ماهنامه مثلث شماره 81

‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال دوم‪ /‬شماره هشتاد و یکم ‪ 29 /‬خردادماه ‪ 92/ 1390‬صفحه‪ 1500 /‬تومان‬ ‫شهید چمران عضو‬ ‫ت ازادی نبود‬ ‫نهض ‬ ‫گفت وگو با مهندس مهدی چمران‬ ‫حسن غفوری فرد‪،‬فاطمه نواب صفوی‬ ‫رضاامرالهی و امیر طالبی‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALASNEWS.IR‬‬ ‫شریعتی اسالم گرا‬ ‫شریعتی سکوالر‬ ‫مسعود رضایی‪ ،‬محمدصادق کوشکی‬ ‫ن عبدالکریمی‪ ،‬بهروز نصیری‬ ‫بیژ ‬ ‫جل ‬ ‫ددوم‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال دوم‪ /‬شماره شصت و نهم ‪ 15 /‬اسفند ‪ 88/1389‬صفحه‪ 1500 /‬تومان‬ ‫سرنوشت شهریار‬ ‫دو قهرمانی در جام حذفی‬ ‫ناکامی در لیگ برتر و اسیا‬ ‫‪50 - 56‬‬ ‫راه امام‬ ‫ورزش‬ ‫نبرد سرخ ‬ ‫مشروط بودن رابطه با امریکا‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫و ش��ما این نکته را توجه داش��ته باش��ید که ان‬ ‫قدرت��ی که ش��ما را به اس��تقالل و ازادی رس��اند‪،‬‬ ‫قدرت خ��دای تعالی بود و تا وقتی ک��ه این عنایات‬ ‫الهی محفوظ باش��د‪ ،‬هیچ قدرت��ی نمی تواند کاری‬ ‫بکند‪ .‬همان ط��ور که در این جنگی ک��ه علیه ما به‬ ‫راه انداخته و ازهمه جا به دشمن ما کمک می کنند‪،‬‬ ‫مع ذلک هم��ه ملت ما و جوانان ما و تمام کش��ور ما‬ ‫ایستاده اند‪ ،‬و ما برای دفاع تا اخر ایستاده ایم و دامنه‬ ‫تبلیغات هم علیه ما می دانید از کجا تا کجاست‪ .‬ان‬ ‫وقتی که فرانس��ه ان هواپیماها را به عراق فرستاد‪،‬‬ ‫چقدر تبلیغ کردند که کار تمام ش��د و صدام خارک‬ ‫را با خاک یکس��ان می کند‪ .‬ان مس��اله تمام ش��د‪،‬‬ ‫حال مساله دیگری ش��روع کرده اند که هلیکوپترها‬ ‫و هواپیماه��ای تازه ای امده و همه ج��ا را می زند و‬ ‫فاصله بین خ��اک عراق تا خارک س��یصد کیلومتر‬ ‫است و اینها پانصد کیلومتر را می زنند‪ .‬ما می دانیم‪،‬‬ ‫اگر صدام یک روز هم قدرت این را داش��ته باشد که‬ ‫ایران و منافع ایران را به هم بزند‪ ،‬این کار را می کند‪،‬‬ ‫و اگ��ر نمی زند نمی توان��د‪ .‬در عین ح��ال‪ ،‬رادیوها‬ ‫مرت��ب می گویند که انها می توانند همه جا را بزنند‪.‬‬ ‫اینها می خواهند یک هیاهو راه بیندازند تا با امریکا‬ ‫روابط داشته باشیم و ما دست از صدام برداریم‪ .‬و ما‬ ‫تا اخرایس��تاده ایم و با امریکا روابط ایجاد نخواهیم‬ ‫ک��رد‪ ،‬مگر اینکه ادم بش��ود و از ظلم کردن دس��ت‬ ‫ب��ردارد و از ان طرف دنیا نیای��د در لبنان و نخواهد‬ ‫دستش را به طرف خلیج فارس دراز کند‪ .‬مادامی که‬ ‫امریکا این طور است و افریقای جنوبی ان طور عمل‬ ‫می کندواسرائیل هست‪ ،‬ما با انها نمی توانیم زندگی‬ ‫بکنیم‪ .‬اسرائیل ادم شدنی نیست‪ .‬مع ذلک می بینید‬ ‫شیاطین‪ ،‬با اینکه ما از بیس��ت سال قبل و در زمان‬ ‫شاه فریاد زدیم و مسلمین را به ادراک خطر اسرائیل‬ ‫دعوت کردیم‪ ،‬می گویند‪ :‬ایران با اسرائیل و امریکا‬ ‫رابطه دارد! ماباید فکر کنیم که یک کشوری هستیم‬ ‫که می خواهیم خودمان زندگی کنیم و نمی خواهیم‬ ‫دیگران در کار ما دخالت داشته باشند‪ .‬و مادامی که‬ ‫روابط ما با خدای تبارک و تعالی محکم است‪ ،‬کسی‬ ‫نمی تواند به ما اسیب برس��اند‪ .‬و شما این مطلب را‬ ‫حفظ کنید‪ .‬و س��فارتخانه ها صورت اسالمی داشته‬ ‫باش��د که هر ک��س ان را می بیند‪ ،‬یک س��فارتخانه‬ ‫ممتاز باش��د و مثل س��ابق نباش��د‪ .‬قلب هایتان را با‬ ‫خ��دای تبارک و تعالی اش��نا کنید‪ .‬خدا پش��تیبان‬ ‫شماس��ت ؛ ان تنصروا اهلل ینصرکم و یثبت اقدامکم ‪.‬‬ ‫انشاءاهلل خداوند به همه شما توفیق دهد که به اسالم‬ ‫اونق�لابخدم��تکنی��د‪.‬‬ ‫اگرچه علی دایی برخالف ادعای خود در‬ ‫اخرین برنامه ن��ود برنامه هایش را برای‬ ‫مربیگری در پرسپولیس برای فصل اینده‬ ‫ارائه داد اما اخری��ن خبرها و واکنش ها‬ ‫از سوی مدیران باشگاه پرسپولیس نشان‬ ‫می دهد که حمید استیلی در لیگ یازدهم‬ ‫س��رمربیگری سرخپوش��ان پایتخت را‬ ‫برعه��ده خواهد گرفت؛ مرب��ی ای که به‬ ‫گفته خودش چهارس��ال است رویای نفر‬ ‫اول ش��دن در کادر فنی پرسپولیس را در‬ ‫سر می پروراند‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪10 - 17‬‬ ‫تعمیق رسالت های فرهنگی‬ ‫رهب��ر معظم انقالب اس�لامی در دی��دار رئیس و اعضای ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی با اشاره به اهمیت بسیار باالی مقوله فرهنگ به عنوان‬ ‫هویت و ش��اکله معنوی یک ملت و گس��تره وس��یع و تاثیر عمیق ان‬ ‫در ابع��اد مختل��ف زندگی فردی و اجتماعی‪ ،‬مس��ئولیت ش��ورای عالی‬ ‫انق�لاب فرهنگی را مهم و عظیم خواندن��د و تاکید کردند‪« :‬در عرصه‬ ‫تهاجم پیچیده و فراگیر فرهنگ جبهه اس��تکبار برضد نظام اسالمی‪،‬‬ ‫ش��ورای عالی انق�لاب فرهنگی همچون ی��ک قرارگاه اصل��ی‪ ،‬وظیفه‬ ‫سیاس��ت گذاری راهب��ردی و هدایت دس��تگاه ها و مراک��ز تاثیرگذار‬ ‫فرهنگی و بخش های اجرایی را برعهده دارد‪».‬‬ ‫‪26 - 33‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پیروزی ‪50‬درصدی‬ ‫انتخابات ترکیه در حالی برگزار ش��د که پیش بینی ها پیروزی حزب‬ ‫عدالت و توس��عه را تخمین زده بودند‪ .‬حزب عدالت و توس��عه هرچند‬ ‫نتوانس��ت دو سوم ارا را به دس��ت اورد اما با ارایی نزدیک به پنجاه‬ ‫درص��د حزب اول انتخابات ‪ 22‬خرداد ترکیه ش��د‪ .‬اکنون رجب طیب‬ ‫اردوغان‪ ،‬نخست وزیر ترکیه بار دیگر قدرت را در دست گرفته تا به‬ ‫سوی اهداف ‪ 2023‬گام بردارد‪.‬‬ ‫‪34 - 43‬‬ ‫نشر و نظارت‬ ‫فرهنگ‬ ‫حوزه نش��ر کت��اب یک��ی از ویترین های اصل��ی و در عین ح��ال یکی از‬ ‫پرچالش ترین عرصه های فعالیت وزارت فرهنگ و ارش��اد اسالمی است‬ ‫که گفته می شود حدود نیمی از مراجعه های این وزارتخانه به همین حوزه‬ ‫مربوط می شود‪ .‬حتی در برخی از دوره ها به همین دلیل بحث انتقال مکانی‬ ‫ادار ه کل کتاب و کتابخوانی به خارج از ساختمان این وزارتخانه مطرح بوده‬ ‫است‪.‬اینوضعیتبه طورطبیعیعلتومعلولچالش هاییراتشکیلمی دهد‬ ‫که تقریبا همه ابعاد ان از جمله پدیداورنده‪ ،‬تولیدکننده‪ ،‬مصرف کننده و‬ ‫نهادهای ناظر و مجری مربوط به حوزه نشر کتاب به جنبه هایی از ان انتقاد‬ ‫دارند‪ .‬این موضوع را در این شماره مثلث بررسی کرده ایم‪.‬‬ ‫‪57 - 86‬‬ ‫افتاب‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫شریعتی ها‬ ‫دکتر علی ش��ریعتی بعد از ‪ 33‬س��ال از مرگش هنوز به عنوان یک مساله‬ ‫حل نشده در میان دانشگاهیان‪،‬روشنفکران‪ ،‬اهالی سیاست و فرهنگ باقی‬ ‫مانده اس��ت‪ .‬گروهی او را به عنوان مخالف روحانیت می دانند که گروهای‬ ‫ضد مذهبی تاثیر بس��یاری از او گرفته اند و گروهی دیگر وی را روشنفکر‬ ‫دین��ی عنوان می کنند که معلم انقالبیون و مبارزان تئوری قیام مس��لحانه‬ ‫است‪ .‬از این رو شریعتی شخصیتی چند وجهی دارد‪ .‬پرونده دوم افتاب اما‬ ‫بررسی سیر و سلوک شهید مصطفی چمران است؛ دانشجوی ممتاز دانشگاه‬ ‫برکلی و چریک دره بقاع‪ ،‬کردستان و دشت خوزستان‪.‬‬ ‫‪44 - 49‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪18 - 25‬‬ ‫سیاست‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬ارزو دیلمقانی ‬ ‫دبیر افتاب‪ :‬مصطفی شوقی ‬ ‫دبیر دین و تاریخ‪ :‬علیرضا شاکر‬ ‫دبیر جهان اسالم ‪ :‬سید فرید موسوی ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه ‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬مریم اس��ماعیل پور ‪ -‬س��ید جواد میرخلیلی ‪ -‬ابوالقاس��م غالمی ‪ -‬احسان ابطحی‪-‬امید کرمانی ها‬ ‫فاطمه میرزایی ‪ -‬شیما غفاری ‪ -‬زهرا راد عاطفه کربالئی ‪ -‬شاهده یوسفی ‪ -‬محمد تاجیک ‪ -‬حسین غالمی ‪ -‬شادی خوشکار خیری‬ ‫هادی احمدی ‪ -‬حمید رضا نصیری نژاد‪ -‬مس��عود نجفی ‪ -‬ش��اهین فتحیان ‪ -‬س��هیال طایی ‪ -‬محمد جواد پاینده ‪ -‬سجاد محقق‬ ‫مهسا عادلی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫فنی‪ :‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی و مهدی ابراهیمی‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر اداری و مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬مصطفی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو ‪ -‬فاطمه صیدی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ب��ا تش��کر از‪ :‬دکت��ر احم��د اس��ماعیل تبار ‪ -‬مهن��دس واعظی ‪ -‬دکت��ر ای��ت اهلل ابراهیم��ی ‪ -‬دکتر غالم حس��ن تقی نتاج‬ ‫حس��ین زن��دی ‪ -‬احمد طالی��ی ‪ -‬مهندس بختی��اری ‪ -‬مهن��دس بهرامی ‪ -‬حس��ین مجاهدی ‪ -‬س��ید ع��ارف علوی‬ ‫مهندس امینی ‪ -‬اقای راس��تی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫ریاست ایرانی‬ ‫یکصدو پنجاهمین نشس��ت سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) از این‬ ‫جهت برای ما ویژه بود که این سازمان پس از ‪ 36‬سال ریاست ایران را به صورت‬ ‫دوره ای ب��ر اجالس خ��ود می دید‪ .‬اما جنبه دیگر اهمیت اجالس اخیر ش��رایط‬ ‫جهانی اقتصاد و فشارهایی بود که از جانب کشورهای غربی برای کاهش قیمت‬ ‫نفت به کشورهای عضو اوپک وارد می شد؛ خواستی که در نهایت محقق نشد تا‬ ‫خواست ایران با ثابت ماندن سطح تولید و قیمت نفت حاصل شود‪.‬‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬تلفن‪66818168 :‬‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‪ -‬تلفن‪88338553 :‬‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬شهرک قدس‪ ،‬خیابان شهید دادمان‪ ،‬خیابان فالمک شمالی‪ ،‬کوچه یکم‪ ،‬پالک ‪ - 10‬تلفن‪88580610 :‬‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال دوم‪ /‬شماره هشتادو یکم ‪29 /‬خردادماه ‪ 92/ 1390‬صفحه‪ 1500 /‬تومان‬ ‫شهید چمران عضو‬ ‫ت ازادی نبود‬ ‫نهض ‬ ‫گفتوگو با مهندسمهدیچمران‬ ‫حسن غفوریفرد‪،‬فاطمه نواب صفوی‬ ‫رضاامرالهی و امیر طالبی‬ ‫الماس فریب‬ ‫عکس‪ :‬امیرطالیی‬ ‫نفوذ اخیر سیستم اطالعاتی ایران در اردوگاه ضدانقالب بازتاب ها و تحلیل های‬ ‫فراوانی در پی داش��ته اس��ت‪ .‬در ماجرایی که از ان به عنوان «الماس فریب» یاد‬ ‫می ش��ود فردی به نام مدحی بانفوذ در سیس��تم های اطالعات��ی غربی برنامه ها و‬ ‫طرح های انان را که در تالش برای جمع اوری ته مانده های ضدانقالب در خارج از‬ ‫کشور برای بهره برداری علیه ایران بودند را ناکام گذاشت‪ .‬این ماجرا اما انچنان‬ ‫پیچیده است که تحلیل های متفاوتی را در پی داشته است‪.‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALASNEWS.IR‬‬ ‫شریعتی اسالم گرا‬ ‫ شریعتی سکوالر ‬ ‫مسعود رضایی‪ ،‬محمدصادق کوشکی‬ ‫بیژن عبدالکریمی‪ ،‬بهروز نصیری‬ ‫‪9‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫خبرنامه‬ ‫رهبر معظم انقالب‪:‬‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫ راه مقابله با تهاجم فرهنگی استکبار‬ ‫تعمیق رسالت های فرهنگی انقالب است‬ ‫رهبر معظم انقالب اس�لامی با اش��اره به رسالت های‬ ‫فرهنگی انقالب اس�لامی‪ ،‬تاکید کردن��د‪« :‬راه مقابله‬ ‫با تهاجم فرهنگی جبهه اس��تکبار‪ ،‬گسترش و تعمیق‬ ‫رس��الت های فرهنگی انقالب اسالمی در عرصه های‬ ‫اخالقی‪ ،‬رفتارهای فردی و اجتماعی‪ ،‬عقاید و باورهای‬ ‫دینی و مس��ائل سیاسی اس��ت‪ ».‬رهبر معظم انقالب‬ ‫اسالمی در دیدار رئیس و اعضای شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی با اشاره به اهمیت بسیار باالی مقوله فرهنگ‬ ‫به عنوان هویت و ش��اکله معنوی یک ملت و گس��تره‬ ‫وسیع و تاثیر عمیق ان در ابعاد مختلف زندگی فردی‬ ‫و اجتماعی‪ ،‬مسئولیت ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫را مه��م و عظیم خواندند و تاکی��د کردند‪« :‬در عرصه‬ ‫تهاجم پیچیده و فراگیر فرهنگ جبهه اس��تکبار برضد‬ ‫نظام اسالمی‪ ،‬ش��ورای عالی انقالب فرهنگی همچون‬ ‫یک قرارگاه اصلی‪ ،‬وظیفه سیاس��ت گذاری راهبردی‬ ‫و هدای��ت دس��تگاه ها و مراکز تاثیرگ��ذار فرهنگی و‬ ‫بخش های اجرایی را برعهده دارد‪».‬‬ ‫رهبرمعظ��م انقالب اس�لامی با تش��کر و قدردانی از‬ ‫تالش ها و اقدامات بسیار خوب شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی‪ ،‬دبیرخانه شورا و شوراهای تابعه‪ ،‬به اهمیت‬ ‫موضوع فرهنگ به عنوان کالبد و باطن یک ملت اشاره‬ ‫‪10‬‬ ‫کردن��د و افزودن��د‪« :‬فرهنگ و هوی��ت یک ملت و‬ ‫سمت و سوی ان را می توان با استفاده از شاخص های‬ ‫مصداقی همچ��ون عقاید‪ ،‬اخ�لاق‪ ،‬اداب‪ ،‬رفتارهای‬ ‫فردی و اجتماعی و خلقیات ملی تشخیص داد‪.‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامنه ای خاطرنش��ان کردند‪« :‬اگر‬ ‫ملتی‪ ،‬از نظر ش��اکله ظاهری‪ ،‬مقبول و پیشرفته جلوه‬ ‫کند و از نظر فرهنگی و باطنی دچار نابس��امانی باشد‪،‬‬ ‫ملت ورشکس��ته ای خواهد بود‪ ،‬ام��ا ملتی که از نظر‬ ‫فرهنگی غنی باشد‪ ،‬حتی اگر برخی مشکالت سیاسی‬ ‫و اقتصادی نیز داش��ته باش��د‪ ،‬بالق��وه‪ ،‬ملت مقتدری‬ ‫است‪».‬‬ ‫ایشان حفظ هویت و شاکله باطنی یک ملت را منوط‬ ‫به برطرف کردن نقایص و اصالح رخنه های احتمالی‬ ‫در فرهن��گ دانس��تند و تاکید کردند‪« :‬روش��نفکران‪،‬‬ ‫نخبگان‪ ،‬علمای دینی‪ ،‬فعاالن سیاسی و در راس همه‪،‬‬ ‫حکوم��ت و حاکمان‪ ،‬قطب های تاثیرگذار در فرهنگ‬ ‫ملت ها هس��تند که هم توانای��ی تقویت فرهنگ و هم‬ ‫زمینه تضعیف یا انحطاط ان را دارند‪».‬‬ ‫رهبر معظم انقالب اسالمی با یاداوری تعبیر چند سال‬ ‫گذشته خود از شورای عالی انقالب فرهنگی به عنوان‬ ‫قرارگاه اصلی فرهنگی کش��ور افزودند‪« :‬در ان زمان‬ ‫برای برخی س��وال یا ابهام به وج��ود امده بود که چرا‬ ‫یک اصطالح نظامی برای مس��ائل فرهنگی اس��تفاده‬ ‫می ش��ود در حالیکه اگر به شرایط کنونی فرهنگی دنیا‬ ‫دقت ش��ود مشاهده می ش��ود که یک تهاجم عظیم و‬ ‫پیچیده در عرصه فرهنگ در جریان است‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای خاطرنش��ان کردند‪« :‬با‬ ‫تح��والت عظیم ارتباطاتی که ام��روز در دنیا به وجود‬ ‫ام��ده‪ ،‬جنگ فرهنگی به عرص��ه ای با ابعاد مختلف و‬ ‫فراگیر و پیچیده تبدیل شده است‪».‬‬ ‫ایش��ان جبهه اس��تکبار را س��ردمدار اصلی این جنگ‬ ‫فرهنگی خواندند و افزودند‪« :‬گستره تهاجم فرهنگی‬ ‫جبهه اس��تکبار‪ ،‬همه کشورهای دنیاس��ت‪ ،‬اما در این‬ ‫تهاجم مهمترین هدف‪ ،‬نظام جمهوری اسالمی است‬ ‫زیرا نظام اسالمی در مقابل نظام سلطه ایستاده و اثبات‬ ‫کرده که در این ایستادگی خود صادق است و توانایی‬ ‫مقابله و پیشرفت را نیز دارد‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اس�لامی با اش��اره به رسالت های‬ ‫فرهنگی انقالب اس�لامی‪ ،‬تاکید کردن��د‪« :‬راه مقابله‬ ‫با تهاجم فرهنگی جبهه اس��تکبار‪ ،‬گسترش و تعمیق‬ ‫رس��الت های فرهنگی انقالب اسالمی در عرصه های‬ ‫اخالق��ی‪ ،‬رفتاره��ای ف��ردی و اجتماع��ی‪ ،‬عقاید و‬ ‫دانش��گاه ها و تاسیس پایگاه اس��تنادی علوم جهان‬ ‫اس�لام از جمله اقدامات و مصوبات ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی اس��ت‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫اس��تعدادهای بسیار غنی ش��اعران‪ ،‬نویددهنده‬ ‫بازگشت دوران شکوه شعر است‬ ‫در اس��تانه والدت با س��عادت امیرالمومنی��ن‪،‬‬ ‫علی بن ابی طالب علیه الس�لام جمعی از شاعران ایینی‪،‬‬ ‫سروده های خود را با مضامین عمدتا مذهبی‪ ،‬اخالقی‬ ‫و نیز بیداری اس�لامی در محض��ر رهبرمعظم انقالب‬ ‫اسالمی قرائت کردند‪.‬‬ ‫به گزارش پایگاه اطالع رسانی دفتر مقام معظم رهبری‪،‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫در این دیدار‪ ،‬وجود اس��تعدادهای بسیار قوی و غنی‬ ‫در بین ش��اعران را نوید دهنده بازگشت دوران اوج و‬ ‫ش��کوه شعر دانستند و خاطرنشان کردند‪« :‬در اینده نه‬ ‫چندان دور‪ ،‬با عمیق تر ش��دن و پخته تر ش��دن قریحه‬ ‫جوانان خوش ذوق‪ ،‬ش��اهد بنای رفیعی از شعر کشور‬ ‫خواهیم بود‪».‬‬ ‫ایشان با اشاره به ظرفیت مناسب شعر ایینی و مذهبی‬ ‫ب��رای به کار ب��ردن قریحه خ��دادادی و موهبت الهی‬ ‫افزودند‪« :‬شکر این نعمت خداوندی برای شاعران‪ ،‬در‬ ‫خلق اثاری است که بهترین محتوا و ارزش را با خود‬ ‫همراه کند و در واقع گنجینه و قالب خوبی برای بیان‬ ‫معرفت و حقایق الهی باشد‪».‬‬ ‫رهبرمعظ��م انقالب اس�لامی با توصیه ب��ه مداحان و‬ ‫ستایش��گران اهل بیت(ع) به قرائت اش��عار اخالقی‪،‬‬ ‫معرفتی و عرفانی در جمع مردم و جوانان خاطرنشان‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫باورهای دینی و مسائل سیاسی است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای نس��ل جوان کنونی انقالب‬ ‫اس�لامی را نس��لی مومن‪ ،‬انقالبی و اگاه خواندند و‬ ‫خاطرنش��ان کردند‪« :‬من این نسل جوان را بسیار باور‬ ‫دارم و نمایش ه��ای اعتق��ادی و دین��ی ان و حضور‬ ‫هوش��مندانه سیاس��ی نس��ل جوان کنونی ب��ه مراتب‬ ‫عمیق تر‪ ،‬جذاب تر و پرمعناتر اس��ت اما باید قبول کرد‬ ‫ک��ه ظرفیت های جامعه اس�لامی و جوانان بیش��تر از‬ ‫وضعیت فعلی است‪».‬‬ ‫ایشان با تاکید بر اینکه باید اخالق اسالمی به صورت‬ ‫کامل در جامعه محقق ش��ود و فرهنگ عمومی مردم‬ ‫در مسیر صحیح و اسالمی قرار گیرد‪ ،‬افزودند‪« :‬الزمه‬ ‫این کار‪ ،‬رس��وخ باورها و عقاید به عمق جان مردم و‬ ‫جوانان و از بین بردن زمینه های گناه در جامعه است‪،‬‬ ‫ضمن انکه باید برخی اختالالت و کمبودها در مسائل‬ ‫تعلیم و تربیت‪ ،‬خانواده‪ ،‬ارتباطات اجتماعی‪ ،‬همکاری‬ ‫جمعی و وجدان کاری برطرف و اصالح شوند‪».‬‬ ‫رهبرمعظ��م انق�لاب اس�لامی خاطرنش��ان کردن��د‪:‬‬ ‫«سیاس��تگذاری راهبردی برای این اهداف و وظایف‬ ‫سنگین‪ ،‬بر عهده شورای عالی انقالب فرهنگی است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای اجرای سیاس��تگذاری های‬ ‫ش��ورای عالی انق�لاب فرهنگ��ی را موضوعی مهم و‬ ‫ضروری خواندند و تاکید کردند‪« :‬شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی از نهادهای قانونی و قطعی نظام و مصوبات‬ ‫ان الزم االجراست‪».‬‬ ‫ایشان افزودند‪« :‬تضمین اجرای مصوبات شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی‪ ،‬حضور روس��ای س��ه ق��وه در این‬ ‫شوراست و مصوبات ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫همواره باید به سرعت ابالغ شوند‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اسالمی تدوین سندهای باالدستی‬ ‫را از جمله وظایف اصلی شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫برشمردند و افزودند‪« :‬یکی از سندهای باالدستی مورد‬ ‫نیاز کشور‪ ،‬تدوین نقش��ه مهندسی فرهنگی است که‬ ‫باید در ان‪ ،‬ضمن ترس��یم وضع مطل��وب‪ ،‬نیازها نیز‬ ‫دیده شود‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای یکی دیگ��ر از وظایف‬ ‫مهم ش��ورای عالی انقالب فرهنگ��ی را تعیین اهداف‪،‬‬ ‫سیاس��ت ها و راهبردهای مش��خص در مورد نخبگان‬ ‫دانس��تند و تاکید کردند‪« :‬نخبگان سرمایه های اصلی‬ ‫کشور هس��تند و نباید هیچ سس��تی یا غفلتی در این‬ ‫موضوع وجود داشته باشد‪».‬‬ ‫ایش��ان افزودند ‪« :‬ترویج نخبگی‪ ،‬احترام به نخبگان و‬ ‫اس��تقبال از فکر و ایده برتر نخبگان باید همواره مورد‬ ‫توجه ش��ورای عالی انقالب فرهنگی و دس��تگاه های‬ ‫مسئول باشد‪».‬‬ ‫در ابتدای این دیدار اقای احمدی نژاد رئیس جمهور و‬ ‫رئیس شورای عالی انقالب فرهنگی با اشاره به جایگاه‬ ‫و اهمیت این ش��ورا و خدمات ارزش��مند ان گفت‪:‬‬ ‫«تدوین و تصویب س��ند جامع علمی کش��ور‪ ،‬بررسی‬ ‫س��ند تحول ام��وزش و پرورش‪ ،‬س��اماندهی جذب‬ ‫اعضای هیات های علم��ی‪ ،‬تصمیم گیری در موضوع‬ ‫ی و عرصه کت��اب از جمله‬ ‫نخب��گان‪ ،‬فرهن��گ عموم ‬ ‫اقدامات ش��ورای عالی انقالب فرهنگی در س��ال های‬ ‫اخیر است‪».‬‬ ‫اقای مخبر‪ ،‬دبیر ش��ورای عالی انقالب فرهنگی نیز‬ ‫در گزارش��ی از فعالیت های ش��ورا‪ ،‬گفت‪« :‬تدوین‬ ‫نقش��ه جام��ع علمی کش��ور و پیگیری اج��رای ان‪،‬‬ ‫توج��ه ب��ه موضوع نخبگان و س��ند باالدس��تی ان‪،‬‬ ‫جداس��ازی نظام ح��وزه از وزارت علوم‪ ،‬اصالح و‬ ‫بازنگری اسناد برخی فناوری های پیشرفته همچون‬ ‫فناوری نانو و بیوتکنولوژی‪ ،‬تدوین منش��ور توسعه‬ ‫فرهن��گ قران��ی‪ ،‬اص�لاح ضواب��ط چاپ و نش��ر‬ ‫کتاب‪ ،‬ش��کل گیری بنیاد ملی بازی ه��ای رایانه ای‪،‬‬ ‫سیاستگذاری برای بومی گزینی در ازمون سراسری‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‬ ‫اجرایسیاستگذاری های‬ ‫شورای عالیانقالب‬ ‫فرهنگی را موضوعی‬ ‫مهم و ضروری‬ ‫خواندند و تاکید کردند‪:‬‬ ‫«شورای عالیانقالب‬ ‫فرهنگی از نهادهای‬ ‫قانونی و قطعی‬ ‫نظام و مصوبات ان‬ ‫الزم االجراست‪».‬‬ ‫کردن��د‪« :‬این مضامین رفیع‪ ،‬دل ها را روش��ن و در ان‬ ‫انقالبی معنوی ایجاد می کند‪ ،‬ضمن انکه اشعار وزین‬ ‫و مفی��د‪ ،‬ذهن و تلقی مخاطب را نیز باال می برد و این‬ ‫جزو وظایف جامعه مداحان است‪».‬‬ ‫حض��رت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬مناجات را عرصه دیگری‬ ‫ب��رای خلق ش��عر ایینی دانس��تند و تصری��ح کردند‪:‬‬ ‫«بهتری��ن مضمون ب��رای مناج��ات از دل ادعیه مانند‬ ‫صحیفه س��جادیه قابل استخراج اس��ت و اگر قریحه‬ ‫شاعران خوش ذوق جوان کشور با انها انس پیدا کند‪،‬‬ ‫مضامین شعری ناب خلق خواهد شد‪».‬‬ ‫رهبرمعظ��م انقالب اس�لامی‪ ،‬دع��ای عرفه حضرت‬ ‫سیدالش��هدا(ع) و دعای ابوحمزه امام سجاد(ع) را از‬ ‫دیگر منابع مضمون سازی برای شعر مناجاتی و زیارت‬ ‫جامعه کبیره را زمینه بس��یار خوب��ی برای بیان مناقب‬ ‫ائمه اطهار علیهم السالم برشمردند و خاطرنشان کردند‪:‬‬ ‫«ش��عر ایینی دامنه وس��یعی برای اثرگذاری در اذهان‬ ‫مخاطبان خود دارد و یک ش��اعر ممتاز با اس��تفاده از‬ ‫معارف بلند اسالمی و توحیدی در قران و نهج البالغه‪،‬‬ ‫روح و جان مخاطب خود را از زالل معرفت س��یراب‬ ‫می کند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای در این دیدار چند توصیه هم‬ ‫به ش��اعران عرصه شعر ایینی داشتند‪« .‬مضمون سازی‬ ‫ق��وی برای بیان ی��ک حقیقت به ش��کل هنرمندانه»‪،‬‬ ‫«ترکیب س��ازی و واژه گزینی های نو»‪« ،‬رعایت اصول‬ ‫و موازین زبان و ادبیات» و اهتمام بیشتر برای ورود به‬ ‫مسائل انقالب از جمله جنگ و دفاع مقدس از جمله‬ ‫این توصیه ها بود‪.‬‬ ‫ایش��ان تقویت ارتباط ش��اعران مذهبی با یکدیگر را‬ ‫ضروری دانستند و افزودند‪« :‬شما جوانان مومن‪ ،‬مقید‬ ‫و محب اهل بیت باید عشق و شور خود را حفظ کنید‬ ‫و با مراقبه دائمی‪ ،‬در این مسیر‪ ،‬ثبات قدم داشته باشید‬ ‫ک��ه یکی از راه ه��ای ان‪ ،‬تقویت ارتباط و پیوس��تگی‬ ‫مداحان و ستایشگران اهل بیت است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با اشاره به ضرورت استمرار‬ ‫فکری حماس��ه دفاع مقدس و انگیزه های خالصانه ان‬ ‫افزودند‪« :‬شعرا از جمله امانتدارانی هستند که باید ان‬ ‫اخالص و معنویت را حفظ و منتقل کنند‪ ،‬ضمن انکه‬ ‫برخی حوادث نو به نو مانند ش��هادت جانبازان‪ ،‬خود‬ ‫موضوع ویژه ای برای شعر است‪».‬‬ ‫ایش��ان توجه به مضمون اموزنده اخالقیات در خالل‬ ‫نوحه و ش��عر احساس��ی را از دیگر وظایف شاعران‬ ‫ایینی برشمردند و خاطرنشان کردند‪« :‬در مرثیه و بیان‬ ‫زبان ح��ال عالوه بر هنرمندی بی��ان وقایع می توان با‬ ‫ظرافت‪ ،‬به تبیین ش��خصیت و عظم��ت اهل بیت هم‬ ‫پرداخت‪g ».‬‬ ‫‪11‬‬ ‫گزارش ‪1‬‬ ‫احمدی نژاد درسفر به قزاقستان‪:‬‬ ‫سرمایه داری مانند مارکسیسم به پایان راه خواهد رسید‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫محمود احمدی نژاد‪ ،‬رئیس جمهور هفته گذشته راهی‬ ‫اس��تانه پایتخت قزاقس��تان ش��د تا در اجالس سران‬ ‫سازمان همکاری های شانگهای شرکت کند‪.‬‬ ‫مهم ترین برنامه سفر رئیس جمهور در سفر به استانه‪،‬‬ ‫س��خنرانی در نشس��ت سران س��ازمان همکاری های‬ ‫شانگهای بود‪.‬‬ ‫رئیس جمه��وری در ای��ن اجالس با طرح س��واالتی‬ ‫درباره دالیل ایجاد دوره س��یاه و ضد انسانی برده داری‬ ‫و استعمار‪ ،‬اش��غالگری‪ ،‬تحمیل جنگ و بی سوادی و‬ ‫فقر بر افریقا و دیکتاتوری بر امریکای التین‪ ،‬گسترش‬ ‫افراط گرایی و تروریسم و مواد مخدر‪ ،‬افزایش ناامنی‬ ‫و کش��تار ملت ه��ای بی گناه‪ ،‬بحران اقتص��اد جهانی‪،‬‬ ‫اظه��ار کرد‪« :‬با افتخار بای��د اعالم کرد که هیچ یک از‬ ‫ملت ها و دولت های منطقه در این زشتی های تاریخی‬ ‫نقشی نداش��ته اند و عامل اصلی همه این نابسامانی ها‬ ‫مدیریت همان برده داران و اس��تعمارگران گذشته در‬ ‫جهان است‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد همچنی��ن ب��ا اش��اره ب��ه ظرفیت ها و‬ ‫فرصت های بی نظیر سیاس��ی‪ ،‬فرهنگ��ی‪ ،‬اقتصادی و‬ ‫تمدنی کشورهای اسیا و اوراسیا اظهار کرد‪« :‬باور دارم‬ ‫که اس��یا و اوراس��یا با کمک هم می توانند مدیریت و‬ ‫روند عمومی حاکم برجه��ان را به نفع صلح‪ ،‬عدالت‬ ‫و ملت ها تغییر داده و قدرت لجام گسیخته نظام سلطه‬ ‫را مهار کنند‪».‬‬ ‫او در ابت��دای س��خنان خود با طرح س��واالتی با بیان‬ ‫اینکه ده ها س��وال از این دس��ت وجود دارد که پاسخ‬ ‫ان هم روش��ن است‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬هیچ یک از ملت ها‬ ‫و دولت های م��ا در ایجاد زش��تی های تاریخی نقش‬ ‫نداش��ته اند‪ .‬ما همیشه خواستار صلح و ارامش و رفاه‬ ‫در س��ایه عدالت و دوستی برای همه ملت ها بوده ایم‪.‬‬ ‫فرهنگ انسانی و مهر و محبت وجه مشترک و غالب‬ ‫رفتار ملت های ما بوده است‪».‬‬ ‫رئیس جمهور همچنین با طرح س��واالتی دیگر‪ ،‬ادامه‬ ‫داد‪« :‬تاری��خ ثاب��ت کرده و دنیا می دان��د که همه ما از‬ ‫جنگ و درگی��ری بیزاری��م و از ان اجتناب می کنیم‪.‬‬ ‫ام��ا ایا نمی توان از طریق س��از و کارهای سیاس��ی و‬ ‫قدرت ناشی از وحدت عمل‪ ،‬این رفتارهای نادرست‬ ‫را اص�لاح کرد؟ ایا نمی ش��ود با همدل��ی و وحدت‬ ‫و اس��تفاده از امکانات خود در ی��ک مطالبه حداقلی‪،‬‬ ‫حقوق اساس��ی ملت های خودمان را از دست اندازی‬ ‫انان محفوظ بداریم؟»‬ ‫او با اشاره به اینکه عدالت‪ ،‬صلح و امنیت را به کسی‬ ‫هدیه نمی کنند‪ ،‬اظهارداشت‪« :‬ایا نمی توان با گسترش‬ ‫روابط همه جانبه و استفاده از فرصت ها و ظرفیت های‬ ‫بین الملل��ی‪ ،‬کش��ورها و ملت هایمان را از اس��یب ها‬ ‫مصون کنیم؟»‬ ‫احمدی نژاد با تاکید بر اینکه مدیریت همان برده داران‬ ‫و اس��تعمارگران گذش��ته برجهان عام��ل اصلی همه‬ ‫نابسامانی هاست‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬اسیا و اوراسیا به لحاظ‬ ‫جمعیت‪ ،‬س��رزمین‪ ،‬ثروت‪ ،‬نیروی انسانی‪ ،‬فرصت و‬ ‫ظرفیت های سیاسی و فرهنگی و تمدنی یک مجموعه‬ ‫لزوم افزایش تعامالت فرهنگی‬ ‫تهران – استانه‬ ‫تقویت همکاری های دوجانبه‬ ‫تهران و مسکو‬ ‫روابط راهبردی تهران ‪ -‬پکن‬ ‫احمدی نژاد در اولین روز س��فر خود با نورسلطان‬ ‫نظربایف‪ ،‬رئیس جمهوری دیدار کرد‪.‬‬ ‫وی ب��ر لزوم همکاری و تعامالت فرهنگی بین دو‬ ‫ملت ایران و قزاقستان تاکید کرد و افزود‪« :‬کشورها‬ ‫و ملت های منطقه از اشتراکات تاریخی و فرهنگی‬ ‫فراوانی برخوردار هس��تند که اگر در کنار یکدیگر‬ ‫قرار بگیرند می توانند عالوه بر تامین نیازهای خود‪،‬‬ ‫صلح و ارامش را در منطقه تثبیت کنند‪.‬‬ ‫نظربایف‪ ،‬رئیس جمهور قزاقستان نیز در این دیدار‬ ‫گفت‪« :‬استانه به دنبال ایجاد و تقویت همکاری های‬ ‫فراگیر و گسترده با ایران است و این موضوع را به‬ ‫نفع منافع دو ملت و منطقه می داند‪g ».‬‬ ‫‪12‬‬ ‫احمدی نژاد در اخرین روز سفر به قزاقستان و پس‬ ‫از سخنرانی در اجالس سران سازمان همکاری های‬ ‫شانگهای با دیمیتری مدودف‪ ،‬رئیس جمهور روسیه‬ ‫دیدار ک��رد‪ .‬احمدی نژاد با اش��اره به اهمیت نقش‬ ‫و جای��گاه ایران و روس��یه در تحوالت منطقه ای و‬ ‫جهانی بر تقویت و تحکیم همکاری های دو کشور‬ ‫در سطوح مختلف بین المللی و منطقه ای تاکید کرد‪.‬‬ ‫مدودف نیز ب��ا مهم توصیف کردن جایگاه و نقش‬ ‫ایران در مناس��بات منطقه ای‪ ،‬بر گس��ترش هر چه‬ ‫بیش��تر روابط دو کشور تاکید کرد و گفت‪« :‬روسیه‬ ‫ب��ه دنبال تقویت روابط خود با ایران در بخش های‬ ‫گوناگون اقتصادی‪ ،‬سیاسی و فرهنگی است‪g ».‬‬ ‫روس��ای جمه��ور ای��ران و چین روابط دو کش��ور‬ ‫را راهب��ردی و پایدار توصیف ک��رده و بر ضرورت‬ ‫افزایش و تحکیم بیش از پیش همکاری های دوجانبه‪،‬‬ ‫منطق��ه ای و بین المللی ته��ران – پکن تاکید کردند‪.‬‬ ‫احمدی نژاد در دیدار هوجینتائو‪ ،‬رئیس جمهور چین‪،‬‬ ‫با اشاره به اهمیت هماهنگی ها و تعامالت دو کشور‬ ‫در خصوص مس��ائل منطقه و ش��مال افریقا گفت‪:‬‬ ‫«جمهوری اسالمی ایران معتقد است ملت های منطقه‬ ‫قادر به حل مسائل و مشکالت هستند و دخالت های‬ ‫کشورهای خارجی در مسائل منطقه نه تنها کمکی به‬ ‫حل و فصل این مسائل نخواهد کرد‪ ،‬بلکه مسائل را‬ ‫پیچیده تر می کند‪ ».‬رئیس جمهور همچنین به دعوت‬ ‫همتای چینی خود برای س��فر به این کش��ور پاسخ‬ ‫مثبت داد‪g .‬‬ ‫بی نظیر است‪».‬‬ ‫او در بی��ان راهکاره��ای خ��ود گفت‪« :‬ب��ا کمک هم‬ ‫می توانی��م این مدیریت را اصالح کنی��م‪ .‬در یک کار‬ ‫هماهن��گ می توان روند عمومی جهان را به نفع صلح‬ ‫و عدال��ت و به نفع ملت ها تغییر داد‪ .‬می توانیم قدرت‬ ‫لجام گس��یخته نظام سلطه را مهار کنیم و ارامش را به‬ ‫جهان برگردانیم‪».‬‬ ‫رئیس جمهور در دیدار حامد کرزای‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫افغانس��تان با اش��اره به روابط تاریخی و اشتراکات‬ ‫فرهنگی دو ملت ایران و افغانستان اظهار کرد‪« :‬دو‬ ‫کشور با افزایش سطح همکاری ها و هماهنگی های‬ ‫خود در بخش های گوناگون می توانند بس��یاری از‬ ‫نیازمندی ها و مشکالت منطقه را برطرف کنند‪».‬‬ ‫او با بیان اینکه حضور بیگانگان در منطقه نتیجه ای‬ ‫جز گس��ترش دامنه ناامنی نداش��ته اس��ت‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«پس از گذشت چندین س��ال از حضور امریکا و‬ ‫متحدانش در افغانستان نه تنه ا تروریسم مهار نشده‬ ‫بلکه دامنه این پدیده گسترده تر شده است‪ ».‬کرزای‬ ‫نیز با تاکید بر اینکه ملت افغانستان به دنبال رهایی‬ ‫ا ز تروریسم است‪ ،‬گفت‪« :‬ملت افغانستان به دنبال‬ ‫پایان حضور نیروهای خارجی هستند‪g ».‬‬ ‫توقیف هفته نامه رسایی‬ ‫هفته نام��ه ‪ 9‬دی ب��ه صاحب امتیازی حمید رس��ایی‬ ‫در جلس��ه هفته گذش��ته هیات نظارت بر مطبوعات‬ ‫توقیف شد‪.‬‬ ‫هفته نام��ه ‪ 9‬دی در ای��ن جلس��ه هی��ات نظارت بر‬ ‫مطبوعات توقیف و به دادگاه ارجاع شد‪.‬بر اساس انچه‬ ‫رس��انه های خبری نقل کرده اند در این جلسه عنوان‬ ‫شد این نشریه زمینه مصوب اقتصادی نداشته اما در‬ ‫دو صفحه مجزا به مسائل اقتصادی می پرداخته است‬ ‫و در شماره اخیر خود نیز کاریکاتوری خالف اصول‬ ‫اخالقیبهچاپرساندهاست‪.‬مرکزخبرحوزههمنوشت‪:‬‬ ‫«اعضای هیات نظارت بر مطبوعات به اتفاق ارا‪ ،‬مجوز انتشار هفته نامه ‪ 9‬دی به صاحب امتیازی و مدیر مسئولی‬ ‫حمید رسایی را به دلیل انتشار کاریکاتور رئیس جمهور سابق کشور در کسوت روحانیت توقیف و پرونده‬ ‫ان را به دادگاه ویژه روحانیت ارجاع داد‪g».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫نتیجه حضور بیگانگان در منطقه‬ ‫مجل��س هفته گذش��ته فوریت ادغام س��ازمان میراث‬ ‫فرهنگی‪ ،‬صنایع دستی و گردشگری در وزارت فرهنگ‬ ‫و ارشاد اسالمی را تصویب کرد‪.‬‬ ‫مهرداد الهوتی‪ ،‬نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای‬ ‫اسالمی به عنوان یکی از طراحان دو فوریت این طرح‪،‬‬ ‫در جلس��ه بررس��ی این طرح در صحن علنی مجلس‬ ‫گف��ت‪« :‬کش��ور ما جزو ‪ 10‬کش��ور برتر دنی��ا از نظر‬ ‫جاذبه های گردشگری و اثار تاریخی است اما متاسفانه‬ ‫نمونه هایی از اث��ار تاریخی و فرهنگی ما در موزه های‬ ‫کشورهای دیگر به نمایش گذاشته شده است‪ .‬سازمان‬ ‫میراث فرهنگی سال ها زیر نظر ریاست جمهوری و به عنوان یکی از معاونت ها بوده اما ایا این سازمان واقعا‬ ‫عملکرد مطلوبی داشته است؟»‬ ‫نماینده مردم لنگرود در مجلس شورای اسالمی اضافه کرده است‪« :‬اگر در این حوزه سرمایه گذاری هم صورت‬ ‫گرفته باشد به گذشته این سازمان مربوط است‪ ،‬این در حالی است که مطمئن ترین سرمایه گذاری در کشور در‬ ‫بخش گردشگری است‪ ،‬همچنین سرمایه گذاران نیازمند امنیت و اطمینان در این رابطه هستند‪ ،‬شما نمایندگان‬ ‫دسترسی به ریاست این سازمان ندارید پس می توانید بفهمید که سرمایه گذاران چطور به این سازمان دسترسی‬ ‫پیدا خواهند کرد‪».‬‬ ‫اما در مقابل الهوتی‪ ،‬علی اصغر یوس��ف نژاد که به عنوان مخالف دو فوریت این طرح س��خن می گفت در این‬ ‫رابطه اظهار کرد‪« :‬س��ازمان میراث فرهنگی یک س��ازمان فرابخشی اس��ت و به همین دلیل به عنوان معاونت‬ ‫ریاست جمهوری مطرح است؛ اما با تبدیل این سازمان و بردن ان زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی وضع‬ ‫از این بدتر می شود‪ ،‬سرمایه گذاری ها از بین می رود و پراکندگی ایجاد می شود‪ ».‬سخنگوی کمیسیون صنایع و‬ ‫معادن مجلس ش��ورای اسالمی‪ ،‬با طرح این سوال که سازمان میراث فرهنگی چه سنخیتی با وزارت فرهنگ‬ ‫ی دارد‪ ،‬یاداور شد‪« :‬ما چطور می توانیم بگوییم که این سازمان زیر نظر این وزارتخانه برود؟ در‬ ‫و ارشاد اسالم ‬ ‫این صورت باعث از بین بردن تجربیات و تنزل سطح این سازمان در داخل و خارج از کشور خواهیم شد‪».‬‬ ‫پ��س از تصویب فوریت این طرح‪ ،‬معاون پارلمانی رئیس جمهور هم گفت‪« :‬دولت با ادغام س��ازمان میراث‬ ‫فرهنگی و گردشگری در وزارت ارشاد مخالف است‪ ».‬محمدرضا میرتاج الدینی در حاشیه جلسه هیات دولت‬ ‫در پاس��خ به س��والی در مورد تصویب طرح یک فوریتی نمایندگان مجلس در ارتباط با ادغام سازمان میراث‬ ‫فرهنگی و گردش��گری در وزارت ارش��اد افزود‪« :‬از زمانی که این س��ازمان از وزارت ارشاد جدا شد‪ ،‬در حد‬ ‫معاونت رئیس جمهور قرار گرفت و خیلی رشد کرد و کارهای زیادی انجام داده است‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫توانایی ملت ایران در مدیریت جهان‬ ‫دی��دار ب��ا ایرانی��ان مقی��م قزاقس��تان و روس��ای‬ ‫جمه��ور کش��ورهای عض��و س��ازمان همکاری های‬ ‫ش��انگهای از دیگ��ر برنامه های احمدی ن��ژاد در این‬ ‫سفر بود‪.‬‬ ‫احمدی ن��ژاد در ای��ن دیدار با اش��اره ب��ه توطئه ها و‬ ‫طراحی های گوناگون دشمنان برای ضربه زدن به ملت‬ ‫ایران اظهار کرد‪« :‬نظام س��لطه و در راس ان امریکا و‬ ‫متحدانش همواره به دنبال دشمنی با ملت ایران هستند‬ ‫و هم��واره با توطئه ه��ا و بهانه ه��ای گوناگون تالش‬ ‫کردند که به ملت ایران ضربه زده و مانع پیش��رفت و‬ ‫شکوفایی ایران شوند‪».‬‬ ‫رئیس جمهور اضافه کرد‪« :‬امروز سلطه گران به خوبی‬ ‫می دانند که ملت ایران از توانایی باالیی برای مدیریت‬ ‫جهان برخوردار اس��ت و با توجه به ش��رایط کنونی‬ ‫جهان که در ان نظام مارکسیس��ت به پایان رس��یده و‬ ‫نظام س��رمایه داری هم در همه عرصه ها به بن بس��ت‬ ‫رس��یده و جهان نیازمند نظم و اندیشه جدیدی است‪،‬‬ ‫تنها ملتی که ظرفیت پاسخگویی به نیازهای بشریت را‬ ‫دارد‪ ،‬اندیشه و فرهنگ ملت ایران است‪».‬‬ ‫احمدی ن��ژاد با تاکی��د بر اینکه نظام س��رمایه داری تا‬ ‫زمانی که دالر در دنیا رایج است‪ ،‬تا حدودی می تواند‬ ‫مش��کالت خ��ود را برطرف کند‪ ،‬گف��ت‪« :‬از انجایی‬ ‫که اقتصاد جهان دیگر گنجای��ش دارایی های کاغذی‬ ‫را ن��دارد به م��رور زمان نظام س��رمایه داری نیز مانند‬ ‫مارکسیست به پایان راه خواهد رسید‪».‬‬ ‫رئیس جمهور با اش��اره به اینک��ه جهان نیازمند نظم و‬ ‫اندیشه جدیدی است‪ ،‬خاطرنش��ان کرد‪« :‬مارکسیسم‬ ‫و اومانیس��م نتوانس��تند به نیازهای بشر پاسخ دهند و‬ ‫مروری بر تاریخ نشان می دهد که امروز تنها یک ملت‬ ‫در دنیا از این ظرفیت و توانمندی برخوردار است که‬ ‫فکر و اندیشه انسانی برای مدیریت عادالنه جهان ارائه‬ ‫دهد و ان ملت ایران است‪».‬‬ ‫احمدی نژاد افزود‪« :‬دشمنان می دانند که اگر ملت ایران‬ ‫فرصت��ی پیدا کند الگویی به جه��ان ارائه خواهد کرد‬ ‫که باعث خواهد ش��د دیگر کس��ی از ان��ان در جهان‬ ‫تبعیت نکند و مناسبات ظالمانه جهان به طور کامل در‬ ‫هم خواهد شکس��ت‪ ».‬او پس از سخنرانی در اجالس‬ ‫س��ازمان همکاری های شانگهای و نشست مشترک با‬ ‫مدودف و نظربایف به تهران بازگشت‪g ».‬‬ ‫ماجرای ادغام میراث در ارشاد‬ ‫خبر‬ ‫واکنش دبیرکل موتلفه به درخواست خاتمی‬ ‫دبیر کل موتلفه در خصوص درخواس��ت سید محمد‬ ‫ی در مورد پایان حص��ر دو نامزد معترض به‬ ‫خاتم�� ‬ ‫نتیجه انتخابات گفته اس��ت‪« :‬من گن��اه دو نفری که‬ ‫حص��ر ش��دند را نابخش��ودنی می دانم‪ .‬تس��اهل و‬ ‫تسامحی که معموال اقای خاتمی در حرف های خود‬ ‫به خرج می دهند در ش��رایط حاضر حداقل برای ان‬ ‫دو نفر به هیچ وجه نباید اعمال ش��ود‪ .‬چون به نظر‬ ‫من ه��ر دو نفر انها تمام پل ه��ا را بعد از گذر خود‬ ‫خراب کردند و لطماتی که وارد کردند نوعی ظلم به‬ ‫نظام و مردم بود‪».‬‬ ‫محمد نبی حبیبی افزوده اس��ت‪« :‬ممکن اس��ت زمانی ان دو نفر به لطماتی بزرگی که به نظام وارد کردند‬ ‫اعتراف کرده و اعالم توبه و پش��یمانی کردند چون در درگاه الهی نیز خیلی وقت ها پش��یمانی سود دارد‪،‬‬ ‫ممکن است در منظر نظام نیز این توبه با شرایطی پذیرفته شود‪ .‬ولی اقایانی که االن محصور هستند تا کنون‬ ‫ی خیلی بیشتر‬ ‫هیچ اقدامی برای پس گرفتن هیچ کدام از اقدامات شان انجام ندادند و من معتقدم اقای خاتم ‬ ‫از حد الزم تسامح به خرج می دهند‪g ».‬‬ ‫‪13‬‬ ‫چهره ها‬ ‫چمران به حاتمی کیا رسید‬ ‫ابراهیم حاتمی کیا فیلم‬ ‫شهید چمران را جلوی‬ ‫دوربین می برد‪ .‬رئیس‬ ‫حوزه هنری گفت‪« :‬برای‬ ‫ساخت فیلم زندگی‬ ‫شهید مصطفی چمران با‬ ‫ابراهیم حاتمی کیا به عنوان‬ ‫کارگردان گفت وگو شده‬ ‫است و به زودی پیش‬ ‫تولید این اثر سینمایی اغاز‬ ‫خواهد شد‪».‬‬ ‫تکذیب کاندیداتوری‬ ‫فریدالدین حدادعادل‬ ‫فرزند دکتر غالمعلی‬ ‫حدادعادل شرکت در‬ ‫انتخابات مجلس را‬ ‫تکذیب کرد‪.‬‬ ‫چندی پیش برخی‬ ‫روزنامه ها نوشتند که‬ ‫فریدالدین حدادعادل‬ ‫تالش دارد برای‬ ‫انتخابات در مجلس دهم‬ ‫کاندیدا شود که وی این‬ ‫خبر را قویا تکذیب کرد‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫برخورد با دانه درشت ها‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫رئیس ستاد مرکزی‬ ‫مبارزه با قاچاق کاال و‬ ‫ارز می گوید‪« :‬در الیحه‬ ‫مبارزه با قاچاق کاال و‬ ‫ارز رویکرد برخورد قاطع‬ ‫با دانه درشت ها با تعیین‬ ‫جزای نقدی سنگین و‬ ‫حبس و محرومیت از‬ ‫حقوق اجتماعی در این‬ ‫قانون متجلی شده است‪».‬‬ ‫اشتباه خلبان‬ ‫روایتی تازه از یک پرواز جنجالی‬ ‫واکنش ها به ماجرای هواپیم��ای مرکل همچنان ادامه‬ ‫دارد‪ .‬فرمانده قرارگاه پدافند هوایی خاتم االنبیاء(ص)‬ ‫در ای��ن رابطه گفته اس��ت‪« :‬اگر خانم م��رکل باز هم‬ ‫بخواهد از فضای ایران عبور کند‪ ،‬مجوز صادر می شود‬ ‫البته اگر به حرمت ها و قانون های کشوری و بین المللی‬ ‫ما احترام بگذارد‪».‬‬ ‫امیر فرزاد اس��ماعیلی با اش��اره به ممانع��ت از عبور‬ ‫هواپیم��ای حامل مرکل‪ ،‬صدراعظ��م المان از فضای‬ ‫کش��ورمان اظهار داش��ت‪« :‬قضی��ه هواپیم��ای خانم‬ ‫مرکل اش��تباهی بود که خلبان ان هواپیما داشت و ما‬ ‫هیچ گونه مساله ای نداش��تیم‪ .‬این هواپیما اگر پالنش‬ ‫گفته می شد مثل صدها پرواز دیگر که از انواع و اقسام‬ ‫کش��ور ها عبور می کنند‪ ،‬اجازه عبور می یافت هرچند‬ ‫این هواپیما بعد از گذشت مدت زمانی که خلبانش به‬ ‫خود امد‪ ،‬اجازه گرفت و عبور کرد‪».‬‬ ‫فرمان��ده قرارگاه پدافند هوای��ی خاتم االنبیاء(ص) در‬ ‫پاس��خ به اینکه وزارت خارج��ه المان این موضوع را‬ ‫تکذیب و اعالم کرده اس��ت که پ�لان هواپیما از قبل‬ ‫به ایران اعالم ش��ده بود‪ ،‬گفت‪« :‬اگر این تنها پروازی‬ ‫بود که از طرف المان عبور می کرد این حرف درست‬ ‫ب��ود؛ اما در روز بالغ بر ‪ ۶۰‬فروند هواپیما داریم که از‬ ‫اروپا به مقصد اسیای شرقی پرواز می کنند و اینها همه‬ ‫هماهنگ هستند و هیچ مشکلی وجود ندارد‪».‬‬ ‫اس��ماعیلی در ادامه با اش��اره به وظیفه پدافند هوایی‬ ‫در جلوگیری از ورود هواپیماهای ناش��ناس به کشور‬ ‫گفت‪« :‬وظیفه پدافند هوایی از کش��ف شروع می شود‬ ‫یعنی دی��دن هرگونه هواپیمای پرن��ده در فضا و هوا‬ ‫و بعد از کش��ف‪ ،‬وظیفه شناسایی ش��روع می شود تا‬ ‫هواپیمای دوست را از دشمن تشخیص دهیم‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬س��امانه های پدافند هوایی با اقتدار در این‬ ‫خصوص عمل می کنند و نفراتی که با این س��امانه ها‬ ‫کار می کنند به این دانش بزرگ دسترسی پیدا کرده اند‬ ‫توصیه سردار رادان‬ ‫جانشینفرمانده‬ ‫ی کشور‬ ‫نیروی انتظام ‬ ‫گفت‪« :‬اراذل و اوباش‬ ‫خارج نشین‪ ،‬بیش از این‬ ‫خود را در اذهان عمومی‬ ‫مفتضح نکنند‪ ».‬سردار‬ ‫رادان خطاب به رسانه های‬ ‫بیگانه و بدخواهان‬ ‫جمهوری اسالمی ایران‬ ‫گفت‪« :‬پلیس‪ ،‬بسیج‬ ‫و مردم حزب اللهی‬ ‫جمهوری اسالمی ایران‬ ‫همیشه درصحنه بوده اند‪،‬‬ ‫هستند و خواهند بود‪».‬‬ ‫‪14‬‬ ‫واکنش وزارت کشور به سخنان الریجانی‬ ‫محم��ود عب��اس زاده مش��کینی‪ ،‬مدی��رکل سیاس��ی‬ ‫وزارت کش��ور به سخنان اخیر علی الریجانی مبنی بر‬ ‫اینک��ه «قوه مجریه نباید کاری کند که متهم به دخالت‬ ‫در انتخابات ش��ود» واکنش نشان داد و گفت‪« :‬به نظر‬ ‫بنده قوه مجریه کاری نکرده است که متهم به دخالت‬ ‫و این دانش در حال حاضر تقویت نیز شده است‪».‬‬ ‫اس��ماعیلی ادام��ه داد‪« :‬بع��د از این مراح��ل مرحله‬ ‫رهگیری اس��ت که اگر هواپیما دوس��ت باشد اجازه‬ ‫عبور داده می شود و اگر دشمن یا ناشناس باشد‪ ،‬اجازه‬ ‫ورود به فضای کش��ور به او داده نمی شود و هیچ یک‬ ‫از هواپیماهای کشوری و لشکری از این قاعده مستثنی‬ ‫نیست‪».‬‬ ‫فرمان��ده ق��رارگاه پدافن��د هوای��ی خاتم االنبیاء(ص)‬ ‫تصری��ح کرد‪« :‬هرن��وع هواپیمایی که قص��د ورود به‬ ‫مرزهای جمهوری اس�لامی ایران را داشته باشد باید‬ ‫با ش��بکه یکپارچه پدافند هوایی که در اختیار قرارگاه‬ ‫خاتم االنبیای ارتش است‪ ،‬هماهنگ کند‪».‬‬ ‫اس��ماعیلی در پایان سخنانش تاکید کرد‪« :‬خانم مرکل‬ ‫اگر باز هم بخواه��د از فضای ایران عبور کند‪ ،‬مجوز‬ ‫ن کشوری‬ ‫صادر می شود البته اگر به حرمت ها و قوانی ‬ ‫و بین المللی ما احترام بگذارد‪g ».‬‬ ‫در انتخابات شود‪».‬‬ ‫وی در ادام��ه تاکید کرد ک��ه چرا مجلس محترم برای‬ ‫اختصاص��ی کردن ش��رایط ورود به مجل��س به نفع‬ ‫نمایندگان قدم هایی برداشته است‪.‬‬ ‫مش��کینی در خاتمه متذکر شد‪« :‬متهم کردن دولت به‬ ‫دخالت در امر انتخابات دلیل‪ ،‬سند و مدرک می خواهد‬ ‫ول��ی وقتی این گونه ش��ائبه ها از زبان خواص مطرح‬ ‫می ش��ود و بدون دلیل و س��ند نیز باشد‪ ،‬تیتر رسانه ها‬ ‫می شود‪ ،‬بنابراین به نظر بنده این گونه اقدامات یاداور‬ ‫اقدام کسانی است که یک سال پیش از انتخابات دور‬ ‫دهم ریاس��ت جمهوری کمیته صیانت از ارا تش��کیل‬ ‫دادند و در نهایت منجر به فتنه سال ‪ 88‬شد‪».‬‬ ‫گفتنی اس��ت‪ ،‬عل��ی الریجانی هفته گذش��ته پس از‬ ‫بازگشت از س��فر خارجی خود گفته بود‪« :‬نمایندگان‬ ‫از برخ��ی ش��هر ها حرف هایی را مط��رح می کنند که‬ ‫دال بر دخالت اس��ت‪ ،‬راه حل ان هم چیزی است که‬ ‫رهبری معظم انقالب فرمودند؛ چراکه انتخابات مهم‬ ‫است و کسی نباید در ان دخالت کند‪ ،‬ضمن انکه من‬ ‫فکر می کنم در مجلس نیز باید سازوکاری تعبیه شود‬ ‫تا ب��ه این موضوع که رهب��ری فرمودند توجه خاص‬ ‫شود؛ شورای نگهبان و قوه قضائیه نیز باید خیلی دقت‬ ‫کنند و قوه مجریه مراقبت و مالحظه نماید تا متهم به‬ ‫دخالت نشود‪g ».‬‬ ‫خبر‬ ‫تجلیل از مقام‬ ‫ایت اهلل خوشوقت‬ ‫رها سازی بیماران؛‬ ‫توطئه یا‪...‬‬ ‫منبع‪ :‬فارس‬ ‫دیدار احمدی نژاد‬ ‫با مدودف‬ ‫محمود احمدی نژاد‪ ،‬رئیس جمهور که در‬ ‫کنفرانس خبری اخیر خود از احتمال سفر‬ ‫مدودف به تهران خبر داده بود‪ ،‬در حاشیه‬ ‫اجالس س��ران س��ازمان همکاری های‬ ‫ش��انگهای با رئیس جمهور روسیه دیدار‬ ‫کرد‪ .‬ب��ر اس��اس گزارش های رس��می‪،‬‬ ‫در این دیدار بر گسترش روابط دوجانبه‬ ‫تاکید شده است‪g .‬‬ ‫منبع‪president.ir :‬‬ ‫نشست «نقد و بررسی سینمای انقالب‬ ‫اس�لامی» با حضور مس��عود ده نمکی‬ ‫کارگردان‪ ،‬جهانگیر الماس��ی بازیگر و‬ ‫داور بیس��ت و نهمین جش��نواره فیلم‬ ‫فجر و حمید بهمنی کارگردان س��ینما‬ ‫در دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شد‪.‬‬ ‫سخنرانان این نشس��ت در سخنانی به‬ ‫بی��ان دغدغه های س��ینماگران انقالب‬ ‫پرداختند‪g .‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫دغدغه های سینماگران‬ ‫انقالب‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫درحالی که هنوز واکنش ها و پیگیری ها در مورد ماجرای‬ ‫رهاس��ازی دو بیمار در اطراف ته��ران ادامه دارد‪ ،‬معاون‬ ‫اول رئیس جمهور با اظهار نظری در این مورد واکنش های‬ ‫متفاوتی را به وجود اورد‪ .‬او با بیان اینکه وضعیت امروز‬ ‫سالمت قابل مقایسه با گذشته نیست‪ ،‬رهاسازی بیماران‬ ‫را یک توطئه خوانده و گفته است‪« :‬باید ریشه این مساله‬ ‫مشخص شده و متخلفین را به مردم بشناسانیم‪».‬‬ ‫معاون اول رئیس جمهور در ادامه گفت‪« :‬بهداشت و درمان‬ ‫دارای دو جنبه اساسی است که یک جنبه مربوط به درمان‬ ‫و جنبه دیگر مربوط به مسائل روحی و روانی و بهداشت‬ ‫ی ادامه داد‪« :‬بداخالقی ها‪ ،‬امروزه‬ ‫اخالقی اس��ت‪ ».‬رحیم ‬ ‫منجر به هجمه های وس��یعی به نظام سالمت شده است‬ ‫ولی هیات های امنای دانشگاه ها باید با امکانات وسیعی که‬ ‫در دست دارند زمینه های پیشرفت را برای حوزه بهداشت‬ ‫و درمان ایجاد کنند‪ ».‬این در حالی است که وزیر بهداشت‬ ‫پیش از این در دو مصاحب��ه جداگانه که لحنی انتقادی‬ ‫داشت رها شدن دو بیمار به علت نداشتن پول را رد کرد‪.‬‬ ‫او در مصاحبه اول که در حاشیه شصت وششمین اجالس‬ ‫روسای دانشگاه های علوم پزشکی کشور صورت گرفت‪،‬‬ ‫صراحتا اظهار داشت‪« :‬رهاسازی بیمار در تهران به علت‬ ‫اینکه پول نداش��ته اند‪ ،‬به هیچ وجه صحت ن��دارد و ما‬ ‫به عنوان شاکی خصوصی وارد موضوع شدیم‪».‬‬ ‫او بع��دا در مصاحبه دیگ��ری که در حاش��یه رونمایی‬ ‫از نقش��ه جامع علمی سالمت کش��ور صورت گرفت‪،‬‬ ‫اضافه کرد‪« :‬وزارت بهداش��ت در این مورد شاکی است‬ ‫و به صورت جدی این ش��کایت را پیگیری خواهد کرد‬ ‫و حت��ی خواهش کرده ایم که وزارت اطالعات وارد این‬ ‫قضیه ش��ود تا اهداف انان نیز مشخص شود‪ .‬انگیزه این‬ ‫افراد با انجام این اتفاقات‪ ،‬بردن ابروی کسانی است که در‬ ‫نظام سالمت زحمت می کشند‪ .‬وزارت بهداشت به عنوان‬ ‫شاکی مدعی این قضیه است و از دادستان خواسته ایم که‬ ‫این افراد را به اشد مجازات برساند ولی عنوان کرده اند که‬ ‫با انان براساس قانون عمل می شود‪».‬‬ ‫عباس جعفری دولت ابادی‪ ،‬دادس��تان عمومی و انقالب‬ ‫تهران به دستگاه های دخیل در پرونده رها کردن بیماران‬ ‫در بیابان ه��ای اطراف تهران توصیه ک��رد‪« :‬از اظهارنظر‬ ‫خ��ودداری کنند تا دادس��تانی ب��ا فراغ ب��ال موضوع را‬ ‫پیگیری کند‪ .‬وقتی دادس��تان مطلب��ی را عنوان می کند‪،‬‬ ‫سایر مسئوالن سعی نکنند مطالب دیگری مطرح کنند‪.‬‬ ‫دادستانی براساس مدارک و مستندات اعالم نظر می کند‪.‬‬ ‫کس��انی که صحبت از دروغ بودن این مسائل می کنند‪،‬‬ ‫مراقب باش��ند‪ ،‬چ��را که وقت��ی ‪ 10‬نف��ر درخصوص‬ ‫موضوعی بازداش��ت می شوند‪ ،‬حتما مس��اله ای وجود‬ ‫دارد‪ ».‬درس��ت بعد از این واکنش دادستان بود که وزیر‬ ‫بهداشت در حاشیه همایش روز جهانی ماما گفت‪« :‬اخبار‬ ‫ضد و نقیضی که در برخی از سایت ها و رسانه ها منتشر‬ ‫ش��د باعث ایجاد س��وءتفاهم برای دادس��تان شد و اگر‬ ‫دادس��تان به اصل گفته بنده توجه کنند‪ ،‬این جریان حل‬ ‫می شود‪g ».‬‬ ‫مراس��م تجلیل از مقام معن��وی و علمی‬ ‫ای��ت اهلل خوش��وقت هفته گذش��ته در‬ ‫حرم حضرت عبدالعظیم حس��نی برگزار‬ ‫شد و در ان افرادی چون ایت اهلل محمدی‬ ‫ری ش��هری‪ ،‬حجت االس�لام رش��اد و‬ ‫حجت االسالم کاظم صدیقی در سخنانی‬ ‫به بیان گوشه هایی از زندگی پربرکت این‬ ‫عالمجلیل القدرپرداختند‪g.‬‬ ‫منبع‪ :‬فارس‬ ‫فرهادی برنده‬ ‫جایزه منتقدان سینمای ایران‬ ‫اصغ��ر فرهادی ک��ه از زم��ان اخرین‬ ‫جش��نواره فیلم فج��ر تاکنون ب��ا فیلم‬ ‫«جدایی ن��ادر از س��یمین» به چهره ای‬ ‫جنجال��ی تبدیل ش��ده اس��ت‪ ،‬پس از‬ ‫برگزیده شدن فیلمش در جشن منتقدان‬ ‫سینمای ایران‪ ،‬جایزه خود را از مسعود‬ ‫کیمیایی دریافت کرد و او را در اغوش‬ ‫کشید‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬فارس‬ ‫‪15‬‬ ‫چهره ها‬ ‫روایتی از توصیه رهبری‬ ‫ایت اهلل محمد یزدی‬ ‫اظهارداشت‪« :‬امروز‬ ‫مهم ترین مساله‪ ،‬حفظ‬ ‫ارامش‪ ،‬مستند کردن‬ ‫حرف ها و حقایق است‪».‬‬ ‫رئیس جامعه مدرسین‬ ‫حوزه علمیه قم گفت‪:‬‬ ‫«مقام معظم رهبری صریحا‬ ‫در چندین موضع گیری‬ ‫تاکید کردند؛ هیچ تشنجی‬ ‫در کشور نباید به وجود‬ ‫اید و حفظ ارامش‬ ‫مهم ترین وظیفه است‪».‬‬ ‫حذف از شورا‬ ‫خبرنامه‬ ‫حجت االسالم حیدر‬ ‫مصلحی‪ ،‬وزیر اطالعات‬ ‫در پاسخ به این سوال‬ ‫که چرا شما دیگر عضو‬ ‫شورای پول و اعتبار‬ ‫نیستید؟ گفت‪« :‬علت‬ ‫خاصی ندارد؛ در دولت‬ ‫دو وزیر برای عضویت در‬ ‫این شورا انتخاب می شوند‬ ‫و ما انتخاب نشدیم و‬ ‫افرادی که کاندیدا شده‬ ‫بودند رای اوردند و بحث‬ ‫خاصی نبوده است‪».‬‬ ‫ابقای نهاوندیان‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫محمد نهاوندیان بار دیگر‬ ‫به ریاست اتاق بازرگانی‬ ‫و صنایع و معادن ایران‬ ‫برگزیده شد‪ .‬وی در‬ ‫نخستین جلسه هیات‬ ‫نمایندگان این اتاق از ‪364‬‬ ‫رای ماخوذه‪ ،‬با ‪ 276‬رای‬ ‫نفر اول انتخابات ریاست‬ ‫اتاق ایران و رئیس دوره‬ ‫هفتم اتاق بازرگانی ایران‬ ‫انتخاب شد‪.‬‬ ‫رمضان بدون جمشیدی‬ ‫فرزاد جمشیدی که طی‬ ‫سال های اخیر اجرای‬ ‫برنامه سحرگاهی ماه های‬ ‫رمضان را برعهده داشت‪،‬‬ ‫اعالم کرد که در رمضان‬ ‫‪ ۹۰‬اجرای این برنامه را‬ ‫برعهده ندارد‪ .‬او گفته‬ ‫است‪« :‬درخواست کرده ام‬ ‫که ماه رمضان امسال را‬ ‫دوستان دیگری اجرا کنند‬ ‫و تنوع سلیقه ها می طلبد‬ ‫که امسال من نباشم‪».‬‬ ‫‪16‬‬ ‫مرتضی نبوی‪:‬‬ ‫‏جریان چپ بعد از‬ ‫امام منحرف شد‬ ‫مرتضی نبوی در مصاحبه ای گفته است‪« :‬اغاز مجلس‬ ‫س��وم که حضرت امام در قید حی��ات بودند مجمع‬ ‫‏روحانیون مب��ارز از دل روحانیت مبارز بیرون امد و‬ ‫تشکیل‏شد و از همان موقع بود که جریان چپ و راست‬ ‫شکل گرفت‪ .‬بعد از‏رحلت امام در بعضی از طرفداران‬ ‫مجمع روحانیون یعنی همان‏جریان موسوم به چپ‪،‬‬ ‫تجدیدنظری نس��بت به اندیشه سیاسی حضرت‏امام‬ ‫درخصوص والیت فقیه پدید امد‪ ،‬یعنی یک گردش‬ ‫ص دو‏هش��تاد درجه ای‪ ،‬چرا که این جری��ان در زمان‬ ‫حض��رت ام��ام‪ ،‬خود‏را طرف��دار دو اتش��ه «والیت‬ ‫مطلقه فقیه» می دانس��ت ولی بعد‏از امام در ش��عارها‬ ‫و اندیش��ه های ایش��ان تجدید نظر کردند‏‪ .‬دالیل این‬ ‫تجدیدنظر نیاز ب��ه ارزیابی مفص��ل دارد‪ ،‬اما به طور‬ ‫‏اجمالی عرض کنم اینه��ا از اطالعات عمیق مذهبی‬ ‫برخوردار‏نبودند‪ .‬بعضی از این جریان ها مثل شاخه ای‬ ‫از مجاهدی��ن‏انقالب در نش��ریه ای ک��ه ان زمان به‬ ‫اس��م «عصرما» داشتند‏صراحتا اعالم کردند ما از نظر‬ ‫سیاسی در خط امام بودیم‏و مواضع سیاسی مان با امام‬ ‫تطبیق داش��ت به همین دلیل از ام��ام‏دفاع می کردیم‪،‬‬ ‫ولی اعتقاداتمان همین اس��ت که امروز نشان‏داده ایم‪.‬‬ ‫برخی دیگر از انها با مطالعه علوم انس��انی‏وارداتی و‬ ‫جامعه شناسی تحت تاثیر این علوم قرار‏گرفتند‪ ،‬زیرا این‬ ‫علوم انسانی والیت فقیه را به عنوان‏حکومت دینی که‬ ‫نشات گرفته از اصل کلی سیاست عین دیانت است‬ ‫قبول نداشت‪ ،‬بعدها‏نیز شخصی مثل بشیریه ایدئولوگ‬ ‫این جریان می شود؛ کسی که‏هیچ اعتقادی به حکوت‬ ‫دینی و نظام جمهوری اسالمی نداشته و شکاف‏بین‬ ‫جمهوریت و اسالمیت و مباحثی که در دهه دوم مطرح‬ ‫شد و در‏انتخابات سال ‪ 76‬بروز پیداکرد‪ ،‬ناشی از همین‬ ‫اموزه ها بود‏‪.‬‬ ‫ظهور و بروز این جریان تجدید نظرطلب در سال ‪76‬‬ ‫بود که رسما‏اعالم کرد ما به دنبال جمهوری اسالمی‬ ‫ نبوده و خواهان‏جمهوری سکوالر هستیم‪ ،‬در مجلس‬ ‫ششم هم مواضعشان را کامال روشن‏کردند به طوری‬ ‫که موضع گیری شان درخصوص امریکا مقابل فرمان‬ ‫‏امام قرارگرفت و به سینه چاکان ارتباط با امریکا تبدیل‬ ‫شدند‪،‬‏بعدها نیزمش��خص شد این جریان با تکیه بر‬ ‫خارج از مرزها‏و ارتباط با مراکز مطالعاتی که طراحی‬ ‫انقالب های رنگی را می ‏کردن��د قصد براندازی نظام‬ ‫جمهوری اسالمی را داش��تند‏‪ .‬یکی از چهره های این‬ ‫جریان در تحلیلی بیان کرده بود «والیت‏مطلقه فقیه» به‬ ‫«حکومت عرفی» یعنی سکوالر منجر خواهد شد و با‬ ‫‏این تحلیل بود که وارد صحنه شدند‪g .‬‬ ‫حسین فدایی تشریح کرد‬ ‫الیه های مختلف فتنه‬ ‫حس��ین فدایی در مصاحبه ای ضمن تش��ریح ارایش‬ ‫سیاسی کنونی در کشور به تبیین شروطی برای بازگشت‬ ‫طیف های مختلف به عرصه سیاسی پرداخته است‪ .‬او‬ ‫گفته است‪« :‬فتنه از الیه های مختلفی تشکیل شده است‪.‬‬ ‫اگر این الیه ها را به خوبی بشناسیم برای هر کدام موضع‬ ‫مش��خصی داریم‪ .‬الیه اول فتنه طراحان‪ ،‬کارگردانان و‬ ‫مهندسان اصلی صحنه هستند که ما به انها نظام سلطه‬ ‫می گوییم‪.‬الیهبعدیپیادهنظامجریانسلطهاستکهشامل‬ ‫ضد انقالب داخل و خارج می شود‪ .‬الیه سوم بازیگرانی‬ ‫هس��تند که به دنبال کس��ب قدرت سیاس��ی بودند و‬ ‫می خواستند از فضای به وجود امده توسط نظام سلطه‬ ‫سوءاستفاده کنند و بر این موج سوار شوند و به قدرت‬ ‫برسند‪ .‬الیه بعدی افرادی هستند که تحت تاثیر دروغ ها و‬ ‫شایعات و فضاسازی جریان فتنه قرار گرفتند و از طرفی‬ ‫رفتار رقبا را نمی پسندیدند و به این میدان افتادند‪ .‬اینها باید‬ ‫از رفتار گذشته خود عذرخواهی کنند و نسبت به جریان‬ ‫ضد انقالب و نظام س��لطه مرزبندی مشخصی داشته‬ ‫باشند تا مردم درخصوص انها تصمیم گیری کنند‪ ».‬وی‬ ‫افزود‪« :‬جریان پنجم هم که اصحاب س��کوت و تردید‬ ‫هستند تحت تاثیر فضا قرار گرفتند و با سکوت و تردید‬ ‫خود به جریان فتنه کمک کردن��د اما اینها به ارزش ها‬ ‫ی معتقد هستند و تنها مرتکب‬ ‫و ارمان های نظام اسالم ‬ ‫اشتباه تاکتیکی ش��دند لذا نباید این افراد را با الیه های‬ ‫قبلی یکسان حساب کرد‪ .‬این جریان باید با موضع گیری‬ ‫شفاف و انقالبی عملکرد گذشته خود را جبران نماید‬ ‫و گذش��ته خ��ود را پاک کن��د‪ .‬جریان نظام س��لطه و‬ ‫ضد انقالب به عنوان دو الیه باالیی این جریان تکلیفشان‬ ‫مشخص اس��ت و دشمنان قس��م خورده کشورمان به‬ ‫حس��اب می ایند و هیچ اشتراکی با این جریان ها برای‬ ‫انقالب اس�لامی قابل تصور نیست‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬اما‬ ‫کارگزاران داخلی فتنه و جریانات سیاس��ی که به دنبال‬ ‫قدرت طلبی بودند و گمان می کردند که فضای به وجود‬ ‫امده را می توانند به نفع خود مدیریت کنند و خواسته های‬ ‫خود را به ملت و رهبری تحمیل کنند در این مسیر دچار‬ ‫خیانت به ملت شدند و خیانت های غیر قابل بخششی‬ ‫انجام دادند و بنابر این ملت نمی تواند انها را ببخش��د‪.‬‬ ‫تاریخ مصرف سیاسی اینها به پایان رسیده است و مردم‬ ‫در همان زمان خواستار محاکمه این جریان شدند‪ .‬نظام‬ ‫نمی تواند خواس��ت میلیونی مردم در ‪ 9‬دی سال ‪ 88‬را‬ ‫نادیده بگیرد‪g ».‬‬ ‫حکم «بقایی» در تجدیدنظر رد شد‬ ‫اظهارات محسنی اژه ای درباره پرونده های مهم قضایی‬ ‫خبرنامه‬ ‫در پ��ی تکذی��ب ورود اعض��ای جامع��ه‬ ‫مدرس��ین حوزه علمیه قم به کمیته انتخاباتی‬ ‫اصولگرای��ان‪ ،‬ی��ک عضو جامع��ه روحانیت‬ ‫مب��ارز خب��ر داده ک��ه طبق اخری��ن تصمیم‬ ‫اعض��ای جامع��ه روحانیت‪ ،‬چه��ار عضو از‬ ‫این تش��کل به کمیته سه نفره انتخاباتی وارد‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫غالمرض��ا مصباحی مق��دم درب��اره اخری��ن‬ ‫تصمی��م جامعه روحانیت مب��ارز برای ایجاد‬ ‫وحدت حداکث��ری اصولگرایان در انتخابات‬ ‫اتی اعالم کرده اس��ت‪« :‬چهار نفر از اعضای‬ ‫جامع��ه روحانیت ب��ه عن��وان داور به کمیته‬ ‫انتخاباتی اصولگرایان وارد می شوند‪».‬‬ ‫او البته با خودداری از اعالم اسامی این افراد‬ ‫وعده داد که به زودی جامعه روحانیت مبارز‬ ‫در این باره اطالع رسانی خواهد کرد‪.‬‬ ‫ای��ن عضو جامعه روحانی��ت مبارز همچنین‬ ‫خب��ر داده ک��ه مقرر ش��ده اس��ت جمعی از‬ ‫مجموعه گروه های اصولگرا به این کمیته که‬ ‫اعضای ان هم اکنون به هفت نفر رسیده اضافه‬ ‫شوند‪ .‬وی وظیفه این کمیته را «سیاستگذاری‬ ‫برای انتخابات اینده» عنوان کرد‪.‬‬ ‫بنا بر ای��ن گزارش جامع��ه روحانیت مبارز‬ ‫در نشس��ت اخیر خ��ود به بررس��ی مواضع‬ ‫و ش��رایط انتخاباتی پرداخ��ت و تصمیمات‬ ‫جدی��دی درباره وح��دت اصولگرایان اتخاذ‬ ‫کرد‪ ،‬اما تا کنون خبری از جزئیات این نشست‬ ‫منتشر نش��ده بود‪ .‬بنا بر این گزارش همزمان‬ ‫با تش��کیل کمیته مش��ترک جامعه روحانیت‬ ‫ مب��ارز و جامعه مدرس��ین ح��وزه علمیه قم‬ ‫(جامعتین) برای وحدت اصولگرایان در پاییز‬ ‫سال گذش��ته و تدوین منش��ور اصولگرایی‪،‬‬ ‫رئیس جمه��ور با دع��وت از جمعی گزینش‬ ‫ش��ده از اصولگرای��ان ک��ه تعدادش��ان ب��ا‬ ‫احتس��اب تعدادی از وزیران و معاونانش به‬ ‫‪ 30‬نفر رس��ید‪ ،‬پایه تشکیل کمیته ای سه نفره‬ ‫متشکل از حبیب اهلل عسگر اوالدی‪ ،‬غالمعلی‬ ‫حداد عادل و علی اکبر والیتی را گذاشت‪.‬‬ ‫ماموری��ت ای��ن کمیت��ه انتخ��اب کمیته ای‬ ‫بزرگت��ر و در برگیرن��ده نمایندگان احزاب‬ ‫اصولگ��را ب��رای طراحی راه��کار وحدت‬ ‫اصولگرای��ان در انتخاب��ات مجل��س نه��م‬ ‫ش��د‪ ،‬ام��ا ارائ��ه فهرس��ت ‪ 13‬نف��ره این‬ ‫کمیت��ه ب��ه رئیس جمه��ور ب��رای تایی��د‬ ‫نهایی‪ ،‬ب��ا جریانات مربوط ب��ه برکناری‬ ‫وزی��ر اطالعات و خانه نش��ینی ‪ 11‬روزه‬ ‫رئیس جمه��ور همچنین انتش��ار اخباری‬ ‫مبن��ی ب��ر فعالی��ت جداگان��ه انتخاباتی‬ ‫اطرافی��ان رئیس جمه��ور در اس��تان ها‬ ‫همزمان شد‪.‬‬ ‫بر این اس��اس تش��کیل کمیت��ه ‪ 13‬نفره‬ ‫منتفی شد و با تاکید چهره ها و جریانات‬ ‫اصولگرا جامعتین قاطعانه محور فعالیت‬ ‫انتخاباتی قرار گرفت‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫سخنگوی قوه قضائیه هفته گذشته در جمع خبرنگاران‬ ‫اعالم کرد که حکم بدوی «بقایی» در تجدید نظر دیوان‬ ‫عدالت اداری رد ش��ده است‪ .‬محسنی اژه ای همچنین‬ ‫تاکید کرد که ابهاماتی در پرونده فوت «هدی رضازاده‬ ‫صابر» وجود دارد‪.‬‬ ‫او در پاسخ به سوال یک خبرنگار در خصوص اخرین‬ ‫نتیجه رسیدگی به پرونده حمید بقایی در دیوان عدالت‬ ‫اداری گف��ت‪« :‬اعت��راض به رای ی��ک روال معمولی‬ ‫است‪ .‬بسیاری از احکام قابل تجدیدنظرخواهی هستند‬ ‫و خیلی اوقات افراد نس��بت ب��ه رای صادره اعتراض‬ ‫می کنند‪ .‬پس از اعتراض پرونده در مرجع تجدیدنظر‬ ‫مورد رس��یدگی قرار می گیرد وحت��ی در مواردی که‬ ‫حکم قطعی اس��ت ممکن اس��ت درخواس��ت اعاده‬ ‫دادرس��ی‪ ،‬اعمال ماده ‪ 18‬و‪ ...‬شود‪ .‬این پرونده نیز در‬ ‫دادگاه بدوی مورد رسیدگی قرار گرفت و حکم صادر‬ ‫شد‪ .‬حکم صادره مورد اعتراض قرار گرفت و پرونده‬ ‫به دادگاه تجدیدنظر ارس��ال ش��د‪ .‬دادگاه تجدیدنظر‬ ‫حک��م دادگاه بدوی را تایید نک��رده اما به این نتیجه‬ ‫رس��یدند که اشتباهی رخ داده اس��ت‪ .‬پس از تذکر به‬ ‫اشتباه این پرونده در مرحله رسیدگی بعدی قرار دارد‪».‬‬ ‫در این جلس��ه خبرنگاری پرسید درباره فوت «هدی ‬ ‫رضازاده صابر»‪ ،‬برخی رس��انه های غربی ادعا کردند‬ ‫که فوت ایشان در اثر عدم رسیدگی در زندان و تاخیر‬ ‫در انتقال به بیمارس��تان بوده است‪ ،‬لطفا در این زمینه‬ ‫توضیح دهید که محسنی اژه ای در پاسخ به این سوال‬ ‫اظهارکرد‪« :‬برخی از کس��انی که به انچه دشمن گفته‬ ‫گوش می دهند به دلیل بی اطالعی و کم اطالعی است‪.‬‬ ‫هدی رضازاده صابر از کسانی بود که جرایمی داشت‬ ‫و حکم او قطعی شده بود و در زندان محکومیت خود‬ ‫را تحمل می کرد‪».‬‬ ‫محس��نی اژه ای در ادامه گفت‪« :‬س��ازوکار قانونی در‬ ‫مورد زندان این اس��ت ک��ه س��ازمان زندان ها متولی‬ ‫نگه��داری زندانیان و موارد بازداش��ت موقت اس��ت‬ ‫و اگر کس��ی مریض��ی پیدا کرد بر اس��اس ضوابط و‬ ‫مقررات س��ازمان زندان ها اختیار دارد که اگر زندانی‬ ‫نیاز به پزش��ک داش��ت حتی بدون اخذ نظر قاضی و‬ ‫دادستان مگر در موارد خاص امنیتی بالفاصله او را به‬ ‫مرکز پزشکی و بهداری که در خود زندان مستقر است‬ ‫منتقل کنند‪ .‬اگر معاینات در بهداری زندان امکان پذیر‬ ‫است در همان جا انجام می شود و اگر نیاز به مراجعه‬ ‫به مراکز تخصصی بیرونی باشد باید به دادستان اطالع‬ ‫دهن��د‪».‬وی در ادامه به اطالع دادن موضوع از س��وی‬ ‫دادستان به خانواده متهم اشاره کرد و گفت‪« :‬اگر فردی‬ ‫نیاز به اقدامات پزشکی داشته باشد خانواده او را مطلع‬ ‫می کنند زیرا گاهی این افراد پزشک خانوادگی دارند یا‬ ‫خانواده تشخیص می دهند که می خواهند فرد را برای‬ ‫مثال به بیمارس��تان بهتری منتقل کنند‪ .‬البته این شامل‬ ‫موارد خاص امنیتی که ممکن است ممنوعیت انتقال از‬ ‫بیمارستان وجود داشته باشد نمی شود‪».‬‬ ‫س��خنگوی قوه قضائیه ادامه داد‪« :‬در م��ورد این فرد‬ ‫بر اساس گزارش سازمان زندان ها و دادستانی تهران‪،‬‬ ‫وی در س��اعات اولیه صبح ‪ 20‬خرداد اظهار ناراحتی‬ ‫می کند‪ ،‬او را به بهداری اوین می برند‪ ،‬دکتر او را معاینه‬ ‫می کند و نوار قلب می گیرد اما مالحظه می کند مشکلی‬ ‫از ناحی��ه قلب وجود ندارد‪ ،‬چند س��اعت بعد مجددا‬ ‫احس��اس ناراحتی می کند‪ .‬این بار معاینات بیش��تری‬ ‫انجام می ش��ود و می گویند بهتر اس��ت به مرکزی در‬ ‫بی��رون زندان برده ش��ود و م��ورد ازمایش تخصصی‬ ‫قرار گیرد‪ .‬انجا که برده می ش��ود تش��خیص می دهند‬ ‫ناراحتی قلبی درس��ت است و او س��کته کرده و این‬ ‫باعث می شود فردای ان روز هم فوت کند‪».‬‬ ‫محس��نی اژه ای در ادامه گفت‪« :‬افرادی ممکن اس��ت‬ ‫در داخل منتقد باشند که ایا همه این مسیر انجام شده‬ ‫اس��ت یا خیر؟ ایا به دادستان یا زیر مجموعه دادستان‬ ‫یا خانواده وی خبر داده شده یا خیر؟ ایا پرسیده شده‬ ‫یک پزش��ک خانوادگی دارید یا نه؟ ایا می خواهید در‬ ‫این بیمارس��تان درمان ش��ود یا به بیمارستان دیگری‬ ‫منتقل شود؟ پاسخ این سواالت را هنوز به من نداده اند‬ ‫و اگر مواردی انجام نشده باشد‪ ،‬پیگیری خواهیم کرد‪.‬‬ ‫اگر کس��ی در داخل نس��بت به این موضوعات منتقد‬ ‫باش��د باید انتقادش را بپذیریم و اگر نقیصه ای وجود‬ ‫دارد رفع کنیم‪».‬‬ ‫وی درباره کالبدش��کافی جس��د نیز توضیح داد‪« :‬اگر‬ ‫قرائن و ش��واهدی وجود نداش��ته باش��د‪ ،‬طرف هم‬ ‫منع کند یا درخواس��تی داده نشود کالبدشکافی انجام‬ ‫نمی شود‪ .‬اگر مواردی ضرورت پیدا کند کالبدشکافی‬ ‫انجام می ش��ود‪ .‬جز دو‪ ،‬س��ه سوالی که مطرح کردم و‬ ‫هنوز پاسخی داده نشده است‪ ،‬بقیه موارد این موضوع‬ ‫روال عادی خود را طی کرده است‪».‬‬ ‫محسنی اژه ای در پاسخ به سوال دیگری درباره اخرین‬ ‫وضعیت خانمی که مورد اسیدپاشی قرار گرفته بود و‬ ‫وقفه ای در اجرای حکم اس��یدپاش ایجاد شد‪ ،‬اظهار‬ ‫کرد‪ « :‬ای��ن حکم اگر فرد مجنی علیه رضایت به اجرا‬ ‫دهد‪ ،‬اجرا می ش��ود‪ .‬زجری که ای��ن خانم و خانواده‬ ‫او کش��یده اند حتی با قصاص التیام نمی یابد اما به هر‬ ‫میزانی که ممکن است‪ ،‬باید خواست انها را اجرا کرد‪».‬‬ ‫خبرنگار دیگری سوال کرد‪ ،‬رئیس مرکز پژوهش های‬ ‫مجلس عنوان کرده است سه قاضی عالی رتبه دستگاه‬ ‫قضایی خدمت رئیس جمهور رفته و اتهاماتی را نسبت‬ ‫به معاون اول رئیس جمهور و اینکه باید تحت تعقیب‬ ‫قرار بگیرد مطرح کرده اند‪ ،‬ایا شما صحت ان را تایید‬ ‫می کنید یا خیر؟ که محسنی اژه ای در پاسخ به این‬ ‫سوال گفت‪« :‬اصل اینکه‬ ‫از سال قبل کسانی از‬ ‫طرف قوه قضائیه‬ ‫خدمت رئیس جمهور‬ ‫رفتند و راجع به‬ ‫موضوعی صحبت‬ ‫کردند‪ ،‬درست‬ ‫است‪g ».‬‬ ‫ورود چهار داور‬ ‫به کمیته انتخاباتی‬ ‫اصولگرایان‬ ‫‪17‬‬ ‫سیاست‬ ‫ی خوردنش را توجیه می کند!‬ ‫نوری زاده همچنان فریب و باز ‬ ‫فریب‬ ‫دیگر‬ ‫الماس‬ ‫نگاه‬ ‫موفقیت جدید دستگاه اطالعاتی ایران‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ماجرای یک نفوذ‬ ‫خب��ر پخش فیلمی با موضوع نفوذ در سیس��تم های‬ ‫اطالعاتی کش��ورهای غربی پس از انتش��ار مورد توجه‬ ‫بسیاری از رسانه های داخلی و خارجی قرار گرفت‪ .‬همه‬ ‫در انتظار پخش این فیلم بودند تا ببینند این بار سیس��تم‬ ‫اطالعاتی کش��ور کدام بخش از اردوگاه دشمن را نشانه‬ ‫رفته است‪.‬‬ ‫روایت یک فیلم‬ ‫در فیل��م «الم��اس فریب» که ارم باش��گاه خبرنگاران را‬ ‫باالی تصویر خود داشت نحوه نفوذ «محمدرضا مدحی»‬ ‫در س��ازمان جاسوسی سیا و دولت امریکا مورد بررسی‬ ‫و کنکاش قرار گرفت‪.‬در ابتدای این مستند در خصوص‬ ‫روند ش��کل گیری ایده دولت در تبعید به کنفرانس بنیاد‬ ‫دفاع از دموکراسی در امریکا اشاره و امده است‪« :‬مایکل‬ ‫لدین (عضو ش��ورای مدیریت بنیاد دفاع از دموکراسی)‪،‬‬ ‫استیو فوربس رئیس پیشین سازمان سیا و همچنین رئیس‬ ‫پیشین سازمان جاسوسی امریکا در جلسه ای سه ساعته در‬ ‫امریکا طرحی به نام دولت در تبعید را کلید زدند به طوری‬ ‫که مایکل لدین اعالم کرده بود که این طرح نظرات مردم‬ ‫را تغییر خواهد داد‪».‬براس��اس این طرح دولت در تبعید‬ ‫باید توسط فردی پیاده شود که دارای سوابق اجتماعی و‬ ‫مذهبی باشد تا بعد تبلیغاتی ان مضاعف شود و بنابراین‬ ‫این طرح برای اجرا به دنیس راس مشاور امنیت ملی باراک‬ ‫اوباما محول می ش��ود‪ .‬در بخش دیگری از این مستند در‬ ‫خصوص نحوه ورود محمدرضا مدحی به این پروژه امده‬ ‫است‪« :‬سرویس جاسوسی امریکا دنیس راس‪ ،‬را از وجود‬ ‫فردی ایرانی در بانکوک که به تجارت الماس در این کشور‬ ‫مشغول اس��ت مطلع می کند که به نظر ماموران سازمان‬ ‫س��یا وی می تواند نقش اول طرح دولت در تبعید را ایفا‬ ‫کند‪».‬مدحی در خصوص نحوه ورود خود به این پروژه‬ ‫می گوید‪« :‬فردی از سفارت امریکا با من تماس گرفت و‬ ‫در خواس��ت مالقات با من را مطرح کرد و من به دیدار‬ ‫انها رفتم‪».‬وی در ادامه به جلسه خود در سفارت امریکا‬ ‫در بانکوک اشاره و تصریح می کند‪« :‬در این جلسه یکی از‬ ‫ژنرال های پنتاگون و برخی دیگر نشسته بودند و مواردی‬ ‫را در خصوص نحوه همکاری با من مطرح کردند اما در‬ ‫نهایت جواب منفی از من شنیدند‪».‬سفر ناگهانی مدحی‬ ‫به عربس��تان مانع از ادامه مذاکرات در بانکوک می شود‪،‬‬ ‫اما مدحی در بدو ورود به عربستان با اصرار سفیر امریکا‬ ‫در این کشور با وی در هتلی در عربستان مالقات می کند‬ ‫و در این دیدار سفیر امریکا مصرانه از مدحی می خواهد‬ ‫تا وی از فتنه به وج��ود امده در ایران حمایت کرده و از‬ ‫مدحی تقاضا می کند تا با ی��ک فرد مهم مالقات نماید‪.‬‬ ‫مدحی در خص��وص این دیدار می گوید‪« :‬م��ا را در این‬ ‫دیدار با خانم هیالری کلینتون اشنا کردند و وزیر خارجه‬ ‫عربستان نیز در این دیدار حضور داشت و بعد از تقاضای‬ ‫کلینتون برای خروج حاض��ران‪ ،‬وی از من تقاضا کرد تا‬ ‫با وی در امریکا مالقات کنم و همچنین همکاری خود‬ ‫را ب��ا جنبش جمع یاران نیز اغ��از کنم‪».‬همچنین در این‬ ‫سفر عالوه بر سفیر امریکا‪ ،‬سفیر انگلیس و معاون سفیر‬ ‫فرانسه نیز از جمله رایزن هایی بودند که در چند نوبت با‬ ‫مدحی به گفت وگو پرداختند تا وی به یکی از کشورهای‬ ‫غربی پناهنده شود و پس از چندین دیدار و تطمیع مدحی‬ ‫وی چراغ س��بز را به امریکا نش��ان می دهد و راه را برای‬ ‫دیدارهای بعدی مهیا می کند‪.‬در ادامه زمینه انتقال مدحی‬ ‫به امریکا با یک هواپیمای خصوصی فراهم می شود و وی‬ ‫مستقیما به ویالیی در واشنگتن می رود و در این کشور به‬ ‫صورت مستقیم با دنیس راس ارتباط برقرار می کند اما وی‬ ‫در ادامه توسط دولت های غربی به فرانسه سفر می کند‪.‬‬ ‫توافق درباره دولت در تبعید‬ ‫مدحی با بی��ان اینکه کارهای اجرای��ی دولت در تبعید‬ ‫بر عهده امیر حسین جهانشاهی و مهرداد خوانساری قرار‬ ‫داشت‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬جهانشاهی فردی ایرانی تبار با تابعیت‬ ‫اس��رائیلی ‪ -‬فرانسوی بود که س��رمایه های فراوانی در‬ ‫تل اویو داشت و ‪ 9‬سال در اسرائیل برای چنین روزهایی‬ ‫دوره دیده بود‪».‬این س��ه نفر در یک جلس��ه خصوصی‬ ‫و محرمانه در راس��تای توافق اولیه در خصوص دولت‬ ‫در تبعید حضور پیدا کردند و بعد از این جلس��ه بود که‬ ‫توافق شد تا تشکیل این دولت در تبعید رسانه ای شود و‬ ‫بنابراین بعد از ان صدها تصویر از مدحی در رسانه های‬ ‫امریکایی و صهیونیستی پخش می شود‪.‬نشست مقدماتی‬ ‫کنفرانس گوادالوپ ‪ 2‬با حضور همه ضد انقالبیون خارج‬ ‫از کشور برگزار می شود که می توان به علیرضا نوری زاده‬ ‫از اعضای سازمان اطالعاتی انگلیس‪ ،‬محسن مخملباف از‬ ‫مخالفان نظام‪ ،‬عبداهلل مهتدی دبیر کل حزب منحله کومله‬ ‫و همچنین نمایندگان سازما ن تروریستی منافقین نیز اشاره‬ ‫کرد ک��ه تمامی حاضران بعد از این نشس��ت به جزیره‬ ‫گوادالوپ می روند‪.‬محمدرضا مدحی در ادامه این مستند‬ ‫در خصوص ویژگی های دولت در تبعید می گوید‪« :‬دولت‬ ‫در تبعید مانیفس��ت و قانون اساسی پیشنهادی و اصلی‬ ‫داشت و متشکل از دولت موقت و شورای حفظ امنیت‬ ‫و منافع ملی بود و من به عنوان رئیس شورای عالی امنیت‬ ‫و منافع ملی منصوب شده بودم و امیر حسین جهانشاهی‬ ‫جانش��ین من بود و ق��رار بود ‪ 15‬نفر از درون سیس��تم‬ ‫جمهوری اسالمی و ‪ 15‬نفر از خارج نشین ها در این دولت‬ ‫باشند‪».‬وی ادامه می دهد‪« :‬دولت موقت که زیر مجموعه‬ ‫به حساب می امد‪ ،‬متشکل از افرادی از چهره های مختلف‬ ‫داخل و خارج بود که برای سمت های مختلف پیش بینی‬ ‫شده بودند و همچنین هفت میلیارد دالر از سوی دولت‬ ‫امریکا برای براندازی در چارچوب این دولت پیش بینی‬ ‫شده بود‪».‬‬ ‫واکنش فریب خوردگان‬ ‫بی تردیدحاالدیگرکسینمی تواندشوکهشدنسیستم های‬ ‫اطالعاتی غربی را در ماجرای الماس فریب کتمان کند‪.‬‬ ‫در این میان اما مهرداد خوانساری‪ ،‬امیر حسین جهانشاهی‬ ‫و ن��وری زاده حال و هوایی دیگر دارند‪ .‬این س��ه نفر که‬ ‫بی تردید حاال‬ ‫دیگر کسی نمی تواند‬ ‫شوکه شدن‬ ‫سیستم هایاطالعاتی‬ ‫غربی را در ماجرای‬ ‫الماس فریب کتمان‬ ‫کند‪.‬در این میان اما‬ ‫مهردادخوانساری‪،‬‬ ‫امیر حسینجهانشاهی‬ ‫و نوری زاده حال و‬ ‫هوایی دیگر دارند‬ ‫سیاست‬ ‫بازتاب های بین المللی‬ ‫اگ��ر چه به جهت س��نگینی هزینه ای که سیس��تم های‬ ‫اطالعات��ی غربی در ماج��رای مدحی متحمل ش��دند‬ ‫رس��انه های وابس��ته به انها س��عی کردند این ماجرا را‬ ‫بایکوت کنند‪ ،‬اما «الماس فریب» بازتاب های متفاوتی در‬ ‫سه تحلیل از یک فیلم‬ ‫ماجرای الماس فریب اما با انتشار یک خبر وارد مرحله ای‬ ‫دیگر ش��د‪ .‬برخالف همه رس��انه ها که مدحی را عامل‬ ‫وزارت اطالعات می دانس��تند‪ ،‬خبرگ��زاری ایرنا خبری‬ ‫متفاوت را منتش��ر کرد که بر اساس ان مدحی عنصری‬ ‫فریب خ��ورده معرفی می ش��د‪ .‬در این خبر ام��ده بود‪:‬‬ ‫«مام��وران اطالعاتی ایران با هدایت و نجات محمدرضا‬ ‫مدحی از عناصر فریب خورده سازمان جاسوسی امریکا‬ ‫(س��یا) به پروژه ضد ایرانی «دولت در تبعید» تیر خالص‬ ‫زدند‪ .‬مدحی در پروژه تعریف شده از سوی نظام سلطه و‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫به صورت مستقیم با مدحی کار می کردند بی تردید اکنون‬ ‫بیش از دیگران متوجه شده اند که چه اتفاقی افتاده است‪.‬‬ ‫ح��ال انکه این پرونده بدون ش��ک زوایای دیگری دارد‬ ‫که هنوز فاش نش��ده اس��ت و این موضوع را این مثلث‬ ‫فریب خورده بیش از دیگران می دانند‪ .‬مهرداد خوانساری‬ ‫و امیرحسین جهانشاهی که حاال زیر هجمه های سنگین‬ ‫اردوگاه بی رمق ضد انقالب قرار دارن د ترجیح داده اند تا با‬ ‫انتش��ار یک بیانیه چند خطی در این مورد واکنش نشان‬ ‫دهند‪ .‬در این اطالعیه مش��ترک که در سایت «موج سبز»‬ ‫منتشر شد‪ ،‬ضمن انتقاد از کسانی که انها را «ساده» خطاب‬ ‫کرده اند! امده است‪« :‬ما در «موج سبز» مسئولیت کامل هر‬ ‫قدمی که برداشته ایم را با اتکاء به نفس کامل می پذیریم‬ ‫و همانطور که قبال اش��اره گردید‪ ،‬هر پاس��خ الزم را در‬ ‫زمانیکه خودمان تعیین کرده ایم خواهیم داد‪ ».‬این اطالعیه‬ ‫همچنین می افزاید‪« :‬از انجا که دادن پاس��خ به هر سوال‬ ‫مطرح و اساسی برای روشن ساختن اذهان هم میهنان از‬ ‫جمله وظایف اصلی هر فرد جدی و مسئول در صحنه‬ ‫مبارزات سیاس��ی است‪ ،‬قرار است که در یک کنفرانس‬ ‫مطبوعاتی که در تاریخ ‪ ۱۵‬ژوئن در لندن برگزار خواهد‬ ‫شد‪ ،‬مواضع و برداشت های صریح مسئوالن «موج سبز»‬ ‫نیز به طور علنی مطرح شود تا جایی برای هیچ شائبه ای‬ ‫باقی نماند‪».‬‬ ‫اما از میان این س��ه نفر تنها نوری زاده بود که ترجیح داد‬ ‫به صورت مفصل به توجیه فریبی که از سیستم اطالعاتی‬ ‫ایران خورده است بپردازد‪ .‬مدحی چند ماه با نام «سردار‬ ‫مدحی» میهمان ویژه برنامه تلویزیونی علیرضا نوری زاده‬ ‫بود اما او در گفت وگو با دویچه وله مدعی ش��ده اس��ت‬ ‫که وقتی برایش مس��جل ش��ده ک��ه او دروغ می گوید‬ ‫برنامه هایش را قطع کرده است‪.‬‬ ‫نوری زاده می گوید‪« :‬زمانی که من با ایشان تماس گرفتم‪،‬‬ ‫یکس��ال و اندی بود که ایش��ان در خ��ارج بود‪ .‬چندین‬ ‫مصاحبه هم قبلش کرده بود‪ .‬برای من مدارکی فرس��تاد‬ ‫که ان مدارک درست بود‪ .‬نشان دهنده ارتباط و وابستگی‬ ‫ایش��ان بود‪ .‬ولی در هرحال ایشان چند ماهی در برنامه‬ ‫تلویزیونی من امد و صحبت کرد و مطالبی گفت‪».‬‬ ‫در واق��ع مدحی به غرب و س��ران ضدانقالب گفته بود‬ ‫که ‪ ۲۰‬هزار نیرو در داخل سازمان های نظامی ایران دارد‬ ‫که هنگام نیاز می تواند ان��ان را به کار گیرد‪ .‬نوری زاده و‬ ‫دوس��تانش که فریب این ادعا را خ��ورده بودند‪ ،‬اکنون‬ ‫روای��ت متفاوتی را مطرح می کنند‪ .‬علیرض��ا نوری زاده‬ ‫می گوید‪« :‬من به اقای مدحی گفتم‪ ،‬از جمع یارانت یک‬ ‫نفر دیگر را بیاور که با ما صحبت کند‪ .‬ایشان یک نفر را در‬ ‫ی است‬ ‫بانکوک داشت که بعد فهمیدیم شاگرد یک کباب ‬ ‫و ب��ا او رفیق بود‪ .‬هر وقت تلف��ن اش را جواب نمی داد‪،‬‬ ‫او جواب م��ی داد و می گفت که دوس��ت اقای مدحی‬ ‫اس��ت و ایشان بیمارستان اس��ت‪ .‬این در واقع کل جمع‬ ‫یارانی بود که ما از ایشان دیدیم‪».‬او البته درباره علت ادامه‬ ‫همکاری اش با مدحی توضیحی نداد‪ .‬علیرضا نوری زاده‬ ‫البته به همین توضیحات بسنده نمی کند و در برنامه خود‬ ‫می گوید که مهرداد خوانساری بازی خورده است!‬ ‫ن��وری زاده اف��زود‪« :‬به دعوت خانم حبیب��ی از صدای‬ ‫فرانس��ه‪ ،‬به پاریس رفتم‪ ،‬برای کنفرانسی درباره تونس‪.‬‬ ‫هم��ان روز دیدم محمد رضا ش��اهید (خبرنگار صدای‬ ‫امریکا در پاریس) با مدحی گفت وگو می کند‪ .‬ش��اهید‬ ‫گفت مدحی یکی از بلندپایگان سپاه است که به جنبش‬ ‫پیوسته‪ .‬موقع خروج چند گردن کلفت او را بردند‪ .‬گفتم‬ ‫اینها دیگر کیستند؟ خوانساری گفت که ایشان چون قرار‬ ‫است کار بزرگی انجام دهد‪ ،‬در خطر است»‪.‬‬ ‫رسانه های خارجی داشت‪.‬روزنامه فرامنطقه ای «الحیات»‬ ‫با درج خبر پخش فیلم «الماسی برای فریب» از تلویزیون‬ ‫جمهوری اسالمی ایران تالش نموده با مقایسه خبر درج‬ ‫شده درباره این فیلم در دو خبرگزاری «فارس» و «ایرنا» و‬ ‫تفاوت های نوشتاری در درج خبر و تفاوت در نحوه بیان‬ ‫خبر ادعا کند که اتفاق نظری درباره ماهیت «محمدرضا‬ ‫مدحی» میان مقامات و همچنین رس��انه های جمهوری‬ ‫اسالمی ایران وجود نداشته است‪.‬‬ ‫همچنین ش��بکه «العربیه» وابسته به خاندان ال سعود نیز‬ ‫در ابتدا با درج خبر پخش فیلم مس��تند «الماس��ی برای‬ ‫فریب» و بعد از ان روزنامه فرا منطقه ای «الحیات» تالش‬ ‫نمودند با پرداختن به شیوه درج خبر در خبرگزاری های‬ ‫فارس و ایرنا سندیت فیلم را زیر سوال ببرند‪ .‬العربیه در‬ ‫ادام��ه به واکنش علیرضا ن��وری زاده‪ ،‬ضدانقالب فراری‬ ‫خارج نشین در شبکه های ماهواره ای فارسی زبان در برابر‬ ‫س��خنان ایراد شده درباره وی توسط محمدرضا مدحی‬ ‫می پردازد که انها را رد کرده و دروغ می خواند‪.‬بر همین‬ ‫اساس روزنامه گاردین انگلیس در گزارشی به بازتاب این‬ ‫موفقیت وزارت اطالعات ایران پرداخت و نوشت‪« :‬ایران‬ ‫اعالم کرده به اپوزیسیون و واحدهای اطالعاتی خارجی‬ ‫نفوذ کرده اس��ت‪».‬این روزنامه انگلیسی در ادامه نوشت‪:‬‬ ‫«گزارش شده است که محمد رضا مدحی با مقامات ارشد‬ ‫امریکایی از جمله هیالری کلینتون دیدار کرده است‪».‬‬ ‫رادیو ازاد اروپا نیز به بازتاب خبر موفقیت دستگاه امنیتی‬ ‫کش��ورمان پرداخت و نوشت عامل ایران به اپوزیسیون‬ ‫خارج نفوذ کرده و با هیالری کلینتون دیدار کرده است‪.‬‬ ‫دراین میان سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز به دنبال‬ ‫پخش مس��تند «الماس��ی برای فریب» از صدا و سیمای‬ ‫جمهوری اسالمی ایران‪ ،‬ارتباط «محمدرضا مدحی» را با‬ ‫تشکل های مخالفان و مقامات امریکایی منکر شد!‬ ‫«ال��ن ایر» س��خنگوی وزارت امور خارج��ه امریکا در‬ ‫گفت وگو با برنامه «ساعت ششم» رادیو فردا در پاسخ به‬ ‫پرسشی درباره اظهارات محمدرضا مدحی در خصوص‬ ‫مالق��ات با مقام��ات امریکایی گفت‪« :‬م��ن با قاطعیت‬ ‫می گویم که اصال هیچ مقام امریکایی با این فرد مالقات‬ ‫نکرده اس��ت‪ ».‬ال��ن ایر ادامه داد‪« :‬هی��چ مقام امریکایی‬ ‫نه تماس و نه مالقاتی با وی نداشته اند‪».‬‬ ‫در راس ان امریکا بازیگری نقش رهبر «دولت در تبعید»‬ ‫پروژه مصوب بنیاد دفاع از دموکراسی (‪ )FDD‬مستقر در‬ ‫واشنگتن را برعهده داشت که پیش از استقرار در پایگاهی‬ ‫اسرائیلی از س��وی س��ربازان گمنام امام زمان (عج) که‬ ‫پیش تر در این پروژه نفوذ و حضور داشته اند هدایت شد‬ ‫و از این پروژه ضد ایرانی کناره گرفت‪ .‬اعترافات «این مهره‬ ‫نظام سلطه» قرار است پس از یکی از بخش های خبری از‬ ‫سیمای جمهوری اسالمی ایران پخش شود‪».‬‬ ‫رس��انه ها و چهره های منتقد مدیریت ای��ن خبرگزاری‬ ‫بالفاصل��ه پس از درج این خبر با تاکید بر اینکه مدحی‬ ‫عامل وزارت اطالعات بوده‪ ،‬این اقدام خبرگزاری دولت‬ ‫را در ادامه اختالفات با مصلحی‪ ،‬وزیر اطالعات ارزیابی‬ ‫کردند؛ بنابراین در این شرایط بود که دو تحلیل در مورد‬ ‫ماجرای مدحی در نظر تحلیلگران و رصدگران مس��ائل‬ ‫سیاسی وجود داش��ته است‪ .‬اول اینکه مدحی بر اساس‬ ‫انچه فیلم روایت می کند عام��ل وزارت اطالعات بوده‬ ‫و پ��س از انجام کامل ماموریت ب��ه وطن باز می گردد و‬ ‫براس��اس تحلیل دیگر مدحی عامل سیا بوده اما وزارت‬ ‫اطالعات او را به کش��ور باز گردان��ده و پروژه دولت در‬ ‫تبعید را ناکام گذاشته است‪.‬این اما پایان ماجرا نبود‪ .‬بلکه‬ ‫پ��س از حرف و حدیث های ف��راوان روایت دیگری از‬ ‫این ماجرا مطرح شد‪.‬روزنامه کیهان در یادداشتی نوشت‬ ‫که مدح��ی از ابتدا عنصر وزارت نبوده اما از میانه راه به‬ ‫پروژه طراحی شده سیستم اطالعاتی ایران پیوسته است‪.‬‬ ‫در این یادداشت امده بود‪« :‬موساد به یقین می دانست که‬ ‫وی برخالف انچه ادعا کرده بود‪ ،‬یکی از «سرداران سپاه»!‬ ‫و یا «مسئوالن اطالعاتی نظام»! یا «یک شخصیت با نفوذ‬ ‫در مراکز و کانون های حساس جمهوری اسالمی ایران»‬ ‫نبوده است و می دانس��ت که وی بنا به دالیلی از کشور‬ ‫خارج شده و به کسب و کار تجاری مشغول بود‪ .‬بنابراین‬ ‫چرا س��رویس های اطالعاتی موساد‪ ،‬سیا و سپس ‪MI۶‬‬ ‫انگلیس اقای مدحی را بعد از ش��کار در «بانکوک» و به‬ ‫فاصله چند ماه‪ ،‬از «فرش» به «عرش»! بردند؟! و به حیاط‬ ‫خلوت گروه های اپوزیسیون و پشت صحنه سرویس های‬ ‫اداره کننده این گروه ها راه دادند؟‬ ‫سرویس های اطالعاتی دشمن باید می دانستند که اینگونه‬ ‫افراد نمی توانند برای انها ماموران قابل اعتمادی باشند و‬ ‫احتمال بازگش��ت انان به هویت فراموش شده خویش‬ ‫همیشه وجود دارد‪.‬‬ ‫اشتباه نکنید! اقای مدحی را وزارت اطالعات از ابتدا به‬ ‫عنوان عامل نفوذی نفرستاده بود بلکه در میانه راه ایشان را‬ ‫جذب کرده است وگرنه سربازان گمنام امام زمان(عج)‪،‬‬ ‫بسیار هوشمندتر از انند که مامور نفوذی خود را با تابلو‬ ‫بفرستند‪».‬‬ ‫روایت وزیر‬ ‫قطعا کسی به اندازه وزیر اطالعات از زوایای این پرونده‬ ‫اطالعات ندارد‪.‬‬ ‫او در ای��ن مورد می گوید‪« :‬مدحی ف��ردی بوده که انها‬ ‫برنامه ریزی کرده بودند از ان استفاده کنند‪ ،‬اما تشکیالت‬ ‫اطالعاتی کشور توانس��ت با اقدامات اطالعاتی او را از‬ ‫ان خود کند و در مجموعه انها نفوذ بدهد که الحمداهلل‬ ‫از ای��ن فرد بهره برداری خوبی هم ش��د‪».‬وزیر اطالعات‬ ‫درخصوص واکنش غربی ها گفت‪« :‬انها به هم ریخته اند‬ ‫چرا که چنین چیزی را باور نمی کردند و دنبال این بودند‬ ‫که این فرد را به اس��رائیل ببرند و از او استفاده کنند‪ ،‬در‬ ‫حالی که وس��ط کار رودس��ت خوردند و برنامه شان به‬ ‫هم ریخت‪ ».‬مصلحی در پاس��خ به س��والی درخصوص‬ ‫واکنش شتابزده غربی ها درباره این موضوع بعد از پخش‬ ‫مستند الماس فریب گفت‪« :‬اینها با این واکنش شتابزده‬ ‫می خواهند ابروی از دس��ت رفته خود را برگردانند‪ ،‬در‬ ‫حالی که چیزی به دست نمی اورند‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬ممکن اس��ت به موقع اطالعات دیگری در‬ ‫مورد این پرونده منتشر شود‪g ».‬‬ ‫‪19‬‬ ‫گفت وگو با پرویز سروری درباره پروژه مدحی‬ ‫اردوگاه ضد انقالب به هم ریخته است‬ ‫‪ 2‬پرویز سروری درباره ماجرای سردار مدحی می گوید‪« :‬نفوذ اینچنینی در سیستم امنیتی امریکا و‬ ‫کشورهای غربی و مجاب کردن انها در مسیری که سیستم اطالعاتی جمهوری اسالمی‬ ‫ می خواهد‪ ،‬کار بزرگی بود که امروز غرب با بهت‪ ،‬تعجب و نگرانی به ان می نگرد‪ ».‬وی‬ ‫افزود‪« :‬این داستان زوایای پیچیده تری دارد که طبیعتا امکان واگویی ان نیست‪ ،‬اما مردم در‬ ‫اینده از زوایای دیگر این اقدام بزرگ سرویس امنیتی کشور مطلع خواهند شد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫‪20‬‬ ‫نوع س��اختار‪ ،‬فعالیت و عملکرد جریانات‬ ‫ضدانق�لاب در زمان فتنه س��ال ‪ 88‬چگونه‬ ‫بود؟‬ ‫‪ l‬جریان ضد انقالب یک شرکت سهامی رنگارنگ از‬ ‫سلطنت طلب ها‪ ،‬کمونیست ها‪ ،‬بهایی ها‪ ،‬نیروهای نفاق‬ ‫و‪ ...‬اس��ت که با رویکردهای مختلف ب��رای براندازی‬ ‫نظ��ام جمهوری اس�لامی ت�لاش می کن��د‪ .‬گروه های‬ ‫یاد شده بعد از انقالب رفته رفته ظرفیت هایشان را تجمیع‬ ‫کردند تا رس��یدند به اوج هماهنگی که با واس��طه گری‬ ‫امریکا و س��رویس های امنیتی این کشور در فتنه سال‬ ‫‪ 88‬شکل گرفت‪ .‬به عبارت دیگر فتنه ‪ 88‬را می توان اوج‬ ‫هماهنگی ها و توجه به مشترکات این جریانات دانست‪.‬‬ ‫البت��ه این امر مبتن��ی بر نظریه ریچار د ه��اوس‪ ،‬رئیس‬ ‫شورای سیاست خارجی امریکا بود‪ ،‬چون نظریه علمی‬ ‫فوکویاما در مورد مهندسی معکوس با شکست مواجه‬ ‫شد‪ .‬بر همین اساس هاوس این نظریه را داد که باید همه‬ ‫ظرفیت های گروه های ضد نظام جمهوری اس�لامی در‬ ‫یک حوزه متمرکز شوند تا ضمن جلوگیری از تکاثر‪ ،‬بر‬ ‫مبنای وزن این گروه ها در صورت براندازی نظام س��هم‬ ‫معینی تعلق گیرد‪ .‬همین شد که تقریبا ضد انقالب به یک‬ ‫وحدت نسبی رسید و همه داشته های خود را در فتنه ‪88‬‬ ‫به هماوردی با انقالب اسالمی اورد‪ .‬من فکر می کنم فتنه‬ ‫ی و دشمنان‬ ‫‪ 88‬یک هماورد بزرگ بین جمهوری اسالم ‬ ‫و ایادی ان بود‪.‬‬ ‫چه شد که انها موفق نشدند؟‬ ‫‪ l‬انقالب اس�لامی در این هماوردی سخت توانست‬ ‫به بهترین وجه پیروز میدان باش��د‪ .‬یعنی بعد از ‪ 31‬سال‬ ‫پیروزی یک رکورد خیره کننده مشارکت حداکثری مردم‬ ‫در عرصه انتخابات زد‪ .‬چون خود غربی ها می گویند یک‬ ‫انتخاب موفق‪ ،‬انتخابی است که مبتنی بر مشارکت‪ ،‬رقابت‬ ‫و شفافیت حداکثری باشد‪ .‬بنابراین در ریاست جمهوری‬ ‫ی بع��د از ‪ 31‬س��ال از زمان‬ ‫ده��م‪ ،‬جمه��وری اس�لام ‬ ‫تاس��یس‪ ،‬توانس��ت بر جنگ تحمیلی‪ ،‬کودتا‪ ،‬تحریم و‬ ‫فتنه های رنگارنگ نظام س��لطه و عوامل ان فائق اید و‬ ‫‪40‬میلیون رای دهنده را پای صندوق ها بیاورد و مشارکت‬ ‫‪ 85‬درصدی مردم را رقم بزند‪ .‬این بزرگترین دستاوردی‬ ‫بود که انقالب اس�لامی به دس��ت اورد‪ .‬ضد انقالب در‬ ‫چنین شرایطی با دامن زدن به شایعه تقلب سعی کرد کام‬ ‫حماسه حضور مردم پای صندوق های رای را تلخ و این‬ ‫پیروزی بزرگ را به شکست مبدل کند‪ .‬اما در این موضوع‬ ‫هم جمهوری اسالمی توانست در ‪ 9‬دی همه این توطئه ها‬ ‫را خنث��ی کند چراکه مردم با حضور گس��ترده خود در‬ ‫خیابان ها‪ ،‬والیتمداری خود را بار دیگر به اثبات رساندند‬ ‫و چشم طمع دشمنان به این مرز و بوم را کور کردند‪.‬‬ ‫ش��ما گفتید جریانات ضد انق�لاب در زمان‬ ‫فتن��ه ‪ 88‬با ه��م در یک ح��وزه به وحدت‬ ‫رس��یدند‪ ،‬بعد از ‪ 9‬دی که شکست خوردند‬ ‫چه اتفاقی افتاد؟‬ ‫‪ l‬ای��ن نکته حساس��ی اس��ت‪ .‬یعنی بعد از حماس��ه‬ ‫‪ 9‬دی ورق برگش��ت و جبهه متح��د ضد انقالب دچار‬ ‫تشتت‪ ،‬ش��کاف و اختالف ش��د و هر گروه سعی کرد‬ ‫علت شکس��ت را به گ��ردن دیگری بین��دازد‪ .‬به واقع‬ ‫هم اندیش��ی های همگرایانه جای خود را به چالش های‬ ‫واگرایانه داد و نتیجه ان ش��د که جبهه متحد جریانات‬ ‫ضد انقالب از هم پاشید‪ .‬یعنی هر گروه بعد از ‪ 9‬دی ساز‬ ‫مخالفت را کوک کرد‪ .‬اتحاد انها به دانه های یک تسبیح‬ ‫ش��بیه بود که وقتی نخ ان پاره ش��د هر کدام از دانه ها به‬ ‫یک طرف پراکنده شدند‪ .‬فکر می کنم بعد از ان حماسه‬ ‫بزرگ یک مشکل و چالش بسیار حاد برای هم اندیشی‪،‬‬ ‫همگرایی و هم افزایی ضد انقالب به وجود امد‪ .‬به همین‬ ‫دلیل رسانه های ضد انقالب از ان تاریخ به بعد دیگر مثل‬ ‫گذشته عمل نکردند‪ ،‬یعنی به جای انکه همه توان خود‬ ‫را بر ضد نظام جمهوری اسالمی متمرکز کنند به جان هم‬ ‫افتادند و از هیچ فرصت و تالشی جهت تخریب یکدیگر‬ ‫دریغ نکردند‪.‬‬ ‫این وضعیت نشانه چیست؟‬ ‫‪ l‬نشانه این است که سرویس های اطالعاتی غرب هم‬ ‫دیگر نمی توانند در ظرفیت سازی جریانات ضد انقالب‬ ‫و هم افزایی انها اقدام کنند‪ .‬به نظر من جمهوری اسالمی‬ ‫ این مس��یر را با قدرت و اقت��دار طی کرد‪ .‬این بخش از‬ ‫صحبت های��م را اینطور جمع بندی می کنم که تحوالت‬ ‫و خیزش های منطقه و ش��مال افریق��ا نتیجه پایداری‪،‬‬ ‫اس��تقامت و مقابله جمهوری اس�لامی ب��ا توطئه های‬ ‫رنگارنگی است که نظام س��لطه در فتنه ‪ 88‬علیه ایران‬ ‫ ترتی��ب داد‪ .‬ملت ها به این باور رس��یدند که می توان با‬ ‫اقتدار در مقابل زیاده خواهی استکبار جهانی ایستاد‪.‬‬ ‫ماج��رای س��ردار مدحی چه ب��ود که االن‬ ‫جریانات ضد انقالب را به هم مشکوک کرده‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬این هم نکته مهمی اس��ت‪ .‬سرویس های جاسوسی‬ ‫و اطالعات��ی امری��کا‪ ،‬صهیونیس��م و انگلی��س ادعای‬ ‫پر طمطراقی در زمینه غیر قابل نفوذ بودن داشتند و می گفتند‬ ‫که این توانایی را دارند که کارامدترین تکنیک های نفوذ‬ ‫را خنثی کنند اما جمهوری اس�لامی با شعار ما می توانیم‬ ‫توانست در این عرصه خودنمایی بکند‪ .‬دستگاه اطالعاتی‬ ‫کش��ور چند عملیات مه��م را در مقابل س��رویس های‬ ‫اطالعاتی ‪ -‬امنیتی غرب به نمایش گذاشت که دستگیری‬ ‫ریگی و قاتلین و ضاربین دانش��مندان هسته ای از جمله‬ ‫انها بود‪ .‬ماجرای مدحی نمونه دیگری از برتری هماورد‬ ‫دستگاه های اطالعاتی ایران نسبت به سرویس های امنیتی‬ ‫غرب است‪.‬‬ ‫نفوذ مدح��ی بین جریان��ات ضد انقالب را‬ ‫چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫‪ l‬نفوذ اینچنینی در سیستم امنیتی امریکا و کشورهای‬ ‫غربی و مجاب کردن انها در مسیری که سیستم اطالعاتی‬ ‫جمهوری اس�لامی می خواهد‪ ،‬کار بزرگی بود که امروز‬ ‫غرب با بهت‪ ،‬تعجب و نگرانی به ان می نگرد‪ .‬این اقدام‬ ‫موجب شده که گروه های ضد انقالب اکنون به جان هم‬ ‫بیفتن��د و هر کدام دیگری را متهم به ش��کاف اطالعاتی‬ ‫بکنن��د‪ .‬به نظر م��ن ماجرای مدح��ی از اتفاقات بزرگی‬ ‫اس��ت که در همین تحوالت منطقه برای مردم می تواند‬ ‫درس اموز و الهام بخش باش��د‪ .‬ضمن انکه این داستان‬ ‫زوایای پیچیده تری دارد که طبیعتا امکان واگویی ان ممکن‬ ‫نیست‪ ،‬اما مردم در اینده از زوایای دیگر این اقدام بزرگ‬ ‫سرویس امنیتی کشور مطلع خواهند شد‪.‬‬ ‫ماج��رای مدح��ی چه اث��ری ب��ر وضعیت‬ ‫ضد انق�لاب گذاش��ت و انه��ا االن در چه‬ ‫وضعیتی به سر می برند؟‬ ‫‪ l‬اوال داس��تان مدحی همه اقدامات انها را با تشکیک‬ ‫مواجه کرده اس��ت‪ .‬یعن��ی اقداماتی که انها تحت عنوان‬ ‫نفوذ تعقیب می کردند برای جمهوری اس�لامی روشن‬ ‫شده است و اکنون ضد انقالب نگرانی دارد که تا چه حد‬ ‫اطالعاتش در اختیار دستگاه امنیتی ایران قرار گرفته‪ ،‬ضمن‬ ‫انک��ه در قبال ان اطالعات چه کارهای ضد جاسوس��ی‬ ‫صورت خواهد گرفت‪ .‬بر همین اساس همکاری بین این‬ ‫گروه ها به ش��دت با چالش مواجه ش��ده چون احساس‬ ‫می کنند شکاف در هر سرویس ممکن است به سرویس‬ ‫دیگر منتقل ش��ود‪ .‬به عبارت دیگر نسبت به هم اعتماد‬ ‫خود را از دست داده اند و این مساله ای نیست که به همین‬ ‫راحتی حل شود و قطعا در بلند مدت تشدید خواهد شد‪.‬‬ ‫ضمن انکه داس��تان مدحی اثر مثبتی بر اقدامات سربازان‬ ‫گمنام امام زمان (عج) گذاشت تا با اعتماد به نفس بیشتری‬ ‫در خنثی کردن دسیسه های غرب علیه نظام حرکت کنند‪.‬‬ ‫یعنی وقتی این اقدام در این سطح انجام می شود نیروهای‬ ‫اطالعاتی کش��ور انقدر توان دارند که کارهای بزرگتر از‬ ‫این را به منصه ظهور رسانند‪g .‬‬ ‫گفت وگو با عضو کمیسیون امنیت ملی‬ ‫جریانات ضد انقالب امنیت ساختاری ندارند‬ ‫‪ 3‬حسین نقوی حسینی درباره ماجرای «مدحی» می گوید‪« :‬سربازان گمنام امام زمان(عج)‬ ‫بارها و بارها نشان دادند از توانمندی های باالیی برخوردارند و می توانند در دستگاه اطالعاتی‬ ‫موساد و سیا نفوذ و اقدامات و فعالیت های عوامل انها را شناسایی کنند‪ ».‬عضو کمیسیون امنیت‬ ‫ملی و سیاست خارجی مجلس با بیان اینکه مدحی تنها حرکت دستگاه امنیتی جمهوری اسالمی ‬ ‫در قبال ضدانقالب نیست‪ ،‬تصریح می کند‪« :‬مدحی با نفوذ بین جریانات ضد انقالب‪ ،‬توانست‬ ‫ظرفیت‪ ،‬خطوط ارتباطی و روابط بین این گروه ها را شناسایی کند‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫جری��ان ضد انقالب از بدو پیروزی نهضت‬ ‫ام��ام خمین��ی(ره) و س��رنگونی رژی��م‬ ‫پهل��وی در ایران چه اقداماتی را علیه نظام‬ ‫جمهوری اس�لامی انج��ام داد و چ��را انها‬ ‫نتوانستند بر ملت ما اثر بگذارند؟‬ ‫ی با پش��تیبانی بر‬ ‫‪ l‬به جهت انکه انقالب اس�لام ‬ ‫احاد مردم و بر محور اموزه های قران کریم و اس�لام‬ ‫ناب محمدی با رهبری امام خمینی(ره) شکل گرفت‬ ‫ی از یک پایگاه مس��تحکم‬ ‫و نظام جمهوری اس�لام ‬ ‫ی و ایدئولوژیک و اعتقادی برخوردار ش��د‪ .‬به‬ ‫مردم�� ‬ ‫عبارت دیگر مردمساالری دینی شکل گرفت‪ ،‬به همین‬ ‫جهت معاندان و مخالفان نظام جمهوری اسالمی به رغم‬ ‫هم��ه تالش ها‪ ،‬فعالیت ها و برخ��ورداری از حمایت‬ ‫قدرت ه��ای جهان��ی و البی های صهیونیس��تی هیچ‬ ‫جایگاهی نتوانستند بین مردم پیدا کنند و هیچ خسارتی‬ ‫به حرکت پرش��تاب نظام و انقالب وارد نشد‪ .‬ابتدای‬ ‫ی وارد شدند و سعی‬ ‫انقالب به صورت حرکت های قوم ‬ ‫کردند منازعات قومی در ایران راه بیندازند‪ ،‬خلق عرب‪،‬‬ ‫بلوچ و کرد تش��کیل دهند و نشان دهند اینها مخالف‬ ‫نظام هستند اما موفق نشدند‪ .‬بعد از ان دست به ترور‬ ‫شخصیت های نظام زدند و افرادی نظیر شهید بهشتی ها‪،‬‬ ‫ش��هید مطهری ها‪ ،‬شهید باهنرها‪ ،‬ش��هید رجایی ها و‬ ‫شهید مدنی ها را از انقالب گرفتند‪ .‬البته برخی ترور ها‬ ‫مانن د ترور مقام معظم رهبری نیز ناموفق ماند‪ .‬با وجود‬ ‫این ترورها نتوانس��تند خللی در حرکت ملت ایران و‬ ‫ی وارد کنند‪.‬‬ ‫نظام جمهوری اسالم ‬ ‫عملکرد ضد انقالب در دوران دفاع مقدس‬ ‫چگونه بود؟‬ ‫‪ l‬در ای��ن دوران هم��ه گروه های ضد انقالب اعم‬ ‫از منافقین‪ ،‬سلطنت طلب ها‪ ،‬لیبرال ها‪ ،‬ملی‪ -‬مذهبی ها‪،‬‬ ‫گروه های کمونیس��تی و‪ ...‬دست به دست هم دادند و‬ ‫علیه نظام متحد ش��دند و کارشان به جایی رسید که‬ ‫کنار صدام ایس��تادند و به او کم��ک کردند‪ ،‬اما باز راه‬ ‫به جایی نبردند‪ .‬بعد از جنگ این گروه ها به در یوزگی‬ ‫افتادند و با ذلت از امریکا‪ ،‬غرب و کشورهای مخالف نظام‬ ‫جمهوری اس�لامی کم��ک می گرفتند ت��ا بتوانند علیه‬ ‫انقالب اس�لامی اقدامات یا تهدیداتی را ایجاد کنند‪ ،‬اما‬ ‫باز هم نتوانس��تند در اراده و حرکت پر ش��تاب و توفنده‬ ‫ملت ایران خللی بیفکنند‪ .‬پی��روزی مکرر ملت ایران در‬ ‫عرصه های علمی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی ارام ارام معاندان و‬ ‫ضد انقالب های علیه نظ��ام را دچار یاس و نا امیدی کرد‬ ‫و وقتی نتوانستند علیه جمهوری اسالمی کاری بکنند با‬ ‫خودشان درگیر شدند و هر کدام دیگری را متهم کرد که‬ ‫ی شد‪ .‬مثال‬ ‫با اقدام نادرستش موجب تقویت انقالب اسالم ‬ ‫ع��ده ای بنی صدر را متهم می کردند که مخالفت های وی‬ ‫موجب استواری و استحکام پایه های نظام شد‪ ،‬در مقابل‬ ‫جریان بنی صدر به منافقان حمله می کرد چون ترورهای‬ ‫انها را س��بب اتحاد مردم و نظام می دانست‪ .‬هر دو اینها‬ ‫به گروه های چپ معترض بودند که ایدئولوژی غلط انها‬ ‫پایه های فکری جمهوری اسالمی را تقویت کرد؛ خالصه‬ ‫بین اینها کشمکش هایی اغاز شد که این کشمکش ها به‬ ‫تفرقهکشیدهشد‪.‬به طوریکهگروه هایمختلف ضد انقالب‬ ‫حاضر نیستند کنار هم سر یک میز بنشینند و باهم گفت وگو‬ ‫کنند‪ .‬بنابراین دچار تشتت موضع بین خود شدند‪.‬‬ ‫فتنه س��ال ‪ 88‬تاثیری ب��ر فعالیت ضد انقالب‬ ‫داشت؟‬ ‫‪ l‬یکی از خسارت های مهم و اثار نامطلوبی که در کنار‬ ‫همه خسارت ها به ملت و نظام وارد شد‪ ،‬این بود که فتنه‬ ‫ان سال موجب امیدواری دوباره ضد انقالب گردید‪ .‬از این‬ ‫رو گروه های مختلف ضد انقالب دور هم جمع شدند تا‬ ‫به واسطه فضای غبارالود ان زمان بتوانند اقدامی علیه نظام‬ ‫انجام دهند‪ .‬این واقعا خس��ارتی بود که فتنه به نظام زد و‬ ‫امید تاثیرگذاری را در دل ضد انقالب زنده کرد‪ ،‬به طوریکه‬ ‫اینها دوباره با نبش قبر از مدفن خود خارج شدند تا مجددا‬ ‫ی دست به اقداماتی بزنند‪ .‬بر همین‬ ‫علیه جمهوری اسالم ‬ ‫اس��اس بود که در اروپا‪ ،‬امریکا و سایر نقاط جهان فعال‬ ‫ش��دند و همکاری های خودشان را با رژیم صهیونیستی‬ ‫گسترش دادند تا بتوانند یک صف متحدی را ضد انقالب‬ ‫ی تشکیل دهند‪ ،‬اما وقتی ارام ارام از زمان فتنه‬ ‫اس�لام ‬ ‫گذشت و حماسه ‪ 9‬دی رخ داد‪ ،‬ملت ایران یکپارچه‬ ‫به حمایت از والیت فقیه‪ ،‬نظام‪ ،‬انقالب و کشور وارد‬ ‫عرصه ش��دند و دوباره گروه ه��ای ضدانقالب دچار‬ ‫تشتت ارا و درگیری و انشقاق درون خودشان شدند‪.‬‬ ‫عقبه ضد انقالب به کج��ا برمی گردد یا به‬ ‫عبارت دیگر چه کسانی تاکنون سعی کردند‬ ‫اینها را کنار هم جمع کنند؟‬ ‫‪ l‬امریکا و غربی ها خیلی تالش کردند تا گروه های‬ ‫ضد انقالب را در کنار یکدیگر حفظ کنند که برای نیل‬ ‫به این هدف پشتوانه مالی تعریف کردند‪.‬‬ ‫یعنی امریکا فقط با تعریف پشتوانه مالی و‬ ‫بدون درنظر گرفتن ایدئولوژی های هر کدام‬ ‫از این گروه ها می خواست ضد انقالب واحد‬ ‫ی را سازماندهی کند؟‬ ‫علیه جمهوری اسالم ‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬واشنگتن می خواست با تعریف پشتوانه مالی‬ ‫ب��رای گروه های ضد انقالب انه��ا را دور هم جمع و‬ ‫تجهیز کند که نتوانست موفق شود‪.‬‬ ‫پیش بینی شما از اینده گروه های ضد انقالب‬ ‫چگونه است؟‬ ‫‪ l‬اینده این گروه ها بدتر از این هم می شود‪.‬‬ ‫جریان مدحی را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫چون بعد از انکه وی درون ضد انقالب نفوذ‬ ‫کرد و سپس غیبش زد انها بین خود دچار‬ ‫تشکیک ش��ده اند و تحلیل های متفاوت و‬ ‫متناقضی از این اتفاق ارائه می کنند‪ ،‬چرا؟‬ ‫‪ l‬یکیازمختصاتواقعاتوانمندنظامجمهوریاسالمی ‬ ‫حوزه امنیتی و اطالعاتی کش��ور ماس��ت‪ ،‬به طوریکه‬ ‫س��ربازان گمنام اقا امام زمان(عج) بارها و بارها نشان‬ ‫دادند که از توانمندی های��ی برخوردارند که حتی در‬ ‫دستگاه اطالعاتی موس��اد و سیا قادر به نفوذ هستند‬ ‫و می توانند اقدامات و فعالیت های انها را شناس��ایی‬ ‫کنند‪ .‬این ن��وع اقدامات دس��تگاه اطالعاتی و امنیتی‬ ‫کشور نش��ان داد که ضدانقالب چقدر متزلزل‪ ،‬ناتوان‬ ‫و ضعیف است‪ .‬موضوعی که اشاره شد درست است‪،‬‬ ‫محافل ضد انقالب پس از این ماجرا خیلی بحث دارند‬ ‫و مجموعه این مباحث نش��ان می دهد که اینها نه تنها‬ ‫برخوردار از یک س��ازمان یا تشکل ساختاری نیستند‬ ‫بلکه شدیدا از هم گسیخته عمل می کنند‪.‬‬ ‫ب��ه همی��ن لح��اظ دس��تگاه اطالعات��ی‬ ‫جمهوری اسالمی از طریق مدحی توانست‬ ‫به راحتی درون انها نفوذ کند؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬دقیقا ب��ه همین خاطر مدحی با نفوذ بین انها‪،‬‬ ‫توانس��ت ظرفیت‪ ،‬خط��وط ارتباط��ی و روابط بین‬ ‫گروه های ضد انقالب را شناس��ایی کند‪ .‬البته مدحی‬ ‫تنها حرکت دستگاه امنیتی جمهوری اسالمی در قبال‬ ‫ضدانقالبنیست‪.‬‬ ‫ماج��رای مدحی چ��ه چیزی را ب��ه اثبات‬ ‫رساند؟‬ ‫‪l‬ای��ن قضیه را ثابت کرد که جریانات ضد انقالب به‬ ‫هیچ عنوان امنیت س��اختاری ندارن��د و اصال قادر به‬ ‫سازماندهی نیستند که دور از چشم جمهوری اسالمی ‬ ‫بتوانند علیه کشور و ملت فعالیت کنند‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫تم��ام فعالیت ها و برنامه های انها به صورت واضح و‬ ‫اشکار در پیشروی نظام جمهوری اسالمی است‪ .‬باز‬ ‫هم می گویم مدحی تنها اقدام عملی نیروهای اطالعاتی‬ ‫نظ��ام نبود و اگر دس��تگاه امنیت��ی بخواهد اطالعات‬ ‫جزئی تری به م��ردم بدهد‪ ،‬دامنه این اطالعات خیلی‬ ‫وسیع تر از ماجرای مدحی است‪g .‬‬ ‫‪21‬‬ ‫جدید‬ ‫وزیردیگر‬ ‫نگاه‬ ‫فرجام چند ادغام‬ ‫‪1‬‬ ‫استارت سجادی‪ ،‬پایان نیکزاد؟‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫پس از گذشت حدود ‪ 5‬ماه از تصویب قانون تشکیل‬ ‫وزارت ورزش و جوانان‪ ،‬س��رانجام رئیس جمهور در‬ ‫نامه ای‪ ،‬حمید س��جادی را برای تصدی پست وزارت‬ ‫ای��ن وزارتخانه و اخ��ذ رای اعتماد به مجلس معرفی‬ ‫کرد‪ .‬او در عین حال نامه خود را با لحنی «گالیه امیز»‬ ‫خط��اب ب��ه نماین��دگان نوش��ت‪ .‬رئیس جمهور در‬ ‫ای��ن نامه‪ ،‬پنج ایراد را به مصوب��ه مجلس برای ادغام‬ ‫سازمان تربیت بدنی و س��ازمان ملی جوانان و تشکیل‬ ‫وزارت ورزش و جوان��ان وارد دانس��ت که با واکنش‬ ‫رئیس مجلس مبنی بر اینکه این ایرادات توجیه تخلف‬ ‫قانونی است‪ ،‬روبه رو شد‪.‬‬ ‫معرفی وزیر پیشنهادی ورزش و جوانان‬ ‫رئیس جمه��ور در نامه خود ب��ه رئیس مجلس‪ ،‬حمید‬ ‫س��جادی‪ ،‬رئیس مرکز توس��عه ورزش های قهرمانی‬ ‫و حرف��ه ای س��ازمان تربیت بدنی و معاون ورزش��ی‬ ‫علی سعیدلو را به عنوان وزیر پیشنهادی وزارت ورزش‬ ‫و جوان��ان معرفی کرد‪ .‬رئیس جمه��ور در نامه خود‪،‬‬ ‫با وارد دانس��تن پنج ایراد ب��ه مصوبه مجلس در مورد‬ ‫ی تربیت بدنی و امور جوانان و تشکیل‬ ‫ادغام سازمان ها ‬ ‫وزارت ورزش و جوان��ان‪ ،‬ب��ه مغایرت این مصوبه با‬ ‫ماده ‪ 53‬قانون برنامه پنجم توسعه مبنی بر کاهش تعداد‬ ‫وزارتخانه ها از ‪ 21‬به ‪ 17‬و اینکه معلوم نیس��ت ادغام‬ ‫سازمان ها متوجه کدام مقام‪ ،‬دولت یا مجلس‪ ،‬روسای‬ ‫س��ازمان های تربیت بدنی ی��ا امور جوان��ان یا مرجع‬ ‫دیگری اس��ت‪ ،‬اشاره کرده اس��ت‪ .‬علی الریجانی اما‬ ‫پس از قرائت این نامه اظهار کرد ‪« :‬این یک نامه نگاری‬ ‫جدید است چون معرفی وزیر چند کلمه بیشتر نیست‬ ‫و این نامه توجیه تخلف قانونی است‪».‬‬ ‫وی اعالم کرد که این نامه بین نمایندگان تکثیر ش��ود‬ ‫تا برای این هفته موضوع رای اعتماد در دس��تور کار‬ ‫قرار گیرد‪.‬‬ ‫واکنش نمایندگان به نامه رئیس جمهور‬ ‫نام��ه معرفی وزی��ر پیش��نهادی ورزش و جوانان در‬ ‫جلس��ه علنی سه شنبه گذشته مجلس‪ ،‬تذکرات متعدد‬ ‫‪22‬‬ ‫نماین��دگان را نی��ز در پی داش��ت‪ .‬پ��س از قرائت و‬ ‫اعالم وصول این نامه توس��ط امی��دوار رضایی‪ ،‬عضو‬ ‫هیات رئیس��ه مجلس در صحن علنی سه شنبه گذشته‬ ‫مجلس‪ ،‬برخ��ی نمایندگان تذکرات مختلفی را مطرح‬ ‫کردند که با پاس��خ های متفاوتی از س��وی الریجانی‬ ‫مواجه ش��د‪ .‬احمد توکلی‪ ،‬رئی��س مرکز پژوهش های‬ ‫مجلس که چندی پیش از تغییر رفتار مجلس با دولت‬ ‫سخن گفته بود‪ ،‬در تذکری ایین نامه ای ابراز عقیده کرد‬ ‫که با ش��رایطی که رئیس جمهور ایجاد کرده‪ ،‬احتمال‬ ‫رای نیاوردن وزیر معرفی شده برای وزارتخانه ورزش‬ ‫و جوان��ان باالس��ت‪ .‬نماینده تهران گف��ت‪« :‬در حالی‬ ‫ی غیرمتع��ارف‪ ،‬ایراداتی را به مجلس‬ ‫دول��ت در اقدام ‬ ‫مطرح کرد که همه اینها راهکار قانونی دارد‪».‬‬ ‫وی همچنین گفت‪« :‬اقای رئیس جمهور می توانس��ت‬ ‫ابهام��ات را طبق قانون اساس��ی مط��رح و از مجلس‬ ‫استفس��اریه بخواه��د و وزیر را نیز ب��ه موقع معرفی‬ ‫نماید‪».‬‬ ‫توکلی با تاکید بر اینکه ش��رایطی ک��ه ایجاد می کنند‪،‬‬ ‫باعث می ش��ود که وزیر رای نیاورد‪ ،‬خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«اداره کشور راهکار عقالیی می خواهد‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫اختیار داش��ت ت��ا از مجلس استفس��ار بخواهد؛ این‬ ‫ابهامات دیش��ب الهام نشده اس��ت‪ ،‬البته ممکن است‬ ‫شده باش��د‪ ».‬وی همچنین از رئیس مجلس خواستار‬ ‫دف��اع از حیثیت مجلس ش��د و اف��زود‪« :‬البته دعوای‬ ‫جدیدی درس��ت نکنید‪ ،‬ام��ا از این مس��اله نیز دفاع‬ ‫نمایید؛ ش��ورای نگهبان و مجلس‪ ،‬قانونی را تصویب‬ ‫می کن��د و نزد مقام معظم رهبری نیز بحث می ش��ود‪،‬‬ ‫بنابراین طرح چنین مسائلی درست نیست‪».‬‬ ‫رئی��س مجلس نیز در پاس��خ‪ ،‬این تذک��ر را ناصحانه‬ ‫توصیف کرد و گف��ت‪« :‬دلیلی برای ادامه طوالنی این‬ ‫روند وجود ندارد و ابهامات را باید پاس��خ داد؛ وقتی‬ ‫مجلس و شورای نگهبان موضوعی را تصویب کردند‪،‬‬ ‫کسی نباید برای اجرا بهانه گیری کند‪».‬‬ ‫الریجان��ی ادام��ه داد‪« :‬اینکه گفته می ش��ود‪ ،‬مصوبه‬ ‫اش��کال اصل هفتاد و پنجی دارد‪ ،‬این موضوعی است‬ ‫که باید ش��ورای نگهبان متوجه ان ش��ود؛ ما باالتر از‬ ‫ش��ورای نگهبان در تفس��یر قانون اساس��ی نداریم و‬ ‫بنابراین این توجیهات قابل قبول نیست‪ ».‬وی همچنین‬ ‫با اشاره به ابهام دیگر مطرح شده از سوی رئیس جمهور‬ ‫مبنی بر مشخص نمودن مسئولیت اجرا گفت‪« :‬این امر‬ ‫بینی است؛ مشخص اس��ت که رئیس جمهور باید در‬ ‫این زمین��ه اقدام کند و بنابراین این ابهامات درس��ت‬ ‫نیست‪».‬سیدعماد حسینی‪ ،‬سخنگوی کمیسیون انرژی‬ ‫دیگر نماینده ای بود که نس��بت به نامه رئیس جمهور‬ ‫واکنش نش��ان داد‪ .‬او در تذکری با اس��تناد به بند ‪11‬‬ ‫ماده ‪ 23‬ایین نامه داخل��ی مجلس از نحوه نامه نگاری‬ ‫ب��رای معرفی وزیر ورزش انتقاد کرد و گفت‪« :‬مطمئنا‬ ‫با این شیوه معرفی وزیر پیشنهادی‪ ،‬بنده در جلسه رای‬ ‫اعتماد وزیر ورزش شرکت نخواهم کرد‪».‬‬ ‫حسینی با بیان اینکه این شیوه جدید نامه نگاری برای‬ ‫معرفی وزیر ممکن اس��ت در م��ورد وزرای دیگر هم‬ ‫اعمال ش��ود‪ ،‬در عین حال از رئیس مجلس خواست‬ ‫تا نسبت به دفاع از شان و جایگاه مجلس اقدام کند‪.‬‬ ‫رئی��س مجلس در پاس��خ ب��ه این تذکر گف��ت‪« :‬این‬ ‫نامه نگاری ه��ا‪ ،‬ش��ان و جایگاه مجلس را زیر س��وال‬ ‫نمی برد‪ ،‬بلکه خدشه به جاهای دیگری می زند‪».‬‬ ‫الریجان��ی اف��زود‪« :‬مجل��س جایگاه��ش را از ای��ن‬ ‫نامه نگاری ه��ا نگرفته‪ ،‬بلک��ه قانون اساس��ی جایگاه‬ ‫مجل��س را تعیین کرده و حضرت امام(ره) هم گفته اند‬ ‫ک��ه مجل��س در راس ام��ور اس��ت‪».‬پس از او جواد‬ ‫جهانگی��رزاده‪ ،‬نماین��ده ارومیه در تذکری مس��تند به‬ ‫بند ‪ 11‬م��اده ‪ 23‬ایین نامه داخلی‪ ،‬از نحوه نامه نگاری‬ ‫رئیس جمه��ور برای معرفی وزیر پیش��نهادی ورزش‬ ‫انتق��اد و ان را یک بدع��ت و اقدام غیرمتعارف عنوان‬ ‫ک��رد‪ .‬او در تذکر خود با تاکید بر اینکه رئیس مجلس‬ ‫وظیفه دفاع از ش��ان‪ ،‬منزلت و اقتدار مجلس را دارد‪،‬‬ ‫گف��ت‪« :‬ما اق��ای رئیس جمه��ور را دوس��ت داریم‪،‬‬ ‫ام��ا اقدامی که ایش��ان انجام داده اند دقیق��ا دخالت در‬ ‫مسئولیت سایر قواس��ت‪».‬رئیس مجلس نیز در پاسخ‬ ‫به این تذکر اظهار کرد‪« :‬اگر منصفانه فکر کنیم‪ ،‬تبدیل‬ ‫س��ازمان تربیت بدنی و سازمان ملی جوانان به وزارت‬ ‫ورزش و جوانان نه تنها سطح ورزش را پایین نیاورده‪،‬‬ ‫بلکه ان را ارتقا داده است‪ ،‬بنابراین این تفسیر درستی‬ ‫نیس��ت؛ چون مطمئن��ا این کار هیچ لطم��ه ای به بدنه‬ ‫ورزش کشور وارد نمی کند‪».‬‬ ‫واکنش متفاوت فالحت پیشه‬ ‫واکنش حش��مت اهلل فالحت پیشه اما قدری متفاوت با‬ ‫نامه شورای نگهبان به مجلس‬ ‫ش��ورای نگهبان س��پس در نامه ای به مجلس‪ ،‬الیحه‬ ‫تش��کیل وزارت زیربنایی را مغایر با اصل ‪ 133‬قانون‬ ‫اساسی اعالم کرد‪.‬‬ ‫متن نامه ش��ورای نگهبان به مجل��س در مورد الیحه‬ ‫تش��کیل وزارت زیربنایی به این ش��رح است‪« :‬الیحه‬ ‫تش��کیل وزارت ام��ور زیربنای��ی مص��وب جلس��ه‬ ‫‪11‬خرداد ‪ 1390‬مجلس ش��ورای اس�لامی در جلسه‬ ‫مورخ ‪18‬خرداد ‪ 1390‬ش��ورای نگهبان مورد بحث و‬ ‫بررس��ی قرار گرفت و نظر ش��ورا به شرح زیر اعالم‬ ‫می ش��ود‪ :‬با توجه به عدم تعیین ش��رح وظایف نهایی‬ ‫وزارت ام��ور زیربنایی در م��اده (‪ )1‬و در نتیجه عدم‬ ‫رئیس جمهور در نامه‬ ‫خود‪ ،‬با وارد دانستن پنج‬ ‫ایراد به مصوبه مجلس در‬ ‫مورد ادغام سازمان های ‬ ‫تربیت بدنی و امور جوانان‬ ‫و تشکیل وزارت ورزش‬ ‫و جوانان‪ ،‬به مغایرت این‬ ‫مصوبه با ماده ‪ 53‬قانون‬ ‫برنامه پنجم توسعه‬ ‫مبنی بر کاهش تعداد‬ ‫وزارتخانه ها از ‪ 21‬به ‪17‬‬ ‫اشاره کرده است‬ ‫بررسی تشکیل وزارت امور زیربنایی در جلسه‬ ‫غیرعلنی مجلس‬ ‫در تحولی دیگر‪ ،‬عضو هیات رئیسه مجلس از بررسی‬ ‫موض��وع الیح��ه وزارت ام��ور زیربنای��ی و مصوبه‬ ‫کمیس��یون اجتماعی مبنی بر حذف وزارت ارتباطات‬ ‫از ادغام با دو وزارتحانه دیگر در این الیحه خبر داد‪.‬‬ ‫حس��ین س��بحانی نیا در جمع خبرنگاران با اش��اره به‬ ‫جلسه غیرعلنی نمایندگان‪ ،‬اظهارداشت‪« :‬در این جلسه‬ ‫علی الریجانی‪ ،‬گزارشی از مسیر بررسی الیحه وزارت‬ ‫ام��ور زیربنایی در مجلس و ایراد ش��ورای نگهبان به‬ ‫ای��ن الیح��ه ارائه کرد‪».‬ب��ه گفته وی‪ ،‬در این جلس��ه‬ ‫رض��ا تقی پور‪ ،‬وزی��ر ارتباطات و فن��اوری اطالعات‬ ‫حض��ور یاف��ت و مخالف��ت دول��ت را با ادغ��ام این‬ ‫وزارتخانه با وزارتخانه های راه و مسکن اعالم کرد و‬ ‫گفت که این ادغام به مصلحت نیست‪.‬‬ ‫عضو هیات رئیس��ه مجلس همچنین گف��ت‪« :‬در این‬ ‫جلسه الریجانی اظهار داشت که پیشنهادات تصویب‬ ‫ش��ده در کمیس��یون اجتماعی که در ان ادغام وزارت‬ ‫ارتباطات با وزارتخانه های راه و مس��کن حذف شده‪،‬‬ ‫قابل طرح نیس��ت و باید این کمیس��یون ایراد شورای‬ ‫نگهبان به الیحه مذکور را برطرف کند‪».‬‬ ‫تمدید دوباره سرپرس��تی نیکزاد بر وزارت امور‬ ‫زیربنایی‬ ‫همچنین درحالی که از ابتدای خرداد ماه بحث بر سر‬ ‫سرپرس��تی علی نیکزاد ب��ر وزارت راه باال گرفته بود‪،‬‬ ‫در جلسه یکشنبه گذشته مجلس‪ ،‬محمدرضا باهنر در‬ ‫جایگاه نایب رئی��س اعالم کرد که اعتبار دومین حکم‬ ‫سرپرس��تی علی نیکزاد در جایگاه سرپرست وزارت‬ ‫راه بار دیگر به پایان رسیده و ادامه اداره این وزارتخانه‬ ‫به این شکل غیرقانونی است‪.‬‬ ‫او همچنی��ن گف��ت‪« :‬رئیس جمه��ور از مق��ام معظم‬ ‫رهبری مهلت خواستند که تا ‪ 12‬خرداد این سرپرستی‬ ‫ادام��ه بیابد و ایش��ان اج��ازه دادند ولی ب��ا تاخیر در‬ ‫ارائ��ه الیحه ای که به مجلس اوردن��د برای ادغام این‬ ‫وزارتخانه ها‪ ،‬از این مهلت گذشتیم‪ .‬باز رئیس جمهور‬ ‫از رهبری انقالب اجازه خواستند تا پایان خرداد برای‬ ‫معرفی وزیر مهلت بدهند که موافقت شد‪».‬‬ ‫این در حالی اس��ت که علی نیکزاد نوع تقس��یم بندی‬ ‫مسئولیت خود را براساس روزهای زوج و فرد تعیین‬ ‫کرده و نیمی از ایام هفته را در وزارت مسکن و نیمی‬ ‫ از ان را در وزارت راه س��پری کرده است‪ .‬با این حال‬ ‫تغییرات��ی نیز در حوزه های مدیریتی وزارت راه ایجاد‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬دوازدهم اردیبهشت در حالی که مهلت‬ ‫سرپرس��تی س��ه ماهه نیکزاد پس از برکناری بهبهانی‬ ‫از س��وی مجلس به پایان رسید‪ ،‬حرف و حدیث های‬ ‫بسیاری درباره تمدید سرپرستی نیکزاد بر وزارت راه‬ ‫مطرح شد و مجلس��یان که منتظر معرفی وزیر جدید‬ ‫بودند‪ ،‬مدت ها در انتظار ماندند تا به انها خبر رسید که‬ ‫دومین حکم تمدید دولت احمدی نژاد از س��وی مقام‬ ‫معظم رهبری صادر شده است‪g .‬‬ ‫سیاست‬ ‫مخالفت شورای نگهبان با ادغام سه وزارتخانه‬ ‫اگ��ر نماین��دگان در جلس��ه ای که نام��ه معرفی وزیر‬ ‫پیش��نهادی ورزش و جوانان به مجلس قرائت ش��د‪،‬‬ ‫انتق��ادات تن��دی را به دول��ت وارد کردن��د و از نامه‬ ‫گالیه امی��ز رئیس جمه��ور انتقاد کردن��د‪ ،‬اما واکنش‬ ‫ش��ورای نگهبان به مصوبه مجلس در خصوص ادغام‬ ‫سه وزارتخانه تا حدی به سود دولت تمام شد‪.‬‬ ‫عباسعلی کدخدایی‪ ،‬سخنگوی شورای نگهبان‪ ،‬ادغام‬ ‫وزارتخان ه ارتباطات و فن��اوری اطالعات در وزارت‬ ‫راهو ترابری و‬ ‫ام��ور زیربنایی ش��امل وزارتخانه ه��ای ‬ ‫مس��کن و شهرس��ازی را مغایر با قانون اساسی اعالم‬ ‫کرد‪ .‬او در مورد نظر ش��ورای نگهب��ان در خصوص‬ ‫مصوبه اخیر مجلس مبنی بر ادغام وزارت ارتباطات در‬ ‫وزارت امور زیربنایی و نهایتا تش��کیل یک وزارتخانه‬ ‫تصریح کرد‪« :‬اعضای ش��ورای نگهبان بحث هایی در‬ ‫این ب��اره مطرح کردند که به نظر می رس��د ادغام س��ه‬ ‫وزارتخان��ه به نوعی ب��ا اصل ‪ 133‬قانون اساس��ی و‬ ‫تفسیری که اخیرا شورای نگهبان در این جهت داشته‪،‬‬ ‫مغایر است‪».‬‬ ‫اصالح ایرادات شورای نگهبان به مصوبه مجلس‬ ‫مجل��س ام��ا به س��رعت در ای��ن رابطه اق��دام کرد‪.‬‬ ‫نمایندگان عضو کمیسیون اجتماعی در جلسه ای که با‬ ‫حضور رضا تقی پور وزیر ارتباطات‪ ،‬نمایندگان وزارت‬ ‫راه و مسکن و همچنین نماینده شورای نگهبان برگزار‬ ‫شد‪ ،‬این ایراد را برطرف کردند تا در اولین فرصت به‬ ‫صحن علنی ارسال شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫نماین��دگان دیگر بود و او خواس��تار عودت این نامه‬ ‫به دولت ش��د‪ .‬نماینده اسالم اباد غرب در اخطاری با‬ ‫اس��تناد به اص��ول ‪ 58‬و ‪ 71‬قانون اساس��ی خطاب به‬ ‫رئیس مجلس گفت‪« :‬شما حق ندارید صالحیت وزیر‬ ‫را براس��اس این نامه بررس��ی کنی��د؛ این نامه خالف‬ ‫قانون است و باید به دولت عودت داده شود‪».‬‬ ‫او در اخط��ار خ��ود گفت‪« :‬اگر بحث حفظ ش��ان و‬ ‫جایگاه مجلس باش��د‪ ،‬که البته وارد نیز است‪ ،‬ممکن‬ ‫اس��ت عده ای بگویند‪ ،‬این دع��وای مجلس و دولت‬ ‫اس��ت؛ اما من احس��اس می کنم عده ای به کل نظام و‬ ‫کل قانون اساسی ضربه می زنند‪».‬عضو کمیسیون امنیت‬ ‫مل��ی با بیان اینکه مجلس حق وض��ع قوانین را دارد‪،‬‬ ‫یاداور ش��د‪« :‬ما سه س��ال است که سکوت کرد ه و به‬ ‫این جامعه ظلم کرده ایم‪ ،‬عده ای در این مملکت دارند‬ ‫انتحاری عمل می کنند‪ ،‬قانون را اجرا نمی کنند و ایجاد‬ ‫شبهه می کنند‪ ،‬اینها نمی خواهند کارها پیش برود‪».‬‬ ‫فالحت پیش��ه با اش��اره به نتایج تحقیق و تفحص از‬ ‫س��ازمان تربیت بدنی گفت‪« :‬این نتایج نش��ان داد که‬ ‫دوس��تان در سازمان تربیت بدنی تیمداری می کردند و‬ ‫این سازمان را اداره نمی کردند‪».‬او خطاب به الریجانی‬ ‫افزود‪« :‬خواهش من این است که عالوه بر حفظ شان‬ ‫و جایگاه مجلس‪ ،‬در جایگاه دفاع از قانون اساسی این‬ ‫نامه را عودت بدهید‪ ،‬چرا که خالف قانون اساس��ی و‬ ‫جام زهری است که به دست شما داده اند‪».‬‬ ‫واکن��ش علی الریجانی نیز به ای��ن اخطار متفاوت از‬ ‫واکن��ش به اخطار و تذکر دیگر نمایندگان بود‪ .‬رئیس‬ ‫مجلس در پاسخ به این اخطار گفت‪« :‬مساله را اینقدر‬ ‫حاد نکنید‪ ،‬این جام زهر نیست؛ این نامه غیرمتعارف‬ ‫بوده و استدالل انها نیز توجیهی برای تاخیر در قانون‬ ‫نمی شود و عودت این نامه به دولت هم معنی ندارد‪».‬‬ ‫پس از او نوبت به نماینده ای از اقلیت مجلس رس��ید‪.‬‬ ‫مصطفی کواکبی��ان در تذکری گفت‪« :‬مش��کل اصال‬ ‫وزارت ورزش نیس��ت‪ ،‬بلکه این است که چندین بار‬ ‫اع�لام کرده اند که مجری در مقام اجرا‪ ،‬تفس��یر خود‬ ‫را دارد‪».‬او با اش��اره به اصل ‪ 73‬قانون اساس��ی مبنی‬ ‫بر اینکه تفس��یر قوانین عادی با مجلس اس��ت افزود‪:‬‬ ‫«طبق مصوبه مجلس و قانون تشکیل وزارت ورزش و‬ ‫جوانان‪ ،‬تمام تصمیماتی که بعد از قانونی شدن مصوبه‬ ‫ی تربیت بدن��ی و جوانان اتخاذ‬ ‫مجلس در س��ازمان ها ‬ ‫شده‪ ،‬خالف است‪».‬‬ ‫نماینده س��منان ب��ا بیان اینکه نمی دان��م چرا تقاضای‬ ‫تحقی��ق و تفح��ص از تربیت بدنی قرائت نمی ش��ود‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬ما گ��زارش را تمام کرده ایم اما یا کمیس��یون‬ ‫فرهنگی ان را به هیات رئیسه نداده یا هیات رئیسه ان‬ ‫را در دس��تور کار قرار نمی دهد‪».‬الریجانی برای پاسخ‬ ‫ب��ه این تذکر از غالمعلی حداد عادل خواس��ت که به‬ ‫عنوان رئیس کمیس��یون فرهنگی در مورد تفحص از‬ ‫سازما ن تربیت بدنی توضیح دهد‪.‬‬ ‫رئیس کمیس��یون فرهنگی با بی��ان اینکه موضوع این‬ ‫تفحص فرایند طوالنی داشته است‪ ،‬گفت‪« :‬این روند‬ ‫در کمیس��یون طی ش��ده و به زودی نتیج��ه ان تقدیم‬ ‫هیات رئیسه می شود‪».‬وی افزود‪« :‬در جلسات کمیسیون‬ ‫که اقای کواکبیان نیز حضور داش��تند‪ ،‬اختالف نظر بر‬ ‫این بود که دایره تحقیق‪ ،‬حول سوال مطرح شده باشد‬ ‫اما این دایره وس��یع تر می شد‪ ،‬به هر حال این تفحص‬ ‫به نتیجه رس��یده و ان را تقدی��م می کنیم؛ اما موضوع‬ ‫تحقیق و تفحص از تربیت بدنی ربطی به مساله فعلی‬ ‫مجلس ن��دارد‪».‬وی اف��زود‪« :‬این تفح��ص ربطی به‬ ‫موضوع وزارتخانه شدن یا نشدن تربیت بدنی ندارد و‬ ‫تصمیم گیری در مورد این موضوع جداست‪».‬‬ ‫الریجان��ی در پاس��خ‪ ،‬با بیان اینکه مجل��س در مورد‬ ‫وزارتخانه شدن تربیت بدنی تصمیم گرفته است‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«این تصمیم که روند قانونی ش��دن ان طی شده باید‬ ‫اجرایی ش��ود‪ ».‬در این هنگام حدادع��ادل اظهار کرد‪:‬‬ ‫«مگ��ر چق��در از دیدار با مقام معظم رهبری گذش��ته‬ ‫است؟ ایشان به ما توصیه کرده اند که همکاری داشته‬ ‫باش��ید‪ ،‬بنابراین نباید به خاطر برخی از سوءتفاهم ها‬ ‫و نامه ها فضای کش��ور را ملتهب کنیم؛ حال که وزیر‬ ‫ورزش معرفی شده باید موضوع را در مجرای درست‬ ‫ان ق��رار دهیم و ب��رای رس��انه های خارجی خوراک‬ ‫مطبوعاتی درست نکنیم‪».‬رئیس مجلس پس از سخنان‬ ‫رئیس کمیس��یون فرهنگی اظه��ار کرد‪« :‬نتیجه تحقیق‬ ‫و تفحص از س��ازمان تربیت بدنی برای هیات رئیس��ه‬ ‫فرستاده شود تا ان را در دستور کار قرار دهیم‪».‬‬ ‫ب��ا وجود این تذکرات متع��دد‪ ،‬این نامه اعالم وصول‬ ‫ش��د؛ مجلس نیز باید طبق ایین نامه داخلی‪ ،‬رسیدگی‬ ‫ب��ه صالحیت و رای اعتماد مجل��س را هفته اینده در‬ ‫دستور کار قرار دهد تا پرونده تشکیل وزارت ورزش‬ ‫و جوانان‪ ،‬پس از ‪ 5‬ماه بسته شود‪.‬‬ ‫امکان تعیی��ن وزیر ب��رای ان وزارتخان��ه‪ ،‬واگذاری‬ ‫مسئولیت تهیه ش��رح وظایف نهایی ان به وزیر امور‬ ‫زیربنایی در ماده (‪ ،)3‬مغایر با اصل ‪ 133‬قانون اساسی‬ ‫و نظریه تفسیری مربوط به ان شناخته شد‪».‬‬ ‫‪23‬‬ ‫فالحت پیشه‪:‬‬ ‫ادغام ها نباید به تعویق بیفتد‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫‪ 2‬حشمت اهلل فالحت پیشه راجع به وضعیت بالتکلیفی در ادغام وزارتخانه ها گفت‪:‬‬ ‫«مجلس و دولت برای ادغام وزارتخانه ها کامال بدون تعامل با یکدیگر عمل می کنند‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬جلسات مشترک بین دو قوه فارغ از اختالف نظرات سیاسی باید دوباره‬ ‫تشکیل و حوزه سیاسی از حوزه مدیریتی کشور تفکیک شود‪ ».‬عضو کمیسیون امنیت‬ ‫ملی و سیاست خارجی مجلس تصریح کرد‪« :‬حداقل اسیب ادامه این روند‪ ،‬ان است‬ ‫که کشور یک سال از اجرای قانون برنامه پنجم توسعه عقب می افتد‪ .‬چون بخش اعظم‬ ‫درامد زایی کشور مربوط به وزارت نفت و قسمت عمده کارهای عمرانی مربوط به‬ ‫وزارتخانه های نیرو‪ ،‬مسکن و راه است‪».‬‬ ‫اقای فالحت پیشه! ارزیابی شما از وضعیت‬ ‫ادغام وزارتخانه ها چیست؟‬ ‫‪ l‬مجلس و دولت برای ادغام وزارتخانه ها کامال بدون‬ ‫تعامل با یکدیگر عمل می کنند و طرحی برای تعویق‬ ‫این کار به مدت دو سال نیز تهیه شده که روی مدت‬ ‫زمان ان بحث وجود دارد‪.‬‬ ‫چه بحثی؟‬ ‫‪ l‬هدف نمایندگان از امضای این طرح ان اس��ت که‬ ‫یک فرصت کار کارشناس��ی برای ادغام وزارتخانه ها‬ ‫فراهم کنند‪.‬‬ ‫ریشه اختالف دولت و مجلس بر سر ادغام‬ ‫وزارتخانه هاچیست؟‬ ‫‪ l‬به نظر من عمده دالیل اختالفات نشات گرفته از ان‬ ‫است که دیگر جلسات مشترک بین این دو قوه تشکیل‬ ‫نمی ش��ود و ان افرادی که مسئول تعامل بین دولت و‬ ‫مجلس هستند به مسئول تقابل تبدیل شده اند یعنی فقط‬ ‫بین قوه مجریه و مقننه اختالف زایی می کنند‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر احساس می شود یک عزمی می خواهد دو قوه را‬ ‫علیه هم تحریک کند‪.‬‬ ‫به نظر شما دولت و مجلس برای برون رفت‬ ‫از این وضعیت باید چه کار کنند؟‬ ‫‪24‬‬ ‫‪ l‬جلسات مشترک بین دو قوه فارغ از اختالف نظرات‬ ‫سیاسی باید دوباره تشکیل شود و حوزه سیاسی از حوزه‬ ‫مدیریتی کشور تفکیک ش��ود‪ .‬حوزه مدیریتی مشمول‬ ‫معیشت مردم‪ ،‬مسائل اساسی مملکت‪ ،‬توسعه‪ ،‬سیاست‬ ‫خارجی‪ ،‬اشتغال‪ ،‬مس��کن‪ ،‬رفاه‪ ،‬هدفمندی یارانه ها و‪...‬‬ ‫می شود از این رو اختالف دیدگاه های سیاسی نباید بر این‬ ‫حوزه تاثیر بگذارد‪.‬‬ ‫شما دو سال تعویق در ادغام ها را زیاد دانستید‪،‬‬ ‫مدت مطلوب چقدر است؟‬ ‫‪ l‬به نظر من دو ماه به صورت کارشناس��ی‪ ،‬کارشناسان‬ ‫دولت و مجلس بنشینند تا در قالب یک طرح جامع ادغام‬ ‫وزارتخانه ها نهایی شود‪.‬‬ ‫تعلل در ادغام وزارتخانه ها چه اثراتی دارد؟‬ ‫‪ l‬حداقل اس��یب ان‪ ،‬این اس��ت که کشور یک سال از‬ ‫اجرای قانون برنامه پنجم توس��عه عق��ب می افتد‪ .‬چون‬ ‫بخش اعظم درامد زایی کش��ور مربوط به وزارت نفت و‬ ‫قسمت عمده کارهای عمرانی مربوط به وزارتخانه های‬ ‫نیرو‪ ،‬مسکن و راه است‪ .‬ضمن انکه وزارت رفاه مسئول‬ ‫مستقیم اجرای سیاست های رفاهی در قبال اجرای قانون‬ ‫هدفمندی یارانه هاست‪ .‬بنابر تفاس��یر یاد شده امیدوارم‬ ‫دولت و مجلس جلسات مشترک خود را جهت حصول‬ ‫توافق واقعی برگ��زار کنند‪ ،‬نه انکه هر طرف با قصد‬ ‫قالب کردن نظر خود بر دیگری پای میز بنشیند‪.‬‬ ‫شما قائل به تعویق دو ماهه ادغام ها هستید‬ ‫در چنین شرایطی فرصت حکم حکومتی‬ ‫برای وزارت راه تمام می ش��ود ضمن انکه‬ ‫وزارتخانه ه��ای رف��اه‪ ،‬صنای��ع و نفت نیز‬ ‫مشکل سرپرستی پیدا می کنند‪ ،‬تکلیف اینها‬ ‫چه خواهد شد؟‬ ‫‪ l‬اینکه ادغام وزارتخانه ها به زمانی دیگر موکول شود‬ ‫مدت بالتکلیفی وزارتخانه های مذکور بیشتر خواهد‬ ‫شد‪ .‬منتها این مسائل باز هم باید در جلسات کارشناسی‬ ‫مشترک حل شوند‪ ،‬متاسفانه االن مشکالت مدیریتی‬ ‫کشور به صفحات سایت ها و روزنامه ها کشیده شده و‬ ‫این برای جامعه ما خیلی خطرناک است‪.‬‬ ‫ایا عزم مشترکی بین دو قوه وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬من چنی��ن عزمی را برای برگزاری جلس��ه‬ ‫مش��ترک بین دول��ت و مجلس نمی بینم ک��ه به این‬ ‫لجاجت ها پایان بدهد‪.‬‬ ‫طرح تعویق ادغام وزارتخانه ها که تصویب‬ ‫ش��ود مش��کل سرپرس��تی وزارتخانه های‬ ‫راه‪ ،‬رفاه‪ ،‬نفت و صنایع چه می شود؟‬ ‫‪ l‬ما االن بین بد و بدتر گیر کرده ایم‪ ،‬باید بد را انتخاب‬ ‫کرد که به بدتر نرسیم‪.‬‬ ‫باالخ��ره مش��کل سرپرس��تی ای��ن چهار‬ ‫وزارتخانه چه خواهد شد؟‬ ‫‪ l‬فعال زمان به همین ش��کل در حال گذر اس��ت و‬ ‫دولت نمی تواند چهار وزارتخانه یاد شده را بدون وزیر‬ ‫بگذارد‪.‬‬ ‫یعنی باید برای چهار وزارتخانه نفت‪ ،‬رفاه‪،‬‬ ‫صنایع و راه دوباره وزیر پیشنهادی معرفی‬ ‫شود؟‬ ‫‪ l‬قانون می گوید حتی برای یک روز هم که شده باید‬ ‫برای اداره این وزارتخانه ها وزیر معرفی شود‪ ،‬مگر انکه‬ ‫حکم حکومتی صادر شود که به نظر من ایجاد شرایطی‬ ‫که مقام معظم رهبری برای حل موضوعات عادی کشور‬ ‫ورود کنند و حکم حکومتی دهند درست نیست‪g .‬‬ ‫تعویق ادغام ها هزینه ساز نیست ‬ ‫گفت و گوی مثلث با نماینده تهران‬ ‫‪ 3‬زهره الهیان در مورد ادغام وزارتخانه ها گفت‪« :‬نگرانی برخی نمایندگان این است که‬ ‫تعجیل در ادغام وزارتخانه ها فرصت کار کارشناسی را از مجلس و دولت سلب کند‪ ».‬وی‬ ‫افزود‪« :‬به رغم پیشنهاد مجلس‪ ،‬وزارت ارتباطات هیچ سنخیتی با راه و مسکن ندارد که این‬ ‫سه بخواهند در وزارت امور زیربنایی ادغام شوند‪ ».‬نماینده تهران در مورد طرح تعویق ادغام‬ ‫وزارتخانه ها به مدت دو سال‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬اگر این طرح ادغام شود شاید دولت یازدهم‬ ‫زیر بار ادغام وزارتخانه ها نرود‪ ،‬بنابراین می توان زمان تعویق را به یک سال تقلیل داد‪».‬‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫وزارتخانه ه��ا را براس��اس م��اده ‪ 53‬قانون‬ ‫برنامه پنجم توسعه چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫‪ l‬مس��اله ادغ��ام وزارتخانه هم اکن��ون در مجلس‬ ‫مطرح اس��ت‪ ،‬نمایندگان پیش��نهادات مختلفی برای‬ ‫عمل به ماده ‪ 53‬قانون برنامه پنجم توسعه دارند‪.‬‬ ‫منظورت��ان ادغام وزارت «تع��اون»‪« ،‬رفاه و‬ ‫تامین اجتماعی» و «کار و امور اجتماعی» با‬ ‫هم و «مسکن و شهرسازی»‪« ،‬را هو ترابری» و‬ ‫«ارتباط��ات و فناوری اطالعات» در وزارت‬ ‫«امور زیربنایی» است؟‬ ‫‪ l‬ش��ورای نگهبان به تشکیل وزارت امور زیربنایی‬ ‫ای��راد گرف��ت و ان را ب��رای اص�لاح ب��ه مجل��س‬ ‫شورای اس�لامی اعاده کرد تا کمیسیون اجتماعی نیز‬ ‫مامور شد نظر شورای نگهبان را تامین کند‪.‬‬ ‫شورای نگهبان الیحه تشکیل وزارت امور‬ ‫زیربنای��ی را به مجلس اعاده کرد‪ ،‬اش��کال‬ ‫عمده ان چه بود؟‬ ‫‪ l‬ایراد ان به شرح وظایف وزارتخانه امور زیربنایی‬ ‫برمی گردد‪.‬‬ ‫ایا این شکل ادغام وزارتخانه ها در وزارت‬ ‫امور زیربنایی با هم همخوانی دارد؟‬ ‫‪ l‬نگران��ی برخ��ی نمایندگان این اس��ت که تعجیل‬ ‫در ادغ��ام وزارتخانه ه��ا فرصت کار کارشناس��ی را‬ ‫از مجل��س و دولت س��لب کند‪ ،‬چراک��ه قوه مجریه‬ ‫کمتر از دو ماه از ش��روع س��ال ‪ 90‬برای شکل ادغام‬ ‫وزارتخانه ه��ا تصمیم گی��ری ک��رد‪ .‬از طرفی وزارت‬ ‫ارتباطات هیچ سنخیتی با راه و مسکن ندارد‪.‬‬ ‫ش��ما چندی پیش در یک موضعگیری این‬ ‫ش��کل ادغام را یک تهدید امنیتی دانس��ته‬ ‫بودید‪ .‬بیشتر توضیح می دهید؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬البته اضافه شدن وزارت ارتباطات به ادغام دو‬ ‫وزارت مس��کن و راه پیشنهاد مجلس بود که به نظر‬ ‫م��ن تنزل این وزارتخانه در حد یک معاونت موجب‬ ‫کاس��ته ش��دن از اهمیت بخش فناوری اطالعات ان‬ ‫به طور خاص می شود‪.‬‬ ‫چه اثار سوئی خواهد داشت؟‬ ‫‪ l‬ممکن است با این کار کشور در بحث های فنی و‬ ‫تخصصی مخصوصا در حوزه فضای مجازی‪ ،‬مقابله‬ ‫با جن��گ الکترونیک و انواع ویروس های س��ایبری‬ ‫اس��یب پذیر ش��ود و صنایع الکترونیک ایران همانند‬ ‫نفوذ ویروس اس��تاکس نت به دس��تگاه های نیروگاه‬ ‫اتمی بوش��هر از این حی��ث لطمه بخ��ورد‪ .‬هماورد‬ ‫سایبری جهت خنثی کردن جنگ نرم دشمن‪ ،‬تخریب‬ ‫اقدامات شنود جاسوسی و مسدود کردن سایت های‬ ‫مس��تهجن از جمله مسائل مهم دیگری هستند که در‬ ‫حوزه فناوری اطالعات طبقه بندی می ش��وند و باید‬ ‫برای انها برنامه ریزی داش��ت‪ .‬با تفاس��یر یاد ش��ده‬ ‫نبای��د به س��رعت درباره ادغ��ام وزارت ارتباطات با‬ ‫س��ایر وزارتخانه ها تصمیمی اتخاذ ش��ود چون ستاد‬ ‫کل نیروهای مسلح‪ ،‬س��ازمان فضای مجازی سپاه و‬ ‫مرکز پژوهش های مجلس در این رابطه اظهار نگرانی‬ ‫کردند‪.‬‬ ‫مگر مجل��س‪ ،‬دولت را مکلف نکرد که در‬ ‫دو س��ال اول برنامه ادغام وزارتخانه ها را‬ ‫نهایی کند‪ ،‬پس االن مشکل چیست؟‬ ‫‪ l‬انتظار ان بود که دولت بعد از دو سال کار کارشناسی‬ ‫دقیق و منسجم‪ ،‬به ماده ‪ 53‬قانون برنامه پنجم توسعه‬ ‫عمل کن��د‪ ،‬بنابرای��ن ای��ن نگرانی وج��ود دارد که‬ ‫تصمیم گیری س��ریع به کلیت کار لطمه بزند و نوعی‬ ‫هرج و مرج را به وزارتخانه ها و دستگاه های اجرایی‬ ‫تحمیل کند‪.‬‬ ‫طرحی با ‪ 200‬امضا تنظیم شده تا براساس‬ ‫ان ادغ��ام وزارتخانه ها به س��ه س��ال اخر‬ ‫برنامه توس��عه پنجم موکول شود‪ ،‬این کار‬ ‫نوعی برگشت به عقب نیست؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬چون براس��اس این طرح دولت فرصت پیدا‬ ‫می کند که کار عمیق تر و کارشناسی تری در این زمینه‬ ‫انج��ام دهد‪ .‬ضمن انکه در مورد وزارت ارتباطات و‬ ‫فناوری اطالعات برگشت به عقب بسیار بهتر از ادامه‬ ‫همین روند است‪.‬‬ ‫در صورتی که طرح یاد ش��ده به تصویب‬ ‫برس��د تکلی��ف وزارت راه و تراب��ری چه‬ ‫می ش��ود که دوره سرپرس��تی ان به پایان‬ ‫رسیده است؟‬ ‫‪ l‬پایان خردادماه زمان سرپرستی وزارت را هو ترابری‬ ‫براس��اس حکم حکومتی تمام می ش��ود که این هم‬ ‫افت افرین اس��ت‪ .‬اگر کار از ابت��دا فاقد بن مایه های‬ ‫کارشناس��ی و جامع نگری در سیس��تم اداری کشور‬ ‫باش��د قطعا اینگونه تح��والت در دس��تگاه اجرایی‬ ‫اس��یب هایی به دولت خواهد زد‪ ،‬بنابراین بهتر است‬ ‫دولت نقش��ه جامع اصالح س��اختار اداری کشور را‬ ‫ارائه دهد‪.‬‬ ‫تهیه این نقش��ه طبع��ا نیاز به وق��ت دارد اما دولت‬ ‫ب��ا ظرفیت های باالی��ی که در عرصه ه��ای مختلف‬ ‫همچون س��همیه بندی بنزین و هدفمندی یارانه ها از‬ ‫خ��ود نش��ان داد می تواند کار را انط��ور که باید به‬ ‫سرانجام برساند‪.‬‬ ‫اکنون باید چه کار کرد که هزینه کشور در‬ ‫انجام ادغام ها به حداقل برسد؟‬ ‫‪ l‬ب��ه نظر من ط��رح تعویق ادغ��ام وزارتخانه برای‬ ‫کشور هزینه س��از نیست‪ .‬البته برخی دوستان نیز گله‬ ‫دارند که ب��ا تصویب این طرح ادغام وزارتخانه ها به‬ ‫بع��د از دولت دهم موکول می ش��ود و ش��اید دولت‬ ‫یازدهم زیر بار ادغام وزارتخانه ها نرود‪.‬‬ ‫جهت رفع ایراد گرفته ش��ده چ��ه اقدامی ‬ ‫می توان انجام داد؟‬ ‫‪ l‬می توان دو سال تعویق را به یک سال تقلیل داد‪g .‬‬ ‫‪25‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪50‬درصدی‬ ‫پیروزیدیگر‬ ‫نگاه‬ ‫کرسی های حزب عدالت و توسعه در پارلمان کاهش یافت‬ ‫پیروزی ‪ 50‬درصدی‬ ‫اردوغان گرچه سعی‬ ‫می کند از خود و حزبش‬ ‫چهره ای اسالم گرا‬ ‫و طرفدار مسلمانان‬ ‫سازد‪ ،‬اما همواره با یک‬ ‫چالش بزرگ مواجه بوده ‬ ‫است‪ .‬او همواره روابط‬ ‫مناسبی با امریکا داشته‬ ‫و کسی شک ندارد که‬ ‫سیاست هایامریکا‬ ‫ضد محور مقاومت در‬ ‫خاورمیانهاست‬ ‫بین الملل‬ ‫پس از پیروزی‬ ‫رجب طیب اردوغان در استانه اغاز سومین دور فعالیت‬ ‫خود در سمت نخست وزیر ترکیه وعده داده است دولتی‬ ‫«فراگی��ر از طریق اجماع با احزاب مخالف» تش��کیل‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫‪ 1‬انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری ترکیه روز یکش��نبه‬ ‫ ‬ ‫ ‪ 22‬خ��رداد در حالی برگزار ش��د که نظر س��نجی ها از‬ ‫پیش تر نش��ان می داد که حزب عدالت و توسعه برنده‬ ‫می��دان رقابت ها خواهد بود‪ .‬پس از برگزاری انتخابات‬ ‫رجب طی��ب اردوغان ک��ه پیش تر اعالم ک��رده بود در‬ ‫ص��ورت عدم پیروزی در انتخابات از ریاس��ت حزب‬ ‫عدالت و توسعه اس��تعفا خواهد داد‪ ،‬برای سومین بار‬ ‫پی��روزی در انتخابات پارلمان��ی را تجربه کرد‪ .‬حزب‬ ‫رجب طیب اردوغان در انتخابات پارلمانی این کش��ور‬ ‫توانس��ت ح��دود ‪ 50‬درصد ارا را به دس��ت اورد‪ .‬این‬ ‫نتیجه بدان معناست که حزب عدالت و توسعه مجبور‬ ‫اس��ت برای اج��رای طرح های مربوط ب��ه اصالحات‬ ‫قانون اساسی‪ ،‬با احزاب دیگر هم پیمانی داشته باشد‪.‬‬ ‫بی��ش از ‪ ۵۰‬میلیون نفر – حدود دو س��وم جمعیت ‪۷۳‬‬ ‫میلیون نفری ترکیه ‪ -‬واجد شرایط رای دادن در انتخابات‬ ‫روز یکش��نبه بودند و ب��ه گزارش ش��بکه تلویزیونی‬ ‫ان ت��ی وی‪ ،‬حدود ‪ 84/5‬درصد انه��ا در این رای گیری‬ ‫ش��رکت کردند‪ .‬یکشنبه شب و به دنبال اعالم پیروزی‬ ‫حزب عدالت و توس��عه در این انتخاب��ات‪ ،‬طرفداران‬ ‫حزب در خیابان ها به جش��ن و پایکوبی پرداختند‪ .‬در‬ ‫این انتخابات‪ ،‬حزب سکوالر جمهوری خلق حدود ‪۲۶‬‬ ‫درصد ارا ‪ ۱۳۵-‬کرسی‪ -‬را به دست اورد که ‪ ۲۳‬کرسی‬ ‫بیشتر از کرس��ی های ان در دوره قبلی پارلمان است و‬ ‫حزب راس��تگرای جنبش ناسیونالیستی ‪ ۱۳‬درصد ارا‬ ‫‪ ۵۴‬کرسی‪ -‬را کسب کرد که ‪ ۱۷‬کرسی کمتر از دفعه‬‫پیش است‪ .‬نامزدهای مستقل حزب صلح و دموکراسی‬ ‫که از احزاب طرفدار کردها در ترکیه است‪ -‬توانستند‬‫در جنوب شرق ترکیه به موفقیت برسند و ‪ 5/8‬درصد‬ ‫ارا ‪ ۳۵ -‬کرس��ی‪ -‬را به دس��ت اورند‪.‬حزب عدالت و‬ ‫توس��عه ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان توانست‬ ‫در انتخابات روز یکش��نبه نزدیک ب��ه ‪ ۵۰‬درصد ارا را‬ ‫به دس��ت اورد و رسانه های ترکیه گزارش داده اند که با‬ ‫شمردن تقریبا تمام صندوق های رای‪ ،‬این حزب حدود‬ ‫‪ ۳۲۵‬کرس��ی از ‪ ۵۵۰‬کرسی پارلمان ترکیه را در اختیار‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫حزب عدالت و توس��عه با کسب این تعداد کرسی در‬ ‫پارلمان ترکیه به اکثریت می رسد‪ ،‬ولی برای انکه بتواند‬ ‫در چارچوب نظام کنونی ترکیه‪ ،‬تغییرات مورد نظر خود‬ ‫را در قانون اساسی اعمال کند‪ ،‬نیازمند در اختیار گرفتن‬ ‫دو سوم کرسی ها یعنی کس��ب ‪ ۳۶۷‬کرسی در پارلمان‬ ‫بود‪.‬‬ ‫ای��ن حزب با داش��تن ‪ ۳۳۰‬کرس��ی هم می توانس��ت‬ ‫طرح های پیش��نهادی خود را به طور مس��تقیم و برای‬ ‫تصمیم گیری به همه پرسی بگذارد‪.‬‬ ‫اما با کمتر از ‪ ۳۳۰‬کرس��ی در پارلم��ان‪ ،‬اقای اردوغان‬ ‫برای پیش��نهاد و اعمال هرگونه تغییر در قانون اساسی‬ ‫ترکیه‪ ،‬باید با گروه ها و احزاب دیگر همفکری و رایزنی‬ ‫کند و نظر موافق نمایندگان انها در پارلمان را کس��ب‬ ‫کند‪.‬‬ ‫رجب طیب اردوغ��ان که ش��عارهای تبلیغاتی خود را‬ ‫بر مبنای اهداف س��ال ‪ 2023‬قرار داده بود‪ ،‬اکنون مسیر‬ ‫هموارتری برای رس��یدن به اه��داف خود در مقابلش‬ ‫می بیند‪.‬‬ ‫• ‪ 23‬هدف برای س��ال ‪ 2023‬در سیاس��ت های حزب‬ ‫عدالت و توسعه در نظر گرفته شده بود که این اهداف‬ ‫شامل موارد زیر است‪:‬‬ ‫• ‪ )1‬درامد ملی ترکیه به سطح دو تریلیون دالر افزایش‬ ‫داده خواهد شد‪.‬‬ ‫• ‪ )2‬جمعیت کش��ور به ‪ 82‬میلیون نفر افزایش خواهد‬ ‫یافت‪.‬‬ ‫• ‪ )3‬درامد سرانه ملی ‪ 25000‬دالر در نظر گرفته شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫• ‪ )4‬صادرات کاال به ‪ 500‬میلیارد دالر افزایش خواهد‬ ‫یافت‪.‬‬ ‫• ‪ )5‬حجم تجارت خارجی به یک تریلیون دالر خواهد‬ ‫رسید‪.‬‬ ‫• ‪ )6‬میزان استخدام ها ‪ 10‬امتیاز افزایش خواهد یافت‪.‬‬ ‫• ‪ )7‬تعداد شاغلین به رقم ‪ 30‬میلیون نفر خواهد رسید‪.‬‬ ‫• ‪ )8‬میزان بیکاری به زیر ‪ 5‬درصد کشیده خواهد شد‪.‬‬ ‫• ‪ )9‬در مقط��ع ابتدایی و راهنمایی صد درصد کودکان‬ ‫مشغول به تحصیل خواهند بود‪.‬‬ ‫• ‪ )10‬هیچ اس��تانی در س��طح کش��ور بدون دانشگاه‬ ‫نخواهد ماند‪.‬‬ ‫• ‪ )11‬به پروژه دولت الکترونیکی توس��عه داده خواهد‬ ‫شد‪.‬‬ ‫• ‪ )12‬هیچ شهروندی بدون بیمه نخواهد ماند‪.‬‬ ‫• ‪ )13‬ب��رای ه��ر ‪ 100‬ه��زار نفر تعداد ‪ 210‬پزش��ک‬ ‫اختصاص داده خواهد شد‪.‬‬ ‫• ‪ )14‬وس��عت راه اهن به دو براب��ر رقم فعلی خواهد‬ ‫رسید‪.‬‬ ‫• ‪ )15‬پروژه های تونل زیر دریایی مرمره در استانبول و‬ ‫گذر گاه خلیج استانبول ‪ -‬ازمیر به پایان خواهند رسید‪.‬‬ ‫• ‪ 15000 )16‬کیلومتر راه منقس��م شده وجود خواهد‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫• ‪ )17‬یک��ی از بزرگترین بنادر دهگانه جهان در ترکیه‬ ‫ساخته خواهد شد‪.‬‬ ‫• ‪ )18‬ترکیه تبدیل به مرکز لجس��تیک سه قاره خواهد‬ ‫شد‪.‬‬ ‫• ‪ )19‬مناطق مورد نیاز ابیاری به پایان خواهند رسید‪.‬‬ ‫• ‪ )20‬سرعت و حجم باالتری به اینتر نت داده خواهد‬ ‫شد‪.‬‬ ‫• ‪ )21‬دس��ت کم س��ه مرکز نیروگاه هس��ته ای احداث‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫• ‪ )22‬تع��داد جهانگ��ردان در ترکیه ب��ه ‪ 50‬میلیون نفر‬ ‫افزایش داده خواهد شد‪.‬‬ ‫• ‪ )23‬قانون اساسی مبتنی بر ازادی ها تنظیم خواهد شد‪.‬‬ ‫خواهد داد که به طور گسترده با گروه ها و احزاب دیگر‬ ‫همفکری و مشورت خواهد کرد‪.‬‬ ‫پس از پیروزی حزب محافظه کار عدالت و توس��عه در‬ ‫انتخابات ترکیه‪ ،‬اقای اردوغان در یک سخنرانی گفت که‬ ‫نخستین اولویت دولت‪ ،‬ارائه یک قانون اساسی جدید‬ ‫خواهد بود تا جایگزین منشوری شود که دولت نظامی‬ ‫ترکیه در حدود ‪ ۳۰‬س��ال پیش و بع��د از یک کودتای‬ ‫نظامی ان را الزم االجرا کرد‪.‬‬ ‫تو توس��عه در‬ ‫با س��ومین پیروزی متوالی حزب عدال ‬ ‫انتخابات ترکیه‪ ،‬رجب طیب اردوغان به عنوان رهبر این‬ ‫حزب و در مقایسه با دیگر سیاستمداران تاریخ ترکیه در‬ ‫موقعیتی استثنایی قرار گرفته است‪ .‬اقای اردوغان وعده‬ ‫داده اس��ت که در اجرای برنامه بلندپروازانه بازنویسی‬ ‫قانون اساسی ترکیه‪ ،‬با همه احزاب همفکری و مشورت‬ ‫کند و به نظر تمام گروه ها گوش دهد‪.‬‬ ‫او گفته اس��ت‪« :‬ما به دنبال اجم��اع و توافق با احزاب‬ ‫اصلی مخال��ف در داخل و خارج پارلمان‪ ،‬رس��انه ها‪،‬‬ ‫سازمان های غیردولتی‪ ،‬دانشگاهیان و هر کس دیگری‬ ‫خواهیم بود که حرفی برای گفتن دارد‪».‬‬ ‫اق��ای اردوغان اضافه کرده اس��ت که حزب عدالت و‬ ‫توس��عه و دیگ��ر گروه ها‪ ،‬ی��ک قانون اساس��ی ازاد و‬ ‫غیرنظام��ی ارائه خواهند کرد که تم��ام احزاب حاضر‬ ‫در جامعه را ش��امل شود‪ .‬نخست وزیر ترکیه همچنین‬ ‫در س��خنان خود ب��ه تمایل و ارمان ه��ای ملت ترکیه‬ ‫برای تبدیل ش��دن به «صدای خاورمیانه و مس��لمانان»‬ ‫در میان کشورهای غرب اش��اره کرد و گفت که مردم‬ ‫بوس��نی‪ ،‬لبنان‪ ،‬س��وریه و فلس��طین هم از پیروزی او‬ ‫بهره مند خواهند شد‪.‬او گفت‪« :‬باور کنید مردم سارایوو‪،‬‬ ‫بیروت‪ ،‬دمش��ق‪ ،‬رام اهلل‪ ،‬نابلس‪ ،‬جنین‪ ،‬کرانه باختری و‬ ‫بیت المقدس هم به اندازه مردم استانبول‪ ،‬ازمیر‪ ،‬انکارا و‬ ‫دیاربکر برندگان این انتخابات هستند‪».‬‬ ‫به نظر تحلیلگ��ران ترک بعد از این انتخابات در صحنه‬ ‫سیاسی این کشور تغییرات عمده ای در چینش مهره ها‬ ‫نشده و سیاست های راهبردی جاری ترکیه در چهارسال‬ ‫این��ده نیز ادام��ه خواهد یافت‪ .‬به رغ��م ان اردوغان در‬ ‫س��خنرانی خود پس از پیروزی حزبش در انکارا اعالم‬ ‫ک��رد که میزان رای مردم ترکیه به حزبش به معنای پیام‬ ‫تغییر قانون اساسی نیز هست‪.‬‬ ‫کارشناس��ان ه��م تاکید دارند‪ ،‬مس��ائلی چون اصالح‬ ‫قانون اساس��ی‪ ،‬مس��اله کرده��ا و عضوی��ت ترکیه در‬ ‫تو توسعه‪،‬‬ ‫اتحادی ه اروپا مسائلی هستند که حزب عدال ‬ ‫حزب حاک��م اردوغان ب��ه تنهایی قادر ب��ه حل انها‬ ‫نخواهد بود و این حزب بایس��تی باب مذاکره را با دو‬ ‫حزب اپوزس��یون و ‪ ۳۵‬نمایند ه کرد در پارلمان جدید‬ ‫ترکیه بگش��اید‪ .‬اما گفتمان حزب حاکم با اپوزیسیون‬ ‫نیز خود ازمایش جدیدی برای حاکمان ترکیه از جمله‬ ‫اردوغان اس��ت که به قول بسیاری از تحلیلگران برای‬ ‫کسب قدرت ریاست جمهوری در دوره بعدی تالش‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫اردوغان گرچه سعی می کند از خود و حزبش چهره ای‬ ‫اس�لام گرا و طرفدار مسلمانان سازد‪ ،‬اما همواره با یک‬ ‫چالش بزرگ مواجه بود ه است‪ .‬او همواره روابط مناسبی‬ ‫با امریکا داش��ته و کسی ش��ک ندارد که سیاست های‬ ‫امری��کا ضد محور مقاوم��ت در خاورمیانه اس��ت‪ ،‬بر‬ ‫همین اس��اس اردوغان باید تکلیفش را با سیاست های‬ ‫ضد مقاومت واشنگتن معلوم کند‪ .‬او نمی تواند هم شعار‬ ‫دفاع از مظلومان فلسطینی را سر دهد و هم خود را در‬ ‫راستای سیاست های امریکا در منطقه تعریف کند‪ .‬این‬ ‫بزرگترین چالش جناب اردوغان است‪g .‬‬ ‫‪27‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫تو گو با صمد قائم پناه‪ ،‬استاد دانشگاه‬ ‫گف ‬ ‫خطر اقتدارگرایی بوروکراتیک‬ ‫‪ 2‬با مشخص شدن نتایج انتخابات پارلمانی ترکیه‪ ،‬بار دیگر شاهد پیروزی حزب عدالت‬ ‫و توسعه در این کشور بودیم‪ .‬در حقیقت حزب اقای رجب طیب اردوغان برای سومین دوره‬ ‫پیاپی اکثریت کرسی های پارلمان را به دست اورد‪ ،‬اما موفق به کسب دوسوم کرسی های‬ ‫پارلمان که الزمه تحقق بسیاری از اهداف این حزب بود‪ ،‬نشد‪ .‬اکنون و در این شرایط حزب‬ ‫عدالت و توسعه دیگر به تنهایی نمی تواند تغییراتی را که خواهان ان است‪ ،‬در قانون اساسی‬ ‫این کشور اعمال کند و باید با مشارکت احزاب دیگر بقیه مسیر را طی کند‪ .‬در این رابطه‬ ‫گفت وگویی با صمد قائم پناه‪ ،‬استادیار دانشگاه انجام دادیم‪ .‬وی معتقد است این حزب هدفش‬ ‫این است که ترکیه را به عنوان یک مدل دموکراسی اسالمی در منطقه خاورمیانه معرفی کند‬ ‫و این یعنی یک مدل سازش بین اسالم و دموکراسی‪ .‬قائم پناه توضیح داد که با توجه به‬ ‫موفقیت هایی که این حزب در طول این مدت داشته می توان به جرات گفت می تواند الگوی‬ ‫قابل قبول و قابل اتکایی برای کشورهای منطقه باشد‪.‬‬ ‫‪28‬‬ ‫با مشخص ش��دن نتایج انتخابات پارلمانی‬ ‫ترکیه و عدم کس��ب دوس��وم کرسی های‬ ‫پارلم��ان توس��ط حزب عدالت و توس��عه‬ ‫اکنون بحث تغییر قانون اساسی که یکی از‬ ‫اهداف این حزب در صورت پیروزی قاطع‬ ‫بود چه روندی را دنبال می کند؟‬ ‫‪ l‬از ابت��دا قرار نب��ود که در نتیج��ه پیروزی حزب‬ ‫عدالت و توس��عه در انتخاب��ات پارلمانی‪ ،‬این حزب‬ ‫تغییرات قانون اساس��ی را بدون اجرای رفراندوم به‬ ‫نتیجه نهایی برساند‪.‬‬ ‫حت��ی رهب��ران ح��زب عدال��ت و توس��عه هم در‬ ‫میتینگ های انتخاباتی اعالم داشته بودند که حتی در‬ ‫صورت پیروزی در انتخابات و با وجودی که هدف‬ ‫بین الملل‬ ‫در حال حاضر هم اکثر‬ ‫احزاب نسبت به تغییرات‬ ‫قانون اساسی اتفاق نظر دارند‬ ‫و انچه باعث اختالف نظر‬ ‫است‪ ،‬روش ها و برخی‬ ‫مفاد قانون اساسی است‪،‬‬ ‫اما نسبت به تغییرات کلی‬ ‫قانون اساسی بین احزاب‬ ‫اتفاق نظر وجود دارد و انچه‬ ‫مهم است این که رهبری این‬ ‫تغییرات را حزب عدالت و‬ ‫توسعه دنبال می کند‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫اصلی ش��ان تغییرات قانون اساس��ی اس��ت اما بازهم‬ ‫ب��رای تایید یا رد ان به ارای مردمی مراجعه خواهند‬ ‫کرد و با برگزاری رفراندوم به نتیجه خواهند رسید‪.‬‬ ‫یعن��ی پیش از این هم پی��روزی قاطع حزب عدالت‬ ‫و توس��عه ب��ه معن��ای این نب��ود که این ح��زب به‬ ‫ص��ورت یک جانب��ه تغیی��رات قان��ون اساس��ی را‬ ‫اعمال بکند‪.‬‬ ‫در ح��ال حاضر هم اکثر احزاب نس��بت به تغییرات‬ ‫قانون اساس��ی اتفاق نظ��ر دارن��د و انچ��ه باع��ث‬ ‫اختالف نظر اس��ت‪ ،‬روش ه��ا و برخی مف��اد قانون‬ ‫اساسی است‪ ،‬اما نسبت به تغییرات کلی قانون اساسی‬ ‫بین احزاب اتفاق نظر وجود دارد و انچه مهم اس��ت‬ ‫ای��ن ک��ه رهبری ای��ن تغییرات را ح��زب عدالت و‬ ‫توسعه دنبال می کند‪.‬‬ ‫ایا این ح��زب برای به دس��ت اوردن نظر‬ ‫موافق دیگر احزاب تالش خواهد کرد؟‬ ‫‪ l‬در حال حاضر این حزب تقریبا بیش از ‪50‬درصد‬ ‫کرس��ی های مجلس را به دست اورده و در واقع ان‬ ‫حدنصاب الزم یعنی ‪ 367‬کرس��ی را کس��ب نکرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫اگر حزب عدالت و توس��عه موفقت به کس��ب ‪367‬‬ ‫کرسی می شد با قدرت بیشتری می توانست تغییرات‬ ‫قانون اساسی را دنبال کند و اکنون در چنین شرایطی‬ ‫حتم��ا باید نظرات دیگر احزاب را هم برای تغییرات‬ ‫قانون اساسی جلب کند‪.‬‬ ‫در حقیقت نتیجه ارای انتخاباتی اخیر نش��ان داد که‬ ‫به هرحال نارضایتی هایی در میان جامعه مدنی ترکیه‬ ‫و احزاب وج��ود دارد‪ .‬در رفران��دوم اصالح قانون‬ ‫اساسی س��ال گذش��ته هم احزاب مخالف با چیزی‬ ‫حدود ‪42‬درصد ارا‪ ،‬نظر منفی خود را اعمال کردند‪.‬‬ ‫بسیاری از احزاب به ویژه حزب جمهوریخواه خلق‬ ‫با تغییرات��ی که در کادر رهبری خود ایجاد کرده بود‬ ‫و ش��عارهای عوام گرایانه ای که رهب��ران این حزب‬ ‫س��رداده بودند‪ ،‬امید داشتند کرس��ی های بیشتری را‬ ‫نسبت به حزب عدالت و توسعه به دست بیاورند که‬ ‫البته موفق نشدند‪.‬‬ ‫با این تفاس��یر می بینیم که جامعه همچنان نس��بت به‬ ‫حزب عدالت و توسعه اعتماد بیشتری دارد و تاکنون‬ ‫و طی این سه دوره از اقبال بیشتری برخوردار بوده‪،‬‬ ‫اما در هر صورت این حزب برای رسیدن به اهدافش‬ ‫باید نظر موافق دیگر احزاب را نیز جلب بکند‪.‬‬ ‫همانطور که اشاره کردید این حزب موفق‬ ‫شده در سه دوره پیاپی ارای موافق مردمی ‬ ‫را جلب کند‪ .‬عل��ت موفقیت این حزب و‬ ‫اقبالش نزد افکار عمومی را در چه مسائلی‬ ‫می دانید؟‬ ‫‪ l‬در این قضیه عوامل بس��یار متعددی دخیل است‪.‬‬ ‫در ابتدا باید ذکر کنم مهمترین نکته پیرامون موفقیت‬ ‫این حزب سنخیت شعارهای حزب عدالت و توسعه‬ ‫با بافت فرهنگ عامه جامعه است‪ .‬بیش از ‪ 80‬درصد‬ ‫جامعه ترکیه مس��لمان هس��تند به همی��ن خاطر این‬ ‫عامل در پیروزی این حزب تاکنون بسیار تاثیر داشته‬ ‫است‪ .‬همچنین عملکرد این حزب در طول این مدت‬ ‫به ویژه در بحث سیاست خارجی و همینطور سیاست‬ ‫داخل��ی مخصوصا بحث اقتصادی بس��یار قابل قبول‬ ‫بوده است‪ .‬در بحث سیاست های اقتصادی این حزب‬ ‫موفق شد در طول دوران حاکمیت اش رشد اقتصادی‬ ‫باالی هشت درصد را برای این کشور به ارمغان بیاورد‬ ‫که این رقم در میان کش��ورهای در حال توسعه‪ ،‬رقم‬ ‫قاب��ل توجه��ی اس��ت‪ .‬در رابطه با بحث سیاس��ت‬ ‫خارجی‪ ،‬ترکیه توانس��ت سیاس��ت موازن��ه مثبت را‬ ‫دنبال بکن��د یعنی در عین داش��تن روابط با غرب و‬ ‫امریکا تمایالتی هم به شرق نشان داده است‪.‬‬ ‫ب��ه ویژه در بحث منطقه خاورمیانه ترکیه توانس��ت‬ ‫به هرحال جایگاه بس��یار خوبی کسب کند و در اکثر‬ ‫بحران های منطقه ای در طول این مدت توانسته نقش‬ ‫میانجی را به خوبی ایفا کند‪.‬‬ ‫به عنوان نمونه در بحث بحران س��وریه و اسرائیل‪،‬‬ ‫در بحث بحران حماس و فتح‪ ،‬در بحث جنگ غزه‬ ‫و همچنین مس��اله انرژی هسته ای ایران این کشور‬ ‫موفقیت های قابل توجهی داش��ته اس��ت‪ .‬همچنین‬ ‫پیرامون مساله جنگ امریکا علیه عراق و همینطور‬ ‫بحران افغانستان ترکیه نقش پررنگی را ایفا کرد‪.‬‬ ‫تمام این مس��ائل نشان می دهد که فرهنگ سیاسی‬ ‫مردم ترکیه براساس شواهد عینی‪ ،‬داده های اماری‬ ‫و ب��ه دنبال بهب��ود زندگی ف��ردی و اجتماعی انها‬ ‫بیشتر مایل به حزب عدالت و توسعه است‪.‬‬ ‫البته برخی تحلیلگران نس��بت به سیاست های این‬ ‫حزب به ویژه در بحث سیاست تغییر قانون اساسی‬ ‫نگرانی هایی دارند‪.‬‬ ‫رجب طیب اردوغان قصد دارد مس��یر جدیدی را‬ ‫در قانون اساس��ی ترکیه ایجاد کند و از این طریق‬ ‫تغییراتی را به خصوص در ساختار ریاست جمهوری‬ ‫و افزایش اختیارات این پس��ت ب��ه وجود بیاورد‪.‬‬ ‫چراکه وی قصد دارد در اینده خودش را برای این‬ ‫مقام کاندیدا کند که در این صورت دوره جدیدی‬ ‫در تاریخ سیاسی ترکیه به وقوع خواهد پیوست‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که بعضی ها پیش بینی می کنند‬ ‫این اقدامات اردوغ��ان می تواند مدلی از نظام های‬ ‫دیکتاتوری در کش��ورهای امریکای التین باش��د‪،‬‬ ‫البت��ه من ب��ه چنی��ن تحلیل هایی اعتق��اد ندارم و‬ ‫معتقدم که حزب عدالت و توسعه قواعد بازی های‬ ‫دموکراتی��ک را به خوبی در جامع��ه ترکیه نهادینه‬ ‫کرده؛ دلیل اصلی ان نیز این اس��ت که خودش به‬ ‫این قواعد اعتقاد دارد و بخش اعظم موفقیت اش را‬ ‫نیز مرهون همین دیدگاه است‪.‬‬ ‫در واق��ع این حزب هدفش این اس��ت که ترکیه را‬ ‫به عنوان یک مدل دموکراس��ی اس�لامی در منطقه‬ ‫خاورمیانه معرفی کند و این یعنی یک مدل سازش‬ ‫بین اسالم و دموکراسی‪.‬‬ ‫قطع��ا ای��ن ح��زب نی��ز نق��اط ضعفی‬ ‫داش��ته ک��ه مخالف��ان ب��ا تکی��ه ب��ر ان‬ ‫توانس��تند کرس��ی هایی را کس��ب کنند‪.‬‬ ‫ب��ه اختص��ار این نق��اط ضع��ف را بیان‬ ‫می کنید؟‬ ‫‪ l‬در بحث مس��اله حقوق و ازادی های گروه های‬ ‫اقلیت به اعتقاد برخی از این گروه ها‪ ،‬حزب عدالت‬ ‫و توس��عه نتوانس��ته به تم��ام وعده های��ی که داده‬ ‫جام��ه عمل بپوش��اند‪ .‬یعنی به ص��ورت تدریجی‬ ‫دارد فضا را برای ازادی های اجتماعی‪ ،‬سیاس��ی و‬ ‫فرهنگ��ی گروه های اقلی��ت در جامعه ترکیه فراهم‬ ‫می کن��د تا حساس��یت ناسیونالیس��ت های افراطی‬ ‫را ایجاد کند‪ .‬در بحث مس��اله اس��رائیل هم برخی‬ ‫اح��زاب رقیب اتهام های��ی را به دول��ت اردوغان‬ ‫وارد می کردن��د‪ .‬انه��ا معتقد بودن��د که این حزب‬ ‫در قب��ال حمله کماندوهای اس��رائیلی به کش��تی‬ ‫ازادی در س��واحل نوار غزه و کش��ته ش��دن چند‬ ‫نفر از ش��هروندان ترک در س��ال گذشته کم کاری‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬مس��اله ع��راق نیز باع��ث وارد امدن‬ ‫اتهام هایی به این حزب ش��ده زیرا برخی معتقدند‬ ‫که ترکیه سیاست های سوداگرانه ای را در این رابطه‬ ‫دنب��ال می کند و ب��ا وجودی که می دان��د ادعاهای‬ ‫امری��کا پی��ش از جنگ ع��راق تماما واه��ی بوده‪،‬‬ ‫اما مخالفتی نس��بت به اقدامات امری��کا در عراق‬ ‫نداشته است‪.‬‬ ‫در عرصه داخلی ه��م البته محدودیت هایی ایجاد‬ ‫شده است به عنوان نمونه برخی از روزنامه نگاران‬ ‫و فع��االن سیاس��ی ب��ر ای��ن باورن��د در دوران‬ ‫زمام��داری این حزب محدودیت هایی برای ش��ان‬ ‫ایجاد ش��ده اس��ت‪ ،‬البته باید ذکر کن��م که اگر هم‬ ‫محدودیتی ایجاد ش��ده تمام��ا در چارچوب قانون‬ ‫بوده است‪g .‬‬ ‫‪29‬‬ ‫گفت وگو با اسداهلل اطهری درباره اینده سیاسی اردوغان‬ ‫حرکت به سمت ریاست جمهوری‬ ‫بین الملل‬ ‫سعیده سادات فهری‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫انتخاب��ات پارلمان��ی در ترکیه ب��ا رای اکثریت به‬ ‫ح��زب عدالت و توس��عه پایان گرف��ت و این حزب‬ ‫برای دور س��وم توانس��ت اکثریت پارلمان را به خود‬ ‫اختص��اص ده��د‪ .‬از ‪ ۵۲‬حزب سیاس��ی ترکی��ه ‪۱۴ ،‬‬ ‫ح��زب به صورت حزبی در انتخابات ش��رکت کردند‬ ‫و نامزده��ای بقی�� ه اح��زاب ب��رای انکه می دانس��تند‬ ‫نمی توانن��د ح��د نص��اب ‪ ۱۰‬درص��د ارای الزم را‬ ‫به دس��ت اورند‪ ،‬به طور مس��تقل در انتخابات حضور‬ ‫یافتند‪ .‬ترکیه یکی از معدود کش��ورهای اس�لامی در‬ ‫جهان اس��ت که دارای دموکراس��ی چند حزبی اس��ت‬ ‫و ب��ه همین خاطر انتخابات این کش��ور ب��ه دقت از‬ ‫س��وی کش��ورهای منطقه و جه��ان دنبال می ش��ود‪.‬‬ ‫در اروپ��ای غربی و امریکا س��عی می ش��ود ترکیه را‬ ‫ی��ک الگو ب��رای کش��ورهای منطقه معرف��ی کنند اما‬ ‫جالب اس��ت که وقتی زم��ان روابط ب��ا اتحادیه اروپا‬ ‫فرا می رسد ب ا تردید با ترکیه برخورد می کنند‪ ،‬جالب تر‬ ‫انکه کشورهای غربی در همین حال می کوشند ترکیه‬ ‫را مصداق تفاهم اسالم و دموکراسی معرفی کنند‪ .‬دکتر‬ ‫اسداهلل اطهری‪ ،‬استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل ترکیه‬ ‫در گفت وگ��و با مثلث می گوید رجب طیب اردوغان‪،‬‬ ‫رهبر حزب فردی کاریزماتیک است‪ .‬این مساله نیز در‬ ‫پیروزی حزب نقش موثری داشته است‪.‬‬ ‫ح��زب عدالت و توس��عه در ای��ن دور نیز‬ ‫اکثری��ت ارا را به دس��ت اورده اس��ت‪ .‬چه‬ ‫فاکتورهایی باعث شده تا این حزب در میان‬ ‫مردم چنین محبوبیتی داشته باشد؟‬ ‫‪ l‬مس��ائل داخلی‪ ،‬منطقه ای و بین المللی باعث چنین‬ ‫‪30‬‬ ‫پیروزی ای شده اس��ت‪ .‬اهداف حزبی‪ ،‬ساختار حزبی‪،‬‬ ‫برنامه هایش و تشکیالتی کار کردن انها در این پیروزی‬ ‫نقش مهمی داش��ته است‪ .‬از س��وی دیگر رجب طیب‬ ‫اردوغ��ان‪ ،‬رهبر حزب فردی کاریزماتیک اس��ت‪ .‬این‬ ‫مساله نیز در پیروزی حزب نقش موثری داشته است‪.‬‬ ‫درامد س��رانه ترکیه از سال ‪ 2000‬چند برابر شده است‬ ‫و این کش��ور به هفدهمین اقتصاد جهان و شش��مین‬ ‫اقتصاد اروپا تبدیل شده است‪ .‬ترکیه کشوری است که‬ ‫باالترین سرمایه گذاری خارجی در این کشور صورت‬ ‫گرفته اس��ت و در سطح منطقه ای از نقش یک میانجی‬ ‫به یک بازیکن تبدیل می شود که در رابطه با جنبش های‬ ‫خاورمیانه ایفای نقش می کند‪.‬‬ ‫ترکیه اکنون با دش��من ترین دشمنانش مانند ارمنستان‬ ‫و یونان به توافق رس��یده اس��ت‪ .‬در راستای این هدف‬ ‫است تا اخذ ویزا را برای سوریه‪ ،‬اردن و لبنان لغو کند‪.‬‬ ‫همکاری های خود را با کش��ورهای حوزه خلیج فارس‬ ‫افزایش داده اس��ت‪ .‬در سطح بین المللی عضو غیر دائم‬ ‫ش��ورای امنی��ت س��ازمان ملل ش��ده اس��ت‪ .‬حزب‬ ‫عدالت و توسعه گام های بزرگی هم برای سال ‪ 2023‬در‬ ‫نظر دارد‪ .‬در سال های اخیر در عرصه توسعه سیاسی‬ ‫ی��ک چرخش و گ��ردش نخبگان ص��ورت گرفت‪.‬‬ ‫پیش تر همواره الیت های س��کوالر و الئیک در مسند‬ ‫ق��درت بودن��د‪ .‬در تاریخ ترکیه تنه��ا در دهه ‪1950‬‬ ‫که حزب دموکرات س��ر کار بود ای��ن ترکیب تغییر‬ ‫کرده بود‪ .‬بعد از ان در تاریخ ترکیه س��ابقه نداش��ت‬ ‫که نخبگان دیندار ملی با گرایش های وطن پرس��تانه‬ ‫ق��درت را در این کش��ور در دس��ت بگیرند‪ .‬حزب‬ ‫عدالت و توسعه و رجب طیب اردوغان این فرصت‬ ‫را داش��ت‪ .‬در دوران حضور حزب عدالت و توسعه‬ ‫حتی شاهد بودیم که کردها هم توانستند در انتخابات‬ ‫شرکت کنند‪ .‬کردها هم به شکل منفرد شرکت کردند‬ ‫و هم در دور قبل توانستند به رغم تمام مشکالت یک‬ ‫فراکسیون تشکیل دهند‪ .‬پیش تر افرادی مانند لیال زانا‬ ‫که به زبان کردی قس��م خورده بود ‪ 10‬سال به حبس‬ ‫محکوم می شدند و حاال کردها می توانند در انتخابات‬ ‫ش��رکت کنند‪ .‬با این شرایط می بینیم که اردوغان چه‬ ‫تابوهایی را شکسته است‪.‬‬ ‫ایا پتانس��یل این وج��ود دارد که بخواهد تا‬ ‫سال ‪ 2023‬همچنان در راس قدرت قرار بگیرد؟‬ ‫‪ l‬این حزب تصمیم گرفته که قانون اساس��ی را تغییر‬ ‫دهد و بعد از انکه دوره ریاس��ت جمهوری عبداهلل گل‬ ‫تمام شد به نظر می رسد که رجب طیب اردوغان عالقه‬ ‫دارد جایگزین او شود‪ .‬به نظر من اردوغان می تواند به‬ ‫یکی از رهبران بزرگ کاریزماتیک در جهان تبدیل شود‪.‬‬ ‫رهبری حزب در مورد کاندیداها با کسی تعارف ندارد‪.‬‬ ‫کسانی را که گمان می کردند احتمال اینکه در انتخابات‬ ‫رای نیاورند زیاد است را کنار گذاشت‪ .‬توسعه سیاسی‬ ‫به معنای واقعی را حزب عدالت و توس��عه انجام داده‬ ‫است‪.‬‬ ‫در بعد فرهنگی حزب عدالت و توس��عه توانس��ته بین‬ ‫عنصر اسالم و عنصر ملیت تعادل ایجاد کند‪.‬‬ ‫بهترین داور سیستم حکومتی حزب عدالت و توسعه‬ ‫م��ردم بودند که بی��ش از ‪ 50‬درصد به حزب عدالت‬ ‫و توس��عه رای دادند‪ .‬این درحالی اس��ت که احزاب‬ ‫معترض بس��یار فراوان بودن��د‪ .‬در این انتخابات بعد‬ ‫از حزب عدالت و توس��عه ح��زب جمهوریت قرار‬ ‫گرفت که حدود ‪ 25‬درصد ارا را به خود اختصاص‬ ‫داد‪ .‬با وج��ود انکه نزدیک به ‪ 15‬حزب قدرتمند در‬ ‫این انتخابات ش��رکت کرده بودند‪ ،‬اما حزب عدالت‬ ‫و توس��عه توانس��ت در میان انها با کارنامه ای که از‬ ‫خود به جای گذاش��ته بود برنده میدان شود‪ .‬بنابراین‬ ‫پتانس��یل این وجود دارد که بتواند همچنان قدرت را‬ ‫در دست داشته باشد‪.‬‬ ‫ح��زب عدال��ت و توس��عه درص��دد تغییر‬ ‫قانون اساسی کشور است‪ .‬ایا می توانند این‬ ‫اقدام را انجام دهند؟‬ ‫‪ l‬صحبت هایی که رجب طیب اردوغان بعد از پیروزی‬ ‫گفته اس��ت از اهمیت بسیاری برخوردار است‪ .‬او اعالم‬ ‫کرده که «مردم به ما این پیام را دادند که از طریق اجماع‬ ‫نظر و مذاکره قانون اساسی جدید تدوین و تنظیم شود‪ .‬ما‬ ‫و احزاب مخالف در مورد قانون اساسی جدید گفت وگو‬ ‫خواهیم کرد و این قانون اساسی جدید مطالبات در مورد‬ ‫صلح و عدالت را براورده خواهد کرد‪ ».‬این نشان می دهد‬ ‫که حزب عدالت و توس��عه هدف��ش را که همان تغییر‬ ‫قانون اساسی است‪ ،‬اجرایی خواهد کرد‪.‬‬ ‫قدرت گرفتن ترکیه چ��ه منافعی برای ایران‬ ‫دارد؟ ای��ا این مس��اله می تواند به عنوان یک‬ ‫تهدید برای ایران تلقی شود؟‬ ‫‪ l‬ای��ن مس��اله به ن��وع نگاه م��ا به همس��ایگان مان‬ ‫باز می گردد‪ .‬ایران و ترکیه بدون در نظر گرفتن اینکه چه‬ ‫کسی دولت ها و حکومت ها را در دست داشته در تاریخ‬ ‫خود روابط بسیار خوبی با یکدیگر داشتند‪ .‬پیمان های‬ ‫س��عد اباد‪ ،‬بغداد و بعد از انقالب قرارداد اکو‪ ،‬عضویت‬ ‫در س��ازمان کنفرانس اس�لامی و‪ ...‬از جمله زمینه های‬ ‫همکاری این دو کش��ور است‪ .‬همکاری این دو کشور‬ ‫همسایه اجتناب ناپذیر است‪.‬‬ ‫ای��ا هیچ رقابت��ی بین این دو کش��ور وجود‬ ‫ندارد؟‬ ‫‪ l‬چرا رقابت وجود دارد‪ .‬اما اینکه دو کشور می توانند‬ ‫با توجه به قراردادهایی که با یکدیگر بسته اند در سطح‬ ‫بین الملل��ی مکمل یکدیگر باش��ند‪ ،‬اعتم��ادی که دو‬ ‫کش��ور به یکدیگر دارند‪ ،‬همکاری های گازی و سایر‬ ‫همکاری هایی ک��ه می تواند در زمینه انرژی با یکدیگر‬ ‫داش��ته باشند‪ ،‬نشان می دهد که هر دو کشور زمینه های‬ ‫همکاری بسیار مثبتی را با یکدیگر دارند‪g .‬‬ ‫مردم ترکیه در انتخابات اخیر به چه کسانی رای دادند؟‬ ‫محافظه کاران مسلمان‬ ‫سیامک کاکائی ‪ /‬کارشناس مسائل ترکیه‬ ‫‪4‬‬ ‫بین الملل‬ ‫برنامه های حزب عدالت و توسعه تا سال ‪2023‬‬ ‫مهمترین برنامه هایی که حزب عدالت و توس��عه در‬ ‫جری��ان انتخابات اعالم کرد توجه به ش��اخص های‬ ‫اقتص��ادی بود که حت��ی از واژه اقتصاد بزرگ ترکیه‬ ‫هم اس��تفاده ش��د‪ .‬افزایش رتبه اقتص��ادی ترکیه در‬ ‫جه��ان نیز از جمله مواردی اس��ت که حزب عدالت‬ ‫و توس��عه اع�لام ک��رده ک��ه اجرایی خواه��د کرد‪.‬‬ ‫بخش��ی از قدرتمند ت��ر کردن اقتصاد این کش��ور به‬ ‫سیاس��ت خارجی این کشور بستگی دارد‪ .‬برنامه های‬ ‫بلند مدتی که حزب عدالت و توس��عه اعالم می کند‬ ‫بخش��ی به این بازمی گردد ک��ه برخی از اعضای این‬ ‫حزب تکنوکرات هستند؛ تکنوکرات هایی که در حال‬ ‫حاضر سیاست را هم تجربه کرده اند و در عرصه های‬ ‫مختل��ف از تجربه خوبی بهره مند ش��ده اند‪ .‬بنابراین‬ ‫برنام��ه کلی که می توان به صورت موردی برش��مرد‬ ‫اول از هم��ه توج��ه به اقتصاد‪ ،‬حضور ش��رکت های‬ ‫ ترکیه در س��رمایه گذاری های منطقه ای و خاورمیانه‪،‬‬ ‫جذب س��رمایه گذاری های خارج��ی و جهان عرب‪،‬‬ ‫افزای��ش تجارت خارجی ترکیه و افزایش توریس��م‬ ‫اس��ت‪ .‬در زمینه سیاس��ی تاکید بر پیشبرد اصالحات‬ ‫در چارچ��وب معیارهایی اس��ت ک��ه اتحادیه اروپا‬ ‫برای پیوس��تن این کش��ور ب��ه این اتحادی��ه در نظر‬ ‫گرفته و تغییر در س��اختار سیاسی ترکیه است‪ .‬بدان‬ ‫معن��ا که برنامه ای که حزب عدالت و توس��عه اعالم‬ ‫کرده تغییر قانون اساس��ی ترکیه اس��ت تا این قانون‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫پی��روزی دوب��اره ح��زب عدالت و توس��عه در‬ ‫انتخاب��ات پارلمانی اخیر کش��ور این پیام را داش��ت‬ ‫که این حزب توانس��ته اس��ت در دو دوره زمامداری‬ ‫خودش اعتماد الزم را در جامعه ترکیه افزایش دهد و‬ ‫اعتمادبخشی کند‪ .‬به نظر می رسد رای دوباره اکثریت‬ ‫ش��رکت کنندگان در انتخابات به ح��زب عدالت و‬ ‫توس��عه به نوعی تاییدی بر عملکرد این حزب بوده‬ ‫است‪.‬‬ ‫وقتی به پیشینه حزب عدالت و توسعه نگاه می کنیم‪،‬‬ ‫می بینیم که این حزب در س��ال ‪2002‬برای اولین بار‬ ‫در انتخابات پارلمانی شرکت کرد و به ناگاه اکثریت‬ ‫کرس��ی های پارلمانی را به دست اورد و این درحالی‬ ‫اس��ت که در ان زمان یک حزب جوان بود‪ ،‬اگر چه‬ ‫پیشینه اسالم گرایی انها به حزب فضیلت بازمی گشت‪.‬‬ ‫بنابراین در ان انتخابات جامعه سیاس��ی شوکه شده‬ ‫و ای��ن حزب به عنوان یک ح��زب نوپا وارد عرصه‬ ‫سیاسی ترکیه ش��د‪ .‬عملکرد حزب عدالت و توسعه‬ ‫در خالل چهار س��ال سبب شد تا وضعیت اقتصادی‬ ‫ ترکی��ه بهبود پی��دا کند به خصوص ک��ه در ان دوره‬ ‫دغدغه مردم ترکی��ه‪ ،‬تورم‪ ،‬کاهش ارزش پول ملی و‬ ‫وضعیت معیشتی بود که این حزب به دلیل برنامه های‬ ‫خوبی که داش��ت در راستای حل این مشکالت یک‬ ‫گام بلند برداشت‪.‬‬ ‫در انتخاب��ات ‪ 2007‬هم اقبال م��ردم به حزب عدالت‬ ‫و توس��عه بود‪ .‬این اقبال از یک سو به دلیل کارکردی‬ ‫بود ک��ه این حزب ارائه داده بود و از س��وی دیگر به‬ ‫دلیل بحرانی بود که بر س��ر انتخاب رئیس جمهور به‬ ‫وجود امد و منجر به انتخابات زودهنگام شد‪ .‬در واقع‬ ‫ی بود برای حزب‬ ‫انتخابات سال ‪ 2 007‬ترکیه رفراندوم ‬ ‫عدالت و توسعه‪ .‬رای باالیی که حزب عدالت و توسعه‬ ‫به دس��ت اورد نش��ان داد که این حزب دارای پایگاه‬ ‫اجتماعی بس��یار خوبی است‪ .‬اکنون که حزب عدالت‬ ‫و توس��عه برای س��ومین بار انتخاب شده است نشان‬ ‫می دهد که این ارا نمی تواند تصادفی باش��د‪ .‬بنابراین‬ ‫مجموعه عملکردهایی که حزب عدالت و توسعه در‬ ‫عرصه داخلی و بین المللی و منطقه ای داشته معرف این‬ ‫حزب در میان مردم ترکیه و با توجه به پایگاه اجتماعی‬ ‫ای��ن حزب در میان مردم اس��ت‪ .‬اگر عوامل داخلی و‬ ‫خارج��ی را بخواهیم مورد توجه قرار دهیم‪ ،‬به ترتیب‬ ‫بهبود وضعیت اقتصادی‪ ،‬رش��د اقتصادی‪ ،‬مهار تورم‪،‬‬ ‫افزایش سرمایه گذاری های خارجی در ترکیه‪ ،‬افزایش‬ ‫چانه زنی ترکیه به لحاظ سیاس��ی در مسائل منطقه ای‬ ‫و بین المللی و همینطور پرتحرک شدن دیپلماسی این‬ ‫کش��ور و طرح های مختلفی که همراهان و همفکران‬ ‫اردوغ��ان مانند داوود اوغلو ارائ��ه دادند‪ ،‬همگی یک‬ ‫ ترکیه فعال را نش��ان داد که صاحب پرستیژی شده که‬ ‫ظرفیت های خودش را به نمایش گذاش��ته است‪ .‬اگر ‬ ‫ترکیه امروز را بخواهیم ب��ا دوران حکومت الئیک ها‬ ‫مقایسه کنیم‪ ،‬می بینیم که سیستم دولت تک حزبی حزب‬ ‫عدالت و توسعه جواب الزم را برای جامعه ترکیه داشته‬ ‫و این اقبالی که مردم به حزب عدالت و توسعه داشتند‬ ‫نش��ان داده که رویکرد این حزب موفق بوده اس��ت‪.‬‬ ‫بنابراین اکنون حزب عدالت و توسعه با یک چشم انداز‬ ‫جدی��دی مواجه اس��ت که ش��رایط حزبی‪ ،‬وضعیت‬ ‫ی ترکیه را از دوره های قبل‬ ‫اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و سیاس�� ‬ ‫متمایزمی کند‪.‬‬ ‫متمایز از ان قانون س��ال ‪ 1982‬نوش��ته شده باشد‪.‬‬ ‫در همی��ن حال توجه به حقوق ش��هروندی‪ ،‬توجه‬ ‫به طرح ه��ای اجتماعی و فرهنگ��ی و حل معضل‬ ‫کردها‪ ،‬اعتمادس��ازی در داخ��ل ترکیه و همینطور‬ ‫تاکی��د بر ازادی های مذهبی اس��ت‪ .‬هم��ه اینها در‬ ‫راس��تای اعتمادس��ازی اس��ت تا بین قومیت های‬ ‫مختلف همگونی و همدلی ایجاد کند‪.‬‬ ‫در ارتباط با ازادی های مذهبی به نظر می رسد که قصد‬ ‫دارند ت��ا نظر علوی های ترکیه را که جمعیتی حدود‬ ‫‪ 20‬میلیون نفر هستند به خود جلب کند‪ .‬علوی ها تاکید‬ ‫می کنند که جمع خانه های انها باید مورد شناس��ایی‬ ‫قرار بگیرد و حقوقش��ان محترم شمرده شود‪ .‬چراکه‬ ‫تاکنون برنامه های مذهبی این گروه به رسمیت شناخته‬ ‫نمی ش��د‪ .‬این اصالحاتی که ب��ه ازادی های مذهبی‬ ‫اشاره می شود بخش��ی از ان به شهروندی مذهبی و‬ ‫عقیدتی علویان و همینطور توجه به حقوق فرهنگی‬ ‫کرده��ای ترکیه بازمی گردد‪ .‬در این دور از انتخابات‬ ‫کردها از کرسی های بیشتری در پارلمان برخوردار‬ ‫ش��دند و ای��ن یک پی��روزی برای انها محس��وب‬ ‫می شود‪ .‬افرادی که به صورت مستقل در انتخابات‬ ‫ش��رکت کردند توانس��تند ‪ 34‬کرسی در پارلمان را‬ ‫از ان خ��ود کنن��د‪ .‬جدای از ای��ن کردهایی هم در‬ ‫انتخابات پیروز ش��دند که در بدنه احزاب دیگر از‬ ‫جمله حزب عدالت و توسعه قرار داشتند‪ .‬بنابراین‬ ‫دول��ت جدی��د ترکیه با یک وضعی��ت کامال نوین‬ ‫رو به رو اس��ت که ش��اید بتوان گف��ت با توجه به‬ ‫برنامه هایی که اردوغان در نظر دارد یک دوره گذار‬ ‫هم باشد‪g .‬‬ ‫‪31‬‬ ‫نگاه دیگر‬ ‫بین الملل‬ ‫دیگر بهانه ای برای ادامه جنگ وجود ندارد‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫خروج از باتالق افغانستان‬ ‫یعقوب هورنبرگر‬ ‫‪1‬‬ ‫یکی از استدالل های بزرگ امریکا برای ادامه اشغال‬ ‫افغانستان بیم از احتمال به دست گرفتن کنترل کشور‬ ‫توسط طالبان است‪ .‬امریکایی ها فکر می کنند که طالبان‬ ‫ممکن است با همکاری القاعده یا هر گروه تروریستی‬ ‫دیگری کنترل افغانس��تان را به دس��ت بگیرند و از این‬ ‫کش��ور به عنوان پایگاهی برای تدارک حمله به امریکا‬ ‫استفاده کنند‪ .‬ایا این استدالل برای ادامه ‪ 10‬سال اشغال‬ ‫وحشیانه امریکا که همچنان جان انسان ها را می گیرد یا‬ ‫انها را ناقص العضو می کند کفایت دارد؟‬ ‫مطلقا نه‪.‬‬ ‫این جنگ تنها برای این اس��ت ک��ه امریکا امپراتوری‬ ‫خود را در چشم کش��ورهایی مانند کوبا‪ ،‬کره شمالی‪،‬‬ ‫ونزوئال و برمه از دست ندهد‪.‬‬ ‫اما چه فرقی می کند که این رژیم ها امریکا را دوس��ت‬ ‫داشته باش��ند یا خیر‪ .‬شاید ش��هروندان این کشورها‬ ‫تحت حکومت های مس��تبد زندگ��ی می کنند‪ ،‬اما این‬ ‫دلیلی ب��رای حمله دولت��ی مهاجم و اش��غالگر مانند‬ ‫ایاالت متحده امریکا نیست‪.‬‬ ‫‪32‬‬ ‫ای��ن یک واقعیت اس��ت ک��ه رژی��م متخاصمی مانند‬ ‫ایاالت متح��ده امری��کا نمی تواند با ای��ن بهانه به این‬ ‫کشورها حمله کند‪ ،‬رژیم انها را سرنگون کند و رژیم‬ ‫مورد حمایت خود را مس��تقر کن��د‪ .‬چنین رویکردی‬ ‫مطلق��ا قابل اجرا نیس��ت‪ ،‬چراکه در چنین ش��رایطی‬ ‫ای��االت متحده امریکا به عنوان یک متجاوز جنگی در‬ ‫دادگاه نورنبرگ مورد محاکمه قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫اما گفته می ش��ود که انچه در افغانس��تان اتفاق افتاده‬ ‫متفاوت است‪.‬‬ ‫گفته می شود که طالبان در حمالت ‪ 11‬سپتامبر ‪2001‬‬ ‫شرکت داش��ته‪ ،‬اما واقعیت این است که در حمالت‬ ‫‪ 11‬سپتامبر طالبان شرکت نکرده بود‪ .‬اگر ایاالت متحده‬ ‫امریکا یک س��ند کوچک در ارتب��اط با این حادثه در‬ ‫دس��ت داش��ت ایا جورج بوش برای اجازه حمله به‬ ‫افغانس��تان به س��ازمان ملل متحد می رف��ت تا بتواند‬ ‫مجوز حمله به افغانس��تان را بگیرد‪ .‬البته که نه! وقتی‬ ‫کشور دیگری به امریکا حمله می کند مانند انچه ژاپن‬ ‫در س��ال ‪ 1941‬انج��ام داد‪ ،‬می توانید مطمئن باش��ید‬ ‫ک��ه امریکا بدون مجوز س��ازمان مل��ل متحد اقدامی‬ ‫ تالفی جویانه انجام خواهد داد‪.‬‬ ‫فرام��وش نکنید که پیش از ‪ 11‬س��پتامبر ‪ 2001‬دولت‬ ‫امریکا میلیون ها دالر به دولت افغانس��تان کمک کرده‬ ‫بود‪.‬‬ ‫بنابراین ایا امریکا با دولت طالبان مش��کل داشت؟ نه!‬ ‫فراموش نکنید که امریکا دوستدار رژیم های استبدادی‬ ‫اس��ت‪ ،‬البته تا زمانی که این رژیم های اس��تبدادی به‬ ‫ایاالت متح��ده امری��کا وف��ادار بمانند‪ .‬مص��ر‪ ،‬اردن‪،‬‬ ‫عربستان س��عودی‪ ،‬ایران دوران پهلوی‪ ،‬عراق دوران‬ ‫صدام حس��ین در دهه ‪ ،1980‬بحرین‪ ،‬یمن‪ ،‬شیلی در‬ ‫دوران پینوش��ه‪ ،‬ارژانتین در دوران حکومت نظامی و‬ ‫پاکستان در دوران مشرف را در نظر بگیرید‪.‬‬ ‫مش��کل ایاالت متح��ده امریکا ای��ن بود ک��ه طالبان‬ ‫خواست بوش برای تسلیم کردن بن الدن را نپذیرفت‪.‬‬ ‫طالبان حاضر نش��د اسامه بن الدن را به امریکا تحویل‬ ‫دهد تا در یک دادگاه مستقل با ارائه مدارک و شواهد‬ ‫نشان دهد که بن الدن در حادثه ‪ 11‬سپتامبر نقش داشته‬ ‫است‪ .‬بوش هم حاضر نشد هیچ مدرکی دال بر نقش‬ ‫داش��تن اس��امه بن الدن در حوادث ‪ 11‬سپتامبر نشان‬ ‫دهد و حتی اجازه نداد که بن الدن توس��ط یک دادگاه‬ ‫مس��تقل محاکمه شود‪ ،‬از همین رو نیروهای امریکایی‬ ‫به افغانستان حمله کردند‪.‬‬ ‫امروز دیگر بن الدن مرده است‪ .‬بنابراین مشخص است‬ ‫که اگر طالبان دوباره قدرت را در دس��ت بگیرد دیگر‬ ‫نمی تواند از استرداد تروریس��ت هایی مثل بن الدن به‬ ‫امریکا امتناع کند‪.‬‬ ‫این واقعیت را هم فراموش نکنید که ریش��ه تفکرات‬ ‫ضد امریکایی در حضور امریکا در خاورمیانه اس��ت‪.‬‬ ‫اگ��ر امریکا به حضور خ��ود در این منطقه پایان دهد‬ ‫تهدید تروریس��م از بین می رود و این منطقه به عنوان‬ ‫منطقه ای امن به حیات خود ادامه می دهد‪.‬‬ ‫ای��ا این ام��کان وج��ود دارد که طالبان ب��ا همکاری‬ ‫ تروریس��ت ها به امریکا حمله کند‪ .‬البته که این امکان‬ ‫وج��ود دارد اما احتمال ان همان اندازه اس��ت که این‬ ‫عملیات از سوی کشوری مانند کره شمالی انجام شود‪.‬‬ ‫اما این احتمال دلیل خوبی برای ادامه اشغال افغانستان‬ ‫پس از ‪ 10‬س��ال نیست‪ ،‬چرا که ادامه اشغال افغانستان‬ ‫به افزایش خش��م و نفرت و اجرای عملیات انتحاری‬ ‫در افغانستان منجر خواهد شد‪.‬‬ ‫ای��ا این احتمال وجود دارد که اگ��ر طالبان قدرت را‬ ‫در افغانس��تان به دس��ت بگیرد تروریس��ت ها دوباره‬ ‫به افغانس��تان باز گردند‪ .‬در نظ��ر بگیرید که مردی به‬ ‫نام لوئیس پوس��ادا کاریلز در ای��االت متحده امریکا‬ ‫زندگی می کند‪ .‬او مردی اس��ت ونزوئالیی که متهم به‬ ‫بمب گ��ذاری در یک هواپیمای کوبایی ش��ده و مرگ‬ ‫دهه ه��ا نفر از م��ردم بیگناه را رقم زده اس��ت‪ .‬گرچه‬ ‫توافقنامه استرداد مجرمین بین ایاالت متحده و ونزوئال‬ ‫وجود دارد اما دولت امریکا همچنان از اس��ترداد این‬ ‫مرد به ونزوئال خودداری می کند‪.‬‬ ‫ای��ا پناه دادن به این مرد مج��وزی برای حمله نظامی‬ ‫ب��ه ایاالت متحده امریکاس��ت؟ البته ک��ه نه! من فکر‬ ‫می کن��م که اگر ونزوئال نقاط��ی را که احتمال می دهد‬ ‫این مرد در امریکا مس��تقر است بمباران کند بسیاری‬ ‫از امریکایی ها ای��ن عمل را در واقع جنگ متجاوزانه‬ ‫نسبت به ایاالت متحده قلمداد خواهند کرد‪.‬‬ ‫عملک��رد امری��کا به نفع پنتاگون‪ ،‬س��ازمان س��یا و‬ ‫مجتمع صنایع نظامی اس��ت‪ ،‬چراکه امریکایی ها را‬ ‫ ترس و وحش��ت فرا می گیرد‪ .‬زمانی که شهروندان‬ ‫ ترس را لمس کنند دولتم��ردران کمتر منطقی عمل‬ ‫می کنند و تمایل بیش��تری ب��ه فریب دادن دارند‪ .‬اما‬ ‫در حال حاضر این فریب ها منجر به ورشکس��تگی‬ ‫ما شده اس��ت‪ .‬اکنون با کشته شدن بن الدن فرصت‬ ‫خوب��ی به دس��ت ام��ده ت��ا س��ربازان امریکایی به‬ ‫خانه های خود باز گردند و تم��ام پایگاه های نظامی‬ ‫ در افغانستان بسته شوند‪g .‬‬ ‫منبع‪ :‬انتی وار‬ ‫اشتباهات فاحش در سیاست خارجی خانم مرکل‬ ‫انزوای ژرمن ها‬ ‫یوشکا فیشر‪ /‬وزیر امور خارجه اسبق المان‬ ‫‪2‬‬ ‫بین الملل‬ ‫منبع‪ :‬تودیززمان‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫ان��گال م��رکل‪ ،‬صدراعظم المان دوس��ت دارد‬ ‫روی یک خط دید کوتاه سیاس��ی حرکت کند‪ ،‬اما‬ ‫زمانی که مه همه جا را فرا می گیرد و میدان دید شما‬ ‫را تنگ می کند‪ ،‬ش��ما دیگر یک راننده ماهر نیستید‪،‬‬ ‫حاال دیگر این تنها شما نیستید که در معرض خطر‬ ‫قرار دارید بلکه دیگران هم در خطر هستند‪.‬‬ ‫این سناریو در مورد سیاست خارجی المان در لیبی‬ ‫صدق می کند‪ .‬عدم حضور المان در عملیات نظامی‬ ‫ این کش��ور را به انزوا کش��انده و این کشور اعتبار‬ ‫خود را در سازمان ملل از دست داده است‪.‬‬ ‫قطعنامه ‪ 1973‬شورای امنیت سازمان ملل ماموریت‬ ‫داده تا از لیبی حمایت شود‪ ،‬این قطعنامه توافق پنج‬ ‫عضو دائم ش��ورای امنیت سازمان ملل را به همراه‬ ‫دارد‪ .‬همچنین بسیاری از اعضای غیر دائم این شورا‬ ‫نیز از ان حمایت کرده اند‪ .‬اتحادیه عرب و سازمان‬ ‫کنفرانس اسالمی نیز از ان پشتیبانی کرده اند‪ .‬بنابراین‬ ‫چه فاکتور دیگری باید در این مساله به وجود می امد‬ ‫تا دولت المان از ان حمایت می کرد؟‬ ‫در چنی��ن ش��رایطی چند جانبه گرای��ی چه منفعتی‬ ‫دارد؟ اگ��ر رهبران المان در مورد قوانین بین المللی‬ ‫و لزوم اجرایی ش��دن قطعنامه های ش��ورای امنیت‬ ‫سازمان ملل سخنرانی های بی پایان می کنند در چنین‬ ‫شرایطی چرا برای حمایت از مردم لیبی از قطعنامه‬ ‫شورای امنیت سازمان ملل حمایت نکرده اند؟ چنین‬ ‫عملکردی از س��وی المان در منطقه‪ ،‬سازمان ملل و‬ ‫در میان هم پیمانان المان فراموش نخواهد شد‪.‬‬ ‫تنها چیزی که می توانم بگویم این اس��ت که من از‬ ‫این عدم موفقیت المان احساس شرم می کنم و برای‬ ‫رهبران احزاب مخالف که ابتدا این اشتباه بزرگ را‬ ‫تحسین کردند متاسفم!‬ ‫سیاس��ت خارجی این نیست که در جامعه بین المللی‬ ‫موقعی��ت خ��ود را از دس��ت بدهید و س��پس منتظر‬ ‫باشید که در انتخابات محلی بعدی بتوانید رای باال به‬ ‫دس��ت بیاورید‪ .‬سیاست خارجی به معنای پذیراشدن‬ ‫مسئولیت در شرایط استراتژیک سخت است حتی اگر‬ ‫این شرایط سخت در داخل کشور طرفداران چندانی‬ ‫نداشته باشد‪ .‬لطفا اجازه بدهید به رای ممتنع روسیه و‬ ‫چین در شورای امنیت سازمان ملل هم اشاره ای بکنم‬ ‫که البت��ه این رای ممتنع ممانعتی در تصویب قعطنامه‬ ‫نداشت‪ ،‬اما عدم حضور المان به معنای «نه» در شورای‬ ‫امنیت سازمان ملل بود چرا که المان حق وتو ندارد و‬ ‫یکی از اعضای کلیدی اتحادیه اروپا و ناتو به ش��مار‬ ‫می رود‪ .‬من نمی دانم گیدو وستروله‪ ،‬وزیر امور خارجه‬ ‫المان چطور فکر می کند‪ .‬او خود را طرفدار جنبش های‬ ‫ازادی خواهانه کشورهای عربی نشان می دهد‪ .‬به قاهره‬ ‫س��فر کرده اس��ت و در میدان التحریر این شهر مورد‬ ‫تمجید و تحسین قرار گرفته است‪ ،‬پس از ان از قذافی‬ ‫خواس��ته قدرت را کنار بگذارد و خواستار تحویل او‬ ‫به دادگاه جنایات بین المللی شده است‪ .‬اما در شورای‬ ‫امنیت س��ازمان ملل از لیبی حمایت نکرده است‪ .‬این‬ ‫واکنش ارتباطی به سیاس��ت خارجی یا منافع المان و‬ ‫اتحادیه اروپا ندارد‪.‬‬ ‫انچه گزارش شده این است که وضعیت در لیبی بسیار‬ ‫خطرناک است؛ دولت المان نمی خواهد در سراشیبی‬ ‫لغزنده ای گرفتار ش��ود که در نهایت نیز مجبور شود‬ ‫نیروهای زمین��ی خود را در جنگ ه��ای داخلی وارد‬ ‫می��دان جنگ کند‪ .‬خب‪ ،‬اگر ش��ما از سراش��یبی های‬ ‫لغزنده می ترس��ید‪ ،‬از دول��ت کناره گیری کنید چراکه‬ ‫شغل ش��ما ایجاب می کند تا در تمامی سطوح لغزنده‬ ‫بتوانید تعادل خود را حفظ کنید‪.‬‬ ‫مس��لم است که حضور در لیبی خطرناک خواهد بود‪.‬‬ ‫هنوز مشخص نیس��ت که بازیکنان جدید محلی چه‬ ‫کس��انی هس��تند و اینده کش��ور چگونه رقم خواهد‬ ‫خ��ورد‪ .‬لیبی‪ ،‬افغانس��تان یا عراق نیس��ت‪ .‬المان و‬ ‫سایر کشورهای اتحادیه اروپا با همبستگی ناتو وارد‬ ‫افغانس��تان شدند‪ .‬همبس��تگی در داخل ناتو متقابل‬ ‫است‪ .‬ممکن اس��ت یک روز المان از خواب بیدار‬ ‫شود و خود را در شرایط مخاطره امیزی ببیند‪.‬‬ ‫لیب��ی ع��راق نیس��ت؛ جایی ک��ه امری��کا جنگی‬ ‫ایدئولوژیک را اغاز کرد و اکثرا در ش��ورای امنیت‬ ‫س��ازمان ملل با این جنگ مخالف بودند‪ .‬جنگی که‬ ‫باید به صورت یک فاجعه به پایان می رسید‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم مقایسه کنیم می توانیم لیبی را با بوسنی‬ ‫مقایسه کنیم‪ .‬به نظر می رسد که خانم مرکل موقعیت‬ ‫اح��زاب محیط زیس��تی را ک��ه در ان دوره با جنگ‬ ‫بوسنی مخالف بودند‪ ،‬دارد‪ .‬امروز رفتار دولت المان‬ ‫یک کمدی محض است‪.‬‬ ‫لیبی مانند بالکان در س��واحل مدیترانه واقع شده و‬ ‫بخشی از منطقه امنیتی اتحادیه اروپا به شمار می رود‪.‬‬ ‫ساده انگارانه است اگر بخواهیم اینگونه تصور کنیم‬ ‫که پر جمعیت ترین عض��و اتحادیه اروپا می تواند از‬ ‫چنین شرایطی در منطقه چشم پوشی کند و به مسائل‬ ‫امنیتی اتحادیه اروپا و المان فکر نکند‪.‬‬ ‫این مس��اله همچنین به سیاس��ت خارجی یکپارچه‬ ‫اتحادی��ه اروپ��ا اس��یب می رس��اند‪ .‬در می��ان تمام‬ ‫کشورهای اتحادیه اروپا‪ ،‬المان که مدعی پایه گذاری‬ ‫سیاست خارجی همس��ان و سیاست های امنیتی در‬ ‫اتحادیه اروپاس��ت اکنون از چنین سیاس��تی فاصله‬ ‫گرفته است‪ .‬مسلما چنین سیاست هایی اینده اتحادیه‬ ‫اروپا را نیز تضعیف می کند‪ .‬اگر عدم حضور المان در‬ ‫جن��گ لیبی به دلیل بحران اقتصادی موجود در میان‬ ‫کشورهای اروپایی اس��ت از همین حاال باید نگران‬ ‫اتحادی��ه اروپا و ناتو بود‪ .‬به نظر می رس��د که المان‬ ‫عقاید محدود محلی را در سیاست خارجی خود به‬ ‫کار گرفته و این به نفع کشور نخواهد بود‪g .‬‬ ‫‪33‬‬ ‫نشر و نظارت‬ ‫فرهنگ‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫‪34‬‬ ‫گفت وگوی تفصیلی مثلث با مدیر اداره کتاب‬ ‫امیدواریم اعتراض ه ا به حداقل برسد‬ ‫علیرضا بهرامی – شاهده یوسفی‬ ‫‪ 1‬محمد اللهیاری فومنی از دی ماه سال ‪ 88‬به طور رسمی و از چند ماه پیش از ان به عنوان‬ ‫سرپرست‪ ،‬مدیریت اداره کل کتاب و کتابخوانی را در معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ‬ ‫و ارشاد اسالمی برعهده داشته است‪ .‬وی دانش اموخته دانشگاه امام صادق (ع) بوده و پیش ‬ ‫از این مسئولیت‪ ،‬در سمت هایی چون مشاور معاون امور فرهنگی وزارت‪ ،‬دبیر هفته کتاب‬ ‫جمهوری اسالمی‪ ،‬دبیر شورای سیاست گذاری نمایشگاه کتاب تهران و مدیر بخش خارجی‬ ‫موسسه نمایشگاه های فرهنگی ایران به فعالیت مشغول بوده است‪ .‬با او که از زمان انتصابش‬ ‫سعی در تسریع فعالیت های یکی از پرچالش ترین حوزه های کاری وزارت فرهنگ و ارشاد‬ ‫اسالمی داشته که شاید یکی از خصوصیات مدیران جوان است‪ ،‬درباره مسائل مربوط به‬ ‫حوزه کتاب گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫در موضوع ممیزی ما با‬ ‫دوگونه حق مواجهیم؛ یک‬ ‫حق نویسنده و مترجم‬ ‫است‪ ،‬یک حق بزرگتر هم‬ ‫حق جمعیت خواننده است‪.‬‬ ‫جامعه خوانندگان اثر به‬ ‫لحاظ جمعیتی بیشتر از‬ ‫جامعهتولیدکنندگاناثر‬ ‫است‪ ،‬به همین دلیل‪ ،‬ما‬ ‫مسئولیت بزرگتری را نسبت‬ ‫به خوانندگان برگردن داریم‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫مس��ائل مربوط به حوزه کتاب چند دس��ته‬ ‫هستند و ممیزی چه درصدی از این مسائل‬ ‫را شامل می شود؟‬ ‫‪ l‬کتاب از مرحله ای که نوش��ته می ش��ود تا وقتی به‬ ‫دس��ت مخاطب برس��د‪ ،‬چند مرحله را می گذراند که‬ ‫مهم ترین انها‪ ،‬تولید و زحمتی است که یک نویسنده‬ ‫یا مترجم باید بکش��د و اث��ری را خلق کند‪ ،‬این به جز‬ ‫اثاری اس��ت که اصطالحا کتاب سازی گفته می شوند‬ ‫و برای انها زحمت کمتری کش��یده می ش��ود‪ .‬پس از‬ ‫اینکه اثر به مرحله تولید برسد‪ ،‬باید از طریق خالق در‬ ‫اختیار یک شخصیت حقوقی به نام ناشر قرار گیرد تا‬ ‫امکان چاپ داش��ته باشد‪ .‬بعد از اینکه براساس قواعد‬ ‫حرفه ای‪ ،‬رابطه حقوقی بین نویسنده یا مترجم با ناشر‬ ‫برقرار ش��ود‪ ،‬اثر باید مراحل گرفتن مجوز را طی کند‬ ‫و س��پس مراحل چاپ در چاپخانه س��پری می شود و‬ ‫بعد از اینکه اثر منتشر شد‪ ،‬نقش ناشر و سیستم توزیع‬ ‫پررنگ خواهد بود تا کتاب امکان توزیع داشته باشد‪.‬‬ ‫مهم ترین مرحله نیز رس��یدن کتاب به دست مخاطب‬ ‫است و شاید یک مرتبه مهم تر از ان‪ ،‬سیاست گذاری ها‬ ‫و برنامه ریزی های فرهنگی اس��ت ت��ا مخاطب برای‬ ‫خریدن کتاب تمایل نشان دهد و بعد هم تمایل فکری‬ ‫و فرهنگی داشته باشد که کتاب را بخواند‪.‬‬ ‫هدف از انتشار کتاب در جامعه این است که در مرحله‬ ‫اول‪ ،‬کتابخوانی به شکل مطلق در جامعه گسترش پیدا‬ ‫کند و بعد از اینک��ه با جامعه کتابخوان مواجه بودیم‪،‬‬ ‫بتوانی��م نهض��ت مطالعه مفید را در جامعه گس��ترش‬ ‫دهی��م‪ .‬ممیزی‪ ،‬ی��ک بخش کوچک پیش از انتش��ار‬ ‫کتاب و همس��و با ناشر‪ ،‬نویسنده و مترجم است تا در‬ ‫کنار این دو بخش حقیقی و حقوقی کمک کند که اثر‬ ‫منتشرش��ده نوعی امنیت روانی را در جامعه به وجود‬ ‫اورد که باعث به خطر افتادن امنیت فکری افراد جامعه‬ ‫نشود‪.‬‬ ‫یک��ی از اصلی تری��ن فعالیت ه��ای وزارت‬ ‫ارش��اد حوزه کتاب اس��ت و بیش��تر تلقی‬ ‫مخاطبان هم بر نقش س��لبی وزارت ارشاد‬ ‫در موضوع کتاب داللت دارد‪ .‬به چه نسبتی‬ ‫می توان نقش س��لبی و ایجابی برای وزارت‬ ‫ارشاد در این زمینه در نظر گرفت؟‬ ‫‪ l‬وزارت ارش��اد در موضوع نظ��ارت پیش از چاپ‬ ‫کتاب که در قانون نی��ز به ان «نظارت پیش از چاپ»‬ ‫اطالق شده اس��ت‪ ،‬مجری قانون است و قانونگذاری‬ ‫نمی کن��د‪ .‬قانونگذار بحث نظارت پیش از چاپ را در‬ ‫دو حوزه بزرگسال و کودک و نوجوان از طریق قانونی‬ ‫که به تایید و تصویب ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫رس��یده‪ ،‬ابالغ کرده و وزارت ارش��اد در این موضوع‬ ‫به عن��وان مجری وظیفه دارد قانون را به نحو احس��ن‬ ‫اجرا کند‪ .‬بنابراین به این ش��کل نیس��ت که دبیرخانه‬ ‫هی��ات نظارت بر اجرای ضوابط نش��ر کتاب به عنوان‬ ‫س��فارش دهنده موضوع باش��د‪ .‬ما روزانه با دست کم‬ ‫‪ 200‬اثر مواجه هس��تیم ک��ه در حوزه های موضوعی‬ ‫مختلف برای گرفتن مجوز به وزارتخانه می ایند‪ .‬کاری‬ ‫که در دبیرخانه هیات نظارت بر اجرای ضوابط نش��ر‬ ‫کتاب انجام می شود‪ ،‬انطباق محتوای کتاب با ایین نامه‬ ‫اهداف‪ ،‬سیاست ها و ضوابط نشر کتاب ابالغی توسط‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی است؛ یعنی ما به عنوان‬ ‫مجری وظیفه داریم محتوا را با ایین نامه انطباق دهیم‪،‬‬ ‫در ایین نامه نیز حدود ایجابی و حدود س��لبی نشر و‬ ‫ح��دود قانونی ای که در چارچوب ان‪ ،‬کتاب می تواند‬ ‫در جمهوری اسالمی منتشر شود‪ ،‬برشمرده شده و باید‬ ‫تالش شود‪ ،‬انطباقی که بین محتوای ارائه شده از سوی‬ ‫ناشر با قانون موجود انجام می شود‪ ،‬انطباق عادالنه ای‬ ‫باشد و تا جایی که ممکن است‪ ،‬به روح و متن قانون‬ ‫نزدیک باشد تا باعث سوءتفاهم نشود‪.‬‬ ‫ب��ه ح��دود ایجاب��ی اش��اره کردی��د‪ ،‬اگر‬ ‫حمایت ه��ای وزارت ارش��اد در عرص��ه‬ ‫کتاب نباش��د‪ ،‬فضا چگونه خواهد بود؟ ایا‬ ‫فض��ای بهتری خواهیم داش��ت ی��ا به دلیل‬ ‫حواشی احتمالی اخاللی در روند نشر ایجاد‬ ‫می شود؟‬ ‫‪ l‬اگ��ر منظورت��ان از حمایت‪ ،‬حمایت ه��ای مادی‬ ‫باش��د‪ ،‬در همه دنیا از صنعت نش��ر حمایت می شود؛‬ ‫دولت ها در بس��یاری از کشورها برای تولید‪ ،‬چاپ و‬ ‫توزیع کتاب‪ ،‬تس��هیالتی درنظر می گیرند‪ .‬به این معنا‪،‬‬ ‫وزارت ارش��اد نی��ز حمایت ه��ای پی��ش از چاپ و‬ ‫حمایت ه��ای پ��س از چ��اپ را دارد؛ حمایت ه��ای‬ ‫پیش از چاپ ش��امل حمایت از اثار ارزشمند و فاخر‬ ‫است‪ ،‬اثاری که چاپ انها برای ناشر هزینه هایی دارد‬ ‫و پیش بین��ی می ش��ود که کتاب به دلی��ل تخصصی و‬ ‫ارزش��مند بودن با اقبال عمومی مواجه نش��ود‪ .‬از این‬ ‫کتاب ها توس��ط ش��ورای ارزیابی طرح های ارزشمند‬ ‫که در وزارتخانه اس��ت‪ ،‬حمایت می ش��ود‪ .‬بخشی از‬ ‫حمای��ت نیز ب��ه خرید کتاب پ��س از چاپ معطوف‬ ‫اس��ت‪ ،‬کتاب های��ی که منتش��ر می ش��وند‪ ،‬به ش��کل‬ ‫خودکار به چرخه هیات خرید کتاب وارد می ش��وند‬ ‫و کارشناسان به تناس��ب موضوع‪ ،‬اهمیت و اولویت‪،‬‬ ‫کتاب ه��ا را بازبینی و خریداری می کنند‪ .‬حمایت های‬ ‫دیگری که از موضوع کتاب می شود‪ ،‬کمک به تسهیل‬ ‫جریان توزیع کتاب در کشور است‪ .‬در این راستا‪ ،‬در‬ ‫کنار نمایش��گاه بین المللی کتاب تهران‪ ،‬نمایشگاه های‬ ‫اس��تانی کتاب چند س��الی است که س��االنه در بیشتر‬ ‫اس��تان های بزرگ کش��ور‪ ،‬به شکل گس��ترده برگزار‬ ‫می ش��وند‪ .‬حمایت از نویسندگان‪ ،‬مترجمان و ناشران‬ ‫نیز جزو اقداماتی است که توسط وزارت ارشاد انجام‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫ای��ن اقدامات در بخ��ش حمایت های مادی توس��ط‬ ‫وزارتخانه انجام می شود و طبیعی است اگر مجموعه‬ ‫این حمایت ها نباشد‪ ،‬صنعت نشر ممکن است به لحاظ‬ ‫اقتصادی صدمه ببیند‪ .‬البته این حمایت ها بیشتر باید به‬ ‫این سمت برود که ناشر از نظر اقتصادی‪ ،‬بنیه ای قوی‬ ‫داشته باشد و به عنوان یک بنگاه خصوصی بتواند دخل‬ ‫و خرج خود را یکس��ان کند‪ .‬برگزاری نمایشگاه های‬ ‫کتاب تهران و اس��تان ها از نظر اقتصادی برای ناشران‬ ‫اهمیت زیادی دارد و کمک می کند تا مشکالت چرخه‬ ‫توزیع که اکنون در کش��ور ما نسبت به ان نقد وجود‬ ‫دارد و دلیل عمده ان گس��تردگی و تنوع اثار است‪ ،‬تا‬ ‫حدودی برطرف شود‪.‬‬ ‫اما اگر منظورتان از حمایت ها از جنبه ممیزی باش��د‬ ‫و اینکه اگ��ر ممیزی انجام نش��ود‪ ،‬وضعیت کتاب ها‬ ‫چگونه خواهد ش��د‪ ،‬ما در چارچوب موازین قانونی‬ ‫جمه��وری اس�لامی زندگ��ی می کنی��م و ناش��ران‪،‬‬ ‫نویسندگان و مترجمان نیز با اصول قانونی کشور اشنا‬ ‫هس��تند‪ ،‬اما از جهت اینکه نظارتی ش��ود که انچه در‬ ‫قانون تصویب ش��ده‪ ،‬به نحو احسن اجرا شود‪ ،‬قانون‬ ‫پیش بینی کرده که دبیرخانه ای با تعدادی کارشناس و‬ ‫یک هیات نظارت بر ضوابط نشر کتاب تاسیس شود‬ ‫تا از «ازادی» افراد صیانت بیشتری شود‪.‬‬ ‫در موضوع ممیزی ما با دوگونه حق مواجه هس��تیم؛‬ ‫یک حق نویس��نده و مترجم است که می خواهد اثری‬ ‫را که خلق کرده اس��ت‪ ،‬منتشر شود‪ ،‬یک حق بزرگتر‪،‬‬ ‫حق جمعیت خواننده اس��ت‪ .‬جامع��ه خوانندگان اثر‬ ‫به لحاظ جمعیتی بیش��تر از جامع��ه تولیدکنندگان اثر‬ ‫است‪ ،‬به همین دلیل‪ ،‬ما مسئولیت بزرگتری را نسبت‬ ‫به خوانندگان برگردن داریم‪ .‬بنابراین تالش می ش��ود‪،‬‬ ‫برای حف��ظ حریم ها و رعای��ت ازادی افراد‪ ،‬نظارتی‬ ‫صورت گیرد و این چیزی اس��ت ک��ه از روح قانون‬ ‫استنباط می شود‪.‬‬ ‫می توان این طور برداشت کرد هرچند برخی‬ ‫معتقدند ک��ه ممیزی یکی از مش��کالت بر‬ ‫‪35‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫‪36‬‬ ‫س��ر راه نشر اس��ت‪ ،‬اما اگر این جنبه سلبی‬ ‫حمایتی‪ ،‬یعنی ممی��زی نبود‪ ،‬ممکن بود که‬ ‫نش��ر با مش��کالت بدتری مواج��ه و احیانا‬ ‫فضای ان بسته تر شود؟‬ ‫‪ l‬ان چیزی که اکنون درباره ممیزی مطرح می ش��ود‪،‬‬ ‫این گون��ه اس��ت که درب��اره اصل ممیزی در کش��ور‬ ‫اجماع وجود دارد‪ ،‬چون یک ش��بهه این بود که قانون‬ ‫صراحت��ی درب��اره نظارت پی��ش از چاپ ن��دارد که‬ ‫براس��اس ایین نامه اهداف‪ ،‬سیاست ها و ضوابط نشر‬ ‫کتاب مصوب ش��ورای عالی انق�لاب فرهنگی که در‬ ‫س��ال ‪ 1389‬م��ورد بازبینی و تایید مجدد ش��ورا قرار‬ ‫گرفت‪ ،‬تصریح ش��ده اس��ت که این نظارت پیش از‬ ‫چاپ اس��ت و ت��ا پایان مراحل چاپ نی��ز ادامه دارد‪.‬‬ ‫موضوع محل سوال و پیشنهاد برخی منتقدان این است‬ ‫که چرا این حوزه مانند حوزه مطبوعات نیست که پس‬ ‫از چاپ روزنامه در صورت وجود اشکال‪ ،‬به ان تذکر‬ ‫داده ش��ود‪ .‬واقعیت این اس��ت که ما در جامعه اماری‬ ‫نشر با ناش��ران کمی مواجه هستیم که توان اقتصادی‬ ‫داشته باشند تا اگر اشکالی به کتابی با تیراژ چند هزار‬ ‫نسخه وارد و کتاب معدوم شد‪ ،‬از نظر اقتصادی ضربه‬ ‫نبینن��د‪ .‬اگر برای بخش عظیمی از بدنه نش��ر کش��ور‬ ‫ای��ن اتفاق بیفتد‪ ،‬طبیعی اس��ت ک��ه از نظر اقتصادی‬ ‫متضرر می شوند‪ ،‬چراکه بنیه اقتصادی قوی ای ندارند‪.‬‬ ‫چک هایی که بین ناشران با نویسندگان و مترجمان و‬ ‫همچنین بین ناشران با شرکت های پخش کتاب وجود‬ ‫دارد‪ ،‬چک های مدت دار دس��ت کم پنج یا ش��ش ماهه‬ ‫اس��ت‪ ،‬چون خواب س��رمایه کتاب در بازار نشر زیاد‬ ‫است‪ .‬بنابراین ناشر تحمل اینگونه زیان های اقتصادی‬ ‫را ندارد‪ .‬این دلیل خوبی اس��ت که اگر نظارت پس از‬ ‫چاپ انجام شود‪ ،‬ان بنگاه اقتصادی نشر مورد تهدید‬ ‫ق��رار خواهد گرفت‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬نظارت به ش��کل‬ ‫عاقالنه از سوی قانونگذار پیش از چاپ در نظر گرفته‬ ‫ش��ده اس��ت و حوزه کتاب نیز با مطبوعات و سینما‬ ‫تفاوت دارد‪.‬‬ ‫ممکن اس��ت یک��ی از دالیل ای��ن امر نیز‬ ‫ماندگاری کتاب باشد؟‬ ‫‪ l‬این امر نیز هست‪ ،‬اگر روزنامه مشکلی داشته باشد‪،‬‬ ‫یک روز جمع اوری و به ان تذکر داده می ش��ود‪ ،‬برای‬ ‫فیلم نیز این امکان وجود دارد که از روی پرده س��ینما‬ ‫برداشته ش��ود؛ اما وقتی کتاب به ش��بکه توزیع وارد‬ ‫می ش��ود‪ ،‬جمع اوری و رفع اش��کال ان تقریبا ممکن‬ ‫نیس��ت و حتی اگر تیراژ ان یک هزار نس��خه باش��د‪،‬‬ ‫یک هزار نفر در مع��رض نوعی تهدید قرار می گیرند‪.‬‬ ‫گرچه مخاطبان همه در یک س��طح نیستند‪ ،‬ولی انچه‬ ‫قانونگذار پیش بینی کرده اس��ت‪ ،‬متوسط خوانندگان‬ ‫است‪.‬‬ ‫ب��ه اجماع عمومی اش��اره کردید و در عین‬ ‫حال می بینیم ک��ه گروه های فکری مختلف‬ ‫به نس��بت های مختلف‪ ،‬حتی ان گروه های‬ ‫فکری که مورد تایید ساختارهای حاکمیت‬ ‫در چن��د دهه گذش��ته بوده اند‪ ،‬نس��بت به‬ ‫ش��رایط ممیزی با مصداق هایی انتقاد دارند‪.‬‬ ‫این مساله از کجا ناشی می شود؟‬ ‫‪ l‬در موضوع ممیزی کتاب ممکن اس��ت نس��بت به‬ ‫فراین��د یا روند قانونی انتقاد وارد ش��ود که این امر از‬ ‫عهده وزارت ارش��اد خارج اس��ت و ای��ن وزارتخانه‬ ‫مجری قانون اس��ت‪ .‬اگر انتقاد به روش ها وارد باشد‪،‬‬ ‫قاب��ل بحث اس��ت‪ .‬حتی خ��ود ما هم ممکن اس��ت‬ ‫نسبت به برخی روند ها انتقاد داشته باشیم‪ .‬تالش این‬ ‫اس��ت که این دسته از نارسایی ها و انتقادها به حداقل‬ ‫برسد‪ .‬ممکن اس��ت برخی انتقادها به سخت گیری یا‬ ‫س��هل گیری در موضوع خاصی مربوط باشد و نسبت‬ ‫ب��ه برخی مصادیق‪ ،‬اعتراض ش��ود‪ ،‬مثال درباره کتابی‬ ‫اعالم نظر شود و نویس��نده‪ ،‬مترجم یا ناشر نسبت به‬ ‫ان رای اعتراض داش��ته باش��ند‪ .‬در این موارد‪ ،‬قانون‬ ‫حق اعتراض را برای افراد پیش بینی کرده و نویسنده‪،‬‬ ‫مترج��م و ناش��ر باید اقناع ش��وند که چ��را اثری که‬ ‫خلق کرده اند‪ ،‬با ممانعت روبه رو ش��ده است‪ .‬در این‬ ‫حالت چند اتفاق می افتد؛ اول اینکه باید جلس��ه های‬ ‫کارشناس��ی رودررو با نویسنده‪ ،‬مترجم یا ناشر برگزار‬ ‫شود و اثر توسط کارشناسان هم رده مشابه دوباره مورد‬ ‫بازبینی قرار گیرد‪ .‬اکنون به ش��کل موازی این اتفاق ها‬ ‫می افتد و تا جای ممکن‪ ،‬تالش می کنیم اگر اعتراضی‬ ‫هس��ت‪ ،‬صدای ناشر‪ ،‬نویس��نده و مترجم را به شکل‬ ‫مستقیم بشنویم‪ ،‬هم زمان اگر نسبت به رای صادرشده‬ ‫اعتراضی وجود دارد‪ ،‬اثر توس��ط کارش��ناس دیگری‬ ‫بررس��ی و دوباره نس��بت به ان اعالم نظر می ش��ود‪.‬‬ ‫ت�لاش می کنیم اینگونه اعتراض ها به حداقل برس��د‪.‬‬ ‫البته در مواردی دیده می ش��ود که نویس��نده‪ ،‬ناشر یا‬ ‫مترجم مراجعه مس��تقیم دارند و جلسه های حضوری‬ ‫تشکیل می شود‪ .‬در برخی موارد نیز نویسنده یا مترجم‬ ‫ی در حوزه خاصی‬ ‫از ضوابط اگاهی ندارد‪ ،‬مثال مترجم ‬ ‫از روان شناس��ی با چیره دستی اثری ر ا ترجمه می کند‪،‬‬ ‫اما موضوع به گونه ای اس��ت ک��ه در هیات نظارت بر‬ ‫ضوابط نشر کتاب نسبت به انتشار ان مصوباتی وجود‬ ‫دارد‪ .‬مثال مترجمی ممکن است در حوزه های خاص‬ ‫روان شناسی یا عرفان های خاص‪ ،‬اثری را ترجمه کند‬ ‫ و ترجمه روان شناس��انه نیز داش��ته باش��د‪ ،‬اما انتشار‬ ‫کت��اب در ان موضوع خاص اگر همراه با نقد نباش��د‬ ‫و صرفا جنب ه ترویجی داش��ته باش��د‪ ،‬طبیعی است که‬ ‫امکان چاپ نداشته باشد‪ .‬این موضوع از دست ما نیز‬ ‫خارج اس��ت‪ .‬در بسیاری از این موارد‪ ،‬وقتی نویسنده‬ ‫یا مترجم با این اس��تدالل مواجه می شود‪ ،‬موضوع را‬ ‫می پذیرد‪ .‬در برخی موارد نیز دیده می ش��ود نویسنده‪،‬‬ ‫مترجم یا ناشر می گوید که اثر از زاویه ای ارزیابی شده‬ ‫ک��ه زاویه مورد نظ��ر من نبوده اس��ت‪ .‬در این موارد‪،‬‬ ‫طبیعی است که ما اثر را دوباره بازبینی کنیم‪.‬‬ ‫در مجموع‪ ،‬تالش می ش��ود ک��ه نوعی مفاهمه برقرار‬ ‫ش��ود و جنبه اقناعی نیز به وج��ود اید‪ .‬گرچه این کار‬ ‫تکلی��ف ما را هم س��نگین تر می کند؛ ام��ا ان را انجام‬ ‫می دهی��م‪ ،‬چون در قانون پیش بینی ش��ده و همچنین‬ ‫حق اخالقی و انس��انی نویس��نده و مترجم است که‬ ‫اگر اش��کال ها را پذیرفت‪ ،‬دست کم در اثار بعدی به‬ ‫سمت ان موضوع نرود ی ا ان اشکال ها را برطرف کند‪.‬‬ ‫ای��ن جنبه های مختلف نگاه مثبت به موضوع اس��ت؛‬ ‫اما در مواردی ش��اهد هستیم که ناشر از قانون اگاهی‬ ‫دارد و حدود قانونی نش��ر را در کش��ور می داند‪ ،‬ولی‬ ‫در یک حوزه موضوعی خاص‪ ،‬بارها با اثاری مش��ابه‬ ‫مواجه می شویم که با وجود علم ناشر نسبت به اینکه‬ ‫این دس��ته از موضوع ها در جامعه امکان چاپ ندارند‬ ‫و اگ��ر در کتابی باش��ند‪ ،‬عقال اش��کال خواهند کرد‪،‬‬ ‫ب��از هم اثاری را به دبیرخانه هیات نظارت بر ضوابط‬ ‫نش��ر کتاب ارائه می کند که یک دس��ته از مش��کالت‬ ‫و اش��کال ها مدام در انها تکرار می ش��ود‪ .‬این مورد با‬ ‫وضعیت اول که نویس��نده یا مترجم می پذیرد اشکال‬ ‫به دلیل کم اطالعی بوده‪ ،‬متفاوت اس��ت‪ .‬در این موارد‬ ‫که اندک هم هس��تند‪ ،‬نوعی تعمد و قصد در ارائه اثار‬ ‫وجود دارد‪ .‬اگر اینگونه اثار منتشر شوند‪ ،‬ما از جهت‬ ‫مراجع قضایی و عقالی فکری ان حوزه مورد س��وال‬ ‫قرار می گیریم که چرا کار نظارت پیش از چاپ انجام‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫به اصطالح «قانون» اشاره کردید و چند بار‬ ‫گفتی��د که این وظیف��ه را قانونگذار برعهده‬ ‫شما گذاش��ته اس��ت‪ .‬برخی به ویژه قبل از‬ ‫اصالحیه اخیر شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫معتق��د بودند که بحث ممیزی از پش��توانه‬ ‫قانون��ی الزم برخوردار نیس��ت‪ .‬چرا ما در‬ ‫مجلس شورای اسالمی در چند دهه گذشته‬ ‫قانون مشخصی در این زمینه نداشته ایم و بار‬ ‫این مسئولیت به دوش شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی افتاده اس��ت که در ‪ 30‬س��ال و در‬ ‫فاصله ‪ 23‬سال دو نظر را درباره ضوابط نشر‬ ‫کتاب داده است؟‬ ‫‪ l‬درب��اره اینکه چرا این امر در مجلس طرح نش��ده‪،‬‬ ‫م��ن اطالعی از س��ابقه موضوع ن��دارم؛ اما مصوبات‬ ‫فرهنگ‬ ‫بنابراین ای��ن موضوع ربطی ندارد که چون‬ ‫پشتوانه قانونی وجود نداشته است‪ ،‬مستندی‬ ‫داده نمی شد‪ .‬چون این روند از سال ها پیش‬ ‫که بحث الکترونیکی ش��دن خدمات وجود‬ ‫نداشت اعمال می شود‪.‬‬ ‫‪ l‬خیر؛ ما سال به سال که جلو می رویم همان طور که‬ ‫در تمام حوزه های خصوصی و دولتی پیش��رفت هایی‬ ‫حاصل می شود‪ ،‬این حوزه نیز مکانیزه تر و نقش عامل‬ ‫نیروی انس��انی در ان کمتر می ش��ود و به این سمت‬ ‫م��ی رود که ارتباط��ات و مکاتبات به ش��کل مجازی‬ ‫و الکترونیک��ی انجام ش��ود‪ .‬البته ما اعتق��اد داریم که‬ ‫پیشرفت در این حوزه کند است و از طریق روش هایی‬ ‫مانند اینترنت و پیامک می توان این ارتباطات را بهبود‬ ‫بخش��ید و با ناشران ارتباط س��ریع تر و بهتری برقرار‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫مصوبات موجود‪ ،‬به خصوص مصوبه س��ال‬ ‫‪ 1367‬جزءنگر نبوده و س��رفصل های کلی‬ ‫دارند‪ .‬به نظر ش��ما در ام��ر ممیزی‪ ،‬چقدر‬ ‫س��لیقه ممیزه��ا دخیل اس��ت؟ ای��ا برخی‬ ‫تناقض هایی که عنوان می شود دراین عرصه‬ ‫وجود دارد‪ ،‬به سلیقهای عمل کردن ممیزها‬ ‫برمی گردد و ایا نس��بت به نام های مطرح تر‬ ‫در حوزه پدیداورندگان و ناشران حساسیت‬ ‫بیشتری وجود دارد؟ اگر پاسخ به شکلی هم‬ ‫مثبت اس��ت‪ ،‬چه راهکاری وجود دارد که‬ ‫تاثیر سلیقه در این امر کاهش یابد؟‬ ‫‪ l‬در قانون قبلی و قانون بازبینی ش��ده‪ ،‬حدود قانونی‬ ‫نشر در حوزه های مختلف اخالق‪ ،‬سیاست یا اجتماع‬ ‫دی��ده و در بندهایی عنوان ش��ده که مث�لا در حوزه‬ ‫سیاست یا مس��ائل اخالقی این حدود قانونی نشر در‬ ‫کش��ور وجود دارد؛ اما انچه مج��ری باید انجام دهد‪،‬‬ ‫انطباق محتوای ارائه ش��ده با قانون است و قانونگذار‬ ‫حسن انطباق را خواسته است‪ .‬طبیعی است که امکان‬ ‫دارد مص��داق برخ��ی موضوع ها در قان��ون پیش بینی‬ ‫نش��ده باش��د‪ .‬به هر حال‪ ،‬ممکن است موضوعی در‬ ‫س��ه‪ ،‬چهار س��ال اخیر به وجود امده باشد و مصداق‬ ‫ان در قانون پیش بینی نش��ده باشد‪ .‬قانون برای اینکه‬ ‫این ش��کاف به وجود نیای��د و دبیرخانه هنگام اجرا با‬ ‫چنین مشکالتی مواجه نشود‪ ،‬پیش بینی کرده است که‬ ‫هیاتی شامل متخصصان و خبرگان حوزه کتاب‪ ،‬خارج‬ ‫از وزارت ارش��اد با نظر این وزارتخانه انتخاب شوند‬ ‫و تحت عنوان اعضای هیات نظارت بر ضوابط نش��ر‬ ‫کتاب بر کار دبیرخانه نظارت کنند‪ .‬جایگاه این اعضا‬ ‫در قانون قبلی نیز پیش بینی شده بود‪ ،‬ولی در ان قانون‬ ‫صدور احکام توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی بود‬ ‫و در اصالحیه جدید‪ ،‬معرفی از سوی وزیر فرهنگ و‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی مانند مصوبات مجلس‬ ‫ش��ورای اس�لامی و در حکم قانون و الزام اور است‪.‬‬ ‫همچنین شورای عالی انقالب فرهنگی به موضوع هایی‬ ‫ورود می کن��د که نس��بت به انچ��ه در مجلس مطرح‬ ‫می ش��ود‪ ،‬تخصصی تر است و مجلس نیز پیش از این‬ ‫به ان حوزه ها وارد نش��ده است‪ .‬البته نوعی هماهنگی‬ ‫بین این دو مجموعه وجود دارد تا قوانین موازی صادر‬ ‫نشوند‪ .‬بنابراین انچه در شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫به عنوان قانون تصویب شده‪ ،‬از نظر ضمانت اجرا مانند‬ ‫قانونی است که در مجلس به تصویب رسیده باشد‪.‬‬ ‫در بحث مقایس��ه قانونی که در س��ال ‪ 1389‬بازبینی‬ ‫ش��د با قانونی که در س��ال ‪ 1367‬به تصویب شورای‬ ‫عالی رس��یده بود‪ ،‬ای��ن نکته وج��ود دارد که کلیات‬ ‫هر دو قانون ش��بیه هم اس��ت‪ .‬در قانون جدیدی که‬ ‫به تصویب رس��یده‪ ،‬یکی از تفاوت ها این اس��ت که‬ ‫سیاست های ایجابی پررنگ دیده شده و برای حمایت‬ ‫از نش��ر کتاب‪ ،‬فعالیت هایی برعهده وزارت فرهنگ و‬ ‫ارش��اد اسالمی دیده شده است‪ .‬یک تفاوت دیگر این‬ ‫است که ناشر نسبت به اثری که برای نظارت پیش از‬ ‫چاپ به وزارت ارشاد ارائه می کند‪ ،‬مسئولیت حقوقی‬ ‫پیدا کرده اس��ت‪ .‬پیش از این‪ ،‬مسئولیت های حقوقی‬ ‫به تنهایی برعهده وزارت ارش��اد ب��ود‪ ،‬ولی در قانون‬ ‫جدید‪ ،‬ناشر نیز مسئولیت پیدا کرده است‪.‬‬ ‫در برخ��ی حوزه ه��ای موضوع��ی مانن��د علم��ی‪،‬‬ ‫کمک اموزش��ی و درس��ی‪ ،‬اگر اثر در نظارت پیش از‬ ‫چاپ معطل شود‪ ،‬ما با واکنش هایی مواجه می شویم‪،‬‬ ‫برای این اثار باید ‪ 24‬ساعته مجوز صادر شود‪ .‬اکنون‬ ‫این اتف��اق برای ای��ن حوزه ها می افت��د و گروه های‬ ‫کارشناس��ی این اث��ار را به صورت ابتدای��ی می بینند‬ ‫و بالفاصل��ه هم درباره انها اعالم نظر می ش��ود‪ .‬البته‬ ‫اثاری هم بودند که می خواس��تیم همان روز برای انها‬ ‫مج��وز صادر کنیم‪ ،‬ول��ی در مقدمه اثر به مقدس��ات‬ ‫جمهوری اسالمی توهین شده بود‪ .‬اگر این موضوع از‬ ‫چشم ما مغفول بماند‪ ،‬در جامعه با واکنش هایی مواجه‬ ‫می ش��ویم‪ .‬بر این اساس‪ ،‬ناشر نیز نسبت به اثر دارای‬ ‫مسئولیت حقوقی شده است‪ .‬انچه من از بند جدید در‬ ‫قانون می فهمم‪ ،‬این است که قانونگذار تالش می کند‪،‬‬ ‫مسئولیت را متوجه ناشر کند و از سوی دیگر‪ ،‬به ناشر‬ ‫اعتماد می کند‪ .‬اکنون ناشر براساس قوانین باید نسبت‬ ‫به محتوا حس��اس باش��د و صرفا تکلی��ف را برعهده‬ ‫وزارت ارشاد نگذارد‪.‬‬ ‫اما یکی از ش��واهدی که درباره این نظر که‬ ‫ممیزی از پش��توانه قانون��ی الزم برخوردار‬ ‫نیس��ت‪ ،‬اورده می ش��ود‪ ،‬ای��ن اس��ت که‬ ‫مکاتبه های بخش ممیزی با ناش��ران به شکل‬ ‫رس��می انج��ام نمی ش��ود‪ ،‬ممه��ور به مهر‬ ‫وزارت ارشاد و بایگانی نمی شود و شماره‬ ‫ثبت ندارد‪ .‬چرا روابط بین ناش��ران و بخش‬ ‫ممیزی غیررسمی است و مستند نمی شود؟‬ ‫‪ l‬اکن��ون سیس��تم ثبت کتاب ه��ا در دبیرخانه هیات‬ ‫نظارت بر ضوابط نشر کتاب و روند بررسی ان مانند‬ ‫بسیاری از دوایر دولتی که مکانیزه شده است‪ ،‬از طریق‬ ‫سیستم جامع الکترونیک انجام و نقش کاغذ به تدریج‬ ‫کم می ش��ود‪ .‬بنابراین بس��یاری از ناشران اثار خود را‬ ‫با رمز اینترنتی که از طریق سیس��تم ای تی وزارتخانه‬ ‫دریافت کرده اند‪ ،‬به ش��کل الکترونیک می فرستند‪ .‬اگر‬ ‫کتاب انها مشروط به انجام اصالحات شود‪ ،‬این امکان‬ ‫وجود دارد که از طریق الکترونیکی اصالحات را ببینند‬ ‫و به همین روند اصالحات را برای ما بفرس��تند و در‬ ‫نهایت‪ ،‬یک مراجعه داشته باشند تا مجوز کتاب را که‬ ‫با سربرگ و مهر رسمی است‪ ،‬دریافت کنند‪ .‬این رویه‬ ‫باید گسترش یابد و در جهت تکریم ارباب رجوع این‬ ‫ح��وزه نیز باید تا جای ممک��ن‪ ،‬نقش کاغذ و حضور‬ ‫فیزیکی را به حداقل برسانیم‪.‬‬ ‫کار کارشناسی کتاب‬ ‫یک کار مکانیکی نیست‬ ‫‪ ،‬کاری است که عامل‬ ‫نیروی انسانی دران دخیل‬ ‫است و به همین دلیل‪ ،‬از‬ ‫خطا و اشتباه دور نیست‪.‬‬ ‫هیات نظارت از این جهت‬ ‫می تواند یاری رسان و‬ ‫مددرسان باشد و کمک‬ ‫کند تا تصمیم ها درست تر‬ ‫باشد و حقی از خالق اثر‬ ‫و خواننده به نحو مطلوب‬ ‫برگردانده شود‬ ‫ارش��اد اسالمی اس��ت و تایید و تصویب ان از سوی‬ ‫ش��ورای عالی انق�لاب فرهنگی انجام می ش��ود‪ .‬یک‬ ‫تفاوت دیگر این است که گروه های کارشناسی که قرار‬ ‫است کار کارشناسی کتاب را به شکل تخصصی انجام‬ ‫دهند‪ ،‬در این قانون پیش بینی شده که به تایید شورای‬ ‫فرهنگی برس��ند‪ ،‬یعنی قانونگذار تالش کرده است تا‬ ‫انچه شما هم می فرمایید‪ ،‬به حداقل برسد‪ .‬در مواردی‬ ‫که ما با موضوع یا مصداقی در کتابی مواجه شویم که‬ ‫تصمیم گیری برای گروه های کارشناسی سخت باشد‪،‬‬ ‫موضوع به هیات نظارت بر ضوابط نشر کتاب ارجاع‬ ‫می شود و از انجا باید درخواست اعالم نظر و استفسار‬ ‫شود‪ .‬گاهی الزم است ما درباره موضوع های کلی نظر‬ ‫هی��ات را بخواهیم‪ ،‬بعضی وقت ه��ا نیز یک مصداق‬ ‫خاص را به جلسه می بریم و نظر هیات را می خواهیم‪.‬‬ ‫به هر حال‪ ،‬برای به حداقل رس��یدن مشکلی که اشاره‬ ‫کردی��د‪ ،‬قانونگذار موضوع هی��ات نظارت بر ضوابط‬ ‫نشر کتاب را پیش بینی کرده است‪.‬‬ ‫بنابراین نگاه ش��ما نس��بت به نقش یاری گر‬ ‫هیات نظارت بر ضوابط نشر کتاب مثبت و‬ ‫امیدوارانه است؟‬ ‫‪ l‬بل��ه؛ ما با موضوع هایی مواجه می ش��ویم که الزم‬ ‫است نظر تخصصی هیات را در ان موارد داشته باشیم‪.‬‬ ‫قانونگذار پیش بینی کرده که مصوبات هیات نظارت‪،‬‬ ‫مانند مصوبات ش��ورای عالی انق�لاب فرهنگی و در‬ ‫حکم قانون است‪.‬‬ ‫و البت��ه عالوه بر بح��ث دخالت‪ ،‬این امکان‬ ‫ه��م وجود دارد ک��ه در تعیی��ن مصداق ها‬ ‫اشتباه هایی هم صورت گیرد‪ ،‬راه قانونی ان‬ ‫هم این طور در نظر گرفته شده است؟‬ ‫‪ l‬کار کارشناس��ی کتاب یک کار مکانیکی نیست که‬ ‫با کامپیوتر طرف حساب باشیم‪ ،‬کاری است که عامل‬ ‫نیروی انس��انی دران دخیل است و به همین دلیل‪ ،‬از‬ ‫خطا و اش��تباه دور نیس��ت‪ .‬واقعا ممکن است که ما‬ ‫اظهارنظ��ری کنیم که با اعتراض نویس��نده‪ ،‬مترجم یا‬ ‫ناشر مواجه ش��ود و ما کار را واقعا از زوایه ای اشتباه‬ ‫دیده باش��یم‪ .‬حتی ممکن است در اثری پس از انتشار‬ ‫نیز مش��کلی باش��د‪ .‬با وجود اینکه ای��ن امر مطلوب‬ ‫نیس��ت‪ ،‬اما چون عامل نیروی انس��انی در کار دخیل‬ ‫است‪ ،‬امکان دارد مش��کالتی رخ دهد‪ .‬هیات نظارت‬ ‫از این جهت می تواند یاری رس��ان و مددرس��ان باشد‬ ‫و کم��ک کند تا تصمیم هایی که در دبیرخانه اداره کل‬ ‫کتاب گرفته می ش��ود‪ ،‬درست تر باش��د و در کنار هم‬ ‫کمک کند تا حقی از خالق اثر ضایع نشود و همچنین‬ ‫ح��ق بزرگ تری که به خواننده مربوط اس��ت‪ ،‬به نحو‬ ‫مطلوب به او برگردانده شود‪.‬‬ ‫گفتید که روزانه ‪ 200‬کتاب برای بررس��ی‬ ‫ارائه می شوند‪ .‬اگر این فرض را داشته باشیم‬ ‫که برخی کتاب ها بررسی مجدد می شوند‪ ،‬با‬ ‫چه حجمی از ممیزی مواجه هستید و برای‬ ‫این حجم‪ ،‬چند کارشناس ممیزی دارید؟‬ ‫‪ l‬در برخی ایام سال‪ ،‬حوزه های اداری کم مراجعه تر‬ ‫و در برخ��ی دیگر‪ ،‬پرمراجعه تر هس��تند‪ ،‬اما دبیرخانه‬ ‫هیات نظارت بر ضوابط نش��ر کتاب و اداره کل کتاب‬ ‫جایی اس��ت که در ایام ش��ادی یا غم با حجم زیادی‬ ‫از کتاب به ص��ورت روزانه مواجه اس��ت‪ ،‬حجم این‬ ‫مراجعه ها در ش��ش ماه اول و دوم س��ال البته متفاوت‬ ‫است‪ .‬شش ماه دوم سال‪ ،‬بازار نشر پرکارتر است و در‬ ‫ش��ش ماه دوم ب ا ترافیک کاری بیشتری مواجه هستیم‪،‬‬ ‫چون سال تحصیلی مدارس و دانشگاه ها اغاز می شود‬ ‫و هرچه به سمت پایان س��ال می رویم‪ ،‬هدف گذاری‬ ‫ناش��ران برای نمایشگاه کتاب تهران بیشتر می شود‪ .‬از‬ ‫میانگین ‪ 200‬اثری که در ش��ش ماه اول س��ال و ‪300‬‬ ‫اثری که در ش��ش ماه دوم سال به صورت روزانه به ما‬ ‫می رسد‪ ،‬توس��ط یک گروه کارشناسی مستقر‪ ،‬بخش‬ ‫‪37‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫‪38‬‬ ‫زی��ادی از کتاب ه��ا در همان روز بالمانع می ش��وند‬ ‫که بیش��تر ش��امل کتاب های کمک درسی‪ ،‬اموزشی یا‬ ‫حوزه های مهندسی و پزشکی هستند‪ .‬بقیه کتاب ها به‬ ‫حوزه های علوم انس��انی‪ ،‬علوم دینی‪ ،‬ادبیات داستانی‬ ‫و روان شناس��ی مرب��وط هس��تند که ب��ه چرخه های‬ ‫کارشناس��ی باید وارد ش��وند‪ .‬روال کار به این شکل‬ ‫اس��ت که کارشناس��ان موضوعی کت��اب را می بینند‪،‬‬ ‫س��پس کار در اختیار سرگروه ان حوزه قرار می گیرد‪،‬‬ ‫بیشتر سرگروه ها نیز از اعضای هیات علمی دانشگاه ها‬ ‫هستند‪ .‬باالدست این افراد یک یا دو نفر به عنوان افراد‬ ‫خبره تر هس��تند و اگر این مجموعه درباره موضوعی‬ ‫به جمع بندی نرس��د‪ ،‬موضوع به هیات نظارت ارجاع‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫درباره اثاری که تجدید چاپ می ش��وند‪ ،‬ناش��ر پس از‬ ‫گرفتن مجوز‪ ،‬چند نوبت کتاب را منتشر می کند‪ ،‬ولی برای‬ ‫ه��ر نوبت چاپ‪ ،‬مجوز توزیع می گیرد که به ان‪ ،‬مرحله‬ ‫اعالم وصول گفته می شود‪ .‬این مرحله نیز طوالنی نیست‬ ‫و حداکثر در دو روز برگه اعالم وصول به ناش��ر تحویل‬ ‫داده می ش��ود‪ .‬دلیلش نیز این است که ناشر برای گرفتن‬ ‫اعالم وصول‪ ،‬دو نسخه از کتاب را همراه خود می اورد که‬ ‫یک نسخه به کمیته خرید کتاب می رود تا کتاب خریده‬ ‫شود‪ ،‬یک نسخه هم به موسسه خانه کتاب به عنوان بانک‬ ‫اطالعاتی نشر کشور می رود و در انجا اطالعات کتاب و‬ ‫چاپ های ان برای ناشر ثبت می شود‪ .‬مواردی هم داریم‬ ‫که اثر در مرحله تجدیدچاپ است‪ ،‬ولی مشمول ممیزی‬ ‫می شود؛ نظارت براساس قانون‪ ،‬پیش از چاپ است و تا‬ ‫پس از چاپ نیز ادامه دارد‪ .‬ما گاهی با اثاری مواجه هستیم‬ ‫که در سال مشخصی مجوز گرفته اند و در ان اشکال هایی‬ ‫وجود دارد‪ .‬در این موارد از ناشر تقاضا می شود برای نوبت‬ ‫بعد چاپ کتاب‪ ،‬اشکال ها را در کتاب برطرف کند؛ اما در‬ ‫حالت کلی‪ ،‬مرحله اعالم وصول‪ ،‬مرحله ای نیست که در‬ ‫ان همه اثار دیده و معطل شوند‪.‬‬ ‫نگفتی��د در بخ��ش ممی��زی کت��اب چن��د‬ ‫کارشناس دارید؟‬ ‫‪ l‬بعض��ی حوزه ه��ای موضوع��ی در کش��ور چون‬ ‫پرمشتری هستند‪ ،‬اثار بیش��تری دارند‪ ،‬مثال در حوزه‬ ‫داستان این ش��رایط وجود دارد‪ ،‬به خصوص ناشرانی‬ ‫داریم که به شکل تخصصی فقط در حوزه داستان های‬ ‫عامه پس��ند کار می کنن��د ی��ا ناش��رانی ک��ه در حوزه‬ ‫داس��تان های نخبه گرا کار می کنند‪ ،‬حوزه روان شناسی‬ ‫ه��م جزو حوزه های پرمش��تری اس��ت‪ ،‬برخ��ی اثار‬ ‫روان شناس��ی‪ ،‬بازاری و فانتزی هستند و عمق ندارند‪،‬‬ ‫برخ��ی از انها ترویج نوع خاصی از زندگی هس��تند‪،‬‬ ‫گروهی دیگر که عمق بیش��تری دارند‪ ،‬الیه هایی را با‬ ‫گرایش ه��ای فکری و عرفانی خ��اص دارند که این‪،‬‬ ‫کار کارشناس��ی را س��خت تر می کند‪ ،‬حوزه دین نیز‬ ‫پرمش��تری اس��ت‪ .‬در این حوزه ها که تعداد کتاب ها‬ ‫بیشتر اس��ت‪ ،‬کارشناس��ان بیش��تری هم داریم‪ ،‬مثال‬ ‫ممکن اس��ت در گروه روان شناس��ی ش��ش یا هفت‬ ‫کارشناس باشند‪ ،‬در گروه داستان ‪ 10‬تا ‪ 15‬کارشناس‬ ‫یا در گروه علوم سیاس��ی چهار یا پنج نفر باش��ند؛ اما‬ ‫تالش می شود که به دلیل نبودن کارشناس‪ ،‬کار معطل‬ ‫نماند‪ .‬ممکن اس��ت کار س��خت باشد و کارشناس از‬ ‫عه��ده ان برنیاید‪ ،‬دراین حالت باید کار را به مرجع و‬ ‫استادی در دانشگاه ارجاع دهد‪ .‬در برخی حوزه ها نیز‬ ‫ممکن اس��ت از مراجع بیرونی اظهارنظر بگیریم‪ ،‬مثال‬ ‫اثار مربوط به دف��اع مقدس به مرجع تخصصی انکه‬ ‫بنیاد حفظ اثار و نش��ر ارزش های دفاع مقدس است‪،‬‬ ‫م��ی رود یا کتاب های مربوط ب��ه قانون که کلمات در‬ ‫انها حساس��یت زیادی دارند‪ ،‬به مرجع تخصصی شان‬ ‫فرس��تاده می ش��وند‪ .‬ت�لاش می کنی��م از حوزه های‬ ‫تخصص��ی کمک بگیری��م تا هم انه��ا در جریان اثار‬ ‫حوزه شان باش��ند و هم کار صحت داشته باشد‪ .‬مثال‬ ‫کتابی درب��اره ورزش های زورخان��ه ای می اید که ما‬ ‫فدراسیون ورزش های زورخانه ای را داریم که بخش‬ ‫تحقیق��ات ان از این کار اس��تقبال می کند و به ما هم‬ ‫کمک می کند تا کتابی که منتشر می شود‪ ،‬کتاب مناسبی‬ ‫باشد‪ .‬همچنین فدراسیون هایی مانند بسکتبال یا والیبال‬ ‫نام��ه می زنند که کتاب های این ح��وزه را به ما اطالع‬ ‫دهید‪ .‬عمده گروه های کارشناس��ی بیرون از مجموعه‬ ‫هستند و کار باید برای انها ارجاع شود‪.‬‬ ‫وظیفه ما این اس��ت که روند اداری را به گونه ای تسهیل‬ ‫کنیم که به دلیل نبودن نیروی انس��انی یا خدمات‪ ،‬کارها‬ ‫معطل نش��وند و این طور نباش��د که اثر بعد از یک ماه به‬ ‫بخش کارشناسی ارجاع داده نشود‪ ،‬هر اثری در مدت یک‬ ‫یا دو روز باید به گروه کارشناسی برود‪ .‬سه اتفاق ممکن‬ ‫است برای یک اثر بیفتد؛ یک اینکه اثر توسط کارشناس‬ ‫بالمانع تش��خیص داده ش��ود که باید مج��وز ان صادر‬ ‫شود‪ ،‬دوم اینکه اثر مشروط به انجام اصالحات باشد که‬ ‫اصالحات به ناشر ابالغ می شود و پس از اصالح‪ ،‬مجوز‬ ‫صادر می شود‪ ،‬س��وم هم اثری که به دلیل مغایرت روح‬ ‫حاکم بر کتاب با قوانین کشور‪ ،‬امکان انتشار نداشته باشد‬ ‫که پروسه قانونی خود را دارد‪ .‬براساس قانون‪ ،‬اگر کتاب‬ ‫به اصالح نیاز داشته باشد‪ ،‬از ناشر تعهد گرفته می شود که‬ ‫اصالحات را انجام دهد‪ .‬در تالش هس��تیم که این امر را‬ ‫عملیاتی کنیم تا اگر چند مورد مشخص را اعالم کردیم‬ ‫که ناشر اصالح کند‪ ،‬به دلیل زمان بر بودن‪ ،‬با گرفتن تعهد‬ ‫از ناش��ر که این اصالحات را انجام می دهد‪ ،‬به او مجوز‬ ‫داده شود تا با لحاظ کردن اصالحات‪ ،‬کتاب را چاپ کند‪.‬‬ ‫گاهی اتفاق افتاده اس��ت ک��ه پس از انجام‬ ‫اصالحات توسط ناشر‪ ،‬کتاب دوباره بررسی‬ ‫و اصالحات جدیدی به ان اضافه می شود‪.‬‬ ‫‪ l‬کتابی که از چرخه کارشناس��ی بیرون می اید و به‬ ‫روند اداری وارد می شود‪ ،‬یعنی وقتی که اصالحات به‬ ‫ناش��ر اعالم شده است‪ ،‬دوباره اصالحات جدید روی‬ ‫ان اعمال نمی ش��ود‪ .‬ممکن است اصالحات به شکل‬ ‫کامل انجام نش��ده یا گفته ش��ده باش��د که پاورقی یا‬ ‫مقدمه به کتاب اضافه شود‪ .‬در این شرایط‪ ،‬تطبیق داده‬ ‫می ش��ود که پاورقی یا مقدمه کافی باشد و اگر نباشد‪،‬‬ ‫کتاب دوباره ارجاع می ش��ود تا کار به ش��کل کامل تر‬ ‫انجام شود‪.‬‬ ‫کارشناس��ان ثاب��ت بخش ممی��زی چقدر‬ ‫اموزش دیده اند؟‬ ‫‪ l‬اکن��ون اتفاقی که می افت��د و ما هم به دنبال تقویت‬ ‫ان هستیم‪ ،‬برگزاری جلسه های سرگروه ها و همچنین‬ ‫جلسه س��رگروه ها با اعضای گروه است تا اشکال ها‬ ‫را م��رور و راهکارها را پیدا کنند و اگر اش��کال های‬ ‫کلی تری وجود دارد‪ ،‬س��رگروه بتواند بعد از تش��کیل‬ ‫هیات نظارت در جلس��ه های این هیات‪ ،‬مش��کالت‬ ‫را مط��رح کند‪ .‬البت��ه کارگاه های اموزش��ی کتاب نیز‬ ‫پیش بینی شده است که می خواهیم با موافقت معاونت‬ ‫البته مواردی هم هست که‬ ‫اعتراض وقتی رسانه ای شده‪،‬‬ ‫بحق بوده است؛ اما با صداقت‬ ‫می گویم که وقتی برخی از‬ ‫مصاحبه هایی را که انجام‬ ‫می شود‪ ،‬پی می گیریم‪ ،‬به این‬ ‫نتیجه می رسیم که یا از طریق‬ ‫ناشر اطالع رسانی نشده است‬ ‫یا جریان هایی غیرعادی باعث‬ ‫تحریک نویسنده شده اند تا‬ ‫مصاحبهکند‬ ‫امور فرهنگی‪ ،‬کارگاه های اموزشی را راه بیندازیم و از‬ ‫متخصصان بیرونی در اموزش کمک بگیریم‪.‬‬ ‫انچ��ه به عنوان میثاق و مالک عمل وجود دارد‪ ،‬ایین نامه‬ ‫اهداف‪ ،‬سیاس��ت ها و ضوابط نشر کتاب است‪ .‬اگر هر‬ ‫چیزی را که اجرا می ش��ود‪ ،‬با انچ��ه قانون می خواهد‪،‬‬ ‫نزدیک تر کنیم‪ ،‬مشکالت به حداقل خواهد رسید‪ .‬به دلیل‬ ‫اینکه کار ممیزی‪ ،‬یک کار قانونی است‪ ،‬باید تالش کنیم‬ ‫قشری را که به عنوان ارباب رجوع مراجعه می کنند‪ ،‬تکریم‬ ‫کنیم‪ .‬گرچه ممکن اس��ت این کار با نارسایی نیز همراه‬ ‫باشد‪ ،‬باید کمک کنیم تا مسائل با مفاهمه به حداقل برسد‪.‬‬ ‫ما گاهی با مطالب و مصاحبه هایی مواجه هستیم که در‬ ‫انها‪ ،‬نویسنده یا مترجم از معطل ماندن کتاب گله می کند‪.‬‬ ‫به کرات دیده ایم که این مسائل صحت ندارد یا ناشر کار‬ ‫را دیر اورده یا ما اظهار نظر کرده ایم و ناشر به مولف اطالع‬ ‫نداده اس��ت‪ .‬البته مواردی هم هست که اعتراض وقتی‬ ‫رس��انه ای شده‪ ،‬بحق بوده است؛ اما با صداقت می گویم‬ ‫ک��ه وقتی برخی از مصاحبه هایی را که انجام می ش��ود‪،‬‬ ‫پی می گیریم‪ ،‬به این نتیجه می رس��یم که یا از طریق ناشر‬ ‫اطالع رسانی نشده است یا جریان هایی غیرعادی باعث‬ ‫تحریک نویسنده شده اند تا مصاحبه کند‪ .‬طبیعی است که‬ ‫هدف اول نویسنده و مترجم این است که صدایش را به‬ ‫گوش ما برساند که ما اینجا به شکل حضوری می توانیم در‬ ‫خدمت انها باشیم‪ ،‬ولی در صورت رسانه ای شدن نیز ما‬ ‫پیگیری خواهیم کرد تا کار به سرانجام برسد‪ .‬حق بدهید‬ ‫که کار‪ ،‬حساس و تکلیف‪ ،‬سنگین است‪ .‬درصد افزایشی‬ ‫که ساالنه در تعداد کتاب های کشور داریم و همین طور‬ ‫تعداد کتاب های چاپ اول‪ ،‬نشان می دهد که روند نظارت‬ ‫پیش از چاپ‪ ،‬روند پویا و فعالی اس��ت‪ .‬ممکن اس��ت‬ ‫که ش��ما روی چند کتاب دس��ت بگذارید و بگویید که‬ ‫روند انها طوالنی ش��ده که هر کدام ممکن است دلیلی‬ ‫داشته باشد‪ ،‬ولی روند عمومی‪ ،‬کند نیست‪ .‬ممکن است‬ ‫ما با تعداد کمی معترض نیز روبه رو باشیم که امیدواریم‬ ‫اعتراض هایی از این دست به حداقل برسد‪.‬‬ ‫س��وال اخر؛ به اعتراض ها اش��اره کردید و‬ ‫اینکه ت�لاش می کنید بوروکراس��ی اداری‬ ‫کاه��ش یابد‪ ،‬ب��ا توضیح هایی ک��ه درباره‬ ‫ساختار گفتید‪ ،‬ایا می توان تصور کرد که در‬ ‫برخی دوره ها کمبود امکانات و حتی برخی‬ ‫تصمیم های مدیریتی که در اجرا با مش��کل‬ ‫مواجه شدند‪ ،‬موجب ش��ده است که تلقی‬ ‫عموم مردم این شود که نگاه عقیدتی شرایط‬ ‫تنگی را برای عرصه نشر ایجاد کرده است؟‬ ‫‪ l‬کار نظارت پیش از چاپ‪ ،‬غیر از اینکه یک فرایند‬ ‫قانونی است‪ ،‬ما هم به عنوان مجری نسبت به ان نگاه‬ ‫اعتق��ادی داریم‪ ،‬یعنی به عنوان ی��ک امر مقدس به ان‬ ‫نگاه می کنیم‪ ،‬چون کمکی است تا با مسائلی که منتشر‬ ‫می ش��ود‪ ،‬امنیت روانی احاد جامعه به خطر نیفتد‪ .‬اگر‬ ‫در برخ��ی دوره ها‪ ،‬س��خت گیری ها بیش��تر بوده‪ ،‬این‬ ‫نگاه حاکم بوده اس��ت‪ .‬اصل انگی��زه و نیت‪ ،‬خدمت‬ ‫اس��ت و نیت بدی نیست‪ .‬ممکن است در به کارگیری‬ ‫روش ها قدری سس��تی باشد یا به دلیل ناکارامدی من‬ ‫مدیر‪ ،‬رویه های اداری بی جهت طوالنی شود‪ .‬اگر من‬ ‫تدبیر کنم و تجربه بیش��تری داشته باشم‪ ،‬شاید بتوان‬ ‫این رویه ها را اصالح کرد؛ ولی اصل نیت و انگیزه‪ ،‬بد‬ ‫نبوده است‪ .‬البته سال به سال رویه ها اصالح می شود‪،‬‬ ‫این حوزه هم مانند حوزه های دیگر روندی روبه رشد‬ ‫داش��ته است و باید بازخورد ان را از نویسنده‪ ،‬مترجم‬ ‫و ناشر گرفت‪ .‬کسی که اثری را خلق می کند‪ ،‬واقعا اثر‬ ‫را دوس��ت دارد و اگر قرار باش��د مشمول اصالحاتی‬ ‫ش��ود‪ ،‬مانند این اس��ت که یک تک��ه از چیزی که او‬ ‫عزیز می داند‪ ،‬کنده شود‪ .‬طبیعی است که باید برای او‬ ‫توضیح داده شود که به چه دلیل چنین تصمیمی گرفته‬ ‫شده اس��ت‪ ،‬وقتی کار در مدار عقل و منطق باشد‪ ،‬از‬ ‫سوی هر فرد عاقل و منطقی ای پذیرفته می شود‪g .‬‬ ‫ایا نقص ها و تردیدها با مشارکت اهالی فرهنگ پایان می یابد؟‬ ‫‪2‬‬ ‫شورایی که قرار است بر نشرکتاب نظارت کند‬ ‫شورایعالیانقالبفرهنگیدرجلسه‪20‬اردیبهشت‬ ‫خود که به ریاست علی الریجانی برگزار شد‪ ،‬اعضای‬ ‫هیات نظارت بر کتاب بزرگساالن و کودکان را انتخاب و‬ ‫خاموشی‪ ،‬هادی‬ ‫ ‬ ‫معرفی کرد‪ .‬در این انتخاب‪ ،‬سیدمهدی‬ ‫صادقی‪ ،‬بهمن دری‪ ،‬حسین کچوئیان‪ ،‬محسن مومنی‪،‬‬ ‫احمد شاکری و سوسن کش��اورز برای هیات نظارت‬ ‫بر کتاب بزرگساالن و همچنین محسن چینی فروشان‪،‬‬ ‫بهم��ن دری‪ ،‬محم��د میرکیانی‪ ،‬امیرحس��ین فردی و‬ ‫جواد محقق برای هیات نظارت بر کتاب کودکان معرفی‬ ‫شدند‪ .‬از این میان البته محمد میرکیانی مخالفت خود را‬ ‫با عضویت در هیات نظارت بر کتاب کودک اعالم کرد‪.‬‬ ‫این نویسنده ادبیات کودک و نوجوان به رسانه ها گفت‪:‬‬ ‫«چندی پیش با بنده در همین زمینه تلفنی گفت وگویی‬ ‫ص��ورت گرفت که من همان جا اع�لام کردم به دلیل‬ ‫مشغله های فراوان‪ ،‬از پذیرش این مسئولیت معذورم‪».‬‬ ‫به هر حال این انتصاب ها بیش از یک سال پس از ابالغ‬ ‫ضوابط جدید چاپ و نش��ر‪ ،‬مصوب ش��ورای عالی‬ ‫انق�لاب فرهنگی‪ ،‬صورت گرفت��ه و ظاهرا تاکنون نیز‬ ‫جلسه ای با حضور افراد منصوب تشکیل نشده است‪.‬‬ ‫حوزه نشر کتاب از حوزه های فرهنگی کشور است که‬ ‫همواره و از هر جه��ت اماج نقدهای مختلف به ویژه‬ ‫بر عملکرد متولی دولتی ان بوده اس��ت‪ .‬حال باید دید‬ ‫ایا انتقادهای همیشگی در این عرصه با نظر مشورتی و‬ ‫احیانا اجرایی شورایی که اعضای ان را پدیداورندگان‬ ‫یا مدیرانی در حوزه فرهنگ و ادبیات تشکیل می دهند‪،‬‬ ‫بوده است‪ ،‬اما افراد معرفی شده به عنوان اعضای هیات‬ ‫نظارت بر چاپ کتاب چه کسانی هستند؟‬ ‫حجت االس�لام هادی صادقی‬ ‫متولد س��ال ‪ 1341‬در کرمانشاه‬ ‫است و دکترای کالم جدید را از‬ ‫دانش��گاه تربی��ت م��درس قم‬ ‫دریافت کرد ه اس��ت‪ .‬او س��ابقه‬ ‫تدریس در دانشکده صداوسیما‪،‬‬ ‫دانش��گاه تهران‪ ،‬دانشگاه علوم پزش��کی تهران‪ ،‬دانشگاه‬ ‫مدیریت دولتی تهران‪ ،‬موسسه تحقیقات ادیان و مذاهب‪،‬‬ ‫دانشگاه تربیت مدرس‪ ،‬جامعه الزهرا (س) و حوزه علمیه‬ ‫قم را داراست‪ .‬صادقی تاکنون تالیفاتی را در حوزه فلسفه‬ ‫و دین به نگارش دراورده است‪.‬‬ ‫حس��ین کچوئیان متولد س��ال‬ ‫‪ 1338‬در تهران و دانشیار و عضو‬ ‫هی��ات علمی دانش��کده عل��وم‬ ‫اجتماعی دانش��گاه تهران است‪.‬‬ ‫دکترای خود را از دانشگا ه تربیت‬ ‫م��درس و منچس��تر انگلی��س‬ ‫دریافت کرده اس��ت‪ .‬تحصیالت حوزوی را نیز گذرانده‬ ‫اس��ت‪ .‬در کارنام��ه کاری کچوئیان این موارد به چش��م‬ ‫می خورد‪ :‬تدریس در دانشگا ه و موسسه باقرالعلوم (ع) قم‬ ‫و موسسه امام خمینی (ره)‪ ،‬معاون سیاسی و مسئول گروه‬ ‫سیاس��ی بخش برون مرزی صدا و س��یما‪ ،‬عضو شورای‬ ‫برنامه ریزی گروه علوم اجتماعی دفتر برنامه ریزی و تالیف‬ ‫کتب درسی اموزش و پرورش‪ ،‬عضو شورای پژوهشی‬ ‫مرکز پژوهش های مجلس ش��ورای اسالمی‪ ،‬مدیر گروه‬ ‫جامعه شناس��ی و عضو ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‪.‬‬ ‫کچوئیان نیز مانند خاموشی در چند روز گذشته و در دوره‬ ‫جدید ش��ورای عالی انقالب فرهنگی نیز به عنوان عضو‬ ‫معرفی ش��ده اس��ت‪ .‬وی تاکنون کتاب هایی را در زمینه‬ ‫جامعه شناسی تالیف کرده است‪.‬‬ ‫محسن مومنی شریف متولد سال‬ ‫‪ 1346‬در شهرس��تان بیج��ار و‬ ‫رئی��س ح��وزه هنری س��ازمان‬ ‫تبلیغاتاسالمیاست‪.‬تحصیالت‬ ‫ح��وزوی دارد و پیش تر ‪ ،‬رئیس‬ ‫مرکز افرینش ه��ای ادبی حوزه‬ ‫هنری بوده است‪ .‬مومنی چند کتاب در کارنامه اش دارد که‬ ‫او را به عنوان یکی از نویسندگان عرصه دفاع مقدس مطرح‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫از جمله این کتاب ها‪ ،‬در کمین گل س��رخ درباره زندگی‬ ‫و شخصیت شهید صیاد ش��یرازی است‪ .‬او سال ها عضو‬ ‫هیات رئیسه انجمن قلم ایران نیز بوده است‪.‬‬ ‫محس��ن چینی فروشان متولد‬ ‫سال ‪ 1331‬در اصفهان و دارای‬ ‫م��درک کارشناس��ی ارش��د‬ ‫برنامه ریزی فرهنگی است‪ .‬وی‬ ‫تاکن��ون مس��ئول مج�لات ‬ ‫تربیتی ـ اموزش��ی رشد‪ ،‬مدیر‬ ‫کل دفتر انتش��ارات کمک اموزشی اموزش و پرورش‪،‬‬ ‫مسئول مدرسه های جمهوری اسالمی ایران در اروپا و‬ ‫مدیر عامل کانون پ��رورش فکری کودکان و نوجوانان‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬او را بیش��تر با نام کان��ون پرورش فکری‬ ‫کودکان و نوجوانان می شناس��ند‪ .‬چینی فروش��ان البته‬ ‫کتاب های��ی هم در زمینه ادبیات ک��ودکان و نوجوانان‬ ‫منتشر کرده است‪.‬‬ ‫امیرحس��ین فردی زاده متولد‬ ‫س��ال ‪ 1328‬در اذربایج��ان و‬ ‫مدیر مرک��ز افرینش های ادبی‬ ‫حوزه هنری در دوره ریاس��ت‬ ‫محسن مومنی است‪ .‬در کارنامه‬ ‫ف��ردی وی ای��ن فعالیت ها به‬ ‫چشم می خورد‪ :‬سردبیری و مدیرمسئولی نشریه کیهان‬ ‫بچه ها‪ ،‬موسس و مدیرمسئول کیهان علمی‪ ،‬مسئول در‬ ‫جش��نواره انتخاب کتاب سال شهید حبیب غنی پور و‬ ‫مسئول در شورای ادبیات داستانی نیروی مقاومت بسیج‪.‬‬ ‫وی رمان اسماعیل را هم به نگارش دراورده است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫سوسن کش��اورز متولد سال‬ ‫‪ 1344‬در رودب��ار الم��وت‪،‬‬ ‫دکترای فلسفه تعلیم و تربیت‬ ‫دارد‪ .‬او گزینه پیشنهادی محمود‬ ‫احمدی ن��ژاد به عن��وان وزیر‬ ‫اموزش و پ��رورش در دولت‬ ‫دهم بود که در مجلس ش��ورای اسالمی رای اعتماد را‬ ‫به دستنیاورد‪.‬کشاورزتادی ماه‪ 89‬مشاوررئیس جمهور‬ ‫بود؛ ولی در این زمان به همراه ‪ 13‬مشاور دیگر‪ ،‬از این‬ ‫سمت کنار گذاشته شد‪ .‬در سابقه او این مسئولیت ها به‬ ‫ی دانشگاه تربیت معلم‪،‬‬ ‫چشم می خورد‪ :‬عضو هیات علم ‬ ‫معاون وزیر اموزش و پرورش‪ ،‬رئیس سازمان اموزش‬ ‫و پرورش اس��تثنایی کش��ور و رئی��س اداره پژوهش‬ ‫حجت ا ال سال م و ا لمس��لمین‬ ‫سیدمهدی خاموشی متولد سال‬ ‫‪ 1341‬در تهران و دارای مدرک‬ ‫دکت��رای فقه و حق��وق جزا از‬ ‫مدرس��ه عالی ش��هید مطهری‬ ‫است‪ .‬او از سال ‪ 69‬تا ‪ ،80‬مدیر‬ ‫اموزش متوسط مدرسه عالی شهید مطهری و از سال ‪80‬‬ ‫تاکنون عهده دار ریاست س��ازمان تبلیغات اسالمی بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬خاموشی همچنین عضو ش��ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگ��ی‪ ،‬عضو ش��ورای فرهن��گ عموم��ی و عضو‬ ‫هیات امنای دفتر تبلیغات اسالمی حوزه علمیه قم است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫بهمن دری اخوی که نامش در‬ ‫ه��ر دو هیات مربوط به کتاب‬ ‫بزرگس��ال و کودک به چشم‬ ‫می خ��ورد‪ ،‬در ح��ال حاضر‪،‬‬ ‫معاون ام��ور فرهنگی وزارت‬ ‫فرهنگ و ارشاد اسالمی است‪.‬‬ ‫او پیش تر در این سمت ها مشغول بوده است‪ :‬ریاست‬ ‫انتشارات کل س��پاه‪ ،‬قائم مقام اداره ویژه کتاب وزارت‬ ‫فرهنگ و ارش��اد اسالمی‪ ،‬س��ردبیر هفته نامه سروش‪،‬‬ ‫معاون فرهنگی و قائم مقامی انتشارات صد او سیما‪ ،‬عضو‬ ‫شورای نشر سازمان فرهنگی ‪ -‬هنری شهرداری تهران و‬ ‫معاون فرهنگی ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کاال‪ .‬دری‬ ‫تاکنون این کتاب ها را به چاپ رس��انده است‪ :‬والیت‬ ‫مطلقه فقیه اصل دین است‪ ،‬راه اندیشه‪ ،‬خدمات متقابل‬ ‫ادبیات و س��ینما‪ ،‬فیلم شناس��ی دفاع مقدس‪ ،‬فرهنگ‬ ‫شعارهای انقالب اسالمی و حماسه مقاومت‪.‬‬ ‫دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس‪.‬‬ ‫احمد ش��اکری متولد س��ال‬ ‫‪ 1353‬در تهران است‪ .‬او عضو‬ ‫هیات مدیره انجمن قلم ایران‪،‬‬ ‫ی عال��ی ادبیات‬ ‫عضو ش��ورا ‬ ‫داس��تانی بس��یج و س��ردبیر‬ ‫فصلنامه «اصحاب قلم» است‪.‬‬ ‫شاکری تا کنون چند اثر داستانی نوشته و منتشر کرده که‬ ‫معروف تری��ن انها رمان انجمن مخفی اس��ت‪ .‬وی در‬ ‫س��ال های اخیر‪ ،‬برگزیده‪ ،‬عضو هی��ات داوران و دبیر‬ ‫جشنواره های مختلف ادبی بوده است‪.‬‬ ‫جواد محقق متولد سال ‪1333‬‬ ‫در هم��دان و فارغ التحصی��ل‬ ‫کاردانی دانشسرای تربیت معلم‬ ‫اس��ت‪ .‬از فعالیت ه��ای او این‬ ‫عنوان ها به چش��م می خورد‪:‬‬ ‫مدیرمس��ئول مجالت رش��د‪،‬‬ ‫مسئول صفحه شعر کیها ن بچه ها‪ ،‬عضو شورای شعر‬ ‫کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان‪ ،‬نایب رئیس‬ ‫انجمن قلم ایران در سال ‪ 1378‬و مسئول شورای نهضت‬ ‫سواداموزی اس��تان همدان‪ .‬محقق تاکنون اثاری را در‬ ‫زمینه شعر و نثر ادبی منتشر کرده است‪ .‬او نیز مانند فردی‬ ‫تاکنون در بس��یاری از جش��نواره ها و جایزه های ادبی‬ ‫دولتی مسئولیت داشته است‪.‬‬ ‫محمد میرکیانی زاده متولد س��ال ‪ 1337‬تهران اس��ت‬ ‫و دکترای هنر را از وزارت فرهنگ و ارش��اد اس�لامی‬ ‫دریافت کرده است‪ .‬او مدیریت گروه کودک و نوجوان‬ ‫تلویزیون را در سابقه فعالیت های خود دارد‪ .‬میرکیانی‬ ‫ت��ا کنون اثار زیادی را در قالب داس��تان کوتاه‪ ،‬رمان و‬ ‫نمایش��نامه به ویژه برای گروه س��نی کودک و نوجوان‬ ‫منتشر کرده است‪g .‬‬ ‫‪39‬‬ ‫نظارت بر نشر کتاب و دغدغه های ممیزی‬ ‫احمد شاکری‬ ‫ ‬ ‫‪3‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫‪40‬‬ ‫هی��ات نظ��ارت ب��ر کت��اب از س��وی ش��ورای‬ ‫عالی انقالب فرهنگی انتخاب ش��ده اس��ت‪ .‬این روند‬ ‫انتخاب یکی از نقاط خوبی است که باید ان را فرصتی‬ ‫دانست برای کتاب و حل برخی از مشکالت و نواقصی‬ ‫ک��ه در این حوزه وج��ود دارد‪ .‬هیات نظارت‪ ،‬ناظر بر‬ ‫عملک��رد اداره کت��اب خواهد بود و فرصت��ی را برای‬ ‫برخی فرجام خواهی های اهالی کتاب به وجود خواهد‬ ‫اورد‪ .‬در واقع‪ ،‬شورای نظارت به فرایند مسئولیت های‬ ‫اداره کتاب کمک خواهد کرد ‪ .‬ترکیب افرادی که معرفی‬ ‫شده اند‪ ،‬از چند جهت قابل توجه است؛ برخی افراد از‬ ‫مدیران باسابقه فرهنگی – ادبی بوده اند و بر حوزه شعر‬ ‫و داستان اش��راف دارند؛ به عنوان مثال‪ ،‬جناب محسن‬ ‫مومنی س��ال ها مدی��ر مرکز افرینش ه��ای ادبی حوزه‬ ‫هنری بوده و االن هم ریاس��ت حوزه هنری را بر عهده‬ ‫دارد و به فضای شعر و داستان اشراف دارد‪ .‬از سویی‪،‬‬ ‫جناب حجت االس�لام خاموشی به لحاظ دانش نظری‬ ‫و فقاهتی حائز اهمیت اس��ت‪ ،‬همچنین جایگاه ایشان‬ ‫به دلیل دانش مدیریتی قابل توجه اس��ت‪ .‬به نظرم در‬ ‫مجموع‪ ،‬ترکیبی که درنظر گرفته ش��ده‪ ،‬خوب اس��ت‬ ‫و غیر از بنده که عضو کوچک این جمع هس��تم سایر‬ ‫اعضا ی شورا از تجربه و دانش الزم برخوردارند‪ .‬البته‬ ‫باید منتظر بود که فعالیت و نتیجه همفکری شورا دیده‬ ‫ش��ود‪ .‬باید مجموعه برنامه های ش��ورا به ثمر برسد تا‬ ‫بتوانیم به قضاوتی مستند تر برسیم‪ .‬انتخاب افراد شورا‬ ‫و انتقال تجربیات‪ ،‬یک بخش اس��ت و بخش دیگر که‬ ‫مهم تر اس��ت‪ ،‬هویت جمعی است که این افراد شکل‬ ‫می دهند؛ بنابراین ضرورت دارد به برنامه ها و رویکردها‬ ‫بیشتر توجه کرد‪ .‬اگرچه انتخاب افراد اهمیت دارد و تا‬ ‫اینجا انتخاب های خوبی صورت گرفته؛ اما نگرانی هایی‬ ‫در تاخیر بیش از حد در اغاز به کار این ش��ورا وجود‬ ‫دارد‪ .‬به رغ��م انکه چن��د هفته ای اس��ت اعضای این‬ ‫ش��ورا توسط شورای عالی انقالب فرهنگی انتخاب و‬ ‫موضوع به طور رس��می اعالم شده و این انتظار در بین‬ ‫نویسندگان قوت گرفته که از این پس شاهد تغییراتی‬ ‫در جهت حل برخی موانع پیش رو باشند‪ ،‬اما همچنان‬ ‫زمان مش��خصی برای اغاز به کار این ش��ورا به اعضا‬ ‫اعالم نش��ده است‪ .‬یکی از وظایف ش��ورای نظارت‪،‬‬ ‫مراقبت بر صحت اعمال قانون در ممیزی کتاب است‪.‬‬ ‫به نحوی که میزان دخالت سالیق به حداقل رسیده‪ُ ،‬م ِّر‬ ‫قانون در چارچوب زمان بندی مشخص پیش بینی شده‬ ‫در روند ممیزی اعمال شود‪ .‬از ان جهت که این شورا‬ ‫کار نظارتی دارد و وظیفه نظارت بر نحوه عملکرد اداره‬ ‫کتاب را بر عهده دارد‪ ،‬امکانی فراهم ش��ده تا مطالبات‬ ‫اهالی قلم و ناش��ران به نحو جدی تری پیگیری شود‪.‬‬ ‫راه ان��دازی ش��ورای نظارت برای کس��انی که دغدغه‬ ‫ممی��زی دارند هم امکانی را فراه��م اورده که به نحو‬ ‫قانون��ی و علمی می تواند مس��ائل و مطالب��ات انها را‬ ‫پیگیری کند؛ بنابراین وجود شورا نه تنها مانعی در این‬ ‫جهت نیست‪ ،‬بلکه کمک مضاعفی به حل مساله کتاب‬ ‫است‪.‬‬ ‫در کل باید گفت که کارکرد مجموعه های نظارتی رفعی‬ ‫و دفعی اس��ت؛ یعنی نظارت هم عاملی برای برطرف‬ ‫کردن نواقص موجود اس��ت‪ ،‬هم ب��رای اینکه در روند‬ ‫اجرای قانون خلل و مانعی ایجاد و حادث نش��ود‪ .‬من‬ ‫درباره نواقصی که در بخش ممیزی وجود دارد‪ ،‬حرفی‬ ‫ندارم‪ .‬نواقصی وجود داش��ته که باید برطرف ش��ود و‬ ‫ض��رورت دارد یک روند صعودی رو به کمال داش��ته‬ ‫باش��د‪ .‬اینکه این نواقص در چ��ه جنبه هایی بوده‪ ،‬قابل‬ ‫بحث است‪ .‬شاخه های متعددی در حوزه کتاب هستند‬ ‫که مورد ممیزی قرار می گیرند‪ ،‬حساس ترین بخش به‬ ‫لحاظ مضم��ون و محتوا‪ ،‬بخش ه��ای ادبیات و تاریخ‬ ‫اس��ت‪ .‬به گمانم‪ ،‬ممیزی در این دو بخش است که به‬ ‫طول مدت بررسی دچار می شود و ضرورت دارد به این‬ ‫مساله توجه جدی تری شود‪ .‬به هر حال‪ ،‬معتقدم اینکه‬ ‫برای نظارت بر ممیزی کتاب ش��ورایی دیده شده‪ ،‬گام‬ ‫مغتنمی برای رفع نواقص و جلوگیری از ش��کل گیری‬ ‫موانع جدید است‪.‬‬ ‫ضمن انکه ش��ورای نظارت خود به صورت مس��تقیم‪،‬‬ ‫مجری فرایند ممیزی نیست؛ بلکه ناظر بر حسن اجرای‬ ‫قانون توسط مجریان است‪ .‬البته طوالنی شدن بررسی‬ ‫کتاب ها یک معضل اس��ت؛ اما در قان��ون جدید‪ ،‬اداره‬ ‫کتاب ملزم اس��ت ظرف یک ماه به ناش��ر پاسخ دهد‪.‬‬ ‫خ��ب‪ ،‬اگر مدت طوالنی تر ش��ود‪ ،‬این نقص اس��ت و‬ ‫از مواردی اس��ت که ش��ورای نظارت باید به وظایفش‬ ‫عمل کند؛ بنابراین با فرض وجود مشکل هایی در اداره‬ ‫کتاب‪ ،‬ماهیت شکل گیری شورای نظارت به سمت حل‬ ‫این مشکالت است‪ .‬طوالنی بودن زمان صدور مجوز‪،‬‬ ‫س��خت گیری در دادن مجوزها و بعض��ا برخوردهای‬ ‫سلیقه ای‪ ،‬اینها نواقصی ا ست که شورای کتاب درصدد‬ ‫حل انهاست؛ بنابراین توجیهی باقی نمی ماند که نواقص‬ ‫حل نشود یا حتی بیشتر شود‪.‬‬ ‫البته اساسا در حوزه ادبیات پیچیدگی هایی وجود دارد که‬ ‫به مساله ممیزی هم بر نمی گردد‪ .‬برخی نواقص‪ ،‬طبیعی‬ ‫است‪ ،‬ایراد از قانون گذار‪ ،‬مجری قانون‪ ،‬اجرا و تطبیق ان‬ ‫و فهم کارشناس هم نیست؛ طبیعی است که نمی شود‬ ‫نواقص را به صفر رساند‪ .‬البته یک سری نواقص وجود‬ ‫دارد که اینها باید برطرف ش��ود‪ .‬من بین نویسندگان و‬ ‫ناش��ران متعهد‪ ،‬کسی را نمی شناسم که با اصل ممیزی‬ ‫مش��کل داشته باش��د‪ .‬ایراد هایی که گرفته می شود‪ ،‬در‬ ‫نح��وه اجرا و قوانین اس��ت که این هم کامال روش��ن‬ ‫است‪ .‬بخشی از چالش ممیزی در مورد تطبیق قوانین با‬ ‫مصادیق است‪ .‬اینجاست که مشکل پیش می اید‪ .‬اگر هم‬ ‫کسی با ممیزی مشکل داشته باشد‪ ،‬عموما نمی گوید من‬ ‫با اش��اعه فساد موافق هستم‪ ،‬می گوید قبول دارم اشاعه‬ ‫فساد نشود؛ اما مصداق های اشاعه فساد نزد دیدگاه های‬ ‫مختلف‪ ،‬متفاوت است؛ بنابراین شبهه ها مصداقی است‪.‬‬ ‫ای��ن بخش ماجرا به کس��ی برمی گ��ردد که می خواهد‬ ‫قوانین را با مصداق ها تطبیق دهد‪ .‬ضرورت دارد ممیز‬ ‫با مفاد قانونی اشنا باش��د و روح کلی قانون را دریابد‪.‬‬ ‫ضرورتی ندارد که کارش��ناس ممیزی نویس��نده باشد‪،‬‬ ‫حتی به نظرم ضروری نیس��ت کارشناس ممیزی منتقد‬ ‫باشد‪ .‬کارشناس باید انقدر در کتاب خوانی ورزیده باشد‬ ‫که بتواند مضمون را به نحو کامل کشف کند‪.‬‬ ‫راهکاره��ای اجرای��ی ه��م دارم و معتقدم ک��ه بعد از‬ ‫‪ 30‬س��ال‪ ،‬زمان ان شده به جای سمینارهای کم ارزشی‬ ‫که برپا می ش��ود‪ ،،‬نظرات فقها و علمای حوزه علمیه‪،‬‬ ‫حقوقدان ها‪ ،‬منتقدان و کارشناس��ان ادبی��ات راجع به‬ ‫ممیزی پرس��یده و تجمیع ش��ود‪ .‬فک��ر می کنم تجربه‬ ‫‪ 30‬س��اله انقالب باید مورد تامل قرار گیرد و به دستور‬ ‫روش��ن تری برای ادامه کار برسد؛ هم به لحاظ نظری و‬ ‫هم عملی باید کار شود‪ .‬ضرورت دارد به لحاظ عملی‬ ‫ی در اداره کتاب‬ ‫دقت شود‪ .‬اوال ممیزان نقش بسیار مهم ‬ ‫دارند و ممیز باید تحت اموزش ویژه ای قرار گیرد‪ .‬اداره‬ ‫کتاب با تجمیع تجربه ها‪ ،‬دوره هایی را برای ممیزان در‬ ‫نظر بگیرد که در این دوره ها به یک اتحاد رویه برسند و‬ ‫هم کار به نحوی قطعی تر و غیرسلیقه ای تر انجام شود‪.‬‬ ‫الزم است برای شکل گیری فرایند ممیزی مقدمات ان‬ ‫رعایت شود‪ .‬متاسفانه اداره کتاب در برخی از دوره ها به‬ ‫دلیل ضعف ناچیز بودن پرداخت های مالی اش نتوانست‬ ‫از کارشناس��ان خبره این فن بهره ببرد‪ .‬به نظرم‪ ،‬ممیزی‬ ‫از داوری حساس تر و پیچیده تر است‪ .‬داوری کتاب به‬ ‫برگزیده نشدن منجر می شود؛ اما ممیزی باعث می شود‬ ‫اثر چاپ نشود و این احتمال وجود دارد که نویسنده از‬ ‫حق قانونی اش محروم ش��ود‪ .‬پس ملزومات اقتصادی‬ ‫ی که به ممیزان پرداخت می کردند‪،‬‬ ‫خیلی مهم است‪ .‬رقم ‬ ‫قابل بیان نیست و خیلی ناچیز است؛ از ویرایش کتاب‬ ‫هم کم تر است‪ .‬از سویی ممیزی باید جزو مطالبات عامه‬ ‫مردم باشد‪ .‬چراکه کار ممیزی پاسداری از حقوق عامه‬ ‫مردم است‪g .‬‬ ‫نگاهی به دو مصوبه شورای عالی انقالب فرهنگی با ‪ 23‬سال فاصله‬ ‫‪4‬‬ ‫ باید و نبایدهای نشر‬ ‫از نگاه شورای عالی‬ ‫فرهنگ‬ ‫مروری بر برخی اهداف‪ ،‬سیاست ها و ضوابط‬ ‫نشر کتاب؛ مصوب جلس��ات ‪١٤٩ - ١٤٨ - ١٤٧‬‬ ‫مورخ ‪ ٦‬و ‪ ١٣‬و ‪ ٦٧/٠٢/٢٠‬ش��ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی (دس��تگاه اجراکنن��ده؛ وزارت فرهنگ و‬ ‫ارشاد اسالمی)‪:‬‬ ‫هدف‪:‬‬ ‫اعتالی فرهنگ‪ ،‬ارتقای سطح دانش و تعمیق مبانی و‬ ‫ارزش های انقالب با تامین ازادی نش��ر کتاب‪ ،‬حفظ‬ ‫حرمت و حریت قلم‪ ،‬حراست از جایگاه واالی علم‬ ‫و اندیشه و تضمین ازادی تفکر در جامعه اسالمی‪.‬‬ ‫اصول و سیاست ها‪:‬‬ ‫از انجا که در جهان ارتباطات‪ ،‬کتاب‪ ،‬یکی از وسایل‬ ‫مهم و موثر در انتشار و انتقال سریع و وسیع افکار و‬ ‫اندیشه های صحیح و ناصحیح به شمار می رود‪ ،‬موضع‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫پس از پیروزی انقالب اس�لامی‪ ،‬برای نخستین‬ ‫ب��ار ش��ورای عال��ی انق�لاب فرهنگ��ی در تاریخ‬ ‫‪ 67/2/20‬ت�لاش ک��رد تا ب��ا مصوبه ای زی��ر عنوان‬ ‫«اه��داف‪ ،‬سیاس��ت ها و ضوابط نش��ر کتاب» خالء‬ ‫قانون��ی در این ح��وزه را پر کند‪ .‬این مصوبه تا کنون‬ ‫مبنای تصمیم و اقدام وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫بوده اس��ت‪ .‬برخ��ی صاحب نظ��ران معتقدند اینکه‬ ‫مکاتبات وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی با ناشران در‬ ‫زمینه موارد ممیزی شده در قالب غیررسمی صورت‬ ‫می گی��رد‪ ،‬به دلیل ان اس��ت که ضوابط نش��ر کتاب‬ ‫پش��توانه قانونی مصوب مجلس شورای اسالمی را‬ ‫ندارد؛ هرچند این نکته قابل تامل می نماید‪ ،‬اما به نظر‬ ‫نمی رسد که مانعی برای طرح ان در مجلس و شکل‬ ‫قانونی ش��دن ان وجود داش��ته باشد‪ .‬هرچند برخی‬ ‫صاحب نظ��ران نیز مصوبات ش��ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی را به پش��توانه فرمایش حضرت امام (ره) و‬ ‫مقام معظم رهبری در حکم قانون می دانند‪.‬‬ ‫با وجود این‪ ،‬شورای عالی انقالب فرهنگی در جلسه‬ ‫ش��ماره‪ 660‬مورخ ‪ 89/1/24‬خ��ود مصوبه جدیدی‬ ‫ب��ا همین نام تصویب و در ماده ش��انزده ان تصریح‬ ‫کرد که «از این تاریخ مصوبه «اهداف‪ ،‬سیاس��ت ها و‬ ‫ضوابط نشر کتاب» مصوب ‪ 67/2/20‬و سایر ضوابط‬ ‫و مقررات مغایر با ان منسوخ و بالاثر است‪».‬‬ ‫نظام جمهوری اسالمی در قبال ان عمدتا از دو طریق و‬ ‫با اتخاذ و سیاست مرتبط و مکمل یکدیگر به شرح زیر‬ ‫تحقق پیدا می کند‪:‬‬ ‫سیاست های ایجابی و اثباتی‪:‬‬ ‫ ‪ -١‬کتب و نشریات طبق اصل ‪ ٢٤‬قانون اساسی در بیان‬ ‫مطالب ازادند‪.‬‬ ‫ ‪ -٢‬دولت و همه ارکان حکومت موظف اند که براساس‬ ‫قان��ون از حریم ازادی کتب و نش��ریات مجاز حمایت‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫ ‪ -٣‬ت�لاش ب��رای افزای��ش اگاهی های دین��ی‪ ،‬علمی‪،‬‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬اقتص��ادی‪ ،‬هن��ری‪ ،‬تاریخ��ی‪ ،‬اجتماع��ی و‬ ‫نظای��ر ان در س��طح عموم و انتش��ار کتاب و نش��ریه‬ ‫ب��ه این منظور‪ ،‬از حقوق افراد ملت اس��ت و هیچ مقام‬ ‫رسمی و غیررس��می نمی تواند با اعمال فشار انتشار یا‬ ‫عدم انتشار کتب و نشریات مجاز را باعث شود‪.‬‬ ‫ ‪ -٤‬ت�لاش در جه��ت انتش��ار کتب مفید برای نش��ر‬ ‫اندیش��ه ها و تعاطی افکار و رش��د فک��ری در جامعه‬ ‫و مقابل��ه فکر با فکر و تقوی��ت روح نقادی و برخورد‬ ‫ازادان��ه و منطق��ی ارا و نظری��ات در ادای وظیف��ه‬ ‫امر به معروف و نهی از منکر و ازادی و استماع اقوال و‬ ‫اتباع احسن و ماالف کشف نظر صحیح‪ ،‬حق طبیعی هر‬ ‫فرد از افراد ملت است‪.‬‬ ‫تبصره ‪ -‬برخورد قانونی با موارد غیرمجاز از اصل فوق‬ ‫مستثنی است و از سوی مراجع ذیربط به طریقی که در‬ ‫قانون تعیین شده‪ ،‬انجام می گیرد‪.‬‬ ‫حدود قانونی‪:‬‬ ‫نش��ر کتاب‪ ،‬همانگونه که ممکن است مظهر و نمودی‬ ‫از ازادی های اجتماعی و انسانی تلقی گردد‪ ،‬چه بسا که‬ ‫مورد سوءاس��تفاده و اشاعه الابالی گری فکری و اخالل‬ ‫در حقوق عمومی قرار گیرد‪ .‬مس��ئوالن دس��تگاه های‬ ‫ذی صالح موظف ان��د به منظور مقابله با جوانب منفی‪،‬‬ ‫حدود و ضوابط قانونی نشر کتاب را‪ ،‬که ذیال امده است‪،‬‬ ‫مورد توجه قرار دهند و فضای س��الم و سازنده طبع و‬ ‫نشر کتاب را حفظ و حراست نمایند‪.‬‬ ‫کتبی که به ش��رح ذیل مخل به مبانی اس�لام و حقوق‬ ‫عمومی است‪ ،‬شایسته نشر نیست‪:‬‬ ‫الف ‪ -‬تبلیغ و ترویج و الحاد و انکار مبانی دین‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬ترویج فحشا و فساد اخالقی‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬برانگیخت��ن جامعه به قیام علیه نظام جمهوری‬ ‫اسالمی ایران و ضدیت با ان‪.‬‬ ‫د ‪ -‬تروی��ج و تبلی��غ مرام های گروه ه��ای محارب‬ ‫غیرقانونی و فرق ضاله‪ ،‬همچنین دفاع از نظام سلطنتی‬ ‫و استبدادی و استکباری‪.‬‬ ‫یو‬ ‫هـ ‪ -‬ایجاد اش��وب و درگیری میان طوایف قوم ‬ ‫مذهبی یا اخالل در وحدت جامعه و تمامیت ارضی‬ ‫کشور‪.‬‬ ‫و ‪ -‬تمسخر و تضعیف غرور ملی و روح وطن دوستی‬ ‫و ایجاد روحیه خودباختگی در برابر فرهنگ و تمدن‬ ‫و نظامات استعماری غربی یا شرقی‪.‬‬ ‫ز ‪ -‬تبلیغ وابس��تگی به یکی از قدرت های جهانی و‬ ‫ضدیت با خط مشی و بینش مبتنی بر حفظ استقالل‬ ‫کشور‪.‬‬ ‫تبص��ره ‪ -١‬مالک منع در حکم ب��ه اخالل به مبانی‬ ‫اسالم و حقوق عمومی اضالل در مورد کتب مضله‬ ‫تاثیر و فعلیت است‪.‬‬ ‫تبصره ‪ - ٢‬موارد ذیل از ش��مول بندهای مذکور در‬ ‫حدود قانونی خارج است‪:‬‬ ‫الف ‪ -‬کتب تحقیقی و علمی در زمینه مکاتب الحادی‬ ‫و غیر ان که فاقد موضع گیری تبلیغی و ترویجی باشد‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬تبیین مس��ائل مورد نیاز جامع��ه در زمینه های‬ ‫اخالقی و جنس��ی به دور از تحری��ک و ابتذال و به‬ ‫شیوه علمی جهت اموزش و شناخت و نیز وقتی که‬ ‫در کتب ادبی ترسیم و بیان صحنه های فساد با رعایت‬ ‫عفت قلم و بیان غیرمحرک و شهوانی به منظور انتقال‬ ‫پیامی مثبت و عبرت اور‪ ،‬اجتناب ناپذیر باشد‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬طرح اشکاالت و انتقادات و بیان نارسایی ها در‬ ‫جمهوری اسالمی جهت ریشه یابی و شناخت دقیق تر‬ ‫مسائل و دستیابی به راه حل های مناسب و سازنده با‬ ‫بیان استداللی و اصالح طلبانه بدون توهین و افترا‪.‬‬ ‫د ‪ -‬ط��رح و نقل افکار و گفت��ار و مواضع فکری و‬ ‫عمل��ی مخالفان انق�لاب و نظام به منظور بررس��ی‬ ‫محققانه و عالمانه ارا و اندیشه های انان‪.‬‬ ‫ی و اس��تداللی و عقیدتی که محرک‬ ‫هـ کت��ب علم ‬ ‫احساسات منفی و برهم زننده اساس وحدت در میان‬ ‫اقوام و فرق مختلف کشور نباشد‪.‬‬ ‫و ‪ -‬نقد و نفی اداب و سنن غلط و انحرافی به قصد‬ ‫اصالح و بدون شائبه های سیاسی و استعماری‪.‬‬ ‫تبصره ‪ - ٣‬انتشار کتب موضوع ماده ‪ ٣‬و کتب دیگر‪،‬‬ ‫در صورتی که اثار منفی ناش��ی از مطالب مندرج در‬ ‫انها با افزودن مقدمه و توضیحات محققانه و مناسب‬ ‫برطرف شده باشد‪ ،‬بالمانع خواهد بود‪.‬‬ ‫هیات نظارت بر اجرای ضوابط نشر کتاب‬ ‫نظر به اینکه نظارت بر امر طبع و نشر کتاب و اجرای‬ ‫صحیح اصل ‪ ٢٤‬قانون اساس��ی جمهوری اس�لامی‬ ‫ایران به عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی است‪،‬‬ ‫این وزارتخانه هیات نظارتی متشکل از حداقل پنج‬ ‫نفر از میان صاحب نظران و شخصیت های علمی و‬ ‫فرهنگی وارد به مسائل کتاب و نشر و امور اجتماعی‬ ‫و سیاس��ی و تبلیغاتی انتخ��اب و جهت تصویب به‬ ‫شورای فرهنگ عمومی معرفی خواهد کرد‪.‬‬ ‫هیات نظارت بر نشر کتاب های کودکان و نوجوانان‬ ‫نظر به حساسیت و جنبه های خاص کتاب های کودکان‬ ‫و نوجوانان‪ ،‬هیات ویژه ای به نام هیات نظارت بر نشر‬ ‫کتاب ه��ای کودکان و نوجوانان متش��کل از حداقل‬ ‫پنج ت��ن از افراد صاحب نظ��ر و اگاه به امور تربیتی‬ ‫(از دیدگاه اس�لامی) و مس��ائل خ��اص کتاب های‬ ‫کودکان تشکیل خواهد شد‪ .‬این افراد را وزیر فرهنگ‬ ‫و ارشاد اسالمی از میان صاحب نظران و نویسندگان‬ ‫کتاب ه��ای کودکان و نوجوانان و اش��خاص اگاه به‬ ‫ل تربیتی در اسالم انتخاب و جهت تصویب به‬ ‫مسائ ‬ ‫‪41‬‬ ‫شورای فرهنگ عمومی معرفی خواهد کرد‪.‬‬ ‫مس��ئول اجرا‪ :‬مس��ئولیت اجرای این سیاست ها و‬ ‫ضوابط به عهده وزارت فرهنگ و ارش��اد اس�لامی‬ ‫اس��ت‪ .‬این وزارتخانه مکلف است در ایفای وظیفه‬ ‫خ��ود از نظری��ات اعضای هیات نظ��ارت بر اجرای‬ ‫ضوابط نش��ر کتاب به صورتی که ش��رح داده ش��ده‬ ‫اس��تفاده کند و ارگان ه��ا و ادارات و مراکز ذی ربط‬ ‫به نوبه خود موظف ان��د در این خصوص با وزارت‬ ‫فرهنگ و ارشاد اسالمی همکاری و هماهنگی نمایند‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫‪42‬‬ ‫مصوبه اصالحی «اهداف‪ ،‬سیاست ها و ضوابط‬ ‫نشر کتاب» مصوب جلس��ه ‪ 660‬مورخ ‪89/1/24‬‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫مصوبه کنونی که در ‪ 16‬ماده و ‪ 14‬تبصره به تصویب‬ ‫رس��یده اس��ت‪ ،‬ابتدا و در ماده یک «هدف» خود را‬ ‫«اعتالی فرهن��گ دینی و مل��ی در جامعه از طریق‬ ‫توس��عه دانش و نهادین ه کردن ارزش های اس�لامی‪،‬‬ ‫ایران��ی و انقالبی با تامین ازادی نش��ر کتاب‪ ،‬حفظ‬ ‫حرم��ت و ازادی قلم‪ ،‬صیانت از جایگاه واالی علم‪،‬‬ ‫اندیشه و ایمان دینی و همچنین ایجاد زمینه مناسب‬ ‫ب��رای حضور موثر در عرصه جامعه جهانی» معرفی‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫پ��س از ان ماده ‪ 2‬تحت عنوان «سیاس��ت کلی»‬ ‫تاکی��د می کن��د که‪« :‬نظ��ام جمهوری اس�لامی‪،‬‬ ‫سیاس��ت ازادی اندیش��ه و بی��ان ارا و عقاید را‬ ‫در چارچ��وب هدف موضوع م��اده یک فوق به‬ ‫عنوان یک اصل اساس��ی خود برگزیده اس��ت و‬ ‫بر حقوق و تکالیف قانونی مردم در زمینه نش��ر‬ ‫کتاب اعم از چاپی و الکترونیکی مطابق ضوابط‬ ‫قانونی تاکید می کند‪».‬‬ ‫ماده س��ه مصوبه مورد بحث به تبیین «سیاست های‬ ‫ایجاب��ی‪ ،‬حدود و ضوابط» نش��ر کتاب در کش��ور‬ ‫اختصاص یافته است که البته نگارش درستی نیست؛‬ ‫زیرا حدود و ضوابط در مواد بعدی و به طور مستقل‬ ‫مطرح شده و به ماده سوم ربطی ندارد‪ .‬به هرحال این‬ ‫ماده سیاس��ت های ایجابی خود را درسه بند به شرح‬ ‫زیر اعالم کرده است‪:‬‬ ‫‪ -1‬دول��ت و هم��ه ارکان حکوم��ت موظفن��د در‬ ‫چارچوب قانون از حریم ازادی انتشار کتاب حمایت‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫‪ -2‬حق انتش��ار کتاب به منظور افزایش اگاهی های‬ ‫دینی‪ ،‬علمی‪ ،‬سیاس��ی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬هن��ری‪ ،‬تاریخی‪،‬‬ ‫اجتماعی و نظایر ان از حقوق احاد ملت است و این‬ ‫حق بدون مجوز قانونی‪ ،‬قابل سلب نیست‪.‬‬ ‫‪ -3‬تدوین و اجرای سیاست های هدایتی و حمایتی‬ ‫جمهوری اسالمی ایران از کتاب باید به نحوی باشد‬ ‫که اهل قلم را به تالیف ‪ ،‬ترجمه و انتش��ار کتاب های‬ ‫متناس��ب با نیازهای جامعه امروز برای نیل به موارد‬ ‫ذیل تشویق و ترغیب نماید‪:‬‬ ‫الف ـ تقویت و ترویج امر پژوهش‪.‬‬ ‫ب ـ تبیی��ن و تروی��ج اص��ول و ارزش های انقالب‬ ‫اس�لامی و نگاهبانی از دستاوردهای ان از راه تالیف‬ ‫و نشر‪.‬‬ ‫ج ـ احیای میراث مکتوب و توسعه فرهنگ و تمدن‬ ‫اسالمی و ایرانی‪.‬‬ ‫دـ مقابله موثر و مفید با تهاجم سیاسی و فرهنگی علیه‬ ‫عقاید و ارزش های اسالمی‪ ،‬ملی و انقالبی‪.‬‬ ‫هـ بهره گیری مفید از دانش و اندیشه بشری از طریق‬ ‫ ترجمه سنجیده و متناسب با زبان معیار‪.‬‬ ‫زـ حمایت ا ز ترجمه و نشر اثار ارزشمند به زبان های‬ ‫دیگر‪.‬‬ ‫ل ـ کمک به توسعه اموزش غیررسمی افراد جامعه از‬ ‫طریق ارتقای سطح داشن و مهارت همگانی‪.‬‬ ‫طبق مصوبه اخیر‬ ‫شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی‪،‬بیاننارسایی ها‬ ‫و اشکاالت در‬ ‫جمهوری اسالمیبرای‬ ‫نقد و بررسی و شناخت‬ ‫دقیق تر مسائل و دستیابی‬ ‫به راه حل های مناسب و‬ ‫بیان مستدل و اصالح طلبانه‬ ‫مشکالت و دور از توهین و‬ ‫افترا بالمانع است‬ ‫حدود قانونی نشر کتاب‬ ‫‪ -1‬محدودیت های ناشی از موازین دینی و اخالقی‬ ‫قس��مت «الف» ماده ‪ 4‬محدودیت های ناشی از موازین‬ ‫«دین و اخالق» را طی ‪9‬بند چنین مقرر کرده است‪:‬‬ ‫‪ -1‬تبلی��غ و ترویج الحاد و اباحه گری‪ ،‬انکار یا تحریف‬ ‫مبان��ی و اح��کام اس�لام و مخ��دوش ک��ردن چه��ره‬ ‫ش��خصیت هایی که از نظر دین اس�لام محترم شمرده‬ ‫می شوند و تحریف وقایع تاریخی دینی که ماال به انکار‬ ‫مبانی دین منجر شود‪.‬‬ ‫‪ -2‬توهین به مقدس��ات دین مبین اس�لام و تبلیغ علیه‬ ‫تعالیم اصول و مبانی ان‪.‬‬ ‫‪ -3‬ترویج و تبلیغ ادیان‪ ،‬مذاهب و فرقه های منحرف و‬ ‫منسوخ‪ ،‬تحریف شده و بدعتگذار‪.‬‬ ‫تبصره ـ معرفی ادیان و مذاهب و بیان احکام یا تحقیق‬ ‫درباره انها با رویکرد علمی و غیر تبلیغی مستثنی است‪.‬‬ ‫‪ -4‬ترویج خرافات و مخدوش کردن چهره اسالم‪.‬‬ ‫‪ -5‬بیان جزئیات مراودات جنسی‪ ،‬گناهان‪ ،‬کلمات رکیک‬ ‫و مستهجن‪ ،‬به نحوی که موجب اشاعه فحشا شود‪.‬‬ ‫تبصره ـ بیان مراودات جنسی یا مفاسد با زبانی عفیف و‬ ‫غیرمحرک به منظور اموزش‪ ،‬انتقال پیامی مثبت یا نشان‬ ‫دادن چهره شخصیت های منفی‪ ،‬از حکم این بند مستثنی‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ -6‬اس��تفاده از جاذبه جنس��ی و تصاویر برهنه زنان یا‬ ‫مردان با عنوان اثار هنری یا هر عنوان دیگر‪.‬‬ ‫تبص��ره ـ اس��تفاده از تصاویر و طرح ه��ای علمی در‬ ‫کتاب های تخصصی و علمی‪ ،‬بالمانع است‪.‬‬ ‫‪ -7‬انتش��ار تصاویر به نحوی که موجب اش��اعه فحشا‬ ‫شود؛ نظیر رقص‪ ،‬مش��روب خواری و مجالس فسق و‬ ‫فجور‪.‬‬ ‫تبصره ـ چاپ تصاویر مجالس فس��ق و فجور عناصر‬ ‫حکومت پهلوی یا ضد انقالب برای اس��تناد تاریخی با‬ ‫رعایت عفت عمومی‪ ،‬مستنثی است‪.‬‬ ‫‪ - 8‬ترویج مادی گرایی فلس��فی و اخالقی و سبک های‬ ‫زندگی مخالف ارزش های اسالمی و اخالقی‪.‬‬ ‫‪ -9‬خشن جلوه دادن چهره اسالم و مسلمانان واقعی‪.‬‬ ‫توضیح‪ :‬بندهای‪ 5‬تا‪ 7‬در مصوبه قبلی وجود نداش��ته و‬ ‫در این مصوبه اضافه شده است‪ .‬در نقطه مقابل نکته ای‬ ‫در تبصره اول ماده سه سابق وجود داشته که حذف شده‬ ‫است‪ .‬ان تبصره می گفت‪« :‬مالک منع در حکم به اخالل‬ ‫به مبانی اسالم و حقوق عمومی و اضالل در مورد کتب‬ ‫مضله‪ ،‬تاثیر و فعلیت است‪».‬‬ ‫‪ -2‬محدودیت ه��ای ناش��ی از مالحظ��ات سیاس��ی‬ ‫واجتماعی‪:‬‬ ‫قسمت «ب» ماده ‪ 4‬نیز تحت عنوان «سیاست و اجتماع»‬ ‫طی ‪11‬بند محدودیت های نشر کتاب به دالیل سیاسی و‬ ‫اجتماعی را به شرح زیر احصاء کرده است‪:‬‬ ‫ب یا افترا به ام��ام خمینی (ره) و‬ ‫‪ -1‬توهین‪ ،‬تخری�� ‬ ‫رهبری‪ ،‬رئیس جمهور‪ ،‬مراجع تقلید و تمام افرادی که‬ ‫حفظ حرمت انها شرعا یا قانونا الزم است‪.‬‬ ‫‪ -2‬تبلیغ علیه قانون اساس��ی و انقالب اس�لامی و‬ ‫معارضه با انها‪.‬‬ ‫‪ -3‬برانگیخت��ن جامعه به قی��ام علیه نظام جمهوری‬ ‫اسالمی و انقالب اسالمی‪.‬‬ ‫‪ -4‬ترویج گروه های محارب و عناصر ضد انقالب و‬ ‫ تروریست و نظام الئیک و سلطنتی و خاندان پهلوی‬ ‫و تطهیر چهره های منفی انان‪.‬‬ ‫تبصره ـ طرح و نقل افکار و گفتار و مواضع فکری و‬ ‫ی مخالفان انقالب و نظام برای بررسی محققانه و‬ ‫علم ‬ ‫عالمانه ارا و اندیشه های انها منعی ندارد‪.‬‬ ‫‪ -5‬تبلیغ و ترویج وابستگی به قدرت های سلطه جو و‬ ‫ضدیت با استقالل کشور‪.‬‬ ‫‪ -6‬تبلیغ علیه منافع و امنیت ملی و ناکارامد جلوه دادن‬ ‫نظام جمهوری اسالمی‪.‬‬ ‫تبص��ره ـ بی��ان نارس��ایی ها و اش��کاالت در‬ ‫جمهوری اس�لامی برای نقد و بررس��ی و شناخت‬ ‫دقیق تر مسائل و دستیابی به راه حل های مناسب و بیان‬ ‫مستدل و اصالح طلبانه مشکالت و دور از توهین و‬ ‫افترا بالمانع است‪.‬‬ ‫‪ -7‬اخالل و تش��کیک در وح��دت ملی و تمامیت‬ ‫ارضی کش��ور و ایجاد اش��وب‪ ،‬درگیری و اختالف‬ ‫میان اقوام و مذاهب‪.‬‬ ‫تبصره ـ چاپ کتاب های علمی و استداللی عقیدتی‬ ‫که محرک احساس��ات منفی و برهم زننده اس��اس‬ ‫وحدت در میان اقوام و فرق مختلف کش��ور نباشد‪،‬‬ ‫اشکالی ندارد‪.‬‬ ‫‪ -8‬تضعی��ف و تمس��خر افتخ��ارات مل��ی‪ ،‬حس‬ ‫وطن دوستی و توانایی های علمی و عملی مردم ایران‪،‬‬ ‫فرهنگ خودی و اقوام ایرانی‪.‬‬ ‫تبص��ر ه ـ نقد و نفی اداب و س��نن غلط و انحرافی‬ ‫به قصد اصالح و بدون شائبه های سیاسی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬‬ ‫اقتصادی و استعماری منعی ندارد‪.‬‬ ‫‪ -9‬تروی��ج و تبلی��غ روحیه خودباختگ��ی در برابر‬ ‫فرهنگ و تمدن بیگانه و القای حس عقب ماندگی‪.‬‬ ‫‪ -10‬تبلیغ صهیونیسم و انواع دیگر نژادپرستی‪.‬‬ ‫‪ -11‬تحری��ف وقایع مهم و مس��لم تاریخی ایران و‬ ‫اسالم‪.‬‬ ‫توضیح‪ :‬در این قسمت هم تنها بندهای ‪ 5 ،4 ،3‬و ‪8‬‬ ‫به نحوی در مصوبه قبلی سابقه داشته اند و بقیه بندها‬ ‫جدید محسوب می شود‪.‬‬ ‫‪ -3‬محدودیت های ناشی از حقوق و فرهنگ عمومی‪:‬‬ ‫‪ -1‬توهین و تمسخر زبان‪ ،‬فرهنگ و هویت اقوام و‬ ‫اقلیت های دینی و قومی‪.‬‬ ‫‪ - 2‬تروی��ج و تبلی��غ قانون گری��زی‪ ،‬بی بن دو باری و‬ ‫الابالی گری‪.‬‬ ‫‪ -3‬تبلی��غ علیه خانواده و تضعیف و تخریب ارزش‬ ‫و جایگاه ان‪.‬‬ ‫‪ - 4‬ترویج ناامیدی‪ ،‬سرخوردگی‪ ،‬پوچی و بیهودگی‬ ‫و نگرش های منفی در جامعه و افزایش بی اعتمادی‬ ‫عمومی‪.‬‬ ‫‪ -5‬تحقیر و تمسخر اقشار مختلف جامعه‪.‬‬ ‫‪ - 6‬تروی��ج و تبلیغ جریان ها و اش��خاص فاس��د و‬ ‫منحرف فرهنگی و هنری داخلی و خارجی‪.‬‬ ‫‪ -7‬افش��ای قانونی اسناد طبقه بندی شده کشوری و‬ ‫لشکری‪.‬‬ ‫‪ -8‬تخریب هویت و زبان ملی‪.‬‬ ‫حال باید منتظر ماند و دید که عرصه نش��ر کش��ور‬ ‫با توجه به ضوابط نش��ر جدید چه شرایطی به خود‬ ‫خواهد دید‪g .‬‬ ‫کتاب ها و چهره ها‬ ‫انتشار سیره و سرگذشت امام موسی صدر‬ ‫ترانه های زنان زاگرس در یک کتاب‬ ‫کتاب «ژی��ا» (ترانه ه��ای زنان‬ ‫زاگرس) به کوش��ش ساس��ان‬ ‫والی زاده منتش��ر ش��د‪ .‬در واقع‬ ‫شعرهای س��اده موجود در این‬ ‫کتاب برگردان ازاد یا بازسرایی‬ ‫اش��عار زن��ان زاگرس اس��ت‪.‬‬ ‫جغرافیای این شاعران در دامنه‬ ‫زاگرس از محدوده لرس��تان تا کرمانش��اه اس��ت‪ .‬این‬ ‫دس��ت اشعار را در ادب فارس��ی‪ ،‬پهلوی یا فهلویات‬ ‫می خوانن��د‪ .‬زب��ان و ادبیاتی که به تدری��ج در محاق‬ ‫فرورفت و دواوین ش��عر انان یا معدوم ش��د یا محل‬ ‫توجه قرار نگرفت؛ مگر به مدد برگردان های نه چندان‬ ‫دقیق مانند انچه در خصوص باباطاهر لرستانی اتفاق‬ ‫افتاد‪ .‬زنانی که در این کتاب ش��عر انان معرفی ش��ده‬ ‫اس��ت‪ ،‬شاعرانی ایینی بوده اند‪ ،‬ش��اعرانی باورمند که‬ ‫ش��کوه باور خود را در قالب واژگان ساده ریخته و با‬ ‫زخمه تنب��ور بیان می داش��ته اند‪ .‬کتاب «ژی��ا» در ‪89‬‬ ‫صفحه با شمارگان ‪ 1500‬از سوی نشر امرود به چاپ‬ ‫هایکوهای اسکاتلندی به زبان فارسی‬ ‫ل هایکوهای اس��کاتلندی‬ ‫کت��اب «م��اه تم��ام» ش��ام ‬ ‫جان مک دونال��د با ترجمه معصوم��ه فخرایی به زبان‬ ‫فارس��ی منتشر ش��د‪ .‬این کتاب ش��امل ‪ 45‬هایکوی‬ ‫جان مک دونالد ‪ -‬هایکونویس اس��کاتلندی ‪ -‬است؛‬ ‫س��نگ تراش بازنشس��ته ای که در ادینب��ورگ زندگی‬ ‫می کن��د‪ .‬ا و هایکوهای��ش را ب��ه زبان اس��کاتلندی و‬ ‫انگلیس��ی می نویسد و تاکنون سه کتاب هایکو منتشر‬ ‫کرده است‪ .‬همچنین معصومه فخرایی ا ز هایکونویسان‬ ‫ایرانی اس��ت که در ح��وزه ترجم ه هایکو هم فعالیت‬ ‫می کند‪ .‬کتاب «ماه تمام» در ‪ 52‬صفحه از س��وی نشر‬ ‫شاملو در مشهد منتشر شده است‪.‬‬ ‫جدیدترین اثار منتشرش��د ه درباره امام موس��ی‬ ‫صدر‬ ‫جدیدترین کتاب های منتشرشده‬ ‫موسسه فرهنگی ‪ -‬تحقیقاتی امام‬ ‫موس��ی صدر با عنوان «سیره و‬ ‫سرگذشت» در دو جلد و «برای‬ ‫زندگی» منتشر شد‪ .‬گویا «سیره و‬ ‫سرگذش��ت» کامل تری��ن کتابی‬ ‫است که در رابطه با زندگی امام‬ ‫موس��ی صدر به چاپ رسیده است‪ .‬این کتاب نگاهی‬ ‫تاریخی – تحلیلی به جنبه های سیاسی و فعالیت های‬ ‫اجتماعی زندگی امام موس��ی صدر در لبنان دارد‪ .‬جلد‬ ‫اول این کتاب از ابتدا تا ‪ 1974‬را دربر می گیرد و جلد‬ ‫دوم ب��ه فاصله س��ال های ‪ 1975‬تا ‪ 1978‬یعنی س��ال‬ ‫ربودن امام موس��ی صدر در لیب��ی و همچنین نامه ها‪،‬‬ ‫بیانیه ه��ا و س��خنرانی های ام��ام موس��ی ص��در‬ ‫پرداخته است‪ .‬مترجم این کتاب مهدی سرمدی است‪.‬‬ ‫کتابی درباره بکت‪ ،‬یونسکو و البی‬ ‫کتاب «این س��ه تسخیرناپذیر»‬ ‫(تئاتر م��درن ‪ -‬تئات��ر ابزورد؛‬ ‫مجموعه مقاالت درباره ساموئل‬ ‫بکت‪ ،‬اوژن یونس��کو و ادوارد‬ ‫البی) منتشر ش��د‪ .‬این کتاب به‬ ‫کوش��ش و ویرای��ش روزب��ه‬ ‫حسینی از مجموعه تئاتر امروز‬ ‫جهان (زیر نظر قطب الدین صادقی) در ‪ 294‬صفحه با‬ ‫شمارگان ‪ 1100‬نسخه و قیمت ‪ 6500‬تومان از سوی‬ ‫نشر قطره به چاپ رسیده است‪.‬‬ ‫کت��اب در بخش اول با عنوان مقدمات با این مطالب‬ ‫همراه اس��ت‪ :‬پیش درامد یا حتم��ا بخوانید‪ 10 ،‬نکته‬ ‫ب��رای نخوان��دن در خ��واب و بی��داری‪ ،‬مقدمه ای بر‬ ‫ش��ناخت ادبی��ات معناباخته و معناباختگ��ی در تئاتر‬ ‫ابزورد و مارتین اس��لین و تئاتر اب��زورد‪ .‬در ادامه در‬ ‫فصل های جداگانه ای به زندگی نامه و نمایش��نامه های‬ ‫ساموئل بکت‪ ،‬اوژن یونس��کو و ادوارد البی پرداخته‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫گام پانزدهم دانش نامه جهان اسالم‬ ‫پانزدهمی��ن مجلد از «دانش نامه جهان اس�لام»‪ ،‬جلد‬ ‫«خ» از کلم��ات «خدا» تا «خلعت» منتش��ر ش��د‪ .‬این‬ ‫مجلد ش��امل مدخل های خانه‪ ،‬خبرگزاری‪ ،‬خش��یت‬ ‫خضر تا خلعت‪ ،‬با همکاری عده ای از پژوهش��گران‬ ‫زیر نظر دکتر غالمعلی حداد عادل تدوین ش��ده است‪.‬‬ ‫یکی دیگ��ر از فعالیت های این مرکز در حوزه نش��ر‪،‬‬ ‫دایره المعارف هاست که با عنوان کتاب های کوچک در‬ ‫‪ 30‬عنوان با موضوعاتی مانند حزب در ایران و تاریخ‬ ‫منتشر شده اند‪.‬‬ ‫فری��ده گلبو رمان «ویس و رامی��ن» را همراه با چاپ‬ ‫هفده��م «لیلی و مجنون» به بازار نش��ر عرضه ش��ده‬ ‫اس��ت‪« .‬ویس و رامین» که از سوی نشر ایران شناسی‬ ‫منتشر ش��ده‪ ،‬منظومه عاش��قانه ای از فخرالدین اسعد‬ ‫گرگانی است که بسیار ناشناخته مانده و در واقع‪ ،‬یک‬ ‫روایت اصیل از دوران پارت ها و ایران باس��تان است‪.‬‬ ‫فریده گلبو از س��ال ها پیش منظومه «لیلی و مجنون»‪،‬‬ ‫«خسرو و شیرین» و «هفت پیکر» از خمسه نظامی را‬ ‫در قالب رمان منثور دراورده و قصدش را از این کار‪،‬‬ ‫اس��ان کردن کالم سخت نظامی و اشنایی نسل جوان‬ ‫با ادبیات غنی و مسائل حکمی ان مطرح کرده است‪.‬‬ ‫رمان «خسرو و شیرین» دستمایه فیلم «شیرین» عباس‬ ‫کیارستمی قرار گرفته که سناریوی این فیلم هم نوشته‬ ‫همین نویسنده است‪.‬‬ ‫اینجا هیچ خیابانی بی طرف نیست‬ ‫نخس��تین مجموعه شعر پوریا‬ ‫گل محمدی با ن��ام «اینجا هیچ‬ ‫خیابانی بی طرف نیست» شامل‬ ‫حدود ‪ 80‬قطعه شعر ازاد در سه‬ ‫فص��ل کوت��اه‪ ،‬متوس��ط و بلند‬ ‫منتش��ر ش��د‪ .‬موضوع ش��عرها‬ ‫سیاس��ی‪ ،‬اجتماعی و عاش��قانه‬ ‫اس��ت‪ .‬این کتاب که از سوی نش��ر اوای کالر منتشر‬ ‫شده‪ ،‬با یادداشت هایی از ش��مس لنگرودی و پروین‬ ‫س�لاجقه همراه اس��ت‪ .‬گل محم��دی فارغ التحصیل‬ ‫کارشناسی رشته ادبیات و دانشجوی کارشناسی ارشد‬ ‫رشته انسان شناسی است‪.‬‬ ‫یک شاعر می خواهد خودش باشد‬ ‫محمود ابراهیمی س��ومین مجموعه ش��عرش را با نام‬ ‫«می خواهم خودم باش��م» به زودی به چاپ می رساند‪.‬‬ ‫این مجموعه ش��عرهایی در قالب های نیمایی و سپید‬ ‫دارد که با تم مذهبی‪ ،‬عرفانی و اجتماعی همراه است‪.‬‬ ‫ای��ن کتاب در حدود ‪ 150‬صفحه توس��ط انتش��ارات‬ ‫داستان س��را منتشر خواهد شد‪ .‬پیش تر اولین مجموعه ‬ ‫ش��عر ابراهیمی با عنوان «ش��عله ای بر اندام ش��ب» با‬ ‫ش��مارگان ‪ 1500‬نس��خه در ‪ 116‬صفح��ه ب��ا مقدمه‬ ‫غالمرضا کافی ‪ -‬مدرس ادبیات دانش��گاه شیراز ‪ -‬و‬ ‫با مضمون مذهبی در قالب های غزل‪ ،‬مثنوی‪ ،‬س��پید‪،‬‬ ‫نیمایی‪ ،‬دوبیتی و رباعی توسط انتشارات ایینه جنوب‬ ‫به چاپ رس��یده است‪ .‬دومین مجموعه شعر او نیز با‬ ‫نام «س��اغری پر از رویا» با ش��مارگان هزار نسخه در‬ ‫‪ 104‬صفح��ه با مقدم��ه محمد ول��ی زاده‪ ،‬با موضوع‬ ‫مذهب��ی و عرفانی در قالب غزل توس��ط انتش��ارات‬ ‫داستان سرا منتشر شده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫شعرهای عربی سعدی ب ا ترجمه فارسی‬ ‫«اش��عار عرب��ی س��عدی» ب�� ا‬ ‫ترجمه موس��ی اسوار در قالب‬ ‫یک کتاب منتش��ر شده است‪.‬‬ ‫ای��ن کت��اب ب��ا بخش های��ی‬ ‫همچون‪ :‬دیباچه‪ ،‬در س��تایش‬ ‫مم��دوح‪ ،‬در تغ��زل‪ ،‬در پند و‬ ‫مدح‪ ،‬در وصف یار‪ ،‬در تغزل‬ ‫و مدح‪ ،‬در طنز‪ ،‬در س��وگ بغداد‪ ،‬در وصف حال و‬ ‫در م��دح و ثن��ای افریدگار همراه اس��ت‪ .‬کوروش‬ ‫کمالی سروس��تانی‪ ،‬مدیر مرکز سعدی شناس��ی نیز‬ ‫مقدمه ای بر این کتاب نوشته است که در ‪ 97‬صفحه‬ ‫از س��وی این مرکز با همکاری دانش��نامه فارس به‬ ‫چاپ رسیده است‪.‬‬ ‫رسیده است‪.‬‬ ‫مقایس ه یونگ و موالنا در کتاب مهری رحمانی‬ ‫مهری رحمانی «عاش��قی در ویرانه ه��ای نفس» را در‬ ‫راه نش��ر دارد‪ .‬این کتاب روان شناس��ی مثنوی اس��ت‬ ‫حاصل ش��ش سال مطالعه روان شناسی یونگ و چهار‬ ‫سال تدریس مثنوی در کارگاه شعر و در نتیجه کشف‬ ‫ارتباطی میان روان شناس��ی ضمی��ر ناخوداگاه جمعی‬ ‫یونگ و مفهوم نفس موالنا‪ .‬این کتاب در حدود ‪900‬‬ ‫صفحه اس��ت که ‪ 50‬غزل برگزی��ده و برخی قطعات‬ ‫برگزیده از دیوان شمس و مثنوی نیز در ان امده است‪.‬‬ ‫رحمانی همچنین به تازگی مجموع ه شعر «یک خوشه‬ ‫زن» را منتش��ر کرده که حدود ‪ 10‬ش��عر از شعرهای‬ ‫این کتاب توس��ط سعید سعیدپور به انگلیسی ترجمه‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫همچنی��ن کتاب «برای زندگی» مجموعه جلس��ه های‬ ‫تفسیر قران امام موسی صدر برای جوانان جنبش عمل‬ ‫است‪« .‬برای زندگی» با ‪ 1500‬نسخه اولین کتابی است‬ ‫که درباره دیدگاه های امام موس��ی در رابطه با قران به‬ ‫چاپ رس��یده و در نمایشگاه عرضه شده است‪ .‬واحد‬ ‫انتش��ارات موسس��ه فرهنگی ‪ -‬تحقیقاتی امام موسی‬ ‫صدر تاکنون ‪ 26‬عنوان کتاب از اثار امام موسی صدر‬ ‫را به زبان فارسی منتشر کرده است‪.‬‬ ‫چه کسی رسول یونان را عاشق کرد؟‬ ‫گزیده جدیدی از شعرهای رس��ول یونان به انتخاب‬ ‫عباس مخبر منتشر شد‪ .‬این مجموعه با نام «چه کسی‬ ‫مرا عاش��ق کرد؟» در ‪ 210‬صفحه با ش��مارگان ‪1000‬‬ ‫نس��خه و قیمت ‪ 5000‬تومان از س��وی نشر امرود به‬ ‫چاپ رسیده است‪ .‬تجربه های نخستین (منتشرنشده)‪،‬‬ ‫دفترهای فارس��ی‪ ،‬دفتره��ای ترک��ی (ترجمه ایدین‬ ‫روش��ن) و ش��عرهای تازه از بخش های مختلف این‬ ‫کتاب هستند‪.‬‬ ‫همچنین مجموعه ش��عر جدیدی از این شاعر به زبان‬ ‫ ترکی با نام «تاکس��ی» توسط نشر پینار به چاپ رسید‬ ‫و در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران عرضه شد‪g .‬‬ ‫‪43‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ریاست ایرانی‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫پرده پایانی؛ سناریوی تکراری عربستان‬ ‫نفت ارزان‪ ،‬تهدید اقتصاد ایران‬ ‫‪ 1‬ب��ا پای��ان یافتن اجالس ‪ 951‬اوپ��ک با ان حرف‬ ‫و حدیث های خاص خ��ودش‪ ،‬طیفی از اظهارنظرها‬ ‫نسبت به نتیجه اجالس مطرح شد؛ از اظهار موفقیت‬ ‫تیم ایرانی با یارگیری منحصر به فرد و تقابل مستقیم‬ ‫رئی��س ان با برخوردهای هیات عربس��تانی گرفته تا‬ ‫بیان صریح جزئیات پشت پرده نشست بسته وزرا که‬ ‫با س��خنان النعیمی اغاز ش��د و به سرپرست وزارت‬ ‫نفت ایران سرایت کرد‪.‬‬ ‫اگرچ��ه در ظاهر نتیجه نشس��ت ‪ 951‬به نفع ایران و‬ ‫هم پیمانانش تمام ش��د و جلس��ه باوج��ود تنش ها و‬ ‫بگو مگوهایی که در ان به وجود امده – به خصوص‬ ‫بین وزیر نفت عربس��تان با سرپرس��ت وزارت نفت‬ ‫ایران به عنوان رئیس اوپک – ولی برخی کارشناسان‬ ‫‪44‬‬ ‫این ح��وزه چندان به این موفقی��ت مخالفان افزایش‬ ‫تولید اوپک خوشبین نیستند‪.‬‬ ‫این متخصصان حوزه انرژی با این استدالل که برنده‬ ‫را قیمت نفت مش��خص می کند نه لزوما فقط نتیجه‬ ‫اجالس اوپک‪ ،‬معتقدند که از نظر ایران و کشورهایی‬ ‫مانند الجزای��ر‪ ،‬ونزوئال و عراق ک��ه خواهان تثبیت‬ ‫س��قف تولید اوپک بودند‪ ،‬قیم��ت نفت نباید کاهش‬ ‫پی��دا می کرد که با همان اظهارات عربس��تان مبنی بر‬ ‫اینکه به تنهایی ‪ 1/5‬میلیون بش��که نفت بیش��تر را به‬ ‫ب��ازار جهانی عرضه خواهد ک��رد‪ ،‬در روزهای پس‬ ‫از برگزاری یکصد و پنجاه و نهمین اجالس س��ازمان‬ ‫کش��ورهای صادرکننده نفت ش��اهد روند کاهش��ی‬ ‫قیمت نفت بوده ایم‪.‬‬ ‫در ای��ن خص��وص یک��ی از مدیران س��ال های دور‬ ‫صنع��ت نفت با اش��اره ب��ه تبانی برخی کش��ورهای‬ ‫مخالف سیاس��ت های ای��ران‪ ،‬تصمیم عربس��تان را‬ ‫برای افزایش تولی��د نفت حتی اگر فقط در حد یک‬ ‫اظهار نظر ش��فاهی باش��د‪ ،‬نتیج��ه ای از یک جریان‬ ‫راه افتاده علیه ایران می داند‪.‬‬ ‫این اقتصاددان یکی از مهمترین شوک های نفتی ایران‬ ‫را مربوط به س��ال ‪ 1985‬می داند یعنی زمانی که ایران‬ ‫درگیر جنگ با عراق بود و وضعیت اقتصادی کش��ور‬ ‫نیز شرایط بحرانی را تجربه می کرد؛ شرایطی که تولید‬ ‫به حداقل رس��یده بود و هزینه های جنگ سر به فلک!‬ ‫در چنین وضعیتی چشم امید مسئوالن به درامد حاصل‬ ‫از ف��روش نفت بود ک��ه در اقدامی طرح ریزی ش��ده‬ ‫دبیرکلی اوپک مهم تر از ریاست ان!‬ ‫خلیل ‪ -‬وزیر انرژی الجزایر‪ ،‬در سال ‪ 2009‬میالدی‬ ‫خوزه ماریا بوتلهو دی واسکونسلس ‪ -‬وزیر نفت‬ ‫انگوال و در سال ‪ 2010‬میالدی ویلسون پاستور ‪-‬‬ ‫وزیر نفت اکوادور‪ ،‬رئیس دوره ای کنفرانس اوپک‬ ‫ن ترتیب‪ ،‬به طور طبیعی برای سال ‪2010‬‬ ‫بودند؛ به ای ‬ ‫میالدی و براس��اس ح��روف الفبا نوبت ریاس��ت‬ ‫کنفرانس اوپک به ایران می رسید‪.‬‬ ‫همچنین درمورد دبیرکلی در ابتدای تاسیس اوپک‪،‬‬ ‫ف��واد روحانی از ایران برای دبیر کلی این س��ازمان‬ ‫به م��دت چهار س��ال انتخاب و بع��د از ان مقرر‬ ‫ش��د که کشورها بر اساس حروف الفبای انگلیسی‬ ‫به دبیرکلی اوپک منصوب ش��وند و س��پس مدت‬ ‫زم��ان دبیر کلی نیز به دو س��ال تقلیل پیدا کرد‪ .‬بعد‬ ‫از دبیر کل��ی وزیر نفت گابن درس��ال ‪ 1983‬نوبت‬ ‫ایران بود تا دبیر کل ش��ود که با کارش��کنی برخی‬ ‫کش��ورهای عربی عض��و‪ ،‬ایران نتوانس��ت مجددا‬ ‫دبیر کل شود‪ .‬هم اکنون نیز تنها پست دبیرکلی است‬ ‫که براس��اس اجم��اع تعیین می ش��ود ولی باوجود‬ ‫پیش��نهاد هیات عامل اوپک در زمان ریاست ایران‬ ‫در سال ‪ 2007‬برای تعیین ان براساس حروف الفبا‬ ‫و به صورت گردش��ی مورد قبول اعضا قرا نگرفت‬ ‫و کش��ورمان پس از فواد روحانی موفق به کس��ب‬ ‫دبیرکلی نشده است‪.‬‬ ‫معموال مناقش��ه بر س��ر پس��ت دبیر کلی صورت‬ ‫می گیرد که برای کشورهای عضو اهمیت بیشتری‬ ‫داش��ته و تاکنون نیز با این تحلیل از گردشی شدن‬ ‫ان براساس حروف الفبا جلوگیری کرده اند که مبادا‬ ‫بنا به ضرورت دوره ای ب��ودن‪ ،‬دبیرکلی در اختیار‬ ‫وزیران ضعیف تر افتاده و اوپک تضعیف شود!‬ ‫براس��اس تعاریف موج��ود در اساس��نامه اوپک‪،‬‬ ‫کنفرانس معموال هر سال دو بار در ماه های مارس‬ ‫و س��پتامبر و در ص��ورت لزوم به ط��ور فوق العاده‬ ‫تش��کیل جلس��ه می دهد‪ .‬کار کنفرانس براس��اس‬ ‫اتفاق ارا انجام می شود و هر عضو دارای یک رای‬ ‫است‪ .‬کنفرانس مسئول تنظیم و تدوین سیاست ها‬ ‫و خط مش��ی های کلی س��ازمان و راه و روش های‬ ‫ان اس��ت‪ .‬کنفرانس همچنی��ن در مورد تقاضاهای‬ ‫عضویت در سازمان تصمیم می گیرد و گزارش ها و‬ ‫پیشنهادات ارائه شده از طرف هیات عامل در مورد‬ ‫امور سازمان را بررسی می کند‪ .‬کنفرانس‪ ،‬انتصاب‬ ‫عضو هیات عامل پیشنهاد شده از طرف هر یک از‬ ‫کش��ورهای عضو را تصویب کرده رئیس اجالس‬ ‫هی��ات عامل و نایب رئیس ان را برای یک س��ال‬ ‫انتخاب می کند‪ .‬به ع�لاوه‪ ،‬کنفرانس رهنمودهای‬ ‫الزم را به اعضای هیات عامل می دهد تا گزارش ها‬ ‫و یا پیش��نهادات خود را در خصوص موضوع های‬ ‫مورد عالقه کنفرانس ارائه کند‪ .‬کنفرانس همچنین‬ ‫در مورد بودجه س��ازمان ک��ه از طرف هیات عامل‬ ‫پیشنهاد و ارائه می شود‪ ،‬تصمیم می گیرد‪g .‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪ 2‬با اغاز س��ال ‪ 2011‬میالدی‪ ،‬ریاس��ت ایران بر‬ ‫کنفرانس اوپک به عنوان یکی از پنج کشور بنیانگذار‬ ‫و همچنی��ن دومین کش��ور دارن��ده ذخایر نفتی و‬ ‫دومی��ن تولیدکننده نفت خام اوپ��ک از امروز کلید‬ ‫خورد‪ .‬اعضای این س��ازمان در نشست ‪ 157‬اوپک‬ ‫که در مهر ماه ‪ 1389‬برگزار ش��د‪ ،‬بر ریاست ایران‬ ‫بر کنفرانس اوپک در س��ال ‪ 2011‬میالدی به مدت‬ ‫یک سال تاکید کردند‪ .‬این درحالی است که ریاست‬ ‫کنفرانس اوپک پس از ‪ 36‬سال و براساس حروف‬ ‫الفبا به ایران رسیده است‪.‬‬ ‫اوپک در سال ‪1349‬شمسی برابر با سپتامبر ‪1960‬‬ ‫میالدی در بغداد تاسیس شد‪ .‬تاسیس اوپک زمانی‬ ‫مطرح شد که شرکت های نفتی و خریداران اصلی‬ ‫نف��ت خاورمیان��ه بدون مش��ورت با کش��ورهای‬ ‫تولید کنن��ده نفت‪ ،‬قیمت نفت را پایین اورده بودند‬ ‫و ای��ن قیمت روند نزولی در پی��ش گرفته بود‪ .‬در‬ ‫نتیجه پنج کشور ایران‪ ،‬عربستان‪ ،‬عراق‪ ،‬ونزوئال و‬ ‫کویت این س��ازمان را پایه گذاری کردند و به طور‬ ‫خالصه هدف اصلی این کشورها مبارزه با انحصار‬ ‫ش��رکت های نفت��ی ب��زرگ و ایجاد وح��دت بین‬ ‫کشورهای صادر کننده نفت بود‪.‬‬ ‫ساختار سازمانی اوپک شامل کنفرانس‪ ،‬هیات عامل‬ ‫(‪ ،)BOG‬کمیس��یون اقتص��ادی (‪ )ECB‬و دبیرخانه‬ ‫اس��ت‪ .‬در بخ��ش مدیریت��ی این س��ازمان به طور‬ ‫همزمان دبیرکل‪ ،‬دبیر کنفرانس و دبیر هیات عامل‬ ‫اوپک با وظای��ف گوناگون ایف��ای نقش می کنند‪.‬‬ ‫به ط��ور معمول تصمیم گیری ه��ا در اوپک برمبنای‬ ‫اجماع اس��ت؛ یعنی باید همه اعضا نسبت به یک‬ ‫موضوع به توافق برس��ند تا نس��بت به ان تصمیم‬ ‫گرفته ش��ود‪ .‬از س��ال ‪ 1975‬و پ��س از حمله یک‬ ‫گرو ه تروریس��تی به رهبری کارلوس ‪ -‬تروریست‬ ‫مع��روف ‪ -‬به مقر اوپک که ریاس��ت ان برعهده‬ ‫جمش��ید اموزگار بود‪ ،‬تاکنون ریاست این سازمان‬ ‫به ایران نرسیده بود‪ .‬برخی کارشناسان درخصوص‬ ‫دلی��ل تاخیر ‪ 36‬س��اله ب��ا تاکید براینکه ریاس��ت‬ ‫کنفرانس یک س��مت مدیریتی ‪ -‬اداری و بیش��تر‬ ‫تش��ریفاتی بوده و بار سیاس��ی ندارد‪ ،‬معتقدند که‬ ‫به طور معمول وزیران نفت ایران در ادوار مختلف‬ ‫به دالیل مختلف شخصی و کاری چندان تمایلی به‬ ‫انتخاب شدن به عنوان رئیس کنفرانس نداشته اند و‬ ‫به همین دلیل درخواستی نداشته ایم‪.‬‬ ‫ریاس��ت هی��ات عام��ل اوپ��ک از ابتدا براس��اس‬ ‫حروف الفبا و به صورت گردش��ی بوده اس��ت که‬ ‫تاکن��ون در دو دوره به ایران رس��یده که ریاس��ت‬ ‫هی��ات عاملی اوپک در س��ال ‪ 2007‬نوبت ایران و‬ ‫برعهده کاظم پ��ور اردبیلی ‪ -‬نماینده س��ابق ایران‬ ‫در اوپک ‪ -‬بود‪ .‬درخصوص ریاس��ت کنفرانس تا‬ ‫سال ‪ 1386‬شمسی هرساله رئیس اوپک یا براساس‬ ‫اجماع انتخاب می شد یا برحسب اینکه نشست در‬ ‫چه کشوری برگزار می ش��د‪ ،‬وزیر نفت ان کشور‬ ‫ریاس��ت هیات عامل را برعهده می گرفت‪ .‬در این‬ ‫رابطه هر س��اله روی انتخ��اب نایب رئیس اجماع‬ ‫می شد که به صورت خودکار سال بعد نایب رئیس‬ ‫به عنوان ریاست سازمان انتخاب می شد‪.‬‬ ‫ول��ی پ��س از ان یعن��ی در نشس��ت ‪ 145‬اوپک‬ ‫(س��پتامبر ‪ )2007‬برای اینکه ریاست کنفرانس نیز‬ ‫مانند ریاس��ت هی��ات عامل به همه اعضا برس��د‪،‬‬ ‫قرار ش��د به صورت گردش��ی و براساس حروف‬ ‫الفبا باش��د‪ .‬بنابراین در سال ‪ 2008‬میالدی شکیب‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫ب��ا افزای��ش تولی��د نف��ت عربس��تان س��عودی از‬ ‫دو میلیون به پنج میلیون بش��که در روز‪ ،‬قیمت نفت‬ ‫در بازار جهانی کاهش یافت و در اواس��ط ‪ 6891‬به‬ ‫زیر ‪ 01‬دالر در هر بش��که رس��ید و درامد کشور از‬ ‫این کاالی استراتژیک را به بیش از نصف کاهش داد‪.‬‬ ‫حال در ش��رایطی که اقتصاد ایران و به ویژه صنعت‬ ‫نف��ت با ش��دید ترین تحریم ه��ا دس��ت و پنجه نرم‬ ‫می کند‪ ،‬این کارشناس��ان سرد و گرم روزگار چشیده‬ ‫از تکرار س��ناریوی عربستان می گویند‪ .‬به اعتقاد این‬ ‫کارشناس��ان اقتصاد بین الملل بار دیگ��ر جریانی در‬ ‫پی کاهش قیم��ت نفت و به زان��و دراوردن اقتصاد‬ ‫ایران برامده است‪.‬‬ ‫به گفته مدافعان این تئوری‪ ،‬ش��اید به همین دلیل هم‬ ‫علی النعیمی‪ ،‬وزیر نفت عربستان که عمری را در این‬ ‫س��مت گذرانده و قطعا با قوانی��ن و مقررات اوپک‬ ‫اشناس��ت‪ ،‬در شکس��تن این اصول بدعت می گذارد‬ ‫و در پایان جلس��ه ای که با اجماع به پایان رسیده‪ ،‬در‬ ‫جمع رس��انه ها از افزایش یکسویه و خودسرانه نفت‬ ‫از سوی کشور عربستان خبر می دهد‪.‬‬ ‫عربس��تانی که گفته ش��ده ‪ 08‬درص��د مخالفت های‬ ‫جلس��ه را مطرح و بر ض��رورت افزایش تولید نفت‬ ‫اصرار کرده اس��ت‪ ،‬اگرچه ام��ارات و کمی کویت او‬ ‫را همراه��ی کرده اند ولی س��ردمدار جری��ان موافق‬ ‫افزایش تولید بود و درنهایت نیز با یک اظهار نظر از‬ ‫پیش تعیین ش��ده‪ ،‬مصرف کننده ها را از امنیت عرضه‬ ‫نفت خ��ام مطمئن و بازار کاغذی نفت را به س��مت‬ ‫کاهش قیمت ها سوق داد‪.‬‬ ‫البته در این سوی طیف‪ ،‬محمد علی خطیبی نماینده‬ ‫ایران در اوپک از بزرگنمایی رس��انه ها در اختالفات‬ ‫بین اعض��ای اوپک در نشس��ت ‪ 951‬گفته و متذکر‬ ‫می ش��ود ک��ه اختالف س��لیقه اعضا هم��واره وجود‬ ‫داشته‪ ،‬موضوع جدید و غریبی نیست و در اینده نیز‬ ‫ادامه خواهد داشت‪.‬‬ ‫وی با غرور به دفاع تیم ایرانی از منافع ملی کش��ور‬ ‫اش��اره کرده و یاداور می شود‪« :‬اکثر کشورهای عضو‬ ‫اوپک در این نشس��ت با در نظ��ر گرفتن منافع ملی‬ ‫خود خواستار حفظ سقف تولید نفت اوپک بوده اند‬ ‫اما سه کش��ور عضو که انها را به نظر می رسد تحت‬ ‫برخی از فش��ارها قرار داشتند با این تصمیم اکثریت‬ ‫اعضای اوپک مخالف بودند‪».‬‬ ‫البته خطیبی هم احتمال برگزاری اجالس فوق العاده‬ ‫را منتف��ی نمی دان��د ولی اینکه تش��کیل این اجالس‬ ‫پیش��نهاد شده و به دلیل ضرورت برگزار ان در ایران‬ ‫مورد بی اس��تقبالی عرب ها ق��رار گرفته را نپذیرفته و‬ ‫توضیح می دهد اعض��ای اوپک به محمد علی ابادی‪،‬‬ ‫سرپرس��ت وزارت نف��ت و رئی��س کنفرانس اوپک‬ ‫ماموریت دادند تا با دریافت پیش��نهاد سایر کشورها‬ ‫نسبت به برگزاری یا عدم برگزاری جلسه فوق العاده‬ ‫اقدام کند‪.‬‬ ‫به همین دلیل تاکنون برای برگزاری جلسه فوق العاده‬ ‫زمانی تعیین نشده است اما برگزاری ان هم منتفی به‬ ‫نظر نمی رسد‪ .‬اگر درخواست هایی به رئیس اجالس‬ ‫ارائه ش��ود امکان برگزاری یک اج�لاس فوق العاده‬ ‫پیش از دسامبر وجود دارد‪.‬‬ ‫ب��ه این ترتیب‪ ،‬درحالی نشس��ت ‪ 951‬اوپک پایان‬ ‫یاف��ت ک��ه تئوری هایی از دل ای��ن اجالس بیرون‬ ‫امد که همگی قابل تامل اند؛ فرضیه ای با اش��اره به‬ ‫پش��ت کردن عربس��تان به اجماع اعضا و یکه تازی‬ ‫او در عملیات��ی ک��ردن تصمیم ه��ای یکجانبه اش‪،‬‬ ‫فرضی��ه دیگری مبنی بر ایجاد ش��کاف بین اعضای‬ ‫دس��ته بندی ش��ده که فروپاش��ی اوپ��ک را متصور‬ ‫ش��ده اند و درنهای��ت فرضیه ای که تاکی��د می کند‬ ‫کاه��ش قیمت نفت حربه ای اس��ت ب��رای به زانو‬ ‫دراوردن اقتصاد ایران‪g .‬‬ ‫‪45‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫گزارش لحظه به لحظه مثلث از اجالس ‪ 159‬اوپک‪ ،‬پرده میانی؛ وین‬ ‫گرد و خاک بی حاصل عربستان در میدان ایران‬ ‫‪ 3‬ریاس��ت ایران بر اوپ��ک‪ ،‬افزایش قیمت نفت در‬ ‫ماه های گذشته‪ ،‬فشار کشورهای غربی برای افزایش‬ ‫س��قف تولید اوپک جهت کاهش قیمت بازار جهانی‬ ‫نف��ت‪ ،‬تقاب��ل اظهار نظره��ای کش��ورهای عضو در‬ ‫دو طیف حامیان تثبیت و طرف��داران افزایش تولید‪،‬‬ ‫البی زود هنگام عربس��تان برای یارگیری در نشست‬ ‫اوپک و ناتوانی کارشناس��ان نفت در پیش بینی نتیجه‬ ‫نشست‪ ،‬همه و همه دالیلی بودند که شرایط اجالس‬ ‫ص و پیچیده تر از جلس��ات پیش کرد تا‬ ‫‪ 159‬را خ��ا ‬ ‫التهاب بازار تا اخرین لحظه نشس��ت وزرا ادامه پیدا‬ ‫کند‪.‬‬ ‫مروری بر س��طحی ترین اطالعات درب��اره عملکرد‬ ‫اوپ��ک‪ ،‬هر ف��ردی را متقاعد می کند ک��ه همواره در‬ ‫ط��ول نیم ق��رن قدمت این س��ازمان‪ ،‬عرب ها تالش‬ ‫کرده اند در هر تصمیم گیری روبه روی ایران بایس��تند‬ ‫‪46‬‬ ‫و کفه دیگر ترازو را به ضرر ایران سنگین کنند؛ حال‬ ‫چه رسد به نشستی که ایران هرچند سرپرستش نفتی‬ ‫نیس��ت و در دقیقه ‪ 90‬انتخاب شده ولی به هر حال‬ ‫ریاس��ت ان را برعهده دارد‪ ،‬در سردترین دوره های‬ ‫روابط ایران با عرب ها برگزار می ش��ود و به ویژه انکه‬ ‫عربستان تحت فشار غربی ها برای کاهش قیمت نفت‬ ‫به دنبال افزایش س��قف تولید و اثبات هم پیمانی اش‬ ‫با غربی هاست‪.‬‬ ‫از طرف��ی این اجالس در حالی در اس��تانه برگزاری‬ ‫ق��رار گرفت که س��قف تولید رس��می این س��ازمان‬ ‫‪24‬میلی��ون و ‪ 800‬ه��زار بش��که نف��ت در روز بود؛‬ ‫عراق اگرچه در سیس��تم س��همیه بندی ق��رار ندارد‬ ‫ولی در قالب س��بد اوپک روزانه حدود دو میلیون و‬ ‫‪ 600‬هزار بش��که نفت تولید می کند و در مجموع با‬ ‫احتس��اب تولید مازاد حدود یک میلیون و ‪ 400‬هزار‬ ‫ی که نتیجه عدم‬ ‫بشکه ای نفت توس��ط اعضای رسم ‬ ‫پایبندی انها به تعهد تولید است‪ ،‬تولید نفت اوپک به‬ ‫حدود ‪ 28‬میلیون و ‪ 800‬هزار بش��که در روز رسیده‬ ‫ی النعیمی‪ ،‬وزیر نفت عربستان‬ ‫اس��ت؛ با این حال عل ‬ ‫که در این حوزه موی س��پید کرده است‪ ،‬درخواست‬ ‫افزایش ‪ 1/5‬میلیون بشکه ای دیگر را مطرح می کند‪.‬‬ ‫روز البی و مذاکره برای یارگیری!‬ ‫در چنین ش��رایطی سرپرس��ت وزارت نفت ایران که‬ ‫در اخری��ن لحظات ب��ه دبیرخانه معرفی ش��ده‪ ،‬یک‬ ‫روز پی��ش از برگزاری اجالس وارد اوپک می ش��ود؛‬ ‫ی و مذاک��ره برای یارگیری! اگرچه علی ابادی‬ ‫روز الب ‬ ‫در لحظ��ه ورودش در جم��ع رس��انه های بین المللی‬ ‫که چش��م انتظار بیان کلمه ای از س��وی رئیس اوپک‬ ‫ب��رای ت��کان ب��ازار بودن��د توانس��ت با پاس��خ های‬ ‫قدرت البی وزیر‬ ‫نفت عربستان را‬ ‫نمی توان نادیده گرفت‬ ‫که همواره موجب‬ ‫تاثیر این کشور در‬ ‫تصمیم گیری های‬ ‫اوپک شده است‪ ،‬با‬ ‫این حال‪ ،‬در نهایت‬ ‫وزیر نفت عربستان با‬ ‫همه تجربه و قدرت‬ ‫البی گری اش حریف‬ ‫سرپرستجدید‬ ‫وزارت نفت ایران‬ ‫نمی شود‬ ‫اقتصاد‬ ‫اغاز تردیدها در کارایی اوپک با پایان نشست‬ ‫‪159‬‬ ‫در هر ش��رایط‪ ،‬نشس��ت ‪ 159‬اوپک ب��ا قرائت متن‬ ‫س��خنرانی افتتاحیه به زبان انگلیس��ی ک��ه پیش تر از‬ ‫س��وی دبیرخانه اوپک تهیه ش��ده‪ ،‬توسط علیابادی‬ ‫که به ناگاه رئیس اوپک ش��ده بود‪ ،‬اغاز می ش��ود‪ .‬از‬ ‫یکس��و بازار جهانی منتظر نتیجه این نشس��ت است‬ ‫تا مش��خص ش��ود قیمت نفت روند کاهشی به خود‬ ‫خواه��د گرفت؛ از طرف دیگر هی��ات ایرانی نگران‬ ‫چگونگ��ی برگزاری اجالس و نتای��ج ان با توجه به‬ ‫ح��رف و حدیث های داخلی پیش ام��ده از ادغام و‬ ‫حذف سیاسی وزیر قبل گرفته تا انتخاب وزیر کامال‬ ‫غیر نفتی است‪ .‬البته عربستان هم از این مقوله مستثنی‬ ‫نیست‪ ،‬س��عودی ها که همیش��ه طبق قانونی نانوشته‬ ‫عربستان اصول اوپک را به چالش کشید‬ ‫یک��ی دیگ��ر از وظایف رئیس اوپک بع��د از قرائت‬ ‫س��خنرانی افتتاحیه‪ ،‬حض��ور در جمع خبرنگاران در‬ ‫کنار دبیرکل برای تشریح نتایج جلسه است‪ .‬براساس‬ ‫این س��نت‪ ،‬علی ابادی ب��ه همراه الب��دری در جمع‬ ‫خبرنگاران امد‪.‬‬ ‫البته در این جمع خبری نیز علی ابادی س��عی کرد با‬ ‫بی��ان جمالتی کلی‪ ،‬کوتاه و در یک کالم دیپلماتیک‪،‬‬ ‫از پاس��خ به س��وال هایی که نس��بت به پاس��خ انها‬ ‫اطالعاتی ندارد‪ ،‬طفره رود‪ .‬اگرچه تاحدی هم موفق‬ ‫ب��ود ول��ی در جاهایی هم به مدد اگاه��ی مترجم از‬ ‫مهلکه نجات پیدا کرد‪.‬‬ ‫برای نمونه انجا ک��ه خبرنگاران نظر رئیس اوپک را‬ ‫درخصوص قیمت مناس��ب نفت می خواهند‪ ،‬او ابتدا‬ ‫تاکی��د می کند قیمت نف��ت را ب��ازار و اوپک تعیین‬ ‫می کن��د‪ .‬درحال��ی که اوپک به دلیل اته��ام به کارتل‬ ‫بودن هم��واره تاکید کرده تعیین کنن��ده قیمت نفت‬ ‫نیست و این مکانیس��م بازار است که برمبنای دالیل‬ ‫بنیادی��ن و غیر بنیادین قیم��ت نفت را تعیین می کند‪.‬‬ ‫اما با دقت مترجم ایرانی ابتدا این موضوع تصحیح و‬ ‫سپس ترجمه می شود‪.‬‬ ‫از چگونگی برگزاری نشست خبری و اظهار نظرهای‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫کوت��اه‪ ،‬تاحدی نق��ص نفتی نبودن مرد ش��ماره یک‬ ‫صنع��ت نف��ت ای��ران را در اجالس بپوش��اند ولی‬ ‫حکایت نشس��ت وزرا پش��ت درهای بسته حکایت‬ ‫دیگری است‪.‬‬ ‫به ای��ن ترتیب‪ ،‬محم��د علی ابادی به عن��وان رئیس‬ ‫کنفران��س وزرا ظه��ر روز اول‪ ،‬ابتدا به مقر دبیرخانه‬ ‫اوپک رفت و بعد از دیدار با س��الم البدری‪ ،‬دبیرکل‬ ‫اوپک از قسمت های مختلف دبیرخانه بازدید کرد‪ .‬از‬ ‫بعد از ظهر همان روزها البی ها ش��روع شد؛ ساعت‬ ‫سه عصر‪ ،‬یوس��ف یوسفی‪ ،‬وزیر نفت الجزایر اولین‬ ‫وزی��ری بود ک��ه به اتاق رئیس کنفران��س رفت تا با‬ ‫علی ابادی هم پیمان شود‪.‬‬ ‫دقایق��ی بعد از وزیر الجزایر‪ ،‬متحد س��نتی ایران در‬ ‫اوپ��ک یعنی رامیرز‪ ،‬وزی��ر نفت ونزوئ�لا به دیدار‬ ‫علی ابادی می رود؛ به نظر می رس��د در این دیدار که‬ ‫طوالنی هم بوده درباره چگونگی پیشبرد مسیر جلسه‬ ‫ف��ردا‪ ،‬به طوری که نتیجه باب طب��ع هم پیمانان ایران‬ ‫باش��د‪ ،‬مذاکره ش��ده است‪ .‬در س��اعات پایانی شب‬ ‫نیز عراق که همچون نقش��ه جغرافیایی در طبقه دهم‬ ‫هتل «اینتر کنت» نیز در همسایگی ایران قرار داشت‪،‬‬ ‫پیمان توافق بر تثبیت سقف تولید اوپک و هم پیمانی‬ ‫با ایران‪ ،‬الجزایر و ونزوئال را شفاها امضا می کند‪.‬‬ ‫شنیده ها گویای ان است که در این دیدارها ونزوئال‬ ‫پی��ام همراهی اک��وادور و الجزایر پیغ��ام هم پیمانی‬ ‫انگ��وال را اورده اس��ت‪ .‬لیب��ی ه��م که در ش��رایط‬ ‫سیاس��ی پیش ام��ده وضعیت تولی��د نفتش تعریف‬ ‫چندانی ن��دارد‪ ،‬بنابرای��ن طبق ش��یوه تصمیم گیری‬ ‫در اوپ��ک که براس��اس اجماع اس��ت‪ ،‬تاکنون وزنه‬ ‫به نفع ایران به عنوان رئیس اوپک س��نگین اس��ت و‬ ‫تکلیف ای��ران‪ ،‬الجزایر‪ ،‬ونزوئال‪ ،‬اک��وادور‪ ،‬انگوال‪،‬‬ ‫لیبی و عراق مش��خص ش��ده که حامی تثبیت سقف‬ ‫تولید اوپک هستند‪ ،‬می ماند رویکرد کویت‪ ،‬نیجریه‪،‬‬ ‫قطر‪ ،‬عربس��تان و امارات که تا پیش از روز برگزاری‬ ‫اجالس عربستان‪ ،‬کویت و قطر بر ضرورت افزایش‬ ‫تولید سقف اوپک تاکید کرده بودند‪.‬‬ ‫البت��ه در این میان نمی توان ق��درت البی وزیر نفت‬ ‫عربس��تان را نادیده گرفت که هم��واره موجب تاثیر‬ ‫این کش��ور در تصمیم گیری های اوپک ش��ده است‪،‬‬ ‫مذاکراتی که در این اج�لاس‪ ،‬النعیمی ان را زودتر‬ ‫اغاز ک��رده بود‪ .‬حتی گفته می ش��ود در روز دوم و‬ ‫پیش از ش��روع جلس��ه‪ ،‬هیات ایرانی تلفنی با هیات‬ ‫عربستانی تماس می گیرد تا زمینه مالقات دو رئیس‬ ‫را فراه��م کن��د‪ .‬هیات عربس��تانی اط�لاع می دهد‪،‬‬ ‫وزی��رش در هت��ل نیس��ت و ب��ه محض برگش��ت‬ ‫بالفاصله تلفنی اطالع خواهد داد؛ اگرچه این تماس‬ ‫هیچ وقت گرفته نمی ش��ود‪.‬‬ ‫ب��ا ای��ن ح��ال‪ ،‬در نهای��ت می بینیم ک��ه وزیر نفت‬ ‫عربستان با همه تجربه و قدرت البی گری اش حریف‬ ‫سرپرس��ت جدید وزارت نفت ایران نمی ش��ود‪.‬‬ ‫در یارگی��ری موفق بوده اند و حرفش��ان به کرس��ی‬ ‫نشس��ته‪ ،‬این بار تحت فشاری مضاعف‪ ،‬نگران اینده‬ ‫روابطشان با غرب هستند‪.‬‬ ‫با پایان یافتن س��خنرانی افتتاحیه و طرح مسائل کلی‬ ‫بازار جهانی نفت همچ��ون «با نگاهی به روند تغییر‬ ‫نرخ ارز و ت��ورم می توان فهمید که موضوع بس��یار‬ ‫پیچیده تر است‪ ،‬ارزش واقعی سبد نفتی اوپک از اول‬ ‫سال جاری تنها ‪ 16‬درصد افزایش داشته‪ ،‬در صورتی‬ ‫که قیمت اس��می ان با رشد ‪ 24‬درصدی همراه بوده‬ ‫اس��ت‪ ».‬یا «ادامه ن��رخ بیکاری‪ ،‬بح��ران بدهی ها در‬ ‫کش��ورهای عضو س��ازمان توس��عه و همکاری های‬ ‫اقتصادی (او‪.‬یی‪.‬س��ی‪.‬دی) و افزای��ش نرخ تورم در‬ ‫جهان از جمله تردیدها و نگرانی های پیش روی روند‬ ‫رشد اقتصادی جهان به شمار می رود‪ ،».‬اجالس ‪159‬‬ ‫در فاز دوم در حضور وزرا پش��ت درهای بسته ادامه‬ ‫پیدا می کند‪ .‬جلس��ه ای که اگرچه حدود پنج ساعت‬ ‫بعد پای��ان یافت ولی اغازگر حاش��یه هایی عمیق از‬ ‫روابط کش��ورهای عضو در اوپ��ک و تردیدهایی در‬ ‫کارایی این سازمان کش��ورهای صادرکننده نفت در‬ ‫پنجاه سالگی اش شد‪.‬‬ ‫دیپلماتی��ک علی ابادی در این نشس��ت که بگذریم‪،‬‬ ‫نشس��ت ‪ 159‬ح��اوی نکات��ی انق��در عجی��ب و‬ ‫تکرار نش��دنی بود و اصول اساسی و بنیادی سازمان‬ ‫کش��ورهای صادرکننده نفت تا انجا از س��وی اولین‬ ‫تولید کننده نف��ت که معموال وزنه اوپک محس��وب‬ ‫می ش��ود‪ ،‬به چالش کشیده شده که برخی رسانه ها تا‬ ‫فروپاشی اوپک پیش رفتند‪.‬‬ ‫ش��نیده ها حاکی از این اس��ت ک��ه علی النعیمی پس‬ ‫از اتمام نشس��ت وزرا پش��ت درهای بس��ته به میان‬ ‫خبرن��گاران ام��ده و ب��ا عصبانیت روند جلس��ه را‬ ‫زیر سوال برده و تاکید کرد که انچه در جلسه گذشته‬ ‫را قبول ندارد!‬ ‫این درحالی اس��ت که معم��وال تصمیمات در اوپک‬ ‫برمبنای اجماع صورت می گیرد؛ یعنی همه کشورها‬ ‫باید برای یک تصمیم رای مثبت خود را اعالم کنند‪.‬‬ ‫همچنین وزیر نفت عربستان در اظهار نظری عجیب تر‬ ‫گفته است که عربس��تان ظرفیت مازادش را به بازار‬ ‫خواهد اورد‪ .‬به عبارت دیگر هنوز مهر امضای نتیجه‬ ‫جلس��ه ای با حضور وزرای کش��ورهای تولید کننده‬ ‫نفت عضو اوپک خش��ک نش��ده‪ ،‬عربستان که یکی‬ ‫از اعضای اصلی این سازمان است‪ ،‬بنای ناسازگاری‬ ‫گذاش��ته و علنی از زیر پا گذاش��تن تصمیم جمعی‬ ‫صحبت کرده است‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر معموال وقتی جلسه ای پشت درهای‬ ‫بسته برگزار می ش��ود‪ ،‬به این معنی است که اعضای‬ ‫جلس��ه ترجی��ح می دهند فق��ط نتیجه خارج ش��ود‬ ‫ن��ه جزییات ول��ی در اجالس ‪ 159‬اوپ��ک‪ ،‬النعیمی‬ ‫ عصبان��ی حتی نام کش��ورهایی ک��ه مخالف افزایش‬ ‫س��قف تولید بودند را تشریح کرده و به شش کشور‬ ‫الجزایر‪ ،‬انگوال‪ ،‬ونزوئال‪ ،‬عراق‪ ،‬ایران و لیبی اش��اره‬ ‫کرده و در پایان این جلسه را بدترین اجالس عمرش‬ ‫تلقی کرده اس��ت؛ جلس��ه ای که ایران ریاست ان را‬ ‫برعهده داشت‪.‬‬ ‫پس از یکصد و پنجاه و نهمین نشس��ت اوپک حرف‬ ‫و حدیث ه��ای دیگ��ر هم پیش ام��د‪ ،‬از جمله اینکه‬ ‫کش��ورهای مخالف افزایش س��قف تولید‪ ،‬پیش��نهاد‬ ‫تعیین زمانی ب��رای برگزاری نشس��ت اضطراری را‬ ‫اعالم کرده بودند که قاعدتا اگر تش��کیل ش��ود‪ ،‬در‬ ‫ایران خواهد بود ولی کشورهای موافق افزایش تولید‬ ‫انقدر از نتیجه جلس��ه اشفته بودند که اصال توجهی‬ ‫به این قضیه نکرده اند‪.‬‬ ‫از دیگر نکات جالب این اجالس یادداشت سرپرست‬ ‫وزارت نف��ت ایران اس��ت که پ��س از برگزاری این‬ ‫اج�لاس در رس��انه منس��وب به دولت چاپ ش��د‪،‬‬ ‫موضوعی که پیش تر سابقه نداشته ولی علی ابادی در‬ ‫این یادداشت از نگاه ناظر بیرونی به انچه در اجالس‬ ‫روی داد و فضای عمومی بازار جهانی اش��اره کرده‬ ‫و در نهایت اوپک را ازمون اس��تقالل اعضا دانسته و‬ ‫اورده اس��ت که‪« :‬نتیجه اینکه اکثریت اعضای اوپک‬ ‫در یک ازمون اس��تقالل ش��رکت کرده و عدم تبعیت‬ ‫خود را از کش��ورهای مصرف کنن��ده به ویژه امریکا‬ ‫اع�لام کرده و نش��ان دادند که جز ب��ه منافع خود به‬ ‫منافع دیگری (مصرف کنندگان‪ )...‬نمی اندیشند و در‬ ‫این راستا نیز منطقی و صحیح اقدام خواهند کرد و به‬ ‫توصیه ها و دس��تور العمل های عوامل خارج از اوپک‬ ‫اعتنایی نخواهند داشت‪».‬‬ ‫به هرحال اجالس ‪ 159‬اوپک با تمام فراز و فرودهایش‬ ‫به پایان رسید‪ ،‬اجالسی که اگر برای کشورهای عربی‬ ‫و هم پیمانان غربی ش��ان س��ود نداشت‪ ،‬برای ایران و‬ ‫به ویژه سرپرست وزارت نفت که در اخرین ساعات‪،‬‬ ‫نه تنها مجوز ورود به اوپک را گرفت‪ ،‬بلکه در سطح‬ ‫ریاس��ت این س��ازمان ظاهر ش��د‪ ،‬مفید بود؛ به ویژه‬ ‫باتوج��ه نتیج��ه ان ک��ه ای��ران را در یارگیری موفق‬ ‫نشان داد‪g .‬‬ ‫‪47‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫پرده اول‪ :‬تهران – ریاست ایران بر اوپک‬ ‫پرواز علی ابادی بر فراز ارزوهای وزیران نفت‬ ‫سرور کحالی‬ ‫‪ 4‬روزه��ای پی��ش از برگ��زاری یکصد و پنجاه و‬ ‫نهمین نشس��ت س��ازمان کش��ورهای صادرکننده‬ ‫نف��ت (اوپک) که در روز ‪ 18‬خ��رداد در مقر این‬ ‫س��ازمان در وین برگزار شد‪ ،‬این بار نه فقط برای‬ ‫دس��ت اندر کاران بازار جهانی نفت دلهره به همراه‬ ‫داش��ت‪ ،‬بلکه به طور ویژه ای مقامات ایرانی را به‬ ‫تب و تاب انداخته بود‪.‬‬ ‫پس از انکه در نشس��ت ‪ 157‬اوپ��ک در ‪ 22‬مهر‬ ‫سال گذش��ته‪ ،‬ریاس��ت نوبتی کنفرانس اوپک بر‬ ‫اس��اس حروف الفبا به ایران رس��ید‪ ،‬سید مسعود‬ ‫میرکاظمی‪ ،‬وزیر وقت نفت ایران بس��یار امیدوار‬ ‫بود تا پس از ‪ 36‬سال از اخرین باری که جمشید‬ ‫اموزگار ریاس��ت اوپک را برعهده داشته‪ ،‬یک بار‬ ‫دیگر به عنوان یک ایرانی بر این مسند تکیه زند‪.‬‬ ‫‪48‬‬ ‫باوجود انکه براس��اس چارچوب س��اختاری اوپک‪،‬‬ ‫رئی��س کنفرانس ب��ه هیچ وجه وجهه سیاس��ی ندارد‬ ‫و وظیف��ه او در حد اداره جلس��ه‪ ،‬قرائت س��خنرانی‬ ‫افتتاحیه که متن ان توس��ط دبیرخانه تهیه شده‪ ،‬بیان‬ ‫تصمیم گی��ری نهای��ی و مصوبات و نی��ز حضور در‬ ‫جمع خبرنگاران در کنار دبیرکل است‪ ،‬ولی به دالیل‬ ‫مختلف در ماه های گذشته این سمت در ذهن ایرانیان‬ ‫تا انجا بزرگ ش��د ک��ه در هفته ه��ای پایانی منتهی‬ ‫به برگزاری اجالس ش��اهد بودی��م از رئیس جمهور‬ ‫به عنوان کاندیدای ریاست اوپک در نشست ‪ 159‬یاد‬ ‫می کردند‪ .‬به نظر می رس��د بیش از حد مهم شدن این‬ ‫سمت در ذهن ایرانیان از انجا نشات گرفت که پس‬ ‫از اعالم خبر واگذاری ریاست اوپک به ایران در سال‬ ‫‪ 2011‬میالدی‪ ،‬سیاسیون کش��ور ازجمله نمایندگان‬ ‫مجلس ش��ورای اس�لامی وارد میدان شدند و چنان‬ ‫مسئولیت هایی را به ریاس��ت اوپک نسبت دادند که‬ ‫از عهده دبیرکل هم بیرون اس��ت؛ چه رسد به رئیس‬ ‫اوپک!‬ ‫برای نمون��ه اظهار نظرهایی مانند اینکه «با ریاس��ت‬ ‫وزیر نفت کش��ورمان بر اوپ��ک‪ ،‬ایران می تواند نفت‬ ‫را ب��ه صاحبان اصل��ی اش برگرداند» ی��ا از ان بدتر‬ ‫درحال��ی ک��ه اوپک هم��واره تاکید کرده نقش��ی در‬ ‫تعیی��ن قیمت این حامل انرژی اس��تراتژیک ندارد و‬ ‫ش��رایط عرضه و تقاضای بازار در تعیین قیمت موثر‬ ‫اس��ت‪ ،‬سیاس��تمداران پارلمانی با افتخار و با صدای‬ ‫بلند می گفتند که با در اختیار گرفتن ریاس��ت اوپک‪،‬‬ ‫ایران در تعیین قیمت جهانی نفت نقش موثرتری ایفا‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫وزی��ر نف��ت ای��ران غای��ب گردهمایی ه��ای‬ ‫بین المللی‬ ‫به هرح��ال اگرچه تغییر در ب��ازار جهانی نفت اصال‬ ‫وظیف��ه رئیس اوپک نیس��ت‪ ،‬ولی وزی��ر نفت ایران‬ ‫می توانست در نیمه اول سال ‪ 2011‬میالدی با حضور‬ ‫یکی از امتیازات ریاست‬ ‫اوپک این است که اگر‬ ‫در سالی شرایط بازار‬ ‫طوری باشد که وزیران‬ ‫کشورهای عضو برای‬ ‫تشکیلنشستفوق العاده‬ ‫توافقکنند‪،‬جلسه‬ ‫اضطراری باید به میزبانی‬ ‫کشوری که ریاست اوپک‬ ‫را بر عهده دارد‪،‬‬ ‫انجام شود‬ ‫ایران و رئیس اوپک خود اولین کس��ی بود که بارها‬ ‫بر نبود ضرورت تش��کیل نشس��ت فوق العاده تاکید‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫موضوعی که بعدها شنیده شد اگرچه وزیر نفت ایران‬ ‫به عنوان رئیس کنفرانس اوپک‪ ،‬پش��ت پرده پیش��نهاد‬ ‫تش��کیل نشست اضطراری را به دیگر وزرا داده بوده‬ ‫ولی دیگر کشورهای عضو اوپک به ویژه عرب ها که‬ ‫در ماه های گذش��ته تیره ترین روابط کشورهایشان را‬ ‫با ای��ران تجربه کرده اند‪ ،‬برای جلوگیری از برگزاری‬ ‫هرگونه نشس��تی در ایران‪ ،‬از خیر تش��کیل نشس��ت‬ ‫اضطراری هم گذشته اند‪.‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫‪ 103‬س��ال پیش��ینه نفت در دس��تان مسافر‬ ‫تازه کار اوپک‬ ‫با وجود انتق��اد برخی نمایندگان مجلس ش��ورای‬ ‫اس�لامی از اطالعات ناکافی نفتی سرپرست جدید‪،‬‬ ‫به هرحال علی ابادی تنها در کمتر از ‪ 24‬س��اعت از‬ ‫گرفتن رس��می حکم سرپرستی وزارت نفت‪ ،‬عازم‬ ‫وین ش��د و مورد اس��تقبال الب��دری دبیرکل اوپک‪،‬‬ ‫علی اصغر سلطانیه نماینده دائم کشورمان در اژانس‬ ‫ی و اعضای سفارت جمهوری‬ ‫بین المللی انرژی اتم ‬ ‫اس�لامی ایران قرار گرفت تا غائله ریاس��ت اوپک‬ ‫ن ترتیب سرپرست غیر نفتی وزارت‬ ‫پایان یابد‪ .‬به ای ‬ ‫نف��ت به اوپک رفت تا در محل اقامت خود در هتل‬ ‫«اینتر کنت» با وزرای دیگر کش��ورهای عضو اوپک‬ ‫به البی و مذاکره و در نشست وزرا به چانه زنی نفتی‬ ‫بپردازد؛ تا به عنوان ش��خص اول صنعت ‪ 103‬ساله‬ ‫نفت ایران به بررس��ی بازار جهانی نفت پرداخته و‬ ‫پاسخگوی سواالت خبرنگاران کهنه کار نفت باشد‬ ‫که از اقصی نقاط جهان در وین جمع ش��ده بودند تا‬ ‫موضع ایران را در قبال تولید نفت اوپک دانس��ته و‬ ‫پاسخ پرسش های خود را درخصوص کاهش تولید‬ ‫و ص��ادرات دومین تولید کنن��ده اوپک بگیرند تا با‬ ‫قرائت س��خنرانی افتتاحیه‪ ،‬ریاست یکص دو پنجاه و‬ ‫نهمین اجالس اوپک را بر عهده گیرد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫در گردهمایی های بین المللی همچون «اجالس ویژه‬ ‫وزارتی مجم��ع جهانی انرژی» که در اس��فند ماه در‬ ‫ریاض برگزار ش��د‪ ،‬حض��ور پیدا ک��رده و به عنوان‬ ‫رئیس اوپک اظه��ار نظرهایی کند که عالوه بر منافع‬ ‫اوپک‪ ،‬منافع کش��ورمان را هم به خصوص در شرایط‬ ‫تحریم به دنبال داشته باشد که به هر دلیلی وزیر نفت‬ ‫ایران همواره در این چنین اجالسی غایب بود‪.‬‬ ‫یکی دیگر از امتیازات ریاست اوپک برای کشورهای‬ ‫عضو س��ازمان کشورهای صادرکننده نفت این است‬ ‫که اگر در س��الی که یک کشور ریاست کنفرانس را‬ ‫بر عهده دارد‪ ،‬ش��رایط بازار طوری باشد که وزیران‬ ‫کش��ورهای عضو برای تش��کیل نشس��ت فوق العاده‬ ‫توافق کنند‪ ،‬جلسه اضطراری باید به میزبانی کشوری‬ ‫که ریاست اوپک را بر عهده دارد‪ ،‬انجام شود‪.‬‬ ‫این درحالی اس��ت که در ماه های پایانی زمس��تان و‬ ‫اوای��ل بهار که به دلیل بحران های سیاس��ی در برخی‬ ‫کش��ورهای عربی و افریقای��ی از جمله لیبی‪ ،‬قیمت‬ ‫نفت خام رو به افزایش گذاشت و برخی کارشناسان‬ ‫بازار نفت بر ضرورت تش��کیل نشس��تی فوق العاده‬ ‫تاکید می کردند که مبادا رش��د شدید و یکباره قیمت‬ ‫همچون وضعیت س��ال ‪ 2008‬که نفت را به بشکه ای‬ ‫‪ 147‬دالر رس��اند و یکباره تا ‪ 33‬دالر س��قوط کرد‪،‬‬ ‫نوسان ش��دید قیمتی به دنبال داشته باشد‪ ،‬وزیر نفت‬ ‫مسافر اوپک عوض شد‬ ‫موضوع ریاس��ت ایران بر اوپک در سال ‪ 2011‬میالدی‬ ‫روند منفعالنه خود را تا انجا طی کرد که با طرح موضوع‬ ‫ادغام وزارت نفت در وزارت نیرو در اردیبهشت ماه و‬ ‫به دنبال ان رفتن میرکاظمی وزیر س��ابق نفت‪ ،‬موضوع‬ ‫رئی��س کنفرانس اوپک در اجالس ‪ 18‬خرداد به ویژه با‬ ‫ذهنیتی که در ایران وجود داش��ت‪ ،‬از سوی رسانه ها و‬ ‫کارشناسان نفت مطرح شد‪.‬‬ ‫در این زمان زمزمه های ادغام وزارت نفت در وزارت‬ ‫نیرو پررنگ ش��ده ب��ود که در نتیجه با جدی ش��دن‬ ‫موضوع سرپرس��تی نامجو‪ ،‬وزیر نیرو بر وزارتی که‬ ‫نتیج��ه ادغام این دو وزارتخان��ه خواهد بود‪ ،‬وی را‬ ‫مسافر وین اعالم می کردند‪.‬‬ ‫ام��ا این موضوع ب��ا پذیرش سرپرس��تی وزارت نفت‬ ‫توسط ش��خص رئیس جمهور در س��طحی باالتر بین‬ ‫نمایندگان مجلس شورای اسالمی مورد بحث و چالش‬ ‫قرار گرفت‪ .‬هنگامی که برخی این وضعیت ناپایدار را‬ ‫موجب از دس��ت رفت فرصت های ریاس��ت ایران بر‬ ‫اوپک دانس��تند‪ ،‬برخی حضور رئیس جمهور ایران در‬ ‫اجالس اوپک را به عن��وان رئیس اوپک کارزاری برای‬ ‫قدرتنمایی ایران و عربستان به تصویر کشیدند‪ ،‬تعدادی‬ ‫از نماین��دگان حضور محمود احمدی ن��ژاد در وین را‬ ‫پایین تر از شـان ریاست جمهوری ایران خواندند و تاکید‬ ‫کردند باید در چنین شرایطی یا سرپرست اعالم شود یا‬ ‫وزیری دیگر به اجالس برود‪.‬‬ ‫در گیر و دار همین گمانه زنی ها بود که برخی نمایندگان‬ ‫کمیسیون انرژی و حتی مدیران قدیمی نفت با اشاره‬ ‫ب��ر تخصصی ب��ودن صنع��ت نفت و اینک��ه هرگونه‬ ‫عملکرد نماینده ای��ران به عنوان رئیس اوپک گویای‬ ‫اقتدار نظام جمهوری اس�لامی ایران خواهد بود‪ ،‬بر‬ ‫انتخاب درست و منطقی مسافر وین تاکید کردند‪.‬‬ ‫در این زمان بود که برای اولین بار سید ش��مس الدین‬ ‫حس��ینی‪ ،‬وزی��ر اقتصاد ک��ه عضو ش��ورای وزیران‬ ‫صندوق اوپک نیز است‪ ،‬از لزوم فرستادن فردی غیر‬ ‫از رئیس جمهور که می تواند یکی از وزیران اقتصادی‬ ‫باشد‪ ،‬سخن گفت‪.‬‬ ‫با نزدیک تر ش��دن روز برگزاری اجالس و فش��ار‬ ‫نمایندگان مجلس ش��ورای اس�لامی‪ ،‬رس��انه ها و‬ ‫کارشناس��ان نفتی بر دولت برای تعیین رئیس اوپک‬ ‫از یکس��و و فشار دبیرخانه اوپک برای تعیین هرچه‬ ‫سریع تر رئیس اوپک از سوی دیگر‪ ،‬توجهات به این‬ ‫موضوع بیش��تر و بیشتر شد؛ تا انجا که حتی برخی‬ ‫رس��انه ها در هفته قبل از برگزاری نشس��ت اوپک‪،‬‬ ‫انتخاب وزیر اقتصاد را به عنوان مسافر اوپک قطعی‬ ‫اعالم کردند ولی این موضوع از س��وی دولت تایید‬ ‫نش��د تا انکه باالخره در روز پنجشنبه (‪ 12‬خرداد)‬ ‫با حکم رئیس جمهور‪ ،‬محمد علی ابادی‪ ،‬سرپرست‬ ‫وزارت نفت ش��د تا عالوه بر تعیین تکلیف صنعت‬ ‫نفت‪ ،‬رئیس اوپک هم مشخص شود‪.‬‬ ‫سرپرس��ت وزارت نفت و رئیس اوپک در حالی‬ ‫انتخاب شد که خود را از سال ‪ 1354‬یعنی زمانی‬ ‫که مش��غول به اجرای طرح س��اخت مخازن نفتی‬ ‫در کن بوده نفتی می داند‪ ،‬ولی دیگران به خصوص‬ ‫بدنه مجموعه نف��ت او را یک مرد عرصه ورزش‬ ‫یا در نهایت یک مدیر عمرانی می دانند نه نفتی‪.‬‬ ‫‪49‬‬ ‫ورزش‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫‪50‬‬ ‫نبرد سرخ ‬ ‫دو قهرمانی در جام حذفی‪ ،‬ناکامی در لیگ برتر و اسیا‬ ‫سرنوشت شهریار‬ ‫تقی میری‬ ‫ورزش‬ ‫نتایج ضعیف در لیگ برتر‬ ‫تنها چند هفته به پایان رقابت های لیگ دهم باقی مانده‬ ‫بود که جنگ دایی و کاش��انی اغاز ش��د‪ .‬اصلی ترین‬ ‫دلیل نزاع موضوع بس��ته ش��دن تیم بود‪ .‬دایی مدعی‬ ‫بود کاشانی پرسپولیس را بسته است و البته سرپرست‬ ‫باشگاه پرسپولیس بر خالف نظر دایی تاکید می کرد که‬ ‫تیم پرسپولیس صد در صد با نظر دایی بسته شده است‪.‬‬ ‫این کش��مکش در حالی اشکار شد که پرسپولیس در‬ ‫لی��گ برتر هرگز نتوانس��ت نتایج خوبی را به دس��ت‬ ‫اورد‪ .‬ش��اید تلخ تری��ن اتفاق ممکن ب��رای هواداران‬ ‫این تیم شکس��ت در دو بازی رفت و برگشت مقابل‬ ‫استقالل بود‪ .‬هر چند انها امیدوار بودند حریف شان در‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫اوای��ل دی ماه ‪ 88‬علی دایی این فرص��ت را پیدا کرد‬ ‫که پس از س��کوتی هشت ماهه دوباره به متن فوتبال‬ ‫برگردد‪ .‬او فروردین تلخی را پش��ت سر گذاشته بود‬ ‫و در قام��ت س��رمربی تیم ملی بزرگس��االن ایران در‬ ‫ورزشگاه ازادی به عربستان باخته بود‪ .‬دایی به شدت‬ ‫م��ورد انتقاد قرار گرفت‪ .‬در ان ش��رایط فدراس��یون‬ ‫فوتبال توانس��ت با برکناری دایی خود را از ان ناکامی‬ ‫ کنار بکش��د و سرمربی تیم ملی را مقصر اصلی جلوه‬ ‫دهد‪ .‬دایی که به ش��دت از این فضا دلخور شده بود‪،‬‬ ‫ترجی��ح داد اساس��ا درباره موضوعاتی ک��ه به فوتبال‬ ‫مربوط می شود سکوت کند و با هیچ رسانه ای مصاحبه‬ ‫نکند‪ .‬تقریبا هشت ماه گذشت تا علی دایی باالخره در‬ ‫تصمیم خ��ود تجدید نظر کرد و به فوتبال برگش��ت؛‬ ‫اینبار با عنوان سرمربی پرسپولیس‪ .‬تیمی که خاطرات‬ ‫و افتخارات زیادی با ان داشت‪ .‬او که سابقه مربیگری‬ ‫در تیم های ملی ایران و س��ایپا کرج را در کارنامه اش‬ ‫داش��ت در پرسپولیس جانشین زالتکو کرانچار شد و‬ ‫توانس��ت فصل خوبی را پشت سر بگذارد‪ .‬او از بازی‬ ‫بزرگ فصل مقابل استقالل برنده از زمین بیرون امد تا‬ ‫در ادامه با به دس��ت اوردن قهرمانی جام حذفی فصل‬ ‫درخش��انی را با سرخ های پایتخت سپری کرده باشد‪.‬‬ ‫اما شاید خود دایی هم فکرش را نمی کرد که در لیگ‬ ‫دهم اتفاقات دیگری برای او و تیمش رخ بدهد‪.‬‬ ‫فینال جام حذفی استقالل باشد تا با شکست احتمالی‬ ‫ابی ه��ا در فینال دو باخت در لیگ برتر را تالفی کنند‪،‬‬ ‫ام��ا اس��تقالل در نیمه نهایی مقابل ملوان حذف ش��د‪.‬‬ ‫نوار شکس��ت های تیم دایی اما قطع نمی ش��د‪ .‬باخت‬ ‫س��نگین برابر س��پاهان در تهران هواداران این تیم را‬ ‫شوکه کرده بود‪ .‬پرسپولیس همچنین در یکی‪ ،‬دو بازی‬ ‫خانگی دیگر نیز شکس��ت های سنگینی را پذیرفت تا‬ ‫فش��ارها روی علی دایی دو چندان ش��ود‪ .‬اما این همه‬ ‫مشکالت دایی و پرسپولیس نبود‪ .‬او همزمان با ناکامی‬ ‫ در لیگ برتر با دو بازیکن به مش��کل برخورد؛ شیث‬ ‫رضای��ی و کریم باقری‪ .‬یکی را خودش اخراج کرد و‬ ‫دیگری که همبازی سابقش بود خودش ترجیح داد از‬ ‫دایی جدا ش��ود‪ .‬رضایی اولین بار وقتی از پرسپولیس‬ ‫اخراج شد که در بازی مقابل استقالل نتوانست فرهاد‬ ‫مجیدی را مهار کند‪ .‬مجیدی او را پشت سر گذاشت و‬ ‫تک گل دربی را به ثمر رساند تا دایی بالفاصله رضایی‬ ‫را اخراج کن��د‪ .‬خوردبین در مصاحبه ای گفت‪« :‬دایی‬ ‫عقیده دارد رضایی از لحاظ فنی به دردش نمی خورد‪».‬‬ ‫جنجال ها شدت گرفت‪ .‬خیلی ها اعتقاد داشتند مسائل‬ ‫دیگری باعث شده تا دایی اقدام به اخراج رضایی کند‪.‬‬ ‫اما طولی نکشید که دایی شخصا برای بازگرداندن این‬ ‫بازیکن پیشقدم شد و او را به تیمش برگرداند‪ .‬ظاهرا‬ ‫همه چیز روبه راه بود‪ ،‬اما شیث نتوانست بدون حاشیه‬ ‫به کارش ادامه بدهد‪ .‬رضایی در پایان بازی دوس��تانه‬ ‫پرس��پولیس برابر زنیت س��ن پترزبورگ‪ ،‬در تورنمنت‬ ‫دب��ی‪ ،‬به یکی از طرفداران پرس��پولیس توهین کرد تا‬ ‫باش��گاه پرس��پولیس برای چندمین بار شیث رضایی‬ ‫را در ط��ول یک س��ال اخراج کند‪ .‬ب��ا اخراج رضایی‬ ‫از پرس��پولیس دوباره حرف و حدیث ها ش��روع شد‪.‬‬ ‫مدافع اخراجی اعتقاد داش��ت که دایی با او خصومت‬ ‫ش��خصی دارد اما دایی در یک��ی از برنامه های نود از‬ ‫مسائلی پرده برداشت که شیث را مقصر نشان می داد‪.‬‬ ‫کریم باقری هم یکی از بازیکنانی بود که نتوانس��ت با‬ ‫نیمکت نش��ینی در پرس��پولیس کنار بیاید و در نهایت‬ ‫ب��ا دلخ��وری از این تیم جدا ش��د‪ .‬این اتف��اق اوایل‬ ‫دی م��اه ‪ 89‬رخ داد‪ .‬اینب��ار دای��ی دی م��اه خوبی را‬ ‫پشت سر نمی گذاش��ت؛ چه یک س��ال قبل با انگیزه‬ ‫دیگری به پرس��پولیس امده بود اما بعد از یک س��ال‬ ‫‪51‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫ش��رایط را در این تیم سخت تر می دید‪ .‬هر چند خود‬ ‫دایی نیز تا حدودی در دلخور شدن باقری مقصر بود‪،‬‬ ‫وقتی در نشس��ت خبری اش از مقدم��ات انجام بازی‬ ‫خداحافظ��ی برای باقری خبر داد‪ .‬ای��ن در حالی بود‬ ‫ک��ه باقری اصال از این موضوع با خبر نبود و از طریق‬ ‫رس��انه ها متوجه کنایه سرمربی پرسپولیس شد‪ .‬باقری‬ ‫از پرسپولیس جدا ش��د اما چندی بعد در مصاحبه ای‬ ‫س��کوتش را شکس��ت‪ .‬او گفت‪« :‬من ادمی نیستم که‬ ‫به خ��ودم بگویم بمان و تحت هر ش��رایطی کارکن‪.‬‬ ‫من گدای پس��ت و پول وشهرت نیستم‪ .‬رفتم قبل از‬ ‫انکه به من بگویند به تو نیاز نداریم‪ .‬در مورد نیمکت‬ ‫نش��ینی ام مربی تصمیم می گرفت اما من حق داش��تم‬ ‫ب��رای خودم تصمیم بگی��رم‪ .‬به م��ن ‪ 10‬دقیقه بازی‬ ‫می دادند‪ .‬قرار ب��ود در ان ‪ 10‬دقیقه من چه کار کنم؟‬ ‫اگ��ر به درد ‪ 10‬دقیقه می خوردم چ��را باید می ماندم؟‬ ‫هرکس از من پرس��ید از دایی دلخ��وری طفره رفتم‪.‬‬ ‫ام��ا ح��اال می گویم چ��را نباید دلخور می ش��دم؟ من‬ ‫کری��م باقری بودم‪ .‬کاپیتان پرس��پولیس و هرچه دارم‬ ‫از تیم ملی و پرس��پولیس است‪ .‬نمی خواهم منتی سر‬ ‫کسی بگذارم اما دوست داشتم قبل از اینکه همه چیز‬ ‫خراب ش��ود بروم‪ .‬دایی در کنفرانس��ی که حقیقی به‬ ‫عنوان کاپیتان در ان حضور داشت بدون مقدمه اعالم‬ ‫ک��رد که باق��ری خداحافظی می کند‪ .‬ب��ه حاج حبیب‬ ‫زنگ زدم گفت درس��تش می کنم‪ .‬گفتم الزم نیس��ت‪.‬‬ ‫چ��را باید این بحث مقابل ان هم��ه خبرنگار و بدون‬ ‫اطالع من رس��انه ای ش��ود؟ بعد همانی که این بحث‬ ‫را مط��رح کرد حرفش عوض ش��د و گف��ت تا اخر‬ ‫فصل روی باقری حس��اب می کنی��م‪ .‬چرا؟» اما گالیه‬ ‫و جدایی باقری از دایی و پرس��پولیس‪ ،‬کنار گذاشتن‬ ‫شیث رضایی از تیم و مشکالت دیگری که دایی درون‬ ‫باشگاه پرسپولیس با ان روبه رو بود باالخره به حذف‬ ‫پرسپولیس از لیگ قهرمانان اسیا منجر شد تا دایی در‬ ‫مصاحبه ای بگوید‪« :‬با قهرمانی جام حذفی از خجالت‬ ‫هواداران در می اییم‪ ».‬این در حالی بود که پرس��پولیس‬ ‫با وجود برتری پرگل مقابل االتحاد عربس��تان با قرار‬ ‫گرفتن در رتبه سوم گروه از راهیابی به مرحله حذفی‬ ‫لیگ قهرمانان اسیا باز مانده بود؛ نتایجی که هرگز در‬ ‫ش��ان این تیم پراوازه نبود‪ .‬این اتفاق اردیبهش��ت ‪90‬‬ ‫رخ داد اما کمتر کس��ی مشکالت سرمربی پرسپولیس‬ ‫در درون باشگاه پرسپولیس را بازخوانی می کرد؛ انجا‬ ‫که یکی دو ماه قبل درون باش��گاه پرسپولیس یکی از‬ ‫لیدرها اقدام به ضرب و شتم دایی کرده بود‪ .‬سرمربی‬ ‫پرسپولیس در ساختمان باشگاه با یکی از لیدرها درگیر‬ ‫ش��ده بود تا یک بار دیگر خبرس��از ش��ود‪ .‬علی دایی‬ ‫که بابت تحرکات مش��کوک لیدرها روی س��کوها از‬ ‫رفتارهای تعدادی از لیدرهای باشگاه به شدت ناراحت‬ ‫بود‪ ،‬بعد از عدم همراهی پرس��پولیس از سوی انها در‬ ‫بازی با ش��اهین بوشهر در دفتر باشگاه با یکی از انها‬ ‫وارد بحث شد که کار بیش از حد باال گرفت‪.‬‬ ‫دایی علیه کاشانی‬ ‫ی در‬ ‫پس از حذف پرسپولیس از اسیا و همچنین ناکام ‬ ‫بازی ه��ای لیگ برتر‪ ،‬دایی در گفت وگو با خبرنگاران‬ ‫انتق��ادات تن��دی را متوجه حبیب کاش��انی کرد‪ .‬این‬ ‫مصاحبه بس��یار تند سرشار از کنایه به حبیب کاشانی ‬ ‫و حمید اس��تیلی بود و اثبات می کرد که دیگر اخرین‬ ‫بندهای رفاقت بین دایی و کاش��انی پاره ش��ده است‪.‬‬ ‫اظهارات تند دایی‪ ،‬کاش��انی و برخی از نزدیکان وی‬ ‫را ش��وکه ک��رده بود‪ .‬همه چیز روش��ن ب��ود؛ دایی با‬ ‫حبیب کاشانی هم به بن بست رسیده بود‪ .‬همه چیز در‬ ‫جمع قرمزها در حال انفجار بود و این در شرایطی بود‬ ‫که تنها ش��انس پرس��پولیس برای اسیایی شدن‪ ،‬بازی‬ ‫مرحله یک چهارم نهایی جام حذفی مقابل سپاهان بود‪.‬‬ ‫همه چیز به اتفاقات ان بازی بس��تگی داش��ت‪ .‬دایی‬ ‫‪52‬‬ ‫همه چیز مطابق خواسته های‬ ‫علی دایی پیش رفت و او‬ ‫در اوج اختالف با مدیریت‬ ‫باشگاه پرسپولیس توانست‬ ‫تیمش را قهرمان جام حذفی‬ ‫کند‪ .‬پرسپولیس برخالف‬ ‫فصل قبل که تا فینال جام‬ ‫حذفی مسیری بسیار اسان‬ ‫را طی کرد‪ ،‬این بار برای‬ ‫رسیدن به فینال‪ ،‬سپاهان ‪،‬‬ ‫فوالد و ملوان را از پیش رو‬ ‫برداشت و همین موضوع‬ ‫می تواند برگ برنده ای برای‬ ‫دایی باشد‬ ‫در ان مصاحب��ه معروف گفت‪« :‬بی��ژن نامی که جزو‬ ‫دارودس��ته یکی از گادفادرهای این فوتبال اس��ت‪ ،‬به‬ ‫بازیکن��ان زن��گ زده‪ .‬اینها باندی هس��تند که بازیکن‬ ‫جابه جا می کنند‪ .‬او به ی��ک بازیکن زنگ زده و گفته‬ ‫جای��ی صحب��ت نکن چون س��ال دیگ��ر می بریمت‬ ‫پرس��پولیس‪ ».‬دایی کنایه های خود را متوجه اس��تیلی‬ ‫ه��م کرد و گفت‪« :‬یکی از بازیکنان س��ابق تیم ملی و‬ ‫از همکاران من‪ ،‬قس��م و ایه خ��ورده که من نبودم به‬ ‫بازیکنان زنگ زدم‪ .‬مش��خص است که شما خودتان‬ ‫زن��گ نمی زنید‪ .‬از همکاران ش��ما هس��تند که تماس‬ ‫می گیرند‪ ».‬در نهایت حبیب کاش��انی هم از زبان تند‬ ‫دایی بی نصیب نماند؛ «من یک شبه به اینجا نرسیدم و‬ ‫با یک امضا هم به این فوتبال نیامده ام‪ .‬من با حکم بنده‬ ‫خدا کنار نمی روم‪ ،‬مگر خود ان باالیی بخواهد‪ » .‬چند‬ ‫روز بعد در حالی که حبیب کاشانی سعی داشت طبق‬ ‫معمول فضا را دوستانه نشان دهد‪ ،‬این علی دایی بود‬ ‫که پیش از پایان جلسه کمیته فنی باشگاه پرسپولیس‪،‬‬ ‫این جلسه را به حالت قهر ترک کرد‪.‬‬ ‫قهرمانی در جام حذفی‬ ‫همه چیز مطابق خواسته های علی دایی پیش رفت و او‬ ‫در اوج اختالف با مدیریت باشگاه پرسپولیس توانست‬ ‫تیمش را قهرمان جام حذفی کند‪.‬‬ ‫پرسپولیس برخالف فصل قبل که تا فینال جام حذفی‬ ‫مسیری بسیار اسان را طی کرد‪ ،‬این بار برای رسیدن به‬ ‫فینال‪ ،‬سپاهان ‪ ،‬فوالد و ملوان را از پیش رو برداشت و‬ ‫همین موضوع می تواند برگ برنده ای برای دایی باشد؛‬ ‫م��ردی که اخرین مانع برای رس��یدن ب��ه جام را هم‬ ‫پشت سر گذاش��ت و در اخرین کنفرانس مطبوعاتی‬ ‫فصل‪ ،‬بی پرده تر از گذشته علیه مدیریت باشگاه حرف‬ ‫زد تا ثابت کند میان او و مدیریت پرس��پولیس اشتی‬ ‫ی از‬ ‫ی ندارد‪ .‬دایی در قس��مت مهم ‬ ‫و س��ازش مفهوم ‬ ‫حرف هایش گفت‪« :‬خدا را ش��کر که قهرمان ش��دیم‬ ‫ول��ی من دیگر با این اقایان کار نمی کنم و همین حاال‬ ‫می گویم خداحافظ‪ ».‬این اما پایان ماجرا نبود؛ چرا که‬ ‫سرپرست باشگاه پرسپولیس هم بعد از دیدار با ملوان‪،‬‬ ‫اس��تعفای رس��می خود را اعالم ک��رد و در جمله ای‬ ‫طعنه امی��ز گفت‪« :‬بهتر اس��ت به ام��وزش و پرورش‬ ‫برگردم تا دایی در این فوتبال بماند‪ ».‬حاال پرسپولیس‬ ‫تیمی اس��ت بدون سرمربی و مدیرعامل‪ ،‬درست شبیه‬ ‫لو انتقاالت با‬ ‫استقالل در فصل گذشته که در فصل نق ‬ ‫مش��کالتی مواجه شد‪ .‬البته اس��تقالل از لحاظ جذب‬ ‫بازیکن چندان به بن بس��ت نخورد‪ ،‬ولی پرس��پولیس‬ ‫در س��ال های اخیر عملکرد ضعیفی در جذب بازیکن‬ ‫داشته و حاال با این شرایط بحرانی مشخص نیست که‬ ‫چه سرنوشتی در انتظار تیم سرخپوش تهرانی خواهد‬ ‫بود‪.‬‬ ‫پرس��پولیس در ای��ن فص��ل تمام��ی مش��کالت و‬ ‫حاشیه هایی را که ممکن است یک تیم فوتبال در ایران‬ ‫با ان دس��ت و پنجه نرم کند تجربه کرد و این رکورد‬ ‫تاس��ف باری است که باید در تاریخ فوتبال ایران ثبت‬ ‫ش��ود‪ .‬نتیجه اختالف های سرمربی و مدیریت باشگاه‬ ‫حاال پرس��پولیس را در وضعیت دش��واری قرار داده‬ ‫و با این ش��رایط هواداران ای��ن تیم نگران فصل اینده‬ ‫هس��تند‪ .‬پرس��پولیس در این فصل زیبا بازی نکرد و‬ ‫بخش عظیم��ی از نتایج ضعیفش در لیگ برتر و لیگ‬ ‫قهرمانان اسیا‪ ،‬به بازی کسالت اور این تیم مربوط بود‬ ‫که در اوج احتیاط و محافظ��ه کاری تاکتیکی به پایان ‬ ‫ رس��ید‪ .‬روابط تیره دایی با مدیریت باش��گاه هم بارها‬ ‫پرسپولیس را به حاشیه برد تا این اتفاقات پرتنش حتی‬ ‫در عملکرد بازیکنان هم تاثیر بگذارد‪ .‬حاال سوال مهم‬ ‫در ذهن هواداران پرسپولیس این است که ایا می شود‬ ‫همه ضعف ها را با کس��ب جام حذفی فراموش کرد؟‬ ‫ه��واداران این تیم دو دس��ته اند؛ انهایی که از کس��ب‬ ‫جام خوش��حالند و البته ع��ده ای که نمایش این فصل‬ ‫پرسپولیس حتی لبخندی روی لب هایشان ننشاند‪.‬‬ ‫بازنده نقل و انتقاالت‬ ‫اس��تعفای سرپرست باشگاه پرسپولیس حاال وضعیت‬ ‫این تیم را بدتر از روزهای گذشته خواهد کرد‪ .‬مالک‬ ‫پرسپولیس‪ ،‬سازما ن تربیت بدنی است‪ ،‬اما این سازمان‬ ‫ح��اال حق عزل و نص��ب ندارد؛ چرا ک��ه به موجب‬ ‫مصوبه مجلس شورای اسالمی‪ ،‬اختیارات این سازمان‬ ‫به وزارت ورزش محول ش��ده اس��ت‪ .‬از طرفی هنوز‬ ‫وزیری برای این وزارتخانه تازه تاسیس معرفی نشده و‬ ‫با این شرایط وضعیت مدیریتی در باشگاه پرسپولیس‬ ‫هم ش��کلی مبهم به خ��ود خواهد گرف��ت‪ .‬حتی اگر‬ ‫انتخاب نهایی وزیر سیر طبیعی خود را طی کند‪ ،‬فصل‬ ‫نقل و انتقاالت فوتبال ای��ران به روزهای پایانی خود‬ ‫نزدیک خواهد ش��د و پرس��پولیس مجبور می شود به‬ ‫ی تمایل به جذب‬ ‫س��راغ بازیکنانی برود که هی��چ تیم ‬ ‫انها نداش��ته است‪ .‬در حال حاضر تیم های سرشناسی‬ ‫مثل س��پاهان‪ ،‬اس��تقالل‪ ،‬ذوب اهن و تراکتورس��ازی‬ ‫فعالیتی ج��دی در فص��ل نقل وانتق��االت دارند ولی‬ ‫پرس��پولیس بدون س��رمربی و مدیرعامل شده است‪.‬‬ ‫پرسپولیس در تمام خطوط نیاز به تقویت دارد‪ ،‬در غیر‬ ‫این صورت فصل اینده نمی تواند مدعی قهرمانی لیگ‬ ‫و حتی کس��ب سهمیه اسیا باشد‪ .‬پرسپولیس به لحاظ‬ ‫مهره در قیاس با س��پاهان‪ ،‬اس��تقالل و ذوب اهن‪ ،‬تیم‬ ‫ضعیف تری اس��ت و یکی از پرطرفدارترین تیم های‬ ‫اس��یا حاال در اوج بالتکلیفی به سر می برد‪ .‬حاال باید‬ ‫دید اگر مدیریت باشگاه پرسپولیس تغییر کند‪ ،‬ایا دایی‬ ‫راضی به بازگش��ت خواهد ش��د؟ او در مصاحبه های‬ ‫خ��ود گفته که ب��ا این مدیریت کار نمی کند و ش��اید‬ ‫با تغییرات مدیریتی‪ ،‬دوب��اره فصل بعد روی نیمکت‬ ‫پرسپولیس بنشیند‪ .‬این در حالی است که موضع گیری‬ ‫سعیدلو نشان می دهد که حبیب کاشانی همچنان مورد‬ ‫تایید رئیس سازمان ورزش است‪ .‬سعیدلو در پاسخ به‬ ‫سوالی مبنی بر اینکه در جلسه ای که با کاشانی داشتید‬ ‫در مورد بحث اس��تعفای او نیز صحبتی به میان امد؟‬ ‫خاطرنشان کرده اس��ت‪« :‬کاشانی به بنده استعفا نداده‬ ‫و در جلس��ه ای گفته که می خواه��م بروم اما ما بحث‬ ‫کردیم که چرا استعفا باید بدهد؟ باید طراحی کنیم و‬ ‫ببینیم مشکالت چیست و می خواهد با چه کسی کار‬ ‫کند و چه کسی را مربی بگذارد‪ .‬اینکه کار را رها کنیم‬ ‫راحت ترین کار است و حتی اگر کسی بخواهد استعفا‬ ‫بدهد اول س��امان می دهد و در وضعیت شلوغ استعفا‬ ‫نمی دهد‪ .‬باید به پرس��پولیس که ج��زء محبوب ترین‬ ‫باشگاه هاست‪ ،‬کمک کنیم‪g».‬‬ ‫گفت وگوی مثلث با هافبک گلزن پرسپولیس درباره حواشی این تیم‬ ‫اختالف دایی و کاشانی به پرسپولیس ضربه زد‬ ‫نیلوفر واشقانی‬ ‫‪ 2‬بعد از قهرمانی در جام حذفی هرچه دنبال یک بازیکن خوب در پرسپولیس گشتیم تا با وی‬ ‫مصاحبه کنیم چیزی یافت نکردیم‪ .‬اما نتوانستیم از اسم محمد نوری به راحتی بگذریم‪ .‬شاید‬ ‫در بازی برگشت فینال جام حذفی اسمی از او نبود‪ ،‬اما در مجموع بازی های نسبتا خوبی برای‬ ‫پرسپولیس در این فصل به نمایش گذاشت‪ .‬خط خوردن از تیم ملی بدون تمرین کردن تا ماندن‬ ‫یا نماندن در پرسپولیس همه اینها بهانه ای بود تا به سراغ شماره ‪ 14‬پرسپولیس برویم و با وی‬ ‫مصاحبه کنیم‪ .‬اگر واقعا عاشق پرسپولیس و محمد نوری هستید حیف است که این مصاحبه‬ ‫را از دست بدهید‪ ،‬از ما گفتن بود!‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫چ��را پرس��پولیس بازی های��ی را ک��ه در‬ ‫جام حذفی انجام داد در لیگ انجام نداد؟‬ ‫‪l‬ما در لیگ مشکالت زیادی از جمله مصدومیت های‬ ‫زیادی داش��تیم‪ .‬بعض��ی از بازیکنان کلی��دی تیم در‬ ‫مقاطعی دچار مصدومیت های پی درپی شدند و همین‬ ‫مساله به ما ضربه زد‪ .‬چون تاکتیک تیم عوض می شد‬ ‫و به همین خاطر کادر فنی نمی توانس��ت ان طور که‬ ‫باید و شاید تیم را ارنج کند‪.‬‬ ‫فکر می کنی برای هواداران مصدومیت دلیل‬ ‫قانع کننده ای برای نتیجه نگرفتن است؟‬ ‫‪l‬اگر بخواهیم منطقی نگاه کنیم باید بگوییم پنج بازی‬ ‫که در لیگ برتر باختیم به ما ضربه زد و در واقع پنج‬ ‫باخت متوالی کمر پرس��پولیس را شکست‪ .‬اگر ما از‬ ‫‪ 15‬بازی‪ ،‬شش امتیاز می گرفتیم این اتفاقات نمی افتاد‬ ‫و حتی نمی توانستیم قهرمان لیگ شویم‪.‬‬ ‫قبول داری بازی های پرسپولیس نتوانست‬ ‫هواداران را راضی کند؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬متاسفانه ما در لیگ نتوانستیم موفقیتی کسب‬ ‫کنیم و چهارم شدیم‪ .‬همانطور که گفتم در طول فصل‬ ‫مشکالت زیادی داشتیم و به همین خاطر نتایج الزم‬ ‫را نگرفتیم‪.‬‬ ‫یعنی برای جام حذفی مشکلی نداشتید؟‬ ‫‪l‬بای��د بگوییم در جام حذف��ی بازیکنان و کادر فنی‬ ‫انگیزه زیادی داش��تند‪ .‬چون ما چیزی برای از دست‬ ‫دادن نداشتیم‪ ،‬به هواداران هم قول داده بودیم قهرمان‬ ‫ش��ویم و باید به قولمان عم��ل می کردیم‪ .‬بچه ها در‬ ‫جام حذفی غیرت به خرج دادند‪ ،‬در بدترین ش��رایط‬ ‫بازی کردیم و مصمم بودیم قهرمان شویم‪.‬‬ ‫چرا این انگیزه را در لیگ نداشتید؟‬ ‫‪l‬انگیزه داش��تیم اما بعد از اینک��ه روی دور باخت‬ ‫افتادی��م بچه ها اف��ت کردند‪ .‬طبیعی اس��ت از لحاظ‬ ‫روحی و روانی امادگی الزم را نداش��ته باشیم چون‬ ‫واقعا شرایط بدی داشتیم‪.‬‬ ‫چه عواملی باعث شد پرسپولیس پنج باخت‬ ‫متوالی بدهد؟‬ ‫‪l‬داوری ها خیلی موثر بود‪ .‬ضمن اینکه تیم روی دور‬ ‫باخت افتاده بود و ناخوداگاه روحیه بازیکنان تضعیف‬ ‫شده بود‪.‬‬ ‫برای خارج ش��دن از ای��ن بحران چه کار‬ ‫کردید؟‬ ‫‪l‬ما چ��اره ای نداش��تیم جز اینکه ای��ن باخت ها را‬ ‫فرام��وش کنیم‪ ،‬هواداران منتظر برد ه��ای ما بودند و‬ ‫دیگر نمی توانستیم عذر و بهانه ای بیاوریم‪ .‬به هرحال‬ ‫کادر فنی و مدیریت باشگاه تمام تالششان را کردند‬ ‫تا بچه ها دوباره روحیه خود را به دس��ت بیاورند‪ .‬ما که‬ ‫نمی توانستیم به خاطر ‪ 5‬باخت متوالی دیگر در لیگ بازی‬ ‫نکنیم‪ ،‬پس باید خودمان را احیا می کردیم‪.‬‬ ‫پس برای ادامه مس��ابقات لیگ دوباره شروع‬ ‫کردید؟‬ ‫‪l‬بل��ه‪ ،‬ما با بازی هایی که انجام دادیم توانس��تیم از رده‬ ‫هشتم به رده چهارم لیگ برتر صعود کنیم و فکر می کنم‬ ‫با تمام مشکالتی که داشتیم در لیگ خوب کار کردیم‪.‬‬ ‫اگر قبول کنیم که پرس��پولیس در لیگ هفتم‬ ‫نتیجه خوب��ی گرفته اما نتایج بد در اس��یا را‬ ‫نمی توانیم هضم کنیم‪.‬‬ ‫‪l‬من هم با نظر شما موافقم چون نقطه تاریک پرسپولیس‬ ‫در سال گذشته نتایج ضعیف در جام باشگاه های اسیا بود‪.‬‬ ‫ما در اسیا اصال در حد و اندازه های خودمان ظاهر نشدیم‬ ‫و متاسفانه ان نتایج را گرفتیم‪ .‬وقتی هم که توانستیم ببریم‬ ‫فایده ای نداشت‪ .‬برد برابر االتحاد به هیچ درد پرسپولیس‬ ‫نخورد و ما باز هم حذف شدیم‪ .‬این تلخ ترین بردی بود‬ ‫که داشتیم‪ ،‬واقعا باورمان نمی شد‪.‬‬ ‫فکر می کنی چون سهمیه اسیا را کسب کردید‪،‬‬ ‫هواداران می توانند حذف از جام باشگاه های‬ ‫اسیا را فراموش کنند؟‬ ‫‪l‬تا حدودی بله! ما دومین سهمیه جام باشگاه های اسیا را‬ ‫گرفتیم و فکر می کنم با این کسب سهمیه خیال هواداران‬ ‫کمی راحت شد‪.‬‬ ‫ای��ن طور که حس می ش��د ظاه��را تیم برای‬ ‫جام حذفی همدل تر بود تا لیگ؟‬ ‫‪l‬نمی دانم چه جوابی بدهم‪ .‬اما این را بگویم که بازیکنان‬ ‫تمام تمرکزش��ان را روی جام حذفی گذاشتند‪ .‬بازیکنان‬ ‫فیکس و نیمکت نش��ین ها با هم یکی شدند و زمانی که‬ ‫تیمی همدل شود مسلما نتیجه می گیرد‪.‬‬ ‫فقط بچه ها همدل بودند؟‬ ‫‪l‬منظورتان را واضح تر بگویید‪.‬‬ ‫منظورم این است که سرمربی هم با بازیکنان‬ ‫یکدل بود؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬چرا نباش��د؟! وقتی تیمی قهرمان می ش��ود تمام‬ ‫اعضای یک تیم زحمت می کش��ند‪ .‬قهرمانی محصول‬ ‫یک کار گروهی اس��ت پس کادر فنی‪ ،‬مدیریت و حتی‬ ‫تدارکات هم دخیل هستند‪ .‬دوست ندارم با این بحث ها‬ ‫این قهرمانی لوث شود‪.‬‬ ‫به هرحال پرسپولیس حاش��یه های زیادی از‬ ‫جمله اختالفات دایی و کاشانی داشت‪.‬‬ ‫‪l‬اختالف دایی و کاشانی به پرسپولیس ضربه زد‪ ،‬باید با‬ ‫وساطت بزرگان و پادرمیانی انها مشکالت دایی و کاشانی‬ ‫حل شود‪ ،‬چون هر دو برای پرسپولیس مفید بودند‪.‬‬ ‫با این شرایطی که برای پرسپولیس به وجود‬ ‫امد‪ ،‬قهرمانی به بازیکنان چسبید؟‬ ‫‪l‬بله‪ ،‬ما از قهرمانی خوشحال هستیم‪ .‬اما هرچه زودتر‬ ‫باید تکلف تیم روشن شود‪ .‬چون این وضعیت اصال‬ ‫به صالح پرس��پولیس نیس��ت‪ .‬درست است که ما با‬ ‫قهرمانی در جام حذفی به نوعی روی حذف از اس��یا‬ ‫سرپوش گذاشتیم اما برای فصل بعد باید برنامه ریزی‬ ‫دقیقی داشته باشیم‪.‬‬ ‫باتوجه به اتفاقاتی که در انزلی افتاد بازهم‬ ‫قهرمانی شیرین بود؟‬ ‫‪l‬راستش ما در رختکن بودیم و نمی دانم چه اتفاقی‬ ‫افتاد‪ .‬فقط از تلویزیون دیدم و واقعا ناراحت ش��دم‪.‬‬ ‫کاال در بازی های جام حذفی چیزهایی دیدم که اصال‬ ‫خوشایند نبود‪ .‬بهتر است در مورد بازی در اهواز اصال‬ ‫حرف نزدم‪ .‬فقط می گویم بچه ها غیرت گذاشتند!‬ ‫ت��و در چند بازی اخیر پرس��پولیس خیلی‬ ‫خوب کار کردی‬ ‫و انتظ��ار می رفت‬ ‫در تیم ملی حضور‬ ‫داشته باشی؟‬ ‫‪l‬وقتی اعالم کردند در لیس��ت‬ ‫نهایی تیم ملی نیستم شوکه شدم!‬ ‫حتی یک درصد هم احتمال نمی دادم‬ ‫جزو ‪ 11‬نفر اصلی نباش��م چه برسد به‬ ‫اینکه خ��ط بخورم‪ .‬م��ن خیلی زحمت‬ ‫کشیدم و بهترین بازیکن پرسپولیس در این‬ ‫فصل شدم اما انتخاب نشدم‪ .‬اما مهم نیست‬ ‫من می��دان را خالی نمی کنم‪ .‬به هر حال این‬ ‫نظ��ر اقای کی روش ب��وده و من باید قوی تر‬ ‫کار کنم‪.‬‬ ‫برای فصل اینده چه برنامه ای داری؟‬ ‫‪l‬منتظر هس��تم تکلیف باش��گاه پرس��پولیس‬ ‫مشخص ش��ود‪ .‬اگر مدیریت عوض شد قرارداد‬ ‫من فسخ می ش��ود‪ .‬چون یکی از بندهای تمدید‬ ‫قرارداد من حضور اقای کاش��انی است‪ .‬به هرحال‬ ‫باید صبر کنم‪g.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫شروع جنگ سخت کاشانی و دایی در اخرین نود‬ ‫تلخ ترین شب فوتبال سرخ شد‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫هفته گذش��ته اخرین برنامه نود قبل از ش��روع لیگ‬ ‫یازدهم در حالی روی انتن رفت که حبیب کاش��انی‬ ‫و علی دایی ب��ا تندترین ادبیات ممکن علیه یکدیگر‬ ‫موضع گی��ری کردند‪ .‬ام��ا نکته ای که بی��ش از پیش‬ ‫به چش��م می امد افش��اگری عل��ی دایی ب��ود که از‬ ‫تمام حواش��ی فصل دهم و مش��کالتش با سرپرست‬ ‫باش��گاه پرس��پولیس پرده برداش��ت‪ .‬ی��ک روز بعد‬ ‫واکنش ها نش��ان می داد که علی دایی برنده مناظره ای‬ ‫شده بود که کاش��انی در ان حضور نداشت‪ .‬دایی با‬ ‫عادل فردوس��ی پور ش��رط ک��رده بود ک��ه با حبیب‬ ‫کاش��انی روبه رو نش��ود‪ .‬به همین دلی��ل ابتدا حبیب‬ ‫کاشانی درباره اتفاقات و اتهاماتی که دایی به او وارد‬ ‫کرده بود‪ ،‬صحبت هایی را مطرح کرد و بعد علی دایی‬ ‫وارد ش��د‪ .‬اگر چه خیلی ها به دلی��ل دیر هنگام بودن‬ ‫حضور دایی موفق نش��دند واکنش های این مربی را‬ ‫ببینند‪ ،‬اما انهایی که تا نزدیک اذان صبح بیدار ماندند‬ ‫متوجه ش��دند که همه واقعیت ها را نشنیده اند‪ .‬کامال‬ ‫روش��ن بود که قرار است جنگ میان دایی و کاشانی‬ ‫اغاز ش��ود‪ .‬اگر چه این اختالف از مدت ها قبل کلید‬ ‫خ��ورده بود‪ ،‬اما حاال ه��ر دو انها این فرصت را پیدا‬ ‫کرده بودند تا ناگفته هایشان را مطرح کنند‪ .‬سرپرست‬ ‫باش��گاه پرسپولیس که به واس��طه مدارک کاملش تا‬ ‫بن دندان مس��لح به نظر می رس��ید‪ ،‬پس از مش��اهده‬ ‫مصاحبه تند دایی علیه خودش‪ ،‬زبان به گالیه گشود‬ ‫و ابت��دا بحث نقش ارکان تیم در قهرمانی جام حذفی‬ ‫را مطرح کرد‪ .‬کاشانی معتقد بود که برخالف ادعای‬ ‫دایی‪ ،‬نقش کوچکی در این قهرمانی داشته و به خاطر‬ ‫انتخاب علی دایی به عنوان س��رمربی تیم و مخالفت‬ ‫با اس��تعفای او‪ ،‬به اندازه یک درصد در این قهرمانی‬ ‫س��هیم بوده است‪ .‬وی در قس��متی از صحبت هایش‬ ‫اعالم کرد که اگر با اس��تعفای دایی موافقت می کرد‪،‬‬ ‫اصال علی دایی به عنوان سرمربی وجود خارجی پیدا‬ ‫نمی کرد تا تیم را قهرمان کند‪.‬‬ ‫تنها بخشی از واقعیت‬ ‫کاش��انی پس از مطرح ش��دن بحث نقش ارکان تیم‬ ‫‪54‬‬ ‫در قهرمانی پرسپولیس‪ ،‬مدعی شد که دایی برخالف‬ ‫اظهاراتش چهره ای ورزشی – سیاسی است و سپس‬ ‫به تش��ریح ماجرای کتک کاری عل��ی دایی و بوقچی‬ ‫باش��گاه پرداخت‪ .‬کاش��انی که این داستان را با کنایه‬ ‫تعری��ف می کرد و حتی برای رس��اندن منظورش از‬ ‫ش��خصیت های کارتونی هم بهره می برد‪ ،‬گفت‪« :‬من‬ ‫هنگام��ی وارد ماجرا ش��دم که دع��وای دایی و لیدر‬ ‫(بوقچی) باشگاه اغاز ش��ده بود‪ .‬بوقچی یاد شده به‬ ‫دایی می گفت که چرا اطرافیانش مس��ائل خصوصی‬ ‫زندگی او را رس��انه ای کرده اند و دایی هم با فشردن‬ ‫گل��وی او‪ ،‬الفاظ��ی را ب��ه کار می ب��رد که در ش��ان‬ ‫سرمربی باش��گاه نبود‪ .‬در این بحبوحه اقای بوقچی‬ ‫برای دفاع از خودش یک مش��ت به چشم دایی زد و‬ ‫م��ا همگی می دانیم که در دین اس�لام دفاع از خود‪،‬‬ ‫مش��روع است‪ ،‬اما متاسفانه نمی دانم چرا دایی مدعی‬ ‫ش��ده که هنگام صحبت کردن با من از پش��ت ضربه‬ ‫خورده؟ مگر می ش��ود یک انس��ان راست دست‪ ،‬از‬ ‫پش��ت ضربه ای ب��ه او بزند که منجر به کبود ش��دن‬ ‫هفته گذشته اخرین‬ ‫برنامه نود قبل از شروع‬ ‫لیگ یازدهم در حالی‬ ‫روی انتن رفت که حبیب‬ ‫کاشانی و‬ ‫علی دایی با تندترین‬ ‫ادبیات ممکن علیه‬ ‫یکدیگرموضع گیری‬ ‫کردند‪ .‬اما نکته ای که‬ ‫بیش از پیش به چشم‬ ‫می امدافشاگری‬ ‫علی دایی بود‬ ‫صورت دایی ش��ود؟ تنها زمانی این اتفاق می افتد که‬ ‫طول دس��تان ضارب به اندازه دستان «مجید دلبندم»‬ ‫شخصیت سریال چند سال پیش سیما باشد‪ ».‬کاشانی‬ ‫مدارکی را نشان داد که به زعم خودش ثابت می کرد‬ ‫عمادرضا بنا بر دالیل نامشخصی‪ ،‬به جای حضور در‬ ‫پرسپولیس سر از تیم شاهین بوشهر در اورده است‪.‬‬ ‫وی یاداور ش��د که ب��ا توجه به خصوصی��ات دایی‪،‬‬ ‫تحت هیچ ش��رایطی بازیکنی را به او تحمیل نکرده‬ ‫و تنها خواستار حضور محسن خلیلی در پرسپولیس‬ ‫ب��وده که البته دایی با همین ی��ک مورد هم مخالفت‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬اما عجیب ترین بخش اظهارات کاشانی‬ ‫انجای��ی بود که دایی را همچنان گزینه اول مربیگری‬ ‫پرسپولیس دانست‪ .‬کاش��انی معتقد بود که بر خالف‬ ‫نظر دایی‪ ،‬روزنامه این تیم در بسیاری از مواقع حامی ‬ ‫دایی بود و در معدود دفعات از سرمربی قرمزپوشان‬ ‫انتقاد کرده است‪ .‬کاشانی خدا را گواه گرفت و گفت‪:‬‬ ‫«اگر دایی تا ‪ 48‬ساعت اینده برنامه اش را به ما اعالم‬ ‫کرد که کماکان س��ر مربی پرس��پولیس است؛ در غیر‬ ‫ این صورت با گزینه هایی چون حمید استیلی‪ ،‬محمد‬ ‫مایلی کهن‪ ،‬حمید درخش��ان و منص��ور ابراهیم زاده‬ ‫وارد مذاکره خواهم شد‪».‬‬ ‫عصبانیت شدید دایی‬ ‫اظه��ارات کاش��انی از ق��رار معلوم دایی را س��خت‬ ‫عصبانی کرده بود‪ .‬او با بغض روی صندلی نشس��ت‬ ‫و صحبت های��ش را ب��ا مطرح ک��ردن بحث ضعف‬ ‫کاش��انی در امر یارگیری اول فص��ل اغاز کرد‪ .‬دایی‬ ‫تاکی��د کرد ک��ه بازیکنانی چ��ون حس��ینی‪ ،‬عقیلی‪،‬‬ ‫رحمتی‪ ،‬انصاری فرد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬زنیدپور‪ ،‬عمادرضا‪،‬‬ ‫نوری‪ ،‬رضایی و زارع را می خواس��ته و نفراتی چون‬ ‫نورمحمدی‪ ،‬فش��نگچی و‪ ...‬در فهرست دوم او قرار‬ ‫داشته اند‪.‬‬ ‫دای��ی گفت‪« :‬در کجای دنیا قبل از بس��تن قرارداد با‬ ‫سرمربی و تایید او کمپ تمرینی را انتخاب می کنند؟‬ ‫پس ش��ک نکنید که کاشانی سرمربی فصل اینده اش‬ ‫را انتخاب کرده اس��ت‪ .‬حس��ین کعبی حاضر است‬ ‫شهادت بدهد که مرزبان به عنوان کمک مربی فصل‬ ‫بعد حمید استیلی با او تماس گرفته و از این بازیکن‬ ‫خواس��ته که اماده حض��ور در ترکی��ب فصل اینده‬ ‫پرسپولیس باشد‪ .‬حتی دوستان من در امارات گفته اند‬ ‫که کاشانی و اس��تیلی در این کشور به دنبال بازیکن‬ ‫ب��رای فصل بع��دی بوده اند‪ .‬این چه مدیری اس��ت‬ ‫ک��ه بعد از قهرمان��ی به همراه پس��رش برای گرفتن‬ ‫کاپ و م��دال روی س��کو م��ی رود ت��ا در نهایت به‬ ‫حس��ین بادامک��ی مدال نرس��د؟ ای��ا مدیرانی چون‬ ‫فلورنتینو پرز هم اینگونه عمل می کنند؟»‬ ‫دای��ی در ادامه به ماج��رای عجیب حضور عمادرضا‬ ‫در بوش��هر اش��اره ک��رد و گف��ت‪« :‬عماد رض��ا تنها‬ ‫بازیکنی بود که به باش��گاه گفتم با هر قیمتی که شده‬ ‫او را ج��ذب کنن��د‪ .‬عماد هم به خاطر ش��خص من‬ ‫‪ 100‬میلیون به پرسپولیس تخفیف داد‪ .‬حاال خودتان‬ ‫قضاوت کنید که چطور این بازیکن ‪ 800‬میلیون پول‬ ‫و حضور در باشگاه پرطرفدار پرسپولیس را به بازی‬ ‫کردن در تیم شهرس��تانی شاهین بوشهر ترجیح داده‬ ‫اس��ت؟ عمادرضا در بازی با شاهین من را بغل کرد‬ ‫و موضوع��ی را در گوش��م گفت که در برنامه ش��ما‬ ‫نمی توانم به ان اشاره کنم‪».‬‬ ‫کریمی‪ ،‬رضایی و مهدوی کیا در پرسپولیس‬ ‫در حالی که حضور حمید اس��تیلی در پرسپولیس‬ ‫قطعی به نظر می رسد‪ ،‬علی دایی برنامه های خود را‬ ‫برای مربیگری در فصل اینده به باشگاه پرسپولیس‬ ‫ارائه کرد‪ .‬باش��گاه پرس��پولیس از پنج مربی مدنظر‬ ‫خ��ود برای فص��ل این��ده برنامه خواس��ته بود که‬ ‫عل��ی دایی یکی از این افراد بود‪ .‬دایی نیز از طرف‬ ‫نماین��ده تام االختیار خود برنام��ه اش را برای لیگ‬ ‫اینده به باش��گاه پرس��پولیس ارائه ک��رد‪ .‬دایی در‬ ‫حالی به باش��گاه پرسپولیس برنامه داد که در برنامه‬ ‫ن��ود با صراحت اعالم کرد ب��ا مدیریت کنونی کار‬ ‫نخواهد کرد‪ .‬به جز دایی‪ ،‬حمید درخش��ان‪ ،‬حمید‬ ‫استیلی‪ ،‬منصور ابراهیم زاده و محمد مایلی کهن سایر‬ ‫گزینه های مربیگری پرسپولیس هستند‪ .‬اما اخرین‬ ‫خبرها حاکی از ان اس��ت که اس��تیلی بیش از بقیه‬ ‫این ش��انس را دارد که روی نیمکت س��رمربیگری‬ ‫پرسپولیس بنشیند‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫بازیکنان مد نظر استیلی‬ ‫حمید اس��تیلی س��عی می کند درباره بازیکنانی که‬ ‫قصد جذب انها را دارد با هیچ خبرنگاری صحبت‬ ‫نکند‪ ،‬ام��ا برخی از نزدیکان ای��ن مربی مدعی اند‬ ‫ک��ه او روی جذب چند بازیکن حس��اب ویژه ای‬ ‫باز کرده اس��ت‪ .‬مه��دی مهدوی کیا یک��ی از این‬ ‫بازیکنان است‪ .‬البته تنه ا تردید استیلی برای جذب‬ ‫مهدوی کیا س��ن این بازیکن است‪ .‬ضمن اینکه با‬ ‫جذب این بازیکن‪ ،‬اس��تیلی یکی از س��همیه های‬ ‫لیگ برتری اش را از دس��ت خواه��د داد‪ .‬بنابراین‬ ‫ ترجی��ح می ده��د بازیکنی ج��وان را ب��ه خدمت‬ ‫بگیرد‪ .‬مهدی رحمتی هم جزو بازیکنانی است که‬ ‫اس��تیلی به جذب ان می اندیشد‪ .‬محمد غالمی و‬ ‫لگچی��را نیز مد نظر این مربی هس��تند‪ .‬اما ماجرای‬ ‫ی متفاوت است‪ .‬مدیربرنامه های‬ ‫حس��ین کعبی کم ‬ ‫ای��ن بازیکن‪ ،‬بهمن دهقان نام دارد که البته با دایی‬ ‫نی��ز همکاری حرفه ای دارد‪ .‬ش��اید به همین دلیل‬ ‫این بازیکن نتواند به پرسپولیس بپیوندد‪ ،‬اما استیلی‬ ‫ش��یث رضایی را می خواه��د‪ .‬او روی جذب این‬ ‫بازیکن تاکید خاصی دارد‪ .‬از طرفی درون دروازه‬ ‫پرس��پولیس هم ش��اید تغییراتی به وجود بیاید و‬ ‫حقیقی جای خود را به میثاق معمارزاده بدهد‪ .‬هر‬ ‫چند گفته می ش��ود کاش��انی با جذب این بازیکن‬ ‫چندان موافق نیست‪ .‬همچنین این مربی قصد دارد‬ ‫ک هافبک برزیلی را به خدمت بگیرد که س��یلوا‬ ‫ی ‬ ‫ن��ام دارد‪ ،‬اما بازیکنانی هم هس��تند که ش��اید در‬ ‫لیس��ت مازاد پرسپولیس قرار بگیرند‪.‬گفته می شود‬ ‫اگر اس��تیلی س��رمربیگری پرس��پولیس را بر عهده‬ ‫بگیرد بازیکنانی چون مازیار زارع‪ ،‬هادی نوروزی‪،‬‬ ‫س��پهر حیدری و حمید علی عس��گر باید از جمع‬ ‫سرخ پوش��ان بروند‪ .‬برخی از ای��ن بازیکنان رابطه‬ ‫صمیمان��ه ای با دایی دارند و ش��اید به همین دلیل‬ ‫اس��تیلی تمایلی به همکاری با انها نداش��ته باشد‪.‬‬ ‫از س��ویی دیگر‪ ،‬خب��ری که بی��ش از پیش برای‬ ‫پرسپولیس��ی ها اهمیت دارد ش��ایعه پیوستن علی‬ ‫کریمی به این تیم است‪ .‬گفته می شود علی کریمی‬ ‫ در پرسپولیس فصل بعد حضور خواهد داشت‪ .‬او‬ ‫با مدیران این باش��گاه به توافق رسیده و با استیلی‬ ‫نیز رابطه دوس��تانه ای دارد‪ .‬به خص��وص با رفتن‬ ‫علی دایی از پرس��پولیس اصال بعید نیست که این‬ ‫بازیکن به پرسپولیس بپیوندد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫دایی‪ :‬مگر من سیب زمینی ام؟‬ ‫علی دایی اما در بخش��ی از اظهارات��ش به ماجرایی‬ ‫اش��اره کرد که تکان دهنده ب��ود‪ .‬او گفت‪« :‬یک روز‬ ‫یک��ی از کارمن��دان باش��گاه با من تم��اس گرفت و‬ ‫تلفن��ش را روی حالت بلندگو گذاش��ت تا بش��نوم‬ ‫که بوقچی باش��گاه به همراه دوس��تش به من فحش‬ ‫نام��وس می دهند‪ .‬وقتی وارد باش��گاه ش��دم‪ ،‬همان‬ ‫بوقچی به س��مت من امد و احوالپرسی کرد که به او‬ ‫گفتم ناس��زاهایی که به من لقب داده لیاقت خودش‬ ‫و خانواده اش اس��ت و البته چند کلمه دیگر هم نثار‬ ‫او کردم‪ ».‬دایی ادامه داد‪« :‬مگر من س��یب زمینی ام که‬ ‫در مقابل فحش های او واکنش��ی نش��ان ندهم؟ این‬ ‫بوقچ��ی وقت��ی عصبانیت م��ن را دید‪ ،‬گف��ت که به‬ ‫خاطر ش��کایت نکردنم‪ ،‬از کت��ک زدن من صرفنظر‬ ‫کرده است‪ .‬من هم به او گفتم به روح پدرم شکایتی‬ ‫نخواهم کرد و اگر مرد اس��ت هر کاری که می تواند‬ ‫بکند‪ ».‬اما ای��ن پایان اظهارات تکان دهنده دایی نبود‪.‬‬ ‫او که انتقاد از کاش��انی را به اوج رسانده بود‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«شاهدی دارم که حاضر است شهادت بدهد کاشانی‬ ‫به بوقچی باش��گاه گفته به عل��ی دایی فحش بدهید‬ ‫نه ب��ه ناموس او‪ .‬دای��ی دختر بچ��ه دارد و به جای‬ ‫زن و بچ��ه اش‪ ،‬به خودش فحش بدهید‪ ».‬عقربه های‬ ‫ساعت در حالی از ساعت سه بامداد عبور کردند که‬ ‫برنامه نود کماکان با جمالت اتش��ین علی دایی ادامه‬ ‫داش��ت‪ .‬وی در ادامه به موضوع بسیار جالبی اشاره‬ ‫ک��رد و گفت‪« :‬حاضرم دس��تم را روی قران بگذارم‬ ‫که کاش��انی به خود من گفت که با برکناری افش��ین‬ ‫قطبی قبل از اغاز جام ملت های اس��یا مخالف است؛‬ ‫چرا که باید تیم ایران در ان مس��ابقات با مربیگری او‬ ‫بب��ازد تا مردم پی به چه��ره واقعی قطبی ببرند‪ ».‬وی‬ ‫دوباره موضوع دیگری را در همین راستا مطرح کرد‬ ‫و افزود‪« :‬خدا را گواه می گیرم که کاش��انی یک روز‬ ‫در کن��ار زمین تمرین به من گفت که باعث برکناری‬ ‫دکتر ش��ریفی از س��مت ریاس��ت کمیت��ه انضباطی‬ ‫فدراسیون فوتبال خواهد شد‪».‬‬ ‫یک روز بعد خیلی ها اعتقاد داش��تند دوش��نبه شب‬ ‫دعوای کاش��انی و دایی باعث ش��د تا مردم بیش��تر‬ ‫از گذش��ته از فوتبال دلس��رد ش��وند‪ .‬اگر چه برنده‬ ‫این مناظ��ره ظاهرا دایی بود‪ ،‬اما از ق��رار معلوم این‬ ‫هواداران پرسپولیس هستند که باید با نگرانی بیشتری‬ ‫ب��ه روزهای اینده نگاه کنند‪ .‬تلخ ترین ش��ب فوتبال‬ ‫سرخ شد‪g .‬‬ ‫بازیکنان نزدیک به دایی چاره ای جز رفتن ندارند‬ ‫‪55‬‬ ‫قهرمان��ی پر ب��ود از ادم هایی که عل��ی دایی علیه‬ ‫انها موضع گیری کرده بود‪ .‬وقتی نزدیکان کاشانی‬ ‫همه با انداختن مدال برگردن هایش��ان احس��اس‬ ‫غرور می کردند‪ ،‬حس��ین بادامک��ی در انجا دنبال‬ ‫مدال می گشت‪.‬‬ ‫وقتی علی دایی «علی» دارد!‬ ‫زمانی که امیر قلعه نویی در اس��تقالل کار می کرد‪،‬‬ ‫خبرنگاران را تهدید می کرد که یک ش��خصیتی به‬ ‫نام علی در کنفرانس ه��ای مطبوعاتی وجود دارد‬ ‫که اگر خبرنگاران پایش��ان را از گلیمشان درازتر‬ ‫کنند با علی طرفند‪ .‬در این چند وقت علی دایی با‬ ‫بهمن نامی در کنفرانس هایش حاضر می ش��د تا از‬ ‫امیر قلعه نویی عقب نماند‪.‬‬ ‫کنار گود نشستن کاشانی‬ ‫قب��ل از تم��ام بازی ه��ا‪ ،‬حبیب کاش��انی عادت‬ ‫داش��ت تا به اردوی پرسپولیسی ها برود و برای‬ ‫انه��ا صحبت کند‪ .‬اما بعد از درگیری که بین او‬ ‫و دای��ی اتفاق افتاد‪ ،‬کاش��انی ت��رک عادت کرد‬ ‫و دیگ��ر هی��چ وقت تا بع��د از بازی ب��ا ملوان‬ ‫ب��ه اردوی پرسپولیس��ی ها نرف��ت‪ .‬ام��ا بعد از‬ ‫قهرمانی پرس��پولیس در جام حذفی‪ ،‬کاش��انی به‬ ‫رختکن پرس��پولیس رفت و در غیاب س��رمربی‬ ‫پرس��پولیس‪ ،‬این قهرمانی را به بازیکنان این تیم‬ ‫تبریک گفت‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫سرمربیگری استیلی از درون نزاع کاشانی و دایی‬ ‫تلخ و شیرین پرسپولیس‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫هرچ��ه به اخر فصل نزدیک می ش��دیم‪ ،‬هواداران‬ ‫پرس��پولیس دعا می کردند فقط این فصل به پایان‬ ‫برس��د‪ .‬حاش��یه هایی در این تیم رخ داد که کمتر‬ ‫کس��ی فکر می کرد پرسپولیس امسال بتواند جامی‬ ‫را ب��ه ارمغ��ان بیاورد‪ .‬ام��ا با گرفت��ن جام حذفی‬ ‫حداق��ل برای چن��د روز هواداران هم��ه اتفاقات‬ ‫تلخی که بع��د از نیم فصل دوم اتف��اق افتاد را به‬ ‫دست فراموشی سپردند‪.‬‬ ‫ان روی سکه‬ ‫اختالفات دایی و حبیب کاش��انی از زمانی شروع‬ ‫ش��د که حبیب کاش��انی ب��ه دلیل مش��غله کاری‬ ‫نتوانست پرس��پولیس را در سفر اصفهان همراهی‬ ‫کن��د‪ .‬وقتی در کنفران��س مطبوعاتی علی دایی به‬ ‫طور اش��کار اع�لام کرد که با حبیب کاش��انی به‬ ‫بن بس��ت خورده‪ ،‬همه اتفاقات خوش اول فصل‬ ‫فراموش شد‪.‬‬ ‫مشاوره های غلط به علی دایی ‬ ‫عل��ی دای��ی در ای��ن چن��د وق��ت باره��ا علیه‬ ‫حبیب کاشانی مصاحبه کرد‪ .‬اگر پرسپولیس می برد‬ ‫این گالیه ها فراموش می شد‪ ،‬اما وقتی پرسپولیس‬ ‫به بن بست می خورد‪ ،‬حبیب کاشانی مقصر بود و‬ ‫علی دایی قهرمان قصه‪ .‬مشاوران علی دایی انقدر‬ ‫به این مربی مشاوره های غلط دادند که دایی حتی‬ ‫‪56‬‬ ‫نمی خواست با کاشانی روبه رو شود‪.‬‬ ‫توهم زدایی به سبک دایی‬ ‫وقتی علی دایی پرسپولیس را در اسیا به جایی نرساند‬ ‫و در لیگ برتر حرفی برای گفتن نداش��ت سعی کرد‬ ‫در کنفرانس های مطبوعاتی خود وارد حاش��یه شود‪.‬‬ ‫این حاشیه ها باعث ش��د تا به دعوای کاشانی و این‬ ‫مرب��ی دامن زده ش��ود‪ .‬دای��ی در مصاحبه های خود‬ ‫یک بار می گفت با بازیکنانش برای فصل بعد صحبت‬ ‫ش��ده‪ ،‬بار دیگر می گفت برای انه��ا اس ام اس زدند‪،‬‬ ‫اما وقتی بازیکنان پرس��پولیس این موارد را تکذیب‬ ‫کردند‪ ،‬دست به دامن بازیکنان تیم های دیگر می شد‪،‬‬ ‫از حسین کعبی گرفته تا محسن بیات!‬ ‫کاشانی هم بی تقصیر نبود‬ ‫در به وجود امدن این حاش��یه ها حبیب کاشانی هم‬ ‫بی تقصیر نبود‪.‬‬ ‫وقتی نامه رضانورمحم��دی مبنی بر مصدوم بودنش‬ ‫ب��ه باش��گاه می رس��د و مدی��ر اجرای��ی باش��گاه با‬ ‫فراغ بال بعد از ‪ 5‬روز گذش��تن از این ماجرا به علی‬ ‫دای��ی اطالع می دهد که نورمحمدی مصدوم اس��ت‪،‬‬ ‫می ت��وان به علی دایی حق داد که در مورد کاش��انی‬ ‫کمی ناراحت باشد‪.‬‬ ‫حسین بادامکی بی مدال ماند!‬ ‫زمانی که پرسپولیس قهرمان جام حذفی شد‪ ،‬سکوی‬ ‫کمیته فنی یا میدان جنگ‬ ‫دایی و کاشانی دوست نداشتند همدیگر را ببینند‪،‬‬ ‫با این حال تش��کیل کمیته فنی باعث ش��د تا انها‬ ‫رو در روی همدیگر قرار بگیرند‪ .‬این جلسه بیشتر‬ ‫از نیم ساعت نبود و دایی نتوانست در این جلسه‬ ‫بنش��یند‪ .‬این جلس��ه با دعوایی که بین کاشانی و‬ ‫دایی صورت گرفت به پایان رسید‪.‬‬ ‫خداحافظ دایی!‬ ‫دایی دیگر جایی در پرس��پولیس ندارد‪ .‬با ماندگار‬ ‫ش��دن حبیب کاشانی در پرس��پولیس دایی دیگر‬ ‫جایی در پرس��پولیس ندارد‪ ،‬البته کاشانی می گوید‬ ‫گزینه اصلی ما علی دایی اس��ت اما چه کسی باور‬ ‫می کند؟‬ ‫چهار گزینه مدنظر کاشانی‬ ‫بعد از اینکه دایی از پرس��پولیس خداحافظی کرد‪،‬‬ ‫کاش��انی دنب��ال گزینه های دیگری اس��ت‪ ،‬حمید‬ ‫درخش��ان‪ ،‬حمید اس��تیلی‪ ،‬منصور ابراهیم زاده و‬ ‫محمد مایلی کهن گزینه هایی هس��تند که کاش��انی‬ ‫از انه��ا ب��رای س��رمربیگری پرس��پولیس برنامه‬ ‫خواسته است‪.‬‬ ‫باالخره استیلی امد‬ ‫حمید اس��تیلی چهار سال است که فکر مربیگری‬ ‫در پرس��پولیس افس��رده اش کرده اس��ت‪ .‬اما این‬ ‫دوران غم انگی��ز دارد ب��ه پایان می رس��د و حمید‬ ‫اس��تیلی امیدوار اس��ت تا اخر هفته بعد به عنوان‬ ‫سرمربی پرسپولیس معرفی شود‪.‬‬ ‫سوپر استارها در پرسپولیس!‬ ‫علی کریمی‪ ،‬س��یدمهدی رحمتی و رضا نوروزی‬ ‫س��تار هایی هس��تند که هر مربی ارزو دارد تا این‬ ‫بازیکن��ان برایش بازی کنند‪ .‬حمید اس��تیلی برای‬ ‫جذب این س��ه بازیکن ابراز تمایل کرده تا فصل‬ ‫بعد پیراهن سرخ را برتن کنند‪g.‬‬ ‫اهدنا الصراط المستقیم‬ ‫ما می خواهیم زیر افتاب‪ ،‬خانه ای برای ایمان و رستگاری بسازیم‬ ‫مثلث شماره ‪81‬‬ ‫ی اسالم گرا‬ ‫شریعت ‬ ‫ی سکوالر‬ ‫شریعت ‬ ‫درباره اینکه امروز چگونه باید‬ ‫شریعتی را تفسیر کرد‬ ‫‪57‬‬ ‫تیتر یک‬ ‫شریعتی ها‬ ‫ی سکوالر‬ ‫شریعتی اسالم گرا ‪ ،‬شریعت ‬ ‫درباره اینکه امروز چگونه باید شریعتی را تفسیر کرد‬ ‫سعید اجورلو‬ ‫‪1‬‬ ‫‪58‬‬ ‫وقتی از علی شریعتی سخن می گوییم نه از یک فرد‬ ‫که از چند شریعتی مختلف سخن گفته ایم‪ .‬از شریعتی‬ ‫مورد اقبال چپ های اسالمی در سازمان مجاهدین خلق‬ ‫که تئوری های انقالبی او را می پسندیدند و در کالم او‪،‬‬ ‫ارزوهای بزرگی چون جامعه بی طبقه‪ ،‬پایان تاریخ به نفع‬ ‫پرولتاریا و مبارزات امپریالیس��تی را به چشم می دیدند؛‬ ‫شریعتی خوشایند انقالبیون چپ گرا‪.‬‬ ‫یا شریعتی به مثابه نوگرای دینی که با نگاه علمی و مدرن‪،‬‬ ‫دفاع عقالنی از متن را پیش می کشد و این همان چیزی‬ ‫است که دانشجویان و روشنفکران می پسندند؛ شریعتی‬ ‫خوشایند نوگرایان مسلمان‪.‬‬ ‫یا ش��ریعتی به مثابه تئوریس��ین جنبش بازگش��ت به‬ ‫خویش��تن که با حمله به غرب‪ ،‬اسالم و ایران را دارای‬ ‫هویتی می داند که می توانند مرجع الهام بخش حرکت های‬ ‫استقالل طلبانه و ازادی خواهانه باشند؛ شریعتی خوشایند‬ ‫ضدغرب ها‪.‬‬ ‫یا ش��ریعتی به مثابه نقدکننده نهاد روحانیت که در پی‬ ‫ک تیز زبان و قلمش را به‬ ‫ایجاد رفرماسیون اسالمی‪ ،‬نو ‬ ‫س��وی روحانیت سنتی روانه می کند و انان را هم پیمان‬ ‫قدرت و رژیم حاکم می داند؛ شریعتی خوشایند منتقدان‬ ‫روحانیت‪.‬‬ ‫و باالخره ش��ریعتی به مثابه طرفدار اسالم ایدئولوژیک‬ ‫ک��ه اس�لام را دارای ظرفیت اجتماعی و سیاس��ی در‬ ‫مقابل ایدئولوژی های غربی می داند‪ ،‬اسالمی که نه فقط‬ ‫تنظیم کننده رابطه فرد و خدا باش��د که ایدئولوژی س��از‬ ‫حرکت های اجتماعی قلمداد گردد؛ شریعتی خوشایند‬ ‫طرفداران اسالم ایدئولوژیک‪ ،‬حداکثری و اجتماعی‪.‬‬ ‫اکنون و پس از س��ال ها از مرگ دکتر علی ش��ریعتی‪ ،‬با‬ ‫شریعتی های متعددی مواجهیم‪ .‬گویی اکنون گروه های‬ ‫فکری و سیاسی متفاوت هر یک گوشه ای از شریعتی را‬ ‫به عاریت گرفت ه و جامه ای نو برافکار دکتر پوشانده اند‪.‬‬ ‫از منتق��دان روحانیت گرفته که ش��ریعتی را تک بعدی‬ ‫تفسیر می کنند و تنها به نقدهای تند و اتشین روحانیت‬ ‫تکی��ه دارند ت��ا روش��نفکران دینی ک��ه او را ه��وادار‬ ‫پروتستانتیزم اسالمی می دانند و بر شناسنامه او نام لوتر‬ ‫و کالون را حک می کنند‪ ،‬تا اس�لام گرایان ضدغرب که‬ ‫اس�لام ایدئولوژیک شریعتی را در مقابل اسالم فردی و‬ ‫سنتی تقدیس می کنند و از شریعتی نماد جنبش بازگشت‬ ‫به خویشتن می سازند‪.‬‬ ‫مساله ای اس��ت خودش تفسیر درست شریعتی‪ .‬جوان‬ ‫مس��لمان ایرانی درباره شریعتی چه می خواهد بگوید؟‬ ‫یکس��ره او را به واس��طه فرد تضعیف کننده روحانیت و‬ ‫مرز گ��ذار میان روحانیت و دانش��گاه باید تقبیح کند و‬ ‫به صفت هواخواه رفرماسیون اسالمی خط قرمز بر نام‬ ‫دکتر بکشد و ش��ریعتی را منبع ایدئولوژیک گروه های‬ ‫چپ گرای ضدروحانی بداند و دشنام را با دشنام پاسخ‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫اگرچنین کند‪ ،‬انگاه تکلیف او با شریعتی علی دوست‪،‬‬ ‫ش��ریعتی نیایش‪ ،‬با شریعتی عاشق و شیفته حسین(ع)‬ ‫چه می شود؟ انگاه تکلیف او با شریعتی طرفدار اسالم‬ ‫ایدئولوژی��ک که ذیل گفتمان ام��ام خمینی(ره) مطرح‬ ‫می شود چه خواهد بود؟ تکلیف او با شریعتی هواخواه‬ ‫جنبش بازگشت به خویشتن چه می شود؟‬ ‫معادله سختی است‪ .‬ما با شریعتی های متعددی مواجهیم‪.‬‬ ‫گرچه اکن��ون فرزندان او و پوران ش��ریعت رضوی‪ ،‬از‬ ‫روش��نفکران عرفی هس��تند و بیگانه با ش��ریعتی های‬ ‫ایدئولوژیک اما هنوز راه تفس��یر بر متن شریعتی بسته‬ ‫نش��ده‪ ،‬حتی اگر ش��هید مطهری کار را بر او تمام کرده‬ ‫باش��د‪ ،‬اما هن��وز هم متن ش��ریعتی توانای��ی مقابله با‬ ‫غرب گرایی و اسالم ستیزی را دارد‪.‬‬ ‫چه باید کرد با اس��تاد؟ فرام��وش اش که نمی توان کرد‪.‬‬ ‫پنهان اش که نمی شود کرد‪ .‬نمی شود یکسره نکوهش اش‬ ‫کرد‪ .‬از او بت هم نمی توان ساخت‪.‬‬ ‫بهترین راه‪ ،‬تفکیک دوگانه ش��ریعتی از یکدیگر است؛‬ ‫شریعتی اس�لام گرا و شریعتی س��کوالر‪ .‬اگر در مورد‬ ‫مطهری تکلیف جوان مس��لمان ایرانی معلوم اس��ت و‬ ‫متن او را یکس��ره قابل استفاده و متین می داند در نمونه‬ ‫شریعتی داس��تان متفاوت است‪ .‬انگار دیالکتیک هگلی‬ ‫مصداق واضحی در افکار ش��ریعتی دارن��د؛ دو نمونه‬ ‫متضاد ک��ه یکی از دل دیگری درام��ده‪ .‬جایی در نیت‬ ‫اسالم گرا و در زبان سکوالر و جایی دیگر در نیت مدرن‬ ‫و در زبان اسالم گرا‪.‬‬ ‫متن شریعتی‪ ،‬متن دوگانه ای است‪ .‬بخشی از ان که منادی‬ ‫اسالم گرایی است و تناقضی با گفتمان امام خمینی(ره)‬ ‫ندارد و ش��اهدی هم از ارادت جناب دکتر به حضرت‬ ‫امام مش��اهده می ش��ود ‪ -‬جایی که او خود را مقلد امام‬ ‫می داند – بخش مورد قبول و قابل بازتولید برای جوانان‬ ‫ایرانی است‪.‬‬ ‫تکیه او بر اسالم ایدئولوژیک‪ ،‬تکیه بر جنبش بازگشت‬ ‫به خویشتن‪ ،‬دفاع عقالنی او از نهضت عاشورا‪ ،‬ارادتش‬ ‫به علی(ع)‪ ،‬شیفتگی اش به تنهایی علی(ع)‪ ،‬ستایش اش از‬ ‫ابوذر‪ ،‬نیایش اش با پروردگار‪ ،‬رازهایش در کویر‪ ،‬هرچند‬ ‫بی ایراد نیست مانند هر نوشته و گفته ای‪ ،‬اما دوایی است‬ ‫برای تزریق به روح جوانان الینه شده‪.‬‬ ‫شریعتی اسالم گرا را باید زنده نگاه داشت‪.‬‬ ‫اینها دقیقا چیزهایی است که ما به ان نیاز داریم‪ .‬مبارزه‬ ‫ب��ا غرب‪ ،‬دفاع عقالنی از دین‪ ،‬تکیه به انچه داریم و نه‬ ‫ی اسالم گرا‬ ‫حس��رت برانچه نداریم ذیل گفتمان شریعت ‬ ‫قابل بازتولید است‪.‬‬ ‫و اما ش��ریعتی سکوالر‪ ،‬ان چیزی اس��ت که نوگرایان‬ ‫دینی بر ان پای می فش��ارند‪ .‬نقد روحانیت از جانب او‬ ‫گرچه تفاوت های فراوانی با مش��ی مهدی بازرگان دارد‬ ‫که مهندس ب��ازرگان همواره اتحاد خ��ود را با ایت اهلل‬ ‫سیدمحمود طالقانی و ایت اهلل مطهری حفظ کرده بود‪ ،‬اما‬ ‫اکنون رویکرد نقد روحانیت دکتر‪ ،‬مورد توجه فرزندان‬ ‫بازرگان و طالقانی است‪.‬‬ ‫گویی این بار چپ روی گوی سبقت را از لیبرال مسلکی‬ ‫نزد روش��نفکران دینی ربوده‪ .‬نقدهای بی امان شریعتی‬ ‫علیه روحانیت س��نتی‪ ،‬انجایی اس��ت که او را طرفدار‬ ‫اصالح گری مذهبی نش��ان می دهد‪ ،‬ف��ارغ از اینکه در‬ ‫اس�لام برخالف مسیحیت‪ ،‬روحانیت و مسجد‪ ،‬تجسد‬ ‫خداوند نیس��تند‪ ،‬در اس�لام روحانی��ت هدایت گر و‬ ‫تنظیم کننده است‪ .‬تطبیق دادن افراطی گری کلیسای قرون‬ ‫وسطی به نهاد مذهب ش��یعه‪ ،‬کار را خراب کرد و این‬ ‫بزرگترین اش��تباه دکترعلی شریعتی بود‪ .‬او می توانست‬ ‫ب��ه بخش هایی از روحانیت که در خانه نشس��ته بود و‬ ‫از اس�لام فردی دفاع می ک��رد‪ ،‬انتقاد کند‪ ،‬همانگونه که‬ ‫امام بارها از متحجرین حوزه که مخالف فلس��فه بودند‬ ‫و عقل را در تضاد با دین می دانس��تند شکایت و گالیه‬ ‫کرد‪ ،‬اما شریعتی به مصاف تمام روحانیت رفت‪ .‬فارغ از‬ ‫اینکه روحانیت ش��یعه چه در زمان مشروطه و چه قبل‬ ‫از ان در عص��ر میرزای ش��یرازی و چه بعدتر در عصر‬ ‫ایت اهلل بروجردی و حضرت ام��ام‪ ،‬همواره اصل را بر‬ ‫حفظ اسالم قرار دادند و با وجود اختالف نظرها‪ ،‬ساحت‬ ‫اسالم را از التقاط پاک کردند‪.‬‬ ‫بهترین مفسران متن اسالم در حوزه یافت می شوند‪ .‬چه‬ ‫کس��ی اس��ت که بتواند ادعا کند بهتر و باالتر از تفسیر‬ ‫المیزان عالمه طباطبایی تفس��یر دیگری به میدان امده‪.‬‬ ‫شریعتی اگر به مصاف تمام روحانیت نمی رفت‪ ،‬شاید‬ ‫شریعتی دیگری می شد‪.‬‬ ‫به هرحال شریعتی سکوالر‪ ،‬ان شریعتی است که به سنت‬ ‫اصالح گران دینی عصر رفرماس��یون در اندیشه حذف‬ ‫نهاد روحانیت از میان رابطه انسان و خداست‪ ،‬غافل از‬ ‫اینکه نه روحانیت ش��یعه چنین ادعایی دارد و نه مردم‬ ‫ش��یعه چنین تصویری از روحانیت در ذهن دارند‪ .‬پس‬ ‫باید تز اسالم بدون روحانیت شریعتی را سخت نقد کرد‬ ‫و بر ان تازید‪ .‬بدون هیچ مسامحه ای‪.‬‬ ‫شریعتی را سال ها پس از مرگش باید به چشم شریعتی ها‬ ‫دید و انها را از هم تفکیک کرد‪.‬‬ ‫شریعتی اسالم گرا را بسط و گسترش داد و بر شریعتی‬ ‫سکوالر نقد کرد‪.‬‬ ‫ش��ریعتی اسالم گرا را به چشم دوس��ت و همراه دید و‬ ‫ش��ریعتی سکوالر را به چشم رقیب‪ .‬این دو شریعتی با‬ ‫یکدیگر زاده شده اند و با یکدیگر زندگی می کنند‪ .‬مهم‬ ‫این اس��ت که ما انها را با هم اش��تباه نگیریم‪ .‬دوس��ت‬ ‫داشتن مان عقالنی باشد و نقدمان منصفانه‪g .‬‬ ‫مساله شریعتی ها‬ ‫مروری بر زندگی دکتر علی شریعتی‬ ‫‪2‬‬ ‫«کوچک تری��ن گناه این مرد بدنام کردن روحانیت‬ ‫است‪ .‬او همکاری روحانیت با دستگاه های ظلم و زور‬ ‫علی��ه توده مردم را به صورت یک اصل کلی اجتماعی‬ ‫دراورد‪ .‬مدعی ش��د که ملک و مالک و مال‪ ،‬و به تعبیر‬ ‫دیگر تیغ و طال و تس��بیح همیش��ه در کنار هم بوده و‬ ‫یک مقصد داش��ته اند‪ .‬این اصل معروف مارکس و به‬ ‫عبارت بهتر مثلث معروف مارکس را که دین و دولت‬ ‫و سرمایه‪ ،‬سه عامل همکار بر ضد خلقند و سه عامل‬ ‫از خودبیگانگی بشرند‪ ،‬به صد زبان پیاده کرد‪ .‬منتها به‬ ‫جای دین‪ ،‬روحانیت را گذاشت‪ .‬نتیجه اش این شد که‬ ‫جوان امروز به اهل علم به چشم بدتری از افسران امنیتی‬ ‫نگاه می کن��د‪ .‬و خدا می داند که اگر خداوند از باب «و‬ ‫یمکرون و یمکر اهلل و اهلل خیر المـکرین» در کمین او‬ ‫نبود‪ ،‬او در ماموریت خارجش چه به س��ر روحانیت و‬ ‫اسالم می اورد‪».‬‬ ‫بخشی از نامه شهید مطهری به امام خمینی(ره) در مورد علی‬ ‫شریعتی ‪ -‬سیری در زندگانی استاد مطهری‪( -‬انتشارات صدرا)‬ ‫در روس��تای کاه��ک کویر مزینان وقت��ی محمد تقی‬ ‫روحانی مکال ش��ده‪ ،‬صاحب پسر ش��د‪ ،‬او را علی نام‬ ‫گذاشت‪ ،‬فرزندی که در خانه پدری بزرگ شده که پدر‬ ‫بزرگ اش‪ ،‬مالقربانعلی‪ ،‬معروف به اخوند حکیم‪ ،‬مردی‬ ‫فیلسوف و فقیه بود که در مدارس قدیم بخارا و مشهد‬ ‫و سبزوار تحصیل کرده و از شاگردان برگزیده مالهادی‬ ‫سبزواری محسوب می ش��د‪ .‬پس وقتی به دبستان ابن‬ ‫یمین رفت رویای معلم شدن را از پدر به ارث برده بود‪.‬‬ ‫در مش��هد و سبزوار پدر کانون نش��ر حقایق اسالم را‬ ‫تاسیس نمود‪ .‬تشکلی مذهبی‪ -‬سیاسی در مشهد که کار‬ ‫خود را از دهه ‪ ۱۳۲۰‬شمس��ی اغاز کرد‪ .‬تشکلی نو در‬ ‫مقابل جریان سنتی اموزش های مذهبی در حوزه علمیه‬ ‫چند ساله خراسان که نخستین جرقه های نوگرایی دینی‬ ‫را در میان دانشجویان و جوانان ایجاد کرد‪.‬‬ ‫این تش��کل استحکام پایه رویکرد نوگرایانه به دین در‬ ‫ش��هر مشهد بوده و وجود ان منشا تحول در این زمینه‬ ‫ش��د‪ .‬در کنار ان‪ ،‬فعالیت های ان احیانا از سوی برخی‬ ‫افراد س��نتی مورد انتقاد قرار می گرفت‪ .‬از اساسی ترین‬ ‫اهداف این تشکل مبارزه با حزب توده و باورهای ضد‬ ‫مذهبی و شیعی احمد کسروی عنوان شد‪ .‬البته کانون‬ ‫نشر حقایق اسالم در راستای سازمان های دینی و مذهبی‬ ‫دهه ‪ 20‬تا ابتدای دهه ‪ 30‬روزهای پررونقی داش��ت تا‬ ‫جایی که این کانون از یک سو علیه مارکسیست ها و از‬ ‫سوی دیگر با قشری های سنتی مبارزه می کرد‪.‬‬ ‫ش��ریعتی با فعالی��ت در این کانون توانس��ت مدلی از‬ ‫روش��نفکری مذهبی و سیاس��ی با الهام از اندیشه های‬ ‫اسالمی به وجود بیاورد‪ .‬این کانون‪ ،‬از موسساتی بود که‬ ‫تالش می کرد اسالم را به یک دین عملگرا و راهبردی‬ ‫تبدیل کرده و از انزوای رضاخانی که دچار ان شده بود‪،‬‬ ‫برهاند‪ .‬این تشکل‪ ،‬بعد از حوادث ‪ 15‬خرداد ‪ ۴۲‬تعطیل‬ ‫ش��ده و دیگر اجازه فعالیت به ان داده نشد‪ .‬با این حال‬ ‫شریعتی اولین حرکت های مذهبی خود را در کنار پدر‬ ‫در شهر مشهد و کانون نشر حقایق اسالمی اغاز کرد‪.‬‬ ‫با پایان بهار سیاسی دهه ‪ 20‬او برای اولین بار در وقایع‬ ‫‪ 30‬تیر ‪ 1331‬در تظاهرات شهر مشهد علیه حکومت‬ ‫قوام السلطنه بازداشت شد‪ .‬در جریان وقایع ‪ ۳۰‬تیر سال‬ ‫‪ ۱۳۳۱‬اولی��ن بازداش��ت او رخ داد‪ .‬بعد ها این حضور‬ ‫سیاسی تداوم یافت و در شاخه مشهد نهضت مقاومت‬ ‫ملی به رهبری س��ید محمود طالقانی‪ ،‬مهندس مهدی‬ ‫بازرگان و یداهلل سحابی پیوست‪ .‬فعالیت های او باعث‬ ‫دستگیری اش در سال ‪ ۱۳۳۶‬و انتقال فوری اش به زندان‬ ‫قزل قلعه در تهران به مدت هشت ماه شد‪.‬‬ ‫پس از قبول شدن در بورس تحصیلی‪ ،‬برای مدتی دست‬ ‫از فعالیت های سیاس��ی کشید و برای ادامه تحصیالت‬ ‫عالیه به فرانس��ه رفت‪ .‬وی اندکی پس از رس��یدن به‬ ‫پاری��س به گروه فع��االن ایرانی نظی��ر ابراهیم یزدی‪،‬‬ ‫ابوالحسن بنی صدر‪ ،‬صادق قطب زاده و مصطفی چمران‬ ‫پیوست و در سال ‪ ۱۳۳۸‬سازمانی به نام «نهضت ازادی‬ ‫ایران» (بخش خارج از کشور) بنیان گذاشته شد‪ .‬حدود‬ ‫دو سال بعد شریعتی دو جبهه تحت نام های جبهه ملی‬ ‫ایران در امریکا و جبهه ملی ایران در اروپا را تاس��یس‬ ‫کرد‪ .‬در جریان کنگره جبهه ملی در ویس بادن (جمهوری‬ ‫المان فدرال) در اوت ‪ ،۱۹۶۲‬شریعتی با توجه به قدرت‬ ‫فکری و قلمی اش‪ ،‬به عنوان سردبیر روزنامه فارسی زبان‬ ‫جدیداالنتشار ایرانی در اروپا یعنی «ایران ازاد» انتخاب‬ ‫شد‪ .‬این نشریه دیدگاه های روشنفکران ایرانی خارج و‬ ‫نیز واقعیت های مبارزات مردم ایران را منعکس می کرد‪.‬‬ ‫در فرانسه با پروفسور لویی ماسینیون‪ ،‬مستشرق بزرگ‬ ‫فرانسوی اشنا شد‪ .‬جایی که در مورد او اینگونه عاشقانه‬ ‫نوشت‪« :‬اگر در زندگی ماسینیون را نمی شناختم و این‬ ‫حادث��ه بزرگ رخ نمی داد‪ ،‬تا اخ��ر عمر از چه چیزها‬ ‫بی خبر می ماندم‪ ».‬پیرمردی ‪ 79‬ساله که به چشم او زیبا‬ ‫بود‪ ،‬با چهره ای اس��تخوانی‪ ،‬چشم های نا ارام‪ ،‬همیشه‬ ‫در فکر‪ ،‬بی دق��ت به اطراف و دقی��ق در تفکر‪ .‬مردی‬ ‫زود جوش که از زیبایی به همان اندازه بی طاقت می شد‬ ‫که از زش��تی‪ .‬شریعتی او را تقدیس می کرد و دوستش‬ ‫داش��ت‪ .‬ماسینیون همه عمرش را بر سر تحقیق درباره‬ ‫حالج و سلمان و فاطمه (س) گذاشته بود‪ .‬دکتر کتاب‬ ‫«سلمان پاک» استادش ر ا ترجمه کرد و در جمع اوری‪،‬‬ ‫خواندن و ترجم��ه متون درباره حض��رت زهرا (س)‬ ‫همراهش بود‪ .‬همیشه از ان دوسالی که با استاد گذرانده‬ ‫بود‪ ،‬به عن��وان «اوقات پر افتخار و فراموش نش��دنی‬ ‫زندگی اش» یاد می کرد‪.‬‬ ‫این دلدادگی شریعتی نزد برخی از جمله شهید مطهری‬ ‫در نامه معروفش به امام مورد انتقاد قرار گرفت‪ .‬جایی‬ ‫ک��ه مطهری درباره او نوش��ت‪« :‬عجب��ا! می خواهند با‬ ‫ی ک ه چکیده افکار ماسینیون ‪ ،‬مستشار وزارت ‬ ‫اندیشه های ‬ ‫ت مبلغان ‬ ‫ت فرانس ه در شما ل افریقا و سرپرس ‬ ‫مستعمرا ‬ ‫ی ماتریالیست ‬ ‫ی در مصر‪ ،‬و افکار گورویچ ‪ ،‬یهود ‬ ‫مسیح ‬ ‫ت ضد خدا‪،‬‬ ‫ل سارتر‪ ،‬اگزیستانسیالیس ‬ ‫ی ژا ن پ ‬ ‫و اندیشه ها ‬ ‫ب است ‪،‬‬ ‫و عقاید دورکهایم ‪ ،‬جامعه شناسی ک ه ضد مذه ‬ ‫س و علی االسال م السالم ‪ .‬ب ه خدا‬ ‫ن بسازند! پ ‬ ‫اسال م نوی ‬ ‫ی این ‬ ‫ت اقتضا کند ک ه اندیشه ها ‬ ‫ی مصلح ‬ ‫قس م اگر روز ‬ ‫ت اید و با‬ ‫ش ب ه دس ‬ ‫ی شود و ریشه های ‬ ‫ص حالج ‬ ‫شخ ‬ ‫ب به ‬ ‫ل اسالمی مقایس ه شود‪ ،‬صدها مطال ‬ ‫ی اصی ‬ ‫اندیشه ها ‬ ‫ت می اید ک ه بر ضد اصو ل اسال م است ‪ ،‬و به عالوه ‬ ‫دس�� ‬ ‫ن هنوز نمی دان م فعال‬ ‫ن می شود‪ .‬م ‬ ‫ی انها روش�� ‬ ‫بی پایگ ‬ ‫ی با اینک ه می بین م چنین ‬ ‫ی دار م یا ندارم ؛ ول ‬ ‫ن وظیفه ا ‬ ‫چنی ‬ ‫ی ک ه درباره این ‬ ‫ی می شود‪ ،‬فکر می کن م ک ه تعهد ‬ ‫بت ساز ‬ ‫ن حا ل منتظر اجازه ‬ ‫ی است ‪ .‬در عی ‬ ‫ص دار م دیگر ملغ ‬ ‫شخ ‬ ‫ت می باشم ‪».‬‬ ‫و دستور ا ن حضر ‬ ‫فرانسه در ان سال ها کشور پراشوبی بود‪ .‬بحران الجزائر‬ ‫از س��ال ها قبل اغاز شده بود‪ .‬دولت خواهان تسلط بر‬ ‫‪59‬‬ ‫الجزائر بود و روشنفکران خواهان پایان بخشیدن به ان‪.‬‬ ‫این بحران به دیگر کشور ها نیز نفوذ کرده بود‪.‬‬ ‫در اغاز تحصیالت‪ ،‬در دانشگاه سوربن‪ ،‬بخش ادبیات‬ ‫و علوم انسانی ثبت نام کرد‪ .‬وی به پیشنهاد دوستان و‬ ‫عالقه شخصی به قصد تحصیل در رشته جامعه شناسی‬ ‫به فرانس��ه رفت‪ .‬ولی در انجا متوجه شد که فقط در‬ ‫ادامه رشته قبلی اش می تواند دکترا بگیرد‪ .‬پس بعد از‬ ‫ب «تاریخ‬ ‫مشورت با اساتید‪ ،‬موضوع رساله اش را کتا ‬ ‫فضائل بلخ»‪ ،‬اثری مذهبی‪ ،‬نوشته صفی الدین قرار داد‪.‬‬ ‫س��ال ‪ ۴۳‬بعد از اتمام تحصیالت و قطع ش��دن منبع‬ ‫مال��ی از س��وی دولت‪ ،‬به رغ��م خواس��ته درونی و‬ ‫پیش��نهادات دوس��تان از راه زمینی به ایران برگشت‪.‬‬ ‫وی با دانس��تن اوضاع سیاسی – فرهنگی ایران بعد از‬ ‫سال ‪ ۴۰‬که به کسی چون او – با ان سابقه سیاسی –‬ ‫ام��کان تدریس در دانش��گاه ها را نخواهند داد و نیز‬ ‫به رغم اصرار دوستان هم فکرش مبنی بر تمدید اقامت‬ ‫در فرانسه یا امریکا‪ ،‬برای تداوم جریان مبارزه در خارج‬ ‫از کشور‪ ،‬تصمیم گرفت که به ایران بازگردد‪.‬‬ ‫سال ‪ ۴۳‬به ایران برگشت و در مرز دستگیر شد‪ .‬حکم‬ ‫دس��تگیری از سوی س��اواک بود و متعلق به دو سال‬ ‫پیش‪ ،‬ولی چون س��ال ‪ ۴۱‬از ای��ران از طریق مرز های‬ ‫هوایی خارج و به فرانسه رفته بود‪ ،‬حکم معلق مانده‬ ‫بود‪ .‬پس الزم االجرا بود‪ .‬پس بعد از بازداشت به زندان‬ ‫غزل قلعه در تهران منتقل شد‪ .‬اوایل شهریور همان سال‬ ‫بعد از ازادی به مشهد برگشت‪ .‬بعد از مدتی با درجه‬ ‫چهار ام��وزگاری دوباره به اداره فرهنگ بازگش��ت‪.‬‬ ‫تقاضایی هم برای دانش��گاه تهران فرستاد‪ .‬تا مدت ها‬ ‫تدریس ک��رد‪ ،‬تا باالخره در س��ال ‪ ،۴۴‬ب��ار دیگر از‬ ‫طریق یک اگهی برای استادیاری رشته تاریخ در تهران‬ ‫درخواس��ت داد‪ .‬ازس��ال ‪ ،۴۵‬به عنوان استادیار رشته‬ ‫تاریخ در دانشکده مشهد استخدام می شود‪ .‬موضوعات‬ ‫اساسی تدریسش تاریخ ایران‪ ،‬تاریخ و تمدن اسالمی و‬ ‫تاریخ تمدن های غیر اسالمی بود‪ .‬از همان اغاز‪ ،‬روش‬ ‫تدریس اش‪ ،‬برخوردش با مقررات متداول دانشکده و‬ ‫رفتارش با دانشجویان‪ ،‬او را از دیگران متمایز می کرد‪.‬‬ ‫بر خالف رسم عموم اساتید از گفتن جزوه ثابت و از‬ ‫پیش تنظیم شده پرهیز می کرد‪.‬‬ ‫در فاصله س��ال های تدریس��ش‪ ،‬س��خنرانی هایی در‬ ‫دانشگاهای دیگر ایراد می کرد‪ ،‬از قبیل دانشگاه اریا مهر‬ ‫(صنعتی شریف)‪ ،‬پلی تکنیک تهران و دانشکده نفت‬ ‫ابادان‪ .‬مجموعه این فعالیت ها سبب شد که مسئوالن‬ ‫دانش��گاه درصدد برایند تا ارتباط او را با دانشجویان‬ ‫قطع کنند و به کالس های وی که در واقع به جلسات‬ ‫سیاسی‪ -‬فرهنگی بیشتر شباهت داشت‪ ،‬خاتمه دهند‪.‬‬ ‫پس با موافقت مسئولین دانشگاه‪ ،‬به بخش تحقیقات‬ ‫وزارت علوم در تهران منتقل ش��د‪ .‬به دالیل اداری به‬ ‫عنوان مامور به تهران اعزام و موضوعی برای تحقیق به‬ ‫او داده شد‪ ،‬تا روی ان کار کند‪ .‬به هر حال عمر کوتاه‬ ‫تدریس دانشگاهی دکتر به این شکل به پایان می رسد‪.‬‬ ‫از ابان ماه ‪ ۵۱‬تا تیرماه ‪ ،۵۲‬دکتر به زندگی مخفی روی‬ ‫اورد‪ .‬س��اواک به دنبال او بود‪ .‬از تعطیلی به بعد‪ ،‬متن‬ ‫سخنرانی های دکتر با اسم مستعار به چاپ می رسید‪.‬‬ ‫در تیرماه ‪ ،۵۲‬دکتر در نیمه ش��ب به خانه اش مراجعه‬ ‫کرد‪ .‬بعد از جمع اوری لوازم شخصی و وداع با خانواده‬ ‫و چهار فرزندش‪ ،‬دو روز بعد به ش��هربانی مراجعه و‬ ‫خ��ودش را معرفی کرد‪ .‬بع��د از ان روز به مدت ‪۱۸‬‬ ‫م��اه به انفرادی رفت‪ .‬بعد از ‪ ۱۸‬ماه انفرادی در ش��ب‬ ‫عید سال‪ ،۵۴‬به خانه برگشت و عید را در کنار خانواده‬ ‫جش��ن گرفت‪ .‬بعد از ازادی یکس��ره تحت کنترل و‬ ‫نظارت ساواک بود‪.‬‬ ‫بعد از مدتی با کوشش فراوان‪ ،‬همسرش با ضمانت نامه‬ ‫توانست پاسپورت او را بگیرد‪ .‬در شناسنامه اسم دکتر‪،‬‬ ‫علی مزینانی بود‪ ،‬در حالی که تمام مدارک موجود در‬ ‫‪60‬‬ ‫ساواک به نام علی شریعتی یا علی شریعتی مزینانی ثبت‬ ‫ش��ده بود‪ .‬چند روز بعد برای بلژیک بلیت گرفت‪ .‬چون‬ ‫کشوری بود که نیاز به ویزا نداشت‪ .‬از خانواده خداحافظی‬ ‫کرد و قرار به مالقات دوباره انها در لندن شد‪.‬‬ ‫س��اواک در ته��ران از طری��ق نام��ه ای که دکت��ر برای‬ ‫پدرش فرس��تاده بود‪ ،‬متوجه خروج او از کش��ور ش��ده‬ ‫و دنب��ال رد او ب��ود‪ .‬بعد از مدتی در لن��دن نزد یکی از‬ ‫اق��وام همس��رش رف��ت و در خان��ه او اقام��ت ک��رد‪.‬‬ ‫بدین ترتیب کس��ی از اقامت د و هفت��ه ای او در لندن با‬ ‫خبر نشد‪ .‬پس از یک هفته‪ ،‬تصمیم گرفت با ماشینی که‬ ‫خریده بود از طریق دریا به فرانسه برود‪ .‬در فرانسه به دلیل‬ ‫جواب های گنگ و نامفهوم که می خواست محل اقامتش‬ ‫لو نرود‪ ،‬اداره مهاجرت به او مش��کوک می ش��ود‪ .‬بعد از‬ ‫این ماجرا‪ ،‬دکتر در روز ‪ ۲۸‬خرداد متوجه می ش��ود که از‬ ‫خروج همسر و فرزند کوچکش در ایران جلوگیری شده‪.‬‬ ‫بسیار خسته و ناباورانه به فرودگاه لندن می رود و دو فرزند‬ ‫دیگرش‪ ،‬سوسن و سارا را به خانه می اورد‪.‬‬ ‫در ان ش��ب‪ ،‬ب��ه گفته دخترانش بس��یار ن��اارام بود و‬ ‫عصبی… شب را همه در خانه می گذرانند و فردا صبح‬ ‫زمانی که نس��رین‪ ،‬خواهر علی فکوه��ی‪ ،‬مهماندار ش‪،‬‬ ‫ب��رای باز کردن در خانه به طبقه پایین می اید‪ ،‬با جس��د‬ ‫به پشت افتاده دکتر در استانه در اتاقش رو به رو می شود‪.‬‬ ‫بینی اش به نحوی غیر عادی س��یاه شده و نبضش از کار‬ ‫افتاده بود‪ .‬چند ساعت بعد‪ ،‬از سفارت با فکوهی تماس‬ ‫می گیرند و خواس��تار جسد می شوند‪ ،‬در حالی که هنوز‬ ‫هیچ کس از مرگ دکتر با خبر نشده بود‪ .‬پس از انتقال جسد‬ ‫به پزشکی قانونی‪ ،‬بدون انجام کالبد شکافی علت مرگ را‬ ‫ظاهرا انسداد شرائین و نرسیدن خون به قلب اعالم کردند‪.‬‬ ‫و باالخره دکتر شریعتی در کنار مزار حضرت زینب(س)‬ ‫ارام گرفت‪.‬در این میان جدا از نگاه های خاکستری که به‬ ‫علی شریعتی می شود‪ ،‬در نامه مهم شهید مرتضی مطهری‬ ‫به حضرت امام خمینی در سال ‪ 1356‬نکات بسیار انتقادی‬ ‫در مورد او وجود دارد که حاوی بررسی های دقیق است‪.‬‬ ‫ن نامه پس از معرفی ش��ریعتی از‬ ‫اس��تاد مطهری در ای�� ‬ ‫طرفداران شریعتی به عنوان «مساله شریعتی ها» نام می برد‬ ‫که متاثر از او هستند‪.‬‬ ‫«قلب خود شما گواه اس��ت که چه اندازه به شما ارادت‬ ‫می ورزم و به اینده ش��ما از نظر روشن کردن نسل جوان‬ ‫به حقایق اس�لامی امیدوارم‪ .‬خداوند امثال شما را فراوان‬ ‫فرماید‪».‬این را استاد مطهری به شریعتی سال ‪ 46‬نوشت‪.‬‬ ‫زمانی که حسینیه ارشاد باالتر از سه راه ضرابخانه توسط‬ ‫محمد همایون‪ ،‬ناصر میناچی و ش��هید مرتضی مطهری‬ ‫بنیان گذاشته شد‪ .‬حسینیه در زمین باغی به مساحت ‪۲۰۰۰‬‬ ‫متر مربع احداث ش��ده بود‪ .‬هدف از تش��کیل حسینیه‪،‬‬ ‫ایجاد یک مرکز مذهبی و فرهنگی برای قشر فرهیخته و‬ ‫سخنان شریعتی در‬ ‫حسینیه ارشاد باعث بروز‬ ‫انشقاق میان جمع مبارزان‬ ‫بر ضد رژیم شاه شد‬ ‫که روش ها و شیوه های‬ ‫گفتمانی شریعتی را‬ ‫نمی پسندیدند‪.‬به خصوص‬ ‫انتقادات صریحی که‬ ‫شریعتی از روحانیت‬ ‫می کرد باعث شد در‬ ‫ابتدای دهه ‪ 50‬تا پیروزی‬ ‫انقالب دو جبهه در میانه‬ ‫شریعتی شکل گیرد‬ ‫روشنفکر بود و به همین سبب حسینیه به صورت فضایی‬ ‫مدرن و امروزی طراحی و به شکل امفی تئاتر ساخته شد‪.‬‬ ‫پیش از پس��ر‪ ،‬پدر نیز در حس��ینیه ارش��اد سخن گفته‬ ‫ب��ود‪ .‬محمد تقی ش��ریعتی پس از تعطیلی کانون نش��ر‬ ‫حقایق در مش��هد برای سخنرانی گاهی به تهران می امد‪.‬‬ ‫علی ش��ریعتی اما به دعوت اس��تاد مطهری به حسینیه‬ ‫ام��د و ب��ا مقاله خ��ود درب��اره حض��رت محمد(ص )‬ ‫به نام از «هجرت تا وفات» طرفداران بسیاری جذب کرد‪.‬‬ ‫با رفتن اس��تاد مطهری در پایان سال ‪ ،۱۳۴۹‬حسینیه در‬ ‫ت گرچه صدر بالغی ‪،‬‬ ‫انحصار دکتر ش��ریعتی قرار گرف ‬ ‫محمدتقی ش��ریعتی و مرتضی شبستری نیز جلسه های‬ ‫بسیاری داش��تند‪ .‬دکتر علی شریعتی از اوایل سال ‪۱۳۵۰‬‬ ‫تا ‪ ۱۹‬ابان ‪ ،۱۳۵۱‬که حسینیه تعطیل شد نقش بسیاری در‬ ‫حضور دانشجویان و نسبت انها به مسائل سیاسی و دینی‬ ‫داشت ‪ .‬سال های ‪ ۱۳۴۸‬تا ‪ ۱۳۵۱‬را در واقع باید سال های‬ ‫حسینیه ارشاد شریعتی نامید‪ .‬بیشتر سخنرانی های شریعتی‬ ‫و مهم ترین انها در این سال ها صورت گرفت ‪« :‬علی(ع)‬ ‫تنهاست»‪« ،‬نیایش»‪« ،‬اقبال»‪« ،‬مصلح قرن»‪« ،‬مسئولیت شیعه‬ ‫بودن»‪« ،‬فاطمه فاطمه اس��ت»‪« ،‬پدر‪ ،‬مادر ما متهمیم» و‪...‬‬ ‫سخنرانی اخر به تاریخ پاییز سال ‪ ۱۳۵۰‬انجام شده است ‪.‬‬ ‫س��خنرانی های او به همان اندازه که اقشار مختلف را به‬ ‫حسینیه ارشاد کشاند‪ ،‬میانه او را با هیات امنای حسینیه به‬ ‫هم زد‪ .‬در ‪ ۲۳‬اذر سال ‪ ،۱۳۵۰‬وی همراه حاج سید مرتضی‬ ‫ی در تاالر‬ ‫شبستری ‪ ،‬دکتر کاظم سامی و محمد تقی شریعت ‬ ‫حسینیه ارش��اد به اعتراض ها و قضایایی پاسخ دادند که‬ ‫حول و حوش فعالیت های حس��ینیه و به طور مشخص‬ ‫علی شریعتی پیش امده بود‪ .‬اما سخنرانی ها‪ ،‬کالس های‬ ‫اسالم شناس��ی و تاریخ ادیان و کنفرانس های شریعتی در‬ ‫حسینیه ادامه یافت و او حتی دانشجویان را تشویق کرد‬ ‫که نمایشنامه ابوذر را که قبال در مشهد اجرا شده بود‪ ،‬در‬ ‫تهران و حسینیه اجرا کنند‪.‬‬ ‫اما سخنان شریعتی در حسینیه ارشاد باعث بروز انشقاق‬ ‫میان جمع مبارزان بر ضد رژیم ش��اه ش��د که روش ها و‬ ‫شیوه های گفتمانی شریعتی را نمی پسندیدند‪ .‬به خصوص‬ ‫انتقادات صریحی که شریعتی از روحانیت می کرد باعث‬ ‫ش��د در ابتدای دهه ‪ 50‬تا پی��روزی انقالب دو جبهه در‬ ‫میانه شریعتی شکل گیرد؛ مخالفان و موافقان او که مباحث‬ ‫دامنه داری را در این سال ها تشکیل دادند‪ .‬شریعتی بارها‬ ‫تاکید می کرد که در اسالم به جای روحانی‪ ،‬عالم دینی وجود‬ ‫دارد‪«:‬من‪ ،‬روحانیت را با علمای اسالمی یکی نمی گیرم‪،‬‬ ‫بلکه متضاد می بینم‪ .‬در اسالم‪ ،‬ما دستگاهی‪ ،‬طبقه ای یا تیپی‬ ‫به نام روحانیت نداریم‪ .‬این اصطالح خیلی تازه اس��ت و‬ ‫مصداق ان هم نوظهور‪ .‬در اس�لام ما عالم داریم در برابر‬ ‫غیر عالم نه روحانی در برابر جس��مانی‪ ...‬فالنی روحانی‬ ‫است‪ .‬یعنی مصرفش چیس��ت؟ متفکر اسالمی است؟‬ ‫نه‪ .‬عالم اسالمی اس��ت؟ نه‪ .‬سخنران اسالمی است؟ نه‪.‬‬ ‫نویسنده یا مترجم اسالمی است؟ نه‪ .‬پس چیست؟ ایشان‬ ‫یکپارچه نور است‪ ،‬مقدس است‪ .‬شخصیت دینی است‪.‬‬ ‫ابروی دین است‪».‬این رویه شریعتی منجر به موضع گیری‬ ‫روحانیون علیه او شد‪ .‬شیخ مرتضی انصاری قمی از وعاظ‬ ‫معروف ان زمان خواستار حبس و اعدام شریعتی شد‪ .‬او‬ ‫به دولت‪ ،‬مردم و روحانیون هشدار داد‪« :‬در یک قرن اخیر‪،‬‬ ‫اس�لام و تشیع هیچ گاه دشمنی خطرناکتر و گستاخ تر از‬ ‫علی شریعتی به خود ندیده است‪ ».‬ایت اهلل مکارم شیرازی‬ ‫که ان روزها مجله مهم مکتب اسالم را در پاسخ به شبهات‬ ‫منتش��ر می کرد با چاپ مقاله ای با عنوان «ایا شورا مبنای‬ ‫حکومت اسالمی است؟» نظر شریعتی را نادرست دانسته‬ ‫و اس��تدالل کرده بود که شیعه به انتخاب خلیفه بر اساس‬ ‫رای شورا معتقد نیست و خلیفه را منتخب خدا و پیامبر‬ ‫می داند‪ .‬تعدادی از طالب قم نزد اقایان شهاب الدین نجفی‬ ‫مرعش��ی و ش��ریعتمداری مراجعه و اظهار داشته اند که‬ ‫دکتر علی شریعتی در یکی از سخنرانی هایش در حسینیه‬ ‫ارش��اد منکر امام زمان(عج) شده و گفته است دعای ندبه‬ ‫تفکر شریعتی از چند طریق به گروه فرقان انتقال یافت‪.‬‬ ‫یکی اینکه برخی از اعضای اصلی گروه فرقان‪ ،‬ارتباطات‬ ‫بس��یار نزدیکی با شریعتی داشتند و حتی از حاضران در‬ ‫جلسات خصوصی او ‪ -‬پس از تعطیلی حسینیه ارشاد‪-‬‬ ‫به ش��مار می‏ایند‪ .‬از جمل��ه این افراد‪ ،‬حمی��د نیکنام و‬ ‫علی مش��کینی بودند‪« :‬هس��ته‏های اصلی این دو گروه‪،‬‬ ‫کسانی بودند که به نحوی در ارتباط با جلسات خصوصی‬ ‫دکتر شریعتی پس از تعطیلی حسینیه ارشاد قرار داشتند‪.‬‬ ‫دکتر علی شریعتی در کنار شهید مرتضی مطهری‬ ‫س��ند معتبر ندارد و مرعش��ی گفت من دکتر شریعتی را‬ ‫نمی شناسم ولی اگر او چنین حرفی گفته باشد کافر است‪.‬‬ ‫ای��ت اهلل حاج میرزا خلیل کمره ای‪ ،‬نویس��نده‪ ،‬محقق و‬ ‫فیلسوفی که عمری را صرف تقریب مذاهب اسالمی کرده‬ ‫بود‪ ،‬نسبت به شریعتی با بسیاری از علمای هم عصر وی‬ ‫متفاوت بود‪ .‬وی در کتاب خود به نام فتاوی صحابی کبیر‬ ‫سلمان فارسی‪ ،‬کتاب «سلمان پاک» اثر مستشرق فرانسوی‬ ‫پروفس��ور لویی ماسینیون ‪ ،‬ترجمه دکتر علی شریعتی را‬ ‫نقد نمود‪ .‬در س��ال ‪ ،۱۳۵۱‬میرزا خلیل کمره ای نسخه ای‬ ‫از کتاب فتاوی صحابی کبیر س��لمان فارس��ی را توسط‬ ‫فرزندش امیرحسین برای شریعتی ارسال داشت و ضمن‬ ‫ی شریعتی درباره تاریخ ادیان و‬ ‫تش��کر از تحقیقات علم ‬ ‫ی د ر ترجمه‬ ‫اس�لام‪ ،‬از او خواس��ت که به ‪ ۱۹‬نکته علم ‬ ‫کتاب سلمان پاک مراجعه و انها را مورد بازنگری و تحقیق‬ ‫بیشترقراردهد‪.‬باانتشارفضایمنفیعلیهشریعتی‪،‬حسینیه‬ ‫ارش��اد در ابان ‪ ۱۳۵۱‬تعطیل شد‪ .‬پس از تعطیلی ارشاد‪،‬‬ ‫فتاوی مذهبی علیه حس��ینیه ارشاد و شریعتی به شدت‬ ‫گسترش یافت‪ .‬شریعتی نهایتا به دلیل دستگیری پدرش‪،‬‬ ‫در تیرماه ‪ ۱۳۵۲‬خود را تسلیم کرد و زندانی شد‪ .‬پس از‬ ‫دستگیری وی شهید محمد بهشتی‪ ،‬سید هادی خامنه ای و‬ ‫چند نف��ر از طالب قم در منزل مرتضی مطهری حضور‬ ‫داشتند که مطهری ضمن انتقاد از شریعتی گفت صرفنظر‬ ‫از اف��کار نادرس��ت وی و غرور و اش��تباهاتش‪ ،‬ضربه‬ ‫جبران ناپذیری بر هماهنگی روحانیت و طبقه تحصیلکرده‬ ‫زد و انها را نس��بت بهم سخت بدبین کرده و احساسات‬ ‫جمعی از جوانان خام را علیه روحانیون برانگیخت‪ .‬این‬ ‫انتقادها در شرایطی بود که برخی از مراجع شیعه از جمله‬ ‫ایت اهلل ابوالحسن قزوینی در پاسخ به استفتایی نوشت‪:‬‬ ‫«هرچند مدتی است کسالت دارم و قادر بر مطالعه نیستم‪،‬‬ ‫ولی نظر به مطالعه اجمالی‪ ،‬کتب مذکور مطابق با مذهب‬ ‫تش��یع نیس��ت و انکار خاتمیت و انکار ض��روری دین‬ ‫اسالم است‪ ».‬ایت اهلل عالمه سید محمدحسین طباطبایی‬ ‫در پاس��خ به اس��تفتایی نوش��ت‪« :‬اینجانب نوشته های‬ ‫دکتر شریعتی را هرگز تصدیق نکرده‪ ،‬نوع مطالب ایشان‬ ‫اش��تباه و طبق مدارک دینی اسالمی غیرقابل قبول است‪».‬‬ ‫ایت اهلل سید کاظم مرعشی هم در پاسخ به استفتایی دیگر‬ ‫خرید و فروش کتب شریعتی را حرام دانست‪ .‬همچنین‬ ‫ایت اهلل سید علی اصفهانی اعالم کرد‪« :‬نوشتجات نامبرده‬ ‫مشتمل بر اباطیل گوناگون است‪».‬‬ ‫صدور فتواها علیه ش��ریعتی تا پس از م��رگ وی ادامه‬ ‫داشت و در این زمان ایات عظام خویی‪ ،‬مرعشی نجفی‪،‬‬ ‫ش��اهرودی‪ ،‬عبداهلل شیرازی‪ ،‬مالک حسینی‪ ،‬علی نمازی‬ ‫و‪ ...‬فتاوی مش��ابهی علیه ش��ریعتی صادر کردند‪ .‬در این‬ ‫زمان تالش هایی هم شد که فتوایی له یا علیه شریعتی از‬ ‫حضرت امام خمینی صادر شود اما ایشان در این باره همواره‬ ‫سکوت کردند‪ .‬ایت اهلل محمد یزدی در خاطرات خود از‬ ‫جلسه مدرس��ین قم پیش از انقالب برای تصمیم گیری‬ ‫درباره ش��ریعتی می نویس��د‪« :‬جلس��ه مزب��ور در منزل‬ ‫ایت اهلل نوری همدانی تشکیل شده بود و بحث به مرز کفر‬ ‫و ایمان رسیده بود‪ .‬پس از شور و مشورت‪ ،‬اقایان به این‬ ‫نتیجه رسیدند که اعالم کفر در مورد شریعتی بازتاب خوبی‬ ‫ندارد و در کل به مصلحت اس�لام و مس��لمین نیست‪...‬‬ ‫اقای مصباح ی��زدی در ان ماجرا قائل به دیدگاه خاصی‬ ‫بودند و بقیه اعضای جامعه در برابر ایشان قرار داشتند‪».‬‬ ‫دکتر شریعتی پس از تعطیلی حس��ینیه ارشاد‪ ،‬جلسات‬ ‫س��خنرانی خصوصی داش��ت و افراد مح��دودی در ان‬ ‫ش��رکت می‏کردند‪ )...( .‬برخی از کس��انی ک��ه راهی به‬ ‫جلسات خصوصی مزبور داشتند و بعدها هسته مرکزی‬ ‫دو گروه فرقان و ارمان مستضعفین را تشکیل دادند‪ ،‬پس‬ ‫از رفتن دکتر ش��ریعتی به اروپا‪ ،‬به این نتیجه رسیدند که‬ ‫با توجه به غیاب دکتر ش��ریعتی از ایران و نیاز جامعه به‬ ‫حرکت فرهنگی – انقالبی‪ ،‬بنشینند و بر اساس دیدگاه‏های‬ ‫کلی دکتر شریعتی و ان‏چه از او اموخته بودند‪ ،‬مطالعات‬ ‫خود را تکمیل کنند و حرکت فرهنگی را ادامه دهند‪ .‬این‬ ‫فرایند نهایتا به تشکیل گروه فرقان و ارمان مستضعفین‬ ‫منجر شد‪( ».‬ماهنامه یاداور)‬ ‫در این میان سخنان انقالبی شریعتی درمورد اسالم نیز مورد‬ ‫توجه جدی برخی از گروه های مخالف رژیم شاه همانند‬ ‫س��ازمان مجاهدین خلق(منافقین) ب��ود که رویکردهای‬ ‫مسلحانه را با قرائتی انقالبی از اسالم و مارکسیسم تبلیغ‬ ‫می کرد‪.‬‬ ‫کنار مس��ائل درون س��ازمانی مجاهدین خلق‪ ،‬توجه به‬ ‫مسائل محافل فکری روشنفکران مذهبی برای شناخت‬ ‫بیشتر جریانات ان روزگار الزم به نظر می رسد‪ .‬این یک‬ ‫واقعیت انکارناپذیر است که سازمان مجاهدین خلق در‬ ‫جذب نیرو به محافلی مثل حس��ینیه ارشاد‪ ،‬نگاه ویژه ای‬ ‫داشته است‪ .‬تابلو حسینیه ارشاد اواخر دهه ‪ 40‬و اوایل دهه‬ ‫پنجاه به نام دکتر علی شریعتی است و بسیاری از اعضای‬ ‫سازمان مجاهدین خلق از پای جلسات درس شریعتی در‬ ‫این حسینیه به سازمان مجاهدین خلق راه یافتند‪ .‬جالب تر‬ ‫اینکه شاخص ترین افراد جریان انحراف مجاهدین خلق‬ ‫همچ��ون بهرام ارام ابتدا از مریدان درس دکتر ش��ریعتی‬ ‫در حسینیه ارشاد بودند‪ .‬مجاهدین در ابتدای راه با سران‬ ‫سیاسی چون نهضت ازادی که در زندان بودند مالقات‬ ‫و مس��جد هدایت پایگاه اصلی و فکری انها بود و با‬ ‫دکتر علی شریعتی در مورد مسائل سیاسی و مذهبی به‬ ‫گفت وگو نشسته و افکار خود را با وی بسیار نزدیک و‬ ‫هماهنگمی دانستند‪.‬‬ ‫از س��وی دیگ��ر‪ ،‬خس��رومنصوریان از نزدی��کان‬ ‫مرحوم علی شریعتی در مورد رابطه شریعتی با سازمان‬ ‫مجاهدین(منافقین) می گوید‪« :‬ش��ریعتی در اواخر با‬ ‫انها مشکل پیدا کرده بود‪ .‬این تحلیل شخصی اوست‬ ‫اما‪ ،‬مگر نه این اس��ت که بچه های صدر مجاهدین از‬ ‫اعض��ای نهضت ازادی بودند؟ مگر نه این اس��ت که‬ ‫شریعتی از بنیانگذاران نهضت ازادی در خارج از کشور‬ ‫بوده است؟ مگر می شود انکار کرد که مجاهدین پیش‬ ‫مهن��دس بازرگان می ایند و به او پیش��نهاد راه اندازی‬ ‫س��ازمان مخفی مس��لحانه می دهند و بازرگان با انها‬ ‫مخالفت می کند؟ ش��ریعتی هم اگر چه در بس��یاری‬ ‫موارد می تواند انقالبی تر و جوانتر فکر کند‪ ،‬اما ابشخور‬ ‫فک��ری او در ان زم��ان متاثر و همس��و با ایده فکری‬ ‫بنیانگذاران نهضت ازادی همچون بازرگان‪ ،‬س��حابی‬ ‫و طالقانی اس��ت‪ .‬او یک عضو نهضت ازادی است‪.‬‬ ‫پس او نمی تواند رای به مبارزه مسلحانه مخفی بدهد‪».‬‬ ‫منصوریان اما تاکید می کند به رغم تمامی اختالفات و‬ ‫دلخوری ها شریعتی تا پایان سخت دلبسته مجاهدین‬ ‫خلق (منافقی��ن) بوده اس��ت‪ .‬او از انتقادات ش��دید‬ ‫مجاهدین به دکتر در س��ال های اخر نیز البته س��خن‬ ‫می گوید‪« :‬انها نیز با او مخالف شده بودند‪ .‬شریعتی را‬ ‫جاده صاف کن لیبرال بورژوازی بازار می دانستند و این‬ ‫عین کالم اعضای وابس��ته به مجاهدین در ان سال ها‬ ‫بود‪ .‬شاید این سیاست مصوب سازمان بود که چهره‬ ‫شریعتی ملکوک شود یا خواهر و مادر رضاعی ها در‬ ‫حسینیه ارشاد برخیزند و او را متهم کنند که فرزندان ما‬ ‫کشته می شوند و شما اینجا قصه می گویید‪ .‬منصوریان‬ ‫ام��ا می گوید در همین ایام نی��ز قطعا دیدارهایی میان‬ ‫شریعتی و برخی از مجاهدین بوده است که خیلی از‬ ‫محتوای ان دیدارها اطالعی ندارد‪».‬‬ ‫شاید به همین دلیل بود که اثار‪،‬افکار و سخنان شریعتی‬ ‫باعث شد که بس��یاری از گروه های بعد از او متاثر از‬ ‫او ش��دند تا جایی که پیش بینی عالمه شهید مرتضی‬ ‫مطهری درس��ت از کار درامد‪ ،‬هرچند خود نیز برای‬ ‫تحقق این پیش بینی مور د ت��رور همین گروه ها قرار‬ ‫گرفت‪ .‬ش��اید ب��ه همین دلیل ب��ود او به امام خمینی‬ ‫نوشت‪« :‬مساله شریعتی هاست‪ .‬در نامه قبل معروض‬ ‫شد که‪ :‬پس از مذاکره با بعضی دوستان مشترک قرار‬ ‫بر این شد که بنده دیگر درباره مسائلی که به شخص‬ ‫او مربوط می ش��د‪ ،‬از قبیل صداقت داشتن و صداقت‬ ‫نداش��تن و از قبیل التزامات عملی سخنی نگویم ولی‬ ‫انحرافات��ی که در نوش��ته های او هس��ت به صورت‬ ‫خیرخواهانه و نه خصمانه تذکر دهم‪ .‬ولی اخیرا می بینم‬ ‫گروهی که عقیده و عالقه درس��تی به اسالم ندارند و‬ ‫گرایش های انحرافی دارند‪ ،‬با دسته بندی های وسیعی‬ ‫درصدد این هس��تند که از او بتی بسازند که هیچ مقام‬ ‫روحانی جرات اظهار نظر در گفته های او را نداش��ته‬ ‫باشد‪ .‬این برنامه در مراسم چهلم او در مشهد ‪ -‬متاسفانه‬ ‫با حضور بعضی از دوس��تان خوب ما ‪ -‬و پیش تر در‬ ‫ماه مبارک رمضان در مسجد قبا اجرا شد‪ ،‬تحت عنوان‬ ‫اینک��ه بعد از س��ید جمال و اقبال و بی��ش از انها این‬ ‫شخص رنسانس اسالمی به وجود اورده و اسالم را نو‬ ‫کرده و خرافات را دور ریخته‪ ،‬و همه باید به افکار او‬ ‫بچسبیم‪ .‬ولیخوشبختانه باعکس العمل شدیدگروهی‬ ‫دیگر مواجه ش��د‪ ،‬و به عالوه هوشیاری و حسن نیت‬ ‫امام مسجد که متوجه شد توطئه ای علیه روحانیت بوده‬ ‫در شب های اخر فی الجمله اصالح شد‪g ».‬‬ ‫‪61‬‬ ‫گفت وگو دکترمسعود رضایی‪:‬‬ ‫شریعتی «رژیم مشروطه سلطنتی» را‬ ‫متناسب ترین شکل حکومتی معرفی می کرد‬ ‫علیرضا شاکر‬ ‫‪« 3‬مسلمانی در جست وجوی ناکجااباد؛ زندگینامه سیاسی علی شریعتی» عنوان کتابی‬ ‫است به قلم دکتر علی رهنما که بعد از چاپ در سال ‪ 1381‬چندین بار تجدید چاپ شد‪.‬‬ ‫مسعود رضایی‪ ،‬پژوهشگر تاریخ معاصر کشور در نقدی تفصیلی به بررسی موشکافانه این‬ ‫کتاب پرداخته است و در بخش های مختلف این نقد پس از طرح سواالتی از متن کتاب به‬ ‫ان پاسخ می دهد‪ .‬دکتر مسعود رضایی در نقد خود به رابطه سیر مبارزاتی دکتر علی شریعتی‬ ‫می پردازد؛ جایی که او برخی نظرات جالب توجه را در این مورد ابراز می کند‪.‬‬ ‫‪62‬‬ ‫دکتر ش��ریعتی گرچ��ه در س��خنرانی ها و‬ ‫کت��ب خود مش��ی اعتراض گون��ه ای را در‬ ‫پی��ش می گیرد ولی در مواجهه با س��اواک‬ ‫طوری عمل می کند که کمتر دربند باش��د‪.‬‬ ‫شما از مواجهه دکتر شریعتی با ساواک چه‬ ‫ارزیابی دارید؟‬ ‫‪ l‬شریعتی در نخس��تین بازداشت و بازپرسی خود‪،‬‬ ‫رویه ای را برمی گزیند که تا هنگام خروج از کش��ور‬ ‫در س��ال ‪ ،56‬بر همان باقی می مان��د‪ .‬او به هیچ وجه‬ ‫در مقابل ساواک به عنوان یک متهم تحت بازپرسی‪،‬‬ ‫اهل «قهرمان بازی» و گردن فرازی نیست و به گونه ای‬ ‫پاس��خ می گوید که گویی دستگیری وی صرفا ناشی‬ ‫از یک س��وءتفاهم بوده اس��ت‪ .‬همچنین از اینکه از‬ ‫اعلیحض��رت همایون��ی و اقدام��ات اصالح گرانه او‬ ‫در زمینه های اقتص��ادی و اجتماعی تعریف و تقدیر‬ ‫کند‪ ،‬ابایی ن��دارد و بی محابا به ان مبادرت می ورزد‪.‬‬ ‫کش��ور را در مسیر توس��عه می خواند‪ .‬انجا که حس‬ ‫می کند ماموران س��اواک اطالعات دقیق و مس��تندی‬ ‫از فعالیت های سیاس��ی او دارن��د و هیچ راهی برای‬ ‫انکارش��ان وجود ن��دارد‪ ،‬به توجیه انها با ش��رح و‬ ‫تفصیالت خس��ته کننده برای بازجو می پردازد و انجا‬ ‫ک��ه راهی برای انکار در پیش روی خود باز می بیند‪،‬‬ ‫در فری��ب دادن بازجو‪ ،‬تردیدی به خود راه نمی دهد‪.‬‬ ‫انتق��اد از روحانیت و بلکه بعض��ا بدگویی از انها را‬ ‫چاش��نی بازپرسی های خود قرار می دهد و در مقابل‪،‬‬ ‫چه بس��ا از مساعی دولت شاهنشاهی در راه خدمت‬ ‫به اس�لام و مسلمین تقدیر و تشکر به عمل می اورد‪.‬‬ ‫حزب توده و کمونیس��م و مارکسیس��م را به شدت‬ ‫محک��وم می کند و مبارزه با این مرام و مس��لک را از‬ ‫جمله وظایف و رس��الت های اصل��ی خویش عنوان‬ ‫می دارد‪ .‬خالصه انکه ش��ریعتی در مقام یک متهم در‬ ‫حال بازپس دادن بازجویی‪ ،‬تمام س��عی اش را به کار‬ ‫می برد تا چهره ای همراه و موافق از خود به دس��تگاه‬ ‫پلیسی و سرکوب رژیم پهلوی ارائه دهد‪.‬‬ ‫اس��ناد در این ب��اره چه می گوین��د؟ برای‬ ‫نخس��تین ب��ار دکتر ش��ریعتی چ��ه زمانی‬ ‫دستگیر و بازجویی می شود؟‬ ‫‪ l‬در نخس��تین س��ندی که از وی در ساواک یافت‬ ‫ش��ده و مربوط به بازداش��ت ‪ 25‬مهر ‪ 1336‬به اتهام‬ ‫«فعالیت های��ی ب��ه نف��ع جمعیت نهض��ت مقاومت‬ ‫ملی» اس��ت‪ ،‬بازجوی وی «س��روان توپخانه عیسی‬ ‫پژمان»‪ ،‬اظهارات متهم را چنین منعکس کرده اس��ت‪:‬‬ ‫«عضویت خ��ود را در احزاب سیاس��ی به خصوص‬ ‫حزب منحل��ه توده منکر بوده‪ ،‬کتب مضره و مدارک‬ ‫کمونیس��تی را برای مطالع��ه و در رد دالیل و منطق‬ ‫کمونیس��تی نگهداری می کرده است‪ .‬خود را وابسته‬ ‫به هیچ حزب و جمعیتی ندانس��ته و یکی از مخالفان‬ ‫نهضت کمونیس��م و موافق مشروطه سلطنتی معرفی‬ ‫می نماید‪ .‬اکثر اش��خاصی را ک��ه در جمعیت نهضت‬ ‫مقاومت ملی فعالیت داش��ته اند ش��ناخته و نشریاتی‬ ‫که از جمعیت مزبور به وس��یله پس��ت به او رس��یده‬ ‫مطالعه می کرده اس��ت‪ .‬جدا منکر ش��رکت خود در‬ ‫جلس��ات و کمیته های اح��زاب به خصوص جمعیت‬ ‫نهض��ت مقاوم��ت ملی اس��ت‪ .‬متکی ب��ه فعالیت و‬ ‫مبارزات فکری خود در کانون نشر حقایق اسالمی با‬ ‫کمونیسم و افراد کمونیست بوده و هرگونه اظهارات‬ ‫و اطالعاتی را در مورد خود تکذیب می کند‪».‬‬ ‫این مطلب‪ ،‬ب��ه لحاظ محتوایی و روش��ی‪ ،‬با اندکی‬ ‫کم و زیاد‪ ،‬تقریبا ش��الوده مجموعه مطالبی است که‬ ‫ش��ریعتی در بازجویی های خ��ود طی دو دهه ‪ -‬البته‬ ‫با ش��رح و تفصیل های طوالنی و بعضا خسته کننده‪-‬‬ ‫نگاشته است‪.‬‬ ‫واقعیت ان اس��ت که ش��ریعتی با توجه به اوضاع و‬ ‫اح��وال زمانه به خوبی می دانس��ت ک��ه اگر جز این‬ ‫راه و ش��یوه دیگ��ری را در برخ��ورد با س��اواک در‬ ‫پی��ش گیرد‪ ،‬یا به زودی جان بر س��ر این راه خواهد‬ ‫گذارد یا دستکم سال های مدیدی از عمر خویش را‬ ‫باید در زندان س��پری کند و او چنین چیزی را هرگز‬ ‫نمی پسندید‪.‬‬ ‫اتخاذ این ش��یوه و فرار از اعدام یا حبس‪،‬‬ ‫با کدام دلیل و انگیزه بوده اس��ت؟ ایا این‬ ‫همه‪ ،‬برخاسته از ترس و هراس وی بوده یا‬ ‫نش��ات گرفت��ه از فراس��ت و زیرکی او یا‬ ‫ملغمه ای از این دو؟‬ ‫‪ l‬واقعیت ان اس��ت که شریعتی پس از انکه ابتدای‬ ‫دوران جوانی در مقام یکی از سخنرانان کانون ظاهر‬ ‫ش��د و ارتباط با مخاطب را تجربه ک��رد‪ ،‬همواره از‬ ‫هر فرصتی برای بهره گی��ری از این ارتباط به منظور‬ ‫انتقال یافته های خود در زمینه های سیاس��ی‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و عقیدتی به دیگران استفاده کرد و حفظ این ارتباط‬ ‫ب��رای او در اولویت قرار گرفت؛ بنابراین در زندگی‬ ‫ش��ریعتی ب��ه تدریج س��ه مقوله از اهمی��ت خاصی‬ ‫برخوردار ش��د و چه بسا که بتوان گفت زندگی وی‬ ‫در این سه مقوله محدود می شود‪ :‬یافتن‪ ،‬انتقال دادن‬ ‫و تالش برای جلوگیری از قطع ارتباط با مخاطبان‪.‬‬ ‫در حوزه «یافتن»‪ ،‬س��عی و کوشش شریعتی از زمان‬ ‫نوجوان��ی برای فراگیری علوم و معارف اس�لامی و‬ ‫س��پس تحصی�لات عالیه در داخل و خارج کش��ور‬ ‫هم��راه با مطالعات وس��یع جانب��ی را می توان مورد‬ ‫توج��ه ق��رار داد‪ .‬فارغ از اینکه چ��ه نظری راجع به‬ ‫اساتید ش��ریعتی در داخل و خارج داش��ته باشیم یا‬ ‫م��درک تحصیل��ی او را ادبی��ات بدانیم ی��ا تاریخ و‬ ‫جامعه شناس��ی‪ ،‬نکته مهم‪ ،‬ش��ور و اشتیاق و جدیت‬ ‫ش��ریعتی در مطالعه و تحقیق اس��ت که بیش از همه‬ ‫جلب توجه کرده و تحسین برانگیز است‪.‬‬ ‫طبیعت��ا این جدیت را نمی ت��وان فارغ از دغدغه های‬ ‫درون��ی ای دانس��ت ک��ه وی را تحری��ک و تهیی��ج‬ ‫ب��ه فراگی��ری هرچه بیش��تر علوم و مع��ارف دینی‪،‬‬ ‫اجتماعی‪ ،‬تاریخی و سیاسی می کرد‪.‬‬ ‫در حوزه «انتقال»‪ ،‬سخنرانی ها و مکتوبات شریعتی در‬ ‫زمینه ه��ای مختلف‪ ،‬کارنامه بلندباالیی از وی برجای‬ ‫نه��اده که جد و جه��د او را در ای��ن زمینه به خوبی‬ ‫نشان می دهد‪ .‬ظاهر ش��دن شریعتی به عنوان یکی از‬ ‫سخنرانان کانون و س��پس حضور وی در گروه های‬ ‫سیاسی و انجمن های ادبی تا پیش از خروج از کشور‬ ‫برای ادامه تحصیل‪ ،‬جلوه ای از نخس��تین تالش های‬ ‫او برای انتقال دانسته هایش به دیگران است‪ .‬شریعتی‬ ‫پس از عزیمت به پاریس برای ادامه تحصیل‪« ،‬یافتن»‬ ‫و «انتقال» را به صورت توامان در پیش گرفت‪.‬‬ ‫حضور او در کنفدراس��یون و س��پس جدا ش��دن از‬ ‫ان و بنی��ان گذاش��تن اتحادیه انجمن های اس�لامی‬ ‫ دانشجویان‪ ،‬نگارش اعالمیه ها و ایراد سخنرانی ها‪ ،‬به‬ ‫همراه سردبیری نشریات و نگارش مطالب گوناگون‪،‬‬ ‫جملگی زمینه های��ی بودند که امکان انتقال یافته های‬ ‫شریعتی به دیگران را فراهم می اوردند‪.‬‬ ‫پس از بازگش��ت به کش��ور نیز انچه برای شریعتی‬ ‫اهمیت داش��ت حضور در محیط دانشگاهی و انتقال‬ ‫یافته ه��ای خود به دانش��جویان بود ک��ه در ادامه ان‬ ‫ایراد سخنرانی در دانش��گاه ها ی مختلف و سرانجام‬ ‫سخنرانی های وی در حسینیه ارشاد را می توان مورد‬ ‫توجه قرار داد‪.‬‬ ‫در همین حال‪ ،‬چاپ مقاالت و کتاب های ش��ریعتی‬ ‫را نیز باید در نظر داش��ت که کانال ارتباطی مناسبی‬ ‫برای انتق��ال یافته ه��ای او به جامعه بودن��د‪ .‬طبیعتا‬ ‫محتوای انچه را از س��وی ش��ریعتی به جامعه انتقال‬ ‫یافته اس��ت می توان مورد نق��ادی قرار داد و صحیح‬ ‫از س��قیم را در ان باز ش��ناخت‪ ،‬اما باید گفت فارغ‬ ‫از این مس��اله‪ ،‬شریعتی با برخورداری از قابلیت های‬ ‫ذاتی و اکتسابی فراوان‪ ،‬از قدرت انتقال بسیار باالیی‬ ‫برخوردار بود‪ .‬شریعتی خود به خوبی از این واقعیت‬ ‫اگاهی داش��ت و بنابرای��ن از انجا که تاثیر و کارکرد‬ ‫ارتباط ب��ا مخاطب را به خوبی می دانس��ت‪ ،‬اهمیت‬ ‫فوق العاده ای برای استمرار ان قائل بود‪.‬‬ ‫همی��ن اهمیت وی��ژه ارتباط با مخاطب‪ ،‬به س��ومین‬ ‫حوزه زندگی ش��ریعتی ش��کل داد و ان تالش برای‬ ‫جلوگی��ری از قطع این ارتباط در زمان و ش��رایطی‬ ‫ب��ود ک��ه روز ب��ه روز بر قدرت و تس��لط س��اواک‬ ‫افزوده می ش��د و ش��خصیت ها و گروه های سیاسی‬ ‫مبارز یکی پس از دیگری دس��تگیر‪ ،‬زندانی و بعضا‬ ‫اعدام می ش��دند‪ .‬باید اذعان کرد که او راهی بس��یار‬ ‫س��خت و دشوار را به خاطر حفظ ارتباط با مخاطب‬ ‫در پیش داشت‪.‬‬ ‫به راستی در حالی که استبداد و خفقان به حد نهایت‬ ‫خود رس��یده بود و هیچ چشم انداز امیدبخشی نیز در‬ ‫این زمینه وجود نداشت‪ ،‬شریعتی چگونه می توانست‬ ‫ارتباط��ش را ب��ا خی��ل دانش��جویان و جوانانی که‬ ‫مجذوب س��خنرانی های ش��ورافرین او شده بودند‪،‬‬ ‫حفظ کند؟ مس��لما نمی توان گف��ت انچه در ارتباط‬ ‫میان ش��ریعتی و س��اواک بر زبان او جاری گشت یا‬ ‫بر کاغذ نگاش��ته ش��د‪ ،‬یکس��ره به منظور فریب این‬ ‫دس��تگاه جهنمی بوده و باطنا هی��چ اعتقادی به هیچ‬ ‫موردی از انها نداشته اس��ت‪ ،‬اما بر اساس مستندات‬ ‫و واقعی��ات تاریخ��ی می توان ادعا کرد ش��ریعتی با‬ ‫در پیش گرفتن ش��یوه خاص خود‪ ،‬س��ال ها ساواک‬ ‫را بر س��ر دوراهی تصمیم گیری قاط��ع درباره خود‬ ‫نگه داش��ت و از ای��ن فرصت‪ ،‬برای حف��ظ ارتباط‬ ‫ب��ا مخاطبانش بهره جس��ت‪ .‬این را بای��د هنر بزرگ‬ ‫ش��ریعتی به شمار اورد که البته کم و زیادهایی نیز در‬ ‫ان وجود داشت و انتقادهایی نیز بر بخش هایی از ان‬ ‫وارد اس��ت‪ .‬اما قضاوت عادالنه درباره این حوزه از‬ ‫زندگی شریعتی هنگامی میسر خواهد بود که معایب‬ ‫و محاس��ن ان را بی کم و کاست در دو کفه ترازوی‬ ‫انصاف قرار دهیم و انگاه مالحظه کنیم که کدام کفه‬ ‫سنگین تر است‪.‬‬ ‫ناگفته نماند که تالش ش��ریعتی ب��رای حفظ ارتباط‬ ‫با مخاط��ب‪ ،‬وجه دیگ��ری نی��ز دارد و ان هنگامی‬ ‫ اس��ت که بر س��ر نحوه حضور او در حسینیه ارشاد‪،‬‬ ‫مناقش��اتی در هیات مدیره این موسسه در می گیرد و‬ ‫با تثبیت حضور وی‪ ،‬اس��تاد مطهری به قطع رابطه با‬ ‫حسینیه ارش��اد که خود نقش محوری در راه اندازی‬ ‫ان داش��ت‪ ،‬اقدام می کند‪ .‬به هر حال باید گفت انچه‬ ‫بیش از همه زندگی سیاس��ی دکتر شریعتی را شکل‬ ‫داده‪ ،‬ای��ن حوزه از زندگی اوس��ت ک��ه طبعا نیاز به‬ ‫بحث و بررسی همه جانبه ای دارد‪.‬‬ ‫شریعتی پس از انکه‬ ‫ابتدای دوران جوانی در‬ ‫مقام یکی از سخنرانان‬ ‫کانون ظاهر شد و ارتباط‬ ‫با مخاطب را تجربه کرد‪،‬‬ ‫همواره از هر فرصتی برای‬ ‫بهره گیری از این ارتباط‬ ‫به منظور انتقال یافته های‬ ‫خود در زمینه های سیاسی‪،‬‬ ‫فرهنگی و عقیدتی به‬ ‫دیگران استفاده کرد‬ ‫شریعتی پس از پایان تحصیل در فرانسه‬ ‫به رغم اینکه احتمال بازداشت می دهد به‬ ‫کش��ور بر می گردد و مورد بازجویی هم‬ ‫قرار می گیرد‪ .‬این دوره از دس��تگیری ها‬ ‫و بازداش��ت های دکتر شریعتی را چگونه‬ ‫تحلیل می کنید؟‬ ‫‪ l‬ش��ریعتی به جای ماندن در فرانس��ه و محدود‬ ‫ش��دن در میان افراد و نحله هایی که امکان بس��ط‬ ‫افکار و اندیش��ه هایش را از وی سلب می کردند‪،‬‬ ‫بازگش��ت ب��ه مت��ن جامع��ه خ��ود را برگزید و‬ ‫بدین ترتیب در بدو ورود بازداش��ت ش��د‪ .‬او در‬ ‫این دوره‪ ،‬گذش��ته از بازجویی های مقدماتی‪ ،‬دو‬ ‫بازجویی مفصل را در مرکز پش��ت سر می گذارد‬ ‫که پاسخ های وی در این بازجویی ها حول محور‬ ‫تکذی��ب فعالیت ه��ای ضدرژی��م‪ ،‬مثب��ت قلمداد‬ ‫کردن اصالح��ات ارضی و انقالب س��فید‪ ،‬انتقاد‬ ‫به جبه��ه ملی به دلیل عدم درک ش��رایط جدید‪،‬‬ ‫قصد خدمتگزاری به کشور و مردم‪ ،‬محکوم کردن‬ ‫ح��زب ت��وده و از این قبیل اس��ت؛ این در حالی‬ ‫اس��ت که س��واالت مطروحه از س��وی بازجوی‬ ‫س��اواک بیانگر مطل��ع بودن ان��ان از فعالیت های‬ ‫ش��ریعتی ‪ -‬هرچن��د ن��ه به ط��ور کام�لا دقیق و‬ ‫مش��خص ‪ -‬اس��ت‪ .‬به هرحال‪ ،‬ش��ریعتی در این‬ ‫بازجویی ه��ا‪ ،‬توان خود را برای س��ردرگم نمودن‬ ‫س��اواک محک می زن��د و از ای��ن ازمایش موفق‬ ‫بیرون می اید‪ .‬ش��اید رمز موفقیت وی را این باید‬ ‫دانست که وی یکسره به تکذیب ادعاهای بازجو‬ ‫و دروغ گویی نمی پردازد‪ ،‬بلکه در بس��یاری موارد‬ ‫ضمن پذیرش مس��ائل و ارائه پ��اره ای اطالعات‬ ‫ب��ه توجیه انه��ا می پردازد؛ به گونه ای که س��اواک‬ ‫را متقاعد می س��ازد به رغم مطل��ع بودن از ظواهر‬ ‫قضایا‪ ،‬برداش��ت و تفسیر نادرس��تی از انها داشته‬ ‫است‪ .‬البته شریعتی در مواردی نیز حتی با سوگند‬ ‫خ��وردن‪ ،‬از خود چهره ای متف��اوت به بازجویان‬ ‫ساواک ارائه می دهد‪ ...« :‬و خدا را شاهد می گیرم‬ ‫که در تمامی این مس��ائل نه تنها شرکت نداشتم و‬ ‫قب��ل از ان حت��ی یک بار هم در یک جلس��ه و یا‬ ‫اتحادیه ش��رکت نکردم بلک��ه به کلی از جریانات‬ ‫ب��ه دور بودم و اصوال ب��ه دالیل متعدد که همه جا‬ ‫گفته ام و برای کس��انی که مرا می شناس��ند روشن‬ ‫اس��ت با ای��ن فعالیت ه��ای بی ثم��ر و وقت کش‬ ‫همیش��ه مخالف بودم و همیشه می کوشیدم که به‬ ‫ج��ای این فعالیت ه��ا که دنبال��ه دارد و بر اصول‬ ‫محک��م و روش��نی هم متک��ی نیس��ت و پس از‬ ‫مدت��ی هم جز یاس نصیبی ندارد و جز خس��تگی‬ ‫و افس��ردگی ب��ر فکر و عقیده چی��زی نمی افزاید‬ ‫دانش��جویان به تفکر و مطالعه و کیفیت پیشرفت‬ ‫ملت های مترقی که در ان هستیم و اشنایی با علل‬ ‫ ترقی و انحطاط با انها مش��غول ش��وند‪ .‬چنان که‬ ‫خ��ود نمونه ای��ن فکر بودم و تم��ام جوانی خود‬ ‫را در همی��ن راه گذرانی��ده ام و امیدوارم در اینده‬ ‫بیش��تر از پیش در این راه بتوانم خدمتی بکنم‪».‬‬ ‫وی در ای��ن مس��یر ت��ا جای��ی پیش م��ی رود که‬ ‫«رژیم مشروطه س��لطنتی» را از نظر جامعه شناسی‬ ‫متناسب ترین شکل حکومتی برای انجام اصالحات‬ ‫در شئون مختلف معرفی می کند و خود را پیرو این‬ ‫تفکر نشان می دهد‪ .‬شریعتی در پاسخ به این سوال‬ ‫بازجو که «ش��ما متهم هس��تید علیه امنیت داخلی‬ ‫کش��ور فعالیت های زیان بخش نموده و نش��ریات‬ ‫مض��ره پخش نموده ای��د»‪ ،‬قیافه ای ح��ق به جانب‬ ‫ب��ه خود می گیرد و ضمن اب��راز تنفر از این اتهامی‬ ‫ که به وی وارد امده‪ ،‬گالیه مندانه می نویس��د‪« :‬من‬ ‫اگر می خواس��تم فعالیت سیاس��ی کنم در خارج از‬ ‫‪63‬‬ ‫کش��ور در میان دانشجویان ان شخصیت را داشتم‬ ‫که بزرگترین مس��ئولیت ها را داشته باشم نه اینکه‬ ‫بنده وس��یله پخش اوراق انها باشم این مطلب در‬ ‫روحیه من تاثیر بس��یار غیرقابل تحملی گذاش��ت‬ ‫و ش��خصیت مرا بس��یار شکس��ت امیدوارم این‬ ‫گله مندی مرا ببخشید‪».‬‬ ‫این نحوه پاسخ گویی شریعتی و حتی ابراز تمایل‬ ‫برای همکاری ب��ا رژیم پهلوی در امور تحقیقاتی‬ ‫به منظور پیشرفت کشور‪ ،‬برخی از محققان تاریخ‬ ‫معاصر و به طور مشخص اقای سیدحمید روحانی‬ ‫(زیارتی) را بر ان داش��ته تا اقدام ش��ریعتی را به‬ ‫«نشان دادن چراغ سبز» به رژیم توصیف نمایند‪.‬‬ ‫بی تردی��د ای��ن برداش��ت کامال صحیح اس��ت و‬ ‫ش��ریعتی در پاس��خ های خ��ود چی��زی جز رفع‬ ‫اتهامات وارده و س��پس چراغ سبز نشان دادن به‬ ‫رژیم را دنبال نمی کرد و اتفاق ا باید گفت کامال در‬ ‫ای��ن اقدام خود موفق ب��ود‪ ،‬چراکه به رغم فعالیت‬ ‫سیاسی گسترده در خارج کشور‪ ،‬توانست خود را‬ ‫ظرف حدود یک ماه و نیم‪ ،‬در ‪ 27‬تیرماه ‪ 1343‬از‬ ‫چنگ ساواک برهاند‪.‬‬ ‫ای��ا می ت��وان این اق��دام ش��ریعتی را‬ ‫هم��کاری با رژی��م پهل��وی ترجمه و‬ ‫تفسیر کرد؟‬ ‫‪ l‬ارائه پاسخ مثبت به این سوال‪ ،‬مستلزم ان است‬ ‫که فعالیت های ش��ریعتی در دوران پس از ازادی‬ ‫از زندان تا هنگام مرگ‪ ،‬در جهت خدمتگزاری به‬ ‫این رژیم یا دس��تکم ایجاد مان��ع و رادع در برابر‬ ‫حرکت ه��ای ضدرژیم ارزیابی ش��وند و انان که‬ ‫چنین ادعایی را مطرح می س��ازند قادر به اثباتش‬ ‫بر مبنای اسناد و اس��تدالالت منطقی باشند‪ ،‬حال‬ ‫انک��ه مجموعه مس��ائل ‪ -‬هرچند با برخی اجزاء‬ ‫و زوایای نادرس��ت و قابل انتق��اد ‪ -‬بیانگر چنین‬ ‫واقعیتی نیستند‪.‬‬ ‫حت��ی اگر ان گونه که اق��ای رهنما در کتاب خود‬ ‫اورده اس��ت‪ ،‬به اعتقاد ش��ریعتی «مملکت بسیار‬ ‫خوش��بخت بود که گلوله ش��مس ابادی به هدف‬ ‫نخورد»‪( .‬ص‪ )198‬باز هم نمی توان چنین موضعی‬ ‫را حاک��ی از اظهار تمایل وی ب��ه رژیم پهلوی به‬ ‫حس��اب اورد بلک��ه وی راه نجات کش��ور را در‬ ‫ارتقای س��طح اگاهی جامعه می دانست و بنابراین‬ ‫با ترور ش��اه مهره دیگری از س��وی س��لطه گران‬ ‫بین المللی جایگزینش می شد و در بر همان پاشنه‬ ‫می چرخید‪.‬‬ ‫به هرحال‪ ،‬اس��تخالص ش��ریعتی از بند ساواک‬ ‫ب��ر مبنای روش نش��ان دادن چراغ س��بز‪ ،‬موجب‬ ‫شد تا ش��ریعتی امکان برقراری ارتباط با مخاطب‬ ‫داخل کشور را در پیش روی خود بیابد و سرانجام‬ ‫با پذیرفته ش��دن به عنوان اس��تادیار در دانشکده‬ ‫ادبیات دانش��گاه فردوس��ی مش��هد‪ ،‬فعالیت برای‬ ‫تاثیرگذاری بر دانشجویان و جمع های دانشگاهی‬ ‫را اغ��از کند (که البته در نهای��ت ممنوع التدریس‬ ‫می شود)‪.‬‬ ‫اینکه س��اواک هم دست و پا بسته باشد‬ ‫تا حدودی قابل پذیرش نیست‪ .‬ساواک‬ ‫عالوه ب��ر بازجویی ها از چه روش هایی‬ ‫برای جذب افرادی مثل شریعتی استفاده‬ ‫می کرد؟‬ ‫‪ l‬یکی از ش��یوه های ساواک برای حل این معما‬ ‫و جذب ش��ریعتی به گونه ای که بتواند نسبت به‬ ‫وی اطمین��ان خاطر داش��ته باش��د‪ ،‬بهره گیری از‬ ‫نیروهای روش��نفکر وابس��ته به خود بدین منظور‬ ‫ب��ود‪ .‬به عن��وان نمون��ه س��اواک با ق��رار دادن‬ ‫احس��ان نراقی که در ان هنگام ریاس��ت موسسه‬ ‫‪64‬‬ ‫علوم اجتماع��ی را برعهده داش��ت‪ ،‬میان خود و‬ ‫ش��ریعتی‪ ،‬س��عی کرد به تصور خویش از سطح‬ ‫و زاوی��ه دیگری به تعامل با ش��ریعتی بپردازد و‬ ‫ب��ه نوعی از طریق نیروهای همجنس خود او‪ ،‬به‬ ‫ح��ل این معما بپردازد‪ .‬در نامه ای که از س��اواک‬ ‫خراس��ان به «تیمسار ریاست سازمان اطالعات و‬ ‫امنیت کش��ور» به تاریخ ‪ 48/4/16‬نگاش��ته شده‪،‬‬ ‫امده است‪« :‬مش��ارالیه اظهار می دارد دکتر نراقی‬ ‫رئیس موسس��ه عل��وم اجتماعی دانش��گاه تهران‬ ‫ب��ه وی خصوصی نامه داده اس��ت ک��ه هر موقع‬ ‫ب��ه تهران امدی ترتی��ب مالقاتت را با تیمس��ار‬ ‫مق��دم خواه��م داد‪ ».‬دکت��ر ش��ریعتی در موق��ع‬ ‫برگزاری کنکور دانش��گاه به تهران دعوت ش��ده‬ ‫و بن��ا به اظهار خودش حداقل ده مرداد در تهران‬ ‫خواهد بود وبا تیمسار مقدم به وسیله دکتر نراقی‬ ‫مالق��ات خواهد کرد‪ .‬جالب اینکه مس��اله مزبور‬ ‫به حدی دارای اهمیت بوده اس��ت که س��اواک‬ ‫تهران در همان روز پاس��خ س��اواک مشهد را به‬ ‫این مضمون ارس��ال می دارد‪« :‬دستور فرمایید به‬ ‫علی شریعتی مزینانی به نحو مقتضی ابالغ نمایند‬ ‫که هنگام عزیمت به تهران از طریق احسان نراقی‬ ‫یا شماره تلفن ‪ 762817‬با این اداره کل تماس و‬ ‫تاریخ حرکت نامبرده را نیز تلگرافی اعالم دارند‪.‬‬ ‫ه‪ -‬مقدم» اق��ای رهنما نیز این ماج��را و تلگرام‬ ‫مزب��ور را در کتاب خود بدی��ن صورت بازتاب‬ ‫داده اس��ت‪« :‬در این مقطع‪ ،‬س��اواک پس از منع‬ ‫شریعتی از سخنرانی در خارج از دانشگاه مشهد‪ ،‬‬ ‫قصد داش��ت صحت و س��قم توصیه های بهرامی‬ ‫ را در م��ورد امکان اس��تفاده از وی به نفع رژیم‬ ‫م��ورد ارزیابی قرار دهد‪ .‬مقامات س��اواک تهران‬ ‫طی تلگرامی به س��اواک مش��هد دستور دادند به‬ ‫ش��ریعتی اط�لاع دهد که از طریق اق��ای ا‪.‬ن‪ .‬به‬ ‫ش��ماره تلفن ‪ 762817‬با ساواک تماس بگیرد و‬ ‫ساواک مشهد طی تلگرامی تاریخ عزیمت وی به‬ ‫ته��ران را گزارش دهد‪ .».‬اگرچ��ه اقای رهنما از‬ ‫بی��ان نام کامل اقای احس��ان نراقی پرهیز می کند‬ ‫و ان را به صورت «ا‪.‬ن‪ ».‬بیان می دارد اما اس��ناد‬ ‫انتشار یافته به راحتی حقایق تاریخی را در دسترس‬ ‫تاریخ پژوه��ان ق��رار می دهن��د و گذش��ته از نام‬ ‫اش��خاص‪ ،‬شیوه های ساواک برای حل مشکالت‬ ‫خود را نیز اش��کار می س��ازند‪ .‬به هرحال اگرچه‬ ‫در نهایت طبق س��ند مورخه ‪ 48/6/31‬س��اواک‪،‬‬ ‫دکت��ر نراقی ط��ی مالقاتی ب��ا ش��ریعتی به وی‬ ‫خاطرنش��ان می س��ازد‪« :‬تیمس��ار مقدم نس��بت‬ ‫به ش��ما کمال حس��ن نی��ت را دارن��د و من از‬ ‫جانب ایش��ان می گویم که ش��ما مجاز هستید در‬ ‫مجالس و س��خنرانی ها ش��رکت کنید» اما به هر‬ ‫تقدیر ای��ن گونه اظهار لطف ه��ا و مراحم که به‬ ‫واس��ط جریان روش��نفکری وابس��ته به شریعتی‬ ‫منتقل می ش��ود – و البت��ه قاعدتا در مالقات های‬ ‫مزب��ور صحبت های مفصل دیگ��ری نیز صورت‬ ‫گرفته اس��ت‪ -‬نی��ز کارگر نمی افتن��د و معضل و‬ ‫معمای مزبور همچنان برای س��اواک حل ناش��ده‬ ‫باق��یمی مان��د‪.‬‬ ‫س��رانجام س��اواک با پایان بخش��یدن به تدریس‬ ‫دکتر ش��ریعتی در دانشگاه مش��هد در سال ‪1350‬‬ ‫در حالی که تنها ‪ 5‬س��ال از اغاز ان می گذش��ت‬ ‫و ممنوع التدری��س کردن وی و در عین حال ازاد‬ ‫گذاردن سخنرانی های وی در حسینیه ارشاد‪ ،‬نشان‬ ‫می دهد دس��تکم بر بخشی از تردید خود در قبال‬ ‫وی فائق امده و مضرات ادامه تدریس دانشگاهی‬ ‫وی را بی��ش از فواید مورد انتظ��ار ارزیابی کرده‬ ‫است‪g .‬‬ ‫اختالف دو متفکر‬ ‫ ‬ ‫بررسی اختالف روحانیت با‬ ‫دکتر شریعتی به روایت اسناد‬ ‫بهروز بصیری‬ ‫‪4‬‬ ‫علی ش��ریعتی‪ ،‬فرزند عالمه محمدتقی در دوم اذر‬ ‫‪ 1312‬در روستای مزینان از توابع سبزوار در خانواده ای‬ ‫مذهب��ی و علمی دیده به جهان گش��ود‪ .‬ایش��ان پس از‬ ‫گذراندن دوره ابتدایی تحصیالت خود را در دبیرس��تان‬ ‫فردوسی مش��هد ادامه داد و پس از فارغ التحصیل شدن‬ ‫ی تربیت معلم در یکی از روستاهای اطراف‬ ‫از دانشسرا ‬ ‫مشهد به تدریس در مدرسه «کاتبپور» مشغول شد‪.‬‬ ‫دوران علمی شریعتی با ورود به دانشگاه وارد مرحله ای‬ ‫جدید شد‪ .‬در سال ‪ 1337‬در رشته زبان و ادبیات فارسی‬ ‫از دانش��گاه مش��هد فارغ التحصیل و برای ادامه تحصیل‬ ‫به کش��ور فرانس��ه رفت و در انجا موفق به اخذ درجه‬ ‫دکتری پارساشناسی از دانشگاه پاریس در سال ‪ 1342‬شد‪.‬‬ ‫مرحوم شریعتی تالش های فکری و سیاسی خود را در‬ ‫خارج از کشور اغاز کرد‪ ،‬به طوریکه وقتی به ایران امد در‬ ‫مرز ترکیه دستگیر و به زندان افتاد‪.‬‬ ‫پس از ازاد شدن از زندان‪ ،‬سخنرانی های وی در مشهد و‬ ‫به خصوص حسینیه ارشاد تهران توانست جوانان زیادی‬ ‫را به پای ارا و افکار او بنشاند‪ .‬شریعتی از سال ‪ 1345‬با‬ ‫سخنرانی مخروط جامعه شناسی فرهنگی همکاری خود‬ ‫را با ارشاد اغاز کرد به طوری که به قول خود او حسینیه‬ ‫ارشاد با خون و فکر و شخصیتش عجین می شود‪.‬‬ ‫حسینیه ارشاد موسسه ای تعلیماتی‪ ،‬تحقیقاتی‪ ،‬علمی و‬ ‫فرهنگی بود که در س��ال ‪ 1342‬توسط محمد همایون‪،‬‬ ‫مرتضی مطهری و ناصر میانچی مقدم تاسیس شد‪ .‬پس‬ ‫از ان از س��وی وزارت کشور و س��اواک جهت سوابق‬ ‫و سوء پیش��ینه گردانندگان حسینیه گزارش و تحقیقاتی‬ ‫به عمل می اید‪.‬‬ ‫ساواک تقاضای تاسیس موسسه را بالمانع اعالم می کند و‬ ‫گزارش تحقیق خود را درباره گردانندگان حسینیه ارشاد و‬ ‫چگونگی فعالیت موسسه اینچنین مطرح می کند‪« :‬سوابق‬ ‫انان بررسی و پیشینه سوئی به دست نیامده است‪ .‬علیهذا‬ ‫یک نس��خه از اساس��نامه و برگه بیوگرافی کامل انان به‬ ‫شهربانی کل کشور (وزارت کشور) ارسال و نظریه خود‬ ‫را اعالم نمایید‪».‬‬ ‫در اساسنامه حس��ینیه ارشاد امده اس��ت‪« :‬یک مرکز‬ ‫دینی که هدف��ش ایراد خطابه ه��ای مذهبی‪ ،‬علمی و‬ ‫اخالقی‪ ،‬تشریح و ترویج اهداف عالیه دین مبین اسالم‪،‬‬ ‫مساعدت و همکاری با سایر موسسات مذهبی‪ ،‬چاپ‬ ‫و پخ��ش نش��ریات دینی و اح��داث مراکز تحقیقاتی‬ ‫ی و تربیتی اسالمی بدون دخالت در امور سیاسی‬ ‫علم ‬ ‫می باشد‪».‬‬ ‫بعد از ش��روع کار حسینیه ارش��اد‪ ،‬انتخاب سخنرانان و‬ ‫تعیین حدود سیاست عمومی عمدتا به عهده استاد مطهری‬ ‫بود‪ .‬در بررسی اینکه شریعتی چگونه توانست به حسینیه‬ ‫ارش��اد راه پیدا کند‪ ،‬سخنرانی استاد محمدتقی شریعتی‬ ‫همچنین س��فارش مطهری بود‪ .‬مطهری در سال ‪1348‬‬ ‫نمونه هایی از اسناد ساواک در مورد دکتر علی شریعتی‬ ‫اولین نشریه حسینیه ارشاد را در دو جلد به نام «محمد‪،‬‬ ‫خاتم پیامبران» منتشر کرده و از شریعتی دعوت می کند تا‬ ‫مقاله ای را برای این نشریه بفرستد‪ .‬شریعتی هم دو مقاله‬ ‫هجرت تا وفات و سیمای محمد را می فرستد‪.‬‬ ‫پس از چاپ این مقاله سیل انتقادات و حمله ها از سوی‬ ‫روحانیون سنتی شروع می شود؛ علت کلی این انتقادات‬ ‫این است که چرا شریعتی جلوی اسم محمد «حضرت»‬ ‫و «ص» نگذاشته‪ ،‬ولی استاد مطهری نسبت به انتقادات از‬ ‫شریعتی دفاع می کند‪ .‬از اینجا می توان فهمید که در ابتدا‬ ‫ارتباط بین ش��ریعتی و مطهری چقدر عمیق و دوستانه‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫مرحوم شریعتی فردی جوان پسند و متکی به احساس و‬ ‫دیدگاه های او نزدیک به جریان های انقالبی بود‪ ،‬بنابراین‬ ‫در محافل ج��وان به خصوص جوان روش��نفکر خیلی‬ ‫زود گل می ک��رد‪ .‬به همین خاطر اس��تاد مطهری درباره‬ ‫وی می گوید‪« :‬دکتر ش��ریعتی در سوق دادن نسل جوان‬ ‫به اس�لام موفق بوده اس��ت‪ ».‬در مقابل‪ ،‬مرحوم مطهری‬ ‫تفکرش تفکر عمیق فلسفی بود و بیشتر پایداری و بنیانی‬ ‫مسائل اسالمی را بررسی می کرد‪ .‬این تفاوت های بنیانی‬ ‫در بین دو نوع تفکر نشان دهنده یک عالم اسالمی و یک‬ ‫روشنفکر دینی است‪.‬‬ ‫با امدن شریعتی به حسینیه ارشاد و سخنرانی وی در باب‬ ‫موضوعات متعدد می توان استقبال شدید دانشجویان را از‬ ‫ایشان به عینه دید‪.‬‬ ‫ش��ریعتی در حس��ینیه ارش��اد تحت عنوان «اسالم یک‬ ‫حزب» س��خنرانی می کند و می گوید ما نمی توانیم هیچ‬ ‫حزب دیگری را به جای اسالم بپذیریم‪ ،‬زیرا حزب هایی‬ ‫که وجود دارند انهایی هستند که شناخته شده اند و زمانی‬ ‫عریان بودند‪.‬‬ ‫مباحث مطرح شده از طرف دکتر شریعتی حس عالقه‬ ‫ش��دید را بین طرفداران او که عمدتا دانشجویان بودند‬ ‫ایجاد می کند‪ ،‬انها نوارهایی که از سخنرانی های قبل دکتر‬ ‫تهیه شد ه است را تکثیر و در اختیار دیگران قرار می دهند‪.‬‬ ‫همانطور که مطرح شد دکتر به مسائل اجتماعی و انچه‬ ‫به جریان های موجود در جامعه نظر داشت‪ ،‬اهمیت بیشتر‬ ‫می داد و در مقابل ش��هید مطهری به مس��ائل زیر بنایی‪،‬‬ ‫فکری‪ ،‬فلسفی و اعتقادی می پرداخت‪.‬‬ ‫اخت�لاف در بین مرزهای این دو دوس��ت کم کم نمایان‬ ‫می شود؛ از طرفی مطهری معتقد به مراجعه به استنباط از‬ ‫منابع ناب اسالمی و کتاب و سنت بود و صد در صد به‬ ‫این مس��اله اعتقاد داشت که بایستی تفکرمان را از کتاب‬ ‫و سنت بگیریم در حالی که مرحوم شریعتی تحت تاثیر‬ ‫بسیاری از افکار زمان خودش قرار داشت‪.‬‬ ‫پیش از به صحنه امدن ش��ریعتی‪ ،‬استاد مطهری یکی از‬ ‫مشهورترین و محبوبترین سخنرانان دانشجویان دانشگاه‬ ‫به شمار می رفت‪ ،‬اما با امدن شریعتی طرفداران و مستمعان‬ ‫او به سرعت رو به کاهش نهادند و در مقابل افراد بیشتری‬ ‫جذب شریعتی شدند‪ .‬از طرف دیگر اقای میناچی که کل‬ ‫امور حسینیه ارشاد را به دست گرفته بود باعث اختالف‬ ‫بین مطهری و شریعتی شد و در یک بازه زمانی عمال همه‬ ‫افرادی که به سخنرانی می پرداختند حسینیه ارشاد ر ا ترک‬ ‫کردند و فقط اقای باهنر به سخنرانی می پرداخت‪.‬‬ ‫در بررسی اختالف نظر بین مرحوم مطهری و شریعتی‬ ‫می توان علت اصلی را در اختالف نظر عملی و فکری‪،‬‬ ‫اختالف نظر در برداش��ت از اس�لام و معارف دین و‬ ‫اختالف معرفت شناختی جست وجو کرد‪.‬‬ ‫مرح��وم بهش��تی می گوی��د‪« :‬لحن دکتر م��ورد انتقاد‬ ‫بوده اس��ت‪ ،‬به طوری که ش��ریعتی ب��ا ذوق و لطافت‬ ‫خ��اص اما خیلی پرخاش��گرانه به مس��ائل می پردازد‬ ‫به گون��ه ای ک��ه بیش از ح��د بر س��تایش و نکوهش‬ ‫می پرداخته است»‪.‬‬ ‫طرح و تقسیم تشیع به علوی و صفوی و قصه حسن و‬ ‫محبوبه از سوی دکتر شریعتی باعث دامن زدن بیشتر به‬ ‫اختالفات شد‪.‬‬ ‫در حقیقت بحث از جایی اغاز می شود که اموزش های‬ ‫جدید در کنار اموزش های قدیم قرار می گیرند و نس��ل‬ ‫جدید و متفاوتی از لحاظ فرهنگی که ش��امل ارزش ها‪،‬‬ ‫هنجاره��ا‪ ،‬ذات تفکر‪ ،‬اندیش��ه ورزی و اس��تعدادها که‬ ‫ظرفیت های متفاوت هستند را در جامعه مطرح می کند‪،‬‬ ‫به گونه ای که در یک طرف کنش و در طرف دیگر واکنش‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫این اختالفات زمانی خود را نشان می دهند که زمینه های‬ ‫مش��ترک علوم انسانی و معارف دین انها وارد عرصه ای‬ ‫جدید می ش��وند و عمال تعارض و تفا وت های فکری‬ ‫را اش��کار می کند‪ .‬نگاه به الگوهای فکری و رفتاری هر‬ ‫دو متفکر از یک طرف و ریش��ه معرفتی از سویی دیگر‬ ‫می تواند به علت بروز این اختالفات فکری کمک کند‪.‬‬ ‫ش��ریعتی ب��ا توجه ب��ه تحصی�لات خ��ود ـ دکترای‬ ‫جامعه شناسی ـ اطالع کافی از فلسفه نداشته و اگاهی او‬ ‫از معارف دین س��طحی و فکر او عملی به معنای دانش‬ ‫تجربی بود‪ .‬مطهری فردی با عمق معلومات باال که با دین‬ ‫گسترانیده ش��ده‪ ،‬با فقه‪ ،‬اصول‪ ،‬حدیث و کالم زندگی‬ ‫کرده اس��ت ول��ی در مقابل از مکاتب غربی در س��طح‬ ‫شریعتی اطالع نداشت‪.‬‬ ‫روش شناسی و متدولوژی دو متفکر با هم تفاوت هایی‬ ‫دارد؛ استاد با عقالنیت و روش ترکیبی به اسالم شناسی‬ ‫می پردازد در حالیکه شریعتی با روش جامعه شناختی و‬ ‫بیشتر کاربردی به اسالم نگاه می کند‪.‬نگاه استاد مطهری به‬ ‫اسالم شناسی جامع گرایانه بود و از حوزه فقاهت‪ ،‬فلسفه‪،‬‬ ‫ی تربیت و عدالت را تفسیر می کرد؛‬ ‫کالم‪ ،‬عرفان با تئور ‬ ‫در مقابل شریعتی از ساحت جامعه و تاریخ با نگاه برون‬ ‫دینی به تفسیر اسالم می پرداخت‪.‬‬ ‫ب��ه عنوان مثال‪ ،‬نگرش دو متفکر از قیام کربال و نهضت‬ ‫حسینی متفاوت است که دلیل این امر تحلیل های دکتر از‬ ‫تاریخ‪ ،‬جغرافیا‪ ،‬دیالکتیک و جامعه شناختی است‪ .‬استاد‬ ‫مطهری تفسیر خود را از این واقعه بر پایه تاریخ با اصل‬ ‫فطرت و تقدم روانشناختی بر جامعه شناسی می داند‪.‬‬ ‫استاد مطهری بیشتر اسالم را از دریچه فرهنگی می دید و‬ ‫دکتر شریعتی اسالم ایدئولوژیک و ابوذری را با توجه به‬ ‫مسائل اجتماعی مطرح می کرد‪ ،‬در حالیکه استاد مطهری‬ ‫فلسفه عملی و عینی و حکمت اسالم را در بعد عدالت‬ ‫اجتماعیمنظورمینماید‪.‬‬ ‫دکتر بهشتی می گوید‪« :‬وقتی ش��ریعتی به افکار امامت‬ ‫منص��وص می پ��ردازد در حقیقت نیم نگاه��ی به نظام‬ ‫استبدادی و ش��وروی دارد و می بیند که نظام استبدادی‬ ‫چه فجایعی برای بشر در بر دارد‪ .‬به همین دلیل معتقد بود‬ ‫اگر پیامبر حضرت امیر (ع) را به عنوان جانشین خودش‬ ‫منصوب کرده باشد و این هم از طرف خدا باشد‪ ،‬نقش‬ ‫مردم نادیده گرفته می شود و این نوعی استبداد است»‪.‬‬ ‫طبیعی است که شهید مطهری چنان برداشت و تفسیری‬ ‫را قبول نمی کند‪ ،‬بلکه مس��ائل فوق را از دید معارف و‬ ‫باورهای دینی مورد بررسی قرار می دهد‪.‬‬ ‫اخرین عامل تشدید اختالفات فوق تحت تاثیر تبلیغات‬ ‫هواداران هر دو متفکر و برخی سوءاستفاده گران بوده‬ ‫است‪ .‬اوج اختالف بین استاد مطهری و دکتر شریعتی‬ ‫مرب��وط به عنوان کردن تز «اس�لام منهای روحانیت»‬ ‫از جانب ش��ریعتی بود که باع��ث قطع ارتباط این دو‬ ‫متفکر شد‪ .‬دکتر بهشتی بعدها در مورد این تز و بعضی‬ ‫نوش��ته های دکت��ر تذکراتی به وی داد که ایش��ان هم‬ ‫پذیرفتند و قرار شد قبل از چاپ کتاب های شریعتی‪،‬‬ ‫دکتر بهش��تی بازبینی ای بر نوشته های وی داشته باشد‬ ‫که البته عمر دکتر ش��ریعتی کفاف ن��داد و این اتفاق‬ ‫نیفتاد‪.‬‬ ‫البته تز «اس�لام منهای روحانیت» فقط با اعتراض استاد‬ ‫مطهری همراه نبود بلکه بس��یاری دیگر از روحانیون و‬ ‫مذهبی ه��ا به این دیدگاه معترض بودن��د‪ .‬از جمله امام‬ ‫خمینی به ش��دت با این تز برخورد کرد و دکتر شریعتی‬ ‫را فردی «نااگاه» دانست‪ .‬حتی پس از مرگ شریعتی هم‬ ‫امام حاضر به دادن پیام تسلیت نبودند که با اصرار ابراهیم‬ ‫یزدی و عده ای دیگر «فوت دکتر شریعتی را به انقالبیون‬ ‫طرفدار ایشان تسلیت» گفت‪.‬‬ ‫جالب اینجاست که امام در پیام تسلیت شان از هیچ کلمه‬ ‫استرجاعی حتی کلمه «مرحوم» یا «فقید» استفاده نکردند‪.‬‬ ‫دکتر ش��ریعتی و اس��تاد مطهری خ��ارج از تفاوت های‬ ‫ساختاری و عقیده ای توانستند به گسترش تفکر اسالمی‬ ‫در جامعه بین جوانان بپردازند که همگی این اتفاقات به‬ ‫انگیزه های مذهبی و اسالمی بر می گردد که نقطه عطف‬ ‫ان را می توان در حرکت پر شور مردم در انقالب اسالمی‬ ‫جست وجو کرد‪g .‬‬ ‫‪65‬‬ ‫ شریعتی در افق معنایی‬ ‫روزگار ما‬ ‫نگاهی متفاوت به یک ایدئولوگ‬ ‫‪5‬‬ ‫دکتر بیژن عبدالکریمی ‪ /‬استاد دانشگاه‬ ‫قب��ل از ش��روع بحث‪ ،‬به منزله ی��ک مقدمه‪ ،‬باید‬ ‫عرض کنم که در روزگار کنونی‪ ،‬بحثی منصفانه‪ ،‬علم ‬ ‫ی‬ ‫و حقیقت جویانه درباره ش��ریعتی‪ ،‬الاق��ل برای فردی‬ ‫مثل اینجانب‪ ،‬بس��یار دشوار شده است‪ .‬فهم دالیل این‬ ‫دش��واری نیز کار بسیار سختی نیست‪ .‬مهمترین دلیل‬ ‫این اس��ت که «ش��رایط تاریخی» و به تبع ان «افق های‬ ‫معنایی» شریعتی‪ ،‬در مقام مولف اثارش و «ما»‪ ،‬در مقام‬ ‫خوانندگان و مفسران این اثار‪ ،‬یکی نبوده‪ ،‬دگرگونی های‬ ‫اساسی یافته است‪ .‬لذا این تحوالت در شرایط و افق های‬ ‫تاریخی و معنایی به لحاظ هرمنوتیکی‪ ،‬مثل فهم هر متن‬ ‫دیگری‪ ،‬مانع بسیار بزرگی برای درک درست شخصیت‬ ‫و اندیشه های شریعتی در روزگار کنونی است‪ .‬درست‬ ‫اس��ت که در حال حاضر میان ما و شریعتی حدود سه‬ ‫دهه و نیم فاصله وجود دارد‪ ،‬لیکن این چند دهه اخیر‪ ،‬به‬ ‫لحاظ عمق و گستره تحوالت به هیچ وجه قابل مقایسه‬ ‫با تحوالت دهه های پیش��ین نیس��ت‪ .‬به قول یکی از‬ ‫دوس��تان اهل تفکرم‪ ،‬درست است که ما با فرزندانمان‬ ‫‪66‬‬ ‫حدود سی سال فاصله نسلی داریم اما فاصله تاریخی «عالَم‬ ‫فرزندانمان» با «عالم ما» حدود سی هزار سال است‪ .‬بنابراین‪،‬‬ ‫«فاصله تاریخی» فرزندان ما با ما به هیچ وجه برابر با فاصله‬ ‫تاریخی ما و پدرانمان نیس��ت‪ ،‬هر چند به لحاظ تقویمی ‬ ‫و کرونولوژیکال این فاصله ها برابر باش��ند‪ .‬لذا درس��ت‬ ‫اس��ت که ما با ش��ریعتی به لحاظ تقویمی حدود سه دهه‬ ‫و نیم فاصله داریم‪ ،‬اما باید توجه داش��ته باشیم که در این‬ ‫چند دهه گذشته‪ ،‬جهان دچار تحوالت بسیار ژرفی شده‬ ‫اس��ت که «سیاق تاریخی فهم ما» و «سیاق تاریخی ظهور‬ ‫متن شریعتی» را بسیار متفاوت ساخته است‪ .‬یکی از دالیل‬ ‫استقبال از شریعتی ان بود که زمانه با وی یار بود‪ .‬اما امروز‬ ‫زمانه ای است که روزگار چندان با روح اندیشه متفکرانی‬ ‫چون شریعتی چندان سازگار نیست‪.‬‬ ‫به لحاظ نظری‪ ،‬فروپاش��ی اکث��ر قریب به اتفاق نظام های‬ ‫فلس��فی‪ ،‬ایدئولوژیک و تئولوژیک‪ ،‬بدبینی و بی اعتمادی‬ ‫به همه نظام های اندیش��گی فراگیر‪ ،‬به صحنه امدن همه‬ ‫اندیش��ه هایی که به حاشیه رانده شده بودند‪ ،‬روشن شدن‬ ‫وصف توتالیتر عقالنیت مدرن و از دس��ت رفتن ایمان به‬ ‫خ��ود همین عقل مدرن و در یک عبارت‪ ،‬ورود به فضای‬ ‫پست مدرن و از سوی دیگر تحوالت عظیم وشگرف در‬ ‫عرصه فناوری های اطالعات و ارتباطات یا «انقالب صنعتی‬ ‫دوم»‪ ،‬که همچون انقالب صنعتی اول تمام زیست جهان و‬ ‫سپهر تاریخی ما‪ ،‬لذا همه ساحات حیات اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫خانوادگی‪ ،‬فردی و اخالقی و حقوقی ما را دچار تحوالت‬ ‫بسیار بنیادین کرده است‪ ،‬از مهمترین عواملی است که عوالم‬ ‫تاریخی و افق های معنایی ما و شریعتی را بسیار متفاوت‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬ش��خصیت و تفکر شریعتی و بسیاری از‬ ‫مفاهی��م‪ ،‬موضوع��ات و مقوالتی که وی ب��دان پرداخته‬ ‫است‪ ،‬از سنخ موضوعات و مقوالت صرف نظری نبوده‪،‬‬ ‫به ش��دت با پراکسیس اجتماعی و سرنوشت اجتماعی و‬ ‫تاریخی ما پیوند داش��ته و دارد‪ .‬لذا طبیعی است که فهم و‬ ‫تفسیر چارچوب ها و جهت گیری های کلی تفکر شریعتی‬ ‫و بس��یاری از مقوالتی که وی در اثارش مطرح می س��ازد‬ ‫پیوس��ته با رجوع به سیاق اجتماعی‪ ،‬تاریخی و سیاسی ما‬ ‫صورت گیرد‪ ،‬س��یاق اجتماعی‪ ،‬تاریخی و سیاسیاتی که‬ ‫نسبت به روزگار ظهور «متن مولف» تفاوت های بنیادینی‬ ‫یافته اس��ت و اساس��ا «خود این متن»‪ ،‬یعن��ی خود اثار و‬ ‫اندیشه های شریعتی‪ ،‬با همین تحوالت سیاق اجتماعی و‬ ‫تاریخی‪ ،‬ربط��ی وثیق دارد‪ .‬بنابراین‪ ،‬برای عقل متعارف و‬ ‫فهم عمومی و متداول بسیار طبیعی است که پیوسته از منظر‬ ‫مس��ائل «اینجایی و اکنونی» به اثار و اندیشه های شریعتی‬ ‫بنگرد‪ .‬اما همین «فهم طبیعی» از امور‪ ،‬یعنی درک همه چیز از‬ ‫منظر «مسائل اینجایی و اکنونی»‪ ،‬به همان اندازه که متداول‪،‬‬ ‫ی و رایج است‪ ،‬لیک به همان اندازه غیرعلمی‪ ،‬و گاه‬ ‫عموم ‬ ‫ضدعلمی و نیز بسیار خطرناک است‪ .‬به بیان ساده تر‪ ،‬درک‬ ‫همه موضوعات‪ ،‬اندیشه ها‪ ،‬شخصیت ها و رویدادها صرفا‬ ‫از منظر مسائل اینجایی و اکنونی‪ ،‬چیزی نیست جز همان‬ ‫اسارت در روزمرگی‪« ،‬سیاست زدگی» و «فهم ایدئولوژیک»‬ ‫از همه چیز‪ .‬من به هیچ وجه نمی خواهم بگویم که ما باید‬ ‫فلسفه ها و اندیشه ها را در یک فضای انتزاعی و هورقلیایی‬ ‫و در یک س��پهر غیراجتماعی‪ ،‬غیرتاریخی‪ ،‬و غیرسیاسی‬ ‫بررسی کنیم‪ ،‬بلکه به جد اعتقاد دارم که هر فلسفه و تفکری‬ ‫بالذات سیاسی است و صحنه حیات سیاسی و اجتماعی‬ ‫جلوه گاه راس��تین ذات و باطن هر فلسفه و تفکری است‪.‬‬ ‫افالطون (از زبان س��قراط) در کتاب دوم جمهوری اظهار‬ ‫می دارد که اگر کشور و سیاست را مورد مالحظه قرار دهیم‪،‬‬ ‫در قیاس با فرد و اخالق‪ ،‬مفهوم عدالت را در «نوشتاری با‬ ‫حروف درشت تر و با مقیاسی بزرگ تر» خواهیم دید‪ .‬لیکن‬ ‫در خصوص رابطه تفکر هر متفکری‪ ،‬از جمله اندیشه های‬ ‫شریعتی‪ ،‬با سیاست توجه به چند نکته بسیار اساسی است‪:‬‬ ‫اوال‪ ،‬چه کسی گفته اس��ت که «صحنه سیاست و حیات‬ ‫سیاس��ی و اجتماعی» را صرفا بای��د در محدوده «اینجا و‬ ‫اکنون» فهمید؟ اینکه ما صرفا از منظر «مسائل امروزین» به‬ ‫همه موضوعات‪ ،‬مقوالت و اندیشه ها نگریسته و هیچ منظر‬ ‫دیگری را نپذیریم یا اجازه بروز و ظهور ندهیم‪ ،‬مفروض‬ ‫بسیار سترگ و نادرستی است‪ .‬ما «دیروز» همه مسائل مان‬ ‫را از چش��م انداز مسائل دیروزی مان» و در فضای گفتمان‬ ‫«دیروزین» مورد اندیش��ه قرار دادیم و حقیقت و قطعیت‬ ‫ان مسائل و گفتمان حاکم بر ان چنان برایمان یقینی بود که‬ ‫هیچ کس را یارای زیر پرسش بردن مفروضات سترگ‪ ،‬خام‬ ‫و نامنقح دیروزین نبود و اگر کس��ی را توان و جسارت به‬ ‫مهمیز پرسش و نقادی قرار دادن ان پیش فرض ها و رویاها‬ ‫و حدیث ه��ای ارزومندی بود به همان سرنوش��تی دچار‬ ‫می شد که اتنی ها بر سر سقراط اوردند‪ .‬حال‪ ،‬چه تضمینی‬ ‫وجود دارد که «فردا و فرداها»‪ ،‬دوباره مفروضات و رویاها و‬ ‫ارزومندی های قطعی‪ ،‬یقینی و بدیهی «امروزین» خویش را‬ ‫ـ مشروط به اینکه اساسا در روزگار ما یک چنین اتوپیاها و‬ ‫ارزومندی هایی وجود داشته باشد ـ به سخره نگیریم؟ نسل‬ ‫جدید‪ ،‬ما را زیر تازیانه های تند و خش��ن انتقاد و یورش‬ ‫گرفته است که چرا شما در گذشته همچون خوابدیدگان‬ ‫و خوابگردها در افقی نااندیش��یده و ناروشن گام زدید‪ .‬اما‬ ‫خود نس��ل جدید نیز‪ ،‬درست همچون پدرانش‪ ،‬در بستر‬ ‫گ��رم و نرم مفروضات و باورهای خویش ارمیده و اجازه‬ ‫هیچ گونه پرسش��گری و چون وچرایی را به هر انکس که‬ ‫خواهان است از منظر و چشم انداز دیگری‪ ،‬فراتر از مسائل‬ ‫امروزین و اینجایی و اکنونی‪ ،‬در معنای رایج و متداول کلمه‬ ‫به مسائل بنگرد‪ ،‬نمی دهد‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬پیام این نوش��ته این نیس��ت که نسبت به مسائل‬ ‫اینجایی و اکنونی بی تفاوت باشیم ـ لعنت خدا بر هر کس‬ ‫که جامعه را به یک چنین بی تفاوتی دعوت کند ـ بلکه همه‬ ‫سخن در این است که حیات سیاسی و اجتماعی و عرصه‬ ‫سیاست‪ ،‬از یکسو به مسائل «امروزین» محدود نمی شود و‬ ‫مس��ائل امروزمان را باید در «افق فردا و فرداها» نیز دید‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬ریشه های مسائل اینجایی و اکنونی خود را نه‬ ‫صرفا در سطح بلکه در الیه های بسیار عمیق تر اجتماعی‪،‬‬ ‫فرهنگی و تاریخی نیز باید جست وجو کرد‪.‬‬ ‫ثانیا‪ ،‬چه کسی گفته اس��ت که «صحنه سیاست و حیات‬ ‫سیاس��ی و اجتماعی» را صرفا باید در محدوده «مناسبات‬ ‫قدرت سیاس��ی» فهم کرد؟ در اینجا نیز یاداوری می کنم‬ ‫سخن در این نیست که مناسبات قدرت سیاسی با جامعه‬ ‫و رابطه نهادها و نیروهای گوناگون سیاسی با یکدیگر فاقد‬ ‫اهمیت است‪ ،‬بلکه تاکید در این است که حیات سیاسی و‬ ‫اجتماعی عرصه و گستره بسیار فراتری از جمله نسبت فرد‬ ‫با جهان و نیز با خویشتن و با سنت و تاریخ خویش و نیز‬ ‫مناسبات افراد با یکدیگر را نیز دربرمی گیرد‪ .‬به بیان ساده تر‪،‬‬ ‫امور اگزیستانسیل‪ ،‬مثل معناداری یا بی معنایی جها ِن فرد‪،‬‬ ‫ی در این جهان‪ ،‬وجود یا عدم وجود بنیاد‬ ‫شان و جایگاه ادم ‬ ‫متافیزیکی (در معنای عام کلمه) برای اخالق و پاسخگویی‬ ‫به پرسش از چگونه زیستن فرد و امور پنهان و اشکار بسیار‬ ‫دیگ��ری که در اعماق وجود ادمی��ان می گذرند و خود را‬ ‫در پدیدارهای سیاسی و اجتماعی هویدا می سازند‪ ،‬خود‬ ‫بخشی از الیه های بنیادین حیات سیاسی و اجتماعی اند‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر‪« ،‬مسائل سیاست و حیات سیاسی» را نه صرفا‬ ‫در چارچوب مناسبات قدرت سیاسی‪ ،‬بلکه در چارچوب‬ ‫و گستره وسیع تر «حیات تاریخی و تمدنی» نیز باید فهم و‬ ‫تفسیرکرد‪.‬‬ ‫ح��ال در می یابید که چرا در اغاز بحث‪ ،‬اش��اره ش��د که‬ ‫سخن گفتن منصفانه‪ ،‬علمی و حقیقت جویانه از شریعتی‪،‬‬ ‫برای افرادی چون بنده‪ ،‬بسیار سخت و دشوار است‪ ،‬چرا‬ ‫که افق معنایی صاحب سخن با افق معنایی اکثر قریب به‬ ‫اتفاق جامعه یکی نب��وده‪ ،‬لذا مفاهیم مورد نظر گوینده یا‬ ‫نویسنده وقتی از افق معنایی خودش خارج شده‪ ،‬وارد افق‬ ‫معنایی ذهن شنونده یا خواننده می شود ـ همان ذهنی که‬ ‫بسیار درگیر مسائل اینجایی و اکنونی‪ ،‬ان هم در فهم رایج و‬ ‫متداول و روزمره انهاست ـ معنایی بسیار واژگونه می یابند و‬ ‫حتی احساس نوعی دلزدگی را در ذهن وی ایجاد می نماید‪.‬‬ ‫برای مثال‪ ،‬در مورد جایگاه ش��ریعتی و اندیش��ه هایش‬ ‫در جامعه کنونی ان بگویم که «ما نس��بت به ش��ریعتی‪،‬‬ ‫در یک وضعیت بس��یار پارادوکسیکال هستیم‪ .‬او به ما‬ ‫بس��یار نزدیک‪ ،‬و در همان حال بس��یار دور اس��ت»‪ ،‬و‬ ‫چون به ما بس��یار نزدیک است‪ ،‬این احساس کاذب را‬ ‫در م��ا ایجاد کرده که وی را می شناس��یم یا حتی از وی‬ ‫عبور ک��رده و دیگر به اندیش��ه های وی نیازی نداریم؛‬ ‫یا اگ��ر بگویم که «بازگش��ت ب��ه ش��ریعتی» از جمله‬ ‫ضروری ترین اموری اس��ت که برای مسائل اینجایی و‬ ‫اکنونی ما الزم اس��ت و نیز «شریعتی متفکری است که‬ ‫با تاریخ فردا نس��بت دارد» یقی��ن دارم که در ذهن اکثر‬ ‫قریب به اتفاق خوانندگان و شنوندگان احساس نوعی‬ ‫اش��مئزاز‪ ،‬دلزدگی یا حتی نوعی تهوع به دلیل استشمام‬ ‫نوعی عقب افتادگی و تاخر تاریخی در این سخنان شکل‬ ‫خواهد گرفت‪ ،‬و به خود خواهند گفت که گویی گوینده‬ ‫این سخنان اصال در این جهان نبوده و تجربیات تاریخی‬ ‫ای��ن چند دهه را درک نکرده اس��ت که ح��ال ما را به‬ ‫گذشته و به دهه های چهل و پنجاه هجری شمسی و به‬ ‫نادیده گرفتن تجربیات ب��زرگ تاریخی روزگار کنونی‬ ‫دع��وت می کند‪ .‬مخاطب یک لحظ��ه به ذهن خود این‬ ‫تردید را راه نخواهد داد که ش��اید این گفته ها را در افق‬ ‫معنایی دیگری‪ ،‬مستقل از مفروضات ذهنی خودش باید‬ ‫فهم و تفس��یر کرد‪ .‬مخاطب یک لحظه به خود نخواهد‬ ‫گفت که گوینده این عبارات‪ ،‬خودش کس��ی است که‬ ‫با نوشتن سیاه مشق هایی چون «نگاهی دوباره به فلسفه‬ ‫سیاسی شریعتی یا تاملی بر پارادوکس دمکراسی متعهد»‬ ‫(‪« ،)1370‬شریعتی و سیاست زدگی» (‪ )1375‬و «شریعتی‬ ‫و سکوالریسم» (‪ )1379‬و نوشته های جسته و گریخته‬ ‫بسیار دیگری همواره نگاه انتقادی رادیکالی به برخی از‬ ‫مهمترین اموزه های شریعتی داشته و کسی چون او که‬ ‫روش��نفکری به اصطالح دینی متاخ��ر را با تمام وجود‬ ‫تجربه کرده و در این اواخر به تالیف «هایدگر و استعال»‬ ‫و «ما و جهان نیچه ای» پرداخته به س��هولت نمی توان به‬ ‫عنوان یک «شریعتیس��ت» تلقی ک��رده و موضع وی در‬ ‫مورد ش��ریعتی را در افق معنایی سه یا چهار دهه پیش‬ ‫تفسیر کرد‪.‬‬ ‫واقعیت این اس��ت که ترسیم چنین جغرافیای فرهنگی و‬ ‫سیاس��ی ای کار چندان ساده ای نیست و حتی شاید بتوان‬ ‫گفت تقریبا غیرممکن است‪ .‬زیرا اثرگذاری فکری‪ ،‬فرهنگی‬ ‫و اجتماعی از جمله امور اگزیستانسیل (امور انسانی) است‬ ‫و امور انس��انی همچون اشیا و امور طبیعی نیستند که به‬ ‫س��هولت بتوان میان انها مرزبندی کرد‪ .‬برای مثال‪ ،‬اگر از‬ ‫شما بپرسند که شما «کی و کجا» به بلوغ عقلی رسیده اید‪،‬‬ ‫پاس��خ این است که سوال از اس��اس غلط است‪ ،‬چرا که‬ ‫اص��وال «کی بودن» و «کجا بودن» دو مقوله ای هس��تند که‬ ‫برای توصیف اش��یا و ام��ور طبیعی به کار رفت��ه و برای‬ ‫توصیف امور اگزیستانس��یل نامناسب هستند‪ .‬برای مثال‬ ‫نمی توان گفت که «بنده در روز دوشنبه‪ 29 ،‬خرداد ماه سال‬ ‫‪ ،1370‬س��اعت چهار بعد از ظهر به بلوغ عقلی رسیدم»‪.‬‬ ‫همین امر در مورد اثرگذاری فکری‪ ،‬فرهنگی و اجتماعی‬ ‫متفکران و ش��خصیت ها نیز صادق است‪ .‬لذا ترسیم یک‬ ‫جغرافیای فرهنگی و سیاسی با مرزبندی های روشن میان‬ ‫افراد‪ ،‬جریانات و گروه ها کار ساده ای نیست‪« .‬طیفی بودن»‬ ‫و نیز «متحول ب��ودن» افراد و جریانات و گروه ها دو دلیل‬ ‫اصلی دشوار بودن ترسیم یک جغرافیای فرهنگی و سیاسی‬ ‫هستند؛ به این معنا که همه افراد جامعه خواسته یا ناخواسته‪،‬‬ ‫اگاهانهیانااگاهانهازاندیشه هایاصالح گرایانهشریعتیتاثیر‬ ‫پذیرفته اند‪ .‬اثرگذاری سعدی‪ ،‬موالنا یا ابن سینا‪ ،‬با شدت و‬ ‫ضعف ها و مراتب گوناگون‪ ،‬امری نیست که صرفا در افراد‪،‬‬ ‫جریانات یا حوزه های خاصی‪ ،‬فرضا در حوزه دانشجویان‬ ‫ادبیات یا دانشجویان و گروه های فلسفه باید جست وجو‬ ‫شود‪ .‬این شخصیت ها مقومان تاریخ و فرهنگ ما هستند‬ ‫لذا همه کس��انی که در این دیار و در این س��رزمین ـ که‬ ‫خود امری متغیر بوده است ـ زندگی می کنند‪ ،‬حتی مخالفان‬ ‫انها‪ ،‬اگاهانه یا نااگاهانه‪ ،‬خواس��ته یا ناخواسته‪ ،‬از فرهنگ‬ ‫این سرزمین و لذا از عناصر قوام بخش این فرهنگ متاثرند‪.‬‬ ‫شخصیت و تفکر شریعتی‬ ‫و بسیاری از مفاهیم‪،‬‬ ‫موضوعات و مقوالتی که‬ ‫وی بدان پرداخته است‪ ،‬از‬ ‫سنخ موضوعات و مقوالت‬ ‫صرف نظری نبوده‪ ،‬به شدت‬ ‫با پراکسیس اجتماعی‬ ‫و سرنوشت اجتماعی و‬ ‫تاریخی ما پیوند‬ ‫داشته و دارد‬ ‫بی تردید‪ ،‬شریعتی نیز یکی از شخصیت های قوام بخش‬ ‫فرهنگ و تاریخ ایران معاصر است و همه ایرانیان دوره‬ ‫معاصر و نسل های بعدی‪ ،‬حتی مخالفان شریعتی‪ ،‬خواسته‬ ‫و ناخواسته از اندیشه ها و نتایج و پیامدهای تفکر او اثر‬ ‫پذیرفته و خواهند پذیرفت‪ .‬اما اگر ما ناگزیر باش��یم به‬ ‫دلیل فهم بهتر فضای فرهنگی خود‪ ،‬این فضا را بر اساس‬ ‫مختصات اندیشه های شریعتی‪ ،‬تقسیم بندی و مرزبندی‬ ‫کنیم‪ ،‬شاید بتوان گروه های عمده اجتماعی و مواضع انها‬ ‫در قبال شریعتی را در بیانی نه چندان دقیق ـ چرا که چنین‬ ‫مقوله بندی دقیقی از اس��اس امکان پذیر نیست ـ چنین‬ ‫برشمرد‪:‬‬ ‫‪ .1‬توده ها‪ :‬مرادم مردم عادی است که غرق زندگی روزمره ‬ ‫و در حکم تبعیت کنندگان نیروهای گوناگون سیاسی و‬ ‫اجتماعی اند‪ .‬اگر بگوییم اندیشه های شریعتی در توده ها‬ ‫و در مردم عادی کوچه و بازار‪ ،‬الاقل به واس��طه جوانان‬ ‫و فرزندانشان‪ ،‬تاثیری نداشته اند‪ ،‬بسیار بی انصافی است‪.‬‬ ‫یکی از دالیل شیفتگی بسیاری از روشنفکران نسبت به‬ ‫ش��ریعتی قدرت عظیم و شگفت انگیز وی در برقراری‬ ‫ارتباط با جامعه و فرهنگ سنتی جامعه و تا حدودی با‬ ‫خیل انبوه توده ها بوده است‪ .‬اما متاسفانه‪ ،‬بعد از شریعتی‬ ‫توده های سنتی به حال خود رها شدند و به همان فرهنگ‬ ‫سنتی خود بازگشتند‪ .‬بعد از شریعتی هیچکس را در میان‬ ‫روش��نفکران و نوپردازان دینی سراغ نداریم که به اندازه‬ ‫شریعتی با فرهنگ سنتی اشنا و مانوس بوده و کوشیده‬ ‫باشد از منظر فرهنگ سنتی‪ ،‬یا حتی غیرسنتی لیکن در‬ ‫راس��تای تغییر و تحول ان‪ ،‬با توده ها ارتباط برقرار کرده‬ ‫باش��د‪ ،‬و اگر تالش های پراکن��ده ای نیز صورت گرفته‬ ‫باشد‪ ،‬عامالن و حامالن این تالش ها هیچ یک به قامت‬ ‫ش��ریعتی و قدرت اثرگذاری تاریخی او نبوده اند‪ .‬لذا راه‬ ‫شریعتی در جهت اصالح فرهنگ سنتی و دمیدن روحی‬ ‫تازه در توده ها اساس��ا ادامه پیدا نکرد‪ .‬شریعتی‪ ،‬درست‬ ‫همچون کس��ی بود که در دل کویر و برهوت فرهنگی‬ ‫این دیار کوش��ید راهی به سوی توده ها بگشاید‪ .‬وی با‬ ‫گام های نخستین خود رد پایی باقی گذارد‪ .‬اما از انجا که‬ ‫این راه با گام های دیگری کوفته نشد‪ ،‬با وزش نخستین‬ ‫باده��ای حوادث روزگار زدوده ش��د‪ .‬لذا بر خالف این‬ ‫انتقاد که بسیاری شریعتی را زمینه ساز نظری بسیاری از‬ ‫مس��ائل اینجایی و اکنونی ما برمی شمارند‪ ،‬ایا نمی توان‬ ‫از این منظر نیز به مساله اندیشید که شاید‪ ،‬برعکس‪ ،‬به‬ ‫همین جهت که طرح شریعتی مبنی بر ازادسازی توده ها‬ ‫از دل اس��ارت در اندیش��ه های موروثی و سنتی تحقق‬ ‫نیافت و انها به حال خود رها ش��دند‪ ،‬زمینه بسیاری از‬ ‫مصائب کنونی فراهم شد؟ شاید از همین منظر ـ و البته‬ ‫و صدالبته نه فقط صرفا از این منظر ـ ش��عار «بازگشت‬ ‫به ش��ریعتی»‪ ،‬حداقل به لحاظ پراتیک اجتماعی (برای‬ ‫ان دسته از کسانی که با رجوع اساسی شریعتی به سنت‬ ‫تاریخی موافق و همدل نیس��تند)‪ ،‬برای جامعه ما حائز‬ ‫اهمیت است‪.‬‬ ‫‪ .2‬نیروهای منفی تاریخی ‪ -‬سنتی‪ :‬یکی از بصیرت های‬ ‫بنیادین و طرح های بزرگ شریعتی این بود که نشان دهد‬ ‫سنت تاریخی ما امری یکدست‪ ،‬واحد و یکپارچه نبوده و‬ ‫نیست‪ .‬در سنت تاریخی ما‪ ،‬مثل هر سنت تاریخی دیگری‪،‬‬ ‫عناصر و جریان یا جریاناتی بسیار انسانی‪ ،‬متعالی‪ ،‬مثبت‬ ‫و س��ازنده در کنار عناصری بسیار مجعول‪ ،‬غیرانسانی‪،‬‬ ‫ارتجاعی‪ ،‬منفی و ویرانگر وجود داش��ته و این دو گونه‬ ‫عناصر به شدت با یکدیگر درهم تنیده شده اند‪ .‬شریعتی‬ ‫با نمادس��ازی های گوناگون به ای��ن دو نیروی متفاوت‬ ‫کامال متعارض در دل س��نت تاریخی ما اشاره کرده‪ ،‬که‬ ‫مش��هورترین نمادها و تعابیر بیانگر انها «اسالم نبوی و‬ ‫اسالم اموی» و «تشیع علوی و تشیع صفوی» است‪ .‬طرح‬ ‫«مذهب علیه مذهب» شریعتی برخاسته از همین درک‬ ‫عمیق وی از س��نت تاریخی ماست و درد بزرگ او این‬ ‫بود که هم توده ها و هم به اصطالح روشنفکران ـ اما تو‬ ‫‪67‬‬ ‫‪68‬‬ ‫بگو عوام روشنفکرنما ـ سنت های تاریخی‪ ،‬اعم از سنت‬ ‫تاریخی مسیحی‪ ،‬اسالمی و غیره را یکدست و یکپارچه‬ ‫تلقی کرده‪ ،‬این سنت های تاریخی را یا به نحو کلی به‬ ‫منزله یک حقیقت واحد می پذیرند (عوام) یا این سنت ها‬ ‫را ب��ه مثابه امری واحد و کلی مورد انکار قرار می دهند‬ ‫(روشنفکرنماها)‪ .‬کهگور در غرب‪ ،‬در برابر ارزش ها و‬ ‫جهان بینی عصر روشنگری فریاد براورد که «مسیح» و‬ ‫«پاپ» را با یک چوب نرانید و قصه این دو‪ ،‬یکی نیست‬ ‫و مسیح خود در زندان پاپ و کلیسا اسیر است‪ .‬پژواک‬ ‫فریاد او در غرب را در ایران از حلقوم شریعتی می شنویم‬ ‫که صال در داد که قصه «حسین» و «شاه سلطان حسین»‬ ‫یکی نیست‪ .‬اما افسوس که نه غالب توده ها و نه غالب‬ ‫روش��نفکران‪ ،‬چه در جهان غرب و چه در هر کجای‬ ‫دیگر دنیا فرق این قصه ها را درنمی یابند‪ .‬به اعتبار همین‬ ‫طرح «مذهب علیه مذهب» و تمایزگذاری میان دو گونه‬ ‫نیروهای منفی و مثبت تاریخی در دل سنت های تاریخی‬ ‫است که تفکر شریعتی نه فقط با امروز ما‪ ،‬بلکه با تاریخ‬ ‫تفکر اینده ما نسبت داشته و طرح «بازگشت به شریعتی»‬ ‫ض��رورت دارد‪ .‬اما باز هم افس��وس که وقتی از دین و‬ ‫مذهب سخن رانده می شود فهم «عوام»‪« ،‬نیروهای منفی‬ ‫تاریخی» و «روش��نفکران» ما هر سه از دین و مذهب‬ ‫یکی است‪ ،‬با این تفاوت که گروهی بدان باور دارند و‬ ‫گروهی ان را انکار می کنند‪ ،‬اما سطح و عمق بینش هر‬ ‫دو‪ ،‬یکی است‪.‬‬ ‫البته در روزگار ما‪ ،‬مرزها و حدود و ثغور این دو گونه‬ ‫نیروه��ای مثبت و منفی تاریخی یا به تعبیر ش��ریعتی‬ ‫مرز میان تشیع علوی و تشیع صفوی‪ ،‬امیخته و بسیار‬ ‫اش��فته شده اس��ت‪ .‬امروز ما اموری را تجربه می کنیم‬ ‫که ش��ریعتی اصال تجربه نکرده‪ ،‬یا بسیار کمتر تجربه‬ ‫کرده است‪ .‬اگر ش��ریعتی مبارزه با غرب‪ ،‬غربزدگی و‬ ‫استعمار‪ ،‬بومگرایی‪ ،‬مبارزه با اسرائیل و‪ ...‬را نشانه هایی‬ ‫از تش��یع عل��وی در روزگار خود برمی ش��مرد‪ ،‬امروز‬ ‫در پ��س همین ارزش ها و نشانه هاس��ت که نیروهای‬ ‫منفی تاریخی موضع گرفته اند‪ .‬همین امر دس��تاویزی‬ ‫برای روش��نفکران مخالف شریعتی قرار داده است که‬ ‫انان نیز هم راس��تا با مخالفان سنتی وی به نفی و انکار‬ ‫بصیرت های بنیادین ش��ریعتی درباره س��نت تاریخی‬ ‫ما بپردازند‪.‬‬ ‫‪ .3‬دانشگاهیان‪ :‬دانشگاه های م��ا که انها را باید بخشی‬ ‫از نظام بوروکراتیک و دیوانس��االرانه کشور تلقی کرد‪،‬‬ ‫بی رمق ت��ر و ناتوان تر از انند که بتوان حرکت فرهنگی‬ ‫اصیلی از انان انتظار داشت‪ .‬لیکن معدود اکادمیسین ها‪،‬‬ ‫از جمله معدود متفکران و صاحبنظران ما نیز به سکوتی‬ ‫مرگبار در خصوص شریعتی پرداختند‪ .‬انان نیز انچنان‬ ‫غ��رق خودبینی‪ ،‬غرور و خودمحوری بوده و هس��تند‬ ‫که همه چیز را از راس��تای خ��ود و دعوت به خویش‬ ‫می بینند و به هیچ وجه در خود چنین رسالتی را احساس‬ ‫نکردند و نمی کنند که با یکی از بزرگترین سرمایه های‬ ‫عظی��م اجتماع��ی و تاریخی دوره معاص��ر ما ـ یعنی‬ ‫ش��ریعتی ـ به دیالوگ نشس��ته‪ ،‬وی و متون وی را در‬ ‫ی بهتر» به سخن گفتن وا دارند‪ .‬انان‬ ‫راستای «امکان فهم ‬ ‫با ش��ریعتی همان کردند که دیگر روشنفکران در حق‬ ‫خودش��ان به عمل اوردند‪ .‬یکی‪ ،‬دو صاحب نظری نیز‬ ‫که به نقد شریعتی پرداختند‪ ،‬بیش از انکه با وی دیالوگ‬ ‫کنند‪ ،‬به تخری��ب وی مبادرت ورزیدند‪ .‬بدین ترتیب‪،‬‬ ‫همه ما‪ ،‬ب��ا هم و در کنار هم‪ ،‬وصف انحطاط تاریخی‬ ‫خویش را به خوبی نشان داده و ثابت کردیم همانگونه‬ ‫که ما استعداد و قدرت بهره برداری از منابع عظیم مادی‬ ‫خوی��ش را از ک��ف داده ایم‪ ،‬راهی نیز جز س��وزاندن‬ ‫و ه��در دادن منابع عظیم معن��وی و فرهنگی خویش‬ ‫نمی شناسیم‪.‬‬ ‫‪ .4‬روش��نفکران‪ :‬بس��یاری از روش��نفکران به دالیل‬ ‫گوناگون از ش��ریعتی روی برگرداندند‪ .‬بسیاری از انها‬ ‫به روشنفکری به اصطالح دینی روی اوردند‪ .‬این گروه‬ ‫از منظر جریان روش��نفکری به اصطالح دینی یعنی از‬ ‫منظر ایدئولوژی ستیزی به شریعتی یورش اوردند‪ .‬انگاه‬ ‫خود همسو با روند جهانی‪ ،‬زمینه های رشد ایدئولوژی‬ ‫سکوالر را فراهم اوردند‪ .‬روشنفکران چپ و سکوالر‬ ‫ما نیز از سکوالریسم نظام نظری توتالیتری را ساختند‬ ‫که هرگونه تفس��یر معنوی از جه��ان را اب ریختن به‬ ‫اس��یاب نیروهای توتالیتر و منفی تاریخی تلقی کرده‪،‬‬ ‫طرح اندیشه متفکرانی چون شریعتی را خشمگینانه و با‬ ‫بغض و نفرت بسیار پیشاپیش محکوم می کند (به بخش‬ ‫نخس��ت همین مصاحبه در مورد موانع فهم شریعتی‬ ‫رجوع کنید)؛ خش��م و نفرتی که به لحاظ احساس��ی‪،‬‬ ‫هیجانی و سیاس��ی قابل فهم اس��ت‪ ،‬لیک��ن به لحاظ‬ ‫علمی‪ ،‬فلسفی‪ ،‬تاریخی و تمدنی و حتی اجتماعی قابل‬ ‫قبولنیست‪.‬‬ ‫‪ .5‬شاگردان ش��ریعتی‪ :‬اینان خود چند دسته بوده اند؛‬ ‫الف؛ بخش اندکی از ش��اگردان ش��ریعتی‪ ،‬تا س��رحد‬ ‫بوروکرات هاوتکنوکرات هایقدرتسیاسیدرغلتیدند‬ ‫یا در میانه پوزیسیون و اپوزیس��یون اواره و سرگردان‬ ‫بودند‪ .‬ب؛ گروه بسیار قلیلی نیز به حرکات سکتاریستی‬ ‫و ج��دای از مردم دس��ت زدند‪ .‬ج؛ ام��ا بخش عمده‬ ‫شاگردان شریعتی را گروهی اسیب دیده‪ ،‬منفعل‪ ،‬پراکنده‬ ‫و در خود خزیده ایی تشکیل می دهند که شریعتی را یگانه‬ ‫چراغ راه در این جهان عسرت بار و پرمهلکه یافته‪ ،‬دست‬ ‫از دامان وی برنداشته اند و با تکرار اندیشه های شریعتی‬ ‫به رابطه عاطفی خود با ش��ریعتی استمرار بخشیده اند‪،‬‬ ‫به این امید که این عش��ق و عاطفه چ��راغ راهی برای‬ ‫نجاتشان در این صحرای مهلک باشد‪ .‬اما باید اعتراف‬ ‫کرد هیچ یک از ش��اگردان شریعتی اوال‪ ،‬به قد و قامت‬ ‫معلم خود نبوده‪ ،‬نس��بتی معقول و مقبول با اندازه ها و‬ ‫استانداردهای محبوب خویش برقرار نساخته اند‪ .‬ثانیا‪،‬‬ ‫هیچ کدام از ش��اگردان شریعتی ادامه دهنده راه شریعتی‬ ‫نبوده و نیس��تند‪ .‬هیچ یک از انان نتوانس��تند همچون‬ ‫شریعتی از فهمی نسبتا عمیق از سنت تاریخی و جهان‬ ‫معاصر خویش‪ ،‬قدرت ارتباط با سنت‪ ،‬نقد عمیق سنت‪،‬‬ ‫ارتباط با جامعه و برخ��ورداری از قدرت تاثیرگذاری‬ ‫تاریخی بهره مند گردند‪ .‬همانگونه که سنت گرایان (در‬ ‫معنای عام و کلی و نه فنی و تکنیکال کلمه) جامعه ما‬ ‫باید بدانند که «تکرار و واگویی س��نت‪ ،‬سنت نیست»‬ ‫و «سنت احیا ناش��ده‪ ،‬نه خود سنت‪ ،‬بلکه جسد مرده‬ ‫و بی روح س��نت اس��ت»‪ ،‬پیروان و شیفتگان دردمند و‬ ‫اسیب کشیده ان مرد بزرگ نیز باید بدانند که «تکرار و‬ ‫واگویی شریعتی‪ ،‬شریعتی نیست و شریعتی احیا ناشده‬ ‫نه خود شریعتی بلکه جسد بی جان و بی روح شریعتی‬ ‫است»‪ .‬همانگونه که سنت گرایان ما تحوالت تاریخی‬ ‫را درنمی یابند و از نوعی تاخر تاریخی در رنج هستند‪،‬‬ ‫شریعتیست های ما نیز از همین تاخر تاریخی در رنج‬ ‫هستند‪ .‬یعنی انها نیز توجه ندارند که جهان پست مدرن‬ ‫کنونی با دوره ش��ریعتی بسیار تفاوت پیدا کرده و افق‬ ‫معنایی ما تا حدود زیادی تغییر یافته اس��ت و واگویی‬ ‫صرف اندیشه های شریعتی که در افق معنایی دیگری‬ ‫شکل گرفته به احس��اس نوعی دلزدگی و وازدگی در‬ ‫مخاطب��ان جوانی می انجامد که در عالم تاریخی و افق‬ ‫معنایی دیگری زیست می کنند‪ .‬پیشنهاد اینجانب به همه‬ ‫جریانات و الیه های گوناگون اجتماعی در کش��ورمان‬ ‫این است که شریعتی در مقام یک منبع عظیم فرهنگی‬ ‫و اجتماع��ی‪ ،‬بصیرت ها‪ ،‬اموزه ها و طرح های بس��یار‬ ‫بزرگ��ی دارد ک��ه ما را در فهم بس��یاری از بحران های‬ ‫کنونی و نیز تالش به منظ��ور یافتن راه حل هایی برای‬ ‫برون ش��د از این بحران ه��ا کمک می کند‪ ،‬بی انکه این‬ ‫س��خن به معنای دعوت به نوعی شخصیت پرس��تی‬ ‫ی��ا بازگش��ت ب��ه پارادایم ه��ا و فضاه��ای فک��ری‬ ‫گذشته باشد‪g .‬‬ ‫تو گوبادکترکوشکی‬ ‫گف ‬ ‫شریعتی نسبتی‬ ‫با روشنفکری‬ ‫دینی ندارد‬ ‫‪ 6‬سپهر فکری دکتر شریعتی برای‬ ‫کدامیک از جریانات و گروه های‬ ‫سیاسی الهام بخش بود؟ و این متفکر‬ ‫مشهور معاصر کشورمان در طول‬ ‫عمر کوتاه خود در اثار نوشتاری و‬ ‫سخنرانی های خود توانست بر کدام‬ ‫نحله های فکری و جریانات سیاسی‬ ‫تاثیر گذار باشد؟ «مثلث» در گفت وگو‬ ‫با دکتر محمد صادق کوشکی‪ ،‬عضو‬ ‫هیات علمی دانشکده حقوق و علوم‬ ‫سیاسی دانشگاه تهران نسبت دکتر‬ ‫شریعتی و جریانات سیاسی و فکری را‬ ‫مورد واکاوی قرار داده است‪.‬‬ ‫درب��اره تاثیر دکتر ش��ریعتی ب��ر جریانات و‬ ‫گروه های فکری و سیاسی مختلف بحث های‬ ‫زیادی شده است‪ .‬به اعتقاد شما دکتر شریعتی‬ ‫دوره حیات خود یا بعد از ان بر کدام جریانات‬ ‫و نحله های فکری بیشترین تاثیر را داشتند؟‬ ‫‪ l‬تاثیر دکتر شریعتی را در دو دوره قبل و بعد از انقالب‬ ‫می توانیم بررس��ی کنیم‪ .‬قبل از پیروزی انقالب شریعتی‬ ‫در واقع بیش��ترین مخاطب خود را از بین نس��ل جوانی‬ ‫داشت که گفتارها و نوش��تارهای دکتر شور انقالبی در‬ ‫انها ایجاد می کرد و به نوعی انها را با منابع اصیل حماسی‬ ‫ش��یعی پیوند می داد‪ .‬نوش��ته ها و گفتارهای��ی که دکتر‬ ‫شریعتی با عناوینی در خصوص اسطوره های شیعی مانند‬ ‫حضرت امیر المومنین‪ ،‬سید الشهدا‪ ،‬حضرت زینب(س)‬ ‫و حضرت فاطمه (س) دارند نش��ان می دهد که ایش��ان‬ ‫می خواهد به نوعی بخش حماسی _ احساسی نهضت‬ ‫ائمه را بین جوانان دانش��جو و اهل فکر تعمیم دهد‪ .‬اما‬ ‫کسانی که به نوعی از دکتر شریعتی متاثر شدند طیف ها‬ ‫و جریانات مختلفی بودند از جریانات مذهبی گرفته که‬ ‫با حضرت امام و ش��اگردان ایشان پیوند داشتند واز اثار‬ ‫دکتر ش��ریعتی هم در بعد حماس��ی به��ره می بردند‪ ،‬تا‬ ‫گروه های��ی مث��ل مجاهدین خلق (منافقین) ک��ه از اثار‬ ‫شریعتی برای تحریک احساس��ات نسل جوان استفاده‬ ‫می کردند‪ .‬جوانانی که از منابع حماس��ی دکتر شریعتی‬ ‫تغذیه ش��ده بودند می توانستند سربازان اماده به خدمتی‬ ‫ب��رای گروه های��ی مث��ل مجاهدین خلق باش��ند‪ .‬حتی‬ ‫گروه های چپ به رغم اینکه هیچ وقت ابراز نکردند ولی‬ ‫به نوعی تحت تاثیر اندیشه های حماسی دکتر شریعتی‬ ‫بودند‪ .‬به هر حال نس��ل جوان به خصوص نس��ل جوان‬ ‫دانشگاهی قبل از انقالب بخشی از اشنایی خود با اسالم‬ ‫و اس��طوره های شیعی را مدیون دکتر شریعتی بود‪ .‬دکتر‬ ‫شریعتی بعد از پیروزی انقالب نیز برای نسل انقالبی که‬ ‫بعدها موتور محرک نظام و دفاع مقدس و جهاد سازندگی‬ ‫ش��دند الهام بخش بود اما باز هم در همان عرصه ای که‬ ‫برای قبل از انقالب مصداق داشت‪ .‬یعنی این افکار بیش‬ ‫از انکه ش��عور افرینی کند (که البته دکتر شریعتی چنین‬ ‫داعیه ای هم نداش��ت) شور افرین بود‪ .‬به همین خاطر تا‬ ‫دهه ش��صت کتب دکتر شریعتی الهام بخش بود‪ .‬امروز‬ ‫هم در بسیاری از کشورهای جهان بدون اینکه ما اطالع‬ ‫داشته باشیم از اندونزی گرفته ت ا ترکیه و عراق و بسیاری‬ ‫از نق��اط دیگر ک��ه نیازمند الهام گرفتن از اس��طوره های‬ ‫شیعی هستند‪ ،‬کتب دکتر ش��ریعتی راهگشاست و انها‬ ‫این کتب ر ا ترجمه کرده و استفاده می کنند‪ .‬اما از انجایی‬ ‫که دکتر شریعتی این داعیه را نداشت که یک اندیشمند‬ ‫سامان یافته اسالمی است طبیعی است که چنین تاثیری را‬ ‫هم بر مخاطب نداشته باشد‪ .‬یعنی اندیشه های اسالمی را‬ ‫به صورت مدون و علمی و جامع ارائه نکرده است‪ ،‬بدین ‬ ‫ترتیب کسی نمی تواند مدعی شود که اندیشه اسالمی را‬ ‫از شریعتی کسب کرده اما می توان گفت که سرپل اشنایی‬ ‫جمع کثیری از جوانان انقالبی با اندیشه های اسالمی اثار‬ ‫دکتر شریعتی بوده است‪.‬‬ ‫دکتر شریعتی گرچه یک معلم بود‪ ،‬و بیشتر در‬ ‫عرصه فرهنگی فعال بودند ولی در چند جای‬ ‫مختلف از تمایل خود به حرکت مس��لحانه‬ ‫سخن گفتند‪ .‬در خاطرات نزدیکان و دوستان‬ ‫ایش��ان این موارد مش��اهده می شود‪ .‬حتی در‬ ‫جایی گفته اند از بابت اینک��ه بتوانن د تریبون‬ ‫علنی گروه های زیر زمینی شوند خرسند بودند‪.‬‬ ‫شما در این باره چه ارزیابی دارید؟ ایا گرایش‬ ‫مجاهدین خلق به دکتر شریعتی از این روحیه‬ ‫دکتر نشات می گیرد؟‬ ‫‪l‬دکتر ش��ریعتی ب��ه هیچ وجه اهل حرکت مس��لحانه‬ ‫نبود‪ .‬ایشان یک فرد فرهنگی بود‪ ،‬اما منبع شور افرینی و‬ ‫انقالبی گری در میان جوانان انقالبی و دانشگاهی بود و‬ ‫چنین تاثیری را قبل و بعد از انقالب داشت‪ .‬این کارویژه‬ ‫چنی��ن تداعی می کرد که دکتر ش��ریعتی از حرکت های‬ ‫مسلحانه هم به صورت نامحسوس حمایت می کند‪ .‬اما‬ ‫خود ایش��ان عضو هیچ گروه مس��لحی نبودند و اصوال‬ ‫نگ��رش و دیدگاه دکتر ش��ریعتی کار فرهنگی بود‪ ،‬کما‬ ‫اینکه ایشان در بازجویی که در ساواک دارد وقتی بازجو‬ ‫می پرسد که ایا شما سالح دارید؟ دکتر شریعتی می گوید‬ ‫بله‪ .‬بازجو می پرسد چه سالحی؟ دکتر شریعتی می گوید‪:‬‬ ‫خودکار بیک‪ .‬یعنی اینکه دکتر ش��ریعتی خود ر ا تریبون‬ ‫گروه هایی مثل مجاهدین خلق بداند بیشتر یک نوع تعارف‬ ‫است‪ .‬واقعا نسبت جدی بین دکتر شریعتی و مجاهدین‬ ‫خلق برقرار نبود‪ .‬هر چقدر ش��ریعتی اهل صداقت بود‪،‬‬ ‫مجاهدین خلق اهل نفاق بودند‪ .‬هر چقدر شریعتی خود‬ ‫را وام دار دین می دانس��ت‪ ،‬مجاهدین خلق وام دار التقاط‬ ‫بودند‪ .‬ش��اید در بین مجاهدین چهره های خالصی هم‬ ‫مانند شهید صمدیه لباف وجود داشتند اما شاکله فکری‬ ‫مجاهدین خلق بر التقاط بنا شده بود‪ .‬در حالی که شریعتی‬ ‫جست وجوگری بود برای یافتن اندیشه های ناب دینی‪.‬‬ ‫هر چند به اندیشه ها دست پیدا نکرد‪ ،‬اما با صداقت تمام‬ ‫به دنبال اندیش��ه های دینی بود‪ .‬البت��ه در مقطعی هم که‬ ‫دکتر شریعتی خود را به عنوان تریبون مجاهدین معرفی‬ ‫می کند این تش��کیالت هنوز چه��ره منافقانه و التقاطی‬ ‫خود را نشان نداده بود‪ .‬در ان دوره بسیاری از روحانیون‬ ‫شاخص هم موید مجاهدین خلق بودند‪.‬‬ ‫البت��ه فقط مجاهدین خل��ق نبودند‪ .‬گروهک‬ ‫فرقان هم در مقابل انقالب حرکت مس��لحانه‬ ‫انجام داد و خود را الهام بخش شریعتی خواند‪.‬‬ ‫‪ l‬فرقان هم واقعا س��وء اس��تفاده کرد‪ .‬هیچ نسبتی بین‬ ‫دکتر شریعتی و فرقان نیست‪.‬‬ ‫یکنسبتعرضمی کنم‪.‬دکترشریعتیدرمقابل‬ ‫نهاد روحانیت موضعی انتقادی داشتند‪ .‬فرقان هم ‬ ‫ترور های خود را از بین روحانیت داشتند‪.‬‬ ‫‪ l‬اتفاقا دکتر ش��ریعتی در مقابل نهاد روحانیت موضع‬ ‫نداشتند‪ .‬ایشان یک بیانی دارند و می گویند زیر هیچ یک‬ ‫از قراردادهای استعماری ‪ 150‬سال اخیر را روحانیت امضا‬ ‫نکرده است‪ .‬دکتر شریعتی افتخار خود را مقلد امام بودن‬ ‫می دانست و با افتخار در ساواک هم این را گفت‪ .‬روحانیتی‬ ‫که ش��ریعتی مورد انتقاد قرار می دهد به تعبیری حضرت‬ ‫امام‪ ،‬انها را مصداق اسالم امریکایی معرفی کرده است‪ .‬البته‬ ‫دکترشریعتیاشتباهاتیداشتهوافرادیمانندعالمهمجلسی‬ ‫را اخوند درباری معرفی می کند‪ .‬در این رابطه اشتباه کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬اما مصداق کلی روحانیون مورد انتقاد ش��ریعتی‪،‬‬ ‫روحانیونی اس��ت که مروج اسالم امریکایی هستند‪ .‬اما‬ ‫گروه فرقان یک گروه صد در صد التقاطی هستند که هیچ‬ ‫نسبتی با دکتر شریعتی ندارند‪ .‬فرقان ظلم بزرگی در حق‬ ‫شریعتی کردند‪ .‬شاید کتاب های شریعتی را یک دوره هم‬ ‫نخوانده بودند‪ .‬انها به جهل خودش��ان متکی بودند‪ ،‬نه به‬ ‫شریعتی‪ .‬ش��ریعتی قبل از پیروزی انقالب از واژه اسالم‬ ‫امریکایی سخن می گوید و روحانیتی هم که نقد می کند‬ ‫مصداق همین اسالم امریکایی است‪ ،‬البته گاهی وقت ها‬ ‫در مصداق ها اشتباه می کند ولی در تشخیص حضرت امام‬ ‫به عنوان یک الگوی مبارزه اشتباه نمی کند‪.‬‬ ‫اختالفات دکتر شریعتی و شهید مطهری را‬ ‫هم ش��ما جزو همین اشتباهات و اختالفات‬ ‫می دانید؟‬ ‫‪ l‬اختالف��ات طبیع��ی اس��ت‪ .‬ش��هید مطه��ری یک‬ ‫اسالم شناس و کارشناس مسائل دینی است ولی شریعتی‬ ‫در چنین جایگاه��ی قرار ندارد و وقتی درباره مس��ائل‬ ‫اسالمی اظهار نظر می کند طبیعی است که اسالم شناسی‬ ‫مثل مطهری باید ان را نقد کند‪ .‬این نقد یک نقد طلبگی‬ ‫است ولی اختالفی نیست که منجر به دعوا و نزاع شود‪.‬‬ ‫ظاه��را اخت�لاف خیل��ی عمیق ت��ر از این‬ ‫حرف ها بوده اس��ت‪ .‬س��ندی که از ش��هید‬ ‫مطهری درباره دکتر ش��ریعتی در سال های‬ ‫بعد از انقالب منتش��ر شد نشان می دهد که‬ ‫شهید مطهری ان اواخر موضع خیلی تندی‬ ‫نسبت به دکتر شریعتی داشتند؟‬ ‫‪ l‬از این اختالفات فراوان اس��ت‪ .‬از این دست نوشته ها‬ ‫بین روحانیون هم وجود دارد‪ .‬دکتر شریعتی وارد حوزه‬ ‫اس�لامی ش��ده و طبیعی بود که کارشناسی مثل شهید‬ ‫مطهری ان را نقد کند‪ .‬خود دکتر ش��ریعتی هم پذیرفته‬ ‫بودن��د که اش��تباهاتی دارند‪ .‬اما گ��روه فرقان جاهالنی‬ ‫ظاهربین و کامال بی سواد بودند‪ .‬دلیلی که اینها برای ترور‬ ‫ش��هید مطهری بیان می کنند این است که اقای مطهری‬ ‫چ��ون زبان خارجی نمی دانس��ته‪ ،‬عض��و هیات علمی‬ ‫ دانشگاه تهران شده و این اقدام خالف قانون است! این‬ ‫دقیقا دلیلی است که شیخ اکبر گودرزی‪ ،‬رهبر گروه فرقان‬ ‫در دادگاه ترور شهیدمطهری اعالم می کند‪.‬‬ ‫یکی دیگر از جریاناتی که از دکتر شریعتی‬ ‫تاثیر پذیرفتند «روش��نفکران دینی» هستند‪.‬‬ ‫در این باره چه ارزیابی دارید؟‬ ‫‪ l‬روش��نفکری دینی ما هیچ نس��بتی با شریعتی ندارد‪.‬‬ ‫شریعتی نگاهی ایدئولوژیک دارد ولی روشنفکران دینی‬ ‫چنین نگاهی ندارند‪.‬‬ ‫ب��رای اینکه بحث را منطقی ت��ر پیش ببریم‬ ‫لطفا بفرمایید شما از «روشنفکری دینی» چه‬ ‫تعریفی دارید؟‬ ‫‪ l‬انچ��ه در جامع��ه ما مصطلح ش��ده‪ ،‬این اس��ت که‬ ‫هر کسی از خاستگاهی غیر از حوزه وارد عرصه مسائل‬ ‫دینی شده باش��د «روشنفکر دینی» خوانده می شود‪ .‬این‬ ‫ی که‬ ‫البته تعریفی عامیانه است‪ .‬به تعبیری هر غیر معمم ‬ ‫ی که مسائل اسالمی را از‬ ‫وارد حوزه دینی شده یا معمم ‬ ‫زاویه دید غیر حوزوی بررسی کرده باشد‪ ،‬روشنفکر دینی‬ ‫اس��ت‪ .‬البته این توصیفی است که به تدریج به تعریف‬ ‫ی نیست‪ .‬اگر بخواهیم شریعتی‬ ‫تبدیل شده و اصوال علم ‬ ‫را با این تعریف بسنجیم‪ ،‬بله دکتر شریعتی یک روشنفکر‬ ‫دینی بود‪ .‬اما اگر بخواهیم بگوییم بین سایر روشنفکران‬ ‫دینی و شریعتی چه نسبتی بود؟ نسبت چندانی نمی توان‬ ‫یافت‪ .‬ما دو نس��ل روشنفکران دینی داریم‪ .‬روشنفکران‬ ‫دینی قبل از انقالب مانند محمد تقی شریعتی‪ ،‬غالمرضا‬ ‫س��عیدی‪ ،‬مهندس بازرگان (قبل از انقالب)‪ ،‬س��حابی‬ ‫(بعد از انقالب)‪ .‬دکتر ش��ریعتی حتی با اینها هم تفاوت‬ ‫داشت‪ .‬به خاطر اینکه شریعتی نگاه ایدئولوژیک به دین‬ ‫داشت و بقیه روشنفکران دینی قبل و بعد از انقالب نگاه‬ ‫ایدئولوژیک به دین ندارند‪.‬‬ ‫اگر فرض ش��ما مبنی بر ن��گاه ایدئولوژیک‬ ‫شریعتی به دین را اصل بدانیم بدین ترتیب‬ ‫بین ش��ریعتی و انقالب اسالمی باید قرابت‬ ‫بیش��تری بر قرار می ش��د‪ ،‬اما در س��ال های‬ ‫بعد از انقالب چندان ش��ریعتی مورد توجه‬ ‫نهادهای رسمی و دولتی قرار نگرفت؟‬ ‫‪ l‬ابتدا باید بگویم که ش��ریعتی به هی��چ عنوان به کار‬ ‫ادم های ضد انقالب نمی اید چرا که تمام تالش شریعتی‬ ‫برای ایجاد شور انقالبی بود و از این جهت اتفاقا شریعتی‬ ‫با انقالب اسالمی بیشتر سازگاری دارد تا با ضد انقالب‪.‬‬ ‫در مقطعی در اوایل دهه هفتاد بخش هایی از حرکت های‬ ‫دانشجویی در قالب دفتر تحکیم وحدت سعی کردند ذیل‬ ‫نام شریعتی قرار بگیرند اما این هم به منظور استفاده از نام‬ ‫شریعتی برای نقد بخشی از روحانیت بود‪ .‬البته در مقطعی‬ ‫پس از پیروزی انقالب به دلیل دیدگاه های شریعتی درباره‬ ‫روحانیت‪ ،‬ایش��ان مهجور بود اما بعد از مدتی دوباره از‬ ‫مهجوریت خارج شد‪g .‬‬ ‫‪69‬‬ ‫سیر و سلوک چمران‬ ‫شهید چمران از سرپولک تا دهالویه‬ ‫‪1‬‬ ‫‪70‬‬ ‫مصطفی‪ ،‬یگانه بود‬ ‫از روزی که «نشس��ته ب��ود زار زار گریه می کرد‪.‬‬ ‫هم��ه جمع ش��ده بودن��د دورم��ان‪ .‬چه می دانس��تم‬ ‫این جوری می کند؟ می گویم مصطفی طوریش نیس‪.‬‬ ‫من ریاضی رد ش��دم‪ .‬برای من ناراحته‪ ».‬تا روزی که‬ ‫«کن��ار ج��اده‪ ،‬وقتی از این ده ب��ه ده دیگر می رفتیم‪،‬‬ ‫می دی��د که بچ��ه ای کنار جاده نشس��ته و دارد گریه‬ ‫می کند‪ .‬ماش��ین را نگه می داش��ت‪ ،‬پیاده می ش��د و‬ ‫می رفت بچه را بغل می کرد‪ .‬صورتش را با دس��تمال‬ ‫پاک می کرد و او را می بوسید‪ .‬بعد همراه بچه شروع‬ ‫می کرد به گریه کردن‪ .‬ده دقیقه‪ ،‬یک ربع‪ ،‬ش��اید هم‬ ‫بیش تر‪ ».‬خیلی زمان گذشته بود‪ ،‬از کودکی مصطفی‬ ‫تا س��ال هایی که برای خودش مردی شده بود با این‬ ‫حال یک چیز عوض نش��ده بود و ان خود مصطفی‬ ‫بود!‬ ‫مصطف��ی در تمام این س��ال ها‪ ،‬از ایران تا امریکا‪ ،‬از‬ ‫امریکا ت��ا مصر‪ ،‬از مصر تا لبن��ان‪ ،‬از لبنان تا دوباره‬ ‫ای��ران همان مصطفایی بود ک��ه گفته بود و قول داده‬ ‫بود‪« :‬مصطفی! من از تو هیچ انتظاری ندارم اال اینکه‬ ‫خدا را فراموش نکنی‪ ».‬مادرش بیس��ت و دو س��ال‬ ‫پی��ش گفته ب��ود؛ همان وقت که از ای��ران رفت‪ .‬چه‬ ‫قدر دلش می خواس��ت بگوید یک لحظه هم خدا را‬ ‫فراموش نکرده است‪.‬‬ ‫اینگونه است که امام در رثای او می گوید‪« :‬هنر ان است‬ ‫که بی‏هیاهوهای سیاس��ی و «خودنمایی» های شیطانی‪،‬‬ ‫برای خدا به جهاد برخیزد و خود را فدای هدف کند نه‬ ‫هوی و این هنر مردان خداست‪ .‬و اما ما می‏توانیم چنین‬ ‫هنری داشته باشیم‪ ،‬با خداست که دستمان را بگیرد و از‬ ‫ظلمات جهالت و نفسانیت برهاند‪».‬‬ ‫مصطفی تحصی�لات خ��ود را در مدرس��ه انتصاریه‪،‬‬ ‫نزدی��ک پامنار اغاز کرد و در دارالفن��ون و البرز دوران‬ ‫متوسطه را گذراند؛ در دانشکده فنی دانشگاه تهران ادامه‬ ‫تحصیل داد و در س��ال ‪ 1336‬در رشته الکترومکانیک‬ ‫فارغ‏التحصیل شد و یک‏سال هم به تدریس در دانشکده ‬ ‫فنی پرداخت‪ .‬از همین روز بود که مصطفی که در همه‬ ‫دوران تحصیل شاگرد اول بود‪ ،‬در سال ‪ 1337‬توانست‬ ‫بورس تحصیلی ش��اگردان ممتاز را به دست اورده و به‬ ‫امریکا اعزام شود‪.‬‬ ‫ب��ا این حال مصطفی هن��وز مصطفی بود تا جایی که‬ ‫بعد از مدت کمی در امریکا ش��روع کرد به کارهای‬ ‫سیاس��ی ‪ -‬مذهبی‪ .‬خبر کارهایش به ایران می رسید‪.‬‬ ‫از س��اواک پ��در را خواس��تند و گفتن��د‪« :‬م��ا ترمی ‬ ‫چهارصد دالر به پس��رت پول نمی دهیم که برود علیه‬ ‫م��ا مبازه کند‪ ».‬پدر گفت‪« :‬مصطفی عاقل و رش��یده‪.‬‬ ‫من نمی توانم در زندگیش دخالت کنم»‪ .‬بورس��یه اش‬ ‫را قطع کردند‪ .‬اما هیچ کدام مانع او نشد‪.‬‬ ‫او پ��س از گذران��دن تحصی�لات خ��ود در رش��ته‬ ‫ی را در جمع‬ ‫فوق دکترای فیزیک پالسما‪ ،‬تحقیقات‏علم ‬ ‫معروف‏ترین دانش��مندان جهان در دانشگاه کالیفرنیا و‬ ‫معتبرترین دانشگاه امریکا –برکلی‪ -‬با ممتازترین درجه‬ ‫علمی طی کرد و دکترای الکترونیک و فیزیک پالسما را‬ ‫به عنوان اولین ایرانی به دست اورد‪.‬‬ ‫ب��ا این ح��ال چی��زی درون مصطف��ی او را به جای‬ ‫دیگری می کشاند‪ .‬بعد از کشتار پانزده خرداد نشست‬ ‫و حس��ابی فکر کرد‪ .‬به این نتیجه رس��ید که مبارزه‬ ‫پارلمانی به نتیجه نمی رسد و باید برود سالح دست‬ ‫بگی��رد و بجنگد؛ تا جایی ک��ه «باهم از اوضاع ایران‬ ‫و درگیری های سیاس��ی حرف می زدیم‪ .‬نمی دانستیم‬ ‫چه کار می شود کرد‪ .‬بدمان نمی امد برگردیم‪ ،‬برویم‬ ‫دانشکده فنی‪ ،‬تدریس کنیم‪ .‬چمران باالخره به نتیجه‬ ‫رس��ید‪ .‬برایم پیغام گذاش��ته بود‪ .‬من رفتم‪.‬انجا یک‬ ‫سکان دار هست و رفت لبنان»‪.‬‬ ‫حاال لبنان ش��ده بود همه چی��ز مصطفی‪ .‬به رغم همه‬ ‫چیزهای��ی که داش��ت و ب��رای لبنان فدا ک��رده بود!‬ ‫حاال او لبنان را داش��ت و بخش��ی از گمش��ده خود‬ ‫را یافت��ه بود‪ .‬ب��ا این حال همان چی��زی که در تمام‬ ‫این س��ال ها او را رها نکرده بود‪ ،‬اینجا هم او را رها‬ ‫نمی ک��رد؛ هرچن��د مصطفی به ان اهمی��ت نمی داد؛‬ ‫چپی ها می گفتند جاسوس امریکاست‪ .‬برای ناسا کار‬ ‫می کند‪ .‬راس��تی ها می گفتند «کمونیسته»‪ .‬هر دو برای‬ ‫کشتنش جایزه گذاشته بودند‪ .‬ساواک هم یک عده را‬ ‫فرستاده بود ترورش کنند‪ .‬اما با این حال اسم چمران‬ ‫معروف تر از خودش بود‪ .‬وقتی عکسش رسید دست‬ ‫اس��رائیلی ها‪ ،‬با خودش��ان فکر کردند این همان یارو‬ ‫خبر نگاره نیس��ت که می ام��د از اردوگاه ما گزارش‬ ‫بگیرد؟ انها هم برای سرش جایزه گذاشتند‪.‬‬ ‫ای��ن طور بود که همه چیز مصطفی تغییر کرد و البته‬ ‫خود مصطف��ی‪ ،‬حاال همه چیز عوض ش��ده بود که‬ ‫حتی من نفر دوم��ی بودم که تنها گیرش اوردم‪ .‬تنها‬ ‫راه می رفت؛ بدون اس��لحه‪ .‬گفتم‪ :‬من پول گرفتم که‬ ‫تو رو بکشم‪ .‬چیزی نگفت‪ .‬گفتم‪« :‬شنیدی؟»‪ .‬گفت‪:‬‬ ‫«اره‪ ».‬دروغ می گفت‪ .‬اصال حواسش به من نبود‪ .‬اگر‬ ‫مجبور نبودم فرار کنم‪ ،‬می ماندم ببینم این یارو ایرانیه‬ ‫چ��ه جور ادمی اس��ت‪ .‬حاال همه چیز عوض ش��ده‬ ‫ب��ود حتی مردم «جنوب لبنان به اس��م دکتر مصطفی‬ ‫می شناختندش‪ .‬می گفتند دکتر مصطفی چشم ماست‪،‬‬ ‫دکتر مصطفی قلب ماست»‪.‬‬ ‫اما حاال مصطفی باز هم چیز گمشده ای در وجودش‬ ‫حس می کرد‪ ،‬ش��اید هنوز کار ناتمامی داش��ت‪« :‬به‬ ‫این فکر افت��اده بودیم بیاییم ای��ران‪ .‬دکتر یک طرح‬ ‫نظامی دقیق درس��ت ک��رد‪ .‬مهم��ات و تجهیزات را‬ ‫اماده کردیم‪ .‬یک هواپیما الزم داشتیم که قرار شد از‬ ‫س��وریه بگیریم‪ .‬دوروز مانده به امدنمان‪ ،‬خبر رسید‬ ‫انقالب پیروز ش��ده‪ ».‬و مصطفی به ایران برگشت تا‬ ‫کار ناتمامی را تمام کند‪.‬‬ ‫با این حال اینجا هم همان موضوع همیش��گی دست‬ ‫از سرش بر نداش��ته بود؛ همان گمنامی و مظلومیت‪:‬‬ ‫«ما س��ه نف��ر بودیم‪ ،‬با دکت��ر چهار نفر‪ .‬انه��ا تقریبا‬ ‫چهارص��د نفر‪ .‬ش��روع کردند به ش��عار دادن و بد و‬ ‫بیراه گفت��ن‪ .‬چند نفر امدند که دکت��ر را بزنند‪ .‬مثال‬ ‫امده بودیم دانش��گاه س��خنرانی‪ .‬از در پش��تی سالن‬ ‫امدیم بیرون‪ .‬دنبالمان می امدند‪ .‬به دکتر گفتیم اجازه‬ ‫بده ادبش��ان کنیم‪ .‬گفت‪« :‬عزی��ز‪ ،‬خدا این ها را زده‪».‬‬ ‫دکتر را که س��وار ماش��ین کردیم‪ ،‬چند تا از پر سر و‬ ‫صداهاش��ان را گرفتیم اوردیم ستاد‪ .‬معلوم نشد دکتر‬ ‫از کجا فهمیده بود‪ .‬امد توی اتاق‪ .‬حس��ابی دعوامان‬ ‫کرد‪ .‬نرس��یده برگشتیم و رساندیمش��ان دانشگاه‪ ،‬با‬ ‫سالم و صلوات‪».‬‬ ‫حاال وقت ان ش��ده بود ک��ه کاری کند‪ ،‬وقتی جنگ‬ ‫ش��روع ش��د به فکر افتاد برود جبهه‪ .‬نه توی مجلس‬ ‫بند می شد نه وزارتخانه‪ .‬رفت پیش امام‪ .‬گفت‪« :‬باید‬ ‫نامنظم با دش��من بجنگیم تا هم نیروها خودش��ان را‬ ‫اماده کنند‪ ،‬هم دش��من نتواند پیش بیاید‪ ».‬برگش��ت‬ ‫و هم��ه را جم��ع کرد‪ .‬گف��ت‪« :‬اماده ش��وید همین‬ ‫روزها راه می افتیم‪ ».‬پرسیدیم‪« :‬امام؟» گفت‪« :‬دعامان‬ ‫کردند‪».‬‬ ‫و البته از همان اول هم چیزهایی را که می خواس��ت‬ ‫پیدا می ک��رد‪« :‬تلفنی به می گفتند «یه مش��ت الت و‬ ‫لوت اومدن‪ ،‬می گن می خوایم بریم س��تاد جنگ های‬ ‫نامنظم‪ ».‬رفتم و دیدم‪ .‬ردش��ان کردم‪ .‬چند روز بعد‪،‬‬ ‫اهواز‪ ،‬با موتورس��یکلت ایس��تاده بودند کنار خیابان‪.‬‬ ‫یکی ش��ان گفت‪« :‬اقای دکتر خودشون گفتن بیاین‪».‬‬ ‫می پریدند؛ از روی گودال‪ ،‬رود‪ ،‬سنگر‪ .‬ارپی جی زن ها‬ ‫را س��وار می کردن د ترک موتور‪ ،‬می پریدند و تانک ها‬ ‫را ش��کار می کردند‪ ».‬کم کم همه بچه ها ش��ده بودند‬ ‫مثل خود دکتر؛ لباس پوشیدنش��ان‪ ،‬س�لاح دس��ت‬ ‫گرفتنشان‪ ،‬حرف زدنش��ان‪ .‬بعضی ها هم ریششان را‬ ‫کوتاه نمی کردند تا بیش��تر شبیه دکتر بشوند‪ .‬بعدا که‬ ‫پخش شدیم جاهای مختلف‪ ،‬بچه ها را از روی همین‬ ‫چیز ها می ش��د پیدا کرد‪ .‬یا مث�لا از اینکه وقتی روی‬ ‫خاکریز راه می روند نه دوال می ش��وند‪ ،‬نه سرشان را‬ ‫می دزدند‪ .‬ته نگاهش��ان را هم بگیری‪ ،‬یک جایی ان‬ ‫دوردست ها گم می شود‪».‬‬ ‫حاال مصطفی بعد از ‪ 23‬س��ال هج��رت‪ ،‬امده بود تا‬ ‫هم��ه تجربیات انقالبی و علم��ی خود را در خدمت‬ ‫انق�لاب بگ��ذارد؛ خام��وش و ارام ول��ی فعاالنه و‬ ‫قاطعانه به س��ازندگی می‏پ��ردازد و همه تالش خود‬ ‫اینگونه است که مصطفی‬ ‫به گمشده اش می رسد‬ ‫و امام هم در پیام خود‬ ‫به مناسبت شهادت او‬ ‫اینچنینمی گوید‪:‬شهادت‬ ‫انسان‏ساز سردار پرافتخار‬ ‫اسالم و مجاهد بیدار و‬ ‫متعهد راه تعالی و پیوستن‬ ‫به مالء اعلی‪ ،‬دکتر مصطفی‬ ‫چمران را به پیشگاه‬ ‫ولی‏عصر ارواحنا فداه‬ ‫تسلیت و تبریک‬ ‫عرض می‏کنم‬ ‫را صرف تربیت اولین گروه‏های پاسداران انقالب در‬ ‫سعداباد می‏کند‪ .‬سپس در شغل معاونت نخست‏وزیر‬ ‫در امور انقالب شب و روز خود را به خطر می‏اندازد‬ ‫تا سریع ‏تر و قاطعانه‏ تر مساله کردستان را فیصله دهد‬ ‫ت��ا اینک��ه باالخره در قضی��ه فراموش ناش��دنی پاوه‬ ‫ق��درت ایمان و اراده اهنین و ش��جاعت و فداکاری‬ ‫او بر هم��گان ثابت می‏گردد‪ .‬انگاه که فرمان انقالبی‬ ‫امام‏خمین��ی(ره) ص��ادر ش��د فرمانده��ی منطقه به‬ ‫مصطف��ی واگذار ش��د‪ .‬اینگونه بود که ن��ه تنها پاوه‬ ‫ازاد ش��د بلکه در ع��رض ‪ 15‬روز ش��هرها و راه‏ها‬ ‫و مواضع استراتژیک کردس��تان به تصرف نیروهای‬ ‫انقالب اس�لامی درامد و کردس��تان از خطر حتمی‬ ‫ نجات یافت‪ .‬مصطفی بع��د از این پیروزی به تهران‬ ‫احضار ش��د و از طرف امام‏خمین��ی(ره)‪ ،‬به وزارت‬ ‫دفاع منصوب ش��د؛ اما نه این پس��ت و نه نمایندگی‬ ‫مردم تهران در مجلس شورای اسالمی او را در تهران‬ ‫نگه نداشت؛ مصطفی به دنبال گمشده ای بود که قطعا‬ ‫در تهران پیدا نمی کرد‪.‬‬ ‫اگرچه در میدان جنگ زخمی شد‪ ،‬اما همان گمشده‬ ‫او را ب��ه دنب��ال خود می کش��ید و به رغ��م اصرار و‬ ‫پیش��نهاد مسئوالن و دوستانش‪ ،‬حاضر به ترک اهواز‬ ‫و س��تاد جنگ‏های نامنظم برای معالجه نش��د و تمام‬ ‫مدت را در همان س��تاد گذراند‪ .‬در حالی که در کنار‬ ‫بسترش و در مقابلش نقشه‏های نظامی منطقه‪ ،‬مقدار‬ ‫پیش��روی دش��من و حرکت نیروهای خودی نصب‬ ‫ش��ده ب��ود و او که ق��درت و یارای ب��ه جبهه رفتن‬ ‫نداشت‪ ،‬دائما به انها می‏نگریست و مرتب طرح‏های‬ ‫جالب و پیش��نهادات س��ازنده در زمینه‏های مختلف‬ ‫نظام��ی‪ ،‬مهندس��ی و حت��ی فرهنگی ارائ��ه می‏داد‪.‬‬ ‫کم‏ک��م زخم‏های پ��ای او التیام می‏یاف��ت و او دیگر‬ ‫نمی‏توانست سکون را تحمل کند و با چوب زیربغل‬ ‫به پا خاست و بازهم اماده رفتن به جبهه شد‪.‬‬ ‫با همین چ��وب زیربغل به دیدار امام رفت؛ دیداری‬ ‫تاریخ��ی ک��ه «با خودش عه��د کرده بود ت��ا نیروی‬ ‫دشمن در خاک ایران است برنگردد تهران‪ .‬نه مجلس‬ ‫می رفت‪ ،‬نه ش��ورای عالی دفاع‪ .‬ی��ک روز از تهران‬ ‫زنگ زدند‪ .‬حاج احمد اقا بود گفت‪« :‬به دکتر بگو بیا‬ ‫تهران‪ ».‬گفتم‪« :‬عه��د کرده با خودش‪ ،‬نمی اد‪ ».‬گفت‬ ‫«نه‪ ،‬بگو بیاد‪ .‬امام دلش برای دکتر تنگ ش��ده‪ ».‬بهش‬ ‫گفتم‪ .‬گفت که چشم‪ .‬همین فردا می رم‪».‬‬ ‫س��ی‏ام خردادماه سال ش��صت‪ ،‬در جلسه فوق‏العاده‬ ‫ش��ورای عالی دف��اع در اه��واز ب��ا حض��ور مرحوم‬ ‫ایت‏اهلل اش��راقی ش��رکت و از عدم تحرک و سکون‬ ‫نیروه��ا انتق��اد کرد و پیش��نهادات نظام��ی خود‪ ،‬از‬ ‫جمله حمله به بس��تان را ارائه داد‪ .‬این اخرین جلسه‬ ‫شورای عالی دفاع بود که شهیدچمران در ان شرکت‬ ‫داش��ت‪ .‬فردای ان روز مصطفی به س��مت دهالویه‬ ‫حرکت کرد‪ ،‬در حالی که یکی از رزمندگان با سادگی‬ ‫و زیبای��ی گف��ت‪« :‬همانند روز عاش��ورا که یکایک‬ ‫یاران حس��ین(ع) به شهادت رسیدند‪ ،‬عباس علمدار‬ ‫او (رس��تمی) هم به شهادت رس��ید و اینک خود او‬ ‫همانند ظهر عاش��ورای حس��ین(ع) اماده حرکت به‬ ‫جبهه اس��ت‪ ».‬هم ه اطرافیانش هنگام خروج از ستاد‬ ‫ب��ا او وداع‏کردند و ب��ا نگاه‏های تا انجا که چش��م‬ ‫می‏دی��د و گوش می‪‎‬‏ش��نید‪ ،‬او و همراهانش را دنبال‬ ‫‏کردن��د در حال��ی که در ذهن خود به یاد ش��ب قبل‬ ‫بودند که در اخرین جلس��ه مشورتی ستاد‪ ،‬مصطفی‬ ‫یاران��ش را با وصای��ای بی‏س��ابقه‏ای نصیحت کرده‬ ‫ب��ود و خدا می‏داند که در پس چهره س��اکت و ارام‬ ‫و ملکوت��ی او چه غوغ��ا و چه ش��ور و هیجانی از‬ ‫ش��وق رهایی‪ ،‬رس��تن از غم و رنج‏ها‪ ،‬شنیدن دروغ‬ ‫و تهمت‏ها و دم‏برنیاوردن‏ها و از ش��وق شهادت برپا‬ ‫بود‪ .‬چه بس��یار یاران باوفای او به ش��هادت رس��یده‬ ‫بودن��د و اینک او خود به قربانگاه می‏رفت‪ .‬س��ال‏ها‬ ‫یاران و تربیت‏شدگان عزیزش در مقابل چشمانش و‬ ‫در کنارش شهید شدند و او انها را بر دوش گرفت و‬ ‫خود در اش��تیاق شهادت سوخت‪ ،‬ولی خدای بزرگ‬ ‫او را در ای��ن ازمایش‏های س��خت مح��ک می‏زد و‬ ‫می‏ازمود‪ ،‬او را هر چه بیش��تر می‏گداخت و روحش‬ ‫را صیقل می‏داد ت��ا قربانی عالی تری از خاکیان را به‬ ‫مالئ��ک معرفی نماید و بگوید‪ :‬انی اعلم ماالتعلمون‪.‬‬ ‫«من چیزهایی می‏دانم که ش��ما نمی‏دانید‪ ».‬به طرف‬ ‫سوس��نگرد به راه افتاد درحالی ک��ه می گفت‪« :‬خدا‬ ‫رس��تمی را دوس��ت داش��ت و برد و اگر م��ا را هم‬ ‫دوست داش��ته باش��د‪ ،‬می‏برد‪ ».‬و خداوند ثابت کرد‬ ‫که او را دوس��ت می‏دارد و چه زود او را به س��وی‬ ‫خود فراخواند‪.‬‬ ‫اینگونه اس��ت که مصطفی به گمشده اش می رسد و‬ ‫امام هم در پیام خود به مناس��بت شهادت او اینچنین‬ ‫می گوید‪« :‬شهادت انسان‏ساز سردار پرافتخار اسالم‪،‬‬ ‫و مجاه��د بی��دار و متعه��د راه تعالی و پیوس��تن به‬ ‫مالء اعل��ی‪ ،‬دکت��ر مصطف��ی چم��ران را به پیش��گاه‬ ‫ولی‏عص��ر ارواحن��ا ف��داه تس��لیت و تبریک عرض‬ ‫می‏کن��م‪ .‬تس��لیت از ان رو‪ ،‬که ملت ش��هیدپرور ما‬ ‫س��ربازی را از دس��ت داد‪ ،‬که در جبهه‏ه��ای نبرد با‬ ‫باطل‪ ،‬چه در لبنان و چه در ایران‪ ،‬حماس��ه می‏افرید‬ ‫و س��رلوحه مرام او اس�لام عزیز و پی��روزی حق بر‬ ‫باط��ل بود‪ .‬او جنگجویی پرهی��زگار و معلمی متعهد‬ ‫بود‪ ،‬که کش��ور اس�لامی ما به او و امث��ال او احتیاج‬ ‫مب��رم داش��ت و تبری��ک از ان رو که اس�لام بزرگ‬ ‫چنین فرزندانی تقدیم ملت‏ها و توده ‏های مستضعف‬ ‫می‏کند و س��ردارانی همچون او در دامن تربیت خود‬ ‫پرورش می‏دهد‪ .‬مگر چنین نیست که زندگی‪ ،‬عقیده‬ ‫و جهاد در راه ان است؟ چمران عزیز با عقیده پاک‪،‬‬ ‫خالص و غیروابسته به دستجات و گروه‏های سیاسی‬ ‫و عقیده ب��ه هدف بزرگ الهی‪ ،‬جهاد را در راه ان از‬ ‫اغاز زندگی ش��روع و به ان ختم کرد‪ .‬او در حیات‪،‬‬ ‫با نور معرفت و پیوس��تگی به خدا قدم نهاد و در راه‬ ‫ان به جهاد برخاس��ت و جان خود را نثار کرد‪ .‬او با‬ ‫س��رافرازی زیس��ت‪ ،‬و با سرافرازی ش��هید شد و به‬ ‫حق رسید‪».‬‬ ‫حاال مصطفی به چیزی که می خواس��ت رس��یده بود‬ ‫اما «بعد از دکتر فکر کردم همه چیز تمام ش��ده‪ ،‬تمام‬ ‫تمام‪ .‬وصیت نامه اش را که خواندند‪ ،‬احس��اس کردم‬ ‫هن��وز یک چیزهای کوچکی مانده‪ .‬یک چیزهایی که‬ ‫شاید بشود توی جبهه پیدایشان کرد‪ .‬رفتم و ماندگار‬ ‫شدم؛ به خاطر همان وصیت نامه‪g».‬‬ ‫‪71‬‬ ‫ناگفته های مهندس مهدی چمران‬ ‫از شهید مصطفی چمران ‪:‬‬ ‫ شهید چمران عضو‬ ‫نهضت ازادی نبود‬ ‫‪72‬‬ ‫مصطفی شوقی‬ ‫‪ 2‬مهدی چمران در سال ‪ ۱۳۲۰‬در تهران به دنیا امد‪ .‬وی فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد‬ ‫معماری در دانشگاه تهران است‪ .‬سوابق اجرایی او عضویت در کمیته استقبال از‬ ‫امام خمینی(ره) و جانشین فرمانده ستاد جنگ های نامنظم (مصطفی چمران) بوده است‪.‬‬ ‫وی همچنین در مقاطعی‪ ،‬ریاست دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و بنیاد حفظ اثار و‬ ‫ارزش های دفاع مقدس را بر عهده داشته است‪ .‬مهدی چمران‪ ،‬معاون فرهنگی ستاد فرماندهی‬ ‫کل قوا و مشاور تحقیقات علمی رئیس ستاد فرماندهی کل قوا نیز بوده است‪ .‬ریاست دوره‬ ‫دوم شورای اسالمی شهر تهران نیز از جمله مسئولیت های اجرایی اوست‪.‬با این حال مهدی‬ ‫چمران از جایگاه برادر مصطفی چمران در گفت وگو با مثلث ناگفته هایی را بیان می کند که‬ ‫نشان از مظلومیت این شهید است‪.‬‬ ‫ش��هید چمران گویا در سیری به سر می برده؛‬ ‫از سرپولک تا برکلی و بعد مصر و لبنان و‪...‬‬ ‫‪ l‬ش��خصیت یک انس��ان‪ ،‬زندگی و مبارزات او یک‬ ‫بعدی نیست‪ .‬نمی توان گفت که تنها یک پارامتر باعث‬ ‫رفتن او به یک س��متی و رس��یدن ان به هدف ش��ده‪.‬‬ ‫هیچ وقت چنین چیزی اتفاق نمی افتد‪ .‬این کار بس��یار‬ ‫مشکل‪ ،‬س��خت و غیرعملی است که انسان بگوید چه‬ ‫بود که انسان اینگونه شد‪ .‬یک موقع ما ترنسل را می گیرم‬ ‫و ب��ا چیز دیگری قاطی می کنیم و باعث تغییر رنگ ان‬ ‫می ش��ویم‪ .‬می گویم این تاثیر این ماده بر هم بوده و این‬ ‫نتیجه حاصل شده‪ .‬خیلی طبیعی‪ ،‬سریع و انی به نتیجه‬ ‫می رسیم اما مس��ائل روانی ‪ ،‬عاطفی و روحی و درونی‬ ‫مسائل بسیار پیچیده ای است‪.‬‬ ‫در روایت هم هس��ت که اگر انسان خودش را بشناسد‪،‬‬ ‫خدا را شناخته است‪ .‬در یکی از کتاب های دکتر چمران‬ ‫به نام «انس��ان و خدا» اتفاقا این بحث خودشناس��ی و‬ ‫خداشناسی را خیلی قشنگ‪ ،‬زیبا و مفصل مطرح کرده و‬ ‫بعد نتیجه می گیرد که با فرمول و مسائل مادی نمی توان‬ ‫خدا را شناخت‪ .‬می توان به خدا رسید و صفات الهی را‬ ‫دریافت‪ ،‬اما فرمولی نیس��ت که بگذاریم و بگوییم این‬ ‫به عالوه این و ضرب در ان می شود خدا‪ .‬پس خدا ثابت‬ ‫شد‪ .‬خیر‪ .‬اینگونه نیست‪.‬‬ ‫روش ق��ران ه��م این نیس��ت‪ ،‬م��ن دارم صحبت های‬ ‫دکت��ر چمران را نقل قول می کن��م‪ ،‬روش قران هم این‬ ‫نیست که بیاید و از اینگونه استدالالت خدا را بشناساند‪.‬‬ ‫هیچ وقت در قران صفات سلبیه و صفات ثبوتیه و سایر‬ ‫مسائلی که در فلس��فه و منطق و کتاب های دیگری که‬ ‫برای اثبات خدا وجود دارد‪ ،‬نیست‪.‬‬ ‫قران یک شوک به انسان وارد می کند و اصال می گوید‪:‬‬ ‫«اف��ااهلل ش��ک»؛ ایا در وجود خدا ش��ک می کنید؟ مگر‬ ‫می توانید شک کنید؟ که خدایی که خالق زمین و اسمان‬ ‫ی که می بارد‪ ،‬درختی‬ ‫است‪ .‬به زمین‪ ،‬اسمان‪ ،‬گیاهان‪ ،‬اب ‬ ‫که رشد می کند نگاه کن‪ .‬خدا را نمی بینی؟‬ ‫یعنی ان حالت اشراق را به انسان نشان می دهد که فراتر‬ ‫از استدالالت مادی اس��ت‪ .‬با این استدالالت مادی هر‬ ‫چقدر بخواهیم اضافه کنیم یک مشکلی در اخرش پیش‬ ‫می اید و به نتیجه نمی رس��د‪ .‬به این دلیل است که هیچ‬ ‫کسی نیامده توسط فرمول ریاضی و‪ ...‬خدا را اثبات کند‪.‬‬ ‫هیچ پیامبری هم این روش را ندارد‪.‬‬ ‫به هر حال کسی با تحصیالت مصطفی چمران‬ ‫به نوعی از دریچه ریاضی به جهان می نگرد‪.‬‬ ‫او چرا اینگونه نبود؟‬ ‫‪ l‬یکی از فیلسوفان ضدخدا در قرن هجدهم می گوید‪:‬‬ ‫«م��ن تا خدا را زیرتی��غ جراحی خودم نی��اورم و او را‬ ‫جراحی و تشریح نکنم ایمان نخواهم اورد‪».‬‬ ‫در چنین حالتی در سیس��تم و حالت مادی نمی توان به‬ ‫شناخت خدا و انسان رسید‪.‬‬ ‫همانطور که امدند و انسان را به شکل یک جسم مطرح‬ ‫کرده قوانینی را برایش درست کردند و جامعه را براساس‬ ‫ان قوانین ش��کل دادند‪ .‬در اخر رسیدند به مارکسیسم‪،‬‬ ‫کمونیسم یا سرمایه داری غرب که هر کس که پول و زور‬ ‫دارد می تواند هرچه دلش می خواهد ببرد‪.‬‬ ‫همه اینها به این دلیل بود که انها‪ ،‬انسان را در قالب مادی‬ ‫ی او دیدند و فراتر از ان را نخواستند ببینند و‬ ‫و جس��م ‬ ‫مطالعه کنند‪ .‬بنابراین ما نمی توانیم بگوییم چمران با توجه‬ ‫به اینکه این تحصیالت را داش��ت می توانست اینگونه‬ ‫باش��د‪ .‬مصطفی چمران در دبیرس��تان ه��م نمونه بود‪.‬‬ ‫دانش��گاه که می رود نمره ‪ 22‬از استادش می گیرد با این‬ ‫حال لیدر مبارزات سیاسی ان روز دانشگاه تهران بوده‪.‬‬ ‫قبل از ان هم در گروه های سیاس��ی حضور‬ ‫داشته؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬ایشان پایه گذار انجمن اسالمی ان روز در دانشگاه‬ ‫بود‪ .‬به همراه دکترشیبانی و دیگران انجمن های اسالمی‬ ‫را پایه گذاری کرد و یکی از بهترین س��خنرانان انجمن‬ ‫اس�لامی بود‪ .‬من چ��ون کوچکتر از او ب��ودم با اینکه‬ ‫دانشجو نبودم و در دبیرستان درس می خواندم اما همراه‬ ‫او در روزهای جمعه به جلسات انجمن اسالمی می رفتم‪.‬‬ ‫همراه او به مس��جد هدای��ت می رفتیم که اقای طالقانی‬ ‫تفسیر قران می کردند‪ .‬حتی بعد از رفتن دکترچمران به‬ ‫امریکا من هر شب جمعه پای منبر اقای طالقانی می رفتم‬ ‫و انقدر ادامه دادم تا اقای طالقانی در شب سالگرد حادثه‬ ‫سی تیر در ابن بابویه دستگیر شد‪ .‬من هم انجا بودم‪ ،‬یادم‬ ‫هست که قرار بود پس فردای ان روز کنکور شرکت کنم‬ ‫اما توانستم از انجا فرار کنم‪ .‬بعد از ان من رفتم مسجد‬ ‫هدایت‪ ،‬گفتند نمازتان را بخوانید‪ ،‬اقا نمی ایند‪.‬‬ ‫اصال چطور می شود که در دانشکده فنی چنین شخصیت‬ ‫مبارزی درست شود‪ ،‬سخنرانی و انجمن اسالمی درست‬ ‫ کند‪ .‬در ضمن شاگرد اول است و نمره ‪ 22‬می گیرد‪.‬‬ ‫بع��د از ان ب��ه امریکا م��ی رود و انجا هم ش��اگرد اول‬ ‫بود‪ ،‬حاال چطور می ش��ود که از قوی ترین و مجهزترین‬ ‫ازمایشگاه هایی که برای ناسا کار می کردند بلند می شود‬ ‫و می رود در جنوب لبنان و بین ش��یعیان محروم و یتیم‬ ‫لبنان زندگی می کند‪.‬‬ ‫این همان سیر و سلوک اوست‪.‬‬ ‫‪ l‬این نکته مهم اس��ت که او نمی رود در بیروت و در‬ ‫دانشگاه امریکایی و عربی بیروت درس بدهد‪ .‬من خودم‬ ‫فکر می کردم که او می ای��د و این کار را انجام می دهد‪.‬‬ ‫ولی او رفت به ش��هر «صور» در جنوب لبنان و بعد در‬ ‫«برج شمالی» که نزدیک تر از «صور» به مرز اسرائیل بود‬ ‫برای یک عده از ایتام ش��یعه در نزدیکی مرز اسرائیل و‬ ‫خطرناک ترین و محروم ترین نقطه یک مدرسه صنعتی‬ ‫تاس��یس می کند‪ .‬این فرق می کند با اینکه یک ادم بیکار‬ ‫را بگذارند در مس��ند ریاست‪ ،‬ش��اید به خاطر ان همه‬ ‫خطراتی که داشت هیچ کس حاضر نبود برود و در انجا‬ ‫ریاست کند‪.‬‬ ‫او از امریکا و از ناس��ا به جبل عامل می رود‪ .‬عکس او‬ ‫وجود دارد که این بچه ها در سنگر خوابیدند و او عبایش‬ ‫را بردوش کشیده و نگران انهاست‪ .‬تعداد زیادی از انها‬ ‫شهید ش��دند‪ .‬اما انها که هستند‪ ،‬می ایند و عکس های‬ ‫خودش��ان را پیدا می کنند؛ بچه های دیروز و پیرمردهای‬ ‫امروز لبنانی‪.‬‬ ‫می گویند چمران معتقد بود که من برای کسی‬ ‫کار نمی کنم ک��ه تکنولوژی او بخواهد علیه‬ ‫مسلمانان به کار گرفته شود‪.‬‬ ‫‪ l‬یکی از مسائلی که روی شخصیت او موثر واقع افتاد‬ ‫‪ 15‬خرداد سال ‪ 42‬بود‪ .‬بعد از ‪ 15‬خرداد و بعد از جنگ‬ ‫شش روزه اعراب و اسرائیل مسلمان ها به طور کلی مورد‬ ‫مالمت امریکایی ها قرار می گرفتند‪ .‬به خصوص از جانب‬ ‫صهیونیس��ت ها و کلیمی ها‪ ،‬چرا که عبدالناصر قهرمان‬ ‫عرب بود و عراق‪ ،‬سوریه و لبنان در عرض چند ساعت‬ ‫نابود شده بودند‪.‬‬ ‫من حتی در ایران به یاد دارم که ما یک همکالس کلیمی‬ ‫ داش��تیم‪ .‬او با تفاخر و ژست به ما می گفت باید طرفدار‬ ‫اس��رائیل باشید و طرفداری از اعراب به درد نمی خورد‪.‬‬ ‫و عکس هایی از جامعه اسرائیل برای ما می اورد و نشان‬ ‫می داد‪ .‬اینکه خودش انجا چگونه زندگی می کرده و‪ ...‬در‬ ‫امریکا هم وضع این بود‪.‬‬ ‫یک مس��اله دیگر این بود که درس��ت اس��ت که نتیجه‬ ‫تحقیق��ات و ازمایش��ات او در موش��ک ها و رادارهای‬ ‫فضای��ی بود اما از انها اس��تفاده نظامی هم می ش��د‪ .‬او‬ ‫می گفت که من حاضر نیس��تم نتیجه علمی خودم را در‬ ‫اختیار ابرقدرت ها بگ��ذارم تا انها برای کوبیدن و نابود‬ ‫کردن مسلمان ها از ان استفاده کنند‪.‬‬ ‫به همین دلیل به خاورمیانه امد؟‬ ‫‪ l‬البت��ه تصمیم اصلی او این ب��ود که بیاید و با دولت‬ ‫ایران جنگ مس��لحانه کند‪.‬چون ادمی نبود که بی گدار‬ ‫به اب بزند‪ .‬ادم عالم و دانش��مندی ب��ود و مردی نبود‬ ‫که بگوید همینطور بلند شویم و برویم‪ .‬اول می رود در‬ ‫الجزایر‪ ،‬توس��ط اقای طالقانی به بومدین رهبر انقالب‬ ‫الجزای��ر و جمال عبدالناصر رئیس جمهور مصر معرفی‬ ‫می شود‪ .‬به جمال عبدالناصر می گوید که من می خواهم‬ ‫بیای��م در مصر و پایگاهی درس��ت کنم ب��رای اموزش‬ ‫افراد ضد دولت ش��اه ایران‪ .‬باالخره بعد از صحبت های‬ ‫بس��یار به مصر م��ی رود و دو س��ال در مصر می ماند و‬ ‫ش جنگ های چریکی دوره افس��ری می بیند‪ .‬انجا‬ ‫اموز ‬ ‫به فلسطینی ها اموزش می داد چو ن ان زمان هنوز جنبش‬ ‫فتح تشکیل نشده بود‪ .‬در انجا با افرادی مثل ابوجهاد اشنا‬ ‫می ش��ود که معاون عرفات بود و در بیروت لبنان ترور‬ ‫شد‪ .‬مرد بسیار شریفی بود که برخالف خود عرفات از‬ ‫نظر اسالمی از او بسیار قوی تر بود‪.‬‬ ‫به هرحال به فلسطینی های انجا در مصر اموزش می داد‬ ‫تا بروند و فتح و سایر گروه های خودشان را بسازند‪ .‬بعد‬ ‫از فوت جمال عبدالناصر و امدن سادات دیگر معلوم شد‬ ‫مصر قصد دارد با اسرائیل سازش کند و او می دانست که‬ ‫نمی تواند در مصر بماند‪ .‬انجا را رها کرد و امد در عراق‬ ‫با حضرت امام مالقات کرد‪ .‬در ان مالقات ها بحث های‬ ‫مربوط به ورود مسلحانه به مبارزه از طریق مرزهای غربی‬ ‫را مطرح کرد‪ .‬بعد از اینکه فیدل کاسترو این کار را کرد‬ ‫در تمام دنیا این ش��یوه باب شده بود‪ .‬هم حضرت امام‬ ‫و ه��م پیام هایی که از داخل ایران می امد‪ ،‬مثال از طرف‬ ‫اقای طالقانی بیان می ش��د که چنین کاری اصال عملی‬ ‫نیس��ت‪ .‬بنابراین او این تفکر را رها کرد‪ .‬بعد از ان بود‬ ‫که به لبنان رفت تا بتواند پایگاهی در لبنان درست کرده‬ ‫و انج��ا این نیروه��ا را تقویت کن��د‪ .‬در لبنان که رفت‬ ‫دید انقدر ش��یعیان لبنان مشکل دارند که می باید به انها‬ ‫رسیدگی کند‪.‬‬ ‫امام به مصطفی چمران تکلیف کردند که به‬ ‫لبنان برود؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬امام تکلیفی نکردن��د‪ .‬دکتر چمران در انجمن‬ ‫اسالمی دانشجویان در کلن بودند‪ ،‬امام موسی صدر هم‬ ‫برای س��خنرانی به انجا می این��د‪ .‬در انجا برای اولین بار‬ ‫‪73‬‬ ‫‪74‬‬ ‫با هم اشنا شده و گفت وگو و صحبت می کنند‪ .‬می بینند‬ ‫که خیلی خوب با هم می توانند کار کنند‪ .‬در واقع همدیگر‬ ‫را پیدا می کنند‪ .‬امام موس��ی از ایشان دعوت می کنند که‬ ‫به لبنان بیاید‪.‬‬ ‫خود امام موسی هم در لبنان بود؟ ‬ ‫‪ l‬امام موسی حدود ‪ 10‬سال قبل از ان به لبنان رفته بود‪.‬‬ ‫درلبنانچنداتفاقمی افتد‪.‬یکیاینکهنهادسازی‬ ‫توس��ط امام ص��در و ش��هیدچمران صورت‬ ‫می گیرد که شیعیان لبنان را هویت می بخشد‪.‬‬ ‫این مسال ه چند وجهی است‪ ،‬یعنی در برگیرنده‬ ‫موضوعات فرهنگی‪ ،‬نظامی و اموزشی است‪.‬‬ ‫از ن��گاه برادر که با مصطف��ی چمران مراوده‬ ‫داشتید او در لبنان چه می کرد؟‬ ‫‪ l‬بنده فعالیت های ش��هید چم��ران را در امریکا اصال‬ ‫ندیدم چون اصال به امریکا س��فر نکرده ام ولی در لبنان‬ ‫چرا‪ ،‬قبل از او هرگز لبنان نرفتم اما بعد که شنیدم به لبنان‬ ‫رفته به صورت مخفیانه به لبنان رفتم و در کنار او بودم‪.‬‬ ‫البته اخرین باری که به لبنان رفتم قانونی بود‪.‬‬ ‫در ابان م��اه ‪ ،1357‬حضرت امام ب��ه پاریس رفته بودند‬ ‫و قرار ش��د ما به خاطر موضوعی خدمت امام برس��یم‪،‬‬ ‫هم اینکه در اروپا و چند کش��ور سخنرانی داشته باشم‪.‬‬ ‫بنابرای��ن تصمیم گرفتم به لبنان و از انجا به اروپا بروم‪.‬‬ ‫نمی دانم چطور ش��د‪ ،‬فکر کنم هواپیما پیدا نشد‪ .‬رفتم‬ ‫اردن و از اردن ب��ا اتومبیل ب��ه بیروت رفتم و از بیروت‬ ‫ل امل‪ .‬دکتر چمران ان‬ ‫به صور و به مدرسه صنعتی جب ‬ ‫زمان کارگاه های جدیدی را به این مدرسه اضافه می کرد‪،‬‬ ‫مدرسه زیبایی است‪ .‬سراغ دکتر چمران را گرفتم‪ .‬گفتند‬ ‫برو بعد از زمین فوتبال در ان ساختمان است‪ .‬من رفتم‬ ‫داخل س��اختمان وسراغ دکتر را گرفتم دیدم باالی یک‬ ‫س��تون بتونی نشس��ته‪ ،‬یک کاله حصیری سرش است‬ ‫و دارد ب��ا بچه ها بتون ری��زی می کند‪ .‬چون بچه های ان‬ ‫مدرسه صنعتی مشغول یادگیری کارهای ساختمانی و‬ ‫صنعتی بودند و در واقع یک دانشگاه پلی تکنیک بود‪.‬‬ ‫چن��د روزی با هم بودیم‪ .‬در واق��ع دیدارهای ما با هم‬ ‫اینگونه بود‪ .‬پایگاه های انها را می دیدم‪ ،‬تعلیمات نظامی‬ ‫که می دادند‪ ،‬سخنرانی های او وقتی که به انجا می رفتم و‬ ‫از صبح تا شب با او بودم‪.‬‬ ‫شهید چمران و امام موسی صدر در لبنان اتفاق‬ ‫ی را رقم زدند‪ .‬این موضوع را می توانیم‬ ‫مهم ‬ ‫در امتداد انقالب اسالمی بدانیم؟‬ ‫‪ l‬در امت��داد که نه‪ ،‬چون قبل از انق�لاب رخ داده‪ .‬اما‬ ‫می توان گفت که در مس��یر انقالب ب��ود‪ .‬در واقع همان‬ ‫مبارزات انقالب اسالمی کشور خودمان بود که در انجا‬ ‫به گونه دیگری ش��کل می گرفت‪ .‬به همین دلیل بعد از‬ ‫پیروزی انقالب هم گروه های چپ گرای فلس��طینی و‬ ‫لبنان��ی و هم گروه های راس��ت گرای فاالنژ و کتائب و‬ ‫حزب پیرجمیل همه اینها به شدت دشمن شیعیان شدند‪.‬‬ ‫تا ان موقع فکر می کردند که کس��ی حامی اینها نیست و‬ ‫به جایی نمی رسند‪ .‬انقالب اسالمی که به پیروزی رسید‬ ‫و به تبع ان شاه و امریکا از ایران اخراج شدند زلزله ای‬ ‫به وجود امد و انها احساس کردند که در لبنان هم قرار‬ ‫است وضع به همین گونه بشود‪ .‬همان اوایل یادم هست‬ ‫به س��فارت ایران حمله کردند و کاردار س��فارت اقای‬ ‫ی ش��د‪ ،‬یعنی هنوز انقالب کامال استقرار‬ ‫یارجانی زخم ‬ ‫نیافته اینها می خواس��تند س��فارت ایران را از بین ببرند‪،‬‬ ‫گروه جبهه تحریر عربی طرفداران بعثی صدام این کار را‬ ‫کردند‪ ،‬چون احساس خطر می کردند‪.‬‬ ‫در کتاب «لبنان» شهید چمران در این مورد‬ ‫نکات جالبی وجود دارد‪...‬‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬خیلی زیبا انجا ش��رح می دهند‪ .‬یعنی انقالب‬ ‫اسالمی از انجا اغاز شد‪.‬‬ ‫دکت��ر چمران که ایران ب��ود از راه دور با انها هماهنگی‬ ‫داشته و هنوز هم مسئولیت داشتند‪ .‬ولی بعد از شهادت‪،‬‬ ‫شیخ مهدی شمس الدین که روحانی بود و از نیروهای‬ ‫سیاسی‪ ،‬هم نبیه بری که االن رئیس مجلس است و هم‬ ‫اقای سیدحسین حسینی که ان موقع رئیس پارلمان بود‪.‬‬ ‫این افراد بودند و امام موسی صدر و دکتر چمران نبودند‪.‬‬ ‫بعد از اینکه امام صدر ربوده شد‪ ،‬دکتر چمران‬ ‫چه می گفتند؟‬ ‫‪ l‬خیل��ی چیزها می گفت‪ .‬من که رفتم انجا دوماه بعد‬ ‫از ربوده شدن امام صدر بود و داستان مفصل و طوالنی‬ ‫ربوده شدن را بازگو می کردند‪.‬‬ ‫چون ما از صور با اتومبی��ل خودش هر روز به بیروت‬ ‫می امدیم در حدود یک س��اعت و نیم رفت و برگشت‬ ‫و در طول این مس��یر همه این مسائل را می گفت‪ .‬االن‬ ‫ناراحتم که چرا انه��ا را ضبط نکردم‪ .‬گرچه ان گفته ها‬ ‫بعدها در ایران و در سخنرانی ها گفته شد‪ .‬ولی خب انجا‬ ‫یک حال دیگری داشت‪.‬‬ ‫انجا چه می گفتند ؟‬ ‫‪ l‬چه کسانی و چگونه او را ربودند‪ .‬دالیل ربوده شدن‬ ‫و اینکه مسئولیت ان به عهده قذافی است‪.‬‬ ‫از امام موسی صدر ردگیری کرده بودند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬هرکاری که می توانستند انجام داده بودند‪ .‬ولی به‬ ‫جایی نرسیده بودند‪.‬‬ ‫بعد از اینکه ایش��ان به ایران امدند ما از نظر‬ ‫سیاس��ی ایش��ان را در جمع نهض��ت ازادی‬ ‫می بینیم‪ .‬و حتی چند سال پیش که کنفرانسی‬ ‫برگزار شد عکس شهید چمران هم باالی سر‬ ‫دبیرکل نهضت ازادی بود‪ .‬ضمن اینکه می بینیم‬ ‫در دولت بازرگان هم ایشان مسئولیت دارند‪.‬‬ ‫‪ l‬ایش��ان دست نگاش��ته ای دارند که در کتاب حماسه‬ ‫عشق چاپ شده است‪ .‬انجا توضیح می دهد که مثال در‬ ‫زمان ملی شدن صنعت نفت ما اینگونه بودیم که مثال از‬ ‫مصدق و کاش��انی حمایت می کردیم‪ ،‬بعد از ملی شدن‬ ‫صنعت نف��ت کودتای ‪ 28‬مرداد که پیش امد و نهضت‬ ‫مقاومت ملی درست شد و جبهه ملی ایجاد شد به همت‬ ‫اق��ای طالقانی و بازرگان و زنجانی و‪ ...‬با انها همکاری‬ ‫می کردیم‪ .‬بعد که به امریکا رفتم نیرویی جز جبهه ملی‬ ‫در ایران نبود که مبارزه کند‪ ،‬حزب توده هم که کمونیست‬ ‫بودند و مخالف شدید ایشان‪ .‬از امریکا هم که امدند به‬ ‫لبنان و نهضت ازادی که تشکیل شد دیگر دکتر چمران‬ ‫در امریکا نبود و در لبنان بود‪ .‬در لبنان هم که گفتیم چه‬ ‫کارهایی کرد‪ .‬با نهضت ازادی ارتباطی نداشت‪.‬‬ ‫هیچ ارتباطی؟‬ ‫‪ l‬بین انها دوستی و صمیمیت وجود داشت‪ .‬چون به‬ ‫انها عالق ه داشت و مردان انها جزو مبارزینی بودند که به‬ ‫هرحال مردم و گروه ها انها را قبول داشتند‪ .‬حتی حضرت‬ ‫امام بعد از انقالب انها را به عنوان نخست وزیر و دولت‬ ‫پذیرفت‪ .‬البته هیچگاه بع��د از انقالب هم دکترچمران‬ ‫عضو رس��می انها نبود و این مت��ن گفته حضرت امام‬ ‫اس��ت که به هیچ دسته سیاسی وابستگی نداشت‪ .‬واقعا‬ ‫هم همینطور بود‪ .‬فراتر از دسته جات سیاسی فکر می کرد‪.‬‬ ‫اما همانطور که با انها ارتباط داشت با حزب جمهوری‬ ‫اسالمی هم ارتباط داشت‪.‬‬ ‫در انتخاب��ات مجل��س از ح��زب جمهوری‬ ‫کاندیدا و انتخاب شدند؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ .‬در مجلس هم به صورت منفرد کاندیدا شدند‪.‬‬ ‫در واقع همه کاره او‪ ،‬من بودم‪ .‬اصال ستادی نداشتیم‪.‬‬ ‫در لیست نهضت ازادی بودند؟‬ ‫‪ l‬در لیس��ت نهضت ازادی هم بود‪ ،‬در لیست حزب‬ ‫جمهوری هم بود‪ .‬هر موقع که تشخیص می داد باید از‬ ‫کس��ی حمایت کند بدون توجه به دیدگاه های سیاسی‬ ‫حمایت می کرد‪ .‬هیچ مش��کلی در این زمینه نداش��ت‪.‬‬ ‫خودم شاهد بحث هایی بودم که با اقای بازرگان می کرد‪.‬‬ ‫مثل همان قضیه فانتوم ها‪.‬‬ ‫مقام معظم رهبری هم ان موقع معاون وزیر دفاع بودند در‬ ‫این جلسه حضور داشتند‪ .‬عالوه بر اینکه من هم شاهد‬ ‫هستم خود اقا در خاطراتش��ان می گویند دکتر چمران‬ ‫به ش��دت در مقابل بازرگان ایستاد‪ .‬یا در مساله پاوه که‬ ‫اق��ای بازرگان و رئیس ارت��ش ان زمان می گفت که ما‬ ‫رفتیم بمباران کردیم و انها را فراری دادیم‪ .‬شهید چمران‬ ‫گف��ت نه‪ ،‬بمباران کردید هواپیما هم افتاد و ش��هید هم‬ ‫دادید اما انها نرفتند‪ .‬فرمان امام بود که باعث ش��د انها‬ ‫فرار کنند‪.‬‬ ‫خالصه اینکه او ذوب در حضرت امام بود و مس��یر او‬ ‫مسیر حضرت امام بود‪ .‬اگر کسی با امام بود او هم با او‬ ‫بود در غیر این ص��ورت مخالف او بود‪ ،‬حاال عکس او‬ ‫را ممکن است یک موقعی انجمن اسالمی دانشجویان‬ ‫بگویند‪ ،‬یا منافقین حرفی بزنند‪ .‬مدت ها منافقین به دنبال‬ ‫او بودند‪ .‬کتاب ش��ناخت را به لبنان بردند و او در هفت‬ ‫یا هشت صفحه ان را نقد کرد و نوشت که اشتباهاتشان‬ ‫در چیست‪.‬‬ ‫بع��د از انقالب هم با هم رفتی��م پیش ان اقا(رجوی) و‬ ‫تیمش‪ ،‬که چند ساعت با انها صحبت کرد‪ .‬تمام انها را‬ ‫بازگو کرد و اشتباهاتشان را به انها گفت‪ .‬بعد از انکه امد‬ ‫بیرون انها شروع کردند به بد و بیراه گفتن‪.‬‬ ‫بعد از پیروزی انقالب دوباره به ازمایش��گاه‬ ‫برنگشت و اسلحه به دست گرفت؟‬ ‫‪ l‬بله‪ .‬اما تنها اس��لحه دس��تش نگرفت؛ کار عقیدتی‪،‬‬ ‫سیاسی‪ ،‬نظامی‪ ،‬مدیریتی و علمی می کرد‪ .‬کار علمی او‬ ‫ای��ن بود که در وزارت دفاع پایه گذار مرکز تحقیقات و‬ ‫پژوهش های دفاعی بود که امروز دانش��گاه مالک اش��تر‬ ‫است‪ .‬انها را مجبور کرد بیایند کار دفاعی و ساختن را در‬ ‫ارتش اجرایی کنند‪ .‬او می گفت بسازید چون دیگر به ما‬ ‫چیزی نمی دهند‪ .‬اما خودش فرصت نکرد به ازمایشگاه‬ ‫برود‪ .‬حتی زمان جنگ در اهواز ما ازمایش��گاه و کارگاه‬ ‫تحقیقات علمی‪ ،‬نظامی داشتیم‪ .‬موشک ساختیم‪ ،‬دستگاه‬ ‫ش��نیدار زرهی و نیمه زرهی س��اختیم‪ .‬موشک زیرابی‬ ‫ساختیم‪ .‬پل چریکی با تیوپ و چوب که طراحی خود‬ ‫اوس��ت ساخته ش��د و چیزهای دیگر و یک کانال سی‬ ‫کیلومت��ری که اب کارون را با پمپاژ ک��رده و در اروند‬ ‫زیر پای عراقی ها رها می کرد‪ .‬حدود ‪ 40‬کیلومتر با اب‬ ‫جلوی عراقی ها را گرفتیم‪ .‬به قول یکی از دوستان (اقای‬ ‫شاه حسینی) قورباغه شدیم و می رویم زیر اب و می اییم‬ ‫باال‪ .‬چون وسط اب پایگاه داشتیم و زندگی می کردیم‪.‬‬ ‫در مورد نحوه شهادت مصطفی چمران برخی‬ ‫می گویند که شهادت ایشان توسط نیروهای‬ ‫نفوذی داخلی صورت گرفته است‪.‬‬ ‫‪ l‬کامال دروغ و غلط اس��ت‪ .‬اصال چنین چیزی نبود‪.‬‬ ‫عده ای به خصوص انهایی که خارج از کش��ور بودند به‬ ‫خاطر اینکه نیروهای داخلی مثل سپاه و ارتش را بکوبند‬ ‫گفتند نیروهای داخلی زدند‪.‬‬ ‫عد ها ی از بچه های ارتش و س��پاه و دوس��تانی که انجا‬ ‫بودند چون دکتر را اسطوره می دانستند و فکر می کردند‬ ‫که نمی شود ایشان شهید بش��ود‪ ،‬می گفتند که منافقین‬ ‫زدند‪ .‬برخی دیگر می گفتند چون قرار بود دکتر چمران‬ ‫از طرف امام برای ریاست جمهوری کاندیدا بشود‪ ،‬ایشان‬ ‫را به شهادت رسانده اند‪.‬‬ ‫قراربودایشاننامزدانتخاباتریاست جمهوری‬ ‫شود؟‬ ‫‪ l‬صحبت هم با ایش��ان زیاد شده بود‪ .‬به همین دلیل‬ ‫ه��م دکتر چمران در اهواز مانده بود و به تهران نمی امد‬ ‫که یک وقت چنین چیزی پیش نیاید‪ .‬یک قس��م نامه و‬ ‫س��وگندنامه نوش��ته بودند که عهد کردم تا یک سرباز‬ ‫خارجی در کشور ما هست در خوزستان بمانم‪.‬‬ ‫پس شما تمام این احتماالت را رد می کنید؟‬ ‫‪ l‬ترکش خمپاره ش��صت عراقی ها بود‪ .‬اولین خمپاره‬ ‫ی نزدیکی انها خورد و‬ ‫را که زدند خورد وس��ط‪ ،‬دوم�� ‬ ‫س��ومی امد روی خاکریز‪ .‬سومین خمپاره کنار پای انها‬ ‫به زمین خورد‪ .‬ه��م او و هم دوتا از یارانش به نام های‬ ‫مقدم پور و حدادی در همان لحظات اولیه به ش��هادت‬ ‫رسیدند‪.‬‬ ‫بعد از ش��هادت ش��هید چمران فکر می کنید‬ ‫جمه��وری اس�لامی یک��ی از ظرفیت ه��ا و‬ ‫پتانسیل هایش را از دست داد؟‬ ‫‪ l‬درست است که ما یک پتانسیل و ظرفیت را از دست‬ ‫می دهیم ولی ش��هادت یک زایش‪ ،‬تولی��د و افزایش را‬ ‫هم با خودش به همراه دارد‪ .‬خود او می گوید که از هر‬ ‫قطره خونم گلی بشکفد و‪ ...‬خالصه متن این است که‬ ‫از هر قطره خون من یک رزمنده خواهد جوشید‪ .‬یعنی‬ ‫می گوید بعد از شهادتم اینگونه خواهد شد‪.‬‬ ‫می گوید‪« :‬ارزو دارم که خونم بر خاک گرم خوزس��تان‬ ‫بریزد و از هر قطره ان گلی گلگون بشکفد که برود و ان‬ ‫مبارزه را ادامه بدهد‪».‬‬ ‫بله‪ ،‬ما یک ش��خصیت بی نظیر را از دست دادیم و بعد‬ ‫از ان هم کس��ی مثل او را نداش��تیم‪ .‬این درست است‪.‬‬ ‫اما به هر حال شهادت او انسان ساز بود‪ .‬این هم از کالم‬ ‫امام است که می گوید‪« :‬شهادت انسان ساز سردار رشید‬ ‫اس�لام» که این جمله ها را تا ان زمان برای کسی نگفته‬ ‫بودند؛ بعد از او لفظ «سردار رشید»باب شد‪ ،‬ولی شهادت‬ ‫انسان س��از را امام تنها برای ایشان به کار برد‪ .‬از این بعد‬ ‫اگ��ر بخواهیم نگاه کنیم او به جایگاه خودش رس��ید و‬ ‫کسانی که امدند در جبهه راه او را دنبال کردند‪.‬‬ ‫چ��را در ای��ن س��ال ها وج��ه اس��طورگی‬ ‫ش��هید چمران ب��ه دالیل علم��ی‪ ،‬فرهنگی‪،‬‬ ‫مب��ارزه ای و‪ ...‬که دارد در نظر گرفته نش��ده‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬البته دنیای مادی یعنی اس��تکبار در زمینه تبلیغ روی‬ ‫ش��خصیت های خود موفق بوده اما ما به خاطر ضعف‬ ‫تبلیغاتی‪ ،‬نه تنها در دنیای کنونی بلکه در کشورمان نیز‬ ‫افرادی چون شهید چمران به شایستگی معرفی نشده اند‪.‬‬ ‫اگر هویت اسالمی خود را به ملتمان نشناسانیم در اینده‬ ‫ضربه خواهیم خورد‪ .‬ما مسئولیم که قهرمان های واقعی‬ ‫و حماس��ی خود را نه تنها به جوانان کشور بلکه به دنیا‬ ‫بشناسانیم که شرایط پذیرش ان امروز به خوبی در جهان‬ ‫فراهم است‪.‬‬ ‫شما الگو ش��دن برخی از بازیگران دروغین هالیوودی‬ ‫و هنگ کنگ��ی ب��رای جوان��ان کش��ور را ببینی��د‪ ،‬این‬ ‫قهرمان سازی س��اخته و پرداخته سینما و دوربین است‬ ‫و واقعی نیست‪ .‬اگر به دنبال شجاعت می گردیم نمونه‬ ‫داریم؛ شهید چمران کسی بود که یک تیپ زرهی دشمن‬ ‫او را در سوسنگرد محاصره کرد و او به تنهایی به مقابله‬ ‫پرداخت و در حالی که زخمی شده و در شرف شهادت‬ ‫بود کماندوهای دشمن را فراری داد و کامیون شان را نیز‬ ‫غنیمت گرفت و با ان حالت به مواضع خودی برگشت‬ ‫و روانه بیمارس��تان شد‪ .‬وقتی این مساله را نقل می کنیم‬ ‫دوستان فیلمساز به تصویر کشیدن این واقعیت را بسیار‬ ‫مشکل می دانند چون قابل باور نیست‪ ،‬اما حقیقت دارد‪.‬‬ ‫اقای حاتمی کیا گفتند فیلم ش��هید چمران را‬ ‫می سازند‪ .‬اما گویا با مشکالتی روبه رو بودند؟‬ ‫‪ l‬این خودش یک نمونه اس��ت‪ .‬هن��وز وعده جدی‬ ‫در مورد س��اخت فیلم یا سریال شهید چمران ندیدیم‪.‬‬ ‫اقای حاتمی کیا بسیار زحمت کشیدند و حدود سه بار‬ ‫به پاوه رفتند و جلس��اتی با ایش��ان برگزار شد و معتقد‬ ‫بودند که به علت گستردگی نمی توان تمام زندگی شهید‬ ‫چمران را ساخت‪ .‬بنابراین تصمیم گرفتند یکی از نقاط‬ ‫زیبای زندگی شهید چمران را بسازند و فیلمنامه ان را که‬ ‫بسیار خوب است نوشتند ولی از انجایی که تهیه کننده ای‬ ‫هنوز اعالم امادگی نکرده کار به نتیجه نرس��یده است‪.‬‬ ‫ما امیدواریم که مراک��زی از جمله بنیاد فارابی‪ ،‬وزارت‬ ‫فرهن��گ یا حوزه هنری برای س��اخت این کار به اقای‬ ‫حاتمی کیا کمک کنند‪.‬‬ ‫اقای سیدمهدی شجاعی نیز سال ها قبل زندگینامه بسیار‬ ‫خوبی از ش��هید چمران تهیه کردند و برای ساخت یک‬ ‫مجموعه تلویزیونی فیلمنامه ان را نوشتند‪ ،‬اما ان نیز هنوز‬ ‫به نتیجه نرسیده است‪.‬‬ ‫علت این مساله چیست؟‬ ‫‪ l‬در دنیا جریان های قوی سیاسی و اقتصادی به دنبال‬ ‫چهره کردن برخی افراد موفق هس��تند‪ ،‬اما متاسفانه در‬ ‫کش��ور ما این مسائل به نتیجه نمی رسد و به دلیل اینکه‬ ‫ش��هید چمران مربوط به همه اس��ت همه ش��انه خالی‬ ‫کردند‪ .‬اولین بار مجلس ش��ورای اسالمی برای این کار‬ ‫پیش قدم شد چون شهید چمران اولین نماینده مجلس‬ ‫اس��ت که در جبهه ها به شهادت رسید؛ شهید چمران و‬ ‫شهید شاه ابادی تنها دو نماینده مجلس شورای اسالمی‬ ‫هستند که در جبهه ها به شهادت رسیدند‪ .‬اتفاقا هر دو این‬ ‫بزرگواران در اغوش بنده به شهادت رسیدند‪.‬‬ ‫بع��د از ان رئیس و نمایندگان مجلس عوض ش��دند و‬ ‫بعد از مدتی دولت وارد ش��د و برخی کارهای فرهنگی‬ ‫انجام داد و س��پاه و ارتش هم همینط��ور و هر کدام به‬ ‫امید یکدیگر ماندند و در نهایت هنوز کار بی نتیجه مانده‬ ‫است‪.‬‬ ‫شهید چمران گویا خودشان هم هنرمند بودند؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬شهید چمران اسالید های زیادی دارند‪ ،‬از گل‪ ،‬از‬ ‫افق خورشید‪ ،‬از خرابی های لبنان و زیبایی های طبیعت‪.‬‬ ‫حت��ی حضرت اقا هم روزی به من گفتند که اینها را به‬ ‫نمایش بگذارید‪ .‬بنده البته تا کنون موفق به این کار نشده ام‪،‬‬ ‫گرچه در برخی از مراسم ها به صورت اسالید شو اینها‬ ‫به نمایش درامده است‪ .‬یا اینکه یک نمایشنامه در مورد‬ ‫انسان و خدا دارند که بنده روزی به اقای مسافر استانه‬ ‫گفتم این نمایش��نامه قابلیت اجرا دارد‪ .‬نوشته های دکتر‬ ‫چمران ش��عرگونه است‪ .‬مثال‪« :‬خدایا به هرکه دل بستم‬ ‫تو دلم را شکستی‪ .‬عشق هر کس را که به دل گرفتم تو‬ ‫او را از من گرفتی‪ »...‬و چند تا شعرگون ه دیگر هم دارد‪.‬‬ ‫ی��ک کار دیگری ک��ه مرح��وم ممیز برای م��ن انجام‬ ‫داده همین عکس ها و ش��عرها ب��وده با توضیحات که‬ ‫صفحه بندی ان را هم انج��ام داده و االن اماده کردیم و‬ ‫فکر می کنم بتوانیم ان را چاپ کنیم‪ .‬این کتاب هم یک‬ ‫کتاب هنری خوب است‪ .‬البته این داستان دفاع مقدس‬ ‫و جنگ است‪ .‬کارهای هنری دکتر چمران باید تحلیل و‬ ‫بررسی شود‪.‬‬ ‫خانه ش��ما و ش��هید چمران کجاست‪ ،‬انگار‬ ‫تبدیل به موزه شده است؟‬ ‫‪l‬پدر ما مغازه ای داشت در خیابان ‪ 15‬خرداد‪ .‬این مغازه‬ ‫را که محل کسب اش بود فروخت و این خانه را در سال‬ ‫‪ 1332‬به قیمت ‪ 10‬هزار تومان خرید‪ .‬این خانه در بازار‬ ‫اهنگرها‪ ،‬محله سرپولک بود‪ .‬ما انجا بودیم تا زمانی که‬ ‫پدر ‪ 15‬سال پیش و مادر ‪ 3‬سال پیش فوت شدند‪.‬‬ ‫ما انجا را با رضایت برادران به موزه تبدیل کردیم‪ .‬گرچه‬ ‫ب��ه دلیل بافت تجاری ان قیمت خوب��ی به ما می دادند‬ ‫اما تبدیل به خانه موزه ش��د‪ .‬عمده بازدیدکنندگان این‬ ‫موزه دانش اموزان و دانشجویان هستند‪ .‬مردم عادی هم‬ ‫از انجا بازدید می کنند‪ .‬در ایام عید این موزه در لیس��ت‬ ‫تور تهران قرار داشت و مورد بازدید بسیاری از هموطنان‬ ‫قرار گرفت‪.‬‬ ‫در موزه دوس��تان فیلم های مربوط به ش��هید چمران را‬ ‫نمایش می دهند‪ .‬زندگینامه او و عکس های متفاوتی از‬ ‫ایشان برای بازدید هس��ت‪ .‬این خانه بیش از ‪ 100‬سال‬ ‫قدم��ت دارد که بازس��ازی خوبی ه��م در ان صورت‬ ‫گرفت‪g .‬‬ ‫‪75‬‬ ‫روایت فاطمه نواب صفوی از ویژگی های شهید چمران‬ ‫‪3‬‬ ‫اشک هایی برای شهادت‬ ‫م��ن و همس��رم در س��ال ‪ ۱۳۵۶‬در امریکا به‬ ‫تحصیل مشغول بودیم و در کنار ان در انجمن های‬ ‫اس�لامی دانش��جویان هم فعالی��ت می کردیم‪ .‬یادم‬ ‫هس��ت که در یکی از س��مینارهایی که این انجمن‬ ‫برگزارکرده بود‪ ،‬یکی از سخنرانان درباره فعالیت های‬ ‫«حرکه المحرومی��ن» در جن��وب لبن��ان و نق��ش‬ ‫امام موس��ی صدر و ش��هید چمران در شکل گیری‬ ‫مجموعه و تداوم فعالیت های ان صحبت کرد و من‬ ‫برای نخستین بار نام دکتر را انجا شنیدم‪.‬‬ ‫در سال ‪ ۵۷‬و در استانه پیروزی انقالب‪ ،‬ما به ایران‬ ‫بازگشتیم و شهید چمران هم از لبنان به ایران امدند‪.‬‬ ‫من با نهایت عالقه‪ ،‬دورادور فعالیت های ایش��ان را‬ ‫دنبال می کردم تا زمانی که ماجرای کردس��تان پیش‬ ‫ام��د‪ .‬از انجا که من برای مش��ارکت در عرصه های‬ ‫مختلف‪ ،‬بس��یار مشتاق بودم و می خواستم هرکاری‬ ‫که از دستم برمی اید برای انقالب انجام دهم‪ ،‬همراه‬ ‫بس��یاری از کس��انی که همین گونه می اندیش��یدند‬ ‫ب��ه طرف کردس��تان به راه افتادیم‪ .‬قب��ل از اینکه به‬ ‫کردس��تان برس��یم‪ ،‬یک ف��رد نظامی به ش��دت از‬ ‫دکت��ر چمران بدگویی کرد و گفت ک��ه او در لبنان‬ ‫بسیاری از فلسطینی ها را کشته یا تارومار کرده است‬ ‫و حرف هایی از این قبیل‪ .‬این صحبت ها موجب شد‬ ‫که من نس��بت به شهیدچمران نظر مساعدی نداشته‬ ‫باش��م‪ .‬دکت��ر در ان برهه زمان��ی‪ ،‬فرمانده نیروهای‬ ‫نظامی حاضر در کردس��تان بودند‪ .‬نخستین دیداری‬ ‫که با ایش��ان داشتم‪ ،‬به س��ردی برگزارشد و من در‬ ‫مجم��وع رغبت چندان��ی برای همکاری با ایش��ان‬ ‫درخود احساس نمی کردم‪.‬‬ ‫دو ماه بعد به لبنان س��فر کردم‪ .‬در این سفر‪ ،‬همسر‬ ‫ش��هید چمران هم همراه من بودن��د‪ .‬من در دوران‬ ‫اقام��ت در جنوب لبنان و به ویژه در محدوده ای که‬ ‫«حرکه المحرومین» س��ازماندهی شده بود‪ ،‬متوجه‬ ‫‪76‬‬ ‫ش��دم که ش��هید چم��ران در جنوب لبنان منش��ا چه‬ ‫خدمات عظیمی بوده اند و به بی پایه بودن س��خنان ان‬ ‫ف��رد نظامی پی بردم‪ .‬رفع ان ذهنیت منفی نس��بت به‬ ‫ایش��ان و به ویژه ارتباط و همراهی با همس��ر ایشان‪،‬‬ ‫نعماتی بود که در ان سفر نصیب من شد و در نتیجه‪،‬‬ ‫تا زمانی که دکتر چمران زنده بودند‪ ،‬درکنار ایش��ان با‬ ‫دش��منان انقالب جنگیدم و پس از شهادتشان‪ ،‬ارتباط‬ ‫من با همس��ر بزرگوار ایش��ان همچن��ان ادامه دارد و‬ ‫ایش��ان یکی از نزدیک ترین و صمیمی ترین دوس��تان‬ ‫من هستند‪.‬‬ ‫در لبن��ان بودم که خبر ش��روع جنگ را ش��نیدم و به‬ ‫س��رعت خود را به ایران رساندم و سراغ دکتر چمران‬ ‫را گرفتم‪ .‬به من گفتند که ایش��ان در خوزستان است‪.‬‬ ‫خ��ود را به انجا رس��اندم و دیدم که در اس��تانداری‬ ‫خوزستان مستقر شده اند‪ .‬به دکتر گفتم که می خواهم‬ ‫در کنار برادران در دفاع از کش��ور سهیم باشم‪ .‬ایشان‬ ‫بی درنگ دستور دادند اسلحه در اختیار من قرار گیرد‬ ‫و اطالع��ات الزم را ب��ه من بدهند‪ .‬بع��د هم به من و‬ ‫تعدادی از برادران ماموریت تک زنی را محول کردند‪.‬‬ ‫تک زنی به این معناس��ت که ما در موانعی که دشمن‬ ‫حضور نظامی و تسلیحاتی وسیعی داشت‪ ،‬به صورت‬ ‫پراکنده و گاهی به س��وی انها ش��لیک می کردیم و تا‬ ‫ح��دی جرات پیش��روی را از انها می گرفتیم و همین‬ ‫امر‪ ،‬فرصت بیشتری را برای ما فراهم می ساخت‪.‬‬ ‫شهید چمران هنگام محول کردن مسئولیت و ماموریت‬ ‫به افراد‪ ،‬به قابلیت وی در انجام ان کار توجه داش��تند‬ ‫و جنس��یت در این زمینه مالک نبود‪ .‬چند ماه بعد هم‬ ‫ش��هید چمران تهیه گزارش از خطوط را به من محول‬ ‫کردند که انجام این کار به وس��یله یک زن هم یکی از‬ ‫سنت شکنی های ایشان بود‪.‬‬ ‫اگر کس��ی شهید چمران را از نزدیک می شناخت و با‬ ‫روح لطیف ایش��ان اشنا می شد‪ ،‬در واقع نمی توانست‬ ‫باور کند که ایشان فرمانده نظامی و مرد جنگ باشند‪.‬‬ ‫ش��هید چمران مصداق جمع اضداد بودند‪ .‬من خود‬ ‫بارها مش��اهده کردم که وقتی بس��یجی ها با ظاهری‬ ‫خاک الود از خط مقدم برمی گش��تند‪ ،‬ایشان با عشق‬ ‫و عالقه یک پدر‪ ،‬انها را در اغوش می گرفت و ارام‬ ‫می کرد‪ .‬جان بچه ها برای دکتر مهم بود و به دس��ت‬ ‫اوردن بیشترین نتیجه با کمترین تلفات‪ ،‬پیوسته برای‬ ‫ایش��ان در درجه اول اهمیت قرار داش��ت‪ .‬یک بار‬ ‫دکتر با بنی صدر اختالف نظر و مش��اجره ش��دیدی‬ ‫پی��دا کردند‪ .‬بعد از جلس��ه‪ ،‬علت مش��اجره انها را‬ ‫س��وال کردم‪ .‬دکتر گفتند‪« :‬مث��ل اینکه برای این اقا‪،‬‬ ‫جان بچه ها اهمیت ندارد‪ .‬او پیشنهاداتی می دهد که‬ ‫مستلزم دادن خس��ارت های سنگین است‪ ».‬به دلیل‬ ‫همین نگرش اس��ت که در تاری��خ جنگ تحمیلی‪،‬‬ ‫بهترین نتایج با کمترین تلفات و موفقیت های بسیار‬ ‫باال در عملیاتی که زیر نظر س��تاد جنگ های نامنظم‬ ‫و فرماندهی ش��هید چمران انجام شده اند‪ ،‬به دست‬ ‫امده اند‪.‬‬ ‫ویژگی های بارز شخصیت شهید چمران اوال جاذبه‬ ‫قوی و فوق العاده ای بود که افراد در همان دیدار اول‪،‬‬ ‫شیفته ایشان می ش��دند‪ .‬حتی دشمنان و بدخواهان‬ ‫دکتر هم ناخواسته جذب می شدند‪ .‬من شاهد بودم‬ ‫که بس��یاری از بزرگان کشور هم ایشان را صمیمانه‬ ‫دوس��ت داشتند‪ .‬خانم دکتر می گفتند که یک بار در‬ ‫اوایل جنگ‪ ،‬مقام معظم رهبری به جبهه امده بودند‬ ‫و سر س��فره صبحانه و در حضور دکتر و برخی از‬ ‫فرماندهان و رزمندگان فرمودند‪« :‬من دکتر چمران را‬ ‫از برادرم هم بیشتر دوست دارم‪».‬‬ ‫ویژگ��ی دیگر دکتر چمران‪ ،‬ساده زیس��تی به مفهوم‬ ‫واقعی کلمه بود‪ .‬بدیهی اس��ت کسی که در لبنان و‬ ‫در جبهه ه��ای جنگ حق علیه باطل اینگونه جانش‬ ‫را در طب��ق اخالص می نهد و ب��ا این همه ارادت و‬ ‫ش��جاعت مبارزه می کند‪ ،‬تعلق و گرایشی به ظواهر‬ ‫دنیا ندارد‪ .‬ایشان در دورانی که وزیر دفاع بودند‪ ،‬در‬ ‫طبقه کوچک یکی از س��اختمان های نخست وزیری‬ ‫سکونت داشتند‪ .‬یکی از روزهای ماه مبارک رمضان‬ ‫برای افطار به خانه ایش��ان رفتم و دیدم برای افطار‪،‬‬ ‫نان و پنیر و هندوانه دارند‪.‬‬ ‫دکتر چمران پیوس��ته خود را با سربازان و بسیجیان‬ ‫س��اده‪ ،‬همس��ان می دیدند و همیش��ه ام��اده نبرد با‬ ‫دش��من بودن��د‪ .‬هیچ چیز ب��ه اندازه نشس��ت های‬ ‫توجیهی و برنامه ریزی پش��ت جبهه‪ ،‬شهید چمران‬ ‫را کس��ل نمی کرد و هنگامی که مجبور می شدند در‬ ‫ان نشس��ت ها حاضر شوند‪ ،‬پیوس��ته لحظه شماری‬ ‫می کردند که ان نشس��ت تمام شود و ایشان بتوانند‬ ‫خود را ب��ه خطوط مقدم جبهه برس��انند و همپای‬ ‫رزمن��دگان بجنگند‪ .‬حت��ی در روزهایی هم که نبرد‬ ‫جریان نداشت‪ ،‬ایشان در مقر فرماندهی نمی ماندند‬ ‫و قدم زنان یا با ماش��ین به خطوط س��ر می زدند و با‬ ‫بچه ها مالقات می کردند‪.‬‬ ‫من ایش��ان را اخرین بار‪ ،‬دو هفته قبل از ش��هادت‬ ‫در مق��ر جنگ های نامنظ��م دی��دم‪ .‬در ان مالقات‬ ‫قس��مت هایی از یک مقاله را که در مورد ش��هادت‬ ‫نوش��ته بودم‪ ،‬برای ایش��ان خواندم و دکتر به ارامی ‬ ‫اش��ک می ریختند‪ .‬در مقطعی که در کنار ایش��ان به‬ ‫انجام امور محوله مش��غول بودم‪ ،‬نکاتی را اموختم‬ ‫که در تمام عمر به کارم خواهند امد‪ .‬تمام کس��انی‬ ‫که توانس��ته اند برای مدت هر چند کوتاهی در کنار‬ ‫شهید چمران باشند‪ ،‬همین تاثیر را از ایشان گرفته اند‪.‬‬ ‫انسانی به غایت مخلص‪ ،‬اگاه و مومن بودند که به‬ ‫ش��دت بر دیگران تاثیر می گذاشتند‪ .‬شهادت ایشان‬ ‫ه��ر چن��د ارزوی قلبی خودش��ان بود‪ ،‬ام��ا ضایعه‬ ‫جبران ناپذیری برای انقالب بود و هست‪g .‬‬ ‫چمران طرحی برای اینده بود‬ ‫‪4‬‬ ‫یادداشتی از مهدی امیر طالبی‪ ،‬همرزم شهید چمران در لبنان‬ ‫درخص��وص نقش و فعالیت ه��ای دکتر چمران و‬ ‫لبن��ان باید به حقیقت بزرگی توجه کرد و ان این اس��ت‬ ‫که این بی انصافی به تاریخ معاصر است که از خاورمیانه‬ ‫و تحوالت ان سخن به میان بیاید‪ ،‬اما از نقش بنیادین امام‬ ‫موسی صدر و شهید چمران در تغییر جغرافیای سیاسی‬ ‫منطقه به نفع دین حرفی زده نش��ود‪ .‬بی شک هسته های‬ ‫اولیه مقاومت اسالمی ان روز همان افرادی بودند که تحت‬ ‫تعلیم ش��هید چمران قرار گرفتند و ایش��ان اموزش های‬ ‫معنوی‪ ،‬سیاس��ی و نظامی به انها داد و انها پایه های اولیه‬ ‫مقاوت اسالمی را تشکیل دادند‪.‬‬ ‫به عنوان مثال س��ید حسن نصراهلل در یکی از سخنانشان‬ ‫اشاره می کنند که ما میوه درختی را می چینیم که نهال ان را‬ ‫امام موسی صدر کاشت‪ .‬خود ایشان در ‪ 18‬سالگی اولین‬ ‫حکم ش��ان را تحت عنوان مسئول نظامی منطقه نبطیه از‬ ‫دکتر چمران گرفته بودند‪.‬‬ ‫امروز اگر تشیع در لبنان نقش تعیین کننده و انکار ناپذیری‬ ‫را در خاورمیان��ه دارد و بدون اراده انها هیچ معادله ای در‬ ‫منطقه عملیاتی نمی شود و اینکه در طول ‪ 60‬سال تاسیس‬ ‫اس��رائیل همیشه دولت های عربی توسط اسرائیل تحقیر‬ ‫و مرعوب ش��ده اند و این تنها مقاومت اسالمی است که‬ ‫توانست موازنه وحشت و تحقیر را به اسرائیل منعکس‬ ‫کند؛ از برکات مقاومت اس�لامی ای است که هسته های‬ ‫اولیه اش توس��ط امام موسی صدر و دکتر چمران طراحی‬ ‫و به اجرا در امد‪.‬‬ ‫به جرات می توان گفت ک��ه امروز این بچه های چمران‬ ‫هستند که در انجا نقش افرینی می کنند‪ .‬متاسفانه وقتی از‬ ‫یک بزرگی سخن می گوییم بسیاری از ابعاد شخصیت او‬ ‫همچنان ناگفته می ماند‪ .‬در مورد دکتر چمران شاید فقط‬ ‫یک��ی از بخش های مهم و ویژه ایش��ان یعنی فرماندهی‬ ‫نظامی و جنگاوری و شجاعت و دلیری ایشان مورد توجه‬ ‫قرار می گیرد؛ اما وقتی در مورد چمران س��خن می گوییم‬ ‫‪ 10‬ویژگی را باید مدنظر داشته باشیم تا بخش هایی از پازل‬ ‫شخصیت چمران تشکیل شود‪.‬‬ ‫چمران از زمره انسان هایی است که دو بار زندگی می کنند؛‬ ‫ی��ک بار در زمان حیاتش��ان که جامع��ه از ان مرد بزرگ‬ ‫برخ��وردار بود و یک ب��ار هم بعد از مرگ و با بازخوانی‬ ‫ش��خصیتش زنده می ش��ود‪ .‬این بار دیگ��ر انها حجابی‬ ‫نیستند که بین انها و واقعیت های شخصیتی شان بایستند‪،‬‬ ‫چون حجاب معاصرت باعث می ش��ود تا حسادت ها و‬ ‫کینه ورزی ها از یک سو و حجب و تواضع از سوی دیگر‬ ‫نگذارد انها شناخته شوند‪ .‬اما وقتی خود این افراد نباشند‬ ‫جامعه راحت تر فرزندان خود را بازشناسی می کند‪.‬‬ ‫چمران از نمونه مردانی بود که برای اینده زندگی می کرد‬ ‫و برای نسل های بعد بیش��تر حرف داشت تا برای مردم‬ ‫زمان خود؛ او طرحی بود برای اینده‪ .‬دکتر چمران بیشتر‬ ‫الگوی ادم هایی است که از بودن خود خسته اند و به شدن‬ ‫یاندیشند‪.‬‬ ‫م ‬ ‫دکتر چمران تمام پارامتر ه��ا و ویژگی هایی که یک مرد‬ ‫بخواهد با داش��تن یکی از انها احساس خوشبختی کند‬ ‫را یک جا داش��ت‪ ،‬یعنی اگر کسی یکی از امتیازات دکتر‬ ‫چمران را داشت می توانست خود را ادم خوشبختی بداند‪،‬‬ ‫اما دکتر چمران به اسانی از تمام ان امتیازات عبور کرد‪ .‬او‬ ‫ی نبود که تنها در یک نقطه توقف کند و یک س��ری‬ ‫ادم ‬ ‫از بهره ها و مصالح و منافع خود را به دس��ت بیاورد و در‬ ‫ان ح��د باقی بماند‪ .‬چمران مث��ل پرنده ای بود که میل به‬ ‫نشستن نداشت‪ ،‬همیشه در اوج بود و روی قله ها حرکت‬ ‫می کرد‪ .‬امتیازات شخصی ایشان را اگر بشناسیم می بینیم که‬ ‫چمران جام جانش را از این امتیازات رفع عطش نمی کرد‬ ‫ی نبود که داشتن مهمترین موقعیت اقتصادی‪ ،‬سیاسی‬ ‫و ادم ‬ ‫و اجتماعی و‪ ...‬برای او نقطه پایان باش��د و به اس��انی از‬ ‫همه این قله ها رد می ش��د‪ .‬نهایتا دکتر چمران در اخرین‬ ‫هجرت خود در خارج از کشور و با کوله باری از تجارب‬ ‫به لبنان می رسد‪ .‬یک دانشمند که در ناسا پست داشت و‬ ‫جزو دانشمندان امریکا بود‪ ،‬نه اینکه در کالج امریکایی ها‬ ‫تدریس کند‪ ،‬امده تا در لبنان به شیعیان لبنان کمک کند‪،‬‬ ‫در حالی که می توانست با زن امریکایی و فرزندانش در‬ ‫بهترین موقعیت ها زندگی کند‪ .‬چمران امد به جنوب لبنان‬ ‫تا به شیعیان فقیر کمک کند‪ ،‬شیعیانی که جز خدا هیچ کس‬ ‫را ندارند‪ .‬شیعیانی که از صدر اسالم افتخار شیعه بودن را‬ ‫یدکمی کشند‪.‬‬ ‫مردم جنوب لبنان شیعیان اباذر هستند که در زمان حیات‬ ‫علی بن ابیطالب همانند سفیر امیرالمومنین مردم را به تشیع‬ ‫دع��وت می کند‪ .‬از ان زمان به انها می گویند «مات والی»‬ ‫یعنی کسانی که تا پای جان از ولی خود دست نمی کشند‪.‬‬ ‫این افراد در طول تاریخ شکنجه ها و سختی های فراوانی‬ ‫را تحمل کرده اند‪ .‬شیعه به خاطر همین موقعیتش به یک‬ ‫ی مانده‬ ‫گمشده تاریخی تبدیل شده بود و از ان تنها اسم ‬ ‫بود‪ .‬ش��یعیان در ان زمان تحقیر می شدند و قدرت های‬ ‫منطقه و احزاب لبنان با انها در حال جنگ بودند اما چمران‬ ‫به میان انها می اید تا در کنار محرومان و فقرا و ایتام شیعه‬ ‫باشد‪ .‬خانواده اش با او امدند‪ ،‬اما نتوانستند تحمل کنند و‬ ‫بازگشتند‪ .‬چمران حتی در جواب همسرش که گفته بود‬ ‫چرا به فکر فرزندانت نیستی می گوید‪« :‬من اینجا فرزندانی‬ ‫دارم که برای من تفاوتی با فرزندان خودم ندارند‪ ».‬شهید‬ ‫چم��ران وقتی گریه یک کودک ش��یعه را می دید کنار او‬ ‫می نشست‪ ،‬صورت به صورت او می گذاشت و با او گریه‬ ‫می کرد و می گفت که این گریه تاریخچه ای به وس��عت‬ ‫غربت ش��یعه دارد‪ .‬کنش های عاطفی دکتر چمران از او‬ ‫انس��انی فراتر از سایر انسان ها ساخته بود و نشان از این‬ ‫داش��ت که نیازهای روحی دکتر چمران چیزی نبود که‬ ‫در امکانات اجتماعی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی براورده شود‪.‬‬ ‫این نیازهای سترگ و عظیم او را به انسانی بزرگ تبدیل‬ ‫کرده بود‪ .‬دکتر چمران تمام پیشرفت ها و داشته های خود‬ ‫را به لبنان اورد و کمتر کس��ی متوجه می ش��د که او یک‬ ‫دانشمند و یک تحصیلکرده در دانشگاه های امریکاست‪.‬‬ ‫بعده��ا لبنانی ها به ما می گفتند که ما االن فهمیدیم که او‬ ‫چه فردی بود‪ .‬دکتر چمران در لبنان برای جامعه تش��یع‬ ‫لبنان و به خصوص جوانان و کودکان انها کارهای اساسی‬ ‫ی و اموزش��ی‪ ،‬تشکیالت نظامی و‬ ‫مثل موسس��ات علم ‬ ‫سیاسی و‪ ...‬انجام داد‪ .‬چمران سعی کرد هویت بخشی و‬ ‫شخصیت سازی جوانان شیعه را انجام دهد تا شیعه از شیعه‬ ‫بودنش احساس خفت نکند‪.‬‬ ‫ش��هید چمران که دکترای فیزیک پالس��ما داشت برای‬ ‫جوانان جنوب لبنان کارگاه اموزش حرفه های ساده ای را‬ ‫ایجاد کرد‪ ،‬به جای انکه در دانشگاه های بزرگ به تدریس‬ ‫مش��غول باشد‪ .‬این به ان دلیل بود که این بچه ها به دلیل‬ ‫فقر اسیر سازمان های الحادی و ضد شیعه نشوند‪ .‬این یکی‬ ‫از مهمترین کارهایی بود که دکتر چمران انجام داد و این‬ ‫ش��خصیت و وجاهتی که در شیعه لبنان می بینید مدیون‬ ‫مدیریت مهمی بود که شهید چمران از لحاظ نیروی انسانی‬ ‫انجا انجام داد‪.‬‬ ‫در میدان های نبرد هم خود ایشان تعریف می کرد‪« :‬ما چون‬ ‫امکانات مادی مان خیلی ضعیف بود و برای تامین اسلحه‬ ‫و گلوله ار پی جی در مضیقه بودیم گاهی برای اینکه حتما‬ ‫تیر به تانک دشمن اصابت کند برخالف اصول فنی نظامی‬ ‫اینقدر به هدف نزدیک می شدیم که حتما مطمئن باشیم‬ ‫تیر خطا نمی رود‪».‬‬ ‫عظمت دکتر چم��ران را باید در جنگ های نامنظم اش با‬ ‫اس��رائیل هم دید‪ .‬در دکترین نظامی اسرائیل جنگ های‬ ‫نامنظم جایی نداش��ت و انها براس��اس جنگ کالسیک‬ ‫اموزش دیده بودند‪ .‬دکتر چمران به عنوان یکی از نابغه های‬ ‫جنگ های نامنظم توانست با تحمیل جنگ فرسایشی تا‬ ‫حدود زیادی توان دشمن اسرائیلی را تضعیف کند‪.‬‬ ‫ی که ایشان در لبنان و ایران‬ ‫به غیر از ابتکارات نظامی مهم ‬ ‫داشت به قدری از لحاظ اخالقی و انسانی بر جامعه تازه‬ ‫تحول یافته لبنان تاثیر داش��ت که ت��ا االن هنوز هم مردم‬ ‫فضایل اخالقی ایش��ان را میان خود بازگو می کنند‪ .‬برای‬ ‫روشن تر شدن این موضوع می توانید به سخنان فرماندهان‬ ‫حزب اهلل لبنان مراجعه کنید‪g.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫گفت وگو با دکتر رضا امراللهی درباره دکتر چمران‬ ‫هنرشادم سازی بود‬ ‫سید فرید موسوی‬ ‫‪5‬دکتر رضا امراللهی متولد ‪ 1325‬یزد است‪ .‬وقتی کارشناسی فیزیک را در سال ‪ 1350‬از‬ ‫دانشگاه شهید بهشتی می گیرد برای تحصیل به امریکا می رود و پنج سال بعد فوق لیسانس‬ ‫مهندسی برق هسته ای را از دانشگاه المار کسب می کند‪ .‬او دکترای خود در فیزیک پالسما‬ ‫را نیز در سال ‪ 1373‬از پاریس دریافت کرد‪ .‬وی تاکنون ریاست سازمان انرژی اتمی‪ ،‬عضو‬ ‫هیات علمی گروه فیزیک دانشگاه امیرکبیر و خواجه نصیرالدین طوسی‪ ،‬قائم مقام وزیر نیرو‬ ‫و‪ ...‬را برعهده داشته است‪ .‬ایشان نامزد دبیرکلی اژانس انرژی اتمی نیز بوده است‪.‬‬ ‫ش��ما هم در امری��کا درس خوانده اید‪ ،‬هم‬ ‫در رش��ته ای که ش��هید چمران فوق دکترا‬ ‫داشتند تحصیل کرده اید و هم در دوره های‬ ‫مختلف همراه ایش��ان بودید‪ .‬در این مجال‬ ‫می خواهیم از شما کمی در مورد شخصیت‬ ‫علمی شهید چمران بشنویم‪.‬‬ ‫‪ l‬خوشحال هستم که شما به این موضوع پرداختید‪.‬‬ ‫ای کاش بتوانی��م چه��ره علم��ی چم��ران را هم در‬ ‫کشورمان کمی بیش��تر توضیح بدهیم‪ .‬من با بچه های‬ ‫نسل دوم و س��وم انقالب که صحبت می کنم عموما‬ ‫ش��هید چمران را از لح��اظ علمی کم می شناس��ند‪.‬‬ ‫فوقش این اس��ت که فکر می کنند ایشان هم دکتری‬ ‫است مثل بقیه در حالی که اینطور نیست‪.‬‬ ‫ش��هید چمران در رش��ته گداخت هسته ای‬ ‫تحصی��ل کرده بودند‪ .‬درباره این رش��ته و‬ ‫مفهوم اصطالح گداخت هس��ته ای بیش��تر‬ ‫توضیح بدهید‪.‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪ l‬در ی��ک تعری��ف خیلی س��اده‪ ،‬ما یک ش��کافت‬ ‫هس��ته ای داریم و یک گداخت هسته ای‪ .‬در شکافت‬ ‫هس��ته ای‪ ،‬عناصر س��نگین مثل اورانیوم را اصطالحا‬ ‫می شکافیم‪ ،‬می ش��کنیم و از ان انرژی می گیریم‪ .‬در‬ ‫گداخت هس��ته ای‪ ،‬عناصر س��بک را به هم می زنیم‪،‬‬ ‫ی��ا اصطالح��ا هم جوشش��ان می کنیم‪ .‬ب��ه همدیگر‬ ‫می گدازیم ش��ان و از درون ان ان��رژی درمی اوریم‪.‬‬ ‫برای این کار عمدتا از هیدروژن اس��تفاده می کنیم‪ .‬به‬ ‫همین دلیل است که به این رشته گداخت هسته ای یا‬ ‫فیوژن یا فیزیک پالس��ما می گویند؛ تا زمانی که اب‬ ‫هست‪ ،‬انرژی هم هست چون زوال پذیری اب خیلی‬ ‫دور اس��ت‪ .‬اقای دکتر چمران اولین ایرانی است که‬ ‫پا به رشته گداخت هسته ای گذاشت و در این رشته‬ ‫دکترا گرفت‪.‬‬ ‫یعنی قبل از ایشان‪ ،‬فرد دیگری نبودند؟‬ ‫‪ l‬این امر برای من قطعی است‪ ،‬چون در این رابطه‬ ‫تحقیق کرده ام‪.‬‬ ‫در رشته شکافت هس��ته ای چطور؟ ایا در‬ ‫این زمینه هم کسانی را داشتیم؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬در رش��ته شکافت هسته ای کسانی را داشتیم‬ ‫و هنوز هم چند نفر از کس��انی که ان زمان در رشته‬ ‫شکافت هسته ای کار می کردند زنده اند‪ ،‬اما در سنین‬ ‫باال هستند‪ .‬خداوند به انها سالمتی بدهد‪.‬‬ ‫ش��هید چمران درای��ن رش��ته پایان نامه ای‬ ‫دارند‪ .‬ارزش علمی پایان نامه ایشان در چه‬ ‫سطحی است؟‬ ‫‪ l‬در دنیا برای کسانی که دکترا می گیرند یک معیار‬ ‫اندازه گیری هس��ت‪ ،‬وقتی می خواهن��د اندازه گیری‬ ‫کنن��د‪ ،‬می گویند‪ :‬تز یا پایان نامه ات را بیاور تا ببینیم‪.‬‬ ‫متخصص��ان هر رش��ته ای وقتی ت��ز را مطالعه کنند‪،‬‬ ‫متوجه می ش��وند که جایگاه علمی ان و نویسنده اش‬ ‫کجاس��ت؟ خدا شاهد اس��ت که من این حرف را به‬ ‫دلیل ارادتم نسبت به چمران نمی گویم‪ .‬مطالب علمی ‬ ‫ایشان به هر حال در این تز هست و ترجمه می شود‬ ‫و اهل فن می بینند‪ ،‬ولی می خواهم بگویم تز ایش��ان‪،‬‬ ‫ش��اید یکی از بی نظیرترین پایان نامه ها در این رشته‬ ‫اس��ت چ��ون از لحاظ علمی‪ ،‬کار بس��یاری روی ان‬ ‫انجام شده است‪.‬‬ ‫ترجمه عنوان کامل پایان نامه شهید چمران‬ ‫در متن انگلیسی اش چیست؟‬ ‫‪ l‬عن��وان کامل پایان نامه ایش��ان باریکه الکترون در‬ ‫منگنترون با کاتد سرد است‪.‬‬ ‫قبل از ایشان هم کسی در این موضوع کار‬ ‫کرده بود؟‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬قبل از ایشان سه‪ ،‬چهار نفر روی وجوه دیگر‬ ‫این موضوع کار کرده بودند‪.‬‬ ‫نواوری ش��هید چمران در این مس��یر چه‬ ‫بود؟‬ ‫‪ l‬دکت��ر چمران در جریان تحقیق درباره منگنترون‪،‬‬ ‫کاتد سرد را هم اضافه کرد و ان را تعالی بخشید‪.‬‬ ‫اس��تاد راهنمای دکتر چمران در این رساله‬ ‫چه کسی بود؟‬ ‫‪ l‬س��ه نفر باید این تز را امضا می کردند‪ .‬البته استاد‬ ‫راهنما‪ ،‬اقای اچ اس��لون بوده و امضای ایشان و بقیه‬ ‫زیر پایان نامه هست‪ ،‬اما نفر اصلی همان اقای اسلون‬ ‫اس��ت‪ ،‬کسی که تا به امروز هم اگاه ترین کسی است‬ ‫که روی مس��ائل منگنترون کار ک��رده و تجربه دارد‪.‬‬ ‫دکتر چمران هم با او کار می کرد‪.‬‬ ‫ت��ا به ح��ال از پایان نامه دکت��ر چمران در‬ ‫دانشگاه ها و مراکز علمی کشورمان استفاده‬ ‫علمی به عمل امده است؟‬ ‫‪ l‬من متن اصلی انگلیس��ی ای��ن پایان نامه را همان‬ ‫زم��ان که به دس��تم رس��ید‪ ،‬برای چندین دانش��کده‬ ‫فرس��تادم‪ ،‬اما یقین دارم که استفاده چندانی از این اثر‬ ‫نش��ده‪ ،‬چون سطح ان خیلی باالست و با زبان علمی‬ ‫ نوشته ش��ده‪ ،‬وقتی ترجمه روان ان در دسترس قرار‬ ‫بگیرد‪ ،‬انشاءاهلل استفاده بیشتری از ان خواهد شد‪.‬‬ ‫کار ترجم��ه این پایان نامه در چه مرحله ای‬ ‫است؟‬ ‫‪ l‬کار ترجمه ان به پایان رسیده است و فکر می کنم‬ ‫این حداقل وظیفه ای بود که یک ش��اگرد نس��بت به‬ ‫استاد خود می تواند بجا بیاورد‪.‬‬ ‫در رون��د این دانش خاص ش��ما و س��ایر‬ ‫دوستان و شاگردان ش��هید چمران‪ ،‬بعد از‬ ‫شهادت ایشان چه فعالیت ها و کارهایی را‬ ‫در این مسیر انجام داده اید؟‬ ‫‪ l‬همانط��ور که گفتم‪ ،‬دکتر چم��ران در جهان قطعا‬ ‫ج��زو صد نف��ر اول و در ایران اولین کس��ی اس��ت‬ ‫ک��ه روی گداخت هس��ته ای کار کرده‪ .‬اش��اره کردم‬ ‫که فیزیک پالس��ما به صورت خیل��ی خالصه یعنی‬ ‫فیزیکی ک��ه هیدروژن ها را به هم جوش می دهد‪ ،‬از‬ ‫این همجوش��ی‪ ،‬از این جوش خوردن‪ ،‬انرژی بیرون‬ ‫می ای��د‪ .‬ما اگر بتوانیم ای��ن انرژی را خوب محصور‬ ‫بکنیم از ان انرژی بزرگتری می گیریم‪ .‬به این فعل و‬ ‫انفعاالت گداخت هسته ای می گوییم‪ .‬ماشینی که این‬ ‫کار را انجام می دهد اسمش توپوفان است‪.‬‬ ‫اگ��ر درس��ت بگوی��م ش��ما در امریکا و‬ ‫به خاطر تحصیل در رش��ته فیزیک با شهید‬ ‫چمران اشنا شدید؟‬ ‫‪ l‬خی��ر! من ش��هید چمران را از زمان دانش��جویی‬ ‫می شناسم‪ .‬گرچه ان موقع من اینجا بودم و ایشان در‬ ‫امریکا‪ .‬اخر من هم اول همینجا به دانش��گاه رفتم و‬ ‫بعدا به خارج از کشور اعزام شدم‪.‬‬ ‫در چه رشته ای؟‬ ‫‪ l‬رشته من فیزیک بود‪ .‬اما اینطور بگویم که اقای چمران‬ ‫را تقریب��ا همه دانش��جویان مس��لمان داخل کش��ور‬ ‫می ش��ناختند‪ .‬ان زمان رشته های فنی مهندسی بیشتر‬ ‫در قبضه نیروهایی بود که حداقل ادای غیرمسلمانی‬ ‫درمی اوردند! از طرف دیگر‪ ،‬دانشجویان مسلمانی که‬ ‫در جریان حرکت های سیاس��ی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬مذهبی و‬ ‫ضدرژیم بودند‪ ،‬ادم های درس��تی بودند و چهره های‬ ‫شاخص انها را تقریبا همه می شناختند و اشنایی من‬ ‫هم با شهید چمران از همانجا شروع شد‪.‬‬ ‫بعد از ان به امریکا رفتید؟‬ ‫‪ l‬بل��ه! م��ن س��ال ‪ 50‬ب��ه انج��ا رفت��م‪ .‬زمانی که‬ ‫هشت سال از نگارش پایان نامه دکترای شهید چمران‬ ‫گذشته بود‪ .‬می دانید که دکتر چمران سال ‪ 42‬دکترای‬ ‫خودش��ان را در ش��اخه درس��ی گداخت هس��ته ای‬ ‫گرفتند‪ .‬ان زمان گداخت هس��ته ای جزو رش��ته های‬ ‫خیلی جدید بود‪.‬‬ ‫ش��ما بعد از انقالب و در س��تاد جنگ های‬ ‫نامنظم هم همکار شهید چمران بوده اید‪ .‬از‬ ‫ان زمان برایمان بگویید‪.‬‬ ‫‪ l‬همانط��ور ک��ه گفتم من دو یا س��ه دوره تحصیلی از‬ ‫ایشان کوچکترم و افسوس می خورم که چرا دکتر چمران‬ ‫را انچن��ان که ب��ود‪ ،‬نفهمیدم‪ .‬باور کنید ان ش��اگرد‬ ‫که معلم خودش را نفهمی��د‪ ،‬من بودم! دکتر چمران‬ ‫ادمی بود که هنر عمده اش داش��تن اکس��یر ادم سازی‬ ‫بود‪ .‬کس��ی بود که مس وجود ادم ها را طال می کرد‪.‬‬ ‫در ارتباط با جنگ های نامنظم کس��انی که به ایش��ان‬ ‫می پیوس��تند دیگ��ر جایی نمی رفتن��د‪ .‬طوری جذب‬ ‫می ش��دند که دیگر رها نمی کردند‪ .‬تع��دادی از انها‬ ‫هنوز هم هس��تند‪ .‬این افراد طیفی هس��تند از اس��تاد‬ ‫دانش��گاه تا کاس��ب بازاری و مردم عادی و معمولی‬ ‫و همه هنوز هم عاشق چمران هستند‪.‬‬ ‫شهید چمران در امریکا و در لبنان هم تاثیر‬ ‫فراوانی در متحول کردن انسان ها داشت‪.‬‬ ‫‪ l‬واقعا همینطور اس��ت‪ .‬س��ال ‪ 45‬که دکتر چمران‬ ‫ب��ه لبنان م��ی رود با کمک امام موس��ی ص��در انجا‬ ‫حرکه المحرومین و بعد امل را تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫ش��ما از ابتدا در س��تاد جنگ ه��ای نامنظم‬ ‫بودید؟‬ ‫‪ l‬خیر! وقتی این ستاد تشکیل شد من هم در تهران‬ ‫بودم و هم در اهواز‪ .‬من ان زمان همیش��ه سه شنبه ها‬ ‫به خوزس��تان می رفتم و شنبه ها به تهران برمی گشتم‪،‬‬ ‫چ��ون در س��ازمان ان��رژی اتم��ی کار می ک��ردم‪،‬‬ ‫نمی گذاشتند تمام هفته در اهواز باشم‪.‬‬ ‫اوایل کار دفتر ستاد‪ ،‬محل کوچکی در نخست وزیری‬ ‫بود و یادم هس��ت که گروهی از موتورسواران جوان‬ ‫به ما مراجعه کردند و گفتند ما می خواهیم به جبهه ها‬ ‫برویم و بجنگیم! انها شغل شان انتقال حلقه های فیلم‬ ‫به سینماهای مختلف در تهران بود‪ .‬قیافه و تیپ انها‬ ‫هم طوری بود که در بادی امر‪ ،‬تو ذوق می زد‪ .‬وقتی‬ ‫ان جوانان موتورس��وار دیدند که ما در کارشان تعلل‬ ‫می کنیم‪ ،‬موتورهایش��ان را روی یک تریلی گذاش��ته‬ ‫و امده بودند کنار اس��تانداری اهواز در محل س��تاد‬ ‫جنگ ه��ای نامنظم و همانجا خوابی��ده بودند! وقتی‬ ‫که انجا من با دکتر چمران روبه رو ش��دم‪ ،‬ایش��ان به‬ ‫من چی��زی نگفت که مثال چرا اینه��ا را نپذیرفته اید‬ ‫و بع��د ه��م همه را جذب کرد‪ .‬خدا ش��اهد اس��ت‬ ‫که ان جوانان در جبهه ها از بهترین کس��انی ش��دند‬ ‫که ارپی جی زن های ما را ترک موتورهایش��ان س��وار‬ ‫می کردن��د و از محل سرش��اخه های کرخه‪ ،‬جاهایی‬ ‫که عرض کمتری داش��ت‪ ،‬با موت��ور از رودخانه به‬ ‫ان طرف می پریدند و به دش��من ارپی جی می زدند و‬ ‫برمی گشتند‪ .‬خب‪ ،‬شاید نصف انها هم شهید شدند‪.‬‬ ‫این جوانان واقعا س��مبل پاکی و مردانگی و گذشت‬ ‫بودند‪ .‬ش��هید چمران با دید وس��یع و بینش درستی‬ ‫که داش��ت‪ ،‬ان طرف س��که را می دید‪ ،‬اما امثال من‬ ‫که کوتاه بین بودیم و بینش درس��تی نداش��تیم‪ ،‬فقط‬ ‫یک روی س��که را می دیدی��م‪ .‬از همین یک خاطره‬ ‫می توانید عمق همه چیز را ببینید‪ .‬به طور جدی شهید‬ ‫چمران تحول ساز بود‪ .‬به انسان ها جرات کار و ابتکار‬ ‫و خالقیت می داد‪.‬‬ ‫همان طور که فرمودید یکی از ویژگی های‬ ‫دکتر چمران دادن ج��رات کار و ابتکار به‬ ‫جوانان بود‪ .‬می شود کمی درباره ابتکارهای‬ ‫خود ایشان هم صحبت کنید؟‬ ‫‪ l‬دکتر چمران واقع��ا یک نابغه نظامی و علمی بود‪.‬‬ ‫ابتکارهای ایش��ان در جبهه ها واقعا شگفت انگیز بود‪.‬‬ ‫من فقط به دو‪ ،‬س��ه مورد ان اش��اره می کنم‪ .‬یکی از‬ ‫انها‪ ،‬قصه خورشیدی هاس��ت‪ .‬کارخانه فوالدس��ازی‬ ‫اه��واز پر از اهن ب��ود و عراقی ها ت��ا نزدیکی انجا‬ ‫ام��ده بودند؛ اقای چمران دس��تور داد بچه ها اهن ها‬ ‫را به طول ‪ 180‬س��انت ببرند و ی��ک گروه صدنفره‬ ‫برای این کار تشکیل داد‪ .‬بچه های بسیجی و رزمنده‪،‬‬ ‫اهن ه��ا را به طور خاصی به هم ج��وش می دادند و‬ ‫پنج شاخه هایی س��اخته می شد که به ان خورشیدی‬ ‫می گفتند‪ .‬بچه ها شاید بین ‪ 30‬تا ‪ 50‬هزار خورشیدی‬ ‫درس��ت کردند و انها را در مس��یر ‪15‬کیلومتری در‬ ‫مح��ل عبور تان��کهای عراقی در راه سوس��نگرد به‬ ‫اه��واز قرار دادند‪ ،‬جایی ک��ه عراقی ها از انجا خیلی‬ ‫فش��ار می اوردند‪ .‬با این ابتکار س��اده اقای چمران‪،‬‬ ‫راه عراقی ها بس��ته شد و دیگر نتوانس��تند از ان راه‬ ‫جل��و بیاین��د‪ .‬این خورش��یدی ها در ش��نی تانک ها‬ ‫ف��رو می رفتن��د و ب��دون انفج��ار انه��ا را زمین گیر‬ ‫می کردند‪.‬‬ ‫یک م��ورد دیگر‪ ،‬جریان پمپ اب بود‪ .‬دکتر چمران‬ ‫دس��تور داد پمپ های خیلی ب��زرگ اب را روی دو‬ ‫ب��رج بلند کنار کارون جوش دادیم و با این کار‪ ،‬اب‬ ‫رود کارون را ش��ب ها زیر عراقی ه��ا می انداختیم و‬ ‫تانک ه��ای انه��ا در گل ف��رو می رف��ت و زمین گیر‬ ‫می ش��دند‪ .‬یک وقت هم شهید چمران دستور داد ‪300‬‬ ‫یا ‪ 400‬چوب ال��وار بلند‪ ،‬از همان الوارهای بنایی تهیه‬ ‫کردیم و از بچه ها خواست که قوطی های خالی کمپوت‬ ‫و کنس��رو را هم جمع کنند و بعد در انها کمی روغن‬ ‫س��وخته و کاه ریختند و دس��تور داد روی هر کدام از‬ ‫تخته ها چند تا از این قوطی ها را نصب کردند‪ .‬غروب‬ ‫که می ش��د‪ ،‬فیتیله این قوطی ها را روش��ن می کردند و‬ ‫الواره��ا را با فاصل��ه روی رودخانه کارون می ریختند‪.‬‬ ‫دش��من ک��ه از دور ات��ش و دود روی ای��ن الوارها را‬ ‫می دید‪ ،‬تصور می ک��رد که نیروی عظیمی از روی رود‬ ‫کارون به سمت انها می رود‪ .‬باور کنید تا دشمن بفهمد‬ ‫اینها در واقع چیس��ت‪ ،‬نزدیک به دو ماه که این تکنیک‬ ‫برپا بود‪ ،‬هرچه گلوله داشت توی کارون ریخت!‬ ‫یکی دیگر از ویژگی های جالب دکتر چمران این بود‬ ‫که کارهای خوب خودش را به دیگران نسبت می داد‪.‬‬ ‫او واقع��ا یک عارف بزرگ و یک صاحب اس��تعداد‬ ‫بزرگ بود‪ .‬در امریکا دعای کمیل را به فارسی ترجمه‬ ‫کرده اما اسم برادرش دکتر عباس چمران را روی ان‬ ‫گذاش��ته بود‪ .‬البته از او هم کمک گرفته بود‪ ،‬اما کار‪،‬‬ ‫کار خ��ودش بود‪ .‬صنایع نظام��ی جدید ما را پس از‬ ‫انقالب‪ ،‬دکتر چم��ران پایه گذاری کرد و به بچه های‬ ‫صنای��ع دفاع‪ ،‬جرات کار و خالقیت داد‪ .‬با ان درجه‬ ‫علمی باالیی که داشت‪ ،‬انقدر خاکی و مردمی بود که‬ ‫اصال بچه های انق�لاب و جنگ فاصله ای با او حس‬ ‫نمی کردند‪ .‬فکر می کردند او‪ ،‬تنها فرمانده انهاس��ت!‬ ‫واقعا کمتر از شهادت حق چمران نبود‪g .‬‬ ‫‪79‬‬ ‫روایت دکتر حسن غفوری فرد از گرایش های سیاسی شهید چمران‬ ‫چمران با بازرگان اختالف داشت‬ ‫‪6‬دکتر غفوری فرد از ان افرادی است که در امریکا درس خوانده و از این لحاظ با‬ ‫اقدامات شهید چمران در ان کشور اشنایی دارد‪ .‬در دوره دولت موقت هم به دلیل‬ ‫پست های دولتی که به انها مشغول بوده با ایشان ارتباط گسترده ای داشته است‪ .‬وی‬ ‫همچنین نماینده مجلس اول بوده که شهید چمران هم در ان نمایندگی داشته است‪ .‬با او‬ ‫تو گو نشستیم‪.‬‬ ‫درباره تمام این موضوعات به گف ‬ ‫‪80‬‬ ‫از نحوه اش��نایی تان با شهید چمران برایمان‬ ‫بگویید‪.‬‬ ‫‪ l‬اش��نایی بنده با شهید چمران به حضور در انجمن‬ ‫دانش��جویان مس��لمان در امریکا و کانادا در سال ‪47‬‬ ‫بر می گردد‪ .‬البته ان زمان شهید چمران از امریکا به لبنان‬ ‫عزیمت کرده بودند اما اثار ایشان در انجمن دانشجویان‬ ‫مسلمان در امریکا کامال مشخص بود‪.‬‬ ‫این اقدامات چه بود؟‬ ‫‪ l‬ایش��ان در چند ش��هر کتابخانه هایی ایج��اد کرده‬ ‫و هس��ته های انجمن را تش��کیل داده بودند‪ .‬این زمان‬ ‫اوج فعالیت دانش��جویان کنفدراس��یون بود که عمدتا‬ ‫کمونیست و مارکسیست بودند‪ .‬در مقابل این گروه بود‬ ‫که ش��هید چمران هسته اولیه تشکل بچه مسلمان ها را‬ ‫در کالیفرنیا و چند شهر دیگر تشکیل دادند‪.‬‬ ‫این تشکل چه برنامه هایی داشت؟‬ ‫‪ l‬برنامه ه��ای ای��ن تش��کل برگزاری دع��ای کمیل‪،‬‬ ‫کالس های مختلف مثل تفسیر قران و‪ ...‬بود‪ .‬وقتی که‬ ‫من به امریکا رفتم ایشان از انجا رفته بودند اما اثارشان‬ ‫وجود داش��ت و ما س��عی کردیم پیگیر حرکت ایشان‬ ‫باشیم‪.‬‬ ‫در زم��ان ش��ما‪ ،‬انجم��ن با ایش��ان تماس‬ ‫نداشت؟‬ ‫‪ l‬البته! همان زمان هم انجمن با ایشان در لبنان تماس‬ ‫داش��ت و برای اجالس ساالنه انجمن پیام هایی مبادله‬ ‫و از طری��ق نام��ه ارتباط هایی برقرار می ش��د‪ .‬بعد از‬ ‫بازگش��ت من به ایران با توجه به شرایط ان روزها که‬ ‫حول و حوش س��ال ‪ 55‬بود‪ ،‬این ارتباط ها تقریبا قطع‬ ‫شد و تا بعد از پیروزی انقالب این روند ادامه داشت‪.‬‬ ‫بع��د از پیروزی انقالب ایش��ان به ای��ران امدند و در‬ ‫ی مسئولیت وزارت دفاع‬ ‫دولت موقت انقالب اس�لام ‬ ‫را ب��ه عهده گرفتند‪ .‬در همان زمان چندین جلس��ه به‬ ‫مناسبت های مختلف با ایشان داشتیم‪.‬‬ ‫در چه دوره ای بود؟‬ ‫‪ l‬این مالقات ها قبل از تش��کیل مجلس اول بود که‬ ‫ایشان در غائله های کردستان در گیر بودند‪ .‬همین زمان‬ ‫ایشان به همراه عده دیگری به دانشگاه صنعتی امیرکبیر‬ ‫امدند که در انجا هم مالقات هایی داشتیم‪.‬‬ ‫به غیر از ان در دوره ای که بنده استاندار خراسان بودم‬ ‫و ایشان سمت وزارت دفاع را به عهده داشت چندین‬ ‫جلسه با ایشان در وزارت دفاع داشتیم‪.‬‬ ‫بعد از ان جنگ تحمیلی شروع شد که ما با همفکری‬ ‫با ایش��ان اولین گروه های رزمنده داوطلب را از استان‬ ‫خراس��ان ب��رای جبهه ها اع��زام کردیم‪ .‬ای��ن درحالی‬ ‫بود که بنی ص��در به عنوان فرمان��ده کل قوا با حضور‬ ‫نیروهای داوطل��ب در جبهه های جنگ مخالف بود و‬ ‫فقط سربازها را به جنگ دعوت می کردند و استان های‬ ‫دیگر هم هنوز تشکیالتی برای اعزان نیروهای داوطلب‬ ‫به جبهه داشتند‪.‬‬ ‫این افراد را به جبهه می فرس��تادید با س��تاد‬ ‫جنگ های نامنظم؟‬ ‫‪ l‬ما با هماهنگی که با شهید چمران داشتیم نیروهای‬ ‫اعزامی را به س��تاد جنگ های نامنظم می فرستادیم‪ .‬در‬ ‫همی��ن رابطه ه��م چندین بار با ه��م به صورت تلفنی‬ ‫صحب��ت کردیم‪ .‬در همان دوره ه��م مالقات هایی در‬ ‫کردستان داشتیم که همان زمانی بود که پای ایشان تیر‬ ‫خورده بود و در گچ بود‪.‬‬ ‫موضوع صحبت های شما چه بود؟‬ ‫‪ l‬چون تع��دادی از نیروهایی که ما به جبهه ها اعزام‬ ‫کرده بودیم خیلی ش��جاع بودن��د‪ ،‬در چندین مکالمه‬ ‫تلفنی ایشان درخواست نیروی داوطلب داشت و اعالم‬ ‫می کردن��د که اگ��ر چند نیرو مثل اینه��ا داری برایمان‬ ‫بفرس��ت تا بتوانیم موثر تر باش��یم‪ .‬مکالمات ما تا اوج‬ ‫گرفت��ن موضوع جنگ و تش��کیل مجل��س اول ادامه‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫در مجلس چطور؟‬ ‫‪ l‬ایش��ان در مجلس اول به عنوان نماینده مردم تهران‬ ‫انتخاب ش��دند و من هم بعد از جری��ان هفت تیر که‬ ‫ی از مشهد‬ ‫دو تن از نمایندگان مجلس ش��ورای اسالم ‬ ‫به شهادت رسیدند‪ ،‬به عنوان یکی از کاندیداها انتخاب‬ ‫شدم‪ .‬اگرچه زمان حضور ایشان در مجلس بسیار کوتاه‬ ‫بود‪.‬‬ ‫به چه دلیل؟‬ ‫‪ l‬چون مجلس اول در سال ‪ 59‬برنامه ریزی شد و در‬ ‫هفت خرداد ‪ 59‬که مجلس رسما اغاز به کار کرد ایشان‬ ‫تقریبا در جبهه بودند و بیشتر عمر ایشان در جبهه بود و‬ ‫کمتر در مجلس حضور داشتند‪.‬‬ ‫بعد از ان ایشان را ندیدید؟‬ ‫‪ l‬خی��ر! اخرین دیدار ما به هم��ان مالقات در اوایل‬ ‫خرداد در ستاد جنگ های نامنظم خوزستان بر می گردد‬ ‫که پای ایش��ان تی��ر خورده و در گچ ب��ود ولی با این‬ ‫حال در جبهه ها حضور پیدا کرده و عملیات جنگ را‬ ‫مدیریت می کردند‪.‬‬ ‫شما در این چند دیدار چه ویژگی شخصیتی‬ ‫ی را در شخصیت ایشان دیدید؟‬ ‫و مولفه مهم ‬ ‫‪ l‬شخصیت شهید چمران یک شخصیت چند بعدی‬ ‫بود‪ .‬به عنوان مثال ایش��ان در س��ال های قب��ل از ‪ 50‬با‬ ‫موضوع پایان نامه ش��ان که در مورد فیزیک پالسما بود‬ ‫جزو معدود اف��رادی در ان زمان در کل دنیا بودند که‬ ‫روی این موضوع کار می کردند و پایان نامه ایشان جزو‬ ‫جدیدترین نتایجی بود که تا ان دوران به دس��ت امده‬ ‫ی به حدی بودند که امکانات‬ ‫بود‪ .‬ایشان از لحاظ علم ‬ ‫تدری��س در امری��کا برای ایش��ان کامال مهی��ا بود اما‬ ‫ایش��ان ترجیح دادند که به جای ی��ک زندگی راحت‬ ‫و ب��ا امکانات رفاهی باال به لبن��ان بروند و همراه امام‬ ‫موسی صدر جنبش امل را پایه گذاری کنند‪.‬‬ ‫از لح��اظ مدیریتی هم می توان به انجمن دانش��جویان‬ ‫مسلمان امریکا و کانادا اشاره کرد که ایشان پایه گذاری‬ ‫کردند و همچنین تشکیل جنبش امل در لبنان که ایشان‬ ‫در شرایط سختی ان را به همراه ایت اهلل صدر تاسیس‬ ‫کردند‪ .‬به عالوه ایشان یک فرد عارف بودند که اشعار‬ ‫و نوش��ته های عارفانه ایشان در دسترس عموم است و‬ ‫من خودم به انها بسیار مراجعه می کنم‪.‬‬ ‫به رغم این ابعاد که بعضا متناقض هم هست ایشان یک‬ ‫رزمنده بودند که مقدم��ات رزم را در مصر فرا گرفته‬ ‫بودند و در لبنان بس��یار فع��ال عمل کردند و در ایران‬ ‫هم به عنوان وزیر دفاع وارد میدان شدند و نجات پاوه‬ ‫و بس��یاری از ش��هرهای دیگر در غرب کشور فقط و‬ ‫فقط نتیجه تالش ایش��ان بود؛ این در زمانی بود که نه‬ ‫ارتش ساختار و امادگی مقابله قدرتمند را داشت و نه‬ ‫س��پاه و بس��یج فعال بودند ولی ایشان با تشکیل ستاد‬ ‫ی از افرادی که‬ ‫جنگ ه��ای نامنظم و تعداد بس��یار کم ‬ ‫داشت توانست پاوه و شهرهای دیگر در غرب کشور‬ ‫را نجات دهد‪.‬‬ ‫ش��هید چمران همانطور که ش��ما گفتید به‬ ‫عن��وان یکی از نیروهای مس��لمان و به قول‬ ‫معروف بچه حزب اللهی در جامعه سیاس��ی‬ ‫ان دوران به حساب می امدند‪ .‬ارتباط ایشان‬ ‫با دول��ت اقای بازرگان که وجهه سیاس��ی‬ ‫مشخصی هم در لیبرال بودن داشت چگونه‬ ‫بود؟ بین انها چالشی وجود داشت؟‬ ‫‪ l‬دولت مهندس بازرگان در دوره ای بسیار حساس و‬ ‫غیرعادی روی کار امد‪.‬‬ ‫این غیرعادی بودن به چه دلیل بود؟‬ ‫‪ l‬وقوع انقالب یکی از معجزات حضرت امام بود‪ .‬ما‬ ‫وقتی در ان سال ها مبارزه می کردیم فکر می کردیم اگر‬ ‫خوب مبارزه کنیم نسل بعدی ما شاهد پیروزی انقالب‬ ‫باش��د‪ ،‬اما با رهبری امام انقالب در شرایطی که اصال‬ ‫باور نمی شد به پیروزی رسید‪.‬‬ ‫انقالب وقتی به پیروزی رس��ید امام‪ ،‬اقای بازرگان را‬ ‫مسئول تشکیل دولت کردند و تاکید هم کردند که این‬ ‫کار بدون توجه به وابستگی های سیاسی انجام شود‪ .‬با‬ ‫این حال بچه های حزب اللهی از همان ابتدا نس��بت به‬ ‫دولت بازرگان دید خوبی نداشتند‪.‬‬ ‫ما در همان روزهای اول انقالب با چند تن از اس��اتید‬ ‫دانش��گاه خدمت امام رفتیم و ع��رض کردیم که این‬ ‫دولت که عنوان انقالب اس�لامی را یدک می کش��د نه‬ ‫انقالبی اس��ت و نه اسالمی‪ .‬اما شاید امام در ان دوران‬ ‫بهترین گزینه را برای طی شدن این دوره گذار انتخاب‬ ‫کردند چون هم ش��رایط کشور بس��یار حاد بود و هم‬ ‫دولت باید به سرعت شکل می گرفت‪ .‬از سوی دیگر‪،‬‬ ‫دولت موقت بود و قرار نبود ادامه کار بدهد‪.‬‬ ‫ام��ا در داخل دولت ناهماهنگی ه��ا و ناهمگونی های‬ ‫زیادی وجود داش��ت‪ .‬افراد خوب و انقالبی معتقد به‬ ‫والیت فقیه مثل شهید چمران وجود داشتند و افرادی‬ ‫هم بودند که والیت فقیه را قبول نداشتند یا شاید اصل‬ ‫انقالب را قبول نداش��تند یا ش��اید امید زیادی به ادامه‬ ‫انقالب و تداوم ان نداشتند‪.‬‬ ‫یعن��ی چنین افرادی در دولت انقالب وجود‬ ‫داشتند؟‬ ‫‪ l‬بله! من ش��خصا یادم هست که با یکی از وزرای‬ ‫دولت موقت صحبت می کردیم (ایشان با من خارج‬ ‫بود و در انجمن اسالمی دانشجویان خارج از کشور‬ ‫با هم مالقات های زیادی داش��تیم) که از حال یکی‬ ‫از دوس��تان مش��ترکمان س��وال کرد‪ .‬گفتم که او در‬ ‫امریکاس��ت و چون انقالب شده است می خواهد به‬ ‫زودی به ای��ران برگردد‪ .‬او به من توصیه می کرد که‬ ‫به او بگ��و برنگردد! برای چ��ه می خواهد برگردد؟‬ ‫یعنی وزیر دولت موقت انقالب اس�لامی تا این حد‬ ‫اعتقاد به انقالب نداش��ت که به افراد توصیه می کرد‬ ‫به کشور بر نگردند و اعتقاد نداشت که این کشور با‬ ‫این انقالب می تواند موفق باش��د‪.‬‬ ‫پس عرض ش��د که افراد ناهمگونی در دولت موقت‬ ‫وجود داشتند و همان موقع هم اختالفات زیادی میان‬ ‫انها وجود داشت‪.‬‬ ‫این اختالفات در چه زمینه هایی بود؟‬ ‫‪ l‬ب��ه هر حال در دولت اقای بازرگان همه طیف های‬ ‫عقیدتی حضور داش��تند و این زمینه را برای اختالف‬ ‫عقیده اماده می کرد‪ .‬برای مثال ایش��ان سپهبد قرنی را‬ ‫از وزارت دفاع با این استدالل که ایشان زیاد خشونت‬ ‫به خرج می دهد عزل کرد‪ .‬همین موضوع باعث ش��د‬ ‫که هم ایش��ان شهید شود و هم بس��یاری از نیروهای‬ ‫ارزش��ی که با حمایت ایش��ان می توانستند از حوادث‬ ‫غرب کشور جلوگیری کنند از دست بروند‪.‬‬ ‫و شهید چمران بعد از سپهبد قرنی به وزارت‬ ‫شهید چمران اصوال‬ ‫کسی بود که واقعا‬ ‫خدمت می کرد‪ .‬شما‬ ‫فکر کنید که فردی یک‬ ‫دانشگاه معتبر امریکا را‬ ‫رها کند و بعد به جنوب‬ ‫لبنان برود که یکی از‬ ‫محروم ترین نقاط دنیا‬ ‫در ان زمان بود و سعی‬ ‫کند بچه های مظلوم‬ ‫جنوب لبنان را کمک کند‬ ‫دفاع منصوب ش��د‪ .‬ایش��ان در رابطه با این‬ ‫دولت چه نظری داشتند؟‬ ‫‪ l‬یک ویژگی مهم که در شهید چمران وجود داشت‬ ‫ای��ن بود که ایش��ان به رغم اینک��ه در دولت و مجلس‬ ‫پس��ت داش��ت‪ ،‬تقریبا تمام وقت خود را در مرزها و‬ ‫درحال مب��ارزه بودند‪ .‬یعنی از زمانی که مس��ائلی در‬ ‫غرب کش��ور رخ داد ایشان در انجا حضور داشتند تا‬ ‫زمانی که جنگ اغاز شد‪ .‬یعنی شهید چمران خارج از‬ ‫این درگیری های داخلی ب��ود و همواره در جبهه های‬ ‫جنگ به حل مسائل ان حوزه می پرداخت‪.‬‬ ‫با این حال از اول هم مش��خص ب��ود که به دلیل این‬ ‫ناهمگونی ه��ا دول��ت موقت انقالب اس�لامی امکان‬ ‫حضور طوالنی مدت را نخواهد داشت و حتی خیلی‬ ‫از افراد از جمله ش��هید چمران با اقای بازرگان هم به‬ ‫دلیل نظرات لیبرالیستی شان موافق نبودند‪.‬‬ ‫مس��اله ای که در مورد ش��هید چمران بسیار‬ ‫بارز است‪ ،‬مظلومیت ایشان چه در جبهه ها و‬ ‫چه در جامعه ان روز است‪ .‬ایشان عالوه بر‬ ‫اینکه در رسانه های ان دوران مورد یکسری‬ ‫از تهمت ها ق��رار می گیرند‪ ،‬در جبهه جنگ‬ ‫هم همین طور می شود‪ .‬در حیات ایشان در‬ ‫امریکا یا لبنان هم همین طور بود‪ .‬به نظر شما‬ ‫چرا شهید چمران این قدر مظلوم بود؟‬ ‫‪ l‬ش��هید چمران اصوال کس��ی بود که واقعا خدمت‬ ‫می کرد‪ .‬ش��ما فکر کنید که فردی یک دانش��گاه معتبر‬ ‫امریکا را رها کند و بعد به جنوب لبنان برود که یکی‬ ‫از محروم ترین نقاط دنیا در ان زمان بود و س��عی کند‬ ‫بچه های مظلوم جنوب لبنان را کمک کند‪.‬‬ ‫چه کسی با درجه دکترای عالی از بهترین دانشگاه های‬ ‫دنیا این کار را می کند؟ جز کسی که به کارهای اساسی‬ ‫و بنیادین اعتقاد دارد‪ .‬بعد از انقالب هم می بینید ایشان‬ ‫نه مصاحبه زیادی دارد و نه درگیری های زیادی دارد‪،‬‬ ‫ایش��ان فقط و فقط به فکر کار ک��ردن بود‪ .‬من خودم‬ ‫شاهد این جلسه بودم که در زمان وزارت دفاع ایشان‪،‬‬ ‫چند نفر از کردهای کردس��تان امده بودند و سر ایشان‬ ‫داد می زدند و با عصبانیت با ایشان برخورد می کردند و‬ ‫می گفتند که شما کردستان را به اتش کشیدید‪.‬‬ ‫یا در جلس��ه ای در سال ‪ 58‬عنوان می کردند که ایشان‬ ‫در عین اینکه وزیر دفاع بود خیلی از پادگان ها به دلیل‬ ‫اینکه شهید چمران نظامی نبود ایشان را راه نداده بودند!‬ ‫اما ایشان با همه این مس��ائل به کار خود ادامه می داد‪.‬‬ ‫حتی ایشان در درگیری هایی که بین بچه های حزب اهلل‬ ‫و بنی ص��در بود اص�لا وارد نمی ش��د و مخلصانه در‬ ‫جبهه های جنگ به مبارزه می پرداخت‪.‬‬ ‫ح��اال این فردی که نه خودش از خودش دفاع می کند‬ ‫و نه دیگران از او دفاع می کنند در مظلومیت مضاعف‬ ‫قرار می گیرد‪ .‬من ندیدم ایشان در تمام مدت ان سال ها‬ ‫یک جمل��ه در دفاع از عملکردش بگوید و همیش��ه‬ ‫تواضع می کرد‪ .‬من شخصا ندیدم که ایشان از اقداماتی‬ ‫که کرده‪ ،‬تعریف کند‪ .‬اینچنین افرادی که نه خودش��ان‬ ‫از خودشان دفاع می کنند و نه دولت ان دوران به دلیل‬ ‫برخی مالحظات از انها دفاع نمی کرد دچار مظلومیت‬ ‫مضاعف بودند‪ ،‬ولی در عین حال همین موضوع باعث‬ ‫ش��د که نام ایشان بلند اوازه بشود و در منطقه به عنوان‬ ‫یک شخصیت چند بعدی شناخته شود‪.‬‬ ‫به عن��وان حس��ن ختام خاطره ای از ش��هید‬ ‫چمران که برای خودتان جالب اس��ت برای‬ ‫ما تعریف کنید‪.‬‬ ‫‪ l‬انچه برای خود من خیلی جالب است این موضوع‬ ‫اس��ت که فردی با پایی که تا باالی زانو در گچ بود در‬ ‫عملیات نظامی ش��رکت می ک��رد‪ ،‬در حالی که او یک‬ ‫استاد دانشگاه بود که می توانست در دانشگاه بنشیند و‬ ‫به تحقیقات خود بپردازد‪g .‬‬ ‫‪81‬‬ ‫فرهنگ انالین‬ ‫حجت االسالم محس��ن قرائتی در همایش‬ ‫زکات گفت‪« :‬در سال های‬ ‫گذش��ته توافق ش��ده بود‬ ‫دولت مع��ادل زکاتی که‬ ‫از سوی مردم جمع اوری‬ ‫می ش��ود را تامین کند اما‬ ‫معتق��دم این اق��دام نیت‬ ‫و انگی��زه زکات دهندگان را ک��م می کند‪.‬‬ ‫متاس��فانه در س��طح کالن کش��ور و میان‬ ‫مس��ئوالن جلس��اتی با عنوان زکات دیده‬ ‫نمی ش��ود‪ .‬ما صندوق زکات در روس��تاها‬ ‫نداری��م و موض��وع زکات در کتاب ه��ا و‬ ‫مدارس دیده نشده است‪».‬‬ ‫مس��عود ده نمکی می گوید‪« :‬ش��هید اوینی‬ ‫را فرس��تادند روی می��ن‪.‬‬ ‫اگ��ر بتوانند همه ش��ما را‬ ‫ه��م می فرس��تند بحرین‬ ‫اس��مانی ش��وید‪ .‬حت��ی‬ ‫لیب��ی‪ .‬م��ا فق��ط پتروس‬ ‫ف��داکا ر تربی��ت کردی��م‬ ‫که همه حتی نظام می زند تو سرش��ان! در‬ ‫وضعیت فعلی‪ ،‬فرستادن بچه حزب اللهی‬ ‫تو سینما مثل فرستادن بسیجی ها به میدان‬ ‫مین است‪ .‬اخراجی ها چه کار کرده است؟‬ ‫بی بی سی به تنهایی ‪ ۲۰‬ساعت فیلم در نقد‬ ‫اخراجی ها ساخته است!»‬ ‫وزی��ر فرهنگ و ارش��اد اس�لامی درباره‬ ‫فعالیت های شورای عالی‬ ‫س��ینما گف��ت‪ « :‬در این‬ ‫شورا دو جلسه با حضور‬ ‫رئیس جمهور تشکیل شده‬ ‫ک��ه حاصل ان تاس��یس‬ ‫س��ازمان س��ینمای کشور‬ ‫است و این سازمان اخرین مراحل اجرایی‬ ‫شکل گیری را طی می کند‪ ».‬وی اظهار کرد‪:‬‬ ‫«جش��نواره های اس��تانی در فرهنگسرای‬ ‫نی��اوران برگ��زار و ط��ی ان برنامه ه��ای‬ ‫فرهنگ��ی هر اس��تان ب��ه هم��راه تقدیر از‬ ‫بزرگان ان استان در تهران برگزار می شود‪».‬‬ ‫شهاب حس��ینی‪ ،‬بازیگر‬ ‫برگزی��ده نق��ش مکم��ل‬ ‫پنجمین جش��ن منتقدان‬ ‫س��ینمای ای��ران‪ ،‬جای��زه‬ ‫دریافت��ی خ��ود از ای��ن‬ ‫مراس��م را ارزشمندترین‬ ‫جایزه در کارنامه خود دانس��ت‪ .‬او بعد از‬ ‫دریافت جایزه خود گفت‪« :‬عمو خس��رو‬ ‫یادت بخیر و جایت سبز‪ .‬از اصغر فرهادی‬ ‫تش��کر می کنم که برای نقشی که در ایفای‬ ‫ان تردید داشتم به من اعتماد کرد و شرایط‬ ‫را طوری مهی��ا کرد که چاره ای جز خوب‬ ‫کار کردن نداشتم‪ .‬این جایزه و جایزه سال‬ ‫گذشته ارزشمندترین جایزه هایی هستند که‬ ‫گرفتم‪g ».‬‬ ‫‪82‬‬ ‫چهارگوش‬ ‫راضیه سنجابی‬ ‫مها در کویت‬ ‫باز هم یک هفته گذش��ت و دوباره با چهارگوش به س��راغ شما امدیم‪ .‬بعد از این که هفته گذشته سینما سهم‬ ‫زی��ادی از چهارگ��وش را به خود اختصاص داد‪ ،‬این هفته تنها دو خبر از س��ینما را به چهارگوش اوردیم‪ .‬دو‬ ‫خبر هم از جشنواره یازدهم انتخاب کتاب سال شهید حبیب غنی پور‪ .‬خبر برگزاری دو نمایشگاه‪ ،‬یک خبر از‬ ‫تلویزیون و همایش سراسری تکریت ‪ 11‬و دو خبر از موسیقی دیگر خبرهای این هفته چهارگوش هستند‪ .‬با‬ ‫ما همراه شوید‪:‬‬ ‫قرار است از ‪ 29‬تیرماه به مدت چهار روز در همدان همایشی تحت عنوان همایش سراسری ازادگان اردوگاه‬ ‫تکریت ‪ 11‬برگزار شود‪ .‬در این همایش ‪ 1000‬تن از ازادگان جنگ تحمیلی گرد هم می ایند و به مباحثه و مرور‬ ‫خاطرات می پردازند‪ .‬این همایش که امسال به دلیل انصراف شیراز در همدان برگزار می شود‪ ،‬در سال های اول‬ ‫و دوم به ترتیب در اصفهان و مشهد برگزار شده بود‪.‬‬ ‫ی که یک نقاش خوداموخته اس��ت ‪ 61‬تابلو نقاشی‬ ‫دو خبر هم از برپایی نمایش��گاه ها بخوانیم‪ .‬ولی اهلل گش��ای ‬ ‫رنگ روغن در نگارخانه خیال نو موسسه صبا به نمایش گذاشته است‪ .‬این نمایشگاه که از ‪ 22‬خرداد ماه گشایش‬ ‫یافته تا ‪ 13‬تیر پذیرای عالقه مندان است‪.‬‬ ‫گشایی متولد ‪ 1320‬است و در رشته مهندسی برق و الکترونیک فارغ التحصیل شده و به دلیل عالقه به نقاشی ان‬ ‫را به صورت خوداموز اموخته است‪ .‬او تاکنون نمایشگاه های انفرادی و جمعی دیگری را نیز برپا کرده است‪.‬‬ ‫نگارخانه خیال نو واقع در خیابان ولیعصر‪ ،‬خیابان طالقانی غربی‪ ،‬خیابان شهید برادران مظفر شماره ‪ 125‬است‪.‬‬ ‫خبر دیگر اینکه امیرحس��ین دلبری‪ ،‬هنرمندی که ‪ 13‬س��ال اس��ت در زمینه طراحی و ساخت جواهرات هنری‬ ‫فعالی��ت می کند ‪ 120‬اثر هنری خود را با رویگری جواهرات ش��امل المان ها و نقش مایه های ایرانی تلفیقی که‬ ‫کامال برگرفته از فرهنگ ایرانی است تا ‪ 6‬تیر در گالری ‪ 66‬به نمایش گذاشته است‪ .‬او پیش از این نمایشگاه های‬ ‫متع��ددی را در داخل و خارج از کش��ور از جمله «ارت هاوس کانادا»‪« ،‬نیوت��اول تورنتو»‪« ،‬خانه هنرمندان» و‬ ‫«دانشگاه فردوسی مشهد» برگزار کرده است‪.‬‬ ‫بد نیس��ت س��ری هم به حوزه کتاب و کتابخوانی بزنیم‪ .‬ستادخبری جشنواره انتخاب کتاب سال شهید حبیب‬ ‫غنی پور در دور یازدهم از تمام ناشران و نویسندگان دعوت کرده تا اثار خود را برای شرکت در این جشنواره‬ ‫در موضوعات داس��تان کودک‪ ،‬داس��تان نوجوان‪ ،‬داستان دفاع مقدس‪ ،‬زندگینامه داستانی دفاع مقدس و داستان‬ ‫بزرگسال‪ ،‬در دو بخش داستان بلند و رمان و مجموعه داستان های کوتاه به دبیرخانه این جشنواره ارسال کنند‪.‬‬ ‫عالقه مندان برای کسب اطالعات بیشتر می توانند به ادرس ‪ www.habibghanipoor.com‬مراجعه کنند‪ .‬همچنین‬ ‫خبر می رسد بهمن دری که در مراسم اختتامیه سال گذشته این جشنواره از خرید یک چاپ با تیراژ سه هزارتایی‬ ‫از اثار برگزیده این جشنواره خبر داده بود به وعده خود عمل کرده و این امر در حال پیگیری نهایی است‪ .‬حاال‬ ‫باید به سراغ دنیای موسیقی برویم‪.‬‬ ‫س��امی یوس��ف‪ ،‬خواننده مشهور انگلیس��ی ایرانی تبار در جمع خبرنگاران در قاهره گفت دوست ندارم به نام‬ ‫اسالم و دین تجارت کنم‪ .‬او هفته گذشته اخرین البوم خود را در مصر با نام «هر جا که تو باشی» منتشر کرده‬ ‫اس��ت که ‪ 11‬قطعه اهنگ دارد و یکی از انها به زبان فارس��ی است‪ .‬خبر دیگر اینکه روابط عمومی موزه سینما‬ ‫اعالم کرده یادگاری های فرهاد‪ ،‬خواننده و اهنگس��از و نوازنده موس��یقی پاپ ایران به موزه سینما می اید‪ .‬این‬ ‫یادگاری ها که شامل ساز ها و دست نوشته های اوست در غرفه ای در این موزه به نمایش درامده است‪ .‬ساعت‬ ‫بازدید از این موزه که در س��اختمان قدیمی باغ فردوس واقع اس��ت از اول تیر به جز تعطیالت از ‪ 9‬صبح تا ‪6‬‬ ‫بعد از ظهر اس��ت و در روزهای تعطیل هم از س��اعت ‪ 14‬تا ‪ 18‬پذیرای عالقه مندان است‪ .‬از تلویزیون و فرزاد‬ ‫جمش��یدی هم خبری داریم‪ .‬این مجری توانمند در پاس��خ به خبرنگار خبرگزاری فارس در مورد حضورش‬ ‫در برنامه س��حرگاهی ماه رمضان امس��ال گفت ‪« :‬به نظر من ذهن مخاطب نیاز به ایش دارد و من درخواس��ت‬ ‫کرده ام که دوستان دیگر امسال برنامه را اجرا کنند‪ .‬تنوع‬ ‫س��لیقه ها می طلبد که امس��ال من نباش��م‪ ،‬اما رد یا قبول‬ ‫این پیش��نهاد به من ربطی ندارد و من تابع نظر مسئوالن‬ ‫پخش هس��تم‪ ».‬دو خبر از س��ینما پایان بخش خبرهای‬ ‫ما هستند‪.‬‬ ‫مهدی همایونفر‪ ،‬تهیه کننده و مدیرعامل موسس��ه پخش‬ ‫بین المللی صبا فیلم اعالم ک��رد به تازگی قرارداد پخش‬ ‫فیل��م «‪ 33‬روز» به کارگردانی جمال ش��ورجه در چهار‬ ‫کش��ور ترکیه‪ ،‬س��وریه‪ ،‬لبنان و تونس بسته شده است و‬ ‫نمایندگان ما این هفته برای رایزی به مصر و امارات هم‬ ‫خواهند رفت‪ .‬فیلم ‪ 33‬روز براس��اس حوادث مستند و‬ ‫واقعی جنگ ‪ 33‬روزه رژیم صهیونیستی علیه لبنان ساخته‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫خبر اخر هم اینکه ش��رکت تولی��دی هنری «مها» که در‬ ‫کوی��ت فعالیت می کند‪ ،‬فیلمنامه س��ریالی ‪ 30‬قس��متی‬ ‫درباره مجاهد ش��هید شیخ احمد یاس��ین را اماده کرده‬ ‫ک��ه برای تایید ان را به خانواد ه این ش��هید بزرگوار داده‬ ‫اس��ت‪ .‬احمد یاس��ین موسس جنبش اس�لامی حماس‬ ‫ب��ود ک��ه ‪ 22‬م��ارس ‪ 2004‬در جری��ان انتفاض��ه ملت‬ ‫فلس��طین در جریان حمله بالگردهای اپاچی در غزه به‬ ‫شهادت رسید‪g .‬‬ ‫بازتاب‬ ‫جانبازان امر به معروف و نهی از منکر‬ ‫حجت االسالم سیدمحمود مصطفوی منتظری‪ ،‬روحانی عضو جامعه وعاظ تهران نیز‬ ‫همانند حجت االسالم فرزاد فروزش‪ ،‬امام جماعت دانشگاه علوم پزشکی تهران در‬ ‫حین انجام فریضه امر به معروف دچار حادثه شد‪ .‬او در این رابطه می گوید‪« :‬روز‬ ‫دهم اردیبهشت‪ ،‬بعد از منبر به سمت مسجد انصارالحسین در خیابان پنجم نیروی‬ ‫هوایی (منطقه ‪ 13‬تهران) حرکت کردم‪ .‬از خیابان سی متری فلکه چهارگوش وارد‬ ‫خیابان فرعی منتهی به مس��جد شدم‪ .‬در کوچه دختر و پسری را دیدم که حرکات‬ ‫نادرستی انجام می دادند و دختر خانم حجاب هم نداشت ؛ وقتی این صحن ه را دیدم‪،‬‬ ‫مسیر خود را کج کردم تا موجب نشود که تحریک شوند و توهین کنند‪ .‬با این حال‬ ‫تا به من رسیدند‪ ،‬دختر توهین های بسیار بدی به من و به لباس روحانیت کرد‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬بنده ابتدا پاسخ او را ندادم اما دخترک باز هم ادامه داد‪ .‬به او گفتم تو‬ ‫حیا نمی کنی؟ من که راه خودم را می روم تو به چه دلیل به روحانیت توهین کردی؟‬ ‫مگر من به تو ظلم و تعدی کردم؟ مگر راه را بستم؟ دلیل توهین تو چیست؟ وقتی‬ ‫با دخترک حرف می زدم‪ ،‬س��رش پایین بود‪ .‬من هم نگاهش نمی کردم اما از پس��ر‬ ‫همراه او که در کمین من بود‪ ،‬غافل بودم‪ .‬ناگهان ان پسر مشت محکمی به چشم من‬ ‫وارد کرد که وقتی چشمم را باز کردم‪ ،‬دیدم جایی را نمی بینم‪ .‬من ناله می کردم که‬ ‫متوجه شدم انها فرار کردند‪ .‬چند قدم دنبال انها دویدم ‪ ،‬اما چون چشم هایم نمی دید‪،‬‬ ‫برگش��تم و با فرزندم تماس گرفتم که تا دیر نش��ده به مرکز درمانی بروم تا شاید‬ ‫فرجی شود‪ ،‬اما پزشکان بیمارستان لبافی نژاد بعد از معاینه گفتند چشم باید تخلیه‬ ‫شود و فردای ان روز چشم ام را تخلیه کردند‪ .‬بنده این موضوع را رسانه ای نکرده‬ ‫و هیچ اقدامی انجام ندادم‪ ،‬حتی مستقیما شکایت هم نکردم اما ریاست دادگاه ‪121‬‬ ‫سلیمانیه در خیابان نبرد‪ ،‬دو افسر فرستاد که شکوائیه را تنظیم و من امضا کردم و‬ ‫انها خودشان اقدام کردند‪ .‬از دو روز بعد وزارت اطالعات و دادستانی تهران پیگیر‬ ‫کار من بودند؛ البته افرادی از س��تاد امر به معروف و نهی از منکر هم امدند‪ ،‬حالی‬ ‫از ما پرسیدند و رفتند!‬ ‫رهب��ر معظ��م انقالب کس��انی را ب��رای دلجوی��ی از بن��ده فرس��تادند‪ .‬حضرت‬ ‫ای��ت اهلل مکارم ش��یرازی نی��ز خیل��ی محب��ت کردن��د‪ .‬ایش��ان س��ه بار نماینده‬ ‫و وکی��ل فرس��تادند‪ .‬از دفات��ر حض��رات ای��ات صاف��ی گلپایگان��ی و‬ ‫ن��وری همدان��ی نیز اف��رادی مراجعه کردن��د‪ .‬البته هرچند بنده تمام س��عی خود‬ ‫را کردم که موضوع رس��انه ای نش��ود اما روحانیون‪ ،‬هیاتی ها‪ ،‬مس��جدی ها و افراد‬ ‫محل‪ ،‬فراوان برای عیادت امدند‪ .‬در س��ال ‪ 84‬نیز یک بار مس��یر اتومبیل مرا بستند‬ ‫و ب��ا نارنجک دس��تی به ما حمل��ه کردند‪ .‬در ای��ن حادثه من دچار س��کته قلبی‬ ‫ش��دم که منجر به عمل باز قلب ش��د‪ .‬ان زمان موضوع را افش��ا نکردم و این بار‬ ‫نیز نمی خواس��تم افشا کنم‪ ،‬چون نمی خواستم این مساله باب شود‪ .‬تا اینکه مساله‬ ‫اقای فروزش اتفاق افتاد و طی ان مساله ما هم مطرح شد‪ ».‬حجت االسالم مصطفوی‬ ‫بازتاب تولید تهران؛ هر سال‬ ‫‪10‬میلیارد تن دی اکسید کربن‬ ‫مدیرکل محیط زیست استان تهران با بیان اینکه بخش‬ ‫خودرو به تنهایی مس��ئول انتشار ساالنه ‪ 10‬میلیارد و‬ ‫ ‪ 500‬میلیون تن گاز گلخانه ای دی اکسید کربن است‪،‬‬ ‫گف��ت‪ :‬در حالیک��ه معاین��ه منظم فن��ی خودروها تا‬ ‫‪ 23‬درصد الودگی هوا را کاهش می دهد پنج ساله شدن‬ ‫ان هیچ توجیهی ندارد‪ .‬رس��ول علی اشرفی پور گفت‪:‬‬ ‫«در حال حاضر هر خودروی قابل تردد در سطح استان‬ ‫تهران ساالنه به طور میانگین ‪ 3/5‬تن دی اکسید کربن‬ ‫تولید می کند و با توجه به اینکه تعداد خودرو های قابل‬ ‫تردد در سطح استان هم اکنون سه میلیون دستگاه است‬ ‫این بخش به تنهایی مس��ئول انتشار ساالنه ‪ 10‬میلیارد‬ ‫و ‪ 500‬میلیون تن گاز گلخانه ای دی اکس��ید کربن در‬ ‫هواست‪».‬اشرفی پور اظهار داشت‪« :‬بنابراین معاینه فنی‬ ‫خودروها به ویژه در استان تهران که سهم قابل توجهی‬ ‫از االیندگی ها مربوط به منابع متحرک یعنی خودروها و‬ ‫موتور سیکلت هاست بسیار ضروری است‪ ».‬وی با بیان‬ ‫اینکه خودروهای داخلی هنوز از استانداردهای روز دنیا‬ ‫برخوردار نیستند افزود‪« :‬با توجه به هوای نیمه خشک‬ ‫تهران‪ ،‬جمعیت زیاد و حجم باالی فعالیت های روزانه‬ ‫تردد خودروها در این سطح قابل توجیه نیست‪g ».‬‬ ‫بازتاب‬ ‫در ادامه با گالیه از وضعیت اجرای قوانین در این باره گفت‪« :‬امر به معروف و نهی‬ ‫از منکر‪ ،‬تمهیدات و زمینه سازی می خواهد‪ .‬بنده به اقایانی که موقعیت عالی در نظام‬ ‫دارند گفتم که باید برای فرهنگ سازی امر به معروف و نهی از منکر قانون تصویب‬ ‫کنند‪ .‬نباید سالمت و جان عده ای به دست بی بند و بارها به خطر بیفتد و اینگونه‬ ‫افراد با زیر پا گذاشتن قوانین شرعی و عرفی نظام اسالمی ما از انجام هر حرامی در‬ ‫خیابان های شهر احساس امنیت کنند‪ .‬البته حقیقت این است که همه مقصر هستیم!‬ ‫چراکه وقتی ش��خصی امر به معروف و نه��ی از منکر می کند و مورد تعرض قرار‬ ‫می گیرد‪ ،‬مردم سکوت می کنند‪ .‬در فاجعه میدان کاج‪ ،‬مردم از لحظه های جان دادن‬ ‫مقتول مستندس��ازی کردند! اما کس��ی برای کمک به ان جوان اقدام نکرد‪ ،‬مگر ما‬ ‫مس��لمان و شیعه نیستیم؟ مگر امام حس��ین (ع) نفرمود‪« :‬هل من ناصر ینصرنی»؛‬ ‫مگر یاری کردن سیدالش��هدا (ع) غیر از مبارزه با فحشاست؟ اکنون امام حسین (ع)‬ ‫نیس��ت؛ اما مکتبش که هست‪ .‬امام حسین (ع) برای امر به معروف شهید شد‪ .‬باید‬ ‫زمینه سازی شده و به مردم تذکر داده شود که بدانند همه وظیفه دارند‪ ،‬هرچند همه‬ ‫نمی توانند امر به معروف کنند ولی همه می توانند از امر به معروف کننده دفاع کنند‪».‬‬ ‫حجت االسالم مصطفوی افزود‪« :‬نباید برخوردها مقطعی باشد‪ .‬این طور نباشد که در‬ ‫یک کش��ور شیعه‪ ،‬کسی نتواند امر به معروف کند و اگر به وظیفه اش عمل کرد به‬ ‫این سرنوشت دچار شود‪ .‬باید زمینه سازی و فرهنگ سازی شود تا مردم بدانند چه‬ ‫وظیفه ای دارند و چه برخوردی باید داشته باشند‪g ».‬‬ ‫من خودم عباسم‬ ‫روایتی دیگر از اژانس شیشه ای حاتمی کیا‬ ‫پرویز پرس��تویی در تازه ترین گفت وگوی خ��ود روایت جالبی از تاثیرات‬ ‫فیلم اژانس شیش��ه ای روی یک جانباز بازگو کرده است‪ .‬پرستویی گفته‪:‬‬ ‫«من فیلم «اژانس شیشه ای» را کار کردم‪ .‬خودم همدانی هستم و رفتم انجا‬ ‫که جش��نواره دفاع مقدس در همدان قرار بود به من جایزه دهد‪ .‬وقتی من‬ ‫رفتم و پا گذاش��تم به س��ینمای همدان‪ ۱۰ ،‬روز بود که «اژانس شیشه ای»‬ ‫انجا در کنار جشنواره اکران بود‪ .‬مردم ازدحام کرده بودند و اول وقتی مرا‬ ‫دیدند‪ ،‬خیلی ابراز احساس��ات کردند‪ .‬بعدش دیدم از ته س��الن یک نفر با‬ ‫دو عص��ا و بدبخت��ی دارد ب��ه طرف من می اید‪ .‬من هم رفتم طرفش‪ .‬نیم متر مانده بود به او برس��م که عصا را‬ ‫انداخت و افتاد توی بغل من‪ .‬او گریه کرد‪ ،‬من گریه کردم‪ .‬دم گوشش گفتم‪ ،‬چکار می کنی؟ چرا ما را خراب مان‬ ‫کردی؟ گفت‪ ،‬من خود عباس ام! عباسی که در اژانس شیشه ای ترکش توی گلویش هست و می خواهد بمیرد‪.‬‬ ‫ن ترکش توی بدنم هست‪ ،‬کمیسیون پزشکی‬ ‫گفتم‪ ،‬یعنی چی خود عباس ام؟ گفت‪ ،‬فقط اسمم فرق می کند‪ .‬م ‬ ‫تشکیل شده‪ ،‬باید بروم لندن‪ .‬ولی من را نمی فرستند‪ .‬ولی یک اتفاقی در من افتاده‪ .‬گفتم چی؟ گفت‪ ،‬من در واقع‬ ‫به ضرب و زور قرص و دارو زنده ام‪ .‬وقتی پایم را از خانه می گذارم بیرون‪ ،‬نمی دانم پنج دقیقه دیگر می خورم‬ ‫زمین یا ‪ ۱۰‬دقیقه دیگر‪ .‬اصال امید به برگشت من ندارند‪ .‬اما این فیلم باعث شد اتفاقی در من بیفتد‪ .‬مدیر سینما‬ ‫لطف کرده و من را بیرون نمی کند‪ ۱۰ .‬روز اس��ت که از صبح می ایم س��ینما و تا شب اژانس شیشه ای می بینم‬ ‫و این موجب ش��ده من ‪ ۱۰‬روز داروهایم را قطع کنم‪ .‬یعنی فیلم به عبارتی داروی او ش��ده بود‪ .‬بله‪ .‬خب چه‬ ‫ی است‪ .‬پس هنر‬ ‫چیزی مهم تر از این؟ اینجاست که من می بینم چه وظیفه سنگینی دارم‪ ،‬چه مسئولیت سنگین ‬ ‫ان قدر وسیع و ژرف است که می تواند زندگی یک انسان را نجات دهد‪ .‬متاسفانه اکثر فیلم های ما االن درگیر‬ ‫سوژه های دم دستی شده اند که حتی وقت پرکن هم نیستند‪g ».‬‬ ‫‪83‬‬ ‫لیبی‬ ‫پول های کثیف در سوئیس‬ ‫ترجمه‪ :‬مهسا عادلی‬ ‫س��وئیس که در گذش��ته مقر اصلی اختفای پول های‬ ‫نا مش��روع بود‪ ،‬اکنون در ضبط اموال س��ران فاس��د‬ ‫کشورها پیشتاز است‪.‬‬ ‫زمانی س��وئیس محل تقاطع پ��ول و جرم در جهان‬ ‫ب��ود‪ .‬پناهگاه��ی ب��رای چپاول ه��ای دیکتاتورها‪،‬‬ ‫مقامات فاس��د‪ ،‬س�لاطین مواد مخدر‪ ،‬پول شویان و‬ ‫کالهبرداران��ی که ثروت نا مش��روع خود را پش��ت‬ ‫پنهانکاری ه��ای سیس��تم بانک��ی س��وئیس مخفی‬ ‫می کردن��د‪ .‬ام��ا از اغ��از دهه ‪ 1980‬این کش��ور به‬ ‫تدریج قوانین ‪ 75‬ساله ای که این کشور را به مامنی‬ ‫برای پول های مش��کوک تبدیل ک��رده بود تضعیف‬ ‫ک��رد‪ .‬اقدامی که یک دلیل ان تمایل��ی حقیقی برای‬ ‫ترکیه‬ ‫ترکیه علیه سوریه‬ ‫تبلیغ��ات غیرواقعی ترکیه برای بدنام س��اختن دولت‬ ‫سوریه و تخریب وجهه دمشق با توجه به ناارامی های‬ ‫اخیر در این کشور‪ ،‬بسیار بدتر از شعارهای شبکه های‬ ‫عربی است‪.‬‬ ‫در حال��ی که مقامات و مردم س��وریه بارها گروه های‬ ‫وابسته به «عناصر مسلح» را مسئول درگیری های مرگبار‬ ‫اخیر در این کشور عنوان کرده اند‪ ،‬ترکیه در تالش است‬ ‫تا ای��ران و جنبش مقاومت لبنان و ح��زب اهلل را عامل‬ ‫پشت پرده ناارامی های سوریه و نیروی کمک رسان برای‬ ‫فرونشاندن اعتراضات در این کشور معرفی کند‪ .‬شبکه‬ ‫خبری ان تی وی ترکیه اخیرا مدعی ش��ده اس��ت که ان‬ ‫دسته از سربازان سوری که از تیراندازی به معترضان این‬ ‫کش��ور خودداری کرده اند‪ ،‬به ضرب شلیک فرماندهان‬ ‫خود کشته شده اند‪.‬‬ ‫گوینده این شبکه ترک گزارش داده است که یک سرباز‬ ‫سوری به ترکیه فرار کرده و می گوید‪ ،‬وی و دوستانش با‬ ‫شلیک هوایی تالش می کردند تا به معترضان اسیبی وارد‬ ‫نشود‪ ،‬اما سربازانی که از شلیک به تظاهرکنندگان امتناع‬ ‫‪84‬‬ ‫پاکس��ازی سیس��تم بانک��ی این کش��ور از لکه های‬ ‫ننگین جرایم بود و دالیل دیگر‪ ،‬تش��دید فشارهای‬ ‫بین المللی پس از افزای��ش نگرانی ها پیرامون تامین‬ ‫سرمایه تروریس��م و نی��ز تحت پیگرد ق��رار گرفتن‬ ‫مالی��ات گری��زان به عن��وان ی��ک اولویت سیاس��ی‬ ‫در ای��االت متح��ده امریکا و اروپا‪ .‬دو س��ال پیش‪ ،‬‬ ‫هانس رودولف م��رز‪ ،‬وزیر اقتصاد س��وئیس گفته‬ ‫بود این کش��ور در حال فشرده س��ازی هرچه بیشتر‬ ‫سیاست مالی اس��ت و نمی خواهد به عنوان پناهگاه‬ ‫مالیات گریزان در لیس��ت سیاه سازمان همکاری و‬ ‫توسعه اقتصادی قرار گیرد‪ .‬وی در این باره توضیح‬ ‫داد‪« :‬ای��ن به معنای تقلیل سیاس��ت رازداری مطلق‬ ‫در سیس��تم بانکی اس��ت و احتماال خوش��ایند همه‬ ‫بانک ه��ا نخواهد ب��ود‪ ».‬س��ایر پناهگاه ه��ای مالی‬ ‫درازمدت مفسدان مالی‪ ،‬نظیر اتریش و لوکزامبورگ‬ ‫نیز رویه مش��ابهی را در پیش گرفته اند اما اقداماتی‬ ‫ک��ه س��وئیس از چن��د ماه اخی��ر مقاب��ل رژیم های‬ ‫دیکتات��وری خاورمیان��ه و ش��مال افریق��ا صورت‬ ‫داده ه��ر چه بیش��تر تمایل این کش��ور به دوری از‬ ‫سیاس��ت محرمانه سازی در سیس��تم بانکی را اثبات‬ ‫می کند‪ .‬س��وئیس اولین کشوری بود که ضبط اموال‬ ‫زین العابدین بن علی‪ ،‬رئیس جمهور س��ابق تونس که‬ ‫در م��اه ژانوی��ه از صندلی قدرت کنار زده ش��د را‬ ‫اع�لام کرد و در ضبط حس��اب های مرتبط با رژیم‬ ‫لیبی نی��ز پیش��گام بود‪ .‬انریک��و مونفرین��ی‪ ،‬وکیل‬ ‫سوئیسی که به خاطر تالش هایش برای بازگرداندن‬ ‫پول های دزدیده ش��ده توسط سانی اباچا‪ ،‬دیکتاتور‬ ‫س��ابق نیجریه‪ ،‬ب��ه ش��کارچی دیکتات��ور معروف‬ ‫اس��ت‪ ،‬می گوید‪« :‬س��وئیس تصمیم گرفته با چنین‬ ‫پول های��ی مقابل��ه کند‪ .‬اما می توان ش��رایط را برای‬ ‫این دس��ته افراد دش��وارتر کرد‪ ».‬پس از انقالبی که‬ ‫اخیرا در ش��مال افریقا رخ داد‪ ،‬وکال بر این باورند‬ ‫که همکاری س��وئیس و سایر سیس��تم های قضایی‬ ‫در مصادره اموال نامش��روع بیش از پیش محک زده‬ ‫خواهد شد چرا که دولت های جدید تالش خواهند‬ ‫کرد پول های خارج شده از کشور توسط رژیم های‬ ‫سقوط کرده را به کشورها برگردانند‪.‬‬ ‫بازگرداندن این پول ها همواره یک اولویت سیاس��ی‬ ‫برای مردمانی اس��ت که تش��نه مجازات ه��ای مالی‬ ‫هس��تند؛ واقعیتی که از حاال با درخواس��ت های های‬ ‫مک��رر و مصرانه دولت موقت تونس از کش��ورهای‬ ‫سرتاس��ر جهان مبنی بر ضبط ام��وال رژیم بن علی‬ ‫نمود پی��دا کرده‪ .‬جرم��ی کارور‪ ،‬وکیل عضو کمپین‬ ‫ضد فس��اد گ��روه ش��فافیت بین الملل��ی در این باره‬ ‫می گوید‪« :‬فریادی که طی بهار عربی بلند ش��د‪ ،‬فریاد‬ ‫مبارزه با فساد و مقابله با دولت های غیر منتخبی بود‬ ‫ک��ه به دنبال افزایش منافع خود بدون در نظر گرفتن‬ ‫مردم بودند‪».‬‬ ‫عبدالعزی��ز یاقئ��ت‪ ،‬رئیس س��ازمان ‪DLA Piper‬‬ ‫(یکی از بزرگترین مراجع حقوقی بین المللی جهان)‬ ‫در خاورمیان��ه در این خصوص می گوید‪« :‬به نظر من‬ ‫حلقه دار تنگ تر و تنگ تر می شود و دیکتاتورها باید‬ ‫پیش از انتقال س��رمایه از کشورش��ان باز هم به این‬ ‫عمل فکر کنند‪g ».‬‬ ‫می کردند‪،‬کشتهمی شدند‪.‬‬ ‫این ش��خص که ادعا می شود یک سرباز سوری فراری‬ ‫است‪ ،‬در گفت وگو با شبکه ان تی وی ترکیه گفت‪« :‬دیدم‬ ‫که عامالن ایرانی و حزب اهلل به ما دستور شلیک می دادند‬ ‫و ان دست از س��ربازانی که خودداری می کردند‪ ،‬فورا‬ ‫هدف قرار می گرفتند‪ .‬همه سربازان کشته شده از پشت‬ ‫سر یا ناحیه گردن مورد اصابت گلوله قرار گرفته اند‪».‬‬ ‫این شبکه خبری در گزارش خود مدعی شده است که‬ ‫نیروهای سوری در منطقه الرستن به سوی غیرنظامیان‬ ‫غیرمسلحاتشگشوده اند‪.‬‬ ‫این سرباز فراری به شبکه خبری ان تی وی گفته است‪:‬‬ ‫«ما به همه اعم از پیر و جوان تیراندازی می کردیم‪ ...‬زنان‬ ‫در مقابل چشم ش��وهران و فرزندان خود مورد تجاوز‬ ‫قرارمی گرفتند‪».‬‬ ‫تحلیل گران مس��ائل سیاس��ی خاورمیانه‪ ،‬ان��کارا را به‬ ‫نقش ‍ افرینی در یک بازی دوگانه متهم ساخت ه و بر این‬ ‫باورند که انکارا از سویی با هدف تاثیرگذاری بیشتر در‬ ‫منطقه خاورمیانه مدعی حمایت از دولت دمشق است‬ ‫و از س��وی دیگر‪ ،‬با حمای��ت و ایجاد پناهگاهی ایمن‬ ‫برای گروه های مس��لح به تحریک شورش های سوریه‬ ‫می پردازد‪ .‬هادی محمدی‪ ،‬کارشناس سیاسی می گوید‪:‬‬ ‫ی در‬ ‫«پ��س از انکه تالش های امریکا برای ایجاد ناارام ‬ ‫سوریه با شکست روبه رو شد‪ ،‬اکنون واشنگتن در حال‬ ‫ب ترکیه در نزدیکی مرز سوریه‬ ‫تشکیل مقرهایی در جنو ‬ ‫اس��ت تا از این طریق اشوب ها را در این کشور عربی‬ ‫هدایت کند‪g ».‬‬ ‫بحرین‬ ‫هشدار پزشکان به بحرین‬ ‫سازمان بین‪‎‬المللی امدادرسانی موسوم به پزشکان بدون مرز درخصوص خودکامگی‬ ‫رژیم بحرین و اقدام فراگیر قضایی علیه کادر پزشکی این کشور هشدار داده است‪.‬‬ ‫جاناتان ویتال‪ ،‬مش��اور امور بشردوستانه این سازمان که مقر ان در ژنو است‪ ،‬گفت‬ ‫که این نهاد «درخصوص محاکمه گسترده کارکنان بخش پزشکی نگران است‪».‬وی‬ ‫خاطر نشان کرد‪« :‬محاکمه کادر پزشکی در بحرین از میزان اعتماد بیماران در سیستم‬ ‫بهداش��تی این کش��ور بیش از پیش می‪‎‬کاهد‪».‬یک دادگاه نظامی در بحرین تعدادی‬ ‫پزشک‪ ،‬پرستار و پیراپزشک را که به حمایت از اعتراضات ضددولتی متهم هستند‪،‬‬ ‫محاکمه کرد‪ .‬این افراد در مظان اتهاماتی چون تالش برای براندازی نظام پادشاهی‪،‬‬ ‫مالکیت سالح و س��رقت دارو قرار دارند و این درحالی است که همه متهمان این‬ ‫پرونده اظهار بی‪‎‬گناهی کرده‪‎‬اند‪ .‬معترضان ضددولتی از اواس��ط فوریه (اواخر بهمن‬ ‫‪ )1389‬دست به تظاهرات مسالمت‪‎‬امیزی در سراسر بحرین زده‪‎‬اند و خواستار پایان‬ ‫بیش از ‪ 40‬سال حکومت خاندان ال خلیفه بر این جزیره حاشیه جنوبی خلیج فارس‬ ‫شده‪‎‬اند‪ .‬عربس��تان س��عودی و امارات عربی متحده در ماه مارس گذشته (اسفند‬ ‫‪ )1389‬در پاسخ به درخواست منامه برای کمک به سرکوب اعتراضات سراسری‪،‬‬ ‫نیروهای نظامی و پلیس خود را به این کشور اعزام کردند‪ .‬گزارش‪‎‬ها حاکی است‬ ‫که تعداد زیادی از معترضان از زمان اغاز سرکوب در کشور بحرین کشته و شمار‬ ‫ی شده‪‎‬اند‪ .‬پزشکان بدون مرز‪ ،‬رژیم بحرین را که از‬ ‫قابل مالحظه دیگری نیز زخم ‬ ‫حمایت امریکا برخوردار اس��ت‪ ،‬به هدف قرار دادن پرس��نل پزشکی و معترضان‬ ‫زخم ‬ ‫ی شده درجریان تظاهرات گسترده ضد دولتی در این کشور‪ ،‬متهم می‪‎‬کند‪g .‬‬ ‫امریکا‬ ‫امریکا‪ ،‬کشوری پلیسی‬ ‫سیندی شیهان‪ ،‬فعال صلح امریکایی می گوید‪« :‬امریکا به کشوری پلیسی تبدیل شده‬ ‫است‪ ».‬شیهان در گفت وگو با بخش امریکای وب سایت پرس تی وی گفت‪« :‬اینجا‬ ‫در امریکا به نظر می رسد که مردم بیشتر و بیشتر از سوی دستگاه های پلیس کنترل‬ ‫می شوند‪ .‬ما باید پیش از پرواز از دستگاه های اسکن کامل بدن عبور کنیم‪ ».‬شیهان‬ ‫گفت‪« :‬ده ها نیروی پلیس چند روز پیش به خانه ای هجوم بردند و یک مرد به همراه‬ ‫س��ه کودکش را به مدت شش ساعت بازداش��ت کردند تا از وی درباره وام همسر‬ ‫پیشینش پرس وجو کنند‪ ».‬شیهان این حادثه را غیرقابل تحمل خواند و تصریح کرد‪:‬‬ ‫«پیش تر نیز شاهد چنین مسائلی بوده ایم‪ .‬در تظاهرات علیه گروه بیست که اخرین‬ ‫بار در پترزبورگ برگزار شد‪ ،‬تدابیر شدید امنیتی با حضور گسترده نیروهای پلیس‬ ‫اجرا می شد‪ ...‬من نیز در این تظاهرات حضور داشتم‪ .‬به سوی معترضان گاز اشک اور‬ ‫شلیک کردند‪ ،‬با گلوله پالستیکی من را هدف قرار دادند و تنها به خاطر تالش برای‬ ‫ازادی بیان‪ ،‬مورد تعقیب نیروهای پلیس قرار گرفتم‪ ».‬شیهان افزود‪« :‬مهمترین مساله ای‬ ‫که نشان گر حرکت امریکا به سوی جامعه ای پلیسی است‪ ،‬قانون میهن پرستی این‬ ‫کشور است که قانون اساسی امریکا را باطل و از اعتبار ساقط می کند‪ ».‬براساس قانون‬ ‫میهن پرس��تی امریکا‪ ،‬دولت این کشور حق استراق سمع از مردم را به دست اورده‬ ‫اس��ت‪ .‬این قانون پس از تصویب در اکتبر سال ‪ 2001‬با امضای جورج بوش پسر‪،‬‬ ‫رئیس جمهوری وقت امریکا تایید و به اجرا گذاشته شد‪g .‬‬ ‫اسرائیل‬ ‫امریکا‬ ‫لهستان میزبان پایگاه هوایی امریکا‬ ‫سران واشنگتن و ورشو با امضای تفاهم نامه ای‬ ‫مش��ترک درباره احداث پای��گاه نظامی دائمی ‬ ‫امریکا در خاک لهس��تان تواف��ق کرده اند‪ .‬این‬ ‫تفاهم نامه در ش��هر ورشو پایتخت لهستان به‬ ‫امضای طرفین رس��ید که براساس ان‪ ،‬نیروی‬ ‫هوای��ی امریکا نیروه��ا و جنگنده های هوایی‬ ‫خ��ود را از ابتدای س��ال ‪ 2013‬در این پایگاه‬ ‫مس��تقر خواه��د ک��رد‪ .‬بوگدان کلی��چ‪ ،‬وزیر‬ ‫دفاع لهس��تان پ��س از پایان مراس��م امضای‬ ‫این توافقنامه با حضور لی فینس��تاین‪ ،‬س��فیر واشنگتن در لهستان‪ ،‬گفت‪« :‬این‬ ‫یادداشت تفاهم به معنای ان است که در پایان سال ‪ ،2012‬ما در لهستان شاهد‬ ‫حض��ور دائمی هواپیماهای نظامی امریکا اعم از هواپیماهای جنگی و ترابری‬ ‫خواهیم بود‪».‬‬ ‫کلیچ افزود‪« :‬از ابتدای س��ال ‪ ،2013‬برنامه اموزش و حضور جنگنده ها به طور‬ ‫مرتب و دوره ای و نیز اموزش خلبانان طی چهار دوره در سال برگزار خواهد‬ ‫ش��د‪ ».‬یگان هوانوردی نی��روی هوایی امریکا‪ ،‬نخس��تین گ��روه از نیروهای‬ ‫امریکایی هستند که به طور دائمی در لهستان مستقر خواهند شد‪.‬‬ ‫براس��اس ای��ن توافقنام��ه که پی��ش از ای��ن در جریان س��فر اواخ��ر ماه مه‬ ‫باراک اوباما رئیس جمهوری امریکا به لهس��تان تائید ش��ده بود‪ ،‬کارکنان یگان‬ ‫هوانوردی نیروی هوایی امریکا برای اموزش خلبانان لهس��تانی در استفاده از‬ ‫هواپیماهای اف‪ 16 -‬و هواپیماهای سی‪ ،130-‬در خاک لهستان مستقر خواهند‬ ‫شد‪.‬‬ ‫اوباما در این س��فر با سران لهس��تان در مورد استقرار یک سامانه رادار راهگیر‬ ‫امریکا در سال ‪ 2018‬به عنوان بخشی از طرح سپر دفاع موشکی واشنگتن در‬ ‫شرق اروپا‪ ،‬توافق کرد‪g .‬‬ ‫یمن‬ ‫اولتیماتوم به منصور هادی‬ ‫اینده تاریک اقتصادی اسرائیل‬ ‫روزنامه «هاارتص» در س��رمقاله خود با عنوان «اینده اقتصادی اس��رائیل تاریک و‬ ‫تهدیدامیز اس��ت»‪ ،‬نوشت‪« :‬ش��اخص بورس اوراق بهادار تل اویو در حال سقوط‬ ‫است‪ ».‬این روزنامه صهیونیستی ادامه داد‪« :‬با اینکه رشد اقتصادی در اسرائیل باالست‬ ‫و بیکاری پایین اما بورس اوراق بهادار تل اویو در حال س��قوط است‪ .‬از اغاز سال‬ ‫جاری میالدی ش��اخص بورس تل اویو ‪ 9/5‬درصد کاهش داش��ت؛ روندی که با‬ ‫پیش بینی های خوش بینانه بانک مرکزی اس��رائیل در تضاد است‪ ».‬هاارتص افزود‪:‬‬ ‫«در حال حاضر اوضاع خوب است و پیش بینی های کوتاه مدت بد به نظر نمی رسد‪،‬‬ ‫اما اسرائیل بسیار متکی به اوضاع اقتصادی جهان است و اقتصاد اسرائیل بر اساس‬ ‫صادرات ساخته شده است‪ .‬در صورتی که امریکا و اروپا وارد رکود شوند تقاضا‬ ‫برای تولیدات و خدمات کاهش یابد‪ ،‬تولید کنندگان سرائیل به شدت اسیب خواهند‬ ‫دید‪ ».‬این نشریه صهیونیستی با اشاره به طرح تشکیل کشور مستقل فلسطینی در‬ ‫مجمع عمومی سازمان ملل نوشت‪« :‬نگرانی هایی درباره بروز یک بحران اقتصادی‬ ‫در ماه سپتامبر در خصوص طرح کشور مستقل فلسطینی در سازمان ملل وجود دارد‪.‬‬ ‫این شرایط جدید است که می تواند به انتفاضه ای جدید منجر شود و تحریم های‬ ‫بین المللی علیه اس��رائیل را از سوی اتحادیه های کارگری‪ ،‬شرکت ها و کشورهایی‬ ‫که اکنون مخالف سیاست های دولت نتانیاهو هستند‪ ،‬وضع کند‪ ».‬هاارتص در پایان‬ ‫س��رمقاله خود نوشت‪« :‬حتی اگر اوضاع اقتصادی در حال حاضر خوب باشد‪ ،‬اما‬ ‫اینده ان تاریک و تهدیدامیز است‪ .‬اسرائیل باید خود را برای احتمال به وجود امدن‬ ‫یک بحران اقتصادی جهانی اماده کند و اقداماتی در جبهه دیپلماتیک انجام دهد‪».‬‬ ‫کمیته عالی هماهنگ‪‎‬کننده انقالب یمن به منصور هادی‪ ،‬معاون رئیس جمهور این کشور‬ ‫برای تعیین موضعش در مورد تشکیل یک شورای انتقالی‪ ،‬ضرب‪‎‬االجل داد‪.‬‬ ‫اعضای این شورای هماهنگ کننده در یک کنفرانس مطبوعاتی که در صنعا پایتخت یمن‬ ‫برگزار ش��د‪ ،‬اعالم کردند که اگر ضرب‪‎‬االجل تعیین ش��ده تحقق نیابد‪ ،‬به اعتراضات و‬ ‫تظاهرات خود ش��دت می‪‎‬بخش��ند‪ .‬منصورهادی که اکنون در غیاب علی عبداهلل صالح‬ ‫سرپرس��تی ریاست جمهوری این کش��ور را به طور موقت به عهده دارد به همراه احزاب‬ ‫مخالف این کش��ور در اولین نشس��ت خود پس از خروج علی عبداهلل صالح از یمن‪ ،‬به‬ ‫نتایج مشخصی دست نیافتند‪ .‬با این حال گفته می‪‎‬شود که این نشست‪ ،‬شفاف و پربار بوده‬ ‫است‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬در حالی که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس برای‬ ‫برگزاری نشس��تی به‪‎‬منظور بررسی بحران سیاسی در یمن اماده می‪‎‬شوند‪ ،‬اعضای گروه‬ ‫مخالف این کشور ابتکار عمل شورای مزبور را تنها راه برون‪‎‬رفت از بحران کنونی خواندند‪.‬‬ ‫یاس��ر الرعینی‪ ،‬معترض مطرح یمنی گفت‪« :‬به معاون رئیس جمهور ‪ 24‬س��اعت وقت‬ ‫می‪‎‬دهیم و این مدت حتی یک ساعت تمدید نخواهد شد‪ ».‬وی افزود‪« :‬اگر وی در این‬ ‫مدت موضع خود را مش��خص نکند‪ ،‬ش��ورایی را با هماهنگی احزاب سیاسی و ارتش‬ ‫تش��کیل می‪‎‬دهیم‪ .‬همچنین اگر احزاب سیاس��ی مایل به مشارکت در تشکیل این شورا‬ ‫نباشند‪ ،‬در ان صورت جوانان ان را تشکیل خواهند داد‪ ».‬علی عبداهلل صالح در حال حاضر‬ ‫برای درمان جراحاتش که از حمله با ارپی جی به کاخ ریاست جمهوری یمن ناشی شده‪،‬‬ ‫در عربستان سعودی به سر می‪‎‬برد‪g .‬‬ ‫‪85‬‬ 86 ‫راه اهن جمهوری اسالمی ایران‬ ‫شرکت قطارهای مسافری رجاء‬ ‫بلیت نیم بها‬ ‫صدور بلی��ت نیم بها برای جانبازان عزیز و خانواده های معظم ش��اهد (ب��ا ارائه ی اصل کارت‬ ‫شناسایی بنیاد ) درکلیه ی مراکز فروش امکان پذیر است‪.‬‬ ‫بلیت نیم بها برای کودکان ‪ 2‬تا ‪ 12‬سال تمام‪ ،‬با ارائه ی شناسنامه صادر می شود‪.‬‬ ‫برایمسافرتکودکانزیر‪ 2‬سالبدوناختصاصجا‪ 10،‬درصدبهایبلیتدریافتمی شود‪.‬درصورت‬ ‫تقاضای جا برای اطفال زیر دو سال‪ ،‬بلیت نیم بها برای استفاده در کوپه والدین صادر خواهد شد‪.‬‬ ‫مقررات ابطال و استرداد بلیت در مراکز فروش‬ ‫بلیت تا یک س��اعت پس از صدور‪ ،‬به ش��رط عدم حرکت قطار‪ ،‬در مرکز ص��ادر کننده ی بلیت با‬ ‫پرداخت کامل بهای ان به مسافر قابل ابطال می باشد‪.‬‬ ‫درصورت تاخیر بیش از یک ساعت در حرکت قطار و انصراف مسافر از سفر با ان‪ ،‬به شرط باز بودن‬ ‫باجه فروش در ایستگاه مبدا و تا قبل از حرکت قطار‪ ،‬بلیت بدون کسر جریمه قابل استرداد است‪.‬‬ ‫بلیت قطارهای مس��افری درکلیه ی مراکز فروش رایانه یی بلیت (در ساعات اداری یا کشیک )‬ ‫با ارائه ی کارت شناسایی طبق مقررات زیر‪ ،‬قابل استرداد می باشد و نیازی به مراجعه به مرکز خرید‬ ‫بلیت نیست‪:‬‬ ‫تا ساعت ‪ 12‬روز قبل از حرکت قطار‪ 90،‬درصد بهای بلیت پرداخت می شود‪.‬‬ ‫از ساعت ‪ 12‬روز قبل از حرکت تا سه ساعت پیش از حرکت قطار‪ 70 ،‬درصد بهای بلیت پرداخت‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫از سه ساعت مانده به حرکت تا لحظه ی حرکت قطار‪ 50‬درصد بهای بلیت پرداخت می شود‪.‬‬ ‫استرداد بلیت پس از حرکت قطار امکان پذیر نمی باشد‪.‬‬ ‫پیامک‪3000139 :‬‬ ‫ارتباط با مشتری‪139 :‬‬ ‫‪www.raja.ir‬‬