ماهنامه مثلث شماره 105

‫امیری حسین و نعم االمیر‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال سوم‪ /‬شماره صد و پنجم ‪ 12 /‬اذرماه ‪ 88/ /1390‬صفحه‪1500/‬تومان‬ ‫تو گو ها و یادداشت هایی درباره بافت سیاسی کوفه‬ ‫گف ‬ ‫هنر‪ ،‬شعر و پژوهش عاشورایی در صفحات ویژه مثلث‬ ‫به مناسبت ماه محرم‬ ‫لندن‬ ‫محور تنش‬ ‫بریتانیا به همراه برخی دولت های غربی‬ ‫بازی جدیدی را علیه ایران تدارک می کنند‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫سفر به رویاهای استاد‬ ‫چگونه والسکو توانست باوالیبال ایران‬ ‫نتایج خیره کننده کسب کند‬ ‫طرح تئوری وزن کشی‬ ‫ایا نیامدن اصالح طلبان منجربه ارائه فهرست‬ ‫جداگانه از جانب جبهه پایداری می شود‬ ‫اخوان و رقبایش‬ ‫پیروزی احزاب اسالمگرا بر سکوالرها‬ ‫در انتخابات پارلمانی مصر‬ ‫راه امام‬ ‫‪28 - 39‬‬ ‫سیاست‬ ‫تئوری وزن کشی‬ ‫توجه به دروس اخالق در حوز ‏ه‬ ‫من چنانچه س��ابقا نیز گفته‏ام‪ ،‬راجع به حوزه علمیه‪،‬‬ ‫عقیده‏ام بر این است که باید به ان بیشتر از همه چیز‬ ‫توجه کرد؛ چرا که حوزه علمیه اگر درس��ت بش��ود‪،‬‬ ‫ایران درست مى‏ش��ود و اگر ‪ -‬خداى نخواسته ‪ -‬در‬ ‫حوزه علمیه فسادى به وجود اید‪ -‬ولو در دراز مدت‪-‬‬ ‫در سرتاسر ایران ان فساد پیدا مى‏شود و انها که همیشه‬ ‫در فکر بوده‏اند که در حوزه علمیه نفوذ کنند‪ ،‬به همین‬ ‫خاطر است‪ .‬نفوذ انها‪ ،‬نفوذ ظاهرى نیست که معلوم‬ ‫باشد فالن اقا نفوذى است‪.‬‬ ‫چه بسا بیشتر از شما اظهار دیانت بکند‪ ،‬مع ذلک‪ ،‬در‬ ‫موقع مناسب کارش را انجام دهد‪ .‬اینها از مشکالت‬ ‫حوزه است و قضیه تحصیل هم باید به نحوى باشد‬ ‫که فقه سنتى فراموش نش��ود و ان چیزى که تا به‬ ‫حال اسالم را نگه داشته است‪ ،‬همان فقه سنتى بوده‬ ‫اس��ت و همه همت ها باید مصروف این بشود که‬ ‫فقه به همان وضعى که بوده اس��ت‪ ،‬محفوظ باشد‪.‬‬ ‫ممکن اس��ت اشخاصى بگویند که باید فقه تازه‏اى‬ ‫درس��ت کرد که این اغاز هالکت حوزه اس��ت و‬ ‫روى ان باید دقت بش��ود‪ .‬البته من همه شما اقایان‬ ‫را مى‏شناسم و از شما به خاطر زحمتتان در این امر‪،‬‬ ‫تشکر مى‏کنم‪ .‬ولى باید خیلى متوجه باشید‪ .‬در هر‬ ‫صورت‪ ،‬ان چیزى که براى حوزه‏ها خطر اس��ت‪،‬‬ ‫این است که ما این فقه را به نحوى که به دست ما‬ ‫رسیده‪ ،‬به نسل اینده تحویل ندهیم‪ .‬باید همان طور‬ ‫که مبانى اس�لامى‪ ،‬مبانى فقهى را تحویل داده‏اند‪،‬‬ ‫ما هم به ایند‏ه تحوی��ل بدهیم که اگر این افراد در‬ ‫اینده نتوانستند کار خودشان را انجام بدهند‪ ،‬تقصیر‬ ‫ما نباشد‪.‬‬ ‫و دیگ��ر اینکه اخالق باید در هم��ه جا و در همه‬ ‫دروس‪ ،‬مورد توجه قرار گیرد و اعتقادم بر این است‬ ‫که باید هر کس حوزه درسى بزرگ یا کوچکى دارد‪،‬‬ ‫یک��ى دو دقیقه ‪ -‬مقدمتا یا موخرتا ‪ -‬درس اخالق‬ ‫بگوی��د که ط�لاب با اخالق اس�لامى ب��ار بیایند‬ ‫و اجماال من از ش��ما مطمئنم که ش��ما خوب کار‬ ‫مى‏کنید و نظرات درستى دارید‪ ،‬لکن در هر کارى‬ ‫اش��تباهاتى هم هس��ت‪ .‬گروه هاى مختلف به این‬ ‫حوزه نظر دارن��د؛ چون در دراز م��دت مى‏توانند‬ ‫کارهای��ى که ما مى‏کنیم به هم بزنند و اینکه ش��ما‬ ‫در رابطه با س��ابقه افراد تحقیق مى‏کنید کار خوبى‬ ‫اس��ت؛ چرا که اگر کس��ى قبل از انقالب یا بعد از‬ ‫ان کجروى داش��ته اس��ت و االن مى‏گوید من توبه‬ ‫کرده‏ام‪ ،‬ممکن است این توبه کردن مصلحتى باشد‪.‬‬ ‫باید توجه داشت که این افراد‪ ،‬حوزه را فاسد نکنند‬ ‫و شما همیش��ه با حضرات مراجع و سایر بزرگان‬ ‫مش��ورت کنید و از انها نظر بخواهید و من هم به‬ ‫شما دعا کنم‪.‬‬ ‫ای��ا حضور یا عدم حض��ور اصالح طلبان در‬ ‫انتخاب��ات تغییرات��ی را در ارایش سیاس��ی‬ ‫اصولگرای��ان در اس��تانه انتخابات مجلس‬ ‫نهم ایج��اد خواهد کرد؟ روح اهلل حس��ینیان‬ ‫می گوید تصمیم اصالح طلبان در تصمیم گیری‬ ‫جبهه پایداری برای ارائه فهرست بسیار موثر‬ ‫است‪ .‬در خبرنامه این هفته اخرین تحوالت‬ ‫انتخاب��ات اصولگرای��ان و اس��تراتژی های‬ ‫مختلف اصالح طلبان را بررسی کرده ایم ‪.‬‬ ‫‪8 - 27‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫لندن محور تنش‬ ‫اقدام خودجوش برخی دانشجویان در تجمع مقابل سفارت انگلیس‬ ‫در تهران و ورود به این سفارتخانه در اخرین روزهای هفته گذشته‬ ‫خبر اول همه رسانه های دنیا بود‪ .‬ماجرایی که با بازی جدید غرب به‬ ‫خروج برخی سفرای اروپایی از تهران‪ ،‬تعطیلی سفارت ایران در لندن‬ ‫و تعطیلی سفارت لندن در تهران منجر شد‪.‬‬ ‫‪40 - 49‬‬ ‫بین الملل‬ ‫انقالب پای صندوق های رای‬ ‫انتخابات پارلمانی مصر روز دوش��نبه ‪ ۲۸‬نوامبر‪ ،‬در حالی اغاز ش��د‬ ‫که تجمع اعتراضی در میدان تحریر قاهره همچنان ادامه دارد و برخی‬ ‫تش��کل ها و فعاالن سیاسی خواس��تار تحریم انتخابات شده اند‪ .‬این‬ ‫انتخابات در نخس��تین مرحله از انتخابات پارلمانی مصر برای تعیین‬ ‫بخش��ی از کرسی های مجمع خلق (مجلس الشعب) ‪ -‬مجلس سفالی‬ ‫پارلمان مصر ‪ -‬اغاز ش��ده و احتماال روند انتخاب تمام ی اعضای این‬ ‫مجلس و همچنین اعضای مجلس ش��ورا ‪ -‬مجل��س علیای پارلمان ‪-‬‬ ‫چندین هفته زمان ببرد‪.‬‬ ‫‪56 - 63‬‬ ‫پرش والیبال‬ ‫ورزش‬ ‫تیم ملی والیبال ای��ران در رقابت های جام جهانی فراتر از حد انتظار‬ ‫ظاهر شد تا توجه مردم بیش از پیش به این رشته ورزشی جلب شود‪.‬‬ ‫ملی پوشان والیبال حاال سعی دارند با درخشش در این بازی ها سهمیه‬ ‫حضور در رقابت های المپیک را نیز به دست اورند‪.‬‬ ‫‪71 - 83‬‬ ‫افتاب‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫شهرسیاسیون‬ ‫کوف��ه؛ س��رزمینی که حت��ی از لح��اظ لغوی هم‬ ‫همان معنی را می دهد که خود به ان دچار ش��ده‬ ‫است؛این تمثیل ش��رف المکان به مکین قطعا در‬ ‫مورد ش��هر پر ش��ر کوفه نمایان است که وقتی‬ ‫سلمان فارسی قرار شد ش��هری برای سپاه اسالم‬ ‫در حمله به ایران برای اقامت بیابد‪،‬ناحیه ای به نام‬ ‫کوفان را برگزید که در اقوال تاریخی معروف به‬ ‫مکان بال و شر بود‪.‬‬ ‫‪64 - 70‬‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر افتاب‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر دین وتاریخ‪ :‬علیرضا شاکر ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده سادات فهری ‬ ‫فرهنگ‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬افش��ین خماند ‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬مریم اس��ماعیل پور ‪ -‬س��ید جواد میرخلیلی ‪ -‬ابوالقاسم غالمی‬ ‫شاهده یوسفی ‪ -‬احسان ابطحی ‪ -‬یاسین سیف االسالم ‪ -‬پروین طالبیان ‪ -‬امید کرمانی ها ‪ -‬فاطمه میرزایی ‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬زهرا راد‬ ‫عاطفه کربالئی‪ -‬محمد تاجیک ‪ -‬حس��ین غالمی ‪ -‬ش��ادی خوش��کار خی��ری‪ -‬حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مس��عود نجفی‬ ‫شاهین فتحیان ‪ -‬سهیال طایی ‪ -‬محمد جواد پاینده ‪ -‬سجاد محقق‪ -‬مهسا عادلی ‪ -‬مهدی مهدیان ‪ -‬داوود رضایی چراتی‬ ‫سودابه رخش‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫فنی‪:‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی‪ -‬مهدی ابراهیمی و نیوشا ملک نیازی‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر اداری و مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬مصطفی میری‬ ‫ ‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ب��ا تش��کر از‪ :‬دکت��ر احم��د اس��ماعیل تبار ‪ -‬مهن��دس واعظی ‪ -‬دکت��ر ای��ت اهلل ابراهیم��ی ‪ -‬دکتر غالم حس��ن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری ‪ -‬مهندس بهرامی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫مهندس امینی ‪ -‬اقای راس��تی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬تلفن‪66818168 :‬‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‪ -‬تلفن‪88338553 :‬‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان افریقا‪ ،‬بعد از چهارراه اسفندیار‪ ،‬کوچه سعیدی‪ ،‬پالک ‪ ،2‬تلفن‪22038551 - 2‬‬ ‫تاسوعا و عاشورای حسینی بر ازادیخواهان جهان تسلیت باد‬ ‫امیری حسین و نعم االمیر‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال سوم‪ /‬شماره صد و پنجم ‪ 12 /‬اذرماه ‪ 88/ /1390‬صفحه‪1500/‬تومان‬ ‫شور در جان واژه ها‬ ‫لندن‬ ‫محور تنش‬ ‫بریتانیا به همراه برخی دولتهای غربی‬ ‫بازی جدیدی را علیه ایران تدارک میکنند‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫واقعه عاش��ورا در سال ‪ 61‬هجری قمری در سرزمین نینوا پس از گذشت چهارده‬ ‫قرن نه تنها هنوز زنده و جاوید است‪ ،‬بلکه سال به سال بر پویایی ان در گستره ای‬ ‫به وس��عت گنجایش چنین حماس��ه و مرثیه ای افزوده می شود‪ .‬این مهم در توسعه‬ ‫حقانیت مکتب تشیع حاصل نیامده است‪ ،‬مگر با تالش هنرمندانه راویانی که چه‬ ‫در قالب مقتل و تعزیه خوانی و چه در بستر شعر و شاعری‪ ،‬واژه ها را چنان ارج و‬ ‫منزلتی بخشیده اند که پا به پای گذر تاریخ‪ ،‬تعالی می یابند‪ .‬این همت عاشقانه که‬ ‫از قرن ها پیش با تک حرکت های حکیمانه و بعضا غلیانی و شورشی نمود یافت‪،‬‬ ‫حاال نه تنها به ثبات و پیش��ینه ای غنی دست یافته‪ ،‬بلکه در هر دوره‪ ،‬حرکت های‬ ‫نویی را تجربه می کند که امید به ماندگاری و توفیق را در این عرصه افزون می کند‪.‬‬ ‫گفتوگوها و یادداشتهایی درباره بافت سیاسی کوفه‬ ‫هنر‪ ،‬شعر و پژوهش عاشورایی در صفحات ویژه مثلث‬ ‫به مناسبت ماه محرم‬ ‫سفر به رویاهای استاد‬ ‫چگونه والسکو توانست باوالیبال ایران‬ ‫نتایج خیرهکننده کسب کند‬ ‫طرح تئوری وزنکشی‬ ‫ایا نیامدن اصالحطلبان منجربه ارائه فهرست‬ ‫جداگانه از جانب جبهه پایداری میشود‬ ‫اخوان و رقبایش‬ ‫پیروزی احزاب اسالمگرا بر سکوالرها‬ ‫در انتخابات پارلمانی مصر‬ ‫خبرنامه‬ ‫در خبرنامه این هفته سخنرانی مقام معظم رهبری د راجتماع بس��یجیان درج شده است‪.‬گزارش ها‪ ،‬مصاحبه ها‪،‬‬ ‫یادداشت ها و تصاویری از ماجرای سفارت انگلیس درتهران‪ ،‬مرور مطبوعات و یادداشت هایی درباره قیام عاشورا‬ ‫از بخش های گوناگون خبرنامه این هفته است‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫نقض منشور اتحادیه عرب‬ ‫کناره گیری از جامعه روحانیت مبارز‬ ‫لندن محور تنش‬ ‫این دوراهی تاریخ ساز‬ ‫نیست در اینجا کسی محرم عشق غیور‬ ‫‪8‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامن��ه ای رهبر معظم انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬هفته گذشته در اجتماع با شکوه هزاران نفر‬ ‫از اقشار نمونه بسیج سراسر کش��ور‪ ،‬بسیج را رهرو‬ ‫پرافتخار مکتب عاشورا‪ ،‬یادگار ماندگار و الهام بخش‬ ‫ملت ایران در تاریخ و حرکتی از دل مردم و برای مردم‬ ‫خواندند و با اش��اره به عصبانیت زورگویان جهان از‬ ‫قدرت الگوسازی نظام اس�لامی خاطرنشان کردند‪:‬‬ ‫«امروز ش��عارهای مردم مصر و تونس در نیویورک‬ ‫و کالیفرنیا تکرار می شود و مردم مصر و تونس نیز به‬ ‫صراحت‪ ،‬حزب اهلل‪ ،‬حم��اس و جهاد را الگوی خود‬ ‫می خوانند و همه می دانند ک��ه این گروه ها نیز درس‬ ‫استقامت و شکستن بت های استکبار را از معلم اول‬ ‫عصر جدید بشر‪ ،‬یعنی امام بسیجی ملت ایران و ملت‬ ‫صبور و مقتدرش فرا گرفته اند‪».‬‬ ‫فرمانده کل قوا در این مراسم که در محل سازمان‬ ‫بسیج مستضعفین برگزار شد با اشاره به تناسب هویت‬ ‫و حقیقت بس��یج با هویت محرم و عاشورا افزودند‪:‬‬ ‫«اباعبداهلل الحس��ین(ع) و یارانش‪ ،‬با همه وجود و در‬ ‫اوج فداکاری و ایثار‪ ،‬برای اعالی کلمه حق و نجات‬ ‫خلق به میدان امدند و در تاریخ بذر معرفت‪ ،‬بصیرت‪،‬‬ ‫اخالص و موقع شناس��ی پاش��یدند و ای��ن حقایق‪،‬‬ ‫زمینه ساز شکل گیری جریان فزاینده ای شد که از ظهر‬ ‫عاشورا تا امروز و تا همیشه تاریخ بشر‪ ،‬رو به گسترش‬ ‫بوده است‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬بسیج را حرکتی برامده از‬ ‫روح و حقیقت مکتب عاشورا برشمردند و خاطرنشان‬ ‫کردند‪« :‬بسیج‪ ،‬حرکتی مردمی است که با حضور همه‬ ‫قش��رها‪ ،‬از دل ملت و برای ملت تش��کیل شده و در‬ ‫همه عرصه های دفاع‪ ،‬علم‪ ،‬هنر‪ ،‬سازندگی‪ ،‬سیاست‪،‬‬ ‫فرهنگ‪ ،‬یاری مس��تضعفان‪ ،‬تولید‪ ،‬فناوری‪ ،‬ورزش‪،‬‬ ‫درخشش های بین المللی و در هر کار خیر حضوری‬ ‫پربرکت داشته است‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی‪ ،‬بس��یج را یک مجموعه‬ ‫حزب الله��ی واقعی نامیدن��د و در تبیی��ن فرهنگ و‬ ‫تفکر بسیج خاطرنش��ان کردند‪« :‬بسیج سیاسی است‬ ‫اما سیاست زده‪ ،‬سیاس��ی کار و جناحی نیست‪ .‬بسیج‬ ‫مجاهد اس��ت اما بی انضباط و افراطی نیست‪ ،‬عمیقا‬ ‫متدین و متعبد اس��ت اما متحجر و خرافی نیس��ت‪،‬‬ ‫بابصیرت است اما از خود راضی نیست‪ ،‬اهل جذب‬ ‫حداکثری است اما غیور است و درباره اصول تسامح‬ ‫نمی کند‪ ،‬طرفدار علم است اما علم زده نیست‪ ،‬اخالق‬ ‫اسالمی دارد اما این اخالقش ریاکاری نیست‪ ،‬در اباد‬ ‫کردن دنیا فعال است اما خود اهل دنیا نیست‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامنه ای‪ ،‬فرهنگ بس��یجی‬ ‫را مجموع��ه ای از معرفت ها‪ ،‬روش ه��ا و منش هایی‬ ‫خواندند که می توان��د مجموعه ه��ای عظیمی را در‬ ‫دل ملت ه��ا به وج��ود اورد و تضمین کننده حرکت‬ ‫مستقیم انها باشد‪.‬ایشان تاکید کردند‪« :‬بسیج تفکری‬ ‫است که در خارج عینیت یافته و به واسطه فرهنگ و‬ ‫خصوصیاتش‪ ،‬می تواند تعیین کننده سرنوشت ایران‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫بسیج سیاسی است‪ ،‬اما سیاست زده‬ ‫سیاسی کار و جناحی نیست‬ ‫خبرنامه‬ ‫رهبر معظم انقالب در دیدار با هزاران نفر از اقشار نمونه بسیج‪:‬‬ ‫و فراتر از ایران باشد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب با اش��اره به موج رو به گس��ترش‬ ‫بیداری و خی��زش ملت ه��ای منطقه‪ ،‬اس��تقامت و‬ ‫شکستن اس��طوره های دروغین را درس بزرگ امام‬ ‫و ملت بسیجی ایران به ملت های جهان خواندند و با‬ ‫یاداوری شعارهای مشابهی که در شهرهای مختلف‬ ‫امریکا و کش��ورهای منطقه شنیده می شود‪ ،‬افزودند‪:‬‬ ‫«این حقایق نش��ان می دهد که تفکر و فرهنگ ملت‬ ‫ایران‪ ،‬عینیت یافته و الگوساز شده است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با تجلیل از حرکت های‬ ‫اس�لامی رو به گس��ترش ملت های منطقه افزودند‪:‬‬ ‫«کسانی که با حقیقت الهام بخش انقالب اسالمی اشنا‬ ‫بودند‪ ،‬سی سال در انتظار این خیزش پربرکت به سر‬ ‫می بردند و مستکبران عالم نیز سی سال از تصور بروز‬ ‫خیزش های الهام گرفته از انقالب اس�لامی بر خود‬ ‫می لرزیدند و در وحشت به س��ر می بردند اما اکنون‬ ‫جمهوری اس�لامی به کانون اصل��ی حرکت بیداری‬ ‫ملت ها تبدیل ش��ده و همی��ن واقعیت‪ ،‬دش��منان را‬ ‫خشمگین کرده است‪».‬‬ ‫رهبر انق�لاب‪ ،‬مرعوب کردن ملت ها و س��ران‬ ‫کشورها را روش اصلی قدرت طلبان جهانی خواندند‬ ‫و در تبیی��ن بیش��تر عل��ت عصبانیت مس��تکبران از‬ ‫جمهوری اس�لامی افزودند‪« :‬ملت ایران پرده رعب‬ ‫و وحشت از مس��تکبران را کنار زد و به ملت ها نشان‬ ‫داد که هیمنه زورگویان جهان��ی‪ ،‬صوری و ظاهری‬ ‫است و می توان انها را درهم شکست‪ ،‬به همین علت‬ ‫قدرت های ستم پیش��ه جهان از دست نظام اسالمی‪،‬‬ ‫عصبانی و خشمگینند‪».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای با‬ ‫رد تهمت های دستگاه سیاسی تبلیغات غرب مبنی بر‬ ‫دخالت ایران در راه اندازی خیزش ملت ها افزودند‪:‬‬ ‫«جمهوری اسالمی نیازی به این کارها ندارد چرا که‬ ‫بقا‪ ،‬ایستادگی و صداقت نظام اسالمی به خودی خود‬ ‫الهام بخش و هدایتگر ملت هاست‪».‬‬ ‫ایشان‪ ،‬تالش قدرت های غربی را برای سرکوب‬ ‫و منحرف کردن حرکت اس�لامی ملت های منطقه‪،‬‬ ‫تالشی ناکام دانستند و تاکید کردند‪« :‬جریان اگاهی و‬ ‫بیداری اسالمی که فعال در منطقه عربی شکل گرفته‪،‬‬ ‫دنیا را تحت تاثیر قرار داده و حرکت هایی که در امریکا‬ ‫و اروپا دیده می ش��ود نش��ان دهنده تغییرات عظیمی‬ ‫ اس��ت که دنیا در اینده ش��اهد ان خواهد بود‪».‬رهبر‬ ‫انقالب تاکید کردند‪« :‬حرکت های اس�لامی ملت ها‬ ‫بدون شک ماندگار و پیش رونده اس��ت و با بیداری‬ ‫پی در پی ملت ها‪ ،‬دست نش��اندگان اس��تکبار یکی‬ ‫پس از دیگری از عرصه خارج می شوند و شوکت و‬ ‫اقتدار اس�لام روز به روز بیشتر خواهد شد‪».‬حرکت‬ ‫رو به پیشرفت ملت ایران در ‪ 32‬سال اخیر و پیروزی‬ ‫ملت بر چالش های گوناگون دشمنان‪ ،‬نکته ای بود که‬ ‫رهبر انقالب با استناد به ان تاکید کردند‪« :‬ملت ایران‬ ‫با همین فرهنگ و اموزه ها‪ ،‬بس��یاری از ناممکن ها را‬ ‫ممکن کرده و با استمرار همین روحیه‪ ،‬پیروزی قطعی‬ ‫را نصیب خود خواهد کرد‪».‬‬ ‫ایش��ان با اش��اره به تالش تازه دش��منان برای‬ ‫ایجاد چالش در مقابل ملت ای��ران افزودند‪« :‬ملت ما‬ ‫با تکیه بر ایمان و اس��تقامت و هوش��یاری‪ ،‬به غلبه بر‬ ‫تهدید و تحریم و اینگونه مس��ائل عادت کرده است‬ ‫و پروردگار ب��ه فضل خویش‪ ،‬پی��روزی چنین ملتی‬ ‫و در نهایت پیروزی امت اس�لامی و اسالم عزیز را‬ ‫مقدر کرده است‪».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای با اشاره‬ ‫به لزوم امادگی مردم و مسئوالن در قضایای گوناگون‬ ‫افزودند‪« :‬مس��ئوالن قدر این مل��ت را بدانند و قوای‬ ‫سه گانه به بهترین وجه به وظایف خود عمل کنند‪g».‬‬ ‫‪9‬‬ ‫تیتریک‬ ‫روایت دادستان از زوایای جدید فساد اقتصادی‬ ‫تحت تاثیر جوسازی قرار نمی گیریم‬ ‫خبرنامه‬ ‫ماج��رای اختالس س��ه ه��زار میلی��اردی با‬ ‫توضیح��ات جدید دادس��تان ته��ران وارد مرحله‬ ‫دیگری شده است‪.‬غالمحسین اژه ای که ناظر ویژه‬ ‫این پرونده است‪ ،‬هفته گذش��ته در دو برنامه مجزا‬ ‫زوایای جدیدی از این پرونده را در اختیار رسانه ها‬ ‫قرار داد‪ .‬سخنگوی قوه قضائیه در پاسخ این سوال‬ ‫که «عده ای گفته اند مغز متفکر پرونده فس��اد مالی‬ ‫اخیر قائم مقام بانک مرکزی بوده است‪ .‬ایا قوه قضائیه‬ ‫در این مدت به این نتیجه رسیده است؟» گفته است‪:‬‬ ‫«ما به چنین چیزی نرسیده ایم و این موضوع را تایید‬ ‫نمی کنیم‪ ».‬دادس��تان کل کش��ور درباره وضعیت‬ ‫جهرمی مدیرعامل س��ابق بانک صادرات نیز گفته‬ ‫اس��ت‪« :‬برای این فرد قرار مجرمیت صادر شده یا‬ ‫عن قریب صادر خواهد ش��د‪».‬خبرنگار دیگری به‬ ‫صحبت های یک ش��نبه هفته گذشته سخنگوی قوه‬ ‫قضائیه در م��ورد صاحبان قدرت اش��اره کرد که‬ ‫محسنی اژه ای پاس��خ داد‪« :‬من عرض کردم معموال‬ ‫در این پرونده ها وقتی ب��ه صاحبان قدرت نزدیک‬ ‫می ش��ویم فضاس��ازی ها زیاد می ش��ود و این امر‬ ‫اختصاص به این پرونده ندارد‪ ،‬اما نکته ای که گفتم‬ ‫این بود که به فضل خدا تالش می کنیم تحت تاثیر‬ ‫این جوس��ازی ها ق��رار نگیریم‪».‬محس��نی اژه ای‬ ‫همچنین خاطرنش��ان کرده اس��ت‪« :‬اگر اشکالی به‬ ‫کسی وارد نشود که معصوم است و ما چنین فردی‬ ‫نداریم‪ .‬حاال اگر اتهامی به فردی وارد می شود باید‬ ‫رسیدگی شود که ایا این فرد مجرم است یا خیر اما‬ ‫اینکه کسی به او اتهام وارد ش��ود و داد و فریاد راه‬ ‫بیندازد کار بدی اس��ت؛ به عنوان مث��ال در پرونده‬ ‫موسوم به خیابان فاطمی هم حرف هایی زده می شود‬ ‫در حالیکه این افراد باید بیاین��د توضیح دهند چه‬ ‫اتفاقی افتاده اس��ت‪ .‬اینکه با داد و فریاد جوسازی‬ ‫کنند و باعث جلوگیری از نفس رسیدگی شوند کار‬ ‫خالفی اس��ت‪ ».‬او در مورد پول های خارج شده از‬ ‫کشور نیز گفته است‪« :‬در این پرونده به دو صورت‬ ‫پول به خارج از کشور رفته است؛ نخست به صورت‬ ‫ی از طریق بانک برای خرید تجهیزات که مبلغ‬ ‫رسم ‬ ‫ان زیاد نیست و بخش��ی دیگر که هنوز مبلغ دقیق‬ ‫ان به دلیل تخلفاتی که در این میان صورت گرفته‪،‬‬ ‫مشخص نشده است‪ ،‬زیرا انان به شیوه های متعدد‬ ‫کاره��ای خالف قانون��ی در این خص��وص انجام‬ ‫داده اند که به عنوان مثال ارز و سکه خریداری شده‬ ‫و به ادعای متهمان به خارج از کش��ور منتقل شده‪،‬‬ ‫اما از انجا که این اتفاق از سوی سیستم بانکی رخ‬ ‫نداده میزان ان مشخص نیست و شاید بتوان گفت‬ ‫حداقل ‪ 80‬میلیارد تومان ارز گرفته شده‪ ،‬اما اینکه‬ ‫چه میزان از کشور خارج شده مشخص نیست‪ .‬باز‬ ‫هم می گویم که این اقدامات به قدری پیچیده انجام‬ ‫ش��ده که نیاز به زمان و اقدامات کارشناسی برای‬ ‫مشخص ش��دن دارد‪ .‬ما ابتدا فکر می کردیم برخی‬ ‫اقدامات اتفاقی است‪ ،‬اما مشخص شده که کامال با‬ ‫برنامه و حساب شده اقدامات صورت گرفته و حتی‬ ‫به فکر االن همکه گیرافتاده اند‪ ،‬بوده اند‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪10‬‬ ‫مرور رسانه ها‬ ‫مروری بر مطبوعات هفته گذشته‬ ‫نقض منشور اتحادیه عرب‬ ‫یاسین سیف االسالم‬ ‫خبرنامه‬ ‫دعوای دالر و دولت‬ ‫یکی از مهم تری��ن موضوعات جاری کش��ور در‬ ‫حوزه اقتصاد‪ ،‬تالطمی است که در بازار ارز ایجاد شده‬ ‫و ماه هاس��ت ادامه دارد‪ .‬تالش های اخیر بانک مرکزی‬ ‫برای مقابله با ش��رایط حاضر باعث ش��ده عملکرد‬ ‫این مجموعه در قبال بازار نیز مورد سوال قرار گیرد‪.‬‬ ‫روزنامه اصالح طلب شرق‪ ،‬این موضوع را در گوشواره‬ ‫صفحه اول خود مورد توجه قرار داده و طی مصاحبه ای‬ ‫با هادی حق ش��ناس‪ ،‬کارش��ناس اقتصادی‪ ،‬عملکرد‬ ‫دولت و بانک مرکزی را به نقد نشسته است‪ .‬حق شناس‬ ‫در این گفت وگو مهمترین دلیل بی ثباتی در بازار ارز‬ ‫را وجود نقدینگی سرگردان در کش��ور عنوان کرده و‬ ‫نسبت به عملکرد بانک مرکزی بر این باور است که اگر‬ ‫بانک مرکزی بخواهد می تواند ارز را تک نرخی کند‪ ،‬اما‬ ‫نمی خواهد‪ .‬او در این رابطه معتقد است‪ ،‬بانک مرکزی‬ ‫مستقل نیست تا بتواند بازار را تک نرخی کند‪ .‬این نهاد‬ ‫سیاست گذار‪ ،‬تابع نظر دولت است‪ .‬از سوی دیگر به‬ ‫نظر می رس��د در دولت دیدگاه واحدی در خصوص‬ ‫نرخ ارز وجود ندارد‪ .‬وزیر اقتصاد معتقد اس��ت‪ ،‬نرخ‬ ‫فعلی ارز پایین است اما در مقابل وزیر صنعت‪ ،‬معدن‬ ‫ماجرای حضور اصالح طلبان در انتخابات‬ ‫در دمای باالی فعالیت انتخاباتی جناح اصولگرا‬ ‫و گروه های موجود در این جری��ان‪ ،‬اخبار متفاوت و‬ ‫متناقضی از اصالح طلبان در فضای خبری کشور وجود‬ ‫دارد‪ .‬اخباری که چگونگی حضور این جریان سیاسی‬ ‫را در انتخابات پیش روی مجلس ش��ورای اسالمی با‬ ‫ابهام مواجه کرده است‪ .‬در حالی که برخی از چهره های‬ ‫این جناح از حضور جدی اصالح طلبان در انتخابات‬ ‫س��خن گفته اند‪ ،‬برخی دیگر با رویک��ردی انتقادی به‬ ‫شرایط موجود‪ ،‬مشارکت موثر در انتخابات را غیر ممکن‬ ‫دانس��ته اند‪ .‬روزنام��ه ارمان در ش��ماره هف��ت اذر‬ ‫خود ضمن انکه به نقل از ابوالقاسم رئوفیان‪ ،‬دستیابی‬ ‫به وحدت را ب��رای اصولگرایان غیر ممکن پیش بینی‬ ‫کرده اس��ت‪ ،‬طی مصاحبه ای با علی محمد غریبانی‪،‬‬ ‫رئیس دوره ای ش��ورای هماهنگی جبهه اصالحات‪،‬‬ ‫دالیل بیرونی ناتوان��ی اصالح طلبان برای حضور در‬ ‫انتخابات اس��فند ماه را مورد س��وال قرار داده است‪.‬‬ ‫غریبانی در این گفت وگو‪ ،‬گفته اس��ت‪ ،‬در ش��رایط‬ ‫موجود امکان رقابتی شدن انتخابات میان دو جریان‬ ‫اصلی سیاست کش��ور وجود ندارد‪ .‬او با اشاره به لغو‬ ‫پیش همایش هم اندیش��ی اصالح طلبان در روز عید‬ ‫غدیر‪ ،‬برگزار نشدن این مراسم را به دلیل ممانعت های‬ ‫به عمل امده از برگزاری ان عنوان کرده است و برخی‬ ‫گزارشی پس از مجلس ختم‬ ‫درگذشت حجت االسالم محمد حسین شریعتی‬ ‫از روحانیون نزدیک به جریان اصالحات و برگزاری‬ ‫مراس��م ختم وی با حضور چهره های ش��اخص این‬ ‫جن��اح‪ ،‬موضوع دیگری ب��ود که توجه رس��انه های‬ ‫مختل��ف را به خود جل��ب کرد‪ .‬ش��ریعتی که رابطه‬ ‫ی او با فعاالن سیاسی مانند محمد خاتمی پیش‬ ‫صمیم ‬ ‫از این نیز مورد توجه بوده‪ ،‬بعد از موسوی خوئینی ها‬ ‫به عنوان مرد در سایه اصالح طلبان شهرت یافته است‪.‬‬ ‫هفته نامه ‪9‬دی در شماره اخیر خود گزارشی را به این‬ ‫موضوع اختص��اص داده و از ش��خصیت هایی مانند‬ ‫سید حس��ن خمینی به عنوان شاگرد مرحوم شریعتی‬ ‫یاد کرده است‪.‬‬ ‫در این گزارش انتقادی که ب��ا عنوان «رازهایی‬ ‫که با ش��یخ پرده نش��ین فتنه گران مدفون شد»‪ ،‬روابط‬ ‫محمد حسین ش��ریعتی با فضای سیاسی ایران بسیار‬ ‫موثر ارزیابی ش��ده و امده اس��ت‪ :‬شیخ الش��ریعه از‬ ‫جمله مرموز ترین و موثر ترین افراد نهانی جریان های‬ ‫ش��به امنیتی – سیاس��ی داخلی و خارجی فتنه گران‬ ‫به ش��مار می رفت که در طول مدت حی��ات خود با‬ ‫اتخاذ شیوه های خاص ارتباط گیری نهانی و امنیتی‪،‬‬ ‫توانسته بود افراد مختلفی از نزدیکان و مریدانش را به‬ ‫نقاط حساس سیاسی – امنیتی و اطالعاتی گمارده و‬ ‫اهداف ضد انقالبی خود را دنبال نماید‪ .‬در این گزارش‬ ‫از انتشار پیام تسلیت موسس��ه تنظیم و نشر اثار امام‬ ‫راحل(ره) برای درگذش��ت محمد حسین شریعتی‬ ‫انتقاد شده و ‪ 9‬دی این موسس��ه را به تحریف ارای‬ ‫حضرت امام خمینی (ره) متهم کرده اس��ت‪ ،‬اتهامی‬ ‫که از سوی دفتر نشر نیز بی پاس��خ نمانده و این دفتر‬ ‫بیانیه ای د ر این خصوص صادر کرده است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫در حالی که دولت بش��ار اس��د تالش می کند تا‬ ‫اوضاع نا ارام سوریه را به سمت ارامش هدایت کند‪،‬‬ ‫امریکا و متحدان منطقه ای اش‪ ،‬رویه ای را در قبال این‬ ‫کشور در پیش گرفته اند که نشان از عدم تمایل انها به‬ ‫بازگشت ثبات به این کشور مهم منطقه است‪ .‬در همین‬ ‫رابطه اتحادیه عرب فشارهای خود را به دولت سوریه‬ ‫افزای��ش داده و ترکیه نیز بر مواضع خصمانه نس��بت‬ ‫به این کشور افزوده اس��ت‪ .‬هجمه متحدان منطقه ای‬ ‫امریکا به سوریه تا جایی پیش رفته که روزنامه کیهان‬ ‫به نقل از دیلی تلگراف از ورود جانش��ینان قذافی در‬ ‫لیبی‪ ،‬به ماجرای سوریه خبر داده است‪ .‬بر اساس این‬ ‫گزارش‪ ،‬در نشستی که روز جمعه گذشته در استانبول‬ ‫برگزار شده اس��ت‪ ،‬مقامات جدید لیبی به شورشیان‬ ‫سوری پیشنهاد کمک تسلیحاتی ارائه کردند‪ .‬یک منبع‬ ‫لیبیایی که در جلسه حضور داشته است در گفت وگو‬ ‫با روزنام��ه دیلی تلگراف تصریح ک��رده‪ ،‬برنامه هایی‬ ‫برای ارس��ال س�لاح و اعزام جنگجوی��ان لیبیایی به‬ ‫سوریه وجود دارد و در هفته های اینده شاهد مداخله‬ ‫نظامی در س��وریه خواهید بود‪ .‬گفتنی است شورای‬ ‫انتقالی لیبی مخالفان س��وری را به رس��میت شناخته‬ ‫و پیش��نهاد برقراری منطقه پرواز ممنوع را در سوریه‬ ‫داده و همچنی��ن اعالم کرده که کنت��رل این منطقه در‬ ‫دس��ت اتحادیه عرب باش��د‪ .‬این در حالی است که‬ ‫ولیدالمعلم‪ ،‬وزیر خارجه سوریه‪ ،‬اتحادیه عرب را به‬ ‫اقدام برای بین المللی کردن مساله سوریه و باز کردن راه‬ ‫دخالت های خارجی در این کشور متهم و تصریح کرده‬ ‫است‪ ،‬اتحادیه عرب از هویت عربی خارج شده و در‬ ‫امور داخلی سوریه دخالت می کند که این مساله نقض‬ ‫ماده هشتم منشور اتحادیه عرب است‪.‬‬ ‫و تج��ارت می گوید ن��رخ ارز باید افزای��ش یابد‪ .‬در‬ ‫کل‪ ،‬بخش خصوص��ی و در راس ان اتاق بازرگانی و‬ ‫دولت دیدگاه واحدی در خص��وص نرخ ارز ندارند‪.‬‬ ‫حق ش��ناس رویکردهای دولت را در بازار ارز بسیار‬ ‫موثر می داند و راهکار برون رفت از ش��رایط موجود‬ ‫را اینگونه ارائه می دهد که دولت بای��د انضباط مالی‬ ‫را در پیش گی��رد‪ .‬در تمامی بحران ه��ای مالی که در‬ ‫جهان رخ داد‪ ،‬توصیه ش��د دولت ها به سوی انضباط‬ ‫مالی گام بردارند‪ .‬بنابراین دولت باید به دنبال افزایش‬ ‫درامدهای واقعی باشد تا برای جبران کمبود منابع مالی‬ ‫خود ‪ ،‬به چاپ پول روی نیاورد‪.‬‬ ‫اصولگرایان را که نس��بت به حض��ور جناح چپ در‬ ‫انتخابات ابراز امیدواری کرده اند‪ ،‬مورد انتقاد قرار داده‬ ‫است‪ .‬این در حالی است که در همان صفحه قدرت اهلل‬ ‫علیخانی‪ ،‬عضو کمیسیون اقلیت مجلس‪ ،‬ضمن ابراز‬ ‫امیدواری ب��رای حضور اصالح طلب��ان در انتخابات‬ ‫مجلس‪ ،‬عدم دستیابی به اجماع میان نیروهای سیاسی‬ ‫اصالح طلب را مورد اشاره قرار داده و برای حضور در‬ ‫انتخابات اتی ابزار اعالم امادگی کرده است‪.‬‬ ‫‪11‬‬ ‫سردار رادان‪ :‬نگرانی در خصوص امنیت‬ ‫انتخابات نداریم‬ ‫وزیر اطالعات‪:‬‬ ‫انتخابات با چالش های امنیتی مواجه است‬ ‫خبرنامه‬ ‫وزیر اطالعات با بی��ان اینکه انتخابات امس��ال با چالش های‬ ‫امنیتی مواجه است‪ ،‬اظهار کرده است‪« :‬دشمن به طور جدی برای این‬ ‫انتخابات طراحی کرده و ما نسبت به این مساله هشدار می دهیم؛ البته‬ ‫این به معنی ترس نیست؛ چرا که بر تمام حرکت های دشمن اشراف‬ ‫کامل داریم و حوادث سال ‪ 88‬برکات زیادی برای ما داشت‪».‬حیدر‬ ‫مصلحی با اش��اره به طراحی های دش��من در عرصه جنگ نرم به‬ ‫ویژه فضای سایبری و اینترنت افزوده اس��ت‪« :‬خوشبختانه امروز‬ ‫دس��تگاه های اطالعاتی کش��ور از برتری بس��یار خوبی در فضای‬ ‫س��ایبری و اینترنتی برخوردارند‪ ».‬او با اش��اره به مطرح شدن طرح‬ ‫چم��دان اینترنتی از س��وی باراک اوبام��ا‪ ،‬رئیس جمه��ور امریکا‬ ‫خاطر نشان کرده اس��ت‪« :‬چند ماه پیش از اعالم این مساله از سوی‬ ‫اوباما‪ ،‬دستگاه های اطالعاتی کش��ور طراحی انها را پیش بینی کرده‬ ‫بودند و راه مقابله با ان را نیز به دست اوردند‪ .‬البته خود ما در برخی‬ ‫ی پیش بروند و ما ببینیم که چه‬ ‫مواقع راه را برای انها باز کردیم تا کم ‬ ‫می کنند و بعد راه انها را بستیم و هر چه انها تالش کردند‪ ،‬شکست‬ ‫خوردند و این مانور را رها کردند‪ .‬البته سرمایه گذاری زیادی در این‬ ‫زمینه انجام دادند و متاسفانه یکی از کشورها نیز دالرهای فراوانی‬ ‫را از جیب مسلمانان برای اهداف امریکایی ها خرج می کند‪ ».‬وی با‬ ‫تاکید بر اینکه هدف از جنگ نرم‪ ،‬فلج سازی راهبردی کشور است‪،‬‬ ‫تصریح کرد‪« :‬امروز اینترنت و شبکه های اجتماعی بالی جان دشمن‬ ‫شده است‪ .‬دش��من این ش��بکه ها را برای برنامه ریزی علیه انقالب‬ ‫اسالمی به راه انداخته بود‪ ،‬ولی با شکست جدی مواجه شد و امروز‬ ‫در فضایی که در امریکا ایجاد شده‪ ،‬فیس بوک و توییتر فیلتر شدند‬ ‫و سرعت اینترنت بسیار پایین است؛‬ ‫چرا که انها نمی دانند با جنبش‬ ‫وال استریت چکار کنند‪».‬‬ ‫وزیر اطالعات همچنین‬ ‫در پاس��خ ب��ه این س��وال که‬ ‫‪12‬جاسوس اخیری که دستگیر‬ ‫شده اند در چه زمینه هایی فعالیت‬ ‫داشته اند‪ ،‬گفته است‪« :‬اینها‬ ‫در همه زمینه ها جاسوسی‬ ‫می کردند‪g ».‬‬ ‫جانشین فرمانده نیروی انتظامی گفته است‪« :‬اگر چه زود است در‬ ‫خصوص برگزاری انتخابات صحبت کنیم‪ ،‬اما هیچ نگرانی در خصوص‬ ‫امنیت برگزاری انتخابات نخواهیم داشت‪ ».‬سردار احمدرضا رادان افزوده‬ ‫ی امکانات و نیروهای خود را برای برگزاری‬ ‫ی تمام ‬ ‫است‪« :‬نیروی انتظام ‬ ‫انتخاباتی سالم و بی حاشیه به کار می گیرد‪».‬وی همچنین خاطرنشان کرده‬ ‫ی این کمک را با‬ ‫است‪« :‬در صورتی که نیاز به کمک باشد‪ ،‬نیروی انتظام ‬ ‫تمام امکانات خود ارائه خواهد کرد‪ .‬نیروی انتظامی در تامین امنیت توام‬ ‫با اقتدار در انتخابات اینده حضور فعال و جدی خواهد داشت‪g ».‬‬ ‫محمدحسینصفارهرندی‬ ‫مشکل اصلی اصالح طلبان‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫محمد حسین صفارهرندی با اشاره به انتخابات مجلس‬ ‫نهم به جریان اصالح طلبان اشاره کرده و گفته است‪« :‬مشکلی‬ ‫که اصالح طلبان از ابتدا داشتند این بود که گروه های متنوع‬ ‫و پراکنده ای که ان را تشکیل می دادند دارای تضاد بودند‪».‬‬ ‫وی ادامه داده اس��ت‪« :‬تضاد بین انها در رابطه با چند مساله‬ ‫مشهود بود و مشکل اصلی انها این بود که عالوه بر اختالف‬ ‫سلیقه‪ ،‬اختالف عقیده هم داش��تند و مشکل دیگرشان این‬ ‫بود که چون عقیده هاشان متفاوت بود برنامه واحدی برای‬ ‫اداره کشور نداشتند و به همین دلیل از دادن خدمات به مردم‬ ‫عاجز شدند‪ ».‬وزیر سابق ارشاد اظهار کرده است‪« :‬وسوسه‬ ‫دموکراسی‪ ،‬اصالح طلبان را به جایی کش��اند که خود را از‬ ‫طرفدار انقالب بودن بری بدانند‪ ،‬هر چند خودش��ان معتقد‬ ‫بودند که مشکل اساسی انها نداشتن یک راس است‪ ،‬اما با‬ ‫این حال اصالح طلبان خود را به دست خود از سایه حمایت‬ ‫مقام معظم رهبری خارج کردند و از نعمت هدایت امام دور‬ ‫شدند‪ ».‬وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسالمی ادامه داده است‪:‬‬ ‫«در جبهه اصولگرایان نیز تنوع وج��ود دارد‪ ،‬اما این تنوع‪،‬‬ ‫سلیقه ای است و عقیده ای نیس��ت‪ ».‬وی با بیان اینکه «همه‬ ‫اصولگرایان معتقدند ک��ه باید تابع ولی ام��ر و والیت فقیه‬ ‫باش��ند»‪ ،‬تصریح کرده اس��ت‪« :‬افتخار ما در جبهه اصولگرا‬ ‫همین اس��ت که مبانی اصلی را حفظ کرده ای��م‪ ».‬این فعال‬ ‫سیاسی افزوده است‪« :‬مساله ای که در انتخابات باید در نظر‬ ‫گرفته شود این است که ذائقه مردم از اختالفات بین مسئوالن‬ ‫گریزان است و امام خمینی(ره) این اختالفات را مربوط به‬ ‫نفسانیات می دانستند‪g ».‬‬ ‫بازگشت پوتین‬ ‫برگزیدگان مسابقه‬ ‫کاریکاتور کتاب‬ ‫معرفی شدند‬ ‫‪12‬‬ ‫برگزیدگان نخستین مسابقه بین المللی کاریکاتور کتاب با حضور داوران و‬ ‫مسئوالن برگزار کننده این رویداد هنری در تاالر وحدت معرفی و تقدیر شدند‪.‬‬ ‫مهدی محمد روزبهانی از ایران به عنوان نفر اول جایزه نقدی دو هزار دالری‪،‬‬ ‫لوح تقدیر و تندیس این مسابقه را دریافت کرد‪.‬‬ ‫همچنین ناصر مقد م به عنوان نفر دوم جایزه یک هزار و ‪ 500‬دالری‪ ،‬لوح تقدیر‬ ‫و تندیس و فلورین دوروکریشانا از رومانی به عنوان نفر سوم جایزه یک هزار‬ ‫دالری به همراه لوح تقدیر و تندیس را دریافت کردند‪ .‬اهدای لوح تقدیر و‬ ‫تندیس به هفت کاریکاتوریست دیگر نیز در بخش های دیگر این مراسم انجام‬ ‫شد‪ .‬سید مسعود شجاعی طباطبایی در نشست خبری نخستین مسابقه بین المللی‬ ‫کاریکاتور کتاب گفت‪« :‬این رقابت هنری با همکاری خانه کاریکاتور و نهاد‬ ‫ی به منظور بهره مندی از ابزار هنر در زمینه توجه به اهمیت‬ ‫کتابخانه های عموم ‬ ‫ی مهم در عرصه‬ ‫کتاب و کتابخوانی برگزار شده است‪».‬وی این مسابقه هنری را گام ‬ ‫توسعه فرهنگ کتاب و کتابخوانی دانست و ادامه داد‪« :‬کاریکاتور زبان بین المللی و‬ ‫ی برای همه است و به کمک این زبان می توان با همه مخاطبان از فرهنگ ها‬ ‫قابل فهم ‬ ‫کرد‪».‬‬ ‫برقرار‬ ‫ارتباط‬ ‫مختلف‬ ‫ های‬ ‫و زبان‬ ‫‪g‬‬ ‫انتقادهای نخس��ت وزیر روس��یه از امریکا و غرب‬ ‫ح��زب حاکم «روس��یه واح��د» هفته گذش��ته‬ ‫والدیمیر پوتین را به صورت رس��می به عنوان نامزد‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری این کشور معرفی کرد‪.‬‬ ‫اکثریت س��ران و اعضای حزب روس��یه واحد‬ ‫که برای تعیین نامزد رئیس جمهوری روس��یه از نقاط‬ ‫مختلف این کشور به مسکو امده بودند و شمارشان به‬ ‫‪ 11‬هزار نفر می رسید‪ ،‬از نامزدی پوتین حمایت کردند‪.‬‬ ‫پوتین ضمن پذیرش پیش��نهاد حزب «روس��یه‬ ‫واحد» در اظهاراتی تاکید کرده که به عقیده او تجمالت‬ ‫و کاالهای بس��یار گرانبها باید مش��مول مالیات های‬ ‫بزرگ شوند‪.‬‬ ‫نخس��ت وزیر روس��یه پس از انکه اع�لام کرد‬ ‫قصد دارد به عنوان کاندیدای حزب روسیه متحد در‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری اینده این کشور شرکت‬ ‫حجت االسالم سالک‪:‬‬ ‫به وحدت نرسیم با مجلسی چالشی روبه رو می شویم‬ ‫سخنگوی جامعه روحانیت مبارز گفت‪« :‬چنانچه اصولگرایان وحدت و انسجام الزم را به دست‬ ‫نیاورند پیش بینی می کنم که با مجلسی چالشی روبه رو شویم و با خطر ناشی از سه جبهه اصالح طلبان‪،‬‬ ‫جریان انحرافی و دش��منان خارجی روبه رو خواهیم ش��د‪ ».‬این چهره سیاس��ی اصولگرا گفته است‪:‬‬ ‫«امیدواریم مجلس اینده مجلسی والیت مدار و سینه چاک والیت باشد‪ ،‬در غیر این صورت پیش بینی‬ ‫من این است که چنانچه انسجام الزم در بین اصولگرایان بوجود نیاید با مجلسی چالشی روبه رو خواهیم‬ ‫بود‪».‬این چهره سیاسی خاطرنشان کرد‪« :‬سالیق مختلف اند و برخی تفاوت نظرها یک انتظار منطقی است‬ ‫ولی باید همواره خداوند در نظر گرفته ش��ود‪ ،‬زیرا تسویه حس��اب های سیاسی و شخصی به جز ایجاد‬ ‫ش��کاف در میان نیروها اثر دیگری نخواهد داشت‪ .‬باید بر اس��اس اصول سیاست دینی حرکت کنیم و‬ ‫خواص برای رشد و گسترش بیداری احاد جامعه تالش بیش��تری داشته باشند‪ ».‬سالک یاداور شد‪« :‬با‬ ‫پشت سر گذاشتن جبهه های جنگ س��خت اکنون در صحنه جنگ نرم رکن اصلی عملیات های روانی‬ ‫تبلیغات است و دشمنان این مرز و بوم از همین مسیر به دنبال پیروزی بدون خونریزی هستند‪g ».‬‬ ‫رونمایی از تابلوی «عاشورا»‬ ‫دالیل الریجانی برای دفاعیات اخیرش‬ ‫خبرنامه‬ ‫کند‪ ،‬به غرب هشدار داد از مداخله در انتخابات روسیه‬ ‫خودداری کند‪ .‬نخس��ت وزیر کنونی روس��یه اعالم‬ ‫کرده است‪« :‬الزم است تمام شرکای خارجی ما متوجه‬ ‫این مساله باش��ند که روسیه یک کش��ور دموکراتیک‬ ‫است‪ .‬روسیه کشوری قابل اعتماد است که به تمامی‬ ‫ توافقنامه ها عمل می کند‪ .‬اما کشوری نیست که عوامل‬ ‫خارجی بتوانند هرگونه مداخله ای در ان انجام دهند‪».‬‬ ‫حزب روس��یه متحد در حال حاض��ر به عنوان‬ ‫اصلی ترین جن��اح صاحب نفوذ در عرصه سیاس��ی‬ ‫روسیه در نظر گرفته می ش��ود‪ .‬به رغم افت محبوبیت‬ ‫این حزب در ماه های گذشته این احتمال بسیار باالست‬ ‫که حزب روسیه متحد در انتخابات چهارم دسامبر دوما‬ ‫پیروز ش��ود‪ .‬پوتین همچنین متعهد شده است روسیه‬ ‫همچنان به وضعیت با ثبات خود ادامه دهد‪.‬‬ ‫وی در واکنش ب��ه انتقادهایی مبنی ب��ر اینکه از‬ ‫اختیارات خود بیش از اندازه استفاده کرده و به نحوی‬ ‫مانع دموکراسی شده‪ ،‬گفته اس��ت‪« :‬الزم است روسیه‬ ‫سیستم سیاسی با ثباتی داش��ته باشد تا از تحول پایدار‬ ‫برای دهه های اینده اطمینان حاصل شود‪ .‬این وظیفه‬ ‫برای روسیه به شدت مهم است که فراز و نشیب های‬ ‫تاریخ خود را در نظر داش��ته باشد‪ ».‬وی در سخنرانی‬ ‫خود به انتقاد از رهبران جناح مخالف پرداخته و گفته‬ ‫است‪« :‬انها کشور را به فساد کشیده اند‪ ».‬وی با اشاره به‬ ‫دولت حاکم روسیه در دهه ‪ 90‬اعالم کرد‪« :‬انها صنعت‪،‬‬ ‫کشاورزی و بافت اجتماعی را از میان بردند‪ .‬انها باعث‬ ‫جنگ داخلی در روسیه ش��دند‪ .‬در حقیقت ان گروه‬ ‫حاکم کشور را به فاجعه ای هدایت کردند‪».‬‬ ‫نخس��ت وزیر روس��یه تاکی��د کردکش��ورش‬ ‫خواس��تار افزایش همکاری ه��ا با غرب اس��ت‪ ،‬اما‬ ‫به شدت هشدار داد واش��نگتن و کشورهای اروپایی‬ ‫نباید دخالت بیش از اندازه ای در امور داخلی روسیه‬ ‫داشته باش��ند و به منتقدان کرملین بیش از حد توجه‬ ‫کنند‪.‬پوتین تصریح کرد‪« :‬ما می دانی��م که نمایندگان‬ ‫برخی کشورها با منتقدان کرملین مالقات هایی داشته‬ ‫و به انها مبالغی پرداخت کرده اند و به انها می گویند که‬ ‫به نحوی کار کنند که در کمپین انتخاباتی کش��ورمان‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫علی الریجانی درباره دلیل اظهار نظرهای بحث انگیز اخیرش‬ ‫در مواقع حساس رای گیری در صحن مجلس توضیح داده است‪.‬‬ ‫او گفته است‪« :‬وقتی انسان راجع به موضوعی صحبت می کند‬ ‫نمی تواند از تاریخ گذشته اش جدا شود‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬نمی توانیم موقع صحبت لباس��مان را عوض‬ ‫کنیم‪ ،‬هر نماین��ده ای حق دارد صحب��ت کند‪ ،‬بله‪ ،‬م��ن گاهی به‬ ‫عنوان نماینده وارد می شوم و نظر می دهم و این خوب است‪ ،‬پس‬ ‫نمایندگان دیگر هم حق دارند موافق��ت و مخالف کنند‪ ،‬مجلس‬ ‫باید نشاط کاری داش��ته باشد‪ ،‬هرکس��ی در هر مسند هست باید‬ ‫حق را بگوید‪».‬‬ ‫الریجانی درباره علت ابراز مخالفت با استیضاح وزیر اقتصاد‪،‬‬ ‫به نهادینه ش��دن فرهنگ عذرخواهی در کشور اشاره کرده و گفته‬ ‫است‪« :‬ممکن است انتقاداتی به وزیران وجود داشته باشد‪ ،‬مجلس‬ ‫حق دارد استیضاح کند و کسی نمی تواند این حق را از نمایندگان‬ ‫بگیرد‪ ،‬اما اینکه کسی بگوید اشتباه کردم فرهنگ خوبی است‪ ،‬باید‬ ‫ان را تشویق کنیم‪ ،‬رس��انه ها هم باید این فرهنگ را تشویق کنند‪.‬‬ ‫اگر وزیری در جایی تخلفی کرده باید رسیدگی شود‪ .‬در این جور‬ ‫مواقع موافقم نمایندگان فعال باشند‪ ،‬این بخشی از وظایف نظارتی‬ ‫انهاست‪g ».‬‬ ‫تابلوی «عاشورا»‪ ،‬اثر مهرداد طالیی کیوان‪ ،‬شامگاه شش اذر‪ ،‬در گالری «بهار» خانه هنرمندان‪ ،‬توسط‬ ‫دکتر سرسنگی رونمایی شد‪ .‬رونمایی از این اثر با گشایش نمایشگاهی از دیگر اثار این هنرمند نیز‬ ‫همراه بود‪ .‬مهرداد طالیی در این نمایشگاه ‪ 20‬اثر نقاشی را با تکنیک ترکیبی رنگ روغن و دیجیتال‬ ‫در ابعاد مختلف به نمایش گذاشته است‪ .‬طالیی درباره تابلوی «عاشورا» به خبرنگار هنر پرس گفت‪:‬‬ ‫«ماه ها روی این تابلو مرور داشتم‪ .‬در این اثر دست پنح تن به کرات به کاربرده شده و این یک حالت‬ ‫درخواست و راز و نیاز در فضای اثر ایحاد کرده است‪ .‬عالوه بر این صورتک هایی از زنان و مردان‬ ‫و کودکان به کار رفته و در کنار دست ها نصب شده است‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬می خواستم اشاره ای به‬ ‫همدردی و درک واقعه عاشورا داشته باشم و از متریال های مختلفی در این کار استفاده شده است‪.‬‬ ‫مهرهایی را می بینیم که حدود ‪ 90‬سال قدمت دارند و می توان گفت برای اولین بار توجه خاصی به مهر‬ ‫در تابلو صورت گرفته است و دلیل استفاده از این مهرها اشاره به عدم حضور مالکین انهاست‪».‬طالیی‬ ‫در همین زمینه افزود‪« :‬همچنین در این اثر از ایات مذهبی استفاده شده و همین طور دست نوشته های‬ ‫اشعار ایرانی را در این تابلو‬ ‫می بینید‪ .‬عنصر دیگر شیر‬ ‫است که به کار رفته که در‬ ‫نقاشی قهوه خانه ای و اشعار‬ ‫شعرا دیده می شود‪ .‬در کل‬ ‫می شود گفت که این کار‬ ‫فضایی مذهبی دارد و نوعی‬ ‫کالژ از عناصر و المان های‬ ‫سنتی و مذهبی فرهنگ‬ ‫خودمان است‪g ».‬‬ ‫نفوذ داشته باش��ند‪ ».‬والدیمیر پوتین تصریح کرد‪:‬‬ ‫«افرادی ک��ه از س��ازمان های غیردولتی روس��یه‬ ‫حمایت می کنند‪ ،‬بهتر اس��ت ای��ن مبالغ را صرف‬ ‫بهبود اوض��اع اقتصادی و کاهش کس��ری بودجه‬ ‫کنند‪ ».‬دیمیتری مدودف‪ ،‬رئیس جمهوری روسیه‬ ‫هم که پیش تر حمایت خود را از نامزدی پوتین در‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری اعالم کرده بود‪،‬گفته‬ ‫است‪« :‬پیروزی حزب روس��یه واحد در انتخابات‬ ‫دوما‪ ،‬شرایط را برای موفقیت درخشان تر پوتین در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری فراهم می کند‪».‬‬ ‫مدودف که در راس فهرست انتخاباتی حزب‬ ‫روس��یه واحد برای انتخابات دومای روسیه قرار‬ ‫دارد‪ ،‬خطاب به مردم این کش��ور گفته اس��ت‪« :‬به‬ ‫برنامه ما رای دهید که رای به ریاس��ت جمهوری‬ ‫پوتین است‪».‬‬ ‫انتخابات دومای روسیه روز چهارم ماه دسامبر‬ ‫اینده و انتخابات ریاست جمهوری هم روز چهارم‬ ‫ماه مارس سال اینده برگزار می شود‪g .‬‬ ‫‪13‬‬ ‫چهره ها‬ ‫محمدجهرمی‬ ‫واکنش به صدور قرار مجرمیت‬ ‫مدیرعامل سابق بانک صادرات درمورد بحث اعالم صدور قرار مجرمیت‬ ‫خود در پرونده فساد بانکی اخیر گفته است‪ :‬‬ ‫«هنوز در این مورد کیفرخواستی ندیده ام‪».‬‬ ‫محمد جهرمی افزوده است‪« :‬زوایای‬ ‫پرونده فساد اخیر بانکی را اقای‬ ‫محسنی اژه ای در رسانه ملی اعالم کرد‪».‬‬ ‫محمد جهرمی فعالیت های سیاسی‬ ‫خود را از بنیاد مستضعفان اغاز کرد‪.‬‬ ‫در کارنامه سیاسی او استانداری‬ ‫زنجان‪ ،‬لرستان‪ ،‬سمنان‪ ،‬همدان و‬ ‫فارس دیده می شود‪ .‬او در دوره دوم‬ ‫ریاست جمهوری خاتمی به عنوان‬ ‫معاون امور اجرایی و انتخابات شورای نگهبان‬ ‫مشغول به کار شد‪ .‬جهرمی پس از ان در دولت‬ ‫اول احمدی نژاد وزیر کار بود و پس از اختالفات‬ ‫با تیم اقتصادی دولت از کابینه خارج و به مدیریت‬ ‫بانک صادرات منصوب شد‪g .‬‬ ‫علی اکبر ناطق نوری‬ ‫کناره گیری از جامعه روحانیت مبارز‬ ‫خبرنامه‬ ‫علی اکبر ناطق ن��وری‪ ،‬عضو مجمع تش��خیص‬ ‫مصلحت نظام از پایان حضور خود در جامعه روحانیت‬ ‫مبارز که پیش ت��ر از این یکی از اعض��ای فعال ان بود‬ ‫خبر داده و گفته اس��ت ‪« :‬تمایلی به همکاری با جامعه‬ ‫روحانیت مبارز ن��دارم و فعالیت هایم در این راس��تا‬ ‫مسکوت است‪».‬‬ ‫وی خاطرنش��ان کرده اس��ت‪« :‬به رغم شایعات‬ ‫منتشر شده در برخی از رسانه ها در خصوص حضور‬ ‫من در جلسات جامعه روحانیت مبارز‪ ،‬چنین خبری‬ ‫صحت نداشته و بنده در این جلسات شرکت نخواهم‬ ‫کرد‪».‬‬ ‫ناطق نوری که در حال حاضر رئیس دفتر بازرسی‬ ‫رهبری اس��ت در دوره های اول و س��وم نماینده و در‬ ‫دوره های چهارم و پنجم رئیس مجلس شورای اسالمی‬ ‫محمدنبیحبیبی‬ ‫اصالح طلبان می ایند‬ ‫دبیر کل موتلفه می گوید‪« :‬اصالح طلبان قصد ورود‬ ‫به انتخابات را دارند ولی برخی از انها می خواهند با شرط‬ ‫گذاشتن امتیاز بگیرند که من گفته ام دلسوزان انقالب‬ ‫شرط نمی گذارند‪ ».‬محمد نبی حبیبی افزوده است‪:‬‬ ‫«من هیچ منعی نمی بینم کسی بخواهد وارد این‬ ‫دایره وسیع که نظام باز کرده بشود‪ .‬اما کدام‬ ‫نظام را سراغ دارید که براندازان خود را وارد‬ ‫حکومت کند‪ .‬نظام با قدرت مانع ورود‬ ‫براندازان خواهد شد و اگر غیر از این بکند‬ ‫مردم با ان برخورد خواهند کرد‪ .‬خط‬ ‫فتنه گران و خط دلسوزان نظام متفاوت‬ ‫است و دوپهلو صحبت کردن هیچ مشکلی‬ ‫را از اصالحات برطرف نخواهد کرد‪».‬‬ ‫او از اعضای قدیمی هیات موتلفه‬ ‫اسالمی و از سال ‪ ۱۳۸۳‬دبیرکل این حزب‬ ‫است‪ .‬محمد نبی حبیبی از سال ‪ ۱۳۶۲‬تا‬ ‫بود‪.‬‬ ‫‪ ۱۳۶۶‬به مدت ‪ ۴۴‬ماه شهردار تهران ‪g‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫ بوده است‪.‬‬ ‫او در انتخاب��ات دور هفت��م ریاس��ت جمهوری‬ ‫کاندیدای جناح راست شد که البته نتوانست به پاستور‬ ‫راه یابد‪.‬‬ ‫ناطق نوری در دروه نهم انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫ریاست ش��ورای هماهنگی نیروهای انقالب را بر عهده‬ ‫داشت‪،‬امانتوانستدراینسمتبهنتیجهبرسد‪.‬‬ ‫او در تالش ب��ود تا از می��ان پنج نام��زد مطرح‬ ‫اصولگرا با اجماع تشکل های مختلف یک فرد را برای‬ ‫تکیه زدن بر صندلی ساختمان پاستور انتخاب کرده تا‬ ‫جانشین رقیب سابقش در س��مت ریاست جمهوری‬ ‫شود‪.‬‬ ‫ناطق نوری بع��د از ای��ن انتخابات از سیاس��ت‬ ‫اجرایی کش��ور کناره گیری ک��رد‪ .‬او ک��ه از اعضای‬ ‫اصل��ی جامع��ه روحانیت مبارز ب��ود ح��اال از عدم‬ ‫ش��رکت در جلس��ات ای��ن تش��کل پر نفوذ س��خن‬ ‫به میان می اورد‪g .‬‬ ‫محمدرضاباهنر‪:‬‬ ‫مجلس هشتم اصالح طلب فتنه گر ندارد‬ ‫محمد رضا باهنر گفته است‪« :‬از مواضع‬ ‫نمایندگان اقلیت مجلس هشتم در مورد جریان فتنه‬ ‫راضی هستیم و ما در مجلس اصالح طلب و فتنه گر‬ ‫نداریم‪ ،‬البته دوستان اصالح طلبی هستند که علیه‬ ‫ما کار می کنند و مواضع متفاوت با ما دارند‪ ،‬اما‬ ‫فتنه گر به حساب نمی ایند و از این قبیل ادم ها در‬ ‫مجلس اینده نیز می توانند فعال باشند‪».‬‬ ‫نایب رئیس مجلس همچنین اضافه کرده‬ ‫است‪« :‬توصیه ما به دوستان اصالح طلب این است‬ ‫که موضع خود را نسبت به جریان فتنه سال ‪ 88‬روشن‬ ‫کنند‪».‬محمدرضا باهنر در حال حاضر دبیرکل جامعه‬ ‫اسالمی مهندسین است‪.‬‬ ‫او نماینده مجلس شورای اسالمی در دوره های‬ ‫دوم‪ ،‬سوم‪ ،‬چهارم‪ ،‬پنجم‪ ،‬هفتم و هشتم بوده است‪ .‬باهنر‬ ‫ریاست فراکسیون اکثریت مجلس پنجم و نایب رئیسی‬ ‫مجلس هفتم و هشتم را بر عهده داشته است‪g .‬‬ ‫‪14‬‬ ‫احمدتوکلی‪:‬‬ ‫از قوه قضائیه حمایت کنید‬ ‫احمد توکلی می گوید‪« :‬اکنون قوه قضائیه در‬ ‫پرونده ای کار می کند که برای خوش فرجامی ان‬ ‫موانع زیادی وجود دارد‪ ،‬بنابراین حمایت دانشجویی‬ ‫از ان بسیار مهم است‪ ،‬اگر این پرونده به خوبی‬ ‫رسیدگی شود امید هست که ریشه برخی از فسادها‬ ‫کنده شود و فساد کاهش یابد‪ ».‬او از جنبش های‬ ‫دانشجویی خواسته است تا از قوه قضائیه و‬ ‫محسنی اژه ای حمایت کنند‪ .‬احمد توکلی که‬ ‫اکنون نماینده تهران است در دوره اول مجلس‬ ‫نماینده بهشهر و در دور ه هفتم نماینده مردم‬ ‫تهران در مجلس شورای اسالمی بوده است‪ .‬توکلی‬ ‫از ابتدای دوره هفتم‪ ،‬ریاست مرکز پژوهش های‬ ‫مجلس شورای اسالمی را بر عهده داشته است‪ .‬او در‬ ‫انتخابات ششم و هشتم ریاست جمهوری کاندیدا‬ ‫بود که در هر دو رقیب اصلی کاندیداهای پیروز‬ ‫(هاشمی و خاتمی) محسوب می شد‪g ».‬‬ ‫عکس‬ ‫دیدار فرماندهان نیروی‬ ‫دریایی ارتش با‬ ‫رهبر معظم انقالب‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫دیدار سران ‪ 3‬قوه‬ ‫مراسم عزاداری در قم‬ ‫همایش ‪50‬هزار نفری‬ ‫بسیجیان‬ ‫یکی از امالک‬ ‫توقیف شده‬ ‫امیرمنصور اریا‬ ‫‪15‬‬ ‫رویداد‬ ‫بریتانیا به همراه برخی دولت های غربی‬ ‫بازی جدیدی را علیه ایران تدارک می کنند‬ ‫لندن‬ ‫محور تنش‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪16‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫وزارت خارجه ایران در بیانیه ای‬ ‫اعالم کرد‪« :‬در پی تجمع‬ ‫اعتراض امیز دانشجویان در مقابل‬ ‫سفارت انگلیس در تهران که منجر‬ ‫به تظاهرات خارج از کنترل گردید‪،‬‬ ‫وزارت امور خارجه جمهوری اسالمی‬ ‫ ایران از برخی رفتارهای غیرقابل‬ ‫قبول معدودی از معترضان که‬ ‫به رغم تالش نیروی انتظامی و‬ ‫تقویت نیروهای حفاظت کننده از‬ ‫سفارت صورت پذیرفت‪ ،‬ابراز‬ ‫تاسف کرده و از مسئوالن امر‬ ‫خواسته شده است تا اقدامات و‬ ‫بررسی های فوری و ضروری را در‬ ‫این رابطه به عمل اورند‪».‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫س��اعت ‪ 14‬بعدازظهر روز سه شنبه هشت اذر؛‬ ‫در حالی که چند روز از مصوبه مجلس در خصوص‬ ‫کاهش س��طح روابط با انگلیس و تایید ان از س��وی‬ ‫شورای نگهبان نگذش��ته بود‪ ،‬گروهی از دانشجویان‬ ‫با همراه��ی گروه هایی از م��ردم در س��الگرد ترور‬ ‫ش��هید مجید ش��هریاری همزمان در مقابل سفارت‬ ‫انگلیس در تهران و ب��اغ قلهک تجمع کردند و در دو‬ ‫مرحله وارد سفارت خانه شدند‪.‬‬ ‫دانشجویان با شعارهایی همچون «حسین حسین‬ ‫شعار ماس��ت‪ ،‬ش��هادت افتخار ماس��ت»‪« ،‬مرگ بر‬ ‫بی بی س��ی»‪« ،‬انگلیس مرگ به نیرنگ تو»‪« ،‬مرگ بر‬ ‫س��ه محور تروریسم؛ امریکا‪ ،‬اس��رائیل‪ ،‬انگلیس» و‬ ‫«دانش��جو بیدار است از صهیونیس��م بیزار است» در‬ ‫حالی که پرچم های یا حس��ین و پرچم ای��ران را در‬ ‫دس��ت گرفته بودند‪ ،‬از یکسو خش��م خود نسبت به‬ ‫سیاست های دولت انگلیس را ابراز داشتند و از سوی‬ ‫دیگر حمایت قاطع خود از اخراج سفیر انگلیس در‬ ‫تهران را اعالم کردند‪ .‬دانشجویان و تجمع کنندگان‪،‬‬ ‫پالکاردهایی در دست داشتند که روی انها جمالتی‬ ‫همچون «خاورمیانه باتالقی برای امریکا و انگلیس»‪،‬‬ ‫«هش��ت اذر ‪ 90‬مس��اوی با ‪ 13‬ابان ‪« ،»58‬اهلل اکبر»‪،‬‬ ‫«درخواست دانشجویان قطع رابطه با انگلیس»‪« ،‬مرگ‬ ‫بر روباه پیر»‪« ،‬بی بی س��ی دروغ نگو» و «دانش��جوی‬ ‫مسلمان اتحاد اتحاد» به چشم می خورد‪ .‬دانشجویان‬ ‫سپس با سر دادن شعارهایی‪ ،‬خشم خود را از اقدامات‬ ‫انگلیس اعالم کردند‪.‬‬ ‫خواجوی‪ ،‬دانشجوی دانشگاه علم و صنعت با‬ ‫حضور پشت تریبون گفت‪« :‬امروز ضعف مستکبران‬ ‫است که می خواهند دانشمندان ما را از ما بگیرند‪ .‬ما‬ ‫امروز جمع شده ایم که بگوییم ای استاد شهید ما راه‬ ‫تو را ادامه خواهیم داد‪ .‬انگلی��س بداند حرکت ما از‬ ‫سال ‪ 57‬اغاز ش��ده و متوقف نخواهد ش��د‪ .‬ما انتقام‬ ‫خون استاد شهیدمان را خواهیم گرفت‪».‬‬ ‫در ادامه ای��ن تجمع‪ ،‬دانش��جویان در حالی که‬ ‫شعار می دادند «می کشم می کشم انکه برادرم کشت»‪،‬‬ ‫«مرگ بر انگلی��س»‪« ،‬س��فیر روباه پیر اخ��راج باید‬ ‫گردد»‪ ،‬پرچم انگلیس را به اتش کشیدند‪.‬این دانشجو‬ ‫همچنین گف��ت‪« :‬ما بای��د پرچم انگلی��س را از این‬ ‫ساختمان پایین بکش��یم‪».‬علی جمشیدی‪ ،‬از اعضای‬ ‫انجمن اسالمی مستقل دانشگاه ها نیز گفت‪« :‬انگلیس‬ ‫خبیث بداند که ‪ 30‬س��ال اس��ت به فتنه انگیزی خود‬ ‫ادامه می دهد‪ .‬ایران‪ ،‬ایران گذش��ته نیست‪ ،‬باید بداند‬ ‫ما این جاس��وس خانه را بر سرشان خراب می کنیم‪».‬‬ ‫دانش��جویان فریاد زدند‪« :‬مرگ بر امریکا»‪« ،‬مرگ بر‬ ‫انگلیس»‪.‬‬ ‫این دانشجو افزود‪« :‬دانشمند ما را کشتند و امروز‬ ‫می گویند ما نبودیم‪ ،‬اگر انها نگفته اند برای جلوگیری‬ ‫از پیشرفت هسته ای ایران باید کار اطالعاتی و امنیتی‬ ‫بکنیم‪ ،‬انگلیس بداند همه ما نظیر شهریاری هستیم‪.‬‬ ‫دانشجویان فریاد زدند‪« :‬لبیک یا حسین»‬ ‫جمشیدی گفت‪ 20« :‬س��ال پیش ریشه امریکا‬ ‫را خش��کانیدیم‪ ،‬امروز نوبت انگلیس اس��ت‪ ،‬دیگر‬ ‫نمی گذاریم حادثه ‪ 88‬و کوی دانش��گاه تکرار شود‪.‬‬ ‫ما ام��روز با فری��اد «اهلل اکبر» خود‪ ،‬اینج��ا را به اتش‬ ‫می کش��یم و این جاس��وس خانه را با خاک یکس��ان‬ ‫می کنیم‪».‬‬ ‫انها در حالی که شعار اهلل اکبر س��رمی دادند‪ ،‬به‬ ‫سمت سفارت سنگ پرتاب کردند و سپس به سمت‬ ‫س��فارت یورش بردند‪ .‬هجوم دانش��جویان و مردم‬ ‫خشمگین به س��مت س��فارت موجب درگیری انها‬ ‫با نیروی انتظامی ش��د‪ .‬پس از این اتف��اق و با وجود‬ ‫تالش های نیروی انتظامی‪ ،‬دانشجویان معترض وارد‬ ‫سفارت انگلیس شدند‪.‬‬ ‫تع��دادی از معترض��ان با ب��اال رفت��ن از دیوار‬ ‫س��فارت انگلیس‪ ،‬پایین کش��یدن پرچم انگستان و‬ ‫برافراش��تن پرچم ه��ای یاحس��ین(ع) و جمهوری‬ ‫اسالمی خشم خود نسبت به سیاست های انگلستان‬ ‫را نشان دادند و خاطره تسخیر النه جاسوسی امریکا‬ ‫در ته��ران را تداعی کردن��د‪ .‬دانش��جویان همچنین‬ ‫در اعتراض به برخی اخباری که بی بی س��ی منتش��ر‬ ‫می کند‪ ،‬ماهواره های نصب ش��ده در این سفارتخانه‬ ‫را پایین اوردند‪ .‬اینها هم��ه در حالی بود که نیروهای‬ ‫امنیت��ی حاضر در برابر س��فارت انگلی��س در تهران‬ ‫به شدت سعی در کنترل مراسم داش��تند‪ .‬اما عده ای‬ ‫از دانش��جویان وارد س��فارت انگلیس شده بودند و‬ ‫مشغول قرائت زیارت عاشورا بودند‪ .‬در همین حال‬ ‫بود که نیروی انتظامی از تجمع کنندگان درخواست‬ ‫کرد جلوی در س��فارت را خالی کنند تا کس��انی که‬ ‫وارد ان ش��ده اند‪ ،‬بتوانن��د خ��ارج ش��وند‪ .‬در ادامه‬ ‫تجمع کنندگان شعارهایی همچون «مرگ بر امریکا»‪،‬‬ ‫«مرگ بر انگلیس»‪« ،‬مرگ بر اسرائیل»‪« ،‬حسین حسین‬ ‫شعار ماس��ت‪ ،‬ش��هادت افتخار ماس��ت»‪« ،‬سفارت‬ ‫انگلیس تعطیل باید گردد»‬ ‫پ��س از دقایقی دانش��جویی که پش��ت تریبون‬ ‫بود‪ ،‬اعالم کرد که این تجم��ع پایان یافته؛ اما تعدادی‬ ‫از تجمع کنندگان همچنان در محل حضور داشتند‪.‬‬ ‫پس از اینکه این دانش��جو پایان تجمع را اعالم‬ ‫کرد‪ ،‬سردار حسین ساجدی نیا‪ ،‬فرمانده انتظامی تهران‬ ‫نیز با حضور در میان تجمع کنندگان از انها خواست به‬ ‫تجمع خود پایان دهند‪ .‬این درحالی بود که تعدادی از‬ ‫دانشجویان در داخل سفارت بودند و نیروی انتظامی‬ ‫ اعالم کرد که اگر دانش��جویان بیرون سفارت متفرق‬ ‫نشوند به انان اجازه خروج نخواهد داد‪ .‬اینگونه بود‬ ‫که دانش��جویان به تدریج از مقابل س��فارت متفرق‬ ‫ش��دند و به س��مت ش��مال خیابان میدان فردوسی‬ ‫حرکت کردند‪ .‬البته در این میان درگیری هایی نیز در‬ ‫مقابل سفارت انگلیس رخ داد‪ .‬پس از این درگیری ها‬ ‫تعدادی از دانش��جویانی که داخل سفارت انگلیس‬ ‫بودند از این سفارتخانه خارج شدند‪ .‬نیروی انتظامی ‬ ‫نیز به تدریج اوضاع را تحت کنترل خود دراورد‪ .‬یک‬ ‫اتوبوس نیز مقابل درب اصلی سفارت انگلیس توقف‬ ‫کرده بود‪ .‬در اثنای این اتفاقات بود که علی الریجانی‪،‬‬ ‫رئیس مجلس مصوبه کاهش سطح روابط با انگلستان‬ ‫را به دولت ابالغ کرد‪.‬‬ ‫اما این پایان اتفاقات روز سه شنبه گذشته نبود؛‬ ‫در حالی که ساعتی از این اعالم عمومی نگذشته بود‪،‬‬ ‫دانش��جویان معترض برای دومین بار وارد سفارت‬ ‫انگلیس شدند‪ .‬اما نیروی انتظامی بار دیگر درب این‬ ‫سفارتخانه را بست و تالش کرد دانشجویان معترضی‬ ‫که وارد سفارتخانه انگلستان در تهران شده بودند را از‬ ‫این مکان خارج کند‪.‬‬ ‫در همی��ن اثنا‪ ،‬تع��دادی از معترض��ان اقدام به‬ ‫بی��رون ریختن کاغذ ها و اس��نادی از س��فارت خانه‬ ‫کردند‪ .‬دانش��جویان و مردم تجمع کنن��ده در مقابل‬ ‫س��فارت انگلیس در تهران‪ ،‬نماز مغرب و عش��اء را‬ ‫به جماعت اقامه کردند‪ .‬پس از درخواس��ت نیروی‬ ‫انتظامی از تجمع کنندگان برای متفرق شدن‪ ،‬تعدادی‬ ‫از تجمع کنندگان متفرق شده و عده ای از انان به اقامه‬ ‫نماز مقابل سفارت خانه پرداختند‪.‬‬ ‫سردار رادان‪ ،‬جانش��ین فرمانده نیروی انتظامی‬ ‫ نی��ز در جمع دانش��جویان معترض مقابل س��فارت‬ ‫انگلستان حاضر شد و از انها خواست به تجمع خود‬ ‫پایان دهند‪.‬‬ ‫ی انتظامی با توجه به حضور سردار‬ ‫ماموران نیرو ‬ ‫رادان برای کنترل اوضاع و خارج کردن دانشجویان‬ ‫از سفارت انگلیس‪ ،‬وارد این س��فارتخانه شدند و به‬ ‫دانشجویان معترض اولتیماتوم دادند تا هرچه سریعتر‬ ‫سفارت ر ا ترک کنند‪ .‬دانشجویان نیز با هدایت عوامل‬ ‫نیروی انتظامی از این محل خارج شدند‪ .‬البته پلیس‬ ‫برای خارج ک��ردن دانش��جویان در برخی صحنه ها‬ ‫به زور متوسل ش��د و تعدادی از دانش��جویان مورد‬ ‫ضرب و ش��تم ماموران پلی��س قرار گرفتن��د‪ .‬براین‬ ‫اس��اس‪ ،‬نیروی انتظامی ب��ا دانش��جویان حاضر در‬ ‫سفارت انگلیس به شدت برخورد کرد و چندین گاز‬ ‫اشک اور نیز به سمت انها شلیک شد‪.‬‬ ‫در این برخورد‪ ،‬از یکسو تعدادی از دانشجویان‬ ‫حاضر در س��فارت انگلیس در تهران مصدوم شدند‬ ‫و از س��وی دیگر‪ ،‬چند تن از ماموران نیروی انتظامی ‬ ‫در درگیری با دانشجویان زخمی شدند‪ .‬دانشجویان‬ ‫پس از خروج از محل س��فارت انگلی��س‪ ،‬بیانیه ای‬ ‫صادر کردند که در ان خواس��تار قطع کامل روابط با‬ ‫انگلیس شدند‪ .‬دانشجویان معترض به سیاست های‬ ‫ضدایرانی انگلیس که خود را «شورای متحصنین النه‬ ‫فتنه گری روباه پیر» نامیدند‪ ،‬در اخرین بیانیه خود با‬ ‫ناکافی خواندن مصوبه کاهش روابط با رژیم انگلیس‬ ‫خواستار قطع کامل رابطه ایران با این رژیم شدند‪ .‬در‬ ‫این بیانیه امده است‪« :‬شورای متحصین النه فتنه گری‬ ‫روباه پیر با اس��تعانت از روح پاک ش��هدای انقالب‬ ‫اسالمی ایران که قربانی اقدامات تروریستی مدعیان‬ ‫حقوق بش��ر از جمله رژیم س��لطنتی انگلیس است‪،‬‬ ‫از دولت و مجلس می خواهد ب��ه فعالیت دیپلماتیک‬ ‫سفارت انگلیس در تهران پایان داده و به کاهش روابط‬ ‫ی تجمع‬ ‫بسنده نکند‪».‬در نهایت با تالش نیروی انتظام ‬ ‫مقابل سفارتخانه انگلیس در تهران پایان یافت‪.‬‬ ‫اما در باغ قلهک نیز اتفاقی مشابه حادثه سفارت‬ ‫انگلستان رخ داد‪ .‬دانش��جویان پس از تالش فراوان‬ ‫وارد این باغ ش��دند و تعدادی از کارمندان انگلیسی‬ ‫را گروگان گرفتند‪ .‬س��اعتی بعد اما با ورود ماموران‬ ‫نیروی انتظامی‪ ،‬این دانش��جویان از باغ قلهک خارج‬ ‫شدند و گروگان های انگلیسی را تحویل پلیس دادند‪.‬‬ ‫در این میان‪ 12 ،‬دانش��جو از س��وی ماموران نیروی‬ ‫انتظامی دستگیر شدند‪.‬‬ ‫سردار ساجدی نیا‪ ،‬فرمانده انتظامی تهران بزرگ‬ ‫پس از پای��ان این دو تجمع از دس��تگیری تعدادی از‬ ‫دانشجویان که وارد سفارت انگلیس شدند‪ ،‬خبر داد‪.‬‬ ‫او ب��ا بیان اینک��ه تعدادی از کس��انی ک��ه وارد‬ ‫‪17‬‬ ‫س��فارت ش��دند‪ ،‬توس��ط پلیس دس��تگیر ش��ده و‬ ‫تحویل مراجع قضای��ی خواهند ش��د‪ ،‬در عین حال‬ ‫خاطرنش��ان کرد که تحقیق��ات درباره ای��ن حادثه‬ ‫ادامه دارد‪.‬‬ ‫واکنش وزارتخانه انگلیس‬ ‫ساعتی بعد‪ ،‬وزارت خارجه انگلیس در بیانیه ای‬ ‫نسبت به تجمع دانش��جویان ایرانی در برابر سفارت‬ ‫این کشور واکنش نشان داد‪.‬‬ ‫ای��ن وزارتخان��ه در بیانی��ه خود مدعی ش��د‪:‬‬ ‫«حمله ای توسط بخش قابل توجهی از تظاهرکنندگان‬ ‫به ساختمان سفارت انگلیس در تهران انجام و امالک‬ ‫ما در تهران تخریب شده اس��ت‪ .‬توسط این حرکت‬ ‫به ما تعرض شده که این غیرقابل قبول است و ان را‬ ‫محکوم می کنیم‪».‬وزارت خارجه انگلیس افزود‪« :‬طبق‬ ‫قوانین بین المللی شامل کنوانسیون وین‪ ،‬دولت ایران‬ ‫باید وظیفه مشخصی در جهت حمایت از دیپلمات ها‬ ‫و سفرای ما در این کشور داشته باشد و ما انتظار داریم‬ ‫انها به سرعت وارد اقدام ش��ده و وضعیت را تحت‬ ‫کنترل خود دراورده و امنی��ت کارکنان و امالک ما را‬ ‫تامین کنند‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫واکنش وزارت امورخارجه ایران‬ ‫وزارت خارج��ه ایران نی��ز در بیانیه ای اعالم‬ ‫ک��رد‪« :‬در پ��ی تجم��ع اعتراض امیز دانش��جویان‬ ‫در مقاب��ل س��فارت انگلیس در تهران ک��ه منجر به‬ ‫تظاه��رات خ��ارج از کنترل گردی��د‪ ،‬وزارت امور‬ ‫خارجه جمهوری اسالمی ایران از برخی رفتارهای‬ ‫غیرقابل قبول معدودی از معترضان که به رغم تالش‬ ‫نیروی انتظامی و تقویت نیروه��ای حفاظت کننده‬ ‫از س��فارت صورت پذیرفت‪ ،‬ابراز تاسف کرده و‬ ‫از مس��ئوالن امر خواسته شده اس��ت تا اقدامات و‬ ‫بررس��ی های فوری و ضروری را در ای��ن رابطه به‬ ‫عمل اورن��د‪ ».‬در ای��ن بیانیه همچنین تاکید ش��ده‬ ‫است‪« :‬وزارت امور خارجه ضمن احترام به قوانین‬ ‫و مقررات بین المللی و ب��ا تاکید بر مصونیت اماکن‬ ‫دیپلماتیک‪ ،‬بر تعهد دولت جمهوری اسالمی ایران‬ ‫به حفاظت و صیانت از اماکن و ماموران دیپلماتیک‬ ‫تاکید می نماید‪ .‬بدیهی است از طریق مجاری قانونی‬ ‫و مبادی ذی ربط موضوع مورد پیگیری قرار خواهد‬ ‫گرفت‪ ».‬س��ردار رادان نی��ز اعالم کرد که س��ردار‬ ‫احمدی مق��دم‪ ،‬فرمانده نی��روی انتظامی با حضور‬ ‫در س��فارت در جمع سفیر و مس��ئوالن سفارتخانه‬ ‫اعالم کرد امنیت انها تامین است و از انها خواست‬ ‫که نگران امنیت خود نباش��ند‪ .‬براین اساس‪ ،‬سفیر‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫دولت انگلیس چهارشنبه شب در واکنش به‬ ‫اقدام خودجوش دانشجویان ایران‪ ،‬دستور تعطیلی‬ ‫سفارت ایران در لندن را صادر کرد‪« .‬ویلیام هیگ»‬ ‫وزیر امور خارجه انگلی��س در اظهاراتی در همین‬ ‫رابطه اعالم کرد‪« :‬ما س��فارت انگلیس در تهران را‬ ‫تعطیل کرده ایم و تصمیم گرفتیم تمامی پرسنل خود‬ ‫را از ایران خارج کنیم‪».‬‬ ‫المان چهار شنبه شب «برند اربل» سفیر خود‬ ‫در تهران را‪ ،‬برای مشاوره به برلین فراخواند‪.‬‬ ‫رئیس کمیته روابط خارجی مجلس شورای‬ ‫اس�لامی با بیان اینکه اتفاقات در سفارت انگلیس‬ ‫ناشی از هیجانات طبیعی و در واکنش به اقدامات‬ ‫‪18‬‬ ‫و مس��ئوالن س��فارت انگلیس از اقدام��ات نیروی‬ ‫انتظامی در دس��تگیری افرادی که وارد سفارت این‬ ‫کشور شده بودند تقدیر و تش��کر کردند‪ .‬اما تجمع‬ ‫اعتراض امیز دانش��جویان مقابل س��فارت انگلیس‬ ‫در تهران واکنش های بین المللی به همراه داش��ت‪.‬‬ ‫خبرگزاری رویترز به نقل از منابع دیپلماتیک اعالم‬ ‫کرد که انگلیس تمام��ی کارکنان دیپلماتیک خود را‬ ‫از ایران خارج کرد‪.‬‬ ‫وارد سفارت ش��وند و ان را به اتش بکشند‪ ،‬نشانه‬ ‫ان است که دولت ایران تعهدات بین المللی اش را‬ ‫جدی نمی گیرد‪ ».‬در عین حال وزارت امور خارجه‬ ‫روس��یه نیز با ص��دور بیانی��ه ای ضم��ن «غیرقابل‬ ‫پذیرش» خوان��دن این حادث��ه ان را محکوم کرد‪.‬‬ ‫چین هم موضعی مشابه اتخاذ کرد‪ .‬گیدو وستروله‪،‬‬ ‫وزیر خارج��ه المان نیز اعالم کرد س��فیر ایران در‬ ‫برلین به وزارت امور خارجه احضار ش��ده است‪.‬‬ ‫وی افزود که المان ب��ه عنوان ش��ریک اروپایی با‬ ‫انگلیس اعالم همبس��تگی می کند‪ .‬کاترین اشتون‪،‬‬ ‫رئیس سیاس��ت خارجی اتحادیه اروپا نیز از ایران‬ ‫خواس��ت به تعهدات بین المللی اش برای حفاظت‬ ‫از س��فارت ها عمل کند و این حادث��ه را «غیرقابل‬ ‫پذیرش» خواند‪ .‬سفارت نروژ در تهران نیز از سوی‬ ‫دولت این کشور تعطیل شد‪ .‬علی الریجانی‪ ،‬رئیس‬ ‫مجلس در نطق پیش از دس��تور خ��ود در واکنش‬ ‫به بیانیه ش��ورای امنیت گفت‪« :‬اقدام عجوالنه در‬ ‫شورای امنیت برای محکوم کردن اقدام دانشجویان‬ ‫برای سرپوش گذاشتن بر جنایات گذشته انگلیس‬ ‫و امریکاس��ت‪ ».‬او تصری��ح ک��رد‪« :‬مجلس ضمن‬ ‫دعوت به ارام��ش و ایجاد نظم و اج��رای قانون‪،‬‬ ‫رفتار عجوالنه امریکا و انگلیس را در ماجراجویی‬ ‫پیرام��ون این اق��دام دانش��جویان‪ ،‬فرصت طلبی و‬ ‫سوءاستفاده انها از این مس��اله می داند‪ ».‬حوادث‬ ‫چند روز گذشته در دو س��طح رخ داده؛ سطح اول‬ ‫مربوط به مجلس شورای اس�لامی است که طرح‬ ‫اخراج س��فیر بریتانیا را تصویب ک��رد و در پی ان‬ ‫تجم��ع دانش��جویان به تص��رف چند س��اعته این‬ ‫س��فارتخانه انجامید‪ .‬دولت ایران بالفاصله از این‬ ‫اتفاق ابراز تاسف کرد و دانشجویان اقدام خود را‬ ‫غیرمرتبط ب��ا نهادهای دولتی عن��وان کردند‪ ،‬اما با‬ ‫این حال دولت انگلیس سعی کرد از فضای موجود‬ ‫سوءاستفاده کند و سفرای خود و برخی کشورهای‬ ‫اروپایی را به بهانه مش��ورت از ای��ران خارج کند‪.‬‬ ‫این اقدام به ش��دت ش��تاب زده و تبلیغاتی است و‬ ‫پرده از ماهیت خبیث انگلیس برمی دارد و به نوعی‬ ‫انگلیس را در کنار اسرائیل و امریکا با عنوان محور‬ ‫تنش و ش��رارت معرفی می کند‪ .‬خشم مردم ایران‬ ‫از بریتانیا ریش��ه در تاریخ دارد و ب��ه همین جهت‬ ‫مردم همواره به دولت بریتانیا بدبین هس��تند و این‬ ‫واکنش ها ریشه در این نگرش دارد‪ .‬با این حال اگر‬ ‫دولت بریتانیا به همراه غرب بخواهد همین روش‬ ‫را ادامه دهد‪ ،‬مطمئنا با موضع س��خت ایران مواجه‬ ‫خواهد ش��د و انگاه راهی برای بازگشت نخواهد‬ ‫داش��ت‪g.‬‬ ‫انگلیسی ها نسبت به ملت ایران بود‪ ،‬گفت‪« :‬توصیه‬ ‫من این است که فضا کنترل ش��ود و مراقب باشیم‬ ‫در زمینی که انگلیس��ی ها طراح��ی می کنند بازی‬ ‫نکنیم‪».‬حش��مت اهلل فالحت پیش��ه افزود‪« :‬اگر ما‬ ‫تاریخ سیاس��ت های انگلیس علیه همه کشورها را‬ ‫بررس��ی کنیم‪ ،‬مش��اهده می کنیم که به طور طبیعی‬ ‫چنین حرکت هایی در کش��ورهای مختلف شکل‬ ‫گرفته است‪».‬‬ ‫عالء الدین بروجردی رئیس کمیسون امنیت‬ ‫ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسالمی در‬ ‫گفت وگو با خبرن��گار پارلمانی خبرگزاری فارس‬ ‫با اش��اره به تعطیلی س��فارت کش��ورمان در لندن‬ ‫توسط دولت انگلیس گفت‪« :‬مصوبه مجلس کاهش‬ ‫روابط از سطح س��فیر به کاردار بود‪ .‬بنابراین همه‬ ‫مس��ئولیت های حقوقی‪ ،‬بین المللی و عواقب ترک‬ ‫دیپلمات ها و تعطیلی س��فارت کشورمان در لندن‬ ‫بر عهده رژیم انگلیس اس��ت‪ ».‬وی اف��زود‪« :‬انچه‬ ‫که در ته��ران رخ داد‪ ،‬در مقایس��ه با حادثه س��ال‬ ‫‪ 59‬در لندن که س��فارت کش��ورمان در ان حادثه‬ ‫توسط عوامل رژیم صهیونیس��تی شش روز اشغال‬ ‫شده و دو نفر هم در جریان این اقدام کشته شدند‪،‬‬ ‫ناچیز ب��ود‪ ».‬بروجردی اضافه ک��رد‪« :‬بدون تردید‬ ‫افکار عمومی ملت ایران از این خرس��ند هس��تند‬ ‫که س��فرا و دیپلمات های رژی��م انگلیس دیگر در‬ ‫تهران نیستند‪».‬‬ ‫واکنش ها به ماجرای سفارت‬ ‫ش��ورای امنیت س��ازمان ملل ورود معترضان‬ ‫به س��فارت انگلیس را محکوم و در بیانیه ای اعالم‬ ‫کرد‪« :‬اعضای ش��ورای امنیت ضم��ن ابراز نگرانی‬ ‫عمیق از چنین حمالتی از مقامات ایران خواس��تند‬ ‫از اموال و پرس��نل دیپلماتیک و کنسولی حفاظت‬ ‫کند‪».‬دیوی��د کام��رون‪ ،‬نخس��ت وزیر انگلیس نیز‬ ‫انچه «قصور دولت ایران در حفاظت از س��فارت‬ ‫انگلیس در ایران» خواند را محکوم کرد‪ .‬او که پس‬ ‫از نشس��ت اضطراری کمیته امنیتی دولت انگلیس‬ ‫درباره تجمع در مقابل س��فارت انگلیس در تهران‬ ‫صحبت می کرد‪ ،‬تاکی��د کرد دولت ظرف چند روز‬ ‫اینده تدابیری را که باید اتخاذ کند‪ ،‬بررسی خواهد‬ ‫کرد‪ .‬کامرون گفت‪« :‬حمله به سفارت انگلیس در‬ ‫تهران غیرقابل دفاع اس��ت‪ .‬ما دولت ایران را برای‬ ‫قصور غیرقابل پذی��رش در حفاظت از دیپلمات ها‬ ‫در راس��تای حق��وق بین الملل مس��ئول می دانیم‪».‬‬ ‫کام��رون همچنین گفت که دولت ای��ران باید فورا‬ ‫از ایمنی کارکنان س��فارت اطمین��ان حاصل کند و‬ ‫تمامی ام��وال را با ز گرداند و محوطه س��فارت را‬ ‫ایمن کند‪ .‬ویلیام هیگ‪ ،‬وزی��ر خارجه انگلیس نیز‬ ‫گفت برای اعتراض شدید در خصوص این حادثه‬ ‫با وزیر امور خارجه ای��ران صحبت کرده و افزود‪:‬‬ ‫«در حالی ک��ه او (صالحی) گفت ب��رای انچه رخ‬ ‫داده متاسف است‪ ،‬اما این موضوع همچنان قصور‬ ‫بسیار جدی دولت ایران اس��ت و کاردار ایران در‬ ‫لندن ب��ه وزارت امور خارجه احضار ش��د‪».‬وزیر‬ ‫خارج��ه انگلی��س گفت ای��ن مس��اله «پیامدهایی‬ ‫جدی» خواهد داش��ت و به اتباع این کشور توصیه‬ ‫کرد جز در موارد ض��روری به ایران س��فر نکنند‪.‬‬ ‫بان کی مون‪ ،‬دبیرکل سازمان ملل نیز گفت که از این‬ ‫حادثه شوکه شده و به خش��م امده است‪ .‬اتحادیه‬ ‫اروپا نیز ای��ن اقدام را محکوم ک��رد‪ .‬باراک اوباما‪،‬‬ ‫رئیس جمهور امریکا نیز در دفاعی اشکار از متحد‬ ‫دیرینه خ��ود‪ ،‬از این موضوع اب��راز نگرانی کرد و‬ ‫مدعی ش��د‪« :‬اینکه ب��ه ویژه اش��وب طلبان بتوانند‬ ‫عض��و کمیس��یون امنیت ملی و سیاس��ت‬ ‫خارجی مجلس شورای اسالمی با انتقاد از اقدام‬ ‫تصمیم مجلس کامال منطقی بود‬ ‫‪2‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با عضو کمیسیون امنیت ملی‬ ‫جواد جهانگیرزاده‪ ،‬عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس معتقد است که انگلیسی ها به شدت‬ ‫جلودار رفتارهای ضدایرانی هستند؛ رفتارهایی که مطمئنا احساسات و عواطف ملت را به جوش می اورد‪.‬‬ ‫کینه ورزی و خباثت انها و حاکمان فعلی شورای‬ ‫امنیت دارد‪ ».‬وی حرکت دیروز دانش��جویان را‬ ‫تودهنی محکمی ب��ه انگلیس و سیاس��ت هایش‬ ‫خواند و گفت‪« :‬انگلیسی ها بدانند که نمی توانند‬ ‫برای همیش��ه در قبال ملت ایران موضع خصمانه‬ ‫داشته باش��ند‪ ،‬اگر چه کار دانش��جویان به لحاظ‬ ‫عرف بین الملل خالف بود‪ ،‬اما موضوع در سطحی‬ ‫نبود که شورا ی امنیت نسبت به ان تشکیل جلسه‬ ‫دهد‪ ».‬کرمی راد گفت‪« :‬انگلیس��ی ها بدانند ملت‬ ‫ما با تهدیدها و رجزخوانی ها از پای نمی نشینند‪».‬‬ ‫دولت نروژ روز چهارشنبه اعالم کرد که‬ ‫س��فارتش در ایران را در پی اقدام علیه سفارت‬ ‫انگلی��س در تهران تعطی��ل کرده اس��ت‪ .‬هیلده‬ ‫خبرنامه‬ ‫شورای امنیت س��ازما ن ملل در محکومیت ایران‬ ‫در موضوع ورود دانشجویان به سفارت انگلیس‬ ‫گفت‪« :‬بهتر است س��ازمان ملل متحد و شورای‬ ‫امنیت به وظیفه اصلی خود در قبال ملت ها عمل‬ ‫کنند‪ ».‬محمد کرمی راد افزود‪« :‬یکی از مسائلی که‬ ‫در طی تاریخ انقالب همواره با ان مواجه بوده ایم‬ ‫رویکرد دوگانه سازمان ملل است که تحت تاثیر‬ ‫البی سنگین امریکا و صهیونیست و هم پیمانانش‬ ‫قرار گرفت��ه اس��ت‪ ».‬کرمی راد ب��ه موضع گیری‬ ‫رئی��س مجلس در ای��ن خصوص اش��اره کرد و‬ ‫گف��ت‪« :‬همانطور ک��ه رئیس مجل��س گفت‪ ،‬در‬ ‫اتفاقات سال ‪ 59‬که به س��فارت ایران حمله شد‪،‬‬ ‫هیچ عکس العملی از سوی هیچ کشوری و مجامع‬ ‫بین المللی مش��اهده نش��د و این نش��ان از عمق‬ ‫به نظر می رسد که انگلیسی ها‬ ‫مایل هستند موضوع تغییر‬ ‫روابط با ایران را به سایر‬ ‫کشورهای اروپایی نیز تسری‬ ‫دهند‪ ،‬همچنانکه شاهد‬ ‫بودیم هفته گذشته نروژ‬ ‫اعالم کرده سفارت اسلو در‬ ‫ایران را تعطیل خواهد کرد‪.‬‬ ‫این امر نشان می دهد که‬ ‫انگلیس به دنبال ان است‬ ‫که کشورهای غربی ولو به‬ ‫صورت موقت از سیاست های‬ ‫انها تبعیت کنند‪ .‬البته به نظر‬ ‫نمی رسد که این رویه ادامه‬ ‫داشته باشد‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫در ابتدا کمی در رابطه با تاریخچه روابط ایران‬ ‫و انگلستان و تنش هایی که روابط دو کشور را‬ ‫به اینجا کشاند‪ ،‬توضیح دهید؟‬ ‫انگلیس��ی ها چ��ه در زم��ان دولت ه��ای‬ ‫پیش��امدرن و چه در زمان دولت های مدرن به ویژه‬ ‫در دوره قاجاره��ا و پهلوی ه��ا موثرتری��ن دولت‬ ‫خارجی در ای��ران بودند‪ .‬هنوز خاطرمان هس��ت‬ ‫که انگلیس��ی ها تا چه ح��د به دنب��ال ان بودند که‬ ‫مناب��ع نفتی م��ا را به یغم��ا ببرن��د‪ ،‬همچنین بحث‬ ‫امتیاز رژی نش��ان می دهد که انها همواره نس��بت‬ ‫به ایران یک جهت گیری اقتصادی مبتنی بر غارت‬ ‫و چپاول مناب��ع و امکانات داش��ته اند‪ .‬انها در این‬ ‫راستا هیچ گاه از تس��لط بر قدر ت های سیاسی نیز‬ ‫غفلت نکردند؛ تص��ور این بود ک��ه بعد از خروج‬ ‫امریکایی ه��ا از ایران‪ ،‬انگلیس��ی ها نیز از کش��ور‬ ‫ما خارج ش��وند‪ ،‬ام��ا چنی��ن اتفاقی نیفت��اد‪ .‬یکی‬ ‫از اصلی ترین اقدامات��ی که انه��ا در دوره معاصر‬ ‫انجام دادن��د روی کار اوردن رضاخان بود‪ .‬زمانی‬ ‫که انه��ا جای خودش��ان را ب��ه امریکایی ها دادند‬ ‫و امریکایی ه��ا مبن��ای جهت گیری رژی��م پهلوی‬ ‫ش��دند‪ ،‬انگلیس��ی ها باز هم از ادام��ه تالش برای‬ ‫تسلط بر منابع ایران دس��ت نکشیدند‪ .‬به خصوص‬ ‫پس از انکه امریکایی ها با تس��خیر النه جاسوسی‬ ‫مجبور به قطع ارتباط با ایران ش��دند‪ ،‬انگلیس��ی ها‬ ‫نه تنه��ا با ای��ران قطع رابط��ه نکردن��د بلکه جای‬ ‫پای خودش��ان را نیز محکم تر کردن��د و تبدیل به‬ ‫فیلتری برای ایاال ت متحده ش��دند‪ .‬سیاس��ت های‬ ‫انگلیس��ی ها در مورد ع��راق و در رابطه ب��ا ایجاد‬ ‫غده سرطانی رژیم صهیونیس��تی مواردی است که‬ ‫همواره وجود داش��ته و ما با پیش��ینه رفتاری انها‬ ‫کامال اشنا هستیم‪ .‬در جنگ عراق علیه ایران شاهد‬ ‫بودیم که انگلیسی ها چه کمک های شایان توجهی‬ ‫به عراقی کردند‪ .‬اما همیش��ه تصور ب��ر این بود که‬ ‫انها مانن��د امریکایی ها مایل نیس��تند در رفتارهای‬ ‫ضد ایرانی دخالت مستقیم داشته باشند‪.‬‬ ‫چه رفتارهایی از جانب انگلیسی ها باعث شد‬ ‫جمهوری اسالمی ایران به مواضع ضد ایرانی‬ ‫انها پی ببرد و مجلس ط��رح کاهش روابط را‬ ‫تصویب کند؟‬ ‫طی سال های اخیر شاهد بودیم که انگلیسی ها‬ ‫به ش��دت جل��ودار رفتارهای ضدایرانی هس��تند؛‬ ‫رفتارهایی که مطمئنا احساس��ات و عواطف ملت‬ ‫را به جوش م��ی اورد‪ .‬در این ش��رایط تصور ملت‬ ‫ایران این اس��ت که انها با ملت ما مشکل دارند‪ ،‬نه‬ ‫با حاکمیت سیاسی کشور‪ .‬مجلس شورای اسالمی‬ ‫ هم در راس��تای همین موضوع و تالش انگلیسی ها‬ ‫برای ایجاد حلقه های تحریم��ی جدید و همچنین‬ ‫تال ش شان برای پیچید ه تر شدن پرونده اتمی ایران‬ ‫تصمیم گرف��ت رابطه با انگلیس را مورد بررس��ی‬ ‫قرار ده��د‪ .‬در برهه کنونی با رفتار انگلیس��ی ها در‬ ‫بحث تالش برای تحریم بانک مرکزی‪ ،‬مجلس به‬ ‫این نتیجه رسید که سطح روابطش را کاهش دهد‪.‬‬ ‫چراکه مجموعه روابط موجود نه تنها حاصلی برای‬ ‫ایران نداشت‪ ،‬بلکه فشارهایی را هم از جانب انها‬ ‫متحمل می شدیم‪ .‬به نظر من اگر پرونده انگلیسی ها‬ ‫مخصوصا جاسوسی های انها طی چند سال اخیر را‬ ‫مورد بررس��ی قرار دهیم این تصمیم مجلس کامال‬ ‫منطقی و بجا می اید‪.‬‬ ‫ایا این تصمیم مجلس تاثی��ری در رویکرد و‬ ‫رفتارهای نسنجیده انگلیس در رابطه با ایران‬ ‫خواهد داشت؟‬ ‫مجلس در ماده واحده ای ک��ه اورده به وزارت‬ ‫خارجه اج��ازه داده در صورت تصحی��ح رفتارهای‬ ‫انگلیس��ی ها روابطش را به سطح س��ابق بازگرداند‪.‬‬ ‫بنابراین اکنون انگلیس��ی ها در ازمون س��ختی قرار‬ ‫گرفته ان��د‪ .‬در این ش��رایط به نظر می رس��د که انها‬ ‫مایل هس��تند موضوع تغییر روابط با ایران را به سایر‬ ‫کشورهای اروپایی نیز تسری دهند‪ ،‬همچنانکه شاهد‬ ‫بودیم هفته گذشته نروژ اعالم کرده سفارت اسلو در‬ ‫ایران را تعطی��ل خواهد کرد‪ .‬این امر نش��ان می دهد‬ ‫که انگلیس به دنبال ان اس��ت که کش��ورهای غربی‬ ‫ولو به صورت موق��ت از سیاس��ت های انها تبعیت‬ ‫کنند‪ .‬البته به نظر نمی رس��د که این رویه ادامه داشته‬ ‫باش��د‪ ،‬مگر اینکه انگلیس��ی ها خیلی پرفشارتر وارد‬ ‫عرصه شده و به واسطه البی هایی که دارند به این امر‬ ‫نایل شوند‪.‬‬ ‫ارزیابی ش��ما از اتفاقاتی که هفته گذشته در‬ ‫تهران رخ داد‪ ،‬یعنی تسخیر سفارت انگلیس و‬ ‫باغ قلهک چیست؟‬ ‫من اتفاقات هفته گذشته را نشانه خشم و عمق‬ ‫نگاه منفی یک ملت نس��بت به یک رژیم س��تمگر و‬ ‫اس��تعمارگر کهنه می دانم‪ .‬در رابطه ب��ا این اتفاقات‬ ‫انگشت اتهام را به س��مت خود انگلیسی ها می دانم‪،‬‬ ‫چراکه انه��ا به رغم تذکرات و هش��دارها از س��وی‬ ‫سیاس��تمداران ایرانی بازهم تغییری در رفتارش��ان‬ ‫ندادند و خصمانه تر هم برخورد کردند‪.‬‬ ‫چش��م انداز روابط ایران و انگلیس را چطور‬ ‫پیش بینی می کنید؟‬ ‫این مس��اله بس��تگی به تغییر رویه انگلیسی ها‬ ‫دارد و اینکه انها چقدر تغییر رویه دهند با گذش��ت‬ ‫زمان مش��خص می ش��ود‪ .‬اما در کل دو حالت دارد؛‬ ‫نخست اینکه اگر انگلیس��ی ها موفق شوند اجماعی‬ ‫را علیه ایران شکل دهند مطمئنا نسبت به تغییر رفتار‬ ‫اقدام نخواهند کرد‪ .‬در غی��ر این صورت حتما با یک‬ ‫عذرخواهی جدی مجددا وارد روابط گسترده با ایران‬ ‫خواهند شد‪.‬‬ ‫بنابراین اینده روابط کامال به رفتار انها وابس��ته‬ ‫است و اگر رفتارش��ان را تصحیح کنند امکان تداوم‬ ‫ارتباط وجود دارد‪ ،‬اما در صورت��ی که روند را تندتر‬ ‫بکنند احتمال قطع روابط با این کشور بیشتر خواهد‬ ‫شد‪g .‬‬ ‫اشتاینفلد‪ ،‬سخنگوی وزارت امور خارجه نروژ ـ‬ ‫به خبرگزاری فرانسه گفت‪« :‬کارکنان دیپلماتیک‬ ‫نروژ هم چنان در تهران هس��تند و هنوز تصمیمی ‬ ‫برای خارج کردن انها اتخاذ نش��ده اس��ت‪ ».‬او‬ ‫درباره مدت تعطیل ماندن س��فارت کشورش در‬ ‫تهران گفت‪« :‬سفارت روز سه ش��نبه تعطیل شد‪.‬‬ ‫ما به طور مس��تمر اوضاع را ارزیاب��ی می کنیم‪».‬‬ ‫س��خنگوی وزارت امو ر خارجه نروژ ادامه داد‪:‬‬ ‫«کارکنان دیپلماتیک که ش��امل تعدادی از اتباع‬ ‫نروژی است‪ ،‬هم چنان در تهران هستند‪ ».‬بر اساس‬ ‫گزارش خبرگزاری اسوشیتدپرس‪ ،‬این سخنگو‬ ‫دلیل اتخ��اذ تصمیم ب��رای تعطیلی س��فارت در‬ ‫تهران که اواخر سه ش��نبه اتخاذ ش��ده اس��ت را‬ ‫«نگرانی های امنیتی» خواند‪g .‬‬ ‫‪19‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪20‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪21‬‬ ‫سفیران بحران‬ ‫طبق مصوبه مجلس شورای اسالمی‪ ،‬دولت باید طی دو هفته سفیر انگلستان را از ایران اخراج کند‪ .‬بدین ترتیب سطح روابط ایران و بریتانیا – برای‬ ‫چهارمین بار بعد از انقالب اسالمی‪ -‬به کاردار کاهش می یابد و دامِنیک جان چیلکات که از مهرماه امسال به سمت سفیر ملکه بریتانیا در تهران منصوب‬ ‫شده بود‪ ،‬قبل از اغاز به کار رسمی یعنی تحویل استوارنامه اش به رئیس جمهور باید از ایران برود‪ .‬او پنجمین سفیر بریتانیا بعد از انقالب در تهران بود‪.‬‬ ‫براون جنجالی‬ ‫خبرنامه‬ ‫نیکالس براون اولین س��فیر بریتانیا در‬ ‫ایران پس از انقالب اس�لامی ب��ود‪ .‬او قبل از‬ ‫پذیرفتناینسمت‪،‬کارداربریتانیادرتهرانبود‪.‬‬ ‫براون سمت کارداری را در دوره دیگری هم‬ ‫بر عهده داشت و همین مساله باعث می شود‬ ‫کهاورامتخصصمسائلایرانبنامند‪.‬نیکالس‬ ‫براون که لقب سر را هم دریافت کرده‪ ،‬بعد از‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری ‪ 1376‬از روی‬ ‫کار امدن س��ید محمد خاتمی استقبال کرد و‬ ‫ان را گامی محکم در جهت تقویت مناسبات‬ ‫دو جانبه ایران و بریتانیا خواند‪ .‬براون فارسی‬ ‫می دانست و انتخاب او البته منتقدینی هم در‬ ‫بریتانیاداشت؛کسانیکهروزنامهگاردینانهارا‬ ‫تندرو می خواند و معتقد بودند ارتباطات او در‬ ‫دوران کارداری در ایران مفید و مناسب نبوده‬ ‫است‪ .‬اما ایرانی ها اگر به یک دلیل نام نیکالس‬ ‫براون را در ذهن داشته باشند‪ ،‬ماجرای دیدار‬ ‫محمد جواد الریجانی با او در لندن است‪ .‬این‬ ‫دیدار در استانه انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫‪ 1376‬انجام شد‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫دالتون عملگرا‬ ‫این بار سر ریچارد دالتون به تهران‬ ‫امد‪ .‬متولد ‪ 1948‬که در زمان ماموریتش‬ ‫‪ 55‬سال سن داشت‪ .‬سابقه کاری او در‬ ‫حوزه خاورمیانه است؛ لیبی‪ ،‬فلسطین‬ ‫اشغالی‪ ،‬اردن و س��ازمان ملل متحد از‬ ‫زمره ماموریت های او هس��تند‪ .‬دالتون‬ ‫اخیرا لقب سر را از ملکه دریافت کرده‬ ‫ی چتهام هاوس‬ ‫و در ح��ال حاضر عضو دائم�� ‬ ‫(اتاق فکر روابط بین الملل بریتانیا) است و دو‬ ‫پروژه در مورد مساله هس��ته ای ایران را هم در‬ ‫دست دارد‪.‬‬ ‫به طور کل��ی می توان رویک��رد دالتون در‬ ‫تهران را عمل گرایانه دانست‪ .‬دیدارهای پرشمار‬ ‫او با مقامات ایران در دوران سفارت این مساله را‬ ‫به خوبی نشان می دهد‪ ،‬اما نباید فراموش کرد که‬ ‫او هم مانند دیگر سفرای بریتانیا چند بار در طول‬ ‫ماموریت خود به وزارت خارجه احضار شده‬ ‫است‪ .‬در زمان دالتون اتفاق مهم دیگری هم افتاد‬ ‫و ان تیراندازی به ساختمان این سفارتخانه بود‪.‬‬ ‫تیراندازی به سفارت بریتانیا پس از ان صورت‬ ‫گرفت ک��ه دادگاهی در لندن حکم بازداش��ت‬ ‫ هادی سلیمانپور‪ ،‬سفیر پیشین ایران در ارژانتین‬ ‫که در انگلستان س��کونت داشت را صادر کرد‪.‬‬ ‫وزیر اطالعات پ��س از این تیران��دازی انگیزه‬ ‫تیراندازی را ماجراجویی توصیف کرد‪g .‬‬ ‫‪22‬‬ ‫سفیر ناکام‬ ‫بعد از نیکالس براون‪ ،‬دولت بریتانیا‪،‬دیوید ردوی که در مقطعی از س��ال‬ ‫‪ 1368‬تا ‪ 1371‬کاردار بریتانیا در تهران بود را به وزارت خارجه ایران معرفی کرد‪.‬‬ ‫ردوی در مقطع انقالب اسالمی در ایران ماموریت داشت‪ .‬وی زبان فارسی را به‬ ‫صورت صریحی صحبت می کرد و همسری ایرانی به نام روشن داشت‪ .‬اما وزارت خارجه‪ ،‬ردوی را‬ ‫جاسوس خواند و او را رد کرد‪ .‬برخی مطبوعات در ان دوره ردوی را یهودی و عضو ‪ MI6‬خواندند؛‬ ‫دولت انگلستان در ان زمان هر دو این مسائل را رد کرد‪ .‬بار دیگر بحران به روابط دو کشور بازگشت و‬ ‫سطح روابط به کاردار کشیده شد‪ ،‬اما چند ماه بعد جک استراو سفیر جدیدی به تهران معرفی کرد‪g.‬‬ ‫جفری ادامز پر سر و صدا‬ ‫بعد از دالتون‪ ،‬جفری ادامز به تهران معرفی شد؛ سفیری که دوران سفارتش بسیار پر سر و صدا‬ ‫بود‪ .‬جفری دوین ادامز‪ ،‬در زمان ماموریت ‪ 48‬سال سن داشت و اخرین سمت او در وزارت خارجه‬ ‫انگلیس‪ ،‬مسئولیتی در دفتر وزیر خارجه این کشور طی سال های ‪ 2003‬تا ‪ 2005‬میالدی بود‪ .‬ادامز‬ ‫که تحصیلکرده دانش��کده ملی مدیریت در پاریس بود‪ ،‬کار در وزارت خارجه انگلیس را در سال‬ ‫‪ 1979‬در بخش افریقای جنوبی این وزارتخانه اغاز کرد‪.‬وی طی دوران فعالیت در دستگاه سیاست خارجی انگلیس در‬ ‫کشورهای عربستان سعودی‪ ،‬افریقای جنوبی‪ ،‬مصر و شهر بیت المقدس (به عنوان نماینده دولت انگلیس در تشکیالت‬ ‫خودگردان فلسطین) خدمت کرد‪ ،‬اما ماموریت او در تهران نخستین تجربه اش در مقام سفارت بود‪.‬جفری ادامز از سال‬ ‫اول دولت محمود احمدی نژاد به ایران امد‪ .‬قطع مذاکره هسته ای ایران با غرب‪ ،‬مساله باغ قلهک و دستگیری ملوانان‬ ‫انگلیسی از زمره بحران های زمان جفری ادامز بود‪ .‬او در پایان دوران سفارت خود مصاحبه ای هم با روزنامه شرق داشت‬ ‫که بعدها یکی از دالیل تعطیلی این روزنامه شناخته شد‪.‬در زمان ادامز موج تظاهرات ها مقابل ساختمان سفارت بریتانیا و‬ ‫باغ قلهک در تهران اغاز شد و حتی در یکی از این تظاهرات ها باغ قلهک برای ساعاتی تسخیر شد که با حضور نیروهای‬ ‫امنیتی شرایط به حالت عادی برگشت‪g.‬‬ ‫طعم گس اقای گس‬ ‫به مرور که پرونده هسته ای ایران و شکاف میان ایران و غرب در این‬ ‫پرونده بیشتر می شد‪ ،‬کار سفرای غربی به خصوص سفیر بریتانیا سخت تر‬ ‫می شد‪ .‬به گونه ای که سایمون گس که از س��ال ‪ 2009‬به ایران امد یکی از‬ ‫سخت ترین شرایط را پشت سر گذاشت‪ .‬خصوصا اینکه دوران سفارت او‬ ‫با حوادث پس از انتخابات ریاس��ت جمهوری ایران همزمان شد و دولت متبوع او‪ ،‬سفارتخانه ‬ ‫بریتانیا و شبکه رسانه ای بریتانیا یعنی بی‪.‬بی‪.‬سی فارسی دخالت در این حوادث و «فتنه گری»‬ ‫داشتند‪ .‬حتی تعدادی از کارکنان سفارت هم بازداشت شدند‪ .‬در این شرایط مقاله اقای گس در‬ ‫مورد مسائل حقوق بشری ایران در سایت سفارت بریتانیا اتشی را شعله ور کرد که می رفت به‬ ‫قیمت اخراج او از ایران تمام شود‪ .‬بحث قطع روابط سیاسی میان ایران و بریتانیا هم از سال ‪1388‬‬ ‫در مجلس مطرح شد که به دلیل مصلحت اندیشی هایی مسکوت ماند‪g .‬‬ ‫چیلکات‪ ،‬دومین سفیرناکام‬ ‫پنجم ابان بود که علی اکبر صالحی‪ ،‬وزیر امور خارجه‪ ،‬چیلکات‪ ،‬سفیر جدید انگلیس در تهران‬ ‫را برای تسلیم رونوشت استوارنامه به حضور پذیرفت‪ .‬دامِنیک جان چیلکات فعالیت خود را در‬ ‫وزارت خارجه بریتانیا در سال‪ 1360( 1982‬شمسی) شروع کرد‪ .‬او طی‪ 30‬سال خدمت‪ ،‬در ترکیه‪،‬‬ ‫پرتغال‪ ،‬نمایندگی دائم بریتانیا در اتحادیه اروپا‪ ،‬سریالنکا و ایاالت متحده مشغول به فعالیت بوده‬ ‫است‪ .‬چیلکات در اولین اظهارنظر پس از تسلیم استوارنامه اش به وزیر خارجه ایران گفت‪« :‬من از سفر به ایران بسیار‬ ‫خرسند هستم‪ .‬ایران کشوری است مهم با گوناگونی ها و وسعتی فراوان و همچنین فرهنگی و تاریخی و فوق العاده‬ ‫غنی‪ .‬من مشتاقانه به دنبال حل مسائل روابط دوجانب ه ایران و بریتانیا بر پای ه گفت وگو‪ ،‬درک و احترام متقابل و در انتظار‬ ‫اشنایی بیشتر با مردم ایران‪ ،‬جامعه پیچیده و پرطراوت معاصر و فرهنگ و سنن انها هستم‪g».‬‬ ‫پاسخ به افکار عمومی‬ ‫دالیل کاهش سطح ارتباط با دولت انگلیس‬ ‫کاظم جاللی‪ ،‬سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس‬ ‫ایران باید انگلیس را به موضع انفعالی بکشاند‬ ‫مهدی مطهرنیا‪ -‬کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫اختالف ای��ران و انگلس��تان بی��ش از انکه یک‬ ‫اختالف بر س��ر رفتارهای دیپلماتیک باشد اختالف‬ ‫بر س��ر دیدگاه های بین المللی و گفتمان های حاکم بر‬ ‫این دیدگاه هاس��ت در بافت موقعیتی کنونی‪ ،‬روابط‬ ‫بین الملل دوران گذار را طی می کند‪ .‬امروز انگلستان‬ ‫و امری��کا تنگاتنگ یکدیگ��ر برانند ک��ه نظم جدید‬ ‫بین المللی را برمبنای اس��تمرار قدرت نظام لیبرال –‬ ‫بورژوازی غرب در خاورمیانه مستقر کنند‪.‬‬ ‫اگرچه بی��ن ای��ن دو رقابت هایی نیز به چش��م‬ ‫می خورد اما اتحاد میان امریکا و اروپا در عین رقابت‬ ‫انباشته از همکاری های متقابل در ارتباط با رقبای واحد‬ ‫اس��ت‪ .‬از این رو می بینیم که انگلیس در تحریم علیه‬ ‫ایران یا حتی مذاکره با ایران در موقعیت مقتضی پیشگام‬ ‫بوده است‪ .‬همچنانکه طرح گفت وگوهای سازنده از‬ ‫جانب انگلیسی ها مطرح ش��د و بعدها المان ها ان را‬ ‫اجرا کردند‪ .‬امروز نیز طرح تحری��م بانک مرکزی را‬ ‫ابتدا انگلیس��ی ها کلید می زنند و بعدها ممکن است‬ ‫دیگر کشورهای اروپایی نیز از ان تبعیت کنند‪ .‬بنابراین‬ ‫انگلستان در این رابطه در مقاطع مختلف زمانی پیشرو‬ ‫بوده است‪ .‬اما برخورد ما با انگلستان در قیاس با امریکا‬ ‫با پرسش های جدی روبه رو بوده است‪ ،‬چرا که بارها‬ ‫دیده شده انگلستان و سفارت ان به عنوان مرکز توطئه‬ ‫نام گذاری ش��ده اما هیچ گاه اقدامی به اندازه برخورد‬ ‫با س��فارت امریکا صورت نگرفته بود‪ .‬انگلس��تان در‬ ‫ی هم از سابقه‬ ‫رابطه با ایران حتی پیش از انقالب اسالم ‬ ‫درخشانی برخوردار نیس��ت‪ .‬انها به واسطه دهاوس‪،‬‬ ‫عامل امنیتی خ��ود در خاورمیانه ب��ه طراحی کودتای‬ ‫‪ 28‬مرداد پرداختند و همان ها بودند که با جان بروس‬ ‫و روزولت در امریکا مالقات ک��رده و طرح عملیات‬ ‫موسوم به چکمه در کودتای ‪ 28‬مرداد را طراحی کردند‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر این کودتا پیش از انکه امریکایی باشد‬ ‫بیشتر انگلیس��ی بود‪ .‬بنابراین از این جهت تاحدودی‬ ‫می توان گفت انگلیس از صبغه تاریخی روش��نی در‬ ‫قبال ایران برخوردار نیست‪ .‬جنگ های جهانی و ورود‬ ‫لشکر انگلیس به ایران هنوز در خاطره ها باقی است‪ .‬اما‬ ‫بار دیگر این پرسش مطرح می شود که چرا برخورد ما‬ ‫با انگلیس باید محافظه کارانه ت��ر از برخورد با امریکا‬ ‫باش��د‪ .‬طرحی که از جانب مجلس ش��ورای اسالمی‬ ‫ پیرامون کاهش روابط ای��ران و انگلیس ارائه ش��د و‬ ‫همچنین اخراج سفیر انگلیس از ایران واکنشی بود به‬ ‫برخوردهای فعاالنه این کشور با ایران‪ ،‬چرا که انگلیس‬ ‫نخست بانک مرکزی ایران را تحریم کرد و فشارهای‬ ‫خبرنامه‬ ‫تالش های مشترک امریکا‪ -‬انگلیس‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫دوفوریت طرح کاهش روابط ب��ا انگلیس در‬ ‫نشستعلنیروزچهارشنبه‪،‬دوماذرمجلسشورای‬ ‫اسالمی به تصویب رسید و بررسی کلیات و جزئیات‬ ‫ان به جلسه روز یکشنبه‪ ،‬شش اذر موکول شد که در‬ ‫این روز نمایندگان مردم با رای قاطع طرح یاد شده را‬ ‫تصویب کردند و بر اس��اس ان وزارت امورخارجه‬ ‫موظف شد در چارچوب حفظ منافع ملی و دفاع از‬ ‫حقوق ملت بزرگ ایران ظرف دوهفته‪ ،‬روابط سیاسی‬ ‫را با دولت انگلیس به سطح کاردار تنزل دهد و روابط‬ ‫اقتصادی و بازرگانی را نیز به حداقل ممکن برساند‪ .‬به‬ ‫موجبتبصرهیکطرح‪،‬درصورتتغییرسیاست های‬ ‫خصمانه کشور مزبور‪ ،‬وزارت امورخارجه می تواند‬ ‫سطح روابط را ارتقا دهد‪ .‬همچنین به موجب تبصره‬ ‫دو‪ ،‬وزارت امورخارجه موظف ش��د در مورد سایر‬ ‫کش��ورهایی که رفتار مش��ابه انگلیس داشته باشند‪،‬‬ ‫گزارشیجهتاخذتصمیممناسببهمجلسشورای‬ ‫اسالمیتقدیمکند‪.‬‬ ‫س��وابق انگلیس در رابطه با ایران کامال روشن‬ ‫است‪.‬انگلیسی هادربافت هایمنطقهمابهنوعیرسوخ‬ ‫دارند‪.‬امریکایی هاچندانرسوخفرهنگیدربافت های‬ ‫منطقه ندارند و نتوانسته اند وارد شوند‪ .‬این به دلیل ان‬ ‫تزمانحضورامریکایی هادرمنطقهخیلی‬ ‫استکهمد ‬ ‫طوالنی نیست‪ .‬اما انگلیسی ها مدت طوالنی است که‬ ‫در منطقه خاورمیانه حضور دارند اما در مورد بحث‬ ‫روابط دو کشور بنده معتقدم که باید به مدیریت این‬ ‫روابطپرداخت‪.‬بهعبارتدیگرروابطرابایدمدیریتکرد‪.‬‬ ‫صرفکاهشیاقطعروابطسیاسیمشکل گشانیست‪.‬در‬ ‫حال حاضر ما با بسیاری از کشورهای دنیا روابط اقتصادی‬ ‫گسترده ای داریم‪ .‬در حالی که این کشورها از منظر سیاسی‬ ‫اعمالی خالف عرف دیپلماتیک علی��ه ما انجام می دهند‬ ‫و به عبارت دیگر با ما دش��منی می کنند‪ .‬ما باید جایگاه و‬ ‫مولفه اقتصاد را در مجموعه روابط سیاس��ی کشورمان با‬ ‫دیگر کشورها مشخص کنیم تا در جایگاه واقعی ان قرار‬ ‫بگیریم‪ .‬متاسفانه در حال حاضر فاقد چنین رویکردی در‬ ‫دیپلماسی مان هستیم‪ .‬از طرف دیگر بخش های مختلف‬ ‫روابط دیپلماتیک مان را باید مدیریت کنیم‪ .‬به همین دلیل‬ ‫معتقدمکهبایدبهمدیریتروابطاندیشید‪.‬اینراهمعقول تر‬ ‫ومنطقی تراست‪.‬مثالیکبحثاساسیکهحتیشاملحال‬ ‫بخش خصوصی هم می شود این است که در حال حاضر‬ ‫بسیاری از قراردادها میان بخش خصوصی با کشورهای‬ ‫خارجی بسته می شود و بعضا وزارت خارجه از ان مطلع‬ ‫نیست‪.‬یعنیبخشخصوصیگاهاسفرهاییبهکشورهای‬ ‫خارجیداردوقراردادهاییراباانهاامضامی کندکهوزارت‬ ‫خارجهاصالدرجریانانقراردادهانیست‪.‬اینیکمشکل‬ ‫اصلیاستکهبایدرفعشود‪.‬‬ ‫اما درباره ط��رح دو فوریتی کاهش رواب��ط ایران با‬ ‫انگلیس که پروسه تصویب ان از دو اذرماه شروع شد و‬ ‫ش��ش اذر رنگ قانونی به خود گرفت باید گفت مجلس‬ ‫شورای اسالمی از گذش��ته در نوع مراودات و مناسبات‬ ‫تهرانولندنمالحظاتیداشتهاستوحاالطرحدوفوریتی‬ ‫کاهش روابط با این کش��ور را به تصویب رساند‪ ،‬چون‬ ‫عملکرددولتانگلیسدرقبالملتایراندرطولسال های‬ ‫قبل و بعد از انقالب زشت و نادرس��ت بود و جمهوری‬ ‫اسالمی ایران تالش کرد تا انگلیسی ها بتوانند رفتارهای‬ ‫خودشان را در قبال ملت ایران جبران کنند اما انگلیسی ها‬ ‫نهتنهاجبراننکردندبلکههموارهدرمقابلارادهملتایران‬ ‫ایستادگیکردند‪.‬‬ ‫معتقدم ملی ش��دن صنعت نفت ایران یک حرکت‬ ‫ضد انگلیسی بود اما انگلیسی ها در کنار امریکایی ها قرار‬ ‫گرفتند و مانع شدند تا این حرکت به نتیجه مطلوب برسد‪.‬‬ ‫ایناقداماتخصمانهدولتانگلیستازمانپیروزیانقالب‬ ‫اسالمیوبعدازانهمادامهداشت‪،‬تاجاییکهنقشانهادر‬ ‫حوادث پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم و فتنه‪88‬‬ ‫و اخرین موضع انها در خصوص مساله هسته ای ماهیت‬ ‫اصلیاینکشوررابرهمگاناشکارکرد‪.‬‬ ‫به نظر من‪ ،‬نهاد قانون گذاری به انتظار افکار عمومی‬ ‫در طرح کاهش روابطه با انگلیس پاسخ گفت چون بعد از‬ ‫اقدام اخیر دولت انگلیس در تحریم بانک مرکزی ایران که‬ ‫عمالجلوترازامریکایی هادرایناقدامقرارگرفتند‪،‬جامعه‬ ‫ازمجلسشورایاسالمیخواستارتصویبقانونکاهش‬ ‫رابطهبادولتانگلیسشد‪.‬‬ ‫در س��ال های اخیر گاهی اوقات شاهد کاهش یا‬ ‫افزایش روابط سیاسی جمهوری اسالمی ایران با دولت‬ ‫انگلیس بودیم اما با این حال هیچ گاه مراودات اقتصادی‬ ‫و تجاری دو کش��ور کاهش نیافته و همچنان نیز ادامه‬ ‫دارد‪ ،‬بنابراین معتقدم یکی از نکات بسیار مهمی که باید‬ ‫روی ان تجدید نظر شود همین کاهش روابط اقتصادی‬ ‫و تجاری با انگلیس اس��ت زیرا همانط��ور که گفتم ما‬ ‫بیشترین مراودات اقتصادی را با کشورهایی داریم که‬ ‫بدترین رابطه سیاسی را با جمهوری اسالمی ایران دارند‬ ‫و انتظار از این دولت ها این بود که به گونه ای این نقیصه‬ ‫را جبران کنند‪ .‬البته گام های بسیار خوبی در طول سالیان‬ ‫اخیر در این خصوص برداش��ته شده اس��ت اما انتظار‬ ‫می رود این حرکت جدی تر دنبال شود‪g .‬‬ ‫روانی با تهدید نظامی علیه ای��ران وارد می اورد‪ .‬ایران‬ ‫هم در اقدامی سطح روابط را از سفیر به کاردار تبدیل‬ ‫می کند اما از لحاظ عملیاتی پایین اوردن سطح سفیر به‬ ‫کاردار موجب بستن سفارت نمی شود‪.‬‬ ‫همچنین مجلس ایران خواستار ان است که روابط‬ ‫تجاری و بازرگانی دو کشور به حداقل برسد‪ .‬باالترین‬ ‫می��زان حجم همکاری تج��اری انگلیس ب��ا ایران در‬ ‫دهه های اخیر دو میلیارد و صد میلیون بود که در سال‬ ‫گذش��ته به ‪ 750‬میلیون دالر رسید‪ .‬در حال حاضر سه‬ ‫درصد نفت انگلیس را ایران تامین می کند؛ از این ‪750‬‬ ‫میلیون دالر تبادالت تجاری میان دو کشور ‪ 700‬میلیون‬ ‫دالرش واردات ای��ران از انگلیس اس��ت و صادرات‬ ‫ایران از جمله فرش‪ ،‬خشکبار و صادرات پتروشیمی‬ ‫ تنها ح��دود ‪ 50‬میلیون دالر اس��ت‪ .‬انگلیس به عنوان‬ ‫یک کشور تاثیرگذار بر بازی های بین المللی هرگاه با‬ ‫دولت های حاکم بر ایران از سر س��تیز برامده‪ ،‬تالش‬ ‫کرده اس��ت با ایجاد اجماع بین المللی در ایران تغییر‬ ‫و تحوالت سیاسی گسترده ای ایجاد کند‪ .‬انگلیسی ها‬ ‫از تجربه های قابل تاملی در ارتباط با منطقه خاورمیانه‬ ‫به ویژه ایران برخوردار هس��تند‪ .‬هرگاه انگلیس وارد‬ ‫منازعات خاورمیانه ش��ده وزن موثری داشته است و‬ ‫ی ایران بوده که در سه دهه‬ ‫این ایران و انقالب اس�لام ‬ ‫اخیر توانس��ته انگلیس را در یک وضعیت انفعالی در‬ ‫بسیاری از فرازو نش��یب ها قرار دهد‪ .‬وضعیت کنونی‬ ‫که مجلس دنبال می کند باید به گونه ای پیش��تاز باشد‬ ‫که انگلیس را از موضع فعال نسبت به ایران به موضع‬ ‫انفعالی بکشاند‪g .‬‬ ‫‪23‬‬ ‫یادداشت ها‬ ‫ویژه محرم‬ ‫امیریحسین‬ ‫ونعماالمیر‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪24‬‬ ‫مردی تنها در میان لشکری پرشمار‬ ‫روایتی از ظهر عاشورا‬ ‫خبرنامه‬ ‫مى گردید و مى خواست تا یک تن از طالبیان بر روى زمین‬ ‫است‪ ،‬از گردش نایستد‪ .‬چون جنگ نزدیک ظهر به نهایت‬ ‫شد‪ 10 ،‬تن از لشکریان پسر زیاد رو به خیمه هاى حسین‬ ‫نهادند تا متاع هایى که نزد زنان اس��ت به غارت برند‪ .‬امام‬ ‫بانگ بر ایشان زد که‪« :‬اگر دین ندارید در دنیا ازادمرد باشید‬ ‫و پس از ساعتى انچه دارم بر شما حالل است‪ ».‬لشکریان‬ ‫کوفه برگشتند و پس از س��اعتى‪ ،‬به خیمه ها تاختند‪ ،‬چه‬ ‫ساعت ترسناکى! در ان ساعت حسین که پسران و خویشان‬ ‫و اصحاب او طعمه مرگ ش��ده بودند‪ ،‬تنها جنگ می کرد‪.‬‬ ‫یکى گوید که به خدا دیدم که با ارامش تمام مشغول نبرد‬ ‫بود‪ ،‬ناگاه زینب دختر فاطمه بیرون شد و هنوز به یاد دارم‬ ‫که گوشواره هاى او میان گوش و گردنش حرکت مى کرد و‬ ‫مى گفت‪« :‬کاش اسمان بر زمین فرود مى امد!‪»...‬‬ ‫***‬ ‫حسین تنها ماند‪ ،‬گویند کسى را مانند او ندیدیم که‬ ‫لشکرهاى انبوه او را در دایره افکنده و فرزندان و خویشان‬ ‫او را کشته باشند و او همچنان ارامش خود را از دست نداده‬ ‫و دل و جرات وى برجا باشد! زینب اندکى ان سوتر ایستاد‬ ‫چندان که جراحت ها او را س��نگین کرد و نزدیک شد که‬ ‫بیفتد‪ ،‬دیگر نتوانس��ت بدو بنگرد‪ ،‬دیدگانش را بربست و‬ ‫گوش به اوازى داد که از میان هزارها تن برمى خاس��ت و‬ ‫مى گفت‪« :‬به کشتن من فراهم شده اید؟ به خدا پس از من‬ ‫کسى را نمى کشید که بدین اندازه قتل او خدا را خشمگین‬ ‫ساخته باشد‪ .‬به خدا سوگند‪ ،‬من از خدا مى خواهم در مقابل‬ ‫این خوارى که از شما مى کشم مرا پاداش دهد‪ .‬به خدا اگر‬ ‫مرا بکشید خدا کیفر شما را به دست شما خواهد افکند تا‬ ‫خون بریزید و بدین اندازه رضا ندهد تا عذاب نخس��ت‬ ‫را بر شما دوچندان س��ازد‪».‬گویا زمین زیر پاى لشکریان‬ ‫به لرزه درامد‪ .‬حس��ین اندکى درنگ کرد‪ ،‬اگر کش��تن او‬ ‫را مى خواستند مى توانس��تند‪ ،‬لیکن یک یک مى رفتند و‬ ‫چون اراده کشتن او مى کردند‪ ،‬ایش��ان را سستى و لرزش‬ ‫فرا مى گرفت‪ .‬سپس قضاى خدا فرود امد و حسین را انچه‬ ‫مقدر بود رسید‪ .‬ارى حسین کشته ش��د‪ ،‬در حالى که در‬ ‫بدنش سى و سه تیر و نیزه و سى و چهار ضربت شمشیر‬ ‫بود‪ .‬شانه چپ او را به شمشیرى بریدند و ضربتى بر وى‬ ‫فرود امد‪ ،‬انگاه سر او را بر گرفتند‪ .‬در این وقت اسیاب مرگ‬ ‫که دیوانه وار مى گردید چون از اهل بیت کسى را نیافت که‬ ‫در خود خرد سازد‪ ،‬از کار بازایستاد‪ .‬شمشیرها در غالف‬ ‫شد و جسد شهدا روى زمین ماند و لشکریان به تاراج اموال‬ ‫و شتران دست گشودند و چنان بود که جامه از دوش زنان‬ ‫مى کشیدند‪ .‬سپس اسب ها را بر بدن شهدا دوانیدند‪ .‬افتاب‬ ‫دهم محرم سال ‪ 61‬در حالى غروب مى کرد که زمین کربال‬ ‫در خون غرقه و گرامى ترین پاره هاى تن فرزندان پیغمبر‬ ‫در زمین پراکنده بود‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫پیش از غروب افتاب‪ ،‬عمر بن سعد به سربازان‬ ‫خود فرمان حمله داد‪ .‬در این وقت حسین(علیه السالم)‬ ‫در خیمه به شمش��یر خویش تکی��ه داده و به خوابى‬ ‫س��بک فرو رفته بود و زینب مراقب��ت او را مى کرد‪،‬‬ ‫چون خروش لشکریان نزدیک شد‪ ،‬برادر را از خواب‬ ‫برانگیخت و امدن سپاه را به او اطالع داد‪ .‬حسین(ع)‬ ‫گفت‪« :‬پیغمبر را به خواب دی��دم که به من فرمود‪ :‬تو‬ ‫نزد ما مى ایى‪ ».‬زینب(س) ب��ر چهره کوفت و بانگ‬ ‫واویال برداشت‪ .‬حسین(ع) گفت‪« :‬خواهر! ارام باش‪،‬‬ ‫و عباس را فرمود تا نزد سپاهیان رود و مقصود انها را‬ ‫بپرسد‪ .‬چون دانست که قصد جنگ دارند دوباره او را‬ ‫روانه کرد تا شبى به او مهلت دهند که به نماز و استغفار‬ ‫پردازد‪ .‬در ان شب حسین(ع) اصحاب خود را جمع‬ ‫کرد و نخست خدا را به نیکى بستود‪ ،‬سپس گفت‪« :‬من‬ ‫یارانى بهتر و وفادارتر از اصحاب خود و خویشاوندانى‬ ‫نیکوکارتر و مخلص تر از خویشاوندان خودم ندیدم‪.‬‬ ‫خدا شما را از جانب من جزاى نیکو دهد‪ .‬من همه شما‬ ‫را رخصت دادم و بیعت خود را از گردنتان برداشتم‪.‬‬ ‫از تاریکى شب استفاده کرده‪ ،‬بروید و هر یک از شما‬ ‫دست یکى از خویش��ان مرا گرفته همراه ببرید و به‬ ‫شهرها پراکنده شوید‪ ،‬تا خدا گشایشى دهد‪ .‬این مردم‬ ‫(یزیدیان) مرا مى طلبند و چون به من دست یافتند از‬ ‫دیگران دست برمى دارند‪».‬‬ ‫یکى از اصحاب گفت‪« :‬اگر ما از تو جدا شویم‪،‬‬ ‫نزد خدا چه عذرى خواهیم داشت؟ به خدا من از تو‬ ‫جدا نمى ش��وم تا پیکان خود را در سینه اینان بشکنم‬ ‫و چندان ک��ه قبضه تیغ را در دس��ت دارم بدان ها تیغ‬ ‫مى زنم و اگر سالحى نداشتم به ایشان سنگ می پرانم تا‬ ‫هنگامى که بمیرم‪ ».‬امام سخت مى گریست و اصحاب‬ ‫او نیز گری��ه کردند و زینب(س) و زن��ان دیگر که در‬ ‫خیمه ها بودند و با اضطراب و اندوه به س��خنان امام‬ ‫گوش مى دادند‪ ،‬بانگ و ناله برداشتند‪ .‬سپس همگى به‬ ‫خوابگاه هاى خود رفتند!‪....‬‬ ‫***‬ ‫شبى س��خت طوالنى بود! بیش��تر انان شب را‬ ‫بیدار به سر برده و به ش��بح مرگ که در پیش رویشان‬ ‫نشسته و انتظار بامداد را مى کشید چشم دوخته بودند‪.‬‬ ‫زینب(س) دیده به تاریکى که بیابان را فرا گرفته بود‪،‬‬ ‫مى انداخت و چون اندکى تسکین نیافت‪ ،‬گرد خوابگاه‬ ‫فرزندان و برادران مى شد تا توشه اى براى ایام دوران‬ ‫جدایى بردارد!‬ ‫***‬ ‫صبح شد و دو لش��کر روبه روى هم ایستادند‪.‬‬ ‫لیکن کدام دو لشکر؟ از س��وى دیگر عمر بن سعد با‬ ‫چهار هزار سوار و اسلحه و ساز و برگ کامل و به دنبال‬ ‫ایشان مملکت و پادشاهى‪ .‬از یک سو حسین با سى و‬ ‫دو سوار و چهل تن پیاده و به دنبال او زنان و کودکان‪.‬‬ ‫حسین چشم بدین سپاه گران دوخته بود که به هفتاد‬ ‫و دو تن یاران او حمل��ه اورده بودند و چون نزدیک‬ ‫رسیدند شترسوارى خود را طلبید و سوار شد و بانگ‬ ‫برداشت‪« :‬مردم شتاب مکنید‪ ،‬سخن مرا بشنوید‪ ،‬سپس‬ ‫لى اهلل الَّ ِ��ذى ن ََّز َل‬ ‫هر چه مى خواهید بکنی��د‪« ».‬ا ِ َّن ِو ِّ‬ ‫حین» ‪.‬‬ ‫الصال ِ َ‬ ‫اّل ِک َ‬ ‫تاب َو ُه َو یتَ َولَّى ّ‬ ‫چون زنان بانگ او را ش��نیدند‪ ،‬نال��ه براورده‪،‬‬ ‫بگریستند‪ .‬حسین بانگ ایشان را شنید و فرزند خود على‬ ‫و برادرش عباس را نزد انها فرستاد تا خاموششان سازند‬ ‫و گفت‪« :‬به جان خودم س��وگند‪ ،‬گریه انها بسیار خواهد‬ ‫بود!‪ »...‬انگاه که گریه زن ها خاموش ش��د‪ ،‬رو به لش��کر‬ ‫کوفه کرد و پس از س��تایش خدا گف��ت‪ :‬بنگرید تا من از‬ ‫چه خاندانى هستم! س��پس نفس خود را سر زنش کنید‪.‬‬ ‫بنگرید! ایا ریختن خود و ضایع کردن حرمت من بر شما‬ ‫رواس��ت؟ ایا من پسر دختر پیغمبر ش��ما و فرزند وصى‬ ‫و پسر عم او نیستم؟ ایا حمزه سیدالش��هدا عموى پدرم‬ ‫نیست؟ ایا جعفر طیار شهید‪ ،‬عمویم نیست؟ ایا نشنیده اید‬ ‫که پیغمبر من و برادرم را گفت‪ :‬شما سید جوانان بهشتید؟‬ ‫ایا این همه‪ ،‬ریختن خون مرا بر شما حرام نمى کند؟ چون‬ ‫کسى به سخنان او پاس��خ نداد‪ ،‬گفت‪« :‬اگر در سخنان من‬ ‫شک دارید‪ ،‬به خدا در شرق و غرب‪ ،‬پسر دختر پیغمبرى‬ ‫جز من نیست‪ ».‬سپس پرسید‪« :‬کس��ى از شما را کشته ام؟‬ ‫مالى از شما برده ام؟ اس��یبى به شما رسانیده ام؟» باز کسى‬ ‫پاسخ نداد‪ .‬انگاه فرماندهان لشکر کوفه را نگریست و ندا‬ ‫داد‪« :‬اى فالن‪ ....‬اى فالن‪ ...‬شما ننوشتید صحراهاى ما سبز‬ ‫و میوه هاى ما رسیده است و لشکرهاى ما فراهم و انتظار‬ ‫مقدم تو را مى برند؟» از میان انبوه لشکر کسى که به سخنان‬ ‫او گوش داد‪ ،‬حر بن یزید ریاحى بود‪ ...‬حر دیگر س��خنى‬ ‫نگفت و در حالى که سخت مى لرزید‪ ،‬اهسته راه اردوى‬ ‫حسین را پیش گرفت‪...‬‬ ‫تنور جنگ میان هزارها تن از یک س��و و ده ها تن از‬ ‫سوى دیگر گرم ش��د‪ .‬اصحاب حس��ین(ع) یکى پس از‬ ‫دیگرى به جن��گ مى رفتند و تا نیمه روز جنگى س��خت‬ ‫کردند‪ .‬نیمروز حسین با باقى ماندگان اصحاب نماز ظهر را‬ ‫(نماز خوف) خواند و دوباره به جنگ پرداختند‪ .‬اصحاب‬ ‫او چون دانستند که توانایى حفظ جان امام خود را ندارند‪،‬‬ ‫با یکدیگر در کشته شدن مسابقه گذاردند‪ ،‬تا انکه همگى‬ ‫کشته شدند و جز اهل بیت وى‪ ،‬کسى باقى نماند‪ .‬سپس‬ ‫انها نیز دل بر مرگ نهاده‪ ،‬اماده نبرد گش��تند و نخس��تین‬ ‫کس‪ ،‬على بن الحسین بود که به میدان امد‪ ،...‬انگاه نزد پدر‬ ‫برگشت و گفت‪« :‬پدر سخت تشنه ام!»‬ ‫«پسرک من ش��کیبا باش! شب نمى ش��ود مگر انکه‬ ‫جدت تو را سیراب مى سازد!» جوان بار دیگر حمله برد‪ ،‬تا‬ ‫انکه تیرى به گلویش رسید و حسین خود را نزد وى رساند‬ ‫و با ناله گفت‪« :‬خدا بکشد مردمى که تو را کشتند‪ .‬چه چیز‬ ‫این مردم را بر خدا و در هم شکستن حرمت پیغمبر گستاخ‬ ‫کرده؟ پس از تو خاک بر سر دنیا‪ »...‬گویند هنوز سخنان او‬ ‫پایان نیافته بود که زنى همچون افتاب تابان از خیمه بیرون‬ ‫ش��د و فریاد مى زد‪« :‬حبیب من! برادر زاده من!» پرسیدند‬ ‫کیست؟ گفتند‪ ،‬دختر فاطمه‪ .‬دختر پیغمبر(صلى اهلل علیه و‬ ‫اله وسلم)‪ .‬زینب خود را بر کشته جوان افکند‪ .‬حسین نزد‬ ‫وى امد و دست او گرفته‪ ،‬به خیمه باز گردانید‪ .‬سپس رو به‬ ‫جوانان خویش کرد و گفت‪« :‬برادر خود را بردارید!» ایشان‬ ‫کشته على را بردند‪ .‬کوفیان حسین را در میان گرفتند‪ .‬زینب‬ ‫همچنان نیمه جان ها و کشته ها را که خویشاوندان او بودند‪،‬‬ ‫یکى پس از دیگرى تحویل مى گرفت‪ ،‬هنوز کشته اى را به‬ ‫زمین نگذارده بود که کشته دیگر نزد او مى اوردند‪ .‬پسران‬ ‫وى‪ :‬عون‪ ،‬محمد و عبداهلل‪ .‬ب��رادران وى‪ :‬عباس‪ ،‬جعفر‪،‬‬ ‫عبداهلل‪ ،‬عثمان‪ ،‬محمد و ابوبکر‪ .‬فرزندان حس��ین‪ :‬على و‬ ‫عبداهلل‪ .‬فرزندان حسن‪ :‬ابوبکر و قاس��م‪ .‬فرزندان عقیل‪:‬‬ ‫جعفر‪ ،‬عبدالرحمن‪ ،‬عبداهلل و‪ ...‬اس��یاب مرگ دیوانه وار‬ ‫پاره هایی از کتاب‬ ‫«شیر زن کربال یا زینب دختر علی علیه السالم»‬ ‫تالیف‪ :‬دکتر عایشه بنت الشاطی‬ ‫ ترجمه‪ :‬دکتر سید جعفر شهیدی – ‪1332‬‬ ‫‪25‬‬ ‫سرزمینی که ماندگار شد‬ ‫چگونه نام نینوا در تاریخ ماند‬ ‫خسرو معتضد‬ ‫معتضد در این یادداشت‬ ‫به سابقه تاریخی نینوا‬ ‫پرداخته است‬ ‫خبرنامه‬ ‫نام نینوا دوبار در تاریخ امده است‪ .‬نینوا پایتخت‬ ‫اش��ور در هزاره اول و دوم پیش از میالد‪ ،‬شهر خون‬ ‫و بیداد و هیاکل و تندیس خدایان س��نگی سنگین دل‬ ‫اشوری که از خشونت لذت می بردند و بی دلیل نبود‬ ‫که امپراتوران سفاک اشوری اسیرانی را که از بابل و ماد‬ ‫و اورارتو فلسطین و سوریه و مصر می اوردند در پای‬ ‫ان بتان به فجیع و ش��نیع ترین شکل و با شکنجه های‬ ‫جانگذار و دردناک قربانی می کردن��د‪ ،‬هزارهزار در‬ ‫اتش می انداختن��د‪ ،‬با گرز سرش��ان را می کوبیدند و‬ ‫اعضای بدنشان را مثله می کردند‪.‬‬ ‫نینوا سرانجام در خشم و کین همسایگانش مادها‬ ‫و پارس های متحد‪ ،‬بابلی ها و اقوامی که به کمک انها‬ ‫علیه بیدادگران خونخوار که از کشتار لذت می بردند‪،‬‬ ‫می جنگیدند‪ ،‬فتح شد‪ ،‬در اتش سوخت‪ ،‬اوار و خاک‪،‬‬ ‫قصرهای ان شهر و معابد با عظمتش با ان تندیس های‬ ‫دهشت برانگیز خدایان مصنوعی اش��وری ها را زیر‬ ‫خروارها خاکستر پنهان کرد تا جایی که وقتی صدسال‬ ‫بعد گزنفون و ده هزار س��پاهی مزدور یونانی از روی‬ ‫خاک نینوا می گذش��تند تا پس از شکست در جنگی‬ ‫نافرجام بین کوروش کوچک و برادرش اردشیر دوم‬ ‫شاه شاهان پاریس راهی دراز بپیمایند و به میهن خود‬ ‫برسند‪ ،‬هرگز نفهمیدند از روی اتالل (تل های خاکی)‬ ‫نین��وا می گذرند که در ق��رن نوزدهم و بیس��تم بر اثر‬ ‫اکتشافات باستان شناسان نینوا از زیر خاک بیرون امد‪.‬‬ ‫شگفت انکه طی هزار و پانصدسال خاک‪ ،‬قصرها و‬ ‫کتابخانه الواح اجری و خشتی داخل تاالر پادشاهی را‬ ‫حفظ کرده بود و ان الواح بسیار به کارباستان شناسان‬ ‫خورد‪ ،‬کما اینکه اطالعاتی که از ایران در عصر پیش از‬ ‫مادها در هزارویکم قبل از میالد از سالنامه های اشوری‬ ‫سالم به دست امده از خالل کتابخانه پادشاهان اشوری‬ ‫چون شلمنصر‪ ،‬اشوریانی پال‪ ،‬اشورنازیرپال‪ ،‬تیگالت‬ ‫پاالسر‪ ،‬به دست اورده ایم‪.‬‬ ‫نینوا بار دیگر در قرن هفتم میالدی تاریخ ساز شد‪.‬‬ ‫ان رویارویی حماس��ی میان حضرت حس��ین‬ ‫بن علی(ع) با قوای اهریمنی یزیدیان درس��ت روی‬ ‫همان اتالل شهر نینوا‪ ،‬ش��هری که در تواریخ باستان‬ ‫از ان به نام ش��هر فس��اد و بی دینی و کفر و جنایت و‬ ‫غارتگری نام برده شده‪ ،‬روی داد‪.‬‬ ‫نینوا در صحاری بین النهرین‪ ،‬مصافگاه حسین بن‬ ‫علی(ع) با قوای پرحجم و پرش��مار اعزامی از سوی‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪26‬‬ ‫خلیفه تقلبی س��تمگر فاس��د و فاج��ر تحمیلی یزید‬ ‫بن معاویه بوده اس��ت؛ گفتنی تاریخ می خواست نام‬ ‫نینوا یک بار دیگر زنده ش��ود اما این بار با سرفرازی‪،‬‬ ‫درخش��ندگی و ب��ا ی��اداوری پیش��وایی ب��زرگ از‬ ‫دود مان پیامبراسالم که به جنگ اهریمنان عصر خود‬ ‫می ش��تافت‪ .‬اهریمنانی که ظاهرا بت پرست نبودند‪،‬‬ ‫در برابر ایش��تار و مردوک زانو نمی زدن��د‪ ،‬از خدا و‬ ‫پیامبر(ص) یاد می کردند‪ ،‬در مالء عام نماز می خواندند‬ ‫(گرچه ش��ب در خلوت ب��اده می نوش��یدند و به هر‬ ‫حرامی دس��ت می یازیدند)‪ ،‬خطبه نماز می خواندند‪،‬‬ ‫ظاهرا از روزه و عبادت خدا کوت��اه نمی امدند‪ ،‬خدا‬ ‫را می پرستیدند اما به خدا و خلق خدا دروغ می گفتند‪.‬‬ ‫امام حس��ین علیه الس�لام پس��ر دوم حضرت‬ ‫امام علی اب��ن علی طالب از فاطمه زه��را(س) دختر‬ ‫رس��ول خدا در روز چهارم یا پنجم ماه ش��عبان سال‬ ‫چهارم هجرت پا به عرصه حیات گذاشت‪.‬‬ ‫حضرت رس��ول (ص) پس از شنیدن خبر تولد‬ ‫فرزند دوم علی(ع) و فاطمه (س) ش��ادمانه خود را‬ ‫به خانه دامادش رس��اند‪ .‬نام او را حسین نهاد و طبق‬ ‫معمول در روز هفتم تولد‪ ،‬موی سر او را تراشیدند و به‬ ‫وزن ان نقره به فقرا دادند‪.‬‬ ‫کنیه حس��ین بن علی(ع) ابوعبداهلل بود و القاب‬ ‫ایشان سبط و سید و رشید‪.‬‬ ‫هنگام فوت پیامبر اکرم (ص) حسین کمی بیش‬ ‫از شش سال داشت و هنگام به شهادت رسیدن پدرش‬ ‫سی و شش سال از عمر شریفشان گذشته بود‪ .‬ده سال‬ ‫و اندی پس از شهادت امام حسن(ع) که معاویه بن ابی‬ ‫سفیان به وسیله جعده یا اسماء ان حضرت را مسموم‬ ‫کرد (با زهر هال هل)‪ ،‬حس��ین بن علی(ع) به ش��رف‬ ‫شهادت در راه دین و مذهب خود رسید‪.‬‬ ‫ش��هادت او در روز دهم محرم سال ‪ 61‬هجری‬ ‫بود‪ .‬می توان ای��ن روز را با روز ‪ 21‬مه��ر تطبیق داد‪.‬‬ ‫دوران امامت حضرت درحدود یازده سال بود‪.‬‬ ‫علت خشم و کین معاویه به امام حسین (ع) امتناع‬ ‫امام از بیعت با یزیدبن معاویه فرزند فاس��د و ناالیق‬ ‫معاویه بود‪ .‬معاویه می کوش��ید خالفت را به سلطنت‬ ‫بدل کند و مانند قیصران روم و کس��رایان قدیم ایران‬ ‫سلطنت موروثی بنیان نهد‪ .‬او اولین خلیفه اسالم است‬ ‫که به بهانه پا درد از نشس��تن بر روی زمین خودداری‬ ‫کرد‪ .‬البت��ه ابتدا تخ��ت چوبین و بع��د تخت ابنوس‬ ‫برای مقام خالف��ت‪ ،‬در نظر گرفت‪ .‬از م��ردم به بهانه‬ ‫اینکه ممکن اس��ت خوارج به جان خلیفه سوءقصد‬ ‫کنند‪ ،‬فاصله گرفت‪ .‬عمارتی باش��کوه و محکم به نام‬ ‫دارالخالفه در شهر دمشق [دماس گوس روم شرقی]‬ ‫که هزار سال قدمت داشت و از مستملکات روم شرقی‬ ‫بود و به وسیله مسلمانان درصدر اسالم فتح شده بود‬ ‫بنا کرد‪.‬‬ ‫برای خ��ود نگاهب��ان و نی��زه دار تعیی��ن کرد و‬ ‫دیدن خلیفه دش��وار ش��د‪ .‬امام وقتی از بیعت با یزید‬ ‫ناقص العقل و فاسد که به ش��رابخواری و بی عقلی و‬ ‫کارهای سفیهانه مش��هور بود سرباز زد‪ ،‬ناچار شد در‬ ‫سال ‪ 56‬هـ‪ .‬از مدینه به مکه برود اما چندی بعد پس از‬ ‫رفتن معاویه به سوریه مجددا به مدینه بازگشت و در‬ ‫مقام مخالفت خود استوار ماند‪.‬‬ ‫با مرگ معاویه‪ ،‬یزید خلیفه شد‪ .‬او از ولید بن عتبه‬ ‫بن ابی سفیان زاید والی مدینه خواست که از امام حسین‬ ‫علیه السالم و یاران او طلب بیعت با یزید کند و فرمان‬ ‫داد در صورت خودداری انها را به شهادت برساند و‬ ‫سرشان را به دمشق بفرستد‪.‬‬ ‫امام از مدینه به مکه عزیمت کرد‪ .‬در انجا نامه های‬ ‫ بس��یاری از هواداران امام در شهر کوفه که سلیمان بن‬ ‫صرد خزاعی در راس انها بود‪ ،‬دریافت نمود و مصمم‬ ‫شد راهی کوفه شود‪.‬‬ ‫کوفه از ش��هرهای جدیدی بود که مسلمانان در‬ ‫عراق (دل ایرانشهر پیشین) ساخته بودند‪.‬‬ ‫سفر امام حسین بن علی (ع) به کوفه برای ماندن‬ ‫در ان شهر نبود‪ .‬نویسندگان اروپایی که درباره تاریخ‬ ‫اسالم مطالعات بسیاری کرده اند بر این نظرند که امام‬ ‫اراده کرده بودند باتوجه ب��ه محبوبیت خاندان پیامبر‬ ‫اکرم(ص) در ایران راهی این کش��ور شوند‪ .‬ایرانیان‬ ‫اسالم محمدی را درست می دانستند و بدان گرویده‬ ‫بودند و خالفت سلطنت وار بنی امیه را بر نمی تافتند‪.‬‬ ‫حتی نوازش های زیادی ک��ه معاویه به چهارهزار تن‬ ‫از س��پاهیان دیلمی که اس�لام اورده بودند‪ ،‬می نمود‬ ‫از عالق��ه و ایمان انها به ال علی(ع) نمی کاس��ت‪ .‬در‬ ‫س��پاه علی بن ابی طالب عده بی ش��ماری از ایرانیان‬ ‫مس��لمان بودند‪ .‬ایرانیان فره ایزدی را در ال رس��ول‬ ‫(ص) و ال علی یافته بودند و هرگاه امام حس��ین(ع)‬ ‫پا به ایران می نهاد با همان اس��تقبالی مواجه می ش��د‬ ‫که صد و چهل س��ال بعد ن��واده اش حض��رت امام‬ ‫علی بن موس��ی الرضا(ع) با ان روبه رو شد و مردم تا‬ ‫ش��هرمرو صدها جا را به نام قدمگاه رضوی خواندند‬ ‫و والیتعهدی او را بر مامون پس��ر هارون الرش��ید که‬ ‫فرمانروای اقلیم ش��رقی خالفت عباسی بود تکلیف‬ ‫کردند و او نیز که متکی به ایرانیان بود‪ ،‬پذیرفت‪.‬‬ ‫حرکت امام حس��ین(ع) به س��وی ایران که گام‬ ‫به گام و مرحله به مرحله انجام می ش��د باعث خشم‬ ‫و نگرانی یزید بن معاویه ش��د‪ .‬او می دانس��ت ایران‬ ‫بزرگ دریایی از شور و هیجان حماسی است و ایرانیان‬ ‫گرداگرد حسین(ع) جمع خواهند شد‪.‬‬ ‫حوادث بعدی بر همه روش��ن است‪ .‬ابتدا واقعه‬ ‫مسلم بن عقیل در شهر پیمان ش��کن کوفه پیش امد‪.‬‬ ‫چند تن از کینه توز ترین و خش��ن ترین و قشری ترین‬ ‫سرداران اموی به صحاری بین النهرین اعزام شدند و‬ ‫در روز دهم محرم سال ‪ 61‬هـ‪ .‬فاجعه نینوا روی داد‪.‬‬ ‫حسین بن علی(ع) و هفتاد و دو تن از اهل بیت اش به‬ ‫وضعی فاجعه امیز به وسیله تیراندازان و شمشیرزنان‬ ‫اعزامی از س��وی عبیداهلل بن زیاد که فرماندهی انان با‬ ‫عمر بن سعد بن ابی وقاص بود‪ ،‬محاصره شدند و اب‬ ‫روی انان و اهل بیت شان بسته شد‪.‬‬ ‫عده س��پاهیان همراه عمر بن سعد بن ابی وقاص‬ ‫پنج ه��زار تن ب��ود‪ .‬شمر بن ذی الجوش��ن و عمروبن‬ ‫حجاج در بام��داد روز دهم محرم به ق��وای مختصر‬ ‫امام حسین(ع) که سی و دو س��وار و چهل پیاده بیش‬ ‫این دو راهی تاریخ ساز‬ ‫سنجش ازادگی‪ ،‬غیرت و شرف دینی‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫بهرامی در این‬ ‫یادداشت به‬ ‫جنبه های حماسی‬ ‫عاشورا پرداخته است‬ ‫خبرنامه‬ ‫قطعا به اندازه حیرت اوری اعداد و مقیاس ها‬ ‫در علم نجوم و فاصله س��یارات و کهکش��ان ها‪،‬‬ ‫بزرگی دارد میزان رویدادهایی ک��ه در تاریخ به‬ ‫وقوع پیوس��ته اند‪ .‬در همین مقی��اس روزانه هم‬ ‫نمی توان ش��مرد که چ��ه تعداد روی��داد واقعی‬ ‫در سراس��ر جهان‪ ،‬از س��واحل اقیانوسیه گرفته‬ ‫تا کوه ه��ای یخی االس��کا‪ ،‬در ع��رض و طول‬ ‫جغرافیای��ی چنین متن��وع رخ می دهد‪ ،‬حال چه‬ ‫رس��د به اینکه این میزان را به ان��دازه روزهای‬ ‫تاریخ بش��ریت ضرب کنی��م‪ ،‬ان گاه به یک رقم‬ ‫بسیار بزرگ می رسیم که هدف اغاز این نوشتار‬ ‫البته توجه به ان نیس��ت‪ ،‬بلکه تذکر به این نکته‬ ‫اس��ت که از بین تمامی این انبوه رویدادها‪ ،‬تنها‬ ‫تعدادی بوده اند که در ط��ول تاریخ و در حافظه‬ ‫بشری به یاد مانده اند و گاه برای عبرت اموزی‪،‬‬ ‫سینه به سینه نقل شده اند‪.‬‬ ‫بی شک انچه در س��ال ‪ 61‬هجری قمری در‬ ‫سرزمین نینوا رخ داد‪ ،‬یکی از منحصر به فردترین‬ ‫و در عین حال سرنوشت س��ازترین رویدادهای‬ ‫بش��ری بوده که نه تنها در گس��تره افراد حاضر در‬ ‫متن و پیرامون ان تاثیرگذاشته‪ ،‬بلکه پس از حدود‬ ‫‪ 14‬قرن نیز همچنان انسان های بسیاری‪ ،‬از انچه‬ ‫در ان صحرا و در جدال عشق و منطق و شمشیر‬ ‫و س��ر و تن ها رخ داد‪ ،‬چنان تاثیرهایی می گیرند‬ ‫که گاه سرنوش��ت خود و اسالف ش��ان را بسیار‬ ‫منقلب می س��ازد‪ .‬اما ان درونمایه چه بوده و چه‬ ‫ویژگی های منحصربه فردی داش��ته ک��ه ان را از‬ ‫جنگ های منفعت طلبانه که در طول تاریخ برای‬ ‫تامین منافع بش��ری و معموال نه منافع انسانی در‬ ‫جریان بوده است‪ ،‬متمایز می کند؟‬ ‫بی شک پرداختن به این عمق و ابعاد نه در این‬ ‫مجال می گنجد‪ ،‬نه در ظ��رف دانش نگارنده این‬ ‫سطور‪ ،‬اما مگر نه اینکه هرکسی از دریا سهم خود‬ ‫را می تواند بیرون بکشد و نه اینکه چراغ هدایت‬ ‫و کش��تی نجات بشری‪ ،‬س��هامی همگانی دارد؟‬ ‫پس هرکس‪ ،‬ازجمل��ه صاحب این قلم و صاحب‬ ‫اندیشه ای که شما باشی‪ ،‬قطعا هر یک با تدقیقی در‬ ‫ابعاد این حماسه عظیم انسانی می توانیم سهم خود‬ ‫را برای سعادت و کمالی در سیر بشر بودن به انسان‬ ‫شدن‪ ،‬برداشته‪ ،‬اویزه گوش و ملکه ذهن سازیم تا باور‬ ‫و ایمانمان به کردار و گفتارمان تبدیل شود‪.‬‬ ‫از حماسه بودن واقعه کربال یاد کردیم‪ ،‬توجه به‬ ‫دو نکته خالی از لطف و حتی ضرورت نیست؛ نخست‬ ‫اینکه اساس حماسه چیست و به چه رویدادی حماسی‬ ‫گفته می شود؟ حماسه معموال حدیث پهلوانی است‪ ،‬نه‬ ‫قهرمانی‪ .‬در حماسه ها عموما طرفی که از نظر فیزیکی‬ ‫و ریاضی یا عینی‪ ،‬طرف مغلوبه حساب می شود‪ ،‬در‬ ‫اصل و مفهوم‪ ،‬پیروز واقعی است و برعکس‪ .‬پس برای‬ ‫خلق یک حماسه ابتدا الزم اس��ت یک طرف‪ ،‬از نظر‬ ‫تجهیزاتی در میزانی پایین تر قرار گیرد و از همه مهم تر‬ ‫اینکه یک مفهوم و حقانیت است که پیروزی نهایی را‬ ‫رقم می زند‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬حماسه معموال با گذر زمان‬ ‫از خود واقعه شکل می گیرد و روز به روز‪ ،‬سال به سال‬ ‫و قرن به قرن‪ ،‬بر اهمیت و عظمت ان افزوده می شود‪.‬‬ ‫این را هم باید اضافه کرد که یک حماسه‪ ،‬روزگار‬ ‫و لحظه ه��ای خاص��ی از حیات یک ق��وم را روایت‬ ‫می کند که در الیه های اشکار و پنهان ان شکل گرفته‬ ‫است‪ .‬اما نکته مهم دوم این است که حماسه ها معموال‬ ‫رخدادهای مرجعی می شوند که بسیاری از رفتارهای‬ ‫دیگر با انها سنجیده و ارزیابی می شوند‪ .‬برای نمونه‪،‬‬ ‫حماسه کربال نه تنها با رویدادهای دینی و ملی همچون‬ ‫جنگ ایران و عثمانی در چالدران (معروف به حماسه‬ ‫چالدران) یا بسیاری از عملیات دوره جنگ تحمیلی‬ ‫هشت ساله مان شبیه سازی یا مقایس��ه می شود‪ ،‬بلکه‬ ‫خود معیاری شده است برای سنجش ازادگی‪ ،‬شرف‬ ‫و غیرت دینی و انسانی افراد‪.‬حال به واکاوی این مهم‬ ‫که چرا واقعه عاش��ورا چنین عظمت و جایگاهی در‬ ‫بین میلیون ها نفر از انسان های کره زمین یافته‪ ،‬بیشتر‬ ‫می توانیم بپردازیم‪ .‬وگرنه چرا هزاران هزار جنگ دیگر‬ ‫در طول تاریخ قوم عرب به چنین خواص و جایگاهی‬ ‫دست نیافتند؟ کافی است پا به پا‪ ،‬مسیر خروج حسین‬ ‫(ع) را از مدین��ه تا ورودش به س��رزمین نینوا تعقیب‬ ‫و بررس��ی کنیم‪ ،‬مواجهه ه��ا‪ ،‬دعوت ه��ا‪ ،‬اجابت ها‪،‬‬ ‫پرهیزه��ا‪ ،‬توصیه ه��ا‪ ،‬تالقی ها‪ ،‬تض��ارب‪ ،‬تمارض‪،‬‬ ‫تحول ها و همه و هم��ه گفت وگوه��ا و خطابه ها را‬ ‫بسنجیم تا دریابیم که کربال‪ ،‬کربال شد چون اکنده بود‬ ‫از دوراهی هایی بین عشق و عقل‪ ،‬عشق و هیچ‪ ،‬عشق‬ ‫و عافیت و عاقبت‪ ،‬ش��د این دوراهی های لعنتی برای‬ ‫کثیری و این دوراهی های تعالی ساز برای قلیلی که سر‬ ‫در هوا و رکاب سید جوانان اهل بهشت نهادند‪.‬‬ ‫نباید فراموش کنیم قومی را که روز عاش��ورا بر‬ ‫بلندای مش��رف بر نینوا رفته‪ ،‬دس��ت به سوی اسمان‬ ‫گرفته بودند که خدایا! حس��ین را در این معرکه یاری‬ ‫کن‪ ،‬اما حاضر نبودن��د پا به گودال نهند و شمش��یر و‬ ‫البته جان ب��ه کف بگیرن��د‪ ،‬نباید فرام��وش کنیم که‬ ‫ثاراهلل نه تا لحظه اخر خوف فرا گرفتش‪ ،‬نه از موعظه‬ ‫قومی دست برداشت که می دانس��ت جز به کشتنش‬ ‫راضی نمی شوند‪ .‬این را هم نباید فراموش کرد که قوم‬ ‫مقابل حسین (ع) و یارانش‪ ،‬نه کفار بودند‪ ،‬نه به چیزی‬ ‫جز مسلمانی ادعا و شهرت داشتند‪.‬‬ ‫اللهم ارزقنی شفاعه الحس��ین یوم الورود‪ ،‬اللهم‬ ‫اهدنا الصراط محمد و ال محمد (ص)‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫نبودند حمله ور شدند‪ .‬حسین(ع) و یاران او مردانه دل‬ ‫به جنگ نابرابر دادند‪ .‬اورده اند که حضرت هفتاد و دو‬ ‫زخم برداشت و از فرط خونریزی از پای در امد‪ .‬نقل‬ ‫است که شمربن ذی الجوشن پس از تیری که یکی از‬ ‫قاتلین شهدا بر پیشانی حضرت زد و حضرت بر زمین‬ ‫فروغلتید‪ ،‬خنجر دراورد و سر از بدن امام جدا کرد‪.‬‬ ‫چندین ده سوار از روی بدن حضرت گذشتند‪ .‬در‬ ‫این واقعه هفتاد و دو تن از اهل بیت و خویش��اوندان‬ ‫حض��رت کش��ته ش��دند و فق��ط عمر بن حس��ین‬ ‫پسرچهارس��اله و امام زین العابدین(ع) از پسران امام‬ ‫زنده ماندند‪ .‬عمرس��عد س��رمبارک حضرت را پیش‬ ‫ابن زیاد به کوفه فرستاد‪.‬‬ ‫در روز یازدهم محرم س��ال ‪ 61‬ابن س��عد زنان‬ ‫اهل بیت و ام��ام زین العابدین را با خ��ود به کوفه نزد‬ ‫ابن زیاد برد و سپس نزد یزید به دمشق فرستاد‪.‬‬ ‫قتلگاه امام حسین(ع) و هفتاد و دو تن از یارانش‬ ‫برفراز نینوا همان نینوای باستانی بود اما این بار شهرتی‬ ‫افتخارامیز در تاریخ به جا نهاد‪ .‬نینوا این بار با سرفرازی‬ ‫قرین ش��د‪ .‬خون حس��ین(ع) و یارانش جوش��ید و‬ ‫جوش��ید و هرگز یزید بن معاویه و جانش��ینان او را‬ ‫ارام ننهاد‪ .‬یزید بن معاویه کمتر از دو س��ال بعد جان‬ ‫سپرد‪ ،‬خالفت به معاویه بن یزید پسر کوچکتر معاویه‬ ‫رس��ید‪ .‬او خالفت را پس از چهل روز باز پس داد و‬ ‫مروان بن حکم منشی و کاتب معاویه بر سریر خالفت‬ ‫نشس��ت‪ .‬مروان بن حکم‪ ،‬فاخته زن یزی��د را به زنی‬ ‫گرفت‪ .‬فاخته زن توطئه گری بود و چندین سال نپایید‬ ‫که مروان بن حکم را مسموم کرد و از ان پس تا پایان‬ ‫عمر امویان‪ ،‬شورش و دسیسه و خونریزی امویان را‬ ‫ارام نگذاشت‪ .‬به زودی مردم دانستند که حق با حسین‬ ‫بن علی(ع) ب��وده که یزید را فردی ناشایس��ت برای‬ ‫خالفت می دانسته است‪ .‬نینوا این بار خوش درخشید‬ ‫و نام ان در تاریخ ماندگار شد‪.‬‬ ‫خون حسین(ع) ش��ن های داغ صحرا را گلگون‬ ‫س��اخت‪ .‬چنان گلگون و گلف��ام که تا ام��روز نیز در‬ ‫هر ماه محرم مردم را به جوش می اورد‪ ،‬مردم بر س��ر‬ ‫می کوبند و س��ینه می زنند‪ ،‬زنجی��ر می زنند‪ .‬گویی از‬ ‫اینکه در ان زمان در نینوا حضور نداش��ته اند که یاور‬ ‫حس��ین(ع) باش��ند س��رافکنده اند‪ .‬خون حسین(ع)‬ ‫همچنان می جوشد و صحرای خشک و تفتیده نینوا را‬ ‫سیراب می کند‪ .‬خون اسالم به دین اسالم‪ ،‬به مذهب‬ ‫شیعه توان می دهد که راه حس��ین(ع) را ادامه دهند و‬ ‫کاری کنند حسینی و از یزیدها برحذرباشند‪ ،‬یزیدها‬ ‫را که در طول تاریخ پیوسته بیچاره و سخیف و ضعیف‬ ‫بوده اند خوار بدارند و راه حسین را بپیمایند‪.‬‬ ‫نینوای حس��ینی را گرامی بداریم و در شهادت‬ ‫حسین همچنان که اشک می ریزیم پیمان بسپاریم که‬ ‫چون حسین(ع) راست کردار و راست گفتار و مصمم‬ ‫و مبارز باشیم‪.‬‬ ‫حس��ین(ع) س��رفرود نی��اورد و جاودان��ه‬ ‫ماند‪.‬‬ ‫بسیاری سرفروداوردند و در کژراهه های تاریخ‬ ‫نابود ش��دند‪ .‬اقتدار و جبروت یزید چون اتالل نینوا‬ ‫خاکستر شد‪.‬‬ ‫خون حسین(ع) ماندگار شد‪ .‬امروز نینوا در کربال‬ ‫حسین را به یاد می اورند‪ .‬اشور نازیرپال و اشوریانی‬ ‫پال و تیگالت پاالسر‪ ،‬جباران اشوری نابود و فراموش‬ ‫ش��دند‪ .‬از یزید و معاویه حتی گوری نمانده است اما‬ ‫حسین(ع) زنده جاوید ش��د‪ .‬در میان ماست‪ ،‬ایرانیان‬ ‫هماره حس��ین(ع) را در میان خ��ود می یابند‪ .‬هزارو‬ ‫چهارصدسال است‪ ،‬حس��ین(ع) با ما می زید و به ما‬ ‫قوت و امید می دهد‪g .‬‬ ‫‪27‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫قربانی‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫محمدرضا بایرامی‬ ‫محمدرضا بایرامی‬ ‫داستانی درباره‬ ‫ماجراهای یک‬ ‫نوجوان در ظهر‬ ‫عاشورا نوشته است‬ ‫باران می بارید‪« .‬اس��ماعیل» خواب ندیده بود‪ .‬این‬ ‫کوبش مدام‪ ،‬یکنواخت‪ ،‬مالیم و نوازشگر‪ ،‬نه می توانست‬ ‫از ان طبل باشد‪ ،‬نه از ان جمعیت عزادار جلوی مسجد‪.‬‬ ‫یارامگرفت‪.‬پسمی شدلحافراپایین تر‬ ‫قلبشکم ‬ ‫کشید و چشم را باز کرد‪ .‬تندری قاب پنجره را روشن کرد‪.‬‬ ‫ایاتمامشبراباریدهبود؟ومی شدکهتمامروزراهمببارد؟‬ ‫انقدر که نتوان از خانه بیرون رف��ت‪ ،‬انقدر که اب ها‬ ‫از همه طرف راه بیفتد‪ ،‬راه ها کور بشود‪ ،‬سیل بیاید‪ ،‬همه‬ ‫چیز را ببرد‪ ،‬به هم بکوبد‪ ،‬ویران کند‪ ،‬در هم بشکند‪ ،‬نابود‬ ‫سازد‪ .‬خانه ها خراب بشوند و گوسفندها شناور بر اب و‬ ‫مردم اویزان به تیرهای سقف خانه هاشان یا کنده ای که از‬ ‫دوردست امده و فریادها گم در غرش سیل ‪ ...‬چه سالی‬ ‫ن وقت ها بود‪،‬‬ ‫بود؟ باب��ا او را قلمدوش کرده بود‪ .‬همی�� ‬ ‫صبح زود! و او چشم که باز کرده بود‪ ،‬دیده بود در ابند و‬ ‫دیده بود که برده می شوند‪ .‬یکجا اب غلتانده بودشان و از‬ ‫سر بابا گذشته بود‪ .‬بابا فرو رفته بود در گل و الی‪ .‬داشت‬ ‫خفه می ش��د‪ ،‬اما هنوز هم او را بیرون نگه داشته بود‪ ،‬با‬ ‫اخرین توانی که برای��ش باقی مانده ب��ود‪ ...‬ایا این قدر‬ ‫‪28‬‬ ‫یک داستان منتشر نشده از محمدرضا بایرامی‬ ‫مهربان بود؟ و می ش��د باور کرد؟ ارزو کرد ای کاش باز‬ ‫سیل بیاید و او را ببرد و خفه کند‪ ،‬پیش از انکه دست پدر‬ ‫بهش برسد‪ .‬این‪ ،‬بهتر از زیر تیغ رفتن بود‪ .‬سیل می امد‪،‬‬ ‫یکهو و ناگهانی و می برد‪ .‬قبل از انکه بفهمی چه ش��ده‪،‬‬ ‫می مردی‪ .‬نه اضطرابی‪ ،‬نه انتظاری درداور و کشنده‪ ،‬یا ان‬ ‫ذوب شدن دیر هنگام در حال و هوا و اطرافیان‪ .‬اسیر فضا‬ ‫و نگاه ها و ناله ها شدن و از دست دادن خود‪ .‬گویی چیز‬ ‫دیگری ـ کس دیگری ـ می امد و دور می چرخاندت دور‬ ‫میدان‪ .‬می امد و با خود می بردت‪ .‬می امد و دستت را به‬ ‫هوا بلند می کرد‪ .‬می امد و دستت را پایین می اورد‪ :‬شترق!‬ ‫و شتک خون!‬ ‫یا حسین مظلوم!‬ ‫فکر کرد زیر تیغ منتظر ماندن‪ ،‬هزار بار بدتر از مردن‬ ‫اس��ت و چه دلی داش��ته اند انهایی که در ان ظهر گرم‪،‬‬ ‫منتظر نوبت شان بوده اند‪ .‬فکر کرد همه چیز ناگهانی اش‬ ‫خوب است‪ .‬چه خوب می شد پدر با ضربه خنجری او‬ ‫را از خواب بیدار کند‪ .‬خنجری تیز و ابدیده که درخشش‬ ‫تیغه اش را نبینی ‪ .‬نه برقش چش��م هایت را خیره کند‪ ،‬نه‬ ‫ابهتش زبانت را قفل‪ .‬ناگهان ضربه ای بر فرق سرت ـ روی‬ ‫ان پوست تراشیده ـ فرو بیاید‪ .‬صدای قرچ شکافته شدن‬ ‫گوشترابشنویوهمزمانباصدایسنگیننشستنتیغه‬ ‫بر استخوان سر‪ ،‬از خواب بپری و ببینی که غرق خونی و‬ ‫ببینی که خون از پشت گوش هایت سرازیر می شود گرم و‬ ‫لغزان؛ زیر یقه پیراهنت سر می خورد یا از کنار ابرویت راه‬ ‫باز می کند‪ ،‬گونه ات را طی می کند و قطره قطره ‪ ،‬از چانه ات‬ ‫فرو می چکد و تو راحت می شوی‪ .‬احساس می کنی هر‬ ‫قطره خونی که سرازیر می شود‪ ،‬انگار درد و انتظاری بوده‬ ‫است کشنده که کم کم به در می شود‪ .‬پدر ایا می توانست‬ ‫تا این حد در ح��ق او پدری کند؟ ایا می توانس��ت او را‬ ‫غافلگیر کند؟ مگر نه اینکه تا همین پارسال ضربه را او‬ ‫می زد؟ اسماعیل را سر تا پا لباس سفید می پوشاند‪ ،‬دور‬ ‫میدان می چرخاند‪ ،‬اش��ک ریزان به همراه دیگران فریاد‬ ‫می زد یا حسین و خنجر را باال می برد‪ :‬سه ضربه‪ ،‬پشت‬ ‫س��ر هم و بعد خالص! ان هم در حالی که در تمام این‬ ‫مدت‪ ،‬دستی بود عرق کرده‪ ،‬اما اطمینان بخش که دستت‬ ‫را می فشرد و می توانست تکیه گاهی باشد برای نلرزیدن‪.‬‬ ‫اما حاال اسماعیل بزرگ شده بود‪ .‬پانزده سالش بود و به‬ ‫قول پدر‪ ،‬وقت زن گرفتنش ب��ود‪ .‬ضربه را خودش باید‬ ‫می زد‪ .‬پدر فقط پشت سرش راه می رفت و او هرگز حتی‬ ‫نگاه نکرده بود که ببیند که ا و ـ پد ر ـ چوب مهار را چگونه‬ ‫می گیرد‪ .‬به راستی اگر دست لرزان او در هیاهوی پرشتاب‬ ‫جمعیت و صدای گریه هایی که حتی تن هر نامسلمانی را‬ ‫می لرزاند‪ ،‬از خود بی خود می ش��د و ضربه را انچنان که‬ ‫بعضی از مردها می کوبیدند‪ ،‬می کوفت‪ ،‬ایا از چوب مهار ‬ ‫کاری برمی امد؟‬ ‫از جا بلند شد‪ .‬امد لب پنجره‪ .‬بیرون را نگاه کرد و‬ ‫بارانی را که یکریز و پرشتاب می بارید‪ .‬درشت و ابدار‪ .‬از‬ ‫ناودان هاگوییابشارفرومی ریختودرکوچه هاسیالب‬ ‫راه افتاده بود و خار و خاش��اک و برگ درختان را می برد‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬امیدی نبود‪ .‬فایده ای نداش��ت‪ .‬بارانی چنین درشت‪،‬‬ ‫نمی توانست زیاد دوام داشته باشد‪ .‬دل اسمان به زودی‬ ‫وامی شد‪ .‬نه سیلی در راه بود‪ ،‬نه فراری‪.‬‬ ‫نگاهش را چرخاند به سوی بستر پدر‪ .‬پدر سرش را‬ ‫پوشانده و خوابیده بود‪ .‬بدون لحاف‪ .‬پالتویش را انداخته‬ ‫بود روی شکم و صورتش‪ .‬حتما بعد از نماز صبح کمی ‬ ‫دراز کشیده بود تا چرتی بزند و خواب‪ ،‬غلبه کرده بود‪.‬‬ ‫بوی دود می امد و بوی اتش‪ .‬دیگ های نذری را کجا‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫بار کرده بودند زیر این باران؟ و به ظهر چقدر مانده بود؟‬ ‫این روز اندوه بار ایا سپری می شد؟ روزی که حتی شانه‬ ‫سخت دل ترین مردمان هم به لرزه می افتاد‪ .‬پدر می گفت‬ ‫«صفر» حتی بر جوانمردگی برادرش هم اشک نریخته بود‪.‬‬ ‫برادری که اسب او را برداشته بود و کوبیده بود به صخره ها‬ ‫و سنگ ها و درختان دره ‪ .‬صفر ان موقع هم گریه نکرده‬ ‫بود‪ ،‬اما قبل از انکه ظهر بش��ود‪ ،‬منفجر می شد‪ .‬سکوت‬ ‫دیرهنگامش می شکست و بغضی که راه گلویش را بسته‬ ‫بود‪ ،‬سرانجام شانه هایش را به لرزه می انداخت و می شد‬ ‫فهمید این مرد چه نیروی بی حاصلی را صرف مهار خود‬ ‫تا بدان لحظه کرده بوده اس��ت‪ .‬صفر فقط سالی یک بار‬ ‫می گریست‪.‬‬ ‫بی اختیار نگاهش کش��یده ش��د روی صندوقچه‪.‬‬ ‫می دانس��ت داخ��ل ان‪ ،‬الی بقچه ای از مخمل س��رخ‪،‬‬ ‫خنجریبه انتظار اوست؛خنجریکه امروز ازبقچهبیرون‬ ‫اورده می شد ‪...‬‬ ‫«قیزبس»‪ ،‬سومین خواهر و بزرگ ترین انها در خانه‬ ‫ت ـ خوابیده بود پای‬ ‫ ـ که در شناسنامه اسم دیگری داش ‬ ‫صندوقچه ‪ .‬فکر کرد پدر می بایست اس��م دوم «سارا» را‬ ‫ی را به‬ ‫می گذاش��ت قیزبس‪ .‬کمی عجله کرده بود‪ .‬سوم ‬ ‫جایپنجمی گرفتهبود‪.‬‬ ‫پدر جابه جا شد‪ .‬ایا بیدار ش��ده بود؟ اسماعیل از‬ ‫صندوقچه روی برگرداند‪ ،‬از پدر هم‪ .‬می ترسید او ناگهان‬ ‫چشمبازکندونگاه شاندرهمگرهبخوردوحرفیناگفته‪،‬‬ ‫بین شان رد و بدل بشود‪.‬‬ ‫ ـ اماده ای؟‬ ‫لباس هایش را پوشید‪ .‬در را باز کرد و امد بیرون‪ .‬فکر‬ ‫کرد حاال چه کار بکند؟ ایا می شود در روی پدر بایستد‬ ‫و بگوید من این کار را نمی کنم؟ ایا می توانست بگوید‬ ‫می ترسم؟‬ ‫ترس! باران همچنان می بارید‪ .‬کتش را انداخت روی‬ ‫دوشش و از در حیاط بیرون زد‪ .‬از کوچه باغ ها گذشت‬ ‫و سرازیر شد طرف دره ‪ .‬از داخل باغی‪ ،‬صدای سنگین‬ ‫ن لیز بود و اب‪ ،‬برگ های‬ ‫ضربه تبر شنیده می ش��د‪ .‬زمی ‬ ‫فرو افتاده درختان گردو را با خود می ب��رد و االغی با بار‬ ‫هیزم‪ ،‬از روبه رو می امد و نوجوانی در پی او‪.‬‬ ‫ـ کجا اسماعیل؟ داری می ری کمک بچه ها؟‬ ‫با حواس پرتی جوابش را داد‪.‬‬ ‫ـ بچه ها؟!‬ ‫ـاره!دارندچوبجمعمی کنند‪«.‬مش سلطان»گفت‬ ‫هیزم کم است‪ .‬مگه انجا نمی روی؟‬ ‫کجا می رفت؟ خودش هم نمی دانست‪ .‬اصال برای‬ ‫چه از خانه بیرون امده بود؟‬ ‫از شیب تند نزدیک رودخانه پایین رفت و کنار اب‪،‬‬ ‫رو به پایین راه افتاد‪ .‬باران ریز شده بود‪ .‬به زودی بند می امد‪.‬‬ ‫در باغ ها کسی دیده نمی ش��د‪ .‬کالغی قارقار کرد و الی‬ ‫شاخه های درخت بادام گم شد‪ .‬اسماعیل شاخه خشکی‬ ‫را از پرچین کنار باغ شکست‪ .‬ایستاد کنار اب‪ .‬سنگی را با‬ ‫کمک شاخه از جای دراورد‪ .‬غلتاند وسط رود‪ .‬اب‪ ،‬سنگ‬ ‫را غلتاند و برد‪ .‬کالغ دوباره قار قار کرد‪ .‬باالی سرش بود‪.‬‬ ‫اسماعیل نگاه کرد‪ .‬کالغ را ندید‪ .‬دوباره راه افتاد‪ .‬بوی خاک‬ ‫باران خورده و بوی نم می امد‪.‬‬ ‫«کجا می روی اسماعیل؟ ایا داری فرار می کنی؟»‬ ‫کنار باغ خودش��ان بود‪ .‬بی اختیار داخل شد‪ .‬اب‪،‬‬ ‫لبالب جوی‪ ،‬گل الود و پرشتاب می گذشت‪ .‬کنار جوی‬ ‫راه افتاد‪ .‬یک جا ش��اخه خش��کی راه اب را بسته بود‪.‬‬ ‫برگ های خشک البه الی ش��اخ ه گیر کرده بودند‪ .‬اب از‬ ‫جو سر می رفت‪ .‬نشست و راه اب را باز کرد‪ .‬صدای تبر‪،‬‬ ‫قاطی صدای بچه ها شنیده می شد‪ .‬چند گردوی درشت‪،‬‬ ‫زیر درخت افتاده بود‪ .‬یکی از انها را برداشت‪ .‬بی اختیار در‬ ‫جیبش دنبال چاقوگشت‪ .‬نبود‪ .‬اگر می خواستگردوها را‬ ‫با سنگ له کند و بخورد‪ ،‬دستش سیاه می شد‪ .‬انداخت شان‬ ‫زمین و البه الی درخت ها راه افتاد‪ .‬باغ تکیه داده بود به پای‬ ‫تپه‪ .‬باالی تپه‪ ،‬سقف مدرسه را می شد دید و پرچمی را که‬ ‫در باد مالیم‪ ،‬تکان می خورد‪ .‬فکر کرد‪« :‬یعنی می شود که‬ ‫اقا معلم به شهر نرفته باشد؟»‬ ‫یادش نمی امد که روز قبل در مسجد دیده باشدش‪.‬‬ ‫یکی از بچه ها گفته بود‪:‬‬ ‫«اقا باید بمانید و خودتان ببینید‪ .‬گفتن فایده ندارد‪.‬‬ ‫این مجلس دیدنی است‪».‬‬ ‫و اقا معلم مردد بود که بماند یا نه‪ .‬اخرش گفته بود‬ ‫شاید برود از بخشداری به خانواده اش زنگ بزند و بماند‪ .‬و‬ ‫گفته بود وحشتناک است و پرسیده بود‪« :‬چطوری دل شان‬ ‫می اید؟» که یکی از بچه ها او را نشان داده بود‪.‬‬ ‫«می توانید از اسماعیل بپرسید‪».‬‬ ‫اقا معلم با تعجب گفته بود‪« :‬اسماعیل؟ مگه او هم‬ ‫می زند؟»‬ ‫و نگاهش را چرخانده بود به صورت رنگ پریده‬ ‫اسماعیل که ساکت بود و در بحث دخالت نمی کرد‪.‬‬ ‫«اره اسماعیل؟ تو هم؟!»‬ ‫مجبور بود به حرف بیاید‪.‬‬ ‫«بله اقا!»‬ ‫«از کی؟»‬ ‫از وقتی که بچه بودم‪ .‬از وقتی که یادم هست‪».‬‬ ‫اقا معلم گویی نمی توانست باور کند‪.‬‬ ‫«یعنی از کودکی؟»‬ ‫«بله اقا!»‬ ‫«اخه چطور؟ مگه می شود؟»‬ ‫«بابام این کار را می کرد‪ .‬اما امسال خودم باید بکنم‪ .‬به‬ ‫سن تکلیف رسید ها م‪».‬‬ ‫انگار زبان معلم بند امده ب��ود‪ .‬چیزی نمی گفت‪.‬‬ ‫عرض اتاق درس را می رفت و می امد و گاهی نگاهی به‬ ‫اسماعیل می انداخت‪ .‬شاید باورش نمی شد شاگرد ارام و‬ ‫کم حرفش‪ ،‬اهل این کارها باشد‪.‬‬ ‫«اخه برای چه این کار را می کنید؟»‬ ‫«نذر داریم اقا‪ .‬بابا ننه مان نذر کرد ها ند‪».‬‬ ‫«این دیگه چه جور نذری است؟»‬ ‫«من پشت سر پنج دختر به دنیا امدم اقا‪ .‬قبل از من‪،‬‬ ‫سال ها پیش پسر دیگری به دنیا امده بود‪ ،‬اما زنده نمانده‬ ‫بود‪ .‬پدر و مادرم نذر کردند اگر من زنده بمانم‪ ،‬تا هیجده‬ ‫سالگی‪ ،‬هر سال در روز های عاشورا قمه بزنم‪».‬‬ ‫«این دیگر چه جور نذری است؟‍! چطور می توانی‬ ‫چنین کاری بکنی؟»‬ ‫«چاره چیه اقا معلم؟ من که نذر نکرده ام‪».‬‬ ‫«خب این کار را نکن!»‬ ‫«نمی توانم اقا‪ .‬بابا می گوی��د ادا نکردن نذر‪ ،‬از کافر‬ ‫شدن بدتر است‪».‬‬ ‫«یعنی چه؟ من باید با پدرت صحبت کنم‪ .‬اسمش‬ ‫چیه؟ ابراهیم؟»‬ ‫«نه اقا‍!»‬ ‫بعد از ان‪ ،‬اقا معلم را یک بار همراه پدر دیده بود‪ .‬اما از‬ ‫نگاه های پدر معلوم بود که چیزی عوض نشده‪...‬‬ ‫ص��دای ع��زاداری می امد‪ .‬دس��ته بود ی��ا نوار؟‬ ‫نمی دانست‪ .‬نگاهی به اسمان انداخت‪.‬‬ ‫چه وقتی از روز بود؟ چقدر در باغ پرس��ه زده بود‬ ‫بی هدف؟‬ ‫باران پیراهنش را خیس کرده ب��ود‪ .‬ن م اب را روی‬ ‫شانه ها و پشتش احساس می کرد‪.‬‬ ‫س��ردش بود؛ انقدر ک��ه فکر می کرد هیچ اتش��ی‬ ‫نمی تواند گرمش کند‪ .‬ایا مریض ش��ده ب��ود؟ راه افتاد‬ ‫طرف س��ایه بان‪ .‬انجا می توانس��ت کمی در امان باشد‪.‬‬ ‫تکیه داد به تیرک عمودی‪ .‬قطره های اب از روی سقف‬ ‫فرومی ریخت و شتک می زد به اطراف‪.‬‬ ‫«ای تشنه لب‪ ،‬ای تشنه لب!‬ ‫حسین وای!»‬ ‫پدر حاال چه کار می کرد؟ ایا متوجه گم ش��دن او‬ ‫شده بود؟‬ ‫چهسرمایی!چهگرمایی!دستبهپیشانی اشکشید‪.‬‬ ‫گرم بود‪ .‬پاهایش را دراز کرد‪ .‬روی س��رش گرم می شد‪.‬‬ ‫دست کشید‪ .‬موها هنوز سرجایشان بودند‪ .‬خبری نبود‪.‬‬ ‫پس این گرما ‪...‬؟‬ ‫«چرا نمی توانم ارام بگیرم؟»‬ ‫کامال دراز کشید‪ .‬فایده ای نداشت‪.‬‬ ‫«ای بی کفن‪ ،‬ای بی کفن!‍‬ ‫حسین وای!»‬ ‫بی اختیار گفت‪« :‬یا حسین!»‬ ‫و بغض گلویش را گرفت‪.‬‬ ‫ـ شما اسماعیل را ندیدید؟‬ ‫از جا جس��ت‪ .‬صدای پدر بود‪ .‬قلبش به س��رعت‬ ‫شروع کرد به کوفتن‪ .‬پس پدر در جست و جویش بود؟‬ ‫گوش تیز کرد‪ .‬نشنید که کسی جواب پدر را داده باشد‪.‬‬ ‫حاال چه کار باید می کرد؟ ایا باید از جا می جست‪ ،‬با چند‬ ‫خیز بلند خودش را به انتهای باغ می رساند‪ ،‬از روی پرچین‬ ‫می پرید و خودش را در دره گم می کرد؟‬ ‫«نه‪ ،‬فایده ای ندارد‪ .‬بیا بابا‪ ،‬من همین جا به انتظارت‬ ‫می نشینم‪ .‬بیا و خالصم کن!»‬ ‫چشم هایش را بست‪ .‬پدر می گفت راه رفتنی را باید‬ ‫رفت‪ .‬گریزی نبود‪ .‬بگذار پدر از رودخانه بگذرد‪ ،‬وارد باغ‬ ‫بشود‪ ،‬بیاید کنار سایه بان و مچ دستت را بگیرد‪.‬‬ ‫ـخجالتنمی کشی؟‬ ‫چشم باز کرد‪ .‬خبری از پدر نبود‪ .‬پا شد و نگاه کرد‪.‬‬ ‫چیزی دیده نمی ش��د‪ .‬پدر رو به کدام س��وی رفته بود؟‬ ‫خواست داد بزند‪« :‬من این جایم بابا‪ ،‬از ان ور نرو!»‬ ‫اما صدایش باال نیامد‪ .‬چیزی راه گلویش را بس��ته‬ ‫بود‪ .‬مدتی به همان حال باقی مان��د‪ .‬باران ریز‪ ،‬همچنان‬ ‫می بارید و چیزی خش خش کنان‪ ،‬پیش می امد‪ .‬گوش‬ ‫تیز کرد‪ .‬نه‪ ،‬اشتباه نکرده بود‪ .‬این صدای قدم هایی بود که‬ ‫علف ها را خرد می کرد و نزدیک می شد‪ .‬پس پدر جای‬ ‫دوری نرفته بود؟‬ ‫ـ فکر کردم که باید اینجا باشی!‬ ‫سارا بود که جلوی در سایه بان ایستاده بود‪ .‬از جایش‬ ‫بلند شد و زل زد به چشم های سارا‪ .‬ایا می شد از نگاهش‬ ‫خواند که چه اتفاقی افتاده است؟‬ ‫ـ بابا عصبانی است‪ .‬خیلی!‬ ‫چیزی نگفت‪ .‬سارا نشست‪.‬‬ ‫ـ هیچ می دانی ساعت چنده! دس��ته راه افتاده و ان‬ ‫وقت تو امد ی این جا خودت را قایم کرد ی؟‬ ‫ـ از کجا فهمیدی که این جایم؟‬ ‫ـ بچه ها گفتند که دید ها ند ام��دی این ور‪ .‬من البته‬ ‫چیزی به بابا نگفتم‪ .‬حاال هم اگر بخواهی‪ ،‬نمی گویم‪.‬‬ ‫ ـ همه تان را راه انداخته دنبال من؟‬ ‫سارا س��ر تکان داد‪ .‬مدتی بی انکه چیزی بگویند‪،‬‬ ‫همدیگر را نگاه کردند‪ .‬اخر سر‪ ،‬س��ارا گفت‪« :‬من باید‬ ‫برگردم‪ .‬گفتم که می روم طرف باغ‪ .‬بگویم تو را ندیدم؟»‬ ‫جوابش را نداد‪.‬‬ ‫ـ مادرم چه می گوید؟‬ ‫ـ دربار ه چی؟!‬ ‫ـ من!‬ ‫ـهیچی!‬ ‫سارا راه افتاد‪ .‬اسماعیل مدتی رفتن او را نگاه کرد و‬ ‫پیش از انکه از چشم رس دور شود‪ ،‬داد زد‪« :‬صبر کن!»‬ ‫سارا ایستاد‪.‬‬ ‫ـ چه کار داری؟‬ ‫‪29‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫ـ می خواهم بیایم‪.‬‬ ‫ـمطمئنی؟‬ ‫ـ اره!‬ ‫ـ پس چرا امدی؟‬ ‫ـ امدم دیگه!‬ ‫سارا برگشت‪ .‬زل زد به چشم های اسماعیل‪.‬‬ ‫ـ اگه بخواهی زیر بار ای��ن کار نروی‪ ،‬حاال وقتش‬ ‫است‪.‬‬ ‫اس��ماعیل کن��ار او راه افت��اد‪ .‬قلبش داش��ت ارام‬ ‫می گرفت‪.‬‬ ‫ـ نه‪ ،‬می روم می زن��م و خ��ودم را راحت می کنم‪.‬‬ ‫نمی خواهم جلوی دیگران باعث سرشکستگی بابا شوم‪.‬‬ ‫راه افتادند‪ .‬از رودخانه گذشتند‪ .‬سارا گفت‪« :‬پس من‬ ‫جلوتر می روم که فکر نکنند من اوردمت‪».‬‬ ‫اسماعیل چیزی نگفت‪ .‬قدم سست کرد‪ .‬سارا کمی ‬ ‫که رفت‪ ،‬رو برگرداند‪.‬‬ ‫ ـ اسماعیل!‬ ‫ـ ها! دیگه چیه؟‬ ‫ـ می ترسی؟‬ ‫اسماعیل جواب نداد‪ .‬سارا سرش را پایین انداخت‬ ‫و به سرعت دور شد‪ .‬اسماعیل هر چه به خانه نزدیک تر‬ ‫می شد‪ ،‬پاهایش کندتر جلو می رفت‪ .‬انگار به مسلخ خود‬ ‫نزدیکمی شد‪.‬اخرینکوچهراکهپشتسرگذاشت‪،‬پدر‬ ‫را جلوی در دید که به انتظارش نشسته بود‪ .‬ایا فهمیده بود‬ ‫که می اید؟ فکر کرد هنوز هم دیر نشده است‪ .‬می توانست‬ ‫برگردد و خودش را ال به الی باغ ها یا دره ها قایم کند و تا‬ ‫ب رو نشان ندهد‪ .‬ولی بعد از ان می توانست چشم در‬ ‫ش ‬ ‫چش��م پدر بدوزد؟ با خود گفت‪« :‬محکم باش! نگذار‬ ‫قدم هایت سست بشود‪».‬‬ ‫مادر و خواهرانش هم بیرون امده بودند‪ .‬ایا پدر انها‬ ‫را صدا زده بود؟ از دوردست‪ ،‬از نزدیک مسجد‪ ،‬صدای‬ ‫نوحه خوان ها شنیده می شد‪ .‬دیگر راه برگشتی نبود‪ .‬پس‬ ‫بهتربودکهعجلهکند‪.‬‬ ‫ـ سالم!‬ ‫اسماعیل سرش را پایین انداخت تا از نگاه سنگین‬ ‫پدر فرار کند‪ .‬پدر گفت‪:‬‬ ‫«کدوم گوری بودی؟»‬ ‫چیزینگفت‪.‬‬ ‫ـ خوب داری ابرومان را می ب��ری! فکر نمی کردم‬ ‫این قدر بزدل باشی‪ .‬هیچ می دانی خونی که در این روز‬ ‫به خاطر امام حسین علیه السالم ریخته شود ‪ ،‬به اسمان‬ ‫می رود نه زمین؟ از چ��ی داری فرار می کن��ی؟ از چی‬ ‫می ترسی؟ یه سری به میدان بزن! ببین چه قیامتی است‪.‬‬ ‫شاید دیدن دیگران شرمنده ات کند‪ .‬ببین چطور با تمام‬ ‫زورش��ان‪ ،‬خنجر را به سرش��ان می کوبند و خم به ابرو‬ ‫نمی اورند! ان وقت تو اول صبح از جایت بلند می شوی و‬ ‫یواشکیفرارمی کنی؟هیچمی دانیکهاگه ترسوهاییمثل‬ ‫تو نبودند‪ ،‬سر ان بزرگوار به نیزه نمی رفت؟‬ ‫اسماعیل باز هم چیزی نگفت‪ .‬ارام بود و رام‪ .‬پدر‬ ‫گفت‪« :‬زود باشید! دیر شده!»‬ ‫خواهرها راه باز کردند‪ .‬اسماعیل داخل حیاط شد‪.‬‬ ‫دیگ اب روی اجاق می جوشید‪ .‬اسماعیل نشست روی‬ ‫پله‪ .‬مادر اب را سرد و گرم کرد‪ .‬پدر قیچی خواست‪ .‬سارا‬ ‫به سوی اتاق رفت‪ .‬پدر گفت‪« :‬بیا جلوتر‍!»‬ ‫اسماعیل زیر دست پدر نشس��ت‪ .‬سارا با قیچی و‬ ‫تیغ و پارچه سفیدی برگش��ت‪ .‬مادر کمک کرد و پارچه‬ ‫را به گردن اسماعیل بست‪ .‬پدر قیچی را به دست گرفت‪.‬‬ ‫گفت‪« :‬بسم اهلل»‪.‬‬ ‫اسماعیل سرش را خم کرد‪ .‬بال های پارچه را گرفت‬ ‫تا موهایش روی زمین نریزد‪ .‬باران دیگر نمی بارید‪ .‬صدای‬ ‫عزاداری‪ ،‬بلندتر از قبل به گوش می رسید‪« .‬اسیه» گفت‪:‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪30‬‬ ‫«زود باشید! االن خیمه ها را اتش می زنند‪».‬‬ ‫سارا گفت‪« :‬به این زودی؟‍!»‬ ‫پدردسته ای ازموهایرویپیشانی اسماعیل رابرید‪.‬‬ ‫مادر با فرچه ریش تراشی پدر کف صابون درست کرد‪.‬‬ ‫اسیه گفت‪« :‬راستی اقا معلم هم بین عزادارها بود‪ .‬عجیبه‬ ‫که نرفته شهر!»‬ ‫اسماعیل بی اختیار سرش را باال اورد‪ .‬پدر‪ ،‬دستش‬ ‫را به سر او فشار داد‪ .‬اسیه گفت‪« :‬انگار اقا معلم هم نذر‬ ‫داشته‪».‬‬ ‫مادر گفت‪« :‬چطور مگه؟»‬ ‫اسیه گفت‪« :‬دنبال گوسفند می گشت که بخرد‪».‬‬ ‫مادر گفت‪« :‬ش��اید تو شهرشان قربانی می کشته و‬ ‫حاال که نرفته ‪»...‬‬ ‫اسماعیل دوباره سرش را باال اورد‪ .‬پدر گفت‪« :‬چه‬ ‫کار می کنی؟ می خواهی قیچی بره تو گوشت؟»‬ ‫اسماعیل س��ر فرو انداخت‪ .‬پدر کار قیچی کردن‬ ‫موهای جلوی سر را به پایان برد‪ .‬اسیه گفت‪« :‬خوشگل‬ ‫شدی اسماعیل!»‬ ‫دلداری بی فایده ای بود‪ .‬نتوانست لبخندی بر لب‬ ‫اسماعیل بنشاند‪ .‬مادر فرچه و کف صابون را پیش دست‬ ‫پدر راند‪ .‬پدر فرچه را در کف صابون زد و به سر اسماعیل‬ ‫مالید‪.‬‬ ‫ـ تیغ!‬ ‫سارا تیغ را داد دست پدر‪ .‬پدر شروع کرد به تراشیدن‪.‬‬ ‫زمان چه دیر می گذشت!‬ ‫چقدر مانده بود به ان لحظه ای که این همه منتظرش‬ ‫بود و این همه درباره اش فکر کرده بود؟‬ ‫چقدرسختبودبهانتظارنشستن‪.‬‬ ‫از صدای کشیده ش��دن تیغ بر سر‪ ،‬لرزه ای پوست‬ ‫اسماعیل را فرا گرفت‪.‬‬ ‫لرزه ای که از چشم پدر دور نماند‪.‬‬ ‫ـ ارام باش اسماعیل! هنوز هم می ترسی؟ در چنین‬ ‫روزی‪ ،‬سخت ترین زخم ها هم به راحتی خوب می شوند‪.‬‬ ‫ی احتیاج به بخیه زدن داشته باشد‪،‬‬ ‫هیچ شنیده ای زخم ‬ ‫حتیاگرخیلیعمیقهمباشد؟‬ ‫اسماعیل چیزی نگفت‪ .‬پدر کارش را تمام کرد‪ .‬مادر‬ ‫سر اسماعیل را با اب گرم شست‪ .‬خواهر ها لباس سفید‬ ‫و خنجر را اوردند‪ .‬مادر‪ ،‬اسماعیل را لباس پوشاند و برای‬ ‫دلگرمی‪ ،‬بازوی او را فشار داد‪.‬‬ ‫ـ اماده ای؟‬ ‫ـ بله‪.‬‬ ‫ـ پس راه بیفتیم‪.‬‬ ‫ـ یا اهلل! کمی صبر کنید!‬ ‫اقا معلم بود که جلوی در حیاط ایستاده بود‪ .‬پدر از‬ ‫دیدن او جا خورد‪.‬‬ ‫ـ شمایید اقا معلم! سالم! لعنت بر شمر!‬ ‫ـ لعنت بر یزید! برای مراسم می روید؟‬ ‫ـ اگر خدا بخواهد!‬ ‫ـ اتفاقا من هم امده ام در همین رابطه با شما صحبت‬ ‫کنم‪.‬‬ ‫اقا معلم نگاهی به اسماعیل انداخت‪.‬‬ ‫ـ انگار سر بزنگاه هم رسیده ام‪.‬‬ ‫پدر س��عی می کرد ناراحتی اش را پنه��ان کند‪ .‬از‬ ‫حرکاتش معلوم بود‪ .‬ش��اید دلش نمی خواست دوباره‬ ‫خودش را درگیر بگو مگوی بی حاصلی بکند‪.‬‬ ‫ ـ چه ش��ده اقا معلم؟ ما که ان روز حرف هامان را‬ ‫زدیم‪.‬‬ ‫اقا معلم دستیبه سر اسماعیل کشید‪.‬‬ ‫ـ درسته‪ .‬من نیامدم که دوباره بگویم کسی نباید در‬ ‫حق کس دیگری نذر بکند‪.‬‬ ‫پدر چشم دوخت به چشم های اقا معلم‪.‬‬ ‫ـ پس قضیه چیه اقا معلم؟‬ ‫اقا معلم ساعتش را نگاه کرد‪.‬‬ ‫ـ وقت دارد می گذرد‪ .‬االن هم��ه باید تو عزاداری‬ ‫باش��یم‪ .‬پس من زیاد وقت تان را نمی گیرم و یکراست‬ ‫می روم سر اصل مطلب‪ .‬شما کم وبیش مرا می شناسید‪.‬‬ ‫می دانید که ادم بی اعتقادی نیستم‪ .‬اخرت خودم را هم به‬ ‫دنیای کسی نمی فروشم‪ .‬پس شاید بتوانی قبول کنی که‬ ‫بی حساب حرف نمی زنم‪.‬‬ ‫پدر گفت‪« :‬اختیار دارید اقا معلم!»‬ ‫اقا معلم گفت‪« :‬شما خودت هم صاحب کماالتی‪.‬‬ ‫می دانی صدمه زدن به بدن حرام اس��ت‪ .‬بنابراین بیا و از‬ ‫این کار بگذر! وبالش گردن من! می گویی نذر کرده ایم‪،‬‬ ‫چاره ای نیست؟ بسیار خب! ان روز هم بهت گفتم‪ .‬اصال‬ ‫نذر یعنی چه؟ یعنی اینکه خ��ودت چیزی را بر خودت‬ ‫واجب کنی‪ .‬این از چیزی که خدا واجب کرده‪ ،‬واجب تر‬ ‫که نیست‪ .‬هست؟»‬ ‫ـ استغفراهلل! این چه صحبتی است در این روز عزیز؟‬ ‫ـ ناراحت نش��و! منظور دارم از حرفم‪ .‬مثال روزه را‬ ‫در نظر بگیر! مگر نه اینکه خ��دا ان را واجب کرده؟ ولی‬ ‫اگه کسی نتوانست روزه بگیرد‪ ،‬چه کار می کند؟ کفاره‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫پدر گفت‪« :‬ولی اس��ماعیل می توان��د‪ .‬نمی توانی‬ ‫اسماعیل؟»‬ ‫اسماعیل چیزی نگفت‪ .‬اقا معلم گفت‪« :‬می تواند!‬ ‫ولی به چه قیمتی! خیلی از انهایی هم که روزه نمی گیرند‪،‬‬ ‫اگه بنا باشد سالمتی خودشان را از دست بدهند‪ ،‬می توانند‬ ‫بگیرند‪».‬‬ ‫پدر جوابی برای گفتن نیافت‪ .‬انگار گیر کرده بود‪.‬‬ ‫اسماعیل از گوشه چشم او را نگاه می کرد‪ .‬اقا معلم عجب‬ ‫وقتی به کمکش امده بود! ایا فقط ب��ه خاطر او نبود که‬ ‫مانده بود؟‬ ‫اقا معلم رفت طرف در حیاط‪ .‬رو به بیرون داد زد‪:‬‬ ‫«بیاوریدش تو!»‬ ‫دو تا از شاگردها‪ ،‬گوسفندی را کشان کشان به حیاط‬ ‫اوردند‪.‬‬ ‫پدر گفت‪« :‬این چیه؟»‬ ‫اقا معلم گفت‪« :‬قربانی!»‬ ‫پدر با درماندگی اطرافش را نگاه کرد‪.‬‬ ‫ـ برای چه؟!‬ ‫اقا معلم گفت‪« :‬مگه نه اینکه نذر کرده ای در این روز‪،‬‬ ‫خونی توسط شما ریخته شود؟»‬ ‫پدر نگاهش را چرخاند طرف مادر و بعد برگشت‬ ‫رو به اقا معلم‪.‬‬ ‫ـ یعنی چه؟ منظور شما این نیست که‪...‬‬ ‫اقا معلم نگذاشت حرف پدر تمام بشود‪.‬‬ ‫ـ اتفاقا چرا! گوسفندش هم از من‪.‬‬ ‫پدر گفت‪« :‬گوسفند که خودمان داریم‪ .‬ولی اینکه‬ ‫نمی شود‪».‬‬ ‫اقا معلم گفت‪« :‬چرا نمی شود؟»‬ ‫پدر رو کرد به مادر‪.‬‬ ‫ـ تو چه می گویی؟‬ ‫مادر گفت‪« :‬چی دارم که بگویم؟»‬ ‫پدر داشت نرم می ش��د‪ .‬این‪ ،‬از نگاه اسماعیل دور‬ ‫نماند‪.‬‬ ‫صدای عزادارها بلند تر از همیش��ه شنیده می شد‪.‬‬ ‫اقا معلم گفت‪« :‬زود باش مرد! چرا دست دست می کنی؟»‬ ‫پدرنگاهیبهاسماعیلونگاهیبهگوسفندانداخت‬ ‫و گفت‪« :‬من‪ ...‬من باید بپرسم‪ .‬این جوری‪ ...‬این جوری‬ ‫که نمی شود‪».‬‬ ‫اقا معلم گفت‪« :‬پس بجنب! چیزی به ظهر عاشورا‬ ‫نمونده‪g».‬‬ ‫معنای گمشده اتفاق‬ ‫بحثی در ضرورت دراماتورژی اتفاق عاشورا‬ ‫علی زند‬ ‫علی زند در این‬ ‫مطلب درباره‬ ‫شیوه های انتقال‬ ‫معنای عاشورا بحث‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫در هزار و چهارصد س��ال پیش در این جهان‬ ‫هستی اتفاقی افتاده اس��ت که از حیث معنا می توان‬ ‫گفتهرگزچنینچیزیتکرارشدنینیست‪.‬درزمان‬ ‫روی دادن ان اتفاق ـ که از نظر ظاهر زمانی تنها یک‬ ‫نصف روز بوده است ـ حجم و کیفیت بی نظیری‬ ‫از معنا که در جهان هستی تمرکز یافته بود از فردای‬ ‫واقعه ـ و شاید لحظه ای پس از ان یا در ان ـ مثل انفجار‬ ‫بزرگ(‪ )big bang‬پراکنده شد‪ .‬و می توان گفت از ان‬ ‫پس ذرات جهان در حال دور شدن از هم هستند‪ .‬این‬ ‫تمرکزوفربه شدنمعنا‪،‬ماناییابدیرامی شایست‪.‬اما‬ ‫گویی جهان توان نگه دارندگی سنگینی ان را نداشت‬ ‫و چیزی که در قبالش مسئول بود را واگذاشت و به‬ ‫ناگاه رها کرد‪ .‬این معنای رها شده شاید به انتقام این‬ ‫بی مسئولیتی جوری انهدام یافت که هزاران ذره شد‬ ‫و هر ذره اش در جایی افتاد که انسان ها تا ابد به دنبال‬ ‫تکه تکه های ان بگردند و نیابند که نیابند‪ .‬بعد از ان‬ ‫تمرکز معنایی که در تاریخ هستی تنها یک بار اتفاق‬ ‫می افتد‪،‬جهانبهمرحلهگذرازمعنایعنیبیمعناییو‬ ‫سرگشتگیادم هارسید‪.‬ابرقهرماناین تراژدیدرشب‬ ‫واقعه وقتی برای فردا شمشیر تیز کرده و به جهان بعد‬ ‫از خود نگاه می کند‪ ،‬ان را به هیچ می گیرد‪ .‬قهرمان که‬ ‫می داند با رفتنش معنا از جهان خرقه تهی خواهد کرد‪،‬‬ ‫شعری می خواند که در ان می گوید‪:‬‬ ‫«اه از دوستی تو ای روزگار! چه بسیار از یاران‬ ‫و جویندگان که در هر صبح و شام انها را کشته ای؛‬ ‫[اه که] روزگار‪ ،‬هرگز به ج��ای انان بدیلی را‬ ‫نخواهد پذیرفت؛‬ ‫به راستی که کار در دست خداوند جلیل است‬ ‫و هر زنده ای‪ ،‬باید این راه را طی کند‪».‬‬ ‫همانطور که گفتم معنا هرگز مثل ان روز با همه‬ ‫همگی اشدریکجاویکزمانجمعنشدهبود‪.‬پس‬ ‫از ان روز جهان قبل از واقعه و جهان بعد از واقعه با‬ ‫همه بی معنایی اش با ارجاعاتی کهبه ماهیت این اتفاق‬ ‫پیدامی کردودستبردهاییکهازانتمرکزمعناییمی زد‪،‬‬ ‫معنا شد‪ .‬دوستی را می شناسم که وقتی فیلمی را دید‬ ‫و احساس کرد که با ان فیلم سینما تمام شده است‪،‬‬ ‫دیگر هرگز به تماشای فیلمی ننشست و فیلم هایی که‬ ‫در گذشته دیده بود نیز از چشمش افتادند‪ .‬حکایت ما‬ ‫و این اتفاق همین است‪ .‬شاید کسی بگوید در جهان‬ ‫فجایع و کشتار های بیش از این رخ داده است و ما را به‬ ‫تعصبمتهمکند‪.‬هرکسچنینبگویددرجهانبی معنای‬ ‫کنونی محق است و نمی توان به او خرده گرفت‪ .‬او همه‬ ‫چیز را با معادالت بی معنایی که در نظام نش��انه ای اش‬ ‫جای معنا را گرفته اند‪ ،‬می بیند‪ .‬در هر حال قس��مت این‬ ‫بوده است که سنجه ما از همه چیز ان تمرکز معنایی باشد‪.‬‬ ‫درد ما جنایت و کشتار ان روز نیست ـ اگرچه هست ـ‬ ‫درد ما غربت معنا در ان روز اس��ت‪ .‬روزی که جهان به‬ ‫همه معنا دهن کجی کرد و معنا از ان شهر رفت به جایی‬ ‫که قدرش را بدانند و پس از ان دیگر کسی معنا را ندید و‬ ‫ندانست ان جابلقا و جابلساکه در ان معنا را عزت و احترام‬ ‫می گذارند و به جای سنگ زدنش بر پایش بوسه می نهند‪،‬‬ ‫کجاست‪ .‬شاید کسی بگوید‪« :‬تو‪ ،‬اگر در خانواده ای شیعه‬ ‫به دنیا نیامده بودی و این چیز ها را مادرت در الالیی هایش‬ ‫برایتنمی گفتهرگزچنینحرف هایینمی زدیوحتی‬ ‫روحت هم از انها خبر نداشت‪ .‬اگر تو مثال از اهالی شهر‬ ‫«درسدن» بودی حاال در بمباران «درسدن» به دنبال تمرکز‬ ‫معناییعالممی گشتی‪».‬‬ ‫خب‪ ،‬این یکی هم راست می گوید‪ .‬طفلک‪ ،‬مادرش‬ ‫مثل من با معنا شیرش نداده و با معنا خوابش نکرده است‪.‬‬ ‫چه تهمت ناروایی است که به مادرش می زنم؟ مگر‬ ‫می شود مادر بود و از معنا جدا بود؟‬ ‫نه! می دانی رفیق؛ این متن تم یکس��انی دارد ولی‬ ‫گویا شما بازخوانی المانی اش را دیده ای و من اینجا متن‬ ‫اصلی اش به دستم رسیده است‪....‬حاال البد می خواهی‬ ‫بگویی متن تو اصلی اس��ت و مال من بازخوانی فارسی‬ ‫است‪ .‬ایرادی ندارد؛ بگو‪ .‬اصال قبول‪ .‬اگر بازخوانی به متن‬ ‫اصلی وفادار باشد خب چه فرقی می کند؟ ما بر سر چه‬ ‫دعوا می کنیم؛ وقتی که معنا به تاراج رفته است! دیگر چه‬ ‫فرقی می کند؟ شاید حرف مرا بورخس می فهمد وقتی که‬ ‫در داستان جاودانگی هومرش را با یک اوا پیدا می کند و‬ ‫به جا می اورد‪ .‬ای کاش مثل بورخس می توانستم در ان‬ ‫سرزمین گمش��ده با یک اوا ـ که هرچه هم باشد ماللی‬ ‫نیست ـ هومرم را پیدا کنم رفیق‪.‬‬ ‫در حدی نیستم که بخواهم خیلی در مورد بزرگی‬ ‫و شگفتی معنا‪« ،‬ان اتفاق»حرف بزنم و چیزهایی که از‬ ‫دانستن من خارج است را دانسته هایم جلوه دهم‪ .‬از اتفاق‬ ‫می گذرم و به واژه اتفاق می پردازم‪.‬‬ ‫«اتفاق» واژه ای است که خود به تنهایی می تواند مورد‬ ‫جدلواقعشود‪.‬برخیمی توانندچیزیرااتفاقتلقیکنند‬ ‫وبرخیدیگربگویندنهاتفاقیهمنبودهاستانچیزیکه‬ ‫شما ان را اتفاق می دانید‪ .‬عده ای ممکن است بر سر اتفاقی‬ ‫ازحیثاهمیتانمجادلهکنند‪.‬عده ایدیگردربارهخوب‬ ‫یا بد بودن اتفاق و عده ای بر سر معنای یک اتفاق‪ .‬فارغ از‬ ‫اینکه این بحث ها معموال به نتیجه ای دقیق و اقناع یکی از‬ ‫طرفین ـ حتی با گذر زمان ـ نمی انجامد‪ ،‬می خواهم اتفاق‬ ‫را از منظر اینکه یک عنصر دراماتیک است مد نظر قرار‬ ‫دهم و بعد از صحبت اندکی درباره ان‪ ،‬بالفاصله بزنم به‬ ‫صحرای کربال و مواجهه هنرمند با واقعه کربال را از منظر‬ ‫اتفاق بودگی اش بحث کنم‪.‬‬ ‫شاید بتوان اتفاق را اینگونه روشن کرد که رویدادی‬ ‫خارج از رویه است‪ .‬البته کار باز سخت تر می شود‪ .‬رویداد‪،‬‬ ‫رویه و خارج از رویه بودن‪ ،‬خودشان به اندازه الزم‪ ،‬پیچیده‬ ‫و بحث برانگیز هستند و شناور بودن مصادیقشان در اذهان‬ ‫فرد فرد ادم ها کار را از این هم سخت تر می کند‪ .‬توضیح این‬ ‫چیزهای سخت‪ ،‬صادقانه بگویم که کار من نیست‪ .‬پس‬ ‫به حال خود رهایشان می کنم‪ .‬اما فکر می کنم انچه چیزی‬ ‫را در ذهن کسی به اتفاق تبدیل می کند «فرق» داشتن ان‬ ‫است‪.‬اینکهباچهچیزیاصالمهمنیست‪.‬مسالهایناست‬ ‫که اتفاق ها اصوال فرق دارند و همین باعث می شود که‬ ‫دیده شوند و اینکه اتفاقی به چشم کسی نیاید به این علت‬ ‫اس��ت که او این فرق را در ان حس نکرده اس��ت‪ .‬با این‬ ‫اوصاف در هر قصه ای بی نهایت اتفاق موجود است زیرا‬ ‫مواجهه هر انسانی با یک قصه می تواند با دیگری متفاوت‬ ‫باشد و بنابراین چیز هایی که از دیده او اتفاق بوده است از‬ ‫نگاه دیگری اتفاق نباشد و بالعکس‪.‬‬ ‫حاال ما به عنوان یک هنرمند ـ داستان نویس‪ ،‬شاعر‪،‬‬ ‫فیلمس��از‪ ،‬درام نویس یا کارگردان تئاتر ـ با اتفاق کربال‬ ‫روبه رو می شویم‪ .‬باید چه کار کنیم؟‬ ‫قبلازهرچیزاگربهایننتیجهنرسیمکهکربالـ بنابه‬ ‫تعریفی که در باال اوردم ـ یک اتفاق است‪ ،‬دستمان مقابل‬ ‫ان خالی اس��ت و هیچ کاری از پیش نخواهیم برد‪ .‬البته‬ ‫کسانی که کربال را اتفاق نمی دانند هم نادانسته و ناخواسته‬ ‫به هر حال متاثر از روح ان واقعه می شوند و حال‪ ،‬اینکه این‬ ‫چگونه تاثیری است‪ ،‬بحثی دیگر است‪.‬‬ ‫انچه نمایشنامه را عاشورایی می کند چیست؟ دسته‬ ‫شبیه خوانان؟ جامه های سرخ و سبز؟ سنج و طبل و علم؟‬ ‫برای پاسخ باید بگویم به غیر از اتفاق دانستن کربال‬ ‫چیز دیگری هم برای مواجهه با ان نیاز است‪ .‬اینکه کربال‬ ‫را اتفاقی بزرگ بدانیم‪ .‬خیلی بزرگ‪ .‬حتی اگر هیچ از این‬ ‫بزرگی را نفهمیم ـ که نمی فهمیم ـ همین که درام نویس‬ ‫پیش خودش اعتراف به بزرگی دست نایافتنی این اتفاق‬ ‫بکند می تواند تا حد زیادی از افتادن در دام محدودیت ها‬ ‫رها شود‪ .‬اصوال چیز های بزرگ قالب شکن هستند‪(.‬شاید‬ ‫به همین دلیل است که اجراهای اوانگارد خوبی را از اثار‬ ‫مهم کالسیک در صحنه های تئاتر جهان شاهد هستیم‪).‬‬ ‫بنابراین هیچ گاه نمی توانم کربال را انقدر کوچک ببینم که‬ ‫بشود برای درام عاشورایی چارچوب ها و حتی المان ها یا‬ ‫نماد های خاصی را تعریف کرد‪ .‬این محدودیت ها باعث‬ ‫به وجود امدن دایره ای بسته می شود که در ان با یک نگاه‬ ‫سطحی‪ ،‬تنگ نظرانه و ک ّمی‪ ،‬متون نمایشی به عاشورایی‬ ‫و غیر ان تقسیم می شود‪ .‬غافل از اینکه اتفاق‪ ،‬بزرگتر از‬ ‫این حرف هاست‪ .‬اگر ذهن ما کوچک است باید ذهن قد‬ ‫بکشد نه اینکه معنا تا به اندازه ذهنی کوچک تقلیل یابد‪.‬‬ ‫البته شاید کسی بگوید پس تعزیه چطور؟ درست‬ ‫اس��ت‪ .‬تعزیه تماما هم��ه این محدودیت ه��ا و قوانین‬ ‫چارچوب محور است‪ .‬پس تعزیه را ذهن های کوچک‬ ‫ساخته اند؟ اصال این طور نیست‪ .‬تعزیه ساخته ذهن های‬ ‫هنرمند و بزرگی اس��ت که صاحبان قلب هایی اسمانی‬ ‫بوده اند‪ .‬مساله این است که تعزیه با همه مایه های هنری‬ ‫و زیبایی شناسی اش تئاتر به معنای امروزی ان محسوب‬ ‫نمی شود‪ .‬تعزیه یک سنت اس��ت‪ .‬یک ایین‪ .‬در تعزیه‬ ‫مشارکت تماشاگر و بازیگر بیش از اندازه از یک جنس‬ ‫است‪ .‬بهتر اس��ت برای تماش��اگر تعزیه از واژه ای مثل‬ ‫«تماشابازیگر» استفاده کنیم و شبیه خوانان را چیزی مثل‬ ‫«بازیتماش��اگر» خطاب نماییم‪ .‬این بدین دلیل است که‬ ‫گویی در تعزیه مرزی واقعی بین بینندگان و صحنه گردانان‬ ‫‪31‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫وجود ندارد‪ .‬همه به قصد انجام یک ایین و برپایی سوگ‬ ‫حضرت سیدالش��هدا علیه الس�لام‪ ،‬در کنار هم جمع‬ ‫می شوند‪ .‬چیز هایی مانند تفکر و واکاوی اتفاق‪ ،‬لذت و‬ ‫زیبایی شناسی‪ ،‬در مراتب بعدی اولویت قرار می گیرند‪.‬‬ ‫گویی تعزیه نمایشی است که تماشاگر دیگری دارد‪ .‬از‬ ‫کس دیگری دلبری می کند‪ .‬همه کسانی که در یک تعزیه‬ ‫مش��ارکت می کنند می خواهند ارادت خود را در مقابل‬ ‫صاحبان ذبح ش��ده معنا یعنی حماسه افرینان عاشورا و‬ ‫خاندان پاک ال اهلل به اثبات برسانند‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬تعزیه ماجرایی دیگر اس��ت و م��ن در اینجا‬ ‫می خواهم به تئاتر بپ��ردازم‪ .‬جایگاه تعزیه در جای خود‬ ‫محفوظ است ولی اینکه در صحنه تئاتر تعزیه اجرا بشود‬ ‫اشتباهی استراتژیک است‪.‬‬ ‫بهترین شیوه بازیافت اتفاق کربال برای درام نویس‬ ‫به نظر من عنصری نیست که در متن مشهود باشد بلکه‬ ‫تاثیری از اتفاق اس��ت که در درون نمایش��نامه نویس‬ ‫وجود دارد‪ .‬ش��اید این تاثیر به قدری درونی باشد که‬ ‫حتی خود خالق اثر ه��م نداند که در ح��ال خلق یک‬ ‫اثر عاش��ورایی اس��ت و مخاطب هم نتواند به راحتی‪،‬‬ ‫الم��ان نزدیکی با اتف��اق کرب�لا در ان پی��دا بکند‪ .‬اما‬ ‫در حقیق��ت روح��ی از ان اتفاق در متن جاری ش��ده‬ ‫است‪ .‬ایا این تاثیر درونی ش��ده از اتفاق‪ ،‬که نسیمش‬ ‫ناخواس��ته ـ و از روی سرشار ش��دن قلب نویسنده ـ‬ ‫در هوای نمایشنامه وزیدن می گیرد‪ ،‬بی نظیر نیست؟‬ ‫نمون��ه ای ک��ه گفته ش��د انق��در ناب ـ و ش��اید‬ ‫نایاب ـ اس��ت که زیاد نمی توان در م��ورد مصادیق ان‬ ‫صحبت کرد‪ .‬و به دالی��ل توضیحاتی که در توصیف ان‬ ‫مطرحکردمبایدبگویمکهایندستازاثاربیشترحسی اند‬ ‫و کمتر تن در گرو کالم و بررسی و تحلیل می دهند‪ .‬و صد‬ ‫البته تحلیلگران الیق این اثار که همانا صاحبان ذهن های‬ ‫بلند هس��تند هم نایابند و اگر باش��ند هم در این اشفته‬ ‫بازار ترجیح می دهند رموز اینگونه متون را نگش��ایند تا‬ ‫الاقل اثار ناب الوده این بازار نشوند‪.‬‬ ‫ش��اید نمونه ای که گفتم بیش از حد دست نیافتنی‬ ‫جلوه کرد‪ .‬بنابراین از ان می گ��ذرم و نمونه ای دیگر از‬ ‫مواجهه با اتفاق بزرگ کربال را می گویم‪.‬‬ ‫در این ش��یوه‪ ،‬درام نویس اگاهانه و با نقشه قبلی‬ ‫با اتفاق روبه رو می ش��ود‪.‬حتی ش��اید المان هایی هم از‬ ‫خود واقعه در متن بیاورد‪ .‬این مواجه��ه از مواجهه نوع‬ ‫اول در مرتبه ای پایین تر قرار می گی��رد اما در جای خود‬ ‫صحیح و با ارزش است‪ .‬در این روش درام نویس اتفاق‬ ‫را دراماتورژی می کند و به جای بازسازی اتفاق دست به‬ ‫باز نمایی ان می زند‪.‬‬ ‫بازس��ازی اتفاق به طرز وحش��تناکی از بزرگی و‬ ‫همه جانبه بودنش می کاهد و ان را به اتفاقی عادی تقلیل‬ ‫می دهد‪( .‬بعضی از اتفاقات به ق��دری بزرگند که تقریبا‬ ‫غیر قابل بازس��ازی اند‪ ).‬البته ش��اید بازخورد مخاطبان‬ ‫خوب باشد ولی این را نمی توان به حساب اثر گذاشت‪.‬‬ ‫مخاطب چنین تئاتر هایی که من اسم انها را تئاتر بازسازی‬ ‫یا شبه تعزیه می گذارم عموما افرادی هستند که پیش زمینه‬ ‫قوی ای از اتفاق عاشورا دارند‪ .‬پس بازخورد مثبت انها‬ ‫در حقیقت چیزی جز احس��اس برانگیخته شده شان از‬ ‫تجربیاتقبلیخودنسبتبهاتفاقنیست‪.‬‬ ‫اصوال بازسازی هر اتفاقی همیشه چند پله عقب تر‬ ‫از بازنمایی ان است‪ .‬برای مثال فرض کنید یک روز صبح‬ ‫به مالقات یکی از دوس��تانتان می روید‪ ،‬می بینید که او‬ ‫بر خالف روزهای قبل بسیار گرفته و ناراحت است‪ .‬از او‬ ‫علت ناراحتی اش را می پرسید و او همه ماجرا را مو به مو‬ ‫برایتان تعریف می کند‪ .‬اینجا دوس��ت ش��ما ماجرایش‬ ‫را برایتان بازس��ازی کرده اس��ت‪ .‬در چنین حالتی شما‬ ‫ناخواس��ته از روی اتفاق به مرحله بعد از اتفاق جهش‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪32‬‬ ‫کرده اید‪ .‬در این حال اراده ش��ما مجبور است‪ .‬مجبور به‬ ‫قضاوت و تصمیم گیری در مورد مساله پیش امده برای‬ ‫دوستتان‪ .‬سعی می کنید از او دلجویی کنید و چاره ای برای‬ ‫حل مشکلش بیندیش��ید یا نهایتا بگویید «خب حاال‪!...‬‬ ‫من فکر کردم چی شده!» یا «طوری نیست‪ .‬برای من هم‬ ‫پیش امده»‪.‬‬ ‫و حاال جور دیگری فرض کنی��د‪ .‬یک روز صبح‬ ‫دوستتان را می بینید که گرفته و غمگین است‪ .‬از او علت‬ ‫را می پرسید‪ .‬دوست شما کمی تودار است‪ .‬چیزی بروز‬ ‫نمی دهد‪ .‬شاید اصال به کل منکر ناراحتی اش بشود‪ .‬در‬ ‫چنین وضعیتی شما اشفته می شوید‪ .‬می خواهید هر طور‬ ‫شده مشکلش را بفهمید‪ .‬او که چیزی به شما نمی گوید‪.‬‬ ‫بنابراین از راه های دیگری در مسیر کشف اتفاق تالش‬ ‫می کنید‪.‬ذرهذرهاتفاقرامی فهمیداماهرگزانتصویردقیق‬ ‫بازسازی شده را پیدا نمی کنید بلکه تصویر خودتان را از‬ ‫اتفاق می سازید‪ .‬شما نه تنها از اتفاق گذر نکرده اید بلکه‬ ‫اراده تان ازادانه به شما اجازه اندیشیدن درباره ان را داده‬ ‫است زیرافرصت فکرکردن پیداکرده ایدو همین مشارکت‬ ‫فعاالنه تاثیر عمیق تری از اتفاق پیش امده برای دوستتان را‬ ‫در شما ایجاد می کند‪.‬‬ ‫در مواجهه با اتفاق بزرگی مثل عاش��ورا هم همین‬ ‫است‪ .‬درام نویس نباید سعی در بازسازی ان داشته باشد‪.‬‬ ‫بلکه باید ان را دراماتورژی کند‪.‬‬ ‫یعنی تم و محور های اصلی اتفاق را بازیافت کرده‬ ‫و ان را در اث��ر خود انتقال ده��د‪ .‬در اینگونه اثار‪ ،‬تجربه‬ ‫شخصینویسندهازاتفاق‪،‬مالکاست؛چیزیکهمختص‬ ‫یکنویسندهوباتجربهشخصینمایشنامه نویسدیگراز‬ ‫همان اتفاق متفاوت است‪.‬‬ ‫این باز خوانی های شخصی از اتفاق عاشورا لزوما‬ ‫می تواند درس��ت و منطبق با همه معنای اتفاق نباشد اما‬ ‫چون صادقانه و فردی اس��ت با ارزش است و می تواند‬ ‫ارتباط خوبی با مخاطب برق��رار کند و در جای خود در‬ ‫معرض نقد و قضاوت نیز قرار بگیرد‪ .‬حتی امکان مقایسه‬ ‫با بازخوانی های نویسندگان دیگر از اتفاق را به مخاطبان‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫در این ش��یوه مواجهه‪ ،‬احتماال اولین اثر متعلق به‬ ‫مرحوم عباس نعلبندیان است یا الاقل جزو اولین هاست‪.‬‬ ‫نمایشنامه «ناگهان! هذا حبیب اهلل‪ ،‬مات فی حب اهلل؛ هذا‬ ‫لا هلل‪ ،‬مات بسیف اهلل» او نمونه نس��بتا خوبی از یک‬ ‫قتی ‬ ‫دراماتورژی شخصی اتفاق عاشوراست‪.‬‬ ‫فضای نمایشنامه در تهران چهل‪ ،‬پنجاه سال پیش‬ ‫ـ زمان حیات نویسنده ـ تصویر ش��ده است‪ :‬چند‬ ‫خانواده که در اتاق های اجاره ای یک خانه قدیمی در‬ ‫جنوب ش��هر زندگی می کنند‪ .‬س��اکنین این خانه‬ ‫مردمانی مفلوکند‪ .‬امیالی انسانی و مشکالت خاص‬ ‫زندگی خود را دارند‪ .‬از انجایی که بیش از حد درگیر‬ ‫معاش و گرفتاری های روزمره شان هستند از کرامت‬ ‫انسانی یک زندگانی شریف و با عزت و هدف های‬ ‫بلند دور مانده ان��د‪ .‬در این میان ش��خصیت اصلی‬ ‫نمایش(فریدون) به تازگی در همان خانه اتاقی اجاره‬ ‫کرده و باانها همسایه شده است‪ .‬فریدون از جنس انها‬ ‫نیست‪ .‬در وجودش فضیلت و دلسوزی وجود دارد‬ ‫که همس��ایگانش از ان بی بهره اند‪ .‬ادم های ان خانه‬ ‫که صفات خوبش��ان جای خود را به رذایل اخالقی‬ ‫داده هر کدام به طمع صندوقچه فریدون که همه فکر‬ ‫می کنند پر از طال و پول است ـ یا به طمع خوبی های‬ ‫او که خودش��ان فاقد ان هس��تند ـ با هم همداستان‬ ‫می شوند تا فریدون را بکش��ند و صندوقچه اش را‬ ‫صاحب شوند‪ .‬او را می کشند و جسدش را در حیاط‬ ‫خانه دفن می کنند‪ .‬اتفاق��ا روز قتلش هم مصادف با‬ ‫روز عاشوراست‪ .‬و در چند جای متن هم اشاراتی به‬ ‫عاشورا دارد‪ .‬نمایشنامه نعلبندیان حسی قوی دارد و‬ ‫تجربه ای جدید را با مخاطب به اشتراک می گذارد‪.‬‬ ‫پس از نعلبندی��ان در دوران بعد از انقالب هم‬ ‫نمایشنامه نویسان دیگری دس��ت به طبع ازمایی در‬ ‫این حیطه زده اند‪ .‬اسم هایی مثل نغمه ثمینی‪ ،‬نصراهلل‬ ‫قادری‪،‬محمد رحمانیان‪،‬حسینمهکام‪،‬حسینفدایی‬ ‫حسین و بسیاری دیگر که برخی بیشتر موفق بوده اند‬ ‫و برخی کمتر‪.‬‬ ‫در هر حال ضرورت دراماتورژی اتفاق عاشورا‬ ‫همیشه حس می شود شاید به همان دلیل که همه چیز‬ ‫دوباره باید در نگاه به ان اتفاق معنا شود‪ .‬نیاز به فهم‬ ‫اتفاق بزرگ‪ ،‬نیاز به تجربه های ش��خصی عمیق تر و‬ ‫متفکرانه تر و در نتیج��ه بازخوانی هایی که تا حدی‬ ‫در خور بزرگی اتفاق باشند‪ ،‬نیاز هایی است که هنوز‬ ‫بی پاسخ مانده ـ و طبعا قرار نیس��ت کامال به پاسخ‬ ‫برسدـ و باید در جهت تامین شان تالش های بیشتری‬ ‫کرد‪،‬ضمن اینکه باید یاداوری کنم اتفاق های بزرگ‬ ‫قالب شکن هس��تند‪ .‬پس غیر از ش��یوه هایی که در‬ ‫مواجهه درام نویس با اتفاق کرب�لا بیان کردم قطعا‬ ‫ش��یوه های دیگری هم وج��ود دارد‪ .‬ش��یوه هایی‬ ‫ناشناخته!‪g‬‬ ‫نیست در اینجا کسی‬ ‫محرم عشق غیور‬ ‫ما همه بی غیرتیم اینه در کربالست‬ ‫سید ضیاءالدین شفیعی‬ ‫روایت خطی و تعریف بدون تصرف و صریح واقعه‬ ‫از جمله ویژگی های این سروده هاست‪ .‬مخاطب این اثار‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫شاید کسی نداند یا نتواند پس از گذشت قریب به‬ ‫‪ 1370‬سال از وقوع نهضت عاش��ورا‪ ،‬میزان انعکاس یا‬ ‫اثر گذاری امام حسین(ع) و قیام بی مانندش را بر ادبیات‪،‬‬ ‫به طور دقیق نشان بدهد و حتی این ناتوانی ممکن است در‬ ‫ارائه کلیات هم ادامه یابد‪ ،‬اما به نظر می رسد با محدود کردن‬ ‫دوره زمانی مذکور و انجام برخی دسته بندی ها‪ ،‬بتوان این‬ ‫بررسی را تا حدودی امکان پذیر کرد‪.‬‬ ‫یکی از دس��ته بندی های کمک کننده در این مسیر‪،‬‬ ‫تقسیم اثار خلق شده به لحاظ محتوا و متن است‪.‬‬ ‫تقریبا تمامی سروده های عاشورایی فارسی در یکی‬ ‫از چهار گروه زیر می گنجد‪:‬‬ ‫الف) شعرهای عاشورایی توصیفی‬ ‫ب) شعرهای عاشورایی سوگوار‬ ‫ج) شعرهای عاشورایی حماسی و عبرت اموز‬ ‫د) شعرهای عاشورایی تمثیلی‬ ‫اگر این دس��ته بندی را برای تمامی اثار عاشورایی‬ ‫بپذیریم‪ ،‬انگاه خواهیم پذیرفت که در هر یک از اقس��ام‬ ‫این دسته بندی‪ ،‬زیرگروه هایی فرض شوند و شعرهای‬ ‫عاش��ورایی را با اندکی تمایز از یکدیگ��ر به گروه های‬ ‫کوچکتریتقسیمکنند‪.‬‬ ‫پیش از ادامه یافتن این بررس��ی باید یاداور ش��وم‬ ‫منظور از این بررس��ی به خودی خ��ود‪ ،‬ترجیح گروهی‬ ‫از این اثار بر گروهی دیگر نیس��ت اگر چه ممکن است‬ ‫الف) شعرهای عاشورایی توصیفی‬ ‫این گروه از سروده ها که به نظر می رسد در جهت‬ ‫مقاومت ش��اعران ش��یعی در برابر م��وج تحریفات و‬ ‫محدودیت های حکام و خلفا برای انتقال حقیقت حادثه‬ ‫کربال پدید امده‪ ،‬بعدها به عنوان گونه ای رایج در شعرهای‬ ‫عاش��ورایی بارها و بارها مورد طبع ازمایی قرار گرفت ه و‬ ‫از جمله مقاتل منظوم و متون تعزیه خوانی ها را ش��امل‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫در برشی از متن یک تعزیه امده است‪:‬‬ ‫روز عاشورا حسین ان شاه مظلومان‬ ‫این چنین می گفت با ان قوم بی ایمان‬ ‫از پی اتمام حجت با لب عطشان‪:‬‬ ‫گرچه در زعم شما من خود گنهکارم‬ ‫قتل من الزم بود‪ ،‬واجب شد ازارم‬ ‫شیرخواره کودکی در خیمه ها دارم‬ ‫چند بند از یک نوح��ه خاطره انگی��ز را هم مرور‬ ‫می کنیم‪:‬‬ ‫عمو را که ندیدم‬ ‫شده قطع امیدم‬ ‫دل از اب بریدم‬ ‫روم خیمه بگویم‬ ‫که شد کشته عمویم‬ ‫دلم تاب ندارد‬ ‫حرم اب ندارد‬ ‫علی خواب ندارد‬ ‫روم خیمه بگویم‬ ‫که شد کشته عمویم‬ ‫پدر رنگ پریده‬ ‫حرم جامه دریده‬ ‫عمو تیر به دیده‬ ‫روم خیمه بگویم‬ ‫که شد کشته عمویم‬ ‫خبرنامه‬ ‫شفیعی در این‬ ‫یادداشت به تحلیل‬ ‫رویکرد های مختلف‬ ‫شعر عاشورایی‬ ‫پرداخته است‬ ‫به طور طبیعی و در پایان بررسی‪ ،‬مخاطبان بحث ‪ -‬موافق‬ ‫با ایده ال ها و تعریف هایی که دارند‪ -‬گروهی خاص از‬ ‫شعرهای عاشورایی را موفق تر یا موثرتر از سایر شعرهای‬ ‫عاشورایی بدانند‪.‬‬ ‫معموال عموم فارسی زبانان فرض ش��ده و تاثیر بر مردم‬ ‫کوچه و بازار هدف گوینده است‪:‬‬ ‫چون علیاکبر شهیدکربال‬ ‫نور چشم انبیا و اولیا‬ ‫دید کان سلطان اقلیم وجود‬ ‫خالق جان‪ ،‬مالک غیب و شهود‬ ‫مانده هم چون ذات حی‪ ،‬فرد و وحید‬ ‫جملهاصحاب اشزتیغکینشهید‬ ‫گفت کای سلطان ملک و جان و دین‬ ‫واصالن را منزل حق الیقین‬ ‫برق عشق ات سوخت یک جا خَ رمنم‬ ‫سالک راه فنایت نک منم‬ ‫امدم تا از تو گیرم رخصتی‬ ‫خضر راه عشق! اینک ه ّمتی‬ ‫میرزا ابوالحسن اصفهانی (صفی)‬ ‫چون جهاد روز عاشورا رسید‬ ‫فرصت یاران سرامد تا رسید‬ ‫نوبت جانبازی اندر راه دین‬ ‫بر غالم ترک زین العابدین‬ ‫«جون» نام او که بر جان اش سالم‬ ‫َ‬ ‫زشت روی و خوبرویان اش غالم‬ ‫ان ره اندر کوی دلبر یافته‬ ‫تربیت ها از ابوذر یافته‬ ‫با علی دست ارادت داده بود‬ ‫سال ها در خدمت اش استاده بود‬ ‫ان چه از عشق و وفا تحصیل کرد‬ ‫در قیام کربال تکمیل کرد‬ ‫پاسبان درگه موال حسین‬ ‫او بالل اما اذانش «یا حسین»‪.‬‬ ‫سید رضا موید‬ ‫ب) شعرهای عاشورایی سوگوار‬ ‫این گروه از س��روده ها که به نظر می رس��د وظیفه‬ ‫برانگیختن تاثر و ایجاد اندوه و تامین حاالت عزا و سوگ‬ ‫را دنبال می کنند‪ ،‬در شعر فارسی نمونه های فراوانی دارند‬ ‫که برخی از قطعات این گونه از شعر عاشورایی را می توان‬ ‫پیشانی نوشته و سربند شعر عاشورایی دانست‪.‬‬ ‫ابتدا از عمان سامانی‪:‬‬ ‫سیل اشکش بست بر شه راه را‬ ‫‪33‬‬ ‫دود اهش کرد حیران شاه را‬ ‫در قفای شاه رفتی هر زمان‬ ‫بانگ مهال مهلی اش بر اسمان‬ ‫از حبیب اهلل چایچیان «حسان»‪:‬‬ ‫امشب شهادت نامه ّ‬ ‫عشاق امضا می شود‬ ‫فردا زخون عاشقان‪ ،‬این دشت‪ ،‬دریا می شود‬ ‫امشبکناریکدگر‪،‬بنشستهالمصطفی‬ ‫فرداپریشانجمع شان‪،‬چونقلبزهرا(س)می شود‬ ‫امشب صدای خواندن قران به گوش اید ولی‬ ‫فردا صدای االمان‪ ،‬زین دشت بر پا می شود‬ ‫امشب کنار مادرش‪ ،‬لب تشنه اصغر خفته است‬ ‫فردا خدایا بسترش‪ ،‬اغوش صحرا می شود‬ ‫امشب که جمع کودکان‪ ،‬در خواب ناز اسوده اند‬ ‫فردا به زیر خارها‪ ،‬گم گشته پیدا می شود‬ ‫امشب رقیه حلقه زرین اگر دارد به گوش‬ ‫فردا دریغ این گوشوار‪ ،‬از گوش او وا می شود‬ ‫خبرنامه‬ ‫شعرهای س��وگوار عاش��ورایی مخاطبان خویش‬ ‫را با چش��مانی خیس و دلی اندوهبار به خیمه عزاداری‬ ‫حضرت اباعبدهلل می برند و گاه از برخی جهات در دامن‬ ‫افراط می لغزند‪:‬‬ ‫از وصال شیرازی‪:‬‬ ‫زینب چو دید پیکری اندر میان خون‬ ‫چون اسمان که زخم تن از انجمش فزون‬ ‫بی حد جراحتی‪ ،‬نتوان گفتنش که چند‬ ‫پامال پیکری‪ ،‬نتوان دیدنش که چون‬ ‫خنجر در او نشسته چو شهپر که در هما‬ ‫پیکان از او دمیده چو مژگان که از َجفون‬ ‫گفت این به خون تپیده نباشد حسین من‬ ‫این نیست انکه در بر من بود تاکنون‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫یا از نیاز جوشقانی‪:‬‬ ‫زینب چو جسم پاک برادر نظاره کرد‬ ‫کرد این خطاب و پیرهن صبر پاره کرد‬ ‫ای تشنه لب به سوی که بعد از تو رو کنم؟‬ ‫جویم که را که درد دل خود به او کنم؟‬ ‫گر پرسد از تو دختر زارت چه گویمش‬ ‫روزی که در مدینه جدّ تو رو کنم؟‬ ‫یعقوب جست گمشده خویش را و من‬ ‫در حیرتم تو را به کجا جست وجو کنم؟‬ ‫غسلت نداد کس که به نعشت کند نماز‬ ‫جز من کز اب دیده دمادم وضو کنم‬ ‫دردا حدیث درد و غمت کم نمی شود‬ ‫تا روز رستخیز اگر گفت وگو کنم‬ ‫ج) شعرهای عاشورایی حماسی و عبرت اموز‬ ‫ش��عرهای عاش��ورایی حماس��ی و عبرت اموز‬ ‫سروده هاییهستندکهمحصولدرنگ هایپسازمراحل‬ ‫پیش��ین یعنی توصیف و تاثر از حادثه شور انگیز کربال‬ ‫هستند اگر چه اندک اما بس��یار مهم و صاحب مرتبه ای‬ ‫رفیع اند‪.‬‬ ‫این س��روده ها مخاطب��ان خود را ب��ا روایت های‬ ‫حماسی و سربدارانه‪ ،‬به تکرار عاشورا در روزگار خویش‬ ‫فرامی خوانند و امام حسین(ع) را در جاودانه نگاه داشتن‬ ‫تفکر سرخ علوی یاری می دهند‪:‬‬ ‫ابتدا از محتش��م کاش��انی‪ ،‬بزرگ علمدار ش��عر‬ ‫عاشورایی‪:‬‬ ‫کاش ان زمان سرادق گردون نگون شدی‬ ‫وین خرگه بلند ستون بی ستون شدی‬ ‫کاش ان زمان درامدی از کوه تا به کوه‬ ‫‪34‬‬ ‫سیل سیه که روی زمین قیرگون شدی‬ ‫کاش ان زمان ز اه جهان سوز اهل بیت‬ ‫یک شعل ه برق خرمن گردون دون شدی‬ ‫کاش ان زمان که این حرکت‪ ،‬کرد اسمان‬ ‫سیماب وار گوی زمین بی سکون شدی‬ ‫کاش ان زمان که پیکر او شد درون خاک‬ ‫جان جهانیان همه از تن برون شدی‬ ‫کاش ان زمان که کشتی ال نبی شکست‬ ‫عالم تمام غرقه دریای خون شدی‬ ‫ان انتقام گر نفتادی به روز حشر‬ ‫با این عمل معامله دهر چون شدی‬ ‫ال نبی چو دست تظلم براورند‬ ‫ارکان عرش را به تالطم دراورند‬ ‫حاال به نمونه ای از شعر معاصر توجه کنید‪ ،‬از استاد‬ ‫علیمعلمدامغانی‪:‬‬ ‫روزی که در جام شفق ُمل کرد خورشید‬ ‫بر خشک چوب نیزه ها گل کرد خورشید‬ ‫شید و شفق را چون صدف در اب دیدم ‬ ‫خورشید را بر نیزه گویی خواب دیدم ‬ ‫خورشید را بر نیزه ؟ اری ‪ ،‬این چنین است ‬ ‫خورشید را بر نیزه دیدن سهمگین است ‬ ‫بر صخره از سیب زنخ بر می توان دید‬ ‫خورشید را بر نیزه کم تر می توان دید‬ ‫تا انجا که‬ ‫بی درد مردم ما خدا‪ ،‬بی درد مردم ‬ ‫نامرد مردم ما خدا‪ ،‬نامرد مردم ‬ ‫از پا حسین افتاد و ما بر پای بودیم ‬ ‫زینب اسیری رفت و ما بر جای بودیم ‬ ‫از دست ما بر ریگ صحرا نطع کردند‬ ‫دست علم دار خدا را قطع کردند‬ ‫نوباوگان مصطفا را سر بریدند‬ ‫مرغان بستان خدا را سر بریدند‬ ‫در برگ ریز باغ زهرا (س) برگ کردیم ‬ ‫زنجیر خاییدیم و صبر مرگ کردیم ‬ ‫چون بیوگان ننگ سالمت ماند بر ما‬ ‫تاوان این خون تا قیامت ماند بر ما‬ ‫و تاوان خون حسین(ع) چیست جز انکه همچون‬ ‫او‪ ،‬خون خویش را فرش راه مردان و زنانی کنیم که برظلم‬ ‫زمانه نهیب می زنند و مرگ را بر خفت رجحان می دهند؟‬ ‫و مگر بیدل بزرگ نگفت که‪:‬‬ ‫نیست در اینجا کسیمحرم عشق غیور‬ ‫ما همه بی غیرتیم اینه در کربالست‬ ‫و اینگونه اس��ت ک��ه در نمونه ای از ش��عر امروز‬ ‫می خوانیم؛ از علیرضا قزوه‪:‬‬ ‫می ایم از رهی که خطرها در او گم است‬ ‫از هفت منزلی که سفرها در او گم است‬ ‫از ال به الی اتش و خون جمع کرده ام‬ ‫اوراق مقتلی که خبرها در او گم است‬ ‫دردی کشیده ام که دلم داغدار اوست‬ ‫داغی چشیده ام که جگرها در او گم است‬ ‫باتشنگانچشمهاحلیمنالعسل‬ ‫نوشم ز شربتی که شکرها در او گم است‬ ‫این سرخی غروب که همرنگ اتش است‬ ‫توفان کربالست که سرها در او گم است‬ ‫و باز در نمونه ای دیگر می خوانیم‪:‬‬ ‫ب از سر م پرید‬ ‫سر را بلند کرد م و خوا ‬ ‫ب از سر م پرید‬ ‫ب و کتا ‬ ‫دلشوره حسا ‬ ‫ب کرد م اگر کربال شود‬ ‫با خود حسا ‬ ‫ب اگر نینوا شود‬ ‫میدا ن انقال ‬ ‫نتشن هوتنهانمی شود‬ ‫البدحسی ‬ ‫ال اگر شده‪ ،‬شده‪ ،‬حاال نمی شود‬ ‫قب ‬ ‫ت ظهر روز دهم‪ ،‬ازدحا م شد‬ ‫ظهر اس ‬ ‫تهرا ن عزا گرفت ه و ق م ازدحا م شد‬ ‫ل و دهل‪ ،‬سین ه می زنند‬ ‫ی طب ‬ ‫مرد م برا ‬ ‫از چار را ه تا سر پل‪ ،‬سین ه می زنند‬ ‫ب و بام» بود‬ ‫پرسید م از شما و صدا «بم ‬ ‫ط ازدحا م بود‬ ‫ب فق ‬ ‫میدا ن انقال ‬ ‫ن از کدا م سوست ‬ ‫ل دی ‬ ‫را ه ادای کام ‬ ‫گ م می شوم‪« ،‬اما م حسین» از کدا م سوس ‬ ‫ت‬ ‫د) شعرهای عاشورایی تمثیلی و کنایی‬ ‫در تاریخ ادبیات فارس��ی به ویژه در دوران شکوه‬ ‫و فر شعرهای عراقی و خراسانی برخی شاعران بزرگ‪،‬‬ ‫ابیات ماندگاری را خلق کرده اند که برخاسته از مشرب‬ ‫عرفانیومنظرحکم اندازانهانهاست‪،‬اینشعرهابهواسطه‬ ‫تاویل پذیری بس��یار و امکان ارائه قرائت های متفاوت‪،‬‬ ‫ان هنگام که ب��ا رنگ مایه ای از فضا و فرهنگ عاش��ورا‬ ‫باز خوانی می شوند‪ ،‬جلوه ای دیگرگونه می یابند و قفل‬ ‫تمثیل ها و کنایات انها رمزگشایی و باز می شود‪.‬‬ ‫از ای��ن منظر «منط��ق الطیر» ی��ک اثر عاش��ورایی‬ ‫شگفت انگیزاستبامرغانیکهچونیارانامامحسین(ع)‬ ‫هریک تمایالتی دارند و امتحان هایی که پیوستن شان را‬ ‫به سیمرغ به تاخیر انداخته یا حتی غیر ممکن می سازد‪.‬‬ ‫با حفظ همین نگاه به یک نمونه ارجمند از حافظ‬ ‫توجهکنید‪:‬‬ ‫زان یار دلنوازم شکری ست با شکایت‬ ‫گر نکته دان عشقی‪ ،‬خوش بشنو این حکایت‬ ‫بی مزد بود و منت هر خدمتی که کردم‬ ‫یا رب مباد کس را مخدوم بی عنایت‬ ‫رندان تشنه لب را ابی نمی دهد کس‬ ‫گویی ولی شناسان رفتند ازین والیت‬ ‫تا به انجا که‬ ‫در زلف چون کمندش ای دل مپیچ کانجا‬ ‫سرها بریده بینی بی جرم و بی جنایت‬ ‫از موالنا هم این اثر ماندگار را به یاد بیاورید‪:‬‬ ‫کجایید ای شهیدان خدایی‬ ‫بالجویان دشت کربالیی‬ ‫کجایید ای سبک روحان عاشق‬ ‫پرنده تر زمرغان هوایی‬ ‫کجایید ای ز جان و جا رهیده‬ ‫کسی مر عقل را گوید کجایی؟‬ ‫کجایید ای در زندان شکسته‬ ‫بداده وامداران را رهایی‬ ‫کجایید ای در مخزن گشاده‬ ‫کجایید ای نوای بی نوایی‬ ‫حرف اخر‪:‬‬ ‫این مرور شتابان در دش��ت عبرت اموز و سرخ‬ ‫ادبیات عاشورا اگرچه خود شهادت دیگری است بر‬ ‫غفلت همیش��گی ما از ارجمندترین میراث شیعه‪ ،‬اما‬ ‫ش��اید اندکی از گرانی باری که برگرده ما و شماست‬ ‫بکاهد و شایستگی الزم را برای کربالیی شدن فراهم‬ ‫سازد‪g .‬‬ ‫وقتی اشیا هم مثل ما می شوند‬ ‫همهچیزمی تواندتغییرکند‬ ‫سید اکبر میرجعفری‬ ‫برای پسرکی در این سوی ابادی اشنا می نمود و اگر‬ ‫روزی ان را در گوشه ای می یافت‪ ،‬می دانست که ان‬ ‫را باید به دست رمضان برساند‪.‬‬ ‫می دان��م و می دانید که ای��ن روزه��ا باندهای‬ ‫استریویی بومی شده اند؛ بومی تر از فرش های بافت‬ ‫کاش��ان (کارخانه کاشان؟!) در مس��اجد و تکیه های‬ ‫عزاداری‪ .‬و نس��ل جدی��د اص�لا از غریبگ��ی انها‬ ‫بی خبرند‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪ -2‬باند‬ ‫اولین ب��ار که باند – اس��تریو را ش��ناختم‬ ‫سال های اوارگی ام در تهران بود‪ .‬سیستم صوتی‬ ‫را با باند های مختلف نصب ک��رده بودند داخل‬ ‫مس��جد‪ .‬وقتی مداح کلمه ای را به زبان می اورد‪،‬‬ ‫ص��دا در ص��دا می افت��اد و طنین خوش��ایند ان‬ ‫گوش نواز و دل نواز می ش��د‪ .‬با ای��ن همه من که‬ ‫صدای مداح را از بلندگوی بوقی ش��نیده بودم‪،‬‬ ‫گویی باید حرمت ان را نگاه می داش��تم‪ ،‬در دل‬ ‫می گفتم چیزی تغییر کرده است که نباید!‬ ‫‪ ...‬و هنوز هم با گذشت دو دهه اصالت را به‬ ‫بلندگوی بوقی می ده��م؛ چرا؟ مگر خود بلندگو‬ ‫روزگاری غریبه ای نبود در روستای ما؟ روستایی‬ ‫که در ان دس��تار کهنه رمضان در ان سوی ابادی‬ ‫‪ -4‬ترومپت‬ ‫ابتدای دهه هفت��اد‪ ،‬قم‪ :‬انته��ای خیابان باجک‬ ‫هیاتی جدید در محله ای جدید بر پا شده بود‪ .‬در این‬ ‫هیات عالوه بر س��ینه زنی‪ ،‬بعد از ظهر ها مراسم تعزیه‬ ‫برگزار می کردن��د‪ .‬گردانندگان هی��ات ظاهرا جوان‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪ - 1‬بلندگوی بوقی‬ ‫من زاده کویرم‪ .‬جایی نوشته ام‪ :‬ابادی ما اخر‬ ‫دنیا نیست اما اخرین نقطه از کویر است که ادمی‬ ‫ برای سکونت بر گزیده است‪.‬‬ ‫کویر برای «صدا» امین خوبی اس��ت؛ یعنی‬ ‫اگر در انتهای دشت بایس��تی و کسی را به فریاد‬ ‫صدا کنی‪ ،‬حتما یکی هس��ت که الاق��ل از میانه‬ ‫ابادی صدایت را به مقصد برساند‪.‬‬ ‫ب��ا ای��ن هم��ه اولی��ن وس��یله فناوران��ه‬ ‫(تکنولوژیک) که در محیطی مذهبی ش��ناختم‪،‬‬ ‫بلند گ��وی بوقی مس��جد بود؛ بلند گوی��ی که در‬ ‫برگزاری مراسم در محل ما چندان موثر نبود‪ .‬اما‬ ‫ریش سفیدان ابادی (شاید با اشاره جوانی از شهر‬ ‫برگشته!) تشخیص و ترجیح داده بودند که ان را‬ ‫تهیه و مسجد را به اولین دستاورد بزرگنمایی صدا‬ ‫(مفصل تر بخوانید‪ :‬تبلیغات) مجهز کنند‪.‬‬ ‫بزرگ ت��ر که ش��دم‪ ،‬بلند گوی بوق��ی را در‬ ‫عزاداری های قم دیدم‪ ....‬با این تفاوت که ان را با‬ ‫موتور برق روی چهار چرخه ای سوار می کردند و‬ ‫همراه دسته های سینه زنی و زنجیر زنی می بردند‬ ‫تا صدای مداح یا روضه خ��وان را به گوش دیگر‬ ‫س��ینه زنان یا زنجیر زنان برس��اند‪ .‬روزگار تغییر‬ ‫کرده بود و دیگر بلند گوی بوقی هم قادر نبود در‬ ‫هیاهوی شهر صدا را به صدا برساند!‬ ‫پس تف��اوت اصلی بلندگوی بوقی روس��تا‬ ‫و ش��هر برای من و شما روشن ش��د‪ :‬یکی بود و‬ ‫نبودش‪ ،‬یکی بود و دیگری بودنش الزم بود ولی‬ ‫کافی نبود‪.‬‬ ‫‪ -3‬شیپور‬ ‫تعزیه هم تعزیه های قدیم ! وقتی علی اکبر سوار‬ ‫بر اسب می امد کنار شریعه تا برای کودکان اب ببرد‪،‬‬ ‫وقتی حضرت عباس(ع) دس��تش قطع می شد خون‬ ‫اری خون!‪ -‬از بازوانش جاری می شد‪ ،‬برای من و‬‫امثال من نمایش نبود‪ ،‬حقیقتی بود که باید هر س��ال‬ ‫تکرار می شد‪.‬‬ ‫تعزیه را طبال ها و ش��یپور نواز ها ش��ور انگیز تر‬ ‫می کردند‪ .‬راستی چه سوزی را می نواخت با شیپوری‬ ‫ساده‪ ،‬وقتی زینب(س) به سوی قتلگاه می دوید! چه‬ ‫ش��وری می انگیخت همنوازی طبل و شیپور‪ ،‬وقتی‬ ‫ابوالفضل(ع) دست به قبضه شمشیر می برد و کوفیان‬ ‫ناجوانمرد می گریختند‪ ،‬وقتی ه��راس نبرد رو به رو‬ ‫را درچش��مان کوفیان می دیدیم‪ ،‬ش��یپور و طبل چه‬ ‫همراهان خوبی بودند‪.‬‬ ‫من شیپور را در تعزیه دیده ام؛ وقتی شیپورزن با‬ ‫گونه های برامده در ان می دمید و به پهنای صورتش‬ ‫اشک می ریخت‪.‬‬ ‫ش��یپور الزمه تعزیه و عزاداری ب��ود و هنگامی‬ ‫ که با طبل همنوا می شد‪ ،‬برای مراسم ان دوره کافی‪.‬‬ ‫بودند؛ جوانی شان از نوع رفتار و کردار انها همچنین‬ ‫منش امروزیش��ان دیدنی بود‪ .‬تعزی��ه در محوطه ای‬ ‫باز برگزار می ش��د؛ مردم دورتادور «تعزیه» را گرفته‬ ‫بودند‪ .‬انبوه جمعیت اج��ازه نداد جلوتر بروم و حتی‬ ‫تعزیه خوانان را ببینم‪ ،‬اما «صدا»ی انها را می ش��نیدم‪.‬‬ ‫اگر طبل‪ ،‬طبل بود‪ ،‬شیپورشان‪ ،‬صدای دیگری داشت‪.‬‬ ‫ ترومپت جای شیپور را گرفته بود‪.‬‬ ‫خوش صدا بود اما انگار چیزی «تغییر» کرده بود؛‬ ‫همان طور که روزی صدای بلندگوی بوقی تغییر کرده‬ ‫بود‪ .‬و صد البته که ما تعزیه را با صدای ش��یپور تعزیه‬ ‫می دانس��تیم‪ .‬بگذریم که تعزیه انتهای خیابان باجک‬ ‫بیش از چند روز ادامه نیافت؛ چرا؟‪...‬‬ ‫اول‪ :‬من��زل فعلی م��ا از نظر مس��افت هوایی با‬ ‫نزدیک ترین مس��جد صد متر‪ ،‬با مسجد دیگر پانصد‬ ‫متر و با مسجد دیگرتر هفتصد متر فاصله دارد‪ .‬همه‬ ‫این مساجد به سیس��تم های صوتی پیشرفته مجهزند‬ ‫اما صدای هیچ کدام به منزل ما نمی رس��د! حتی اذان‬ ‫صبح روزهای ماه رمضان هم به ندرت شنیدنی است‪.‬‬ ‫می گویید شاید بلند گوهای بیرونی قطع اند‪ ،‬نه اتفاقا‬ ‫وصل اند اما در این شهر اشوب صدا به صدا نمی رسد‪.‬‬ ‫انها که ش��هر را مذهبی می خواهند‪ ،‬حتما به اهمیت‬ ‫صدای اذان واقف ان��د‪ .‬دوم‪ :‬حتما برنامه ای که در ان‬ ‫نومسلمانان را معرفی می کند‪ ،‬از تلویزیون دیده اید‪.‬‬ ‫بارها دیده ام و ش��نیده ام که وقتی تازه مسلمانی‬ ‫اسپانیایی‪ ،‬فرانسوی یا‪ ...‬کلمات عربی قران یا نماز را‬ ‫با لهجه عربی نشده خود بیان می کند‪ ،‬اشک شوق در‬ ‫چش��مان اطرافیان حلقه می زند‪ .‬تازه مسلمان شده را‬ ‫تحسین می کنیم‪ .‬حتی ناتوانی اش را در بیان کلمات‬ ‫مقدس به پای زیبایی لهجه اش می گذاریم‪.‬‬ ‫می پذیریم��ش! اصال م��ن و تو که هس��تیم که‬ ‫او را بپذیری��م؟ خ��دای محم��د (ص) او را پذیرفته‬ ‫است‪ .‬می گویم‪ :‬وقتی کسی که تا هفتاد پشت بویی از‬ ‫مسلمانی نبرده‪ ،‬می تواند مسلمان شود‪ ،‬شیعه شود و از‬ ‫من و تو که جد اندر جدمان شیعه زیسته اند‪ ،‬مومن تر و‬ ‫با تقواتر شود؛ چرا اشیا نتوانند شیعه شوند؟ ‪g‬‬ ‫در برخی از‬ ‫مراسم عزاداری‬ ‫عاشورا االت‬ ‫موسیقی استفاده‬ ‫می شود که مورد‬ ‫انتقاد است‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست ‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪36‬‬ ‫تئوری وزن کشی‬ ‫ماجرای لیست سایه‬ ‫ایا نیامدن اصالح طلبان منجربه ارائه فهرست جداگانه‬ ‫از جانب جبهه پایداری می شود‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪37‬‬ ‫طرح تئوری وزن کشی‬ ‫ن می توانند ارایش انتخاباتی اصولگرایان را تغییر دهند‬ ‫ایا اصالح طلبا ‬ ‫‪1‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪38‬‬ ‫رابرایحضوردرجلساتشورایمرکزینپذیرفته‪،‬گفت‪:‬‬ ‫«با این وجود برخی دوستان این جبهه در همایش بزرگ‬ ‫جبههمتحداصولگرایانحضورجدیداشتند‪».‬‬ ‫قاس��م روانبخش‪ ،‬عضو دیگر جبهه پایداری اما در‬ ‫اظهارنظریمتفاوتاعالمکردهاست‪«:‬تازمانیکهابهامات‬ ‫جبهه پایداری برطرف نشود این جبهه نمی تواند به جبهه‬ ‫متحد اصولگرایان بپیوندد‪».‬او در خصوص دیدار تعدادی‬ ‫از اعضای این جبهه با ایت اهلل مهدوی کنی نیز خبرهای‬ ‫جدیدی داد؛ انجا که گفت‪« :‬دوس��تان در جبهه پایداری‬ ‫پیشنهاد دادند که برای رفع ابهامات کمیته ای تشکیل شود‬ ‫و در این زمینه جبهه پایداری امادگی خ��ود را اعالم کرد‬ ‫ولیبرخیاز دوستاندرجبههمتحداصولگرایاناز اینامر‬ ‫استقبالنکردند‪».‬روانبخشهمچنینبابیاناینکه«اعضای‬ ‫جبههپایداریهمچنانامادگیدارندتادرموردابهاماتشان‬ ‫ورفعانهابااعضایجبههمتحدگفت وگوکنند»‪،‬گفت‪«:‬ما‬ ‫امادهمذاکرهورایزنیهستیموتاابهاماتیکهداریمبرطرف‬ ‫نشود نمی توانیم به جبهه متحد ملحق شویم‪».‬او همچنین‬ ‫تاکید کرده است که «جبهه پایداری در فعالیت های خود‬ ‫منتظرنمی ماندکهجبههمتحدبرایانتصمیم گیریکند»‬ ‫و در این رابطه گفته است‪« :‬در جبهه متحد انچه ما درمورد‬ ‫ان هشدار داده بودیم در حال رخ دادن است‪ .‬ما نسبت به‬ ‫حضوربرخیافرادیکهعلیهفتنه‪ 88‬موضع گیریشفافی‬ ‫نداشتند در جبهه متحد اصولگرایان انتقاد داشتیم و دلیلی‬ ‫نمی دیدیمکهایناقایانازنظرحقوقیوحقیقیدراینجبهه‬ ‫جایگاهیداشتهباشند‪،‬ولیمتاسفانهدوستاندرجبههمتحد‬ ‫ابهاماتجبههپایداریرابرطرفنکردند‪».‬‬ ‫اینهاهمهدرحالیاستکهغالمرضامصباحی مقدماز‬ ‫اعضایفراکسیوناصولگرایانمجلس‪،‬ازاحتمالپیوستن‬ ‫جبههپایداریبهجبههمتحداصولگرایانخبردادهاست‪.‬‬ ‫او در این باره گفت‪« :‬اظهارات برخی از اعضای جبهه‬ ‫پایداریبه طورروشنحکایتازاینمی کندکهبهمجموعه‬ ‫جبهه متحد خواهند پیوست‪ .‬ما از اینکه جبهه پایداری به‬ ‫مجموعه جبهه متحد بپیوندد ناامید نیستیم‪ ،‬چرا که هنوز‬ ‫فرصتباقیاست‪».‬‬ ‫درحالیکهتمامنگاه هابهجبههپایداریدوختهشده‬ ‫و طیف های مختلف اصولگرا در انتظار پیوستن این جبهه‬ ‫تازهتاسیسبهجبههمتحداصولگرایانهستند‪،‬امادریکیاز‬ ‫تازه ترین اظهارنظرها در این خصوص‪ ،‬روح اهلل حسینیان‪،‬‬ ‫رئیس فراکسیون انقالب اس�لامی مجلس و از اعضای‬ ‫برجس��ته جبهه پایداری‪ ،‬توپ را به زمین اصالح طلبان‬ ‫انداخته و با اش��اره به فعالیت های جبهه پای��داری برای‬ ‫انتخابات پیش رو گفته اس��ت‪« :‬تصمیم گیری این جبهه‬ ‫برای نحوه لیس��ت دهی در انتخابات به چگونگی ورود‬ ‫اصالح طلبانبهانتخاباتبستگیدارد‪».‬‬ ‫او همچنین تاکید کرده است‪« :‬ما در جبهه پایداری‬ ‫تمامتالشمانرابهکاربردیمتاوحدتیباسایراصولگرایان‬ ‫ایجاد ش��ود و در این راستا پیشنهادات مختلفی دادیم که‬ ‫یکی از انها تغییر برخی افراد بر مبنای منش��ور جامعتین‬ ‫بود اما متاس��فانه جواب مثبتی نشنیدیم و از پنج پیشنهاد‬ ‫ارائهشدهحتییکیازانهاهمموردقبولواقعنشد‪».‬‬ ‫حس��ینیان در ادامه تش��ریح ای��ن روند ادام��ه داد‪:‬‬ ‫«ما باز هم برای اثبات حس��ن ظن خ��ود خدمت بزرگان‬ ‫قوم رس��یدیم و پیش��نهاد دیگ��ری دادیم ک��ه هیاتی از‬ ‫طرفین تشکیل ش��ود تا تالش کنیم لیس��ت واحدی که‬ ‫مورد قبول مردم حزب اهلل باش��د به تصویب برس��د‪ ،‬اما‬ ‫در این باره هم جواب مثبتی نش��نیده ایم‪».‬عضو برجسته‬ ‫جبهه پای��داری در عین حال بر این نکت��ه نیز تاکید کرده‬ ‫اس��ت که‪« :‬ما باز هم تالش می کنیم تا راه های��ی را برای‬ ‫رسیدن به لیست مش��ترک با اصولگرایان پیدا کنیم تا به‬ ‫توافق‪ ،‬جمع بندی و وحدت با جبهه متحد اصولگرایان‬ ‫دس��ت پیدا کنیم‪ ،‬ام��ا نتیجه ای��ن تالش ها ب��ه واکنش‬ ‫جبههمتحداصولگرایانبستگیدارد‪».‬‬ ‫حسینیان در پاسخ به سوالی درباره احتمال ارائه‬ ‫لیست جداگانه از س��وی جبهه پایداری در صورت‬ ‫عدم دستیابی به وحدت با س��ایر اصولگرایان گفت‪:‬‬ ‫«در این صورت باید صف ارایی و ارایش انتخاباتی را‬ ‫ارزیابی کنیم؛ اگر اصالح طلبان به صورت سازماندهی‬ ‫شده در انتخابات نیایند یک تصمیم می گیریم‪ ،‬اما اگر‬ ‫سازماندهی شده وارد انتخابات ش��وند باید تصمیم‬ ‫دیگری گرفت‪ ،‬ل��ذا باید صبر کرد و دی��د که ارایش‬ ‫انتخاباتی بر چه اساسی صورت می گیرد‪».‬‬ ‫وی اظهار داشت‪« :‬اگر اصالح طلبان به صورت‬ ‫سازماندهی ش��ده به انتخابات ورود نکنند قطعا باید‬ ‫رقابتی ایجاد شود و نمی شود گروهی لیست بدهند و‬ ‫از همه مردم بخواهیم به ان لیس��ت واحد رای دهند؛‬ ‫قطعا باید نوعی رقابت باش��د تا تحریک و تش��ویق‬ ‫بیشتری اتفاق بیفتد و دست مردم هم در انتخاب صالح‬ ‫و اصلح بازتر ش��ود تا مردم تصمیم گیری و انتخاب‬ ‫بهتری داشته باشند‪ ».‬اظهاراتحسینیاندرحالیبیانشد‬ ‫کهمرتضیاقاتهرانی‪،‬دیگرعضوجبههپایداری–کهاخیرابا‬ ‫مسائلیچونماجرایشائبهداشتنگرین کارتمواجهشده‬ ‫بود–برپیوستنجبههپایداریبهجبههمتحداصولگرایان‬ ‫تاکیدکردهاست‪.‬اودرخصوصحضورتعدادیازاعضای‬ ‫جبهه پایداری در همایش بزرگ جبهه متحد اصولگرایان‬ ‫گفت‪« :‬ما دوست داریم وحدت داشته باشیم و با وحدت‬ ‫موافقیم؛معتقدیمدوستاناصولگرابایدباهمباشندواصولی‬ ‫فکرکنند‪».‬اقاتهرانیهمچنینبراینمسالهنیزتاکیدکردکه‪:‬‬ ‫«ما ایت اهلل مهدوی کنی را دوست داریم اما در این مدت‬ ‫خیلی هابهجایماصحبتکردندکهبهتراستتوبهکنندو‬ ‫به جای کسی حرف نزنند و هر کسی حرف خود را بزند‪.‬‬ ‫کسیقیمنمی خواهد‪».‬‬ ‫اوهمچنیندربارهتصمیمجبههپایداریبرایحضور‬ ‫در انتخابات و وحدت با سایر اصولگرایان نیز گفت‪« :‬ما‬ ‫پیش از این گفت وگوهایی با جبهه متحد داشته ایم که این‬ ‫گفت وگوها هنوز ادامه دارد و باید ببینیم به چه نتیجه ای‬ ‫خواهیم رسید‪».‬اقاتهرانی در بخشی از سخنانش همچون‬ ‫حسینیان صحبت کرده و گفت‪« :‬ما دوست داریم اعضای‬ ‫جبهه متحد به اصولی که خودشان گفتند و منشوری که‬ ‫تدوینکردندپایبندباشند‪.‬اصلاولیهموردقبولماهمتبعیت‬ ‫بدون چون و چرا از مقام والیت است اما ممکن است ما‬ ‫احساس کنیم خواسته های مقام معظم رهبری در مواردی‬ ‫تامیننشدهکهالبتهدوستانمی گویندتامینشدهاست‪».‬‬ ‫دبیرکلجبههپایداریدرادامهاظهار داشت‪«:‬نمی توانم‬ ‫اینده را پیش بینی کنم که چه می شود و علم غیب ندارم اما‬ ‫می توانم بگویم که ما همچنان دنبال وحدت و گفت وگو‬ ‫هستیم‪ .‬اینکه بین اصولگرایان اجماع شود خوب است‪.‬‬ ‫شکیندارمکهاینخواستههراصولگراییاست‪».‬‬ ‫اقاتهرانی ادامه داد‪« :‬صحبتی که افراد جبهه پایداری‬ ‫دارند این است که حضور برخی افراد در کمیته ‪ 8+7‬چه‬ ‫توجیهیدارد‪.‬مامعتقدیمحضورانانباساختاریکهخود‬ ‫اقایانقبالبیانکردندهمخوانیندارد‪».‬‬ ‫این اظهارات اقاتهرانی پس از اظهارات رئیس ستاد‬ ‫انتخاباتی جبهه متحد بیان شد؛ انجا که زاکانی با اعالم این‬ ‫خبرکهجبههپایداریهنوزدعوتجبههمتحداصولگرایی‬ ‫دردومینهمایشاصولگرایانچهگذشت؟‬ ‫یکهفتهپسازبرگزارینخستینهمایشانتخاباتی‬ ‫جبههمتحداصولگرایاندرمدرسهعالیشهیدمطهریکهبا‬ ‫حضوربزرگاناینجریانبرگزارشد‪،‬اصولگرایانباردیگر‬ ‫در تاالر الزهرای مجتم��ع امام خمینی(ره) گردهم امدند؛‬ ‫نشستی که نمایندگان این جبهه در استان ها و تشکل های‬ ‫عضواینجبههنیزدرانحضورداشتند‪.‬‬ ‫در این نشست ایت اهلل مهدوی کنی‪ ،‬دبیرکل جامعه‬ ‫روحانیتمبارزتاکیدکردکهبرخیکدورت هانبایدموجب‬ ‫شودمابهانه ایبرایجداییپیداکنیموازهمدورشویم‪.‬‬ ‫او با بیان اینکه «حضور بنده در نشس��ت سراسری‬ ‫اصولگرایانبهمعنایایناستکهبگویمتااخرپایوحدت‬ ‫مرتضی اقا تهرانی می گوید اعضای جبهه پایداری‬ ‫نس��بت به حضور برخی افراد کمیته ‪ 15‬نفره انتقاد‬ ‫دارند‬ ‫روانبخش ابراز عقیده کرده است‪« :‬پیش از بر طرف‬ ‫ش��دن ابهام��ات نمی توانیم به جبه��ه متحد ملحق‬ ‫شویم‪».‬‬ ‫حداد ع��ادل می گوید‪« :‬الگوی فعل��ی جبهه متحد‬ ‫اصولگرایان مش��ابه گروه ‪ 6+5‬در انتخابات پیشین‬ ‫است‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫اصولگرایان ایستاده ایم»‪ ،‬خطاب به حاضران با تمسک به‬ ‫ایاتقرانگفت‪«:‬شماصادقهستیدومامی خواهیمهمراه‬ ‫شماباشیمتاخداوندبهعنوانصادقانماراهمبپذیرد‪».‬‬ ‫رئیس مجلس خب��رگان رهبری با تاکی��د بر اینکه‬ ‫«سالمتدلوصداقتاستکههموارهبرایانسانکارایی‬ ‫دارد»‪،‬گفت‪«:‬بیاییدبرایاینانقالبوکشورمانوخدمت‬ ‫بهامامورهبریوپشتیبانیازایشانبهمردموخداوندراست‬ ‫بگوییموباصدقوصفاواردعرصهانتخاباتمجلسنهم‬ ‫شویم‪ ».‬دبیر کل جامعه روحانیت مبارز با تاکید بر اینکه‬ ‫«تهمت و تخریب نباید در عرصه انتخابات وجود داشته‬ ‫باشد»‪ ،‬گفت‪« :‬نباید در عرصه انتخابات و رقابت‪ ،‬خوبی و‬ ‫بدی را با هم مخلوط کنیم‪ ،‬چرا که دنیا ارزشی ندارد و تنها‬ ‫صداقت استکهبه درد اخرت ما می خورد‪».‬‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی با تاکید بر سخنان گذشته خود‬ ‫مبنی براینکهاصولگرایانبایدخرده گیری هاراکناربگذارندو‬ ‫باهمباشند‪،‬گفت‪«:‬اگربایکدیگرباشیمدشمنانهیچغلطی‬ ‫نمی توانند بکنند‪».‬پس از سخنرانی ایت اهلل‪ ،‬دکتر علی اکبر‬ ‫والیتی از اعضای شورای داوری جبهه متحد اصولگرایان‬ ‫پشت تریبونرفتوگفت‪«:‬کاندیداهایاصولگرایمجلس‬ ‫نهم باید التزام خود به شاخص های حکومت اسالمی را‬ ‫اثباتکنند‪».‬‬ ‫او انتخابات مجلس شورای اس�لامی در ایران را با‬ ‫یامریمهمخواند‬ ‫توجهبهمقتضیاتزمانوبیداریاسالم ‬ ‫و اظهار کرد‪« :‬شرایط و اقتضائات منطقه ایجاب می کند‬ ‫که اکثریت قاطع افراد مومن به اس�لام‪ ،‬حاکمیت اسالم‪،‬‬ ‫احیای ارزش های اس�لامی و جامعیت اسالم در مجلس‬ ‫اینده حضور داشته باشند‪».‬والیتی تاکید کرد‪« :‬افرادی باید‬ ‫در مجلس اینده حضور داشته باشند که در طول زندگی‬ ‫سیاسی خود التزام و اعتقاد به این شاخص ها را به اثبات‬ ‫رساندهباشند‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬بعید می دانم حرکتی که در جهان اسالم‬ ‫با پرچمداری امام خمینی(ره) اغاز شده و ادامه دهنده ان‬ ‫رهبریاست‪،‬منحرفشود‪».‬والیتیعنوانکرد‪«:‬دوره هایی‬ ‫در انقالب وجود داشت که مجلس با نظام همراه نبود‪ ،‬اما‬ ‫نظام با استحکام خویش از حرکت باز نماند‪».‬سخنگوی‬ ‫جبهه متحد اصولگرایان با بی��ان خدمات متقابل بیداری‬ ‫اس�لامی و جمهوری اس�لامی به یکدیگر اظه��ار کرد‪:‬‬ ‫یدر‬ ‫یایرانبهشکل گیریبیداریاسالم ‬ ‫«جمهوریاسالم ‬ ‫منطقه کمک کرد و بیداری اسالمی هم به پایان بحث هایی‬ ‫که در کشور در رابطه با اینکه اسالم پاسخگوی حکومت‬ ‫نیستکمککرد‪».‬والیتیتصریحکرد‪«:‬انچهدردنیااتفاق‬ ‫افتاده به نوعی به نفع تفکر اصولگرایی در کشور ماست‪،‬‬ ‫اصولگرایی که معتقد به حکومت اسالم بر اساس قانون‬ ‫اساسیباشد‪».‬ویبابیاناینکه«تفاوتماباکشورهایدیگر‬ ‫در این است که ما اصل والیت فقیه را در فقه خود داریم»‬ ‫اظهار کرد‪« :‬یکی از برادران اهل سنت در اختتامیه اجالس‬ ‫بیداریاسالمی ازاصلوالیتفقیهدفاعکردوگفتکهدور‬ ‫نیست زمانی که ما بر اساس فقه خودمان ساز و کاری مانند‬ ‫والیت فقیه را به وجود اوریم‪».‬والیتی در پایان تاکید کرد‪:‬‬ ‫«باید افرادی را برای حضور در مجلس اینده انتخاب کنیم‬ ‫که توانایی خود را در اداره امور و موردمشورت قرار گرفتن‬ ‫نشان داده باشند و امتحانات خوبی را در ‪ 30‬سال انقالب‬ ‫پشت سرگذاشتهباشند‪».‬‬ ‫سید رضا تقوی‪ ،‬سخنران بعدی این نشست بود‪ .‬این‬ ‫عضو شورای مرکزی جبهه متحد اصولگرایان با تاکید بر‬ ‫اینکه «خواسته رهبر معظم انقالب این است که نیروهای‬ ‫انقالب و عناصر معتقد به ارزش های اسالم و خادمین به‬ ‫مردم‪،‬کشورراهدایتکنند»‪،‬گفت‪«:‬مجموعهاصولگرایان‬ ‫با اعتقاد به اسالم و ارزش ها باید سکان دار هدایت کشور‬ ‫باش��ند و زمین ه برای اس��تمرار این امر باید با پایبندی به‬ ‫ارزش ها‪ ،‬خدمتبهمردمو تفاهمووحدتفراهم شود‪».‬‬ ‫غالمعلی حدادعادل‪ ،‬عضو دیگر ش��ورای مرکزی‬ ‫جبهه متح��د اصولگرایان نی��ز در س��خنانی تاکید کرد‪:‬‬ ‫«مجلسنهمبایدباحضوراکثریتاصولگرایانوتعاریف‬ ‫رهبر معظم انقالب از یک فرد اصولگرا ش��کل بگیرد‪».‬‬ ‫او با اش��اره به جایگاه مجلس در نظام جمهوری اسالمی‬ ‫ وتعاریفامامازاینجایگاهگفت‪«:‬بیاناتامامخمینی(ره)‬ ‫در مورد در راس امور بودن مجلس تعارف نیس��ت بلکه‬ ‫حکمتیدراننهفتهاست‪».‬‬ ‫این عضو شورای مرکزی جبهه متحد اصولگرایان با‬ ‫تاکیدبراینکه«مجالسیکهبارایملتبهوجودمی ایندسهم‬ ‫زیادی در مشروعیت نظام دارند»‪ ،‬گفت‪« :‬چنین مجالسی‬ ‫سبب تقویت همبستگی ملی و پشتوانه امنیت ملی یک‬ ‫کشور خواهند شد‪».‬او در همین زمینه گفت‪« :‬هنگامی که‬ ‫‪ 300‬نفرنمایندهازسراسرکشورباانتخاباحادمردمگردهم‬ ‫می ایندمی توانگفتمجلسنمونه ایکوچکازیککشور‬ ‫بزرگ و ملتی تاریخ ساز است‪».‬رئیس کمیسیون فرهنگی‬ ‫مجلسبابیاناینکه«هنگامی کهمردمبهمجلسنگاهمی کنند‬ ‫با حضور نماینده خود در مجلس احساس می کنند که در‬ ‫مجلس حضور دارند»‪ ،‬گفت‪ « :‬این مساله موجب می شود‬ ‫تا مردم احساس کنند مجلس به نمایندگی از انان تصمیم‬ ‫می گیرد بنابراین معتقدم وسیع ترین فصلمشترک و محل‬ ‫اتصالملتونظاماسالمی ‪،‬مجلساست‪».‬‬ ‫حدادعادل با تاکی��د بر اینکه «بای��د تالش کنیم‬ ‫نمایندگانی پاکدس��ت‪ ،‬متدین‪ ،‬کارش��ناس و اگاه به‬ ‫مس��ائل کش��ور در مجلس حضور پیدا کنند»‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«هدف ما از قدم گذاشتن در صحنه انتخابات و تشکیل‬ ‫جبهه متحد اصولگرایان این است که مجلسی اصولگرا‬ ‫تشکیل شود‪».‬‬ ‫او در ادامه با بیان اینکه «ما باید از حوادث سال های‬ ‫گذشتهعبرتبگیریموتالشکنیممجلسیمانندمجلس‬ ‫ششم تکرار نشود»‪ ،‬گفت‪« :‬نباید جریاناتی نظیر انهایی‬ ‫که فتنه ‪ 88‬را به وجود اوردند در مجلس نهم حاکم شود‪.‬‬ ‫بنابراین برای جلوگیری از این اتفاق وحدت اصولگرایان‬ ‫امری ضروری است و در عین حال باید با جریان های فتنه‪،‬‬ ‫انحرافیوهرجریانیکهازخطوالیتبیرونایستادهاست‬ ‫مقابلهکنیم‪».‬‬ ‫حدادعادل با تشریح ش��رایط فعلی منطقه و جهان‬ ‫تاکید کرد‪« :‬در چنین ش��رایطی وحدت ب��رای پیروزی‬ ‫هر چه بیش��تر اصولگرایان از هر زمان دیگری واجب تر‬ ‫اس��ت‪».‬رئیس مجلس هفتم با بیان اینکه «امروز تاثیر کار‬ ‫سیاس��ی ما در داخل به بزرگی همه جهان اسالم است»‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬در شرایط فعلی باید تالش کنیم تا کشور را با ثبات‬ ‫نشان دهیم و زمینه را برای حضور منطقی و هر چه بیشتر‬ ‫مردم در انتخابات فراهم کنیم‪ ».‬عضو کمیته داوری جبهه‬ ‫متحد اصولگرایان با اشاره به اینکه طی‪ 10‬سال گذشته هر‬ ‫بارکهانتخاباتیبرگزارشداکثریتمردمبهاصولگرایانرای‬ ‫دادند‪ ،‬تاکید کرد که باید این سابقه پرافتخار را حفظ کنیم و‬ ‫به گونه ایعملکنیمکهاینراهادامهپیداکندوازتجربه های‬ ‫گذشته استفاده کنیم مانند انتقال از مجلس هفتم به هشتم‬ ‫که اصولگرایان در مجلس هفتم موفق شدند ساز و کاری‬ ‫را طراحی کنند که به پیروزی انها در مجلس هشتم منتهی‬ ‫ش��د‪».‬حدادعادل با بیان اینکه «الگوی فعلی جبهه متحد‬ ‫اصولگرایان با مختصر تغییری نسبت به تجربه گروه‪5+6‬‬ ‫شباهتدارد»‪،‬گفت‪«:‬حضورجامعتیندرصحنهانتخابات‬ ‫وتدوینمنشوراصولگراییتجربه هاییجدیدترنسبتبه‬ ‫دوره قبل است که ما باید خوشحال باشیم و خدا را شکر‬ ‫کنیم که ش��خصیت های بزرگ و باسابقه همانند ایت اهلل‬ ‫مهدوی کنی و ایت اهلل یزدی به صحنه ورود پیدا کردند و‬ ‫بنابراینبایداینحضوررامغتنمبشماریم‪».‬‬ ‫وی ب��ا بی��ان اینکه «جامعتی��ن با تنظیم منش��ور‬ ‫اصولگرایی تالش می کنن��د حافظ ارزش های انقالب‬ ‫باشند و تش��کل های سیاس��ی و امت حزب اهلل سعی‬ ‫می کنند این ارزش ها را در عم��ل محقق کنند»‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«انتخابات مجلس یک عرصه امتح��ان برای یک یک‬ ‫ماس��ت چرا که معلوم خواهد ش��د چه کس��ی و چه‬ ‫تشکل هایی انقالب را برای خودشان می خواهند و چه‬ ‫تشکل هایی خود را برای انقالب می خواهند‪ ».‬رئیس‬ ‫کمیسیون فرهنگی مجلس ادامه داد‪« :‬ایجاد جمعیت ها‬ ‫و تشکل ها امری ضروری است به شرطی که ما بخواهیم‬ ‫با انسجام بخشی به انقالب کمک کنیم اما اگر به دنبال‬ ‫کسب قدرت باش��یم معلوم می ش��ود انقالب را برای‬ ‫خودمان می خواهیم‪».‬‬ ‫حدادعادل تصریح ک��رد‪« :‬هر گروهی ب��ا اصرار و‬ ‫لجاجت و خرده گیری بی جهت موجب شکس��ته شدن‬ ‫رای اصولگرایانشود‪،‬به هیچ وجهاصولگرانیست‪».‬‬ ‫او با تاکید بر اینکه «اصولگرایان ممکن اس��ت با‬ ‫یکدیگر اختالف سلیقه داشته باشند»‪ ،‬گفت‪« :‬باید بدانیم‬ ‫اختالف سلیقه ما در درون اصولگرایان بیشتر است یا‬ ‫اختالف ما با کسانی که مخالف اصولگرایی هستند‪ .‬باید‬ ‫به صحنه نگاه کنیم و ببینیم امروز وقت وحدت است یا‬ ‫خرده گیری‪ .‬معتقدم نباید کاری انجام دهیم که پیروزی‬ ‫اصولگرایان در ‪ 10‬سال گذشته متوقف شود‪g».‬‬ ‫ت یا فهرست های انتخاباتی از سوی این جناح را‬ ‫حسینیان نحوه ارایش جریان سیاسی اصولگرا و نیز ارائه فهرس ‬ ‫منوط به مشخص شدن وضعیت حضور یا عدم حضور اصالح طلبان در انتخابات مجلس نهم می داند‪ .‬بر اساس‬ ‫تحلیل این نماینده تهران اگر اصالح طلبان به صورت سازمان دهی شده وارد عرصه انتخابات نشوند‪ ،‬باید نوعی‬ ‫رقابت ایجاد کرد و بر این اساس احتمال ارائه فهرست جداگانه از س��وی جبهه پایداری در انتخابات مجلس‬ ‫بیشتر خواهد شد‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫فردمحوری به جای لیست محوری‬ ‫‪2‬‬ ‫تاکتیک احتمالی اصالح طلبان برای انتخابات مجلس نهم‬ ‫سیاست‬ ‫«عدم ارائه فهرست انتخاباتی و ورود چهره های‬ ‫ش��اخص اصالح طلب به عرصه انتخابات»؛ این شاید‬ ‫تاکتیک اصلی اصالح طلبان ب��رای انتخابات مجلس‬ ‫نهم باشد‪.‬‬ ‫سید محمد موس��وی خوئینی ها‪ ،‬دبیرکل مجمع‬ ‫روحانیون مبارز‪ ،‬مهم ترین تشکل اصالح طلبان سنتی‪،‬‬ ‫در اخرین روزهای ابان ماه در س��ایت شخصی خود‬ ‫رسما اعالم کرده است که جناح متبوعش در انتخابات‬ ‫اینده مجلس در قالب ارائه فهرست وارد میدان نخواهد‬ ‫شد‪.‬‬ ‫او در پاس��خ ب��ه س��وال یک��ی از کارب��ران‬ ‫س��ایت ش��خصی اش با بی��ان اینک��ه ما ب��ه تحریم‬ ‫انتخاب��ات فک��ر نمی کنی��م و ش��رکت در انتخابات‬ ‫حق مس��لم ما و هم��ه ش��هروندان اس��ت‪ ،‬همچون‬ ‫دیگ��ر اصالح طلب��ان در راس��تای پ��روژه تخریب‬ ‫ش��ورای نگهب��ان زبان ب��ه انتق��اد از دبیر این ش��ورا‬ ‫گشوده اس��ت‪« :‬از انجایی که س��لیقه و تفسیر جناب‬ ‫اق��ای جنت��ی از جمه��وری اس�لامی تعیین کننده‬ ‫سرنوشت انتخابات است‪ ،‬از هم اکنون پیداست که اکثر‬ ‫قریب به اتفاق اصالح طلبان نمی توانند وارد انتخابات‬ ‫شوند و طبیعی اس��ت که ما لیست انتخاباتی نخواهیم‬ ‫داشت و نمی توانیم در انتخابات شرکت کنیم؛ ولی اگر‬ ‫افرادی از اصالح طلبان می توانند وارد عرصه انتخابات‬ ‫شوند و شانس پیروزی نیز داش��ته باشند‪ ،‬ما با شرکت‬ ‫انان مخالفتی نداریم‪».‬‬ ‫موسوی خوئینی ها در حالی این جمالت را بیان‬ ‫کرده که اصولگرایان بارها اعالم کرده اند که مخالفتی با‬ ‫حضور اصالح طلبان درون نظام در انتخابات مجلس‬ ‫نهم ندارند‪.‬‬ ‫دبیرکل مجمع روحانیون همچنین با این ادعا که‬ ‫جناح حاکم بسیار مایل است عده ای از اصالح طلبان در‬ ‫انتخابات شرکت کنند و تعدادی از انان با همت انچه‬ ‫او انها را نیروهای غیبی خوانده رای نیاورند‪ ،‬اینچنین‬ ‫ابراز عقیده کرده اس��ت که هدف از این اقدام نمایش‬ ‫ازادی انتخابات و محرومیت اکثریت اصالح طلبان از‬ ‫ورود به عرصه انتخابات است تا سرافرازانه بگویند که‬ ‫اصالح طلبان رای نیاوردند و مردم انان را کنار زدند‪.‬‬ ‫این اظهارات موسوی خوئینی ها پس از ان بیان شد‬ ‫که اصالح طلبان از چندی پیش اعالم کرده بودند که به‬ ‫دنبال برگزاری همایشی انتخاباتی در عید غدیر هستند؛‬ ‫همایشی که اگرچه برگزار نشد اما علت برگزار نشدن‬ ‫ان متفاوت از ان چیزی بود که رسانه های اصالح طلب‬ ‫اعالم کردند‪.‬‬ ‫رس��انه های اصالح طل��ب علت برگزار نش��دن‬ ‫همای��ش انتخاباتی این جریان را ع��دم صدور مجوز‬ ‫از س��وی وزارت کش��ور اعالم کردند‪ ،‬اما واقعیت ان‬ ‫بود که وزارت کش��ور برگزاری این همایش را به عدم‬ ‫حضور احزاب منحل شده اصالح طلب یعنی مشارکت‬ ‫و مجاهدین منوط کرده بود‪ ،‬اما شورای هماهنگی این‬ ‫خواسته را نپذیرفت و ترجیح داد همایش انتخاباتی اش‬ ‫برگزار نشود تا هم به خواس��ته وزارت کشور تمکین‬ ‫نکرده باش��د و هم بتواند در رسانه های منتسب به این‬ ‫جریان از این ماجرا بهره برداری تبلیغاتی کند‪.‬‬ ‫اما به راستی اصالح طلبان در خصوص انتخابات‬ ‫اینده مجلس چگونه می اندیشند؟‬ ‫در یک نگاه کلی می توان این جریان را به سه طیف‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪40‬‬ ‫متفاوت تقس��یم کرد‪ :‬طیف اول همان جریانی هستند‬ ‫که تالش می کنند خود را در چارچوب قانون اساسی‬ ‫و نظام تعریف کنند و به دنبال باق��ی ماندن در قدرت‬ ‫و پیشبرد اهداف خود هستند‪ .‬بس��یاری از نمایندگان‬ ‫فراکسیون اقلیت مجلس و چهره هایی چون محمدرضا‬ ‫عارف و مجید انصاری چنین تفکری دارند‪.‬‬ ‫طیف دوم اما به گونه ای دیگر می اندیش��ند؛ انان‬ ‫برای حضور در انتخابات شروطی را تعیین کرده اند و‬ ‫به تعبیر برخی اصولگرایان موضعی طلبکارانه دارند‪.‬‬ ‫انان معتقدند که شرایط برگزاری انتخابات ازاد فراهم‬ ‫نیست و باید زندانیان سیاس��ی ازاد شوند‪ .‬سید محمد‬ ‫خاتمی‪ ،‬لیدر این جریان است و اعضای تشکل هایی‬ ‫همچون مش��ارکت و مجاهدین انقالب – که از سوی‬ ‫کمیس��یون ماده ‪ 10‬اح��زاب منحل ش��ده اند – اعالم‬ ‫کرده اند تا زمانی که ش��رایط برای یک انتخابات ازاد‬ ‫فراهم نباشد در ان ش��رکت نخواهند کرد‪ .‬البته محمد‬ ‫س�لامتی‪ ،‬دبیرکل تشکل منحله س��ازمان مجاهدین‬ ‫انقالب‪ ،‬اعالم کرده است که اصالح طلبان شرطی برای‬ ‫حض��ور در انتخابات تعیین نکرده اند بلکه خواس��تار‬ ‫فراهم شدن شرایط برگزاری یک انتخابات ازاد و قانونی‬ ‫هستند‪ .‬او همچنین از سکوت تاکتیکی اصالح طلبان‬ ‫در اس��تانه انتخابات مجلس نهم سخن گفته است‪ .‬و‬ ‫اما گروه سوم؛ این طیف از سال ها پیش بر طبل تحریم‬ ‫می کوبد و هرگز وارد رقابت های سیاسی در چارچوب‬ ‫جمهوری اسالمی نمی شود؛ این تحریم شاید از انجایی‬ ‫ناشی می ش��ود که این طیف از شکست می هراسد و‬ ‫نمی خواهد ادعایش مبنی بر در اختیار داش��تن ارای‬ ‫خاکستری زیرس��وال برود‪ .‬اپوزیسیون خارج نشین‪،‬‬ ‫اصالح طلبانی ک��ه زندگی در کش��ورهای دیگر را به‬ ‫زندگی در ایران ترجیح داده اند و هواداران گروه موسوم‬ ‫به جنبش سبز در این گروه جای می گیرند‪.‬‬ ‫در این میان نباید تحرکات اصالح طلبان در استان ها‬ ‫را نادیده گرفت؛ چه انکه انها با در اختیار داشتن تعداد‬ ‫زیادی از نشریات محلی ظرفیت باالیی برای در اختیار‬ ‫گرفتن افکار عمومی در استان ها دارند‪ .‬مرتضی نبوی‪،‬‬ ‫قائم مقام جامعه اس�لامی مهندس��ین و مدیرمسئول‬ ‫روزنامه رسالت در تحلیل خود از حضور اصالح طلبان‬ ‫در مجلس نه��م می گوی��د‪« :‬طیف��ی از اصالح طلبان‬ ‫به انتخابات مجلس نهم وارد خواهد ش��د که س��ابقه‬ ‫ساختارشکنی و عبور از قانون اساسی را ندارند‪».‬‬ ‫عضومجمعتشخیصمصلحتنظامدرخصوص‬ ‫برنامه اصالح طلبان برای شرکت در انتخابات مجلس‬ ‫نهم و تاکتیک های اتخاذ شده از سوی این جریان گفته‬ ‫است‪« :‬معتقدم اصالح طلبان هم اکنون برای حضور در‬ ‫انتخابات مجلس نهم برنامه ری��زی کرده اند و حتما به‬ ‫صحنه خواهند امد‪».‬‬ ‫وی همچنی��ن تاکی��د کرده اس��ت ک��ه طیفی از‬ ‫اصالح طلبان ب��ه انتخابات مجلس نه��م وارد خواهد‬ ‫شد که سابقه ساختارش��کنی و عبور از قانون اساسی‬ ‫را ندارن��د‪ .‬قائم مق��ام جامعه اس�لامی مهندس��ین با‬ ‫اش��اره به نقش افرینی برخی از اصالح طلبان تندرو و‬ ‫ساختارش��کن اصالح طلب در جریان فتنه ادامه داده‬ ‫است‪« :‬بقیه اصالح طلبان که می خواهند در انتخابات‬ ‫مجلس نهم شرکت کنند باید مرزبندی روشنی با جریان‬ ‫فتنه و ساختارشکنان و هم پیمان با دشمنان نظام داشته‬ ‫باشند‪g».‬‬ ‫مجی��د انص��اری گرچ��ه عض��و روحانی��ون‬ ‫مبارز اس��ت‪ ،‬اما در کل مجموعه نظرات او گاهی‬ ‫تفاوت هایی با دبیر کل این مجمع دارد‪ .‬او به عنوان‬ ‫عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام‪ ،‬اصالح طلبی‬ ‫از درون حاکمیت شناخته می شود‬ ‫اس��حاق جهانگیری‪ ،‬موس��س و عضو حزب‬ ‫کارگزاران سازندگی است و درکارنامه کاری اش‬ ‫س��ابقه وزارت در دولت اصالحات دیده می شود‪.‬‬ ‫جهانگیری که از اصالح طلبان میانه رو به حساب‬ ‫می اید به همراه محمدرضا ع��ارف از گزینه های‬ ‫اصلی این طیف برای انتخابات است‪.‬‬ ‫حسین نجابت‬ ‫می گوید جبهه‬ ‫پایداری مشغول‬ ‫رصد و ارزیابی‬ ‫فضای سیاسی‬ ‫کشور است تا‬ ‫تصمیم نهایی را‬ ‫برای ارائه یا عدم‬ ‫ارائه فهرست‬ ‫مجزای انتخاباتی‬ ‫اتخاذ کند‬ ‫تو گوی مثلث با حسین نجابت‬ ‫گف ‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫هم اکنون شرایط وحدت اصولگرایان در چه‬ ‫وضعیتی قرار دارد؟‬ ‫‪ l‬در یک حالت بیم و امید اس��ت‪ ،‬یعنی س��ه‬ ‫ضلع این جریان یک تغییر ارایشی در قیاس با گذشته‬ ‫داشته اند‪ ،‬به این شکل که دو ضلع در قالب‪ 8+7‬وحدت‬ ‫کردند‪ ،‬اما جبهه پایداری هنوز مشغول رصد و ارزیابی‬ ‫فضای سیاسی کشور است که باالخره تصمیم بگیرد‬ ‫بپیوندد یا نه‪ ،‬لیست بدهد یا نه‪ ،‬اینها مسائلی است که‬ ‫اینده را رقم می زند‪ .‬کمترین انتظار ان است که جبهه‬ ‫پایداری به عنوان عضوی از خانواده بزرگ اصولگرایان‬ ‫کاری کند که ارای اصولگرایان متشتت نشود‪ ،‬از این‬ ‫رو می گوی��م وضعیت وحدت در ی��ک حالت بیم و‬ ‫امیداست‪.‬‬ ‫ارزیابی شما چیس��ت؟ س��ه ماه تا انتخابات‬ ‫مجلسنهمبیشترنماندهایاوحدتاصولگرایان‬ ‫دیرنشده است؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬به نظر من خیر‪ .‬به این علت که مقدمات‬ ‫انتخابات در همه دوره ها با یک حواشی گرم می شد و‬ ‫بعد به اوج می رسید‪ .‬اوج این گرم شدن هم در اواخر‬ ‫دیاستیعنیاوایلدیکاندیداهاینمایندگیمجلس‬ ‫اسم نویسی می کنند‪ ،‬بعد کم کم ارایش های انتخاباتی‬ ‫شکلمی گیرندوتاانتخاباتبهحالتمتحرکدرجامعه‬ ‫در می اید‪ ،‬انجاست که می توان اظهار نظر جدی کرد‪،‬‬ ‫اما االن فقط می شود یک ارزیابی کلی داشت‪ .‬به نظر من‬ ‫موضعگیریاصولگراهاتابهحالبدنبوده‪،‬انهادرانتخابات‬ ‫یکچالشجدیبااصحابفتنه‪،‬اصالح طلب هاوجریان‬ ‫خاص دارند و وزن این چهار گروه به تدریج بعد از تایید‬ ‫صالحیت نامزدها روشن می شود‪ ،‬اما انچه تاکنون نمود‬ ‫دارد این است که اصولگراها از نظر ارا برتری دارند و این‬ ‫کالنمسالهاستامااگرمسائلجدیدیپدیدایندیادعوای‬ ‫حاشیه ایبی خاصیتسیاسی‪-‬اجتماعیشکلگیرد‪،‬بعد‬ ‫مدیریتصحنهدشوارمی شود‪.‬‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی در نشست متحد اصولگرایان‬ ‫استانتهران‪،‬طیف هایاینجریانرابهتالشبرای‬ ‫وحدتقسمداد‪،‬فکرمی کنیدچراایشاندراستانه‬ ‫سه ماه مانده به انتخابات دیگر از دعوت صحبت‬ ‫نمی کنند و به جای ان قسممی دهند؟‬ ‫‪ l‬برای پاسخ به این س��وال باید پیشینه سیاسی‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی و گروه های سیاس��ی را در کش��ور‬ ‫بررسی کرد‪ .‬ایشان از سیاس��یونی بودند که قبل و بعد از‬ ‫پیروزیانقالبفعالیتداشتند‪،‬مدتیوزیرکشورومدتی‬ ‫نیزسرپرستنخست وزیریبودندوهم اکنوننیزریاست‬ ‫مجلس خبرگان رهبری را برعه��ده دارند‪ ،‬بنابراین وقتی‬ ‫ایش��ان جلودار وحدت اصولگرایان می شوند یک فرد‬ ‫سیاسی باید در ذهن خود اهمیت این موضوع را بررسی‬ ‫کند چون این کار از نظر سیاس��ی و اجتماعی جز انجام‬ ‫وظیفهدینی‪،‬نقطهقوتوامتیازیبرایایت اهللمهدوی کنی‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪3‬‬ ‫حسین نجابت‪ ،‬عضو جمعیت ایثارگران انقالب اسالمی و نماینده مردم تهران در مجلس شرایط وحدت‬ ‫اصولگرایان را یک حالت بیم و امید خواند؛ به این معنی که جبهه پایداری با مبانی خودش هنوز در حال رصد‬ ‫اوضاع سیاسی است‪ ،‬اما اعتقاد دارد تا پایان نام نویسی نامزدهای نمایندگی مجلس فرصت برای وحدت همه‬ ‫اضالع اصولگرایی هست‪ .‬در مقابل می گوید وضعیت کنونی کشور خاص است و کسی که این را درک نکند‬ ‫به بلوغ سیاسی نرسیده است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اقتضائات لیست سایه‬ ‫محسوب نمی ش��ود‪ .‬این بزرگوار به لحاظ دینی‪ ،‬ملی و‬ ‫اخروی نمی خواهد رقیب یا افرادی که با ایشان اختالف‬ ‫سلیقه دارند را حذف کند‪ .‬وظیفه ایشان ان است که افراد را‬ ‫جمع کنند؛ بنابراین نباید ارزیابی ما از ایت اهلل مهدوی کنی‬ ‫ یک شخصیت کامال سیاسی باشد‪ ،‬چون عمری از ایشان‬ ‫گذشته‪ ،‬مناصب و مدارج مختلف سیاسی‪ ،‬اجتماعی و‬ ‫فقهیراطیکردهوبایددرککردکهاگرایشانواردصحنه‬ ‫انتخابات شدند‪ ،‬علت دیگری دارد‪.‬‬ ‫چهعلتی؟‬ ‫‪ l‬مملکت در یک وضعیت خاص قرار دارد‪ .‬من‬ ‫نمی گویم بحرانی اس��ت بلکه معتقدم وضعیت خاص‬ ‫است‪ ،‬یعنی نهضت های بیداری اس�لامی در منطقه در‬ ‫حالت شکوفایی هس��تند و چه بخواهیم و نخواهیم و‬ ‫ی رهبری‬ ‫دیگران بخواهند و نخواهند جمهوری اسالم ‬ ‫فکری این نهضت ه��ا را برعه��ده دارد‪ ،‬پس ضرورت‬ ‫ایجاب می کند تنش در کش��ور در حداقل باشد تا نشان‬ ‫دهیممدیریت ما کارامداست‪،‬چوندراینحالتازسوی‬ ‫سایر ملت ها الگو قرار می گیریم‪ .‬اگر خودمان را در داخل‬ ‫به مسائل جزئی و دعواهای فرعی مشغول کنیم فرصت‬ ‫از دست می رود؛ االن افق نگاه مدیران ارشدنظام متوجه‬ ‫قاهره‪ ،‬منامه وصنعا است و ما باید جوری حرکت کنیم که‬ ‫منویات رهبری در بیداری اسالمی محقق شود‪ .‬از سویی‬ ‫دیگر تالش های مذبوحانه و دست و پاز دن های استکبار‬ ‫نالمللاستکهبی محاباتالشمی کنندبرای‬ ‫واستعماربی ‬ ‫ی ایران محدودیت ایجاد کنند‪ .‬این دو‬ ‫جمهوری اسالم ‬ ‫مساله یعنی فشاری که نظام سلطه می اورد و فرصتی که در‬ ‫اختیار ماست ‪ ،‬وضعیت خاصی را به وجود اورده که باید با‬ ‫تدبیر از ان عبور کرد‪ .‬اگر مملکت در وضعیت دیگری بود‬ ‫می توانست یک رقابت جدی در میان اصولگراها شکل‬ ‫بگیرد‪ ،‬اما االن به نظر می رسد باید مساله رقابت را قدری‬ ‫کمرنگ دید و همه سیاسیون روی مسائل اصلی کشور‬ ‫متمرکز شوند‪ .‬همانطور که گفته شد از یک طرف امریکا‪،‬‬ ‫اسرائیل و اتحادیه اروپا و از طرف دیگر نفوذ معنوی ایران‬ ‫در نهضت های بیداری منطقه شرایطی را فراهم اورده که‬ ‫هرکسیازانغفلتکند(به طورمحترمانه)می توانگفت‬ ‫به بلوغ سیاسی نرسیده است‪ ،‬چون تنها یک فرد نابالغ به‬ ‫لحاظ سیاس��ی این فرصت ها و تهدیدها را نمی بیند و از‬ ‫تحلیل شرایط سیاسی و درک منویات رهبری عاجز است‪.‬‬ ‫همه احزاب‪ ،‬گروه ها‪ ،‬جمعیت ها و تش��کل ها همیشه‬ ‫در حوزه سیاسی باید حواس ش��ان به فرمایش رهبری‬ ‫باشد‪ .‬باید اینقدر هوش و فراست داشته باشیم که منظور‬ ‫مقام معظم رهبری را از نگاه ایشان به مسائل تشخیص‬ ‫دهیم‪ .‬به همین خاطر می گویم کسی که از بلوغ سیاسی‬ ‫برخوردار نیست‪ ،‬یک سیاس��ت ورز کم تجربه است که‬ ‫ممکناستلطماتیهمبزند‪.‬‬ ‫این قسم ایت اهلل را نفرمودید چقد موثر است؟‬ ‫‪ l‬ایشان برای حجت تمام کردن قسم داد‪ ،‬همیشه‬ ‫در تحلیل ها نباید حوادث را در چارچوب روز‪ ،‬هفته و ماه‬ ‫دید‪ ،‬چون وقتی از نظر تاریخی بررسی می کنیم جریانات‬ ‫سیاسی کشور‪ ،‬احزاب و گروه ها متوقف نمی شود االن‬ ‫همینگروه هابهگذشتهعدهدیگریتکیهمی کنند‪،‬بنابراین‬ ‫ممکناستدرایندهبههمین عبارتایت اهللمهدوی کنی‬ ‫اشاره شود که ایش��ان اصرار کردند‪ ،‬قسم دادند و التماس‬ ‫کردند اما عده ای ندیدند یا نخواستند که ببینند‪ .‬هم اکنون‬ ‫سیاست اصولگرایان این است که همه باید از داخل جبهه‬ ‫اصولگراییدرانتخاباتمشارکتکنند‪،‬البتههمهبایدسعی‬ ‫کنیم مطالب را پاالیش و بهترین داوطلب ها و کاندیداها را‬ ‫انتخابکنیم‪.‬نمی شودبیرونازسیستمبایستیموبخواهیم‬ ‫اصالحاتی انجام دهیم‪ ،‬ضمن انکه این کار معلوم نیست‬ ‫اب به اسیاب چه گروه‪ ،‬دسته‪ ،‬حزب و جریانی می ریزد‪.‬‬ ‫باید داخل امد و صحبت کرد‪ ،‬دوس��تان ما در رهپویان و‬ ‫‪41‬‬ ‫سیاست‬ ‫ایثارگران در همان اول اعتراضاتی داشتند و این اعترضات‬ ‫را کتمان نمی کردند‪ ،‬اما بالفاصله وقتی تش��خیص دادند‬ ‫کشور نیاز به وحدت دارد وارد مکانیزم‪ 8+7‬شدند تا بعدا‬ ‫از داخل کشور هر اصالحاتی الزم است تالش شود که‬ ‫انجامگیرد‪.‬‬ ‫شما گفتید قسم دادن ایت اهلل مهدوی کنی به این‬ ‫علت بود ک��ه حجت را بر طیف ه��ای اصولگرا‬ ‫تمامکنند‪...‬‬ ‫‪ l‬البته من امید به تاثیر دارم‪.‬‬ ‫حاال خط��اب این قس��م به داخ��ل جبهه متحد‬ ‫اصولگرایانبودیاانطیفیکههنوز نپیوسته؟‬ ‫‪ l‬خطاب به جبهه پایداری بود‪ .‬نمی خواهیم که‬ ‫موضوعراخیلیبپیچانیم‪،‬خطابقسممشخصاست‪.‬‬ ‫فکرمی کنیدچقدرتاثیردارد؟‬ ‫‪ l‬تاکنون که تاثیری نداش��ته است‪ ،‬برای انکه‬ ‫جبهه پایداری هم یک مبانی برای خودش تعریف کرده‬ ‫است‪ .‬همه حرف این اس��ت که در ائتالف و وحدت‬ ‫باید روی مشترکات تاکید کرد‪ .‬ان مبانی که یک مقداری‬ ‫وجه مشترک شان کمرنگ تر اس��ت باید کنار گذاشته‬ ‫شود‪ ،‬این معنی واقعی ائتالف است‪ .‬یک جمله زیبایی‬ ‫مقام معظم رهبری خط��اب به قیام ملت های س��ایر‬ ‫کش��ورها فرمودند که «اختالفات تان را به رس��میت‬ ‫بشناس��ید و با هم برای مدیریت همکاری کنید»‪ .‬این‬ ‫جمله را باید در صدر فعالیت های سیاس��ی قرار داد‪.‬‬ ‫اصولگرایی یک حزب نیست‪ ،‬بلکه یک طیف یا جریان‬ ‫اس��ت‪ .‬طیف های ان بای��د اختالفات را به رس��میت‬ ‫بشناسند‪ ،‬به عبارت دیگر معنا ندارد که بگوییم هر سه‬ ‫ضلع اصولگرایی یک ارا و عقیده دارند بلکه می توانند‬ ‫ضمن به رسمیت شناختن اختالفات در بعد مدیریت‬ ‫با یکدیگر همکاری کنند‪ ،‬این س��رفصل و خط مشی‬ ‫اساسی جریان اصولگراست‪.‬‬ ‫اقای نجابت! در راس��تای صحبت های ش��ما‬ ‫اقای حس��ینیان گفته ان��د تصمیم گیری جبهه‬ ‫پایداری برای نحوه ورود به انتخابات براساس‬ ‫نوع حرکت اصالح طلبان در انتخابات تنظیم‬ ‫می شود‪ ،‬یعنی ش��اید تصمیم گیری شان برای‬ ‫پیوستن یا عدم پیوستن انها به مکانیزم وحدت‬ ‫اصولگرایان تا اواسط دی ماه طول بکشد‪ .‬ایا‬ ‫اصولگرایان تا ان موقع باید صبر کنند؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬این یک نکت ه قابل تامل اس��ت‪ .‬اگر فرض‬ ‫کنید اصالح طلبان وارد انتخابات به شکل سازمانی نشوند‬ ‫بعضی این تصور برای شان ایجاد می شود که حاال رقابت‬ ‫باید درون اصولگرایان شکل گیرد‪.‬‬ ‫گویامنظوراقایحسینیانهمینبود؟‬ ‫‪ l‬من جمله ایشان را نشنیده بودم‪ ،‬اما باید بگویم‬ ‫همه ما اصولگرایان در این فکر هستیم‪ .‬دو گونه است؛‬ ‫ما می گوییم اگر وارد جبهه متحد اصولگرایان ش��دیم‬ ‫باید س��ناریوهای مختلفی همچون لیست های اصلی‬ ‫و لیست در سایه داش��ته باش��یم‪ .‬درصدی از جوانان‪،‬‬ ‫درصدی از نخبگان و درص��دی از نمایندگان فعلی در‬ ‫فهرست انتخاباتی قرار بگیرند‪ .‬درباره این مسائل بحث‬ ‫و تصمیم گیری می شود‪ .‬ما بخش عمده ای از عمرمان را‬ ‫در ستادهای انتخاباتی‪ ،‬جمیعت ها و گروه ها گذراندیم‪،‬‬ ‫انجاممکناستبگویندلیستدرسایهداشتهباشیم‪.‬اینها‬ ‫جزء سیاست ورزی است‪ ،‬هوشیاری می خواهد و درست‬ ‫هم است‪ .‬البته ان نکته ای هم که می گوییم وحدت باید‬ ‫شکل بگیرد در جای خودش درست است‪ ،‬اما همانطور‬ ‫که گفتم جبهه پایداری یک مبانی برای خودش دارد که‬ ‫قابل بحث است‪.‬‬ ‫فرض کنید اصالح طلبان به شکل سازمان دهی‬ ‫ش��ده و تک فهرس��تی نیایند‪ .‬ایا جبهه پایداری‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪42‬‬ ‫می تواند ریزش ارای جبهه متحد اصولگرایان را‬ ‫به خودش اختصاص دهد؟ به عبارت دیگر این‬ ‫جبهه می تواند مانع از ان ش��ود که ریزش ارای‬ ‫جبهه متحد به سمت دیگر نامزدها و سایر سالیق‬ ‫سیاسیمثلنامزدهایمستقلیاچهره هاینوظهور‬ ‫اصالح طلب نرود؟‬ ‫‪ l‬نظر سنجی هایی که االن صورت می گیرد قابل‬ ‫اعتماد نیستند چون این بحث ها در حوزه سیاستمداران‬ ‫یا کسانی که مساله را می شناسند وجود دارد‪ ،‬اما بیش از‬ ‫‪ 40‬درصد عامه مردم در نظر سنجی ها عناوین جبهه متحد‬ ‫اصولگرایان‪ ،‬جبهه پایداری و‪ ...‬را نمی شناسند‪ .‬مطلب‬ ‫دوم این است که ش��رایط در تهران و مراکز استان ها با‬ ‫ش��هرها و حوزه های انتخابیه کوچک متفاوت است‪.‬‬ ‫بنابراین هم اکنون نمی توان به این سوال جواب روشن‬ ‫داد‪.‬‬ ‫خود شما از لیست س��ایه اصولگرایان صحبت‬ ‫کردید‪.‬‬ ‫‪ l‬عرض ک��ردم اینها مقوالتی اس��ت که روی‬ ‫ان بحث می ش��ود‪ ،‬اما نگفتم قطعی است‪ .‬وقتی ستاد‬ ‫انتخابات اصولگرایان می نشیند در روزهای اخر دائما‬ ‫اوضاع ارا را رصد می کند شاید نیاز به ائتالف یا رایزنی‬ ‫جدید باشد تا طیفی قوی لیست دهد‪ .‬بنابراین باز عرض‬ ‫می کنم این فکر ها در داخل مجموعه انجام می ش��ود‪،‬‬ ‫ضمن انکه هیچ دلیل��ی ندارد بیرون بمانی��م و از این‬ ‫فکرها نکنیم چون واقعا باید اقتضایی عمل کرد‪ .‬همه‬ ‫ما بر حفظ اصول تاکید داریم‪ ،‬اما تاکتیک های این کار‬ ‫باید شناور باشد‪ ،‬بسته به زمان تغییر کند‪ ،‬هنر هم همین‬ ‫است که ان اصول با یک شکل کارامد حفظ شود‪ ،‬نه‬ ‫اینکه به شکل سنتی بخواهیم به یک چیزی عمل کنیم و‬ ‫اطراف خودمان را ببینیم و بگوییم رای می اوریم و بعد‬ ‫هم دچار توهم شویم‪ ،‬این اقدامات جواب نمی دهد‪.‬‬ ‫جبهه پایداری پنج پیشنهاد برای پیوستن جبهه‬ ‫متحد داده بود‪ ،‬چرا ان پیش��نهادات قبول نشد؟‬ ‫همین اواخر پیشنهاد داده بودند که دو نفر از جبهه‬ ‫پایداریودونفرازجبههمتحداصولگرایانبنشینند‬ ‫و اختالفات را برطرف کنند‪ ،‬چرا پذیرفته نشد؟‬ ‫‪ l‬روشن است چرا قبول نشد‪ ،‬پیشنهادات قبلی‬ ‫انهاتعدادیپذیرفتهشدوتعدادینیزپذیرفتهنشد‪.‬‬ ‫ولیاقایحسینیانمی گویدهیچیکپذیرفتهنشد‪.‬‬ ‫‪ l‬من که متولی جواب دادن به ایشان نیستم چون‬ ‫یکبارصحبتیکردوبعدگفتصحبت هایمنتحریف‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫کدام یک از پیشنهادات انها پذیرفته شد؟‬ ‫‪ l‬پذیرفته ش��د که ب��ه هیات داوری(هش��ت‬ ‫نفره) و هی��ات اجرایی(هف��ت نفره) یک نف��ر از ان‬ ‫طیف اضافه و ترکیب مکانیزم وح��دت اصولگرایان‬ ‫به ش��کل ‪ 9+8‬بش��ود‪ ،‬اما ب��از اینها نزدیک نش��دند‪،‬‬ ‫درب��اره پیش��نهاد اخر ش��ان هم ک��ه گفتن��د دو نفر‬ ‫از ما و دو نفر از ش��ما دیگر فصلش گذش��ته اس��ت‪.‬‬ ‫اقای مهدوی کنی یک سیاس��تمدار کهنه کار است‪ .‬ایا‬ ‫اینها با این پیشنهاد حرف تازه ای می خواستند بزنند؟ به‬ ‫این دلیل فکر می کنم این پیشنهاد رد شد‪.‬‬ ‫می خواستند در کمیته دو به دو اختالفات خود را‬ ‫با جبهه متحد برطرف کنند‪ .‬یعنی اصال جای فکر‬ ‫نداشت؟‬ ‫‪ l‬باالخرههرکاریقاعده ایدارد‪،‬اگرحلنمی شد‬ ‫چه طور؟بعدحتمامی خواستندپیشنهادتشکیلکمیته‪5‬به‬ ‫‪ 5‬یا ‪ 3‬به ‪ 3‬بدهند‪ .‬این طور که نمی شود‪ .‬سیاست ورزی‬ ‫ البته نه سیاس��ت بازی‪ -‬قاعده ای و قانونی دارد‪ .‬این به‬‫ذهن خطور می کند که اگر پیشنهاد دوبه دو نیز به نتیجه‬ ‫نرسد چه؟ برای انکه چنین حالتی نشود حتما حکم الزم‬ ‫است که برای انتخاب یک فرد شایسته و مورد وثوق‬ ‫دو طرف دوباره بحث ها ش��روع می شد‪ ،‬این قضیه‬ ‫پایانینداشت‪.‬‬ ‫اگر جبهه پایداری می ام��د و به جبهه متحد‬ ‫می پیوستمی توانستداخلمکانیزموحدت‬ ‫حرف خودش را بزند؟‬ ‫‪ l‬ما اعتقاد داریم می توانست تاثیر بگذارد‪،‬‬ ‫بنا نیست یک ضلع بیاید و همه حرف های خودش‬ ‫را پیش ببرد‪ .‬ش��اید این سه ضلع هر کدام به دیگری‬ ‫ایراداتی داشته باشند‪ .‬بعضی از انها هم شاید درست‬ ‫باشد‪ ،‬بنا نیست که بیایند داخل و انتظار داشته باشند‬ ‫همه نظرات شان اعمال شود‪ ،‬بلکه وقتی وارد مکانیزم‬ ‫وحدت شدند باید تالش ان باشد که روی مباحث‬ ‫توافق انجام شود‪.‬‬ ‫اقای نجابت! با تفاسیری که گفتید انتخابات‬ ‫چندقطبیمی شود؟‬ ‫‪ l‬فکرمی کنماصالح طلباناعمازسازمانیافته‬ ‫و ت��ک نف��ری‪ ،‬جبهه طرف��داران ج��دی دولت و‬ ‫اصولگرایانگروه هایاصلیهستند‪.‬‬ ‫به نظرتان ارایش انتخابات��ی اصالح طلبان‬ ‫چگونه خواهد بود؟‬ ‫‪ l‬قطعا به صورت ف��ردی در صحنه حاضر‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫فردی‪ -‬حزبی می ایند یا به ش��کل نامزد های‬ ‫منفرد؟‬ ‫‪ l‬منظورم این اس��ت که همه انها انتخابات‬ ‫را تحریم نمی کنند‪ .‬همین االن در فراکسیون اقلیت‬ ‫مجلس‪ 30- 40‬نفر هستند که قطعا بیش از‪ 60‬درصد‬ ‫انهاکاندیداخواهندشد‪.‬‬ ‫حزبیهمنمی ایند؟‬ ‫‪ l‬شاید لیس��تی بدهند و افراد اصالح طلب‬ ‫در ان قرار بگیرند اما احزاب اصلی انها‪ ،‬مشارکت و‬ ‫مجاهدین منحل ش�� ده اند و به لحاظ قانونی امکان‬ ‫فعالیتندارند‪.‬‬ ‫اما احزابی هم مثل مردمساالری‪ ،‬اصالح طلب‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫‪ l‬ش��اید تعدادی تحت عنوان این حزب ها‬ ‫کاندیدا ش��وند‪ ،‬اما همه ش��ان از این قاعده تبعیت‬ ‫نمی کنند‪.‬‬ ‫به نظر شما دستور کار اصلی اصولگرایان در‬ ‫استانه انتخابات پیش روچهبایدباشد؟‬ ‫‪ l‬من فکر می کن��م مبانی تئوریک انقالب‬ ‫هن��وز ج��ای مان��ور دارد‪ .‬تاکی��د ب��ر عدالت و‬ ‫استکبار ستیزی هنوز هست البته باید به طور جدی‬ ‫وارد حوزه عینیات شد‪ .‬دولت نهم و دهم و مجلس‬ ‫هفتم و هشتم موفقیت های خوبی داشتند اما نقاط‬ ‫ضعف ه��م داش��تند‪ .‬اصولگرا ها باید خودش��ان‬ ‫قوی ترین اسیب شناسی را انجام دهند و راهکار کم‬ ‫شدن این اشتباهات در دولت و مجلس را خودشان‬ ‫ارائه دهند یعنی مردم را امیدوار کنند که حضورشان‬ ‫در صحنه معنا دار است‪.‬‬ ‫رقابت جبهه پایداری و جبهه متحد می تواند‬ ‫تاثیرگذارباشد؟‬ ‫‪ l‬باید به ارایش سیاسی در ایام انتخابات‬ ‫نگاه کرد‪ ،‬اما من فکر نمی کنم این رقابت در افزایش‬ ‫مشارکت عمومی تاثیر داشته باش��د‪ .‬انهایی که از‬ ‫اصولگرایی یا جبهه پایداری دفاع می کنند کسانی‬ ‫نیس��تند که اگر این دو جماع��ت در صحنه نیایند‬ ‫رای ندهند‪ ،‬جنس ش��ان از جنس کسانی است که‬ ‫اعتقاد به نظام دارند و پای صندوق های رای حاضر‬ ‫می شوند‪g.‬‬ ‫نقشه هایاصالح طلبان‬ ‫برای مدیریت اختالف‬ ‫اصولگرایان‬ ‫گفت وگو با پرویز سروری‬ ‫پیرامون بیم و امید ائتالف‬ ‫اصولگرایان‬ ‫‪4‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫اق��ای س��روری! وضعیت وح��دت طیف های‬ ‫اصولگراراپسازتشکیلجبههمتحداصولگرایان‬ ‫چگونهارزیابیمی کنید؟‬ ‫‪l‬بعدازفعالشدنجبههمتحداصولگرایان‪،‬هرروز‬ ‫شاهد انسجام و استحکام مواضع طیف های این جریان‬ ‫هستیم‪ ،‬اما متاسفانه بعضی از دوستان به فرایند وحدت‬ ‫متصل نشدند و نگرانی هایی را به وجود اوردند‪ ،‬اما روند‬ ‫رو به رش��دی که در جبهه متحد اصولگرایان وجود دارد‬ ‫این امید را به نیروهای اصولگرا می دهد که هر روز صف‬ ‫وحدت مستحکم تر شود‪ .‬از این رو از دوستانی که هنوز به‬ ‫فرایندجبههمتحداصولگرایانمتصلنشدندانتظارداریمبا‬ ‫الحاق شان راه را برای پیروزی نیروهای انقالب در رقابت‬ ‫سیاسیپیش روهموارکنند‪.‬‬ ‫دوستانیکهازانهایادکردیدچهکسانیهستند؟ایا‬ ‫غیر از جبهه پایداری گروه دیگری هم در پیوستن‬ ‫یاماندندرجبههمتحداصولگرایان تردیددارد؟‬ ‫‪l‬نهمنظورهمانجبههپایداریاستکههنوزبهاین‬ ‫مکانیزممحلقنشدهاست‪.‬‬ ‫چراییعدمالحاقانهارابیانمی کنید؟‬ ‫‪l‬خودش��ان که مطالب را عنوان کردند و بارها در‬ ‫نشریات و رسانه های مختلف امده که تکرار ان ضرورتی‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫اقای حس��ینیان در اخرین موضع گیری گفته که‬ ‫جبهه پایداری منتظر ارایش سیاسی و نحوه ورود‬ ‫اصالح طلبانبهپروسهانتخاباتمجلسنهماست؛‬ ‫ایا فکر می کنید فقط به همین خاطر تا به حال به‬ ‫مکانیزموحدتنپیوستند؟‬ ‫‪l‬این را باید خ��ود اعضای جبهه پایداری توضیح‬ ‫دهند‪،‬ولیتحلیلمناناستکهاصالح طلبانازیکسال‬ ‫قبل تصمیم شان را برای حضور قدرتمندانه در انتخابات‬ ‫گرفتندوازاظهاراتبسیاریازرهبراناصالحاتمشخص‬ ‫استکهانهابهیکنتیجهقطعیرسیدندکهبایدباقدرتدر‬ ‫انتخاباتحضوریابند‪،‬بنابراینعدمالحاقجبههپایداریبه‬ ‫جبههمتحداصولگرایان‪،‬شایدموجبفرصت سوزیبرای‬ ‫نیروهایانقالبشود‪.‬درمجمو عتردیدیندارمکهنیروهای‬ ‫اصالحات با انسجام و وحدت و یک اشتهای بسیار باال در‬ ‫انتخاباتمجلسنهمشرکتخواهندکرد‪.‬‬ ‫ایناشتهایاصالح طلبانبرایشرکتدرانتخابات‬ ‫مجلسنهمناشیازچیست؟‬ ‫‪l‬طبیعتاانهابعدازفتنه‪ 88‬وحوادثپسازانتخابات‬ ‫ریاست جمهوریدهم‪،‬متوجهاشتباهبزرگ شانشدندوان‬ ‫این بود که از اپوزیسیون دولت به اپوزیسیون نظام تبدیل‬ ‫شدندوعمالدرمقابلنظامقرارگرفتند‪،‬بههمیندلیلنظام‬ ‫هم برخورد الزم را با انها انجام داد‪ .‬طبیعی است کسانی‬ ‫که قانون اساسی و نظام جمهوری اسالمی را قبول ندارند‬ ‫از انتخابات برای بستری برای اغتشاشات و ایجاد ناامنی‬ ‫استفادهمی کنند‪.‬طبیعیاستکهاصالح طلبانبرایبازگشت‬ ‫به حیات سیاسی خودش��ان باتوجه به اینکه به این نتیجه‬ ‫رسیدندکهنظامثباتکاملپیداکردهاستوازقبلانتخابات‬ ‫هممستحکم ترشدهوحضورانهاخارجازچارچوب های‬ ‫نظام چیزی جز عمق فاصله با مردم نخواهد بود به همین‬ ‫دلیل تصمیم گرفتند به هر قیمتی در این انتخابات حضور‬ ‫پیدا کنند و حضور خودش��ان را به عن��وان حیات مجدد‬ ‫خودشانتلقیکنند‪.‬‬ ‫از جناح اصالح طلب این پیام بیرون می اید که اگر‬ ‫همبیایندباتابلواصالح طلبینمی ایندوحضوری‬ ‫منفرددرصحنهانتخاباتخواهندداشت‪.‬پسشما‬ ‫اینراردمی کنید؟‬ ‫‪l‬من این تلقی را قبول ندارم‪ ،‬باالخره نیروهای این‬ ‫جریانبروزوظهوراصالح طلبانهخواهندداشت‪،‬البتهشاید‬ ‫بااسموعنواناصالح طلبینیایند‪،‬امابهشکلیخواهندامد‬ ‫کهمردممتوجهشونداینهااصالح طلبانهستند‪،‬بنابراینبعید‬ ‫می دانمکهصرفاانفرادیدرانتخاباتپیشروشرکتکنند‪.‬‬ ‫یعنی چیزی مثل اصولگرایان ک��ه در انتخابات‬ ‫شوراهای دوم شهر و روستا با نام ابادگران به عرصه‬ ‫سیاسیکشوربرگشتند؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬ان وقت همه مردم متوجه بودند که این جریان‬ ‫والییاستوهمانجریانمعتقدبهچارچوب هایانقالب‬ ‫است که روش هایش به لحاظ تاکتیکی در قیاس با گذشته‬ ‫تغییریافته‪،‬بنابراینفکرمی کنماصالح طلبانهمهمانطور‬ ‫که در مذاکرات داخلی عنوان کردند دقیقا از همان مشی‬ ‫اصولگرایان در انتخابات شورای دوم شهر تهران استفاده‬ ‫کنند و موتور روشن‪ ،‬چراغ خاموش به صحنه انتخابات‬ ‫پا گذارند‪ .‬این عدم بروز و ظهور انها در عرصه های سیاسی‬ ‫نیزبهانعلتاستکهاصولگرایانفقدانحرکتانتخاباتی‬ ‫انهارااحساسوبرهمیناساسبرنامه ریزیکنند‪.‬درواقع‬ ‫اصالح طلبان مش��غول مدیریت تفرقه بین اصولگرایان‬ ‫هستند‪ ،‬هم اکنون اصالح طلبان به نوعی تالش می کنند‬ ‫خودشان را مرده سیاسی به رقیب نشان دهند تا زمینه برای‬ ‫ایجاد تشتت و تفرقه و ارائه لیست های متعدد در جریان‬ ‫اصولگرایانفراهمشود‪.‬درمجموعبایدگفتاصالح طلبان‬ ‫حتمابایکسازو کارجدیددرانتخاباتمجلسنهمحضور‬ ‫خواهندیافت‪.‬‬ ‫اقایحسینیانعلناگفتهاگراصالح طلبانبهشکل‬ ‫سازمان یافته نیایند برای تشویق مردم به حضور‬ ‫در پای صندوق ه��ای رای‪ ،‬رقابت درون گروهی‬ ‫میان طیف های اصولگرا باید شکل بگیرد‪ ،‬اما این‬ ‫صحبتخالفانچیزیاستکهشمامی گویید‪،‬‬ ‫یعنیجبههپایداریرویکرداصلیاصالح طلبانرا‬ ‫متوجهنشدهاست؟‬ ‫‪l‬تلقی دوستان این است‪ ،‬یکی از دالیلی که برای‬ ‫عدم الحاق به جبهه متحد عنوان می کنند همین موضوع‬ ‫استامامنتحلیلمایننیست‪.‬‬ ‫جبهه پایداری یکسری پیشنهادات به جبهه متحد‬ ‫اصولگرایان داد‪ ،‬چرا این پیشنهادات مورد توجه‬ ‫قرار نگرفت؟ مثال گفت یکس��ری افراد از مقوله‬ ‫وحدتحذفشوندیا ترکیب‪ 8+7‬تغییرکند‪.‬‬ ‫‪l‬جبهه متحد اصولگرایان‪ ،‬محل��ی برای تجمیع‬ ‫ظرفیت های گفتمان اصولگرایی اس��ت و قرار نیس��ت‬ ‫نیروهایاصولگرادراینجبههیکدیگررابتراشند‪،‬بلکهقرار‬ ‫است همه ظرفیت های اصولگرایان در این جبهه ظهور و‬ ‫بروزپیداکنند‪،‬بهعالوهاینکهازابتدابحثاینبودکهدوستان‬ ‫وارد فرایند وحدت بشوند و در این سازوکار قرار بگیرند‪،‬‬ ‫بعد از درون سازوکار مواضع خود را به صورت جدی تری‬ ‫سیاست‬ ‫پرویزسروری‪،‬قائم مقامجمعیترهپویانانقالب‬ ‫اسالمی و نماینده تهران در مجلس شورای اسالمی‬ ‫ معتقداستکهرقابتجبههمتحداصولگرایانوجبهه‬ ‫پایداری جز تضعیف گفتمان اصولگرایی و میدان‬ ‫دادن به رقبا اثر دیگری ندارد‪ ،‬چون عقل سیاس��ی‬ ‫اقتضامی کندیکجریانفکریسبدارایخودشرا‬ ‫مدیریتکند‪،‬نهانکهاجازهدهدسبداراتقسیمشود‬ ‫ورقیبازتقسیمانسودببرد‪.‬عضوکمیسیونامنیت‬ ‫ملیوسیاستخارجیمجلسمی گوید‪«:‬همیناالن‬ ‫نیزبرایالحاقجبههپایداریبهجبههمتحددیرشده‪،‬‬ ‫چونهرمقدارکهایناقدامبهتاخیربیفتد‪،‬کدورت‪،‬‬ ‫دو دستگیوتحلیل هایمتفاوتدربیندامنهنیروهای‬ ‫اصولگرابیشترمی شود‪».‬ویمی افزاید‪«:‬وحدتبعد‬ ‫اززمانثبت نامنامزدهاینمایندگیمجلسشایددر‬ ‫راسموجبوحدتشود‪،‬اماتسریایناتفاقبهبدنه‬ ‫بامشکالتیهمراهخواهدشد‪».‬‬ ‫‪43‬‬ ‫سیاست‬ ‫پیگیریکنند‪،‬امادرمجموعمنمعتقدمنکتهاینبودکهاگر‬ ‫قرار است این باب باز شود ممکن است اضالع دیگر نیز‬ ‫مسائلی را مطرح کنند و حتما فرایند وحدت ان موقع به‬ ‫تشتت‪ ،‬تفرقه و بروز و ظهور سازوکارهای اختالف افرین‬ ‫می خورد‪.‬‬ ‫براساسصحبت هایشما‪،‬برایوحدتطیف های‬ ‫اصولگرادیرنشدهاست؟‬ ‫‪l‬جبهه متحد استراتژی خوبی را انتخاب کرد البته‬ ‫فرصت سوزی زیادی صورت گرفت‪ ،‬یعنی انتظار برای‬ ‫به وحدت رسیدن طیف ها موجب شد جبهه متحد زمان‬ ‫زیادی را از دست بدهد و س��تادها در زمان الزم تشکیل‬ ‫نشود که این مقدار تاخیر‪ ،‬موجب بروز پاره ای اخالل ها‬ ‫در انسجام سازمانی نیروهای عضو جبهه متحد شد‪ ،‬اما‬ ‫االن تصمیم گرفته شد در یک فاز دوگانه عمل شود‪ ،‬یعنی‬ ‫فازسازماندهی‪،‬ایجادمدل‪،‬تسهیلوتنظیمبرنامهوفرایند‬ ‫الزمبرایانتخاباتازیکسووازانطرفپیگیریتکمیل‬ ‫مقوله وحدت و دعوت دوستان به پیوستن به جبهه متحد‬ ‫اصولگرایانازسویدیگرصورتگیردتاماشاهدانسجام‬ ‫حداکثرینیروهایاصولگرادرانتخاباتپیشروباشیم‪.‬‬ ‫ارائه فهرست در سایه به جریان اصولگرا کمک‬ ‫خواهدکردیاخیر؟یعنیاگرجبههپایداریتصمیم‬ ‫بگیرد چنین نقشی را ایفا کند ایا می تواند ریزش‬ ‫ارای جبهه متحد را جمع اوری کند تا به سبد رای‬ ‫سایررقبانرود؟‬ ‫یدانم‪.‬معتقدم‬ ‫‪l‬اینمسالهرابهنفعجریاناصولگرانم ‬ ‫ی خیلی نزدیک به جریان اصولگرا از‬ ‫یک لیست با اسام ‬ ‫طریق جریان خاص ارائه خواهد شد و تا انجا که ما اطالع‬ ‫داریم اینها برای همه حوزه های انتخابیه کاندیدا دارند و با‬ ‫استفادهازثروتقطعاازسبداصولگرایانبرداشتخواهند‬ ‫کرد‪ ،‬بر همین اس��اس اگر جبهه پای��داری و جبهه متحد‬ ‫اصولگرایان نیز فهرست جداگانه دهند‪ ،‬ان وقت می شود‬ ‫سهلیستکههرسهمی خواهندازسبدرایجریاناصولگرا‬ ‫برداشتکنند‪.‬دراینصورتقطعاموقعیتجناحاصولگرا‬ ‫تضعیفومنجربهتقویترقباخواهدشد‪.‬‬ ‫جبههپایداریدراخرینپیشنهادخودطرحتشکیل‬ ‫کمیتهدوبهدورابرایحلاختالفاتباجبههمتحد‬ ‫اصولگرایاندادهبود‪،‬چراپذیرفتهنشد؟‬ ‫‪l‬نمی دانم‪ ،‬من فقط ش��نیدم که اقای زاکانی دبیر‬ ‫اجرایی جبهه متحد اصولگرایان گفت که این پیشنهاد به‬ ‫نتیجهنرسید‪،‬اماچراییانرانمی دانم‪.‬‬ ‫گویا برای زمینه س��ازی جهت تش��کیل کمیته‬ ‫دو ب��ه دو یکس��ری رایزنی ه��ای دوجانب��ه نیز‬ ‫انج��ام ش��د‪ ،‬یعنی جبه��ه پای��داری ب��ه دیدن‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی رفت و نمایندگانی از جبهه‬ ‫متحد اصولگرایان با ایت اهلل مصباح یزدی دیدار‬ ‫کردند‪ .‬فکر می کنید این اقدام��ات چرا به نتیجه‬ ‫نرسید؟‬ ‫‪l‬واقعیت این است که ما نیز به نتیجه این دیدارها‬ ‫و پیگیری مذاکرات دوجانبه خیلی امیدوار بودیم‪ ،‬اما االن‬ ‫می گویندبهنتیجهنرسید‪.‬مناحساسمی کنمانجاممذاکرات‬ ‫دراینرابطهنهتنهاموجبتلطیففضانشدبلکهاوضاعرا‬ ‫بدتروحساس ترکرد‪.‬به طوریکهوضعیتنگران کنندهاست‪،‬‬ ‫البته با انگیزه باالیی که ازبرادران عضو جبهه پایداری سراغ‬ ‫داریم‪،‬یقینداریمانهابهفرایندوحدتملحقخواهندشد‪.‬‬ ‫به نظر شما زمان نهایی برای وحدت اصولگرایان‬ ‫چهموقعاست؟‬ ‫‪l‬به نظرم همین االن نیز دیر شده‪ ،‬چون هر مقدار که‬ ‫این اقدام به تاخیر بیفتد‪ ،‬موجب کدورت و دو دستگی و‬ ‫تحلیل هایمتفاوتدربیندامنهنیروهایاصولگرامی شودو‬ ‫اینمفیدنیست‪،‬اماتاریخمشخصیرانمی توانبرایوحدت‬ ‫گفتولیهرچهزود تراینکارانجامشودبهتراست‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪44‬‬ ‫برخیمی گویندتازمانثبت نامنامزدهابرایوحدت‬ ‫وقتاست‪،‬شماچنیندیدگاهیراردمی کنید؟‬ ‫‪l‬معتقدم باید از ابتدا با انس��جام حداکث��ری وارد‬ ‫می ش��دیم و پیام وحدت به نیروهای اصولگرا می دادیم‪،‬‬ ‫چونبعداززمانثبت نامنامزدهاینمایندگیمجلسشاید‬ ‫درراسبهوحدتبرسیم‪،‬اماایناتفاقدردامنهبامشکالتی‬ ‫همراهخواهدشد‪،‬چونوقتیکدورتوتحلیل هایمتفاوت‬ ‫در یک جریان سیاسی نهادینه می شود ان وقت نمی توان‬ ‫تحلیل های متفاوت همه نیروها را به راحتی به یک واحد‬ ‫تبدیلکرد‪.‬‬ ‫هم اکنون یک نوع دو دستگی در جبهه پایداری‬ ‫احساس می ش��ود‪ ،‬مثال برخی افراد هم در جبهه‬ ‫پایداریهستندوهمجبههمتحدیادرهماننشست‬ ‫سراس��ری جبهه متحد اصولگرایان بس��یاری از‬ ‫اعضایجبههپایداریشرکتداشتند‪.‬اینموضوع‬ ‫را ناشی از چه امری می دانید؟‬ ‫‪l‬خود جبهه پایداری از اول اعالم کرد یک تشکل‬ ‫حزبی و سازمانی نیست‪ ،‬جبهه هم تقریبا معنایی شبیه به‬ ‫ائتالف دارد که طیف های مختلفی در ان حضور دارند‪ .‬من‬ ‫هم احساس می کنم در جبهه پایداری برخی از طیف های‬ ‫موجودبایکسریمالحظاتاعتقادشانبهفرایندوحدت‬ ‫است‪ ،‬اما برخی دوستان در جبهه پایداری برای پیوستن به‬ ‫جبههمتح دتردیددارند‪،‬یعنیطیف هایمختلفیرامی شود‬ ‫درجبههپایداریدیدکهنگاه شانبهمسالهمتفاوتاست‪.‬‬ ‫یعنیمی گویید بینراسوبدنهجبههپایدارییک‬ ‫نوعتفاوتسلیقهبه وجودامدهاست؟‬ ‫‪l‬نه‪ ،‬من می گویم طیف ه��ا و افراد مختلفی هم در‬ ‫راس و هم در بدنه وجود دارند که نگاه شان متفاوت است‪.‬‬ ‫بعضی هامطالبات شانحداکثریوبعضی هاحداقلیاست‬ ‫و این باعث می شود نگاه ها یک مقدار مختلف و متفاوت‬ ‫شود‪.‬بههمیندلیلاحساسمایناستکهدرجبههپایداری‬ ‫اینتفاوتدیددرطیف هایمختلفوجوددارد‪.‬‬ ‫فکر می کنید کدام دیدگاه می تواند قوی تر نظرش‬ ‫رااعمالکند؟‬ ‫‪l‬ازاالننمی شودرویاینمسالهقضاوتکرد‪،‬چون‬ ‫ممکناستدوستانماازدست ماندلگیرشوند‪.‬‬ ‫اقای سروری! با توجه به فعالیت انتخاباتی جریان‬ ‫دولت‪،‬اصولگرایان‪،‬اصالح طلبانوجبههپایداری‪،‬‬ ‫انتخاباتایندهچند قطبیمی شود؟‬ ‫‪l‬به نظر من جریان خاص به دنبال دو قطبی کردن‬ ‫فضای انتخابات است‪ ،‬به این صورت که فضای کشور را‬ ‫دیوودلبرییاسیاهوسفیدکند‪.‬بهنظرمننیروهایاصولگرا‬ ‫نبایداجازهدهندفضایکشوردوقطبیشود‪.‬‬ ‫بهنظرتانبایدچند قطبیشود؟‬ ‫‪l‬چندقطبیرانمی دانم‪،‬ولیدو قطبینبایدبشود‪.‬‬ ‫باالخرهمشارکتحداکثریمستلزمرقابت است‪،‬‬ ‫در جبهه پایداری‬ ‫برخی از طیف های‬ ‫موجود با یکسری‬ ‫مالحظات اعتقادشان‬ ‫به فرایند وحدت‬ ‫است‪ ،‬اما برخی‬ ‫دوستان در جبهه‬ ‫پایداری برای‬ ‫پیوستن به جبهه‬ ‫د تردید دارند‪،‬‬ ‫متح ‬ ‫یعنی طیف های‬ ‫مختلفی را می شود‬ ‫در جبهه پایداری‬ ‫دید که نگاه شان به‬ ‫مساله متفاوت است‬ ‫این را قبول ندارید؟‬ ‫‪l‬بههمیندلیلمی گویمنیازبهدوقطبیشدننیست‪،‬‬ ‫بلکهبایدچند قطبیشود‪،‬اماعددرانمی توانمبگویم‪.‬‬ ‫برایمشارکتحداکثریغیرازرقابت‪،‬اصولگرایان‬ ‫بایدچهکارکنند‪.‬ایارقابتدرون گروهیمی تواند‬ ‫موجبمشارکتحداکثریشود؟‬ ‫‪l‬طبیعتا به نظر من رقابت درون گروهی نمی تواند‬ ‫موجب مش��ارکت حداکثری ش��ود‪ ،‬ول��ی فکر می کنم‬ ‫اسیب شناس��ی انتخابات ‪ 88‬برای همه خصوصا رسانه‬ ‫ملی بسیار مفید خواهد بود‪ ،‬چون در انجا ما عالوه بر نقاط‬ ‫بسیار مثبت‪ ،‬اشکاالت و اشتباهاتی هم داشتیم که موجب‬ ‫سوءاستفاده فتنه گران شد‪ .‬باید با نگاه مثبت به فضاهایی‬ ‫که ایجاد شد بنگریم‪ .‬یعنی برای مشارکت حداکثری باید‬ ‫انتخابات عالوه ب��ر رقابتی ب��ودن در چارچوب قوانین‬ ‫شفافیت هم داشته باشد تا مردم احساس کنند سلیقه های‬ ‫مختلف در انتخابات حضور دارند و هر کس��ی به گزینه‬ ‫نزدیک به خودش رای می دهد‪.‬‬ ‫اما ش��ما می گویی��د رقاب��ت بین جبه��ه متحد‬ ‫اصولگرایانوجبههپایداریبرمشارکتحداکثری‬ ‫اثری ن��دارد؟ در صورت��ی ک��ه در جایی دیگر‬ ‫می گویید رقابت س��لیقه ها می تواند مشارکت را‬ ‫افزایش دهد؟‬ ‫‪l‬منبحثاصولگرایانراگفتم‪.‬درعرصهانتخابات‬ ‫کهفقطاصولگرایاننیستند؛اصالح طلبان‪،‬گروه هایمستقل‬ ‫وکسانیکهباالخرهدرچارچوب هایقانونیامکانحضور‬ ‫دارندنیزهستند‪،‬البتهدرلیستجبههمتحداصولگرایانباید‬ ‫همهسالیقمختلفاینجریانحضورداشتهباشند‪.‬‬ ‫پس رقابت جبهه پایداری و جبهه متحد را قبول‬ ‫ندارید؟‬ ‫خیر‪ ،‬چون اصولگرایان اگر ای��ن اقدام را انجام دهند‬ ‫نتیجه اش ان است که نوعی وزن کش��ی درون خانوادگی‬ ‫به وجود می اید که بعد به سهم خواهی و تقسیم ارا کشیده‬ ‫می شودورقیبمی تواندباانسجامبرندهرقابتشود‪.‬فارغاز‬ ‫اینبحث هادرشرایطرقابتدرون گفتمانیهرطیفیپیروز‬ ‫انتخاباتشودمهمنیست‪،‬چونعقلسیاسیاقتضامی کند‬ ‫یکجریانفکریسبدارایخودشرامدیریتکند‪،‬نهانکه‬ ‫اجازهدهدسبداراتقسیمشودورقیبازتقسیمانسودببرد‪.‬‬ ‫وزن کشیبهضررچهطیفیتماممیشود؛پایداری‬ ‫یامتحد؟‬ ‫‪l‬اصال اعتقاد ندارم به این مس��اله‪ .‬اگ��ر این اتفاق‬ ‫بیفتد گفتمان اصولگرایی و انق�لاب لطمه می خورد‪ ،‬ان‬ ‫بو تاب انقالب های عظیم‬ ‫هم در شرایطی که منطقه در ت ‬ ‫می س��وزد و نیازمند یک مدل الهام بخش است که ان هم‬ ‫انقالباسالمی است‪.‬اگرمجلسمابایکغفلتواشتباهبه‬ ‫دستنیروهایدگراندیشبیفتد‪،‬طبیعتاظرفیت هایانقالب‬ ‫اسالمی درمنطقهسوختوفرصت سازیبهفرصت سوزی‬ ‫تبدیل خواهد شد‪ ،‬اصال قرار به بحث جناحی نیست مهم‬ ‫نیست که چه کسی ضرر می کند‪ ،‬مهم ان است که انقالب‬ ‫و منافع ملی کشور از این رقابت متضرر می شود‪ .‬بنابراین‬ ‫پیروزییاشکستجبههپایدارییاجبههمتحدبراثررقابت‬ ‫درون گفتمانیدرانتخاباتمجلساصالاهمیتیندارد‪.‬‬ ‫غلبهجریانی‪،‬مجلسایندهرابهکدامسومی برد؟‬ ‫‪l‬امیدوارم ک ه ترکیب اکثری��ت در اختیار نیروهای‬ ‫اصولگرای والیت مدار با یک انسجام بهتر و دقیق تر باشد‪،‬‬ ‫چون اسیبی که ما در مجالس گذشته داش��تیم ان بود که‬ ‫اصولگرایان فقط تا مرحله ورود به مجلس در قالب جبهه‬ ‫حضور و بروز داشتند بعد از ان رها می شدند‪ .‬به نظرم باید‬ ‫جبههمتحدبهیکسازوکاریبرسدکهبعدازشروعبهکار‬ ‫مجلسنهمنقشهدایت‪،‬مدیریت‪،‬دادنبرنامهوپشتیبانی‬ ‫به نمایندگان را ایفا کند‪ ،‬این نکته مهمی است که باید به ان‬ ‫توجهکرد‪g.‬‬ 45 ‫بین الملل‬ ‫انقالب پای صندوق های رای‬ ‫طنطاوی‪ ،‬رئیس شورای نظامی‬ ‫مصر می خواهد راه مبارک‬ ‫ادامه پیدا کند‪ ،‬ولی مخالفان‬ ‫اصرار دارند که حکومت‬ ‫هرچه زودتر به غیرنظامیان‬ ‫منتقل شود و ژنرال ها دستی‬ ‫در سیاست‬ ‫و حکومت در مصر‬ ‫نداشتهباشند‬ ‫پارلمانتاریسم اسالمی‬ ‫مروری بر برگزاری انتخابات پیچیده مصر و راه های رسیدن نامزدها به مجمع خلق‬ ‫‪1‬‬ ‫بین الملل‬ ‫انتخابات پارلمانی مصر روز دوشنبه ‪ ۲۸‬نوامبر‪ ،‬در‬ ‫حالی اغاز شد که تجمع اعتراضی در میدان تحریر قاهره‬ ‫همچنان ادامه دارد و برخی تشکل ها و فعاالن سیاسی‬ ‫خواس��تار تحریم انتخابات ش��ده اند‪ .‬این انتخابات در‬ ‫نخستین مرحله از انتخابات پارلمانی مصر برای تعیین‬ ‫بخشی از کرسی های مجمع خلق (مجلس الشعب) ‪-‬‬ ‫مجلس سفالی پارلمان مصر ‪ -‬اغاز شده و احتماال روند‬ ‫ی اعضای این مجلس و همچنین اعضای‬ ‫انتخاب تمام ‬ ‫مجلس شورا ‪ -‬مجلس علیای پارلمان ‪ -‬چندین هفته‬ ‫زمان ببرد؛ چراک��ه این انتخابات در س��ه مرحله انجام‬ ‫خواهد شد‪ .‬براساس این انتخابات مصر به‪ 27‬فرمانداری‬ ‫تقسیم شده است و انتخابات ماه نوامبر در سه تاریخ با‬ ‫‪ 9‬فرمانداری در هر مرحله تاریخی برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫‪ 28‬نوامبر نخستین تاریخ اس��ت که در ان اصلی ترین‬ ‫حوزه ها مانند قاهره و اس��کندریه‪ ،‬انتخابات را تجربه‬ ‫خواهند کرد‪ .‬دومین مرحله ‪ 14‬دس��امبر است و سوم‬ ‫ژانویه هم سومین دور از انتخابات برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫در حقیقت رای گیری از روز بیست و هشتم ماه نوامبر‬ ‫در قاهره‪ ،‬اس��کندریه‪ ،‬فیوم‪ ،‬لوکسور‪ ،‬بندر سید‪ ،‬دامیتا‪،‬‬ ‫کفرالشیخ و اس��تان بحراالحمر برگزار خواهد شد‪ .‬در‬ ‫مرحله دوم و در روز چهاردهم دسامبر انتخابات در جیزه‪،‬‬ ‫ بنی سویف‪ ،‬موفویه‪ ،‬ش��رقیه‪ ،‬بحیرا‪ ،‬سوئز‪ ،‬اسماعیلیه‪،‬‬ ‫سوهاگ و اس��وان و دور دوم نیز در این مناطق در روز‬ ‫تو یکم دسامبر برگزار می شود‪ .‬دور سوم و نهایی نیز‬ ‫بیس ‬ ‫روز سوم ماه ژانویه در منیا‪ ،‬قلیوبیه‪ ،‬غربیه‪ ،‬دقهلیه‪ ،‬سینای‬ ‫شمالی‪ ،‬سینای جنوبی والی جدید‪ ،‬مطروح و قنا برگزار‬ ‫می شود‪ .‬هفت روز پس از هر مرحله در مناطقی که هیچ‬ ‫کاندیدایی بیش از ‪ 50‬درصد ارا را به دست نیاورده باشد‬ ‫باز هم انتخابات مجدد برگزار می شود‪ .‬مجمع خلق مصر‬ ‫دارای چهارصد و نود و هشت کرسی است و نمایندگان‬ ‫این مجلس برای دوره های پنج ساله انتخاب می شوند و‬ ‫طبق قانون اساسی‪ ،‬رئیس جمهوری حق انحالل مجلس‬ ‫و برگزاری انتخابات جدید را در هر زمانی دارد‪ .‬نیمی از‬ ‫کرسی هایمجمعخلقبه طورمستقیمبهنامزدهایپیروز‬ ‫ی دیگر از کرسی ها به‬ ‫در انتخابات اختصاص دارد و نیم ‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪46‬‬ ‫نسبت ارای اخذ شده توسط احزاب‪ ،‬در اختیار احزابی‬ ‫قرار می گیرد که به حد نصاب ارا دست یافته باشند‪ .‬طبق‬ ‫قانون انتخابات‪ ،‬نیمی از کرسی های پارلمان به کارگران‬ ‫و کش��اورزان اختصاص دارد و در نتیجه‪ ،‬در هر حوزه‬ ‫انتخابیه‪ ،‬یکی از دو نامزدی که به پارلمان راه می یابد‪ ،‬باید‬ ‫کارگر یا کشاورز باشد‪.‬‬ ‫انتخابات ادامه دار‬ ‫پرجمعیت ترین کشور عرب بیش از هشتاد میلیون‬ ‫نفر جمعی��ت دارد؛ در حال حاضر بی��ش از ‪ 45‬میلیون‬ ‫مصری واجد ش��رایط انتخاب��ات در داخل هس��تند و‬ ‫س��ه تا پنج میلیون هم در خارج از کش��ور هس��تند که‬ ‫سرجمع براساس امار ‪ 50‬میلیون نفر را شامل می شود‪.‬‬ ‫مصریان به دنبال ان هس��تند که پس از برگ��زاری این‬ ‫انتخابات ک��ه انتخابات مجلس ش��ورای ملی اس��ت‪،‬‬ ‫انتخابات مجلس سنا را نیز در ماه ژانویه برگزار کنند‪ .‬پس‬ ‫از انتخاب این نمایندگان – مجلس شورای ملی و سنا‪-‬‬ ‫یک مجلس برای تدوین قانون اساسی تشکیل خواهد‬ ‫شد‪ .‬این مجلس طی شش ماه موظف است پیش نویس‬ ‫قانون اساسی را بنویسد و پس از ان یعنی تابستان سال‬ ‫اینده نیز باید منتظر انتخابات ریاست جمهوری در مصر‬ ‫باشیم‪ .‬اکنون مصر مرحله بسیار حساسی را طی می کند و‬ ‫اگر تمامی این مراحل به درستی سپری شود و انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری نیز در این کش��ور برگزار شود‪ ،‬مصر‬ ‫دوران گذار را با موفقیت س��پری کرده اس��ت‪ .‬در حال‬ ‫حاضر هم سیس��تم داخلی و انقالبیون مصر و هم نظام‬ ‫بین الملل به دنبال این است که هرچه سریع تر این مراحل‬ ‫به س��رانجام برس��د و حکومت از نظامیان به حاکمانی‬ ‫ی واگذار شود‪.‬‬ ‫دموکراتیک‪ ،‬ملی و مردم ‬ ‫انتخابات تنها راه استرداد حکومت از ارتش‬ ‫در مقطع فعلی به واس��طه عدم اعتم��اد مردم به‬ ‫نظامیان برخی ابهام��ات وجود دارد‪ ،‬ام��ا با توجه به‬ ‫اینکه بسیاری از احزاب و گروه ها بر این باورند که اگر‬ ‫شرایط به همین منوال باقی بماند انها به نظامیان زمان‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪47‬‬ ‫داده اند‪ ،‬بسیاری از گروه ها و جریانات از اعتراضات‬ ‫میدان التحریر حمایت نکردند و بیشتر همان جنبش‬ ‫فوریه ‪ 2011‬این اعتراض��ات را پیگیری می کند‪ .‬در‬ ‫حال حاضر با تحریم انتخابات توسط برخی گروه ها‬ ‫یک تعارض بین اف��راد و گروه ها به وج��ود امده و‬ ‫انها به دو گروه تقس��یم ش��ده اند؛ یک��ی جریان ها و‬ ‫گروه هایی که خواستار برگزاری انتخابات هستند و‬ ‫دیگری جریانات معترضی که خواهان عدم برگزاری‬ ‫انتخابات هستند‪ .‬اما به طور حتم بیشتر مردم مصر به‬ ‫دنبال این هستند که این انتخابات برگزار شود چراکه‬ ‫دیدگاه انها این اس��ت که تنها از این طریق خواهند‬ ‫توانست حکومت را از دس��ت نظامیان خارج کنند‪.‬‬ ‫در مقابل افرادی که در می��دان التحریر حضور دارند‬ ‫معتقدند که ای��ن انتخابات یک انتخابات فرمایش��ی‬ ‫خواهد بود که طی ان بازهم نمایندگان نظامیان حاکم‬ ‫خواهند شد؛ بنابراین ابهام در انتخابات اجتناب ناپذیر‬ ‫است‪ .‬از دیگر س��و طول کش��یدن روند انتخابات و‬ ‫فرایندهایی که در این مدت به وق��وع می پیوندد نیز‬ ‫بر ابهام این انتخاب��ات خواهد افزود‪ .‬فرازونش��یب‬ ‫انتخابات فعلی مصر دور از ذهن نخواهد بود‪ ،‬چراکه‬ ‫در حالت عادی هم زمانی که یکس��ری از گروه ها در‬ ‫انتخابات پیروز نمی شوند باعث بروز برخی ناارامی ها‬ ‫می شوند‪ .‬این درحالی است که اکنون در مصر زمینه‬ ‫برای بروز ناارامی بسیار فراهم است و قطعا در اینده‬ ‫شاهد تحوالت بسیاری در این کشور خواهیم بود‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫رای گیری در فضایی ارام‬ ‫طب��ق گزارش ه��ای رس��یده ب��ا وج��ود ادامه‬ ‫تظاه��رات در می��دان التحری��ر‪ ،‬انتخاب��ات در‬ ‫مصر بس��یار ارام س��پری شده اس��ت‪ .‬گزارش های‬ ‫رس��انه های جمع��ی از نح��وه برگ��زاری انتخابات‬ ‫پارلمان��ی مص��ر نش��ان می ده��د ک��ه مصری ه��ا‬ ‫دو روز با شکوه را پشت سر گذاش��ته اند‪ .‬به گزارش‬ ‫منابع خب��ری‪ ،‬حضور م��ردم در پ��ای صندوق های‬ ‫رای بس��یار چش��مگیر بوده و رای گیری در فضایی‬ ‫ارام و با انگیزه انجام شده اس��ت‪ .‬در نخستین روز از‬ ‫رای گیری شمار ش��رکت کنندگان در انتخابات قابل‬ ‫توجه گزارش شد و ناظران انتخاباتی نیز در مجموع از‬ ‫شیوه برگزاری انتخابات ابراز رضایت کردند‪.‬‬ ‫ش��یوه انتخابات پارلمانی مصر بس��یار پیچیده و‬ ‫طوالنی است و اگرچه گفته شده هدف حکومت سابق‬ ‫از برگزیدن این شیوه‪ ،‬افزایش احتمال پیروزی نامزدهای‬ ‫حزب حاکم وقت بوده‪ ،‬اما س��قوط حکومت سابق و‬ ‫تغییراتی که در قانون انتخابات صورت گرفته‪ ،‬این شیوه‬ ‫را چندان ساده تر نکرده است‪.‬‬ ‫احزاب اصلی در ای��ن انتخابات عبارتند از حزب‬ ‫ازادی و عدالت وابسته به اخوان المسلمین که خود را‬ ‫یک حزب مذهبی و دموکراتیک می داند‪ ،‬حزب حریه‬ ‫که توسط برخی از اعضای س��ابق حزب دموکراتیک‬ ‫ملی تشکیل شده و حزبی سکوالر است‪ ،‬حزب جدید‬ ‫وفد و حزب مصریان ازاد که خود را یک تشکل لیبرال‬ ‫معرفی می کند‪.‬‬ ‫گزارش های اولیه از قاهره حاکی از تشکیل صفوف‬ ‫رای دهندگان در مراکز اخذ رای و همزمان‪ ،‬ادامه تجمع‬ ‫معترض��ان و مخالفان این انتخاب��ات در میدان التحریر‬ ‫پایتخت است‪.‬‬ ‫این در حالی است که مردم این کشور همچنان در‬ ‫میدان التحریر قاهره حضور داشته و بر مواضع خود در‬ ‫قبال کناره گیری شورای نظامی از قدرت تاکید می کنند‪،‬‬ ‫برخی تش��کل ها و فعاالن سیاسی نیز خواستار تحریم‬ ‫انتخابات شده بودند‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪48‬‬ ‫صف کشی احزاب اسالمگرا و سکوالر در انتخابات پارلمانی مصر‬ ‫‪2‬‬ ‫اخوان و رقبایش‬ ‫نخس��تین انتخابات پارلمانی پس از سقوط‬ ‫حس��نی مبارک تکلی��ف ‪ 498‬نماین��ده پارلمان‬ ‫این کش��ور را مش��خص خواهد کرد‪ .‬بر اساس‬ ‫ام��ار ب��رای انتخاب��ات پارلمانی مص��ر بیش از‬ ‫‪ 50‬حزب ثبت ن��ام کرده ان��د و مهمترین حزبی‬ ‫هم که در این انتخابات ش��رکت ک��رده‪ ،‬نهضت‬ ‫اخوان المس��لمین اس��ت‪ .‬همچنین این نهضت‬ ‫حزبی تشکیل داده به نام ازادی و عدالت که این‬ ‫حزب همان گرایشات اخوان المسلمین را دارد‪،‬‬ ‫ولی در کل یک حزب مذهبی دموکراتیک به شمار‬ ‫می اید‪ .‬یک حزب س��کوالر به ن��ام مصری های‬ ‫ازاد نیز در این انتخابات نق��ش عمده ای دارند‪.‬‬ ‫دکتر احمد بخشی‪ ،‬کارشناس مس��ائل افریقا در‬ ‫رابطه با احزاب موجود در مصر به مثلث می گوید‪:‬‬ ‫«در ح��ال حاضر اح��زاب اصلی مص��ر با دیگر‬ ‫گروه ها ائتالف هایی را تشکیل داده اند؛ به عنوان نمونه‬ ‫اخوانی ها با نیروهای دموکراتیک و لیبرال ها یکسری‬ ‫ائتالف هایی انجام داده اند و مصریان ازاد هم بیشتر با‬ ‫احزاب سکوالر و گرایش های چپ متحد شده اند‪ .‬در‬ ‫حال حاضر گروه هایی ک��ه در صحنه انتخابات مصر‬ ‫حضور دارند‪ ،‬طیفی هس��تند از اس�لامگرایان تند تا‬ ‫اسالمگرایان معتدل و حتی احزاب سکوالر‪.‬‬ ‫البته اح��زاب کوچکتری نیز وج��ود دارند که‬ ‫گرایش های دیگری دارند‪ .‬مثال حزب العدل که اعتقاد‬ ‫دارد جنبشش فارغ از ایدئولوژی است و حزبی است‬ ‫میان اسالمگرایان و لیبرال ها‪ ».‬بخشی توضیح می دهد‬ ‫که در مصر برخی خرده احزاب نیز وجود داشتند که‬ ‫طی تحوالت اخیر از این حالت درامدند و به سمت‬ ‫یک جریان بانفوذ گرایش پیدا کردند‪ .‬به عنوان نمونه‬ ‫گرایش خیزش جوانان ژانویه ‪ 2011‬که تحت عنوان‬ ‫خواهان ان هستند که ارتباطاتشان را با جامعه عرب‬ ‫تقویت بکنند‪.‬‬ ‫دکتر احمد بخشی‪،‬‬ ‫کارشناس مسائل افریقا‬ ‫در رابطه با احزاب موجود‬ ‫در مصر به مثلث می گوید‪:‬‬ ‫«در حال حاضر احزاب‬ ‫اصلی مصر با دیگر گروه ها‬ ‫ائتالف هایی را تشکیل‬ ‫داده اند؛ به عنوان نمونه‬ ‫اخوانی ها با نیروهای‬ ‫دموکراتیک و لیبرال ها‬ ‫یکسری ائتالف هایی انجام‬ ‫داده اند و مصریان ازاد هم‬ ‫بیشتر با احزاب سکوالر‬ ‫و گرایش های چپ متحد‬ ‫شده اند‪».‬‬ ‫دولتی ائتالفی با گرایشات اسالمی‬ ‫بخش��ی معتقد اس��ت با مدنظر ق��رار دادن‬ ‫تح��والت در دیگر کش��ورهای عربی ک��ه قیام‬ ‫مردمی در انها اغاز ش��ده‪ ،‬می توان به این نتیجه‬ ‫رس��ید که در نهایت در مصر هم اس�لامگرایان‬ ‫قدرت خواهند گرفت؛ چراکه فلس��فه وجودی‬ ‫تحوالتی که از تونس ش��روع ش��د و در ژانویه‬ ‫‪ 2011‬به مصر رسید‪ ،‬گرایش��ات اسالمی است‪.‬‬ ‫اما باید این مس��اله را مورد توجه قرار داد که تنها‬ ‫احزاب و گرایش های اسالمی در صحنه حضور‬ ‫نخواهند داشت بلکه در مصر یک دولت ترکیبی‬ ‫و ائتالفی تشکیل خواهد شد که تمامی گروه ها از‬ ‫جمله گروه های اس�لامگرای معتدل و لیبرال و‬ ‫چپ گراها در ان حاکم خواهن��د بود‪ .‬البته تفکر‬ ‫اخوان المسلمین در مصر طرفداران بسیاری دارد‪،‬‬ ‫ولی به نظر می رس��د که در نهایت یک سیس��تم‬ ‫ائتالفی در مصر به روی کار اید‪ .‬شایان ذکر است‬ ‫که دیدگاه اخوانی ها از یک دیدگاه انقالبی به یک‬ ‫دیدگاه انطباقی تغییر یافته است‪ ،‬همچنانکه دیدیم‬ ‫در بحث میدان التحریر خیلی با معترضان همراهی‬ ‫نکردند و بعدها ب��ه انها پیوس��تند‪ .‬بنابراین این‬ ‫معترضان نگاه های مختلفی به اخوان المس��لمین‬ ‫خواهند داشت و به نظر می رسد که این گروه به‬ ‫تنهایی نمی تواند دولت تشکیل دهد‪ ،‬اما هر دولتی‬ ‫که در مصر تشکیل شود بدنه اصلی اش اسالمی‬ ‫ خواهد بود‪.‬‬ ‫چراکه اگر تح��والت اخیر را بررس��ی کنیم‬ ‫درمی یابیم ک��ه یکی از نق��اط اش��تراک در میان‬ ‫تمامی معترضان بحران هویت ب��ود و انها در پی‬ ‫دست یافتن به هویت اسالمی وارد این اعتراض ها‬ ‫ش��دند‪ ،‬پس مصر هم مس��تثنی نخواه��د بود و‬ ‫ی روی کار خواهد‬ ‫سرانجام دولتی با هویت اسالم ‬ ‫امد‪ .‬اما مدل خاصی را ب��رای مصر نمی توان ارائه‬ ‫داد‪ ،‬زیرا خود مصر مدل س��از است و مدلی که در‬ ‫مصر تش��کیل ش��ود قطعا در اینده در کشورهای‬ ‫دیگر نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت‪g .‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ائتالف تداوم انقالب اغاز به کار کردند‪.‬‬ ‫این گروه گرایش فکری چپ دارد‪ ،‬ولی بحثی‬ ‫که اکنون دنبال می کند این اس��ت که انقالب مصر به‬ ‫سرانجام نرس��یده و بحث تداوم ان و انقالب دوم را‬ ‫در پیش گرفته اند‪.‬‬ ‫همچنانک��ه می بینی��م در ح��ال حاض��ر همین‬ ‫جنبش ‪ 25‬ژانویه به نام جوان��ان ژانویه ‪ 2011‬تجمع‬ ‫کردند‪ .‬این کارشناس افریقا رابطه گروه های معترض‬ ‫با اخوان المس��لمین را چن��دان باثب��ات نمی داند و‬ ‫می گوید ای��ن گروه جوان��ان با اخوان المس��لمین و‬ ‫برخی دیگر از گروه ها اختالفاتی دارند‪ ،‬چراکه اینان‬ ‫معتقدند که انتخابات باید تحریم ش��ود و با حضور‬ ‫نظامیان این انتخابات هیچ ارزش��ی ندارد‪ ،‬اما حزب‬ ‫اخوان المس��لمین خواس��تار ان اس��ت که با تکیه بر‬ ‫فرایند دموکراتی��ک و دیدگاه میانه به س��متی پیش‬ ‫روند که قدرت را به صورت مسالمت امیز از نظامیان‬ ‫بگیرند‪ ،‬پس با برگزاری انتخابات مش��کلی نداشتند‪.‬‬ ‫در این ش��رایط می بینیم که احزاب گوناگونی مانند‬ ‫ائتالف چپ گرا‪ ،‬اس�لامی و لیبرال در صحنه سیاسی‬ ‫مصر حاضر هستند‪ .‬در این میان برخی احزاب نیز به‬ ‫چشم می خورند که گرایش های پان عربیسم دارند و‬ ‫حزبازادیوعدالت‪،‬شاخهسیاسیاخوان المسلمین‬ ‫حزب ازادی و عدالت‪ ،‬شاخه سیاسی جماعت‬ ‫اخوان المس��لمین است که اوریل گذش��ته و پس از‬ ‫سرنگونی رژیم حسنی مبارک اعالم موجودیت کرد‪.‬‬ ‫بسیاری از کارشناسان این حزب را به جهت انتسابش‬ ‫به اخوان المس��لمین تاثیرگذارترین و قدرتمندترین‬ ‫تش��کل سیاس��ی ش��رکت کننده در انتخابات تلقی‬ ‫می کنند‪ .‬حزب ازادی و عدالت‪ ،‬اولین حزب مصری‬ ‫است که پس از سرنگونی مبارک و در ‪ 6‬ژوئن ‪2011‬‬ ‫تاسیس شد‪ .‬در ‪ 21‬فوریه ‪ 2011‬و تنها چند روز پس‬ ‫حزب الوسط‪ ،‬حزبی سیاسی‪ -‬مدنی‬ ‫حزب الوس��ط پس از ‪ 15‬س��ال انتظار یک‬ ‫هفته پس از س��رنگونی رژیم حس��نی مبارک و‬ ‫پیروزی انقالب ‪ 25‬ژانویه با کسب مجوز‪ ،‬رسما‬ ‫اعالم موجودیت کرد‪ .‬پایه گذاران حزب الوسط‬ ‫در واقع اعضای سابق جماعت اخوان المسلمین‬ ‫هس��تند که ش��عار تلفی��ق جامع��ه اس�لامی با‬ ‫دموکراس��ی را س��ر می دهند‪ .‬ایده اولیه تاسیس‬ ‫حزب الوس��ط در واقع حاصل تغییر و تحوالت‬ ‫فکری و تجارب عملی بود که گروهی از جوانان‬ ‫جنبش اسالمگرای مصر به ان رسیده بودند‪ .‬این‬ ‫جوانان اعتقاد داشتند‪ ،‬باید حزبی سیاسی و مدنی‬ ‫داش��ته باش��ند که بیانگر تمدن عربی و اسالمی‬ ‫است‪ ،‬به همین دلیل اواخر سال ‪ 1995‬گروهی از‬ ‫این افراد تصمیم گرفتند‪ ،‬این ایده را عملی کنند و‬ ‫به همین منظور نام «الوسط» را برای ان برگزیدند‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫اخوان المسلمین‪ ،‬حزب مادر‬ ‫در مص��ر از اخوان المس��لین به لح��اظ عملی و‬ ‫نظری به عنوان یک حزب مادر یاد می شود‪ .‬این جنبش‬ ‫در س��ال ‪ 1928‬میالدی توسط «ش��یخ حسن بن احمد‬ ‫بن عبدالرحمن البنا» معروف به «حس��ن البنا» در شهر‬ ‫اسماعیلیه مصر تش��کیل ش��د‪ .‬این نهضت به تاثیر از‬ ‫اندیشه هاى س��ید جمال الدین و در پاس��خ به انحطاط‬ ‫داخلى مسلمانان و سلطه بیگانگان بر کشورهاى اسالمى‪،‬‬ ‫به ویژه بر کشور مصر پدید امد‪ .‬اخوان المسلمین جهت‬ ‫رس��یدن به اهدافی چون زنده کردن ش��عائر اسالمى و‬ ‫برافکندن سلطه اجانب و برقرارى حکومت اسالمى‪ ،‬در‬ ‫جبهه هاى مختلف فرهنگى‪ ،‬نظامى و سیاسى به مبارزه‬ ‫پرداخت و در این رهگذر چند بار به دس��ت حکومت‬ ‫ملک فاروق منحل شد و طى ان شمار زیادى از اعضاى‬ ‫ان دس��تگیر یا اعدام ش��دند‪ .‬پس از ترور حسن البنا‪،‬‬ ‫به تدریج تحولى در جنبش اخوان المس��لمین صورت‬ ‫گرفت‪ .‬این تحول عبارت بود از جایگزین کردن راه هاى‬ ‫مسالمت امیز به جاى مبارزه مسلحانه علیه رژیم و سلطه‬ ‫بیگانگان‪ .‬این اقدام که در پى ناامیدى از موثر بودن راه حل‬ ‫نظامى برگزیده شد‪ ،‬از محبوبیت و کارایى اخوان کاست‬ ‫و گروه هاى جدید اسالمى مانند جهاد اسالمى که اغلب‬ ‫متاثر از اخوان المسلمین بودند‪ ،‬اما بر مبارزه نظامى پاى‬ ‫مى فش��ارند‪ ،‬پا به میدان گذاش��تند‪ .‬با این وصف‪ ،‬تاثیر‬ ‫عمیقى که جنبش اخوان در روند مبارزات مردم مصر و‬ ‫جهان اسالم داشته‪ ،‬غیر قابل انکار است‪.‬‬ ‫البته چندین حزب منشعب از اخوان المسلمین‬ ‫نیز در حال حاضر وجود دارند‪ ،‬مانند حزب الوسط‪،‬‬ ‫مجتمع االس�لام‪ ،‬ح��زب النهضه و ح��زب ازادی و‬ ‫عدالت‪ .‬این احزاب اس�لامگرا به جای افکار غربی‬ ‫به گفتمان و راه حل های اسالمی اعتقاد دارند‪ .‬در این‬ ‫میان شاید دو حزب الوسط و عدالت و ازادی در میان‬ ‫مردم تاثیرگذارتر باشند‪.‬‬ ‫از سرنگونی «حسنی مبارک» و رژیمش به دنبال‬ ‫انقالب ‪ 25‬ژانویه «محمد بدیع»‪ ،‬رهبر جماعت‬ ‫اخوان المسلمین تاس��یس این حزب را به عنوان‬ ‫بازوی سیاس��ی این جماعت اعالم و تاکید کرد‪،‬‬ ‫با وجودی که دارای گرایشات اسالمی است‪ ،‬اما‬ ‫در ان به روی همه مصری ها از جمله مس��یحیان‬ ‫باز است‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫ناگفته هایی از زندگی سیاسی کمال الجنزوری‬ ‫نخست وزیر مبارک‬ ‫اعالم خبر انتخاب الجنزوری‬ ‫به سمت نخست وزیری مصر‬ ‫اعتراض بسیاری از ائتالف ها‬ ‫و تشکل های مصری از جمله‬ ‫جنبش شش اوریل که مهمترین‬ ‫حزب حاضر در‬ ‫میدان التحریر به شمار می اید‪،‬‬ ‫حزب الثوره‪ ،‬ائتالف التیار و‬ ‫بسیاری از شخصیت های سیاسی‬ ‫و انقالبی مصر را درپی داشت؛‬ ‫چراکه الجنزوری را از مهره های‬ ‫رژیم گذشته می دانند‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫عبدالعظیم غبیشی‬ ‫‪3‬‬ ‫کم��ال الجنزورى متول��د ‪ 12‬ژانوی��ه ‪ 1933‬در‬ ‫روس��تای جروان از توابع ش��هر الباجور در اس��تان‬ ‫منوفیه در ش��مال پایتخ��ت مصر یعنی ش��هر قاهره‬ ‫و جن��وب دلت��ای حاصلخیز نیل اس��ت‪ .‬الجنزوری‬ ‫متاهل و دارای س��ه فرزند دختر است که دو دختر او‬ ‫فارغ التحصیل رشته های مهندس��ی و سومی مدرک‬ ‫خ��ود را از دانش��کده بازرگانی خارج��ی دریافت‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬الجنزوری در جوانی به ورزش فوتبال‬ ‫عالقه مند بوده و در دوره دبیرس��تان و دانشگاه نیز به‬ ‫این ورزش محبوب مصری ها اشتغال داشته است‪ .‬او‬ ‫اکنون بر خالف جوانی به تنی��س روی میز و والیبال‬ ‫روی اورده است‪.‬‬ ‫کمال الجنزوری‪ ،‬نخست وزیر منصوب شورای‬ ‫نظامی مص��ر‪ ،‬همانند دیگر مقامات ش��ورای نظامی‬ ‫ تحصیلکرده غرب است‪ .‬او دکترای خود را در رشته‬ ‫اقتصاد و از دانشگاه میش��یگان امریکا دریافت کرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫الجنزوری؛ پله پله تا نخست وزیری‬ ‫کم��ال الجن��زوری ک��ه انتصاب��ش به س��مت‬ ‫نخس��ت وزیری از س��وی انقالبیون و احزابی مانند‬ ‫حزب الث��وره و جنبش ش��ش اوریل و التی��ار مورد‬ ‫مخالفت واقع ش��د‪ -‬تا حدی که انقالبیون مصر کاخ‬ ‫نخس��ت وزیری را در احاطه خود گرفت��ه و مانع از‬ ‫ورود او ب��ه محل کارش ش��دند‪ -‬در دوره دیکتاتور‬ ‫سابق مصر‪ ،‬حسنی مبارک به مناصب دولتی متعددی‬ ‫اشتغال داشته است‪ .‬الجنزوری کارش را با تدریس در‬ ‫‪50‬‬ ‫مرکز تحقیقات ملی مصر در سال ‪ ۱۹۳۷‬شروع کرد‪.‬‬ ‫وی طی س��ال های ‪ ،۱۹۷۴ -۱۹۷۵‬به جانشینی‬ ‫قائم مقام وزارت برنامه ریزی مصر ارتقای سمت پیدا‬ ‫کرد و در س��ال ‪ 1976‬نیز به مقام اس��تاند اری منطقه‬ ‫وادی الجدید در جنوب غرب صحرای مصر رس��ید‪.‬‬ ‫زندگی الجنزوری در این استان بیابانی‪ ،‬موجب شد‬ ‫که بعدها طرح های��ی را برای ذخی��ره اب به دولت‬ ‫بدهد‪ .‬انهایی که اکنون تایید کننده و حامی انتصاب او‬ ‫به سمت نخست وزیری هستند‪ ،‬بیشتر این طرح های‬ ‫او را به یاد می اورند‪ .‬وی در س��ال ‪ ،۱۹۷۷‬استانداری‬ ‫استان بنی س��ویف را برعهده گرفت که این انتصاب‬ ‫نیز به نوبه خود در مسیر پیش��رفت الجنزوری گامی‬ ‫ اساسی به ش��مار می امد‪ ،‬زیرا اس��تان بنی سویف در‬ ‫مصر اس��تانی محوری و ارتباطی ب��وده و از اهمیتی‬ ‫به اندازه ش��هر قاهره برخوردار اس��ت؛ اگرچه وی‬ ‫در این سمت ماندگار نشد و سریعا در همان سال به‬ ‫مرکز ملی برنامه ریزی منتقل ش��د تا مدیریت انجا را‬ ‫برعهده بگیرد‪.‬‬ ‫از این دوره به بع��د الجنزوری پ��ای به مرحله‬ ‫جدیدی از مناص��ب دولتی گذاش��ت‪ .‬او در س��ال‬ ‫‪ ،۱۹۸۲‬به عنوان وزیر برنامه ریزی و در ژوئن س��ال‬ ‫‪ ،۱۹۸۴‬وزی��ر برنامه ریزی و هم��کاری بین المللی و‬ ‫سپس در اگوست سال ‪ ،۱۹۸۶‬معاون نخست وزیر و‬ ‫وزیر برنامه ریزی و همکاری بین المللی و پس از ان‬ ‫در نوامبر ‪ ،۱۹۸۷‬مجددا به س��مت وزیر برنامه ریزی‬ ‫انتخ��اب ش��د‪ .‬درهم��ان حال ک��ه س��مت معاونی‬ ‫نخست وزیر را حفظ کرده بود‪ ،‬در ژانویه ‪ ۱۹۹۶‬و در‬ ‫دوران حسنی مبارک به نخست وزیری این کشور نیز‬ ‫رسید و تا اکتبر س��ال ‪ ،1999‬این سمت را در اختیار‬ ‫داش��ت‪ .‬این س��مت باالترین قله ای ب��ود که کمال‬ ‫الجنزوری در ان دوران می توانست فتح کند و تصدی‬ ‫مجدد هم��ان منصب یا منصبی باالت��ر از ان‪ ،‬نیازمند‬ ‫‪11‬سال صبر بود تا خاندان مبارک از قدرت خلع شود‬ ‫و شورای نظامی مصر به رهبری مشیر طنطاوی‪ ،‬او را‬ ‫در ‪24‬نوامبر‪ ،2011‬به نخست وزیری مصر و تشکیل‬ ‫کابینه فراخواند‪.‬‬ ‫الجنزوری عالوه بر مش��اغل سیاسی‪ ،‬مناصب‬ ‫دانش��گاهی و تحقیقاتی بس��یاری را نیز احراز کرده‬ ‫است‪ .‬وی اولین نخس��ت وزیر مصر است که پس از‬ ‫ ترک این منصب دوباره به ان بازمی گردد و از موارد‬ ‫بس��یار مهم اینکه وی دارای روابط بس��یار نزدیک با‬ ‫مشیر طنطاوی‪ ،‬رئیس شورای عالی نظامی مصر است‪.‬‬ ‫گفته می شود که دوستی انها به سال ‪ ۱۹۹۱‬برمی گردد‬ ‫که در ان زمان طنطاوی‪ ،‬وزیر دفاع مصر بود‪.‬‬ ‫طرح هایی که به کمک الجنزوری امدند‬ ‫الجنزوری در دوران نخس��ت وزیری طرح های‬ ‫بی ش��ماری را اجرا کرده که این طرح ها اکنون و در‬ ‫دوران بازگشتش به قدرت‪ ،‬به وس��یله ای برای اقناع‬ ‫مخالفان تبدیل ش��ده اس��ت‪ .‬از جمله ای��ن طرح ها‬ ‫می توان طرح کنترل منابع ابی و اب رس��انی به استان‬ ‫سینا و طرح خط دوم متروی قاهره را نام برد‪.‬‬ ‫او در دوران نخس��ت وزیری‪ ،‬طرح گسترده ای‬ ‫را با نظارت موسسات مالی بین المللی مانند صندوق‬ ‫بین المللی پول جهت خصوصی سازی پیگیری کرد‬ ‫که این طرح مورد انتقاد شدید مخالفان قرار گرفت‪.‬‬ ‫الجنزوری در ای��ن دوران به هدر دادن اموال عمومی‬ ‫ متهم ش��د‪ .‬وی در اکتبر‪ ،2011‬برای ادای شهادت در‬ ‫زمینه پرونده خصوصی سازی و ش��بهاتی که در این‬ ‫مورد مطرح شد‪ ،‬به دادگاه احضار شد‪.‬‬ ‫بسیاری از کارشناسان مصر بر این باورند که الجنزوری و دولتش راه را برای ریاست جمهوری عمرو موسی اماده‬ ‫می کنند‪ .‬عمرو موسی از سیاستمداران محافظه کار مصر محسوب می شود که نامزدی خود را برای ریاست جمهوری‬ ‫اینده در این کشور اعالم کرده است‪ .‬حاکمیت او درکاخ ریاست جمهوری مصر شاید با ادامه اقتدار شورای نظامی‬ ‫و ژنرال های مصری همراه باشد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫بازگشت پس از یک دهه‬ ‫الجنزوری پس از کناره گیری از نخست وزیری‬ ‫برای یک دهه از عرصه سیاس��ت به دور ماند‪ ،‬برای‬ ‫همین زمانی که توسط مشیر طنطاوی مامور تشکیل‬ ‫دولت نجات ملی شد‪ ،‬این موضوع غافلگیری جوانان‬ ‫را به همراه داشت؛ جوانانی که انقالب مصر به نام انان‬ ‫رقم خورده است‪.‬‬ ‫الجنزوری پس از پیروزی انقالب مصر سکوتش‬ ‫را در قبال رژیم مبارک شکست و تا پیش از این و طی‬ ‫روزهای خونین انقالب واکنش تعیین کننده ای اتخاذ‬ ‫نکرده بود‪.‬‬ ‫جوانان و مخالفان الجنزوری می گویند که او در‬ ‫اعتراض به فساد رژیم مبارک از این رژیم جدا نشد‪،‬‬ ‫بلکه اختالف شخصی او با حسنی مبارک عامل اصلی‬ ‫این رویداد است و چه بس��ا اگر این اختالف نبود‪ ،‬تا‬ ‫اخرین لحظه در کنار دیکتاتور مصر می ماند‪.‬‬ ‫پس از اعالم خبر انتخاب الجنزوری به س��مت‬ ‫نخس��ت وزیری‪ ،‬تظاهر کنندگان مصری س��اختمان‬ ‫کابینه مصر را محاصره کردند تا مانع از ورود وی به‬ ‫این ساختمان شوند‪.‬‬ ‫روزی ک��ه ش��ورای عال��ی نیروه��ای مس��لح‬ ‫«کمال الجن��زوری» را مامور تش��کیل کابینه نجات‬ ‫ملی کرد‪ ،‬تظاهرکنندگان معت��رض به انتخاب کمال‬ ‫الجنزوری فریاد می زدند «فقط تو را کم داش��تیم ای‬ ‫جن��زوری»‪« ،‬ای مصر علیه ش��ورای نیروهای عالی‬ ‫مسلح و الجنزوری قیام کن»‪.‬‬ ‫«کمال الجنزوری» نخست وزیر ‪ ۷۷‬ساله‪ ،‬مامور‬ ‫تشکیل دولت نجات ملی طی کنفرانسی مطبوعاتی با‬ ‫هدف ارام کردن اعتراض های انقالبیون مصری گفت‬ ‫که دولتش دارای اختیارات تامی است‪.‬‬ ‫وی در حالی که اعتراض ه��ا در میدان «تحریر»‬ ‫قاه��ره در «جمعه اخری��ن فرصت» همچن��ان ادامه‬ ‫داشت‪ ،‬اعالم کرد که دولتش برای شنیدن پیشنهادهای‬ ‫جوانان انقالبی مصر اماده است‪.‬‬ ‫وی گف��ت‪« :‬ش��ورای نظامی ک��ه از زمان خلع‬ ‫حسنی مبارک‪ ،‬رئیس جمهور س��ابق مصر‪ ،‬کشور را‬ ‫اداره می کند‪ ،‬نمی خواهد در راس قدرت باقی بماند‪،‬‬ ‫زیرا در غیر این صورت شخص وی پست پیشنهادی‬ ‫نخست وزیری را نمی پذیرفت‪».‬‬ ‫جنزوری گفت که از «مش��یر حسین طنطاوی»‬ ‫رئیس شورای نظامی خواس��ته که به او وقت دهد تا‬ ‫دولتی مورد رضایت مردم را تش��کیل دهد‪ .‬وی ابراز‬ ‫امیدواری کرد ک��ه ائتالف جوان��ان انقالبی نیز چند‬ ‫نامزد برای ورود به کابینه جدید پیشنهاد کنند‪.‬‬ ‫جنزوری در دی��دار خود با مش��یر طنطاوی‪ ،‬از‬ ‫دولت «عصام شرف» که پس از اعتراض های گسترده‬ ‫مردمی ناگزیر به استعفا شد‪ ،‬تقدیر کرد‪.‬‬ ‫نخس��ت وزیر مکلف مص��ر هرچند ک��ه کابینه‬ ‫کنونی این کشور به ریاس��ت عصام شرف را کارامد‬ ‫و توانا خواند‪ ،‬اما تاکید کرد ک��ه وزرای این کابینه را‬ ‫به خوبی نمی شناسد‪ .‬برخی جنبش ها و ائتالف های‬ ‫انقالبی از جمله جنبش شش اوریل و ائتالف جریان‬ ‫مصری با جنزوری مخالفند و او را ادامه نس��ل رژیم‬ ‫مبارک می دانند‪.‬‬ ‫بر اساس این گزارش‪ ،‬معترضان و مخالفان وی‬ ‫را از شخصیت های رژیم سابق می شمارند‪ ،‬اما برخی‬ ‫گروه های سیاس��ی مانند جماعت اخوان المسلمین‬ ‫الجنزوری را تایید می کنند‪g .‬‬ ‫قبل از اعالم نخست وزیری کمال الجنزوری‪ ،‬محمد البرادعی به عنوان کاندیدای اصلی برای تشکیل دولت‬ ‫نجات ملی مطرح بود‪ ،‬ولی شاید اوضاع اشفته و بی نظم مصر و احتمال افت محبوبیت برای این سیاستمدار‬ ‫تکنوکرات مصری باعث شد دبیرکل سابق اژانس بین المللی انرژی اتمی از پذیرش این پست در مقطع حساس‬ ‫کنونی خودداری کند‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫ارزیابی انتخابات مصر در گفت وگو با عباس لقمانی‬ ‫اقبال اکثریت خاموش به اسالمگرایان‬ ‫‪4‬‬ ‫عباس لقمانی‪ ،‬کارش��ناس مس��ائل افریقا معتقد اس��ت که انتخابات مصر باوجود تجمع دوباره مردم در‬ ‫میدان التحریر بسیار با استقبال روبه رو شد؛ چرا که در مصر اکثریت خاموشی وجود دارند که نه طرفدار نظامیان اند‬ ‫و نه دنباله رو معترضان‪ .‬همین اکثریت خاموش در انتخابات شرکت کرد و اینده مصر را نیز همین ها رقم خواهند‬ ‫زد‪ .‬لقمانی در رابطه با شانس اسالمگرایان برای قدرت گرفتن در مصر توضیح داد که در مصر نیز مانند تونس و‬ ‫لیبی اسالمگرایان احتماال بخت زیادی برای پیروزی خواهند داشت و بیشترین کرسی ها را در انتخابات کسب‬ ‫خواهند کرد‪ ،‬اما به نظر می رسد که این ارا برای اینکه انها به تنهایی حکومت را به دست بگیرند کافی نخواهد‬ ‫بود و انها مجبور هستند با گروه های دیگر ائتالف کنند‪ .‬در این میان گروه های بسیاری در مصر هستند که مایلند با‬ ‫اسالمگرایان ائتالف کنند؛ از جمله گروه های مستقلی که هنوز گرایش های سیاسی شان مشخص نیست‪.‬‬ ‫ارزیابی ش��ما از انتخابات پارلمانی مصر که‬ ‫هفته گذشته نخس��تین مرحله اش برگزار شد‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬با توجه ب��ه تظاهراتی ک��ه از چندین روز‬ ‫پیش در میدان التحریر شکل گرفت‪ ،‬به نظر می رسید‬ ‫انتخابات مصر که از روز دوش��نبه گذش��ته اغاز شد‬ ‫انطور که باید مورد اس��تقبال قرار نگیرد‪ ،‬ولی تمامی‬ ‫ خبرگزاری های دنیا گ��زارش دادند که این انتخابات‬ ‫با استقبال گسترده مردم روبه رو ش��د؛ درحقیقت ما‬ ‫ش��اهد صف های طوالنی مردم پ��ای صندوق های‬ ‫رای گیری بودیم‪ .‬به نظر می رس��د چ��ون مردم مصر‬ ‫این احساس را داشتند که برای نخستین بار می توانند‬ ‫به صورت ازادانه رای دهند از این انتخابات استقبال‬ ‫‪52‬‬ ‫کردند‪ .‬قبل از انتخابات نی��ز با وجودی که تظاهراتی‬ ‫در میدان التحریر قاهره و ش��هرهای دیگر مصر مانند‬ ‫اسکندریه برگزار شد‪ ،‬اما برخی احزاب سیاسی مصر‬ ‫از جمله اخوان المس��لمین مشغول گفت وگوهایی با‬ ‫دولت نظامی بودند تا به هر شکل ممکن این انتخابات‬ ‫برگزار شود‪ .‬شواهد امر نیز نش��ان می دهد که ظاهرا‬ ‫حق با انها بود زیرا مردم مصر از این انتخابات استقبال‬ ‫کردند‪ .‬نکته ای که اکنون به چشم می خورد‪ ،‬این است‬ ‫که برخالف ان چیزی که تمامی خبرگزاری های دنیا‬ ‫از مصر گزارش دادند کس��انی که در میدان التحریر‬ ‫جمع شده بودند شاید نماینده اکثر مردم مصر نبودند و‬ ‫درواقع کسانی نمایندگان مردم مصر هستند که اکنون‬ ‫پای صندوق های رای رفته اند‪.‬‬ ‫کمی راجع به پروسه انتخابات توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪ l‬ای��ن انتخابات م��دت زمان زی��ادی طول‬ ‫می کشد و در سه مرحله برگزار می شود که در مرحله‬ ‫اول ان فق��ط ‪ 168‬نماینده از ‪ 498‬نماین��ده انتخاب‬ ‫می شوند‪ .‬چیزی حدود ‪ 50‬میلیون مصری هم واجد‬ ‫شرایط انتخابات هستند و نتایج این انتخابات احتماال‬ ‫تا اوایل م��اه ژانویه یعنی چیزی ح��دود چهار یا پنج‬ ‫هفته دیگر مشخص خواهد شد‪.‬‬ ‫بخت اس�لامگرایان ب��رای پی��روزی در این‬ ‫انتخابات چقدر است؟‬ ‫‪ l‬ان چیزی که االن می توان پیش بینی کرد این‬ ‫است که در مصر نیز مانند تونس و لیبی اسالمگرایان‬ ‫احتماال بخت زیادی برای پیروزی خواهند داش��ت‬ ‫و بیشترین کرس��ی ها را در انتخابات کسب خواهند‬ ‫کرد‪ .‬اس�لامگرایان مصر گروه های بسیاری را شامل‬ ‫می شوند؛ از اخوان المس��لمین که مطرح ترین گروه‬ ‫است تا گروه اس�لامگرای نور و‪ ...‬البته در میان این‬ ‫گروه ه��ای اس�لامگرا گروه های افراط��ی هم دیده‬ ‫می شوند که تعدادی از انها س��لفی و وهابی هستند‪.‬‬ ‫در واقع اسالمگرایان مصر طیف گسترده ای را شامل‬ ‫می شوند که اخوان المس��لمین میان انها معتدل ترین‬ ‫است‪ .‬شایان ذکر اس��ت که در انتخابات فعلی مصر‬ ‫کاندیداهای مستقل هم این امکان را دارند به پارلمان‬ ‫اینده مصر راه پیدا کنند‪ .‬مقایس��ه مص��ر و تونس نیز‬ ‫به روش��ن ش��دن این بحث کمک خواهد کرد‪ .‬زیرا‬ ‫گرایش های اس�لامگرایانه در تونس در مقایس��ه با‬ ‫مصر خیلی کمتر بود‪ ،‬اما در نهایت حزب اسالمگرای‬ ‫النهضه پیروز شد‪ .‬پس با توجه به گرایش مردم به این‬ ‫بین الملل‬ ‫پیش بینی نتایج‬ ‫انتخابات مصر کمی‬ ‫ مشکل است؛ همانطور‬ ‫که گفتم شواهد نشان‬ ‫می دهد که احتماال‬ ‫اسالمگرایان بیشترین‬ ‫ارا را به دست خواهند‬ ‫اورد‪ ،‬اما به نظر می رسد‬ ‫که این ارا برای اینکه‬ ‫انها به تنهایی حکومت‬ ‫را به دست بگیرند‬ ‫کافی نخواهد بود و انها‬ ‫مجبورند با گروه های‬ ‫دیگر ائتالف کنند‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫گروه ها تقریبا می توان گفت که تکلیف اسالمگرایان‬ ‫مصر مشخص است و انها بخت زیادی برای پیروزی‬ ‫خواهند داشت‪.‬‬ ‫ایا می توان گف��ت که به دلی��ل رویکردهای‬ ‫اخیر اخوان المس��لمین مبنی بر عدم مخالفت‬ ‫اشکارش��ان با نظامیان و نیز همراه نش��دن با‬ ‫گروه ه��ای مردمی در میدان التحریر‪ ،‬ش��انس‬ ‫انها برای پیروزی قاطع در انتخابات کم شده‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬اخوان المس��لمین در حقیق��ت با حکومت‬ ‫نظامیان که اکنون سر کار اس��ت‪ ،‬وارد گفت وگو شد‬ ‫تا انتخابات برگزار ش��ود‪ .‬اما دو موض��وع در اینجا‬ ‫حائز اهمیت است؛ نخست اینکه اخوان منسجم ترین‬ ‫گروه سیاسی مصر است و انها پیش بینی می کردند که‬ ‫در صورت برگزاری انتخابات‪ ،‬پیروز خواهند شد‪ .‬به‬ ‫همین دلیل انها عالقه داشتند انتخابات برگزار شود‪.‬‬ ‫نکته دوم اینکه برخالف تمامی این هیاهو و اخباری‬ ‫که رس��انه های خبری دنیا اعالم کرده اند که جمعیتی‬ ‫که در میدان التحریر جمع شده نشان دهنده یک هیجان‬ ‫عمومی است باید گفت که این تجمعات شاید نمونه‬ ‫بارز جامعه مصر نباشد‪ .‬چراکه در مصر هم مانند اغلب‬ ‫کشورهای دنیا یک اکثریت خاموشی وجود دارد که‬ ‫این اکثریت دقیق��ا می داند که چه چی��ز می خواهد‪.‬‬ ‫این اکثریت خاموش نه حامی نظامیان هستند و نه با‬ ‫کسانی اند که هیجان را وارد جامعه مصر کردند‪ .‬این‬ ‫افراد اکنون در انتخابات ش��رکت کرده اند و به دنبال‬ ‫رسیدن به اهدافشان هستند‪ .‬مساله ای که در رابطه با‬ ‫معترضان میدان التحریر وجود دارد این است که این‬ ‫متعرضان می دانند چه نمی خواهند‪ ،‬اما دقیقا نمی دانند‬ ‫که چه می خواهند؛ همین موضوع باعث مبهم ش��دن‬ ‫اهداف انها شده است‪ .‬در این بین گروه هایی هستند‬ ‫که مخالف این انتخابات بودند؛ از گروه های حقوق‬ ‫بشر گرفته تا گروه های س��کوالر؛ گروه هایی که هر‬ ‫کدام نماینده اقلیتی در مصر هستند و اکثریت جامعه‬ ‫را در بر نمی گیرند‪.‬‬ ‫با این اوص��اف ک��ه گروه های بس��یاری در‬ ‫انتخابات شرکت کرده اند به نظر شما تشکیل‬ ‫دولت ائتالفی در مصر ت��ا چه حد قابل انتظار‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬پیش بینی نتایج انتخابات مصر کمی مشکل‬ ‫اس��ت؛ همانطور که گفتم شواهد نش��ان می دهد که‬ ‫احتماال اسالمگرایان بیشترین ارا را به دست خواهند‬ ‫اورد‪ ،‬اما به نظر می رسد که این ارا برای اینکه انها به‬ ‫تنهایی حکومت را به دست بگیرند کافی نخواهد بود‬ ‫و انها مجبورند با گروه های دیگر ائتالف کنند‪ .‬در این‬ ‫میان گروه های بس��یاری در مصر هستند که مایلند با‬ ‫اسالمگرایان ائتالف کنند‪ ،‬از جمله گروه های مستقلی‬ ‫که هنوز گرایش های سیاسی ش��ان مشخص نیست‪.‬‬ ‫اگر پیش بینی ها درس��ت از اب دراید اسالمگرایان‬ ‫می توانند در ائتالف با گروه ه��ای دیگر حکومت را‬ ‫تش��کیل دهند‪ .‬این موضوع را نیز نبای��د از نظر دور‬ ‫داش��ت که اس�لامگرایان از ماه ها پی��ش مرتبا روی‬ ‫این موضوع تاکید دارند که اسالمگرایان معتدلی اند‬ ‫و حاضرن��د با تم��ام گروه ها ائتالف کنن��د‪ ،‬بنابراین‬ ‫اگر اوضاع به همین منوال پی��ش رود و انها ‪30-40‬‬ ‫درصد ارا را به دست بیاورند‪ ،‬احتماال مانند انچه در‬ ‫تونس در حال شکل گیری است یک ائتالف تشکیل‬ ‫خواهند داد‪.‬‬ ‫انتخابات مص��ر و نتیجه انچ��ه تاثیری روی‬ ‫رژیم ها و کشورهای منطقه خواهد داشت؟‬ ‫‪ l‬بیش��ترین پیامدی که تغییر این حکومت ها‬ ‫در کشورهای شمال افریقا خواهد داشت‪ ،‬این خواهد‬ ‫بود که در اینده حکومت هایی در این کشورها روی‬ ‫کار خواهن��د امد که منویات ملت های خودش��ان را‬ ‫نشان می دهند‪ .‬مثال در زمان حس��نی مبارک دوستی‬ ‫با رژیم صهیونیس��تی به مردم مصر دیکته می ش��د‪،‬‬ ‫اما در اینده دیگر اینگونه نخواهد بود و دولت اینده‬ ‫مصر س��عی خواهد کرد امتیازاتی که رژیم مبارک به‬ ‫اس��رائیل می داد را دیگر به انها نده��د‪ .‬انها به عنوان‬ ‫یک حکومت مس��تقل بارژی��م صهیونیس��تی وارد‬ ‫گفت وگوهایی خواهند شد اما دیگر از امتیازات سابق‬ ‫خبری نخواهد بود‪ .‬تغییر حکومت هایی که گرداگرد‬ ‫اسرائیل هستند موجب خواهد شد این رژیم در بعد‬ ‫منطقه ای بسیار ضعیف شود‪ .‬در بعد اقتصادی انتقال‬ ‫گاز مص��ر و همچنین دیگر منابع انرژی به اس��رائیل‬ ‫دیگر تحت شرایط قبلی نخواهد بود و دولت مصر از‬ ‫این پس براساس منافع ملی اش تصمیم گیری خواهد‬ ‫کرد‪ .‬همچنانکه دیدیم مردم مصر طی این انقالب به‬ ‫سفارت اسرائیل در قاهره حمله کردند و پرچم ان را‬ ‫پایین اوردند‪ ،‬همین موضوع بیانگر موضع گیری ملت‬ ‫مصر نسبت به رژیم صهیونیستی است‪.‬‬ ‫در این شرایط که انتخابات در مصر برگزار شد‪،‬‬ ‫همچنان میدان التحریر شلوغ است‪ .‬به نظر شما‬ ‫ایا مصر به سمت یک جنگ داخلی پیش خواهد‬ ‫رفت یا اینکه در فرایند دموکراتیک ش��دن گام‬ ‫نهاده است؟‬ ‫‪ l‬در کشوری که حداقل بعد از ‪ 30‬سال شاهد‬ ‫برگزاری انتخابات است‪ ،‬مسلما گروه های مختلفی‬ ‫هس��تند که به این انتخابات خ��رده می گیرند‪ ،‬حتی‬ ‫گروه ه��ای خارجی نی��ز وجود خواهند داش��ت که‬ ‫سالمت انتخابات را زیر سوال ببرند؛ این مساله کامال‬ ‫طبیعی است‪ .‬اما شواهدی که اکنون در مصر موجود‬ ‫است نشان می دهد مردمی که سال ها زیر سلطه یک‬ ‫دیکتاتور زندگی کرده اند اکنون تاحدودی ش��رایط‬ ‫خودشان را درک کرده و دریافته اند که پس از سال ها‬ ‫شرایطی برای انها ایجاد شده که به طور ازادانه بتوانند‬ ‫تصمیم بگیرند‪ ،‬به همین دلیل هم از انتخابات بسیار‬ ‫استقبال کردند‪ .‬چیزی حدود ‪90‬درصد مردم تونس در‬ ‫انتخابات شرکت کردند و استقبال مردمی از انتخابات‬ ‫در مصر هم تاکنون باال بوده است‪.‬‬ ‫این موضوع که مصر به س��مت یک جنگ داخلی‬ ‫پیشرودکمی غیرقابلپذیرشاست؛چراکهالزمهاینامر‬ ‫وجودچندینگروهمنسجماستکهدربرابرهمبایستنداما‬ ‫این مساله در مصر به چشم نمی خورد‪ .‬تنها گروه هایی که‬ ‫ممکناستدرایندهمصربتوانندحرکت هاییمنفیانجام‬ ‫دهند گروه های سلفی هس��تند که یک اقلیت را تشکیل‬ ‫می دهند‪.‬‬ ‫دول��ت اینده مصر چه مش��کالتی را بر س��ر‬ ‫راهش خواهد داشت؟‬ ‫‪ l‬وضع اقتصادی مصر به شدت بحرانی است‬ ‫و درامد مردم حداقلی اس��ت که برای ایرانیان اصال‬ ‫قابل تصور نیست‪ .‬این مس��اله فشار سختی بر دولتی‬ ‫که در اینده سر کار بیاید وارد خواهد اورد‪ .‬مردم بعد‬ ‫از این انتخابات اگر یک دولت ازاد روی کار بیاید‪ ،‬از‬ ‫ان دولت انتظار دارند که وضع اقتصادی شان را مرتب‬ ‫کند‪ .‬اما در مصر شرایط به گونه ای است که حتی اگر‬ ‫دولتی که کامال مورد تایید مردم اس��ت نیز س��ر کار‬ ‫بیاید تحقق این امر در کوتاه مدت برایش امکان پذیر‬ ‫نخواهد بود‪ .‬این موضوع در لیبی امکان پذیر اس��ت‪،‬‬ ‫چراکه این کشور دارای منابع مالی بسیار زیادی است‬ ‫و دولت می تواند به طریقی مردم را راضی کند اما در‬ ‫مصر دولتی که روی کار بیاید وظیفه سختی را به دوش‬ ‫خواهد داشت‪ .‬البته این امر دلیل نمی شود که اوضاع به‬ ‫سمت جنگ داخلی پیش رود تنها ممکن است برخی‬ ‫ناارامی های اجتماعی را موجب شود‪.‬‬ ‫پارلمان��ی ک��ه در اینده ای نزدی��ک در مصر‬ ‫تشکیل خواهد شد چه وظایفی دارد؟‬ ‫‪ l‬از اولین وظایف این پارلمان تصویب یک‬ ‫قانون اساسی جدید و سپس تعیین نخست وزیر است‪.‬‬ ‫درواقع این پارلمان سیس��تم سیاس��ی مصر را شکل‬ ‫خواهد داد‪ ،‬اما اینکه پارلمان چ��ه قدم هایی خواهد‬ ‫برداشت و اوضاع سیاس��ی مصر به چه سمتی پیش‬ ‫خواهد رفت هنوز مشخص نیست‪.‬‬ ‫در کل در ح��ال حاضر اوضاع مص��ر به چه‬ ‫صورت است و چرا مردم دوباره به خیابان ها‬ ‫امدند؟‬ ‫‪ l‬می توان گفت در حالی که حدود یک سال‬ ‫از قیام م��ردم مصر می گذرد‪ ،‬تحوالت��ی که اکنون در‬ ‫مصر در حال روی دادن اس��ت ت��ازه به صورت یک‬ ‫انقالب درامده اس��ت‪ .‬در واقع ان چی��زی که ‪ 9‬ماه‬ ‫پیش در مصر اتفاق افتاد یک قیام مردمی بود که امروز‬ ‫تبدیل به یک انقالب شده اس��ت‪ .‬اگر به تاریخ مصر‬ ‫نظری بیندازیم‪ ،‬می بینیم از س��ال ‪ 1952‬یعنی تقریبا‬ ‫از ‪ 60‬س��ال پیش تاکنون همواره نظامیان مصری در‬ ‫عرصه قدرت حضور داشته و در سرنوشت دولت و‬ ‫ملت نقشی تاثیرگذار داشته اند‪ .‬ان چیزی که چند ماه‬ ‫پیش با رفتن حس��نی مبارک و روی کار امدن دولت‬ ‫موقت به سرکردگی طنطاوی اتفاق افتاد در حقیقت‬ ‫ادامه همان مس��یر مبارک بود‪ ،‬اما با مهره های جدید‪.‬‬ ‫اگر به افراد تیمی که اکنون مصر را اداره می کنند دقت‬ ‫کنیم درمی یابیم که اینها از کسانی هستند که با مبارک‬ ‫همکاری می کردند و دولت موقت مصر در حقیقت‬ ‫بازمانده حکومت مبارک است‪ .‬این مساله در محاکمه‬ ‫مبارک نیز خودش را نشان داد؛ چراکه این نظامیان به‬ ‫دالیل مختلف محاکمه مبارک را عقب می انداختند به‬ ‫این امید که با این کش و قوس دادن ها‪ ،‬حسنی مبارک‬ ‫‪ 84‬ساله از دنیا برود و مس��اله محاکمه وی به خودی‬ ‫خود حل شود‪.‬‬ ‫انچه ام��روز دوباره مردم مص��ر را به خیابان ها‬ ‫کش��انده‪ ،‬عدم تحقق خواسته هایش��ان توس��ط این‬ ‫نظامیان اس��ت‪ .‬اکنون دولت موقت برای ارام کردن‬ ‫مردم‪ ،‬ش��خصی را ب��ه عنوان نخس��ت وزیر انتخاب‬ ‫کرده که زمانی به عنوان نخست وزیر مبارک خدمت‬ ‫می کرده است‪ .‬این جابه جا کردن مهره ها خواسته مردم‬ ‫نیس��ت؛ در حقیقت مردم مصر یک حکومت جدید‬ ‫می خواهند و انتظار دارند ارتش��ی ک��ه در قیام اولیه‬ ‫طرفدار انها بود اکنون هم قدرت را به کسانی واگذار‬ ‫کند که منتخب مردم هستند‪g .‬‬ ‫‪53‬‬ ‫بین الملل ‬ ‫دموکراسی در سرزمین قبیله ها‬ ‫عبدربهمنصور هادی‬ ‫مرد مرموز یمن‬ ‫صالح‪ ،‬رئیس جمهور تشریفاتی باقی ماند‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪54‬‬ ‫فارق الکمالی‪/‬ترجمه‪:‬جعفر پورزبید‬ ‫‪1‬‬ ‫عبدربه منصور هادی‪ ،‬مردی نظامی از منطقه جنوب‬ ‫یمن است که وفادار به «علی عبداهلل»رئیس جمهوری‬ ‫یمن باقی ماند و از اعتماد مخالفان نیز بهره مند شد‪ .‬به رغم‬ ‫اهمیت حضو ر هادی به عنوان کسی که مرحله انتقالی را‬ ‫مدیریت می کند‪ ،‬وی در مراسم امضای طرح کشورهای‬ ‫حوزه خلیج فارس برای حل بحران یمن در «ریاض»‬ ‫پایتخت عربستان شرکت نکرد‪ .‬علت غیبتش مشخص‬ ‫نبود ولی برخی منابع عربس��تانی اعالم کردند که وی‬ ‫صبح روز بعد از امضای طرح به عربستان رفته است‪.‬‬ ‫بر اساس توافقنامه انتقال قدرت‪ ،‬صالح اختیارات‬ ‫خود را به هادی منتقل می کند‪ ،‬وی نیز دوران انتقالی‬ ‫س��ه ماهه را هدایت می کن��د‪ .‬در این م��دت صالح‬ ‫رئیس تش��ریفاتی کش��ور اس��ت ولی هیچ اختیاری‬ ‫ندارد‪ .‬ه��ادی در این زمان طی دع��وت به برگزاری‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری توافقی می کند که مدت‬ ‫ریاستش دو سال طول می کشد‪ .‬هادی از سال ‪1994‬‬ ‫پست معاونت رئیس جمهور و سمت دبیرکل حزب‬ ‫«کنگره ملی عموم��ی» حاکم را به عه��ده دارد‪ .‬وی‬ ‫شخصیتی مرموز دارد و در میان سیاستمداران یمنی‬ ‫نفوذ واقعی ندارد‪ ،‬ولی در زمان غیبت رئیس جمهور‬ ‫یمن پس از ترور نافرجامش در ژوئیه گذشته در کاخ‬ ‫ریاس��ت جمهوری اش در صنع��ا و رفت��ن وی برای‬ ‫درمان ب��ه ریاض خودش را به عن��وان بازیگر اصلی‬ ‫تحمی��ل کرد‪ .‬وی در ای��ن مدت اعتم��اد مخالفان را‬ ‫به دست اورد‪.‬‬ ‫سیاستمدار قدیمی‬ ‫عبدرب��ه منصور ه��ادی در گذش��ته ذهنی��ت‬ ‫بین الملل‬ ‫مناصب هادی در زمان صالح‬ ‫هادی در س��ال ‪ 1976‬به مدت چهار س��ال در‬ ‫رهبری ستاد مش��ترک بود و پس از ان در هیات های‬ ‫خرید اسلحه از اتحاد جماهیر شوروی شرکت کرد‪.‬‬ ‫در ‪ 13‬ژانویه ‪ 1986‬جنگ خونینی در عدن‪ ،‬پایتخت‬ ‫ان زمان یمن جنوبی میان رهبران حزب سوسیالیست‬ ‫وحدت یمن‪ ،‬تنها هدف‬ ‫حادثه درگیری میان رهبران در یمن جنوبی اغاز‬ ‫و پایان ان را ش��کل داد و مذاکرات برای یکپارچگی‬ ‫دو یمن اغاز شد؛ در ‪ 22‬مه ‪ 1990‬اتحاد دو یمن اعالم‬ ‫شد‪ .‬ولی جنوبی ها در سال ‪ 1994‬از این اتحاد عقب‬ ‫نشستند و اعالم اس��تقالل کردند‪ .‬روابط میان حزب‬ ‫سوسیالیسم به رهبری «البیض» و حزب «کنگره ملی‬ ‫عمومی» به رهبری صالح به تیرگی گرایید‪ .‬در پی ان‬ ‫صالح با اس��تفاده از زور با انها برخورد کرد و جنگ‬ ‫داخلی اغاز ش��د‪ .‬نتیجه این جنگ پیروزی اردوگاه‬ ‫صالح ب��ود و او در نهایت توانس��ت وحدت یمن را‬ ‫حفظ کند‪ .‬در م��ه ‪ 1994‬صال��ح در بحبوحه جنگ‪،‬‬ ‫ هادی را به عنوان وزیر دفاع برگزید‪ .‬پس از سرکوب‬ ‫جنب��ش جدایی طلب‪ ،‬رئیس جمهور یم��ن‪ ،‬هادی را‬ ‫در اکتبر ‪1994‬به عنوان معاون اول��ش انتخاب کرد‪ .‬‬ ‫هادی از جمله جنوبی هایی به ش��مار م��ی رود که به‬ ‫وحدت یمن به شدت پایبند است و چندین بار اعالم‬ ‫کرده حاضر اس��ت برای وحدت یمن یک بار دیگر‬ ‫خون های زیادی را تقدیم کند‪.‬هادی ازدواج کرده و‬ ‫دارای دو دختر و سه پسر است‪ .‬وی چندین کتاب در‬ ‫زمینه مسائل نظامی تالیف کرده که از جمله انها کتابی‬ ‫پیرامون حمایت از مناطق کوهستانی است‪.‬‬ ‫چالش های پیش روی معاون همه کاره‬ ‫اکنون ب��ا انتقال اختی��ارات صالح ب��ه معاونش‬ ‫در عمل این عبدربه اس��ت که دارد بر یمن ریاس��ت‬ ‫می کند‪ .‬حتی برخی اقدامات عل��ی عبداهلل صالح که‬ ‫رئیس جمهور اسمی و تش��ریفاتی این کشور پس از‬ ‫امضای توافقنامه انتقال قدرت ش��ده است نظیر عفو‬ ‫عمومی که برای زندانیان سیاس��ی صادر کرده مورد‬ ‫اعتراض انقالبی��ون و مخالفان قرار گرفته اس��ت و‬ ‫اعالم کرده اند که وی حق چنی��ن اقداماتی را ندارد‪،‬‬ ‫زیرا اختیاراتش به معاونش منتقل شده است‪.‬‬ ‫مخالفان یمنی حتی از بازگش��ت صالح به یمن‬ ‫ناراضی اند‪ ،‬قرار بود وی برای ادامه درمانش به امریکا‬ ‫برود‪ .‬اگر بدین گونه پیش برود و طرح انتقال قدرت در‬ ‫یمن در عمل به اجرا در بیاید‪ ،‬این عبدربه منصور هادی‬ ‫است که نقش اول را در کش��ور بازی خواهد کرد‪ .‬با‬ ‫تمام این حرف ها جوانان انقالبی یمنی‪ ،‬امضای طرح‬ ‫انتقال قدرت در یمن و تقس��یم قدرت میان مخالفان‬ ‫(ائتالف احزاب اللقاء المش��ترک) و حزب حاکم را‬ ‫خیانت به ارمان های انقالب ش��ان توس��ط مخالفان‬ ‫می دانند و حاضر به ترک میدان های شهرهای مختلف‬ ‫از جمله میدان التغییر صنعا نیستند‪ .‬این وضعیت هادی‬ ‫را با چالشی اساسی رو به رو می کند و باعث می شود‬ ‫وی در روزه��ا و هفته ه��ای اینده در برابر ش��رایط‬ ‫دشواری قرار بگیرد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫مرد اول سیاست‬ ‫اگر چه قدرت گرفتن هادی پس از ترور نافرجام‬ ‫رئیس جمهور به مذاق خان��واده صالح که بر ارتش و‬ ‫گارد ریاست جمهوری س��یطره دارند خوش نیامد و‬ ‫انها تالش کردند او را از سر راه بردارند‪ ،‬ولی با وجود‬ ‫این کاری از پیش نبردند و وی تبدیل به کسی شد که‬ ‫نقش اول را در سیاست این کشور بازی می کند‪ .‬هادی‬ ‫که در یم��ن جنوبی س��ابق زندگی می کرد در س��ال‬ ‫‪1986‬یا چهار س��ال قبل از وحدت شمال و جنوب‬ ‫برای فرار از تسویه حساب میان رهبران جنوبی در ان‬ ‫زمان به اردوگاه شمالی ها پیوست‪.‬‬ ‫وی در اول مه سال ‪ 1945‬در روستای «ذکین» در‬ ‫استان«ابین»به دنیا امد‪ .‬این استان در ان زمان بخشی‬ ‫از عدن و تحت الحمای��ه انگلیس بود و اکنون تبدیل‬ ‫به یکی از پایگاه های گروه القاعده شده است‪ .‬هادی‬ ‫در س��ال ‪ 1964‬از مدرس��ه نظامی در جن��وب یمن‬ ‫فارغ التحصیل شد و پس از ان دوره های اموزشی خود‬ ‫را در انگلیس گذراند و سپس دوره ویژه زره پوش ها‬ ‫را در مصر دید و تا سال ‪ 1970‬در انجا ماند‪.‬‬ ‫هادی هیچ نقش��ی در اس��تقالل جن��وب یمن‬ ‫از انگلیس در س��ال ‪ 1967‬ب��ازی نکرد ام��ا پس از‬ ‫ان ب��ود که راه خ��ود را برای پیش��رفت در رتبه های‬ ‫نظامی «جمهوری دموکراتیک مردم��ی یمن» (یمن‬ ‫جنوبی) ب��از ک��رد‪ .‬در ان زم��ان یمن جنوب��ی تنها‬ ‫کشور عربی مارکسیس��تی بود که دور منظومه اتحاد‬ ‫جماهیر شوروی سابق می چرخید‪.‬‬ ‫در گرفت؛ در این جنگ هزاران نفر ج��ان خود را از‬ ‫دس��ت دادند‪ .‬از جمله قربانیان ای��ن جنگ‪ ،‬رهبران‬ ‫برجسته جریان چپ سیاس��ی بودند‪ .‬این درگیری ها‬ ‫باعث ش��د صف دوم رهبران جنوب یمن زمام امور‬ ‫را به دس��ت گیرند و به دنبال ان «علی ناصر محمد»‬ ‫رئیس جمه��ور یمن جنوبی را از ق��درت کنار بزنند‪.‬‬ ‫بنابراین ناصر محم��د و تیم ه��وادار او که هادی در‬ ‫میان انها بود به یمن ش��مالی پناه بردن��د‪.‬در ان زمان‬ ‫رئیس جمه��ور یمن ش��مالی «علی عب��داهلل صالح»‬ ‫بود‪ .‬هادی پس از ان با همکاری دوس��تانش اقدام به‬ ‫گرداوری نیروهای نظامی که با انها به شمال گریختند‬ ‫کرد و با همکاری مسئوالن یمن شمالی اوضاع مالی و‬ ‫اداری ان را سازماندهی کرد‪ .‬وی به نیروهای نظامی که‬ ‫سازماندهی کرده بود نام«لشکر وحدت یمن» نهاد و‬ ‫شروع به فعالیت برای وحدت دو یمن کرد‪.‬‬ ‫سوسیالیس��تی داش��ت و از برجس��ته ترین دوستان‬ ‫«ناصر محمد» رئیس جمهور س��ابق یمن جنوبی بود‬ ‫و بسیاری از ناظران مس��ائل یمن او را سیاستمداری‬ ‫کار کش��ته می دانند که رابطه اش با صالح نیز بس��یار‬ ‫پیچیده و مبهم است‪.‬‬ ‫وی در ‪ 28‬اکتبر ‪ 2011‬به بهانه درمان ‪ 10‬روز به‬ ‫ایاالت متحده امریکا رفت‪ .‬برخی منابع رسمی یمن‬ ‫این سفر را به منظور انجام برخی ازمایش های پزشکی‬ ‫اعالم کردند‪ ،‬این در حالی بود که برخی منابع این سفر‬ ‫را بنابر درخواست صالح و به منظور به دست اوردن‬ ‫حمایت امریکایی ها برای باقی مان��دن در قدرت تا‬ ‫سال ‪ 2013‬عنوان داشتند‪.‬‬ ‫اگر چه برخی نیز این سفر را در نتیجه اختالف ‬ ‫هادی و صالح به علت بحران و راه حل ان می دانستند‬ ‫که یمن در ان به سر می برد‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬مارب پرس‬ ‫عبداهلل صالح‪ ،‬سیاستمدار‬ ‫منفور یمن بر اساس طرح‬ ‫شورای همکاری‬ ‫خلیج فارس از قدرت کناره‬ ‫گرفت‪ .‬او پایه گذار اتحاد‬ ‫یمن شمالی و جنوبی بود‪.‬‬ ‫به همین دلیل در دهه‬ ‫گذشته مرد محبوب‬ ‫میلیون ها نفر بود که او‬ ‫را به دلیل وطن دوستی‬ ‫می ستودند‪،‬ولی امروز از‬ ‫ان میراث تنها یک عنوان‬ ‫باقی مانده است‬ ‫‪55‬‬ ‫هزینه ای‬ ‫که مردم‬ ‫یمن برای‬ ‫انقالب شان‬ ‫می دهند‪ ،‬هزینه‬ ‫یک انقالب‬ ‫داخلی نیست‬ ‫بلکه بسیار‬ ‫بیشتر از یک‬ ‫انقالب داخلی‬ ‫است‬ ‫بین الملل‬ ‫توده ها به جای احزاب‬ ‫چشم انداز روشن حرکت های مردمی در یمن‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫جعفر قنادباشی‪ -‬کارشناس مسائل افریقا‬ ‫‪2‬‬ ‫باوجودی ک��ه علی عبداهلل صالح‪ ،‬طرح ش��ورای‬ ‫خلیج فارس را امضا ک��رده و حاضر ب��ه کناره گیری از‬ ‫قدرت و واگذار کردن ان به معاونش شده است‪ ،‬ولیکن‬ ‫گزارش ها و مشاهدات حاکی از ان است که شور انقالبی‬ ‫در این کش��ور نه تنها کاهش پیدا نکرده بلکه بیشتر هم‬ ‫شده است‪ .‬دلیل این امر این اس��ت که انقالب در یمن‬ ‫خیلی سریع در حال پیشروی است و اکنون در فازی قرار‬ ‫گرفته که صالح و حامیان منطقه ای و غربی اش از ان عقب‬ ‫مانده اند‪ .‬در حقیقت انقالب یمن از این مرحله دیگر عبور‬ ‫کرده و انها بس��یار دیر وعده کناره گیری صالح را دادند‪.‬‬ ‫این انقالب از ابتدا بر کناره گیری کل نظام و برپایی یک‬ ‫نظام جدید سیاسی تاکید داشت‪ .‬قله هایی که مردم یمن‬ ‫درصدد دستیابی به انهستند بسیار فراتر از امتیازاتی است‬ ‫که رژیم صالح به انها می دهد‪ .‬از دیگر سو بقایای رژیم‬ ‫صالح در این مرحله هم متاسفانه دست به کشتار مردم‬ ‫زدند و نخواستند شرایط مردم را درک کنند‪ .‬طی همین‬ ‫روزها مردم بسیاری توس��ط نظامیان در پایتخت کشته‬ ‫شدند؛نظامیانیکهعالقه مندهستندایننظامراحفظکنند‬ ‫و ب ه نوعی جانشین صالح هستند‪ .‬مردم احساس می کنند‬ ‫که رفتن رئیس جمهوری یمن تفاوتی در اوضاع ایجاد‬ ‫نمی کند و بقایای رژیم کار وی را ادامه خواهند داد‪ .‬همین‬ ‫مسائل باعث می شود انها با جدیت بیشتری مبارزاتشان‬ ‫را ادامه دهند‪ .‬برخالف ان چیزی که مطبوعات و رسانه ها‬ ‫روی ان مانور می دهند ش��رایط کنونی در یمن شرایط‬ ‫ی نیست‪ ،‬چراکه بس��یاری تصور می کردند پس از‬ ‫ارام ‬ ‫امضای این طرح و وعده کناره گیری صالح انقالب یمن‬ ‫‪56‬‬ ‫متوقف یا ارام تر خواهد شد‪ .‬انقالب ها یک فرمول کلی‬ ‫دارند و ان اینکه زمانی که شتاب شان زیاد می شود‪ ،‬اگر‬ ‫رژیمعقب نشینیکند‪،‬اینعقب نشینیشتابانهاراکمتر‬ ‫نخواهد کرد بلکه برعکس به دلیل امیدواری به پیروزی‬ ‫شتاب شان بیشتر هم می شود‪ .‬در حال حاضر با امضای‬ ‫طرح ش��ورای همکاری خلیج فارس‪ ،‬صالح قدرت را‬ ‫به معاون خود‪ ،‬منصو ر هادی منتقل کرد تا وی در دوره‬ ‫انتقالی یعنی تا برگزاری انتخابات ریاس��ت جمهوری‪ ،‬‬ ‫اداره امور کش��ور را به دست گیرد‪ .‬منصور هادی خیلی‬ ‫سعی کرده وجهه ای دموکراتیک از خود نشان دهد‪ ،‬حتی‬ ‫رسانه های منطقه‪ ،‬وی را مخالف حرکت های دیکتاتوری‬ ‫معرفیکردند‪،‬ولیهمهمی دانندکهویازدوستانفرزندان‬ ‫صالح است‪ .‬صالح دو فرزند دارد که یکی از انها فرماندهی‬ ‫گارد بخش ویژه ارتش را به عه��ده دارد و دیگری یک‬ ‫مقام امنیتی است‪ .‬این در حالی است که قرار بر این است‬ ‫فرزندان دیکتاتور در صحنه یمن همچنان حضور داشته‬ ‫باشند‪ .‬زمانی که صالح برای درمان بیماری اش در عربستان‬ ‫به سر می برد منصور هادی زمام امور را برای مدت سه ماه‬ ‫به دست گرفت اما در این مدت نیز انقالب ارام نشد‪ .‬پس‬ ‫می توان نتیجه گرفت که وی امتحانش را پس داده است و‬ ‫یک مهره سوخته به شمار می اید‪ .‬اگر وی فرد جدیدی از‬ ‫میان اپوزیسیون بود باز جای امیدواری داشت‪ ،‬اما منصور‬ ‫ هادی دقیقا در جبهه مقابل مردم قرار داشته است‪ .‬جریان‬ ‫کشتار در شهرهای جنوبی یمن مانند تعز و زنجیبار نیز‬ ‫در زمان وی به وقوع پیوست‪ .‬در مورد وی صحبت های‬ ‫بسیاریتاکنونشنیدهشدهاستماننداینکهمنصور هادی‬ ‫با وجودی که درون رژیم است اما مخالف صالح است یا‬ ‫اینکه وی همراه مردم است‪ .‬اما با اقدامات منصور هادی‬ ‫طی سه ماه زمامداری اش‪ ،‬مردم پی بردند که معاون‬ ‫صالح نیز مانند خودش اس��ت‪ .‬واقعیت یمن یک‬ ‫واقعیت روش��ن اس��ت و در حال حاضر جنبش و‬ ‫حرکت مردم تبدیل به یک انقالب واقعی شده است؛‬ ‫انقالبی که متکی به توده های مردم است‪ .‬در انقالب‬ ‫یمن احزاب نقش کمرنگی بازی می کنند‪ .‬وقتی در‬ ‫یک انقالب احزاب زمام امور را به دست گیرند‪ ،‬روند‬ ‫جریانات کانالیزه می شود و در چارچوب زدوبندهای‬ ‫سیاسی سران احزاب قرار می گیرد‪ .‬اما اکنون در یمن‬ ‫توده های مردم‪ ،‬سران احزاب را وادار به کنار گذاشتن‬ ‫شیوه های محافظه کارانه می کنند‪ .‬اگر درون احزاب‬ ‫افراد محافظه کاری وجود داشته باشند که معتقد به‬ ‫راه های غیرانقالبی و سیاس��ت های گام به گام و‪...‬‬ ‫باشند‪ ،‬مردم انها را به راه های انقالبی هدایت می کنند‪.‬‬ ‫درصنعاکهتقریبادومیلیونجمعیتداردکشتهشدن‬ ‫ش��ش‪ ،‬هفت نفر در روز واقعا رفتار ضدانس��انی و‬ ‫اشتباهیاست‪.‬جالباینجاستکهقدرت هایبزرگ‬ ‫که در رابطه با لیبی یا س��وریه صحبت از ضرورت‬ ‫مداخله می کنند با وجود این میزان خشونت در یمن‬ ‫هیچ واکنشی نشان نمی دهند‪ .‬این مساله بازمی گردد‬ ‫به اهمیت بسیار راهبردی یمن در تنگه باب المندب؛‬ ‫با وجود این تنگه بسیار استراتژیک در یمن‪ ،‬غربی ها‬ ‫ی در یمن‬ ‫عالقه مند نیستند که یک حکومت مردم ‬ ‫سرکار بیاید‪.‬‬ ‫با این ش��رایط هزینه ای که مردم یمن برای‬ ‫انقالب ش��ان می دهند‪ ،‬هزینه یک انقالب داخلی‬ ‫نیس��ت بلکه بسیار بیش��تر از یک انقالب داخلی‬ ‫اس��ت‪ .‬چراکه مردم یمن اگر پیروز ش��وند تنگه‬ ‫باب المندب در اختیار م��ردم منطقه قرار خواهد‬ ‫گرفت و این دس��تاوردی برای همه انها خواهد‬ ‫بود‪ .‬همچنین در صورت پی��روزی انقالب یمن‪،‬‬ ‫عربستان نیز در مسیر انقالب قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫همچنانک��ه دیدیم ب��ه مجرد اینک��ه صالح طرح‬ ‫شورای همکاری خلیج فارس را امضا کرد‪ ،‬قیام‬ ‫عربس��تان هم گس��ترش یافت‪ .‬پس ه��ر مرحله‬ ‫پی��روزی در یمن به معنای گس��ترش انقالب در‬ ‫عربس��تان خواهد بود‪ .‬چش��م انداز انقالب یمن‬ ‫قطعا هزینه های بسیاری را شامل می شود اما این‬ ‫هزینه ها‪ ،‬دستاوردهایی بیش از یک انقالب داخلی‬ ‫خواهند داشت‪.‬‬ ‫اگر یمن در جایی واقع ش��ده بود که از نظر‬ ‫اس��تراتژیک زیاد اهمیت نداش��ت انقالبش هم‬ ‫اهمیت چندانی نداشت‪ .‬دررابطه با نقش شورای‬ ‫همکاری خلیج فارس که طرح کناره گیری صالح‬ ‫را تهیه کرده بود شایان ذکر است که این شورا برای‬ ‫دفاع از خودش وارد صحنه یمن شد‪ ،‬نه اینکه یک‬ ‫ماموریت فرامنطقه ای داشته باشد‪ .‬انها احساس‬ ‫کرده بودند که اگر در یمن دخالت نکنند انقالب‬ ‫به کشورهای انها نیز کش��یده می شود‪ .‬عربستان‬ ‫به عنوان برادر بزرگتر‪ ،‬پنج عضو دیگر ش��ورای‬ ‫همکاری خلیج فارس را نیز به این سمت کشاند که‬ ‫در مورد یمن کاری انجام دهند‪ .‬زمانی که عربستان‬ ‫به تنهایی به مداخله در مس��اله بحرین پرداخت‬ ‫فش��ارهای زیادی را متحمل ش��د البته کمی بعد‬ ‫انها امارات را هم به مداخله در بحرین واداشتند‬ ‫تا فش��ارها کمی کاهش یابد‪ .‬ش��ورای همکاری‬ ‫خلیج فارس در واقع پوششی است برای مداخله‬ ‫عربستان در یمن و عربستان‪ .‬به همین خاطر انها‬ ‫یک حرکت انفعال��ی را اغاز کردن��د زیرا گمان‬ ‫می کردند که اگر وارد عمل نشوند انقالب یمن به‬ ‫کشورهای انها نیز کشیده خواهد شد‪g .‬‬ ‫چالش های پیش روی یمن پس از کناره گیری صالح از قدرت‬ ‫پس از صالح‬ ‫‪3‬‬ ‫عبدالکریم سالم ‪ /‬ترجمه‪ :‬جعفر پورزبید‬ ‫رنج ها و دردهای جوانان یمنی‬ ‫ام��ا جوان��ان یمن��ی در میدان ه��ای اعتراض‬ ‫از را ه ح��ل کش��ورهای خلیج ف��ارس راض��ی‬ ‫نیس��تند زی��را ان را دور زدن خواسته هایش��ان‬ ‫برای تغیی��ر می دانند‪ .‬انها ب��ر این باورن��د که رفتن‬ ‫صال��ح فق��ط ی��ک گام در مس��یر س��رنگونی همه‬ ‫نظ��ام و ریش��ه کن ک��ردن ان اس��ت‪ .‬جوان��ان‬ ‫بین الملل‬ ‫اوضاع از بد به سمت بدتر نخواهد رفت‬ ‫با وجود انکه افکار عمومی و تظاهرکنندگان در‬ ‫خیابان ها هیچ گونه ش��ادی از خود نشان ندادند ولی‬ ‫بخش بزرگی از مردم یمن که دغدغه ها یا گرایش های‬ ‫سیاسی ندارند و خود را قربانی اوضاع اشفته سیاسی‬ ‫که منجر به توقف منافع اقتصادی و تعطیلی کارها و‬ ‫فعالیت هایشان شده‪ ،‬می بینند نسبت به امضای طرح‬ ‫حل بحران خوشحال شده اند‪ .‬این بخش بر ان باورند‬ ‫که زندگی به حالت طبیعی برمی گردد‪ ،‬فعالیت هایشان‬ ‫رونق می گیرد و کارهای فلج شده ش��ان از سر گرفته‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫این بخش از جامعه انتقال قدرت را راهگش��ای‬ ‫افق های جدید برای ایجاد دولتی نظام مند و قانون گرا‬ ‫و نیز از بین بردن فس��اد که مدتی طوالنی از ان رنج‬ ‫برده اند‪ ،‬می دانند‪ .‬به نظر انه��ا اوضاع بعد از صالح و‬ ‫نظامش‪ ،‬هر چه باش��د‪ ،‬بدتر از ماندن و ادامه اوضاع‬ ‫کنونی که از زمان اغاز اعتراض های مردمی در ‪ 10‬ماه‬ ‫پیش به وجود امده‪ ،‬نخواهد بود‪.‬‬ ‫چالش های دشوار‬ ‫دولت «نجات ملی» که به موجب توافق دو طرف‬ ‫تشکیل شده اس��ت در مقابل چالش های جدی قرار‬ ‫دارد و باید زمینه را برای ایجاد دولتی مدنی با نظامی‬ ‫ نهادمند و نه ش��خصی مهیا کند و ب��ه علت متزلزل و‬ ‫ضعیف بودن نهادهای دولتی موروثی باید از مرحله‬ ‫سابق از صفر شروع کند‪ .‬نخستین کاری که دولت جدید‬ ‫باید انجام دهد‪ ،‬پایان دادن به ش��کاف میان نیروهای‬ ‫مسلح و س��ازماندهی دوباره پیکره ارتش یمن بر پایه‬ ‫میهنی است‪ .‬این مساله خواست همه گروه هاست‪ .‬در‬ ‫دوران حاکمیت صالح ابتدا هویت ملی ارتش تضعیف‬ ‫شد و سپس ویژگی قبیله ای و عشیره ای را در ان نهادینه‬ ‫کرد‪ .‬پس از ان پس��ت های فرماندهی ان را در اختیار‬ ‫فرزندان و نزدیکانش قرار داد‪.‬‬ ‫انجام این کار توس��ط دولت جدید در راستای‬ ‫غیرنظامی ک��ردن دولت نق��ش اساس��ی دارد‪ ،‬زیرا‬ ‫بی طرف نبودن ارتش در حیات سیاسی یمن‪ ،‬منجر به‬ ‫ایجاد اختالل در موازن ه قدرت میان بازیگران سیاسی‬ ‫می شود‪ ،‬همچنین تکیه بر این نهاد باعث شده انتقال‬ ‫واقعی به دموکراسی مشکل شود‪.‬‬ ‫از دیگ��ر چالش های پی��ش روی دولت جدید‬ ‫که دغدغه اصل��ی جوان��ان انقالبی اس��ت و انها به‬ ‫خاطرش به خیابان ه��ا ریختند‪،‬فقر و بی��کاری و به‬ ‫حاش��یه راندن انهاس��ت؛ امری که باعث تندروی و‬ ‫گرایش به خشونت شده است‪ .‬تندروی و خشونت‬ ‫چالش هایی است که در کشوری نظیر یمن که مدتی‬ ‫طوالنی از غارت و فرسایش ثروت ها و منابعش رنج‬ ‫می برد‪ ،‬بزرگ وقابل اعتناست‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر‪ ،‬مخالف��ان نیز ب��ا چالش جدی‬ ‫روبه رو هستند زیرا اولویت انها برای خروج از بحران‬ ‫هزینه س��نگینی برای انها خواهد داشت‪ ،‬به ویژه در‬ ‫زمینه جایگاهش��ان نزد انقالبیون و عموم مردم یمن‪.‬‬ ‫به نظر می رس��د که رهبران مخالفان اکنون به توجیه‬ ‫اقداماتشان روی اورده اند‪ .‬انها حامل پروژه تغییری‬ ‫بودند که ان را بر ناکامی و شکست سیاست های نظام‬ ‫نهاده بودند ولی اکنون به علت جبر توافق سیاسی با‬ ‫این نظام در یک دول��ت ائتالفی قرار گرفتند‪ .‬رهبران‬ ‫مخالفان قرار گرفت��ن در کنار ح��زب حاکم در یک‬ ‫دولت را «مشارکت برای ایجاد فضای سیاسی مناسب‬ ‫برای تحقق اهداف انقالب» توجیه می کنند‪.‬‬ ‫عالوه بر چالش های یاد شده برخی پرونده های‬ ‫بزرگ دیگر نیز مربوط به هویت و موجودیت است‬ ‫که نیازمند حل است‪ .‬به طور مثال جنوب یمن اکنون‬ ‫در میان دو گرایش گرفتار شده است‪ ،‬یکی خواستار‬ ‫قطع ارتباط با شمال است و هر گونه راه حلی که منجر‬ ‫به تشکیل کشور نشود را رد می کند و گرایش دیگری‬ ‫نیز وجود دارد که خواس��تار فدرالیسم میان شمال و‬ ‫جنوب است‪ .‬عالوه بر ان پرونده حوثی ها در شمال‬ ‫کشور و پرونده اقتصادی و خدمات عمومی است‪.‬‬ ‫خالصه انکه چالش های مرحله انتقالی زیاد و متنوع‬ ‫است تا جایی که بسیاری از ناظران و کارشناسان مسائل‬ ‫ن تردید دارند که دولت جدید بتواند از انها عبور کند‪،‬‬ ‫یم ‬ ‫زیرا عبور از انها مرتبط اس��ت ب��ا موفقیت «کنگره ملی‬ ‫گفت وگوی فراگیر» که در ان هم��ه گروه های یمنی از‬ ‫جوانان گرفته تا جدایی طلب��ان در جنوب و حوثی ها و‬ ‫حزب حاکم و هم پیمانانش و نیز احزاب اللقاء المشترک‬ ‫و شرکایش شرکت خواهند داشت‪ .‬همان چیزی که در‬ ‫طرح کشورهای حوزه خلیج فارس برای حل بحران یمن‬ ‫امده است‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫امضای طرح کش��ورهای ح��وزه خلیج فارس‬ ‫توس��ط صالح پ��س از تردیده��ای بس��یارش و نیز‬ ‫وقت کشی های او که بیش از هفت ماه طول کشید‪ ،‬یمن‬ ‫را در برابر چالش زیادی قرار داده است؛ مهمترین این‬ ‫چالش ها اجرا کردن بندهای این طرح است‪.‬‬ ‫واکنش ها به امضای طرح شورای خلیج فارس در‬ ‫یمن متفاوت بود‪ .‬برخی از این رخداد استقبال کرده‬ ‫و برخ��ی ان را نپذیرفتند ولی با وج��ود این‪ ،‬اکثریت‬ ‫مردم یمن با توجه به سابقه ای که از علی عبداهلل صالح‬ ‫و مانورهایش برای ماندن در قدرت دارند نگران ان‬ ‫هس��تند که مبادا وی به تعهدات خود پس از امضای‬ ‫طرح حل بحران عمل نکند‪ .‬به ویژه انکه وی به عنوان‬ ‫رئیس جمهور تش��ریفاتی باقی می ماند‪ ،‬از امتیازات‬ ‫رئیس جمهور کشور به مدت ‪ 90‬روز بهره مند است‬ ‫و از مصونیت عدم پیگرد قانونی نیز بر اس��اس طرح‬ ‫کشورهای خلیج فارس برخوردار است‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که مخالفان ک��ه در ائتالف‬ ‫احزاب «اللقاء المشترک» گرد امده اند در پی کاهش‬ ‫نگرانی و ترس مردم یمن هس��تند‪ .‬این ائتالف طرف‬ ‫مقاب��ل صال��ح و حزب��ش در امضای طرح اس��ت‪،‬‬ ‫همانطور که دکتر «یاس��ین س��عید نعم��ان» یکی از‬ ‫رهبران مخالفان در نامه ای اطمینان بخش به جوانان‬ ‫انقالبی نوشته است‪« :‬مخالفان توافق با دولت به رغم‬ ‫براورده نش��دن هم��ه خواسته هایش��ان‪ ،‬اوضاع را‬ ‫به گونه ای می بینند که در نهایت به تغییرات واقعی در‬ ‫قاعده بازی سیاسی منجر می شود‪».‬‬ ‫انقالب��ی‪ ،‬مخالفان و نماین��دگان انه��ا یعنی ائتالف‬ ‫اللقاء المشترک را متهم می کنند که با سرخم کردن در‬ ‫برابر خواسته های عربستان سعودی که به مخالفان و‬ ‫دولت برای پذیرش طرح توافقی فش��ار وارد اورده‪،‬‬ ‫به انقالب خیانت کرده اند؛ طرحی که خواس��ته های‬ ‫جوانان انقالب��ی را ب��راورده نمی کند و ب��ه قربانی‬ ‫دادن های انها توجهی ندارد‪ ،‬این جدای از ان اس��ت‬ ‫که از قاتالن و کسانی که مرتکب جنایت های جنگی‬ ‫شده اند‪ ،‬حمایت می ش��ود‪ .‬جوانان انقالبی همچنین‬ ‫مخالفان را به فرصت طلبی و چیدن میوه های انقالب‬ ‫پیش از رسیدن انها متهم می کنند‪.‬‬ ‫نکته قابل توجه این است که انتفاضه مردمی در‬ ‫یمن همانن��د تونس‪ ،‬مصر و لیبی در مس��یر تغییرات‬ ‫ریش��ه ای حرکت نمی کن��د‪ .‬بر خالف انچ��ه برای‬ ‫نخبگان سیاس��ی و احزاب حاکم در این کش��ور ها‬ ‫رخ داد‪،‬ح��زب «کنگره مل��ی عمومی»حاکم بر یمن‬ ‫و نخب��گان در ق��درت‪ ،‬از چ��رخ انقالب های عربی‬ ‫در امان ماندند‪ .‬بر اساس این طرح‪ ،‬حزب حاکم یکی‬ ‫از طرف های فعال در ترسیم مرحله بعد از صالح است‬ ‫و شریک در قدرت باقی می ماند تا وزارتخانه ها را با‬ ‫احزاب مخالف تقس��یم کند‪« .‬عبدربه منصور هادی»‬ ‫معاون رئیس جمهور نیز ب��ه عنوان نامزد توافقی همه‬ ‫طرف های معادله سیاسی یمن اختیارات صالح را به‬ ‫عهده گرفت‪ .‬اکنون حزب حاکم برای تبدیل شدن به‬ ‫حزب سیاسی بر اساس پایه های دموکراتیک‪ ،‬فرصتی‬ ‫تاریخی یافته است‪ ،‬به گونه ای که در خدمت اهداف و‬ ‫مقاصد رئیس جمهور باشد‪.‬‬ ‫منبع‪swissinfo :‬‬ ‫‪57‬‬ ‫نگاهیدیگر‬ ‫شبه نظامیان مخالف دولت سوریه چه کسانی هستند؟‬ ‫تروریست های شورشی‬ ‫محسن کیان‬ ‫‪1‬‬ ‫به دنبال حمله متمردان ارتش سوریه در بامداد چهارشنبه شانزدهم نوامبر به یک مرکز وابسته به سازمان اطالعات‬ ‫نیروی هوایی سوریه در نزدیکی دمش��ق توجه رسانه ها به این شورشیان جلب ش��د‪ .‬انها با این اقدام خرابکارانه‬ ‫در پی ثابت کردن خود به عنوان یک سازمان و تشکیالت منظم بودند‪ .‬این متمردان که نام «ارتش ازاد سوریه» بر خود‬ ‫نهاده اند‪ ،‬مورد حمایت امریکا‪ ،‬رژیم صهیونیستی و ترکیه هستند و هدف انها ایجاد خشونت در سوریه است‪ .‬در این‬ ‫نوشته اهداف این شورشیان ارتش سوریه و حامیان انها را مورد توجه قرار داده ایم‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫اهداف‬ ‫هدف از تاسیس سازمان متمردان ارتش سوریه که‬ ‫بر خود نام «ارتش ازاد سوریه» نهاده‪ ،‬براندازی نظام حاکم‬ ‫بر سوریه است و این مساله را خود ریاض االسعد‪ ،‬رهبر‬ ‫شورشیان به شکل علنی در گفت وگو با شبکه ماهواره ای‬ ‫الجزیرهقطردرماهاکتبرمطرحکرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫تعدادشورشیان‬ ‫در مورد تعداد نیروهای شورشی که به این سازمان‬ ‫پیوسته اند امار دقیقی وجود ندارد ولی خود شورشیان‬ ‫اخیرا ادعا کردند که تعدادش��ان به ‪ 25‬هزار نفر رسیده‬ ‫است؛ اگر چه هیچ منبع موثق یا نهاد قابل اعتمادی برای‬ ‫تایید این تعداد وجود ندارد و به نظر می رسد فقط در حد‬ ‫یک ادعا باش��د‪ .‬پیش از این و اواسط ماه اکتبر متمردان‬ ‫ارتش سوریه ادعا کرده بودند که تعدادشان به ‪ 15‬هزار‬ ‫نفر رسیده است‪ .‬با وجود این شورشیان اعتراف کرده اند‬ ‫که توانایی رویارویی با ارتش نظامی سوریه که از بیش‬ ‫از ‪200‬هزار نیرو تشکیل شده را ندارند‪ .‬با این وجود این‬ ‫شورشیان مدعی شده اند که هر روز تعدادی از سربازان‬ ‫و افس��ران ارتش تمرد کرده‪ ،‬به انها ملحق می شوند و‬ ‫پس از س��ازماندهی با ماموریت ش��ان اشنا می شوند‪.‬‬ ‫سرهنگ االسعد چهاردهم ماه نوامبر در گفت وگویی‬ ‫با خبرگزاری اناتولی ترکیه ادعا کرد که ‪400‬نظامی از‬ ‫جمله ‪ 15‬افسر طی یک هفته از ارتش جدا شده اند؛ امری‬ ‫که تایید ان کار بسیار دشواری است‪.‬‬ ‫پایگاه ها‬ ‫شورش��یان ارتشی سوریه هیچ بخش��ی از خاک‬ ‫سوریه را در اختیار ندارند و س��رهنگ االسعد و ده ها‬ ‫ارتش��ی متمرد‪ ،‬اردوگاه پناهندگان در استان «هاتای»‬ ‫ترکیه در نزدیکی مرزهای این کش��ور با سوریه را مقر‬ ‫خود کرده اند‪ .‬انه��ا همچنین مدعی اند ک��ه ‪ 22‬هنگ‬ ‫داخل س��وریه دارند و در مناطق اطراف ش��هر«درعا»‬ ‫در جنوب و ش��هر «حمص» در مرکز س��وریه قدرت‬ ‫بیشتری دارند‪ .‬از سویی در حالی که خود شورشیان و‬ ‫‪58‬‬ ‫دولت ترکیه اعالم کرده اند که افراد مسلح انها از خاک‬ ‫ترکیه برای حمله به درون سوریه استفاده نمی کنند‪ ،‬ولی‬ ‫واقعیت امر چیز دیگری است‪ .‬اواخر ماه اکتبر روزنامه‬ ‫امریکایی «نیویورک تایمز» در گزارش��ی فاش کرد که‬ ‫دولت ترکیه به شورشیان ارتش سوریه کمک می کند و‬ ‫به انها اجازه می دهد علیه ارتش دولت سوریه از طریق‬ ‫مرزها و اردوگاه هایی که تح��ت حمایت ارتش ترکیه‬ ‫است‪ ،‬حمالتی را داخل خاک سوریه انجام دهند‪ .‬این‬ ‫روزنامه نوشت‪« :‬ترکیه مخالفان مسلح دولت بشار اسد‪،‬‬ ‫رئیس جمهور سوریه را میزبانی می کند و به فرمانده ان‬ ‫«سرهنگ ریاض االسعد» و ده ها تن از اعضای ان پناه‬ ‫داده و اجازه می دهد که از داخ��ل اردوگاهی که ارتش‬ ‫ترکیه از ان حفاظت می کند به داخل خاک سوریه حمله‬ ‫کنند‪ ».‬همچنین االسعد و دیگر سرکردگان شورشیان که‬ ‫در خارج سوریه هستند با استفاده از موبایل و اینترنت با‬ ‫هواداران خود در داخل سوریه در ارتباط هستند‪.‬‬ ‫حمایتخارجی‬ ‫شورشیان ارتش سوریه اشکارا از کشورهای حوزه‬ ‫خلیج فارس‪ ،‬امریکا و ترکیه خواسته اند که به انها کمک‬ ‫کنند‪ .‬در بیانیه این شورشیان که اوایل اکتبر در صفحه ان‬ ‫در شبکه اجتماعی فیس بوک منتشر شده‪ ،‬امده است‪:‬‬ ‫«از همه کشورهای برادر و دوست‪ ،‬به ویژه کشورهای‬ ‫حاش��یه خلیج فارس‪ ،‬ترکیه‪ ،‬ایاالت متح��ده امریکا و‬ ‫اتحادیه اروپا می خواهیم که به ما کمک نظامی بکنند!» در‬ ‫این بیانیه امده است که این شورشیان خواستار برقراری‬ ‫مناطق پرواز ممنوع بر فراز خاک سوریه و ارسال سالح‬ ‫به متمردان ارتش هستند تا بتوانند برای خود واحدهایی‬ ‫تشکیل دهند و علیه ارتش دولتی بجنگند‪ .‬در عین حال‬ ‫س��رهنگ االس��عد با ایده دخالت نظامی خارجی در‬ ‫سوریه مخالف است‪ .‬در همین راستا روزنامه «الحقیقه»‬ ‫که سخنگوی شورای ملی حقیقت‪ ،‬عدالت و اشتی در‬ ‫سوریه است در یکی از ش��ماره های اخیر خود نوشته‬ ‫بود که فرمانده شورشیان ارتشی‪ ،‬چندی پیش با نظارت‬ ‫دولت ترکیه و در این کشور نشستی را با دیپلمات های‬ ‫امریکایی برگزار کرد تا مس��اله نیازهای شورشیان در‬ ‫زمینه مسائل اطالعاتی را مورد بررسی قرار دهد‪ .‬البته‬ ‫برخی تحلیل ها صبغه ارتش��ی بودن این تشکیالت را‬ ‫رد کرده و انها را شبه نظامی می داند‪ .‬از دیگر سو پایگاه‬ ‫اینترنتی «پژوهش های جهانی» بیس��تم نوامبر با انتشار‬ ‫گزارشی از حمایت همه جانبه امریکا‪ ،‬رژیم صهیونیستی‬ ‫و ترکیه از این سازمان و ایجاد ناارامی از طریق گسترش‬ ‫خشونت پرده برداشت‪ .‬این پایگاه اینترنتی نوشت که‬ ‫«ارتش ازاد سوریه» متش��کل از نیروهای متمرد ارتش‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه نیروهای این سازمان شبه نظامیانی هستند‬ ‫که توسط امریکا‪ ،‬رژیم صهیونیستی و ترکیه مسلح شده‬ ‫و حمایت مالی می شوند تا سوریه را در ورطه خشونت‬ ‫بیشتری گرفتار کنند‪ .‬انها ش��به نظامیانی اند که توسط‬ ‫اژانس های اطالعاتی امریکا و انگلیس اموزش دیده اند‪.‬‬ ‫رهبرانشان در لندن و واشنگتن مقیم اند و نیروهای پیاده‬ ‫نظام انها نیز به صورت مخفیانه تامین نظامی شوند و از‬ ‫سوی رسانه های این دو کشور مورد حمایت علنی قرار‬ ‫می گیرند‪ .‬بدین ترتیب غربی ها از ناارامی ها در سوریه‬ ‫در قالب بخشی از برنامه طوالنی مدت برای تغییر رژیم‬ ‫در منطقه خاورمیانه حمایت مالی می کنند‪.‬‬ ‫گرایش هایسیاسی‬ ‫متمردان ارتش س��وریه با توج��ه به حمایت های‬ ‫همه جانبه ترکیه از انها در پی ایجاد کشوری با الگوی‬ ‫ترکیه هس��تند‪ .‬در همین زمینه االس��عد در گفت وگو‬ ‫با روزنام��ه «ملیت» ترکیه هر گونه گرایش سیاس��ی را‬ ‫رد کرد و گفت‪« :‬ما در پی تش��کیل کش��وری اسالمی‬ ‫ هستیم که دارای نظامی دموکراتیک و سکوالر همانند‬ ‫ترکیه است‪ ».‬وی در این گفت وگو ارتباط با تشکیالت‬ ‫اخوان المسلمین س��وریه را رد کرد‪ ،‬ولی در عین حال‬ ‫گفت که بیش��تر اعضای شورشیان ارتش��ی را سنی ها‬ ‫تش��کیل می دهند‪ .‬متمردان ارتش سوریه همچنین در‬ ‫صفحه خود در فیس بوک شماره حسابی برای کمک به‬ ‫انها و یک شماره تلفن با کد کشور ترکیه اعالم کرده اند؛‬ ‫انها در همین صفحه اخبار و بیانیه های خود را منتش��ر‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫ارتباطبامخالفان‬ ‫گروه های مخالف س��وریه‪ ،‬به ویژه کس��انی که‬ ‫تحت لوای شورای ملی سوریه هستند با دید احتیاط‬ ‫به شورشیان ارتش نگاه می کنند‪ ،‬زیرا بیم ان دارند که‬ ‫انها طبیعت مسالمت امیز مخالفت ها را تغییر داده و ان‬ ‫را به سمت خشونت بکش��اند‪« .‬برهان غلیون» رئیس‬ ‫شورای ملی سوریه که تحت حمایت غربی ها و ترکیه‬ ‫است در گفت وگو با الجزیره گفت‪« :‬نمی توان اقدامات‬ ‫متمردان ارتش را نادیده گرفت‪ ،‬ولی باید فعالیت های‬ ‫خود را برای دفاع از غیرنظامیان مشخص کنند‪ ».‬شخص‬ ‫سرهنگ االسعد نیز چند بار اعالم کرد که میان دو طرف‬ ‫در داخل سوریه تماس هایی صورت گرفته است ولی‬ ‫میان رهبران انها تماسی صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫این در حالی است که برخی گروه های مخالف‬ ‫اعالم کردند که میان سرهنگ االسعد و برهان غلیون و‬ ‫دیگر رهبران دو طرف دیداری صورت گرفته و تمام‬ ‫این گروه ها بر هم��کاری دوجانبه تاکید کرده اند‪ ،‬ولی‬ ‫بحث اتحاد میان دو طرف مطرح نشده است‪ .‬روزنامه‬ ‫حقیقت علت متحد نشدن دو طرف را اختالفات داخل‬ ‫خود شورای ملی می داند‪ ،‬زیرا گروه اخوان المسلمین‬ ‫و گروه های معارض دیگر که وابسته به ایاالت متحده‬ ‫امریکا هستند خواستار پیوستن متمردان ارتش به شورا‬ ‫هستند‪ ،‬در حالی که برهان غلیون اصرار دارد که شورا‪،‬‬ ‫به صورت تشکیالت غیرنظامی صرف باقی بماند‪g .‬‬ ‫انتقادهای بین المللی از بازداشت‬ ‫روزنامه نگاران ترکیه ای‬ ‫چهره دیگر‬ ‫اقای نخست وزیر‬ ‫سارا صدر‬ ‫‪2‬‬ ‫بین الملل‬ ‫برخوردش با روزنامه نگاران و مدافعان حقوق کردها و‬ ‫فعاالن سیاسی مخالف از این کشور صورت می گیرد‪».‬‬ ‫این روزنامه می نویسد که بر اساس اظهارات مسئوالن‬ ‫اروپایی بیش از هزار مورد در دادگاه حقوق بشر اروپا‬ ‫پیرامون نقض ازادی بیان توسط ترکیه ثبت شده است‪.‬‬ ‫پیش از محاکمه روزنامه نگاران ترکیه برخی اعضای‬ ‫پارلمان اروپ��ا و گروه های حام��ی روزنامه نگاران و‬ ‫مدافعان حقوق بشر در مقابل کاخ عدالت در استانبول‬ ‫که متشکل از ‪ 326‬اتاق تخصصی است‪ ،‬تجمع کردند‬ ‫و به اقدامات ترکی��ه علیه روزنامه ن��گاران و فعاالن‬ ‫سیاسی و حقوقی اعتراض کردند‪ .‬یکی از معترضان‬ ‫به مسخره گفت‪« :‬فکر می کنم اگر به بازداشت ها ادامه‬ ‫دهند به این همه اتاق نیاز داش��ته باشیم‪ ،‬ترکیه در پی‬ ‫ان اس��ت که به اتحادیه اروپا ملحق شود‪ ،‬ولی قانون‬ ‫مجازات ها در این کش��ور نیاز مبرم به اصالح دارد‪».‬‬ ‫بنابر اعالم مرکز روزنامه ن��گاری بین المللی در حال‬ ‫حاضر نزدیک به ‪ 86‬روزنامه نگار در ترکیه زندانی اند‬ ‫یعنی بیش��تر از تع��داد روزنامه نگاران��ی که در چین‬ ‫زندانی هستند‪.‬‬ ‫روزنامه تایم همچنین می نویسد که بیشتر کسانی‬ ‫که زندانی هستند به موجب قانون مبارزه با تروریسم‬ ‫و به شیوه ای مبهم زندانی می شوند و پیش از انکه در‬ ‫دادگاه محاکمه شوند چندین ماه در زندان می مانند‪.‬‬ ‫«توربجورن جاگلند» دبیر کل ش��ورای اروپا نیز طی‬ ‫اظهار نظری گفت‪« :‬این وضعیت بر روزنامه نگاری و‬ ‫روزنامه نگاران در ترکیه تاثیر منفی دارد و این مشکل‬ ‫باید حل ش��ود‪‎‬؛ ما باید به ترکیه کم��ک کنیم تا رو به‬ ‫جلو حرکت کند‪ ».‬عالوه بر س��ینر و س��یک متهمان‬ ‫این پرونده گروهی از خبرنویسان و گویندگان «اودا‬ ‫تی وی» پایگاه اینترنتی مخالف هس��تند که مرتب از‬ ‫اردوغان انتقاد می کنند‪ .‬سیک اوایل ماه مارس و مدتی‬ ‫پیش از انتشار کتابش در مورد جنبش «نور» به رهبری‬ ‫«فتح اهلل گولن» و نف��وذش در دولت و نی��ز در میان‬ ‫نیروهای امنیتی ترکیه‪ ،‬بازداشت شد‪.‬‬ ‫محمد فتح اهلل گولن‪ ،‬اندیشمند و واعظ مسلمانی‬ ‫است که ‪27‬اوریل س��ال ‪ 1941‬در روستای کوچک‬ ‫کوروجوک ولسوالی از توابع حس��ن قلعه در استان‬ ‫ارزروم در خانواده ای متدین به دنیا امد‪ .‬وی در سال‬ ‫‪ 1990‬جنبش��ی برای گفت وگو و تفاه��م میان ادیان‬ ‫تاس��یس کرد؛ جنبش��ی که وی به راه انداخت دارای‬ ‫انعکاس خوبی در ترکیه بود به طوری که دامنه ان به‬ ‫نشستی که میان شیخ فتح اهلل و پاپ در واتیکان برگزار‬ ‫شد‪ ،‬نیز رسید‪ .‬در ترکیه گولن را شخصیتی میانه رو و‬ ‫دعوت کننده به تسامح و تساهل می شناسند در حالی‬ ‫که برخی دیگر وی را ش��خصیتی تندرو می دانند که‬ ‫در پی اس�لامیزه کردن کش��ور بود‪ .‬بیست و چهارم‬ ‫مارس پلیس ترکیه به دفتر روزنامه «رادیکال» حمله‬ ‫کرد و کامپیوترهای این روزنام��ه را برای پیدا کردن‬ ‫مدرکی علیه کتاب س��یک که ضد گولن نوشته شده‬ ‫بود‪ ،‬جست وجو کرد‪ .‬ولی کتابی که در ترکیه ممنوع‬ ‫شده بود راهش را از طریق اینترنت باز کرد و گروهی‬ ‫از روش��نفکران و روزنامه نگاران برای انتشار ان در‬ ‫اینترنت به نویسنده کمک کردند‪.‬‬ ‫پس از ان دولت ترکیه اقدام به بازداش��ت های‬ ‫گس��ترده ای کرد که شامل افسران س��ابق در ارتش‪،‬‬ ‫وکالی مداف��ع‪ ،‬رئیس اتاق بازرگان��ی انکارا و یکی‬ ‫از روزنامه نگاران مع��روف در روزنامه «جمهوریت»‬ ‫به اتهام ارتباط ب��ا قضیه «ارگینکون» ب��ود‪ .‬همه این‬ ‫افراد اکنون پش��ت میله های زندان در انتظار محاکمه‬ ‫هس��تند‪ ،‬ولی به علت کندی شدید در فرایند قضایی‬ ‫ ترکیه محاکمه این افراد ماه ها به طول می انجامد‪22 .‬‬ ‫نوامبر قاضی درخواس��ت ازادی ‪ 13‬نفر از متهمان را‬ ‫رد کرد و بنابرای��ن دادگاه به اواخر دس��امبر موکول‬ ‫ش��د‪ .‬دادگاه بررس��ی این پرونده که ‪ 13‬متهم دارد‪،‬‬ ‫تا ‪ 26‬دس��امبر به تعویق افتاده اس��ت؛ زی��را متهمان‬ ‫خواه��ان تعوی��ض قاضی ش��ده اند‪ ،‬چرا ک��ه او در‬ ‫پرونده ای دیگر ش��اکی یکی از متهمان اس��ت‪ .‬این‬ ‫پرونده بخش��ی از تحقیق بس��یار وس��یع تری است‬ ‫که ‪ 400‬مته��م دارد و متهمان ب��ه تبلیغ ب��ه نفع باند‬ ‫«ارگینکون» – یک گرو ه ترور سکوالر افراطی – متهم‬ ‫شده اند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر بازداشت دو خبرنگاری که روز‬ ‫‪ 22‬نوامبر محاکمه انها اغاز ش��د‪ ،‬هراس اپوزیسیون‬ ‫سکوالر ترکیه و رسانه های مربوطه را برانگیخت که‬ ‫دولت انها را هدف قرار داده است‪ .‬این در حالی است‬ ‫که دادگاه های سرکوب مخالفان به شدت مورد انتقاد‬ ‫اروپا و امریکا قرار گرفته است‪ ،‬ولی اردوغان تاکنون‬ ‫به این انتقادها وقعی ننهاده و دولت به بازداشت های‬ ‫گس��ترده خود ادامه می دهد‪ .‬این مس��اله‪ ،‬از یک سو‬ ‫بلندپ��روازی اردوغان برای تبدیل ش��دن به رهبری‬ ‫بین المللی را تهدید می کند و از دیگر سو تالش های‬ ‫این کشور برای پیوستن به اتحادیه اروپا را نیز با مانع‬ ‫مواجه خواهد کرد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫دولت ترکیه برای از بین بردن جنبش مخالفان‬ ‫که دولت رجب طیب اردوغان‪ ،‬نخست وزیر این‬ ‫کش��ور را تهدید می کند‪ ،‬ش��یوه پیچیده ای را در‬ ‫پیش گرفته است‪ .‬این دولت مخالفان را به اتهام‬ ‫توطئه علیه نظام بازداشت می کند و محاکمه انها‬ ‫را به تاخیر می اندازد تا برای س��اکت کردن شان‬ ‫انها را مدت بیش��تری در بازداش��ت نگ��ه دارد‪.‬‬ ‫دولت ترکیه ‪ 9‬ماه پیش تع��دادی روزنامه نگار را‬ ‫به اتهام توطئه برای براندازی دولت رجب طیب‬ ‫اردوغان‪ ،‬نخس��ت وزیر کش��ور بازداشت کرد و‬ ‫دو تن از این روزنامه ن��گاران را ‪ 22‬نوامبر برای‬ ‫محاکمه به دادگاه اورد و ب��ه علت اعتراض انان‬ ‫به قاضی و درخواس��ت برای تغییر‪ ،‬دادگاهشان‬ ‫تا ماه دس��امبر به تعوی��ق افتاد‪ .‬ای��ن محاکمه در‬ ‫حالی ص��ورت گرفت که ترکیه به ش��دت مورد‬ ‫انتق��ادات بین المللی ق��رار گرفته و متهم ش��ده‬ ‫اس��ت که برای ازادی بی��ان محدودیت هایی را‬ ‫اعمال می کن��د‪« .‬احمد نجدت س��یک» و «ندیم‬ ‫س��ینر کانا» در میان هفت روزنامه نگاری هستند‬ ‫که بازداشت ش��ده و خانه و دفترهای کارشان به‬ ‫ظن ارتباط شان با شبکه سری ملی گرای تندروی‬ ‫«ارگینکون»‪ ،‬م��ورد حمله قرار گرف��ت‪ .‬دادگاه‬ ‫می گوید این س��ازمان ب��رای بران��دازی نظام و‬ ‫سرنگونی دولت رجب طیب اردوغان که دارای‬ ‫گرایش های اس�لامی اس��ت برنامه ریزی کرده‬ ‫است؛ امری که ناظران بین المللی معتقدند پشتوانه‬ ‫ان «اتهام هایی با م��دارک اندک و غیر قانع کننده»‬ ‫است‪ .‬س��یک به اتهام ش��رکت در نوشتن کتابی‬ ‫پیرام��ون تحقیقات و دادگاه ه��ای متهمان قضیه‬ ‫ارگینکون بازداشت شده اس��ت‪ .‬ارگینکون یک‬ ‫شبکه سری ملی گرای تندروست که بسیار پیچیده‬ ‫و مبهم است و عالمت سوال های زیادی در مورد‬ ‫نقشش در سیاست داخلی ترکیه مطرح است‪ .‬این‬ ‫شبکه متهم شده اس��ت که برای براندازی دولت‬ ‫کنونی در کش��ور ناارامی و اشوب ایجاد کرده تا‬ ‫زمینه را برای کودتای نظامی در سال ‪ 2009‬مهیا‬ ‫کند‪ .‬ندیم سینر نیز یک روزنامه نگار و محقق در‬ ‫روزنامه «ملیت» است که در پی نوشتن کتابی در‬ ‫مورد ترور یک روزنامه نگار مشهور ارمنی یعنی‬ ‫«هرانت دینک» در س��ال ‪ 2010‬محاکمه و تبرئه‬ ‫شد‪ .‬در این کتاب س��ینر نیروهای امنیتی را متهم‬ ‫به دست داش��تن در ترور دینک کرده بود‪ .‬سینر‬ ‫در س��ال ‪ 2010‬برنده جایزه ازادی بیان «اکسفام‬ ‫نویب» شد‪.‬‬ ‫وی که خبرنگار روزنامه «ملیت» است‪ ،‬سال‬ ‫پیش از سوی «انستیتوی بین المللی مطبوعات»‪،‬‬ ‫«قهرم��ان ازادی مطبوعات جهان» ن��ام گرفت‪.‬‬ ‫روزنامه «تایم» در این زمینه می نویسد‪« :‬از ترکیه‬ ‫که الگویی برای دموکراسی سکوالر در خاورمیانه‬ ‫به ش��مار می رود انتق��ادات روزافزونی به علت‬ ‫منبع‪ :‬تایم‬ ‫‪59‬‬ ‫فرهنگ ‬ ‫شور در جان واژه ها‬ ‫فرهنگ‬ ‫اگر قرار است‬ ‫برای کسی کار‬ ‫کنیم چه کسی‬ ‫بهتر از‬ ‫حضرت‬ ‫سید الشهدا؟‬ ‫چه کسی‬ ‫شایسته تر از‬ ‫امام حسین(ع)؟‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫استاد فرشچیان و حکایت نقشی که بر ضریح مطهر سیدالشهدا نشست‬ ‫نقشه را اوست که تعیین کرده‬ ‫محمد جواد پاینده ‪ /‬مدیر روابط عمومی فرهنگسرای نیاوران‬ ‫‪1‬‬ ‫«سه س��ال پیش از انقالب روز عاش��ورا مادرم مرا‬ ‫نصیحت کرد و گفت‪ :‬به روض��ه گوش کن تا چند کلمه‬ ‫حرفحساببشنوی‪.‬ومنبهایشانگفتم‪:‬مناولدراتاقم‬ ‫کاری دارم بعد خواهم رفت‪ .‬حال عجیبی به من دست داد‪.‬‬ ‫وارد اتاق شدم‪ ،‬قلم را برداشتم و تابلوی عصر عاشورا را‬ ‫شروع کردم‪ .‬قلم را که برداشتم تابلویی شد که االن هست‬ ‫بدونهیچتغییری‪».‬‬ ‫این توصیف استاد است از خلقمشهورترین تابلوی‬ ‫عاشورایی؛ قابی از عصر عاش��ورا‪ .‬ذوالجناح بازگشته از‬ ‫قتلگاه‪ ،‬س��ر به زیر و خون الود و زنان حرم بر گرد مرکب‬ ‫بی سوارنخستینمجلسعزایحسینیرابرپاکرده اند‪.‬‬ ‫یکشنبهشبهمزمانبارویتهاللماتم‪،‬یکپنجره‬ ‫از ضریح مطهر حضرت سید الش��هدا در فضایی نورانی‬ ‫و عطراگین و به دست جمعی از عاشقان اباعبداهلل برای‬ ‫نخستین بار وارد تهران شد؛ پنجره ای که به بخش پایینی‬ ‫ضریح تعلق دارد و قرار است پایین پای سید الشهدا و بدن‬ ‫مبارکحضرتعلی اکبرقراربگیرد‪.‬استادمحمودفرشچیان‪،‬‬ ‫استاد بی بدیل نقاشی و مینیاتور ایران هم که طراحی این اثر‬ ‫مبارک و مقدس هنری را بر عهده دارد‪ ،‬میهمان ویژه مراسم‬ ‫‪60‬‬ ‫رونماییازاینپنجرهدرفرهنگسراینیاورانتهرانبود‪.‬‬ ‫عصر دوش��نبه‪ ،‬پیرمرد س��یاه پوش در استانه درب‬ ‫فرهنگسرا ایستاده بود‪ .‬در سرمای سخت پاییزی تهران با‬ ‫خونسردیوروددوستانشراانتظارمی کشیدومی گفتما‬ ‫رفیقنیمه راهنیستیم‪.‬می مانیمتایارانمانازراهبرسند‪.‬‬ ‫ساعتی بعد‪ ،‬موعد رونمایی از ضریح مطهر فرا رسید‬ ‫و هنگام دیدار دلدار و دلداده‪ .‬خالق این نقش های پر رمز‬ ‫و راز‪ ،‬عاش��قانه به خطوط زیبای نقش بسته بر این تابلو‬ ‫می نگریست و لبخندی از سر ذوق که چه ساختیم و چه‬ ‫شد‪.‬‬ ‫مقابل دوربین ه��ای خبری و حضار می ایس��تد و‬ ‫حرف هایش را در چند جمله کوتاه خالصه می کند‪« :‬هر‬ ‫چههستلطفوعنایتخودحضرتاباعبداهللاستکه‬ ‫چنینتوفیقیحاصلشدهوکاربهاینجارسیدهاست‪.‬برای‬ ‫من جای بسی افتخار است‪ .‬باید از همه همراهان و کسانی‬ ‫کهبانیاینکارهستندتشکرشود‪،‬خصوصااعضایمحترم‬ ‫هیات امنای ضریح مطهر‪ .‬این ضریح پس از اتمام یکی از‬ ‫شاهکارهایهنردینیواسالمیخواهدشد‪».‬‬ ‫ساعتی بعد همراه و همکالم شدم با این صاحب دل‬ ‫عاشق‪ .‬به استاد گفتم‪« :‬انچه در تابلوی عصر عاشورا نقش‬ ‫بس��ته انگار تنها یک اثر زیبای هنری نیست‪ .‬حرف های‬ ‫ناگفته ای دارد این تابلو‪ .‬انگار دست شما در دست کسی‬ ‫بوده‪ ،‬توجه خاصی بوده‪ ،‬انگار خواسته اند این اتفاق جور‬ ‫دیگری رقم بخورد‪ ».‬سر به زیر می اندازد و بغض می کند‪:‬‬ ‫«هرچههستعنایتحضرتسیدالشهداست‪.‬اگرعنایت‬ ‫ایشاننباشداینطورنمی شود‪.‬چنیناتفاقیرقمنمی خورد‪».‬‬ ‫شعر معروفی است که استاد فرشچیان پیش از این‬ ‫به مناسبت طراحی ضریح امام حسین علیه السالم خوانده‬ ‫بود؛زندگیبافتنیکقالیاست‪/‬نههماننقشونگاریکه‬ ‫خودتمی خواهی‪/‬نقشهرااوستکهتعیینکردهاست‪/‬تو‬ ‫دراینبینفقطمی بافی‪.‬‬ ‫شعریمتاثرازهنرزیبایقالیبافیکهمحمودفرشچیان‬ ‫ان را مقدم��ه ورودش به دنی��ای هنر می دان��د‪ .‬پدرش‪،‬‬ ‫حاج غالمرضا فرشچیان‪ ،‬از تجار فرش بود و در کار هنر‬ ‫قالیبافیهمدستداشت‪.‬‬ ‫برای این توفیق‪ ،‬شب و روز تالش کردم‬ ‫ماجرای ساخت ضریح حضرت اباعبداهلل توسط‬ ‫هنرمندان ایرانی تقریبا از سال‪ 86‬اغاز شد‪ .‬ابتدا گروهی از‬ ‫شیعیانشش امامی هندوستانسعیداشتندتوفیقساخت‬ ‫ضری��ح را از ان خود کنند‪ .‬انها مدع��ی بودند هم طالی‬ ‫بیشتری در ضریح به کار می برند و هم در زمان زودتری ان‬ ‫را تحویل می دهند‪ ،‬اما خواسته مراجع و علمای شیعی این‬ ‫بودکهکارساختضریحتوسطهنرمندانایرانیوشیعیان‬ ‫دوازده امامی انجام ش��ود‪ .‬ایت اهلل سیس��تانی در دیدار با‬ ‫هیات امنای ضریح تاکید کردند‪« :‬من می خواهم که شما‬ ‫ایرانی ها این ضریح را بس��ازید و در شهر مقدس قم هم‬ ‫بسازید‪.‬اینکارحتمابایدبهدستشماانجامشود‪».‬‬ ‫محمودپارچه باف‪،‬رئیسهیاتامنایساختضریح‬ ‫با استاد که ساکن ایالت نیوجرس��ی امریکاست‪ ،‬تماس‬ ‫می گیردوبراینخستینبارپیشنهادرامطرحمی کند‪.‬استاد‬ ‫فرشچیانلحظه ایسکوتمی کند‪،‬مشتاقوشگفت زدهبا‬ ‫شادیغیر قابلتوصیف‪،‬قدردانیمی کندکهچنینماموریتی‬ ‫را به او سپرده اند‪ .‬مجموعه ای از اطالعات و موارد ضروری‬ ‫کهبایددرساختضریحموردتوجهقراربگیردتحتعنوان‬ ‫ضریح نامه تهیه شده و برای استاد ارسال می شود‪ .‬شش ماه‬ ‫بعد‪،‬محمودفرشچیانچهاراتودمتفاوتازطرحموردنظر‬ ‫خودراارائهمی کندوباالخرهطرحنهاییتصویبمی شود‪.‬‬ ‫اتفاقاتی در این بین افتاده و اس��تفاده از طرح استاد‬ ‫فرشچیان منتفی شدهبود‪ ،‬اما چند ماه بعد بازهمقرار شد از‬ ‫همانطرحاستفادهشود‪.‬رئیسهیاتامنایساختضریح‬ ‫مجدد با استاد تماس گرفتند تا این خبر خوش را به ایشان‬ ‫بدهند و فرشچیان در پاس��خ گفت‪« :‬خدا شاهد است که‬ ‫یک سال‪ ،‬شب و روز تالش کردم‪ ،‬به هرجا که می توانستم‬ ‫دست انداختم و متوسل ش��دم تا در این اخر عمر چنین‬ ‫سعادتیازمنگرفتهنشود‪.‬خداراشکرمی کنمکهاینتوفیق‬ ‫راازمننگرفتند‪».‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫برایسیدالشهداباخلوصکارکنید‬ ‫محمود پارچه باف‪ ،‬مدیر پروژه ساخت ضریح امام‬ ‫حسین(ع )ورئیسهیاتامنایضریحاستکهدرتوصیف‬ ‫ارادت و معرفت اس��تاد می گوید‪« :‬شاید خیلی ها تصور‬ ‫دیگریازاینشخصیتبزرگونامدارداشتند‪.‬امانمی توانند‬ ‫بهسادگیشخصیتپررمزورازایشانرابشناسند‪.‬دوستان‬ ‫وهمراهانیکهدراینمدتکناراستادبوده اندازعبادت های‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫نقش های پر رمز و راز‬ ‫از اس��تاد در خصوص نقش های ضریح پرسیدم‪.‬‬ ‫حکایت های زیادی در اطراف ش��کل گیری این نقش ها‬ ‫مطرح شده است‪ .‬استاد می گوید‪« :‬انچه هیات امنا از من‬ ‫خواسته بودند ش��امل موارد مهمی بود که می بایست در‬ ‫طراحی ضریح مورد توجه قرار بگیرد‪ .‬من هم سعی کردم‬ ‫برهمیناساسطراحیکنم‪».‬‬ ‫دربخشیازپنجرهضریح‪،‬نقشپنجگلدیدهمی شود‬ ‫کهبهنشانهپنجتناهلکساءدراینطرحقرارگرفتهاست‪.‬‬ ‫بزرگ ترین گل که در باال قرار دارد نشان از وجود مبارک‬ ‫یکوچک تراست‬ ‫پیامبراکرم(ص)است‪.‬دومینگلکهکم ‬ ‫به حضرت امیرالمومنین (ع) اختصاص دارد و گل های‬ ‫بعدی به نام حضرت زهرا(س)‪ ،‬امام حسن و امام حسین‬ ‫علیه مالسالمطراحیشدهاست‪.‬استادحکایتجالبیازاین‬ ‫نقش هانقلمی کند‪«:‬دربیناینپنجگلشکلسومینگل‬ ‫که متبرک به نام حضرت زهرا سالم اهلل علیهاست متفاوت‬ ‫شده و این به خواست من نبود‪ .‬چهار گل دیگر کامال شبیه‬ ‫هماستوازیکطرحشکلگرفتهامااینگلشکلدیگری‬ ‫دارد‪.‬ابتداسعیکردمشکلانراهممثلدیگرگل هاکنماما‬ ‫دیدمانگارمقدرهمیناست‪،‬قراراستکهایننقشچنین‬ ‫باشد‪.‬همین طورهمشد‪.‬بعدکهدقتکردیمدیدیمانگلی‬ ‫کهمنتسببهوجودمقدسحضرتزهراستاینطورشکل‬ ‫گرفتهومتفاوتازگل هایدیگراست‪».‬‬ ‫استادفرشچیانتوجهخاصیبهنقش هایضریحدارد‬ ‫وبادقتاجراینقش هاراموردبررسیقرارمی دهد‪.‬دراین‬ ‫خصوصمی گوید‪«:‬کارحضرتسیدالشهدابایدبهترین‬ ‫باشد‪.‬مناثارهنریزیادیرادیده ام‪،‬درخیلیازکشورهای‬ ‫اروپایی‪.‬معماری ها‪،‬کلیساها‪،‬موزهوبسیاریشاهکارهنری‬ ‫اما انچه برای امام حسین(ع) ساخته می شود باید بهترین‬ ‫باشد‪ .‬باید خالی از هر عیب و نقص باشد‪ .‬اگر قرار است‬ ‫برایکسیکارکنیمچهکسیبهترازحضرتسی دالشهدا؟‬ ‫چه کسی شایسته تر از امام حسین (ع)؟ سید الشهدا همه‬ ‫چیزش را گذاشت‪ ،‬با همه وجود فداکاری کرد‪ .‬ما هم باید‬ ‫دراینکارازهمهوجودمانخرجکنیم‪».‬‬ ‫استادالبتهباهمهوجودبهمیدانامدهوبرایتحققاین‬ ‫توفیق بزرگ تالش می کند‪ .‬نه تنها برای این کار ارزشمند‬ ‫طلب هیچ وجه و دس��تمزد و اجر دنی��وی نکرده بلکه‬ ‫حتی حاضر به دریافت هزینه هایش هم نیس��ت‪ .‬هزینه‬ ‫رفت و امد و سفرهای متعددی که به همین دلیل دارد را‬ ‫خودش می پردازد‪ .‬حتی قبول نمی کند هزینه اقامتش در‬ ‫ش��هر مقدس قم از س��وی هیات امنای ضریح پرداخت‬ ‫شود‪ .‬بعضی از روزها این پیرمرد‪ 82‬ساله کار را از ساعت‬ ‫هفت صبح اغاز کرده و بیش از‪ 16‬ساعت‪ ،‬ایستاده با دقت‬ ‫رویطرح هاکارمی کرد‪.‬اینحجمازکاربرایکسیدرسن‬ ‫و سال ایشان شاید منطقی نباشد اما چه بسیار سختی ها که‬ ‫اسانکردهعشق‪.‬‬ ‫استادفرشچیانبااشارهبهارزشهنریایناثرمتبرک‬ ‫می گوید‪« :‬در پایان این کار ش��اهد یکی از شاهکارهای‬ ‫هنر دینی خواهیم بود‪ .‬این طرح ها با هنر قلمزنی اس��تاد‬ ‫«خدادادزاده» و خطاطی استاد «موحد» همراه شده است‪.‬‬ ‫خدا را گواه می گی��رم در طراحی این اثر یک خط فرنگی‬ ‫هم به کار نرفته و همه این طرح اصیل است و متاثر از هنر‬ ‫اسالمیوایرانی‪».‬‬ ‫وامافلسفهساختضریح‪.‬استادمی گوید‪«:‬ائمهاطهار‬ ‫نیازی به متعلقات دنیوی و طال و جواهر ندارند همان طور‬ ‫کهدرطولزندگیپربارخودبهامورمادیدنیاپشتکردند‬ ‫امااینماهستیمکهمی خواهیمباانجاماینکارهامیزانعشق‬ ‫وارادتخودمانرابهاینشکلنشانبدهیم‪».‬‬ ‫نیمه شب این مرد بزرگ می گویند‪ .‬حال عجیبی دارد برای‬ ‫خودش‪ .‬به قول ما خیلی اهل بیتی است‪ .‬ارادت خاصی به‬ ‫وجود مبارک حضرت سیدالشهدا دارد و این کار را با دل‬ ‫و جان انجام می دهد‪.‬هر وق��ت که تماس گرفتیم با روی‬ ‫گشاده پاسخ داد و دعوت ما را پذیرفت‪ .‬در بعضی از ایام‬ ‫که امدن و انجام چنین سفر طوالنی واقعا برایشان سخت‬ ‫بود و قطعا متحمل هزینه زیادی هم شدند‪ ،‬دعوت ما را رد‬ ‫نکردند‪.‬هروقتکهگفتیمبهوجودشمانیازهستودراین‬ ‫مرحله از کار باید خودتان حاضر شوید به سرعت امدند‪.‬‬ ‫حتی نپذیرفتند که بخشی از هزینه هایش��ان را بپردازیم‪.‬‬ ‫بعضیوقت هاهمکهمی بینیمساعت هابهصورتایستاده‬ ‫مشغولکارهستندمی گوییماستادکمی استراحتکنیداما‬ ‫می گوینداینکاربایدزودتربهسرانجامبرسد‪.‬دقتزیادی‬ ‫برای اجرای صحیح طرح ها دارند و می خواهند کار‪ ،‬خالی‬ ‫ازعیبونقصباشد‪».‬‬ ‫پارچه باف در خصوص ساخت ضریح می گوید‪:‬‬ ‫«س��اخت ضریح بیش از دو سال اس��ت که اغاز شده و‬ ‫همچنان در ش��هر مقدس قم ادامه دارد‪ .‬م��ا در این مدت‬ ‫حکایت ها و اتفاقات بسیار عجیبی دیدیم که قابل وصف‬ ‫نیس��ت‪ .‬همین طور ارادت خاص مردم نسبت به وجود‬ ‫حضرت سید الشهدا و اتفاقاتی که در حاشیه این رویداد‬ ‫دیده شده است‪ .‬به عنوان مثال یک نمونه از این ارادت ها‬ ‫را شیعیان جزیره رونیا نشان داده اند‪ .‬جزیره ای در نزدیکی‬ ‫جزایرموریسکهازمستعمراتکشورفرانسهبودهواصال‬ ‫برایماناشناختهاست‪.‬دراینجزیرهحدودهزارنفرشیعه‬ ‫هستندوازطریقیکیازطالبکهدرقممشغولتحصیل‬ ‫بودهباخبرشده اند‪.‬اینهزارنفرمجموعایکصدهزاریورو‬ ‫جمع اوریکرده اندبرایساختضریحمطهر‪.‬بخشیازان‬ ‫را ارسال کرده و بخشی دیگری را نیز ارسال خواهند کرد‪.‬‬ ‫مجموعهرویدادهاواتفاقاتعجیبیکهدرحاشیهساخت‬ ‫ضریح بوده البته ثبت و ضبط شده و بعد از پایان کار برای‬ ‫انتشار این مسائل اقدام خواهیم کرد‪ .‬این اتفاقات باید به‬ ‫خوبیثبتومنعکسشود‪».‬‬ ‫اخرین ساعات ش��ب می رس��د و زمان جدایی از‬ ‫این هنرمند عاشق‪ .‬استاد فرشچیان در حالی که از مقابل‬ ‫تعزیه خوان هایی که مجلس روض ه هانی بن عروه را برپا‬ ‫کرده اند عب��ور می کند‪ ،‬نصیحتی ب��رای م��ا دارد‪« :‬برای‬ ‫حضرتسیدالشهداباخلوصکارکنید‪،‬بادلکارکنید‪.‬کار‬ ‫کردن در این راه باید با خلوص باشد‪ .‬دور از همه تمایالت‬ ‫نفسانی و دنیایی‪ .‬اگر موفق به این کار شدید برای همه دعا‬ ‫کنید‪.‬خداشاهداستکهمنهمدرتماماینمدتبرایهمه‬ ‫مردم دعا می کنم‪ ،‬خصوصا برای جوان ها‪ .‬خدا این مردم و‬ ‫اینمملکترابهحقسیدالشهداحفظکند‪g».‬‬ ‫‪61‬‬ ‫اخرین‬ ‫معین البکاء‬ ‫روایت دیدار با مردی که ‪ 81‬سال‬ ‫تعزیه خوانی کرد‬ ‫فرهنگ‬ ‫هاشم فیاض سال ‪ 1295‬به‬ ‫دنیا امد و در سال ‪1383‬‬ ‫از دنیا رفت‪ .‬او در این بین‬ ‫‪ 83‬سال تعزیه خوانی کرد و‬ ‫چنان شد که در جدی ترین‬ ‫تحقیق های اهالی فن در این‬ ‫زمینه نیز نه فیاض را می توان‬ ‫از تعزیه جدا کرد‪ ،‬نه این هنر‬ ‫ملی را از نام او‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪2‬‬ ‫دیدار ما با پیرمرد در عصر یک روز زمستانی قرار بود‬ ‫انجام شود؛ از ان دسته از دیدارهایی که رغبت چندانی به‬ ‫ان نداری‪ ،‬اما بعد چنان حس و حال ان لحظات می گیردت‬ ‫که فکر می کنی عجب تجربه ای را از دست می دادی اگر‬ ‫نمی امدی‪.‬شایدانهاهمکهدرساعات پایانیحماسهعقل‬ ‫و عشق‪ ،‬در رکاب حسین (ع) ماندن را ترجیح دادند‪ ،‬در‬ ‫لحظات پایانی و در رقص شمشیرها‪ ،‬خط ویژه ای سراسر‬ ‫وجودشان را فراگرفته بود که وقتی عصب های مغزشان را‬ ‫فرا می گرفت‪ ،‬این واقعیت در ذهنش��ان متبادر می شد که‬ ‫چه برندگان بزرگی هس��تیم ما که این لذت جاودان را از‬ ‫کفندادیم!‬ ‫به قصه خود برگردیم؛ به جایی که باید از میدان ازادی‬ ‫درجادهقدیمکرجروانهمی شدیم‪،‬انهمدریکعصرسربی‬ ‫و خاکستری تهران‪ ،‬تا به خانه مردی برسیم که می گفتند از‬ ‫نسلویژه ایازتعزیه خوان هایاصیلتهرانبازماندهاست‪ .‬‬ ‫هاش��م فیاض که نامش را از البه الی حرف های برخی‬ ‫شخصیت های ویژه تئاتری می ش��د شنید‪ ،‬اما نیوشیدن‬ ‫روحشچیزینبودکهکسیبتواندروایتشکند‪.‬‬ ‫با دوست و همکاری که فرصت این دیدار را برای‬ ‫همیشهمدیونهمتواصراراوهستم‪،‬بهخانه ایرسیدیم‬ ‫که شکل ساده و مدرنی داشت‪ ،‬اصال هم یاداور خانه های‬ ‫قدیمی تهراننبود‪،‬اماانچهدردرونشجریانداشت‪،‬پشت‬ ‫ان دیوارهای گچی و سیمانی و درهای اهنی الومینیومی‪،‬‬ ‫قطعا هر تاز هواردی را می برد به حال و هوای قدیم‪ .‬پیرمرد‬ ‫در اتاق فوقانی پله ها جای گرفته بود؛ جایی که یک تلفن‬ ‫قدیمی‪ ،‬یک تلویزیون س��اده‪ ،‬چند پشتی و یک کرسی‬ ‫‪62‬‬ ‫به انضمام پنجره رو به اتوبان‪ ،‬هم��ه جوانب پیرامون او را‬ ‫تش��کیل داده بود‪ .‬اما بی ش��ک‪ ،‬روح واقعی فضا از ان او‬ ‫بود که با فعالیت ‪ 81‬س��اله‪ ،‬جزو نادرترین تعزیه خوانان‬ ‫و تعزیه دان هایی بود که می ت��وان عنوان معین البکایی را‬ ‫به او داد‪ ،‬چون او تنها کس��ی بود که با یکی‪ ،‬دو واسطه به‬ ‫دوران طالیی تکیه دولت مربوط بود و نسبت به مجالس‬ ‫تعزیه خوانی‪ ،‬گوشه های اوازی و وسائل تعزیه‪ ،‬شناخت‬ ‫کامل داش��ت‪ .‬تازه در ان لحظات ما هنوز نمی دانس��تیم‬ ‫مجموع هقابلتوجهیازنسخه هایتعزیهدردستاوست‬ ‫که به گفته محققان این هنر‪ ،‬جزو نسخه های معتبر در این‬ ‫زمینهبه شمارمی رود‪.‬‬ ‫تول��دش در س��ال ‪ 1295‬ب��ود و می گف��ت‪« :‬نذر‬ ‫خانوادگی مانتعزیهبود‪ ،‬چونقبلازمن‪،‬خدایکدختربه‬ ‫پدر و مادرم داده بود که‪ 9‬سال با هم اختالف سنی داشتیم‪.‬‬ ‫همین باعث شد تا با تولد من‪ ،‬پدرم که ان موقع سرهنگ و‬ ‫به نوعی اولین پلیس شهربانیبود‪ ،‬نذر کند و مرا در ماه های‬ ‫محرم به تعزیه ببرد‪ .‬خانه ما در «جلیل اباد» بود که ان زمان‪،‬‬ ‫یکی از قسمت های مهم تهران محسوب می شد‪ .‬من هم‬ ‫در تکیه «قرخونه» در همان محله س��نگلج به دنیا امدم‪.‬‬ ‫ماه محرم که می شد‪ ،‬با بچه ها لباس می پوشیدیم و به تکیه‬ ‫دولت می رفتیم‪ .‬کم کم بزرگ هم که شدیم این عشق ما را‬ ‫رها نکرد و تا امروز – هنگام دیدار ‪ 81-‬سال است که برای‬ ‫امامحسین (ع)تعزیه خوانیمی کنم‪».‬‬ ‫فیاض شاید با حسرت از عالقه مردم به تعزیه خوانی‬ ‫در ان زمان می گفت و با اشتیاق تعریف می کرد‪« :‬ان زمان‬ ‫تعزیهقربومنزلتداشتوباخونمردماغشتهبود‪،‬چون‬ ‫همهانرامی خواستند‪.‬رادیووتلویزیونهمکهنبودومردم‬ ‫به همین تعزیه و روحوضی و خیمه شب بازی دلخوش‬ ‫بودند‪ .‬در ان زمان در تهران یک میلیون جمعیت و صدها‬ ‫تکیهوجودداشتوهرمحلیهمتکیهمخصوصخودش‬ ‫راداشت‪،‬اماامروزیکتکیههمبرایتعزیهنداریم‪.‬ان موقع‬ ‫برایتعزیه خوانینذرمی کردندوگاووگوسفندمی کشتند؛‬ ‫اما امروز حرف از «اپرت��وار» و «تاارت» [تئاتر] می زنند‪،‬‬ ‫درحالی که تعزیه کجا و ت��اارت [تئاتر] کجا؟ همه چیز‬ ‫تعزیهباارزشبود‪،‬سپرهایقدیمی همگیزرکوببودندو‬ ‫لباس هاتمامدست دوزکههرکدامامروزچندمیلیونارزش‬ ‫دارند‪ .‬ولی حاال تعزیه خوان ها یک تکه کرباس می پوشند‬ ‫و تعزیه اجرا می کنند‪ .‬ان زمان تمام زرگرها‪ ،‬زره و نیزه و از‬ ‫این دست لوازم درست می کردند‪ ،‬اما االن از صبح تا شب‬ ‫تنها یک زره درست می کنند‪ .‬چرا؟ چون کسی دیگر به ان‬ ‫بهانمی دهد‪».‬‬ ‫مردی که بیش از هشت دهه با تعزیه و تعزیه خوانی‬ ‫زندگی کرده و حال و هوای تعزیه خوانی های حدود سال‬ ‫‪ 1300‬را درک کرده بود‪ ،‬طبیعی بود تعصبی به این حوزه و‬ ‫موضوع کارش داشته باشد‪ ،‬اما انگار ارتباط او با هنر تعزیه‬ ‫از نوع دیگری بود‪ ،‬شاید از نوع کشف و شهودی‪ .‬به جد‬ ‫معتقد بود که یک تعزیه خوان اول باید تعزیه دان باشد و‬ ‫بعد کار کند‪ .‬می گفت‪« :‬تم��ام انهایی هم که امروز تعزیه‬ ‫را خوب می خوانند‪ ،‬زیر دس��ت ما قدیمی ها بوده اند‪ .‬اما‬ ‫چون کار دیگری ندارند‪ ،‬به ناچار هنرشان را فروخته اند‪.‬‬ ‫قدیم از چند روز قبل از محرم و صفر می امدند و اصرار‬ ‫می کردن��د برای چند ج��ا‪ ،‬اما ح��اال تعزیه خوان ها برای‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪ 10‬روز خواندن سیصد‪ ،‬چهارصد (هزار) تومان می گیرند‬ ‫و کارهایی انجام می دهند که اصال تعزیه نیست‪ .‬از نظر من‬ ‫کار انها غلط است‪ ،‬چون تعزیه سفره ای دارد که خاص‬ ‫خودش است و موس��یقی‪ ،‬خطاطی‪ ،‬مجسمه سازی و‪...‬‬ ‫همگ��ی در ان جایگاه ویژه ای دارند‪ .‬مثال اگر موس��یقی‬ ‫تعزیه نبود‪ ،‬شاید موس��یقی ایرانی کامال از بین رفته بود‪،‬‬ ‫چون موسیقی دست تعزیه خوان هاست‪ .‬ان زمان «بنان»‬ ‫با من طفالن مسلم می خواند و «قمرالملوک وزیری» به‬ ‫موسیقیتعزیهعالقهخاصیداشت‪.‬امااالنتعزیه خوان ها‬ ‫هیچ کدام س��واد موس��یقی ندارند و اصال معلوم نیست‬ ‫چه می خوانند؟ ان زمان مردم می دانستند که «علی اکبر»‬ ‫باید چه��ارگاه و «حر» باید ن��وا بخواند‪ ،‬یعن��ی تما م ان‬ ‫اوازها روی ذهنشان ضبط ش��ده بود‪ ،‬اما حاال هر کسی‬ ‫هر چه بل��د اس��ت می خوان��د‪ ،‬در حالی ک��ه ان زمان‬ ‫هر کسی نس��خ ه مربوط به خودش را می خواند و اجرا‬ ‫می کرد‪ ،‬مثال یک نفر بود که ما به او «ابرام سیا» می گفتیم و‬ ‫در تعزیه های ما همیشه «غالم ترک» بود‪ .‬کل محرم و صفر‬ ‫همین نس��خه را اجرا می کرد‪ .‬یا مثال «حاجی باریک اهلل»‬ ‫همیش��ه «حر» می خواند‪ ،‬اما امروز یک نف��ر همه چیز‬ ‫می خواند‪».‬‬ ‫محمدعلی‪،‬معروفبه هاشمفیاض‪،‬ان زمانازحسن‬ ‫فتحی هم گله داشت که به تازگی مجموعه تلویزیونی اش‬ ‫با نام «ش��ب دهم» پخش ش��ده بود‪ .‬با ان گویش تهرانی‬ ‫قدیمش که تن هر جوانی را می لرزاند‪ ،‬می گفت‪« :‬فتحی‬ ‫را در برنامه ای دیدم‪ ،‬به خودش هم گفتم چیزی که نشان‬ ‫داد تعزیه نبود‪ ،‬در خدمت تعزیه نبود‪« ».‬فیاض» با خواندن‬ ‫شعر «زعشق تا به صبوری هزار فرسنگ است» این طور‬ ‫ادامه داد‪« :‬وقتیمرابرای داوری جشنواره های تعزیه خوانی‬ ‫می برند‪ ،‬به همه انها صفر می دهم‪ ،‬چون انها کار تعزیه را‬ ‫خراب کرده اند‪ .‬باید بروند و اصل کار را یاد بگیرند‪ .‬یعنی‬ ‫باید اصل هر چیز را از مهندس ان پرس��ید‪ .‬بعضی ها که‬ ‫می ایند و از من سوال می کنند‪ ،‬تازه می فهمند که تمام انچه‬ ‫نوشته اند و تا امروز اجرا کرده اند‪ ،‬اشتباه بوده‪ ،‬از طرفی اینها‬ ‫همتقصیریندارند‪،‬چونمنازتکیهدولتهمهچیزرایاد‬ ‫گرفتمواینهاازخودشان‪.‬ازنسلمنهم‪،‬همهمرده اندوفقط‬ ‫منیکیمانده ام‪».‬‬ ‫بخشحیرت انگیرماجراوقتیبودکهپیرمردعصازنان‬ ‫و با طمانینه ای ناشی از کهولت و پادرد‪ ،‬پله ها را پایین امد‬ ‫و ما را به دنبال��ه روی اش دعوت کرد؛ ی��ک چاردیواری‬ ‫به نسبت بزرگ که گنجینه ای بود از وسایل تعزیه و سایلی‬ ‫که نگاه کردنشان یک مکالمه ایجاد می کرد بین تو امروزی‬ ‫ی که در پس غبار های نشس��ته بر انها‬ ‫و خاطره ها و مردم ‬ ‫حضوریازتاریخچندده سالهمیدانتعزیهداشتند‪.‬فیاضبا‬ ‫اشارهبهنسخه هایمتعددیکهازانواعمجالستعزیه خوانی‬ ‫داشت‪ ،‬می گفت‪« :‬در حدود‪ 1200‬مجلس تعزیه داریم که‬ ‫من توانستم فقط نسخه های ‪ 300‬مجلس را جمع اوری‬ ‫کنم و وقتی انها را در جشنواره ها می خوانم‪ ،‬همه تعجب‬ ‫می کنند‪.‬ولیامروزتعزیه خوان هاباایننسخه هانمی توانند‬ ‫کارکنند‪،‬چونازدستانهابرنمی اید‪.‬انهافقط‪ 10‬تاتعزیه‬ ‫مثلحضرتعباس‪،‬علی اصغر‪،‬مسلموحر(علیه مالسالم)‬ ‫رابلدهستندکهمخصوصماهمحرماست‪،‬اماازتعزیه های‬ ‫تاریخی چیزی نمی دانند‪ .‬سال پیش «حر» را می خواندند و‬ ‫امسال هم ان را تکرار می کنند‪ .‬خودم چندین دست کله‬ ‫دیو و جن و لباس های انه��ا را دارم و همه انها را به دیوار‬ ‫اویزان کرده ام که سالی به دوازده ماه خاک می خورند‪ .‬قدیم‬ ‫وقتی که تعزیه «بلقیس سلیمان» را می خواندم‪ ،‬تمام انها‬ ‫استفاده می شد‪ ،‬اما االن دیگر نه تعزیه خوان ها می توانند‬ ‫این تعزیه ها را اجرا کنند و نه بانیان تعزیه می دانند که این‬ ‫تعزیه هاوجوددارد‪».‬انباردارایی هایفیاضدرعینتعجب‬ ‫هم صورتک های دیو و جن داشت‪ ،‬هم صلیب عیسی و‬ ‫تصاویر پرده خوانی‪ .‬از نسخه های تعزیه طنز می گفت که‬ ‫در مجالس مختار استفاده می شده و از تنوع هایی که درک‬ ‫انهاکارهرکسنیست‪.‬همچنینباتاسفازواردشدنتئاتر‬ ‫به تعزیه می گفت‪« :‬امروزه تعزیه خوان ها‪ ،‬کاله خود را به‬ ‫هوا می اندازند و فکر می کنند این تعزیه است‪ ،‬در حالی‬ ‫که تاارت [تئاتر] را با تعزیه مخلوط کرده اند و درست مثل ‬ ‫اش رشته ای شده که به جای کشک و سرکه‪ ،‬رب انار در ان‬ ‫ریخته اند‪.‬حتیامروزاکثرتاارتی ها[تئاتری ها]تعزیه خوان‬ ‫شده اند‪.‬ولیمندراینهشتادسالهنوزسیاهنشده اموالبته‬ ‫درمصاحبه ایکهباانهاداشتم‪،‬گفتمکهکارشمادربرابرهنر‬ ‫تعزیه صفر است‪ .‬چون شما برای یک تاارت [تئاتر]‪ ،‬یک‬ ‫ماهتمرینمی کنیدویکماههمانرااجرامی کنید‪،‬درحالی‬ ‫که تعزیه خوان واقعی امشب یک تعزیه می خواند و فردا‬ ‫تعزیه دیگری و در نهایت در کل ماه‪ ،‬سی تعزیه متفاوت‬ ‫اجرامی کند‪.‬‬ ‫چونتعزیههنریاستکهتمرینواجراراباهمدارد‪.‬‬ ‫نالبکاءچونهمهچیزرامی دانست‪،‬وسط‬ ‫مثالانزمانمعی ‬ ‫می ایستاد و به تعزیه خوان ها می گفت که چه کاری انجام‬ ‫دهند‪ ،‬اما امروز این کار شدنی نیست‪ .‬مثال وقتی من وسط‬ ‫می ایستم‪ ،‬مردم همه فریاد می زنند که «اقا برو کنار دوربین‬ ‫فیلمبرداری می کند» یا مثال میکروفن درست کرده اند و‬ ‫کسی که می خواهد جنگ کند‪ ،‬باید این میکروفن را با ان‬ ‫سیم بلندش با خودش ببرد‪ ،‬ان وقت این سیم به دور پای او‬ ‫ی که ان زمان نه‬ ‫می پیچد و یکی باید ان را باز کند‪ .‬درحال ‬ ‫میکروفن بود و نه دوربین فیلمبرداری‪ .‬ان زمان با وجود‬ ‫جمعیت زیاد‪ ،‬ما با همان صدای خودمان می خواندیم‪ .‬به‬ ‫همینخاطرتعزیه خوانیکارسختوپرهزینه ایاست‪.‬در‬ ‫واقعتعزیهمثلگنجیزیرخاکاستکهبایددرشاوردو‬ ‫از ان استفاده کرد‪ ،‬چون همه چیز از موسیقی‪ ،‬خنده‪ ،‬گریه‪،‬‬ ‫سوگواری و شادی در ان وجود دارد‪».‬‬ ‫ازعظمتتکیهدولتکهصحبتمی کرد‪،‬چشمانش‬ ‫برق می زد‪ .‬می گفت‪« :‬ان زمان همه چیز تکیه دولت اول‬ ‫بود‪ .‬جمعیت از صبح می امد و یک کوزه اب و یک سفره‬ ‫نان کنارش می گذاش��ت و تا عصر می نشست که تعزیه‬ ‫شروعشود‪.‬ان وقتبرقهمنبودوهمینمردمصدهاهزار‬ ‫شمعروشنمی کردندوتکیهروشنمی شد‪.‬اینبرنامهادامه‬ ‫داشتتازمانرضاخانکههمهچیزراجمعکردندومراهم‬ ‫ان زمان «عربشاهی» و «تیمسار مختاری»هفت روز حبس‬ ‫کردند‪،‬تادوبارهچندسالبعدهمهچیزتامدتیازادشد‪.‬البته‬ ‫در دور ه پسرش هم بعد از مدتی کار ما را تعطیل کردند که‬ ‫من در پی ان‪ ،‬مغاز ه الکتریکی باز کردم‪» .‬‬ ‫وقتی از فیاض خواس��تیم تا از «معین البکاء» حرف‬ ‫بزند‪،‬اشکدرچشم هایشحلقهزدوبااحساساتامیخته‬ ‫با اغراقی که حتما حاصل عشق و ارادتش بود‪ ،‬گفت‪« :‬اب‬ ‫وضوی او را می بردند و مریض را شفا می دادند‪ .‬یک روز‬ ‫که قرار بود مجلس «جرجیس سلیمون» را بخواند‪ ،‬چون‬ ‫مجسمه علی اصغر (ع) را جا گذاشته بود‪ ،‬بچه کوچکی را‬ ‫از زنی می گیرد و در لباس و پوشال می کند‪ ،‬شمرخوان هم‬ ‫ان زمان «شیخ حسن شمر» بود‪ ،‬موقعی که ابن سعد دستور‬ ‫می دهد تا علی اصغر (ع) را از پش��ت خیمه ها پیدا کنند‪،‬‬ ‫شمرخوان شروع به فرو کردن نوک نیزه به زمین می کند‪،‬‬ ‫انزمانهمنیزه هاخیلیتیزبود‪.‬اماشمرخواننمی دانست‬ ‫که علی اصغر (ع) ان روز مجسمه نیست‪ ،‬پس نیزه را فرو‬ ‫می کندوبچهشروعبهگریهمی کند‪،‬مادربچههمشیونراه‬ ‫می اندازد‪ ،‬اما معین البکاء می گوید که تعزیه امام حسین (ع)‬ ‫را به هم نزنید‪ .‬وقتی هم بچه را برداشتند‪ ،‬دیدند که طوری‬ ‫نشدهاست‪».‬‬ ‫با این همه عشق‪ ،‬وقتی برخی ارادتمندان پالکاردی‬ ‫درست کردند که رویش نوشته بود «استاد هاشم فیاض‪،‬‬ ‫معین البکای تهران» به شدت اعتراض کرده بود تا جلوی‬ ‫این کار را بگیرید‪ ،‬زیرا اعتقادش را خالصه می گفت که‬ ‫نالبکاءکجاوماکجا؟!»‪.‬‬ ‫«معی ‬ ‫فیاض را در ان دیدار‪ ،‬پی��ری دیدم که بر این اعتقاد‪،‬‬ ‫راس��خ بود که «همه چیز امام حس��ین (ع) اعجاز است»‪.‬‬ ‫می گفت‪« :‬من به عش��ق حس��ین (ع) تا اخر عمر همین‬ ‫طور ادامه می دهم؛ ولی واقعا حیف اس��ت که به این هنر‬ ‫بها نمی دهند و اگر قدر ان را بدانند‪ ،‬همه مردم به ان افتخار‬ ‫می کنند‪ .‬هر چند که امروز کمتر کسی می داند که تعزیه‬ ‫به واقعچیست؟منهمهرکاریکهبتوانمبرایاینجوانان‬ ‫می کنموهرچهکهبلدباشمبهانهامی اموزم‪».‬‬ ‫هیچ گاه از خاطر نخواهم برد که وقتی با پیرمرد حرف‬ ‫می زدیم‪ ،‬هرب��ار – هربار ‪ -‬که نام حس��ین (ع) بر زبانش‬ ‫می امد‪ ،‬چندثانیه ای گریه می کرد‪ ،‬س��پس ب��ا پاک کردن‬ ‫اشک ها‪،‬بهگفته هایشادامهمی داد‪.‬‬ ‫دو سال بعد دقیقا شبیه همان روزهای خاکستری و‬ ‫نالبکاء‬ ‫طوسیزمستانتهرانبودکهرسانه هاتیترزدند‪،‬معی ‬ ‫درگذشتوبدینسان‪،‬اخرینمعین البکاءهمازدنیارفت‪.‬‬ ‫چندی بعد در خبرها مطرح ش��د که فرهنگستان هنر در‬ ‫صورت راه اندازی موزه تئاتر مجموعه غنی و گس��ترده‬ ‫وسایل و نسخه های تعزیه «هاش��م فیاض» را خریداری‬ ‫می کند‪ .‬بعدتر هم از سوی برخی فعاالن و پژوهشگران‬ ‫این حوزه مذاکره هایی با سازمان یونسکو برای تاسیس‬ ‫موزه ای از سوی یک نهاد مردمی مطرح شد و همین طور‬ ‫از برخی زبان ها هم خرید وسایل توسط سازمان میراث‬ ‫فرهنگی و همچنین ثبت انها در فهرست اثار ملی از سوی‬ ‫پژوهشکده مردم شناسی‪ .‬اما هیچ کدام از اینها واقع نشد‪.‬‬ ‫تنها زمانی که برای ثبت تعزیه در فهرس��ت اثار جهانی‬ ‫یونسکو فیلم مستندی باید تهیه می شد‪ ،‬از وجود فیاض‬ ‫در ان استفاده شد‪.‬‬ ‫ناصرتقواییکهباساختمجموعهمستند«تعزیهحر»‬ ‫برای ثبت جهانی این هنر ملی اخرین تجربه حرفه ای را با ‬ ‫ی گفته‬ ‫هاشم فیاض داشت‪ ،‬درباره این تعزیه خوان قدیم ‬ ‫است‪« :‬این مرد کامال به کارش وارد بود و به اعتقاد من یکی‬ ‫از بهترین معین البکاهای نسل خودش بود‪ .‬به همین دلیل‬ ‫هم نمی دانم که ایا بعد از او واقعا کسی می تواند جایش را‬ ‫پرکند یا نه؟»‪g‬‬ ‫‪63‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با حمیدرضا برقعی‪ ،‬شاعر شعرهای ماندگار عاشورایی‬ ‫باورشاعربزرگ ترینسرمایهاست‬ ‫‪3‬‬ ‫حمیدرضا برقعی از چهره های جدید و امیدساز عرصه شعر ایینی است که به همراه چند شاعر جوان دیگر‬ ‫در سال های اخیر بارقه های دلگرم کننده ای را در سیر تکوینی شعر ایینی ‪ -‬مذهبی ما به وجود اورده اند‪ .‬برقعی‬ ‫متولد ‪ 1362‬و اهل قم است‪ .‬سال ‪ 86‬که در شعرخوانی شب میالد کریم اهل بیت در محضر مقام معظم رهبری شعر‬ ‫معروفش را در حوزه عاشورایی خواند‪ ،‬در پایان‪ ،‬حضرت اقا که از شنیدن این شعر بسیار مشعوف شده بودند‪،‬‬ ‫با بیان اینکه «کارهای بسیار برجسته دارند می کنند این جوان ها»‪ ،‬یکی از بندهای تضمینی ان را تکرار فرمودند‪.‬‬ ‫با برقعی که چند شعر منتشرنشده خود را هم برای انتشار در اختیار نشریه مثلث گذاشته‪ ،‬درباره ابعاد مختلف این‬ ‫نوع از شعر در ادبیات معاصرمان به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫به نظر می رسد در چند سال اخیر‪ ،‬نسل جدیدی از‬ ‫شاعرانایینیباتجربه اینوبهعرصهشعرامده اند‪.‬‬ ‫ایا این موضوع را قبول دارید که با نسل جدیدی از‬ ‫شاعرانایینیمواجههستیم؟‬ ‫‪ l‬تردیدی نیس��ت که دهه گذشته‪ ،‬دهه بالندگی‬ ‫ادبیات ایینی بوده و منصفانه اس��ت اگر بگوییم‪ ،‬در شعر‬ ‫مذهبی تفاوت های چشمگیری ایجاد شده است؛ هم در‬ ‫مضمون و محتوا و هم در فرم اتفاق های متفاوتی افتاده که‬ ‫می توان گفت‪ ،‬این تفاوت ها پنجره های جدیدی را رو به‬ ‫شعر ایینی ما باز کرده و بی تعارف در دهه اخیر‪ ،‬شعر ایینی‬ ‫درمقایسهباشعرهاییباموضوعازادکهدچاریکایستایی‬ ‫وتکرارشده اند‪،‬بهاوجیچشمگیررسیدهاست‪.‬‬ ‫ی می گ��ذرد و ما‬ ‫‪ 32‬س��ال از انق�لاب اس�لام ‬ ‫در س��ال های اخیر‪ ،‬با ش��اعرانی با اثار دینی تر و‬ ‫‪64‬‬ ‫نوجویانه تر در عرصه شعر مذهبی مواجه شده ایم‪.‬‬ ‫دلیل این اتفاق را چ��ه می دانید؟ ایا این فقط یک‬ ‫اتفاق است یا این نسل جدید با برنامه ریزی و بر اثر‬ ‫فعلوانفعالاجتماعیشکلگرفتهاست؟‬ ‫ن تریبون عمومی را‬ ‫‪ l‬من هیات های مذهبی و ای ‬ ‫درشعرایینیبدونتاثیرنمی دانم‪.‬بسیاریازشاعرانجوان‬ ‫به این موضوع گرایش پیدا کرده اند که شعرهای انها باید‬ ‫بین عوام جاپیدا کند و باید شعار «عام فهم و خاص پسند»‬ ‫بودن شعر را در نظر بگیرند تا شعرها مورد توجه خواص‬ ‫در عرصه ادبیات باشد و با استقبال عمومی مردم نیز مواجه‬ ‫شود‪ .‬بنابراین هیات های مذهبی بهترین بستر برای ارائه‬ ‫شعرهای ایینی هستند‪ .‬با توجه به این موضوع که مداحان‬ ‫مارویکردجدیدیرانسبتبهخواندنشعرهاییبازباننو‬ ‫ومضمون هاینوپیداکرده اند‪،‬شاعرانجواندراینعرصه‬ ‫خوب درخشیده اند‪ .‬من نقش هیات های مذهبی را در این‬ ‫یدانم‪.‬‬ ‫عرصهبی تاثیرنم ‬ ‫ایا هیات های مذهبی در گذشته نبودند یا اکنون‬ ‫شکل انها تغییر کرده که سبب اینگونه تاثیرها در‬ ‫شعرشاعرانایینیشده اند؟‬ ‫‪ l‬مداحان مستمعان را با زبان معاصر اشنا کردند‪.‬‬ ‫دردهه هاینه چنداندور‪،‬به نوعیشعرمذهبیدرنوعبیان‪،‬‬ ‫نگاهومضمون سازیبهتکراررسیدهبود؛امادردودههاخیر‪،‬‬ ‫اینروندتغییرکردوزبانمعاصرومعیاربانگاهیمتفاوتبه‬ ‫ادبیاتمذهبیراهپیداکرد‪.‬خوشبختانههیات هایمذهبیو‬ ‫مردمنیزازاینزباناستقبالکرده اند‪.‬‬ ‫در روند حرکت شعر ایینی‪ ،‬وقوع انقالب چقدر‬ ‫تاثیرگذار بود و ایا انقالب به ارتقای شعر مذهبی‬ ‫و ایینی منجر شده است؟ این تاثیر در چه ابعاد و‬ ‫زمینه هاییظهوروبروزیافتهاست؟‬ ‫‪ l‬درگذشته‪،‬سال هایسالشعرعاشوراییبه نوعی‬ ‫تنها به بعد مرثیه حادثه عاش��ورا می پرداخت‪ .‬با توجه به‬ ‫بیداری مردم در زمان انقالب و ش��ور و ش��وق انها‪ ،‬زبان‬ ‫شاعران نیز به سمت حماسه سرایی و بحث ظلم ستیزی‬ ‫امام حسین (ع) کشیده ش��د‪ .‬این اتفاق باعث شد که شعر‬ ‫مذهبیوعاشوراییبهعرصهجدیدتریبارویکردحماسه‬ ‫وعرفانواردشودوشاعرانبهبعددیگریازحادثهکربالدر‬ ‫کنارمرثیهوعاطفهکهالبتهاصلی ترینبعدحادثهعاشوراست‬ ‫و باعث زنده ماندن این واقعه عظیم شده‪ ،‬به بحث حماسه‬ ‫و عرفان نیز بپردازند‪ .‬این نکته مهمی اس��ت و دستاورد‬ ‫ی بود که شاعران به کربال از ابعاد متفاوتی‬ ‫انقالب اسالم ‬ ‫نگاهکنند‪،‬البتهدردههاخیربازهممرثیه سراییپررنگ تراز‬ ‫ابعاد دیگر بروز کرده است؛ نسبت به بحث حماسه سرایی‬ ‫شعرهای منتشرنشده ای از حمیدرضا برقعی‬ ‫گلوی سپید‬ ‫تنها تو بودی که خوب فهمیدی‬ ‫استخوانی که در گلوی علی بود‪ ،‬سه شعبه داشت‬ ‫شش ماه علی بودن را طاقت اوردی‪...‬‬ ‫روضه خوان ها زیادی شلوغش می کنند‬ ‫حرمل��ه انقدرها هم ک��ه می گوین��د تیرانداز‬ ‫ماهری نبود‬ ‫غزلی در حال و هوای زیارت‬ ‫هنوز شوق تو بارانی از غزل دارد‬ ‫نسیم یک سبد ایینه در بغل دارد‬ ‫برقعی در پایان گفت وگو با خبرنگار مثلث خواست‬ ‫شایدزبانحالحضرتزینبکبری(س)باسیدالشهدا‬ ‫نسیمی اشناازسویگیسویتومی اید‬ ‫نفس هایمگواهیمی دهدبویتومی اید‬ ‫شکوهتوزمینراباقیامتاشناکرد‬ ‫ورقصبادباگیسویتومحشربهپاکرد‬ ‫زمین را غرق در خون خدا کردی خبر داری؟‬ ‫تو اسرار خدا را برمال کردی‪ ،‬خبر داری؟‬ ‫فرهنگ‬ ‫‪ l‬باز هم تاکید می کنم‪ ،‬یک مساله که به ان کم‬ ‫پرداخته شده‪ ،‬بُعد حماسه و عرفان است که تحت الشعاع‬ ‫مس��ائل دیگر از جمله ذکر مصیبت و مرثیه قرار گرفته‬ ‫که این دو باید در کنار هم قرار گیرند تا واقعه عاش��ورا‬ ‫را در ش��عر به زیبایی حقیقی اش نش��ان دهند؛ مساله‬ ‫دیگر هم بحث ورود یکس��ری مس��ائل بدون سند و‬ ‫خیال پردازی های شاعرانه ای است که متاسفانه گاهی‬ ‫سند و پش��توانه روایی درس��تی ندارند‪ .‬این دو مساله‬ ‫در ادبی��ات ایینی ما زیاد به چش��م می خورد‪.‬همچنین‬ ‫گاهی متاسفانه دانسته های شاعران مذهبی ما صرفا شامل‬ ‫شنیده های انها در مجالس مذهبی است؛ یعنی مطالعه و‬ ‫تحلیلشخصیندارند‪.‬‬ ‫تعاملجامعهباایننوعشعرچگونهبودواینرفتار‬ ‫چه حسن ها و عیب هایی داش��ته که می توانسته‬ ‫برگویندگانشعرهایمذهبیتاثیراتمثبتومنفی‬ ‫داشتهباشد؟‬ ‫‪ l‬خوش��بختانه ما در ایران زندگی می کنیم که‬ ‫کشوری شعردوست است‪ .‬هرچقدر که ما شاعرانه تر به‬ ‫این موضوع ها بپردازیم‪ ،‬بیشتر مورد استقبال مردم قرار‬ ‫می گیرد و کم کم در جان و دل مردم رسوخ پیدا می کند‪.‬‬ ‫اگر ش��اعر به وظیفه خود درس��ت عمل کند و از این‬ ‫نترسد که شعرش خیلی شاعرانه است و اگر در هیات ها‬ ‫خوانده شود‪ ،‬مردم از ان استقبال نمی کنند‪ ،‬کم کم شاعر‬ ‫با همکاری مداحان اهل بیت (ع) فاصله مردم را با زبان‬ ‫معیار کم می کند‪ .‬در این ص��ورت‪ ،‬در اینده نه چندان‬ ‫دور‪ ،‬اتفاق های خوبی می افتد و مداح می تواند همچون‬ ‫گذشته بدون واهمه‪ ،‬جلسه خود را با خواندن پندیات‬ ‫صائب اغاز کند‪ .‬البته باز هم عرض می کنم که اتفاق های‬ ‫خوبی نیز در این سال ها افتاده است؛ اما باز هم باید کار شود‬ ‫و با صبر و حوصله بیشتر‪ ،‬مستمع تش��نه شعر را با ابیات‬ ‫شاعرانهسیرابکرد‪.‬‬ ‫ایده شخص ش��ما که اثار موفق و قابل اعتنایی‬ ‫دارید‪ ،‬برای شاعر ایینی شدن چه بوده است؟‬ ‫‪ l‬انچهمنازبزرگ ترهایاینعرصهشنیده اموالبته‬ ‫بهاننرسیدم‪،‬اینمطلباستکهمحیطخیلیدراینزمینه‬ ‫تاثیر دارد‪ .‬نفس کشیدن در فضای حسینیه ها و هیات های‬ ‫مذهبی باور شاعر را روز به روز محکم تر می کند و باور‪،‬‬ ‫مهم ترینسرمایهشاعروموهبتیالهیاست‪.‬‬ ‫بر این اساس‪ ،‬یعنی شعر ش��اعران گذشته مورد‬ ‫استقبال قرار نمی گیرد و مردم با زبان شعر معاصر‬ ‫ارتباطبرقرارمی کنند؟‬ ‫‪ l‬اینقشنگیشعراست؛مردمسلیقه هایمتفاوت‬ ‫دارند و ش��عر هم مقوله ای سلیقه ای اس��ت که باید برای‬ ‫سلیقه هایمتفاوت‪،‬شعرهایمتفاوتبازبان هایمتفاوت‬ ‫وجودداشتهباشد؛امابراینسل هایسوموچهارمانقالب‪،‬‬ ‫زبانمعیاربیشترتاثیردارد‪.‬‬ ‫تا این مثنوی که در راستای مضمون مصاحبه اش است‪،‬‬ ‫به عنوانمتممسخنان‪،‬منتشرشود‪.‬اینمثنویدرکتاباوبه‬ ‫چاپ رسیده ولی از معدود اثار ایینی اوست که در فضای‬ ‫اینترنتیسایت هاووبالگ هامنتشرنشدهاست‪:‬‬ ‫جهانرازیروروکردهاستگیسویپریشانت‬ ‫ازاینعالمچهمی خواهیهمهعالمبهقربانت‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫و نگاه عرفانی در حالی که این ابعاد در کنار یکدیگر زیبایی‬ ‫متفاوتیدارند‪.‬‬ ‫مقام معظم رهبریدردیداریباشعرایایینیبه شکل‬ ‫نالعابدین(ع)اشاره‬ ‫مستقیمبهصحیفهسجادیهحضرتزی ‬ ‫کردندوفرمودندکهازاینموضوع هاغافلنشوید‪.‬‬ ‫چرا در این عرصه‪ ،‬به تحول هایی در گذر زمان نیاز‬ ‫داریم؟ چقدر جامعه به نگاه جدید در این عرصه‬ ‫نیاز دارد؟‬ ‫‪ l‬مطمئناشعربایدعنصرهاییراکهاینزبانوهنر‬ ‫راازفضاهایدیگرمتفاوتمی کند‪،‬داشتهباشد‪،‬نمونهاین‬ ‫عنصرها خیال و مضمون پردازی است‪ .‬اینکه شاعر صرفا‬ ‫بهنظممقتلبپردازد‪،‬انطورکهباید‪،‬مورداستقبالمخاطبان‬ ‫خاصقرارنمی گیرد‪.‬همان طورکهدردیدارشاعرانایینی‬ ‫با مقام معظم رهبری‪ ،‬ایش��ان به این موضوع اشاره کردند‬ ‫که مضمون های نو مهم ترین مساله در شعر مذهبی است‪.‬‬ ‫البته پرداختن به مضمون های نو و خیال انگیزی در شعر‬ ‫مذهبی‪ ،‬مرزی دارد که این مرز‪ ،‬سرودن این نوع شعر را در‬ ‫مقایسه با شعرهایی با موضوع ازاد دشوارتر می کند‪ .‬شاعر‬ ‫باید مراقب باشد و یکسری خط قرمزها را رعایت کند و‬ ‫یکسری مرزهایی را برای وارد ش��دن به فضای تخیل و‬ ‫مضمون پردازی رعایت کند تا شعر در شان اهل بیت (ع)‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫معموال شعر ایینی به روایت ها و مقتل ها وابسته‬ ‫بوده؛ اما همان طور که ش��ما هم اش��اره کردید‪،‬‬ ‫ضرورتپررنگ ترشدنجنبه هایزیبایی شناسانه‬ ‫و خیال پردازانه احساس شده است‪ .‬چه حدود و‬ ‫ثغوری را برای خیال پردازی قائل هستید و تعریف‬ ‫شماازمرزهاوخط قرمزهاچیست؟‬ ‫‪ l‬شعر عاشورایی در حوزه شعر ایینی‪ ،‬عمومی تر‬ ‫استومندربارهشعرعاشوراییصحبتمی کنم؛مهم ترین‬ ‫مساله در شعر عاش��ورایی‪ ،‬بحث ایهام و در پرده سرودن‬ ‫است‪ .‬اگر قرار باشد ما فقط نگاه نظم سرایی به شعر داشته‬ ‫باشیم‪ ،‬اتفاق بزرگی در ادبیات نمی افتد‪ .‬ما باید با داشتن‬ ‫نگاهشاعرانهبهحادثهعاشورابیشتربپردازیم‪.‬مطمئنااسیب‬ ‫و افت در این گونه ادبیات بیشتر از فضاهای دیگر است‪،‬‬ ‫چون شاعر باید مراقب باشد تا کلماتی که استفاده می کند‪،‬‬ ‫درشاناهلبیت (ع)باشند‪.‬سرودن شعر مذهبی به مراتب‬ ‫سخت تر از سرودن ش��عر با موضوع ازاد است؛ بارها‬ ‫اتفاق افتاده که یک شاعر ایینی از یک بیت که اتفاقا خیلی‬ ‫هم شاعرانه است‪ ،‬می گذرد‪ ،‬چون احساس می کند‪ ،‬یک‬ ‫کلمه در ان بیت یا مصرع در شان اهل بیت (ع) نیست‬ ‫و ممکن است کژتابی داشته باشد‪ .‬اگر شاعر این کار را‬ ‫انجام دهد‪ ،‬اهل بیت (ع) عنایت بیش��تری به او خواهند‬ ‫داشت‪ ،‬چون شانیت اهل بیت (ع) را رعایت کرده است‪.‬‬ ‫من فکر می کنم‪ ،‬کار شاعر ایینی خیلی سخت است‪.‬‬ ‫در اسیب شناسی شعر مذهبی و ایینی در‪ 30‬سال‬ ‫گذشته و همچنین در یک سده اخیر‪ ،‬از نظر شما‬ ‫چهجنبه هاییدرایننوعشعرمغفولماندهاست؟‬ ‫هدف های روشنی داشت‬ ‫گلوی تو‬ ‫چشم عباس‬ ‫سینه حسین‬ ‫خوشا به حال خیالی که در حرم مانده‬ ‫و هر چه خاطره دارد از ان محل دارد‬ ‫به یاد چایی شیرین کربالیی ها‬ ‫لبم حالوت «احلی من العسل» دارد‬ ‫چه ساختار قشنگی شکسته است خدا‬ ‫درون قالب شش گوشه یک غزل دارد‬ ‫بگو چه شد که من اینقدر دوستت دارم‬ ‫بگو محبت ما ریشه در ازل دارد‬ ‫غالمتان به من اموخت در میانه خون‬ ‫که روسیاهی ما نیز راه حل دارد‬ ‫مراازفیضرستاخیزچشمانتمکنمحروم‬ ‫جهانراجانبدهپلکیبزنیاحییاقیوم‬ ‫خبر دارم که سر از دیر نصرانی دراوردی‬ ‫وعیسیرابهایینمسلمانیدراوردی‬ ‫خبر دارم چه راهی را بر اوج نیزه طی کردی‬ ‫از ان وقتی که اسب شوق را مردانه هی کردی‬ ‫تومی رفتیومی دیدمکهچشممتیرهشدکم کم‬ ‫بهصحراییسراسرازتوخالیخیرهشدکم کم‬ ‫توراتالحظهاخرنگاهمنصدامی زد‬ ‫چراغیشعله شعلهزیرباراندستوپامی زد‬ ‫حدودساعتسهجانمنمی رفتاهسته‬ ‫برایغرقدردریاشدنمی رفتاهسته‬ ‫‪.......‬‬ ‫بخوان!اهستهازاین جابهبعدماجرابامن‬ ‫خیالتجمعایدریایغیرتخیمه هابامن‬ ‫تمامراهبرپاداشتمبزمعزادرخود‬ ‫ولیازپانیفتادمشکستمبی صدادرخود‬ ‫شکستمبی صدادرخودکهبایدبی توبرگردم‬ ‫قدمخمشدولیکنخمبهابرویمنیاوردم‬ ‫نسیمی اشناازسویگیسویتومی اید‬ ‫نفس هایمگواهیمی دهدبویتومی اید‪g‬‬ ‫‪65‬‬ ‫گزیده ای از اشعار در ستایش و روایت عاشورا‬ ‫در بیت هایش مجلس ماتم به پا شده است‬ ‫‪4‬‬ ‫حمیدرضا برقعی‬ ‫فرهنگ‬ ‫با اشک هاش دفتر خود را‬ ‫نمور کرد‬ ‫در خود تم��ام مرثیه ها را‬ ‫مرور کرد‬ ‫ذهن��ش ز روضه ه��ای‬ ‫مجسم عبور کرد‬ ‫شاعر بساط سینه زدن را‬ ‫که جور کرد‬ ‫احساس کرد از همه عالم جدا شده است‬ ‫در بیت هاش مجلس ماتم به پا شده است‬ ‫در اوج روضه خوب دلش را که غم گرفت‬ ‫وقتی که میز و دفتر و خودکار دم گرفت‬ ‫وقتش رسیده بود به دستش قلم گرفت‬ ‫مثل همیشه رخصتی از محتشم گرفت‬ ‫باز این چه شورش است که در جان واژه هاست‬ ‫شاعر شکست خورده طوفان واژه هاست‬ ‫بی اختیار شد قلمش را رها گذاشت‬ ‫دستی زغیب قافیه را کربال گذاشت‬ ‫یک بیت بعد‪ ،‬واژه لب تشنه را گذاشت‬ ‫تن را جدا گذاشت و سر را جدا گذاشت‬ ‫حس کرد پابه پاش جهان گریه می کند‬ ‫دارد غروب فرشچیان گریه می کند‬ ‫با این زبان چگونه بگویم چه ها کشید‬ ‫بر روی خاک و خون بدنی را رها کشید‬ ‫او را چنان فنای خدا بی ریا کشید‬ ‫حتی براش جای کفن بوریا کشید‬ ‫در خون کشید قافیه ها را‪ ،‬حروف را‬ ‫از بس که گریه کرد تمام لهوف را‬ ‫اما در اوج روضه کم اورد و رنگ باخت‬ ‫باال گرفت کار و سپس اسمان گداخت‬ ‫این بند را جدای همه روی نیزه ساخت‬ ‫«خورشید سر بریده غروبی نمی شناخت‬ ‫بر اوج نیزه گرم طلوعی دوباره بود»‬ ‫او کهکشان روشن هفده ستاره بود‬ ‫خون جای واژه بر لبش اورد و بعد از ان‪...‬‬ ‫پیشانی اش پر از عرق سرد و بعد از ان‪...‬‬ ‫خود را میان معرکه حس کرد و بعد از ان‪...‬‬ ‫شاعر برید و تاب نیاورد و بعد از ان‪...‬‬ ‫در خلسه ای عمیق خودش بود و هیچ کس‬ ‫شاعر کنار دفترش افتاد از نفس‪...‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫محمدرضامحمدی نیکو‬ ‫ای که پیچید شبی در دل‬ ‫این کوچه صدایت‬ ‫یک جهان پنجره بیدار شد‬ ‫از بانگ رسایت‬ ‫تا قیامت همه جا محش��ر‬ ‫کبرای تو برپاست‬ ‫ای شب تار عدم‪ ،‬شام غریبان عزایت‬ ‫عطش و اتش و تنهایی و شمشیر و شهادت‬ ‫خبری مختصر از حادث ه کرب و بالیت‬ ‫‪66‬‬ ‫همرهانت صفی از اینه بودند و خوش ان روز‬ ‫که درخشید خدا در همه اینه هایت‬ ‫کاش بودیم و سر و دیده و دستی چو ابالفضل‬ ‫می فشاندیم سبک تر ز کفی اب به پایت‬ ‫از فراسوی ازل تا ابد ای حلق بریده‬ ‫می رود دایره در دایره پژواک صدایت‬ ‫مرتضی حیدری ال کثیر‬ ‫سرهای بر نی رفته! رفتید‬ ‫از جهان باال‬ ‫دنیا چ��ه تاریک اس��ت!‬ ‫می بینید از ان باال؟‬ ‫ما را که در سرهایمان دف‬ ‫می زند عصیان‬ ‫از دار دنی��ا رفت��ه اس��ت‬ ‫ایمانمان باال‬ ‫روزی که اتش را به زخم اب پاشیدند‬ ‫زد خون خورشید از گریبان جهان باال‬ ‫هفتاد ملت راه بر نور علی(ع) بستند‬ ‫هفتادو دو اختر زدند از کهکشان باال‬ ‫خنجر شگفتا! دست شیطان بود و ما دیدیم‬ ‫خون خدا زد از گلوی اسمان باال‬ ‫خنجرکه با (اهللُ اکبر) می برید اما‬ ‫خون خدا فواره می زد ناگهان با(ال)‬ ‫شن زارها الجرعه نوشیدند از این خون‬ ‫بر پیکری می رفت اسبی سم زنان باال‬ ‫نیزه چه در سر دارد این قران چه می خواند؟‬ ‫روی فلق هر صبح‪ ،‬با صوت اذان باال‬ ‫روی فلق هر صبح بازوی یداهلل است‬ ‫مانده ست در دست محمد همچنان باال‬ ‫محمدمهدی سیار‬ ‫ای کاش ماج��رای بیابان‬ ‫دروغ بود‬ ‫اینحرف هایمرثیه خوانان‬ ‫دروغ بود!‬ ‫ای کاش این روایت‬ ‫پر غم‪ ،‬سند نداشت‬ ‫بر نیزه ها نشاندن قران دروغ بود!‬ ‫یا گرگ های تاخته بر یوسف حجاز‬ ‫چون گرگ های قصه کنعان دروغ بود!‬ ‫حیف از شکوفه ها و دریغ از بهار… کاش‬ ‫بر جان باغ‪ ،‬داغ زمستان دروغ بود‬ ‫ضیاءالدین شفیعی‬ ‫مرگ و مشک و ماه‬ ‫مشک تشنه‬ ‫ماه تشنه‬ ‫خیمه گاه تشنه تر‬ ‫م��اه از می��ان نخل ه��ای‬ ‫شرمگین گذشت‬ ‫چشم های مست مرگ‬ ‫مشک و ماه را به اب داد‬ ‫چشم های خویش را به افتاب‬ ‫مرگ‬ ‫همچنان به مشک خیره مانده بود‬ ‫تیری از کمان پرید‬ ‫مشک مرد و‬ ‫ماه تشنه جان سپرد‬ ‫خیمه گاه‪ ،‬بغض کودکان خویش را‬ ‫به اسمان سپرد‬ ‫مرگ مانده بود و‬ ‫ماه می گذشت‬ ‫شط‬ ‫ـ هنوز تا همیشه ـ‬ ‫رو سیاه می گذشت‬ ‫سیدحسن حسینی‬ ‫به گونه ماه‬ ‫نامت زبانزد اسمان ها بود‬ ‫و پیمان برادری ات‬ ‫با جبل نور‬ ‫چون ایه های جهاد‬ ‫محکم‬ ‫تو ان راز رشیدی‬ ‫که روزی فرات‬ ‫بر لبت اورد‬ ‫و ساعتی بعد‬ ‫در باران متواتر پوالد‬ ‫بریده بریده‬ ‫افشا شدی‬ ‫و باد‬ ‫تو را با مشام خیمه گاه‬ ‫در میان نهاد‬ ‫و انتظار در بهت کودکانه حرم‬ ‫طوالنی شد‬ ‫تو ان راز رشیدی‬ ‫که روزی فرات‬ ‫بر لبت اورد‬ ‫و کنار درک تو‬ ‫کوه از کمر شکست‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫بر لحظه های ناگهان تاثیر‬ ‫بگذار‬ ‫با هر عب��ور از اینه‪ ،‬تکثیر‬ ‫بگذار‬ ‫لطفی کن و چشم از زمین‬ ‫برگیر و برخیز‬ ‫خاک زمین سخت را دلگیر بگذار‬ ‫ارامشت را در بیابان ها رها کن‬ ‫وقت ترنم شد؛ بخوان‪ ،‬تکبیر بگذار‬ ‫سمت ترک های نمک‪ ،‬گودال گودال‬ ‫زیر گلوی تشنه ام شمشیر بگذار‬ ‫اینجا سرابی نیست‪،‬‬ ‫خون؛‬ ‫سر تا به سر خون‬ ‫جای تمام لخته ها تصویر بگذار‬ ‫تصویر در تصویر‪ ،‬تا ان سوی اتش‬ ‫از پاره‬ ‫پاره‬ ‫پاره ات‬ ‫زنجیر بگذار!‬ ‫عزای تو حماسه است‬ ‫یوسفعلی میرشکاک‬ ‫تو از اب‪ ،‬می امدی؛ مشک‬ ‫بر دوش‬ ‫و من‪ ،‬در تو‬ ‫غرق تماشا؛ اباالفضل!‬ ‫اگر دست می داد‪ ،‬دل می بریدم ‪-‬‬ ‫به دست تو‪ ،‬از هر دو دنیا؛ اباالفضل!‬ ‫دل ‪ -‬از کودکی ‪ -‬از فرات‪ ،‬اب می خورد؛‬ ‫و تکلیف شب‪« :‬اب‪ ،‬بابا‪ ،‬اباالفضل»‬ ‫تو ‪ -‬لب تشنه ‪ -‬پرپر شدی؛ شبنم اشک‬ ‫به پای تو می ریزم‪ ،‬اما‪ ،‬اباالفضل!‬ ‫فدک‪ ،‬مادری می کند کربال را؛‬ ‫غریبی تو هم مثل زهرا(س)‪ ،‬اباالفضل!‬ ‫تو را هر که دارد‪ ،‬زغم‪ ،‬بی نیاز است؛‬ ‫وفا‪ ،‬بعد از این‪ ،‬نیست تنها؛ اباالفضل!‬ ‫تو با غیرت و اب و دست بریده‪:‬‬ ‫قیامت‪ ،‬به پا می کنی؛ یا اباالفضل!‬ ‫دکتر محمدرضا شالبافان‬ ‫‪5‬‬ ‫واقعه عاشورای سال شصت و یک هجری‬ ‫از دو نگاه قابل ارزیابی اس��ت و تاثی��ر ان نیز بر‬ ‫پدیده های پس از خود می تواند پیگیری ش��ود‪.‬‬ ‫نخس��ت دید تاریخی است‪ .‬بر اس��اس این دید‪،‬‬ ‫واقعه عاش��ورا‪ ،‬ادامه اعتراض خان��دان والیت‬ ‫بود به غصب حق حاکمی��ت امیرالمومنین(ع) و‬ ‫اعتراضی رسا بود به تالش خاندان اموی به تحمیق‬ ‫اقشار مردم برای حاکمیت کس��ی چون یزید که‬ ‫براساس هیچ معیاری انتخاب نشد‪ ،‬بلکه جماعتی‬ ‫منفعت طلب و متملق معیارهایی را برای جامعه و‬ ‫مردم تراشیدند تا یزید بر مبنای ان‪ ،‬پیکره ای قابل‬ ‫قبول باشد برای بتکده های پس از بعثت‪.‬‬ ‫اما از دیگر سو‪ ،‬نگاه جامعه به واقعه عاشورا‪،‬‬ ‫از ان یک حماسه اسطوره ای ساخت‪ .‬اسطوره ها‬ ‫برگرفته از ناخوداگاه جمعی ملت ها هستند که با‬ ‫بهره گیری از یک واقعه مه��م تاریخی به باز نمود‬ ‫خواس��ته های فروخفته خود می پردازند و همین‬ ‫همبستگی درون و بیرون‪ ،‬تاثیرگذاری صدچندان‬ ‫را س��بب می ش��ود‪ .‬واقعه عاش��ورا و دهه محرم‬ ‫بهانه ای شد برای ش��یعیان‪ ،‬به ویژه مردم ایران که‬ ‫از یک سو در دوران طاغوت بر حال و روز خود‬ ‫بگریند که همه ما در زندگی شخصی بارها در بین‬ ‫اهل حرم و اهل کوفه در رفت و امد بوده ایم‪ .‬بارها‬ ‫فریاد زده ایم که سر ما را بریدند و خود را به جای‬ ‫حسین(ع) گذاش��ته ایم و بارها هم خود و به نفع‬ ‫منافع خود به دیگران ستم کرده ایم و در ناخوداگاه‪،‬‬ ‫خویش را مالمت کرد ه ایم‪ .‬اما از دیگر سو‪ ،‬مردم‬ ‫ایران همواره در طول قرن ها جامعه و کشور خود‬ ‫را زخم خورده یزیدیان می دیدند و همین شد که‬ ‫عاشورا بهانه ای شد برای خیزش های ضد طاغوت‬ ‫و نبردهای سیاسی در دوران انقالب‪.‬‬ ‫نگ��رش اول کم وبی��ش‪ ،‬درس��ت و غلط‪،‬‬ ‫همواره در تاریخ ادبیات فارس��ی س��ابقه داشته‬ ‫است‪ .‬رسالت اصلی مراثی و مقتل منظوم و منثور‬ ‫همواره همین بود که با استفاده از نگاه تاریخی‪ ،‬به‬ ‫بازخوانی واقعه عاشورا بپردازد و همین بازخوانی‬ ‫سبب تاثر و تاثیر اشعار می ش��د‪ .‬هدف ظاهری‪،‬‬ ‫گریه بر س��االر ش��هیدان بود که مطابق احادیث‪،‬‬ ‫ضامن بهش��ت اس��ت و هدف باطنی‪ ،‬زنده نگه‬ ‫داش��تن ش��عائر ایینی بود که همواره خود را در‬ ‫اقلیت و خطر فراموشی می دید‪ .‬این مساله شاید‬ ‫اصلی ترین بهانه بود برای دس��تور شاه صفوی و‬ ‫سرایش «محتشم کاش��انی»؛ باز این چه شورش‬ ‫است که در خلق عالم اس��ت ‪ /‬باز این چه نوحه‬ ‫و چه عزا و چه ماتم اس��ت‪ ...‬ک��ه در این عرصه‬ ‫س��ابقه چندانی نداشت و بیشتر ش��اعر عیش و‬ ‫عشرت های انچنانی بود تا شعر مذهبی‪.‬‬ ‫ ترکیب بند او مانند نمونه های بسیار پس از‬ ‫او قدرتمند و مانا بود‪ ،‬اما در س��رتاپایش از نگاه‬ ‫اسطوره ای خبری نبود‪ .‬چش��م را می سوزاند اما‬ ‫از تحریک سلول های خاکس��تری خبری نبود و‬ ‫به زیبایی پرداخت��ه و تنها زیباتابل��وی جاودانه ای به‬ ‫جا گذاشت که پش��تش هیچ چیز دیگری نبود‪ ،‬انجا‬ ‫که می گفت‪:‬‬ ‫نگرفت دست دهر گالبی به غیر اشک‬ ‫زان گل که شد شکفته به بستان کربال‬ ‫این رویه در میان شاعران مذهبی سرا ادامه داشت‬ ‫و به استثنای کسانی چون «عمان سامانی»‪« ،‬نیر تبریزی»‬ ‫و «فواد کرمانی» همه به این بنای اشک الود پایبند بودند‪،‬‬ ‫تا انقالب اسالمی و خروج تفکر شیعه گری از محاق‬ ‫حکومت ها‪.‬‬ ‫شاعران پس از انقالب دیگر برای ماندگاری واقعه‬ ‫عاشورا نمی سرودند‪ .‬واقعه عاشورا را بنای مستحکمی‬ ‫ می دیدند که به پی ریزی بیشتر نیازی نداشت و به خوبی‬ ‫دریافتند که س��رودن از نگاه تاریخی چیزی به واقعه‬ ‫اضافه نمی کند‪.‬‬ ‫اما ای��ن فهمیدن ب��رای به نتیجه رس��یدن کافی‬ ‫نب��ود‪ .‬ش��اعرانی که اص��وال پرچ��م ش��عر متعهد را‬ ‫به دست داشتند‪ ،‬اساسا چندان اهل خطر نبودند و اگر‬ ‫هم دستی در سنت گذشتگان این مسیر می بردند‪ ،‬پیاز‬ ‫داغ احساسی اشعارشان را زیادتر می کردند و چندان‬ ‫در بند عمیق کردن نگاه خود به واقعه نبودند‪ .‬تا اینکه‬ ‫کسی به این عرصه وارد ش��د که نامش و جایش را از‬ ‫شعرهای عاشقانه مجازی برگرفته بود و در سال های‬ ‫نه چندان دور‪ ،‬انتق��اد از او جزء الینفک صفح ه ادبی‬ ‫برخی رسانه ها بود‪.‬‬ ‫«حس��ین منزوی» که به گفته شاگردان نزدیکش‬ ‫تعداد فراوانی غزل مذهبی داشت که انها را به دست‬ ‫چاپ نس��پرد‪ ،‬با تک غزل معروفش اص��ول بازی را‬ ‫تجدید کرد و سرود‪:‬‬ ‫خرگاه تو می سوخت در اندیش ه تاریخ‬ ‫هرگاه که اتش زده شد بیشه شیران‬ ‫و با بیت پایانی اش همه ادبیات مرثیه س��رایی را‬ ‫به تحدی طلبید و حماسه حس��ینی را به جای عزای‬ ‫حسینی فریاد زد که‪:‬‬ ‫حد تو ثنا نیست عزای تو حماسه است‬ ‫ای کاست شان تو از این معرکه گیران‬ ‫در همین اثنا «سیدحسن حسینی» نیز با «گنجشک‬ ‫و جبرائی��ل» اش راه جدی��دی را در ای��ن عرصه باز‬ ‫کرد و ب��ه دیگ��ران اموخت که می ت��وان چون «خط‬ ‫خون» علی موس��وی گرمارودی فارغ از هر دغدغه‬ ‫گریستن به عاش��ورا نگریس��ت و به بازسازی فردی‬ ‫واقعه پرداخت‪ ،‬بی انکه برای سوزناک شدن بیشتر‪ ،‬به‬ ‫تحریف دست بزنیم‪ .‬نمادهای «گنجشک و جبرائیل»‬ ‫سنگ نشانی هایی ش��دند برای ش��اعران پس از او و‬ ‫جوانانی که به ویژه در دهه هش��تاد پیوند عمیقی میان‬ ‫شعر عاشورایی و شعر ازاد برقرار کرده و می کنند‪.‬‬ ‫این نگاه در س��ال های اخیر بیش از پیش به شعر‬ ‫کالسیک و قالب هایی چون غزل راه پیدا کرد و سبب‬ ‫شد که جریان شعر عاش��ورایی متحول شود و سبب‬ ‫شود که این روزها جایی برای مرثیه صرف عاشورایی‬ ‫در میان ذهن ادبیات فرهیخته نباشد‪ .‬هرچند همچنان‪،‬‬ ‫معرکه گیران شعر عاشورایی برای خود ماری دارند و‬ ‫نقشی از ان‪g .‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ابوالقاسم حسینجانی‬ ‫کنار دل و دس��ت و دریا‪،‬‬ ‫اباالفضل!‬ ‫ت��و را دی��ده ام‪ ،‬بارها؛ یا‬ ‫اباالفضل!‬ ‫نگاهی به تاثیر معنایی عاشورا‬ ‫در عرصه شعر فارسی‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫خی��ز و جامه نیل��ی کن‪،‬‬ ‫روزگار ماتم شد‬ ‫دور عاش��قان امد‪ ،‬نوبت‬ ‫محرم شد‬ ‫نبض جاده بی��دار از بوی‬ ‫خون خورشید است‬ ‫کوفه رفتن مسلم‪ ،‬گوئیا مسلم شد‬ ‫ماه خون گواه امد‪ ،‬جوش اشک و اه امد‬ ‫رایت سیاه امد‪ ،‬کربال مجسم شد‬ ‫پای خون دل وا کن‪ ،‬دست موج پیدا کن‬ ‫رو به سوی دریا کن‪ ،‬ساحلی فراهم شد‬ ‫هر که رو به دریا کرد‪ ،‬ابروی ساحل شد‬ ‫خنده را زخاطر برد‪ ،‬انکه گریه محرم شد‬ ‫گریه کن‪ ،‬گالب افشان‪ ،‬گل به خاک می افتد‬ ‫باد مهرگان امد قامت علی خم شد‬ ‫قاسم و تپیدن ها‪ ،‬الله و دمیدن ها‬ ‫مجتبی و چیدن ها‪ ،‬گل دوباره خرم شد‬ ‫تشنه اضطراب اورد اب می شود عباس‬ ‫گو فرات خیبر شو‪ ،‬مرتضی مصمم شد‬ ‫خادم برادر بود از ره وفاداری‬ ‫زاد را موخر بود مرگ را مقدم شد‬ ‫نوبت حسین امد کاورد به میدان رو‬ ‫نه فلک به جوش امد‪ ،‬منقلب دو عالم شد‬ ‫خاک شعله پوش امد‪ ،‬چرخ در خروش امد‬ ‫اسمان به جوش امد‪ ،‬کشته اسم اعظم شد‬ ‫بر سر از غم زهرا(س)‪ ،‬خاک می کند مریم‬ ‫با مصیبت خاتم‪ ،‬تازه داغ عالم شد‬ ‫دشمن حسین افکند اربچاه یوسف را‬ ‫چاه چشمه کوثر‪ ،‬گریه اب زمزم شد‬ ‫گرچه عقده دل بود‪ ،‬ابروی بیدل شد‬ ‫کز هجوم فرصت ها این فغان فراهم شد‬ ‫ ‬ ‫‪67‬‬ ‫ورزش ‬ ‫پرش والیبال‬ ‫باالتر‬ ‫از تور‬ ‫صعود والیبال ایران به جمع‬ ‫تیم های بزرگ دنیا چگونه به وقوع پیوست‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪68‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪69‬‬ ‫سفر به رویاهای استاد‬ ‫برعهده گرفت‪ .‬قراداد فعلی او با فدراسیون والیبال ایران تا‬ ‫پایانرقابت هایالمپیکلندناعتباردارد‪.‬‬ ‫چگونه خولیو والسکو توانست با تیم ملی والیبال ایران‬ ‫نتایج خیره کننده کسب کند‬ ‫‪1‬‬ ‫ورزش‬ ‫خولیو والسکو‪ ،‬سرمربی شهیر ارژانتینی‪ -‬ایتالیایی‬ ‫تیم ملی والیبال ایران اکنون بدون شک بیش از انکه یک‬ ‫مربی مشهور بین مردم ایران باشد‪ ،‬یک مربی محبوب‬ ‫است‪ .‬والسکو که تا سه ماه دیگر وارد سن ‪ 60‬سالگی‬ ‫می شود با کوله باری از افتخارات و تجربه در ادامه مسیر‬ ‫کار حرفه ای خود تصمیم دارد تا ب��ا بچه های والیبال‬ ‫ای��ران افتخار بیافرین��د‪ ،‬اما چه می ش��ود که خولیوی‬ ‫سرشناس با انواع و اقسام موفقیت ها تصمیم می گیرد‬ ‫در س��رازیری دوران کاری اش چالش جدیدی را در‬ ‫یک کشور اسیایی تجربه کند‪ .‬ش��اید این به روزهای‬ ‫پرماجرای زندگی او بازگردد؛ مردی که با وجود چهره‬ ‫ارام‪ ،‬دوران حرفه ای کاری اش پر از ماجراهای مختلف‬ ‫است‪.‬زمستان سال ‪ 1952‬روز نهم فوریه خولیو والسکو‬ ‫در الپالتای ارژانتین به دنیا امد‪ .‬والس��کو خیلی زود‬ ‫به سراغ والیبال رفت‪ .‬او از ‪ 15‬سالگی برای تیم دانشگاه‬ ‫الپالتا ب��ازی می ک��رد و در س��ال ‪ 1969‬و ‪ 70‬به مقام‬ ‫قهرمانی رسید‪ .‬یک س��ال بعد تحصیلش را در همین‬ ‫دانشگاه اغاز کرد‪ .‬در ‪ 1976‬کودتای نظامی در ارژانتین‬ ‫سبب شد تا والسکو درس و دانش��گاه را رها کند و از‬ ‫اینجا بود که خولیوی ‪ 24‬ساله با والیبال انس بیشتری‬ ‫پیدا کرد‪ .‬او که در دوران بازی برای تیم دانشگاه عنوان‬ ‫بهترین بازیکن ارژانتین را کس��ب کرده بود‪ ،‬از س��ال‬ ‫‪ 1975‬به مربیگری تیم جوانان در باشگاه استودیانتس‬ ‫سپس گبا و فروکاریل اوستل پرداخت‪ .‬با اغاز دهه ‪80‬‬ ‫میالدی‪ ،‬والسکو بعد از انکه اوستل را قهرمان ارژانتین‬ ‫کرد‪ ،‬به عنوان دستیار سرمربی تیم ملی والیبال ارژانتین‬ ‫اولین چالش جدی خود را طی سال های ‪ 1981‬تا ‪83‬‬ ‫تجربه کرد و بعد از این تجربه فصل جدیدی در زندگی‬ ‫او اغاز شد‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫والسکو در وطن دوم‬ ‫با دعوت باشگا ه تره والی جسی او راهی لیگ سری‬ ‫‪ B‬ایتالیا شد و کارش را به عنوان سرمربی اغاز کرد‪ .‬بعد از‬ ‫دوسال کار با این تیم درسال ‪ 1985‬به عنوان سرمربی تیم‬ ‫والیبال پانینی مدنا کار در س��ری ‪ A‬را اغاز کرد‪ .‬در فاصله‬ ‫سال ها ‪ 1986‬تا ‪ 1989‬تیم او چهار دوره قهرمان بالمنازع‬ ‫ایتالیا بود‪ ،‬ضمن انکه در همین مدت والس��کوی جوان‬ ‫قهرمانی جام برندگان جام اروپا را هم با مدنا در سال‪1986‬‬ ‫کسبکردهبود؛درسال‪ 1989‬والسکوی‪ 38‬سالهسرانجام‬ ‫به عنوانسرمربیتیموالیبالایتالیاازقدرتمندترینتیم های‬ ‫قاره اروپا انتخاب شد و هنوز امضای قراردادش خشک‬ ‫نشدهدرهمانسالاینتیمرادررقابت هایقهرمانیاروپادر‬ ‫سوئدقهرمانکرد‪.‬اینقهرمانیفصلنخستموفقیت های‬ ‫او بود و با اغاز دهه ‪ 90‬والس��کو دوران طالیی کارش را‬ ‫اغاز کرد‪ .‬از سال‪ 1990‬تا‪ 1994‬چهارگانه والسکو در لیگ‬ ‫جهانی والیبال اغاز شد و او تا سال‪ 1994‬ایتالیا را به عنوان‬ ‫قهرمان این رقابت ها حفظ کرد؛ ضمن انکه در سال های‬ ‫‪ 1993‬و ‪ 1995‬در فنالند و یونان دو بار دیگر ش��اگردان‬ ‫او م��دال طالی رقابت ه��ای قهرمانی اروپا را به دس��ت‬ ‫اوردند‪.‬المپیک‪ 1996‬اتالنتاهرچندباکسبمدالنقرهاین‬ ‫رقابت هاهمراهبود‪،‬امابعدازشکستمقابلهلند‪،‬والسکو‬ ‫به همکاری اش با تیم ملی مردان ایتالیا پای��ان داد و مدت‬ ‫دو سال هدایت بانوان این کشور را بر عهده گرفت‪ .‬بعد از‬ ‫ایتالیاوالسکوراهیجمهوریچکشداماکارباتیموالیبال‬ ‫اینکشوردرطولیکسالنهوالسکوونهچکی هاراراضی‬ ‫نکردوبدین ترتیبخولیوباردیگرراهیایتالیاشدوتاسال‬ ‫‪ 2008‬کههدایتتیم ملیاسپانیارابرعهدهداشت‪،‬درسری‬ ‫‪ A‬فعالیت کرد‪ .‬سرانجام در س��ال‪ 2011‬خولیو والسکو‬ ‫با فدراسیون والیبال ایران به توافق رسید و هدایت ایران را‬ ‫والیبال لیاقتش را اثبات کرد‬ ‫قدر این تیم را باید بدانیم‬ ‫مصطفی کارخانه ‪ /‬سرمربی اسبق تیم ملی والیبال‬ ‫‪2‬‬ ‫والیبال ایران در رقابت های جام جهانی ژاپن نشان داد‬ ‫کهدرنخستینحضورشبعداز‪ 20‬سال‪،‬پیشرفتبسیاری‬ ‫داشته و خوشبختانه بازیکنان ایران هم به خوبی توانستند‬ ‫از اعتبار والیبال کش��ور دفاع کنند‪ .‬نکته مهم این است که‬ ‫بازیکنان ایران با ذهن قوی و اماده وارد این رقابت ها شدند‬ ‫که این توان حاصل استفاده از یک مربی بزرگ و حمایت و‬ ‫پشتیبانیهمه جانبهفدراسیونوالیبالازاینتیمبافراهمکردن‬ ‫زمینهدیدارهایتدارکاتیبسیارعالیبود‪.‬بایدتوجهداشت‬ ‫که والیبال یک ورزش کامال فکری است و ارائه بازی های‬ ‫فکورانه و قدرت ذهنی بازیکن��ان ایران در طول رقابت ها‬ ‫نشانمی دهداینفرهنگسازیبه طورکاملدرمیانبازیکنان‬ ‫ایرانایجادشدهاستوهمینفرهنگسازیسببشدهتاتیم‬ ‫ایرانباشخصیتباالروندروبهپیشرفتیرادررقابت های‬ ‫جهانیداشتهباشد‪.‬پیشرفتمحسوسیرادردفاعرویتور‬ ‫تیم ایران شاهد هستیم و بی تردید دو دفاع وسط ایران جزو‬ ‫‪70‬‬ ‫بهترین هایجهانهستند‪.‬پاسورایرانامیرحسینیخودرا‬ ‫در زمره باهوش ترین پاسورهای دنیا نشان داده و در انتهای‬ ‫زمینلیبرووبازیکناندریافت کنندهایرانقدرتباالیخود‬ ‫را اثبات کردند‪ .‬معتقدم امسالبرای والیبال ایران سال بسیار‬ ‫خوبی بود‪ .‬البته در این میان بازی با چین یک شوک بود و‬ ‫علتناکامی ایرانهمدراینبازیدستکمگرفتنحریف‬ ‫بود‪ .‬اگر تیم ایران در این رقابت ها نتیجه گرفت و تیم های‬ ‫بزرگراشکستدادبهعلتانگیزهباالبودونبایداینهمه‬ ‫تالشعاعقرارداد‪،‬‬ ‫زحمترابادست کمگرفتنحریفانتح ‬ ‫ی نگاه ها به دیدارهای اخر است و در حالی که‬ ‫چراکه تمام ‬ ‫والیبالیست هایایراندرطولمسابقاتباجانودلجنگیدند‬ ‫اما در دیدار مقابل چین اثری از این جنگندگی نبود‪ .‬جدی‬ ‫گرفتن حریفان و توان انگیزشی‪ ،‬انزیم های مثبت روحی‬ ‫و روانی و میل به تهاجم و جنگندگی را در میان بازیکنان‬ ‫افزایش می دهد‪ .‬ضمن اینکه مقابل چین اشتباهات ما زیاد‬ ‫بودوایندرحالیبودکهحریفماتنهابرایشاعتباراسیایی‬ ‫اهمیت داشت و با یک بازی انتحاری تالش کرد تا پیروز‬ ‫خولیو در ایران‬ ‫خولیو والسکو شش ماه بعد از قبول سرمربیگری‬ ‫تیم ملی والیبال ایران وقتی در نخس��تین نشست خبری‬ ‫حاضر شد‪ ،‬صحبت های بسیار جالبی داشت‪ .‬او رویایی را ‬ ‫ترسیمکردکهاینروزهادرحالرقمزدناناست‪.‬والسکو‬ ‫گفت‪«:‬اولینهدفمباتیم ملیایرانقهرمانیاسیاست‪.‬وقتی‬ ‫می خواستمبهایرانبیایم‪،‬خیلیازدوستانمگفتندچراایران؟‬ ‫شایدایراناخرینکشوریباشدکهکارمی کنمواگراینطور‬ ‫باشد دوست دارم به ان ادم ها بگویم‪ ،‬دیدید شد‪ .‬عالوه بر‬ ‫قهرمانی اسیا‪ ،‬به موقعیتی برای والیبال ایران در جهان فکر‬ ‫می کنم که تثبیت شده و بزرگ است و به صورت مقطعی‬ ‫نخواهد بود‪ .‬در مورد ایران اش��خاص کمی هستند که به‬ ‫موفقیتدرجهاناعتقادوباوردارند‪.‬منبهچیزهایمثبت‬ ‫فکر می کنم‪ ،‬همیشه چیزهای منفی وجود دارند و برخی‬ ‫همتمرکزشانرابراینموضوعاتمنفیمی گذارند‪،‬امادر‬ ‫والیبال ایران چیزهای مثبتی وجود دارد که من به انها فکر‬ ‫می کنمکهمهمترینانهاپتانسیلوبازیکنانتوانمندیاست‬ ‫کهشمادارید‪».‬‬ ‫خولیو والسکو روز هفتم مهر سال ‪ 1390‬توانست‬ ‫تیموالیبالایرانراقهرمانجامملت هایاسیاکند‪.‬شاگردان‬ ‫او بدون کمترین ترس و استرس تیم های بزرگ قاره چون‬ ‫ژاپن‪ ،‬کره جنوبی و چین را یکی پس از دیگری پش��ت‬ ‫سرگذاشتند و برای نخستین بار بر سکوی قهرمانی جام‬ ‫ملت هایاسیاتکیهزدند‪.‬‬ ‫حرف های استاد در ژاپن‬ ‫خولیو والسکو‪ ،‬پرافتخارترین مربی والیبال جهان‬ ‫اس��ت و به همین دلیل عده ای او را اس��تاد صدا می کنند‪.‬‬ ‫والسکو از روز نخست بازی های قهرمانی جهان در ژاپن‬ ‫بعدازهربازیصحبت هایجالبیداشتهکهمرورانهاخالی‬ ‫ازلطفنیست‪.‬‬ ‫*ب��ازی اول (ای��ران‪ -3‬ژاپن‪ :)1‬رم��ز موفقیت ما‬ ‫بازگشت به کارهای تمرین شده و تاکتیکی بعد از ست‬ ‫میدانباشد‪.‬امااگرازاینبازیبگذریمتیمایراندرمجموع‬ ‫فوق العاده و بس��یار فراتر از حد انتظار بوده است‪ .‬به نظرم‬ ‫بایدقدراینتیمرابدانیم‪.‬تیمی که ترکیبیازجوانیوتجربه‬ ‫است‪ .‬معتقدم وزارت ورزش و جوانان باید نگاه ویژه ای به‬ ‫این رشته ورزشی داشته باشد چراکه والیبال دیگر لیاقت و‬ ‫شایستگی خود را ثابت کرده است‪ .‬جایگاهی که این رشته‬ ‫درپوششرسانه هاوصداوسیماپیداکردهیاانکهاینشوررا‬ ‫در میان مردم ایجاد کرده که سختی بیدار شدن از خواب در‬ ‫ساعت‪ 5‬صبح را پذیرا شوند‪ ،‬همه و همه نشان می دهد که‬ ‫موفقیتوالیبالخروجیبسیارمثبتیداشتهاستوازاینپس‬ ‫حمایت هایمدیریتکالنورزشکشوراستکهمی تواند‬ ‫یکهنبایدازان‬ ‫بهتداوماینپیروزی هاکمککند‪.‬نکتهمهم ‬ ‫غافلشدایناستکهداورزنی‪،‬رئیسفدراسیونوالیبالبه‬ ‫خوبیازتیم ملیحمایتکرده واگرهمشکستیباشدسعی‬ ‫نمی کندانرابهگردنتوپوتورومربیوبازیکنبیندازد‪.‬‬ ‫داورزنی توانسته عالوه بر اوردن امکانات بسیار خوب به‬ ‫نالمللیگسترده اشبرایاوردنتیم های‬ ‫والیبالازارتباطبی ‬ ‫بزرگ دنیا و ایجاد زمینه بازی های تدارکاتی سطح باال برای‬ ‫تیم ملی استفاده کندوبههمیندلیلاستکهبازیکنان ما از‬ ‫رویارویی با تیم های بزرگ جهان ترس و واهمه ای ندارند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه اوردن والس��کو هم از اقدامات بسیار مثبت‬ ‫فدراسیونوالیبالبود‪.‬البتهدراینمیاننبایدزحماتمربیان‬ ‫ایرانی را هم فراموش کرد چراکه والسکو کمتر از یک سال‬ ‫است به ایران امده و پیش از او این مربیان ایرانی بودند که‬ ‫رئیس فدراسیون والیبال از بلند پروازی های والیبال می گوید‬ ‫‪90‬درصد المپیکی می شویم‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫ایننسلطالییوالیبالایرانراپرورشداده اند‪،‬ضمنانکه‬ ‫والسکو هم مربی بسیار باهوشی است و با توجه به اوازه و‬ ‫شخصیتیکهداردتوانستههویتوفرهنگقدرتمندیرابر‬ ‫تیم حاکم سازد و از طرفی با امدن او کامال می توان ساختار‬ ‫و سیستم را در بازی تیم والیبال ایران مشاهده کرد‪ ،‬چراکه‬ ‫به هرحال بازیکنان با توجه به جایگاه این مربی کامال او را‬ ‫قبول دارند و دس��توراتش را به بهترین نحو اجرا می کنند‪.‬‬ ‫بخش دیگری که نباید از ان غافل شد‪ ،‬نقش باشگاه های‬ ‫والیبالکشوراست؛چراکهاینباشگاه هاهستندکهبازیکنان‬ ‫راتامینکرده اندوانهابدونانکهدغدغه ایدرزمینهزندگی‬ ‫حرفه ای خود داشته باشند با تمام قوا در خدمت تیم ملی‬ ‫والیبالهستند‪.‬ازنظرمنبرایرسیدنبهموفقیت‪ 60‬درصد‬ ‫بازیکنان‪ 20،‬درصدمربیو‪ 20‬درصدفدراسیوننقشدارند‬ ‫وبدونشکتمامی ایناجزادرحالحاضربیشترینتالشرا‬ ‫برایایفایسهمونقشخودانجاممی دهندوقدرتوالیبال‬ ‫ایران مرهون استفاده از همین درصدهاست‪ .‬در مجموع‬ ‫معتقدمبااینمجموعهتوانمندوقدرتمندکهکناریکدیگر‬ ‫قرار گرفته اند‪ ،‬اگر مانند بازی با چین حریفان را دست کم‬ ‫نگیریمتااتفاقیکهنبایدرخندهدوباهوشوباانگیزهباشیم‬ ‫با استفاده از دانش خولیو والسکو و توانمندی فدراسیون‬ ‫والیبالمی توانیمبهایندهخوش بینباشیموبهاحتمالزیاد‬ ‫سهمیهالمپیکراکسبخواهیمکرد‪.‬بی شکبایدخروجی‬ ‫موفقیت هایتیم هاینوجوانانوجوانانراازاینپسدرتیم‬ ‫ملیبزرگساالنوالیبالایرانشاهدباشیم‪g.‬‬ ‫ورزش‬ ‫اولبودوبازیکنانباتواناییذهنیوظرفیتروانیباال‬ ‫توانستندبهخوبیمسائلتاکتیکیرادرزمینپیادهکنند‪.‬‬ ‫*بازی دوم (ایران صفر – کوبا‪ :)3‬در دریافت و‬ ‫حمله بد بودیم‪ .‬به هیچ وجه از سبک بازی و نگرش‬ ‫بازیکنانبهایندیدارخوشمنیامد‪.‬انهادرزمینخیلی‬ ‫با هم صحبت می کردند‪ ،‬امروز ضربه های بسیار بدی‬ ‫بهتوپزدیم‪.‬‬ ‫*بازی سوم (ایران ‪ -3‬صربستان ‪ :)2‬من از این‬ ‫پیروزی خیلی خوشحالم هستم‪ ،‬نه تنها به دلیل اینکه‬ ‫ما قهرمان اروپا را شکس��ت دادیم‪ ،‬بلکه به این دلیل‬ ‫خوشحال هستم که در تمام طول تابستان گذشته تیم‬ ‫صربستان را به عنوان الگو برای بازیکنان خود معرفی‬ ‫می کردم و حال از پیروزی برابر این تیم خیلی مسرور‬ ‫هستم‪.‬‬ ‫*بازیچهارم(ایران‪-3‬لهستان‪:)2‬ازاینپیروزی‬ ‫خیلی خوشحال هستیم؛ زیرا بر یک تیم بسیار قوی‬ ‫چیرهشدیم‪.‬پسازپیروزیبرابرصربستانبهبازیکنان‬ ‫تیمخودگفتمکهبایدبهدنبالخلقیکشگفتیدیگر‬ ‫درجامجهانیباشیم‪.‬‬ ‫*بازی پنجم (ایران ‪ -3‬ارژانتی��ن ‪ :)2‬ارژانتین‬ ‫یک��ی از قدرتمندترین و در عین ح��ال جوان ترین‬ ‫تیم هایحاضردرجام جهانیاست‪.‬بازیکنانماامروز‬ ‫س��رویس های خیلی خوبی را به نمایش گذاشتند‪.‬‬ ‫همچنین سیستم دفاعی تیم ما عملکرد خیلی خوبی‬ ‫داشت‪.‬بهویژهنمایشمهدویبهعنوانپاسوردردفاع‬ ‫بسیارتحسین برانگیزبود‪.‬‬ ‫*بازی شش��م (ایران صفر – امری��کا ‪ :)3‬تیم‬ ‫ایاالت متحدهخیلیخوببازیکرد‪.‬بازیکناناینتیم‬ ‫با جای گیری مناسب در این بازی در سرویس و دفاع‬ ‫خیلیخوبظاهرشدند‪،‬همچنینحریفامروزایران‬ ‫ازتاکتیکمناسبیبرایبازیبهرهبرد‪.‬‬ ‫*بازی هفتم (ایران ‪ – 3‬مص��ر صفر)‪ :‬مصر‬ ‫را مغلوب کردی��م و این برای م��ا اهمیت زیادی‬ ‫داشت‪ .‬تیم ما امروز بازی کم اشتباهی را ارائه داد و‬ ‫در سرویس‪ ،‬دریافت و دفاع عملکرد بازیکنان ما‬ ‫خیلی خوب بود‪g .‬‬ ‫روزی در جمع ‪ 4‬تیم برتر جهان خواهیم ایستاد‬ ‫‪3‬‬ ‫روند رو به رشد والیبال ایران در سال های اخیر انتظار موفقیت از این رشته ورزشی را محتمل ساخته بود اما بعد از‬ ‫کسب مدال نقره بازی های اسیایی باور جدیدی به وجود امد که ایران در نهایت نمی تواند سکوی نخست اسیا را به‬ ‫خود اختصاص دهد‪ .‬با اغاز سال‪ 1390‬فدراسیون والیبال که حرکت اهسته اما پیوسته خود را به طرف موفقیت اغاز‬ ‫کرده بود با اوردن خولیو والسکو روح تازه ای در کالبد والیبال ایران دمید و نتیجه ان شد که والیبال ایران به فاصله‬ ‫اندکی بعد از قهرمانی در جام ملت های اسیا این روزها رقابت های جهانی والیبال را نیز جوالنگاه قدرتنمایی خود‬ ‫قرار داده است‪ .‬اکنون والیبال تنها رشته توپی باقی مانده است که بخت صعود به المپیک را دارد و محمدرضا داورزنی‪،‬‬ ‫رئیس فدراسیون والیبال در گفت وگویی مفصل با مثلث می گوید این مهم دور از دسترس نیست؛ گفت وگویی که در‬ ‫فاصله طی مسیر رئیس فدراسیون والیبال در ترافیک بزرگراه همت و پیش از سفر او برای همراهی تیم ملی والیبال در‬ ‫روزهای پایانی مسابقات جهانی ژاپن صورت گرفت‪.‬‬ ‫میالد حجت االسالمی‬ ‫اقای داورزنی! والیبال ایران در سال های اخیر‬ ‫همواره رشته ای موفق و مورد توجه بوده است‪،‬‬ ‫اما انچه این روزها در مسابقات جهانی شاهد‬ ‫هستیم رسیدن والیبال ایران به جایگاهی است‬ ‫که بی شک در زمانی نه چندان دور حکم رویا‬ ‫را داشت‪ .‬فدراس��یون والیبال تا رسیدن به این‬ ‫جایگاه چه مسیری را طی کرده است؟‬ ‫‪ l‬بی تردی��د ای��ن موفقی��ت ب��ا برنامه ریزی‬ ‫دراز مدت اتفاق افتاده اس��ت‪ .‬در فروردین ماه س��ال‬ ‫‪ 1386‬بود که ما اعالم کردیم هدف گذاری فدراسیون‬ ‫والیبال حضور در المپیک ‪ 2012‬لندن است که در ان‬ ‫زمان بس��یاری به ما خندیدند و این کار را غیر ممکن‬ ‫می دانستند‪ .‬در همان زمان ما تیم پنجم جام ملت های‬ ‫اسیا و ششم بازی های اسیایی بودیم که هدف گذاری‬ ‫دیگر خود را قهرمانی در بازی های اسیایی گوانگجو‬ ‫و همچنین جام ملت های اس��یا اعالم کردیم‪ .‬طبیعی‬ ‫اس��ت که دس��تیابی به اهداف بزرگ و انجام کارهای‬ ‫ویژه به برنامه ریزی دقیق هم نیاز دارد‪ .‬به همین دلیل‬ ‫از همان زمان گزینش بازیکنان و کادر فنی شایسته و‬ ‫مناسب برای موفقیت اغاز ش��د‪ .‬این گونه بود که در‬ ‫بازی های اس��یایی گوانگجو هرچند قهرمان نشدیم‬ ‫اما از رده ششم اسیا به جایگاه نایب قهرمانی رسیدیم‬ ‫و در جام ملت های اس��یا هم بعد از پنجمی در س��ال‬ ‫‪71‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪ 2007‬توانس��تیم در س��ال ‪ 2009‬عن��وان دومی و در‬ ‫س��ال ‪ 2011‬س��رانجام عنوان قهرمانی اسیا را کسب‬ ‫کنیم و با این قهرمانی برای نخس��تین بار ایران بدون‬ ‫استفاده از کارت سفید فدراسیون جهانی و به صورت‬ ‫مستقیم به رقابت های جهانی راه پیدا کرد‪ .‬همانطور که‬ ‫می دانید والیبال اسیا از تیم های بزرگ دنیا فاصله دارد‬ ‫و فدراسیون جهانی به هیچ عنوان تصور نمی کرد ایران‬ ‫بتواند در قامت یک تیم قدرتمند‪ ،‬حریفان مطرح خود‬ ‫را شکست دهد‪.‬‬ ‫ش��ما از برنامه ری��زی می گویید‪ ،‬بس��یاری از‬ ‫فدراس��یون ها برنامه ریزی دارند ام��ا الزاما به‬ ‫اهدافشان نمی رسند‪ .‬تفاوت فدراسیون والیبال‬ ‫در این زمینه چیست؟‬ ‫‪ l‬مهمترین ویژگی برنامه ریزی دس��ت یافتنی‬ ‫ب��ودن و تنظی��م ان براس��اس حقای��ق کیف��ی و‬ ‫ظرفیت هاست‪ .‬اینکه مثال در وزنه برداری گفته شود ما‬ ‫چهار سال دیگر وزنه ‪ 400‬کیلویی خواهیم زد طبیعی‬ ‫است که منطقی نخواهد بود‪ .‬فدراسیون والیبال هم با‬ ‫برنامه ریزی ابتدا به دنبال تقوی��ت تیم های پایه خود‬ ‫رفت و در رده های نوجوانان و جوانان به یک قدرت‬ ‫برتر نه در اسیا بلکه جهان تبدیل شد‪ .‬در ضمن ما اگر‬ ‫ظرفیت انجام بازی های تدارکاتی با تیم های قدرتمند‬ ‫جهان و شناسایی دقیق تمامی حریفان خود را نداشتیم‬ ‫به این مرحله از موفقیت نمی رسیدیم‪ .‬نکته دیگر این‬ ‫اس��ت که اکنون تیم ملی والیبال ایران ترکیبی از چهار‬ ‫نسل والیبال کشور است‪ ،‬از امیرحسینی ‪ 35‬ساله گرفته‬ ‫تا جوانان ‪ 20‬ساله ای مانند غفور و پوریا فیاضی که این‬ ‫اس��تفاده از تجربه و نیروی جوانی ب��ه اضافه حضور‬ ‫کادر فنی مجرب اصلی ترین عوامل موفقیت والیبال‬ ‫ایران بوده است‪.‬‬ ‫بی تردید موفقیت اصلی شما با جذب خولیو‬ ‫والس��کو‪ ،‬چهره سرش��ناس مربیگری والیبال‬ ‫زده شد‪ ،‬در شرایطی که بسیاری از رشته ها در‬ ‫جذب مربیان مطرح ناکام می مانند‪ .‬چگونه راه‬ ‫امدن والسکو به ایران هموار شد؟‬ ‫‪ l‬نکت��ه اول ای��ن اس��ت ک��ه هیچ ک��دام از‬ ‫فدراسیون های ما نباید از طریق دالل به دنبال مربیان‬ ‫بزرگ برون��د چراکه این اف��راد تنها به دنب��ال منافع‬ ‫خودشان هستند‪ ،‬ما هم به همین دلیل ابتدا دور دالل ها‬ ‫را خط کشیدیم و س��پس خودمان با مربیان تراز اول‬ ‫دنیا وارد مذاکره شدیم‪ .‬از س��وی دیگر طبیعی است‬ ‫جذب مربی سرشناسی مانند والسکو یک شبه اتفاق‬ ‫نمی افتد که او با یک تماس تلفن��ی ما و اینکه بگوییم‬ ‫قدرت اول اسیا هس��تیم یا این ظرفیت ها را داریم‪ ،‬به‬ ‫ایران بیاید‪ .‬طبیعی است که موفقیت های والیبال ایران‬ ‫در چند س��ال اخیر والس��کو را در مقابل این پرسش‬ ‫که می توان��د اعتبار خ��ودش را خرج ای��ن تیم کند‪،‬‬ ‫قانع کرده است‪ .‬وقتی والس��کو بازی های تیم ایران‬ ‫در بازی های جهانی ایتالیا را دید متوجه ش��د که این‬ ‫تیم چه پتانس��یل باالیی دارد و با برطرف کردن نقاط‬ ‫ضعف می توان��د موفق ش��ود‪ .‬عالوه بر والس��کو با‬ ‫مربیان دیگری مانند اناستازی سرمربی فعلی لهستان‬ ‫و همچنین سرمربی پیشین بلغارستان مذاکراتی داشتیم‬ ‫اما در جمع بندی با والس��کو به توافق رسیدیم‪ ،‬او هم‬ ‫بعد از انکه خواسته هایش را به ما اعالم کرد و مطمئن‬ ‫شد قادر به انجام ان هس��تیم‪ ،‬پذیرفت به ایران بیاید‪.‬‬ ‫ی ترتیب‬ ‫بی شک اگر ما ارتباط های الزم بین المللی برا ‬ ‫دادن بازی های تدارکاتی و شرکت در تورنمنت های‬ ‫مختلف را نداشتیم و نمی توانس��تیم برنامه های او را‬ ‫پشتیباتی کنیم اکنون والسکو در کنار تیم ایران نبود‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪72‬‬ ‫اکنون شما به برخی از هدف گذاری های خود‬ ‫رسیده اید‪ ،‬اما ایا بختی برای حضور در المپیک‬ ‫داریم؟‬ ‫‪ l‬اکنون دو هدف بزرگ پیش روی ماست‪ ،‬ابتدا‬ ‫حضور در المپیک و دیگری حضور در لیگ جهانی‪.‬‬ ‫در رقابت های المپیک ‪ 12‬تیم حضور دارند که تیم های‬ ‫اول تا س��وم همی��ن رقابت های جهان��ی به صورت‬ ‫مس��تقیم راهی ان می ش��وند‪ .‬عالوه بر این س��ه تیم‬ ‫تورنمنت های دیگری هم برای انتخابی المپیک برگزار‬ ‫می ش��ود که این تورنمنت ها در امریکای ش��مالی و‬ ‫جنوبی‪ ،‬افریقا و اروپا خواهد بود‪ .‬تیم های قهرمان این‬ ‫رقابت ها هم مستقیم راهی المپیک می شوند اما تیم های‬ ‫نایب قهرمان در اردیبهشت ماه شانس مجدد دیگری‬ ‫در ژاپن خواهند داشت‪ .‬جایی که این تیم ها به رقابت‬ ‫با ایران‪ ،‬ژاپن‪ ،‬کره جنوب��ی و چین خواهند پرداخت‪.‬‬ ‫نکته اصلی این است که تیم اول این رقابت ها به همراه‬ ‫بهترین تیم اسیایی راهی رقابت های المپیک خواهد‬ ‫ش��د که با توجه به قدرت باالی والیب��ال ایران باالی‬ ‫‪ 90‬درصد احتمال می دهی��م که والیب��ال ایران برای‬ ‫نخستین بار در طول تاریخ راهی المپیک شود‪.‬‬ ‫برای رس��یدن به لیگ جهانی باید چه مسیری‬ ‫طی شود؟‬ ‫‪ l‬در مسابقات لیگ جهانی هر دوره دو تیم از‬ ‫این مسابقات س��قوط می کنند‪ .‬برای تعیین جایگزین‬ ‫هم تیم های متقاضی با یکدیگر دیدار می کنند‪ .‬به عنوان‬ ‫نمونه در اس��یا تیم ایران و چین برای حضور در این‬ ‫مسابقات با هم روبه رو می شوند‪ .‬سپس با تیم مصر از‬ ‫قاره افریقا هم که متقاضی حضور در این رقابت هاست‬ ‫مصاف می دهند و در نهایت بهتری��ن تیم راهی لیگ‬ ‫جهانی می ش��ود که این رقابت ها هم در تیرماه س��ال‬ ‫اینده برگزار می شود‪.‬‬ ‫بیشتر به مسابقات ژاپن بپردازیم‪ ،‬پیش بینی این‬ ‫نتایج خوب را از تیم ایران داشتید؟‬ ‫‪ l‬در صحبتی که با کادر فنی داشتیم‪ ،‬انتظار این‬ ‫بود که تمامی تیم های اس��یایی به عالوه تیم مصر را‬ ‫شکست دهیم و در گام بعد به شکست دادن دو تا سه‬ ‫تیم اروپایی هم فکر می کردیم‪ .‬اما هدف گذاری اصلی‬ ‫ما این بود که در این رقابت ها جزو ش��ش تیم باالی‬ ‫جدول باشیم که اگر به این جایگاه برسیم صد درصد‬ ‫هدف گذاری ما محقق شده است‪ .‬نباید فراموش کرد‬ ‫که این نخستین حضور ایران در بازی های جهانی بعد‬ ‫از ‪ 20‬سال اس��ت و بازیکنان ما به مصاف بازیکنانی‬ ‫می روند که هرکدام بین ‪ 200‬تا ‪ 250‬بازی بین المللی‬ ‫در کارنامه خود دارند‪.‬‬ ‫اگر والیبال ایران به المپی��ک راه پیدا کند‪ ،‬در‬ ‫انجا هم می تواند شگفتی س��از ش��ود؟ به چه‬ ‫طبیعی است که‬ ‫موفقیت های والیبال‬ ‫ایران در چند سال اخیر‬ ‫والسکو را در مقابل این‬ ‫پرسش که می تواند‬ ‫اعتبار خودش را خرج‬ ‫این تیم کند‪ ،‬قانع کرده‬ ‫است‪ .‬وقتی والسکو‬ ‫بازی های تیم ایران در‬ ‫بازی های جهانی ایتالیا را‬ ‫دید متوجه شد که این‬ ‫تیم چه پتانسیل باالیی‬ ‫دارد و با برطرف کردن‬ ‫نقاط ضعف می تواند‬ ‫موفق شود‬ ‫حمایت هایی نیاز دارید؟‬ ‫‪ l‬کسب سهمیه المپیک و لیگ جهانی ابتدای‬ ‫راه ما خواهد ب��ود‪ ،‬چراکه هنوز هیچ قل��ه ای را فتح‬ ‫نکرده ایم‪ .‬در واقع این موفقیت باید سکوی پرتاب ما‬ ‫به سمت موفقیت های بزرگ تر باشد‪ .‬بعد از رقابت های‬ ‫جهانی ما نباید در باد ای��ن موفقیت بخوابیم بلکه باید‬ ‫به جایگاهی برس��یم که حضورم��ان در رقابت های‬ ‫جهانی‪ ،‬المپیک و لی��گ جهانی به یک موضوع عادی‬ ‫تبدیل ش��ود‪ .‬در اصل والیبال ایران اکن��ون در ابتدای‬ ‫باند پرواز ایس��تاده اس��ت و ما از اکن��ون باید به فکر‬ ‫اوج گرفتن در اینده باش��یم‪ .‬نبای��د فراموش کنیم که‬ ‫بس��یاری از بازیکنان فعلی تیم مل��ی را در دوره های‬ ‫چهار‪ ،‬پنج س��اله اینده نخواهیم داشت و از هم اکنون‬ ‫باید ب��ه فکر تربیت جانش��ین برای امثال حس��ینی و‬ ‫بازارگرد باشیم‪ .‬از هم اکنون باید در کوچه پسکوچه ها‬ ‫و مدارس بگردیم و جانشین های این نفرات را برای‬ ‫داشتن تیمی قدرتمند در اینده بیابیم‪ .‬ضمن اینکه باید‬ ‫روند حضور در تورنمنت های مختلف را ادامه دهیم‪.‬‬ ‫بی تردید اکنون تیم های قدرتمند جهان خودشان هم‬ ‫تمایل زیادی نس��بت به تیم قدرتمند ایران دارند‪ .‬در‬ ‫این میان ما برای انکه در اس��یا ح��رف اول را بزنیم و‬ ‫در لیگ جهانی ی��ا المپیک حضور پرقدرتی داش��ته‬ ‫باشیم به حمایت همه جانبه و جدی وزارت ورزش‪،‬‬ ‫کمیته ملی المپی��ک و دولت نی��از داری��م‪ .‬بی تردید‬ ‫نمی خواهیم در المپیک تیم��ی از پیش باخته یا زنگ‬ ‫تفریح باشیم و با تمام قدرت به مصاف سایر حریفان‬ ‫خواهیم رفت‪.‬‬ ‫فکر می کنی��د در نهایت والیبال ای��ران به چه‬ ‫جایگاه بزرگ��ی در والیبال جهان برس��د‪ ،‬ایا‬ ‫روزی می توانیم در جهان بر سکو قرار بگیریم؟‬ ‫‪ l‬واقعیت این اس��ت که غایت نهایی ما قرار‬ ‫گرفتن در جمع چهار تیم برتر جهان اس��ت‪ .‬در واقع‬ ‫ما جایگاه خود را از بیس��ت و شش��م جه��ان به رده‬ ‫چهاردهم رسانده ایم و می توانیم حتی در جمع هشت‬ ‫تیم برتر دنیا بایس��تیم‪ .‬ضمن اینکه ب��از هم می گویم‬ ‫هدف اصلی ما این است که حضورمان در رقابت های‬ ‫جهانی‪ ،‬المپیک و لیگ جهانی همیشگی باشد‪ ،‬چراکه‬ ‫رقبای ما هم بیکار نخواهن��د ماند و باید برای رقابت‬ ‫با انان به طور مداوم جایگاه و توانمندی خود را ارتقا‬ ‫بخشیم‪.‬‬ ‫موضوع دیگ��ری که این روزها مطرح ش��ده‬ ‫بحث انتخابات فدراسیون والیبال است‪ ،‬شما‬ ‫از اهداف بلند مدت صحبت می کنید اما ایا در‬ ‫والیبال ماندنی هستید؟‬ ‫‪ l‬در حال حاضر که با ش��ما صحبت می کنم‬ ‫تمام فکر و تمرکز من متوجه رقابت های جهانی است‬ ‫و ترجیح می دهم درباره انتخابات بعدا صحبت کنم‪،‬‬ ‫اما معتقدم در یک مسیر افراد مهم نیستند بلکه هدف ها‬ ‫و برنامه ها مهم هس��تند‪ .‬اینکه داورزنی باش��د یا نه‪،‬‬ ‫مهم نیست‪ .‬طبیعتا عالقه دارم برنامه هایم را تا تحقق‬ ‫تمامی انها دنبال کنم اما این موضوع در حوزه اختیارات‬ ‫من نیست‪ .‬بی تردید اگر روزی هم از فدراسیون بروم‬ ‫اگر مس��ئوالن جدید کمکی بخواهند در خدمت شان‬ ‫خواهم بود‪.‬‬ ‫پ��س بح��ث حض��ور احتمال��ی ش��ما در‬ ‫فدراسیون های دیگر از جمله فوتبال هم مطرح‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اما م��ن به هیچ عنوان عالقه مند نیس��تم‬ ‫دائم از شاخه ای به ش��اخه دیگر بپرم و اگر قرار باشد‬ ‫در فدراسیونی به ورزش خدمت کنم حتما فدراسیون‬ ‫والیبال را ترجیح می دهم‪g .‬‬ ‫جهان را به خود اختصاص دهن��د‪ .‬نوجوانانی که اکنون‬ ‫ثمرات حضورشان در سال‪ 2011‬در تیم ملی بزرگساالن‬ ‫جلوهکردهاست‪.‬‬ ‫شکست شاگرد‬ ‫‪4‬‬ ‫داستان افتخارافرینی یک فدراسیون ‪ 81‬ساله‬ ‫ورزش‬ ‫تاالر افتخارات والیبال ایران‬ ‫از اواخر سال‪ 1368‬تا مرداد‪ 1385‬که محمدرضا‬ ‫کاپکنفدراسیوناسیا‪:‬‬ ‫مقاماولنخستیندوره‪ 2008‬تایلند‬‫مقام اول دومین دوره‪ 2010‬تهران‬‫بازی هایاسیایی‪:‬‬ ‫ مقام دوم‪ 1958‬توکیو (مردان)‬‫ مقام سوم‪ 1966‬بانکوک (مردان – زنان)‬‫مقامپنجم‪ 1970‬بانکوک(مردان)‬‫مقامچهارم‪ 1970‬بانکوک(زنان)‬‫مقامپنجم‪ 1974‬تهران(زنان)‬‫ مقام چهارم‪ 1974‬تهران (مردان)‬‫ مقام دوم‪ 2002‬کره جنوبی (مردان)‬‫مقامششم‪ 2006‬قطر(مردان)‬‫ مقام دوم‪ 2010‬چین (مردان)‬‫در رده جوانان و نوجوانان والیب��ال ایران نه تنها در‬ ‫رده های اسیایی بلکه در رده جهانی هم موفق نشان داده و‬ ‫حتینوجوانانایراندرسال‪ 2007‬توانستندعنوانقهرمانی‬ ‫بهترین عناوین اسیایی و جهانی تیم ملی نوجوانان‬ ‫والیبال‪:‬‬ ‫ مقام اول‪ 2001‬اصفهان‬‫ مقام دوم‪ 2003‬هندوستان‬‫ مقام اول‪ 2005‬تهران‬‫ مقام اول‪ 2007‬تهران‬‫مقاماول‪ 2009‬سریالنکا‬‫ مقام اول‪ 2010‬تهران‬‫مقامچهارمجهان‪ 1990‬دبی‬‫مقامنهم‪ 1993‬ارژانتین‬‫ مقام دوم‪ 2001‬قاهره‬‫مقامسوم‪ 2003‬تایلند‬‫مقامپنجم‪ 2005‬الجزایر‬‫ مقام اول‪ 2007‬مکزیک‬‫‪-‬مقامدوم‪ 2009‬ایتالیا‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪ 116‬س��ال بعد از انکه «ویلیام‪ .‬جی‪ .‬مورگان»‬ ‫پایه گ��ذار ورزش والیب��ال به صورت نوین ش��د و‬ ‫همچنین در ‪ 81‬س��الگی والیبال در ای��ران‪ ،‬تیم ملی‬ ‫والیبالایرانبراینخستینباردررقابت هایجهانیبه‬ ‫عرض اندامپرداختهوبهنظرمی رسداگراتفاقخاصی‬ ‫رخ ندهد شاید در ابتدای سال ‪ 1391‬برای نخستین‬ ‫بار والیبال ایران سهمیه حضور در مسابقات المپیک‬ ‫را کسب کند‪ ،‬اما نکته مهم مسیری است که والیبال‬ ‫ایران تا این مرحله پیم��وده و از نقطه صفر خود را به‬ ‫موفقیترساندهاست‪.‬والیبالاواخرسال‪ 1299‬هجری‬ ‫شمسیتوسطمیرمهدیورزنده‪،‬استادبزرگورزش‪،‬‬ ‫به ایران اورده و تعلیم ان از دارالمعلمین ورزش اغاز‬ ‫شد‪ .‬بازی والیبال در ایران در ابتدای امر دارای قواعد‬ ‫خاصی نبود و به ش��کل های مختلفی انجام می شد‪.‬‬ ‫فنون و تاکتیک های والیبال نیز مانند قوانین ان پایه و‬ ‫اساس اصولی نداشت و هر بازیکن به ابتکار شخصی‬ ‫و اختصاصی خود که اکثرا با مشت زدن یا سمبه زدن‬ ‫همراه بود با توپ بازی می کرد‪ .‬در سال‪ 1302‬شمسی‬ ‫با استفاده ا ز ترجمه مجالت خارجی قوانینی که در‬ ‫ان زمان در کش��ورهای دیگر اجرا می شد‪ ،‬در ایران‬ ‫نیز رایج شد‪ .‬از سال ‪ 1304‬توجه عمومی نسبت به‬ ‫این ورزش بیشتر شد و ظرف مدت کمی طرفداران‬ ‫بسیاری جذب این ورزش شدند‪.‬در سال های اولیه‬ ‫پیروزی انقالب اسالمی در ایران‪ ،‬تحت تاثیر شرایط‬ ‫جنگتحمیلیعلیهکشورمانوبهعلتتعویض های‬ ‫پیاپی روسای فدراس��یون و تغییرات وسیع در کادر‬ ‫هیاترئیسه‪،‬برنامه هایوالیبالشکلپایدارینداشت‪.‬‬ ‫رفته رفته با پایان یافتن جنگ تحمیلی و سامان یافتن‬ ‫مدیریت و برنامه ریزی در ورزش کشور‪ ،‬برنامه ها و‬ ‫مسابقات والیبال نیز در سراسر کشور به لحاظ اجرا‪،‬‬ ‫کمیت و کیفیت شکل بهتری به خود گرفت؛ دوباره‬ ‫اعزام تیم ها به خارج از کش��ور و دعوت از تیم های‬ ‫خارجی از سر گرفته شد و والیبال پا در راه شروعی‬ ‫دوباره نهاد‪ .‬مس��ابقات والیبال بین المللی دهه فجر‬ ‫که از سال ‪ 1365‬تا س��ال ‪ 1379‬برگزار شد از جمله‬ ‫رویدادهای ارزنده در تاریخ والیبال ایران است که به‬ ‫پیشرفت والیبال کشورمان سرعت بخشید و زمینه ای‬ ‫شدبرایتوجهباشگاه هاوتیمداریدروالیبالداخلی‪،‬‬ ‫تاجاییکهلیگ هایبرترودستهاولباشگاه هایکشور‬ ‫به شکل نوین خود یعنی انطور که در دنیا معمول بود‪،‬‬ ‫پی ریزی شد و سال به سال رونق یافت‪.‬‬ ‫یزدانی خرم سکان هدایت فدراسیون والیبال را در دست‬ ‫داشت‪ ،‬دو حرکت ویژه از سوی او سبب شد تا زمینه های‬ ‫جهش والیبال فراهم شود‪ .‬راه اندازی منظم بازی های لیگ‬ ‫برتر والیبال و همچنین س��رمایه گذاری و توجه ویژه به‬ ‫تیم های رده پایه والیبال کشور دو اقدام مهم بود و به همین‬ ‫دلیلبودکهاوج گیریوالیبالایرانابتدادررده هاینوجوانان‬ ‫وجوانانکلیدزدهشدوالبتهبارفتنیزدانی خرمبهفدراسیون‬ ‫کشتی و امدن محمدرضا داورزنی به فدراسیون والیبال‬ ‫نه تنها به این برنامه خللی وارد نشد‪ ،‬بلکه به مرور والیبال‬ ‫ایران پا را فراتر از اس��یا گذاش��ت و در رده های جهانی‬ ‫خودنمایی کرد‪ .‬بی تردید کس��ب عن��وان قهرمانی جام‬ ‫ملت های اسیا در سال‪ 2010‬و نتایج خوبی که در روزهای‬ ‫اخیر در رقابت ه��ای جهانی ژاپن به دس��ت امده را باید‬ ‫بزرگترینموفقیتوالیبالایراندانست‪.‬نتایجوالیبال ایران‬ ‫در ردهبزرگساالن بدین شرح است‪:‬‬ ‫جامملت هاوقهرمانیمرداناسیا‪:‬‬ ‫مقامپنجم‪ 1991‬استرالیا‬‫مقامپنجم‪ 1993‬تایلند‬‫مقامچهارم‪ 1995‬کرهجنوبی‬‫مقامششم‪ 1997‬قطر‬‫مقامپنجم‪ 1999‬تهران‬‫مقامپنجم‪ 2001‬کرهجنوبی‬‫مقامسوم‪ 2003‬چین‬‫مقامششم‪ 2005‬تایلند‬‫مقامپنجم‪ 2007‬اندونزی‬‫مقامدوم‪ 2009‬فیلیپین‬‫‪ -‬مقام اول‪ 2011‬تهران‬ ‫بهترین عناوین اس��یایی و جهانی تیم ملی جوانان‬ ‫والیبال‪:‬‬ ‫مقام چهارم‪ 1992‬تهران‬‫ مقام اول‪ 1998‬تهران‬‫ مقام سوم‪ 2000‬تهران‬‫ مقام اول‪ 2002‬تهران‬‫ مقام دوم‪ 2004‬قطر‬‫ مقام اول‪ 2006‬تهران‬‫ مقام اول‪ 2008‬تهران‬‫مقامدوم‪ 2010‬تایلند‬‫مقامپنجمجهان‪ 2005‬هندوستان‬‫ مقام سوم‪ 2007‬مراکش‬‫‪-‬مقامهفتم‪ 2009‬هندوستان‬ ‫مربیانخارجی‬ ‫یکی دیگر از عوامل موثر در رش��د والیبال ایران‪،‬‬ ‫اس��تفاده از مربیان صاحب س��بک خارجی و با ارزش‬ ‫در والیبال ایران بوده اس��ت که باید از انها هم یاد کرد‪.‬‬ ‫ایوان بوگانیکف‪ ،‬یوتسا ست کوویچ‪ ،‬پارک کی وون‪،‬‬ ‫میلوراد کیاچ‪ ،‬زوران گائیچ و در نهایت خولیو والسکو‬ ‫چهره هایی هستند که هر یک ثمراتی برای والیبال ایران‬ ‫داشته اند و اکنون با حضور والسکو نقطه اوج شاهکار‬ ‫والیبال ایران رقم خورده است‪.‬‬ ‫جام ملت های اسیا‪2011‬‬ ‫شاهکاروالیبالایراندرسال‪ 1390‬قهرمانیمسابقات‬ ‫جامملت هایاسیابود‪.‬براینخستینبارتیمایرانموفقشد‬ ‫ی تیم های نامدار قاره اسیا را شکست‬ ‫در این رقابت ها تمام ‬ ‫دهد و با اقتدار در صدر جدول بایستد و نتایج تیم ایران در‬ ‫اینرقابت هابدینشرحاست‪:‬‬ ‫ایران‪-3‬افغانستانصفر‬ ‫ایران‪-3‬تایوانصفر‬ ‫ایران‪-3‬هندوستانصفر‬ ‫ایران‪-3‬پاکستانصفر‬ ‫ایران‪ -3‬ژاپن صفر‬ ‫مرحلهیک چهارمنهایی‪:‬ایران‪– 3‬سریالنکاصفر‬ ‫مرحلهنیمهنهایی‪:‬ایران‪-3‬کرهجنوبی‪1‬‬ ‫فینال‪:‬ایران‪-3‬چین‪1‬‬ ‫تیم ملی والیبال ایران حاال تمام تالش خود را به کار‬ ‫گرفته تا برای نخستین بار سهمیه حضور در رقابت های‬ ‫المپیکرابه دستبیاورد‪g.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫افتاب‬ ‫داستانیکسوگ‬ ‫تحول در شیوه های پژوهش پیرامون عاشورا‬ ‫شهری که سلمان فارسی ان را برگزید؛به گفته هشام بن محمدکلبی که از اولین جغرافی نویسان مسلمان است به این دلیل کوفه نامیده شد که‬ ‫تپه کوچکی در وسط ان شهر واقع بود که به نام کوفان به معنی بال و شر است بالیی که از کرب برخواست و کربال شد و بهترین خلق خدا توسط‬ ‫مردمان ان شهر به شهادت رسید‪.‬در این پرونده به ریشه شناسی جغرافیایی سیاسی کوفه و انچه کوفیان در کربال کردند می پردازیم‪.‬‬ ‫افتاب‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫تو گو با مثلث‬ ‫محمد رضا سنگری در گف ‬ ‫همه جهان در عاشورا نماینده دارد‬ ‫تو گو‪ :‬زهیر توکلی‬ ‫گف ‬ ‫‪1‬‬ ‫دکتر محمدرضا سنگری متولد س��ال ‪ 1333‬در شهر دزفول اس��ت‪ .‬او دانش اموخته رشته ادبیات است و‬ ‫سالیان س��ال ریاس��ت گروه ادبیات را در دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درس��ی برعهده داشته است‪ .‬تحول‬ ‫کتاب های درسی ادبیات در دوره نظام جدید مرهون تالش او و همکارش بوده است (به ویژه مقطع ابتدایی که‬ ‫به اعتقاد کارشناسان تحولی ممتاز و پیشرو بوده است)‪ .‬سنگری در حوزه پژوهش ادبی در مباحث مربوط به‬ ‫شعر معاصر به ویژه شناخت شعر انقالب و دفاع مقدس تخصص دارد اما این همه فضیلت علمی او نیست‪ .‬او‬ ‫به موازات پژوهش ادبی‪ ،‬در عرصه عاشورا پژوهشی – بی مبالغه باید گفت – عمر گذاشته است‪ ،‬از پژوهش در‬ ‫شعر عاشورایی تا بنیان نهادن جریان جدید در نثر نویس��ی ادبی درباره عاشورا‪ ،‬تا نگاهش بر کتاب دو جلدی‬ ‫ایینه داران افتاب در باره ش��هدای کربال و س��رانجام کتاب اخیرش‪« :‬ایینه در کربالس��ت» این کتاب یکی از‬ ‫جامع ترین پژوهش هایی است که در سال های اخیر به شکل تک نگاری درباره واقعه عاشورا تالیف شده است‪.‬‬ ‫به همین بهانه گفت وگویی با او درباره رویکردهای عاشورا پژوهشی انجام داده ایم‪.‬‬ ‫‪76‬‬ ‫وضع عاش��وراپژوهی را در ح��ال حاضر در‬ ‫ی کش��ور به چه ص��ورت ارزیابی‬ ‫محیط علم ‬ ‫می کنید؟‬ ‫‪ l‬پژوهش در حوزه عاشورا با فاصله ای اندک‬ ‫پس از واقعه عاشورا اغاز شد‪ .‬ش��اید این نکته که در‬ ‫خود کربال اتفاق افت��اد اغاز پژوهش باش��د؛ امام در‬ ‫روز عاشورا ش��خصی به نام عقبه بن سمعان را که در‬ ‫تمام مس��یر از اغاز حرکت تا ظهر عاشورا همراه امام‬ ‫بود‪ ،‬از کربال بیرون فرستاد و فرمود این اطالعاتی که‬ ‫تو در باب کربال داری دریغ است که بماند و اینجا از‬ ‫بین برود‪ ،‬ایشان به اصطالح امروزی مسئول بایگانی‬ ‫اباعبداهلل هم بود و تمام نامه ها را هم داش��ت و به رغم‬ ‫اینکه خیلی اصرار داشت در کربال بماند‪ ،‬امام فرمودند‬ ‫که برو‪ .‬ایشان بعدها گزارش هایی از کربال دارد که این‬ ‫اغاز پژوهش درباره کربالست‪ .‬اوست که گفته است‬ ‫من در تمام راه با امام بودم و هیچ گاه اثار ذلت و تمنا و‬ ‫تقاضا در او ندیدم و می دیدم که با وقوع هر حادثه ای‬ ‫چهره او شکفته تر و ارام تر می شود‪ ،‬یعنی تصویری از‬ ‫کربال به دس��ت ما می دهد که با انچه بعدها در تاریخ‬ ‫مطرح می شود به خصوص فضای صرف سوگواری و‬ ‫مرثیه خوانی‪ ،‬کامال متفاوت است‪.‬‬ ‫روایت عقب��ه بن س��معان از چه طری��ق به ما‬ ‫رسیده؟ از طریق مقتل ابومخنف رسیده یا در‬ ‫متون روایی ما بوده؟‬ ‫‪ l‬ما در تاریخ طبری‪ ،‬در مثیراالحزان یعنی در‬ ‫متون معتبر دوره اول می توانی��م این روایت را ببینیم‪.‬‬ ‫مقتل ابومخن��ف در ضمن تاریخ طب��ری امده و اگر‬ ‫همان مقدارش را هم طبری نق��ل نمی کرد از بین رفته‬ ‫بود‪ .‬هرچند بخشی از مقتل ابی مخنف را در اثاری که‬ ‫از دوره های بعدی داریم‪ ،‬می توانیم ببینیم‪ .‬به هر حال‬ ‫در دوره های اول باید بگویی��م مطالعه در کربال فقط‬ ‫صرفا به ش��یوه مقتل نویسی اس��ت و تحقیق راجع به‬ ‫کربال و مطالعات عمیق و دقیق بعد از دوره صفویه و‬ ‫به خصوص بعد از انحرافاتی که اتفاق می افتد در دوره‬ ‫صفویه تا دوره قاجار شکل گرفته است‪.‬‬ ‫مثال‪...‬؟‬ ‫‪ l‬تعزی��ه و برگ��زاری برخ��ی مراس��می ک��ه‬ ‫نوعی کپی برداری از فرهنگ مس��یحیت بوده اس��ت‬ ‫به خصوص برپای��ی تکیه دولت‪ .‬ناصرالدین ش��اه به‬ ‫دلیل اینکه ش��یفته تئاتر غرب بود و نمی توانست ان‬ ‫را در ایران مطرح کن��د‪ ،‬تعزیه را بهتری��ن تکیه گاه و‬ ‫محمل برای برپایی چیزی ش��بیه تئاتر فرنگی ها دید‪.‬‬ ‫از ان زمان به بعد به دلی��ل انحرافاتی که اتفاق می افتد‬ ‫مباحث پژوهش��ی در کربال خیلی جدی می ش��وند‬ ‫و ایت اهلل بیرجن��دی کبری��ت احمر را می نویس��د‪،‬‬ ‫مرحوم محدث نوری لولو و مرجان را می نویس��د و‬ ‫می رس��د به دکتر علی ش��ریعتی و بعد شهید مطهری‬ ‫که حماسه حس��ینی را نوشته اس��ت‪ .‬ولی مطالعات‬ ‫دقیق ت��ر و عمیق تر و س��امان یافته و حت��ی جزئی تر‬ ‫در ح��وزه عاش��ورا عمدت��ا در روزگار م��ا در حال‬ ‫رخداد است و دس��ت کم در این دو دهه اخیر و پس‬ ‫از اوج گی��ری تحریف��ات‪ ،‬چه تحریف��ات لفظی چه‬ ‫محتوایی چه در عرصه مرثیه س��رایی و س��وگواری‪،‬‬ ‫نویسندگانی به کار پژوهش��ی رو اوردند‪ .‬یکی از انها‬ ‫کار ارزشمند مرحوم استاد جعفری است که سعی کرده‬ ‫امام حسین (ع) را به عنوان پیش��وای پیشرو در تبیین‬ ‫مسائل انس��انی مطرح کند‪ .‬یک مقدار مباحث نقد و‬ ‫تحلیل اقای رس��ول جعفریان انج��ام داده اند و اقای‬ ‫محمد صحتی س��ردرودی نیز بر تحریفات عاش��ورا‬ ‫متمرکز شده اند‪ .‬اخیرا شش جلد کتاب با عنوان «معرک‬ ‫بالحسینی من المدینه الی المدینه» یا با کاروان حسینی‬ ‫افتاب‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫از مدینه تا مدینه صورت گرفته که کار بس��یار خوبی‬ ‫است و البته یک کار گروهی بود ه است‪.‬‬ ‫این کار توسط کدام مرکز سامان دهی شده؟‬ ‫‪ l‬موسس��ه باقرالعلوم در قم‪ .‬البت��ه نباید کار‬ ‫ارزشمند شهید جاوید را در این میان نادیده بگیریم‪،‬‬ ‫شاید هیچ کتابی به اندازه این کتاب نقد برانگیز نشد‪.‬‬ ‫شهید جاوید را انصافا باید یک نقطه عطف در حوزه‬ ‫پژوهش و تحقی��ق در موض��وع عاش��ورا بدانیم که‬ ‫بحث هایی مثل شهید اگاه را بعدها برانگیخت‪ ،‬خود‬ ‫«حماس��ه حس��ینی» هم تا حدی در واکنش به همین‬ ‫کتاب بود و حتی بحث هایی که دکتر شریعتی دارد‪....‬‬ ‫شهید اگاه را چه کسی مطرح کرد؟‬ ‫‪ l‬ایت اهلل صافی گلپایگان��ی در ردیه ای که بر‬ ‫ان کتاب نوشته اند‪.‬‬ ‫شما از چه جهت شهید جاوید را نقطه عطف‬ ‫می دانید؟ فقط صرفا به دلیل اینکه بحث برانگیز‬ ‫بوده؟‬ ‫‪ l‬ازاین جهت که س��عی کرده ب��ه تبیین دقیق‬ ‫هدف حضرت اباعبداهلل بپ��ردازد‪ .‬گیرم که در این راه‬ ‫می شود بردیدگاه های او اندکی خرده گرفت اما اینکه‬ ‫امد و اجزای حادث��ه کربال را تحلی��ل و تبیین کرد و‬ ‫احادیث را دس��ته بندی و هدف حضرت اباعبداهلل را‬ ‫مطرح کرد کار بسیار جالب و شاخصی بود‪ .‬گرچه بعدا‬ ‫ایشان جواب کسانی هم که کتاب ایشان را نقد کردند‬ ‫دادند‪ .‬حاال چون فضا سیاس��ی هم ب��ود و یک مقدار‬ ‫تلقی های سیاسی از مطلب می ش��د کمتر مطرح شد‬ ‫ولی بعد از فوت ایشان چاپ شد و پاسخ ها‪ ،‬پاسخ های‬ ‫قابل اعتنا و توجهی هستند‪.‬‬ ‫ایشان اولین کسی بود که یک کتاب مستقل با‬ ‫هدف خاصی که همان تبیین تاریخی و عینی‬ ‫قضیه باشد نوشت یا کسان دیگری هم قبل از‬ ‫ایشان به این شکل به موضوع پرداخته بودند؟‬ ‫‪ l‬اینگونه که ایش��ان پرداخته نه‪ ،‬ولی جسته و‬ ‫ گریخته در لهوف و لولو و مرجان می توانید چیزهایی‬ ‫ببینید یا کبریت احمر‪ ،‬اما به این شکل دسته بندی شده‬ ‫و علمی و موش��کافانه و با بهره گیری از منابع روایی و‬ ‫بعد استدالل هایی که خاستگاه انها این روایات بود‪ ،‬این‬ ‫کار را هیچ کس پیش از ایشان بدین گونه انجام نداده‬ ‫بود و قطعا ما باید شهید جاوید را یک نقطه عطف در‬ ‫حوزه پژوهش های عاشورایی بدانیم‪.‬‬ ‫این پژوهش های عاشورایی را می توان به چند‬ ‫سری تقسیم کرد‪ .‬یکس��ری پژوهش هایی که‬ ‫رویکرد تحریف زدایی و خرافه زدایی دارند‪،‬‬ ‫یکس��ری پژوهش هایی هس��تند که رویکرد‬ ‫توصیفی دارند و بیشتر نگاه تاریخ نگرانه دارند‪،‬‬ ‫گرچه رویکرد اول هم از نگاه تاریخی نشات‬ ‫می گیرد‪ ،‬اما رویکرد تحریف زدایی‪ ،‬رویکردی‬ ‫اس��ت که جنبه فرهنگ��ی ان گاه��ی اوقات‬ ‫می چربد‪.‬فکر می کنم رویکرد های دیگری هم‬ ‫داریم‪ .‬می خواهم این رویکردها را یک مقدار‬ ‫تبیین و دسته بندی کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬عاش��ورا و کربال منش��ورگونه است یعنی‬ ‫اضالع و س��احت های گوناگون دارد‪ .‬می شود با این‬ ‫حادثه عظی��م از زاویه های گوناگون برخ��ورد کرد و‬ ‫همین زاویه های گوناگ��ون رویکردهای گوناگون را‬ ‫ایجاد کرده است‪ .‬عمده نگرش ها در حدود چهار قرن‬ ‫اخیر این بوده که کربال را در قالب یک سوگ دیده اند‪،‬‬ ‫از نام ها هم می توان این را تش��خیص داد مثل لهوف‬ ‫یامثیراالحزان یا نفس المهموم که کتاب اشناتری است‬ ‫یا دمع السجوم که عالمه ابوالحسن شعرانی در تبیین‬ ‫کتاب نفس المهموم دارد‪ .‬یک رویکرد ونگاه ‪ ،‬عارفانه‬ ‫اس��ت که در دوره ای اثار بزرگی را خل��ق کرد چه در‬ ‫حوزه شعر و چه نثر یعنی کربال را یک منظومه عارفانه‬ ‫ببینیم و ضلع عرفانی کربال را تبیین و تحلیل کنیم‪.‬‬ ‫یک رویکرد هم رویکرد نقلی و تاریخی است که‬ ‫خود به چند شاخه تقسیم می شود‪ ،‬یک شکل ان نقل‬ ‫محض اس��ت یعنی فقط انچه تاریخ است را گزارش‬ ‫دهند‪ ،‬شیوه دیگر کنار هم نشاندن مجموعه نقل هاست‬ ‫و تطبیق نقل ها به یکدیگر مثل نفس المهموم و بعضی‬ ‫به جز نق��ل و کنار هم ق��رار دادن و تطبیق‪ ،‬نقادی هم‬ ‫کرده اند مثل کارهای مرحوم دکتر شهیدی‪ ،‬یا کار اقای‬ ‫دکتر زرگر که انتشارات س��مت منتشر کرد یا کارهای‬ ‫اقای رسول جعفریان‪.‬‬ ‫رویکرد دیگر‪ ،‬رویکرد فقهی به حادثه کربالست‬ ‫که تقریبا می توان گفت کار اقای صافی گلپایگانی تا‬ ‫حدودی از منظر فقهی و کالمی به مساله و موضوع نگاه‬ ‫کرده و گهگاه اندک مایه های فلسفی را در این گونه اثار‬ ‫می بینیم‪.‬گاهی اوقات هم کامال نگاه اجتماعی سیاسی‬ ‫غلبه دارد‪ ،‬مثل کارهای دکتر شریعتی‪.‬‬ ‫یک رویک��رد هم بعدها در یک��ی‪ ،‬دو دهه اخیر‬ ‫باب ش��د که اجزای کربال را ارام ارام جدا و هر جزء‬ ‫را بررس��ی کنند مثل یک ش��خصیت یا یک حادثه یا‬ ‫زمینه های سیاس��ی اجتماعی عصر حضرت اباعبداهلل‬ ‫یا نهضت مس��لم و چند و چون مس��ائل مختلفی که‬ ‫پیرامون مس��لم وجود دارد که چرا عبیداهلل را نکشت‬ ‫در حالی که تمام موقعیت را فراه��م کرده بودند‪ ،‬چرا‬ ‫وقتی موقعیت را این طور می بیند شهر را رها نمی کند‬ ‫و چرا نمی رود به امام حسین(ع) اطالع دهد و از این‬ ‫دست مباحث‪.‬‬ ‫یک رویکرد دیگر هم نسبت به کربال وجود دارد‬ ‫که یک مقدار خودش را در حوزه شعر نشان می دهد و‬ ‫رویکرد حماسی به کربال دارد‪.‬‬ ‫اعتقاد من این است که کربال چهار بعد دارد‪ .‬یک‬ ‫بعد‪ ،‬بعد سوگ کربالست که معصومان بر این بعد تکیه‬ ‫کرده اند و خواسته اند نوعی گره خوردگی عاطفی بین‬ ‫ما و کربال ایجاد شود تا با زمینه عاطفی پلی بسته شود‬ ‫به سمت تغییر و تحول ذهن و درون‪.‬‬ ‫یک بعد هم بعد عبرت های کربالست‪ .‬اقای جواد‬ ‫محدثی هم در این زمینه کار کرده اند‪.‬‬ ‫کربال یک کالس درس بزرگ تاریخی است‪ .‬خود‬ ‫حادثه چیزی حدود هفت ساعت ونیم بیشتر نبوده‪ .‬از‬ ‫حدود نزدیک های ساعت هشت صبح شروع می شود‬ ‫با تیرباران و س��اعت پنج و س��ی و ن��ه دقیقه غروب‬ ‫عاشوراست که دیگر هیچ اتفاقی جز شهادت حفاف‬ ‫بن مهند راسبی نیست و کل حادثه هفت ساعت و نیم‬ ‫بیشتر نیس��ت‪ .‬البته این حادثه هفت س��اعت و نیم یا‬ ‫هش��ت س��اعته امکان و ظرفیت بس��یار باالیی برای‬ ‫پرداختن دارد‪.‬‬ ‫بعد سوم‪ ،‬بعد حماسه کربالست‪ ،‬این بعد در دوره‬ ‫انقالب جدی تر شد برای اینکه انقالب نیاز به حماسه‬ ‫داشت و بهترین جایی که می توانست کمک کند همین‬ ‫بود‪ ،‬در عرصه شعر به این مساله پرداختند و کارهایی‬ ‫هم صورت گرفت مثل اثار محمدرضا حکیمی‪ .‬ایشان‬ ‫در نثر خودش به بعد به حماس��ه کرب�لا می پردازد یا‬ ‫کارهای اقای پرویز خرس��ند‪ ،‬مثل «برزیگران دشت‬ ‫خون» یا «انجا که حق پیروز اس��ت»‪ .‬ای��ن نوع نگاه‪،‬‬ ‫نگاهی اس��ت که می خواهد کرب�لا را در هیئت یک‬ ‫حماسه ببیند و از ان بهره گیری کند برای اینکه موتور‬ ‫حرکت جامعه روشن شود‪.‬‬ ‫بعد چه��ارم ان عرفان کربالس��ت‪ .‬فرض کنید‬ ‫گنجینه اس��رار عمان سامانی‪ ،‬اتش��کده نیر تبریزی‪،‬‬ ‫خلوتگاه عشاق مرحوم ش��اهرخی جذبه‪ ،‬خط خون‬ ‫موس��وی گرمارودی را ه��م در حوزه حماس��ه قرار‬ ‫می دهیم و تا حدی گنجش��ک و جبرییل سید حسن‬ ‫حسینی را‪.‬‬ ‫اما کارهای معلم را باید در ح��وزه پیام قرار باید‬ ‫داد‪ ،‬مثل «در ب��رگ ریز باغ زهرا(س) ب��رگ کردیم ‪/‬‬ ‫زنجیر خاییدیم و صبر مرگ کردیم‪ ».‬این نوعی تبیین‬ ‫اس��ت‪ .‬وظیفه ما چیست؟ یا «زینب اس��یری رفت و‬ ‫ما برجای بودیم»‪ .‬این نگاهی اس��ت که ب��ه پیام ها و‬ ‫درس های کربال اشاره می کند‪.‬‬ ‫البته به گمان من انقدر زاویه های گوناگون در ان‬ ‫وجود دارد که هنوز ابعاد کش��ف ناشده کربال فراوان‬ ‫اس��ت و این قاره فهم نش��ده‪ .‬اعتقاد من این است که‬ ‫واقعا اگر ق��ران عالی ترین متن و قانون الهی اس��ت‪،‬‬ ‫کربال عالی ترین اجراست یعنی همه قران خودش را‬ ‫در کربال نش��ان داده بنابراین مثل قران الیه در الیه و‬ ‫بطن در بطن است‪.‬‬ ‫رویک��ردی هم که م��ن با ان برخورد داش��تم‬ ‫رویکرد از منظر یک ایرانی به واقعه کربالست‪،‬‬ ‫مثل حسین منزوی در غزل معروفش «ای خون‬ ‫اصیلت به شتک ها زغدیران ‪ /‬افشانده شرف ها‬ ‫به بلندای دلیران ‪ /‬جاری ش��ده از کرببال امده‬ ‫انگاه ‪ /‬امیخته با خون س��یاوش ب��ه ایران» یا‬ ‫کتاب سووشون خانم سیمین دانشور که پیوند‬ ‫بین امام حسین (ع) و سیاووش در مراسم تشییع‬ ‫جنازه ظاهر می شود یا یغمای جندقی در شعر‬ ‫«از ماریه رفتی اگر اخبار رسیدن گرگان عجم را‬ ‫‪ /‬سگ های عرب برنتوانست دریدن شیران اجم‬ ‫را» می گوید اگر از دش��ت ماریه به گرگ های‬ ‫ایران خبر می رسید که چه اتفاقی در حال رخ‬ ‫دادن است سگ های عرب نمی توانستند شیران‬ ‫بیش��ه را بدرند‪ .‬یغمای جندقی در نثرنویسی‬ ‫هم سره نویس بود‪ .‬چه بس��ا تعزیه را با توجه‬ ‫به تحقیقاتی که در مورد تعزیه ش��ده‪،‬یک نوع‬ ‫س��وگواری ایرانی برای امام حسین(ع) بشود‬ ‫تلقی کرد‪...‬‬ ‫‪ l‬هر موضوعی که در عرصه فرهنگی یک ملت‬ ‫ظاهر شود قطعا صبغه ان را می پذیرد یا الاقل دوست‬ ‫دارند چیزی بر ان بیفزایند‪.‬‬ ‫رگه هایی از این رویکرد را در سریال مختار هم‬ ‫می توانیم ببینیم‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬کیس��ان را در ش��کل کیان متجلی کرده‬ ‫بودن��د‪ ،‬چه��ره ابوعم��ره از ش��خصیت های همراه‬ ‫جناب مختار بوده و به کیان تبدیل شده‪.‬‬ ‫کرب�لا مردمی ترین حادث��ه تاریخی ماس��ت و‬ ‫هرچیزی که مردم با ان انس پیدا کنند یک حسن دارد‪،‬‬ ‫یک خطر‪ .‬حسن ان این اس��ت که مردم با ان زندگی‬ ‫می کنند و زمانی که مردم با چی��زی زندگی کردند هر‬ ‫عنصری از زندگی که ان حادثه در ان حضور نداشته‬ ‫باش��د به ان خواهند افزود‪ ،‬که حاال مثال هایی در این‬ ‫حوزه وج��ود دارد‪ .‬ه��ر اتفاقی که در تاریخ انس��انی‬ ‫برای انس��ان متصور اس��ت ش��ما می توانید در کربال‬ ‫ببینید که بخشی افزوده است و بخشی واقعیت حادثه‬ ‫است‪ .‬خطر این موضوع این است که تحریفات اتفاق‬ ‫می افتد و وقتی درون یک فرهنگ وارد شد‪ ،‬رنگ ان را‬ ‫می گیرد‪ .‬مرحوم دکتر شریعتی می گوید شما اگر دقت‬ ‫کنید به عکس مسیح‪ ،‬می بینید چون دست اروپایی ها‬ ‫افتاد و مس��یحیت در اروپا مطرح اس��ت کامال مسیح‬ ‫هیبت اروپایی دارد‪ ،‬موها بور‪ ،‬چشم ها زاغ در حالی که‬ ‫ایشان فلسطینی بوده و ما می دانیم در منطقه فلسطین‬ ‫چهره ها به چه صورت است‪.‬‬ ‫در ایران وقتی مساله کربال مطرح شد با توجه به‬ ‫‪77‬‬ ‫افتاب‬ ‫اینک��ه ایرانی ها به خاندان علوی عش��ق می ورزیدند‬ ‫خیلی سریع این دس��ت قضایا را همراه کردند‪ .‬بماند‬ ‫که واقعیت این اس��ت که در کوفه ایرانیان بس��یاری‬ ‫بودند و مطالع��ات کامال بیانگر این اس��ت و در زمان‬ ‫امیرالمومنین ایرانیان به حضرت امیرالمومنین تبریک‬ ‫گفتن��د و فیروزان با عنوان سرپرس��ت تی��م ایرانی با‬ ‫سی نفر امدند و حضرت علی(ع) با زبان فارسی برای‬ ‫انها س��خنرانی کرد و عجیب تر روایتی است مبنی بر‬ ‫اینکه حضرت علی(ع) یک��ی از کتاب های ایرانیان را‬ ‫به عربی ترجمه کرد‪.‬‬ ‫این خطبه باقی نمانده؟‬ ‫‪ l‬ن��ه متاس��فانه‪ .‬ایرانیان عش��ق می ورزیدند‬ ‫به خاندان عل��وی‪ ،‬چون می دانس��تند اینها به عدالت‬ ‫می اندیشند و به سیاه و سفید اهمیت نمی دهند‪ ،‬موالی‬ ‫که در دوره خلفا دس��تور رس��یده بود اینها را جلوی‬ ‫سپاه قرار دهید تا س��پر جان عرب ها باشند‪ ،‬در عصر‬ ‫امیرالمومنین جایگاه و موقعیت پیدا کردند و یک دفعه‬ ‫کوفه در عصر چند ساله حضرت علی (ع) پر از ایرانی‬ ‫شد که می گویند در عصر زیاد بن ابیه که قتل عام کرد‬ ‫‪ 10‬هزار نفر ایرانی در انجا بودند و مطالعات من نشان‬ ‫می دهد که هم در سپاه امام حس��ین(ع) ایرانی وجود‬ ‫ن هانیه در کربال‬ ‫داشته و هم در سپاه عمر س��عد‪ .‬کشت ‬ ‫(زن عبداهلل بن عمیر کلبی) به دست یک ایرانی به نام‬ ‫رستم صورت گرفت و در سپاه امام حسین(ع)‪ ،‬اسلم‬ ‫بن عمر است که از ایران بوده‪.‬‬ ‫میثم تمار هم ایرانی بوده‪ .‬اقای حسین مهدوی‬ ‫س��عیدی (م‪ .‬موید) در مقتلی که نوش��ته یکی‬ ‫از فصل ه��ای این مقتل را اختص��اص داده به‬ ‫ایرانیانی که در حادثه کربال حضور داشتند‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬میثم ایرانی بوده و حضرت علی(ع) به او‬ ‫می گوید من نام اصلی تو را می دانم و این نام را پیغمبر‬ ‫تغییر داده و تو ایرانی هستی‪ .‬ایرانیان در نظام حکومتی‬ ‫امیرالمومنین رسما حضور داشتند‪.‬‬ ‫من در روایت��ی دیدم ‪ -‬یادم نیس��ت در کدام‬ ‫کتاب بود‪ ،‬اگر اش��تباه نکنم در تحف العقول‬ ‫بود ‪ -‬که اش��عث ب��ن قیس به حض��رت امیر‬ ‫می گوید تو اخرش این س��رخ ها را بر شانه ما‬ ‫سوار می کنی‪ ...‬که منظور از سرخ ها‪ ،‬ایرانی ها‬ ‫هستند‪ .‬پس چرا میثم مثل حضرت سلمان خیلی‬ ‫ایرانی تبار بودنش پر رنگ نشد؟‬ ‫‪ l‬در دوره ای مخفی می کردند از بس که اینها‬ ‫را به قتل می رساندند‪ .‬در عصر مختار هم همین طور‬ ‫بود‪ .‬همین باعث شد کتاب هایی نوشته شود مثل امام‬ ‫حس��ین(ع) و ایرانیان اثر کورت فریشلر که خواسته‬ ‫نقش ایرانی��ان را در نهضت اباعب��داهلل معلوم کند که‬ ‫پررنگ تر از ان در قیام مختار دیده می ش��ود‪ .‬ان قدر‬ ‫در قیام مختار ایرانی حضور داشته که می گویند وقتی‬ ‫به سمت مکه رفتند برای ازاد کردن محمد حنفیه همه‬ ‫می گفتند اینجا فقط فارسی سخن گفته می شود و حتی‬ ‫اسم سالح ها را تغییر داده بودند و مثال به گرز می گفتند‬ ‫کافرک��وب یا کوافر االک��واب و نام های بس��یاری از‬ ‫اینها کامال فارس��ی بوده‪ .‬حتی وقتی پسر مالک اشتر‪،‬‬ ‫ابراهیم می خواهد به سمت شام برود و بجنگد‪ ،‬یکی‬ ‫از چیزهایی که با او مطرح می کنند و می خواهند او را‬ ‫از مختار جدا کنند این است که می گویند تو در جمعی‬ ‫هستی که اگر نگاه کنی عربی حضور ندارد و بعدها در‬ ‫قیام های بعدی هم ما کامال حضور ایرانیان را می بینیم‬ ‫و این رویک��رد که از منظر ای��ران و ایرانی به موضوع‬ ‫کربال نگاه شود سابقه دیرینه دارد مثال در تاریخ دمشق‬ ‫می توانیم این را ببینیم و ابن کثیر به این مساله پرداخته‪.‬‬ ‫ی��ک باور ه��م از قدی��م در میان م��ا ایرانیان‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪78‬‬ ‫عاشورا و کربال منشورگونه است‬ ‫یعنی اضالع و ساحت های گوناگون‬ ‫دارد‪ .‬می شود با این حادثه عظیم‬ ‫از زاویه های گوناگون برخورد‬ ‫کرد و همین زاویه های گوناگون‬ ‫رویکردهای گوناگون را ایجاد‬ ‫کرده است‪ .‬عمده نگرش ها در حدود‬ ‫چهار قرن اخیر این بوده که کربال‬ ‫را در قالب یک سوگ دیده اند‪ ،‬از‬ ‫نام ها هم می توان این را تشخیص‬ ‫داد مثل لهوف یامثیراالحزان یا‬ ‫نفس المهموم که کتاب اشناتری‬ ‫است یا دمع السجوم که عالمه‬ ‫ابوالحسن شعرانی در تبیین کتاب‬ ‫نفس المهموم دارد‬ ‫مطرح بوده است که دختر یزدگرد سوم‪ ،‬همسر‬ ‫سیدالشهدا و مادر حضرت سجاد بوده است‪،‬‬ ‫ایا این هم در ش��کل گیری این نوع تلقی تاثیر‬ ‫داشته؟‬ ‫‪ l‬بله‪.‬‬ ‫شما در تحقیقاتی که انجام دادید به چه نتیجه ای‬ ‫رسیده اید؟ واقعا شهربانو مادر امام سجاد بوده؟‬ ‫‪ l‬م��ن از ج��ای دیگ��ری ش��روع ک��ردم‬ ‫و ب��ه ای��ن نتیج��ه رس��یدم‪ ،‬م��ادر ام��ام هش��تم و‬ ‫همین ط��ور م��ادر ام��ام دوازده��م (که س�لام خدا‬ ‫ب��ر همه ش��ان)غیر ع��رب بوده ان��د‪ ،‬بنابرای��ن مادر‬ ‫امام سجاد‪ ،‬امام چهارم هم علی القاعده باید غیر عرب‬ ‫باش��د‪ .‬این راز و رم��زی دارد‪ .‬کامال اس��ناد تاریخی‬ ‫موضوع را روشن می کند و کسی عکس این را نگفته ‪.‬‬ ‫قرائن کامال موضوع و مساله را روشن می کند‪.‬‬ ‫مادر امام هشتم اهل کجا هستند؟‬ ‫‪ l‬حمی��ده ی��ا تکت��م‪ ،‬ایش��ان را گفتن��د‬ ‫از افریق��ا اورد ه ان��د ول��ی مطالع��ات نش��ان‬ ‫می ده��د ک��ه بع��دا ب��ه اروپ��ا م��ی رود و بع��د‬ ‫ازانج��ا می ای��د‪ .‬یعن��ی خ��ود حضرت رض��ا (ع)‬ ‫به همین دلیل بوده که گندم گون بوده اند و کسانی به او‬ ‫می گفتند که به مادرش رفته است‪.‬‬ ‫حتی من در مطالعات خودم درباره کربال متوجه‬ ‫شدم که همه جهان در این حادثه سهیم بوده اند‪ .‬یعنی‬ ‫شما در کل نهضت حضرت اباعبداهلل در ان روزگار از‬ ‫هر قاره ای نماینده ای می بینید‪ .‬یعنی از اروپا داریم‪ ،‬از‬ ‫افریقا داریم‪ ،‬از اسیا هم داریم‪.‬‬ ‫از اروپا منظور شما همان پیک قیصر روم است‬ ‫که به دستور یزید شهید شد؟‬ ‫‪ l‬چندتا داریم که بعد از جریان امام حسین (ع)‬ ‫شهید می شوند و خیلی عجیب است و اگر قرار باشد‬ ‫روزی نقش مس��یحیت و حتی یهودی��ت در نهضت‬ ‫اباعبداهلل تحلیل شود‪ ،‬ما شهید یهودی هم داریم‪ ،‬شهید‬ ‫مسیحی هم داریم‪.....‬‬ ‫یکی از رمان های اقای مجید قیصری بر اساس‬ ‫همین رویکرد است‪.‬‬ ‫‪ l‬حتی اسلم را که ایرانی است چون از طریق‬ ‫اروپا می اید‪ ،‬نماینده اروپا هم می توان دانس��ت ولی‬ ‫اصلیت او از منطقه دیلمان بین رش��ت و قزوین بوده‪.‬‬ ‫من برای اینکه مطالعات خ��ودم را دقیق انجام دهم به‬ ‫این منطقه رفته ام‪.‬‬ ‫این بحث جهانی بودن کرب�لا را جایی مطرح‬ ‫کرده اید؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬در کت��اب این��ه در کربالس��ت ک��ه‬ ‫جدیدترین کار من اس��ت یک مقدار به ان پرداخته ام‬ ‫و همچنی��ن در «پیوند دو فرهنگ»‪ .‬کت��اب پیوند دو‬ ‫فرهنگ من گره خوردن بین هشت سال دفاع مقدس و‬ ‫کربالست و می خواستم شباهت ها را بین این دو واقعه‬ ‫تاریخی بررسی کنم‪.‬‬ ‫اسلم فرمودید از اروپا امده؟‬ ‫‪ l‬اس��لم بن عمر چهره خیلی عجیبی است و‬ ‫خیلی کم هم به او پرداخته شده و خیلی هم وقت برد‬ ‫تا من بتوانم درباره ایش��ان تحقیقات دقیق تری انجام‬ ‫دهم‪ .‬ایشان از منطقه دیلمان بوده‪ .‬در عصر کربال دیلم‬ ‫یک توهین است‪ ،‬یعنی وقتی می گفتند اهل دیلم است‬ ‫یعنی اهل کفر است‪.‬‬ ‫اص�لا در احادیثی هم که رس��یده‪ ،‬فرموده اند‬ ‫م��ا را مثل اس��یران ت��رک و دیلم در ش��هرها‬ ‫می گرداندند‪....‬‬ ‫‪ l‬اصال در شب عاشورا که حضرت اباعبداهلل‬ ‫ان ش��ب را برای عب��ادت مهل��ت می خواهند‪ ،‬وقتی‬ ‫شورای نظامی تشکیل می شود که تصمیم گیری کنند‪،‬‬ ‫می خواستند نپذیرند و شمر معتقد بود که نباید مهلت‬ ‫داد و همی��ن االن باید جنگ را ش��روع کنیم‪ ،‬یکی از‬ ‫ل ترک و دیلم بودند‬ ‫فرماندهان می گوید اگر اینها اه�� ‬ ‫ما به انها مهلت می دادیم‪ ،‬اینها که دیگر هرچه نباشد‬ ‫مسلمان هستند‪ .‬اس��لم از منطقه دیلم می اید و سفید‬ ‫بوده‪ ،‬یکی از مس��ائلی که من در این کتاب طرح کردم‬ ‫این است که اوال ش��ما همه تیپ ها را می توانید ببینید‬ ‫و هیچ تیپ اجتماعی نیست که در کربال نباشد‪،‬کارگر‬ ‫هست‪ ،‬مفسر هست‪ ،‬شاعر و هنرمند هست و هرچه‬ ‫که فکر می کنید در مجموعه کربال حضور داشتند‪ ،‬همه‬ ‫گروه های سنی هم هستند و این از عجایب کربالست‪.‬‬ ‫هر دوره سنی را که شما طرح کنید حضور داشته‪ ،‬تاریخ‬ ‫یعقوبی می گوید عبداهلل رضیع در کربال متولد می شود‬ ‫و امام در گوش او اذان می گوید که هدف تیر قرارش‬ ‫دادند‪ ،‬خالصه ‪ 10‬س��اله داریم‪ ،‬دوازده ساله داریم تا‬ ‫نزدیک به نودس��اله در کربال داریم‪ ،‬سیاه داریم‪ ،‬سفید‬ ‫هم داریم‪ ،‬س��یاه کربال که خیلی مشهور است‪ ،‬جون‬ ‫غالم ابوذر اس��ت‪ .‬او در ربذه شاهد مرگ ابوذر بود و‬ ‫ابوذر در انجا به او گفت تو برای یک روزی اندوخته‬ ‫می شوی‪ ،‬نقطه مقابلش هم اسلم است که اتفاقا بسیار‬ ‫زیبا و سفید بود‪ .‬ایش��ان دبیر امام حسین بوده و هم به‬ ‫فارسی و هم به عربی شعر می گفته و در ادبیات عرب‬ ‫در ان روزگار همه به صورت مرجع به ش��عرهای او‬ ‫مراجعه می کردند‪ .‬نامه های امام حس��ین(ع) را ایشان‬ ‫می نوشت‪ .‬قصه اسلم‪ ،‬قصه شیرینی است و من معتقدم‬ ‫تصویری ترین رجز کربال را ایشان گفت‪ .‬ایشان وقتی‬ ‫خدمت امام حسین می رس��د و می خواهد اذن میدان‬ ‫بگیرد‪ ،‬امام اجازه نمی دهند و می فرمایند تو در اختیار‬ ‫فرزندم سجاد هستی‪ ،‬بعد می رود از امام سجاد(ع) اذن‬ ‫می گیرد و به میدان می رود‪ ،‬میدان رفتن اس��لم خیلی‬ ‫عجیب اس��ت‪ .‬تا عمق می��دان م��ی رود و برمی گردد‪،‬‬ ‫وقتی به او می گویند چرا برگشتی می گوید با دوستان‬ ‫کوچکم خداحافظی نکردم؛ همان بچه های کربال که‬ ‫برای انها قصه می گفته و وقتی ب��ه میدان می رود این‬ ‫رجز را می خواند که انصافا چون من روی این مسائل‬ ‫کار کرده ام و رجزها را جمع کردم می گویم هیچ کس‬ ‫به این زیبایی رجز نخواند که اس��لم خواند‪ ،‬می گوید‬ ‫«الجو من س��همی و نبلی یمتلی‪ /‬والبحر من طعنی و‬ ‫ضربی یس��تلی»‪ .‬خیلی تعبیر قشنگی است‪ ،‬می گوید‬ ‫دریا از جزر و مد شمشیر من شعله ور می شود‪ .‬شعله ور‬ ‫شدن دریا از شمشیر یک پارادوکس است‪« ،‬الجو من‬ ‫سهمی و نبلی یمتلی»؛ من وقتی تیراندازی کنم فضا را‬ ‫از تیرهایم سایه می کنم‪ .‬اذا حسامی فی یمینی ینجلی‪/‬‬ ‫ینشق قلب الحاسد الموجلی»‬ ‫من وقتی درخشش شمشیرم که از نیام می کشم‬ ‫افتاب‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫اغاز شود تاریکی درون قلب های خودپرستان و خود‬ ‫بزرگ بینان را روش��ن می کند‪ .‬خیلی تصویر ش��یرین‬ ‫و زیبایی اس��ت‪ .‬وقتی می جنگد و ب��ه زمین می افتد‬ ‫دستانش بریده ‪ .‬وقتی امام باالی سرش می اید می گوید‬ ‫مثل بقیه نمی توانم دستانم را دور گردنت بیندازم‪ ،‬تو‬ ‫کمک کن این اتفاق بیفتد‪ .‬وقتی دستانش را گردن امام‬ ‫می اندازد می گوید من چه خوشبختم که افتاب را در‬ ‫اغوش گرفتم و بعد تمام می کند‪.‬‬ ‫ایشان از کجا امده بود؟‬ ‫‪ l‬ایشان مدت ها در منطقه اناتولی ترکیه بوده به‬ ‫همین دلیل به او غالم ترک می گفتند‪.‬‬ ‫ان زمان که ترک ها نرفته بودند سمت اناتولی؟‬ ‫‪ l‬کل ان منطقه را می گفتند ترک‪ .‬معیار هم این‬ ‫بود که ان زبان را متوجه نمی شدند‪ .‬هرکسی که زبانش‬ ‫قابل فهم نبود به او ترک می گفتند‪.‬‬ ‫بعد از امام حسین (ع)‪ ،‬غیراز امام زمان (عج)‪،‬‬ ‫هشت امام دیگر زندگی کردند‪ ،‬چطور جزئیات‬ ‫واقعه کربال را تش��ریح نکردند؟ یک س��وال‬ ‫مبنایی است‪ .‬پارسال اقایی گفته بود که سرها‬ ‫را مومیایی کرده بودند‪ ،‬وقتی وارد این جزئیات‬ ‫می ش��ویم با س��یره اهل بیت مناف��ات دارد یا‬ ‫خیر؟ یعنی اگر قرار بود تا ای��ن حد جزئیات‬ ‫گفته شود و وارد جزئیات شویم البته منظورم‬ ‫جزئیاتی که از تاریخ فهمیده می ش��ود نیست‪،‬‬ ‫زمانی است که شما با مراجعه به متون تاریخی‬ ‫و جدا کردن صحی��ح از ناصحیح به این نتایج‬ ‫رسیده اید‪ ،‬این اشکالی ندارد‪ ،‬اما زمانی است‬ ‫که در عزاداری به عنوان ایین و شعائری که باید‬ ‫اقامه شود‪ ،‬سخن می گوییم‪ ،‬خود اهل بیت (ع)‬ ‫هم خیلی وارد بازگویی جزئیات نشدند‪ ،‬خب‬ ‫باالخره اهل بیت (ع) علم الهی داشتند و از نظر‬ ‫دانس��تن انچه در کربال گذشته بین امام حسن‬ ‫عسکری (ع) و امام س��جاد (ع) تفاوتی نیست‬ ‫ولی به طور خاص ام��ام محمدباقر (ع) و امام‬ ‫جعفر ص��ادق (ع) اتفاق��ا در دوره ای زندگی‬ ‫می کردند که ازادی بود به خصوص امام محمد‬ ‫باقر(ع) که خودشان هم در کربال حاضر بودند‬ ‫و فضا برای اینکه این دو بزرگوار راجع به کربال‬ ‫و قضیه عاشورا بیشتر وارد شوند بوده ولی االن‬ ‫مقتل روایی که یکی از روحانیون به نام ش��یخ‬ ‫محمد شیخ رضایی تدوین کرده است با ترجمه‬ ‫احادی��ث‪ ،‬یک کت��اب چهارص��د صفحه ای‬ ‫شده است واال خود اصل روایات شاید حدود‬ ‫دویست صفحه باشد‪ ،‬تازه خیلی از این روایات‬ ‫تکراری یا کلی اس��ت‪ .‬می خواه��م این نکته‬ ‫تاریک را برای ما روشن کنید که ایا اهل بیت‬ ‫وارد این جزئیات ش��دند و به ما نرسیده؟ یا از‬ ‫اصل‪ ،‬سیره ان بزرگواران این بوده که وارد نقل‬ ‫و توصیف جزئیات عاشورا نشوند؟‬ ‫‪ l‬بهترین اسناد برای ما در بررسی اینکه ائمه چه‬ ‫مقداربهکربالپرداخته اندیاخواسته اندبهانبپردازیم‪،‬اسناد‬ ‫روشن ادبی ان روزگار است چون ائمه بر رسانه غالب ان‬ ‫روزگار که شعر است تکیه می کردند و شاعران شاخص ان‬ ‫روزگار مثل فرزدق‪ ،‬دعبل‪ ،‬سیدحمیری و‪ ...‬اگر اثارشان‬ ‫را مطالعه کنیم خیلی نگاه کلی به کربال دارند و به جز چند‬ ‫جزء روشن و مشخص کربال چیز دیگری نگفته اند و ائمه‬ ‫هم اجازه نمی دادند کس��ی وارد جزئیات شود‪ .‬ورود به‬ ‫جزئیاتنگاهکلیوجهت گیریاصلینهضتحسین(ع)‬ ‫را گم می کرد‪ .‬اینکه اوال انها بر عاطفه و تراژدی و سوگ‬ ‫کربال تکیه می کردند برای این بوده که خود فکر کربال قابل‬ ‫طرحنبودهبهخاطرمحدودیت هاوشرایطیکهدرانزمان‬ ‫وجودداشت‪،‬بعدازکربالشیعهقتلعامشدوخوب هایی‬ ‫که بودند همان هایی بودند که در کربال ش��هید شدند و‬ ‫دیگر کس��ی باقی نمانده بود‪ ،‬در نهضت مختار هم امام‬ ‫اصالبه طورمستقیمحضورپیدانمی کندومحمدحنفیهرا‬ ‫واسطه قرار می دهد‪ .‬انچه انها توصیه می کردند این اشک‬ ‫انگیزی و سوگ است تا عواطف را نگه دارند‪ ،‬به گمان من‬ ‫ائمه می خواستند فرم و شکل الاقل گم نشود تا بتوانند به‬ ‫وسیله ان‪ ،‬محتوا را ارائه دهند‪ .‬امام گهگاه به هدف و مقصد‬ ‫گریز می زدند و می فرمودند که به این مقصد بپردازید حتی‬ ‫امام صادق (ع) در منا پول می دهد تا در انجا محفل بیارایند‪،‬‬ ‫یکنوعگرهخوردگیبینفلسفهحجوکربالمطرحاست‪.‬‬ ‫انها نه روضه مکش��وف را تایید کردند و نه اصال روضه‬ ‫مکشوف داریم و نه اینقدر ورود به جزئیات را تایید کردند‪.‬‬ ‫حداکثر چیزی که ما داریم اگر زیارت ناحیه را از جانب‬ ‫امام زمان (عج) بدانیم حداکثر توصیف لحظه شهادت امام‬ ‫حسین (ع) است که «شمر امد و نشست روی سینه‪ .‬تو‬ ‫همهنوزنفس هایتبودوچشمانتراارامازخیمهگرفتی‬ ‫و بعد شمشیرش در حالی که با ولع تمام روی گردن تو‬ ‫کشیده می شد سر تو را جدا کرد»‪.‬‬ ‫در انتس��اب زیارت ناحیه ه��م تردید وجود‬ ‫دارد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬بعضی ها حرف دارند‪ .‬البته می توان در‬ ‫زیارت رجبیه و در زی��ارت دوم ناحیه تردید کرد ولی‬ ‫در زیارت ناحیه اول این طور نیست‪.‬‬ ‫یعنی دو تا زیارت ناحیه داریم؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬بعضی ها گفتند این منتسب به امام حسن‬ ‫عسکری(ع) است‪.‬‬ ‫پس شما تایید می کنید‪....‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬به گمان من اینگونه نگاه کردن به کربال‬ ‫وهن به کربالس��ت‪ .‬کرب�لا در دو س��وی دو پرتگاه‬ ‫قرار دارد؛ ی��ک صراط مس��تقیم با دو پرت��گاه‪ ،‬یک‬ ‫پرتگاه‪ ،‬پرتگاه غلو و دیگری پرتگاه وهن است‪ .‬یکی‬ ‫فروکش��یدن از انچه هس��تند و یکی برکش��یدن اینها‬ ‫تا س��احت ربوبی؛ این تعبیرها مورد پذیرش نیس��ت‬ ‫وبعضی ها ه��م از این طرف س��احت وج��ودی ان‬ ‫بزرگواران را خیلی فرو می کش��ند که فرم و ریخت و‬ ‫یک شکل فاجعه امیزی از کش��تن این شهدا بگویند‪،‬‬ ‫ما چه نیاز داریم برای اینکه بگریانیم به این شکل؟ که‬ ‫حاال بخواهیم از مومیایی کردن این سرها حرف بزنیم‪،‬‬ ‫بی تردید در حمل این سرها قواعدی بوده‪ ،‬من هم روی‬ ‫این کار کرده ام و می توانم انه��ا را طرح کنم ولی فقط‬ ‫در حوزه پژوهشی گفته ام و در خارج از این فضا مثال‬ ‫در محفل و مجلس خودم بخواه��م چیزی بگویم که‬ ‫حالی در مجلس ایجاد کنم به این چیزها نمی پردازم‪.‬‬ ‫خود حادثه کربال با ان صورتی که وجود دارد بیانش‬ ‫به اندازه کافی تاثربرانگیز است و نیازی نیست ما سراغ‬ ‫این مسائل برویم یا قصه هایی را بسازیم که به هر قیمتی‬ ‫شده اشک بگیریم‪ ،‬اینها فروکشیدن ارزش کربال و گم‬ ‫کردن ارزش هاست‪.‬‬ ‫من یک حدس��ی می زنم‪ ،‬گرچه فرمایش شما‬ ‫خیلی متی��ن اس��ت‪ ،‬در ان دوره و دوره های‬ ‫بعدی دست هایی در کار بوده که واقعه کربال‬ ‫را تحریف کند‪ ،‬اهل بیت عمدا وارد جزئیات‬ ‫نمی شدند که اصال زمین بازی را عوض کنند‪،‬‬ ‫شما اگر وارد جزئیات یک مساله شوید امکان‬ ‫تحریف را خیلی بیشتر دست معاندین می دهید‬ ‫تا زمانی که کلیات را عنوان می کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬بله همین طور است‪ .‬ائمه گاهی وقت ها‪....‬‬ ‫به عنوان مثال‪ ،‬االن این همه گزارش های خبری‬ ‫مختلف راجع به یک موض��وع خاص به گوش‬ ‫می رسد‪ ،‬می بینیم که چقدر با هم فرق دارد چرا‬ ‫چون ذکر جزئیات می کنن��د‪ ،‬اتفاقا جاهایی که‬ ‫وارد ذکر جزئیات می ش��وید زمینه ض دو نقیض‬ ‫گفتن بیشتر فراهم می شود تا زمانی که کلیات را‬ ‫بیانمی کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬حتی نه��ی می کردند‪ ،‬معم��وال عنصر تخیل‬ ‫خیلی سریع در این شرایط وارد عمل می شود‪...‬‬ ‫چون عاطفه خیلی برانگیختگی دارد‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬خطر بسیار بزرگی که وجود دارد تبدیل‬ ‫زبان ح��ال و قال اس��ت یعنی م��ن می گویم حضرت‬ ‫زینب(س) زمانی که داشت با اباعبداهلل به میدان می رفت‬ ‫انگار داشت اینطور به برادر می گفت‪ ،‬نفر بعدی می گوید‬ ‫این طور گفت‪ ،‬یعنی زبان حال را ب��ه زبان قال تبدیل‬ ‫می کن��د و بعد این زب��ان حالی که تبدیل به قال ش��ده‬ ‫مکتوب هم می ش��ود چون در دوره ای روضه نویسی‬ ‫بسیار رایج بوده تا ان حد که کس��انی بودند که روضه‬ ‫را حفظ می کردند‪ ،‬حاال اگر این مکتوبات به عربی هم‬ ‫ ترجمه شده‪ ،‬متن عربی برای من عوام که می خوانم قول‬ ‫معصوم تلقی می شود‪ ،‬یعنی حال تبدیل به قال شده و‬ ‫قال از این زبان به زبان عربی ترجمه ش��ده و چون متن‬ ‫عربی در تصور ما ایرانیان زبان معصومین است خیلی‬ ‫راحت این را به معصوم منتسب کرده و در اثار مکتوب‬ ‫بعدی نقل کردیم‪ .‬اینطور است که در یک دوره صدساله‬ ‫انقدر تحریفات اتفاق می افتد‪ ،‬از این دست مسائل زیاد‬ ‫است و باعث می شود مقصد گم ش��ود‪ .‬بعضی از این‬ ‫جزئیات کمی شگفت و تازه است و این شگفتی ما را‬ ‫می رباید و غافل می کند از اینکه اصال مقصد این حرکت‬ ‫چه بوده است‪g .‬‬ ‫دکتر سنگری با اشاره به نقش‬ ‫ایرانیان در واقعه کربال می گوید‪:‬‬ ‫ایرانیان عشق می ورزیدند به خاندان‬ ‫علوی‪ ،‬چون می دانستند اینها به‬ ‫عدالت می اندیشند و به سیاه و سفید‬ ‫اهمیت نمی دهند‪ ،‬موالی که در دوره‬ ‫خلفا دستور رسیده بود اینها را جلوی‬ ‫سپاه قرار دهید تا سپر جان عرب ها‬ ‫باشند‪ ،‬در عصر امیرالمومنین جایگاه و‬ ‫موقعیت پیدا کردند و یک دفعه کوفه‬ ‫در عصر چند ساله حضرت علی (ع) پر‬ ‫از ایرانی شد‬ ‫‪79‬‬ ‫شیعیان اعتقادی‪ ،‬تنها‬ ‫بخش کوچکی از‬ ‫مردم کوفه را تشکیل‬ ‫می دادند‪ .‬در زمان‬ ‫بیعت با امام علی(ع)‬ ‫ایشان تنها‬ ‫پنجاه نفر شیعه‬ ‫اعتقادی داشتند‪.‬‬ ‫در زمان قیام امام‬ ‫حسین(ع) نیز بسیاری‬ ‫از همین شیعیان‬ ‫در دوران معاویه‬ ‫دستگیر شده یا به‬ ‫شهادت رسیده بودند‬ ‫افتاب‬ ‫شهری بر پایه بال و شر‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫مروری بر بافت اجتماعی و ژئوپلتیک کوفه در گذر تاریخ‬ ‫مسلم قادری‪/‬پژوهشگر تاریخی‬ ‫‪2‬‬ ‫اینشایدازطعنه هایتاریخباشدکهاولینشهریکه‬ ‫بالمثلیشد؛شهره‬ ‫توسطمسلمانانبناشد‪،‬معروفبهضر ‬ ‫تاریخی الکوفی ال یوفی‪.‬شاید لفظ کوفی هم از ذات کوفه‬ ‫برخاسته بود‪ ،‬شهری که هشام بن محمدکلبی که از اولین‬ ‫جغرافی نویسان مسلمان است درباره اش می گوید‪« :‬نام‬ ‫کوفه از تپه کوچکی که در وسط ان شهر واقع بود به نام‬ ‫کوفان گرفته ش��ده و به قول بعضی کوفان به معنی بال و‬ ‫شر است‪».‬‬ ‫در دوره خالفت خلیفه دوم‪ ،‬مسلمانان که هدف فتح‬ ‫ایران را در سر داشتند‪ ،‬به دنبال محلی بودند که عالوه بر‬ ‫نزدیکی به مرز ایران‪ ،‬از نظر اب و هوایی‪ ،‬مطلوب ساکنین‬ ‫جزیره العرب باشد‪ .‬از این رو سعدبن ابی وقاص پس از‬ ‫مکاتبه با خلیفه دوم‪ ،‬به سلمان فارسی ماموریت داد تا به‬ ‫دنبال محلی مناسب جهت اسکان خود و گله شترانشان‬ ‫باشد‪ .‬در پی این ماموریت‪ ،‬منطقه ای در ساحل غربی رود‬ ‫فرات و نزدیکی شهر باستانی حیره انتخاب شد که بعدها‬ ‫کوفه نامیده شد و این اولین شهری بود که پس از ظهور‬ ‫اسالمبهوسیلهمسلمانانساختهشد‪.‬‬ ‫کوفه قسمت شمالی دارای مراتعی سرسبز بوده و در‬ ‫واقع قلمرو اصلی دولت باستانی اشوریان است‪.‬‬ ‫قسمت جنوبی به دلیل رسوبی بودن خاک ان‪ ،‬بسیار‬ ‫حاصل خیز بوده و نخلستان های پر ثمر ان از نهرهایی که‬ ‫از دجله و فرات منشعب شده اند سیراب می شود‪ .‬ساکنین‬ ‫نالنهریننهتنهامشکلیبهنامکمبودابنداشتند‪،‬‬ ‫جنوبیبی ‬ ‫بلکه در مواقعی‪ ،‬فراوانی اب‪ ،‬مشکالتی همچون طغیان‬ ‫‪80‬‬ ‫رودخانه ها و جاری شدن س��یالب های مخرب را برای‬ ‫انان در پی داشت‪ .‬پس از انقراض ساس��انیان و با ورود‬ ‫اعراب مسلمان به این منطقه‪ ،‬قسمت شمالی ان را به دلیل‬ ‫قرار گرفتن در می��ان اب دو رود دجله و فرات به هنگام‬ ‫طغیان و نیز به دلیل اینکه س��اکنان این منطقه تا ان زمان‬ ‫تجمع این میزان اب به دور یک دشت وسیع را مشاهده‬ ‫نکرده بودند‪« ،‬جزیره» نامیدند‪ .‬این سرزمین‪ ،‬یعنی قسمت‬ ‫نالنهرینبهسهبخشتقسیممی شدکههربخش‬ ‫شمالیبی ‬ ‫را «دیار» می گفتند‪.‬‬ ‫پس از فتح قسمت ش��مالی و جنوبی بین النهرین‬ ‫توسط مسلمانان در قرن اول هجری‪ ،‬این منطقه و به ویژه‬ ‫قسمت جنوبی ان یعنی عراق که تا پیش از ورود اسالم‪،‬‬ ‫بخش مرکزی امپراتوری ساس��انیان ب��ود با مهاجرت و‬ ‫حضور و اس��کان گس��ترده قبایل عرب تبدیل به یک‬ ‫سرزمین صددرصد عربی شد‪ .‬پس از پیروزی مسلمانان‬ ‫در نبرد قادسیه در سال چهاردهم هجری و تصرف شهر‬ ‫تیسفون پایتخت ساس��انیان‪ ،‬خلیفه دوم به سعدبن ابی‬ ‫وقاص‪ ،‬فرمانده سپاه اسالم در عراق دستور داد تا در انجا‬ ‫بمانند‪ .‬بدون شک وی چنین اقدامی را با نیت استحکام‬ ‫بخشیدن به سیطره مسلمانان در عراق تا فرارسیدن زمان‬ ‫مناس��ب برای پیش��روی به عمق خاک ایران انجام داد‪.‬‬ ‫مس��لمانان پس از حدود چهارده ماه سکونت در شهر‬ ‫مداین [تیسفون]‪ ،‬احساس خستگی کرده و نتوانستند با‬ ‫محل جدید سکونت خود که دارای اب و هوایی مرطوب‪،‬‬ ‫ناسالم و متعفن بود‪ ،‬خو بگیرند‪ .‬به رغم امتیازهایی که یک‬ ‫شهرساختهوسازماندهیشدهدراختیار انانمی گذاشت‪،‬‬ ‫اب و هوای این شهر مطلوب ساکنین جزیره العرب نبود‪،‬‬ ‫حشرات موذی به گله و رمه انان حمله ور شده و انان را‬ ‫ازار می دادند‪ ،‬درحالی که در بیابان های عربی عربستان‬ ‫نه تنها با چنین مشکلی روبه رو نبودند‪.‬پس از مدتی که‬ ‫از سکونت مسلمانان در کوفه گذشت چادرهای پشمین‬ ‫قبایل عرب تبدیل به خانه های ساخته شده از نی و سپس‬ ‫تبدیل به خانه های خشت و گلی شد‪ .‬اولین ساختمانی که‬ ‫در شهر کوفه بنا شد و تقسیم بندی شهر و محله های ان بر‬ ‫اساس ان و در کنار ان انجام شد‪ ،‬مسجد جامع کوفه بود‬ ‫که ساخت ان همزمان با حضور مسلمانان در این منطقه‬ ‫اغاز شد‪ .‬تعیین حدود و فضای مورد نیاز ساخت مسجد‬ ‫از طریق پرتاب تیر انجام شد‪ ،‬بدین صورت که یک نفر‬ ‫تیرانداز در مرکز محل مسجد که از قبل تعیین شده بود قرار‬ ‫گرفته و اقدام به پرتاب تیر چهار جهت اصلی کرد‪ .‬قبله‬ ‫مسجد در جنوب غربی به عنوان نقطه مبدا در نظر گرفته‬ ‫شد‪ .‬در واقع‪ ،‬شکل ابتدایی کوفه از سه عنصر تشکیل یافته‬ ‫بود‪ :‬اول‪ ،‬منطقه وسیع مرکزی که منطقه ای است مذهبی‬ ‫و سیاسی و نظامی شامل مسجد و داراالماره‪ ،‬یعنی مرکز‬ ‫فرماندهی و تجمع مردم و دوم‪ ،‬زمین های محل سکونت‬ ‫قبایل که مرزبندی و تعیین حدود شده بود‪ .‬به هر گروه از‬ ‫قبایل عرب که در فتح بین النهرین و نبرد قادسیه و اغاز‬ ‫بنای کوفه شرکت داشتند و به انها «اهل االیام و القادسیه»‬ ‫می گفتند‪ ،‬محله ای جهت س��کونت و فضایی باز برای‬ ‫چرای شتران‪ ،‬ساخت خانه های جدید و گورستان داده‬ ‫می شد‪ .‬این محل ها در بسط و توسعه شهر کوفه از اهمیت‬ ‫زیادی برخوردار بود‪ ،‬زیرا فضای کافی برای کسانی که‬ ‫بعدها به سوی کوفه می امدند اماده می کرد‪ .‬شهر کوفه بر‬ ‫اساس تقسیم بندی قبایل که سعدبن ابی وقاص پس از‬ ‫مشورت با عمربن خطاب انجام داده بود‪ ،‬از هفت بخش‬ ‫قبیله ای تشکیل می شد که شامل قبایل مختلف نزاری و‬ ‫یمنیبود‪.‬‬ ‫با گسترش حدود سرزمین های اسالمی در مرزهای‬ ‫یو‬ ‫ایران ساسانی و نیاز به در اختیار داشتن نیروی نظام ‬ ‫سربازان بیشتر که مهاجرت و حضور قبایل بیشتری را در‬ ‫نالنهرینبه دنبالداشت‪،‬جمعیتکوفهنیزرشدسریعی‬ ‫بی ‬ ‫به علت روحیه خاص مردم‬ ‫کوفه‪ ،‬سران حکومت گاه‬ ‫کسانی را بر این منطقه‬ ‫حاکم می کردند که با ایجاد‬ ‫جوی سخت گیرانه انان‬ ‫را کنترل نمایند‪ .‬پس‬ ‫از بیعت مردم با امام‬ ‫حسین(ع)‪ ،‬یزید حاکم‬ ‫قبلی را برکنار کرده و‬ ‫عبیداهلل را بر کوفه‬ ‫گماشت‪ .‬وی چنان‬ ‫جو خفقان اوری به وجود‬ ‫اورد که جرات هرگونه‬ ‫اعتراض و حرکتی را از‬ ‫مردم گرفت‬ ‫مردم شناسی کوفه‬ ‫در بدو تاسیس کوفه‪ ،‬اولین ساکنان ان را قبایل نزاری‬ ‫و یمنی تش��کیل می دادند‪ ،‬اما به مرور زمان و گسترش‬ ‫فتوحات‪ ،‬سایر قبایل و عناصر غیر عرب از جمله موالی‬ ‫(اسیران جنگی‪ ،‬روستائیان و کش��اورزان‪ ،‬پیشه وران و‬ ‫صنعت گران‪ ،‬تازه مس��لمانان) ب ه ترکیب جمعیتی شهر‬ ‫اضافه شدند‪ .‬جمعیت کوفه در سال های اول تاسیس بالغ‬ ‫بر ‪24‬هزار نفر و در س��ال‪ 60‬قمری در حدود ‪140‬هزار‬ ‫نفر تخمین زده می ش��ود و این در حالی است که جناب‬ ‫مس��لم بن عقیل در نامه خویش به امام حسین(ع) تعداد‬ ‫بیعت کنندگانرابیستهزارتندانست‪.‬‬ ‫شیعیان اعتقادی‪ ،‬تنها بخش کوچکی از مردم کوفه را‬ ‫تشکیل می دادند‪ .‬در زمان بیعت با امام علی(ع) ایشان تنها‬ ‫پنجاهنفرشیعهاعتقادیداشتند‪.‬درزمانقیامامامحسین(ع)‬ ‫نیز بسیاری از همین شیعیان در دوران معاویه دستگیر شده‬ ‫یابهشهادترسیدهبودندواززمانامامصادق(ع)بودکهبه‬ ‫تدریج شیعیان اعتقادی در این شهر رو به گسترش نهادند‪.‬‬ ‫سایر افراد جزو شیعیان سیاسی ایشان به حساب می امدند‬ ‫و این در حالی بود که حتی در زمان امام صادق(ع) بخشی‬ ‫از مردم کوفه پیرو فرقه های اهل سنت به شمار می رفتند‪.‬‬ ‫حتیبرخی از انان یهودیان و مسیحیانیبودند که در ناحیه‬ ‫کوفه اسکان داده شده بودند‪.‬‬ ‫بررس��ی دیدگاه رهبران نش��انگر دوگانگی رفتار‬ ‫کوفیان است‪ .‬به عنوان نمونه خلیفه دوم درباره مردم کوفه‬ ‫الف) عوامل درونی‬ ‫اول‪ -‬حضور صحابه‪ ،‬سرشناسان و دالوران عرب در‬ ‫کوفه‪ ،‬موقعیت جغرافیایی‪ ،‬گرایش مردم کوفه به ائمه(ع)‬ ‫و به خصوص کم لطفی م��ردم مکه و مدینه نس��بت به‬ ‫اهل بیت(ع) باعث شده بود که ائمه(ع) به این منطقه حتی‬ ‫نسبتبهشیعیانسیاسیخویشتوجهخاصینشاندهند‪.‬‬ ‫خاصه اینکه یمنی های ساکن کوفه برخالف مردم مکه به‬ ‫علت اینکه توس��ط حضرت علی(ع) با اسالم َاشنا شده‬ ‫بودند‪ ،‬جزو دوستداران ایشان به شمار می رفتند‪.‬‬ ‫وجود صحابه و تابعین بن��ام و ائمه معصومین(ع)‬ ‫در کوفه باعث ایجاد نوعی روشن بینی و ژرف نگری در‬ ‫کوفیان شده بود‪ .‬بنابراین برخالف سایر شهرها که نمونه‬ ‫بارز ان شام اس��ت‪ ،‬از تقلید کورکورانه دوری کرده و به‬ ‫راحتی تن به اطاعت از حاکمان نمی دادند‪ .‬این مس��اله‬ ‫از سویی به عنوان یک نکته مثبت به ش��مار می رود و از‬ ‫سویی دیگر در جایی که عدم معرفت نسبت به ائمه(ع)‬ ‫باعث نافرمانی انها می ش��د‪ ،‬نقطه منفی است‪ .‬بنابراین‬ ‫افراط و تفریط هایی را از س��وی افرادی چون خوارج و‬ ‫فرصت طلبانشاهدهستیم‪.‬‬ ‫دوم‪ -‬وجود قبایل و طوایف مختلف با دیدگاه های‬ ‫گوناگون‪ ،‬در حالی که به فرموده امام عل��ی(ع) در زمان‬ ‫بیعت‪ ،‬اسالم انان با اسالم حقیقی فاصله داشته و دنیاطلبی‬ ‫جایانراگرفتهاست؛یکیدیگرازعواملناهماهنگیدر‬ ‫تصمیماتبهشمارمی رود‪.‬‬ ‫افتاب‬ ‫بازارهای زیادی ساخته و برای هر صنفی از بازرگانان سرا‬ ‫و در بندی در نظر گرفته شد‪ .‬بها و اجاره این اماکن تجاری‬ ‫به حدی بود که تامین کننده نیازهای ده هزار مرد جنگی‬ ‫حاضر در کوفه ب��ود‪ .‬پس از انقراض امویان به دس��ت‬ ‫عباسیان در سال ‪132‬ه و استقرار حکومت عباسی‪ ،‬کوفه‬ ‫ی و به دنبال ان‪ ،‬اهمیت اقتصادی‬ ‫اهمیت سیاسی نظام ‬ ‫خود را از دست داد‪ .‬در عصر عباس��ی دوم با تضعیف‬ ‫قدرت سیاسی بنی عباس‪ ،‬ش��هر کوفه در پی حمالت‬ ‫قبایل بدوی و غارتگر عربستان‪ ،‬به ویژه قرامطه (گروهی‬ ‫از اسماعیلیان) و طوایف شمر و خفاجه‪ ،‬به شدت لطمه‬ ‫خورد و تخریب شد‪ .‬ابن جبیر سفرنامه نویس مسلمان که‬ ‫در سال‪580‬ه شهر کوفه را از نزدیک مشاهده کرده‪ ،‬درباره‬ ‫ان چنین می گوید‪« :‬کوفه شهری است بزرگ و کهن ساز‬ ‫که ویرانی بسیاری بر ان دست یافته و ویرانه هایش بیش‬ ‫از ابادی های ان است‪».‬‬ ‫درواقع‪،‬شهرکوفهازقرن‪6‬هجریبهصورتشهری‬ ‫مرده در امد که موجودیت ان به دلیل سابقه تاریخی اش در‬ ‫اسالم حفظ شده و یاداور حوادث و وقایع تلخ و ناگواری‬ ‫است که در تاریخ اسالمی به وقوع پیوسته است‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫کرد‪ .‬تازه واردین عرب که به انها «روادف» می گفتند‪ ،‬پس‬ ‫ازتکمیلفتوحاتشامومصردیگرهیچ گونهفرصتیبرای‬ ‫کسب غنایم در مناطق غربی نیافتند و از انجا که احتمال‬ ‫حملهمجددبهامپراتوریساسانیوزمینهگسترشقلمرو‬ ‫خود در شرق را پیش بینی می کردند در این فکر بودند که‬ ‫حضور انان در کوفه فرصت جدیدی برای کسب غنایم‬ ‫جنگی خواهد بود‪ .‬دومین جریان جمعیتی در کوفه‪ ،‬اغاز‬ ‫دور جدید مهاجرت ایرانیان بود که پس از چهارهزار نفر‬ ‫دیلمی‪،‬روبهاینشهراوردهبودند‪.‬بخشیازاینمهاجرین‪،‬‬ ‫کسانی بودند که در جریان سه نبرد قادسیه‪ ،‬جلوال و نهاوند‬ ‫به عنوان برده اسیر شده و اکثرا اسالم را از صاحبان عرب‬ ‫خود پذیرفته و ازاد شده بودند‪ ،‬ولی به صورت هم پیمان‬ ‫قبایل عرب باقی مانده بودند‪ .‬شهر کوفه به لحاظ حضور‬ ‫نسبتا پرتعداد ایرانیان در ان جو اجتماعی سازگاری را برای‬ ‫اقامت سایر ایرانیان ایجاد می کرد‪ .‬متاسفانه ایرانیان حاضر‬ ‫در کوفه به رغم قبول اس�لام و مجاهدت و فداکاری در‬ ‫راه ان‪ ،‬در نظام اجتماعی شهر کوفه از موقعیت مساوی‬ ‫با ش��هروندان عرب برخوردار نبودند و انان را «موالی»‬ ‫می خواندندکهنشانازدون پایگیاجتماعیاناننزداعراب‬ ‫داشت‪ .‬انها در دوران حکومت سه خلیفه اول به شدت‬ ‫تحت فشاربودهوطعمتلخاهانت هاوتبعیض هایقومی را‬ ‫از نزدیک لمس کرده بودند‪ .‬اما حضرت علی(ع) در دوران‬ ‫حکومت خود سعی فراوانی جهت حفظ حقوق ایرانیان‪،‬‬ ‫همپای سایر مسلمانان کرد‪ .‬با حضور علی(ع) در کوفه و‬ ‫نحوه عملکرد و جدیت ایشان در پیاده کردن احکام اسالم‪،‬‬ ‫موقعیت سیاسی و امتیازهای اقتصادی بسیاری از اشراف‬ ‫قبایل عرب در معرض خطر از دست رفتن قرار گرفت‪.‬‬ ‫انها در معاویه بن ابوسفیان و نحوه حکومت وی‪ ،‬احیای‬ ‫امتیازاتدورانجاهلیتونیزسودبیشتررامی دیدند‪،‬ولی‬ ‫در عین حال مردد بودند که خود را به طور کامل تسلیم وی‬ ‫نمایند‪،‬زیرانمی خواستندزیرسلطهاشرافوقبایلمستقر‬ ‫در شام باشند‪ .‬این افراد به صورت ظاهر در صف ارتش‬ ‫علی(ع) قرار داشته و حتی با حضرت بیعت هم می کردند‪،‬‬ ‫ولی تعداد زیادی از انان مثل اش��عث بن قیس کندی با‬ ‫معاویه ارتباط برقرار کرده و با مذاکرات مخفیانه س��عی‬ ‫در احیای امتیازات قومی و قبیله ای خود داشتند و معاویه‬ ‫هم از این موقعیت ایجاد شده‪ ،‬در راه پیاده کردن اهداف‬ ‫خود سود می برد‪ .‬اشراف و روسای قبایل کوفه و به تبع ان‪،‬‬ ‫مردم و اهالی قبایل ساکن در کوفه از رویارویی مستقیم با‬ ‫خطری که امکان وقوع ان وجود داشت گریزان بودند و‬ ‫تجارب تاریخی نشان داده بود که عمال فاقد شهامت الزم‬ ‫و ثبات قدم در بحران های سیاس��ی و انجام فعالیت های‬ ‫انقالبی در کوفه بودند‪ .‬این مساله شهر کوفه را به شهری‬ ‫نامطمئن و بی ثبات در حرکت های سیاسی که علیه امویان‬ ‫انجام می گرفت‪ ،‬تبدیل کرده بود و حکومت اموی با توجه‬ ‫بهبافتناهمگونقبیله ایاینشهروپایبندیاشرافقبایل‬ ‫کوفه به امتیازات سیاسی ‪ -‬اجتماعی و منافع مادی خود‪،‬‬ ‫اکثر قیام هایی که در این شهر علیه انان پامی گرفت را در‬ ‫خونفرومی نشاندند‪.‬درراساینحرکت ها‪،‬قیامحضرت‬ ‫امام حسین(ع)‪ ،‬قیام توابین و قیام زیدبن علی بود‪.‬‬ ‫به دلیل اقدامات امویان جهت توسعه قلمرو وکسب‬ ‫منافع بیشتر در مرزهای شرقی‪ ،‬یعنی ایران و ماوراءالنهر‬ ‫(سیحون و جیحون)‪ ،‬شهر کوفه به عنوان پایگاه سیاسی ‬ ‫ی انان در بین النهرین و به عنوان مرکزی برای کنترل و‬ ‫نظام ‬ ‫نظارت بر فالت ایران مطرح بود‪ .‬در واقع‪ ،‬در عهد امویان‬ ‫حاکم عراقین (بصره و کوفه) حاکم اصلی ایران تا حدود‬ ‫خراس��ان بزرگ نیز محسوب می ش��د و این امر باعث‬ ‫افزایش اهمیت نظامی ‪ -‬سیاسی و بالطبع رونق اقتصادی‬ ‫کوفه در عهد امویان شده بود‪ .‬اثرات این رونق اقتصادی‬ ‫در دوران خالدبن عبداهلل قسری که از سال ‪ 105‬تا ‪120‬ه‬ ‫حاکم عراق بود‪ ،‬نمایان شد‪ ،‬به نحوی که به دستور خالد‬ ‫می گوید‪«:‬ازشمامردمکوفهچهکشیدم!اگرمسلمانمتقی‬ ‫را بر شما فرمانروایی دهم‪ ،‬می گویید ضعیف است و اگر‬ ‫گناهکاری را حکومت دهم‪ ،‬می گویید فاسق است»‪ .‬دقت‬ ‫در گزارش های تاریخی نش��انگر این واقعیت است که‬ ‫موضع گیری رهبران در قبال مردم کوفه بدین گونه نبوده‬ ‫است که با توجه به سابقه بد کوفیان باز هم به همان نحوه‬ ‫پیشین به مردم کوفه اعتماد نمایند‪ .‬امام حسین(ع) در زمان‬ ‫معاویه سیاست امام حسن(ع) را ادامه داده و تنها پس از‬ ‫مرگ معاویه و اجبار یزید در انتخاب دو گزینه بیعت یا‬ ‫کشته شدن بود که در پی بیعت مردم کوفه به انان پاسخ‬ ‫مثبت دادند‪ .‬ان هم بدین صورت بود که ابتدا به نامه های‬ ‫انان پاسخی ندادند و با اصرار انان بود که مسلم بن عقیل‬ ‫را به کوفه فرس��تادند تا با سنجش اوضاع به سمت کوفه‬ ‫حرکت نمایند و در نهایت در مرحله سوم بود که امام با‬ ‫خانواده خویش به سمت کوفه حرکت کردند‪ .‬اما با تغییر‬ ‫اوضاع سیاس��ی در کوفه وقایع ش��کل دیگری یافت و‬ ‫بیعت کنندگانباامامحسین(ع)دستبهموضع گیری های‬ ‫مختلفی زدند‪ .‬با توجه به نکاتی که به ان اش��اره ش��د از‬ ‫دو زاویه عوامل درونی و بیرونیبهشخصیت شناسیمردم‬ ‫کوفهپرداختهمی شود‪.‬‬ ‫ب) عوامل بیرونی‬ ‫اول‪ -‬به علت روحی��ه خاص مردم کوفه‪ ،‬س��ران‬ ‫حکومت گاه کس��انی را بر این منطقه حاک��م می کردند‬ ‫که با ایجاد جوی س��خت گیرانه ان��ان را کنترل نمایند‪.‬‬ ‫پس از بیعت مردم با امام حسین(ع)‪ ،‬یزید حاکم قبلی را‬ ‫برکنار کرده و عبیداهلل را بر کوفه گماشت‪ .‬وی چنان جو‬ ‫خفقان اوری به وجود اورد که جرات هرگونه اعتراض و‬ ‫حرکتی را از مردم گرفت‪.‬‬ ‫دوم‪ -‬از سوی دیگر دشمنان از هر راه ممکن سعی در‬ ‫جذبنیروهایطرفدارائمه(ع)ومخالفینخویشداشتند‬ ‫ودرغیراینصورتبهحذففیزیکیاناناقداممی کردند‪.‬‬ ‫چنانچه در کربال عمر سعد با مِلک ری و لشکریان کوفه با‬ ‫چند دینار دنیا را بر اخرت برگزیدند‪ .‬حتی شمر به بهانه‬ ‫اینکه حضرت عباس(ع) از طرف مادر با او هم قبیله بود‪،‬‬ ‫درصدد جداسازی ایشان از سپاه امام بود‪g.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫شهر سیاسیون‬ ‫گفتو گو با دکتر رجبی دوانی‬ ‫نگاهی دیگر به بافت اجتماعی و سیاسی کوفه در ‬ ‫‪3‬‬ ‫مردم کوفه؛ س��خن از کس��انی اس��ت که در تاریخ مترادف ب��ا بی وفایی هس��تند‪ .‬در ای��ن گفت وگو با‬ ‫دکترمحمد حسین رجبی دوانی به مرام اهل کوفه می پردازیم‪ .‬این شهر که بزرگترین شهر از بالد عراق عرب بود‬ ‫از نظر ژئوپلتیکی و طبقات اجتماعی چگونه سرزمینی بود که بهترین انسان ها را در خاک و خون کشید‪.‬‬ ‫داود رضایی چراتی‬ ‫افتاب‬ ‫از نظر جغرافیایی‪ ،‬کربال و کوفه در ابتدای واقعه‬ ‫کربال در چه وضعیتی بودند؟‬ ‫‪ l‬ابت��دا از کرب�لا بگوی��م؛ ت��ا قب��ل از ورود‬ ‫حضرت اباعبداهلل الحسین (ع)‪ ،‬کربال هیچ گاه چه به عنوان‬ ‫یک منطقه مسکونی و دارای بافت جمعیتی و چه از نظر‬ ‫جغرافیاییوسیاسیدرمنطقهعراقمهمشناختهنمی شد‪.‬‬ ‫در جغرافیای تاریخی عراق این منطقه با همین نام وجود‬ ‫داشت؛اماخالیازسکنهبود‪.‬هنگامحضورامامحسین (ع)‬ ‫در کربال اقوام و قبایلی مانند بنی اسد‪ ،‬قازریه و افرادی دیگر‬ ‫به صورتمتفرقدرکربالزندگیمی کردند‪.‬درانناحیهقوم‬ ‫نینوا هم سکونت داشت که از دیرباز با همین نام شناخته‬ ‫می شد؛ انچه به عنوان جغرافیای این منطقه تا قبل از ورود‬ ‫حضرت اباعبداهلل الحسین (ع) می توان گفت این است که‬ ‫در مجموع ساکنان محدودی در کربال زندگی می کردند‪.‬‬ ‫در فتوحات دوران خلیفه دوم شاهد هستیم که فردی به نام‬ ‫خالدبن اُرفطه سرزمین کربال را به تسخیر خود در اورد‪ .‬اما‬ ‫اینکهاینجادارایساکنینیبودهوبااینکهنامشبههمیننام‬ ‫شناخته می شده چیزی در تاریخ به ثبت نرسیده و از نقل‬ ‫وقایع مربوط به قیام حضرت اباعبداهلل الحسین (ع) هم‬ ‫چنین بر می اید که کربال فاقد سکنه بوده است‪ .‬و بنابراین‬ ‫حبیب بن المظاهر از امام حسین (ع) اجازه می گیرد که به‬ ‫قازریه برود و از قبیله بنی اسد یاری بگیرد که البته موفق به‬ ‫انجام این کار نمی شود‪.‬‬ ‫یعنی می فرمایید که بافت جمعیت��ی ان در زمان‬ ‫جنگ با اباعبداهلل الحسین از شهر های اطراف یا‬ ‫کوفهتامینمی شد؟‬ ‫‪ l‬همینگونه است‪ .‬جنگی که در کربال درگرفت‬ ‫در دو طرف این جبهه کوفیان حضور داشتند‪ .‬یعنی در‬ ‫سپاه امام حسین (ع) بخش اعظم کسانی که اما م را یاری‬ ‫کردند کوفی بودند که به ش��رف شهادت نائل امدند و‬ ‫سپاه دشمن به فرماندهی عمر سعد (لعن اهلل علیه) انها‬ ‫هم همه کوفی بودند و غیر از کوفی در میان انها حضور‬ ‫نداشت‪.‬‬ ‫پس کوفه از نظر ژئوپلتیکی از اعتبار بیشتری‬ ‫نسبت به کربال برخوردار بود؟‬ ‫‪ l‬کوفه ش��هر بزرگ و معتبری بود که در حدود‬ ‫هشتادکیلومتریکربالواقعاستواصالارتباطیبهکربال‬ ‫نداشت‪ .‬امام حس��ین (ع) بنا بود به شهر کوفه وارد شوند‬ ‫چراکه به خاطر دعوت مردم کوفه به عراق امده بود‪ .‬ولی‬ ‫ُّحر با هزار نفر از طرف حاکمیت کوفه مامور ش��د مانع‬ ‫ورود اباعبداهلل الحسین (ع) به کوفه بشود و حضرت را هم‬ ‫نگذارندبهمدینهبرگردد‪.‬بنابراینتوافقیبینامامحسین (ع)‬ ‫و ُّحر صورت گرفت که امام راهی را در پیش بگیرند که نه‬ ‫بهکوفهختمشودونهبهمدینهبرگردند؛بنابراینامامبهمسیر‬ ‫خودشان خالف جهت کوفه حرکت می کردند تا وقتی به‬ ‫کربالرسیدند‪،‬فرمانیازعبیداهللزیادرسید؛عواملعبیداهلل‬ ‫زیاد دستور داشتند هرجا که اباعبداهلل الحسین (ع) باشد‪،‬‬ ‫همانجا امام را متوقف کنن��د و او را همانجا فرود اورند؛‬ ‫بنابراین ارتباطی از نظر جغرافیایی بین کوفه و کربال نبود‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫‪82‬‬ ‫کربال در یک مسیر و فاصله ده ها کیلومتری از کوفه قرار‬ ‫دارد و این نبرد نابرابر در کربال به وقوع پیوست و بنابراین‬ ‫سپاه از کوفه برای مقابله با امام حسین (ع) به کربال امد‪ .‬باز‬ ‫همتاکیدمی کنمدرمنطقهکربالساکنینیوجودنداشتندو‬ ‫همه انهایی که به جنگ با اباعبداهلل الحسین امده بودند از‬ ‫کوفیانبودند‪.‬‬ ‫معادالت سیاسی و اجتماعی در کوفه عموما‬ ‫از س��وی چ��ه اق��وام و گروه های��ی صورت‬ ‫می گرفت؟‬ ‫‪ l‬کوفه وقتی تاسیس شد‪ ،‬ساکنان ان عرب های‬ ‫مختلف بودند‪ .‬عرب ها هم از اکثری��ت یمنی و اقلیت‬ ‫عرب های شمالی تشکیل می شدند که امدند و شهر را بنا‬ ‫گذاشتند و در ان ساکن شدند‪ .‬در زمان خلیفه دوم در سال‬ ‫‪ 17‬هجری کوفه تاسیس شد‪ ،‬ولی بعدا گروه های کثیری‬ ‫از ایرانیان که مسلمانان شدند‪ ،‬بخش قابل توجهی به کوفه‬ ‫وارد شدند و در انجا ساکن ش��دند که این ایرانی ها در‬ ‫برخی موارد بیشترین جمعیت کوفه را تشکیل می دادند‪،‬‬ ‫منتها به سبب تبعیض های ناروایی که زمان خلیفه دوم‬ ‫باب شده بود‪ ،‬ایرانی های مسلمان را در ّحد عرب های‬ ‫مسلمان نمی دیدند و به اصطالح امروزی انها را شهروند‬ ‫درجه دو تلقی می کردند و از هرگونه مش��ارکت در امور‬ ‫سیاس��ی منع کرده بودند و در خود عرب ها هم رقابتی‬ ‫بین عرب های یمنی و عرب های شمالی وجود داشت‬ ‫و حاکمانی هم که بر مس��ند قرار می گرفتند با توجه به‬ ‫موقعیت و نژادش��ان گاهی طرف یمنی ها و گاه طرف‬ ‫عرب های دیگر را می گرفتند‪ .‬اما امیرالمومنین (ع) که به‬ ‫خالفت رسیدند تبعیض ها را از میان برداشت و ایرانی ها‬ ‫هم از حقوق برابری با دیگر اقوام برخوردار ش��دند که‬ ‫باعث رنجش شدید بخش مهمی از عرب های کوفه شد‬ ‫و بنابراین امیرالمومنین (ع) را به درستی یاری نمی کردند‬ ‫و از او اطاعت نداشتند‪ .‬در حقیقت از قبایل مهم ساکن‬ ‫کوفه و قبایل یمنی مقیم کوفه می ت��وان از کنِده‪ ،‬مزهج‪،‬‬ ‫بجیله‪َ ،‬حمدان و‪ ...‬نام برد‪ .‬از قبایل عرب شمالی در کوفه‬ ‫هم می توان به قریش��ی ها‪ ،‬بنی تمیم‪ ،‬و کنامه‪ ،‬اَسد‪ ،‬بکر‬ ‫جنگی که در کربال‬ ‫درگرفت در دو طرف‬ ‫این جبهه کوفیان حضور‬ ‫داشتند‪ .‬یعنی در‬ ‫سپاه امام حسین (ع)‬ ‫بخش اعظم کسانی‬ ‫که امام (ع) را یاری‬ ‫کردند کوفی بودند که‬ ‫به شرف شهادت نائل‬ ‫امدند و سپاه دشمن‬ ‫به فرماندهی عمر سعد‬ ‫(لعن اهلل علیه) انها هم‬ ‫همه کوفی بودند و غیر از‬ ‫کوفی در میان انها حضور‬ ‫نداشت‬ ‫و‪ ...‬که یکدست نبودند و عموما هم رقابت های زیادی‬ ‫داشتند اشاره کرد‪ .‬گاهی اوقات عرب های شمالی و گاهی‬ ‫هم عرب ه��ای جنوبی ح��رف اول را در کوفه می زدند‬ ‫و بنابراین کوفه به خاطر این ترکیب ناهمگون جمعیتی‬ ‫همیشه دستخوش ناپایداری های سیاسی و اجتماعی بود‪.‬‬ ‫باف��ت مذهب��ی کوف��ه در زم��ان قی��ام‬ ‫اباعبداهلل الحسین(ع) به چه صورتی بود؟‬ ‫‪ l‬ما در اسالم جز کوفه جایی را نداشتیم که افرادی‬ ‫که عنوان ش��یعه بر انها اطالق می ش��ود‪ ،‬حضور داشته‬ ‫باشند‪ .‬اما این به ان معنا نیست که کوفه در تسخیر شیعیان‬ ‫بوده است‪ .‬اقلیتی کوچک به عنوان شیعه در کوفه شناخته‬ ‫می شدندکهالبتهایناقلیتدیگردرهیچ جاوجودنداشت‪.‬‬ ‫ممکناستافرادانگشت شماریدرمدینهودرمصرمعتقد‬ ‫بودهباشندولیبهعنوانیکجمعشیعهمانندکوفیاننهدر‬ ‫مدینه‪ ،‬نه در مکه‪ ،‬نه در بصره و نه در مصر وجود نداشتند‪.‬‬ ‫انگشت شمار افرادی وجود داشتند که گه گاهی به طور‬ ‫پنهانی جلساتی را در منزل خانمی برگزار می کردند که از‬ ‫ ترسحاکمیتامویاناینجلساتمخفیانهبودوشمارانها‬ ‫در بصره بسیار کم بود‪ ،‬اما در کوفه شیعه اقلیتی را تشکیل‬ ‫می دادند که در معامالت سیاسی کوفه زیاد مهم به شمار‬ ‫نمی امدند چون شمار انها در برابر اکثریت بسیار کم بود‪.‬‬ ‫باید دقت کرد که ش��یعه امروزی که به دوازده امام اعتقاد‬ ‫دارند را نمی شود به انها اطالق کرد و نمی توان این واژه‬ ‫شیعهرابرایانهابه کاربرد؛بلکهشیعهدرانموقعیتمعنی‬ ‫گسترده ای داشت‪ .‬کس��انی که قائل به فضیلت و برتری‬ ‫امیرالمومنین علی (ع) بر خلفای پیشین بودند‪ ،‬به تعبیری‬ ‫به انها شیعه اطالق می شد‪ .‬چه بسا ممکن است حتی به‬ ‫خلفایپیشینهماعتقادداشتند‪،‬ولیمی گفتندامیرالمومنین‬ ‫علی (ع)ازنظرعلموتقواوفضلوسابقهبرسهخلیفهپیش‬ ‫از خودش اولی است‪ .‬کسانی هم که با خلیفه سوم مخالف‬ ‫بودند و او را فردی باطل می دانستند اما خلفای پیشین او را‬ ‫هم قبول داشتند و نسبت به امیرالمومنین علی (ع) هم دید‬ ‫مثبت داشتند‪ ،‬اینها را هم به نوعی شیعه می گفتند‪ .‬البته در‬ ‫تعریفشیعهدرانزمانتعابیردیگریهمذکرشدهاست؛‬ ‫بنابراین اینکه به عنوان امام اول امیرالمومنین علی (ع) را‬ ‫بشناسند‪ ،‬بعد امام حسن (ع)‪ ،‬و بعد امام حسین (ع) و‪ ....‬را‬ ‫به عنوان امامان بعد از ایشان قبول داشته باشند جمع زیادی‬ ‫راشاملنمی شدکهالبتهدرهمانکوفههمبهشدتمحدود‬ ‫وانگشت شماربودند‪.‬باانمعنایتسامحیکهمقداریهم‬ ‫وسیع باشد‪ ،‬می توان گفت که تعداد قابل توجهی بودند که‬ ‫اقلیتکوچکیرادرکوفهتشکیلمی دادند‪.‬ایننبودکهاین‬ ‫مردم شیعه های اعتقادی مانند امروزی باشند و ما نگاه کنیم‬ ‫که به وظایف خود عمل نکردند و اباعبداهلل الحسین (ع) را‬ ‫یاری نکردند‪ .‬خیر انهایی که شیعه اعتقادی بودند که البته‬ ‫انگشت شمار بودند همه خودشان را به امام حسین (ع)‬ ‫رساندند و در کربال هم به شرف شهادت نائل امدند و چه‬ ‫بسیار از شهدای کربال که شیعه های اعتقادی هم نبودند‪،‬‬ ‫ولی قائل به برتری و فضیلت امام حس��ین (ع) نسبت به‬ ‫هرکس دیگری برای رهبری امت بودند و از نظر علم و‬ ‫منطقوشرعبهایننتیجهرسیدهبودندکهبرترینفردبرای‬ ‫رهبریامت‪،‬امامحسین (ع)استوبارویکارامدنیزید‪،‬‬ ‫اس�لام رو به نابودی می رود‪ .‬بنابراین بر خودشان فرض‬ ‫دانستند که باید امام حسین (ع) را یاری کنند‪ .‬یعنی دقیقا با‬ ‫ضرس قاطع نمی توان گفت که تمام شهدای کربال در ان‬ ‫موقعیت همه شیعه بودند و ائمه را به عنوان امام معصوم‬ ‫خودمی شناختند‪.‬‬ ‫پس قاعدتا این اقلیت کوچک نمی توانستند در‬ ‫ان روزگار تاثیرگذاری چندانی داشته باشند؟‬ ‫‪ l‬بله؛ به طورکلی تاثیرگ��ذار نبودند‪ ،‬ولی همین‬ ‫اقلیت کوچ��ک موج��ی را در کوف��ه ایجاد ک��رد که با‬ ‫امام حسین (ع) مکاتبه کردند و از حضرت برای امدن به ان‬ ‫محمد‬ ‫حسین رجبی‬ ‫می گوید‪:‬جنگی که‬ ‫در کربال درگرفت‬ ‫در دو طرف این‬ ‫جبهه کوفیان حضور‬ ‫داشتند‪ .‬یعنی در‬ ‫سپاه امام حسین (ع)‬ ‫بخش اعظم کسانی‬ ‫که اما م را یاری‬ ‫کردند کوفی بودند‬ ‫سپاه دشمن انها هم‬ ‫همه کوفی بودند‬ ‫و غیر از کوفی در‬ ‫میان انها حضور‬ ‫نداشت‪.‬‬ ‫افتاب‬ ‫مثلث شماره‪105‬‬ ‫شهردعوتصورتگرفت‪.‬اینموجراایناقلیتکوچک‬ ‫شروع کرد و اکثریت هم به انها پیوستند و از انها تبعیت‬ ‫کردند‪،‬ازشیعهوغیرشیعه‪.‬‬ ‫شیعه و غیر شیعه؟‬ ‫‪ l‬در حقیق��ت همین گونه اس��ت؛ بل��ه چراکه‬ ‫منطق خیلی قوی بود؛ منطق این بود که ایا با بودن فرزند‬ ‫پیغمبر (ص) با ان همه فضائل‪ ،‬ایا شایس��ته است که ما‬ ‫تن به حاکمیت فرد پلید و فاسدی مانند یزید بدهیم؟! هر‬ ‫صاحب خردی تصدیق می کرد که بای��د یزید را از اریکه‬ ‫قدرت برانداخت و صالح تری��ن امت که در ان موقعیت‬ ‫حضرتاباعبداهللالحسین (ع)بود‪،‬بهعنوانرهبریجامعه‬ ‫پذیرفت‪.‬بنابراینحتیاکثریتسنیهمکهدرکوفهبوداین‬ ‫منطقراپذیرفتندومشاهدهمی کنیمکهبه خصوصاخرین‬ ‫نامه هایی که به امام حس��ین (ع) نوشته شده چهره هایی‬ ‫هستند که هرگز حتی به طرفداری از اهل بیت هم شناخته‬ ‫نمی شدند‪ .‬اما اینها هم وارد موضوع شدند و نامه هایی را‬ ‫نوشتند و امام را دعوت کردند و البته همین ها همنخستین‬ ‫کسانی بودند که مسلم بن عقیل را رها کردند و به عبیداهلل‬ ‫زیاد (لعنت اهلل علیه) پیوستند و بعد هم به کربال امدند و با‬ ‫امام جنگیدند‪ .‬هر چند انها هم به ائمه احترام می گذاشتند‪،‬‬ ‫اگرچه به عنوان امام معصوم نمی پذیرفتند‪ .‬ولی به عنوان‬ ‫صالح ترین افراد تلقی می کردند‪ .‬از اینها کسی به جنگ با‬ ‫امام حسین (ع) نیامد‪ .‬اگر چه امام را یاری نکردند ولی به‬ ‫جنگ ان حضرت هم نیامدند و بخشی از انها همان هایی‬ ‫هستندکهقیامتوابینراپدیداوردندوبعدازانهمبهمختار‬ ‫پیوستند و همراه با او جنایتکاران کربال را قصاص کردند‪.‬‬ ‫عده ایشیعه هایاعتقادیوواجب االطاعهبودندوخالف‬ ‫رای عمل نکردند‪ .‬انهایی که دید این گونه ای داشتند مثل‬ ‫ابی شبیب‪ ،‬مثل حبیب بن المظاهر‪ ،‬مانند بریربن ُحضیر‪،‬‬ ‫شیعه های خالص و اعتقادی بودند که خودشان را به امام ‬ ‫رساندند‪ .‬مانند حجاج بن مسروق ُجعفی؛ این مرد بزرگ‬ ‫که به درستی شناخته نشده است‪ .‬وی حتی گوی سبقت را‬ ‫از افراد فوق الذکر ربوده و منتظر نشد که اما م به سوی کوفه‬ ‫بیایدوخودشرابهامامبرساند‪،‬بلکهپیشاپیشحرکتکرد‬ ‫و به مکه رفت و امام حسین (ع) را از مکه تا عراق همراهی‬ ‫کرد‪.‬اینهاشیعه هایاعتقادیبودند‪.‬اماچونشیعهاعتقادی‬ ‫به عنوان کسی که امام را حجت خدا روی زمین می داند و‬ ‫هر سخن و قول و فعل او را از جانب خدا تلقی می کند این‬ ‫شیعههرگزامامخودشرارهانمی کند‪،‬به خصوصاگردر‬ ‫معرض خطر باشد‪ .‬ولی انهایی که اینگونه در یاری امام‬ ‫اهمالوسستیکردندشیعهبهمعنایعامومسطحانبودند‪.‬‬ ‫یعنی کسانی که امام را به عنوان شایسته ترین کس برای‬ ‫رهبریامتمی دانستنداماچهبساکهخلفایغاصبراهم‬ ‫قبولداشتند‪.‬یامخالفباعثمانبودندولیدوخلیفه پیش‬ ‫ازاوراقبولداشتند‪.‬بااینتعبیرابن خلدونودیگرانتعابیر‬ ‫متعددیازشیعهاورده اندکهاگرامروزبخواهیمبهانتعابیر‬ ‫نگاهکنیمبه طورکلیمی گوییمکهاکثریتقاطعانهاخارج‬ ‫ازدایرهتشیعبودندومااصالانهاراشیعهنمی پنداریم‪،‬ولی‬ ‫درگذشتهبهانهاشیعهاطالقمی شد‪.‬‬ ‫با توجه به جو خفقان در ان دوره و فشارهای‬ ‫اجتماعی که در کوفه وجود داش��ت‪ ،‬دعوت‬ ‫چگونه و از چه جهاتی صورت گرفت؟‬ ‫‪ l‬اگر بخواهیم موقعی��ت اجتماعی و عملکرد‬ ‫کوفیان را در صدر اس�لام بررس��ی کنیم باید گفت که‬ ‫برترین‪ ،‬روشن ترین و سیاس��ی ترین مردم صدر اسالم‬ ‫بودند و این هم از روشن بینی و سیاسی بودن انها بود و‬ ‫حتی از نظر اعتقادی و مذهبی شهر کوفه نسبت به شام و‬ ‫مصر و بصره و حتی مکه و مدینه مومن تر بودند‪ .‬درست‬ ‫است که حرمین شریفین در حجاز واقع بود و خیلی ها‬ ‫برای زیارت می رفتند‪ ،‬ولی کوفه از بعد مذهبی و سالمت‬ ‫کلیجامعهحتیازمکهومدینهبرتربود‪.‬اینراهمبه استناد‬ ‫فرمایش امیرالمومنین (ع) عرض می کنم؛ وقتی حضرت‬ ‫به خالفت رسید و برای سرکوبی فتنه گران پیمان شکن‬ ‫به طرف بصره امد و بعد از سرکوبی انها دیگر به مدینه‬ ‫برنگشت‪ ،‬کوفه را به عنوان مرکز خالفت انتخاب کرد‪.‬‬ ‫امام علی (ع) در نامه ای که پیش��اپیش ب��رای مردم کوفه‬ ‫می نویسد‪ ،‬می فرمایند که من شهر شما را برای خالفت‬ ‫خودم برگزیدم و علت عدم بازگش��ت خود به مدینه را‬ ‫توضیح می دهند و می فرمایند که بدانید که مدینه‪ ،‬دیگر‬ ‫مدینه دوران پیامبر (ص) نیست‪ .‬خوبان مهاجرت کردند‬ ‫و عمدتا به کوفه امدند و ان ش��هر (مدینه) امروز حول‬ ‫محور فساد و تباهی می گردد و مکه از مدینه برتر است‪.‬‬ ‫بنابراین به قول امیرالمومنین (ع) بهترین های عالم اسالم‬ ‫در کوفه جمع شده بودند‪ .‬درست است که جنایت بزرگ‬ ‫و هولناک و بی سابقه کربال به دست همین کوفیان رقم‬ ‫خورد‪،‬امااگرمنصفانهنگاهکنیمکوفیانتنهاکسانیهستند‬ ‫که با امام حس��ین (ع) ابراز همراهی می کنند و مثل امام‬ ‫حاکمیت اموی را بر نمی تابند‪ .‬درحالی که امام حسین (ع)‬ ‫حرکت خود را از مدینه اغاز کرد و چندین ماه در مکه بود‪،‬‬ ‫ولی یک نفر از مردم مدینه که س��ال ها با امام حسین (ع)‬ ‫زندگی کردند‪ ،‬او را یاری نکردند با اینکه حضرت متولد‬ ‫مدینه و بزرگ ش��ده مدینه بود و جز حدود پنج سال که‬ ‫امیرالمومنین (ع) و امام مجتبی (ع) حکومت داشتند‪ ،‬امام‬ ‫حسین (ع) مدینه را ترک نکرد و به جایی مهاجرت نکرده‬ ‫بود‪ .‬امام حسین (ع) بعد از صلح امام حسن (ع) امد و مقیم‬ ‫مدینه شده؛بیست سال بعد از انهمدرمدینهزندگیکردو‬ ‫مردم کامال ایشان را می شناختند‪ .‬ولی یک نفر امام را یاری‬ ‫و همراهی نکرد‪ .‬امام حسین (ع) بیش از‪ 20‬بار برای حج به‬ ‫مکه مشرف شدند‪ .‬مرد م مکه هم به خوبی امام حسین (ع)‬ ‫را می ش��ناختند‪ .‬حتی بار اخری که امام حسین (ع) در‬ ‫مکه حضور داشت نقل اس��ت که جمع کثیری خدمت‬ ‫ایشان رسیدند‪ ،‬برای شنیدن حدیث از پیغمبر‪ .‬ولی وقتی‬ ‫حضرت از این فرصت استفاده می کرد و تباهی عالم اسالم‬ ‫را با حاکمیت یزید گوشزد می کرد یک نفر با امام همراهی‬ ‫نمی کرد‪ ،‬ولی کوفیان بیش از دوازده هزار نامه می نویسند‬ ‫و امام را دعوت می کنند‪ .‬و جالب است از بصره که رقیب‬ ‫کوفه بود یک نفر به امام نامه ننوشت‪ .‬جالب اینکه امام به‬ ‫سران بصره نامه می نویسد‪ .‬یعنی برعکس انچه نسبت‬ ‫به کوفه انجام داد‪ .‬هشت نامه برای هشت نفر سرشناس‬ ‫بصره فرس��تاد‪ ،‬اما جز یک مورد بقیه جواب ندادند‪ .‬ان‬ ‫یک نفر هم یزیدبن مسعود محشدی بود که پاسخ مثبت‬ ‫داد‪ .‬او به امام جواب داد که من به شما خواهم رسید که‬ ‫متاسفانه وقتی که بیرون امد و بین راه بود خبر شهادت‬ ‫امام حسین (ع) را شنید و اندوهگین برگشت‪ ،‬بقیه سران‬ ‫بصره اصال جواب ندادند‪ .‬حتی یک��ی از بزرگان بصره‬ ‫پیک امام و نامه امام را به نزد «عبیداهلل زیاد» برده و باعث‬ ‫شهادت نماینده امام حسین (ع) شدند‪ .‬بصره این موقعیت‬ ‫را داشت‪ .‬کوفیان اما شرایط به مراتب بهتری داشتند‪ .‬این‬ ‫رشد مردم کوفه را نس��بت به بقیه بالد می رساند‪ ،‬ولی از‬ ‫ی را فرا گرفته بود‬ ‫طرفی هم ان انحطاطی که جامعه اسالم ‬ ‫نشان می دهد که جز یک پوسته خشک ظاهری‪ ،‬جامعه‬ ‫اسالمی ان دوره از مغز تعالیم اسالمی تهی شده بود‪ ،‬ان‬ ‫فاجعه عظیم را هم بهترین های عالم اسالمی که کوفیان‬ ‫باشند مرتکب شده اند‪.‬‬ ‫پس کوفه بهترین جا برای قیام بود؟‬ ‫‪ l‬می خواهم این نتیجه را بگیرم که اگر قیام امام‬ ‫می خواست در بصره‪ ،‬مکه و مدینه و مناطق دیگر اتفاق‬ ‫بیفتد حتی همان تعداد یارانی هم که از کوفه خودشان را‬ ‫به امام حسین (ع) رساندند‪ ،‬نمی امدند‪ ،‬کربال با وضعیت‬ ‫سخت تری رقم می خورد‪g.‬‬ ‫‪83‬‬