ماهنامه مثلث شماره 79

‫گفت وگوی ویژه با‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال دوم‪ /‬شماره هفتاد و نهم ‪ 8 /‬خردادماه ‪ 88/ 1390‬صفحه‪ 1500 /‬تومان‬ ‫احیاگر‬ ‫اسالم سیاسی‬ ‫روایت سیاسی‪ ،‬فقهی و اخالقی از امام خمینی(ره)‬ ‫گفت وگو و اثاری از ایت اهلل عمید زنجانی‪ ،‬ایت اهلل هاشم زاده هریسی‬ ‫حبیب اهلل عسگراوالدی‪ ،‬عبدالحسین خسروپناه‪ ،‬جواد منصوری‬ ‫نجف لک زایی‪ ،‬اسداهلل بادامچیان‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALASNEWS.IR‬‬ ‫ن در کما‬ ‫قهرما ‬ ‫روایت حسین فرکی‬ ‫و وحید هاشمیان از سقوط پاس‬ ‫محسن رضایی و‬ ‫محسن ر فیق دوست‬ ‫گفت وگو با ایت اهلل موحدی کرمانی‬ ‫روایتی از‬ ‫یک انتخاب‬ ‫اعتراض به‬ ‫جهانی سازی‬ ‫هنر کارت ایران‬ ‫خدمتی دیگر برای رفاه جامعه هنری‬ ‫‪www.honarcard.ir‬‬ ‫سامانه پیام کوتاه ‪10002571 :‬‬ ‫جل ‬ ‫ددوم‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال دوم‪ /‬شماره شصت و نهم ‪ 15 /‬اسفند ‪ 88/1389‬صفحه‪ 1500 /‬تومان‬ ‫ حدس می زدیم بعد‬ ‫ از رحلت امام‪ ،‬منافقین‬ ‫به کشور حمله کنند‬ ‫مصاحبه ویژه‬ ‫گفت وگوی ویژه با محسن رضایی‬ ‫حدس می زدیم بعد از رحلت امام‬ ‫منافقین به کشور حمله کنند‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫اقا محسن وقتی از امام صحبت می کند خود و نسلی که به ان متعلق است را وامدار امام‬ ‫می داند‪ .‬او که از ‪ 16‬سال فرماندهی سپاه‪ ،‬هشت سالش را در جنگ سپری کرده‪ ،‬امام را‬ ‫شخصیتی جوان می داند که به جوانان میدان می داد و در نهادسازی ابتدای انقالب مسئولین‬ ‫کنونی کشور را پرورش داد‪ .‬دکتر رضایی بعد از کناره گیری از فرماندهی سپاه پاسداران‬ ‫در سال ‪ ۱۳۷۶‬از حضور در تمامی نیروهای نظامی کناره گیری نمود و وارد دنیای سیاست‬ ‫شد‪ .‬در سال ‪ ۱۳۷۶‬با حکم مقام معظم رهبری‪ ،‬به سمت دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام‬ ‫منصوب و به ریاست کمیسیون اقتصاد کالن مجمع تشخیص مصلحت برگزیده شد‪.‬اقا محسن‬ ‫در این سال ها فعالیتش را در مجمع تشخیص مصلحت نظام متمرکز کرده است‪ .‬از کارهای او‬ ‫در این شورا می توان به نقش مهم او در تدوین سند چشم انداز بیست ساله ایران و نیز اصالح‬ ‫قانون سرمایه گذاری خارجی در مجمع تشخیص مصلحت اشاره نمود‪.‬‬ ‫با اقا محسن در مورد امام‪،‬جنگ‪،‬نقش سیاسیون در جنگ و رحلت حضرت امام خمینی(ره)‬ ‫تو گو کردیم‪.‬‬ ‫گف ‬ ‫مصاحبه ویژه‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪ 22‬سال از فقدان امام می گذرد‪ ،‬شما بعد‬ ‫از این سال ها چه احساسی دارید؟‬ ‫‪ l‬حض��رت امام یک پ��در معنوی ب��رای من و‬ ‫بس��یاری از جوانان انقالبی ایران بود‪ .‬شکل گیری‬ ‫ش��خصیت سیاس��ی من در دوران امام تحت تاثیر‬ ‫گفتمان ایش��ان اتف��اق افتاد و با اینک��ه ما دور از‬ ‫ایش��ان بودیم اما افکار وعقاید نس��ل دومی ها از‬ ‫ش��اگردان امام و نسل اول به ایشان بیشتر نزدیک‬ ‫ب��ود به ای��ن دلیل که م��ا هیچ ن��وع اجتهادی در‬ ‫مقابل امام نداش��تیم و حرف های ایشان بر روح ما‬ ‫می نشست و شخصیت ما را شکل می داد بنابراین‬ ‫می توانم بگویم نسلی که امثال من جزو ان بودیم‬ ‫بیش از همه نس��ل های قبل از خود‪ ،‬به امام وفادار‬ ‫و متاثر از فکر و اندیشه ایشان بودند‪.‬‬ ‫«اقا محس��ن» نامی است که شما را با ان‬ ‫می شناس��ند‪ ،‬در نام و نش��انه هم متاثر از‬ ‫امام هستید؟‬ ‫‪ l‬یکی از نام هایی که قبل از انقالب من را به ان‬ ‫می خواندند و حالت مستعار برایم داشت محسن‬ ‫بود‪ .‬وقتی که امام حکم فرماندهی س��پاه را با نام‬ ‫محس��ن به من دادند‪ ،‬رفتم و شناس��نامه خودم را‬ ‫ع��وض کردم و نام محس��ن را وارد شناس��نامه ام‬ ‫ک��ردم‪ .‬حاج احمد اقا که پیام م��ی اورد‪ ،‬می گفت‪:‬‬ ‫«امام گفته به اقا محس��ن این را بگویید‪ ».‬این شد‬ ‫ک��ه این نامگذاری برای من از طرف امام صورت‬ ‫گرفت‪.‬‬ ‫از نظر ش��ما به عنوان نماینده نس��لی که‬ ‫جنگ را فرماندهی کرد‪ ،‬نگاه امام نسبت‬ ‫به جوانان انقالب چگونه بود‪ .‬اینکه چرا‬ ‫امروزه برخالف نگاهی که هم امام و هم‬ ‫رهبری به جوانان دارند‪ ،‬دیگر مثل سابق‬ ‫رفتار نمی شود؟‬ ‫‪ l‬ام��ام فکر و دل جوانی داش��ت‪ .‬با اینکه س��ن‬ ‫ایش��ان باالی هفتاد سال بود که انقالب پیروز شد‬ ‫و در زمان رحلت ایش��ان به نزدیک ‪ 90‬س��الگی‬ ‫رسید اما فکر و دلشان جوان بود‪ .‬لذا بسیار زود با‬ ‫جوان ها ارتباط برقرار می کرد‪ ،‬انها را می فهمید و‬ ‫درک شان می کرد‪ .‬خود ایشان یک انسان نواور بود و‬ ‫در گذش��ته باقی نمانده بود‪ .‬شرایط روز را به خوبی‬ ‫درک می کرد‪ .‬ایشان حتی نسبت به فیلم های سینمایی‬ ‫هم بی اط�لاع نبود‪ .‬امام در یکی از صحبت هایش��ان‬ ‫از فیل��م «گاو» نام بردند و ان را می پس��ندیدند‪ .‬این‬ ‫مس��اله نش��ان دهنده این موضوع بود ک��ه برخالف‬ ‫بس��یاری تا چه اندازه نس��بت به مس��ائل روز واقف‬ ‫بودند‪ .‬اینها نش��ان می داد با اینکه س��ن امام باالست‬ ‫اما فکر و دلش��ان جوان است و جوان ها را به خوبی‬ ‫درک می کنند‪.‬‬ ‫نکت��ه دوم اینک��ه مح��ور اصل��ی اداره انق�لاب و‬ ‫دفاع مق��دس را جوان ها می دانس��تند‪ .‬حتی بزرگان‬ ‫انقالب که امروز سن ش��ان باال رفته ان روزها جوان‬ ‫بودن��د‪ .‬مثال ‪ 30‬س��ال پی��ش مقام معظ��م رهبری و‬ ‫اقای هاشمی سن شان زیر ‪ 50‬سال بود و سن دوستان‬ ‫ما ‪ 25-26‬س��ال بیش��تر نبود‪ .‬لذا هم نسل اول و هم‬ ‫نس��ل دوم انقالب ازمیانگین س��نی پایینی برخوردار‬ ‫بودند‪ .‬این دو نس��ل سنشان امروز به باالی ‪ 50‬سال‬ ‫رس��یده و نسل سوم و چهارم هم امروز وارد گردونه‬ ‫مسئولیت شدند‪.‬‬ ‫بنابراین ما امروز با دو نوع نیرو مواجه هس��تیم‪ .‬یک‬ ‫نیروی��ی که صاحب فکر و تجربه و اندیش��ه اس��ت‬ ‫و نیروی��ی که صاحب ان��رژی‪ ،‬ن��واوری‪ ،‬خالقیت‬ ‫و تالش اس��ت‪ .‬ام��روز باید این دو نی��رو بایکدیگر‬ ‫ترکیب ش��وند‪ .‬هر کدام از این س��رمایه ها را به کار‬ ‫نگیریم به ما اس��یب وارد می ش��ود‪ .‬یعنی ما اگر از‬ ‫فکر‪ ،‬تجربه و اندیش��ه بزرگان انقالب اس��تفاده کنیم‬ ‫ام��ا جوان ها را کنار بگذاریم و ی��ا این تجربه و علم‬ ‫و می��دان داری را کن��ار بگذاریم و تمام��ا از جوان ها‬ ‫اس��تفاده کنیم باز به ما اس��یب می رسد و دوباره باید‬ ‫هم��ان مقدار هزینه و زمان که صرف کس��ب تجربه‬ ‫برای ان نسل شد بپردازیم که نسل جوان ما هم رشد‬ ‫کند‪ .‬لذا من تعادل را می پسندم و ما باید این دو نیرو‬ ‫را ترکیب کنیم‪ .‬ما می توانیم تا سطح استانداران جوان‬ ‫و زیر ‪40‬سال استفاده کنیم‪ .‬از استانداران به باال یا در‬ ‫مجمع تشخیص و شورای نگهبان و خبرگان می توان‬ ‫از س��نین باالی پنجاه سال استفاده کرد‪ .‬اما در سطح‬ ‫وزارتخانه می توان سنین متوسط قرار داد‪ .‬باید طوری‬ ‫کش��ور را اداره کنیم که متناسب با هر نهادی عوامل‬ ‫انسانی خودمان در عرصه مدیریت باشند‪.‬‬ ‫امام هم در نهادسازی که در ابتدای انقالب‬ ‫صورت می گرفت از نیروهای جوان بس��یار‬ ‫اس��تفاده کردند‪ .‬البته گروهی معتقد هستند‬ ‫این به دلیل شرایط زمانه بود‪.‬‬ ‫‪ l‬ما باید در نهادس��ازی از جوان ها حداکثر استفاده‬ ‫را بکنیم‪ ،‬چرا که نهادس��ازی ایج��اد نهادهای جدید‬ ‫اس��ت یا بازتولی��د نهادهای قدیمی؛ ه��م بازتولید و‬ ‫هم س��اختن نهادهای جدید باید توس��ط نس��ل های‬ ‫هم عصر صورت بگیرد تا تعادل الزم را داشته باشد‪.‬‬ ‫چون نهادها اگر اجتماعی نش��وند‪ ،‬نهادهای کاغذی‬ ‫خواهند بود و بدون حضور جوان ها نمی توان نهادها‬ ‫را اجتماعی کرد‪.‬‬ ‫در مقاطع مختلف جنگ شما بارها خدمت‬ ‫حض��رت امام می رس��یدید‪ ،‬بع��د از جنگ‬ ‫یک عده قرائت ها و ناگفته هایی را از جنگ‬ ‫بیان می کنند‪ .‬شما که در این جلسات بودید‬ ‫بیشترین توصیه ایشان چه بود؟‬ ‫‪ l‬امام چیز ناگفته ای ندارد‪ .‬ایش��ان همه نظراتش��ان‬ ‫را ش��فاف و علن��ی بی��ان می کردن��د؛ لذا ش��ناخت‬ ‫نظریاتش��ان کار س��ختی نیست‪ .‬ایش��ان در رابطه با‬ ‫ادامه جنگ بعد از خرمش��هر نظراتش��ان را داده اند‪،‬‬ ‫حضرت امام تمام نظرات و دیدگاه هایش��ان را علنی‬ ‫اعالم کرده اند‪ .‬می ماند یکس��ری جلسات خصوصی‬ ‫که ام��ام اظهارنظرات��ی کردند که بیان نش��ده اما ان‬ ‫اظه��ار نظرات در همان جهت حرف هایی اس��ت که‬ ‫ایشان در سخنرانی هایی عمومی بیان می کردند‪ .‬یعنی‬ ‫امام هیچ نقل قول ناگفته ای ندارد که مغایر باش��د با‬ ‫صحبت هایی که ایش��ان در میان مردم انجام داده اند‪.‬‬ ‫حضرت امام در ان جلس��ات جزییات نظراتی که در‬ ‫میان عامه مردم بیان ش��ده ب��ود را توضیح می دادند‬ ‫و اال مغایرتی با این دو گفته حضرت امام وجود ندارد‪.‬‬ ‫در رابطه با جنگ هم امام معتقد بود که بعد از ازادی‬ ‫خرمش��هر ما س��ر مرز بمانیم و جنگ همین جا ادامه‬ ‫پیدا کند‪ .‬پس از انکه نظامی ها و سیاسیون نظراتشان‬ ‫را در رابط��ه با عبور از مرز بیان کردند‪ ،‬حضرت امام‬ ‫پذیرفت‪ .‬منتها گفتند که ش��ما مراقب باش��ید گلوله‬ ‫ بر س��ر مردم بصره ریخته نش��ود چرا که اینها فردا‬ ‫اعالم می کنند که ش��ما متجاوز هس��تید و علیه شما‬ ‫تبلیغ��ات خواهند کرد‪ .‬ام��ام می فرمودند که به مردم‬ ‫بیندیش��ید و تبلیغاتی ک��ه اینها علیه ش��ما به عنوان‬ ‫تجاوزگر خواهند کرد‪ .‬به این ترتیب ایش��ان موافقت‬ ‫کردند و ما از مرز خرمشهر به سمت بصره پیشروی‬ ‫کردیم‪.‬‬ ‫در رابط��ه ب��ا پایان جنگ هم نظر امام کامال روش��ن‬ ‫اس��ت‪ .‬نظر امام ای��ن بود که حاال ک��ه از مرز عبور‬ ‫کردیم باید تا نقطه ای برویم که صدام تس��لیم ش��ود‬ ‫لذا شعار جنگ جنگ تا پیروزی یا جنگ جنگ تا رفع‬ ‫فتنه هم اعالم می ش��د‪ .‬ولی هر دو این اس��تراتژی ها‬ ‫ادامه داش��ت ت��ا جایی ک��ه صدام تس��لیم نیروهای‬ ‫انقالب شود‪.‬‬ ‫بنابرای��ن حرف امام هم روش��ن ب��ود‪ .‬زمانی هم که‬ ‫قطعنامه را با تاخیر پذیرفتند‪ ،‬در شرایط بسیار سختی‬ ‫بود که ما سرزمین هایمان را از دست داده بودیم و در‬ ‫شرایط تلخی امام قطعنامه را پذیرفت‪.‬‬ ‫بع��د از پذیرش قطعنامه در تیرم��اه‪ ،‬در مرداد جنگ‬ ‫ادامه پیدا کرد و صدام زیربار پذیرش قطعنامه نرفت‬ ‫و دس��ت به یکس��ری حم�لات زد‪ .‬در مقابل ما هم‬ ‫حمالت��ی را ترتیب دادیم و عملیات سرنوشت س��از‬ ‫مرصاد انجام ش��د‪ .‬و عملیات حمل��ه به فاو طراحی‬ ‫ش��د که حض��رت ام��ام مخالفت کردن��د‪ ،‬لذاپس از‬ ‫یکسری پیروزی ها به پایان رسید‪ .‬در مردادماه جنگ‬ ‫مصاحبه ویژه‬ ‫من بالفاصله رفتم‬ ‫ن در قرارگاهی که‬ ‫باخترا ‬ ‫انجا زدیم فرماندهان‬ ‫را خواستم و اماده باش‬ ‫اعالم کردیم‪ .‬چون حدس‬ ‫می زدیم به محض اینکه‬ ‫خبر رحلت امام منتشر‬ ‫شود منافقین از مرزهای‬ ‫غربی و قصرشیرین و‬ ‫کردستان به سمت تهران‬ ‫حملهکنند‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫پایان پیدا ک��رد‪ .‬بنابراین قطعنامه با کس��ب پیروزی‬ ‫ پذیرفت��ه و اجرای��ی ش��د؛ چون جن��گ در ان زمان‬ ‫تمام نش��د‪ .‬با پیروزی هایی جنگ ادامه پیدا کرد و با‬ ‫همان پیروزی ها به پایان رس��ید‪ .‬بنابراین جنگ کامال‬ ‫ش��فاف و روشن است‪ .‬اما در هر س��ه دولتی که بر‬ ‫س��ر کار امد سه نوع فضاسازی در مورد جنگ انجام‬ ‫دادند‪ .‬در دولت سازندگی یک نوع فضاسازی انجام‬ ‫ش��د که ایران در جنگ خس��ارات زیادی را متحمل‬ ‫ش��ده و چرا جن��گ ادامه پیدا ک��رد‪ .‬در زمان دولت‬ ‫جامع��ه مدنی‪،‬دوم خردادی ها امدند و گفتند چرا بعد‬ ‫از ازادی خرمش��هر جن��گ ادامه پیدا ک��رد‪ .‬در زمان‬ ‫دولت فعلی گفتند چرا اساسا قطعنامه پذیرفته شد و‬ ‫جنگ ادامه پیدا نکرد و چ��را به امام جام زهر دادند‪.‬‬ ‫در حال��ی که جواب همه اینها کامال روش��ن اس��ت‬ ‫چراکه این مباحث سیاس��ی است نه تاریخی‪ ،‬علمی ‬ ‫و منطقی‪ .‬اینها به خاطر فضاسازی است که برخی از‬ ‫سیاستمداران و جناح های سیاسی برای منافع سیاسی‬ ‫خودشان ایجاد می کنند‪.‬‬ ‫ی در مورد عملیات بیت المقدس عنوان‬ ‫برخ ‬ ‫می کنن��د ک��ه در ط��رح عملیات عب��ور از‬ ‫مرزهای بین المللی پیش بینی شده بود‪.‬‬ ‫‪ l‬خی��ر‪ .‬چون این قبل از صحب��ت با حضرت امام‬ ‫بود‪ .‬ما در عملیات ازادس��ازی خرمشهر هدف عبور‬ ‫از مرزهای بین المللی را گذاشته بودیم‪ ،‬اما نتوانستیم‬ ‫عبور کنیم‪ .‬بعدها که خرمش��هر ازاد شد و ما خدمت‬ ‫امام رس��یدیم بحث شد که ایا الزم هست عبور کنیم‬ ‫یا نه‪.‬‬ ‫فرمودید که سیاس��یون یک قرائتی از جنگ‬ ‫داش��تند و نظامی ها یک قرائ��ت دیگر‪ .‬امام‬ ‫میان این دو نظری را بیان می کردند که برای‬ ‫سیاس��یون و نظامیون فصل الخطاب بودند‪.‬‬ ‫نقش امام در میان این دو گروه چه بود؟‬ ‫‪ l‬ام��ام در واق��ع از سیاس��یون ب��رای اداره ام��ور‪ ،‬‬ ‫سیاست خارجی‪ ،‬سیاست داخلی و اداره کشور استفاده‬ ‫می کرد و از نظامیون هم برای اداره جنگ و پیش��رفت‬ ‫در جنگ‪ .‬ش��ورای عالی دفاع به ریاس��ت مقام معظم‬ ‫رهبری هماهنگی هر دو گروه را بر عهده داش��ت‪ .‬پس‬ ‫از عملیات والفجر مقدماتی جناب اقای هاشمی بعنوان‬ ‫هماهنگی در جبهه مسئولیت پیدا کردند‪ .‬خود امام هم‬ ‫گزارشات را هم از سیاسیون و هم از نظامی ها می گرفت‬ ‫و ورود مستقیم در جنگ داشت‪ .‬ما همیشه گزارشاتمان‬ ‫را خدمت امام عرضه می کردیم‪ .‬امام خودش را کانالیزه‬ ‫نکرده بود و از همه نیروها چه سیاس��ی و چه نظامی در‬ ‫اداره جنگ استفاده می کرد‪.‬‬ ‫بعضی از سیاس��یون اع�لام می کنند که در‬ ‫اداره جن��گ‪ ،‬امام نظرات انها را می پذیرفته‬ ‫است‪.‬ایا این درست است؟‬ ‫‪ l‬ام��ام س��خنان و پیش��نهادات و نظ��رات همه را‬ ‫می ش��نید اما تصمیم نهایی را خود ایشان می گرفتند‪.‬‬ ‫کس��ی نیس��ت که بتواند ادعا کند در رابطه با جنگ‬ ‫نظری داش��تم و نتوانس��تم ان نظر را با امام در میان‬ ‫بگذارم‪ .‬ایش��ان ب��ه همه می��دان می داد ت��ا بیایند و‬ ‫حرف های خودش��ان را بزنند‪ .‬ول��ی تصمیم نهایی را‬ ‫خود امام می گرفتند‪ .‬بعد از ان هم کسی نمی توانست‬ ‫نظر امام را تغییر دهد‪.‬‬ ‫در مورد استعفای خودتان در سال ‪ 66‬و ‪67‬‬ ‫و مخالفت امام با استعفایتان بگویید؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬من اس��تعفا داده بودم و امام فرمودند ش��ما‬ ‫بمانید و من هم ماندم و ادامه دادم‪ .‬علت اس��تعفا این‬ ‫بود که وضعیت جبهه به حالت بحرانی رس��یده بود‬ ‫و احتمال حمله عراق کامال احس��اس می شد و برای‬ ‫اینک��ه در جبهه تغییر اساس��ی بوج��ود اید و جلوی‬ ‫حمله عراق را بگیریم هیچ راهی جز اس��تعفا وجود‬ ‫نداشت‪ .‬البته یکس��ال بعد عراق حمالت خود را به‬ ‫ایران شروع کرد‪.‬‬ ‫احساس می کنم ش��ما ابا دارید از اینکه از‬ ‫رابطه خودتان و امام حرف بزنید‪ .‬دلیل این‬ ‫مساله چیست؟‬ ‫‪ l‬ابایی ندارم‪.‬‬ ‫از ان نظ��ر گفت��م ک��ه بچه های س��پاه در‬ ‫جنگ احس��اس غربت می کردند‪ ،‬درحالی‬ ‫که کارهای بس��یار بزرگی انج��ام می دهند‬ ‫اما از چند ناحیه خیلی تحت فش��ار بودند‪.‬‬ ‫شما با امام در مورد این موضوعات صحبت‬ ‫کردید؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬با امام این مس��ائل را زیاد مطرح می کردیم‪.‬‬ ‫مشکالت‪ ،‬مسائل و نامالیمات را مطرح می کردیم و‬ ‫امام پدرانه و امام گونه حرف های ما را می ش��نید و به‬ ‫ما توصیه هایی می کرد‪ ،‬دل��داری می داد‪ ،‬حمایت مان‬ ‫می ک��رد و در کل ب��ه نحوی بود که ام��ام را در کل‬ ‫منطق��ه جبهه می دیدم و احساس��ش می کردیم‪ .‬یعنی‬ ‫هیچ زمانی فرماند هان ما احساس نمی کردند که امام‬ ‫در کنارش��ان نیست‪ .‬ما امام را واقعا در کنار خودمان‬ ‫می دیدیم و هیچ گاه مابی��ن خودمان و امام فاصله ای‬ ‫احساس نمی کردیم‪.‬‬ ‫در مواجهه با سیاسیون چطور؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬م��ا با انها اختالف نظر داش��تیم‪ .‬ما جنگ را‬ ‫ط��ور دیگری تحلیل می کردیم‪ .‬می خواس��تیم دولت‬ ‫وارد جن��گ بش��ود ول��ی دول��ت نمی خواس��ت یا‬ ‫نمی توانست وارد جنگ بش��ود‪ .‬تحلیل انها این بود‬ ‫که اگر ما بخواهیم همه امکاناتمان را در اختیار جبهه‬ ‫بگذاریم مش��کالت اقتصادی م��ردم را ازار می دهد‪.‬‬ ‫بنابراین در برنامه ریزی اختالف نظر داش��تیم‪ .‬با همه‬ ‫اینها محدودیت های سیاس��تمداران را کامال رعایت‬ ‫می کردی��م‪ .‬محدودیت انها در بودج��ه و منابع تاثیر‬ ‫خ��ودش را بر جنگ می گذاش��ت و ما در چارچوب‬ ‫امکاناتی که ب��ه ما می دادن��د برنامه ریزی می کردیم‪.‬‬ ‫گرچه امکانات کشور بسیار وسیع تر از چیزی بود که‬ ‫ما دریافت می کردیم‪ .‬در کل دوران هشت سال جنگ‬ ‫ما ‪ 22‬میلیارد دالر ارز خرج جنگ کردیم‪.‬‬ ‫هزینه مربوط به سپاه؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ .‬به صورت کلی‪ ،‬ارتش‪ ،‬س��پاه‪ ،‬بس��یج‪ ،‬بنیاد‬ ‫ش��هید‪ ،‬بنیاد مس��تضعفان و‪ ....‬درحالی که در س��ال‬ ‫‪ 1362‬باالی بیس��ت وچند میلی��ارد دالر فروش نفت‬ ‫داشتیم‪ .‬در مجموع چیزی نزدیک به ‪ 80‬یا ‪ 90‬میلیارد‬ ‫دالر درامد حاصل از نفت داشتیم اما ‪ 22‬میلیارد دالر‬ ‫ان را صرف جنگ کردیم‪ .‬پس معلوم است که جنگ‬ ‫در یک گوش��ه ای از کشور ادامه داشت و همه کشور‬ ‫را در بر نگرفته بود‪.‬‬ ‫ف ما با مسئوالن سیاسی این بود که اگر جنگ‬ ‫اما حر ‬ ‫اصل است دولت باید بیشتر از این امکانات را صرف‬ ‫جنگ کند‪.‬‬ ‫ظاهرا شما در مقابل دولتی ها و سیاسیون‬ ‫حجب و حیا داشتید و‪....‬‬ ‫‪ l‬ب��رای ما جن��گ مهم ب��ود اما نمی خواس��تیم‬ ‫کش��ور را به هم بریزیم‪ .‬یعنی نمی خواستیم عقاید‬ ‫خودمان را تحمیل کنیم و کش��ور را برهم بریزیم‪.‬‬ ‫لذا در عین حال که جنگ برای ما اولویت اول را‬ ‫داش��ت حفظ نظام و چارچوب سیاسی کشور هم‬ ‫برایمان قابل احترام ب��ود‪ .‬حضرت امام هم از دو‬ ‫گروه هماهنگی و همراهی را می خواستند‪.‬‬ ‫از زمان��ی ک��ه قطعنامه پذیرفته ش��د تا‬ ‫فوت حضرت امام چه شرایطی داشتید؟‬ ‫جنگ را تمام شده احساس کرده و فکر‬ ‫می کردید وظیف ه شما تمام شده؟‬ ‫‪ l‬در حقیقت بعد از اینکه جنگ تمام شد ابهامی‬ ‫ به وجود امد که ت��ا دیروز انقالب از طریق جنگ‬ ‫می گذشت‪ ،‬حاال باید از چه طریقی بگذرد و نماد‬ ‫انقالب بعد از جنگ چیست‪ .‬این یکی از ابهامات‬ ‫ب��زرگ بود‪ .‬گرچه ام��ام فرمودند جنگ فقر و غنا‬ ‫اما این تبدیل به یک راهکار عملی برای نیروهای‬ ‫انقالب نشده بود‪ .‬مساله ما این بود انقالب بعد که‬ ‫از جنگ ادامه پیدا کند‪ ،‬که ما با رحلت امام مواجه‬ ‫شدیم و فرصت کافی نداشتیم‪.‬‬ ‫در م��ورد رحل��ت امام و نقش س��پاه در‬ ‫فضای بعد از ان‪...‬‬ ‫‪ l‬ب��ه مح��ض اینک��ه امام دچ��ار بیماری ش��د‪،‬‬ ‫وضعیت کشور کامال در ابهام فرو رفت‪ .‬چند روز‬ ‫مرتب صداوس��یما از مردم می خواس��ت که برای‬ ‫بهبودی امام دعا کنند و احتمال رحلت ایشان باال‬ ‫رف��ت‪ ،‬من بالفاصله رفتم باخت��ران در قرارگاهی‬ ‫که انجا زدیم فرماندهان را خواس��تم و اماده باش‬ ‫اعالم کردیم‪.‬‬ ‫چ��ون ح��دس می زدی��م ب��ه محض اینک��ه خبر‬ ‫رحل��ت امام منتش��ر ش��ود منافقی��ن از مرزهای‬ ‫غرب��ی و قصرش��یرین و کردس��تان ب��ه س��مت‬ ‫تهران حمل��ه کنند‪ .‬و ای��ن احتم��ال را می دادیم‬ ‫که ع��راق نیز با انها همکاری کن��د‪ .‬لذا من رفتم‬ ‫انج��ا و دو روز انجا بودم و ش��ب رحلت امام با‬ ‫مق��ام معظم رهب��ری تماس و ارتباط داش��تیم‪ .‬به‬ ‫ایش��ان گفتم ما در اینجا هستیم و تمام فرماندهان‬ ‫اماده باش هستند و نگران منطقه نباشید‪ .‬همه چیز‬ ‫را کنت��رل کردیم تا اینکه س��اعت ‪ 11‬ش��ب به ما‬ ‫اطالع دادند که امام فوت کردند‪.‬‬ ‫در واقع این یک مساله پیش گیرانه بود؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ .‬و فردای ان روز با هواپیما به تهران امدم‬ ‫و در نم��از حضرت امام ش��رکت کردیم و باز به‬ ‫کرمانش��اه برگش��تیم تا زمانی که مطمئن ش��ویم‬ ‫اتفاقی نمی افتد و تقریبا یک هفته طول کشید‪.‬‬ ‫انتخ��اب حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای‬ ‫به عنوان رهبر یک نقطه عطفی است برای‬ ‫جمهوری اس�لامی ‪ .‬تحلیل شما از بعد از‬ ‫رحلت حضرت امام و تاکنون چیست؟ ایا‬ ‫مسیر کشور براس��اس رهنمودهای امام و‬ ‫مقام معظم رهبری ادامه پیدا کرده است؟‬ ‫‪ l‬ب��ه نظر من بعد از امام مس��یر ایش��ان ادامه پیدا‬ ‫کرد‪ .‬گرچه ایدئولوژی های غیرانقالبی مثل‪ ،‬لیبرالی‪،‬‬ ‫تکنوکراتی و سوسیالیستی وارد حکومت‪ ،‬دولت و‬ ‫مجلس ش��د ولی در نهایت هم��ه اینها کنار رفت و‬ ‫تبدیل به یک انحراف بزرگ در تاریخ انقالب نشد‪.‬‬ ‫ممکن اس��ت اف��کار تکنوکراتی‪ ،‬سوسیالیس��تی‬ ‫و لیبرالی اس��یب وارد کرده باش��د ولی نتوانست‬ ‫انق�لاب و نظام را از مس��یر خ��ودش خارج کند‪.‬‬ ‫دلی��ل ان هم پایداری و ایس��تادگی رهبر انقالب‬ ‫روی ارزش های امام و انقالب بود‪g .‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪53 - 85‬‬ ‫راه امام‬ ‫افتاب‬ ‫احیاگر اسالم سیاسی‬ ‫حفظ روح انقالبی‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫این صحیح است که ملت اگر بیدار باشد‪ ،‬چنانکه‬ ‫بود و متحد باشد‪ ،‬چنانکه بود و مسیرش معلوم باشد‪،‬‬ ‫چنانکه بود و الهی باشد‪ ،‬چنانکه بود‪ ،‬واضح است که‬ ‫هیچقدرتینمی تواندباانمقابلهکند‪.‬چنانکهدیدید‬ ‫کهبا مجهزبودنانقدرتشیطانیبههمهجهازاتو‬ ‫یو‬ ‫با پشتیبانی همه دول از او‪ ،‬یعنی دولت های اسالم ‬ ‫دولت های غیراسالمی و ابرقدرت ها همه پشتیبانی‬ ‫کردند از ان مع ذلک نتوانستند‪ .‬این معلوم است لکن‬ ‫نباید ماغافل باشیم از یک مطلب؛ و ان اینکه االن که‬ ‫مادراینجلسههستیماگرمطالعهکنیمحاالتملت‬ ‫را‪ ،‬می بینیم ان شوری که در اول بود کمتر شده است‪.‬‬ ‫این را نباید فراموش کنی��م‪ .‬ان وقت که همه مردم‬ ‫می ریختند در خیابان ها همه شان‪ ،‬همه می ریختند‬ ‫در خیابان ه��ا و فریاد می زدند «اهلل اکبر» و ش��اه را‬ ‫ی را می خواستند‪،‬‬ ‫نمی خواستند و جمهوری اسالم ‬ ‫ان وقت یک شور بسیار عجیب خدایی بود و با همان‬ ‫ش��ور پیش بردند و با همان ش��ور و ش��عف رای به‬ ‫ی دادند که از صد‪ ،‬نود و نه و نیم گفته‬ ‫جمهوری اسالم ‬ ‫می ش��ود که رای دادند که در دنیا سابقه نداشت‪ .‬اما‬ ‫حاال مثل اینکه ملت با دسیسه هایی که وجود دارد‬ ‫افتادنددنبالاینکهمااحتیاجبهخانهداریم‪،‬مااحتیاج‬ ‫به کار داریم‪ ،‬ما احتیاج به زندگی داریم‪ .‬از ان قدرت‬ ‫ابتدایی که همه یک جهت داشتند و فراموش کرده‬ ‫بودن��د گرفتاری های خودش��ان را‪ ،‬می ریختند در‬ ‫خیابان‪ ،‬هیچ کدام به فکر این نبودند که ما حاال کار‬ ‫داریم یا کار می خواهیم یا خانه می خواهیم‪ ،‬اصال این‬ ‫مطرح نبود ان وقت‪.‬‬ ‫نگرانی از کاهش شور انقالبی‬ ‫حاال وقتی است که همه همت کنید‪ .‬نگذارید ان‬ ‫شوری که در مردم بود‪ ،‬ان اجتماع و اتحادی که بود‪،‬‬ ‫ان وحدت کلمه ای که بود‪ ،‬ان خدایی بودن کارشان‪،‬‬ ‫ان تحولی که در م��ردم از حیث اخالق و تعاون پیدا‬ ‫ش��ده بود از بین برود‪ .‬همین امروز یا دیشب بود که‬ ‫یکی ک��ه در همین معرکه ها بوده گفت که وقتی که‬ ‫یک ساندویچ را یک کسی توی خانه می اورد به یک‬ ‫کسی می داد‪ ،‬ان تا ان اندازه می شد تکه تکه اش کند‬ ‫تکه تکه می کرد و می داد به دیگران؛ خودش استفاده‬ ‫نمی کرد‪ .‬تا ان اندازه که می شد تکه کند تکه می کرد‪.‬‬ ‫لقمه لقمه می داد به اش��خاص؛ زن و مرد و کوچک و‬ ‫بزرگ ب��ا هم یک حس تعاون یک حس محبت پیدا‬ ‫شده بود که همین معنا اسباب این شد که بحمداهلل‬ ‫دشمن را از میدان بیرون کردیم‪ .‬اگر بتوانیم همین‬ ‫معنا را حفظ بکنیم شک نکنید که پیروزیم‪.‬‬ ‫‪14‬خرداد امس��ال ‪22‬س��ال از فقدان حضرت امام‬ ‫می گ��ذرد‪ .‬ام��ام خمین��ی (ره) بی ش��ک احیاگر‬ ‫اسالم سیاس��ی که منجر به تشکیل دولت شد‪،‬‬ ‫هس��تند‪ .‬امام‪ ،‬انس��ان را دارای دو جنبه مادی و‬ ‫معنوی می داند و هدف بعثت انبیا هم ان اس��ت‬ ‫ک��ه بتواند انس��ان را با توجه به ای��ن دو جنبه‬ ‫به س��عادت دنیوی و اخ��روی راهنمایی نماید و‬ ‫اس��اس همه کماالت انس��ان منوط به شناخت‬ ‫او نس��بت به «معرفت اهلل» است و اساسا هدف‬ ‫اصل��ی بعثت انبی��ا معرفی و ش��ناخت خداوند‬ ‫است برای جوامع انسانی و بقیه مقوله ها مانند‬ ‫قس��ط و عدالت‪ ...‬هم��ه جنبه غیر اس��تقاللی و‬ ‫فرعی دارند‪ .‬امام خمین��ی در تالیفات و بیانات‬ ‫خ��ود کرارا ب��ه این موض��وع پرداخته اس��ت‪.‬‬ ‫تعری��ف امام خمینی (ره) از نبی‪ ،‬انس��ان کامل‪،‬‬ ‫وحی‪ ،‬معرفت اهلل و انس��ان‪ ،‬پیوندی سیستم وار‬ ‫اس��ت و این ارتباط چنان وثیق و استوار است‬ ‫که تفکیک بین انها را ناممکن می کند‪....‬‬ ‫‪12-19‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مهلت ‪ 3‬ماهه بهارستان نشینان به دولت‬ ‫نمایندگان مجلس در جلس��ه علنی چهارش��نبه گذشته تشکیل‬ ‫وزارت ام��ور زیربنایی با ادغ��ام وزارتخانه های مس��کن‪ ،‬راه و‬ ‫ارتباط��ات را تصوی��ب کردند‪ .‬این الیحه در حالی تصویب ش��د‬ ‫ک��ه دولت در مصوب��ه اخیر خود در ادغ��ام وزارتخانه های راه و‬ ‫مس��کن برای تشکیل وزارتخانه امور زیربنایی تاکید کرده بود‪.‬‬ ‫کلی��ات این الیحه با ‪132‬رای مواف��ق‪ 49 ،‬رای مخالف و ‪ 11‬رای‬ ‫ممتنع تصویب شد‪.‬‬ ‫‪20 - 31‬‬ ‫سیاست‬ ‫روایتی از یک انتخاب‬ ‫وخام��ت ح��ال حض��رت ام��ام (ره) در ‪13‬خرداد م��اه ‪ 68‬باعث‬ ‫می ش��ود تا مجلس خبرگان رهبری برای جلوگیری از بالتکلیفی‬ ‫در جای��گاه رهبری در صورت ارتحال حضرت امام (ره) جلس��ه‬ ‫فوق العاده تشکیل دهد؛ جلسه ای سرنوشت ساز که در ان تصمیم‬ ‫مهمی برای اینده کش��ور گرفته خواهد ش��د‪ .‬اعضای خبرگان از‬ ‫سراسر کشور فراخوانده ش��ده اند تا به تهران بیایند‪ ،‬گزارش ها‬ ‫از بیمارس��تان حام��ل اخبار خوبی نیس��ت‪ ،‬نگرانی ب��رای امام‬ ‫افزایش یافته است‪.‬‬ ‫‪32 - 45‬‬ ‫جنگ برای بقا‬ ‫بین الملل‬ ‫جنبش های مردمی از ش��مال افریقا و خاورمیانه اکنون به اسپانیا‬ ‫در جنوب قاره اروپا رس��یده اس��ت‪ .‬هرچند جنس این اعتراضات‬ ‫مردمی در اسپانیا متفاوت است اما نمی توان منکر این واقعیت شد‬ ‫که از جنبش های مردمی خاورمیانه و شمال افریقا تاثیر گرفته اند‪.‬‬ ‫وضعیت بد اقتصادی‪ ،‬نه تنها اقتصاد این کشورها را هدف قرار داده‬ ‫اس��ت‪ ،‬بلکه سیستم های سیاسی کش��ورهایی مانند یونان‪ ،‬ایرلند‪،‬‬ ‫پرتغال و اسپانیا را به چالش کشیده است‪.‬‬ ‫افتاب‬ ‫‪8-9‬‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫حدس می زدیم بعد از رحلت امام‬ ‫منافقین به کشور حمله کنند‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬ارزو دیلمقانی ‬ ‫اقا محس��ن وقتی از امام صحبت می کند‪ ،‬خود و نسلی‬ ‫که به ان متعلق اس��ت را وامدار امام می داند‪.‬او که در‬ ‫مدت ‪ 16‬س��ال فرماندهی س��پاه ‪ 8،‬سالش را در جنگ‬ ‫سپری کرده اس��ت امام را شخصیتی جوان می داند که‬ ‫به جوانان میدان می داد و در نهادس��ازی ابتدای انقالب‬ ‫مسئولین کنونی کشور را پرورش داد‪.‬‬ ‫‪64 - 66‬‬ ‫افتاب‬ ‫‪46 - 51‬‬ ‫ورزش‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬مریم اس��ماعیل پور ‪ -‬س��ید جواد میرخلیلی ‪ -‬ابوالقاس��م غالمی ‪ -‬احسان ابطحی‪-‬امید کرمانی ها‬ ‫فاطمه میرزایی ‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬زهرا راد عاطفه کربالئی ‪ -‬شاهده یوسفی ‪ -‬محمد تاجیک ‪ -‬حسین غالمی ‪ -‬شادی خوشکار خیری‬ ‫هادی احمدی ‪ -‬حمید رضا نصیری نژاد‪ -‬مس��عود نجفی ‪ -‬ش��اهین فتحیان ‪ -‬س��هیال طایی ‪ -‬محمد جواد پاینده ‪ -‬سجاد محقق‬ ‫مهسا عادلی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫فنی‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی و مهدی ابراهیمی‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر اداری و مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬مصطفی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو ‪ -‬فاطمه صیدی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ب��ا تش��کر از‪ :‬دکت��ر احم��د اس��ماعیل تبار ‪ -‬مهن��دس واعظ��ی ‪ -‬ای��ت اهلل ابراهیم��ی ‪ -‬غالم حس��ن تق��ی نت��اج‬ ‫حس��ین زن��دی ‪ -‬عل��ی ول��ی زاده ‪ -‬احم��د طالی��ی ‪ -‬مهن��دس بختی��اری ‪ -‬مهن��دس بهرام��ی ‪ -‬حس��ین مجاه��دی‬ ‫سید عارف علوی‪ -‬مهندس امینی ‪ -‬اقای راستی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫امور مشترکین‪ :‬تلفن‪88403854 :‬‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫امام و رهبری هیچ کس را از قطار انقالب پیاده نکردند‬ ‫کنش��گران انقالب و انهایی که س��ال ها خون دل خوردن��د و مبارزه کردند تا‬ ‫انقالب به س��ر منزل پیروزی برس��د‪ ،‬در س��ال های بعد از پیروزی نیز زندگی‬ ‫پر تالطم��ی را پش��ت س��ر گذاش��تند‪ .‬انه��ا روزگاری را برای اس��تقرار نظام‬ ‫تازه تاس��یس جمهوری اسالمی با چالش های فراوان پشت سر گذاشتند و بعد‬ ‫از ان با پدیده جنگ تحمیلی مواجه شدند‪.‬‬ ‫دبیر افتاب‪ :‬مصطفی شوقی ‬ ‫دبیر دین و تاریخ‪ :‬علیرضا شاکر‬ ‫دبیر جهان اسالم ‪ :‬سید فرید موسوی ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه ‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬تلفن‪66818168 :‬‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‪ -‬تلفن‪88338553 :‬‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬شهرک قدس‪ ،‬خیابان شهید دادمان‪ ،‬خیابان فالمک شمالی‪ ،‬کوچه یکم‪ ،‬پالک ‪ - 10‬تلفن‪88580610 :‬‬ ‫قهرمان در کما‬ ‫وقتی قرار شد پاس تهران به همدان انتقال پیدا کند بسیاری از پیشکسوتان و‬ ‫مس��ئوالن این باشگاه در خصوص این اقدام هشدار دادند و تاکید کردند انتقال‬ ‫پاس به همدان تصمیمی حرفه ای نیس��ت‪ .‬این اتفاق در مورد پیکان هم رخ داد‪.‬‬ ‫اما برخالف نظر منتقدان این دو باش��گاه باسابقه به شهرهای همدان و قزوین‬ ‫منتقل ش��دند‪ .‬این دو تیم در پایان دهمین دوره لیگ برتر به لیگ دس��ته یک‬ ‫سقوط کردند‪ .‬حاال هیچ کس دراین باره پاسخ گو نیست‪.‬‬ ‫‪11‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫توصیه رهبر معظم انقالب به نمایندگان مجلس هشتم‪:‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪12‬‬ ‫ برای رای اوردن به کانون های‬ ‫ثروت و قدرت نزدیک نشوید‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬رهبر معظم انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫هفته گذشته در دیدار رئیس و نمایندگان مجلس شورای‬ ‫اس�لامی‪ ،‬با تشریح سناریوی سلطه گران برای «تضعیف‬ ‫اقتصاد ایران‪ ،‬ایجاد اختالف میان مسئوالن و کمرنگ کردن‬ ‫اعتقادات و احساسات اسالمی» بر ضرورت هم افزایی و‬ ‫مدارای متقابل مجلس و دولت و فصل الخطاب بودن قانون‬ ‫تاکیدکردند‪.‬‬ ‫ی با تشکر صمیمانه از مواضع‬ ‫رهبرمعظم انقالب اسالم ‬ ‫صری��ح‪ ،‬قاطع و افتخارامیز مجلس در قبال زیاده خواهی‬ ‫امریکا و سلطه گران‪ ،‬فهم دقیق و روشن ملت بزرگوار ایران‬ ‫را درباره جناح بندی های جهانی و اهداف نظام سلطه‪ ،‬از‬ ‫تفضالت الهی دانستند و خاطرنشان کردند‪« :‬هدف اصلی‬ ‫تبلیغات همه جانبه نظام استبداد بین الملل‪ ،‬غبارالود کردن‬ ‫فضا و مانع تراشی در روند اگاهی و بصیرت ملت هاست‬ ‫اما ملت ایران هر روز بر فهم و بصیرت خود افزوده است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬اس��تمرار مواضع مس��تحکم‬ ‫مجل��س و دولت را در مقابل دش��منان اس�لام و ایران‬ ‫ضروری خواندند و افزودند‪« :‬چالش میان انقالب اسالمی ‬ ‫و استکبار‪ ،‬تا هنگام ناامید شدن مستکبران از ضربه زدن به‬ ‫انقالب ادامه خواهد داشت که البته به حول و قوه الهی و‬ ‫در پرتو ایستادگی ملت و نظام‪ ،‬موقعیت جمهوری اسالمی‬ ‫ در این رویارویی در طول زمان‪ ،‬تقویت و موقعیت دشمن‬ ‫ضعیف تر شده است‪».‬‬ ‫ایش��ان‪ ،‬پیش بینی و خواندن س��ناریوی س��لطه گران و‬ ‫برنامه ریزی و اقدام صحیح در قبال ان را موجب شکست‬ ‫حتمی دشمنان دانستند و در تش��ریح اهداف سناریوی‬ ‫کنونی استکبار افزودند‪« :‬دشمن اشکارا‪ ،‬بر مسائل اقتصادی‬ ‫تمرکز کرده تا پایه اقتصادی ایران را فلج و مردم را نومید‬ ‫کند و این جهت گیری علنی دشمن‪ ،‬به مجلس‪ ،‬دولت و‬ ‫همه مسئوالن در بخش های مختلف گوشزد می کند در‬ ‫س��الی که به همین علت سال جهاد اقتصادی نام گذاری‬ ‫شده‪ ،‬باید در کدام عرصه تمرکز و تالش کنند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای ایجاد اختالف میان دستگاه های‬ ‫مدیریت کننده کش��ور را دومین هدف واضح نظام سلطه‬ ‫دانستند و تاکید کردند‪« :‬احاد مسئوالن باید بیدار باشند و‬ ‫نگذارند اختالف نظر و تفاوت سلیقه‪ ،‬به چالش و درگیری‬ ‫منجر شود‪».‬‬ ‫ی در همین زمینه به فتنه سال ‪88‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اسالم ‬ ‫حتی اگر با نگاه‬ ‫خوشبینانه به ماجرای‬ ‫فتنه سال‪ 88‬نگاه‬ ‫کنیم‪ ،‬گناه بزرگ و‬ ‫غیرقابلاغماض‬ ‫فتنه گران این است که‬ ‫شبهه و خدشه ذهنی‬ ‫خود را به چالشی در‬ ‫مقابل نظام تبدیل‬ ‫کردند و به نظام و‬ ‫کشور ضربه زدند‬ ‫اشاره کردند و افزودند‪« :‬حتی اگر با نگاه خوشبینانه به ان‬ ‫ماجرا نگاه کنیم‪ ،‬گناه بزرگ و غیرقابل اغماض فتنه گران‬ ‫این است که شبهه و خدشه ذهنی خود را به چالشی در‬ ‫مقابل نظام تبدیل کردند و به نظام و کشور ضربه زدند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای پرهیز از اختالف را «وظیفه ای ملی‬ ‫در دفاع از اسالم و انقالب و ایران» دانستند و خاطرنشان‬ ‫کردند‪« :‬جناح های مختلف مجلس‪ ،‬فراتر از گرایش ها و‬ ‫سالیق خود‪ ،‬سهم خود را در مقابله با هدف بسیار زشت‬ ‫دشمن برای ایجاد اختالف در کشور ادا کنند‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اس�لامی‪ ،‬کمرنگ کردن اعتقادات و‬ ‫احساسات اسالمی و رسوخ تفکرات الحادی و شبه الحادی‬ ‫در میان ملت ایران و ملت های مسلمان را سومین هدف‬ ‫سناریوی دشمنان اسالم در شرایط کنونی برشمردند‪.‬‬ ‫ایش��ان در همین زمینه به تبلیغات بس��یار گسترده نظام‬ ‫رسانه ای غرب برای تاثیرگذاری در افکار جوانان مصر و‬ ‫تونس و دیگر کشورهای منطقه اشاره کردند و افزودند‪:‬‬ ‫«ترویج انواع فس��اد و ایجاد تردید در عقاید دینی‪ ،‬هدف‬ ‫مشخص س��ناریوی جامع نظام س��لطه در قبال ایران و‬ ‫ی در منطقه است‪».‬‬ ‫حرکت بیداری اسالم ‬ ‫رهبرمعظم انقالب اسالمی در تبیین چگونگی مقابله با این‬ ‫سناریو تاکید کردند‪« :‬بدون تردید نظام اسالمی با مایه های‬ ‫فلس��فی و عقیدتی قوی و نیروهای انس��انی عالقه مند‬ ‫و کارام��د‪ ،‬کفایت مقابله با این س��ناریوی چند بعدی را‬ ‫داراست به شرط اینکه دو نکته را مد نظر داشته باشیم‪».‬‬ ‫حض��رت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬پرهیز از غفل��ت و غرور را‬ ‫دو نکته ضروری برای پیروزی در مقابله هجوم برنامه ریزی‬ ‫شده دشمنان خواندند و افزودند‪« :‬اگر با غفلت از کارهای‬ ‫اصلی به مس��ائل حاشیه ای سرگرم ش��ویم یا مغرورانه‪،‬‬ ‫دشمن را کوچک و بیچاره فرض کنیم‪ ،‬شکست در مقابل‬ ‫دشمن‪ ،‬خطری واقعی است‪».‬‬ ‫ایشان ‪ 290‬نماینده مجلس‪ ،‬احاد مسئوالن دولتی و قضایی‬ ‫و همه مردم را به هوشیاری کامل در این عرصه فراخواندند‬ ‫و خاطرنشان کردند‪« :‬هرکس در هر جا مسئولیتی دارد باید‬ ‫خود را در میدان بزرگ رویارویی ملت ایران با دش��منان‬ ‫اسالم و انقالب ببیند و با این نگاه وظایف خود را انجام‬ ‫دهد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای در تبیین اهمیت هوشیاری در‬ ‫مقابل طرح های پنهان و اش��کار نظام سلطه افزودند‪« :‬به‬ ‫تعبیر امام راحل عظیم الشان‪ ،‬هر کاری که باعث حرکت‬ ‫در چارچوب مورد نظر دشمن بشود و به کشور و ملت‬ ‫ضربه بزند‪ ،‬جزو گناهان بزرگی است که خداوند از انها‬ ‫نمی گذرد‪ ،‬زیرا توبه از این گونه کارها و جبران ضربه ای‬ ‫که این گونه غفلت ها و اقدامات به ملت وارد می کند‪ ،‬عمال‬ ‫امکان پذیرنیست‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای به مسئوالن خاطرنشان کردند‪:‬‬ ‫«پروردگار‪ ،‬بار امانت س��نگینی را بر دوش ما گذاشته که‬ ‫باید ان را مقتدرانه و در اوج امانت داری به مقصد برسانیم‪».‬‬ ‫ایش��ان کمین دش��من برای ضربه زدن به ملت ایران را‬ ‫واقعیتی طبیعی خواندند و افزودند‪« :‬هرکس در میدان نبرد‪،‬‬ ‫درصدد ضربه زدن به حریف اس��ت و سلطه گران حتی‬ ‫در پشت سخنان نرم خود‪ ،‬خنجر اخته ای پنهان کرده اند‬ ‫و منتظر فرصت مناسب و غفلت ملت و مسئوالن ایران‬ ‫هس��تند تا این خنجر را در جگر ملت فرو کنند‪ ،‬بنابراین‬ ‫باید هوشیاری و بیداری موجود را حفظ و تقویت کرد‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اس�لامی تقوای جمعی را به موازات‬ ‫تق��وای ف��ردی‪ ،‬کام�لا ض��روری دانس��تند و افزودند‪:‬‬ ‫«مجموعه ها و جمع ها و جریان ها‪ ،‬عالوه بر تقوای فردی‬ ‫اعضای خ��ود‪ ،‬باید در ن��گاه کالن از تقوای جمعی نیز‬ ‫برخوردار باشند‪ ،‬چرا که در غیر این صورت‪ ،‬افراد متقی‬ ‫ی جمع‪،‬‬ ‫حاضر در این جریان ها نیز به علت خطای عموم ‬ ‫به انحراف و خطا می افتند‪».‬‬ ‫ایش��ان با ذکر مثالی در این زمین��ه افزودند‪« :‬جریانی که‬ ‫اوایل انقالب به جریان چپ مش��هور بود و ش��عارهای‬ ‫خوبی می داد با وجود داشتن ادم های باتقوا‪ ،‬از مراقبت و‬ ‫رهبرمعظم انقالب اس�لامی مس��ئوالن س��ه ق��وا را به‬ ‫نگه داشتن احترام انتخابات توصیه موکد کردند و افزودند‪:‬‬ ‫«هیچ کس نباید به هیچ نحوی در انتخابات دخالت کند تا‬ ‫انتخابات براساس روال قانونی انجام و مجلس بر اساس‬ ‫تشخیص و انتخاب مردم تشکیل شود‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫گناه کس��انی که ارمان ها را از یاد بردند و مشغول‬ ‫قدرت طلبی شدند‪ ،‬نابخشودنی است‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬رهبر معظم انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫چهارش��نبه گذشته در مراسم مش��ترک دانش اموختگی‬ ‫دانش��جویان «دانش��گاه افس��ری و تربی��ت پاس��دار‬ ‫امام حس��ین (ع)»‪ ،‬با اش��اره به نیاز روز افزون کش��ور به‬ ‫نیروهای «مومن‪ ،‬جهادگر‪ ،‬مبتکر‪ ،‬پرشور و بصیر» افزودند‪:‬‬ ‫«شکست سیاست های ش��یطان بزرگ امریکا در منطقه‬ ‫بسیار حساس خاورمیانه و احیای نویدبخش شعارهای‬ ‫اسالمی در میان ملت های به خروش امده منطقه‪ ،‬تحقق‬ ‫بخشی از وعده های الهی به ملت ایران است که ایستادگی‬ ‫و ثابت قدمی در ای��ن راه‪ ،‬تحقق کامل نصرت الهی را به‬ ‫همراه خواهد اورد‪».‬‬ ‫فرمانده معظم کل قوا‪ ،‬با اشاره به درخشش سپاه پاسداران‬ ‫ی در میدان های مختلف ‪ 32‬س��ال اخیر‪،‬‬ ‫انقالب اس�لام ‬ ‫حضور فع��ال‪ ،‬موفق و موثر این نه��اد در روند عمومی‬ ‫ حرک��ت انقالب و نظام را ناش��ی از «قاع��ده و زیربنای‬ ‫مستحکم» سپاه دانس��تند و خاطرنشان کردند‪« :‬این بنیاد‬ ‫و پایه مس��تحکم را مردان مومن‪ ،‬مجاهد‪ ،‬و لبریز از شور‬ ‫انقالبی در حوادث دشوار سال های اول انقالب بنا نهادند‪».‬‬ ‫ایشان‪ ،‬ایمان و شور انقالبی شکل دهندگان سپاه را موجب‬ ‫جوش��ش روح ابتکار و دانایی روز افزون سپاه دانستند و‬ ‫افزودند‪« :‬این نهاد مردمی‪ ،‬در پرتو رهنمودهای امام راحل‬ ‫عظیم الش��ان‪ ،‬هم در دفاع مقدس و میدان رزم با دشمنان‬ ‫متجاوز خوش درخشید و هم در رزم جهادی و انقالبی‪،‬‬ ‫در میدان های به ش��دت مغشوش و مبهم حوادث درون‬ ‫کشور‪ ،‬امتحان بسیار خوبی داد‪».‬‬ ‫حض��رت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬پاس��داران ج��وان امروز را‪،‬‬ ‫قاعده و پایه بنای مستحکم این نهاد در سال ها و دهه های‬ ‫ی در مقایسه با‬ ‫اینده برشمردند و افزودند‪« :‬انقالب اسالم ‬ ‫‪ 30‬سال پیش در موقعیتی بسیار باالتر قرار دارد و جوانان‬ ‫امروز سپاه نیز باید به همین نسبت‪ ،‬پیشروتر‪ ،‬مجاهدتر‪،‬‬ ‫بصیرتر‪ ،‬عالم تر و مهذب تر از نسل اول سپاه‪ ،‬خود را برای‬ ‫ادامه رسالت عظیم این نهاد اماده کنند‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اسالمی‪ ،‬شرایط امروز کشور و منطقه‬ ‫را تحقق برخی از وعده های الهی به ملت ایران دانستند و‬ ‫افزودند‪« :‬شیطان بزرگ امریکا از اول انقالب‪« ،‬امپراتوری‬ ‫نظامی – مالی – تبلیغاتی و سیاسی» خود را با همه توان‬ ‫ی و ملت ایران اورد‪ ،‬اما‬ ‫به میدان شکست انقالب اسالم ‬ ‫واقعیات عرصه سیاسی ایران و منطقه‪ ،‬نشان می دهد که‬ ‫امریکا‪ ،‬امروز خود در مقابل انقالب اسالمی به زانو درامده‬ ‫است‪».‬‬ ‫ایشان با اشاره به اذعان تحلیلگران به شکست سیاست های‬ ‫بسیار حساس و تعیین کننده امریکا در خاورمیانه‪ ،‬افزودند‪:‬‬ ‫«‪ 30‬سال قبل شیطان بزرگ تنها یکی از وابستگان فاسدش‬ ‫یعنی رژیم پهلوی را از دست داده بود‪ ،‬اما امروز شاهد از‬ ‫دست رفتن گسترده رژیم های وابسته به خود است‪».‬‬ ‫رهبرمعظ��م انقالب اس�لامی‪ ،‬انزوای امری��کا و احیای‬ ‫نوید بخش اس�لام در میان ملت های منطق��ه را از دیگر‬ ‫نش��انه های تحقق وعده های الهی برشمردند و افزودند‪:‬‬ ‫«امروز‪ ،‬با بی نتیجه ماندن تالش های بی وقفه نظام سلطه‪،‬‬ ‫اسالم و قران حرف و سکه رایج جوانان و ملت های منطقه‬ ‫شده است و این حقیقت‪ ،‬اهتزاز درخشان پرچمی است‬ ‫که ملت ایران در سال ‪ 1357‬در این سرزمین برافراشت‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬شکس��ت امریکا در مس��اله‬ ‫فلس��طین را از دیگر نشانه های درماندگی شیطان بزرگ‬ ‫خواندند و خاطرنش��ان کردند‪« :‬در همین هفته های اخیر‬ ‫جوانان فلسطینی در کش��ورهای مختلف منطقه‪ ،‬بعد از‬ ‫گذشت ‪ 60‬س��ال‪ ،‬در روز نکبت و در اقدامی بی سابقه‪،‬‬ ‫مرزهای رژیم صهیونیس��تی را شکستند و این حقیقت‬ ‫دلنش��ین‪ ،‬طالیه تحقق وعده پروردگار مبنی بر پیروزی‬ ‫قطعی اسالم و مسلمانان است‪».‬‬ ‫ی و هوشیاری ملت و مسئوالن‬ ‫فرمانده کل قوا‪ ،‬ثابت قدم ‬ ‫ای��ران را ش��رط الزم برای تحقق کام��ل وعده های الهی‬ ‫برشمردند و تاکید کردند‪« :‬همه باید مراقب باشیم که در‬ ‫این حرکت عظیم و پرش��تاب‪ ،‬پا سست نکنیم و ضمن‬ ‫فراموش نکردن اهداف اصلی‪ ،‬حواسمان به مسائل دیگر‬ ‫پرت نشود‪ ».‬ایشان در همین زمینه افزودند‪« :‬گناه کسانی‬ ‫که در روند حرکت همگانی ملت ایران‪ ،‬ارمان های انقالبی‬ ‫ملت را از یاد بردند و به مس��ائل ف��ردی و قدرت طلبی‬ ‫مشغول شدند گناهی بزرگ و نابخشودنی است که البته به‬ ‫فضل الهی‪ ،‬ملت اینگونه کارها را از این افراد یاد نمی گیرد‬ ‫و به انان بی اعتناست‪».‬‬ ‫فرمانده کل قوا در پایان سخنان ش��ان‪ ،‬پاسداران جوان را‬ ‫به تهذیب نفس‪ ،‬امادگی روز افزون و انضباط برخاسته از‬ ‫انگیزه های معنوی توصیه کردند و حضور جوانان مومن‬ ‫در ارتش‪ ،‬س��پاه‪ ،‬نیروهای انتظامی و بسیج را نویدبخش‬ ‫اینده ای روشن دانستند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫تقوای جمعی غافل شد و کار به جایی رسید که «فتنه گران‬ ‫ضد امام حسین(ع) و ضد اسالم و امام» به انها تکیه کردند‬ ‫که این واقعیت نش��ان می دهد غفلت از تقوای جمعی‪،‬‬ ‫خطری بسیار بزرگ است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای طرح مجلس برای خود نظارتی‬ ‫را از مصادیق تقوای جمعی برشمردند و افزودند‪« :‬البته در‬ ‫گوشه و کنار کسانی گفتند که این طرح با ازادی نمایندگان‬ ‫مخالف است‪ ،‬اما واقعیت این نیست و فلسفه این طرح‬ ‫نظارت بر کژرفتاری احتمالی برخی نمایندگان اس��ت تا‬ ‫این نهاد قانونی و اساسی که امام بر جایگاه رفیع ان تاکید‬ ‫داشتند به علت رفتار برخی نمایندگان‪ ،‬بدنام نشود‪».‬‬ ‫ایش��ان به نماین��دگان مجل��س توصیه کردن��د‪« :‬طرح‬ ‫خودنظارتی را به گونه ای تنظیم کنید که رودربایس��تی و‬ ‫بده بستان موجب کم اثر شدن ان نشود‪».‬‬ ‫ایشان با اشاره به جریان های مختلف موجود در مجلس‬ ‫افزودند‪« :‬هیچ اصراری بر یکی شدن این جریان ها نیست‬ ‫چرا که اختالف فکر و سلیقه سیاسی‪ ،‬امری طبیعی است‬ ‫اما این جریان ها باید مراقب باشند که اختالف سلیقه را به‬ ‫کشمکش و چالش تبدیل نکنند و در میان مباحث خود‪،‬‬ ‫امریکا‪ ،‬اس��رائیل و دشمنان اس�لام و امام را به فراموشی‬ ‫نسپارند‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اس�لامی با اشاره به اینکه امسال سال‬ ‫اخر نمایندگی نمایندگان مجلس هشتم است تاکید کردند‪:‬‬ ‫«مراقب باشید فعالیت نمایندگان مجلس به خاطر انتخابات‬ ‫اسفند سال جاری دچار رکود و وقفه نشود و تالش برای‬ ‫ادامه حضور در مجلس بعدی‪ ،‬اجرای وظایف نمایندگان‬ ‫را مورد خدشه قرار ندهد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای در همین زمینه نزدیک شدن به‬ ‫صاحبان قدرت و ثروت را خطری بسیار بزرگ دانستند‬ ‫و افزودند‪« :‬اگر کسی به خاطر تامین نمایندگی در مجلس‬ ‫بعدی‪ ،‬به صاحبان ثروت و قدرت نزدیک شود‪ ،‬خدا از این‬ ‫کار بسیار زشت نمی گذرد و انتقام الهی‪ ،‬حتما بر سرنوشت‬ ‫او اثر خواهد گذاشت‪ ،‬ضمن اینکه اینگونه کارها بر جامعه‬ ‫هم اثر منفی می گذارد‪».‬‬ ‫هم افزایی با قوه مجریه توصیه مش��خص دیگری بود که‬ ‫رهبرمعظم انقالب اسالمی‪ ،‬خطاب به نمایندگان مجلس‬ ‫بیان کردند‪.‬‬ ‫رهبر معظ��م انق�لاب اس�لامی‪ ،‬در این زمین��ه قانون را‬ ‫فصل الخطاب دانس��تند‪ ،‬اما افزودن��د‪« :‬می توان با حفظ‬ ‫اس��تقالل کامل مجلس‪ ،‬به گرایش ها و روش های دولت‬ ‫توجه و به گونه ای قانونگذاری کرد که اجرای قانون برای‬ ‫دولت اسان و تسهیل شود‪».‬‬ ‫ی که‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای تاکید کردند‪« :‬البته هنگام ‬ ‫قانون به تصویب رسید دولت هم باید با همه توان و بدون‬ ‫بهانه گیری‪ ،‬براساس ان عمل کند‪».‬‬ ‫رهبر معظم انقالب اسالمی افزودند‪« :‬شاکله قوه مجریه‪،‬‬ ‫خوب و مطلوب است و دولت مشغول کار و تالش است‬ ‫و مجلس و دولت باید به یکدیگر کمک کنند‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اسالمی‪ ،‬سازگاری و مدارا و همراهی‬ ‫متقابل دولت و مجلس را امری پسندیده دانستند و افزودند‪:‬‬ ‫«سازگاری با دشمن خوب نیست اما مدارا در درون کشور‬ ‫و در روابط مجلس با دولت‪ ،‬ضروری و الزم است‪».‬‬ ‫ایشان با اشاره به در پیش بودن انتخابات مجلس نهم در‬ ‫اس��فند س��ال جاری‪ ،‬انتخابات را شاخص و پرچم نظام‬ ‫خواندند و افزودند‪« :‬با وجود همه تالش ها و فضاسازی ها‪،‬‬ ‫همه انتخابات در نظام اس�لامی‪ ،‬بدون تاخیر انجام شده‬ ‫که این واقعیت نش��ان دهنده اهمیت انتخابات برای نظام‬ ‫ی است‪».‬‬ ‫اسالم ‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامنه ای‪ ،‬برگزاری س��ی انتخابات در‬ ‫س��ه دهه اخیر را پرچم افتخار نظام و نشانه مردم ساالری‬ ‫جاری در کشور برشمردند و خاطرنشان کردند‪« :‬با وجود‬ ‫همه بداخالقی ها و ادعاها‪ ،‬انتخابات در دوره های مختلف‪،‬‬ ‫خوب‪ ،‬روشن و شفاف برگزار شده و هیچ کس نتوانسته‬ ‫است ادعایی را برخالف این واقعیت اثبات کند‪».‬‬ ‫‪13‬‬ ‫گزارش ‪1‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مجلس جزئیات الیحه تشکیل وزارتخانه جدید را تصویب کرد‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫مهلت ‪ 3‬ماهه بهارستان نشینان به دولت‬ ‫نمایندگان مجلس در جلس��ه علنی چهار شنبه گذشته‬ ‫پس از استماع گزارش کمیسیون انرژی در مورد عدم‬ ‫تعیین سرپرس��ت ب��رای وزارت نف��ت‪ ،‬در مصوبه ای‬ ‫با ارس��ال این گزارش به قوه قضائی��ه موافقت کردند‬ ‫و همچنین تش��کیل وزارت امور زیربنای��ی‪ ،‬با ادغام‬ ‫وزارتخانه های مس��کن‪ ،‬راه و ارتباطات را به تصویب‬ ‫رساندند‪.‬‬ ‫‪14‬‬ ‫وزارتخانه های مسکن‪ ،‬راه و ارتباطات ادغام شد‬ ‫اما مهم ترین مصوبه نمایندگان مجلس در هفته گذشته‪،‬‬ ‫تصویب الیحه تش��کیل وزارت زیربنایی و ارتباطات‬ ‫بود‪ .‬این در حالی است که دولت در مصوبه اخیر خود‬ ‫و ش��رح وظایف ارسال شده برای بهارستان نشینان‪ ،‬بر‬ ‫ادغام وزارتخانه های راه و مسکن و تشکیل وزارتخانه‬ ‫زیربنایی تاکید کرده بود‪.‬‬ ‫پس از قرائت گزارش کمیسیون انرژی‪ ،‬کلیات الیحه‬ ‫تش��کیل وزارت امور زیربنایی و ارتباطات در مجلس‬ ‫ب��ا ‪ 132‬رای موافق‪ 49 ،‬رای مخالف و ‪ 11‬رای ممتنع‬ ‫تصویب شد‪.‬‬ ‫با تصویب کلیات‪ ،‬مجلس وارد بررس��ی جزئیات این‬ ‫الیحه شد و به تشکیل وزارت امور زیربنایی متشکل‬ ‫از وزارتخانه های مس��کن و شهرسازی‪ ،‬را هو ترابری و‬ ‫ارتباطات و فناوری اطالعات رای مثبت داد‪.‬‬ ‫بر حس��ب م��اده یک ای��ن الیحه از تاری��خ تصویب‬ ‫این قان��ون وزارت امور زیربنای��ی از تجمیع وظایف‬ ‫و اختی��ارات وزارتخانه های مس��کن و شهرس��ازی‪،‬‬ ‫را هو ترابری و ارتباطات و فناوری اطالعات تش��کیل‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫ی امکانات‪ ،‬تعهدات‪،‬‬ ‫به موجب ماده ‪ 52‬این قانون تمام ‬ ‫اعتبارات‪ ،‬نیروی انسانی‪ ،‬اموال منقول و غیرمنقول در‬ ‫وزارتخانه های یاد شده به وزارت امور زیربنایی منتقل‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫اظهارات موافقان و مخالفان‬ ‫نمایندگان مجلس هنگام بررسی الیحه تشکیل وزارت‬ ‫امور زیربنایی و ارتباطات به بیان نظرات خود به عنوان‬ ‫موافق و مخالف پرداختند‪.‬‬ ‫علی اکب��ر اولی��ا‪ ،‬نماینده یزد و از اعضای فراکس��یون‬ ‫اقلی��ت‪ ،‬به عنوان یکی از مخالفان با بیان اینکه در حال‬ ‫حاضر ‪ 8‬وزارتخانه دچار ناارامی ش��ده و همه مشغول‬ ‫بحث های حاشیه ای هستند‪ ،‬انجام این ادغام را کاری‬ ‫شتابزده دانست و گفت‪« :‬ابتدا می بایست وزارتخانه ها‬ ‫سبک س��ازی ش��ده‪ ،‬تصدی ها واگذار ش��ود‪ ،‬س��پس‬ ‫ادغام ها صورت گیرد‪».‬‬ ‫مصطف��ی کواکبیان‪ ،‬دیگر عضو فراکس��یون اقلیت اما‬ ‫از موافقان بود‪ .‬وی اظهار داش��ت‪« :‬بررسی این الیحه‬ ‫فرصتی در اختیار مجلس قرار داده است که اگر ان را‬ ‫از دست بدهیم معلوم نیست بتوانیم در کوچک سازی‬ ‫دولت اقدامی انجام دهیم‪ ،‬البته قبول دارم که دولت در‬ ‫بحث ادغام ها خوب عمل نکرده‪ ،‬ولی ماده ‪ 53‬برنامه‬ ‫پنج��م مبنی بر کاهش تعداد وزارتخانه ها از ‪ 21‬به ‪17‬‬ ‫باید انجام شود‪».‬‬ ‫نماینده س��منان ب��ا بیان اینکه به خاطر یک دس��تمال‬ ‫قیصری�� ه را به اتش نکش��یم‪ ،‬اف��زود‪« :‬بیایی��م با این‬ ‫ادغام موافقت کنیم چ��را که اگر می خواهیم دولت را‬ ‫کوچک س��ازی کرده و ان را از یک دولت چاق متورم‬ ‫ب��ه یک دولت چاالک س��بک بال تبدیل کنیم چاره ای‬ ‫نداری��م‪ » .‬پس از تصویب کلی��ات این الیحه‪ ،‬مجلس‬ ‫وارد بررسی جزئیات این الیحه شد‪.‬‬ ‫تعدادی از نمایندگان پیش��نهاداتی برای حذف برخی‬ ‫جزییات ارائ��ه دادند‪ .‬از جمله ای��ن نمایندگان کاظم‬ ‫جالل��ی بود که پیش��نهاد داد وزارت راه در این ادغام‬ ‫گنجان��ده نش��ود‪ .‬او گفت‪« :‬باید ی��اد اوری کنم که ما‬ ‫وزیر راه را به دلیل سقوط هواپیما در ارومیه استیضاح‬ ‫کردیم و بحث هوانوردی انقدر مهم اس��ت که برخی‬ ‫کشورها وزارت هوانوردی دارند‪».‬‬ ‫ازادی دیپلمات ایرانی در قاهره‬ ‫یکشنبه گذشته‪ ،‬العربیه که به داشتن مواضع ضد ایرانی مشهور است‪،‬‬ ‫ب��ه نقل از انچ��ه منابع امنیتی مصر خواند‪ ،‬مدعی بازداش��ت یکی از‬ ‫اعضای هیات دیپلماتیک ایران در قاهره ش��د‪ .‬العربیه مدعی ش��د که‬ ‫مناب��ع امنیتی مصر اعالم کرده اند که قاسم الحس��ینی ب��ه دلیل انتقال‬ ‫اطالعات در قاهره بازداشت شده است‪.‬‬ ‫اما وزارت امور خارجه مصر اعالم کرد اطالعات فوری و دقیق درباره‬ ‫این موضوع ندارد‪.‬‬ ‫اما در اولین واکنش از س��وی تهران‪ ،‬ی��ک منبع اگاه در وزارت امور‬ ‫خارجه اظهار کرد‪« :‬این موضوع از طریق جهات رسمی و دیپلماتیک‬ ‫در حال پیگیری است‪ .‬بر این اساس همچنین اعالم شد که دفتر حافظ‬ ‫منافع ایران در مصر تاکنون هیچ اطالعی در مورد این موضوع ندارد‪».‬‬ ‫عصر همان روز حیدر مصلحی‪ ،‬وزیر اطالعات در پایان جلس��ه هیات دولت در جمع خبرنگاران با تایید‬ ‫تلویحی بازداشت الحسینی گفت‪« :‬مصری ها ضمن عذرخواهی از بازداشت دیپلمات ایرانی پس از دوساعت‬ ‫از بازداشت او را ازاد کردند‪g ».‬‬ ‫جدال تمام نشدنی‬ ‫خبرنامه‬ ‫داستان تکراری جدال قلعه نویی و فردوسی پور این بار در یک برنامه‬ ‫زنده ادامه یافت‪ .‬عادل در برنامه ‪ 90‬هفته گذشته میزبان امیر قلعه نویی‬ ‫بود تا بینندگان ‪ 90‬شاهد برنامه ای جنجالی و پرسروصدا باشند‪.‬‬ ‫فردوس��ی پور پس از ورود قلعه نویی به استودیو‪ ،‬قهرمانی سپاهان در‬ ‫لیگ را به او تبریک گفت و او را موفق ترین مربی لیگ برتر دانست‪.‬‬ ‫قلعه نویی اما با این تعریف و تمجیدها کاری نداش��ت و با بیان اینکه‬ ‫تو اکنون ناراحت ترین فردی هس��تی که من جلویت نشسته ام‪ ،‬نشان‬ ‫داد که شمشیر را از رو بسته است‪.‬‬ ‫قلعه نویی با انتقاد از فردوس��ی پور گفت‪« :‬ش��ما دوس��ت نداشتید‬ ‫س��پاهان قهرمان ش��ود و این اس��تاد که االن به من می گویی از ته‬ ‫دلت نیست‪ .‬تو در همین برنامه در گفت وگو با ابراهیم زاده به صراحت گفتی که دوست دارم ذوب اهن‬ ‫قهرمان شود‪».‬‬ ‫فردوس��ی پور در پاسخ به انتقادات سرمربی س��پاهان که از نظرسنجی ‪ 90‬انتقاد کرده بود گفت‪« :‬من عقیده‬ ‫دارم مردم بهترین قاضی هس��تند‪ ،‬چرا نباید نظر انها را پرس��ید؟ چرا وقتی مردم مربی خارجی می خواهند‬ ‫نبای��د به حرفش��ان گوش دهید‪ ،‬ی��ا نظر مردم را قبول داری��د یا ندارید‪ ،‬اگر دارید چرا به نظر س��نجی های‬ ‫برنامه ‪ 90‬ایراد می گیرید‪ ،‬خود شما چندین بار در همین نظرسنجی ها به عنوان بهترین مربی انتخاب شده اید‪،‬‬ ‫ان موقع نظر مردم مهم نبود؟»‬ ‫قلعه نویی در پاس��خ گفت‪« :‬من هیچ وقت از این برنامه نفعی نبرده ام و هیچ وقت هیچ چیز به س��ود ما نبوده‬ ‫است‪».‬‬ ‫فردوس��ی پور با بیان اینکه این بحث طوالنی ش��ده‪ ،‬اخرین صحبت هایش را مطرح کرد و گفت‪« :‬من قبول‬ ‫نمی کنم که برنامه ‪ 90‬با باشگاه سپاهان‪ ،‬شهر خاص یا فرد خاصی مشکل دارد‪ ،‬ما فقط هر چه بوده به نمایش‬ ‫گذاشته ایم تا مردم قضاوت کنند‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫این پیشنهاد اما مورد موافقت نمایندگان قرار نگرفت‪.‬‬ ‫با تاکید رئیس مجلس مبنی بر در دس��تور قرار گرفتن‬ ‫الیح��ه وظایف و اختی��ارات وزارت امور زیربنایی و‬ ‫ارتباطات‪ ،‬دو نفر ب��ه عنوان موافق و دو نفر به عنوان‬ ‫مخالف به اظهارنظر پرداختند‪.‬‬ ‫ناص��ر س��ودانی نماینده اهواز به عن��وان اولین موافق‬ ‫گف��ت‪« :‬پ��س از تصویب کلیات گزارش کمیس��یون‬ ‫اجتماع��ی می توان موضوع حم��ل و نقل و ارتباطات‬ ‫را در یک جا و مسکن و شهرسازی را از هم تفکیک‬ ‫کنیم‪ ،‬بهتر اس��ت ام��روز به این الیح��ه رای دهیم تا‬ ‫موضوع ادغام کش دار نشود‪».‬‬ ‫س��پس موید حس��ینی صدر در مخالف��ت با گزارش‬ ‫کمیس��یون اجتماعی گفت‪« :‬بر اس��اس چه استداللی‬ ‫عجوالن��ه و ش��تابزده وزارتخانه ها را بی سرپرس��ت‬ ‫کردیم‪ ،‬بعد ادغام ها را تصویب می کنیم و بعد ش��رح‬ ‫وظای��ف را تصویب می کنیم؟ ای��ن موضوع عملکرد‬ ‫هیات رئیسه را زیر سوال می برد‪».‬‬ ‫نماینده خوی‪ ،‬ارائه بس��ته ادغام و چابک سازی دولت‬ ‫را از اهداف قانون گذار برش��مرد و افزود‪« :‬طبق اصل‬ ‫‪ 31‬قانون اساس��ی هم��ه مردم باید صاحب مس��کن‬ ‫می شدند ولی عالوه بر ش��هرها‪ ،‬در مسکن روستایی‬ ‫نیز مش��کل داری��م‪ ».‬وی اف��زود‪ 15« :‬درصد بودجه‬ ‫عمرانی در وزارت راه متمرکز اس��ت و این در حالی‬ ‫اس��ت که تصادفات و کشته های جاده ها فراوان است‪،‬‬ ‫مش��کالت راه اهن و هواپیمایی هم چنان ادامه دارد و‬ ‫پروژه های فراوان عمرانی روی دس��ت این وزارتخانه‬ ‫باقی مانده اس��ت‪ ،‬حال مجلس درصدد است با عجله‬ ‫ادغ��ام وزارت راه در وزارت ارتباط��ات را ک��ه هیچ‬ ‫س��نخیتی با هم ندارند تصویب کند‪ ،‬روزی هم الیحه‬ ‫ادغام وزارت نفت و نیرو به مجلس اورده می ش��ود؛‬ ‫دو وزارتخانه ای که به لحاظ اجرایی اصال ارتباطی به‬ ‫یکدیگر ندارند‪».‬‬ ‫حسینی صدر پرسید‪« :‬ایا با این ادغام ها دولت چابک‬ ‫می ش��ود؟ ایا این کار نقض غرض نیست؟ ایا باری به‬ ‫ه��ر جهت تصمیم گیری نمی ش��ود؟ از رئیس مجلس‬ ‫می خواهم به جای��گاه مجلس توجه کند؛ چرا که این‬ ‫ادغام ها هیچ مبنای کارشناسی ندارد‪».‬‬ ‫نماین��ده مردم خ��وی تاکید کرد‪« :‬الاق��ل دالیل ادغام‬ ‫وزارتخانه ه��ای راه‪ ،‬ارتباطات و مس��کن چاپ و در‬ ‫اختیار نمایندگان گذاشته می شد‪ ،‬این ادغام ها باید سر‬ ‫فرصت انجام شود‪».‬‬ ‫سپس مهرداد الهوتی در موافقت با گزارش کمیسیون‬ ‫اجتماعی گفت‪« :‬وزارت مسکن در بخش مسکن یک‬ ‫وظیفه حاکمیت��ی و سیاس��ت گذاری دارد‪ ،‬ضرورت‬ ‫کش��ور ایجاب می کرد که مسکن مهر در دستور قرار‬ ‫گیرد و از سوی وزارت مسکن اجرا شود و انصافا این‬ ‫وزارتخانه در این حوزه درخشید‪ ،‬ولی این سیاست به‬ ‫معنای ورود دولت به مسائل اجرایی مسکن نیست‪».‬‬ ‫نماینده لنگ��رود به وظیفه حاکمیتی وزارت مس��کن‬ ‫در بخش شهرس��ازی اش��اره کرد و اف��زود‪« :‬مجری‬ ‫شهرسازی‪ ،‬شهرداری و شوراها هستند‪ ،‬وظیفه وزارت‬ ‫مس��کن تهیه طرح های جامع و نظارت بر انهاست که‬ ‫وظیفه نظارتی است‪ ،‬وظیفه سوم وزارت مسکن مشابه‬ ‫وظیفه وزارت راه و شرکت توسعه زیرساخت است‪.‬‬ ‫این دو بخش متولی زیرس��اخت ها‪ ،‬س��اخت راه ها و‬ ‫احداث ساختمان های دولتی هستند‪».‬‬ ‫این عضو کمیس��یون عمران خواس��تار تغییر دیدگاه‬ ‫نس��بت به پروژه های اجرایی ش��د و گفت‪« :‬نگاهمان‬ ‫ب��ه پروژه ه��ای اجرایی بای��د تغییر یافت��ه و از بخش‬ ‫خصوصی در حوزه اجرا استفاده کنیم‪».‬‬ ‫وی اف��زود‪« :‬کل بودج��ه عمران��ی س��ال گذش��ته‬ ‫‪ 21‬هزار میلیارد تومان بود‪ ،‬از صندوق توس��عه ملی و‬ ‫بخش خصوصی باید در این زمینه اس��تفاده ش��ود که‬ ‫خوشبختانه دولت درصدد انجام این کار است‪g ».‬‬ ‫خبر‬ ‫درگذشت سحابی و دخترش‬ ‫عزت اهلل س��حابی از اعض��ای نهضت ازادی و فرزن��د مرحوم یداهلل‬ ‫سحابی‪ ،‬سه شنبه پیش درگذشت‪ .‬او که در زمان مرگ ‪ 81‬سال داشت‪،‬‬ ‫در سال ‪ ۱۳۴۰‬به نهضت ازادی ایران پیوست‪.‬‬ ‫بعد از پیروزی انق�لاب‪ ،‬مدتی به علت مرخصی مهندس بازرگان از‬ ‫دبیرکلی نهضت ازادی‪ ،‬برای انجام وظایف نخست وزیری‪ ،‬سرپرستی‬ ‫نهضت ازادی را بر عهده داش��ت تا زمانی که به عنوان رئیس سازمان‬ ‫برنامه و بودجه در دولت مش��غول به کار شد‪ .‬پس از استعفای دولت‬ ‫موق��ت‪ ،‬با س��ران نهضت ازادی دچار اختالف و ب��ا ‪ ۱۲‬نفر دیگر از‬ ‫جمله شهید رجایی از نهضت ازادی جدا شد‪ .‬سحابی در مجلس اول‬ ‫و مجلس خبرگان قانون اساس��ی به عنوان نماینده مردم تهران حضور‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫یک روز بعد در مراس��م تش��ییع مرحوم سحابی ‪ ،‬هاله سحابی دختر او به علت ایست قلبی فورا به درمانگاه‬ ‫لواسان منتقل شد‪ .‬او در این درمانگاه توسط پزشکان مورد مداوا قرار گرفت‪ ،‬اما تالش پزشکان نتیجه نداد‬ ‫و هاله سحابی درگذشت‪.‬‬ ‫در پی حمله قلبی خانم س��حابی برخی اطرافیان و برخی عوامل و عناصر مشکوک در میان تشییع کنندگان‪،‬‬ ‫با یکدیگر درگیر شدند و برخی رسانه های معاند با سوءاستفاده از این ماجرا‪ ،‬اقدام به انتشار شایعه ضرب‬ ‫ح هاله سحابی کردند‪.‬‬ ‫و جر ‬ ‫ت ازادی گفت که این ادعا که مادرش با پنجه بوکس‬ ‫اما یحیی ش��امخی‪ ،‬فرزند هاله سحابی به سایت نهض ‬ ‫مضروب و کشته شده است‪ ،‬صحت ندارد و کذب محض است‪g .‬‬ ‫‪15‬‬ ‫تکذیب‬ ‫توقیف‬ ‫جواد شمقدری معاون‬ ‫سینمایی وزارت ارشاد‬ ‫توقیف فیلم گزارش یک‬ ‫جشن را تکذیب کرد و‬ ‫گفت این فیلم توقیف‬ ‫نیست و مشکل خاصی‬ ‫هم ندارد‪ .‬او گفت که‬ ‫این موضوع را به‬ ‫ابراهیم حاتمی کیا اعالم‬ ‫کرده است و این کار‬ ‫زمان الزم دارد‪.‬‬ ‫بی واژه‬ ‫اصفهانی‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫مهران غفوریان که‬ ‫خودکشی به تازگی با فیلم‬ ‫نکردم‬ ‫فوتبالی ها به پرده‬ ‫سینماها امده در‬ ‫یک مصاحبه اعالم‬ ‫کرد که هرگز‬ ‫خودکشی نکرده‬ ‫است و به خاطر یک‬ ‫مسمومیت غذایی در‬ ‫بیمارستان‬ ‫بستری شد‪.‬‬ ‫فرار‬ ‫از ناکامی‬ ‫‪16‬‬ ‫محمد اصفهانی پس از‬ ‫چندین سال سکوت‬ ‫با البوم جدیدش وارد‬ ‫بازار موسیقی ایران شد‪.‬‬ ‫این خواننده محجوب‬ ‫و خوش صدا توانسته‬ ‫افکار عمومی را با خود‬ ‫همراه کند‪ .‬البوم بی واژه‬ ‫سکوت اصفهانی را‬ ‫شکست‪.‬‬ ‫کارلوس کی روش‬ ‫زیاد مصاحبه نمی کند‬ ‫اما وضعیت تیم امید او‬ ‫را نگران کرده و گفته‬ ‫در صورت ناکامی این‬ ‫تیم تقصیری متوجه اش‬ ‫نیست‪ .‬با این حرف او به‬ ‫نوعی مسئولیت تیم امید‬ ‫را با فدراسیون دانسته‬ ‫نه خودش‪.‬‬ ‫چهره ها‬ ‫تذکر‬ ‫حکیمانه‬ ‫علیرضا دهقان‪ ،‬نماینده‬ ‫ایذه در مجلس شورای‬ ‫اسالمی است‪ .‬به گفته‬ ‫برخی سایت ها او در‬ ‫جلسه نمایندگان با رهبری‬ ‫به واسطه تعریف و‬ ‫تمجید غلوامیز از رهبری‬ ‫با واکنش ایشان روبه رو‬ ‫شد‪ .‬ایشان فرمودند‪ «:‬این‬ ‫جور تعبیرات کمکی به‬ ‫پیشرفت کار نمی کند‪».‬‬ ‫بهداد علیه عرب نیا‬ ‫جدال لفظی دو بازیگر‬ ‫«مارل��ون براندو االن تبدیل ش��ده به یه کس��ی که ما‬ ‫می تونیم پش��تش خودمونو قایم بکنیم و ش��بیه یک‬ ‫بازیگ��ر مجن��ون بریم س��ر صحن��ه‪ ،‬هیچ ک��دوم از‬ ‫رفتارامون نه بر اس��اس انس��انیت نه بر اساس اصول‬ ‫حرفه ای نه بر اساس توجه به سرنوشت مردم‪ ،‬هیچ‪...‬‬ ‫هیچ‪ ...‬فقط بر اس��اس ش��یفتگی خودم انجام بشه و‬ ‫اس��م خودم رو هم بذارم ش��بیه مارلون براندو‪ .‬عیب‬ ‫نداره بذارین‪ .‬نتیجه چی می شه؟ نتیجه این می شه که‬ ‫کس��ی که می خواد بیاد بازیگر بشه نمی خواد بازیگر‬ ‫شوریده ای باش��ه که روح جست وجوگرش به دنبال‬ ‫رهایی‪ ،‬خلوص و از طریق اون حقیقت جویی است؛‬ ‫فقط می خواد اس��می باش��ه که همه ب��ه زبون بیارن‪،‬‬ ‫عکس��ی باشه که همه جا هس��ت‪ ».‬بیان این جمالت‬ ‫از س��وی فریبرز عرب نیا در برنامه هفت کافی بود تا‬ ‫حامد بهداد بهانه ای برای حمله به «مختار» میرباقری‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫بهداد در واکنش��ی تند به این سخنان نوشت‪« :‬شما که‬ ‫ب��ا بدعنقی و تفرعن پوک‪ ،‬فض��ای کاری را عصبی و‬ ‫زشت می کنید‪ ،‬دم از اخالق حرفه ای نزنید! »‬ ‫او‪ ،‬عرب نیا را گرفتار توهم دانست و ادامه داد‪« :‬اینکه‬ ‫مردم به تماش��ای سریال مختار می نش��ینند‪ ،‬ربطی به‬ ‫توانایی محدود شما در بازیگری و ایفای نقش مختار‬ ‫ن��دارد‪ ».‬بهداد همچنین مدعی ش��د که ضعف اصلی‬ ‫مختارنامه‪ ،‬عرب نیاست‪.‬‬ ‫این بازیگر س��ینما همچنین در بخش��ی دیگر از این‬ ‫یادداش��ت بار دیگ��ر عرب نیا را به ب��اد انتقاد گرفت‪:‬‬ ‫«ش��ما خیلی کمتر از ان هستید که بخواهید از موضع‬ ‫یک مدعی العموم درباره سرنوشت مردم اظهار نگرانی‬ ‫کنید‪ .‬مگر ش��ما یک هنرپیشه بیشتر هستید؟ ان هم با‬ ‫مدرکی دون و سوادی نازل در حوزه بازیگری‪».‬‬ ‫بهداد در پایان این یادداشت‪ ،‬عرب نیا را «جناب اقای‬ ‫متوسط» خطاب کرد و ادامه داد‪« :‬نزاکت داشته باشید‬ ‫و عقیده خود را در قالب ادب بیان کنید‪g ».‬‬ ‫گزینه های جدید برای استانداری‬ ‫فارس‬ ‫تکذیب انحالل سازمان ملی جوانان‬ ‫رئیس جمه��ور سه ش��نبه گذش��ته در حکمی جدید‪،‬‬ ‫همای��ون حمیدی را ب��ه عنوان «دبیر ش��ورای عالی‬ ‫جوانان» منصوب کرد؛ ش��ورایی ک��ه پیش از این و‬ ‫از س��ال ‪ 76‬با نام «س��ازمان ملی جوانان» ش��ناخته‬ ‫می ش��د‪ .‬این خبر برای اولین بار از س��وی س��ایت‬ ‫ریاست جمهوری منتشر شد‪.‬‬ ‫بس��یاری این حکم را انحالل این س��ازمان از سوی‬ ‫محم��ود احمدی ن��ژاد ارزیاب��ی کردند‪ ،‬اما س��ازمان‬ ‫مل��ی جوانان تاکید کرد که خبر پایگاه اطالع رس��انی‬ ‫ریاس��ت جمهوری یک اش��تباه بوده اس��ت‪ .‬همایون‬ ‫حمیدی‪ ،‬پیش از این در اس��فند ‪ 88‬به عنوان معاونت‬ ‫هماهنگی‪ ،‬پیگیری های ویژه و خدمات مدیریت نهاد‬ ‫ریاست جمهوری منصوب ش��ده بود‪ .‬این سازمان با‬ ‫طرحی که س��ال گذش��ته مجلس تصویب کرد‪ ،‬قرار‬ ‫اس��ت با س��ازمان تربیت بدنی ادغام شود تا «وزارت‬ ‫ورزش و جوان��ان» تش��کیل ش��ود اما ب��ار دیگر در‬ ‫ هاله ای از ابهام قرار گرفته است‪g .‬‬ ‫پس از انکه روح اهلل احمدزاده به ریاس��ت س��ازمان‬ ‫میراث فرهنگی و گردشگری منصوب شد‪ ،‬مصطفی‬ ‫محمدنجار وزیر کش��ور در حکمی عبداهلل حس��ینی‬ ‫مع��اون عمرانی اس��تانداری فارس را به سرپرس��تی‬ ‫این اس��تانداری منصوب کرد‪ .‬اما صدارت او بر این‬ ‫اس��تانداری کوتاه بود و چه��ار روز پس از انتصابش‬ ‫به این سمت‪ ،‬با استعفای خود همه را غافلگیر کرد‪.‬‬ ‫وزیر کش��ور نیز در حکمی جدید‪ ،‬سیدفرهاد سجادی‪،‬‬ ‫معاون برنامه ریزی اس��تانداری فارس را با حفظ سمت‬ ‫به عنوان سرپرست استانداری منصوب کرد‪ .‬سجادی اما‬ ‫سرنوشتی متفاوت با حسینی داشت؛ چراکه جمعی از‬ ‫مردم شیراز با حضور در مقابل استانداری فارس و قفل‬ ‫زدن بر درب ان‪ ،‬نس��بت به تغییر مدیریت های ارزشی‬ ‫در این استان اعتراض کرده و خواستار انتصاب استاندار‬ ‫بومی شدند‪ .‬این روزها اما سید صولت مرتضوی‪ ،‬معاون‬ ‫سیاسی وزیر کشور از مشخص شدن گزینه های جدید‬ ‫برای این استانداری سخن می گوید‪g .‬‬ ‫دایی بعد از بازی با فوالد تیمش را‬ ‫انتخاب می کند‬ ‫تصمیم نهایی‬ ‫دیدار صمیمی‬ ‫ای��ن عک��س مرب��وط ب��ه دی��دار‬ ‫حاج س��ید حس��ن اق��ای خمین��ی با‬ ‫مقام معظم رهبری است‪ .‬در این دیدار‬ ‫رهبری فرزند ن��وه امام را مورد التفات‬ ‫قرار می دهند‪.‬‬ ‫منبع عکس ‪leader.ir:‬‬ ‫ضرغامی کنار احمدی نژاد‬ ‫محم��ود احمدی ن��ژاد‪ ،‬رئیس جمه��ور‬ ‫چهارشنبه گذشته با برخی شخصیت های‬ ‫فرهیخته‪ ،‬علما‪ ،‬روشنفکران‪ ،‬نویسندگان‪،‬‬ ‫اصحاب رس��انه و جوان��ان انقالبی و‬ ‫شخصیت های سیاسی مصر دیدار کرد‪.‬‬ ‫او در ای��ن دیدار ع��زت اهلل ضرغامی‪،‬‬ ‫رئی��س رس��انه ملی و حجت االس�لام‬ ‫میرتاج الدین��ی‪ ،‬معاون پارلمانی خود را‬ ‫به همراه داشت‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬ایسنا‬ ‫خبرنامه‬ ‫هشدار به مسئوالن‬ ‫ایت اهلل صادق امل��ی الریجانی‪ ،‬رئیس‬ ‫دس��تگاه قضا هفته گذشته در همایش‬ ‫یکصدمین سال تاس��یس سازمان ثبت‬ ‫اس��ناد و امالک کشور حضور یافت‪ .‬او‬ ‫همچنین در جلسه شورای عالی قضایی‬ ‫ب��ا بیان اینکه هیچ کس حق مخالفت با‬ ‫قانون را ندارد تاکید کرد دشمن در پی‬ ‫ایجاد اختالف میان مسئوالن است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫علی دایی س��رمربی پرس��پولیس که هفته گذش��ته با‬ ‫پیروزی مقابل س��پاهان ب��ه نیمه نهای��ی جام حذفی‬ ‫راه یافت‪ ،‬در نشس��ت خبری پی��ش از دیدار با فوالد‬ ‫خوزستان گفت‪« :‬حتی گرمای خوزستان هم نمی تواند‬ ‫مانع پیروزی ما برابر فوالد شود‪».‬‬ ‫وی ب��ا بیان اینک ه ما بازی س��ختی برابر تیم فوالد در‬ ‫پی��ش داریم‪ ،‬افزود‪« :‬پس از بازی با س��پاهان اصفهان‬ ‫زم��ان زی��ادی برای تمری��ن و اماده س��ازی تیم خود‬ ‫نداشتیم و تنها ریکاوری کردیم‪».‬‬ ‫س��رمربی پرس��پولیس ادام ه داد‪« :‬در ای��ن دیدار برای‬ ‫پیروزی به خوزس��تان امده ای��م و هم خط دفاع و هم‬ ‫حمله ما کار سختی را پیش رو دارند‪».‬‬ ‫وی اظهارک��رد‪« :‬فوالد خط حمله خوبی دارد ولی تیم‬ ‫ما نیز خط دفاع مستحکمی دارد و من حساب ویژه ای‬ ‫روی خط دفاع تیمم باز کرده ام‪».‬‬ ‫دایی خاطرنش��ان کرد ‪« :‬در این بازی بدون اینکه گلی‬ ‫دریافت کنیم از زمین خارج می ش��ویم‪ .‬بازیکنان ما به‬ ‫هماهنگی الزم دست یافته اند‪».‬‬ ‫وی عنوان کرد‪« :‬برای رس��یدن به این مرحله زحمت‬ ‫زیادی کشیده ایم و بازیکنان خود را اماده پیروزی در‬ ‫این بازی کرده ایم‪».‬‬ ‫سرمربی پرس��پولیس گفت ‪« :‬تیمی‬ ‫ که قصد قهرمان��ی در جام حذفی‬ ‫را دارد بای��د تم��ام س��ختی ها را‬ ‫تحمل کند‪ .‬معتق��دم بازیکنانم از‬ ‫این میدان سربلند بیرون می ایند‪».‬‬ ‫س��رمربی پرس��پولیس گفت‪ :‬‬ ‫«امیدواری��م قض��اوت‬ ‫ای��ن ب��ازی منصفانه و‬ ‫عادالنه باش��د و اشتباه‬ ‫تاثیرگ��ذاری از داور‬ ‫شاهد نباشیم‪».‬‬ ‫وی درباره حضور‬ ‫‪ 9‬بازیک��ن تیمش‬ ‫در لیست تیم ملی‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬این شرایط‬ ‫نش��ان دهنده کیفیت‬ ‫ب��االی تیم ما اس��ت و‬ ‫نتایج��ی ک��ه در نیم فصل‬ ‫دوم رقابت ها گرفتیم خود‬ ‫بیان کننده سطح باالی بازی‬ ‫ماست‪ .‬در تیم مان دو یا سه‬ ‫بازیک��ن دیگر نیز هس��تند‬ ‫که شایستگی دعوت شدن به‬ ‫تیم ملی را دارند‪».‬‬ ‫وی در ای��ن خص��وص که‬ ‫صحبت هایی مبنی بر حضور‬ ‫ش گیالن‬ ‫ش��ما در تیم دام��ا ‬ ‫مط��رح اس��ت‪ ،‬گف��ت‪« :‬قرار‬ ‫نیس��ت جایی بروم و اگر هم‬ ‫ق��رار باش��د بروم بع��د از این‬ ‫بازی تصمیم می گیرم که کجا‬ ‫بروم‪g ».‬‬ ‫خبر‬ ‫منبع‪ :‬فارس‬ ‫نحسی پنالتی‬ ‫امیر قلعه نویی رابطه خوبی با پنالتی بعد‬ ‫از ‪ 120‬دقیقه ن��دارد‪ .‬خودش می گوید‬ ‫وقت��ی پنالت��ی می ش��ود خ��ودم غزل‬ ‫خداحافظی را می خوانم‪ .‬او احتماال بعد‬ ‫از خراب ش��دن پنالتی عقیلی با خیالی‬ ‫مطمئ��ن غزل ح��ذف از جام حذفی را‬ ‫خوانده است‪.‬‬ ‫منبع عکس‪ :‬جام جم انالین‬ ‫‪17‬‬ ‫محمدهاشمیرفسنجانی‬ ‫هاشمی‬ ‫خبر بستری شدن‬ ‫تکذیب کرد ایت اهلل هاشمی‬ ‫رفسنجانی را تکذیب‬ ‫کرد‪ .‬برخی سایت ها‬ ‫خبر بستری شدن‬ ‫رئیس مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام را منتشر‬ ‫کردند‪ ،‬برادر ایشان اما‬ ‫این خبر را کذب محض‬ ‫خواند‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫توصیه‬ ‫والیتی به‬ ‫سعودی ها‬ ‫دکتر علی اکبر والیتی‬ ‫که ‪ 16‬سال صدارت‬ ‫دستگاه سیاست خارجی‬ ‫را عهده دار بود و از سال‬ ‫‪ 76‬به عنوان مشاور‬ ‫امور بین الملل‬ ‫رهبر معظم انقالب‬ ‫مشغول به فعالیت است‪،‬‬ ‫در ارزیابی خود از ورود‬ ‫عربستان به بحرین‪،‬‬ ‫این اقدام را اشتباهی‬ ‫محاسباتی خواند و به‬ ‫سعودی ها توصیه کرد‬ ‫به منافع واقعی خودشان‬ ‫بیشتر فکر کنند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫رئیس‬ ‫ایل قاجار‬ ‫درگذشت‬ ‫سلطانعلیمیرزا‪،‬‬ ‫برادرزاده احمدشاه و‬ ‫رئیس ایل قاجار که‬ ‫در بیروت متولد و در‬ ‫پاریس بزرگ شد‪ ،‬هفته‬ ‫گذشته در همان شهر‬ ‫درگذشت‪ .‬اخرین رئیس‬ ‫ایل قاجار‪ ،‬در حالی‬ ‫در نزدیکی ‪ 80‬سالگی‬ ‫در پاریس درگذشت‬ ‫که بازگشت سلطنت‬ ‫به ایران را ناممکن‬ ‫می دانست‪.‬‬ ‫‪18‬‬ ‫چهره ها‬ ‫دکتر‬ ‫نیستم‬ ‫محمدرضا باهنر که‬ ‫به تازگی به کرسی‬ ‫نایب رئیسی‬ ‫علی الریجانی بازگشته‬ ‫گویا تعصب زیادی به‬ ‫مهندسی دارد‪ .‬او در‬ ‫واکنش به حرف های یک‬ ‫نماینده که او را دکتر‬ ‫خطاب کرد گفت؛ من‬ ‫دکتر نیستم‪ .‬عناوین را‬ ‫درست استفاده کنید‪.‬‬ ‫سید حسن نصراهلل‬ ‫تمجید از انتخابات ایران‬ ‫سید حسن نصراهلل‪ ،‬دبیرکل حزب اهلل لبنان در مراسمی‬ ‫ که در ضاحیه حومه جنوبی بیروت به مناسبت مراسم‬ ‫بزرگداش��ت ارتحال امام خمینی(ره) برگزار شد‪ ،‬با‬ ‫تمجید از دموکراس��ی جاری در جمهوری اسالمی‬ ‫ای��ران عنوان ک��رد‪« :‬نظام جمهوری اس�لامی ایران‬ ‫ی ارکان این نظام‬ ‫با رای مردم انتخاب ش��د و تمام�� ‬ ‫جمهوری چه مستقیم و چه غیرمستقیم با رای مردم‬ ‫ش��کل گرفته اس��ت‪ ».‬او با بیان اینکه نقش ولی فقیه‬ ‫نقشی تحمیلی نبود‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬با وجود اینکه عمر‬ ‫نظام جمهوری اسالمی ایران ‪ 31‬سال است می توانیم‬ ‫بگوییم که ‪ 31‬انتخابات در ایران برگزار ش��ده‪ ،‬یعنی‬ ‫هر س��ال یک انتخابات و این معنای دولت ولی فقیه‬ ‫است‪ .‬انتخابات ایران در میان تمامی انتخابات جهان‬ ‫بی نظیر اس��ت‪ ».‬سید حس��ن نصراهلل گفت‪« :‬ایران از‬ ‫قوی ترین دموکراس��ی های جه��ان نیز در خصوص‬ ‫انتخاب��ات قوی تر عمل ک��رده و ایرانی ها همواره در‬ ‫انتخاب��ات حضور پررنگی داش��ته اند‪ .‬نظام ولی فقیه‬ ‫به معنای حکومت قانون اس��ت که بر مبنای قوانین‬ ‫اس�لام و ضروری��ات روزمره قوانی��ن را تصویب‬ ‫می کنند و س��پس قوانین توسط پارلمان به شورای‬ ‫نگهبان ارجاع داده می ش��ود و ش��ورای نگهبان در‬ ‫این خص��وص که ایا این قوانین هماهنگ با ش��ان‬ ‫اسالم و قانون اساسی است‪ ،‬رای می دهد‪g ».‬‬ ‫انگال مرکل‬ ‫صدراعظم در خواب‬ ‫انگال م��رکل‪ ،‬صدراعظ��م المان پ��س از ماجرای‬ ‫تاخیر عبور هواپیمایش از اسمان ایران به چهره ای‬ ‫خبرس��از تبدیل ش��د‪ .‬اگرچه تمام تمهیدات برای‬ ‫ف��رود به موق��ع هواپیم��ای صدراعظ��م المان در‬ ‫دهلی نو اندیش��یده ش��ده بود‪ ،‬اما این تاخیر تمام‬ ‫برنامه ریزی ها را به هم ریخت‪ .‬سه شنبه شب گذشته‬ ‫خلبان هواپیمای حامل مرکل و ش��ماری از مقامات‬ ‫المانی در مرز هوایی ای��ران و ترکیه متوجه وجود‬ ‫اشکالی در صدور مجوز ورود از سوی ایران شدند‬ ‫از این رو به س��رعت مسیر خود را به سمت ترکیه‬ ‫تغیی��ر دادند‪ .‬از انجا که بیش��تر مس��افران از جمله‬ ‫مرکل در خواب بودند این مساله نگران کننده نشد‪.‬‬ ‫خدمه ترجیح دادند مش��اور سیاست خارجی مرکل‬ ‫را برای اگاهی از این مش��کل از خواب بیدار کنند‪.‬‬ ‫پس از انکه مذاکره هویس��گن با ایران نتیجه نداد‪،‬‬ ‫ب��رج مراقبت ترکی��ه در جریان ق��رار گرفت‪ .‬این‬ ‫موضوع به اطالع مدیرکل سیاس��ی وزارت خارجه‬ ‫المان نیز رسید‪ .‬در مدتی که مقامات سیاسی المان‬ ‫و ترکیه س��رگرم بررس��ی علت ای��ن ماجرا بودند‪،‬‬ ‫هواپیمای صدراعظم بر ف��راز ترکیه در حال پرواز‬ ‫بود و این موضوع خلبانان هواپیما را نگران می کرد‪،‬‬ ‫زیرا احتمال داشت به دلیل کمبود سوخت ناچار به‬ ‫فرود امدن در این کشور شوند‪ .‬سرانجام هواپیمای‬ ‫م��رکل حریم هوایی ایران را طی کرده و به س��وی‬ ‫هند رفت‪ .‬مرکل اما پس از حل مش��کل‪ ،‬از ماجرا‬ ‫باخبر شد‪g .‬‬ ‫سپ بالتر‬ ‫پیروزی قابل پیش بینی‬ ‫سپ بالتر‪ ،‬رئیس سوئیسی فیفا در شصت و یکمین‬ ‫کنگره بین المللی فوتبال با کسب اکثریت ارا به عنوان‬ ‫رئیس این فدراس��یون بین المللی انتخاب ش��د‪ .‬در‬ ‫جریان شصت و یکمین کنگره بین المللی فوتبال فیفا‬ ‫که چهارشنبه پیش در زوریخ برگزار شد‪ ،‬رای گیری‬ ‫ب��رای انتخ��اب رئیس فیفا نیز به عم��ل امد‪ .‬بر این‬ ‫اساس س��پ بالتر سوئیسی با کس��ب ‪ 186‬رای از‬ ‫‪ 203‬رای ماخ��وذه ب��رای چهارمین ب��ار پی در پی‬ ‫به عن��وان رئیس فیفا انتخاب ش��د‪ .‬این انتخاب در‬ ‫حال��ی صورت گرف��ت که محمد بن هم��ام‪ ،‬رئیس‬ ‫معلق کنفدراسیون فوتبال اسیا تنها رقیب انتخاباتی‬ ‫س��پ بالتر بود که چندی پیش بنا به دالیل مختلف‬ ‫از جمله اتهام پرداخت رش��وه برای تصدی پس��ت‬ ‫ریاس��ت فیفا از حض��ور در عرص��ه انتخاباتی این‬ ‫فدراسیون بین المللی مجبور به انصراف شد‪ .‬ساعاتی‬ ‫پیش از برگزاری انتخابات ریاست فیفا «سپ بالتر»‬ ‫وعده پایان دادن به وضعیت موجود را به اعضا داد‪.‬‬ ‫بالتر با لحنی ملتمس��انه از حضار خواست فرصت‬ ‫انجام اصالح��ات را به وی بدهن��د‪ .‬او گفت‪« :‬من‬ ‫ناخدای کش��تی فیفا هستم که در حال حاضر دچار‬ ‫بحران شده و باید به مسیر اصلی خود باز گردد‪g ».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫چهارمین قهرمانی بارسلونا در اروپا در کشور رونی‬ ‫‪19‬‬ ‫سیاست‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪20‬‬ ‫تداوم افتاب‬ ‫گفت وگوی مثلث با ایت اهلل موحدی کرمانی‬ ‫روایتی از یک انتخاب‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫‪ 1‬ایت اهلل محمدعلی موحدی کرمانی از موسسان و چهره های برجسته جامعه روحانیت مبارز‬ ‫است‪ .‬او از محضر اساتیدی همچون مرحوم ایت اهلل بروجردی‪ ،‬امام خمینی (ره)‪ ،‬مرحوم‬ ‫ایت اهلل خوئی و ایت اهلل میالنی کسب فیض کرده است‪.‬‬ ‫ایت اهلل موحدی کرمانی رابط اصلی امام و جامعه روحانیت در دوران مبارزه بود و دستورات‬ ‫رهبر کبیر انقالب را به این تشکل روحانی منتقل می کرد‪ .‬او در انتخابات مجلس اول‪،‬‬ ‫به نمایندگی مردم کرمان برگزیده شد و پس از ان در دوره های دوم‪ ،‬سوم‪ ،‬چهارم و پنجم به‬ ‫نمایندگی از مردم پایتخت به مجلس راه یافت‪ .‬ریاست کمیسیون امور داخلی مجلس‪ ،‬ریاست‬ ‫کمیسیون امور دفاعی مجلس و نیز نایب رئیسی مجلس از جمله مسئولیت های او در قوه مقننه‬ ‫بوده است‪ .‬ایت اهلل موحدی کرمانی پس از شهادت ایت اهلل اشرفی اصفهانی در کرمانشاه‪ ،‬به امر‬ ‫حضرت امام(ره) مسئولیت امامت جمعه این شهر را عهده دار شد و در دوران دفاع مقدس بارها‬ ‫در جبهه های جنگ حاضر شد‪ .‬پس از پایان دفاع مقدس نیز چهارده سال نمایندگی ولی فقیه‬ ‫در سپاه پاسداران را برعهده داشت‪ .‬ایت اهلل موحدی کرمانی که هم اکنون عضو مجمع تشخیص‬ ‫ی ادوار مجلس‬ ‫مصلحت نظام است‪ ،‬از بدو پیروزی انقالب به نمایندگی از مردم کرمان در تمام ‬ ‫خبرگان رهبری حضور داشته است‪ .‬با ایت اهلل موحدی کرمانی در رابطه با ماجرای انتخاب‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای به جانشینی امام و رهبری انقالب به گفت وگو نشستیم‪ .‬ایشان با وجود‬ ‫کهولت سن و مشغله فراوان‪ ،‬بزرگوارانه تقاضای ما را برای مصاحبه پذیرا شدند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫حضرت ایت اهلل‪ ،‬در ابت��دا مایلیم مقداری از‬ ‫نحوه اشنایی تان با حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫صحبت کنید‪ .‬شروع این اشنایی از کجا بود؟‬ ‫‪l‬تا جایی که به خاطرم می اید‪ ،‬ش��روع اش��نایی مان‬ ‫مربوط به زمانی اس��ت که از ایش��ان دعوت به عمل‬ ‫می امد و به کرمان می امدند‪ .‬در این دعوت دوس��تان‬ ‫مبارزمان‪ ،‬اینجانب نقش داشتم‪ .‬ایشان در مسجدی که‬ ‫متاسفانه نامش در خاطرم نیست‪ ،‬به منبر می رفتند و با‬ ‫منبر ایش��ان جو و فضای کرمان فضای مبارزه می شد‪.‬‬ ‫اق��ا جوانان را جمع و بحث ه��ای انقالبی و مبارزاتی‬ ‫می کردند‪.‬‬ ‫ظاهرا ش��روع اشنایی ام با ایشان از همان وقت ها بود‪،‬‬ ‫ضمن اینکه مکررا به کرمان می امدند‪ .‬البته این قضیه‬ ‫خیل��ی قبل تر از نهضت امام(ره) بود‪ .‬در قم نیز همراه‬ ‫ایش��ان بودم و با ه��م به درس اص��ول حضرت امام‬ ‫می رفتیم‪.‬‬ ‫چندی��ن س��ال پ��س از پی��روزی انق�لاب‬ ‫و در زم��ان ارتح��ال حض��رت ام��ام(ره)‪،‬‬ ‫ش��ما و حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای عضو‬ ‫مجل��س خبرگان رهبری بودی��د که پس از‬ ‫بحث ه��ای فراوان‪ ،‬ایش��ان به عن��وان رهبر‬ ‫جمهوری اسالمی انتخاب ش��دند‪ .‬البته در‬ ‫ان زم��ان برخی جریانات سیاس��ی به دنبال‬ ‫تاخیر در انتخاب جانش��ین حضرت امام و‬ ‫ایجاد اختالف در جامعه بودند‪ .‬چگونه شد‬ ‫ک��ه خبرگان رهبری این ق��در زود به نتیجه‬ ‫رسیدند؟‬ ‫‪l‬بع��د از رحلت امام اعالم کردن��د که همه اعضای‬ ‫مجلس خبرگان از اقصی نقاط کشور به تهران بیایند‪.‬‬ ‫من هم که در تهران بودم‪ ،‬در ان جلسه حضور یافتم‪.‬‬ ‫قبل از هر چیز قرار ش��د اول وصیت نامه امام خوانده‬ ‫شود تا مشخص شود که ایا امام راجع به جانشین شان‬ ‫اش��اره ای کرده ان��د یا خی��ر‪ .‬قرار ب��ود حاج احمد اقا‬ ‫وصیت نامه را بخوانند که ایش��ان به دلیل اینکه عزادار‬ ‫بودند شرکت نکردند‪ .‬گویا حالشان مساعد نبود‪.‬‬ ‫حض��رت ایت اهلل خامنه ای مام��ور قرائت وصیت نامه‬ ‫شدند و ش��روع به خواندن وصیت نامه کردند‪ ،‬ضمن‬ ‫اینک��ه این وصیت نامه به قدری مفصل بود که خواندن‬ ‫ان از صبح شروع شد و تا ظهر طول کشید‪ .‬معلوم شد‬ ‫در ان وصیت نامه‪ ،‬نش��انه یا عالمتی مبنی بر اینکه بعد‬ ‫از ایش��ان چه کسی جانشین ش��ان باشد‪ ،‬وجود ندارد‪.‬‬ ‫ایش��ان ان مطلب را با وجودی که دس��ت نوشته بود‪،‬‬ ‫با تس��لط بسیار خواندند‪ .‬البته خط امام هم خوب بود‬ ‫و ایش��ان می توانس��تند بدون هیچ مشکلی و به راحتی‬ ‫خط امام را بخوانند‪ ،‬پس از خواندن وصیت نامه‪ ،‬قرار‬ ‫بر این ش��د بعدازظهر خبرگان راجع به رهبر تصمیم‬ ‫بگیرند‪ .‬سرعت تصمیم گیری در ان روز واقعا قابل توجه‬ ‫بود‪ ،‬ما که در مجلس ش��ورا بودیم‪ ،‬بارها دیده بودیم‬ ‫که درب��اره موضوعات س��اده ای همچون معرفی یک‬ ‫وزیر‪ ،‬افراد مدت زمان بسیاری با هم مشورت و بحث‬ ‫می کردن��د و تصمیم می گرفتند؛ عجی��ب این بود که‬ ‫راجع به چنین مس��اله مهمی هیچ مشورت و صحبتی‬ ‫نش��د‪ .‬تا جایی که به ی��اد دارم‪ ،‬خبرگان با ذهن خالی‬ ‫و بدون زمینه ای بعدازظهر ان روز در جلس��ه حضور‬ ‫یافتند‪ ،‬البته در ذهن ش��ان انچه مدنظرشان بود‪ ،‬بحث‬ ‫شورای رهبری بود‪.‬‬ ‫چه کسانی پیشنهاد شورای رهبری را مطرح‬ ‫کردند؟‬ ‫‪l‬تعداد زیادی از خبرگان صحبت کردند و پیش��نهاد‬ ‫می دادند که مثال ش��ورا ‪ 8 ،5‬یا ‪ 3‬نفره باش��د و اس��م‬ ‫می بردن��د که چه کس��انی عضو این ش��ورا باش��ند‪.‬‬ ‫ایت اهلل مشکینی (خدا رحمتشان کند) گفتند‪« :‬اسم مرا‬ ‫نبرید‪ ،‬من نیستم و امادگی این کار را ندارم»‪ .‬بعضی ها‬ ‫هم این مطلب را عنوان می کردند‪.‬‬ ‫چه ش��د که ش��ورایی بودن رهب��ری رای‬ ‫نیاورد؟‬ ‫‪l‬تجربه های قبلی ش��ورایی موفق نبود و در بازنگری‬ ‫قانون اساس��ی ب��ه دنبال حذف امور ش��ورایی بودند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه شورا نمی تواند موفق باشد‪ .‬اگر قرار باشد‬ ‫ش��ورایی باش��د‪ ،‬باید از تک تک اعضای ان حفاظت‬ ‫ش��ود‪ .‬خواه ناخواه اینها بشرند و اختالف سلیقه دارند‬ ‫که همین باعث می ش��ود‪ ،‬مثال اگر ‪ 5‬نفر باش��ند و دو‬ ‫ی مخالف و س��ه نفر موافق باشند‪ ،‬گفته‬ ‫نفر با تصمیم ‬ ‫می ش��ود‪ ،‬تصمیمی با سه رای در مقابل دو رای گرفته‬ ‫شده اس��ت؛ در واقع از ‪ 5‬نفر یک نفر رای موثر بوده‬ ‫اس��ت‪ ،‬از این رو اعضای مجلس خبرگان به این نتیجه‬ ‫رسیدند که شورای رهبری مناسب نیست‪.‬‬ ‫در زمان رای گیری چه اتفاقاتی افتاد؟‬ ‫‪l‬بعد از اینکه همه اقایان صحبت هایش��ان را کردند‪،‬‬ ‫ی هاشمی بود‪،‬‬ ‫بنا بر رای گیری شد‪ .‬اداره جلسه با اقا ‬ ‫ی گفت‪« :‬بحث ها تمام اس��ت‪ ،‬اول باید‬ ‫اقای هاش��م ‬ ‫رای بگیری��م که نظ��ر خبرگان به ش��ورای رهبری یا‬ ‫ت��ک رهب��ری اس��ت‪ ».‬وقت��ی ایش��ان گف��ت برای‬ ‫تک رهبری رای بگیریم‪ ،‬اکثریت بلند ش��دند‪ .‬به این‬ ‫ترتیب قبال بحث درباره ش��ورای رهبری بود و حاال‬ ‫ی هاشمی گفت‪:‬‬ ‫رای بر سر تک رهبری شد‪ .‬سپس اقا ‬ ‫«حاال که رای دادید یک نفر رهبر باش��د‪ ،‬اقایان راجع‬ ‫به ان فرد پیش��نهاد و نظر بدهند و صحبت کنند و هر‬ ‫حرفی دارند بزنند‪ ».‬حاضرین در جلسه هم پذیرفتند‪.‬‬ ‫ای��ا ش��خص دیگ��ری نی��ز ب��ه ج��ز‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای برای رهبری مطرح‬ ‫بود؟‬ ‫‪l‬خاط��رم هس��ت ک��ه اق��ای اذری قم��ی‪،‬‬ ‫ایت اهلل العظمی گلپایگانی را پیشنهاد کرد‪ .‬پس از اینکه‬ ‫ایشان چنین پیشنهادی را داد‪ ،‬اعضای خبرگان همگی‬ ‫خطاب ب��ه رئیس مجلس می گفتند‪« :‬اقای هاش��می!‬ ‫معلوم اس��ت‪ ،‬اگر قرار اس��ت تک رهبری باش��د‪ ،‬چه‬ ‫کسی باید باش��د؛ اقای خامنه ای!» همگی اسم ایشان‬ ‫را می بردند‪ .‬اقای هاش��می گفت‪« :‬حاال که نظرتان به‬ ‫اقای خامنه ای اس��ت و کسی هم مخالف این پیشنهاد‬ ‫نیست‪ ،‬پس بیایید رای بگیریم‪».‬‬ ‫ایا کسی هم مخالفت کرد؟‬ ‫‪l‬وقتی اقای هاش��می خواستند رای بگیرند‪ ،‬اقا بلند‬ ‫ی هاشمی‪ ،‬رای نگیرید‪ ،‬من حرف‬ ‫شدند و گفتند‪« :‬اقا ‬ ‫دارم‪ ».‬ایشان هم گفت‪« :‬بفرمایید»‪ .‬اقا پشت میکروفن‬ ‫امدند و در این باره که رهبری مسئولیت سنگینی است‪،‬‬ ‫صحبت کردند و با اصرار دوستان اشاره کردند که نیاز‬ ‫اس��ت همه اعضای خبرگان هم��کاری کنند‪ .‬در واقع‬ ‫می خواستند‪ ،‬همان ابتدای امر بگویند‪ ،‬چون مسئولیت‬ ‫س��نگینی است‪ ،‬حاضر نیس��تند و امادگی پذیرش ان‬ ‫را ندارند‪ .‬دوس��تان گفتند‪ ،‬ما کمک تان می کنیم‪ .‬اقا با‬ ‫حالت خاصی‪ ،‬از بعض��ی از افرادی که گفته بودند ما‬ ‫کمک می کنیم‪ ،‬پرس��یدند‪« :‬خود شما کمک می کنید؟»‬ ‫به خص��وص یکی از انها را نام بردند که او هم جواب‬ ‫داد‪« :‬بله!»‬ ‫بعد از این صحبت ها به رای گیری رسیدید؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬بعد گفته ش��د‪ ،‬رای می گیریم؛ وقتی اعالم شد‬ ‫اقایانی که موافق با رهبری ایشانند‪ ،‬بلند شوند؛ اکثریت‬ ‫قوی برخاس��تند و رای دادند‪ .‬به خوبی یادم هست از‬ ‫وقت��ی که هم��ه رای دادند و نشس��تند و ایش��ان هم‬ ‫نشستند‪ ،‬با حالت خاصی دستشان را مثل شخصی که‬ ‫حاال که بار سنگینی روی دوشش امده است‪ ،‬چه باید‬ ‫بکند‪ ،‬روی پیشانی شان گذاشته بودند‪ .‬باالخره جلسه‬ ‫تمام ش��د‪ .‬همه اعضای خبرگان در ان روز احس��اس‬ ‫کردند که این‪ ،‬کار خدا ب��ود‪ .‬بعد هم رای گیری اغاز‬ ‫شد و مقام معظم رهبری با رای اکثریت قاطع خبرگان‬ ‫ملت‪ ،‬تایید شدند‪.‬‬ ‫صحبت های اقای هاشمی بعد از رای گیری‬ ‫بود؟‬ ‫‪l‬به خوبی یادم هس��ت‪ ،‬بعد از انکه خبرگان به ایشان‬ ‫‪21‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪22‬‬ ‫رای دادند‪ ،‬اقای هاشمی گفت‪« :‬حاال که رای دادید این‬ ‫را بگویم‪ »....‬ان خاطرات مشهور که من‪ ،‬حاج احمداقا‬ ‫و چند نفر دیگر خدمت امام بودیم و فیلم سفر اقا به‬ ‫کره را نش��ان دادند‪ .‬بعدا امام گفته بودند‪« :‬ایشان برای‬ ‫رهبری شایستگی دارند‪ ».‬و‪ ...‬را بیان کردند‪.‬‬ ‫ش��ما از ان زم��ان تاکن��ون همچنان عضو‬ ‫مجلس خبرگان رهب��ری بوده اید‪ .‬اما گاهی‬ ‫شبهاتی از س��وی برخی مطرح می شود که‬ ‫نظارت خبرگان بر عملک��رد رهبری را زیر‬ ‫سوال می برد‪ .‬شیوه نظارت خبرگان چگونه‬ ‫است؟‬ ‫‪l‬خبرگان واقعا برای نظارت اس��ت و تش��ریفاتی‬ ‫نیس��ت‪ .‬م��ن در تم��ام دوره ها در جم��ع هیاتی که‬ ‫توس��ط مجلس خبرگان انتخاب ش��د تا بررس��ی و‬ ‫نظارت کند که ایا ش��رایط رهب��ری همچنان برقرار‬ ‫هس��ت یا نه حضور داش��تم‪ ،‬یعنی قانونی تصویب‬ ‫ش��د برای اینکه بررس��ی کند که ش��رایط هست یا‬ ‫نیس��ت ک��ه چند نف��ر را تعیین و انتخ��اب کنند که‬ ‫اینه��ا در ای��ن زمینه فعال باش��ند و گ��زارش ان را‬ ‫هم ب��ه مجلس خبرگان بدهد‪ .‬ای��ن هیات در زمان‬ ‫ام��ام تصویب ش��د‪ .‬ما خدمت امام رفتی��م و گفتیم‬ ‫که خب��رگان چنین تصمیمی گرفته اس��ت‪ .‬امام هم‬ ‫بسیار استقبال کردند و گفتند‪« :‬تصمیم خوبی است‪.‬‬ ‫انشاءاهلل موفق باش��ید‪ ،‬من هم می گویم تا هر وقت‬ ‫خواس��تید بیایید تا با من مالقات کنید‪ ،‬به شما وقت‬ ‫مالق��ات بدهند»‪ .‬یکی از حرف ها این بود که هیات‬ ‫از دفت��ر و تش��کیالت رهبری هم اطالعاتی داش��ته‬ ‫باش��د‪ ،‬امام فرمودند‪« :‬من تش��ریفات و تشکیالتی‬ ‫ندارم و ش��ما می توانید هر وقت مایل بودید‪ ،‬بیایید‬ ‫و همینی را که هست‪ ،‬ببینید‪».‬‬ ‫خالص��ه امام از این تصمیم اس��تقبال کردند‪ .‬بعد از‬ ‫امام هم خدمت مقام معظم رهبری رس��یدیم‪ ،‬ایشان‬ ‫هم بس��یار اس��تقبال کردند و گفتند‪« :‬ش��ما مسئول‬ ‫هس��تید و باید ب��ه جد قضیه را پیگی��ری کنید‪ ،‬اگر‬ ‫هر مس��اله ای در مورد م��ن دارید‪ ،‬بیایی��د و با من‬ ‫بعد از اینکه همه اقایان‬ ‫صحبت هایشان را کردند‪،‬‬ ‫بنا بر رای گیری شد‪ .‬اداره‬ ‫ی هاشمی بود‪،‬‬ ‫جلسه با اقا ‬ ‫ی گفت‪« :‬بحث ها‬ ‫اقای هاشم ‬ ‫تمام است‪ ،‬اول باید رای‬ ‫بگیریم که نظر خبرگان به‬ ‫شورای رهبری یا‬ ‫تک رهبری است‪ ».‬وقتی‬ ‫ایشان گفت برای‬ ‫تک رهبری رای بگیریم‪،‬‬ ‫اکثریت بلند شدند‬ ‫صحب��ت کنید‪ .‬اگر قانع ش��دید که هی��چ؛ اگر قانع‬ ‫نشدید‪ ،‬بروید و موضوع را به خبرگان منتقل کنید‪».‬‬ ‫ایش��ان بر این موضوع تاکید می کردند که شما باید‬ ‫وظیفه س��نگینی را که بر دوش دارید به خوبی انجام‬ ‫بدهید‪ ،‬ضم��ن اینکه ما هم واقعا قضیه را با جدیت‬ ‫دنبال می کردیم‪ ،‬ولی انصاف قضیه این است که چه‬ ‫کس��ی برای رهبری از امام و چه کسی برای رهبری‬ ‫از مقام معظم رهبری شایس��ته تر اس��ت؟ و پس از‬ ‫همه بررس��ی ها واقعا به این موضوع رس��یدیم‪.‬‬ ‫در خصوص مصادی��ق این نظارت ها کمتر‬ ‫در رس��انه ها و اف��کار عمومی بحث ش��ده‬ ‫اس��ت‪ .‬نمونه هایی از این نظارت ها را مثال‬ ‫می زنید؟‬ ‫‪l‬بله‪ .‬رهبر‪ ،‬مس��ئول س��ازمان صدا و سیما‪ ،‬فرمانده‬ ‫س��پاه‪ ،‬مس��ئول حج و بعث��ه و موارد دیگ��ر را تعیین‬ ‫می کن��د‪ .‬ما در ای��ن زمینه تحقیق��ات مفصلی کردیم‬ ‫ک��ه مثال برنامه ه��ای بعثه رهبری چگونه ب��وده و ایا‬ ‫م��ورد رضایت بوده اس��ت یا نه؟ همین ط��ور درباره‬ ‫صدا و سیما بررس��ی کردیم و مدارکی گرفتیم‪ .‬حتی‬ ‫س��خنان و مواضع رهبر را مثال راجع به افرادی که از‬ ‫خارج از کش��ور به ایران می امدند و با ایش��ان دیدار‬ ‫می کردن��د‪ ،‬بررس��ی و درباره انه��ا صحبت و بحث‬ ‫می کردیم؛ همچنین درباره شایستگی افرادی که ایشان‬ ‫نصب می کنند یا اینکه احیانا نقاط ضعفی داشته اند‪ ،‬با‬ ‫ایش��ان صحبت و نقاط ضعف انها را به ایشان عرض‬ ‫می کردیم؛ جواب هایی که ایش��ان به ما می دادند واقعا‬ ‫قانع کننده بود‪ .‬مثال ایشان در یکی از موارد می فرمودند‪:‬‬ ‫«عرضم این اس��ت که در انتخاب افراد دقت کامل را‬ ‫می کن��م و وقتی انها را نصب می کنم‪ ،‬تذکرات الزم را‬ ‫به انها می دهم و ش��رایط را بی��ان می کنم‪ ،‬ولی انتظار‬ ‫نداش��ته باش��ید که اگر یکی از اینها اشتباهی کرد‪ ،‬ان‬ ‫اش��تباه به حس��اب من گذاشته ش��ود‪ .‬چنانچه بعضا‬ ‫اش��تباهی کرد‪ ،‬این من هس��تم که باید تذکر بدهم تا‬ ‫اش��تباهش را جبران کند؛ اگر اشتباهات و خطاها زیاد‬ ‫شد‪ ،‬در این صورت گزینه دیگری برای تغییر است و‬ ‫فرد دیگری را جای او می گذارم و من به چنین چیزی‬ ‫نرسیدم‪ ».‬به هر حال مفصال با ایشان بحث شده است‬ ‫و در حال حاضر هم می شود‪.‬‬ ‫ش��ما در دوره ای نس��بتا طوالنی از یک سو‬ ‫نماین��ده رهبر معظم انقالب در س��پاه و از‬ ‫س��وی دیگر عضو کمیس��یون نظ��ارت بر‬ ‫رهب��ری بودید‪ .‬ای��ا در دوره ای که به عنوان‬ ‫نماینده ولی فقیه در س��پاه حضور داش��تید‪،‬‬ ‫وظایف تان در خبرگان همانند س��ابق ادامه‬ ‫یافت؟ تداخلی در این خصوص پیش نیامد؟‬ ‫‪l‬ب��ه هیچ وجه‪ .‬ذره ای تف��اوت نکرد‪ ،‬البته صالحیت‬ ‫و شایستگی ایش��ان اظهر من الشمس بود‪ .‬االن هم که‬ ‫اینجا حض��ور دارم و در این ‪ 4‬دوره عضو این هیات‬ ‫هس��تم‪ ،‬همان نظری را که ان زمان داشتم‪ ،‬دارم و دعا‬ ‫می کنم خداوند به ایشان طول عمر بدهد‪.‬‬ ‫ایا تاکنون در جلسات هیات نظارت با رهبر‬ ‫معظم انقالب‪ ،‬ش��ما یا دیگر اعضای هیات‬ ‫انتق��اد خاصی کرده اید؟ اگ��ر چنین اتفاقی‬ ‫افتاده‪ ،‬واکنش ایشان چه بوده است؟‬ ‫‪l‬س��عه صدر اقا قابل انکار نیست‪ ،‬به عنوان مثال در‬ ‫رابطه با یکی از ائمه جمعه‪ ،‬رس��ما به ایشان گفته شد‬ ‫که این اقا شایستگی ندارد‪ ،‬چرا او را برکنار نمی کنید؟‬ ‫ایش��ان مطلبی با این مضمون گفتند که چون این فرد‬ ‫را امام نصب کردن��د‪ ،‬لذا با او مدارا می کنیم‪ .‬در واقع‬ ‫ایشان برای احکام امام احترام قائل بودند‪ ،‬ولی باالخره‬ ‫اقا بعده��ا ان فرد را برکنار کردن��د؛ یعنی به نقطه ای‬ ‫رس��یدند که احساس کردند ان فرد دیگر شایستگی و‬ ‫صالحیت قبول چنین مسئولیتی را ندارد‪.‬‬ ‫ایا در مجلس خبرگان در خصوص عملکرد‬ ‫رهبری در فتنه س��ال ‪ 88‬نیز صحبتی ش��ده‬ ‫است؟‬ ‫‪l‬بل��ه‪ .‬البته در خب��رگان خیر‪ ،‬ام��ا در هیات نظارت‬ ‫مفص�لا این موضوع را بررس��ی کردیم که جمع بندی‬ ‫اعضا مثبت بود و گ��زارش ان را به خبرگان دادیم‪ .‬در‬ ‫عین حال در میان اعضای خبرگان نیز هیچ گونه نظری‬ ‫در مخالفت با رهبری وجود نداشت‪.‬‬ ‫امروز پس از گذش��ته بیش از بیست سال از‬ ‫انتخاب حضرت ایت اهلل خامنه ای به رهبری‬ ‫نظام‪ ،‬اعضای خبرگان در این خصوص چه‬ ‫نظری دارند؟‬ ‫‪l‬هم��ه اعضای خب��رگان رهبری به اتف��اق معتقدند‬ ‫که انتخ��اب مقام معظم رهبری به جانش��ینی امام (ره)‬ ‫بهترین انتخاب بوده اس��ت‪ .‬بع��د از امام (ره)‪ ،‬حضور‬ ‫مق��ام معظ��م رهب��ری بس��یار پربرکت ب��ود چرا که‬ ‫ایش��ان توانس��تند انق�لاب را در پی��چ و خم ه��ای‬ ‫س��خت و تقابل ب��ا قدرت های جهانی ن��گاه دارند تا‬ ‫اس��یبی به ان نرس��د و روز ب��ه روز در عرصه جهانی‬ ‫قوی تر شود‪g .‬‬ ‫بازخوانی یک تصمیم بزرگ در نیمه خرداد ‪1368‬؛‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫وخام��ت ح��ال حضرت ام��ام (ره) در ‪ 13‬خرداد‬ ‫ماه ‪ 68‬باعث می ش��ود ت��ا مجلس خب��رگان رهبری‬ ‫ب��رای جلوگیری از بالتکلیف��ی در جایگاه رهبری در‬ ‫صورت ارتحال حضرت امام (ره) جلس��ه فوق العاده‬ ‫تشکیل دهد؛ جلسه ای سرنوشت ساز که در ان تصمیم‬ ‫مهمی برای اینده کش��ور گرفته خواهد ش��د‪ .‬اعضای‬ ‫خبرگان از سراسر کشور فراخوانده شده اند تا به تهران‬ ‫بیایند‪ ،‬گزارش ها از بیمارس��تان حام��ل اخبار خوبی‬ ‫نیست‪ ،‬نگرانی برای امام افزایش یافته است‪ .‬موضوع‬ ‫قائم مقامی هم پس از اس��تعفای ایت اهلل منتظری دیگر‬ ‫مطرح نیس��ت و در چنین ش��رایطی است که مجلس‬ ‫خبرگان تشکیل جلسه می دهد‪.‬‬ ‫مس��اله اولی که نظ��ر اقایان را جل��ب می کند بحث‬ ‫ش��ورایی یا فردی بودن رهبری اس��ت که با توجه به‬ ‫قانون اساس��ی در ان زمان موضوعیت داش��ته است‪.‬‬ ‫بنابراین بخشی از وقت خبرگان به طرح این موضوع‬ ‫می گذرد‪.‬‬ ‫ایت اهلل هاش��می رفس��نجانی که جزو هیات رئیس��ه‬ ‫مجلس خبرگان بود‪ ،‬در مورد نظرات نمایندگان مردم‬ ‫با موضوع ش��ورایی یا فردی ب��ودن رهبری می گوید‪:‬‬ ‫«در هم��ان موقع بحث بر س��ر این بود که والیت فقیه‬ ‫برعه��ده یک فرد باش��د یا یک ش��ورا‪ .‬طب��ق اصول‬ ‫قان��ون اساس��ی برای ما مش��کل بود که ی��ک فرد را‬ ‫برای ای��ن امر مهم انتخاب کنیم یا یک ش��ورا را‪ ،‬که‬ ‫رهنمودهای امام (ره) برای ما راهگشا شد‪ .‬در ان زمان‬ ‫ما حتی اعضای شورای رهبری را هم مشخص کردیم‬ ‫که بر اس��اس ان ایت اهلل مشکینی‪ ،‬مقام معظم رهبری‬ ‫و ایت اهلل موس��وی اردبیلی سه عضو این شورا بودند‪.‬‬ ‫ع��ده ای طرفدار فرد بودند و عده ای ش��ورای رهبری‬ ‫ر ا ترجیح می دادن��د‪ .‬در ان زمان مهمترین مخالفت با‬ ‫رهبری یک فرد را‪ ،‬خود مقام معظم رهبری داش��تند‪.‬‬ ‫بنده نیز رهبری فرد را نقد کردم‪».‬‬ ‫ای��ت اهلل حائ��ری ش��یرازی در بی��ان چگونگ��ی این‬ ‫رای گی��ری بیان می کند‪« :‬پس از اینکه چندین مخالف‬ ‫و موافق دیگر نظرات خود را در جلس��ه بیان داشتند‪،‬‬ ‫مجل��س پای��ان مذاک��رات را اع�لام کرد و ق��رار بر‬ ‫رای گیری ش��د‪ .‬در همین هنگام فردی از هیات رئیسه‬ ‫درخواس��ت کرد تا مخالفان شورایی شدن قیام کنند و‬ ‫اکثریت اعضا به عنوان مخالف برخاس��تند و شمارش‬ ‫انجام شد‪ .‬برای اطمینان بیشتر دوباره این درخواست‬ ‫تکرار ش��د و باز هم اکثریت از جای خود برخاستند‬ ‫و این کار برای س��ومین بار نیز تکرار شد و در نهایت‬ ‫مجلس اعالم کرد که نظرش بر شورایی شدن نبوده و‬ ‫نظر بر رهبری فردی است‪.‬‬ ‫عده ای از کس��انی که موافق ش��ورایی ش��دن رهبری‬ ‫بودن��د‪ ،‬نام س��ه نفر (ای��ت اهلل خامنه ای‪ ،‬مش��کینی و‬ ‫موسوی اردبیلی )‪ ،‬عده ای نام پنج نفر( افراد یاد شده به‬ ‫همراه اقایان هاشمی رفسنجانی و سید احمدخمینی )‬ ‫و ع��ده ای دیگر از انها نام هف��ت نفر را برای رهبری‬ ‫معرف��ی کردند و این در حالی بود که در تمام نام هایی‬ ‫ک��ه این افراد ب��رای رهبری معرفی ک��رده بودند‪ ،‬نام‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای دیده می شد‪».‬‬ ‫بنابراین قرار ش��د یک فرد به عنوان ولی فقیه انتخاب‬ ‫ی برای این‬ ‫ش��ود‪ .‬برخی خبرگان از ایت اهلل گلپایگان ‬ ‫سیاست‬ ‫‪2‬‬ ‫نامی مشترک در همه فهرست ها‬ ‫امر نام می بردند و محور استداللش��ان‪ ،‬قید مرجعیت‬ ‫بود و اینکه مس��تفاد از قانون اساسی‪ ،‬مرجعیت فعلی‬ ‫اس��ت‪ ،‬نه صالحیت مرجعی��ت و اینکه نامه حضرت‬ ‫اما م درباره حذف قید مرجعیت از قانون اساسی‪ ،‬هنوز‬ ‫شکل قانونی پیدا نکرده است‪.‬‬ ‫ضم��ن انکه همین ع��ده‪ ،‬به علت ضعف جس��مانی‬ ‫ای��ت اهلل گلپایگان��ی و اینک��ه ممکن اس��ت ایش��ان‬ ‫ت��وان اداره ای��ن گون��ه ام��ور را نداش��ته باش��د‪،‬‬ ‫ت ایت اهلل خامنه ای را به عنوان معاون و جانشین‬ ‫حضر ‬ ‫ایشان معرفی می کردند تا ایشان مسئولیت های مربوطه‬ ‫را عهده دار شوند که همین امر‪ ،‬نشان دهنده این است‬ ‫ک��ه در نگاه این ع��ده از خبرگان نیز تنه��ا فردی که‬ ‫صالحیت ای��ن منصب و توان عهده دار ش��دن ان را‬ ‫داشته‪ ،‬حضرت ایت اهلل خامنه ای بوده است‪.‬‬ ‫بنابراین توجهات به س��مت ایت اهلل خامنه ای متمرکز‬ ‫می ش��ود‪ ،‬که با عکس العمل ش��دید ایش��ان نسبت به‬ ‫پذیرفتن این مسئولیت سنگین مواجه می شود‪.‬‬ ‫نقل خاطره ای از س��وی ایت اهلل هاش��می در جلس��ه‬ ‫خبرگان موضوع را روش��ن تر می کند‪ .‬ایت اهلل هاشمی‬ ‫رفس��نجانی در این مورد می گوید‪« :‬در جلسه ای که با‬ ‫حضور روسای سه قوه و برخی از اقایان‪ ،‬خدمت امام‬ ‫رس��یده و نگرانی خود را از خالء رهبری بعد از عزل‬ ‫اقای منتظری توس��ط ایش��ان ابراز کردیم‪ ،‬امام( قدس‬ ‫س��ره) فرمودند‪« :‬خ�لاء رهبری پیش نمی اید‪ ،‬ش��ما‬ ‫ادم داری��د»‪ .‬گفتی��م‪ :‬چه کس��ی؟ ایش��ان در حضور‬ ‫اقای خامن��ه ای فرمودند‪« :‬همین اق��ای خامنه ای» که‬ ‫بعد از ان‪ ،‬اقای خامنه ای خدمت امام عرضه داش��تند‬ ‫که نق��ل مطالب این جلس��ه را بر م��ا تحریم کنید و‬ ‫حضرت امام نیز چنین کردند‪».‬‬ ‫عالوه بر این مساله در مقاطع دیگری نیز امام خمینی (ره)‬ ‫ب��ه مقام معظم رهبری برای تص��دی مقام والیت فقیه‬ ‫اش��اره کرده بودند‪ .‬از جمله اینکه مرحوم حاج س��ید‬ ‫احم��د خمین��ی در خاطره معروف خ��ود از امام(ره)‬ ‫نق��ل می کن��د‪« :‬وقتی که ای��ت اهلل خامنه ای در س��فر‬ ‫‪23‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪24‬‬ ‫کره (ش��مالی) بودند‪ ،‬امام گزارش های ان س��فر را از‬ ‫تلویزیون می دیدند‪ .‬منظره دیدار از کره‪ ،‬استقبال مردم‬ ‫و س��خنرانی ها و مذاکرات ان سفر‪ ،‬خیلی جالب بود‪.‬‬ ‫ام��ام بعد از انکه اینها را مش��اهده کردن��د‪ ،‬فرمودند‪:‬‬ ‫«الحق ایشان شایستگی رهبری را دارند»‪.‬‬ ‫زهرا مصطفوی‪ ،‬دختر حض��رت امام (ره) هم در این‬ ‫مورد می گوید‪« :‬من مدت ها قبل از برکناری قائم مقام‬ ‫رهبری‪ ،‬شخصا از محضر امام درباره رهبری پرسیدم‬ ‫و ایشان از ایت اهلل خامنه ای نام بردند و پرسیدم که ایا‬ ‫ش��رط مرجعیت و اعلمیت‪ ،‬در رهبری الزم نیس��ت؟‬ ‫ایش��ان نفی کردند‪ .‬از مراتب علمی ایش��ان پرسیدم‪،‬‬ ‫صریح��ا فرمودن��د که ایش��ان اجته��ادی را که برای‬ ‫ولی فقیه الزم است‪ ،‬دارد‪».‬‬ ‫مس��اله اجتهاد هم از مس��ائل مهمی است که هنگام‬ ‫انتخاب رهبری در میان اعضای خبرگان مورد توجه‬ ‫قرار می گیرد‪ .‬به طوری که در قانون اساسی وقت که‬ ‫هنوز در شورای تجدیدنظر مورد بازبینی قرار نگرفته‬ ‫بود‪ ،‬برای مقام رهبری شرط مرجعیت وجود داشت‬ ‫ک��ه اس��تنباط از ان مرجعیت بالفعل ب��ود‪ .‬بر همین‬ ‫اس��اس اس��ت که در ان دوران برخی طرح مس��اله‬ ‫می کردند که ایت اهلل خامنه ای ان مرجعیت بالفعل را‬ ‫ندارند که نامه امام به اقای مش��کینی مطرح می شود‬ ‫و مدعیان این مس��اله اس��تدالل امام (ره) را به عنوان‬ ‫حکم حکومتی می پذیرند‪.‬‬ ‫رهبر کبیر انقالب در پاس��خ به نامه ایت اهلل مشکینی‬ ‫(رئیس ش��ورای بازنگری قانون اساس��ی)‪ ،‬در مورد‬ ‫بحث ش��رط مرجعیت رهبری و با توجه به اهمیت‬ ‫موض��وع در تاری��خ نه��م اردیبهش��ت م��اه ‪1368‬‬ ‫می فرماین��د‪ ...« :‬در م��ورد متم��م قانون اساس��ی‪...‬‬ ‫هر گونه اقایان صالح دانستند عمل کنند من دخالتی‬ ‫نمی کنم‪ ،‬فق��ط در مورد رهبری‪ ،‬ما ک��ه نمی توانیم‬ ‫نظام اس�لامی مان را بدون سرپرست رها کنیم‪ .‬باید‬ ‫فردی را انتخاب کنیم که از حیثیت اس�لامی مان در‬ ‫جهان سیاست و نیرنگ دفاع کند‪ .‬من از ابتدا معتقد‬ ‫بوده و اصرار داشتم که شرط مرجعیت الزم نیست‪.‬‬ ‫مجته��د عادل م��ورد تایید خبرگان محترم سراس��ر‬ ‫کش��ور کفای��ت می کند‪ .‬اگر مردم ب��ه خبرگان رای‬ ‫دادند تا مجتهد عادلی را برای رهبری حکومتش��ان‬ ‫تعیین کنن��د‪ .‬وقتی انها هم فردی را تعیین کردند تا‬ ‫رهب��ری را به عهده بگی��رد قهرا او مورد قبول مردم‬ ‫است‪ ،‬در این صورت او ولی منتخب مردم می شود‬ ‫و حکمش نافذ اس��ت‪ .‬در اصل قانون اساس��ی من‬ ‫ای��ن را می گفتم ولی دوس��تان در ش��رط مرجعیت‬ ‫پافش��اری کردند‪ ،‬م��ن هم قبول ک��ردم‪ .‬من در ان‬ ‫هنگام می دانس��تم که این‪ ،‬در این��ده نه چندان دور‬ ‫قابل پیاده ش��دن نیس��ت‪ .‬توفیق اقایان را از درگاه‬ ‫خداوند متعال خواس��تارم‪».‬‬ ‫مس��اله مه��م دیگ��ر ان روز خب��رگان‪ ،‬مخالف��ت‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با پیشنهاد رهبری به ایشان‬ ‫اس��ت‪ .‬اقا برمی خیزند و به عنوان مخالف با پیشنهاد‬ ‫خب��رگان صحبت می کنند‪ .‬به طوری که ایت اهلل محمد‬ ‫موم��ن در این مورد تصریح می کن��د‪« :‬این حرف که‬ ‫زده شد و نام ایشان امد‪ ،‬ان طوری که به خاطر دارم‪،‬‬ ‫اول کس��ی که اس��تیحاش کرد‪ ،‬خود اق��ای خامنه ای‬ ‫بود‪ .‬ایش��ان ردیف های عقب مجلس به گمانم ردیف‬ ‫‪ 7‬یا ‪ 8‬نشسته بودند‪ ،‬تا این پیشنهاد را شنیدند‪ ،‬پا شدند‬ ‫و با تمام استیحاش تش��ریف اوردند جلو و تعابیری‬ ‫به کار بردند مبنی بر اینکه من نمی توانم این کار را بکنم‬ ‫و از پذیرش این پیشنهاد امتناع کردند‪.‬‬ ‫بزرگان جلسه نپذیرفتند‪ .‬اقای اذری (ره) که نزدیک تر‬ ‫به هیات رئیس��ه خبرگان نشسته بودند‪ ،‬در دفاع از این‬ ‫پیش��نهاد بلند ش��دند و گفتند‪ :‬نه خی��ر‪ ،‬قطعا این کار‬ ‫از ش��ما ب��ر می اید و باید این پیش��نهاد را قبول کنید‪.‬‬ ‫اقای خامنه ای در رد این پیش��نهاد س��وال کردند که‪:‬‬ ‫اقای اذری‪ ،‬اگر من به عنوان رهبر انتخاب ش��وم‪ ،‬ایا‬ ‫ش��ما حاضرید تمام حرف ها و دس��تورات مرا گوش‬ ‫کنید؟ ایش��ان گفت‪ :‬بله‪ ،‬من به عنوان وظیفه ش��رعی‪،‬‬ ‫بر خود واجب می دانم که هر چه ش��ما دستور دهید‪،‬‬ ‫عمل کنم‪.‬‬ ‫و تازه پس از این مذاکرات است که هاشمی رفسنجانی‬ ‫قضیه خاطره اش از امام را مطرح می کند و دیگر حرفی‬ ‫باقی نمی ماند و خب��رگان رهبری با اکثریت قریب به‬ ‫اتف��اق رای خود را مبنی بر رهب��ری ایت اهلل خامنه ای ‬ ‫اعالم می کند‪».‬‬ ‫خود مق��ام معظم رهبری درب��اره ان روز می فرمایند‪:‬‬ ‫«انچ��ه در خصوص تعیین رهبر واقع ش��د و بار این‬ ‫مسئولیت بر دوش بند ه کوچک ضعیف حقیر گذاشته‬ ‫شد‪ ،‬برای خود من حتی یک لحظه و یک ان از انات‬ ‫گذش��ت ه زندگی‪ ،‬متوقع و منتظر نبود‪ .‬اگر کسی تصور‬ ‫کند که در ط��ول دوران مبارزه و بعدا در طول دوران‬ ‫انقالب و مس��ئولیت ریاس��ت قو ه اجرایی‪ ،‬حتی یک‬ ‫لحظه در ذهن خودم خطور می دادم که این مسئولیت‬ ‫به من متوجه خواهد شد‪ ،‬قطعا اشتباه کرده است‪ .‬من‬ ‫همیش��ه خودم را نه فقط از این منصب بس��یار خطیر‬ ‫و مهم‪ ،‬بلک��ه حتی از مناصبی که ب��ه مراتب پائین تر‬ ‫از این منصب بوده اس��ت‪ -‬مثل ریاس��ت جمهوری و‬ ‫دیگ��ر مس��ئولیت هایی که در طول انقالب داش��تم ‪-‬‬ ‫کوچکتر می دانس��تم‪ .‬یک وقتی خدمت امام(ره) این‬ ‫نکت��ه را ع��رض کردم ک��ه گاهی نام م��ن در ردیف‬ ‫بعض��ی از اقای��ان اورده می ش��ود‪ ،‬در حال��ی که در‬ ‫ردی��ف انها نیس��تم و من یک ادم کوچک و بس��یار‬ ‫معمولی هس��تم‪ .‬نه اینکه بخواهم تع��ارف کنم؛ االن‬ ‫ه��م همان اعتقاد را دارم‪ .‬بنابراین‪ ،‬چنین معنایی اصال‬ ‫متصور نبود‪.‬‬ ‫البته در ان ساعات بس��یار حساسی که سخت ترین‬ ‫س��اعات عمرمان را گذراندیم و خدا می داند که در‬ ‫ان شب شنبه و صبح شنبه چه بر ما گذشت‪ ،‬برادرها‬ ‫از روی مس��ئولیت و احس��اس وظیفه‪ ،‬با فشردگی‬ ‫تم��ام‪ ،‬فکر و تالش می کردند ک��ه چگونه قضایا را‬ ‫جمع وجور کنند‪ .‬مکرر از من به عنوان عضو شورای‬ ‫رهبری اس��م می اوردند‪ ،‬که البته در ذهن خودم ان‬ ‫را رد می ک��ردم؛ اگرچه به نحو ی��ک احتمال برایم‬ ‫مطرح می ش��د که ش��اید واقعا این مس��ئولیت را به‬ ‫من متوجه کنند‪.‬‬ ‫در هم��ان موقع به خدا پناه بردم و روز ش��نبه قبل از‬ ‫تش��کیل مجلس خبرگان‪ ،‬با تضرع و توجه و التماس‪،‬‬ ‫ب��ه خدای متعال ع��رض کردم که پ��روردگارا! تو که‬ ‫مدبر و مقدر امور هستی‪ ،‬چون ممکن است به عنوان‬ ‫عضوی از مجموع ه ش��ورای رهبری‪ ،‬این مس��ئولیت‬ ‫متوجه من ش��ود‪ ،‬خواهش می کنم اگر این کار ممکن‬ ‫است اندکی برای دین و اخرت من زیان داشته باشد‪،‬‬ ‫طوری ترتیب کار را بده که چنین وضعیتی پیش نیاید‪.‬‬ ‫واقعا از ته دل می خواس��تم که این مس��ئولیت متوجه‬ ‫من نشود‪.‬‬ ‫باالخره در مجل��س خبرگان بحث هایی پیش امد و‬ ‫حرف هایی زده ش��د که نهایتا به این انتخاب منتهی‬ ‫ش��د‪ .‬در همان مجلس‪ ،‬کوشش و تالش و استدالل‬ ‫و بحث ک��ردم تا این کار انجام نگی��رد؛ ولی انجام‬ ‫گرفت و این مرحله گذش��ت‪ .‬من همین االن خودم‬ ‫را یک طلبه معمولی و بدون برجس��تگی و امتیازی‬ ‫خ��اص می دانم؛ ن��ه فقط برای این ش��غل باعظمت‬ ‫و مس��ئولیت بزرگ‪ ،‬بلک��ه ‪ -‬همان طور که صادقانه‬ ‫گفتم ‪ -‬برای مس��ئولیت های ب��ه مراتب کوچکتر از‬ ‫ان‪ ،‬مثل ریاس��ت جمهوری و کارهای دیگری که در‬ ‫طول این ‪ 10‬س��ال داش��تم‪ .‬اما حاال ک��ه این بار را‬ ‫روی دوش من گذاش��تند‪ ،‬با ق��وت خواهم گرفت؛‬ ‫انچنان که خدای متعال به پیامبرانش توصیه فرمود‪:‬‬ ‫«خذها بقوه»‪g ».‬‬ ‫مروری‬ ‫بر زندگی‬ ‫رهبر معظم انقالب‬ ‫‪« 3‬ایت اهلل حاج سید علی حسینی خامنه ای»؛ این‬ ‫نام کامل رهبر معظم انقالب اسالمی است‪ .‬ایشان که‬ ‫فرزند مرحوم حجت االسالم والمس��لمین حاج سید‬ ‫جواد حسینی خامنه ای هستند‪ ،‬در ‪ 1318‬شمسی برابر‬ ‫‪ 1358‬قمرى در مشهد مقدس چشم به دنیا گشودند‬ ‫و دومین پسر خانواده هستند‪ .‬زندگى حاج سید جواد‬ ‫خامنه ای مانند بیش��تر روحانیون و مدرس��ان علوم‬ ‫دینى‪ ،‬بسیار ساده بود‪ .‬همسر و فرزندانش نیز قناعت‬ ‫و ساده زیس��تى را از او یاد گرفت��ه بودند و با ان خو‬ ‫داشتند‪ .‬رهبر معظم انقالب نخستین خاطرات زندگى‬ ‫خ��ود از وضع و حال زندگى خانواده ش��ان را چنین‬ ‫روایت می کنند‪« :‬پدرم روحانى معروفى بود‪ ،‬اما خیلى‬ ‫پارسا و گوشه گیر‪ ...‬زندگى ما به سختى مى گذشت‪.‬‬ ‫من یادم هست شب هایى اتفاق می افتاد که در منزل ما‬ ‫شام نبود! مادرم با زحمت براى ما شام تهیه می کرد و‪...‬‬ ‫ان شام هم نان و کشمش بود‪».‬‬ ‫رهبر معظم انق�لاب از دوران کودکى در خانواده اى‬ ‫مس��تضعف اما روحان��ی و روحانی پ��رور و پاک و‬ ‫صمیمی پرورش یافتند و از چهار س��الگى به همراه‬ ‫برادر بزرگشان؛ «سید محمد» به مکتب سپرده شدند تا‬ ‫الفبا و قران را یاد بگیرند‪ .‬سپس‪ ،‬دو برادر را در مدرسه‬ ‫تازه تاسیس اسالمى «دارالتعلیم دیانتى» ثبت نام کردند‬ ‫و ای��ن دو دوران تحصیل ابتدایى را در ان مدرس��ه‬ ‫گذراندند‪.‬‬ ‫اغاز تحصیل‬ ‫ایش��ان از دوره دبیرستان‪ ،‬خواندن «جامع المقدمات»‬ ‫و ص��رف و نح��و را اغ��از ک��رده ب��ود‪ .‬س��پس از‬ ‫مدرس��ه جدید وارد حوزه علمیه ش��د و نزد پدر و‬ ‫دیگر اس��اتید وقت ادبی��ات و مقدم��ات را خواند‪.‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای درباره انگیزه ورود به حوزه‬ ‫علمی��ه و انتخاب راه روحانی��ت می گویند‪« :‬عامل و‬ ‫موجب اصلى در انتخ��اب این راه نورانى روحانیت‬ ‫پدرم بودند و مادرم نیز عالقه مند و مش��وق بودند‪».‬‬ ‫ایش��ان کتب ادبى از قبیل جامع المقدمات‪ ،‬سیوطى‪،‬‬ ‫مغنى و‪ ...‬را نزد مدرسان مدرسه سلیمان خان و نواب‬ ‫خواندند و پدرش��ان نیز ب��ر درس فرزندان نظارت‬ ‫می کرد‪ .‬کتاب معالم را نی��ز در همان دوره خواندند‪.‬‬ ‫سپس شرایع االسالم و شرح لمعه را در محضر پدر و‬ ‫مقدارى را نزد مرحوم اقا میرزا مدرس یزدى و رسائل‬ ‫و مکاس��ب را در حضور مرحوم حاج شیخ هاش��م‬ ‫قزوینى و بقیه دروس س��طح فقه و اصول را نزد پدر‬ ‫خواندند و دوره مقدمات و سطح را در پنج سال و نیم‬ ‫به اتمام رساندند‪ .‬پدر در تمام این مراحل نقش مهمى‬ ‫در پیشرفت این فرزند برومند داشت‪ .‬رهبر بزرگوار‬ ‫انقالب‪ ،‬در زمینه منطق و فلسفه‪ ،‬کتاب منظومه سبزوار‬ ‫را ابتدا از مرحوم ایت اهلل میرزا جواد اقاتهرانی و بعدها‬ ‫نزد مرحوم شیخ رضا ایسی خواندند‪.‬‬ ‫در حوزه علمیه نجف اشرف‬ ‫حض��رت ایت اهلل خامنه ای که از هجده س��الگى در‬ ‫مش��هد درس خارج فقه و اصول را ن��زد مرجع بزرگ‬ ‫مرحوم ایت اهلل میالنی اغاز کرده بودند‪ ،‬در س��ال ‪1336‬‬ ‫به قصد زیارت عتبات عالیات‪ ،‬عازم نجف اشرف شدند‬ ‫و با مش��اهده و ش��رکت در درس هاى خارج مجتهدان‬ ‫بزرگ حوزه نجف از جمله مرحوم سید محسن حکیم‪،‬‬ ‫سید محمود ش��اهرودى‪ ،‬میرزا باقر زنجانى‪ ،‬سید یحیى‬ ‫یزدى و میرزا حسن بجنوردى‪ ،‬اوضاع درس و تدریس‬ ‫و تحقیق ان حوزه علمیه را پسندیدند و پدر را از قصد‬ ‫خود اگاه ساختند‪ .‬ولی ایش��ان موافقت نکرد و پس از‬ ‫مدتى اقا به مشهد بازگشتند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫مبارزات سیاسی‬ ‫انگونه که حض��رت ایت اهلل خامنه ای تاکی��د کرده اند‪،‬‬ ‫نخس��تین جرقه های سیاس��ی و مبارزاتی و دش��منی با‬ ‫طاغ��وت را مجاهد بزرگ ش��هید «س��ید مجتبی نواب‬ ‫صفوی» در ذهن ایشان زدند؛ هنگامی که نواب با عده ای‬ ‫از فدائیان اس�لام در س��ال ‪ 31‬به مشهد رفته در مدرسه‬ ‫س��لیمان خان‪ ،‬س��خنرانی پرهیجان و بیدارکننده ای در‬ ‫موضوع احیاى اسالم و حاکمیت احکام الهی‪ ،‬فریب و‬ ‫نیرنگ شاه و انگلیسى و دروغگو بودن انان ایراد کردند‪.‬‬ ‫ایش��ان که ان روز از طالب جوان مدرسه سلیمان خان‬ ‫بودند‪ ،‬به شدت تحت تاثیر س��خنان اتشین نواب واقع‬ ‫شدند‪ .‬ایشان می گویند‪« :‬همان وقت جرقه های انگیزش‬ ‫انقالب اس�لامی به وسیله نواب صفوی در من به وجود‬ ‫امده و هیچ شکی ندارم که اولین اتش را مرحوم نواب‬ ‫در دل ما روشن کرد‪».‬‬ ‫همراه با نهضت امام خمینی(ره)‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای از سال ‪ 1341‬که در قم حضور‬ ‫داشتندوحرکتانقالبیواعتراض امیزامام خمینی(ره)علیه‬ ‫سیاست های ضداسالمی و امریکاپسند محمدرضا پهلوی‬ ‫اغاز ش��د‪ ،‬وارد میدان مبارزات سیاسى ش��دند و شانزده‬ ‫س��ال تمام با وجود فراز و نشیب های فراوان و شکنجه ها‬ ‫و تبعیدها و زندان ها مبارزه کردند و در این مس��یر از هیچ‬ ‫خطری هراس نداشتند‪ .‬نخستین بار در محرم‪ 1383‬از سوى‬ ‫امام(ره) ماموریت یافتند که پیام ایشان را به ایت اهلل میالنی و‬ ‫علمای خراسان در خصوص چگونگی برنامه های تبلیغاتی‬ ‫روحانیون در ماه محرم و افش��اگری علیه سیاس��ت های‬ ‫امریکایی شاه و اوضاع ایران و حوادث قم برسانند‪ .‬ایشان‬ ‫این ماموریت را انج��ام دادند و خود نیز براى تبلیغ‪ ،‬عازم‬ ‫بیرجند شدند و در راستاى پیام امام‪ ،‬به تبلیغ و افشاگری علیه‬ ‫رژیم پهلوی و امریکا پرداختند‪ .‬بدین خاطر در‪ 9‬محرم «‪12‬‬ ‫خرداد ‪ »1342‬دستگیر و یک شب بازداشت شدند و فردای‬ ‫ان به شرط اینکه منبر نروند و تحت نظر باشند ازاد شدند‪.‬‬ ‫با پیش امدن حادثه خونین ‪ 15‬خرداد‪ ،‬باز هم ایش��ان را از‬ ‫بیرجند به مشهد اورده‪ ،‬تحویل بازداشتگاه نظامی دادند و‪10‬‬ ‫روز در انجا با سخت ترین شرایط و شکنجه زندانی شدند‪.‬‬ ‫دومین بازداشت‬ ‫در بهمن ‪ 1342‬حض��رت ایت اهلل خامنه ای با عده ای از‬ ‫دوستانشان براساس برنامه حساب شده ای به مقصد کرمان‬ ‫حرکت کردند‪ .‬پس از دو ـ س��ه روز توقف در کرمان و‬ ‫سخنرانی و منبر و دیدار با علما و طالب ان شهر‪ ،‬عازم‬ ‫زاهدان شدند‪ .‬سخنرانی ها و افشاگری های پرشور ایشان‬ ‫به ویژه در ایام ششم بهمن ـ سالگرد انتخابات و رفراندوم‬ ‫قالبى ش��اه ـ مورد اس��تقبال مردم قرار گرفت‪ .‬پانزدهم‬ ‫رمضان‪ ،‬صراحت و ش��جاعت و شور انقالبی ایشان در‬ ‫افشاگری سیاست های شیطانی و امریکایی رژیم پهلوی‪،‬‬ ‫به اوج رسید و ساواک شبانه ایشان را دستگیر و با هواپیما‬ ‫روانه تهران کرد‪ .‬رهبر بزرگوار‪ ،‬حدود دو ماه ـ به صورت‬ ‫انفرادی ـ در زندان قزل قلعه زندانى ش��دند و انواع‬ ‫شکنجه ها را تحمل کردند‪.‬‬ ‫ادامه بازداشت ها‬ ‫کالس ه��ای تفس��یر و حدیث و اندیش��ه اس�لام ‬ ‫ی‬ ‫ایش��ان در مش��هد و تهران با استقبال کم نظیر جوانان‬ ‫پرش��ور و انقالبی مواجه شد‪ .‬همین فعالیت ها سبب‬ ‫عصبانیت ساواک شد و ایش��ان را مورد تعقیب قرار‬ ‫دادن��د‪ .‬بدین خاطر در س��ال ‪ 1345‬در تهران مخفیانه‬ ‫زندگی می کردند و یک سال بعد ـ ‪1346‬ـ دستگیر و‬ ‫محبوس شدند‪ .‬همین فعالیت های علمی و برگزاری‬ ‫جلسات و تدریس و روشنگری عالمانه و مصلحانه‬ ‫ب��ود ک��ه موجب ش��د ان بزرگوار بار دیگر توس��ط‬ ‫س��اواک در س��ال ‪ 1349‬دس��تگیر و زندانى ش��وند‪.‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای همچنین در سال ‪ 50‬برای‬ ‫پنجمین بار از س��وی ساواک بازداشت و راهی زندان‬ ‫شدند‪ .‬در بین سال های ‪1353‬ـ‪ 1350‬درس های تفسیر‬ ‫و ایدئولوژی حضرت ایت اهلل خامنه اى در مس��اجد‬ ‫مهم مشهد تشکیل شد و هزاران نفر از مردم مشتاق‬ ‫به ویژه جوانان اگاه و روش��نفکر و طالب انقالبی و‬ ‫معتقد را به این س��ه مرکز کشاند و با تفکرات اصیل‬ ‫اسالمی اشنا ساخت‪ .‬درس نهج البالغه ایشان از شور‬ ‫و حال دیگری برخوردار بود و در جزوه های کپى شده‬ ‫تحت عنوان «پرتوى از نهج البالغه» تکثیر و دست به‬ ‫دس��ت می گش��ت‪ .‬طالب جوان و انقالبى که درس‬ ‫حقیقت و مبارزه را از محضر ایش��ان می اموختند‪ ،‬با‬ ‫عزیمت به ش��هرهاى مختلف ایران‪ ،‬افکار مردم را با‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫در حوزه علمیه قم‬ ‫رهبر معظم انقالب از س��ال ‪ 1337‬ت��ا ‪ 1343‬در حوزه‬ ‫علمیه قم به تحصیالت عالیه در فقه و اصول و فلسفه‪،‬‬ ‫مش��غول ش��دند و از محض��ر بزرگانی چ��ون مرحوم‬ ‫ایت اهلل بروجردی‪ ،‬امام خمینی(ره) ‪ ،‬شیخ مرتضی حائری‬ ‫یزدی و عالمه طباطبایی استفاده کردند‪ .‬در سال ‪،1343‬‬ ‫از مکاتباتى که با پدرشان داشتند‪ ،‬متوجه شدند که یک‬ ‫چشم پدر به علت «اب مروارید» نابینا شده است؛ بسیار‬ ‫غمگین ش��دند و بین ماندن در ق��م و ادامه تحصیل در‬ ‫حوزه عظیم ان و رفتن به مش��هد و مواظبت از پدر در ‬ ‫تردید ماندند‪ .‬ایت اهلل خامنه ای به این نتیجه رسیدند که‬ ‫به خاطر خدا از قم به مش��هد هجرت کنند و از پدرشان‬ ‫مواظبت نمایند‪ .‬ایشان در این مورد می گویند‪« :‬به مشهد‬ ‫رفت��م و خدای متعال توفیقات زیادى ب��ه ما داد‪ .‬به هر‬ ‫حال به دنبال کار و وظیفه خود رفتم‪ .‬اگر بنده در زندگی‬ ‫توفیقی داشتم‪ ،‬اعتقادم این است که ناشی از همان «نیکی»‬ ‫است که به پدر‪ ،‬بلکه به پدر و مادر انجام داده ام»‪ .‬برخی‬ ‫اس��اتید و اشنایان افسوس می خوردند که چرا ایشان به‬ ‫این زودی حوزه علمیه قم را ترک کردند‪ ،‬اگر می ماندند‬ ‫در اینده چنین و چنان می ش��دند!‪ ...‬اما اینده نش��ان داد‬ ‫که انتخاب ایش��ان درس��ت بوده و خداوند براى ایشان‬ ‫سرنوش��تى دیگر و واالتر از محاسبات دنیایی‪ ،‬رقم زده‬ ‫بود‪ .‬ایشان در مش��هد از ادامه درس دست برنداشتند و‬ ‫جز ایام تعطیل یا مبارزه‪ ،‬زندان و مسافرت‪ ،‬به طور رسمی‬ ‫ تحصی�لات فقهی و اص��ول خود را تا س��ال ‪ 1347‬در‬ ‫محضر اساتید بزرگ حوزه مشهد به ویژه ایت اهلل میالنی‬ ‫ادامه دادند‪ .‬رهبر معظم انقالب همچنین ازسال ‪ 1343‬در‬ ‫کنار تحصیل و مراقب��ت از پدر پیر و بیمار‪ ،‬به تدریس‬ ‫کتب فق��ه و اصول و معارف دینى ب��ه طالب جوان و‬ ‫دانشجویان مشهد نیز می پرداختند‪.‬‬ ‫‪25‬‬ ‫ان حقایق نورانى اش��نا و زمین��ه را براى انقالب‬ ‫اماده می ساختند‪ .‬این فعالیت ها موجب شد که در‬ ‫دى ماه ‪ 1353‬س��اواک بی رحمانه به خانه ایت اهلل‬ ‫خامنه ای در مش��هد هجوم برده‪ ،‬ایشان را دستگیر‬ ‫و بس��یارى از یادداش��ت ها و نوشته های ش��ان را‬ ‫ضبط کند‪ .‬این شش��مین و سخت ترین بازداشت‬ ‫ایشان بود و تا پاییز ‪ 1354‬در زندان کمیته مشترک‬ ‫ش��هربانی زندان بودند‪ .‬در این مدت در سلولی با‬ ‫سخت ترین شرایط نگهداری شدند‪ .‬سختی هایی‬ ‫که ایشان در این بازداشت تحمل کردند‪ ،‬به تعبیر‬ ‫خودشان «فقط براى انان که ان شرایط را دیده اند‪،‬‬ ‫قابل فهم است»‪ .‬پس از ازادی از زندان‪ ،‬به مشهد‬ ‫برگشتند و باز هم همان برنامه و تالش های علمی‬ ‫ و تحقیقی و انقالبی ادامه داشت‪ .‬البته دیگر امکان‬ ‫تشکیل کالس های سابق را به ایشان ندادند‪.‬‬ ‫در تبعید‬ ‫رژی��م پهل��وی در اواخ��ر س��ال ‪،1356‬‬ ‫ای��ت اهلل خامنه ای را دس��تگیر و براى مدت س��ه‬ ‫سال به ایرانشهر تبعید کرد‪ .‬در اواسط سال ‪1357‬‬ ‫با اوج گی��ری مبارزات عموم مردم ایران‪ ،‬ایش��ان‬ ‫از تبعیدگاه ازاد ش��ده به مشهد مقدس بازگشتند‬ ‫ی علیه رژیم‬ ‫و در صف��وف مقدم مب��ارزات مردم ‬ ‫س��فاک پهلوی قرار گرفتند و پس از پانزده سال‬ ‫مبارزه مردانه و مجاهدت و مقاومت در راه خدا و‬ ‫تحمل ان همه سختى و تلخى‪ ،‬ثمره شیرین قیام‬ ‫و مقاومت و مبارزه؛ یعنى پیروزى انقالب اسالمى‬ ‫و س��قوط حکومت ظالمانه پهل��وى و برقرارى‬ ‫حاکمیت اسالم در این سرزمین را دیدند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪26‬‬ ‫در استانه پیروزی‬ ‫در اس��تانه پیروزی انقالب‪ ،‬پیش از بازگشت امام از‬ ‫پاریس به تهران‪« ،‬شورای انقالب» با شرکت افراد و‬ ‫شخصیت هایمبارزیهمچونشهیدمطهری‪،‬شهید‬ ‫بهشتی‪،‬هاشمی رفسنجانیو‪...‬ازسویامامخمینیدر‬ ‫ایران تشکیل گردید‪ ،‬ایت اهلل خامنه ای نیز به فرمان‬ ‫امام به عضویت این شورا درامدند‪ .‬پیام امام توسط‬ ‫شهید مطهری به ایش��ان ابالغ شد و با دریافت پیام‬ ‫بنیانگذار انقالب‪ ،‬از مشهد به تهران امدند‪.‬‬ ‫پس از پیروزی‬ ‫ای��ت اهلل خامنه ای پ��س از پی��روزی انقالب نیز‬ ‫همچن��ان به فعالیت ه��ای اس�لامی و در جهت‬ ‫نزدیک تر شدن به اهداف انقالب پرداختند که همه‬ ‫در نوع خود و در زمان خود بی نظیر و بسیار مهم‬ ‫بودند‪ .‬از جمله این فعالیت ها می توان به پایه گذاری‬ ‫«حزب جمهوری» با همکاری و همفکری شهید‬ ‫بهش��تى‪ ،‬شهید باهنر‪ ،‬هاشمی رفس��نجانی و‪ ...‬در‬ ‫اسفند ‪ ،1357‬معاونت وزارت دفاع در سال ‪،1358‬‬ ‫سرپرستى سپاه پاس��داران انقالب اسالمى ‪،1358‬‬ ‫امام جمعه تهران ‪ ،1358‬نماینده امام در ش��وراى‬ ‫عال��ى دفاع ‪ ،1359‬نماینده مردم تهران در مجلس‬ ‫‪ ،1358‬حضور فعال و مخلصانه در لباس رزم در‬ ‫جبهه های دفاع مقدس‪ ،‬دو دوره ریاست جمهوری‬ ‫پس از ش��هادت ش��هید رجایی با کسب اکثریت‬ ‫قاطع ارا‪ ،‬ریاست شورای انقالب فرهنگی ‪،1360‬‬ ‫مجمع تش��خیص مصلحت نظام ‪ ،1366‬شورای‬ ‫بازنگری قانون اساسی ‪ 1368‬و‪ ...‬اشاره کرد‪.‬‬ ‫ایشان در ششم تیرماه ‪ 60‬در مسجد ابوذر تهران از‬ ‫سوی منافقین ترور شدند که البته ناکام ماند‪.‬‬ ‫حض��رت ایت اهلل خامنه ای پس از رحلت حضرت‬ ‫امام‪ ،‬از چهاردهم خرداد ‪ 1368‬رهبری و والیت امت‬ ‫را با رای مجلس خبرگان رهبرى عهده دار شدند‪g .‬‬ ‫ از نگاه رهبری‪ ،‬پشت صحنه‬ ‫مرتجعان و سکوالرها یکی است‬ ‫گفت وگوی مثلث با سید نظام الدین موسوی‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫‪ 4‬سیدنظام الدین موسوی در گفت وگو با مثلث درباره ابعاد مختلف رهبری حضرت‬ ‫ایت اهلل خامنه ای صحبت می کند‪ .‬او در این مصاحبه به تبیین نگرش ایشان نسبت به‬ ‫مقوله های مختلف می پردازد‪ .‬سیدنظام الدین موسوی در مورد نگاه مقام معظم رهبری به‬ ‫نقش رسانه در جامعه گفت‪« :‬رسانه باید در پس ازادی بیانی که جامعه برای ان فراهم‬ ‫ی گام بردارد‪ .‬ضمن‬ ‫می کند در جهت رشد‪ ،‬اگاهی و بصیرت بخشی و ترقی افکار عموم ‬ ‫انکه نباید در پازل دشمن فعالیت نماید‪ ».‬وی درباره نگاه رهبری به جنبش دانشجویی‪،‬‬ ‫افزود‪« :‬دانشجو باید تحلیل سیاسی داشته باشد ولو غلط‪ .‬یعنی ایشان بی تفاوتی دانشجو را‬ ‫خطرناک تر از ان می دانند که دانشجو تحلیل غلط داشته باشد‪ .‬باالخره دانشجویی که تحلیل‬ ‫و رفتار غلطی هم دارد این انگیزه و تعهد اجتماعی را دارد که راجع به مسائل جامعه خود‬ ‫فکر کند و نسبت به دغدغه ها و مشکالت بی تفاوت نباشد‪ ».‬مدیر مسئول روزنامه جوان در‬ ‫رابطه با تاکید مقام معظم رهبری بر اسالمی شدن علوم انسانی تصریح کرد‪« :‬منظور ایشان‬ ‫از اسالمی شدن دانشگاه یا بومی کردن علوم انسانی اصالح ظواهر و نمادها نیست‪ ،‬بلکه‬ ‫معظم له معتقدند ضمن استفاده از علوم غربی‪ ،‬باید انها را با مبانی فرهنگی ایران بازتعریف‬ ‫کرد تا متناسب با نیاز های جامعه باشند‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬مقام معظم رهبری معتقدند دو تفکر‬ ‫ارتجاعی و سکوالر چون در مقوله جدایی دین از سیاست با هم مشترکند و پشت صحنه‬ ‫انها نیز یکی است‪ ،‬دقیقا دو لبه یک قیچی هستند‪ .‬از این رو هر دو جریان امروز دست به‬ ‫ی را از بیخ قیچی کنند‪».‬‬ ‫دست هم دادند تا موج بیداری اسالم ‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫اقای موس��وی! ش��ما به عنوان کس��ی که‬ ‫در امر رس��انه و مطبوعات فعال هس��تید‪،‬‬ ‫بفرمایید نگاه مقام معظم رهبری درباره این‬ ‫حوزه چگونه است؟‬ ‫در ن��گاه اول بای��د گفت مقام معظ��م رهبری قبل از‬ ‫انکه یک چهره و ش��خصیت سیاس��ی باش��ند‪ ،‬یک‬ ‫چهره فرهنگی هس��تند که به دلیل حضور ایش��ان بر‬ ‫باالترین منصب و موقعیت نظام جمهوری اسالمی و‬ ‫نقش افرینی در بطن تمام حوادث و معادالت سیاسی‬ ‫کشور‪ ،‬چهره فرهنگی ایشان مغفول مانده است‪ .‬این‬ ‫در صورتی اس��ت که معظم له قب��ل و بعد از انقالب‬ ‫ی��ک چهره فرهنگی بودند‪ .‬از این رو نگاه ایش��ان به‬ ‫حوزه رس��انه و مطبوعات یک نگاه فرهنگی اس��ت‪.‬‬ ‫یعنی ایش��ان در دیدارها و سخنرانی های مختلف که‬ ‫راجع به فرهن��گ طرح بحث کردند‪ ،‬ن��گاه ویژه ای‬ ‫نیز ب��ه مطبوعات و رس��انه ها داش��تند‪ .‬حضرت اقا‬ ‫نس��بت به نوع مطالبی که در روزنامه ها و رس��انه ها‬ ‫و مطبوع��ات بی��ان می ش��ود قائل ب��ه ازادی بیان و‬ ‫تضارب اندیش��ه و ارا هس��تند و کلیت این موضوع‬ ‫را به تفصیل در کرس��ی های ازاد اندیش��ی و جنبش‬ ‫نرم افزاری مطرح کردند‪ .‬به عبارت دیگر ایشان کامال‬ ‫قائل به این هس��تند که دیدگاه ها و مطالب باید فارغ‬ ‫از تابوها و چارچوب های س��اختگی مطرح ش��وند‪،‬‬ ‫چراک��ه حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای در س��ال های‬ ‫نخس��تین پیروزی انق�لاب صاحب امتی��از روزنامه‬ ‫جمه��وری اس�لامی بودن��د و به همی��ن خاطر یک‬ ‫شخصیت و فعال رسانه ای به حساب می امدند‪ ،‬حتی‬ ‫برخ��ی اف��راد از ان زمان خاطرات��ی مبنی بر حضور‬ ‫فعال ایشان به لحاظ تشکیالتی در روزنامه جمهوری‬ ‫اسالمی می گویند‪ .‬بر همین اساس با خیلی از عناصر‬ ‫مطبوعاتی و رس��انه ای ارتباط گس��ترده ای داش��تند‬ ‫و دارند‪ .‬مق��ام معظم رهبری معتقد ب��ه فراهم بودن‬ ‫زیر س��اخت های الزم برای انجام کارهای رس��انه ای‬ ‫هس��تند که همانطور که گفتم اهم بحث را در قالب‬ ‫کرس��ی های ازاد اندیش��ی بیان کردند‪ .‬اما عین حال‬ ‫انچه م��ن از نگاه مقام معظم رهب��ری به این عرصه‬ ‫برداش��ت می کنم این است که مطالبات و توقعاتی را‬ ‫از رسانه ها و مطبوعات دارند‪ ،‬یعنی ضمن اینکه قائل‬ ‫به ایجاد فضای ازاد برای رس��انه و مطبوعات هستند‬ ‫در عین ح��ال معتقدند که رس��انه ها باید تکالیفی را‬ ‫در قبال جامعه برعهده داش��ته باش��ند ک��ه اگر به ان‬ ‫تکالیف عم��ل نکنند به وظیفه رس��انه ای خود ادای‬ ‫دین نکرده اند‪ .‬حضرت اقا بر این باورند که در وهله‬ ‫اول رس��انه و مطبوعه در یک کشور باید در راستای‬ ‫تعالی و رشد فرهنگی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬اقتصادی و اجتماعی‬ ‫ان جامع��ه عمل کند‪ .‬یعنی برای رس��انه یک ش��ان‪،‬‬ ‫تعهد و تکلیف در راستای رشد دادن و تعالی بخشی‬ ‫به جامعه قائلند‪ .‬همین نگاه را در مورد روش��نفکران‬ ‫متصورن��د و بارها در بیانات خ��ود مطرح کردند که‬ ‫روش��نفکران چ��ه تعهداتی ب��ه جامعه خ��ود دارند‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر اعتقادش��ان این است که یک روزنامه‬ ‫و یک رسانه صرفا برای دستیابی به قدرت یا رسیدن‬ ‫به ثروت یا هر دوی این نیات نباید کار کند‪ .‬رس��انه‬ ‫بای��د در پس ازادی بیانی ک��ه جامعه برای ان فراهم‬ ‫می کند در جهت رش��د‪ ،‬اگاهی و بصیرت بخشی و ‬ ‫ترق��ی افکار عمومی گام بردارد‪ .‬یک نکته مهم که در‬ ‫نگاه مقام معظم رهبری درمورد اطالع رسانی رسانه ها‬ ‫به چش��م می خورد این اس��ت که رس��انه ها در قبال‬ ‫تحرکات و اقدامات دشمن باید خیلی مراقب باشند‪.‬‬ ‫یعنی رس��انه و مطبوعه ضمن انکه ازاد است باید در‬ ‫چارچ��وب قانون و در چارچوب منافع ملی و با یک‬ ‫دشمن شناس��ی خاصی حرکت کند یعنی رسانه نباید‬ ‫در پازل دش��من فعالیت نماید‪ .‬اگر رسانه بخواهد در‬ ‫میدان بازی دش��من وارد شود یا به نوعی پازل ان را‬ ‫تکمیل کند علی القاعده از ان رسالت واقعی خودش‬ ‫باز مانده است‪.‬‬ ‫مقام معظم رهبری به جریانات سیاس��ی که‬ ‫درون چارچوب قانون اساسی و نظام عمل‬ ‫می کنند‪ ،‬چه نگاهی دارند؟‬ ‫‪l‬جایگاه رهبری به طور طبیعی فراتر از جریانات سیاسی‬ ‫اس��ت‪ .‬مقام معظم رهبری همانند حضرت امام(ره)‬ ‫همی��ن رویه را دنبال کردند‪ .‬در زمان حیات امام(ره)‬ ‫دو جری��ان سیاس��ی تحت عنوان چپ و راس��ت به‬ ‫لی��دری مجمع روحانیون مب��ارز و جامعه روحانیت‬ ‫مبارز در کش��ور فعال بودند‪ .‬بعد از رحلت بنیانگذار‬ ‫جمهوری اسالمی‪ ،‬مقام معظم رهبری نیز همان نگاه‬ ‫را به جریانات سیاس��ی ادامه دادند‪ ،‬انها را به حضور‬ ‫می پذیرفتند‪ ،‬نظرات شان را می شنیدند و در حوزه های‬ ‫مختلف به انها می��دان می دادند‪ .‬تا به امروز هم نوع‬ ‫برخورد مق��ام معظم رهبری ب��ا جریانات و گروه ها‬ ‫تغییر نکرده اس��ت‪ .‬در انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫دوره نهم حتی معظم له براساس حکم حکومتی ورود‬ ‫پی��دا کردند و کاندی��دای رادیکال ترین طیف جریان‬ ‫اصالح طل��ب که اقای معین ب��ود را تایید صالحیت‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫یعن��ی فراجناحی عمل کردن در ش��رایط‬ ‫سخت سیاسی؟‬ ‫‪l‬بل��ه‪ ،‬ای��ن ام��ری واضح و روش��ن اس��ت‪ .‬چون‬ ‫حض��رت اقا معتقد بودند که جری��ان اصالحات نیز‬ ‫بای��د کاندی��دای خود را به رای م��ردم بگذارد یا در‬ ‫همین انتخابات ‪ 88‬بس��تری فراهم شد تا طیف های‬ ‫مختلف فکری و فرهنگی در این عرصه نامزد داشته‬ ‫باش��ند‪ .‬فارغ از مباحث مذکور‪ ،‬بعد از حوادث سال‬ ‫‪ 88‬مق��ام والیت اوض��اع عرصه سیاس��ی را طوری‬ ‫مدیریت کردن��د که جذب حداکثری و دفع حداقلی‬ ‫صورت بگیرد‪ .‬به همین خاطر اقای هاش��می درون‬ ‫نظام حفظ شد‪.‬‬ ‫در مقابل انحرافات برخی جریانات سیاسی‬ ‫مقام معظم رهبری چگونه عمل کردند؟‬ ‫‪l‬جریانات سیاسی در طول زمان ممکن است دچار‬ ‫اعوجاجاتی بشوند که ان اعوجاجات‪ ،‬این جریانات‬ ‫را در برابر نظام قرار می دهد یا ماهیت انها را طوری‬ ‫ع��وض می کند ک��ه دیگر درون چارچ��وب انقالب‬ ‫تعریف نمی ش��وند‪ .‬مثال بخش��ی از جریان موس��وم‬ ‫ب��ه چپ بعد از رحلت حض��رت امام(ره) ان نگاه و‬ ‫باورهایی را که در مسائل اقتصادی‪ ،‬عدالت اجتماعی‪،‬‬ ‫مبارزه و امریکا و‪ ...‬داش��ت همه را از دست داد‪ .‬به‬ ‫عب��ارت دیگر مقام والیت نبود ک��ه از این جریانات‬ ‫فاصل��ه گرفت‪ ،‬بلکه انها بودند ک��ه در اصل از نظام‬ ‫فاصله گرفتند‪ .‬در دوره اصالحات این فاصله بیش��تر‬ ‫ش��د و نهایتا مشاهده می کنید بخش��ی از این جریان‬ ‫عم�لا در برابر نظام و انقالب قرار گرفت‪ .‬عده ای از‬ ‫انها به خارج کش��ور رفتند و علیه جمهوری اسالمی‬ ‫ اع�لام موضع کردن��د‪ .‬اینجا دیگر رهب��ری به عنوان‬ ‫نماد اصلی دفاع از اسالمیت و جمهوریت نظام طبق‬ ‫قانون اساس��ی مقاب��ل ان جریانات ایس��تاد‪ .‬در فتنه‬ ‫س��ال ‪ 88‬عده ای در برابر جمهوریت نظام ایستادند‪،‬‬ ‫یعن��ی مردم رای دادند ولی اینه��ا نتیجه انتخابات را‬ ‫قبول نمی کردند و دائم مصر بودند که باید انتخابات‬ ‫ابطال ش��ود‪ .‬ایس��تادگی و پافش��اری مقام والیت بر‬ ‫یک امر قانونی به معنای تقابل ایش��ان با یک جریان‬ ‫سیاس��ی نیس��ت‪ .‬ان جریان که به یک امر غیرقانونی‬ ‫یا فراقانونی اصرار م��ی ورزد از چارچوب های نظام‬ ‫فاصله گرفته اس��ت‪ .‬ابتدای پیروزی انقالب حضرت‬ ‫امام(ره) به بازرگان‪ ،‬دبیرکل نهضت ازادی مسئولیت‬ ‫تش��کیل کابینه موقت را دادند یا ب��ا تایید امام میدان‬ ‫برای ریاست جمهوری بنی صدر باز شد‪ ،‬اما اینها وقتی‬ ‫فرایند اتفاقات سیاس��ی کش��ور را به جایی رساندند‬ ‫که در برابر انقالب و نظام ایس��تادند‪ ،‬امام(ره) با این‬ ‫جریانات برخورد کردند چون می خواستند در مسیر‬ ‫نظام جمهوری اسالمی ایران انحراف ایجاد کنند‪ .‬مقام‬ ‫معظم رهبری نیز اکنون معتقدند در چارچوب قانون‬ ‫باید بس��تر برای رقابت همه گرایشات سیاسی فراهم‬ ‫ش��ود اما اگر یک جریان سیاس��ی خواست در نظام‬ ‫انحراف ایجاد کند باید جلوی ان ایس��تاد‪ .‬یکس��ری‬ ‫جریانات می خواهند هویت نظام جمهوری اس�لامی‬ ‫ ایران را استحاله بکنند‪ ،‬طبیعی است که رهبری بدون‬ ‫توجه به عنوان انها اجازه این کار را نمی دهند‪.‬‬ ‫همانط��ور که گفتید‪ ،‬انتخاب��ات یک میدان‬ ‫رقابت سیاس��ی برای احزاب و تشکل های‬ ‫مختل��ف اس��ت‪ .‬مقام معظم رهب��ری برای‬ ‫ایجاد فضای ش��ور و نش��اط سیاس��ی در‬ ‫جامعه چه دیدگاهی دارند؟‬ ‫‪l‬مقام معظم رهبری در عرصه سیاس��ی کش��ور ان‬ ‫چیزی که به عنوان تئوری مبنا مدنظر شان است بحث‬ ‫مردمساالری دینی اس��ت‪ .‬یعنی ایشان مردم ساالری‬ ‫دین��ی را چارچوب��ی می دانن��د ک��ه هم مش��ارکت‬ ‫حداکث��ری مردم را تامی��ن می کند و هم حضور همه‬ ‫سالیق سیاسی درون نظام جمهوری اسالمی و اعتقاد‬ ‫به قانون اساسی را موجب می شود‪ .‬ضمن انکه از این‬ ‫کانال کارامدی همه نهادهای برامده از امر انتخابات‬ ‫قابل وصول اس��ت‪ .‬به نظر من این تئوری اس��ت که‬ ‫مقام معظم رهبری در عرصه سیاسی همیشه راجع به‬ ‫ان ط��رح بحث کردند‪ .‬اگر به تمامی انتخاباتی که در‬ ‫زمان رهبری حضرت ایت اهلل خامنه ای برگزار ش��ده‬ ‫نگاه ش��ود روش��ن خواهد ش��د که این نگاه همیشه‬ ‫مورد تاکید ایش��ان بوده است‪ .‬یعنی همیشه به دنبال‬ ‫ان بودن��د که احاد مردم در انتخابات ش��رکت بکنند‬ ‫و این هم همیش��ه حاصل ش��ده است‪ .‬یعنی انجا که‬ ‫خ��ارج از مباحث سیاس��ی و بحث های حاش��یه ای‪،‬‬ ‫مق��ام معظم رهب��ری ورود کردند‪ ،‬همیش��ه ش��اهد‬ ‫حضور حداکثری مردم پای صندوق های رای بودیم‪.‬‬ ‫یعنی مطالبه ایش��ان همیشه مشارکت حداکثری مردم‬ ‫در انتخاب��ات ب��ه عن��وان یک��ی از مولفه های جدی‬ ‫مردمس��االری دینی است‪ .‬به دلیل همین نگاه نصاب‬ ‫حض��ور مردم در انتخابات ایران همیش��ه بیش��تر از‬ ‫معیارهای جهانی و کشورهای مدعی دموکراسی بود‪.‬‬ ‫نکته بعدی ورود سالیق مختلف در انتخابات است؛‬ ‫همانط��ور که گفتم حت��ی در جاهایی ک��ه نهادهای‬ ‫قانونی کش��ور نظیر ش��ورای نگهبان براساس وظیفه‬ ‫قانونی از ورود برخی افراد به عرصه رقابت سیاس��ی‬ ‫جلوگی��ری کردند مقام معظ��م رهبری مصلحتا برای‬ ‫تامی��ن مش��ارکت حداکثری و حضور همه س�لایق‬ ‫ورود پیدا کردند و حتی با استفاده از حکم حکومتی‬ ‫افراد را تایید صالحیت کردند‪ .‬نمونه ان در انتخابات‬ ‫مجلس ششم و مجلس هفتم و ریاست جمهوری نهم‬ ‫مشهود است‪ .‬اما در عین حال مقام معظم رهبری در‬ ‫کنار همه این مسائل به سالمت انتخابات و مرزبندی‬ ‫کاندیداها با دش��منان تاکید دارند‪ .‬یعنی مردمساالری‬ ‫دینی ایجاب می کند افرادی که می خواهند در پست ها‬ ‫و مناص��ب کلیدی نظام ق��رار بگیرن��د علی القاعده‬ ‫حداقل های الزم را در التزام عملی به قانون اساسی و‬ ‫نظام نشان دهند‪ .‬عالوه بر ان مرز روشنی بین انها با‬ ‫دشمن و گروهای معاند وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫مقام معظم رهبری درباره فعالیت سیاس��ی‬ ‫جنبش دانشجویی یک جمله معروف دارند‬ ‫مبنی بر اینکه «خدا لعنت کند کسانی را که‬ ‫می خواهند دانش��گاه ها را غیر سیاسی کنند»‬ ‫ایش��ان بر نقش افرینی دانش��جویان درباره‬ ‫عرصه های سیاسی چه نظری دارند؟‬ ‫‪l‬در ان مقط��ع ک��ه ایش��ان ای��ن صحب��ت را بیان‬ ‫کردند دولت اقای هاشمی رفس��نجانی س��ر کار بود‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪28‬‬ ‫البت��ه مقصود من این نیس��ت که ای��ن جمله خطاب‬ ‫ب��ه دولت س��ازندگی ب��ود‪ .‬بعض��ی از جریان هایی‬ ‫ک��ه در ان زم��ان داخ��ل دولت بودند می خواس��تند‬ ‫فضای دانش��گاه ها را که عموم��ا با انها نبود به نوعی‬ ‫غیر سیاس��ی کنند تا دانش��جو دیگر تحلیل سیاس��ی‬ ‫نداش��ته باشد و حرف سیاس��ی نزند‪ .‬در همان مقطع‬ ‫مق��ام معظ��م رهب��ری فرمودن��د‪« :‬خدا لعن��ت کند‬ ‫دس��ت هایی را ک��ه می خواهن��د دانش��گاه های م��ا‬ ‫غیر سیاس��ی باش��د»‪ .‬اتفاق��ا برخ�لاف تصویری که‬ ‫جریان های مخالف نظام می خواهند به افکار عمومی‬ ‫ القا کنند و می گویند جمهوری اس�لامی از دانش��گاه‬ ‫می ترس��د یا دانش��جو را ی��ک خطر می دان��د‪ ،‬مقام‬ ‫معظم رهب��ری در همه احوال دانش��گاه را به عنوان‬ ‫یک فرصت تلقی کردند‪ .‬ایش��ان در سال های ابتدایی‬ ‫انقالب که مسئولیت شان مسئولیت دیگری بود‪ ،‬مدام‬ ‫در دانش��گاه حضور پیدا می کردند‪ .‬تنها مس��ئولی در‬ ‫نظام جمهوری اس�لامی که به طور مس��تمر و مداوم‬ ‫ب��ر حضور در دانش��گاه ها تاکید داش��ت و اکنون بر‬ ‫ارتباط با عناصر دانش��گاهی اعم از دانشجو و استاد‬ ‫تاکید دارد‪ ،‬ایشان است‪ .‬نوع نگاه مقام معظم رهبری‬ ‫این اس��ت که می فرمایند دانشجو باید تحلیل سیاسی‬ ‫داشته باشد ولو غلط‪ .‬یعنی ایشان بی تفاوتی دانشجو‬ ‫را خطرناک ت��ر از ان می دانن��د که دانش��جو تحلیل‬ ‫غلط داش��ته باشد‪ .‬باالخره دانش��جویی که تحلیل و‬ ‫رفتار غلط��ی هم دارد این انگی��زه و تعهد اجتماعی‬ ‫را دارد ک��ه راجع به مس��ائل جامعه خود فکر کند و‬ ‫نسبت به دغدغه ها و مشکالت بی تفاوت نباشد‪ .‬البته‬ ‫مقام معظم رهبری انجا که الزم باش��د به دانشجویان‬ ‫هش��دار الزم را می دهند یا انجا که تشکلی مسیر را‬ ‫اش��تباه می رود تذکر می دهند‪ .‬در جلساتی که ایشان‬ ‫با گروه های مختلف دانشجویی می گذارند ان موقعی‬ ‫که حرف های دانش��جویان را تصحیح می کنند‪ ،‬پاسخ‬ ‫می دهند یا راجع به یک حرکت انحرافی شفاف سازی‬ ‫می کنن��د‪ ،‬در واقع ن��گاه خود را ب��ه فعالیت جنبش‬ ‫دانشجویی بیان می نمایند‪ .‬اما در مجموع تعامل ایشان‬ ‫با دانش��گاه و دانشجو حضورشان در عرصه دانشگاه‬ ‫یک ویژگی اس��ت که در واقع خاص ایشان است و‬ ‫اگر این الگو را بقیه مس��ئوالن تبعیت می کردند شاید‬ ‫برخی از مس��ائلی که امروز در دانشگاه شاهد هستیم‬ ‫به وجود نمی امد‪.‬‬ ‫ط��ی ‪ 22‬س��ال بع��د از ارتحال ام��ام(ره)‬ ‫رهبر معظم انقالب چگون��ه ارتباط خود با‬ ‫دولت ها را تعریف کرده اند؟‬ ‫‪l‬حرک��ت دولت ه��ا ذیل سیاس��ت های کل��ی نظام‬ ‫تعریف می ش��ود‪ .‬وقتی ی��ک رئیس جمهور انتخاب‬ ‫می ش��ود باید ملتزم به قانون اساس��ی و پاس��دار ان‬ ‫باش��د‪ ،‬چون س��وگند می خورد که از قانون اساسی‬ ‫پاس��داری بکند‪ .‬همه روسای جمهور یاد شده با علم‬ ‫به این مس��اله تصدی امور اجرایی را به دست گرفتند‬ ‫و به نظر می رس��د عمال هم تالش ش��ان ان بود که‬ ‫ذیل سیاس��ت های کلی رهبری حرکت کنند‪ ،‬ولو در‬ ‫ظاه��ر‪ .‬به عب��ارت دیگر حتی اگر مس��یر دولت انها‬ ‫در مواردی از سیاس��ت های کلی منحرف ش��د سعی‬ ‫کردن��د رویکرده��ا را اصالح کنند تا ب��ه ریل اصلی‬ ‫بازگردند‪ .‬البته این روس��ای جمهور هرکدام یکسری‬ ‫ویژگی های ش��خصی در پیمودن مسیر معین شده از‬ ‫سوی رهبری داشتند که همین مساله موجب می شد‬ ‫گاهی اوقات در انجام وظایف و سیاس��ت های کلی‬ ‫تعلل کنند‪ .‬مثال در زمان هاشمی رفس��نجانی‪ ،‬با توجه‬ ‫ب��ه سیاس��ت های اقتص��ادی دولت س��ازندگی‪ ،‬این‬ ‫دولت در موض��وع عدالت مق��داری لنگ می زد که‬ ‫رهب��ر معظم انقالب به رفع این نقص اش��اره کردند‬ ‫و بعدها نیز مش��خص شد ان نگاهی که حضرت اقا‬ ‫در مقوله اقتصادی و بحث عدالت داش��تند درس��ت‬ ‫تعامل ایشان با‬ ‫دانشگاه و دانشجو‬ ‫حضورشان در عرصه‬ ‫دانشگاه یک ویژگی‬ ‫است که در واقع‬ ‫خاص ایشان است‬ ‫و اگر این الگو را‬ ‫بقیهمسئوالنتبعیت‬ ‫می کردند شاید برخی‬ ‫از مسائلی که امروز در‬ ‫دانشگاه شاهد هستیم‬ ‫به وجود نمی امد‬ ‫بود‪ .‬زمان دولت اصالحات در زمینه های سیاس��ی و‬ ‫فرهنگی تعلل و نقص هایی جدی مش��اهده می ش��د‬ ‫به نوعی که احساس ان بود که این دولت در پیمودن‬ ‫سیاست های کلی نظام در عرصه های یاد شده جدی‬ ‫عم��ل نمی کند‪ .‬مق��ام معظم رهبری و دس��تگاه های‬ ‫نظارت��ی نظام ب��ه این مس��اله ورود کردن��د‪ .‬نهایت‬ ‫م��ردم با انتخاب فردی دیگر نش��ان دادند هر دولتی‬ ‫ک��ه نخواه��د در چارچوب سیاس��ت های کلی نظام‬ ‫حرکت کند دیگر مورد حمایت ملت قرار نمی گیرد‪.‬‬ ‫به نظر م��ن در زمان ریاس��ت جمهوری احمدی نژاد‬ ‫تعل��ل و لنگ زدن دول��ت در عرصه ه��ای مختلف‬ ‫داخلی و سیاس��ت خارجی نس��بت ب��ه دولت های‬ ‫قبل��ی کمتر بود‪ .‬به معنای دیگ��ر رویکرد های دولت‬ ‫نهم و دهم تقریبا با سیاست های کلی مدنظر رهبری‬ ‫همخوانی و همسویی بیشتری داشت‪ .‬به همین دلیل‬ ‫مقام معظم رهبری تا به امروز از رویکرد کلی دولت‬ ‫دفاع کردند‪ .‬البته نقایصی هم بوده که ایشان در زمان‬ ‫خود برای رفع انها تذکر دادند‪.‬‬ ‫ت�لاش برای هس��ته ای ش��دن کش��ور در‬ ‫دولت ه��ای مختلف انجام ش��د و افرادی‬ ‫ب��ا ن��گاه متف��اوت نی��ز سرپرس��ت تی��م‬ ‫مذاکره کننده ایران با غرب بودند‪ ،‬مدیریت‬ ‫مقام معظم رهبری بر رایزنی های هس��ته ای‬ ‫چگونه و از چه منظری اعمال شد؟‬ ‫‪l‬معتقدم به هرحال نق��ش دولت ها و نوع نگاه انها‬ ‫به طور طبیعی در خیلی از مس��ائل سیاسی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬ ‫فرهنگی و اقتصادی کشور موثر است‪ .‬چون دولت باید‬ ‫پشتیبانی کند تا کاری جلو رود‪ ،‬پس بالطبع نوع نگاه‬ ‫دولت بر یک مساله تاثیرگذار است‪ .‬با این تفاسیر در‬ ‫موضوع هسته ای نیز انچه مسجل است در دولت های‬ ‫مختلف نوع نگاه ها به این مساله متفاوت بود‪ .‬بعضی‬ ‫دولت ها با شجاعت بیشتری جلو رفتند بعضی دیگر‬ ‫ب��ا محافظه کاری فعالیت ها و برنامه های هس��ته ای را‬ ‫پیش بردند‪ .‬اما انچه به ذهن من می رس��د و می شود‬ ‫به طور قاطع راجع به ان صحبت کرد این اس��ت که‬ ‫دستاورد بزرگ هسته ای شدن جمهوری اسالمی ایران‬ ‫در درج��ه اول مره��ون زحم��ات و ایس��تادگی‬ ‫مق��ام معظ��م رهبری اس��ت‪ .‬یعنی همه کس��انی که‬ ‫در فعالیت های هس��ته ای حضور فعال داش��تند و از‬ ‫نزدیک بخش ه��ای فنی کار را مدیری��ت می کردند‪،‬‬ ‫تصری��ح دارند ک��ه اگ��ر هدایت کالن مق��ام معظم‬ ‫رهب��ری نبود و اگر تش��ویق و ترغیب و ایس��تادگی‬ ‫ایش��ان در برخی مواقع حس��اس نبود قطعا کش��ور‬ ‫به دس��تاورد بزرگ هسته ای نمی رس��ید‪ .‬به طور کلی‬ ‫دولت ه��ا و مس��ئوالن امر در گذش��ته و حال به طور‬ ‫قطع در هس��ته ای ش��دن ای��ران تاثیرگ��ذار بودند و‬ ‫زحم��ات انها نی��ز قابل تقدیر اس��ت‪ ،‬اما ش��خص‬ ‫ش��ماره یکی که می ت��وان به دلیل مس��تندات متعدد‬ ‫گفت این شخص با ایس��تادگی خودش نام ایران را‬ ‫در زمره کش��ورهای عضو باشگاه هسته ای ثبت کرد‬ ‫مقام معظم رهبری هستند‪.‬‬ ‫مق��ام معظم رهبری در چندین س��ال اخیر‬ ‫درباره لزوم اسالمی ش��دن علوم انسانی در‬ ‫ایران س��خنرانی های متعددی داش��تند‪ ،‬اما‬ ‫تالش گروه های مختلف در این زمینه هنوز‬ ‫به نتیجه خاصی نرسید‪ ،‬چرا؟‬ ‫‪l‬متاس��فانه برداش��تی که از صحبت های مقام معظم‬ ‫ی کردن علوم انسانی می شود‪،‬‬ ‫رهبری در حوزه اسالم ‬ ‫بعضا غلط و نادرس��ت اس��ت‪ .‬به یاد دارم که زمانی‬ ‫ایشان بحث اسالمی کردن دانشگاه ها را مطرح کردند‬ ‫اما برداشت های غلطی ش��د‪ .‬یعنی متولیان امر رفتند‬ ‫س��راغ ظواهر دانش��گاه و بیش��تر دنبال ان بودند که‬ ‫ظاهر قضیه را درس��ت کنند‪ .‬در حالیکه منظور ایشان‬ ‫از اسالمی شدن دانشگاه یا بومی کردن علوم انسانی‬ ‫اصالح ظاهر و نماد نیس��ت بلکه منظورش��ان بسیار‬ ‫عمیق تر از ان است که برخی تصور می کنند‪ .‬به واقع‬ ‫تاکیدشان این اس��ت که علوم دانشگاهی باید مبتنی‬ ‫بر فرهنگ ایرانی و متناس��ب با نیاز های جامعه باشد‪.‬‬ ‫این صحبت روش��ن و واضحی اس��ت‪ ،‬اما متاسفانه‬ ‫بعضا دیده می شود برخی مس��ئوالن با برداشت های‬ ‫غل��ط ب��ه ان ورود می کنند و وس��ط کار نیز متوقف‬ ‫می مانند‪ .‬صحبت مقام معظم رهبری این نیس��ت که‬ ‫ما دس��تاوردهای بش��ری را نفی بکنیم‪ ،‬بلکه ایش��ان‬ ‫بارها و بارها تاکید کردند که ما باید از دستاورد های‬ ‫علوم بشری در زمینه تجربی و انسانی استفاده بکنیم‬ ‫چون نکات خوب و بهینه باید اخذ ش��وند یا قائلند‬ ‫به اینکه علم بش��ری نباید در انحصار یک کش��ور و‬ ‫یک تمدن خاص باش��د‪ ،‬بلکه باید به شکل سیال از‬ ‫ای��ن ملت به ان ملت انتقال یاب��د‪ .‬اما برخی به غلط‬ ‫تص��ور می کنند که م��ا دیگر نباید از هیچ دس��تاورد‬ ‫بشری استفاده کنیم‪ .‬نگاه مقام معظم رهبری همانطور‬ ‫که گفتم این اس��ت که ایران اس�لامی ضمن استفاده‬ ‫از عل��وم غرب��ی‪ ،‬باید انها را با مبان��ی فرهنگی خود‬ ‫بازتعریف کند تا با نیاز های جامعه متناس��ب باش��د‪.‬‬ ‫م��ن به ش��خصه فارغ التحصی��ل دانش��گاه تهران در‬ ‫یکی از رش��ته های علوم انسانی هس��تم‪ .‬واقعا بخش‬ ‫عمده ای از مطالبی که تحت عنوان علوم انس��انی به‬ ‫دانش��جویان اموزش داده می شود با مبانی اعتقادی و‬ ‫فرهنگ��ی جامعه ایرانی همخوان��ی ندارد یعنی همان‬ ‫مطالب��ی ک��ه در همان فرهنگ مبدا هس��ت به عنوان‬ ‫علوم یقینی به خورد دانشجو داده می شود بدون انکه‬ ‫تناسبی با جامعه ما داشته باشد‪ .‬تحت چنین شرایطی‬ ‫ف��ارغ التحصی�لان دانش��گاهی در عل��وم انس��انی‬ ‫و ریاض��ی وقت��ی ب��ه ب��ازار کار وارد می ش��وند‬ ‫واقعا نس��بتی بی��ن اموزش ها ب��ا واقعی��ات جامعه‬ ‫نمی بینن��د‪ .‬ای��ن ای��رادی اس��ت ک��ه دانش��گاه های‬ ‫ما دارد‪.‬‬ ‫برای همین مقام معظم رهبری از پیش��رفت‬ ‫اسالمی‪ -‬ایرانی صحبت می کنند؟‬ ‫‪l‬بله در این حوزه مشکل داریم‪ .‬وقتی اقا می فرمایند‬ ‫عل��وم انس��انی مش��کل دارد به معنای ان اس��ت که‬ ‫ ترجمه محض از کتب اندیش��مندان غربی با جامعه‬ ‫ایرانی نمی خواند بنابراین باید بومی ش��ود‪ .‬یعنی اگر‬ ‫فالن عالم غربی براس��اس جامعه خود تز فکری اش‬ ‫دامن زدن به سکوالریزم است حاال در جامعه ایرانی‬ ‫که دین در بطن جامعه و عرصه سیاس��ی تاثیرگذاری‬ ‫پررنگی دارد اش��اعه س��کوالریزم با بافت نگرشی و‬ ‫مبانی فکری ملت و بس��ترهای سیاسی کشور تطابق‬ ‫و همخوان��ی ندارد‪ .‬م��ا در جامعه ای زندگی می کنیم‬ ‫که بافت سیاس��ی ان متناظر با تدین است‪ .‬در چنین‬ ‫ش��رایطی نمی توان تئوری ه��ای غیر مرتبط با فرهنگ‬ ‫و جامع��ه را باز تولی��د ک��رد‪ .‬من فک��ر می کنم نظر‬ ‫مق��ام معظم رهبری ناظر به این امر اس��ت البته ما در‬ ‫تدبیر در سیاست داخلی و خارجی‬ ‫محسن کوهکن‬ ‫چند ماه پیش یک کارشناس غربی در حوزه مسائل‬ ‫سیاسی‪ ،‬تحلیلی منصفانه و بیطرفان ه از شرایط داخلی‬ ‫و خارج��ی ایران ارائ��ه داد‪ .‬وی جایگاه و موقعیت‬ ‫اس��تراتژیک کشور در منطقه خاورمیانه را با در نظر‬ ‫گرفت��ن اوضاع داخلی نقد و بع��د از طرح مباحث‬ ‫مختلف‪ ،‬رهبری حضرت ایت اهلل خامنه ای طی ‪23‬‬ ‫س��ال اخیر را بی بدیل خواند‪ .‬حاال اگر مس��ئوالن و‬ ‫شخصیت های جمهوری اسالمی که از نزدیک درگیر‬ ‫مس��ائل اجرایی کشور هستند‪ ،‬بخواهند تاثیرگذاری‬ ‫مق��ام معظ��م رهب��ری را در حوزه ه��ای مختل��ف‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و سیاس��ت‬ ‫خارجی به تحلیل بنش��ینند‪ ،‬قطعا اهمیت و ارزش‬ ‫والی��ت امری حضرت اقا چند صد برابر بر همگان‬ ‫محرز می شود‪.‬‬ ‫یک نگاه نقادانه به سرنوش��ت کشورهای همسایه‬ ‫نش��ان می دهد که حاکمان انه��ا در چند دهه اخیر‬ ‫براساس تدبیر و عقالنیت در حوزه مسئولیت ایفای‬ ‫نق��ش نکردند‪ ،‬به طوری که بعضا اس��باب فجایعی‬ ‫بزرگ شدند و لطمات جبران ناپذیری را به خود و‬ ‫دیگر کشورها وارد اوردند‪.‬‬ ‫بدترین انها صدام حس��ین معدوم بود‪ .‬عراق وقتی‬ ‫به کش��ورمان حمله ک��رد‪ ،‬نزدیک ب��ه ‪ 30‬میلیارد‬ ‫دالر ذخایر ارزی داش��ت و بغداد به عنوان عروس‬ ‫شهرهای خاورمیانه شناخته می شد‪ ،‬اما چندین دهه‬ ‫رهبری غلط‪ ،‬وابسته و غیر عقالنی صدام جز فقر و‬ ‫بدبختی و اشغال خاک این کشور توسط نیروهای‬ ‫نظام��ی امریکا و اتحادیه اروپ��ا چیز دیگری عاید‬ ‫ملت مسلمان عراق نکرد‪.‬‬ ‫امروز نیز برخی ملل کشورهای خاورمیانه و شمال‬ ‫افریقا به خاطر دیکتاتوری و وابس��تگی حکامشان‬ ‫ب��ه غ��رب‪ ،‬برای رس��یدن ب��ه اس��تقالل و ازادی‬ ‫به پا خاستند‪ .‬شاید بعد از برگزاری انتخابات مجلس‬ ‫سیاست‬ ‫‪5‬‬ ‫*‬ ‫در مصر کسی فکر نمی کرد حسنی مبارک تا سال ها‬ ‫از قدرت کناره گیری کند‪ ،‬اما موج بیداری اسالمی‬ ‫ و خی��زش م��ردم مصر به این روی��ا رنگ واقعیت‬ ‫زد‪ .‬مصری ها در مقابل جهان خود را س��رافکنده و‬ ‫تحقیر ش��ده یافتند‪ ،‬از این رو خروشیدند و بر عمر‬ ‫سیاسی نامبارک مهر پایان زدند‪.‬‬ ‫در مقابل کشورهای اسالمی وابسته به غرب‪ ،‬ایران‬ ‫بعد از ارتحال امام(ره) نه تنها عقبگرد نکرد بلکه با‬ ‫وجود همه کارشکنی ها‪ ،‬محدودیت ها‪ ،‬تهدیدها و‬ ‫تحریم های بین المللی حرکتی کامال رو به جلو دارد‬ ‫ک��ه همه اینها مرهون تدبیر و ایس��تادگی حضرت‬ ‫مق��ام معظم رهبری اس��ت‪ .‬زیرا زمان��ی که ارتش‬ ‫عراق به فرمان صدام کویت را اشغال کرد و جنگ‬ ‫اول خلیج ف��ارس رخ داد‪ ،‬ساده اندیش��ان می گفتند‬ ‫عراق هش��ت س��ال با ایران جنگی��د و االن وقت‬ ‫تالفی اس��ت‪ ،‬یا وقتی امریکا و متحدانش به بهانه‬ ‫جلوگیری از تکثیر سالح های کشتار جمعی دوباره‬ ‫به غراق لشکر کش��یدند بعضی ها گفتند دیکتاتور‬ ‫بغداد خالد بن ولید اس��ت باید به وی کمک کرد‪،‬‬ ‫ام��ا رهبری معظم با یک جمل��ه فضا را بر همگان‬ ‫روشن کردند‪ ،‬ایش��ان فرمودند‪« :‬این جنگ‪ ،‬جنگ‬ ‫حق و باطل نیس��ت که ایران ی��ک طرف را بگیرد‬ ‫بلکه جنگ باطل با باطل است‪ ».‬به عبارت دیگر با‬ ‫همین جمله کلیدی ولی ساده و روان‪ ،‬کشور از یک‬ ‫ورطه خطرناک نجات یافت‪.‬‬ ‫در حوزه سیاس��ت داخلی نیز کسی منکر اختالف‬ ‫س��لیقه بین قوای سه گانه یا ش��خصیت های نظام‬ ‫نمی ش��ود‪ ،‬لکن وقت��ی کار به تدبی��ر رهبر معظم‬ ‫انقالب می کش��د قضیه حل می شود‪ .‬اساسا نگاه و‬ ‫تسلط حضرت اقا بر مسائل داخلی و خارجی فوق‬ ‫تصور اس��ت‪ .‬از این جهت معتقدم اگر افراد موثر‬ ‫در نهضت ملی شدن صنعت نفت ‪ 20‬درصد تدبیر‬ ‫ایشان را داشتند شاید خیلی از اتفاقاتی که ان زمان‬ ‫افتاد رخ نمی داد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫ساختار دانشگاهی خود مشکل داریم و این مقوله به‬ ‫ابتدای پی��روزی انقالب برمی گردد چون مورد تاکید‬ ‫حضرت امام(ره) نیز بود‪ .‬ایش��ان بارها تاکید داشتند‬ ‫که باید فرهنگ استعماری را کنار گذاشت تا فرهنگ‬ ‫اس��تقاللی جایگزین ان ش��ود‪ .‬ان فرهنگ استقاللی‬ ‫ی می فرمودند همین‬ ‫که بنیانگ��ذار جمهوری اس�لام ‬ ‫بومی شدن علوم انسانی است‪.‬‬ ‫رهبری در ط��ول فعالیت هایش��ان همواره‬ ‫مقاب��ل دو تفک��ر افراط��ی و تفریط��ی که‬ ‫یک��ی از س��وی مرتجع��ان و دیگ��ری از‬ ‫سوی سکوالرها پش��تیبانی می شود موضع‬ ‫داش��ته اند و از گفتم��ان انقالب اس�لامی‬ ‫دفاع کرده اند‪ .‬تحلیل ش��ما از این موضوع‬ ‫چیست؟‬ ‫‪l‬چون این دو تفکر دقیقا دو لبه یک قیچی هس��تند‪.‬‬ ‫یعنی در میدان عمل هر دو تفکر ارتجاعی و سکوالر‬ ‫به یک نقطه می رس��ند‪ .‬در س��طح جهانی دقت کنید‬ ‫جریانات ارتجاع��ی با جریانات س��کوالر هم پیمان‬ ‫هس��تند‪ .‬دو جریان امروز دس��ت به دست هم دادند‬ ‫تا موج بیداری اس�لامی را از بیخ قیچی بکنند‪ .‬شاید‬ ‫انها در ظاهر تضادهایی باهم داش��ته باش��ند‪ ،‬اما در‬ ‫عمل رژیم ارتجاعی عربستان با یک رژیم علی الظاهر‬ ‫سکوالر غرب گرای اردن یک هدف را دنبال می کند‪.‬‬ ‫در داخل کش��ور ما نیز همین شکل و شمایل وجود‬ ‫دارد‪ .‬یعنی جریانات س��کوالر و مرتجع عمال چون‬ ‫در مقوله جدایی دین از سیاس��ت با هم مش��ترکند و‬ ‫پش��ت صحنه انها نیز یکی اس��ت‪ ،‬ه��ر دو به مقابله‬ ‫ب��ا جنبش بی��داری اس�لامی و احی��ای فعالیت های‬ ‫اجتماع��ی ب��ر مبن��ای دی��ن می پردازن��د‪ .‬بنابرای��ن‬ ‫مقام معظم رهبری نس��بت ب��ه هر دوی این تفکرات‬ ‫هشدار و تنذیر می دهند‪.‬‬ ‫ایش��ان در مورد روش��نفکران چ��ه نظری‬ ‫دارند؟‬ ‫‪l‬اینج��ا باید گف��ت که بین نخبگان و روش��نفکران‬ ‫فرق اس��ت‪ .‬هر نخبه ای روشنفکر نیست و بالعکس‪.‬‬ ‫از روش��نفکری یک تعریف خاصی ش��ده است که‬ ‫مق��ام معظم رهب��ری در یک مقطع��ی مفصل به این‬ ‫مقول��ه پرداختن��د و فرمودن��د که روش��نفکری در‬ ‫ای��ران بیمار متولد ش��د‪ .‬مقام معظم رهب��ری معتقد‬ ‫ب��ه حضور و نقش افرینی طبقات نخبه و روش��نفکر‬ ‫اصیل و واقعی هستند‪ .‬کسانی که اوال متعهد به مبانی‬ ‫فرهنگی جامعه خود باشند‪ ،‬در جهت رشد و اصالح‬ ‫جامع��ه خود حرکت کنند و وابس��تگی به بیگانه هم‬ ‫نداش��ته باش��ند‪ .‬اگر دارای این سه عنصر بود از نظر‬ ‫رهب��ر معظم انقالب این فرد روش��نفکر را باید ارج‬ ‫نه��اد‪ .‬اما روش��نفکری غرب��ی نه به مبان��ی فکری و‬ ‫فرهنگ��ی جامعه خودش متعهد اس��ت و نه با مردم‬ ‫پیون��دی دارد‪ ،‬یعنی بریده از ملت و برج عاج نش��ین‬ ‫اس��ت‪ .‬ضمن انکه به خارج از کشور وابستگی دارد‪.‬‬ ‫این روش��نفکر بیمار است که این امر مورد نقد مقام‬ ‫معظ��م رهبری اس��ت‪ .‬اما نخبگان کس��انی هس��تند‬ ‫که به نوعی در فضای سیاس��ی‪ ،‬علم��ی‪ ،‬فرهنگی و‬ ‫اجتماعی و اقتصادی کش��ور موثرند حرف جدیدی‬ ‫دارند و س��رامد هستند که مقام معظم رهبری از ابتدا‬ ‫با انه��ا در ارتباط بودن��د به انها می��دان دادند و در‬ ‫زمینه های مختلف تش��ویق ش��ان کردند‪ .‬البته قش��ر‬ ‫نخبه را نباید با طبقه اش��راف هم معنا دانست‪ .‬چون‬ ‫برخ��ی نخب��گان را مت��رادف با «الی��ت» می دانند که‬ ‫همان تداعی گر اشراف ساالری و نخبه ساالری است‪.‬‬ ‫مق��ام معظم رهبری ای��ن طور ورود پی��دا نمی کنند‬ ‫و نخب��گان در واق��ع قله های انس��انی بی��ن توده ها‬ ‫و جامعه هس��تند ک��ه باید ب��ه انها ب��رای تربیت و‬ ‫ارتق��ای جامعه توج��ه کرد تا خالقیت ه��ای جامعه‬ ‫شکوفا شود‪g .‬‬ ‫*عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسالمی ‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫گفت وگو با حسین شیخ االسالم در مورد اصول سیاست خارجی مد نظر رهبر معظم انقالب‬ ‫حرکت بر مدار عزت‪ ،‬حکمت و مصلحت‬ ‫زهره دیانی‬ ‫‪ 6‬حسین شیخ االسالم می گوید‪« :‬بر اساس خط مشی رهبری باید همواره از مستضعفین در‬ ‫هر کجای دنیا که باشند دفاع کنیم‪ .‬ما از ابتدای پیروزی انقالب الگوی حرکت های اسالمی‬ ‫شدیم‪ .‬ابتدا در مساله فلسطین تاثیر گذار شدیم و بعد به همه جای دنیا تسری پیدا کرد‪».‬‬ ‫‪30‬‬ ‫سیاست خارجی مد نظر رهبر معظم انقالب‬ ‫از ابتدای اغاز رهبری ایشان بر چه اصولی‬ ‫استوار بوده است؟‬ ‫‪ l‬برای پاس��خ به این س��وال بهتر اس��ت به ابتدای‬ ‫انقالب و حتی دوران امام راحل باز گردیم‪.‬‬ ‫انق�لاب ای��ران در دنی��ای دو قطب��ی در حال��ی رخ‬ ‫داد ک��ه از طرف��ی امریکایی ها‪ ،‬لیبرال ه��ا و در واقع‬ ‫سیاست‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫وقتی به رهبری‬ ‫رسیدند سه اصل‬ ‫را برای همه مشخص‬ ‫کردند؛ عزت‪ ،‬حکمت‬ ‫و مصلحت که هر‬ ‫کدام از اینها ریشه در‬ ‫تعلیمات اسالمی دارد‪.‬‬ ‫این اصول همانطور‬ ‫که اشاره کردم در‬ ‫شعارهایانقالب‬ ‫هم نمود دارد‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫امپریالیس��م روی کار بود و از سوی دیگر سکوالرها‬ ‫و مارکسیس��ت ها هم صاحب ق��درت بودند‪ .‬در این‬ ‫میان رهبری انقالب ایران بر عهده عالم فرزانه ای بود‬ ‫که به صورت دیگری دنیا را تعریف می کرد‪ .‬این نوع‬ ‫نگاه نش��ات گرفته از اعتقادات مردم بود؛ مردمی که‬ ‫انقالبی را بر پایه ش��عار نه ش��رقی و نه غربی به ثمر‬ ‫رس��انده بودند و اعتقادش��ان بر پایه خدا و معنویت‬ ‫استوار بود‪.‬‬ ‫ای��ن مردم به رهبری امام راحل توانس��تند در تدوین‬ ‫قانون اساسی خود دین و معنویت را لحاظ کنند‪ ،‬در‬ ‫حالی که تا پیش از ان سیاس��تمداران ما «سیاس��ت»‬ ‫را برای اداره کش��ور کافی می دانس��تند و بر این باور‬ ‫بودند که دین یک مساله شخصی و فردی است‪.‬‬ ‫بنابرای��ن اولین انگیزه و هدف مردم و امام از ش��عار‬ ‫نه ش��رقی و نه غربی‪ ،‬استقالل و ازادی بود‪ .‬در واقع‬ ‫استقالل در مقابل س��لطه گران و کسانی که به خاطر‬ ‫منفعت خودشان از کشورها بهره کشی می کردند‪.‬‬ ‫ام��ا روح الهی که در ش��عار های مردم م��ا متبلور‬ ‫می ش��د بر اس��اس اص��ول اعتقاد به خ��دا بود‪ .‬در‬ ‫هم��ه حرکت ها امام ب��ه صورت ش��عار دنیا را به‬ ‫دو جبهه تقس��یم می کرد؛ جبه��ه خدایی ها و جبهه‬ ‫پیروان شیطان‪.‬‬ ‫در حقیقت در جمهوری اسالمی ما بر پایه عقالنیت‬ ‫می خواس��تیم خودمان باش��یم و حتی دی��ن و دنیا را‬ ‫هم در قانون اساس��ی یکپارچه کردی��م در حالی که‬ ‫غربی ها دین را برای امور فردی و سیاس��ت را برای‬ ‫امور حکومت داری قلمداد می کردند‪.‬‬ ‫در قانون اساس��ی ما س��لطه جویی و سلطه پذیری را‬ ‫نفی و استقالل خودمان را حفظ می کنیم یعنی اجازه‬ ‫دخالت به بیگانگان را نمی دهیم تا بر ما س��لطه پیدا‬ ‫کنند‪ .‬به بیان دیگر می ت��وان گفت انقالب دگرگونی‬ ‫جدی در سیاست خارجی ما ایجاد کرد‪.‬‬ ‫ما در سیاس��ت خارجی ایران ایج��اد حکومت عدل‬ ‫و ح��ق را از حق��وق همه م��ردم می دانی��م‪ ،‬بنابراین‬ ‫سرنوش��ت ملت های دیگر برای ما مهم اس��ت و ما‬ ‫در این مس��ائل دخالت می کنیم تا ملت ها خودش��ان‬ ‫بتوانند به حقش��ان برس��ند‪ .‬در واقع م��ا از مبارزات‬ ‫مس��تضعفین مقاب��ل مس��تکبرین دف��اع می کنی��م‪.‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای وقتی به رهبری رس��یدند‬ ‫س��ه اصل را ب��رای همه مش��خص کردن��د؛ عزت‪،‬‬ ‫حکم��ت و مصلحت که هر کدام از اینها ریش��ه در‬ ‫تعلیمات اسالمی دارد‪ .‬این اصول همانطور که اشاره‬ ‫کردم در شعارهای انقالب هم نمود دارد‪.‬‬ ‫البته طبیعی اس��ت این شعارها در برهه های مختلف‬ ‫دارای تفاس��یر متفاوت اس��ت‪ .‬یک��ی از اصول مهم‬ ‫سیاس��ت خارجی‪ ،‬وحدت و حف��ظ تمامیت ارضی‬ ‫اس��ت بدون باج دهی به مس��تکبران و شما دیدید در‬ ‫طول این س��ال ها با وجودی که استکبار در مقابل ما‬ ‫اردوکشی کرده و حتی در طول دوران جنگ‪ ،‬جنگی‬ ‫ک��ه به ظاهر با یک کش��ور بود اما حامیان بس��یاری‬ ‫پش��ت ان بودند‪ ،‬نه تنها زیر سلطه نرفتیم بلکه حتی‬ ‫یک وجب از خاک خود را از دست ندادیم‪.‬‬ ‫از سوی دیگر از اصول مهمی که امام راحل و رهبری‬ ‫در سیاست خارجی همواره بر ان تاکید کرده اند این‬ ‫است که مسلمانان امت واحد هستند‪.‬‬ ‫رهب��ر معظم انقالب در اغاز س��ال جاری‬ ‫سخنان مهمی بیان فرمودند که در میان انها‬ ‫س��رفصل ها و محورهای مهم��ی در مورد‬ ‫سیاس��ت خارجی ایران وجود داشت‪.‬لطفا‬ ‫در این مورد توضیحاتی بفرمایید‪.‬‬ ‫‪ l‬انچه می توان از س��خنان ایشان برداشت کرد این‬ ‫اس��ت که عل��م و دانش برای ملت ما وس��یله اقتدار‬ ‫اس��ت‪ .‬ما سلطه کس��ی را نمی پذیریم و خودمان هم‬ ‫زور گویی نمی کنیم‪ .‬این س��خنرانی در حالی بیان شد‬ ‫که ما با حوادث مصر و تونس و س��ایر کش��ورهای‬ ‫عربی مواجه بودیم‪.‬‬ ‫در واق��ع ما ب��ا تحوالت بنیادی رو ب��ه رو بودیم‪ .‬اگر‬ ‫به گذش��ته نگاه کنیم یک��ی از ویژگی های انقالب ما‬ ‫ه��م همین بود که امام راح��ل میلیون ها نفر را با این‬ ‫انگیزه که اراده مردم سرنوشت ساز است به خیابان ها‬ ‫اوردند یعنی حضوری برای تعیین سرنوش��ت ملی و‬ ‫البته با انگیزه الهی‪.‬‬ ‫انچه در مصر هم اتفاق افتاد درس��ت شبیه انقالب ما‬ ‫بود‪ .‬مردم با دست های خالی با شعار اهلل اکبر خواستار‬ ‫س��رنگونی نظام ش��دند‪ .‬اگر دقت کنید رهبر معظم‬ ‫انقالب در خص��وص تحوالت مص��ر صحبت های‬ ‫مهمی مطرح کردند که نش��ان داد موضع ما در مورد‬ ‫مردم مصر قبل و بعد از انقالبش هیچ تغییری نکرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫ما در اصول مد نظر رهبری به خوبی مشاهده می کنیم‬ ‫که ایشان همواره در همه برهه ها بر این عقیده استوار‬ ‫بوده ان��د که باید از مردم منطقه دف��اع کنیم‪ .‬البته این‬ ‫مس��اله از ابتدای انقالب از ارمان های ما بوده است‪.‬‬ ‫چنانکه در سال های ابتدایی انقالب این شعار همواره‬ ‫از س��وی مردم مطرح می ش��د که «امروز ایران فردا‬ ‫فلسطین»‪.‬‬ ‫بنابراین بر اس��اس خط مشی رهبری باید همواره از‬ ‫مستضعفین در هر کجای دنیا که باشند دفاع کنیم‪ .‬ما‬ ‫از ابتدای پیروزی انقالب الگوی حرکت های اسالمی‬ ‫شدیم‪ .‬ابتدا در مساله فلسطین تاثیر گذار شدیم و بعد‬ ‫این به همه جای دنیا تسری پیدا کرد‪.‬‬ ‫اگر خوب تحوالت این س��ال ها را رصد کنید متوجه‬ ‫می ش��وید که رهبر معظم انقالب در تالش هس��تند‬ ‫تا دموکراسی وابس��ته که دیکتاتورها و و سلطه گران‬ ‫دنبال ماندگاری ان هس��تند‪ ،‬ریش��ه کن شده و شاهد‬ ‫دموکراسی مستقل و البته واقعی مانند انچه در ایران‬ ‫حاکم است‪ ،‬باشیم‪.‬‬ ‫رهب��ر معظم انق�لاب در مورد مس��ئولیت‬ ‫ایران در برابر مسائل جهانی و منطقه ای چه‬ ‫نگاهی دارند؟‬ ‫‪ l‬برخالف انچه بلندگوهای تبلیغاتی استکبار مطرح‬ ‫می کنن��د از دیدگاه رهبر معظ��م انقالب در تحوالت‬ ‫اخیر مس��اله شیعه و س��نی مطرح نیست بلکه ایشان‬ ‫مخال��ف هرگونه ظلم و س��تم به مردم هس��تند‪ .‬مثال‬ ‫در م��ورد بحری��ن که ال خلیفه حکوم��ت دارد یا در‬ ‫عربس��تان که وضع بسیار بدتر است‪ ،‬موضع ما یکی‬ ‫است‪.‬‬ ‫ب��ه بی��ان دیگر‪ ،‬رهبر معظ��م انق�لاب می فرمایند ما‬ ‫از مردم بحرین به این دلیل که ش��یعه هس��تند دفاع‬ ‫نمی کنیم بلکه ما از هم��ه مظلومان حمایت می کنیم‪.‬‬ ‫برای مثال می توان به مردم غزه اشاره کرد‪ .‬انها شیعه‬ ‫نیس��تند اما مورد ظلم قرار گرفته ان��د پس ما باید از‬ ‫انها دفاع کنیم‪.‬‬ ‫از این نوع نگاه می ش��ود به اینجا رسید که در مسائل‬ ‫جهانی و منطقه ای دو جبهه وجود دارد‪ :‬جبهه مومنین‬ ‫و جبهه شیاطین که البته امروز توازن قوا به نفع جبهه‬ ‫مومنی��ن تغییر جهت داده و این جبهه تقویت ش��ده‬ ‫است‪ .‬در شرایط کنونی تسلیحات اسرائیل دیگر قادر‬ ‫نیست قدرت نمایی کند و همه چیز با بیداری اسالمی‬ ‫که به وجود امده به نفع ما در حال تغییر است‪.‬‬ ‫سیاستاستکبار ستیزیمدنظررهبرمعظمانقالب‬ ‫چهشاخص هاییدارد؟‬ ‫‪ l‬رهبر معظم انقالب در سیاس��ت خارجی مخالف‬ ‫سلطه گری و س��لطه پذیری هس��تند‪ .‬ایشان معتقدند‬ ‫نباید بگذاریم امریکا و غرب و ش��رق بر ما و منطقه‬ ‫حاکم شوند‪ .‬همچنین ما خودمان هم نمی خواهیم بر‬ ‫کسی سلطه پیدا کنیم‪.‬‬ ‫در همین راستا البته دفاع از مستضعفین در این اصول‬ ‫از جایگاه مهمی برخوردار است‪.‬‬ ‫منظور از تبدیل سیاست خارجی تدافعی به‬ ‫سیاست خارجی تهاجمی از دیدگاه رهبری‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬رهب��ر معظ��م انقالب معتقدند م��ا از ابر قدرت ها‬ ‫طلبکار هستیم‪ .‬اینجا البته یک نکته مهم وجود دارد‪.‬‬ ‫اس�لامی که ما مدافع ان هستیم اسالم ناب محمدی‬ ‫است‪ ،‬نه اس�لام متحجر یا اسالم لیبرال‪ .‬اسالمی که‬ ‫م��ا از ان دفاع می کنی��م بر پایه معنوی��ت‪ ،‬اخالق و‬ ‫عدالت است‪ .‬بر اساس دیگاه ایشان ما باید مدبرانه و‬ ‫حکیمانه و بر اساس معنویت عمل کنیم‪.‬‬ ‫در حالی که در اس�لام لیبرالی ک��ه غربی ها به دنبال‬ ‫ان هس��تند مساله اصلی گسترش فرهنگ غربی و در‬ ‫واقع نوکری انهاس��ت‪ .‬از دیگر سو اسالم متحجر یا‬ ‫همان اس�لام طالبانی هم چیزی است که مورد پسند‬ ‫غربی هاست‪.‬‬ ‫اما ما در مناس��بات بین المللی دنبال هیچ کدام از این‬ ‫الگوها نیس��تیم‪ ،‬بلکه بر اساس دیدگاه رهبری در پی‬ ‫دس��تیابی به اهدافمان توسط اموزه ها و اصول اسالم‬ ‫ناب محمدی هستیم‪.‬‬ ‫بیداری اسالمی از نگاه رهبری چیست؟‬ ‫‪ l‬بیداری اس�لامی حرف امروز نیست‪ .‬این بیداری‬ ‫اس�لامی همان چیزی اس��ت که ما تبل��ورش را در‬ ‫انقالب اس�لامی خودمان دیدیم‪ .‬امام راحل از همان‬ ‫دوران مب��ارزه بر بیداری اس�لامی تاکی��د می کردند‬ ‫والبت��ه نیروی محرکه پیروزی انق�لاب ما هم همین‬ ‫بیداری اسالمی بود‪.‬‬ ‫در واق��ع جمهوری اس�لامی یک الگ��وی خوب در‬ ‫این زمینه اس��ت‪ .‬حاال این اتفاق پس از س��ه دهه در‬ ‫کشورهای دیگر در حال وقوع است‪.‬‬ ‫اینج��ا یک نکته وجود دارد و ان این اس��ت که اگر‬ ‫مردم در ش��رایط فعلی ش��ناخت درس��تی از حقایق‬ ‫نداشته باشند مشکالت زیادی ایجاد می شود‪ ،‬چرا که‬ ‫امریکا و کش��ورهای غربی به شدت تالش می کنند‬ ‫قیام های اخیر را که به سبب بیداری اسالمی رخ داده‬ ‫است مصادره کنند‪.‬‬ ‫اما شما در مقابل بررسی کنید سخنان مقام معظم رهبری‬ ‫را در چن��د ماه اخیر و ببینید که ایش��ان چه قدر خوب‬ ‫روش��نگری کرده اند در خصوص تالش استکبار برای‬ ‫مصادره انقالب های مردمی اخیر‪.‬‬ ‫ش��ما در ماجرای میدان التحریر مصر دیدید که متن‬ ‫س��خنرانی و روشنگری های ایش��ان با چه استقبالی‬ ‫مواجه شد‪.‬‬ ‫ب��ه بی��ان دیگر ایش��ان هم��واره در کن��ار راهنمایی‬ ‫ب��رای پی��روزی این حرکت ه��ا هش��دار داده اند در‬ ‫م��ورد خطراتی که ای��ن بیداری اس�لامی را تهدید‬ ‫می کند‪g .‬‬ ‫‪31‬‬ ‫بین الملل‬ ‫دیگره داری‬ ‫نگاهسرمای‬ ‫بحران‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫اقتصاد بحران زده و شورش های اجتماعی در اروپا‬ ‫جنگ برای بقا‬ ‫‪ 1‬پ��س از برکناری اس��تراوس کان‪ ،‬رئیس صندوق‬ ‫بین الملل��ی پول‪ ،‬بر س��ر تعیین جانش��ین او رقابت‬ ‫ش��دیدی میان کش��ورهای صنعتی و کشورهای در‬ ‫اس��تانه صنعتی شدن اغاز شده است‪ .‬ریاست دائمی ‬ ‫اروپا بر این نهاد‪ ،‬دیگر خوشایند کشورهای در استانه‬ ‫پیش��رفت نیس��ت‪ .‬برکناری اس��تراوس کان‪ ،‬رئیس‬ ‫صن��دوق بین المللی پول این نه��اد بین المللی مهم را‬ ‫در حالی که با دش��واری های بزرگی روبه رو است‪ ،‬با‬ ‫مش��کل رقابت های درونی بر سر تعیین رئیس جدید‬ ‫نیز روبه رو کرده اس��ت‪ .‬ریاست صندوق بین المللی‬ ‫پول تاکنون همواره بر عهده یک اروپایی بوده است‪.‬‬ ‫این گزینش بی دلیل نیست؛ در حال حاضر ‪ ۲۵‬درصد‬ ‫تولید ناخال��ص جهان به کش��ورهای عضو اتحادیه‬ ‫اروپ��ا تعلق دارد‪ .‬اما س��هم کش��ورهای معروف به‬ ‫بی ‪.‬ار‪.‬ای‪.‬س��ی که برزیل‪ ،‬روسیه‪ ،‬هند و چین را در‬ ‫برمی گیرد‪ ،‬تنها ‪ ۱۸‬درصد تولید ناخالص جهان است‪.‬‬ ‫به این ترتیب‪ ،‬وزن کش��ورهای درحال صنعتی شدن‬ ‫هنوز انقدر نیس��ت که بتوانند استدالل قابل پذیرشی‬ ‫‪32‬‬ ‫برای طرد اروپا از صندلی ریاست صندوق بین المللی‬ ‫پول داشته باشند‪ .‬با این همه‪ ،‬اوضاع اقتصادی فعلی‬ ‫جه��ان‪ ،‬انگیزه رهب��ری صندوق بین الملل��ی پول را‬ ‫در می��ان کش��ورهای در حال صنعتی ش��دن تقویت‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬کش��ورهای صنعتی با مشکالت بزرگی‬ ‫روبه رو هس��تند که پایان ان قابل پیش بینی نیس��ت‪.‬‬ ‫بده��ی کش��ورهای اروپایی مرزهای قاب��ل تصور را‬ ‫درنوردی��ده و کس��ری بودجه ایاالت متح��ده امریکا‬ ‫س��ال به سال بیشتر می شود‪ .‬در مقابل‪ ،‬در کشورهای‬ ‫درحال صنعتی ش��دن‪ ،‬رش��د ش��تابناک اقتصادی از‬ ‫یک سو زمینه س��از تورم شده و از سوی دیگر ورود‬ ‫س��رمایه های س��نگین خارجی پدیده کاهش ارزش‬ ‫پول ه��ای مل��ی را به وجود اورده اس��ت‪ .‬در تحلیل‬ ‫نهایی‪ ،‬ش��رایط اقتصادی فعلی جهان‪ ،‬وزن اقتصادی‬ ‫کشورهای درحال پیشرفت را چنان باال برده که انها‬ ‫ح��ق دارند خواس��تار انطباق سیاس��ت های صندوق‬ ‫بین المللی پول با نیازهای خود شوند و چنین چیزی‪،‬‬ ‫هنگامی عملی اس��ت که ریاست این نهاد به منتخب‬ ‫انها سپرده شود‪.‬‬ ‫حاصل بحران اقتصادی اروپا از ‪ 2010‬تا اکنون‬ ‫قاره اروپا متش��کل از ‪ 48‬کش��ور ب��ا جمعیتی معادل‬ ‫‪ 665‬میلیون نفر اس��ت و به ج��رات می توان گفت که‬ ‫عمده کشورهای این قاره دارای سطح زندگی استاندارد‬ ‫هس��تند‪ .‬اروپا بزرگ تری��ن نظام اقتص��ادی جهان را‬ ‫داراست‪ .‬همچنین این قاره بخش تولید و مالی بسیار‬ ‫قوی ای دارد‪ .‬بسیاری از تولیدات بزرگ صنعتی دنیا و‬ ‫س��وداورترین و بزرگ ترین بانک های جهانی در این‬ ‫قاره قرار دارند‪ .‬اتحادیه اروپا بزرگ ترین قطب تجاری‬ ‫جهان اس��ت اما با بحران مال��ی جهانی‪ ،‬قدرت خرید‬ ‫مردم‪ ،‬تولید و صادرات کاهش یافته و نرخ بهره بانکی‬ ‫دچار نوسان اس��ت‪ .‬اینها دست به دست هم دادند تا‬ ‫اتحادی��ه اروپا با رکود مواجه ش��ود‪ .‬در اوایل بحران‬ ‫مالی جهانی «مانوئل باروسو»‪ ،‬رئیس کمیسیون اتحادیه‬ ‫اروپا گفت‪« :‬برای پشت سر گذاشتن این بحران به یک‬ ‫عزم قدرتمندانه نیاز اس��ت اما اتحادی��ه اروپا در پیدا‬ ‫کردن راه حل برای بحران مالی جهانی ناتوان است‪».‬‬ ‫درحالی که اخبار مثبت��ی از اوضاع اقتصادی امریکا و‬ ‫اس��یا گزارش می ش��ود‪ ،‬گزارش ها حکایت از وخیم‬ ‫یونان‬ ‫در سال های اخیر برای حفظ معیارهای اتحادیه پولی‬ ‫اروپا ‪ ،‬دولت یونان امار اقتصادی رسمی کشور را مرتبا‬ ‫و عمدا دس��تکاری کرد‪ .‬در اوایل س��ال ‪ ،2010‬فاش‬ ‫ش��د که یونان از س��ال ‪ 2001‬به بانک گلدمن ساچ و‬ ‫دیگر بانک ها‪ ،‬میلیون ها دالر پول داده است تا مبادالتی‬ ‫ر ا ترتیب دهند که س��طح واقعی اس��تقراض را پنهان‬ ‫کند‪ .‬هدف از این دادوستدها که توسط چندین دولت‬ ‫یونان انجام ش��ده بود این بود که انها را قادر سازد که‬ ‫بیشتر از حد ممکن خرج کنند و در عین حال کسری‬ ‫واقعی را از چش��م ناظران اتحادی��ه اروپا پنهان کنند‪.‬‬ ‫معطوف ش��دن نگاه ها به سمت یونان‪ ،‬بی قانونی های‬ ‫دیگری را نیز اشکار کرد از جمله استفاده از مشتقات‬ ‫و «دس��تکاری» امار (برای تامی��ن معیارهای اتحادیه‬ ‫پولی) که در مورد دیگر کشورهای عضو اتحادیه اروپا‬ ‫خصوصا ایتالیا هم مش��اهده ش��ده بود‪ ،‬ولی در مورد‬ ‫یونان بدترین حالت رخ داده است‪.‬‬ ‫شرایط پیش روی‬ ‫اسپانیا تا حدی شبیه‬ ‫شرایطی است که‬ ‫منجر به سقوط نظام‬ ‫بانکداری ایرلند شد؛‬ ‫سرمایه گذارانجهانی‬ ‫به دلیل خطرهای‬ ‫موجود در نظام مالی‬ ‫این کشور تمایلی به‬ ‫خرید اوراق قرضه اش‬ ‫ندارند‬ ‫فرانسه‬ ‫فرانسه نیز با مشکالت اقتصادی خاص خودش مواجه‬ ‫است‪ .‬پیش بینی می ش��ود میزان کسری بودجه فرانسه‬ ‫در س��ال ‪ 2010‬به ‪ 2/8‬درص��د تولید ناخالص داخلی‬ ‫این کش��ور برسد که بیشترین رقم در ‪ 50‬سال گذشته‬ ‫است‪ .‬براوردها حاکی از ان است که میزان بدهی های‬ ‫فرانس��ه در سال جاری به ‪ 83/2‬درصد تولید ناخالص‬ ‫داخلی فرانس��ه برس��د که این رقم به معنای افزایش‬ ‫‪ 20‬درصدی این بدهی ها در دو س��ال گذش��ته است‪،‬‬ ‫حتی پی��ش از بروز بحران اقتصادی اخیر در اروپا نیز‬ ‫« فرانس��وا فیلون» نخست وزیر فرانسه‪ ،‬اعالم کرده بود‬ ‫کشورش ورشکسته است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫ش��دن اوضاع اقتصادی اروپا دارد؛ به گونه ای که گفته‬ ‫می ش��ود اتحادیه اروپا وارد بدتری��ن دوران اقتصادی‬ ‫خود پس از جنگ جهانی دوم ش��ده اس��ت‪ .‬براساس‬ ‫گزارش رس��می کمیس��یون اروپ��ا‪ ،‬رک��ود و بحران‬ ‫اقتص��ادی در این اتحادیه که هم اکن��ون به اوج خود‬ ‫رسیده تا سال اینده ادامه خواهد یافت و شمار بیکاران‬ ‫به ش��دت در حال افزایش است‪ .‬در مجموع ‪27‬کشور‬ ‫عضو اتحادیه اروپا و ‪16‬کش��وری ک��ه از واحد پول‬ ‫یورو اس��تفاده می کنند‪ ،‬امس��ال با کاهش ‪4‬درصدی‬ ‫رشد اقتصادی مواجه خواهند شد‪ .‬مثال رشد اقتصادی‬ ‫ایرلند ‪ 9‬درصد‪ ،‬المان‪5/4‬درصد و کش��ورهای حوزه‬ ‫بالتی��ک به طور متوس��ط بی��ش از ‪10‬درصد س��قوط‬ ‫خواهند کرد‪.‬‬ ‫همچنین کمیسیون اروپا از بیکار شدن ‪8/5‬میلیون نفر‬ ‫در اتحادیه اروپا تا پایان سال اینده خبر داد که بدین‬ ‫ ترتی��ب نرخ بیکاری در ای��ن اتحادیه به ‪11/5‬درصد‬ ‫خواهد رس��ید که باالترین نرخ بیکاری پس از جنگ‬ ‫جهانی دوم اس��ت‪ .‬در حالی که نرخ بیکاری فرانس��ه‬ ‫به ‪11‬درصد رسیده اس��ت‪ ،‬شمار بیکاران در فرانسه‬ ‫و انگلس��تان تا سال اینده از س��ه میلیون نفر خواهد‬ ‫گذشت و اس��پانیا بدترین وضعیت بیکاری را دارد‪،‬‬ ‫به ط��وری که از هر پن��ج کارگر یکی بیکار ش��ده و‬ ‫نرخ بیکاری به ‪20‬درصد رس��یده است‪ .‬همچنین در‬ ‫سال جاری حجم صادرات در اتحادیه اروپا ‪13‬درصد‬ ‫کاهش پیدا خواهد کرد‪.‬‬ ‫اسپانیا‬ ‫می��زان بدهی ه��ای نظام بانک��داری اس��پانیا و نیاز به‬ ‫سرمایه گذاری های مجدد بانک های این کشور‪ ،‬احتماال‬ ‫ب��ر توانایی پرداخ��ت دیون این کش��ور تاثیر خواهد‬ ‫گذاشت و این کشور را بعد از ایرلند قربانی و مجبور‬ ‫به درخواس��ت کمک مالی خواه��د کرد‪ .‬در چهار ماه‬ ‫اول س��ال ‪ 2011‬دولت اسپانیا و بانک های این کشور‬ ‫باید حدود ‪ 70‬میلیارد یورو از طریق بازار اوراق بهادار‬ ‫و فروش اوراق قرضه این کش��ور جم��ع کنند که به‬ ‫نظر کارشناسی نویسنده گزارش مزبور ازمایش خوبی‬ ‫ایسلند‬ ‫زیانی که در اثر وقوع اتشفش��ان ایسلند به شرکت های‬ ‫هواپیمایی وارد می شود ‪ 200‬میلیون دالر در روز عنوان‬ ‫شده که بدین ترتیب این شرکت ها طی پنج روز اول این‬ ‫بحران یک میلیارد دالر زیان کرده اند‪ .‬رئیس کمیس��یون‬ ‫اروپا دس��تور داده است مطالعه ای جامع در مورد اثرات‬ ‫این بحران بر اقتصاد اروپا انجام شود‪ ،‬این در حالی است‬ ‫که کارشناس��ان از احتمال فعال شدن اتشفشانی دیگر و‬ ‫بزرگ تر در ایس��لند خبر داده اند‪ .‬در حالی که زیان ناشی‬ ‫از این پدیده بر اقتصاد اروپا مش��خص نیس��ت‪ ،‬اما باید‬ ‫گفت شرکت های هواپیمایی بازندگان اصلی این پدیده‬ ‫هس��تند و ارزش سهام ش��رکت های هواپیمایی اروپا به‬ ‫ش��دت کاهش پیدا خواهد کرد‪ .‬براساس براورد انجمن‬ ‫بین المللی حمل ونقل هوایی (یاتا) ش��رکت های هوایی‬ ‫در مجم��وع روزانه ‪ 130‬میلیون پوند عایدی از دس��ت‬ ‫می دهند و اگر این وضعیت چند هفته بیش��تر ادامه پیدا‬ ‫کند این رقم به میلیاردها پوند می رسد‪ .‬همچنین عالوه‬ ‫بر مشکالت زیست محیطی و خس��ارات ناشی از ان و‬ ‫افزایش بیماری و جلوگیری از کش��اورزی و دامپروری‬ ‫در مناطقی از اروپا‪ ،‬اختالل هوایی مش��کلی جدی برای‬ ‫نق��ل و انتقال کاالهایی همچون غ��ذا و گل ایجاد کرده‪،‬‬ ‫زی��را در مدت زمانی کوتاه قابلیت مص��رف خود را از‬ ‫دست می دهند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ایرلند‬ ‫یک��ی از دغدغه های اصلی در م��ورد طرح نجات مالی‪،‬‬ ‫این بود که بحران ممکن اس��ت به کش��ورهای دیگری‬ ‫غیر از یونان هم گس��ترش پیدا کن��د‪ .‬این بحران باعث‬ ‫کاهش اطمینان در دیگر کشورهای اروپایی شد‪ .‬ایرلن د با‬ ‫کسری بودجه معادل ‪ 14/3‬درصد تولید ناخالص داخلی‪،‬‬ ‫انگلیس با ‪ 12/6‬درصد‪ ،‬اسپانیا با ‪ 11/2‬درصد و پرتغال با‬ ‫‪ 9/4‬درصد در معرض بیش��ترین ریس��ک ق��رار دارند‪.‬‬ ‫در اوری��ل ‪ ،2010‬در پی افزایش بازده��ی اوراق قرضه‬ ‫دوس��اله ایرلند‪ ،‬نمایندگی بدهی دولتی ایرلند اعالم کرد‬ ‫که دولت این کشور «هیچ تعهد عمده ای برای تامین مالی‬ ‫مجدد» در س��ال ‪ 2010‬ندارد‪ 20 .‬میلیارد یورو مورد نیاز‬ ‫در س��ال ‪ ،2010‬با ‪ 23‬میلیارد یورو نقد متوازن ش��د‪ .‬در‬ ‫‪ 18‬می ‪ ،‬نمایندگی مذکور بازار را تست کرد و معادل ‪1/5‬‬ ‫میلیارد یورو اوراق قرضه منتش��ر کرد که تا سه برابر ان‪،‬‬ ‫پذیره نویسی شد‪ .‬افزایش نگرانی ها از وضعیت بحران مالی‬ ‫و بدهی ایرلند تاثیر منف��ی زیادی بر کاهش ارزش یورو‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫برای سنجش میزان اشتهای سرمایه گذاران خواهد بود‪.‬‬ ‫همچنین ‪ ،‬چالش های پیش روی اسپانیا همچنان باقی‬ ‫خواه��د ماند تا وقتی که دولت ی��ا بانک ها بتوانند بر‬ ‫مش��کالت کمبود بودجه پیش رویشان در بهار ‪2011‬‬ ‫به طریقی فائق ایند‪ .‬شرایط پیش روی اسپانیا تا حدی‬ ‫شبیه شرایطی است که منجر به سقوط نظام بانکداری‬ ‫ایرلند ش��د؛ س��رمایه گذاران جهانی به دلیل خطرهای‬ ‫موجود در نظام مالی این کشور تمایلی به خرید اوراق‬ ‫قرضه اش ندارند‪.‬‬ ‫انگلیس‬ ‫دول��ت نوپای دیوی��د کامرون با مخمصه ای مش��ابه‬ ‫نیک��وال س��ارکوزی در فرانس��ه روب��ه رو ش��د‪.‬‬ ‫اعتصاب های شهروندان اروپا به طور مستقیم ریشه در‬ ‫تصمیم رهبران سیاس��ی این منطقه دارد‪ .‬همچنان که‬ ‫در انگلیس این ناارامی اندکی پس از نشست پارلمانی‬ ‫این کش��ور که ب��ا حضور کامرون و کل��گ (رهبران‬ ‫دولت ائتالفی) برگزار ش��د‪ ،‬به راه افتاد‪ .‬نشس��تی که‬ ‫در ان جورج اوزبورن‪ ،‬وزیر خزانه داری اعتراف کرد‬ ‫که کس��ری بودجه انگلیس هم اکنون ‪ 10‬درصد تولید‬ ‫ناخالص ملی این کشور را تشکیل می دهد و به همین‬ ‫دلی��ل دولت مجبور به کاهش هزینه و اعمال ریاضت‬ ‫بخش های مختلف ش��ده اس��ت‪ .‬تصمیم اعالم شده‬ ‫دولت ائتالفی انگلیس در همان س��اعت های اولیه با‬ ‫ی روبه رو ش��د و هزاران نفر به‬ ‫واکنش ش��دید مردم ‬ ‫س��مت پارلمان (محل جلس��ه س��ران دولت) هجوم‬ ‫بردند‪g .‬‬ ‫‪33‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫دولت های رفاهی و ملی گرا علیه لیبرال های طرفدار جهانی سازی‬ ‫نبرد سوسیالیسم و لیبرالیسم‬ ‫دکتر ماکان عیدی پور‬ ‫‪2‬‬ ‫موضوع تظاهرات در کشورهای‬ ‫اروپ��ای غرب��ی برمی گ��ردد ب��ه‬ ‫س��اختار سیس��تم تامین اجتماعی‬ ‫و انچ��ه در اروپا ب��ه ان رفاه گرایی‬ ‫گفته می ش��ود‪ .‬مس��اله اینجاس��ت‬ ‫ک��ه اروپای غربی هم مانند س��ایر کش��ورها در جهان‬ ‫غ��رب ی��ک س��یر تکام��ل س��اختار رفاه��ی را طی‬ ‫ک��رده و این س��یر انجایی به اوج رس��ید ک��ه در اغاز‬ ‫قرن بیستم جنبش های رفاه گرایانه یا جنبش هایی که با‬ ‫شعارهای حقوق کارگران‪ ،‬حقوق طبقه محروم‪ ،‬مبارزه‬ ‫‪34‬‬ ‫با اختالف طبقاتی و س��ایر اینها ب��ه میدان امده بودند‪،‬‬ ‫تقریبا صحنه سیاسی کشورهای اروپای غربی را تسخیر‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫از دیگر سو ظهور مارکسیسم به عنوان یک ایدئولوژی‬ ‫با محوریت این دغدغه ها و در کنار ان حضور مفاهیم‬ ‫سوسیالیسم در گفتمان اجتماعی اروپا سبب شد که این‬ ‫شعارها شکل جدی تری به خودشان بگیرند و تبدیل به‬ ‫پرچم هایی شوند در دست احزاب و گروه های مختلف‬ ‫برای کشمکش های سیاسی‪.‬‬ ‫واقعیت این است که بعد از انقالب صنعتی و بعد از‬ ‫گذراندن دورانی که از ان به عنوان دوران مدرن اروپا‬ ‫یا عصر مدرنیته در اروپا یاد می شود و با شکل گیری‬ ‫جوامع ش��هری و صنعتی‪ ،‬مس��اله حق��وق کارگر و‬ ‫مس��اله توزیع عادالنه درامد یک دغدغه اساس��ی در‬ ‫جامعه اروپا شد‪.‬‬ ‫نهایت��ا در فاصل��ه بین جن��گ اول و دوم جهانی این‬ ‫مسائل به اوج خودش رس��ید تا جایی که دیدیم در‬ ‫بین دو جنگ در کش��ورهایی مثل المان‪ ،‬فرانس��ه و‬ ‫انگلیس‪ ،‬احزاب مختلف تقریبا بر یک موضوع اتفاق‬ ‫نظر داش��تند و ان هم محوریت مساله توزیع درامد‬ ‫و اخت�لاف طبقاتی بود‪ .‬از یک س��و در المان نازی‬ ‫موضوع نگاه سوسیالیس��تی به مساله رفاه وجود دارد‬ ‫و از سوی دیگر در فرانسه و انگلیس هم جنبش های‬ ‫کارگری‪ ،‬س��ندیکاها و اح��زاب به اصطالح چپ در‬ ‫واق��ع نمود خاص��ی دارند‪ .‬این مس��اله تاجایی پیش‬ ‫رفت که بعد از جنگ جهانی دوم‪ ،‬با بازنویسی قوانین‬ ‫بین الملل‬ ‫کسری بودجه های فراوان‪،‬‬ ‫پایین بودن راندمان کاری‬ ‫و باال بودن هزینه تولید‬ ‫باعث شده که اقتصاد‬ ‫کشورهای اروپایی نتواند‬ ‫جایگاه خودش را پیدا کند‬ ‫و انطور که باید و شاید مثل‬ ‫سابق روی پای خودش‬ ‫بایستد و همین ها باعث‬ ‫شکل گیری بحران اخیر‬ ‫شده اند‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫اساسی در برخی کش��ورهای اروپایی مثل فرانسه و‬ ‫الم��ان و روی کار امدن دولت های پس از جنگ که‬ ‫ب��ا اهداف خ��اص و در چیدم��ان ژئوپلتیک خاصی‬ ‫ش��کل گرفتند‪ ،‬حضور و نفوذ نیروه��ای رفاه گرای‬ ‫سوسیالیس��ت را در پروسه قانون نویسی و در پروسه‬ ‫ساختارسازی برای اقتصاد اروپا شاهد بودیم‪ .‬حضور‬ ‫و نفوذ این گروه ها سبب شد که قوانین و مالحظات‬ ‫ویژه ای در راستای تامین رفاه طبقات مختلف جامعه‬ ‫ب��ه ویژه طبقات پایین ت��ر در قوانین کار و در قوانین‬ ‫رفاهی و خدمات تامین اجتماعی گنجانده شود‪.‬‬ ‫با تزریق س��رمایه به س��اختار اقتصادی المان غربی‬ ‫و س��ایر کش��ورهای اروپایی از س��وی امریکا و از‬ ‫سوی گردانندگان بازار س��رمایه اقتصاد کاپیتالیست‪،‬‬ ‫اروپ��ا ی��ک دوران طالیی اقتص��ادی را در دهه های‬ ‫‪ 60‬و ‪ 70‬پش��ت س��ر گذاش��ت‪ .‬به قدری س��اختار‬ ‫تامی��ن اجتماع��ی و خدمات رفاهی در کش��ورهای‬ ‫اروپای غربی س��خاوتمندانه عم��ل می کرد که تقریبا‬ ‫هیچ جای بهانه گی��ری برای طبقات کارگر و طبقات‬ ‫پایین تر جامعه باقی نگذاشته بود و اگرچه بسته بودن‬ ‫س��اختار کشورهای کمونیس��تی و بلوک شرق سبب‬ ‫می ش��د که مردم اروپای غربی قادر نباش��ند س��طح‬ ‫زندگی ش��ان را ب��ا انهایی ک��ه داعیه دار مس��اله رفاه‬ ‫اجتماعی بودند‪ ،‬مقایسه بکنند‪ ،‬اما واقعیت این است‬ ‫که بهانه ای هم ب��رای انها باقی نمانده بود‪ .‬ارامش و‬ ‫ثبات سیاس��ی که در دهه های ‪ 60،70‬و حتی ‪ 80‬در‬ ‫اروپا شاهد بودیم را اروپایی ها مدیون همین ساختار‬ ‫س��خاوتمندانه تامین اجتماعی هس��تند‪ .‬این ساختار‪،‬‬ ‫ساختار بسیار هزینه بری هم بود؛ اگرچه تفاوت های‬ ‫اندک��ی بین خدمات و اس��تانداردهای این س��اختار‬ ‫در کش��ورهای اروپای غربی وج��ود دارد‪ ،‬اما تقریبا‬ ‫تمام انها یک س��طح قابل توجه��ی از خدمات را به‬ ‫شهروندان خودش��ان ارائه می کردند‪ .‬به عنوان نمونه‬ ‫می توان خدمات رایگان اموزشی‪ ،‬درمانی‪ ،‬بهداشتی‪،‬‬ ‫ورزشی و سایر خدماتی که یک دولت قادر است به‬ ‫شهروندانش ارائه دهد را نام برد‪.‬‬ ‫این مس��اله اگرچ��ه مقصود اصلی که مهار پتانس��یل‬ ‫بحران اجتماعی‪ -‬سیاس��ی اس��ت را تامی��ن کرد‪ ،‬اما‬ ‫واقعیت این اس��ت ک��ه هزینه ان و ج��ا افتادن این‬ ‫س��اختار به عن��وان یک رک��ن اساس��ی از اقتصاد و‬ ‫زندگی روزمره اروپایی ها سبب شد بعد از فروپاشی‬ ‫ش��وروی و زمانی که اروپایی ه��ا دیگر از ان حالت‬ ‫رویارویی بلوک شرق و غرب خارج شده بودند‪ ،‬ان‬ ‫رانت های ویژه سیاسی که اروپایی ها از طرف امریکا‬ ‫و گردانندگان بنگاه های ب��زرگ اقتصادی دنیا گرفته‬ ‫بودند تا حدی مورد سوال قرار بگیرد‪ .‬چراکه تهدید‬ ‫سنتی کاپیتالیس��م از بین رفته بود‪ ،‬به دنبال ان دیگر‬ ‫چیزی به نام بلوک شرق وجود نداشت پس انگیزه ای‬ ‫ه��م برای مهار تحرکات انقالبی و سوسیالیس��تی در‬ ‫کش��ورهای غربی وجود نداشت‪ .‬با باز شدن درهای‬ ‫امپرات��وری ش��وروی و مش��اهده وقای��ع داخل ان‪،‬‬ ‫ش��هروندان اروپای غربی دریافتند که سطح زندگی‬ ‫انها به هیچ وجه با انچه در بلوک ش��رق اتفاق افتاده‬ ‫قابل مقایسه نبوده است‪.‬‬ ‫این مس��اله باعث ش��د ب��ه تدریج واقعی��ات اقتصاد‬ ‫اروپ��ا خودش را نش��ان دهد و این ماش��ین بس��یار‬ ‫پراس��تهالک اقتصاد و تامی��ن اجتماعی اروپا نقایص‬ ‫و کاس��تی هایش بیش از پیش نمایان و باعث شد که‬ ‫مساله کسر بودجه‪ ،‬مساله پایین بودن سطح بهره وری‬ ‫و راندمان کار در صنایع و بنگاه های اقتصادی غرب‬ ‫خودش را نش��ان دهد‪ .‬هرچه ما در اروپای غربی به‬ ‫سمت جنوب حرکت کنیم و به مناطق کاتولیک نشین‬ ‫مانند بخش هایی از فرانس��ه‪ ،‬پرتغال‪ ،‬اسپانیا و ایتالیا‬ ‫نزدیک تر ش��ویم این بحران ش��کل حادتری به خود‬ ‫می گیرد‪ .‬این امر دو دلیل اصلی دارد؛ نخس��ت اینکه‬ ‫در فرهن��گ کاتولیک ها‪ ،‬کار و درامدزایی ان جایگاه‬ ‫خاصی را که برای پروتس��تان ها در شمال اروپا دارد‪،‬‬ ‫ن��دارد و به همین دلیل هم صنع��ت تولید در مناطق‬ ‫کاتولیک نشین بیشتر هزینه بر است‪.‬‬ ‫دلیل دوم هم وجود فرهنگ اعتراض و ساختارشکنی‬ ‫در مناطق جنوبی اروپاست‪ .‬این دو عامل به صورت‬ ‫هم افزا س��بب شدند تا بحران در این نواحی خودش‬ ‫را سریع تر نش��ان دهد‪ .‬با شکل گرفتن اتحادیه اروپا‬ ‫به عنوان یک س��اختار فراملی اقتصادی‪ -‬سیاس��ی‪-‬‬ ‫اجتماع��ی در ق��اره اروپ��ا ب��ا اه��داف بلند مدت و‬ ‫میان م��دت تامین صلح و ثب��ات و نهایتا تقویت این‬ ‫قاره ب��ه عنوان ی��ک بازیگر قوی یا ی��ک ابرقدرت‬ ‫حاضر در صحنه سیاست بین الملل‪ ،‬بسیاری امیدوار‬ ‫کنن��ده بود تا کاس��تی ها و نقایص اقتص��ادی مناطق‬ ‫مختل��ف اروپا به وس��یله نقاط ق��وت و مزیت های‬ ‫اقتص��ادی و صنعتی بخش ه��ای دیگر اروپا به نوعی‬ ‫باالنس ش��ود‪ .‬این اتفاق در ظاهر به وقوع پیوس��ت؛‬ ‫چراکه در ابتدای کار در روابطی که کشورهای بزرگ‬ ‫اقتص��ادی و قدرت های بزرگ اروپ��ای غربی مانند‬ ‫المان و فرانسه با سایر کشورها برقرار کرده بودند به‬ ‫نوعی نشان می داد که منفعت دوطرفه است‪.‬‬ ‫یعنی هم کشورهای ضعیف از سرمایه گذاری‪ ،‬توجه‬ ‫و انتقال تکنولوژی کش��ورهای قوی تر بهره می برند‬ ‫و هم کش��ورهای قوی تر با ایجاد چنین رابطه هایی‪،‬‬ ‫درهای بازارهای جدید را به روی خود می گش��ایند‪.‬‬ ‫اما ی��ک مقدار که جلوت��ر رفتیم در س��اختار قانون‬ ‫اساسی اروپای متحد شاهد ان بودیم که کشورهایی‬ ‫مانند پرتغال‪ ،‬یونان‪ ،‬اس��پانیا و‪...‬که از لحاظ صنعتی‪،‬‬ ‫تولی��د و اقتصاد راندمان پایینی داش��تند و توان ادامه‬ ‫راه را پا به پ��ای قدرت های جاه طلب و بلندپروازی‬ ‫مثل المان و فرانس��ه نداشتند‪ ،‬هزینه های گزافی را به‬ ‫سیستم تحمیل کردند‪ .‬یکی از این هزینه ها هزینه هایی‬ ‫بود که ب��ه نام اروپای متحد ول��ی در واقع از جیب‬ ‫کش��ورهای صنعتی اروپای متحد باید برای بازسازی‬ ‫و ترمیم زیر س��اخت های اقتصادی کشورهای دیگر‬ ‫اروپا پرداخت می شد‪.‬‬ ‫از جمل��ه بازس��ازی راه ها‪ ،‬راه اهن و سیس��تم های‬ ‫ارتباطی در پرتغال و اسپانیا و تامین امنیت و مکانیزه‬ ‫کردن سیس��تم های امنیتی در کشورهایی که تا دیروز‬ ‫جزو بلوک ش��رق محس��وب می ش��دند و امروز به‬ ‫اروپ��ای متحد پیوس��ته بودند مثل لهس��تان‪ ،‬چک و‬ ‫برخی مناطق یوگسالوی سابق‪ .‬نهایتا این برنامه اروپا‬ ‫را دچار مش��کل کرد‪ .‬بس��یاری معتقد بودند که این‬ ‫چالش ها در اروپای متحد و در تاسیس ان پیش بینی‬ ‫ش��ده و اینها موانعی اس��ت که اروپای متحد ناگزیر‬ ‫بوده از انها عبور کند‪.‬‬ ‫ام��ا واقعیت این اس��ت که با نزدیک ش��دن به پایان‬ ‫قرن بیس��تم و اغاز قرن بیست و یکم‪ ،‬اروپای متحد‬ ‫در دو بعد بس��یار حیاتی دچار چالش ش��د‪ .‬بعد اول‬ ‫بعد اقتصادی اس��ت که راجع ب��ه ان صحبت کردیم‬ ‫و به موارد اساس��ی ای چون فقدان زیرس��اخت های‬ ‫الزم اقتصادی‪ ،‬پیوس��تن بس��یاری از کشورهایی که‬ ‫س��طح اختالف زیادی با دیگر کش��ورهای اتحادیه‬ ‫اروپا داشتند به این اتحادیه‪ ،‬هجوم مهاجمین اروپای‬ ‫شرقی به اروپای غربی و باال رفتن هزینه تامین امنیت‬ ‫و یکپارچگی اروپا منجر شد‪.‬‬ ‫در کن��ار اینها ما از یک س��و ظهور چی��ن و قدرت‬ ‫گرفتن ژاپن را به عنوان ابرقدرت های اقتصادی داریم‬ ‫و از دیگر سو شاهد ظهور اقتصادهای نوظهوری مثل‬ ‫هند‪ ،‬مالزی و‪...‬هس��تیم که بخشی از بازار را در دنیا‬ ‫تسخیر می کنند‪.‬‬ ‫اضافه شدن س��هم اقتصادی این قدرت های نوظهور‬ ‫مس��اوی است با کم شدن سهم سنتی اقتصادی اروپا‬ ‫از بازاره��ای جهان س��وم‪ .‬پ��س اروپا ه��م راندمان‬ ‫صنعتی خودش را از دس��ت می دهد و هم بازارهای‬ ‫گذشته اش را‪.‬‬ ‫این مواردی که ذکر ش��د تعدادی از عوامل اساس��ی‬ ‫هس��تند که اتحادیه اروپا را با چالش روبه رو کردند‪.‬‬ ‫اما با اغاز قرن بیست و یکم و با اغاز تحوالتی چون‬ ‫‪ 11‬س��پتامبر که به نوعی زنگ بیداری چیزی بود که‬ ‫سال ها پیش هانتینگتون در کتاب برخورد تمدن هایش‬ ‫پیش بینی ک��رده بود‪ ،‬اروپا دچار چالش های جدیدی‬ ‫ش��د‪ .‬اگر روند رفراندوم ه��ا و رای گیری های قانون‬ ‫اساس��ی اروپا را در کش��ورهای مختل��ف عضو در‬ ‫دهه ‪ 90‬و دهه اول قرن بیس��ت و یکم بررسی کنیم‬ ‫متوجه می ش��ویم که هرچه به حال نزدیک تر شده ایم‬ ‫درص��د مخالفت ش��هروندان کش��ورهای مختلف با‬ ‫پیوستن کشورشان به اروپای متحد یا با قانون اساسی‬ ‫مشترک اروپایی بیشتر شد‪.‬‬ ‫به م��وازات ان هرچ��ه پیش می روی��م می بینیم که‬ ‫سرپیچی و بی اعتنایی کشورهای عضو هم به قوانین‬ ‫اروپایی در طول این س��ال ها بیش��تر ش��ده است‪ .‬ما‬ ‫در ابتدای قرن بیس��ت و یکم برای نخس��تین بار در‬ ‫چند دهه اخیر اروپا را درگیر مسائل نژادی می بینیم‪.‬‬ ‫مهمترین انها مس��اله مهاجرین و ب��ه ویژه مهاجرین‬ ‫مس��لمان اس��ت که بخش قابل توجه��ی از جمعیت‬ ‫کش��ورهای اروپای غربی به خصوص المان‪ ،‬فرانسه‪،‬‬ ‫انگلیس‪ ،‬اس��پانیا و ایتالیا را تشکیل می دهند‪ .‬اروپای‬ ‫متحدی که براس��اس ارزش های مس��یحیت و حفظ‬ ‫میثاق سنت ها و ارزش های فرهنگی اروپایی بنا شده‬ ‫ام��روز میزبان میلیون ها مس��لمانی اس��ت که از نظر‬ ‫قانونی تمام قوانین ش��هروندی در اروپا را در اختیار‬ ‫دارند‪ .‬این چالش��ی اس��ت که با اتفاق ‪ 11‬س��پتامبر‬ ‫تشدید شد‪.‬‬ ‫مس��اله یارگیری گروه های اسالمی در اکثر نقاط دنیا‬ ‫از مهاجرین و از نس��ل های جدید مهاجرین به اروپا‪،‬‬ ‫هم��ه و همه برای اروپا مس��اله ای اساس��ی بود‪ .‬اما‬ ‫در کن��ار تمام اینها اروپای متح��د دچار یک چالش‬ ‫درونی ت��ر هم می ش��ود و ان ب��روز اختالفات میان‬ ‫دولت ه��ای اروپایی و اغ��از اعتراضات و گالیه های‬ ‫این دولت ها به ساختار اروپای متحد است‪ .‬به تدریج‬ ‫ش��اهد قدرت گیری اح��زاب ملی گرات��ر در اروپای‬ ‫متحد هستیم و در اتریش‪ ،‬فرانسه و کشورهای دیگر‬ ‫می بینی��م ک��ه احزابی که در‪ 10‬س��ال اخیر روی کار‬ ‫امدند‪ ،‬احزابی هس��تند که با قوانین مهاجرت سنگین‬ ‫و سخت و تدابیر س��خت گیرانه در برابر مسائلی که‬ ‫مربوط به منافع ملی ش��ان می ش��ود موافق هستند که‬ ‫تم��ام اینها در تناقض مس��تقیم با انچه پایه اساس��ی‬ ‫اروپای متحد اس��ت قرار دارن��د‪ .‬این تصویر اروپای‬ ‫متح��د امروز اس��ت؛ اعتراضاتی ک��ه اخیرا صورت‬ ‫گرفته نمونه اش است‪.‬‬ ‫شاید به لحاظ اتفاقاتی که در کشورهای عربی افتاده‬ ‫و تغییرات��ی که در انها حس کردیم یک مقدار درجه‬ ‫‪35‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪36‬‬ ‫حساس��یت افکار عمومی و جهان رس��انه نسبت به‬ ‫اعتراض بیشتر شده باشد‪.‬‬ ‫اما واقعیت این اس��ت که در ‪ 10‬س��ال گذش��ته این‬ ‫اعتراض��ات همواره ادامه داش��ته اس��ت‪ .‬ب��ه عنوان‬ ‫نمون��ه تظاهرات کارگ��ری فرانس��ه در اعتراض به‬ ‫افزایش س��ن بازنشستگی‪ ،‬در مخالفت با افزایش کار‬ ‫روزانه و کاهش تعطیالت س��االنه‪ ،‬در المان به نوعی‬ ‫دیگ��ر‪ ،‬واکنش ها در اعتراض ب��ه اخراج کارمندان و‬ ‫بحران ه��ای اقتصادی همواره در این ‪ 10‬س��ال دیده‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫دولت ه��ای اروپای غربی در ده��ه اخیر به نوعی در‬ ‫تالش هس��تند که بخشی از این شاخ و برگ ساختار‬ ‫س��خاوتمندانه تامین اجتماع��ی را کوتاه تر کنند و بار‬ ‫کمتری را به دوش بکش��ند‪ ،‬ام��ا هربار با بحران های‬ ‫اجتماعی روبه رو ش��دند و تقریبا عقب نشینی کردند‪.‬‬ ‫کس��ری بودجه ه��ای ف��راوان‪ ،‬پایین ب��ودن راندمان‬ ‫کاری و باال بودن هزینه تولید باعث ش��ده که اقتصاد‬ ‫کش��ورهای اروپای��ی نتواند جایگاه خ��ودش را پیدا‬ ‫کند و انطور که باید و ش��اید مثل س��ابق روی پای‬ ‫خودش بایس��تد و همین ها باعث شکل گیری بحران‬ ‫اخیر شده اند‪.‬‬ ‫در مقابل افزای��ش نرخ بیکاری نیز موضوعی کلیدی‬ ‫برای اروپاییان است چراکه در اروپا با اینکه جمعیت‬ ‫جوان کم اس��ت ولیکن نرخ بیکاری به قدری است‬ ‫که این جمعیت را به خشم اورده است‪.‬‬ ‫معضل بیکاری به همراه باالتر رفتن هزینه ها و تبعات‬ ‫بحران اقتصادی چند ساله اخیر سبب شده که برخی‬ ‫سازمان و گروه های فعال اجتماعی‪ -‬سیاسی این چنین‬ ‫واکنش نشان دهند و اروپا را در یک حالت تعلیق بین‬ ‫کشیده شدن به س��مت سوسیالیسم بیشتر یا واکنش‬ ‫عصبی و رفتن به س��مت ناسیونالیس��م افراطی نگاه‬ ‫دارند‪ .‬از دیگر س��و پیرامون اینده اینگونه تظاهرات‬ ‫بای��د بدانیم که هی��چ سیس��تم دموکراتیکی معموال‬ ‫به س��مت انقالب پیش نمی رود‪ ،‬مگر انکه ش��رایط‬ ‫خاصی مانند جنگ ها‪ ،‬بحران های بین المللی و مسائل‬ ‫اقتصادی بسیار حاد وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫ب��ه همی��ن دلیل ه��م در س��اختار اروپ��ا نمی توان‬ ‫انتظار یک تحول اینچنینی را داش��ت چراکه اساس��ا‬ ‫دموکراس��ی و مردم ساالری س��وپاپ اطمینانی است‬ ‫برای چنین بحران هایی‪.‬‬ ‫اما این مس��اله که شاهد چرخش افکار عمومی رای‬ ‫دهندگان اروپایی به س��مت احزاب دیگر باشیم دور‬ ‫از تصور نیست‪.‬‬ ‫همانطور ک��ه پیش از این نیز ذکر ک��ردم اروپایی ها‬ ‫نش��ان داده اند که در شرایط سخت به دو گزینه فکر‬ ‫می کنند‪ ،‬یا سوسیالیس��م و دولت ه��ای رفاه گرایانه یا‬ ‫دولت های ناسیونالیستی که سعی می کنند منافع ملی‬ ‫خودشان را در اولویت قرار دهند‪.‬‬ ‫تعلیق افکار رای دهن��دگان میان این دو گزینه تاریخ‬ ‫سیاس��ت مدرن اروپا را ش��کل داده اس��ت‪ .‬پس در‬ ‫کشوری مانند اس��پانیا چون دولت فعلی دولت یک‬ ‫حزب سوسیالیس��تی است و قادر نیست به مطالبات‬ ‫مردم پاس��خ ده��د در انتخابات بع��دی عرصه را به‬ ‫رقیب محافظ��ه کار ببازد و بالعکس در کش��ورهایی‬ ‫مثل فرانس��ه که ی��ک دولت محافظ��ه کار روی کار‬ ‫است و همین مسائل اقتصادی هم به چشم می خورد‬ ‫ممکن اس��ت حزب ناسیونالیست یا سوسیالیست در‬ ‫انتخابات اتی اقبال بیشتری داشته باشند‪.‬‬ ‫اما مس��اله ای که عیان اس��ت این اس��ت که به هیچ‬ ‫وجه اتفاق��ات اخیر در برخی کش��ورهای اروپایی‪،‬‬ ‫قطار سیاس��ت داخلی اروپا را از ریل خارج نخواهد‬ ‫کرد چراکه تقریبا تمام کشورهای اروپایی ساختاری‬ ‫را ترتی��ب داده اند که در ان گزینه های مختلفی برای‬ ‫مردم وجود دارد‪g .‬‬ ‫گفت وگو با اسماعیل بشری‪ ،‬پژوهشگر مرکز تحقیقات استراتژیک‬ ‫موج های مدیترانه ای‬ ‫‪3‬سیاست های اقتصادی دولت اسپانیا جوانان این کشور را بر ان داشت تا اعتراض خود‬ ‫را نسبت به ان اعالم کنند‪ .‬هزاران نفر از معترضان به سیاست های اقتصادی دولت اسپانیا به‬ ‫تجمع خود در میدان «الپوئرتا دلسول» در شهر مادرید ادامه می دهند‪ .‬این معترضان که بیشتر‬ ‫انها را جوانان تشکیل می دهند‪ ،‬تجمع خود را در این میدان معروف شهر مادرید اغاز کرده‬ ‫و اعالم کرده اند به تحصن در این مکان ادامه خواهند داد‪ .‬همزمان‪ ،‬تجمعات مشابهی در‬ ‫حمایت از این حرکت جوانان در اسپانیا در دیگر شهرهای اروپایی انجام شد‪ .‬در پاریس‪،‬‬ ‫صدها نفر در میدان باستیل تجمع کرده بودند که توسط پلیس متفرق شدند‪ .‬در اتن نیز بیش‬ ‫از ‪ 20‬هزار نفر در میدان اصلی این شهر در حمایت از جوانان معترض اسپانیایی تجمع‬ ‫کردند‪ .‬تجمع معترضان اسپانیایی که این حرکت خود را «انقالب اسپانیا» نام نهاده اند از‬ ‫سوی هیچ گروه و حزب سیاسی برپا نشده است و جوانان معترض با استفاده از شبکه های‬ ‫اجتماعی نظیر فیس بوک و توییتر اقدام به اطالع رسانی برای تظاهرات خود می کنند‪ .‬میدان‬ ‫الپوئرتا دلسول نیز به دلیل اهمیت تاریخی ان برای تجمع جوانان انتخاب شده است‪ .‬این‬ ‫میدان محل اعالم جمهوری اسپانیا در سال ‪ 1931‬بود‪ .‬اسماعیل بشری‪ ،‬استاد دانشگاه و‬ ‫پژوهشگر مرکز تحقیقات استراتژیک در گفت و گو با مثلت می گوید که هرچند جوانان‬ ‫اسپانیایی از تحوالت شمال افریقا و خاورمیانه تاثیرگرفته اند‪ ،‬اما جنس جنبش های انها‬ ‫متفاوت است‪.‬‬ ‫این روزها ش��اهد هس��تیم که در اسپانیا‬ ‫اعتراض های��ی نس��بت ب��ه رویکردهای‬ ‫دولت به وجود امده اس��ت‪ .‬تفس��یرهای‬ ‫متفاوت��ی از انچه این روزها در اس��پانیا‬ ‫اتفاق می افتد وج��ود دارد‪ .‬عده ای ان را‬ ‫ادامه موج تحول خواه��ی در خاورمیانه‬ ‫و ش��مال افریق��ا می دانند و ع��ده ای ان‬ ‫را ناش��ی از مس��ائل اقتص��ادی می دانند‬ ‫و معتقدن��د که جهانی ش��دن از انجا که‬ ‫کش��ورهای ضعی��ف را ضعیف تر کرده‬ ‫روی کش��ورهایی مانند اس��پانیا‪ ،‬پرتغال‬ ‫و یونان در اروپا تاثیراتی گذاش��ته است‬ ‫که تبعات ان اعتراض های مردمی است‪.‬‬ ‫دلیل انچه امروز در برخی از کشورهای‬ ‫اروپایی به خصوص در اس��پانیا در حال‬ ‫وقوع است چیست؟‬ ‫‪ l‬تم��ام این فرضیات می تواند هر کدام به نحوی‬ ‫در تحوالت اخیر در اروپا نقش داش��ته باشد‪ .‬اما‬ ‫عمده ترین دلیلی که برای تحوالت در کشورهایی‬ ‫مانند اس��پانیا‪ ،‬پرتغال و تا حدودی یونان می توان‬ ‫عنوان کرد این اس��ت ک��ه اقتصاد این کش��ورها‬ ‫نس��بت به اقتصادهای بزرگ ت��ر اروپا مانند المان‪،‬‬ ‫انگلیس و فرانس��ه در درجه پایین تری قرار داد و‬ ‫موج بح��ران اقتصادی که در اروپ��ا اتفاق افتاد و‬ ‫همچن��ان پس لرزه های ان در برخی از کش��ورها‬ ‫مشاهده می شود می تواند تاثیر زیادی در تحوالت‬ ‫کنونی در اسپانیا داشته باشد‪.‬‬ ‫از طرف دیگر ان چیزی که در شمال افریقا می گذرد‬ ‫نیز بی تاثیر نیس��ت‪ .‬اس��پانیا همواره رابطه تنگاتنگی‬ ‫با مسائل ش��مال افریقا داش��ته و در حوزه مدیترانه‬ ‫اس��ت و ترکش های انچه در ش��مال افریقا می گذرد‬ ‫می تواند به کش��ورهای جنوب اروپا که اس��پانیا هم‬ ‫جزو انهاست بخورد‪ .‬در مورد حوادث اخیر به عنوان‬ ‫مثال ش��اهد هس��تیم که موج پناهندگان کش��ورهای‬ ‫ش��مال افریقا روانه ایتالیا و حتی فرانسه شده اند‪ .‬این‬ ‫کشورها از یکدیگر تاثیر می گیرند‪.‬‬ ‫به نظر می رس��د که جهانی ش��دن در دنیای‬ ‫امروز کش��ورهای ضعیف ت��ر را ضعیف تر‬ ‫می کن��د‪ .‬ب��ه نظ��ر ش��ما ضعی��ف ش��دن‬ ‫کشورهایی مانند اس��پانیا‪ ،‬پرتغال و یونان‬ ‫می تواند تاثیری از روند جهانی ش��دن در‬ ‫دنیای امروز باشد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬موج جهانی شدن همانطور که تبعات مثبت‬ ‫دارد تبعات منفی هم دارد‪ .‬جهانی ش��دن مساله ای‬ ‫اس��ت که در حال پیشروی است و پروسه ای است‬ ‫ک��ه خ��ودش را در س��طح جهانی نش��ان می دهد‪.‬‬ ‫کش��ورهایی که اقتصادهای ضعیف تری دارند باید‬ ‫خودش��ان را با این موج هماهنگ کنند و راه هایی‬ ‫بیندیش��ید که تبعات منفی جهانی ش��دن برای انها‬ ‫کمتر ش��ود‪ .‬البته حس��ن مس��اله جهانی ش��دن در‬ ‫چارچ��وب اتحادیه اروپا این اس��ت ک��ه در رابطه‬ ‫با کش��ورهایی که اقتصادشان نسبت به کشورهایی‬ ‫ب��ا اقتصاد قوی ت��ر مانند المان ضعیف تر اس��ت و‬ ‫دچار بحران می ش��وند‪ ،‬کش��ورهای ثروتمند برای‬ ‫بین الملل‬ ‫معموال بعد از بحران های‬ ‫اقتصادی که رخ می دهد و‬ ‫کشور دچار تنش می شود زمینه‬ ‫برایاینکهسوسیالیست ها‬ ‫روی کار بیایند به وجود می اید‬ ‫و با تعدیلی که در مالیات ها‬ ‫می دهند تا مدتی با مهار بحران‬ ‫اختیار را در دست می گیرند‪.‬‬ ‫وضعیت در کشورهای اروپایی‬ ‫را تا همین حد می توان‬ ‫پیش بینیکرد‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫ایجاد هماهنگی و نجات اتحادیه اروپا از متالش��ی‬ ‫ش��دن کمک هایی را به این کش��ورها می کنند‪ .‬در‬ ‫ح��ال حاضر ه��م الم��ان کمک هایی را ب��ه یونان‬ ‫و س��ایر نقاط اروپ��ا روانه کرده اس��ت‪ .‬از همین‬ ‫رو ب��ا وجود انکه جهانی ش��دن تبع��ات منفی ای‬ ‫روی برخی از کش��ورها دارد اما بای��د دید که ایا‬ ‫کشوری مانند اسپانیا می تواند خودش را از پروسه‬ ‫جهانی ش��دن خارج کند و در حاشیه قرار بگیرد؟‬ ‫قاعدتا با توجه به تعامالتی که در س��طح بین المللی‬ ‫از نظ��ر اقتصادی وجود دارد به ان��زوا رفتن برای‬ ‫هیچ کشوری مفید نیس��ت بنابراین این کشورهای‬ ‫ضعیف هس��تند ک��ه باید اقتصادش��ان را به نحوی‬ ‫هماهن��گ کنن��د ت��ا بتوانند اس��یب های کمتری از‬ ‫تبعات منفی جهانی شدن ببینند‪.‬‬ ‫س��اختار سیاسی کشورهای اروپایی مسلما‬ ‫مانند کش��ورهای ش��مال افریقا نیست‪ .‬اما‬ ‫اگر موج ای��ن اعتراض ها افزایش پیدا کند‬ ‫به نظر شما چه تغییراتی در ساختار سیاسی‬ ‫این کشورها به وجود خواهد امد؟‬ ‫‪ l‬بع��د از جریان��ات فرانک��و اولی��ن موج��ی که‬ ‫ه��م در اس��پانیا و ه��م پرتغ��ال ش��اهد ان بودیم‬ ‫م��وج سوسیالیس��م البته نه از نوع کمونیس��م بلکه‬ ‫سوسیالیس��می ش��بیه ب��ه فرانس��ه بود‪ .‬ب��ا وجود‬ ‫گذش��ت زمان ح��زب سوسیالیس��م در اس��پانیا از‬ ‫اح��زاب قدرتمن��د به حس��اب می ای��د‪ .‬ان چیزی‬ ‫که معموال در این کش��ورها رخ می دهد این است‬ ‫ک��ه با تغییراتی ک��ه در وضعیت اقتص��ادی انها به‬ ‫وج��ود می ای��د هر از گاه��ی جابه جایی های��ی بین‬ ‫سیاس��تمداران راس��ت گرا و طرف��دار ب��ازار ازاد‬ ‫و سوسیالیس��م رخ می ده��د‪ ،‬ام��ا معم��وال بعد از‬ ‫بحران های اقتصادی که رخ می دهد و کشور دچار‬ ‫تنش می ش��ود زمینه ب��رای اینکه سوسیالیس��ت ها‬ ‫روی کار بیایند به وجود می اید و با تعدیلی که در‬ ‫مالیات ه��ا می دهند تا مدتی با مه��ار بحران اختیار‬ ‫را در دس��ت می گیرن��د‪ .‬وضعیت در کش��ورهای‬ ‫اروپای��ی را ت��ا همین حد می ت��وان پیش بینی کرد‪.‬‬ ‫بیش از این نمی توانیم ش��اهد بروز تغییرات عمده‬ ‫باش��یم‪ .‬دلیل ان هم این اس��ت ک��ه ان چیزی که‬ ‫ام��روز در ش��مال افریق��ا می گ��ذرد گ��ذار از‬ ‫حکومت ه��ای توتالیتر به س��مت حکومت های‬ ‫دموکراس��ی خواهی اس��ت تا م��ردم ازادی های‬ ‫بیشتری برای ابراز وجود پیدا کنند‪ ،‬در صورتی‬ ‫ک��ه چنین چیزی در کش��ورهای اروپایی وجود‬ ‫ن��دارد و ن��وع حرکت ها و جنبش ها در ش��مال‬ ‫افریقا با ان چیزی ک��ه به عنوان نارضایتی ها در‬ ‫اروپا شاهد هستیم متفاوت است‪.‬‬ ‫این تحوالت چه تاثیری روی چارچوب‬ ‫اتحادی��ه اروپ��ا خواهد گذاش��ت؟ ایا‬ ‫می توان پیش بینی کرد که ممکن اس��ت‬ ‫شکاف هایی در اتحادیه اروپا بر سر این‬ ‫مسائل به وجود اید؟‬ ‫‪ l‬کش��ورهای کوچک و ضعیف اتحادیه بزرگی‬ ‫مانند اتحادیه اروپا پاش��نه اش��یل انها به حساب‬ ‫می این��د‪ .‬روی همی��ن اصل این مس��اله می تواند‬ ‫تبعات منفی ای برای اتحادیه اروپا داشته باشد اما‬ ‫در مجموع از انجا که اکثریت کش��ورهای تشکیل‬ ‫دهنده اتحادیه اروپا را کشورهای قدرتمند صنعتی‬ ‫تش��کیل می دهند و اینها از نظ��ر اقتصادی انقدر‬ ‫ق��درت دارند که بتوانند با یک س��ری اصالحات‬ ‫بر مش��کالت خودش��ان فائق بیایند انتظار شکاف‬ ‫در اتحادیه اروپا وجود ندارد‪ .‬بلکه اینها یکس��ری‬ ‫بحران هایی اس��ت که هر از گاه��ی متوجه اتحادیه‬ ‫اروپا می شود و معموال با کمک هایی که از جانب‬ ‫کش��ورهای غنی تر می ش��ود‪ ،‬این بحران ها کنترل‬ ‫می شود‪g .‬‬ ‫‪37‬‬ ‫گفت وگو با فرهاد خرمی‪ ،‬اقتصاددان درباره ناارامی های اروپا‪:‬‬ ‫بحران بزرگ‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪ 4‬دکتر فرهاد خرمی‪ ،‬استاد اقتصاد دانشگاه عالمه طباطبایی در ارتباط با انچه این روزها‬ ‫گریبان اسپانیا را گرفته‪ ،‬معتقد است که مسائل اقتصادی بزرگترین بحرانی است که نه تنها‬ ‫اسپانیا بلکه اتحادیه اروپا را درگیر خودش کرده است‪ .‬در کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا‬ ‫ازادی های اولیه را نداشته اند و ندارند ولی در اسپانیا اینگونه نیست‪ .‬در اسپانیا ازادی های‬ ‫اجتماعی زیاد است‪ .‬ازادی های سیاسی هم نسبتا وجود دارد‪ .‬مسائل بغرنجی که برای اسپانیا به‬ ‫وجود امده مشکالت اقتصادی است‪.‬‬ ‫اق��ای دکتر! در ح��ال حاضر ش��اهد بروز‬ ‫اعتراض های مردمی در اس��پانیا هستیم‪ .‬این‬ ‫مساله تا چه اندازه به ساختار سیاسی اسپانیا‬ ‫مرتبط اس��ت و تا چه ان��دازه در واکنش به‬ ‫سیاست های اقتصادی حاکم است؟‬ ‫‪ l‬بحرانی که در س��ال ‪ 2008‬در بازار مسکن امریکا‬ ‫به وجود امد‪ ،‬باعث شد امروز در اروپا‪ ،‬یونان‪ ،‬ایرلند‪،‬‬ ‫پرتغ��ال و اس��پانیا از پس لرزه های ان به ل��رزه بیایند‪.‬‬ ‫این حوادث یک ش��به رخ نمی دهند و زمان می برد تا‬ ‫خودشان را نش��ان بدهند‪ ،‬بنابراین بحران سال ‪2008‬‬ ‫امریکا امروز خودش را در اروپا نش��ان داده اس��ت‪.‬‬ ‫این مس��اله ابتدا برای یونان مش��کل ایجاد کرد‪ .‬یونان‬ ‫نتوانست بدهی های خود را پرداخت کند‪ ،‬همچنان هم‬ ‫نمی تواند‪ .‬بعد این بحران به ایرلند و پرتغال رس��ید و‬ ‫در حال حاضر نیز به اس��پانیا رسیده است‪ .‬اگر به این‬ ‫کشورها روی نقشه نگاه کنید‪ ،‬می بینید که کشورهای‬ ‫جنوب اروپا هستند و کشورهایی که از نظر اقتصادی‬ ‫با دیگر کشورهای اروپایی تفاوت دارند‪ .‬این کشورها‬ ‫مانن��د المان و انگلیس و ایتالیا و کش��ورهای اروپای‬ ‫مرک��زی نیس��تند‪ .‬این کش��ورها از نظ��ر اقتصادی با‬ ‫استاندارد خودش��ان جزو کشورهای ضعیف اروپا به‬ ‫ش��مار می ایند‪ .‬انتظار هم می رفت که چنین مساله ای‬ ‫برایش��ان پیش بیاید‪ .‬در رابطه با اس��پانیا این مساله از‬ ‫ان جه��ت روی داده اس��ت که وضع این کش��ور به‬ ‫خص��وص از نظر بی��کاری بدتر از کش��ورهای دیگر‬ ‫اروپایی است‪ .‬نرخ متوسط بیکاری در سایر کشورهای‬ ‫اروپایی حدود ‪ 10‬درصد است و این درحالی است که‬ ‫این نرخ در اسپانیا ‪ 21/3‬درصد است و در جوانان بین‬ ‫‪ 15‬تا ‪ 29‬س��ال نرخ بیکاری ‪ 45‬درصد است‪ .‬این رقم‬ ‫دوبرابر امار های اروپایی اس��ت و به همین دلیل است‬ ‫که جوانان اسپانیایی به تقلید از مصری ها که در میدان‬ ‫التحریر جمع شده بودند اعتراض کردند‪ .‬این جوانان‬ ‫می گویند که تنها مس��ائل اقتصادی علت اعتراض انها‬ ‫نیست و مسائلی فراتر از اقتصاد موجب نارضایتی انها‬ ‫شده است‪ .‬مساله انها حزبی هم نیست‪ .‬جوانان دولت‬ ‫و گ��روه دیگری می خواهند چراکه معتقدند مس��ائل‬ ‫معنوی هم تحت الشعاع مس��ائل اقتصادی قرار گرفته‬ ‫ی است که در‬ ‫است‪ .‬البته ریشه این مسائل بیشتر بیکار ‬ ‫اسپانیا وجود دارد‪.‬‬ ‫این کشورها برای اینکه بتوانند از مشکل اقتصادی ای‬ ‫که برایشان به وجود امده رهایی پیدا کنند از صندوق‬ ‫بین المللی پول و خ��ود اتحادیه اروپا کمک گرفتند و‬ ‫انها هم سعی کردند با کمک یکدیگر به این کشورها‬ ‫وام بدهند تا به تدریج بعد از مدتی این کشورها از این‬ ‫مخمصه در بیایند و وضعیت اقتصادی ش��ان دگرگون‬ ‫شود‪.‬‬ ‫هرچند این اعتراض ها از سبک کشورهای خاورمیانه‬ ‫و به خصوص مصر نشات گرفته است‪ ،‬اما نتیجه ای که‬ ‫در برخواهد داشت چه خواهد بود؟ مسلما کشورهای‬ ‫اروپایی نتیجه ای مانند کش��ورهای شمال افریقا را در‬ ‫نظر ندارند‪.‬‬ ‫در کش��ورهای خاورمیانه و ش��مال افریقا ازادی های‬ ‫اولی��ه را نداش��ته اند و ندارند ولی در اس��پانیا اینگونه‬ ‫نیس��ت‪ .‬در اس��پانیا ازادی های اجتماعی زیاد اس��ت‪.‬‬ ‫ازادی ه��ای سیاس��ی هم نس��بتا وجود دارد‪ .‬مس��ائل‬ ‫بغرنج��ی که برای اس��پانیا به وجود امده‪ ،‬مش��کالت‬ ‫اقتصادی اس��ت‪ .‬در مصر و لیبی و س��ایر کشورهایی‬ ‫ک��ه دچار خیزش مردم ش��ده اند ن��ه ازادی اجتماعی‬ ‫وجود دارد و نه ازادی فرهنگی و سیاس��ی‪ .‬در اسپانیا‬ ‫ازادی های سیاس��ی‪ ،‬اجتماعی و فرهنگی مانند سایر‬ ‫کش��ورهای اروپایی وجود دارد‪ .‬با وجود اینکه پلیس‬ ‫در اس��پانیا م��ردم را مورد حمله ق��رار داده‪ ،‬اما به ان‬ ‫صورت��ی که پلی��س در یمن یا مصر برخ��ورد کرد و‬ ‫می کند نیس��ت‪ .‬در اسپانیا برخوردها متمدنانه تر است‬ ‫و فرهنگشان هم متفاوت است‪.‬‬ ‫ایا وضعیت اقتصادی که در اس��پانیا وجود‬ ‫دارد می تواند روی اتحادیه اروپا تاثیرگذار‬ ‫باشد؟‬ ‫‪ l‬خطری که همه نگران ان هستند مساله یورو است‪.‬‬ ‫در حال حاضر ‪ 17‬کشور عضو یورو هستند‪ .‬ساکان دار‬ ‫یورو هم المان است‪ .‬المان مدعی این است که یورو‬ ‫را به وجود اورده و س��کان دار ان است‪ .‬یورو هم در‬ ‫صحنه بین المللی رقابت می کن��د‪ 39 .‬درصد تجارت‬ ‫جهان��ی روی یورو می گردد و این درحالی اس��ت که‬ ‫‪ 41‬درص��د روی دالر می گردد و در حدود ‪ 10‬درصد‬ ‫ان روی ین ژاپن و پوند انگلیس می چرخد‪ .‬از همین‬ ‫رو نگرانی ها حول مسائل سیاسی و فرهنگی نیست و‬ ‫این مسائل در حال حاضر خطر ایجاد نمی کنند‪ .‬خطر‪،‬‬ ‫خطر اقتصادی است که المان از سایر کشورها بیشتر‬ ‫نگ��ران این بحران اقتصادی اس��ت‪ .‬ممکن اس��ت که‬ ‫اتحادیه اروپا در نقطه ای نتواند چسبندگی و عضویت‬ ‫در یورو را حفظ کند‪ .‬زمانی که کش��وری واحد پول‬ ‫خود را کنار می گذارد و واحد پول دیگری مانند یورو‬ ‫را می پذی��رد روی اعمال سیاس��ت های اقتصادی اش‬ ‫محدودیت اعمال می کند‪.‬‬ ‫این مساله دست و پایش را می بندد و نظم و مقررات‬ ‫خاصی را می طلبد‪ .‬این چهار کش��ور – یونان‪ ،‬ایرلند‪،‬‬ ‫پرتغ��ال و اس��پانیا ‪ -‬ان نظم و مق��ررات اقتصادی را‬ ‫رعایت نکردند تا به این روز افتادند‪ .‬تمام مشکالتشان‬ ‫هم بر دوش یورو بود‪.‬‬ ‫المان هم نگران اس��ت که اگر وضعیت این کشورها‬ ‫ب��ر همین منوال ادامه پیدا کند مجبور ش��وند از دایره‬ ‫یورو خارج شوند‪ .‬اگر چهار کشور عضو یورو از این‬ ‫دایره خارج ش��وند کش��ورهایی با واحد پول یورو به‬ ‫‪ 13‬کشور می رسند‪ .‬این مساله ابهت المان را که خود‬ ‫را داعیه دار یورو می داند از بین می رود‪ .‬در حال حاضر‬ ‫تمام تالش ها بر این مساله است تا این کشورها مجبور‬ ‫نشوند از منطقه یورو بیرون بیایند‪ .‬به همین دلیل است‬ ‫که اروپ��ا و صندوق بین المللی پول به این کش��ورها‬ ‫کمک می کنند‪.‬‬ ‫البته صندوق بین المللی پول هم به دلیل مش��کلی که‬ ‫برای دومینیک اس��تراوس کان به وج��ود امده دچار‬ ‫مش��کل شده اس��ت‪ .‬البته اگر وزیر اقتصاد فرانسه که‬ ‫قصد دارد به جای اس��تراوس کان ریاس��ت صندوق‬ ‫بین المللی پول را بر عهده بگیرد جایگزین وی ش��ود‬ ‫صندوق بین المللی پول سرو سامانی می گیرد و شاید‬ ‫شرایط بهتر شود‪ .‬نگرانی اتحادیه اروپا از نظر منطقه ای‬ ‫و بین المللی روی مساله یورو است‪g .‬‬ ‫ریشه های بحران اقتصادی و سیاسی د راسپانیا‬ ‫دموکراسی علیه لیبرالیسم‬ ‫*‬ ‫دانیل ریورا‬ ‫‪5‬‬ ‫عصبانیت‪ ،‬ناراحتی و خشم برخی از صفت هایی‬ ‫است که معترضان در میدان دلسول در مادرید با خود‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫ی در اسپانیا اغاز شده‪،‬‬ ‫تظاهرات گسترده که از ‪ 15‬م ‬ ‫مردم را از هر طبقه و سنی جمع کرده است‪ .‬مادران‬ ‫به همراه فرزندان خود امده اند‪ ،‬اس��اتید دانش��گاه‪،‬‬ ‫وکال در هر گوش��ه ای از میدان دست به سخنرانی‬ ‫می زنند و تظاهرات کنندگان در نقاط مختلف میدان‬ ‫چادر می زنند و امکانات دیگری برای خود فراهم‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫جنبش «دموکراس��ی واقعی» با اعتراض های عمومی‬ ‫اغاز شده که فس��اد سیاسی و بیکاری را که به سطح‬ ‫بی سابقه ای رسیده است به شدت تقبیح می کند‪ .‬حدود‬ ‫‪ 25‬درص��د از نی��روی کار در اس��پانیا نمی توانند کار‬ ‫مناس��بی برای خود پیدا کنند و ‪ 50‬درصد از جمعیت‬ ‫جوان این کشور بیکار هستند‪.‬‬ ‫انه��ا با یکدیگ��ر متحد ش��ده اند تا علی��ه وضعیت‬ ‫بیدادگرانه ای که توس��ط بانکداران و سیاستمداران به‬ ‫وجود امده‪ ،‬دست به شورش بزنند‪.‬‬ ‫نرا‪ ،‬یک��ی از معترضان فعالی ک��ه در صحنه اعتراض ها‬ ‫حضور دارد و دچار ناتوانی های جسمی است‪ ،‬می گوید‪:‬‬ ‫«در حال حاضر ما با فساد سیاسی رو به رو هستیم‪ ،‬بانک ها‬ ‫از مردم سوء استفاده می کنند‪ ،‬هیچ تسهیالتی برای خانه دار‬ ‫شدن وجود ندارد و نمی توانیم کار پیدا کنیم‪ .‬من یک طراح‬ ‫گرافیک هستم و در حال حاضر تبلیغات می خوانم و تنها‬ ‫کاری که دولت به من پیشنهاد می کند یک منشی تلفنی‬ ‫است‪».‬‬ ‫نرا تنها یکی از هزاران نفری اس��ت که همین ادعا را در‬ ‫میان تظاهرات کنندگان مادرید‪ ،‬بارسلون‪ ،‬سویل‪ ،‬والنسیا و‬ ‫سایر شهر های بزرگ اسپانیا دارند‪ .‬مردم همچنین در مقابل‬ ‫سفارت اسپانیا در برلین‪ ،‬نیویورک‪ ،‬مصر و اکوادور دست‬ ‫به تظاهرات زده اند‪.‬‬ ‫جانریال یکی از تظاهرات کنندگان در مقابل سفارت اسپانیا‬ ‫در اکوادور می گوید‪« :‬این یک اعتراض و تظاهرات علیه‬ ‫دولت سوسیالیست زاپاترو نیست‪ .‬مشکل این است که‬ ‫دموکراس��ی دیگر به خواس��ته های مردم توجهی ندارد‪.‬‬ ‫انسان های قدرتمند و ثروتمند‪ ،‬بانک ها و پیمان کاران بین‬ ‫مردم و سیاست مداران می خزند‪ .‬ما می دانیم که چطور کار‬ ‫خودمان را انجام دهیم و چگونه مدیریت کنیم‪ .‬این راهی‬ ‫است تا به سیاستمدارانمان نشان دهیم که مردم از انچه‬ ‫انها فکر می کنند باهوش ترند‪».‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫یک اسپانیایی در میدان التحریر‬ ‫مسلما این یکی از قابل توجه ترین و جالب ترین تصاویر‬ ‫این جنبش است‪ .‬شرکت کنندگان تجمعات کوچکی را ‬ ‫ترتیب می دهند تا مردم بتوانند اهداف و خواسته های‬ ‫خود را از این جنبش یا انقالب به بحث و گفت وگو‬ ‫بگذارند‪ .‬انها سایه بان های متفاوتی را مستقر کرده اند و‬ ‫هر گروه روی جنبه متفاوتی کار می کند؛ پیشنهادهای‬ ‫قانونی‪ ،‬ارتباطات‪ ،‬بهداشت‪ ،‬خورد و خوراک‪ ،‬کتابخانه‬ ‫و حتی مهد کودک‪ .‬بنابراین خانواده ها می توانند کودکان‬ ‫خود را هم به این تجمع��ات بیاورند‪ .‬این کمیته ها و‬ ‫ورک شاپ ها شباهت های زیادی به ان چیزی دارد که‬ ‫در جنبش های مردمی در میدان التحریر مصر شاهدش‬ ‫بودیم‪ .‬کامال مشخص بود که هدف انها فراتر از یک‬ ‫تظاهرات سنتی بود؛ انها می خواستند فراتر از زمان و‬ ‫مکان حکومت را از هم بپاشند‪.‬‬ ‫یکی از مسئوالن سازماندهی می گوید که جنبش های‬ ‫اس��پانیا پیچیده تر اس��ت و دسترس��ی به اهداف ان‬ ‫سخت تر‪.‬‬ ‫برنامه هاوپلت فرم هامی خواهندشخصیت هایانقالبی‬ ‫تحوالت خاورمیان��ه را به یکدیگر مرتبط کنند‪ .‬یک‬ ‫پرچم مصر در یکی از باالترین نقاط میدان نصب شده‬ ‫است‪ .‬پوسترهایی حمل می شود که روی انها با مردم‬ ‫فلسطین اعالم همبستگی شده است‪ .‬انها می خواهند در‬ ‫این میدان تا زمانی فریاد بزنند که صدایشان شنیده شود‪.‬‬ ‫سازماندهی انجام شده می خواهد به این جنبش کمک‬ ‫کند تا قدرتمندتر و با س��رعت بیشتری به اهدافشان‬ ‫برس��ند‪ .‬این پیش��نهاد ماریو اس��ت که در بسیاری از‬ ‫ورک ش��اپ هایی که توس��ط مردم شکل گرفته است‬ ‫ش��رکت کرده اس��ت‪ .‬او می گوید‪« :‬اینجا انسان هایی‬ ‫گرد ه��م امده اند که اس��تعدادها و تجربه های زیادی‬ ‫دارند‪ .‬ما یک مش��ت اراذل نیستیم‪ .‬در میان ما اساتید‬ ‫دانشگاه‪ ،‬دانشجویان کارشناسی ارشد و سایر مشاغل‬ ‫مهم حضور دارند‪.‬‬ ‫من در یکی از ورک ش��اپ ها ش��رکت ک��رده بودم و‬ ‫اس��اتیدی از فرانس��ه‪ ،‬امریکا و مادرید در ان حضور‬ ‫داشتند‪ .‬مردم دور یکدیگر جمع می شوند و فکر می کنند‬ ‫که این مساله چقدر مهم و خوب است‪ .‬اما مهمترین‬ ‫مساله تبادل تجربه ای اس��ت که در این ورک شاپ ها‬ ‫ب��ه وجود می اید‪ .‬در این ورک ش��اپ ها اهدافی را که‬ ‫می خواهیم به انها برسیم‪ ،‬بررسی می کنیم‪».‬‬ ‫یکی از مهمترین دستاوردهایی که این جنبش به همراه‬ ‫داشته این بود که با وجود انکه دولت دستور توقف ان‬ ‫را داده بود همچنان ادامه داش��ت‪ .‬سه روز پس از اغاز‬ ‫اعتراض ها‪،‬کمیسیونانتخاباتیمادریداینگردهمایی ها‬ ‫را غیر قانونی خواند‪ .‬این کمیسیون بر این باور بود که‬ ‫تصمیم انها می توان��د روی تصمیم گیری مردم تاثیر‬ ‫بگذارد و نیروهای امنیتی نیز می توانند حضور مردم در‬ ‫میدان ها را کنترل کنند‪ .‬اما پس از این تصمیم بر تعداد‬ ‫معترضان در میدان شهر اضافه شد‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی دولت هیچ اقدامی نمی تواند انجام‬ ‫دهد و پلیس و نیروهای امنیتی نیز نمی توانند بیش از‬ ‫این با مردم برخورد کنند‪.‬‬ ‫تحلیلگران سیاس��ی بر این باورند که چنین جنبشی‬ ‫تاثیرات بس��یار مثبتی در هفته های منتهی به انتخابات‬ ‫دارد‪ ،‬ام��ا در مورد موفقی��ت در طوالنی مدت با دیده ‬ ‫تردید نگاه می کنند‪ .‬این جنبش محدود و متمرکز شده‬ ‫روی چند تئوری ساده سیاسی است‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫تظاهرات کنندگان به س��ادگی می دانند که تغییر چند‬ ‫گزینه کوچک در مدل سیاسی می تواند مشکالت انها‬ ‫را حل کند و سیستم زندگی انها را ارتقا بخشید‪g .‬‬ ‫*منبع‪:‬الجزیره‬ ‫‪39‬‬ ‫گزارش تصویری از اعتراض مردم به سیاست اقتصادی دولت های اروپایی‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪40‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪41‬‬ ‫نگاه دیگر‬ ‫تداوم بحران اقتصادی در اتحادیه اروپا‬ ‫بین الملل‬ ‫ابهت یورو فرو ریخت‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪42‬‬ ‫مارتین فلدستین‪/‬استاد اقتصاد دانشگا ه هاروارد‬ ‫‪1‬‬ ‫دول��ت یونان‪ ،‬کمیس��یون اتحادیه اروپا و صندوق‬ ‫بین الملل��ی پول تمام انچ��ه را ب��ازار روی ان تاکید‬ ‫دارد‪ ،‬ان��کار می کنند‪ .‬یونان در نهایت قادر به پرداخت‬ ‫بدهی های خود به طلبکاران خصوصی و غیر خصوصی‬ ‫نخواهد بود‪ .‬سیاستمداران ترجیح می دهند سرمایه های‬ ‫عمومی را در چنین شرایطی هزینه کنند؛ چراکه چنین‬ ‫عملک��ردی به طلبکاران اج��ازه می دهد ارزش اوراق‬ ‫مشارکت در یونان همچنان ثابت بماند و انها اقدام به‬ ‫فروش این اوراق نکنند‪.‬‬ ‫ام��ا با وجود انکه یونان ب��ه زودی کمک های مالی ای‬ ‫را از ط��رف اتحادیه اروپ��ا و صندوق بین المللی پول‬ ‫با بهره بس��یار پایی��ن دریافت خواهد ک��رد‪ ،‬اما نرخ‬ ‫بدهی های یونان به ش��دت افزایش پیدا خواهد کرد و‬ ‫به مرحله غیر قابل تحملی خواهد رسید‪.‬‬ ‫به همین دلیل است که نرخ اوراق مشارکت در بازار‬ ‫خصوصی در یونان و قیمت های اعتباری افزایش پیدا‬ ‫کرده و به نظر می رس��د به زودی شرایط سخت تری‬ ‫در پیش باشد‪.‬‬ ‫همین مس��ائل به همراه کس��ری بودجه بسیار شدید‬ ‫در یون��ان می طلبد ک��ه یونان برای ثب��ات مالی خود‬ ‫دوب��اره برنامه ریزی کند‪ .‬به ط��ور خاص‪ ،‬اگر به عنوان‬ ‫پیش فرض بدهی ه��ای یونان تا ‪ 60‬درص��د از تولید‬ ‫ناخالص ملی برسد‪ ،‬یونان باید همچنان بودجه ساالنه‬ ‫خود را از ‪ 10‬درصد تولید ناخالص ملی به سه درصد‬ ‫برساند و این درشرایطی است که بخواهیم فرض کنیم‬ ‫بدهی های یونان روند صعودی نداشته باشد‪ .‬در چنین‬ ‫شرایطی‪ ،‬یونان باید بودجه ساالنه خود را به تنهایی از‬ ‫منابع داخلی اش تامین کند‪.‬‬ ‫ام��ا ثبات مال��ی به تنهای��ی نمی تواند ش��رایط وخیم‬ ‫اقتصادی در یونان را بهبود بخشد‪ .‬صادرات یونان در‬ ‫حال حاضر از صادرات در این کشور فزونی گرفته و‬ ‫با وجود انکه یونان به‬ ‫زودی کمک های مالی ای‬ ‫را از طرف اتحادیه اروپا‬ ‫و صندوق بین المللی‬ ‫پول با بهره بسیار پایین‬ ‫دریافت خواهد کرد‪ ،‬اما‬ ‫نرخ بدهی های یونان‬ ‫به شدت افزایش پیدا‬ ‫خواهد کرد و به مرحله‬ ‫غیر قابلتحملی‬ ‫خواهد رسید‬ ‫چهار درصد از تولید ناخالص ملی را تشکیل می دهد‪.‬‬ ‫ی تراز تجاری‬ ‫در چنین شرایطی یونان بزرگترین کسر ‬ ‫را در میان کشورهای حاضر در منطقه یورو دارد‪ .‬اگر‬ ‫ی تراز تجاری همچنان ادامه پیدا کند‪ ،‬یونان‬ ‫این کسر ‬ ‫مجبور خواهد ش��د تا از س��رمایه داران بزرگ ساالنه‬ ‫مقدار زیادی پول قرض بگیرد؛ حتی اگر این کس��ری‬ ‫بودجه بتوان��د با توجه به س��رمایه های داخلی تامین‬ ‫شود‪.‬‬ ‫نادیده گرفتن کسری تراز تجاری بدون در نظر گرفتن‬ ‫رش��د اقتصادی و بیکاری در یونان نیازمند این است‬ ‫ک��ه یونان بی��ش از انکه وارد کن��د‪ ،‬توانایی صادرات‬ ‫داشته باشد‪ .‬چنین اتفاقی نیازمند تولیدات بهتر و ارائه‬ ‫خدمات بیش��تر و بهتر اس��ت تا یونان بتواند در میان‬ ‫کش��ورهای حاضر در حوزه تجاری به خوبی رقابت‬ ‫کند‪ .‬کش��وری با واحد پولی قاب��ل تبدیل می تواند با‬ ‫کاهش ارزش نرخ به چنین هدفی برس��د‪ ،‬اما حضور‬ ‫یونان در منطقه یورو چنین مساله ای را غیر ممکن کرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫بنابراین یونان با مش��کالتی مواجه است که می تواند‬ ‫با کاهش قیمت های کاالهای تولیدی و ارائه خدمات‬ ‫بیش��تر و کاهش کارمن��دان در بخش های خصوصی‬ ‫روزنه امیدی را در این میان ترسیم کند‪.‬‬ ‫حت��ی اگر چنی��ن چیزی قابل دسترس��ی باش��د تنها‬ ‫تا زمان��ی که قیمت هایی که یون��ان ارائه می کند قابل‬ ‫رقابت کردن نباشند می تواند دوام پیدا کند‪ .‬برای حفظ‬ ‫رقابت قیمت نباید شکاف بین رشد دستمزد در یونان‬ ‫و افزای��ش به��ره وری در این کش��ور ‪ -‬یعنی افزایش‬ ‫خروجی در س��اعت کار کارمندان ‪ -‬بیشتر از شکاف‬ ‫در دیگر کشورهای منطقه یورو باشد‪.‬‬ ‫ی تراز‬ ‫رس��یدن به این هدف کار اس��انی نیست‪ .‬کسر ‬ ‫تج��اری در یونان به ش��دت افزایش پیدا می کند‪ ،‬چرا‬ ‫که در س��ال های اخیر افزایش قیمت های یونان نسبت‬ ‫به س��ایر کشورهایی که در این حوزه فعالیت می کنند‬ ‫بیش��تر است‪ .‬این اتفاق افتاده است دقیقا به این خاطر‬ ‫که دستمزدها به سرعت در یونان افزایش پیدا کرده اند‬ ‫و رشد بهره وری نسبت به سایر کشورهای حاضر در‬ ‫منطقه یورو کاهش پیدا کرده است‪.‬‬ ‫برای اینکه درک کنیم چرا برای یونان این مساله دشوار‬ ‫است تصور کنید در منطقه یورو نرخ بهره وری ساالنه‬ ‫دو درصد اس��ت و این درحالی است که سیاست های‬ ‫س��االنه تورم نیز دو درصد اس��ت‪ .‬در چنین شرایطی‬ ‫س��ایر نقاط ی��ورو می توانند تورم چه��ار درصدی را‬ ‫تجربه کنند‪ .‬اما اگر نرخ بهره برداری س��االنه در یونان‬ ‫یک درصد باش��د دستمزدها تنها سه درصد می توانند‬ ‫افزایش پیدا کنند‪ .‬افزایش رش��د بیش��تر در این زمینه‬ ‫می تواند سبب افزایش قیمت های کاالهای تولیدی در‬ ‫یونان شود‪.‬‬ ‫بنابرای��ن یونان با س��ه چالش عمده رو به روس��ت‪:‬‬ ‫چالش مالی کاهش بدهی های دولتی و کسری بودجه‬ ‫در این��ده‪ ،‬چال��ش قیمت ها یا کاه��ش قیمت ها برای‬ ‫رقابت در بازار جهانی و چالش کاهش نرخ دس��تمزد‬ ‫در مقایس��ه با منطقه یورو یا افزایش بهره وری در این‬ ‫حوزه‪.‬‬ ‫از زمانی که بحران یونان اغاز ش��ده این کشور نشان‬ ‫داده که نمی تواند انطور که کمیس��یون اتحادیه اروپا و‬ ‫صندوق بین المللی پول انتظارش را داشتند مشکالتش‬ ‫را حل کند‪ .‬کشورهایی که مشکالت مشابهی را تجربه‬ ‫کرده اند همواره با کاه��ش نرخ ارز خود در بازارهای‬ ‫جهانی با چنین مشکالتی مقابله کرده اند‪.‬‬ ‫خ��روج یونان از منطقه یورو می تواند به اقتصاد یونان‬ ‫کم��ک کند‪ .‬البته خروج یونان از منطقه یورو می تواند‬ ‫تنها برای دوره ای باش��د که این کشور درصدد است‬ ‫اقتصاد خود ر ا ترمیم کند‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬تودیززمان‬ ‫امریکا از چه دفاع می کند؟‬ ‫نزاع برای هیچ‬ ‫پاتریک جی‪ .‬بوچانان‬ ‫‪2‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫رابرت گیتس‪ ،‬وزیر دفاع امریکا در س��خنرانی‬ ‫تودیع خود در موسس��ه سازمانی امریکا اعالم کرد‬ ‫که ما باید با رئیس جمه��ور‪ ،‬کنگره و مردم امریکا‬ ‫در ارتباط با تبعات کاهش بودجه صادقانه برخورد‬ ‫کنیم‪ .‬یک ارتش کوچک هر چقدر هم کارامد باشد‬ ‫تنه��ا توانایی حضور در برخی جاها و انجام برخی‬ ‫از کارها را خواهد داشت‪.‬‬ ‫به نظ��ر می رس��د گیتس به بحثی دام��ن می زند که‬ ‫کش��ورش تمایل چندان��ی به ان ن��دارد‪ .‬با بودجه‬ ‫فدرال��ی که با ‪ 10‬درص��د از تولید ناخالص ملی از‬ ‫تعادل خارج شد اس��ت امریکایی ها چه چیزی را‬ ‫ف��دا خواهند کرد‪ ،‬چه چیزی را رها خواهند کرد و‬ ‫می خواهند چه چیزی کاهش پیدا کند؟‬ ‫بزرگترین مس��ائل مربوط به بودجه را امنیت ملی‪،‬‬ ‫بهداش��ت و مسائل دفاعی تش��کیل می دهد‪ .‬برای‬ ‫دموکرات ها‪ ،‬دو مقوله اول غیر قابل دسترس است‪.‬‬ ‫بیشتر جمهوری خواهان مساله دفاعی را بسیار مهم‬ ‫می دانند‪ .‬در واقع‪ ،‬احتم��ال این وجود دارد که هر‬ ‫ی که در رابطه با بودجه گرفته شود و هر دو‬ ‫تصمیم ‬ ‫حزب بر س��ر ان توافق داشته باشند شامل مواردی‬ ‫خواه��د بود که به کنگره اج��ازه ندهد تصمیمات‬ ‫دردناکی بگیرد‪.‬‬ ‫وضعیتی را که ارتش امری��کا با ان مواجه خواهد‬ ‫شد را در نظر بگیرید‪.‬‬ ‫عمر مفید هواپیماها‪ ،‬کشتی ها‪ ،‬موشک ها‪ ،‬تفنگ هایی‬ ‫که به دوران رونالد ریگان و دهه ‪ 1980‬تعلق داشت‬ ‫رو به پایان اس��ت‪ .‬هزینه جایگزین کردن تمام این‬ ‫تجهیزات بس��یار باالس��ت‪ .‬تنها به عنوان مثال یک‬ ‫ن��اوگان دو هزار و ‪ 440‬تایی از جنگنده های ‪F-35‬‬ ‫هزین��ه ای بالغ بر یک تریلی��ون دالر در بر خواهد‬ ‫داش��ت‪ .‬هزینه بهداش��ت و درمان ارتش امریکا از‬ ‫‪ 150‬درصد رش��د طی ‪ 10‬سال به ‪ 50‬میلیارد دالر‬ ‫در س��ال رسیده است‪ .‬هزینه های حقوقی نیروهای‬ ‫امریکایی که یک دهم نیروهایی هستند که امریکا‬ ‫در جنگ جهانی دوم از انها اس��تفاده کرده به ش��دت‬ ‫افزایش پیدا کرده اس��ت‪ .‬این هزینه های سرس��ام اور‬ ‫سیس��تم نیز ب��ه هزینه های خرید اس��لحه های جدید‬ ‫اضافه ش��ده اس��ت و درحالی که دیگر دوران جنگ‬ ‫سرد به پایان رسیده و امریکا با سالح های هسته ای و‬ ‫نیروهای معمول خود با اتحاد جماهیر شوروی رقابت‬ ‫نمی کند‪ ،‬اما تعهدات این کشور کاهش نیافته است‪.‬‬ ‫شش کشور از کشورهای عضو پیمان ورشو به پیمان‬ ‫اتالنتیک ش��مالی (ناتو) اضافه شده اند و این درحالی‬ ‫است که سه کشور از کشورهای استقالل یافته از اتحاد‬ ‫جماهیر ش��وروی نیز امروز از اعضای ناتو به ش��مار‬ ‫می روند‪.‬‬ ‫این درحالی اس��ت که مس��اله خلع سالح کشورهای‬ ‫اروپای��ی در پی بحران مالی این کش��ورها در هاله ای‬ ‫از ابه��ام قرار دارد و نگرانی های عمده ای هم از طرف‬ ‫بریتانیا هم پیمان قابل اعتماد امریکا در ‪ 70‬سال گذشته‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫درحالی که امریکا و سپاه تفنگداران دریایی او به عراق‬ ‫و افغانس��تان حمله می کردند‪ ،‬چی��ن در هیچ جنگی‬ ‫شرکت نداشت اما بودجه دفاعی خود را دوبرابر کرد‪.‬‬ ‫اکن��ون چین دارای زیر دریایی های مجهز‪ ،‬موش��ک و‬ ‫هواپیماهای کافی است تا بتواند ایاالت متحده امریکا‬ ‫را در غ��رب اقیان��وس ارام به چالش بکش��د و کامال‬ ‫مشخص است که قصد عقب نشینی استراتژیک امریکا‬ ‫از منطقه را در سر می پروراند‪.‬‬ ‫گیتس اعالم کرد که انتخاب دشواری پیش روی است‬ ‫و این انتخاب بر مبنای خواس��ت م��ردم امریکا برای‬ ‫نقشی است که می خواهند در کشورشان ایفا کنند‪.‬‬ ‫امری��کا دو انتخاب را در مقاب��ل خود دارد و در واقع‬ ‫موقعیت امریکا ایجاب می کند دو سوال را مطرح کند‪.‬‬ ‫ابت��دا اینک��ه از همه حیاتی تر برای امنی��ت امریکا در‬ ‫صورت بروز یک جنگ چیس��ت ک��ه باید از ان دفاع‬ ‫کن��د؟ دوم اینکه امریکا کدام ی��ک از تعهدات جنگ‬ ‫سرد را در شرایطی که دیگر امپراتوری شوروی وجود‬ ‫ندارد و روس��یه به عنوان یک تهدید قلمداد نمی شود‬ ‫می تواند کنار بگذارد؟‬ ‫زمانی که جنگ افغانس��تان به پایان برس��د – مسلما‬ ‫روزی چنی��ن اتفاق��ی خواه��د افت��اد ‪ -‬امریکا از‬ ‫اس��یای جنوبی و مرکزی عقب نشینی خواهد کرد‪.‬‬ ‫این مس��اله در مورد کره از سال ‪ 1950‬تا ‪ 1953‬نیز‬ ‫مصداق داش��ت‪ .‬ایاالت متحده امریکا با ‪ 330‬هزار‬ ‫سرباز با کره شمالی و چین وارد جنگ شد‪ .‬در این‬ ‫میان مس��اله تنها سرنوشت ش��به جزیره نبود‪ ،‬بلکه‬ ‫جهت گیری از ژاپن طی جنگ سرد بود‪.‬‬ ‫امروز سئول دو برابر جمعیت کره شمالی را دارد و‬ ‫اقتصادش ‪ 40‬مرتبه قدرتمندتر از اقتصاد کره شمالی‬ ‫اس��ت‪ .‬پیونگ یانگ حمایت روس��یه اس��تالینی و‬ ‫چین مائوئیس��ت را به همراه ندارد‪ .‬پس ایا امریکا‬ ‫نمی توان��د ‪ 28‬هزار نیروی باقی مان��ده خود را از‬ ‫ای��ن منطقه خارج کند؟ ام��روز چین ادعای تایوان‬ ‫و جزایر س��نکاکو را که ژاپن نیز مدعی انهاس��ت‬ ‫دارد‪ .‬چین همچنین مدعی تمام جزایری اس��ت که‬ ‫در جن��وب دریای چین واقع ش��ده اند‪ .‬این جزایر‬ ‫همچنین موضوع ادعای ویتنام‪ ،‬مالزی‪ ،‬اندونزی و‬ ‫فیلیپین نیز هستند‪.‬‬ ‫ای��ا این از وظایف امریکاس��ت تا ای��ن ادعا را در‬ ‫مقابل چین ثابت کند؟ ایا این از مسائل حیاتی برای‬ ‫امریکاست؛ انهم در شرایطی که هر رئیس جمهور‬ ‫امریکایی از زمان ریچارلد نیکس��ون به این طرف‬ ‫این مس��اله را تایید کرده است که تایوان بخشی از‬ ‫چین است؟ ایا این کش��ورها نمی توانند از امریکا‬ ‫سالح بخزند تا از خودشان دفاع کنند؟‬ ‫اروپا از امریکا موفق تر و محبوب تر است‪ .‬نیروهای‬ ‫روس��ی دیگر در المان نیس��تند اما هزار موش��ک‬ ‫روس��ی پش��ت مرزهای بالروس و اوکراین واقع‬ ‫شده اند‪.‬‬ ‫اکن��ون چه لزومی برای حضور نیروهای امریکایی‬ ‫در اروپا وجود دارد؟‬ ‫سنگر س��ازی دیگر جذابیتی ندارد‪ .‬امریکا س��االنه‬ ‫میلیارده��ا دالر از همپیمانانش قرض می گیرد تا از‬ ‫انها دف��اع کند‪ .‬اکنون زمان ان رس��یده که رهبران‬ ‫امریکایی با توجه به خواسته های امروز تصمیمات‬ ‫خود را اتخاذ کنند‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬انتی وار‬ ‫‪43‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫قاره افریقا در مسیر اوج گیری‬ ‫پیمان مقدس‬ ‫عبدالرحمان صالحدین ‪ /‬سفیر مصر در انکارا‬ ‫‪3‬‬ ‫بیس��ت و پنج می ‪ 48‬س��ال پیش‪ 32 ،‬کش��ور‬ ‫افریقایی برای از بین بردن همه اش��کال اس��تعمار‬ ‫ب��ر قاره افریقا با یکدیگر پیمان بس��تند و خواهان‬ ‫همکاری بیش��تر برای زندگی بهتر م��ردم در قاره‬ ‫افریقا ش��دند‪ .‬گردهمایی انها در ادیس ابابا باعث‬ ‫ش��د تا پیمان س��ازمان افریقای متح��د را به امضا‬ ‫برسانند؛ سازمانی که در اوایل تاسیسش بارقه امیدی‬ ‫برای کش��ورهای افریقایی بود که به تازگی مستقل‬ ‫شده بودند و بعدها در اتحادیه افریقا جای گرفتند؛‬ ‫کشورهایی که برای اینده ای بهتر در افریقا فعالیت‬ ‫می کردند‪ .‬برای شناخت سابقه سازمان وحدت افریقا‬ ‫به عنوان سنگ بنیادین تشکیل اتحادیه افریقا‪ ،‬باید به‬ ‫‪44‬‬ ‫اواخر س��ده نوزدهم برگردیم‪ .‬در واپسین دهه های سده‬ ‫نوزدهم‪ ،‬اندیش��ه پان افریکانیس��م با ایجاد تشکل های‬ ‫سیاس��ی برای مبارزه با استثمار و بردگی سیاهان شکل‬ ‫گرفت و اولین تالش ها در کنفرانس پان افریکانیسم لندن‬ ‫در س��ال ‪ 1900‬و سپس در کنفرانس بین المللی سیاه در‬ ‫س��ال ‪ 1912‬برای اتحاد س��یاهان امریکا و افریقا شکل‬ ‫منسجم تری به خود گرفت‪ .‬همایش های پان افریکانیسم‬ ‫در حد فاصل سال های ‪ 1919‬تا ‪ 1945‬در تثبیت و رشد‬ ‫نهضت رهاس��ازی س��یاهان از استثمار و استعمار نقش‬ ‫بسزایی داشتند‪ .‬هر چند در حدفاصل اجالس باندونگ‬ ‫(‪ )1955‬تا اجالس الگوس ‪ 1962‬هیچ همایشی برگزار‬ ‫نشد‪ ،‬گروه های مهمی همچون گروه برازاویل متشکل از‬ ‫دوازده کشور زیر صحرا در سال ‪ ،1960‬گروه کازابالنکا‬ ‫مرکب از س��ه کش��ور از ش��مال افریقا و س��ه کش��ور‬ ‫زیر صحرا در سال ‪ 1961‬و گروه مونرویا مرکب از گروه‬ ‫برازاویل و لیبی به رهبری لئوپولد سدار سنگور در سال‬ ‫‪ 1961‬ش��کل گرفتند که همگی کم و بیش در استحکام‬ ‫اندیش��ه پان افریکانیس��م و پایه های ان نقش مهمی ایفا‬ ‫کردن��د‪ .‬هرچند مواضع تند گروه کازابالنکا و میانه روی‬ ‫گروه مونرویا موجب اختالفاتی شد‪ ،‬در نهایت با اتحاد‬ ‫این دو گروه زمینه های تاس��یس سازمان وحدت افریقا‬ ‫فراهم امد و این مهم در سال ‪ 1963‬در نشست سران در‬ ‫ادیس ابابا تحقق یافت و س��ند تاسیس سازمان براساس‬ ‫تفکر پان افریکانیسم از سوی ‪ 30‬تن از سران یا نمایندگان‬ ‫تام االختیار انان امضا شد‪ .‬در سالگرد «روز افریقا» ما تنها‬ ‫همکاری های خ��ود را به یاد نمی اوریم بلکه اتحادی‬ ‫که باعث ش��د مردم افریقا در دهه های گذشته بتوانند‬ ‫دستاوردهای بهتری را از ان خود کنند را مرور می کنیم‬ ‫و به خواسته ها و اهدافی که افریقا در اینده سیاسی و‬ ‫اقتصاد شکوفای خود در نظر دارد می نگریم‪ .‬در واقع‪،‬‬ ‫س��ال جاری برای ما با «بادهای تغیی��ر» همراه بود و‬ ‫مس��یری را در مقابلمان دیدیم که روزنه های ازادی و‬ ‫امید را در دل مردم کشورمان باز کرد‪.‬‬ ‫جای تعجب نیست که جهان به قیام های ناگهانی افریقا‬ ‫تا این اندازه توجه می کند‪ .‬افریقا بعد از اسیا بزرگترین‬ ‫قاره جهان است و بعد از اسیا پرجمعیت ترین قاره دنیا‬ ‫به حساب می اید‪ .‬افریقا قاره ای است با ‪ 30/2‬میلیون‬ ‫کیلومتر مربع شامل جزیره های مجاور‪ 6 .‬درصد از کل‬ ‫کره زمین را قاره افریقا تشکیل می دهد و ‪ 20/4‬درصد‬ ‫از خشکی های جهان متعلق به قاره افریقاست‪ .‬بیش از‬ ‫یک میلیارد نفر در ‪ 54‬کشور مختلف این قاره زندگی‬ ‫می کنند و این رقم ‪ 15‬درصد کل جمعیت جهان است‪.‬‬ ‫حوادث اخیر در این قاره انتظارات شهروندان این قاره‬ ‫را افزایش داده اس��ت و نشانه هایی از افزایش رشد در‬ ‫کش��ورهای این قاره است‪ .‬در میان ‪ 10‬کشوری که در‬ ‫‪ 10‬س��ال گذشته سریع ترین رشد اقتصادی را داشتند‪،‬‬ ‫ش��ش کشور افریقایی وجود دارد‪ .‬این کشورها شامل‬ ‫انگوال‪ ،‬نیجریه‪ ،‬اتیوپی‪ ،‬چاد‪ ،‬موزامبیک و روانداست‬ ‫که نرخ رش��د س��االنه انها حدود ‪ 8‬درصد است‪ .‬این‬ ‫درحالی اس��ت که صن��دوق بین المللی پول پیش بینی‬ ‫کرده در پنج س��ال اینده هفت کش��ور از ‪ 10‬کشوری‬ ‫که بیش��ترین نرخ رش��د اقتصادی را دارن��د‪ ،‬در میان‬ ‫کش��ورهای افریقایی خواهند بود‪ .‬این پیش��رفت های‬ ‫اقتصادی به دلیل مدیری��ت بهتر اقتصاد و اصالحات‬ ‫سیاسی ای است که در افریقا رقم خورده است‪.‬‬ ‫افریقا در دو س��وی خط اس��توا قرار گرفته و نواحی‬ ‫اقلیم��ی متعددی را در بر می گی��رد؛ افریقا تنها قاره ای‬ ‫اس��ت که از منطقه معتدله ش��مالی ت��ا منطقه معتدله‬ ‫جنوبی امتداد یافته است‪.‬‬ ‫در سال های دهه های هشتاد و نود‪ ،‬شاهد رقابت جهانی‬ ‫در قالب دو بلوک شرق و غرب بودیم؛ اما امروزه و پس‬ ‫از فروپاش��ی بلوک شرق و با قدرت گرفتن اروپا‪ ،‬شاهد‬ ‫بروز نوعی دیگر از همگرایی در جامعه بین الملل هستیم‪.‬‬ ‫بروز عینی این همگرایی تشکیل اتحادیه اروپا در مغرب‬ ‫زمین و اتحادیه افریقا در قاره عقب مانده و به عبارتی بهتر‪،‬‬ ‫عقب نگه داشته شده افریقاست‪ .‬این دو اتحادیه نمادی‬ ‫از همگرایی در جهان کنونی اس��ت و دارای امتیازات و‬ ‫ویژگی های خاص خود است‪ .‬برخی‪ ،‬این دو اتحادیه را‬ ‫یک روح در دو نماد می دانند؛ یعنی اتحادیه افریقا را نمونه‬ ‫و روگرفت��ی از اتحادیه اروپا می دانند و گروهی دیگر بر‬ ‫این عقیده اند که اتحادیه افریقا با توجه به ویژگی های خود‬ ‫نتیجه خالقیت و نبوغ افریقایی است‪.‬‬ ‫ه��ر چند قاره پهناور افریقا س��ال های زی��ادی را زیر‬ ‫شالق اس��تعمار اروپاییان به سر برده و عقب ماندگی‬ ‫امروز این قاره نتیجه س��ال ها اس��تثمار و بهره کشی از‬ ‫منابع و اندیشه های ان است و انچه از واردات به این‬ ‫سرزمین پهناور بوده‪ ،‬بیشتر از مبدا کشورهای اروپایی‬ ‫ص��ورت می گرفته‪ ،‬این امر باعث نمی ش��ود اندیش��ه‬ ‫تشکیل اتحادیه افریقا نیز اندیشه ای وارداتی باشد‪g.‬‬ ‫انچه مردم مصر از حاکمان می خواهند‬ ‫چیزی بیشتر از پول‬ ‫توماس فریدمن‪ /‬مترجم‪ :‬ارزو دیلمقانی‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫اقتصاد مصر از زمان اغاز‬ ‫تحوالت در این کشور رو به‬ ‫سراشیبی گذاشته و دولت‬ ‫جدید برای اینکه بتواند روی‬ ‫پا بایستد به پول نیاز دارد‪.‬‬ ‫اما امیدوارم این بار باراک‬ ‫اوباما و هیالری کلینتون‪،‬‬ ‫وزیر امور خارجه امریکا‬ ‫به درستی متوجه شوند‬ ‫که انچه مصر از واشنگتن‬ ‫می خواهد بیش از پول‬ ‫است‬ ‫بین الملل‬ ‫‪4‬‬ ‫روز بعد از انکه فروشگاه های «گنجینه های مصر»‬ ‫را زی��ر رو کرده بودم در ف��رودگاه قاهره زمانی برای‬ ‫وقت کشی داشتم‪ .‬خیلی به زیر سیگاری ها و گیره های‬ ‫کاغ��ذی که عکس پادش��اهان روی ان ب��ود اهمیتی‬ ‫نمی دادم اما شتری توجه من را به خودش جلب کرد که‬ ‫وقتی کوهان هایش را فشار می دادی صدای شتر از ان‬ ‫می شنیدی‪ .‬وقتی ان را پشت و رو کردم تا ببینم ساخت‬ ‫کجاس��ت روی ان نوشته ش��ده بود «ساخت چین»‪.‬‬ ‫ح��اال مصری ها تصمیم گرفته اند که حس��نی مبارک‪،‬‬ ‫رئیس جمهور سابقش��ان را محاکمه کنن��د‪ .‬امیدوارم‬ ‫مصری ها در اعالم جرم علیه حسنی مبارک این نکته را‬ ‫هم اضافه کنند که در ‪ 30‬سال حکومت او تقریبا نیمی ‬ ‫از م��ردم با روزی کمتر از دو دالر زندگی می کردند و‬ ‫‪ 20‬درص��د از مردم بیکار بودند و این درحالی بود که‬ ‫کاالهای کم ارزشی مانند شتر اوازه خوان را از چین وارد‬ ‫می کردند‪.‬‬ ‫این مس��اله هم برای حسنی مبارک و هم برای امریکا‬ ‫خجالت اور اس��ت‪ .‬امریکایی ها طی ‪ 30‬سال گذشته‪،‬‬ ‫‪ 30‬میلیارد دالر به اقتصاد مصر کمک کرده بودند تا این‬ ‫کشور روند مدرن سازی را به اتمام برساند‪ .‬اکنون هم‬ ‫باراک اوباما وعده چند میلیارد دیگر را هم داده است‪.‬‬ ‫اقتصاد مصر از زمان اغاز تحوالت در این کشور رو به‬ ‫سراشیبی گذاشته و دولت جدید برای اینکه بتواند روی‬ ‫پا بایس��تد به پول نیاز دارد‪ .‬اما امیدوارم این بار باراک‬ ‫اوبام��ا و هیالری کلینتون‪ ،‬وزی��ر امور خارجه امریکا‬ ‫به درس��تی متوجه ش��وند که انچه مصر از واشنگتن‬ ‫می خواه��د بیش از پول اس��ت‪ :‬در واق��ع امروز مصر‬ ‫خواهان تعامل پشت پرده امریکا با ژنرال های حاکم در‬ ‫مصر برای انتقال کامل دموکراسی در این کشور است‪.‬‬ ‫دلیلش هم این است که بعد از کنار رفتن حسنی مبارک‬ ‫در ماه فوریه‪ ،‬قدرتش به ارتش منتقل ش��د که توسط‬ ‫وزیر دفاع رهبری می شد‪ .‬این وضعیت عجیب است‪.‬‬ ‫عال االسوانی‪ ،‬نویسنده مصری کتاب «ساختمان یعقوب»‬ ‫در این مورد به من گفت که در مصر انقالبی رخ داده و‬ ‫موفق شد اما انقالبیون در قدرت نیستند‪ .‬بنابراین اهداف‬ ‫این انقالب توسط ارتش اجرا می شود که به نظر من در‬ ‫اجرای صحیح تم��ام موارد صادقانه برخورد می کند‪ ،‬اما‬ ‫این طبیعت یک انقالب نیست‪ .‬به اعتبار انها‪ ،‬ژنرال های‬ ‫مصری می خواهند دموکراس��ی را به س��رعت در مسیر‬ ‫خود قرار دهند؛ انتخابات ب��رای یک پارلمان جدید در‬ ‫س��پتامبر برگزار خواهد شد‪ .‬این پارلمان در مورد قانون‬ ‫اساسی جدید تصمیم گیری خواهد کرد و بعد از ان یک‬ ‫رئیس جمهور غیر نظامی انتخاب خواهد شد‪.‬‬ ‫این مساله روی کاغذ عالی و بدون نقص به نظر می رسد‬ ‫که به وس��یله یک رفراندوم نیز تایید می ش��ود‪ ،‬اما یک‬ ‫مش��کل بزرگ وجود دارد؛ انقالب میدان التحریر قاهره‬ ‫یک انقالب خود به خود و از پایین به باال بوده اس��ت‪.‬‬ ‫هی��چ رهبر یا حزب��ی در ان نقش نداش��ته ‪ .‬احزاب تازه‬ ‫در حال شکل گیری هس��تند‪ .‬اگر انتخابات پارلمانی در‬ ‫ماه س��پتامبر برگزار شود تنها حزبی که واقعا به عنوان‬ ‫ی��ک حزب امادگ��ی حض��ور در ان را دارد و در این‬ ‫سال ها نیز به صورت زیر زمینی فعالیت می کرد‪ ،‬حزب‬ ‫اخوان المس��لمین اس��ت‪ .‬یکی از رهب��ران این حزب‬ ‫می گوی��د‪« :‬در ح��ال حاضر لیبرال ه��ا در مورد اینکه‬ ‫ح��زب اخوان المس��لمین انقالب را به دس��ت بگیرد‬ ‫احساس نگرانی می کنند‪ ،‬اما چنین نخواهد شد‪ ».‬اما این‬ ‫نگرانی در میان مردم شهری و سکوالرهای میانه وجود‬ ‫دارد‪ .‬انها در حال حاضر احزاب را ش��کل می دهند و‬ ‫امیدوارند بتوانند نظر مردم را به خود جلب کنند‪ .‬نقیب‬ ‫س��اویریس‪ ،‬میلیاردر مصری که در حال سازماندهی‬ ‫یک حزب لیبرال اس��ت‪ ،‬می گوید احزاب لیبرال زمان‬ ‫بیشتری برای سازماندهی خود نیاز دارند‪ .‬او همچنین‬ ‫هش��دار می دهد که بهتر است احزاب لیبرال زیر یک‬ ‫پرچم قرار بگیرند و از چند دستگی بپرهیزند‪.‬‬ ‫محمد البرادعی‪ ،‬رئیس سابق اژانس بین المللی انرژی‬ ‫هسته ای معتقد است که اگر انتخابات در سپتامبر برگزار‬ ‫شود مسلما پارلمانی تشکیل می شود که نماینده همه‬ ‫مردم نیست و قانون اساسی ای نوشته می شود که نظر‬ ‫همه در ان قید نشده است‪ .‬اسامه غزالی هرب‪ ،‬یکی از‬ ‫رهبران اصالحی مصر می گوید حزب اخوان المسلمین‬ ‫اماده انتخابات است‪ ،‬اما ما به زمان بیشتری نیاز داریم‪.‬‬ ‫باید از ارتش به خاطر نقشی که در این مدت ایفا کرده‬ ‫تشکر کنیم‪ .‬اما این انقالب ماست و یک کودتا نیست‪...‬‬ ‫اگر یک انتخابات عادالنه برگزار شود اخوان المسلمین‬ ‫تنها ‪ 20‬درصد از ارا را از ان خود خواهد کرد‪.‬‬ ‫برگزاری انتخابات ازاد در کش��ورهای عربی س��ابقه‬ ‫چندانی ندارد و اتفاقی اس��ت که ب��ه ندرت می افتد‪،‬‬ ‫بنابراین وقتی چنین اتفاقی می افتد همه در ان انتخابات‬ ‫ش��رکت می کنن��د و این تنها از طرف ش��هروندان ان‬ ‫کش��ور نخواهد بود و مسلما عربستان سعودی و قطر‬ ‫پول های خود را روانه مصر خواهند کرد تا از انچه خود‬ ‫می خواهند حمایت کنند‪.‬‬ ‫خالصه اینکه انقالب مصر به پایان نرس��یده اس��ت‪.‬‬ ‫انقالب مصر مرحله خیابانی خود را پشت سر گذاشته‬ ‫اما مرحله حیاتی نوشتن قوانین همچنان باقی مانده و‬ ‫انچ��ه در مصر اتفاق خواهد افتاد تمام جهان عرب را‬ ‫تحت تاثیر خود قرار می دهد‪ ،‬من فقط امیدوارم که تیم‬ ‫اوباما به اندازه کافی در این مساله دقت کند‪ ،‬چرا که مصر‬ ‫خیلی مهم تر از لیبی است‪g .‬‬ ‫‪45‬‬ ‫ورزش‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫‪46‬‬ ‫قهرمان درکما‬ ‫سرنوشت تلخ دو تیم تهرانی پس از انتقال‬ ‫محمد جواد پاینده‬ ‫‪1‬‬ ‫یکم‬ ‫‪ 14‬اردیبهشت ‪ 83‬شهرک اکباتان تهران و ورزشگاه‬ ‫شهید دستگردی؛ جایی که پاس برای قهرمانی می جنگید‪.‬‬ ‫تعدادی از هواداران استقالل اهواز گوشه ای از ورزشگاه‬ ‫را پر کرده بودند تا تیم ابی پوش شهرش��ان را در مقابل‬ ‫صدرنش��ین لیگ حمایت کنند و شاید با توقف پاس‪،‬‬ ‫استقالل را به قهرمانی برسانند‪.‬‬ ‫ارش برهانی‪ ،‬مهاجم جوان پاس اما سرنوشت دیگری را‬ ‫برای جام رقم زد‪ .‬سبزپوشان در ورزشگاه خانگی و در‬ ‫حضور نزدیک به ‪ 10‬هزار تماشاگر با شش گل میهمان را‬ ‫در هم کوبیدند‪ .‬دقایقی بعد جام به شهرک اکباتان تهران‬ ‫رس��ید و پاس قهرمان لیگ حرفه ای فوتبال ایران ش��د‪.‬‬ ‫استقالل در ورزشگاه ازادی و در رقابتی همزمان مقابل‬ ‫پگاه گیالن قرار گرفت و توانست عنوان نایب قهرمانی را‬ ‫کسب کند‪.‬لیگ با پایکوبی و جشن باشکوه سبزجامگان‪-‬‬ ‫ی که در تمام طول فصل بهترین و برترین گزینه برای‬ ‫تیم ‬ ‫قهرمانی بود – به پایان رس��ید؛ تیم��ی که در مصاف با‬ ‫مدعیان اصلی‪ ،‬در برابر پرس��پولیس‪ ،‬استقالل و سپاهان‬ ‫با اقتدار به پیروزی رس��ید و با شایستگی جام را باالی‬ ‫سر برد‪.‬‬ ‫سر و صدای قدیمی های‬ ‫ پاس بلند شد که این‬ ‫باشگاه هویت و تاریخ‬ ‫ماست‪ .‬سرو صدای‬ ‫قدیمی هایفوتبالبلند‬ ‫شد که پاس سرمایه‬ ‫این فوتبال است‪ ،‬اگر‬ ‫همدان تیم می خواهد تیم‬ ‫تازه ای بسازید‪ ،‬بروید‬ ‫از دسته های پایین تر‬ ‫بجنگید و به لیگ برتر‬ ‫برسید‬ ‫ورزش‬ ‫سوم‬ ‫مسئوالن باشگاه پاس پس از سقوط این تیم به لیگ دسته‬ ‫یک فوتبال کش��ور در اقدامی عجیب دست به فرافکنی‬ ‫زدند و بیانیه ای را صادر کردند؛ «فوتبال دیروز سرشار از‬ ‫ناپاکی ها و ناخالصی ها بود‪ .‬فوتبالی که برخی اقایان برای‬ ‫زنده ماندن همنوع خود باختند تا پاس را قربانی هدف‬ ‫عاری از جوانمردی خود کنند! پیروز شدن به هر قیمتی‬ ‫برای زنده ماندن‪ ،‬مصداق عمل اقایانی است که قداست‬ ‫فوتبال را خدشه دار کردند و اعتبار و هویت انسانی خود‬ ‫را به راحتی به حراج گذاشتند‪.‬‬ ‫اینج��ا چیزی به نام فوتبال‪ ،‬پاکی ها و جوانمردی ها پیدا‬ ‫نمی شود و شرافت و انسانیت نادیده گرفته می شود‪.‬‬ ‫ب��ا رویارویی تیم های وزارتخان��ه ای که نیمی از انها در‬ ‫خطر س��قوط بودند‪ ،‬طبیعی است که جریان های پشت‬ ‫پرده نتیجه بازی را رقم می زند‪ .‬نفت و شاهین‪ ،‬راه اهن و‬ ‫مس و سپاهان و سایپا‪ ،‬همه و همه از مجموعه صنعتی‬ ‫چهارم‬ ‫پیتر والپان‪ ،‬دبیر کل کنفدراسیون فوتبال اسیا برای دیدار‬ ‫پنجم‬ ‫پ��اس را فروختند‪ ،‬حتی نفروختند‪ ،‬هب��ه کردند‪ ،‬هدیه‬ ‫دادند‪ .‬س��ر و صدای قدیمی های پاس بلند شد که این‬ ‫باشگاه هویت و تاریخ ماست‪ .‬سرو صدای قدیمی های‬ ‫فوتبال بلند ش��د که پاس سرمایه این فوتبال است‪ ،‬اگر‬ ‫هم��دان تیم می خواهد تی��م تازه ای بس��ازید‪ ،‬بروید از‬ ‫دس��ته های پایین تر بجنگید و به لیگ برتر برسید‪ .‬چرا‬ ‫پاس را با تاریخ ‪ 50‬ساله نابود می کنید؟ حتی جوان تر ها‬ ‫هم س��کوت نکردند‪ .‬وحی د هاش��میان و جواد نکونام‬ ‫هم اظهار تاس��ف و تعجب کردند‪ .‬روزنامه ها نوشتند‪،‬‬ ‫فوتبالی ها گفتند‪ ،‬عادل فردوسی پور و برنامه ‪ 90‬با طعنه‪،‬‬ ‫کنایه و حتی انتقادات صریح تالش کردند‪ ،‬اما گوش��ی‬ ‫برای شنیدن نبود‪.‬‬ ‫پ��اس را به همدان بردند‪ ،‬تنها ن��ام پاس ماند و پیراهن‬ ‫سبز‪ .‬نشان مزار بوعلی سینا را هم کنار نام پاس گذاشتند‬ ‫تا بیش��تر همدانی ش��ود‪ .‬نه بازیکنانش در این هجرت‬ ‫پاس را همراهی کردند‪ ،‬نه پیشکسوتانش پاس همدانی‬ ‫را پاس محبوب خودشان دانستند و نه حتی با گذشت‬ ‫مدت کوتاهی همدانی ها پاس تهرانی را همشهری خود‬ ‫دانستند‪.‬‬ ‫پاس همدان باز هم مدعی بود‪ ،‬اما مدعی سقوط‪ .‬دیگر‬ ‫برای پرس��پولیس و اس��تقالل و ب��زرگان لیگ خطری‬ ‫نداش��ت‪ .‬به س��ختی در لیگ نهم از سقوط گریخت و‬ ‫به سختی تالش کرد تا باز هم در اخرین روزهای لیگ‬ ‫فانوس را به دست دیگران بسپارد‪ ،‬اما این بار مجالی برای‬ ‫گریز از سرنوشت سیاه نبود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫دوم‬ ‫‪ 30‬اردیبهشت ‪ 7 ،90‬س��ال و ‪ 16‬روز پس از قهرمانی‪،‬‬ ‫همدان و ورزش��گاه ش��هید مفتح؛ جایی که پاس برای‬ ‫فرار از سرنوشت تلخ س��قوط می جنگید‪ .‬استقالل باز‬ ‫ه��م به دنبال نایب قهرمانی ب��ود‪ ،‬اما این بار مقابل پاس‬ ‫پیروز ش��د و پاس به دسته اول رقابت های لیگ سقوط‬ ‫کرد‪ .‬بازیکنان جوان پاس که هفته ها در قعر جدول برای‬ ‫فرار از این سرنوشت می جنگیدند نا امید شاهد پیروزی‬ ‫میهم��ان تهرانی بودند و تنها روزن��ه ای از امید به نتایج‬ ‫بازی های دیگر مانده بود که ان هم بسته شد‪.‬‬ ‫تماش��اگرانی هم که به امید حمایت از پاس در اخرین‬ ‫هفته لیگ و عبور از طلس��م ناکامی ها به ورزشگاه امده‬ ‫بودند ب��ا ناامیدی به خانه بازگش��تند‪ .‬لیگ با س��قوط‬ ‫پ��اس‪ ،‬تی��م ب��زرگ‪ ،‬پ��راوازه و پرافتخار ک��ه بیش از‬ ‫نیم قرن حضور قدرتمند و پرافتخار برای نخس��تین بار‬ ‫در تاریخ فوتبال ایران به دس��ته پایین تر س��قوط کرد به‬ ‫پایان رسید‪.‬‬ ‫هستند و بسیار مشهود است که به جای ارائه یک فوتبال‬ ‫پاک؛ گل به هم هدیه می دهند!‬ ‫اق��ای قلعه نوی��ی‪ ،‬این بود فوتب��ال پاکی ک��ه از ان دم‬ ‫می زدید؟ تیم دوم خود را به میدان فرستادید که حریف‬ ‫را در لیگ برتر ماندگار کنید؟ حاال خود شما پاکی های‬ ‫فوتبال را با تصمی��م غیر اخالقی خود الوده کردید‪ .‬این‬ ‫رسم‪ ،‬رسم جوانمردی نیست‪ .‬هویت ها مشخص است‬ ‫و هدف ها روشن‪ .‬زد و بندهایی که پشت پرده می شود تا‬ ‫مبادا تیمی که با بودجه های کالن یک وزارتخانه دولتی‬ ‫در خطر سقوط است‪ ،‬اینچنین شود‪ .‬اگر ارزش ماندن در‬ ‫لیگ برتر به هر قیمتی انقدر مهم و عرف است که فوتبال‬ ‫پاک نادیده گرفته شود‪ ،‬می بایست فاتحه این فوتبال را‬ ‫بخوانیم‪.‬‬ ‫راستی اقایان بازی کثیف سیخی چند است که این چنین‬ ‫به ان چس��بیده اید‪ .‬ما که خریدارش نبوده و نیستیم اما‬ ‫گویا مزه این فوتبال کثیف برای ش��ما خوش طعم بوده‬ ‫که عادت کرده اید اینگونه رفتار کنید‪.‬‬ ‫فوتبال ناپاک به هر حال این ب��ار پاس و هوادارانش را‬ ‫قربان��ی کرد‪ ،‬ام��ا انچه در این واقعه تلخ ش��اهد بودیم‬ ‫ی��ک روز کامال ناجوانمردانه ب��ود که برخی اقایان رقم‬ ‫زدند تا پاس سقوط کند‪».‬این نخستین واکنش مسئوالن‬ ‫باشگاه پاس به واقعه سقوط بود‪ .‬امیر قلعه نویی‪ ،‬تیم های‬ ‫صنعتی‪ ،‬فوتبال ناپاک‪ ،‬ناجوانمردی‪ ،‬اینها ش��دند مقصر‬ ‫س��قوط پاس و انهایی که یک تیم بزرگ را به این روز‬ ‫سیاه رس��انده اند هیچ نقش��ی در ناکامی پاس نداشتند‪.‬‬ ‫هیچ کس در مجموعه این باش��گاه از خودش نپرس��ید‬ ‫که سقوط پاس در همین یک بازی و در همین یک هفته‬ ‫رقم خورده یا حاصل بی کفایتی و ناکارامدی مس��ئوالن‬ ‫این باشگاه در طول دو فصل اخیر بوده است؟‬ ‫پاس فصل گذش��ته هم می توانست س��قوط کند اما با‬ ‫خوش شانس��ی در لیگ ماندگار ش��د و این بار شایسته‬ ‫س��قوط بود؛ تیمی که در اخرین بازی حتی نتوانست با‬ ‫کسب یک امتیاز خودش را در لیگ حفظ کند تا مجبور‬ ‫نباشد س��قوط را به دست های پش��ت پرده و مافیاهای‬ ‫خیالی مرتب��ط بداند‪ .‬انطور که در بیانیه باش��گاه پاس‬ ‫مش��خص شد نادیده گرفتن ش��رافت و انسانیت عامل‬ ‫سقوط این تیم بوده است‪ .‬البته صوفی‪ ،‬مدیرعامل باشگاه‬ ‫پاس عالوه بر ذکر این عوامل حمله ای به مسئوالن سابق‬ ‫باشگاه داشته و مدیران قبلی را عامل شکست و سقوط‬ ‫این تیم دانسته است‪.‬‬ ‫و گفت وگو با مس��ئوالن ورزش و فدراس��یون فوتبال‬ ‫به تهران س��فر کرده بود‪ .‬فدراسیونی ها تصمیم گرفتند‬ ‫والپان را ش��گفت زده کنند‪ .‬قرار ش��د یکی از باشگاه ها‬ ‫به عن��وان نمون��ه و الگویی از یک باش��گاه حرفه ای به‬ ‫دبیر کل کنفدراسیون معرفی شود‪ .‬رئیس وقت فدراسیون‬ ‫فوتبال می گفت‪« :‬اگر یک باشگاه حرفه ای داشته باشیم‬ ‫که بتوانیم به اقای والپان نشان بدهیم‪ ،‬باشگاه پاس تهران‬ ‫است‪».‬‬ ‫والپان از دیدن امکانات و ساختار حرفه ای یک باشگاه‬ ‫کامل و بی نقص ایرانی شگفت زده شد‪ .‬دبیر کل ‪ AFC‬در‬ ‫بازدید از خبرگزاری ورزش ایران که بخشی از دستگاه‬ ‫عظیم باشگاه پاس در دهه ‪ 80‬بود‪ ،‬گفت‪« :‬هیچ نمونه ای‬ ‫برای این مجموعه در اس��یا وجود ندارد‪ .‬این نخستین‬ ‫بار است که یک خبرگزاری تخصصی در حوزه ورزش‬ ‫اس��یا می بینم‪ .‬امیدوارم چنین الگوی مناس��بی در دیگر‬ ‫کشورهای اسیایی هم دنبال شود‪ ».‬دبیر کل کنفدراسیون با‬ ‫رضایت شهرک اکباتان تهران را ترک کرد و فدراسیونی ها‬ ‫با رضایت بیشتر از اینکه توانسته اند یک الگوی مناسب‬ ‫در فوتبال حرفه ای ایران به نمایش بگذارند‪.‬‬ ‫سقوط پیکان و پاس به رقابت های لیگ دسته اول‬ ‫دهمین فصل از فوتبال حرفه ای ایران با س��قوط دو تیم‬ ‫پرس��ابقه و نامدار به رقابت های لیگ دسته اول به پایان‬ ‫رس��ید‪ .‬پاس و پیکان‪ ،‬دو تیم تبعید شده که از سال های‬ ‫پرافتخار و روزهای پرش��کوه خود فاصله چشمگیری‬ ‫داش��تند و با ح��ال و روزی که پ��س از انتقال دچار ان‬ ‫شدند مدعیان جدی و شایسته سقوط به رقابت های لیگ‬ ‫دسته اول محسوب می شدند‪.‬‬ ‫پاس و پیکان دو تیم باس��ابقه تهرانی بودند که در دهه‬ ‫‪ 40‬وارد رقابت ه��ای لیگ باش��گاه های تهران و پس از‬ ‫مس��ابقات لیگ کشوری ش��دند؛ دو باشگاه پرافتخار و‬ ‫‪47‬‬ ‫ورزش‬ ‫حرفه ای که همواره از مدعیان جدی فوتبال کش��ور به‬ ‫شمار می رفتند‪ .‬پیکان پیش از تاسیس پرسپولیس یکی‬ ‫از باش��گاه های محبوب فوتبال ایران به شمار می رفت‪،‬‬ ‫اما چندی بعد منحل ش��د‪ .‬انحالل و خروج این باشگاه‬ ‫از فوتبال ایران س��ال ها ادامه داشت تا انکه نام پیکان در‬ ‫پای��ان دهه هفتاد با تغییر ن��ام بهمن به رقابت های لیگ‬ ‫ی البته این تیم را مرتبط با‬ ‫بازگش��ت‪ .‬پیکانی های قدیم ‬ ‫همان پیکان منحل ش��ده در دهه چهل نمی دانند‪ .‬پاس‬ ‫اما همواره یکی از س��ه تیم برتر فوتبال ایران بود‪ .‬پاس‬ ‫در تاریخ فوتبال ایران نه به عنوان یک تیم و یک باشگاه‬ ‫عادی بلکه به عنوان مکتبی تاریخی و تاثیرگذار شناخته‬ ‫می ش��د؛ سومین قطب قابل احترام ورزش کشور که در‬ ‫تاریخ رقابت ه��ای داخلی و برون م��رزی به افتخارات‬ ‫بزرگی دست یافت‪ .‬تاریخ این باشگاه بزرگ به نیم قرن‬ ‫می رسد‪ ،‬باشگاهی که س��تاره های بزرگی را به ورزش‬ ‫ای��ران معرفی کرد و در مقاطع گوناگون زمانی‪ ،‬پیش از‬ ‫انقالب و پس از انقالب اسالمی یک باشگاه حرفه ای و‬ ‫همیشه مدعی به شمار می رفت‪.‬‬ ‫حسن حبیبی‪ ،‬حش��مت مهاجرانی‪ ،‬همایون شاهرخی‪،‬‬ ‫محمود یاوری‪ ،‬حس��ین فرکی و در سال های اخیر جواد‬ ‫نکونام و وحید هاش��میان ستارگانی بودند که در فضای‬ ‫حرفه ای و مکتب با سابقه باشگاه پاس ایرا ن تربیت شدند‪.‬‬ ‫این باش��گاه پس از استقالل تنها باش��گاه ایرانی بود که‬ ‫عنوان قهرمانی جام باشگاه های اسیا را به دست اورد و‬ ‫حتی پس از اغاز مسابقات لیگ قهرمانان باشگاه های اسیا‬ ‫نخستین تیم ایرانی بود که از مرحله گروهی به دور دوم‬ ‫بازی ها صعود کرد‪ .‬افتخارات و سوابق درخشان پاس در‬ ‫فوتبال خالصه نمی شد‪ .‬این باشگاه در اخرین سال های‬ ‫حیات با عنوان باشگاه پاس تهران م وفق ترین مجموعه‬ ‫تاریخ ورزش کشور به شمار می رفت؛ مجموعه ای کامل‬ ‫و بی نظیر که در بس��یاری از رش��ته های مهم ورزشی از‬ ‫جمله والیبال‪ ،‬تکواندو‪ ،‬کاراته‪ ،‬کشتی و فوتسال قهرمان‬ ‫بی رقیب ورزش کش��ور ب��ود‪ .‬پاس در ط��ول نیم قرن‬ ‫حضور حرفه ای و موفق در فوتبال حرفه ای ایران هرگز‬ ‫به رقابت های دسته دوم باشگاه های کشور سقوط نکرده‬ ‫ب��ود اما ای��ن اتفاق پس از انتق��ال بحث برانگیز این تیم‬ ‫پرسابقه به شهرس��تان همدان روی داد‪ .‬موضوع انتقال‬ ‫تیم های تهرانی به شهرستان ها در راستای تحقق اهداف‬ ‫و سیاست های کالن از جمله موضوع تمرکززدایی مطرح‬ ‫شد و خیلی زود پیش از انکه مورد بحث و بررسی جدی‬ ‫قرار بگیرد به اجرا گذاشته شد‪ .‬اهالی ورزش بر این عقیده‬ ‫بودند که رش��د تیم های شهرستانی باید بر پایه اصول و‬ ‫قواعد ورزش��ی و خارج از دخالت های مستقیم سیاسی‬ ‫و دولتی حاصل شود‪ .‬تیم های شهرستانی می توانستند با‬ ‫تالش در مس��ابقات دسته های پایین تر و رقابت با سایر‬ ‫تیم ها در رقابتی عادالنه جواز صعود به مس��ابقات لیگ‬ ‫برتر را کسب کنند‪ ،‬اما تصمیم بر ان شد که یکباره تیم های‬ ‫ریشه دار و با سابقه تهرانی با حکم انتقالی به شهرهای دیگر‬ ‫منتقلشوند‪.‬‬ ‫در این طرح هیچ اس��تراتژی روش��ن و مش��خصی به‬ ‫چشم نمی خورد‪ .‬منافع برخی از گروه های غیر ورزشی‬ ‫خصوصا در شهرس��تان ها با تحق��ق این انتقال ها تامین‬ ‫می شد و برخی از کسانی که به دنبال ریاست و مدیریت‬ ‫خودشان در این دو باشگاه بودند به شدت از طرح انتقال‬ ‫استقبال کردند‪ .‬سهل انگاری مس��ئوالن سازمان ورزش‬ ‫و متولیان این دو باش��گاه نیز منجر به تحقق خواس��ته‬ ‫غیر منطقی این اشخاص شد‪ .‬حتی اعتبار الزم برای تامین‬ ‫هزینه ها در نظر گرفته نش��د‪ .‬بخش��ی از بودجه ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫قطب سوم فوتبال ایران را نابود کردند‬ ‫مهدی مناجاتی‪/‬مربی فوتبال‬ ‫‪2‬‬ ‫سرپرست باشگاه پاس همدان بعد از سقوط این تیم‬ ‫به لیگ دسته یک حرف هایی زد که باعث دلخوری ام‬ ‫شد‪ .‬مضمون حرف هایش این بود؛ اولین بار نیست که‬ ‫پاس به لیگ دس��ته یک سقوط می کند‪ .‬بعد هم ادامه‬ ‫داد در زم��ان خود اقای مناجاتی این اتفاق برای اولین‬ ‫ب��ار رخ داد‪ .‬خب من واقعا از این اظهار نظر دلخور و‬ ‫البته متاس��ف شدم‪ .‬چون سرپرست یک باشگاه هنوز‬ ‫تاریخچه باش��گاه پاس را نمی داند‪ .‬اصال از گذش��ته‬ ‫پاس بی خبر اس��ت و خیلی راحت به خودش اجازه‬ ‫می دهد که اولین س��قوط پاس را به من نسبت بدهد‪.‬‬ ‫اصال کاری به این موضوع ندارم که پاس با کدام مربی‬ ‫به لیگ دسته یک سقوط کرد‪ .‬چون مساله مهم تر این‬ ‫اس��ت که تشکیالت پاس بعد از این همه سال سابقه‬ ‫و قدمت حاال به دست افرادی افتاده که متاسفانه حتی‬ ‫از گذشته این تیم هم خبر ندارند‪ .‬می خواهم به این اقا‬ ‫بگویم شما چطور سرپرست باشگاه پاس شده اید که‬ ‫حتی کلی ترین اطالعات الزم درباره این باشگاه قدیمی‬ ‫ را هم نمی دانید؟ باش��گاه پاس بزرگان زیادی را برای‬ ‫فوتب��ال ایران تربیت کرد‪ .‬رنجب��ر‪ ،‬حبیبی‪ ،‬مهاجرانی‪،‬‬ ‫‪48‬‬ ‫اهالی ورزش بر این عقیده‬ ‫بودند که رشد تیم های‬ ‫شهرستانی باید بر پایه اصول‬ ‫و قواعد ورزشی و خارج از‬ ‫دخالت هایمستقیمسیاسی‬ ‫و دولتی حاصل شود‪ .‬تیم های‬ ‫شهرستانیمی توانستندبا‬ ‫تالش در مسابقات دسته های‬ ‫پایین تر و رقابت با سایر تیم ها‬ ‫در رقابتی عادالنه جواز صعود‬ ‫به مسابقات لیگ برتر را کسب‬ ‫کنند‬ ‫اس��تان ها که می بایس��ت به توس��عه فضاهای ورزشی‬ ‫اختص��اص پیدا می کرد صرف هزینه های باش��گاه های‬ ‫انتقال یافته شد‪ .‬این اعتبارها از سویی به شکل محسوس‬ ‫در ورزش استان تاثیرگذار بود و از جهتی نمی توانست‬ ‫هزینه های سنگین دو باشگاه را تامین کند‪ .‬با این شرایط‬ ‫ورزشکاران اس��تان ها خصوصا در رش��ته هایی غیر از‬ ‫فوتبال نس��بت به کاهش اعتبارات معترض بودند و از‬ ‫جهت��ی دیگر باش��گاه های انتقال یافته ب��ه دلیل کمبود‬ ‫اعتبارات در سخت ترین شرایط قرار گرفتند که در نهایت‬ ‫منجر به سقوط پاس و پیکان شد‪ .‬از جهتی انتقال این دو‬ ‫باشگاه که از اموال دولتی به شمار می رفتند غیر قانونی بود‬ ‫و برخی از کارشناسان حقوقی این انتقال را نادرست و‬ ‫غیر معتبر دانسته بودند‪.‬‬ ‫در طرح انتقال‪ ،‬پاس به عنوان نخستین گزینه انتخاب شد‬ ‫تا شاید مقاومت ها خیلی زود نادیده گرفته شود‪ .‬توجیه‬ ‫اصلی ان بود که این تیم تماش��اگر و طرفدار ندارد و در‬ ‫شهرس��تان طرفدار پیدا می کند‪ ،‬حال انکه پاس ‪ 50‬ساله‬ ‫تهرانی احترام و محبوبیت بیش��تری نس��بت به شرایط‬ ‫موجود داشت‪ .‬حتی فوتبال دوستان شهرستانی هم ترجیح‬ ‫می دادند با تیم های ریش��ه دار و محبوب شهر خودشان‬ ‫ب��ه رقابت های لیگ برتر راه یابند‪ .‬تعلق و ارتباط عاطفی‬ ‫اجباری میان فوتبال دوس��تان شهرستانی و تیم های تازه‬ ‫وارد تهرانی هرگز برقرار نش��د‪ .‬در فصل اخیر پاس در‬ ‫همدان تنها و بی هوادار مانده بود‪ ،‬پیکان به مراتب شرایط‬ ‫سخت تری داشت و حتی در بازی های حساس این تیم‬ ‫هم جوانان قزوین عالقه ای به تماشای بازی های این تیم‬ ‫نشان نمی دادند‪ .‬دوری این دو تیم از تهران شرایط سختی‬ ‫را برای انها رقم زد‪ .‬جدایی بازیکنان کارامد و سرشناس‪،‬‬ ‫کاه��ش اعتب��ارات و اف��ت قابل توجه فن��ی‪ ،‬همچنین‬ ‫تصمیمات نادرست و غیر حرفه ای در سطح مدیریت این‬ ‫دو باشگاه در نهایت تلخ ترین سرنوشت را برای پاس و‬ ‫پیکان رقم زد‪ .‬فقدان استراتژی و هدف گذاری نادرست‪،‬‬ ‫نگاه سطحی و اتخاذ تصمیمات بدون تحقیقات و بررسی‬ ‫کارشناس��ان را می توان اصلی ترین عوامل در سقوط دو‬ ‫باشگاه پاس و پیکان به مسابقات لیگ دسته اول فوتبال‬ ‫دانس��ت؛ اتفاقی که اینده این دو باش��گاه را بیش از این‬ ‫تهدید خواهد کرد‪g .‬‬ ‫ش��رفی‪ ،‬نواموز‪ ،‬کازرانی‪ ،‬حلوایی و خیلی از عزیزانی که‬ ‫من حضور ذهن ندارم نام هایش��ان را به زبان بیاورم‪ .‬خب‬ ‫ما با این باشگاه چه کردیم؟ حاصل زحمات هزاران هزار‬ ‫نفر را خیلی راحت از دس��ت دادیم‪ .‬من از س��قوط پاس‬ ‫خیلی ناراحت هس��تم‪ .‬همین طور از سقوط پیکان‪ .‬این‬ ‫س��قوط دامن تیم هایی را گرفت که بدون کار کارشناسی‬ ‫شده به شهرستان ها انتقال پیدا کردند‪ .‬اقایان پاس تهرانی‬ ‫را به همدان هدیه کردند که یقه پرس��پولیس و اس��تقالل‬ ‫را گرفته بود و خود را قبل از اینکه س��پاهان و ذوب اهن‬ ‫در لیگ برتر خودنمایی کنند ب ه عنوان قطب س��وم فوتبال‬ ‫ایران معرفی کرده بود‪ .‬این تیم را به همدان بردند و کاری‬ ‫کردند که دیگر هیچ نش��انه ای از یک تیم بزرگ نداشت‪.‬‬ ‫پاسی های قدیمی فریاد زدند و انتقاد کردند‪ .‬اما هیچ کس‬ ‫حرف انها را گوش نداد‪ .‬در حالی که خیلی ها حاال به این‬ ‫نتیجه رسیده اند که مردم یک شهر باید تیمی را در لیگ برتر‬ ‫داشته باشند که احساس تعلق خاطر نسبت به ان تیم داشته‬ ‫باشند یعنی ان تیم را از رده های پایین حمایت کرده باشند‪.‬‬ ‫درست مثل مردم تبریز که سال ها پای تراکتورسازی تبریز‬ ‫نشستند تا باالخره این تیم را در لیگ برتر دیدند‪ .‬صنعت‬ ‫نفت ابادان هم همین ش��رایط را پشت سر گذاشت‪ .‬چرا‬ ‫این تیم ها محبوب هس��تند چون مردم این شهرها تیم را‬ ‫از ان خ��ود می دانند‪ .‬اما این اتفاق در مورد پاس یا پیکان‬ ‫رخ ن��داد‪ .‬مردم یک تیم غریبه می دیدند‪ .‬من به عنوان‬ ‫یک پاس��ی از این اتفاق دلخورم‪ .‬اما چه کاری می شود‬ ‫انج��ام داد‪ .‬وقتی جایی که باید حرف منطقی را قبول‬ ‫کنی��م طلبکارانه با منتقدان حرف می زنیم و وقتی باید‬ ‫جوابگو باشیم سکوت می کنیم و صدایمان در نمی اید‪.‬‬ ‫کاش اقایانی که منتقدان انتقال پاس به همدان را ادم های‬ ‫غرض ورز می خواندند حاال الاقل یک خط به پاسی ها‬ ‫پاسخ می دادند‪g .‬‬ ‫پاس روزی سقوط کرد که به همدان رفت‬ ‫حسین فرکی از خاطرات برباد رفته اش می گوید‬ ‫مصطفی تاجیک‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫هفته پایانی مسابقات لیگ برتر اتفاقی رخ داد‬ ‫که خیلی از چهره های با س��ابقه باشگاه پاس‬ ‫سال ها قبل ان را پیش بینی کرده بودند؛ سقوط‬ ‫این تیم به لیگ دسته یک‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫‪l‬روز اخر لیگ ده��م برای من خیلی عجیب بود‪ .‬من‬ ‫حس عجیبی داشتم‪ .‬از طرفی نفت تهران را می دیدم که‬ ‫با وجود همه فش��ارها در لیگ برتر ابقا ش��ده است و از‬ ‫س��ویی دیگر پاس را می دیدم که باید در سال اینده این‬ ‫تیم را در لیگ دس��ته دو ببینیم‪ .‬خب دردناک اس��ت‪ .‬از‬ ‫طرفی به خاطر ماندن نفت تهران در لیگ خوشحال بودم‬ ‫اما چند برابر این خوش��حالی اندوه سقوط پاس بود که‬ ‫خفه ام می کرد‪ .‬نه من بلکه خیلی از پاسی های قدیمی این‬ ‫احساس ناخوش��ایند را در روز پایانی لیگ دهم تجربه‬ ‫کردند‪ .‬روزی که پاس به همدان منتقل ش��د عده زیادی‬ ‫بودند که این تصمیم را غیرحرفه ای برمی شمردند اما عده‬ ‫ی هم بودند که می گفتند شما حق ندارید پیش داوری‬ ‫کم ‬ ‫کنی��د‪ .‬بگذاری��د ما کارمان را ش��روع کنیم بع��د درباره‬ ‫عملکردمان حرف بزنید‪.‬‬ ‫خب درد من و خیلی های دیگر هم همین اس��ت‪ .‬فکر‬ ‫می کنم حاال که پاس سقوط کرده من و خیلی از انهایی‬ ‫که بزرگتر از من هستند و بیشتر قدر و ارزش این باشگاه‬ ‫تهرانی را می دانستند حق داریم درباره عملکرد این اقایان‬ ‫حرف بزنیم‪ .‬یکی نیس��ت به ما بگوید این دوستان االن‬ ‫کجا هس��تند؟ چه می کنند؟ واقعا این حق باشگاهی بود‬ ‫که زمانی یکی از بهترین تیم های تاریخ فوتبال ایران بود؟‬ ‫نه‪،‬ان اقایان که فقط بلد بودند ش��عار بدهند تنها به این‬ ‫فکر می کردند که منافع شان تا مدتی تضمین شده است‪.‬‬ ‫همین‪ .‬بعد از اینکه به سود رسیدند خیلی راحت این تیم‬ ‫را رها کردند تا ش��رایطش هر س��ال بدتر شود‪ .‬ان روز‬ ‫برای من و امثال من خط و نش��ان می کشیدند‪ .‬اما حاال‬ ‫سکوت کرده اند و حرفی برای گفتن ندارند‪ .‬هیچ وقت‬ ‫حرفی نداش��تند‪ .‬فقط ادم هایی بودن��د که با رایزنی های‬ ‫خاص قصد داشتند به منافع شان برسند‪ .‬حاال انها مسئول‬ ‫این همه خرابی هس��تند‪ .‬انها هس��تند ک��ه دل خیلی از‬ ‫قدیمی های باشگاه پاس را شکستند‪.‬‬ ‫چرا این اتفاق برای تیم های تهرانی رخ داد؟‬ ‫‪l‬به نظرم مدیریت غلط‪ .‬مگر تنها پاس بود که منتقل شد‬ ‫و به بن بست رسید‪ .‬پیکان هم به همین سرنوشت دچار‬ ‫شد‪ .‬حاال دو هفته می گذرد‪ .‬هیچ کس حتی صدایش هم‬ ‫در نمی اید‪ .‬واقعا دردناک اس��ت‪ .‬رسانه ها‪ ،‬کارشناسان و‬ ‫مربیان نباید ب ه راحتی از کنار این موضوع بگذرند‪.‬‬ ‫این اتفاق نزدیک بود برای نفت تهران هم رخ‬ ‫بدهد‪ .‬در این باره توضیح می دهید؟‬ ‫‪l‬بله‪،‬در شرایطی که ما سعی داشتیم ارامش تیم را حفظ‬ ‫کنیم تا به رغم همه فشارها نتایج خوبی کسب کند عده ای‬ ‫به راحتی این بحث را مطرح کردند‪ .‬جالب اینکه کسانی این‬ ‫موضوع را مطرح کردند که مدعی کار کارشناسی بودند‪.‬‬ ‫ش��ما چرا انتقال پاس به همدان را زیر سوال‬ ‫ورزش‬ ‫‪ 3‬حسین فرکی د ر حالی سرمربیگری نفت تهران را بر عهده گرفت که خیلی ها به خصوص‬ ‫در یک ماه نخست حضور او در این تیم‪ ،‬انتقادات تندی را درباره اش مطرح کردند‪ .‬اما یک‬ ‫واقعیت وجود دارد؛ فرکی با حفظ نفت تهران در لیگ برتر توانست کارنامه خوبی از خود‬ ‫به جای بگذارد‪ .‬او در گفت وگو با مثلث حرف های جالبی را درباره انتقال تیم های تهرانی به‬ ‫شهرستان ها مطرح می کند‪.‬‬ ‫می بردی��د؟ دلیل ش��ما و انهایی که با ش��ما‬ ‫هم عقیده بودند چه بود؟‬ ‫‪l‬ببینی��د‪ ،‬کار نفت تهران برای مان��دن در لیگ برتر به‬ ‫روز اخر کش��یده شد‪ .‬من فکر می کنم این هم به نوعی‬ ‫امتحان الهی بود‪ .‬چون ما باید قدر تالش و کار س��المی ‬ ‫که انجام داده بودیم را می دانس��تیم‪ .‬می خواهم بگویم در‬ ‫پاس ادم های سالمی کار کردند‪ .‬سال ها کار کردند تا این‬ ‫تیم را به یکی از قطب های فوتبال ایران تبدیل کردند‪50 .‬‬ ‫سال قدمت چیز کمی نیس��ت‪ .‬اما اقایان یک شبه همه‬ ‫زحم��ات ‪ 5‬نس��ل را به هدر دادند‪ .‬البت��ه ان اوایل مردم‬ ‫همدان از این تیم استقبال خوبی داشتند‪ .‬اما به مرور همان‬ ‫ادم ها متوجه شدند که این تیم به انها تعلق ندارد‪ .‬شاید‬ ‫از لحاظ جغرافیایی در همدان قرار گرفته اما ریشه اش در‬ ‫تهران است‪ .‬پاس همدان روح نداشت به همین دلیل بود‬ ‫که وقتی نفت تهران با پاس بازی کرد بیش��تر از ‪ 20‬نفر‬ ‫تماش��اگر به ورزشگاهشان نیامده بود‪ .‬تنها در بازی های‬ ‫پاس مقابل پرسپولیس و استقالل به ورزشگاه می امدند‪.‬‬ ‫چرا پاس به مرور ضعیف شد؟‬ ‫‪l‬اگر از لحاظ فنی بخواه��م در مورد این اتفاق حرف‬ ‫بزنم‪ ،‬باید به عدم ثبات مدیریتی در این باشگاه اشاره کنم‪.‬‬ ‫انها بارها کادر مدیریت و کادر فنی و حتی بازیکنان تیم‬ ‫خ��ود را عوض کردند‪ .‬این حرفه ای نبود‪ .‬به همین دلیل‬ ‫نتوانستند شرایط خوبی را در لیگ برتر تجربه کنند‪.‬‬ ‫اقای فرک��ی! جالب اینکه این فصل قرار بود‬ ‫ی که ش��ما مربیگری اش را بر عهده‬ ‫برای تیم ‬ ‫دارید ه��م این اتفاق رخ دهد‪ .‬وقتی ش��ایعه‬ ‫انتقال نفت تهران به اراک به گوشتان رسید به‬ ‫خود نلرزیدید؟‬ ‫‪ (l‬می خن��دد ) باور کنید احس��اس خیلی بدی به من‬ ‫دس��ت داد‪ .‬ان��گار قرار ب��ود اتفاق مش��ابهی رخ بدهد‪.‬‬ ‫ب��ا این تفاوت که این بار ب��ه خوبی طعم تلخ این انتقال‬ ‫غیرحرفه ای را می چشیدم‪ .‬هر چند که هنوز هم تکلیف‬ ‫نفت تهران مشخص نیست و عده ای هستند که در گوشه‬ ‫و کنار از انتقال این تیم به اراک حرف می زنند‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫سال سختی برای شما رقم خورد‪ .‬نه؟‬ ‫‪l‬متاسفانه در فوتبال ایران خیلی راحت ادم ها و کارهایی‬ ‫که انجام داده اند فراموش می ش��وند‪ .‬روزی که قرار شد‬ ‫سرمربیگری نفت تهران را قبول کنم واقعا فکرش را هم‬ ‫نمی کردم که ع ده ای منتظرند ت��ا نابودی ام را ببینند‪ .‬این‬ ‫در حالی بود که من هیچ وقت برای کس��ی ارزوهای بد‬ ‫نداش��ته ام‪ .‬اما واقعا خیلی ها دوست داشتند نفت بیفتد و‬ ‫من را سیبل انتقادات خود کنند‪ .‬خدا را شکر می کنم که‬ ‫از روز اول ب��دون توجه به انتقادها و حواش��ی که برای‬ ‫نفت تهران ایجاد شد تنها به موفقیت تیمم فکر کردم‪ .‬من‬ ‫س��الم کار کردم‪ .‬برای رسیدن به مربیگری این تیم پیش‬ ‫‪ 10‬نفر نرفت��م‪ .‬بعد از جام جهانی و جو بدی که بعد از‬ ‫بازی های جام جهانی علیه ما ایجاد ش��د من دو سال در‬ ‫خانه ام نشستم و کاری هم به هیچ کس نداشتم‪ .‬هر کسی‬ ‫هر حرفی دلش می خواست علیه ما می زد اما برایم مهم‬ ‫نبود‪ .‬همه را به خدا واگذار کردم‪ .‬بعد از گذش��ت تقریبا‬ ‫دو سال‪ ،‬مربیگری کاوه در لیگ دسته اول را قبول کردم و‬ ‫سال گذشته هم با مسئوالن نفت به توافق رسیدیم که کار‬ ‫کنیم‪ .‬انها به من حرفی را زدند که خیلی به من انگیزه داد‬ ‫و روحیه ام را عوض کرد‪ .‬گفتند ما به صداقت و سالمت‬ ‫کاری تو ابدا ش��ک نداریم و ب��ا کمال میل به تو اعتماد‬ ‫می کنیم‪ .‬خب این خیلی ارزشمند بود‪ .‬این در حالی بود‬ ‫که برخی از گزینه های نفت همه کار کردند تا مربیگری‬ ‫این تیم به انها برسد‪.‬‬ ‫شما شرایط خوبی با این تیم داشتید؟‬ ‫‪l‬کمبودهایی وجود داش��ت‪ .‬اما حاال اصال مهم نیست‬ ‫که درباره اش حرف بزنم‪ .‬اما واقعا کار کردیم‪ .‬در ش��بانه‬ ‫روز ‪ 16‬ساعت کار می کردیم‪ .‬چرا اینقدر انگیزه داشتیم‬ ‫چون می خواستیم به خیلی از چهره های ورزشی و حتی‬ ‫غیر ورزشی ثابت کنیم که قضاوت درستی درباره نفت‬ ‫تهران ندارند‪.‬‬ ‫چه قضاوتی؟‬ ‫‪l‬از روز اول گفتند نفت تهران به لیگ دسته یک سقوط‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫البته تا روز اخر هم کاندیدای سقوط بودید اما‬ ‫خب در لیگ برتر ماندنی شدید‪ .‬نه؟‬ ‫‪l‬اتفاقا می خواهم بگویم ما نباید عملکرد یک مربی را‬ ‫صرفا با نتایج ان مربی ارزیابی کنیم‪ .‬هرچند در فوتبال ما‬ ‫این شرایط وجود دارد‪ .‬اما من می گویم ما باید برای کار‬ ‫سالم ارزش قائل شویم‪ .‬من اعتقاد دارم ما حتی اگر سقوط‬ ‫می کردیم هم ایستاده بودیم‪ .‬چون تالش کردیم‪ ،‬خودمان‬ ‫را نباختیم‪ .‬کجای دنیا این اتفاق می افتد که وسط بازی ها‬ ‫یک عده بگویند تیم ش��ما قرار است به فالن شهرستان‬ ‫برود‪ .‬تنها یک مورد وجود دارد و ان هم برای نفت تهران‬ ‫رخ داد‪ .‬اما ما خودمان را نباختیم‪ .‬با وجود همه فش��ارها‬ ‫تا روز اخر ایس��تادگی کردیم‪ .‬به همین دلیل اس��ت که‬ ‫می گویم ما هیچ وقت سقوط نمی کردیم اگر ان حواشی‬ ‫را برای ما ایجاد نمی کردند‪ ،‬زودتر از اینها بقای خودمان‬ ‫را تضمین کرده بودیم‪ .‬اما جدا از این حرف ها باید بگویم‬ ‫پاس در روز اخر سقوط نکرد‪ .‬پاس زمانی سقوط کرد که‬ ‫به همدان منتقل شد‪ .‬ان روز همه چیز برای ما روشن بود‪.‬‬ ‫اما اقایان گوش های خودشان را گرفتند تا حرف حساب‬ ‫اذیت شان نکند‪.‬‬ ‫فکر می کردید در لیگ برتر بمانید؟‬ ‫‪l‬چه��ار روز مانده به بازی اخر اتفاقاتی افتاد که باعث‬ ‫نگرانی ام شد؛ حاش��یه ها به اوج رسیده بود‪ .‬تیم من هم‬ ‫جوان بود‪ .‬خیلی سخت بود بازیکنان را از لحاظ روحی‬ ‫اماده کنیم که تا دقیقه اخر بجنگند‪ .‬اما خوشبختانه خدا‬ ‫ب��ه ما لطف کرد و با تالش بچه ها این اتفاق رخ داد‪ .‬من‬ ‫گفته بودم اگر جایگاهی بین دهم تا پانزدهم جدول لیگ‬ ‫را به دست بیاوریم کاری که انجام داده ایم با قهرمانی هیچ‬ ‫فرقی ندارد‪ .‬ما سیزدهم شدیم‪ .‬نفت تهران کاری در حد‬ ‫قهرمانی انجام داد‪g .‬‬ ‫‪50‬‬ ‫پیکان هم به لیگ دسته یک سقوط کرد‬ ‫‪4‬‬ ‫گربه سیاه دیگر نیست‬ ‫در س��ال های پی��ش از ‪ 1346‬و بع��د از منحل‬ ‫شدن باشگاه شاهین‪ ،‬مدیرعامل وقت ایران ناسیونال‬ ‫تصمی��م گرفت ب��ا بودجه خ��ود این تی��م را اداره‬ ‫کند‪ .‬البته بازیکنان ش��اهین به پرس��پولیس رفتند اما‬ ‫در نهایت خیامی باش��گاه پیکان را در س��ال ‪1346‬‬ ‫بنیانگذاری کرد که هدف اصلی ان توس��عه سالمتی‬ ‫کارکنان مجموعه صنعتی ایران خودرو بود‪.‬‬ ‫در س��ال ‪ 1348‬این تیم قهرمان لیگ فوتبال تهران‬ ‫ش��د‪ .‬در س��ال ‪ 1349‬به دلیل اختالف میان مدیران‬ ‫باش��گاه و بازیکنان‪ ،‬تیم پیکان منحل ش��د و اغلب‬ ‫بازیکنان به تیم پرسپولیس بازگشتند و باشگاه پیکان‬ ‫تا س��ال ‪1379‬هیچ تیم فوتبالی نداش��ت‪ .‬بعد از ‪30‬‬ ‫سال اما با خریدن سهام باشگاه بهمن این تیم دوباره‬ ‫به دس��ته اول بازگشت‪ .‬اینها نشان از قدمت باشگاه‬ ‫پیکان دارد؛ باشگاهی که در نهایت ناچار به وداع با‬ ‫لیگ برتر شد‪.‬‬ ‫تیم پیکان در س��ه دوره نخس��ت لی��گ برتر نتایج‬ ‫مطلوبی کسب کرد اما در چهارمین دوره مسابقات با‬ ‫‪ 24‬امتیاز از ‪ 30‬دیدار به همراه پگاه گیالن به دس��ته‬ ‫اول سقوط کرد‪.‬‬ ‫ی توانست جواز حضور‬ ‫پیکان با هدایت فرهاد کاظم ‬ ‫در شش��مین دوره لیگ برتر را کسب کند و در پنج‬ ‫س��ال گذشته هم حضور پرنوس��انی در رقابت های‬ ‫لیگ برتر داشت‪.‬‬ ‫انتقال در لیگ هشتم‬ ‫این تیم ابتدای لیگ هشتم در حالی به قزوین منتقل‬ ‫ش��د که کامران صاحب پناه مدیرعامل وقت باشگاه‬ ‫پس از این انتق��ال گفت‪« :‬این انتقال تصمیم خوبی‬ ‫بود زیرا ما در تهران همیشه میهمان و غریبه هستیم‪.‬‬ ‫مطمئن��ا با حضور در قزوین و حمایت تماش��اگران‬ ‫این شهر می توانیم از تمام محاسن یک باشگاه برای‬ ‫موفقیت استفاده کنیم‪».‬‬ ‫پ��س از انتقال رس��می پیکان به قزوی��ن در تاریخ‬ ‫‪ ،87/05/14‬احم��د نصری‪ ،‬اس��تاندار وقت قزوین‬ ‫انتقال تیم پیکان را نتیجه درخواس��ت های بی شمار‬ ‫مردم قزوین اعالم ک��رد و گفت‪« :‬پیروزی های تیم‬ ‫پی��کان در لیگ برت��ر باعث خوش��حالی و ایجاد‬ ‫همدلی مردم اس��تان قزوین می شود و از هم اکنون‬ ‫حمایت های م��ان را از ای��ن تیم به عم��ل اورده و‬ ‫امادگی مان را برای این امر اعالم می داریم‪».‬‬ ‫در عمل اما خالف این مساله ثابت شد‪ .‬اواسط فصل‬ ‫جاری و به دلیل حمایت نش��دن تیم پیکان از سوی‬ ‫مسئوالن استان قزوین‪ ،‬مدیران این باشگاه درخواست‬ ‫بازگش��ت تیم به تهران را مطرح کردند و وضعیت‬ ‫باشگاه پیکان تعبیر ضرب المثل از اینجا رانده‪ ،‬از انجا‬ ‫مانده شده که نه در تهران جای داشت نه در قزوین‪.‬‬ ‫ایران خودرو مانند گذشته از پیکان حمایت نمی کرد‬ ‫و مس��ئوالن اس��تان قزوین ه��م انگار ن��ه انگار که‬ ‫مدت ها برای داشتن یک تیم تالش می کردند؛ همه‬ ‫اینها باعث ش��ده حسرت داشتن تیمی در قامت یک‬ ‫ی بماند‪ .‬پیکانی ها‬ ‫مدعی بر دل فوتبالدوستان قزوین ‬ ‫که روزی گربه س��یاه تیم های مدعی بودند‪ ،‬در این‬ ‫س��ه فصل عملکرد خوبی از خود ارائه نکرده و در‬ ‫نهایت به خاطر مشکالت مالی‪ ،‬حمایت نشدن کامل‬ ‫ب‪‎‬های اشتباه‬ ‫از سوی مسئوالن استان قزوین و انتخا ‬ ‫در کادرفنی‪ ،‬در پایان لیگ دهم به دسته دوم سقوط‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫این انتقال ها چه سودی برای فوتبال داشت؟‬ ‫پس از تیم پاس هم��دان و پیکان قزوین‪ ،‬تیم های‬ ‫صباباتری به قم و راه اهن به ش��هرری منتقل شدند‬ ‫که این دو تیم هم فصل جاری با مشکالت عدیده‬ ‫مالی مواجه ش��دند و برای مقاطعی هم بازیکنان به‬ ‫خاطر اعتراض به پرداخت نشدن حق و حقوق شان‬ ‫از حضور در محل تمرینات امتناع کردند‪.‬‬ ‫ناکامی تیم های پاس و پیکان از یکسو و مشکالت‬ ‫مالی و حمایت نش��دن کامل از سوی استاندار های‬ ‫جدید از سوی دیگر نشان دهنده سیاست اشتباهی‬ ‫بود که برای تمرکززدایی در نظر گرفته شد‪ .‬حاصل‬ ‫این انتقال ها نادیده گرفته ش��دن تیم های محلی و‬ ‫از بین بردن قطب های مط��رح فوتبال بود که همه‬ ‫اینه��ا ب��ه فوتبال ملی و باش��گاهی ای��ران لطمات‬ ‫جبران ناپذیری وارد کرد‪g .‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با هاشمیان درباره سقوط پاس به لیگ دسته یک‪:‬‬ ‫تیم من سقوط نکرد‪ ،‬منحل شد‬ ‫نیلوفر واشقانی‬ ‫‪ 5‬وحید هاشمیان از جمله فوتبالیست های کشورمان است که سال ها در سطح اول فوتبال بازی‬ ‫کرده‪ ،‬اما هیچ گاه حاشیه خاصی نداشته‪ .‬این بازیکن کمتر مصاحبه می کند و سعی می کند از محافل‬ ‫خبری دوری کند‪ .‬اما انتقال تیم قدیمی اش پاس تهران به همدان باعث شد او هم اعتراض کند و‬ ‫باصراحت دالیل مخالفت خود را ابراز نماید‪ .‬شاید هاشمیان خدا را شکر می کند که در اخرین‬ ‫بازی لیگ برتر مقابل پیکان قرار گرفت‪ ،‬چون در این صورت حداقل در سقوط پاس به دسته اول‬ ‫نقشی نداشت‪ .‬هاشمیان دالیل مخالفتش را در گفت وگویی با مثلث در میان گذاشت‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪79‬‬ ‫اقای هاشمیان! سایر بازی های لیگ برتر به غیر‬ ‫از پرسپولیس را پیگیری می کردید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬به خاطر ش��رایط جدول س��ایر بازی ه��ا را دنبال‬ ‫می ک��ردم‪ .‬گاهی اوقات هم ب��ه دلیل همزمانی بازی های‬ ‫پرسپولیس با بقیه بازی ها نمی توانستم به طور مستقیم این‬ ‫دیدارها را ببینم‪ ،‬اما حتما نتایج را پیگیری می کردم‪.‬‬ ‫بیشتر نگران وضعیت کدام تیم بودید؟‬ ‫‪ l‬اگر بگویم فقط پرسپولیس برایم مهم بوده‪ ،‬دروغ گفتم‪.‬‬ ‫چون من درخصوص وضعیت پاس نگران بودم و مدام‬ ‫نتایج و شرایط این تیم را پیگیری می کردم‪.‬‬ ‫عالقه ای که به پاس دارید قابل توجیه اس��ت‪،‬‬ ‫چون می توان گفت فوتبال خود را مدیون این‬ ‫تیمهستید؟‬ ‫‪ l‬تیم من منحل ش��د و این تیم پاس تیم من نیس��ت!‬ ‫می خواهم بگویم تیم من سقوط نکرد منحل شد‪.‬‬ ‫با این حس��اب باز هم بحث مخالفت با انتقال‬ ‫تیم های تهرانی به سایر شهرها مطرح می شود‪....‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬این مساله کوچکی نیست‪ .‬من از همان اول با انتقال‬ ‫پاس به همدان مخالف بودم و دالیل خودم را هم گفتم‪.‬‬ ‫همان حرف هایی که در برنامه ‪ 90‬زده بودید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬من در هم��ان زمان پیش بینی کردم پاس همدان‬ ‫سقوط می کند‪ .‬تاکید می کنم روی پاس همدان! چون پاس‬ ‫تهران را کش��تند‪ .‬این تیم بازیکنان مطرح و خوبی را به‬ ‫فوتبال این کشور معرفی کرد‪ .‬اما در نهایت چه کار کردند؟‬ ‫این تیم را نابود کردند‪ .‬البته این را هم بگویم سقوط پاس‬ ‫به دسته اول ربطی به پیش بینی من ندارد! به قول معروف‬ ‫چیزی که عیان است چه حاجت به بیان است‪.‬‬ ‫مقصر اصلی عدم موفقیت این تیم را چه عاملی‬ ‫می دانید؟‬ ‫‪ l‬روی صحبت من با شخص خاصی نیست چون این‬ ‫رویکرد از اساس غلط بود‪.‬‬ ‫هنوز هم معتقدید پاس همدان اصالت ندارد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬این تیم چه اصالتی دارد؟ به نظر من پاس همدان‬ ‫قانونی نیست و هیچ نشانه ای از ان تیم اصیل ایران را ندارد‪.‬‬ ‫پاس در تهران طرفداران زیادی داشت و بازیکنان این تیم‬ ‫همیش��ه محبوب بودند‪ .‬من افتخار می کنم که از پاس به‬ ‫اروپا رفتم‪ .‬به غیر از خودم می توانم جواد نکونام را هم مثال‬ ‫بزنم‪ .‬او هم در پاس رش��د کرد‪ .‬باز هم می گویم مخالف‬ ‫بودم و اتفاقی که افتاد بهترین دلیل برای ادعایم است‪.‬‬ ‫پاس اخرین تیمی نبود که منتقل شد و این مساله در مورد‬ ‫تیم های دیگری مانند پیکان‪ ،‬سایپا و صباباتری هم صدق‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫واقعا متاسفم‪ .‬مسئوالن اتفاقی که برای پاس افتاد را دیدند‪،‬‬ ‫اما درس نگرفتند‪ .‬کدام یک از تیم هایی که نام بردید موفق‬ ‫ش��دند؟! پیکان را به قزوین انتقال دادند و این تیم هم به‬ ‫نابودی رسید‪ .‬سایپا و صباباتری هم همینطور؛ اما بازهم‬ ‫می شنویم نفت را می خواهند به اراک منتقل کنند‪.‬‬ ‫به نکته خوبی اشاره کردید‪ ،‬به نظر شما بعد از تمام اتفاقاتی‬ ‫که برای پاس و پیکان افتاد بازهم قرار است نفت تهران را‬ ‫به تیم دیگری بدهند؟‬ ‫خود اقای فرکی هم مخالف این موضوع بود‪ .‬از شنیدن این‬ ‫خبرها واقعا خنده ام می گیرد‪ .‬در کل ما در جهان ابداع گر‬ ‫هس��تیم! این کارها را انجام می دهیم و بعد به کشورهای‬ ‫خارجی صادر می کنیم‪.‬‬ ‫در المان چنین اتفاقاتی رخ می داد‪...‬‬ ‫‪ l‬نه! کجای جهان یک تیم را به شهر دیگری می دهند و‬ ‫با دست خودشان یک تیم فوتبال اصیل را نابود می کنند‪.‬‬ ‫در تمام دنیا حتی فقیرترین تیم ها سعی می کنند با تالش‬ ‫خودشان مطرح شوند نه اینکه نان زحمت افراد دیگر را‬ ‫بخورند‪.‬‬ ‫قبل از اینکه به پرس��پولیس ملحق ش��وید در‬ ‫کالس های مربیگری ش��رکت می کردید‪ .‬در‬ ‫حال حاضر هم مربیگری را پیگیری می کنید؟‬ ‫‪ l‬در ح��ال حاض��ر به خاطر بازی در پرس��پولیس زیاد‬ ‫وقت ندارم‪ ،‬اما مربیگری را دوست دارم‪ .‬اگر فرصتی در‬ ‫تعطیالت پیش بیاید دوست دارم در کالس های مربیگری‬ ‫شرکت کنم اما فعال به بازی کردن فکر می کنم‪.‬‬ ‫ظاهرا بعد از پیوستن به پرسپولیس انگیزه تان‬ ‫برای بازی را دوباره به دست اوردید‪...‬‬ ‫‪ l‬همینطور است‪ .‬دوست دارم یک سال دیگر بازی کنم‬ ‫و بعد از یک فصل بازی کردن به مربیگری فکر کنم‪.‬‬ ‫برای فصل اینده تصمیمی گرفتید؟‬ ‫‪ l‬هنوز نه! اما دوست دارم در پرسپولیس بازی کنم‪ .‬چون‬ ‫این تیم دوب��اره من را به فوتبال برگرداند‪ .‬گزینه اول من‬ ‫صددرصد پرسپولیس است‪ .‬دوست دارم فصل اینده هم‬ ‫در این تیم باشم‪ .‬هواداران پرسپولیس به من لطف داشتند‬ ‫و انها را دوست دارم ‪.‬‬ ‫چرا پرسپولیس در فصلی که گذشت نوسانات‬ ‫زیادی داشت؟‬ ‫‪ l‬پرس��پولیس عملکرد زی��اد بدی نداش��ت‪ .‬اما چون‬ ‫پرس��پولیس تیم بزرگی اس��ت همه از این تیم قهرمانی‬ ‫می خواهند و حتی اگر نایب قهرمان شویم فایده ای ندارد‪.‬‬ ‫در بعضی بازی ها شانس با ما یار نبود و نتوانستیم خوب‬ ‫نتیجه بگیریم‪.‬‬ ‫شما در اکثر بازی ها به عنوان یار ذخیره به زمین‬ ‫امدید‪ ،‬از نیمکت نشینی ناراحت نبودید؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬مصدومیت اجازه نداد به طور کامل در خدمت تیم‬ ‫باشم و متاسفانه نتوانستم زیاد برای پرسپولیس بازی کنم‪.‬‬ ‫در چند بازی هم اماده بودید‪ ،‬اما دایی به شما‬ ‫بازی نداد‪...‬‬ ‫‪ l‬م��ن با صالحدید دایی بازی نکردم و به نظر ایش��ان‬ ‫احترام می گذارم‪.‬‬ ‫این مساله ربطی به گذشته ندارد؟‬ ‫‪ l‬به هیچ وجه ‪ ....‬من هیچ اختالفی با دایی ندارم‪ .‬در تیم‬ ‫دای��ی هم بازی می کنم‪ .‬من اعتقاد دارم نباید با دامن زدن‬ ‫ف و حدیث ها برای تیم حاش��یه درست کرد‪.‬‬ ‫به این حر ‬ ‫پرس��پولیس در حال حاضر نیاز به ارامش دارد و من هم‬ ‫نمی خواهم حرف حاشیه ای بزنم‪.‬‬ ‫شما به عنوان بازیکنی که سال ها در سطح اول‬ ‫فوتبال بازی کرده‪ ،‬هیچ گاه حاش��یه نداشتید‪.‬‬ ‫دلیل اینکه همیش��ه در یک فرم خوب بودید‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬همه جای دنیا حاشیه وجود دارد‪ .‬من سال ها در المان‬ ‫بازی کردم و در اروپا هم حاشیه زیادی وجود دارد‪.‬‬ ‫به اندازه ایران؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬مهم این است که بازیکن خودش را در یک فرم‬ ‫ایده ال نگه دارد‪ .‬فوتبال یعنی اینکه یک بازیکن به موقع‬ ‫بخوابد و بدنش را با ورزش و استراحت در شرایط خوب‬ ‫قرار دهد‪ .‬فوتبالیست باید به فوتبال به عنوان حرفه اش نگاه‬ ‫کند نه تفریح! باالتر از بایرن مونیخ در المان نداریم؛ این تیم‬ ‫پرحاشیه بود اما من همیشه کار خودم را می کردم‪.‬‬ ‫متاس��فانه در ایران به حاشیه ها بیشتر اهمیت می دهند تا‬ ‫فوتبال!‬ ‫نظرت��ان در مورد تیم ملی فعلی و لیس��تی که‬ ‫اعالم شده چیست؟‬ ‫‪ l‬امیدوارم اقای کی روش بتواند به فوتبال ما کمک کند‪.‬‬ ‫او مربی بزرگی است ولی در مورد لیست نمی توانم نظر‬ ‫بدهم چون تا حاال لیست تیم ملی را ندیدم‪.‬‬ ‫خبر بازگش��ت علی کریمی به تیم ملی را هم‬ ‫نشنیدید؟‬ ‫‪ l‬ش��نیدم! اما نظری ن��دارم‪ .‬بای��د در این خصوص از‬ ‫اقای کی روش بپرسید‪g .‬‬ ‫‪51‬‬ ‫اهدنا الصراط المستقیم‬ ‫ما می خواهیم زیر افتاب‪ ،‬خانه ای برای ایمان و رستگاری بسازیم‬ ‫تو گو با مثلث‪:‬‬ ‫محسن رفیق دوست در گف ‬ ‫ امام و رهبری هیچ کس را‬ ‫از قطار انقالب پیاده نکردند‬ ‫تیتر یک‬ ‫سیاست دینی‬ ‫گفتاری درباره نظریه والیت فقیه امام خمینی(ره)‬ ‫سید جواد میرخلیلی‬ ‫احیاگر اسالم سیاسی‬ ‫‪ 1‬این نوشتار که در برگیرنده تبیین والیت مطلقه فقیه و مبانی حضرت امام خمینی(ره)‬ ‫در این عرصه است‪ ،‬گفتاری از حجت االسال مو المسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه‪،‬‬ ‫عضو هیات علمی و مدیر گروه فلسفه و کالم پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسالمی است‪.‬‬ ‫یک��ی از مهم تری��ن نظریه ه��ای سیاس��ی حض��رت‬ ‫ام��ام خمین��ی(ره)‪ ،‬نظریه والیت مطلقه فقیه اس��ت‪.‬‬ ‫ای��ن نظری��ه‪ ،‬به معن��ای حاکمیت و زمام��داری فقیه‬ ‫جامع الش��رایط در جهت اجرای تمام احکام سیاس��ی‬ ‫اجتماع��ی اس�لام برای همه م��ردم اس��ت‪ .‬بنابراین‪،‬‬ ‫مقص��ود از والی��ت در اینجا‪ ،‬قیمومیت ی��ا قیم بودن‬ ‫نیس��ت؛ انگونه ک��ه فقیه‪ ،‬قیم افراد ناتوان مثل س��فها‬ ‫‪54‬‬ ‫ی��ا مجانین یا افراد غایب اس��ت‪ .‬همچنین والیت در‬ ‫ای��ن جا به معنای قدرت تصرف تکوینی و تش��ریعی‬ ‫نیست؛ انگونه که ائمه از این والیت برخوردارند‪ .‬بلکه‬ ‫والیت در بحث والیت فقیه به یکی از س��احت های‬ ‫والی��ت ائمه ارتب��اط پیدا می کند و ان عبارت اس��ت‬ ‫از زمام��داری و حاکمیت‪ .‬لذا اگ��ر حضرت امام(ره)‬ ‫فرم��ود فقی��ه مانند ائم��ه اطهار از والی��ت برخوردار‬ ‫است‪ ،‬مقصودش والیت سیاسی و اجتماعی است که‬ ‫زمامداری باش��د؛ نه والیت تکوینی و تشریعی‪ .‬یعنی‬ ‫به هیچ وجه نظر امام این نیس��ت که فقیه‪ ،‬مثل معصوم‬ ‫از والیت تکوینی یا والیت تشریعی برخوردار است‪.‬‬ ‫البته ممکن اس��ت یک فقیه در اثر س��یر و س��لوک و‬ ‫ریاضت هایی که انجام می دهد از یک قدرت و تصرف‬ ‫تکوینی هم فی الجمله برخوردار باش��د‪ ،‬اما هیچ گاه به‬ ‫ان درجه والیت تکوینی اهل بیت عصمت و طهارت‬ ‫نمی رس��د‪ .‬پس والیت به معنای زمامداری شد‪ .‬فقیه‬ ‫ه��م در اینجا به معنای مجتهد و عالم دینی اس��ت که‬ ‫از جامعیت برخوردار است و باید شرایط حاکمیت را‬ ‫دارا باشد‪ ،‬یعنی هم عالم و مجتهد باشد و هم باتقوا و‬ ‫عادل باشد و هم مدیر و مدبر؛ یعنی همان شرایطی که‬ ‫در فرمایش��ات ائمه هست‪ .‬بنابراین حضرت امام(ره)‪،‬‬ ‫اجته��اد را تنها کاف��ی نمی داند؛ هر چند ش��رط الزم‬ ‫می داند‪ ،‬اما شرایط دیگری را هم برای فقیه قائل است‪.‬‬ ‫مطلقه ای هم که حضرت امام فرمودند به معنای مطلق‬ ‫احکام اسالم برای همه مردم است‪ .‬یعنی در واقع‪ ،‬این‬ ‫مطلقه دو موجبه تمامی دارد‪ :‬یکی‪ ،‬همه احکام و یکی‪،‬‬ ‫همه مردم‪ .‬همه احکام به این معناس��ت که اسالم‪ ،‬هم‬ ‫اح��کام فردی و هم احکام اجتماعی دارد و هم فتوا و‬ ‫حکم حکومتی و هم حک��م اولی و ثانوی دارد‪ .‬تمام‬ ‫این تقسیم بندی هایی که در فقه ذکر شده است‪ ،‬در این‬ ‫مطلقه نهفته اس��ت و همه احکام سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫فرهنگ��ی‪ ،‬اجتماعی و همه اینه��ا را در برمی گیرد که‬ ‫این احکام باید برای عموم مردم پیاده ش��ود و نه برای‬ ‫قش��ر خاصی چون غیب و قص��ر و افراد ناتوان‪ ،‬بلکه‬ ‫همه مردم باید از این احکام بهره مند شوند‪ .‬طبعا اولین‬ ‫کس��ی که باید به این احکام ش��رعی عمل کند‪ ،‬خود‬ ‫فقیه جامع الشرایط است که بعد‪ ،‬توده مردم هم باید از‬ ‫این احکام اس��تفاده کنند‪ ،‬بهره ببرند و عمل کنند‪ .‬این‬ ‫ت مطلقه فقیه از دیدگاه حضرت امام است‪.‬‬ ‫معنای والی ‬ ‫این نظریه‪ ،‬مبتنی بر یکس��ری مبانی اس��ت؛ هم مبانی‬ ‫ی و هم مبان��ی عرفانی و‬ ‫فلس��فی و هم مبان��ی کالم ‬ ‫مبانی فقهی‪ .‬بن��ده در این مقال تنها به برخی از مبانی‬ ‫ی نظریه والیت مطلقه فقیه از دیدگاه‬ ‫فلس��فی و کالم ‬ ‫امام خمینی(ره) اشاره می کنم‪.‬‬ ‫ی که این‬ ‫‪ -1‬مبن��ای معرفت ش��ناختی‪ .‬یکی از مبان�� ‬ ‫نظریه در گفتمان سیاس��ی حضرت ام��ام دارد‪ ،‬مبنای‬ ‫معرفت ش��ناختی رئالیسم اس��ت‪ .‬یعنی امام‪ ،‬کامال در‬ ‫بحث های فلسفی و اندیش��ه ای‪ ،‬مبنای رئالسیم را در‬ ‫برابر ایدالیس��م پذیرفته است‪ .‬بدین معنا که امام(ره)‪،‬‬ ‫ایدالیست نیس��ت‪ .‬ایدالیست‪ ،‬ش��خصی است که یا‬ ‫گرفتار شکاکیت یا نسبی گرایی یا کثرت گرایی معرفتی‬ ‫است‪ .‬یعنی یا معتقد است که اصال نمی توان به معرفت‬ ‫دست یافت یا ظن معتبر را به دست اورد؛ چنین کسی‪،‬‬ ‫ش��کاک است‪ .‬و یا اینکه ش��خص مبتال به نفی معیار‬ ‫معرفت است؛ یعنی معتقد است شناخت صادق یقینی‪،‬‬ ‫معی��ار و ضابطه ندارد و نمی ت��وان فهمید که در مقام‬ ‫اثب��ات‪ ،‬کدام معرفت‪ ،‬صادق اس��ت ی��ا کاذب‪ .‬چنین‬ ‫ش��خصی را نسبی گرا گویند‪ .‬کس��ی که یقین را انکار‬ ‫می ک��رد‪ ،‬یا ظ��ن معتبر را انکار می کرد‪ ،‬ش��کاک بود‪.‬‬ ‫ش��خصی که معتقد اس��ت امکان دارد به ظن معتبری‬ ‫یا یقینی دس��ت بیابیم‪ ،‬اما معیاری برای کشف صدق‬ ‫در مقام اثبات وجود ندارد‪ ،‬این نسبی گراس��ت‪.‬مطلب‬ ‫دیگری هم به معنای کثرت گرای معرفتی است که در‬ ‫واق��ع‪ ،‬صدق را به معنای مطابق��ت با واقع نمی گیرد‪،‬‬ ‫یعنی معتقد اس��ت که صدق‪ ،‬یعنی مثال انسجام گرایی‬ ‫و ی��ا فای��ده عملی داش��تن و به این جه��ت می توان‬ ‫معرفت های متعدد‪ ،‬حتی متناقض را صادق دانس��ت‪.‬‬ ‫این کثرت گرایی معرفتی اس��ت‪ .‬حض��رت امام(ره) با‬ ‫س��ه جریان ایدالیستی‪ ،‬یعنی شکاکیت‪ ،‬نسبی گرایی و‬ ‫کثرت گرایی معرفتی مخالف است و طرفدار رئالیسم‬ ‫اس��ت‪ .‬یعنی معتقد است معرفت یقینی‪ ،‬ممکن است‪،‬‬ ‫معرف��ت صادق به معنای مطابق��ت با واقع نیز ممکن‬ ‫اس��ت و معیاری برای کش��ف معرف��ت یقینی صادق‬ ‫وج��ود دارد‪ .‬حضرت امام(ره) می فرماید با اس��تفاده‬ ‫از بدیهیات اول��ی‪ ،‬بدیهیات ثانوی و قضایای تحلیلی‬ ‫می ت��وان به معرفت یقینی صادق دس��ت یافت‪ .‬وقتی‬ ‫کسی‪ ،‬رئالیس��م را بپذیرد و رئالیست شود‪ ،‬در نتیجه‪،‬‬ ‫خواه��د پذیرفت که می توان به کش��ف احکام واقعی‬ ‫یا ظاه��ری حق تعالی دس��ت یاف��ت‪ .‬بنابراین‪ ،‬فقیه‬ ‫جامع الشرایطی هم می تواند بر اساس این احکامی که‬ ‫به دست اورده است‪ ،‬جامعه را اداره کند و زمامداری‬ ‫امور را به دست بگیرد و کشورداری کند‪ .‬اما اگر کسی‬ ‫ایدالیست و نسبی گرا شد و معیاری برای شناخت قائل‬ ‫نبود‪ ،‬طبعا دیگر نوبت به کشف احکام الهی و به دنبال‬ ‫ان‪ ،‬اجرای احکام الهی‪ ،‬دست نخواهد یافت‪ .‬و نوبت‬ ‫به چنین بحثی نخواهد رسید‪ .‬این مبنای اول بود‪ .‬پس‬ ‫مبنای اول‪ ،‬عبارت اس��ت از رئالیسم و پذیرش صدق‬ ‫به معنای مطابقت با واقع و امکان معرفت صادق یقینی‬ ‫و وجود معیاری برای کشف چنین معرفتی‪.‬‬ ‫‪ -2‬مبنای فلس��فی گس��تره حداکثری هس��تی‪ .‬مبنای‬ ‫دیگری که می توان به حضرت امام نس��بت داد‪ ،‬مبنای‬ ‫فلسفی گس��تره حداکثری هستی است‪ .‬یکی از مبانی‬ ‫فلس��فی امام‪ ،‬این اس��ت ک��ه عالم و هس��تی را نباید‬ ‫منحصر به عالم ماده کرد‪ ،‬نباید فقط تفکر ماتریالیستی‬ ‫داش��ت‪ .‬بلکه باید هس��تی را گس��ترده تر از عالم ماده‬ ‫دانس��ت‪ .‬بخش��ی از عالم و هس��تی‪ ،‬عالم ماده است‪،‬‬ ‫ولی بخش دیگر‪ ،‬عالم مثال‪ ،‬عالم مجردات و به تعبیر‬ ‫فالسفه‪ ،‬عالم عقول اس��ت‪ .‬حضرت امام‪ ،‬این مراتب‬ ‫هس��تی را بارها در اثار عرفانی و فلس��فی ذکر کرده‬ ‫اس��ت؛ هم در قوس ن��زول و هم در قوس صعود‪ .‬در‬ ‫قوس نزول می فرماید ابتدا عالم عقل اس��ت‪ ،‬بعد عالم‬ ‫مثال‪ ،‬س��پس عالم طبیعت‪ .‬در قوس صعود هم انسان‪،‬‬ ‫ابتدا که یک موجود مادی است به مرحله تجرد مثالی‬ ‫می رس��د و در اثر سیر و س��لوک و کماالت می تواند‬ ‫ب��ه عالم تجرد محض هم دس��ت یاب��د‪ .‬در حقیقت‪،‬‬ ‫یکی از مبانی فلس��فی حضرت امام(ره)‪ ،‬این است که‬ ‫هستی را گسترده تر از عالم ماده می داند و قائل به این‬ ‫اس��ت که عالم مجردات‪ ،‬مقصدی می شود برای کمال‬ ‫انس��انی که در بحث مبنای انس��ان شناسی می توان از‬ ‫ان اس��تفاده کرد‪ .‬اگر کس��ی‪ ،‬عالم را منحصر به عالم‬ ‫ماده یا عالم دنیا بکند و عالم اخرت را انکار کند و یا‬ ‫عوال��م عقول و عقل و مثال را نپذیرد‪ ،‬در واقع‪ ،‬چنین‬ ‫شخصی دیگر نمی تواند از غایت احکام الهی دم بزند‪.‬‬ ‫چرا احکام الهی‪ ،‬گس��ترده هستند و به صورت مطلقه‬ ‫باید در جامعه پیاده شوند؛ چون قرار است انسان ها از‬ ‫طریق این عالم مادی و دنیوی‪ ،‬سیر صعودی پیدا کنند‬ ‫و به عوالم برتر و کامل تری دس��ت یابند‪ .‬اگر کس��ی‪،‬‬ ‫هس��تی را منحصر به عالم م��اده بکند‪ ،‬دیگر نوبت به‬ ‫این بحث ها هم نمی رسد‪ .‬بنابراین‪ ،‬هستی حداکثری‪،‬‬ ‫هم یکی از مبانی فلسفی است که حضرت امام به ان‬ ‫اعتراف و تاکید کرده است‪.‬‬ ‫‪ -3‬مبنای انس��ان شناختی‪ .‬حضرت امام در بحث های‬ ‫اندیش��ه سیاسی و خصوصا بحث والیت مطلقه فقیه‪،‬‬ ‫به ش��دت معتقد به یک تفکر انسان شناسی خدامحور‬ ‫اس��ت؛ یعنی تفکر اومانیستی را نمی پذیرد‪ .‬اومانیسم‪،‬‬ ‫مکتبی اس��ت که اعتقاد دارد انس��ان‪ ،‬معیار هر چیزی‬ ‫اس��ت‪ .‬معیار ان چی��زی که هس��ت‪ ،‬و ان چیزی که‬ ‫نیست یا ان چیزی که باید و ان چیزی که نباید‪ .‬معیار‬ ‫بایدها و نبایدها‪ ،‬معیار هس��ت و نیست ها انسان است‬ ‫یعنی معیار تمام گزاره های ‪ descriptive‬و ‪normative‬‬ ‫انسان است‪ .‬بر این اساس‪ ،‬همه چیز برای انسان است‪.‬‬ ‫و اگر مس��اله خدا و ارزش های دیگر مطرح می ش��ود‬ ‫و اگر هم الزم باش��د از انها بحث کنیم‪ ،‬برای انس��ان‬ ‫حضرت امام در بحث های‬ ‫اندیشه سیاسی و خصوصا‬ ‫بحث والیت مطلقه فقیه‬ ‫به شدت معتقد به یک تفکر‬ ‫انسان شناسیخدامحور‬ ‫است؛ یعنی تفکر اومانیستی‬ ‫را نمی پذیرد‪ .‬اومانیسم‪ ،‬مکتبی‬ ‫است که اعتقاد دارد انسان‪،‬‬ ‫معیار هر چیزی است‪ .‬معیار ان‬ ‫چیزی که هست و ان چیزی‬ ‫که نیست یا ان چیزی که باید‬ ‫و ان چیزی که نباید‬ ‫اس��ت‪ .‬خدا برای انسان اس��ت و نه انسان برای خدا‪.‬‬ ‫این تفکر‪ ،‬تفکر اومانیس��تی اس��ت‪ .‬ب��ه همین دلیل‪،‬‬ ‫اومانیس��ت ها یا منکر خدا هس��تند و هر گونه دین و‬ ‫گ��زاره دین��ی را انکار می کنند و یا اگ��ر اعتقاد هم به‬ ‫خدا دارند‪ ،‬نس��بت به دین‪ ،‬مص��داق نومن ببعض و‬ ‫نکفر ببعض هس��تند‪ .‬یعنی همه اموزه ه��ای دینی را‬ ‫نمی توانند بپذیرند؛ چرا که معیارش��ان انسان است‪ .‬بر‬ ‫این اس��اس‪ ،‬امکان دارد بعضی حقایق دینی باشد که‬ ‫انسان موقتا نفهمد‪ ،‬ولی به عنوان یک اصل تعبدی باید‬ ‫بپذیرد‪ .‬یعنی به طور کلی‪ ،‬اومانیسم با تعبد‪ ،‬سرجنگ‬ ‫دارد‪ .‬تفکر انسان شناسی حضرت امام خدامحور است‪.‬‬ ‫از نظر امام(ه)‪ ،‬انس��ان برای خداس��ت و نه خدا برای‬ ‫انسان‪ .‬انا هلل و انا الیه راجعون‪ .‬یا ایها االنسان انک کادح‬ ‫الی رب��ک کدحا فمالقیه‪ .‬و ای��ات متعدد دیگری که‬ ‫خداوند سبحان را مبدا المبادی و غایت الغایات معرفی‬ ‫می کند‪ .‬انسان شناس��ی امام(ره)‪ ،‬خدامحور است‪ .‬اگر‬ ‫انسان شناس��ی کسی اومانیستی باش��د‪ ،‬به هیچ وجه‬ ‫نمی تواند معتقد به والیت مطلقه فقیه باشد‪ .‬در نهایت‪،‬‬ ‫از این بحث ها اش��کار می ش��ود که تمام کس��انی که‬ ‫مخالفت ب��ا والیت فقیه می کنند‪ ،‬ی��ا بحث های درون‬ ‫دینی دارند که طبیعتا یک زاویه بحث است و یا اینکه‬ ‫مبان��ی انها با مبانی حضرت امام تف��اوت دارد‪ .‬به هر‬ ‫حال‪ ،‬کسی که مبنای شکاکیت یا نسبی گرایی یا کثرت‬ ‫گرایی را داشته باشد‪ ،‬و یا هستی را گسترده تر از عالم‬ ‫ماده نداند‪ ،‬و تفکر ماتریالیستی را بپذیرد‪ ،‬یا اومانیست‬ ‫باش��د‪ ،‬طبعا نمی تواند والیت مطلقه فقی��ه را بپذیرد‪.‬‬ ‫‪ .4‬مبنای دین ش��ناختی‪ .‬نظریه دین شناختی حضرت‬ ‫امام(ره)‪ ،‬دین حداکثری است و نه دین حداقلی‪ .‬یعنی‬ ‫می فرماید انتظار ما از دین‪ ،‬یک انتظار حداکثری است‬ ‫و نه حداقلی‪ .‬این هم بحثی اس��ت که در فرمایش��ات‬ ‫فراوان حضرت امام‪ ،‬زیاد به چش��م می خورد که دین‬ ‫اس�لام به مس��ائل فردی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬م��ادی‪ ،‬معنوی‪،‬‬ ‫دنیوی و اخروی پرداخته اس��ت‪ .‬همه انس��ان ها (مرد‬ ‫و زن) را مورد خطاب قرار داده اس��ت‪ .‬برای انسان از‬ ‫بدو تولد تا وقت وفات و مرگش احکام و برنامه دارد‪.‬‬ ‫دین اسالم که یک دین جامع است‪ ،‬مبنایی می شود که‬ ‫والیت مطلقه فقیه پذیرفته ش��ود‪ .‬و امام هم با همین‬ ‫مبنا نظری��ه والیت مطلقه فقیه را مطرح کرد‪ .‬اگر دین‬ ‫حداکثری را پذیرفتیم‪ ،‬یعنی اس�لام به ابعاد سیاس��ی‬ ‫و اجتماعی انس��ان هم توجه داش��ته و این احکام هم‬ ‫بای��د تا قیام قیامت تحق��ق خارجی و عینی پیدا بکند‬ ‫و اگر امام معصومی باش��د که از علم لدنی و عصمت‬ ‫برخوردار اس��ت‪ ،‬باید زمام امور و احکام اجتماعی را‬ ‫بر عهده بگیرد‪ .‬و اگر امام معصومی نباش��د‪ ،‬نوبت به‬ ‫فقیهی جامع الش��رایط می رس��د که از علم اجتهادی و‬ ‫علم فقاه��ت و تقوا و عدالت برخوردار اس��ت؛ البته‬ ‫با انضمام قدرت تدبیر و مدیریت و کش��ورداری‪ .‬این‬ ‫نظریه دین حداکثری امام در برابر نظریه سکوالریسم‬ ‫است‪ .‬امام با شدت‪ ،‬هم با سکوالریسم‪ ،‬یعنی جدایی‬ ‫دین از مس��ائل اجتماعی و اح��کام اجتماعی مخالف‬ ‫اس��ت و هم با سکوالریزاس��یون‪ ،‬یعنی عرفی شدن‪.‬‬ ‫امام ه��ر دو بحث را به طور ف��راوان در بحث هایش‬ ‫ذکر کرده اس��ت‪ .‬هم تاکید می کند که اس�لام‪ ،‬احکام‬ ‫اجتماعی‪ ،‬فردی‪ ،‬دنیوی‪ ،‬اخروی‪ ،‬مادی و معنوی دارد‬ ‫و به تمام عرصه های زندگی بشر پرداخته است و هم‬ ‫در حوزه مباحث معرفتی و اندیشه ای و هم در حوزه‬ ‫مباحث حکمی و ارزش��ی از جامعیت برخوردار است‬ ‫و هم به مس��ئوالن نظام می فرماید که به گونه ای اسالم‬ ‫را پیاده کنید که پابرهنگان اس��یب نبینند‪ ،‬سرمایه داران‬ ‫از منافع بیش��تری برخوردار نش��وند و توصیه هایی از‬ ‫این قبیل‪ ،‬یعنی مراقب باش��ید سکوالریزاسیون تحقق‬ ‫پیدا نکند‪ .‬یعنی امام هم با عرفی گرایی که سکوالریسم‬ ‫باش��د‪ ،‬مخال��ف اس��ت‪ ،‬و ه��م ب��ا عرفی ش��دن که‬ ‫‪55‬‬ ‫‪56‬‬ ‫سکوالریزاسیون باشد‪ ،‬مخالفت می ورزد‪ .‬این هم یک‬ ‫مبنای مهم برای بحث والیت مطلقه فقیه است‪ .‬یعنی‬ ‫اگر کس��ی سکوالر باشد‪ ،‬دیگر نوبت به بحث والیت‬ ‫مطلقه فقیه نمی رس��د‪ .‬این اس��ت که حضرت امام با‬ ‫این مبانی معرفت ش��ناختی‪ ،‬فلسفی‪ ،‬انسان شناختی و‬ ‫دین شناختی وارد بحث شد و البته چون حضرت امام‬ ‫به عنوان یک عالم ش��یعی‪ ،‬نظریه امامت را قبول دارد‪،‬‬ ‫معتقد است امام‪ ،‬یک رکن اصلی برای جامعه اسالمی؛‬ ‫بر این اس��اس‪ ،‬معتقد است که در صورت غیبت امام‪،‬‬ ‫به دستور خود امام معصوم و به شناختی که عقل دارد‪،‬‬ ‫بای��د زمام امور را یک فقیه جامع الش��رایط به دس��ت‬ ‫بگی��رد‪ .‬بدین معنا که حضرت امام‪ ،‬والیت فقیه را هم‬ ‫یک بحث کالمی می داند و هم یک بحث فقهی‪ .‬از ان‬ ‫جهت که ادامه مس��اله امامت است‪ ،‬و از ان جهت که‬ ‫حکم والیت را فقیه جامع الش��رایط از خدای سبحان‬ ‫دریاف��ت می کن��د؛ بنابر نظریه انتص��اب‪ ،‬والیت فقیه‬ ‫یک مس��اله کالمی می شود‪ .‬از ان جهت که اطاعت از‬ ‫ول��ی فقی��ه بر مردم‪ ،‬واجب اس��ت‪ ،‬و ب��ر ولی فقیه‪،‬‬ ‫واجب است اجرای همه احکام اجتماعی اسالم‪ ،‬و بر‬ ‫ولی فقیه‪ ،‬عدالت و تقوا واجب اس��ت‪ ،‬از این جهت‪،‬‬ ‫بحث والیت فقیه‪ ،‬یک بحث فقهی می شود‪ .‬در نتیجه‪،‬‬ ‫معلوم می شود که والیت فقیه‪ ،‬هم مبانی کالمی و هم‬ ‫فقهی دارد‪ .‬حضرت امام در کتاب والیت فقیه شان که‬ ‫به فارسی نوشته شده و همچنین در بحث والیت فقیه‬ ‫در کتاب البیع که به قلم ایش��ان به عربی تدوین شده‬ ‫اس��ت‪ ،‬هم دلیل عقلی و هم نقلی برای اثبات والیت‬ ‫فقیه اقام��ه می کند‪ .‬روایت مقبول��ه عمر بن حنظله و‬ ‫روایت ابی خدیج��ه و روایات دیگر و دلیل عقلی را‬ ‫بی��ان می کند‪ .‬یعنی با اس��تفاده از این مبانی که عرضه‬ ‫ش��د‪ ،‬از قبیل جامعیت اس�لام و ضرورت اس��تقرار‬ ‫اج��رای احکام اله��ی تا روز قیام��ت‪ ،‬عقال ضرورت‬ ‫وجود ولی فقیه را اثبات می کند‪ .‬و به همین دلیل است‬ ‫که امام می فرماید اگر کس��ی تصور درستی از والیت‬ ‫فقیه داشته باشد؛ ان هم تصوری که از ناحیه مبانی به‬ ‫دست امده است؛ ان گاه‪ ،‬این تصور‪ ،‬منجر به تصدیق‬ ‫به والیت فقیه هم می شود‪ .‬مثال در روایت مقبوله عمر‬ ‫بن حنظله که می فرماید‪ :‬این روایت مورد استناد فقهاى‬ ‫فراوان��ى از جمله محقق نراق��ى در «عوائداالیام»[‪،]1‬‬ ‫صاحب جواهر در «جواهرالکالم»[‪ ،]2‬ش��یخ انصارى‬ ‫در کت��اب «القض��اء و الش��هادات»[‪ ،]3‬بحرالعلوم در‬ ‫«بلغ��ه الفقیه»[‪ ،]4‬مامقان��ى در «هدایه االنام فى حکم‬ ‫اموال االم��ام»[‪ ،]5‬میرزاى نائینى در «منیه الطالب»[‪،]6‬‬ ‫س��بزوارى در «مهذب االح��کام»[‪ ،]7‬امام خمینى در‬ ‫«البیع»[‪ ،]8‬ای��ت اهلل گلپایگانى در «الهدایه الى من له‬ ‫الوالیه» [‪ ،]9‬اس��تاد جوادى امل��ى در کتاب «پیرامون‬ ‫وح��ى و رهب��رى»[‪ ]10‬و بس��یارى از اندیش��مندان‬ ‫دیگ��ر قرار گرفته اس��ت‪ .‬و اما حدیث عمر بن حنظله‬ ‫به روایت کلینى بدین ش��رح است‪«:‬محمد بن یحیى‪،‬‬ ‫عن محمد بن الحس��ین‪ ،‬عن محمد بن عیس��ى‪ ،‬عن‬ ‫الحصین‪ ،‬عن عمر‬ ‫صف��وان بن یحی��ى‪ ،‬عن داود ب��ن ُ‬ ‫بن حنظله‪« :‬قال‪ :‬س��الت اباعبداهلل(ع) عن رجلین من‬ ‫اصحابنا‪ ،‬بینهما منازعه فى دین او میراث فتحاکما الى‬ ‫السلطان او الى القضاه ایحل ذلک؟ فقال(ع)‪ :‬من تحاکم‬ ‫الیهم فى حق او باطل فانما تحاکم الى الطاغوت‪ ،‬و ما‬ ‫یحکم له فانما یاخذ س��حتا و ان کان حقا ثابتا له‪ ،‬النه‬ ‫اخ��ذه بحکم الطاغوت و قد امراهلل ان یُکفر به‪ ،‬قال اهلل‬ ‫تعالى یریدون ان یتحاکموا الى الطاغوت و قد اُمِروا ان‬ ‫یکفروا به قلت فکیف یصنعان؟ قال(ع)‪ :‬ینظران (الى)‬ ‫م��ن کان منکم ممن ق��د روى حدیثنا و نظر حاللنا و‬ ‫حرامن��ا و عرف احکامنا‪ ،‬فلیرض��وا به حکما فانى قد‬ ‫جعلت��ه علیکم حاکما فاذا حکم بحکمنا فلم یقبله منه‬ ‫فانما اس��تخف بحکم اهلل و علینا َرد و الراد علینا الراد‬ ‫على اهلل و هو على حد الشرک باهلل»[‪ ]11‬مرحوم کلینى‬ ‫به سند خودش از عمر بن حنظله روایت می کند‪ .‬وى‬ ‫می گوید‪ :‬از امام صادق(ع) پرسیدم[‪ ]12‬درباره دو مرد‬ ‫از خودمان در باب دین و میراث‪ ،‬نزاعى دارند‪ .‬انگاه به‬ ‫سلطان یا قاضیان جهت حل ان حضور یافتند‪ .‬ایا این‬ ‫عمل حالل است؟ حضرت فرمود‪ :‬هر کس در موارد‬ ‫ح��ق یا باطل به انها مراجع��ه کند در واقع از طاغوت‬ ‫مطالبه قضاوت کرده است و انچه طغیانگر به ان حکم‬ ‫کرده باش��د به باطل اخذ نموده اس��ت‪ .‬اگر چه براى‬ ‫او حق ثابت باش��د زیرا به حکم طاغوت ان را گرفته‬ ‫است و خداوند فرموده است‪ :‬به او کافر باشند خداى‬ ‫تعالى فرماید‪ :‬مى خواهند به طاغوت محاکمه برند در‬ ‫صورتى که مامور بودند به او کافر شوند‪.‬‬ ‫عم��ر بن حنظله گوید‪ :‬پرس��یدم پس چ��ه کنند؟ امام‬ ‫فرمود‪ :‬به کس��انى که از ش��ما حدیث م��ا را روایت‬ ‫مى کنند و در حالل و حرام ما دقت مى نمایند و احکام‬ ‫م��ا را مى دانند‪ ،‬نظر کنند پس باید او را به عنوان حاکم‬ ‫پذیرا باش��ند زیرا من او را براى شما حاکم قرار دادم‬ ‫و هر گاه به حکم ما حکم کند و از او پذیرفته نش��ود‬ ‫حکم خدا کوچک ش��مرده شده و ما را رد کرده است‬ ‫و ان که ما را رد کند خدا را رد کرده اس��ت و این به‬ ‫اندازه ش��رک به خداوند است‪ .‬س��ند روایت‪ :‬حدیث‬ ‫عم��ر بن حنظله از جهت س��ند‪ ،‬صحی��ح و خالى از‬ ‫اشکال است‪ ،‬تنها نکته قابل توجه در سند این است که‬ ‫شیخ طوسى در رجال و فهرست خود به جرح محمد‬ ‫بن عیسى بن عبیدالیقطین بن یونس و داود بن حصین‬ ‫اس��دى پرداخته اولى را ضعیف [‪ ،]13‬دومى را واقفى‬ ‫دانسته[‪ ]14‬ولى هر دو شخصیت توسط نجاشى توثیق‬ ‫ش��ده اند‪ .‬وى درباره داود بن حصین می نویسد‪« :‬داود‬ ‫بن حصین االس��دى موالهم کوف��ى ثقه روى عن ابى‬ ‫عبداهلل و ابى الحسن علیهماالسالم»[‪ ]15‬سید داماد نیز‬ ‫در این باره می نویسد‪« :‬لم یثبت عندى وقفه بل الراجح‬ ‫جاللته عن کل غمز و ش��ائبه»[‪]16‬حال اگر توقف و‬ ‫واقف��ى بودن داود بن حصین ثابت گردد به ش��هادت‬ ‫نجاش��ى باید وثاقت او را پذیرفت و در صحت سند‬ ‫روایت‪ ،‬وثاقت راوی��ان ان کفایت مى کند و همچنین‬ ‫نجاش��ى درباره محمد بن عیس��ى مى نویسد‪ :‬محمد‬ ‫بن عیس��ى بن عبید بن یقطین بن موس��ى مولى اسد‬ ‫عین‪،‬‬ ‫بن خزیمه‪ ،‬ابوجعفر‪« :‬جلیل ف��ى اصحابنا‪ ،‬ثقه‪ٌ ،‬‬ ‫کثیرالراوی ِه‪ ،‬حس��ن التصانی��ف» [‪ ]17‬داللت روایت‪:‬‬ ‫مقبوله عمر بن حنظله‪ ،‬مشتمل بر دو توصیه ایجابى و‬ ‫سلبى است‪ ،‬از یک طرف امام صادق علیه السالم مطلقا‬ ‫مراجعه به سلطان ستمگر و قاضیان دولت نامشروع را‬ ‫ح��رام معرفى مى کند و احکام صادر از س��وى انها را‬ ‫گرچه صحیح باش��د‪ ،‬فاقد ارزش و باطل مى خواند و‬ ‫از طرف دیگر شیعیان را جهت رفع نیازهاى اجتماعى‬ ‫و قضایى به مراجعه به فقهاى جامع الش��رایط مکلف‬ ‫مى سازد‪ .‬بنابراین‪ :‬اوال ـ عبارت «فانى قد جعلته علیکم‬ ‫امام(ره) بر اساس‬ ‫مبنایانسان شناختی ای‬ ‫که دارد که حرمت و‬ ‫ارزش و کرامتی برای‬ ‫نوع انسان قائل است؛‬ ‫در نتیجه‪ ،‬انسان را‬ ‫موجود مختار و دارای‬ ‫اراده ای می داند که‬ ‫هم از اختیار و‬ ‫اراده فلسفی و‬ ‫کالمی برخورداراست‬ ‫حاکما» با تاکید و توجه نسبت به واژه «جعل»‪ ،‬نصب‬ ‫و تعیین عالمان به احکام الهى و حالل و حرام شرعى‬ ‫یعنى فقیهان جامع الش��رایط از س��وى ش��ارع مقدس‬ ‫به عنوان حاکم جامعه استفاده مى شود‪.‬‬ ‫ثانیا ـ گرچه موارد پرسش در روایت‪ ،‬مساله منازعه و‬ ‫قضاوت است و لکن با جمله « َفانى قد جعلته علیکم‬ ‫حاکم��ا» با توج��ه به واژه حاکم ک��ه داللت بر احکام‬ ‫حکومتى دارد تعمیم ان در س��ایر مس��ائل و ش��ئون‬ ‫حکومت به دست می اید و «قضاءِ» به عنوان مهمترین‬ ‫ش��ان حکومتى ذکر شده است‪ .‬در ضمن موارد سوال‬ ‫مخصص پاسخ نمى باشد و اینکه برخى گمان کرده اند‬ ‫«حاکما» در اینجا به معناى «قاضیا» اس��ت تصرف در‬ ‫لفظ کرده اند که خالف ظاهر الفاظ و تصرفى مجازى‬ ‫به شمار می رود‪ .‬ثالثا ـ امام علیه السالم در صدر روایت‬ ‫دادخواه��ى و مراجعه هم به س��لطان و هم به قضات‬ ‫حکومتى را حرام شمرده و حکم انها را باطل معرفى‬ ‫کرده اس��ت و در صورتى که قض��اوت انها عادالنه و‬ ‫به حق باش��د از دیدگاه امام نیز باطل است زیرا اصل‬ ‫نظام حکومت��ى را مردود معرفى کرده اس��ت‪ .‬بر این‬ ‫اس��اس مراجعه به حکومت مش��روع ک��ه انتصاب از‬ ‫ناحیه ش��ارع مقدس است مورد توصیه و تکلیف امام‬ ‫قرار گرفته اس��ت‪ .‬امام راحل در کتاب «والیت فقیه»‬ ‫جهت تفس��یر و تبیین روایت عم��ر بن حنظله چنین‬ ‫می ن��گارد‪« :‬همانطور که از صدر و ذیل این روایت و‬ ‫استشهاد امام(ع) به ایه شریفه به دست می اید‪ ،‬موضوع‬ ‫س��وال‪ ،‬حکم کلى بوده و امام هم تکلیف کلى را بیان‬ ‫فرم��وده اس��ت و عرض کردم که ب��راى حل و فصل‬ ‫دعاوى حقوقى و جزائى هم به قضات مراجعه می شود‬ ‫و ه��م به مقام��ات اجرایى و به طور کل��ى حکومتى‪.‬‬ ‫رجوع به قضات براى این اس��ت که حق ثابت شود و‬ ‫فص��ل خصومات و تعیی��ن کیفر گ��ردد و رجوع به‬ ‫مقام��ات اجرای��ى براى ال��زام طرف دع��وى به قبول‬ ‫محاکمه یا اجراى حکم حقوقى و کیفرى هر دو است‬ ‫له��ذا در این روایت از امام س��وال مى ش��ود که ایا به‬ ‫سالطین و قدرت هاى حکومتى و قضات رجوع کنیم؟‬ ‫حض��رت در جواب‪ ،‬از مراجع��ه به مقامات حکومتى‬ ‫ناروا چه اجرایى و چه قضایى نهى می فرمایند‪ .‬دستور‬ ‫می دهند که ملت اسالم در امور خود نباید به سالطین‬ ‫و حکام جور و قضاتى که از عمال انها هستند رجوع‬ ‫کنند‪ ،‬هر چند حق ثابت داشته باشند و بخواهند براى‬ ‫احقاق و گرفتن ان اقدام کنند‪ ،‬مسلمان اگر پسر او را‬ ‫کشته اند یا خانه اش را غارت کرده اند باز حق ندارد به‬ ‫حکام جور براى دادرس��ى مراجعه کند‪ .‬همچنین اگر‬ ‫طلبکار است و شاهد زنده در دست دارد نمى تواند به‬ ‫قضات سرس��پرده و عمال ظلمه مراجعه نماید‪ .‬هرگاه‬ ‫در چنین مواردى به انها رجوع کرد به «طاغوت» یعنى‬ ‫قدرت هاى ناروا روى اورده است و در صورتى که به‬ ‫وس��یله این قدرت ها و دس��تگاه هاى ناروا به حقوق‬ ‫مس��لم خویش نائل امد «فانما یاخذه سحتا و ان کان‬ ‫حقا ثابتا له» به حرام دس��ت پیدا کرده و حق ندارد در‬ ‫ان تصرف کند‪ .‬حتى بعضى از فقها در عین ش��خصى‬ ‫گفته اند که مثال اگر عباى شما را بردند و شما به وسیله‬ ‫حکام جور پس گرفتید نمى توانید در ان تصرف کنید‪.‬‬ ‫ما اگر به این حکم قائل باشیم دیگر در کلیات یعنى در‬ ‫عین کلى شک نداریم مثال‪ :‬در اینکه اگر کسى طلبکار‬ ‫بود و براى گرفتن حق خود به مرجع و مقامى غیر از‬ ‫انکه خدا قرار داده مراجعه و طلب خود را به وس��یله‬ ‫او وص��ول کرد تصرف در ان جائز نیس��ت و موازین‬ ‫شرح همین را اقتضا می کند‪ .‬این حکم سیاست اسالم‬ ‫اس��ت‪ ،‬حکمى است که سبب می ش��ود مسلمانان از‬ ‫مراجعه به قدرت هاى ناروا و قضاتى که دست نشانده‬ ‫انها هستند خوددارى کنند تا دستگاه هاى دولتى جائر‬ ‫و غیر اسالمى بسته شوند‪ ...‬و راه به سوى ائمه هدى(ع)‬ ‫و کس��انى که از طرف انها ح��ق حکومت و قضاوت‬ ‫دارن��د باز ش��ود‪ .‬مقصد اصلى این ب��وده که نگذارند‬ ‫سالطین و قضاتى که از عمال انها هستند مرجع امور‬ ‫باشند و مردم دنبال انها بروند‪ ...‬بنابراین‪ ،‬تکلیف ملت‬ ‫اس�لام چیست؟ و در پیش��امدها و منازعات باید چه‬ ‫کنند و به چه مقامى رجوع کنند‪« .‬قال‪ :‬ینظران من کان‬ ‫منکم ممن کان روى حدیثنا و نظر فى حاللنا و حرامنا‬ ‫و عرف احکامنا»؛ در اختالفات به راویان حدیث ما که‬ ‫به حالل و حرام خدا ـ طبق قواعد ـ اشنایند و احکام‬ ‫ما را طبق موازین عقلى و ش��رعى می شناسند رجوع‬ ‫کنند‪ .‬امام(ع) هیچ جاى ابهامى باقى نگذاشته تا کسى‬ ‫بگوید پس راویان حدیث هم مرجع و حاکم می باشند‬ ‫تم��ام مراتب را ذکر فرم��وده و مقید کرده به اینکه در‬ ‫حالل و حرام طبق قواعد نظر کند و به احکام معرفت‬ ‫داش��ته‪ ،‬موازینى دستش باشد تا روایاتى را که از روى‬ ‫تقیه یا جهات دیگر وارد شده و خالف واقع می باشد‬ ‫تش��خیص دهد و معلوم است که معرفت به احکام و‬ ‫شناخت حدیث غیر از نقل حدیث است می فرماید که‬ ‫ای��ن ش��رایط را دارا باش��د از طرف من ب��راى امور‬ ‫حکومتى و قضایى مس��لمین تعیین شده و مسلمان ها‬ ‫ح��ق ندارند به غی��ر او رجوع کنن��د‪ ....‬این فرمان که‬ ‫امام (ع) صادر فرموده کلى و عمومى اس��ت همانطور‬ ‫ک��ه حض��رت امیرالمومنی��ن(ع) در دوران حکومت‬ ‫ظاه��رى خود‪ ،‬حاکم‪ ،‬وال��ى و قاضى تعیین می کرد و‬ ‫عموم مسلمانان وظیفه داشتند که از انها اطاعت کنند‬ ‫و تعبیر به «حاکما» فرموده تا خیال نشود که فقط امور‬ ‫قضایى مطرح است و سایر امور حکومتى ارتباط ندارد‬ ‫نی��ز از صدور ذیل روایت و ایه اى که در حدیث ذکر‬ ‫شده اس��تفاده می ش��ود که موضوع تنها تعیین قاضى‬ ‫نیست که امام(ع) فقط نصب قاضى فرموده باشد و در‬ ‫سایر امور مس��لمانان تکلیفى معین نکرده و در نتیجه‬ ‫یک��ى از دو س��والى را ک��ه راج��ع ب��ه دادخواهى از‬ ‫قدرت هاى اجرایى ناروا بوده بالجواب گذاشته باشد‪.‬‬ ‫این روایت از واضحات اس��ت و در س��ند و داللتش‬ ‫ى تردید نیست که امام(ع) فقها‬ ‫وسوسه اى نیست و جا ‬ ‫را براى حکومت و قضاوت تعیین فرموده اس��ت‪ .‬بر‬ ‫عموم مس��لمانان الزم اس��ت که از این فرمان امام(ع)‬ ‫اطاع��ت نمایند‪)]18[(».‬پس س��ند از نظر امام خمینی‬ ‫مقبول اس��ت و همه علما هم به این روایت تمس��ک‬ ‫کرده اند‪ ،‬می فرماید راوی وقتی از امام صادق(ع) سوال‬ ‫می کن��د که اگر دو نفر با هم نزاعی داش��تند‪ ،‬ایا مجاز‬ ‫هستند که به سلطان یا قاضی منصوب از جانب سلطان‬ ‫مراجعه کنند یا مجاز نیس��تند؟ حضرت فرمود‪ :‬مجاز‬ ‫نیستند‪ ،‬و اینها طاغوت هستند‪ .‬و حضرت به ایه قران‬ ‫هم تمسک می کند‪ .‬و سپس می فرماید که به اینها نباید‬ ‫مراجع��ه کرد‪ ،‬اگر حکمی هم اینها بدهند؛ گرچه حق‬ ‫باشد‪ ،‬حکمشان باطل است و نفس مراجعه به طاغوت‪،‬‬ ‫باطل اس��ت‪ ،‬عمل باطلی است و حکمشان هم باطل‬ ‫اس��ت و ان کان حقا‪ .‬سائل سوال می کند پس چه باید‬ ‫کرد؟ حضرت می فرماید باید به کسانی مراجعه کند که‬ ‫احادیث ما را می دانند و علم به احکام شرعی دارند و‬ ‫بعد فرمود فانی قد جعلته علیکم حاکما‪ .‬چنین شخصی‬ ‫را حاکم ق��رار دادیم‪ .‬حضرت ام��ام(ره) تبیین زیبا و‬ ‫جالبی از این حدیث دارد و ان‪ ،‬این است که می فرماید‬ ‫این حدی��ث‪ ،‬هم یک بحث ایجاب��ی دارد و هم یک‬ ‫بحث سلبی‪ .‬بحث سلبی اش این است که به طاغوت‬ ‫نباید رجوع کرد‪ .‬طاغوت‪ ،‬عبارت اس��ت از کسی که‬ ‫والیت و زمامداری خود را از خدای س��بحان نگرفته‬ ‫است‪ .‬این طاغوت است‪ .‬هر کسی والیت و زمامداری‬ ‫را از خدا‪ ،‬پیامبر‪ ،‬امام و یا فقیه جامع الش��رایط بگیرد‪،‬‬ ‫این دیگر طاغوت نیس��ت‪ .‬طاغوت‪ ،‬یعنی کس��ی که‬ ‫زمامداری و والیت را از خدای سبحان نگرفته است‪.‬‬ ‫حاال این والیت در عرصه مس��ائل قضایی باشد؛ مثل‬ ‫قاضی و یا در عرصه مس��ائل سیاسی اجتماعی باشد‬ ‫مث��ل س��لطان‪ .‬بنابراین‪ ،‬امام در روای��ت می فرماید بر‬ ‫اس��اس س��وال س��ائل‪ ،‬هم مراجعه به س��لطان و هم‬ ‫مراجعه به قاضی طاغوت است‪ .‬یعنی کسی که والیت‬ ‫قضایی یا والیت سیاسی اجتماعی و زمامداری اش را‬ ‫از خدای س��بحان نگرفته‪ ،‬این طاغوت اس��ت‪ .‬و امام‬ ‫معصوم‪ ،‬این را نفی می کند‪ .‬این بحث س��لبی روایت‬ ‫است‪ .‬یک بحث ایجابی دیگر دارد‪ ،‬می فرماید افراد و‬ ‫همه مردم باید به کسانی مراجعه کنند که والیت را از‬ ‫شارع مقدس به دست اورده اند‪ .‬و این قسمت فانی قد‬ ‫جعلته علیکم حاکما؛ در واقع‪ ،‬نشان می دهد که والیت‬ ‫فقیه جامع الشرایط‪ ،‬والیت انتصابی است و نه انتخابی‪.‬‬ ‫این نکته را هم بگوی��م که با اینکه حضرت امام(ره)‪،‬‬ ‫والیت سیاسی اجتماعی فقیه جامع الشرایط را انتصابی‬ ‫می داند‪ ،‬و اصال معتقد اس��ت که اصل بر این است که‬ ‫هیچ کسی بر دیگری والیت ندارد؛ مگر اینکه والیتش‬ ‫از جانب خدای س��بحان باش��د‪ ،‬حتی والیت پدر بر‬ ‫فرزن��د هم والی��ت منصوب از طرف خداس��ت و به‬ ‫همین س��بب می بایس��ت والیت فقیه جامع الشرایط‪،‬‬ ‫والیت انتصابی باشد‪ ،‬با این وجود‪ ،‬جایگاه وسیعی را‬ ‫برای مردم هم قائل است‪ .‬در واقع‪ ،‬امام(ره) بر اساس‬ ‫مبنای انسان شناختی ای که دارد که حرمت و ارزش و‬ ‫کرامتی برای نوع انسان قائل است؛ در نتیجه‪ ،‬انسان را‬ ‫موجود مختار و دارای اراده ای می داند که هم از اختیار‬ ‫و اراده فلسفی و کالمی برخوردار است؛ بر اساس ایه‬ ‫انا هدنیاه س��بیل اما ش��اکرا و اما کفورا و اینکه اصال‬ ‫ارداه‪ ،‬یک اصل بدیهی است و انسان بالوجدان‪ ،‬وجود‬ ‫اراده را در خ��ودش می یاب��د‪ .‬ه��م معتقد ب��ه ازادی‬ ‫سیاس��ی اجتماعی انسان هاست و این را به عنوان یک‬ ‫حق سیاس��ی اجتماعی و یک مبنای سیاسی اجتماعی‬ ‫می پذی��رد‪ .‬ه��م ازادی از اس��تبداد و ه��م ازادی در‬ ‫عرصه های مختلف فعالیت های سیاسی و اجتماعی را‬ ‫تاکی��د می کند‪ .‬البت��ه امام‪ ،‬این را ه��م تاکید می کند و‬ ‫می فرمای��د گرچه انس��ان ها ازادند و در سرنوش��ت‬ ‫خودشان مختارند‪ ،‬ولی باید مراقب باشند که گرفتار و‬ ‫اس��یر ش��یطان نش��وند و مبتال به توصیه های شیطان‬ ‫نش��وند یا از دایره قوانین الهی خارج نشوند‪ .‬به همین‬ ‫سبب است که امام‪ ،‬ده ها و صدها بار‪ ،‬کلمه مردم را به‬ ‫کار ب��رد؛ مردم‪ ،‬جایگاه مردم‪ ،‬ش��ان مردم؛ مخصوصا‬ ‫مردم مستضعفی که انقالب‪ ،‬توسط انها شکل گرفته و‬ ‫تحقق پیدا کرده اس��ت‪ .‬از همین روست که حضرت‬ ‫امام(ره) از واژه دموکراسی خیلی محدود استفاده کرده‬ ‫اس��ت؛ چون دموکراسی‪ ،‬معانی مختلفی دارد و برخی‬ ‫معانی ان‪ ،‬معانی غربی است‪ ،‬امام‪ ،‬واژه دموکراسی به‬ ‫کار نبرد تا شنونده و خواننده گمان نکند که مبانی امام‪،‬‬ ‫مبانی مثال دموکراسی لیبرال‪ ،‬دموکراسی سوسیالیسم و‬ ‫یا دموکراس��ی فمینیس��م اس��ت و یا مدل های دیگر‬ ‫دموکراسی‪ .‬بلکه تعبیر مردم و امت و امثال این واژه ها‬ ‫را به کار می برد تا نش��ان دهد که در واقع‪ ،‬این بحث‪،‬‬ ‫یک بحث بومی اس��ت و از مبانی معرفت ش��ناختی‪،‬‬ ‫فلس��فی‪ ،‬انسان شناختی و کالمی اس�لامی برخوردار‬ ‫است‪g .‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫[‪ .]1‬احمد نراقى‪ ،‬عوائداالیام‪ ،‬عائده فى والیه الحاکم‪ ،‬ص ‪533‬‬ ‫[‪ .]2‬محمد حس��ن نجفى‪ ،‬جواهرالکالم فى شرح شرائع االسالم‪،‬‬ ‫ج ‪ ،21‬ص ‪395‬‬ ‫[‪ .]3‬مرتضى انصارى‪ ،‬القضاء و الشهادات‪ ،‬ص ‪ 49‬ـ ‪48‬‬ ‫[‪ .]4‬س��ید محمد بحرالعلوم‪ ،‬بلغه الفقیه‪ ،‬رساالت فى الوالیات‪،‬‬ ‫ج ‪ ،3‬ص ‪233‬‬ ‫[‪ .]5‬عبداهلل مامقانى‪ ،‬رس��اله هدای��ه االنام فى حکم اموال االمام‪،‬‬ ‫ص ‪145‬‬ ‫[‪ .]6‬محمد حسین نائینى‪ ،‬منیه الطالب‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪337‬‬ ‫[‪ .]7‬سید عبداالعلى سبزوارى‪ ،‬مهذب االحکام‪ ،‬ج ‪ ،11‬ص ‪279‬‬ ‫[‪ .]8‬امام خمینى‪ ،‬البیع‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪476‬‬ ‫[‪ .]9‬سید محمدرضا گلپایگانى‪ ،‬الهدایه الى من له الوالیه‪ ،‬ص ‪37‬‬ ‫[‪ .]10‬عبداهلل جوادى املى‪ ،‬پیرامون وحى و رهبرى‪ ،‬ص ‪164‬‬ ‫[‪ .]11‬کلین��ى‪ ،‬االصول من الکافى‪ ،‬ج ‪ ،1‬کتاب فضل العلم‪ ،‬باب‬ ‫اختالف الحدیث‪ ،‬ج ‪ ،10‬ص ‪67‬‬ ‫[‪ .]12‬اصول کافى‪ ،‬ج ‪ ،1‬ترجمه سید جواد مصطفوى‪ ،‬ص ‪86‬‬ ‫[‪ .]13‬رجال ش��یخ‪ ،‬اصحاب الهادى(ع)‪ ،‬باب المیم‪ ،‬شماره ‪،10‬‬ ‫ص ‪422‬‬ ‫[‪ .]14‬هم��ان م��درک‪ ،‬اصح��اب الکاظم‪ ،‬باب الدال‪ ،‬ش��ماره ‪،5‬‬ ‫ص ‪349‬‬ ‫[‪ .]15‬رجال نجاشى‪ ،‬ص ‪115‬‬ ‫[‪ .]16‬معجم‪ ،‬رجال الحدیث‪ ،‬سید ابوالقاسم خویى‪ ،‬ج ‪ ،7‬ص ‪98‬‬ ‫[‪ .]17‬همان مدرک‪ ،‬ج ‪ ،17‬ص ‪113‬‬ ‫[‪ .]18‬والیت فقیه‪ ،‬ص ‪ 102‬ـ ‪106‬‬ ‫‪57‬‬ ‫در گفت وگو با ایت اهلل عمید زنجانی بررسی شد‬ ‫دفاع امام از سیاست اخالقی‬ ‫داود رضایی چراتی‬ ‫‪ 2‬با تشکیل نظام اسالمی پس از انقالب ایران به رهبری امام خمینی برمبنای تئوری والیت فقیه‬ ‫نوع جدیدی از حکومت در عرصه سیاسی جهان به وجود امد که تا پیش از این بدینگونه تجربه‬ ‫نشده بود‪ .‬این تئوری حکومتی و نظام منبعث از ان اگرچه طی سال های تبعید امام در عراق از لحاظ‬ ‫فقهی و تا حدی سیاسی تبیین شده بود اما تاکنون ضرورت و نیاز تبیین و تطور سیاسی ان وجود‬ ‫داشته و امری بدیهی بوده است‪ .‬ایت اهلل عمید زنجانی از جمله افرادی است که باتوجه به سال ها‬ ‫تدریس در عرصه علوم سیاسی توانسته است در زمینه تبیین این نوع تئوری حکومتی گام هایی را‬ ‫برداشته و کتاب های متعددی را تالیف نماید‪ .‬به مناسبت سالگرد رحلت امام و به منظور بررسی نظام‬ ‫سیاسی ایکهبنیانگذارجمهوریاسالمیایرانبنیاننهادباایشانبهگفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫‪58‬‬ ‫از منظ��ر دین به چه معنای��ی از اخالق یاد‬ ‫می شود؟‬ ‫‪l‬حکمای قدیم یونان حکمت را به دو بخش عملی‬ ‫و نظری تقس��یم می کردند‪ .‬انان حکمت عملی را نیز‬ ‫به س��ه شاخه شامل سیاس��ت مدن‪ ،‬اخالق خانواده و‬ ‫اخالق تقسیم بندی می کردند‪ .‬در حقیقت اخالق یک‬ ‫رش��ته از حکمت عملی ب��ود و بعدها به لحاظ مبانی‬ ‫نظری ان به تدریج به دو ش��اخه تبدیل ش��د‪ .‬منظور‬ ‫از اخالق نظری فلس��فه اخالق‪ ،‬مبانی فلسفی و مبانی‬ ‫نظ��ری ان بود‪ .‬بخش دوم اخ�لاق عملی خالص که‬ ‫مورد سوال شما اس��ت‪ ،‬در تعریف ان می توان گفت‬ ‫ک��ه اخ�لاق عملی‪ ،‬عملی اس��ت که از رفتار انس��ان‬ ‫به لح��اظ ارزش و حس��ن و قبح ان بح��ث می کند‪.‬‬ ‫در نتیج��ه اخالق فاضله و اخ�لاق رذیله در این بین‬ ‫معرفی می شود‪ .‬دانش��مندان اسالمی به اخالق عملی‬ ‫اهمیت زیادی دادن��د و مهمترین انها در میان علمای‬ ‫اه��ل س��نت‪ ،‬ام��ام محمد غزالی اس��ت ک��ه کتاب‬ ‫احیاءالعلوم الدین را نوش��ته است؛ اما در میان علمای‬ ‫شیعه مرحوم فیض کاشانی صاحب کتاب احیاءاالحیاء‬ ‫و س��پس مال محمد مهدی نراق��ی و مال احمد نراقی‬ ‫جامع الس��ادات و معراج الس��عاده را به رش��ته تحریر‬ ‫دراوردند‪ .‬در خصوص تعری��ف علم اخالق نظرات‬ ‫مختلفی وجود دارد‪ ،‬اما این نظرات را می توان در این‬ ‫جمله خالصه کرد که‪ :‬اخالق ش��امل بررسی عادات‪،‬‬ ‫رفتار و اعمال انس��ان به لحاظ ارزشی‪ُ ،‬حسن و قبح و‬ ‫تعیین فضایل و رذائل اخالقی است‪.‬‬ ‫حضرت امام به گونه ای مثبت میان اخالق و‬ ‫سیاس��ت اشتی ایجاد کرد‪ .‬اصوال ایا اکنون‬ ‫بین سیاست و اخالق سازگاری وجود دارد؟‬ ‫‪l‬اخالق عملی به ان معنی که ذکر ش��د‪ ،‬به دو شعبه‬ ‫تقس��یم ش��ده اس��ت؛ یکی اخالق عمومی و دیگری‬ ‫اخ�لاق مضاف اس��ت‪ .‬اخالق مض��اف یعنی اخالق‬ ‫تخصصی و رش��ته ای‪ ،‬مانند اخالق پزش��کی‪ ،‬اخالق‬ ‫حقوق‪ ،‬اخالق سیاس��ت و به ط��ور عام به انها اخالق‬ ‫حرف��ه ای می گوین��د‪ .‬خواه ناخواه اخ�لاق مضاف به‬ ‫سیاست یا همان اخالق سیاسی هم خودش یک وادی‬ ‫بسیار طویلی است که دارای مباحث دامنه داری است‪.‬‬ ‫از انجایی که سیاس��ت هم یک��ی از رفتارهای عملی‬ ‫انس��ان است‪ ،‬به لحاظ حسن و قبح‪ ،‬شایسته و بایسته‬ ‫بودن‪ ،‬ناشایسته و نابایس��ته بودن‪ ،‬قابل ارزش گذاری‬ ‫اس��ت‪ .‬از این جهت اخالق در سیاس��ت‪ ،‬نقش بسیار‬ ‫مهمی دارد‪ .‬اصوال سیاس��ت بدون اخ�لاق ماکیاولی‬ ‫و سیاس��ت با اخالق اس�لامی و دینی ب��وده و کامال‬ ‫ارزشمند است‪.‬‬ ‫حضرت امام برای رعایت اخالق از س��وی‬ ‫سیاستمداران و دولتمردان توصیه های جدی‬ ‫و زیادی داش��ت ه اس��ت‪ .‬این دی��دگاه امام‬ ‫چگونه قابل بررسی است؟‬ ‫‪l‬حضرت امام (ره) در سیاس��ت به دو نکته بس��یار‬ ‫اهمیت می دادند‪ .‬نکته اول‪ ،‬رعایت مس��ائل ارزش��ی‬ ‫اخالق اس��ت؛ یعنی فضائل اخالق��ی در عمل و فکر‬ ‫سیاس��ی رعایت فضایل را بسیار مهم تلقی می کردند‬ ‫و معتقدن��د ک��ه سیاس��تمدار باید متخل��ق به اخالق‬ ‫و فضای��ل اخالقی باش��د‪ .‬نکته دوم‪ ،‬مس��ائل عرفانی‬ ‫اس��ت که فراتر از ارزش ه��ا و فضائل اخالقی نکات‬ ‫عرفانی را همانطور که خود داشتند و در تمام مراحل‬ ‫سیاسی ان را مد نظر داش��تند‪ ،‬انتظار داشتند‪ .‬نه اینکه‬ ‫دولتمردان و سیاس��تمداران را موظف کنند به اینکه به‬ ‫ن��کات عرفانی به دقایق توحی��دی را به دقت رعایت‬ ‫کنند‪ .‬اما توصیه می کردند که تا جایی که سیاستمداران‬ ‫می توانند نکات عرفانی را هم در نظر بگیرند‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال مساله توکل که باعث می شود یک سیاستمدار یا‬ ‫یک دولتمرد در عمل سیاسی اش قدرت ها را پوشالی‬ ‫دیده و تکیه بر قدرت الیزال الهی‪ ،‬هم در اندیش��ه و‬ ‫هم در عمل‪ ،‬داشته باشد‪ .‬مثال دیگر اینکه او عزت را‬ ‫از ان خدا بداند‪ .‬عزت از ان خداس��ت و اوست که به‬ ‫بندگانش عزت می بخش��د‪ .‬به ملت ها عزت می دهد‪.‬‬ ‫اعتقاد راس��خ به این مس��اله به ای��ن معنی که در هیچ‬ ‫کجا هرچند قدرت متراکم وجود داشته باشد و عزت‬ ‫را ج��ز از ان خدا نداند؛ این مس��اله یک خط مش��ی‬ ‫سیاس��ی را ایجاد می کند که ما در عمل و مش��ی امام‬ ‫کامال می دیدیم‪ .‬با ان نگاه جامعی که به دنیا و به همه‬ ‫دولت ها داشتند‪ ،‬اتکای شان به خدا بود و همواره عزت‬ ‫را از ان خدا می دانس��تند‪ .‬رمز موفقیت امام هم همین‬ ‫بود‪ .‬یقینا هر کسی توان رسیدن به این مرحله از عرفان‬ ‫را ن��دارد‪ ،‬ولی امام توصی��ه می کردند که دولتمردان و‬ ‫سیاس��تمداران سعی نمایند تا بخشی از این مراحل را‬ ‫طی نموده و به مراحلی از ان دست یابند که می تواند‬ ‫رم��ز موفقی��ت انها باش��د‪ .‬هرچه در این مس��یر قدم‬ ‫پیش بگذارند‪ ،‬عمل انها اسالمی تر و خالص تر است‪.‬‬ ‫به این خاطر م��ا می توانیم بگوییم که توصیه های امام‬ ‫خطاب به دولتمردان و سیاستمداران‪ ،‬هم توصیه های‬ ‫اخالقی و هم توصیه های عرفانی است‪.‬‬ ‫به نظر ش��ما این س��فارش مهم امام اکنون‬ ‫نزد سیاس��تمداران و دولتم��ردان ما به نحو‬ ‫شایسته ای انجام می شود؟‬ ‫‪l‬پاس��خ به این س��وال به معنی تجس��س در احوال‬ ‫ش��خصی افراد است‪ ،‬که ما احوال افراد را که در راس‬ ‫حکومت‪ ،‬در شرایط فعلی هستند‪ ،‬بررسی کنیم‪ .‬از انجا‬ ‫که بنده اطالعی نسبت به احوال شخصی سیاستمداران‬ ‫و دولتمردان فعلی ندارم‪ ،‬بنابراین نمی توانم نظر بدهم‪.‬‬ ‫اما به طور کلی می توانم بگویم که انتظار امام چیست‪.‬‬ ‫انتظار امام از رئیس جمهور گرفته تا وزرا و نمایندگان‬ ‫مجلس این اس��ت که در درج��ه اول لزوما متخلق به‬ ‫فضائل اخالقی باش��ند و سیاست ش��ان توام با اخالق‬ ‫ب��وده و کارهایش��ان صبغه اخالق داش��ته باش��د‪ .‬در‬ ‫تم��ام حاالت و کارهای ریز و درشت ش��ان اخالق را‬ ‫س��ر لوحه خود داشته باشند‪ .‬توصیه امام این است که‬ ‫به مسائل عرفانی توجه داشته باشند‪ .‬اگر از راه مطالعه‬ ‫و یا شنیدن از اهل دل قابل تحصیل است‪ ،‬انجام شود‪.‬‬ ‫ای��ن نکته غیر قابل تردید اس��ت که در ش��رایط فعلی‬ ‫ضرورت تخلق به اخالق و عرفان برای سیاستمداران‬ ‫شاید بیشتر از هر شرایط دیگر است‪.‬‬ ‫چرا ضرورت ان االن بیشتر است؟‬ ‫‪l‬به خاطر اینکه اگر در گذش��ته مسائل و لغزش هایی‬ ‫وجود داش��ت‪ ،‬خیل��ی زود برمال می ش��د‪ .‬اما اکنون‬ ‫ش��رایط به گونه ای اس��ت که برمال نمی شود و همین‬ ‫باعث اغف��ال می ش��ود‪ .‬سیاس��تمداران و دولتمردان‬ ‫به نوعی دچار غفلت می ش��وند‪ ،‬چون برمال نمی شود‬ ‫و به زبان ها نمی افتد‪ ،‬اعتراض به دنبال ندارد‪ .‬بنابراین‬ ‫فکر می کنند که شرایط‪ ،‬ش��رایط عادی است و به ان‬ ‫ادام��ه می دهن��د‪ .‬بنابراین در ش��رایط فعلی ضرورت‬ ‫رعایت این دو نکته بیشتر است‪.‬‬ ‫وحدت که اکنون حلقه گمش��ده جامعه ما‬ ‫محس��وب می ش��ود‪ ،‬از س��وی امام چگونه‬ ‫تعریف شد؟‬ ‫‪l‬خوشبختانه قران در زمینه وحدت نه تنها تصریح‪،‬‬ ‫بلک��ه تاکید هم دارد‪ .‬در احادی��ث نبوی‪ ،‬علوی و در‬ ‫احادی��ث دیگ��ر‪ ،‬از ائمه اطهار(ع) بر مس��اله وحدت‬ ‫بس��یار تاکید ش��ده و نش��انه های زیادی وجود دارد‪.‬‬ ‫خ��ود ائمه به ش��دت پایبند وحدت امت اس�لامی و‬ ‫از تفرقه گریزان بودند‪ .‬در این میان اس��تراتژی امام در‬ ‫زمینه وحدت مشخص است‪ .‬وحدت در اندیشه امام‬ ‫یک اس��تراتژی اصولی محسوب می شود و یک اصل‬ ‫امام (ره) در سیاست به‬ ‫دو نکته بسیار اهمیت‬ ‫می دادند‪ .‬نکته اول‪،‬‬ ‫رعایت مسائل ارزشی‬ ‫اخالق است؛ یعنی‬ ‫فضائل اخالقی که در‬ ‫عمل و فکر سیاسی‬ ‫رعایت فضایل را بسیار‬ ‫مهم تلقی می کردند‪.‬‬ ‫نکته دوم‪ ،‬مسائل عرفانی‬ ‫که فراتر از ارزش ها و‬ ‫فضائل اخالقی است‬ ‫است‪ .‬اصول‪ ،‬انهایی هستند که خیلی از مسائل فرعی‬ ‫فدای ان می شود‪ .‬مس��اله وحدت در دیدگاه امام یک‬ ‫اس��تراتژی است که سایر مفاهیم سیاسی بر اساس ان‬ ‫باید تفسیر شود‪ .‬خیلی از مبانی سیاسی و دیدگاه های‬ ‫سیاسی امام بر اساس استراتژی وحدت تفسیر و شرح‬ ‫می ش��ود‪ .‬اس��تراتژی وحدت در دیدگاه ام��ام دارای‬ ‫اهمیت بس��یار باالیی اس��ت‪ .‬معنا و مفهوم اس�لامی‬ ‫بودن نظام یکی از پایه هایش رعایت وحدت اس��ت و‬ ‫بنابراین در اصل یازدهم قانون اساس��ی همین دیدگاه‬ ‫ام��ام درباره وحدت به صورت صری��ح امده و تذکر‬ ‫داده ش��ده که خط مشی جمهوری اسالمی ایران باید‬ ‫به نحوی باش��د که خدشه ای به وحدت امت اسالمی‬ ‫وارد ننم��وده و در راس��تای وح��دت امت اس�لامی‬ ‫باش��د‪ .‬دیدگاه وحدت در اندیشه امام به صورت چند‬ ‫مرحل��ه ای بود‪ -1 :‬وحدت جوامع ش��یعه با مرکزیت‬ ‫جمهوری اس�لامی ایران؛ به طوری ک��ه االن همه انها‬ ‫پراکنده هس��تند‪ -2 .‬وحدت ملل و امت های اسالمی‬ ‫اعم از ش��یعه و س��نی‪ -3 .‬وحدت ملت های پایبند به‬ ‫ائین ابراهیمی؛ یعنی وحدت کلیه کسانی که خودشان‬ ‫را به ائین ابراهیمی پیوس��ته می دانند‪ .‬مانند مسیحیت‪،‬‬ ‫یهودیت و زرتشتی‪ -4 .‬وحدت جهان انسانیت؛ بدین‬ ‫معن��ا که تمام ف��رق اعم از هر ن��وع مذهب و مکتب‬ ‫سیاسی و فلس��فی در جهان امت واحده ای را تشکیل‬ ‫بدهند‪ ،‬همانگونه که خواست قران کریم است که منشا‬ ‫انس��ان را واحد می داند‪ .‬قران تش��کل اولیه بشری را‬ ‫واحد می داند‪ .‬تفرقه ها بعدا عارض ش��د‪ .‬بنابراین باید‬ ‫انسان ها به ان وحدت اصلی ش��ان برگردند‪ .‬البته این‬ ‫ی��ک راه طوالنی را می طلبد تا به تدریج این خواس��ته‬ ‫عملی بشود و این ارمان واقعی تحقق پیدا کند‪.‬‬ ‫اگ��ر بخواهی��م نگاهی اجمالی ب��ه مباحث‬ ‫اسیب شناس��ی وحدت داش��ته باشیم‪ ،‬چه‬ ‫مواردی را قابل ذکر می دانید؟‬ ‫‪l‬اولین اس��یب وحدت‪ ،‬اس��یب اندیشه ای ان است‪.‬‬ ‫انهایی که در اندیشه به تفرقه ها و به محدوده های جدا‬ ‫کننده ان فکر می کنند‪ ،‬که نمونه بارز ان ناسیونالیست ها‬ ‫هس��تند‪ ،‬و یا انهای��ی ک��ه دارای تعصب های مذهبی‬ ‫هستند‪ ،‬به مساله وحدت اس��یب می رسانند‪ .‬بنابراین‬ ‫اسیب اول در اندیشه است‪ .‬ریشه اندیشه ای دارد و تا‬ ‫این اندیشه ها از این پیرایه ها صاف نگردد و اندیشه ها‬ ‫ب��ه نحوی از این فار غ‪‎‬ها جدا نش��وند‪ ،‬امکان وحدت‬ ‫وجود نخواهد داشت‪ .‬راه تحقق وحدت از میان رفتن‬ ‫تفرقه ها در اندیشه هاس��ت‪ .‬اسیب دوم‪ ،‬اسیب عملی‬ ‫اس��ت‪ .‬کس��انی که ممکن اس��ت در اندیشه معارض‬ ‫وحدت در ذهن و تعقل انها وجود نداش��ته باشد‪ ،‬اما‬ ‫در عمل یا عمدی و یا سهوی مرتکب کارهایی بشوند‬ ‫که به وحدت لطمه می زند‪ .‬مثال به ایین های خصوصی‬ ‫مذهبی که ب��زرگان توصیه کردند ک��ه این ایین ها به‬ ‫صورت علنی صورت نگیرد‪ ،‬بلکه به صورت محرمانه‬ ‫و خ��ودی انجام بگیرد‪ ،‬اینها را علنی کردن و در انظار‬ ‫عموم��ی این کارها را انجام دادن‪ ،‬می تواند به وحدت‬ ‫اسیب برساند‪ .‬یا سیاست هایی که دولت ها در رابطه با‬ ‫منافع ملی ش��ان اتخاذ می کنند برخی از این سیاست ها‬ ‫ب��ه وحدت لطمه می زند‪ .‬به عن��وان مثال اگر بخواهم‬ ‫خیلی شفاف و روش��ن بیان کنم‪ ،‬موضوع حج است‪.‬‬ ‫حج یکی از اعمال عبادی اس��ت که همه مس��لمانان‬ ‫بر وج��وب ان به خاطر نص صریح ق��ران اتفاق نظر‬ ‫دارند‪ .‬اما کوچکترین سیاس��ت چ��ه از طرف حجاج‬ ‫و چ��ه از طرف مدیریت حج و چ��ه از طرف دولت‬ ‫س��عودی می تواند به وحدت اسیب برساند و سال ها‬ ‫تحقق وح��دت را به تعوی��ق بیندازد‪ .‬ممکن اس��ت‬ ‫سیاس��تگذاری ها و مدیریت ها عمدی هم نباشد ولی‬ ‫رفتار اش��تباه در این زمینه می تواند به وحدت اسیب‬ ‫برساند‪ .‬اس��یب های عملی کمتر از اسیب های فکری‬ ‫‪59‬‬ ‫نیست و ش��اید در برخی از موارد اسیبی که عملکرد‬ ‫اشخاص و انسان ها به وحدت لطمه وارد می کند بیش‬ ‫از اسیب هایی است که مس��ائل اندیشه ای و ذهنی به‬ ‫وحدت اسیب می رساند‪.‬‬ ‫به نظر می رس��د وحدت سیاس��ی هم االن‬ ‫الزمه کشور ما باشد‪.‬‬ ‫‪l‬در اصول قانون اساس��ی هم تصریح ش��ده اس��ت‬ ‫که اس��یب رس��اندن به وحدت گروه ه��ا و قومیت ها‬ ‫و خدش��ه دار ک��ردن وح��دت خیان��ت ب��ه نظ��ام‬ ‫جمهوری اس�لامی ایران و در نتیجه خیانت به ارمان‬ ‫امام راحل اس��ت‪ .‬ممکن اس��ت در جامعه ما مقداری‬ ‫تعادل به ه��م خورده و بعض��ی از گروه ها به دالیلی‬ ‫غیر طبیعی ب��اال بیایند و بعض��ی از گروه ها در پایین‬ ‫قرار بگیرند‪ .‬سیاس��ت و رویه ام��ام در اینگونه موارد‬ ‫این بود که همیشه تعادل را حفظ می کرد و گاه می شد‬ ‫که ی��ک گروهی که بی حد ب��اال می امدند امام با یک‬ ‫نهیب انها را پایین می اورد‪ .‬و ان گروهی که به ناحق‬ ‫پایین قرار گرفته بود‪ ،‬با یک تشویق باال می امد‪ ،‬انگاه‬ ‫موازنه را برقرار می کرد‪ .‬ش��یوه ام��ام در ایجاد موازنه‬ ‫بین گروه ها به نحوی بود که نمی شد تشخیص داد که‬ ‫امام با این گروه اس��ت یا با ان گروه‪ .‬این بسیار مساله‬ ‫جالبی اس��ت‪ .‬مثال در انتخابات سوم مجلس شورای‬ ‫اس�لامی امام احس��اس کردند که جامع��ه روحانیت‬ ‫مبارز قدرت را در انتخابات به گونه ای به دست گرفته‬ ‫اس��ت و انتخابات به گونه ای پی��ش می رود که جامعه‬ ‫روحانیت پیش بینی کرد‪ .‬اقلیتی از روحانیون معترض‬ ‫هس��تند به رغم اینکه تعداد ای��ن روحانیون در مقابل‬ ‫جامعه روحانیت کم بودند‪ ،‬اما امام سیاس��تی را اتخاذ‬ ‫کرد که یک مقدار جامعه روحانیت پایین امد و مجمع‬ ‫روحانیت رشد کرد و باال امد و برابر شدند؛ و بعد هم‬ ‫به خاطر واکنش امام در انتخابات دوره س��وم‪ ،‬مجمع‬ ‫برنده شد‪ .‬تمام لیست انتخاباتی مجمع به مجلس رفت‬ ‫و از لیس��ت جامعه روحانی��ت فقط دو نفر به مجلس‬ ‫راه پی��دا کردن��د‪ ،‬ان هم به دلیل انکه اس��امی این دو‬ ‫نفر در لیس��ت مجمع هم بود‪ .‬به هر حال نمی خواهم‬ ‫در خصوص جامع��ه روحانیت اظهار نظر کنم‪ ،‬چون‬ ‫خودم عضو ش��ورای مرکزی جامعه روحانیت هستم‪،‬‬ ‫ولی می خواهم این نکته را عرض کنم که امام بارها و‬ ‫بارها و س��ال ها جامعه روحانیت را تایید کرده بودند‪،‬‬ ‫ولی در این مرحله باالخره معلوم نشد امام با اینهاست‪،‬‬ ‫ی��ا با انها‪ .‬در واق��ع با هر دو بود‪ .‬یعن��ی امام اینگونه‬ ‫نب��ود که این جناح یا ان جناح را تقویت بکند‪ .‬امام به‬ ‫نظام جمهوری اسالمی ایران فکر می کرد‪ .‬هرکسی در‬ ‫صراط مستقیم جمهوری اسالمی ایران بود‪ ،‬مورد تایید‬ ‫امام قرار داش��ت‪ .‬هم جامعه روحانیت مورد تایید بود‬ ‫و هم مجمع‪ .‬این یک مثال بود و ممکن اس��ت کسی‬ ‫در این مثال خدش��ه بکند ولی رویه و س��یره سیاسی‬ ‫امام این بود که معلوم نبود با کدام یک از انهاست‪ .‬اما‬ ‫کامال معلوم ب��ود با گروه هایی که در صدد خدمت به‬ ‫نظام جمهوری اسالمی هستند‪ ،‬موافق و با گروه هایی‬ ‫که می خواستند به انقالب صدمه وارد کنند‪ ،‬مخالف و‬ ‫از انه��ا تبری دارد‪ .‬اینگونه نبود که امام کامال بی طرف‬ ‫باش��د و دست کسانی که می خواستند به نظام خیانت‬ ‫کنند را باز بگذارد‪.‬‬ ‫هر چند مدت یک نهیبی می زد و اینها را از دور خارج‬ ‫می ک��رد‪ .‬با یک نهیب امام کلی ادم های غیر مس��ئول‬ ‫از صحن��ه سیاس��ت کن��ده و به مرگ سیاس��ی دچار‬ ‫می شدند‪ .‬رویه و سیره امام در خصوص حامیان نظام‬ ‫بس��یار جدی ب��ود و به نکات جزئی ک��ه بین حامیان‬ ‫نظام اختالف نظر ایجاد می شد توجهی نداشت‪ ،‬مساله‬ ‫وحدت برای امام اهمیت داشت‪ .‬حداقل وحدت این‬ ‫اس��ت که افراد به امام‪ ،‬انقالب و نظام معتقد بوده و به‬ ‫توصیه های ایشان عمل کنند‪g .‬‬ ‫‪60‬‬ ‫حبیب اهلل عسگر اوالدی در گفت وگو با مثلث‪:‬‬ ‫ سیره امام‬ ‫اتکا به خداوند بود‬ ‫‪ 3‬حبیب اهلل عسگراوالدی‪ ،‬مسلما از چهره ها و مبارزان قدیمی نهضت امام خمینی هستند‪.‬‬ ‫وی در طول مدت ‪ 30‬سال از انقالب اسالمی در پست ها و مسئولیت های زیادی حضور‬ ‫داشته است و از او به عنوان یکی از مسئولینی که با امام رابطه نزدیک داشته اند ‪،‬می توان نام‬ ‫برد‪.‬او یکی از نامزدهای چهارمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران و وزیر بازرگانی‬ ‫بوده است‪ .‬وی از اعضای حزب موتلفه اسالمی است که این روزها به عنوان دبیرکل جبهه‬ ‫پیروان خط امام و رهبری در عرصه سیاسی کشور حضوری فعال دارد‪.‬‬ ‫تو گو کردیم‪.‬‬ ‫با او در مورد ویژ گی های سیاسی امام خمینی در دوران های مختلف گف ‬ ‫همانط��ور ک��ه حضرتعال��ی قب�لا تاکید‬ ‫کرده اید «تداوم انقالب نیازمند ش��ناخت‬ ‫دقیق س��یره حکومتی امام (ره) اس��ت»‪.‬‬ ‫س��یره حکومتی ام��ام از نگاه ش��ما چه‬ ‫ویژگی هایی دارد؟‬ ‫‪ l‬اولی��ن س��یره حکومتی امام ات��کال به خداوند‬ ‫متعال و اجرای حدود الهی در جمهوری اس�لامی‬ ‫اس��ت‪ .‬امام والیت فقیه یا به عب��ارت دیگر والیت‬ ‫«فق��ه» را تداوم راه انبیا و معصومین علیهم الس�لام‬ ‫می دانس��تند‪ .‬دومین س��یره حکومتی ام��ام اعتنا به‬ ‫رای م��ردم در مدیریت کش��ور و میزان دانس��تن‬ ‫رای ملت اس��ت‪ .‬ما یک ملت مس��لمان هستیم لذا‬ ‫رای مل��ت ابتنای بر اس�لام دارد ل��ذا باید به رای‬ ‫مردم تمکین کرد‪ .‬س��ومین س��یره امام قانون گرایی‬ ‫و رعایت قانون در همه ش��ئونات جامعه و مالکی‬ ‫برای صحت عمل کارگزاران بود‪ .‬چهارمین س��یره‬ ‫امام اعتنا به محرومین و مس��تضعفین و پابرهنگان‬ ‫و پاس��خ ب��ه مطالبات م��ردم محروم ب��ود‪ .‬امام از‬ ‫ابتدای قیام الهی خود روی حمایت مس��تضعفان و‬ ‫محرومان حس��اب باز کرد و اکنون پس از گذشت‬ ‫سه دهه همچنان انقالب روی حمایت ملت به ویژه‬ ‫محرومین حس��اب باز کرده است‪ .‬انها اصلی ترین‬ ‫پش��تیبان نظام هس��تند‪ .‬پنجمین س��یره امام توجه‬ ‫خاص به حوزه های علمیه‪ ،‬علما و مراجع به عنوان‬ ‫پش��توانه اصلی و تئوریک نظام اس�لامی اس��ت‪.‬‬ ‫امام اس�لام منه��ای روحانیت که منش��ا کفر‪ ،‬نفاق‬ ‫و الح��اد در جامع��ه اس��ت را همانن��د طب بدون‬ ‫طبیب می دانس��تند و همواره در مورد اهمیت نقش‬ ‫روحانی��ت در اس��تمرار نظام اص��رار می ورزیدند‪.‬‬ ‫شش��مین س��یره امام نگاه ویژه ب��ه جوانان و نقش‬ ‫انه��ا در صیانت از انقالب بود‪ .‬امام بارها نس��بت‬ ‫ب��ه روحیه پ��اک و اصی��ل جوانان ایران��ی غبطه‬ ‫می خوردن��د و ای��ن را ابراز می فرمودن��د‪ .‬یک بار‬ ‫فرمودند‪ :‬رهبر ما ان جوان ‪ 13‬س��اله ای اس��ت که‬ ‫ب��رای دفاع از اس�لام خ��ود را زیر تانک دش��من‬ ‫می ان��دازد ی��ا در برابر عظمت و ایث��ار جوانان در‬ ‫جبه��ه فرمودن��د‪ ،‬ای کاش م��ن هم یک پاس��دار‬ ‫بودم‪ .‬هفتمین س��یره امام اش��تی ناپذیری با امریکا‬ ‫و رژیم صهیونیس��تی به عنوان اصلی ترین دشمنان‬ ‫اس�لام و نظام بود اما تا زنده ب��ود لحظه ای تردید‬ ‫در مبارزه با اس��تبداد و اس��تعمار خارجی نکردیم‪.‬‬ ‫امام منادی اس��تقالل و شرف و عظمت ملت ایران‬ ‫بود و بر این راه تا اخر پای فش��رد‪ .‬هشتمین سیره‬ ‫امام خمینی اعتنا به دانشگاه و دانشجو و روشنفکران‬ ‫جامعه بود‪ .‬امام بارها فرموده بودند دانشگاهیان امید‬ ‫اینده کشور هستند‪.‬‬ ‫دوران مبارزه را اگر از ‪ 14‬خرداد ‪ 1342‬تا‬ ‫‪ 22‬بهم��ن ‪ 1357‬تلقی کنیم‪ ،‬در این دوران‬ ‫رفت��ار و عملکرد حضرت امام چه درس ها‬ ‫و ویژگی هایی داش��ت که در سپهر اندیشه‬ ‫سیاسی امام نکات قابل مالحظه ای است؟‬ ‫‪l‬انقالب اسالمی از خرداد ‪ 42‬تا بهمن ‪ 57‬و از انجا‬ ‫تاکنون فراز و نش��یب های زیادی را طی کرده است‪.‬‬ ‫حرکت انقالب یک حرکت روبه رشد بوده و ملت ما‬ ‫هر روز قویتر از روز گذش��ته در سپهر سیاست ایران‬ ‫و منطقه و جهان ظهور کرد ه است‪ .‬تجربه به ما نشان‬ ‫می دهد ای��ن انقالب موید به تایی��دات الهی و مورد‬ ‫حمایت حضرت بقیه اهلل االعظم(ارواحنا فدا) اس��ت‪.‬‬ ‫این انقالب متکی به شخص نیست چرا که همه هر چه‬ ‫دارند در طبق اخالص نهادند برای سرافرازی اسالم و‬ ‫درخشندگی مکتب اهل بیت علیها السالم‪.‬اولین درس‬ ‫ما از انقالب این اس��ت که مانن��د مقتدای خود یعنی‬ ‫ام��ام خمینی و رهبر معظم انق�لاب‪ ،‬منیت ها را کنار‬ ‫بگذاری��م و خالص در راه خ��دا گام برداریم‪ .‬دومین‬ ‫درس ما از انقالب این اس��ت که پشتیبان والیت فقیه‬ ‫باش��یم تا کش��ور دچار دیکتاتوری نش��ود‪ .‬س��ومین‬ ‫درس ما از انقالب این اس��ت که دش��منی امریکا و‬ ‫رژیم صهیونیس��تی با انقالب پایان ناپذیر اس��ت‪ ،‬لذا‬ ‫همواره هوشیار باش��یم از یک سوراخ چندبار گزیده‬ ‫نشویم‪.‬‬ ‫«والیت فقی��ه» به عن��وان س��تون اندیش��ه‬ ‫سیاسی امام خمینی در سیره سیاسی ایشان‬ ‫چه جایگاهی داشت؟‬ ‫‪ l‬والیت فقیه یک تئوری حکومتی ناب برای خوب‬ ‫زیستن با نگاه به ابدیت است‪ .‬والیت فقیه همانطوری‬ ‫که گفتیم والیت «فقه» اس��ت یعنی والیت «اهلل»‪ .‬اگر‬ ‫به والیت فقیه معتقد نباش��یم باید هزینه اس��یب های‬ ‫والیت غیر فقیه یا سفیه را بپذیریم‪ .‬اکنون بسیاری از‬ ‫فیلس��وفان سیاسی جهان پذیرفته اند که برای استقرار‬ ‫ی��ک نظام و حکومت خوب بای��د حاکم و حاکمان‬ ‫درجه ای از تقوا‪ ،‬علم‪ ،‬معرفت و تدبیر داش��ته باشند‪.‬‬ ‫اینک��ه چگونه باید حکومت کرد خیلی مهم اس��ت‪،‬‬ ‫اما اینکه حکومت چه کس��ی را باید پذیرفت مهمتر‬ ‫اس��ت‪ .‬حاکم باید صفاتی را داش��ته باش��د و ما در‬ ‫اس�لام می گوییم باید شبیه ترین فرد به لحاظ علمی‪،‬‬ ‫اخالق��ی و مدیریتی به پیامب��ر اکرم(ص) و حضرت‬ ‫امام علی(ع) باشد‪ .‬طی سه دهه گذشته این مساله در‬ ‫جامعه ما جا افتاده اس��ت و م��ردم خوب می دانند از‬ ‫چه نظامی حمایت می کنند‪.‬‬ ‫لطف��ا به عن��وان یکی از مب��ارزان پیش از‬ ‫انقالب‪ ،‬خاطره خاصی از س��یره سیاس��ی‬ ‫حضرت امام (ره) ارائه فرمایید‪.‬‬ ‫‪l‬امام در اوج قدرت شاه و قدرت طلبی پهلوی پس‬ ‫از ویرانی فیضیه و جنایت مزدوران ش��اه در حمله به‬ ‫حوزه علمیه قم که وحشت و ترور بر همه جا حاکم‬ ‫بود در جلس��ه ای که بنده با دوس��تانم شرف حضور‬ ‫داش��تیم فرمودند انقالب به زودی پیروز خواهد شد‪.‬‬ ‫ما باید ایران را اسالمی کنیم‪ .‬به واسطه اسالمی شدن‬ ‫ایران انشاءاهلل جهان اسالم هم به اسالم روی خواهند‬ ‫اورد و اس�لامی خواهند ش��د‪ ،‬پس از ان باید منتظر‬ ‫ظهور موالیمان باش��یم تا جهان هم اس�لامی شود و‬ ‫فرمودند ان روز خواهد امد‪ .‬این وعده الهی اس��ت‪.‬‬ ‫امروز الحمداهلل ما ش��اهد بیداری اس�لامی در جهان‬ ‫اسالم به ویژه جهان عرب هستیم و انشاءاهلل در مسیر‬ ‫حق به روز موعود نزدیک می شویم‪.‬‬ ‫بع��د از انق�لاب و در دوران حی��ات امام‬ ‫ایا پیش امده بود که درمالقات ها با ایشان‬ ‫درس خاص��ی بگیرید؟ اگر ب��وده این چه‬ ‫مواردی است؟‬ ‫‪l‬نظم و انضب��اط امام مثال زدنی ب��ود‪ .‬گویی او هر‬ ‫لحظه می دانس��ت چه تکلیفی بر عهده اوس��ت و ان‬ ‫را درس��ت و صحیح انجام می داد‪ .‬او در امر سیاست‬ ‫اعتقاد به انضباط سیاسی و حرکت متشکل داشت لذا‬ ‫ام��ر فرمود همین هیات ه��ای مذهبی در تهران با هم‬ ‫ارتباط برقرار کنند و خودش��ان تدبیر فرمودند نتیجه‬ ‫این ارتباط تشکل سیاس��ی مرتبط با روحانیت باشد‬ ‫لذا هیات های موتلفه اسالمی اوایل دهه چهل با تدبیر‬ ‫ایش��ان پدید امد و تاکنون منشا برکات زیادی برای‬ ‫انقالب بوده و هست و انشاءاهلل خواهد بود‪.‬‬ ‫امام خمینی با برخی مخالفان در س��ال های‬ ‫بعد از انقالب بس��یار مدارا کردند‪ .‬حتی با‬ ‫مجاهدین خلق (منافقین) هم مش��ی مدارا‬ ‫پیش گرفتند و تنها موقعی که انها اس��لحه‬ ‫دردس��ت گرفتن��د امام نی��ز روش خود را‬ ‫تغییر دادند‪ ،‬حکمت این رفتار امام در قبال‬ ‫مخالفان را چه می دانید؟‬ ‫‪ l‬امام همان س��ال هایی که در نجف بود از نزدیک‬ ‫مس��ائل داخل کش��ور را ب��ا اطالعاتی که به ایش��ان‬ ‫می رسید پیگیری می کردند‪ .‬ایشان در جریان انحراف‬ ‫منافقین بودند لذا موضع شان در این باره روشنگری‬ ‫بود تا کس��انی که منافقین ج��ذب کرده بودند از انها‬ ‫جدا ش��وند‪ .‬لذا با تدبیر امام‪ ،‬روشنگری روحانیت و‬ ‫هوشیاری سیاس��یون جریان نقاق با رسوایی روبه رو‬ ‫شد‪.‬س��ال ‪ 60‬چهره اصلی نفاق با مبارزه مسلحانه با‬ ‫مردم و انقالب رونمایی ش��د و انها به دامن دش��من‬ ‫پناهنده شدند و از انجا به سمت روسیاه ترین دشمن‬ ‫مل��ت یعنی ص��دام حرکت کردن��د و در کنار حزب‬ ‫بعث علیه ملت هش��ت س��ال جنگیدند‪ .‬روشنگری‪،‬‬ ‫شیوه امام در افشای گروه های معاند با اسالم و نظام‬ ‫است که باید همین شیوه را ادامه داد‪.‬‬ ‫تعام��ل حضرت امام به عن��وان ولی فقیه با‬ ‫دولت های وقت چگونه بود؟‬ ‫‪ l‬ام��ام از هم��ه دولت ها پش��تیبانی می کردند علت‬ ‫این هم ان اس��ت که دولت پیشانی حاکمیت انقالب‬ ‫اس��ت و باید همه در اقتدار ان بکوشیم منتها برخی‬ ‫از دولتم��ردان ب��ه دلی��ل اینکه ظرفی��ت کافی برای‬ ‫ای��ن امر نداش��تند به بیراهه می رفتن��د‪ .‬امام دولت را‬ ‫ب��ا رهنمودهای خ��ود مدیریت می کردن��د و گاهی‬ ‫که انها به مس��یر انحراف می رفتن��د تذکر می دادند‪.‬‬ ‫ب��ه عقیده من‪ ،‬رئی��س دولت و وزرا بای��د بدانند ما‬ ‫مامور به اجرای حکم الهی هستیم‪ ،‬نه حکم خود‪ .‬به‬ ‫همین دلیل باید مطیع والیت فقیه باش��یم‪ .‬دولتمردان‬ ‫باید بدانند تصمیم��ات انها و عزل و نصب های انها‬ ‫اگ��ر بدون رضایت یا امضای والیت فقیه باش��د فاقد‬ ‫مش��روعیت الهی است‪ .‬حاکم اصلی در این مملکت‬ ‫خداس��ت‪ .‬اگر این را فراموش کنیم و هر کس به هر‬ ‫امام (ره) در اوج قدرت‬ ‫شاه و قدرت طلبی‬ ‫پهلوی پس از ویرانی‬ ‫فیضیه و جنایت مزدوران‬ ‫شاه در حمله به حوزه‬ ‫علمیه قم که وحشت و‬ ‫ترور بر همه جا حاکم‬ ‫بود در جلسه ای که بنده‬ ‫با دوستانم شرف حضور‬ ‫داشتیم فرمودند انقالب‬ ‫به زودی پیروز‬ ‫خواهد شد‬ ‫دلیل به فکر حکم و حکومت خود باش��د به سمت‬ ‫حکومت طاغوت حرکت خواهیم کرد‪.‬‬ ‫حضرت امام با جریان های غیراس�لامی‬ ‫چگونه برخورد می کردند؟‬ ‫‪ l‬امام چشمان بیدار و ذهن توطئه شناسی داشت‪.‬‬ ‫ایش��ان دس��ت امریکا و اس��رائیل و سرویس های‬ ‫جاسوس��ی انها را در داخل خوانده بود‪ .‬اطالعات‬ ‫امام از تحرکات دش��من و انحراف��ات به روز بود‪.‬‬ ‫امام‪ ،‬فتنه مهدی هاش��می را با کمترین هزینه کور‬ ‫کرد‪ .‬مسیر رهبری اینده را از ساده لوحی و انحراف‬ ‫و از دستبرد نفوذ سرویس های جاسوسی دشمن و‬ ‫از همه مهمتر از خط نفوذ منافقین پاک کرد‪.‬‬ ‫اگر بحثی درباره موضوع گفت وگو دارید‬ ‫ک��ه گمان می کنی��د مغفول مانده اس��ت‬ ‫بفرمایید؟‬ ‫‪ l‬ما تا موقعی که تقوای الهی را رعایت کرده و از‬ ‫والیت فقیه اطاعت کنی��م نباید از پدیده انحراف و‬ ‫فتنه انگیزی های دش��من هراس داشته باشیم‪.‬فرمول‬ ‫مبارزه با ش��یاطین جن و انس در طول تاریخ بشر‬ ‫همانا تقوا و اطاعت از رس��ول اس��ت‪ .‬این صراط‬ ‫مس��تقیم الهی اس��ت و ما نباید اندکی از این مسیر‬ ‫منح��رف ش��ویم‪.‬ما اکنون در دهه چه��ارم انقالب‬ ‫هس��تیم و با درایت رهبری از فتنه ها عبور کرده ایم‬ ‫لذا باید به فکر خدمت به مردم‪ ،‬پیش��رفت کشور و‬ ‫اجرای عدالت در جامعه باشیم‪g .‬‬ ‫‪61‬‬ ‫ تجربه عملی اندیشه سیاسی‬ ‫ انقالب اسالمی‬ ‫اسداهلل بادامچیان ‪ /‬نماینده مجلس‬ ‫‪4‬‬ ‫دو تجربه عملی اندیشه‬ ‫سیاس��ی امام در دو مرحله‬ ‫جدای از هم و مرتبط با هم‬ ‫بس��یار موفق بوده اس��ت‪.‬‬ ‫تجربه اول‪ ،‬رهبری نهضت‬ ‫انقالب است و تجربه دوم‬ ‫مدلحکومتیامام‪.‬‬ ‫رهبری نهضت انقالب‬ ‫این اولین بار در تاریخ شیعه است که مرجع تقلیدی‪،‬‬ ‫رهب��ری حرکتی انقالبی را علیه نظ��ام موجود برای‬ ‫تبدیل ان به حکومتی شیعی به عهده دارد‪.‬‬ ‫امام در ‪ 16‬سال رهبری این نهضت همواره اسالمی‬ ‫و مردمی حرکت کرد‪ .‬شعارهای گوناگون نتوانست او‬ ‫را رهبری سیاسی در کسوت روحانیت نماید بلکه او‬ ‫همیش��ه مرجع تقلیدی باقی ماند که رهبری سیاسی‬ ‫حرکت و امت را اداره می نماید‪ .‬امام در این حرکت‪،‬‬ ‫کار را با ارامی و مالیمت شروع کرد‪.‬‬ ‫در واقع��ه انجمن های ایالتی و والیتی وی اولین نامه‬ ‫را به ش��اه نوشت و به او برای لحاظ موازین اسالمی‬ ‫تذکر داد‪ .‬ش��اه‪ ،‬او و سایر مراجع را به نخست وزیر‬ ‫ارجاع داد‪ ،‬امام به نخس��ت وزیر شاه‪ ،‬اسداهلل علم که‬ ‫فراماس��ونر و فردی به شدت فاسد و مزدور بود نامه‬ ‫نوشت و چون او اعتنایی عملی نکرد‪ ،‬به شاه هشدار‬ ‫داد و چون شاه پاسخ نداد‪ ،‬مردم را مخاطب قرار داد‬ ‫و صدور بیانیه را شروع کرد‪.‬‬ ‫وی ندای عام مردمی سر داد و از مردم خواست برای‬ ‫‪62‬‬ ‫یاری اسالم(استنصار) حرکت کنند‪.‬‬ ‫او م��ردم را در گروه های راهپیمایی و تظاهرات هدایت‬ ‫کرد و با سخنان منطقی و پرشور مردم را به طرف این برد‬ ‫که نیروی عظیم خود را بشناسند و ان را افزایش دهند‪.‬‬ ‫او از همه نیروهای کم توان و پر توان در راه خدا استفاده‬ ‫کرد و وحدت مردمی را پدید اورد و از هرگونه حرکت‬ ‫تند که واکنش س��خت رژیم ش��اه را در پی داشته باشد‬ ‫خودداری نمود‪.‬‬ ‫در این حرکت‪ ،‬احزاب و گروه های سیاس��ی موجود با‬ ‫امام همراهی نداش��تند‪ .‬جبهه ملی‪ ،‬حزب زحمتکشان‪،‬‬ ‫حزب ملت ای��ران‪ ،‬حزب ایران و حزب توده همکاری‬ ‫نکردن��د‪ .‬جمعیت نهضت ازادی دو بیانیه داد که در هر‬ ‫دو‪ ،‬حرف های خود را تکرار کرد نه اینکه خواسته های‬ ‫امام را پش��تیبانی کند‪.‬اما توده های مردم به صحنه امدند‬ ‫که بزرگترین ان در مس��جد سیدعزیزاهلل در بازار تهران‬ ‫در تاریخ اذر ‪ 1341‬برگزار ش��د‪ .‬امام مراجع را به اتحاد‬ ‫کلمه رساند و جامعه روحانیت را به مبارزه دعوت نمود‬ ‫و انه��ا با امام همراهی کردن��د و ظرف مدت دو ماه در‬ ‫اذر ‪ 41‬این حرکت به پیروزی رس��ید و دولت ش��اه در‬ ‫بیانیه ای رسمی‪ ،‬مصوبه خود را لغو کرد‪.‬در این حرکت‪،‬‬ ‫امام‪ ،‬مبانی و موازین اسالم‪ ،‬حضور مردم‪ ،‬مرتبط کردن و‬ ‫به وحدت کلمه رساندن نیروهای روحانیتی و حوزوی و‬ ‫نیروهای مردمی مبارز و متدین و بیان منطقی و استداللی‬ ‫و اظهار خواس��ته های قابل عمل برای رژیم طاغوت را‬ ‫کام�لا لحاظ کرد‪ .‬پس از موفقیت در این حرکت اولیه‪،‬‬ ‫امام به یاران و اطرافیان هشدار داد که مسلمین باید بیش‬ ‫از پی��ش‪ ،‬بیدار و هوش��یار بوده مراق��ب اوضاع خود و‬ ‫مصالح اسالم باشند و صفوف خود را فشرده تر کنند که‬ ‫اگر خدای ناخواسته دست های ناپاکی به سوی مقدسات‬ ‫انها دراز شود قطع کنند‪.‬‬ ‫حرکت بعدی شاه در جریان رفراندوم ‪ 6‬ماده و انقالب‬ ‫س��فید او بود که در دی م��اه ‪( 1341‬حدود یک ماه پس‬ ‫از عقب نشینی در الیحه انجمن های ایالتی) شروع شد‪.‬‬ ‫امام تا ‪ 2‬بهمن موضعگیری رسمی علیه رفراندوم ‪ 6‬ماده‬ ‫نفرمود‪ .‬تا در این روز حرکت غافلگیرانه ای را با حضور‬ ‫روحانیت و مردم ش��روع کرد و رفراندوم شاه را رد کرد‬ ‫و مام��وران رژیم با مردم تظاهرکنن��ده در بازار تهران و‬ ‫مساجد اطراف بازار و مس��جد حاج سیدعزیزاهلل و در‬ ‫قم و س��ایر شهرها درگیر ش��دند و مردم با انها به زد و‬ ‫خورد برخاستند‪.‬‬ ‫درگیری ها و اعتصابات بازارها و برخی خیابان ها تا روز‬ ‫پنجم بهمن ‪ 41‬ادامه یافت و کار همه پرسی ملی شاه به‬ ‫رسوایی انجامید‪.‬‬ ‫پس از ‪ 6‬بهمن اعتصاب نماز جماعت در مس��اجد در‬ ‫ماه مبارک رمضان شروع شد‪ .‬سپس عزای ملی در عید‬ ‫‪ 1342‬و رژیم ش��اه در مدرسه فیضیه و طالبیه در قم و‬ ‫تبریز به ارعاب و س��رکوب و کشتار طالب اقدام کرد‪،‬‬ ‫اما امام توانس��ت با درایت این برنامه را علیه شاه به کار‬ ‫گیرد و مبارزه را عاش��ورایی کند که یک طرف یزید و‬ ‫طرف دیگر حسینی و زینبی شدند‪ .‬محرم زمینه خوبی‬ ‫برای کربالیی ش��دن مبارزه شد و شعارهای دستجات‬ ‫حسینی علیه شاه و محکوم کردن حادثه فیضیه و باالخره‬ ‫راهپیمایی عظیم مردمی در روز عاشورا در تهران و برخی‬ ‫شهرهای دیگر و مراسم سخنرانی امام در مدرسه فیضیه‬ ‫با حضور گس��ترده مردم و تحقیر ش��اه دو جبهه حق و‬ ‫باطل را به اوج درگیری رساند‪.‬‬ ‫رژیم شاه‪ ،‬امام و مدیران روحانی نهضت امام را دستگیر‬ ‫کرد و چون با قیام مردم روبه رو ش��د‪ ،‬کش��تار عمومی‬ ‫‪ 15‬خرداد را مرتکب شد‪.‬‬ ‫قیام ‪ 15‬خ��رداد راه مبارزه را روش��ن کرد و امام ظرف‬ ‫مدت ‪ 9‬ماه توانس��ت همه مردم را در برابر رژیم شاه و‬ ‫حامیانش‪ ،‬امریکا و انگلیس‪ ،‬بسیج کند و رهبری او مسلم‬ ‫و مبارزه اسالمی شود و تشکیالت جدیدی برای مبارزه‬ ‫پدید اید که در بخش مدرسین و روحانیت به صورت‬ ‫نهادی مرتبط درامد و در بخش مردمی به شکل تشکل‬ ‫هیات های ده نفره خمینی‪« ،‬هیات های موتلفه اس�لامی»‬ ‫سامان یافت‪ .‬ده ماه امام در زندان و حصر به سر برد ولی‬ ‫مبارزه چنان عمیق شد که شاه به ناچار نخست وزیر را به‬ ‫صالحدید امریکایی ها تغییر داد و حسنعلی منصور که‬ ‫از حمایت کامل امریکا برخوردار بود نخست وزیر شد‪.‬‬ ‫رژی��م در ‪ 15‬فروردی��ن ‪ 43‬به ناچار ام��ام را ازاد کرد و‬ ‫امام در ق��م بیدارگری و مبارزه را ادامه داد‪ .‬امریکایی ها‬ ‫کاپیتوالس��یون نظامی امریکا را برای س��رکوب جدی‬ ‫نهضت امام به ش��اه تحمیل کردند و ش��اه و منصور با‬ ‫ت ان را در مجلس ش��ورا و سنا به تصویب رساندند‬ ‫ذل ‬ ‫و چون امام ان را افش��ا کرد و به ش��دت اعتراض نمود‪،‬‬ ‫ایش��ان را شبانه دس��تگیر کردند و به ترکیه بردند تا اگر‬ ‫میس��ر بود شهیدش کنند و اگر میسر نبود او را به شدت‬ ‫محدود نمایند‪ ،‬اما در غیاب امام تشکل هیات های موتلفه‬ ‫اس�لامی‪ ،‬کار جهاد مس��لحانه را اغاز کرد و حسنعلی‬ ‫منصور در اول بهمن ‪ 43‬هدف گلوله شهید بخارایی قرار‬ ‫گرفت و کشته شد و محاکمه یاران بخارایی به حماسه ای‬ ‫تبدیل شد‪ ،‬شاه و امریکا را متوجه واقعیت های انقالب‬ ‫اسالمی نمود و الیحه کاپیتوالسیون امکان اجرا نیافت‪.‬‬ ‫حادثه ‪ 21‬فروردین ‪ 44‬و تیراندازی برای کشتن شاه در‬ ‫دفتر ش��اه در کاخ مرمر‪ ،‬توس��ط گروهبان شمس ابادی‬ ‫و کشف س��ازمان مسلح حزب ملل اسالمی‪ ،‬نگرانی و‬ ‫وحش��ت را در دولتمردان شاه پراکند‪ .‬امام پس از مدتی‬ ‫ا ز ترکیه به عراق فرستاده شد و ایشان با شیوه ای خاص‬ ‫در نجف مبارزه را هدایت کرد‪ .‬در چنان ش��رایطی امام‬ ‫بحث حکومت اس�لامی و اصل والی��ت فقیه عادل را‬ ‫تبیین نمود‪ .‬در س��ال ‪ 1349‬مبارزات مس��لحانه توسط‬ ‫سازمان کمونیس��تی چریک های فدایی خلق و سازمان‬ ‫مجاهدین خلق شروع شد در حالی که مبارزات سیاسی‬ ‫و فرهنگی خط امام خمینی(ره) بر همان اندیشه سیاسی‬ ‫و روش امام استمرار داشت‪ .‬مبارزات مسلحانه در سال‬ ‫‪ 54‬به علت خیانت دو س��ازمان به یکدیگر دچار وقفه‬ ‫ش��د و در سال ‪ ،56‬امام با اس��تفاده صحیح از فرصت‪،‬‬ ‫مبارزان اصیل اس�لامی را به تجمع و تشکیالت جدید‬ ‫دعوت کرد و حرکتی جدید و مردمی ش��روع ش��د که‬ ‫ی را همراه‬ ‫خلوص اسالمی و حضور همه قشرهای مردم ‬ ‫با بیانات و بیانیه های پش��ت س��ر هم امام و رهبری و‬ ‫هدایت ایشان داشت‪.‬‬ ‫این حرکت ظرف کمتر از دو س��ال به پیروزی رس��ید‬ ‫و به رغم س��رکوب های شدید‪ ،‬حتی کشتار عمومی ‪17‬‬ ‫شهریور ‪ 57‬موفق به ساقط کردن رژیم سلطنتی و تاسیس‬ ‫نظام جمهوری اسالمی شد‪ .‬اندیشه سیاسی امام در این‬ ‫‪ 16‬س��ال از نظر اصول‪ ،‬مبانی‪ ،‬معیارها‪ ،‬ارائه راهبردها و‬ ‫راهکارها و تحوالت عمیق فرهنگی به ویژه در دیدهای‬ ‫مذهبی و در روش های مبارزاتی اسالمی و تعیین اهداف‬ ‫و مقاصد و حرکت مرحله ای و امادگی برای پیروزی و‬ ‫اداره امور کشور و تربیت و پرورش عناصر کارامد برای‬ ‫اداره سیاست کشور‪ ،‬بسیار مهم و عبرت اموز است‪.‬‬ ‫امام توانست با روش مبارزاتی مترقی و کارامدی چون‬ ‫«پیروزی خون بر شمشیر» و «حرکت عاشورایی حسینی‬ ‫و زینبی»‪ ،‬راهکار جدیدی پدید اورد که استقالل مبارزان‬ ‫را در مبارزه با س��لطه اس��تعماری غرب بدون هرگونه‬ ‫کمک سلطه گر کمونیستی و مبارزه با سلطه گر کمونیستی‬ ‫ش��وروی را بدون وابسته شدن به استعمار غرب تامین‬ ‫نماید‪.‬‬ ‫این روش در سایر کشورهای اسالمی از جمله فلسطین‬ ‫و لبنان به خوبی پاسخ مثبت داشته است‪.‬‬ ‫بررسی اندیشه سیاسی امام در اداره نهضت اسالمی در‬ ‫دوران سلطه رژیم طاغوتی و ضد اسالم و بسیار قدرتمند‬ ‫ش��اه با همه حمایت های ابرقدرت هایی چون امریکا و‬ ‫شوروی و قدرت های بزرگ جهانی و دولت های وابسته‬ ‫منطقه ای و چگونگی اجرای ان اندیش��ه در محورهای‬ ‫مبارزه و حرکت اسالمی نیازمند نوشته ای جداگانه است‪.‬‬ ‫این مختصر برای ان اس��ت که به این نکته و دس��تاورد‬ ‫مثبت اندیشه سیاسی امام و رهبری ایشان دقت شود‪.‬‬ ‫اندیشه امام در دوران حکومت‬ ‫تجربه موفق دوم اندیش��ه سیاس��ی امام که ثمره تجربه‬ ‫اول است تاسیس نظام جمهوری اسالمی مبتنی بر اصل‬ ‫والیت فقهی عادل در ایران است‪.‬‬ ‫ای��ن نظام نوی��ن و مترقی و کارام��د و موثر در صحنه‬ ‫سیاس��ت های داخلی و خارجی توانس��ته است ظرف‬ ‫س��ه دهه ایران را از کش��وری عقب مانده و وابس��ته به‬ ‫امری��کا و انگلی��س و ژاندارم امری��کا در خاورمیانه به‬ ‫کشوری مقتدر‪ ،‬مستقل‪ ،‬ازاد و دارای توانایی های باالی‬ ‫علمی و دارای موضع منطقی‪ ،‬انسانی و اسالمی در سطح‬ ‫بین الملل و در منطقه خاورمیانه تبدیل کند‪ .‬منطقه ای که‬ ‫امریکا و اتحادیه اروپا و سازمان های بین المللی که بیشتر‬ ‫تحت نفوذ امریکا هستند نظرات خود را بر ان تحمیل‬ ‫کرده و می کنند به گونه ای که تحلیلگران و رس��انه های‬ ‫امریکا بارها اعتراف کرده اند که ایران کشوری قدرتمند و‬ ‫مستقل است که در جریانات منطقه مانند عراق‪ ،‬فلسطین‪،‬‬ ‫لبنان‪ ،‬افغانستان و سایر کشورها حضوری قدرتمند دارد‬ ‫و با سیاس��ت مستقل اس�لامی خود باالترین بهره ها و‬ ‫ساختارنظام‬ ‫جمهوری اسالمی بر اثر‬ ‫اندیشه سیاسی امام و کار‬ ‫خبرگان و نخبگان ملت‬ ‫از روحانی و غیر روحانی‬ ‫به گونه ای است که اجازه‬ ‫دیکتاتوری به هیچ فرد‬ ‫یا قوه یا حزب یا جریان‬ ‫سیاسی را نمی دهد و ازادی‬ ‫و استقالل و مبانی اسالمی‬ ‫و مصالح ملی را با صالبت‬ ‫حفظ کرده و می کند‬ ‫کمترین هزینه ها را می برد‪.‬‬ ‫اندیشه امام و ساختار نظام جمهوری اسالمی‬ ‫ساختار نظام جمهوری اسالمی بر اثر اندیشه سیاسی‬ ‫ام��ام و کار خب��رگان و نخبگان مل��ت از روحانی و‬ ‫غیر روحانی به گونه ای است که اجازه دیکتاتوری به‬ ‫هیچ فرد یا قوه یا حزب یا جریان سیاسی را نمی دهد‬ ‫و ازادی و استقالل و مبانی اسالمی و مصالح ملی را‬ ‫با صالبت حفظ کرده و می کند‪.‬‬ ‫در راس ساختار نظام ولی فقیه قرار دارد با ویژگی هایی‬ ‫که در بیانات امام و قانون اساسی امده است که باید‬ ‫عدالت‪ ،‬فقاهت و والیت را طبق مبانی اسالمی داشته‬ ‫باشد‪ .‬این ولی فقیه‪ ،‬تحت نظارت خبرگانی از فقهای‬ ‫واجد شرایط است که اعضای مجلس خبرگان رهبری‬ ‫هستند و انتخاب او توسط مردم و خبرگان صورت‬ ‫ی ولی فقی��ه دو مرحله ای‬ ‫می گیرد‪ .‬انتخ��اب مردم ‬ ‫اس��ت‪ ،‬یعنی مردم خبرگان را انتخاب می کنند و انها‬ ‫به نمایندگی از مردم و بر اس��اس تکالیف فقاهتی و‬ ‫ولی فقیه را انتخاب می نمایند‪.‬‬ ‫علت اینکه م��ردم به طور مس��تقیم و یک مرحله ای‬ ‫ولی فقیه را انتخاب نمی کنند این است که هر موردی‬ ‫یو‬ ‫که نیاز به کار کارشناس��ی و ش��ناخت الزم علم ‬ ‫تخصصی هس��ت‪ ،‬انتخاب توس��ط توده های مردم‬ ‫ولو صاحبان اصلی نظام باشند‪ ،‬انجام نمی گیرد زیرا‬ ‫توده های مردم اط�لاع الزم را از فقاهت و میزان ان‬ ‫و والیت و شرایط ان و عدالت و تشخیص صحیح‬ ‫علمی و فقه��ی ان ندارند و در انطب��اق ویژگی ها با‬ ‫«مصداق ارحج» اش��نایی الزم ندارند‪ .‬همان طور که‬ ‫اگر بخواهند به برترین پزشکان جایزه بدهند ا ن را به‬ ‫توده های مردم واگذار نمی کنند که اشنایی و اطالع بر‬ ‫علوم پزشکی و دالیل برتری در پزشکی و تشخیص‬ ‫صحیح پزش��کان برتر را ندارند و این کار را توسط‬ ‫عده ای از پزشکان بی طرف و دانشمند انجام می دهند‪.‬‬ ‫از این روست که ولی فقیه با همه اختیارات گسترده ای‬ ‫که در ش��رع اس�لام و در نظام اس�لامی دارد چون‬ ‫منتخب مردم و خبرگان ملت اس��ت‪ ،‬انچه به صالح‬ ‫جامعه و نظام اس��ت را در اداره امور مسلمین به کار‬ ‫می صگیرد‪.‬‬ ‫در این ساختار‪ ،‬از نظر ویژگی های ولی فقیه در تطبیق‬ ‫با موازین الهی و ش��یوه انتخاب دومرحله ای مردم و‬ ‫انتخاب و نظارت خبرگان فقیه هر اس��تان و مراقبت‬ ‫ملت که والیت او را در اس��تمرار عدالت‪ ،‬باید پذیرا‬ ‫باشد‪ ،‬به گونه ای است که جایی برای خودکامگی باقی‬ ‫نگذارد‪.‬رئیس جمهور در این ساختار و نظام‪ ،‬توسط‬ ‫مردم با رای مستقیم انها انتخاب می شود و بیشتر از‬ ‫دو دوره چهارساله پشت سر هم نمی تواند مسئولیت‬ ‫رئیس جمهوری را بپذیرد‪ .‬رای مردم توسط ولی فقیه‬ ‫باید تنفیذ ش��ود و اگر ولی فقیه تنفیذ نکند یا پس از‬ ‫شروع کار ریاس��ت جمهوری تنفیذ را پس بگیرد او‬ ‫نمی تواند رئیس جمهور بماند‪ .‬بنابراین باید مراقبت‬ ‫کند که شرایط الزم را حفظ کند‪ .‬همچنین نمایندگان‬ ‫ملت ب��ر رئیس جمهور نظارت و اختیار دارند که در‬ ‫ص��ورت عدم کفایت او‪ ،‬رای به ع��دم کفایت و در‬ ‫واق��ع رای به برکناری وی بدهن��د‪ .‬البته برای اینکه‬ ‫رئیس جمهور دستخوش اکثریت مجلس که معموال‬ ‫از ی��ک جریان یا جناح سیاس��ی کش��ور تش��کیل‬ ‫می ش��ود نباش��د‪ ،‬این رای عدم کفایت به تنفیذ ولی‬ ‫فقیه باید برسد‪ .‬رئیس جمهور‪ ،‬هیات دولت خویش‬ ‫را ب��ه مجلس معرف��ی می کند‪ .‬مجل��س به تک تک‬ ‫وزارت ها رای می ده��د‪ .‬یعنی وزرا در واقع منتخب‬ ‫رئیس دولت و نمایندگان ملت هستند و دولت باید‬ ‫پاس��خگوی دو منتخب مردم‪ ،‬یعنی رئیس جمهور و‬ ‫مجلس باشد‪g .‬‬ ‫‪63‬‬ ‫تو گو با مثلث‪:‬‬ ‫محسن رفیق دوست در گف ‬ ‫ امام و رهبری هیچ کس را‬ ‫از قطار انقالب پیاده نکردند‬ ‫علیرضا شاکر‬ ‫‪ 5‬کنشگران انقالب و انهایی که سال ها خون دل خوردند و مبارزه کردند تا انقالب به سر‬ ‫منزل پیروزی برسد‪ ،‬در سال های بعد از پیروزی نیز زندگی پر تالطمی را پشت سر گذاشتند‪.‬‬ ‫انها روزگاری را برای استقرار نظام تازه تاسیس جمهوری اسالمی با چالش های فراوان‬ ‫پشت سر گذاشتند و بعد از ان با جنگ تحمیلی مواجه شدند‪ .‬تا اینکه پیر و مراد و رهبرشان‬ ‫درگذشت‪ .‬درگذشت امام خمینی (ره) گرچه ضربه بزرگی بر پیکر انقالبیون به شمار می امد‬ ‫اما انتخاب ایت اهلل خامنه ای به رهبری انقالب این امید را به کارگزاران جمهوری اسالمی داد‬ ‫که انقالب همچنان استوار و محکم به مسیر خود ادامه می دهد‪ .‬محسن رفیق دوست یکی از‬ ‫افرادی است که در زمره انقالبیون و مبارزان قبل از انقالب و کارگزاران بعد از انقالب قرار‬ ‫دارد‪ .‬او که در سال های قبل از انقالب به دلیل مبارزات علیه رژیم شاهنشاهی مدتی را در‬ ‫زندان سپری کرده بعد از پیروزی انقالب در جرگه شورای فرماندهی نهاد تازه تاسیس سپاه‬ ‫پاسداران انقالب اسالمی قرار گرفته و در تمام دوران جنگ تصدی پست وزارت سپاه را‬ ‫عهده دار بوده است‪ .‬رفیق دوست پس از فوت امام نیز با حکم مقام معظم رهبری به ریاست بنیاد‬ ‫مستضعفان می رسد‪ .‬او که هنگام بازگشت امام به کشور خودروی حامل رهبرکبیر انقالب‬ ‫را هدایت می کرد‪ ،‬اکنون نیز دغدغه های انقالبی خود را با جدیت پیگیری می کند‪ .‬مثلث در‬ ‫گفت وگویی با وی سیره سیاسی زندگی امام (ره) را مورد واکاوی و بررسی قرار داده است‪.‬‬ ‫‪64‬‬ ‫بعد از کتاب خاطرات ش��ما درباره س��پاه‪،‬‬ ‫قرار بود کتاب دیگری از خاطرات تان منتشر‬ ‫شود‪ .‬این کتاب چه زمانی به بازار می اید و‬ ‫چه محورهایی را در بر گرفته است؟‬ ‫‪ l‬مدتی پیش از بخش تدوین خاطرات جنگ س��پاه‬ ‫با یک س��ری سواالت پیش من امدند و مصاحبه هایی‬ ‫انجام ش��د که نتیجه ان مجموع��ه تاریخ کامل جنگ‬ ‫از نظر لجس��تیک از ابتدای پیروزی انقالب تا پذیرش‬ ‫قطعنامه بود‪.‬‬ ‫یعنی این کتاب صرفا درباره خاطرات جنگ‬ ‫است و خاطرات سیاسی در ان لحاظ نشده‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬در البه الی مطالب هر از گاهی به خاطرات سیاسی‬ ‫هم اشاره شده اس��ت‪ ،‬مثال درباره روابط ایران و لیبی‬ ‫و ایران و سوریه صحبت شده است‪ ،‬ولی تاکید اصلی‬ ‫کتاب بر مباحث جنگ از حیث لجستیک و نقش من‬ ‫در لجستیک جنگ است‪.‬‬ ‫ش��ما قبال هم یک کتاب خاطرات سیاس��ی‬ ‫داش��تید که مرکز اسناد انقالب منتشر کرده‬ ‫بود‪ .‬این کتاب را چقدر کامل می دانید؟‬ ‫‪ l‬کت��اب کوچکی که قبال منتش��ر ک��ردم‪ ،‬خاطرات‬ ‫دوران قبل از انقالب تا تشکیل سپاه پاسداران را شامل‬ ‫می ش��ود‪ .‬البته االن که این کتاب را می خوانم می بینم‬ ‫تنها ‪ 30‬درصد خاطرات من در این کتاب امده است‪.‬‬ ‫وقتی خاط��رات دیگران را می خوان��م می بینم خیلی‬ ‫از م��ن حرف زدند که من اصال یادم نبود‪ .‬البته س��پاه‬ ‫برنامه ای دارد که دو مرتبه خاطرات را بازنگری کند و‬ ‫انشا اهلل در ان مجموعه ها مطالب کامل را خواهم اورد‪.‬‬ ‫اگر اجازه بدهید وارد بحث می شویم‪ .‬یکی‬ ‫از نکاتی که درباره س��یره عملی و سیاسی‬ ‫حض��رت امام مطرح اس��ت این اس��ت که‬ ‫ایش��ان قبل از پی��روزی انقالب بیش��تر در‬ ‫مبارزه بودند‪ .‬بع��د از انقالب نیز مرحله ای‬ ‫را برای استقرار نظام تازه تاسیس جمهوری‬ ‫اس�لامی س��پری کردند و بخ��ش دیگری‬ ‫از عم��ر ش��ریف خ��ود را در دوران جنگ‬ ‫گذراندند‪ .‬همانطور که مالحظه می کنید این‬ ‫مراحل هیچ کدام سیر طبیعی نداشتند‪ .‬با این‬ ‫اوصاف تدوین سیره حکومت داری حضرت‬ ‫امام یک موضوع مهم و اساس��ی است‪ .‬در‬ ‫این مورد چه کاره��ا و اقداماتی باید انجام‬ ‫شود؟‬ ‫‪ l‬م��ن وقتی به زندگی خودم در قبل از انقالب نگاه‬ ‫می کنم‪ ،‬می بینم که از ‪ 10‬سالگی درگیر مسائل سیاسی‬ ‫روز بودم‪ .‬از زمان مرحوم نواب و ایت اهلل کاش��انی و‬ ‫مصدق ت��ا ظهور حضرت ام��ام و گرایش و تقلید از‬ ‫امام را که مرور می کنم‪ ،‬می بینم بله من هم مثل خیلی‬ ‫از انقالبی ها زندگی ارام و مستقری نداشتم‪ .‬به محض‬ ‫اینکه ش��ور انقالب شروع ش��د و حرکت ما تند تر و‬ ‫انقالب پیروز شد هم برای استقرار انقالب و هم برای‬ ‫بن��ا نهادن لوازم انقالب و بع��د هم در جنگ تحمیلی‬ ‫بودیم و ش��دیدا مشغول‪ ،‬ولی نگاه که می کنم می بینم‬ ‫خوشبختانه انچه در زندگی مبارزین انقالبی و پیروان‬ ‫امام نقطه برجس��ته ای است وجود یک رهبری کامل‪،‬‬ ‫بی بدی��ل و بی نظیر اس��ت‪ .‬وقتی ب��ه انقالب های دنیا‬ ‫نگاه می کنیم انقالب اس�لامی ایران را خیلی متفاوت‬ ‫می بینیم‪ .‬من در همه سخنرانی های خود گفتم که این‬ ‫انقالب ه��ای دنیا مثل انقالب کبیر فرانس��ه و انقالب‬ ‫اکتبر ش��وروی یا کودتای ناص��ر در مصر و کودتای‬ ‫قذاف��ی در لیبی را انق�لاب نمی دانم‪ .‬تنه��ا جایی که‬ ‫کمی شبیه انقالب ایران بود‪ ،‬نبرد استقالل طلبانه مردم‬ ‫الجزایر بود که ملتی ‪ 130‬سال در استعمار فرانسه بود‬ ‫و قیام کرد و انقدر در قیام خود پافشاری کرد تا پیروز‬ ‫شد‪ .‬ان موقع الجزایر ‪ 8‬میلیون جمعیت داشت و از ان‬ ‫تعداد یک میلیون شهید داد تا به استقالل رسید‪ .‬شاید‬ ‫قیام الجزایر یک مقدار با انقالب ایران ش��باهت داشته‬ ‫باش��د ولی باز در مقایسه با انقالب ایران تفاوت هایی‬ ‫دارد‪ .‬انها بعد از پیروزی بر اس��تعمار به بیراهه رفتند‬ ‫کما اینکه در انقالب ما این خطر چند بار وجود داشت‬ ‫ول��ی رهبری بی بدیل امام اجازه نداد انقالب به بیراهه‬ ‫برود‪.‬‬ ‫این را یکی از ویژگی های امام می دانید؟‬ ‫‪ l‬اگر تمام حرکت هایی که به انقالب مش��هور شدند‬ ‫را بررسی کنید خواهید دید که بعد از پیروزی انقالب‬ ‫س��ال های س��ال گروه پیروز حکومت می کنند‪ ،‬بدون‬ ‫اینکه یک قانون مدونی داش��ته باش��ند‪ .‬این انقالب ها‬ ‫بعد از تثبیت ابزار حکومت را بر اس��اس سیستم زمان‬ ‫خودشان بنا نهادند‪ .‬اما امام وقتی که وارد ایران شدند‬ ‫اولین حرفی که می زنند حرف یک نظام استقرار یافته‬ ‫است‪ .‬ایشان در بهشت زهرا(س) می گویند من دولت‬ ‫تعیی��ن می کنم‪ .‬من ت��وی دهن این دول��ت می زنم و‬ ‫بالفاصله هم دولت تش��کیل می دهند‪.‬خواسته امام از‬ ‫دول��ت چه بود؟ امام از دول��ت موقت می خواهند که‬ ‫نهاد های قانونی را در کش��ور مس��تقر کنند‪ .‬یعنی کار‬ ‫دولت موقت این بود که انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫و انتخاب��ات مجل��س را برگزار کند ک��ه انها چون پر‬ ‫پرواز با امام را نداشتند‪ ،‬طاقت نیاوردند‪ .‬حضرت امام‬ ‫در همان ‪ 10‬سالی که حیات داشتند انچه را این نظام‬ ‫می خواست مس��تقر کردند‪ .‬عالوه بر ان حضرت امام‬ ‫به دلیل هوشیاری و تاریخ شناسی که داشتند نهادهایی‬ ‫را مس��تقر کردند که در نظام های مت��داول دنیا وجود‬ ‫نداش��ت‪ .‬رئیس جمهور انتخاب شد‪ ،‬مجلس تشکیل‬ ‫قبل از فوت‬ ‫امام در چند مجلس‬ ‫حضرت اقا را به عنوان‬ ‫فرد مناسب رهبری‬ ‫معرفی کرده بودند‪.‬‬ ‫خیلی هاهم‬ ‫بعد از رهبری‬ ‫مقام معظم رهبری‬ ‫دیدند که مناسب ترین‬ ‫و جامع ترین فرد برای‬ ‫رهبریانتخاب‬ ‫شده است‬ ‫ش��د‪ ،‬قانون اساس��ی جدید تدوین ش��د و قوه قضائیه‬ ‫مستقر شد‪.‬‬ ‫شرایط ان روز در تصمیم سازی و نهاد سازی‬ ‫توسط امام دخالت نداشت؟‬ ‫‪ l‬ام��ام چیزهای دیگ��ری را پایه گ��ذاری کردند که‬ ‫در انقالب های دیگر س��ابقه نداش��ت‪ ،‬وقتی با دقت‬ ‫بررس��ی می کنیم‪ ،‬در می یابیم که فق��دان این نهادها در‬ ‫انقالب های مشابه باعث نابسامانی هایی شده است‪ .‬در‬ ‫حالی که در کش��ور ما ارتش بود‪ ،‬امام فرمان تش��کیل‬ ‫سپاه را می دهند‪ .‬وقتی هم فلسفه این کار را می پرسند‬ ‫می گویند که ارتش برای حراس��ت از س��رزمین است‬ ‫ولی انق�لاب برای خودش نیروی��ی می خواهد که از‬ ‫انقالب و دس��تاوردهای ان حفاظت کند‪ .‬با تش��کیل‬ ‫دولت همه چیز بود ولی امام جهاد س��ازندگی درست‬ ‫می کنند‪ .‬نهضت س��واد اموزی راه می اندازند‪ .‬س��ازمان‬ ‫بهزیس��تی بود‪ ،‬کمیته امداد درس��ت می کنند‪ .‬از همه‬ ‫اینها پر اثرتر بنیاد ش��هید بود‪ .‬من وقتی بنیاد شهید راه‬ ‫افتاد‪ ،‬گفتم امام حتما سرگذش��ت کشورهای منطقه را‬ ‫دقیق مطالعه کردند‪ .‬مثال در مصر بعد از جنگ اعراب‬ ‫و اس��رائیل‪ ،‬عده زیادی س��رباز و م��ردم عادی مصر‬ ‫کش��ته ش��دند و خانواده انها بی پناه مانده بودند‪ .‬قبل‬ ‫از انقالب زمانی که ب��ه مصر رفته بودم این نقیصه از‬ ‫س��ر و روی این کشور می بارید‪ .‬بازماندگان جنگ در‬ ‫چه فالکتی زندگی می کردند‪ .‬در چه وضع بسیار بدی‬ ‫زندگی می کردند‪ .‬بنابراین امام هم حکومت را تثبیت‬ ‫ش��ده فرض کردند و هم دستور دادند نهاد های جدید‬ ‫تشکیل شود و هم قانون اساسی جدید را حاکم کردند‪.‬‬ ‫فاصله بین پیروزی انقالب و تصویب قانون اساس��ی‬ ‫جدید‪ ،‬پنج ماه است‪ .‬یعنی امام(ره) همزمان با مدیریت‬ ‫بحران های کش��ور و استقرار انقالب‪ ،‬نهادهای الزم را‬ ‫هم بنیان گذاش��تند و در این کار موفق هم بودند‪ .‬البته‬ ‫انقالبیون هیچ وقت فرصت استراحت نداشتند‪.‬‬ ‫این تیزبین��ی را بعد از رحلت حضرت امام‬ ‫در رهبری مقام معظم رهبری هم می بینیم‪.‬‬ ‫‪ l‬بع��د از رحلت ام��ام و اغاز رهب��ری مقام معظم‬ ‫رهبری اگر دقت کنید می بینید همان هایی که یک موقع‬ ‫از ایج��اد حکومت دموکراتیک اس�لامی و جمهوری‬ ‫دموکراتیک صحبت می کردند با موج وس��یعی هجوم‬ ‫اوردند که این رهبر جدید دیگر رهبر انقالب نیستند‪.‬‬ ‫انقالب ‪ 10‬س��ال پیش پیروز ش��ده و نظام جمهوری‬ ‫اسالمی هم مستقر ش��ده است‪ ،‬بنابراین این اقایی که‬ ‫قرار اس��ت رهبر جدید شود رهبر جمهوری اسالمی‬ ‫اس��ت‪ .‬اما همه عق�لا و انقالبیون یکص��دا گفتند نه‪.‬‬ ‫انق�لاب تمام ش��دنی نیس��ت‪ .‬انقالب م��ا بر خالف‬ ‫دیگر انقالب های دنیا هیچ وقت تمام نمی ش��ود‪ .‬چرا‬ ‫این حرف را زدیم؟ برای اینکه انقالب اس�لامی ایران‬ ‫معنی واقعی این شعر است که «ما زنده ازانیم که ارام‬ ‫نگیریم ‪ /‬موجیم که اس��ودگی ما عدم ماس��ت» یعنی‬ ‫اتفاقا دنیا دوس��ت دارد که انقالب اسالمی تمام شود‪.‬‬ ‫اگر انقالب اس�لامی بعد از امام تمام ش��ده بود امروز‬ ‫از تونس تا عربس��تان خیزش مردمی نداش��تیم و این‬ ‫الگو برداری نمی شد‪ .‬بنابراین این انقالب چون همیشه‬ ‫در حال جوش��ش و خیزش است هیچ وقت دوره ارام‬ ‫و س��کون نخواهیم داش��ت و انقالبیون چنین توقعی‬ ‫ندارند‪ .‬دلیل دیگر این است که یک موقعی زمانی که‬ ‫عراق مستعمره انگلستان بود چرچیل به بغداد امد‪ .‬ان‬ ‫سفر چرچیل مصادف با ظهر شد‪ .‬یکی اذان می گفت‪.‬‬ ‫چرچیل پرس��ید این ش��خص چرا داد می زند؟ گفتند‬ ‫در کشورهای اس�لامی در چند نوبت اذان می گویند‪.‬‬ ‫گفت این حرف هایی که می زند با منافع ما تضاد دارد؟‬ ‫گفتند‪ :‬ن��ه؟ گفت‪« :‬خب ایرادی ن��دارد پس بگوید‪».‬‬ ‫وقتی امام در پاریس بودند‪ ،‬کیسینجر سخنرانی کرد و‬ ‫گفت ان اسالمی که ما از ان شناخت داریم و به وسیله‬ ‫ان تمام کش��ورهای اس�لامی را به سلطه در اوردیم با‬ ‫اسالم امام تفاوت دارد‪ ،‬برای برخورد با این اسالم باید‬ ‫ان را بشناس��یم‪ .‬بعدا دیدند که این اسالم همان اسالم‬ ‫اهلل اکبر است‪ .‬همان اسالمی که انروز چرچیل می گفت‬ ‫تضادی با منافع ما ندارد‪ .‬بنابراین وقتی که در یکی از‬ ‫ی مسلمان داشت‪ ،‬انها‬ ‫کشورهای افریقایی که عده کم ‬ ‫ش��عار اهلل اکبر دادند همه روزنامه های دنیا نوشتند که‬ ‫این همان ش��عاری است که ایران را از اردوگاه امریکا‬ ‫خارج کرد‪ .‬می بینید امروز هم شعاری که در کشورهای‬ ‫بیدار شده اسالمی سر می دهند همان اهلل اکبر است‪ .‬پس‬ ‫انق�لاب با یک حکومت تثبیت ش��ده فرق می کند‪ .‬ما‬ ‫همواره در حال انقالبیم و انقالبی زندگی می کنیم و با‬ ‫انقالبی زندگی کردن انقالب مان را صادر کردیم‪.‬‬ ‫اینکه انقالب اسالمی ایران موفق به استقرار‬ ‫نهادهای مدرن ش��د انکار ناپذیر است ولی‬ ‫برخی می گویند سرعت کار انقدر زیاد بود‬ ‫که خیلی از افراد و جریانات از قطار انقالب‬ ‫جا ماندند‪ .‬قبول دارید؟‬ ‫‪ l‬انقالب‪ ،‬امام ورهبری انها را جا نگذاش��تند‪ .‬انها از‬ ‫قطار انقالب ج��ا ماندند‪ .‬وقتی که ‪ 15‬خرداد به عنوان‬ ‫یک حرکت خودجوش رخ داد و یک مرجع تقلیدی‬ ‫که حرف مردم را می زند و با حکومت در حال س��تیز‬ ‫است دستگیر می شود‪ ،‬ملت قیام می کنند‪ .‬ان موقع من‬ ‫جوان بودم و در ان حرکت هم مش��ارکت داشتم‪ .‬ان‬ ‫خیزش همان خیزشی بود که از اخر سال ‪ 1356‬شروع‬ ‫ش��د با این تفاوت که در ان زمان رهبری نداشت‪ .‬در‬ ‫س��ال ‪ 42‬رهبری خیزش مردمی در زن��دان بود‪ .‬بعد‬ ‫از ‪ 15‬خ��رداد یک عده گروهک های مارکسیس��تی و‬ ‫به اصطالح مس��لمان می ایند و این پتانسیل و قدرت‬ ‫موجود بالقوه را دستمایه مبارزه با رژیم قرار می دهند‪.‬‬ ‫می گوین��د این پتانس��یل وجود دارد و م��ا باید از این‬ ‫قدرت اس��تفاده کنیم‪ .‬قبل از س��ال ‪ 1350‬که سازمان‬ ‫مجاهدین علنی شد ما که مقلد امام بودیم‪ ،‬سوال کردیم‬ ‫که اجازه می دهید به اینها بپیوندیم امام می فرمایند که‬ ‫راه نجات ملت اینها نیس��ت‪ .‬ملت باید بیدار ش��ود و‬ ‫خودش��ان ملت را بیدار کردند و ش��اید در مقایسه با‬ ‫دیگ��ر انقالب ها ما با کمترین موانع از نظر انس��انی و‬ ‫مالی پیروز شدیم‪ .‬یادم هست که هنوز رفراندوم نشده‬ ‫بود امام در مدرسه علوی بودند‪ ،‬اقای دکتر شایگان که‬ ‫ان موقع دبیر کل جبه��ه ملی بود برای دیدار امام امد‪.‬‬ ‫دبیر کل بزرگترین و معروف ترین تش��کیالت سیاسی‬ ‫ایران که از چندین حزب تشکیل می شد برای مالقات‬ ‫ام��ام امده بود‪ .‬ما ایش��ان را تحویل گرفتیم و با عزت‬ ‫و احترام خدمت امام فرس��تادیم‪ .‬من در حیاط مدرسه‬ ‫علوی ایس��تاده بودم‪ ،‬ایش��ان از مالقات امام امد و در‬ ‫بین خبرنگاران یک تعری��ف مختصری از امام کرد و‬ ‫‪65‬‬ ‫‪66‬‬ ‫گفت من معتقدم انچه را ایشان می فرمایند برای اداره‬ ‫کشور کافی نیست و با قوانین اسالمی نمی شود کشور‬ ‫را اداره ک��رد‪ .‬خب چه کس��ی از قط��ار انقالب عقب‬ ‫ماند؟ ان کس��ی که معتقد اس��ت با این تفکر انقالبی‬ ‫نمی ش��ود مملکت را اداره کرد‪ .‬ای��ن دیدگاه بعدها با‬ ‫پیدایش حدود ‪ 60‬تا ‪ 70‬گروهک ضد انقالب خود را‬ ‫نشان داد‪ .‬اینها همه کسانی بودند که تحمل انقالب را‬ ‫نداشتند واال بقیه مردم که با انقالب بودند‪ .‬توده مردم‬ ‫همان هایی بودند که وقتی جنگ تحمیلی ش��روع شد‬ ‫س��راغ ما امدند‪ .‬ما هیچ وقت در جنگ مشکل عده و‬ ‫نیروی انسانی نداشتیم‪.‬‬ ‫پس ب��ه نظر ش��ما اگر حرک��ت انقالب با‬ ‫س��رعت انجام نمی ش��د‪ ،‬مش��کالت بیشتر‬ ‫می شد؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬چرا که در یک گوشه ای از جهان بعد از مدت ها‬ ‫اتفاق��ی افتاده بود و این اتفاق همه قدرت های موجود‬ ‫زمان را غافلگیر کرده بود‪ .‬تا قبل از انقالب اس�لامی‬ ‫تقریبا دنیا دو قطب بود‪ .‬امریکا یک طرف و شوروی‬ ‫طرف دیگ��ر‪ .‬البته یک چیزی این وس��ط به نام گروه‬ ‫‪ 77‬ب��ود ولی وقت��ی مطالعه می کردی��د می دیدید که‬ ‫اعضای این گ��روه هم به یکی از دو قدرت وابس��ته‬ ‫بودند‪ .‬یوگس�لاوی‪ ،‬مصر و س��وریه ک��ه جزو گروه‬ ‫‪ 77‬بودند در اردوگاه ش��وروی بودند‪ .‬ایران‪ ،‬پاکستان‬ ‫و هند و برخی کش��ورهای دیگ��ر عضو گروه ‪ 77‬در‬ ‫اردوگاه امریکا بودند‪ .‬این کشورها رسما در پیمان ناتو‬ ‫یا ورش��و نبودند ولی از لح��اظ تبعیت‪ ،‬از یکی از دو‬ ‫کش��ور تبعیت می کردند‪ .‬پس دنیا دو قطبی بود‪ .‬یک‬ ‫مرتبه کش��وری پیدا ش��د و گفت نه شرقی‪ ،‬نه غربی‪،‬‬ ‫جمهوری اس�لامی‪ .‬وقتی که گورباچف روی کار امد‬ ‫س��فیری را به ایران اعزام کرد‪ ،‬ان سفیر به مالقات من‬ ‫امد‪.‬من با اطالعی که از مش��ارکت شوروی و امریکا‬ ‫در ایج��اد جنگ تحمیلی داش��تم به این س��فیر گفتم‬ ‫دش��منی امریکا علیه ما خیلی واضح اس��ت‪ ،‬اما دلیل‬ ‫دش��منی شما برایمان روشن نیست‪ .‬ما در کنار گوش‬ ‫ش��ما بزرگترین پایگاه امریکا را از بین بردیم‪ .‬این کار‬ ‫ما باید باعث خوشحالی شما می شد‪ ،‬اما اینطور نشد‪.‬‬ ‫شما چرا با ما دش��منی می کنید‪ .‬سفیر شوروی گفت‪:‬‬ ‫اشتباه می کنید‪ .‬ضربه ای که شما به ما زدید مهلک تر از‬ ‫ضربه ای اس��ت که به امریکا زدید‪ .‬گفت‪ :‬ما ‪ 70‬سال‬ ‫بود نیمی از دنیا را با شعار «دین افیون توده هاست» با‬ ‫خودمان همراه کرده بودیم‪ .‬حاال ش��ما در همسایگی‬ ‫م��ا بر مبنای دین انقالب راه انداختید و پیروز ش��دید‬ ‫و برای همه این س��ه میلیارد نف��ری که در اردوگاه ما‬ ‫بودند س��وال ایجاد کردید که چط��ور دینی که افیون‬ ‫توده ها ب��ود به موتور محرک ملتی انهم با این قدرت‬ ‫تبدیل شده اس��ت‪ .‬اصال علت فروپاشی شوروی چه‬ ‫بود؟ بیش��تر ان همین مس��لمانان بودند‪ .‬بدین ترتیب‬ ‫با این وضعی که انقالب اس�لامی داشت من معتقدم‬ ‫ت��ا انقالب امام زمان ما نمی توانی��م در دنیایی زندگی‬ ‫کنیم که قدرت های بزرگ با ما مخالف نباش��ند‪ .‬چون‬ ‫وج��ود ما تهدید منافع انهاس��ت و ما به الگویی برای‬ ‫دیگر کش��ورها تبدیل شده ایم‪ .‬یک الگوی کوچک از‬ ‫جمهوری اسالمی در لبنان ایجاد شده است‪ .‬مگر لبنان‬ ‫چقدر وس��عت دارد‪ .‬اس��رائیلی که در جنگ ‪ 6‬روزه‪،‬‬ ‫‪ 3‬کش��ور ب��زرگ عرب��ی را انطور شکس��ت داد در‬ ‫جن��گ ‪ 33‬روزه از ح��زب اهلل لبنان انطور شکس��ت‬ ‫می خورد‪ .‬ی��ک الگوی کوچکتر دیگ��ر از جمهوری‬ ‫اس�لامی‪ ،‬حماس در غزه اس��ت‪ .‬اینه��ا می گویند که‬ ‫الگوی ما انقالب اسالمی ایران است‪ .‬تا وقتی اینچنین‬ ‫از ایران الگو می گیرن��د قدرت های بزرگ نمی توانند‬ ‫با ما س��ازش کنند‪ .‬اگر سازش کنند باید از بین بروند‬ ‫و چون س��ازش نمی کنند ما هم باید همیشه در حال‬ ‫انقالب بمانیم‪ .‬حرکاتی که در این ‪ 30‬س��ال در مقابل‬ ‫انقالب انجام ش��ده دانس��ته یا ندانسته در جهتی بوده‬ ‫که این پدیده قرن را که ازادی انس��ان‪ ،‬کرامت انسان‬ ‫و حکومت خدا بر زمین اس��ت از بین ببرند‪ .‬بعضی ها‬ ‫می دانستند‪ .‬بعضی ها هم نمی دانستند‪ .‬در حالیکه همه‬ ‫دنی��ا می دانند که از نظر انتخابات ایران دموکرات ترین‬ ‫کش��ور جهان اس��ت‪ .‬در امریکا ملت محکوم به این‬ ‫هستند که از بین دو حزب دموکرات و جمهوری خواه‬ ‫یکی را انتخاب کنند‪ .‬در دیگر نقاط دنیا هم عموما از‬ ‫قبل معلوم است که چه کسی انتخاب می شود‪ .‬ولی در‬ ‫ایران ما نمی دانیم چه کسی رئیس جمهور است‪ .‬واقعا‬ ‫نمی دانی��م‪ .‬چون مردم رای می دهن��د و منتخب مردم‬ ‫بر کرسی می نش��یند‪ .‬این الگو چون دشمن همیشگی‬ ‫دارد به صورت انقالب دائمی می ماند و به سرعت هم‬ ‫حرک��ت می کند‪ .‬اینهایی ک��ه از حرکت انقالب عقب‬ ‫ماندند باید به هوش بیایند‪ .‬من معتقدم در فتنه ‪ 88‬یک‬ ‫حرکتی اتفاق افتاد ولی بالفاصله چند ماه بعد در ‪ 9‬دی‬ ‫ماه بسیاری از انهایی که به طرف مقابل رای داده بودند‬ ‫در راهپیمای��ی ‪ 9‬دی ش��رکت کردند‪ .‬همی��ن افراد در‬ ‫راهپیمایی ‪ 22‬بهمن هم بودند‪ .‬بنابراین می توان گفت‬ ‫ملت ش��رایط را خوب درک کردند‪ .‬سیستم خوب جا‬ ‫افتاده است‪ .‬بعضی موقع ها ممکن است مردم فکر کنند‬ ‫اگر فالن اقا بیاید خوب اس��ت ولی بعد می فهمند که‬ ‫اش��تباه کردند و بر می گردند‪ .‬ما معتقدیم انهایی که از‬ ‫قطار انقالب عقب ماندند باید خودش��ان را با حرکت‬ ‫انقالب تطبیق بدهند‪.‬‬ ‫البته بعضی ها مس��لح ش��دند و ب��ه انقالب‬ ‫اسیب رساندند؟‬ ‫‪ l‬طبیعی اس��ت‪ .‬نظام هم باید ق��درت برخورد با این‬ ‫جریانات را داشته باشد‪ .‬در صدر اسالم هم چنین جریاناتی‬ ‫بود‪ .‬االن هم هست؛ یکی از جریاناتی که بیشترین ضربه را‬ ‫زد و بیشترین ضربه را هم خورد‪ .‬تکلیف شرعی ما مبارزه‬ ‫بود‪ .‬امام بر مبارزه تاکید کرده بودند و ما هم به همین دلیل‬ ‫انجام وظیفه می کردیم‪ .‬اما در شرایطی که مردم جانفشانی‬ ‫می کردند و در خط مقدم مبارزه با رژیم شاهنشاهی بودند‬ ‫س��ران مجاهدین در دی ماه ‪ 1357‬در زندان نزد ایت اهلل‬ ‫طالقانی و ایت اهلل منتظری می روند و می گویند که «انگار‬ ‫انقالب در حال پیروزی است شما که نمی توانید مملکت‬ ‫اداره کنید بگذارید م��ا حکومت کنیم‪ ».‬می بینیم که این‬ ‫سازمان برای نجات ملت تشکیل نشده بود بلکه هدف از‬ ‫تشکیل ان تصدی قدرت بود‪ .‬این درحالی است که امام‬ ‫دقیقا بر عکس اینها بودند‪ .‬وقتی نظام مستقر شد امام به‬ ‫قم رفتند چرا که نمی خواستند به کرسی سیاست و قدرت‬ ‫تکیه بزنند‪ .‬بنابرای��ن اولین گروهی که با نظام در می افتد‬ ‫همینمجاهدینهستند‪.‬‬ ‫حضرت امام (ره) در ش��رایطی دار فانی را‬ ‫وداع گفتند که کش��ور به لحاظ اقتصادی و‬ ‫سیاس��ت خارجی با بح��ران مواجه بود‪ .‬اما‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای توانستند با تدبیر‬ ‫درس��ت این بحران ها را پش��ت سر گذاشته‬ ‫و امور انق�لاب را اداره کنند‪ .‬رمز موفقیت‬ ‫رهبری جدید از دیدگاه شما چیست؟‬ ‫‪ l‬ای��ن هم ب��ه دور بینی و ژرف اندیش��ی ام��ام (ره)‬ ‫بر می گ��ردد که راهگش��ای مجلس خب��رگان رهبری‬ ‫ش��دند‪ .‬ایش��ان قبل از ف��وت امام در چن��د مجلس‬ ‫حضرت اق��ا را به عنوان فرد مناس��ب رهبری معرفی‬ ‫ک��رده بودند‪ .‬خیلی ها هم بع��د از رهبری مقام معظم‬ ‫رهب��ری بی��ن نا و بی��ن اهلل دیدند که مناس��ب ترین و‬ ‫جامع ترین فرد برای رهبری انتخاب شده است‪ .‬ایشان‬ ‫یک انسان مجاهد‪ ،‬روحانی‪ ،‬نترس و زاهد هستند که‬ ‫همچ��ون خود امام مثل ف��والد محکم اند و با صالبت‬ ‫و قدرت مش��کالت س��ر راه انقالب را پش��ت س��ر‬ ‫گذاشتند‪g .‬‬ ‫استراتژی مبارزه امام‬ ‫در گفت وگو با حجت االسالم والمسلمین دکتر مهدی امیدی‬ ‫‪ 6‬بی شک‪ ،‬یکی از مهم ترین عوامل شکل گیری انقالب شکوهمند اسالمی‪ ،‬نقش مبارزاتی‬ ‫حضرت امام خمینی(ره) بود‪ .‬در این نوشتار که متکفل بحث از رفتار مبارزاتی بنیانگذار‬ ‫جمهوری اسالمی ایران است‪ ،‬به سراغ حجت االسالم والمسلمین دکتر مهدی امیدی‪ ،‬عضو‬ ‫تو گو کنیم‪.‬‬ ‫هیات علمی پژوهشگاه اندیشه سیاسی اسالم رفتیم تا با ایشان در این باب گف ‬ ‫قاعدتا اولین سوالی که اینجا مطرح می شود‬ ‫این است که چرا حضرت امام(ره)‪ ،‬حرکت‬ ‫انقالبی خود را پس از ایت اهلل بروجردی و‬ ‫مرجعیت اغاز کردند؟‬ ‫‪ l‬بنده س��ه دلیل را در این م��ورد دخیل می دانم‬ ‫که عبارتند از‪ :‬اوال‪ ،‬اینکه ایش��ان بر این باور بودند‬ ‫که قیام ثمربخش‪ ،‬تنها می تواند با پشتوانه مرجعیت‬ ‫صورت گیرد‪ ،‬چرا که مرجعیت می تواند نقطه ثقل‬ ‫مرکزی اهداف مکتب و مردم باشد؛ ثانیا‪ ،‬ضرورت‬ ‫اگاهی بخشی به حوزه های علمی در عرصه سیاسی‬ ‫و خارج نمودن انها از بیگانگی با سیاس��ت و ثالثا‪،‬‬ ‫ضرورت تربیت نیروهای خالق فکری و انقالبی‪.‬‬ ‫ش��ما مبارزه را از منظر امام(ره) چگونه‬ ‫ارزیابی میکنید؟‬ ‫‪ l‬مب��ارزه‪ ،‬رمز پیروزی بر قوای نفس��انی و قوای‬ ‫ش��یطانی اس��ت؛ ان هنگام که در راس��تای توحید‬ ‫ن��اب بوده باش��د‪ .‬پس مب��ارزه مطلوب فی نفس��ه‬ ‫نیس��ت‪ ،‬بلکه برای وصول به هدف اس��ت‪ .‬مبارزه‬ ‫از مرتبه نفس(جهاد اکبر) اغاز و تا سطوح مختلف‬ ‫اجتماعی و نهایتا تا س��طح جهانی استمرار می یابد‪.‬‬ ‫این مبارزه همواره و در طول تاریخ در قالب مبارزه‬ ‫صالحین با ناصالحین وجود داشته است‪.‬‬ ‫هدف این قیام چه بوده است؟‬ ‫‪ l‬ه��دف قی��ام‪ ،‬اص�لاح جهان ب��ا انگی��زه الهی‬ ‫اس��ت‪ .‬اصالح ع��ادات و عقاید جاهل��ی‪ ،‬اصالح‬ ‫رفت��ار مس��تکبرین‪ ،‬اصالح رفت��ار خودخواهانه و‬ ‫منفعت طلبانه انسانی‪ ،‬ش��کل گیری دولت عادله با‬ ‫محتوای اس�لام‪ ،‬کوتاه کردن دس��ت ابرقدرت ها و‬ ‫ظالمین از بالد اس�لامی و بسترسازی برای ارتقای‬ ‫روحی و معنوی جامعه به سوی خدا(سیر الی اهلل)‬ ‫ب��ا اتکا به مذهب که در عمق باور مردم ریش��ه دار‬ ‫است‪.‬‬ ‫مح��ور مب��ارزه از منظر ام��ام را چگونه‬ ‫می توان تحلیل کرد؟‬ ‫‪ l‬محور مب��ارزه از نظر حضرت امام(ره)‪ ،‬توحید‬ ‫و عمل به تکلیف الهی است‪ .‬از این رو مقصد اصلی‪،‬‬ ‫حاکمت خدا بر روی زمین از طریق حاکمیت فرامین‬ ‫و دین مورد رضایت اوست‪.‬‬ ‫ابزارهای مناسب برای این هدف چیست؟‬ ‫‪ l‬ابزار مناس��ب این هدف‪ ،‬اجرای احکام اس�لامی‪،‬‬ ‫اج��رای عدال��ت و رفع تبعی��ض از طری��ق برقراری‬ ‫حکومت اس�لامی اس��ت‪ ،‬اما حکومت خود مقدمه و‬ ‫ابزاری برای تحقق دین در جامعه است و تمام مقصد‬ ‫از منظر امام‪ ،‬اسالم است‪.‬‬ ‫ارزش این مبارزه چیست؟‬ ‫‪ l‬قدرت ایمان و عش��ق به لقای حق و ادای وظیفه‪،‬‬ ‫مبارزه در راه حق را معنا و ارزش خاص می بخش��د‪.‬‬ ‫این مبنای مکتب علوی و ش��یعی است‪ .‬غایت مبارزه‬ ‫دستیابی به احدی الحسنیین(شهادت یا پیروزی) است‪.‬‬ ‫اصول اساسی مبارزه امام را چگونه ارزیابی‬ ‫می کنید؟‬ ‫‪ l‬ای��ن اصول را می توان در موارد متعددی جس��ت‬ ‫ک��ه بنده به صورت فهرس��ت وار بدان ه��ا می پردازم‪.‬‬ ‫اول‪ ،‬اص��ل عمل ب��ه تکلیف ش��رعی و وظیفه دینی‬ ‫(نه دستیابی به پیروزی)‪ .‬امام می فرمود‪ :‬عمده‪ ،‬تکلیف‬ ‫است‪ .‬نمی شود از زیر بار تکلیف شانه خالی کرد‪ .‬همه‬ ‫ما مام��ور به ادای تکلیف و وظیفه ای��م و نه مامور به‬ ‫نتیجه؛ دوم‪ ،‬نیکو دیدن نتیجه در فرض عمل به وظیفه‪:‬‬ ‫امام می فرمود‪ :‬وقتی کار برای خدا باش��د اگر شکست‬ ‫هم بخوریم پیروزیم‪ .‬اگر نهضت الهی باشد‪ ،‬پیروزی‬ ‫در ان هست؛ سوم‪ ،‬بسیج مردمی و تحریم تقیه (توجیه‬ ‫ش��رعی عدم مبارزه)‪ :‬امام بر این ب��اور بود ان گاه که‬ ‫اصول اس�لام و قران و مذهب در مخاطره است‪ ،‬تقیه‬ ‫ح��رام و اظهار حقایق واجب اس��ت و لو بلغ ما بلغ‪.‬‬ ‫در چنین فرضی‪ ،‬عدم مبارزه را گناه کبیره می دانست؛‬ ‫چهارم‪ ،‬تلقی از اس�لام به عنوان دین سیاست‪ :‬امام در‬ ‫این رابطه می فرماید‪ :‬واهلل اسالم تمامش سیاست است‪.‬‬ ‫اس�لام را بد معرفی کردند‪ ،‬سیاس��ت مدن از اس�لام‬ ‫سرچش��مه می گیرد‪ .‬سیاست این اس��ت که جامعه را‬ ‫به طرف چیزی که صالحش��ان در ان اس��ت هدایت‬ ‫کند‪ .‬اس�لام هم حتی احکام اخالقی اش‪ ،‬سیاس��ی‬ ‫است(مثل اینکه می گوید مومنین برادر هم هستند)؛‬ ‫پنجم‪ ،‬مبارزه با مصادیق اصلی ظلم و استکبار‪ :‬امام‬ ‫می فرمود‪ :‬این اصل اس��ت که شاه نباید باشد‪ ،‬همه‬ ‫باید در این کلمه متفق القول باشند و گرنه به اسالم‬ ‫خیانت کرده است‪ .‬امریکا از انگلیس بدتر‪ ،‬شوروی‬ ‫از هر دو بدتر‪ ،‬همه از هم پلیدتر‪ ،‬تمام گرفتاری ما‬ ‫از امریکاست‪ ...‬اسرائیل هم از امریکاست؛ ششم‪،‬‬ ‫هماهنگ نمودن اقش��ار اگاه برای افشاگری‪ :‬ایشان‬ ‫در این ارتباط می فرمایند‪ :‬مطالب باید گفته ش��ود‬ ‫تا مردم متوجه باش��ند و نس��ل اینده‪ ،‬سکوت این‬ ‫جماع��ت را حجت قرار ندهد و نگوید البد اعمال‬ ‫و رویه سازش��کاران مطابق شرع بوده است‪ .‬یا در‬ ‫جای دیگری می فرمایند‪ :‬ملتی که بخواهد سر پای‬ ‫خود بایستد و اداره کشور خودش را خودش بکند‬ ‫الزم اس��ت که نسبت به اوضاع و شرایط کشورش‬ ‫و تهدیدات ان از لحاظ فرهنگی و سیاسی بیدار و‬ ‫اگاه شود؛ هفتم‪ ،‬نفی ظلم و انظالم‪.‬‬ ‫ش��ما اس��تراتژی این مب��ارزه را در چه‬ ‫مواردی می بینید؟‬ ‫‪ l‬این استراتژی را می توان در مواردی بیان کرد که‬ ‫عبارتند از‪ -1 :‬اگاهی بخش��ی عمومی با استفاده از‬ ‫نیروهای انسانی و اماکن مذهبی؛ ‪ -2‬ارائه اعالمیه ها‬ ‫و بیانیه ه��ا؛ ‪ -3‬ارائ��ه س��خنرانی ها و خطابه های‬ ‫عمومی؛ ‪ -4‬بهره گیری از همه ظرفیت ها برای بیان‬ ‫حقایق‪.‬‬ ‫مبانی مبارزاتی امام را چه می دانید؟‬ ‫‪ l‬ای��ن مبانی را می توان ش��امل‪ :‬اصل نفی ظلم و‬ ‫انظالم‪ ،‬امر به معروف و نهی از منکر‪ ،‬اصل وحدت‬ ‫و انس��جام نیروها‪ ،‬اصل حف��ظ اصالت راه و اصل‬ ‫استقامت و تحمل مشکالت (با تاسی به پیامبران و‬ ‫ائمه معصومین علیهم السالم) دانست‪.‬‬ ‫رفت��ار مبارزاتی امام یا همان ش��یوه های‬ ‫مبارزاتی ایشان را در چه مواردی ارزیابی‬ ‫می کنید؟‬ ‫‪ l‬بنده این شیوه ها را در دو شیوه مهم بیان می کنم‬ ‫که عبارتند از‪ :‬اول‪ ،‬افشای چهره طاغوتی و وابسته‬ ‫نظام شاهنش��اهی‪ ،‬نشان دادن ماهیت وابسته شاه به‬ ‫اسرائیل و امریکا‪ ،‬افش��ای برنامه های ضد اسالمی‬ ‫شاه و مقایسه رژیم شاه با بنی امیه‪.‬‬ ‫حض��رت امام(ره) می فرمود‪ :‬ش��اه دوس��تی‪ ،‬یعنی‬ ‫غارتگ��ری‪ ،‬هتک حرمت‪ ،‬هتک اس�لام‪ ،‬تجاوز به‬ ‫حقوق مسلمین و تجاوز به مراکز علم و دانش‪.‬‬ ‫شاه دوستی‪ ،‬یعنی ضربه زدن به پیکر اسالم و قران‪،‬‬ ‫س��وزاندن نشانه های اس�لام و محو اثار اسالمیت‪.‬‬ ‫ش��اه دوستی‪ ،‬یعنی کوبیدن روحانیت و اضمحالل‬ ‫اثار رسالت‪.‬‬ ‫امام در ج��ای دیگری می فرمایند‪« :‬ربط بین ش��اه و‬ ‫اسرائیل چیست؟ چیست که سازمان امنیت می گوید‬ ‫از اسرائیل حرف نزنید‪ ،‬مگر شاه‪ ،‬اسرائیلی است؟»‬ ‫دومین ش��یوه‪ ،‬افش��ای طرح ها و برنامه های رژیم‬ ‫طاغوتی‪ :‬ترسیم اهداف سیاسی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اقتصادی‬ ‫و ‪ ...‬رژی��م ش��اه در مثال زمینه اقتص��اد که امام در‬ ‫ای��ن ارتباط می فرماید‪ :‬می خواهند اقتصاد ش��ما را‬ ‫قبضه کنند‪ ،‬زراعت و تجارت شما را از بین ببرند‪...‬‬ ‫ثروت ه��ا را تصاحب کنند‪ .‬می خواهند به دس��ت‬ ‫عمال خود‪ ،‬س��دها(قران و روحانیت) را بشکنند‪.‬‬ ‫ما باید جل��وی غارتگری ه��ا و حرام خواری ها را‬ ‫بگیریم‪ .‬همه م��ردم موظف هس��تند‪ ،‬ولی علمای‬ ‫دینی‪ ،‬وظیفه شان س��نگین تر و مهم تر است‪ .‬ایشان‬ ‫خطاب به ش��اه می گویند‪ :‬ما به این جش��ن ها نیاز‬ ‫نداریم‪ ،‬برای گرسنگان کاری بکنید‪ .‬ما نمی خواهیم‬ ‫روی نعش ملت ما جشن بر پا کنید‪g .‬‬ ‫‪67‬‬ ‫گفت وگو با دکتر جواد منصوری در مورد علل‪ ،‬ویژگی ها و پیامدهای قیام ‪ 15‬خرداد‪42‬‬ ‫مثلث مردم‪ ،‬اسالم و رهبری‬ ‫مصطفی جوان‬ ‫‪ 7‬شناخت تاریخ معاصر ایران‪ ،‬نه تنها برای مردم ایران‪ -‬به ویژه قشر تحصیلکرده‪ -‬ضروری‬ ‫است‪ ،‬بلکه برای تمامی گروه هاو جریان های سیاسی کشور مفید و موثر است‪ .‬در میان وقایع‬ ‫و تحوالت تاریخ معاصر ایران‪ ،‬قیام مردمی ‪ 15‬خرداد ‪1342‬به رهبری حضرت امام خمینی‪،‬‬ ‫زمینه ها و ریشه های قیام و همچنین اثار و پیامدهای ان‪ ،‬از ویژگی خاصی برخوردار است‪.‬‬ ‫مردمی که در ان روز با شعارهای یا مرگ یا خمینی قیام کردند و مبدا تحولی شدند که در‬ ‫ادامه ان در سال ‪ 1357‬به انقالبی تبدیل شد که نظام شاهنشاهی را ساقط و جغرافیای سیاسی‪،‬‬ ‫فرهنگی و نظامی و اقتصادی منطقه را تغییر داد‪.‬اکنون که در مقطع خاصی از تاریخ جهان قرار‬ ‫گرفته ایم‪ ،‬مسئولیت ایجاب می کند انچه را که اموخته و پشت سر گذارده ایم‪ ،‬به شکلی مناسب‬ ‫و قابل بهره گیری در اختیار خوانندگان فرهیخته قرار دهیم‪ .‬بدین منظور مصاحبه ای با جناب‬ ‫اقای دکتر منصوری‪ ،‬محقق وپژوهشگر تاریخ معاصر ایران و نویسنده کتاب قیام پانزده خرداد‬ ‫به روایت اسناد(‪2‬جلد) صورت گرفت‪ .‬در کارنامه فعالیت های دکتر جواد منصوری از همراهی‬ ‫با امام(ره)در زمان مبارزات وحضور فعال در مبارزات ان دوران به ویژه ‪15‬خرداد‪ 42‬تا سفیری‬ ‫ایران در پاکستان و پکن وچاپ کتاب ها و مقاالت مختلف پیرامون انقالب دیده می شود‪.‬‬ ‫‪68‬‬ ‫انچه طی دوران بیست و پنج ساله ‪ 1332‬تا‬ ‫‪ 1357‬در ایران گذشت‪ ،‬در واقع از یک طرف‬ ‫اجرای سیاس��ت ها و برنامه هایی بود که در‬ ‫اه��داف کودتای ‪ 28‬مرداد ‪ 32‬نهفته بود و از‬ ‫طرف دیگر مبارزه ها و مخالفت هایی بود که‬ ‫مردم‪ ،‬گروه ها و رهبران در مقابله با انها انجام‬ ‫دادند‪ .‬از این رو شناخت اهداف کودتا کمک‬ ‫زیادی در شناسایی و تحلیل رویدادهای این‬ ‫ربع قرن به خصوص قیام ‪ 15‬خرداد ‪ 42‬دارد‪.‬‬ ‫لطفا به اختصار و برای جلوگیری از تفصیل‬ ‫اهداف اصلی کودتا را بفرمایید‪.‬‬ ‫‪l‬پ��س از جنگ جهانی دوم و ب��ا توجه به تحوالت‬ ‫گوناگ��ون‪ ،‬از جمله اضمحالل ق��درت المان نازی و‬ ‫تضعیف شدید انگلس��تان و فرانسه در جریان جنگ‪،‬‬ ‫امری��کا به تدریج به صورت اس��تعمارگری تازه نفس‬ ‫درام��د و در راس��تای سیاس��ت س��لطه جهانی خود‬ ‫بر س��ایر کش��ورها چند هدف را دنب��ال کرد‪ .‬یکی از‬ ‫برنامه هایش تسلط بر منابع نفتی کشورها به عنوان منبع‬ ‫ق��درت بود‪ .‬در واقع پس از ملی ش��دن صنعت نفت‬ ‫در ای��ران فرصت ویژه ای برای امریکا به وجود امد و‬ ‫ان این موضوع بود که امریکا توانس��ت با استفاده از‬ ‫نقطه ضعف انگلیس‪ ،‬تس��لط خود را بر نفت ایران به‬ ‫انجام برساند‪ .‬مطلب دوم که بسیار حائز اهمیت است‬ ‫موقعیت جغرافیایی ایران اس��ت‪ .‬موقعیت فوق العاده‬ ‫حساس و سوق الجیشی ایران باعث شد تا این کشور‬ ‫به دنبال سلطه کامل بر ایران باشد‪ .‬بدین منظورحمایت‬ ‫علنی از ش��اه در مقابله با ش��وروی در جریان تجزیه‬ ‫اذربایجان و مبارزه با کمونیس��م در این راستا صورت‬ ‫گرفت‪ .‬مساله س��وم حرکت ها و جنبش های اسالمی‬ ‫بود‪ .‬در واقع یکی از مسائلی که همیشه می توانست به‬ ‫عنوان یک تهدید برای غرب مطرح باشد حرکت های‬ ‫اسالمی ضداس��تعماری بود‪ .‬با توجه به اینکه نهضت‬ ‫ضداس��تعماری ملی ش��دن نفت ب��ا انگیزه های دینی‬ ‫و ب��ه رهبری نیروهای مذهبی به ثمر رس��ید بنابراین‬ ‫برای اینکه از ای��ن تهدید در اینده جلوگیری کنند به‬ ‫تضعیف اسالم و مسلط نمودن فرهنگ غربی در ایران‬ ‫پرداختند‪.‬‬ ‫بح��ث درب��اره دولت ه��ای پ��س از کودتا و‬ ‫چگونگ��ی انتص��اب و برکناری انه��ا نیازمند‬ ‫مصاحبه ای مس��تقل اس��ت و انچه به اختصار‬ ‫می توان اش��اره داش��ت این مطلب اس��ت که‬ ‫تمامی انها مامور اجرای سیاست های دیکته شده‬ ‫جهت رسیدن به اهداف کودتا بودند‪ .‬بدین‬ ‫منظور یکی از اقدامات دولت علم‪ ،‬تصویب‬ ‫الیحه انجمن های ایالتی و والیتی بود‪ .‬لطفا‬ ‫مفاد این الیحه و علل مخالفت حضرت امام‬ ‫با این الیحه را تشریح نمایید‪.‬‬ ‫‪ 16l‬مهر ‪ 1341‬اولین اقدام دولت علم جهت اجرای‬ ‫سیاست های جدید تصویب الیحه انجمن های ایالتی‬ ‫و والیتی بود‪ .‬این الیحه در غیاب مجلس‪ ،‬حکم قانون‬ ‫را داش��ت و در واقع‪ ،‬زمینه سازی برای لوایح و قوانین‬ ‫دیگر بود‪ .‬در این الیحه به طور مش��خص سه موضوع‬ ‫وجود داشت‪ -1 :‬حذف اس�لام از شرایط نمایندگی‬ ‫مجلس ‪ -2‬س��وگند به کتاب های اسمانی‪ ،‬در مواردی‬ ‫که طبق قانون باید به قران س��وگند خورد ‪ -3‬تساوی‬ ‫کامل حقوق زن و مرد و شرکت زنان در انتخابات‪.‬‬ ‫موارد یک و دو در واقع با هدف حذف تدریجی اسالم‪،‬‬ ‫به عنوان دین رس��می کش��ور مطرح شد و همچنین‬ ‫زمین��ه ای برای حض��ور و نفوذ اقلیت ه��ا‪ -‬خصوصا‬ ‫یهودیان و بهاییان‪ -‬در پست های حساس کشور بود‪.‬‬ ‫مورد س��وم نیز هدف خاصی را دربرداش��ت‪ .‬حضور‬ ‫زنان به ش��کلی مغایر با اصول اسالمی‪ ،‬رواج فساد و‬ ‫بی بندوباری‪ ،‬مدگرایی و مصرف زدگی مقدمه ای برای‬ ‫نفوذ و سلطه اقتصاد و فرهنگ سرمایه داری غرب بود‪.‬‬ ‫ت خود را به‬ ‫به این دلیل ب��ود که حضرت امام مخالف ‬ ‫شکل های گوناگون از جمله صدور اعالمیه‪ ،‬تلگراف‬ ‫به دولت و ش��اه و س��خنرانی اعالم نمود‪ .‬سرانجام با‬ ‫پافش��اری مراجع و گس��ترش حرکت ه��ای مردمی و‬ ‫هراس رژیم از بیداری و اگاهی بیش��تر مردم‪ ،‬در دهم‬ ‫اذر ‪ 1341‬عل��م اعالم کرد که قانون انجمن های ایالتی‬ ‫و والیتی قابل اجرا نخواهد بود‪.‬‬ ‫همان طور که فرمودید به رغم مقاومت دولت‬ ‫و برخورد متکبرانه ش��اه‪ ،‬س��رانجام الیحه‬ ‫انجمن ه��ا لغو ش��د‪ .‬اما پس از ی��ک ماه از‬ ‫لغو ای��ن الیحه‪ ،‬محمدرضا پهلوی طی یک‬ ‫سخنرانی به انقالب سفید و اصول شش گانه‬ ‫پرداخت‪ .‬لطفا در ارتباط با اصول شش گانه‬ ‫و اه��داف رژی��م از اج��رای ان توضی��ح‬ ‫بفرمایید‪.‬‬ ‫‪l‬در برنامه بلندمدتی که توس��ط امریکا به شاه دیکته‬ ‫ش��ده بود با این برنامه می خواس��تند ساختار سیاسی‪،‬‬ ‫فرهنگ��ی و اقتصادی جامعه ای��ران را دگرگون کنند‪.‬‬ ‫بدی��ن منظور اصول ش��ش گانه ای را مط��رح کردند‪:‬‬ ‫‪ -1‬اصالح��ات ارضی ‪ -2‬س��پاه دانش ‪ -3‬ش��رکت‬ ‫زنان در انتخابات ‪ -4‬ملی ش��دن جنگل ها ‪ -5‬فروش‬ ‫سهام کارخانه های دولتی به عنوان پشتوانه اصالحات‬ ‫ارضی ‪ -6‬س��هیم کردن کارگران در سود کارخانه ها‪.‬‬ ‫در واق��ع ای��ن اصول در ی��ک ارتباط به هم پیوس��ته‪،‬‬ ‫هدف مش��خصی را دنبال می ک��رد که به طور خالصه‬ ‫از بین بردن کش��اورزی‪ ،‬گسترش شهرنشینی و رواج‬ ‫زندگی مصرفی‪ ،‬ایجاد صنایع وابسته و خالصه ایجاد‬ ‫س��اختار اقتصادی‪ ،‬سیاسی و فرهنگی وابسته به نظام‬ ‫س��رمایه داری غرب خصوصا امریکا بود‪ .‬به هر حال‬ ‫اصول اعالم ش��ده بر فرض مناسب و مفید بودن برای‬ ‫مردم‪ ،‬چون توسط یک نظام فاسد و زمامدارانی مفسد‬ ‫ب��ه اجرا درمی امد قطعا نمی توانس��ت اث��ار و ثمرات‬ ‫مثبت و ارزنده ای برای کشور و مردم داشته باشد‪.‬‬ ‫لطفا درباره حادثه فیضیه بفرمایید‪.‬‬ ‫‪l‬اواخر اس��فند ‪ 1341‬حضرت امام ط��ی اعالمیه و‬ ‫س��خنرانی‪ ،‬نوروز ‪ 42‬را ع��زای عمومی اعالم کردند‪.‬‬ ‫در واقع حضرت امام مصمم بودند تا با استفاده از هر‬ ‫امکان مش��روعی‪ ،‬برضد رژیم مبارزه و ضمن افشای‬ ‫ماهیت و سیاس��ت های ضدمردمی و ضداس�لامی ان‪،‬‬ ‫علما و مردم را جهت مبارزه بسیج کنند‪ .‬در این زمان‬ ‫س��ران رژیم پهلوی نیز به این نتیجه رسیده بودند که‬ ‫باید یک قدرت نمایی ش��دید علیه مردم و روحانیت‬ ‫بکنن��د‪ .‬در نتیج��ه در دوم فروردی��ن ‪ 42‬که مصادف‬ ‫با س��الگرد ش��هادت امام صادق(ع) بود و در مجلس‬ ‫عزایی که با حضور صدها زائر از ش��هرهای مختلف‬ ‫کش��ور و با حضور علما و مراجع در مدرس��ه فیضیه‬ ‫قم برگزار می ش��د‪ ،‬این طرح به اج��را درامد‪ .‬فاجعه‬ ‫فیضیه تاثیر عمیقی بر توده مردم و روحانیت گذاشت‬ ‫به طوری که این سرکوب یکی از عوامل زمینه ساز قیام‬ ‫‪ 15‬خرداد ‪ 42‬ش��د‪ .‬در این باره نکته جالبی که مطرح‬ ‫است‪ ،‬اعتراف س��ران گارد پهلوی است‪ .‬یکی از این‬ ‫افراد‪ ،‬محسن مبصر است که در ان مقطع معاون رئیس‬ ‫ش��هربانی بود‪ .‬وی در خاطراتش می گوید‪« :‬حمله به‬ ‫فیضیه یک��ی از برنامه های احمقانه ای ب��ود که انجام‬ ‫دادیم برای اینکه اوال تنفر مردم را نس��بت به خودمان‬ ‫به وجود اوردیم‪ ،‬ثانیا چهره ضددینی خودمان را نشان‬ ‫دادیم و این امر باعث ش��د تا روحانیون عزمش��ان را‬ ‫برای مبارزه با رژیم بیشتر کنند‪».‬‬ ‫هر س��ال با شروع ماه محرم‪ ،‬در جهان تشیع‬ ‫فضای فک��ری و روحی خاص��ی به وجود‬ ‫می ای��د که در روز عاش��ورا ب��ه اوج خود‬ ‫می رسد‪ .‬در س��ال ‪ 1342‬با توجه به شرایط‬ ‫خ��اص ان دوره‪ ،‬حضرت ام��ام در جهت‬ ‫هدای��ت و بهره گی��ری از این خدمت پیامی‬ ‫ را خطاب به وعاظ و هیات ها صادر کردند‬ ‫و پس از چندی در عصر عاش��ورای ‪ 42‬به‬ ‫س��خنرانی مهمی پرداختند‪ .‬لطفا محورهای‬ ‫سخنان حضرت امام را تحلیل نمایید‪.‬‬ ‫‪l‬ب��ا توجه ب��ه تحوالتی که از مه��ر ‪ 41‬تا خرداد ‪42‬‬ ‫به وجود امده بود به خصوص صحبت های اهانت امیز‬ ‫و تهدیدامیزی که ش��اه در استانه محرم سال ‪ 42‬کرد‬ ‫حضرت امام تصمیم گرفت موضع جدی تری بگیرد‪.‬‬ ‫اگر تا روز عاش��ورا بحث بر سر انتقاد نسبت به رژیم‬ ‫بود در ان روز بحث سقوط رژیم مطرح شد‪.‬‬ ‫مهم تری��ن محورهای بیان��ات امام عب��ارت بودند از‪:‬‬ ‫‪ -1‬مقایس��ه ش��اه و یزید ‪ -2‬خطر رژیم صهیونیستی‬ ‫‪ -3‬دف��اع از اس�لام و روحانی��ت‪ .‬حض��رت امام با‬ ‫مقایسه ش��اه با یزید به دنبال شکستن اقتدار تبلیغاتی‬ ‫و قلدرمابانه شاه بود‪ .‬همان گونه که یزید قصد نابودی‬ ‫اسالم و محو اثار نبوت و تسلط خاندان فاسد اموی بر‬ ‫تمامی شئون مسلمین را در سر داشت‪ ،‬شاه نیز با اساس‬ ‫اسالم و روحانیت مخالف بود‪ .‬می توان گفت که امام‬ ‫در این بیانات‪ ،‬خواستار سقوط رژیم سلطنتی و تداوم‬ ‫مبارزه در این راه شدند‪.‬‬ ‫مس��اله دیگری که امام در این سخنرانی تاکید کردند‪،‬‬ ‫خطر اس��رائیل بود‪ .‬در این سخنرانی بیشترین توضیح‬ ‫پیرامون اهداف و برنامه های اینده اس��رائیل‪ ،‬به عنوان‬ ‫متحد ش��اه ارائه شد‪ .‬همچنین امام به دفاع از اسالم و‬ ‫روحانیت پرداختند‪ .‬ام��ام در واقع اخرین حرف های‬ ‫خود را در افش��ای ماهیت ضداسالمی و ضدروحانی‬ ‫ی برای سرنگونی‬ ‫رژیم ش��اه گفتند و دالیل قیام مردم ‬ ‫رژیم را براس��اس اعتقاد و مسئولیت دینی انان تبیین‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫مواض��ع احزاب و گروه های سیاس��ی مانند‬ ‫حزب ت��وده‪ ،‬جبهه مل��ی و نهضت ازادی‬ ‫نسبت به قیام ‪ 15‬خرداد ‪ 42‬چه بود؟‬ ‫‪l‬پس از پانزده خرداد غالب حوزه های علمیه و مراجع‬ ‫برضد رژیم اعالمیه دادند یا س��خنرانی کردند‪ .‬در این‬ ‫زمان احزاب سیاس��ی مواضع مختلفی داشتند‪ .‬یکی از‬ ‫این احزاب‪ ،‬حزب توده بود که در دوران فعالیت خود‬ ‫فاقد استقالل در تعیین خط مشی و موضع گیری بود و‬ ‫هر انچه ش��وروی اعالم می کرد بدون هیچ تغییری و‬ ‫به عنوان نظ��ر و موضع گیری خود می پذیرفت‪ .‬حزب‬ ‫توده عالوه بر تبعیت از ش��وروی‪ ،‬دش��منی و عناد با‬ ‫در ‪ 15‬خرداد ‪42‬‬ ‫در واقع جریان‬ ‫جدیدی در ایران شکل‬ ‫گرفت و ان اتحاد‬ ‫مردم‪ ،‬رهبری و اسالم‬ ‫بود‪ .‬در واقع یک مثلث‬ ‫به وجود امد و تا امروز‬ ‫باقی است که یک‬ ‫ضلعش مردم است‬ ‫و ضلع دیگر اسالم‬ ‫و ضلع بعدی رهبری‬ ‫است‬ ‫اس�لام و روحانیت داش��ت و هیچ موضعی نگرفت‪.‬‬ ‫ام��ا درباره نهضت ازادی می توان گفت که تعدادی از‬ ‫س��ران و اعضای فعال نهضت ازادی‪ ،‬مدت ها قبل از‬ ‫پانزده خرداد بازداشت شدند و تنها مرحوم طالقانی بود‬ ‫که قبل از عاشورا از زندان مرخص شد‪ .‬وی اعالمیه ای‬ ‫ص��ادر کرد و به دفاع از قی��ام ‪ 15‬خرداد پرداخت‪ .‬اما‬ ‫نکت��ه جالب این اس��ت که دارودس��ته غیرمذهبی در‬ ‫دستگاه اجرایی نهضت ازادی‪ ،‬اعالمیه ای صادر کردند‬ ‫و می خواس��تند قیام را به نفع خود مصادره کنند‪ .‬این‬ ‫اعالمیه نش��انه ای از ماهیت منافقان��ه و فرصت طلبانه‬ ‫گروهی بود که اعتقادی به اس�لامی بودن و اس��تقالل‬ ‫نهضت و مبارزه با امریکا نداشتند‪ .‬انان با ایجاد تفرقه‪،‬‬ ‫موج��ب تضعیف نهض��ت و ایجاد ش��ک و تردید در‬ ‫بخش��ی از نیروهای انقالبی ش��دند‪ .‬از دیگر احزاب‪،‬‬ ‫جبهه ملی بود‪ .‬با توجه به سوابق و ماهیت جبهه ملی و‬ ‫عملکرد ان در فاصله سال های ‪ 1339‬تا ‪ 1342‬طبیعی‬ ‫اس��ت که نمی توان انتظار هماهنگی و موافقت انان را‬ ‫با نهضت اس�لامی و قیام پانزده خرداد داش��ت‪ .‬زیرا‬ ‫عمده نیروهای تش��کیل دهنده جبهه ملی دوم افرادی‬ ‫از گروه های پان ایرانیس��ت ها‪ ،‬ح��زب ایران و حزب‬ ‫زحمتکش��ان بودند‪ .‬در واقع بعد از پانزده خرداد جبهه‬ ‫ملی از صحنه سیاس��ی خارج شد و فقط در خارج از‬ ‫کش��ور گروهی کوچک به این ن��ام فعالیت پراکنده و‬ ‫مختصری داشتند‪.‬‬ ‫قیام پانزده خرداد به علت ویژگی های خاص‬ ‫و منحصر به فرد خود در تاریخ معاصر ایران‬ ‫تاثی��رات ش��گرفی در تحوالت سیاس��ی و‬ ‫مبارزاتی بعد از ان به جای گذاشت‪ .‬بنابراین‬ ‫بررسی ویژگی های این قیام الزم و ضروری‬ ‫اس��ت‪ .‬لطفا درباره ویژگی های این قیام به‬ ‫اختصار بفرمایید‪.‬‬ ‫‪l‬در ‪ 15‬خ��رداد ‪ 42‬در واقع جریان جدیدی در ایران‬ ‫ش��کل گرفت و ان اتحاد مردم‪ ،‬رهبری و اسالم بود‪.‬‬ ‫در واقع یک مثلث به وجود امد و تا امروز باقی است‬ ‫که یک ضلعش مردم است و ضلع دیگر اسالم و ضلع‬ ‫بعدی رهبری اس��ت‪ .‬اما درب��اره ویژگی های این قیام‬ ‫می توان به خودجوش بودن و حضور گس��ترده مردم‪،‬‬ ‫حمایت از رهبری امام و روحانیت‪ ،‬اس�لامی بودن و‬ ‫عدم اتکا به خارج اشاره نمود‪.‬‬ ‫به عنوان اخرین سوال‪ ،‬پیامدها و نتایج قیام‬ ‫‪ 15‬خرداد چه بود؟‬ ‫‪l‬قیام ‪ 15‬خرداد در واقع دو دسته اثار متفاوت؛ یکی‬ ‫ب��رای مردم و مب��ارزان و دیگری برای رژیم ش��اه و‬ ‫قدرت های بزرگ خصوصا امریکا در پی داشت‪ .‬اوال‬ ‫مردم به این نتیجه رس��یدند که دیگر با مبارزات علنی‬ ‫و رس��می و قانونی نمی توانند با رژیم شاه مقابله کنند‬ ‫و بدین منظور گرایش به مبارزه مسلحانه پیدا کردند و‬ ‫حزب موتلفه اسالمی شاخه نظامی خود را فعال کرد‪.‬‬ ‫دوم اینکه مبارزه با رژیم ش��اه خیلی گس��ترده ش��د‪.‬‬ ‫مب��ارزات از طریق مس��اجد‪ ،‬م��دارس‪ ،‬حس��ینیه ها‬ ‫وهیات های مذهبی به ش��دت افزای��ش یافت و عده‬ ‫بسیار زیادی توسط رژیم دستگیر و زندانی شدند‪ .‬در‬ ‫واقع در زندان نیز فعالیت های مذهبی شکل می گرفت‬ ‫و زندان به دانشگاه انقالب تبدیل شد‪ .‬نکته سوم اینکه‬ ‫پس از قیام ‪ 15‬خرداد ش��خصیت علمی‪ ،‬سیاس��ی و‬ ‫اخالقی امام شناخته شد‪ .‬دستگیری معظم له باعث شد‬ ‫تا مرجعیت و رهبری ایشان تثبیت و مورد تایید غالب‬ ‫علما و مراجع قرار گیرد‪ .‬در نهایت قیام پانزده خرداد‬ ‫انچنان پایه های موجودیت رژیم را به لرزه دراورد که‬ ‫شاه تا اخرین روزهای حیات خود خاطره ان را از یاد‬ ‫نبرد‪ .‬بدین منظور برای جلوگی��ری از تکرار حوادث‬ ‫مش��ابه تغییراتی چون تش��دید س��رکوب و خفقان‪،‬‬ ‫تقویت و توسعه ساواک‪ ،‬در روش های خود انجام داد‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫بنا بر ای��ن اگر چیزی هرچند به حس��ب ظاهر مفید‬ ‫مصلحت ظاهری و دنیوی قرار داشته باشد و در عین‬ ‫حال مس��توجب ضرر اخروی گردد‪ ،‬مورد نهی قرار‬ ‫خواهد گرفت‪.‬‬ ‫مصلحت در اندیشه امام خمینی(ره)‬ ‫احیای احکام ثانویه‬ ‫حجت االسالم والمسلمین سید سجاد ایزدهی‬ ‫*‬ ‫‪8‬‬ ‫‪70‬‬ ‫مصلحت ک��ه به معنای خیر‪ ،‬صالح و منفعت‬ ‫اس��ت‪ ،‬از محوری ترین راهکارهایی اس��ت که در‬ ‫فقه شیعه وجود داشته و به مدد ان می توان کارایی‬ ‫و کارام��دی فقه را در هر زمان تضمین کرده و به‬ ‫پرس��ش ها و معضالت زمانه بر اساس اموزه های‬ ‫اصیل شریعت پاسخ گفت‪.‬‬ ‫خی��ر و منفعتی که در معنای عنص��ر مصلحت نهفته‬ ‫اس��ت‪ ،‬ب��ه مناف��ع دنیایی اختص��اص نداش��ته بلکه‬ ‫می بایس��ت در راستای اهداف و غایات شریعت قرار‬ ‫داش��ته باشد و در عین حال خیر دنیا و اخرت انسان‬ ‫را تضمین نماید‪.‬‬ ‫نکته مهم در تعریف مصلحت این اس��ت که از نگاه‬ ‫دین��ی‪ ،‬مصلحت اختصاص به خی��ر و منفعت دنیایی‬ ‫ندارد‪ ،‬بلکه چیزی مصلحت واقعی انس��ان اس��ت که‬ ‫ه��م به س��ود دنیا و هم به س��ود اخرت وی باش��د‪.‬‬ ‫سابقه مصلحت در فقه شیعه‬ ‫برخالف دیدگاهی که مصلحت در فقه شیعه را مرادف‬ ‫با فرصت طلبی دانس��ته و از مختصات اهل س��نت و‬ ‫مخترعات امام خمینی در عصر حاضر دانسته اند‪ ،‬باید‬ ‫گفت مصلحت نه تنها معادل فرصت طلبی نبوده و در‬ ‫راس��تای اهداف شریعت قرار دارد‪ ،‬از عناصری است‬ ‫که فقه شیعه از اغاز با ان همراه بوده‪ ،‬پیوندی وثیق با‬ ‫اجتهاد دارد و اموزه های بسیاری در فقه شیعه بر این‬ ‫معنا حکایت می کنند‪.‬‬ ‫مطابق این معنا مشهور فقیهان شیعه بر این باورند که‬ ‫احکام تابع مصالح و مفاس��د در متعلق خود هستند؛‬ ‫بدین صورت که با قطع نظر از حکم شرعی‪ ،‬ان اشیاء‬ ‫و افعال‪ ،‬فی نفسه داراى مصالح و مفاسد هستند‪ ،‬بلکه‬ ‫جع��ل احکام وجوب و حرمت نیز از س��وی ش��ارع‬ ‫در راس��تای همین مصالح و مفاس��د بوده و وجود و‬ ‫عدم حکم ش��رعی به انها وابس��ته است‪ .‬و از ان‪ ،‬در‬ ‫فقه شیعه با عناوینی چون «مناطات احکام»‪ « ،‬مالکات‬ ‫احکام» یا «علل و مقتضیات احکام» یاد می شود‪ .‬ایات‬ ‫و روایات بسیاری بر این معنا حکم می نماید که از ان‬ ‫جمله می توان به موارد ذیل اشاره کرد‪:‬‬ ‫ـ «نماز را به خاطر یاد من به پادار» (طه‪)14،‬‬ ‫ـ «همانا نماز از هر گونه فحشاء و منکر باز می دارد‪».‬‬ ‫(عنکبوت‪)45 ،‬‬ ‫ـ «روزه برای ش��ما نوشته شده اس��ت‪ ...‬شاید با تقوا‬ ‫شوید‪( ».‬بقره‪)183،‬‬ ‫ـ «به زنا نزدیک نشوید‪ .‬زیرا ان کاری بسیار زشت و‬ ‫بد راهی است‪( ».‬اسراء‪)32 ،‬‬ ‫ی که‬ ‫ـ «دع��وت خدا وپیامبر را اجاب��ت کنید‪ .‬هنگام ‬ ‫ش��ما را به س��وی چیزی می خوانند که مایه حیاتتان‬ ‫است‪(».‬انفال‪)24،‬‬ ‫ـ پیامبر اکرم(ص) فرموده اند‪« :‬ای مردم‪ ،‬شما را از هر‬ ‫انچه به بهش��ت نزدیک و از جهنم دور می سازد‪ ،‬امر‬ ‫کردم و از هر انچه شما را به اتش جهنم نزدیک و از‬ ‫بهشت دور می سـازد نهی کردم»‪.‬‬ ‫ـ امام باقر(ع)‪« :‬بلکه خداوند پس از افرینش مخلوقات‬ ‫انچه را می دانس��ت مایه قوام بدن انهاست و برایشان‬ ‫س��ودمند است‪ ،‬براى انها حالل و مباح قرارداد و انها‬ ‫را از انچه برایش��ان زیان بخش است بازداشت‪ ،‬انگاه‬ ‫براى شخص مضطر در زمانى که بدنش جز به حرام‬ ‫قائم نخواهد بود‪ ،‬ان را به قدر نیاز حالل کرد‪».‬‬ ‫ـ «مردار از ان‏رو که فس��اد و تباهی‏بدن را به همراه‬ ‫دارد‪ ،‬حرام ش��ده است‪ ...‬خداوند خون را مانند مردار‬ ‫حرام کرد‪ .‬چون موجب فس��اد بدن ها شده ‪ ...‬اخالق‬ ‫را زشت می کند و قس��اوت قلب به ارمغان می اورد‪،‬‬ ‫راف��ت و رحمت را کم می کن��د به گونه ای که فرد در‬ ‫امان نیس��ت ک��ه فرزند‪ ،‬پدر و یا دوس��تش را به قتل‬ ‫برساند‪».‬‬ ‫روایاتی از این قبیل بسیار بوده و مرحوم شیخ صدوق‬ ‫درکتاب «علل الش��رایع» این روای��ات را جمع اوری‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫مصلحت در موضوع احکام ثانویه‬ ‫همان‏طورى که احکام اولیه تابع مصالح و مفاس��د در‬ ‫متعلق خود هستند‪ ،‬احکام ثانویه نیز از این امر مستثنا‬ ‫نیس��تند بلکه ارتباط وثیق تری با مصلحت دارند‪ ،‬زیرا‬ ‫موضوعی که متصف به حکمی خاص بوده است‪ ،‬در‬ ‫صورتی می تواند به حکم جدید متصف شود که این‬ ‫تبدیل ناشی از مصلحتى مهم باشد و در ذیل عناوینی‬ ‫چ��ون مصلحت حف��ظ نفس‪ ،‬حفظ دی��ن‪ ،‬مصلحت‬ ‫تس��هیل‪ ،‬حفظ نظام و امثال ان جای می گیرند‪ .‬برخی‬ ‫از مواردی که در فقه شیعه درخصوص رعایت عنصر‬ ‫مصلحت در جعل احکام وجود دارد می تواند از قرار‬ ‫ذیل باشد‪:‬‬ ‫ـ تقی��ه در صورت��ی جایز اس��ت ک��ه مصلحت تقیه‬ ‫مداراتی اقتضاء نماید هر چند خوف و خطری در کار‬ ‫نباش��د‪ .‬مثال شرط صحت نماز جماعت این است که‬ ‫ام��ام جماعت عادل بوده و وضو و نماز وی صحیح‬ ‫باش��د‪ ،‬اما به خاط��ر تقی��ه مداراتی می ت��وان به ائمه‬ ‫جماعت اهل س��نت اقتدا نمود و ای��ن چنین نمازی‬ ‫به نظر بسیاری از فقها صحیح است‪ ،‬لذا اعاده و قضا‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫ـ از نظ��ر ش��رعی قاض��ی دارای ش��رایط و صفاتی‬ ‫می باش��د‪ ،‬ام��ا در صورتی که مصلح��ت اقتضا کند‪،‬‬ ‫می توان قضاوت را به فرد فاقد ش��رایط واگذار نمود‬ ‫همان گونه که حضرت علی(ع) ش��ـریح قاضی را در‬ ‫منصب قضا ابقا کرد‪.‬‬ ‫ ارتب��اط با س�لاطین ج��ور‪ ،‬تعری��ف و تمجید از‬‫س�لاطین جور هرچند حرام است‪ ،‬اما در صورتی که‬ ‫مصلحت اهمی اقتضا کند‪ ،‬جایز می شود‪.‬‬ ‫مصلحت در موضوع احکام حکومتى‬ ‫گرچه فقه ش��یعه از اغاز ب��ا مقوله مصلحت پیوندی‬ ‫وثیق داش��ته و این امر از ابواب مختلف فقه به خوبی‬ ‫پیداس��ت‪ ،‬اما با پیروزی انقالب اس�لامی‪ ،‬به رهبری‬ ‫امام خمینی که براساس معارف شریعت بنا نهاده شد‪،‬‬ ‫اداره بهینه حکومت دینی در تمامی ش��ئونات زندگی‬ ‫و مطابق ش��رایط زمانه موجب پیدایش ضرورت های‬ ‫جدیدی مانند احکام ثانویه‪ ،‬احکام حکومتی و والیی‬ ‫در حوزه فقه شده است‪.‬‬ ‫چه انکه کش��ف احکام الهی به جهت اداره صحیح‬ ‫ام��ورات جامعه‪ ،‬در مواردی ب��ا گره های کور مواجه‬ ‫می شود و باز شدن این گره ها برای اداره امور جامعه‬ ‫ضروری بوده و نیازمند حکمی از سوی حاکم شرع و‬ ‫در راستای مصلحت اسالم و جامعه اسالمی است‪ .‬لذا‬ ‫می توان از عنص��ر مصلحت به عنوان مهمترین عرصه‬ ‫جوالن گ��ری و نقش افرین��ی‪ ،‬در احکام حکومتی یاد‬ ‫کرد‪ .‬زیرا اح��کام حکومتی در دای��ره مصلحت های‬ ‫جامع��ه اس�لامی مش��روعیت داش��ته و در خارج از‬ ‫ان مش��روعیتی ن��دارد‪ .‬بلکه این ام��ر درگرو قلمرو‬ ‫اختی��ارات حاک��م در نظ��ام اس�لامی و راهکارهای‬ ‫تش��خیص مصلحت اس��ت‪ .‬از ای��ن روی‪ ،‬برخالف‬ ‫مصلح��ت در متعلق اح��کام اولیه ک��ه به گونه ای در‬ ‫فقه ش��یعه مورد اتفاق واقع شده است‪ ،‬مصلحت در‬ ‫موضوع احکام حکومتی‪ ،‬در زمان حاضر و در س��ایه‬ ‫تشکیل نظام سیاسی و رهبری امام خمینی‪ ،‬رویکردی‬ ‫نو در فقه شیعه محسوب شده و الاقل در حوزه اجرا‪،‬‬ ‫از ابتکارات امام خمینی در نظام سیاس��ی محس��وب‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫حک��م حکومتی در ذیل نظام سیاس��ی و با محوریت‬ ‫والی��ت فقیه نیز که از مصلحت به عنوان ارکان اصلی‬ ‫ان یاد می ش��ود عبارتس��ت ازتصمیمات��ى که حاکم‬ ‫اس�لامی در سایه قوانین ش��ریعت و رعایت موافقت‬ ‫انها به حس��ب مصلحت وقت اتخ��اذ مى‏کند و طبق‬ ‫انه��ا مقرراتى وضع نموده به موقع اجرا درمى‏اورد ‪...‬‬ ‫مقررات نام برده الزم االجرا و مانند ش��ریعت داراى‬ ‫اعتبار مى‏باشد؛ با این تفاوت که قوانین اسمانى ثابت‬ ‫و غیر قابل تغییر است و احکام حکومتی‪ ،‬قابل تغییر‬ ‫و در ثب��ات و بقا تابع مصلحتى هس��تند که انها را به‬ ‫وجود اورده است‪.‬‬ ‫از ویژگی های��ی که فقه امام را از دیگر فقیهان متمایز‬ ‫می کند توجه به عنصر مصلحت در فرایند اس��تنباط‬ ‫اس��ت و گرچه در منطق همه فقیهان ش��یعه‪ ،‬احکام‬ ‫تابع مصالح و مفاس��د بوده و مصلحت‪ ،‬جزء الینفک‬ ‫احکام ش��رعی اس��ت‪ ،‬اما انچه نقش مصلحت را در‬ ‫فق��ه امام خمینی متمایز و پررن��گ می نماید‪ ،‬رعایت‬ ‫مصلحت در محدوده حکم حکومتی است‪ .‬در منطق‬ ‫امام خمینی مصلحت با حکم حکومتی گره خورده و‬ ‫از ارکان ان محس��وب می شود‪ ،‬زیرا احکام حکومتی‬ ‫تصمیماتی هستند که ولی امر در سایه قوانین شریعت‬ ‫و به حس��ب مصلحت جامع��ه خویش‪ ،‬اتخاذ و طبق‬ ‫انه��ا مقرراتی وضع نموده به موقع اجرا در می‏اورد‪...‬‬ ‫اعتبار این مقررات به مانند سایر احکام شریعت بوده و‬ ‫الزم االجراس��ت؛ با این تفاوت که قوانین اس��مانی‬ ‫ثابت و غیر قابل تغییر ب��وده و احکام حکومتی قابل‬ ‫تغیی��ر و در ثبات و بقا تابع مصلحتی هس��تند که انها‬ ‫را به وجود اورده اس��ت‪ .‬بنابر این احکام حکومتی با‬ ‫مصالح جامعه اسالمی (مصلحت نظام اسالمی‪ ،‬جامعه‬ ‫و اسالم) گره خورده و براساس ان‪ ،‬اتخاذ می‏گردد‪.‬‬ ‫ام��ام خمینی در س��ال های پس از پی��روزی انقالب‬ ‫اس�لامی‪ ،‬برعنص��ر مصلحت تاکید داش��ته و در این‬ ‫میان ب��ر مصلحت نظام تاکید مضاعف��ی نموده اند به‬ ‫گونه ای که مطابق منطق ایش��ان‪ ،‬غفلت از ان موجب‬ ‫شکست اسالم‪ ،‬حاکمیت اسالمی امریکایی شده و از‬ ‫این روی این مقوله بر هر چیزی مقدم ش��مرده شده‬ ‫و تبعی��ت همگانی را طلب می نماید‪ :‬حضرات اقایان‬ ‫توجه داشته باشند که مصلحت نظام از امور مهمه ای‬ ‫اس��ت که گاهی غفلت از ان موجب شکست اسالم‬ ‫عزیز می ش��ود‪ .‬مصلحت نظام و مردم ازامورمهمه ای‬ ‫اس��ت که مقاومت در مقابل ان ممکن اس��ت اسالم‬ ‫پا برهنگان زمی��ن را در زمان های دور و نزدیک زیر‬ ‫سوال ببرد‪».‬‬ ‫«طالب عزیر‪ ،‬ائم�� ه جمعه و جماعات و‪ ...‬باید برای‬ ‫مردم این قضیه س��اده را روش��ن کنند که در اس�لام‬ ‫مصلحت نظام از مس��ائلی است که مقدم برهمه چیز‬ ‫است و همه باید تابع ان باشیم‪».‬‬ ‫امام خمینی براس��اس منطقی ک��ه کارامدی را در کنار‬ ‫حجیت و انتس��اب به ادله ش��رعی از ل��وازم احکام‬ ‫ش��ریعت به حس��اب می اورد‪ ،‬اهتمام به مصلحت را‬ ‫تصمیم��ات فقهی م��ورد اهتمام ق��رار داده و عنایت‬ ‫به واقعی��ات‪ ،‬ش��رایط و مصالح عالی��ه جامعه را در‬ ‫فرایند اس��تنباط خواستار ش��ده و فارغ از مباحث و‬ ‫استدالل های علمی‪ ،‬رعایت مصلحت در وضع قوانین‬ ‫جامع��ه را از راه ه��ای خروج از بن بس��ت و نش��انه‬ ‫کارامدی فقه در عرصه عمل دانسته اند‪:‬‬ ‫«تذکری پدرانه به اعضای شورای نگهبان می‏دهم که‬ ‫خودش��ان قبل از این گیرها‪ ،‬مصلحت نظام را در نظر‬ ‫بگیرند‪ ،‬چرا که یکی از مس��ائل بس��یار مهم در دنیای‬ ‫پراش��وب کنونی‪ ،‬نق��ش زمان و م��کان در اجتهاد و‬ ‫امام خمینی(ره)‬ ‫براساس منطقی که‬ ‫کارامدی را در کنار‬ ‫حجیت و انتساب به‬ ‫ادله شرعی از لوازم‬ ‫احکام شریعت به‬ ‫حساب می اورد‪،‬‬ ‫اهتمام به مصلحت را‬ ‫در تصمیمات فقهی‬ ‫مورد اهتمام قرار‬ ‫می دادند‬ ‫نوع تصمیم‏گیری‏هاس��ت‪ .‬حکومت‪ ،‬فلسفه عملی‬ ‫برخ��ورد با ش��رک و کف��ر و معض�لات داخلی و‬ ‫خارجی را تعیین می‏کند و این با بحث‏های طلبگی‬ ‫مدارس که در چارچوب تئوری‏هاست‪ ،‬نه تنها قابل‬ ‫حل نیس��ت که ما را به بن‏بست‏هایی می‏کشاند که‬ ‫منجر به نقض ظاهری قانون اساس��ی می‏شود‪ .‬شما‬ ‫در عین حال که باید تمام توان خودتان را بگذارید‬ ‫که خالف ش��رعى صورت نگیرد ـ و خدا ان روز‬ ‫را نیاورد ـ باید تمام س��عی خودت��ان را بنمایید که‬ ‫خدای ناکرده اس�لام در پی��چ و خم‏های اقتصادی‪،‬‬ ‫نظامی‪ ،‬اجتماعی و سیاسی متهم به عدم قدرت اداره‬ ‫جهان نگردد‪».‬‬ ‫مطابق این معنا حک��م حکومتی و مصلحت رابطه‬ ‫مس��تقیم با یکدیگر دارند و احکام حکومتی صدور‬ ‫و تنفیذش مشروط به مصلحت است؛ یعنی اگر در‬ ‫حکم حکومتی مصلحت امت و دین لحاظ نش��ود‬ ‫اعتباری ن��دارد بنابراین در موض��وع جواز صدور‬ ‫حکم حکومتی مصلحت‏اندیش��ی اخذ شده است‪.‬‬ ‫حک��م حکومتی چ��ون بنا بر دی��دگاه امام خمینی‪،‬‬ ‫از احکام اولیه شریعت اس��ت‪ ،‬لذا فرق ان با سایر‬ ‫اح��کام اولیه تنها در موقت��ی و زمانمند بودن ان و‬ ‫ثابت بودن سایر احکام اولیه خواهد بود‪.‬‬ ‫مرجع تشخیص مصلحت‬ ‫با توجه به اینکه حاکمیت سیاسی در عصر غیبت بر‬ ‫عهده فقیه جامع الشرایط نهاده شده و وی می بایست‬ ‫در فرایند رهب��ری‪ ،‬اداره مطلوب و بهینه جامعه را‬ ‫تضمی��ن نماید‪ ،‬از این روی امام خمینی‪ ،‬رابطه فقه‪،‬‬ ‫فقی��ه و حکومت دینی در عص��ر غیبت را رابطه ای‬ ‫دوسویه دانس��ته و در قبال تعریف های اصطالحی‬ ‫موجود برای فقه‪ ،‬اینگونه اظها ر کرده است‪:‬‬ ‫«حکوم��ت در نظر مجته��د واقعى فلس��فه عملى‬ ‫تمامى فقه در تمامى زوایاى زندگى بشریت است‪،‬‬ ‫حکومت نش��ان دهنده جنبه عملى فقه در برخورد‬ ‫با تمامى معضالت اجتماعى و سیاس��ى و نظامى و‬ ‫فرهنگى اس��ت‪ ،‬فقه‪ ،‬تئورى واقع��ى و کامل اداره‬ ‫انسان و اجتماع از گهواره تا گور است‪».‬‬ ‫ایش��ان از همی��ن روی‪ ،‬بر ش��رایط خاص��ی برای‬ ‫ول��ی فقیه‪ ،‬بلک��ه مجتهدین حوزه فقه قائل ش��ده‬ ‫اس��ت که از ان می��ان می ت��وان به زمان شناس��ی‪،‬‬ ‫موضوع شناسی دقیق و شناخت مصالح عالیه اسالم‬ ‫و نظام اس�لامی اش��اره کرد‪ .‬چه انکه والیت فقیه‬ ‫ی تحقق‬ ‫جامع الش��رایط ب��ر جامعه اس�لامی هنگام ‬ ‫مطلوب به خود خواهد گرفت که وى‏‪ ،‬عالم به زمان‬ ‫و مکان بوده و باتوجه به اموزه های اصیل شریعت‬ ‫اس�لام و ش��رایط جهانى و داخلى به بهترین نتیجه‬ ‫مطلوب در مصالح اسالم و مسلمین دست یابد‪:‬‬ ‫«اگ��ر یک نف��ر‪ ،‬اعلم در علوم معه��ود حوزه ها هم‬ ‫باش��د ولی نتوان��د مصلحت جامعه را تش��خیص‬ ‫ده��د ‪ ...‬این فرد در مصال��ح اجتماعی و حکومتی‬ ‫مجته��د نیس��ت و نمی توان��د زم��ام جامع��ه را به‬ ‫دست گیرد‪».‬‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت‬ ‫پیروزی انقالب اس�لامی ایران با هویت فقهی و به‬ ‫زعامت ولی فقیه موجبات پیاده ش��دن فقه شیعه در‬ ‫جمیع عرصه ها و از ان جمله نظام اداره امور سیاسی‬ ‫و اجتماعی مردم ش��د‪ .‬رویکرد فقه اداره جامعه در‬ ‫برخی از موارد با مش��کالتی همراه ش��ده و نیاز به‬ ‫گره گش��ایی داشته است‪ .‬و در این میان‪ ،‬چون اداره‬ ‫امور جامعه بر عهده ولی فقیه نهاده ش��ده و از سوی‬ ‫دیگر تضمین رویکرد اس�لامی نظ��ام بر عهده وی‬ ‫است‪ ،‬لذا ش��ناخت مصلحت‪ ،‬حکم طبق مصلحت‬ ‫‪71‬‬ ‫و گره گش��ایی در موارد خ��اص‪ ،‬از وظایف و‬ ‫اختیارات وی برشمرده شده است‪ .‬لکن با توجه‬ ‫به انبوه مس��ائل‪ ،‬عدم توان کارشناسی دقیق در‬ ‫مس��ائل متفرقه و دقیق و کثرت اشتغاالت‪ ،‬این‬ ‫کار می بایس��ت در فرایند مشورت با اصحاب‬ ‫تخص��ص و تجربه انجام ش��ود‪ .‬ام��ام خمینی‪،‬‬ ‫مطابق همین معنا و طی چند س��ال و با نمایان‬ ‫ش��دن برخ��ی از چالش های قانون گ��ذاری در‬ ‫نظام اس�لامی‪ ،‬ای��ن فرایند را ب��ه قانون تبدیل‬ ‫کرده و عمال به بس��یاری از مشکالت فراروی‬ ‫جامعه پایان بخش��ید‪ .‬بدین صورت که از یک‬ ‫س��و‪ ،‬در نظام اس�لامی‪ ،‬حق تصوی��ب قوانین‬ ‫ب��ا مجلس ش��ورای اس�لامی بوده و ش��ورای‬ ‫نگهب��ان‪ ،‬تش��خیص انطب��اق (ع��دم مخالفت)‬ ‫ان قوانی��ن ب��ا ش��ریعت ی��ا قانون اساس��ی را‬ ‫برعه��ده دارد و از این روی هیچ قانونی جز در‬ ‫س��ایه تایید ش��ورای نگهبان‪ ،‬روی قانونیت به‬ ‫خ��ود نخواهد دید‪ ،‬و از س��وی دیگر در موارد‬ ‫مختلفی‪ ،‬نمایندگان مجلس ش��ورای اس�لامی‪،‬‬ ‫بر تایید مصوبه ای اص��رار کرده و اجرای ان را‬ ‫ضروری یا به مصلحت نظام دانس��ته و شورای‬ ‫نگهب��ان همچن��ان بر عدم اج��رای ان اصرار و‬ ‫تاکید می ورزید‪ .‬در مواردی از این قبیل که این‬ ‫دو نهاد در برابر یکدیگر ایس��تاده و یک نهاد بر‬ ‫ضرورت و مصلحت اجرای قانونی تاکید کرده‬ ‫و نه��اد دیگر‪ ،‬ان مصوبات را در قالب قواعد و‬ ‫موازین ش��ناخته ش��ده فقهى در بسیارى موارد‬ ‫حداقل با اطالق و کلیت مقررات مجلس منطبق‬ ‫نمى‏دید‪ ،‬دو اصطالح «ض��رورت و مصلحت»‬ ‫ب��ه سیس��تم قانون گ��ذاری نظام وارد ش��ده و‬ ‫در نهایت به تاس��یس نه��ادی در قالب مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نظام انجامید‪ .‬که در نهایت‬ ‫ب��ه روزامدی‪ ،‬کارایی و کارامدی قوانین کمک‬ ‫کرده و به مصلحت غایی اسالم و نظام اسالمی‬ ‫کمک نماید‪ .‬طبیعی است که مصلحت اندیشی‬ ‫کارشناس��انی (به نمایندگی و انتصاب از سوی‬ ‫ولی فقیه) که در مجمع تش��خیص مصلحت‪ ،‬با‬ ‫ش��ناخت دقیق موض��وع و در فرایند مصلحت‬ ‫اندیشی به اختالف ش��ورای نگهبان و مجلس‬ ‫خاتمه می دهند‪ ،‬در راستای اهداف نهایی اسالم‬ ‫و نظام اس�لامی قرار داش��ته و در کنار حجیت‬ ‫این اح��کام‪ ،‬متضم��ن کارامدی ش��ریعت نیز‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫گرچه اهل س��نت نیز در سالیان دور و در ذیل‬ ‫حکومت ه��ای جائ��ر به عنص��ر مصلحت‪ ،‬در‬ ‫ذیل اموری چون مصالح مرس��له‪ ،‬اس��تصالح‪،‬‬ ‫استحس��ان‪ ،‬قیاس‪ ،‬سد و فتح ذرایع و به خاطر‬ ‫کمبود منابع روایی‪ ،‬اهتمام ویژه ای داش��تند‪ ،‬اما‬ ‫به خاطر اینکه این مصلحت ها‪ ،‬مصالح مرس��له‬ ‫و غیر الزامی بوده و در قالب اموری استحسانی‬ ‫(خودخوانده) انجام شده و شناخت این مصالح‬ ‫بر عهده افرادی بدون صالحیت انجام می ش��د‪،‬‬ ‫از ای��ن روی‪ ،‬اینگونه مصلحت ها‪ ،‬بیش از انکه‬ ‫مطابق روح ش��ریعت ب��وده و تضمین کننده ان‬ ‫باشد‪ ،‬به مصلحت های خودخوانده تبدیل شده‬ ‫و از این روی‪ ،‬در فقه ش��یعه م��ورد اقبال واقع‬ ‫نشد‪ .‬و این در حالی است که مصلحت در نظام‬ ‫فقه ش��یعه‪ ،‬مصلحتی الزام اور و منطبق بر روح‬ ‫شریعت بوده و توسط فقیه جامع الشرایط انجام‬ ‫می ش��ود‪ .‬و به مقوالت مهم��ی چون مصلحت‬ ‫نظام‪ ،‬مصلحت اسالم‪ ،‬مصلحت جامعه اسالمی‬ ‫عنایت دارد‪g .‬‬ ‫ی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسالمی‬ ‫*عضو هیات علم ‬ ‫‪72‬‬ ‫اندیشه سیاسی امام د رگفت و گو با حجت االسالم والمسلمین نجف لک‏زایی‬ ‫‪9‬‬ ‫ حکومت غیر دینی‪ ،‬انسان را‬ ‫متعالی نمی کند‬ ‫به مناسبت سالگرد ارتحال بنیانگذار جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬حضرت امام خمینی(ره) به سراغ‬ ‫حجت االسالم والمسلمین دکتر نجف لک‏زایی‪ ،‬رئیس پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی پژوهشگاه علوم‬ ‫و فرهنگ اسالمی و عضو هیات علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) رفتیم که در سوابق علمی ‪ -‬پژوهشی خود‪،‬‬ ‫اثار متعددی در حوزه اندیشه سیاسی حضرت امام(ره) دارند و جزو اساتید برجسته و صاحب سبک درس‬ ‫اندیشه‏های سیاسی امام خمینی(ره) نیز به شمار می‏روند‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه حضرتعالی یکی از اساتید‬ ‫صاحب‏نظ��ر در ح��وزه عل��وم سیاس��ی و‬ ‫ب��ه خص��وص اندیش��ه و فق��ه سیاس��ی‬ ‫حضرت امام خمینی(ره) هس��تید‪ ،‬به عنوان‬ ‫اولین س��وال بفرمایید اساسا دانش سیاسی‬ ‫در اندیش��ه بنیانگذار انقالب اسالمی ایران‬ ‫چه جایگاهی دارد؟‬ ‫‪ l‬بای��د عرض کنم با وجود انکه رفتارها و اقدامات‬ ‫سیاس��ی حضرت امام‪ ،‬دنیای سیاس��ت را به ش��دت‬ ‫متاث��ر از خودش کرده اس��ت‪ ،‬اما هن��وز ان چنان که‬ ‫باید و شایس��ته اس��ت‪ ،‬جای��گاه دانش سیاس��ی در‬ ‫اندیش��ه حضرت امام مورد توجه قرار نگرفته اس��ت‬ ‫و حتی متاس��فانه برخی افراد اساس��ا منکر اندیش��ه‬ ‫سیاس��ی برای ایش��ان بوده و دلیل خود را این مساله‬ ‫عن��وان کرده‏ان��د که چ��ون حضرت ام��ام در عرصه‬ ‫علم سیاس��ت موجود‪ ،‬تامالتی نداشته‏اند‪ ،‬در نتیجه‪،‬‬ ‫عالم سیاس��ی نبوده‏اند‪ .‬در حالی که به نظر بنده‪ ،‬امام‬ ‫خمینی(ره)‪ ،‬نه تنها علوم سیاس��ی‪ ،‬بلکه تمامی علوم‬ ‫انس��انی موجود در س��طح ایران و جهان را به چالش‬ ‫کش��یدند و داعیه‏دار علوم انسانی و سیاسی جدیدی‬ ‫ک��ه برخاس��ته از اموزه‏ه��ای الهی و وحیانی اس��ت‬ ‫بودند‪.‬‬ ‫توج��ه حضرت ام��ام به ش��کل دهی علوم‬ ‫انسانی جدید در عالم عینیت خودش را در‬ ‫کجا نشان می‏دهد؟‬ ‫‪ l‬یک نمونه از ان‪ ،‬اس��تقالل فرهنگی علوم و مراکز‬ ‫علمی اس��ت‪ .‬برای مثال‪ ،‬حضرت امام اسالمی شدن‬ ‫دانش��گاه را به معنای رها شدن دانشگاه از وابستگی‬ ‫فرهنگ��ی عن��وان ک��رده و در یکی از س��خنان خود‬ ‫می‏فرمایند‪ :‬معنای اس�لامی ش��دن دانشگاه این است‬ ‫که اس��تقالل پیدا ک��رده و خ��ودش را از غرب و از‬ ‫وابس��تگی به ش��رق جدا کند و یک مملکت مستقل‪،‬‬ ‫یک دانشگاه مستقل‪ ،‬یک فرهنگ مستقل داشته باشیم‪.‬‬ ‫و در ادامه فرمایش��ات خود می‏فرمایند‪ :‬ان چیزی که‬ ‫ما را می‏ترساند‪ ،‬وابستگی فرهنگی است و به فرموده‬ ‫ایش��ان‪ ،‬ما از دانشگاه استعماری می‏ترسیم‪ .‬این توجه‬ ‫حضرت امام نشان‏دهنده توجه خاص ایشان به علوم‬ ‫انس��انی برگرفت��ه از اموزه‏ه��ای دینی و الهی اس��ت‬ ‫که به مبانی فکری غرب و ش��رق وابس��تگی نداشته‬ ‫باش��د‪ .‬بنابراین‪ ،‬ما ش��اهد چالش جدی امام با علوم‬ ‫و مبانی غربی و ش��رقی هس��تیم‪ .‬دغدغه امام این بود‬ ‫که مس��لمانان می‏بایست سیاس��ت اسالمی ماخوذ از‬ ‫قران و س��نت را س��رلوحه زندگی سیاسی خودشان‬ ‫قرار بدهند‪.‬‬ ‫وجه تمایز و نقطه افتراق معرفت سیاس��ی‬ ‫اس�لامی با معرفت سیاس��ی دیگر مکاتب‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬سیاس��ت در فرهنگ اس�لامی به تدبیر به معنای‬ ‫س��امان دادن کارها به س��وی ه��دف از پیش تعیین‬ ‫ش��ده نیز تعریف شده اس��ت‪ .‬این هدف‪ ،‬در حقیقت‬ ‫همان س��عادت قصواس��ت که مقدمات رسیدن به ان‬ ‫در اخ��رت‪ ،‬در ای��ن دنیا فراهم می ش��ود‪ .‬از این رو‪،‬‬ ‫در جه��ان اس�لام‪ ،‬معرف��ت سیاس��ی‪ ،‬غایت‏محور‪،‬‬ ‫اخالق‏مح��ور‪ ،‬فضیلت‏مح��ور و در ی��ک کالم‪،‬‬ ‫هدایت‏محور اس��ت‪ .‬به همین دلیل اگر دولت‪ ،‬نهادی‬ ‫اس��ت که مردم را به س��عادت قصوا هدایت می‏کند‪،‬‬ ‫الزم اس��ت که خودش نیز هدایت شده باشد‪ .‬بدیهی‬ ‫اس��ت که تنها دولت و هیات حاکم��ه صالح‪ ،‬عادل‪،‬‬ ‫هدایت‏ش��ده‪ ،‬فضیلت‏محور و خودس��اخته می‏تواند‬ ‫ترویج کنن��ده فضایل و از بین برنده رذایل باش��د‪ .‬از‬ ‫این رو‪ ،‬در عمل و دانش سیاس��ی مس��لمانان‪ ،‬پیوند‬ ‫اخالق و سیاست‪ ،‬ناگسستنی است؛ زیرا پیوند دین و‬ ‫سیاست ناگسستنی است‪.‬‬ ‫دیدگاه حضرت امام درباره مفهوم سیاست‬ ‫چیست؟‬ ‫‪ l‬ایش��ان در یک مورد به ط��ور عمومی به تعریف‬ ‫سیاس��ت پرداخته اند و در جای دیگر به طور خاص‬ ‫و از زاوی��ه ارزش��ی به مقوله سیاس��ت توجه کرده و‬ ‫گونه های مختل��ف ان را ارائه کرده اند‪ .‬نگاه عمومی‬ ‫حضرت امام به سیاس��ت را می ت��وان در این عبارت‬ ‫ایش��ان ک��ه می فرماین��د‪« :‬مگر سیاس��ت چیس��ت؟‬ ‫رواب��ط بین حاکم و ملت‪ ،‬روابط بین حاکم و س��ایر‬ ‫حکومت ها‪ ،‬جلوگیری از مفاس��دی که هس��ت‪ ،‬همه‬ ‫اینها سیاست است» نشان داد‪.‬‬ ‫تبیین ش��ما از دی��دگاه امام خمینی (ره) در‬ ‫خصوص رابطه دین و سیاست چیست؟‬ ‫‪ l‬به نظر می رس��د در این مورد‪ ،‬تامل دوباره و دقت‬ ‫بیشتر از سوی همه محققان در سخنان امام الزم باشد‪.‬‬ ‫به نظر بنده‪ ،‬هنوز حتی بس��یاری از کسانی که قائل به‬ ‫پیوند عمیق دین اس�لام و سیاس��ت هستند‪ ،‬به تبیین‬ ‫نظری این بح��ث اهتمام و توجه الزم را نداش��ته اند‬ ‫و احیانا مس��اله عینیت دین و سیاس��ت را سخنی از‬ ‫س��ر تاکید بر رابطه دین و سیاس��ت دانس��ته اند؛ در‬ ‫حالی که در بینش و نگ��رش حضرت امام این گونه‬ ‫نیست‪ .‬به نظر ایش��ان حتی احکام اخالقی اسالم هم‬ ‫سیاس��ی است‪ .‬چون دین اس�لام‪ ،‬هدایت جامعه در‬ ‫همه شئون ان را بر عهده دارد پس تماما سیاسی است‪.‬‬ ‫به نظر حضرت امام حتی انجایی که دعوت های الهی‬ ‫منحص��را مربوط به وظایف و روابط ش��خصی افراد‬ ‫اس��ت باز هم از معنای اجتماعی و سیاسی برخوردار‬ ‫اس��ت‪ .‬با توجه به دیدگاه های امام درباره پیوند عمیق‬ ‫میان دین و سیاست است که معظم له به نقد دیدگاه ها‬ ‫و عملکرد رایج در میان مس��لمانان پرداخته است‪ .‬به‬ ‫نظر ایشان فاصله بسیار زیادی میان دعوت اسالمی در‬ ‫اصالت ان و انچه امروز به نام اس�لام ترویج می شود‬ ‫وجود دارد‪ .‬انکار ش��دید اجتماعی ظاهرا باعث ش��د‬ ‫تا امام س��وگند بخورند که اسالم دینی سیاسی است‪.‬‬ ‫حتی می ت��وان گفت که فهم نادرس��ت از اس�لام و‬ ‫رابطه ان با سیاس��ت یکی از موانع جدی بر س��ر راه‬ ‫مبارزات امام و امت اس�لامی با ستمگران و مستبدان‬ ‫و اس��تعمارگران ب��ود‪ .‬بنابرای��ن امام ناگزی��ر بود از‬ ‫س��ویی با دیدگاه های دین ستیزان اعم از رژیم پهلوی‬ ‫و غرب گرایان و س��کوالرها برخورد نقادانه داش��ته‬ ‫باش��د و از طرف دیگر نادرستی دیدگاه متحجران و‬ ‫مقدس ماب��ان و مدعیان حفاظت از دین و معنویت را‬ ‫افتابی کند‪.‬‬ ‫اگر موافق باش��ید در ای��ن بخش به دیدگاه‬ ‫حضرت امام خمینی(ره) نس��بت به مردم و‬ ‫جایگاه انها در نظام سیاسی بپردازیم؟‬ ‫‪ l‬اساسی ترین نقش��ی که حضرت امام خمینی(ره)‬ ‫برای مردم قائل ش��ده اند‪ ،‬نق��ش مردم در تعیین رهبر‬ ‫است‪ .‬چنانکه ایشان در تشریح این مساله می فرمایند‪:‬‬ ‫اگ��ر مردم به خبرگان رای دادن��د تا مجتهد عادلی را‬ ‫برای رهبری حکومتش��ان تعیین کنند‪ ،‬وقتی انها هم‬ ‫ف��ردی را تعیین کردند تا رهب��ری را به عهده بگیرد‪،‬‬ ‫قهرا او مورد قبول مردم است‪ .‬در این صورت‪ ،‬او ولی‬ ‫منتخب مردم می شود و حکمش‪ ،‬نافذ است‪.‬‬ ‫همچنی��ن مردم نقش نظارتی دارند‪ .‬پس از تاس��یس‬ ‫حکومت اس�لامی بای��د با توجه به اصل مس��ئولیت‬ ‫همگانی مراقبت کنند ک��ه کارگزاران حکومتی دچار‬ ‫خطا و انحراف نش��وند‪ .‬اینجا الزم اس��ت بدین نکته‬ ‫نیز اش��اره کنم که حکومت ها از یک منظر‪ ،‬سه دسته‬ ‫هس��تند‪ :‬اول‪ ،‬حکومت های مقید به رضایت مردم و‬ ‫خدا؛ این همان حکومت اسالمی است که مشروعیت‬ ‫کار ویژه اساسی نظام‬ ‫سیاسی اسالم و در واقع‬ ‫هدف نظام سیاسی‪،‬‬ ‫زمینه سازی برای تقرب‬ ‫به خداوند تبارک و تعالی‬ ‫است‪ .‬تمام تصمیمات و‬ ‫برنامه ها در نظام سیاسی‬ ‫اسالم از جمله توسعه و‬ ‫تعالیفرهنگی‪،‬سیاسی‪،‬‬ ‫اقتصادی و عمرانی در‬ ‫همین مسیر است‬ ‫خود را از شرع می گیرد و قدرت و کارامدی خود را‬ ‫از بیعت م��ردم و خدمت برای انان و جلب رضایت‬ ‫انها اخذ می کند‪.‬‬ ‫دوم‪ ،‬حکومت های��ی که فقط خود را مقید به رضایت‬ ‫اکثریت می دانند‪ .‬ای��ن حکومت ها در صورت تحقق‬ ‫واقعی‪ ،‬حکومت های دموکراتیک خواهند بود که امام‬ ‫انها را ناقص‪ ،‬نارس��ا و تک بع��دی‪ ،‬مادی و اقتصادی‬ ‫می خوان��د‪ .‬این حکومت‪ ،‬هم��ان دنیاگرایی در تعبیر‬ ‫قرانی است‪ .‬و سوم‪ ،‬حکومت هایی که در تحقق خود‬ ‫نه به رضایت مردم توجه دارند و نه به رضایت خدا‪.‬‬ ‫این حکومت ها‪ ،‬دیکتاتوری و استبدادی هستند‪.‬‬ ‫کارویژه های نظام سیاسی اسالمی در کالم‬ ‫حضرت امام شامل چه مواردی می شود؟‬ ‫‪ l‬از منظر حض��رت امام خمینی‪ ،‬کار ویژه اساس��ی‬ ‫نظام سیاس��ی اس�لام و در واقع هدف نظام سیاسی‪،‬‬ ‫زمینه س��ازی برای تقرب به خداون��د تبارک و تعالی‬ ‫اس��ت‪ .‬تمام تصمیمات و برنامه ها در نظام سیاس��ی‬ ‫اس�لام از جمله توس��عه و تعالی فرهنگی‪ ،‬سیاس��ی‪،‬‬ ‫اقتص��ادی و عمرانی در همین مس��یر اس��ت‪ .‬اهداف‬ ‫دیگری مثل اجرای احکام اس�لام یا تحقق عدالت از‬ ‫اهداف میانی به حس��اب می ایند‪ .‬اسالم و قران کریم‬ ‫امده اند که انس��ان را با همه ابعادی که انس��ان دارد‪،‬‬ ‫بسازند‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه حکومت در فلسفه سیاسی‬ ‫بح��ث مهم��ی به ش��مار م��ی رود‪ ،‬تفاوت‬ ‫حکومت اس�لامی و غیراسالمی در اندیشه‬ ‫امام خمینی(ره) چیست؟‬ ‫‪ l‬امام خمینی به این مساله تاکید کرده اند که حکومت‬ ‫غیردینی اگرچه امین هم باش��د‪ ،‬نمی تواند انس��ان را‬ ‫تربی��ت کند‪ ،‬زی��را حکومت ب��دون دی��ن‪ ،‬نمی داند‬ ‫که انس��ان را بر چه اس��اس و برای چ��ه تربیت کند‪.‬‬ ‫چنانکه در این رابط��ه می فرمایند‪ :‬اینکه ما می گوییم‬ ‫هیچ رژیمی مثل حکومت اسالمی نمی تواند انسان و‬ ‫ملت های انس��انی را ان طوری که باید اداره و تربیت‬ ‫کند؛ این برای ان است که همه رژیم های غیرتوحیدی‬ ‫مثل رژیم هایی که به دس��ت غیر انبیا وجود پیدا کرده‬ ‫اس��ت‪ ،‬انقدری که بینش دارن��د‪ ،‬اگر ما فرض بکنیم‬ ‫که اینها صددرصد هم امین هس��تند و دلس��وز برای‬ ‫ملت ها‪ ،‬لکن شعاع بینش بشر را باید دید تا کجاست‬ ‫و انسان تا کجا می تواند سیر بکند و احتیاجات انسان‬ ‫چقدر است‪ .‬انسان مثل حیوان نیست که احتیاجش به‬ ‫خوردن و خوابیدن باشد‪.‬‬ ‫انس��ان‪ ،‬موجودی اس��ت که خدای تب��ارک و تعالی‪،‬‬ ‫او را خل��ق کرده اس��ت برای اینکه هم��ه جهاتی که‬ ‫در عالم هس��ت‪ ،‬در انسان هس��ت‪ .‬رژیم های بشری‬ ‫بر فرض اینکه صالح باش��ند تا حدودی که دیدش��ان‬ ‫هس��ت‪ ،‬انسان را پیش می برند‪ .‬راجع به ان چیزهایی‬ ‫که مربوط به باطن انس��ان است‪ ،‬حکومت ها هیچ کار‬ ‫ندارند‪ .‬تنها رژیم و مکتبی که کار دارد به انسان‪ ،‬قبل‬ ‫از اینکه این دانه کاشته بشود تا ان وقت که اخر است‬ ‫ب انبیاست‪.‬‬ ‫و اخر ندارد‪ ،‬مکت ‬ ‫همه اینها برای این است که این مکتب های توحیدی‬ ‫که باالترینش اس�لام است‪ ،‬امده اند برای اینکه انسان‬ ‫درس��ت کنند‪ .‬اس�لام اس��ت که می تواند انسان را از‬ ‫مرتب��ه طبیعت تا مرتبه روحانی��ت‪ ،‬تا فوق روحانیت‬ ‫تربیت کن��د‪ .‬تاکید فرمایش حضرت امام بر نامحدود‬ ‫بودن کمال انسان‪ ،‬متناسب با ارمان نامحدودی است‬ ‫که ایشان برای انسان قائلند‪ ،‬یعنی مقام فوق روحانیت‬ ‫که لقای الهی است‪ .‬اسالم در کنار مقررات اجتماعی‪،‬‬ ‫اقتصادی و غیره به تربیت انس��ان براس��اس ایمان به‬ ‫خدا تکیه کرده و در هدایت جامعه از این بعد‪ ،‬بیشتر‬ ‫برای هدایت انس��ان به طرف تعالی و س��عادت عمل‬ ‫می کند‪g .‬‬ ‫‪73‬‬ ‫نظریه ابداعی حضرت امام خمینی(ره) در اصول فقه‬ ‫صاحب مکتب فقه سیاسی‬ ‫سید جواد میرخلیلی‬ ‫‪10‬‬ ‫‪74‬‬ ‫حضرت امام خمین��ی(ره) با این فرض که فقه‬ ‫شیعه توان پاس��خگویی به مشکالت عصر حاضر را‬ ‫دارد وارد عرص��ه مبارزه ش��د‪.‬او که یک��ی از فقهای‬ ‫صاحب مکتب و نظر در حوزه فقه سیاس��ی است از‬ ‫رهگذر همین مکتب توانس��ت بسیاری از مشکالت‬ ‫و معض�لات عصر جدید را پاس��خ دهد و حکومتی‬ ‫را بنا نهد که بر پایه اس�لام و مبانی اس�لامی ش��کل‬ ‫گرفته است‪ .‬در این نوشتار بر اساس کتاب خطابات‬ ‫قانونیه به تبیی��ن این نظریه ابداعی حضرت امام(ره)‬ ‫خواهیم پرداخت‪.‬‬ ‫یک��ی از نواوری‏های مهم حضرت امام خمینی(ره)‬ ‫در اصول فقه‪ ،‬نظریه خطابات قانونیه اس��ت‪ .‬در اغاز‬ ‫ب��ه تعریف ای��ن نظریه ابداعی حض��رت امام(ره) و‬ ‫سپس به ادله ان و نیز نظرات دو تن از اساتید حوزه‬ ‫در باب این نظریه می‏پردازیم‪.‬‬ ‫تعریف نظریه خطابات قانونیه‪:‬‬ ‫چن��ان که در این کتاب امده اس��ت‪ ،‬نظریه خطابات‬ ‫قانونی��ه‪ ،‬دیدگاهی اس��ت درباره چگونگی تش��ریع‬ ‫احکام در ش��ریعت اس�لام‪(.‬ص ‪ 8‬خطابات قانونیه)‬ ‫ای��ن نظریه در پاس��خ به این پرس��ش اصلی ش��کل‬ ‫می‏گی��رد که ایا خطابات ش��رعیه‏ای که از طریق انها‬ ‫احکام ش��رعی اثبات می‏ش��ود‪ ،‬اصالت��ا متوجه افراد‬ ‫است یا جامعه؟‬ ‫جواب‪ :‬صاحب نظریه بر این باور است که خطابات‬ ‫ش��رعیه باالصاله متوجه جامعه است و اگر افراد نیز‬ ‫خود را مخاطب شارع می‏بینند‪ ،‬از ان‏روست که افراد‬ ‫جامعه مخاطب شارع می‏باشند‪.‬‬ ‫خطاب��ی که باالصال��ه متوجه جامعه اس��ت‪ ،‬خطاب‬ ‫قانونی نامیده می‏شود‪.‬‬ ‫بر اس��اس این نظریه‪ ،‬اراده تش��ریعی ش��ارع مقدس‬ ‫عبارت است از اراده انجام تکلیف از سوی مکلف و‬ ‫برانگیختن او برای عمل به تکلیف نیست‪ ،‬بلکه اراده‬ ‫قانون‏گذاری و جعل احکام علی نحوالعموم است‪.‬‬ ‫حضرت ام��ام(ره) از انچه گفته ش��د‪ ،‬با تعبیر جعل‬ ‫عمومی قانونی یاد می‏کنند‪( .‬همان‪ ،‬ص ‪)9‬‬ ‫نکت��ه مهم‪ :‬در خطابات قانونیه‪ ،‬برانگیختن مکلفان یا‬ ‫انبعاث انان به انجام تکلیف‪ ،‬به صورت جزئیه معتبر‬ ‫اس��ت نه به صورت موجب��ه تمامی؛ لذا همین که در‬ ‫مجموعه مورد مخاطب‪ ،‬کس��انی باشند که از خطاب‬ ‫برانگیخته شوند‪ ،‬برای صحت خطاب کافی است‪.‬‬ ‫‪ -2‬ادله نظریه خطابات قانونیه با استفاده از نوشته‏ها‬ ‫و تقری��رات درس‏های ام��ام خمین��ی(ره) در منابع‬ ‫مناه��ج االصول‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص ‪25-28‬؛ تهذیب االصول‪،‬‬ ‫ج ‪ ،1‬ص ‪ 437 -439‬و تنقی��ح االص��ول‪ ،‬ج ‪ ،2‬ص‬ ‫‪123-128‬‬ ‫ال��ف) وجدان؛ کس��ی که عده‏ای را ب��ه انجام کاری‬ ‫ف��را می‏خواند‪ ،‬بالوجدان‪ ،‬یک خطاب برای همه انها‬ ‫ب��ه کار می‏برد؛ نه اینکه ه��ر فردی از ان مجموعه را‬ ‫با خطابی مس��تقل (هر چند ب��ه صورت خطاب‏های‬ ‫مستقل منحل شده از خطاب مجموعه) مخاطب قرار‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫مبن��ای این وجدان را می‏ت��وان پرهیز طبع از لغویت‬ ‫دانس��ت؛ زیرا وقتی برای جعل قانون و تشریع حکم‬ ‫برای ی��ک مجموعه‪ ،‬یک خطاب کفایت کند‪ ،‬به کار‬ ‫بردن خطابات متعدد (ه��ر چند تعدد انها به انحالل‬ ‫حاصل شود) امری لغو خواهد بود‪( .‬همان‪ ،‬ص ‪)10‬‬ ‫ب) وحدت مالک در اخبار و انش��اء؛ همان‏گونه که‬ ‫در اخب��ار‪ ،‬حکم ب��رای یک موض��وع در نظر گرفته‬ ‫می‏ش��ود و نمی‏توان با توجه ب��ه تعدد افراد‪ ،‬به تعدد‬ ‫اخبار نیز ملتزم شد‪ ،‬در انشاء نیز همین گونه است‪.‬‬ ‫مثال‪ :‬اگر کس��ی بگوید اتش سرد اس��ت‪ ،‬نمی‏توان‬ ‫گفت ب��ه تعداد اف��راد و مصادیق ات��ش‪ ،‬خبر داده‪،‬‬ ‫بلکه تنها یک خبر از او صادر ش��ده است‪ .‬شاهد این‬ ‫مدعا اینکه چنین کس��ی تنها یک دروغ گفته اس��ت‪،‬‬ ‫نه دروغ‏های متعدد‪ ،‬به تعداد افراد و مصادیق اتش‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬در انش��اء نیز کسی که عنوان یک مجموعه‬ ‫را مورد خطاب قرار می‏دهد و حکمی جعل می‏کند‪،‬‬ ‫ی��ک قانون جع��ل کرده و باالصاله اف��راد را حتی به‬ ‫صورت انحاللی هم مورد خطاب قرار نداده اس��ت‪.‬‬ ‫(همان‪ ،‬ص ‪)11-10‬‬ ‫ج) وحدت تش��ریع در احکام تکلیفی و وضعی؛ در‬ ‫اح��کام وضعی نمی‏توان به خطاب��ات جزئی متوجه‬ ‫اف��راد (در مقاب��ل خطابات قانونیه) ملتزم ش��د؛ زیرا‬ ‫ح��االت و ش��رایط اف��راد مکلف متفاوت اس��ت‪ ،‬و‬ ‫الت��زام به خطابات جزئی موجب هرج و مرج در فقه‬ ‫می‏شود و چنین چیزی به ضرورت فقه باطل است‪.‬‬ ‫ب��رای مثال نمی‏ت��وان گفت خونی ک��ه محل ابتالی‬ ‫مکلف نیست‪ ،‬نجس هم نمی‏باشد‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه تش��ریع در احکام تکلیفی و وضعی‬ ‫یکسان است‪ ،‬پس احکام تکلیفی نیز به همین منوال‬ ‫خواهد بود؛ یعنی اح��کام تکلیفی نیز بدون توجه به‬ ‫حاالت افراد مکلف جعل شده است‪(.‬همان‪ ،‬ص ‪)11‬‬ ‫د) ع��دم تخلف در اراده اله��ی؛ اگر قائل به خطابات‬ ‫قانونی��ه نباش��یم‪ ،‬باید بگویی��م اراده اله��ی به انجام‬ ‫تکلیف توس��ط مکلف تعلق گرفته است؛ با توجه به‬ ‫اینکه اراده الهی تخلف‏ناپذیر است‪ ،‬پس باید عصیان‬ ‫اوامر و نواهی ش��ارع مقدس امکان‏پذیر نباش��د؛ در‬ ‫حالی که عصیان بالضروره وجود دارد‪.‬‬ ‫بنابرای��ن‪ ،‬در خطاب��ات ش��رعی‪ ،‬اراده خداون��د به‬ ‫انجام تکلیف توس��ط مکلف تعل��ق نگرفته‪ ،‬بلکه به‬ ‫قانون‏گذاری و جعل کلی تعلق گرفته اس��ت‪(.‬همان‪،‬‬ ‫ص ‪)11-12‬‬ ‫هـ) شیوه عقالیی در قانون‏گذاری‏های عرفی؛ قوانین‬ ‫عرفی که در نظام‏های حقوقی مختلف جعل می‏شود‪،‬‬ ‫به ص��ورت کلی اس��ت و مخاط��ب ان‪ ،‬کل جامعه‬ ‫اس��ت‪ ،‬نه افراد مکلف و حاالت مختلف انها‪ .‬شارع‬ ‫نیز در ش��یوه قانون‏گذاری و تشریع‪ ،‬صاحب طریقه‬ ‫جدیدی نیست‪.‬‬ ‫تعبیر حضرت امام در این مورد‪ ... :‬کما یظهر بالتا ّمل‬ ‫فی القوانین العرفیه‪(.‬همان‪ ،‬ص ‪)12‬‬ ‫‪ .3‬نظریه خطابات قانونیه حضرت امام(ره) از دیدگاه‬ ‫ایت اهلل محمد مومن‪:‬‬ ‫ایش��ان بر این باور است که یکی از مبانی حضرت امام‬ ‫در اص��ول این بود که تکالیف و خطابات ش��ارع به‬ ‫مردم را خطابات قانونیه می‏دانستند و در توضیح این‬ ‫نظریه می‏گویند‪:‬‬ ‫«خطاب��ات و تکالیفی که از طرف موال به اش��خاص‬ ‫می‏ش��ود بر دو گونه اس��ت‪ :‬گاهی خطاب شخصی‬ ‫اس��ت؛ بدین‏معنا ک��ه خصوص یک ف��رد را در نظر‬ ‫می‏گی��رد و به ان فرد بالخص��وص می‏گوید این کار‬ ‫را بک��ن‪ ،‬ی��ا کار را نکن؛ امر یا نه��ی می‏کند‪ .‬امام از‬ ‫این‏گون��ه خط��اب و تکلی��ف تعبی��ر می‏فرمودند به‬ ‫خطاب و تکلیف شخصی که خصوص یک نفر مورد‬ ‫تکلیف اس��ت‪ .‬و در این جه��ت‪ ،‬واجب و حرام هم‬ ‫فرقی نمی‏کند‪ .‬عمده این اس��ت که موال از خصوص‬ ‫این شخص چیزی را می‏خواهد‪».‬‬ ‫اما گاهی خطاب‪ ،‬ش��خصی نیست و یک تکلیف به‬ ‫صورت قانون جعل می‏شود‪ .‬و تکلیف متوجه افراد‪،‬‬ ‫به صورت جمعی می‏ش��ود که عموم و اطالق هم در‬ ‫این جهت تفاوتی ندارد‪ .‬برای مثال می‏گویند هر کس‬ ‫که به تکلیف رس��ید‪ ،‬وظیفه‏اش این اس��ت که نماز‬ ‫بخواند؛ یا مثال می‏گویند ای اهل قم‪ ،‬ای طالب ‪ -‬به‬ ‫صورت جمع ‪ -‬شما باید این کار را بکنید‪ .‬یا ممکن‬ ‫است به ش��خص بگویند‪ ،‬اما نه به صورت شخصی‬ ‫و خاص‪.‬‬ ‫برای مثال‪ ،‬ش��خصی که می‏خواهد به مسافرت برود‪،‬‬ ‫ب��ه فرزندش می‏گوید من م��ی‏روم و تو هر روز باید‬ ‫یک نان بگیری و در خانه فالنی ببری‪ ،‬که به شخص‬ ‫گفت��ه‪ ،‬اما گفته ه��ر روز که م��وردش مورد خاص‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه جمع بین موارد کرده است‪.‬‬ ‫به گفته ایت اهلل مومن‪ ،‬مبن��ای حضرت امام(ره) این‬ ‫حضرت امام خمینی(ره)‬ ‫با این فرض که‬ ‫فقه شیعه توان‬ ‫پاسخگویی به‬ ‫مشکالت عصر حاضر‬ ‫را دارد وارد عرصه‬ ‫مبارزه شد‪.‬او که یکی‬ ‫از فقهای صاحب‬ ‫مکتب و نظر در‬ ‫حوزه فقه‬ ‫سیاسی است‬ ‫بود که در موردی که قرار اس��ت نس��بت به شخص‬ ‫خاصی و مورد خاص��ی‪ ،‬بالخصوص وظیفه‏ای مقرر‬ ‫ش��ود و خطاب به او متوجه ش��ود‪ ،‬باید ان شخص‬ ‫قدرت بر انجام ان کار داشته باشد‪ .‬اگر شخص عاجز‬ ‫باش��د و قدرت بر انجام مامور به ی ا ترک منهی عنه را‬ ‫نداشته باشد‪ ،‬از نظر امام معنا ندارد موالیی که متوجه‬ ‫حال این ش��خص باشد‪ ،‬از او انجام کار یا ترک کاری‬ ‫را بخواهد‪.‬‬ ‫مثل این است که به این دیوار چنین امر یا نهی بکند‬ ‫که امکان ن��دارد‪( .‬همان‪ ،‬گفت وگو با ایت اهلل مومن‪،‬‬ ‫ص ‪)65-99‬‬ ‫‪ -4‬نظری��ه خطاب��ات قانونی��ه حضرت ام��ام(ره) از‬ ‫دیدگاه ایت اهلل محمد صادق الریجانی‪:‬‬ ‫ایشان معتقد است کشف اینکه یک نظریه ابداع است‬ ‫یا خیر‪ ،‬دایر مدار این است که ما اثار معاصران ایشان‬ ‫و اثار کس��انی که متقارن العصر ایشان بودند را داشته‬ ‫باشیم‪.‬‬ ‫به هر حال ایش��ان با مفروض گرفتن این مس��اله که‬ ‫حضرت امام(ره) مبدع این نظریه اس��ت‪ ،‬این نظریه‬ ‫را این‏گونه بیان می‏کند که حضرت امام(ره)‪ ،‬در چند‬ ‫ج��ا بحث خطابات قانونیه را مطرح می‏کنند‪ .‬یکی از‬ ‫این موارد در بحث خروج از ابتالست‪.‬‬ ‫ایش��ان مقصود از خطابات قانونیه حضرت امام(ره)‬ ‫را این‏گون��ه بیان می‏کن��د‪ :‬مرحوم ام��ام می‏فرمایند‬ ‫که ما اگ��ر تکلیف را به صورت خطابات ش��خصی‬ ‫بگیری��م در ای��ن صورت خطاب به خ��ارج از محل‬ ‫ابتال مس��تهجن و قبیح اس��ت و معقول نیست؛ چون‬ ‫جعل داعی نسبت به چیزی که خودش منترک است‪،‬‬ ‫لغو است‪.‬‬ ‫برای مثال‪ ،‬ما بگوییم التش��رب خمری را که در هند‬ ‫است‪ .‬این لغو اس��ت؛ چون خودش منترک است‪ .‬یا‬ ‫در مورد عص��ات و کفار که می‏دانیم عمل نمی‏کنند‪،‬‬ ‫تکلیف کردن لغو است‪.‬‬ ‫یا در مورد کس��انی که خودش��ان داع��ی دارند برای ‬ ‫ترک ‪ -‬نه از باب خروج از ابتال‪ -‬مثال در باب کشف‬ ‫ع��ورت خیلی از مردم یک داعی طبعی دارند که این‬ ‫کار را نکنند‪ ،‬نهی از کش��ف ع��ورت در انجاها لغو‬ ‫است‪.‬‬ ‫در حالی که به لحاظ فقهی مس��لم است که عصات‬ ‫و کف��ار تکلیف دارند‪ .‬یا کس��ی که خودش داعی‬ ‫طبعی دارد برای عدم کش��ف عورت‪ ،‬می‏ش��ود او‬ ‫را نهی کرد‪ .‬یا مثال دیگری که ایش��ان ذکر نکرده‪،‬‬ ‫ولی در همان بحث خروج از محل ابتال و نظایرش‬ ‫هست‪ ،‬اگر کسی خودش داعی طبعی دارد که نماز‬ ‫ش��ب بخواند ‪ -‬حاال نماز ش��ب را اگر به صورت‬ ‫تق��رب احتمالی درس��ت کنیم ‪ -‬یا اک��رام به علما‬ ‫کن��د‪ ،‬دیگر امر اکرم العلما ی��ا امر به خواندن نماز‬ ‫شب لغو است‪.‬‬ ‫در حال��ی که همه این موارد به لحاظ فقهی روش��ن‬ ‫اس��ت که لغو نیست و تکلیف ش��ان جایز است‪ .‬امام‬ ‫می‏فرماید راه حلش همین است که ما می‏گوییم‪ ،‬یعنی‬ ‫قائل به خطابات قانونی ش��ویم‪ ،‬نه ش��خصی‪ .‬وقتی‬ ‫موال می‏فرماید‪ :‬ال تشرب الخمر‪ ،‬این التشرب الخمر‬ ‫به صورت ضرب قانون است‪.‬‬ ‫در ای��ن قان��ون هم عالم داخل اس��ت ه��م جاهل‪،‬‬ ‫ه��م قادر داخل اس��ت و ه��م غیر ق��ادر‪ ،‬هم عاصی‬ ‫و هم کافر‪ ،‬هم کس��ی ک��ه داعی طبع��ی دارد‪ ،‬همه‬ ‫داخ��ل هس��تند؛ چ��ون موض��وع عبارت اس��ت از‬ ‫المکل��ف‪ .‬ل��ذا در مرحل��ه خط��اب و تکلی��ف‪ -‬بر‬ ‫خالف مش��هور‪ -‬تکلیف مش��روط به قدرت نیست‬ ‫ش��رعا؛ قدرت ش��رط تکلیف نیس��ت‪ ،‬بلکه ش��رط‬ ‫تنجیز اس��ت‪( .‬همان‪ ،‬گفت وگو با ایت اهلل الریجانی‬ ‫‪ ،‬ص ‪)183-200‬‬ ‫‪75‬‬ ‫شیرین ترین درس ها از تلخ ترین حادثه‬ ‫هلل هاشم زاده هریسی‬ ‫ایت ا ‬ ‫‪11‬‬ ‫*‬ ‫حض��رت ام��ام (ره) در موقعیتی از دس��ت‬ ‫ما رفت که ش��اید در تمام‬ ‫دوران انق�لاب چنی��ن‬ ‫موقعیت حساس و نامناسبی‬ ‫پیش نیام��ده بود‪ .‬مس��اله‬ ‫قائم مق��ام رهب��ری ک��ه به‬ ‫ظاه��ر ی��ک عام��ل اتکا و‬ ‫امیدی برای ملتمان محسوب می شد اشکال اساسی‬ ‫پیدا کرده و فرو ریخته بود‪ ،‬مساله بازنگری قانون‬ ‫اساسی و تغییر بنیادهای قوای کشوری‪ ،‬انتخابات‬ ‫سرنوشت ساز و بسیار حساس ریاست جمهوری‪،‬‬ ‫غوغای سلمان رشدی و تهاجمات شدید سیاسی‬ ‫و فش��ارهای بین المللی‪ ،‬بن بست مذاکرات صلح‬ ‫و وضعیت فرسایش��ی نه جنگ و نه صلح و اوج‬ ‫تورم و گرانی و مش��کالت زندگی مردم و مسائل‬ ‫مختل��ف دیگر که در حل تدریج��ی هرکدام انها‬ ‫بوجود با برکت و گره گشای حضرت امام سخت‬ ‫نیازمن��د بودیم‪ ،‬البته ما پیوس��ته به وجود امام نیاز‬ ‫داش��تیم ولی به نظر می رسید که برای این چند ماه‬ ‫اخی��ر بیش از هر روز و ه��ر وقت دیگر به وجود‬ ‫رهگشا و دم مسیحای او نیازمند بودیم‪.‬‬ ‫چه سری و چه حکمتی در این تقدیر الهی در کار‬ ‫بود که در بدترین و حساسترین شرایط‪ ،‬خدا‪ ،‬امام‬ ‫و راهب��ر ما را که بی��ش از هر زمان دیگر به وجود‬ ‫‪76‬‬ ‫مقدسش نیاز داشتیم از ما گرفت‪ .‬من پیوسته در رمز‬ ‫این تقدیر الهی و س��ر ان می اندیشیدم و یکدفعه به‬ ‫ذهنم ُم ْل َهم شد که در این تقدیر خدا پیامی است بس‬ ‫عظیم و ارزش��مند و در ای��ن حادثه تلخ و جانگداز‪،‬‬ ‫درس ش��یرین و اموزنده ای است برای ما و دشمنان‬ ‫ما که اماممان نیز باره��ا ان را برای ما یاداوری کرده‬ ‫بود و ان اینکه این انقالب که در اعماق جان ها ریشه‬ ‫دوانده است قائم به شخص نیست‪.‬‬ ‫این انقالب از ان خداس��ت و حافظ ان خداست‪.‬‬ ‫خداون��د در این حادثه جانگ��داز به ما اموخت که‬ ‫پیوس��ته امی��دوار و متک��ی به خدا باش��ید‪ ،‬هر چه‬ ‫هس��ت از او اس��ت و هموس��ت که رهبر شایسته‬ ‫و توانمن��دی همچون حضرت ام��ام(ره) برای این‬ ‫مل��ت و این انقالب ارزانی داش��ته و به او قدرت‪،‬‬ ‫عظمت‪ ،‬محبوبیت و نفوذ کالم بخش��یده و دل های‬ ‫بن��دگان حق طل��ب و صالح��ش را و محرومان و‬ ‫رنجدی��دگان جهان را به س��وی او متوجه س��اخته‬ ‫و مش��یت الهی بر این تعلق یافته اس��ت که در هر‬ ‫ش��رایطی و در تم��ام مواقع حس��اس و س��ختی ها‬ ‫ای��ن انقالب را حف��ظ کند و از اف��ات و حوادث‬ ‫مصون��ش بدارد‪ .‬این درس��ی اس��ت و حقیقتی که‬ ‫ام��ام بزرگوارم��ان بارها به ما گوش��زد کرده و در‬ ‫وصیتنام��ه تاریخ��ی و جاودانه خود نی��ز مکرر بر‬ ‫ان تاکید ورزیده و فرموده اس��ت‪« :‬بی تردید دست‬ ‫خدا با شماست اگر شما در خدمت او باشید‪ »...‬باز‬ ‫می فرماید‪« :‬با رفتن یک خدمتگزار در س��د اهنین‬ ‫ملت خللی حاصل نخواهد ش��د ک��ه خدمتگزاران‬ ‫ب��اال و واالت��ر در خدمتند و اهلل نگه��دار این ملت‬ ‫و مظلومان جهان اس��ت»‪ .‬ای��ن درس ها را از امام‬ ‫عزیزمان می ش��نیدیم ولی در حادثه رحلت امام ان‬ ‫را با چش��م خود دیدی��م و با وجود خودمان لمس‬ ‫کردی��م‪ ،‬اموختیم و در لوح دلم��ان نقش کردیم و‬ ‫ب��دان ایمان اوردیم و امروز مصمم تر‪ ،‬نیرومندتر و‬ ‫امیدوارتر از هر روز دیگریم‪.‬‬ ‫حادث��ه رحلت حض��رت امام در موقعیت حس��اس‬ ‫کش��ور ی��ک پی��ام جال��ب و درس اموزن��ده نیز به‬ ‫دش��منان انقالب داش��ت که ای کوردالن شما شاهد‬ ‫حادث��ه ای بودید که تنها نقطه امید ش��ما بود و برای‬ ‫ان لحظه شماری می کردید و این حادثه در مناسبترین‬ ‫و ایده ال ترین موقعیت و ش��رایطی که می توانس��تید‬ ‫ب��رای خ��ود تصور کنی��د اتف��اق افتاد ب��ا این حال‬ ‫نه تنها هیچ غلطی نتوانس��تید بکنید بلکه عامل ثبات‪،‬‬ ‫قدرت و عظمت بیشتر جمهوری اسالمی شد و نقطه‬ ‫امید ش��ما به نقطه یاس‪ ،‬ذلت و فاش ش��دن وعده ها‬ ‫و تحلیل های دروغین ش��ما ش��د منتظر چه فرصتی‬ ‫هس��تید؟! بی جهت و بی فایده عرض خود می برید و‬ ‫زحمت ما می دارید‪.‬‬ ‫به قول امام بزرگوار در وصیتنامه جاودانه خود‪« :‬خود‬ ‫را بیش از این معطل و رس��وا مسازید و عمر خود را‬ ‫بیش از این هدر ندهید یا به اسالم و انقالب اسالمی‬ ‫بپیوندید یا به کار دیگر مشغول شوید‪ ».‬در واقع پیام‬ ‫این حادثه به دش��منان اسالم و انقالب پیام ایه قران‬ ‫اس��ت که می فرماید‪« :‬یا اَی َها الن ْم ُل ا ْدخُ ُلوا َمس��اکِن َُک ْم‬ ‫الیَ ْح ِط َم ُ‬ ‫نک ْم ُس َلیْمانُ َو ُجنُو ُد ُه»‪1‬‬ ‫ای مورچگان به النه هایتان بلولید واگرنه‪ ،‬در زیر پای‬ ‫حشمت س��لیمان و س��پاهیان او‪ ،‬له و خرد خواهید‬ ‫گردید!!‬ ‫بهترین و باوفاترین امت‬ ‫در ط��ول انقالب در تمام ش��دائد و س��ختی های ان‬ ‫مخصوصا در تش��ییع پیکر مطهر حض��رت امام این‬ ‫حقیقت برای دنیا ثابت ش��د ک��ه ملت ایران بهترین‪،‬‬ ‫شایس��ته ترین و باوفاترین امتند نسبت به رهبرشان‪،‬‬ ‫ملت قان��ع‪ ،‬متحمل‪ ،‬فداکار‪ ،‬مق��اوم و ایثارگر‪ ،‬ملت‬ ‫پرش��ور‪ ،‬پرحماسه‪ ،‬شیفته و عاشق رهبر که در عشق‬ ‫او س��ر از پا نمی شناسند و به قاطعیت می توان گفت‬ ‫که تاریخ هرگز چنین امتی را نش��ان نداده و روزگار‬ ‫چنی��ن ملتی را به خود ندیده اس��ت‪ .‬امام بزرگوار از‬ ‫اغاز نهضت و قیامش این حقیقت را ش��ناخته و این‬ ‫گنجین��ه پربهای الهی را یافته بود و بارها ان را برای‬ ‫ما گوشزد نموده و در وصیتنامه اش نیز بر ان تصریح‬ ‫و تاکید کرده و می فرماید‪:‬‬ ‫«م��ن با جرات مدعی هس��تم که مل��ت ایران و توده‬ ‫میلیون��ی ان در عص��ر حاض��ر بهت��ر از ملت حجاز‬ ‫در عهد رس��ول اهلل (ص) و کوف��ه و عراق در عهد‬ ‫امیرالمومنین و حسین بن علی(ع) می باشند‪».‬‬ ‫اصح��اب و یاران رس��ول خدا ب��ا ان عظمت‪،‬‬ ‫فداکار ی ها و س��وابق درخشانی که در خدمت‬ ‫به اس�لام و اع�لای کلم��ه توحید داش��تند در‬ ‫فراز و نش��یب ها گاه��ی لغز ش ها و تزلز ل ها از‬ ‫انان مش��اهده می ش��د‪ .‬مثال وقت��ی که در جنگ‬ ‫اح��د منافقین ش��ایع کردند ک��ه پیامب��ر به قتل‬ ‫رس��یده اس��ت یک اش��فتگی عجیب و غیرقابل‬ ‫کنترل در س��پاه اس�لام به وج��ود امد‪ ،‬رعب و‬ ‫وحش��ت همه ج��ا را فراگرف��ت و عده زیادی‬ ‫از س��ربازان اس�لام روب��ه فرار گذاش��تند ولی‬ ‫ع��د ه ای از اصح��اب ب��ا وفای رس��ول خدا با‬ ‫صدای بلند ندا دادند که‪:‬‬ ‫اَی َها الناس! اِنْ کانَ ُم َحمدٌ (ص) َقدْ ُقت ِ َل َفاِن َرب ُم َحم ٍد‬ ‫ل َ ْم یُ ْقتَ ْل َفقات ِ ُلوا َعلی ماقات ََل َع َلی ِه ُمح َمدٌ (ص)»‪2‬‬ ‫ای مردم اگر پیامبر خدا کش��ته شده است‪ ،‬پروردگار‬ ‫او که در راهش می جنگید کش��ته نش��ده است پس‬ ‫مقاومت کنی��د و در راه خدای محمد(ص) بجنگید‪.‬‬ ‫س��ربازان فراری برگش��تند‪ ،‬مقاومت کردند‪ ،‬مجددا‬ ‫کنترل اوضاع را به دست گرفتند‪.‬‬ ‫و باز می بینیم قران مجید از اینده مس��لمانان و یاران‬ ‫رس��ول خدا بعد از رحلت وی اظهار نگرانی می کند‪.‬‬ ‫و می گوید‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٌ‬ ‫الرس ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫��ل ا َ َفاِنْ‬ ‫خَ‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ق‬ ‫��ول‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫َوما ُم َحمدٌ‬ ‫دْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ ُ‬ ‫ْ‬ ‫مات ا َ ْو ُقت ِ َل ان ْ َق َلبْتُ ْم َعلی ا َ ْعقاب ِ ُک ْم»‪3‬‬ ‫َ‬ ‫محمد(ص) پیامبر خداس��ت‪ .‬پیامبرانی پیش از او از‬ ‫دنیا رفتند اگر او نیز از دنیا برود ایا ش��ما به قهقرا و‬ ‫دوران جاهلیت (دوران طاغوت) برمی گردید؟!‬ ‫متاسفانه بعد از رحلت رسول خدا این چنین شد‪ .‬قبل‬ ‫از اینکه پیکر مبارک رس��ول خدا را به خاک بس��پارند‬ ‫اختالفات ش��روع و اس�لام از مح��ور اصلی و والیت‬ ‫منحرف ش��د و وصیت خ��دا در زمین ماند‪ .‬ولی ملت‬ ‫ایران بعد از رحلت رهبر عزیزشان وفای بیشتر و شور و‬ ‫احساسات شایسته تری از خود نشان دادند حضورشان‬ ‫را در صحن��ه‪ ،‬وحدت و انسجامش��ان را بیش از پیش‬ ‫به نمایش گذاش��تند‪ ،‬وفا‪ ،‬حماسه و فداکاری را به اوج‬ ‫اعالیش رساندند که جهانیان را در حیرت و تعجب فرو‬ ‫برد و تحلیلگران و سیاستمداران جهان را گیج و مبهوت‬ ‫س��اخت و خبرگان امت نیز در تعیین جانشین رهبری‬ ‫به اشارات و تمایالت درونی حضرت امام بدون اینکه‬ ‫دستوری صادر کرده باشد اکتفا کردند و ایت اهلل خامنه ای‬ ‫را ب��ه رهب��ری برگزیدند‪ ،‬امت نیز ب��ا جان و دل ان‬ ‫را پذیرفتن��د و یکپارچه از ان پیروی و با وی بیعت‬ ‫نمودند‪.‬‬ ‫واقع��ا چه امام نیکو و شایس��ته ای!! و چه امت نیک‪،‬‬ ‫فداکار و باوفایی‪ ،‬اری انچنان امام خالص و عاشق را‬ ‫اینچنین امت عاشق و باوفا شایسته است‪.‬‬ ‫عنایات و موهبت های الهی‬ ‫م��ا در ط��ول انقالبم��ان و در تمام مواقع س��خت و‬ ‫حس��اس ان‪ ،‬امداده��ای غیبی عنای��ات و توجهات‬ ‫الهی را نس��بت به این انقالب فراوان احساس کرده‬ ‫بودیم ولی در حادثه رحلت امام ان را با چش��م خود‬ ‫دیدیم و با وجودمان لمس کردیم و اموختیم و بدان‬ ‫ایمان اوردیم و این درس��ی است بسیار شیرین‪ ،‬زیبا‬ ‫و ارامش بخش که توضیح ان در یک مقال نمی گنجد‬ ‫در اینجا به طور خالصه همین مقدار می توانم بگویم‬ ‫ک��ه این چنی��ن ملت مقاوم و باوف��ا‪ ،‬وجود با برکت‬ ‫امام‪ ،‬رهبری ق��وی و پیامبرگونه امام‪ ،‬قدرت عظمت‬ ‫و صالبت او‪ ،‬عش��ق ها‪ ،‬جذبه ها و گرایش های قبلی‬ ‫مردم به س��وی او‪ ،‬هج��رت و مراجعت او وصیت و‬ ‫رحلت سراس��ر باعظمت او‪ ،‬تشییع و بدرقه تاریخی‬ ‫و حی��رت اور پیکر مقدس او‪ ،‬احساس��ات پرش��ور‬ ‫مردم‪ ،‬وحدت و انس��جام بی نظیر حاکم در جامعه و‬ ‫باالخ��ره م��زار و مرقد باش��کوه او اری همه و همه‬ ‫اینها نش��انه های الط��اف و عنایات اله��ی و هدایا و‬ ‫موهبت ه��ای خدا ب��ر ملت فداکار و مس��لمان ایران‬ ‫و ب��ر تم��ام محروم��ان و رنج دیدگان جهان اس��ت‬ ‫و حت��ی انتخاب ای��ت اهلل خامنه ای ب��ه رهبری امت‬ ‫در ان موقعیت حس��اس و سرنوشت س��از – که در‬ ‫کمترین مدت (‪ 4‬ساعت) و باالترین اراء چهارپنجم‬ ‫و شایسته ترین انتخاب بدون کوچکترین پیش بینی ها‬ ‫و زمینه سازی های قبلی انجام گرفت و سیاستمداران‬ ‫و تحلیلگران جهان را به حیرت و تعجب واداش��ت‬ ‫و بر تم��ام پیش داوری ها و تحلیل ه��ای انها قلم‬ ‫بطالن کش��ید – کار عادی و ساده ای نبود‪ .‬این نیز‬ ‫بی تردید کار خدا و هدیه الهی بود‪.‬‬ ‫وظایف مسئوالن‬ ‫در براب��ر این هم��ه الط��اف و موهبت های عظیم‬ ‫الهی که در مصیبت عظمای رحلت امام با چش��م‬ ‫خود دیدیم که به ش��رح و بی��ان نمی گنجد و در‬ ‫برابر این همه وفا‪ ،‬ایث��ار و فداکاری های بی دریغ‬ ‫و بی نظیر مردم که امید دش��منان اسالم و انقالب‬ ‫را به یاس و ناامیدی مبدل س��اخت دو مسئولیت‬ ‫بس��یار س��نگین به مس��ئولین جمهوری اسالمی‪،‬‬ ‫به نمایندگان مجلس ش��ورای اس�لامی و به همه‬ ‫دس��ت اندرکاران انقالب اسالمی متوجه می گردد‪،‬‬ ‫یک��ی حفظ وح��دت و انس��جام‪ ،‬دومی خدمت‬ ‫به مردم و حل مش��کالت ان��ان و جلب رضایت‬ ‫ان��ان که رضایت خداس��ت‪ .‬خدا گواه اس��ت که‬ ‫اگر ما این دو رمز الهی را در دس��ت داشته باشیم‬ ‫از هی��چ عامل و قدرتی نگران��ی و باک نداریم و‬ ‫اگر خدای نکرده یکی از این دو رمز را از دس��ت‬ ‫بدهیم در نابودی انقالب اس�لامی و به هدر رفتن‬ ‫خون های پاک شهیدان مان و برباد رفتن اهداف و‬ ‫ارمان های اسالمی مان کافی است‪ .‬به همین جهت‬ ‫حضرت امام این دو رمز مهم و اساس��ی را مکررا‬ ‫برای ما گوش��زد می نمود و در وصیتنامه تاریخی‬ ‫خود نیز بر ان دو تاکید و س��فارش فراوان نموده‬ ‫اس��ت‪ ،‬پس بیایی��د همه با هم یک��دل و یک زبان‬ ‫تمام سیاست بازی ها‪ ،‬خط س��ازی ها‪ ،‬خط بازی ها‬ ‫و خط پرس��تی ها‪ ،‬گروه گرایی ها‪ ،‬عقده ها‪ ،‬کینه ها‪،‬‬ ‫خصومت ها و س��رگرم کردن م��ردم و جوانان مان‬ ‫با اینگونه شعارها و بازی ها‪ ،‬اری بیایید همه اینها‬ ‫را بر زمین فرو ریزیم و همه با هم دس��ت محبت‬ ‫به دست هم دهیم با جان و دل‪ ،‬خالصانه‪ ،‬صادقانه‬ ‫و عاش��قانه‪ ،‬با دلی پر از مهر و محبت و اعتماد به ‬ ‫همدیگر و با قلبی ماالمال از عشق به خدا و بندگان‬ ‫خ��دا به این مردم خوب و ب��ا وفایمان خدمت و‬ ‫مش��کالت انان را حل کنی��م‪ .‬مردم و جامعه ما از‬ ‫نظر اقتصادی‪ ،‬اداری و قضایی مش��کالت فراوان‬ ‫و جدی دارند‪ ،‬قس��مت زیادی از این مش��کالت‬ ‫بر انقالب و ملت ما تحمیل ش��ده است و قسمت‬ ‫کمی نیز از ضعف ها و مس��امحه کاری ها و عوامل‬ ‫مختلف دیگر نشات می گیرد‪.‬‬ ‫و این مشکالت با شعارها و سیاست بازی ها‪ ،‬با قیل‬ ‫و قال ها و جنجال ها و با مس��امحه کاری‪ ،‬تنگ نظری‬ ‫و سیاس��ت های متضاد قابل حل و اصالح نیس��ت‬ ‫بلکه روزبه روز نیز بدتر و حادتر می ش��ود‪ .‬وحدت‪،‬‬ ‫صداقت‪ ،‬اراده قوی‪ ،‬قاطعیت و یکپارچگی مسئوالن‬ ‫را الزم دارد‪ ،‬تعم��ق‪ ،‬دوراندیش��ی‪ ،‬برنامه ری��زی و‬ ‫حرکت سریع و مدیریت های قوی می طلبد‪.‬‬ ‫کسی می تواند برای مشکالت‪ ،‬دردها‪ ،‬و رنج های‬ ‫مردم فکر کند و به این انقالب و مردم خدمت نماید‬ ‫که در قعر تاریک سیاست بازی ها و معرکه گیری ها‬ ‫زی��اد فرود نرود و کس��ی که در این وادی پرغوغا‬ ‫بغلت��د قهرا جز برای مس��ائل ش��خصی‪ ،‬خطی و‬ ‫گروه��ی خویش نمی تواند فکر کن��د‪ .‬خداوند ما‬ ‫را و جامعه ما را و مس��ئوالن جمهوری اس�لامی‬ ‫را از این افات و حجابات مصون بدارد و به عشق‬ ‫ورزی��دن و خدمت کردن به ای��ن مردم خوب و‬ ‫فداکار موفق نماید‪.‬‬ ‫* عضو مجلس خبرگان رهبری‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫‪ -1‬نمل‪18 :‬‬ ‫‪ -2‬ال عمران‪144 :‬‬ ‫‪ -3‬در المنثور‪ :‬ج ‪ 2‬ص ‪335‬‬ ‫‪77‬‬ 78 79 ‫اسمان‬ ‫اهرم‏های فشار امریکایی‬ ‫حسن فانی‪ /‬پژوهشگر‬ ‫تحریم اقتصادی یکی از ش��یوه های وادارسازی کشورها‬ ‫به انجام رفتار سیاسی مورد نظر است‪ .‬استفاده از ابزارهای‬ ‫مال��ی و اقتصادی هم��واره یکی از روش ه��ای موثر نظام‬ ‫سلطه بین الملل در گسترش دامنه نفوذ خود در کشورهای‬ ‫هدف بوده است‪ .‬در این راستا‪ ،‬دولت های استفاده کننده از‬ ‫اهرم های فشار و به تعبیری شمشیر داموکلس‪ ،‬برای وادار‬ ‫کردن ملت ها به تغییر رفتار مورد انتظار خود بهره می جویند‪.‬‬ ‫ایران نیز در دو سده اخیر و به خصوص در ‪ 32‬سال گذشته‬ ‫همواره با این رفتار دولتمردان غربی به ویژه س��ردمداران‬ ‫کاخ س��فید مواجه بوده اس��ت‪ .‬در دوره نخس��ت وزیری‬ ‫دکتر «محمد مصدق» و به خصوص در جریان نهضت ملی‬ ‫شدن صنعت نفت‪ ،‬دولت استعمارگر انگلستان از تحریم‬ ‫اقتصادی برای تغییر مواضع دولت ایران استفاده کرد‪.‬‬ ‫با پیروزی انقالب اس�لامی ایران در س��ال‪ ،1357‬اگرچه‬ ‫موضوع تحریم ها علیه ملت ایران شکل و دامنه گسترده تری‬ ‫به خود گرفت‪ ،‬اما با هوشمندی و درایت مسئولین و مردم‬ ‫کش��ورمان منشا تحوالتی عظیم در ایران شد‪ .‬در سال های‬ ‫پس از پیروزی انقالب اس�لامی و پس از ماجرای تسخیر‬ ‫سفارت امریکا در سیزدهم ابان ‪ ،1358‬ایران به طور رسمی‬ ‫ با تحریم های تجاری و اقتصادی امریکا و متحدان اروپایی‬ ‫ان مواجه شد‪.‬‬ ‫پ��س از ازادی گروگان های امریکای��ی در‪ 30‬دی ‪،1359‬‬ ‫دولت ه��ای اروپایی به ظاهر از ادامه تحریم ایران دس��ت‬ ‫کش��یدند‪ .‬اما ای��االت متحده برخالف تعه��دات خود در‬ ‫بیانیه های الجزایر‪ ،‬مبنی بر لغو تحریم و مداخله نکردن در‬ ‫امور داخلی ایران‪ ،‬با مسدود کردن گسترده دارایی ها و امتناع‬ ‫از تحویل تجهیزات نظامی خریداری شده ایران‪ ،‬همچنان‬ ‫به اعمال تحریم ها علیه جمهوری اس�لامی در مقیاس��ی‬ ‫گسترده تر ادامه داد‪.‬‬ ‫نشانه های گسترده و اش��کار تحریم ها علیه ایران‪ ،‬از دی‬ ‫‪( 1362‬ژانویه ‪ )1984‬زمانی که «جرج شولتز» وزیر خارجه‬ ‫امریکا بود‪ ،‬اش��کار ش��د‪ .‬در زمان جنگ ‪ 8‬ساله تحمیلی‬ ‫ع��راق علی��ه ای��ران (‪ ،)1359 -1367‬امری��کا با حمایت‬ ‫اش��کار از صدام و تجهیز نظامی و اقتصادی عراق در کنار‬ ‫رژیم بعث ق��رار گرفت‪ .‬در ‪ 7‬ابان ‪29( 1366‬اکتبر ‪)1987‬‬ ‫طب��ق تصمیم کنگره امریکا‪ ،‬ورود کااله��ا و فراورده های‬ ‫امریکایی ب ه ایران تحریم ش��د‪ .‬این تحریم دامنه وسیعی‬ ‫از محدودیت ها و ممنوعیت های اقتصادی‪ ،‬فناوری علمی‪،‬‬ ‫نظام��ی و راهبردی را در بر می گرفت‪ .‬پس از اتمام جنگ‪،‬‬ ‫امریکا دور جدیدی از تحریم ها را برای تحقق نظم جدید‬ ‫بین المللی خود در منطقه خاورمیانه و سیاست مهار ایران‬ ‫در س��ال ‪1993( 1372‬میالدی) به اجرا دراورد‪ .‬دو س��ال‬ ‫بعد‪ ،‬پس از انکه برداشت بیشتر هیات حاکمه امریکا این‬ ‫بود که سیاس��ت مهار ایران انچنان که ابتدا انتظار می رفت‬ ‫کارساز نبوده و موجب تغییر رفتار جمهوری اسالمی مطابق‬ ‫با نظر قدرت های س��لطه جو نش��ده است‪« ،‬بیل کلینتون»‬ ‫رئیس جمهوری وقت امریکا در سال ‪( 1374‬مارس ‪1995‬‬ ‫میالدی) تمامی شرکت های امریکایی را از سرمایه گذاری در‬ ‫توسعه منابع نفتی ایران در جزایر سیری منع کرد‪.‬‬ ‫وی همچنی��ن در ‪ 16‬اردیبهش��ت ‪6( 1374‬مه ‪ )1995‬با‬ ‫تمامی معامالت‬ ‫ ‬ ‫امضای دستورالعمل اجرایی ‪ ،12957‬تقریبا‬ ‫تجاری با ایران و س��رمایه گذاری در این کش��ور را ممنوع‬ ‫اعالم کرد‪ .‬در ‪ 29‬ش��هریور ‪20( 1374‬س��پتامبر ‪ ،)1995‬با‬ ‫تصویب طرح داماتو‪ ،‬رئیس جمه��ور امریکا اجازه یافت‬ ‫ش��رکت های غیرامریکایی که فناوری صنعت نفت را در‬ ‫اختیار ایران می گذارند‪ ،‬تحریم کند‪.‬‬ ‫قانون داماتو پس از امیختگی با طرح «بنیامین گیلمن» رئیس‬ ‫صهیونیستی کمیسیون روابط بین الملل مجلس نمایندگان‬ ‫امریکا که محتوایی مش��ابه قانون داماتو داشت‪ ،‬در قالب‬ ‫قان��ون مجازات ایران و لیبی در ‪ 14‬م��رداد ‪ 5( 1375‬اوت‬ ‫‪ )1996‬در کنگره امریکا تصویب و سپس به امضای کلینتون‬ ‫‪80‬‬ ‫رسید‪ .‬این قانون که برای مدت ‪ 5‬سال مقرر شده بود در ‪12‬‬ ‫مرداد ‪ 1380‬بار دیگر با تصویب کنگره و امضای «جورج‬ ‫دبلیو بوش» تمدید شد‪.‬‬ ‫در کنار تحریم های اقتصادی در س��ال ‪ 2006‬میالدی‪ ،‬یک‬ ‫دادگاه فدرال امریکا دس��تور اس��ترداد یکی از بزرگ ترین‬ ‫کلکس��یون های باستان شناختی تخت جمش��ید (پارسه)‬ ‫متعلق به ایران را به نفع صدمه دیدگان ناش��ی از عملیات‬ ‫شهادت طلبانه فلسطینیان در س��رزمین های اشغالی صادر‬ ‫کرد‪ .‬در همین سال امریکا ‪10‬فارغ التحصیل دانشگاه صنعتی‬ ‫ش��ریف که به دعوت دانش��مندان ای��االت متحده جهت‬ ‫ش��رکت در یک گردهمایی به کالیفرنیا دعوت شده بودند‬ ‫را بازداشت و زندانی کرد‪.‬‬ ‫در س��ال ‪ 2007‬می�لادی نی��ز ش��رکت های امریکای��ی‬ ‫«مایکروسافت» و «یاهو»‪ ،‬ایران را از لیست کشورهایی که‬ ‫خدمات وب دریافت می کنند‪ ،‬خارج ساختند‪ .‬همچنین در‬ ‫روز ‪ 25‬اکتب��ر ‪2007‬میالدی‪ ،‬وزارت خزانه داری امریکا با‬ ‫وارد ساختن اتهاماتی مضحک‪ ،‬لیستی از بانک های ایرانی‬ ‫و تعدادی از نهادها و شرکت های وابسته به سپاه پاسداران‬ ‫انقالب اسالمی را در لیس��ت تحریم های خود قرار داد و‬ ‫با استفاده از قدرت البی های صهیونیستی چون تشکیالت‬ ‫«ایپک»‪ ،‬بانک جهانی نیز اعالم کرد از دادن خدمات به این‬ ‫بانک ها و موسسات خودداری خواهد کرد‪.‬‬ ‫به دنب��ال امری��کا‪ ،‬کش��ورهای مطیع و گوش ب��ه فرمان‬ ‫سیاس��ت های کاخ سفید نظیر کانادا و انگلستان نیز به طور‬ ‫رسمی به امریکا پیوس��تند‪ .‬بانک «‪ »Barclays‬انگلستان‬ ‫با مسدود کردن حس��اب های ایرانیان از جمله بانک های‬ ‫ص��ادرات و ملی ایران در کنار امریکا قرار گرفت و اعالم‬ ‫کرد اقدامات این بانک انگلیسی در پی تصمیم دفتر کنترل‬ ‫دارایی ه��ای خارجی در وزارت خزان��ه داری امریکا برای‬ ‫ق��راردادن نظام بانکی ایران در لیس��ت س��یاه تحریم های‬ ‫بین المللی صورت گرفته اس��ت‪ .‬کانادا نی��ز اعالم کرد از‬ ‫اقدامات کاخ سفید در فشار به ایران حمایت خواهد کرد‪.‬‬ ‫«باراک اوباما»‪ ،‬مستاجر جدید کاخ سفید نیز که در جریان‬ ‫کارزار انتخاباتی خود برای احراز مقام ریاس��ت جمهوری‬ ‫اع�لام کرده بود امادگی دارد بدون هیچ قید و ش��رطی با‬ ‫ایران مذاکره کند‪ ،‬روز پنج شنبه ‪ 12‬مارس ‪ 2009‬با تمدید‬ ‫تحریم ه��ای اقتصادی ایران اعالم ک��رد‪« :‬من این اضطرار‬ ‫مل��ی(!) را در رابطه با ایران برای یک س��ال دیگر تمدید‬ ‫می کنم‪».‬‬ ‫وی با «تهدیدی نامتعارف و خارق العاده» خواندن ایران برای‬ ‫امنیت ملی امریکا مدعی شد‪« :‬اقدام ها و سیاست های دولت‬ ‫ایران در تضاد با منافع امریکا در منطقه اس��ت و تهدیدی‬ ‫نامتعارف و خارق العاده برای امنیت ملی و سیاست خارجی‬ ‫امریکا محسوب می شود‪ ».‬درهمین حال شبکه الجزیره از‬ ‫همزمانی سفر یکی از مقامات رژیم صهیونیستی به امریکا‬ ‫با تمدید تحریم های امریکا برضد ایران خبرداد و تصریح‬ ‫کرد س��فر این مقام بلندپایه نظامی اسرائیل به واشنگتن به ‬ ‫این دلیل است که گفته می شود این مقام صهیونیست قرار‬ ‫است با امریکا درباره انچه بلندپروازی های هسته ای ایران‬ ‫گفته می ش��ود‪ ،‬بحث و گفت وگو کند‪ .‬شبکه خبری «سی‬ ‫ان ان» نیز در گزارش��ی با زیر س��وال بردن شعار انتخاباتی‬ ‫اوباما اعالم کرد‪« :‬به رغم اینکه برخی ناظران سیاسی از ذوب‬ ‫شدن یخ های روابط ایران و امریکا سخن می گویند‪ ،‬باراک‬ ‫اوبام��ا تحریم ها علیه ایران را برای مدت یک س��ال دیگر‬ ‫تمدید کرد‪ ».‬تجربه ‪ 32‬ساله اخیر کشورمان در مواجهه با‬ ‫تحریم های بین المللی غرب و شرق خود گواهی است بر‬ ‫این ادعا که جمهوری اسالمی ایران در هر مقطعی که مورد‬ ‫ظلم و تحریم قرار گرفته‪ ،‬در همان مقطع به رشد و بالندگی‬ ‫دست یافته است‪ .‬در واقع باید گفت که امریکا و متحدان‬ ‫غربی کاخ سفید با ذهنیتی متعلق به بیش از سه دهه پیش‬ ‫و حت��ی پیش تر از ان‪ ،‬همچنان گمان می برند که با فش��ار‬ ‫اقتصادی به ایران خواهند توانست ضربه ای کاری به شاکله‬ ‫سیاسی و اقتصادی نظام جمهوری اسالمی وارد اورند‪.‬‬ ‫یادداشت‬ ‫مستقیم ابادی؛‬ ‫جهادی ترین برنامه‬ ‫اقتصادی تلویزیون ایران‬ ‫حجت االسالم علی جعفری‬ ‫‪« -1‬جهاد» در تلویزیون پس��ا انقالبی ایران یک نشانه‬ ‫دیرین اس��ت و از اولین ورودی های انقالب اسالمی ‬ ‫در ادبیات تلویزیون به ش��مار می رود‪ .‬بررسی اجمالی‬ ‫تاریخ نشانه های انقالبی ملحق شده به تلویزیون ملی‬ ‫نش��ان می دهد ک��ه «جهاد» از حیث غن��ای معنا و نیز‬ ‫وس��عت رمزگان‪ ،‬یکی از سه نش��انه قدرتمند تاریخ‬ ‫پس��ا انقالبی تلویزیون ایران به شمار می رود‪ .‬تاثیرات‬ ‫همه جانبه این نش��انه پر قدرت در دگردیس��ی نش��انه‬ ‫شناختی تلویزیون قبل و بعد از انقالب به قدری است‬ ‫که می توان ان را به تلویزیون «پیش��ا جهادی» و «پسا‬ ‫جهادی» تقس��یم ک��رد‪« .‬جهاد» در ذهنیت رس��انه ای‬ ‫تماشاچیان سال اخر دهه ‪ 50‬و سال های ابتدایی دهه‬ ‫‪ 60‬شمسی نیز نش��انه تجربه نشده و جدیدی بود که‬ ‫عالوه بر گره خوردن با معنای انقالب در نظام سیاسی‪،‬‬ ‫انقالب در رمزگان تلویزیونی را نیز نشان می داد‪.‬‬ ‫‪ -2‬استمرار هشت س��اله جنگ و در کنار ان حضور‬ ‫هماره خط ترور فیزیکی عناصر انقالبی و سپس تولد‬ ‫گپ و گفت‬ ‫فرج اهلل سلحشور‪:‬‬ ‫ دستاورد «کن»‬ ‫دور کردن ما از‬ ‫اسالم و انقالب است‬ ‫امسال نیز برگزاری جشنوار‏ه «کن» و‬ ‫شرکت مسئوالن و فیلمسازان توجه مردم‬ ‫و رسانه‏ها را به خود معطوف کرد‪ .‬در‬ ‫این راستا با «فرج‏اهلل سلحشور»‪ ،‬کارگردان‬ ‫و تهیه کننده سینما به گفت‏وگو نشستیم‪.‬‬ ‫سلحشور از ان دست فیلمسازانی است‬ ‫که می کوشد دغدغه های ارزشی و دینی‬ ‫خود را با ساخت اثاری که به نوعی‬ ‫محتوای ان می تواند انعکاس دهنده درون‬ ‫مایه اصیل و سرچشمه وحیانی و برگرفته‬ ‫از فرهنگ قرانی باشد‪ ،‬دنبال کند‪.‬‬ ‫امسال مطابق معمول س��ال های گذشته و‬ ‫همزمان با برگزاری جش��نواره فیلم «کن»‪،‬‬ ‫دگربار سیاس��ت گذاری مسئوالن سیمایی‬ ‫کشور در ارتباط با ش��یوه حضور در این‬ ‫جشنواره‏ها مورد توجه رسانه‏ها بود‪ .‬دیدگاه‬ ‫جنابعالی در این باره چیست؟‬ ‫‪l‬اهداف و جهت‏گیری جشنواره‏ها موضوع تازه‏ای‬ ‫نیس��ت و از اوای��ل انقالب‪ ،‬ب��ه وی��ژه از زمانی که‬ ‫مابه ازاهای عمرانی (جهاد س��ازندگی) و علمی (جهاد‬ ‫دانش��گاهی) عالوه بر توس��عه «مفهوم ش��ناختی» و‬ ‫کارکردی جهاد‪ ،‬ان را به یک سنت تلویزیونی ماندگار‬ ‫نیز تبدیل کرد‪ .‬به ج��رات می توان گفت از میان همه‬ ‫ضمایم پسا انقالبی تلویزیون ایران‪ ،‬جهاد بیش از بقیه‬ ‫در مسیری تطوری به سنت رسانه ای تبدیل شده است؛‬ ‫چه اینکه مناظرات عقیدتی‪ -‬تلویزیونی سال های ‪59‬‬ ‫و‪ 60‬همچنان در همان محدوده عقیم مانده اند‪.‬‬ ‫‪ -3‬ه��ر چند «جنگ» و پس از ان «عمران روس��تایی»‬ ‫بس��تر اصلی تولد و تط��ور «جه��اد» را در تلویزیون‬ ‫فراهم س��اخته است و بدین جهت در تاریخ بازنمایی‬ ‫تلویزیونی ان‪ ،‬نشانه های سخت افزارانه و خشن مثل‬ ‫اسلحه‪ ،‬تانک و بولدوزر حضور چشمگیری دارند اما‬ ‫ان نش��انه ها هرگز به جای معنای جهاد ننشس��ته اند‪.‬‬ ‫بصیرت فرهنگی‪ -‬عقیدت��ی «راویان تلویزیونی فتح»‬ ‫در توج��ه به مبنای فرهنگی و انس��انی جه��اد اجازه‬ ‫نمی داد که از همنش��ینی تصویری مدام ان با «جنگ»‬ ‫و «عمران» معنایی خش��ن و س��خت افزارانه القا شود‪.‬‬ ‫در روایت فاخر س��ید مرتضی اوینی و تیم رس��انه ای‬ ‫او «جه��اد» هماره گفتمان حاکم و معنای مس��تولی بر‬ ‫«جنگ» و «عمران» بوده است‪ .‬از نظر اوینی «جنگ» و‬ ‫«عمران» اگرچه می تواند بهترین موقعیت و بهانه برای‬ ‫بازنمایی «جهاد» باش��د‪ ،‬اما هرگز خود «جهاد» نیست‪.‬‬ ‫هنر او این بود ک��ه بازنمایی تلویزیونی مجاهدت در‬ ‫راه خ��دا را به عنوان لطیف تری��ن و نرم ترین فعالیت‬ ‫تاری��خ زندگی انس��انی‪ ،‬از البه الی انبوه خش��ن ترین‬ ‫س��خت افزارها و جنگ افزارهای دست ساز بشر دنبال‬ ‫می کرد‪ .‬بدین ترتیب و برای اولین بار در تاریخ جهان‬ ‫س��ینما و تلویزیون نه تنها معن��ای تلویزیونی «جنگ»‬ ‫از زمینه ای «نفس��انی» و «وحشیانه» به زمینه «انسانی»‬ ‫و «خیرخواهانه» دگرگون ش��د؛ بلکه بس��تر رسانه ای‬ ‫حاصلخیزی نیز برای بازنمایی های غیر جنگی از جهاد‬ ‫فراهم ساخت‪ .‬اوینی با مستندهای خود در خصوص‬ ‫«جهاد س��ازندگی» نش��ان داد «جهاد» نه امری قائم به‬ ‫جنگ و تفنگ بلکه روح زندگی اس�لامی و انس��انی‬ ‫در همه ابعاد و س��طوح ان اس��ت که در هر موقعیت‬ ‫به اقتضای ش��رایط زمانی و مکانی به گونه ای خاص‬ ‫متبل��ور می ش��ود‪« .‬بولدوزر» و «بیل» نی��ز می تواند به‬ ‫اندازه «تانک و توپ» به معنا و کارکرد جهادی مفتخر‬ ‫شوند و همینطور «ازمایشگاه»‪« ،‬دانشگاه»‪« ،‬شرکت» و‬ ‫«بانک» مثل «جبهه» منطقه عملیاتی به شمار ایند‪.‬‬ ‫‪« -4‬جه��اد اقتصادی» به روزترین و جدیدترین تبلور‬ ‫جهاد در سیر تطوری انقالب اسالمی ایران است‪ .‬این‬ ‫ترکیب جدید پس از «جهاد جنگی»‪« ،‬جهاد سازندگی»‬ ‫و «جهاد دانشگاهی» به گفتمان جهادی طلیعه دهه ‪90‬‬ ‫شمسی تبدیل شده و س��عی دارد تا برخی موانع دانه‬ ‫درش��ت و کهنه را از پیش پ��ای حرکت رو به جلوی‬ ‫ملت ایران در «دهه عدالت و پیشرفت» بردارد‪« .‬جهاد‬ ‫اقتصادی» در عین حال فرصت مغتنمی برای رس��انه‬ ‫ملی اس��ت که به بازسازی فرایند های متاخر خود در‬ ‫بازنمایی جهاد بپردازد‪.‬‬ ‫به نظر می رس��د که جهاد در تلویزیون سال های اخیر‬ ‫بی��ش از اینکه ناظر به تحوالت معاصر جامعه ایران و‬ ‫جهان باشد به اقتضائات جدید پیوند بخورد و امواجی‬ ‫از مجاه��دت‪ ،‬ف��داکاری و از خودگذش��تگی را در‬ ‫روحیه ها و روندهای عمومی کشور به وجود اورد‪ ،‬به‬ ‫نوعی میراث موزه ای تقلیل یافته است؛ چیزی که فقط‬ ‫در کنار تانک ها‪ ،‬خاکریزها‪ ،‬بولدوزرهای دهه شصت‬ ‫پیدا می شود‪ .‬در این تلقی مجاهدان کسانی هستند که‬ ‫یا در یک لوکیشن بسته و تاریک روی صندلی نشانده‬ ‫شده اند تا با چهره خسته و سرد خود به دوربین خیره‬ ‫شوند و از جنگ بگویند یا بدون هیچ یاور و مخاطبی‪،‬‬ ‫تنه��ا در بیابان های مناطق جنگی بایس��تند و با کمک‬ ‫اش��اره های دس��ت درباره نقاطی که دیده نمی ش��وند‬ ‫توضیح دهند و مسیر حرکت رزمندگان را نشان دهند‪.‬‬ ‫گویا هم��ه چیز تمام ش��ده و از ان همه مجاهدت و‬ ‫ایستادگی فقط جمعی پا به سن گذاشته باقی مانده اند‬ ‫که بس��ان راهنمایان موزه ها قرار اس��ت ما را با اشیا‪،‬‬ ‫احوال و محل س��کونت در گذشتگان اشنا کنند؛ شاید‬ ‫اگر امکانی برای حضور راهیان نور در مناطق عملیاتی‬ ‫فراهم نبود و ش��اید اگر پیکرهای مطهر ش��هدا عزمی ‬ ‫برای بازگشت به ش��هرها نداشتند‪ ،‬تماشای جنگ از‬ ‫قاب تلویزیون دهه هشتاد ایران کمکی به درک معنای‬ ‫جهاد نمی ک��رد‪ .‬این نوع بازنمایی های کلیش��ه ای که‬ ‫«قاعد کردن مجاهدان» و «برهوت نمایاندن جبهه های‬ ‫جنگ» مولفه های نش��انه ش��ناختی اصلی ان را شکل‬ ‫می دهند‪ ،‬نه «روایت فتح» بلکه نوعی «روایت ضعف»‬ ‫اس��ت‪ .‬منحصر ک��ردن «بازنمایی جهاد» ب��ه بازنمایی‬ ‫جنگ و بیگانگی روزاف��زون تلویزیون با روایت های‬ ‫باشکوه‪ ،‬بهجت خیز‪ ،‬گویا‪ ،‬فاخر و سابق خود از جنگ‬ ‫می تواند به شکل گیری انواعی از تلقیات معکوس در‬ ‫مخاطب��ان و خصوصا جوانان از جه��اد بلکه حتی از‬ ‫خود جنگ دامن بزند‪ .‬گفتمان جهاد اقتصادی بس��تر‬ ‫حاصلخیزی برای بازگش��ت تلویزیون به دوران اوج‬ ‫خ��ود در بازنمایی فاخر از جهاد اس��ت‪ ،‬در عین حال‬ ‫که بازنمایی تلویزیونی «جهاد اقتصادی» اگر اوینی وار‬ ‫صورت نپذیرد‪ ،‬بس��ان اکثر مس��تندهای دفاع مقدسی‬ ‫اخیر تلویزیون‪ ،‬ان را هم به گپ و گفت های اقتصادی‬ ‫جمعی قاعد اقتصادی تبدیل خواهد کرد که از خالل‬ ‫صحبت های انها هیچ زمینه ای برای تحریک مخاطبان‬ ‫ب��ه خیزش و تکاپ��وی مجدانه برای ارتق��ای اقتصاد‬ ‫انقالب اس�لامی در دهه عدالت و پیش��رفت حاصل‬ ‫نخواهد شد‪g .‬‬ ‫مقام معظم رهبری مسئولیت اداره امور را برعهده داشتند‪،‬‬ ‫بارها این مطلب را گوش��زد کرده‏اند که جش��نواره‏هایی‬ ‫مثل «کن»‪« ،‬اس��کار» و نظیر ان با اهداف امپریالیستی و‬ ‫صهیونیس��تی بنیانگذاری ش��ده و تحقق این اهداف را‬ ‫تعقیب می‏کند‪ .‬البته شما وقتی به کارنام ‏ه دولت‏های قبلی‬ ‫نگاه می‏کنید‪ ،‬می‏بینید مدام در این جشنواره‏ها به اشکال‬ ‫مختلف و خیلی گس��ترده‏تر از امسال حضور داشته‏اند؛‬ ‫اما اینکه چرا امس��ال این قدر نمود پیدا ‏کرده و جریان‬ ‫رسانه‏ای ان را دنبال می‏کند‪ ،‬بیشتر به دو دلیل است‪ .‬یکی‬ ‫اینکه بعد از فتنه‏هایی که در کشور رخ داد‪ ،‬قدری چشم‬ ‫و گوش‏ها باز و حقیقت برای مردم و نخبگان روشن‏تر‬ ‫ش��ده و چندان تحت تاثیر تبلیغات قرار نمی‏گیرند‪ .‬دوم‬ ‫اینکه مس��ئولین فعلی وزارت ارش��اد از طیف نیروهای‬ ‫والیی و بچه‏های مذهبی هستند و طبیعتا تمام حرکاتشان‬ ‫زیر نظر قرار دارد و اش��تباهات انها از طرف مطبوعات و‬ ‫طرفداران سینما و رسانه‏های وابسته به انها با بزرگنمایی‬ ‫دنبال می‏شود؛ و گرنه اگر روند و اوضاع مثل گذشته بود‪،‬‬ ‫هیچ کدام از این حاشیه‏ها را کلید نزده و این قدر متظاهرانه‬ ‫دم از انقالب و رهبری نمی‏زدند‪.‬‬ ‫از دیدگاه ش��ما ش��رکت در جش��نواره‏های‬ ‫خارجی از جمله جشنواره کن دستاورد مهمی‬ ‫ برای ما داشته است؟‬ ‫‪l‬مهم‏ترین دستاورد جشنواره‏های خارجی این بوده که‬ ‫ما را از اس�لام و انقالب دورتر کرده اس��ت‪ .‬شما وقتی‬ ‫روبنایی و س��طحی به قضیه نگاه می‏کنید‪ ،‬می‏بینید فیلم‬ ‫و فیلمسازی در جشنواره‏ای شرکت کرده‏است‪ ،‬اما وقتی‬ ‫کمی عمیق‏تر به مساله نگاه می‏کنید‪ ،‬می‏بینید ان فیلمساز‬ ‫به تدریج همان تفکری را دنبال می‏کند که مس��ئوالن و‬ ‫متولیان ان جشنواره می‏خواهند‪ .‬ما اطالع داریم که گاهی‬ ‫برخی از این جشنواره‏ها به بعضی از فیلمسازهای ما پول‬ ‫می‏دهند تا همان محتوایی را در فیلم هایش��ان انعکاس‬ ‫دهند که این جشنواره‏ها می‏خواهند‪ .‬ما می‏دانیم که برخی‬ ‫از فمنیس��ت‏ها از این فضا انتفاع مالی می‏برند و به جای‬ ‫ان محتوایی را تولید می‏کنند که منطبق با سیاست‏گذاری‬ ‫این جشنواره‏هاس��ت‪ .‬همچنان که «مخملباف» صراحتا‬ ‫می‏گوید من پول می‏گیرم و فیلم می‏سازم‪ .‬ما متاسفانه بعد‬ ‫از این همه سال هنوز نتوانسته‏ایم از این انحطاط فراگیر‬ ‫بیرونبیاییم‪.‬‬ ‫به نظر ش��ما در این س��ال‏ها سیاست‏گذاران‬ ‫حوزه س��ینما نباید به یک جمع‏بندی اصولی‬ ‫درباره شرکت در جشنواره‏ها می‏رسیدند؟‬ ‫‪l‬بل��ه‪ ،‬قب��ول دارم‪ .‬االن جمه��وری اس�لامی در برابر‬ ‫سیاست‏های هس��ته‏ای غرب چگونه موضع می‏گیرد؟‬ ‫معلوم اس��ت که موض��ع انقالب و اس�لام و والیت را‬ ‫منعکس می‏کند‪ .‬چرا؟ ب��رای اینکه موضع انقالب برای‬ ‫او روشن اس��ت و می‏داند که انقالب نگاهش به مساله‬ ‫فناوری هس��ته‏ای چیس��ت؟ و به نظ��رات مقام معظم‬ ‫رهبری و مجلس و دولت هم اش��راف دارد‪ .‬اما ایا واقعا‬ ‫نظر انقالب و اس�لام درباره سینما همین قدر روشن و‬ ‫شفاف است؟ اگر ما این جهت‏گیری را معلوم کردیم که‬ ‫دقیقا نگاه ما به هنر فیلمسازی در این مملکت چیست و‬ ‫فلس��فه و مبانی و اصولی برای ان تعریف و این اصل را‬ ‫با اعتقاداتمان هم‏جهت کردیم؛ به طور طبیعی می‏توانیم‬ ‫از دولت گرفته تا مجلس و مسئوالن را بازخواست کنیم‬ ‫که اقای مسئول! ما سیاستمان معلوم و خواسته‏هایمان هم‬ ‫مشخص است؛ چرا شما به اینها عمل نمی‏کنید؟ اما وقتی‬ ‫مس��ئول ما واقعا نمی‏داند چ��ه می‏خواهد و باید به کجا‬ ‫برود ایا بازخواست او می‏تواند معنی داشته باشد؟ مسئول‬ ‫ما اعم از نمایندگان مجلس‪ ،‬اعضای دولت یا مس��ئولین‬ ‫هنری نهادها کلی‏بافی می‏کنند‪ ،‬کلی‏گویی‏هایی که کلیتی‬ ‫از اصل و حقیقت نیست و هیچ مفهوم روشنی را بازتاب‬ ‫نمی‏دهد‪ .‬ح ‏رف هایی است که مثل تیری در تاریکی رها‬ ‫می‏شود و به جایی نمی‏رسد‪ .‬خودشان هم نمی‏خواهند‬ ‫این اتفاق بیفتد‪.‬‬ ‫در واقع به نظر شما ما فاقد سیاست‏گذاری‬ ‫جامع و مدون در حوزه سینما هستیم و این‬ ‫نقص در هنگام حضور در جش��نواره‏های‬ ‫خارجی هم خود را نشان می‏دهد؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬ما هر زمان تعریف درستی از سینمای مذهبی‬ ‫ارائه کردیم‪ ،‬می‏توانیم برنامه‏ریزی و سیاس��ت‏گذاری‬ ‫رسیدن به ان تعریف را هم مطرح کنیم‪ ،‬اما وقتی شما‬ ‫تعریف درستی در این باره ندارید‪ ،‬می‏خواهید به کجا‬ ‫بروید و به چه نقطه‏ای برسید؟‬ ‫ما می‏گوییم اگر می‏خواهیم فیلمس��ازی در این کشور‬ ‫از جهت اص��ول انقالب و نظام و گفتمان ام��ام(ره) و‬ ‫رهبری در مسیر درستی باشد‪ ،‬راهی جز تعریف مبانی و‬ ‫چارچوب‏هاینظریکهقابلیتاجراییشدنراهمداشته‬ ‫باشند‪ ،‬وجود ندارد‪ .‬اما این سخن به ان معنا نیست که‬ ‫حال که ما به چنین افقی دست پیدا نکرده‏ایم‪ ،‬فیلمسازی‬ ‫در این کشور را تعطیل و بعد که به چنین چشم‏اندازی‬ ‫رسیدیم‪ ،‬دوباره پرده نمایش را نصب کنیم‪ .‬ما نمی‏توانیم‬ ‫دست روی دست بگذاریم‪g .‬‬ ‫‪81‬‬ ‫فرهنگ انالین‬ ‫قتل پروین اعتصامی‪ :‬محمدرضا س��نگری‬ ‫استاد دانشگاه‪ ،‬نویسنده و‬ ‫شاعر در یک میزگرد ادبی‬ ‫مدع��ی ش��ده ک��ه پروین‬ ‫اعتصام��ی را کش��ته اند‪.‬‬ ‫اگرچ��ه گفت��ه می ش��ود‬ ‫پروین با حصبه از دنیا رفته‬ ‫است‪ ،‬اما در س��ن ‪٢٩‬سالگی دیوانی چاپ‬ ‫کرد و ش��عرهایش حساسیت های زیادی را‬ ‫برانگیخت‪ .‬پروین حتی دست رد به دربار زد‬ ‫و شعری گفت و به رضاشاه انتقاد کرد‪ .‬همان‬ ‫زمان این بحث مطرح شد که پروین به قتل‬ ‫رسیده است؛ اما نگذاشتند این موضوع بسط‬ ‫پیدا کند‪ ،‬ولی به نظر می رسد که پروین به قتل‬ ‫رسیده باشد‪.‬‬ ‫س��قوط یک فرش��ته‪ :‬جمش��ید مشایخی‬ ‫هنرمن��د باتجرب��ه ایرانی‬ ‫گفته اس��ت‪« :‬این روزها‬ ‫ب��ه عل��ت کس��التی ک��ه‬ ‫دارم در خانه اس��تراحت‬ ‫می کنم و حتی نتوانس��تم‬ ‫در س��ریال «س��قوط یک‬ ‫فرش��ته» که قرارداد همکاری در ان را هم‬ ‫امض��ا کرده ب��ودم‪ ،‬بازی کن��م‪ .‬این روزها‬ ‫هم فیل��م «ج��رم» را روی پ��رده دارم که‬ ‫همکاری من با دوس��ت قدیمی ام مسعود‬ ‫کیمیایی است‪».‬‬ ‫اخ��ر ش��اعری اول گدای��ی‪ :‬علیرض��ا‬ ‫خمسه بازیگر سرشناس‬ ‫س��ینما و تلویزی��ون‬ ‫می گوید‪« :‬م��ا چیزی به‬ ‫اس��م طن��ز در س��ینما و‬ ‫تلویزیون یا تئاتر نداریم‬ ‫و طنز مخصوص ادبیات‬ ‫اس��ت‪ ،‬انچه به عنوان طنز مطرح می شود‬ ‫همان کمدی اس��ت و این دعوای بیست‬ ‫یا س��ی س��اله ما با اهالی فرهنگ اس��ت‬ ‫که طبقه بندی جدی��دی در این باره دارند‪.‬‬ ‫اگر کمدی یک محور داش��ته باشد انتقاد‬ ‫است که بر اساس ان رویکرد خواننده را‬ ‫می خنداند‪ ،‬ولی چ��ون در ایران انتقاد را‬ ‫بر نمی تابی��م این وجه را از کمدی هایمان‬ ‫گرفته ایم‪».‬‬ ‫ن��ادر طالب زاده‪ ،‬کارش��ناس امور رس��انه‬ ‫و مج��ری برنام��ه راز‪:‬‬ ‫«در تلویزی��ون م��ا بحث‬ ‫مدیریت و تخصص هیچ‬ ‫ارتباطی به هم ندارند‪ .‬مثال‬ ‫معاونت س��یما که پست‬ ‫بس��یار مهمی اس��ت از‬ ‫بیس��ت سال قبل اکثرا متخصص این رشته‬ ‫نبوده اند یا مدیر شبکه که هیچ تخصصی در‬ ‫این زمینه ندارد تصمیم گیری می کند‪ ،‬اما به‬ ‫دلیل طول زمانی که در تلویزیون کار کردم‬ ‫زبان انها را یاد گرفته ام و به قولی پوس��ت‬ ‫کلفت شده ام‪g ».‬‬ ‫‪82‬‬ ‫چهارگوش‬ ‫تعلیق جایزه فردوسی‬ ‫پیش��نهاد برگزاری جایزه جهانی‬ ‫اوای��ل س��ال ‪ 89‬ب��ود ک��ه‬ ‫اسناد و کتابخانه ملی ایران توسط‬ ‫فردوسی از س��وی سازمان‬ ‫ملی یونس��کو در ایران بررسی و‬ ‫کمیته مل��ی حافظه جهانی‬ ‫شد‪ .‬بر اساس این پیشنهاد‪ ،‬ایران‬ ‫در نهایت به یونس��کو ارائه‬ ‫به عنوان «جایزه جهانی فردوسی»‬ ‫هر دو سال یک بار مبلغی را‬ ‫نگهداری و اطالع رسانی مناسب‬ ‫به مراک��زی که در جهان به‬ ‫می پردازن��د‪ ،‬اه��دا خواهد کرد‪.‬‬ ‫اث��ار ح��وزه تمدن��ی ایران‬ ‫‪ 89‬روزولی��ن راس��ل به عن��وان‬ ‫به دنبال این موضوع خرداد‬ ‫سازمان علمی‪ ،‬فرهنگی و تربیتی‬ ‫کارشناس ارش��د و نماینده‬ ‫امد تا امکان برگزاری این جایزه را‬ ‫ملل متحد یونسکو به ایران‬ ‫از سازمان اسناد و کتابخانه ملی‪،‬‬ ‫بررسی کند‪ .‬او بازدیدهایی‬ ‫اسالمی‪ ،‬دانشگاه تهران‪ ،‬کتابخانه‬ ‫کتابخان��ه مجلس ش��ورای‬ ‫دیگر مراک��ز مهم فرهنگی تهران‬ ‫ملک‪ ،‬کاخ موزه گلس��تان و‬ ‫نگاهی مثبت ای��ران را ترک کرد‬ ‫و اصفه��ان انج��ام داد و با‬ ‫یونسکو برای برگزاری این جایزه‬ ‫و ما هن��وز منتظ��ر جواب‬ ‫این جایزه امس��ال برگزار خواهد‬ ‫هس��تیم‪ .‬فکر می کردیم که‬ ‫بود این بود که همزمان با س��ال‬ ‫ش��د؛ وعده ای که داده شده‬ ‫یونسکو جوابش را برای برگزاری‬ ‫میالدی جدید‪ ،‬یعنی دی ‪89‬‬ ‫اتفاق به تعویق افتاد که دلیل این‬ ‫این جایزه اعالم کند‪ ،‬اما این‬ ‫در یونس��کو اعالم شد‪ .‬اما حاال‬ ‫تعویق‪ ،‬ظاهرا تغییر مدیریت‬ ‫مدیر گروه ارتباطات کمیس��یون‬ ‫دکت��ر فره��اد اعتم��ادی‪،‬‬ ‫خبرانالین می گوید که تصویب‬ ‫مل��ی یونس��کو در ایران به‬ ‫دارد‪ .‬به گفته او پرونده برگزاری‬ ‫این جایزه پروس��ه طوالنی‬ ‫س��وی ایران‪ ،‬به سازمان یونسکو‬ ‫جایزه جهانی فردوس��ی از‬ ‫گذشته نیز کارشناس یونسکو به‬ ‫ارس��ال شده اس��ت و سال‬ ‫ای��ران امد و جوانب کار را بررس��ی کرد و گزارش خود را به یونس��کو ارائه ک��رد‪ .‬به گفته اعتمادی‪ ،‬تصویب‬ ‫برگزاری این جایزه حداقل دو سال طول خواهد کشید‪ ،‬یک سال ان سپری شده و یک سال دیگر مانده است‪.‬‬ ‫تازه این موضوع بس��تگی به این دارد که ش��رایط داخلی یونسکو هم برای تصویب پرونده مهیا باشد‪ .‬او گفت‪:‬‬ ‫«تصویب جوایز در یونس��کو پروس��ه طوالنی دارد‪ ،‬پرونده اول باید در شورای داخلی تصویب شود و بعد در‬ ‫ش��ورای اجرایی و در نهایت در کنفرانس عمومی مطرح شود که جایزه جهانی فردوسی االن در مرحله بررسی‬ ‫داخلی یونسکو است و این موضوع زمان می برد‪ ».‬او یاداور شد‪« :‬یونسکو اخیرا در حال بازنگری جوایزی است‬ ‫که در کشورهای مختلف برگزار می شود و قصد دارد ضعف ها و قوت های این جوایز را بررسی کند‪ ،‬از این رو‬ ‫تمام جوانب برگزاری جایزه جهانی فردوسی در این سازمان بررسی می شود‪» .‬گفته شد که نگاه یونسکو برای‬ ‫برگزاری جایزه جهانی فردوسی در ایران نگاه مثبتی است‪ ،‬اما خیلی هم قابل اعتماد نیست‪ ،‬زیرا سال گذشته قرار‬ ‫بود‪ ،‬همایش جهانی فلسفه با همکاری یونسکو در ایران برگزار شود‪ ،‬اما چند روز مانده به برگزاری این همایش‪،‬‬ ‫به یک باره یونسکو از برگزاری این همایش در ایران شانه خالی کرد‪ ،‬این موضوع باعث می شود که قدری با نگاه‬ ‫مردد به تصمیمات یونسکو درباره برگزاری جایزه جهانی فردوسی در ایران نگریسته شود‪ .‬به هر حال موضوعی‬ ‫که وجود دارد این است که به این زودی نمی توان شاهد برگزاری جایزه جهانی فردوسی در ایران بود‪.‬‬ ‫در سینمای جهان اما فیلم سینمایی «دزدان دریایی کارائیب ‪ »4‬با فروشی برابر با ‪ 122/8‬میلیون دالر برای دومین‬ ‫هفته متوالی عنوان پرفروش ترین فیلم این هفته سینماهای جهان را به خود اختصاص داد‪ .‬چهارمین قسمت از‬ ‫مجموعه فیلم های اکش��ن «دزدان دریایی کارائیب» به ن��ام «دزدان دریایی کارائیب‪ :‬روی جزر و مدهای بیگانه»‬ ‫توانست برای دومین هفته متوالی با فروشی برابر ‪ 122/8‬میلیون دالر عنوان پرفروش ترین فیلم این هفته سینماهای‬ ‫جهان را به خود اختصاص دهد‪ .‬کارگردانی «دزدان دریایی کارائیب‪ :‬روی امواج بیگانه» را راب مارشال برعهده‬ ‫دارد و در این قسمت از فیلم‪« ،‬جک گنجیشکه» (جانی دپ) و «باربوسا» (جفری راش) برای پیدا کردن اکسیر‬ ‫جوانی عازم س��فری می ش��وند‪ ،‬اما در میان راه متوجه می شوند که «بلکبرد» (یان مک شین) و دخترش (پنه لوپه‬ ‫ک��روز) نیز به دنبال انها می ایند‪ .‬دومین قس��مت از مجموعه فیلم های کمدی «خم��اری» (‪ )The Hangover‬به‬ ‫کارگردانی تاد فیلیپس نیز در نخس��تین هفته اکران خود توانس��ت با فروشی برابر با ‪ 59‬میلیون دالر در رتبه دوم‬ ‫پرفروش ترین فیلم های این هفته جهان قرار بگیرد‪« .‬خماری ‪ »2‬نیز همانند قسمت اول شاهد حضور بازیگران‬ ‫معروف و محبوب فیلم های کمدی مانند بردلی کوپر‪ ،‬زک گالیفیانکیس و اد هلمز است و در این قسمت «فیل»‪،‬‬ ‫«استو»‪« ،‬الن» و «دوگ» برای برگزاری مراسم جشن عروسی «استو» به تایلند سفر می کنند‪ ،‬اما در این کشور نیز‬ ‫همانند قسمت پیشین این فیلم‪ ،‬شب قبل از عروسی‪ ،‬اتفاقات جالب و خنده داری برای این جوانان رخ می دهد‪.‬‬ ‫قسمت نخست فیلم کمدی «خماری» با اکران در سال ‪ 2009‬میالدی توانسته بود فروشی برابر با ‪ 467‬میلیون دالر‬ ‫را برای خود رقم بزند‪ .‬انیمیشن سه بعدی «پاندای کونگ فو کار» (‪ )2 Kung Fu Panda‬به کارگردانی جنیفر یو که‬ ‫نخستین هفته اکران خود را تجربه می کند نیز با فروشی برابر با ‪ 57‬میلیون دالر رتبه سوم جدول پرفروش ترین‬ ‫فیلم های این هفته جهان را از ان خود کرده است‪ .‬فروش کلی فیلم های این جدول نیز تا امروز بدین صورت‬ ‫است‪«:‬دزدان دریایی کارائیب‪ :‬روی جزر و مدهای بیگانه» با ‪ 10‬روز اکران‪ 623 ،‬میلیون دالر‪.‬‬ ‫«خماری ‪ »2‬با ‪ 3‬روز اکران‪ 177 ،‬میلیون دالر‬ ‫«پاندای کونگ فو کار ‪ »2‬با ‪ 3‬روز اکران‪ 110 ،‬میلیون دالر‬ ‫«پنج سریع» با ‪ 30‬روز اکران‪ 530 ،‬میلیون دالر‬ ‫«ریو» با ‪ 46‬روز اکران‪ 448 ،‬میلیون دالر ‪g‬‬ ‫راز گل اقایی‬ ‫بریده از کتاب تازه زورویی نصراباد‬ ‫از مهم ترین ویژگی های نگارشی صابری‪ ،‬قدرت قلم‬ ‫و احاطه او بر خلق شخصیت هایی است که عالوه بر‬ ‫ایجاد ارتباط با مخاطب بیش از اندازه واقعی و حقیقی‬ ‫جل��وه می کنند‪ .‬هن��وز حتی بس��یاری از خوانندگان‬ ‫دائمی دو کلمه حرف حس��اب نمی دانند که گل اقا‪،‬‬ ‫مش رجب‪ ،‬غضنفر‪ ،‬شاغالم‪ ،‬ممصادق و کمینه (عیال‬ ‫ممص��ادق) وجود خارج��ی ندارند و افری��ده پندار‬ ‫طنز پردازی به نام کیومرث صابری فومنی هس��تند‪...‬‬ ‫صاب��ری در زمان همکاری با توفیق‪ ،‬اسامی مس��تعار‬ ‫متعددی داشت‪« :‬گردن شکسته فومنی‪ ،‬لوده‪ ،‬ابوالپیاده‬ ‫و عبدالفانوس» از عمده ترین و معروف ترین اس��امی‬ ‫ مس��تعار او در ان زمان بود‪ .‬در کن��ار اینها صابری از‬ ‫اسامی دیگری هم اس��تفاده می کرد که «میرزا گل اقا»‬ ‫یکی از انها بود‪ .‬به درس��تی نمی دانیم که ایا صابری‪،‬‬ ‫با توجه به همین نام‪ ،‬اس��م مس��تعار «گل اقا» را برای‬ ‫امضای س��تون دو کلمه حرف حس��اب برگزید یا به‬ ‫جهت وجه تسمیه معنی دار این نام یا به خاطر گرایشات‬ ‫اقلیم��ی؟! (می دانی��م که صابری گیالنی اس��ت و نام‬ ‫«گل اق��ا» در خطه ش��مالی ایران مرس��وم و معمول‬ ‫است‪ ) .‬به هر تقدیر انچه تحت عنوان «دو کلمه حرف‬ ‫حس��اب» از ‪ ۲۳‬دی م��اه ‪ ۱۳۶۳‬در صفحه ‪ ۳‬روزنامه‬ ‫اطالعات چاپ شد به امضای گل اقا بود‪ .‬شخصیت‬ ‫گل اقا هیچ گاه به صراحت در س��تون دو کلمه حرف‬ ‫حس��اب تعریف و تبیین نشده اس��ت‪ .‬انچه خواننده‬ ‫گل اقا از شخصیت او می داند‪ ،‬اشارات گذرایی است‬ ‫که هر از چندی از جانب اصحاب و اذناب گل اقا ابراز‬ ‫می شود‪ ...‬گل اقا مغرور‪ ،‬کله شق و مقتدر است‪ .‬گل اقا‬ ‫از روسایی است که حوزه اقتدارشان از چهاردیواری‬ ‫تحت امرش��ان فرا تر نمی رود ولی با این همه خود را‬ ‫نقطه ثقل عالم و ابدارخانه اش را مرکز جهان می داند‪،‬‬ ‫در حال��ی که در خ��ارج از ابدارخانه هیچ کس برای‬ ‫حرفش تره خرد نمی کند!‬ ‫بازتاب‬ ‫گل اق��ای خ��ود رای و مس��تبد اگرچ��ه می داند که‬ ‫پاره ای اوقات اش��تباه می کند و بند را به اب می دهد‬ ‫ام��ا هیچ گاه پی��ش اصحاب‪ ،‬این نقیص��ه را به روی‬ ‫خود نم��ی اورد و بر حرف خود هرچند که اش��تباه‬ ‫باشد‪ ،‬پافش��اری می کند‪ .‬گل اقای سال ‪ ۱۳۶۳‬با گل‬ ‫اقای سال ‪ ۱۳۷۲‬یکی نیس��ت‪ .‬گل اقای اول پیرمرد‬ ‫‪ 60-70‬ساله ای اس��ت که بیان پخته ای هم ندارد‪ .‬به‬ ‫این قس��مت از دو کلمه حرف حس��اب که خطاب‬ ‫گل اقا به مش رجب است‪ ،‬توجه بفرمایید‪« :‬اگر این‬ ‫باید همان مطالب کالس اول ابتدایی‬ ‫طوری است که ‬ ‫را که پنجاه‪ ،‬ش��صت سال قبل‪ ،‬پشت یک نیمکت با‬ ‫ه��م خوانده بودیم برایت تکرار کن��م که‪» ...‬این گل‬ ‫اقای شصت ‪ -‬هفتاد ساله‪ ،‬بعد ها انقدر با شخصیت‬ ‫خود صابری تلفیق می شود که همه خصوصیاتش با‬ ‫او یکی می ش��ود‪ ،‬از جمله سن و سالش‪ .‬حال به این‬ ‫قسمت از دو کلمه حرف حساب (چهار سال بعد ان‬ ‫تاری��خ) از زبان گل اقا توجه فرمایید‪( .‬البته با در نظر‬ ‫گرفتن این مساله که صابری در سال ‪ ۱۳۲۰‬متولد شده‬ ‫و سال ‪ ۱۳۷۰‬در استانه پنجاه سالگی بوده است)‪« :‬اگر‬ ‫از ما که گل اقاییم‪ ،‬بپرسند «در این نیم قرن اخیر که در‬ ‫قید حیات بوده ای‪ ،‬ایا سازمانی بی مصرف تر از «استاد‬ ‫بسیج اقتصادی» دیده یا شنیده ای؟» البته خواهیم گفت‪:‬‬ ‫نه!‪ »...‬دیگر از خصوصیات ظاهری گل اقا اینکه سبیل‬ ‫دارد‪ .‬به تعبیر ش��اغالم‪« :‬سبیل گل اقا‪ ،‬مخملی فلفل‬ ‫نمکی است!»گل اقا در سمت راست سبیلش‪ ،‬گوشه‬ ‫لبش یک خال هندو (!) هم دارد که دوبار در س��تون‬ ‫دو کلمه حرف حساب به ان اشاره شده است‪ .‬چشم‬ ‫گل اقا کم س��و و ضعیف است‪ .‬نمره عینک گل اقا‬ ‫‪ ۴‬است و بدون عینک نمی تواند چیزی بخواند‪ .‬گل اقا‬ ‫سال هاست که ساعت به دست نمی بندد‪ .‬اصوال لوازم‬ ‫گل اقایی عبارتند از قل��م‪ ،‬عصا‪ ،‬عینک و جوهر که‬ ‫این اواخر یعنی از سال ‪« ۱۳۷۲‬کشک» جای «جوهر»‬ ‫علوم انسانی به انقالب نیازمند است‬ ‫حجت االس�لام حس��ن ملک محمدی ‪ -‬درباره علوم انس��انی به خصوص در متون‬ ‫اموزش��ی و سطوح سنی مختلف جای کار بیش��تری وجود دارد و به عبارت دیگر ما‬ ‫انتظار داریم با دقت در حوزه های مختلف علوم انس��انی اثار شایس��ته ای در این زمینه‬ ‫ب��ه جامعه عرضه ش��ود‪ .‬در حقیقت جامع��ه نیازمند یک حرکت انقالب��ی در حوزه‬ ‫علوم انس��انی اس��ت‪ .‬تحول در این حوزه با بوروکراس��ی اداری امکان پذیر نیس��ت‪.‬‬ ‫بایس��تی بر مبنای اموزه های دینی و ایات نورانی ق��ران و روایات ائمه معصومین (ع)‬ ‫که در حقیقت مملو از همه علوم مفید برای بش��ریت اس��ت به تحول در علوم انسانی‬ ‫پرداخت‪ .‬در قران و مکتب اهل بیت (ع) علوم مختلف مانند خداشناسی‪ ،‬نعمت شناسی‪،‬‬ ‫وظیفه شناسی‪ ،‬دشمن شناسی و‪ ...‬با تمام ابعاد ان وجود دارد‪ .‬شناسایی و بروز این علوم‬ ‫از دل متون دینی ما ضمن تاثیرات مثبت بر زندگی انس��ان ها می تواند زمینه های رش��د‬ ‫و تکام��ل جامعه را نیز فراهم کند‪ .‬از این زاویه علوم انس��انی اگر به طور حقیقی مورد‬ ‫توجه قرار گیرد می تواند تضمین کننده س��عادت بش��ریت باشد‪ .‬با همه اینها متاسفانه‬ ‫تا کنون اقدامی که در ش��ان انقالب اس�لامی‪ ،‬منویات امام خمینی (ره) و رهنمودهای‬ ‫ت ایت اهلل خامنه ای‪،‬‬ ‫مقام معظم رهبری باشد انجام نگرفته است‪ .‬حتما باید تدابیر حضر ‬ ‫رهبر معظم انقالب و رهنمودها و تاکیداتی که معظم له اخیرا داش��ته اند در دستور کار‬ ‫ارگان ها و سازمان های مسئول قرار بگیرد تا بتوان شاهد تحول در حوزه علوم اسالمی‬ ‫بود‪ .‬بنده معتقدم خوشبختانه اساتید حوزه کامال از مدارج علمی باالیی برخوردارند و‬ ‫اساتید دانشگاه هم عموما در حوزه معارف اسالمی انس و رابطه صمیمانه و خوبی دارند‪.‬‬ ‫در حقیقت یک وحدت فکری و روحی و وحدت در هدف بین حوزه و دانشگاه پدید‬ ‫امده فقط باید از ظرفیت ها و توانمندی های موجود در جامعه علمی کش��ور در مسیر‬ ‫درست و مورد خواست و عنایت انقالب و رهبری نظام استفاده صحیح نمود‪g .‬‬ ‫را می گیرد‪ .‬از دیگر خصایص گل اقا ناخن خش��کی‬ ‫اوس��ت؛ هم مادی و هم معن��وی‪ .‬این صفت گل اقا‬ ‫بار ها توسط اصحاب و اذناب او تصریح شده است‪.‬‬ ‫اولی��ن باری که گل اقا رس��ما نام اصل��ی خود را به‬ ‫خوانندگانش اعالم کرد‪ ،‬روز پنجشنبه ‪1371/12/27‬‬ ‫ب��ود‪ .‬در ای��ن روز صابری حلول س��ال جدید را به‬ ‫خوانندگانش تبریک گفت و برای اولین بار نام اصلی‬ ‫خود را مقدم بر اسم مستعار «گل اقا» در پایان مطلب‬ ‫اورد‪ .‬البته پیش از این تاریخ‪ ،‬در حدود اواسط دی ماه‬ ‫‪ ،۱۳۶۷‬روزنام��ه اطالعات ب��رای درج توضیحی از‬ ‫حجت االس�لام خلخالی نام واقعی گل اقا را در کنار‬ ‫نام مس��تعارش اورده بود‪ .‬ت��ا پیش از ان تاریخ حتی‬ ‫خان��واده صابری نی��ز از اینکه او گل اقا و نویس��نده‬ ‫دو کلمه حرف حس��اب اس��ت‪ ،‬بی اطالع بودند! از‬ ‫تیرماه و مرداد ماه ‪ ۱۳۷۰‬به بعد‪ ،‬خشونت و تنبیهات‬ ‫گل اقای��ی کم ک��م اوج گرفت و ماهیت مس��تبد و‬ ‫خ��ودرای گل اقا از ان پس ب��ه دیکتاتوری قدرتمند‬ ‫تبدیل شد‪g ».‬‬ ‫بازتاب‬ ‫پاسور جانشین پلیس نشد‬ ‫َ‬ ‫رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی از عدم ابالغ واژه ای‬ ‫جایگزین برای «پلیس» خبر داد و گفت‪« :‬معادل «پاسور» که‬ ‫به جای «پلیس» پیشنهاد شده بود‪ ،‬حذف شده و قرار نیست‬ ‫معادلی هم برای این کلمه انتخاب شود‪ ».‬فرهنگستان زبان و‬ ‫ادب فارسی در یک سال گذشته تالش زیادی برای انتخاب‬ ‫واژه ای معادل «پلیس» صورت داد و انطور که مس��ئوالن‬ ‫ی گفته اند ‪ 156‬واژه جایگزین پیشنهاد‬ ‫دفتر واژه گزینی نظام ‬ ‫شد و در نهایت تنها گزینه ای که نظر مسئوالن دفتر واژه گزینی نظامی نیروهای مسلح‬ ‫«پاسور» بود‪ .‬با این حال به دلیل اینکه کلمه «پلیس» از گذشته رایج بوده‪،‬‬ ‫را جلب کرد‬ ‫َ‬ ‫«پاسور» قدری‬ ‫«پاس��ور» دشوار به نظر می رسید‪ .‬از سوی دیگر تلفظ‬ ‫جایگزینی ان با‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سخت بود و به همین دلیل مسئوالن دفتر واژه گزینی نظامی در نیروهای مسلح پیشنهاد‬ ‫کردند این کلمه با جدانویسی میان «پاس» و «ور» (پاس ور) استفاده شود‪ .‬مسائلی از این‬ ‫دس��ت روند بررس��ی واژه جایگزین را برای «پلیس» طوالنی کرد تا اینکه روز گذشته‬ ‫غالمعلی حداد عادل به حرف و حدیث ها در این باره پایان داد‪ .‬رئیس فرهنگستان زبان‬ ‫و ادب فارس��ی از عدم ابالغ واژه ای جایگزین برای «پلیس» خبر داد و گفت‪« :‬معادل‬ ‫«پاسور» حذف شده و دفتر رهبری به ما در فرهنگستان اعالم کرده اند که این کلمه نباید‬ ‫به عنوان جانشین «پلیس» انتخاب شود‪ ».‬وی افزود‪« :‬فرهنگستان هم با تمکین به این‬ ‫نظر اعالم می کند که «پلیس» معادلی ندارد و جایگزینی هم برایش انتخاب نخواهد شد‬ ‫و همچنان باید از این واژه استفاده شود‪g ».‬‬ ‫‪83‬‬ ‫اروپا‬ ‫تردید در موفقیت گروه ‪8‬‬ ‫اجماعی که در فرانسه حاصل نشد‬ ‫ترجمه‪ :‬مهسا عادلی‬ ‫مذاکرات اجالس سران گروه ‪ 8‬که هفته گذشته به میزبانی‬ ‫فرانس��ه در دوویل برگزار شد‪ ،‬بازتاب های متفاوتی را به‬ ‫دنبال داشته‪ .‬در حالی که انتظار می رفت بحران اقتصادی‬ ‫جهان و به وی��ژه اروپا از موضوعات اصلی این اجالس‬ ‫باشد‪ ،‬تحوالت خاورمیانه و مساله صلح اسرائیل و فلسطین‬ ‫در کانون توجه قرار گرفت‪ .‬هرچند که روند مذاکرات و‬ ‫بیانیه نهایی و راهکارهای ارائه شده در پایان این اجالس‬ ‫را به س��ختی می توان قانع کننده دانست‪ .‬به نظر می رسد‬ ‫با توجه به س��رعت وقوع تحوالت سیاسی و اقتصادی‪،‬‬ ‫هشت قدرت بزرگ جهان چندان قادر به ارائه راه حل های‬ ‫درخورنیستند‪.‬‬ ‫‪84‬‬ ‫موفقیت موهوم برای رژیم صهیونیستی‬ ‫بنیامین نتانیاهو‪ ،‬نخست وزیر رژیم صهیونیستی شاید از‬ ‫دستاوردهای سیاسی خود طی هفته گذشته احساس غرور‬ ‫کند اما شاید بتوان گفت که در واقع هیچ موفقیتی در مقابل‬ ‫سیاس��ت جدید نعل و میخ ب��اراک اوباما و موضع گیری‬ ‫س��ران کش��ورهای غربی به دس��ت نیاورده است‪ .‬البی‬ ‫نتانیاهو با استفن هارپر‪ ،‬نخست وزیر کانادا و متقاعد ساختن‬ ‫وی به مخالفت با فرمول صلح پیشنهادی رئیس جمهور‬ ‫ایاالت متحده اگرچه بیانیه نهایی اجالس س��ران گروه ‪8‬‬ ‫را تحت تاثیر قرار داد اما صورت مساله را پاک نکرد ‪ .‬هارپر‬ ‫که در اجالس هفته گذشته در حمایت از مواضع اسرائیل‬ ‫تنها بود‪ ،‬موفق شد گروه ‪ 8‬را وادار کند که در بیانیه نهایی‬ ‫خود اشاره ای به بازگشت اسرائیل به مرزهای سال ‪،1967‬‬ ‫مطابق انچه اوباما در ‪ 19‬می توصیه کرده بود‪ ،‬نکند‪ .‬دولت‬ ‫محافظه کار راستی کانادا از زمان به قدرت رسیدن در سال‬ ‫‪ 2006‬همواره موضعی قوی را در طرفداری از اس��رائیل‬ ‫اتخاذ کرده تا جایی که به گفت ه هارپر‪ ،‬کش��ورش حاضر‬ ‫است به هر قیمتی که شده از اسرائیل پشتیبانی کند‪ .‬شاید‬ ‫برای نتانیاهو حمایت یکی از رهبران کشورهای مهم غربی‬ ‫در مقابل مخالفت س��ایرین خوشایند باشد اما البی او با‬ ‫ هارپر تنها خیالی باطل از موفقیت برای اسرائیل است چرا‬ ‫که نه اوباما و نه هیچ یک از سران اتحادیه اروپا حاضر به‬ ‫تغییر مواضع خود نش��دند‪ .‬حتی با وجود اینکه گروه ‪8‬‬ ‫در ظاهر به خواسته نتانیاهو تن داد اما رهبران کشورهای‬ ‫عضو باز هم بر این باورند که اسرائیل باید از وست بانک‬ ‫کناره گیری کند‪ ،‬بخش هایی از مناطق مس��کونی خود را‬ ‫تخلیه نماید و به فلسطینی ها اجازه تاسیس کشوری جدید‬ ‫با پایتخت اورش��لیم شرقی را بدهد‪ .‬س��ران گروه ‪ 8‬در‬ ‫بیانیه نهایی خواس��تار از سرگیری فوری مذاکرات صلح‬ ‫شدند و اگرچه در این بیانیه صراحتا صحبتی از مرزهای‬ ‫‪ 1967‬به میان نیامد اما تلویحا بر دیدگاه های اوباما تاکید‬ ‫شد‪ .‬هرچند این سازشکاری و عقب نشینی در برابر هارپر‬ ‫سواالت زیادی را در خصوص موضع حقیقی گروه ‪ 8‬در‬ ‫مورد مساله اسرائیل و فلسطین به وجود اورده است‪ .‬در‬ ‫این بیانیه امده‪« :‬چارچوب این مذاکرات به خوبی شناخته‬ ‫شده است‪ .‬ما از طرفین می خواهیم که با دید نیل به توافق‬ ‫در خصوص مساله «جایگاه نهایی» به مذاکرات بازگردند‪.‬‬ ‫بر این اس��اس ما حمایت شدید خود را از دیدگاه صلح‬ ‫اسرائیل‪ -‬فلسطین که در ‪ 19‬می ‪ 2011‬توسط باراک اوباما‬ ‫مطرح ش��د اعالم می کنیم‪ ».‬به این ترتی��ب ظاهرا راه حل‬ ‫درس��ت برای نتانیاهو‪ ،‬همان طور ک��ه در صحبت های‬ ‫هفته قبل خود در کنگره وعده داده بود‪ ،‬این اس��ت که به‬ ‫جای پرداختن به مجادالت لفظی و ایراد س��خنرانی های‬ ‫خشمگینانه‪ ،‬مانند انچه پس از گفته های اوباما بیان کرد‪،‬‬ ‫راه حل��ی برای ح��ل اختالفات خود با فلس��طینی ها و‬ ‫تقسیم بندی اراضی پیدا کند‪ .‬سانسور غیر ضروری موضع‬ ‫مجمع بین المللی اگرچه افکار عمومی را از اصل موضوع‪،‬‬ ‫که عقب نشینی ارضی اسرائیل و پایان دادن به اشغال خاک‬ ‫فلسطین با ایجاد مرزهای دائمی مشخص است‪ ،‬منحرف‬ ‫می سازد اما ان را محو نمی کند‪.‬‬ ‫ماموریت بعید روسیه‪ :‬دخالت در صلح با قذافی‬ ‫با پیوس��تن روسیه‪ ،‬تنها هم سخن کلونل قذافی به جمع‬ ‫مخالفان وی‪ ،‬دیکتاتور لیبی به انزوای مطلق سیاسی کشیده‬ ‫شد‪ .‬در اولین روز اجالس سران گروه ‪ ،8‬هنگامی که ناتو‬ ‫هواپیماهای جنگی را برای حمالت جدید به مقر قذافی‬ ‫ام��اده می کرد‪ ،‬بغدادی المحمودی‪ ،‬نخس��ت وزیر لیبی‪،‬‬ ‫تماسی اضطراری با مسکو بر قرار کرد‪ .‬وی پس از ماه ها‬ ‫جنگ داخلی امادگی قذاف��ی برای مذاکره در خصوص‬ ‫اتش بس را اعالم کرد و از روسیه خواست که پا در میانی‬ ‫کند‪ .‬همان روز در دوویل فرانسه‪ ،‬رهبران غربی در اجالس‬ ‫سران گروه ‪ 8‬درخواستی مش��ابه را به دمیتری مدودف‪،‬‬ ‫رئیس جمهور روس��یه ارائه کردند و از وی خواستند در‬ ‫راضی ساختن قذافی به کناره گیری از قدرت به انها کمک‬ ‫کند تا در نتیجه ان اتش بس عملی شود‪ .‬دیوید کامرون‪،‬‬ ‫نخس��ت وزیر انگلیس تاکید کرد که هیچ تالش��ی برای‬ ‫دستیابی به توافقات مصالحه امیز با قذافی صورت نخواهد‬ ‫گرفت و تنها پیغام برای دیکتاتور لیبی این است که باید‬ ‫از قدرت دس��ت بکشد‪ .‬از بین تمامی قدرت های بزرگ‬ ‫جهان‪ ،‬روسیه تنها کشوری بود که موضعی بی طرفانه را‬ ‫در مقابل لیبی به خود گرفته بود و در عین حال نیز تالش‬ ‫می کرد ک��ه در جریان امور باقی بماند‪ .‬در ماه مارس این‬ ‫کش��ور از دادن رای به نفع تصمیم شورای امنیت ایاالت‬ ‫متحده مبنی بر اغاز بمباران لیبی خودداری کرد و طی دو‬ ‫هفته گذشته نیز میزبان هیات هایی از هر دو نیروی موافق‬ ‫و مخالف قذافی بوده اس��ت‪ .‬هیچ ی��ک از این مذاکرات‬ ‫در مس��کو به راهکاری عملی منتهی نشد اما این امکان‬ ‫را برای روس��یه فراهم کرد که طرف مذاکره هر دو طرف‬ ‫باشد؛ موقعیت برجسته ای که هیچ یک از کشورهای غربی‬ ‫دیگر از ان برخوردار نیستند‪ .‬ماموریتی که از سوی سران‬ ‫کشورهای بزرگ صنعتی غرب به عهده روسیه گذاشته‬ ‫شده در واقع اقدامی است برای متقاعد ساختن قذافی به‬ ‫اینکه تنها راه بقا برای وی دست کشیدن از قدرت و ترک‬ ‫لیبی به مقصد هر کش��وری است که به نظر امن می اید‪.‬‬ ‫اما از سویی تصمیم ناگهانی مدودف به دخالت در مساله‬ ‫قذافی‪ ،‬متیو روجانسکی‪ ،‬معاون کل برنامه روسیه در صلح‬ ‫بین المللی در واشنگتن‪ ،‬به نظرعملی شتاب زده برای اتصال‬ ‫دوباره روسیه به سیاست خارجی است‪ .‬روجانسکی در‬ ‫این باره می گوید‪« :‬خیلی س��خت می توان تصور کرد که‬ ‫روس��یه این کشتی را سالم به س��احل برساند‪ .‬قذافی در‬ ‫حال حاضر انگیزه های محرک چندانی ندارد و روس��یه‬ ‫هم هیچ دس��تمایه ای برای راضی کردن وی ندارد‪ ».‬برای‬ ‫مثال‪ ،‬مشخص نیست که روسیه قصد دارد چطور قذافی‬ ‫را به مصونیت از دادگاه جرایم بین المللی مطمئن سازد ان‬ ‫هم در شرایطی که بازرس پرونده قذافی اصرار زیادی به‬ ‫دستگیری و محاکمه این دیکتاتور به خاطر جرایم انسانی‬ ‫مرتکب ش��ده اش دارد‪ .‬در این زمینه‪ ،‬سابقه روسیه که به‬ ‫س��ال ‪ 1999‬بر می گردد کمک زی��ادی به جلب اطمینان‬ ‫قذافی نمی کند‪ .‬در ان زمان ویکتور چمومیردین‪ ،‬فرستاده‬ ‫روسیه‪ ،‬اسلوبودان میلوسوییچ‪ ،‬رهبر یوگوسالو را متقاعد‬ ‫به کناره گیری کرد و وقتی که مذاکرات با موفقیت انجام‬ ‫شد‪ ،‬میلوس��وییچ به دادگاه فرستاده شد و در سال ‪2006‬‬ ‫در زندان از دنیا رفت‪ .‬مدودف حتی در اخرین کنفرانس‬ ‫مطبوعات��ی اجالس گروه ‪ 8‬نیز کار زی��ادی برای از بین‬ ‫بردن نگرانی ها و تردید ها انجام نداد و گفته های او بیشتر‬ ‫گیج کننده بود‪ .‬به هر حال‪ ،‬برای ش��روع این ماموریت‪،‬‬ ‫سناتور میخاییل مارگلوف به عنوان فرستاده مخصوص‬ ‫روسیه به لیبی اعزام خواهد شد که هدف اول وی مذاکره‬ ‫با شورشیان در بنغازی است‪.‬‬ ‫وعده از پیش شکسته شده‬ ‫وعده کمک مالی به دموکراسی های جدید در خاورمیانه‬ ‫و ش��مال افریقا ش��اید خبری خوش��حال کننده برای‬ ‫انقالبیون عرب به خصوص تونس و مصر به نظر برسد‬ ‫ام��ا در تحق��ق ا ن تردیدهایی وج��ود دارد‪ .‬به گزارش‬ ‫فایننشیال تایمز‪ ،‬این کمک مالی احتماال به دلیل اقدامات‬ ‫صرفه جویانه قدرت های اقتصادی بزرگ جهان بس��یار‬ ‫کمت��ر از انچه وعده داده ش��ده خواهد ب��ود‪ .‬به گفته‬ ‫صن��دوق بین المللی پول‪ ،‬مبلغ مورد نیاز برای کمک به‬ ‫کشورهای انقالبی منطقه طی سه سال اینده رقمی معادل‬ ‫‪ 160‬میلی��ارد دالر خواهد بود‪ .‬این در حالی اس��ت که‬ ‫صندوق پرداخت ‪ 35‬میلیارد دالر را برای دوباره سازی‬ ‫اقتصاد اسیب دیده کشورهایی که درگیر جنگ داخلی و‬ ‫تغییر رژیم بوده اند به عهده گرفته و رقم پیشنهادی گروه‬ ‫‪ 8‬نیز ‪ 18‬میلیارد دالر اس��ت‪ .‬موضوع عجیب در رابطه‬ ‫با مبلغ پیشنهادی گروه ‪ 8‬این است که به نظر نمی رسد‬ ‫کش��ورهای عضو به لحاظ مالی بتوانند روی قول خود‬ ‫بایس��تند‪ .‬به خصوص ک��ه بحران اقتص��ادی و کاهش‬ ‫اجباری هزینه های دولت تن��ش و نارضایتی مردم این‬ ‫کشورها را به دنبال داشته‪ .‬به عنوان مثال در ایاالت متحده‬ ‫امریکا‪ ،‬اقدامات صرفه جویانه با چنان سرعتی در حال‬ ‫انجام است که حتی س��اختار فعلی بخش بهداشت و‬ ‫درم��ان و میزان بودجه دفاع این کش��ور را مورد حمله‬ ‫ق��رار داده‪ .‬احتماال ایاالت متحده دیگر قادر به هزینه در‬ ‫جایی که برنامه ریزی کرده و حداقل کمک های خارجی‬ ‫نخواهد بود‪ ،‬حتی اگر این کمک ها به منافع استراتژیک‬ ‫این کشور کمک کند‪g .‬‬ ‫المان‬ ‫فرار از ارماگدون‬ ‫ثروتمندان رژیم صهیونیستی چند سالی است که در حال احداث پناهگاه هایی‬ ‫در زیر باغ های منازل مجلل خود هس��تند‪ .‬این پناهگاه های هس��ته ای که هزینه‬ ‫احداث هر یک از انها ‪ 60‬هزار پوند براورد می شود ضد تشعشع بوده و عالوه‬ ‫بر داشتن دیوارهای بسیار محکم از قابلیت تولید برق و سیستم تصفیه هوا نیز‬ ‫برخوردار هستند‪ .‬کارشناسان دفاعی اسرائیل تخمین می زنند که تاکنون صدها‬ ‫مجموعه از این پناهگاه ها که مجهز به اتاق خواب‪ ،‬حمام‪ ،‬اشپزخانه و‪ ...‬هستند‬ ‫در منازل خصوصی ثروتمندان اسرائیلی ساخته شده باشند‪ .‬در میان ثروتمندانی‬ ‫که تاکنون اقدام به س��اخت چنین پناهگاه هایی کرده اند نام «ش��اری اریسون»‬ ‫ثروتمندترین زن اس��رائیلی نیز به چش��م می خورد‪ .‬رسانه های صهیونیستی در‬ ‫گزارش های خود در این خصوص اعالم کرده اند‬ ‫که اریسون با ساخت دو پناهگاه بسیار مستحکم‬ ‫از هم اکنون خود را برای جنگ ارماگدون اماده‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬ی��ک ثروتمند دیگر اس��رائیلی نیز‬ ‫ه��دف خود را از احداث ی��ک پناهگاه ‪ 60‬هزار‬ ‫پوندی عدم اعتماد به توانایی رژیم اسرائیل برای‬ ‫محافظت از شهروندان خود اعالم کرده است‪g .‬‬ ‫بحرین‬ ‫عقب نشینی تانک های ارتش بحرین‬ ‫ش��بکه خبری الجزی��ره قطر در‬ ‫خبری ف��وری از عقب نش��ینی‬ ‫تانک ها و نفربرهای زرهی ارتش‬ ‫بحری��ن از منام��ه پایتخت این‬ ‫کشور خبر داد‪ .‬این عقب نشینی‬ ‫در حالی انجام شد که قرار است‬ ‫طی چند ساعت اینده رژیم این‬ ‫کشور پایان حالت فوق العاده در‬ ‫بحرین را اع�لام کند‪ .‬در همین‬ ‫حال رژیم حاکم در این کش��ور‬ ‫با هدف س��رپوش گذاش��تن بر‬ ‫جنایت های خود‪ ،‬تعدادی از افراد بازداش��ت ش��ده را ازاد کرد‪ .‬شبکه الجزیره‬ ‫افزود‪ :‬این وضعیت در حالی رخ داده که ش��یخ «علی سلمان» دبیرکل جمعیت‬ ‫وفاق اسالمی بحرین که یکی از احزاب شیعی این کشور به شمار می رود‪ ،‬طی‬ ‫اظهاراتی از خان��دان ال خلیفه به عنوان خاندان حاکمیت حمایت کرده و اعالم‬ ‫نمود که خواس��تار کمک کردن به انان جهت دستیابی به راه حلی مناسب برای‬ ‫پایان دادن به بحران این کشور است‪g .‬‬ ‫عربستان‬ ‫باشگاه پادشاهان‬ ‫روزنامه «نیویورک تایمز» می نویسد‪ ،‬عربستان تمام امکانات مالی و دیپلماسی‬ ‫خود را در سراسر خاورمیانه به کارگرفته تا رژیم های پادشاهی از جمله خود‬ ‫را در برابر خروش ملت ها محافظت کند‪ .‬این نشریه امریکایی می افزاید‪« :‬از‬ ‫مصر که سعودی ها هفته گذشته چهار میلیارد دالر کمک برای شورای نظامی‬ ‫ حاکم ان پرداختند تا یمن و پادش��اهی های اردن و مراکش که ریاض انها را‬ ‫به پیوس��تن به شورای همکاری خلیج فارس دعوت کرده همگی در تیررس‬ ‫تالش عربستان برای پیشگیری از تغییرات شدیدتر سیاسی‪ ،‬اجتماعی هستند‪.‬‬ ‫نیوی��ورک تایمز ب��ا اذعان به تاثیر انقالب ایران در ملت های منطقه و وحش��ت‬ ‫حاکمان دیکتاتور در برخی کشورهای عربی نوشت‪« :‬عربستان به شدت بر وجود‬ ‫ثبات نسبی در کشورهای پادشاهی تاکید دارد و این بخشی از تالش هایش برای‬ ‫جلوگیری از هر گونه تغییر عمده در مدل های حکومتی س��لطه گر است زیرا هر‬ ‫تغییری در این کشورها سواالتی دشوار درباره روند تغییرات سیاسی و اجتماعی‬ ‫در درون عربس��تان را مطرح می سازد‪ ».‬به نوشته این روزنامه‪ ،‬پیشنهاد عربستان‬ ‫درخصوص پیوس��تن اردن و مراکش به ش��ورای همکاری خلیج فارس که به‬ ‫ریاض اجازه داد برای س��رکوب شورش ها نیرو به شاه نشین بحرین اعزام کند با‬ ‫هدف شکل گیری نوعی «باشگاه پادشاهان » صورت گرفته و به گفته تحلیلگران‬ ‫عالمتی اس��ت دائر بر اینکه پادش��اهان س��نی عرب از منافع خود دفاع خواهند‬ ‫کرد‪ .‬هفته پیش شاهزاده ولید بن طالل ال سعود از خاندان سلطنتی عربستان به‬ ‫هیات تحریریه نیویورک تایمز گفت‪« :‬ما این پیام را می دهیم که در پادش��اهی ها‬ ‫تنش های اجتماعی رخ نداده و ما نمی خواهیم که با زور کارمان را پیش ببریم و‬ ‫تنها در پی حفظ منافع خود هستیم‪g ».‬‬ ‫لیبی‬ ‫قذافی اماده اتش بس‬ ‫رئیس جمهوری افریقای جنوبی که به لیبی س��فر‬ ‫کرده است‪ ،‬اعالم کرد‪« :‬معمر قذافی اماده برقراری‬ ‫اتش بس مشروط برای توقف درگیری ها در این‬ ‫کشور است‪ ».‬در عین حال معمر قذافی‪ ،‬رهبر لیبی‪،‬‬ ‫بار دیگر ش��روطی را که در روند میانجیگری های‬ ‫قبل��ی مطرح کرده بود‪ ،‬اعالم کرد‪ .‬انقالبیون نیز به‬ ‫سرعت این ش��روط قذافی را رد کردند‪ .‬جاکوب‬ ‫زوم��ا‪ ،‬رئیس جمه��وری افریقای جنوبی تصریح‬ ‫ک��رد‪« :‬معمر قذاف��ی اماده پذی��رش ابتکار عمل‬ ‫اتحادیه افریقا برای برقراری اتش بس و توقف تمامی درگیری ها در لیبی است‪ ».‬زوما‬ ‫گفت‪« :‬قذافی اماده است تا نقشه راه تعیین شده از سوی اتحادیه افریقا را اجرا کند‪».‬‬ ‫رئیس جمهوری افریقای جنوبی در ادامه خاطرنش��ان ک��رد‪« :‬قذافی بر این موضوع‬ ‫تاکید کرد که باید به تمام مردم لیبی این فرصت داده ش��ود تا در مورد ایند ه خودشان‬ ‫تصمیم گیری کنند‪ ».‬زوما به این موضوع اشاره نکرد که ایا قذافی اماده کناره گیری از‬ ‫قدرت است یا خیر‪ .‬این در حالی است که درخواست اصلی انقالبیون کناره گیری قذافی‬ ‫از قدرت بوده است‪ .‬در ماه اوریل‪ ،‬زوما ریاست هیاتی از افریقای جنوبی به طرابلس‬ ‫را برعهده داشت‪ .‬در ان زمان قذافی اعالم کرده بود که حاضر است اتش بس را برقرار‬ ‫کند‪ ،‬اما به سرعت از این اظهار نظر عقب نشینی کرد و حمالت نیروهایش علیه انقالبیون‬ ‫ادامه یافت‪ .‬در همین حال ‪ ،‬در ش��هر بنغازی‪ ،‬فتحی باجا‪ ،‬وزیر خارجه انقالبیون‪ ،‬این‬ ‫ط��رح اتحادیه افریقا را رد کرد‪ .‬وی گفت‪« :‬ما به طور کامل این طرح را نمی پذیریم و‬ ‫از ان به عنوان یک ابتکار عمل سیاسی یاد نمی کنیم‪ ».‬رئیس جمهوری افریقای جنوبی‬ ‫به این دلیل اکنون در طرابلس اس��ت که در مورد یک اس��تراتژی خروج برای قذافی‬ ‫مذاکرات��ی را انجام دهد‪ .‬وزیر خارجه انقالبیون تصریح کرد که نیروهای انقالبی قرار‬ ‫اس��ت ب ه زودی حمله ای را علیه نیروهای وفادار به قذافی انجام دهند‪ .‬به دنبال س��فر‬ ‫رئیس جمهوری افریقای جنوبی به لیبی‪ ،‬ناتو به طور موقت منطقه پرواز ممنوع بر فراز‬ ‫اسمان لیبی را لغو کرد‪ .‬در شهر رم ایتالیا نیز در نشانی از اینکه رژیم قذافی در حال از‬ ‫دست دادن حمایت ها میان مقاماتش است‪ ،‬هشت افسر ارتش لیبی به ایتالیا پناه بردند‪.‬‬ ‫پیش از این نیز چند تن از مقامات ارشد رژیم قذافی از این رژیم جدا شده بودند‪ .‬یکی از‬ ‫مقامات ارتش نظامی که به ایتالیا پناه برده‪ ،‬اعالم کرد قوای نظامی قذافی در حال حاضر‬ ‫فقط ‪ 20‬درصد کارایی دارد‪ .‬همچنین فعاالن ضد دولتی در شهر طرابلس اعالم کردند‬ ‫که تعداد زیادی از ساکنان خشمگین این شهر علیه رژیم قذافی در یک تظاهرات نادر در‬ ‫طرابلس شرکت کردند‪ .‬سفر رئیس جمهوری افریقای جنوبی به لیبی در حالی انجام شد‬ ‫که ناتو به حمالت خود در طرابلس و شهرهای دیگر لیبی همچنان ادامه می دهد‪g .‬‬ ‫امریکا‬ ‫ابهت ارتش سایبری ایران‬ ‫به دنبال هک شدن بزرگترین کارخانه هواپیما سازی امریکا‪ ،‬تل اویو و واشنگتن هراسان‬ ‫از این رویداد‪ ،‬ترس خود را از ارتش س��ایبری ایران اعالم داش��تند‪ .‬س��ایت رس��می‬ ‫ وزارت خارجه رژیم صهیونیستی در این زمینه نوشت‪« :‬یکی از بزرگترین کمپانی های‬ ‫هواپیماسازی جهانکهموردحملههکرها قرارگرفته اعالم داشته استکهبرخی عملیات‬ ‫تولیدی ان اسیب دیده است‪ .‬کمپانی «الکهید – مارتین» سازنده معروف ترین هواپیماهای‬ ‫جنگی و از جمله هواپیمای ش��کاری بمب افکن رادار گریز به نام اف – ‪ 35‬است که‬ ‫اسرائیل نیز قصد خرید ده ها فروند از ان را دارد‪ .‬این هواپیما مدرن ترین جنگنده جهان‬ ‫توصیف شده‪ ،‬ولی اخیرا گزارش رسیده که ساخت و تکمیل ان با برخی «مشکالت‬ ‫فنی» روبه رو شده است‪ .‬پنتاگون نیز محرمانه اعالم داشته که به شبکه های کامپیوتری این‬ ‫شرکت معظم اسیب وارد شده است‪ .‬سایت مذکور در ادامه نوشت‪ :‬کمپانی الکهید –‬ ‫مارتین می گوید کامپیوترهای عمده ان از چند نقطه جهان و به طور همزمان هک شده‬ ‫و اکنون مس��ئوالن شرکت می کوش��ند مقررات تازه ای برای ورود افراد مجاز به شبکه‬ ‫کامپیوتری ان کمپانی تعیین کنند و فهرست انان مورد بازنگری قرار گیرد‪ .‬سایت رسمی‬ ‫ وزارت خارجه اسرائیل سپس با اشاره مستقیم از ارتش سایبری ایران و ابهت ان نوشت‪:‬‬ ‫«کارشناسان می گویند که ایران به دریافت تکنولوژی پرنده های رادار گریز توجه بسیار‬ ‫ی و فرماندهان سپاه پاسداران نیز‬ ‫نشان می دهد و این امر در اظهارات اخیر مقامات نظام ‬ ‫مورد تاکید قرار گرفته و ظاهرا پیشرفت هایی نیز برای رسیدن به این فناوری به دست‬ ‫اورده اند‪ ».‬در ادامه این گزارش امده است‪:‬کارشناسان همچنین یاداوری می کنند که ایران‬ ‫در سال های اخیر یک «ارتش سایبری» برپا ساخته که بسیار موفق عمل کرده است‪ .‬سایت‬ ‫ی وزرات خارجه رژیم جعلی اسرائیل در خاتمه فاش نمود که به واسطه این عملیات‬ ‫رسم ‬ ‫صورت گرفته به شدت پروژه ساخت هواپیماهای رادار گریز بهم ریخته است و انچه‬ ‫رخنه یابی به کامپیوترهای کارخانجات الکهید – مارتین را وخیم تر می کند‪ ،‬این واقعیت‬ ‫است که این شرکت‪ ،‬عالوه بر هواپیماهای جنگی‪ ،‬تولید کننده پیشرفته ترین نوع موشک‪،‬‬ ‫ناوچه و دیگر جنگ افزارهای مهم دیگر نیز هست‪g .‬‬ ‫‪85‬‬ ‫نمــایندگی ‪ 209‬شــرکت بهــمن دیــزل‬ ‫نمــایندگی ‪ 212‬شرکت مامــوت دیزل ‪SCANIA‬‬ ‫طرف قرارداد با شرکت لیزینگ ایران ( بانک تجارت)‬ ‫نقدی‪ -‬لیزینگی‬ ‫تحویل فوری‬ ‫بازرگانی زندی خودرو‬ ‫برتــرین و پرفــروشتـرین‬ ‫نمایندگیانحصــاریفروش‬ ‫شرکت بهمن دیزل ( ایسوزو)‬ ‫در ‪ 4‬سال متـــوالی‬ ‫تهـرانمیدانسیدجمالالدین‬ ‫اســـدابـادی(یوســـفاباد)‬ ‫خیـــابان ابن سینا ‪ -‬پالک‪83‬‬ ‫ساختمانپدید‪-‬طبقه‪-­1‬واحد‪2‬‬ ‫‪021 - 88704613- 88700179‬‬ ‫اداره تحــویل‪ :‬شـــهــرک‬ ‫‪ -2‬بلـــوار‬ ‫نمایشگاهها‪-‬فـاز ‬ ‫کوثر ‪-‬بلوار موسی بن جعفــر‬ ‫نبـش ارغـوان‪- 3‬پــالک‪19‬‬ ‫(تلفکس) ‪021- 55255052-6‬‬ ‫‪www.zanditrading.com‬‬ ‫‪info@zanditrading.com‬‬ ‫راه اهن جمهوری اسالمی ایران‬ ‫شرکت قطارهای مسافری رجاء‬ ‫حقوق مسافر در زمینه ی بلیت‬ ‫بلیت المثنی برای مسافرانی که بلیت انها مفقود شده باشد‪ ،‬مطابق ایین نامه مربوطه و به شرط حضور به موقع‬ ‫در ایستگاه (حداقل ‪ 45‬دقیقه قبل ازحرکت) و در ساعات اداری صادر می شود‪.‬‬ ‫کلیه ی بلیت های استردادی‪ ،‬در ساعت ‪ 10‬صبح روز قبل از حرکت مجدد ًا به سیستم برگشت و در مراکز فروش بلیت‬ ‫شهر مبدا و شهرهای اطراف ان عرضه می شود‪.‬‬ ‫مفقود ش��دن بلیت مسافر‪ :‬به شرط حضور به موقع (حداکثر ‪ 45‬دقیقه مانده به حرکت) در ایستگاه های راه اهن‬ ‫که سیس��تم فروش بلیت انالین دارند و در وقت اداری‪ ،‬بلیت المثنی طبق ایین نامه مربوط صادر می ش��ود‪ .‬بلیت‬ ‫مفقودی باید از طریق شبکه ی رایانه یی صادر ش��ده و استرداد نشده باشد‪ .‬صدور بلیت المثنی با ‪15‬درصد قیمت کل‬ ‫بلیت‪ ،‬انجام می شود‪ .‬و در صورت مفقود شدن ان‪ ،‬بلیت المثنی دیگری صادر نخواهد شد‪ .‬استرداد بلیت المثنی فقط‬ ‫به شرط ارائه ی همزمان بلیت المثنی با بلیت اصلی امکانپذیر بوده که ابتدا بلیت المثنی را در سیستم استرداد نموده‬ ‫و بهمراه کپی بلیت المثنی و اصل بلیت اولیه به دفتر مدیریت ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات این شرکت‬ ‫مراجعه و پس از انجام بررس��ی الزم نسبت به پرداخت مبلغ متعلقه اس��ترداد‪ ،‬اقدام خواهد شد‪ .‬در غیر این صورت‬ ‫بلیت المثنی غیر قابل استرداد می باشد‪.‬‬ ‫تاخیر حرکت قطار از مبدا‪ :‬تاخیر در ش��روع حرکت قطارهایی که مسافران ان از باجه کنترل بلیت عبور و در سکو یا‬ ‫داخل قطار قرار گرفته اند جزو تاخیر نهایی انها در مقصد محاسبه و مورد مالک برای پرداخت خسارت قرار می گیرد‪.‬‬ ‫تاخیر بیش از حد مقرر قطار اکسپرس یا سریع در رسیدن به مقصد‪ :‬تاخیر‪ ،‬ناشی از حوادث طبیعی نباشد‪ .‬در صورتی‬ ‫که ورود قطار به ایس��تگاه مقصد بعد از گذشت وعده غذایی روزانه باشد یک وعده پذیرایی رایگان بر اساس ساعت‬ ‫ورود قطار انجام می شود‪ .‬زمان پذیرایی صبحانه بعد از ساعت ‪ 8‬صبح‪ ،‬ناهار بعد از ساعت ‪ 13‬و شام بعد از ساعت ‪20‬‬ ‫می باشد‪ .‬زمان مورد محاسبه برای تاخیر قطار در مسیرهای مختلف متفاوت است‪ .‬همچنین درصورت تاخیر بیش از‬ ‫‪ 8‬ساعت کلیه قطارها به غیر از عادی و محلی ‪100‬درصد بهای بلیت پس از کسر خدمات حداکثر تا یک ماه پس از تاریخ‬ ‫حرکت در کلیه مراکز فروش بلیت پرداخت خواهد شد‪.‬‬ ‫تاخیر قطار که منجر به جا ماندن مسافر از قطار بعدی شود‪ :‬در صورت تاخیر بیش از زمان معین که منجر به جاماندن‬ ‫مسافر از قطار بعدی شود‪ ،‬چنانچه فاصله بین ورود قطار قبلی و حرکت قطار بعدی بیش از سه ساعت باشد و همچنین‬ ‫هر دو بلیت به نام مسافر باش��د‪ ،‬وجه کامل بلیت قطار بعدی پرداخت یا مسافر با قطارهای بعدی اعزام می شود‪.‬‬ ‫چنانچه این تاخیر منجر به اقامت در ش��ب ش��ود‪ ،‬هزینه اقامت و غذا به عهده رجاء می باشد‪ .‬در صورت اعزام با قطار‬ ‫درج ه پایین تر مابه التفاوت بلیت به مس��افر پرداخت می شود و در صورت اعزام با قطار درجه باالتر‪ ،‬مابه التفاوت از‬ ‫وی دریافت نمی شود‪.‬‬ ‫ادامه در شماره بعدی‬ ‫پیامک‪3000139 :‬‬ ‫ارتباط با مشتری‪139 :‬‬ ‫‪www.raja.ir‬‬