‬ ‫بن علیازقدرتحذفشدولیهمهارکانحکومتباقی‬ ‫هس��تند و تعداد زیادی از این مقامات هنوز در راس کار‬ ‫هستند‪.‬امااکنونانحسعاطفهواحساساولیهتقریباازبین‬ ‫رفتهاست‪.‬البتهدرمصرهمهمین گونهاست‪.‬اتفاقخاصی‬ ‫جز برکناری و سقوط مبارک نیفتاده است‪ .‬هنوز الیه های‬ ‫اجتماعیوسیاسیوالیه هاییکهقدرترادراختیارداشتند‬ ‫همچنانپابرجاهستندوحضوردارندوحتمااگرانتخابات‬ ‫ازادیبرگزارشودتاحدزیادیممکناستتغییراتجدی‬ ‫درانهاحاصلشود‪.‬دریمنوبحرینهمهمین طوراست‪.‬در‬ ‫بحریناوضاعبسیاراشفته تراستوالبتهبحثخوداگاهی‬ ‫فکر می کنم در انجا متفاوت از سایر کشورها باشد به دلیل‬ ‫اینکهحضوراندیشه هایشیعیوبهرسمیتشناختهشدن‬ ‫قیام و انقالب در این تفکر از اگاهی عمیق و از سابقه چند‬ ‫ده سالهبرخورداراست‪.‬برخالفکشورهاییکهگفتمازیک‬ ‫پختگیودرایتالزموخوداگاهیعمیقیبرخوردارنیستند‪،‬‬ ‫یکیبهدلیلحضوراندیشه هایاهلسنتاست‪.‬چونطیف‬ ‫وسیعی از انها اهل سنت هستند و در انجا بحث انقالب و‬ ‫قیامبهرسمیتشناختهنمی شودوجالباینکهدرعربستان‬ ‫باهمینحربهوفتاواییکهوجوددارد‪،‬درحالمقابلههستند‬ ‫کهکسیحقندارددرمقابلحاکمطغیان‪،‬قیامیاانقالبکند‪.‬‬ ‫شیعیانعربستانحرکتیانجامدادندومطالباتبحقیراهم‬ ‫مطرح کردند که شدیدا سرکوب شدند‪ ،‬همانگونه که در‬ ‫بحرینسرکوبشدند‪.‬درصورتیکهدربقیهکشور هااین‬ ‫امرمالحظهنمی شودچونبااموزه هایشانمخالفتداردو‬ ‫این باب جدیدی است در بحث های اندیشه اهل سنت که‬ ‫دارداتفاقمی افتد‪.‬‬ ‫نقش اقش��ار در این خوداگاهی را از بعد فلسفه‬ ‫سیاسیچگونهبررسیمی کنید؟‬ ‫‪ l‬نکته ای که ابتدا اشاره کردم خوب است مدنظر‬ ‫قرارگیردکهاینهاجنبش هایجدیدوافرادورهبرانجدید‬ ‫وجوانانیهستندکهشایدخیلیبهاناموزه هاییکهمطرح‬ ‫شده وفادار هم نباش��ند‪ .‬به ویژه اینکه در اغاز و شروع این‬ ‫جنبش هاوانقالب هااحزاببا سابقهمثلاخوا نالمسلمین‬ ‫خیلیمشارکتجدینداشتندواغازقیامباانهانبودهاست‪.‬‬ ‫بنابراین اگر اینها را کنار هم بگذاریم می توان گفت که در‬ ‫خیلی ها از این کشورها به خصوص در تونس و مصر ان‬ ‫اموزه ها تاثیر گذار بوده و به همین دلیل اس��ت که اکنون‬ ‫فضا کمی ارام شده و مطالبات به تندی مطرح نمی شود و‬ ‫به همین اکتفا شده که یک دیکتاتوری سقوط بکند و در‬ ‫مصرمحاکمه ایصورتبگیردولیخیلیخودشرانشان‬ ‫نمی دهدوفکرمی کنماینتحتتاثیردیدگاه هایاهلسنت‬ ‫همباشد‪.‬ضمنانکهبخشزیادیازانخواسته ایکهمردم‬ ‫داشتنداجماالبهانرسیده اندکهبرکناریدیکتاتورهابود‪.‬‬ ‫ایابیداریاسالمیوبیداریانسانیدارایدومفهوم‬ ‫متناقضند؟‬ ‫‪ l‬وقتیمی گوییمبیداریاسالمیتحصیلحاصل‬ ‫استوهمهابعادانسانیراشاملمی شودووقتیکهمی گوییم‬ ‫اسالمی یعنی با انسانی در تضاد است؟! خیر! این تعبیررا‬ ‫نمی پسندم که در ایران اگر واقعا قرار است بگوییم بیداری‬ ‫انسانی‪،‬بهتراستهمانبیداریاسالمیگفتهشود‪.‬عکسان‬ ‫ممکناستتمایزایجادکند‪.‬وقتیمی گوییمبیداریانسانی‬ ‫طبیعتا فکری اینجا حضور دارد که می گوید اینها متفاوت‬ ‫هستند! بله متفاوت هستند‪ .‬در خود این کشورها هم شاید‬ ‫این بحث خیلی اطالق نشود و شاید اصال توجه نداشته‬ ‫باشند انقالب اسالمی ایران در سه دهه گذشته اتفاق افتاده‬ ‫و ما برای تحلیل ان امدیم تئوری های غربی را که ان موقع‬ ‫وجود داشته برای تحلیل انقالب اسالمی به کار گرفته ایم‪.‬‬ ‫اکنونپسازسهدههبحثیمطرحشدهکهمانیازمندتحلیل‬ ‫و تئوری بومی برای انقالب اسالمی ایران هستیم و ان هم‬ ‫جزوپایگاهفکریوفلسفیاینانقالباست‪.‬یعنیرهبران‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪78‬‬ ‫انقالبوکسانیکهحضورمستمردررهبریوهدایتاین‬ ‫انقالب داشته اند پایگاه فکری انها چه بوده؟ براساس چه‬ ‫پایگاهفکریوفلسفیایناتفاقبزرگراهدایتومدیریت‬ ‫کردند وانگاه دست به نظام سازی زده اند؛ ان موقع بحث‬ ‫حکمت متعالیه را مطرح کردیم‪ .‬اینج��ا هم همین گونه‬ ‫است‪.‬ماوقتیبهانقالب هایمنطقه نگاهمی کنیمراحت تر‬ ‫می توانیمتحلیلکنیم‪.‬شایدتحلیل هاییکهازطرفماارائه‬ ‫می شود عمق بیشتری هم داشته باشد ولی چون خودشان‬ ‫درمتنحادثههمهستندوحضورجدیدارندشایدنتوانند‬ ‫اینگونهمثلماتحلیلداشتهباشند‪.‬شایددو‪،‬سهدههایندهبه‬ ‫ایننکاتبرسندکهباالخرهرسوباتیازاندیشه هایاسالمی‬ ‫در ذهن اینها وجود داشته و ریشه های این رسوبات به کجا‬ ‫متصلمی شودوتاثیرگذاربودهوهست‪.‬‬ ‫این جوامع به نوع��ی به یک نوس��ازی در درون‬ ‫خودشان روی اوردند؛ این نوسازی در چه ابعادی‬ ‫قابلبررسیاست؟‬ ‫‪ l‬نوس��ازی از س��وی م��ردم ص��ورت گرفت‪.‬‬ ‫حکومت ها در این قسمت نقشی نداشته اند؛ شاید بتوان‬ ‫گفتباکناررفتنبرخیازحاکمانایننوسازیوضرورت‬ ‫تحولتااندازهزیادیدرحالتحمیلشدنبهاینحکومت ها‬ ‫کهباقیمانده اندودارندجامعهراادارهمی کنند‪،‬است‪.‬بنابراین‬ ‫یک خواست مردمی اس��ت و انتظار و درخواستی است‬ ‫که مردم دارند‪ .‬عمده ترین و مهمترین مس��اله ای که اینجا‬ ‫مطرح می شود بحث ازادی اس��ت‪ .‬مردم انتظار دارند در‬ ‫حوزهسیاسیفضاییبه وجودبیایدوفراهمشودکهبتوانند‬ ‫مشارکتفعاالنه ایداشتهباشندودرادارهجامعهخودشان‬ ‫سهیمباشند‪.‬چندیندههاستکهحضورمستقلیندارند‪.‬‬ ‫می خواهندمشارکتکنند‪،‬نهمشارکتیصوریواحساسی‬ ‫وغیرجدی!برخیازانتخاباتبایککاندیدابرگزارمی شود!‬ ‫وجالباینکه‪99‬درصداراراهمانکاندیدابه دستمی اورد!‬ ‫اینمخالفتنشاندهندهاتفاق هاییاست‪.‬‬ ‫ایننوسازیفقطدرحوزهسیاسیاتفاقمی افتد؟‬ ‫‪ l‬در بحث نوسازی این خواست‪ ،‬خواست اصیل‬ ‫مردمی است‪ .‬به نظر می اید نوسازی اول در حوزه سیاسی‬ ‫است‪.‬ساختارحکومت هابایداصالحشود‪،‬ساختاریکهقوا‬ ‫راچینشمی کندبه خصوصقوایمقننهومجریهکهارکان‬ ‫بیشتریرادراختیاردارند‪.‬حوزهفرهنگیواقتصادیراهم‬ ‫نباید از یاد ببریم‪ .‬حوزه اقتصادی و تعامالت اقتصادی که‬ ‫وجودداردوحوزهفرهنگیکهمی توانددرجامعهتاثیرگذار‬ ‫باشدونقشاولوکلیدیداشتهباشد‪.‬چونبهلحاظفرهنگی‬ ‫عمدتااینحکومت هامتاثرازاندیشه هایغربیبودومشی‬ ‫کهانتخابمی کردندهمسوباانسمتبود‪.‬به خصوصاین‬ ‫رامی شوددرحکومتتونسبارزترمشاهدهکردکهبهلحاظ‬ ‫فرهنگیوفاداربهاموزه هایاصیلدینینبودندوتوقعمردم‬ ‫این است که در اینقسمت حتما اتفاقی مثبت بیفتد‪ .‬اینکه‬ ‫ما تاکید می کنیم اسالمی است یکی از ابعاد ان همین قصه‬ ‫استکهایناعتراضاتوحرکت هاازمساجدوپایگاه های‬ ‫مذهبیشروعشدهوگسترشپیداکردهاستونشانداده اند‬ ‫کهازپایگاهمذهبیحرکتمی کنند‪.‬اینکهعنواناسالمیبه‬ ‫انها می دهیم یکی از ادله قوی اش همین است‪ .‬شاید بتوان‬ ‫گفت که در این سه رکن و به خصوص بحث فرهنگی و‬ ‫سیاسی بارزتر است که باید اتفاقاتی بیفتد و مردم را راضی‬ ‫کند‪.‬اینکهدربعضیازکشورهاوضعیتارامی وجوددارد‬ ‫به خاطرایناستکهبهیکحداقلیازخواستهخوددست‬ ‫یافتندکهبرکنارییکیازانحکاماست؛ولیدردرازمدت‬ ‫انچهبسیارمهماستبحثفرهنگیاستکهبایدچگونه‬ ‫پیش برود و همچنین مناسبات و ساخت سیاسی چگونه‬ ‫ساماندهیشود‪.‬ایابراساسروالقبلیبماندیاقانوناساسی‬ ‫جدیدی تصویب شود که بتواند خواسته های اکثری این‬ ‫توده هاتحققپیداکند‪.‬‬ ‫در بح��ث نهاد س��ازی گوی��ا دو الگ��وی‬ ‫یترکیهمطرحاست؟‬ ‫جمهوریاسالمیوالگو ‬ ‫‪ l‬بل��ه؛ در ن��وع حکومت��ی ک��ه می خواهن��د‬ ‫تاس��یس وس��پس تحول ایجاد کنند اکن��ون دو الگوی‬ ‫جمهوریاسالمیوالگوی ترکیهمطرحاستالبتهدرمصر‬ ‫وقتیاردوغانمی گویدشمابیاییدحکومتالئیکراتاسیس‬ ‫کنیدباواکنشمواجهمی شودوایننشان دهندهایناستکه‬ ‫خواسته ها فقط سکوالر نیست‪ .‬خواسته ها‪ ،‬خواسته های‬ ‫اسالمیهماستوبه نظرمی رسدتاکنوننتوانستندبهمدل‬ ‫خاصی دست پیدا کنند و احتماال باید زمان بگذرد تا ببینیم‬ ‫به چه سمتی حرکت می کنند و چه اندیشه و فکری بیشتر‬ ‫از سوی انها پذیرفته می شود تا مشکل ساخت سیاسی و‬ ‫فرهنگی شانراحلکنند‪.‬‬ ‫به ضرورت نوس��ازی در حوزه سیاسی (ساختار‬ ‫حکومتی)وفرهنگیواقتصادیوایجادتعامالت‬ ‫اقتصادی و همچنین نوس��ازی در حوزه دین که‬ ‫برجسته ترازهمهاینهاستاشارهکردید؛ایامی شود‬ ‫روند نوسازی رادر لیبی‪ ،‬مصر و بحرین با جاهای‬ ‫دیگربرابردانست؟‬ ‫‪ l‬طبیعتا تفاوت های خاصی در این کشورها وجود‬ ‫دارد‪.‬مثالدربحرینبابقیهجاهامتفاوتاست‪.‬درعربستان‬ ‫هنوز اهل سنت وارد نش��ده اند و انچه در شرق عربستان‬ ‫اتفاقمی افتدعمدتاشیعیانهستندکهازجزئی ترینحقوق‬ ‫اجتماعی‪ ،‬سیاس��ی و حتی اقتصادی محروم هستند؛ در‬ ‫صورتی که اهل سنت هم همین مطالبات را دارند ولی به‬ ‫دالیلی حداقل در عربس��تان این امکان به وجود نیامد که‬ ‫بتوانند حق خود را مطالبه کنند و در تقابلی که حاکمان این‬ ‫کشورها بین شیعه و سنی ایجاد می کنند وحشت و هراس‬ ‫دارند که اهل سنت هم وارد شوند‪ .‬در بحرین اعتراضات‬ ‫فقطبهشیعیانختمنمی شود‪.‬اهلسنتهممعتقدندکهانها‬ ‫همازمناصبوحقمشارکتسیاسیبهره ایندارند‪،‬چون‬ ‫یکخاندانویکقبیلهحکومتمی کندوهمهمناصبدر‬ ‫اختیارانهاست‪.‬درعربستانهموضعبههمین گونهاست؛‬ ‫بقیهبرکنارازقدرتهستند‪.‬انهاهماینپتانسیلرادارندکه‬ ‫اعتراضاتی را شکل بدهند‪ .‬کما اینکه در ریاض این اتفاق‬ ‫افتاد‪.‬مردمریاضکهشیعهنیستندولیخواستارمشارکتو‬ ‫حضوربرفعالیت هایسیاسیواجتماعیبودند‪.‬مسالهزنان‬ ‫درعربستانبسیارجدیاست‪.‬بههرحالدرمصروتونسو‬ ‫حتیدرلیبیویمنیکدستیبیشتریراشاهدهستیمبدلیل‬ ‫وجههوغلبه ایکهاهلسنتدارند‪.‬طبیعتااعتراضاتباحربه‬ ‫شیعهوسنیقابلخدشهنیستدرصورتیکهدربحرینو‬ ‫عربستانایناتفاقافتادهکهبااینحربهمی خواهنداهلسنت‬ ‫را ساکت کنند که انها هم اعتراضات خود را علنی مطرح‬ ‫نکنند و از طرفی شیعیان را سرکوب کنند که حق اعتراض‬ ‫نداشتهباشند‪.‬بنابراینخواسته ها‪،‬خواسته هایفطریاست‬ ‫کهبایدموردتوجهقراربگیرد‪.‬‬ ‫ش��ما از ضرورت تغییر در فضای سیاسی حرف‬ ‫می زنید‪...‬‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬چون این مردم س��ال ها س��رکوب شده اند‪.‬‬ ‫در تونس اجازه برگزاری مراس��م مذهبی وجود نداشت‪.‬‬ ‫نمازجمعهممنوعبود‪.‬وقتیمردمازاینحقوقمحرومشوند‬ ‫اینخواسته هایکجاسربازوبه صورتتندوجهشینمود‬ ‫پیدامی کندانوقتدیگرامکانسرکوبانهموجودندارد‪.‬‬ ‫درنوسازیاینجوامعسهمخواهی هاییهممطرح‬ ‫میشود‪،‬قبولدارید؟‬ ‫‪ l‬عمال همین گونه است؛ االن همه درگیر هستند‪،‬‬ ‫هم مردم و هم حاکمان که باقی ماندند می خواهند مساله‬ ‫اعتراضات را زودتر فیصله بدهند و با حداقل تغییرات کار‬ ‫راپیشببرندوازمنظرانهاازخسارت هایبیشترپیشگیری‬ ‫شود! به طوری که مناصب انها هم محفوظ بماند! ولی از‬ ‫طرفدیگرفضاییبه وجودامدهکهحتیانهاییکهقائلبه‬ ‫اینتغییراتنبودندونمی خواستندچنیناتفاقاتیبیفتدهم‬ ‫در گفت وگو با دکتر علی محمد بشارتی مطرح شد‬ ‫‪3‬‬ ‫نوسازی اجتماعی در سایه دین‬ ‫علی محمد بشارتی را بیشتر به عنوان وزیر کشور دولت هاشمی رفسنجانی می شناسیم؛ او تحصیالتش را در‬ ‫مقطع دکترای روابط بین الملل به پایان برده است‪.‬او این روزها مشغول مطالعه و پژوهش در حوزه تمدن اسالمی‬ ‫اسالمی است‪.‬با او در مورد پیشینه تئوری بازگشت به خویشتن و خوداگاهی جوامع اسالمی سخن گفتیم‪.‬‬ ‫داود رضایی چراتی‬ ‫افتاب‬ ‫در کشورهایی که در انها بیداری اسالمی صورت‬ ‫گرفته‪ ،‬مردم به نوع��ی خوداگاهی در حوزه های‬ ‫مختلف از جمله خوداگاه��ی دینی و فرهنگی‬ ‫رسیدند‪ .‬ایا می توان گفت که این خوداگاهی به‬ ‫نوسازیمنجرخواهدشد؟‬ ‫‪ l‬بیداری اسالمی در منطقه ریش��ه و اساس ان‬ ‫اگاهی و شناخت درزمینه دین اسالم است‪ .‬به بیانی دیگر‪،‬‬ ‫مردم از ظلم حاکمان خود خس��ته شدند‪ ،‬حاکمانی که با‬ ‫دسیسه های غرب بر سر حکومت باقی مانده بودند‪ .‬این‬ ‫کشورها از سال های دور تحت استعمار انگلیس و فرانسه‬ ‫و امریکا بوده اند؛ پ��س از ازادی از دوران اس��تعمار هم‪،‬‬ ‫دولت های استعمارگر برای ان کشورها نقشه می کشیدند‬ ‫تا انها را تحت سیطره خود داشته باشند‪ .‬به عنوان مثال پس‬ ‫از رهایی کشور تونس از سیطره استعمار‪ ،‬بیش از نیم قرن‬ ‫حبیب بورقیبه را بر سر کار نگه داشتند تا اسالم را سرکوب‬ ‫کنند‪.‬نخست وزیرانگلیسدرمجلسعوامانگلیسقرانرا‬ ‫دردستگرفتوگفتتامادامی کهمسلمان هااینکتابرا‬ ‫دارندمانمی توانیمباانهامبارزهکنیم؛بنابراینامدندوبرایاز‬ ‫بینبردناسالمبرنامه ریزیکردند‪.‬یکیازبرنامه ریزی های‬ ‫انها این بود که حکومت گرانی را بر کشورهای مستعمره‬ ‫خود به کار گماردند که بتوانند به خوبی اسالم را سرکوب‬ ‫کنند‪ .‬بنابراین این ملت ها پ��س از این همه تحقیر و ظلم‬ ‫به یک خوداگاهی رسیدند که تنها راه رهایی از این همه‬ ‫ظلم این است که باید ریش��ه ظلم را بکنند و به نوسازی‬ ‫درحوزهدینبپردازند‪.‬پسازاننیازهایدیگرانهادرزمینه‬ ‫دموکراسی و ازادی در سایه نوسازی در حوزه دین محقق‬ ‫خواهد شد‪ .‬طبعا از انجا که اس�لام توجه عمیق و اصیل‬ ‫به موضوع اقتصاد هم دارد‪ ،‬این نگاه در مورد اقتصاد این‬ ‫کشورهاهماتفاقخواهدافتادوخواهندتوانستاقتصادی‬ ‫بر پایه اسالم و متکی بر دیدگاه ان بنا نمایند‪ .‬بنا بر این در‬ ‫اینده شاهد نوسازی درحوزه سیاست‪ ،‬اجتماع و فرهنگ‬ ‫نیزخواهیمبود‪.‬‬ ‫ب��ا ای��ن حس��اب بای��د ش��اهد ش��کل گیری‬ ‫«خاورمیانهاسالمی»همباشیم؟‬ ‫‪ l‬قطع��ا همینگونه اس��ت؛ وقتی که ای��ن اگاهی‬ ‫بین همگان اتفاق بیفتد ش��اهد تحول عظیم تر در حوزه‬ ‫حکومت هایمنطقهخواهیمبود‪.‬یکیازمهمترینهنرهای‬ ‫امام راحل بی اعتنایی به قدرت های ظاهری ابرقدرت ها‬ ‫ی امکانات کشورش��ان را‬ ‫بود‪ .‬وقتی قدرت ها رفتند تمام ‬ ‫بس��یج کردند که برای تهیه و تولید و انباشت سالح های‬ ‫کشتارجمعیاقدامکنند‪،‬مردمدنیاازاینموضوعهراسپیدا‬ ‫کردندوبه طوربی سابقه ای ترسیدند‪،‬اماامامخمینی(ره)با‬ ‫یک خودکار و چند ورق نشان دادند که می توان اول ارتش‬ ‫ی اصلی شاه یعنی امریکا را‬ ‫شاه را متالشی کرد و بعد حام ‬ ‫از کشور بیرون راندند‪ ،‬پس از ان دنیا به این نتیجه رسید که‬ ‫سالح جواب مردم نیست و با ان نمی توان مردم را مرعوب‬ ‫کرد‪.‬مردمدنیااینرااموختندکهبایدازامامبیاموزند‪.‬بنابراین‬ ‫مردم تونس و الجزایر یاد گرفتند امروز تمام س�لاح های‬ ‫کشتار جمعی امریکا باید در زاغه مهمات انها بماند‪ ،‬چون‬ ‫اصال کارایی ندارد‪ .‬مگر امریکاییان افغانس��تان را اشغال‬ ‫نکردند؟!امروزامریکایی هاازافغانستانخارجشوند‪،‬فردا‬ ‫طالبان بر سر کار می ایند‪ .‬هر وقت هر کشوری که تحت‬ ‫سلطه انهاست از سلطه انها خارج شود و مردم به هویت‬ ‫اصلیخودشانیعنیاسالمیتواستقالل خواهیبر گردند‬ ‫متوجهمی شوندکهایناستقالل خواهیرانمی توانباهیچ‬ ‫سالحی از انها گرفت‪ .‬مردم منطقه همه این بیداری ها را‬ ‫مدیونانقالباسالمیایرانوشخصحضرتامامهستند‪.‬‬ ‫بنابراینانشااهللبه رغماینکهقدرت هاوامریکائیانبهدنبال‬ ‫خاورمیانه ایبودندکههمهزمامدارانانهاوابستهبهامریکا‬ ‫باشند‪،‬امیدواریمهرچهزودترشاهدخاورمیانه ایباشیمکه‬ ‫با حاکمان ملی و متعهد و اسالمی دنبال اتحاد کشورهای‬ ‫اسالمیبرایمبارزهجدیبااستکبارباشند‪.‬‬ ‫می شود گفت این جنبش ها تاثیر پذیری قوی از‬ ‫انقالباسالمیداشتند؟‬ ‫‪ l‬بدون تردید؛ تقریب��ا از اغاز حاکمیت رضاخان‬ ‫در کشور که اسالم زدایی شتاب و دخالت های بیگانگان‬ ‫ش��دت یافت گروه ها و احزاب سیاس��ی هر کدام بنا به‬ ‫سلیقه خود با عملکرد رضاخان مخالفت می کردند‪ .‬این‬ ‫مخالفت هاباشدتوضعفتاپایانسلطنتمحمدرضاهم‬ ‫کموبیشادامهداشت‪.‬حافظهذهنیملت هابهترینکمک‬ ‫رابهانهادراینبیداریاسالمیکردهاست‪.‬بعدشاهدبودیم‬ ‫که گروه های مسلح با شعارهای نو و شیوه ای جدید وارد‬ ‫صحنه شدند اما چون از مردم و خواست مردم که تشکیل‬ ‫حکومتاسالمیبودفاصلهداشتندموفقیتیکسبنکردند‬ ‫و حتی نتوانستند رژیم را به کمترین انعطاف وادار سازند‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫درصحنهحضوردارندوطبیعتادرخواستمشارکت‬ ‫و حتی سهم خواهی بیشتری دارند‪ .‬شاید در لیبی این‬ ‫مسالهبرجسته ترباشدچراکهباسقوطکاملقذافیبه‬ ‫نظرمی ایدمناسباتوساختارسیاسیمثلسایرکشورها‬ ‫نبوده‪ .‬در انجا ممکن اس��ت درگیری های بیش��تری‬ ‫به وجودبیایدوعمالسهم خواهی هاکشوررابهسمتی‬ ‫ببردکهتاایندهدوراوضاعنابسامانخودشرابرجامعهو‬ ‫مردمتحمیلکند‪.‬البتهازیادنبریمکهشکل گیریساخت‬ ‫سیاسیمنسجمزمانمی برد‪.‬‬ ‫در خوداگاهی های��ی که نزد این کش��ور ها‬ ‫ش��اهدیم‪ ،‬مش��اهده می کنیم که انها از یک‬ ‫مانیفست و رهبری واحد برخوردار نیستند‪.‬‬ ‫و از مساله عدم رهبری واحد رنج می برند‪ .‬از‬ ‫منظر فلسفه سیاسی این موضوع چگونه قابل‬ ‫بررسیاست؟‬ ‫‪ l‬منبه عنوانیککارشناسفلسفهسیاسیاز‬ ‫اصطالح رنج استفاده نمی کنم‪ .‬البته اگر رهبران واجد‬ ‫شرایطیبودندکهاینحوادثبه خاطرحضورودعوت‬ ‫انهااتفاقمی افتادخببله؛ولیایناتفاقاتهمهشاید‬ ‫درفضاییبه‪ ‬وجودامدهکهرهبریوجودنداشتهاست‪.‬‬ ‫درتونسرهبریپشتحرکتمردمی نبوده؛خودمردم‬ ‫حرکترااغازکردندوعقیممانده؛مسالهبرمی گرددبه‬ ‫اینکهانهافاقدرهبریواحدبودند‪.‬ویژگیعمدهدراین‬ ‫جنبش هاحتیجنبشوال استریتدرامریکاکهدرحال‬ ‫اتفاقافتادناستایناستکهفاقدرهبرواحدوپشتوانه‬ ‫قوی فکری و حتی فرهنگی اس��ت‪ .‬این یک پدیده‬ ‫جدیدی است که نیاز به مطالعه جدی تر و عمیق تری‬ ‫دارد‪.‬شایدبتوانگفتدرنتایجوپیامدهاانچنانکهباید‬ ‫وشایدممکناستنتوانندبهجلوبروندوهمین گونه‬ ‫هم بوده اس��ت‪ .‬در صورتی که در بحرین این اتفاق‬ ‫نخواهدافتاد؛چوندربحرینبزرگانواحزابیهستند‬ ‫که باپشتوانهمردم این اتفاقرا ایجادکردهواعتراضات‬ ‫را شکل داده و می دهند‪ .‬در تونس این اتفاق نیفتاد‪ .‬در‬ ‫مصر‪،‬اخوا نالمسلمینواحزابواردشدندولینطفه‬ ‫اولیه این حوادث و انقالب ها و جنبش های مردم ‬ ‫ی به‬ ‫لحاظسنیجوانبودکهبهصورتعمومیتظاهریافته‬ ‫کهنیازمندمطالعهبیشتراست‪.‬باتوجهبهنتایجوپیامدها‬ ‫می بینیمکهعقیمماندهاستولیباتوجهبهشروعواغاز‬ ‫وتداومحرکت هاهمچنانشوروشعوروجوددارد‪.‬این‬ ‫پارادوکسیاستکهازیکطرفحضورخوبیاست‬ ‫کهبهنتایجخاصیهمالزاماممکناستختمنشود‪.‬‬ ‫پس ایا به یک دگردیس��ی سیاس��ی تبدیل‬ ‫می شود؟‬ ‫‪ l‬نیازبهمطالعهبیشتریداریمکهببینیمچگونه‬ ‫جنبش های اینگونهکه فارغ از حضور رهبران خاصی‬ ‫بودندتوانستندحرکت هاییراشکلبدهندووضعیتی‬ ‫را به وجود اورند که تحولی در حاکمان و س��اخت‬ ‫سیاس��ی ایجاد کند‪ .‬حتی تحول کل منطقه را تحت‬ ‫الشعاعخودقرارمی دهد‪.‬اینقابلیتراداردکهازمنظر‬ ‫جامعه شناسی بیشتر مدنظر قرار بگیرد و تامل شود و‬ ‫بهلحاظسنتیبلهمی توانپذیرفت‪.‬دربحثانقالب ها‬ ‫عنوان می شود که یک عنصر و رکن ان خود رهبران‬ ‫هستند و یک رکن مردم و یک رکن هم ایدئولوژی و‬ ‫دیگر موارد اس��ت که مطرح می شود‪ .‬اینجا حضور‬ ‫مردم را شاهد هس��تیم ولی حضور قوی رهبران را‬ ‫حداقل در اغاز و اس��تمرار این جنبش ها نداریم که‬ ‫ممکن است نتایج این جنبش ها را تحت الشعاع قرار‬ ‫بدهدوبهدلیلناپختگیواحساسیوعاطفیبودنانها‬ ‫در مراحلی به نتایج خاصی اکتفا شود و از یک تحول‬ ‫عمیقاینجوامعرادورکند‪.‬بنابراینمستلزممالحظه‬ ‫بیشتری است‪g.‬‬ ‫‪79‬‬ ‫افتاب‬ ‫به راس��تی جایی که از حضور مردم اثری نباشد کاری از‬ ‫پیشنمی رود‪.‬دریککالمبایدگفتکهمردممنطقهسابقه‬ ‫ذهنی بسیار موثری از ایران گرفتند‪ .‬در ایران حضرت امام‬ ‫به عنوان نماد روحانیت بیدار پرچ م ترویج اسالم ناب را‬ ‫بهدستگرفتندوازاغازمبارزهوتاپیروزیوبعدازپیروزی‬ ‫از مردم گفتند و کاربرای رفاه مردم کردند و از مردم دم زدند‪.‬‬ ‫مردم هم که صداقت های همه جانبه امام را دیدند با تمام‬ ‫وجود از امام و از اهداف اش حمایت کردند‪ .‬این خط پس‬ ‫از ارتحال ایشان و با دست با کفایت جانشین برحق ایشان‬ ‫حضرت ایت اهلل العظمی خامنه ای با قدرت ادامه یافته و‬ ‫تداومخواهدیافت‪.‬‬ ‫قطعا ای��ن پیروزی ها موج��ب عصبانیت غرب‬ ‫خواهدشد‪.‬‬ ‫‪ l‬باید گفت که دیگر کار از دست غربی ها خارج‬ ‫شده است‪ .‬از اغاز مبارزه و در طول مبارزه و در اوج مبارزه‬ ‫و در استانه پیروزی و بعد از پیروزی و تا امروز و بعد از این‪،‬‬ ‫اس��تکبار جهانی و جهانخواران که سالیان دراز به قیمت‬ ‫محرومیت مردم ما ثروت های کشور را به تاراج برده بودند‬ ‫بهاشکالمختلفبراییاسمردمازندامتمردمازانقالب‬ ‫و ناامیدی از درگیری با ابرقدرت ها فعال بوده و امروز هم‬ ‫هستند‪.‬انهاهیچاندیشه ایجزبازگشتامریکاوانگلیس‬ ‫و اسرائیل به کشور و استعمار مردم ما ندارند‪ .‬هدف انها‬ ‫از تحریم ها و تروره��ا و جنگ ها و توطئه های رنگارنگ‬ ‫ذلت دوباره مردم ایران و وابس��تگی دوباره کشور است‪.‬‬ ‫این موضوع هنوز هم در دس��تور کار روسای جمهوری‬ ‫امریکاس��ت‪ .‬فرقی بین جمهوریخواهان و دموکرات ها‬ ‫نیست؛ چون نیک بنگری همه تزویر می کنند‪ .‬از طرفی با‬ ‫توجهبهکارنامهدرخشان‪ 32‬سالهانقالباسالمیوبریدن‬ ‫رشته های فراوان و نیرومند وابستگی ها و چشاندن طعم‬ ‫گوارای استقالل و بروز استعدادهای خارق العاده حاصله‬ ‫از ازادی و رسیدن رایحه ازادی به دیگر تشنگان در اقصی‬ ‫نقاط عالم که استکبار جهانی را بیش از گذشته سراسیمه و‬ ‫بحران زدهکردهاست‪،‬خصومت هایانهانیزشدیدوعمیق‬ ‫و گسترده شده و گسترده تر خواهد ش��د‪ .‬انچه امروز در‬ ‫تونس‪ ،‬مصر‪ ،‬یمن‪ ،‬لیبی ‪ ،‬اردن و‪ ...‬مشاهده می کنیم ندای‬ ‫رهایی بخش انقالب اسالمی است که روح و جان مردم‬ ‫ان کشورها را متوجه تنها عامل ازادی و ازادگی که اسالم‬ ‫است‪ ،‬کرده است‪ .‬به طور قطع حاصل این حرکت هر چه‬ ‫باش��د به نفع اسالم و مس��لمین و به زیان استکبار است‪.‬‬ ‫استکبارفقطبایدبنشیندوناظرازدسترفتنمتحدانمردم‬ ‫گریزخودباشد‪.‬‬ ‫ایااینخیزش هانتیجهانقالباسالمیایراناست؟‬ ‫‪ l‬بله‪،‬وقتیمردممنطقهبهشواهدواتفاقاتتاریخی‬ ‫ایران رجوع کردند دیدند که شاه خود را در طول ‪ 37‬سال‬ ‫سلطنتشمثلغالمحلقهبهگوشامریکامعرفیمی کندیا‬ ‫می گویدمندرطول‪ 37‬سالسلطنتخودبههرسازیکه‬ ‫امریکایی هازدند‪،‬رقصیدم‪...‬اینهارانمی تواننادیدهگرفت‬ ‫یا ناشنیده انگاشت یا از ان گذشت‪ .‬بنابراین می توان گفت‬ ‫که بله انها به تاسی از انقالب اسالمی ایران دست به این‬ ‫بیداریزدند؛برایانهامحرزشدکهامریکازمامدارانعالم‬ ‫را اینگونه می خواهد تا به تاراج ثروت های دنیا بپردازند‪.‬‬ ‫تکراراینگونهاقاریرنهتنهامالل اورنیستبلکهدلیلاهمیت‬ ‫انهاست‪ .‬یعنی این درست است که امریکا دودمان پهلوی‬ ‫را به قدرت رساند و به دست انها مردم ایران را به بند کشید‬ ‫یاقدرت هایمنطقهراپشتیبانیکرداماقبلازاینکهمردمبه‬ ‫اسارت درایند‪ ،‬این زمامداران جور و دولتیان و درباریان‬ ‫بودند که پیش از مردم و بیش از مردم ایران به ذلت افتادند و‬ ‫ذلیلشدندوبی ارجوبی ارزشگشتندیعنیازدیداستکبار‬ ‫حاکمانکشورهایوابستههرقدرذلیل تربهترزیرابهدست‬ ‫یکعنصرذلیلراحت ترمی توانثروت هایمردمراتاراج‬ ‫کرد ومردم رابه بند کشید‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪80‬‬ ‫مستضعفان بر جهان‬ ‫حاکم می شوند‬ ‫گفت وگو با قرایی مقدم درباره نقش اسالم در ایجاد‬ ‫جنبش های اجتماعی در خاورمیانه‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫‪4‬‬ ‫شکست و اضمحالل رژیم های سیاس��ی و از بین رفتن حاکمیت ظلم از جمله اتفاقات تاریخی بسیار‬ ‫مهم و تعیین کننده در سرنوشت جهان معاصر است؛ اتفاقی که چشم انداز اینده را متفاوت تر از انچه بوده‬ ‫نشان می دهد‪ .‬نگاه واقع بینانه به این تغییرات‪ ،‬نوع‪ ،‬جهت‪ ،‬گس��تردگی و عمق انها و فهم درست‪ ،‬مستلزم‬ ‫بازکاوی ان از طریق رشته های مختلف علوم سیاسی است‪ .‬در این گفت وگو بر انیم که موضوع را از زاویه‬ ‫نگاه جامعه شناسی سیاسی بررسی نماییم‪.‬‬ ‫از منظ��ر عل��م جامعه شناس��ی سیاس��ی‬ ‫بیداری اسالمی چگونه قابل بررسی است؟‬ ‫‪ l‬بای��د گف��ت که اص��ل علم سیاس��ت‪،‬‬ ‫جامعه شناس��ی سیاس��ی اس��ت‪ .‬این حرکت ها‪،‬‬ ‫تموج ه��ا و نهضت ه��ا از ان جه��ت اجتماعی و‬ ‫جامعه شناسی سیاس��ی اس��ت که از درون مردم‬ ‫برخاسته اس��ت‪ .‬از باال بر مردم دیکته نشده است؛‬ ‫رفران��دوم نیس��ت؛ انقالب س��فید هم نیس��ت‪.‬‬ ‫ای��ن انقالب ه��ا توده ای اند‪ .‬چون توده ای اس��ت‬ ‫پس مش��مول بحث جامعه شناس��ی است؛ یعنی‬ ‫سیاستمداران تونس‪ ،‬لیبی و یمن نیامدند به مردم‬ ‫بگویند که بیایید حرکت کنید‪ .‬مردم بر اثر اگاهی‬ ‫اسالمی و بینش ازاد اندیشی که پیدا کرده اند‪ ،‬به قیام‬ ‫برخاستند‪ .‬من به عنوان یک جامعه شناس اسم ان را‬ ‫می گذارم «انقالب اجتماعی خاموش» که در درون‬ ‫مردم جهان اسالم و سایر کشورها در حرکت است‬ ‫(اصطالحا به ان ‪The Silent Social Revolution‬‬ ‫گفته می شود)‪ .‬اگر اصالحات از جانب حکومت ها‬ ‫صورت می گرفت و حکومت گران می گفتند که‬ ‫مردم چه کار کنند‪ ،‬ان وقت موضوع جامعه شناسی‬ ‫نبود‪ ،‬اما چون از درون و الیه های زیرین جامعه و‬ ‫از جامعه مس��تضعف حرکت کرده و احقاق حق‬ ‫کرده اند بنابراین مش��مول بحث جامعه شناس��ی‬ ‫می شود‪ .‬مهم این است که عواملی که در ان دخیل‬ ‫بوده اند‪ ،‬ارزش ها و هنجاره��ای دینی و اعتقادی‬ ‫شو‬ ‫اسالم است؛ ضمن انکه مطالعات عمیق‪ ،‬اموز ‬ ‫اطالع رسانی رسانه های مختلف به مردم در به ثمر‬ ‫رس��یدن این انقالب ها نقش زیادی داشتند‪ .‬ضمنا‬ ‫رس��انه های برون مرزی و درون م��رزی هم نقش‬ ‫بزرگی در اگاهی مردم داش��ته اند‪ .‬امروزه اگاهی‬ ‫مردم از لحاظ اجتماعی و سیاسی و اقتصادی بسیار‬ ‫زیاد است‪ .‬مساله ازادی و ازادی خواهی امروزه یک‬ ‫ارزوی مهم تلقی می شود که باعث شده از لحاظ‬ ‫جامعه شناسی بگوییم مدرنیته یا پست مدرنیسم به‬ ‫دنبال ازادی اس��ت؛ ازادی حد و مرز نمی شناسد‪.‬‬ ‫امروز ازادی ح��رف اول را می زند‪ .‬مردم معتقدند‬ ‫گرسنه باشند‪ ،‬ولی ازاد باشند‪.‬‬ ‫مصدایق مختلفی هم وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬نمونه ان را در هند دیدیم‪ .‬مردم هند‬ ‫برای ازادی قیام کردند‪ ،‬نه برای فقر و گرسنگی‪ .‬تونس‬ ‫کشوری اس��ت که درامد سرانه اش بس��یار باالست‪.‬‬ ‫کش��ور لیبی پنج میلیون جمعیت دارد و مردم در رفاه‬ ‫نسبی هس��تند‪ .‬صاحب پول‪ ،‬مسکن و ماشین هستند؛‬ ‫کش��وری با جمعیت کم که یک میلیون و اندی بشکه‬ ‫نفت در روز صادر می کند‪ ،‬اما چ��ون ازاد نبودند قیام‬ ‫کردند‪ .‬امروز ازادی حرف اول را می زند‪ .‬طبق تئوری‬ ‫«کورت لوین» که در دهه س��ی‪ ،‬چهل مطرح ش��د‪ ،‬در‬ ‫جوامع امروز ندای ازادی است که دنیا را گرفته است‪.‬‬ ‫مردم می خواهند گرسنه باشند ولی حرف خود را مطرح‬ ‫کنند‪ .‬انتخاب شان ازاد باشد‪ .‬این همان مساله ای است‬ ‫که اسالم مطرح کرد‪ .‬تحرکات اجتماعی و انقالب یک‬ ‫شبه‪ ،‬یک ساله یا ده ساله به وجود نمی اید‪ .‬بلکه ریشه ان‬ ‫در تاریخ هر ملت است‪ .‬سال ها در نطفه رشد می کند‪.‬‬ ‫انقالب ایران هم از س��ده های گذشته ش��روع شد؛ اما‬ ‫در س��ال ‪ 1357‬به نتیجه رس��ید‪ .‬انقالب مصر از زمان‬ ‫امپراتورهای مصر شروع ش��د و درسال میالدی فعلی‬ ‫نتیجه داده است‪ .‬ما باید توجه داشته باشیم که اینها ریشه‬ ‫جامعه شناسی دارد‪ .‬مهم این است که جوامع لیبی‪ ،‬یمن‪،‬‬ ‫تونس‪ ،‬مصر وبحرین دریافتند که به دنبال چه هستند‪.‬‬ ‫بر اس��اس نظ��ر ش��ما‪ ،‬اگاه��ی سیاس��ی و‬ ‫اجتماعی موجب این خیزش ها ش��ده که البته‬ ‫کمک ابزارهای دیپلماس��ی مانن��د مطبوعات‬ ‫و رس��انه ها را نباید از نظر دور داش��ت‪ .‬از بعد‬ ‫جامعه شناسی سیاس��ی این مهم چگونه قابل‬ ‫بررسی است؟‬ ‫‪ l‬اساسا این غیر از جامعه شناسی نیست که ما‬ ‫به ان جامعه شناسی ارتباطات اطالق می کنیم‪ .‬نحوه بیان‬ ‫جز جامعه شناسی نیست‪ ،‬بلکه عین جامعه شناسی است‪.‬‬ ‫مطبوعات در جامعه شناسی ارتباطات می گنجد‪ .‬اینکه‬ ‫چگونه پیام بدهیم؟ که در جامعه فشار ایجاد کند؟! عین‬ ‫جامعه شناسی است‪ .‬امروز جوانان به خصوص جوانان‬ ‫در جهان اسالم توده عظیمی را تش��کیل می دهند‪ .‬در‬ ‫کشورهایی نظیر کشور ما حدود هفتاد درصد جمعیت‬ ‫ان زیر سی س��ال هس��تند‪ .‬جوان می بیند‪ ،‬می شنود و‬ ‫می خواند‪ ،‬از اینترنت برخوردار است و به دنبال کشف‬ ‫حقایق است‪ .‬اینها در زمینه های اجتماعی است‪ .‬درباره‬ ‫اگاهی‪ ،‬مارکس معتقد است که تا خوداگاهی طبقاتی‬ ‫حاصل نشود‪ ،‬انقالب صورت نمی گیرد‪.‬‬ ‫دکتر‬ ‫قرایی مقدم در‬ ‫این گفت وگو با‬ ‫نگاهی به فلسفه‬ ‫سیاسی انچه در‬ ‫انقالب های عرب‬ ‫یرخ می دهد را‬ ‫مورد بررسی قرار‬ ‫داده است‬ ‫افتاب‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫در سال ‪ 1917‬در روسیه خوداگاهی اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫مردم ایران در سال ‪ 1357‬خوداگاه شدند‪ .‬کشورهای‬ ‫شمال افریقا و کشورهایی که االن در خطر هستند باید‬ ‫بدانند که خوداگاهی طبقاتی پیدا شده است‪ .‬مردم در‬ ‫سایه دین‪ ،‬در سایه اطالعات به خوداگاهی رسیدند و‬ ‫این خوداگاهی صرفا اجتماعی و بینش اجتماعی است‬ ‫که ندای ازادی خواهی است‪.‬‬ ‫ایا این خوداگاهی صرفا در مس��ائل سیاسی و‬ ‫اجتماعی ایجاد شده یا در زمینه های دیگری مثال‬ ‫دین هم اتفاق افتاده؟ هر چند دین را عنصری از‬ ‫اجتماع باید دانست‪.‬‬ ‫‪ l‬بله؛ نباید اینگونه تلقی شود که دین از جامعه‬ ‫و اجتماع جداس��ت‪ .‬دین عنصری از اجتماع اس��ت‪.‬‬ ‫نحوه برخورد و تحکم و زورگویی‪ ،‬اس��تبداد عقیده و‬ ‫س��لطه گری از مصادیق اجتماعی است‪ ،‬ذاتی است یا‬ ‫فطری؟ خیر! دین عامل است‪ .‬دین اگاهی می بخشد‪.‬‬ ‫نوع تفس��یر از دین می تواند مردم را به گوشه نش��ینی‬ ‫هدایت کند مانند صوفی��ان؛ و صوفی گ��ری یا اینکه‬ ‫می تواند انق�لاب راه بیندازد‪ .‬دین ی��ک عامل اصیل‬ ‫محسوب می ش��ود‪ .‬هیچ چیز بیرون از جامعه نیست‪.‬‬ ‫باید بدانیم که هیچ چیز فطری و ذاتی وارثی نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫صرفا اجتماعی است‪ .‬از ازادی گرفته تا اقلیم؛ همه اینها‬ ‫پدیده جامعه شناسی است‪ .‬هیچ چیز اقلیمی نیست‪ .‬حتی‬ ‫در تئوری ابن خلدون امده است که مردم بادیه نشین میل‬ ‫به شهرنشینی و میل به حکومت پیدا می کنند‪ .‬با مبارزه‬ ‫حکوم��ت را می گیرند و خودش��ان مصدر حکومت‬ ‫می شوند‪ .‬وی برای اثبات گفته های خویش پنج مرحله‬ ‫را مطرح می کند‪ .‬بنابراین هیچ چیز از جامعه جدا نیست‪.‬‬ ‫اسالم در ایران با اسالم در عربستان و پاکستان یکسان‬ ‫نیس��ت‪ .‬در اینجا تاثیرات دین زرتش��ت را مش��اهده‬ ‫می کنیم که روی اتش‪ ،‬اب نمی ریزند‪ .‬چراغ روش��ن‬ ‫می شود صلوات می فرستند‪ .‬پس دین برای جامعه است‪.‬‬ ‫برخی ادیان خمودگی و پژمردگی را تجویز می کنند اما‬ ‫دین اسالم این گونه نیست‪ .‬دین اسالم از ابتدا سیاسی‬ ‫اس��ت‪ .‬پس برای جامعه و به منظور راهنمایی جامعه‬ ‫است‪ .‬بنابراین هرگز جدا از جامعه نیست‪ .‬اینها پدیده‬ ‫جامعه شناسی است و اگر می گوییم حرکتی از جامعه‬ ‫شروع می شود خودبه خود دین را نیز با خود به همراه‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫به نظر می رس��د به طور جالبی ای��ن جوامع به‬ ‫نوسازی خودشان روی اوردند‪ .‬این نوسازی از‬ ‫منظر جامعه شناسی سیاسی در چه ابعادی قابل‬ ‫بررسی است؟‬ ‫‪ l‬قطعا نوسازی اصیل همه ابعاد را در برخواهد‬ ‫گرفت‪ .‬وقت��ی ازادی باش��د‪ ،‬نوس��ازی در همه ابعاد‬ ‫صورت می پذیرد‪ .‬ما امیدواریم این حکومت هایی که‬ ‫از زیر بار استبداد خارج ش��ده اند‪ ،‬بتوانند این مرحله‬ ‫دگردیس��ی را به خوبی طی کنند‪ .‬چرا دگردیس��ی؟!‬ ‫طبق تحقیقات «کورت لوین» ک��ه یک کارگاه نجاری‬ ‫را به س��ه ش��یوه رهبری دموکراس��ی‪ ،‬رهبری هرج و‬ ‫مرج[انارشیسم]‪ ،‬و رهبری استبدادی اداره کرد‪ ،‬نتایج‬ ‫جالبی به دست امد‪ .‬انتظار داریم که حکومت هایی که‬ ‫چند دهه استبداد کرده اند نتیجه لوین درست درنیاید؛‬ ‫ولی به وجود خواهد امد که اگر این انقالب ها به وسیله‬ ‫رهبران و مدیران درست اداره نشود‪ ،‬به اختالفات درون‬ ‫گروهی منجر می شود‪ .‬در مصر نمونه ان را شاهد بودیم‬ ‫که عده ای کلیسای مسیحی ها را اش��غال کردند و انها‬ ‫هم برعکس عمل کردند و بیست و چند نفر هم کشته‬ ‫ی شکل‬ ‫ش��دند‪ .‬امیدواریم در لیبی این اختالفات قوم ‬ ‫جدی به خودش نگیرد‪ .‬در تونس و یمن ممکن است‬ ‫اتفاقات مشابه رخ بدهد‪ .‬طبق تحقیقات «لوین» هرگاه‬ ‫گروه های استبدادی به ازادی برسند میزان اختالفات و‬ ‫تشنجات درون گروهی افزایش پیدا می کند‪ .‬امیدواریم‬ ‫که این پیش بینی در مورد این خیزش ها اتفاق نیفتد‪ .‬از‬ ‫حاال مس��ئوالن جدید مصر و لیبی و تونس باید منتظر‬ ‫باش��ند اختالفات درون قومی‪ ،‬قبیل��ه ای و طایفه ای با‬ ‫ازادی که مردم به دست اورده اند‪ ،‬زیاد نشود‪ .‬این یک‬ ‫پروسه است و از لحاظ جامعه شناسی این دوره باید طی‬ ‫شود تا بتوانند میزان اگاهی خود را باالتر بیرند و بدانند‬ ‫که خودشان هستند و باید به گونه ای خود را اداره کنند‬ ‫که به اختالفات قومی منتهی نشود‪ .‬چون در ذات و درون‬ ‫استبداد این پدیده رشد می کند که پس از انکه به ازادی‬ ‫می رسند‪ ،‬اختالفات درون گروهی و قبیله ای و طایفه ای‬ ‫افزایش پیدا می کند که امیدوارم این اتفاق نیفتد‪.‬‬ ‫پس این خیزش ه��ا نتیج��ه خوداگاهی دینی‬ ‫و نوس��ازی در زمینه اجتماعی ب��وده؟! ایا این‬ ‫خوداگاهی کامل و بی نقص است؟‬ ‫‪ l‬باید گفت که خوداگاه��ی دینی هم بوده در‬ ‫کنار خوداگاهی متعدد دیگر‪ .‬این خوداگاهی از طریق‬ ‫رسانه ها‪ ،‬تحصیالت دانش��گاهی‪ ،‬تعلیم و تربیت و‪...‬‬ ‫ایجاد شده است؛ همانطور که شما هم پرسیدید‪ ،‬شاید‬ ‫این س��وال مطرح ش��ود که ایا این خوداگاهی کامل‬ ‫اس��ت؟! ما معتقدیم هنوز خیر! ای��ن خوداگاهی خام‬ ‫است‪ .‬باید پخته ش��ود‪ .‬از نظر جامعه شناسی ان بحثی‬ ‫که مطرح کردم در مورد لوین این است که زمان می برد‬ ‫تا معترضین بفهمند چه به دست اورده اند و چه کاری‬ ‫باید انجام بدهند‪ .‬پدیده های اجتماعی به ویژه انقالب و‬ ‫دگرگونی و تحول یک بعد و یک عامل ندارد؛ صدها‬ ‫عامل می تواند دخالت داشته باشد‪ .‬همانگونه که شما‬ ‫هم اشاره کردید غیر مس��لمان ها هم در این جنبش ها‬ ‫حضور دارند‪ .‬اگاهی‪ ،‬اگاهی اجتماعی اس��ت‪ .‬صدها‬ ‫عامل در بیداری وجود دارد که یکی از انها دین است‪.‬‬ ‫یکی هم وجود رهبران بزرگ نظیر امام خمینی(ره) در‬ ‫انقالب اسالمی ایران است‪ .‬باید گفت که یکی از عوامل‬ ‫اگاهی بخش نیز دین اس��ت‪ .‬ده ها عام��ل دیگر هم در‬ ‫بیداری دخیل هستند‪ .‬هیچ پدیده ای در جامعه شناسی‬ ‫سیاسی بدون عامل نیست‪ .‬حتی دزدی هم برای خود‬ ‫عامل��ی دارد‪ .‬انقالب یعن��ی زیر و رو ک��ردن جامعه‪،‬‬ ‫یعنی اقیانوس��ی توفان های عظیم درست کرده است‬ ‫و سال ها طول می کش��د که لبه انقالب در ساحل ارام‬ ‫شده و موج ها ارام بشوند‪ .‬اصال نمی توان گفت که یک‬ ‫عامل باعث انقالب می شود‪ .‬کسی که استقالل لیبی را‬ ‫توانست به دست اورد یک روحانی بود که با توجه به‬ ‫ایده های اسالم توانست استقالل لیبی را بگیرد‪ .‬انجا هم‬ ‫یک عامل باعث مساله نبود‪ .‬بنابراین ده ها عامل در کنار‬ ‫هم باعث ایجاد مس��اله بیداری اسالمی شده اند‪ ،‬مانند‬ ‫دین‪ ،‬اگاهی اجتماعی‪ ،‬مطبوعات‪ ،‬و‪ ...‬در قضیه لیبی‪،‬‬ ‫ناتو بسیار کمک کرد با ان همه پولی که قذافی به قبایل‬ ‫تزریق کرد امکان پیروزی خیلی سخت بود‪ .‬در عراق‬ ‫هم همین طور‪.‬‬ ‫در این جنبش ها ایا خواسته های سیاسی اقشار‬ ‫‪81‬‬ ‫افتاب‬ ‫مختل��ف و دخالت ه��ای سیاس��ی گروه ها بر‬ ‫اعتقادات دینی می چربید؟ یا اینکه همه در یک‬ ‫راستا صورت می گرفت؟‬ ‫‪ l‬وقت��ی صحبت از جامعه شناس��ی سیاس��ی‬ ‫می کنیم همین گروه های کوچک ک��ه در عین حال به‬ ‫انها می گوییم «الیت» یا «نخبه ها»‪ ،‬جمع می شوند و هر‬ ‫کدام ابتدا مخالفت هایی را ش��کل می دهند؛ وقتی این‬ ‫گروه های مختلف و غیر همسو‪ ،‬با هم همسو و به قول‬ ‫امام خمینی(ره) «ید واحده» شدند‪ ،‬ان وقت تاثیرگذار‬ ‫می شوند‪ .‬مس��لم اس��ت در قیامی که یک گاری ران در‬ ‫تونس خودش را سوزاند و کبریتی که کشیده شد‪ ،‬اتش‬ ‫ان دامن خیلی ها را گرفت‪ ،‬به خصوص کش��ورهایی‬ ‫نظیر تونس‪ ،‬مصر‪ ،‬یمن و لیبی که این اتش فروزنده تر‬ ‫بوده و در حال سرعت گرفتن اس��ت‪ .‬همه خفته ها را‬ ‫از خواب بیدار می کند‪ .‬بنابراین مس��لم است وقتی که‬ ‫«ی��د واح��ده» ش��دند می توانن��د موث��ر باش��ند و بر‬ ‫حکومت های دیکتاتوری پیروز شوند در غیراینصورت‬ ‫اگر به صورت فرقه ای عمل کنن��د موفقیت خود را به‬ ‫تاخیر می اندازند‪.‬‬ ‫دیدگاهی هم وجود دارد ک��ه می گوید نتیجه‬ ‫ظلم بی��ش از حد باعث کنش ه��ای اجتماعی‬ ‫می شود …‬ ‫‪ l‬ش��کی نیس��ت‪ .‬براس��اس تئوری «لوین»‬ ‫خش��ونت در گروهی که به ش��یوه اس��تبدادی اداره‬ ‫می شد‪ ،‬سی بار بیش��تر از گروه هایی بود که به شیوه‬ ‫دموکراس��ی اداره می ش��د‪ .‬این تحقیق را من در سال‬ ‫‪ 1364‬در مقال��ه پویایی گروهی عن��وان کرده ام‪ .‬این‬ ‫تئوری کامال درست اس��ت که استبداد اصوال عاملی‬ ‫است که باعث واکنش های اجتماعی می شود‪ .‬هرچه‬ ‫به مردم فشار وارد شود و مردم را بکشند‪ ،‬مردم بیدارتر‬ ‫می شوند‪ .‬همانگونه که حضرت امام خمینی(ره) هم‬ ‫عنوان کردند‪ .‬این کش��ورها به دنب��ال نان و خوراک‬ ‫نیستند بلکه به دنبال منشا خواسته های اجتماعی شان‬ ‫یعنی ازادی هستند‪.‬‬ ‫در نتیجه ظلم زیاد و فشارها‪ ،‬مطالبات روزمره‬ ‫غالب می شود‪...‬‬ ‫‪ l‬در م��ورد مطالب��ات روزم��ره بای��د گفت‬ ‫که طبق تئ��وری الکس��ی دوتوکویل‪ ،‬جامعه ش��ناس‬ ‫سیاسی فرانسوی‪ ،‬ابتدا نارضایتی مردم کم کم حاصل‬ ‫می شود؛ مثال تخم مرغ گران اس��ت‪ .‬نان گران است؛‬ ‫این نارضایتی ها از خوراک ش��روع می شود اما هر چه‬ ‫مس��ئوالن حکومت خواس��ته های انقالبیون را اجرا‬ ‫می کنند ب��ر حرکت انق�لاب افزوده و باعث ش��تاب‬ ‫ان می ش��ود‪ .‬هر چه انقالبیون تقاض��ا کرده اند به انها‬ ‫داده ش��ده به جای اینکه انقالب را از بی��ن ببرند به ان‬ ‫س��رعت می دهند‪ .‬به تدریج به خواسته های انقالبیون‬ ‫اضافه می شود‪ .‬در تونس مساله ان «گاری ران» باعث‬ ‫ش��د که ان اتفاق های عظیم رخ بدهد‪ .‬اتش راه افتاد‪.‬‬ ‫ریشه انقالب در واقع فشاری اس��ت که بر مردم وارد‬ ‫می ش��ود‪ .‬ناراحتی هایی که مردم در دل و درون خود‬ ‫دارند باعث انقالب می ش��ود‪ .‬جامعه دارای حافظه ای‬ ‫است‪ .‬حافظه جامعه از بین رفتنی نیست‪ .‬مردم خدمات‬ ‫امیرکبیر را فراموش نکرده اند‪ ،‬کارهای مستبدان را هم‬ ‫فراموش نمی کنند‪ .‬در روسیه در سال ‪ 1905‬انقالب در‬ ‫میدان سرخ اغاز شده و در سال ‪ 1917‬به نتیجه رسید‪.‬‬ ‫جامعه شناسی این را می گوید که مردم و حافظه تاریخی‬ ‫انها را نباید نادیده گرفت‪ .‬جامعه شناسی می گوید مردم‬ ‫دارای حافظه تاریخی قوی هستند و حافظه انها در زمان‬ ‫مناسب تبدیل به فعلیت می ش��ود‪ .‬حافظه تاریخی ما‬ ‫هنوز مرگ بزرگمهر در دوره ساسانیان و مرگ خواجه‬ ‫نظام الملک و امیرکبیر را به یاد دارد‪ .‬جامعه دارای حافظه‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫‪82‬‬ ‫است‪ .‬کسی که به ان بد کند فراموش نمی کند‪ ،‬عکس‬ ‫ان هم صادق اس��ت‪ .‬خوبی را هم فراموش نمی کند و‬ ‫به خاطر می سپارد‪ .‬خوبان تاریخ مثل گاندی صدها هزار‬ ‫س��ال زنده اند‪ .‬از چنگیزها و مغول ها به ننگ و بدنامی‬ ‫یاد می ش��ود‪ .‬نتیجه انکه هرگاه بین حکومت و مردم‬ ‫فاصله بیفتد ان حکومت رفتنی است‪ .‬باید بین مردم و‬ ‫حکومت اعتماد و مودت و دوستی باشد‪.‬‬ ‫ایا می توان اساس��ا به ای��ن اعتراضات بیداری‬ ‫اس�لامی اط�لاق ک��رد؟ باتوج��ه ب��ه اینکه‬ ‫غیرمسلمان ها هم در این جنبش ها سهیم هستند؟‬ ‫‪ l‬ش��کی نیس��ت که بیداری اس�لامی است‪.‬‬ ‫باال رفت��ن میزان خوداگاه��ی مردم نس��بت به اینکه‬ ‫حکومت های خودکامه شمال افریقا و خاورمیانه که‬ ‫با استبداد سوسیالیستی مردم را در رنج قرار داداه اند‪،‬‬ ‫به بیداری خواهد انجامید‪ .‬حرکت توده مردمی که در‬ ‫ش��مال افریقا مثل تونس‪ ،‬لیبی‪ ،‬مصر‪ ،‬بحرین و یمن‬ ‫و‪ ...‬مطرح اس��ت به دلیل بینش اسالمی و اجتماعی و‬ ‫تاثیراتی که از رس��انه های برون مرزی گرفته اند‪ ،‬علیه‬ ‫حکومت های اس��تبدادی قیام کردند‪ .‬چرا می گوییم‬ ‫اسالمی؟ به دلیل اینکه اسالم ذاتا دین سیاسی است‪.‬‬ ‫از اولین فرمایش��ات حضرت پیغمبر (ص) است که‬ ‫در درون اسالم سیاست موج می زند‪ .‬وقتی جامعه ای‬ ‫‪42‬سال زیر سلطه یک دیکتاتور قرار دارد و ان جامعه‬ ‫به پا می خیزد و خون می دهد که به ازادی برسد مسلما‬ ‫هم دیدگاه دین مقدس اسالم در ان دخالت دارد هم‬ ‫تاثیراتی که این کشورها از ایران گرفته اند‪ .‬ایران حدود‬ ‫یکصد سال قبل مشروطه را تجربه کرد که باعث شد‬ ‫در سال ‪ 1357‬اس�لام به عنوان یک دین جنبش انگیز‬ ‫موجب ش��ود افراد به حق خواه��ی بپردازند و برای‬ ‫حق خود قیام کنند و توانست جوامعی که در خواب‬ ‫بودند و جرات اعتراض نداشتند را به فکر وا دارد‪ .‬این‬ ‫موضوع ش��امل مسلمانان و غیر مس��لمانان می شود‪.‬‬ ‫کاتولیک‪ ،‬مسیحی و مسلمانان و‪ ...‬به حرکت در امدند‪.‬‬ ‫اسالم در ذات خود سیاست را با خود دارد‪ .‬دانشمندان‬ ‫ایرانی قرن اول مانند ابوالعلی سالم بن العبد در کتاب‬ ‫سیاست العامه‪ ،‬ابن مقفع‪ ،‬ذات الفرخ دیری‪ُ ،‬حنین بن‬ ‫اسحاق‪ ،‬ابوعمر هارون‪ ،‬ابن خلدون‪ ،‬جاهد و‪ ...‬در دین‬ ‫اسالم زمینه های سیاسی را مطرح کردند‪ .‬بنابراین شکی‬ ‫نیست که دین اسالم و برداشت های مردم از اسالم با‬ ‫اگاهی از ایران گرفته شد و جهان اسالم نشان داد که‬ ‫می شود از دین استفاده کرده و ارزش های سیاسی دین‬ ‫را تقویت و علیه ستمگران تاریخ قیام کرد‪ .‬این قیام ها و‬ ‫موج ازادی خواهی و استقالل خواهی تنها به این چند‬ ‫کشور محدود نخواهد شد‪ .‬اینده کشورهای دیگر در‬ ‫افریقا مثل مراکش‪ ،‬الجزایر و شرق اسیا مثل مراکش‪،‬‬ ‫اردن وخاورمیانه را برخواه��د گرفت‪ ،‬چرا که امروز‬ ‫خیزش اسالمی به دنبال ازادی‬ ‫و حق خواهی است‪ .‬اسالم دینی‬ ‫زنده است‪ ،‬نمی گوید به کنیه‬ ‫و خانقاه بروید و گوشه نشینی‬ ‫کنید‪ .‬اسالم می گوید قیام کنید‪.‬‬ ‫پیامبر اکرم در ان جامعه اشرافی‬ ‫و اریستوکراسی و حکومت های‬ ‫قبیله ای چگونه توانست‬ ‫ارزش های اسالمی را پیاده کند؟!‬ ‫اکنون بیش از یک و نیم میلیارد‬ ‫مسلمان از شرق تا غرب اسیا و‬ ‫غرب اروپا به حرکت در امده اند‪،‬‬ ‫ه خاطر این که پیامبر بزرگی مثل‬ ‫پیامبر اسالم دارند که از ابتدا‬ ‫قیام کرد‬ ‫با توجه به اینکه رس��انه های جهان��ی که دهکده‬ ‫جهانی را شکل می دهند‪ ،‬باید بدانیم که در اینده‬ ‫دیگری نمی توانند حکومت ه��ای خودکامه مثل‬ ‫لیبی‪ ،‬یمن‪ ،‬تونس و بحرین م��ردم خود را نادیده‬ ‫بگیرند‪ .‬از منظر جامعه شناسی ان سیاستی اصیل‬ ‫است که از دل مردم برخاس��ته باشد‪ .‬تفاوت ما با‬ ‫سیاس��تمداران و علم سیاس��ت این است که انها‬ ‫سیاس��ت را از باال بر م��ردم می خواهند تحمیل‬ ‫کنند‪ .‬ولی جامعه شناس��ی سیاس��ی معتقد است‬ ‫سیاس��ت از توده های مردم اس��ت‪ .‬بنابراین توده‬ ‫عظیم مردم مس��لمان و توده عظیم کسانی که در‬ ‫نااگاهی به دلیل حکومت هایشان بسر می برند با‬ ‫تاثیراتی که به طور قطع از انقالب اس�لامی ایران‬ ‫گرفته اند می دانند که دی��ن می تواند عامل مهم به‬ ‫حرک��ت دراوردن جامعه باش��د‪ .‬البته این حرف‬ ‫را ماکس وبر حدود یکصد سال قبل مطرح کرد‪،‬‬ ‫یعنی پروتستانتیس��م‪ .‬ولی باید بدانیم که تا وقتی‬ ‫ایران ای��ن حرکت عظیم را در س��ال‪ 1357‬انجام‬ ‫داد شاید مردم مسلمان جهان درست درک نکرده‬ ‫بودند که با توس��ل ب��ه دین اس�لام و ارزش ها و‬ ‫هنجارهای دین��ی و اعتق��ادات و باورهای دینی‬ ‫می شود توده عظیم مردم که در رخوت و سستی‬ ‫بوده اند را به حرکت در اورد‪ .‬بنابراین بنده به عنوان‬ ‫شاگرد جامعه شناسی معتقدم این جنبش منحصر به‬ ‫همین کشورها نخواهد شد‪ .‬و در کشورهایی مثل‬ ‫اردن که مستعد ورود این جنبش ها هستند‪ ،‬ورود‬ ‫خواهد کرد‪ .‬بدون شک ارزش ها و معیارهای دینی‬ ‫و انقالب اسالمی توانسته در به حرکت دراوردن‬ ‫و احقاق حق توده عظیم جهان اسالم تاثیر بگذارد‪.‬‬ ‫حتی به سمت جهان غرب هم به حرکت درامده‬ ‫اس��ت‪ .‬در مس��اله وال استریت خودش��ان اعالم‬ ‫کردند که معترضان از میدان التحریر مصر و میدان‬ ‫شهدای لیبی الگو گرفته اند‪ .‬مردم این کشورها بر‬ ‫این باورند که سرمایه داران حق انها را می خورند‬ ‫و این همان چیزی است که دین اسالم پیغام داده‬ ‫است که مستضعفان بر جهان حاکم خواهند شد‬ ‫شکی نیس��ت همه کش��ورهای با حکومت های‬ ‫اس��تبدادی باید بدانند اگر در برابر این ارزش ها‬ ‫و هنجارهای دین اسالم و با تحکیم و زورگویی‬ ‫در برابر مردم بایس��تند و انها را سرکوب کنند‪ ،‬از‬ ‫منظر جامعه شناسی سیاسی این اعتراضات بیشتر‬ ‫و پررونق ت��ر و متنوع تر خواهد ش��د که در عین‬ ‫حال نقطه مشترک همه ارزش ها و هنجارهاشان‬ ‫مثل انق�لاب مصر‪ ،‬انقالب تونس و لیبی اس�لام‬ ‫است‪ .‬البته در لیبی باجنگ سالح؛ در یمن و مصر‬ ‫با تحصن؛ اما خودکامگان باید بدانند که اسالم و‬ ‫انقالب اسالمی که ریش��ه ان از ایران است تمام‬ ‫جهان و تمام کش��ورهای اس�لامی را به حرکت‬ ‫دراورده است‪.‬‬ ‫پس جنابعالی موافق اطالق بیداری اسالمی‬ ‫به این خیزش هستید؟‬ ‫‪ l‬بله؛ خیزش اس�لامی به دنب��ال ازادی و‬ ‫حق خواهی است‪ .‬اسالم دینی زنده است‪ ،‬نمی گوید‬ ‫به کنیه و خانقاه بروید و گوشه نشینی کنید‪ .‬اسالم‬ ‫می گوید قیام کنید‪ .‬پیامبر اکرم در ان جامعه اشرافی‬ ‫و اریستوکراسی و حکومت های قبیله ای چگونه‬ ‫توانست ارزش های اسالمی را پیاده کند؟! اکنون‬ ‫بیش از یک و نیم میلیارد مسلمان از شرق تا غرب‬ ‫اسیا و غرب اروپا به حرکت در امده اند‪ ،‬به خاطر‬ ‫این که پیامبر بزرگی مثل پیامبر اسالم (ص) دارند‬ ‫که از ابتدا قیام کرد‪g .‬‬ ‫پایان قسمت اول تحوالت منطقه‬ ‫محمد صادق کوشکی‪ /‬استاد دانشگاه تهران‬ ‫‪5‬‬ ‫تحوالت اخیر موسوم به بهارعربی را می توان تحول‬ ‫تمدن در سطح جهان اس�لام نامید‪ .‬پس از ظهور اسالم‬ ‫تا به امروز هیچگاه در س��رزمین های عربی شاهد نقش‬ ‫تعیین کنندهمردمنبودیم‪.‬درسلسلهخلفا‪،‬عباسیان‪،‬امویان‪،‬‬ ‫فاطمیون‪ ،‬عثمانی ها و حکومت های فعلی هیچ گاه مردم‬ ‫تعیین کننده اینده خود نبودن��د‪ .‬در حالی که تمدن جز با‬ ‫اراده مردم و فهم فراگیر انها حاصل نمی شود‪ .‬ما در هیچ‬ ‫کدام از مقاطع ظهور اسالم تا به امروز شاهد تمدن درون زا‬ ‫و پایدار نبودیم‪ .‬در چند ماه اخی��رو طی تحوالتی که در‬ ‫جهان عرب صورت گرفت برای اولین بار گام هایی در‬ ‫جهت تعیین کنندگی نقش مردم برداشته شد و نه الیت ها‬ ‫و نخبگان و صاحبان قدرت‪ .‬در سطح جهانی هیچ کسی‬ ‫اعم از تحلیلگران غربی‪ ،‬عربی‪ ،‬افریقایی یا حتی اروپایی‬ ‫ادعا نکرده است که این انقالب ها برنامه ریزی شده است‬ ‫و همگی بر مردمی بودن این حرکت ه��ا اذعان کرده اند‪،‬‬ ‫چرا که هیچ کدام از این انقالب ها و حرکت های مردمی ‬ ‫قابل حدس زدن و پیش بینی به این شکل نبوده است‪.‬‬ ‫در الگ��و و مقیاس دین��ی اینکه م��ردم به صورت‬ ‫خودجوش و بدون دخالت های خارجی تصمیم بگیرند‬ ‫تغییر و تحول در زندگی خود ایجاد کنند گام نخست در‬ ‫جهت تمدن سازی است‪ .‬این تعریف از تمدن سازی در‬ ‫چارچوب دین اس��ت چرا که خدواند فرموده است که‬ ‫سرنوشت هر ملت باید به دست خود ملت تعیین شود‬ ‫و این اصل الیتغیر دینی و اس�لامی است‪ .‬امروز مردمی‬ ‫ بودن‪ ،‬غیر امریکایی و غیر قابل پیش بینی بودن حرکت‬ ‫مردمی کشورهای عربی کامال محرز و روشن است‪ .‬این‬ ‫حرکت ها تا به امروز به هیچ عنوان در جهت تامین منافع‬ ‫امریکایی ها و غرب نبوده است‪ .‬از سوی دیگر همین که‬ ‫این حرکت ها مردمی است و ما شعار محوری این جنبش‬ ‫راسرنگونینظامباخواستمردممی بینیم‪،‬نشانازنزدیکی‬ ‫این حرکت ها به اسالم است‪ .‬از این نظر حادثه ای که روی‬ ‫داده است مورد تایید دین اس��ت و اسالم این حرکت را‬ ‫تاییدمی کند‪.‬‬ ‫به همین دلیل تحوالت منطقه از س��طح تحوالت‬ ‫سیاسی فراتر و عمیق تر است‪ .‬تحول تمدنی عالی ترین‬ ‫سطح پیشرفت است‪ .‬در حقیقت رهایی مردم از طاغوت‬ ‫هدف اصلی اسالم است‪ .‬حال این طاغوت می تواند یک‬ ‫طاغوت محلی همچون بن علی و مبارک باش��د یا این‬ ‫طاغوت هارادروهلهکالنامپریالیسمغربیوسرمایه داری‬ ‫بدانیم‪ .‬در هر حال مردم می خواهند که از اطاعت طاغوت‬ ‫خارج شوند و سرنوشت خود را به دست خود بگیرند‪.‬‬ ‫به تعبیر قران خروج از وادی طاغوت خروج از ظلمت‬ ‫حس��اب می ش��ود و مقدمه ورود و دخول به حاکمیت‬ ‫الهیاست‪.‬‬ ‫قسمت اول این حرکت اسالمی هم اکنون به پایان‬ ‫رس��یده اس��ت و ما از این جهت این حرکت را اسالمی‬ ‫می دانیم که مردم بر اس��اس حقی که خداوند به انان داده‬ ‫استتالشمی کنندکهسرنوشتخودرابهدستبگیرند‬ ‫و از زیر حاکمیت طاغوت ها رها ش��وند و ما نشانه های‬ ‫امید بخشی را در این حرکت ها می بینیم که نشان از فرجام‬ ‫ی دارد‪.‬‬ ‫امیدوار کننده این قیام های مردم ‬ ‫اما برخی بر این باورند که روند دموکراسی غربی در‬ ‫کشور های متحول شده شکل می گیرد‪ .‬بحث مدرنیته با‬ ‫جهان اسالم ارتباطی ندارد‪ .‬طبیعی است که ما در جهان‬ ‫اسالم الیه و سطحی از مدرنیته را تبلیغ کردیم اما هیچگاه‬ ‫به ان دست پیدا نکردیم چرا که مدرنیته‪ ،‬محصول فکری‬ ‫متعلق به بخشی از جهان است که اگر ما نیز می خواستیم‬ ‫ان را تجربه کنیم باید تغییر ساختاری صورت می گرفت‪.‬‬ ‫ما صرفا در بخشی از محصوالت مدرنیته شریک شدیم‪.‬‬ ‫دموکراسی غربی به عنوان یکی از ارکان مدرنیته هیچگاه‬ ‫وارد جهان اسالم نشد‪.‬اگر همه زیرساخت های مدرنیته‬ ‫مهیا شود‪ ،‬دموکراسی نیز شکل می گیرد‪.‬ممکن است از‬ ‫این به بعد انتخابات ازاد در کشورهایی که تحول در انها‬ ‫اتفاقافتادهاست‪،‬برگزارشوداماانتخاباتهیچگاهمساوی‬ ‫دموکراسی نیست‪.‬دموکراسی غربی در بستری از لیبرال‬ ‫فرهنگی‪،‬اقتصادکاپیتالیسمونظامحزبیشکلمی گیرد‪.‬‬ ‫دموکراس��ی بدون تحزب و انتخابات امکان پذیر‬ ‫نیس��ت اما هر تحزب و انتخاباتی مس��اوی دموکراسی‬ ‫نیست‪ .‬در همین راستا کش��ور هایی که تحوالت در انها‬ ‫رخ داده است به سوی دموکراسی غربی پیش نمی روند‪.‬‬ ‫حضرت امیرالمومنین به عنوان کسی که در جهان اسالم‬ ‫به قدرت رس��ید می فرماید‪ :‬چون مردم خواس��ته اند و‬ ‫من در برابر خداوند مکلفم که خواس��ته مردم را اجابت‬ ‫کنم قدرت را در دس��ت می گیرم‪ .‬هرچند مش��روعیت‬ ‫قدرت حضرت علی(ع) از جانب خداوند بوده است اما‬ ‫فعلیت این حکومت بسته به خواست مردم بوده است‪.‬‬ ‫این در واقع نقش مردم در تعیین سرنوش��ت سیاس��ی‬ ‫اس��ت‪ .‬تحوالت اخیر رویک��رد به مبانی دینی اس��ت‪.‬‬ ‫اولین حقی که دین برای انس��ان قائل است‪ ،‬حق تعیین‬ ‫سرنوشت است‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪100‬‬ ‫تحول تمدنی در جهان اسالم‬ ‫افتاب‬ ‫دموکراسی‬ ‫بدون تحزب و‬ ‫انتخابات امکان‬ ‫پذیر نیست‬ ‫اما هر تحزب‬ ‫و انتخاباتی‬ ‫مساوی‬ ‫دموکراسی‬ ‫نیست‬ ‫‪83‬‬ ‫‪88810949‬‬ ‫عصر‬ ‫جدید‬ ‫‪New Age‬‬ ‫‪Ali Ajorlou‬‬ ‫‪Performance‬‬ ‫اولین البوم سبک ‪ New Age‬در ایران‬ ‫فروش در مراکز پخش ‪:‬‬ ‫سیاه و سفید ‪021-66971603‬‬ ‫‪021-88313868‬‬ ‫بتهوون‬ ‫‪021-22611802‬‬ ‫دارینوش‬