ماهنامه مثلث شماره 80

‫فرزند کعبه‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال دوم‪ /‬شماره هشتادم ‪ 22 /‬خردادماه ‪ 88/ 1390‬صفحه‪ 1500 /‬تومان‬ ‫همراه با گفت وگو هایی از‪:‬‬ ‫دکتر عبدالحسین خسروپناه‪ ،‬حجت االسالم دین پرور‬ ‫دکتر رجبی ‪ ،‬دکتر مهدوی‪ ،‬دلشاد تهرانی‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫چپ هاییکه‬ ‫لیبرال شدند‬ ‫گفت وگو با ایت اهلل حائری شیرازی‬ ‫امیر محبیان‪ ،‬محمدجواد حق شناس‬ ‫حمیدرضا ترقی‪ ،‬قاسم روانبخش‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALASNEWS.IR‬‬ ‫دور باطل‬ ‫اینده مبهم یمن‬ ‫پس از خروج علی عبداهلل صالح‬ ‫بازی الوده‬ ‫اروپا علیه بن همام‬ ‫جل ‬ ‫ددوم‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال دوم‪ /‬شماره شصت و نهم ‪ 15 /‬اسفند ‪ 88/1389‬صفحه‪ 1500 /‬تومان‬ ‫کعبه چگونه‬ ‫شکافته شد‬ ‫گفت و گو با دکتر رجبی‬ ‫سرمقاله‬ ‫محاسنی که سفید شد‪ ،‬چپ هایی که لیبرال شدند‬ ‫مقاله ای درباره نسبت چپ گرایان با روحانیت‬ ‫سعید اجورلو‬ ‫سرمقاله‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪6‬‬ ‫این فقط اندک محاسن مانده روی صورت چپ ها‬ ‫نیست که به سفیدی می زند و گردش ایام را زمزمه‬ ‫می کند که انگار این چپ گرایی متعصبانه جوان های‬ ‫مس��لمان دهه های ‪ 50‬و ‪ 60‬است که مانند کوه یخ‬ ‫اب می شود‪.‬‬ ‫این فقط یک دعوت دیپلماتیک و رس��می نیست‬ ‫که عزت اهلل سحابی را به کنگره سازمان مجاهدین‬ ‫انقالب اسالمی می کشاند و عکسی‪ ،‬بهزاد نبوی را‬ ‫در حال بدرقه مرحوم س��حابی نشان می دهد‪ .‬این‬ ‫انگار داستان یک تغییر بزرگ است‪.‬‬ ‫گویا این فقط یک س�لام و علیک عادی در سالن‬ ‫همایش ه��ای رای��زن نیس��ت که حجت االس�لام‬ ‫سیدمحمد خاتمی را دست در دست ابراهیم یزدی‪،‬‬ ‫دبیرکل اس��بق نهضت ازادی‪ ،‬این وارثان اصالح‬ ‫گام به گام مهندس مهدی بازرگان نشان می دهد که‬ ‫حکایت از دوستی جدید ایدئولوژیک میان مجمع‬ ‫روحانیون مبارز و نهضت ازادی دارد‪.‬‬ ‫و گویا ای��ن فقط یک حمایت س��اده و انتخاباتی‬ ‫نیست که تحریمی ها‪ ،‬مخالفان حقوق بشری نظام و‬ ‫دیگرانی از این جنس را روانه ستاد انتخاباتی مهدی‬ ‫کروبیمی کند‪.‬‬ ‫چپ ها را چه ش��ده اس��ت؟ انهایی که اوایل دهه‬ ‫‪ 60‬دیوارهای س��فارت امریکا را ب��اال رفتند تا نه‬ ‫فقط به س��نت ملی گرایی‪ ،‬انتقام کودتای ‪ 28‬مرداد‬ ‫علیه دکتر مصدق را بگیرند که انگار بخواهند انتقام‬ ‫ت منطقه علیه مردم مظلوم و مستضعف‬ ‫تمام جنایا ‬ ‫را از امپریالیسم امریکا طلب کنند؛ پس دیوارها را‬ ‫در نوردیدند‪ ،‬چراکه چپ گرایی اهل پایین ایستادن و‬ ‫ح نبود‪ ،‬چپ گرایی اهل عمل و انقالبی‬ ‫دفاع از اصال ‬ ‫بود‪ .‬پس دیوارها را به س��رعت باال می رود و البته‬ ‫بماند که بعدها به چه سرعتی هم از این دیوار پایین‬ ‫می اید‪.‬فاصله باال رفتن و پایین امدن از دیوارهای‬ ‫ساختمانی بزرگ در تقاطع خیابان مفتح و طالقانی‬ ‫فاصله ای ب��ه اندازه دوری گزیدن از انقالبی گری و‬ ‫ارمانگرایی و نزدیکی با عملگرایی و مصلحت جویی‬ ‫بود‪.‬‬ ‫چپ ها را چه شده است؟ که روزی جوانانی پرشور‬ ‫و مس��لمان و خط امامی بودند که فریادهایشان را‬ ‫بر س��ر مهدی ب��ازرگان می زنند و س��رعت او را‬ ‫کندتر از سرعت انقالب می دانند و حتی با تسخیر‬ ‫سفارت امریکا زمینه های تزلزل در دولت «ایرانیان‬ ‫مس��لمان مصدقی» را فراهم می اورند‪ ،‬ولی ان روز‬ ‫دیگر‪ ،‬پش��یمان و نادم از دیوارهایی که باال رفته اند‬ ‫از بازرگان و دوستانش می گفتند‪ .‬انگار می خواستند‬ ‫اب رفته را به جوی بازگردانند‪.‬‬ ‫و البت��ه ان��گار چپ ها‪ ،‬لیب��رال ش��ده اند‪ .‬عبور از‬ ‫استکبارستیزی‪ ،‬مبارزه با امپریالیسم امریکا‪ ،‬مخالفت‬ ‫با سرمایه داری‪ ،‬رسیدن به عدالت اجتماعی و جامعه‬ ‫توحیدی‪ ،‬نقد س��یطره غرب بر جهان جدید‪ ،‬همه‬ ‫و همه انگار فقط خاطره ای از چپ های مس��لمان‬ ‫ایران هس��تند‪ .‬و اینگونه است که در ایران دهه ‪،70‬‬ ‫فرهنگسرا به جای مسجد می نشیند‪ ،‬جامعه مدنی به‬ ‫عنوان نهادی متولد شده در غرب با تعریف نهادی‬ ‫خودجوش‪ ،‬مس��تقل و متعدد جای جامعه دینی را‬ ‫می گی��رد که اگر جامعه دینی جامعه برادری و برابری‬ ‫است جامعه مدنی‪ ،‬جامعه منافع و اصالت لذت است‪.‬‬ ‫تکنوکراسی یقه سفیدها جای سادگی مدیریت اسالمی‬ ‫رجایی می نشیند‪ ،‬ساختمان های بلند بر فراز تهران که‬ ‫خود تمثیلی است از شکاف فقیر و غنی جای خانه های‬ ‫س��اده پایتخت انقالب را می گیرد که انگار هر کسی‬ ‫باالی برج بنشیند راه نزدیک تری به سعادت دارد‪.‬‬ ‫رقابت ها تازه می شوند‪ .‬اگر اوایل دهه ‪ 60‬رقابت بر سر‬ ‫خنثی کردن مین بود‪ ،‬در دهه ‪ 70‬رقابت ها رنگ تازه ای‬ ‫می گیرند‪ .‬گویا انسان مومن باید تبدیل به انسان مدرن‬ ‫ش��ود‪ .‬چپ ها با هم انگار تقسیم کار کرده اند که اگر‬ ‫جناب غالمحسین کرباسچی در خیابان بهشت نسخه‬ ‫تهران بعد از جنگ را می نویسد‪ ،‬سرمایه داران را با تراکم‬ ‫به خیابان های تهران روانه می کند‪ ،‬فرهنگسراها را در باال‬ ‫و پایین تهران می سازد و تهران شمال و تهران جنوب‬ ‫می س��ازد‪ ،‬در گوشه ای دیگر تئوریسین های چپ گرا‪،‬‬ ‫نسخه اسالم سکوالر می نویس��ند و گروهی از اسالم‬ ‫اجتماع��ی و گروهی دیگر از اس�لام فردی در مقابل‬ ‫اسالم سیاسی امام خمینی (ره) سخن می گویند‪.‬‬ ‫انچه بر اندیشه چپ سایه افکند لیبرالیسم بود؛ مکتبی‬ ‫که با انسان گرایی واصالت انسان اغاز می شود‪ ،‬با سود و‬ ‫فایده گره می خورد‪ ،‬به عقالنیت ابزاری اصرار می ورزد‬ ‫و عقل را تناس��ب روش ها با اهداف تعریف می کند‪.‬‬ ‫زندگی سنتی را روزامد بازسازی نمی کند که ان را در‬ ‫زندگی مدرن مستحیل و منهدم می کند‪ .‬انسان عاطفی و‬ ‫س��نتی را از خشکی به اب می کشاند‪ ،‬دوستانش را از‬ ‫او می گیرد‪ .‬همبستگی اجتماعی سنتی را دچار خدشه‬ ‫می کند تا انسانی لیبرال و مدرن بسازد‪ .‬انسانی که اصل‬ ‫برایش رسیدن به هدف است‪ .‬اصل برایش لذت است‪.‬‬ ‫مصرف گراست‪ .‬کاری ندارد به اینکه همسایه اش شب‬ ‫را گرسنه به صبح می رساند یا نه؟ او کاری به دل ندارد‪،‬‬ ‫اهل عقل محاسبه گر شده و این تناقضی بزرگ با انسان‬ ‫ایمانی است‪.‬‬ ‫انچه بر سر ایران پس از جنگ امد‪ ،‬حرکت به سمت‬ ‫س��اختن ایرانی جدید بود‪ .‬این س��اختن اما از جنس‬ ‫س��اختن انقالب نبود‪ .‬انگار عصر انقالب تمام ش��ده‬ ‫بود که اورکت های خاکی و پش��می جای خود را به‬ ‫شلوارهای جین و کت و شلوارهای شیک داده بودند‪.‬‬ ‫این بار ظاهر انگار راوی باطن بود‪ .‬توس��عه از مس��یر‬ ‫دیگری گذشت‪ .‬ارزش ها تغییر کردند‪ .‬برای ارزش های‬ ‫جدید نهادهای جدید ساخته شد‪ .‬برای نهادهای جدید‬ ‫نقش های تازه افریده شد‪ .‬عقل ها جای دل ها را گرفت‪.‬‬ ‫محاسبه به جای ایمان نشست‪ .‬شک و گمان جای یقین‬ ‫را گرفت‪ .‬انهایی که از جنگ برگش��تند‪ ،‬انگار فرزند‬ ‫خود را طور دیگری یافتند‪ .‬فرزند ‪ 11‬س��اله قرار نبود‬ ‫این گونه بزرگ ش��ود‪ .‬ایران قرار ب��ود انقالبی بماند‪.‬‬ ‫عقل اش را دس��ت بانک جهانی ندهد‪ .‬توسعه را فقط‬ ‫در اقتص��اد و پول نبیند‪ .‬حواس اش باش��د انهایی که‬ ‫حاضر شدند بیایند وسط میدان‪ ،‬انقالب کنند و بجنگند‪،‬‬ ‫انها صاحبان اصلی انقالب اند‪ ،‬نه ان سرمایه داری که‬ ‫پنج شنبه صبح به سرایه دارش س��فارش پرکردن اب‬ ‫استخر می دهد و در این میانه طبیعی است که «ویکند»‬ ‫جای ادینه را بگیرد و س��کنی گزی��دن در ویال جای‬ ‫نشستن در صف نماز جمعه را‪.‬‬ ‫س��نگ اول را محکم بر شیش��ه انقالب زدند‪ .‬سنگی‬ ‫روی ص��ورت عدالت‪ .‬به نفع توس��عه و این گونه بود‬ ‫که لیبرالیس��م اقتصادی طبقه متوسط را تولید کرد که‬ ‫فرزندان��ش این بار نه با نوای امام‪ ،‬نه با اهنگ عدالت‬ ‫که با ارزوهایی جدید پ��رورش یافتند‪ .‬فرزندانی که‬ ‫مشتی برای گره کردن به سوی غرب نداشتند‪ .‬ارام ارام‬ ‫مشت ها باز شد‪ .‬سرمایه داری جای قناعت را تنگ کرد‪.‬‬ ‫صف های به هم پیوسته جماعت مسلمانان جای خود‬ ‫را به عافیت طلبی فردی داد‪ .‬لیبرالیس��م اقتصادی کار‬ ‫خودش را کرد‪ .‬ذهن جامعه عوض شد‪ .‬حاشیه و متن‬ ‫شکل گرفت‪ .‬شکاف ها افزون گردید‪ .‬فقیر و غنی معنی‬ ‫پیدا کرد‪ .‬باالی شهر و پایین شهر تثبیت شد‪ .‬دیالکتیک‬ ‫اقتصاد و سیاست کامال درست کار کرد؛ وقتی فرجام‬ ‫لیبرالیسماقتصادی‪،‬لیبرالیسمسیاسیبود‪.‬هرچندسیادت‬ ‫اقای خاتمی و پوشیدن لباس روحانی‪ ،‬جامعه مذهبی‬ ‫و سنتی ایران را هم رای با طبقه متوسط کرد‪ .‬لیبرال ها‪،‬‬ ‫کار اقتصاد را ساخته بودند‪ ،‬اکنون چپ ها باید پروژه‬ ‫لیبرالیسم سیاسی را پیش می بردند‪.‬‬ ‫گویی برف چپ اب شده است اما زیر افتاب لیبرالیسم‬ ‫که گروهی از دانشگا هیان چپ به اسالم فقاهتی خرده‬ ‫می گیرند‪ ،‬گروهی دیگر تیغ بر ش��ریعت می کش��ند‪،‬‬ ‫عبدالکریم س��روش پوپریس�� م را در ای��ران بازتولید‬ ‫می کند که اگر پوپر در «جامعه باز و دشمنانش» خنجر‬ ‫به س��وی افالطون و هگل برمی دارد‪ ،‬این بار سروش‪،‬‬ ‫این شاگردی که هرگز استادش را ندید‪ ،‬در «فربه تر از‬ ‫ایدئولوژی»‪ ،‬کل گرایی‪ ،‬تاریخ گرایی و ایدئولوژی اسالم‬ ‫و به ویژه اس�لام روحانی محور را به چالش می کشد‬ ‫تا نه فقط تکنوکرات های یقه س��فید در ساختمان های‬ ‫اداری که دانشگاهیان مس��لمان هم کار خود را کرده‬ ‫باش��ند‪ .‬جداکردن کار دیانت از سیاست پروژه بزرگ‬ ‫روشنفکری دینی بود‪.‬‬ ‫نقطه اغاز انها اما اثبات تناقض ذات دین با ذات سیاست‬ ‫در دنیای جدید بود‪ .‬گروهی چون محسن کدیور شان‬ ‫دین را باالتر از سیاس��ت دانس��تند‪ .‬گروهی دیگر از‬ ‫تکنوکرات ها‪ ،‬وس��یله اداره دنیا را علم عنوان کردند و‬ ‫دانش را قابل ادراک و حسی تعریف کردند و گروهی‬ ‫دیگر چون عبدالکریم س��روش راه مهدی بازرگان را‬ ‫پیش گرفتند و هدف اصلی دین را س��عادت اخروی‬ ‫و ارام��ش فردی انس��ان عنوان کردن��د و فقه را یکی‬ ‫از علوم اس�لامی برش��مردند و حکم به الغر ش��دن‬ ‫ان دادند‪.‬‬ ‫فارغ از اینکه ‪ 14‬قرن پیش امام علی (ع)‪ ،‬در عهدنامه‬ ‫مالک اشتر نسبت نهاد دین و نهاد سیاست را مشخص‬ ‫کرده بود و دنیای دینی و دولت دینی را ترسیم‪ .‬چپ ها‬ ‫را چه شده است که اگر روزی خاستگاه انان نازی اباد‬ ‫و پایین ت��ر از میدان ولی عصر (عج) بود‪ ،‬پایگاه ش��ان‬ ‫اکنون س��اکنان باالی ش��هر شده اس��ت‪ .‬انان که در‬ ‫ناس��زا گفتن به بورژوازی کم نگذاشتند‪ ،‬حاال دوست‬ ‫بورژوازی شده اند‪ .‬چپ ها امروز میهمان حسینیه ارشاد‬ ‫شده اندواینهجرتیاستازانقالبی گریبهعدالت گرایی‪.‬‬ ‫از خط امام به خط مصدق و بازرگان‪ .‬از اسالم سیاسی‬ ‫به اس�لام اجتماعی و فردی‪ .‬از مس��جد و روحانیت‬ ‫به دانش��گاه و فلس��فه غرب‪ .‬هجرتی از «بازگش��ت‬ ‫به خویشتن شریعتی» به جان الک و پوپر و ادام اسمیت‪.‬‬ ‫انگار لیبرال ها پیرمردتر از ان بودند که چپ شوند که‬ ‫جوانان پرشور انقالبی در دهه پنجم و ششم زندگی شان‬ ‫لیبرال مسلکشده اند‪.‬‬ ‫داستان این تغییر اما معمای سیاسی ایران پس از انقالب‬ ‫سرمقاله‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫اس��ت‪ .‬تغییری که حتی اگر اس��م اش را استحاله هم‬ ‫بگذاریمدرصورت مسالهتفاوتیایجادنمی کند‪.‬تغییری‬ ‫که نه فقط در میان تکنوکرات ها و دانشگا هیان که در‬ ‫سطح عالی ترین تشکل روحانی جناح چپ هم صورت‬ ‫گرفت‪ .‬مجم��ع روحانیون مبارز که قریب به ‪20‬عضو‬ ‫روحانی دارد هم مشمول این تغییرات شد‪ .‬روحانیونی‬ ‫عالیرتبه که به واس��طه نزدیکی ب��ه امام خمینی(ره) و‬ ‫بیت ایش��ان‪ ،‬در س��ال های حیات امام زمام بخشی از‬ ‫امور را به دست داشتند؛ در نهادهای انقالبی‪ ،‬قضایی‬ ‫و اجرایی و البته در پارلمان ایران‪.‬‬ ‫رابطه تکنوکرات ها با روحانیون چپ گرا اما از جنس‬ ‫رقبای راست گرایش��ان نبود‪ .‬چپ ها به واسطه اعتقاد‬ ‫به سوسیالیس��م در دوره ای و سپس لیبرالیسم‪ ،‬همواره‬ ‫به روحانیت به عنوان تاکتیک می نگریستند و اتحاد با‬ ‫انها را جزو پروژه های سیاسی شان تعریف می کردند‪.‬‬ ‫روحانیت برای چپ گراها ملجا و تکیه گاه ایدئولوژیک‬ ‫نبود‪ .‬انها کاری با نهاد روحانیت نداشتد بلکه شخص‬ ‫روحانی را در جامعه مسلمان و نظام سیاسی ایران مهم‬ ‫می دانس��تند‪ .‬ایدئولوژی روحانیت ان چیزی نبود که‬ ‫چپ گرایان به دنبالش باشند‪ .‬روحانی منهای روحانیت‬ ‫ان چی��زی بود که چپ ها می خواس��تند‪ ،‬چراکه انها‬ ‫ایدئولوژی ش��ان را از ش��رق و غرب به عاریت گرفته‬ ‫بودند نه از اس�لام و نهاد روحانیت‪ ،‬نهاد اسالم است‬ ‫نه التقاط‪ .‬روحانیت به عن��وان باالنس کننده و نیروی‬ ‫موازنه جریان های مختلف سیاس��ی هرگز مورد اتکای‬ ‫چپ ها قرار نگرفت ج��ز در دوران امام که کاریزمای‬ ‫ایشان و گاها دلبستگی چپ ها به امام‪ ،‬انها را وادار به‬ ‫عقب نشینیمی کرد‪.‬‬ ‫خالء تفسیر عالمانه و محققانه از اسالم در میان چپ ها‬ ‫کار را به جایی رساند که عبدالکریم سروش منبع تفسیر‬ ‫متن برای انان ش��ود‪ .‬کاری که باید مجمع روحانیون‬ ‫و حوزه برای چپ ها انج��ام می دادند‪ ،‬در حلقه کیان‬ ‫صورت گرفت‪.‬‬ ‫این گونه ش��د که روحانیت از وسط راه با چپ ها هم‬ ‫داستان شد‪ ،‬زمانی که اندیشه های غربی کار خود را کرده‬ ‫بود‪ .‬روحانیون چپ مذاق به واس��طه لباس روحانیت‬ ‫برای بزرگان کت و شلواری چپ گرا کم موهبتی نبودند‬ ‫ان گونه که خود بارها گفته اند‪ .‬که اگر راست گرایان انها‬ ‫را به فاصله گرفتن از حوزه و متن متهم می کردند‪ ،‬انان‬ ‫پاس��خی اماده داشتند که پدران معنوی چپ خانه در‬ ‫مجمع روحانیون مبارز دارند‪ .‬حال انکه رابطه چپ با‬ ‫حوزه رابطه ای استاد و شاگردی نبود‪ .‬رابطه ای سیاسی و‬ ‫تاکتیکی بود‪ .‬رابطه چپ ها با روحانیت از ابتدا نادرست‬ ‫تنظیم شد‪ .‬چه زمانی که گرایش سوسیالیستی بر انها‬ ‫حاکم بود مطالبه انها از روحانیت‪ ،‬پوشش مذهبی برای‬ ‫افکارشان بود و چه زمانی که به سوی لیبرالیسم غلتیدند‪،‬‬ ‫نقش نهاد روحانیت برای انها نقشی روبنایی بود‪ .‬زیربنا‬ ‫گاهی سوسیالیسم و گاهی لیبرالیسم بود‪ .‬سوغاتی که‬ ‫از دانش��گاه به میدان دولت و پارلم��ان ایران اوردند‪.‬‬ ‫سوغاتی غربی که به دنبال پوششی مذهبی می گشت و‬ ‫این معنای استفاده تاکتیکی از روحانیون است‪.‬‬ ‫چپ گرای��ی؛ از سوسیالیس��م به لیبرالیس��م حرکتی‬ ‫صرفا سیاس��ی بوده و به واسطه دوری از نهاد دین‬ ‫– حوزه – همواره راه دور از اسالم اصیل را پیموده‪.‬‬ ‫گویی تقوای سیاسی تضمینی جز اتکا به روحانیت‬ ‫ن��دارد‪ .‬راه��ی ک��ه روزی در س��تایش ش��رق گام‬ ‫برمی داشته و روزی دیگر مدح اقتصاد ازاد جهانی‪،‬‬ ‫حقوق بش��ر و دموکراس��ی بدون شرط و تساهل و‬ ‫تس��امح را می گوید‪ .‬این راه اما ادامه دارد‪ .‬راه چپ‬ ‫ایرانی‪ ،‬راه پرفراز و نش��یبی است‪ .‬چه کسی می داند‬ ‫انها به کجا می روند‪ .‬محاس��ن کوتاه و س��فید انها‬ ‫روایت گر تغیی��ری بزرگ و باورنکردنی اس��ت؛ از‬ ‫اسالم سیاسی به اسالم سکوالر‪g .‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪20 - 24‬‬ ‫راه امام‬ ‫سیاست‬ ‫چپ هایی که لیبرال شدند‬ ‫لزوم طاغوت زدایی‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫سیستمبانکداریبهاینوضعیکهاالندرایرانهست‪،‬‬ ‫این وضع‪ ،‬وضع طاغوتی است‪ .‬ربا در اسالم حرام است؛ در‬ ‫قران اعالم به حرمت شده است‪ :‬کسی که ربابخورد‪ ،‬ربا‬ ‫بگیرد‪-‬دراسالم‪،‬درقرانگفتهشدهاستکهجنگباخدا‬ ‫می کند! این سیستم باید متحول بشود‪ .‬سیستم بانکی‬ ‫بایدعوضبشود‪.‬کارمندانوکارگراناینطورمسائلحل‬ ‫بشود‪.‬اگراینمسائلحلنشود‪،‬فرهنگماهمانفرهنگ‬ ‫باش��د‪ ،‬وزارتخانه های ما همان وزارتخانه ها باشد‪ ،‬افراد‬ ‫وزارتخانه ها باز همان باش��د‪ ،‬ادارات ما باز همان ادارات‬ ‫باشد‪ ،‬و مردم ما باز همان افکار را داشته باشند که در زمان‬ ‫طاغوت داشتند‪ ،‬من خوف این را دارم که شکستی به ما‬ ‫وارد بشود که دیگر جبران نتوانیم بکنیم‪ .‬باید همه با هم‪،‬‬ ‫همهمکلفیم‪-‬تکلیفتکلیفخداییاست‪-‬همهمکلفیم‬ ‫که اسالم و کش��ور را نجات بدهیم‪ .‬در سال های طوالنی‬ ‫کوش��ش کردند برای اینکه اس�لام را مخفی نگه دارند؛‬ ‫نگذارند اسالم انطور که هست در خارج عرضه بشود‪ .‬اگر‬ ‫اسالم انطوری که هست عرضه بشود‪ ،‬مکتب های دیگر‬ ‫عقب می نشینند‪ ،‬مکتب های دیگر شکست می خورند‪.‬‬ ‫لکنانهاییکهمی خواستندمملکتماراهرچهداردببرند‬ ‫و همه چیزهای ما را غارت کنند‪ ،‬مخازن ما را ببرند‪ ،‬انها‬ ‫درسال هایطوالنینقشهکشیدندواسالمراانطوریکه‬ ‫بودمخفیکردندحتیازخودمسلمین‪.‬حتیجوان های‬ ‫ما بی اطالعند از اس�لام‪ ،‬و جز صورتی اطالع ندارند‪ .‬اگر‬ ‫انشاءاهللماتوفیقپیدابکنیموجمهوریاسالمی راباهمه‬ ‫ی که دارد‪ ،‬باهمه احکام نورانی که از طرف خداوند‬ ‫احکام ‬ ‫تعالیبرایسعادتبشرامدهاست‪،‬بتوانیمپیادهبکنیمو‬ ‫با همت همه اقشار ملت و شما جوان های برومند بتوانیم‬ ‫پیادهبکنیم‪،‬سعادتمندخواهیمشد‪.‬‬ ‫ماموراندستنشانده‬ ‫کشورماهمهچیزدارد؛کشورمایککشورغنیاست‬ ‫که مخازن زیرزمینی بسیاردارد؛ بیشتر از ان مقداری که‬ ‫احتیاج است‪ ،‬یک کشور غنی است لکن دست هایی که‬ ‫می خواستند این ثروت ما را ببرند‪ ،‬اینها نمی گذارند که‬ ‫ایران انطوری که باید و ش��اید اداره بش��ود؛ و هر چندی‬ ‫یک ماموری می گمارند برای اینکه مردم را یا غافل کنند‬ ‫یا به عق��ب برانند‪ .‬چنانچه در این پنجاه و چند س��ال ما‬ ‫خودمان شاهد بودیم که رضاخان امد و همه ماثر ما را از‬ ‫بین برد‪ ،‬تمام قشرهایی که می توانستند خدمت بکنند‬ ‫به این مملکت س��رکوب کرد؛ و بعد از او هم این خلفش‬ ‫ که به خوبی خلف اوست‪ ،‬یعنی همان طور که او خائن و‬‫جنایتکار بود این هم خائن و جنایتکار بود ‪ -‬بر مامسلط‬ ‫کردندوسال هایطوالنیهمهچیزماراعقبزدندوهمه‬ ‫ثروت ما را بردند‪ .‬و این تتمه را باید نگه دارید‪.‬‬ ‫گفت وگ��و با ایت اهلل حائری ش��یرازی‪،‬‬ ‫عضو مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه‬ ‫سابق ش��یراز که این روزها استاد اخالق‬ ‫دولت نیز هس��ت‪ ،‬صبح ی��ک روز بهاری‬ ‫در مس��جدی در ش��مال تهران انجام ش��د‪.‬‬ ‫با ایش��ان در خص��وص چگونگی انتخاب‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامنه ای به جانش��ینی‬ ‫حضرت امام خمینی(ره) و نیز جریان های‬ ‫چپ پس از انقالب به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫‪10 - 19‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫سکوت الهام بخش وحدت‬ ‫دومی��ن کنفران��س خب��ری رئیس جمه��ور در س��ال ‪ 90‬ب��ا طرح‬ ‫س��واالت متعدد از سوی خبرنگاران داخلی و خارجی و پاسخ های‬ ‫محمود احمدی نژاد به این سواالت سه شنبه گذشته برگزار شد‪ .‬او‬ ‫در این کنفرانس خبری به س��واالتی در خصوص مسائل هسته ای‪،‬‬ ‫اتفاقات منطقه‪ ،‬ادغام وزارتخانه ها‪ ،‬انتقادات نس��بت به دولت و‪...‬‬ ‫پاسخ داد‪.‬‬ ‫‪25 - 37‬‬ ‫سیاست‬ ‫از سوسیالیسم تا لیبرالیسم‬ ‫چپ گرایی در ایران دارای تاریخ پر فراز و نش��یبی است‪ ،‬به طوری‬ ‫که حض��ور تاریخی چپ اساس��ا حضوری وابس��ته به تحوالت‬ ‫تاریخ��ی ب��وده اس��ت؛ ای��ن ویژگ��ی ک��ه در اکث��ر جریان های‬ ‫سیاس��ی یافت می ش��ود‪ ،‬در میان چپ گرایان‪ ،‬تحوالت سینوسی‬ ‫منحصر به فردی را ایجاد کرده که خط س��یر ان را از بلشویسم‬ ‫دوران قاج��ار تا اح��زاب و گروه های چپ گرای فع��ال در نظام‬ ‫جمهوری اسالمی می توان دید‪.‬‬ ‫‪38 - 49‬‬ ‫جنگ داخلی‬ ‫بین الملل‬ ‫اصاب��ت خمپ��اره ب��ه مس��جد کاخ ریاس��ت جمه��وری یم��ن‬ ‫علی عبداهلل صالح رئیس جمهور یمن را روانه عربستان سعودی‬ ‫ک��رد‪ .‬پس از خ��روج او از یمن مخالفان به جش��ن و پایکوبی‬ ‫پرداختن��د ‪ .‬اما این س��وال مطرح اس��ت که با وج��ود بیش از‬ ‫‪ 60‬میلی��ون قبضه س�لاح ایا احتمال ب��روز یک جنگ داخلی‬ ‫در یمن وجود دارد یا خیر‪.‬‬ ‫‪58 - 73‬‬ ‫افتاب‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫عهدنامه مالک اشتر باید به صورت قانون‬ ‫تصویب شود‬ ‫یک��ی از مهمترین ویژگی های دوران امیرالمومنین(ع) این اس��ت که در‬ ‫دوران حکومت بوده است‪ ،‬یعنی سخنان ایشان در دورانی است که در راس‬ ‫حکومت بودند؛ عزل و نصب ها‪ ،‬برنامه های اقتصادی‪ ،‬مسائل مربوط به امور‬ ‫اداری‪ ،‬موارد مربوط به ابادانی کش��ور و‪ ...‬در سخنان ایشان مطرح می شود‪.‬‬ ‫اگر بتوانیم به مسائل مهم کالم ایشان در نهج البالغه بپردازیم‪ ،‬توانسته ایم به‬ ‫نوعی به بیان فضایل ایشان هم بپردازیم‪.‬‬ ‫‪74 - 83‬‬ ‫افتاب‬ ‫‪50 - 55‬‬ ‫ورزش‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬ارزو دیلمقانی ‬ ‫دبیر افتاب‪ :‬مصطفی شوقی ‬ ‫دبیر دین و تاریخ‪ :‬علیرضا شاکر‬ ‫دبیر جهان اسالم ‪ :‬سید فرید موسوی ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه ‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬مریم اس��ماعیل پور ‪ -‬س��ید جواد میرخلیلی ‪ -‬ابوالقاس��م غالمی ‪ -‬احسان ابطحی‪-‬امید کرمانی ها‬ ‫فاطمه میرزایی ‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬زهرا راد عاطفه کربالئی ‪ -‬شاهده یوسفی ‪ -‬محمد تاجیک ‪ -‬حسین غالمی ‪ -‬شادی خوشکار خیری‬ ‫هادی احمدی ‪ -‬حمید رضا نصیری نژاد‪ -‬مس��عود نجفی ‪ -‬ش��اهین فتحیان ‪ -‬س��هیال طایی ‪ -‬محمد جواد پاینده ‪ -‬سجاد محقق‬ ‫مهسا عادلی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫فنی‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی و مهدی ابراهیمی‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر اداری و مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬مصطفی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو ‪ -‬فاطمه صیدی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ب��ا تش��کر از‪ :‬دکت��ر احم��د اس��ماعیل تبار ‪ -‬مهن��دس واعظی ‪ -‬دکت��ر ای��ت اهلل ابراهیم��ی ‪ -‬دکتر غالم حس��ن تقی نتاج‬ ‫حس��ین زن��دی ‪ -‬احمد طالی��ی ‪ -‬مهندس بختی��اری ‪ -‬مهن��دس بهرامی ‪ -‬حس��ین مجاهدی ‪ -‬س��ید ع��ارف علوی‬ ‫مهندس امینی ‪ -‬اقای راس��تی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫جوالن امروز‬ ‫ساکنان نوار غزه که در چهار سال گذشته مظلوم ترین مردمان جهان بوده اند‬ ‫در روزهای پایانی ماه گذش��ته میالدی گش��وده شدن دروازه خوشبختی‬ ‫را جش��ن گرفتند‪ ،‬اما شادی قابل پیش بینی س��اکنان غزه از گشوده شدن‬ ‫گذرگاه رفح و در مقابل‪ ،‬اعتراض و خش��م صهیونیست ها از این رویداد‬ ‫اتفاق غیر منتظره ای به شمار نمی رفت‪.‬‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬تلفن‪66818168 :‬‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‪ -‬تلفن‪88338553 :‬‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬شهرک قدس‪ ،‬خیابان شهید دادمان‪ ،‬خیابان فالمک شمالی‪ ،‬کوچه یکم‪ ،‬پالک ‪ - 10‬تلفن‪88580610 :‬‬ ‫لبخند بالتر‬ ‫عکس‪ :‬عمید فراهی‬ ‫در حالی که بالتر خود را برای دوره چهار ساله ریاستش در فیفا اماده می کند‬ ‫این بن همام رئیس کنفدراسیون فوتبال اسیا است که همچنان طبق رای کمیته‬ ‫اخالقی فیفا در تعلیق به س��ر می برد‪.‬بن همام که قصد داشت جای بالتر را در‬ ‫فیفا بگیرد حتی موفق نشد در روز انتخابات ریاست فیفا وارد سالن رای گیری‬ ‫ش��ود‪.‬او در جنگ قدرت با بالتر شکس��ت خورد تا مرد سوئیس��ی با ژس��تی‬ ‫مغرورانه درباره سرنوشت رقیبش سخن بگوید‪.‬‬ ‫‪9‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪10‬‬ ‫رهبر معظم انقالب در مراسم سالگرد حضرت امام‪:‬‬ ‫معنویت‪ ،‬عقالنیت و عدالت ابعاد اصلی مکتب امام است‬ ‫در بیس��ت و دومی��ن س��الروز ف��راق ام��ت و ام��ام‪،‬‬ ‫ملت مومن و قدرش��ناس ایران‪ ،‬شنبه گذشته حرم مطهر‬ ‫روح خدا را به عرصه تجلی وفاداری عمیق ایرانیان به راه‬ ‫و مکتب امام تبدیل کرد و با ابراز پرشورترین احساسات‪،‬‬ ‫بار دیگر با جانشین خلف خمینی کبیر‪ ،‬حضرت ایت اهلل‬ ‫خامنه ای‪ ،‬پیمان هوش��یاری‪ ،‬بصیرت و استقامت بست‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب اس�لامی در اجتماع عظیم و نورانی‬ ‫قشرهای مختلف مردم سراسر کشور‪ ،‬با تبیین ویژگی های‬ ‫بیداری اسالمی ملت های منطقه به عنوان تحقق پیش بینی‬ ‫مبارک امام‪ ،‬معنای حقیقی ارادت عمیق و ستایش برانگیز‬ ‫ملت را به امام راحل عظیم الشان پذیرش و پایبندی ملی‬ ‫ب��ه مکتب و راه ان بزرگوار خواندند و با تبیین معنویت‪،‬‬ ‫عقالنیت و عدالت به عنوان ابعاد اصلی مکتب منسجم و‬ ‫چندبعدی امام تاکید کردند‪« :‬برکت وفاداری به این میراث‬ ‫گرانقدر امام خمینی‪ ،‬عزت‪ ،‬پیش��رفت و تعالی همچون‬ ‫گذشته نصیب ملت ایران خواهد بود‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ 14 ،‬خرداد هر سال را فرصتی‬ ‫برای تجدید خاطرات ش��یرین ملت با امام خمینی(ره)‬ ‫دانس��تند و با اش��اره به تقارن مبارک این روز با اغاز ماه‬ ‫نورانی رجب خاطرنش��ان کردند‪« :‬س��الگرد رحلت امام‬ ‫امسال با حماسه بیداری اسالمی ملت های منطقه نیز همراه‬ ‫شده است و تفضل پروردگار‪ ،‬صحت پیش بینی ان مرد‬ ‫الهی را به اثبات رس��انده اس��ت‪ ».‬رهبر انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫مکتب امام خمینی را ذخیره گرانقدر ملت ایران برشمردند‬ ‫و افزودن��د‪« :‬مردم ایران با تکیه بر همین س��رمایه عظیم‬ ‫توانسته اند گذرگاه های دشوار ‪ 32‬سال اخیر را با موفقیت‬ ‫پشت سرگذارند و در اینده نیز چنین خواهد بود‪ ».‬ایشان‬ ‫با اش��اره به امواج پرطراوت احساسات و عواطف ملت‬ ‫نسبت به خمینی روح خدا‪ ،‬خاطرنش��ان کردند‪« :‬ارادت‬ ‫عمی��ق مردم ای��ران به امام در ای��ن عواطف زیبای قلبی‬ ‫خالصه نمی شود بلکه مفهوم این ارادت سرنوشت ساز‪،‬‬ ‫پذیرش و پایبندی به مکتب امام به عنوان راه و خط روشن‬ ‫حرکت همگانی ملت است‪ ».‬رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬مکتب‬ ‫امام را راهنمای نظری و عملی مردم و مسئولین دانستند‬ ‫و خاطرنشان کردند‪« :‬مکتب امام یک بسته کامل و دارای‬ ‫ابعاد مختلفی است که باید این ابعاد را باهم و به موازات‬ ‫هم‪ ،‬مورد توجه و عمل قرارداد تا در مسیر پیمودن راه امام‪،‬‬ ‫انحراف و خطایی ایجاد نشود‪».‬‬ ‫ایشان معنویت‪ ،‬عقالنیت و عدالت را ابعاد اصلی مکتب‬ ‫امام خواندند و با اشاره به توجه همزمان امام به این ابعاد‬ ‫در حرف و در عمل‪ ،‬خاطرنشان کردند‪« :‬امام اهل سلوک‬ ‫معنوی و ذکر‪ ،‬خضوع و خشوع بود و اتکال و امید او به‬ ‫پروردگار پایانی نداش��ت اما در همه احوال خرد‪ ،‬تدبیر‪،‬‬ ‫محاسبه و عقالنیت را مورد مالحظه کامل قرار می داد و‬ ‫عدال��ت را نیز همچون معنویت و عقالنیت از متن دین‬ ‫و قران پیگیری می کرد‪ ».‬رهبر انقالب اس�لامی انتخاب‬ ‫مردمس��االری دینی را به عنوان بستر اصلی نظام سیاسی‬ ‫کشور‪ ،‬بارزترین نمونه عقالنیت امام دانستند و افزودند‪:‬‬ ‫«تکیه بر ارای ملت و نهادینه کردن حضور و انتخاب ملت‪،‬‬ ‫ان هم در کشوری که قرن ها استبداد و دیکتاتوری بر ان‬ ‫حاکم بوده است‪ ،‬نشان می دهد عقالنیت در اداره کشور‪،‬‬ ‫از ابعاد اساسی مکتب حیات بخش و سعادت افرین امام‬ ‫است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬شناخت دشمنان و هوشیاری‬ ‫و استقامت کامل در مقابل انان را از دیگر مظاهر خرد و‬ ‫هوشمندی امام خمینی(ره) دانستند و افزودند‪« :‬برخالف‬ ‫کس��انی که کوتاه امدن در مقابل دش��منان را در برخی‬ ‫مواقع‪ ،‬اقتض��ای عقل می دانند‪ ،‬امام با تکیه بر خرد پخته‬ ‫خود‪ ،‬عقب نش��ینی و نرم��ش در قبال دش��منان را دادن‬ ‫فرصت پیشروی به انان می دانست و به همین علت‪ ،‬در‬ ‫تمام حیات پربرکت خود‪ ،‬همچون کوه در مقابل دشمنان‬ ‫ایستاد‪».‬‬ ‫تزریق روح اعتماد به نفس در ملت از دیگر نمودهای تکیه‬ ‫ام��ام بر عقل و خرد بود که رهبر انقالب به ان پرداختند‪.‬‬ ‫ایشان با اشاره به تالش بی وقفه مستکبران و عوامل داخلی‬ ‫انها در دوران قاجار و پهلوی برای القای احساس حقارت‬ ‫و ناتوانی در اذهان ملت ایران افزودند‪« :‬امام به چنین ملتی‪،‬‬ ‫روح اعتماد به نفس و خوداتکایی را تزریق کرد و شعار‬ ‫«م��ا می توانیم» را در اعماق ج��ان انها قرارداد‪ ».‬حضرت‬ ‫ایت اهلل خامن��ه ای در همین زمینه‪ ،‬پیش��رفت خیره کننده‬ ‫جوانان دانشمند کشور را در عرصه های مختلف علمی‪،‬‬ ‫فناوری و صنعتی‪ ،‬نتیجه ملموس تالش های خردمندانه‬ ‫امام برای احیای توانایی در ملت ایران برشمردند‪.‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬روند تدوین قانون اساسی را نمونه‬ ‫دیگری از فکر روشن و عقالنیت بارز بنیانگذار جمهوری‬ ‫اسالمی خواندند و افزودند‪« :‬امام با محاسبات دقیق‪ ،‬هم‬ ‫انتخاب تدوین کنندگان قانون اساسی را برعهده رای مردم‬ ‫نهاد و هم قانون اساسی تدوین شده را به همه پرسی ملت‬ ‫گذاشت‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی‪ ،‬م��ردم را در مکتب امام صاحبان‬ ‫مملکت خواندند و خاطرنش��ان کردند‪« :‬امام با تکیه بر‬ ‫خبرنامه‬ ‫تکیه بر ارای ملت و‬ ‫نهادینه کردن حضور‬ ‫و انتخاب ملت‪ ،‬ان هم‬ ‫در کشوری که قرن ها‬ ‫استبداد و دیکتاتوری‬ ‫بر ان حاکم بوده‬ ‫است‪ ،‬نشان می دهد‬ ‫عقالنیت در اداره‬ ‫کشور‪ ،‬از ابعاد اساسی‬ ‫مکتبحیات بخش‬ ‫و سعادت افرین امام‬ ‫است‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫عقالنیت راهگش��ای خود‪ ،‬به مردم تفهی��م کرد که انها‬ ‫صاحب و مالک کش��ورند نه دیکتاتورها و مستبدانی که‬ ‫در رژیم ستم شاهی ‪ ،‬خود را صاحب کشور می دانستند‪».‬‬ ‫ایشان در جمع بندی این بخش از سخنانشان افزودند‪« :‬امام‬ ‫بزرگ��وار ما با اینگونه اقدامات خردمندانه‪ ،‬ابعاد حقوقی‪،‬‬ ‫اجتماعی و سیاسی کشور را انچنان مستحکم پایه گذاری‬ ‫کرد که می توان تمدن عظیم اسالمی را بر این قاعده محکم‬ ‫بنانهاد‪».‬‬ ‫سخنرانی رهبر انقالب اسالمی در اجتماع عظیم مردم در‬ ‫س��الگرد عروج امام راحل عظیم الشان با بررسی و تبیین‬ ‫معنویت به عنوان یکی از ابعاد اصلی مکتب امام ادامه یافت‪.‬‬ ‫حض��رت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬اخ�لاص را مظهر معنویت‬ ‫مثال زدنی امام دانستند و خاطرنشان کردند امام از ابتدای‬ ‫مبارزه براساس احساس تکلیف عمل کرد و مسئولین را‬ ‫نیز به ادای تکلیف و کار برای خدا توصیه می کرد‪ .‬رهبر‬ ‫انقالب اسالمی‪ ،‬رعایت اخالق را نمود برجسته معنویت‬ ‫در مکت��ب امام خواندند و تاکید کردن��د‪« :‬دوری از گناه‪،‬‬ ‫تهمت‪ ،‬غیبت‪ ،‬سوءظن‪ ،‬بددلی‪ ،‬غرور و اینگونه مسائل‪،‬‬ ‫مظهر معنویتی اس��ت که امام ب��ه ان پایبند بود و مردم و‬ ‫مس��ئولین را نیز به انها دعوت می کرد‪».‬حضرت ایت اهلل‬ ‫خامنه ای افزودند‪« :‬امام همواره به مسئولین گوشزد می کرد‪،‬‬ ‫خود را باالتر از مردم و عاری از عیب و انتقاد ندانید و اماده‬ ‫شنیدن انتقادات و بیان اشتباهات خود باشید‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬اش��ارات امام به برخی اشتباهات‬ ‫صورت گرفته را ناش��ی از عظمت روح ان عزیز عرش‬ ‫دانس��تند و افزودن��د درس بزرگ معنوی��ت امام به همه‬ ‫مس��ئولین این اس��ت که خود را از خطا و اشتباه مصون‬ ‫ندانن��د‪ .‬حضرت ایت اهلل خامن��ه ای‪ ،‬در تبیین عدالت به‬ ‫عنوان بع��د دیگری از مکتب امام خمینی‪ ،‬به توجه ویژه‬ ‫امام به محرومین اش��اره کردن��د و افزودند‪« :‬امام همواره‬ ‫بر رس��یدگی به طبقات ضعیف‪ ،‬اصرار و تاکید داشتند و‬ ‫با تکرار تعابیری نظیر پابرهنگان و کوخ نشینان‪ ،‬مسئولین‬ ‫را ب��ه پرهیز از اش��رافی گری و کمک به طبقات محروم‬ ‫فرا می خواندن��د که این درس های ب��زرگ نباید در هیچ‬ ‫ش��رایطی فراموش ش��ود‪ ».‬رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬توجه‬ ‫مسئوالن به رفاه شخصی و تالش انان برای جمع اوری‬ ‫ثروت را افتی بسیار بزرگ برشمردند و خاطر نشان کردند‬ ‫امام از این افت به کلی برکنار بود و می خواست مسئولین‬ ‫با مردم سراسر کشور انس و ارتباط نزدیک داشته باشند‪.‬‬ ‫ایش��ان با اشاره به اصرار امام مبنی بر انتخاب مسئولین از‬ ‫متن مردم افزودند‪« :‬امام‪ ،‬وابستگی به فامیل و شخصیت ها‬ ‫را مالک تصدی مسئولیت ها نمی دانست و با حساسیت‬ ‫ویژه درباره تس��لط هزار فامیل در دوران قاجار و پهلوی‪،‬‬ ‫تکیه بر ق��درت و ثروت را برای گرفتن مس��ئولیت‪ ،‬از‬ ‫خطرهای بزرگ می دانس��ت‪ ».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫پایبن��دی به مکت��ب امام خمینی را موج��ب عزت ملی‬ ‫و ش��رافت بین المللی ملت خواندند و با تاکید مجدد بر‬ ‫ضرورت نگاه جامع و همزمان به ابعاد مختلف مکتب امام‬ ‫افزودند‪« :‬اگر کسی یا جریانی بخواهد به نام عقل گرایی از‬ ‫ارزش ها عدول کند و با غفلت از خدعه و نقشه پیچیده‬ ‫دش��من‪ ،‬در مقابل او کوتاه بیاید‪ ،‬ای��ن عمل‪ ،‬انحراف و‬ ‫خیانت است‪ ».‬ایشان بی توجهی به بعد معنوی و اخالقی‬ ‫امام خمینی زیر پوشش عدالت خواهی و انقالبی گری را‬ ‫انح��راف دیگری از مکتب امام خواندند و خاطرنش��ان‬ ‫کردند‪« :‬اگر برادران مومن و کسانی را که به اصل نظام و‬ ‫اسالم معتقدند اما از لحاظ فکری با ما مخالفند مورد اهانت‬ ‫و ای��ذاء و ازار قرار دهیم از خط امام منحرف ش��ده ایم‪».‬‬ ‫حض��رت ایت اهلل خامنه ای در همین زمینه خاطرنش��ان‬ ‫کردند‪« :‬اگر به اس��م انقالبی گری‪ ،‬امنیت را از بخشی از‬ ‫مردم سلب کنیم‪ ،‬این هم از مصادیق انحراف از خط امام‬ ‫عزیزمان است‪ ».‬رهبر انقالب با اشاره به وجود ارا و عقاید‬ ‫مختل��ف در جامعه افزودند‪« :‬اگر عن��وان مجرمانه ای بر‬ ‫حرکتی منطبق شود دستگاه های مسئول موظف به پیگیری‬ ‫هستند اما اگر کسی دنبال براندازی و اجرای دستور دشمن‬ ‫نیست ولی با مذاق و تفکر سیاسی ما مخالف است نباید‬ ‫عدالت و امنیت را از او سلب و او را زیرپا له کنیم چرا که‬ ‫به فرموده قران مخالفت با یک قوم‪ ،‬نباید موجب بی تقوایی‬ ‫و بی عدالتی ش��ود و همه باید در این زمینه ها هوشیار و‬ ‫مراقبباشند‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬ملت ایران را اهل معنویت و توسل‬ ‫و ارتباط با خدا دانس��تند و در عین ح��ال افزودند‪« :‬این‬ ‫معنویت همواره با احساس مسئولیت انقالبی و اجتماعی‬ ‫همراه بوده اس��ت و اگر کس��انی با عن��وان کردن دین و‬ ‫معنویت‪ ،‬دنبال سیاس��ت زدایی از جوانان و مردم هستند‬ ‫دچار انحراف و خطا شده اند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با تاکید بر وفاداری کامل ملت‬ ‫عزیز ایران بر راه و خط امام و استقامت و ادای مسئولیت‬ ‫ملت در حفظ و تقویت ارزش ها افزودند‪« :‬دشمن تصور‬ ‫می کرد با رحلت امام‪ ،‬فروپاشی نظام اسالمی اغاز می شود‬ ‫اما حضور یکپارچه ملت در تشییع پیکر امام و احساسات‬ ‫عظیم مردم در حمایت از تصمیم خبرگان‪ ،‬انها را مایوس‬ ‫کرد و به فکر برنامه ریزی های ده س��اله انداخت‪ ».‬ایشان‬ ‫حوادث س��ال ‪ ،1378‬یعنی ده سال پس از رحلت امام را‬ ‫مورد اش��اره قرار دادند و افزودند‪« :‬احاد مردم در ‪ 23‬تیر‬ ‫‪ 78‬توطئه ای را که دش��من ده سال برای ان برنامه ریزی‬ ‫ت ایت اهلل خامنه ای به دومین‬ ‫کرده بود باطل کردند‪ ».‬حضر ‬ ‫برنامه ریزی ‪ 10‬ساله دشمن اشاره کردند و افزودند‪« :‬انها‬ ‫تصور می کردند در س��ال ‪ 88‬برخی زمینه ها اماده شده و‬ ‫باتوجه به مطالباتی که مردم وفادار به نظام دارند می توانند‬ ‫نقشه خود را عملی سازند اما بعد از دو‪ ،‬سه ماه تالطم در‬ ‫تهران‪ ،‬مردم در روز قدس و روز عاش��ورا باطن و عمق‬ ‫خواسته های اصلی انان را فهمیدند و در حماسه نهم دی‬ ‫ماه به ان غائله پایان دادند و در اینده نیز به توفیق الهی ملت‬ ‫با همین هوشیاری‪ ،‬عزم و ایمان و اراده به راه نورانی خود‬ ‫ادامه خواهد داد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬حضور مردم در صحنه ها را موجب‬ ‫امنیت کشور و خنثی شدن توطئه ها دانستند و با اشاره به‬ ‫کارهای زیربنایی فراوانی که در کشور انجام شده است‪،‬‬ ‫افزودند‪« :‬انشاء اهلل مردم ثمرات این کارها را در کوتاه مدت‬ ‫و بلندمدت احساس خواهند کرد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬حضور جوانان دانشمند ایران‬ ‫در رده های برتر رشته های پیشرفته علمی جهان را یکی از‬ ‫ثمرات همدلی و اعتماد متقابل مردم و مسئوالن دانستند‬ ‫و افزودند‪« :‬هر چقدر حضور تعیین کننده ملت و اعتماد‬ ‫مردم و مسئوالن ادامه یابد تحقق ارمان های امام خمینی‬ ‫و پیش��رفت کشور س��رعت خواهد گرفت‪ ».‬بخش دوم‬ ‫س��خنان رهبر انقالب اسالمی در اجتماع ملت وفادار در‬ ‫بیس��ت و دومین س��الگرد ارتحال امام به بررسی مسائل‬ ‫منطقهاختصاصیافت‪.‬‬ ‫ایش��ان بیداری عظیم اس�لامی در شمال افریقا و منطقه‬ ‫را حوادثی بس��یار مهم و تاریخ س��از خواندند و افزودند‪:‬‬ ‫«حوادث مص��ر‪ ،‬تونس‪ ،‬لیبی‪ ،‬یم��ن و بحرین هر کدام‬ ‫حک��م و تحلیل خود را دارد اما وقتی ملتی بیدار ش��د و‬ ‫احساس قدرت و توانایی یافت هیچ چیز مانع پیروزی او‬ ‫نخواهد شد‪ ».‬ایشان افزودند‪« :‬نظام سلطه‪ ،‬شیطان بزرگ و‬ ‫صهیونیست های خونخوار تالش می کنند پیروزی نهایی‬ ‫ملت ها تحقق نیابد اما اگر ملت های بیدار ش��ده به ندای‬ ‫قرانی صبر و استقامت پایبند و به وعده های الهی مطمئن‬ ‫باشند‪ ،‬بدون تردید پیروز خواهند شد‪ ».‬حضرت ایت اهلل‬ ‫خامنه ای سیاست غرب در لیبی را ایجاد کشوری ضعیف‬ ‫و بی رمق دانستند و افزودند‪« :‬لیبی کشوری مهم و دارای‬ ‫منابع سرشار نفت است و در یک قدمی اروپا قرار دارد و‬ ‫غرب می خواهد با ایجاد جنگ داخلی‪ ،‬ان را ضعیف کند‬ ‫تا بعد به طور مستقیم یا غیرمستقیم کنترل ان را به دست‬ ‫گیرد‪».‬‬ ‫ایشان اوضاع یمن را هم مشابه لیبی دانستند و درباره بحرین‬ ‫افزودند‪« :‬مردم بحرین در مظلومیت مطلق بسر می برند و‬ ‫غرب و همدستانش می خواهند با اطالق حرکت شیعی‪،‬‬ ‫حرکت مردم بحرین را طایفه ای جلوه دهند‪ .‬البته اکثریت‬ ‫مردم بحرین در طول تاریخ شیعه بوده اند اما مساله بحرین‪،‬‬ ‫مساله شیعه و سنی نیست بلکه این ملت مظلوم خواهان‬ ‫حقوق اولیه خود یعنی حق رای و نقش افرینی در تشکیل‬ ‫دولت و حکومت اس��ت‪ ».‬حضرت ای��ت اهلل خامنه ای‬ ‫افزودن��د‪« :‬امریکایی های دروغگ��و و خدعه گر با همه‬ ‫ادعای طرفداری از حقوق بشر و دموکراسی‪ ،‬در سرکوب‬ ‫مردم بحرین فعال هستند البته انها می گویند سعودی ها به‬ ‫بحرین رفته اند اما همه می دانند که سعودی ها بدون چراغ‬ ‫سبز امریکا نمی توانستند این کار را بکنند به همین علت‬ ‫امریکایی ها هم در قضایای بحرین مسئولند‪ ».‬رهبر انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬اسالمی بودن‪ ،‬ضدامریکایی و ضدصهیونیستی و‬ ‫مردمی بودن را سه شاخص عمده حرکت های مردمی در‬ ‫منطقه خواندند و افزودند‪« :‬این ویژگی ها‪ ،‬به خصوص در‬ ‫انقالب درخشان ملت مصر کامال اشکار است‪».‬‬ ‫ایشان تاکید کردند‪« :‬جمهوری اسالمی هر جا حرکتی را‬ ‫با این شاخص ها مشاهده کند با ان همراه خواهد بود اما‬ ‫اگر ببینیم که تحریک امریکا و صهیونیست ها در کارست‬ ‫با ان حرکت همراهی نمی کنیم چراکه مطمئنیم ش��یطان‬ ‫بزرگ و همدس��تانش به نفع ملت ها کار نخواهند کرد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬ملت های منطقه و شمال افریقا‬ ‫را به هوش��یاری در مقابل تحرکات غرب فراخواندند و‬ ‫افزودند‪« :‬کمک های به ظاهر دوس��تانه امریکا از راه های‬ ‫تسلط بر ملت هاست و مردم منطقه به خصوص ملت مصر‬ ‫با ان میراث غنی اس�لامی ‪ -‬فرهنگی باید مراقب باشند‬ ‫که دشمنی که از در بیرون رفته است از پنجره بازنگردد‪».‬‬ ‫ایشان حرکت عظیم مردم مصر در مساله فلسطین و غزه‬ ‫و گذرگاه رفح را بسیار با ارزش خواندند و افزودند‪« :‬الزم‬ ‫اس��ت اینگونه حرکات ادامه یابد تا به فضل الهی اهداف‬ ‫انقالب مصر کامال تحقق یابد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی با اشاره به ضرورت هوشیاری در‬ ‫مقابل تالش نظام سلطه برای ایجاد فاصله میان ملت های‬ ‫منطقه و ملت ایران افزودند‪« :‬در برخی کشورها از جمله‬ ‫مص��ر‪ ،‬تکفیری ها و وهابی ها در تالش��ند میان مردم نیز‬ ‫اختالف بیندازند که باید هوش��یار بود‪ ».‬ایش��ان در پایان‬ ‫سخنانشان درباره مساله فلسطین تاکید کردند‪« :‬فلسطین‬ ‫تجزیه پذیر نیست و یکپارچه متعلق به مسلمانان است و‬ ‫بدون تردید به اغوش اسالم بازخواهد گشت‪ ».‬حضرت‬ ‫ایت اهلل خامنه ای افزودند‪« :‬راه حل های امریکایی در قضیه‬ ‫فلسطین به نتیجه نخواهد رسید و راه حل این مساله همان‬ ‫پیشنهادی است که جمهوری اسالمی ایران چند سال قبل‬ ‫ارائه کرد و براس��اس ان‪ ،‬نوع رژیمی که بر کل فلسطین‬ ‫حکومت خواهد کرد براس��اس همه پرس��ی از مردم این‬ ‫سرزمین مشخص خواهد شد‪».‬‬ ‫ایش��ان افزودن��د‪« :‬پس از برق��راری حکومت مورد نظر‬ ‫ملت فلسطین در کل این سرزمین‪ ،‬مردم فلسطین درباره‬ ‫صهیونیس��ت هایی که از خ��ارج به این کش��ور امده اند‬ ‫تصمیم گیری خواهند کرد‪g».‬‬ ‫‪11‬‬ ‫گزارش تصویری از مراسم بیست ودومین سالگرد ارتحال امام خمینی (ره)‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪12‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪13‬‬ ‫گزارش ‪1‬‬ ‫متن و حاشیه سخنرانی رئیس جمهور در مراسم سالگرد ‪ 14‬خرداد‬ ‫امام خمینی(ره) یک عارف به خدا پیوس��ته و احیاگر‬ ‫انسانیت انس��ان بود که از همه حجاب ها عبور کرد و‬ ‫الهی شد‪».‬‬ ‫رئیس جمهور اظهارکرد‪« :‬امروز بسیاری از ملت ها با امام‬ ‫خمینی(ره) احساس اشنایی می کنند و ارزوهای خود‬ ‫را در او می بینند‪ ،‬به همین دلیل است که جامعه بشری‬ ‫هرچقدر جلوتر می رود و هر مقدار اندیش��ه توحیدی‬ ‫و عدالت گس��ترش می یابد‪ ،‬امام ما نیز شناخته شده تر‬ ‫و عزیزتر می ش��ود‪ ».‬احمدی نژاد در ادامه سخنانش به‬ ‫برخی ویژگی های بنیانگذار جمهوری اسالمی اش��اره‬ ‫کرد‪ .‬او ش��جاعت را یک��ی از ویژگی های ب��ارز امام‬ ‫خمینی(ره) برشمرد و گفت‪« :‬شجاعت امام برخاسته از‬ ‫توحید و اخالص عمل او بود‪ .‬امام خمینی(ره) زمانی‬ ‫که تنها بودند و هنوز ملت ایران پشت س��ر ایشان قیام‬ ‫نکرده بودند‪ ،‬فرمودند؛ اگر روزی حتی تنها نیز بمانم در‬ ‫برابر همه هیمنه مستکبران خواهم ایستاد‪».‬‬ ‫رئیس جمهور داش��تن ن��گاه جهانی را یک��ی دیگر از‬ ‫ویژگی های امام خمینی(ره) دانس��ت و اف��زود‪« :‬امام‬ ‫کس��ی بود که جهانی ش��ده بود و جهانی فکر می کرد‪.‬‬ ‫او ب��ه دنبال نجات انس��ان ها و همه ملت ه��ا و نیز به‬ ‫دنبال تاسیس قدرت جهانی برای برانداختن مستکبران‬ ‫بود‪ .‬ایش��ان فرمودند؛ «هرکجا ظلم است‪ ،‬مبارزه است‬ ‫و تا مبارزه اس��ت‪ ،‬ما هس��تیم»‪ .‬بنابراین می توان گفت‬ ‫که امام خمینی(ره) پرچمدار حمایت از مس��تضعفان‬ ‫و محرومان جهان اس��ت‪ ».‬او تصریح کرد‪« :‬امام همان‬ ‫کس��ی بود که توجه ویژه ای به محرومان داش��ت و از‬ ‫انها به عنوان ولی نعمتان یاد می کرد به طوری که فرمود؛‬ ‫من یک موی کوخ نشینان را با دنیای کاخ نشینان عوض‬ ‫نمی کنم‪ ».‬احمدی ن��ژاد تاکید کرد‪« :‬ام��ام خمینی(ره)‬ ‫کس��ی بود که دایما به مس��ئوالن س��فارش می کرد که‬ ‫احمدی‪ ،‬حمایتت می کنیم»‪.‬‬ ‫در حال��ی که محمود احمدی نژاد مش��غول بررس��ی‬ ‫وضعی��ت مس��تکبران در جامعه جهان��ی امروز بود‪،‬‬ ‫یکی از حاضران فریاد «مرگ بر امریکا» را س��ر داد‪.‬‬ ‫تا این لحظ��ه رئیس جمهور از امریکا نامی نبرده بود‬ ‫و در واکن��ش به فری��اد این فرد گف��ت‪« :‬صبر کنید‬ ‫نوبت امریکا هم می رس��د!» اما دقایقی بعد س��خنان‬ ‫رئیس جمهور با فریاد «مرگ بر امریکا» قطع شد‪.‬‬ ‫واکن��ش رئیس جمهور به ش��عار دهندگان این بود که‬ ‫با لبخند به انها می گفت‪« :‬مخلص ش��ما هم هستیم»‪.‬‬ ‫وقتی ش��عارها کمی بیشتر شد‪ ،‬او بی انکه به شخص‬ ‫خاصی اش��اره داشته باش��د‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬مخلص‬ ‫اقای رئیس هم هس��تیم! نوبت شما هم می شود! من‬ ‫همه شما را دوست دارم و نوکر همه شما هم هستم‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد دقایقی بعد گفت‪« :‬حرف هایم به جایی‬ ‫می رسد که خیلی باید شعار بدهید»‪.‬‬ ‫یک روز پس از این جمله حاشیه س��از احمدی نژاد‪،‬‬ ‫برخی س��ایت های خبری ادع��ا کردند منظور وی از‬ ‫اقای رئیس‪« ،‬س��عید حدادیان» م��داح اهل بیت بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬اما حدادیان ای��ن موضوع را رد ک��رده و به‬ ‫پارس��ینه گفت‪« :‬من نه رئیس رئیس جمهور هستم و‬ ‫نه ایشان مخلص من!»‬ ‫او گفت‪« :‬ان ش��ب من اصال در حرم امام (ره) نبودم‬ ‫و در مجل��س روض��ه ای��ت اهلل خوش��وقت حضور‬ ‫داش��تم‪ .‬از س��وی دیگر پس از اتمام این مجلس به‬ ‫هیاتی دیگر در ش��رق تهران رفتم و پس از سخنرانی‬ ‫اقای حسینیان‪ ،‬نماینده مجلس مداحی کردم‪».‬‬ ‫حدادی��ان اف��زود‪« :‬م��ن اگ��ر بخواه��م حرف��ی به‬ ‫اقای رئیس جمهور بزنم نی��ازی به این کارها ندارم‪،‬‬ ‫بلکه از تریبون خودم ان را اعالم خواهم کرد‪ .‬کاری‬ ‫که تا کنون نیز ان را انجام داده ام و مش��کلی هم نبوده‬ ‫است‪g ».‬‬ ‫تاکید بر ادامه راه امام‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫محمود احمدی نژاد‪ ،‬رئیس جمهور امسال سخنران ویژه‬ ‫مراسم شب سالگرد رحلت حضرت امام در حرم مطهر‬ ‫بنیانگذار کبیر جمهوری اس�لامی بود؛ مراسمی که با‬ ‫حاشیه هایی نیز همراه شد‪ .‬رئیس جمهور در این مراسم‬ ‫پس از گرامیداش��ت یاد امام‪ ،‬با بی��ان اینکه «برخالف‬ ‫صف بندی های مستکبران و شیاطین عالم‪ ،‬ابعاد حرکت‬ ‫انقالبی امام خمینی(ره) گس��ترده تر از گذش��ته ش��ده‬ ‫اس��ت»‪ ،‬گفت‪« :‬اهداف و ارمان های امام امروز جهانی‬ ‫است زیرا امام خمینی(ره) با نور خدایی تمام دل ها را‬ ‫زنده کرد و باعث ش��د تا انس��ان الهی شود و در ابعاد‬ ‫جهان��ی فکر کند‪ ».‬وی به نق��ش امام خمینی(ره) برای‬ ‫برپایی عدالت و توحید اشاره کرد و افزود‪« :‬امام از قلب‬ ‫تاریخ امد تا انس��ان ها را با راه انبیا اشنا و هدایت کند‪.‬‬ ‫حدادیان تکذیب کرد‬ ‫در حال��ی که هن��وز اتفاقات رخ داده در مراس��م‬ ‫‪ 14‬خ��رداد س��ال گذش��ته و س��خنرانی ناتم��ام‬ ‫سیدحس��ن خمین��ی‪ ،‬بیس��ت و یکمین س��الگرد‬ ‫رحل��ت امام خمینی را به یکی از پر حاش��یه ترین‬ ‫برنامه های برگزار ش��ده در حرم امام تبدیل کرده‬ ‫بود؛ اما امس��ال نیز اتفاقی مش��ابه همه را غافلگیر‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫سخنرانی رئیس جمهور در مراسم شب ‪ 14‬خرداد‬ ‫در حرم مطهر امام(ره) با ش��عار هایی علیه برخی‬ ‫نزدیکان احمدی نژاد اغاز شد و با شعار «این همه‬ ‫لشکر امده به عشق رهبر امده» به پایان رسید‪.‬‬ ‫در حال��ی ک��ه ع��ده ای در خ�لال س��خنرانی‬ ‫رئیس جمهور ش��عار «مرگ ب��ر ضد والیت فقیه»‬ ‫س��ر دادند‪ ،‬برخی دیگر نی��ز می گفتند «احمدی‪،‬‬ ‫‪14‬‬ ‫حمله «هکرهای ناشناس» به سایت وزارت امور خارجه‬ ‫یک گروه ناش��ناس مدعی شده است که پنج شنبه‬ ‫‪ 12‬خرداد‪ ،‬س��رورهای وزارت خارجه کشورمان را‬ ‫هک کرده و ‪ ۱۰‬هزار پیام ایمیل را از وب سایت این‬ ‫وزارتخانه به دس��ت اورده اس��ت‪ .‬بر اساس ادعای‬ ‫این گروه‪ ،‬بیشتر این ایمیل ها مربوط به اخذ ویزا از‬ ‫ایران است‪ .‬این گروه ناشناس همچنین مدعی است‬ ‫ی از این دستاورد هایش دستیابی به ایمیل های‬ ‫که یک ‬ ‫ارتباط��ی این وزارتخانه بوده اس��ت‪ .‬این در حالی‬ ‫است که مکاتبات س��فارتخانه ها با تهران از طریق‬ ‫کانال دیپلماتیک و تلکس رمز انجام می شود‪ ،‬نه از‬ ‫طریق ایمیل و بازخوانی ان پیام ها مس��تلزم در اختیار داش��تن کلید رمز بوده و مقوله اسانی نیست‪ .‬در‬ ‫همین رابطه نش��ریه اینترنشنال بیزنس تایمز مدعی شد‪ :‬گروه خرابکاری اینترنتی ناشناس به سرورهای‬ ‫دولتی ایران نفوذ کرده و محتوای بیش از ‪ ۱۰‬هزار پیام ایمیل وزارت امور خارجه این کشور را به دست‬ ‫اورده است‪.‬‬ ‫سایت مشرق نیز نوشته است‪ :‬گزارش های رسانه ای این گروه به این امر اشاره دارد که این فایل ها پس‬ ‫از دسترسی هکرهای این گروه به مرکز ایمیل اداره گذرنامه و روادید ایران به سرقت رفتند‪ .‬گزارشات‬ ‫رسانه ای حاکی از ان است که اکثریت فایل ها متعلق به تقاضاهای روادید برای یک نشست نفتی است‬ ‫که بسیاری از افراد تقاضا کننده چینی هستند‪.‬‬ ‫به گفته یکی از اعضای گروه هکرهای ناشناس‪ ،‬هدف از این تهاجم به فایل های مزبور بیشتر لطمه زدن‬ ‫به وجهه ایران در فضای س��ایبری و دنیای واقعی بوده است‪ .‬این گروه در مخالفت اشکار با جمهوری‬ ‫اس�لامی‪ ،‬عنوان کرده است که در ‪۲۲‬خرداد و سالگرد انتخابات ‪ ۸۸‬قصد خرابکاری اینترنتی در فضای‬ ‫س��ایبری ایران را دارد‪ .‬اگرچ��ه هنوز منابع داخلی این حمله اینترنتی هکرهای ضد جمهوری اس�لامی‬ ‫را تایید نکرده اند‪ ،‬اما ش��واهد حاکی از ان است که دش��منان جمهوری اسالمی‪ ،‬با هدف خرابکاری در‬ ‫سیس��تم های اینترنتی دولتی و باال بردن نارضایتی عمومی از این طریق‪ ،‬قصد مقابله و تهاجم س��ایبری‬ ‫علیه جمهوری اسالمی را دارند‪.‬‬ ‫در چنین ش��رایطی الزم اس��ت که جمهوری اسالمی ضمن تدوین اس��تراتژی امنیت سایبری به سمت‬ ‫باالبردن امنیت س��ایبری‪ ،‬ایجاد سامانه اینترنت داخلی‪ ،‬س��امانه مقابله به مثل با کشورهای متخاصم در‬ ‫فضای س��ایبری و اقدام��ات بازدارنده حرکت نمایند تا از بروز اتفاقاتی چون ویروس اس��تاکس نت و‬ ‫خرابکاری های مشابه جلوگیری به عمل اورند‪g .‬‬ ‫سیدحس��ن نصراهلل‪ ،‬دبیرکل حزب اهلل لبنان دوشنبه‬ ‫گذش��ته در سخنانی در همایش «نواوری و اجتهاد‬ ‫از دیدگاه ایت اهلل خامنه ای» که مس��تقیما از شبکه‬ ‫خب��ری العال��م و المنار پخش ش��د‪ ،‬اع�لام کرد‪:‬‬ ‫«با توجه به ش��ناختی که از ایت اهلل العظمی خامنه ای‬ ‫در دس��ت دارم و پس از مطالعه و بررسی بسیاری‬ ‫از مدارک و ش��واهد می توان گفت‪ ،‬ما در خدمت‬ ‫امام بزرگ��واری قرار داریم ک��ه در رهبری‪ ،‬تقوا‪،‬‬ ‫پرهیزکاری و اجتهاد بی نظیر اس��ت‪ .‬ما در خدمت‬ ‫امامی هس��تیم که دارای دیدگاهی جامع‪ ،‬عمیق و‬ ‫مستحکم و استوار بر اصول و مبادی‪‎‬ای از قبیل «اصول و مبانی فکری»؛ «شناخت نیازها و مشکالت»؛‬ ‫«ش��ناخت امکانات موجود» و «اش��نایی با راهبردهای مناسب و همخوان با ان اصول و مبادی» است‬ ‫و به همین دلیل اس��ت که مالحظه می کنیم به راحتی ایش��ان بر روند جاری در امور اگاهی و اطالع‬ ‫دارند و با عمق و بینش عمیق انها را به راحتی ارزیابی می کنند و بی ش��ک این ارزیابی دقیق و عمیق‬ ‫نش��ات یافته از همین دیدگاه جامع و ش��امل است و به خاطر همین دیدگاه است که با وجود حوادث‬ ‫و جریان های مختلف و متفاوت‪ ،‬درباره هریک دیدگاه کارشناس��انه خود را همچون یک صاحب‪‎‬نظر‬ ‫نکته‪‎‬سنج و دقیق بیان می کنند‪».‬‬ ‫وی اظهار داش��ت‪« :‬ما خود را در برابر ش��خصیت بزرگ و اس��تثنایی از این حیث مالحظه می کنیم و‬ ‫می بینیم که بس��یاری در این امت هس��تند که از این شخصیت واال اگاهی و شناختی جز اندک ندارند‬ ‫و به همین دلیل است که به جرات می توانیم بگوییم که ایشان میان امت اسالم و حتی در ایران چقدر‬ ‫مظلوم هستند؛ حتی ایشان در مهم ترین بعد شخصیتی شان که همان بعد سیاسی و رهبری است هنوز‬ ‫شناخته ش��ده نیستند‪ ،‬چون ش��خصیتی است که دشمنان از یک سو ان را محاصره کرده اند و از سوی‬ ‫دیگر دوس��تان انگونه که باید حق این ش��خصیت را ادا نمی کنند و این مسئولیت ماست که این امت‬ ‫را با این ش��خصیت بزرگ و عظیم اش��نا کنیم تا از ان بهره های الزم و شایس��ته را ببرند و از برکات‬ ‫وج��ودی چنین رهبری و چنین ولی فقیه و اندیش��مند و متفکری ب��رای حال و اینده و دنیا و اخرت‬ ‫خود مس��تفیض شوند‪ ،‬به‪‎‬ویژه انکه جهان اس�لام از قرن ها پیش با چالش های بزرگ و مهمی مواجه‬ ‫اس��ت و این وظیفه و مس��ئولیت این کنفرانس است که ابعاد ناش��ناخته ان امام فرزانه را بر مسلمانان‬ ‫تبیین و اشکار کنند‪g ».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫روایت سیدحسن نصراهلل از مظلومیت امام خامنه ای‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫محروم��ان را فراموش نکنید؛ به گونه ای که در یکی از‬ ‫سال های دوران دفاع مقدس مردم در سرما بودند و امام‬ ‫نیز در س��رما زندگی کرد زیرا می خواست برای مردم‬ ‫محروم باشد و همچون انها زندگی کند‪».‬‬ ‫او در بخش��ی دیگ��ر از س��خنان خ��ود اظهارک��رد‪:‬‬ ‫«امام خمینی(ره) کس��ی بود که در برابر حق پافشاری‬ ‫می کرد و ذره ای از عدالت فاصله نگرفت‪ .‬او همواره به‬ ‫دنبال برپایی عدالت و احقاق حق مستضعفین بود و در‬ ‫برابر جوسازی ها ایستادگی و از حق و عدل دفاع کرد‪».‬‬ ‫رئیس جمهور مبارزه با اشرافیت و روحیه طاغوت گری‬ ‫را از دیگر ویژگی های بارز امام خمینی(ره) عنوان کرد‬ ‫و گفت‪« :‬امام کس��ی بود که با همه وجودش در برابر‬ ‫اشرافی گری و به خصوص اشرافی گری دولتی ایستاد و‬ ‫دس��ت فاسدان را قطع کرد و فرمود؛ حقوق ملت را از‬ ‫حلقوم متجاوزان بیرون خواهم کشید‪».‬‬ ‫وی تصریح ک��رد‪« :‬امام خمینی(ره) همیش��ه مخالف‬ ‫دس��ت اندازی ب��ه بیت المال ب��ود و با اش��رافی گری‬ ‫به ش��دت مخالفت می کرد و هرگز ان را به رس��میت‬ ‫نشناخت‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد با بیان اینکه «ام��ام خمینی(ره) پرچمدار‬ ‫مبارزه با ظالمان و مدافع مظلومان در برابر مس��تکبران‬ ‫و زورگوی��ان عال��م اس��ت» گف��ت‪« :‬همان ط��ور که‬ ‫ام��ام خمینی(ره) فرمودند؛ م��ا می خواهیم به همه دنیا‬ ‫نش��ان دهیم ک��ه از مظلوم دف��اع می کنی��م و در برابر‬ ‫ی قدرت ها با قدرت مب��ارزه می کنیم و ذره ای از‬ ‫تمام ‬ ‫این اندیشه و عقیده خود عقب نشینی نخواهیم کرد‪ .‬ما‬ ‫باید بر امریکا غلبه کنیم و در منطقه تسلیم بی عدالتی ها‬ ‫نش��ویم‪ ».‬رئیس جمهور با اش��اره به بیداری ملت های‬ ‫منطق��ه تصریح کرد‪« :‬ملت های منطق��ه امروز به دنبال‬ ‫برپای��ی عدال��ت و ارزش های الهی و فرهنگ اس�لام‬ ‫ناب محمدی هس��تند‪ ،‬اما با این حال همه ملت ها باید‬ ‫هوشیار باشند زیرا خط اصلی مبارزه‪ ،‬مقابله با سیطره‬ ‫امریکا و موجودیت رژیم صهیونیس��تی است‪».‬وی با‬ ‫بیان اینکه «راه امام تنه��ا گزینه برای جایگزینی وضع‬ ‫موجود اس��ت»‪ ،‬گفت‪« :‬تنها راه تحقق حقیقت انسان‬ ‫و کم��ال او راه امام خمینی(ره) اس��ت زی��را برقراری‬ ‫حکوم��ت جهانی به رهب��ری امام عصر(ع��ج) وعده‬ ‫انبی��ای الهی اس��ت و بزرگ ترین هدیه خدا به بش��ر‬ ‫اس��ت و نقطه اغاز خدایی ش��دن انس��ان است و این‬ ‫نقطه اشتراک عدالت و جایگزین اصلی به جای تئوری‬ ‫سرمایه داری و مادی گرایی مدرن است‪ ».‬در این مراسم‬ ‫که حجت االسالم سیدحسن خمینی‪ ،‬سیدعلی خمینی‪،‬‬ ‫میرتاج الدین��ی‪ ،‬دعایی‪ ،‬محمدعلی انص��اری‪ ،‬مجتبی‬ ‫ثمره هاش��می و‪ ...‬حضور داشتند‪ ،‬پیش از صحبت های‬ ‫رئیس جمهور یکی از مداحان اهل بیت(ع) به مداحی‬ ‫پرداخت‪g .‬‬ ‫خبر‬ ‫‪15‬‬ ‫سکوت‬ ‫الهام بخش برای وحدت‬ ‫دومین کنفرانس خبری رئیس جمهور در سال ‪90‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫دومی��ن کنفرانس خبری رئیس جمهور در س��ال ‪ 90‬با‬ ‫طرح س��واالت متعدد از س��وی خبرنگاران داخلی و‬ ‫خارجی و پاسخ های محمود احمدی نژاد به این سواالت‬ ‫سه شنبه گذشته برگزار شد‪ .‬او در این کنفرانس خبری‬ ‫به س��واالتی در خصوص مس��ائل هس��ته ای‪ ،‬اتفاقات‬ ‫منطقه‪ ،‬ادغام وزارتخانه ها‪ ،‬انتقادات نس��بت به دولت‬ ‫و‪ ...‬پاس��خ داد‪ .‬در اغ��از این نشس��ت‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫‪ 30‬دقیقه درباره تحوالت داخلی و بین المللی س��خن‬ ‫گفت و در بخش تحوالت داخلی از «س��رمایه گذاری‬ ‫در زمینه تولید علم و پژوهش های کاربردی و حرکت‬ ‫در مس��یر دانش جهانی و توس��عه و ایجاد ‪ 5/2‬میلیون‬ ‫شغل و ریشه کنی معضل مسکن از طریق اجرای طرح‬ ‫اتیه مهر» به عنوان مهم ترین برنامه های دولت در س��ال‬ ‫جاری یاد کرد‪.‬‬ ‫برخی وقتی به دولت می رسند فکر می کنند نباید‬ ‫ی را رعایت کنند‬ ‫هیچ حریم ‬ ‫خبرن��گاری از احمدی ن��ژاد درباره انتش��ار و صدور‬ ‫نامه های رئیس مجلس به دولت پرسید و گفت دولت‬ ‫متهم به اتخاذ تصمیمات غیرقانونی شده است‪ .‬ایا یک‬ ‫جریان نمی خواهد دولت را متهم کند‪ ،‬که رئیس جمهور‬ ‫با بیان اینکه این س��وال ش��ما خود کامل بود و جواب‬ ‫نیز در ان وجود داشت‪ ،‬گفت‪« :‬این دولت نه تنها پس‬ ‫از انقالب‪ ،‬بلکه در تاریخ کش��ور قانون مندترین دولت‬ ‫بوده است‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬طبق قوانین حقوقی‪ ،‬مجری برداشت خود‬ ‫را دارد و نه برداش��ت دیگران را‪ .‬اگر دیگران برداشت‬ ‫دیگری دارند باید این برداشت را به قانون تبدیل کنند‪».‬‬ ‫وی با بیان اینکه انتس��اب جرم خ��ود خالف تخلف‬ ‫سطح تماس ما با توده ها بسیار گسترده است‬ ‫در ادام��ه خبرن��گاری ب��ا بی��ان اینک��ه م��ن از طرف‬ ‫دانش��جویان با ش��ما صحبت می کنم‪ ،‬گف��ت افرادی‬ ‫در میان نزدیکان ش��ما وجود دارند ک��ه به راحتی در‬ ‫خصوص مسائلی اظهارنظر می کنند‪ ،‬جلساتی گزینشی‬ ‫در نهاد ریاست جمهوری با دانشجویانی خاص ترتیب‬ ‫می دهن��د و افراد مورد نظر را ب��ه صورت تلفنی برای‬ ‫حضور دعوت می کنند و س��واالت از پیش هماهنگ‬ ‫شده می پرسند و از سویی ایجاد ارتباط میان ما و شما‬ ‫را س��لب می کنند‪ ،‬کوچک ترین انتقاد از دولت را نقد‬ ‫کامل خدم��ات دولت مطرح می کنند‪ ،‬از ش��ما تقاضا‬ ‫داری��م با این افراد برخورد یا حداقل انها را از این کار‬ ‫نهی کنید که احمدی نژاد در پاسخ گفت‪« :‬فکر می کنم‬ ‫خواسته ش��ما مخالف اصول اولیه انسانی است‪ ،‬یعنی‬ ‫شما از من می خواهید به کسانی بگویم که حرف نزنند‬ ‫برخی در اقدامات‬ ‫دولت تردید دارند‬ ‫موضع ما همچنان سکوت‬ ‫الهام بخش وحدت است‬ ‫تا زمان معرفی وزیر به مجلس‬ ‫فاصله داریم‬ ‫رئیس جمهور در جواب س��وال خبرنگار روزنامه‬ ‫ایران در رابطه با اینکه برخی جریان های نشانه دار‬ ‫به دنبال تخریب دولت هس��تند‪ ،‬شما برای مقابله با‬ ‫انها چه کارهایی انجام داده اید؟ با برشمردن برخی‬ ‫از دس��تاوردهای دولت گفت‪« :‬کسانی هستند که‬ ‫در اقدام��ات دولت تردید دارند‪ .‬ما از همکارانمان‬ ‫می خواهی��م توری برگزار کنن��د و انها را در ایران‬ ‫بگردانن��د‪ .‬بنابرای��ن از نظ��ر م��ا اظهارنظراتی که‬ ‫می شود‪ ،‬نه ارزش حقوقی دارد و نه ارزش سیاسی‪،‬‬ ‫اما کشور ازاد است و هرکس در حد دریافت خود‬ ‫از جامعه صحبت می کند و اشکال ندارد‪g ».‬‬ ‫‪16‬‬ ‫است‪ ،‬گفت‪« :‬ما پاسخش را تهیه کردیم و ارائه خواهیم‬ ‫داد‪ ».‬رئیس جمهور گفت‪« :‬نامه ای به کلی سری برای ما‬ ‫نوشتند اما متنش را در تریبون عمومی خواندند‪ .‬اشکال‬ ‫ندارد برخی وقتی به دولت می رسند فکر می کنند نباید‬ ‫هیچ حریمی را رعایت کنند‪ .‬این هم اش��کالی ندارد ما‬ ‫پاس��خ می گوییم‪ .‬باز هم بر اج��رای دقیق قانون تاکید‬ ‫می کنی��م؛ اما قوانی��ن پیچیده ای وجود دارد‪ .‬ما س��عی‬ ‫می کنیم برداشت صحیحی از قانون را اجرا کنیم‪».‬‬ ‫پ��س از صحبت های رئیس جمه��ور در ابتدای‬ ‫ای��ن کنفرانس خبری‪ ،‬خبرنگاری از او پرس��ید‬ ‫که شاهد تخریب شما هستیم‪ ،‬عده ای خودشان‬ ‫خب��ر می س��ازند و س��پس تکذی��ب می کنند و‬ ‫س��ندی هم ارائه نمی شود و ش��ما هم سکوت‬ ‫می کنید‪ .‬ایا همچنان می خواهید س��کوت کنید؟‬ ‫ک��ه احمدی نژاد در پاس��خ گف��ت‪« :‬موضع ما‬ ‫همچنان س��کوت اس��ت؛ س��کوت الهام بخش‬ ‫وح��دت‪ .‬می توان��م ب��از هم بگوی��م موضع ما‬ ‫همچنان س��کوت اس��ت؛ س��کوت الهام بخش‬ ‫وحدت‪g».‬‬ ‫احمدی نژاد در جواب سوال خبرنگار تلویزیون ترکیه‬ ‫در رابطه با اقای علی ابادی سرپرس��ت وزارت نفت‬ ‫که قرار اس��ت در اجالس اوپک حضور پیدا کند و‬ ‫اینکه مجلس انتقاداتی به این ش��خص دارد‪ ،‬توضیح‬ ‫داد‪« :‬مجلس هویت حقوقی دارد‪ .‬پس وقتی می گوییم‬ ‫مجلس نظر داد‪ ،‬یعنی در مجلس رای گیری ش��ود و‬ ‫اکثریت نظر بدهند‪ ،‬اما اگر منظور این است که برخی‬ ‫از نمایندگان مجلس اظهارنظر کرده اند‪ ،‬بحث دیگری‬ ‫است که شاهدیم هم مثبت و هم منفی نظر داده اند و‬ ‫این امر ازاد است و در ایران چیز غریبی نیست و ما تا‬ ‫زمان معرفی وزیر به مجلس فاصله داریم‪g ».‬‬ ‫و این خیلی بد اس��ت‪ .‬من فکر نمی کنم در کش��ور ما‬ ‫دانش��جویی پیدا بش��ود که مخالف ازادی بیان باشد‪.‬‬ ‫به نظرم اش��تباهی رخ داده اس��ت‪ .‬اوال دانش��جو خود‬ ‫در دولت حضور دارد‪ .‬دانش��جو باید پرچمدار فضای‬ ‫ازاد و اظهارنظر باش��د‪ .‬هنوز سه چهار روز از سخنان‬ ‫مقام معظم رهبری نگذشته است‪ ».‬رئیس جمهور ادامه‬ ‫داد‪« :‬انتظار ندارم یک نفر به عنوان نماینده دانشجویان‬ ‫بگوید‪ ،‬نگذارید ع��ده ای حرف بزنند‪ .‬اینکه می گویید‬ ‫اگر انتقادی ص��ورت گیرد‪ ،‬دولت بد برخورد می کند‪،‬‬ ‫ایا م��ا با منتقدان ب��د برخورد می کنیم؟ ایا ما پاس��خ‬ ‫داده ای��م‪ ،‬اگر فکر می کنید باالتر از س��کوت می توانیم‬ ‫کاری انجام دهیم‪ ،‬بگویید ما حتما ان را انجام می دهیم‪.‬‬ ‫خواهش می کنم به دنبال این نباشید که جلوی اندیشه‬ ‫و اظهارنظر بسته شود‪ ».‬وی افزود‪« :‬باید حق را با حق‬ ‫بس��نجیم‪ ،‬نه با اش��خاص‪ .‬در فضای دانشجویی باید‬ ‫کرسی های ازاداندیش��ی و نظریه پردازی ایجاد شود و‬ ‫افراد اندیشه های خود را مطرح کنند تا رشد ایجاد شود‪.‬‬ ‫یکی از دالیلی که ما سنگین ترین حمالت و بی انصافی‬ ‫را تحمل می کنیم‪ ،‬این است که می خواهیم انها حرف‬ ‫بزنن��د‪ .‬نباید در جامعه را بس��ت‪ ،‬به ش��ما اطالعات‬ ‫نادرستی رسیده اس��ت‪ .‬با من کسی گزینشی مالقات‬ ‫نکرده است‪ .‬این دولت مردمی ترین دولت است‪ ،‬سطح‬ ‫تماس ما با توده مردم بس��یار گسترده است و معموال‬ ‫حرف های جامعه را می شنویم‪ .‬نمی خواهم بگویم تمام‬ ‫تصمیمات ما درس��ت اس��ت‪ ،‬ما هرگز چنین ادعایی‬ ‫نکرده ایم‪ ،‬ولی سعی می کنیم درست باشد‪».‬‬ ‫وی در پاس��خ به پرسش خبرنگاری از چین درباره‬ ‫تاری��خ راه اندازی نیروگاه بوش��هر گفت‪« :‬س��اخت‬ ‫نیروگاه بوش��هر تمام ش��ده و این نیروگاه در حال‬ ‫راه اندازی اس��ت و ازمایش هایی دارد که باید انجام‬ ‫ش��ود تا در مدار قرار بگیرد و ما امیدواریم در اینده ‬ ‫نزدی��ک این کار انجام ش��ود‪ ».‬وی افزود‪« :‬نیروگاه‬ ‫هسته ای و اتمی با نیروگاه برقی تفاوت دارد و مراحل‬ ‫مختلفی برای راه اندازی ان وجود دارد‪ .‬برای مثال در‬ ‫اولین مرحله ای که برق از نیروگاه بوشهر وارد شهر‬ ‫ش��ود ‪ 40‬مگاوات خواهد بود؛ در حالی که ظرفیت‬ ‫این نیروگاه هزار مگاوات است‪ ».‬خبرنگار تلویزیون‬ ‫چین پرسید که با توجه به اینکه مدودف اعالم کرده‬ ‫اس��ت که احتماال در ایند ه نزدیک از ایران دیداری‬ ‫خواهد داشت‪ ،‬ایا دیدار مدودف با راه اندازی نیروگاه‬ ‫بوشهر همزمان خواهد بود؟ که احمدی نژاد پاسخ داد‪:‬‬ ‫«بله ممکن است‪ .‬همه چیز ممکن است‪g ».‬‬ ‫ارائه اسامی مفسدان اقتصادی به قوه قضائیه‬ ‫وی در جواب س��والی در رابطه با پی گیری مس��اله مفسدان اقتصادی که رئیس جمهور تا به حال ‪ 250‬نفر را به عنوان‬ ‫مفسد اقتصادی به دستگاه قضایی معرفی کرده و اینکه ایا در مورد مسائل اقتصادی که گفته می شود در رابطه با برخی‬ ‫اطرافیان رئیس جمهور وجود دارد‪ ،‬همین حساسیت را خواهد داشت و پی گیری خواهد کرد؟ گفت‪« :‬ما ‪ 312‬اسم را به‬ ‫قوه قضائیه داده ایم‪ .‬پس اینکه چه کسی تخلف کرده و چه کسی تخلف نکرده است به عهده قاضی است؛ چون ما‬ ‫مرجع قضاوت نیستیم‪ .‬کسانی را که زمین تصرف کرده بودند یا منابع بانکی را نداده بودند به مرجع دستگاه قضایی معرفی‬ ‫کردیم؛ چون مرجع‪ ،‬دستگاه قضایی است‪ .‬برای چندمین بار می گویم تنها رئیس جمهوری هستم که اعالم کرده ام‪ ،‬تخلف‬ ‫از بنده‪ ،‬خانواده بنده‪ ،‬بستگان بنده و از هرکس رخ داد‪ ،‬باید طبق قانون رسیدگی و برخورد شود و بار دیگر این موضوع‬ ‫را تکرار می کنم‪».‬احمدی نژاد با بیان اینکه موضع اصولی دولت رسیدگی به تخلفات است تصریح کرد‪« :‬امیدوارم هرجا‬ ‫کوچک ترین تعدی به ملت می شود‪ ،‬با دقت رسیدگی شود و به ملت بازگردانده شود که جزو ارزوها و پی گیری های‬ ‫دایمی ماست و بخشی از کارهای شبانه روزی ما تنظیم امور به نحوی است که هیچ فرصتی برای کسانی که می خواهند‬ ‫دست اندازی کنند به وجود نیاید و شاید بخش مهمی از فشارها بر ما از ناحیه همین اصرارهای ماست‪».‬‬ ‫انتقاد علما و روحانیون از دولت‬ ‫خبرنگار اسوشیتدپرس به برخی انتقادها از دولت از سوی علما و روحانیون اشاره و پرسشی را در این باره مطرح‬ ‫کرد که احمدی نژاد در پاسخ گفت‪« :‬اگر نوع نگاهمان را به صحن ه ایران عوض کنیم برداشتمان متفاوت می شود‪.‬‬ ‫ایران یک کش��ور ازاد اس��ت و همه در ان حق اظهارنظر دارند و تا زمانی که این اظهارنظرها از حدود قانون و‬ ‫اخالق فراتر نرود نباید به کسی تعرض کرد و افتخار این دولت این است که بیشترین انتقادها را پذیرفته است‪.‬‬ ‫علما و دیگران نظراتی دارند که باید مطرح کنند و فکر نمی کنم کسی در این کشور باشد که بگوید انها نظراتشان‬ ‫را نگویند‪ ».‬رئیس جمهور با اشاره به بخشی از پرسش خبرنگار اسوشیتدپرس مبنی بر برخی انتقادهای مطرح‬ ‫شده از سوی برخی علما از دولت قبل اظهار کرد‪« :‬مقایس ه این دولت با دولت های قبلی قیاس مع الفارق است‪.‬‬ ‫ما از قبل هم اعالم کردیم که روش ادار ه ما با قبلی ها متفاوت است‪ ».‬وی افزود‪« :‬خوشبخانه کارهای کشور اعم‬ ‫از اقتصادی‪ ،‬سیاست خارجی و برنامه هسته ای در حال پیش رفتن است‪ .‬هیچ گاه هیچ موضوع اقتصادی پایان‬ ‫ندارد؛ چرا که اقتصاد یک جریان مستمر است و سیاست خارجی نیز چنین است‪ .‬در حال حاضر غربی ها مساله‬ ‫هسته ای ایران را بهانه قرار داده اند و ما اگر این را هم حل کنیم به سراغ بهانه دیگری می روند‪ .‬دولت کار خود‬ ‫را با استحکام و قدرت پیش می برد و مشکلی ندارد‪».‬‬ ‫راهکاری برای تعلیق نداریم‬ ‫خبرن��گار روزنامه سیاس��ت روز س��وال خود را‬ ‫اینگون��ه مطرح ک��رد که نهاده��ای انقالبی مانند‬ ‫سپاه و همچنین ائمه جماعات به صراحت بعضی‬ ‫از نزدیکان ش��ما را به انح��راف از انقالب متهم‬ ‫می کنند‪ ،‬از سوی دیگر سکوت دولت نیز در میان‬ ‫مردم ش��ائبه برانگیز شده است؟ که رئیس جمهور‬ ‫گفت‪« :‬ما همه عناوینی که از س��وی شما مطرح‬ ‫شد را دوست داریم و موضع ما همچنان سکوت‬ ‫الهام بخش وحدت است‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد در پاس��خ ب��ه س��وال خبرن��گار‬ ‫رویت��رز مبنی بر اینکه ش��ما بارها امادگ��ی ایران‬ ‫را ب��رای مذاک��رات ب��ا ‪ 5+1‬اع�لام کرده ای��د و‬ ‫‪ 5+1‬نی��ز خواس��تار تعلی��ق غنی س��ازی در ایران‬ ‫بود‪ ،‬ایا ش��ما راه��کاری در نظر داری��د که ‪5+1‬‬ ‫ارائ��ه کند ت��ا ای��ران غنی س��ازی را متوقف کند‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬خیر‪g ».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫احتمال سفر مدودف به ایران‬ ‫احمدی نژا همچنین در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری انا درباره انچه برخی تحت عنوان جریان انحرافی مطرح‬ ‫می کنند‪ ،‬گفت‪« :‬در مورد افرادی هم که گفتید انها را دستگیر کردند‪ .‬خیال شان هم راحت شد‪ .‬حاال بگذارند ما کارمان را‬ ‫بکنیم‪ .‬دولت هدفی جز خدمت به ملت و پیشبرد اهداف انقالبی ملت ندارد‪ ».‬وی همچنین در پاسخ به سوالی درباره‬ ‫طرح جریان انحرافی از سوی برخی از جمله یکی از رقبای انتخاباتی رئیس جمهور و موضع رئیس جمهور در این باره‬ ‫گفت‪« :‬اگر منظورشان این است که روش انها را قبول نداریم‪ ،‬ما از روز اول این را گفتیم‪ .‬از سال ‪ 84‬که من امدم گفتم‬ ‫این روش ها را قبول ندارم و حلقه های مدیریتی را درهم خواهم شکست و دولت را بین مردم می برم‪ .‬روشن است‬ ‫با انها زاویه داریم‪ ،‬نه زاویه ‪ 180‬درجه‪ ،‬بلکه نقطه مقابل‪ ».‬رئیس جمهور افزود‪« :‬مقام معظم رهبری فرمودند جز‬ ‫‪ 10‬س��ال اول انقالب و دوره این دولت حرکت انقالب در مس��یر خودش نبوده است‪ .‬معنایش این است که ما‬ ‫درست عمل کرده ایم‪ .‬ما این مسیر را ادامه می دهیم و جز به مردمی بودن‪ ،‬ساده زیستی‪ ،‬دفاع هوشمندانه از عزت‬ ‫ملت نمی اندیشیم‪ ».‬وی افزود‪« :‬این مسیر دولت در این پنج سال و نیم بوده است‪ .‬حاال اگر کسی پیدا می شود‬ ‫که فکر می کند ما باید ایده های او را پیاده کنیم اش��تباه می کند‪ .‬ما اصال امده ایم ایده های انها را کنار بزنیم‪ .‬راه‬ ‫دولت از س��ال ‪ 84‬تا امروز یکی بیش��تر نیست و با قدرت همان را ادامه می دهیم و این حرف ها هم تاثیری در‬ ‫اراده دولت ندارد‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫بعضی افراد را گرفتند‪ ،‬حاال بگذارند کارمان را بکنیم‬ ‫وی در پاس��خ به س��والی در رابطه با بح��ث رمالی و‬ ‫جن گیری گفت‪« :‬انهایی که این مساله را می گویند باید‬ ‫ج��واب بدهند‪ .‬حاال هم که بعضی اف��راد را گرفتند و‬ ‫خیال شان راحت شد‪ .‬پس بگذارند ما کارمان را بکنیم‪».‬‬ ‫رئیس جمهور در پاسخ به س��والی درباره موضع ایران‬ ‫در مورد تحوالت س��وریه‪ ،‬گفت‪« :‬س��وریه خط مقدم‬ ‫مقاومت اس��ت‪ .‬من معتقدم ملت و دولت س��وریه به‬ ‫خوبی قادرند مساله خود را حل کنند‪ .‬متاسفانه بعضی‬ ‫دولت های منطقه به تبعیت از امریکا در اوضاع داخلی‬ ‫س��وریه دخالت می کنند که من به انها توصیه می کنم‬ ‫این کار را نکنند چراکه وقتی امریکا به اهدافش رسید‬ ‫روزی س��راغ خودشان می اید‪ ».‬وی افزود‪« :‬ما در کنار‬ ‫همه ملت ها و دولت های انقالبی هستیم و فکر می کنیم‬ ‫ملت و دولت س��وریه خودشان می توانند این مساله را‬ ‫حل کنند‪g ».‬‬ ‫دولت هدفی جز خدمت و پیشبرد اهداف انقالبی ملت ندارد‬ ‫وزیر ورزش معرفی می شود‬ ‫خبرنگاری از رئیس جمهور در مورد بحث تشکیل‬ ‫وزارت ورزش و جوان��ان پرس��ید که احمدی نژاد‬ ‫در ای��ن باره گفت‪« :‬مجلس محترم طرحی را برای‬ ‫تشکیل وزارت جوانان تصویب کرد‪ ،‬اما ما نسبت به‬ ‫ان ابهامات و سواالتی داشتیم‪ .‬اعتقاد دولت این بود‬ ‫که اگر به این ترتیب عمل کنیم با نهادهای نظارتی‬ ‫دچار مشکل ش��ویم و وزارتی که تشکیل می شود‬ ‫نمی تواند با اقتدار همراه باش��د‪ .‬بیم ما این بود که‬ ‫ورزش ما که در یک قوس صعودی است و در ان‬ ‫هر روز یک افتخار جدید کسب می کنیم بدین گونه‬ ‫دچار اسیب می شود‪ .‬ما با برخی مراجع و نمایندگان‬ ‫گفت وگوهایی داشتیم تا ابهامات را برطرف کنیم؛‬ ‫اما به هر ترتی��ب انچه می خواس��تیم اتفاق نیفتاده‬ ‫است و راهی جز این نداریم که وزیر معرفی کنیم‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد اظهار کرد‪« :‬پ��س از پایان تعطیالت‬ ‫مجلس وزیر مربوطه را معرفی خواهیم کرد‪g ».‬‬ ‫‪17‬‬ ‫چهره ها‬ ‫انتقاد‬ ‫ایت اهلل‬ ‫ایت اهلل املی الریجانی در‬ ‫جلسه ستاد حقوق بشر‬ ‫قوه قضائیه گفت‪« :‬غربی ها‬ ‫در تناقض های اشکار میان‬ ‫ادعا و حرف و عمل در‬ ‫مبانی حقوق بشری هستند‬ ‫اما با تسلط رسانه ای بر دنیا‬ ‫نظرات حقوق بشری خود‬ ‫را بر تمام کشورها تحمیل‬ ‫می کنند‪».‬‬ ‫علی اکبر صالحی‪ ،‬وزیر‬ ‫زمان‬ ‫امورخارجه که پیش تر‬ ‫راه اندازی‬ ‫رئیس سازمان انرژی‬ ‫نیروگاهبوشهر اتمی بود‪ ،‬در رابطه با‬ ‫راه اندازی نیروگاه بوشهر‬ ‫گفت‪« :‬طی ماه های اینده‬ ‫با نظر شرکت مجری این‬ ‫پروژه نیروگاه بوشهر به‬ ‫مرحله راه اندازی خواهد‬ ‫رسید‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫باراکاوباما‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫واکنش‬ ‫امریکاسه شنبهگذشتههشدار‬ ‫اوباما به‬ ‫داد که ممکن است امریکا‬ ‫احمدی نژاد ومتحدانش‪،‬تحریم های‬ ‫بیشتری را علیه ایران اعمال‬ ‫کنند‪ .‬این اخطار پس از ان‬ ‫صورتگرفتهکهمسئوالن‬ ‫ایران بار دیگر بر مواضع‬ ‫هسته ای ایران در خصوص‬ ‫تداومفعالیت هایغنی سازی‬ ‫اورانیومتاکیدکرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫گاف‬ ‫جدید‬ ‫کلینتون‬ ‫هیالریکلینتون‪،‬وزیر‬ ‫خارجه امریکا در‬ ‫اشتباهیفاحش‪،‬النژوپه‬ ‫همتای فرانسوی خود را‬ ‫رئیس جمهورونخست وزیر‬ ‫فرانسهخواند‪.‬کلینتوندر‬ ‫اشتباه فاحش خود ابتدا ژوپه‬ ‫رارئیس جمهورخطابکرد‬ ‫و سپس در تصحیح اشتباه‬ ‫خود با ارتکاب اشتباه دیگری‬ ‫وی را نخست وزیر خواند‪.‬‬ ‫بازگشت رضا رویگری که این روزها‬ ‫نقش کیان را در سریال‬ ‫رویگری‬ ‫مختارنامهایفامی کندودر‬ ‫جوانی اشسرودهایانقالب‬ ‫خاطره انگیزیراخواندهبود‬ ‫ازبازگشتشبهدنیایموسیقی‬ ‫خبر داد‪ .‬او در یک برنامه زنده‬ ‫تلویزیونیگفتکهالبوم‬ ‫موسیقی اشتاپایانخرداد‬ ‫امادهمی شود‪.‬‬ ‫‪18‬‬ ‫علی مطهری‬ ‫تالش مجدد برای طرح سوال‬ ‫بی تردی��د هیچ کس در مجلس هش��تم از اغاز کارش‬ ‫تا کن��ون به ان��دازه علی مطهری پیگیر طرح س��وال از‬ ‫رئیس جمهور نبوده است‪ .‬امری که البته در تمام سال های‬ ‫پس از انقالب اجرایی نشده است‪.‬‬ ‫علی مطهری‪ ،‬عضو فراکس��یون اصولگرایان گویی بار‬ ‫دیگر در تالش برای به جریان انداختن این طرح است‪.‬‬ ‫او با بیان اینکه سوال از رئیس جمهور را تاکنون به دلیل‬ ‫مالحظات گوناگون مسکوت گذاشته بود‪ ،‬از امضای ‪90‬‬ ‫نماینده برای این سوال خبر داد و گفت‪« :‬به فضل خدا‬ ‫این سوال را به جریان خواهیم انداخت‪ ».‬او در پاسخ به‬ ‫سوالی که جویای نظر وی در خصوص نشست خبری‬ ‫رئیس جمهور بود‪ ،‬گف��ت‪« :‬در زمینه اجرای قانون نیز‬ ‫رئیس جمهور با پافشاری بر برداشت خود از قانون در‬ ‫واقع بر ادامه قانون گریزی تاکید کرد‪ .‬در حالی که مرجع‬ ‫تفس��یر قانون را قانون اساسی مشخص کرده است به‬ ‫این ترتیب که مفسر اصول قانون اساسی شورای نگهبان‬ ‫است‪ ،‬مفسر قوانین عادی مجلس شورای اسالمی است‬ ‫و مرجع تطبیق مصوبات دولت با قوانین عادی رئیس‬ ‫مجلس اس��ت‪ .‬اق��ای رئیس جمهور گفتن��د «دولت‬ ‫موظف است برداش��ت خود از قانون را اجرا کند نه‬ ‫برداش��ت دیگران را» در حالی که در موارد اختالفی‪،‬‬ ‫دولت موظف اس��ت تفسیر مرجع قانونی از قانون را‬ ‫اجرا کند‪g ».‬‬ ‫مجتبی ثمره هاشمی‬ ‫حاشیه های لغو سفر خارجی احمدی نژاد‬ ‫در حال��ی که وزارت امور خارجه علت تعویق س��فر‬ ‫رئیس جمهور را به ارمنستان‪ ،‬اماده نبودن اسنادی اعالم‬ ‫کرد که قرار بود میان دو طرف امضا شود‪ ،‬برخی منابع‪،‬‬ ‫ناراحتی احمدی نژاد از ی��ک اقدام امنیتی را دلیل این‬ ‫اتفاق دانستند‪ .‬رامین مهمانپرست در توضیح لغو سفر‬ ‫احمدی نژاد گفته بود که در این گونه س��فرها معموال‬ ‫اسنادی اماده امضا می شود و از انجا که زمان بیشتری‬ ‫برای نهایی شدن این اسناد الزم بود‪ ،‬با توافق دو طرف‬ ‫قرار ش��د فاصله زمانی کوتاهی در س��فر ایجاد شود‪.‬‬ ‫در همی��ن حال‪« ،‬فرارو» به نق��ل از منابع خبری خود‬ ‫مدعی ش��ده بود محمود احمدی ن��ژاد در اعتراض به‬ ‫ممنوع الخروج بودن دو تن از همراهان سر شناس سفر‬ ‫روز دوشنبه (‪ ۱۶‬خرداد) خود به ارمنستان را لغو کرده‬ ‫است‪ .‬این سایت نامی از این همراهان نبرده بود اما به‬ ‫نظر می رسد منظور از همراهان سر شناس رحیم مشایی‬ ‫و حمید بقایی هستند‪ .‬این خبر اما چهارشنبه گذشته‬ ‫توسط دستیار ارش��د رئیس جمهور نیز تکذیب شد‪.‬‬ ‫سید مجتبی ثمره هاشمی در حاشیه جلسه هیات دولت‬ ‫در پاس��خ به سوالی مبنی بر اینکه ایا درست است که‬ ‫علت لغو س��فر رئیس جمهور به ارمنس��تان به سبب‬ ‫ممنوع الخروج بودن برخی همراهان وی بوده اس��ت‬ ‫افزود‪« :‬هر گونه مباحثی از این دست تکذیب می شود‪».‬‬ ‫وی گفت‪« :‬چون اسناد این دیدار اماده نبود سفر انجام‬ ‫نشد‪ ،‬چرا که باید سفرها نتیجه داشته و پربار باشد‪g ».‬‬ ‫علی اکبر جوانفکر‬ ‫درباره سکوت رئیس جمهور‬ ‫«موضع ما همچنان سکوت است؛ سکوت الهام بخش‬ ‫وحدت‪ ».‬این پاسخ احمدی نژاد به همه سواالتی بود که‬ ‫در نشس��ت خبری هفته گذشته اش در مورد انچه این‬ ‫روزها به عنوان جریان انحرافی در دولت مطرح است و‬ ‫انتقادات نسبت به ان مطرح شد‪ .‬این پاسخ احمدی نژاد‬ ‫اما واکنش های زیادی در پی داشت‪ .‬یکی از کسانی که‬ ‫حاش��یه ای بر این متن زد جوانفکر‪ ،‬سرپرست روزنامه‬ ‫ایران بود‪ .‬او در س��رمقاله روزنامه دولت نوش��ت‪« :‬از‬ ‫جمله نکات تامل برانگیزی که رئیس جمهور محترم در‬ ‫نشست خبری بر انها تاکید ورزید‪« ،‬سکوت الهام بخش‬ ‫وحدت» در برابر فش��ارهای سیاس��ی و تبلیغاتی یک‬ ‫جریان خاص بود‪ .‬رئیس جمهور پیش تر نیز در جلسه‬ ‫هیات دولت تصریح کرده است که برخی از حرف ها‬ ‫را در دل خ��ود نگه م��ی دارد‪ .‬ضرب المثلی وجود دارد‬ ‫که می گوید سکوت عالمت رضایت است اما با جرات‬ ‫می توان گفت که سکوت اقای احمدی نژاد‪ ،‬بلندترین‬ ‫فریاد اعتراض اس��ت‪ .‬بدون تردید او به کس��انی که با‬ ‫بی پروایی و جس��ارت تمام‪ ،‬وی و همکارانش را اماج‬ ‫انواع تهمت های ناروا و توهین ها قرار داده اند‪ ،‬معترض‬ ‫است‪ ».‬جوانفکر در خاتمه نوشت‪« :‬سکوت الهام بخش‬ ‫وحدت‪ ،‬موضع ش��فاف رئیس جمهور محترم در برابر‬ ‫کسانی است که قافیه سیاست را پیش روی خود باخته‬ ‫دیده اند و به هر وس��یله ای متش��بث می شوند تا بلکه‬ ‫بتوانند اب رفته را به جوی بازگردانند‪g ».‬‬ ‫جدال نودی ها بر سر انتقال باشگاه ها‬ ‫برنامه ‪ 90‬هفته گذش��ته با بحث درباره انتقال باشگاه ها‬ ‫به شهرستان ها جنجالی شد‪ .‬سوال پیام کوتاه این برنامه‬ ‫همسو با موضوع ان درباره انتقال تیم های لیگ از شهری‬ ‫به شهر دیگر بود و اینکه ایا مردم با این موضوع موافق‬ ‫هستند یا مخالف‪ .‬سپس لطفی‪ ،‬نماینده اراک به عنوان‬ ‫موافق انتقال تیم ها و یوس��ف نژاد‪ ،‬نماینده س��اری هم‬ ‫به عنوان مخالف‪ ،‬بحث را اغاز کردند‪ .‬نماینده اراک در‬ ‫پاسخ به این انتقاد فردوسی پور که گفته بود نفت و سایر‬ ‫تیم هایی که منتقل شدند‪ ،‬یک شبه به لیگ برتر امدند‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬از سال ‪ 86‬انتقال تیم های تهرانی به شهرستان ها‬ ‫شروع شده و در ابان ‪ 89‬نیز هیات دولت تصمیم گرفت‬ ‫نفت به اراک منتقل ش��ود‪ .‬ضمن اینکه وزارتخانه ها و‬ ‫س��ازمان ها هم طبق مصوبه هیات دولت در حال انتقال‬ ‫به شهرس��تان های دیگر هستند و انشاءاهلل وزارت نفت‬ ‫ه��م در اینده نزدیک به اس��تان مرکزی منتقل خواهد‬ ‫ش��د‪ ».‬یوسف نژاد اما با انتقاد از این طرح گفت‪« :‬انتقال‬ ‫تیم ها هم یکی از این تصمیم های غیر ورزشی است که‬ ‫باید گفت هیچ فایده ای برای فوتبال نداشته‪ .‬اگر وضع‬ ‫به همین منوال پیش برود ما ش��اهد یک تشییع جنازه‬ ‫ی خواهیم بود‪ .‬اگر صادقانه‬ ‫دیگر در تیم های لیگ برتر ‬ ‫و منصفانه نگاه کنیم‪ ،‬انتقال تیم ها برای ما هیچ فایده ای‬ ‫ندارد‪ ،‬چرا که فقط فوتبال نیس��ت که از شهری به شهر‬ ‫دیگر منتقل می شود‪ ،‬بلکه مجموعه ای از عوامل رفتاری‪،‬‬ ‫فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی و ورزشی به شهری دیگر‬ ‫منتقل می شود و این موضوع پیامد هایی را به دنبال خواهد‬ ‫داشت‪ ».‬فردوسی پور به دو مصاحبه سعیدلو استناد کرد که‬ ‫در مصاحبه اول گفته بود انتقال تیم ها کار درستی نیست‬ ‫و هر تیمی باید با تالش و زحمت خودش به لیگ برتر‬ ‫بیاید‪ ،‬اما در مصاحبه دوم که پس از سقوط پاس همدان‬ ‫به لیگ برتر بود‪ ،‬رئیس سازمان تربیت بدنی گفته بود به‬ ‫دنبال این هس��تیم که با خرید امتیاز یکی از تیم ها پاس‬ ‫همدان را به لیگ برتر بازگردانیم‪ .‬مجری‪ 90‬معتقد بود که‬ ‫انتقال تیم ها هیچ زمینه ورزشی نداشته و زمانی که سازمان‬ ‫ تربیت بدنی هم نقشی در ان ندارد‪ ،‬انتقال تیم ها چیزی‬ ‫جز «سیاسی بازی» نیست‪ .‬اما لطفی در پاسخ گفت‪« :‬این‬ ‫کار سیاسی بازینیست‪ .‬سیاسی بازی را انهایی انجامدادند‬ ‫که در دو س��ال گذش��ته به حرف های مردم و رهبری‬ ‫اعتنا نکردند‪ ».‬سپس مصطفی کواکبیان‪ ،‬نماینده سمنان‬ ‫روی خ��ط امد و گفت‪« :‬اقای لطفی کم اورده و بحث‬ ‫سیاس��ی می کند‪ .‬نمی دانم منظور او از افرادی که در دو‬ ‫سال گذشته به رای مردم توجه نکرده اند چه کسانی بود‪.‬‬ ‫به هر حال فردوس��ی پور یک رفراندوم در برنامه خود‬ ‫برگزار کرد و ش��ما که می گویید به حرف مردم احترام‬ ‫می گذاری��د‪ ،‬در اینجا هم به رای مردم احترام بگذارید‪».‬‬ ‫دو میلیون و ‪ 300‬هزار نفر در این نظرس��نجی شرکت‬ ‫کردند که ‪ 91‬درصد انها با انتقال تیم ها مخالف بودند‪g .‬‬ ‫مخالفت علی ابادی با افزایش تولید اوپک‬ ‫حسن بیادی‪ ،‬عضو شورای‬ ‫شهر تهران در گفت وگویی‬ ‫از توصیه سردار‬ ‫احمدی مقدم در انتخاب‬ ‫احمدی نژاد به عنوان‬ ‫شهردار تهران سخن گفت‪.‬‬ ‫او گفت که احمدی نژاد‬ ‫گزینه اخر شورای شهر‬ ‫بوده و توصیه سردار مقدم‬ ‫در انتخاب ایشان نقش‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫امیر قلعه نویی اعالم کرده‬ ‫که دیگر حاضر نیست به‬ ‫سپاهان برگردد‪ .‬هر چند‬ ‫بسیاری معتقدند ممکن‬ ‫است نظر او برگردد اما‬ ‫مخالفت مسئوالن باشگاه‬ ‫با پیشنهادات قلعه نویی‪ ،‬او‬ ‫را مصمم کرده در اصفهان‬ ‫نماند‪ .‬ایا مقصد بعدی او‬ ‫استقالل است؟‬ ‫ درباره‬ ‫یک انتخاب‬ ‫جدایی‬ ‫قلعه نویی‬ ‫فریدونعباسی‪،‬رئیس‬ ‫سازمان انرژی اتمی درباره‬ ‫نامه دوم امانو‪ ،‬مدیرکل‬ ‫اژانسبین المللیانرژیاتمی‬ ‫گفت‪« :‬حتما جواب این نامه‬ ‫را می دهیم چون معتقدیم‬ ‫دلیلی هم ندارد که هر چه‬ ‫می نویسیموایشانمی گوید‬ ‫قانع کنندهبودهیانبوده‪،‬‬ ‫درستباشد‪».‬‬ ‫پاسخ به‬ ‫نامه امانو‬ ‫هنگامی کهپسازپایان‬ ‫بازیپرسپولیسوملوان‪،‬‬ ‫داریوش خواجه نوری از‬ ‫کنار جواد خیابانی رد شد و‬ ‫جمله هایطعنه امیزیبهاو‬ ‫گفت‪،‬خیابانیباعصبانیت‬ ‫گفت‪«:‬برایبرخیهنرمندان‬ ‫این مملکت متاسفم که ادب‬ ‫رارعایتنمی کنند‪.‬همه‬ ‫می دانندکهماگزارشگران‬ ‫تعلقیبهتیمخاصی‬ ‫نداریم‪».‬‬ ‫خیابانی ‬ ‫عصبانی شد‬ ‫خبرنامه‬ ‫گرچهعلیکفاشیانازاوایل‬ ‫هفته داغدار فوت پدرش‬ ‫بود اما این موجب نشد که‬ ‫به واسطهمخالفتفیفابا‬ ‫پوششزنانفوتبالیستایران‬ ‫موردانتقادقرارنگیرد‪.‬ناظر‬ ‫بحرینیدیدارتیم هایفوتبال‬ ‫ایران و اردن با استعالم از فیفا‬ ‫اجازه نداد تیم ایران به زمین‬ ‫برود و نتیجه را ‪ 3‬بر صفر‬ ‫واگذار کرد‪.‬‬ ‫اعتراض‬ ‫ایران به‬ ‫فیفا ‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫محمد علی ابادی که اخیرا از سوی محمود احمدی نژاد به‬ ‫سرپرستی وزارت نفت منصوب شده است‪ ،‬هفته گذشته‬ ‫پس از برگزاری مراسم تودیع و معارفه خود برای شرکت‬ ‫در اجالس سران اوپک راهی وین اتریش شد‪ .‬او چهارمین‬ ‫سرپرست این وزارتخانه بزرگ از ابتدای دولت نهم تاکنون‬ ‫اس��ت‪ .‬پیش از انتصاب علی ابادی به سرپرستی وزارت‬ ‫نفت‪ ،‬رئیس جمهور شخصا سرپرستی این وزارتخانه را‬ ‫بر عهده داش��ت‪ .‬علی ابادی در مراس��م تودیع و معارفه‬ ‫وزیر نفت‪ ،‬با س��خنان خود همه را ش��گفت زده کرد‪ .‬در‬ ‫این مراس��م که با حضور محمدرضا رحیمی‪ ،‬معاون اول‬ ‫رئیس جمهور و در غیبت مسعود میرکاظمی‪ ،‬وزیر سابق‬ ‫نفت برگزار شد‪ ،‬سرپرست وزارت نفت با اشاره به رفاقت‬ ‫‪ 30‬ساله خود با رئیس جمهور و استفاده از این رفاقت برای‬ ‫تسریع در رفع مشکالت صنعت نفت در پاسخ به پرسشی‬ ‫مبنی بر برنامه هایش برای اداره این وزارتخانه‪ ،‬این پرسش‬ ‫را انحرافی دانست و گفت‪« :‬دنبال ریاست بر نفت نیستم‪،‬‬ ‫ضمن اینکه از سال ‪ 54‬تاکنون با این صنعت اشنا هستم‪».‬‬ ‫علی ابادی که ابتدای اغاز به کار دولت دهم به عنوان گزینه‬ ‫رئیس جمهور برای وزارت نیرو به مجلس معرفی ش��ده‬ ‫ب��ود و اکنون نیز نمایندگان با معرف��ی او به عنوان وزیر‬ ‫نفت مخالفند با تاکید بر اینکه مطابق با اهداف نظام و افق‬ ‫چشم انداز برنامه های اجرایی صنعت نفت پیش تر تعریف‬ ‫شده است‪ ،‬یاداور شد‪« :‬شخصا وظیفه دارم این برنامه ها را‬ ‫مطابق با نیازهای روز کشور به روزرسانی کنم و پیش از‬ ‫حضور در وزارت نفت با بسیاری از وزرای سابق صنعت‬ ‫نفت اشنایی کامل داشته ام‪».‬علی ابادی با یاداوری اشنایی و‬ ‫همکاری مستمر با بیژن زنگنه‪ ،‬محمدحسین نژاد حسینیان‬ ‫و سید مسعود میرکاظمی در دوران فعالیت در صنعت نفت‪،‬‬ ‫خاطرنشان کرد‪« :‬به دنبال اجرای برنامه های کالن وزیران‬ ‫سابق در سطح صنعت نفت کشور هستم‪».‬‬ ‫وی با اعالم اینکه ش��خصا اعتقادی به سخنرانی ندارم و‬ ‫باید صحبت ها در محل اجرای پروژه ها گفته شود‪ ،‬ادامه‬ ‫داد‪« :‬برای مدیریت وزارت نفت نگاهم به نیروهای خارج‬ ‫از این مجموعه نیس��ت و با اس��تفاده از نیروهای داخلی‬ ‫مجموعه رابطه دولت و نفت را تسهیل می کنم‪».‬‬ ‫سرپرس��ت وزارت نفت با تاکید بر اینکه وزارت نفت از‬ ‫ابزار کلیدی نیروی انس��انی متخصص برخوردار است‬ ‫و چندین دانش��گاه به طور تخصصی نیروی انسانی این‬ ‫صنع��ت اس��تراتژیک ر ا تربیت می کنن��د‪ ،‬تصریح کرد‪:‬‬ ‫«دنبال ریاست بر صنعت نفت نیستم و سعی دارم کارها‬ ‫را با رفافت به س��رانجام برسانم‪».‬اما محمدرضا رحیمی‪،‬‬ ‫گالی��ه‬ ‫ مع��اون اول رئیس جمه��ور با‬ ‫از غیب��ت میرکاظم��ی‪ ،‬وزی��ر‬ ‫س��ابق نفت در مراس��م معارفه‬ ‫علی ابادی اعالم کرد‪« :‬ای کاش‬ ‫اق��ای میرکاظمی قبول زحمت‬ ‫می کردن��د و به مراس��م تودیع‬ ‫خود تشریف می اوردند‪».‬این‬ ‫در حال��ی اس��ت ک��ه‬ ‫براس��اس اعالم مجری‬ ‫برنام��ه‪ ،‬دلی��ل حضور‬ ‫نداش��تن میرکاظمی در‬ ‫این مراس��م‪ ،‬در س��فر‬ ‫بودن وی اعالم ش��د‪.‬‬ ‫علی ابادی ی��ک روز‬ ‫پ��س از این مراس��م‬ ‫ب��ه وی��ن رف��ت تا‬ ‫در اج�لاس س��ران‬ ‫اوپک ش��رکت کند‪.‬‬ ‫سرپرس��ت وزارت‬ ‫نفت در نخستین سفر‬ ‫خ��ود ب��ه وی��ن در این‬ ‫س��مت‪ ،‬با افزایش تولید‬ ‫نفت اوپک مخالفت کرد‪.‬‬ ‫علی ابادی گفت‪« :‬نیازی‬ ‫به افزای��ش تولید نفت از‬ ‫سوی تولید کنندگان اوپک‬ ‫نیست‪g ».‬‬ ‫چهره ها‬ ‫‪19‬‬ ‫سیاست‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪20‬‬ ‫لیبرال‬ ‫دیگر‬ ‫نگاه های‬ ‫چپ‬ ‫سیاست‬ ‫گفت وگو با ایت اهلل حائری شیرازی درباره فرجام جریان چپ در ایران‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫خاتمی‪،‬مغلوب اطرافیانش شد‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫‪ 1‬گفت وگو با ایت اهلل حائری شیرازی‪ ،‬عضو مجلس خبرگان رهبری و امام جمعه سابق شیراز‬ ‫که این روزها استاد اخالق دولت نیز هست‪ ،‬صبح یک روز بهاری در مسجدی در شمال‬ ‫تهران انجام شد‪ .‬با ایشان در خصوص چگونگی انتخاب حضرت ایت اهلل خامنه ای به جانشینی‬ ‫حضرت امام خمینی(ره) و نیز جریان های چپ پس از انقالب به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫حض��رت ای��ت اهلل! بع��د از رحلت ام��ام‬ ‫خمینی (ره) چه کس��انی به دنبال ش��ورایی‬ ‫کردن رهبری بودند؟‬ ‫‪ l‬همه بزرگان! تمام کسانی که در رده اول حاکمیت‬ ‫بودند‪ ،‬به ذهنشان می اید که برای جلوگیری از ایجاد‬ ‫اختالف‪ ،‬همه در رهبری نظام مشارکت داشته باشند‬ ‫تا بتوانند مسائل را به ش��کل دسته جمعی حل کنند‪.‬‬ ‫ما یقین نداریم که مقام معظم رهبری هم نظرشان بر‬ ‫ش��ورای رهبری نبوده؛ چراکه مجموعه در کنار پیکر‬ ‫حضرت امام به این نتیجه رس��یده بودند که شورایی‬ ‫تش��کیل شود و ایش��ان هم به عنوان عضوی از شورا‬ ‫مدنظر جمع بوده اند‪ .‬از این جهت‪ ،‬اینها گروه خاصی‬ ‫نبودند‪ ،‬بلکه عموم بزرگان این نظر را داش��تند‪ .‬یعنی‬ ‫عموم بزرگانی که جانشینان امام‪ ،‬یاران امام‪ ،‬شورای‬ ‫انقالب امام و نزدیکان امام بودند‪ ،‬از روی دلس��وزی‬ ‫ب��ه ای��ن نتیجه رس��یده بودند و فک��ر می کردند اگر‬ ‫شورایی ش��دن در مجلس خبرگان رهبری تصویب‬ ‫ش��د‪ ،‬مابقی مسائل حل شده اس��ت‪ .‬اما «خدا کشتی‬ ‫انجا که خواهد ب َ َرد»؛ بر خالف نظر کل هیات رئیسه‪،‬‬ ‫مخالف��ت با ش��ورا رای اورد‪ .‬حتی گفت��ه بودند که‬ ‫«مخالف��ان» قیام کنن��د تا ممتنع ها ب��ه موافقان اضافه‬ ‫ش��وند؛ اما مخالف��ان از مجموع ممتنع ه��ا و موافقان‬ ‫بیشتر بودند‪.‬‬ ‫چه اتفاقی افتاد که رهبری فردی رای اورد‬ ‫‪21‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪22‬‬ ‫و شورای رهبری منتفی شد؟‬ ‫‪ l‬مخالفان اول صحبت کردند‪.‬‬ ‫مخالفان شورایی شدن؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬چرا که ایین نامه می گوید که اول مخالفان باید‬ ‫صحب��ت کنند‪ .‬هنگامی که مخالف اول صحبت کرد‪،‬‬ ‫بعد از او موافق اول صحبت کرد‪.‬‬ ‫نظرات موافقان شورای رهبری چه بود؟‬ ‫‪ l‬می گفتن��د که خالء امام را با یک نفر نمی توان پر‬ ‫کرد‪ .‬باید از تمام سالیق مختلف سیاسی که در کشور‬ ‫وجود دارد‪ ،‬یک نفر در ش��ورا باش��د تا یک حرکت‬ ‫دسته جمعی صورت بگیرد‪.‬‬ ‫استدالل مخالفان چه بود؟‬ ‫‪ l‬مخالفان ش��ورایی شدن می گفتند که شما قدرت‬ ‫شورای عالی قضایی را به رئیس قوه قضائیه تفویض‬ ‫کرده اید؛ یعنی شورای قضاوت را به رهبری فردی‬ ‫در قض��اوت تبدی��ل کرده ای��د‪ .‬ح��اال می خواهید‬ ‫رهبری فردی را در رهبری کش��ور شورایی کنید؟!‬ ‫ای��ت اهلل جنت��ی هم که ب��ه عنوان دومی��ن مخالف‬ ‫صحبت ک��رد‪ ،‬حرفش این بود ک��ه اگر چند نفری‬ ‫که می گویید یکی سیاس��تش قوی تر است‪ ،‬دیگری‬ ‫مدیریتش‪ ،‬ش��خص دیگری علمیتش و فرد دیگری‬ ‫شجاعتش‪ ،‬ایا اینها می توانند این خصوصیات را به‬ ‫یکدیگ��ر تزریق کنند تا دیگری هم مثل او بش��ود؟‬ ‫ام��ا در عمل افرادی که می خواهن��د با یکدیگر راه‬ ‫بروند‪ ،‬کس��ی که تندتر و س��ریع تر گام برمی دارد‪،‬‬ ‫سرعت خود را کم می کند تا همراه دیگران شود یا‬ ‫انهایی که اهس��ته و ارام می روند‪ ،‬سریع تر حرکت‬ ‫می کنند؟ کس��ی که ارام تر حرکت می کند و س��نش‬ ‫اینگونه اقتضا می کند‪ ،‬اگر بخواهد به خودش فشار‬ ‫بی��اورد تا به پای دیگران برس��د‪ ،‬ممکن اس��ت از‬ ‫بین برود‪.‬‬ ‫زمانی من یک راهپیمایی در «دشت کوه» هنگامی که‬ ‫جاده ای از شهر کش��یده بودیم‪ ،‬برگزار کردم‪ .‬شورای‬ ‫اداری استان را دعوت کرده بودیم‪ .‬افرادی هم جوان‬ ‫بودند؛ هر چه می گفتیم اهس��ته و پا به پای یکدیگر‬ ‫حرکت کنید‪ ،‬برخی عجله داشتند و اعتنا نمی کردند‪.‬‬ ‫ناگهان فردی به زمین افتاد؛ دیگر بلند نش��د و از دنیا‬ ‫رفت‪ .‬انسان خیلی خوبی هم بود که با ما همسایه بود‬ ‫و من از مدت ها پیش او را می شناختم‪.‬‬ ‫بنابراین کسی که شجاعتش کمتر است‪ ،‬نمی تواند پا‬ ‫به پای کس��ی که شجاعت بیشتری دارد حرکت کند‪.‬‬ ‫این اظهارات ایت اهلل جنتی بود‪.‬‬ ‫مگر در زم��ان حضرت امام(ره)‪ ،‬نقصان یا‬ ‫کمبودی مشاهده شده بود که برخی به فکر‬ ‫شورایی کردن رهبری افتادند؟‬ ‫‪ l‬علت��ش این بود که امام وس��یع و بزرگ بود‪ .‬امام‬ ‫نظام شاهنشاهی را شکسته بود‪ .‬همه اینها وقتی کنار‬ ‫امام ق��رار می گرفتند‪ ،‬در ش��خصیت ایش��ان ناپدید‬ ‫می ش��دند‪ .‬از ای��ن رو‪ ،‬کس��ی نمی گفت که کس��ی‬ ‫می توان��د جای ام��ام را پر کند‪ .‬می گفتند امام بس��یار‬ ‫بزرگ بود و باید پنج یا ش��ش نفر بنشینند تا بتوانند‬ ‫جای او را پر کنند‪ .‬فکرشان این بود که امام شخصیت‬ ‫فوق العاده ای داشت‪.‬‬ ‫اولین کس��ی که پیش��نهاد رهبری حضرت‬ ‫ایت اهلل خامنه ای را مطرح کرد‪ ،‬چه کس��ی‬ ‫بود؟‬ ‫‪ l‬من ش��نیدم که یک نفر نام ایش��ان را برد‪ .‬برخی‬ ‫گفتند که ایت اهلل مجتهد شبس��تری بود اما من دقیقا‬ ‫متوجه نشدم‪.‬‬ ‫چه کسانی با این پیشنهاد مخالفت کردند؟‬ ‫‪ l‬فق��ط دی��دم که اقا پش��ت تریب��ون رفتن��د و با‬ ‫این پیش��نهاد مخالف��ت کردند‪ .‬گفتن��د می دانید چه‬ ‫می خواهید بر سر ما بیاورید و چه مسئولیت سنگینی‬ ‫بر گردن ما بگذارید؟ اعضای ش��ورای نگهبان گفتند‬ ‫چپ امروز با چپ ‪ 20‬یا‬ ‫‪ 30‬سال پیش تفاوت‬ ‫زیادی دارد‪ .‬زمانی که‬ ‫شوروی فروپاشید‪ ،‬چپ‬ ‫کشور ما نیز دچار فروپاشی‬ ‫شد‪ .‬عده ای بودند که فکر‬ ‫می کردند سوسیالیسم و‬ ‫مالکیتجمعی‪،‬بهشت‬ ‫موعود است و زمانی که به‬ ‫این مکتب برسید‪ ،‬نخود طال‬ ‫و نقره می خورید‬ ‫ش��ما چرا جلوی اجرای قانون را می گیرید؟ ایش��ان‬ ‫هم نشستند‪.‬‬ ‫غی��ر از حضرت اق��ا‪ ،‬فرد دیگ��ری هم با‬ ‫پیشنهاد رهبری ایشان مخالفت کرد؟‬ ‫‪ l‬هیچ کس! هیچ مخالفتی نشد‪.‬‬ ‫افرادی که حضرت ایت اهلل خامنه ای را برای‬ ‫رهبری پیشنهاد کردند‪ ،‬چه خصوصیاتی در‬ ‫ایشان دیدند که به ایشان رسیدند؟‬ ‫‪ l‬ایشان هشت سال رئیس جمهور بودند و عملکرد‬ ‫روش��نی هم داشتند‪ .‬روحانی هم بودند و در مسائل‬ ‫انقالب از ابتدا حضور داش��تند‪ .‬ام��ام جمعه تهران‪،‬‬ ‫اولین رئیس س��پاه پاس��داران‪ ،‬عضو ش��ورای عالی‬ ‫دفاع و از اعضای برجس��ته ش��ورای انقالب بودند‪.‬‬ ‫حاال اگر می خواستند کسی بیاید که راه امام را ادامه‬ ‫دهد‪ ،‬باید این فرد با تجربه و دارای سابقه مدیریت‬ ‫می بود‪ .‬مهمتر از همه‪ ،‬همان س��ابقه مدیریتی ایشان‬ ‫ب��ود که به هم��ه ارامش می داد‪ .‬البت��ه مراجع تقلید‬ ‫بودند اما سابقه مدیریتی نداشتند‪ .‬به عنوان مثال اگر‬ ‫یک فرمانده ارشد نظامی را عزل یا نصب می کردند‪،‬‬ ‫بعد معلوم نبود چه اتفاقی بیفتد‪ .‬عزل و نصب برای‬ ‫انس��ان هایی که مستقیم در کارهای اجرایی نبوده اند‬ ‫و با یک هیاتی مش��ورت می کنند‪ ،‬س��بک ش��مرده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫پیشنهاد حذف شرط مرجعیت برای رهبری‬ ‫نظام چه زمانی مطرح شد؟ قبل از پیشنهاد‬ ‫رهبری اقا یا بعد از ان؟‬ ‫‪ l‬خیلی قبل از ان؛ این پیش��نهاد در زمان بازنگری‬ ‫قانون اساس��ی تصویب ش��د‪ .‬حتی ام��ام هم در این‬ ‫رابطه صحبت کردند و گفتند‪«:‬زمانی که مطرح ش��د‬ ‫مرجعیت از ش��روط رهبری باش��د‪ ،‬می دانس��تم این‬ ‫کار پی��ش نمی رود و یک روزی از این کار پش��یمان‬ ‫می ش��وند‪ .‬ام��ا چون هم��ه می گفتند م��ن اعتراضی‬ ‫نکردم‪ .‬اما االن که به این نتیجه رس��یدید باید بگویم‬ ‫ه��رگاه مردم به خبرگان رای دهند و خبرگان مجتهد‬ ‫عادلی را انتخاب کنند‪ ،‬او ولی منتخب مردم اس��ت و‬ ‫حکمش نافذ اس��ت‪ ».‬امام فرمودن��د «مجتهد عادل»‪،‬‬ ‫نگفتند مرجع‪.‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل حائری! بع��د از رحلت‬ ‫حض��رت ام��ام به دلی��ل اینکه کش��ور در‬ ‫ش��رایط پس از جنگ بود‪ ،‬عده ای به دنبال‬ ‫دامن زدن به اختالفات در کش��ور بودند و‬ ‫به همی��ن منظور به دنبال تاخیر در انتخاب‬ ‫جانشین حضرت امام بودند‪ .‬چطور شد که‬ ‫خبرگان این قدر زود به نتیجه رسیدند؟‬ ‫‪ l‬اولین موضوعی که مطرح شد‪ ،‬بحث شورایی شدن‬ ‫یا ش��ورایی نش��دن رهبری بود‪ .‬موافقان و مخالفان به‬ ‫شکل طبیعی صحبت کردند؛ گفتند مخالفان‪ ،‬شورایی‬ ‫ش��دن قیام کنند که تعداد مخالفان خیلی بیش��تر بود‪.‬‬ ‫ی که مخالفت ب��ا ش��ورا رای اورد‪ ،‬نوبت به‬ ‫هنگام�� ‬ ‫انتخاب فرد رس��ید‪ .‬البته هنگامی که بحث ش��ورایی‬ ‫ش��دن مطرح بود باز ه��م از هر ‪ 5 ،3‬ی��ا ‪ 7‬نفری که‬ ‫برای ش��ورا مطرح می ش��دند‪ ،‬یک نفرشان حضرت‬ ‫ای��ت اهلل خامنه ای بودن��د‪ .‬از انجایی که ایش��ان قدر‬ ‫مش��ترک میان تمام افراد مطرح بودند‪ ،‬برای رهبری‬ ‫ف��ردی پیش��نهاد ش��دند‪ .‬همه چیز به ش��کل طبیعی‬ ‫پی��ش رف��ت‪ .‬منتها تقدیراتی بود ک��ه برخی از قبل‬ ‫می دانس��تند‪ .‬به عنوان مثال خان��م دباغ نزد من امد‬ ‫و گفت س��الی که ای��ت اهلل منتظری ب��ه قائم مقامی‬ ‫ رهبری انتخاب ش��د‪ ،‬ما به حج رفت��ه بودیم‪ .‬گفتند‬ ‫که خانم ه��ای س��عودی می خواهند با ش��ما دیدار‬ ‫کنن��د‪ .‬هنگامی که امدند‪ ،‬بزرگش��ان ام��د و با من‬ ‫صحب��ت کرد‪ .‬گفت برای بع��د از امام چه تصمیمی‬ ‫ دارید؟ جواب دادم که قانون اساس��ی برای این کار‬ ‫خب��رگان را صالح دانس��ته و خب��رگان هم ایت اهلل‬ ‫منتظ��ری را ب��ه عنوان قائ��م مقام ام��ام تعیین کرده‬ ‫است‪ .‬ان خانم پاسخ داد که ایشان رهبر نمی شوند‪.‬‬ ‫خان��م دب��اغ می گوید من خیلی تعج��ب کردم و به‬ ‫ان خان��م گفت��م این حرف ه��ا را ن��زن و اختالف‬ ‫نین��داز‪ .‬ان خانم ه��م جواب تن��دی داد‪ .‬من برای‬ ‫این که او را متوجه اش��تباهش کنم‪ ،‬گفتم اگر ایشان‬ ‫رهبر نمی ش��ود پس چه کس��ی می شود؟ پاسخ داد‪:‬‬ ‫ای��ت اهلل خامنه ای‪ .‬خان��م دباغ می گوی��د من اصال‬ ‫ح��رف او را رها کردم‪ .‬اما حاال که می بینم ایش��ان‬ ‫به رهبری رس��یده اند‪ ،‬می خواهم ای��ن خانم را پیدا‬ ‫کنم و ببینم از کجا می دانس��ته ایت اهلل منتظری رهبر‬ ‫نمی ش��ود و حض��رت ایت اهلل خامن��ه ای به رهبری‬ ‫می رس��ند؟! من این صحبت ها را از قول خانم دباغ‬ ‫برای اقای هاشمی رفسنجانی نقل کردم و برای حاج‬ ‫احمد اقا هم نقل کردم اما گفتم از خودش بپرس��ید‪.‬‬ ‫هر دو نفرش��ان تعجب کردن��د‪ .‬به خود رهبری هم‬ ‫گفتم که خانم دباغ این طور می گوید؛ ایش��ان خیلی‬ ‫س��اده پاس��خ دادند که هر وق��ت می خواهد اتفاقی‬ ‫بیفتد‪ ،‬از هر گوش��ه ای صدایی بلند می ش��ود‪.‬‬ ‫ماجرایی هست که پس از رحلت حضرت‬ ‫امام‪ ،‬خبرگان برای تعیین جانش��ین ایش��ان‬ ‫از ش��هرهای مختلف به ته��ران فراخوانده‬ ‫می شوند‪ .‬جزئیات این ماجرا چه بود؟‬ ‫‪ l‬من برای کنگره شعر در مشهد بودم؛ اطالع دادند‬ ‫که شما فردا صبح در مجلس خبرگان باشید‪ .‬ان شب‬ ‫رانن��ده من نخوابید و صب��ح زمانی که رئیس جمهور‬ ‫وقت در حال قرائت وصیت نامه امام بود‪ ،‬به مجلس‬ ‫خبرگان رسیدم‪.‬‬ ‫چگون��ه مجلس خبرگان این ق��در زود به‬ ‫تصمیم نهایی رسید؟‬ ‫‪ l‬دس��ت خدا بود‪ .‬صب��ح‪ ،‬ایش��ان وصیت نامه را‬ ‫خواندن��د و بعد برای نماز و ناهار‪ ،‬جلس��ه تعطیل‬ ‫ش��د‪ .‬هنگام��ی که برگش��تیم ق��رار بر ای��ن بود که‬ ‫نطق های قبل از دس��تور باشد‪ .‬ایت اهلل شرعی به من‬ ‫رس��ید و گفت که نظر هیات رئیسه‪ ،‬شورای رهبری‬ ‫اس��ت‪ ،‬اما این ش��یوه به م��ردم ارام��ش نمی دهد‪.‬‬ ‫ارام��ش در رهبری فردی اس��ت‪ .‬دی��دم حرف او‬ ‫درست است‪ .‬چون ایش��ان عضو خبرگان نبود‪ ،‬من‬ ‫ثبت نام ک��ردم که در نطق پیش از دس��تور به عنوان‬ ‫مخالف ش��ورای رهبری صحب��ت کنم و نظر خودم‬ ‫مبنی بر رهبری فردی را اعالم کنم‪ .‬س��خنرانان پیش‬ ‫از من هم��ه صحبت کردند؛ ام��ا هنگامی که نوبت‬ ‫به من رس��ید گفتند که حرف هایت تکراری اس��ت‬ ‫و وارد مذاکره ش��دند‪ .‬اینگونه ب��ود که نطق من در‬ ‫مخالفت با ش��ورای رهبری منتفی ش��د‪.‬‬ ‫اقای هاشمی رفس��نجانی گفت که مس��اله ش��ورای‬ ‫رهبری یا رهبری فردی مطرح اس��ت‪ .‬طبق ایین نامه‬ ‫بای��د ابتدا مخالف صحبت کن��د‪ .‬نمایندگان به عنوان‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫مخالف دس��ت بلند می کنند تا برای صحبت پش��ت‬ ‫ تریبون بروند‪ .‬ایش��ان از اقای طاهری خرم ابادی که‬ ‫منش��ی بود خواست تا از کسانی که عالقه مند هستند‬ ‫ب��ه عنوان مخال��ف صحبت کنند دع��وت کند‪ .‬اقای‬ ‫طاه��ری خرم اب��ادی نگاهی به لیس��ت کرد و گفت‬ ‫که نوبت اقای حائری اس��ت‪ .‬از من پرس��ید که شما‬ ‫می خواهی��د به عنوان مخال��ف صحبت کنید؟ من هم‬ ‫پاس��خ مثبت دادم‪ .‬من از اینک��ه به عنوان نطق قبل از‬ ‫دستور نتوانس��تم نظرات خودم را بیان کنم‪ ،‬ناراحت‬ ‫ش��دم‪ .‬اما بعد صحبت های من در دس��تور ایراد شد؛‬ ‫مسائل دیگر هم از این دست بود‪ .‬وقتی مخالف اول‬ ‫صحبت می کند و نمایندگان در صحبت های او دقت‬ ‫می کنند خیلی موثر اس��ت‪ .‬من در صحبت هایم گفتم‬ ‫که امروز شورایی شدن در ذهن مردم به شکل «ارسال‬ ‫مس��لم» قابل قبول نیست‪ .‬چراکه شما نخست وزیری‬ ‫را در ریاست جمهوری ادغام کرده اید تا تمرکز ایجاد‬ ‫کنید و ش��ورای قضایی را به رئیس قوه قضائیه تبدیل‬ ‫کرده اید‪ .‬حاال اگر بخواهید رهبری را ش��ورایی کنید‬ ‫زمین��ه ندارد‪ .‬حرف ایت اهلل جنتی هم بعد از مخالف‬ ‫دوم خیلی تاثیر داشت‪.‬‬ ‫البت��ه برخی مس��ائل در خصوص جلس��ه‬ ‫انتخ��اب جانش��ین حضرت ام��ام همچنان‬ ‫ناگفته باقی مانده و در رسانه ها کمتر به ان‬ ‫پرداخته ش��ده است‪ .‬ایا فکر نمی کنید پس‬ ‫از ‪ 22‬سال زمان مناسبی برای بازگو کردن‬ ‫مسائل مطرح شده در این جلسه باشد؟‬ ‫‪ l‬این مشکلی ندارد‪ .‬تمام جلسه ضبط و فیلمبرداری‬ ‫شده و تمام مذاکرات موجود است‪ .‬برخی می گویند‬ ‫که صحبت های خاصی ش��ده اما ابدا چنین بحثی در‬ ‫کار نیس��ت‪ .‬هم��ان فیلم را پخش کنن��د بهتر از همه‬ ‫اس��ت‪ .‬بعد از گذش��ت ‪ 22‬س��ال دیگر این مسائل‬ ‫س��ری نیست‪ .‬همه باید بدانند که هر کس چه چیزی‬ ‫گفته اس��ت‪ .‬هیچ اتفاقی نمی افتد و مردم هم روشن‬ ‫می ش��وند‪ .‬خیلی خوب اس��ت که این مس��ائل برای‬ ‫مردم مطرح شود‪.‬‬ ‫پس چرا مطرح نمی شود؟‬ ‫‪ l‬باید مطالبه کنید تا این اتفاق بیفتد‪.‬‬ ‫شما خودتان گوش��ه هایی از این جلسه را‬ ‫بازگو کنی��د‪ .‬بخش هایی که در رس��انه ها‬ ‫عنوان نشده و حتی از صداوسیما هم پخش‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫‪ l‬جماعت��ی از ائم��ه جمع��ه و نماین��دگان مجلس‬ ‫نامه ای به رهبر معظم انقالب بنویس��ند و از ایش��ان‬ ‫بخواهن��د‪ .‬چراک��ه پ��ای رهب��ری در میان اس��ت و‬ ‫ایش��ان بای��د موافق��ت کنن��د‪ .‬البته فک��ر می کنم که‬ ‫رهبر معظ��م انقالب هم موافقت کنند چون مس��اله‬ ‫محرمانه ای نیس��ت‪ .‬اگر هم باشد‪ ،‬برای حفظ ابروی‬ ‫افراد و اش��خاص است که البته تا جایی که من بودم‪،‬‬ ‫هیچ کس حرف نامناس��بی در ان جلس��ه نزد که اگر‬ ‫حرف های ان جلس��ه بازگو شود‪ ،‬به حیثیت کسانی‬ ‫ک��ه از دنیا رفته اند یا در قید حیات هس��تند لطمه ای‬ ‫بزند‪ .‬خیلی طبیعی پیش رفتیم‪.‬‬ ‫البت��ه کس��انی که مخال��ف بودن��د‪ ،‬کمتر‬ ‫اسمشان اعالم شده است‪.‬‬ ‫‪ l‬اینگونه نیست‪ .‬شاید هم عضو خبرگان نبودند‪.‬‬ ‫خیر‪ ،‬منظورم کس��انی اس��ت که در همان‬ ‫جلسه با ایشان مخالف بودند‪.‬‬ ‫‪ l‬یک نفر هم نخواس��ت که به عنوان مخالف ایشان‬ ‫صحبت کند‪.‬‬ ‫ن��ه اینک��ه صحبت کن��د؛ بلک��ه در موقع‬ ‫رای دادن مخالف ایشان بودند‪.‬‬ ‫‪ l‬مساله ای نیست‪ .‬شاید ممتنع بوده اند‪ .‬شما از کجا‬ ‫می دانید که مخالف بودند؟‬ ‫اگ��ر اش��تباه نکنم‪ ،‬ای��ت اهلل موم��ن که از‬ ‫ان زم��ان عض��و مجلس خبرگان هس��تند‪،‬‬ ‫می گویند که هنگام رای دادن قصد داشتند‬ ‫بلن��د ش��وند اما ی��ک نفر عبای ایش��ان را‬ ‫می کشید تا بنشینند‪.‬‬ ‫‪ l‬رای برای چه چیزی؟ شورایی شدن یا رهبری؟‬ ‫رای گیری برای انتخاب رهبر‪.‬‬ ‫‪ l‬ش��اید لباسشان به صندلی گیر کرده بوده‪( .‬خنده)‬ ‫در می��ان م��ا روحانی��ون اینگونه اس��ت ک��ه برخی‬ ‫می گویند که بگذارید با هم مش��ورت کنیم و سپس‬ ‫قیام کنیم‪ .‬دلیلت را بگو تا من هم بلند شوم‪.‬‬ ‫پس شما برداشت به خیر می کنید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬خیر هم هس��ت‪ .‬چرا که خبرگان عموما افراد‬ ‫خوبی هستند‪.‬‬ ‫در خصوص نظ��ارت خبرگان ب��ر رهبری‬ ‫بحث های مختلفی مطرح می ش��ود و برخی‬ ‫ت�لاش می کنند نظارت خبرگان بر عملکرد‬ ‫رهب��ری را تخطئ��ه کنن��د‪ .‬ش��یوه نظارت‬ ‫خبرگان چگونه است؟‬ ‫‪ l‬یک��ی از کارهای خبرگان این اس��ت که دائما بر‬ ‫رهبری نظارت کنند‪ .‬کمیس��یون تحقیق دائما این کار‬ ‫را انجام می دهد و هر س��ال نتیج��ه را به نمایندگان‬ ‫خبرگان اعالم می کند‪.‬‬ ‫هر س��ال می گوید که ما ایش��ان را ارزیابی کردیم و‬ ‫دیدی��م که به بهترین وجه مدیریت کرده اند‪ .‬خبرگان‬ ‫بس��یار از عملک��رد حضرت اقا راضی هس��تند و از‬ ‫انتخابی که کرده اند خیلی خوشحالند‪ .‬نظارت خبرگان‬ ‫نظارتی دقیق و عادالنه اس��ت‪ .‬سوال می کنند‪ ،‬تحقیق‬ ‫می کنند‪ ،‬بررسی می کنند‪ ،‬نظراتشان را می گویند‪ .‬مثال‬ ‫در خصوص رئیس جمهور مدت ها در خبرگان بحث‬ ‫ش��د که این مس��اله به کجا می رس��د‪ .‬چندین جلسه‬ ‫ب��ا رهب��ری تماس گرفتن��د و صحبت ه��ای خود را‬ ‫مطرح کردند‪ .‬اصال تشریفاتی نیست‪ .‬رسیدگی دقیق‬ ‫می کنند و به این نتیجه می رس��ند که ایش��ان بهتر از‬ ‫حد انتظ��ار مدیریت کرده اند‪ .‬بای��د دروغ بگویند و‬ ‫بگویند که ایشان خوب نیست تا دیگران بگویند اینها‬ ‫ازاد اندیش هستند؟ انسان خالف واقع حرف بزند تا‬ ‫بگویند که ازاد است؟ وقتی تشخیص درست دادیم‪،‬‬ ‫هم��ان را می گوییم‪ .‬خبرگان به این نتیجه رس��یده اند‬ ‫که در این ش��رایط بهترین مدیریت‪ ،‬از س��وی ایشان‬ ‫اعمال شده است‪.‬‬ ‫رفت��ار رهب��ر معظ��م انق�لاب نس��بت به‬ ‫جریان های سیاس��ی را در ‪ 22‬س��ال اخیر‬ ‫چگونه می بینید؟‬ ‫‪ l‬ذره ای تعص��ب نس��بت به هیچ ی��ک از جناح ها‬ ‫نداش��ته اند‪ .‬هر جناح��ی هم روی کار ام��د‪ ،‬نهایت‬ ‫همکاری را انجام دادند تا ان جناح موفق شود‪.‬‬ ‫رهب��ر معظ��م انق�لاب اخیرا در دی��دار با‬ ‫نمایندگان مجل��س تاکید کردند که غفلت‬ ‫از تقوای جمعی باعث ش��د تا نقش جریان‬ ‫چپ در رقابت های سیاسی کمرنگ شود و‬ ‫به حذف این جریان بینجامد‪ .‬ارزیابی شما‬ ‫از سخنان ایشان چیست؟‬ ‫‪ l‬ایش��ان می گوین��د عده ای امدن��د و گفتند که در‬ ‫انتخابات تقلب ش��ده اس��ت و ذهنیت خودش��ان را‬ ‫تبدی��ل به یک چالش اجتماع��ی کردند‪ .‬اگر در ذهن‬ ‫خودتان تصور می کردید که تقلب شده‪ ،‬چرا ان را به‬ ‫درگیری خیابانی تبدیل کردید؟ این چه کاری است؟‬ ‫بروید تحقی��ق کنید و بعد از ارائه ادله‪ ،‬از راه قانونی‬ ‫عمل کنید‪ .‬راه درست هم همین است چراکه عموما‬ ‫مس��ائل نباید در خیابان ها حل ش��ود‪ .‬باید حرف ها‬ ‫به شکل دوطرفه گفته و شنیده شود‪.‬‬ ‫همان طور که مس��تحضرید‪ ،‬نیروهای چپ‬ ‫در دوره پی��ش از انقالب س��ابقه مبارزاتی‬ ‫فراوان داشته و در پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫ه��م نقش داش��تند‪ .‬پس از انق�لاب نیز در‬ ‫رده های ب��االی حاکمیت حضور داش��تند‬ ‫و در نهاده��ای حاکمیت��ی بودند‪ .‬اساس��ا‬ ‫پیش��ینه جریان چپ پس از انقالب به کجا‬ ‫برمی گردد؟‬ ‫‪ l‬چ��پ امروز با چپ ‪ 20‬یا ‪ 30‬س��ال پیش تفاوت‬ ‫زی��ادی دارد‪ .‬زمانی که ش��وروی فروپاش��ید‪ ،‬چپ‬ ‫کش��ور ما نیز دچار فروپاشی ش��د‪ .‬عده ای بودند که‬ ‫‪23‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪24‬‬ ‫فکر می کردند سوسیالیسم و مالکیت جمعی‪ ،‬بهشت‬ ‫موعود اس��ت و زمانی که به این مکتب برسید‪ ،‬نخود‬ ‫ط�لا و نقره می خورید‪ .‬اما زمانی که ش��وروی دچار‬ ‫فروپاشی ش��د‪ ،‬چپ کشور ما نیز از هم پاشید‪ .‬تنزل‬ ‫اینه��ا از تن��زل خارجی ها بود‪ .‬کما اینک��ه اگر باز هم‬ ‫اینه��ا روی کار بیایند و جان ت��ازه ای بگیرند به دلیل‬ ‫عملکرد چینی هاس��ت‪ ،‬چرا که انها هم چپ هستند‪.‬‬ ‫اما قطعا چپ روس��ی دیگر در کشور ما احیا نخواهد‬ ‫شد و باید مراقب چپ چینی باشیم‪.‬‬ ‫البته فروپاش��ی مارکسیست ها و توده ای ها‬ ‫در ایران قبل از فروپاشی شوروی بود‪.‬‬ ‫‪ l‬ان فروپاش��ی «روبنایی» بود‪ .‬فروپاش��ی زیربنایی‬ ‫اینها زمانی بود که شوروی از هم پاشید‪ .‬در عین حال‬ ‫امروز هم بخش زیربنایی انها بسیار فعال است‪.‬‬ ‫منظورتان فعالیت زیر زمینی است؟‬ ‫‪ l‬بل��ه؛ بس��یاری از فتنه هایی که در کش��ور ما واقع‬ ‫می شود و رهبری از انها ناراحت هستند به حزب توده‬ ‫بازمی گردد‪ .‬چون ما توده ای شناس هستیم و می دانیم‬ ‫اینها چه کار می کنند‪ .‬اینها با ظاهر حزب اللهی می ایند‬ ‫در کنار ادم ها قرار می گیرند و بعد کار خودش��ان را‬ ‫ش��روع می کنند‪ .‬در همه جا هم رخنه کرده اند‪ .‬اینها‬ ‫همان هایی هس��تند ک��ه بیش از ‪ 500‬افسرش��ان در‬ ‫جدول مثلثاتی ارتش شاهنش��اهی لو رفت‪ .‬طبیعتا در‬ ‫جمهوری اس�لامی هم هستند‪ .‬اگر کسی فکر کند که‬ ‫حزب ت��وده از بین رفته‪ ،‬بینش سیاس��ی ندارد‪ .‬اینها‬ ‫اندیش��ه‪ ،‬برنامه و فکر دارند و در زمان های مختلف‬ ‫تغییر شکل می دهند‪ .‬حتی گاهی خودشان را به شکل‬ ‫ضد توده ای نشان می دهند‪ .‬بسیاری از کتاب هایی که‬ ‫علیه حزب توده منتش��ر می ش��ود از طرف خودشان‬ ‫اس��ت‪ .‬چنین راه هایی دارند‪ .‬علیه رژیم صهیونیستی‬ ‫هم کتاب منتش��ر می کنند‪ .‬برنامه های عجیبی دارند و‬ ‫یک جان و دو جان هم ندارند‪ .‬من چون با توده ای ها‬ ‫هم سلولی بودم‪ ،‬انها را خوب می شناسم‪.‬‬ ‫ای��ا می توانیم حزب ت��وده را «پدر معنوی‬ ‫چپ های امروز» بنامیم؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬دقیقا همین طور اس��ت‪ .‬در حالی که دیگران‬ ‫بچه ب��ازی در می اورند و حرکت های تندروانه انجام‬ ‫می دهند‪ ،‬اینها س��کوت کرده‪ ،‬حرف��ی نمی زنند و به‬ ‫متن جامعه نفوذ می کنند‪ .‬به هر لباس��ی درمی ایند تا‬ ‫بتوانند کار خود را پیش ببرند‪.‬‬ ‫پیون��د چ��پ امروز ب��ا مارکسیس��ت ها و‬ ‫توده ای ها از چه زمانی برقرار شد؟‬ ‫‪ l‬اینه��ا زمانی که در زندان بودند با یکدیگر جوش‬ ‫خوردند و مبادله اطالعات کردند‪ .‬اختالفاتش��ان هم‬ ‫از درون زندان اغاز ش��د‪ .‬در عین حال که با یکدیگر‬ ‫ش��باهت هایی دارند‪ ،‬اختالف��ات و تفاوت هایی هم‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫پس از حذف توده ای ها و مارکسیس��ت ها‬ ‫شاهد ان هستیم که نسل بعدی جریان چپ‬ ‫نقش پررنگ تری در حاکمیت دارد‪ .‬ارتباط‬ ‫تش��کیالتی انها با حزب ت��وده را چگونه‬ ‫می بینید؟‬ ‫‪ l‬اینه��ا نوچه ه��ای حزب توده هس��تند‪ .‬چپ های‬ ‫دیگر‪ ،‬بچه های خود را به میدان می فرس��تند و زمانی‬ ‫ک��ه دیدند اوضاع مناس��ب اس��ت‪ ،‬بزرگ ترها را به‬ ‫میدان می فرستند‪ .‬در حقیقت اوضاع را از دور کنترل‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫ایا اتهام چپ های امروز به دست داشتن در‬ ‫انفجار نخست وزیری درست است؟‬ ‫‪ l‬هنوز حل نش��ده است‪ .‬ادم نمی تواند قسم بخورد‬ ‫که در این ماجرا دست داشتند یا نداشتند‪.‬‬ ‫یعنی نمی توان یک نظر قطعی داد؟‬ ‫‪ l‬نه‪ ،‬ام��ا زمانی که قوه قضائیه حرفی زد‪ ،‬نمی توان‬ ‫روی حرفش چیزی گفت‪.‬‬ ‫فک��ر می کنی��د چ��را جری��ان چ��پ در‬ ‫دوم خرداد مورد استقبال مردم قرار گرفت؟‬ ‫‪ l‬زم��ان دوم خرداد‪ ،‬این جری��ان چپ نبود جریان‬ ‫روش��نفکری ب��ود‪ .‬جری��ان چ��پ گاهی ب��ا جریان‬ ‫روش��نفکری پیوند می خورد‪ .‬اگر ن��ه این دو جریان‬ ‫متضاد یکدیگرند و یک جریان راست تند است‪.‬‬ ‫یعن��ی می گویید جریان روش��نفکری علیه‬ ‫جریان چپ است؟‬ ‫‪ l‬جریان روش��نفکری علیه تحجر است‪ .‬این جریان‬ ‫روحانیون را متحج��ر می داند‪ .‬من زمانی با اتوبوس به‬ ‫س��فر می رفتم‪ .‬جوانی کنار من نشس��ته ب��ود که با من‬ ‫حرف نمی زد‪ .‬تبلیغات انتخاباتی ام را به او دادم تا مطالعه‬ ‫کند‪ .‬نظرش را خواس��تم گفت من عضو طیف اکثریت‬ ‫چریک های فدایی خلق هستم‪ .‬پرسیدم تفاوت شما با‬ ‫مجاهدین خلق چیس��ت؟ پاسخ داد انها تضاد اصلی را‬ ‫با ارتجاع سیاه (روحانیون) می دانند ولی ما تضاد اصلی‬ ‫را با سرمایه داری وابسته می دانیم‪ .‬یعنی اگر یک تاجر و‬ ‫یک روحانی باشد‪ ،‬چریک فدایی اول تاجر را می کشد‬ ‫اما مجاهدین خلق اول روحانی را می کشند‪ .‬چرا که بر‬ ‫سر تضادهای اصلی اختالف نظر دارند‪.‬‬ ‫درس��ت اس��ت که می گویی��د دوم خرداد‬ ‫به جری��ان چپ ربط��ی نداش��ت اما عده‬ ‫زی��ادی از م��ردم دوم خ��رداد را با جریان‬ ‫چپ می شناس��ند و در واقع دوم خرداد به‬ ‫نفع این جریان مصادره ش��د‪ .‬فکر می کنید‬ ‫چطور شد که اینها اقبال مردمی را از دست‬ ‫دادند؟‬ ‫‪ l‬جری��ان چ��پ می گوی��د اصولگرای��ان نیاین��د‪،‬‬ ‫روش��نفکران هم می گویند اصولگرایان نیایند‪ .‬یعنی‬ ‫در این رابطه اش��تراک نظر دارند‪ .‬اما کسانی که روی‬ ‫کار امده بودند‪ ،‬لیبرال بودند یا انقالبی‪ ،‬باید گفت که‬ ‫جریان دوم خرداد یک جریان لیبرال بود نه انقالبی‪.‬‬ ‫اما با شعارهای انقالبی روی کار امدند‪.‬‬ ‫‪ l‬ایا شعار جامعه مدنی‪ ،‬شعار انقالبی است؟‬ ‫در دوره انتخابات که ش��عار جامعه مدنی‬ ‫مطرح نش��د‪ .‬بعد از پیروزی اقای خاتمی‬ ‫ این شعار را مطرح کردند‪.‬‬ ‫‪ l‬ببینید! مساله این بود که برخی در رابطه با مساله‬ ‫بد حجاب��ی و بی حجابی برخوردهایی می کردند که‬ ‫حساس��یت هایی در جامعه به وج��ود اورده بود و‬ ‫اینه��ا امدند ندا دادن��د که ما می خواهیم توس��عه‬ ‫سیاس��ی ایجاد کنی��م‪ .‬یعنی هر دو ط��رف بتوانند‬ ‫حرف ه��ای خود را بزنند‪ .‬زمان��ی که این بحث را‬ ‫مط��رح کردند‪ ،‬کس��انی که مخالف ای��ن حرکات‬ ‫بودن��د رای خ��ود را به ان جریان دادن��د‪ .‬همانند‬ ‫درخ��ت توت که یک نفر از درخت باال می رود و‬ ‫ف��رد دیگر پارچه می گیرد ت��ا توت ها زمین نریزد‪،‬‬ ‫اگر کسی فکر کند‬ ‫که حزب توده از بین‬ ‫رفته‪ ،‬بینش سیاسی‬ ‫ندارد‪ .‬اینها اندیشه‪،‬‬ ‫برنامه و فکر دارند و‬ ‫در زمان های مختلف‬ ‫تغییر شکل می دهند‪.‬‬ ‫حتی گاهی خودشان‬ ‫را به شکل‬ ‫ضد توده ای‬ ‫نشانمی دهند‬ ‫صندوق های رای هم همین طور است‪ .‬یک نفر در‬ ‫میان مردم حرکتی می کند و مخالفتی ایجاد می کند‬ ‫تا ارای انها را جا به جا کند‪ .‬این یک شگرد است‬ ‫و دوم خرداد هم با یک ش��گرد به وجود امد‪.‬‬ ‫اگر شعارهای انقالبی ندادند‪ ،‬پس چرا عده‬ ‫زی��ادی از متدینی��ن به اق��ای خاتمی رای‬ ‫دادند؟‬ ‫‪ l‬علتش این بود که س��ید بود‪ ،‬پسر یک امام جمعه‬ ‫بود و انسانی اخالقی است‪ .‬االن هم او را به اخالقی‬ ‫بودن می شناسند و با دوس��تان خودش تفاوت دارد‪.‬‬ ‫ای��ا ام��روز کس��ی می گوید ک��ه اق��ای خاتمی فرد‬ ‫بداخالقی است؟‬ ‫کمتر شنیده ایم‪.‬‬ ‫‪ l‬اخالق چیزی اس��ت ک��ه ارزش خودش را دارد‪.‬‬ ‫روس��ای جمهور و ش��خصیت ها به خانه من رفت و‬ ‫امد می کردند‪ .‬ایش��ان وقتی ب��ه خانه من امد‪ ،‬گفت‬ ‫من باید به همسر شما سالم کنم‪ ،‬ایشان دختر عالمی‬ ‫ اس��ت و من برای ایش��ان احت��رام قائل��م‪ .‬این یعنی‬ ‫رعایت اخالق‪ .‬اگر ایش��ان ان روز می گفت حاال که‬ ‫ما می گوییم تقلب شده‪ ،‬به دنبال دلیلش برویم امروز‬ ‫این گونه شکسته نمی شد‪.‬‬ ‫پس چرا این کار را نکرد؟‬ ‫‪ l‬مغلوب اطرافیانش شد‪.‬‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری نهم در سال‬ ‫‪ ،84‬ما شاهد رویگردانی کامل مردم از این‬ ‫جری��ان بودیم و دیدیم ک��ه رای قریب به‬ ‫‪ 20‬میلیون��ی جری��ان چپ ب��ه کمتر از ‪10‬‬ ‫میلیون رای می رس��د‪ .‬فکر می کنید چرا به‬ ‫اینجا رسیدند؟‬ ‫‪ l‬این ‪ 10‬میلیون رای هم بر مبنای پیام هایی اس��ت‬ ‫که به جامعه می دادند‪ .‬رای ‪ 13‬میلیونی اینها در س��ال‬ ‫‪ 88‬چگونه به دس��ت امد؟ بر مبنای اینکه اگر ما رای‬ ‫بیاوریم در برابر رهبری می ایس��تیم یا بر مبنای اینکه‬ ‫اگر ایش��ان بیای��د در برابر رهبری از هم��ه مطیع تر‬ ‫خواهد بود؟ مردم گفتند ایش��ان سال هاست که یک‬ ‫کلمه با نظام مخالفت نکرده‪ ،‬انسان صبور و باسوادی‬ ‫اس��ت و مدت ها هم کار ک��رده و فرد با تجربه ای هم‬ ‫هس��ت‪ .‬به خاطر همین دوست داش��تند او بیاید‪ .‬اما‬ ‫وقتی که اینه��ا برای ادعای تقلب دلی��ل نیاوردند و‬ ‫مردم را به خیابان ها کش��اندند اشتباه بزرگی مرتکب‬ ‫شدند‪ .‬می توانیم بگوییم که انتحار سیاسی کردند‪.‬‬ ‫وضعی��ت فعلی جری��ان چ��پ را چگونه‬ ‫می بینید؟‬ ‫‪ l‬بس��تگی به جری��ان راس��ت دارد‪ .‬هرچه جریان‬ ‫راس��ت صحیح ت��ر‪ ،‬ش��فاف تر و پاک تر عم��ل کند‪،‬‬ ‫خطوط خود را روش��ن نماید و از ابهام گویی خارج‬ ‫ش��ود‪ ،‬بهانه کمتری به دست دیگران می دهد‪ .‬هر چه‬ ‫در میان یکدیگر اختالف بیشتری داشته باشند و دعوا‬ ‫کنند‪ ،‬مردم خوشش��ان نمی اید‪ .‬ای��ن اختالفات تاثیر‬ ‫منفی می گذارد‪.‬‬ ‫ای��ا فک��ر می کنید ک��ه ام��کان حضور در‬ ‫رقابت های سیاسی اینده را خواهند داشت؟‬ ‫‪ l‬انس��ان ها اجتهاد می کنند‪ ،‬تفاوت رای دارند و از‬ ‫این جهت گرایش های مختلف همیش��ه وجود دارد‪.‬‬ ‫البته فراز و نشیب دارد؛ هر وقت افتی داشت چندی‬ ‫بع��د خیز خواهد داش��ت‪ .‬اگر اوج نداش��ته باش��د‪،‬‬ ‫تبدی��ل به یک جریان زیرزمینی می ش��ود که س��ر از‬ ‫حرکت های مس��لحانه در می اورد‪ .‬ما نباید مسائلی را‬ ‫که با گفت وگو حل می ش��ود به ح��رکات زیر زمینی‬ ‫تبدیل کنیم‪ .‬باید اینها را از زیر زمین بیرون بکش��یم‪.‬‬ ‫باید دانه بریزیم تا اینها بیرون بیایند‪.‬‬ ‫یعنی باید امکان رقابت را برای انها فراهم‬ ‫کنیم؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬باید به انها کمک کنیم‪g .‬‬ ‫سیاست‬ ‫از سوسیالیسم تا لیبرالیسم‬ ‫‪2‬‬ ‫یاسین سیف االسالم‬ ‫جریانی که اوایل انقالب به جریان چپ مش��هور‬ ‫بود و شعارهای خوبی می داد با وجود داشتن ادم های‬ ‫با تق��وا‪ ،‬از مراقبت و تقوای جمعی غافل ش��د و کار‬ ‫به جایی رس��ید که «فتنه گران ضد امام حس��ین (ع) و‬ ‫ضد اس�لام و امام» به انها تکیه کردند که این واقعیت‬ ‫نش��ان می دهد غفلت از تقوای جمعی‪ ،‬خطری بسیار‬ ‫بزرگ است‪ .‬این سخنان رهبر معظم انقالب بدون شک‬ ‫بهترین تفس��یر از ان چیزی اس��ت که از بدو انقالب‬ ‫تا کنون بر جریان موسوم به چپ در ایران گذشته است‪.‬‬ ‫تثبیت اوضاع سیاسی در ایران پس از انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫تا اخرین انتخابات کش��ور در س��ال ‪ 1388‬همواره با‬ ‫نوعی دوالیس��م سیاس��ی همراه بوده است؛ وضعیتی‬ ‫ک��ه به گمان برخ��ی از صاحب نظ��ران‪ ،‬وضع طبیعی‬ ‫نظام های سیاس��ی مبتنی بر مولفه ه��ای دموکراتیک و‬ ‫خاصه پارلمانی محس��وب می شود‪ .‬در ادبیات سیاسی‬ ‫ما در حوزه های رس��انه و سیاست عملی‪ ،‬راست بودن‬ ‫یا چپ بودن سابقه طوالنی دارد‪ .‬این مفاهیم در دوران ‬ ‫مختلف تاریخی حضور خود را با داللت بر یک جریان‬ ‫سیاسی مش��خص حفظ کرده اند و این داللت معموال‬ ‫مبتنی بر اقتضائات داخلی کشور بوده و در بسیاری از‬ ‫مواقع با مدلول ان در فضاهای گس��ترده تر‪ ،‬مانند انچه‬ ‫در ادبیات علمی سیاسی وجود دارد‪ ،‬بیگانه بوده است‪.‬‬ ‫بر این اس��اس جریان های سیاس��ی چپ و راست‪ ،‬در‬ ‫چارچوب نظام سیاسی اجتماعی ایران قابل بررسی و‬ ‫بحث خواهند بود و ارجاع بخش اعظمی از اطالعات‬ ‫موجود به خارج از این نظام‪ ،‬به نتایج مورد انتظار ختم‬ ‫نخواهد شد‪.‬‬ ‫چپ گرایی در ایران دارای تاریخ پر فرا زو نشیبی است‪،‬‬ ‫به طوری ک��ه حضور تاریخی چپ اساس��ا حضوری‬ ‫وابس��ته به تحوالت تاریخی بوده اس��ت؛ این ویژگی‬ ‫ک��ه در اکثر جریان های سیاس��ی یافت می ش��ود‪ ،‬در‬ ‫می��ان چپ گرای��ان‪ ،‬تح��والت سینوس��ی منحصر به‬ ‫فردی را ایجاد کرده که خط س��یر ان را از بلشویس��م‬ ‫دوران قاج��ار تا اح��زاب و گروه های چپ گرای فعال‬ ‫در نظام جمهوری اس�لامی می توان دید‪ .‬به این معنی‬ ‫که هنگامی ک��ه به اردوگاه چ��پ در ایران می نگریم‪،‬‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫چپ ها چگونه استحاله شدند‬ ‫می توانیم کمونیس��ت های متاث��ر از انقالب اکتبر را در‬ ‫کنار اسالم گرایان مسلحی که خود را سر سپرده مذهب‬ ‫و ام��ام خمینی (ره) می دانس��تند‪ ،‬ببینیم‪ .‬این وس��عت‬ ‫مطالعاتی و تنوع محس��وس در اجزای ایدئولوژی در‬ ‫این جریان سیاس��ی‪ ،‬احتماال مهمترین عاملی اس��ت‬ ‫که بررس��ی دقیق ان و دس��تیابی به فهم متقن در این‬ ‫خصوص را دشوار کرده است‪.‬‬ ‫استانه پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫پی��روزی انقالب اس�لامی و تاس��یس و ت��داوم نظام‬ ‫جمهوری اسالمی پس از ان‪ ،‬همانگونه که در روند های‬ ‫سیاسی و اجتماعی کشور تاثیر شگرف و قابل توجهی‬ ‫داشته‪ ،‬در جریان چپ در ایران نیز سبب دگرگونی های‬ ‫بسیاری شده که اثار ان تا به امروز قابل شناسایی است‪.‬‬ ‫پس از فرو پاشی کامل حزب توده توسط رژیم پهلوی‬ ‫و متعاقب ان ضربات س��نگینی که گره های بازمانده از‬ ‫توده ای ها‪ ،‬متقبل ش��دند‪ ،‬فضای سیاس��ی ایران پس از‬ ‫‪ 1342‬ش��اهد ش��کل گیری گروه های مذهبی است که‬ ‫از جه��ات مختلف‪ ،‬با پی��ش از ان دارای تفاوت هایی‬ ‫‪25‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪26‬‬ ‫هستند‪ .‬به طوری که پس از وقایع ‪ 15‬خرداد و سرکوب‬ ‫شدید گروه های سیاس��ی توسط رژیم‪ ،‬تغییر در مشی‬ ‫مبارزاتی و ش��یوه های مقابله با نظام سیاس��ی‪ ،‬در میان‬ ‫مخالفان ضرورتی اجتناب ناپذیر تلقی می شد‪ .‬بنابراین‬ ‫بروز چهره های��ی مانند بیژن جزنی و امیر پرویز پویان‬ ‫و گروه ه��ای کم تعداد چریکی برای مبارزه با رژیم در‬ ‫این سال ها خصوصا تا ‪ 1350‬مشاهده می شود؛ چهره ها‬ ‫و گروه هایی ک��ه به رغم موفقیت در اقداماتی همچون‬ ‫واقع��ه س��یاهکل‪ ،‬دوران حضوری چن��دان طوالنی و‬ ‫تاثیر گذار در مبارزاتی که منجر به س��قوط رژیم ش��د‪،‬‬ ‫نداشتند‪.‬‬ ‫در واق��ع گروه های��ی ک��ه به ط��ور مش��خص دارای‬ ‫ایدئولوژی مارکسیس��تی بودند و بر خالف حزب توده‬ ‫به فعالیت های سیاسی در قالب احزاب دارای شناسنامه‬ ‫اعتقادی نداش��تند‪ ،‬متاثر از سرکوب شدید در فضای‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬به س��مت کاهش کمیت نف��رات و افزایش‬ ‫کیفیت گروه به واسطه اموزش و تهیه رساالتی در زمینه‬ ‫مشی مبارزه گرایش پیدا کرده بودند؛ سیاستی که گرچه‬ ‫امید های زیادی را با خود به همراه داش��ت‪ ،‬اما موجب‬ ‫شد تا این گروه های مبارز نه تنها نتوانند در میان عموم‬ ‫مردم مس��لمان که مارکسیست ها را کافر می دانستند و‬ ‫بعضا مقابله با مارکسیس��م را بر مب��ارزه با رژیم مقدم‬ ‫می داشتند‪ ،‬پایگاه قابل اتکایی پیدا کنند‪ ،‬به سبب تعداد‬ ‫محدود و بعضا اختالفات داخلی بر سر جزئیات مشی‬ ‫مبارزه‪ ،‬در مقابل س��اواک به شدت اسیب پذیر شوند‪.‬‬ ‫این وضعیت کم و بیش شامل گروه هایی مانند فداییان‬ ‫خلق نیز می ش��ود و عمال ابتکار عم��ل را در مبارزات‬ ‫منتهی به انقالب اسالمی از گروه های چپ مارکسیستی‬ ‫گرفته و ظرفیت تاثیر گذاری انها را به ش��دت کاهش‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫نظام شاهنشاهی پس از سال ‪ 42‬با یک معارض دیگری‬ ‫هم مواجه اس��ت که ضمن دارا بودن تش��ابهات بسیار‬ ‫ب��ا جریانات چپگرا از قابلیت ه��ای خاصی برخوردار‬ ‫اس��ت که می تواند برای دس��تگاه حاک��م نگران کننده‬ ‫باشد‪ .‬س��ازمان مجاهدین که هر چند سازمانی مذهبی‬ ‫و دارای پش��تیبانی اس�لام گراها در ای��ران اس��ت‪ ،‬در‬ ‫عین حال چه در ادبیات سیاس��ی خود و چه در مشی‬ ‫مبارزاتی‪ ،‬نزدیکی های زیادی با مارکسیس��ت ها دارد‪.‬‬ ‫محمد حنیف نژاد‪ ،‬س��عید محسن و اصغر بدیع زادگان‬ ‫از بنیانگذاران اولیه سازمان مجاهدین بودند و در تعیین‬ ‫خط مش��ی این س��ازمان تا س��ال ‪ 1350‬تاثیر به سزایی‬ ‫داش��تند‪ .‬اکثریت افراد اصلی سازمان و کسانی که بعدا‬ ‫به ان پیوستند‪ ،‬بر خالف انچه در گروه های مارکسیستی‬ ‫مانن��د فداییان مش��اهده می ش��ود‪ ،‬دارای خانواده های‬ ‫مذهبی هس��تند و به طور کلی جامع��ه مذهبی ایران با‬ ‫نگاه��ی امیدوارانه به س��ازمان می نگرد و این می تواند‬ ‫با توجه به ادبیات به شدت انقالبی ان‪ ،‬کابوسی دردناک‬ ‫برای ساواک و رژیم حاکم به حساب بیاید‪.‬‬ ‫اما انچ��ه رخ می دهد وضعیت دیگری را رقم می زند؛‬ ‫در سال ‪ 1350‬ساواک موفق می شود طی یک عملیات‬ ‫گس��ترده بخش قابل توجهی از اعضای اصلی سازمان‬ ‫و حتی برخی مرتبطان با ان را دستگیر کند‪ .‬این ضربه‬ ‫مهم ساواک نقش اساسی خود را در تحول در سازمان‬ ‫ایف��ا می کند و به نظر برخ��ی از محققان روند حرکت‬ ‫فکری س��ازمان به سمت مارکسیس��م در نبود رهبران‬ ‫اصلی تس��ریع می شود‪ .‬تا جایی که در ‪ ،1354‬گروهی‬ ‫از کادر اصلی سازمان که پس از وقایع سال ‪ 50‬هدایت‬ ‫س��ازمان را برعهده داش��تند در اعترافاتی تلویزیونی‪،‬‬ ‫اعالم می کنند مدت هاس��ت مارکسیس��ت ش��ده اند و‬ ‫تنها به خاطر مصالح سازمان این تغییر ایدئولوژیک را‬ ‫علنی نکرده اند‪ .‬پس از این اعترافات تکان دهنده برای‬ ‫هواداران مذهبی سازمان مجاهدین و خصوصا پس از‬ ‫اعالم پایان اتحاد استراتژیک توسط اکثریت روحانیون‬ ‫در بند رژیم با مارکسیست ها‪ ،‬اخرین نقاط اتصال میان‬ ‫با گذش��ت زم��ان چپ ها معتقد ش��دند که عصر‬ ‫پساایدئولوژی دیگر به امثال شریعتی نیاز ندارد‪.‬‬ ‫س��ال ‪ 65‬با نامه ایت اهلل راستی کاش��انی به امام و‬ ‫کسب اجازه از ایشان سازمان مجاهدین منحل شد‪.‬‬ ‫سعید حجاریان و بهزاد نبوی از اعضای سازمان‬ ‫مجاهدین انقالب اسالمی و مشارکت‬ ‫فعاالن مذهبی و مجموعه س��ازمان مجاهدین گسسته‬ ‫می ش��ود‪ .‬در اینجاست که چهره هایی همچون مسعود‬ ‫رج��وی با موض��ع ادامه اتح��اد اس��تراتژیک از دیگر‬ ‫اعضای سازمان مانند محمد علی رجایی‪ ،‬بهزاد نبوی‪،‬‬ ‫ی مشخص می شوند‪.‬‬ ‫و لطف اهلل میثم ‬ ‫چپگرایان مسلمان پس از انقالب‬ ‫انچه در س��ازمان مجاهدین به عنوان یکی از مهمترین‬ ‫گروه های ضد ش��اه در سال های ‪ 54‬و ‪ 55‬رخ می دهد‪،‬‬ ‫تاثی��ر عمیقی بر گروه های سیاس��ی پ��س از ان دارد‪.‬‬ ‫به طوری که انش��عابات و انواع موضع گیری های پس‬ ‫از انقالب گروه های سیاس��ی تا ح��د قابل توجهی با‬ ‫انچه بر س��ازمان مجاهدین گذشته‪ ،‬قابل انطباق است‪.‬‬ ‫اجم��اال برای انکه ب��ه اصل موضوع برس��یم می توان‬ ‫گفت‪ ،‬مارکسیست ها از ابتدای انقالب موضع خود را‬ ‫در مقابل جریان غالب که همانا اس�لامگرایان بودند‪،‬‬ ‫روش��ن کردن��د‪ .‬اقدامات مس��لحانه در کش��ور علیه‬ ‫برخ��ی نیروهای انقالب خصوصا وقایعی که توس��ط‬ ‫گروه پیکار در ش��مال ایران رخ داد‪ ،‬تکلیف انها را در‬ ‫سیاس��ت اینده جمهوری اسالمی روشن کرد‪ .‬اما بقیه‬ ‫گروه ها که با تابلوهای اسالمی می توانستند در جریان‬ ‫چپ قرار گیرند‪ ،‬هر کدام به فراخور نوع رویکرد هایی‬ ‫ک��ه قبل از انقالب داش��تند‪ ،‬مدت زم��ان طوالنی تری‬ ‫را برای تداوم خود در چارچوب جمهوری اس�لامی‬ ‫به دست اوردند‪ .‬مس��عود رجوی با همان زاویه دوران‬ ‫زن��دان ب��ا روحانی��ون و جری��ان اصلی انق�لاب که‬ ‫امام خمینی (ره) و یاران ایش��ان بودند‪ ،‬مواجه ش��د و‬ ‫اس��باب ان را فراهم کرد تا گروه انشعابی او از سازمان‬ ‫مجاهدین اولیه‪ ،‬با عنوان س��ازمان مجاهدین خلق‪ ،‬به‬ ‫فاصله کوتاهی پ��س از ‪ ،1357‬به عنوان معاند انقالب‬ ‫و مردم‪ ،‬ش��ناخته و مجبور به خروج از کشور شود‪ .‬اما‬ ‫در این میان دیگرانی بودند که وجهه قوی تر اس�لامی‬ ‫و جدایی مشخص تری از انحرافات سازمان مجاهدین‬ ‫داشتند‪.‬‬ ‫هس��ته های اولی��ه چپ در سیاس��ت جمهوری‬ ‫اسالمی‬ ‫اجماال می توان شکل گیری هسته های اولیه چپ گرایی‬ ‫در چارچوب نظام جمهوری اس�لامی را در دهه اول‬ ‫انقالب در دو جریان اصلی سازمان مجاهدین انقالب‬ ‫اسالمی که بعدا در ‪ 1370‬نام ایران به ان اضافه می شود‬ ‫و مجم��ع روحانیون مبارز‪ ،‬به عنوان یک گروه روحانی‬ ‫منشعب از جامعه روحانیت مبارز‪ ،‬دنبال کرد‪.‬‬ ‫سازمان مجاهدین انقالب اسالمی از وحدت هفت گروه‬ ‫سیاس��ی معتقد به رهبری امام خمینی‪ ،‬که در سال های‬ ‫پی��ش از انقالب‪ ،‬معتق��د به مبارزه مس��لحانه با رژیم‬ ‫شاهنش��اهی بودند و اکثر اعضای انها سابقه مبارزاتی‬ ‫در س��ازمان مجاهدین اولیه داش��تند‪ ،‬تشکیل شد‪ .‬این‬ ‫گروه ها تحت عناوین‪ :‬امت واحده‪ ،‬توحیدی خلق«در‬ ‫خ��ارج از کش��ور»‪ ،‬توحیدی فلق‪ ،‬ب��در‪ ،‬موحدین«در‬ ‫خوزس��تان و کرم��ان»‪ ،‬صف«در اصفه��ان و تهران» و‬ ‫منصورون«در سراسر کشور» به فعالیت مخفی مشغول‬ ‫بودند‪ .‬این هفت گروه پس از پیروزی انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫با تاکیدات برخی چهره های اصلی انقالب اسالمی در‬ ‫اوایل سال ‪ 1358‬به سازمان مجاهدین انقالب اسالمی‬ ‫تبدیل و اعالم موجودیت کردند‪ .‬که هدفش��ان از این‬ ‫ادغام‪ ،‬ایجاد س��ازمانی واحد‪ ،‬جهت گسترش و تداوم‬ ‫انقالب اس�لامی بود‪ .‬شرط الزم برای عضویت در این‬ ‫تشکل‪ ،‬تبعیت و پذیرش قطعی والیت فقیه و رهبری‬ ‫امام خمینی(ره) بود‪ .‬اعضای اصلی سازمان مجاهدین‬ ‫انقالب اس�لامی (بدون حفظ ترتیب در تاثیرگذاری)‬ ‫عبارت بودند از‪ :‬مرتضی الویری‪ ،‬محسن رضایی‪ ،‬محمد‬ ‫باقر ذوالقدر‪ ،‬حس��ین فدایی‪ ،‬عبدالحسین روح االمینی‬ ‫محمد بروجردی‪ ،‬علی عس��گری‪ ،‬بهزاد نبوی‪ ،‬محسن‬ ‫ارمین‪ ،‬محمد س�لامتی ‪ ،‬هاشم اغاجری‪ ،‬سیدمصطفی‬ ‫تاج زاده‪ ،‬محسن س��ازگارا‪ ،‬بصیرزاده‪ ،‬نوروزی‪ ،‬عرب‪،‬‬ ‫مشایخی و‪....‬‬ ‫اما این تش��کیالت اولی��ه به زودی دچ��ار اختالفات‬ ‫درونی ش��د؛ به طوری که س��ه گروه در ان با یکدیگر‬ ‫درگیری ه��ای عقیدتی و فکری پی��دا کردند که یکی‬ ‫از اصلی تری��ن موضوعات اختالف‪ ،‬انتش��ار بیانیه به‬ ‫مناس��بت فوت دکتر علی ش��ریعتی بود‪ .‬این سه گروه‬ ‫به این ترتیب از هم جدا می ش��دند‪ :‬گروه اول کسانی‬ ‫بودند که برای ایت اهلل راس��تی کاش��انی (نماینده امام‬ ‫در س��ازمان) والیت تام قائل و معتقد به تبعیت کامل‬ ‫از ایش��ان بودند؛ در حقیقت طیفی که بعدا به راس��ت‬ ‫موس��وم ش��دند‪ .‬گروه دوم کس��انی بودند که خود را‬ ‫موظف به تبعیت از نظریات ش��خصی ایت اهلل راستی‬ ‫کاشانی نمی دانستند و معتقد به ارجحیت حکم حزبی‬ ‫و س��ازمانی به ج��ای عقیده نماینده ام��ام بودند‪ .‬بهزاد‬ ‫نبوی‪ ،‬محسن ارمین‪ ،‬سعید حجاریان‪ ،‬هاشم اغاجری‬ ‫و مصطفی تاج زاده از این گروه بودند(طیف چپ)‪ .‬این‬ ‫گروه در مس��ائل اقتصادی دیدگاه های رادیکال داشتند‬ ‫و گروه س��وم ممتنع و بی طرف بودند که معتقد بودند‬ ‫برخورد گروه بیش از حد خصمانه است و هیچ منابع‬ ‫بنیادی برای تفاهم و پذیرش اختالف سلیقه ها و تداوم‬ ‫فعالی��ت وجود ن��دارد و از این رو خواس��تار انحالل‬ ‫سازمان بودند‪.‬‬ ‫نهایت��ا در دی ماه ‪ 1361‬تعداد ‪ 37‬نفر از س��ازمان جدا‬ ‫ش��دند و بقیه با ایت اهلل راستی در سازمان جدید باقی‬ ‫ماندند‪ .‬اما این تش��کل خالی از اختالف نیز نتوانست‬ ‫حیات طوالنی مدتی در سیاس��ت ایران داشته باشد و‬ ‫درسال ‪ 1365‬با نامه اقای راستی به امام و کسب اجازه‬ ‫از ایشان‪ ،‬سازمان به طور کلی منحل شد‪ .‬اما چند سال‬ ‫بعد ش��اهد ایجاد س��ازمان مجاهدینی با رهبری گروه‬ ‫مخالف در سال ‪ 1361‬هستیم‪ .‬افرادی که قبال از سازمان‬ ‫به خاطر اختالف با نماینده امام جدا شده بودند‪ ،‬سازمان‬ ‫مجاهدین انقالب اس�لامی ایران را تشکیل دادند‪ .‬پس‬ ‫از پایان جنگ‪ ،‬افرادی که اغلب از دیدگاه به اصطالح‬ ‫چپ س��ازمان حمای��ت می کردند نظیر به��زاد نبوی‪،‬‬ ‫محمد سالمتی‪ ،‬محسن ارمین‪ ،‬نوروزی‪ ،‬سید مصطفی‬ ‫تاج زاده‪ ،‬هاش��م اغاجری و‪ ...‬در سال‪ 1361‬از سازمان‬ ‫اس��تعفا داده بودن��د‪ ،‬در س��ال‪ 1370‬اق��دام به تجدید‬ ‫س��ازمان نموده و این بار با عنوان «س��ازمان مجاهدین‬ ‫انقالب اس�لامی ایران» و اضافه کردن نام ایران به اخر‬ ‫س��ازمان در تاریخ‪ 1370/7/10‬از وزارت کشور مجوز‬ ‫فعالیت گرفته و شروع به فعالیت کردند‪.‬‬ ‫سازماندهی دوباره جریان چپ در دهه هفتاد‬ ‫جناح چپ اگر چه دهه هفتاد را با موفقیت اغاز نکرد‪،‬‬ ‫سیاست‬ ‫چپ گرایی در روحانیت مبارز‬ ‫پس از پیروزی انقالب اسالمی‪ ،‬عده ای از روحانیون که‬ ‫نقش بارزی در شکل گیری و پیروزی انقالب داشتند‬ ‫و در جامع��ه مدرس��ین حوزه علمیه ق��م نیز فعالیت‬ ‫داش��تند‪ ،‬با اذن امام (ره) و همت شهید ایت اهلل مرتضی‬ ‫مطه��ری‪ ،‬جامعه روحانی��ت مبارز را تش��کیل دادند‪.‬‬ ‫این گروه روحانی از چهره های برجس��ته ای همچون‬ ‫ای��ت اهلل بهش��تی‪ ،‬ای��ت اهلل مفتح‪ ،‬ای��ت اهلل مطهری و‬ ‫ای��ت اهلل خامن��ه ای (حفظ��ه اهلل) و چهره های��ی مانند‬ ‫مهدوی کن��ی‪ ،‬هاش��می رفس��نجانی‪ ،‬مه��دی کروبی‪،‬‬ ‫موسوی خوئینی ها و‪ ...‬تشکیل شده بود که نقش قابل‬ ‫توجهی در اداره امور سیاسی کشور داشت‪.‬‬ ‫تحوالت و مقتضیات نظام جمهوری اسالمی موجب‬ ‫ظهور دیدگاه های مختلفی در عرصه مدیریت اجرایی‬ ‫کشور شد و به دلیل اختالف سلیقه درونی بین اعضای‬ ‫برجسته جامعه روحانیت‪ ،‬این نهاد نیز از تاثیر اختالف‬ ‫س��لیقه ها و دیدگاه ها مصون نماند و این فرایند نهایتا‬ ‫در س��ال ‪ 1366‬منته��ی به انش��عاب جامعه روحانیت‬ ‫مبارز تهران ش��د و مجمعی به ن��ام «مجمع روحانیون‬ ‫مبارز» از جامعه روحانیت منش��عب شد‪ .‬افرادی که در‬ ‫قالب مجمع روحانیون از تش��کل اولیه جدا شدند‪ ،‬در‬ ‫زمینه های اقتصادی‪ ،‬برخی سیاست های مورد حمایت‬ ‫جامعه روحانیت را سرمایه دارانه می خواندند‪ .‬انها حتی‬ ‫در حوزه های سیاس��ی بر سر بس��تن لیست انتخاباتی‬ ‫برای مجلس سوم با هم حزبی های خود زاویه داشتند‪.‬‬ ‫به طوری که معتقد بودند طرفداران س��رمایه داری وجه‬ ‫غالب را در لیست بسته شده دارند‪.‬‬ ‫رهب��ران مجمع روحانی��ون قبل از به اج��را دراوردن‬ ‫تصمیم خود مبنی بر انش��عاب‪ ،‬موضوع را با امام (ره)‬ ‫در میان گذاش��تند‪ ،‬چرا که این شائبه وجود داشت که‬ ‫این امر نوعی اخت�لاف در درون نهاد روحانیت تلقی‬ ‫بشود‪ ،‬بنابراین دو نفر از اعضای مجمع اقایان کروبی و‬ ‫خوئینی ها خدمت امام (ره) رسیدند‪ .‬ابتدا ایشان موافقت‬ ‫ش��فاهی فرمودند در عین حال پ��س از ابالغ موافقت‬ ‫حضرت امام (ره) با تش��کیل مجمع‪ ،‬نامه ای با امضای‬ ‫شورای مرکزی مجمع خدمت امام (ره) فرستاده شد و‬ ‫ایشان به صورت مکتوب‪ ،‬تشکل جدید را نه تنها مایه‬ ‫اختالف ندانس��تند‪ ،‬بلکه این تشکل را باعث شفاف تر‬ ‫شدن دیدگاه ها تلقی کردند‪.‬‬ ‫اعض��ای اصلی مجمع عبارت بودند از‪ :‬مهدی کروبی‪،‬‬ ‫س��ید محمد موس��وی خوئینی ها‪ ،‬محمد رضا توسلی‪،‬‬ ‫س��ید محمد خاتمی‪ ،‬حسن صانعی‪ ،‬س��ید مهدی امام‬ ‫جمارانی‪ ،‬س��ید علی اکبر محتش��می پور‪ ،‬س��ید هادی‬ ‫خامن��ه ای‪ ،‬حیدر علی جاللی خمینی‪ ،‬صادق خلخالی‪،‬‬ ‫رس��ول منتجب نیا‪ ،‬اس��داهلل بیات‪ ،‬سید محمد هاشمی‪،‬‬ ‫محمد علی انص��اری‪ ،‬محمد علی صدوقی‪ ،‬محمدعلی‬ ‫رحمانی‪ ،‬سید سراج الدین موسوی‪ ،‬عبدالواحد موسوی‬ ‫الری‪ ،‬علی اکبر اش��تیانی‪ ،‬محمد علی نظام زاده‪ ،‬س��ید‬ ‫محم��د علی ابطحی‪ ،‬ه��ادی غفاری‪ ،‬حج��ت اهلل کیان‬ ‫ارثی‪ ،‬سید حمید روحانی‪ ،‬سید محمد دعائی‪ ،‬سید تقی‬ ‫درچه ای‪ ،‬مجید انصاری‪ ،‬عیسی والیی‪ ،‬محمد حسین‬ ‫رحیمیان‪.‬‬ ‫از روحانیون دیگری که متمایل به این تش��کل بودند‬ ‫می توان به ایت اهلل یوس��ف صانعی‪ ،‬ایت اهلل موس��وی‬ ‫اردبیلی‪ ،‬ایت اهلل عبایی خراس��انی‪ ،‬ایت اهلل موس��وی‬ ‫بجنوردی‪ ،‬ایت اهلل نور مفیدی‪ ،‬ایت اهلل جمی و حسین ‬ ‫هاش��میان و سید مصطفی محقق داماد‪ ،‬محسن موسوی‬ ‫تبریزی و محسن رهامی اشاره کرد‪.‬‬ ‫پس از کس��ب اکثریت کرس��ی های تهران در مجلس‬ ‫سوم‪ ،‬مهدی کروبی به عنوان رئیس مجلس برگزیده شد‬ ‫و مجمع روحانیون که نگرش چپ داشتند بر مجلس‬ ‫حاکم ش��دند‪ .‬حکومت جناح چپ بر مجلس تنها به‬ ‫مدت ی��ک دوره دوام اورد و قبول قطعنامه و پذیرش‬ ‫اتش بس‪ ،‬توقف جنگ و اغاز دوران سازندگی‪ ،‬رحلت‬ ‫حضرت امام (ره)‪ ،‬انجام اصالحات در قانون اساس��ی‬ ‫و اعطای اختیارات گس��ترده به رئیس جمهور و حذف‬ ‫پس��ت نخست وزیری‪ ،‬شرایط را دگرگون کرد‪ .‬با تغییر‬ ‫اوضاع سیاسی کشور و انتقاداتی که به مدیریت جناح‬ ‫چپ در مجلس س��وم ش��ده بود و همچنین به علت‬ ‫عدم تطبیق جناح چپ با شرایط موجود به ویژه نحوه‬ ‫تنظی��م رابط��ه و اطاعت از والیت فقی��ه و مخالفت با‬ ‫برنامه توسعه اقتصادی‪ ،‬محبوبیت جناح چپ و مجمع‬ ‫روحانی��ون مبارز نزد مردم پایین امد؛ در این ش��رایط‬ ‫انتخابات چهارمین دوره مجلس شواری اسالمی اغاز‬ ‫ش��د و همان فرصت تبلیغاتی که در دوره س��وم برای‬ ‫جن��اح چپ به وجود امده ب��ود‪ ،‬این بار نصیب جناح‬ ‫راس��ت و جامع��ه روحانیت مبارز ش��د‪ .‬کاهش نفوذ‬ ‫مجمع روحانیون در سیاست های جاری کشور تا سال‬ ‫‪ 1376‬و انتخاب محمد خاتمی‪ ،‬عضو ارشد این تشکل‬ ‫به ریاست جمهوری ادامه یافت‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪27‬‬ ‫اما اواس��ط این دهه و انتخابات ریاست جمهوری سال‬ ‫‪ 1376‬اوضاع را ب��رای چپی ها کامال دگرگون کرد‪ .‬در‬ ‫این انتخابات که سید محمد خاتمی توانست با اختالف‬ ‫قابل توجهی بر رقیب راس��ت گرای خود پیروز شود‪،‬‬ ‫پتانس��یل سیاس��ی رهبران چپ در ایران قابل بازبینی‬ ‫اس��ت‪ .‬چهره هایی که خصوص��ا در مجمع روحانیون‬ ‫و وابس��تگان ان خود را نیروه��ای پیرو خط امام (ره)‬ ‫می خوانند‪ .‬این جریان موفق ش��د تا در دو سال بعد از‬ ‫پی��روزی خاتمی‪ ،‬مجلس شش��م را هم در قبضه خود‬ ‫بگی��رد‪ .‬تحوالت دهه هفتاد و به دس��ت گیری قدرت‬ ‫توس��ط جناح چپ که حاال با دربرگیری وس��یعتری‪،‬‬ ‫جریان اصالح طلب خوانده می ش��ود‪ ،‬شرایط را برای‬ ‫ادامه حیات سیاس��ی این جریان متحول کرد‪ .‬به طوری‬ ‫که بسیاری از چهره های اصلی چپ‪ ،‬معتقد بودند که با‬ ‫وضعیتی که در گذشته بوده است‪ ،‬تداوم راه و دستیابی‬ ‫ب��ه اهداف برای اصالح طلب��ان غیر ممکن خواهد بود‪.‬‬ ‫بنابراین از این پس شاهد شکل گیری گروه ها و احزاب‬ ‫جدی��د و همچنین تغییر ش��کل در گروه های قدیمی ‬ ‫از یک س��و‪ ،‬و نفوذ اندیش��ه های راستگرایانه مبتنی به‬ ‫لیبرالیس��م در ایدئولوژی این جری��ان‪ ،‬از طرف دیگر‬ ‫هس��تیم‪ .‬ضمن اینکه توجه به ای��ن نکته حائز اهمیت‬ ‫خواهد بود که تحوالت مشهور در دهه هفتاد در جناح‬ ‫چپ‪ ،‬از پیش از پیروزی انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫اغاز شده بود و بخشی از این پیروزی مربوط به همین‬ ‫تغییراتی است که در استراتژی و ایدئولوژی انها پدید‬ ‫امده بود‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪28‬‬ ‫تشکلی با کارویژه دانشجویی‬ ‫اتحادیه انجمن اس�لامی دانش��جویان سراس��ر کشور‬ ‫موسوم به دفتر تحکیم وحدت‪ ،‬در ماه های اولیه انقالب‬ ‫اسالمی زمانی ش��کل گرفت که عده ای از دانشجویان‬ ‫مس��لمان به دیدار امام راه حل رفته بودند‪ .‬در ان دیدار‪،‬‬ ‫حض��رت امام (ره)‪ ،‬ب��ه انها توصیه فرمودن��د‪« :‬بروید‬ ‫تحکیم وحدت کنید»‪ .‬این فرمان اگر چه بیش��تر جنبه‬ ‫معنوی داش��ت اما مبنای ایجاد تشکلی شد که دو ماه‬ ‫بعد یعنی ‪ 13‬ابان ‪ ،58‬منشا اقدامی مهم و سرنوشت ساز‬ ‫گردید‪ ،‬اقدامی که ازسوی بنیانگذار جمهوری اسالمی‬ ‫ایران‪« ،‬انقالب دوم» نام گرفت‪.‬‬ ‫پ��س از تش��کیل ای��ن اتحادیه‪ ،‬طی حکمی از س��وی‬ ‫حضرت امام (ره)‪ ،‬رهبر معظم انقالب به عنوان نماینده‬ ‫ان حضرت در این تشکل دانشجویی منصوب شدند‪.‬‬ ‫دفتر تحکیم در نخستین ظهور خود در عرصه سیاسی‬ ‫کش��ور موفق شد چند کاندیدای خود را روانه مجلس‬ ‫شورای اسالمی سازد‪ .‬پس از پایان جنگ و اغاز دوران‬ ‫س��ازندگی‪ ،‬این تش��کل دانشجویی نس��بت به دولت‬ ‫س��ازندگی موضع انتقادی اتخاذ ک��رد و تا حدودی از‬ ‫صحنه سیاسی کش��ور خود را کنار کش��ید و به انزوا‬ ‫رفت‪ .‬اما لزوم حضور در دانش��گاه ها برای جریانی که‬ ‫به دنبال تجدید حیات در فضای سیاس��ی کشور بود و‬ ‫همچنین اش��تراکات زیادی نیز با تحکیم وحدتی های‬ ‫منزوی از دولت سازندگی داشت‪ ،‬باعث شد تا ظرفیت‬ ‫تحکی��م وح��دت برای فعالی��ت در فضای وس��یع و‬ ‫تاثیرگذار دانشگاهی کشور انتخاب شود‪.‬‬ ‫پیروزی جبه��ه دوم خ��رداد و ورود برخی چهره های‬ ‫افراطی در این تش��کل دانش��جویی باعث شد تا این‬ ‫تش��کل وارد شرایطی ش��ود که ان را تا حد پیاده نظام‬ ‫جن��اح چپ تنزل ده��د‪ .‬در ماموریتی که این گروه در‬ ‫هجدهم تیرماه ‪ 78‬به عهده گرفت چنان به جانب افراط‬ ‫کشیده ش��د که عمال جنبش دانش��جویی مستقلی که‬ ‫استراتژی خود را محافظت از ارمان های نظام اسالمی‬ ‫معرفی کرده بود‪ ،‬دیگر در فضای سیاسی دیده نمی شد‪.‬‬ ‫اگر چه در سال ‪ 79‬این گروه در حالی که به شدت از‬ ‫اختالفات درونی رنج می برد‪ ،‬مجددا موفق شد پنج تن‬ ‫از نیروهای افراطی خود را روانه مجلس ششم سازد اما‬ ‫اگر مجمع روحانیون را‬ ‫پدران معنوی جریان‬ ‫چپ بدانیم و حوزه امنیتی‬ ‫و سیاسی را به سازمان‬ ‫مجاهدین انقالب بسپاریم‪،‬‬ ‫می توانیم بگوییم این‬ ‫تشکیالت با سابقه برای‬ ‫دانشجویان از تحکیم‬ ‫وحدت و برای طبقه متوسط‬ ‫مدرن از حزب مشارکت‬ ‫استفاده کرده است‬ ‫انچه بیش از پیش سبب شد تا دفتر تحکیم دچار انفعال‬ ‫و رخوت عملی ش��ود فرمانی بود که سعید حجاریان‬ ‫به عن��وان یکی از تئوریس��ین های مه��م جریان چپ‬ ‫در خصوص لزوم رویکرد جنبش دانشجویی به حوزه‬ ‫تئوریک صادر کرد‪ .‬صدور این فرمان به شدت موجب‬ ‫دلخوری دس��ت اندرکاران جنبش دانش��جویی شد و‬ ‫اختالفات اساس��ی را میان جنبش و پدران تئوریک و‬ ‫تکنوکرات رقم زد‪.‬‬ ‫طبق اساس��نامه دفتر تحکیم‪ ،‬اعضای ش��ورای مرکزی‬ ‫باید س��االنه از سوی انجمن های اسالمی دانشگاه های‬ ‫سراسرکش��ور انتخاب ش��وند اما ب��روز اختالف میان‬ ‫فراکسیون سنتی به رهبری دانشگاه تهران‪ ،‬شهید بهشتی‬ ‫و تربیت مدرس با طیف مدرن به مرکزیت دانشگاه های‬ ‫امیر کبیر‪ ،‬عالمه طباطبایی وتربیت معلم ش��هید رجایی‬ ‫س��بب شد تا اعضای قدیم پس از پایان دوره سه ساله‬ ‫خ��ود بر س��رترکیب نفرات بعدی به توافق نرس��ند و‬ ‫هر بارجلسات ساالنه بدون نتیجه وحتی با برخورد و‬ ‫درگیری به پایان برسد‪ .‬این مساله تا جایی حاد شده بود‬ ‫که هیچ دانشگاهی حاضر به پذیرش برگزاری نشست‬ ‫ساالنه نبود‪ .‬ازهمین رو یکی از اخرین نشست های این‬ ‫دفتر در دی ماه ‪ 82‬پس از س��ه بار لغو جلسه‪ ،‬باالخره‬ ‫دریک مجتمع تحقیقاتی درخارج از تهران (ش��هریار)‬ ‫برگزار شد که به رغم توافق نظری برسرخروج از قدرت‬ ‫ونقد ان‪ ،‬موفقیتی دربهبود اوضاع داخلی خود کس��ب‬ ‫نکرد‪.‬‬ ‫یک حزب برای طبقه متوسط مدرن‬ ‫برقراری ارتباط با طبقه متوسط شهری و مدرن جامعه‬ ‫ایران در س��ازماندهی جریان چپ‪ ،‬تش��کیل حزبی با‬ ‫شعارها و برنامه های مطلوب این طبقه اجتماعی را در‬ ‫دستورکار اصالح طلبان قرار داد و مقدمات تولد جبهه‬ ‫مش��ارکت انقالب اس�لامی را فراهم کرد؛ تشکیالتی‬ ‫که قرار بود بخش��ی از کاستی های مجمع روحانیون و‬ ‫سازمان مجاهدین را در یارگیری ها جبران کند‪ .‬پس از‬ ‫ی در هفتمین دوره انتخابات‬ ‫پیروزی سید محمد خاتم ‬ ‫ریاس��ت جمهوری‪ 110 ،‬نفر ازمدیران دولت خاتمی‪،‬‬ ‫با برگزاری نشس��ت هایی اقدام به تدوی��ن مرامنامه و‬ ‫اساسنامه حزب با عنوان «جبهه مشارکت ایران اسالمی»‬ ‫نمودند که بعدها به «حزب مشارکت انقالب اسالمی»‬ ‫تغییر نام یافت‪ .‬به این ترتیب بیش از ‪ 80‬تن از اعضای‬ ‫هیات موسس جبهه مش��ارکت را معاونان و مشاوران‬ ‫رئیس جمهور‪ ،‬وزیران کابینه‪ ،‬معاونان و مشاورین وزرا‬ ‫ومدیران کل وزارتخانه ها تش��کیل می دادند‪ .‬یک سال‬ ‫پس از ش��کل گیری جبهه مشارکت‪ 15 ،‬نفر از اعضای‬ ‫موسس ان به مجلس ششم راه یافته و سه نفر به شورای‬ ‫اسالمی شهر تهران پا گذاشتند‪ .‬اعضای کابینه خاتمی که‬ ‫در حزب مش��ارکت عضویت داشتند عبارت بودند از‪:‬‬ ‫‪ -1‬محم��ود حجت��ی (وزی��ر جه��اد کش��اورزی )‬ ‫‪ -2‬حبی��ب اهلل بیطرف (وزیر نیرو) ‪ -3‬ش��ریف زادگان‬ ‫(وزی��ر رفاه و تامی��ن اجتماعی) ‪ -4‬صفدر حس��ینی‬ ‫(وزی��ر اقتص��اد و دارای��ی) ‪ -5‬ناصر خالق��ی (وزیر‬ ‫کار) ‪ -6‬رحم��ان دادم��ان (وزی��ر راه وتراب��ری)‬ ‫‪ -7‬علی صوفی (وزیر تعاونی ) ‪ -8‬محمد رضا عارف‬ ‫(معاون اول رئیس جمهور) ‪ -9‬معصومه ابتکار (رئیس‬ ‫س��ازمان محیط زیس��ت) ‪ -10‬مرتضی حاجی (وزیر‬ ‫اموزش وپرورش) ‪ -11‬عبداهلل رمضان زاده (سخنگوی‬ ‫دولت)‬ ‫مرتضی حاجی از اعضای ش��ورای مرکزی این حزب‪،‬‬ ‫در خصوص علت استفاده از لفظ مشارکت در نام جبهه‬ ‫می گوید‪« :‬اس��تفاده از لفظ مشارکت در نام جبهه به ان‬ ‫دلیل است که موسسان‪ ،‬خال بزرگ سیاسی موجود را‬ ‫نهادینه نشدن مشارکت عمومی مردم می دانند و معتقد‬ ‫هستند همچنان که حماسه دوم خرداد با مشارکت همه‬ ‫گروه های مردمی خلق شد‪ ،‬باید صاحبان انواع سلیقه‬ ‫امکان مشارکت در توسعه همه جانبه و پایدار سیاسی‪،‬‬ ‫اجتماعی و اقتصادی کشور را بیابند‪».‬‬ ‫درواقع حزب مش��ارکت با مطالباتی به عرصه سیاسی‬ ‫کشور امد که چه از لحاظ ادبیات سیاسی و چه از حیث‬ ‫افق های تعیین ش��ده فاصله قابل توجهی با گروه های‬ ‫سیاس��ی چپ پیش از خود داشت‪ .‬این در حالی است‬ ‫ک��ه چهره هایی همچ��ون مصطفی ت��اج زاده که نقش‬ ‫محوری در تش��کیل حزب بر عهده داشتند از اعضای‬ ‫باسابقه سازمان مجاهدین انقالب محسوب می شدند‪.‬‬ ‫بنابراین هرچند حزب مشارکت را چه در سطح هیات‬ ‫موسس و با توجه به روند سیاسی اینده ان‪ ،‬باید حزبی‬ ‫در اردوگاه چپ جمهوری اس�لامی به حساب اورد‪،‬‬ ‫اما اندیشه های لیبرالیستی در مطالبات حزب که نشان‬ ‫از نوعی تغییر ایدئولوژیک برای چهره های سرشناس‬ ‫چپ گرا در این حزب محس��وب می شد‪ ،‬جوانه های‬ ‫اس��تحاله در چپ گرایان مسلمان جمهوری اسالمی را‬ ‫نمایان کرد؛ تغییراتی که در مقاطع مختلف پس از دوم‬ ‫خرداد خود را نش��ان داده اس��ت‪ .‬احزاب و گروه های‬ ‫دیگری مانند حزب همبس��تگی ایران اسالمی‪ ،‬مجمع‬ ‫نیروهای خط امام و مجمع اسالمی بانوان نیز در همین‬ ‫اثنا یعنی در سال ‪ 1377‬یک سال پس از تشکیل دولت‬ ‫اصالحات به وجود امدند و جریانی را که قبل از این با‬ ‫حضور گروه های سابقه دارتری مانند مجمع روحانیون‪،‬‬ ‫س��ازمان مجاهدی��ن‪ ،‬س��ازمان ادوار تحکیم وحدت‪،‬‬ ‫انجمن اسالمی معلمان ایران‪ ،‬جمعیت زنان جمهوری‬ ‫اس�لامی ایران و‪ ...‬شکل منس��جم به خود گرفته بود‪،‬‬ ‫تحکیم کردند‪.‬‬ ‫تئوریسین ها‪ ،‬محور اصلی انحراف‬ ‫اگر مجمع روحانیون مبارز را پدران معنوی و روحانی‬ ‫جریان چپ جمهوری اسالمی بدانیم و حوزه امنیتی و‬ ‫سیاس��ی را به سازمان مجاهدین انقالب اسالمی ایران‬ ‫بسپاریم‪ ،‬می توانیم بگوییم این تشکیالت با سابقه برای‬ ‫دانشجویان از تحکیم وحدت و برای طبقه متوسط مدرن‬ ‫از حزب مش��ارکت اس��تفاده کرده است‪ .‬اما مهمترین‬ ‫گروهی که تاثیرات ان پس از دوم خرداد ‪ 76‬به وضوح‬ ‫قابل مش��اهده بود‪ ،‬گروه تئوریسین های جریان چپ‪،‬‬ ‫مع��روف به حلقه کیان اس��ت؛ گروهی که در دهه ‪60‬‬ ‫با حضور برخی چهره های فکری‪ -‬دانشگاهی جریان‬ ‫چپ تش��کیل می ش��ود و اما کارایی اصلی خود را در‬ ‫سال های بعد نشان می دهد‪.‬‬ ‫حلقه کیان که پیشینه ان به کانون فرهنگی نهضت اسالمی‬ ‫قبل از پیروزی انقالب می رسد‪ ،‬پس از پیروزی انقالب به‬ ‫دعوت شهید شاهچراغی در موسسه کیهان تشکیل شد‬ ‫و به انتش��ار کیهان فرهنگی تا سال ‪ 1369‬پرداخت‪ .‬افراد‬ ‫حلقه کیان در اغاز تماما دارای یک گرایش خاص نبودند‪.‬‬ ‫برخی از انها همچون حجاریان‪ ،‬علوی تبار‪ ،‬گنجی و باقی‬ ‫در دوره های معینی مربوط و وابسته به نهادهای جمهوری‬ ‫اسالمی بودند‪ .‬از نظر فکری گرایش اصلی این افراد چپ‬ ‫سیاست‬ ‫مناب��ع اس��تفاده ش��ده در مطل��ب ف��وق ن��زد نویس��نده‬ ‫موجود است‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫گرایی بود و نقش انها در تس��خیر سفارت امریکا بیشتر‬ ‫از دیگران بود‪ .‬اعضای حلقه کیان که ترکیبی از لیبرال ها و‬ ‫چپ گرایان بودند هر هفته چهارشنبه ها در منزل یکی از‬ ‫اعضا دور هم جمع شده و به بحث های معرفت شناختی‬ ‫و فلسفی می پرداختند‪ .‬این افراد با بازاندیشی افکار خود‬ ‫غرب پژوهی را استراتژی مطالعاتی خود قرار داده و به این‬ ‫نتیجه رسیدند که تلفیقی از تجربیات مثبت تمدن غالب‬ ‫بش��ری (غرب) و درونی کردن انه��ا با ارزش های بومی‬ ‫ و محلی بهترین راهکار است و در همین راستا به تلفیق‬ ‫سه شکاف ملی‪ ،‬اسالمی و غربی تاکید می ورزیدند‪ .‬انها‬ ‫به مرور زم��ان از مواضع اصولی و دینی نظام جمهوری‬ ‫اسالمی فاصله گرفته و با شعار توسعه سیاسی و پیوستن‬ ‫به نظام جهانی به س��وی تم��دن و تفکر غرب و لیبرالی‬ ‫حرکتکردند‪.‬دگرگونی پایه هایاندیشه هایکسانیچون‬ ‫حجاریان و برخی سازمان دهندگان اصلی جریان سیاسی‬ ‫دوم خرداد در این حلقه و تحت تاثیر ان ش��کل گرفت‪.‬‬ ‫همچنین تخصص عبدالکریم سروش به عنوان استاد و‬ ‫پدرخوانده محفل کیان ترجمه و انتقال مفاهیم جدید غربی‬ ‫با رنگ و لعاب اشعار مولوی و تفکر غزالی بود‪ .‬او بود که‬ ‫افکار نسبی گرایانه کارل پوپر را بومی می کرد و روشنفکری‬ ‫دینی را تلفیق پوپریسم و قرائت رحمانی از اسالم توصیف‬ ‫می نمود‪ .‬در اواسط دهه ‪ 70‬حلقه کیان گسترده تر شد و‬ ‫افراد دیگری از شهرهای مختلف‪ ،‬اعضای سابق جنبش‬ ‫دانش��جویی‪ ،‬افرادی از نیروهای وزارت ارش��اد‪ ،‬وزارت‬ ‫اطالعات و افراد ملی ـ مذهبی به حلقه کیان پیوستند‪ .‬در‬ ‫کیهان فرهنگی مقاالت جنجالی سروش با عنوان قبض و‬ ‫بسط شریعت منتشر شد که بحث و جدل های متعددی را‬ ‫برانگیخت‪ .‬عالوه بر سروش‪ ،‬افراد دیگری با گرایش های‬ ‫سکوالر همچون مجید محمدی‪ ،‬مرتضی مردی ها و حمید‬ ‫وحید با کیهان فرهنگی همکاری و ارتباط داشتند‪.‬‬ ‫اف��راد حلقه کیان در ‪ 27‬تی��ر‪ 74‬در اعتراض به تهدید‬ ‫سروش‪ ،‬نامه هایی به هاشمی رفسنجانی نوشته بودند‪.‬‬ ‫حلقه کیان اف��کار و عقاید خود را در کیهان فرهنگی‪،‬‬ ‫جریده مخصوص این حلقه به چاپ می رساندند‪.‬‬ ‫عبد الکریم سروش‪ ،‬مهمترین افراد این حلقه فکری را‬ ‫اینگونه معرفی می کند‪« :‬عالوه بر اقای تهرانی و شمس‪،‬‬ ‫اقایان حجاریان‪ ،‬ارمین‪ ،‬مرتضی مردی ها‪ ،‬اکبر گنجی‪،‬‬ ‫ارش نراقی‪ ،‬ابراهیم س��لطانی‪ ،‬محسن سازگارا‪ ،‬جواد‬ ‫کاشی‪ ،‬حسین قاضیان‪ ،‬ناصر هادیان‪ ،‬مصطفی تاج زاده‬ ‫و گاهی پس��ر خود من س��روش دباغ در ان جلسات‬ ‫شرکت می کردند‪ .‬شاید تنها چند نفر را از قلم انداخته‬ ‫باشم‪ ،‬اما اینها افرادی بودند که با کیان همکاری نزدیک‬ ‫داش��تند و عموما اثارشان در کیان چاپ می شد‪ .‬شاید‬ ‫از اقای ش��بیری ی ا هادیان مطلبی در کیان چاپ نشده‬ ‫باش��د اما دوس��تان دیگر نویس��نده کیان بودند‪ .‬اقای‬ ‫حجاریان همکاری نزدیکی با کیان داشت و رازی فاش‬ ‫ش��ده است که ایشان با نام جهانگیر صالح پور در کیان‬ ‫مقاله می نوش��تند‪ .‬این حلق��ه را اگر حلقه کیان بنامیم‪،‬‬ ‫نام بی مس��مایی نیس��ت‪ .‬اما بوده اند افرادی که به کیان‬ ‫س��ر می زدند – سر زدن بهترین تعبیر است ‪ -‬و بعدها‬ ‫خود را جزو حلقه کیان نامیدند و شناس��نامه ای جعلی‬ ‫برای خود درست کردند‪».‬‬ ‫همانط��ور که گفته ش��د این حلقه فک��ری که خود را‬ ‫منتس��ب به روش��نفکری دینی می دانس��ت‪ ،‬بعدها با‬ ‫انحرافاتی که در خصوص مسائل دینی خصوصا اصول‬ ‫دین و بحث نبوت که در اثار س��روش مش��هود بود‪،‬‬ ‫پیدا کرد‪ ،‬از بسیاری از اصول مسلم جمهوری اسالمی‬ ‫نی��ز فاصله گرفت‪ ،‬به ط��وری که اعض��ای ان بعدا به‬ ‫صورت معاندان با نظام در صحنه سیاسی ظاهر شدند‪.‬‬ ‫این انحرافات به بدنه سیاس��ی چپ نیز کشیده شد و‬ ‫تقریبا اکثریت گروه های موث��ر در این جریان متاثر از‬ ‫اندیشه های حلقه کیان قرار گرفتند‪ .‬این تاثیر پذیری در‬ ‫سخنرانی های سیاسی و موضعگیری های افراد مختلف‬ ‫جناح چپ دیده می شود‪.‬‬ ‫انحراف جریان چپ؛ عدول انها از ایدئولوژی‬ ‫گرایش ب��ه تحول در ایدئولوژی و ش��یوه های رقابت‬ ‫سیاس��ی که در میان چپ گرای��ان ایرانی در دهه هفتاد‬ ‫بروز کرد‪ ،‬نتایج عمیقی بر این جریان گذاشت و انها را‬ ‫تا حد حذف از سیاست در جمهوری اسالمی پیش برد‬ ‫به ط��وری که گروه های��ی مانند س��ازمان مجاهدین و‬ ‫حزب مش��ارکت که گروه های اصلی در جریان چپ‬ ‫محسوب می ش��دند‪ ،‬به دلیل نوع حضورشان در وقایع‬ ‫تلخ پس از انتخابات ‪ 1388‬منحل اعالم شدند‪ .‬مجمع‬ ‫روحانیون مبارز هم به ش��دت در فضای سیاسی کشور‬ ‫من��زوی ش��د و چهره هایی همچون مه��دی کروبی و‬ ‫محمد خاتمی موسس��ین اصلی مجمع جایگاه خود را‬ ‫در فضای سیاسی کشور از دست دادند‪ .‬اعضای حلقه‬ ‫کیان نیز با تش��کیالت جدیدی که در خارج از کشور‬ ‫ایجاد کردند عمال به اپوزیسیون نظام تبدیل شدند و بنا‬ ‫به شواهد متعدد‪ ،‬تحت حمایت برخی کشورهای غربی‬ ‫به فعالیت خود ادامه می دهند‪.‬‬ ‫تح��ول در ایدئولوژی احتماال مهمترین اتفاقی اس��ت‬ ‫ک��ه در جری��ان چ��پ در ده��ه هفت��اد رخ می دهد‪.‬‬ ‫تجدید نظر تئوریس��ین های ای��ن جریان در خصوص‬ ‫مبان��ی انق�لاب اس�لامی و دور ش��دن از تعالی��م‬ ‫حضرت ام��ام (ره) محور اصلی این تغییر ایدئولوژیک‬ ‫است‪ .‬موضع گیری های عجیب بعضی از اعضای حلقه‬ ‫کیان مانند انچه درباره هاش��م اغاجری درباره مس��اله‬ ‫تقلید در اس�لام رخ داد‪ ،‬نشانه هایی از انحطاط عمیق‬ ‫ای��ن جریان فکری ب��ود‪ .‬قبض و بس��ط تجربه نبوی‬ ‫که طی مقاالتی توس��ط س��روش منتشر ش��د‪ ،‬ابتدا به‬ ‫س��اکن انتقاداتی را در عرصه فکری جامعه برانگیخت‬ ‫اما شاید کمتر کس��ی می توانست تصوری اینچنین از‬ ‫این��ده این گونه اظهار نظرات داش��ته باش��د‪ .‬همچنین‬ ‫موضع گیری های��ی که این جریان خصوصا با چهره ای‬ ‫همچون محس��ن کدیور‪ ،‬ش��اگرد علی الدوام مرحوم‬ ‫ای��ت اهلل منتظری علیه نظریه والیت فقیه و اطالق قید‬ ‫مطلقه به ان در قانون اساس��ی اتخ��اذ کردند در ادامه‬ ‫انحرافات گذشته قابل توجه است‪.‬‬ ‫عالوه بر این گونه تجدید نظرها در حوزه اندیشه دینی‪،‬‬ ‫ارمان های انقالب اسالمی نیز که پیش از این از سوی‬ ‫رهبران جناح چپ بس��یار مورد تاکید قرار می گرفت‬ ‫و حت��ی اختالف��ات اساس��ی را با دولت س��ازندگی‬ ‫رق��م زده ب��ود‪ ،‬قاب��ل توجه اس��ت‪ .‬فراموش��ی ایده‬ ‫استکبار س��تیزی انق�لاب اس�لامی ی��ا توهم پنداری‬ ‫دش��من انگاری در عرص��ه خارج��ی و ی��ا اتخ��اذ‬ ‫رویکرده��ای ش��دیدا لیبرالیس��تی در ح��وزه اقتصاد‬ ‫و فرهن��گ‪ ،‬از جمله این بازاندیش��ی هایی اس��ت که‬ ‫مهمترین انحطاط تاریخ��ی دوران پس از جنگ را در‬ ‫ایران رقم زده اس��ت‪ .‬این عبارت ک��ه «ما ایدئولوژی‬ ‫نداری��م» و اینک��ه «دوران ایدئولوژی به پایان رس��یده‬ ‫اس��ت» نشانی بر عقب نشینی های اساسی جریان چپ‬ ‫در ایران است‪ .‬چپی ها حتی به این نیز اکتفا نکردند و‬ ‫در ادامه تجدید نظر های خود‪ ،‬با عنوان اسطوره شکنی‪،‬‬ ‫به مثابه تنها راه توسعه اندیشه به نقدهای تند و تیز علیه‬ ‫چهره هایی پرداختند که تا پیش از این بنا به وابس��تگی‬ ‫فک��ری به انه��ا وجاهت سیاس��ی خود را به دس��ت‬ ‫اورده بودن��د‪ .‬چهره هایی مانند دکتر علی ش��ریعتی و‬ ‫ج�لال ال احمد که بس��یاری چپ گرایی اس�لامی را‬ ‫منبعث از فعالیت های فکری و قلمی ایش��ان می دانند‪،‬‬ ‫م��ورد نقد جدی قرار گرفتند تا جایی که برخی معتقد‬ ‫شدند که عصر پس��ا ایدئولوژی دیگر به امثال شریعتی‬ ‫نی��از و اعتقاد ندارد؛ موضعی که در س��ال های بعد از‬ ‫س��وی روزنامه ش��رق در یک ویژه نامه برای سالروز‬ ‫ارتحال مرحوم ش��ریعتی‪ ،‬اعتراض سوسن شریعتی را‬ ‫بر انگیخت‪ .‬مسیر پر فراز و نشیب جریان چپ در ایران‬ ‫که برخی س��ابقه ای ‪ 100‬ساله برای ان قائلند همچنان‬ ‫ادامه دارد و به نظر می رسد که در تالش است تا خود‬ ‫را بار دیگر با اقتضائات جامعه ایرانی تطبیق دهد‪ .‬اینکه‬ ‫جناح موسوم به اصالحات چه اینده ای خواهد داشت‪،‬‬ ‫موضوعی اس��ت که مجالی دیگر را می طلبد‪ .‬اما وقتی‬ ‫درباره جریان چپ سخن می گوییم فضایی متفاوت از‬ ‫جریان موسوم به اصالحات را باید مد نظر داشته باشیم‪.‬‬ ‫به طوری که تاریخ سیاس��ی ایران نش��ان داده اس��ت‪،‬‬ ‫شو قوس های سیاسی و عقیدتی‬ ‫نابود شدن افراد در ک ‬ ‫معموال منجر به نوعی تحول در جریانات سیاسی شده‬ ‫اس��ت که تا حد زیادی توانس��ته وجوه ناهمخوان انها‬ ‫را با ش��رایط سیاس��ی و اجتماعی ایران هماهنگ کند‪.‬‬ ‫چپ ه��ا در فاصل��ه ای ‪ 40‬س��اله حرکت��ی ارام را از‬ ‫سوسیالیسم به لیبرالیسم طی کرده اند‪ .‬از مبارزه با امریکا‬ ‫تا تعامل با امریکا‪ .‬از امپریالیست دانستن امریکا تا تعبیر‬ ‫از ان به پدرخوانده جهانی سازی و تمدن جدید‪g .‬‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫بررسی چپ اسالمی درگفت وگو با دکتر امیر محبیان؛‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫جریانی استحاله یافته‬ ‫به تفکرات لیبرالی‬ ‫‪ 3‬از ابتدای شکل گیری نظام جمهوری اسالمی عرصه سیاسی کشور همواره با اصطالحات راست‬ ‫و چپ برای تشخیص گرایشات سیاسی مواجه بوده است‪ .‬به طوری که اساسا بسیاری بر این عقیده اند‬ ‫که بخش قابل توجهی از خالء وجود احزاب کارامد و نهادمند در سیاست ایران را ‪ -‬خصوصا در‬ ‫حوزه هویت بخشی ‪ -‬دو جریان سیاسی راست و چپ پر کرده اند‪ .‬حتی با وجود اینکه پراکندگی های‬ ‫زیادی در درون هر یک از این دو جریان به چشم می خورد‪ ،‬اما سیطره سیاسی انها بر منتسبینشان به‬ ‫حدی بوده است که سیاستمدارانی همچون محمد جواد الریجانی از اتحاد گروه های درون جناحی در‬ ‫در هر دو جریان‪ ،‬برای تشکیل دو حزب بزرگ‪ ،‬سخن گفته اند‪ .‬در این میان جریان چپ در طول‬ ‫سه دهه گذشته از انقالب اسالمی دارای تحوالت مختلفی بوده است‪ ،‬به طوری که در مقاطعی این‬ ‫باور را ایجاد کرده که اطالق دال چپ به مدلول مورد نظرش‪ ،‬قابل انطباق نیست و منجر به نوعی‬ ‫ابهام در ادبیات سیاسی می شود‪ .‬این وضعیت حتی در حوزه نظریه پردازی این جریان نیز قابل‬ ‫مشاهده است‪ ،‬به طوری که ایدئولوگ های جریان چپ به فراخور تحول در رویکردهای سیاسی این‬ ‫جریان دچار تحول و دگرگونی شده اند‪ .‬به همین خاطر بررسی سیر تاریخی جریان چپ پس از‬ ‫پیروزی انقالب معموال مباحث مناقشه بر انگیزی را در سطح فکری فضای سیاسی و مطبوعاتی باعث‬ ‫شده و ابهاماتی که در این زمینه وجود دارد کمتر مورد توجه قرار گرفته است‪ .‬انچه در زیر می اید‬ ‫گفت وگویی با دکتر امیر محبیان‪ ،‬صاحب نظر مسائل سیاسی است که به سواالت ما در خصوص‬ ‫شکل گیری وضعیت جریان سیاسی موسوم به چپ در سیاست ایران پاسخ گفته است‪.‬‬ ‫‪30‬‬ ‫با توج��ه به مفهوم چپ در سیاس��ت و‬ ‫غلبه مفاهیم سوسیالیس��تی در تلقی از‬ ‫ان‪ ،‬تا چه حد می توانیم جریانی را که‬ ‫در س��ه دهه گذش��ته در ایران به چپ‬ ‫اسالمی معروف ش��ده است‪ ،‬از حیث‬ ‫داللت این مفهوم بر ان درس��ت تلقی‬ ‫کنیم؟‬ ‫‪ l‬مفاهی��م چ��پ و راس��ت در اصطالح��ات‬ ‫جریان��ات مختل��ف معانی متفاوت��ی دارد‪ .‬مثال‬ ‫چپ روی یا چپ نمایی از نظر مارکسیست ها به‬ ‫گرایش و انحرافی در حزب کمونیس��ت اطالق‬ ‫می ش��ود که به جای تاکید بر جایگاه مهم حزب‬ ‫کمونیس��ت در رهبری صحی��ح جنبش کارگری‬ ‫و ف��ن مبارزه در راه تس��خیر توده ه��ا و همگام‬ ‫س��اختن انان با پیش��اهنگ طبق��ه کارگر‪ ،‬برای‬ ‫تحقق ایده های سوسیالیس��تی می کوشند که جز‬ ‫در اینده محقق ش��دنی نیس��تند‪.‬‬ ‫در قرن نوزدهم میالدی‪ ،‬با ظهور سوسیالیس��م‪،‬‬ ‫اندیش��ه های مارکسیستی و سوسیالیستی به چپ‬ ‫موسوم ش��دند‪ .‬در قرن بیس��تم نیز‪ ،‬اندیشه های‬ ‫محافظ��ه کاری به ش��کلی رس��می تر‪ ،‬ب��ا عنوان‬ ‫راست‪ ،‬تغییر داده شدند‪.‬‬ ‫در همین قرن اس��ت که فاشیست ها را به جناح‬ ‫راس��ت گرا ملحق نمودند‪ .‬در مفهوم کالس��یک‪،‬‬ ‫چپ یا چپ گرا در ادبیات سیاسی‪ ،‬به جریانات‬ ‫ی��ا تش��کل هایی اطالق می ش��ود ک��ه خواهان‬ ‫تغیی��رات تدریجی یا رادی��کال در جهت ایجاد‬ ‫برابری در توزیع ثروت و قدرت هس��تند‪.‬‬ ‫ای��ن اعوج��اج و لغزندگ��ی مفهوم��ی در غرب‬ ‫به ص��ورت دو چن��دان در ایران دیده می ش��ود‪.‬‬ ‫ام��ا در ای��ران در دوره پهلوی‪ ،‬چپ و راس��ت‬ ‫در چارچ��وب بلوک بن��دی جهان��ی ق��درت‬ ‫قرار گرف��ت‪ .‬چپ ه��ا گرایش به اندیش��ه های‬ ‫مارکسیس��تی و سوسیالیس��تی ش��رق داش��تند‬ ‫و راس��ت ها را متمای��ل ب��ه اندیش��ه های‬ ‫لیبرال ــ دموکراس��ی غرب خواندند‪.‬‬ ‫پس از انق�لاب و به ویژه پس از عزل بنی صدر‪،‬‬ ‫نیروه��ای انقالب��ی خط��وط و صف بن��دی‬ ‫مش��خص تری پیدا کردند‪ .‬ای��ن خطوط به طور‬ ‫مشخص در س��ازمان مجاهدین انقالب اسالمی‬ ‫و حزب جمهوری اس�لامی خود را نشان داد و‬ ‫س��رانجام به انحالل هر دو تش��کل انجامید‪.‬‬ ‫پس از انق�لاب از انجایی که مجموعه افراد و‬ ‫گروه هایی که در جناح چپ جمهوری اس�لامی‬ ‫جای گرفتند‪ ،‬خود را در مقابل جریان اصطالحا‬ ‫نزدی��ک به بازار س��نتی تعری��ف می کردند‪ ،‬در‬ ‫می��ان اینان ‪ ،‬گرایش اقتص��اد دولتی حاکم بود و‬ ‫همین موضوع اختالفات سیاس��ی شدیدی را در‬ ‫س��ال های ابتدایی دهه ش��صت و به ویژه حول‬ ‫محور سیاس��ت های اقتص��ادی انقباضی دولت‬ ‫میرحسین موسوی در زمان جنگ میان نیروهای‬ ‫انقالب ایجاد کرد‪.‬‬ ‫پی��رو همین ام��ر صف بندی دو جناح موس��وم‬ ‫ب��ه چ��پ و راس��ت مش��خص ش��د‪ .‬در دوره‬ ‫نخس��ت وزیری موس��وی نیروهای موس��وم به‬ ‫چ��پ‪ ،‬اکثری��ت یافتن��د‪ .‬ای��ن جماع��ت واجد‬ ‫گرایش تن��د انقالب��ی‪ ،‬ضد امریکا و اس��رائیل‪،‬‬ ‫اصول گرا‪ ،‬طرفدار والیت مطلقه فقیه و خواهان‬ ‫اقتص��اد بس��ته و دولتی بودند‪ .‬ان��ان در مجلس‬ ‫س��وم دارای اکثریت بودند‪.‬‬ ‫عمده تری��ن تش��کل های طرف��دار ای��ن گرایش‬ ‫مجم��ع روحانی��ون مب��ارز‪ ،‬اعض��ای س��ازمان‬ ‫مجاهدی��ن انق�لاب اس�لامی و دفت��ر تحکی��م‬ ‫در مفهوم کالسیک‪ ،‬چپ یا‬ ‫چپ گرا در ادبیات سیاسی‪،‬‬ ‫به جریانات یا تشکل هایی‬ ‫اطالق می شود که خواهان‬ ‫تغییرات تدریجی یا رادیکال‬ ‫در جهت ایجاد برابری‬ ‫در توزیع ثروت و قدرت‬ ‫هستند‪ .‬این اعوجاج و‬ ‫لغزندگی مفهومی در غرب‬ ‫به صورت دو چندان در ایران‬ ‫دیده می شود‬ ‫سیاست‬ ‫ ‬ ‫محمد جواد حق شناس‪:‬‬ ‫پایگاه اجتماعی «چپ»‬ ‫وجود خارجی ندارد‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫وح��دت بودن��د‪ .‬در مقاب��ل جریان موس��وم به‬ ‫راس��ت ابتدا در حوزه اقتصاد و سپس در سایر‬ ‫حوزه ها با جناح چ��پ صف بندی کردند‪ .‬گروه‬ ‫راس��ت مخالف اصالحات ارضی‪ ،‬سهمیه بندی‬ ‫کاالها‪ ،‬ناراضی از دولتی شدن تجارت داخلی و‬ ‫اساسا مخالف مداخله گسترده دولت در اقتصاد‬ ‫بود‪ ،‬و لی در گرایش ه��ای انقالبی دیگر تفاوت‬ ‫اساسی با انها نداشتند‪.‬‬ ‫عمده ترین گروه هایی که جانب دار جناح راست‬ ‫محس��وب می ش��دند عبارت بودن��د از‪ :‬جامعه‬ ‫روحانی��ت مبارز‪ ،‬جامعه مدرس��ین حوزه علمیه‬ ‫قم ‪ -‬در برابر ان‪ -‬مجمع مدرس��ین حوزه علمیه‬ ‫قم تش��کیل ش��د‪ ،‬تش��کل های اس�لامی همسو‬ ‫(مجموع��ه ای از گروه های راس��ت که مهم ترین‬ ‫انه��ا را جمعی��ت موتلف��ه و جامع��ه اس�لامی‬ ‫مهندسان تشکیل می دهد)‪.‬‬ ‫به ط��ور کلی این خط ب��ر والیت مطلق��ه فقیه‪،‬‬ ‫حفظ فرهنگ س��نتی‪ ،‬مدیریت دین��ی و اقتصاد‬ ‫ازاد ب��ازاری تاکی��د می کردن��د‪ .‬نگاهی به روند‬ ‫ش��کل گیری چپ و راس��ت پ��س از انقالب‬ ‫روش��ن است که جز در مواردی اندک نمی توان‬ ‫ای��ن دو مفه��وم را ب��ر جریان��ات موج��ود در‬ ‫ایران اطالق کرد‪.‬‬ ‫نقش ایدئولوگ هایی همچون عبدالکریم‬ ‫س��روش و س��عید حجاری��ان را در دو‬ ‫ح��وزه ایدئولوژی و اس��تراتژی جریان‬ ‫چپ چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫‪ l‬دکت��ر س��روش اساس��ا ایدئول��وگ جری��ان‬ ‫چ��پ محس��وب نمی ش��ود‪ ،‬بلک��ه از لح��اظ‬ ‫تئوری��ک حت��ی ضد چپ ه��م او را می توان در‬ ‫نظر گرف��ت‪ ،‬چنانچ��ه نقطه اتص��ال او به نظام‬ ‫جمهوری اس�لامی مواضع ضد مارکسیس��تی او‬ ‫ب��ود‪ .‬حجاریان ه��م در زم��ان بحث های چپ‬ ‫صرف��ا نیروی امنیتی بود و نه نیروی فکری ولی‬ ‫هنگام��ی به کارهای فک��ری روی اورد که این‬ ‫جریان بیش��تر راس��ت مدرن بود تا چپ‪.‬‬ ‫با توجه ب��ه اتفاقات پ��س از انتخابات‬ ‫و وق��وع تح��ول در جری��ان چ��پ از‬ ‫حیث تش��کیالتی‪ ،‬اینده این جریان را‬ ‫خصوص��ا در حوزه ایدئولوژی چگونه‬ ‫پیش بین��یمی کنی��د؟‬ ‫‪ l‬ای��ن جریان در حال حاض��ر و بر پایه مبادی‬ ‫فک��ری اصوال چپ ش��ناخته نش��ده و جریانی‬ ‫اس��تحاله یافته به تفکرات لیبرالی اس��ت‪ .‬اینده‬ ‫این خ��ط فکری که اکنون نولیبرال اس��ت خود‬ ‫بحث��ی جدی را می طلبد که در زمانی دیگر باید‬ ‫به ان پرداخت‪g .‬‬ ‫‪ 4‬محمدجواد حق شناس می گوید‪« :‬امروزه پایگاه اجتماعی چپ وجود‬ ‫خارجی ندارد بلکه با تحوالتی که عموما در سال ‪ 76‬با برگزاری انتخابات‬ ‫شکل گرفت و رویکردی که مردم به نامزد این جریان یعنی محمد خاتمی‬ ‫ داشتند شرایطی ایجاد شد که فضای کشور به جای جناح چپ و راست به‬ ‫فضای اصالح طلب و محافظه کار تقسیم شد که البته پس از ان محافظه کاران‬ ‫به اصولگرایان تغییر نام دادند‪ ».‬او می افزاید‪« :‬از سال ‪ 76‬به بعد ما جریانی با‬ ‫نام جریان چپ نداریم‪ ،‬بلکه اصالح طلبان را داریم که جزیی از جریان چپ‬ ‫گذشته را در خود جای داده است و با تزریق‪ ،‬رویش ها و ریزش های نیروهای‬ ‫جدید به طیف جدیدی رسیدیم که به نام اصالح طلبان از انها یاد می کنیم‪ ».‬با‬ ‫حق شناس در خصوص جریان چپ به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪32‬‬ ‫جریان چپ پس از انقالب با چه دیدگاهی‬ ‫وارد عرصه سیاسی کشور شد؟‬ ‫‪ l‬جریان چپ در برهه ‪ 10‬س��ال اول انقالب عمال‬ ‫یک��ی از جناح ه��ای اصلی نظام جمهوری اس�لامی‬ ‫ ایران محس��وب می ش��د و فعالیت های سیاس��ی ان‬ ‫در قال��ب یکی از جناح های انقالب ش��کل رس��می‬ ‫به خود گرف��ت‪ .‬در زمان حیات امام خمینی (ره) پس‬ ‫از اش��غال س��فارت امریکا توس��ط دانشجویان خط‬ ‫امام (ره) که منجر به اس��تعفای دولت موقت ش��د از‬ ‫این زمان به بعد ما شاهد کناره گیری جریان های ملی‬ ‫و نزدیک به دولت موقت مثل نهضت ازادی‪ ،‬جنبش‬ ‫مس��لمانان مب��ارز و قبل از ان جبهه مل��ی بودیم که‬ ‫برخی از ای��ن جریان ها از همراهی انقالب یا حذف‬ ‫ش��دند یا کناره گیری کردند‪ .‬در واقع پس از پیروزی‬ ‫انق�لاب اس�لامی در درون نیروهای انقالبی ش��اهد‬ ‫یک جناح بندی جدی��د بودیم‪ .‬به نوعی جریان چپ‬ ‫همزاد و همراه با جریان راست بود‪ .‬در حقیقت ما در‬ ‫دولت موسوی شاهد همزیستی جریان راست و چپ‬ ‫هستیم که در دولت و مجلس و در حزب جمهوری‬ ‫اسالمی سازمان مجاهدین انقالب اسالمی و حتی در‬ ‫جامعه روحانی��ت مبارز به فعالیت می پرداختند‪ ،‬ولی‬ ‫ب��ا پایان دولت ش��اهد اختالف نظرهایی میان این دو‬ ‫جریان راس��ت و چپ ش��دیم که به نوعی در حوزه‬ ‫مباح��ث اقتصادی و نحوه اداره دولت و همچنین در‬ ‫رابطه با مباحثی چون بحث هیات های تقس��یم زمین‬ ‫و قان��ون کار و همینطور در رابطه با نقش و دخالت‬ ‫دولت و دیگر مباحث اقتصادی این دو جریان دچار‬ ‫اختالف نظرهای اصولی و مبنایی ش��دند‪ ،‬به صورتی‬ ‫که حتی این اختالفات به صورت مکاتباتی درامد که‬ ‫به سطح جامعه هم کشیده شد‪.‬‬ ‫ش��اید بت��وان اعتراض وزرا به دولت موس��وی و در‬ ‫نتیج��ه جدای��ی از کابین��ه دوم دول��ت موس��وی را‬ ‫از ش��اخص ترین اختالف��ات در ان زمان دانس��ت‪،‬‬ ‫به طوری که چهره های ش��اخص ای��ن جریان اقایان‬ ‫عس��گر اوالدی و زیر بازرگانی‪ ،‬احم��د توکلی وزیر‬ ‫کار و ام��ور اجتماعی‪ ،‬مرتضی نبوی وزیر پس��ت و‬ ‫تلگراف و تلفن و علی اکبر ناطق نوری وزیر کشور از‬ ‫بدنه دولت این جریان جدا شدند که البته این جدایی‬ ‫با نظر مشورتی امام (ره) در ان مقطع صورت گرفت‬ ‫و در نهایت در تش��کیل دولت دوم به نوعی ش��اهد‬ ‫مقابل��ه این دو جریان در مجلس ش��ورای اس�لامی ‬ ‫بودی��م‪ ،‬بنابراین بنابر دیدگاه های سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی‬ ‫و ایدئولوژیکی که داش��تند به دولت موس��وی رای‬ ‫اعتم��اد نمی دهند که ادامه این رون��د را همچنان در‬ ‫س��ازمان مجاهدین انقالب می بینیم‪ .‬این س��ازمان به‬ ‫سه زیر گروه راس��ت‪ ،‬میانه و چپ منشعب می شوند‬ ‫که گروه چپ سازمان مجاهدین با محوریت افرادی‬ ‫مثل س�لامتی‪ ،‬بهزاد نبوی‪ ،‬ارمین و عرب سرخی این‬ ‫سازمان را به ثبت می رسانند‪.‬‬ ‫اما از س��وی دیگر در حزب جمهوری اس�لامی هم‬ ‫ش��اهد این صف بندی هستیم که نهایتا جریان راست‬ ‫ب��ا چهره هایی همچون اس��داهلل بادامچی��ان‪ ،‬مرحوم‬ ‫الجوردی‪ ،‬امانی و میرس��لیم درس��ت نقط��ه مقابل‬ ‫جریان چپ ح��زب قرار گرفتند که افراد ش��اخص‬ ‫ان موس��وی و برخ��ی از همکاران��ش در دول��ت و‬ ‫روزنامه جمهوری اس�لامی‪ ،‬همچون مسیح مهاجری‬ ‫شناخته می شوند که بعد از جدایی دولتی های راست‬ ‫ما ش��اهد راه افت��ادن روزنامه رس��الت بودیم که به‬ ‫صاح��ب امتیازی ای��ت اهلل اذری قم��ی و با حمایت‬ ‫جامعه مدرس��ین و ب��ه مدیر مس��ئولی مرتضی نبوی‬ ‫به عنوان نش��ریه مخالف و منتقد دولت چپ گرا وارد‬ ‫عرصه سیاسی می شود و تا امروز هم به فعالیت خود‬ ‫ادام��ه می دهد‪ ،‬اما ش��اید مهمترین بروز جریان چپ‬ ‫انش��عابی بود که در جامع��ه روحانیت مبارز صورت‬ ‫از سال ‪ 76‬به بعد ما‬ ‫جریانی با نام جریان چپ‬ ‫نداریم بلکه اصالح طلبان‬ ‫را داریم که جزیی از‬ ‫جریان چپ گذشته را در‬ ‫خود جای داده و با تزریق‪،‬‬ ‫رویش ها و ریزش های‬ ‫نیروهای جدید به طیف‬ ‫جدیدی رسیدیم که به‬ ‫نام اصالح طلبان از انها‬ ‫یادمی کنیم‬ ‫گرفت و ان انش��عاب ط��ی نامه ای اس��ت که اقای‬ ‫محمدعل��ی انص��اری برای امام(ره) می نویس��د و از‬ ‫ایشان اس��تعالم می کند که با موافقت ایشان ما شاهد‬ ‫جدا ش��دن طیف ج��وان و رادی��کال اعضای جامعه‬ ‫روحانیت هستیم‪ .‬انها با نام مجمع روحانیون مبارز پا‬ ‫به عرصه فعالیت سیاسی می گذارند‪.‬‬ ‫از چهره های ش��اخص مجمع روحانیون که موسسان‬ ‫این تش��کل روحانی هس��تند و در جامع��ه فعالیت‬ ‫می کنند مهدی کروبی‪ ،‬سیدمحمد خاتمی‪ ،‬سیدمحمد‬ ‫موسوی خوئینی ها‪ ،‬موس��وی الری‪ ،‬مجید انصاری و‬ ‫ح��دود ‪ 25‬روحانی جوانی هس��تند که در این مقطع‬ ‫این تش��کل را ش��کل دادند‪ ،‬بنابرای��ن ترکیب بندی‬ ‫جریان راس��ت و چپ با چنی��ن صف بندی در دوره‬ ‫ام��ام (ره) رو در روی هم قرار گرفتند و پس از فوت‬ ‫ام��ام (ره) و پایان عمر مجلس س��وم و رد صالحیت‬ ‫نمایندگان همان دوره عمال جریانات سیاس��ی کشور‬ ‫و تقس��یم بندی انها از راست و چپ به اتمام رسید و‬ ‫از این به بعد به نوعی با یک فاصله چند ساله شاهد‬ ‫شکل گیری و تقسیم بندی جدیدی در جناح بندی های‬ ‫سیاسی کشور هستیم‪.‬‬ ‫جری��ان چ��پ در سیاس��ت خارجی چه‬ ‫دیدگاهی داشت؟‬ ‫‪ l‬در ان زمان جریان چپ در حوزه سیاست خارجی‬ ‫مش��ی رادیکال داش��ت و ب��ه نوعی می ش��ود گفت‬ ‫مب��ارزه با امریکا که برگرفت��ه از نگرش و دیدگاه ها‬ ‫و س��مت گیری های حضرت امام (ره) بود و همراهی‬ ‫و هم پیمانی با دولت های که مش��ی ضدامریکایی در‬ ‫منطقه داشتند از ویژگی های سیاست های خارجی ان‬ ‫دوره بود که عمدتا این سیاس��ت ها توس��ط امام (ره)‬ ‫اعالم می شد‪ .‬این سیاس��ت ها پس از اشغال سفارت‬ ‫امری��کا صورت می گیرد و ام��ام (ره) این حرکت را‬ ‫انقالب��ی بزرگتر از انق�لاب اول نامیدند‪ .‬در واقع در‬ ‫ان دوره شاخص سیاست خارجی‪ ،‬نیروهای چپ یا‬ ‫خط امام (ره) این مسائل بود‪.‬‬ ‫اگ��ر بخواهیم نگاه��ی ب��ه ارمان های این‬ ‫جریان در سیاس��ت داخلی بیندازیم جامعه‬ ‫ای��ده ال جری��ان چ��پ در ای��ن بع��د چه‬ ‫خصوصیاتی داشت؟‬ ‫‪ l‬تبلور سیاست های به کار گرفته شده توسط دولت‬ ‫و ب��روز این جریان در مجلس س��وم ش��کل گرفته‬ ‫ش��د که در چارچوب رویک��ردی عدالت خواهانه و‬ ‫عدالت محور توجه به اثار اسیب پذیر و اداره حداقلی‬ ‫جامعه در حال جنگ و پش��تیبانی س��خت افزاری و‬ ‫نرم اف��زاری که از جن��گ با ع��راق در جریان بود و‬ ‫پیش��برد سیاس��ت های انقالبی و اعالمی که توس��ط ‬ ‫ام��ام خمین��ی (ره) مطرح می ش��ود از سیاس��ت های‬ ‫داخلی جریان چپ در ان زمان بود‪.‬‬ ‫گروه ه��ای تش��کیل دهنده جری��ان چپ تا‬ ‫پی��ش از دوم خ��رداد ‪ 76‬چ��ه گروه هایی‬ ‫بودند؟‬ ‫‪ l‬غیر از گروه های یاد ش��ده انجمن های اس�لامی‬ ‫ معلمان با محوریت اشخاصی چون کتیرایی‪ ،‬نوروزی‪،‬‬ ‫مظفری نژاد‪ ،‬امید و انجمن اسالمی دانشجویان و دفتر‬ ‫تحکیم وحدت و همینطور چند گروه کوچک دیگر‬ ‫عمدتا در دوره حیات امام (ره) بود که بعد از رحلت‬ ‫امام (ره) و شوکی که با رد صالحیت حدود ‪ 60‬نفر از‬ ‫نمایندگان مجلس سوم در انتخابات مرحله چهارم و‬ ‫اتخاذ سیاست هایی که توسط اقای هاشمی در دولت‬ ‫جدید به ویژه در حوزه اصالحات اقتصادی صورت‬ ‫گرفت و برخوردهایی که با انها ش��د جریان چپ به‬ ‫نوعی مس��یر انزوا را در پیش گرفت و تقس��یم بندی‬ ‫جدید ش��کل گرفت و در حقیقت ب��ا پیدایش گروه‬ ‫کارگزاران در دوره هاشمی و برخی گروه های جدید‬ ‫این تقس��یم بندی راس��ت و چپ عمر مفیدش را از‬ ‫دس��ت داد‪ .‬به طوری که در دوره پنجم بخشی از این‬ ‫جریان دوب��اره وارد فعالیت و به نوعی وارد مجلس‬ ‫ش��دند و همراه کارگزاران اقلیتی را در مجلس پنجم‬ ‫تشکیل دادند که حدود ‪ 90‬نماینده بودند‪.‬‬ ‫بع��د از خرداد ‪ 76‬ش��اهد تغیی��ر ارمان ها‬ ‫و اه��داف جری��ان چ��پ هس��تیم‪ .‬ای��ن‬ ‫تغیی��رات گس��ترده را چگون��ه ارزیاب��ی‬ ‫می کنید؟‬ ‫‪ l‬از انجای��ی که ارمان ه��ا و دیدگاه های موجود در‬ ‫س��طح جامعه مبتنی بر واقعیات و ش��رایط داخلی و‬ ‫بین المللی اس��ت‪ ،‬همچنین با توج��ه به تغییر فضای‬ ‫سیاس��ی حاکم بر کش��ور پس از گذشت ‪ 30‬سال از‬ ‫انق�لاب و دگرگونی از نوع و نیازها و ش��رایط روز‬ ‫جامعه و افزایش س��طح سواد و تغییر در تقسیم بندی‬ ‫قدرت در عرصه سیاسی کش��ور‪ ،‬بنابراین بخشی از‬ ‫دیدگاه ه��ای جریان چپ با توجه به ش��رایط جدید‬ ‫تغییر کرده است‪.‬‬ ‫ای��ا اعتقادی به بروز جری��ان انحرافی در‬ ‫جناح چپ دارید؟‬ ‫‪ l‬م��ن به هیچ وج��ه با عنوان بندی و م��ارک زدن با‬ ‫عن��وان انحراف��ی موافق نیس��تم‪ ،‬بلک��ه در ان مقطع‬ ‫ب��ا توجه ب��ه تغییر ش��رایط ک��ه مهمترین��ش فوت‬ ‫حضرت امام خمینی(ره) بود و پایان دولت موس��وی‬ ‫و حذف نخس��ت وزیری و همچنین تش��کیل دولت‬ ‫جدید توسط اقای هاشمی موجب شد تا این جریان‬ ‫به این جمع بندی برس��د که به شکل موقت از صحنه‬ ‫سیاس��ی کشور خارج ش��ود و بنابراین ما شاهد عدم‬ ‫فعالیت این جری��ان در مجلس چهارم بودیم‪ ،‬اما در‬ ‫مجلس پنجم بخش��ی از جریان چپ حاضر ش��د به‬ ‫عرصه سیاس��ی کش��ور بازگردد هر چن��د ظاهرا به‬ ‫اکثریت این جریان انزوانشینی تحمیل شده بود‪.‬‬ ‫به نظر ش��ما جریان چ��پ در ایران اکنون‬ ‫پایگاه اجتماعی دارد؟‬ ‫‪ l‬امروزه پایگاه اجتماعی چپ وجود خارجی ندارد‬ ‫بلک��ه با تحوالتی که عموما در س��ال ‪ 76‬با برگزاری‬ ‫انتخابات شکل گرفت و رویکردی که مردم به نامزد‬ ‫این جریان یعنی محمد خاتمی داشتند شرایطی ایجاد‬ ‫ش��د که فضای کش��ور به جای جناح چپ و راست‬ ‫به فضای اصالح طلب و محافظه کار تقس��یم ش��د که‬ ‫البته پ��س از ان محافظه کاران ب��ه اصولگرایان تغییر‬ ‫نام دادند‪ ،‬بنابراین از سال ‪ 76‬به بعد ما جریانی با نام‬ ‫جری��ان چپ نداریم بلک��ه اصالح طلبان را داریم که‬ ‫جزیی از جریان چپ گذش��ته را در خود جای داده‬ ‫و با تزریق‪ ،‬رویش ه��ا و ریزش های نیروهای جدید‬ ‫به طیف جدیدی رس��یدیم که به نام اصالح طلبان از‬ ‫انها یاد می کنیم‪g .‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫جریان چپ مجبور به جذب قشر خاکستری شد‬ ‫گفت و گوی مثلث با حمیدرضا ترقی‬ ‫زهره دیانی‬ ‫‪ 6‬حمید رضا ترقی معتقد است‪« :‬جریان های چپ برای رسیدن به قدرت مجبور به جذب قشر خاکستری جامعه شدند‪ .‬باید دقت داشته باشیم‬ ‫که قشر خاکستری در واقع قشر بی طرفی هستند که از نظر سیاسی و فرهنگی مقید و معتقد به ارزش های دینی و اسالمی نیستند و از سوی دیگر‬ ‫با اشرافی گری موافقند‪ ،‬بنابراین با جذب این بخش از جامعه جریان چپ مجبور شد شعارهای خود را به گونه ای تنظیم کند تا بتواند این قشر را که‬ ‫به دنبال ازادی های غربی هستند به خود جذب کند‪ .‬این جریان برای تحقق این امر جز فاصله گرفتن از روش ها و اصول مبنایی انقالب راه دیگری‬ ‫نداشتند که این مساله زمینه استحاله و تغییر این جریان را فراهم کرد‪ ».‬با او در مورد جریان چپ در مقطع بعد از انقالب به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪34‬‬ ‫جریان چپ با چ��ه دیدگاه و اصولی وارد‬ ‫عرصه سیاسی کشور شد؟‬ ‫‪ l‬همانطور که مقام معظم رهبری اشاره کردند جریان‬ ‫چپ در کش��ور ما جریانی بود که با ش��عار ضدیت‬ ‫با اس��تکبار جهانی و خصوصا امری��کا و گرایش به‬ ‫مس��تضعفین و عدالت اجتماعی و تالش در جهت‬ ‫پرهیز از افراطی گری و همچنین گسترش عدالت در‬ ‫جامعه وارد عرصه سیاسی کشور شد‪ .‬این جریان ابتدا‬ ‫سعی کرد پایبند به اصول و ارمان های انقالب و امام‬ ‫باشد ولی با نفوذ برخی از عوامل انحرافی به درون این‬ ‫جریان و مشخص نکردن مرز میان چپ های وابسته به‬ ‫تفکرات لیبرال‪ ،‬اصالحات امریکایی و سکوالریسیم‬ ‫با چپ های معتقد به ارمان ها و اصول انقالب و امام‬ ‫موجب انحراف مسیر اولیه این جریان شد‪.‬‬ ‫ای��ن جریان ه��ای انحرافی مش��خصا چه‬ ‫گروه هایی بودند؟‬ ‫‪ l‬س��ازمان مجاهدین انقالب اسالمی با کنار امدن با‬ ‫جریان اصالح طلب و حزب مشارکت که جریانی کامال‬ ‫لیبرالیستی و سکوالریستی بودند نه تنها به ارزش های‬ ‫دینی و نیز تفکرات امام پشت پا زدند بلکه مسیر جناح‬ ‫چپ را به سمت اقتصاد بازار ازاد و سرمایه داری تغییر‬ ‫دادند‪ .‬در این رابطه می توان از افرادی مانند عبداهلل نوری‬ ‫یا بهزاد نبوی نام برد‪ .‬در واقع ش��خصی چون عبداهلل‬ ‫نوری‪ ،‬وزیر کشور دولت اصالحات با تغییر موضع و‬ ‫گرایش به سمت و سوی طیف اقای منتظری به مقابله با‬ ‫نظام پرداخت‪ .‬بنابراین با استیضاح کنارگذاشته شد‪ .‬یا در‬ ‫مورد بهزاد نبوی باید بگویم او با کنار امدن با مشارکتی ها‬ ‫راه سازش با امریکا را در پیش گرفت‪ .‬اگر دقت کنیم‬ ‫می بینیم سرش��اخه های این جریان با فاصله گرفتن از‬ ‫انچه در ابتدای انقالب به عن��وان ارمان و ایدئولوژی‬ ‫در نظر داشتند به سمت محو ارزش های معنوی جامعه‬ ‫پیشرفتند‪.‬‬ ‫یکی از ش��اخصه های اصلی جریان چپ‬ ‫در ابتدای انقالب را می توان در سیاس��ت‬ ‫خارجی انها دید‪ ،‬اما اهداف و نگاه انان در‬ ‫گذر زمان دچار تغییراتی شد‪ .‬در این مورد‬ ‫لطفا توضیح دهید‪.‬‬ ‫‪ l‬همانطور که اش��اره کردم این جریان در سیاست‬ ‫خارج��ی به ج��ای پایداری در خط ام��ام و ضدیت‬ ‫با استکبار و عدم س��ازش با متجاوزین بین المللی و‬ ‫همچنین به جای حمایت از فلسطین و ارمان های ان‬ ‫به سمت سازش با امریکا و نرمش نشان دادن در برابر‬ ‫زیاده خواهی های غربی ها تغییر جهت داد که این مساله‬ ‫به دلیل نفوذ جریان انحرافی میان جریان چپ بود که‬ ‫البته منجر به تقابل این طیف با نظام شد‪.‬‬ ‫وضعیت کنونی جریان چ��پ در ایران را‬ ‫چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫‪ l‬معتقدم تشکل های باقیمانده از جناح چپ پایگاه‬ ‫اجتماعی خود را از دس��ت داده اند و دیگر جایگاهی‬ ‫در جامعه ندارند‪ .‬این جریان از قدرت کنار گذاش��ته‬ ‫شده است و در حال حاضر جریان تاثیر گذار بر روند‬ ‫انقالب نیست‪.‬‬ ‫به بیان دیگر می توان گفت تاریخ مصرف این جریان به‬ ‫پایان رسیده و به نوعی دچار انزوای سیاسی شده است‪.‬‬ ‫یعنی شما معتقدید انها راهی برای بازگشت‬ ‫به قدرت رسمی کشور ندارند؟‬ ‫‪ l‬به عقیده من با توجه به اینکه این جریان دیگر پایگاه‬ ‫اجتماع��ی ندارد بنابراین تش��کل های چپی که هنوز‬ ‫طرفدار انها هس��تند و به دنبال انان حرکت می کنند‬ ‫در صورت تداوم سرنوشتی غیر از جریان های منحل‬ ‫شده نخواهند داشت‪.‬‬ ‫البته الزم است اینجا یک نکته مهم را ذکر کنم و ان این‬ ‫ی جدا‬ ‫است که جریان چپ در ابتدای انقالب مفهوم ‬ ‫از انچه امروز وجود دارد داش��ته است‪ .‬یعنی جریان‬ ‫منتقد به دولت ها را به اصطالح جریان چپ می نامیدند‬ ‫که این جریان منتقد هم به لحاظ حزبی و تشکیالتی‬ ‫در بین جریان های موسوم به جریان راست هستند و‬ ‫ه��م جریان هایی که گرایش چپی دارند یعنی جریان‬ ‫منتقد هر دو طیف راست و چپ را در بر می گیرد‪.‬‬ ‫بنا به تعریف ش��ما منتق��دان دولت جزو‬ ‫جریان چپ محسوب می شوند؟‬ ‫‪ l‬بله به لحاظ اصطالح سیاسی راست های سنتی منتقد‬ ‫روش کنونی اداره کشور هستند یا به عبارتی عملکرد‬ ‫دول��ت را قب��ول ندارند بنابراین در دس��ته بندی های‬ ‫سیاس��ی چپ تلقی می شوند‪ .‬در ش��رایط امروز نیز‬ ‫در میان احزاب راست جریان هایی هستند که طرفدار‬ ‫کل نظامند اما به نحوه اداره کشور توسط دولت انتقاد‬ ‫دارند که ما اینها را چپ های جدید تلقی می کنیم‪.‬‬ ‫دلیل اصلی ان��زوای جریان چ��پ را چه‬ ‫می دانید؟‬ ‫‪ l‬فق��دان تقوای سیاس��ی در درون ای��ن جریان در‬ ‫وهله اول موجب پیدایش تغییراتی در این جناح شد‪.‬‬ ‫در واقع وقتی این جریان اندیش��ه س��کوالر و لیبرال‬ ‫را وارد سیس��تم خود کرد و میان خودشان با مخالفان‬ ‫نظام مرزی مشخص نکردند بنابراین با نفوذ در درون‬ ‫جریان چپ زمینه استحاله و تجزیه طلبی این جریان‬ ‫و انحراف از مسیر انقالب و ارمان های امام را فراهم‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫این انحراف از کجا اغاز شد؟‬ ‫‪ l‬اقدام��ات این جری��ان در انتخاب��ات دوم خرداد‬ ‫اشتباهی بود که این طیف مرتکب شد‪ ،‬زیرا جریان های‬ ‫چپ برای رس��یدن به قدرت مجبور به جذب قشر‬ ‫خاکستری جامعه ش��دند‪ .‬باید دقت داشته باشیم که‬ ‫قش��ر خاکستری در واقع قشر بی طرفی هستند که از‬ ‫نظر سیاس��ی و فرهنگی مقید و معتقد به ارزش های‬ ‫دینی و اسالمی نیستند و از سوی دیگر با اشرافی گری‬ ‫موافقند‪ ،‬بنابراین با جذب این بخش از جامعه جریان‬ ‫چپ مجبور ش��د شعارهای خود را به گونه ای تنظیم‬ ‫کند تا بتواند این قشر را که به دنبال ازادی های غربی‬ ‫هس��تند به خود جذب کند‪ .‬این جریان برای تحقق‬ ‫این امر چاره ای جز فاصله گرفتن از روش ها و اصول‬ ‫مبنای��ی انقالب راه دیگری نداش��تند که این مس��اله‬ ‫زمینه اس��تحاله و تغییر این جریان را فراهم کرد‪ .‬در‬ ‫حقیقت قشر خاکس��تری بدون رفتارها و شعارهای‬ ‫لیبرالی جذب این جریان نمی شد و جریان چپ نیز‬ ‫نمی توانست با ش��عار عدالت ارزش ها و ارمان های‬ ‫انق�لاب برای خود رای جمع کن��د‪ ،‬بنابراین مجبور‬ ‫شد شعارهای لیبرالی بدهد و به دنبال کاهش و تغییر‬ ‫ارزش های انقالب در جامعه باشد‪ .‬بنابراین این مقطع‬ ‫زمان نزول جریان انحرافی چپ ها بود‪g .‬‬ ‫تشکل هایباقیمانده‬ ‫از جناح چپ پایگاه‬ ‫اجتماعی خود را از‬ ‫دست داده اند و دیگر‬ ‫جایگاهی در جامعه‬ ‫ندارند‪ .‬این جریان از‬ ‫قدرت کنار گذاشته‬ ‫شده است و در‬ ‫حال حاضر جریان‬ ‫تاثیر گذار بر روند‬ ‫انقالبنیست‬ ‫گفت وگو با قاسم روانبخش‬ ‫چپ ها با تابلوی‬ ‫جدید می ایند‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫قاسم روانبخش می گوید‪« :‬جریان‬ ‫چپ که در ابتدا شکل گرفت و بعد‬ ‫در دولت دوم اقای هاشمی جای‬ ‫خود را به راست مدرن به رهبری‬ ‫حزب کارگزاران داد‪ ،‬از شعارهایی‬ ‫که در ابتدا داده بودند به تدریج‬ ‫فاصله گرفتند و شعارهایی را که به‬ ‫خاطر انها از جریان راست جدا شده‬ ‫بودند‪ ،‬فراموش کردند‪ ».‬او همچنین‬ ‫می افزاید‪« :‬انها در واقع ‪ 180‬درجه‬ ‫از شعارهای اصلی خود فاصله‬ ‫گرفتند که ما امروز پس از حدود‬ ‫بیش از ‪ 20‬سال از این انشعاب‬ ‫می بینیم انهایی که ان روز به دنبال‬ ‫اقتصاد دولتی بودند‪ ،‬امروز خودشان‬ ‫طرفدار اقتصاد لیبرالیستی هستند‪».‬‬ ‫با او در مورد جریان چپ و تغییر‬ ‫و تحوالت ان طی سال های پس از‬ ‫انقالب به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫اقای روانبخش! خاستگاه جریان چپ پس‬ ‫از انقالب به کجا بازمی گردد؟‬ ‫‪l‬زمانی که جریان چپ از جریان راس��ت منش��عب‬ ‫ش��د‪ ،‬اصلی ترین شعارهایی که مطرح کردند حمایت‬ ‫از محرومان و مستضعفان‪ ،‬اجرایی کردن دیدگاه های‬ ‫حضرت ام��ام(ره) و مبارزه با امریکا و امپریالیس��م‬ ‫بود‪ .‬این مس��اله را از جمالت اقایانی که ان روزها از‬ ‫مسببین انش��عاب از جامعه روحانیت بودند‪ ،‬می توان‬ ‫برداش��ت کرد‪ .‬به عنوان مثال اقای موسوی خوئینی ها‬ ‫در مصاحبه ای در دهم فروردین ‪ 67‬مطرح کرد که ان‬ ‫جمع در بسیاری از موارد‪ ،‬سلیقه ها و مواضعی دارند‬ ‫که م��ورد قبول روحانیون مبارز نیس��ت و برای بیان‬ ‫مواضع خود ناگزیر به تش��کیل جمع دیگری ش��دند‬ ‫تا مواض��ع و نقطه نظرات از طری��ق ان جمع تامین‬ ‫ش��ود‪ .‬بعد می گوید گرچه نزد هر دو جریان اس�لام‬ ‫و احکام اس�لامی مالک عمل اس��ت‪ ،‬لکن اختالف‬ ‫برداش��ت و بینش امری غیرقابل اجتناب است‪ .‬و در‬ ‫ادامه می گوید که مهم ترین علت تش��کیل روحانیون‬ ‫مبارز‪ ،‬اج��را و پیاده کردن نقطه نظرات حضرت امام‬ ‫اس��ت‪ .‬بنابراین دلیل انش��عاب این جم��ع از جامعه‬ ‫روحانیت و پیدایش مجمع روحانیون که فکر می کنم‬ ‫اولی��ن جرقه های جریان چپ را زد‪ ،‬پیاده کردن نقطه‬ ‫نظرات حضرت امام اس��ت‪ .‬چراکه انها معتقد بودند‬ ‫جریان راس��ت دیدگاه ه��ای امام را پی��اده نمی کند‪.‬‬ ‫مثال دیگر صحبت های اقای اش��تیانی‪ ،‬نماینده وقت‬ ‫امام در ژاندارم��ری و از پایه گذاران روحانیون مبارز‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫اس��ت‪ .‬او می گوید که بی��ان نظرات صری��ح امام و‬ ‫استفتائاتی در خصوص مسائل اقتصادی و اجتماعی‪،‬‬ ‫اح��کام حکومتی‪ ،‬قان��ون کار و‪ ،...‬عدم تحقق انها و‬ ‫نیز عدم احق��اق حقوق محروم��ان و رنج دیدگان و‬ ‫بسیجیان عاش��ق و جان بر کف‪ ،‬عدم توفیق مجلس‬ ‫دوم در وض��ع قوانین بنیادی م��ورد انتظار امام‪ ،‬رای‬ ‫منفی ‪ 99‬نماینده مجلس دوم به میرحس��ین موسوی‬ ‫نخست وزیر وقت با وجود قرائت نامه امام در مجلس‪،‬‬ ‫جلوگی��ری همین گ��روه از نماین��دگان از تصویب‬ ‫طرح ه��ا و لوایحی که به نفع محرومان‪ ،‬مس��تضعفان‬ ‫و کارگران بوده و ضرورت برداشتن گام های ارزنده‬ ‫برای پیش��برد اه��داف و ارمان ه��ای مقدس انقالب‬ ‫و تقارن همه این مس��ائل با انتخابات س��ومین دوره‬ ‫مجلس شورای اسالمی موجب اختالف نظر با جامعه‬ ‫روحانیت مبارز و اعالم استقالل این تشکل تازه شد‪.‬‬ ‫از مجموع صحبت های اقایان موس��وی خوئینی ها و‬ ‫اش��تیانی و همچنین اقای خاتمی که در مصاحبه ای‬ ‫بیان شد‪ ،‬اینگونه می توان برداشت کرد که اینها با این‬ ‫ن��گاه امدند و جریان چپ را پایه گذاری کردند‪ .‬البته‬ ‫همان طور که عرض کردم‪ ،‬ادعایشان اجرای نظرات‬ ‫حضرت امام(ره)‪ ،‬حمایت از محرومان و مستضعفان‬ ‫و پیشبرد اهداف و ارمان های مقدس انقالب بود‪.‬‬ ‫قب��ل از ای��ن انش��عاب چطور؟ ما ش��اهد‬ ‫فعالی��ت گروه ه��ای چپ نظی��ر مجاهدین‬ ‫خل��ق‪ ،‬چریک ه��ای فدای��ی‪ ،‬توده ای ه��ا‪،‬‬ ‫مارکسیس��ت ها و گروه هایی از این دست‬ ‫در ابت��دای انقالب بودیم که البته برخی از‬ ‫انها س��ابقه مبارزه در دوران ستمشاهی را‬ ‫نیز داشتند‪ .‬چه تمایزی میان این دو جریان‬ ‫می بینید؟‬ ‫‪l‬ان جری��ان چ��پ با ای��ن جریان متفاوت اس��ت‪.‬‬ ‫جری��ان چپ اول انقالب به گروه های مارکسیس��تی‬ ‫و شبه مارکسیستی اطالق می شد؛ گروه هایی همچون‬ ‫ح��زب ت��وده‪ ،‬چریک های فدای��ی خلق‪ ،‬س��ازمان‬ ‫مجاهدی��ن خلق‪ ،‬گروهک پیمان (جنبش مس��لمانان‬ ‫مب��ارز) و گروه های��ی از ای��ن قبی��ل که گرایش��ات‬ ‫مارکسیس��تی داش��تند‪ .‬اما گروه های چپی که پیش از‬ ‫ای��ن به انها اش��اره کردم‪ ،‬با جریانات مارکسیس��تی‪،‬‬ ‫ت��وده ای‪ ،‬گروهک ها و‪ ...‬تف��اوت دارد و ان جریان‬ ‫چپ نیس��ت؛ بلکه جریان چپی اس��ت ک��ه از درون‬ ‫گروه ه��ای انقالب��ی و وفادار به انقالب اس�لامی به‬ ‫وجود ام��د‪ .‬اینه��ا دیدگاه هایی داش��تند که موجب‬ ‫خط کش��ی جدیدی در جریان س��ازی در کشور شد‬ ‫و جریان های��ی نظی��ر چپ و راس��ت را ایجاد کرد‪.‬‬ ‫شاید بیشتر از منظر دیدگاه های اقتصادی بود که این‬ ‫جریان‪ ،‬جریان چپ نام بگیرد‪ .‬اینها بیش��تر به اقتصاد‬ ‫مارکسیستی گرایش داشتند و معتقد به اقتصاد بسته‪،‬‬ ‫دولتی و کوپنی بودن��د‪ .‬این دیدگاه در مقابل دیدگاه‬ ‫جریان راس��ت بود که اعتقاد به سیاس��ت اقتصاد باز‬ ‫و اقتصاد ازاد داش��تند تا اقتصاد بس��ته دولتی‪ .‬از این‬ ‫جهت یک��ی از جنبه هایی که اینه��ا جریان چپ نام‬ ‫گرفتند‪ ،‬اعتقادات و گرایشات اقتصادی انها بود‪.‬‬ ‫از صحبت ه��ای ش��ما اینگون��ه برداش��ت‬ ‫می ش��ود که ما در دهه ابت��دای انقالب دو‬ ‫جریان چ��پ را داریم که یکی چپ لیبرال‬ ‫است و دیگری چپ انقالبی‪ .‬ایا می توانیم‬ ‫بگویی��م که جری��ان لیبرال ب��ه نوعی پدر‬ ‫معنوی جریان چپ انقالبی است؟‬ ‫‪l‬نمی توان نام این جریان را چپ لیبرال گذاش��ت؛‬ ‫چراکه همان طور که عرض کردم‪ ،‬چپ اول انقالب‬ ‫چپ مارکسیس��تی بود‪ .‬جنس ای��ن جریان با جریان‬ ‫لیبرالی که خاس��تگاه ان در غرب است‪ ،‬تفاوت دارد‪.‬‬ ‫تفکرات چپ اول انقالب تفکرات مارکسیس��تی بود‬ ‫که ب��ه اقتصاد دولتی و بس��ته ای که در کش��ورهای‬ ‫سوسیالیس��تی حاکم اس��ت اعتقاد داش��تند؛ چه در‬ ‫بحث اقتصادی‪ ،‬چه در بحث ایدئولوژیک‪ .‬گروه های‬ ‫مارکسیس��تی نه تنها معتقد به خدا نیس��تند بلکه خدا‬ ‫را انکار می کنند و ملحد هس��تند‪ .‬در واقع دارای یک‬ ‫ایدئولوژی کمونیستی هس��تند که بحث جداگانه ای‬ ‫است‪ ،‬اما جریان چپی که درباره ان صحبت می کنیم‬ ‫با مارکسیس��ت ها تفاوت های عمده ای دارد‪ .‬البته این‬ ‫جریان بعد از جریان دوم خرداد در ادبیات سیاس��ی‬ ‫ایران به فراموش��ی سپرده ش��د و دیگر جریان چپ‬ ‫و راس��ت در ادبیات سیاسی چندان مطرح نمی شود‪،‬‬ ‫بلکه دو جریان اصالحات و اصولگرا جای جریانات‬ ‫چ��پ و راس��ت را گرفتند‪ .‬در عین حال بخش��ی از‬ ‫جری��ان چ��پ در برهه پ��س از جن��گ و در دولت‬ ‫اقای هاش��می رفسنجانی به بخشی از جریان راست‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪36‬‬ ‫پیوس��ت و یک گروه راس��ت مدرن را به نام حزب‬ ‫کارگزاران س��ازندگی ایجاد کرد‪ .‬کارگزاران در واقع‬ ‫معجونی از جریان چپ و راست بود‪ .‬اما همان طور‬ ‫که عرض کردم بعد از دوم خرداد عنوان جریان چپ‬ ‫و راس��ت به فراموشی سپرده شد و امروز هم چندان‬ ‫در ادبیات سیاس��ی ما رایج نیس��ت‪ .‬بعد از انتخابات‬ ‫سال ‪ 88‬نیز نام جریان اصالحات به جریان فتنه تغییر‬ ‫کرد که در مقابل انها جریانی دیگر معتقد به اس�لام‬ ‫و انقالب هستند‪.‬‬ ‫یعن��ی ما در ده��ه اول انقالب جریان چپ‬ ‫لیبرال را نداریم؟‬ ‫‪l‬چیزی به این نام نبود‪.‬‬ ‫پس گروهی که در مجلس اول به لیبرال ها‬ ‫شهرت یافتند‪ ،‬چطور؟‬ ‫‪l‬انها جریان لیبرال بودند اما چپ نبودند؛ ملی گرایانی‬ ‫که وابسته به تفکر امریکایی بودند‪ .‬در ادبیات ابتدای‬ ‫انقالب لیبرال به کس��انی اطالق می شد که وابسته به‬ ‫تفک��رات غربی بودند و جریان چپ کس��انی بودند‬ ‫که تفکرات مارکسیس��تی و اردوگاه شرق را داشتند‪.‬‬ ‫ملی گرایان‪ ،‬نهضت ازادی‪ ،‬جبهه ملی‪ ،‬جریان بنی صدر‬ ‫و‪ ...‬جریان چپ نبودند بلکه در مقابل چپ ان روزها‪،‬‬ ‫راست بودند و تفکرات غربی داشتند‪ .‬اما در برهه ای‬ ‫از انق�لاب که عمدتا در زمان عزل بنی صدر رخ داد‪،‬‬ ‫ح��ذف جریان چپ مارکسیس��تی و همچنین حذف‬ ‫جریان راست امریکایی از صحنه موجب قرار گرفتن‬ ‫انقالب در مس��یر خودش شد‪ .‬گروه های انقالبی که‬ ‫ب��ا یکدیگ��ر کار می کردند نظیر س��ازمان مجاهدین‬ ‫انقالب اس�لامی‪ ،‬انجمن اس�لامی معلم��ان و‪ ...‬در‬ ‫انتخاب��ات مجلس اول ائتالفی تش��کیل داده بودند و‬ ‫حتی س��ازمان مجاهدین انقالب با جامعه روحانیت‬ ‫مبارز دیدگاه های مشترکی داشتند‪ .‬این در مجلس بود‬ ‫که اینها در مقابل نهضت ازادی بودند‪ .‬نهضت ازادی‬ ‫در ان ش��رایط اقلی��ت مجلس را در اختیار داش��ت‪.‬‬ ‫البته در مجلس دوم اختالفاتی میان نیروهای انقالبی‬ ‫ش��کل گرفت‪ .‬یعنی بعد از اضمحالل جریان لیبرال‬ ‫و مجاهدین خلق‪ ،‬اختالفاتی در س��ازمان مجاهدین‬ ‫انقالب ش��کل گرفت که به حزب جمهوری اسالمی‪،‬‬ ‫مجلس و دولت نیز سرایت کرد‪ .‬این مساله همه این‬ ‫جریانات را در برمی گیرد تا در س��ال ‪ 67‬به انشعاب‬ ‫در جامع��ه روحانی��ت می انجام��د و جریان چپ و‬ ‫راس��ت ش��کل می گیرد‪ .‬مجمع روحانی��ون مبارز به‬ ‫دبیرکلی کروبی با طیفی از روحانیون تش��کیل ش��د‬ ‫و بحث هایی در اس�لام فقاهتی و اسالم پویا‪ ،‬احکام‬ ‫حکومت��ی‪ ،‬جایگاه احکام اولی��ه و ثانویه‪ ،‬اختیارات‬ ‫ولی فقیه‪ ،‬مس��ائل اقتص��ادی و‪ ...‬مط��رح گردید‪ .‬در‬ ‫خصوص مس��ائل اقتص��ادی این بح��ث مطرح بود‬ ‫که تابع اقتصاد ازاد باش��یم یا اقتصاد بس��ته و دولتی‪.‬‬ ‫این مس��ائل موجب شد تا دو جناح درون جمهوری‬ ‫اس�لامی شکل بگیرد و جناح چپ انگونه که عرض‬ ‫کردم وارد ش��دند و در ابتدای ش��کل گیری بس��یار‬ ‫انقالبی تر از جناح راس��ت بودن��د‪ .‬انها می گفتند که‬ ‫اقایان جناح راس��ت دغدغه های انقالبی ندارند و ما‬ ‫ب��رای اینکه بتوانیم انقالب را پیش ببریم و به اهداف‬ ‫مورد نظر حضرت امام(ره) برس��یم باید از این گروه‬ ‫س��نتی جدا شویم و انقالب را با شعارهای اصلی اش‬ ‫جل��و ببری��م‪ .‬بنابراین‪ ،‬گروه های چپ و راس��ت در‬ ‫چنین شرایطی شکل گرفتند‪.‬‬ ‫به انش��عاب مجم��ع روحانی��ون از جامعه‬ ‫روحانیت مبارز اشاره کردید‪ .‬این انشعاب‬ ‫چ��ه تاثیری در دور ش��دن جریان چپ از‬ ‫قدرت داشت؟‬ ‫‪l‬جریان چ��پ که در ابتدا ش��کل گرفت و بعد در‬ ‫دول��ت دوم اقای هاش��می جای خود را به راس��ت‬ ‫مدرن به رهبری حزب کارگزاران داد‪ ،‬از ش��عارهایی‬ ‫در ادبیات ابتدای انقالب‬ ‫لیبرال به کسانی اطالق‬ ‫می شد که وابسته به‬ ‫تفکرات غربی بودند و‬ ‫جریان چپ کسانی بودند‬ ‫کهتفکراتمارکسیستی‬ ‫و اردوگاه شرق را داشتند‪.‬‬ ‫ملی گرایان‪،‬نهضت ازادی‪،‬‬ ‫جبهه ملی‪،‬جریانبنی صدر‬ ‫و‪ ...‬جریان چپ نبودند بلکه‬ ‫در مقابل چپ ان روزها‪،‬‬ ‫راست بودند و تفکرات‬ ‫غربیداشتند‬ ‫ک��ه در ابت��دا داده بودند به تدری��ج فاصله گرفتند و‬ ‫ش��عارهایی را که به خاطر انها از جریان راست جدا‬ ‫ش��ده بودند‪ ،‬فراموش کردند‪ .‬در واقع ‪ 180‬درجه از‬ ‫شعارهای اصلی خود فاصله گرفتند که ما امروز پس‬ ‫از حدود بیش از ‪ 20‬س��ال از این انش��عاب می بینیم‬ ‫انهایی که ان روز به دنبال اقتصاد دولتی بودند‪ ،‬امروز‬ ‫خودش��ان طرفدار اقتصاد لیبرالیستی هستند‪ .‬در واقع‬ ‫امروز جای خود را با جریان راس��ت عوض کردند‪.‬‬ ‫البته جریان راست س��نتی به دنبال اقتصاد لیبرالیستی‬ ‫نب��ود بلک��ه به دنبال نوعی از اقتص��اد ازاد بود که در‬ ‫مالکیت خصوص��ی افراد دخالت نکن��د‪ .‬چپ ها در‬ ‫ان زمان جریان راس��ت را متهم ب��ه اعتقاد به اقتصاد‬ ‫بازاری‪ ،‬اقتصاد ازاد و لیبرالیستی می کردند‪ ،‬اما امروز‬ ‫می بینیم که همان جریان چپ از شعاری که ان روزها‬ ‫می داد کامال فاصل��ه گرفته و به دنبال تحقق یک نوع‬ ‫اقتصاد لیبرالیستی هس��تند‪ .‬اقای هاشمی رفسنجانی‬ ‫که پدر معنوی این جریان است‪ ،‬در بیانیه ای که برای‬ ‫اع�لام کاندیداتوری در انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫‪ 84‬صادر ک��رد‪ ،‬صراحتا بر «دموکراس��ی اقتصادی»‬ ‫تاکی��د کرده بود‪ .‬ایش��ان اعالم کرد ک��ه در صورت‬ ‫پیروزی ابتدا دموکراس��ی اقتص��ادی را حاکم می کنم‬ ‫و سپس دموکراسی سیاسی را تحقق خواهد بخشید‪.‬‬ ‫دموکراس��ی اقتصادی همان اقتصاد لیبرالیستی است‪.‬‬ ‫همچنین در مباحثی که در بحث والیت فقیه داشتند‪،‬‬ ‫در برابر جریان راس��ت که می گف��ت والیت فقیه در‬ ‫راس��تای قان��ون و احکام اولیه ح��ق اظهار نظر دارد‪،‬‬ ‫می گفتند که باید ولی فقیه بس��ط ید داش��ته باش��د و‬ ‫اح��کام اولیه پاس��خگوی نیازهای جامع��ه امروزی‬ ‫نیست‪ .‬احکام ثانویه حق ولی امر مسلمین است‪ ،‬باید‬ ‫ما ب��ه فقه پویا معتقد باش��یم و بر اس��اس مقتضیات‬ ‫زمان و مکان جوابگوی نیازهای جامعه باش��یم‪ .‬انها‬ ‫می گفتن��د که اختیارات ولی فقیه مطلقه اس��ت و حق‬ ‫دارد در تمام زمینه ها اظهارنظر کرده و بن بس��ت ها را‬ ‫باز کند‪ .‬اما همین جریان بعدها از همه این حرف ها و‬ ‫به مرور زمان از بحث والیت مطلقه فاصله می گیرد و‬ ‫به والیت محدود قائل می شود‪ .‬در دوره پس از سال‬ ‫‪ 76‬ک��ه عملکرد اینها را بررس��ی کنیم می بینیم اصل‬ ‫والیت فقیه را زیر س��وال می برند‪ ،‬چه رسد به اینکه‬ ‫بخواهند ان را به صورت مطلقه مطرح کنند‪ .‬این تفکر‬ ‫را در قالب صدها مقاله و یادداشت مطرح کردند‪ .‬در‬ ‫مواردی که نمی توانستند صراحتا اصل والیت را زیر‬ ‫سوال ببرند‪ ،‬مطلقه بودن ان را به نقد می کشیدند‪ .‬در‬ ‫مس��ائل دیگر نظیر مقابله با امپریالیسم باز هم از این‬ ‫موضع فاصله گرفتند و بحث مصالحه با امپریالیس��م‬ ‫را در دستور کار قرار دادند‪ .‬مثال بهزاد نبوی می گوید‬ ‫اگر کس��ی نباش��د خودم به تنهایی می روم با امریکا‬ ‫مذاک��ره می کنم‪ .‬نامه ‪ 127‬نف��ر از نمایندگان مجلس‬ ‫شش��م به مقام معظم رهبری که به جام زهر مش��هور‬ ‫ش��د تس��لیم در برابر امری��کا را دنب��ال می کرد‪ .‬در‬ ‫این نامه از ایش��ان می خواهند ک��ه در برابر امریکای‬ ‫ت��ا بن دندان مس��لح کوتاه بیایند‪ .‬دیدگاه هایش��ان در‬ ‫خصوص اس��رائیل نیز تغییر می کند‪ .‬در نشس��تی که‬ ‫در ته��ران برگزار ش��د عبداهلل نوری اع�لام کرد که‬ ‫دوران ش��عارها و ارمان گرایی ها به پایان رسیده و ما‬ ‫باید به مصالحه با اس��رائیل بیندیشیم‪ .‬یعنی کامال از‬ ‫اهدافی که به خاطر انها از جامعه روحانیت جدا شده‬ ‫و جریان چپ را تشکیل داده بودند‪ ،‬دست برداشتند‬ ‫و ‪ 180‬درج��ه تغییر موض��ع دادند‪ .‬ب��ه همین دلیل‬ ‫کارشان به جایی رس��ید که حزب مشارکت در سال‬ ‫‪ 83‬در بیانیه خود خواستار تغییر جمهوری اسالمی به‬ ‫جمهوری دموکراتیک ش��ده و کلمه اسالمی به کلی‬ ‫حذف می شود‪ .‬اقای خاتمی در شعارهایش جمهوری‬ ‫اس�لامی را حذف می کند و ش��عار ملت ایران را به‬ ‫«استقالل‪ ،‬ازادی» و «پیش��رفت» تغییر می دهد‪ .‬حتی‬ ‫بعده��ا به ای��ن نتیجه می رس��ند که اس�لام کارایی‬ ‫ندارد و احکام حکومتی و سیاس��ی اسالم برای اداره‬ ‫جامعه کارامد نیس��ت‪ .‬اقای خالقی اعالم می کند که‬ ‫ق��ران هم برای قبائل جاهلی عرب نازل ش��ده و در‬ ‫این زم��ان کارایی ندارد و ما ام��روز باید به اعالمیه‬ ‫حقوق بش��ر پایبند باشیم‪ .‬در جامعه اسالمی که مردم‬ ‫مسلمان ایران‪ ،‬بهترین جوان های خود را برای اسالم‬ ‫و تحقق ارمان های اس�لامی دادند‪ ،‬قطعا کس��انی که‬ ‫در برابر انقالب اس�لام و مکتب تشیع موضع بگیرند‬ ‫م��ردم راه خود را جدا خواهند ک��رد‪ .‬به همین دلیل‬ ‫می بینیم که جریان اصالح طلب امروز و جریان چپ‬ ‫دیروز به تدریج س��نگرها را به مردم واگذار می کند‪.‬‬ ‫ابت��دا در ش��وراهای دوم‪ ،‬س��پس در مجلس هفتم و‬ ‫ریاس��ت جمهوری نهم‪ ،‬مجلس هش��تم و باالخره در‬ ‫انتخاب��ات ‪ 88‬با همه نیروهای��ی که جمع اوری کرده‬ ‫و با حمایت اقای هاشمی رفسنجانی به میدان امدند‪،‬‬ ‫شکس��ت خوردند‪ .‬با اهدافی که از حمایت خارجی ‬ ‫ترس��یم کرده بودند تا نظ��ام اس�لامی را براندازند‪،‬‬ ‫توس��ط مل��ت در نهم دی س��رکوب ش��دند‪ .‬علت‬ ‫اصلی‪ ،‬فاصله گرفتن از اس�لام‪ ،‬انقالب و ارمان های‬ ‫اسالمی بود‪.‬‬ ‫عل��ت اقب��ال م��ردم ب��ه جری��ان چپ در‬ ‫دوم خرداد چه بود؟‬ ‫‪l‬اقای هاشمی‪ ،‬نوعی سیاست های تعدیل اقتصادی‬ ‫را در پیش گرفته بود که فش��ار س��نگینی را بر مردم‬ ‫تحمی��ل می کرد‪ .‬به ط��وری که در برخی ش��هرها و‬ ‫اس��ت ان ها عکس العمل های سیاسی شدیدی به وجود‬ ‫امد‪ .‬مثال در محله طالب مش��هد‪ ،‬اسالمشهر‪ ،‬قزوین‬ ‫و‪ ...‬م��ردم قیام کردند و توس��ط نیروه��ای اموزش‬ ‫دیده از سوی دولت س��رکوب شدند‪ .‬حتی سفارش‬ ‫واردات بات��وم و‪ ...‬از کش��ورهای خارج��ی را داده‬ ‫بودند تا بتوانند جریانات مردمی را سرکوب کنند‪ .‬در‬ ‫چنین ش��رایطی و در حالی که دوره اقای هاش��می‬ ‫رو به پایان بود کس��انی برای انتخابات بعدی مطرح‬ ‫می ش��وند که بعضی از انها از جمله اقای ناطق نوری‬ ‫در جامعه اسالمی‬ ‫مردم راه خود را از‬ ‫کسانی که در برابر‬ ‫انقالب اسالم و مکتب‬ ‫تشیع موضع بگیرند‬ ‫جدا خواهند کرد‪ .‬به‬ ‫همیندلیلمی بینیم‬ ‫که جریان اصالح طلب‬ ‫امروز و جریان چپ‬ ‫دیروز به تدریج‬ ‫سنگرها را به مردم‬ ‫واگذار می کند‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫و اقای خاتم��ی مطرح تر از دیگ��ران بودند‪ .‬در این‬ ‫میان اقای ناطق نوری ش��عار وابستگی به هاشمی را‬ ‫م��ی داد تا انتقاد از هاش��می‪ .‬اما اقای خاتمی بیش��تر‬ ‫ش��عار انتقاد از هاشمی را می داد‪ .‬مساله دیگر فضای‬ ‫بسته سیاس��ی بود که در دولت اقای هاشمی فضای‬ ‫نقد کامال بس��ته بود و هیچ کس قدرت انتقاد از اقای‬ ‫هاش��می را نداش��ت‪ .‬ه��ر روزنامه ای که از ایش��ان‬ ‫انتق��اد می ک��رد با او برخورد می ش��د‪ .‬فضای بس��ته‬ ‫سیاس��ی از یکس��و و سیاس��ت های س��خت تعدیل‬ ‫اقتصادی از س��وی دیگر باعث ش��د تا مردم در دوم‬ ‫خ��رداد به کس��ی رای دهند که منتقد سیاس��ت های‬ ‫هاشمی بود‪.‬‬ ‫البت��ه گرچ��ه برحس��ب ظاهر باش��د‪ .‬ام��ا در واقع‬ ‫اقای خاتمی مولود جریان اقای هاش��می بود‪ .‬اقای‬ ‫هاش��می طوری برنامه ریزی کرده ب��ود که چه ناطق‬ ‫رای بی��اورد و چ��ه خاتم��ی‪ ،‬این کارگزاران باش��د‬ ‫که حاکم بر کش��ور ش��ود‪ .‬از ای��ن رو دوم خرداد به‬ ‫وجود امد‪ .‬اقای ش��مس الواعظین می گوید که دولت‬ ‫دوم خرداد مولود دولت کارگزاران و اقای هاش��می‬ ‫است‪ .‬به همین دلیل بود که مردم به این جریان اقبال‬ ‫کردند اما چندی نپایید که متوجه ش��دند اصالحات‬ ‫ادام��ه کارگزاران اس��ت‪ .‬وقتی حمایت های رس��می‬ ‫اقای هاش��می را از این جریان دیدن��د در انتخابات‬ ‫سال ‪ 84‬بعد از رو شدن این حمایت ها و ناکامی های‬ ‫ای��ن جریان در عرصه ه��ای سیاس��ی ‪ -‬اقتصادی و‬ ‫فرهنگی که اسیب های جدی به دین و فرهنگ مردم‬ ‫وارد ش��د‪ ،‬این جریان از صحنه سیاس��ی کشور کنار‬ ‫رفت‪.‬‬ ‫چرا بعد از این دوره ش��اهد از دست رفتن‬ ‫پایگاه اجتماعی گسترده جریان دوم خرداد‬ ‫هستیم؟‬ ‫‪ l‬انح��راف تدریج��ی از اصول ام��ام و انقالب‪،‬‬ ‫ارزش ه��ای اس�لام‪ ،‬راه و مکت��ب ام��ام‪ ،‬ناکارام��د‬ ‫دانس��تن دین در عرصه ه��ای مختلف و روی اوردن‬ ‫ب��ه ارزش هایی که در مکاتب لیبرالیس��تی غربی بود‬ ‫و نسخه هایی که برای کشور می پیچیدند‪ .‬نکته دیگر‬ ‫غرب باوری به جای خودباوری بود که ما نمی توانیم‬ ‫و غربی ه��ا می توانند‪ .‬به همین دلی��ل در عرصه های‬ ‫علمی و سیاسی منفعل بودند‪.‬‬ ‫انفعال انها در سیاس��ت خارجی ملت ایران را له کرد‬ ‫و هم��واره در برابر زیاده خواهی های اس��تکبار کوتاه‬ ‫امدن��د و عزت ملی را لگدمال کردند‪ .‬ارتباط نزدیک‬ ‫نخبگان و تئوریس��ین های انها ب��ا غرب و خصوصا‬ ‫امری��کا باع��ث ش��د که در پ��ی معامالت سیاس��ی‬ ‫پشت پرده باش��ند و مجبور شوند خود را به غربی ها‬ ‫بفروشند‪ .‬نقطه اوج انحراف اینها شعار حذف اسالم‪،‬‬ ‫ط��رح جمه��وری ایرانی در س��ال ‪ 88‬و تالش برای‬ ‫بران��دازی نظام بود‪ .‬اینها عوامل حذف این جریان از‬ ‫عرصه سیاس��ی جمهوری اسالمی بود و در حقیقت‬ ‫اینها با دست خود‪ ،‬خودشان را حذف کردند نه اینکه‬ ‫انقالب انها را حذف کند‪.‬‬ ‫چه تفاوت��ی میان ارمان ه��ای جریان چپ‬ ‫ابت��دای انق�لاب ب��ا جریان چ��پ امروز‬ ‫می بینید؟‬ ‫‪l‬ام��روز چیزی به نام جریان چپ وجود ندارد مگر‬ ‫اینکه بگویید میان جریان انحرافی امروز با جریان های‬ ‫انحرافی س��ابق چه ش��باهت ها و تفاوت هایی وجود‬ ‫دارد‪ .‬م��ن فک��ر می کنم ک��ه جری��ان انحرافی که در‬ ‫کن��ار دولت نهم ش��کل گرفته دقیق��ا ادامه جریانات‬ ‫انحرافی گذش��ته اس��ت و جدای از ان نیست بلکه‬ ‫همان جریان است‪ .‬چراکه احساس می کردند اگر این‬ ‫دولت با همان ش��عارها پیش برود‪ ،‬قله های پیشرفت‬ ‫که رهبر معظم انقالب برای کش��و ر ترس��یم کرده اند‬ ‫و در شش س��ال گذشته با شتاب باالیی پیش رفتیم‪،‬‬ ‫محق��ق خواهد ش��د‪ .‬اگر این اهداف تامین ش��ود و‬ ‫انقالب اس�لامی ایران به الگویی تمام عیار در منطقه‬ ‫تبدیل ش��ود‪ ،‬تمام ملت ه��ا به ان گرای��ش خواهند‬ ‫یاف��ت‪ .‬البته نقش دولت اقای احمدی نژاد در بیداری‬ ‫اس�لامی ملت ه��ای منطقه و ش��کل گیری نهضت ها‬ ‫بسیار مثبت بوده اس��ت‪ .‬اگر چنین مساله ای با همان‬ ‫ش��عارها پیش می رفت دقیقا همان اهدافی که امام و‬ ‫مقام معظم رهبری دنبال می کردند محقق می شد‪ .‬البته‬ ‫گاهی این ش��عارها در چارچوب اصولگرایی مطرح‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫البته جریان چپ امروز بیش��تر با نام جریان‬ ‫اصالحات و جریان فتنه شناخته می شود و‬ ‫ارتباط چندانی با جریان موسوم به انحرافی‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫‪l‬اصال عنوان چ��پ بر این جریان صدق نمی کند و‬ ‫کلمه چپ از ادبیات سیاسی کشور حذف شده است‪.‬‬ ‫ام��ا جریان انحرافی جریانی ج��دای از ان جریانات‬ ‫نیس��ت بلکه ادامه همان جریان اس��ت که با رنگ و‬ ‫لباس جدیدی وارد ش��ده اس��ت‪ .‬اگر انه��ا امروز با‬ ‫ادبیات اصالح طلبانه یا چ��پ ان روز بخواهند وارد‬ ‫شوند کسی به انها توجه نمی کند اما همان اهداف و‬ ‫برنامه ها را دنبال می کند‪.‬‬ ‫وضعیت جریان چپ دیروز و اصالح طلبان‬ ‫امروز را چگونه می بینید؟‬ ‫‪ l‬بعد از ماجرای فتنه ‪ 88‬و خصوصا هتک حرمت‬ ‫عاشورا‪ ،‬نهم دی ‪ 88‬دست این جریان کامال رو شد‪.‬‬ ‫بع��د از روز قدس و ش��عار نه غزه ن��ه لبنان‪ ،‬اهانت‬ ‫به س��احت امام و‪ ...‬پرونده این جریان بس��ته ش��د‪.‬‬ ‫ای��ن حرکت ه��ا و ادعاهایی که در فض��ای مجازی‬ ‫می کنن��د در نگاه مردم جایی ندارد‪ .‬توان بازگش��ت‬ ‫ب��ه قدرت را ندارن��د‪ ،‬چراکه ابرویی برایش��ان باقی‬ ‫نمانده اس��ت‪ .‬خودش��ان رس��ما به بران��دازی نظام‬ ‫اذع��ان کردند حتی ایدئولوگ های��ی نظیر حجاریان‪،‬‬ ‫عطریانف��ر‪ ،‬ابطح��ی و‪ ...‬در تلویزیون به این موضوع‬ ‫اعتراف کردند‪ .‬مردم دیگر قطعا به این جریان اعتماد‬ ‫نخواهند کرد‪.‬‬ ‫فک��ر نمی کنی��د که طیف ه��ای معتدل این‬ ‫جریان بتوانند در رقابت های سیاسی اینده‬ ‫حضور یابند؟‬ ‫‪l‬اینه��ا هرگ��ز نمی توانند با این عنوان وارد ش��وند‬ ‫ممکن است تابلو را عوض کنند و با تابلوی جدیدی‬ ‫وارد شوند‪.‬‬ ‫مردم دیگر به این جریان اقبال نشان نمی دهند و حتی‬ ‫اصالح طلبان خودش��ان از فتنه ابراز برائت می کنند و‬ ‫می گویند که این کار تندروها بود‪g .‬‬ ‫‪37‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪38‬‬ ‫داخلی‬ ‫دیگر‬ ‫جنگ‬ ‫نگاه‬ ‫‪ 1‬پیش بین��ی اوض��اع یمن ب��ا توجه ب��ه متغیرهای‬ ‫بی ش��مار و عالی��ق و س�لایق مختلف حت��ی برای‬ ‫کارشناسان امور این کش��ور نیز اسان نیست‪ .‬برخی‬ ‫از طلوع دموکراسی در یمن سخن گفته اند و بسیاری‬ ‫هش��دار وقوع جنگ داخلی می دهن��د‪ .‬اکنون به رغم‬ ‫اتش ب��س در صنع��ا‪ ،‬اوض��اع امنیتی در کل کش��ور‬ ‫همچنان شکننده است‪.‬‬ ‫یمن ک��ه فقیرترین کش��ور عربی تلقی می ش��ود در‬ ‫طول ‪ 20‬س��ال گذش��ته به لحاظ اجتماعی و سیاسی‬ ‫شاهد فراز و فرودهای زیادی بوده‪ .‬وقوع کودتاهای‬ ‫نظامی خونین‪ ،‬جنگ شمال و جنوب‪ ،‬جنگ دولت با‬ ‫ش��یعیان حوثی و دخالت اشکار عربستان در مسائل‬ ‫داخل��ی یم��ن‪ ،‬این کش��ور را به کان��ون بحران های‬ ‫منطقه ای در جزیره العرب تبدیل کرده است‪.‬‬ ‫ت��ا قبل از س��ال ‪ 1990‬یمن از دو قلم��رو جداگانه‬ ‫یمن ش��مالی و جنوبی تشکیل می ش��د و اختالفات‬ ‫زیادی میان این دو جمهوری همسایه وجود داشت‪.‬‬ ‫تس��لط جمهوری دموکراتیک خلق یمن سابق «یمن‬ ‫جنوبی» بر تنگه باب المندب اهمیت فوق العاده ای به‬ ‫این کشور بخشیده بود‪.‬‬ ‫در س��ال ‪ 1990‬علی عب��داهلل صالح‪ ،‬رئیس جمهوری‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫دور باطل‬ ‫بین الملل‬ ‫اینده مبهم یمن پس از خروج علی عبداهلل صالح‬ ‫یمن شمالی س��ابق طرحی برای ادغام دو یمن ارائه‬ ‫داد‪ .‬ای��ن طرح در همان س��ال در اردن تحت عنوان‬ ‫وحدت یمن با نظارت اتحادیه عرب به امضای علی‬ ‫عبداهلل صالح و علی سالم البیض‪ ،‬روسای جمهوری‬ ‫دو یمن شمالی و جنوبی رسید‪ .‬به موجب این طرح‬ ‫قرار ش��د پس��ت های کلیدی میان مقام��ات دو یمن‬ ‫تقسیم شود‪ ،‬اما فرماندهی نیروهای مسلح در اختیار‬ ‫علی عبداهلل صالح رئیس جمهوری یمن یکپارچه قرار‬ ‫گیرد‪.‬‬ ‫اخت�لاف میان رهبران دو یمن اندکی پس از وحدت‬ ‫دو کشور اغاز شد زیرا علی عبداهلل صالح فرماندهان‬ ‫ارت��ش را از می��ان ژنرال های قبیله خود «الحاش��د»‬ ‫انتخ��اب کرد‪ .‬ای��ن اختالف در س��ال ‪ 1994‬به اوج‬ ‫خود رسید و س��رانجام علی عبداهلل صالح با استفاده‬ ‫از ق��درت نظامی رهب��ران یمن جنوبی س��ابق را از‬ ‫سمت های خود بر کنار کرد‪.‬‬ ‫علی سالم البیض که پس��ت معاونت رئیس جمهوری‬ ‫را به عهده داش��ت ناچار ش��د به اتفاق ی��اران خود‬ ‫ب��ه خ��ارج از یمن بگری��زد‪ .‬اهالی یم��ن جنوبی از‬ ‫ان س��ال تا کنون هم��واره احس��اس می کنند تعامل‬ ‫حاکمیت در صنعا با انان منصفانه نیست‪ ،‬زیرا دولت‬ ‫‪39‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫علی عبداهلل صال��ح خدمات کمتری به اهالی جنوب‬ ‫یمن ارائه می دهد‪ .‬گسس��ت میان س��اکنان جنوب و‬ ‫ش��مال هر روز زیادتر می ش��ود و اهال��ی این منطقه‬ ‫مترصد بودن��د علیه حکومت مرکزی قی��ام کنند‪ .‬از‬ ‫س��وی دیگر حوثی ها که در شمال شهر صعده ساکن‬ ‫هستند ش��دیدا از س��وی دولت مورد بی مهری قرار‬ ‫می گرفتند و به همین دلیل از س��ال ‪ 2004‬عمال وارد‬ ‫یک جنگ مس��لحانه ب��ا دولت علی عب��داهلل صالح‬ ‫شدند‪.‬‬ ‫رهب��ر این مجموعه بدرالدین الحوثی و فرزندان وی‬ ‫حس��ین و عبدالملک و یحیی خواس��تار ازادی الزم‬ ‫برای برگزاری مراس��م دینی در ایام محرم و ش��عبان‬ ‫بودن��د‪ ،‬اما دولت علی عبداهلل صال��ح با دادن ازادی‬ ‫انجام مراس��م مذهبی به حوثی ه��ا مخالفت می کرد‪.‬‬ ‫ش��یعیان حوثی که بخشی از ساختار زید ی های یمن‬ ‫را تشکیل می دهند‪ ،‬به خاطر شرایط غیر عادالنه ای که‬ ‫در ح��ق انان اعمال می ش��ود کامال خود را از جامعه‬ ‫زیدی ها جدا کردند‪.‬‬ ‫علی عبداهلل صالح‪ ،‬رئیس جمهور یمن که روز جمعه‬ ‫(‪ ۳‬ژوئن ‪ ۱۳ /‬خرداد) بر اثر اصابت خمپاره به مسجد‬ ‫کاخ ریاست جمهوری در یمن مجروح شد‪ ،‬یک روز‬ ‫بعد به عربس��تان سعودی انتقال یافت‪ .‬گرچه او گفته‬ ‫است که پس از بهبود به یمن بازخواهد گشت‪ ،‬ولی‬ ‫مخالفان در صددند مانع از این بازگش��ت شوند و در‬ ‫حال تدارک برای خلع رسمی او از قدرت هستند‪.‬‬ ‫در ح��ال حاض��ر زمام ام��ور یمن در دس��ت معاون‬ ‫عبداهلل صال��ح‪ ،‬عابد ربو منصور هادی‪ ،‬اس��ت‪ .‬هادی‬ ‫روز دوش��نبه (‪ ۶‬ژوئ��ن) ب��ا ش��ماری از س��فرای‬ ‫کش��ورهای اروپایی دیدار و گفت وگ��و کرد‪ .‬او در‬ ‫پای��ان این مذاکرات گفت که هدف اصلی در مرحله‬ ‫کنونی حفظ و تداوم اتش بس��ی اس��ت ک��ه از روز‬ ‫ش��نبه (‪ ۴‬ژوئن) در صنعا برقرار ش��ده اس��ت‪ .‬او اما‬ ‫تاکید ک��رد که وضعیت صالح رو به بهبودی اس��ت‬ ‫و در روزهای اینده به یمن باز خواهد گش��ت‪ .‬یمن‬ ‫هیچ گاه کش��ور باثباتی نبوده‪ ،‬اما هرج و مرج کنونی‬ ‫در ان بی س��ابقه اس��ت‪ .‬رئیس جمهوری که ‪ ۳۳‬سال‬ ‫بر این کش��ور حکم رانده برای درمان به عربس��تان‬ ‫س��عودی رفته اس��ت‪ .‬منابع داخلی یمن از س��طحی‬ ‫ بودن جراحات رئیس می گویند و برخی اخبار دیگر‬ ‫از وجود ترکشی ‪ ۶‬سانتی متری در قفسه سینه صالح‪.‬‬ ‫دو همسر رئیس جمهور یمن‪ ،‬چند فرزند او به همراه‬ ‫چند مقام ارشد دولتی از کشور خارج شده اند‪.‬‬ ‫از صنعا هم خبر می رسد که جانشین صالح عالقه ای‬ ‫ب��ه کار ندارد‪ .‬البته این خبر نیز مانند بس��یاری اخبار‬ ‫دیگر از سوی منابع مستقل تایید نشده است‪ .‬در این‬ ‫میان تنها یک نکته روش��ن است و ان اینکه در یمن‬ ‫نوعی خالء قدرت به وجود امده اس��ت‪ .‬سرنوشت‬ ‫این کش��ور به فرد ی��ا گروهی بس��تگی دارد که در‬ ‫روزهای اینده موفق به پر کردن این خالء شود‪.‬‬ ‫خطر جنگ داخلی‬ ‫وقتی خبر خروج صالح از کشور منتشر شد‪ ،‬مخالفان‬ ‫برای شادمانی به خیابان ها ریختند‪ .‬انان مطمئن اند که‬ ‫صال��ح دیگر باز نخواهد گش��ت‪ .‬مخالفان می گویند‬ ‫اگر هم صالح چنین قصدی داش��ته باش��د انها اجازه‬ ‫موفقیت به او را نخواهند داد‪ .‬به اعتقاد مخالفان پایان‬ ‫خط صالح فرار رسیده و درمان پزشکی در عربستان‬ ‫س��عودی کناره گیری نیمه ابرومندانه ای است که حال‬ ‫امکان��ش برای صالح فراهم ش��ده اس��ت‪ .‬در چنین‬ ‫ش��رایطی یمن سومین کش��وری خواهد بود که پس‬ ‫از تون��س و مصر‪ ،‬در ماه های اخیر گرده س��ردمدار‬ ‫خود را به خاک می رساند‪ .‬بسیاری از یمنی ها بر این‬ ‫عقیده اند که نبود صالح بهتر از بودن اوست؛ قضاوتی‬ ‫که هنوز می توان به درستی ان شک کرد‪.‬‬ ‫‪40‬‬ ‫اگر صالح برای‬ ‫بازگشت تالش کند‪،‬‬ ‫ممکن است جنگ‬ ‫داخلی میان هواداران‬ ‫او و مبارزان قبیله ای‬ ‫شعله ور شود‪ .‬او حتی‬ ‫اگر در خارج هم بماند‪،‬‬ ‫نمی توان خطر را از سر‬ ‫گذشته دانست‪ .‬هنوز‬ ‫بخش هایی از ارتش‬ ‫به رئیس جمهور خود‬ ‫وفادار مانده اند‬ ‫اگر صالح برای بازگش��ت تالش کند‪ ،‬ممکن اس��ت‬ ‫جنگ داخلی می��ان هواداران او و مب��ارزان قبیله ای‬ ‫ش��عله ور ش��ود‪ .‬او حتی اگ��ر در خارج ه��م بماند‪،‬‬ ‫نمی ت��وان خطر را از س��ر گذش��ته دانس��ت‪ .‬هنوز‬ ‫بخش های��ی از ارتش به رئیس جمه��ور خود وفادار‬ ‫مانده اند‪ .‬اگر کس��ی از این ص��ف قصد قدرت کند‪،‬‬ ‫مش��خص نیس��ت دیگران چه واکنشی از خود نشان‬ ‫دهند‪ .‬مب��ارزان قبیله ای مجمع احم��ر که حمله انها‬ ‫ب��ه خ��روج صالح از کش��ور انجامید ه��م بی میل به‬ ‫قدرت نیس��تند‪ .‬این گروه قائل به دموکراسی نیست‪.‬‬ ‫کوچک ترین بهانه ای کافی است تا اتش بس شکننده‬ ‫مبارزان قبیله ای و طرف دیگر پایان یابد و یمنی ها به‬ ‫جای یک انقالب یک کشور جدید را تجربه کنند‪.‬‬ ‫کشوری بر سر یک چند راهی‬ ‫به اعتقاد بسیاری‪ ،‬بهترین حالت ممکن این است که‬ ‫طرفین اختالف در یمن زیر پرچم نخست وزیر هادی‬ ‫گرد هم بیایند و در مورد راه های تحقق وحدت ملی‪،‬‬ ‫بر س��ر کار امدن دولتی موقت و برگزاری انتخاباتی‬ ‫ازاد با هم توافق کنند‪ .‬برای رس��یدن به چنین هدفی‪،‬‬ ‫بن��ا بر قانون اساس��ی یمن‪ ،‬تنه��ا ‪ ۶۰‬روز زمان باقی‬ ‫مانده اس��ت‪ .‬این ش��اید تنها راه منطقی برای خروج‬ ‫از بن بس��ت سیاسی باش��د که بر خواست اکثریت و‬ ‫ن��ه عالقه ی��ک اقلیت اس��توار اس��ت‪ .‬ان بخش از‬ ‫مخالفان که با فراخوان برای تظاهرات مس��المت امیز‬ ‫(در فوری��ه ‪ )۲۰۱۱‬در براب��ر دولت صف کش��یدند‪،‬‬ ‫اکنون به حاشیه رانده شده اند‪ .‬انتخابات ازاد تنها راه‬ ‫ورود این جریان به متن و رس��میت دادن به نقش ان‬ ‫اس��ت‪ .‬تنها در صورتی که به این گروه بها داده شود‪،‬‬ ‫می توان یمن را در زمره کشورهایی دانست که «بهار‬ ‫عربی» را تجربه کرده اند‪.‬‬ ‫یم��ن همچنان در سرمس��تی خروج صالح اس��ت‪.‬‬ ‫ارتش��یان و دولتم��ردان و س��ران قبای��ل نی��ز ب��ه‬ ‫حرکت ه��ای احتمال��ی اینده می اندیش��ند‪ .‬اما این‬ ‫خالء قدرت خطرساز اس��ت‪ .‬جدایی طلبان جنوب‬ ‫و ش��یعیان مخالف در ش��مال از گروه هایی هستند‬ ‫ک��ه از موقعیت ه��ای اینچنینی ب��رای قدرت گیری‬ ‫اس��تفاده می کنن��د‪ .‬اگر حکومت مرک��زی در چنین‬ ‫ش��رایطی قوام خود را از دست بدهد‪ ،‬به احتمال زیاد‬ ‫ ترمیم ان غیر ممکن خواهد بود‪ .‬عربس��تان سعودی و‬ ‫امریکا مهم ترین نقش افرینان خارجی در یمن هستند‪.‬‬ ‫ریاض این توانایی را دارد که صالح را به کناره گیری‬ ‫تش��ویق کن��د و در عی��ن ح��ال برای ش��کل گیری‬ ‫حکومتی با ثبات در همس��ایگی خود تالش می کند‪.‬‬ ‫البته دموکراتیک بودن یا نبودن حکومت جدید چندان‬ ‫مسال ه سعودی ها نیست‪g .‬‬ ‫گفت وگو با حسین رویوران‬ ‫خطر برای منافع‬ ‫عربستان‬ ‫‪ 2‬هنوزمشخصنیستکه‬ ‫علی عبداهلل صالح به یمن بازخواهد گشت یا‬ ‫خیر‪ ،‬اما همین خروج ناگهانی همراه خانواده اش‬ ‫بسیاری را بر ان داشته است تا گزینه های‬ ‫احتمالی از حوادثی که از این پس یمن شاهد ان‬ ‫خواهد بود را بررسی و در مورد ان گمانه زنی‬ ‫کنند‪.‬حسینرویوران‪،‬کارشناسمسائل‬ ‫خاورمیانه در گفت وگو با مثلث ضمن اشاره به‬ ‫ایننکتهکهاحتمالبازگشتعلی عبداهللصالح‬ ‫وجود دارد می گوید که مردم یمن به یک رشد‬ ‫سیاسیرسیده اندواحتمالاینکهجنگداخلی‬ ‫در یمن صورت بگیرد بسیار اندک است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫عل��ی عبداهلل صال��ح پ��س از انفجار بمب‬ ‫در مس��جد کاخ ریاس��ت جمهوری یم��ن‬ ‫دچار جراحات س��ختی شده و به عربستان‬ ‫سعودی منتقل شده است‪ .‬مردم یمن در پی‬ ‫خروج او به جش��ن و پایکوبی پرداخته اند‪.‬‬ ‫به نظر شما چنین مساله ای تحوالت یمن را‬ ‫چگونه تغییر می دهد؟‬ ‫‪ l‬مس��اله ای که در این زمینه اهمیت دارد این است‬ ‫که طرح هایی که بین مخالفان و دولت مطرح می شد‬ ‫و با حضور طرف های س��وم بسته می شد این بود که‬ ‫عل��ی عبداهلل صالح کش��ور را ترک کند‪ ،‬قدرت را به‬ ‫معاون اولش واگذار کند و معاون اول رئیس جمهور‬ ‫به عنوان یک دولت انتقالی شرایط را برای برگزاری‬ ‫ی��ک انتخابات ازاد مهیا کند‪ ،‬انتخابات برگزار ش��ود‬ ‫و قدرت به منتخبین مردم واگذار ش��ود‪ .‬این طرحی‬ ‫ب��ود که عل��ی عبداهلل صال��ح اج��رای ان را به تاخیر‬ ‫می انداخت‪ .‬اما در حال حاضر این روند بدون اینکه‬ ‫کس��ی دخالت چندانی در ان داش��ته باش��د و بدون‬ ‫برنامه ریزی قبلی اتفاق افتاده است‪ .‬علی عبداهلل صالح‬ ‫زخمی ش��ده و ب��رای انجام چند عمل به عربس��تان‬ ‫سعودی رفته است‪.‬‬ ‫ق��درت به مع��اون اول او واگذار ش��ده و ش��رایط‬ ‫به گونه ای پیش رفته است که گویا زمینه برای اجرایی‬ ‫شدن شرطی که برای حل بحران مطرح می شد فراهم‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫این مساله یکی از مسائلی است که معارضه تفعل به‬ ‫خیر کرده و رفتن علی عبداهلل صالح را به عنوان محور‬ ‫اجرایی این سناریو قرار داده است‪.‬‬ ‫هرچند این مس��اله یک تصور غالب در یمن اس��ت‬ ‫ام��ا قطعی نیس��ت چ��را که ام��کان بازگش��ت علی‬ ‫عبداهلل صالح وجود دارد‪.‬‬ ‫ت��ا زمانی که حض��ور پس��ر عل��ی عبداهلل صالح در‬ ‫راس نیروه��ای گارد ریاس��ت جمهوری و ب��رادر‬ ‫علی عبداهلل صالح در راس سرویس های امنیتی وجود‬ ‫دارد‪ ،‬نمی ت��وان تصور کرد که نظام علی عبداهلل صالح‬ ‫به پایان رس��یده اس��ت‪ ،‬بلکه زمانی که تحوالت در‬ ‫ساختار نیروهای نظامی و امنیتی اتفاق بیفتد‪ ،‬می توان‬ ‫تصور کرد که چنین س��ناریویی زمین��ه اجرایی پیدا‬ ‫ک��رده اس��ت و عل��ی عبداهلل صالح دیگر به کش��ور‬ ‫بازنخواهد گشت‪.‬‬ ‫هنوز مش��خص نش��ده که چه کس��انی به‬ ‫کاخ ریاس��ت جمهوری یمن حمله کرده اند‬ ‫و ب��ا انداخت��ن خمپ��اره س��بب زخمی‬ ‫ ش��دن عل��ی عبداهلل صال��ح ش��ده اند؟‬ ‫ع��ده ای ب��ر ای��ن باورند ک��ه حمله ای‬ ‫ک��ه ب��ه کاخ ریاس��ت جمهوری انجام‬ ‫ش��ده‪ ،‬از ط��رف مخالفان نبوده اس��ت‬ ‫بلک��ه کش��ورهای ش��ورای هم��کاری‬ ‫خلی��ج ف��ارس ک��ه از اجرایی ش��دن‬ ‫طرحش��ان ناامید ش��ده بودن��د از روی‬ ‫قصد چنین حمله ای را برنامه ریزی کرده‬ ‫بودند تا طرحی را که مطرح کرده بودند‬ ‫اجرایی کنند‪ .‬ایا با این نظر موافقید؟‬ ‫‪ l‬در این مورد نمی توان نظر قطعی داد که ایا این‬ ‫نتیجه یک توطئه است یا یک اتفاق‪ .‬تصور من بر‬ ‫این اس��ت که تالش های کشورهای عضو شورای‬ ‫هم��کاری خلیج ف��ارس‪ ،‬به خص��وص عربس��تان‬ ‫س��عودی بر این بوده تا عل��ی عبداهلل صالح به طور‬ ‫قطعی از قدرت حذف نش��ود و در اینده در بدنه‬ ‫قدرت مشارکت داشته باشد‪.‬‬ ‫ب��ه همین دلی��ل طرح ه��ای ش��ورای همکاری‬ ‫خلیج فارس و عربستان سعودی مبتنی بر این بوده‬ ‫تا علی عب��داهلل صالح به عنوان بخش��ی از صحنه‬ ‫‪41‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪42‬‬ ‫سیاس��ی یمن باق��ی بمان��د و در انتخابات بعدی‬ ‫حضور داشته باشد‪.‬‬ ‫این نش��ان می دهد که عربس��تان سعودی حامی ‬ ‫رئیس جمهور یمن است و به دنبال حفظ وی بوده‬ ‫است‪ .‬در حال حاضر هم رفتن علی عبداهلل صالح‬ ‫به عربس��تان س��عودی و اینکه عربستان سعودی‬ ‫هزینه ه��ای سیاس��ی حضور علی عب��داهلل صالح‬ ‫در ای��ن کش��ور را تقبل کرده‪ ،‬نش��ان می دهد این‬ ‫همپیمانی همچنان وجود دارد و عربستان سعودی‬ ‫نسبت به علی عبداهلل صالح نگاه حمایت گرایانه ای‬ ‫دارد‪ .‬ب��ر همین اس��اس نمی توان تص��ور کرد که‬ ‫همین کش��ورها ممکن است علی عبداهلل صالح را‬ ‫زخمی کنند‪.‬‬ ‫چراکه ای��ن خمپاره ای که س��قوط و علی عبداهلل‬ ‫صالح را زخمی کرد‪ ،‬باعث کش��ته ش��دن چندین‬ ‫نفر از محافظان علی عبداهلل صالح هم شد‪ .‬از انجا‬ ‫که نمی توان خمپ��اره ای را به گونه ای برنامه ریزی‬ ‫کرد که فردی را بکش��د و دیگران را زخمی کند‪،‬‬ ‫تصور من بر این اس��ت که ای��ن احتمال ضعیف‬ ‫است‪.‬‬ ‫به نظر می رس��د ک��ه پرتاب این خمپ��اره نتیجه‬ ‫درگیری ای اس��ت ک��ه اتفاق افت��اد‪ .‬دولت به مقر‬ ‫ح��زب قبیله الحاش��د حمله ک��رد‪ ،‬انه��ا متقابال‬ ‫کاخ ریاس��ت جمهوری را ب��ا خمپ��اره زدن��د و‬ ‫رئیس جمه��ور در ای��ن حادث��ه زخمی ش��د‪ .‬این‬ ‫سناریو از لحاظ تحلیل قابل قبول تر است‪.‬‬ ‫پیش تر در یمن ش��اهد جن��گ داخلی‬ ‫بودیم‪ .‬جنگی که شمال و جنوب در ان‬ ‫درگیر بودند و ‪ 8‬س��ال ادامه داشت‪ .‬در‬ ‫حال حاضر هم ش��رایط برای یک جنگ‬ ‫داخلی مساعد است‪ .‬حضور القاعده در‬ ‫جنوب پررنگ اس��ت‪ .‬ایا فکر نمی کنید‬ ‫که با این اتفاق احتمال جنگ داخلی یا‬ ‫تجزیه یمن مطرح شود؟‬ ‫‪ l‬در قیام اخیر در یمن نکته بس��یار مهمی اتفاق‬ ‫افتاده و ان این اس��ت که مردم یک رش��د سیاسی‬ ‫قابل توجهی پیدا کرده اند‪ .‬در یمن ‪ 17‬میلیون نفر‬ ‫جمعی��ت وج��ود دارد‪ .‬بی��ش از ‪ 50‬میلیون قطعه‬ ‫س�لاح وجود دارد‪ .‬یعنی تقریبا ب��ه ازای هر نفر‬ ‫سه قطعه سالح وجود دارد‪ .‬این نشان می دهد که‬ ‫این جامعه کامال مس��لح است‪ .‬رژیم علی عبداهلل‬ ‫صالح در تائز و صنعا و نقاط دیگر مردم را قتل عام‬ ‫کرد‪ ،‬اما مردم از س�لاح استفاده نکردند‪ .‬نه به این‬ ‫دلیل که س�لاح وجود ندارد بلکه به این دلیل که‬ ‫اراده انها بر این است که یک قیام صلح امیز داشته‬ ‫باشند‪.‬‬ ‫اساس��ا در یمن یکی از سنت های مردم این است‬ ‫که در کمربند مردان یک خنجر وجود داشته باشد‬ ‫و مرد بدون سالح نیست اما تا کنون گزارش نشده‬ ‫اس��ت که یک نفر این خنج��ر را از قالف بیرون‬ ‫ی را با این خنجر کش��ته‬ ‫اورده باش��د و یک نظام ‬ ‫باشد‪ .‬این نشان دهنده یک اراده سیاسی و جامعه‬ ‫مدنی است که در یمن شکل گرفته است و سعی‬ ‫ن��دارد در چارچوب جنگ داخل��ی و رویارویی‬ ‫مردم اهدافشان را دنبال کنند‪.‬‬ ‫ام��ا انچه در زنگبار و ابی��ن در جنوب یمن اتفاق‬ ‫افتاد مساله دیگری است‪ .‬دولت برای اینکه غرب‬ ‫را وادار کن��د ت��ا از نظام��ش حمایت کند‪ ،‬ش��هر‬ ‫زنگب��ار را خالی کرد‪ .‬به طور طبیعی القاعده که در‬ ‫ارتفاعات اطراف ابین بودند به سرعت وارد شهر‬ ‫شدند و شهر را در اختیار گرفتند‪.‬‬ ‫این یک ترفند رژیم علی عبداهلل صالح بود تا غرب‬ ‫را بترساند و حمایت انها را جلب کند‪ .‬کشور یمن‬ ‫در یمن ‪ 17‬میلیون‬ ‫نفر جمعیت وجود‬ ‫دارد‪ .‬بیش از ‪50‬‬ ‫میلیون قطعه سالح‬ ‫وجود دارد‪ .‬یعنی‬ ‫تقریبا به ازای هر‬ ‫نفر سه قطعه سالح‬ ‫وجود دارد‪ .‬این نشان‬ ‫می دهد که این جامعه‬ ‫کامال مسلح است‬ ‫به س��مت جنگ داخلی نرفته و نمی رود‪ .‬کسی که‬ ‫س��عی دارد کشور را به س��مت جنگ داخلی ببرد‬ ‫خود علی عبداهلل صالح بود که با حمله به عش��یره‬ ‫الحاش��د و با تخلیه زنگبار سعی داشت به گونه ای‬ ‫نیروه��ای نظامی را وارد معامل��ه کرده و به نوعی‬ ‫جنگ داخلی را در یمن به وجود اورد‪.‬‬ ‫گفته می ش��ود که عربستان مدعی خاک‬ ‫یمن اس��ت‪ .‬ام��کان دارد که عربس��تان‬ ‫سعودی از این شرایط بهره برداری کند؟‬ ‫‪ l‬عربستان مدعی بخش��ی از خاک یمن نیست‪.‬‬ ‫س��ه اس��تان نجران و جیزان و اثیر در شمال مرز‬ ‫فعلی یمن و در کنار هم هس��تند‪ .‬اینها بخش��ی از‬ ‫یم��ن بودن��د و در چارچوب ی��ک موافقتنامه در‬ ‫ده��ه ‪ 30‬میالدی دولت عربس��تان ای��ن مناطق را‬ ‫به گونه ای از یمن اجاره کرده بود‪.‬‬ ‫ای��ن موافقتنام��ه در دهه ‪ 90‬به پایان می رس��ید‪،‬‬ ‫چراکه ‪ 60‬س��اله بود‪ .‬دولت عربس��تان س��عودی‬ ‫در ان زم��ان در مقاب��ل خواس��ت دولت یمن در‬ ‫بازگش��ت این سه استان به یمن قرار گرفت و در‬ ‫نهایت با ز دو بندی که بین رژیم ال س��عود و علی‬ ‫عبداهلل صالح اتفاق افتاد‪ ،‬یمن از چنین مس��اله ای‬ ‫چشم پوشی کرد‪ .‬در حال حاضر این سه استان در‬ ‫اشغال عربستان است‪.‬‬ ‫شرایط اینگونه نیست که عربستان چشم داشتی به‬ ‫س��رزمین های یمن داشته باشد‪ .‬بخشی از یمن در‬ ‫اش��غال عربستان است و طبق موافقتنامه ها باید به‬ ‫یمن باز گردانده ش��ود اما عربستان از بازگرداندن‬ ‫این س��رزمین ها خ��ودداری می کن��د‪ ،‬چراکه این‬ ‫زمین ها زمین های نس��بتا وس��یعی هس��تند و اگر‬ ‫یمن این اس��تان ها را پس بگیرد تا نزدیک طائف‬ ‫اس��تقرار پیدا می کند و این ب��ه معنای یک فاصله‬ ‫ان��دک با مکه و مدینه اس��ت و جمعیت این س��ه‬ ‫استان به سمت یمن تغییر وضعیت خواهند داد و‬ ‫این معادله‪ ،‬قدرت در شبه جزیره عرب را دگرگون‬ ‫خواهد کرد‪ .‬به همین دلیل دولت عربستان حاضر‬ ‫نیس��ت چنی��ن کاری را انجام دهد ی��ا اینکه این‬ ‫استان ها را باز گرداند‪.‬‬ ‫اگر تحوالت در یمن همانطور که ش��ما‬ ‫پیش بینی کردید بود و یک دولت جدید‬ ‫دموکرات س��ر کار بیاید ش��رایط برای‬ ‫عربس��تان بر س��ر این موض��وع چگونه‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫‪ l‬اگر در یمن تحول��ی اتفاق بیفتد و دولت ملی‬ ‫روی کار بیای��د احتمال مطرح کردن این مس��اله‬ ‫ب��ه صورت جدی وج��ود دارد و در ان زمان باید‬ ‫دید که نوع مطالبه دولت یمن و پاس��خ عربستان‬ ‫چگونه خواهد بود‪g .‬‬ ‫گفت وگو با حسن هانی زاده‬ ‫دموکراسی‬ ‫قبیله ای‬ ‫‪3‬حسن هانی زاده‪ ،‬کارشناس مسائل‬ ‫خاورمیانه در گفت وگو با مثلث‬ ‫می گوید به نظر می رسد در حال‬ ‫حاضر مردم یمن از حضور ‪ 35‬ساله‬ ‫نظامیان در این کشور به شدت نفرت‬ ‫دارند و مایل هستند که چهره های‬ ‫ملی‪ -‬اسالمی و مورد قبول مردم که‬ ‫سابقه ای در کشتار مردم ندارند در‬ ‫انتخابات اینده شرکت کنند و یک‬ ‫نظام کامال پارلمانی و دموکراتیک در‬ ‫یمن تشکیل شود و خانواده‬ ‫علی عبداهلل صالح از هرم قدرت‬ ‫یمن خارج شوند‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پایان عمر سیاسی‬ ‫علی عبداهلل صالح‬ ‫فرا رسیده است‪ .‬طبق ماده‬ ‫‪ 116‬قانون اساسی یمن‪،‬‬ ‫معاون رئیس جمهور برای‬ ‫مدت دو ماه در‬ ‫غیابرئیس جمهورکفالت‬ ‫ریاست جمهوری‬ ‫را برعهده می گیرد‬ ‫و سپس انتخابات‬ ‫ریاست جمهوریبرگزار‬ ‫می شود‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫عل��ی عبداهلل صال��ح بع��د از انفجاری که‬ ‫در کاخ ریاس��ت جمهوری اتف��اق افتاد و‬ ‫جراحاتی که برداشت به عربستان سعودی‬ ‫منتقل شده است‪ .‬بسیاری بر این باورند که‬ ‫این اخرین س��فر علی عب��داهلل صالح بوده‬ ‫و او ب��ه یمن ب��از نخواهد گش��ت‪ .‬به نظر‬ ‫می رسد این اغاز بحران یمن باشد‪ .‬به نظر‬ ‫شما احتمال درگیری های طایفه ای در یمن‬ ‫تا چه اندازه اس��ت؟ ایا این احتمال وجود‬ ‫دارد که شمال و جنوب در یمن با یکدیگر‬ ‫درگیر شوند؟‬ ‫‪ l‬اوضاع یمن با سایر کشورهای عربی کامال متفاوت‬ ‫اس��ت‪ .‬بافت قبیله ای یمن و تمرکز بخشی از قدرت‬ ‫سیاس��ی در دس��ت عش��ایر بزرگ یمن و همچنین‬ ‫وجود دوگانگ��ی در یمن ش��مالی و یمن جنوبی و‬ ‫بافت پیچیده نیروهای مسلح شرایط خاصی را برای‬ ‫این کشور به وجود اورده است‪ .‬از سوی دیگر نباید‬ ‫فرام��وش کرد که برخی کش��ورهای عرب منطقه از‬ ‫جمله عربس��تان س��عودی به دلیل همسایگی با یمن‬ ‫تالش می کنند تا وضعیت سابق را به یمن بازگردانند‬ ‫و علی عبداهلل صالح را همچنان در راس قدرت باقی‬ ‫بگذارند‪.‬‬ ‫بنابرای��ن به محض ش��روع قی��ام مردم یم��ن علیه‬ ‫دیکتات��وری عل��ی عبداهلل صالح‪ ،‬ش��ورای همکاری‬ ‫خلیج ف��ارس تحت عن��وان طرح حل مش��کل یمن‬ ‫وارد عم��ل ش��د و با ارائه طرح های انحرافی س��عی‬ ‫ک��رد تا پروس��ه انتقال قدرت از عل��ی عبداهلل صالح‬ ‫به انقالبیون یم��ن را به تاخیر بیندازد‪ .‬به همین دلیل‬ ‫در چند ماه گذش��ته ش��ورای همکاری خلیج فارس‬ ‫پنج بار ط��رح خودش را تغییر داد تا بلکه بتواند هم‬ ‫علی عبداهلل صالح را حف��ظ کند و هم انتقال قدرت‬ ‫به طرز ارام و س��یال صورت بگیرد و این قدرت به‬ ‫افرادی منتقل ش��ود که فاصل��ه زیادی با علی عبداهلل‬ ‫صالح نداشته باشند‪.‬‬ ‫بنابرای��ن در ح��ال حاضر بع��د از جریانی که برای‬ ‫علی عبداهلل صالح پیش امد و زخمی ش��دن و انتقال‬ ‫وی ب��ه عربس��تان س��عودی قدرت بی��ن فرزندان و‬ ‫ب��رادران و فرزن��دان برادران علی عب��داهلل صالح در‬ ‫نیروهای مس��لح و نیروهای امنیتی متمرکز است و از‬ ‫س��وی دیگر قبیله الحاشد که بزرگترین قبیله یمن به‬ ‫شمار می رود بخش��ی از ساختار قدرت را در اختیار‬ ‫دارد و به نوعی اوضاع را پیچیده کرده است‪.‬‬ ‫ایا احتمال بازگش��ت علی عب��داهلل صالح‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬اینکه علی عبداهلل صالح بار دیگر به یمن بازگردد‬ ‫بس��یار دش��وار به نظر می ای��د‪ .‬پایان عمر سیاس��ی‬ ‫علی عبداهلل صالح فرا رس��یده اس��ت‪ .‬طبق ماده ‪116‬‬ ‫قانون اساسی یمن‪ ،‬معاون رئیس جمهور برای مدت دو‬ ‫ماه درغیاب رئیس جمهور کفالت ریاست جمهوری را‬ ‫برعهده می گیرد و سپس انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫برگزار می شود‪.‬‬ ‫به نظر می رسد مردم و جوانان یمن به دنبال پروسه ای‬ ‫هس��تند تا از فضایی که قانون اساسی به وجود اورده‬ ‫اس��تفاده و قدرت را به تدریج ب��ه افراد منتخب مردم‬ ‫واگذار کنند‪.‬‬ ‫در ح��ال حاضر چ��ه گروه ه��ای در یمن‬ ‫مدعی قدرت هستند؟‬ ‫‪ l‬بعد از سپری شدن دو ماه از دورانی که طبق قانون‬ ‫اساس��ی یمن قدرت در دس��ت معاون رئیس جمهور‬ ‫خواهد بود احزاب زیادی وجود خواهند داش��ت که‬ ‫مدعی قدرت هستند‪.‬‬ ‫ح��زب اصالح یمن به رهبری ش��یخ عبداهلل االحمر‬ ‫یکی از این احزاب اس��ت‪ .‬پ��در وی صادق االحمر‬ ‫بنیانگذار حزب بود و س��ال ها ش��یخ عبداهلل االحمر‬ ‫به عنوان رئیس پارلمان اکثریت پارلمان را در اختیار‬ ‫داش��ت‪ .‬اما در فرایند انتقال ق��درت از علی عبداهلل‬ ‫صالح به افراد غیر نظام��ی احزاب جدیدی نیز ظهور‬ ‫پیدا خواهن��د کرد و با ط��رح و برنامه های جدیدی‬ ‫روی کار خواهند امد‪.‬‬ ‫ب��ه نظ��ر می رس��د که در ح��ال حاضر م��ردم یمن‬ ‫‪43‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪44‬‬ ‫از حض��ور ‪ 35‬س��اله نظامی��ان در ای��ن کش��ور به‬ ‫ش��دت نفرت دارند و مایل هس��تند ک��ه چهره های‬ ‫ملی‪ -‬اس�لامی و چهره ه��ای مورد قب��ول مردم که‬ ‫س��ابقه ای در کش��تار مردم ندارند در انتخابات اینده‬ ‫شرکت کنند و یک نظام کامال پارلمانی و دموکراتیک‬ ‫در یمن تشکیل شود و خانواده علی عبداهلل صالح از‬ ‫هرم قدرت یمن خارج شوند‪.‬‬ ‫در بین عش��ایر شمال و جنوب یمن حدود‬ ‫‪ 60‬قبضه اس��لحه وج��ود دارد‪ .‬با توجه به‬ ‫ش��رایط کنون��ی یمن و وجود ای��ن مقدار‬ ‫اس��لحه در میان مردم احتم��ال وقوع یک‬ ‫جنگ داخلی در این کشور وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬با توجه به اینکه در حال حاضر ‪ 60‬میلیون اسلحه‬ ‫سبک و نیمه سنگین در اختیار عشایر شمال و جنوب‬ ‫وجود دارد‪ ،‬هر یمنی دو اسلحه در اختیار دارد‪.‬‬ ‫ام��ا از انجا ک��ه اهالی جنوب یمن از س��ال ‪1990‬‬ ‫یعنی زمانی که وحدت دو یمن تش��کیل شد و یمن‬ ‫ش��مالی و یمن جنوبی در چارچوب وحدت تشکیل‬ ‫دولت دادند اهالی جنوب احس��اس کردند در تقسیم‬ ‫خدم��ات رفاهی م��ورد ظلم قرار گرفته اند و بیش��تر‬ ‫امکانات رفاهی در یمن شمالی متمرکز است‪.‬‬ ‫بنابرای��ن در حال حاضر جنبش��ی به نام جنوب یمن‬ ‫وجود دارد که تالش می کند یمن جنوبی را بار دیگر‬ ‫از یمن ش��مالی جدا کند و ب��ه نوعی یک جمهوری‬ ‫دیگری در کنار جمهوری یمن ش��مالی تاسیس کند‪.‬‬ ‫ای��ن مس��ائل به دلیل ش��رایط پیچیده یم��ن و بافت‬ ‫قبیله ای ان ممکن است اتفاق بیفتد و درحال حاضر‬ ‫رهبران احزاب سیاسی و رهبران عشایر مختلف یمن‬ ‫در عدن‪ ،‬صنع��ا‪ ،‬مکال و زنگبار و ابین گرد هم امده ‬ ‫و بیانیه داده اند که باید یمن را به س��مت یک کشور‬ ‫به روز و دموکراتیک و دارای پارلمان قدرتمند سوق‬ ‫دهن��د و از درگیری های قبیله ای که در س��ال ‪1962‬‬ ‫تا ‪ 1965‬یمن ش��اهد ان بود پرهی��ز کنند‪ .‬چراکه در‬ ‫ان س��ال ها ده ها هزار نفر از مردم یمن در س��ه سال‬ ‫جنگ داخلی کش��ته و زخمی ش��دند و تجربه ای که‬ ‫قبایل یمن دارند‪ ،‬تجربه مناسبی است تا با استفاده از‬ ‫ان بتوانند یک نظام پارلمانی و دموکراتیک را مستقر‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫نق��ش القاعده را در ح��وادث یمن چگونه‬ ‫می بینی��د؟ ایا این احتم��ال وجود دارد که‬ ‫القاعده از این شرایط بهره برداری کند؟‬ ‫‪ l‬القاعده در قس��مت های جنوب��ی به خصوص در‬ ‫زنگبار فعالیت وس��یعی داش��ت‪ .‬علی عبداهلل صالح‬ ‫در س��ال های اخیر به ویژه بعد از حادثه ‪ 11‬سپتامبر‬ ‫س��ال ‪ 2001‬تالش کرد تا از القاع��ده به عنوان برگ‬ ‫برن��ده برای چانه زنی با غرب و امریکا اس��تفاده کند‬ ‫و بنابرای��ن علی عبداهلل صالح‪ ،‬القاع��ده را در منطقه‬ ‫زنگبار و ابین مس��تقر ک��رد و پایگاه هایی در اختیار‬ ‫انها قرار داد‪ .‬این مساله می تواند تهدیدی برای تنگه‬ ‫استراتژیک باب المندب باشد‪.‬‬ ‫زمان��ی ک��ه علی عب��داهلل صالح احس��اس کرد از‬ ‫صحنه سیاس��ی یمن رفتنی است و در حال سقوط‬ ‫اس��ت به عوامل القاعده در زنگبار اجازه داد دست‬ ‫به ش��ورش بزنند و کش��تاری علیه م��ردم ابین و‬ ‫زنگبار راه بیندازند‪.‬‬ ‫عل��ی عبداهلل صالح پیش از رفتن یک گزینه درگیری‬ ‫قبیل��ه ای و یک گزینه تس��لط نیروه��ای القاعده بر‬ ‫باب المندب را در دس��تور کار خود داشت اما موفق‬ ‫نش��د این دو پروسه را اجرایی کند اما به نظر می اید‬ ‫که مردم ابی��ن پس از انتقال ق��درت عوامل القاعده‬ ‫را در اس��تان های جنوبی کشور به خصوص در عدن‬ ‫و ابی��ن مهار و از حضور انه��ا در نزدیکی های تنگه‬ ‫باب المندب منع کنند‪g .‬‬ ‫گفت وگو با اردشیر سنایی‪ ،‬استاد دانشگاه‬ ‫شرایط جدید‬ ‫‪4‬علیعبداهللصالح‪،‬رئیس جمهورییمندرحالیدربیمارستاننظامیعربستان به سر می برد که‬ ‫بنا به گفته منابع خبری تا کنون دو عمل جراحی روی او انجام شده است؛ یک عمل روی سینه اش‬ ‫بوده ک ه ترکش هایی را از ان ناحیه خارج کرده اند و دیگری روی گردنش که روی اعصاب ان‬ ‫ناحیه صورت گرفته است‪ .‬وی در حال حاضر خود را برای عمل سوم روی چهره اش که در‬ ‫حقیقتعملزیباییبرای ترمیمصورتسوخته اشاست‪،‬امادهمی کند‪.‬منابععربستانیمی گویند‬ ‫که وی تا دو هفته اینده به یمن باز خواهد گشت‪ ،‬در حالی که تمامی جریان های سیاسی مخالف‬ ‫صالح عزم خود را جزم کرده اند که اجازه ندهند سومین دیکتاتور ساقط شده عربی به کشورش‬ ‫باز گردد‪ .‬دکتر اردشیر سنایی‪ ،‬استاد دانشگاه در گفت وگو با مثلث می گوید احتمال بازگشت علی‬ ‫عبداهلل صالح به کشور بعید است اما وجود دارد‪.‬‬ ‫شرایط فعلی یمن‬ ‫شرایط بی ثباتی است‬ ‫بنابرایننمی توانانتظار‬ ‫داشت که طبق قانون‬ ‫اساسی فعلی یمن‬ ‫شرایط پیش برود‪ .‬به‬ ‫نظر من در شرایط فعلی‬ ‫هیچ فردی نمی تواند‬ ‫ادعای به دست گرفتن‬ ‫قدرت و تشکیل حکومت‬ ‫در یمن را داشته باشد‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫به نظر می رس��د که خ��روج علی عبداهلل‬ ‫صالح اغاز شرایط جدیدی در یمن است‬ ‫که ممکن اس��ت چندان خوش��ایند نباشد‬ ‫و موجب بروز درگیری های بیش��تری در‬ ‫یمن شود‪ .‬شرایط کنونی از وضعیت یمن‬ ‫راچگون��هارزیاب��یمی کنی��د؟‬ ‫‪ l‬جامعه یمن یک جامعه قومی ‪ -‬قبیله ای اس��ت‬ ‫که تقریبا همه این قبایل مس��لح هس��تند و س��ابقه‬ ‫درگیری ه��ای ش��دیدی هم در س��ه دهه گذش��ته‬ ‫داشته اند‪.‬‬ ‫در این س��ال ها درگیری های گسترده ای بین شمال‬ ‫و جن��وب و قبایل مختلف ب��ا یکدیگر و برخی از‬ ‫این قبایل با حکومت مرکزی وجود داش��ته اس��ت‪.‬‬ ‫گاهی اوقات این درگیری ها به کش��ورهای مجاور‬ ‫مانند عربستان هم کشیده شده است‪.‬‬ ‫ب��ا توجه ب��ه رون��د انقالب ه��ای مردم��ی که در‬ ‫کش��ورهای عربی منطقه شروع شده و دامنه ان به‬ ‫یمن هم رس��یده است‪ ،‬از همان ابتدا قابل پیش بینی‬ ‫بود که ش��اهد وقوع جنگ داخلی در یمن خواهیم‬ ‫ب��ود‪ .‬اگر حکوم��ت یمن پی��ش از ای��ن تدبیری‬ ‫می اندیش��ید و بی��ش از ای��ن لجاج��ت نمی کرد تا‬ ‫کماکان بر س��ر قدرت بماند ش��اید می شد در چند‬ ‫م��اه گذش��ته و پیش از اینکه انق�لاب مردمی یمن‬ ‫به جنگ داخلی یمن تبدیل ش��ود به گونه ای رفتار‬ ‫کرد تا ب��ا حداقل هزینه دوران گ��ذار از حکومت‬ ‫علی عبداهلل صالح به حکومت بعدی در این کشور‬ ‫طیش��ود‪.‬‬ ‫ظاه��را دیکتاتوره��ا عالق��ه ای ب��ه پذی��رش نظر‬ ‫م��ردم ندارن��د و نمی خواهند ب��ه راحتی از قدرت‬ ‫کناره گیری کنند‪.‬‬ ‫این مس��اله در مورد یمن هم تکرار ش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫بنابراین احتم��ال اینکه جنگ داخلی پیش امده در‬ ‫یمن‪ -‬که طی چند هفته اخیر تش��دید شده است‪-‬‬ ‫به یک جنگ داخلی گس��ترده بی��ن قبایل مختلف‬ ‫و ب��ه وی��ژه القاعده در داخل یمن و قس��مت های‬ ‫ش��مالی و جنوبی این کشور که سابقه درگیری های‬ ‫گس��ترده را پیش تر هم داش��تند کشیده شود و این‬ ‫روند تشدید شود‪ ،‬کامال وجود دارد‪.‬‬ ‫ب��ه نظ��ر م��ن با ای��ن رون��د ام��کان حل مس��اله‬ ‫به صورت مس��المت امیز تقریبا غیر ممکن اس��ت و‬ ‫به نظر می رس��د که تنها ب��ا راهکارهای منطقه ای‬ ‫و بین الملل��ی و با مداخله س��ازمان های بین المللی‬ ‫مانند س��ازمان ملل متحد احتمال کاهش هزینه ها و‬ ‫ض��رر و زیان جنگ داخل��ی و ایجاد یک حکومت‬ ‫با ثب��ات در یمن وج��ود خواهد داش��ت‪ .‬من بعید‬ ‫می دان��م جز ای��ن راهی ب��رای کنت��رل این جنگ‬ ‫داخلی وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫نقش عربستان سعودی را چگونه ارزیابی‬ ‫می کنید؟ ایا احتمال اینکه بخواهد به این‬ ‫مس��اله دامن بزند و اختالفات قبیله ای را‬ ‫بیش��تر کند وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬م��ن بعی��د می دانم‪ .‬عربس��تان تا پی��ش از این‬ ‫تح��والت اخی��ر خیل��ی بی میل نبود ت��ا اختالفات‬ ‫داخل��ی در یمن پیش بیاید و تش��دید ش��ود تا از‬ ‫قبل درگیری های داخل��ی در یمن بتواند به ادعای‬ ‫ارضی همیش��گی که نسبت به برخی از مناطق یمن‬ ‫و حتی نس��بت به کل یمن داش��ته اس��ت برسد و‬ ‫ب��ه ارزوی دیرین��ه اتح��اد همه کش��ورهای عرب‬ ‫شبه جزیره عربستان جامه عمل بپوشاند‪.‬‬ ‫اما در شرایط فعلی که شرایط خود عربستان مبهم‬ ‫اس��ت و وضعیت نامشخصی دارد وضعیت فرق‬ ‫می کند‪ .‬ال س��عود نس��بت به تسری انقالب های‬ ‫مردم��ی به کش��ور عربس��تان و اینکه پتانس��یل‬ ‫چنین جنبش��ی هم در عربس��تان وجود داش��ته‬ ‫و در مقاطع��ی خ��ودش را نش��ان داده اس��ت‬ ‫ به ویژه در اس��تان های ش��رقی عربس��تان که‬‫منطقه نفت خیر و شیعه نش��ین این کشور است‪-‬‬ ‫بسیار نگران است‪.‬‬ ‫در ش��رایط فعلی عربستان به ارام شدن بحران‬ ‫و جن��گ داخل��ی در یمن راضی اس��ت چراکه‬ ‫احتم��ال س��رایت بی ثبات��ی و نف��وذ ان از کنار‬ ‫مرزهای یمن به داخل عربس��تان وجود دارد‪.‬‬ ‫بنابرای��ن می ت��وان نتیج��ه گرفت که عربس��تان‬ ‫تم��ام تالش خ��ود را به کار خواه��د گرفت تا‬ ‫هرچه س��ریع تر ش��رایط ب��رای روی کار امدن‬ ‫ی��ک حکوم��ت با ثب��ات در این��ده در یمن که‬ ‫بتوان��د به ای��ن جنگ داخلی و نف��وذ القاعده و‬ ‫گروه های مس��لح دیگر خاتمه دهد‪ ،‬فراهم شود‬ ‫تا امنیت در داخل یمن و در مرزهای این کشور‬ ‫فراهم ش��ود و این بحران را به س��مت و سوی‬ ‫مس��المت امیزیس��وقدهد‪.‬‬ ‫ایا احتمال بازگشت علی عبداهلل صالح‬ ‫وج��ود دارد؟ ای��ا می توان ب��ه چنین‬ ‫گزینه ای هم فکر کرد؟‬ ‫‪ l‬احتم��ال ان وج��ود دارد‪ ،‬اما ای��ن احتمال‬ ‫بس��یار ضعی��ف اس��ت‪ .‬ب��ا توجه ب��ه خروج‬ ‫علی عب��داهلل صال��ح در این ش��رایط و اینکه‬ ‫تعداد زی��ادی از اعضای خانواد ه اش او را در‬ ‫خ��روج از یمن همراه��ی می کردن��د و اینکه‬ ‫جامع��ه بین الملل��ی‪ ،‬امریکا و عربس��تان برای‬ ‫ح��ل و فص��ل بح��ران یم��ن ک��ه به ش��رایط‬ ‫خطرناک��ی ه��م کش��یده ش��ده اس��ت تدابیر‬ ‫منطق��ه ای و بین الملل��ی می اندیش��ند و‬ ‫همین طور ش��رایط داخلی‪ ،‬مانع از بازگش��ت‬ ‫علیعب��داهللصال��حب��هیم��نخواه��دب��ود‪.‬‬ ‫به نظر من خروج او از کش��ور راه بازگش��تی‬ ‫از نظ��ر منطق��ه ای و بین المللی باق��ی نخواهد‬ ‫گذاشت‪.‬‬ ‫در قانون اساسی یمن مطرح شده است‬ ‫که تا دو ماه معاون رئیس جمهور زمام‬ ‫امور را در دس��ت خواهد داشت‪ .‬بعد‬ ‫از ای��ن دو ماه چه گروه هایی می توانند‬ ‫س��ر کار بیایند و به خواسته های مردم‬ ‫پاس��خدهند؟‬ ‫‪ l‬ش��رایط فعلی یمن ش��رایط بی ثباتی اس��ت‬ ‫بنابرای��ن نمی توان انتظار داش��ت که طبق قانون‬ ‫اساسی فعلی یمن شرایط پیش برود‪ .‬به نظر من‬ ‫در ش��رایط فعلی هیچ فردی نمی تواند ادعای به‬ ‫دست گرفتن قدرت و تشکیل حکومت در یمن‬ ‫را داشته باشد‪.‬‬ ‫ش��اید اینطور ایجاب کند تا این روند ادامه پیدا‬ ‫کن��د و درگی��ری و رقابت بی��ن مدعیان قدرت‬ ‫که روس��ا و ش��یوخ قبایل مختلف یمن هس��تند‬ ‫ایجاد خواهد شد تا در اینده هر کدام که بتواند‬ ‫قدرت بیشتری به دس��ت بیاورد و بتواند تسلط‬ ‫بیش��تری بر مناطق یمن داش��ته باشد به قدرت‬ ‫برسد‪.‬‬ ‫ام��ا اگر تجویز بین المللی در مورد یمن ش��کل‬ ‫بگیرد شاید ش��رایط تغییر کند و به گونه دیگری‬ ‫ش��اهد روی کار امدن فرد یا افرادی باش��یم که‬ ‫م��ورد حمایت جامع��ه بین المللی ب��رای ایجاد‬ ‫ثبات باشند‪g .‬‬ ‫‪45‬‬ ‫نگاه دیگر‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪46‬‬ ‫چرا علی عبداهلل صالح از یمن رفت؟‬ ‫سفر بی بازگشت‬ ‫ای��ا انچه روز جمعه س��وم ژوئن به مس��جد کاخ‬ ‫ریاست جمهوری یمن اصابت کرد و باعث کشته‬ ‫ش��دن حداق��ل ‪ 7‬نفر و زخمی ش��دن بیش از ‪10‬‬ ‫نفر ش��د خمپاره بود یا ی��ک بمب کوچک؟ علی‬ ‫عب��داهلل صال��ح‪ ،‬رئیس جمه��ور سرس��خت یمن‬ ‫چقدر مجروح ش��ده اس��ت؟ ایا انتقال او به یک‬ ‫بیمارس��تان در عربستان سعودی به همراه بیش از‬ ‫‪ 10‬نفر از مقامات ارش��د کشورش به معنای پایان‬ ‫‪ 5‬ماه خش��ونت خونین در یمن اس��ت؟ یا جشن‬ ‫و پایکوب��ی مردم یمن هنوز نارس اس��ت؟ ایا او‬ ‫پ��س از دوران نقاهت به یمن باز خواهد گش��ت‬ ‫و لبخند مردم روی لب هایش��ان خش��ک خواهد‬ ‫شد؟ یا اینکه وضعیت رو به بهبود خواهد رفت و‬ ‫معجزه ای یمنی ها را از گرداب خشونتی که در ان‬ ‫گرفتار امده اند‪ ،‬نجات خواهد داد؟‬ ‫انچه این حوادث اس��ف بار را نگران کننده می کند‪،‬‬ ‫هرج و مرجی است که می تواند به سمت یک جنگ‬ ‫داخل��ی برود‪ .‬در پژواک حوادث��ی که این روزها در‬ ‫جهان عرب می گذرد‪ ،‬خیابان های اصلی ش��هرهای‬ ‫مهم یمن زمستان س��خت را با اعتراض هایی کامال‬ ‫صلح امیز برگ��زار کردند و خواس��تار خروج علی‬ ‫عبداهلل صالح از یمن شدند‪ .‬اما قبایل به شدت فقیر‬ ‫اما کامال مس��لح در شمال و جنوب یمن و حضور‬ ‫ملموس القاعده در واقع شورشی نهفته است که هر‬ ‫ک��دام به تنهایی می تواند ویرانگر باش��د‪ .‬یمن طعم‬ ‫جنگ داخلی را به خوبی چشیده است‪ .‬طی هشت سال‬ ‫جنگ داخلی در یمن هزاران نفر جان خود را از دست‬ ‫داده اند‪ .‬ایا تجربه یک جنگ داخلی دیگر تکرار خواهد‬ ‫شد؟ ایا القاعده در جنوب ش��رایط را برای رسیدن به‬ ‫یک ارامش و صلح پر از دست انداز فراهم خواهد کرد؟‬ ‫این ‪ 33‬س��ال حکومت علی عبداهلل صالح با الیه های‬ ‫امنیتی و همکاری قبایل روی پا ایستاده بود و در حال‬ ‫‪ 33‬سال حکومت علی‬ ‫عبداهلل صالح با الیه های‬ ‫امنیتی و همکاری قبایل‬ ‫روی پا ایستاده بود و در‬ ‫حال حاضر این الیه ها‬ ‫شروع به لرزیدن کرده‬ ‫است‪ .‬دشمنان او چند‬ ‫برابر شده اند‪ .‬مخالفانی‬ ‫که در این سال ها نیز با‬ ‫علی عبداهلل صالح مخالفت‬ ‫می کردند به جمع جوانان‬ ‫تظاهرات کنندهپیوسته اند‬ ‫حاضر این الیه ها ش��روع به لرزیدن کرده اس��ت‪.‬‬ ‫دشمنان او چند برابر شده اند‪ .‬مخالفانی که در این‬ ‫سال ها نیز با علی عبداهلل صالح مخالفت می کردند‬ ‫به جمع جوانان تظاهرات کننده پیوسته اند‪ .‬در میان‬ ‫انها بخش عمده ای از ارتش و از همه مهم تر افراد‬ ‫قبیله الحاشد که بزرگترین قبیله یمن است و علی‬ ‫عب��داهلل صالح نی��ز به این قبیله تعل��ق دارد‪ ،‬دیده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫عل��ی عب��داهلل صالح ی��ک بند باز واقع��ی بود که‬ ‫روز به روز با چالش های بس��یاری مواجه بود‪ .‬او‬ ‫سه مرتبه اعالم کرد که قرارداد صلح را که توسط‬ ‫ش��ورای همکاری خلیج فارس تصویب شده بود‬ ‫امضا خواهد کرد‪ .‬سه بار او تا اخرین لحظه بر سر‬ ‫حرف خ��ود ماند و بعد از ان از امضای توافقنامه‬ ‫سر باز زد‪ .‬به خصوص در تاریخ ‪ 27‬می که اخرین‬ ‫باری بود که از امضای این توافقنامه س��ر باز زده‬ ‫بود‪.‬‬ ‫در ای��ن می��ان م��ردان رئیس جمه��ور دس��ت به‬ ‫س��رکوب های گس��ترده زدند و در ه��ر موقعیتی‬ ‫روی تظاهرات کنن��دگان در صنع��ا و تیاز دومین‬ ‫ش��هر بزرگ یمن اتش گش��ودند و باعث کش��ته‬ ‫ش��دن تظاهرات کنندگان بی سالح شدند‪ .‬از اواخر‬ ‫ماه می وفاداران به علی عبداهلل صالح با سالح های‬ ‫س��نگین به روی خانواده االحمر اتش گشودند و‬ ‫منجر به کشته شدن حداقل ‪ 120‬نفر در این حادثه‬ ‫شدند‪.‬‬ ‫دس��تور رئیس جمه��ور ب��رای مقابل��ه ب��ا‬ ‫تظاهرات کنن��دگان و فش��ارهای بین المللی باعث‬ ‫ش��ده بود تا یمن در تاریک��ی مطلق فرو رود‪ .‬در‬ ‫چنین ش��رایطی اقدام به ت��رور علی عبداهلل صالح‬ ‫گزینه بس��یار مناس��بی به نظر می رس��ید؛ انهم در‬ ‫ش��ریطی که علی عبداهلل صالح باید به عربس��تان‬ ‫سعودی منتقل می شد و دعاهای تظاهرات کنندگان‬ ‫مستجاب می شد‪.‬‬ ‫عربس��تان س��عودی هنوز اعالم نکرده که ایا به‬ ‫عل��ی عبداهلل صالح اجازه خواهد داد که به یمن‬ ‫باز گ��ردد یا خیر‪ .‬در حال حاضر گفته می ش��ود‬ ‫که علی عبداهلل صالح دوران نقاهت را پشت سر‬ ‫می گ��ذارد ولی از ناحیه ریه به ش��دت اس��یب‬ ‫دیده اس��ت‪ .‬در نبود او مع��اون او منصور هادی‬ ‫ب��ه عنوان رئیس کش��ور ش��ناخته می ش��ود‪ .‬در‬ ‫جلس��ه ای که با مخالفان دولت انجام ش��ده بود‬ ‫انه��ا اعالم ک��رده بودند ک��ه منصور هادی را به‬ ‫رس��میت خواهند ش��ناخت‪ .‬خانواده االحمر نیز‬ ‫اتش بس موق��ت را پذیرفته ان��د و این درحالی‬ ‫اس��ت ک��ه نیروه��ای وفادار ب��ه عل��ی عبداهلل‬ ‫صالح در ارتش از خیایان های ش��هر های بزرگ‬ ‫عقب نش��ینی کرده اند‪.‬‬ ‫خطر هنوز برطرف نشده اس��ت‪ .‬اقوام نزدیک به‬ ‫علی عبدهلل صالح هن��وز در راس قدرت در یمن‬ ‫هس��تند و مجهز به س�لاح‪ .‬این درحالی است که‬ ‫بس��یاری نیز در صنعا انها را حمایت می کنند‪ .‬این‬ ‫درحالی اس��ت که اگ��ر انها نیز ب��ا انتقال قدرت‬ ‫سیاس��ی در یم��ن موافق باش��ند‪ ،‬قبای��ل دیگر و‬ ‫وضعیت اقتصادی همچنان از مس��ائلی اس��ت که‬ ‫می تواند ب��ر نگرانی ه��ا بیفزاید‪ .‬یمن راه بس��یار‬ ‫درازی را باید بپیماید تا به انچه س��ایر کشورها به‬ ‫ان ارامش می گویند برسد‪.‬‬ ‫اما به نظر می رس��د که این کش��ور هن��وز نیازمند‬ ‫معجزه است‪ .‬در کنار معجزه مردم باید صبر داشته‬ ‫باش��ند تا بتوانند از این وضعیت جان سالم به در‬ ‫برند‪g.‬‬ ‫منبع‪ :‬اکونومیست‬ ‫دغدغه اروپایی‬ ‫اتحادیه اروپا چگونه می تواند از بحران کنونی نجات پیدا کند؟‬ ‫انا پاالسیوزر‪ ،‬وزیر امور خارجه سابق اسپانیا‬ ‫تاکنون ب��ه جز چند مورد اس��تثنایی غرب دو جامعه‬ ‫متمایز از کارشناس��ان سیاس��ت خارج��ی را پرورش‬ ‫داده اس��ت؛ یک��ی جامعه توس��عه و دیگ��ری جامعه‬ ‫دموکراتیک‪.‬‬ ‫در بیش��تر مواقع این دو جامعه ی��ا هیچ برخوردی با‬ ‫یکدیگر نداش��ته اند یا اگر با یکدیگر برخورد کرده اند‬ ‫ای��ن برخ��ورد بس��یار جزئی و ان��دک بوده اس��ت‪.‬‬ ‫کارشناسان توسعه به راحتی با دیکتاتوری و دموکراسی‬ ‫به طور یکس��ان برخورد می کنند‪ .‬انها بر این باروند که‬ ‫رفاه می تواند به طور اختصاصی با تمرکز روی مسائل‬ ‫اقتصادی و موسسات اقتصادی به وجود بیاید و نیازی‬ ‫به مس��ائلی مانند دموکراس��ی و حقوق بش��ر در این‬ ‫فرایند وجود ندارد‪.‬‬ ‫عواقب ناش��ی از این رویک��رد انعکاس خاصی روی‬ ‫جهان عرب امروزی داشته‪ ،‬اما همانطور که بحث های‬ ‫ش��ورای امنیت س��ازمان ملل در م��ورد «بهار عربی»‬ ‫نشان می دهد‪ ،‬این کشورهای بزرگ منطقه نیستند که‬ ‫از این حوادث تاثی��ر می پذیرند‪ .‬برزیل در واکنش به‬ ‫تحوالت منطقه خاورمیانه به س��ختی حتی کلمه ای بر‬ ‫زبان رانده و این درحالی اس��ت که روسیه و چین زیر‬ ‫س��ایه دولت های اس��تبدادی خود تنها با بخش بسیار‬ ‫کوچکی از تحریم های لیبی همراهی کرده اند‪ .‬تمام این‬ ‫موارد فرصت منحصر ب��ه فردی را در اختیار اتحادیه‬ ‫اروپا قرار می دهد تا از انتقال حکومت های دموکراتیک‬ ‫در کشورهای همسایه اش حمایت کند‪ .‬در عین حال‪،‬‬ ‫اتحادیه اروپا باید از پیشرفت دموکراسی در سایر نقاط‬ ‫منطقه نیز حمایت کند‪ ،‬چرا که اتحادیه اروپا ش��ریک‬ ‫مس��لم انها در این روند تغییر اس��ت‪ .‬از زمان اجرایی‬ ‫ش��دن پیمان بارس��لونا در س��ال ‪ ،1995‬سیاست های‬ ‫مدیتران��ه ای اتحادی��ه اروپا م��ورد انتقاد ق��رار گرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬این انتقادها به مواردی مانند عدم ارتباط میان‬ ‫کمک های مالی و اصالحات سیاسی‪ ،‬اولویت ندادن به‬ ‫نگرانی های اتحادیه اروپا در مس��ائلی مانند مهاجرت‪،‬‬ ‫امنیت و همکاری در مبارزه با تروریسم بوده است‪.‬‬ ‫در عی��ن ح��ال‪ ،‬سیاس��ت های اتحادی��ه اروپ��ا طرد‬ ‫اولویت های واضح در بخش جنوبی این اتحادیه بوده‬ ‫اس��ت؛ مانند بازکردن بازار کش��اورزی و منسوجات‬ ‫اروپا‪ .‬نتیجه چنین سیاس��ت هایی دور شدن از اهداف‬ ‫سیاست های مدیترانه ای اروپا بوده است‪.‬‬ ‫اروپا باید تمرکز خود را روی مسائلی مانند مهاجرت‬ ‫و امنیت ق��رار دهد تا بتواند به اه��داف اصلی پیمان‬ ‫بارسلونا برسد‪ .‬اهداف اصلی سیاست های مدیترانه ای‬ ‫اتحادی��ه اروپا ایجاد یک همکاری جامع و اصالحات‬ ‫سیاس��ی برای ایجاد یک فضای مشترک صلح و ثبات‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫دموکراسی‪ ،‬نقش قانون‪ ،‬حقوق بشر‬ ‫ع�لاوه ب��ر ای��ن سیاس��ت های مدیتران��ه ای اتحادیه‬ ‫ی برای گس��ترش دموکراس��ی و‬ ‫اروپا یافتن مکانیزم ‬ ‫حقوق بشر بوده است‪ .‬ارتباط میان امنیت‪ ،‬دموکراسی‬ ‫و توس��عه بش��ری تاکنون با شکس��ت مواجه شده و‬ ‫نیازمند سرمایه گذاری در حکومت ها‪ ،‬توسعه منطقه ای‬ ‫و اموزش و پروش است‪.‬‬ ‫سیاس��ت های مدیترانه ای اتحادیه اروپا در سال ‪2004‬‬ ‫به سمت یک چارچوب جدید در همسایگی اتحادیه‬ ‫اروپا گسترش پیدا کرد و در سال ‪ 2007‬سیاست های‬ ‫همس��ایگی اتحادی��ه اروپ��ا جایگزین سیاس��ت های‬ ‫مدیترانه ای اتحادیه اروپا شد‪.‬‬ ‫چنین مساله ای حقوق بش��ر را در اولویت قرار داد و‬ ‫‪ 17‬کش��ور از جمله ‪ 10‬کش��ور در جنوب اروپا و ‪7‬‬ ‫کشور در شرق اروپا را شامل شد‪.‬‬ ‫هرچند حکومت های مناسب و حقوق بشر همچنان در‬ ‫میان اهداف مورد نظر به چش��م می خورد‪ ،‬اما مقامات‬ ‫کمیسیون اتحادیه اروپا اعالم کرده اند که تمرکز روی‬ ‫این مساله امنیت و کنترل مرزها را باال برده است‪.‬‬ ‫شو پروش یکی دیگر از‬ ‫از س��وی دیگر مس��اله اموز ‬ ‫موضوعات بس��یار کلیدی است که اتحادیه اروپا باید‬ ‫روی ان تمرکز کافی داش��ته باش��د‪ .‬چراکه جمعیت‬ ‫جوان کشورهای عربی جمعیتی در حال رشد در میان‬ ‫این کشورهاست‪.‬‬ ‫با وجود انکه کش��ورهای عربی مدارس و دانشگاه های‬ ‫جدیدی تاس��یس می کنند و به موسس��ات خصوصی‬ ‫بیشتری برای فعالیت اجازه می دهند‪ ،‬کیفیت اموزشی در‬ ‫منطقه بسیار پایین است‪.‬‬ ‫در میان کشورهای عربی که از کمک های اتحادیه اروپا‬ ‫اس��تفاده می کنند تنها مصر است که ‪ 50‬درصد از این‬ ‫کمک ها را صرف مسائل اموزشی کرده است‪ .‬در میان‬ ‫سایر کش��ورها‪ ،‬این هزینه ها بیشتر صرف برنامه های‬ ‫موضوعی‪ ،‬ملی و درون منطقه ای می ش��ود که تاثیرات‬ ‫انها قابل بررسی نیست‪.‬‬ ‫اکنون اروپا در مقابل تصمیم های س��ختی قرار گرفته‬ ‫اس��ت که هم ارزش ها و ه��م نگرانی های اروپا را در‬ ‫جهان عرب تحت تاثیر قرار می دهد‪.‬‬ ‫س��رمایه گذاری های زیر بنای��ی و اصالحات اقتصادی‬ ‫برای اینده توسعه در منطقه مدیترانه از اهمیت بسزایی‬ ‫برخوردار اس��ت‪ ،‬اما گذار از این شرایط بدون تمرکز‬ ‫روی دموکراسی‪ ،‬نقش قانون‪ ،‬حقوق بشر و اموزش و‬ ‫پروش امکان پذیر نیست‪.‬‬ ‫برای رسیدن به هر دوی این اهداف‪ ،‬اتحادیه اروپا باید‬ ‫سرمایه گذاری های خود را با برنامه های کمکی مرتبط‬ ‫کند تا بتواند نتیجه ان را ببیند‪.‬‬ ‫اتحادیه اروپا فرصت بزرگی در کمک به کش��ورهای‬ ‫همسایه جنوبی خود دارد و می تواند با استفاده از این‬ ‫فرصت بهترین بهره برداری را نیز داشته باشد‪g .‬‬ ‫منبع‪Project Syndicate :‬‬ ‫‪47‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪48‬‬ ‫اما و اگر در مورد انتخاب دبیرکل صندوق بین المللی پول‬ ‫انحصارطلبی‬ ‫ژوزف ای ایستیکلس‬ ‫*‬ ‫خیل��ی زودت��ر از انچ��ه پیش بینی می ش��د‪ ،‬صندوق‬ ‫بین المللی پول دبیرکل جدید خود را پیدا خواهد کرد‪.‬‬ ‫بیش از یک دهه بود که من نوع مدیریت این صندوق‬ ‫را در م��ورد نحوه انتخاب رئیس مورد انتقاد قرار داده‬ ‫بودم‪ .‬چراکه همواره دبیر کلی صندوق بین المللی پول‬ ‫را ی��ک اروپایی برعهده داش��ت که یک امریکایی در‬ ‫مقام دوم در راس بانک جهانی او را همراهی می کرد‪.‬‬ ‫اروپایی ها معم��وال کاندیدای خود را خارج از صحنه‬ ‫انتخ��اب می کردن��د‪ ،‬امریکایی ها ه��م همینطور‪ .‬این‬ ‫انتخ��اب با مش��ورت کوتاهی با کش��ورهای در حال‬ ‫توس��عه انجام می گرف��ت و عمدتا نتیج��ه هم برای‬ ‫صن��دوق بین المللی پول خوب ب��ود‪ ،‬هم برای بانک‬ ‫جهانی و هم برای جهان‪.‬‬ ‫بدنام ترین فردی که در این منصب انتخاب شده بود‪،‬‬ ‫پل ولفوویتز بود که یکی از اصلی ترین طراحان جنگ‬ ‫عراق به شمار می رفت و از نومحافظه کاران امریکایی‬ ‫بود‪ .‬قضاوت های او در بانک جهانی تفاوت چندانی با‬ ‫قضاوت ه��ای افرادی که امریکا را وارد یک منجالب‬ ‫بزرگ کردند نداشت‪.‬‬ ‫پ��ل ولفوویت��ز در پی رس��وایی اخالق��ی و افزایش‬ ‫غیر قانون��ی حقوق یکی از کارکن��ان زن این بانک از‬ ‫ش هفته ‬ ‫س��مت خود کناره گیری کرد‪ .‬وی در پی ش�� ‬ ‫ی اخالق ‬ ‫ی‬ ‫ی به س��بب رس��وای ‬ ‫ث و جنجا ل سیاس�� ‬ ‫بح ‬ ‫سرانجا م از مقا م خود استعفا داد‪ .‬این تصمیم پس از ان‬ ‫ی اتخاذ تصمیم ‬ ‫ک برا ‬ ‫ی بان ‬ ‫ت ک ه مقام ها ‬ ‫ت گرف ‬ ‫ص��ور ‬ ‫ل دادند‪.‬‬ ‫ن بانک ‪ ،‬جلسه ای تشکی ‬ ‫س ای ‬ ‫ج رئی ‬ ‫دربار ه اخرا ‬ ‫پیش تر کاخ سفید با پذیرش اشتباهات ولفوویتز تاکید‬ ‫کرده بود که او را مستحق برکناری نمی داند‪.‬‬ ‫در نهایت‪ ،‬به نظر می رس��د که رئیس جدید در فضای‬ ‫بانک مرکزی اروپا باید‬ ‫به این مساله بیندیشد‬ ‫که چگونه به همه کمک‬ ‫کند‪ .‬در این روند جدید‬ ‫مردم باید در اولویت اول‬ ‫قرار بگیرند و در مرحله‬ ‫دوم سهامداران بانک ها‬ ‫را قرار دهند‪ .‬حتی اگر‬ ‫سهامداران بانک ها تمام‬ ‫دارایی های خود را از‬ ‫دست بدهند‬ ‫پ��س از بحران اقتصادی که امریکا مس��بب اصلی ان‬ ‫بود‪ ،‬حض��ور پیدا خواهد ک��رد‪ .‬همانطور که اعضای‬ ‫گ��روه ‪ 20‬به توافق رس��یده اند این بار انتخاب دبیر کل‬ ‫صن��دوق بین المللی پول در فضایی ش��فاف صورت‬ ‫خواه��د پذیرفت‪ .‬از همه اینها گذش��ته وظیفه اصلی‬ ‫صندوق بین الملل��ی پول مبارزه با بحران هاس��ت که‬ ‫اصلی ترین این بحران ها در کشورهای در حال توسعه‬ ‫ب��ه وجود می اید‪ .‬این بحران ه��ا نیازمند یک مدیریت‬ ‫بسیار قدرتمند و بادقت است‪ .‬در سال ‪ ،1997‬مدیریت‬ ‫غلط بحران اس��یای شرقی توسط صندوق بین المللی‬ ‫پ��ول و پیوس��تن امریکا ب��ه بحران اقتصادی ش��وک‬ ‫اقتصادی را به جهان وارد کرد که همچنان با ان درگیر‬ ‫هس��تند‪ .‬در ش��رایط کنونی جهان تاب تحمل تکرار‬ ‫چنین بحرانی را ندارد‪.‬‬ ‫امروز بحران قریب الوقوع در اروپا که در حال حاضر‬ ‫دامن ایرلند‪ ،‬یونان و پرتغال را گرفته است نیازمند یک‬ ‫مدیریت اساسی اس��ت‪ .‬در حال حاضر بانک مرکزی‬ ‫اتحادیه اروپا در تالش اس��ت تا بتواند ش��رایط را به‬ ‫حالت تعادل دراورد و با اعطای وام به این کش��ورها‬ ‫انها را از گرفتاری نجات دهد‪ .‬ش��رایط اقتصادی این‬ ‫کش��ورها قطعا نیازمند یک بازس��ازی است‪ ،‬اما تغییر‬ ‫ساختار در چنین ش��رایطی می تواند وضعیت را بدتر‬ ‫کن��د از همین رو بانک مرکزی اروپا نس��بت به تغییر‬ ‫ساختار به شدت هشدار داده است‪.‬‬ ‫در حال حاضر بانک مرکزی اروپا باید به این مس��اله‬ ‫بیندیش��د که چگونه به همه کمک کند‪ .‬در این روند‬ ‫جدید م��ردم باید در اولویت اول ق��رار بگیرند و در‬ ‫مرحله دوم س��هامداران بانک ها را ق��رار دهند‪ .‬حتی‬ ‫اگر س��هامداران بانک ها تمام دارایی ه��ای خود را از‬ ‫دست بدهند با یک بازسازی درست می توان بانک ها‪،‬‬ ‫مالیات دهندگان و کارگران را نجات داد‪.‬‬ ‫ای��ن مرحل��ه ای اس��ت که دبی��ر کل بع��دی صندوق‬ ‫بین الملل��ی پ��ول وارد صحنه خواهد ش��د‪ .‬با وجود‬ ‫شکست استراتژی‪ ،‬صندوق بین المللی پول در اسیای‬ ‫شرقی‪ ،‬امریکای التین و س��ایر نقاط جهان‪ ،‬اما هنوز‬ ‫پیروان خود را حتی در میان بازارهای نوظهور دارد‪.‬‬ ‫انتخاب رئیس صندوق بین المللی پول با انچه بسیاری‬ ‫انتظار داشتند متفاوت خواهد بود‪ .‬برخی از کاندیداهای‬ ‫مجرب (چه در میان کش��ورهای توس��عه یافته و چه‬ ‫در میان کش��ورهای در حال توس��عه) حتی توانستند‬ ‫حمایت دولت های خود را به دست اورند‪.‬‬ ‫از هم��ه بیش��تر من تمای��ل دارم تا ف��ردی را از میان‬ ‫بازارهای در حال ظهور ببینیم‪ ،‬اولویت اول این است‬ ‫که فردی انتخاب ش��ود که دارای مهارت های الزم و‬ ‫متعهد باش��د و بتواند مسیر اصالحات را در صندوق‬ ‫بین المللی پول ادامه دهد‪.‬‬ ‫انچه در حال حاضر شاهد ان هستیم انتخاب دبیر کل‬ ‫صندوق بین المللی پول در یک فضای ازاد اس��ت که‬ ‫این نشاندهنده انتخاب یک مسیر درست است‪.‬‬ ‫یکی از کاندیداهای مورد نظر برای این پست کریستین‬ ‫الگارد فرانس��وی است که در حال حاضر پست وزیر‬ ‫اقتصاد فرانسه را برعهده دارد و نشان داده است که در‬ ‫شرایط بحرانی می تواند وظیفه خود را به خوبی انجام‬ ‫دهند‪ .‬او در هدایت فرانس��ه در دوران بحرانی فردی‬ ‫بسیار موثر بوده است‪.‬‬ ‫او توانس��ته توجه همه کسانی را که با او کار کرده اند‬ ‫به خود جلب کند‪ .‬البته سیاست همواره با کاندیداهای‬ ‫خوب‪ ،‬خوب برخورد نمی کند‪ .‬اما در مورد این مساله‬ ‫جهان باید به این نکته توجه داش��ته باشد که در میان‬ ‫هم��ه کاندیداها چنی��ن فردی وج��ود دارد‪ .‬در چنین‬ ‫ش��رایطی چندان مهم نیس��ت که او کجای دنیا به دنیا‬ ‫امده است‪g .‬‬ ‫* برنده جایزه نوبل اقتصاد و استاد دانشگاه کلمبیا‬ ‫منبع‪ :‬تودیز زمان‬ ‫دو روش متفاوت در برخورد با اسالم اباد‬ ‫چینی شدن پاکستان‬ ‫*‬ ‫شهید جاوید بورکی‬ ‫بین الملل‬ ‫*وزیر سابق اقتصاد پاکستان‬ ‫منبع‪ :‬الجزیره‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫یکی از حوادث بزرگ کش��تن اس��امه بن الدن در‬ ‫منطقه ابوت اباد است؛ منطقه ای نظامی در نزدیکی‬ ‫اس�لام اباد‪ ،‬پایتخت پاکستان‪ .‬حوادث بزرگ گاهی‬ ‫عواقب غیر قابل پیش بینی دارند‪.‬‬ ‫این واقعیت که اس��امه بن الدن‪ ،‬م��ردی که همه به‬ ‫دنب��ال او بودند بیش از ‪ 6‬س��ال در ویالیی بزرگ‬ ‫ی نظامی‪ ،‬جایی که کشور‬ ‫در همسایگی یک اکادم ‬ ‫س��ربازان خ��ود را انج��ا تربیت می کن��د زندگی‬ ‫می ک��رده‪ ،‬واکنش های��ی را ب��ه همراه داش��ت که‬ ‫پاکستان باید انتظار انها را می کشید‪ ،‬اما چنین نکرده‬ ‫بود‪ .‬نظامیان و غیر نظامیان پاکس��تانی با حوادثی که‬ ‫به کشته شدن اسامه بن الدن منجر شد شوکه شدند‬ ‫و البته برخی از انها به دردس��ر افتادند‪ .‬بسیاری از‬ ‫پاکستانی ها از کشته ش��دن اسامه بن الدن با عنوان‬ ‫«شهادت» یاد کردند و خواسته عمومی در پاکستان‬ ‫برای تجدید نظر در روابط این کش��ور با جهان در‬ ‫حال افزایش است‪ .‬تا زمانی که غرب در مقابل این‬ ‫مس��ائل به سرعت واکنش نشان ندهد‪ ،‬کشته شدن‬ ‫اس��امه بن الدن مسیر روابط پاکستان با امریکا را به‬ ‫سمت چین تغییر خواهد داد‪.‬‬ ‫من به ش��خصه این تجربه را دارم که چین چطور‬ ‫وقتی که بادهای بی اعتمادی بین دوس��تان ش��روع‬ ‫ب��ه وزی��دن می کند نقش خ��ود را در صحنه بازی‬ ‫می کن��د‪ .‬در س��ال ‪ ،1996‬زمانی که پاکس��تان در‬ ‫اس��تانه ورشکس��تگی بود به پکن سفر کرده بودم‪.‬‬ ‫در ان زمان من وزیر اقتصاد پاکس��تان بودم و برای‬ ‫تقاض��ای کمک ه��ای مالی عازم چین ش��ده بودم‪.‬‬ ‫سال ها فعالیت من در خارج از مرزهای کشورم به‬ ‫عنوان نماینده بانک جهانی در چین سبب شده بود‬ ‫تا روابط خوبی با برخی از مقامات این کشور از جمله‬ ‫زو رونگیجی‪ ،‬نخست وزیر وقت داشته باشم‪.‬‬ ‫در جلس��ه ای در پکن نخست وزیر وقت پس از انکه‬ ‫اعالم کرد اجازه نخواهد داد که پاکس��تان به اس��تانه‬ ‫ورشکس��تگی کشیده شود دس��تور داد تا ‪ 500‬میلیون‬ ‫دالر از طریق بانک فدرال نیویورک به حساب پاکستان‬ ‫واریز ش��ود‪ .‬این مبلغ به پاکس��تان اجازه داد تا بتواند‬ ‫بخشی از بدهی های خود را پرداخت کند‪.‬‬ ‫به نظر می رسد که چین امروز هم می تواند به پاکستان‬ ‫کمک کن��د و این درحالی اس��ت که کنگ��ره امریکا‬ ‫در صدد کاهش بودجه کمک به پاکستان است‪ .‬گیالنی‬ ‫اخیرا سفری کوتاه به پکن داشته و هنگام بازگشت با‬ ‫این پیشنهاد امد که چینی ها وعده ارسال ‪ 50‬هواپیمای‬ ‫جنگنده را داده اند‪ .‬این درحالی است که بخش عمده‬ ‫این وعده عملی شده است‪ .‬با توجه به سابقه چین در‬ ‫کمک به پاکس��تان این وعده ها به سرعت مورد توجه‬ ‫قرار می گیرند‪.‬‬ ‫در ضمن پاکس��تان همچنان هزینه های کش��ته شدن‬ ‫بن الدن را می پردازد‪ .‬یکی از این هزینه ها کش��ته شدن‬ ‫‪ 80‬نفر در یکی از ش��هرهای نزدیک اسالم اباد درست‬ ‫یک روز پس از کشته شدن بن الدن بود‪ .‬این عملیات با‬ ‫حمله به یک مقر نظامی که تجهیزات بسیار گران قیمتی‬ ‫در ان ب��ود ادامه پیدا کرد‪ .‬تروریس��ت ها دو روز بعد‬ ‫دوباره ده ها نفر را در ش��هری در نزدیکی ابوت اباد به‬ ‫قتل رساندند‪ .‬خس��ارت جانی به همراه خسارت های‬ ‫مالی در حال افزایش است‪.‬‬ ‫ی س��ال جاری دولت گزارشی ارائه داد‬ ‫در تاریخ ‪ 23‬م ‬ ‫مبنی بر اینکه هزینه های مبارزه ب ا ترور برای پاکس��تان‬ ‫رقمی بالغ بر ‪ 60‬میلیارد دالر بوده اس��ت‪ .‬این رقم در‬ ‫مقایسه با ‪ 20‬میلیارد دالری که امریکا به عنوان کمک‬ ‫به پاکستان می پردازد بسیار باالست‪.‬‬ ‫زمانی که گیالنی در پکن به س��ر می برد‪ ،‬حافظ شیخ‪،‬‬ ‫وزیر اقتصاد پاکس��تان از س��فر واشنگتن با دستان‬ ‫خالی بازگشت‪ .‬او به امریکا رفته بود تا از صندوق‬ ‫بین المللی پول بخواهد که چهار میلیارد دالر از ‪11‬‬ ‫میلیارد دالری را که پاکس��تان وع��ده داده بود تا با‬ ‫استفاده از ان به توسعه کشور کمک کند‪ ،‬ببخشند‪،‬‬ ‫اما صن��دوق بین المللی پول چنین درخواس��تی را‬ ‫نپذیرفت‪.‬‬ ‫صندوق بین المللی پول در این مورد که پاکس��تان‬ ‫باید در مس��ائل اقتصادی روی پاهای خود بایستد‬ ‫حق دارد اما در اوایل ماه ژوئن‪ ،‬ش��یخ بودجه سال‬ ‫‪ 2011 -2012‬خ��ود را ارائه خواهد داد‪ .‬بودجه ای‬ ‫که او تمام تالش��ش را می کند تا از بار مردم عادی‬ ‫در ان بکاهد‪ .‬قانع ک��ردن صندوق بین المللی پول‬ ‫مس��یر اقتصادی پاکس��تان را تغییر نخواهد داد‪ ،‬اما‬ ‫تاثیر بسیار زیادی در دیدگاه پاکستان و پاکستانی ها‬ ‫نسبت به جهان دارد‪.‬‬ ‫تنها پشتوانه ای که از طرف غرب به سمت پاکستان‬ ‫روانه ش��ده‪ ،‬از طرف ب��اراک اوباما‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫امریکا و دیوید کامرون‪ ،‬نخس��ت وزیر بریتانیا بود‪.‬‬ ‫انه��ا در دیدار اخیر خود در لندن در یک کنفرانس‬ ‫خبری اع�لام کردند ک��ه همچنان از پاکس��تان و‬ ‫مردم این کش��ور حمایت خواهند کرد‪ .‬از نظر انها‬ ‫پاکستان عمیقا به انها در مبارزه ب ا تروریسم کمک‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫پاکس��تان همچنان کمک های امری��کا و بریتانیا را‬ ‫دریافت خواهد کرد اما امریکا و بریتانیا با سرعت‬ ‫وارد عمل نش��ده اند و هستند صداهای قدرتمندی‬ ‫در کشورهایش��ان که می خواهند پاکس��تان را تنبیه‬ ‫کنند‪ .‬این درحالی اس��ت که چین با دستانی باز در‬ ‫انتظار پاکستان است‪g .‬‬ ‫‪49‬‬ ‫ورزش‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪50‬‬ ‫لبخندبالتر‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫اروپا علیه اسیا‬ ‫‪1‬‬ ‫بازی الوده‬ ‫باالخره انتخابات اول ماه ژوئن برگزار ش��د؛ انتخاباتی که مرد سوئیس��ی موفق ش��د‬ ‫دوباره بر مس��ند ریاس��ت فیفا تکیه بزند‪ .‬او در حالی دوباره رئیس فیفا شد که بن همام از‬ ‫نام��زدی در ای��ن انتخابات انصراف داده بود‪ .‬حاال بالتر ب��ا خیال راحت به رقیبش که از‬ ‫س��وی کمیته اخالقی فیفا با محرومیت روبه رو ش��ده‪ ،‬لبخند پیروزمندانه می زند؛ چه وی‬ ‫برای چهار سال دیگر رئیس فیفاست‪.‬‬ ‫بن همام قاعده بازی را به هم زد‬ ‫س��ال گذش��ته وقتی قطر برای انتخاب میزبان جام جهانی ‪ 2022‬انتخاب ش��د‪ ،‬این بالتر‬ ‫بود که برای بن همام ش��رط گذاشت‪ .‬گفته می شود بالتر با بن همام شرط کرده بود که در‬ ‫صورت انتخاب قطر به عنوان میزبان جام جهانی ‪ 2022‬رئیس کنفدراسیون فوتبال اسیا از‬ ‫نامزدی در انتخابات ریاست فیفا کناره گیری کند‪ .‬گویا بن همام این شرط را می پذیرد‪ .‬این‬ ‫‪51‬‬ ‫قرارداد دو نفره در حالی میان بالتر و بن همام ش��کل‬ ‫می گیرد که بن همام از س��ال گذشته اعالم کرده بود‬ ‫می خواهد در انتخابات فیفا شرکت کند‪ .‬او همچنین‬ ‫با این ش��عار که فیفا به روح ت��ازه ای نیاز دارد تاکید‬ ‫کرده بود‪« :‬ما اس��یایی ها ه��م می توانیم فوتبال جهان‬ ‫را ب��ه خوبی مدیریت کنیم‪ .‬به نظرم بالتر باید برود‪».‬‬ ‫یک سال از قرارداد شفاهی بالتر و بن همام گذشت‪.‬‬ ‫این در حالی بود که قطر میزبانی جام جهانی را از ان‬ ‫خود کرد‪.‬اما بن همام درس��ت در فاصله یک ماهه تا‬ ‫روز رای گیری انتخابات فیفا نه تنها از نامزدی در این‬ ‫انتخابات کناره گیری نکرد‪ ،‬بلکه از طریق جک وارنر‬ ‫سعی کرده بود ارای فدراسیون های امریکای شمالی‬ ‫را بخرد‪.‬ای��ن ب��رای فوتبال اس��یا خب��ر خوبی نبود‪.‬‬ ‫به خصوص وقتی بن همام در این باره محکوم شد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪52‬‬ ‫کناره گیری بن همام‬ ‫دو هفت��ه پی��ش خب��ر کناره گی��ری محمدبن همام از‬ ‫نامزدی ریاس��ت فیفا با پرونده رسوایی فساد مالی که‬ ‫سروصدای زیادی در محافل رسانه ای ایجاد کرده بود‪،‬‬ ‫جنجال تازه ای بخش��ید‪ .‬رئیس کنفدراس��یون فوتبال‬ ‫اسیا در وبالگ ش��خصی اش از تصمیم خود مبنی بر‬ ‫پس گرفتن نامزدی اش در انتخابات فیفا خبرداده بود‪.‬‬ ‫بن هم��ام به دلیل خرید رای در کش��ورهای امریکای‬ ‫شمالی و از طریق جک وارنر‪ ،‬رئیس قدرتمند این قاره‬ ‫در ردیف متهمان قرارگرفته بود‪ .‬چاک بلیزر امریکایی‬ ‫ای��ن اتهام را متوج��ه بن همام کرده ب��ود‪ .‬بن همام در‬ ‫اقدامی تالفی جویانه‪ ،‬بالت��ر رئیس فیفا را به اینکه او‬ ‫در جریان این رش��وه گیری های معمول بوده و دراین‬ ‫رابطه س��کوت کرده‪ ،‬متهم کرده ب��ود؛ اگرچه رئیس‬ ‫فیف��ا این اته��ام را تکذیب کرد‪ .‬وارن��ر و بن همام در‬ ‫استانه محاکمه از سوی کمیته اخالقی فیفا به رازهایی‬ ‫اگاه بودند که امکان داش��ت بالتر را با گرفتاری های‬ ‫تازه ای روبه رو کن��د‪ .‬اگر کمیته اخالقی فیفا‪ ،‬بن همام‬ ‫را تبرئه می کرد‪ ،‬کار بالتر برای انتخاب شدن به عنوان‬ ‫رئیس فیفا س��خت تر می ش��د‪ .‬اعضای کنفدراس��یون‬ ‫امری��کای جنوب��ی برای بحث در مورد این ش��رایط‬ ‫تشکیل جلس��ه دادند‪ .‬به خصوص که تکسیرا‪ ،‬رئیس‬ ‫این کنفدراس��یون همیشه عالقه زیادی به ریاست فیفا‬ ‫داش��ته اس��ت‪ .‬با همه این حرف ها بن همام در بیانیه‬ ‫خود به منظور کناره گیری از ریاس��ت فیفا گفت‪« :‬من‬ ‫به ای��ن دلیل از نامزدی خ��ود کناره گیری کردم که از‬ ‫مدت ه��ا پیش و حتی االن خواهان تغییرات اساس��ی‬ ‫در فیفا بودم‪ .‬من اهدافم را خیلی روشن برای ارتقای‬ ‫دموکراسی در داخل این ارگان و برای افزایش شفافیت‬ ‫و به منظور وارد کردن کش��ورهای بیشتر و مدیران در‬ ‫مراحل تصمیم گیری‪ ،‬مش��خص کرده ام‪ .‬می خواس��تم‬ ‫بحث گس��ترده ای در مورد تغییرات راه بیندازم‪ .‬برای‬ ‫مصلحت فوتبال می خواس��تم این��ده ای متفاوت برای‬ ‫ای��ن ارگان رقم بزنم و می خواس��تم که فیفا خود را با‬ ‫تغییرات مداوم دنیایی که در ان زندگی می کنیم‪ ،‬وفق‬ ‫دهد‪ .‬اما اتفاق ه��ای اخیر مرا از نظر فردی و حرفه ای‬ ‫دلسرد کرده اند‪ .‬دیدن اینکه تالش های من برای تحقق‬ ‫چیزهایی که به انها باورداش��تم باعث ش��ده اند چنین‬ ‫بهای س��نگینی بابت انها بپردازم‪ ،‬مرا ناراحت می کند‪.‬‬ ‫شهرت و اعتبار فیفا از بین رفته است‪ .‬این ان چیزی که‬ ‫درذهن داشتم نبوده و این شرایط قابل قبول نیست‪».‬‬ ‫بن هم��ام در انتهای بیانیه خویش ابراز امیدواری کرد‬ ‫ک��ه اقدام ه��ای او به نتایج مثبتی منجر ش��وند؛ «فکر‬ ‫می کنم که نامزدی من بحث های زیادی داخل فیفا به‬ ‫راه انداخ��ت و تغییراتی در برنامه های کلی ان ایجاد‬ ‫کرد‪ .‬امیدوارم که پس گرفتن این نامزدی به ماجرای‬ ‫پرونده کمیته اخالقی ربط داده نشود‪ .‬من برای دفاع‬ ‫از شهرتم در برابر اتهام های بی پایه و اساس در برابر‬ ‫ای��ن کمیته حاضر خواهم ش��د و ب��ه نزدیکانم قول‬ ‫باالخره انتخابات اول ماه‬ ‫ژوئن برگزار شد؛ انتخاباتی‬ ‫که مرد سوئیسی موفق شد‬ ‫دوباره بر مسند ریاست فیفا‬ ‫تکیه بزند‪ .‬او در حالی دوباره‬ ‫رئیس فیفا شد که بن همام‬ ‫از نامزدی در این انتخابات‬ ‫انصراف داده بود‪ .‬حاال بالتر‬ ‫با خیال راحت به رقیبش که‬ ‫از سوی کمیته اخالقی فیفا‬ ‫با محرومیت روبه رو شده‪،‬‬ ‫لبخند پیروزمندانه می زند؛‬ ‫چه وی برای چهار سال دیگر‬ ‫رئیس فیفاست‬ ‫می دهم که با س��ربلندی به مبارزه برای فوتبال ادامه‬ ‫می دهم‪».‬‬ ‫اعتراض بن همام به رای کمیته اخالقی فیفا‬ ‫ب��رای بن هم��ام که رویای ریاس��ت فیفا را در س��ر‬ ‫می پروران��د خبر خوبی نبود وقتی کمیته اخالقی فیفا‬ ‫به این نتیجه رسید که هیچ سندی علیه سپ بالتر در‬ ‫ارتباط با رش��وه گیری وجود ندارد و او را تبرئه کرد‪.‬‬ ‫اما این پایان ماجرا نبود‪ .‬جک وارنر و محمد بن همام‬ ‫به طور موقت از س��مت خود معلق ش��دند‪ .‬وارنر و‬ ‫بن هم��ام از همه فعالیت های مرتب��ط با فوتبال معلق‬ ‫ش��دند تا تحقیقات درباره اتهام پرداخت رش��وه به‬ ‫اعضای اتحادیه فوتبال منطقه کارائیب به نتیجه برسد‪.‬‬ ‫کمیته اخالق فیفا در عین حال اتهام علیه س��پ بالتر‬ ‫مبنی بر اینکه از جریان پرداخت رشوه اگاهی داشته‬ ‫را رد کرد‪ .‬گفته می شود بن همام و وارنر به هر یک از‬ ‫اعضای اتحادیه فوتبال منطقه کارائیب ‪ 40‬هزار دالر‬ ‫رشوه داده اند‪ .‬پتروس داماسب‪ ،‬عضو نامیبیایی کمیته‬ ‫اخالق فیفا گفت‪« :‬ش��واهد علیه این دو نفر به حدی‬ ‫رسیده اس��ت که باید از تمامی س��مت های فوتبالی‬ ‫خود به طور موقت معلق ش��وند تا تحقیقات به نتیجه‬ ‫برس��د‪ ».‬وی در یک نشست خبری در زوریخ افزود‪:‬‬ ‫«بن هم��ام از تمامی س��مت های مرتبط ب��ا فوتبال تا‬ ‫زمانی که کمیته اخالق فیفا درباره این مس��اله به یک‬ ‫نتیجه مشخص برسد به حالت تعلیق درامد و همین‬ ‫تصمیم درباره جک وارنر هم اتخاذ شد‪ ».‬دبی مینگل‬ ‫و جیس��ون سیلوستر‪ ،‬دو عضو اتحادیه فوتبال منطقه‬ ‫کارائیب از جمله افرادی هس��تند که گفته می ش��ود‬ ‫رش��وه گرفته اند‪ .‬کمیته اخالق فیف��ا این دو را نیز تا‬ ‫زمان تکمیل تحقیقات از سمت خود معلق کرد‪.‬‬ ‫اما بن همام‪ ،‬بالتر را متهم کرد که از جریان پرداخت‬ ‫رشوه اگاهی داش��ته ولی در این باره گزارش نکرده‬ ‫است‪ ،‬اما بالتر به کمیته اخالق فیفا گفت که به وارنر‬ ‫هش��دار داده بود پرداخت چنی��ن پولی به مصلحت‬ ‫نیس��ت‪ .‬داماس��ب در این باره هم واکنش نشان داد‬ ‫و گف��ت‪« :‬کمیته اخالق فیفا به این نتیجه رس��ید که‬ ‫گزارش نکردن این مس��اله کاری خالف محس��وب‬ ‫نمی ش��ود‪ ،‬چون ان زمان هنوز کاری صورت نگرفته‬ ‫بود که الزم باشد گزارش ان ارائه شود‪».‬‬ ‫بالت��ر نی��ز در بیانیه ای گفت‪« :‬کمیت��ه اخالق فیفا به‬ ‫این نتیجه رس��یده اس��ت و دوس��ت ندارم جزئیات‬ ‫ ان را بازگ��و کنم‪ .‬با این ح��ال از اینکه چنین اتفاقی‬ ‫ظ��رف هفته ها و روزه��ای اخیر رخ داده متاس��فم‪.‬‬ ‫وجهه فیفا در این جریان مخدوش ش��د و بس��یاری‬ ‫از ه��واداران فوتبال از فیفا ناامید ش��دند‪ ».‬همه این‬ ‫اتفاقات سرنوش��ت انتخابات فیفا را روش��ن کرد تا‬ ‫ژروم والکه‪،‬مدی��ر اجرای��ی فیفا ه��م بگوید انتخاب‬ ‫رئیس اتی فیفا طبق برنامه از پیش اعالم شده‪ ،‬انجام‬ ‫می شود‪ .‬کمیته اخالقی فیفا بالتر را از اتهام های مطرح‬ ‫ش��ده در رابطه با س��کوت در مورد رشوه گیری های‬ ‫قبل��ی تبرئه کرد تا بالتر سوئیس��ی ب��رای یک دوره‬ ‫ریاست چهار س��اله دیگر در فیفا خود را اماده کند‪.‬‬ ‫ام��ا بن همام در مورد تعلیق خود در بیانیه ای نس��بت‬ ‫به رای کمیته اخالقی فیفا واکنش نش��ان داد‪ .‬رئیس‬ ‫کنفدراسیون فوتبال اس��یا شکایت رسمی خود را از‬ ‫تصمیم فدراس��یون بین المللی فوتب��ال( فیفا) مبنی بر‬ ‫تعلیق وی از ریاس��ت این کنفدراس��یون تسلیم کرد‪.‬‬ ‫محمد بن همام که به اتهام فس��اد مالی و ارتش��اء از‬ ‫س��مت ریاس��ت ای اف سی معلق ش��ده بود‪ ،‬گفت‬ ‫هیچ فرصتی به وی داده نش��ده تا درباره این تصمیم‬ ‫درخواست تجدیدنظر کند و هرگز علل تعلیق وی از‬ ‫ریاس��ت ای اف سی اعالم نشده است‪ .‬دفتر بن همام‬ ‫در بیانی��ه ای اعالم ک��رد با وجود درخواس��ت کتبی‬ ‫بن هم��ام‪ ،‬تصمیم فیفا مبنی بر تعلیق وی از ریاس��ت‬ ‫ای اف س��ی به موقع اعالم نش��ده و وی فرصت پیدا‬ ‫نکرده اس��ت که ش��کایت کند‪ .‬بن هم��ام همچنین با‬ ‫ارس��ال نامه ای به فیفا‪ ،‬به مواردی اشاره کرد تا ثابت‬ ‫کند با وی عادالنه رفتار نش��ده است‪.‬بن همام گفت‪:‬‬ ‫«من پیش از انکه گناهکار ش��ناخته ش��وم‪ ،‬مجازات‬ ‫شدم‪ ».‬بن همام‪ ،‬کمیته اخالفی فیفا را به نادیده گرفتن‬ ‫اظه��ارات کتبی دوازده مقام حوزه کارائیب متهم کرد‬ ‫که از وی حمایت کرده اند‪ .‬وی همچنین ژروم والکه‪،‬‬ ‫دبیر کل فیفا را به جانبداری در نشس��ت خبری متهم‬ ‫کرد که برای اعالم تعلیق بن همام از ریاس��ت ای اف‬ ‫سی برگزار شده بود‪ .‬بن همام عملکرد والکه را کامال‬ ‫غیرقاب��ل قبول و ناقض اصول عدالت دانس��ت‪ .‬وی‬ ‫گف��ت‪ « :‬از اتفاقات چند روز اخیر بس��یار متاس��فم‪.‬‬ ‫هرگز خدش��ه دار ش��دن ن��ام و ش��هرتم را نخواهم‬ ‫پذیرفت‪.‬م��ن برای احقاق حق خ��ود مبارزه خواهم‬ ‫کرد‪».‬‬ ‫بالتر برنده جنگ قدرت با بن همام‬ ‫ام��ا این پایان تحقیر بن همام نبود‪ .‬دو هفته پیش وقتی‬ ‫در زوریخ انتخابات ریاست فیفا انجام می شد‪ ،‬بن همام‬ ‫را به این مجم��ع راه ندادند تا این مرد قطری واکنش‬ ‫تندی از خود نشان دهد‪ .‬محمد بن همام در واکنش به‬ ‫عدم اجازه به او برای ش��رکت در نشست کنگره فیفا‪،‬‬ ‫نامه ای به فیفا نوش��ت‪ .‬در این نامه که روی سایت او‬ ‫امده ب��ود‪ ،‬بن همام ناراحتی خود را از چنین اقداماتی‬ ‫ابراز داش��ت و گفت‪« :‬من بسیار ناراحتم‪ .‬هرگز اجازه‬ ‫نخواهم داد که با ابرویم بازی کنند‪ .‬برای رس��یدن به‬ ‫حقوقم مبارزه خواهم کرد‪ .‬از تمام کس��انی که از من‬ ‫حمایت کرده اند سپاس��گزارم‪ ».‬بن هم��ام در این نامه‬ ‫اورده است که چنین تصمیماتی را شخص بالتر گرفته‬ ‫است‪ ،‬نه کمیته اخالقی فیفا‪.‬وی در پایان افزود‪« :‬با من‬ ‫بسیار ظالمانه رفتار کردند اما باید بگویم که روزهای‬ ‫خوش برای انس��ان س��عادت را به ارمغان می اورد اما‬ ‫روزهای س��خت به فرد تجربه و حکمت می بخشد‪».‬‬ ‫برن��ده اما معل��وم بود؛ س��پ بالتر برای ی��ک دوره‬ ‫ریاست چهار س��اله دیگر اماده می شود‪ .‬هنوز افرادی‬ ‫همچون فرانتس بکن باوئر معتقدند که س��پ بالتر به‬ ‫دنیای فوتبال خدمت زیادی کرده اس��ت‪ .‬از نظر او و‬ ‫دیگر حامیان فیفا‪ ،‬بالتر این ارگان را رش��د و پرورش‬ ‫داده است‪ .‬در روز رای گیری اعضای کمیته فیفا برای‬ ‫انتخ��اب رئیس جدید تنها دو راه حل پیش روی خود‬ ‫می دیدند؛ انقالب علیه شرایط فعلی یا تبریک به بالتر‬ ‫با کف زدن های متوالی‪ .‬اما همه چیز خیلی زود روشن‬ ‫شد‪ .‬رای دهندگان خود را برای تبریک گفتن چهارمین‬ ‫دوره ریاست بالتر درفیفا اماده می کردند‪ .‬بالتر برنده‬ ‫جنگ قدرت با بن همام شد‪g .‬‬ ‫رویای اردیبهشتی مرد قطری تلخ شد‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫بالتر صحنه گردان ش��ده ب��ود‪ .‬ژاپنی ها که قول‬ ‫داده بودن��د در ‪ 400‬ورزش��گاه اقصی نق��اط جهان‬ ‫فوتبال را به صورت س��ه بعدی به نمایش در بیاورند‬ ‫تا کره که برای دور نیافتن از حریف‪ ،‬خود را با تمام‬ ‫کارخانه های اتومبیل سازی اش به میدان اورده بود‪،‬‬ ‫همه مقهور س��وداگری یک نفر شدند؛ ژاپن و کره‬ ‫یک سال پیش انتخاب میزبانی را به او باخته بودند‪.‬‬ ‫محمد بن همام‪ ،‬رئیس قطری االصل اما با ریش��ه ای‬ ‫از ش��یعیان زیدی یمن حرکت به س��وی ‪ 2022‬را‬ ‫از اردیبهش��ت ‪ 2009‬اغاز کرد؛ جایی که باید برای‬ ‫عضویت در هیات اجرایی فیفا تالش می کرد‪ ،‬یعنی‬ ‫مجمع نمایندگان فیف��ا در همه امور اجرایی و البته‬ ‫همین رای گی��ری برای انتخاب میزبان جام جهانی‪.‬‬ ‫ش��اید به همین دلیل بود که در شرق و غرب اسیا‬ ‫او مخالفان جدی داشت؛ در ژاپن و کره که خود از‬ ‫رقبای قطر ب��رای میزبانی جام جهانی ‪ 2022‬بودند‬ ‫و به تبع ان هم مخال��ف بن همام‪ .‬در دنیای اعراب‬ ‫که به رغم سنت پشتیبانی از کاندیدای عرب‪ ،‬کمپین‬ ‫مخالف��ان بن همام را تش��کیل داده بودن��د‪ .‬اینگونه‬ ‫میزبانی قطر ش��کل گرفت؛ در میان مخالفان جدی‬ ‫و موافق��ان جدی‪ .‬در هیچ قاره ای مثل اس��یا چنین‬ ‫رقابتی نبود؛ قطر‪ ،‬ژاپن‪ ،‬کره و استرالیا‪.‬‬ ‫اما این خ��ود برای بن همام نه تنه��ا امتیاز برنده ای‬ ‫به دنبال نداش��ت که بالی جانش شد‪ .‬حاال محمد‬ ‫بن همام عبداهلل کیست؟‬ ‫محمد متولد ‪ 8‬مه ‪ 1949‬است؛ رئیس در حال تعلیق‬ ‫کنفدراس��یون فوتبال اسیا‪ .‬شاهین اقبال برای اولین‬ ‫بار اول اوت ‪ 2002‬بر شانه این مرد عرب نشست؛‬ ‫جایی که او به عنوان رئیس فوتبال اسیا انتخاب شد‪.‬‬ ‫او البته ب��رای یک بار دیگر در س��ال های ‪ 2006‬و‬ ‫‪ 2011‬موقعیت خود را در فوتبال اس��یا تکرار کرد‪.‬‬ ‫بن همام جدا از این پست ‪ 15‬سال عضو کمیته اجرایی‬ ‫فدراسیون جهانی فوتبال نیز بود‪.‬‬ ‫محم��د که اج��دادش از یمن به قطر ام��ده بودند در‬ ‫دوح��ه متولد ش��د‪ .‬پ��درش تاجر و مادرش پرس��تار‬ ‫بود‪ .‬حمد پس��ر او مرد تجارت اس��ت و در واشنگتن‬ ‫دی س��ی زندگی می کند‪ ،‬یک دختر نیز دارد که شرکت‬ ‫کارگ��زاری اش ط��رف معامله با کنفدراس��یون فوتبال‬ ‫اسیاست‪ .‬او برگزار کننده بسیاری از اجالس های ‪AFC‬‬ ‫است‪.‬‬ ‫بن همام سراغاز ورودش به فوتبال اسیا را از فدراسیون‬ ‫فوتبال قطر شروع کرد؛ گرچه پیش از این در هندبال‬ ‫نیز مدیریت کرده بود‪ .‬بعد ها نیز ریاست فدراسیون های‬ ‫والیبال و پینگ پنگ و باش��گاه الری��ان قطر را به عهده‬ ‫داش��ت‪ .‬او اما در ‪ 1972 - 1996‬در فدراسیون فوتبال‬ ‫در رده های مختلف مدیریتی بود‪.‬‬ ‫اولین پست مدیریتی اش در ‪ AFC‬اداره و نظارت لیگ‬ ‫قهرمانان اس��یا بود‪ ،‬البته ش��اید بعدها مهمترین کار او‬ ‫همین ساماندهی لیگ قهرمانان اسیا و البته پذیرش از‬ ‫اس��ترالیا به کنفدراس��یون فوتبال اسیا بود‪ .‬او همچنین‬ ‫برنامه توسعه استراتژیک موسوم به اسیا ویژن را کلید‬ ‫زد که نگاهی توس��عه ای به کشورهای فقیر فوتبال در‬ ‫اسیا داشت‪ .‬این طرح از نظر بن همام نقشه راه اسیاست‪.‬‬ ‫بن هم��ام در س��ال ‪ 2009‬خی��ز جدی خ��ود را برای‬ ‫کرس��ی های مهم اسیایی برداش��ت؛ جایی که اعراب‬ ‫برخالف اجماع س��نتی برای نامزدی او‪ ،‬علیه او گروه‬ ‫تش��کیل دادن��د‪ .‬گرچه او ب��ا اخت�لاف دو رای برنده‬ ‫انتخابات شد اما این شکاف بعد ها در انتخابات بعدی و‬ ‫همچنین موضوع تعلیق وی سر باز کرد‪ .‬بن همام حتی‬ ‫در انتخابات پنج ژوئن ‪ 2011‬برای ریاست کنفدراسیون‬ ‫فوتبال نتوانس��ت این اجماع را دوباره کامل کند و در‬ ‫انتخاب کابینه اش با مشکالتی همراه بود؛ مساله ای که‬ ‫از تشکیل یک کابینه یکدست و هماهنگ جلوگیری‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫اما شاید بن همام که از ‪ 2006‬عضو شورای سلطنتی‬ ‫قطر است مهمترین کار را برای این کشور کوچک‬ ‫انجام داد که تعبیر ارزوی های بزرگش بود؛ میزبانی‬ ‫جام جهانی ‪.2022‬‬ ‫این را می ش��ود در خوش��حالی امیر حمد بن خلیفه‬ ‫ال ثان��ی دید وقتی که جام را باالی س��ر برد و مثل‬ ‫قهرمانان جام جهانی ان را تکان داد‪ .‬شاید به همین‬ ‫دلیل اس��ت که انها در کش��ور کوچک و صحرای‬ ‫خشک بی اب و درخت خود از هم اکنون تمهیدات‬ ‫زی��ادی اندیش��یده اند‪ .‬ش��رایط وی��ژه ای از جمله‬ ‫فراهم کردن ش��رایط محیطی و کاهش گرمای هوا‬ ‫در تابس��تان و زمان برگزاری جام جهانی تا احداث‬ ‫بیش از ‪ 90‬هزار اتاق در هتل های چهار ستاره و پنج‬ ‫ستاره‪ .‬روزنامه قطری الوطن با چاپ مقاله ای درباره‬ ‫برنامه های ویژه این کشور برای فراهم کردن شرایط‬ ‫مطلوب میزبانی نوشت‪« :‬پیش از این قطر از لحاظ‬ ‫امکانات رفاهی مانند هتل های چهار ستاره وضعیت‬ ‫خوبی داشت‪ .‬هم اکنون هتل های درجه یک زیادی‬ ‫در قط��ر وجود دارد اما طب��ق برنامه صورت گرفته‬ ‫گسترش‪ ،‬تجهیز و س��اخت چندین هتل جدید از‬ ‫هم اکنون در دستور کار قرار گرفته تا مساله میزبانی‬ ‫از این نظر با مش��کلی روبه رو نش��ود‪ ».‬بن همام در‬ ‫ای��ن انتخاب در کنار بالتر نقش اول را ایفا کرد‪ .‬دو‬ ‫معامله گر بزرگ که در پش��ت پرده این انتخاب اما‬ ‫یک چیز را با هم مبادله کرده بودند؛ ریاست فیفا‪.‬‬ ‫پیش در امد رقابت این دو از س��ال ‪ 2010‬اغاز شده‬ ‫ب��ود؛ جایی که وی به بالتر ق��ول داد در انتخابات‬ ‫شرکت نکند؛ این خود نشان از معامله بر سر میزبانی‬ ‫جام جهانی ‪ 2022‬داش��ت‪ .‬بن هم��ام در مصاحبه ای‬ ‫ورزش‬ ‫‪2‬‬ ‫بن همام؛ ناک اوت؟‬ ‫‪53‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫‪54‬‬ ‫تاریخی گفته بود که بن همام از من می خواهد از او‬ ‫حمایت کنم‪ .‬او دوست خوب من است‪.‬‬ ‫این ب��ازی اما به یکباره به هم خ��ورد‪ .‬بن همام در‬ ‫مصاحبه ای ب��ا روزنامه گاردین‪ ،‬اظهار داش��ت که‬ ‫ممکن اس��ت در کنگره ‪ 61‬فیف��ا برابر رئیس بالتر‬ ‫برای ریاست فیفا نامزد ش��ود‪ :‬مردم باید در جهت‬ ‫تغییر س��عی کنند‪ .‬بن همام در ابتدای راه سعی کرد‬ ‫که با بالتر مدارا کند‪ .‬بر همین اس��اس گفت بالتر‬ ‫ش��خصی با تجربه است که س��هم قابل توجهی در‬ ‫توسعه فوتبال در سراسر جهان دارد‪ .‬با این حال او‬ ‫گفت که اعتقاد دارد چهره های جدیدی باید در فیفا‬ ‫حض��ور پیدا کنند‪ .‬این ادبیات در روزهای بعد البته‬ ‫جای خود را به دیکتاتوری فیفا داد‪.‬‬ ‫بن هم��ام‪ ،‬بالت��ر را در س��ال ‪ 1998‬و ‪ 2002‬در‬ ‫مبارزات انتخاباتی ریاس��ت فیفا حمایت کرده بود‪.‬‬ ‫اما در روزهای منته��ی به ژوئن ‪ 2011‬اعتراف کرد‬ ‫که با بالتر بر س��ر مسائل موجود در کمیته اجرایی‬ ‫فیفا اختالف نظر داشته و روابط اش با او کاهش یافته‬ ‫است‪.‬‬ ‫در ای��ن میان بالتر کارکش��ته تر از بن همام بود‪ .‬این‬ ‫مرد سوئیس��ی برخالف سیاست کشور متبوع خود‬ ‫سیاس��ت گاز انبری را در پیش گرف��ت‪ .‬او خود را‬ ‫جلو نینداخت؛ چاک جارچی‪ ،‬عضو کمیته اجرایی‬ ‫رئیس فوتبال اس��یا را متهم کرد که ‪ 40‬هزار دالر به‬ ‫جک وارنر رش��وه داده است‪ .‬همین موضوع محلی‬ ‫شد برای حامیان بالتر در فیفا به سرکردگی والکه‪،‬‬ ‫دبیرکل فیفا که پرونده را به کمیته اخالقی بفرستند‪.‬‬ ‫روزهای بعد ثابت ش��د که این تی��غ برنده تر از هر‬ ‫چیزی است‪ .‬بن همام از انتخابات کناره گیری کرد تا‬ ‫پرونده اش از کمیته اخالقی بیرون بیاید اما اینگونه‬ ‫نش��د؛ چه انکه بالتر می خواست بن همام را از بین‬ ‫ببرد‪.‬او تعلیق شد تا فوتبال اسیا بی رئیس باشد‪.‬‬ ‫بن همام که روزی به عنوان رئیس کنفدراسیون فوتبال‬ ‫اس��یا در کنار رئیس فیفا عضو کارگروه کمک ها و‬ ‫پشتیبانی مالی فدراسیون های ملی فیفا بود‪،‬متهم به‬ ‫دادن رشوه ای ‪ 40‬هزار دالری شد‪.‬‬ ‫س��هم ایران در بی ابرو کردن بن همام چیست؟ ایا‬ ‫می توان س��همی برای ایران قائل ش��د‪.‬باید به عقب‬ ‫باز گردیم‪.‬‬ ‫به روزی ک��ه مهدی تاج‪ ،‬نایب رئیس فدراس��یون‬ ‫فوتبال در ش��بی ک��ه همه خبرگزاری ه��ای دنیا از‬ ‫احتمال تعلی��ق بن همام در رقابت با بالتر خبر داده‬ ‫بودند در گفت وگوی رس��انه ای خود اعالم کرد که‬ ‫رای ایران در انتخابات بن همام است‪ .‬پیش از او نیز‬ ‫کفاشیان گفته بود که رای ما بن همام است‪ .‬این البته‬ ‫با توجه به اجماع بخش��ی از اس��یا به نفع او طبیعی‬ ‫به نظر می رس��ید‪ ،‬اما گاف ایران زمانی شکل گرفت‬ ‫که مهدی تاج در ش��بی که خبر از انصراف بن همام‬ ‫ش��د س��خن از رای ایران گفت‪ .‬مذاکره کننده ارشد‬ ‫دیپلماتیک فوتبال ایران کیست؟‬ ‫ای��ن دور باط��ل در دو انتخاب��ات گذش��ته اخی��ر‬ ‫کنفدراسیون فوتبال اسیا نیز تکرار شد‪ .‬یکی در سال‬ ‫‪ 2009‬که فوتبال ایران از رای دادن به بن همام تنها به‬ ‫اندازه یک پیام تبریک س��ود برد و داور چینی برای‬ ‫بازی با کره ش��مالی‪ ،‬مخالفت ‪ AFC‬با درخواست‬ ‫ایران ب��رای حضور بانوان با حجاب در مس��ابقات‬ ‫المپیک جوان��ان‪ ،‬مخالفت ‪ AFC‬با چندین میزبانی‬ ‫از جمله میزبانی فوتس��ال‪ ،‬جوانان و نوجوانان اسیا‬ ‫و‪...‬‬ ‫ای��ن موضوع البته در انتخابات عجیب ژوئن ‪2011‬‬ ‫کنفدراسیون فوتبال اس��یا نیز تکرار شد؛ جایی که‬ ‫یک شکس��ت بزرگ دیپلماتیک برای ورزش ایران‬ ‫و فوتب��ال کش��ورمان رخ داد‪ .‬فاجع��ه ای بزرگ که‬ ‫می توانست به یک فرصت بزرگ تبدیل شود به یک‬ ‫تهدی��د جایگاه منافع ملی مبدل ش��د‪ .‬رقیب رئیس‬ ‫ورزش ایران برای نایب رئیسی کنفدراسیون فوتبال‬ ‫اسیا جدا از اینکه دست راست محمد بن همام بود‪،‬‬ ‫سابقه ای طولی در برگزاری کمپین های جذب رای‬ ‫داش��ت‪ .‬این هزار معنا دارد‪ ،‬یک معنی اش می شد؛‬ ‫مذاکره کننده‪ .‬بماند که رئیس ورزش ایران باید برای‬ ‫نشس��تن روی صندلی اق��ای فرناندو خیلی تالش‬ ‫می کرد‪.‬‬ ‫البی گ��ری ورزش ای��ران در نهاده��ای بین المللی‬ ‫هیچ گاه در س��طح مذاکرات فشرده و سنگین برای‬ ‫جلب رضای��ت میزبانی جام جهانی نبوده اس��ت؛‬ ‫گرچه ه��م علی ابادی با استادیوم س��ازی اش و هم‬ ‫س��عید لو با ط��رح میزبانی مش��ترک جام جهانی با‬ ‫قطر داعیه دارش بودند‪ .‬در عالی ترین س��طح همین‬ ‫کاندیداتوری س��عیدلو و کفاشیان خود محلی برای‬ ‫منازعه بر سر سهم ایران در نهادهای بین المللی بود‪.‬‬ ‫این البته حالتی دو س��ویه دارد؛ یک طرف ما هستیم‬ ‫که مذاکره کننده نداریم‪ ،‬مثال در گوانگجو داش��تند‬ ‫حق ایران را در یک رش��ته رزمی مثل اب خوردن‬ ‫می خوردند اما رئیس فدراسیون که خیلی عالقه به‬ ‫حضور در هیات رئیسه اسیا داشت‪ ،‬ساکت بود‪ .‬در‬ ‫سوی دیگر مذاکره کننده ایران برای رشته ای خاص‬ ‫یکی از روس��ای فدراس��یون های غیرمرتبط بود که‬ ‫بیشتر خود شیرینی می کرد تا کاری راه بیندازد‪ .‬خیلی‬ ‫ناراحت کننده بود رئیس فدراس��یونی که به تازگی‬ ‫یکی از پست های بین المللی خود را با ندانم کاری از‬ ‫دست داده‪ ،‬بعد از حق خوری فوق العاده قزاقستان و‬ ‫سوریه بلد نبود به انگلیسی داد ایران را بستاند‪ .‬تازه‬ ‫او بیش از یک دهه اس��ت که مسئولیت بین المللی‬ ‫دارد‪ .‬در کنار اینها‪ ،‬هیچ گاه مشخص نشد که میزبانی‬ ‫ایران برای بازی های کشورهای اسالمی چرا منتفی‬ ‫شد؟ که اگر بی کفایتی عده ای از مسئوالن وقت بود‬ ‫چرا گفته نش��د؟ چرا به ای��ران دیگر اجازه میزبانی‬ ‫نمی دهند؟ چرا به رغم حمایت کفاشیان از بن همام‬ ‫میزبانی مسابقات نوجوانان و جوانان از دست ایران‬ ‫رفت؟‬ ‫مذاکره کننده ایران برای کس��ب میزبانی و کس��ب‬ ‫کرسی های بین المللی کیست؟ چه کسی قرار است‬ ‫برای رئیس س��ازمان ورزش در مقاب��ل فرناندوی‬ ‫ی ب��رای فوتبال‬ ‫س��ریالنکایی که خیل��ی ادم مهم ‬ ‫اسیاست البی کند؟ اصال این نامزدی منطقی است؟‬ ‫چه دستاوردی برای فوتبال دارد؟‬ ‫این همه سهم فدراسیون ایران از بی ابرویی بن همام‬ ‫است‪ .‬شاید بپرسید که چه دلیلی دارد؟ دلیل اش این‬ ‫است که ایران در انتخابات ژانویه ‪ 2011‬به شاهزاده‬ ‫علی اردن��ی رای می دهد؛ رایی سرنوشت س��از‪ ،‬او‬ ‫نماینده اس��یا در فیفاست‪ .‬بعد از این واقعه تیم ملی‬ ‫بانوان ایرانی با حجاب برای مسابقه به اردن می رود‪،‬‬ ‫نتیجه اش این می شود که شاهزاده علی که با رای ما‬ ‫نماینده فیفا شده است با سکوت خود باعث حذف‬ ‫ایران می شود‪.‬‬ ‫نکته جالب در این موضوع سفرهای متعدد کفاشیان‬ ‫به زوریخ برای اعاده حق ایران بود که پس از پایان‬ ‫ه��ر کدام از اینه��ا در گفت وگوهای رس��انه ای اش‬ ‫سخن از برطرف شدن مشکل می راند‪ .‬ایران با تمام‬ ‫وزن دیپلماتیکش در تحوالت فوتبال اس��یا نه تنها‬ ‫در منازعه ها‪ ،‬رقابت ها و البی ها س��همی ندارد بلکه‬ ‫با عدم درک درس��ت از وقایع باعث شکست های‬ ‫دیپلماتیک در این حوزه می شود؛ جایی که در شب‬ ‫حذف بن همام سخن از حمایت از او می رود‪ .‬سهم‬ ‫ایران از شکس��ت بن همام‪ ،‬عدم تحلیل درس��ت از‬ ‫وقایع پیش رو است‪g .‬‬ ‫بن همام از نامزدی فیفا تا تعلیق‬ ‫یک ماهه‬ ‫دکتر غفاری‪ :‬بالتر‬ ‫دوست دارد بن همام‬ ‫به ‪ AFC‬برگردد‬ ‫‪ 3‬دکتر حسن غفاری در گفت وگو با‬ ‫مثلث درباره محرومیت بن همام‪ ،‬احتمال‬ ‫بازگشت وی به مسند ریاست کنفدراسیون‬ ‫فوتبال اسیا و واکنش های تازه بالتر در‬ ‫خصوص بن همام حرف های جالبی را‬ ‫مطرح می کند‪ .‬غفاری که در خصوص‬ ‫مسائل مربوط به کنفدراسیون فوتبال اسیا‬ ‫و همچنین انتخابات ریاست فیفا محل‬ ‫رجوع رسانه های داخلی است‪ ،‬پیش از‬ ‫محکومیت بن همام نیز در مصاحبه ای گفته‬ ‫بود رئیس فوتبال اسیا شانس زیادی برای‬ ‫احراز سمت ریاست فیفا ندارد‪ .‬با این حال‬ ‫دکتر غفاری معتقد است با توجه به روابط‬ ‫دوستانه فدراسیون فوتبال ایران با بن همام‬ ‫بهتر است به موضوع بازگشت وی به‬ ‫ریاست ‪ AFC‬خوشبینانه نگاه کنیم‪.‬‬ ‫اقای غف��اری! عده ای معتقدن��د محکومیت‬ ‫بن همام در کمیته اخالقی فیفا حاصل فش��ار‬ ‫بالتر بوده است‪ .‬ایا این دیدگاه درستی است؟‬ ‫‪l‬نه‪،‬این دیدگاه درستی نیست‪.‬تشکیالت فیفا این طور‬ ‫نیس��ت که به راحتی درباره فردی دست به پرونده سازی‬ ‫بزنند و خیلی راحت فردی را محکوم کنند‪ .‬یادمان نرود که‬ ‫بن همام به عنوان رئیس کنفدراسیون فوتبال اسیا محکوم‬ ‫شد‪ .‬بنابراین برای محروم کردن چنین شخصیتی حتما باید‬ ‫مستندات ویژه ای ارائه شود‪.‬‬ ‫شما توضیح دهید چه اتفاقی رخ داد؟‬ ‫‪l‬خب مشخص شد که بن همام در تبانی و رشوه دست‬ ‫داشته است‪ .‬پتروس داماسب که قاضی رسیدگی به اتهام‬ ‫مال��ی بن همام بود‪ ،‬بعد از تحقیق و بررس��ی های الزم و‬ ‫حضور مظنون��ان اصلی به این نتیج ه رس��ید که محمد‬ ‫بن هم��ام و جک وارنر در قضیه تبانی و رش��وه دس��ت‬ ‫داشته اند و این دو نفر به همین دلیل تا اطالع ثانوی از تمام‬ ‫فعالیت های فوتبالی منع شدند‪ .‬حتی یکی از روسایی که از‬ ‫بن همام رشوه گرفته بود رسید این مبلغ ‪ 40‬هزار دالر را به‬ ‫فیفا داده بود‪ .‬از قرار معلوم بیشتر از اینکه این رشوه برایش‬ ‫مهم باشد افشاگری درباره بن همام برایش اهمیت داشته‬ ‫است‪ .‬بنابراین هیچ گونه پرونده سازی در کار نیست و باید‬ ‫قبول کنیم که بن همام این رشوه را پرداخت کرده است‪.‬‬ ‫البته چاک بلیزر هم در رسوا شدن بن همام نقش مهمی را‬ ‫ایفا کرد‪ .‬او عضو هیات رئیسه فیفاست و توانست کار جک‬ ‫وارنر و بن همام را به رسوایی بکشاند‪.‬‬ ‫با این حساب بن همام از سمت خود در اسیا‬ ‫کناره گیری خواهد کرد؟‬ ‫‪l‬من بعید می دانم که چنین اتفاقی رخ بدهد‪ .‬بن همام را‬ ‫خوب می شناسم‪ .‬او ادم سرسختی است‪.‬‬ ‫اما یک نکته مهم درباره این ادم سرسخت وجود دارد‪ .‬او‬ ‫به دلیل دادن رشوه یک ماه محروم شده است‪ .‬بله‪ ،‬همین‬ ‫طور است‪ .‬من هم گفتم که او این کار را انجام داده است‪.‬‬ ‫متاسفانه نه تنها بن همام بلکه همه عرب ها فکر می کنند‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪80‬‬ ‫چون صاحب پول هستند می توانند با پول و سرمایه شان‬ ‫دست به هر کاری بزنند‪ .‬در حالی که تشکیالت فیفا این‬ ‫اجازه را ب��ه انها نمی دهد‪ .‬انها فکر می کنند با پول حتی‬ ‫می توانند به ریاست فیفا دست پیدا کنند در حالی که بالتر‬ ‫به بن همام نشان داد برای رئیس شدن در فیفا یک سری‬ ‫از مهارت ها الزم است و برای رئیس ماندن هم یک سری‬ ‫مهارت هایدیگر‪.‬‬ ‫ای��ا این اتفاق��ات باعث می ش��ود تا بن همام‬ ‫شیوه اش را تغییر دهد؟‬ ‫‪l‬نه‪،‬او تغییر نمی کند‪ .‬گفتم که نه تنها بن همام بلکه اعراب‬ ‫دوست دارند با کمترین زحمت به مراتب باال و پست های‬ ‫مهم و کلیدی دست پیدا کنند؛ اتفاقی که به نظرم الاقل در‬ ‫فیفا رخ نمی دهد‪.‬‬ ‫ایا بن همام برای همیشه کنار گذاشته می شود؟‬ ‫‪l‬جدایی بن همام دائمی نیست‪ .‬فکر می کنم بعد از یک‬ ‫ماه جلسه ای ترتیب داده شود و او به نوعی به سمت خود‬ ‫در اس��یا برگردد و در مسند ریاست کنفدراسیون فوتبال‬ ‫اسیا قرار بگیرد‪.‬‬ ‫ایا فیفا او را کنار نخواهد زد؟‬ ‫‪l‬خیلی ها در حال حاضر دچار این اشتباه شده اند‪ .‬فکر‬ ‫می کنند فیفا می تواند بن همام را کنار بگذارد‪ .‬در حالی که‬ ‫ماجرا چیز دیگری است و این مجمع کنفدراسیون فوتبال‬ ‫اسیا است که درباره بن همام تصمیم می گیرد نه مسئوالن‬ ‫فیفا‪.‬‬ ‫این مجمع از چند نفر تشکیل شده است؟‬ ‫‪48 l‬کش��ور اس��یایی درباره ماندن یا نماندن بن همام‬ ‫رای گیری خواهند ک��رد که به نظرم قصد دارند بن همام‬ ‫را در سمت خود حفظ کنند‪ .‬من هم امیدوارم محرومیت‬ ‫بن همام زودتر به پایان برسد و او به ‪ AFC‬برگردد‪.‬‬ ‫چ��را ابراز امی��دواری می کنید‪ .‬ایا بازگش��ت‬ ‫بن همام به مسند ریاست کنفدراسیون فوتبال‬ ‫اسیا به نفع فوتبال کشورمان خواهد بود؟‬ ‫‪l‬صد در صد همین طور است‪ .‬من هم به همین دلیل ابراز‬ ‫امیدواری کردم که بن همام دوباره به ‪ AFC‬برگردد‪ .‬شاید‬ ‫این نکته برای خیلی ها جالب باش��د که این ایران بود که‬ ‫بن همام را برای کاندیدا شدن در انتخابات ریاست فوتبال‬ ‫اسیا تشویق کرد‪.‬‬ ‫بیشترتوضیحمی دهید؟‬ ‫‪l‬ببینید‪ ،‬بن همام اساسا قصد نداشت در انتخابات ریاست‬ ‫فوتبال اس��یا ش��رکت کند‪ .‬او معتقد بود با حضور دکتر‬ ‫چونگ کره ای وی دیگر برای احراز این س��مت شانسی‬ ‫ندارد‪ .‬اما وقتی دکتر چونگ ریاست کنفدراسیون فوتبال‬ ‫اسیا را حقیر شمرد و تاکید کرد که من رئیس جمهور اینده‬ ‫کره هستم و نمی خواهم با پست ریاست ‪ AFC‬شان خودم‬ ‫را پایین بیاورم‪ ،‬بن همام بیشتر ترغیب شد تا خود را کاندیدا‬ ‫کند‪ .‬نقش مسئوالن فدراسیون فوتبال ایران هم این بود که با‬ ‫دکتر چونگ درباره حمایت از بن همام رایزنی های جالبی‬ ‫داشتند و او را متقاعد کردند که از بن همام حمایت کند‪.‬‬ ‫شاید اغراق نباشد اگر بگویم این فدراسیون فوتبال ایران‬ ‫بود که بن همام را به سمت ریاست ‪ AFC‬رساند‪.‬‬ ‫حاال بن هم��ام خودش را مدیون ایران می داند‬ ‫و ب��ه همین دلیل بهتری��ن حالت ممکن برای‬ ‫فدراسیون ما این است که او مجددا به سمت‬ ‫ریاست فوتبال اسیا برگردد؟‬ ‫‪l‬دقیقا همین طور است‪.‬‬ ‫ی خوش��بینانه است که بگوییم بالتر به‬ ‫اما کم ‬ ‫بن همام اجازه خواهد داد که به س��مت خود‬ ‫برگردد‪ .‬نه؟‬ ‫‪l‬نه‪ ،‬موافق نیستم‪ .‬جالب است که بدانید بالتر به فوتبال‬ ‫می اندیش��د‪ .‬بن همام تا جایی برای بالتر مساله است که‬ ‫می خواهد برود و جای بالتر را در فیفا بگیرد‪ .‬حاال بالتر‬ ‫دوباره ریاست فیفا را برعهده گرفته است‪ .‬اگر بخواهد این‬ ‫دعوا را ادامه بدهد و اسیا را از رئیسی مثل بن همام محروم‬ ‫کند چه کسی ضرر کرده است‪ .‬به طور حتم فوتبال بیش‬ ‫از بن همام و بالتر ضرر می بیند‪ .‬بالتر نمی خواهد کار به‬ ‫اینجا بکشد‪ .‬بنابراین رویه اش را تغییر می دهد و همه چیز‬ ‫را به مجمع کنفدراسیون فوتبال اسیا واگذار خواهد کرد‪.‬‬ ‫ضمن اینکه بالتر کاری را که می خواست انجام داد؛ باعث‬ ‫رسوایی بن همام شد و او را به راحتی کنار زد‪.‬‬ ‫ام��ا از بن همام بعید بود که این طور در اچمز‬ ‫قرار بگیرد‪ .‬این طور نیست؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬موافقم‪ .‬خود من هم تعجب کردم‪ .‬واقعا عجیب بود‬ ‫که این طور بازی خورد‪ .‬فکر می کنم کمی زیاده روی کرد‬ ‫و با خودش فکر کرد که می تواند با پولی که دارد هر کسی‬ ‫را بخرد‪ ،‬اما اشتباه کرد‪.‬‬ ‫ایا بالتر این دعوا را به پایان می رساند؟‬ ‫‪l‬مطمئن باش��ید همین االن که من و شما با هم حرف‬ ‫می زنیم این دعوا تمام ش��ده اس��ت‪ .‬چ��ون بالتر چهره‬ ‫باسیاستی است‪ .‬او نمی خواهد فوتبال را در اسیا به تشنج‬ ‫بکشد‪ .‬بر عکس حاال که ریاست فیفا را دوباره به دست‬ ‫اورده‪ ،‬بی عالقه نیس��ت که بن همام را دوباره تحت لوای‬ ‫فیفا ببیند‪ .‬این بیش��تر ب��رای او جذابی��ت دارد‪ .‬از طرفی‬ ‫بن همام در اسیا عملکرد خوبی داشته است‪ .‬خیلی سخت‬ ‫می توان او را جابه جا کرد‪.‬‬ ‫چرا می گویید عملکرد موفقی داشته است؟‬ ‫‪l‬باید بپذیریم که سطح حرفه ای فوتبال اسیا و به طور کلی‬ ‫ساختار فوتبال اسیا از زمانی که بن همام رئیس کنفدراسیون‬ ‫فوتبال اسیا شده‪ ،‬باالتر رفته است‪ .‬ساختمان ‪ AFC‬قبل از‬ ‫ریاست وی به یک متل شباهت داشت اما حاال بیشتر شبیه‬ ‫به یک هتل ‪ 7‬ستاره است‪ .‬او از لحاظ ساختاری خیلی به‬ ‫اسیا کمک کرده است‪ .‬از طرفی پول زیادی به فوتبال اسیا‬ ‫تزریق کرده و کارهای ویژه ای انجام داده اس��ت‪ .‬بنابراین‬ ‫بالتر همه اینها را در نظر می گیرد و بعد بهترین گزینه را‬ ‫انتخاب می کند‪ .‬راحت تر بگویم حفظ یک مهره سوخته‬ ‫برای بالتر بیشتر مفید است تا تراشیدن یک رقیب تازه‪.‬‬ ‫چرا بن همام به رشوه دادن روی اورد؟ ایا البی‬ ‫کردن از طریق حرفه ای راه حل مناسبی نبود؟‬ ‫‪l‬ببینید‪ ،‬بن هم��ام تقریبا همه معادالت را می دانس��ت‪.‬‬ ‫به خوبی فهمیده بود که در بهترین حالت ممکن برای بالتر‬ ‫تنها حکم یک رقیب را دارد‪ .‬یارگیری ها نشان می داد که‬ ‫بالتر شانس بیشتری برای احراز پست ریاست فیفا دارد‪.‬‬ ‫چطور؟‬ ‫‪l‬خ��ب بالتر اروپا را با خ��ود همراه می دید‪ .‬پالتینی به‬ ‫او مدیون بود‪ .‬میشل پالتینی با حمایت بالتر توانست به‬ ‫ریاست یوفا دست پیدا کند‪ .‬به همین دلیل حاال وقت ان‬ ‫رس��یده بود که لطف بالتر را جب��ران کند‪ .‬از طرفی قاره‬ ‫امریکا نیز با بالتر بیش��تر موافق بودند‪ .‬بن همام اگر چه‬ ‫اسیا را حامی خود می دید اما در این بین رای قاره افریقا‬ ‫تعیین کنن��ده بود‪ .‬بالتر برای این مورد هم از مدت ها قبل‬ ‫چاره اندیشی کرده بود‪ .‬افریقایی ها جام جهانی گرفته بودند‪،‬‬ ‫بنابراین به طور طبیعی باید از چه کسی حمایت می کردند؟‬ ‫به طور حتم بالتر‪ .‬همین موضوع باعث می شد که همراهان‬ ‫بالتر بیش از موافقان بن همام باشند‪ .‬با این حال بن همام‬ ‫تصمیم گرفت وارد این انتخابات ش��ود‪ .‬شاید با خودش‬ ‫فکر می کرد رای افریقایی ها را هم می تواند بخرد‪ .‬اما خب‬ ‫همه نقشه های بن همام نقش بر اب شد‪.‬‬ ‫عده ای می گویند بن همام با این کارش ابروی‬ ‫اسیا را برده است‪ .‬شما تا چه حد با این تعبیر‬ ‫موافقهستید؟‬ ‫‪l‬من با این تعابیر موافق نیستم‪ .‬انهایی که این حرف ها‬ ‫را مطرح می کنند به خوبی می دانند در س��طوح حرفه ای‬ ‫و مدیریتی فوتبال این اتفاقات خیلی راحت رخ می دهد‪.‬‬ ‫ژاپنی ها در این کار مهارت خاصی دارند‪ .‬ژاپن همیش��ه‬ ‫البی هایش زبانزد است‪.‬‬ ‫ایا همه این اتفاقات به این دلیل است که شیوه‬ ‫مدیریتی بن همام ضعیف شده است؟‬ ‫‪l‬او بیش از ‪ 30‬س��ال است که با همین شیوه مدیریت‬ ‫کرده است‪ .‬فکر نمی کنم بن همام بعد از این محرومیت‬ ‫تغییر روش بدهد‪ 63 .‬س��ال است که با همین روحیه‬ ‫زندگی ک��رده‪ ،‬بنابراین با یک ماه محرومیت عوض‬ ‫نمی شود‪.‬‬ ‫ش��ما می خواهید بگویید بن همام به طور حتم‬ ‫دوباره رئیس ‪ AFC‬خواهد شد؟‬ ‫‪ l‬نه‪،‬به طورقطعینمی توانمبگویم‪.‬امابیشاز‬ ‫‪ 90‬درصد احتم��ال می دهم که بن همام به‬ ‫مسند خود به عنوان ریاست کنفدراسیون‬ ‫فوتبال اسیا برگردد‪g .‬‬ ‫‪55‬‬ ‫اهدنا الصراط المستقیم‬ ‫ما می خواهیم زیر افتاب‪ ،‬خانه ای برای ایمان و رستگاری بسازیم‬ ‫گفت وگو با رئیس بنیاد نهج البالغه‬ ‫عهدنامه‬ ‫مالک اشتر باید‬ ‫به صورت قانون‬ ‫تصویب شود‬ ‫تیتر یک‬ ‫ ‪1‬‬ ‫‪58‬‬ ‫فرزند کعبه‬ ‫عهدنامه امیرمومنان على علیه السالم به مالک اشتر‬ ‫مالک! انصاف‬ ‫و عدل سرلوحه‬ ‫برنامه حکومت است‬ ‫عهدنام��ه مالک اش��تر‪ ،‬چنانک��ه س��ید ب��زرگ‪،‬‬ ‫شریف رضى اورده است‪ ،‬نامه اى است که امیرمومنان‬ ‫على علیه السالم به مالک اشتر نوشت‪ ،‬پس از انکه او‬ ‫را به حکومت مصر روان کرد‪.‬‬ ‫مالک اشتر‪ ،‬مخاطب نخس��تین امام‪ ،‬در راه مصر به‬ ‫شهادت رس��ید و چنانکه گفته اند‪ ،‬این پیمان نامه را‬ ‫درنیافت‪ ،‬اما این یادگار على(ع) از ان سال ها‪ ،‬براى‬ ‫همیش��ه در گنجینه فرهنگى ما باق��ى ماند و امروز‬ ‫تام��ل در ان به خوبى نش��ان مى ده��د که هرچند‬ ‫قرن ه��ا از ان مى گذرد‪ ،‬هنوز و همیش��ه‪ ،‬جزء جزء‬ ‫ان‪ ،‬چنان به قوت خود باقى اس��ت که هرگاه کسى‪،‬‬ ‫ه��م امروز به حکومتى منصوب ش��ود‪ ،‬براى توفیق‬ ‫در کار خ��ود مى تواند و باید‪ ،‬مفاد ان نامه را برنامه‬ ‫کار خ��ود بداند‪ ،‬برنامه اى ک��ه امیرمومنان هر حاکم‬ ‫مس��ئولى را به تعهد و رعایت ان فراخوانده اس��ت‪.‬‬ ‫در ای��ن نامه مجمل��ى از وظایف حاکم ی��ا نماینده‬ ‫حکوم��ت که مدار و مح��ور اصل��ى در اداره امور‬ ‫یک مجموعه انس��انى اس��ت‪ ،‬امده است؛ به عالوه‪،‬‬ ‫طرحى براى تاس��یس و تکمیل عمده ترین نهادهایى‬ ‫که به س��امان رسیدن امور جامعه و در نتیجه تحقق‬ ‫حکومت��ى مقبول و مش��روع بدان موقوف اس��ت‪.‬‬ ‫کارگ��زاران حکوم��ت و متولی��ان امنیت کش��ور و‬ ‫صالح جامعه‪ ،‬لشکریان‪ ،‬قاضیان‪ ،‬مشاوران‪ ،‬عامالن‬ ‫و نیز گروه هاى مول��د و گردانندگان نظام اقتصادى‬ ‫و س��رانجام طبقات مح��روم‪ ،‬هر یک در جاى خود‬ ‫به گونه اى ش��گفت انگیز تعریف ش��ده اس��ت و در‬ ‫کیفیت انتخاب اعضاى هر گروه و نظارت مس��تمر‬ ‫به احوال و اعمال انان س��خنانى دقیق رفته است و‬ ‫افات��ى که ماموران دولتى را در اقدام به اهم وظایف‬ ‫خ��ود نات��وان و وجودش��ان را مهم��ل و بى معن��ى‬ ‫م��ى دارد و پیک��ره اجتم��اع را از س�لامت مطلوب‬ ‫محروم مى کند‪ ،‬بازنموده ش��ده است‪ .‬انچه می خوانید‬ ‫بخش هایی از فرمان امام علی (ع) به مالک است‪.‬‬ ‫م��ا در ای��ن فرم��ان‪ ،‬پی��ش از هم��ه چی��ز‪ ،‬او را به‬ ‫پرهیزگاری و اطاعت خداوند متعال وصیت می کنیم‬ ‫و از او انتظار داریم که در اجرای اوامر الهی دقیقه ای‬ ‫فروگذار نکند‪.‬‬ ‫ما به او خاطرنش��ان می کنیم که سعادت هر دو جهان‬ ‫در گرو رضای خداوند است‪ ،‬انچنانکه بی خشنودی‬ ‫خدا هیچ طاعت‪ ،‬پسندیده و مقبول نخواهد افتاد‪.‬‬ ‫فرمان��دار مصر موظف اس��ت که از اح��کام مقدس‬ ‫اس�لام با همه وسایلی که در دس��ت دارد طرفداری‬ ‫کند‪ ،‬تا در مقابل به یاری و نصرت ایزد متعال امیدوار‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫فرمان��دار مصر باید دیو هوس و مش��تهیات خود را‬ ‫همچون پارس��ایان‪ ،‬پیوس��ته به زنجیر زهد و عبادت‬ ‫مقهور و محب��وس دارد‪ .‬زیرا عفریت نفس‪ ،‬اتش��ی‬ ‫است خاموش نش��دنی و فروزان که اگر دمی انسان‬ ‫را غفلت زده بیند‪ ،‬ناگهان دوزخ اس��ا شعله ور شود و‬ ‫خرمن سعادت و حیات او را خاکستر کند‪.‬‬ ‫ای مالک! برای روزگار س��ختی چه ذخیره ای بهتر از‬ ‫نیکوکاری می توانی گذارد؟ ایا کدام پس انداز از عدل‬ ‫و داد برای ملوک و حکمران ها بهادارتر تواند بود؟‬ ‫دانی که نف��س پرهیزگار کدام اس��ت؟انکه در تمام‬ ‫ح��وادث زندگی بر هوس خوی��ش پای گذارد و در‬ ‫داوری کامال بی طرف و میانه رو باشد‪.‬‬ ‫ای مالک! مهربان باش و رعیت را با چشمی پرعاطفه‬ ‫و سینه ای لبریز از محبت بنگر‪.‬زنهار! نکند ای چوپان‬ ‫ک��ه در جامه ش��بانی‪ ،‬گرگی خونخوار باش��ی و در‬ ‫البه الی پنجه ه��ای لطیف‪ ،‬چنگال ه��ای دلخراش و‬ ‫جانفرسا پنهان داری!‬ ‫اال ای فرمانفرم��ا! فرمانب��ران ت��و از دو صنف بیرون‬ ‫نیس��تند‪ ،‬یا مس��لمانند که با تو یک کیش و یک دین‬ ‫دارن��د و یا پی��رو مذاهب بیگانه که ب��ا تو همنوع و‬ ‫هم جنسند‪ .‬ای بشر‪ ،‬انها هم بشرند‪.‬‬ ‫ای مالک! تو بر مصر حکومت می کنی و امیرالمومنین‬ ‫بر تو‪ ،‬ولی پروردگار بی همتا بر همه ما‪.‬‬ ‫هرگ��ز مگو که من مام��ورم و معذور‪ ،‬هرگز مگو که‬ ‫به من دس��تور داده اند و باید کورکورانه اطاعت کنم‪.‬‬ ‫هرگز طمع مدار که تو را کورکورانه اطاعت کنند‪.‬‬ ‫تو اکنون بر تخت فراعنه خواهی نشس��ت و کش��ور‬ ‫مصر را ب��ه زیر فرمان خواهی اورد و س��پاه بیکران‬ ‫اس�لام را در صحرای وسیع افریقا سان خواهی دید‪.‬‬ ‫نکند این ابهت و حشمت تو را فراموشی اورد‪ .‬یعنی‬ ‫فراموش کنی که تو مالکی و پدرت حارث نام داشته‬ ‫اس��ت‪ ،‬او بدرود جهان گفته و تو نی��ز امروز و فردا‬ ‫بدرود جهان خواهی گفت و به کاروان مرموز ارواح‬ ‫متصل خواهی شد‪.‬‬ ‫مال��کا! انصاف و عدل‪ ،‬س��رلوحه برنام��ه حکومت‬ ‫است‪.‬دادگاه‪ ،‬خانه ملت است و قانون‪ ،‬حق عموم‪.‬در‬ ‫مقابل «قران» خویشاوندی و عالقه خصوصی هرگز‬ ‫موقعیت و احترام نخواهد داشت‪.‬‬ ‫ای مالک! مبادا در حکومت تو خادم و خائن یکسان‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫اال ای پس��ر ح��ارث! بدان که در هیچ کش��ور‪ ،‬مردم‬ ‫یکسان نتوانند بود‪ .‬هم اکنون سازمان رعیت ان دیار‬ ‫را برای تو تشریح می کنم‪:‬‬ ‫گروهی س��رباز و س��پاهی اند‪ ،‬عده ای حکام و امرا‪،‬‬ ‫جمع��ی قضات‪ ،‬و طبق��ه ای بازرگان و پیش��ه ور‪ ،‬و‬ ‫پائین تر از همه این دس��ته ها‪ ،‬مستمندان و تهیدستان‬ ‫جای دارند که بال می کشند و محنت می بینند‪ .‬همواره‬ ‫شکسته دل و خسته پیکرند‪.‬‬ ‫این طبقات مختلف را که می نگری‪ ،‬دمی هم به اعضای‬ ‫پیکر خویش بنگر! همانطور که دست غیر از پاست‪،‬‬ ‫و چش��م از گوش جدا و بدور است‪ ،‬و در عین حال‬ ‫وظایف زندگی را به کمک و معاضدت یکدیگر ایفا‬ ‫می کنند‪ ،‬دسته های متعدد ملت نیز در عین جدایی باز‬ ‫به سوی مقصدی واحد پیش می روند‪ ،‬و به پشتیبانی‬ ‫یکدیگر یک هدف را تعقیب می کنند‪.‬خداوند مهربان‬ ‫در قران مجید ب��رای همه طبقات‪ ،‬حدود و مقرراتی‬ ‫وضع فرمود و همگان را از برکت قانون و مس��اوات‬ ‫برخوردار کرد‪.‬‬ ‫احکام پروردگار همیش��ه در حکوم��ت ما محترم و‬ ‫رفتار پس��ندیده پیش��وای عظیم الش��ان ما حضرت‬ ‫محم��د بن عبداهلل صلی اهلل علیه واله وس��لم تا به دامنه‬ ‫محش��ر سرمشق امت اسالم اس��ت‪ .‬ما نمی توانیم از‬ ‫ان اسلوب مقدس‪ ،‬کوچکترین اغماض و تخطی روا‬ ‫داریم‪.‬‬ ‫افس��ر من! تو سربازی و بیش از همه به عظمت مقام‬ ‫س��ربازی اش��نایی داری‪ ،‬و به حرارت خونی که در‬ ‫زیر حلقه های زره و کاس��ه کله خود جوش می زند‪،‬‬ ‫پی می بری‪.‬‬ ‫تو خوب می دانی که س��پاهی را از چه س��اخته اند‪ ،‬و‬ ‫قلب گرم و شجاعی که در پشت پیراهن سربازی کار‬ ‫می کند چقدر حساس و غیور است‪.‬سرباز دژ محکم‬ ‫و حصار پوالدینی اس��ت که همچون سلس��له جبال‪،‬‬ ‫حیات و ناموس محیط خویش را در پناه گرفته است‬ ‫و با قدرتی بهت اور‪ ،‬از پناهندگان خود دفاع می کند‪.‬‬ ‫اما دل شکس��تگان تهیدست و مس��تمندان تیره بخت‪،‬‬ ‫همان هایی که پس��ر ابوطالب پیوس��ته به یاد ایشان‬ ‫اس��ت و هم��واره تیم��ار ان��ان می برد و غ��م انان‬ ‫می خ��ورد‪ ،‬انها مرغان بی بال و پری هس��تند که در‬ ‫عین ناتوانی‪ ،‬ش��راره اه را می توانند تا دامن س��رادق‬ ‫الوهیت شعله ور سازند‪.‬‬ ‫انها شب زنده داران پارسا و سحرخیزان پرهیزگارند‪،‬‬ ‫که در محض��ر مردم ضعیفند ولی در پیش��گاه خدا‪،‬‬ ‫مقامی محترم و بزرگ دارند‪ .‬انها را خداوند به دست‬ ‫تو ای فرماندار سپرده‪...‬‬ ‫اکنون که دولت ما دس��ت دورباش بر س��ینه اراذل و‬ ‫نانجیب��ان زد‪ ،‬و از عظمت و غرورش��ان به حضیض‬ ‫تیره بختی فروکش��ید‪ ،‬نکند که بار دیگر چنگ توسل‬ ‫به دامن عدالت زنند و قضات را به وعده یا وعید‪ ،‬از‬ ‫احقاق حق منحرف سازند‪...‬‬ ‫ای مالک! اکنون درباره حکام و عمال تو که در مصر‬ ‫انجام وظیفه می کنند سخن می گویم‪:‬‬ ‫همچنانک��ه در س��ازمان ارتش و دادگس��تری تو را‬ ‫مک��رر به انتخاب مردم ازموده و ش��ریف س��فارش‬ ‫کردم‪ ،‬راجع به فرمانداران ان کشور نیز پیش از همه‬ ‫چیز همان سفارش را تجدید می کنم‪ .‬یعنی می گویم‬ ‫ک��ه حکام و نمایندگان تو در شهرس��تان ها و ایاالت‬ ‫س��رزمین کهنسال مصر‪ ،‬باید از نظر تاریخ خانوادگی‬ ‫نجیب و شرافتمند باشند‪.‬‬ ‫باید در محیط عصمت و تقوی پرورش یافته باشند‪.‬‬ ‫اال ای مال��ک! هرگ��ز از جریان امور کش��ور و طرز‬ ‫س��لوک حکام با رعی��ت‪ ،‬لحظه ای غاف��ل مباش! به‬ ‫جزئیات امور ش��خصا رس��یدگی کن و گزارش های‬ ‫کش��ور را تا اخری��ن کلمه با دقت بش��نو! این عمل‬ ‫چن��ان فرمانداران ت��و را در ایف��ای تکلیف‪ ،‬محتاط‬ ‫و دقی��ق خواهد ک��رد که از بیم بازرس��ان پنهان‪ ،‬در‬ ‫غایب و حضور به هیچ حرکت مخالف اقدام نکنند‪.‬‬ ‫به تو و همه فرماندارانم امر می کنم که قبل از اقدام در‬ ‫استفاده از مالیات کشور‪ ،‬به عمران و ابادی بپردازند‪.‬‬ ‫ای فرمان��دار! از بار گران ملت‪ ،‬لختی بردار! و بگذار‬ ‫که پرت��گاه حوادث و ظلمات انق�لاب را کاروان ما‬ ‫اسانتر طی کند‪ ،‬و بار وظیفه را سالمتر به منزل رساند‪.‬‬ ‫در بی��ن کارمن��دان حکوم��ت مصر‪ ،‬گروه��ی را که‬ ‫ب��ر امانت و دیانتش��ان خاطر اس��توار داری برگزین‬ ‫و ان گ��روه را به ویژه جهت رس��یدگی به عرایض‬ ‫مس��تمندان برگمار! و با این وص��ف‪ ،‬خود در کوی‬ ‫و ب��رزن ب��ه جس��ت وجوی ارباب حاج��ت برخیز!‬ ‫و مخصوص��ا پریش��انان را که در ه��ر محیط از همه‬ ‫مظلومتر و از همه خاموش��ترند هنگام تشکیل دادگاه‬ ‫بر همه مقدم دار!‬ ‫اال ای مالک! یتیمان را می شناسی؟ کودکان خردسالی‬ ‫که در حساس��ترین سنین عمر‪ ،‬پرس��تار را از دست‬ ‫می دهن��د و همچ��ون نونهال��ی که در اغاز رس��تن‬ ‫بی باغب��ان ماند پژمرده می ش��وند‪ ،‬در هر کش��ور که‬ ‫باشند‪ ،‬پدری جز حکومت وقت ندارند‪.‬‬ ‫وصیت های من بر مقام محت��رم حکومت بس گران‬ ‫می ای��د ولی چه باید کرد! اج��رای اوامر پروردگار و‬ ‫ایفای تکالیف انسانیت‪ ،‬مشکل است‪.‬‬ ‫مالکا! با همه سفارش هایی که در این فرمان به منظور‬ ‫حکمرانان و قضات ایراد ش��ده‪ ،‬بازهم مطمئن نتوانم‬ ‫بود‪ ،‬مگر در موقعی که در برنامه ش��خصی خود هر‬ ‫ماهه ی��ک روز بارعام دهی و عم��وم مردم را یکجا‬ ‫مالقات کنی و مخصوصا حاجت مندان و دادخواهان‬ ‫را ب��ه نام پیش خوانی و به اصرار از تظلم و عرایض‬ ‫انها تحقیق کنی؟‬ ‫اال ای پس��ر حارث! حکومت های کس��ری و قیصر‬ ‫از م��ردم روی همی پوش��انیدند‪ ،‬و از مجامع عمومی‬ ‫و غمکده ه��ای مس��تمندان گری��زان همی بودن��د‪.‬‬ ‫ام��ا ت��و ای حاک��م مس��لمانان‪ ،‬نبای��د از ملت خود‬ ‫محجوب و پنهان باشی‪.‬‬ ‫اال ای پسر حارث! در اجرای اوامر الهی بین خویش‬ ‫و بیگان��ه ف��رق مگذار! و پس��ر خود را بر س��یاهان‬ ‫صح��رای مصر رجحان مده! حق س��نگین اس��ت و‬ ‫برداشتن ان دشوار‪.‬‬ ‫ش��ما ای حکومت ها چه گمان می کنید؟ ان شمشیر‬ ‫که بر کمرتان بس��تیم و ان کرس��ی که به افتخار شما‬ ‫گذاش��تیم‪ ،‬برای ان نیس��ت که خون مردم بریزید‪ ،‬یا‬ ‫دسترنج بیچارگان بخورید‪.‬‬ ‫مالکا! بکوش که مضامی��ن این فرمان را به دقت انجام‬ ‫دهی! من و تو هر دو س��ربازیم و س��زاوار است به نام‬ ‫عزیزترین ارزوهای خود‪ ،‬از مقام الوهیت درخواس��ت‬ ‫کنیم که عمر ما را در خاک و خون میدان پیکار به پایان‬ ‫رساند و فضیلت شهادت نصیبمان کند‪ ،‬تا در ان جهان‬ ‫گلگون کفن و سپید روی از خاک برخیزیم‪g ...‬‬ ‫‪59‬‬ ‫‪59‬‬ ‫گفت و گو با دکتر رجبی درباره والدت حضرت امیر‬ ‫چگونه دیوار کعبه گشوده شد‬ ‫‪ 2‬دکتر محمد حسین رجبی دوانی از جمله مهمترین تحلیلگران تاریخ اسالم است که‬ ‫وقایع تاریخ صدر اسالم را به طور دقیق مورد بررسی قرار داده و تحلیل های جالبی نیز در‬ ‫این زمینه دارد‪ .‬به مناسبت والدت امیرالمومنین(ع) و با هدف بررسی خانواده حضرت و‬ ‫شناخت جامع از خانواده ان حضرت با ایشان به مصاحبه پرداختیم‪.‬‬ ‫‪60‬‬ ‫به عنوان اولین سوال‪ ،‬نسب امیرالمومنین در‬ ‫میان انساب ان روز عرب که بسیار هم برای‬ ‫عرب جاهلی پراهمیت بود‪ ،‬چگونه بود؟‬ ‫‪ l‬امیرالمومنین از تیره بنی هاش��م قریش است که در‬ ‫کل قریشی محس��وب می شود‪ .‬قریش لقب جد دهم‬ ‫پیغمب��ر(ص) به نام صهر بن مالک بود که از نوادگان‬ ‫حضرت اسماعیل است‪.‬‬ ‫قری��ش معاص��ر دوران والدت امیرالمومنین و زمان‬ ‫ظهور اس�لام به چهل تیره تقس��یم ش��ده بود که در‬ ‫میان انها ‪ 10‬تیره برتر تلقی می شدند که از جمله این‬ ‫‪ 10‬تیره برتر بنی هاشم است‪ .‬از تیره های دیگر می توان‬ ‫به بنی مخضوم‪ ،‬بنی زهره‪ ،‬بنی امیه‪ ،‬بنی سهم و‪ ...‬اشاره‬ ‫ک��رد‪ .‬پدر امیرالمومنین با ن��ام عمران که با کنیه خود‬ ‫ابوطالب بیشتر شناخته می ش��ود‪ ،‬فرزند عبدالمطلب‬ ‫جد پیغمبر اس��ت که به فرموده ام��ام صادق(ع) روز‬ ‫قیام��ت بر س��یمای پیامبران محش��ور خواهد ش��د‪.‬‬ ‫عبدالمطلب فرزند هاش��م‪ ،‬بزرگ خاندان بنی هاش��م‬ ‫است که خود او نیز فردی مهم بود و شخصیت بسیار‬ ‫واالیی داشت‪.‬‬ ‫پس امیرالمومنین از طایفه بنی هاشم است که یکی از‬ ‫باعظمت ترین طایفه ه��ای قریش بود و قریش هم به‬ ‫سبب نسبت با حضرت اسماعیل و به تبع ان ابراهیم‬ ‫از واالترین قبیله ها به شمار می امد‪.‬‬ ‫از سمت مادری چطور؟‬ ‫‪ l‬م��ادر امیرالمومنین فاطمه بنت اس��د از همین تیره‬ ‫بنی هاش��م قریش و فرزند اسد بن هاش��م است‪ .‬اسد‬ ‫ب��رادر عبدالمطل��ب بود ک��ه بدین ترتی��ب فاطمه و‬ ‫ابوطالب پس��رعمو و دخترعم��و بودند که با یکدیگر‬ ‫ن هاش��میانی بودن��د ک��ه‬ ‫ازدواج کردن��د و نخس��تی ‬ ‫به عقد یکدیگر درامدند‪.‬‬ ‫و همین اصالت که در س��وال قبل اش��اره شد متوجه‬ ‫ایش��ان هم هست‪ .‬بنابراین امیرالمومنین از طرف پدر‬ ‫و مادر هاشمی است و وجود مقدس ایشان از اصالت‬ ‫واالیی برخوردار است‪.‬‬ ‫والدت امیرالمومنی��ن ک��ه در کعبه رخ داد‬ ‫معنای خاصی در خود دارد‪ .‬ایا قبل از تولد‬ ‫ایشان چنین اتفاقی رخ داده بود؟‬ ‫‪ l‬تولد در مقدس ترین مکان عالم و قبله مس��لمانان‬ ‫جهان ی��ک افتخار ب��زرگ و بی نظیر اس��ت که تنها‬ ‫نصیب امیرالمومنین علی(ع) شد‪.‬‬ ‫یعنی هیچ مشابهی در طول تاریخ برای این‬ ‫تولد وجود نداشته است؟‬ ‫‪ l‬برای اینکه بخواهیم عظمت ان را دریابیم می توانیم‬ ‫مقایسه ای کنیم با والدت حضرت عیسی(ع)‪ .‬می دانیم‬ ‫که حضرت عیس��ی پیامبر اولی العزم بود؛ یعنی دارای‬ ‫ش��ریعتی بود که با ظهور او ائین حضرت موس��ی و‬ ‫دین قبلی منس��وخ می ش��ود‪ .‬خود حضرت عیس��ی‬ ‫هم معجزه بزرگ خداوندی اس��ت ک��ه بدون پدر با‬ ‫دمیده ش��دن روح خداوند در مادر او با اعجاز به دنیا‬ ‫می ای��د‪ .‬بنابراین به او لق��ب روح اهلل داده اند‪ .‬مادر او‬ ‫حضرت مریم(س) هم بانویی عظیم الشان است که به‬ ‫فرموده پیامبر اس�لام یکی از چهار زن بزرگ همیشه‬ ‫تاریخ و معصوم است‪.‬‬ ‫ب��ا این حال این م��ادر معصوم وقتی ک��ه می خواهد‬ ‫فرزند خود عیس��ی روح اهلل را به دنیا بیاورد به او امر‬ ‫می ش��ود که از این معبد یهود بی��رون برو! این معبد‬ ‫جای زایمان نیس��ت‪ .‬حضرت مریم هم با س��ختی و‬ ‫فشار روحی شدید حضرت عیسی را به دنیا می اورد‬ ‫که قران هم به چگونگی این امر اش��اره دارد تا جایی‬ ‫که از خدا طلب مرگ می کرد از چنین وضعی که برای‬ ‫او پدید امده بود‪.‬‬ ‫حاال شما این را با والدت امیرالمومنین علی(ع) قیاس‬ ‫کنید‪ .‬مادر ان حضرت‪ ،‬فاطمه بنت اس��د هنگامی که‬ ‫درد زایمان به او فش��ار اورد حرکت کرد و به سمت‬ ‫کعبه امد‪ .‬ایشان به سمت کعبه هدایت می شود و طبق‬ ‫نقل ه��ای معتبر و متواتر درحالی که درد زایمان بر او‬ ‫فش��ار اورده بود مقابل خانه کعبه می ایستد و عرضه‬ ‫می دارد‪« :‬پروردگارا! ت��و را به عظمت این خانه و به‬ ‫مقام کس��ی که ان را بنا کرده سوگند می دهم که درد‬ ‫زایمان را بر من اس��ان گردان»‪ .‬این موضوع در منابع‬ ‫اهل س��نت به تواتر نقل شده اس��ت که فردی به نام‬ ‫یزید بن قعنب روایت می کند که‪« :‬در کمال ش��گفتی‬ ‫و حی��رت ناظران ناگه��ان ضلع باالی حجراالس��ود‬ ‫شکس��ت و فاطمه همس��ر ابوطالب ب��ه داخل دیوار‬ ‫رف��ت و دیوار به هم ام��د‪ .‬موضوع بالفاصله در مکه‬ ‫منعکس شد‪ .‬ما منتظر شدیم که ببینیم این موضوع به‬ ‫کجا می انجامد‪ .‬چون دیدیم خبری نشد سراغ کلیددار‬ ‫کعبه فرس��تادیم اما قفلی که همیشه به راحتی گشوده‬ ‫می ش��د هرچه کلید را در ان انداخت‪ ،‬قفل باز نش��د‬ ‫و متوجه ش��دیم که این موض��وع حکمتی دارد‪ .‬میان‬ ‫تعجب مردمی که گرد کعبه منتظر بودند که نتیجه این‬ ‫اتفاق را ببینند‪ ،‬بعد از سه روز دیدیم که خانه کعبه از‬ ‫همان جا شکافته شد و فاطمه بنت اسد(س) درحالی‬ ‫که نوزادی در اغوش داشت از درون خانه خدا بیرون‬ ‫امد و دیوار دوباره به هم امد‪».‬‬ ‫ایش��ان در همانج��ا خط��اب به م��ردم فرم��ود‪« :‬ای‬ ‫م��ردم خداوند م��را به خاطر ن��وزاد پاک سرش��تم بر‬ ‫زن��ان دیگر برت��ری داد زیرا هیچ زن��ی تاکنون اجازه‬ ‫نداش��ته اس��ت در خانه خدا وضع حم��ل کند ولی‬ ‫خداوند خانه اش را در اختیار من گذاش��ت تا فرزند‬ ‫خ��ود را در ای��ن جای��گاه مقدس ب��ه دنیا بی��اورم‪».‬‬ ‫با این مقایس��ه می بینی��م که تف��اوت ره از کجا تا به‬ ‫کجاست‪.‬‬ ‫تناس��ب این موضوع با طه��ارت در اماکن‬ ‫مقدس چطور است؟‬ ‫‪ l‬بله! مسجدالحرام و مسجدالنبی مهمترین مکان های‬ ‫مس��لمانان است که انسان بدون طهارت حق ورود به‬ ‫ان را ندارد‪ ،‬حتی برای اینکه از یک در وارد شده و از‬ ‫در دیگر خارج ش��ود‪ .‬در سایر مساجد می شود اما در‬ ‫این دو مسجد چنین امری جایز نیست‪ .‬طبیعتا والدت‬ ‫و زایم��ان مواردی دارد که باعث از بین رفتن طهارت‬ ‫خواهد ش��د‪ .‬با این حال امیرالمومنین در مقدس ترین‬ ‫مکان یعنی قبله گاه به دنیا می اید‪ ،‬در جایی که به ما امر‬ ‫شده که روزی ‪ 34‬بار باید به طرف ان سجده کنیم‪ .‬این‬ ‫نشان دهنده ان است که وجود مقدس امیرالمومنین از‬ ‫همان بدو والدت با بقیه مردم متفاوت است‪.‬‬ ‫ایا حض��رت فاطمه بنت اس��د در نقل های‬ ‫تاریخی چی��زی از دوران ان س��ه روز که‬ ‫در کعبه بوده اس��ت نقل کرده اند؟ در مورد‬ ‫خورد و خوراکش��ان ی��ا اتفاقاتی که برای‬ ‫ایشان افتاده است؟‬ ‫‪ l‬در این مورد نکته ای در تاریخ ضبط نش��ده است‪.‬‬ ‫قطعا ایش��ان از جزئیات این مس��اله چیزهایی را نقل‬ ‫کرده ان��د اما چ��ون در ان دوران ثبت و ضبط اتفاقات‬ ‫تاریخی معمول نبوده و س��عی می کرده اند وقایع را به‬ ‫ذهن بس��پارند چیزی در این خصوص به ما نرس��یده‬ ‫است‪ .‬در این میان باید توجه کرد که اگر ایشان هم در‬ ‫این خصوص چیزی بیان کرده بودند باتوجه به اینکه‬ ‫در دوران بنی امیه تالش بس��یاری صورت گرفت که‬ ‫فضایل حضرت علی(ع) مخدوش شود و بیان نشود و‬ ‫بیان این فضایل جرم بود‪ ،‬چه بسا اگر نقل های شفاهی‬ ‫هم بوده است ان را از اذهان مردم پاک کرده باشند‪.‬‬ ‫ایا علمای اهل تسنن هم این موضوع را در‬ ‫کتاب های خود نقل کرده اند؟‬ ‫‪ l‬در مورد این موضوع شهاب الدین الوسی‪ ،‬صاحب‬ ‫تفسیر کبیر اهل تس��نن اورده است‪« :‬اینکه می گویند‬ ‫امیر (امیرالمومنی��ن) در خانه خدا متولد ش��ده در دنیا‬ ‫امری مش��هور اس��ت و در کتب فریقین سنی و شیعه‬ ‫ذکر شده است‪».‬‬ ‫در همی��ن رابط��ه مرحوم عالمه امین��ی هم در کتاب‬ ‫مستدرک صحیحین از قول حاکم نیشابوری دانشمند‬ ‫ب��زرگ اهل س��نت روای��ت می کند که گفته اس��ت‪:‬‬ ‫«اخبار به تواتر رس��یده اس��ت که فاطمه دختر اسد‪،‬‬ ‫امیرالمومنی��ن علی بن ابیطال��ب را درون کعبه به دنیا‬ ‫اورده است‪».‬‬ ‫در ای��ن زمینه‪ ،‬مرحوم عالمه ش��یخ اقا بزرگ تهرانی‬ ‫از ق��ول یکی دیگ��ر علمای اهل تس��نن نقل می کند‬ ‫ک��ه در کتابی ب��ا عنوان «علی والکعب��ه» از ‪ 22‬کتاب‬ ‫از کتب علمای اهل تس��نن روایت نقل کرده که همه‬ ‫انها تصریح کرده اند امیرالمومنین در کعبه متولد شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫ای��ا مخالف��ان اهل بی��ت ای��ن موض��وع را‬ ‫پذیرفته اند؟‬ ‫‪ l‬ب��ا وجود این امر می بینیم ک��ه برخی از متعصبان‬ ‫ضد اهل بیت ب��رای اینکه از اعتبار این امر بزرگ که‬ ‫قابل انکار نب��وده و نمی توان ان را نفی کرد؛ بکاهند‪،‬‬ ‫اورده اند که پیش از امیرالمومنین‪ ،‬حکیم بن هضام هم‬ ‫در کعبه به دنیا امده بود!‬ ‫این حکیم بن هضام کیست؟‬ ‫‪ l‬حکیم بن هضام یک مش��رک است که اسالم هم‬ ‫نیاورد تا موقعی که مکه توس��ط پیامبر فتح شد‪ .‬یعنی‬ ‫برای بی اعتبار کردن این موضوع کس��ی را برای این‬ ‫موض��وع عنوان کردن��د که س��وابقی اینچنین دارد تا‬ ‫نش��ان دهند این موضوع چندان موضوع مهمی نبوده‬ ‫است و قبل از امیرالمومنین هم یک ادم معمولی در کعبه‬ ‫به دنیا امده است‪.‬‬ ‫ح��ال انکه عالمه امینی از علمای بزرگ اهل س��نت‬ ‫نقل می کن��د که «علی(ع) در مک��ه در جمعه ‪ 13‬ماه‬ ‫رجب از عام الفیل متولد گردید‪ .‬نه پیش و نه پس از‬ ‫وی مولودی در بیت اهلل الحرام متولد نگردیده است‪».‬‬ ‫این کرامتی برای ان حضرت اس��ت که نش��ان دهنده‬ ‫شخصیت واالی ان حضرت است؛ با این حال عده ای‬ ‫با جهالت برای از بین بردن این فضیلت امیرالمومنین‬ ‫س��عی کرده اند ش��ریکی را برای ان حضرت در این‬ ‫موضوع ایجاد کنند‪.‬‬ ‫در ای��ن می��ان ایا تالش��ی هم ب��رای اینکه‬ ‫مصداق دیگری برای ای��ن موضوع پس از‬ ‫دوران اسالم ایجاد کنند صورت گرفت؟‬ ‫‪ l‬این چی��زی نبود که بتوانند بگوین��د فرد دیگری‬ ‫هم بعد از امیرالمومنین در کعبه متولد ش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫مرحوم عالمه امینی در‬ ‫کتابمستدرکصحیحین‬ ‫از قول حاکم نیشابوری‬ ‫دانشمند بزرگ اهل سنت‬ ‫روایت می کند که گفته‬ ‫است‪« :‬اخبار به تواتر‬ ‫رسیده است که فاطمه‬ ‫دختراسد‪،‬امیرالمومنین‬ ‫علی بن ابیطالب را درون‬ ‫کعبه به دنیا اورده است‪».‬‬ ‫متاس��فانه این افراد چون نتوانستند مصداقی بعد از‬ ‫امیرالمومنین برای این موضوع بتراشند دست به کار‬ ‫مصداق تراش��یدن قبل از اسالم شدند که در سوال‬ ‫قبل به ان اشاره شد‪.‬‬ ‫چ��ون این موضوع در م��ورد حکیم بن هضام قابل‬ ‫نفی یا اثبات نیس��ت که کسی بتواند ان را نفی کند‬ ‫یا اثبات کند‪ .‬برای بعد از ان حضرت نمی توانستند‬ ‫مصداق��ی جع��ل کنند چ��را ک��ه این موض��وع با‬ ‫سختی های زیادی همراه بود‪ ،‬به خصوص باتوجه به‬ ‫تقدسی که برای مسجدالحرام و کعبه پس از دوران‬ ‫اسالمی ایجاد شده بود‪.‬‬ ‫ایا این مس��اله درخصوص دیگر فضایل‬ ‫امیرالمومنین هم اتفاق افتاده است؟‬ ‫‪ l‬م��واردی را مطرح کردند تا ان فضیلت را از ان‬ ‫عظمت بیندازند‪ .‬مثال راجع به نخستین کسی که به‬ ‫پیامبر ایمان اورده اس��ت ش��کی نیست که این فرد‬ ‫امیرالمومنین اس��ت‪ .‬عده ای اعتق��اد دارند که اولین‬ ‫فرد اس��ت ولی عده ای هم بیان کرده اند که ایش��ان‬ ‫اولین مرد است‪.‬‬ ‫ای��ن موض��وع را امیرالمومنی��ن در چندین جای‬ ‫نهج البالغ��ه بیان کرده و به رغ��م افتخارات فراوان‬ ‫به ان فخر می فروش��ند که‪« :‬م��ن در ایمان اوردن‬ ‫به پیامبر بر همگان س��بقت جس��تم‪ ».‬عده ای برای‬ ‫اینکه عظمت موضوع را کم کنند بدون هیچ سندی‬ ‫ک��ه بت��وان ان را اثبات کرد در براب��ر این فضیلت‬ ‫اورده اند که نخس��تین مرد ابوبکر بود‪ ،‬نخستین زن‬ ‫خدیجه بود و نخس��تین کودک علی(ع)‪ .‬انگار در‬ ‫موض��وع ایمان بابی وجود دارد ب��ه نام باب ایمان‬ ‫اوردن کودکان! که اولین ان علی (ع) اس��ت‪ ،‬پس‬ ‫دومی��ن نفر کیس��ت؟ س��ومین نفر کیس��ت؟ حال‬ ‫انک��ه ما در منابع مهم اهل تس��نن داریم که ابوبکر‬ ‫چهارمی��ن فرد ب��ود و حتی امده اس��ت که ابوبکر‬ ‫بع��د از ‪ 50‬نفر اس�لام اورد‪ .‬اما برای انکه عظمت‬ ‫امیرالمومنی��ن را در این موضوع پایین بیاورند این‬ ‫موض��وع را مطرح کرده اند ک��ه نعوذباهلل بیان کنند‬ ‫علی کودکی بود که چون در منزل پیامبر بود هرچه‬ ‫پیغمبر گفته پذیرفته اس��ت ولی دیگران با درک و‬ ‫بررسی ایمان اورده اند‪.‬‬ ‫حتی واقعه بی نظیر و بی بدیل کندن در قلعه خیبر‬ ‫توس��ط امیرالمومنین را که علمای وهابی سعودی‬ ‫هم اعت��راف دارند ک��ه ای��ن در را امیرالمومنین‬ ‫عل��ی(ع) ب��ا ق��درت اله��ی خ��ود از ج��ا کند‪،‬‬ ‫در تواری��خ اورده ان��د ک��ه به نقلی عل��ی (ع) در‬ ‫قلع��ه خیبر را کن��د و به نقلی محمد بن مس��لمه‬ ‫انص��اری ای��ن کار را انج��ام داد‪ .‬البت��ه این کار‬ ‫توس��ط امیرالمومنی��ن قابل انکار نبوده اس��ت اما‬ ‫س��عی کرده اند برای این موضوع مصداق دیگری‬ ‫بتراشند تا نش��ان دهند این کار عادی ای بوده که‬ ‫علی (ع) انجام داده است یا یکی دیگر از اصحاب‪.‬‬ ‫یا در مورد بستن در خانه های اصحاب که به مسجد‬ ‫پیغمبر باز می ش��د جز خانه پیغمبر و امیرالمومنین‬ ‫به فرمان خداون��د‪ ،‬که پس از این فرمان الهی همه‬ ‫این درها بسته شد‪ ،‬می بینیم برای این هم مصداقی‬ ‫جع��ل کرده اند ک��ه همه درها را بس��تند به جز در‬ ‫ابوبک��ر! یعن��ی فقط خان��ه ابوبکر ب��ود که درش‬ ‫باز ماند‪.‬‬ ‫ای��ن بخش های��ی از مواردی اس��ت که دش��منان‬ ‫امیرالمومنین ب��رای اینکه عظم��ت و فضیلت های‬ ‫بی بدی��ل ان حض��رت را ک��م کنن��د ت��ا چش��م‬ ‫مخاطب��ان را در ط��ول تاری��خ خی��ره نکن��د‪ ،‬ب��ه‬ ‫کس��ی نس��بت داده اند یا برای ان ش��ریکی ایجاد‬ ‫کرده اند‪g .‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪61‬‬ ‫تحلیل عبدالحسین خسروپناه از عصر حضرت امیر(ع)‬ ‫خواص ان دوران مخالف عدالت بودند‬ ‫سید فرید موسوی‬ ‫‪2‬حجت االسالم والمسلمین دکتر عبدالحسین خسروپناه متولد‪ 1345‬است‪ .‬در سال‪ 1368‬دروس‬ ‫خارج فقه و اصول را در حوزه علمیه قم اغاز کرد و دوازده سال از محضر اساتیدى چون‬ ‫حضرات ایات عظام وحید خراسانی‪ ،‬فاضل لنکرانى در حوزه علمیه قم بهره برد‪ .‬وی از سال ‪1370‬‬ ‫در کنار تحصیل به فعالیت پژوهشى فردی و جمعی و برخی سمت ها از جمله‪ :‬مدیریت پژوهشى‬ ‫اصطالح نامه فلسفه مرکز مطالعات تحقیقات دفتر تبلیغات حوزه علمیه و ‪ ...‬اشتغال داشته‪ .‬با ایشان‬ ‫در مورد روند حکومت امیرالمومنین‪ ،‬راهکارهای مدیریتی حضرت و از همه مهمتر دسته بندی‬ ‫دشمنان ان حضرت و شیوه های دشمنی انها به گفت و گو نشستیم‪.‬‬ ‫‪62‬‬ ‫حاج اق��ا‪ ،‬اگر موافقید بح��ث را با روش‬ ‫حکومت داری حضرت امیر اغاز کنیم‪.‬‬ ‫‪ l‬ام��ام(ع) در حکوم��ت داری خود از ش��یوه های‬ ‫خاصی اس��تفاده می کرد و این گونه نب��ود که تنها از‬ ‫اعمال قدرت در رسیدن به اهداف صحیح حکومتی‬ ‫بهره بگیرند‪ ،‬بلک��ه اگر بخواهیم در مورد روش های‬ ‫حکومتی امیرالمومنین(ع) صحبت کنیم می توانیم ان‬ ‫را به چند دسته تقسیم کنیم‪:‬‬ ‫‪ .1‬عقالنیت و استدالل گرایی‪ :‬محور اصلی حکومت‬ ‫علوی‪ ،‬حق و عدل است و معیار برقراری این محور‬ ‫نیز عقل و استدالل است‪ .‬برای مثال امیرالمومنین(ع)‬ ‫به ش��خصی که در جنگ جمل گرفتار حیرت ش��ده‬ ‫و نس��بت به حقانی��ت طرفین نزاع ک��ه از اصحاب‬ ‫پیامبر(ص) بودند دچار شک و تردید شد‪ ،‬فرمود‪«:‬تو‬ ‫دچار اش��تباه ش��ده ای؟ به درس��تی که حق و باطل‬ ‫توسط شخصیت مردان شناخته نمی شوند‪ .‬ابتدا حق‬ ‫را بشناس‪ ،‬ان گاه اهلش را هم می شناسی‪ ،‬و باطل را‬ ‫بشناس‪ ،‬انگاه اهلش را هم می شناسی‪ ».‬منطق امام در‬ ‫برخورد با خوارج هم منطق اس��تدالل و دفع شبهات‬ ‫و تحکیم عقالنی بنیادهای صحیح دینی بود‪.‬‬ ‫‪ .2‬مش��ورت ب��ا م��ردم و مش��ارکت دادن انه��ا در‬ ‫تصمیم گیری ه��ا‪ :‬امیرالمومنین در موارد گوناگونی با‬ ‫اصحاب خود مشورت می کرد‪ .‬برای نمونه در جریان‬ ‫جن��گ جمل‪ ،‬جنگ صفی��ن و عزیمت انها به طرف‬ ‫ش��ام‪ ،‬با سپاه خود مش��ورت کرد و در محروم کردن‬ ‫معاویه از حاکمیت ش��ام نیز با افراد صالح مش��ورت‬ ‫نمود‪ .‬در حقیقت این ش��یوه برای تحقق بخشیدن به‬ ‫مش��روعیت جامعه شناختی و مقبولیت مردمی‪ ،‬بسیار‬ ‫موثر است‪.‬‬ ‫‪ .3‬اجرای مس��اوی و عادالنه و اس��تثناناپذیر قوانین‪:‬‬ ‫از نظر امیرالمومنین(ع) قوانین جامعه اس�لامی برای‬ ‫هیچ یک از افراد این جامعه اس��تثنا ندارد و همه در‬ ‫برابر ان یکسان هستند‪.‬‬ ‫برای مثال ایشان در تقسیم بیت المال‪ ،‬اجرای حدود‬ ‫الهی و س��ایر حقوق و قوانین عدالت علوی را اجرا‬ ‫می کند و هیچ کس��ی حتی ب��رادرش عقیل را از این‬ ‫قاعده مستثنا نمی سازد‪.‬‬ ‫‪ .4‬اهمی��ت دادن ب��ه اف��کار توده م��ردم و انتقادها‪:‬‬ ‫وظیف��ه حکومت نس��بت به مردم این اس��ت که از‬ ‫حق��وق انان دفاع کند و اه��داف حکومت را تحقق‬ ‫بخش��د و مردم را از موقعیت و واقعیت های موجود‬ ‫مطلع س��ازد تا ذهنیت های منفی به حداقل برس��ند؛‬ ‫ول��ی با وجود ای��ن‪ ،‬به انتقادها و نظ��رات مخالفان‬ ‫نی��ز گ��وش فرا دهد و عل��ی(ع) نیز ب��ه این روش‬ ‫حکومت داری عمل می کرد‪.‬‬ ‫‪ .5‬بهره گی��ری از گذش��ته و تاری��خ عبرت ام��وز و‬ ‫استفاده از س��نت های خوب گذشته‪ :‬در همین رابطه‬ ‫امیرالمومنین(ع) در عهدنام��ه به مالک فرمود‪« :‬ایین‬ ‫پس��ندیده ای را به هم مریز که بزرگان این امت‪ ،‬بدان‬ ‫رفتار نموده اند و مردم بدان وس��یله به هم پیوسته اند‬ ‫و رعیت با یکدیگر س��ازش کرده اند و ایینی را قرار‬ ‫م��ده که چیزی از س��نت های نیک گذش��ته را زیان‬ ‫رس��اند تا پاداش از ان نهنده ان س��نت باشد و گناه‬ ‫شکس��تن ان بر تو ماند‪ ».‬امام ه��م در بهره گرفتن از‬ ‫تاریخ عبرت اموز‪ ،‬به وقایع تاریخی اس��تناد می کرد‬ ‫و می فرم��ود‪« :‬چنان در کارهایش��ان نگریس��ته و در‬ ‫سرگذشت هایشان اندیشیده که گویی یکی از ایشان‬ ‫گردیده‪ ،‬بلکه با اگاهی ای که از کارهایشان به دست‬ ‫اورده اس��ت‪ ،‬گویی چنان اس��ت که با نخس��تین تا‬ ‫پسینشان به سر برده است‪».‬‬ ‫‪ .6‬ح��ق پرس��ش دادن ب��ه دیگ��ران‪ :‬س��یره امام در‬ ‫حکومت داری این بوده که حق پرسش گری را برای‬ ‫مردم دانسته و انها را به سوال کردن ترغیب می نمود‬ ‫ک��ه این مورد هم نمونه های بس��یاری در س��یره ان‬ ‫حضرت دارد‪.‬‬ ‫‪ .7‬ارزش نهادن به عهد و پیمان ها‪ :‬علی(ع) همیش��ه‬ ‫نس��بت به وعده های خود پایبند بود؛ تا جایی که به‬ ‫مالک س��فارش می کن��د که «اگر با دش��منت پیمانی‬ ‫نهادی و در ذمه خود او را امان دادی به عهد خویش‬ ‫وف��ا کن و انچ��ه را بر ذم��ه داری‪ ،‬ادا نما و خود را‬ ‫چون س��پری در برابر پیمانت برپ��ادار؛ زیرا مردم بر‬ ‫هیچ چیز از واجب های خداوند چون بزرگ شمردن‬ ‫وفای به عهد سخت هم داستان نباشند با همه هواهای‬ ‫گوناگون که دارند و رای های مخالف یکدیگر که در‬ ‫میان ارند و مش��رکان نیز جدای از مس��لمانان وفای‬ ‫به عهد را میان خود الزم می ش��مردند؛ اگر چه زیان‬ ‫پایان ناگوار پیمان ش��کنی را بردند‪ .‬پس در ان چه به‬ ‫عهده گرفته ای‪ ،‬خیانت مکن و پیمانی را که بسته ای‪،‬‬ ‫مشکن‪».‬‬ ‫‪ .8‬رعایت اخالق حس��نه‪ :‬امام به اخالق نیکو متخلق‬ ‫ب��ود و کارگزاران��ش را نیز ب��دان توصی��ه می کرد‪.‬‬ ‫ضرار بن حمزه س��ال ها پس از شهادت امیرالمومنین‬ ‫در برابر اصرار معاویه برای معرفی حضرت‪ ،‬علی(ع)‬ ‫را چنی��ن توصی��ف می کند‪« :‬ب��ه خدا س��وگند‪ ،‬که‬ ‫دوراندیش و نیرومند بود؛ سخن به فضل می گفت و‬ ‫به عدل‪ ،‬حکم می نمود‪ ،‬علم از اطرافش فرو می ریخت‬ ‫و حکم��ت بر زبانش جاری ب��ود؛ از دنیا و زیورش‬ ‫وحشت داشت و با شب و تاریکی اش مانوس بود‪.‬‬ ‫به خدا سوگند‪ ،‬دارای اشک فراوان و تفکر زیاد بود‬ ‫و به علت بخش��ش فراوان دس��تش را خالی می کرد‬ ‫و از نفس خویش وحش��ت داشت؛ لباس های خشن‬ ‫و غذاهای س��خت او را خ��وش می امد و در میان ما‬ ‫همانند یکی از ما بود‪.‬‬ ‫اگ��ر از او می پرس��یدیم‪ ،‬پاس��خ‪‎‬مان م��ی داد و اگر‬ ‫نزدش می رفتیم‪ ،‬ابتدا س�لام می نمود و اگر دعوتش‬ ‫می کردی��م‪ ،‬نزدم��ان می امد‪ .‬ب��ا این ح��ال‪ ،‬به خدا‬ ‫س��وگند‪ ،‬با ای��ن نزدیکی اش به ما و قرب��ی که به ما‬ ‫داش��ت‪ ،‬به عل��ت هیبتش‪ ،‬با او س��خن نمی گفتیم و‬ ‫به خاطر عظمتی که نزد ما داشت‪ ،‬با او ابتدا به سخن‬ ‫در نمی امدیم‪ .‬اگر لبخندی می زد دندان هایش همانند‬ ‫مروارید به رشته کشیده بود‪ .‬افراد توانا نمی توانستند‬ ‫باطل او را طمع کنند و انسان های ضعیف از عدل او‬ ‫مایوس نمی شدند‪».‬‬ ‫‪ .9‬روش تعلیم و اموزش‪ :‬سراسر نهج البالغه حاکی‬ ‫از تعلی��م و ام��وزش عل��ی(ع) به اصحابش اس��ت‪.‬‬ ‫حقوق انها و مس��ائل اعتقادی و اخالقی و احکام را‬ ‫به انها اموزش می داده و دش��من و دوس��ت را برای‬ ‫انها معرفی می کرد‪.‬‬ ‫‪ .10‬از بی��ن ب��ردن فتنه ها و زمینه ه��ای انها‪ :‬یکی از‬ ‫روش های حکومتی علوی‪ ،‬فتنه شناسی و نابود کردن‬ ‫فتنه ها و بس��ترهای انه��ا بود‪ .‬فتن��ه ان جایی تحقق‬ ‫می یابد که حق و باطل امیخته گردند‪ .‬منش��ا فتنه که‬ ‫هوس ه��ای فتنه گران و بدعت ه��ای دینی بود‪ ،‬مورد‬ ‫مخالفت ش��دید ان حض��رت قرار می گرف��ت‪ .‬امام‬ ‫می فرمای��د‪« :‬وقتی ک��ه فتنه ها روی می اورند‪ ،‬ش��بهه‬ ‫ایجاد می کنند و زمانی ک��ه روی می گردانند‪ ،‬اگاهی‬ ‫می دهن��د‪ ،‬فتنه هم چون بادها دور می زند و به برخی‬ ‫از شهرها برخورد می کند و از کنار برخی می گذرد‪».‬‬ ‫و یا در جای دیگری اش��اره دارد‪« :‬از ان رو شبهه را‬ ‫امام(ع) در عهدنامه‬ ‫خود به مالک توصیه‬ ‫می کند‪« :‬به منافع‬ ‫عامه مردم توجه کن و‬ ‫رضایت اکثر را مدنظر‬ ‫بگیر‪ ،‬گرچه رضایت‬ ‫خواص از بین برود»‬ ‫و او را به خصلت های‬ ‫زشت اطرافیان مانند‬ ‫خودکامگی‪ ،‬چپاول گری و‬ ‫نامردی در روابط اقتصادی‬ ‫با دیگران اگاه می سازد‬ ‫شبهه می نامند که شباهت به حق دارد‪ :‬دوستان خدا‪،‬‬ ‫روشنی شان در این شبهه ها یقین است و راهنمایشان‪،‬‬ ‫مس��یر هدایت؛ ولی دش��منان خدا‪ ،‬گمراهی شان انها‬ ‫را به ش��بهه ها ف��را می خواند و راهنمایش��ان کوری‬ ‫انهاست‪».‬‬ ‫طبیعت��ا در مقاب��ل این حکومت اس�لامی‬ ‫ب��ا ای��ن ویژگی هایی ک��ه اش��اره کردید‬ ‫جریان های سیاسی مخالفی هم وجود دارد‪.‬‬ ‫این جریان های مخالف چه تقس��یم بندی و‬ ‫روش هایی داشتند؟‬ ‫‪ l‬ب��ا نگ��رش جریان شناس��انه می ت��وان مخالف��ان‬ ‫امیرالمومنین(ع) را به چند گروه تقسیم کرد‪:‬‬ ‫‪ )1‬ثروت اندوزان‪ :‬گروهی از مخالفان امام(ع)‪ ،‬زراندوزان‬ ‫و مال پرستان بودند‪ .‬کسانی که فکر غارت گری بیت المال‬ ‫و پرکردن جیب خود را در س��ر می پروراندند‪ .‬انان در‬ ‫عصر دولت عثمان از امتیازهای ویژه ای برخوردار بودند‬ ‫ولی در حکومت علوی‪ ،‬از هم ه انها محروم ش��دند و‬ ‫به همین جهت‪ ،‬در مقابل امام ایستادند‪ .‬روزی شخصی‬ ‫از عبدالرحمن س��لمی (یکی از ای��ن طایفه زراندوزان)‬ ‫س��والی کرد و او را به خدا قسم داد که صادقانه پاسخ‬ ‫دهد‪ .‬پرسید‪ :‬تو را به خدا‪ ،‬غیر از این است که دشمنی‬ ‫ت��و با امام علی(ع) از روزی اغاز ش��د که او بیت المال‬ ‫کوفه را تقسیم کرد و به تو و خانواده ات امتیاز ویژه نداد‪.‬‬ ‫و عبدالرحمن پاسخ مثبت داد‪.‬‬ ‫مصادیقی اینچنینی در تاریخ زیاد است‪ .‬یزید بن خجیه‬ ‫از طرف امام‪ ،‬به حکومت ری منصوب شد و پس از‬ ‫درگیری با خوارج و شکست انها‪ ،‬تمام اموال خوارج‬ ‫را شخصا تصاحب کرد‪.‬‬ ‫امام او را دس��تگیر کرد و شخصی را مامور نگه داری‬ ‫او تا رسیدن به مرکز نمود‪ .‬یزید از خواب ان شخص‬ ‫سوءاس��تفاده ک��رد و به ط��رف معاویه ف��رار کرد و‬ ‫علیه امام‪ ،‬قصیده ای س��رود و از دش��منان سرسخت‬ ‫حضرت شد‪.‬‬ ‫‪ )2‬قدرت طلب��ان‪ :‬مخالف��ت طلح��ه‪ ،‬زبی��ر‪ ،‬عبداهلل ‬ ‫بن زبی��ر و محمد بن طلحه با امام علی(ع) ریش��ه در‬ ‫قدرت طلبی ه��ای انها داش��ت‪ .‬به گون��ه ای که حتی‬ ‫تحم��ل یکدیگ��ر را نداش��تند‪ .‬طلح��ه و زبیری که‬ ‫بر سر نماز جماعت‪ ،‬نزاع می کردند و هر کدام‪ ،‬خود‬ ‫را شایس��ته امام جماعت بودن می دانستند‪ ،‬اما همین‬ ‫قدرت طلبان در مقابل امیرالمومنین که قدرت انها را‬ ‫دچار مخاطره کرده بود متفق بودند‪.‬‬ ‫‪ )3‬منافقان‪ :‬س��ومین جریان سیاسی مخالف‪ ،‬جریان‬ ‫نفاق اس��ت؛ جریانی که اس�لام را پذی��را نبود ولی‬ ‫ث ب��ن قیس‪،‬‬ ‫ای��ن مطل��ب را اظهار نمی کرد‪ .‬اش��ع ‬ ‫عم��رو بن ع��اص‪ ،‬مغیره ب��ن ش��عبه‪ ،‬نمونه هایی از‬ ‫طرفداران ای��ن جریان اند‪ .‬اما باید توجه داش��ت که‬ ‫سرچشمه این جریان نفاق‪ ،‬معاویه است که به تعبیر‬ ‫ابن ابی الحدید‪ ،‬او همیشه ملحد بوده و هرگز در کفر‬ ‫و الحاد شک نداشته است‪.‬‬ ‫مغیره بن شعبه در انحراف حکومت و تثبیت بنی امیه‬ ‫نقش زیادی داشت و از دوستان صمیمی معاویه بود‪.‬‬ ‫پس��ر او نقل می کند‪« :‬هرگاه با پدرم به دیدار معاویه‬ ‫می رفتیم‪ ،‬او از هوش و ذکاوت و تدبیر معاویه سخن‬ ‫می گفت‪ ،‬تا اینکه ش��بی به خانه امد و دیدم بس��یار‬ ‫غمگین است و از خوردن شام امتناع کرد‪.‬‬ ‫س��اعتی انتظار کشیدم‪ ،‬غم پدرم فرو ننشست‪ .‬تصور‬ ‫کردیم از دست ما عصبانی است‪ .‬از او سوال کردیم‪،‬‬ ‫پدرم گفت‪ :‬پس��رم من از نزد کافرترین و پست ترین‬ ‫انسان می ایم‪ .‬گفتم‪ :‬ان کیست؟ گفت‪ :‬معاویه‪ .‬گفتم‪:‬‬ ‫تو که همیش��ه از او تعریف می کردی پس چه ش��ده‬ ‫اس��ت؟ گفت‪ :‬امش��ب من و او جلسه ای خصوصی‬ ‫داشتیم؛ به او پیشنهاد کردم‪ :‬ای امیرالمومنین‪ ،‬عمری‬ ‫از تو گذش��ته و پیر ش��ده ای‪ ،‬اگر عدالت پیشه کنی‬ ‫‪63‬‬ ‫‪63‬‬ ‫و نس��بت به اقوام خود‪ ،‬بنی هاش��م‪ ،‬صله رحم به جا‬ ‫اوری و به انان توجه کنی‪ ،‬بهتر اس��ت و این کار تو‬ ‫در تاریخ خواه��د ماند و ثوابش در اخرت برای تو‪،‬‬ ‫و در دنی��ا مردم از تو ب��ه نیکی یاد می کنند؛ از طرفی‬ ‫بنی هاشم نیز توان مقابله با تو را ندارند‪ .‬معاویه گفت‪:‬‬ ‫هرگ��ز‪ ،‬هرگز‪ ،‬کدام نام نی��ک خواهد ماند؟ ابوبکر به‬ ‫قدرت رسید اما با مرگش نام او نیز خاموش شد‪.‬‬ ‫عم��ر به قدرت رس��ید ام��ا همین که ُم��رد‪ ،‬نامش‬ ‫فراموش ش��د؛ ولی نام یتیم بنی هاش��م را روزی پنج‬ ‫بار با ص��دای بلند فریاد می کنند‪« :‬اش��هد ان محمدا‬ ‫رس��ول اهلل» کدام عمل و ک��دام نام بع��د از نام یتیم‬ ‫بنی هاش��م خواهد ماند‪ .‬نه؛ به خدا قس��م‪ ،‬تا نام این‬ ‫م��رد را دفن نکنم به طوری ک��ه هرگز نامش را نبرند‪،‬‬ ‫امکان ندارد ارام گیرم!‬ ‫‪ )4‬حس��ودان‪ :‬گروهی از مخالفان علی(ع) نه طالب‬ ‫قدرت و زراندوزی بودند و نه در حلقه منافقان (البته‬ ‫درجه اعالیی از نفاق) جای داش��تند‪ ،‬ولی به فضایل‬ ‫و موقعیت امام علی(ع) و عالقه و عش��ق طرفداران‬ ‫او حسادت می بردند‪ .‬عایش��ه نمونه بارز این جریان‬ ‫اس��ت‪ .‬او از وقت��ی که همس��ر پیامبر(ص) ش��د‪ ،‬به‬ ‫جهت محبت ف��راوان پیامبر به علی(ع) و زهرا(س)‬ ‫و فرزندانش‪ ،‬به انان رشک می برد و به این حسادت‬ ‫نیز در قضیه جنگ جمل اعتراف کرد‪.‬‬ ‫‪ )5‬دگراندیش��ان‪ :‬گروهی که به یک سلس��له اصول‬ ‫اعتق��ادی معتقد بودند‪ ،‬ولی ش��هامت اعالم انحراف‬ ‫فکری خود را نداشتند که در عصر حکومت علی(ع)‬ ‫عقای��د دگراندیش��ان ب��روز کرد‪ .‬س��مره بن جندب‬ ‫و گروه��ی از خ��وارج در ای��ن طبقه ج��ای دارند‪،‬‬ ‫ابن ابی الحدید نق��ل می کند‪« :‬ابوصالح می گوید‪ :‬به ما‬ ‫گفتند یکی از صحابه رسول خدا(ص) به شهر امده؛‬ ‫به دیدنش رفتیم و دیدیم س��مره بن جندب است که‬ ‫در یک طرفش خمر بود! با تعجب پرس��یدم‪ :‬این چه‬ ‫وضعی اس��ت؟ گفت‪ :‬مبتال به نقرس است؛ یعنی به‬ ‫بهان ه مرض‪ ،‬مشروب می خورد‪.‬‬ ‫‪ .6‬متحج��ران‪ :‬نمون��ه ب��ارز و واضح این دس��ته هم‬ ‫طایفه خ��وارج بودند‪ .‬این از مخالفان ان حضرت اند‬ ‫که منشا مخالفت‪ ،‬تحجر و جهل انها بود‪.‬‬ ‫این دس��ته متع��دد و متف��اوت از مخالفان‬ ‫چ��ه روش های��ی را در مخالفت خود ابراز‬ ‫می کردند؟‬ ‫‪ l‬مخالفان حضرت علی(ع) برای رسیدن به اهداف‬ ‫پلید خ��ود‪ ،‬از ش��یوه های مختلفی جه��ت منحرف‬ ‫ساختن مردم استفاده می کردند‪:‬‬ ‫‪ .1‬سانس��ور خبری یا حقیقت پوش��ی‪ :‬مخالفان‪ ،‬هم‬ ‫وقایع گذش��ته را سانس��ور می کردند و نمی گذاشتند‬ ‫نس��ل جدید از نقش امیرالمومنین در ترویج اس�لام‬ ‫و ایثار و رش��ادت های او باخبر ش��وند؛ هم حدیث‬ ‫والی��ت و جری��ان غدی��ر را کتمان و ه��م تاریخ را‬ ‫تحری��ف می کردند و گاهی ش��خصیت های تاریخی‬ ‫را جابه ج��ا می کردند‪ .‬به عنوان مثال معاویه را محرم‬ ‫اسرار پیامبر و یگانه مفسر قران و کاتب وحی معرفی‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫‪ .2‬تبلیغات علیه ام��ام علی(ع)‪ :‬مهم ترین ابزار جنگ‬ ‫روانی مخالفان امام‪ ،‬تبلیغات بود‪ .‬با این ش��یوه‪ ،‬شام‬ ‫علیه امام علی (ع) و امام حسن(ع) و امام حسین(ع)‬ ‫بسیج شدند و بدترین اوصاف به علی(ع) نسبت داده‬ ‫شد‪.‬‬ ‫عمرو بن ثابت‪ ،‬سوار بر مرکب می شد و در شهرها و‬ ‫روس��تاها دور می زد و هر جا می رسید مردم را جمع‬ ‫می ک��رد و علیه امام تبلیغ می کرد و جمالت زش��تی‬ ‫دربار ه حضرت می گفت‪.‬‬ ‫به عنوان مث��ال عمروبن عبدالعزیز می گوید‪ :‬در دوران‬ ‫نوجوان��ی‪ ،‬ن��زد یک��ی از فرزندان عقبه بن مس��عود‬ ‫‪64‬‬ ‫ق��ران می اموختم‪ .‬روزی در حالی که با بچه ها بازی‬ ‫می کردم‪ ،‬علی(ع) را لعن می کردیم‪ .‬اس��تادم از کنارم‬ ‫گذش��ت و داخل مس��جد ش��د‪ .‬از بچه ها جدا شده‪،‬‬ ‫برای درس وارد مسجد شدم‪.‬‬ ‫همین که استاد مرا دید‪ ،‬شروع به نماز خواندن کرد و‬ ‫به عنوان اعتراض‪ ،‬نمازش را طوالنی کرد‪ .‬وقتی نماز‬ ‫او تمام شد‪ ،‬به او گفتم‪ ،‬استاد چه شده است؟ گفت‪:‬‬ ‫پس��رم‪ ،‬درست ش��نیدم که تو امروز علی (ع) را لعن‬ ‫می کردی؟ گفتم‪ :‬اری‪ .‬گفت‪ :‬از کجا فهمیدی بعد از‬ ‫اینکه خداوند از اصحاب بدر راضی ش��ده است‪ ،‬بر‬ ‫انان غضب کرده است تا لعن انان جایز باشد؟ گفتم‪:‬‬ ‫استاد مگر علی(ع) از اهل بدر بوده است‪.‬‬ ‫گفت‪ :‬مگ��ر نقش افرین بدر غی��ر از علی (ع) کس‬ ‫دیگری بوده است؟ سپس استادم گزارش جنگ بدر‬ ‫و تالش امام علی(ع) در شکستن سپاه کفر را توضیح‬ ‫داد و من با اس��تادم عهد کردم ک��ه دیگر علی(ع) را‬ ‫لعن نکن��م‪ .‬وقتی پدرم حاکم مدینه بود و نمازجمعه‬ ‫می خواند‪ ،‬با اینکه فصیح ترین مردم بود‪ ،‬ولی وقتی به‬ ‫لعن گفتن علی(ع) می رسید‪ ،‬لکنت زبان پیدا می کرد‪.‬‬ ‫ب��ه پدرم گفتم چرا چنین می ش��ود؟ گفت‪ :‬پس��رم‪،‬‬ ‫مردمی ک��ه پای س��خنرانی ما می نش��ینند اگر فضایل‬ ‫عل��ی(ع) را که پ��درت می داند بدانن��د‪ ،‬هرگز از ما‬ ‫پیروی نمی کنند‪ .‬قضیه پدر و اس��تادم‪ ،‬س��بب شد تا‬ ‫با خدا عهد ببندم که اگر روزی قدرت به دس��ت من‬ ‫بیفتد‪ ،‬لعن او را بردارم و اکنون که به قدرت رس��یدم‬ ‫باید این کار را بکنم‪.‬‬ ‫‪ .3‬ت��رور ش��خصیت‪ :‬ارائ��ه تصوی��ر نادرس��ت از‬ ‫ش��خصیت علی(ع) نسل جوان را علیه او بسیج کرد‪.‬‬ ‫ هاش��م بن عتبه یکی از سرداران سپاه امام علی(ع) در‬ ‫صفین بود که جوان��ی در این جنگ در برابر او قرار‬ ‫گرفت و شروع به رجزخوانی کرد‪:‬‬ ‫من بازمانده پادشاهان غسانم؛ متدین به دین عثمانم‪.‬‬ ‫قاریان ما به ما گفته اند که علی قاتل عثمان است‪.‬‬ ‫وی با ناسزاگویی علیه س��پاه امام(ع) حمله می کرد‪.‬‬ ‫ هاش��م بن عتبه‪ ،‬با دیدن این صحنه برخاس��ت و به‬ ‫او گفت‪ :‬بعد از این دنیا حس��اب و کتابی وجود دارد‬ ‫و خداون��د درب��اره حضور تو در ای��ن صحنه از تو‬ ‫بازخواست خواهد کرد؛ از خدا بترس‪.‬‬ ‫ج��وان گفت‪ :‬من به خاطر این با ش��ما می جنگم که‬ ‫ش��ما نماز نمی خوانی��د! رهبرتان نم��از نمی خواند!‬ ‫رهبرتان‪ ،‬عثمان را کش��ته است و ش��ما نیز او را در‬ ‫کشتن عثمان یاری کرده اید! هاشم گفت‪ :‬تو با عثمان‬ ‫چه کار داری؛ عثمان را اصحاب رسول خدا(ص) و‬ ‫فرزندانشان کشته اند‪.‬‬ ‫انان اهل دین و دانش هس��تند و کار این دین هم به‬ ‫زمین نمانده اس��ت‪ .‬اما اینک��ه می گویی رهبر ما نماز‬ ‫نمی خواند‪ ،‬الزم است بدانی بعد از رسول خدا‪ ،‬رهبر‬ ‫ما اولین کسی بود که نماز خوانده است‪.‬‬ ‫او نزدیک ترین فرد به رسول خدا(ص) و سزاوارترین‬ ‫فرد به اوست‪ .‬او دانش��مندترین فرد امت اسالمی و‬ ‫اگاه تری��ن مردم به دین خداس��ت و ای��ن گروه که‬ ‫همراه من هس��تند‪ ،‬اهل شب زنده داری‪ ،‬قران و دعا‬ ‫می باشند‪.‬‬ ‫ای ج��وان‪ ،‬این گروه بدبخت‪ ،‬ت��و را گمراه نکنند‪.‬‬ ‫جوان گف��ت‪ :‬ایا راهی برای توبه م��ن وجود دارد؟‬ ‫ هاش��م گفت‪ :‬اری‪ ،‬توبه کن‪ .‬خداوند توبه پذیر است‬ ‫و از کارهای زشت در می گذرد‪ .‬جوان از میدان جنگ‬ ‫عقب نشینی کرد‪ .‬سپاهیان شام به او گفتند‪ :‬این عراقی‬ ‫ت��و را فریب داد؟ جوان گف��ت‪ :‬خیر او مرا نصیحت‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫‪ .4‬تحریف دین‪ :‬معاویه به سمره بن جندب پیشنهاد‬ ‫ص��د هزار دره��م داد تا ش��ان نزول ای��ه ‪ 207‬بقره‬ ‫«و من الناس من یش��ری نفس��ه ابتغ��اء مرضات اهلل‬ ‫واهلل روف بالعب��اد» را تغیی��ر دهد و ای��ن ایه را که‬ ‫در لیله المبیت در ش��ان امام عل��ی(ع)‪ ،‬انگاه که در‬ ‫ش��ب هجرت پیامبر در بس��تر او خوابید نازل شد به‬ ‫اب��ن ملج��م مرادی نس��بت دهد‪ .‬س��مره بن جندب‬ ‫نپذیرفت تا اینکه با چهارصد هزار درهم این پیشنهاد‬ ‫را عملی کرد!‬ ‫‪ .5‬تش��ویق مخالف��ان‪ :‬تش��ویق خراب��کاران نی��ز از‬ ‫روش ه��ای مخالفان حضرت عل��ی(ع) بود‪ .‬ابو برده‪،‬‬ ‫پس��ر ابوموس��ی اش��عری که از مخالفان سرسخت‬ ‫ام��ام بود‪ ،‬روزی ابو العادیه‪ ،‬قاتل عمار یاس��ر را دید‪.‬‬ ‫(عمار یاسر که به فرموده پیامبر‪ ،‬معیار تشخیص حق‬ ‫و باطل اس��ت و گروه متجاوز او را می کشند)‪ .‬به او‬ ‫گفت‪ :‬تو قاتل عمار هستی؟ گفت‪ :‬اری‪ .‬به او گفت‪:‬‬ ‫دس��تت را بده‪ ،‬دس��تش را گرفت و بوسید و گفت‪:‬‬ ‫هرگز اتش به ان نرسد‪.‬‬ ‫‪ .6‬جلوگی��ری از تثبی��ت مدی��ران‪ :‬روش عدم ثبات‬ ‫مدیری��ت و تغییر روزمره مدیران در اس��یب پذیری‬ ‫حکومت بس��یار موثر است که دشمنان امام ان را به‬ ‫کار می بردند‪.‬‬ ‫ب��رای نمون��ه‪ ،‬مخالفان علی(ع) به س��هل بن حنیف‬ ‫ک��ه از طرف امام به عنوان والی ش��ام منصوب ش��د‬ ‫اج��از ه ورود ندادن��د یا طرف��داران بنی امی��ه‪ ،‬راه را‬ ‫بر عماره بن شهاب که جهت حاکمیت کوفه از ناحیه ‬ ‫امام منصوب گردید‪ ،‬بستند‪.‬‬ ‫‪ .7‬روش جاسوس��ی‪ :‬نقش جاسوس��ان در سرنگونی‬ ‫ن ُعقبه‪،‬‬ ‫حکومت‪ ،‬کمتر از نیروهای نظامی نیست‪ .‬عماره ب ‬ ‫برادر ولید‪ ،‬از مخالفان سرس��خت امام در کوفه بود‪،‬‬ ‫ول��ی اظهار ب��ه مخالفت نمی کرد و اخبار کش��ور و‬ ‫ب��ه ویژه طرف��داران امام علی(ع) را به ش��ام مخابره‬ ‫می کرد‪.‬‬ ‫‪ . 8‬رش��وه دادن‪ :‬معاویه با این شیوه‪ ،‬دوستان علی(ع)‬ ‫را یا به ش��هادت می رساند یا انها را از علی(ع) جدا‬ ‫می کرد‪ .‬با همین ش��یوه‪ ،‬مالک اشتر را در منطقه قلزم‬ ‫در مسیر مصر به شهادت رساند‪.‬‬ ‫‪ .9‬غارت بیت المال‪ :‬که نمونه بارز ان در جنگ جمل‬ ‫رخ داد‪.‬‬ ‫‪ .10‬ایجاد ناامن��ی و در نهایت ترور فیزیکی امام‪ ،‬از‬ ‫روش هایی بود که دشمنان علی(ع) به کار گرفتند‪.‬‬ ‫باتوج��ه به این توضیحات و اینکه مخالفان‬ ‫امیرالمومنین(ع) از افراد عادی جامعه نبوده‬ ‫و همه از خواص جامعه به شمار می رفتند‬ ‫به نظر ش��ما خواص تا چه حد در اصالح‬ ‫ی��ا انحطاط جامعه موثرند و نقش اصلی را‬ ‫بازی می کنند؟‬ ‫‪ l‬واژه خواص‪ ،‬کاربردهای مختلفی دارد‪ .‬به معنای‬ ‫فامیل و اهل و عیال و بستگان به کار رفته و به معنای‬ ‫اولیای الهی و دوستان پیامبر نیز استعمال شده است‪.‬‬ ‫در ی��ک جمله‪ ،‬م��راد از خواص‪ ،‬اف��راد و گروه های‬ ‫تاثیرگذار بر جامعه ان��د‪ .‬با این تعریف کلی‪ ،‬می توان‬ ‫تحصیلکرده ه��ا‪ ،‬مدی��ران‪ ،‬نخبگان و اس��تادان‪ ،‬افراد‬ ‫مرتب��ط با حکومت و حاکم و س��رمایه گذاران و‪ ...‬را‬ ‫در دای��ر ه خواص وارد کرد‪ .‬خواصی که اگاه به حق‬ ‫و طرف دار ان هستند‪ ،‬در ابادانی و تکامل و بالندگی‬ ‫جامع��ه نقش مهمی ایفا می کنن��د و انانی که گرفتار‬ ‫جهل و س��ادگی یا نیرنگ هس��تند و پی��رو باطل اند‪،‬‬ ‫در انح��راف و انحطاط جامعه موثرند‪ .‬اینها می توانند‬ ‫تهدیدی علیه عدالت اجتماعی باشند‪ .‬به همین دلیل‪،‬‬ ‫امام(ع) در عهدنامه خود به مالک توصیه می کند‪« :‬به‬ ‫مناف��ع عامه مردم توجه کن و رضایت اکثر را مدنظر‬ ‫بگی��ر‪ ،‬گرچه رضایت خواص از بی��ن برود» و او را‬ ‫به خصلت های زش��ت اطرافیان مانن��د خودکامگی‪،‬‬ ‫چپاول گ��ری و نامردی در روابط اقتصادی با دیگران‬ ‫اگاه می سازد‪g .‬‬ ‫دکتر محمدعلی مهدوی ظفرقندی‪:‬‬ ‫فرمان مالک اشتر‪ ،‬اولین قانون منبعث از قران و سنت‬ ‫‪ 3‬بی شک عهدنامه مالک اشتر نه تنها به عنوان یک منشور حکومت داری و کالم معصوم‪،‬‬ ‫بلکه به عنوان یک قانون سیاسی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬اسالمی و نحوه مدیریت جامعه از سوی فردی که‬ ‫خود یکی از بهترین مدیرهاست و یکی از بهترین دوره های مدیریتی را در جامعه ان روز داشته‬ ‫است قابل بررسی‪ ،‬موشکافی و تعمیق است‪ .‬از سوی دیگر این منشور حکومت داری از سوی‬ ‫چنین مدیری به یکی از فرمانداران مورد اعتماد او نگاشته شده است‪ .‬در همین رابطه و از باب‬ ‫حکمت شرف المکان بالمکین (ارزش هر جایی به کسی است که در ان می نشیند) ما نیز اهمیت‬ ‫عهدنامه مالک اشتر را عالوه بر موضوعات مطرح شده در ان از باب فردی که مخاطب ان‬ ‫بوده است‪ ،‬یعنی مالک بن حارث اشتر نخعی با دکتر محمدعلی مهدوی رئیس مرکز تحقیقات‬ ‫و توسعه مدیریتی به گفت و گو نشستیم و در ضمن ان از گوهرهای گرانبهای حکمت های این‬ ‫منشور حکومت داری نیز استفاده بردیم‪.‬‬ ‫اقای دکتر! سنت قانونگذاری در دوران‬ ‫اس�لام چطور بوده است؟ یعنی قبل از‬ ‫امیرالمومنین(ع) که منشور حکومتی را‬ ‫به مالک اشتر می نویسند فرد دیگری هم‬ ‫این کار را انجام داده بود؟‬ ‫‪ l‬البته باید تصریح کرد که قبل از اسالم قوانینی‬ ‫نوشته می ش��ده‪ ،‬اما در دوره پس از اسالم اولین‬ ‫مت��ن قان��ون منبعث از قران و س��نت مربوط به‬ ‫امیرالمومنین است‪ .‬با این حال باید توجه داشت‬ ‫ک��ه ما در دوره پس از پیامبر دو مش��رب داش��تیم؛‬ ‫یکی مش��رب براس��اس بیعت که خود ان به س��ه‬ ‫گروه تقس��یم می شود‪ :‬یکی بیعت نصی‪ ،‬دوم بیعت‬ ‫اجماعی و س��وم بیعت شورایی‪ .‬خلیفه اول و سوم‬ ‫براس��اس ش��ورا انتخاب ش��دند؛ خلیفه دوم نصی‬ ‫انتخ��اب ش��د و امیرالمومنین(ع) براس��اس اجماع‬ ‫انتخاب شد‪.‬‬ ‫در مقاب��ل مش��رب امامت وجود دارد ک��ه در این‬ ‫مش��رب امکان ان وجود داش��ت ک��ه چنین متنی‬ ‫اس��تخراج ش��ود و غیر از ان قابلیت اس��تخراج‬ ‫متنی این چنینی وجود نداشت‪.‬‬ ‫یعنی در مش��رب بیعت��ی اینچنین متنی‬ ‫وجود نداشته است؟‬ ‫‪ l‬نه تنها وجود نداشته بلکه نمی توانسته وجود‬ ‫داش��ته باشد‪ .‬مثل اینکه شما بگویید از معدن فلز‬ ‫اهن‪ ،‬طال اس��تخراج کنید! این معدن قابلیت این‬ ‫استخراج را ندارد‪ .‬در ان مکتب قابلیت اینچنین‬ ‫متن��ی وجود ندارد‪ ،‬چ��را که انها ب��ا اینکه ادعا‬ ‫می کردن��د مبنا را قران ق��رار داده اند‪ ،‬این کار را‬ ‫نکرده بودند بلکه روش و منش خودشان را مبنا‬ ‫قرار داده بودند‪.‬‬ ‫در مقابل در مش��رب امامت ب��ود که حرکت بر‬ ‫مبنای قران و س��نت بود و این کار را هم کردند‪.‬‬ ‫بنابرای��ن تمام نامه امیرالمومنی��ن را باید در این‬ ‫فضا بررس��ی کرد که کلمه به کلم��ه این فرمان‬ ‫منبعث از سنت پیغمبر و قران است‪.‬‬ ‫می گویند ش��رف المکان بلمکین‪ ،‬حاال‬ ‫حتما مالک اشتر ویژگی خاصی داشته‬ ‫اس��ت که مورد نظر امیرالمومنین برای‬ ‫صدور این فرمان قرار می گیرد؟‬ ‫‪ l‬مالک اش��تر نخعی کس��ی بود ک��ه به محض‬ ‫‪65‬‬ ‫‪65‬‬ ‫انتخاب عل��ی(ع) به عنوان خلیف��ه (نه به عنوان‬ ‫امام‪ ،‬چرا که ایش��ان به عنوان ام��ام مورد اجماع‬ ‫عمومی قرار نگرفت) با امیرالمومنین بیعت کرد‬ ‫و حض��رت هم مالک را با توجه به ویژگی هایی‬ ‫که داش��ت به عنوان یک��ی از فرمان��داران خود‬ ‫منصوب کرد‪.‬‬ ‫مالک پسر حارث نخعی است که پیش از اسالم‬ ‫در یم��ن بوده و مالک هم در یمن زیس��ته و در‬ ‫همان جا هم اسالم اورده است اما پیغمبر اسالم‬ ‫را درک نک��رده اس��ت‪ .‬از این جه��ت به عنوان‬ ‫صحابه شناخته نمی شود بلکه از تابعین محسوب‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫پس از رحلت پیغمبر و ش��کل گیری فتوحات‪،‬‬ ‫مال��ک در فتوح��ات ش��رکت ک��رد‪ .‬در س��ال‬ ‫‪15‬هج��ری در جن��گ یرموک با س��پاه روم بود‬ ‫که گرزی ب��ه کالهخود او اصابت کرد و تکه ای‬ ‫اهن به چش��م او برخورد کرد و چشم او چاک‬ ‫برداش��ت که از این جهت به او لقب اشتر دادند‪.‬‬ ‫اشتر به کسی می گویند که پلک چشمش برگشته‬ ‫و مژه نداشته باشد‪.‬‬ ‫پس مالک یکی از فرماندهان فتوحات‬ ‫ب��ود‪ .‬اما این هماهنگی با خلفا تا عصر‬ ‫امیرالمومنین ادامه داشت‪.‬‬ ‫‪ l‬مال��ک پ��س از این به عراق ام��د و در کوفه‬ ‫ساکن شد‪ .‬اما در عصر خالفت عثمان در مقابل‬ ‫والیان کوفه ایس��تاد و به ش��ام تبعید شد ولی در‬ ‫انجا هم دس��ت از اعتراض برنداشت و معاویه‬ ‫هم او را به کوفه برگرداند‪ .‬در ماجرای ش��ورش‬ ‫علی��ه عثمان مالک با جمع��ی از کوفیان حضور‬ ‫داش��ت و پس از خالفت امیرالمومنین با ایشان‬ ‫بیعت کرد‪ .‬پس از خالفت امیرالمومنین از جمله‬ ‫مش��اوران و یاران حضرت محس��وب می ش��د‬ ‫و در این دوس��تی و یاری امیرالمومنین س��خت‬ ‫پافشاری می کرد‪.‬‬ ‫پس از خالفت امیرالمومنین‪ ،‬مالک چه‬ ‫فعالیت هایی انجام داد؟‬ ‫‪ l‬مالک در رفع فتنه جمل نقش اساسی داشت‬ ‫و اگ��ر مالک نبود ابوموس��ی اش��عری از میدان‬ ‫جمل به راحتی خارج نمی ش��د و مش��کل کوفه‬ ‫حل نمی ش��د‪ .‬در جنگ هم نقش موثری داشت‪.‬‬ ‫بعد از جنگ جم��ل حضرت‪ ،‬مالک را به عنوان‬ ‫فرماندار جزیره منصوب کردند‪.‬‬ ‫این منطقه جزیره ش��امل چ��ه مناطقی‬ ‫می شد؟‬ ‫‪ l‬این منطقه شامل ش��هرهای موصل‪ ،‬نصیبین‪،‬‬ ‫عامر‪ ،‬دارا‪ ،‬سنجار و‪ ...‬بود که به طور کلی منطقه‬ ‫مرکزی عراق ان روزها بود و هش��ت ش��هر را‬ ‫شامل می ش��د‪ .‬در این انتصاب حضرت به هیچ‬ ‫مورد خاصی اشاره نکرده و تنها یک حکم ساده‬ ‫صادر فرموده اند‪.‬‬ ‫در جن��گ صفین حض��رت مالک را ب��ه عنوان‬ ‫فرمانده بزرگ نبرد از جزیره احضار کرد‪ .‬در این‬ ‫جنگ مالک پیشقراول سپاه بود و به عنوان یکی‬ ‫از فرماندهان جدی نبرد مطرح شد‪.‬‬ ‫بنابراین حضرت در نامه ای او را به عنوان فرمانده‬ ‫کل س��پاه منصوب کرد که در ان متن اش��ارات‬ ‫جالبی در مورد مالک وجود دارد‪ .‬در پیکار نهایی‬ ‫صفین هم مالک نقش اساسی داشت تا جایی که‬ ‫با ‪ 20‬هزار نفر جنگ را به پیروزی نهایی نزدیک‬ ‫کرد که اتفاق قران به نیزه کردن پیش امد‪.‬‬ ‫از اش��ارات این نامه م��واردی را بیان‬ ‫‪66‬‬ ‫می کنید؟‬ ‫‪ l‬حضرت در ان نامه اینطور اشاره می کنند که من‬ ‫مالک اش��تر را بر شما س��پاهیان فرمانده قرار دادم‪.‬‬ ‫هرچه گفت بش��نوید و از وی فرمان ببرید‪ .‬اینطور‬ ‫مطلق صحبت کردن در مورد مالک با متن س��خنان‬ ‫حضرت در مورد فرماندهان دیگر سازگاری ندارد‬ ‫و مش��خص است که حضرت کامال به مالک اعتقاد‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫در ادامه می اورد که او را مثل زرهی برای خود قرار‬ ‫دهید چرا که او نه از کسی می ترسد و نه سستی در‬ ‫او راه دارد‪ .‬نه لغزش دارد‪ ،‬نه کند است و نه سریع‪.‬‬ ‫در ادامه س��یر تاریخی زندگی مالک پیش‬ ‫می رفتیم‪.‬‬ ‫‪ l‬وقتی در جنگ صفین‪ ،‬امیرالمومنین‪ ،‬عمروعاص‬ ‫را نکشت و وقتی جنگ مغلوبه شد عمروعاص ان‬ ‫حیله را ایجاد کرد‪.‬‬ ‫وقتی قران ها بر س��ر نیزه رفت مالک مجبور ش��د‬ ‫عقب نشینی کند‪ .‬مالک فکر نمی کرد ‪ 20‬هزار منافق‬ ‫در سپاه امیرالمومنین برای ایشان شمشیر بکشند که‬ ‫جنگ را ادامه ندهد!‬ ‫بعد از جنگ صفین‪ ،‬حضرت‪ ،‬مالک را دوباره مامور‬ ‫منطقه جزیره ک��رد‪ .‬در این حکم حضرت هم هیچ‬ ‫مس��اله خاصی انچنان ک��ه در عهدنامه مالک داریم‬ ‫مطرح نمی شود‪ .‬پس در این چند حکم هیچ خبری‬ ‫از مطالبی همچون عهدنامه نیست‪.‬‬ ‫بعد از اینکه مصر اش��وب شد و محمد بن ابی بکر‬ ‫نتوانس��ت اوضاع مصر را کنترل کند و ش��هید شد؛‬ ‫حضرت‪ ،‬مال��ک را از جزیره خواس��ت و به عنوان‬ ‫فرماندار مصر منصوب کرد‪.‬‬ ‫البته مصر ان دوران هم بزرگتر از کش��ور مصر در‬ ‫این دوره بود و ش��امل سه کشور مصر‪ ،‬فلسطین و‬ ‫بخشی از س��وریه و اردن می شد‪ .‬ضمن اینکه باید‬ ‫توجه داش��ت مصر یک کشور دارای تمدن بوده و‬ ‫کش��ور پیش��رفته ان موقع دنیا بوده است‪ .‬حضرت‬ ‫در ای��ن زمان یعنی س��ال ‪ 38‬هج��ری عهدنامه را‬ ‫می نویسند‪.‬‬ ‫یعنی به نظر شما مالک هم در طول دوران‬ ‫حکوم��ت امیرالمومنی��ن به ی��ک پختگی‬ ‫رس��ید که لیاقت ای��ن عهدنام��ه را پیدا‬ ‫کرد‪ .‬و اال چرا حضرت این عهدنامه را به‬ ‫دیگران یا حتی محمد بن ابی بکر نداد؟‬ ‫‪ l‬بل��ه! عالوه ب��ر این امیرالمومنی��ن قابلیتی را در‬ ‫مالک می بیند که در دیگران نمی بیند‪ .‬مالک ش��اید‬ ‫این قابلیت را نداش��ته اس��ت و دیگر یاران هم این‬ ‫قابلیت را نداش��ته اند اما مالک ای��ن قابلیت را پیدا‬ ‫مالک در فتنه جمل‬ ‫نقش اساسی داشت و‬ ‫اگر مالک نبود ابوموسی‬ ‫اشعری از میدان جمل‬ ‫به راحتی خارج نمی شد‬ ‫و مشکل کوفه حل‬ ‫نمی شد‪ .‬در جنگ هم‬ ‫نقش موثری داشت‪.‬‬ ‫بعد از جنگ جمل‬ ‫حضرت‪ ،‬مالک را به‬ ‫عنوان فرماندار جزیره‬ ‫منصوب کرد‬ ‫می کند که حض��رت عهدنامه را برای او به نگارش‬ ‫در بی��اورد‪ .‬با این حال به این نکت��ه هم باید توجه‬ ‫داش��ت که نگارش ای��ن عهدنامه در اواخر س��ال‬ ‫‪ 38‬هج��ری یعنی چندماه مانده ب��ه پایان حکومت‬ ‫امیرالمومنین است‪.‬‬ ‫اینجا یک سوال دیگر هم مطرح می شود‪.‬‬ ‫حضرت می دانس��ت که مالک به شهادت‬ ‫می رسد و با علم به این موضوع عهدنامه‬ ‫را به او می دهند؟‬ ‫‪ l‬اگ��ر بگوییم حضرت نمی دانس��ته که با امامت‬ ‫و مس��ائل اعتقادی به مش��کل برخورد می کنیم‪ ،‬در‬ ‫اعتقاد ما امیرالمومنین از این اتفاق اطالع داشته اند‪،‬‬ ‫در این ص��ورت دو فرضیه به وج��ود می اید‪ :‬یکی‬ ‫اینکه این نامه را برای ایندگان نوشته است و دیگر‬ ‫انکه برای همان دوران به نگارش در اورده اس��ت‪.‬‬ ‫ح��ال اگر قبول کنیم که حض��رت این نامه را برای‬ ‫ایندگان نوش��ته اند بحث جال��ب و مجزایی در این‬ ‫زمینه به وجود می اید‪.‬‬ ‫در ادامه به اعزام مالک به مصر رسیدیم‪.‬‬ ‫‪ l‬بله! وقتی معاوی��ه از اعزام مالک به مصر باخبر‬ ‫ش��د به کارگزار خود در قلزم خبر می دهد و او هم‬ ‫با ش��ربتی از عسل مالک را به ش��هادت می رساند‪.‬‬ ‫وقت��ی خبر ش��هادت مالک ه��م ب��ه امیرالمومنین‬ ‫می رس��د از جمالت اینگونه بر می اید که حضرت‬ ‫بسیار ناراحت می شود‪ .‬امیرالمومنین اشاره می کنند‬ ‫ک��ه‪« :‬مالک چه ب��ود؟ اگر کوه ب��ود کوهی جدا از‬ ‫دیگ��ر کوه ها بود‪ ،‬اگر س��نگ بود هیچ س��م تیزی‬ ‫نمی توانس��ت او را ت��کان ده��د و هی��چ پرنده ای‬ ‫نمی توانس��ت بر فراز ان بپرد‪ .‬خدا مالک را رحمت‬ ‫کند که او ب��رای من انچنان بود که من برای پیامبر‬ ‫بودم‪».‬‬ ‫ای��ن کالم امیرالمومنین نش��ان از مقام واالی مالک‬ ‫دارد ک��ه در م��ورد خود مالک می ت��وان از جوانب‬ ‫مختلف مورد بررسی قرار داد‪.‬‬ ‫اگر موافقید کمی هم به متن نامه بپردازیم‪.‬‬ ‫‪ l‬عهدنامه مالک اش��تر ‪ 5‬بخش کامل دارد‪ :‬مبانی‬ ‫نام��ه‪ ،‬اصول نامه‪ ،‬روش های نامه‪ ،‬سیاس��ت نامه و‬ ‫اخالق نامه‪.‬‬ ‫غیر از این کلیات بهتر اس��ت به جزئیات‬ ‫نامه بپردازیم‪.‬‬ ‫‪ l‬مجموعه نامه در بردارنده نکات بس��یار کلیدی‬ ‫است که انها را در ادامه توضیح می دهم‪.‬‬ ‫اولین نکته این اس��ت که امیرالمومنین حکومت و‬ ‫مدیریت را از پایگاه بندگی خدا می بیند‪ ،‬یعنی نگاه‬ ‫حضرت به حکومت نگاه یک بنده خداس��ت و بر‬ ‫ان تاکی��د دارد‪ .‬حضرت کارک��رد مدیریت را یک‬ ‫کارکرد س��لطه گرانه و امران��ه نمی داند بلکه مبنا را‬ ‫هدایتگری‪ ،‬خدمتگزاری و امانتداری می داند‪.‬‬ ‫به عنوان دومین نکته برای حضرت این مهم اس��ت‬ ‫که حوزه رهبری جامعه مش��خص باشد و وظایف‬ ‫هرکدام از بخش های مدیریتی جامعه باید ش��ناخته‬ ‫ش��ده باش��د‪ .‬امیرالمومنین در ج��ای دیگری تاکید‬ ‫می کنن��د که هیچ حرک��ت و کاری نیس��ت غیر از‬ ‫اینکه محتاج شناخت است‪ .‬بنابراین در خطبه ‪154‬‬ ‫حضرت می فرمایند‪ :‬انکه نادانس��ته کاری را انجام‬ ‫ده��د مثل فردی اس��ت که بیراهه ب��رود که هرچه‬ ‫بیشتر راه برود از مقصد دورتر شده است‪.‬‬ ‫حضرت در مورد شناخت حکومت موفق‬ ‫از غیرموفق هم اشاراتی دارند‪.‬‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬حضرت می گویند نش��انه سقوط یک دولت‬ ‫چهار چیز است‪ :‬اول فرو گذاشتن اصول‪ ،‬دوم توجه‬ ‫بی��ش از حد به فروع‪ ،‬س��وم ادم های فرومایه را در‬ ‫سمت های مدیریت گذاشتن و چهارم کنار گذاشتن‬ ‫مردمان با فضیلت‪.‬‬ ‫در ادام��ه نکاتی که ع��رض می ش��د امیرالمومنین‬ ‫اشاره دارد که اگر کس��ی بخواهد رهبری کند باید‬ ‫رابطه اش را با خدا درس��ت کن��د‪ .‬این به معنای ان‬ ‫نیس��ت که تو با خدا باشی بلکه به این معناست که‬ ‫عمل تو با خدا باش��د‪ .‬حض��رت در جای دیگری‬ ‫تاکید می کنند که کس��ی که مراقب خودش نباش��د‬ ‫و تقوا پیش��ه نکند قطعا با مشکل مواجه می شود و‬ ‫نمی تواند یک مدیر موفق باشد‪.‬‬ ‫یعنی مبنا این است که یک مدیر تقوای الهی داشته‬ ‫باش��د و امیرالمومنین اش��اره دارد که هرکس رابطه‬ ‫خودش را با خدا اصالح کند‪ ،‬خدا هم رابطه او را با‬ ‫م��ردم اصالح می کند‪ ،‬هرکس باطن خود را اصالح‬ ‫کند‪ ،‬خدا ظاهر او را اصالح می کند‪.‬‬ ‫از دیدگاه حضرت‪ ،‬خداوند متعال توجه بسیاری به‬ ‫سنت های الهی دارد و تاکید می کند که این از سنن‬ ‫الهی اس��ت که هرکس خدا را یاری کند خدا هم او‬ ‫را یاری می کند و این توفیق نصیب کس��ی می شود‬ ‫که در ان راه گام بردارد‪.‬‬ ‫در بخش دیگ��ری می فرمایند‪ :‬هرکس به حق عمل‬ ‫کن��د مردم به او ایمان می اورند چرا که خدا در ایه‬ ‫‪ 96‬سوره مریم تاکید می کند کسانی که ایمان اورند‬ ‫و عمل صالح انجام دهند خدا راه های خود را برای‬ ‫انها باز می کند‪.‬‬ ‫در کن��ار این ن��کات حض��رت در مورد‬ ‫مالک چه بود؟ اگر‬ ‫کوه بود کوهی جدا از‬ ‫دیگر کوه ها بود‪ ،‬اگر‬ ‫سنگ بود هیچ سم‬ ‫تیزی نمی توانست او‬ ‫را تکان دهد و هیچ‬ ‫پرنده اینمی توانست‬ ‫بر فراز ان بپرد‪ .‬خدا‬ ‫مالک را رحمت کند‬ ‫که او برای من انچنان‬ ‫بود که من برای پیامبر‬ ‫بودم‬ ‫اسیب شناسی مدیریت چه می فرمایند؟‬ ‫‪ l‬حض��رت پس از این اش��اره می کنند که اگر‬ ‫کس��ی توانست مشکل خود را با خدا حل کند و‬ ‫به س��نت الهی توجه کند‪ ،‬اگر دچار اسیب نشود‬ ‫پی��ش خواهد رفت و ان اس��یب این اس��ت که‬ ‫نفس خود را از پیروی شهوت ها دور کنی‪.‬‬ ‫حض��رت تاکید دارند که مدی��ران «بود» خود را‬ ‫اص�لاح کنند نه نم��ود خود را! تاکی��د می کنند‬ ‫اینطور نیس��ت که ب��ا اصالح نمود ش��ما مردم‬ ‫خوب ش��وند؛ بلکه باید بود مدیران خوب باشد‬ ‫تا مردم خوب ش��وند‪ .‬در ادام��ه حضرت تاکید‬ ‫می کنند که هرکس بر بود خود دس��ت یافت این‬ ‫قابلیت را دارد که بر جامعه مدیریت کند‪.‬‬ ‫حضرت روش این دستیابی به «بود» را‬ ‫چه می دانند؟‬ ‫‪ l‬امیرالمومنین اش��اره دارند که اگر می خواهی‬ ‫به این نقطه برس��ی از گفتار حق یا از مش��ورت‬ ‫متوقف نشو و گفتار حق را از دشمنت هم بپذیر‬ ‫و خ��ود را برتر ندان‪ .‬حضرت در اینجا اش��اره‬ ‫می کن��د که‪« :‬من هم خ��ودم از اینکه خطا نکنم‬ ‫مب��را نمی دانم مگ��ر اینکه خدا در ای��ن کار مرا‬ ‫کمک کند‪».‬‬ ‫در بخش دیگری از نامه اش��اره می کنند که‪« :‬ای‬ ‫مال��ک متوجه ب��اش که قبل از تو ب��ر این مردم‬ ‫حاکمانی وجود داش��ته است و مردم به کارهای‬ ‫تو انچنان ن��گاه می کنند که تو به کار زمامداران‬ ‫خود ن��گاه می کن��ی‪ .‬در مورد ان چنان س��خن‬ ‫می گوین��د که تو در مورد انها س��خن می گویی‪.‬‬ ‫مدی��ران قبل��ی باید ب��رای تو عبرت باش��ند که‬ ‫انه��ا برای ت��و میراثی را به جا گذاش��ته اند و تو‬ ‫اگ��ر می خواه��ی کاری کنی باید بدان��ی که تو‬ ‫از دیگ��ران ارث برده ای و ب��ه دیگران هم ارث‬ ‫می دهی‪».‬‬ ‫حضرت در مورد مردم ه��م تاکید فراوان دارند‬ ‫که مدیر باید نظرات مردم را بگیرد و حرف های‬ ‫انه��ا را بش��نود و اجازه اعتراض ب��ه انها بدهد‬ ‫و از گفت��ار حق و مش��ورت به ع��دل ناراحت‬ ‫نشود‪.‬‬ ‫حضرت مولفه ه��ای مدیریت موفق را‬ ‫چه چیزی می دانند؟‬ ‫‪ l‬انته��ای نامه حضرت به این موضوع اش��اره‬ ‫می کنن��د و ش��ش مولفه را برای مدی��ران موفق‬ ‫برمی شمرند‪:‬‬ ‫‪ )1‬مدیر موفق باید توجه داشته باشد که در برابر‬ ‫خداوند باید پاسخگو باشد‪.‬‬ ‫‪ )2‬م��ردم از عملکرد یک مدی��ر موفق باید قانع‬ ‫باشند و از او ناراضی نباشند‪.‬‬ ‫‪ )3‬مردم بای��د از مدیر موفق به نیکی یاد کنند و‬ ‫نام نیک او باید در میان مردم جریان داشته باشد‪.‬‬ ‫‪ )4‬مدی��ر موف��ق باید بنایی که ایج��اد می کند به‬ ‫زیباترین وجه خود باشد‪.‬‬ ‫‪ )5‬مدی��ر موفق باید از تمام توان حکومت برای‬ ‫انجام دادن تمام وظایف استفاده کند‪.‬‬ ‫‪ )6‬در حکوم��ت مدیر موفق بای��د کرامت مردم‬ ‫افزای��ش پیدا کند‪ .‬باید دقت داش��ته باش��یم که‬ ‫اینها مواردی شعاری نیست که اگر امیرالمومنین‬ ‫می خواس��تند ش��عار بدهند این فرمان را ابتدای‬ ‫حکوم��ت ب��ه مالک می دادن��د‪ ،‬اما زمان��ی اینها‬ ‫را اب�لاغ کرده ک��ه مالک قابلیت اج��رای ان را‬ ‫داش��ته باش��د‪ ،‬پس قطع داش��ته که اینه��ا قابل‬ ‫اجراست‪g .‬‬ ‫‪67‬‬ ‫‪67‬‬ ‫مولفه های حکومت علوی‬ ‫حجت االسالم والمسلمین محسن غرویان‬ ‫‪2‬‬ ‫عهدنامه مالک اشتر یکی از بهترین دالیل برای اثبات حکومت دینی‬ ‫است؛ یعنی این منشور نشان می دهد که تفکر تشکیل حکومت و اداره‬ ‫جامعه در اندیش��ه امیرالمومنین و همه امامان معصوم ما بوده است‪ .‬از‬ ‫همین رو و در ادامه همین جریان است که در زمان حاضر ما بر تئوری‬ ‫والیت فقی��ه و نظام اس�لامی مبتنی بر والیت فقیه و تش��کیل حکومت‬ ‫اسالمی استدالل می کنیم‪.‬‬ ‫ام��ا مس��اله مهمت��ر ای��ن اس��ت ک��ه امیرالمومنین دغدغ��ه م��ردم را دارن��د و اندیش��ه های‬ ‫حض��رت ب��رای مدیری��ت جامع��ه هی��چ گاه ب��دون درنظ��ر گرفت��ن م��ردم نبوده اس��ت‪ .‬از‬ ‫ای��ن روس��ت ک��ه امیرالمومنی��ن ک��ه ام��ام العارفی��ن و مولی الموحدی��ن اس��ت در کن��ار‬ ‫راز و نیاز شبانه خود در عین حال در روز سیاستمداری می کنند و به امور مردم می پردازند‪ .‬این نکته‬ ‫مهمی است که ما در حضرت امام خمینی(ره) هم این جمع میان عرفان و سیاست را مشاهده کردیم‪.‬‬ ‫از یک منظر کلی این منشور براساس فکر و مبانی امامت و والیت اسالمی تنظیم شده و به عنوان‬ ‫یک اصل و یک منشور حکومت داری در دسترس ماست‪.‬‬ ‫در مورد انبیای پیش از پیامبر اس�لام‪ ،‬ما اطالع چندانی در مورد منش��ور حکومت نویسی در اختیار‬ ‫نداریم‪ ،‬اما در دوران پس از اس�لام این امیرالمومنین است که برای اولین بار منشور حکومت داری‬ ‫و قواعد و قوانین و اصول فلسفه سیاست را ترسیم می کنند و البته در زمان دیگر ائمه نیز ادامه پیدا‬ ‫می کند‪ .‬برای مثال حضرت امام سجاد(ع) رساله حقوق را به نگارش در می اورند و در انجا به بخشی‬ ‫از حقوق متقابل مردم و حاکمان اشاره می کنند‪ .‬با این حال بیشترین قواعد و اصول حکومت داری‬ ‫به دلیل اینکه حضرت در مصدر حکومت بودند در دوران امیرالمومنین تدوین و تبیین شده است‪.‬‬ ‫مولفه های حکومت امیرالمومنین(ع) موارد متعددی اس��ت که بح��ث در مورد ان در این مقال‬ ‫نمی گنجد‪ ،‬اما یکی از مهمترین مولفه هایی که در عهدنامه مالک هم به خوبی به ان اشاره شده‬ ‫است مولفه کرامت انسان هاست‪ .‬بنده اعتقاد دارم که امیرالمومنین یکی از شاخصه های حکومت‬ ‫علوی را تکریم انسان ها می دانند‪ ،‬به این معنا که انسان ها موجوداتی دارای کرامت ذاتی هستند‬ ‫و باید در حکومت به ش��هروندان از بعد عاطفی و ش��خصیتی ارزش قائل شد‪ .‬اینچنین نیست‬ ‫که انس��ان فقط عقل و فکر باش��د بلکه در کنار این موارد دارای عواطف و احساس��ات اس��ت‬ ‫و ای��ن عواطف و احساس��ات باید مورد توج��ه قرار بگیرد و هدایت بش��ود‪ .‬البته در این میان‬ ‫یو‬ ‫شخصیت افراد نه با لحاظ مقام و پست و نسب انها‪ ،‬بلکه با در نظر گرفتن ارزش های علم ‬ ‫اخالقی – معنوی انها باید مورد نظر قرار گیرد‪.‬‬ ‫ش��اخصه دیگر این اس��ت که انسان های جامعه همگی تاثیر پذیر هس��تند‪ ،‬یعنی می توان انها را‬ ‫هدایت کرد و در شخصیت و شاکله فکری انها تاثیر گذار بود‪ .‬در این میان حکومت و حاکمان‬ ‫جامع��ه از باب «الناس َعلی دینِ ُملوکهِم» تاثیر زیادی بر مردم داش��ته اند‪ .‬بنابراین وظیفه دیگر‬ ‫حکومت این است که مردم را به سمت خیر و نیکی و رفتار درست هدایت کند؛ البته انسان ها‬ ‫فطرتا خیرطلب و خیرخواه هستند و تحت تاثیر قرار می گیرند‪.‬‬ ‫شاخصه سوم این است که حکومت علوی یک مجموعه از ازادی هایی که مخالفت واضحی با‬ ‫شرع ندارد را باید ایجاد کند‪ .‬البته خیر اعالء در جامعه کمال و سعادت معنوی است و حکومت‬ ‫وظیف��ه دارد که م��ردم را در این جهت هدایت کند‪ ،‬اما ازادی ه��ا را در جدول منطق و اهداف‬ ‫معقول و عقالنی قرار داده و انسان ها را در مورد ازادی اجتماعی افراد توجیه کند که این ازادی‬ ‫حد و مرزی دارد و حد و مرز ان جایی اس��ت که ازادی های دیگران محترم ش��مرده ش��ده و‬ ‫با رعایت قانون و ش��رع از ازادی های ایجاد ش��ده استفاده کرده و در کنار یکدیگر با مسالمت‬ ‫زندگی کنید‪.‬‬ ‫ش��اخصه بعدی در مورد مصارف بیت المال و بودجه های عمومی در حکومت علوی است که‬ ‫باید عدالت تا جایی که ممکن است (نه در حد نهایی ان) در جامعه به اجرا در اید‪.‬‬ ‫این شاخصه ها از جمله مواردی است که باید به مرحله اجرا گذاشته شود تا بتوانیم به حکومت‬ ‫اسالمی – علوی نزدیک شویم‪.‬‬ ‫در ای��ن می��ان تالش حضرت امام(ره) ب��ه عنوان بنیانگذار جمهوری اس�لامی ایران این بود که‬ ‫پایه های حکومت را براس��اس این منش��ور حکومت داری پی ریزی کنند و در حکومت اسالمی‬ ‫ایران به این منشور عمل شود‪ .‬پس از حضرت امام‪ ،‬اگر به سخنان مقام معظم رهبری دقت کنیم‬ ‫الهام گرفتن از عهدنامه امیرالمومنین به مالک اشتر و تبیین و تشریح ان کامال مشهود است‪.‬‬ ‫طبیعت��ا جهت گیری حکومت جمهوری اس�لامی هم در این جهت اس��ت که به این منش��ور‬ ‫حکومت داری عمل ش��ود‪ ،‬اما همه دولت هایی که در این سه دهه روی کار امده و دولتمردانی‬ ‫که در عرصه سیاسی حضور داشته اند به یک اندازه به این منشور توجه نداشته اند؛ اما انچه نباید‬ ‫از نظر دور داشت این است که رهبریت نظام و راس حکومت اسالمی ایران به این مساله توجه‬ ‫خاصی داش��ته اند و در مورد ان سفارش��ات اکیدی کرده اند‪ .‬در یک دید کلی جهت گیری نظام‬ ‫ایران به طور نس��بی به سمت تحقق ارمان های این منشور بوده‪ ،‬با این حال تا رسیدن به ان حد‬ ‫ایده ال و ان افق بلندی که در این منشور ترسیم شده است فاصله داریم‪g .‬‬ ‫‪68‬‬ ‫حقوق شهروندی در‬ ‫فرمان مالک اشتر‬ ‫حجت االسالم والمسلمین نواب‬ ‫‪2‬‬ ‫در نام��ه امیرالمومنی��ن(ره) ب��ه‬ ‫مالک اشتر نسبت به حقوق شهروندی‬ ‫توجه ویژه ای شده است‪ .‬امیرالمومنین‬ ‫ی که در‬ ‫به مالک اشتر می فرمایند مردم ‬ ‫مصر تحت مدیریت تو هستند‪ ،‬اما اخٌ‬ ‫لک فی الدین او نظیر لک فی الخلق یا برادر دینی تو هستند یا‬ ‫همزاد تو در خلقت‪ .‬این نشان می دهد که امیرالمومنین در نامه‬ ‫خود به مالک اشتر و این عهدنامه قبطی های مصر و کسانی که در‬ ‫مصر زندگی می کردند اما در اقلیت بودند (و االن هم در اقلیت‬ ‫هستند) را از یاد نبردند و در مورد انها هم به عنوان یک اقلیت‬ ‫در جامعه ان روز مصر دس��توراتی صادر کردند‪ .‬البته رعایت‬ ‫حق��وق اقلیت ها و گروه های کوچک اجتماعی در نهج البالغه‬ ‫موج می زند و در این مورد فرمایشات مختلفی دارند؛ در برهه ای‬ ‫که لشکریان معاویه به نقاطی از مناطق تحت حکومت ایشان‬ ‫حمل��ه کرده و مردم را مورد تعرض قرار داده بودند فرموده اند‬ ‫اگ��ر خلخال از پای زن یه��ودی دربیاورند یا در جای دیگری‬ ‫تاکید می کنند که اگر به اهل ذمه تعدی شود‪ ....‬یعنی امیرالمومنین‬ ‫کامال متوجه حقوق اقلیت ها بودند و حقوق ش��هروندی را در‬ ‫حکومت اس�لامی رعایت می کردند و به دیگران هم تاکید بر‬ ‫رعایت این حقوق را داشتند‪ .‬یعنی تصریح داشتند که در دولت‬ ‫ایش��ان حقوق اقلیت ها رعایت شود و کسی از انها استنکاف‬ ‫نکند و سعی نکند حقی از انها تلف شود‪ .‬نکته مهم این فراز از‬ ‫عهدنامه مالک اشتر هم این است که امیرالمومنین چهارده قرن‬ ‫پیش از این به این حقوق شهروندی و رعایت حقوق اقلیت ها‬ ‫تاکید مضاعف داشته اند‪ .‬این همان دستورالعملی بود که نظام‬ ‫جمهوری اسالمی هم بعد پیروزی انقالب ان را سرلوحه خود‬ ‫قرار داده و هم امام خمینی(ره) تاکید بر رعایت حقوق اقلیت ها‬ ‫داش��تند‪ ،‬هم در قانون اساس��ی حقوق انها لحاظ شد و هم در‬ ‫مجلس شورای اسالمی همه اقلیت های دینی و مذهبی نماینده‬ ‫دارند و نقش موثری در قوه مقننه جمهوری اسالمی ایران ایفا‬ ‫می کنند‪ .‬اهل سنت حدود ‪10‬درصد از نماینده های مجلس را‬ ‫تش��کیل می دهند و ارامنه‪ ،‬اش��وری ها‪ ،‬کلدانی ها‪ ،‬یهودی ها و‬ ‫زردش��تی ها نماینده خود را دارند و مجلس در قانون اساس��ی‬ ‫رعایت حقوق این اقلیت ها را منظور نظر داشته است‪.‬‬ ‫این موفقیت بزرگی برای نظام جمهوری اسالمی ایران است که‬ ‫توانسته فرمان امیرالمومنین که حقوق اقلیت های دینی را به طور‬ ‫کامل تذکر داده‪ ،‬رعایت کرده و س��عی کرده اس��ت تا حقوق‬ ‫اقلیت ها در میان حضور اکثریت پایمال نشود‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که دنیای جدید که به ادعای خود مبتکر‬ ‫حقوق اقلیت هاس��ت و واقعا هم حق��وق اقلیت ها را رعایت‬ ‫نمی کند و تنها شعار ان را می دهد باید بداند که این حرف برای‬ ‫ما جدید نیست‪ .‬ما گاهی اوقات در مذاکراتی که با طرف های‬ ‫مسیحی داریم تصریح می کنیم که گفت وگوی ادیان و دیالوگ‬ ‫بین ادیان را اسالم چهارده قرن قبل اغاز کرده و در همان زمان‬ ‫اعالم کرده اس��ت که‪ُ :‬قل تعالوا الی کلم ٍه س��وا ٍ بَینَنا و بَینَکم؛‬ ‫یعنی ای اهل کتاب بیایید بر کلمه ای که میان ما مشترک است‬ ‫(توحید) توافق کنیم‪ .‬حال در این موضوع حقوق اقلیت ها هم‬ ‫اس�لام چهارده قرن قبل قانونگذاری کرده و به ما دستور داده‬ ‫که حقوق دیگر اقلیت ها را مثل حقوق خودمان بدانیم و طبق‬ ‫جمله ای که در ابتدای سخن از امیرالمومنین اشاره کردم تصریح‬ ‫کرده اند که مسلمانان و سایر افراد که در خلقت همسان هستند‬ ‫را برابر شمرید و نسبت به حفظ حقوق انها تصریح کرده اند‪g .‬‬ ‫‪69‬‬ ‫‪69‬‬ ‫مصطفی دلشاد تهرانی‪:‬‬ ‫در عهدنامه مالک‬ ‫مدیران اخالق مدار هستند‬ ‫‪ 2‬مصطفی دلشاد در سال ‪ 1334‬شمسی در تهران متولد شده و همزمان با مدرک‬ ‫کارشناسی رشته «امار در ریاضی»‪ ،‬تحصیل علوم دینی را نیز پیگیری نمود و از سال‬ ‫‪ 1364‬تحصیل در سطوح عالی حوزه (درس خارج) را اغاز کرد‪ .‬دلشاد‪ ،‬به زبان های‬ ‫انگلیسی‪ ،‬عربی‪ ،‬المانی و فرانسه اشنایی دارد و سابقه طوالنی در تدریس تعلیم و ‬ ‫تربیت‪ ،‬تاریخ اسالم و نهج البالغه در دانشگاه های تهران‪ ،‬عالمه طباطبایی‪ ،‬تربیت معلم‪،‬‬ ‫علوم حدیث و‪ ...‬دارد‪ .‬وی به عالوه برخی مسئولیت های اموزشی– فرهنگی را نیز‬ ‫در وزارتخانه های اموزش و پرورش‪ ،‬اموزش عالی و ارشاد به عهده داشته است‪.‬‬ ‫او هم اکنون استاد دانشگاه و مدیر گروه نهج البالغه دانشکده علوم حدیث شهرری‬ ‫است‪« .‬داللت دولت» اخرین اثر دلشاد تهرانی درباره ائین نامه حکومت و مدیریت‬ ‫در عهدنامه مالک اشتر است که ابان ماه سال گذشته رونمایی شد‪ .‬از این رو با او به‬ ‫گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫‪70‬‬ ‫به عنوان اولین س��وال س��اختاری کلی نامه‬ ‫امیرالمومنین به مالک اشتر چگونه است؟‬ ‫‪ l‬پیش از پاسخ به این سوال باید به این نکته اشاره‬ ‫کرد که گرچه مخاطب مس��تقیم این فرمان مالک اشتر‬ ‫بوده است اما به طور غیرمس��تقیم دستورالعملی برای‬ ‫همه دولت های اسالمی در دوره های مختلف حکومتی‬ ‫به ش��مار می رود‪ .‬این عهدنام��ه به صورتی طراحی و‬ ‫شروع ش��ده که بیانگر حکومتی بودن مفاهیم پایه ان‬ ‫اس��ت‪ ،‬چون صدور فرمان از جانب کس��ی است که‬ ‫ب��ر مومنان والی��ت دارد‪ ،‬از این رو به نوعی منش��ور‬ ‫حکومتی برخاسته از والیت خداست‪ ،‬به ویژه صراحت‬ ‫و روشنی بیان عهدنامه نش��ان از الزامی بودن ان دارد‬ ‫که مالک موظف به عمل و اجرای ان در اس��تانداری‬ ‫مصر بوده است‪ .‬در این عهدنامه حکمت های متعددی‬ ‫بیان ش��ده که ب��رای هم��ه سیاس��تگذاران و مدیران‬ ‫حکومتی در تمام س��طوح اموزنده اس��ت‪ ،‬البته نگاه‬ ‫حکمی ب��ه فرم��ان حکومتی مبان��ی ان را ب��ه لحاظ‬ ‫ساختاری و مفهومی قابل فهم تر می کند‪ .‬این نامگذاری‬ ‫از دو جهت برای س��ازه های حکومت��ی اهمیت دارد‪:‬‬ ‫یکی از باب نیاز همه انسان هاس��ت که با توجه به این‬ ‫اصل از این سرچش��مه سیال س��یراب شوند و دیگر‬ ‫دمیدن احس��اس تازه به روح فراموش شده مفاهیم و‬ ‫معانی حکمت حکومتی بنیادین است‪.‬‬ ‫با ای��ن بی��ان راه ورودی در حکم��ت حکومتی پیدا‬ ‫می ش��ود تا امور حکومتی جامعه انس��انی با ان حل و‬ ‫فصل شود‪.‬‬ ‫درباره عهدنامه علی (ع) به مالک اشتر نخعی شرح های‬ ‫زیادی نگاش��ته ش��ده و دس��ته بندی های مختلفی هم‬ ‫از س��اختار ان صورت گرفته اس��ت ام��ا ما در کتاب‬ ‫«داللت دولت» عهدنامه مالک اشتر را از لحاظ حوزه بندی‬ ‫به ‪ 12‬بخش تقسیم و مباحث جزئی را نیز در ‪ 47‬موضوع‬ ‫عنوان کردیم که شرح ان از این مقال خارج است‪.‬‬ ‫به ش��رح های عهدنامه مالک اش��تر اش��اره‬ ‫کردید‪ .‬این شرح نویس��ی از چه زمانی اغاز‬ ‫شده است؟‬ ‫‪ l‬در مورد عهدنامه مالک اش��تر شرح های مختلفی‬ ‫وج��ود دارد ک��ه در سندشناس��ی به دس��ت امده در‬ ‫ای��ن زمین��ه اولی��ن و قدیمی ترین انها به س��ال ‪333‬‬ ‫هجری قمری باز می گردد و در طول س��ال های بعد از‬ ‫ان منابع س��نی و شیعی به این موضوع به طور مبسوط‬ ‫پرداخته اند‪ .‬در همین رابطه ما در کتاب شناس��ی کتاب‬ ‫داللت دولت به ‪ 56‬ش��رح از قرن دهم هجری تاکنون‬ ‫اشاره کرده ایم‪.‬‬ ‫رویکرد اصلی کالم امیرالمومنین در عهدنامه‬ ‫مالک اشتر چیست؟‬ ‫‪l‬حض��رت علی(ع) همگان را ب��ه رویکردی دعوت‬ ‫می کردند که یکی از ش��ئون ان غدیر اس��ت‪ .‬معرفی‬ ‫هندسه اس�لام توس��ط پیامبر اکرم(ص) از مهمترین‬ ‫اتفاقات غدیر به ش��مار می رود‪ .‬هندسه غدیر‪ ،‬هندسه‬ ‫ازاد کنندگی انسان است که در عهدنامه به خوبی تجلی‬ ‫یافته و این عهدنامه معیار خوبی برای ان است‪.‬‬ ‫ب��رای مثال حضرت امیر(ع) در پایان این عهدنامه دعا‬ ‫و جمالتی دارد و اش��اره می کند که این عهدنامه برای‬ ‫موفقیت انسان هاست‪ .‬انسان موفق کسی است که برای‬ ‫هرکاری که می کند دلیل روشن داشته باشد‪ .‬به گونه ای‬ ‫که خدا و خلقش قبول کنند‪ .‬این اولین معیار برای یک‬ ‫فرد موفق است‪ .‬همچنین باید مردم او را نیک بدانند و‬ ‫کرامت او چند برابر باشد‪ .‬اگر حرمت انسان ها کاسته‬ ‫شود سر سوزنی موفق نخواهد شد‪.‬‬ ‫ای��ن عهدنام��ه در س��ال ‪ 38‬یا ‪ 39‬هجری از س��وی‬ ‫امیرالمومنین(ع) انشاء شده ولی اگر امروز به ان عمل‬ ‫کنی��م مس��ائل مدیریتی ما را حل خواه��د کرد‪ .‬چون‬ ‫مدیری��ت موفق از نگاه امیرالمومنین مدیریتی اس��ت‬ ‫که بتواند به خوبی ام��ور را تدبیر کند و اگر مدیریت‬ ‫صحیح وجود داشته باشد همه چیز اصالح می شود‪.‬‬ ‫در اموزه ه��ای علی(ع) به مجموعه س��امان یافته ای از‬ ‫بینش ه��ا‪ ،‬ارزش ه��ا‪ ،‬روش ها‪ ،‬گرایش ه��ا‪ ،‬کنش ها و‬ ‫گویش ه��ا‪ ،‬اخالق مدیریتی گوین��د و تنها چیزی که‬ ‫بای��د بر ان تعص��ب ورزید و نمی ت��وان از ان عدول‬ ‫کرد اخالق اس��ت و اگ��ر اخالق مدیریتی بر ش��ش‬ ‫حلقه یاد شده اس��توار شود‪ ،‬جامعه به مدیریت موفق‬ ‫دست خواهد یافت‪.‬‬ ‫به چند نمونه از این اموزه ها اشاره می کنید؟‬ ‫‪ l‬طبق روای��ات امیرالمومنین‪ ،‬بدی تدبیر موجب‬ ‫ویرانی و نابودی است و سامان یافتن تمام کارها تابع‬ ‫مدیریت صحیح است‪ .‬از سوی دیگر در مبانی اخالق‬ ‫مدیریتی بایستی در پنج نگاه (خدا‪ ،‬خود‪ ،‬کار‪ ،‬مردم و‬ ‫مسئولیت) تامل و طبق ان عمل کرد‪.‬‬ ‫در این مس��یر است که تذکر داده ش��ده‪ :‬هر مسئولی‬ ‫باید همیش��ه خدا را ناظر و حاضر بداند و اگر مدیری‬ ‫در جای��گاه مدیریت به انس��انی ظلم کن��د از دیدگاه‬ ‫امیرالمومنی��ن(ع) اعالم جنگ پیوس��ته با خدا کرده و‬ ‫خداوند هیچ بهانه ای را از او قبول نمی کند‪.‬‬ ‫مدی��ر باید خود را بنده خدا ببین��د و هیچ مدیری در‬ ‫جایگاه حکومت‪ ،‬مالک و مس��لط به دیگران نیست و‬ ‫هیچ گاه نباید خود را مصون از خطا بداند و هر مدیری‬ ‫نیامده که ازم��ون و خطا کند‪ .‬چون ازمون و خطا در‬ ‫ازمایش��گاه است و کسی که در جلسه امتحان حاضر‬ ‫می ش��ود باید قبال مطالعه کرده باشد و جوانب کار را‬ ‫در نظر گرفته باشد‪.‬‬ ‫شایسته س��االری‪ ،‬تامین مالی‪ ،‬امنیت شغلی‪ ،‬نظارت و‬ ‫بازرسی و پیگیری و همچنین ارزشیابی و قدردانی از‬ ‫مهمترین تمهیداتی است که در اموزه های امیرالمومنین‬ ‫وج��ود دارد‪ .‬برای مثال در امر جابه جایی مدیر باید با‬ ‫حفظ ابرو‪ ،‬حرمت و ارزش ها صورت گیرد‪ .‬هنگامی که‬ ‫حضرت علی(ع) قصد داشت یکی از مدیران خود به‬ ‫نام عمر بن ابی س��لمه را از بحرین بردارد و در جنگ‬ ‫صفین از او استفاده کند برای او نوشت که تو نه متهم‬ ‫هستی و نه گنهکار و من دوست دارم که تو هم با من‬ ‫باشی‪ .‬زیرا تو از کسانی هستی که می توانم در جهاد با‬ ‫دشمن و برپای نگهداشتن دین به تو پشت گرم باشم‪.‬‬ ‫یعن��ی حض��رت در م��ورد ج��ا ب��ه جایی‬ ‫دس��ت اندرکاران حکومت ه��م ضابطه های‬ ‫اخالق مدیریتی خاصی داشته اند؟‬ ‫‪l‬بله! اصال در حکومت اسالمی باید تمام جابه جایی ها‬ ‫و ع��زل و نصب ه��ا ضابطه من��د و با درنظ��ر گرفتن‬ ‫مالحظات صورت گیرد و الزم است این مالحظات را‬ ‫قاعده مند کنیم و همچنین نباید نگران شفاف سازی ها‬ ‫باشیم‪ ،‬چون میزان اسیبی که مدیریت ها از غیرشفاف‬ ‫عمل کردن می بینند بسیار بیشتر از اسیب های احتمالی‬ ‫شفاف سازی است‪.‬‬ ‫اما در مورد اصول اخالقی مدیران که اشاره کردید این‬ ‫مورد ش��امل برخی اصول ایجاب��ی و بعضی از اصول‬ ‫سلبی می ش��ود که از بین انها می توان به مواردی مثل‬ ‫خودکامگی‪ ،‬خودرایی‪ ،‬خودشیفتگی‪ ،‬ستایش دوستی‪،‬‬ ‫منت گذاری‪ ،‬بزرگ نمایی‪ ،‬شتاب ورزی و عیب جویی‬ ‫اشاره کرد و این اصول به عنوان خط قرمزهای اخالق‬ ‫مدیریتی محس��وب می ش��ود‪ .‬مرزبانی و حریم داری‪،‬‬ ‫پایبندی به کیفیت استخدام وسیله‪ ،‬امانتداری‪ ،‬پیروی‬ ‫از حق‪ ،‬س��عه صدر‪ ،‬دادگری و انصاف‪ ،‬انتقادپذیری‪،‬‬ ‫مشورت‪ ،‬خدمتگزاری‪ ،‬صراحت و صداقت از اصول‬ ‫مهم ایجابی در اخالق مدیریتی است و هر کارگزاری‬ ‫باید تالش نماید تا براساس راهنمایی های امیرالمومنین‬ ‫علی(ع) عمل نماید‪.‬‬ ‫ب��ه اخالق مدیریتی اش��اره کردی��د‪ .‬ایا در‬ ‫فرمان امیرالمومنی��ن در مورد اخالق اداری‬ ‫مدیر باید خود را‬ ‫بنده خدا ببیند و‬ ‫هیچ مدیری در‬ ‫جایگاهحکومت‪،‬‬ ‫مالک و مسلط به‬ ‫دیگران نیست و‬ ‫هیچ گاه نباید خود‬ ‫را مصون از خطا‬ ‫بداند و هر مدیری‬ ‫نیامده که ازمون و‬ ‫خطا کند‬ ‫هم فرمایشاتی وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬اخ�لاق اداری ای که علی(ع) مطرح می کنند یک‬ ‫نظ��ام اخالق اداری اس��ت‪ .‬این نظام ش��امل بینش ها‪،‬‬ ‫ارزش ها‪ ،‬گرایش ها‪ ،‬روش ها‪ ،‬کنش ها و گویش هاست‬ ‫و دس��تگاه اداری و حکومتی موفق است که برای این‬ ‫موارد تعریف و س��از و کار الزم در ان وجود داش��ته‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫حضرت در عهدنامه مالک اشتر می فرمایند که مدیران‬ ‫ی��ک نظام اداری باید افرادی اخالق مدار باش��ند و در‬ ‫ی و عملی بهره می برند‬ ‫عین حال که از محاس��ن علم ‬ ‫و باید در نهایت به انچه در نظام اخالق اداری مطرح‬ ‫شده از سوی ایشان موجود است‪ ،‬دست پیدا کنند‪.‬‬ ‫در مورد روش ها باید بگویم که روش یک نظام اداری‬ ‫طب��ق اخالق اداری منطبق بر موازین اس�لامی مطرح‬ ‫شده از نظر امیرالمومنین علی(ع) باید به گونه ای باشد‬ ‫که مبتنی بر حرمت های بش��ری باشد و ما باید مسیر‬ ‫خود را در این زمینه تعیین کنیم‪.‬‬ ‫ب��رای مث��ال کنش های ی��ک مجموع ه اداری ش��امل‬ ‫عملکردهای یک دس��تگاه می ش��ود و باید مشخص‬ ‫ش��ود که در برابر مراجع ه ی��ک ارباب رجوع باید چه‬ ‫عکس العملی صورت گیرد‪ .‬امام علی(ع) می گویند که‬ ‫با ارباب رجوع باید با خوش��رویی و روان رفتار کرد و‬ ‫در مورد خواسته نامطلوب وی باید با زیبایی و همراه‬ ‫ب��ا عذرخواهی عمل کرد و باید دانس��ت که تندی و‬ ‫بدخویی در نظامی که ایشان تبیین می کنند‪ ،‬هیچ جایی‬ ‫ندارد‪ .‬ادبیات نیز در نظام اداری تبیین ش��ده از سوی‬ ‫حضرت امیر المومنین علی(ع) جای��گاه ویژه ای دارد‬ ‫بدی��ن صورت که در یک نظام اداری باید مش��خص‬ ‫باش��د که از چه نوع ادبیات و کلماتی باید بهره گیری‬ ‫شود و ایا ادبیات ان باید تحکم امیز باشد یا احترام امیز‪.‬‬ ‫ایا می توان براین اساس یک نظام اداری را‬ ‫ایجاد کرد؟‬ ‫‪ l‬اگر قرار باشد مبتنی بر انچه امام علی(ع) بر مبنای‬ ‫ان رفتار نمودند‪ ،‬یک نظام اداری را تشکیل دهیم باید‬ ‫مواردی که بیان شد در ان تبیین شده باشد و اگر چنین‬ ‫اخالقی که در نظام اخ�لاق اداری ان حضرت جلوه‬ ‫پیدا کرد در یک نظام اداری ظهور یابد دیگر کار کردن‬ ‫الل اور بودن خارج‬ ‫معنای متعالی خواهد یافت و از م ‬ ‫ش��ده و ارزش می یابد و همین نکته باعث رشد انسان‬ ‫و تفاوت فردای وی با دیروزش خواهد ش��د و نیز با‬ ‫کمترین هزینه باعث تغییر و تصحیح در نظام هایی که‬ ‫فاقد این معیارها هستند‪ ،‬می شود‪.‬‬ ‫پ��س از انکه یک مدیریت ی��ا یک فرد در نظام اداری‬ ‫توانست در برابر خداوند و خلق خدا دلیلی روشن و‬ ‫قابل پذیرش ب��رای رفتار خود ارائه کند باید بتواند با‬ ‫بندگان خدا نیک سخن بگوید و باید دانست که مراد‬ ‫از بندگان خدا در این عنوان عموم مردمان و کس��انی‬ ‫است که بر انها حکومت و مدیریت می شود‪ .‬مدیریتی‬ ‫موفق اس��ت که در مجموعه خود با توجه به اهدافی‬ ‫که برای ان در نظر گرفته ش��ده اس��ت اثار زیبایی از‬ ‫عمران‪ ،‬پیش��رفت‪ ،‬کمال و انس��انیت به وجود بیاورد‪.‬‬ ‫مدیریت موفق ان است که نعمت های مادی و معنوی‬ ‫در ان تمام ش��ود و منظور از این جمله این اس��ت که‬ ‫کار چن��ان پیش رود که گویی نعمت از هر دو جهت‬ ‫م��ادی و معنوی در ان به اتمام برس��د و ان مجموعه‬ ‫اداری از مجموعه انها بی نیاز شود‪ .‬در مدیریت موفق‬ ‫باید روز به روز کرامت‪ ،‬ارزش های اسالمی و حرمت‬ ‫ادمیان با هر س��لیقه ای دو چندان و نیز چند برابر شود‬ ‫و اگر کسانی مدعی موفقیت در حکومت هستند باید‬ ‫با این معیارها خود را محک بزنند‪ .‬در مدت مدیریت‬ ‫امام علی(ع) در ان محدوده ای که ایش��ان توانس��تند‬ ‫مدیریت خ��ود را اعمال کنند از فقر نش��انی نماند و‬ ‫مدیریت ایش��ان به گونه ای بود که پایین ترین س��طح‬ ‫درام��دی از مردم باید نان گندم و اب گوارا اس��تفاده‬ ‫می کردند و محلی برای س��کونت داشتند که این مهم‬ ‫به تحقق رسید‪.‬‬ ‫حال اگ��ر بخواهیم طرح نظام اخ�لاق اداری را اجرا‬ ‫کنیم در گام نخس��ت این مدیران ارشد هستند که باید‬ ‫اخالق م��داری را پی گیرند و تا زمانی که از س��طوح‬ ‫پایین مدیریت چنی��ن چیزی را مطالبه نماییم تغییری‬ ‫در اخ�لاق مدیریتی یک نظام اداری به وقوع نخواهد‬ ‫پیوس��ت و همه باید تغییر در رفتار و تربیت را از خود‬ ‫شروع کنند‪.‬‬ ‫با این توضیحات مش��کالت موجود ما در‬ ‫نظام اداری امروزه در سطح کشور را چطور‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫‪ l‬ما در برخی قس��مت ها دچار مش��کالت جدی‬ ‫هس��تیم و در برخی قس��مت ها می توانیم به راحتی به‬ ‫اصالح انها بپردازی��م‪ .‬اما در این رابطه باید دو کار را‬ ‫در هر جا که هس��تیم اغاز کنیم‪ :‬یکی ایجاد سازوکار‬ ‫برای اجرایی شدن مواردی است که بیان شد و دیگری‬ ‫اماده سازی زمینه های اموزش برای تعیین این موارد و‬ ‫باید بدانیم که اگر امروز شروع کنیم بهتر از فرداست‪.‬‬ ‫ب��ا توجه ب��ه عهدنامه مالک اش��تر‪ ،‬برای رس��یدن به‬ ‫موفقیت مدیریتی به وس��یله هر سازمان یا شخص یا‬ ‫کشور یا حکومتی‪ ،‬محقق شدن پنج صفت الزم است‬ ‫که عبارتند از‪« :‬بر پا داش��تن ع��ذر و دلیل عقالنی در‬ ‫برابر خ��دا و بندگان خدا»‪« ،‬م��ردم درباره مدیر نیک‬ ‫بگویند»‪« ،‬برپا ش��دن اثار زیبا در س��رزمین و سازمان‬ ‫و دولت و کش��ور»‪« ،‬تمام شدن نعمت» و «چند برابر‬ ‫شدن کرامت»‪.‬‬ ‫به عن��وان اخری س��وال‪ ،‬ش��ما که س��ال ها‬ ‫نهج البالغه و کالم امیرالمومنین را بررس��ی‬ ‫کرده اید ایا به م��وردی هم برخورد کردید‬ ‫که اهمیت باالیی داشته اما کمتر مورد توجه‬ ‫قرار گرفته باشد؟‬ ‫‪ l‬در مورد امیرالمومنین معموال نهج البالغه شناخته‬ ‫شده اس��ت اما ایشان زندگی نگاش��تی دارند که کمتر‬ ‫مورد توجه قرار گرفته اس��ت‪ .‬پس از س��قوط مصر و‬ ‫ش��هادت محمد بن ابی بکر زمانی ک��ه علی (ع) از این‬ ‫امر رنجیده خاطر ش��دند‪ ،‬کاتب خ��ود را خواندند و‬ ‫سرگذشت ش��ان را پس از بعثت نگاش��تند‪ .‬همچنین‬ ‫‪ 10‬نف��ر نیز به این نگاش��ته ش��هادت داده و ان را در‬ ‫مکان هایی مانند مس��اجد نی��ز قرائ��ت کرده اند‪ .‬این‬ ‫زندگی نگاش��ته اکن��ون در س��ه منبع موث��ق و کامل‬ ‫«ابن ه�لال»‪« ،‬ابوجعف��ر محمدب��ن جری��ر طبری» و‬ ‫«سیدبن طاووس» موجود است‪g .‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪71‬‬ ‫عهدنامه مالک اشتر باید به صورت‬ ‫قانون تصویب شود‬ ‫گفت وگو با رئیس بنیاد نهج البالغه‬ ‫‪3‬یکی از مهمترین ویژگی های دوران امیرالمومنین(ع) این است که در دوران حکومت‬ ‫بوده است‪ ،‬یعنی سخنان ایشان در دورانی است که در راس حکومت بودند؛ عزل و‬ ‫نصب ها‪ ،‬برنامه های اقتصادی‪ ،‬مسائل مربوط به امور اداری‪ ،‬موارد مربوط به ابادانی‬ ‫کشور و‪ ...‬در سخنان ایشان مطرح می شود‪ .‬اگر بتوانیم به مسائل مهم کالم ایشان در‬ ‫نهج البالغه بپردازیم‪ ،‬توانسته ایم به نوعی به بیان فضایل ایشان هم بپردازیم‪ .‬در همین‬ ‫خصوص با ایت اهلل سید جمال الدین دین پرور‪ ،‬رئیس بنیاد نهج البالغه به گفت وگو‬ ‫نشستیم تا به بررسی مسائل مهم کالم امیرالمومنین در نهج البالغه بپردازند‪.‬‬ ‫‪72‬‬ ‫به عنوان اولین س��وال به نظر شما چه لفظی‬ ‫زیبنده این عهدنامه است؟‬ ‫‪ l‬اوال بای��د به کلمات مختلفی که در مورد این پیام‬ ‫اورده شده دقت کرد‪ .‬از یک سو به ان فرمان گفته اند‬ ‫چرا که فرمان امیرالمومنین اس��ت به مالک اش��تر‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر به عهدنامه معروف شده؛ به این دلیل که‬ ‫ابتدای این پیام جمله «هذا ما عاهد» امده است که از‬ ‫این رو به ان عهدنامه گفته اند‪.‬‬ ‫ام��ا اگر بخواهیم ان را به زبان فارس��ی ترجمه روان‬ ‫کنی��م باید کلمه منش��ور را به کار ببری��م‪ .‬ان را باید‬ ‫منش��ور حکومت اس�لامی عنوان کرد؛ همچنان که‬ ‫شهید نواب وقتی که حکومت اسالمی خود را اعالم‬ ‫کردند بیانیه ای را با نام منش��ور حکومت که بخش��ی‬ ‫از ان نش��ات گرفته از فرمان امیرالمومنین بود صادر‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫از این روس��ت که منشور حکومت هم کلمه فخیمی‬ ‫ است و هم بار معنایی قوی ای دارد که نشان می دهد‬ ‫محتوای ارزشمند این پیام چیست‪.‬‬ ‫با این حال اگ��ر فضای زمانی که در دوره‬ ‫حضرت ایجاد ش��ده بود و منجر به صدور‬ ‫این منشور حکومت شد را تشریح بفرمایید‬ ‫بیشتر به اهمیت این منشور پی خواهیم برد‪.‬‬ ‫‪ l‬ای��ن موضوعی که اش��اره کردید موضوع بس��یار‬ ‫مهم��ی اس��ت‪ .‬در این زمین��ه باید به دو س��رفصل‬ ‫اساس��ی اش��اره کنیم؛ یک��ی فضاشناس��ی و دیگری‬ ‫مخاطب شناس��ی‪ .‬فض��ای ان روز جامع��ه اس�لامی‬ ‫متف��اوت ب��ا حکومت های قبلی ب��ود‪ .‬حکومت های‬ ‫قبل از حضرت یک فضای بس��ته و محدود را برای‬ ‫جامعه ایجاد کرده بودند که هم از نظر علمی و هم از‬ ‫نظر تجربه ای مدیری��ت خامی را روی جامعه اعمال‬ ‫می کردند‪.‬‬ ‫به عنوان مثال ش��ما در تاریخ می بینید که خلیفه اول‬ ‫از این جمله اس��تفاده می کند که‪ :‬خدا کند مس��اله ای‬ ‫پیش نیاید که ابوالحسن در ان لحظه کنار من نباشد؛‬ ‫یا خلیفه دوم بیش از هفتاد بار اذعان کرده اس��ت که‪:‬‬ ‫«لوال علی لَهلک عمر» که اگر امیرالمومنین نبود عمر‬ ‫مرده بود‪.‬‬ ‫این جمالتی است که منابع اهل تسنن هم به تواتر ان‬ ‫را نقل کرده اند‪ .‬از س��وی دیگر این جمله ها تبلیغاتی‬ ‫و برای فضاس��ازی در جامعه نبوده‪ ،‬بلکه در لحظاتی‬ ‫بیان ش��ده که مش��کالت انه��ا را فرا گرفت��ه بوده و‬ ‫امیرالمومنین(ع) سخاوتمندانه انها را نجات دادند‪.‬‬ ‫یعنی حضرت در مس��ائل حکومتی دخالت‬ ‫می کردند؟‬ ‫‪ l‬من همیش��ه بر این موضوع تاکید می کنم و مقیدم‬ ‫به ان اش��اره کن��م انطور که بیان می ش��ود حضرت‬ ‫‪ 25‬س��ال خانه نش��ین نبودن��د! این تعبیر که ایش��ان‬ ‫‪ 25‬س��ال خانه نشین بودند اصال تعبیر درستی نیست‪.‬‬ ‫حضرت خانه نش��ین نبودند بلکه تعبیر درس��ت این‬ ‫است که حکومت به طور غیررسمی در دست ایشان‬ ‫ب��ود و برنامه های فکری به طور غیرمس��تقیم برعهده‬ ‫امیرالمومنین(ع) بوده است‪.‬‬ ‫ب��رای این موضوع ش��واهدی ه��م وجود‬ ‫دارد؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬برای مثال خلفا قضاوت هایی می کردند مثال‬ ‫می خواس��تند زنی را سنگسار کنند‪ .‬حضرت برخورد‬ ‫کرده و اشاره می کنند که این زن قطعا گناهکار است‬ ‫اما جنینی که در ش��کم اوس��ت که گناهکار نیست!‬ ‫فرمان می دهند که جلوی اعدام او را بگیرند‪.‬‬ ‫جالب این اس��ت که ماموران هم در مقابل حضرت‬ ‫مقاوم��ت نمی کنند که مثال بگویند امر خلیفه اس��ت‬ ‫و بای��د انجام ش��ود‪ .‬در تاریخ حتی یک نمونه هم از‬ ‫این نوع مقاومت ها نداریم‪ .‬یعنی امر ایش��ان حتی بر‬ ‫ماموران دولتی هم مطاع بوده است‪.‬‬ ‫حت��ی در تاری��خ داریم که وقت��ی این م��وارد را به‬ ‫خلیف��ه گ��زارش می دادند او نیز بر تصمیم درس��ت‬ ‫حضرت صحه می گذاش��ته پس یک س��ری از موارد‬ ‫ک��ه کج روی صورت می گرفته اس��ت امام جلوی ان‬ ‫کار را می گرفتند‪ .‬در یک س��ری از موارد هم انها به‬ ‫امیرالمومنین مراجعه می کردند‪.‬‬ ‫حضرت هم به انها کمک می کردند؟‬ ‫‪ l‬بل��ه‪ ،‬حتی ما یک مورد را هم نداریم که حضرت‬ ‫در مقاب��ل انها عتاب کند که ش��ما خالفت را غصب‬ ‫کرده اید من به ش��ما کمک نمی کنم! این فضایی بود‬ ‫که حضرت پیش از خالفت در ان حضور داش��تند‪.‬‬ ‫اما این فضا به رغم تالش های حضرت فضایی درهم‬ ‫و نامناس��ب و مشوش بوده اس��ت که امام هم سعی‬ ‫می کردند ان مش��کل را حل کنند نه اینکه ان مشکل‬ ‫را تبدیل به بحران کنند‪.‬‬ ‫معم��وال در این نوع ش��رایط ان فرد ی��ا گروهی که‬ ‫از نظر سیاس��ی مغضوب واقع می شود سعی می کند‬ ‫تا ش��رایط را خراب کرده یا متحول کند‪ ،‬ولی س��یره‬ ‫امام در این ‪ 25‬س��ال طوری ب��ود که نه تنها این کار‬ ‫را نمی کردن��د بلکه س��عی می کردند تا کارها در یک‬ ‫مسیر صحیح قرار بگیرد‪ .‬این یک نکته مدیریتی سیره‬ ‫امیرالمومنین اس��ت که در یک حکومت یا دولتی که‬ ‫س��لیقه خاص من با این رئیس دولت همراه نیست‪،‬‬ ‫به جای انکه خودم را کنار بکشم تا کار خراب شود‬ ‫ی��ا کار را خراب کنم تا صحیح ب��ودن حرف خودم‬ ‫ثابت شود؛ به عکس امام سعی می کردند تا جایی که‬ ‫می شود به نحو احسن کار پیش برود‪.‬‬ ‫به یک��ی از ای��ن نمونه هایی ک��ه به ضرر‬ ‫جامعه اسالمی بوده اشاره می کنید؟‬ ‫‪ l‬در یک��ی از فتوح��ات زم��ان خلیف��ه دوم خلیفه‬ ‫قصد می کند تا ش��خصا در جبهه جنگ حاضر شود‪.‬‬ ‫خب اگر فرد دیگری در موقعیت امیرالمومنین باشد‬ ‫می گوید بگذار برود تا کشته شود و غائله خاتمه پیدا‬ ‫کند! اما امام فرمودند که شما حق نداری بروی و باید‬ ‫در مرک��ز خالفت بمانی چرا که اگر بروی و لش��کر‬ ‫شکس��ت بخورد می گویند خالفت اسالمی شکست‬ ‫خورده است‪ .‬شما بمان و فرد کارکشته ای را به میدان‬ ‫جنگ بفرست‪.‬‬ ‫ش��اید اگر خلیفه دوم مدینه را ترک می کرد‬ ‫امکان کودتا و به دس��ت گرفتن قدرت هم‬ ‫وجود داشت؟‬ ‫‪ l‬بله! اما ش��ما می بینید که امام این رفتار را می کنند‬ ‫که در تاریخ بی نظیر است‪ .‬این نوع دلسوزی برای و‬ ‫جامعه اسالمی و مسلمانان بی نظیر است‪.‬‬ ‫زم��ان خلیف��ه اول و دوم ب��ا زم��ان خلیف��ه س��وم‬ ‫خیلی تفاوت داش��ت‪ .‬خلیف��ه اول و دوم حتی برای‬ ‫ظاهرسازی هم شده یک س��ری از اصول را رعایت‬ ‫می کردند اما خلیفه سوم محافظه کاری را کنار گذاشته‬ ‫بود و هیچ یک از اصول را رعایت نمی کرد‪.‬‬ ‫در زمان عثمان کس��ی از حکومت و حد نمی ترسید‪،‬‬ ‫بلکه همه از خلیفه و مخالفت با خلیفه می ترس��یدند‪.‬‬ ‫یعنی کس��ی اگر خالف های فراوانی انجام می داد اما‬ ‫خلیفه را راضی نگاه می داش��ت هیچ مشکلی برایش‬ ‫پیش نمی امد‪ .‬اما اگر فردی مثل ابوذر تمام جهات را‬ ‫رعایت می کرد ام��ا رضایت خلیفه را جلب نمی کرد‬ ‫جانش در امان نب��ود‪ .‬بنابراین عثمان‪ ،‬ابوذر را تبعید‬ ‫کرد تنها به این جرم که نسبت به بذل و بخشش های‬ ‫بی مورد خلیفه اعت��راض می کرد‪ .‬این زمینه هایی بود‬ ‫که قان��ون و قانون گرایی در جامعه اس�لامی از بین‬ ‫رفت و تم��ام قوانین ان چیزی ش��ده بود که خلیفه‬ ‫می خواست؛ چه مطابق اسالم باشد چه نباشد‪.‬‬ ‫پس حضرت در دوره خود و به خصوص با‬ ‫تالیف منش��ور حکومتی به مالک اشتر قصد‬ ‫داشتند تا قانونگذاری که در جامعه اسالمی‬ ‫از بین رفته بود را دوباره احیا کنند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬حضرت نه تنها قانونگذاری بلکه قانونگرایی‬ ‫را ه��م احیا کردن��د‪ .‬اوال حضرت در خطبه ای که در‬ ‫اغاز پذیرش خالفت داش��تند اعالم می کنند که چرا‬ ‫خالف��ت را پذیرفتند‪ .‬اذع��ان می کنند که اگر حضور‬ ‫م��ردم و قولی ک��ه مردم برای حمای��ت از من دادند‬ ‫نبود طناب ش��تر خالفت را ب��ه گردنش می انداختم‪.‬‬ ‫ای��ن اوج مردم گرایی و احترام به رای مردم حضرت‬ ‫را می رساند‪.‬‬ ‫امیرالمومنین در ادامه این سخنان جهت کار حکومت‬ ‫خ��ود را بیان می کنند‪ .‬با ای��ن حال می بینید امامی که‬ ‫در عبادت و زهد در اوج است اولویت کار حکومت‬ ‫خود را نم��از و روزه عنوان نمی کند؛ بلکه می گویند‬ ‫م��ن برای دو کار امده ام (البته در حکومت اس�لامی‬ ‫کارهای زیادی باید انجام ش��ود اما تمام انها در لوای‬ ‫این دو کار است) یکی اجازه ندهم ظالمی ظلم کند و‬ ‫دیگری اینکه حق مظلوم را به او برگردانم‪.‬‬ ‫پس نماز و روزه چه جایگاهی دارد؟‬ ‫‪ l‬نم��از و روزه تح��ت گرفتن ح��ق مظلوم از ظالم‬ ‫و پ��س دادن ان اس��ت که معنا پی��دا می کند‪ .‬نماز و‬ ‫روزه در زمان معاویه هم وجود داش��ت و مردم حج‬ ‫می رفتن��د اما این نماز و روزه چه نتیجه ای داش��ت؟‬ ‫حج زمان معاویه با گش��تن به دور بت ُهبل در زمان‬ ‫جاهل��ی چ��ه فرقی می کند؟ نم��از و روزه و حج در‬ ‫منظومه ای اثرگذار و جامعه س��از است که این دو امر‬ ‫رعایت شود؛ یکی اینکه مظلومین به حق شان برسند‬ ‫و دیگر اینکه جلوی غارتگران گرفته شود‪.‬‬ ‫حض��رت در ای��ن بره��ه از زمان منش��ور‬ ‫حکومت��داری را می نویس��ند‪ .‬این منش��ور‬ ‫حکوم��ت از چه موضوعات کلی تش��کیل‬ ‫می شود؟‬ ‫‪ l‬این پیام را باید از دو منظر نگاه کرد‪ :‬یکی ادبیات‬ ‫و ش��یوایی کالم امیرالمومنین و دیگری محتوای ان‪.‬‬ ‫در ابتدای کالم اش��اره می کنند که این پیامی است از‬ ‫س��وی بنده خدا علی‪ ،‬امیرالمومنی��ن؛ یعنی اول بنده‬ ‫خداس��ت اما جایگاه اجتماعی او امیرالمومنین است؛‬ ‫یعنی این فرمان به عنوان دستور حکومت است‪.‬‬ ‫در ادام��ه ب��ه صورت یک تنظی��م اداری می اورد که‬ ‫این نامه که برای مالک بن حارث اش��تر زمانی که به‬ ‫فرمانداری مصر می رفت نگاش��ته ش��ده است‪ .‬یعنی‬ ‫تمام نکاتی که در یک نامه اداری باید رعایت ش��ود‬ ‫در ابتدای نامه نگاشته شده است که وقتی کسی بعد‬ ‫از چند ق��رن این نامه را می خواند از تمام حواش��ی‬ ‫ان که باید س��ند ش��ود‪ ،‬مطلع می ش��ود‪ .‬در ادامه به‬ ‫عن��وان فهرس��ت‪ ،‬کلی��ات فعالیت هایی ک��ه باید در‬ ‫یک حکومت انجام ش��ود را اعالم می کند‪ :‬اول باید‬ ‫امور مالی کش��ور را اصالح کن��ی و خراج و مالیات‬ ‫را سروس��امان دهی‪ .‬ان چیزی که همه دعوا ها برای‬ ‫ان اس��ت مال است‪ .‬مردم که برای نماز شب و روزه‬ ‫دعوا نمی کنند! تولید‪ ،‬توزی��ع و نگهداری بیت المال‬ ‫مسلمین باید سروسامان بیابد‪.‬‬ ‫دومی��ن نکت��ه اینکه بای��د امنیت اجتماع��ی را برای‬ ‫مردم ایجاد کنی‪ .‬دش��من که در انتظار نمی نش��یند تا‬ ‫مش��کالت جامعه اس�لامی به راحتی حل شود بلکه‬ ‫منتظ��ر یک روزنه برای نفوذ اس��ت‪ .‬به همین منظور‬ ‫بای��د س��ازماندهی نیروه��ا را انجام داد ت��ا جلوی‬ ‫غارتگری و تجاوز دش��منان گرفته شود‪ .‬مساله سوم‬ ‫پس از اص�لاح امور مالی و دفاع از جامعه اس�لامی‬ ‫این پیام را باید از دو منظر‬ ‫نگاه کرد‪ :‬یکی ادبیات و‬ ‫شیواییکالمامیرالمومنین‬ ‫و دیگری محتوای ان‪ .‬این‬ ‫پیامی است از سوی بنده‬ ‫خداعلی‪،‬امیرالمومنین؛‬ ‫یعنی اول بنده خداست‬ ‫اما جایگاه اجتماعی او‬ ‫امیرالمومنیناست؛یعنی‬ ‫این فرمان به عنوان‬ ‫دستور حکومتی است‬ ‫تعلی��م و تربیت مردم اس��ت‪ .‬مردمی ک��ه فرهنگ و‬ ‫تفکر درستی نداشته باشند نمی توانند روی پای خود‬ ‫بایس��تند‪ .‬باید تربیت انسان الهی در جامعه پایه ریزی‬ ‫ش��ود‪ .‬پس در این مرحله که فضا اماده شده باید در‬ ‫امر تعلیم و تربیت اقدام عاجلی انجام شود‪.‬‬ ‫مس��اله چهارم هم ابادانی کش��ور اس��ت‪ .‬حکومت‬ ‫اسالمی باید ابادانی ایجاد کند و کشور اسالمی نباید‬ ‫کش��وری خراب و کثیف باش��د‪ .‬حکومت علوی با‬ ‫ای��ن برنامه دقی��ق هم جامعه را می س��ازد‪ ،‬هم اموال‬ ‫را حمای��ت و هدایت می کند‪ ،‬ه��م نفوس را تربیت‬ ‫می کند و هم از ان دفاع می کند‪.‬‬ ‫حاال چنین فرم��ان و گنجینه پر گوهری در‬ ‫دست ماست‪ .‬به نظر شما در جامعه سیاسی‬ ‫ما تا چه حد از این فرمان اس��تفاده ش��ده‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬اگر بخواهم بگویم سیاس��تمداران ما از این فرمان‬ ‫استفاده نکرده اند ش��اید اشتباه باشد‪ ،‬چون در دولت‬ ‫شهید رجایی و در جلسات هیات دولت این عهدنامه‬ ‫خوانده می ش��ده است‪ ،‬اما به طور کلی به این منشور‬ ‫حکومت داری توجه چندانی صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫درباره این فرمان ش��اید بیش از ‪ 100‬شرح و ترجمه‬ ‫نوشته شده است اما این شرح و ترجمه ها جوابگوی‬ ‫جامعه ما نیس��ت‪ .‬امروز باید این عهدنامه به ش��کل‬ ‫طرح یا الیحه در مجلس به تصویب برسد و در این‬ ‫زمینه کاری صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫ایا تاکنون اقدامی هم در این زمینه و برای‬ ‫شناساندن این منش��ور حکومتداری انجام‬ ‫شده است؟‬ ‫‪ l‬در پاسخ به این سوال ابتدا باید به این نکته اشاره‬ ‫کنم ک��ه این عهدنامه تنه��ا مربوط به ما مس��لمانان‬ ‫نیس��ت که بخواهیم ان را مح��دود به خودمان کنیم‪.‬‬ ‫امیرالمومنی��ن(ع) این عهدنام��ه را از جایگاه والیت‬ ‫جامعه که انس��ان ها در زیر پرچم ان باید رشد کنند‬ ‫ابالغ کرده ان��د که در طول تاریخ ب��ه عنوان قوانینی‬ ‫مطرح می ش��ود که سر س��وزنی خطا و اشتباه در ان‬ ‫راه ن��دارد‪ .‬ما باید طوری روی این عهدنامه کار کنیم‬ ‫تا به گوش دنیا برس��د‪ .‬دنیایی ک��ه دم از قانونگرایی‬ ‫و دموکراس��ی و حقوق بش��ر می زند بای��د بداند که‬ ‫چنین قانون انسان ساز و فضیلت افرینی وجود دارد‪.‬‬ ‫بنابراین باید این عهدنامه ثبت بین المللی شود‪ .‬چطور‬ ‫م��ا بعضی از اثار باس��تانی را ثبت می کنیم این هم از‬ ‫جمله اثار معنوی است که باید حفظ شود‪ .‬در پاسخ‬ ‫به س��وال ش��ما باید عرض کنم که ما پنج سال است‬ ‫که در زمینه ثبت جهانی عهدنامه مالک اش��تر تالش‬ ‫می کنیم اما در داخل کشور‪ ،‬مسئوالن به این عهدنامه‬ ‫بی توجه هستند‪.‬‬ ‫چطور؟‬ ‫‪ l‬در این پنج سال وقتی قصد کردیم که این عهدنامه‬ ‫را ثب��ت بین المللی کنیم به ما گفتند که ابتدا باید ثبت‬ ‫ملی ش��ود‪ .‬ثبت ملی هم به عهده کتابخانه ملی است‬ ‫که دوستانی که انجا هستند تاکنون در این خصوص‬ ‫ما را کمک نکرده اند‪.‬‬ ‫وظیفه این کار به عهده خانمی در کتابخانه ملی است‬ ‫ک��ه هر بار ما تماس می گیری��م می گوید باید در این‬ ‫زمینه جلسه ای تشکیل ش��ود که هنوز تشکیل نشده‬ ‫اس��ت! باید حتما کش��وری دیگر این عهدنامه را به‬ ‫ثبت برساند تا بعد دوستان فریاد حسرتشان به اسمان‬ ‫برود که ما چرا زودتر این کار را نکردیم‪ .‬ما تمام این‬ ‫کارها را در یونس��کو انجام داده ایم و تنها منتظر ثبت‬ ‫ملی هس��تیم که ان هم پنج سال اس��ت انجام نشده‬ ‫اس��ت‪ .‬البته باید اش��اره کنم که هر کشوری هر چند‬ ‫س��ال یک اثر می تواند به ثبت برس��اند که متاس��فانه‬ ‫مسئوالن در این خصوص کاری انجام نداده اند‪g .‬‬ ‫‪73‬‬ ‫‪73‬‬ ‫دیوار ترس شکسته شد‬ ‫روز نکسه و روزنکبت سراغاز خیزش اعراب‬ ‫‪74‬‬ ‫مصطفى الصواف ‪ /‬روزنامه نگار فلسطینی‬ ‫صفحه روز نکس��ه (روز شکس��ت اعراب در س��ال‬ ‫‪ )1967‬و روز نکبت برای همیش��ه بسته شد‪ .‬صفحه‬ ‫روز نکبت را در پانزدهم ماه مه سال گذشته شکستیم‬ ‫و صفح��ه تازه ای گش��وده ایم‪ ،‬بازگش��ت از اول راه‪.‬‬ ‫صفحه شکس��ت را بس��تیم و صفحه ع��زت‪ ،‬کرامت‬ ‫و س��ربلندی را گش��ودیم‪ .‬ما در این صفحات جدید‬ ‫اهداف جدیدی خواهیم داشت‪.‬‬ ‫انچه امروز اتفاق افتاد همانطور که در ‪ 15‬مه اتفاق افتاد‬ ‫پیام روشنی است برای اشغالگران و برای کسانی است‬ ‫که می خواهند پایه های حکومت خود را بر س��رزمین‬ ‫فلسطین اس��توار کنند‪ .‬پیامی که می گوید زمان زیادی‬ ‫ی ترس را شکسته و‬ ‫اس��ت که ملت فلسطین دیوارها ‬ ‫امروز به دنبال عزت اس��ت‪ ،‬همانط��ور که ملت های‬ ‫عرب دیوار ترس را شکستند و انقالب های عربی در‬ ‫مرز کش��ورهایی که تاکنون دگرگون ش��ده اند متوقف‬ ‫نمی ماند‪ .‬علت پیدایش این اتفاق هنوز پابرجاس��ت و‬ ‫ان علت‪ ،‬فلسطین است‪ ،‬ان علت‪ ،‬اشغالگری است‪.‬‬ ‫اش��غالگران نگران و مضطرب شده اند و شاهد نفرت‬ ‫و انزج��اری بزرگ در مرزهای فلس��طین اش��غالی با‬ ‫کش��ورهای عربی همسایه هس��تند حال انکه پیش از‬ ‫ای��ن با وجود برخی از گروه ها که حامی اش��غالگران‬ ‫بودند چنین رویدادی واقع نش��ده بود‪ .‬حرکت ملت ها‬ ‫در مرزهای فلس��طین اش��غالی برای صهیونیس��ت ها‬ ‫هشدار دهنده است‪ ،‬هشداری که به اشغالگران می گوید‬ ‫اگر در همی��ن حال بمانید از توفان تغییرات منطقه ای‬ ‫گریزی نخواهید داش��ت‪ .‬این توفان به شما می رسد و‬ ‫ش��ما را در هم می کوبد‪ .‬اشغالگر به خوبی این پیام را‬ ‫دریافته و از اینده می ترس��د‪ .‬حاال می بینیم که بسیاری‬ ‫از ش��هروندان اس��رائیل به دنبال دریاف��ت ملیت های‬ ‫دیگری هستند‪ .‬انها می خواهند برای اینده سختی که‬ ‫پیش رویشان خواهد بود اماده شوند‪.‬‬ ‫انچه در س��رزمین فلسطین و در جهان عرب در سال‬ ‫‪2011‬روی می دهد همچون س��ال های گذشته نیست‪.‬‬ ‫این س��ال‪ ،‬اینده را رق��م می زند‪ .‬نخس��تین پایه های‬ ‫فروپاش��ی و نابودی اش��غالگران در این سال بنا نهاده‬ ‫شده و این س��ال مقدمه ای بر پایان اشغال فلسطین و‬ ‫ازادی مناطق اشغالی است‪ .‬رسیدن فلسطین به ازادی‬ ‫بی��ش از ‪ 15‬س��ال به ط��ول نمی انجام��د و این زمان‬ ‫طوالنی نیس��ت‪ ،‬تنها باید صبر و پایداری داشت تا به‬ ‫پیروزی رس��ید‪ .‬همراه با صبر و استقامت باید تالش‬ ‫ک��رد‪ ،‬تالش پیگیر و مس��تمر و البته باید بی توجه بود‬ ‫نسبت به وعده های پوشالی و غیر واقعی‪.‬‬ ‫ای��ن دگرگونی برخی از گروه ه��ا و جناح ها را نگران‬ ‫ک��رده چرا ک��ه می دانند ای��ن پایان ماجرا اس��ت‪ .‬انها‬ ‫مضطرب و نگران ش��ده اند و البته با این نگرانی پایان‬ ‫اش��غالگری و ازادی فلس��طین را رقم می زنند‪ .‬ازادی‬ ‫فلسطین که تنها از طریق منطق دینی و اسالمی محقق‬ ‫خواهد ش��د و هی��چ راه دیگری برای رس��یدن به ان‬ ‫وجود نخواهد داشت‪.‬‬ ‫کسانی که امروز با برگزاری کنفرانس ها و نشست های‬ ‫سیاس��ی می خواهن��د پ��روژه صلح بر مبنای تقس��یم‬ ‫فلس��طین میان دول��ت یهودی و دولت فلس��طینی را‬ ‫مطرح س��ازند حقیق��ت انکارناپذی��ری را هدف قرار‬ ‫داده اند‪ .‬انها تالش می کنند به مش��روعیتی اقرار کنند‬ ‫ک��ه هرگز وجود ندارد‪ .‬اینگون��ه تالش ها هرگز ثمری‬ ‫نخواهد داشت و به موفقیت نمی رسد‪ .‬باید بر حقوق‬ ‫خودمان پافش��اری کنیم و ایمان داش��ته باشیم که این‬ ‫اش��غالگری رو به زوال است و این موضوع را باید ان‬ ‫کسانی بفهمند که در پس این نشست های سازشگری‬ ‫قرار دارند و این سازش هرگز محقق نخواهد شد چرا‬ ‫که صلح غیر حقیقی و ساختگی است اما صلح حقیقی‬ ‫ان است که حقوق ملت فلسطین و اهالی این سرزمین‬ ‫به انها بازگردد و فلس��طین به مالکان حقیقی خودش‬ ‫برس��د‪ .‬انها ک��ه در پس کنفرانس پاری��س قرار دارند‬ ‫نباید عجوالنه به دنبال پذیرفتن خواس��ته های دشمن‬ ‫و امیدوار به این سراب باشند‪ .‬باید کمی منتظر باشند و‬ ‫بایس��تند تا به پایان راه برسند‪ .‬باید صبر کنند و نهایت‬ ‫اشغالگری را نظاره گر باشند‪g .‬‬ ‫نگرانی صهیونیست ها در مرز فلسطین و سوریه‬ ‫جوالن امروز‬ ‫محمد جواد پاینده‬ ‫‪ 2‬س��اکنان ن��وار غ��زه که در چهار س��ال گذش��ته‬ ‫مظلوم ترین مردمان جهان بوده اند در روزهای پایانی‬ ‫ماه گذشته میالدی گشوده شدن دروازه خوشبختی‬ ‫را جشن گرفتند‪ ،‬اما ش��ادی قابل پیش بینی ساکنان‬ ‫غزه از گش��وده ش��دن گ��ذرگاه رف��ح و در مقابل‪،‬‬ ‫اعتراض و خشم صهیونیست ها از این رویداد اتفاق‬ ‫غیر منتظره ای به شمار نمی رفت‪ .‬نوار غزه‪ ،‬سرزمین‬ ‫مقاومت و پایداری همچنان جدی ترین و نزدیک ترین‬ ‫خطر برای هویت مجعول رژیم صهیونیستی به شمار‬ ‫م��ی رود که بر اس��اس اظهارات مقامات اش��غالگر‬ ‫همواره امنیت اس��رائیل غاصب را مورد تهدید قرار‬ ‫داده اس��ت‪ .‬صهیونیس��ت ها با همه ت��وان به دنبال‬ ‫تداوم حصر این منطقه و قطع ارتباط ساکنان غزه و‬ ‫خصوص��ا مبارزان حماس با جهان خارج بودند‪ ،‬اما‬ ‫این حصار غیر انس��انی و غیر قانونی باالخره شکسته‬ ‫ش��د‪ .‬فلسطینی ها شکسته ش��دن محاصره را جشن‬ ‫گرفتند و صهیونیس��ت ها نتوانستند نگرانی خود از‬ ‫وقوع چنین رویدادی را پنهان کنند‪ .‬گش��وده شدن‬ ‫رفح به روی س��اکنین غزه اما تنها نقطه پایان فاجعه‬ ‫انسانی در غزه واغاز مبادالت معمول اجتماعی میان‬ ‫مردم این منطقه و مردم مصر محس��وب نمی ش��ود‬ ‫و از ن��گاه تحلیلگ��ران مفهوم و معنای وس��یع تری‬ ‫پیدا کرده اس��ت‪ .‬پایان حصر غ��زه به رغم مخالفت‬ ‫جدی صهیونیست ها پیام بزرگی به همراه داشته که‬ ‫نش��ان گر تغییر معادالت در منطقه است و این پیام‬ ‫بیش از گشوده شدن رفح‪ ،‬اشغالگران را به وحشت‬ ‫وا می دارد‪.‬‬ ‫دروازه بهش��ت به روی س��اکنین غزه گشوده شد‪،‬‬ ‫به خواس��ت دول��ت جدید مصر و در پی س��قوط‬ ‫حس��نی مبارک که یک��ی از نزدیک تری��ن متحدان‬ ‫عرب صهیونیس��ت ها در منطقه به ش��مار می رفت‪.‬‬ ‫مب��ارک باره��ا ارادت و تعل��ق خودش نس��بت به‬ ‫دولت اش��غالگر یهودی را ب��ا همراهی در جنایات‬ ‫اس��رائیل علیه ملت فلس��طین ب��ه اثبات رس��انده‬ ‫ب��ود و در پی همین خیانت های م��داوم به یکی از‬ ‫منفورتری��ن چهره ه��ا در جهان ع��رب و خصوصا‬ ‫می��ان م��ردم مصر مبدل ش��د‪ .‬دول��ت جدید مصر‬ ‫اما سیاس��ت متفاوتی نس��بت به موضوع فلس��طین‬ ‫در پی��ش گرفت‪ .‬تاکید وزیرخارج��ه مصر بر لزوم‬ ‫حمایت دولت این کش��ور از مردم فلسطین و پس‬ ‫از ان گشوده شدن گذرگاه رفح نشانگر این حقیقت‬ ‫بود که موج بیداری اسالمی هویت مجعول اسرائیل‬ ‫را مورد تهدید قرار داده است‪.‬‬ ‫ایجاد حکومت های مردم��ی در مصر‪ ،‬تونس و لیبی‬ ‫می تواند یک بار دیگر اتحاد کشورهای اسالمی علیه‬ ‫اشغالگر را با گذشت بیش از سه دهه از اخرین اتحاد‬ ‫ضد صهیونیس��تی ایجاد کند‪ .‬امریکا و اروپا به دنبال‬ ‫ان بودند که انقالب های منطقه را با شعار دموکراسی‬ ‫به جبهه خود نزدیک کنند اما جدی ترین هدف جبهه‬ ‫غرب در خاورمیانه که حفظ امنیت اس��رائیل است‬ ‫حاال از س��وی همین انقالب های مردمی به چالش‬ ‫کشیده ش��ده و سران امریکا و اسرائیل را مضطرب‬ ‫ساخته است‪ .‬حماس که حاال یکی از محبوب ترین‬ ‫گروه های عربی و اسالمی در منطقه به شمار می رود‬ ‫ی خوبی در مصر برخوردار اس��ت و‬ ‫از پایگاه مردم ‬ ‫این موضوع بیش از پیش صهیونیست ها را نسبت به‬ ‫برقراری مجدد ارتباط زمینی میان مصر و فلس��طین‬ ‫نگران می س��ازد‪ .‬این بار حم�لات نظامی به گذرگاه‬ ‫رفح نیز چاره ساز نخواهد بود‪ ،‬چرا که دیگر مبارک‬ ‫حاکم مصر نیس��ت و دولت جدید همچون مبارک‬ ‫در برابر تجاوز نیروهای صهیونیستی به خاک مصر‬ ‫س��کوت نخواهد کرد‪ .‬بازگش��ایی رفح و برقراری‬ ‫ارتباط میان فلس��طین و مصر ب��دون مبارک در این‬ ‫ش��رایط از این جهت می تواند مهمترین رویداد در‬ ‫موضوع مهم فلسطین باشد‪.‬‬ ‫حاال رژیم اش��غالگر بر خالف سال های گذشته‪ ،‬تنها‬ ‫خ��ود را در برابر مردم مقاوم و مجاهد غزه نخواهد‬ ‫دید‪ .‬س��اکنین غزه در برابر جنایات دش��من‪ ،‬تنها و‬ ‫بی پش��تیبان نمی مانند‪ .‬بیداری اس�لامی به مرزهای‬ ‫اش��غالگر رسیده و هویت جعلی اسرائیل غاصب را‬ ‫تهدید می کند و نقطه اغاز این رویداد می تواند نقطه‬ ‫پایان صهیونیسم باشد‪.‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪75‬‬ ‫پایان طلسم رفح‬ ‫بازگشایی رفح و حضور اعراب در مرزهای ‪1967‬‬ ‫‪76‬‬ ‫بزرگ ترین زندان دنیا با دیوارهایی از سیم های خاردار و‬ ‫میادین مین‪ ،‬با نگهبانانی سنگدل و بی رحم و با قوانینی‬ ‫خارج از اخالق و انس��انیت‪ .‬غزه زندان خانگی مردمی‬ ‫ است که به ایستادگی و پایداری متهم شده اند‪ ،‬از شمال‬ ‫و شرق و جنوب در حصار نیروهای رژیم صهیونیستی‬ ‫ق��رار دارند و به انها اجازه خروج از این منطقه نیز داده‬ ‫نمی شود‪ .‬تنها مرز ظاهرا ازاد دریاست‪ .‬اب های مدیترانه‬ ‫در م��رز غربی غزه هم با ظاه��ر ارام و فریبنده چندان‬ ‫امن و ارام نیست‪ .‬فلسطینی ها در بهره بردن از دریا هم‬ ‫با تبعیض مواجه هس��تند و تنها تا ش��عاع پنج کیلومتر‬ ‫می توانند از ساحل دور شوند‪ .‬حتی ماهیگیران فلسطینی‬ ‫اگر از مرز پنج کیلومتری عبور کنند از سوی قایق های‬ ‫نظامی صهیونیست ها تهدید خواهند شد‪.‬‬ ‫در چهار س��ال گذشته و از سال ‪ 2007‬که مبارک با تمام‬ ‫وجود برای اربابان صهیونیستی خودش خوش خدمتی کرد‬ ‫و می خواس��ت مقاومت حماس را ریشه کن سازد حصر‬ ‫زمینی‪ ،‬هوایی و دریایی قاتل بسیاری از کودکان‪ ،‬کهنساالن‬ ‫و خصوصا بیماران ساکن در این منطقه شد‪ .‬صهیونیست ها‬ ‫به بهانه پیش گیری از تقویت نظامی حماس و در راستای‬ ‫دفاع از امنیت سرزمین های اشغالی عبور و مرور از رفح‬ ‫را متوقف ساختند‪ .‬حتی ورود مواد غذایی و دارویی هم‬ ‫ممنوع شد‪ .‬اشغالگران مدعی شدند در همین محموله های‬ ‫دارویی سالح پنهان شده و باید از ورود هر محموله ای به‬ ‫غزه جلوگیری شود‪.‬‬ ‫هدف واضح و روش��ن تداوم سیاس��ت نسل کش��ی و‬ ‫تضعیف ساکنان نوار غزه بود‪ ،‬همچنین ایجاد تفرقه میان‬ ‫مردم و حماس‪ .‬صهیونیس��ت ها در مانورهای تبلیغاتی‬ ‫حماس را مقصر این فاجعه انسانی می دانستند و می گفتند‬ ‫اگر حماس منحل ش��ود و فعالیت این گروه توقف یابد‬ ‫مرزها گشوده خواهد شد‪ .‬پایداری ساکنین غزه اما به پایان‬ ‫نرس��ید‪ .‬حماس ماند و مردم غزه در کنار حماس ماندند‬ ‫تا پایان حصر و تا پایان رویای اش��غالگران‪ .‬تا صبح روز‬ ‫شنبه‪ ،‬صبح روزی که دروازه خوشبختی گشوده شد‪ .‬اهالی‬ ‫غزه‪ ،‬فلس��طینی های نوار غزه و بسیاری از فلسطینی های‬ ‫س��اکن مصر در دو سوی مرز لحظه شماری می کردند تا‬ ‫حصار به پایان برسد و رگ های غزه یک بار دیگر به پیکره‬ ‫سرزمین های اسالمی متصل شود‪.‬‬ ‫باالخ��ره مذاکرات دوجانبه میان دول��ت مردمی مصر و‬ ‫نمایندگان حماس به نتیجه رسید و دروازه رفح به روی‬ ‫مردم غزه گشایش یافت‪ .‬نبیل عربی‪ ،‬وزیر خارجه دولت‬ ‫جدی��د مصر اعالم کرد گذرگاه به ص��ورت دائمی و نه‬ ‫به شکل موقت گشوده خواهد شد و امید است این اقدام‬ ‫فشارهای وارد شده به مردم غزه را کاهش دهد‪ .‬بر اساس‬ ‫توافقات گذرگاه به ش��کل دائم گش��وده شده و در طول‬ ‫ش��ش روز هفته‪ ،‬هر روز به مدت هش��ت ساعت از این‬ ‫گذرگاه تردد صورت می پذیرد‪.‬‬ ‫در نخس��تین ساعات گش��ایش گذرگاه دو امبوالنس‬ ‫حامل بیماران س��اکن غزه وارد خاک مصر شدند و دو‬ ‫کاروان از مردم غزه نیز با انجام تش��ریفات اداری الزم‬ ‫از این مرز عبور کردند‪ .‬گذرگاه هر روزه از ساعت ‪10‬‬ ‫صبح الی ساعت ‪ 18‬در شش روز هفته غیر از روزهای‬ ‫تعطیل گش��وده خواه��د بود‪.‬حاتم عویضه‪ ،‬مس��ئول‬ ‫بخش فلس��طینی م��رز رفح در ای��ن خصوص گفت‪:‬‬ ‫«درخواس��ت های زیادی ب��رای ورود به مصر دریافت‬ ‫ش��ده و مصری ها نیز اعالم کرده اند برای ورود اهالی‬ ‫غزه به خاک مصر س��خت گیری نخواهند کرد‪ .‬تالش‬ ‫می ش��ود در سریع ترین زمان ممکن نس��بت به انجام‬ ‫تش��ریفات اداری الزم جهت عبور س��اکنان غزه اقدام‬ ‫ش��ود‪ .‬تا کنون محدودیتی برای عبور از این مرز اعالم‬ ‫نش��ده و امید است در اینده نی ز تردد بدون محدودیت‬ ‫دنبال شود‪».‬‬ ‫نگرانی امریکا و اروپا‬ ‫طاهر نونو‪ ،‬سخنگوی تشکیالت خودگران نخستین مقام‬ ‫فلسطینی بود که پس از گش��وده شدن گذرگاه از دولت‬ ‫مص��ر قدردانی کرد‪ .‬وی گفت‪« :‬این اقدام اهمیت زیادی‬ ‫در کاهش فش��ار موجود بر مردم غزه خواهد داشت البته‬ ‫امیدواریم به زودی عالوه بر عبور مس��افران امکان ورود‬ ‫اقالم مورد نیاز مردم منطقه نیز فراهم شود‪».‬‬ ‫در مقابل‪ ،‬دولت رژیم اش��غالگر ق��دس نگرانی خود را‬ ‫از بازگش��ایی رفح اعالم نموده است‪ .‬سخنگوی دولت‬ ‫ایاالت متحده امریکا نیز تنها درخواست نموده که مقام های‬ ‫مصری تردد و عبور و مرورهای مرز رفح را با دقت زیرنظر‬ ‫بگیرند‪ .‬امریکایی ها در ادامه دفاع از منافع غیر مش��روع‬ ‫صهیونیست ها در منطقه خواستار ان شده اند که مصری ها‬ ‫اجازه ندهند از گذرگاه رفح اسلحه وارد اسرائیل شود!‬ ‫مارک تون��ر در این خصوص گفت‪« :‬ما نگرانی هایی در‬ ‫خصوص گشایش رفح داریم‪ .‬مصری ها به خوبی می دانند‬ ‫ک��ه باید اوضاع را کنترل کنند و مانع از ورود س�لاح به‬ ‫غزه شوند‪ .‬از س��ویی دیگر اتحادیه اروپا اعالم کرد پس‬ ‫از بازگشایی مرز رفح هیات ویژه ای از این اتحادیه جهت‬ ‫نظارت بر تردد و عبور و مرور وارد منطقه خواهد شد‪».‬‬ ‫حماس قدرتمندتر از همیشه‬ ‫پس لرزه های گش��ایش دروازه رفح به روی غزه در قلب‬ ‫اسرائیل احساس شد‪ ،‬جایی که حزب کادیما از اصلی ترین‬ ‫مخالفان کابینه بنیامین نتانیاهو فرصت را برای تش��دید‬ ‫حمالت نس��بت به حزب حاکم مناس��ب دید‪ .‬در بیانیه‬ ‫حزب کادیما امده است که گشایش گذرگاه رفح شکست‬ ‫دولت نتانیاهو را نش��ان داد‪ .‬اعضای کادیما در این بیانیه‬ ‫تاکید کردند حصار غزه اهمیت زیادی در معادالت منطقه‬ ‫داشته و نتانیاهو باید به هر شکل ممکن دولت مصر را در‬ ‫تداوم این حصار با خود همراه می کرد‪.‬‬ ‫در ادامه بیانیه کادیما به نقل از روزنامه اسرائیلی ها ارتس‬ ‫امده اس��ت؛ مصر توافق های صورت گرفته با اسرائیل را‬ ‫زیر پا گذاشته در حالی که بر اساس توافقات‪ ،‬این کشور‬ ‫باید اسرائیل را در حصار غزه همراهی می کرد خصوصا‬ ‫پس از تس��لط حماس بر غزه در س��ال ‪ 2007‬میالدی‪،‬‬ ‫اما حاال با گذش��ت ‪ 4‬سال از محاصره این منطقه شاهد‬ ‫گش��ایش گذرگاه رفح هستیم‪ .‬گشوده شدن این گذرگاه‬ ‫به شکل مستقیم مصالح اسرائیل را به خطر می اندازد‪ .‬این‬ ‫اتفاقات موجب تضعیف موضع اسرائیل در منطقه و در‬ ‫مقابل پیشرفت بیشتر حماس خواهد شد‪ .‬امروز حماس‬ ‫قدرتمندتر از همیشه است‪.‬‬ ‫سلوان شالوم‪ ،‬دومین مقام ارشد کابینه دولت نتانیاهو نیز‬ ‫نتوانست نگرانی صهیونیس��ت ها از گشوده شدن رفح‬ ‫را پنهان سازد‪ .‬ش��الوم گفت‪« :‬بازگشایی رفح می تواند‬ ‫موجب ورود اس��لحه به غزه ش��ود و بازهم حماس را‬ ‫تقویت کند‪ .‬ما باید خودمان را برای تغییرات گسترده ای‬ ‫که در معادالت منطقه شکل گرفته و خصوصا با توجه به‬ ‫تغییرات مصر اماده کنیم‪».‬‬ ‫یکی دیگر از مقامات دولت صهیونیس��تی که نخواست‬ ‫نامش فاش شود در گفت وگو با خبرگزاری فرانسه اظهار‬ ‫داش��ت‪« :‬ما از تغییرات و تحوالت مصر نگران هستیم‪.‬‬ ‫صداهایی در این کش��ور ش��نیده می شود و اشخاصی به‬ ‫دنبال لغو معاهده صلح میان اس��رائیل و مصر هستند‪ .‬در‬ ‫همین حال شاهد ان هستیم که مصر به ایران نزدیک شده‬ ‫و ارتباطات میان این کشور و حماس بهبود یافته است‪ .‬این‬ ‫اتفاقات ما را بیش از گذشته نگران می سازد‪».‬‬ ‫در همین حال روزنامه ها ارتس از فرستادن نماینده ویژه‬ ‫دول��ت نتانیاهو به مصر خب��ر داد اما این خبر خیلی زود‬ ‫تکذیب شد‪.‬‬ ‫مصری ها به تهدید اسرائیل توجه نکنند‬ ‫مردم غزه گش��ایش گ��ذرگاه رفح را جش��ن گرفتند‪ .‬با‬ ‫گذشت چهار سال این برای نخستین بار است که ساکنین‬ ‫این منطقه می توانند بدون نظارت نیروهای اشغالگر وارد‬ ‫کشور مصر شوند‪ .‬زندان چهار س��اله پس از سال ‪2007‬‬ ‫برای نخس��تین بار به روی یک میلیون و شش��صدهزار‬ ‫فلسطینی ساکن منطقه گشوده شده و حتی گفته می شود‬ ‫ب��ه زودی موانع موجود در انتق��ال دارو و موادغذایی نیز‬ ‫برطرف خواهد شد‪.‬‬ ‫ابو زید یاسین‪ ،‬فلس��طینی ‪ 56‬ساله که در کشور رومانی‬ ‫زندگی می کند یکی از نخس��تین کسانی است که پس از‬ ‫گش��ایش رفح از این طریق وارد خاک مصر شده است‪.‬‬ ‫او در ای��ن خصوص می گوید‪« :‬م��ن برای دیدن اعضای‬ ‫خانواده خودم به غزه سفر کرده بودم‪ .‬خوشحالم که مرز‬ ‫گشوده شده و برای رفت و امد در منطقه مشکلی ندارم‪.‬‬ ‫ورود و خروج از این مرز اسان شده و به خوبی صورت‬ ‫می پذیرد که این مساله موجب کاهش مشکالت مردم غزه‬ ‫خواهد شد‪ ».‬پیش از این و در زمان مبارک‪ ،‬اهالی غزه پس‬ ‫از ورود به این کشور مستقیما به فرودگاه انتقال می یافتند و‬ ‫امکان ورود به خاک مصر را بدون دریافت ویزا نداشتند اما‬ ‫در بازگشایی رفح قوانین تغییر یافته و دیگر مشکلی برای‬ ‫اهالی غزه وجود ندارد‪ .‬مسئوالن حماس برنامه ویژه برای‬ ‫گش��ایش مرز رفح در نظر گرفته بودند‪ .‬در همین راستا‬ ‫با هماهنگی نیروهای حماس تظاهراتی با حضور صدها‬ ‫جوان فلسطینی در رفح برگزار ش��د و در این تظاهرات‬ ‫ش��رکت کنندگان در مقاب��ل مرزهای مص��ر از تصمیم‬ ‫مسئوالن دولت این کشور قدردانی کردند‪ .‬سامی ابوزهری‪،‬‬ ‫سخنگوی حماس در این خصوص گفت‪« :‬مصری ها نباید‬ ‫به فشارهای وارده از سوی صهیونیست ها یا دیگر کشورها‬ ‫توجهی نشان بدهند‪ .‬تهدید اسرائیل هیچ تاثیری در اراده‬ ‫ما و مصر نخواهد داشت‪ .‬این تهدیدها غیر واقعی است‬ ‫و هیچ معنی و مفهومی برای ما ندارد‪.‬غزه بخشی از خاک‬ ‫فلسطین است و امروز مرز مصر به روی فلسطین گشایش‬ ‫یافته است‪».‬ابوزهری افزود‪« :‬امروز ما شاهد اتفاق بزرگی‬ ‫هستیم‪ .‬مصر به نقش مهم خودش در معادالت منطقه و در‬ ‫مساله فلسطین بازمی گردد‪ .‬وعده ها و تصمیمات مسئوالن‬ ‫مصری در سایه این اتفاق تحقق پیدا می کند‪ .‬من امیدوارم‬ ‫پس از گشایش رفح به روی مسافران امکان نقل و انتقال‬ ‫بار و تبادالت تجاری از این مرز نیز فراهم شود‪».‬‬ ‫جنایات اسرائیل در غزه ادامه دارد‬ ‫صهیونیست ها پس از گشایش گذرگاه مدعی شدند دیگر‬ ‫مسئولیتی در قبال اتفاقات غزه و خصوصا مشکالت مردم‬ ‫این منطقه ندارند اما یاسر عثمان‪ ،‬سفیر مصر در فلسطین‬ ‫با اش��اره به این موضوع گفت‪« :‬اس��رائیل هنوز مسئول‬ ‫همه اتفاقات و رویدادهایی اس��ت که در غزه ش��اهد ان‬ ‫هستیم‪ .‬صهیونیست ها می خواهند مسئولیت خودشان را‬ ‫فرام��وش کنند اما غزه هنوز از زمی��ن و هوا و از دریا در‬ ‫حصار اسرائیل است‪ .‬محدودیت ها همچنان ادامه دارد و‬ ‫اسرائیل در قبال این اتفاقات مسئول است‪ .‬اسرائیل هنوز در‬ ‫این سرزمین متجاوز و اشغالگر است‪ .‬انها هنوز این منطقه‬ ‫را در محاصره دارند‪ ،‬هنوز امکان داد و س��تدهای تجاری‬ ‫برای مردم منطقه وجود ندارد‪ .‬کمربند امنیتی گشوده نشده‬ ‫و امکان ارتباط غزه با س��احل غربی از بین رفته اس��ت‪.‬‬ ‫صهیونیست ها ناقض قوانین جهانی و بین المللی هستند‪».‬‬ ‫سفیر مصر افزود‪« :‬اسرائیل باید به این تجاوز و اشغالگری‬ ‫پایاندهد‪.‬خواستههمهماایجادحکومتمستقل فلسطینی‬ ‫ب��ه مرکزیت قدس اس��ت و رفع هم��ه محدودیت های‬ ‫موجود که برای مردم منطقه مشکالت زیادی ایجاد کرده‬ ‫است‪ .‬صهیونیست ها به جای انکه از بار مسئولیت بگریزند‬ ‫و دیگران را مسئول بدانند باید فورا به حصار موجود در‬ ‫غزه پایان بدهند‪ ،‬موانع موجود در مبادالت تجاری را رفع‬ ‫س��ازند و محدودیت های ایجاد شده را برطرف نمایند‪.‬‬ ‫همچنین بای��د امکان برقراری ارتباط می��ان مردم غزه و‬ ‫ساکنین نوار باختری فراهم شود‪».‬‬ ‫تغییر معادالت منطقه‬ ‫تلویزی��ون اس��رائیل با پخ��ش گزارش��ی در خصوص‬ ‫بازگشایی رفح به عواقب و پیامدهای این تصمیم مقامات‬ ‫مصری پرداخت‪ .‬گزارش��گر تلویزیونی اسرائیل در این‬ ‫خصوص گفت‪« :‬معادالت منطقه با گش��ایش مرز رفح‬ ‫دچار تغییر خواهد شد‪ .‬این اتفاق باز هم تشدید حمالت‬ ‫حماس علیه اس��رائیل را در پی دارد و اعضای مقاومت‬ ‫فلس��طین امکانات الزم برای حمله به مواضع اسرائیل را‬ ‫به دست می اورند‪ .‬نکته نگران کننده این است که مصری ها‬ ‫از بازگشایی گذرگاه به شکل دائم خبر داده اند و این اتفاق‬ ‫به صورت موقت روی نخواهد داد‪».‬‬ ‫در ادامه گزارش تلویزیون اس��رائیل امده اس��ت؛ دولت‬ ‫مصر به دنبال بهبود روابط با حماس است که این مساله‬ ‫خطرناک به شمار می رود‪ .‬این رویداد امنیت اسرائیل را با‬ ‫خطر جدی مواجه می سازد‪.‬‬ ‫بینی جانتس‪ ،‬رئیس س��تاد مشترک ارتش اسرائیل نیز در‬ ‫گفت وگو با همین ش��بکه تلویزیونی اظهار داشت‪« :‬در‬ ‫ماه های گذشته شاهد اتفاقات تازه ای در منطقه خاورمیانه‬ ‫بوده ایم‪ .‬این اتفاقات و دگرگونی ها تا حدی نگران کننده به‬ ‫نظر می رسد‪ .‬نیروهای اسرائیل با تهدیدهای تازه ای مواجه‬ ‫شده اند و خطرهای تازه ای برای امنیت اسرائیل ایجاد شده‬ ‫اس��ت‪ .‬ارتش باید اماده مقابله با این تهدیدات و دفاع از‬ ‫امنیت اسرائیل باشد‪g ».‬‬ ‫مردم غزه گشایش گذرگاه‬ ‫رفح را جشن گرفتند‪ .‬با‬ ‫گذشت چهار سال این برای‬ ‫نخستین بار است که ساکنین‬ ‫این منطقه می توانند بدون‬ ‫نظارت نیروهای اشغالگر وارد‬ ‫کشور مصر شوند‪ .‬زندان‬ ‫چهار ساله پس از سال ‪2007‬‬ ‫برای نخستین بار به روی‬ ‫یک میلیون و ششصدهزار‬ ‫فلسطینیساکنمنطقه‬ ‫گشوده شد‬ ‫نوار اشغالی‬ ‫لمى خاطر‪ /‬روزنامه نگار لبنانی‬ ‫روزنه از جایی گش��وده می ش��ود که انتظارش را‬ ‫نداریم‪ .‬این بار روزنه از ش��مال فلس��طین گشوده‬ ‫شد‪ ،‬جایی که هیچ کس انتظار ان را نداشت‪ .‬روزنه‬ ‫از جوالن گشوده ش��د‪ ،‬جایی که قدرت خودش‬ ‫را به نمایش می گذارد و اس��رار قدرتش را نمایان‬ ‫می کند‪ .‬تمایز و اهمیت خودش را نش��ان می دهد‪.‬‬ ‫امروز جوالن برای همیشه با روز نکسه وداع کرد‪.‬‬ ‫امروز جوالن خون جوش��انی اس��ت که متوقف‬ ‫نمی ش��ود‪ .‬مقاومت و قدرتی اس��ت که ایستاده و‬ ‫برابر گلوله ها شکسته نمی شود‪.‬‬ ‫هدیه فلسطینیان ساکن سوریه را می توان انتفاضه‬ ‫پناهن��دگان نامی��د‪ .‬انه��ا در دو روز مهم نکبت و‬ ‫نکس��ه حماس��ه بزرگ��ی در مقابله و اس��تمرار و‬ ‫پایداری نش��ان دادند‪ .‬انها به س��وی مرزها امدند‬ ‫و زیاده نیست اگر بگوییم حساب های اسرائیل را‬ ‫به هم ریخته اند‪.‬‬ ‫ترس اس��رائیل از ورود ده ها فلس��طینی به مرزها‬ ‫نیست بلکه از این است که نگاه ها از سال ‪ 1967‬به‬ ‫سال ‪ 1948‬بازمی گردد‪ .‬این یعنی همه تالش هایی‬ ‫ک��ه صورت گرفته تا فلس��طینی ها راضی ش��وند‬ ‫به دنبال اثبات مرزهای خ��ود در توافقنامه پس از‬ ‫جنگ ‪ 1967‬باش��ند‪ ،‬بی ثمر ب��ود و دیگر حاصلی‬ ‫ن��دارد‪ .‬این تص��ور در مرزهای ش��مالی از میان‬ ‫رفت و حکومت اش��غالگر نگران تبعات حاصل‬ ‫از این رویداد اس��ت‪ .‬حاال فکر و اندیش��ه صدها‬ ‫هزار فلس��طینی خارج از خاک فلسطین دگرگون‬ ‫ش��ده و انها بر این باور هس��تند که هیچ قرارداد‬ ‫و توافقنام��ه ای نمی توان��د مانع از بازگش��ت انها‬ ‫به س��رزمین خودشان ش��ود‪ .‬حاال انها فهمیده اند‬ ‫و احس��اس می کنند که چه نی��رو و توانی دارند‪.‬‬ ‫حاال حس می کنند که می توانند خودشان حقشان‬ ‫را به دس��ت بیاورند یا اینکه حداقل ارامش را از‬ ‫صهیونیست ها بگیرند و اهداف دشمن را در ایجاد‬ ‫مرزهایی امن و تثبیت شرایط موجود ناکام و نابود‬ ‫سازند‪.‬‬ ‫جوالن امروز روح پنهان خودش را نشان می دهد‬ ‫و راز ناب��ودی امنیت مرزهای صهیونیس��ت ها را‬ ‫برمال می سازد‪ .‬جوالن امروز بعد از ‪ 44‬سال نشان‬ ‫داد که نیازی به جنگ اشکار و غیر قابل پیش بینی‬ ‫ندارد‪ ،‬بلک��ه تحرکات اجتماعی و مردمی وس��یع‬ ‫کلی��د قدرت این منطقه اس��ت‪ .‬مهمترین نکته در‬ ‫این رویداد نش��ان دادن ش��جاعت در بازگشت به‬ ‫فلس��طین اس��ت حتی اگر این اتفاق تنها به شکل‬ ‫نمادین باشد‪.‬‬ ‫نگرانی صهیونیس��ت ها از انچه در مرز فلسطین و‬ ‫سوریه روی داد نش��ان می دهد که این جبهه باید‬ ‫همچنان صحنه حضور پرشور و مداوم مردم باشد‪.‬‬ ‫این رویداد می تواند رویای بازگش��ت به سرزمین‬ ‫م��ادری را که تنها در ذهن ها و جان ها به ش��کل‬ ‫ساکن مانده بود به یک حرکت گرم و فعالیت موثر‬ ‫تبدیل سازد‪.‬‬ ‫فلس��طینی ها خ��ود را به همه سیاس��یون جهان و‬ ‫منطقه نش��ان خواهند داد‪ .‬ما باید با چشم های باز‪،‬‬ ‫با ایمان و یقین راهمان را دنبال کنیم‪ .‬باید به دنبال‬ ‫حقوقمان باشیم و از ان دفاع کنیم‪g .‬‬ ‫‪77‬‬ ‫‪77‬‬ ‫اسمان‬ ‫ساعت هفت صبح؛ میدان هفت تیر‬ ‫ابوالقاسم غالمی‬ ‫قبراق و سرحال و سر کیف پیچیدم توی خیابان مفتح‬ ‫جنوبی‪ .‬تمام برنامه های امروز را به سرعت توی ذهنم‬ ‫مرور کردم‪ .‬توی ائینه ماش��ین به عقب نگاه کردم و‬ ‫با دس��ت موهایم را که پر ب��ود از ژل مجددا مرتب‬ ‫کردم‪ .‬میدان هفت تی��ر بعد از چند روز هوای پاک و‬ ‫بهاری حال و هوای دیگری داش��ت‪ .‬رادیوی روشن‬ ‫ماش��ین هم به کام بود و داش��ت از هوای دلچس��ب‬ ‫نیم ه ابری امروز می گفت‪ .‬سرتان را درد نیاورم‪ ،‬روز‪،‬‬ ‫روز خ��ودش بود؛ روز ب��زرگ‪ .‬وقتی مفتح جنوبی را‬ ‫رد ک��ردم‪ ،‬پیچی��دم توی س��میه که ای کاش دس��تم‬ ‫می شکست و هرگز دست به چنین کاری نزده بودم‪.‬‬ ‫ولی چ��اره ای نبود‪ ،‬چون امروز بایس��تی ب��ه دادگاه‬ ‫شهید بهشتی می رفتم‪ .‬حتما از خودتان سوال خواهید‬ ‫کرد که چطور ش��د بعد از این همه ش��ور و شوق و‬ ‫احس��اس و لطافت‪ ،‬یکدفعه اوضاع تبدیل به جهنم‬ ‫ش��د‪ .‬بله‪ ،‬قضیه از این قرار بود که سرس��میه‪ ،‬پشت‬ ‫چراغ قرمز ایس��تادم تا چراغ س��بز شود که یکدفعه‬ ‫موتورسواری با گوشی موبایل امد بدون کاله کاسکت‬ ‫ایستاد کنارم‪ .‬تصمیم گرفتم به ایشان تذکر ائین نامه ای‬ ‫داده باشم‪ ،‬گفتم‪« :‬اقا خطرناک نیست با گوشی موبایل‬ ‫و بدون کاله کاسکت موتورسواری می کنید؟»‬ ‫موتورسوار که داشت با گوشی موبایل حرف می زد‪،‬‬ ‫صحب��ت خود را قطع کرد و گفت‪« :‬به تو چه‪ ،‬ش��ما‬ ‫مامور راهنمایی و رانندگی هستید‪».‬‬ ‫گفتم‪« :‬نه‪ ،‬ولی یک ش��هروند که هستم‪ ،‬می توانم به‬ ‫شما تذکر بدهم چون به خاطر خودتان است‪ ».‬سپس‬ ‫لبخندی زدم تا احساس نکند قصدی یا غرضی دارم‪.‬‬ ‫ولی متاسفانه گفت‪« :‬ببند نیشتو‪ ،‬مسخره‪».‬‬ ‫گفتم‪« :‬درس��ت صحبت کنید اقا من که حرف بدی‬ ‫نزدم‪ ،‬به جهنم‪».‬‬ ‫گفت‪« :‬جهنم رفتی و برنگشتی مردیکه االغ سوار»‬ ‫گفتم‪« :‬اقا اصال ببخش��ید‪ .‬ص�لاح مملکت خویش‬ ‫خسروان دادند‪».‬‬ ‫مرد موتورسوار که معنی ضرب المثل را متوجه نشده‬ ‫بود با عصبانیت گفت‪« :‬برو بزن کنار تا بهت بگم یک‬ ‫من ماست چقدر کره داره‪ ،‬حاال جوسازی می کنی‪».‬‬ ‫بعد هم با دست چانه ام را گرفت و محکم فشار داد‪.‬‬ ‫گفتم‪« :‬اقا بی خیال ش��و من که حرفی نزدم‪ .‬حاال اگه‬ ‫دوست دارید با موبایل حرف بزنید‪ ،‬بزنید‪ ،‬چرا دیگه‬ ‫انگ می زنید‪ ».‬از فرصت اس��تفاده کردم با سبز شدن‬ ‫چراغ گذاشتم توی دنده یک و به سرعت فلنگو بستم‬ ‫تا روز زیبای بهاری خراب نش��ود‪ ،‬ولی ای کاش الل‬ ‫شده بودم و این تذکر ائین نامه ای و قانون محوری را‬ ‫نداده بودم‪ .‬چون موتورسوار به سرعت داشت دنبالم‬ ‫می امد و با دست اشاره می کرد که بگیرم کنار خیابان‬ ‫و بایستم تا اینکه رس��ید و به سرعت سد راهم شد‪.‬‬ ‫موتور را گذاش��ت روی ج��ک و گفت‪« :‬بیا پایین تا‬ ‫بهت یاد بدم که چطوری حرف بزنی‪ ».‬توی دلم گفتم‬ ‫ای داد بیداد عجب غلطی کردم‪ .‬سعی کردم او را ارام‬ ‫کنم ولی انگار هرچقدر من کوتاه می امدم او بیش��تر‬ ‫ی می شد تا اینکه از اتومبیل پیاده شدم‪.‬‬ ‫عصب ‬ ‫هنوز یک کلمه دیگ��ر از دهانم بیرون نیامده بود که‬ ‫یکدفعه با گذاش��تن یک کف گرگی‪ ،‬س��رم خورد به‬ ‫س��تون ماشین و به ش��دت دنیا دور س��رم چرخید‪،‬‬ ‫چن��د ثانیه ای توی حال و هوای خودم نبودم تا اینکه‬ ‫دیدم چند نف��ری دور ما جمع ش��دند و دارند ما را‬ ‫س��وا می کنند‪ .‬مرد موتورس��وار یقه ام را گرفته بود و‬ ‫‪78‬‬ ‫فریاد می زد؛ «حاال بهت نشان می دهم که نباید حرف‬ ‫زیادی بزنی‪ ».‬انقدر یقه ام را کشید تا پیراهنم از وسط‬ ‫تکه پاره شد‪ .‬مرد موتورسوار به این هم قناعت نکرد‪،‬‬ ‫داشت لباسم را از تنم می کند تا اینکه مردم ریختن و‬ ‫او را از من جدا کردند‪ .‬مردم س��عی کردند او را ارام‬ ‫کنند تا اینکه یکی از میان جمع گفت؛ «حداقل خودت‬ ‫رو برسان کالنتری و اول شکایت کن‪ ».‬با این حرف‬ ‫مرد موتورسوار پرید روی موتور گفت‪« :‬حاال بهت‬ ‫می گم‪ .‬بذار از تو شکایت کنم‪».‬‬ ‫من که می دانس��تم هر که زودتر شکایت کند شانس‬ ‫بیش��تری برای برنده شدن دارد‪ ،‬بالفاصله یک موتور‬ ‫کرایه کردم و با س��رعت رس��یدم به مرد موتورسوار‪.‬‬ ‫حاال روی موتور او مرا می کشید و من او را می کشیدم‬ ‫تا اینکه پیراهن مرد موتور سوار تکه پاره شد‪.‬‬ ‫مقابل کالنتری؛ ساعت ‪ 12/30‬ظهر‬ ‫هوا به شدت ش��رجی شده بود‪ .‬نه باران می امد و نه‬ ‫هوا افتابی بود‪.‬‬ ‫بغض گلویم را گرفته بود و دلم می خواس��ت زمین‬ ‫ده��ان باز کند و مرا ببلع��د‪ .‬از دادگاه امروز جامانده‬ ‫بودم‪ .‬هوای بهاری تبدیل شده بود به جهنم‪.‬‬ ‫افس��ر نگهبان صدا زد کدامیک شکایت دارید که هر‬ ‫دو با هم گفتیم‪ ،‬من شکایت دارم‪ .‬مرد موتورسوار با‬ ‫وقاحت تمام گفت‪« :‬جناب سروان من پیک موتوری‬ ‫هستم برای یک لقمه نان از صبح تا بوق سگ زحمت‬ ‫می کش��م ان وقت این اقا هرچه از دهانش در می اید‬ ‫به من می گوید‪».‬‬ ‫افسر نگهبان رو کرد به من گفت‪« :‬شغل شما چیه‪».‬‬ ‫گفتم‪« :‬وکیل دادگستری هس��تم‪ .‬اصال به من می اید‬ ‫پی��ک موتوری اذیت کنم‪ .‬ب��ه این اقا گفتم با موبایل‬ ‫روی موتور حرف نزن بهشون برخورد‪ .‬بعد هم یک‬ ‫کف گرگی گذاشت توی صورتم‪ ».‬افسر نگهبان که از‬ ‫این حرف من خنده اش گرفته بود گفت‪« :‬اقای وکیل‬ ‫شما کوتاه بیا روی هم را ببوسید‪».‬‬ ‫موتورس��وار داد زد‪« :‬نخیر اقا من ش��کایت دارم این‬ ‫اق��ا منو از کار و زندگی انداخته‪ .‬من از صبح تا حاال‬ ‫یک ریال کاس��بی نکردم‪ .‬باید خس��ارت بدهد‪ ».‬به‬ ‫افسر نگهبان گفتم‪« :‬اقا به خدا دروغ می گوید ولی من‬ ‫به خاطر ش��ما روی ایشان را می بوسم‪ ».‬افسر نگهبان‬ ‫که از رفتار موتورسوار عصبانی شده بود بلند گفت‪:‬‬ ‫«بیا جلو روی اقای وکیل را ببوس‪».‬‬ ‫موتور سوار گفت‪« :‬می بوسم ولی به یک شرط‪ ،‬باید‬ ‫کرایه امروز را بدهد‪».‬‬ ‫گفتم‪« :‬چطور؟»‬ ‫گف��ت‪« :‬با م��ن تا ماش��ینش می اید و کرای��ه من را‬ ‫پرداخ��ت می کن��د حداقل یک ق��ران دو قران ما هم‬ ‫کاسبی می کنیم‪».‬‬ ‫افس��ر نگهبان به من نگاه ک��رد و به من فهماند روی‬ ‫ایشان را ببوس‪.‬‬ ‫رفتم به سمت موتورسوار و روی پر از دود و گازوئیل‬ ‫او را بوس��یدم‪ .‬او هم درحالی که می بوسید گفت‪« :‬تا‬ ‫ماشین تان پنج هزارتومان می شود‪».‬‬ ‫گفتم‪« :‬روی چشم فقط دست از سر من بردار‪ ».‬وقتی‬ ‫از روی موتور پیاده ش��دم‪ ،‬موتورس��وار گفت‪« :‬البته‬ ‫رعای��ت کردن مقررات راهنمای��ی و رانندگی وظیفه‬ ‫همه ماست‪ ،‬بهتر نبود این مطلب را به ارامی می گفتید‪،‬‬ ‫من حتما استقبال می کردم‪».‬‬ ‫سوار ماشین ش��دم‪ ،‬استارت زدم‪ ،‬گذاشتم توی دنده‬ ‫و تصمیم گرفتم هرگز به هوای ابری و دل انگیز فکر‬ ‫نکنم‪g .‬‬ ‫یادداشت‬ ‫ جریمه برای‬ ‫کتاب خوانی‬ ‫سجاد محقق‬ ‫چند روز پیش وقتی ناراحتی یکی از دوستانم را دیدم‬ ‫که به شدت به خواندن کتاب به خصوص رمان معتاد‬ ‫شده اس��ت دلیل گرفتگی اش را پرسیدم‪ .‬با ناله گفت‬ ‫کتابی را از کتابخان��ه گرفته بودم و به دلیل حجم باال‬ ‫در یک هفت��ه تمامش نکردم‪ .‬ی��ک روز بعد از پایان‬ ‫مهلت مقرر با کتابخانه برای تمدید امانت کتاب تماس‬ ‫گرفت��م ولی قبول نکردند‪ .‬تعجب کردم و گفتم‪ ،‬قبول‬ ‫نکردند‪ .‬خب نکنند‪ ،‬به ضرر خودشان کتاب را بخوان‬ ‫و هر وقت تمام شد ببر و تحویل بده‪ .‬گفت‪ ،‬کتابخانه‬ ‫به ازای هر تع��داد روز که کتاب را دیر تحویل بدهم‬ ‫به من کتاب نمی دهد‪ .‬خیلی تعجب کردم‪ .‬نام کتابخانه‬ ‫را پرس��یدم که جواب داد کتابخانه انصار‪ .‬می دانس��تم‬ ‫سه ش��عبه در خیابان ه��ای کارگر‪ ،‬پی��روزی و تقاطع‬ ‫ش��ریعتی و طالقانی دارد‪ .‬عجیب بود‪ .‬این کتابخانه که‬ ‫از جمله کتابخانه های خوب تهران محسوب می شود‬ ‫وضعیت مالی نس��بتا خوب��ی دارد یا اینط��ور به نظر‬ ‫می رسد‪.‬‬ ‫امکانات رفاهی مناسبی نظیر اینترنت پرسرعت‪ ،‬سالن‬ ‫مطالعه و‪ ...‬هم دارد‪ .‬ان دوس��تم می گفت اگر کتاب را‬ ‫یک روز دیر ببری و خودت را به اب و اتش بزنی که‬ ‫دوباره به تو کتاب بدهند‪ ،‬تا جریمه ات را سپری نکنی‬ ‫فایده ای ندارد‪ .‬بارها شده است که با وجود نیاز شدید‬ ‫به کتاب به دلیل دیر کرد در بازگرداندن ان نتوانس��تم‬ ‫کتاب جدید را به امانت بگیرم‪ .‬با خودم که فکر کردم‬ ‫دیدم درست اس��ت که کتابخانه اگر جلوی بی نظمی‬ ‫اعضایش را نگیرد همیش��ه با کسری کتاب و مشکل‬ ‫روبه روس��ت اما این روش جریمه ه��م اصال جالب‬ ‫گپ و گفت‬ ‫وضع قانون امانت کتاب‬ ‫بعضی از کتابخانه ها به این روش عمل‬ ‫می کنند؛ عدم امانت کتاب به تعداد روزهایی‬ ‫که یک عضو کتاب قبلی اش را به کتابخانه‬ ‫برنگردانده است‪ .‬سعی کردیم در این شماره‬ ‫با کسی گفت وگو کنیم که سابقه کار در‬ ‫کتابخانه را داشته باشد‪ .‬میهمان این هفته‬ ‫ما‪ ،‬اقای قدرت اهلل نیک بخت است‪ .‬ایشان‬ ‫متولد ابان ماه ‪ 1341‬است و فارغ التحصیل‬ ‫رشته حقوق از دانشگاه تهران‪ .‬او از سال های‬ ‫اغازین دهه هفتاد تا سال های اغازین دهه‬ ‫هشتاد نزدیک به یازده سال ریاست کتابخانه ‬ ‫سازمان پژوهش و برنامه ریزی اموزش‬ ‫کشور وابسته به وزارت اموزش و پرورش‬ ‫را به عهده داشته است‪ .‬همچنین قریب به‬ ‫‪ 20‬سال است که مدیر نشر قو است‪ .‬ایشان‬ ‫عالوه بر مسئولیت های یاد شده سه سال‬ ‫سردبیر مجله رشد نوجوان و سه سال هم‬ ‫رئیس مرکز بررسی اثار دفتر انتشارات‬ ‫کمک اموزشی را به عهده داشته است‪.‬‬ ‫به نظر می رسد‪ .‬امید اس��ت مسئوالن محترم کتابخانه‬ ‫انصار و البته دیگر کتابخانه هایی که به این روش عمل‬ ‫می کنند دالیل ما برای مخالفت با این روش را بخوانند‬ ‫و در ص��ورت صح��ت این روش را اص�لاح کرده و‬ ‫ی��ا در صورت عدم مقبولیت م��ا را از دالیل کار خود‬ ‫اگاه س��ازند‪ .‬ابتدا باید دید که جریم��ه به چه منظور‬ ‫صورت می گیرد‪ .‬هدف از جریمه این است که کاری‬ ‫که دور از خواست ما که انجام گرفته است دیگر تکرار‬ ‫نش��ود‪ .‬باید دید ایا با این شیوه که مثال به دلیل تاخیر‬ ‫و به تع��داد روزهای تاخیر اجازه ندهیم یک عضو از‬ ‫کتابخانه استفاده کند روشی موثر است؟ یا باید این را‬ ‫در نظر داشته باشیم که گاه ممکن است هیچ جریمه ای‬ ‫موثر واقع نیفتد با این حال می توان روشی را انتخاب‬ ‫کرد که سودی هم به حال متولی کار داشته باشد‪.‬‬ ‫کتابخانه به طور کلی نهادی اس��ت که به واس��طه ان‬ ‫یک همکاری شکل می گیرد‪ .‬در واقع هدف از تاسیس‬ ‫ان یک س��ود دوطرفه و یک رابطه همزیس��تی است‪.‬‬ ‫ی��ک متولی به صورت دولتی ی��ا خصوصی یا خیریه‬ ‫سرمایه گذاری بلند مدت می کند و در نتیجه ان یکسری‬ ‫انسان عالقه مند به خواسته هایشان می رسند و تاثیرات‬ ‫غیرمستقیم خود را در زمان های بعد و مکان های دیگر‬ ‫به جای می گذارند‪ .‬در این ش��کی نیست که این مسیر‬ ‫بای��د رو به جلو حرکت کند‪ .‬م��ا حتی وقتی که برای‬ ‫بی نظمی عده ای در این نهاد جریمه در نظر می گیریم‬ ‫بای��د روش��ی را انتخاب کنی��م که عالوه ب��ر این که‬ ‫ف��رد بی انضباط را تنبیه می کن��د چرخ همکاری اعضا‬ ‫ب��ا کتابخانه را یک دور به جلو بران��د‪ ،‬نه اینکه ان را‬ ‫از حرکت ب��از دارد یا به عقب برگرداند‪ .‬اس��تفاده از‬ ‫روش عدم امانت کتاب از جمله روش هایی اس��ت که‬ ‫روند حرکتی این چرخ��ه را مختل می کند‪ .‬فردی که‬ ‫کتاب را از کتابخانه به امانت می گیرد و ان را به موقع‬ ‫بازنمی گرداند باید بهای بی انضباطی خود را پرداخت‬ ‫کند‪.‬‬ ‫این فرد س��ه حالت ممکن است داشته باشد‪ .‬اگر این‬ ‫ف��رد یک کتابخوان واقعی نباش��د و به صورت تفننی‬ ‫یک کتاب به امانت گرفته باش��د بیمی ندارد از اینکه‬ ‫مج��ددا چند روز به او کت��اب ندهند‪ ،‬پس این روش‬ ‫برای او موثر نخواهد بود‪ .‬اگر فرد یک انسان کتابخوان‬ ‫اما بی نظم باش��د هم این نوع جریمه کار خود فرد را‬ ‫به عقب می اندازد و دردی از دردهای کتابخانه درمان‬ ‫نمی کن��د‪ .‬و اما اگر ان فرد یک ف��رد کتابخوان منظم‬ ‫باشد یا به دلیل تمام نکردن کتاب موفق به بازگرداندن‬ ‫ان نش��ده که فردی کامال موجه است یا به دلیل وجود‬ ‫مشکلی ناخواسته این امر به تاخیر افتاده‪ ،‬درحالت دوم‬ ‫هم که ناخواس��ته رخ داده فرد مقصر نیس��ت اما باید‬ ‫بهای تاخیر را بپ��ردازد که عدم امانت کتاب مجدد به‬ ‫او ب��رای چند روز س��ودی به ح��ال کتابخانه ندارد و‬ ‫گرهی هم در کار ان عضو کتابخوان خواهد انداخت‪.‬‬ ‫اینج��ا بحث جریم��ه مالی به میان می ای��د که در بین‬ ‫کتابخانه ها مرس��وم اس��ت‪ .‬جریمه مال��ی در صورتی‬ ‫که ش��رایط الزم را داشته باشد جریمه مناسبی به نظر‬ ‫می اید‪ .‬از دوران راهنمایی که در مدرس��ه از کتابخانه‬ ‫کت��اب می گرفتم جریمه هر ش��ب دیر ک��رد ‪50‬تومان‬ ‫ب��ود وقتی هم ک��ه به دانش��گاه امدم یعن��ی حداقل‬ ‫هفت س��ال بعد جریم ه همان ‪ 50‬تومان بود‪ ،‬این نرخ‬ ‫پایین باعث می شود جریمه مالی جدا از اینکه به دلیل‬ ‫ارزش کم بازدارندگی ندارد نمی تواند در خرید کتاب‬ ‫نی��ز به کتابخانه ه��ا کمک کند‪ .‬در ش��رایط فعلی اگر‬ ‫جریمه دیر کرد هر ش��ب کتاب مثال ‪ 500‬تومان باشد‬ ‫و ه��ر روز کتابخانه پن��ج روز جریمه از کل مراجعین‬ ‫ان روز بگی��رد که امری کامال محتمل اس��ت و حتی‬ ‫بسیار کمتر از حد معمول در شش روز کاری هفته ای‬ ‫‪ 15‬هزار تومان درامد خواهد داش��ت و با این مبلغ به‬ ‫راحتی می تواند سه کتاب برای کتابخانه تهیه کند‪.‬‬ ‫در س��ال ‪ 150‬کتاب و در ده س��ال ‪ 1500‬جلد کتاب‪.‬‬ ‫به همین راحتی از طریق جریمه ها بر گنجینه کتابخانه‬ ‫اف��زوده خواهد ش��د‪ .‬در صورت انجام ای��ن کار اگر‬ ‫جریمه اثری در روند کاری اعضا نداش��ته باشد الاقل‬ ‫کتابخانه ها را مجهزتر می کند‪ .‬در ثانی کس��ی که برای‬ ‫تنوع کتاب بخواند در صورت مواجهه با جریمه مالی‬ ‫یا به خود می اید‪ ،‬یا منصرف می ش��ود و الاقل امکان‬ ‫استفاده را برای مخاطبین واقعی فراهم می کند‪.‬‬ ‫ممکن اس��ت کتابخانه مورد بحث ما نیاز مالی نداشته‬ ‫باشد اما به هرحال هرچه باشد اضافه کردن ‪ 150‬جلد‬ ‫کتاب در س��ال مس��اله کمی نیس��ت‪ .‬از سویی دیگر‪،‬‬ ‫مسئوالن کتابخانه ها باید به این نکته توجه داشته باشند‬ ‫که مثال م��دت زمان امانت یک رمان ‪800‬صفحه ای با‬ ‫ی��ک کتاب ‪ 100‬صفحه ای تفاوت دارد‪ .‬خود من چند‬ ‫ب��ار برای امانت کت��اب فرهنگ برهنگ��ی و برهنگی‬ ‫فرهنگ��ی دکتر حدادعادل به کتابخان��ه مراجعه کردم‬ ‫اما همیش��ه این کت��اب امانت بود‪ .‬حج��م این کتاب‬ ‫بس��یار کم اس��ت و زیر ‪ 100‬صفحه‪ ،‬اما میزان مدت‬ ‫امانت ان همان یک هفته ای اس��ت که جنگ و صلح‬ ‫تولستوی امانت داده می ش��ود‪ .‬با دسته بندی کتاب ها‬ ‫از لح��اظ تعداد صفح��ات و هماهنگ��ی ان با تعداد‬ ‫روزهای امانت می توان به استفاده بهتر و همگانی تر از‬ ‫کتابخانه ها نائل امد‪ .‬به هرحال انچه در این یادداشت‬ ‫امد تنها انتقادات و پیشنهادات یک عالقه مند به کتاب‬ ‫بود و امید اس��ت که موجب ازردگی کتابداران عزیز‬ ‫به خصوص مسئوالن کتابخان ه انصار که از انها نام برده‬ ‫شد‪ ،‬نشود‪ .‬انشاء اهلل‪g .‬‬ ‫به عنوان کسی که سال ها در کتابخانه فعالیت‬ ‫کرده اید و اتفاقا ریاس��ت ی��ک کتابخانه را‬ ‫برعه��ده داش��تید نظرتان نس��بت ب��ه نحوه‬ ‫جریمه دیر کرد بازگرداندن کتاب چیس��ت؟‬ ‫ش��ما روش جریمه نقدی را می پس��ندید یا‬ ‫جریم��ه محرومیت از خدم��ات کتابخانه به‬ ‫مدت تاخیر اعضا؟ فکر نمی کنید روش دوم‬ ‫ارتباط مخاطب را با کتابخانه به مرور کمرنگ‬ ‫می کند؟‬ ‫‪ l‬به نظر من این طور نیس��ت‪ .‬من خالف نظر شما را‬ ‫دارم و با عرض پوزش دالیلتان برایم قانع کننده نیست‪.‬‬ ‫اتفاقا م��ن محرومیت به انداز ه تاخیر را سیس��تم بدی‬ ‫نمی دانم و ان را خیلی مفید تر از جریمه نقدی می دانم‪.‬‬ ‫به هرحال باید در نظر داشته باشیم که شرایط کتابخوانی‬ ‫به نحوی اس��ت که نباید ارتباط مخاطب را با خودمان‬ ‫کم کنیم‪ .‬از نظر من جریمه نقدی کاری بیهوده اس��ت‬ ‫چراکه ان کسی که توان پرداخت دارد برایش بازدارنده‬ ‫نیس��ت و کس��ی که توان پرداخت ندارد ب��ه مرور از‬ ‫سیس��تم کتابخانه فاصله خواهد گرفت‪ .‬به نظر من اگر‬ ‫یکی‪ ،‬دوباره یک نفر با محرومیت موقت رو به رو شود‬ ‫دیگر در بازگرداندن کتاب ها تاخیر نخواهد کرد‪.‬‬ ‫البته در زمان ریاس��ت م��ن به این دلیل ک��ه کتابخانه‬ ‫تحت پوش��ش من مربوط به یک سازمان بود ما امکان‬ ‫جریمه از هر نوع را نداش��تیم‪ .‬گاه پیش می امد که چند‬ ‫سال یک کتاب در دست یک نفر می ماند و تماس های‬ ‫مک��رر عوامل م��ا و دیدارهای حض��وری راه به جایی‬ ‫نمی ب��رد و از این نظر در مضیق��ه بودیم چرا که اجازه‬ ‫برخورد هم نداش��تیم‪ .‬اما در کل م��ن با جریمه نقدی‬ ‫موافق نیستم‪.‬‬ ‫مش��کل جریمه نقدی چیس��ت؟ البته ما هم‬ ‫موافق هس��تیم که بازدارنده نیس��ت اما اگر‬ ‫حس��اب کنیم از محل جریمه ها ساالنه بین‬ ‫‪ 100‬ت��ا ‪ 200‬جل��د کت��اب ب��رای کتابخانه‬ ‫خریداری شود باز هم با ان مخالفید؟‬ ‫‪ l‬این قس��مت حرف ش��ما را قب��ول دارم‪ .‬برای یک‬ ‫کتابخانه محلی اضافه ش��دن س��الی ‪ 100‬عنوان کتاب‬ ‫از این راه بس��یار خوب است و ش��اید همین امر اکثر‬ ‫کتابخانه ها را به این موضوع ترغیب کند‪.‬‬ ‫نظر شما در مورد تفاوت در تعداد روزهایی‬ ‫که کتاب ه��ای مختلف امانت داده ش��وند‪،‬‬ ‫چیست؟ مثال براس��اس تعداد صفحات یک‬ ‫کت��اب و ک��م و زیاد ب��ودن تع��داد روزها‪،‬‬ ‫مخاطب می تواند کتاب را امانت بگیرد‪.‬‬ ‫‪ l‬این کار الزم و خوبی اس��ت و البته خیلی هم ساده‪.‬‬ ‫این کار به عهده مسئوالن کتابخانه است و قانونی است‬ ‫که باید هر کتابخانه در درون خودش وضع کند تا بتواند‬ ‫سرویس دهی بهتری به مخاطبان بدهد‪ .‬ما کال در وضع‬ ‫قوانین مشکل داریم‪.‬‬ ‫در مس��ائل دیگر هم می بینیم که مثال جریمه تخلفات‬ ‫بزرگ برای یک شرکت تجاری هنوز همان هزارتومان‬ ‫یا ده هزارتومان یا صدهزار تومان س��ابق است‪ .‬خیلی‬ ‫جاه��ا صرفه این اس��ت که خالف ک��رد و جریمه را‬ ‫پرداخت‪ .‬سپس وقتی در مسائل به این بزرگی چنین‬ ‫مشکالتی هست نباید منتظر ماند تا برای امانت کتاب‬ ‫قانون وضع شود بلکه هر کتابخانه خودش باید دست‬ ‫به کار شود چرا که اختیار عمل این کارها را دارد‪g .‬‬ ‫‪79‬‬ ‫‪79‬‬ ‫فرهنگ انالین‬ ‫بزرگداشت حق شناس‪ :‬به مناسبت سالگرد‬ ‫درگذش��ت عال��م ربان��ی‬ ‫حضرت ایت اهلل حق شناس‬ ‫مراس��م بزرگداش��تی‬ ‫در مدرس��ه س��ادات‬ ‫موس��وی واقع در خیابان‬ ‫هفده شهریور برگزار شد‪.‬‬ ‫مرحوم ایت اهلل حق ش��ناس از اساتید بزرگ‬ ‫اخالق تهران بود که مردم تهران س��ال ها از‬ ‫نعمت جلسات درس ایشان بهره بردند‪.‬‬ ‫ادب را رعایت کنید‪ :‬عل��ی دارابی‪ ،‬معاون‬ ‫سیما در نامه ای به مدیران‬ ‫ش��بکه های تلویزیون��ی‬ ‫خواس��تار رعای��ت ادب‪،‬‬ ‫اخ�لاق و حریم ها ش��د‪.‬‬ ‫ای��ن نام��ه که خط��اب به‬ ‫مدیران شبکه ها نوشته شده‬ ‫خواستار پایبندی به مروت و جوانمردی در‬ ‫برنامه های تلویزیونی شده است‪ .‬معاون سیما‬ ‫همچنین از مدیران ش��بکه ها خواسته است‬ ‫تذکر خیرخواهانه دادس��تان کل کش��ور را‬ ‫سرلوحه همه برنامه های تلویزیون قرار دهند‪.‬‬ ‫این نامه در حالی به مدیران ش��بکه ها ابالغ‬ ‫ش��ده که چندی پیش در یکی از برنامه های‬ ‫زنده تلویزیونی وله ای پخش ش��د که در ان‬ ‫س��وال درباره فرزند یکی از شخصیت های‬ ‫نظام واکنش انتقاد امیز دادستان کل کشور را‬ ‫به همراه داشت‪.‬‬ ‫رئیس انجمن بازیگران‪ :‬داوود رش��یدی‪،‬‬ ‫بازیگر پیشکسوت سینما‪،‬‬ ‫تئاتر و تلویزیون از سوی‬ ‫هیات مدیره جدید انجمن‬ ‫بازیگران س��ینمای ایران‬ ‫به عن��وان رئیس انتخاب‬ ‫ش��د‪ .‬مریال زارعی نایب‬ ‫رئیس و مسئول امور مالی‪ ،‬علی دهکردی‬ ‫دبی��ر اجرای��ی و حبی��ب دهقان نس��ب‬ ‫به عنوان منش��ی جلس��ات انتخاب شدند‬ ‫و مس��ئولیت های دیگ��ر نیز در جلس��ات‬ ‫بعدی ش��ورا مش��خص و به اطالع خواهد‬ ‫رسید‪ .‬همچنین شورای مرکزی از داریوش‬ ‫اسدزاده‪ ،‬فریده سپاه منصور‪ ،‬محبوبه بیات‬ ‫و افسانه چهره ازاد که در دوره پیشین شورا‬ ‫را یاری کرده بودند‪ ،‬تقدیر به عمل اورد‪.‬‬ ‫به یاد امام‪ :‬کنس��رت موسیقی سایه دوست‬ ‫ب��ا اج��رای عبدالحس��ین‬ ‫مختاباد و ارکستر سمفونیک‬ ‫ته��ران ب��ه ی��اد بنیانگذار‬ ‫جمهوری اس�لامی ایران‬ ‫حضرت امام خمینی (ره)‬ ‫برگزار ش��د‪ .‬در این برنامه‬ ‫شخصیت های مشهور سیاسی و فرهنگی و‬ ‫همچنین بیت حضرت امام حضور داشتند‪.‬‬ ‫مشفقی‪ ،‬شاعر برجسته و مشهور کشور نیز‬ ‫با تشویق حضار روی سن رفت و اشعاری را‬ ‫در سوگ حضرت امام قرائت کرد‪g .‬‬ ‫‪80‬‬ ‫چهارگوش‬ ‫دنیای پر از ارامش‬ ‫راضیه سنجابی‬ ‫این هفته هم طبق معمول با چهارگوش به س��راغ ش��ما امده ایم تا خبرهایی از گوش��ه و کنار ایران و دنیا را به‬ ‫اطالعتان برس��انیم‪ .‬خبرهای این هفته ما عمدتا از س��ینما و حاشیه های ان اس��ت‪ .‬خبری در مورد طرح بلیت‬ ‫همسایه‪ ،‬سینمای چین‪ ،‬اظهارنظر پوران درخشنده در مورد شهید اوینی‪ ،‬دادگاه نهایی سازنده فیلم فتنه و اخراج‬ ‫کارکنان والت دیزنی‪ ،‬خبرهای سینمایی ما هستند‪.‬‬ ‫در حوزه کتاب هم خبری از جایزه کتاب فصل و پیدا شدن یک اثر گمشده از خالق شخصیت شرلوک هولمز‬ ‫بعد از ‪ 130‬س��ال داریم‪ .‬خبرهایی هم در مورد وورک ش��اپ و نمایش��گاه هنرمندان ایرانی در نجف اشرف و‬ ‫نمایشگاه اثار هانیبال الخاص داریم و در نهایت هم خبری در مورد هفته فرهنگی‪ ،‬هنری استان یزد پایان بخش‬ ‫اخبار این هفته ما خواهد بود‪ .‬با ما همراه باشید‪.‬‬ ‫ب��ا خبر ش��دیم ‪ 10‬هنرمند حوزه تجس��می ای��ران روز ‪ 21‬خردادماه ‪ 1390‬برای ش��رکت در وورک ش��اپ و‬ ‫نمایشگاهی به مناسبت میالد حضرت علی(ع) عازم نجف اشرف خواهند شد‪ .‬در این نمایشگاه که به همت بنیاد‬ ‫فرهنگی هنری رودکی از ‪ 21‬تا ‪ 30‬خرداد در نجف اشرف برپا می شود هر کدام از هنرمندان دو اثر خود را به موزه‬ ‫امام علی (ع) تقدیم خواهند کرد‪ .‬احمد خلیلی فر‪ ،‬احمد وکیلی‪ ،‬عبداهلل محرمی‪ ،‬خس��رو روشن‪ ،‬جواد صادقی‪،‬‬ ‫شقایق علیزاده‪ ،‬مسعود پاکدل‪ ،‬مریم قنبریان و لیال اسالمی در این نمایشگاه شرکت دارند‪ .‬تا در حوزه نمایشگاه‬ ‫هس��تیم دو خبر دیگر هم از نمایش��گاه نقل کنیم‪ .‬اول اینکه از ‪ 23‬خرداد ماه هفته فرهنگی هنری استان یزد در‬ ‫فرهنگسرای نیاوران افتتاح خواهد شد‪ .‬این نمایشگاه که از ‪ 22‬خرداد افتتاح می شود تا ‪ 26‬خرداد از ساعت ده‬ ‫الی بیست پذیرای عالقه مندان است‪ .‬الزم به ذکر است که پیش از این در اردیبهشت ماه ‪ 90‬هفته فرهنگی هنری‬ ‫سمنان برگزار شده بود‪ .‬خبر دوم هم اینکه همزمان با هشتاد ویکمین سالروز تولد هانیبال الخاص نمایشگاهی از‬ ‫اثار این هنرمند فقید در گالری شیرین برپا خواهد شد‪ .‬در این نمایشگاه ‪ 25‬نقاشی و چند اثر حجمی که همگی‬ ‫جنبه فروش دارند حضور خواهند داشت‪ .‬در حاشیه این نمایشگاه هم یک فیلم ‪ 15‬دقیقه ای از زندگی هانیبال‬ ‫الخاص س��اخته ارش رئیس��یان به نمایش در خواهد امد‪ .‬این نمایشگاه عصر جمعه ‪ 20‬خرداد افتتاح شده و تا‬ ‫چهارشنبه ‪ 25‬خرداد هم دایر می باشد‪ .‬گالری شیرین در بلوار اندرزگو‪ ،‬خیابان سلیمی باغ انجمن خوش نویسان‬ ‫واقع است‪ .‬محسن صادقی‪ ،‬مدیرعامل شرکت پخش جبرئیل که پخش فیلم سینمایی پایان نامه را به عهده دارد‬ ‫برای اولین بار طرح بلیت همسایه را اجرا کرده است‪ .‬او معتقد است به این جهت که همسایگان سینماها در طول‬ ‫سال از شلوغی و ازدحام اطراف سینما رنج می برند الزم است تا از انها دلجویی کنیم‪ .‬او به همین مناسبت بلیت‬ ‫نیم بها فیلم پایان نامه را به ساکنان منازل مسکونی محدوده ‪ 21‬سینما اهدا کرده است‪ .‬خبر دیگر اینکه تحقیقات‬ ‫اتحادیه فیلم چین حکایت از ان دارد که بازار سینما در این کشور اسیایی با قدرت تمام در حال گسترش است‪.‬‬ ‫درحالی این ادعا مطرح و گفته می شود که چین‪ ،‬امریکا را در این عرصه کنار می زند که هنوز محدودیت پخش‬ ‫فیلم های خارجی در چین وجود دارد و ساالنه تنها ‪ 20‬فیلم خارجی اجازه اکران عمومی در سینماهای این کشور‬ ‫دارند‪ .‬سینماهای چین در سال گذشته بیش از یک و نیم میلیارد دالر درامد داشته و ‪ 500‬فیلم در این کشور تولید‬ ‫ش��ده است‪ .‬از چین به امریکا می رویم‪ .‬شرکت والت دیزنی‬ ‫تصمیم دارد ‪ 200‬کارمند خود که پنج درصد میزان نیروهای‬ ‫انسانی در شعبه داخلی این کمپانی است را اخراج کند‪ .‬این‬ ‫تصمیم در پی رکود اقتصادی امریکا و کاهش میزان پخش‬ ‫دی وی دی های فیلم در این کشور اتخاذ شده است‪.‬‬ ‫از حوزه کتاب هم خبرهایی داریم‪ .‬علی ش��جاعی‪ ،‬جانشین‬ ‫مدیرعامل خانه کتاب اعالم کرده است ‪ 7500‬اثر به دبیرخانه‬ ‫ش��انزدهمین جایزه کتاب فصل رس��یده است که مربوط به‬ ‫کتاب های زمستان ‪ 89‬است و نکته جالب در این است که این‬ ‫تعداد عنوان کتاب باالترین تعداد عنوان نسبت به دوره های‬ ‫گذشته است‪ .‬خبر دیگر اینکه پس از ‪ 130‬سال کتاب گمشده‬ ‫«ارتور کانن دویل» نویس��نده و پزشک اسکاتلندی و خالق‬ ‫شخصیت داستانی شرلوک هولمز کشف و به زودی منتشر‬ ‫می شود‪ .‬این کتاب ‪ 150‬صفحه دارد و عنوان ان داستان های‬ ‫جان اس��میت است و از سری داس��تان های شرلوک هولمز‬ ‫اس��ت‪ .‬با دو خبر از س��ینما خبرها را پای��ان می دهیم‪ .‬دوم‬ ‫تی��ر دادگاه نهایی «گیوت وایلدز» س��ازنده فیلم موهن فتنه‬ ‫برگزار می شود‪ .‬این فیلمساز هلندی رهبر حزب ازادی این‬ ‫کشور است و در این فیلم قران را با کتاب «نبرد من» هیتلر‬ ‫مقایسه کرده و به مقدسات مسلمان توهین کرده است‪ .‬خبر‬ ‫اخر هم اظهار نظر جالب پوران درخش��نده در مورد شهید‬ ‫اوینی است‪ .‬پوران درخشنده‪ ،‬کارگردان فیلم بچه های ابدی‬ ‫گفته‪« :‬ما برای رسیدن به دنیای پر از ارامش همیشه نیازمند‬ ‫خلق اثار شریف با نگاه انسانی هستیم‪ .‬این نگاهی است که‬ ‫شهید اوینی در اثارش دنبال می کرد و باید به فکر گسترش‬ ‫این نوع نگاه باش��یم‪ .‬نگاه ش��هید اوینی نگاهی اس��ت که‬ ‫می توان��د مانند افتاب بر حس های یخ بس��ته بتابد و باعث‬ ‫شود ارام ارام یخ ها اب شوند و به اصل خود نزدیک شوند‪».‬‬ ‫به امید دیدار‪g .‬‬ ‫خاطرات بخشدار ‪ 14‬ساله‬ ‫بریده از یک کتاب تازه‬ ‫«بخش��دار ‪ ۱۴‬ساله» روایت زندگی یکی از شهدای‬ ‫هش��ت س��ال دفاع مقدس با نام مهرداد عزیزاللهی‬ ‫اس��ت ک��ه در طول جن��گ ب��ه دلیل نش��ان دادن‬ ‫رش��ادت ها و توانایی های خود‪ ،‬به رغم سن اندک‪،‬‬ ‫به بخش��دار منطق��ه زبیدرات‪ ،‬از مناطق ازاد ش��ده‬ ‫عراق منس��وب ش��ده بود‪ .‬این اث��ر در چهار فصل‬ ‫تدوین یافته که هر یک از فصول یاد ش��ده از زبان‬ ‫یکی از بس��تگان یا همرزمان شهید عزیزاللهی نقل‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫نخس��تین صفحات اثر ک��ه با عنوان پیش��گفتار به‬ ‫چاپ رس��یده‪ ،‬دربردارنده شرح زندگینامه شهید به‬ ‫صورت خالصه اس��ت که به قلم نگارنده به رشته‬ ‫تحریر درامده است‪ .‬خواننده با مطالعه این قسمت‬ ‫اطالعات کلی نسبت به زندگی شهید می یابد‪.‬‬ ‫نخس��تین فصل اثر به زندگی نامه ش��هید از دوران‬ ‫کودکی اختصاص دارد که این خاطرات از زبان پدر‬ ‫و مادر شهید روایت شده است‪ .‬خاطرات این بخش‬ ‫از دوران کودکی ش��هید اغاز ش��ده و تا چگونگی‬ ‫حضور وی در جبهه و ش��نیدن خبر ش��هادت این‬ ‫شهید بزرگوار ادامه می یابد‪.‬‬ ‫یکی از خاط��رات اثر به دیدار مه��رداد عزیزاللهی‬ ‫با ام��ام خمین��ی (ره) می پردازد‪ .‬در این قس��مت‪،‬‬ ‫در رابطه با چگونگی ای��ن مالقات می خوانیم‪« :‬در‬ ‫جبه��ه که بود خیلی زود با رفت��ار و گفتارش خود‬ ‫را قاط��ی بزرگتر ها کرده بود‪ .‬هم رزمانش می گفتند‪:‬‬ ‫تخریب چی بود که خبرنگار صدا و س��یما از او فیلم‬ ‫گرف��ت و با او مصاحبه کرد‪ .‬خبرنگار در قس��متی‬ ‫از مصاحبه اش پرس��یده ب��ود‪ :‬کجا ها را مین گذاری‬ ‫کردی؟ ج��واب داده ب��ود‪ :‬از نظر امنیتی درس��ت‬ ‫نیس��ت بگویم کجا را مین گ��ذاری کرده ایم‪ .‬انقدر‬ ‫زیبا و ش��یرین مصاحبه کرده بود ک��ه امام عزیز با‬ ‫مشاهده ان مشتاق دیدارش شده بودند‪».‬‬ ‫بازتاب‬ ‫فص��ل دوم اثر به گفت وگو با فرماندهان‪ ،‬دوس��تان‬ ‫و همرزم��ان ش��هید اختصاص دارد که س��ید علی‬ ‫پروینیان‪ ،‬علی ش��فیعی‪ ،‬مهدی کلوش��انی و محمد‬ ‫س��لمانی از جمله مصاحبه ش��وندگان در این فصل‬ ‫هستند که هر یک خاطرات خود با این شهید را بیان‬ ‫کرده اند‪ .‬فصل س��وم اثر به دست نوشته ها‪ ،‬مصاحبه‬ ‫و وصیت نامه ش��هید عزیزاللهی اختصاص دارد که‬ ‫ب��ه عنوان یکی از اس��نادی که گفته های پیش��ین را‬ ‫تصدیق می کرد‪ ،‬ذکر شده است‪ .‬در این فصل عالوه‬ ‫بر ذکر خاطرات خودنگار ش��هید‪ ،‬وصیت نامه وی‬ ‫نیز ذکر شده که متن زیر قسمتی از این وصیت نامه‬ ‫اس��ت‪« :‬در اینجا الزم می دانم که چند جمله ای هم‬ ‫ب��ا ب��رادران و خواهران وصیت کن��م که پیرو خط‬ ‫والیت فقیه باش��ید و دس��تورات امام عزیز را مو به‬ ‫م��و اجرا کنید و طرفدار روحانیت باش��ید‪ .‬کش��ور‬ ‫ب��دون روحانیت مثل کش��ور بدون طبیب اس��ت‬ ‫و م��ن به عنوان ب��رادر کوچک از ش��ما می خواهم‬ ‫ک��ه همچنان ک��ه ش��عار می دهید‪ ،‬به ش��عار هایتان‬ ‫جامه عمل بپوشانید‪»...‬‬ ‫در بخش��ی از ای��ن فص��ل‪ ،‬ش��هید عزیزاللهی در‬ ‫دست نوش��ته های خود‪ ،‬خاطره دیدار با امام راحل‬ ‫(ره) را چنین نق��ل می کند‪« :‬از چند پله باال رفتم و‬ ‫وارد ایوان ش��دم‪ ،‬کفش هایم را از پا بیرون اوردم و‬ ‫رفتم داخل اتاق و س�لام کردم و مستقیم به طرف‬ ‫ام��ام رفتم‪ .‬حالت ع��ادی خودم را از دس��ت داده‬ ‫بودم و ی��ک حالت هول مانندی پی��دا کرده بودم‪،‬‬ ‫بعد از نزدیک ش��دن به امام‪ ،‬دس��ت مبارکش��ان را‬ ‫گرفتم و بوس��یدم‪ .‬کمی که نشستم یک شیشه عطر‬ ‫و چن��د عدد قند در اوردم و دادم تا امام تبرک کنند‪،‬‬ ‫امام دس��ت من را گرفتند و گفتند‪ :‬س��ردت است؟‬ ‫گفتم‪ :‬خی��ر‪ .‬بعد امام از من س��وال کردند که جلو‬ ‫هم می روی؟ گفتم‪ :‬بله‪ .‬بعد گفتند‪ :‬کوچولو هستی‪.‬‬ ‫شهاب حسینی از بازیگری خداحافظی می کند‬ ‫شهاب حس��ینی‪ ،‬بازیگر سینما و تلویزیون قصد‬ ‫دارد پس از پایان بازی در سریال «سرزمین کهن»‬ ‫ب��ه کارگردانی کم��ال تبریزی برای پنج س��ال از‬ ‫دنیای بازیگری خداحافظی کند‪.‬‬ ‫شهاب حس��ینی در این باره می گوید‪« :‬قصد دارم‬ ‫برای مدتی بازیگ��ری را کنار بگذارم‪ ،‬امروز نیاز‬ ‫به دریافت های جدید ی در کار و زندگی دارم و‬ ‫باید برای به دست اوردن این دریافت ها زمانی را اختصاص دهم‪».‬‬ ‫بازیگر فیلم س��ینمایی جدایی نادر از س��یمین یاداور شد‪« :‬پایان هر دهه از زندگی‪،‬‬ ‫دغدغه های��ی را برای هر انس��ان در پی دارد و برخی ای��ن دغدغه ها رنگ دیگری‬ ‫گرفته‪ ،‬تعدادی از انها عمیق شده و برخی نیز از بین می رود‪ .‬در اغاز چهارمین دهه‬ ‫زندگی خود هستم و نیاز دارم به برخی سواالت ذهنم پاسخ دهم و این امر بدون در‬ ‫اختیار داشتن زمانی مناسب برای تحقیق و جست وجو امکان پذیر نیست‪ .‬این تالش‬ ‫برای رهایی از تکرار و فرار از مرز روزمرگی است زیرا ادامه این روند موجب مرگ‬ ‫عشق و خالقیت می ش��ود‪ .‬فقط برای رفع نیازهای روزمره در زندگی نمی توان در‬ ‫اثار س��ینمایی بازی کرد و نباید انتظار باشیم تا پس از سال ها به واسطه دو پیشنهاد‬ ‫خوب‪ ،‬اثری درخور توجه در عرصه بازیگری داشته باشیم‪.‬‬ ‫‪ ۱۵‬سال عملکرد من در عرصه هنر‪ ،‬حاصل ‪ ۲۶‬سال زندگی قبل از دوران هنری من‬ ‫بوده است‪ .‬در این دوران سرگشتگی های دوران نوجوانی‪ ،‬شرایط هشت سال جنگ‬ ‫تحمیلی و احساس��ات و رویاپردازی های متناسب با جوانی با من همراه بود اما در‬ ‫سال های اخیر تجربه جدیدی به من افزوده نشده است‪g ».‬‬ ‫بازتاب‬ ‫بع��د امام لبخن��دی زدند و بلند ش��دند و به داخل‬ ‫اتاق رفتند‪ .‬من هم دنبالش��ان رفتم‪ ...‬امام نشس��تند‬ ‫روی یک مبل که مالفه سفیدی رویش کشیده شده‬ ‫بود‪ .‬من هم کنارشان ایستادم و از امام پرسیدم‪ :‬نظر‬ ‫ش��ما درباره این جنگ چیست؟ امام لبخندی زدند‬ ‫و گفتند‪ :‬خوبه‪.‬‬ ‫بعد به امام گفتم‪ :‬ممکن است یک نوشته و یا چیزی‬ ‫به من بدهید‪ .‬این را گفتم و دادم به دس��ت مبارک‬ ‫امام‪ .‬امام مطلبی روی ان نوشتند و به من دادند‪».‬‬ ‫بخش پایانی اثر به تصاویر و اسناد مربوط به حضور‬ ‫ش��هید در جبهه اختصاص دارد که وجود این اسناد‬ ‫در این اثر همانند بسیاری از دیگر اثاری که در این‬ ‫نوع ادبی به رشته تحریر درامده‪ ،‬الزامی است‪.‬‬ ‫«بخش��دار ‪ ۱۴‬س��اله» به قلم طیبه کیانی و به همت‬ ‫انتشارات س��تارگان درخشان در ‪ ۳۰۰۰‬نسخه و به‬ ‫قیمت ‪ ۲۲۰۰‬تومان به چاپ رسیده است‪g .‬‬ ‫ایثار یک روحانی‬ ‫امام جماعت دانشگاه علوم پزشکی تهران به دلیل اقدام‬ ‫ب��رای نجات یک دختر جوان از چنگال اراذل و اوباش‬ ‫در خیابان ش��ریعتی تهران‪ ،‬در استانه نابینایی از یک‬ ‫چش��م قرار گرفت‪.‬حجت االس�لام ف��رزاد فروزش‪،‬‬ ‫امام جماعت دانشگاه علوم پزشکی تهران که برای نجات‬ ‫ی��ک دختر ج��وان از چن��گال دو نف��ر از اراذل و اوباش‬ ‫از جان گذش��تگی ک��رده و هم اکن��ون در پ��ی نجات‬ ‫دادن این دختر‪ ،‬در اس��تانه نابینایی چش��م راس��ت خود قرار گرفته اس��ت‪ ،‬در‬ ‫بخش اورژانس بیمارس��تان فارابی تهران و در حالی که خون چش��م وی تمام‬ ‫لباس هایش را پوش��انده بود‪ ،‬در تش��ریح این واقعه به فارس گفت‪ :‬ساعت ‪22‬‬ ‫شب در خیابان ش��ریعتی‪ ،‬پایین تر از خیابان ملک به همراه دو نفر همراه داخل‬ ‫خ��ودروی خود در حال عبور بودیم که ناگهان صدای فریادهای دختری جوان‬ ‫راش��نیدیم‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬بالفاصله پس از ش��نیدن این فریادها به س��مت صدا حرکت کرده و‬ ‫مش��اهده کردیم که دو نفر از اراذل و اوباش س��وار بر یک موتور برای ربایش‬ ‫یک دختر جوان اقدام کرده اند‪ .‬این اراذل و اوباش قصد داش��تند به زور‪ ،‬دختر‬ ‫ج��وان را س��وار بر موتور کرده و با خود ببرند ام��ا این دختر با فریادهای خود‬ ‫درخواس��ت کمک کرده و از سوار شدن خودداری می کرد و دو پسر جوان نیز‬ ‫وی را مورد ضرب و ش��تم و هتاکی قرار می دادند‪g .‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪81‬‬ ‫یمن‬ ‫انقالب سوم خاورمیانه‬ ‫راه ناهموار یمن تا ازادی‬ ‫ترجمه‪ :‬مهسا عادلی‬ ‫یکی دیگر از رهبران مس��تبد کش��ورهای عربی ناچار‬ ‫ب ه ت��رک صندل��ی قدرت پ��س از بیش از س��ه دهه‬ ‫ش��د‪ .‬مخالفان رژیم‪ ،‬حاصل هفته ها مبارزه خود را با‬ ‫پایکوبی و قربانی گاوها جشن گرفتند اما سوال اینجا‬ ‫است که این شادمانی تا چه اندازه دوام خواهد داشت‪.‬‬ ‫می توان وقایع دراماتیک پیرامون خروج علی عبداهلل‬ ‫صال��ح از یم��ن‪ ،‬پ��س از انچ��ه در تون��س و مصر‬ ‫اتف��اق افتاد را فصلی جدید از داس��تان تحوالت در‬ ‫دنی��ای اعراب دانس��ت؛ دیدگاهی وسوس��ه انگیز اما‬ ‫احتم��اال اش��تباه‪ .‬نگران��ی عمده در خص��وص بهار‬ ‫عرب��ی هم��واره ای��ن بوده ک��ه حاصل ای��ن جنبش‬ ‫بیش��تر برکناری مس��تبدان پس از س��ال ها حکومت‬ ‫باش��د تا دس��تیابی به دموکراس��ی حقیقی و یمن نیز‬ ‫از این قاعده مس��تثنی نیس��ت‪ .‬تردیدی وجود ندارد‬ ‫که ش��روع ناارامی ها در قاه��ره و تونس الهام بخش‬ ‫اعتراضات علیه س��لطه ‪ 32‬س��اله صالح بود و اصرار‬ ‫او ب��ه حفظ ق��درت در صنعا که ب��ه زندانی مجازی‬ ‫برای او تبدیل ش��ده بود‪ ،‬هیچ کمکی به وی و بهبود‬ ‫ش��رایط کشورش نکرد‪ .‬به خصوص که از ماه ها پیش‬ ‫با از دست دادن اعتماد قبایل شمالی‪ ،‬که بقای صالح‬ ‫به پش��تیبانی انها بستگی داش��ت‪ ،‬سقوط دولت وی‬ ‫بس��یار محتمل بود‪ .‬اما مش��کل اینجاس��ت که فرار‬ ‫صالح به عربستان سعودی به بهانه مداوای جراحات‬ ‫ناشی از انفجار در مقر وی‪ ،‬حتی اگر همیشگی باشد‬ ‫و انتق��ال ق��درت در یمن باز هم چی��ز زیادی را در‬ ‫این کش��ور تغییر نمی دهد و ممکن اس��ت به جنگ‬ ‫داخل��ی بینجامد؛ احتمالی که با بروز خش��ونت هایی‬ ‫در این کشور در روزهای پس از فرار صالح و کشته‬ ‫ش��دن تعدادی از مردم تقویت شد و نگرانی هایی را‬ ‫در خصوص قدرتمند ش��دن گروه القاعده که با سوء‬ ‫اس��تفاده از هرج و مرج در یمن ریش��ه های خود را‬ ‫در این کشور گسترش داده اند‪ ،‬به وجود اورده است‪.‬‬ ‫بح��ران یم��ن‪ ،‬موجودیت��ی اس��ت و ب��ا جایگزینی‬ ‫دولت��ی به جای دولت دیگر برطرف نمی ش��ود‪ .‬تورم‬ ‫جمعیت��ی‪ ،‬کم ابی مزمن‪ ،‬نرخ بس��یار ب��االی بیکاری‪،‬‬ ‫کاه��ش ذخایر نفتی‪ ،‬اس��یب های ش��دید اقتصادی و‬ ‫غیره از جمله موانعی اس��ت که انجامیدن بحران فعلی‬ ‫ب��ه نتایج دموکراتیک را بعید می کند‪ .‬ضمن اینکه باید‬ ‫فعالیت های تجزیه طلبان در جنوب کشور و در عدن‪،‬‬ ‫‪82‬‬ ‫مس��تعمره سابق انگلیس و بسیاری مشکالت دیگر را‬ ‫به این فهرس��ت اضافه کرد‪ .‬اما این احتمال نیز وجود‬ ‫دارد که خروج صالح شرایط بهتری را به دنبال داشته‬ ‫باشد و به تشکیل رژیم جدید و مقبول تری منجر شود‬ ‫که بتواند میان توقع خودمختاری در بخش س��کوالر‬ ‫جنوب و خواسته های قبایل محافظه کار شمالی صلح‬ ‫برقرار کند‪.‬‬ ‫س��قوط رژیم صالح اساسا به دلیل فقدان منابع مالی‬ ‫ک��ه به قطع حمایت قبایل مه��م اطراف صنعا از وی‬ ‫انجامید‪ ،‬اتفاق افتاد‪ .‬اینکه رژیم جایگزین منابع مالی‬ ‫جدی��د را از چه محلی تامین خواهد کرد مش��خص‬ ‫نیس��ت‪ .‬به خصوص ک��ه پیش از ای��ن از دولت های‬ ‫غربی خواسته شده که با وجود بحران اقتصادی تا حد‬ ‫ممکن مبلغی را برای کمک به دموکراسی های نوپای‬ ‫تونس و مصر اختصاص دهند و به نظر نمی رسد که‬ ‫این کش��ورها در خصوص یمن سخاوت چندانی از‬ ‫خود نشان دهند‪ .‬ایاالت متحده اما از نزدیک نظاره گر‬ ‫رویدادها اس��ت‪ .‬بسیاری از کارشناس��ان اتفاقاتی را‬ ‫ک��ه در یمن رخ داده مدرک��ی در اثبات راهکارهای‬ ‫اشتباه واش��نگتن در حمایت از دیکتاتورهای قدیمی‬ ‫ خاور میانه دربرابر فریاد اعتراض جوانان این کشورها‬ ‫می دانند‪ .‬ایاالت متحده یک��ی از حامیان مالی اصلی‬ ‫ارتش یمن بود چرا که صالح را سدی مقابل القاعده‬ ‫می دانس��ت و به این بهانه بی��ش از حد از رژیم وی‬ ‫پشتیبانی می کرد‪ .‬اما انچه مهم ترین نقش را در تعیین‬ ‫سیاس��ت های اتی در یمن و احتمال انتقال ان به یک‬ ‫منبع خطر دیگری‬ ‫که برقراری ازادی در‬ ‫یمن را تهدید می کند‬ ‫اعضای قدرتمند رژیم‬ ‫صالح هستند که با‬ ‫خروج وی از یمن‬ ‫در کشور مانده اند‪ ،‬از‬ ‫جمله احمد‪ ،‬پسر و‬ ‫وارث او که ریاست‬ ‫گارد نظامی را به‬ ‫دست دارد‬ ‫حکومت دموکراس��ی بازی می کند‪ ،‬رویه ای است که‬ ‫عربس��تان س��عودی در پیش خواهد گرفت‪ .‬ریاض‬ ‫پیش از این با انچه در بحرین اتفاق افتاد اثبات کرده‬ ‫که با به خطر افت��ادن منافعش قابلیت دخالت نظامی‬ ‫ را دارد و دعوت مقامات س��عودی از همتایانشان در‬ ‫رژیم های سلطنتی سنی اردن و مراکش برای پیوستن‬ ‫به شورای همکاری خلیج نیز نشان دهنده عدم تمایل‬ ‫انها به حمایت از هر گونه اقدامی به سوی دموکراسی‬ ‫است‪ .‬اگرچه عربستان س��عودی تالش های شورای‬ ‫همکاری خلی��ج را برای ارائه راه حلی در خصوص‬ ‫انتق��ال قدرت در یمن ش��امل برگ��زاری انتخابات‪،‬‬ ‫هدای��ت می کرده‪ ،‬اما بعید به نظر می رس��د که چنین‬ ‫انتخابات��ی به نتایج��ی مخالف با منافع س��عودی ها‬ ‫بینجامد‪.‬‬ ‫از انجا که کمک ها و حمایت های غرب از یمن بیشتر‬ ‫جنبه امنیتی داش��ته‪ ،‬بنابراین دوران پس از سرنگونی‬ ‫رژیم صالح بیش��تر تحت کنترل ایدئولوژی سیاس��ی‬ ‫ضد اصالح طلبانه ری��اض خواهد بود تا تمایل غرب‬ ‫به لیبرالیسم سیاس��ی‪ .‬انتظار می رود قبایل که نیرویی‬ ‫قدرتمند و محافظه کار در یمن به ش��مار می روند‪ ،‬از‬ ‫غیبت صالح به س��ود خود اس��تفاده ک��رده و به دنبال‬ ‫تس��لط بر دول��ت بعدی باش��ند که نتیج��ه ان ایجاد‬ ‫اختالف میان انها و گروه ه��ای لیبرال جوانی خواهد‬ ‫بود که تظاهرات ضد رژیم صالح را از ماه فوریه تا کنون‬ ‫ ترتیب داده اند‪ .‬قبایل توس��ط صادق االحمر‪ ،‬دوس��ت‬ ‫نزدیک عربستان سعودی رهبری می شوند که بر اساس‬ ‫گزارش��ات از کمک ه��ای مالی و س��ایر حمایت های‬ ‫سعودی ها برخوردار است‪ .‬به طور مشابه‪ ،‬اکثر مقامات‬ ‫ارش��د یمنی هم از سخاوت سعودی ها که قصد دارند‬ ‫هم پیمانان خود را در یمن بر سر کار بنشانند‪ ،‬بهره مند‬ ‫هستند‪ .‬منبع خطر دیگری که برقراری ازادی در یمن‬ ‫را تهدید می کند اعضای قدرتمند رژیم صالح هستند‬ ‫که با خروج وی از یمن در کش��ور مانده اند‪ ،‬از جمله‬ ‫احمد‪ ،‬پس��ر و وارث او که ریاست گارد نظامی را به‬ ‫دست دارد و چهار تن از خویشاوندان نزدیک وی که‬ ‫فرمانده��ی واحدهای کلیدی ارتش را به عهده دارند‪.‬‬ ‫معترضان در صنعا ش��اید هن��وز از این موضوع باخبر‬ ‫نش��ده باشند اما این احتمال وجود دارد که روزنه انها‬ ‫برای رس��یدن به تغییرات دموکراتیک حقیقی بس��یار‬ ‫سریعتر از انچه انها متوجه شوند بسته شود‪g .‬‬ ‫منابع‪ :‬ایندیپندنت‪ -‬اسوشیتد پرس‬ ‫المان‬ ‫انتقاد از اظهارات مقام موساد دربار ه ایران‬ ‫مقامات اس��رائیلی با انتقاد صریح از میر داگان‪ ،‬رئیس س��ابق موساد به خاطر‬ ‫احمقانه خواندن ایده حمله احتمالی به ایران‪ ،‬گفتند چنین اظهاراتی قدرت این‬ ‫رژیم را تضعیف می کند‪ .‬ایهود باراک‪ ،‬وزیر دفاع رژیم اسرائیل در گفت وگو‬ ‫با رادیو اسرائیل گفت‪ ،‬هرگونه سخنی که باعث از بین رفتن ابهامات درباره‬ ‫طرح های اس��رائیل در قبال مس��اله ایران ش��ود‪ ،‬به مقابله اسرائیل علیه ایران‬ ‫لطم��ه می زند‪ .‬وی افزود که گزینه نظامی علیه ایران باید روی میز بماند‪ .‬در‬ ‫همین حال‪ ،‬کارشناس��ان معتقدند‪ ،‬این سخنان نشان دهنده شکاف های داخلی‬ ‫عمیق میان مقامات اس��رائیلی در زمینه سیاس��ت های این رژی��م علیه ایران‬ ‫اس��ت‪ .‬اوزی النداو‪ ،‬وزیر امور زیربنایی رژیم اس��رائیل گفت‪« :‬داگان اعتبار‬ ‫زیادی دارد‪ ،‬اما درخصوص چیزهایی که گفت‪ ،‬اشتباه کرد به خصوص زمانی‬ ‫که تالش کرد موضع روش��نی درباره ایران اتخاذ کند‪ ».‬دانیل هرش��کوویتز‪،‬‬ ‫وزیر علوم و فناوری اس��رائیل نیز با بیان اینکه کیفرخواستی علیه داگان باید‬ ‫طرح شود‪ ،‬افزود که او نباید چنین اظهاراتی را «چه درست و چه غلط» بیان‬ ‫می کرد‪ .‬هرشکوویتز همچنین گفت‪« :‬اگر شخصی از یک جلسه کابینه بیرون‬ ‫بیاید و درب��اره توانایی ها یا ناتوانی های اس��رائیل صحبت کند‪ ،‬علیه او باید‬ ‫برای به خطرانداختن امنیت ملی اعالم جرم ش��ود‪g .‬‬ ‫بحرین‬ ‫شهادت این دخترک بحرینی‬ ‫برگزاری مراسم عزاداری امامان مظلوم شیعه‬ ‫در بحرین امری عادی اس��ت و چندین قرن‬ ‫اس��ت که انجام می ش��ود‪ .‬مقام��ات هم ادعا‬ ‫کرده اند که به مراس��م مذهبی حمله نمی کنند‬ ‫ول��یانه��اای��نکارراانج��امدادن��د‪.‬‬ ‫در حمله مام��وران امنیتی بحرین به مراس��م‬ ‫ع��زاداری ام��ام ه��ادی علی��ه الس�لام که با‬ ‫گاز اش��ک اور و نارنجک ه��ای صوتی انجام‬ ‫گرفت‪ ،‬یک دختر معصوم بحرینی بر اثر استنش��اق گاز اشک اور به شهادت‬ ‫رسید‪.‬‬ ‫در حال��ی که رژیم ال خلیفه از زمان اغاز انقالب برگزاری مراس��م عزاداری‬ ‫اه��ل بیت(ع) را عمال ممنوع کرده اس��ت‪ ،‬مردم مظلوم و ش��جاع بحرین در‬ ‫مراس��می مذهبی‪ ،‬س��ی و پنجمی��ن قربانی خود را تقدیم اس�لام و ازادی و‬ ‫کرام��ت بحرین کردن��د‪.‬در حمله ماموران امنیتی بحرین به مراس��م عزاداری‬ ‫امام هادی – علیه السالم ‪ -‬در منطقه «ستره» که با گاز اشک اور و نارنجک های‬ ‫صوتی انجام گرفت‪« ،‬فاطمه علی خلیل» دختر ‪ 9‬ساله بحرینی بر اثر استنشاق‬ ‫گاز اشک اور به شهادت رسید‪g .‬‬ ‫عربستان‬ ‫‪ 40‬سال حبس انفرادی‬ ‫سازمان عفو بین الملل می گوید‪ ،‬دو زندانی امریکایی که نزدیک به ‪40‬سال‬ ‫در سلول انفرادی محبوس هستند باید هر چه سریع تر ازاد شوند‪ .‬سازمان‬ ‫عف��و بین المل��ل اعالم کرده اس��ت البرت وودفوکس ‪ 64‬س��اله و هرمان‬ ‫واالس ‪ 69‬ساله به جرم قتل یک نگهبان زندان در سال ‪ ،1972‬به مدت ‪40‬‬ ‫سال است در سلول های انفرادی زندان ایالتی لوییزیانا محبوس هستند‪.‬‬ ‫گوادال��وپ مارنگ��و‪ ،‬معاون بخش کش��ورهای امریکایی س��ازمان عفو‬ ‫بین المل��ل در حال��ی که به ای��ن دو زندانی اش��اره داش��ت‪ ،‬گفت این‬ ‫چهار دهه رنج‪« ،‬بی رحمانه و غیرانس��انی بوده اس��ت و بر مبنای حقوق‬ ‫نالمل��لب��اتعه��داتامری��کامغای��رتدارد»‪.‬‬ ‫بی ‬ ‫وی اف��زود‪« :‬ما از اینکه افراد دیگری نیز در امریکا به مدت طوالنی از‬ ‫هر گونه ارتباط انسانی محروم باشند و در زندان های انفرادی به سر برند‬ ‫هیچ اطالعی در دس��ت نداریم‪ ».‬دو زندانی یادشده نیز می گویند‪ ،‬حبس‬ ‫انف��رادی طوالنی مدت انها اقدامی «بی رحمان��ه و مجازاتی غیرمعمول»‬ ‫و در عین ناقض قانون اساس��ی امریکاس��ت و قصد دارند علیه مقامات‬ ‫زندان لوییزیانا ش��کایت کنند‪.‬‬ ‫مارنگ��و درباره این موضوع افزود‪« :‬برخورد مقام��ات ایالت لوییزیانا با‬ ‫این دو مرد نقض اش��کار تعهد امریکا به موازین حقوق بش��ر اس��ت‪».‬‬ ‫این مقام ارش��د س��ازمان عفو بین الملل گفت‪« :‬پرونده این دو فرد باید‬ ‫به صورت فوق العاده مورد بازبینی قرار گیرد و پس از بررس��ی‪ ،‬مقامات‬ ‫مس��ئول بای��د اطمینان دهند که برخورد انها با ای��ن دو زندانی مطابق با‬ ‫معیارهای بین المللی رفتار انس��انی با زندانیان اس��ت‪g ».‬‬ ‫امریکا‬ ‫قطع روابط ونزوئال با امریکا‬ ‫ونزوئ�لا در پی اعم��ال تحریم ه��ای امریکا‬ ‫علی��ه یک ش��رکت نفتی این کش��ور به خاطر‬ ‫صدور بنزین به ایران‪ ،‬روابطش را با واشنگتن‬ ‫قطع کرده اس��ت‪ .‬به نوش��ته پای��گاه اینترنتی‬ ‫اگزمینر‪ ،‬یک مق��ام عالی رتبه در دولت هوگو‬ ‫چ��اوز رئیس جمه��ور ونزوئال اع�لام کرد که‬ ‫این کشوررس��ما روابطش را ب��ا امریکا قطع‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬نیک��والس م��ادورو‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه ونزوئال همچنین خاطر نش��ان کرد که‬ ‫ازس��رگیری روابط با ایاالت متحده «غیرممکن» خواه��د بود‪ .‬امریکا در ‪ 24‬مه‬ ‫(‪ 3‬خرداد) تحریم هایی را علیه ش��رکت بزرگ نفتی پترولئوس ونزوئال به دلیل‬ ‫صدور بنزین و دیگر محصوالت نفتی به ایران اعمال کرد‪ .‬به موجب تحریم های‬ ‫تازه وضع ش��ده از س��وی امریکا‪ ،‬ش��رکت نفت ونزوئال از تمامی قراردادهای‬ ‫دولت امریکا‪ ،‬تامین مالی از سوی ایاالت متحده در بخش صادرات و واردات‬ ‫و دریافت مجوز صادرات فناوری های حس��اس منع می ش��ود‪ .‬مادورو پیش تر‬ ‫این تحریم ها را «اقدامات غیرقانونی و توهین امیز دولت ضعیف ایاالت متحده»‬ ‫خوان��ده بود‪ .‬رافائل رامی��رز‪ ،‬وزیر انرژی ونزوئال که همچنین رئیس ش��رکت‬ ‫نفتی پترولئوس اس��ت در ‪ 25‬ماه مه (‪ 4‬خ��رداد) گفته بود که ونزوئال به حفظ‬ ‫روابطش با ایران و هر کشور دیگری که بخواهد ادامه خواهد داد‪ .‬وزیر انرژی‬ ‫ونزوئال گفت‪« :‬این حق ماست و ما در این مورد کوتاه نخواهیم امد‪ ».‬ونزوئال‬ ‫ک��ه تقریبا ‪ 26‬درصد وارداتش از ایاالت متحده اس��ت‪ ،‬یک��ی از تامین کنندگان‬ ‫اصلی نفت خام امریکا با فروش حدود یک میلیون بشکه در روز به این کشور‬ ‫محس��وب می شود‪ .‬شورای امنیت سازمان ملل دور چهارم تحریم ها علیه ایران‬ ‫را در س��ال ‪ 2010‬تحت فش��ار ش��دید امریکا که ادعا می کند برنامه هس��ته ای‬ ‫ایران ممکن اس��ت ابعاد بالقوه نظامی داش��ته باش��د‪ ،‬وضع ک��رد‪ .‬ایران مکررا‬ ‫ای��ن اتهامات را رد کرده اس��ت‪ .‬کمی پس از تحریم های س��ازمان ملل‪ ،‬امریکا‬ ‫به طور یکجانبه تحریم های تازه ای علیه بخش های مالی و انرژی ایران اعمال و‬ ‫همچنین دیگر کش��ورها را به خودداری از سرمایه گذاری در بازار ایران تشویق‬ ‫ک��رد‪ .‬طبق این تحریم ها‪ ،‬ش��رکت های امریکایی از مبادالت تجاری و واردات‬ ‫و ص��ادرات کاال از و ب��ه ایران و همچنین س��رمایه گذاری در این کش��ور منع‬ ‫شدند‪ .‬بانک ها و شرکت های خارجی که با ایران تجارت می کنند‪ ،‬ممکن است‬ ‫دسترسی ش��ان به بانک صادرات و واردات امریکا قطع و قدرت فروش شان در‬ ‫بازار امریکا محدود و قراردادهایش��ان با دولت امریکا فس��خ ش��ود‪g .‬‬ ‫امریکا‬ ‫اخراج مشاوران نظامی امریکا از پاکستان‬ ‫دریاس��االر مایک مولن‪ ،‬رئیس س��تاد مش��ترک ارتش امریکا اع�لام کرد که‬ ‫پاکس��تان قصد دارد ش��مار مربیان نظامی امریکایی مس��تقر در این کشور را‬ ‫به‪‎‬طور ناگهانی کاهش دهد‪ .‬مولن از ذکر ش��مار کس��انی که قرار اس��ت این‬ ‫ماموریت نظامی را رها کنند‪ ،‬خودداری کرد‪ ،‬اما در عین حال گفت که شاهد‬ ‫«کاهش بسیار قابل توجهی» در تعداد این افراد بوده است‪ .‬وی همچنین اذعان‬ ‫کرد که روابط بین واش��نگتن و اس�لام اباد پس از عملیات نظامی خودسرانه‬ ‫امریکا در خاک پاکس��تان و ادعای کشتن اس��امه بن الدن‪ ،‬سرکرده القاعده به‪‎‬‬ ‫دس��ت نیروهای امریکایی در این عملیات به سطح پایینی کاهش یافته است‪.‬‬ ‫مول��ن به خبرنگاران دفاعی در واش��نگتن گفت‪« :‬بی‪‎‬گم��ان از میزان حمایت‬ ‫کاس��ته می‪‎‬ش��ود و این مساله به زمان دش��وار پیش‪‎‬روی ما ارتباط دارد‪ ».‬وی‬ ‫افزود‪« :‬در حال حاضر‪ ،‬زمان نس��بتا س��ختی را تجربه می‪‎‬کنیم و این وضعیت‬ ‫ادامه می‪‎‬یابد‪ ».‬گزارش‪‎‬ها حاکی اس��ت که دولت ب��اراک اوباما‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫امریکا بر سر اینده مناس��باتش با پاکس��تان دچار دودس��تگی ش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که برخی دیگر معتقدند ک��ه هرگونه اقدام تالفی جویانه‪،‬‬ ‫برخورداری از کمک پاکس��تان را که به‪‎‬گفته انها برای عملیات نظامی امریکا‬ ‫در افغانس��تان‪ ،‬حیاتی است‪ ،‬به‪‎‬مخاطره می‪‎‬اندازد‪ .‬قانونگذاران پاکستانی اخیرا‬ ‫با تصویب قطعنامه‪‎‬ای‪ ،‬حمله امریکا در خاک این کش��ور را که گفته می‪‎‬ش��ود‬ ‫بن الدن در جریان ان کش��ته ش��د‪ ،‬محکوم کردند و خواس��تار تجدیدنظر در‬ ‫روابط با امریکا و دیگر کش��ورهای غربی ش��دند‪.‬‬ ‫همچنین در قطعنامه مزبور‪ ،‬مس��اله تحقیق مس��تقل از حمله امریکا قید ش��ده‬ ‫اس��ت‪ .‬پارلمان پاکس��تان این حمله را اقدامی یکجانبه و ناقض حق حاکمیت‬ ‫این کش��ور خواند‪ .‬قانونگذاران پاکس��تانی در این قطعنامه هش��دار دادند که‬ ‫تکرار حمالتی از این دس��ت‪ ،‬می‪‎‬تواند تبعات شدیدی برای صلح و امنیت در‬ ‫منطقه و جهان داش��ته باش��د‪g .‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪83‬‬ 84 ‫راه اهن جمهوری اسالمی ایران‬ ‫شرکت قطارهای مسافری رجاء‬ ‫حقوق مسافر در زمینه ی بلیت‬ ‫تاخیر قطار و جا ماندن مس��افر از سایر وسائل ( کشتی‪ ،‬هواپیما و اتوبوس)‪ :‬چنانچه تاخیر بیش‬ ‫از سه ساعت بوده و ناش��ی از حوادث طبیعی نباشد و طبق برنامه فاصله بین رسیدن قطار و حرکت‬ ‫وس��یله ی بعدی‪ ،‬بیش از ‪ 4‬ساعت بوده و هر دو بلیت به نام مس��افر باشد‪ ،‬با ارائه ی مدرک الزم به‬ ‫مدیریت بازرگانی ش��رکت رجاء‪ ،‬اقدام الزم برای پرداخت خس��ارت اس��ترداد بلیت و سایر وسائل‬ ‫مسافرتی انجام می شود‪.‬‬ ‫انصراف مس��افر قبل از شروع سفر به علت تاخیر حرکت قطار‪ :‬در صورت تایید تاخیر بیش از یک‬ ‫ساعت و اطالع رسانی به مسافران با شرط باز بودن باجه فروش بلیت ایستگاه و همچنین پانچ نبودن‬ ‫بلیت وتا قبل از حرکت قطار‪ ،‬وجه کامل بلیت در همان روز و در ایستگاه مبدا پرداخت می شود‪.‬‬ ‫تاخیر در شروع حرکت قطار از مبدا‪ :‬تاخیر کمتر از یک ساعت در شروع حرکت قطارها از مبدا‪ ،‬بخشی‬ ‫از زمان س��یر می باشد و در مبنای پرداخت خسارت احتمالی تاخیر محسوب می شود‪ .‬در ضمن تاخیر‬ ‫بیش از یک ساعت به دلیل وجود امکان استرداد بلیت بدون کسر وجه‪ ،‬در زمان سیر محاسبه نمی شود‪.‬‬ ‫ابطال بلیت‪ :‬حداکثر تا یک ساعت پس از صدور بلیت به شرط عدم حرکت قطار‪ ،‬ابطال بلیت فقط‬ ‫در همان مرکز صادر کننده با پرداخت وجه کامل ان امکان پذیر است‪.‬‬ ‫لغو برنامه حرکت قطار‪ :‬وجه کامل بلیت‪ ،‬تا یک ماه پس از تاریخ حرکت در کلیه ی مراکز فروش‬ ‫به مسافر پرداخت می شود یا می تواند با اولویت‪ ،‬بلیت برای قطارهای بعدی تهیه کند‪.‬‬ ‫توجه‪ :‬پذیرایی در برخی قطارهای ویژه‪ ،‬اختیاری و با درخواست مسافر انجام می شود‪ .‬لذا هنگام تهیه‬ ‫بلیت و در صورت تمایل به پذیرایی در قطار‪ ،‬موضوع را به اپراتور فروش اعالم کنید‪.‬‬ ‫پیامک‪3000139 :‬‬ ‫ارتباط با مشتری‪139 :‬‬ ‫‪www.raja.ir‬‬