ماهنامه مثلث شماره 93

‫تاکید بر جهاد اقتصادی‬ ‫پرونده ای درباره رهنمودهای مقام معظم رهبری به دولت‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال سوم‪ /‬شماره نود و سوم ‪ 20 /‬شهریورماه ‪ 92/ /1390‬صفحه‪1500/‬تومان‬ ‫همراه با یادداشت ها و مصاحبه هایی از‪ :‬اسماعیل کوثری‪ ،‬محمد دهقان‬ ‫حشمت اهلل فالحت پیشه‪ ،‬فاطمه اجرلو و حمیدرضا ترقی‬ ‫گفت وگو با خسرو معتضد‬ ‫شهریور‬ ‫انگلیسی‬ ‫درباره وقایع شهریور ‪1320‬‬ ‫گفت وگو با انورخامه ای درباره گروه ‪53‬نفره‬ ‫چگونه فروغی‬ ‫قدرت را از رضاشاه به فرزندش‬ ‫منتقل کرد‬ ‫جدال میان اسالمگرایان‬ ‫و لیبرال ها‬ ‫پرونده ای درباره رهبران جدید خاورمیانه‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALASNEWS.IR‬‬ ‫دیگر ستاره نداریم‬ ‫گفت وگو با خداداد عزیزی‬ ‫درباره تیم ملی و کی روش‬ ‫پایان دنیای تک قطبی‬ ‫‪ 11‬سپتامبر؛ یک دهه بعد‬ ‫فیلم فرستادن به اسکار‬ ‫مهم است یا نه؟‬ ‫گفت وگو با علیرضا سجادپور‪ ،‬سعید‬ ‫مستغاثی‪ ،‬رضا درستکار و کیوان کثیریان‬ WWW.MOSALAS.IR WWW.MOSALASNEWS.IR WWW.MOSALASNEWS.COM Email: MOSALAS@MOSALAS.IR ‫‪69 - 85‬‬ ‫راه امام‬ ‫افتاب‬ ‫شهریور انگلیسی‬ ‫نشانه‏های حکومت اسالمی‬ ‫یکی از نش��انه‏های حکومت اس�لامی و امتیاز او با حکومت های‬ ‫طاغوتی ـ که حکومت مقابل اسالم است ـ همین طرز حکومت است‪.‬‬ ‫حکومت های طاغوتی از ملت ها جدا هستند و به ملت ها فرمانروایی‬ ‫می‏کنند و ملت ها هم از انها جدا هس��تند‪ .‬و لهذا اگر مش��کلی برای‬ ‫حکومت پیدا بش��ود ان مشکل را ملتشان رفع نمی‏کند‪ ،‬و مشکالتی‬ ‫که برای ملت حاصل می‏شود‪ ،‬اگر چنانچه به نفع حکومت نباشد‪ ،‬رفع‬ ‫نمی‏کند‪ .‬و اما حکومت اسالمی اینطور است که اگر چنانچه برای ملت‬ ‫یک نابسامانی پیش بیاید‪ ،‬حکومت ان را مال خودش می‏داند‪ ،‬و اگر‬ ‫برای حکومت یک مشکلی پیدا بش��ود‪ ،‬ان مشکل را ملت از خودش‬ ‫می‏داند‪ ،‬و لهذا کوشش می‏کند در رفع ان‪.‬‬ ‫دو مشکل اساسی ممالک اسالمی‬ ‫به نظر من‪ ،‬اس��اس مشکالتی که برای ان ممالک اسالمی هست‬ ‫از همه باالتر‪ ،‬دو تا مشکل است؛ یک مشکل‪ ،‬مشکل بین حکومت ها‬ ‫و ملت است که حکومت ها از ملت جدا هستند به حسب نام‪ ،‬یعنی نه‬ ‫حکومت خودش را از ملت می‏داند‪ ،‬نه ملت خودش را از حکومت‪ .‬کلید‬ ‫این مشکل به دست حکومت هاست‪ ،‬اگر چنانچه حکومت ها طوری‬ ‫باشند که ملت احس��اس کند که این ها خدمتگزار او هستند ملت ها‬ ‫حاضرند برای همکاری‪ .‬ش��ما مالحظه کنید که این مملکت ما االن‬ ‫چه وضعی دارد‪ ،‬در صورتی که باز ما نتوانس��تیم اسالم را در اینجا به‬ ‫حسب ان مقصد حقیقی‏اش پیاده کنیم‪ .‬االن یک نسیمی از اسالم در‬ ‫این مملکت امده است‪ ،‬و همین نسیم خفیفی که از اسالم امده است‬ ‫اسباب این شده است که ملت ما با حکومت جدا نیستند‪ ،‬با ارتش جدا‬ ‫نیستند‪ .‬اگر امروز برای حکومت یک مشکلی پیدا بشود‪ ،‬داوطلب‏اند‬ ‫ملت ما برای رفع اشکال‪ .‬اگر برای ارتش یک مشکلی پیدا بشود‪ ،‬انها‬ ‫چون از خودشان می‏دانند‪ ،‬او را‪ ،‬داوطلب‏اند برای رفع اشکال‪ .‬و بعکس‬ ‫هماینطوراستکهحکومت ها‪،‬ارتش‪،‬ژاندارمری‪،‬قوایانتظامی‪،‬دیگر‬ ‫انطورنیستندکهدرصددباشندکهملترابکوبند‪،‬خدمتمی‏کنندبه‬ ‫ملت‪ .‬از این جهت این رمز پیروزی است که ما االن در مقابل قدرت های‬ ‫بزرگ به دست اوردیم‪.‬‬ ‫سالم مرا به رئیس جمهورتان برسانید و بگویید کوشش کنید که‬ ‫این مشکلی را که بین دولت و ملت هست‪ ،‬در هر جا که هست‪ ،‬شماها‬ ‫کوشش کنید که این مشکل را رفع کنید که کلید این مشکل در دست‬ ‫خود شماست‪ .‬بنای بر این نداشته باشید که حکومت کنید بر مردم‪.‬‬ ‫بنای این را داشته باشید که خدمت کنید به مردم‪.‬‬ ‫مش��کل دوم که باز از مشکل های اساسی اس��ت برای دولت ها و‬ ‫ملت های اس�لام؛ مشکلی اس��ت که بین خود دولت هاست‪ .‬در عین‬ ‫حالی که اس�لام دعوت کرده است بر اتحاد‪ ،‬و قران کریم مسلمین و‬ ‫مومنین را ا ِخْ وَه می‏داند‪ ،‬در عی��ن حال می‏بینیم که بین دولت های‬ ‫اسالمی بعضی با بعض اختالفات هست‪.‬‬ ‫چرا باید دو تا حکومت ـ که هر دو اس�لامی هستند‪ ،‬و هر دو مال‬ ‫یک پدیده که پدیده اس�لامی است‪ ،‬متعلق به یک حقیقت هستند‪،‬‬ ‫قرانِ انها یکی است‪ ،‬پیغمب ِر انها یکی است ـ چرا نباید دعوت اسالم را‬ ‫قبول کنند؟ ان هم‪ ،‬ان دعوتی که به نفع خود انهاست‪ .‬اگر این دعوت‬ ‫قبول بشود و دولت های اسالمی با هم اتحاد داشته باشند‪ ،‬ولو حدود‬ ‫ممالکشانمحفوظ‪،‬لکنباهممتحدباشند‪،‬اگرایناتحادحاصلبشود‪،‬‬ ‫ان وقت یک میلیارد جمعیت مسلمین یک قدرت عظیم خواهد بود‬ ‫که از همۀ قدرت ها بیشتر و باالتر است‪ .‬با اینکه مجهز به ایمان هستند‬ ‫که از همۀ تجهیزات باالتر است‪.‬‬ ‫این دو مشکل که من به طور اجمال گفتم؛ اساس بزرگ مشکالتی‬ ‫است که برای مس��لمین هست که اگر این دو مشکل رفع بشود تمام‬ ‫مشکالت مسلمین رفع می‏شود‪ .‬و ان مجدی که در صدر اسالم برای‬ ‫مسلمینبودبهدستمی‏اید‪.‬وچنانچهخداینخواستهتااخربخواهد‬ ‫اینطور باش��د که حکومت ها با ملت ها جدا از هم باشند‪ ،‬و حکومت ها‬ ‫با حکومت ها مخالف باشند‪ ،‬باید مایوس شد از اینکه ما بتوانیم و شما‬ ‫بتوانید ان مَجْ دی را که؛ در صدر اسالم بود به دست بیاوریم‪.‬‬ ‫ش��هریور ‪ 1320‬یاداور دو اتفاق در تاریخ‬ ‫معاصر ایران است‪ .‬یکی سقوط رضاخان و‬ ‫دیگری اشغال ایران توسط متفقین‪ .‬در این‬ ‫میان انچه حائز اهمیت است ازدست رفتن‬ ‫استقالل ملی ایران بود‪ .‬جایی که این اشغال‬ ‫تبع��ات جبران ناپذی��ر اقتصادی‪ ،‬سیاس��ی‪،‬‬ ‫فرهنگ��ی و اجتماعی را به ای��ران تحمیل‬ ‫ک��رد‪ .‬در این پرون��ده س��عی کرده ایم این‬ ‫موضوعات را مورد بررس��ی و تحلیل قرار‬ ‫دهیم‪.‬‬ ‫‪10 - 29‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫یک ضد واقعیت امریکایی‬ ‫‪10‬س��ال پس از وقوع حمالت ‪11‬س��پتامبر‪ ،‬هنوز‬ ‫مقصر این حمالت ش��ناخته نشده است‪ ،‬حادثه ای‬ ‫ک��ه منج��ر ب��ه دو جن��گ ب��زرگ در منطق��ه‬ ‫اس��تراتژیک خاورمیانه ش��د و با وجود قربانیان‬ ‫ف��راوان این جنگ ه��ا‪ ،‬ایاالت متحده نتوانس��ت‬ ‫اثب��ات کند که در این حمالت مقصر اصلی حادثه‬ ‫‪11‬سپتامبر کدام گروه یا کشور است‪ .‬جورج بوش‬ ‫– که براس��اس برخی اسناد از وقوع این حمالت‬ ‫اگاه بود – اغازگر جنگی به نام تروریس��م علیه‬ ‫افغانس��تان و ع��راق بود و ب��اراک اوباما با وجود‬ ‫س��ر دادن ش��عار «تغییر» ادامه دهنده‪ ،‬این جنگ؛‬ ‫جنگی که ش��اید پایان ان چندان نزدیک نباش��د‬ ‫چه انکه هنوز طرف مقابل امریکا در جنگ علیه‬ ‫تروریسم مشخص نشده است‪.‬‬ ‫‪48 - 59‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫جدال بر سر اسکار‬ ‫ماجرای معرفی نماینده س��ینمای ایران به اسکار‬ ‫معموال هر سال در شهریورماه بخش قابل توجهی‬ ‫از مباحث محافل رس��انه ای و سینمایی کشور را‬ ‫ب��ه خود اختصاص می دهد؛ مباحثه ای که امس��ال‬ ‫با رودررو قرار گرفتن برخی دیدگاه های سیاسی‬ ‫عمال ب��ه کشمکش��ی مفهوم��ی بین س��لیقه های‬ ‫مختل��ف موجود در فضای س��ینمای ایران تبدیل‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬هرچند در این می��ان انچه معموال‬ ‫به گوش نمی رس��د نظرات ب��ه دور از رفتارهای‬ ‫افراط��ی و اتفاق��ا مبتنی بر منطق ه��ای واقع بینانه‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪30 - 37‬‬ ‫سیاست‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکونوا شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫مثلث‬ ‫ توصیه های حکیمانه‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫طبق روال س��ال های گذشته‪ ،‬همزمان با هفته دولت اعضای کابینه به دیدار‬ ‫رهبر معظم انقالب ش��تافتند تا مانیفس��ت عملیاتی خود را برای یک سال‬ ‫اینده از ایش��ان دریافت کنند‪ .‬انچه بیش��تر از مس��ائل دیگر درس��خنان‬ ‫حض��رت ای��ت اهلل خامنه ای جل��ب توجه می ک��رد‪ ،‬تاکید ویژه ایش��ان بر‬ ‫مس��اله جهاد اقتصادی بود؛ چه انکه اولین تاثیر تحریم ها و فشار اقتصادی‬ ‫کش��ورهای غربی بر ایران‪ ،‬بر معیشت مردم خواهد بود‪ .‬پیگیر ی وعده ها‪،‬‬ ‫تعام��ل با نخبگان‪ ،‬بیان نق��اط ضعف و قوت برای م��ردم‪ ،‬در پیش گرفتن‬ ‫روش توجی��ه و تبیین در برابر انتقادات‪ ،‬جذابیت ش��عارهای دولت نهم و‬ ‫دهم برای مردم مومن و‪ ...‬از مس��ائل دیگری بود که در این جلس��ه از سوی‬ ‫مقام معظم رهبری مطرح ش��د‪ .‬مثلث در پرونده ای به بررس��ی رهنمودهای‬ ‫اخیر حضرت ایت اهلل خامنه ای به هیات دولت پرداخته است‪.‬‬ ‫‪38 - 47‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ رهبران جدید خاورمیانه‬ ‫خاورمیانه در حال تحول است‪ .‬قیام های کشورهای عربی که اغاز ان در تونس‬ ‫بود‪ ،‬بس��یاری از حکومت های دیکتاتورمابانه را از میان برداش��تند و به جای‬ ‫انها رهبرانی روی کار خواهند امد که در میان مردم مقبولیت بیشتری دارند‪.‬‬ ‫البته نمی توان انکار کرد که با حذف حاکمان مستبد‪ ،‬شانس اسالمگرایان که‬ ‫سال ها از صحنه سیاسی حذف بودند برای رهبری مردم افزایش خواهد یافت‪.‬‬ ‫‪60 - 68‬‬ ‫ورزش‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫ی‬ ‫دبیر تحریریه و سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر افتاب‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر دین وتاریخ‪ :‬علیرضا شاکر ‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مهدی ربوشه ‬ ‫دبیر فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬علی حاجی ناصری‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬سعیده فهری ‬ ‫اعض��ای تحریری��ه و هم��کاران‪ :‬مری��م اس��ماعیل پور ‪ -‬س��ید ج��واد میرخلیلی ‪ -‬ابوالقاس��م غالم��ی ‪ -‬احس��ان ابطحی‬ ‫یاس��ین سیف االس�لام ‪ -‬پروی��ن طالبی��ان ‪ -‬امی��د کرمانی ه��ا ‪ -‬فاطم��ه میرزای��ی ‪ -‬ش��یما غف��اری ‪ -‬زه��را راد‬ ‫عاطف��ه کربالئ��ی‪ -‬ش��اهده یوس��فی ‪ -‬محم��د تاجیک ‪ -‬حس��ین غالمی ‪ -‬ش��ادی خوش��کار خیری‪ -‬ه��ادی احمدی‬ ‫حمیدرضا نصیری نژاد‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬شاهین فتحیان ‪ -‬سهیال طایی ‪ -‬محمد جواد پاینده ‪ -‬سجاد محقق‪ -‬مهسا عادلی‬ ‫دبیراجرایی‪ :‬سمانه مومنی‬ ‫فنی‪:‬نیما ملک نیازی‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬فاطمه قنائی ‪ -‬علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر و عکس‪ :‬هومن سلیمیان‪ -‬امیر طالیی‪ -‬مهدی ابراهیمی و نیوشا ملک نیازی‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر اداری و مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬مصطفی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلی اجورلو‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ب��ا تش��کر از‪ :‬دکت��ر احم��د اس��ماعیل تبار ‪ -‬مهن��دس واعظی ‪ -‬دکت��ر ای��ت اهلل ابراهیم��ی ‪ -‬دکتر غالم حس��ن تقی نتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس بختیاری ‪ -‬مهندس بهرامی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬هادی انباردار ‪ -‬سید عارف علوی‬ ‫مهندس امینی ‪ -‬اقای راس��تی‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز ‪ -‬تلفن‪66818168 :‬‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‪ -‬تلفن‪88338553 :‬‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان افریقا‪ ،‬بعد از چهارراه اسفندیار‪ ،‬کوچه سعیدی‪ ،‬پالک ‪ ،2‬تلفن‪22038551 - 2‬‬ ‫تاکید بر جهاد اقتصادی‬ ‫پروندهای درباره رهنمودهای مقام معظم رهبری به دولت‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال سوم‪ /‬شماره نود و سوم ‪ 20 /‬شهریورماه ‪ 92/ /1390‬صفحه‪1500/‬تومان‬ ‫همراه با یادداشتها و مصاحبههایی از‪ :‬اسماعیل کوثری‪ ،‬محمد دهقان‪،‬‬ ‫حشمتاهلل فالحتپیشه‪ ،‬فاطمه اجرلو و حمیدرضا ترقی‬ ‫شهریور‬ ‫انگلیسی‬ ‫گفتوگو با خسرو معتضد‬ ‫درباره وقایع شهریور ‪1320‬‬ ‫گفتوگو با انورخامهای درباره گروه ‪53‬نفره‬ ‫چگونه فروغی‬ ‫قدرت را از رضاشاه به فرزندش‬ ‫منتقل کرد‬ ‫فوتبال بی ستاره‬ ‫جدال میان اسالمگرایان‬ ‫و لیبرالها‬ ‫پروندهای درباره رهبران جدید خاورمیانه‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALASNEWS.IR‬‬ ‫کارل��وس ک��ی روش حاال با خاطری اس��وده به بازی های این��ده تیم ملی نگاه‬ ‫می کند‪ .‬تیم ملی در اغاز راه رس��یدن به جام جهانی موفق ش��د اندونزی را در‬ ‫تهران شکس��ت دهد و در مقابل قطر در بازی خارج از خانه به یک تس��اوی‬ ‫ارزش��مند دس��ت پیدا کند‪ .‬با این همه اما عدم گلزنی مهاجمان در تیم ملی به‬ ‫یک معضل بزرگ تبدیل ش��ده اس��ت و ش��اید همین امر در ادامه مش��کالت‬ ‫عدیده ای را برای سرمربی پرتغالی به وجود بیاورد‪.‬‬ ‫دیگر ستاره نداریم‬ ‫گفتوگو با خداد عزیزی‬ ‫درباره تیم ملی و کیروش‬ ‫پایان دنیای تک قطبی‬ ‫‪ 11‬سپتامبر؛ یک دهه بعد‬ ‫فیلم فرستادن به اسکار‬ ‫مهم است یا نه؟‬ ‫گفتوگو با علیرضا سجادپور‪ ،‬سعید‬ ‫مستغاثی‪ ،‬رضا درستکار و کیوان کثیریان‬ ‫خبرنامه‬ ‫در خبرنامه این هفته‪ ،‬به بررسی ماجرای ‪11‬سپتامبر و تاثیرات ان د رمعادالت منطقه ای و جهانی پرداخته ایم‪ .‬نگاهی‬ ‫به اجالس دهم مجلس خبرگان ‪ ،‬بررسی مطبوعات در هفته گذشته‪ ،‬ماجرای ترور امیر قطر‪ ،‬گزارشی درباره فساد در‬ ‫فوتبال و یادداشت هایی با موضوعات مختلف از بخش های دیگر خبرنامه این هفته است‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪92‬‬ ‫ترور در سکوت‬ ‫یازده سپتامبر؛ یک ضد واقعیت امریکایی‬ ‫پایان تک قطبی بودن امریکا‬ ‫توصیه ای از جایگاه خبرگان‬ ‫ایا دوره شیخوخیت به پایان رسیده است؟‬ ‫‪10‬‬ ‫تیتریک‬ ‫تحلیل فرمانده کل سپاه از شرایط جدید جهان و منطقه‬ ‫عصر جدید در جهان‬ ‫خبرنامه‬ ‫فرمان��ده کل س��پاه پاس��داران انق�لاب‬ ‫اس�لامی گفت‪« :‬باید باور کنیم که ش��رایط زمان و‬ ‫مکان و عوامل حاکم بر دولت ها و ملت ها در حال‬ ‫دگرگونی اس��ت‪ .‬هرچند برخ��ی نمی خواهند این‬ ‫را باور کنند‪».‬فرمانده کل س��پاه در بخش دیگری‬ ‫از س��خنان خود گفت‪« :‬باید ت�لاش کنیم انقالب‬ ‫اسالمی را به جهانیان خوب بشناس��انیم‪ .‬هرکسی‬ ‫در هر مقامی که هست باید این هدف را دنبال کند‪.‬‬ ‫زندگی در حکومت اس�لامی متف��اوت از فضایی‬ ‫اس��ت که در کش��ورهای غربی ب��رای زندگی در‬ ‫نظر گرفته اند‪ .‬باوقوع انقالب اس�لامی ایران عصر‬ ‫جدیدی در جهان اغاز ش��ده که بای��د ان را عصر‬ ‫ایمان‪ ،‬توحید و معنوی��ت بنامیم؛ عصری که در ان‬ ‫زندگی ب��ا محوریت معنوی��ت و ارزش های الهی‬ ‫است‪».‬فرمانده کل سپاه پاسداران انقالب اسالمی‬ ‫ ادامه داد‪« :‬دوران مادی به سر امده و فناوری هایی‬ ‫که به وجود امده همه برای بشر ضروری است‪ ،‬اما‬ ‫مهم این است که انسان الهی شود و بداند برای چه‬ ‫به دنیا امده و چه باید بکند‪».‬‬ ‫جعفری افزود‪« :‬باید باور کنیم که شرایط زمان‬ ‫و مکان و عوامل حاکم بر دولت ها و ملت ها در حال‬ ‫دگرگونی اس��ت‪ .‬هرچند برخی نمی خواهند این را‬ ‫باور کنند‪ ،‬اما ما کاری ب��ه انها نداریم‪ .‬ما که وارث‬ ‫دین تشیع و خون شهیدان هس��تیم‪ ،‬نمی توانیم این‬ ‫ی در جهان تحولی‬ ‫مساله را باور نکنیم‪ .‬انقالب اسالم ‬ ‫ایجاد کرده اس��ت که تاثیرات ان را در کشورهای‬ ‫دیگر می بینیم و هرچقدر که در راه اسالم و انقالب‬ ‫اس�لامی قدم برداریم‪ ،‬باز هم نمی توان ش��کر این‬ ‫نعمت را به جا اورد‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬در استانه ورود به زمانی هستیم که‬ ‫عرصه زندگی از رفاه صرف به ارزش های الهی در‬ ‫حال تغییر است و اگر این را به خوبی متوجه شویم‪،‬‬ ‫دیگر ارام نمی نشینیم و تالش خود را بیشتر می کنیم‪.‬‬ ‫ما به چشم خود می بینیم که چگونه ملت ها حرکت‬ ‫و مبارزات خود را با الگو گرفتن از انقالب اسالمی ‬ ‫ادامه می دهند و دنیای اس��تکبار چگون��ه ناتوان از‬ ‫مقابله با ان است‪ .‬انها چه بخواهند و چه نخواهند‬ ‫ی و ارمان ان در ارتباط با انقالب های‬ ‫انقالب اسالم ‬ ‫منطقه اس��ت‪».‬فرمانده کل س��پاه خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«انچه احاد ملت ما باید بدانند این اس��ت که الگو‬ ‫شدن نظام و جامعه ما برای سایر کشورها مهم ترین‬ ‫هدف در این مرحله از انقالب اس�لامی اس��ت و‬ ‫بای��د در این راه مجاه��دت کنیم و نق��ش همگان‬ ‫به خصوص روحانیت در این راه مهم است‪ .‬ما باید‬ ‫بتوانیم الگوی انقالب اسالمی و اسالم ناب محمدی‬ ‫را در عرصه های مختلف به جهان ارائه کنیم‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪11‬‬ ‫مرور رسانه ها‬ ‫مروری بر مطبوعات هفته گذشته‬ ‫درد دل های پیرمرد‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫خبرنامه‬ ‫چه کسی سود می برد؟‬ ‫این روزها و در حالی که قیام ملت های عربی و‬ ‫اسالمی در صدر اخبار رس��انه های جهان قرار دارد‪،‬‬ ‫اما مواضع کش��ورهای دیگر در خصوص این قیام ها‬ ‫متفاوت اس��ت‪ .‬این موضع گیری ه��ا اما در خصوص‬ ‫س��وریه تفاوت بیش��تری دارد‪ .‬در هفته ه��ای اخیر‪،‬‬ ‫کش��ورهای غرب��ی در دخالتی اش��کار خواس��تار‬ ‫کناره گیری بشار اسد‪ ،‬رئیس جمهور سوریه از قدرت‬ ‫شدند‪ ،‬اما او در اظهارت خود اعالم کرد که با خواست‬ ‫غربی ها روی کار نیامده که با خواست انها برود‪ .‬این‬ ‫در حالی بود که پیش از این اظهارات اسد‪ ،‬ناتو تهدید‬ ‫کرده بود که به س��وریه حمله خواهد ک��رد‪ .‬روزنامه‬ ‫افرینش سرمقاله شنبه گذشته خود را به این موضوع‬ ‫اختصاص داد و به بررس��ی پیامده��ای حمله نظامی‬ ‫به سوریه پرداخت‪ .‬افرینش در س��رمقاله خود ابتدا‬ ‫مواضع کش��ورهای گوناگون در خصوص سوریه را‬ ‫بررسی کرد و نوشت‪« :‬با باال گرفتن اظهارنظرها درباره‬ ‫اوضاع سوریه از سوی مقامات بلندپایه غرب به نظر‬ ‫می رس��د که امریکا و هم پیمانانش در حال س��بک و‬ ‫سنگین کردن احتمال حمله نظامی به سوریه هستند‪.‬‬ ‫این گمانه زنی ها در حالی صورت گرفته که امریکا و‬ ‫همراهانش به برکناری مس��تقیم بش��ار اسد از قدرت‬ ‫تاکید دارند و روسیه و چین رویکردی خاکستری در‬ ‫قبال سوریه اتخاذ کرده اند و ایران هم به عنوان مهمترین‬ ‫حامی و پشتیبان اسد به دفاع از حاکمیت سوریه و عدم‬ ‫مداخله خارجی در این کشور تاکید دارد‪ .‬ترکیه نیز که‬ ‫قبال حامی س��وریه بود در گذار تحوالت اخیر موضع‬ ‫خ��ود را تغیی��ر داده و در اظهاراتی جدی��د در مقابل‬ ‫س��وریه و کنار غرب قرار گرفته است‪ .‬البته ترک ها در‬ ‫چند سال اخیر نشان داده اند که عالقه زیادی به موج‬ ‫سواری در تحوالت منطقه دارند تا بدین وسیله خود را‬ ‫به عنوان قدرتی تاثیرگذار در جهان معرفی کنند‪ ».‬این‬ ‫روزنامه سپس در خصوص پیامدهای حمله به سوریه‬ ‫نوشت‪« :‬هم غربی ها و هم ترک ها می دانند که وضعیت‬ ‫و موقعیت سوریه کامال با کشورهایی همچون لیبی و‬ ‫بحرین متفاوت است‪ .‬در حال حاضر سوریه به عنوان‬ ‫خاکریز خط مقدم مقاومت محسوب می شود‪ ،‬بنابراین‬ ‫با حمله به سوریه در واقع مواضع حزب اهلل و حماس‬ ‫نیز دچار خطر می ش��ود و مطمئن��ا مقاومت به عنوان‬ ‫سالح نامرئی س��وریه باعث فرسایشی شدن جنگ و‬ ‫کشیده شدن درگیری ها به مرزها و شهرهای اسرائیل‬ ‫و سرزمین های اش��غالی خواهد ش��د و این امر خط‬ ‫قرمزی برای امریکا محسوب می شود‪ .‬از طرفی دیگر‬ ‫ایران به عنوان کش��وری تاثیر گذار در منطقه به عنوان‬ ‫حامی اصلی مقاومت از برگ های متعددی برای مقابله‬ ‫با حمله نظامی به س��وریه برخوردار است و امریکا و‬ ‫غرب به سبب عدم اطالع از واکنش های ایران بسیار‬ ‫محتاط عمل می کنند‪ ».‬نویسنده این سرمقاله در عین‬ ‫حال ب ه تردیدهای غرب برای حمله به سوریه نیز اشاره‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫در سوگ دریاچه ارومیه‬ ‫لکه ابی رنگ ش��مال غربی ایران این روزها به‬ ‫‪12‬‬ ‫سفیدی گراییده و دریاچه ارومیه که بزرگ ترین ابگیر‬ ‫دائمی اسیای غربی اس��ت‪ ،‬در معرض خشکی قرار‬ ‫گرفته و در ‪ ۱۳‬سال گذشته ش��ش متر کاهش سطح‬ ‫داشته است‪ .‬اختصاص ‪ 90‬درصد منابع ابی این منطقه‬ ‫به بخش کشاورزی‪ ،‬تبخیر زیاد در پی گرم شدن هوا‬ ‫و برداشت غیرمجاز از اب های زیرزمینی در پی حفر‬ ‫چاه از دالیل خش��ک ش��دن این دریاچه اعالم شده‬ ‫و کارشناسان هش��دار داده اند که در صورت خشک‬ ‫شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای‬ ‫گرمس��یری با باده��ای نمکی خواهد ش��د و محیط‬ ‫زیس��ت منطقه را تغییر خواه��د داد‪ .‬روزنامه ابتکار‬ ‫درسرمقاله دوشنبه گذشته خود با عنوان صید ماهی‬ ‫از دریاچه خش��کیده به قلم فضل اهلل یاری با اشاره به‬ ‫اخرین وضعیت دریاچه ارومیه نوش��ت‪:‬‏ «به برخی‬ ‫اتفاقات اخیر توجه کنید؛ نمایندگان مردم در مجلس‬ ‫به دو فوریت ط��رح نجات این دریاچ��ه رای مثبت‬ ‫ندادند‪ .‬برخی از نمایندگان این مس��اله مهم و حیاتی‬ ‫را محدود ب��ه منطقه ای خاص دیدند و این هش��دار‬ ‫فعاالن محیط زیست را نش��نیده گرفتند که با خشک‬ ‫شدن دریاچه ارومیه‪ ،‬س��ونامی نمک جان بسیاری از‬ ‫شهروندان ایرانی را به خطر خواهد انداخت‪ .‬از سوی‬ ‫دولتی ها نیز دستگاه های مرتبط با موضوع‪ ،‬مسئولیت‬ ‫را از گردن خود ساقط و بر دوش دیگری می اندازند‬ ‫و بیش از اینکه به فکر دریاچه باشند‪ ،‬تالش می کنند‬ ‫تا گردی از انتقاد بر دستگاه مدیریتی شان ننشیند‪ .‬اما‬ ‫انچه در روزهای گذش��ته خود را بیش از پیش نشان‬ ‫داده‪ ،‬اقداماتی است که به بهانه اعتراض به وضعیت‬ ‫کنونی دریاچه صورت می گیرد‪ ،‬از یک طرف و نحوه‬ ‫برخورد مس��ئوالن با این اعتراض��ات از طرف دیگر‬ ‫است‪ .‬هر دو طرف هم موضوع را سیاسی می بینند و‬ ‫هم تالش می کنند به این مشکل زیست محیطی رنگ‬ ‫سیاسی و حتی امنیتی بدهند‪».‬‬ ‫نویسنده سرمقاله ابتکار معترضان را به دو گروه‬ ‫تقسیم کرد و ادامه داد‪« :‬گروه اول فارغ از انگیزه های‬ ‫سیاسی‪ ،‬وضعیت اس��ف بار دریاچه دلشان را به درد‬ ‫اورده و راه نجات دریاچه را اع�لام خطر به متولیان‬ ‫امر می دانند و این روزها از طریق بیانیه و مصاحبه و‬ ‫گزارش می خواهند اژیر خطر را به صدا دراورند‪ .‬اما‬ ‫گروهی دیگر از معترضان گویی انگیزه های دیگری‬ ‫را در اعتراض��ات خود تزریق کرده ان��د؛ انگیزه هایی‬ ‫که واردکردن انها به یک موضوع زیس��ت محیطی نه‬ ‫کمکی به حال انان و انگیزه هایشان خواهد کرد و نه به‬ ‫حال زار دریاچه ارومیه‪ .‬برای مثال ورود گروه هایی با‬ ‫تمایالت تجزیه طلبانه از خارج کشور به یک موضوع‬ ‫داخلی و زیست محیطی تنها کاری که خواهد کرد‪ ،‬این‬ ‫است که انگیزه های مشروع و منطقی معترضان واقعی‬ ‫را تحت تاثیر قرار خواهد داد‪ ».‬او در بخشی دیگر از‬ ‫این سرمقاله نوشته اس��ت‪« :‬موضوع نجات دریاچه‬ ‫ارومیه از هر طرف که درس��ت بنگریم‪ ،‬یک موضوع‬ ‫کامال زیست محیطی است‪».‬‬ ‫انتقاد شریعتمداری از باهنر‬ ‫محمدرض��ا باهن��ر ک��ه در هفته ه��ای اخی��ر‬ ‫فعالیت های سیاسی خود را افزایش داده و صریح تر‬ ‫از گذش��ته به اظهارنظر در رس��انه ها می پردازد‪ ،‬این‬ ‫روزها با انتقاداتی نس��بت به موضع گیری های خود‬ ‫مواجه اس��ت‪ .‬او که از نمایندگان راس��ت سنتی در‬ ‫کمیته وحدت اصولگرایان اس��ت‪ ،‬با ب��ر زبان راندن‬ ‫جمالت��ی همچ��ون «می خواهند ما را ح��ذف کنند‪،‬‬ ‫ب��ا ریاس��ت جمهوری احمدی ن��ژاد مواف��ق نبودم‪،‬‬ ‫اصولگرایان تندرو می خواهند ‪ 13‬میلیون رای دهنده‬ ‫به موس��وی را از صفح��ه روزگار مح��و کنند‪ ،‬فقط‬ ‫موسوی و کروبی سران فتنه هس��تند و‪ »...‬باعث شد‬ ‫تا شیب انتقادات نس��بت به او افزایش یابد؛ تا جایی‬ ‫که حسین ش��ریعتمداری نیز به جمع انتقاد کنندگان‬ ‫از باهنر پیوست‪ .‬مدیرمسئول روزنامه کیهان دوشنبه‬ ‫گذشته در یادداش��ت روز خود با عنوان «اقای باهنر!‬ ‫از شما انتظار نمی رفت» نوشت‪« :‬اظهارات اخیر اقای‬ ‫باهنر با نظراتی که قب�لا اعالم کرده و ب��ر ان اصرار‬ ‫می ورزیدند تفاوت های فاحشی دارد که پاسخ صریح‬ ‫ایشان را می طلبد‪ ».‬مدیرمسئول کیهان ادامه داده است‪:‬‬ ‫«اقای باهنر‪ ،‬درخواس��ت محاکمه و مجازات سران‬ ‫فتنه ‪ 88‬از جمله موسوی و کروبی را به دیدگاه و نظر‬ ‫یک اقلیت چهار‪ ،‬پنج نفره! در فراکسیون اصولگرایان‬ ‫مجلس نسبت داده اند که باید پرسید‪ :‬مگر حضرتعالی‬ ‫در ‪ 26‬بهمن یکی از امضاکنندگان بیانیه ای نبودید که‬ ‫‪ 223‬تن از نمایندگان علیه موس��وی و کروبی صادر‬ ‫کرده و در ان خواستار «اشد مجازات» برای انها شده‬ ‫بودند؟ لطفا به متن بیانیه یاد شده مراجعه بفرمائید! در‬ ‫بخشی از ان بیانیه امده است؛ ما نمایندگان مسئولیت‬ ‫مستقیم شهادت یک دانشجوی بسیجی در ‪ 25‬بهمن‬ ‫و بهره برداری دشمنان ضدانقالب را متوجه کروبی و‬ ‫موسوی می دانیم و معتقدیم کاسه صبر ملت از مدارا‬ ‫در برابر این اقایان لبریز ش��ده و همگان خواس��تار‬ ‫اشد مجازات برای انها هس��تیم‪ ».‬او خطاب به باهنر‬ ‫نوشته است‪« :‬شاید بفرمایید منظور شما کسانی است‬ ‫که شعار مرگ بر موس��وی و مرگ بر کروبی سر داده‬ ‫بودند ک��ه در این ص��ورت باید گفت؛ این ش��عار به‬ ‫معنای درخواست «اشد مجازات» است‪ ،‬یعنی دقیقا‬ ‫همان خواسته ای که با صراحت در بیانیه ‪ 223‬نماینده‬ ‫مجلس امده بود و جنابعالی نیز ان را امضا کرده بودید‪.‬‬ ‫ممکن اس��ت اقای باهنر بفرمایند که ان روزها نیز با‬ ‫مجازات موس��وی و کروبی موافق نبوده اند که باید‬ ‫پرسید؛ اگر موافق نبودید چرا همراهی و امضا کردید و‬ ‫چنانچه همراهی و امضا نکرده بودید چرا همان روزها‬ ‫با خواس��ت ‪ 223‬نماینده مجل��س مخالفت نکردید‬ ‫و این روزها چه اتفاقی افتاده که ب��ه فکر مخالفت با‬ ‫مجازات سران فتنه و حمایت ضمنی از انها افتاده اید؟»‬ ‫شریعتمداری با اش��اره به راهپیمایی ‪ 9‬دی و شعارها‬ ‫و خواسته های اصلی مردم یعنی محاکمه و مجازات‬ ‫سران فتنه تصریح کرده است‪« :‬خواسته ان توده های‬ ‫عظی��م و چند ده میلیونی در سراس��ر کش��ور که نظر‬ ‫یک اقلیت چهار‪ ،‬پنج نفره در فراکسیون اصولگرای‬ ‫مجلس نبوده است‪ .‬و باید از اقای باهنر پرسید؛ چرا‬ ‫نمایندگانی که همراه با توده های چند ده میلیونی مردم‬ ‫خواستار محاکمه و مجازات سران فتنه شده بودند را‬ ‫سزاوار مالمت می دانید؟»‬ ‫مدیرمس��ئول کیه��ان همچنی��ن ب��ه بررس��ی‬ ‫اظهارنظری دیگر از باهنر پرداخت و یادداشت خود‬ ‫را اینگونه ادامه داد‪« :‬اقای باهنر می گوید؛ اینها فشار‬ ‫می اوردند که موسوی و کروبی اعدام شوند و همین‬ ‫موجب ش��د ایت اهلل املی الریجانی مجبور شود در‬ ‫مصاحبه ای بیان کند که من به دنبال دس��تگیری سران‬ ‫فتنه هس��تم‪ ،‬اما مقامات عالی رتبه نظ��ام به دنبال این‬ ‫نیستند‪ .‬باید بگویم‪ ،‬این یک مرض است‪».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫تمجید از سیاست طالیی بانک مرکزی‬ ‫بازار طال از هفته اخر مرداد حال و هوای دیگری‬ ‫به خود گرفت و بحران جهان��ی‪ ،‬قیمت ها را در این‬ ‫بازار به اعداد نجومی رساند‪ .‬بازار طال و سکه داخلی‬ ‫ابتدا افت قیمت ش��دیدی را تجربه ک��رده بودند‪ ،‬اما‬ ‫ناگهان ورق برگش��ت و موج جدید گرانی دوباره به‬ ‫حرکت درامد‪ .‬سونامی جدید قیمت هر اونس طال را‬ ‫در بازارهای جهانی به ‪ 1860‬دالر رساند و به تبع ان‬ ‫سکه طرح قدیم ‪ 510‬هزار تومانی شد و ارزش سکه‬ ‫طرح جدید هم رکورد نیم میلیون تومان را زد‪.‬‬ ‫روزنامه وطن امروز هفته گذش��ته در یادداشتی‬ ‫با عنوان « سیاس��ت طالیی بانک مرکزی» نوشت‪ :‬در‬ ‫اواس��ط ابان ‪ 88‬معافیت واردات انواع شمش طال و‬ ‫نقره از پرداخ��ت حقوق ورودی به تصویب رس��ید‬ ‫تا ایران مقصد بس��یاری از محموله های طال ش��ود‪.‬‬ ‫این اتفاق انقدر س��ریع در ح��ال رخ دادن بود که به‬ ‫تنهایی در اذرماه ‪ 88‬واردات طال نس��بت به هش��ت‬ ‫ماه اول س��ال ‪ 87‬از نظر ارزش ‪ 40‬هزار درصد رشد‬ ‫داشت! بر این اساس‪ ،‬طی این مدت ‪ 8540‬کیلوگرم‬ ‫طال به ارزش ‪ 304‬میلیون و ‪ 593‬هزار و ‪ 915‬دالر به‬ ‫کشورمان وارد شده بود در حالی که در مدت مشابه‬ ‫سال پیش از ان این مقدار ‪ 26‬کیلوگرم و به ارزش ‪759‬‬ ‫هزار و ‪ 196‬دالر بود‪ .‬جالب اینکه در ان مقطع ارزش‬ ‫دالر افزایش یافته بود و نرخ طال روند نزولی داشت و‬ ‫همین بهانه ای برای اعتراض به واردات بی رویه طال‬ ‫به کش��ور بود‪ .‬واردات طال در س��ال ‪ 1389‬با شدت‬ ‫بیش��تری ادامه داشت و به ‪ 186‬تن رس��ید‪ .‬ان موقع‬ ‫‪ 186‬تن طال ب��ه قیمت ‪ 4/8‬میلی��ارد دالر خریداری‬ ‫شد‪ ،‬یعنی به طور میانگین برای هر اونس طال حدود‬ ‫‪ 700‬دالر هزینه شد‪ .‬اما ایران ظرف یک سال گذشته‬ ‫از واردات طال شش میلیارد و ‪ 500‬میلیون دالر سود‬ ‫کرده است‪ .‬اما نکته ای که قابل توجه است پافشاری‬ ‫بانک مرکزی بر اجرای این سیاس��ت نانوش��ته بود‪.‬‬ ‫هنگامی که طالهای خریداری ش��ده به س��وی ایران‬ ‫رهسپار بود‪ ،‬خیلی ها این عمل استراتژیک را نقد کرده‬ ‫و کم شدن حس��اب ذخیره ارزی را به صالح اقتصاد‬ ‫ایران نمی دانس��تند اما محمود بهمنی به این انتقادات‬ ‫پاسخ عملی داد‪ .‬در ابتدای امسال هنگامی که دالالن‬ ‫از افزایش نرخ طال سوءاس��تفاده کردند و نرخ سکه‬ ‫طال را بی رویه افزایش دادند‪ ،‬رئیس کل بانک مرکزی‬ ‫اعالم کرد‪ :‬بازار هرقدر س��که بخواه��د برای عرضه‬ ‫داریم و اگر الزم باشد در بقالی ها هم سکه می فروشیم!‬ ‫سخنان بهمنی قیمت سکه را متعادل و هم تراز با قیمت‬ ‫جهانی کرد و تا امروز سکه بانک مرکزی در بانک ها‬ ‫هم قیمت با نرخ جهانی عرضه می شود‪ .‬او با سیاست‬ ‫طالیی خود توانس��ت توانایی خود را در اداره بانک‬ ‫ناگفته های عبدخدایی‬ ‫پیرمرد ‪ 75‬ساله امروز‪ 15 ،‬س��ال بیشتر نداشت‬ ‫که با تهیه اس��لحه ای به سراغ حس��ین فاطمی ‪ ،‬وزیر‬ ‫خارجه دولت دکتر مصدق رف��ت و او را هدف قرار‬ ‫داد‪ .‬اما اکنون ابراز خرس��ندی می کند ک��ه تیرش به‬ ‫هدف نخورده‪ ،‬چراکه «اگر دکتر فاطمی کش��ته شده‬ ‫بود مانند بسیاری دیگر در تاریخ فراموش می شد‪ ،‬اما‬ ‫دکتر فاطمی کشته نش��د‪ ،‬ماند و با عزت مرد»‪ .‬و این‬ ‫اخرین باری بود که محمدمهدی عبدخدایی‪ ،‬دبیرکل‬ ‫فعلی جمعیت فداییان اسالم دست به اسلحه برد‪.‬‬ ‫او ش��نبه پیش با روزنامه اصالح طلب ش��رق به‬ ‫گفت وگو نشس��ت و صراحتا گفت که «از گذشته ام‬ ‫پش��یمان نیس��تم»‪ .‬عبدخدایی گفته اس��ت‪« :‬روزی‬ ‫که ب��ه صحنه مب��ارزه امدی��م‪ ،‬تند بودی��م و درعین‬ ‫تندی من��زوی و در عین منزوی ب��ودن پرخاش جو‬ ‫و ارمان گ��را‪ .‬ام��ا باالخره ارمان��م ثم��ر داد و به بار‬ ‫نشس��ت‪ .‬االن پرخاش جو نیس��تم ام��ا‪ ،‬در ان زمان‬ ‫بودم و پرخاش جویی ان روزها اشتباه نبود‪ ».‬دبیرکل‬ ‫جمعیت فداییان اس�لام در تبیین ش��رایط سیاس��ی‬ ‫امروز نیز تصریح کرد‪« :‬فضای باز سیاس��ی بس��تگی‬ ‫به موقعیت های ما دارد‪ ،‬ما در هجمه عجیبی از طرف‬ ‫دشمن قرار گرفتیم‪ .‬اما متاسفانه از سوی دیگر هزینه‬ ‫اشتباه سیاستمداران را داریم زیاد پرداخت می کنیم‪.‬‬ ‫مثال در انتخابات ‪ ،88‬اشتباه دوستان سیاستمدارمان را‬ ‫زیاد پرداخت کردیم‪ ،‬چرا؟ اگر این دوستان مخالف‪،‬‬ ‫والیت فقیه را قبول داشته باشند سیاستمدارانه عمل‬ ‫می کردند‪ ،‬انتخابات را قبول می کردند و در یک س��ال‬ ‫بعد ‪ 30‬میلیون رای می اوردند‪».‬‬ ‫او در عین حال به اش��تباهات ط��رف مقابل نیز‬ ‫اشاره کرده اس��ت‪« :‬برخوردهای طرف مقابل هم تند‬ ‫بود‪ .‬ش��اید طرف مقابل می خواس��ت اقایان را به این‬ ‫موضع بکشاند‪ ،‬اما سیاس��تمدار واقعی ان است که به‬ ‫این موضع کشانده نش��ود‪ ».‬عبدخدایی در خصوص‬ ‫اصولگرایی چنین گفت‪« :‬من از کس��انی هستم که ‪60‬‬ ‫سال است می گویند اصولگرا هستم‪ .‬اصولگرایی که ما‬ ‫داریم یک اصول و ارمانی دارد و برای اجرایش حرکت‬ ‫می کنیم‪ .‬مگر انها که در انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫شرکت کردند و کاندیدا شدند مخالف بودند؟ مخالف‬ ‫اسالم بودند؟ مخالف قانون اساسی بودند؟ اگر مخالف‬ ‫قانون اساس��ی بودند چرا ش��ورای نگهبان تاییدشان‬ ‫کرد؟ پس شورای نگهبان انها را مخالف قانون اساسی‬ ‫نمی دانسته است‪ ،‬اما متاسفانه حرکت های بعدی معقول‬ ‫نبود‪ .‬ما به بد زمانی رسیدیم‪ ،‬خدا کند از این بن بست‬ ‫بیرون بیاییم‪ ».‬دبیرکل جمعیت فداییان اسالم همچنین‬ ‫گفته است‪« :‬من سیاست خارجی دولت را می پسندم‪،‬‬ ‫اما از نظر داخلی فاصله طبقاتی مان کم نشده‪ ،‬متاسفم‬ ‫از اینکه بگویم عدالت اقتصادی نداریم‪ .‬من س��والی‬ ‫از قضات کردم‪ ،‬گفت��م قوه قضائیه م��ا تالش می کند‬ ‫پرونده ها را مختومه یا عدالت را اجرا کند‪ .‬کشور باید‬ ‫با عقل و عل��م و معنویت اداره ش��ود‪ ».‬عبدخدایی در‬ ‫خصوص هاشمی رفسنجانی نیز چنین گفت‪« :‬من اقای‬ ‫هاشمی را ادم خوبی می دانم‪ .‬اقای هاشمی شناسنامه‬ ‫انقالب است‪g ».‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫توقیف دو نشریه‪ ،‬بازگشت ‪ 9‬دی‬ ‫بدون ش��ک یکی از اتفاقات مهم هفته گذش��ته‬ ‫در عرصه رس��انه و مطبوع��ات‪ ،‬توقیف دو نش��ریه‬ ‫اصالح طلب بود‪ .‬تصمی��م برای توقی��ف هفته نامه‬ ‫شهروند امروز و روزنامه روزگار از سوی دو مرجع‬ ‫اما در یک روز انجام شد‪ .‬دوش��نبه گذشته بر اساس‬ ‫دستور صادره از شعبه نهم بازپرسی دادسرای فرهنگ‬ ‫و رسانه‪ ،‬روزنامه روزگار به مدت دو ماه توقیف شد‪.‬‬ ‫ این روزنامه بر اس��اس اعالم جرم دادستان عمومی‬ ‫و انق�لاب تهران به اته��ام تبلیغ علیه نظام و انتش��ار‬ ‫مسائل محرمانه کشور به اس��تناد تبصره دو ماده پنج‬ ‫قانون مطبوعات توقیف ش��د‪ .‬ای��ن روزنامه که پس‬ ‫از روزنامه شرق دومین رس��انه اصالح طلبی بود که‬ ‫با س��رمایه گذاری علی خدابخ��ش فعالیت می کرد‪،‬‬ ‫پیش از این نیز سابقه توقیف را در کارنامه خود دارد‪.‬‬ ‫روزگار دور جدید فعالیت خود را از اواخر سال پیش‬ ‫به مدیر مسئولی فرزانه خرقانی و سردبیری سید علی‬ ‫میرفتاح اغ��از کرده بود‪ .‬هفته نامه «ش��هروند امروز»‬ ‫نیز با تصمیم هیات نظارت ب��ر مطبوعات توقیف و‬ ‫به دادگاه معرفی ش��د‪ .‬هیات نظارت ب��ر مطبوعات‬ ‫در جلسه دوشنبه گذشته خود‪« ،‬ش��هروند امروز» را‬ ‫به علت انتش��ار مطالبی خارج از حدود مقرر در ماده‬ ‫شش قانون مطبوعات توقیف و به دادگاه معرفی کرد‪.‬‬ ‫به موجب ماده شش قانون مطبوعات «افترا ب ه مقامات ‪،‬‬ ‫ن به ‬ ‫نهادها‪ ،‬ارگان ها و هر یک از افراد کش��ور و توهی ‬ ‫اشخاص حقیقی و حقوقی که حرمت شرعی دارند‪،‬‬ ‫اگرچه از طریق انتش��ار عکس یا کاریکاتور باش��د»‬ ‫خالف است‪ .‬هفته نامه ش��هروند امروز که از اسفند‬ ‫‪ ۱۳۸۵‬تا ابان ‪ ۱۳۸۷‬و در روزهای شنبه منتشر می شد‪،‬‬ ‫با تصمیم هیات نظ��ارت بر مطبوع��ات در ‪ ۱۵‬ابان‬ ‫‪ ۱۳۸۷‬توقیف ش��د‪ .‬این هفته نامه از تاریخ ‪ ۱۱‬تیرماه‬ ‫س��ال جاری بار دیگر فعالیت خود را از سر گرفت تا‬ ‫کمتر از سه ماه از اغاز انتشار مجدد بار دیگر توقیف‬ ‫ش��ود‪ .‬تمام اینها در حالی بود که هفته نامه ‪ 9‬دی به‬ ‫مدیرمس��ئولی حمیدرضا رس��ایی ی��ک روز پس از‬ ‫توقیف این دو نشریه تبرئه شد و به زودی انتشار خود‬ ‫را از سر خواهد گرفت‪.‬‬ ‫مرکزی و عبور از بحران های اقتص��ادی به خوبی به‬ ‫نمایش بگذارد‪.‬‬ ‫‪13‬‬ ‫گزارش‬ ‫ترور در سکوت‬ ‫در جریان حمله مسلحانه به‬ ‫امیر قطر که هنوز هم از سوی‬ ‫دولت این کشور تایید نشده‬ ‫عالوه بر هشت نفر از همراهان‬ ‫حمد بن خلیفه‪ ،‬یک ژنرال‬ ‫امریکایی هم کشته شد‪ .‬هنوز‬ ‫هیچ گروهی مسئولیت این ترور‬ ‫را به عهده نگرفته است‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫ترور نافرجام شیخ حمد بن خلیفه ال ثانی امیر‬ ‫قطر که همچنان تایید و تکذیب ها در مورد ان ادامه‬ ‫دارد از مهمترین اخباری بود که هفته گذش��ته مورد‬ ‫توجه رس��انه های خاورمیانه و حوزه خلیج فارس‬ ‫قرار گرفت‪ .‬نخستین بار این خبر را روزنامه مصری‬ ‫الفجر الجدید که س��ردبیری ان را ع��ادل حموده از‬ ‫نویسندگان چیره دس��ت مصری بر عهده دارد درج‬ ‫کرد؛ خبری ک��ه بالفاصله به خبر اول رس��انه های‬ ‫منطقه تبدیل ش��د و همه انها در پی صحت و سقم و‬ ‫جزئیات این ماجرا بودند‪.‬‬ ‫شیخی که امیر شد‬ ‫شیخ حمد بن خلیفه ال ثانی‪ ،‬امیر قطر از خاندان‬ ‫ال ثانی در قطر است که در سال ‪ 1995‬م‪ .‬با حمایت‬ ‫خاندان حاکم به سلطنت رسید‪ .‬اواخر سال ‪ 1996‬م‪.‬‬ ‫هم جاسم بن حمد ال ثانی به ولیعهدی وی برگزیده‬ ‫شد؛ خاندان ال ثانی از زمان اس��تقالل قطر در سال‬ ‫‪ 1971‬بر این کشور حاکم بوده اند‪.‬‬ ‫روایت ترور‬ ‫الفجر الجدید در مورد این ماجرا چنین نوشت‪:‬‬ ‫«کاروان حامل امیر قطر در راه رفتن به کاخ سلطنتی‬ ‫هدف س��وء قصد قرار گرف��ت که در ای��ن حمله‪،‬‬ ‫شیخ حمد از ناحیه ران زخمی ش��د و هشت نفر از‬ ‫همراهانش نیز کشته شدند‪».‬‬ ‫به نوش��ته این روزنامه‪ ،‬این حادثه در پی دیدار‬ ‫س��فیر روس��یه با امیر قطر در حومه دوحه رخ داده‬ ‫که طی ان خ��ودروی فرد انتحاری ب��ه کاروان امیر‬ ‫نزدیک شده و پس از ان صدای تیراندازی شدیدی‬ ‫هم شنیده شده است‪ .‬این روزنامه همچنین نوشت‬ ‫این حادثه با بایکوت خبری روبه رو ش��ده است و‬ ‫تاکنون مشخص نشده چه کسانی در پس این حادثه‬ ‫قرار داشته و انگیزه هایشان چه بوده است‪ .‬همچنین‬ ‫‪14‬‬ ‫رس��انه ها به خبر کشته ش��دن هاوارد فوچر‪ ،‬ژنرال‬ ‫امریکایی هم��راه امیر قطر در جریان س��وء قصد به‬ ‫جان ش��یخ حمد نپرداخته اند‪ .‬پایگاه اطالع رس��انی‬ ‫شبکه العالم هم بالفاصله روایتی با جزئیات بیشتر را‬ ‫درج کرد‪ .‬انگونه که العالم گزارش کرده هنگامی که‬ ‫کاروان خودروهای امیر قطر به سمت بیرون دوحه‬ ‫و چادرهای برپا شده برای دیدار با سفیر روسیه در‬ ‫حرکت بود‪ ،‬ب��ه ناگهان یک خودروی ناش��ناس به‬ ‫س��مت کاروان نزدیک ش��د و پس از منفجر کردن‬ ‫خود‪ ،‬ص��دای تیراندازی ه��ای زی��اد و ممتدی در‬ ‫محل حادثه شنیده شد‪ .‬هر چند ش��یخ حمد از این‬ ‫سوء قصد جان سالم به در برد‪ ،‬اما بر اثر شدت انفجار‬ ‫وی از ناحیه ران اس��یب دیده است‪ .‬بنا به دستورات‬ ‫صادر شده از سوی دستگاه دولتی در قطر خبرهای‬ ‫این حادثه به بیرون درز نکرده است‪ ،‬اما به گفته منابع‬ ‫اگاه عالوه بر کشته شدن هشت تن از محافظان شیخ‬ ‫حمد و یکی از نزدیکان وی‪ ،‬ی��ک ژنرال امریکایی‬ ‫که همراه امیر قطر بوده نیز در این حادثه کشته شده‬ ‫است‪ .‬هنوز هیچ گروه یا جریانی مسئولیت این اقدام‬ ‫را بر عهده نگرفته یا گ��روه و جریانی در این رابطه‬ ‫متهم نشده است‪.‬‬ ‫تکذیب ترور‬ ‫این خبر اگرچه بالفاصله مورد توجه بسیاری از‬ ‫رسانه ها قرار گرفت‪ ،‬اما رسانه های سعودی و برخی‬ ‫دیگر از رسانه های نزدیک به امیر قطر ان را بایکوت‬ ‫کردند‪ .‬برخی دیگر نیز با فاصله معنا داری به تکذیب‬ ‫ ترور پرداختند‪ .‬چنانکه روزنامه المدینه عربس��تان‬ ‫سعودی که برای لحظاتی این خبر را منتشر کرد‪ ،‬خبر‬ ‫خود را از روی پایگاه خبری خود حذف کرد‪.‬‬ ‫در عین ح��ال یک منب��ع نزدیک ب��ه خانواده‬ ‫ش��یخ حمد این خبر را کامال تکذی��ب کرد و گفت‬ ‫که انچ��ه روزنامه ه��ای مص��ری در این خصوص‬ ‫منتشر کرده اند‪ ،‬درست نیست‪ .‬این منبع که به هویت‬ ‫وی اشاره ای نشد به خبرگزاری رسمی یمن «سبق»‬ ‫اعالم کرد‪« :‬انچه در این خصوص شایع شده کامال‬ ‫بی اساس است و همه این اخبار کامال کذب است‪».‬‬ ‫سایت روسیا الیوم که یک رسانه روسی است‬ ‫نیز نوش��ت‪« :‬یک منبع نزدیک به خاندان س��لطنتی‬ ‫حاکم بر قطر‪ ،‬شایعه تالش برای ترور امیر این کشور‬ ‫را تکذیب کرد‪ ».‬این منبع گفت‪« :‬ش��ایعه سوء قصد‬ ‫به امیر قطر کامال بی پایه و اساس و تمام این خبرها‬ ‫دروغ است‪ ».‬از سوی دیگر سفارت روسیه در دوحه‬ ‫در پاسخ به خبرنگار ایتارتاس‪ ،‬خبرهای تالش برای ‬ ‫ترور امیر قطر پس از دیدار وی با س��فیر روسیه در‬ ‫دوحه را تکذیب کرد‪ .‬یک مقام س��فارت این کشور‬ ‫گفت‪« :‬س��فیر روس��یه در ان زمان با امیر قطر که در‬ ‫ حال گذراندن تعطیالت تابستانی اش بوده‪ ،‬دیداری‬ ‫نداشته اس��ت‪ ».‬اما در عین حال در ارتباط تلفنی که‬ ‫«تابناک» با سفارت قطر در تهران برقرار کرد‪ ،‬مقامات‬ ‫س��فارت قطر‪ ،‬خبر وقوع این حادثه را تایید کردند‪،‬‬ ‫ولی در همین حال‪ ،‬حاضر ب��ه ارائه جزئیاتی در این‬ ‫باره نشدند‪.‬‬ ‫تماس انگلیس با نخس��ت وزیر قطر پس از ترور‬ ‫نافرجام امیر قطر‬ ‫اگر چه بسیاری از رسانه ها و افراد نزدیک به امیر‬ ‫قطر سعی در تکذیب این خبر داشتند‪ ،‬اما خبرگزاری‬ ‫ی از انتشار خبر ترور از‬ ‫رسمی قطر (قنا) به فاصله کم ‬ ‫تماس نخس��ت وزیر انگلیس با همتای قطری خود‬ ‫خبر داد‪ .‬خبرگزاری (قنا) اعالم کرد که «ش��یخ حمد‬ ‫بن جاس��م بن جبر ال ثانی» تماس��ی تلفنی از دیوید‬ ‫کامرون‪ ،‬نخست وزیر انگلیس دریافت کرد‪.‬خبرگزاری‬ ‫قنا با اعالم این خبر تنها به ذک��ر اینکه در این تماس‬ ‫تلفنی مناسبات دو جانبه بررسی ش��د اکتفا کرد و در‬ ‫خصوص مسائل مطرح شده هیچ اشاره ای نکرد‪g .‬‬ ‫فراز کمالوند و علی قربانی‪ ،‬چهره های جنجالی برنامه نود این هفته بودند‬ ‫شوک بزرگ به فوتبال ایران‬ ‫افشاگری درباره مافیای داللی در برنامه نود‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫در حالی که ع��ده ای اعتقاد داش��تند نود در‬ ‫س��ری جدید خود همچنان برنام��ه ویژه ای ارائه‬ ‫نکرده است‪ ،‬هفته گذشته این عادل فردوسی پور‬ ‫بود که با پرداختن به موضوع داللی در برنامه نود‬ ‫مخالفانش را غافلگیر کرد‪ .‬هفته گذشته نود بسیار‬ ‫ویژه بود و کامال روشن بود که برای تهیه و طراحی‬ ‫ان زحمت فراوانی کشیده شده بود‪.‬‬ ‫عادل فردوس��ی پور در برنامه اش به بررسی‬ ‫موضوعی پرداخ��ت که این روزه��ا فوتبال ما را‬ ‫تحت الش��عاع خود قرار داده است‪ .‬در برنامه نود‬ ‫موضوع «دالل��ی در فوتبال ای��ران» مورد بحث و‬ ‫بررسی قرار گرفت‪.‬‬ ‫برنامه نود در ش��ب گذش��ته عالوه بر اینکه‬ ‫ایتم های روتی��ن خود را پخ��ش می کرد‪ ،‬بخش‬ ‫زیادی از وقت این برنامه را به بررس��ی موضوع‬ ‫داللی در فوتبال ایران اختصاص داد‪.‬‬ ‫طبق روال برنامه های گذشته در ابتدا مسابقه ‬ ‫پیامکی برنامه پخش شد که س��وال ان مربوط به‬ ‫پیش بینی نتیجه بازی ای��ران و قطر بود‪ .‬همچنین‬ ‫در خالل برنامه تعدادی از بازی های ایران و قطر‬ ‫پخش شد‪.‬‬ ‫بخش گفت وگوی ویژه برنام��ه «نود» که با‬ ‫موضوع «دالل��ی در فوتبال ای��ران» بود با حضور‬ ‫رس��ول کربکندی در اس��تودیو برنامه و ارتباط‬ ‫تصویری با مجید جاللی در خوزس��تان اغاز شد‬ ‫که این افراد در مورد داللی صحبت هایی را ارائه‬ ‫کردند و حتی از تجربیاتشان از برخورد با دالالن‬ ‫حرف زدند‪.‬‬ ‫رس��ول کربکندی در صحبت های خود به‬ ‫دالیل مختلف ایجاد داللی اشاره کرد‪ .‬او به نکاتی‬ ‫از جمل��ه اینکه تولید بازیکن در کش��ور ما با نیاز‬ ‫فوتبال همخوانی ن��دارد و تعداد اف��رادی که به‬ ‫سمت این رش��ته می ایند با نیاز ان تفاوت دارد‪،‬‬ ‫اشاره کرد‪.‬‬ ‫همچنین کربکندی عالقه زیاد خانواده ها به‬ ‫ورود فرزندانش��ان به فوتبال اشاره کرد و ان را از‬ ‫دالیل ایجاد داللی می دانست‪.‬‬ ‫کربکندی به زمان اغاز حرفه ای شدن فوتبال‬ ‫ایران اش��اره کرد و معتق��د ب��ود در ان زمان باید‬ ‫زیر س��اخت ها و تفکر اف��راد حاض��ر در فوتبال نیز‬ ‫حرفه ای می شد‪ .‬او این موضوعات را در ایجاد داللی‬ ‫موثر می دانست‪.‬‬ ‫در ادامه برنامه ارتب��اط تصویری با مجید جاللی‬ ‫فراهم ش��د‪ .‬جاللی که بارها در م��ورد پاکی و ناپاکی‬ ‫فوتبال صحبت کرده بود‪ ،‬در این موضوع به اظهار نظر‬ ‫پرداخت‪.‬‬ ‫وی با بیان این موضوع که نفس داللی بد نیست‬ ‫و حتی فیفا هم ان را پذیرفته به ایجنت هایی اشاره کرد‬ ‫که قانونمند کار نمی کنند‪.‬‬ ‫مجید جالل��ی عالوه بر اینک��ه مصداق هایی که‬ ‫خودش با ان مواجه شده بود را بیان می کرد معتقد بود‬ ‫که بحث ایجاد داللی در فوتبال ایران بسیار ریشه دار‬ ‫است و بسیاری از مش��کالت فوتبال ما از ان نشات‬ ‫می گیرد‪.‬‬ ‫او معتقد بود ک��ه دالل ها مانند یک ش��بکه کار‬ ‫می کنند که حتی می توانند در انتخابات فدراس��یون و‬ ‫هیات رئیسه نقش موثری داشته باشند‪ .‬به گفته جاللی‬ ‫انها حتی در میان خودش��ان بازیک��ن‪ ،‬داور‪ ،‬مربی و‬ ‫رئیس فدراسیون دارند و حتی در سازمان ورزش نیز‬ ‫افرادی را تحت نفوذ خود دارند‪.‬‬ ‫او در ادام��ه به مثالی اش��اره کرد که ب��ا واکنش‬ ‫فردوسی پور مواجه شد‪ .‬جاللی گفت‪« :‬دو‪ ،‬سه فصل‬ ‫قبل با من تماس گرفته شد و عنوان کردند که این بازی‬ ‫را بده و بازی بعد را بگیر‪».‬‬ ‫اشاره س��رمربی فوالد به این بود که حتی برخی‬ ‫دالالن در تغیی��ر نتیج��ه ب��ازی هم موثر هس��تند که‬ ‫فردوسی پور در واکنش به این حرف جاللی گفت که‬ ‫چقدر این فوتبال می تواند کثیف باشد‪.‬‬ ‫سرمربی فوالد خوزس��تان در ادامه صحبت های‬ ‫خود گفت‪« :‬چیزی را که من می دانم مطمئنا ‪ 10‬برابر‬ ‫ان را مسئوالن فدراسیون می دانند‪ .‬باید اراده ای باشد‬ ‫تا با این موضوع مقابله ش��ود‪ .‬ان اراده هنوز به وجود‬ ‫نیامده یا اگر اینکه ایجاد شده توانایی مقابله با ان شبکه‬ ‫را ندارد‪».‬‬ ‫مجید جاللی پس از اینکه به مصداق های داللی‬ ‫در فوتبال اشاره کرد از گفتن راهکارهایی برای حل این‬ ‫موضوع نیز کوتاهی نکرد‪ .‬او معتقد است برای اینکه‬ ‫از داللی جلوگیری به عمل اید و بازیکنان با استعداد‬ ‫بتوانند استعدادهایشان را شکوفا کنند‪ ،‬باید خود‬ ‫فدراسیون پایگاه های اس��تعدادیابی را در کشور‬ ‫ایجاد کند تا مس��تقیما افراد زیر نظر فدراس��یون‬ ‫شناس��ایی ش��وند و از ایجاد داللی جلوگیری به‬ ‫عمل اید‪.‬‬ ‫در ادام��ه برنام��ه صحبت های تع��دادی از‬ ‫کس��انی که با موضوع داللی مواجه شده بودند و‬ ‫از این مس��اله ضربه خورده بودند‪ ،‬پخش شد‪ .‬در‬ ‫صحبت های انان به نرخ های مختلف و روش های‬ ‫متفاوت برای جذب بازیکن��ان و حضور انان در‬ ‫تیم ها اشاره می شد‪.‬‬ ‫در بخشی از برنامه صحبت های کارشناسان و‬ ‫اهالی فوتبال از جمله خداداد عزیزی‪ ،‬امیر عابدینی‬ ‫و عبداهلل ویسی پخش ش��د که همگی انها معتقد‬ ‫به وجود داللی در فوتبال ایران بودند‪.‬‬ ‫در بخ��ش دیگ��ری صحب��ت تع��دادی‬ ‫از بازیکن��ان لیگ برت��ری پخش ش��د‪ .‬از جمله‬ ‫علی قربان��ی که قب��ل از اغاز فصل با تیم دس��ته‬ ‫یکی پاس هم��دان تمرین کرده بودن��د و حتی با‬ ‫انها قرارداد هم بس��ته بودند که این ق��رارداد در‬ ‫هیات فوتبال ثبت ش��ده بود‪ ،‬ام��ا در پایان برای‬ ‫این بازیکنان مسائلی پیش امد‪ ،‬از جمله اینکه به‬ ‫قربانی گفته شده بود که اگر می خواهد بیشتر بازی‬ ‫کند باید ‪ 90‬میلیون از قرارداد خود را باز گرداند که‬ ‫او این کار را انجام نداد و پس از ان مشخص شد‬ ‫که قرارداد قربانی در اختیار او قرار ندارد‪.‬‬ ‫بعد از اینکه این بخش پخش شد‪ ،‬سرمربی‪،‬‬ ‫رئیس س��ازمان فوتبال و مدیر عامل باشگاه پاس‬ ‫همدان روی خط امدند‪ .‬همچنی��ن خود قربانی‬ ‫هم در مورد این موضوع صحبت هایی انجام داد‪.‬‬ ‫س��رهنگ امیدی‪ ،‬معاون مب��ارزه با جعل و‬ ‫کالهب��رداری اداره اگاهی نی��ز روی خط برنامه‬ ‫نود امد و در مورد پیگیری موضوع داللی توسط‬ ‫پلیس گفت‪« :‬اگر قائل باشیم که جرمی رخ داده و‬ ‫اشخاصی هم در این بین مالباخته شده اند‪ ،‬قانون‬ ‫این اجازه را می دهد که اگاهی وارد قضیه ش��ود‪.‬‬ ‫البته این موضوع منوط به این است که همه چیز از‬ ‫حالت شفاهی خارج شود‪».‬‬ ‫به هر حال برنامه نود دوب��اره اتش مبارزه با‬ ‫داللی در فوتبال را داغ کرد و این را می توان خدمت‬ ‫بزرگ عادل به فوتبال ایران قلمداد کرد‪ .‬مسائلی‬ ‫که در برنامه سه س��اعته نود پخش ش��د‪ ،‬هر چند‬ ‫تنها بخش کوچکی از نفوذ دالالن را در اتفاقات و‬ ‫تصمیم های فوتبالی به نمایش گذاشت‪ ،‬اما همین‬ ‫مقدار هم برای میخکوب کردن مخاطبان میلیونی‬ ‫این برنامه کفایت می کرد‪g .‬‬ ‫‪15‬‬ ‫یازده سپتامبر یک‬ ‫«ضدواقعه» است‪،‬‬ ‫نه یک واقعیت‬ ‫که محصول عزم‬ ‫استراتژیک امریکا‬ ‫برای اثبات هژمونی‬ ‫و اقتدارش به کل‬ ‫جهان بود‪ .‬استراتژی‬ ‫امریکا در شرایط‬ ‫فعلی حل شدن‬ ‫همه تمدن ها در‬ ‫لیبرال دموکراسی‬ ‫امریکایی است‬ ‫یازده سپتامبر؛ یک ضد واقعیت امریکایی‬ ‫خبرنامه‬ ‫بررسی تئوریهای مطرح در زمینه انفجارهای نیویورک یک دهه پس از ‪ 11‬سپتامبر‬ ‫مهدی مطهرنیا‪ /‬کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫حمالت ‪ ۱۱‬س��پتامبر (غالبا در انگلیسی با‪9/11‬‬ ‫نش��ان داده می ش��ود و ناین ایلون خوانده می شود‪).‬‬ ‫عبارت اس��ت از سلس��له ای از حمالت انتحاری که‬ ‫در ‪ ۱۱‬سپتامبر ‪ ،۲۰۰۱‬توس��ط گروه القاعده در خاک‬ ‫ایاالت متحده امریکا به وقوع پیوست‪)1(.‬‬ ‫قرائت رس��می از ای��ن رویداد نش��ان می دهد‬ ‫که صب��ح ان روز‪ ۱۹ ،‬تن از اعض��ای القاعده‪ ،‬چهار‬ ‫هواپیم��ای تج��اری‪ -‬مس��افربری را ربودن��د‪)2(.‬‬ ‫هواپیماربایان‪ ،‬دو هواپیما را در فواصل زمانی متفاوت‬ ‫تعمدا به برج های دوقلوی مرک��ز تجارت جهانی در‬ ‫ش��هر نیویورک زدند‪ .‬در نتیجه این دو برخورد‪ ،‬همه‬ ‫مس��افران به همراه عده بس��یاری که در ساختمان ها‬ ‫حضور داشتند‪ ،‬کشته شدند‪ .‬هر دو ساختمان‪ ،‬بعد از‬ ‫دو ساعت به طور کامل ویران شد و اسیب های زیادی‬ ‫به ساختمان های اطراف زده شد‪ .‬گروه هواپیماربایان‪،‬‬ ‫هواپیمای س��وم را به پنتاگون‪ ،‬واقع در ارلینگتون در‬ ‫ویرجینیا زدند‪ .‬هواپیمای چهارم اما در زمینی نزدیک‬ ‫شنکس��ویل‪ ،‬در ایالت پنس��یلوانیا س��قوط کرد‪ .‬این‬ ‫در حالی بود که تعدادی از مس��افران و خدمه پرواز‬ ‫قبل از س��قوط‪ ،‬تالش کرده بودند تا کنت��رل هواپیما‬ ‫که هواپیماربایان ان را به سمت واشینگتن دی‪.‬سی‪.‬‬ ‫هدایت می کردند‪ ،‬به دس��ت بگیرند‪ .‬اما هیچ کدام از‬ ‫مسافران این پرواز و سه پرواز دیگر زنده نماندند‪.‬‬ ‫قربانیان این حمالت ‪ 2/974‬نفر بودند که با در‬ ‫نظر گرفتن ‪ ۱۹‬هواپیماربا مجموع تعداد کش��ته های‬ ‫این حمله ها به ‪ 2/993‬نفر می رسد‪ .‬اکثر قربانیان این‬ ‫حمالت مردم عادی و شهروندان بودند که ملیت انها‬ ‫‪ ۹۰‬کشور مختلف را شامل می ش��د‪ .‬به عالوه‪ ،‬مرگ‬ ‫حداقل یک نفر ناشی از قرار گرفتن در معرض گرد و‬ ‫خاک به وجودامده از ویرانی دو برج نیز گزارش شد‪.‬‬ ‫‪16‬‬ ‫واکن��ش ایاالت متحده به این حمالت‪ ،‬ش��روع‬ ‫جنگ علیه تروریسم با حمله به افغانستان و از قدرت‬ ‫برکنار کردن طالبان که تروریست های القاعده را پناه‬ ‫می داد و نیز تصویب طرح «قانون میهن پرستی امریکا»‬ ‫بود‪ .‬کشورهای بسیاری قوانین ضد تروریسم خود را‬ ‫تقویت کردند و اجرای انها را گسترش دادند‪ .‬بعضی‬ ‫از بنگاه های تجاری در امریکا ت��ا اخر هفته فعالیت‬ ‫خود را تعطی��ل کردند و بع��د از بازگش��ایی از زیان‬ ‫هنگفتی خبر دادند که به خصوص متوجه شرکت های‬ ‫هواپیمایی و موسسات بیمه بود‪.‬‬ ‫خس��ارتی که به پنتاگون وارد ش��ده بود‪ ،‬ظرف‬ ‫مدت یک س��ال جبران ش��د و بعدها بن��ای «یادبود‬ ‫پنتاگون» در این محل ساخته شد‪ .‬همچنین بازسازی‬ ‫مرکز تجارت جهان��ی نیز اغاز ش��د‪ .‬در ‪ ،۲۰۰۶‬برج‬ ‫اداری جدیدی در محل به بهره برداری رس��ید‪ .‬مرکز‬ ‫تجارت جهانی یک نیز اکنون در حال احداث است‬ ‫که با ‪ ۵۴۱‬متر ارتفاع‪ ،‬پیش بینی می شود در سال ‪۲۰۱۱‬‬ ‫به بهره برداری برسد‪ .‬این برج به یکی از مرتفع ترین‬ ‫برج های ش��مال امریکا تبدیل خواهد شد‪ .‬سه برج‬ ‫دیگر نیز قرار است بین س��ال های ‪ ۲۰۰۷‬تا ‪ ۲۰۱۲‬در‬ ‫منطقه ساخته شود‪.‬‬ ‫حادثه ‪ ۱۱‬سپتامبر سال ‪ ۲۰۰۱‬تاکنون بزرگ ترین‬ ‫عملیات تروریس��تی تاریخ ایاالت متحده امریکا به‬ ‫شمار می اید و پیامدهای مختلف سیاسی‪ ،‬اقتصادی‪،‬‬ ‫امنیتی و نظامی برای این کش��ور و جامعه جهانی به‬ ‫دنبال داشته است‪ .‬گفته می شود که حادثه ‪ ۱۱‬سپتامبر‬ ‫همانند حمله ژاپن به بندر پرل هاربر‪ ،‬تاریخ امریکا را‬ ‫تغییر داده است‪.‬‬ ‫اکنون و پس از گذش��ت یک ده��ه از وقوع این‬ ‫ضد رویداد‪ ،‬هنوز پرسش های زیادی در این ارتباط‬ ‫وجود دارد‪ .‬نخستین پرسش در این باب ان است که‪:‬‬ ‫چه دست هایی پش��ت پرده این رویداد وجود داشته‬ ‫است؟ در پاسخ به همین پرسش است که نظریه های‬ ‫گوناگون ناظر بر این ضد واقعه بروز پیدا می کند‪ .‬در‬ ‫این ارتباط می توان به چهار رویکرد اشاره داشت‪:‬‬ ‫‪ -1‬تئ��وری توطئ��ه ‪ -2‬تئ��وری توس��عه‬ ‫‪ -3‬تئوری ترتب ‪ -4‬تئورری تالم‪.‬‬ ‫در دیدگاه نخس��ت‪ ،‬س��رویس های اطالعاتی‬ ‫غربی در وقوع این حادث��ه تاثیرگذار بوده اند‪ .‬عده ای‬ ‫می گویند ای��ن اتفاق یک توطئه اس��ت‪ ،‬اش��خاص‬ ‫بس��یاری بر این باورند و برای این تئ��وری خود نیز‬ ‫ش��واهدی را ارائه می کنند‪ .‬عده ای تئوری توسعه را‬ ‫مطرح می کنند به این معنا که امری��کا به هر تقدیر بر‬ ‫ان اس��ت که جایگاه خود را در نظام بین الملل ارتقا‬ ‫داده و حیطه بازی خود را وس��عت بخشد از این رو‬ ‫به دنبال فرصت اس��ت‪ ،‬این فرص��ت را هم حمالت‬ ‫‪ 11‬س��پتامبر برای این کش��ور مهیا ک��رد‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر امریکایی ها تاکنون هش��ت دکتری��ن امنیتی را‬ ‫پشت س��ر گذاش��ته اند‪ -.‬نهمین دکترین انها با اوباما‬ ‫اغاز ش��د – انها تالش کردند بسط محوری را که در‬ ‫کنار حفظ محوری در دوران همیلتون مطرح شده‪ ،‬در‬ ‫این دوران به سمت خاورمیانه و خاور دورگسترش‬ ‫دهند‪ ،‬بنابراین می بینیم خاورمیانه در سیاست خارجی‬ ‫این کشور از جایگاهی حیاتی برخوردار می شود‪ .‬این‬ ‫منطقه پل پیروزی برای بسط قدرت و تحکیم هژمونی‬ ‫امریکا به حساب می اید‪ .‬تصمیم دولت «بوش دوم»‬ ‫برای حمله ب��ه افغانس��تان و عراق در همین مس��یر‬ ‫قابل ارزیابی است‪ .‬امریکا بین گزینه های بد و بدتر در‬ ‫مورد خاورمیانه گزینه بد را انتخاب کرد‪ .‬بد این بود‬ ‫که دولت امریکا وارد خاورمیانه ش��ود و هزینه های‬ ‫سنگین این کار را بپردازد و بدتر این بود که اصال وارد‬ ‫این منطقه نشود‪ ،‬بنابراین بوش کار بد را انجام داد چرا‬ ‫مهدی مطهرنیا می گوید‪ 11 :‬سپتامبر‬ ‫نقطه عطفی در روابط بین الملل است و در اینده‬ ‫این مساله خود را بیش از پیش نشان داده و‬ ‫قواعد جدیدی را بر نظام بین الملل حاکم‬ ‫خواهد کرد‪ .‬این ضد واقعه در وضعیتی رخ داد‬ ‫که جهان در حال یک دگردیسی بود و با توجه‬ ‫به این شرایط است که ‪ 11‬سپتامبر جایگاه خود‬ ‫را پیدا می کند‪ ،‬نه اینکه این ضد واقعه به تنهایی‬ ‫موجب شده باشد که ما بزرگنمایی کرده و از‬ ‫ان به عنوان یک نقطه عطف یاد کنیم‬ ‫امریکایی ها بعد از یازده سپتامبر‬ ‫حضور مستقیم خود در نقشه‬ ‫سیاسی خاورمیانه را سرعت‬ ‫بخشیدند‪ ،‬طرح غیر اسالمی کردن‬ ‫خاورمیانه و به حاشیه راندن‬ ‫اسالم گرایی رادیکال و عقب رانی‬ ‫مقاومت عربی در این منطقه که‬ ‫اساس نقشه راه محسوب می شود‪،‬‬ ‫یکی از این سرفصل های سیاست‬ ‫جدید است‪ .‬انها با طرح خاورمیانه‬ ‫بزرگ و گسترش مرزهای خاورمیانه‬ ‫به اسیای مرکزی و شرق و افریقا‬ ‫تالش کردند اعراب را به حاشیه‬ ‫برانند تا دوباره حادثه ای مثل‬ ‫یازده سپتامبر روی ندهد‬ ‫خبرنامه‬ ‫دیگری رسیده است‪.‬‬ ‫به نظر می رس��د وقوع ح��وادث ‪ 11‬س��پتامبر‬ ‫انعکاس��ی از اقدامات مهم قرن گذش��ته است‪ .‬قرن‬ ‫بیستم‪ ،‬قرنی امنیتی بود‪ .‬در این قرن ما شاهد دو جنگ‬ ‫جهانی س��رد‪ ،‬چندین جنگ ب��زرگ منطقه ای و یک‬ ‫جنگ درازمدت س��رد بودیم که تماما رویکردهای‬ ‫امنیتی و جاسوس��ی داش��ته اس��ت‪ .‬فض��ای پس از‬ ‫‪ 11‬س��پتامبر ‪ ،2001‬تقویت فضای امنیتی پیش از ان‬ ‫اس��ت‪ .‬این ضد رویداد جهان را به سوی یک امنیت‬ ‫گرایی فراگیر سوق داد‪.‬‬ ‫ب��ه همین جهت اس��ت که ی��ازده س��پتامبر یک‬ ‫«ضدواقعه» است‪ ،‬نه یک واقعیت‪ .‬یازده سپتامبر محصول‬ ‫عزم استراتژیک امریکا برای اثبات هژمونی و اقتدارش‬ ‫به کل جهان بود‪ .‬اس��تراتژی امریکا در ش��رایط فعلی‬ ‫حل شدن همه تمدن ها در لیبرال دموکراسی امریکایی‬ ‫است و کسانی مثل هانتینگتون با نظریه برخورد تمدن ها‪،‬‬ ‫فضا و زمینه الزم را برای این مساله اماده کردند‪.‬‬ ‫اس��تراتژی امنی��ت ملی امری��کا در قرن بیس��تم‬ ‫بر اساس پیوند منافع سه گروه نوشته شده است‪ :‬گروه‬ ‫نو محافظه کاران سیاسی‪ ،‬رادیکالیسم بنیادگرای مسیحی‬ ‫و رادیکالیس��م نظامی امریکایی‪ .‬یازده سپتامبر باعث‬ ‫تشدید و تجدید وحدت این سه گروه شد‪.‬‬ ‫دولت امریکا یک دولت امنیتی اس��ت و هویت‬ ‫دولت امریکا از همان اول براساس «امینت» تعریف‬ ‫شده است‪.‬تاریخ امریکا ‪ 5‬دوره را طی کرده است که‬ ‫عبارت است از‪ :‬دوره اول دوران ثبات درونی (دوران‬ ‫اس��تقالل)‪ ،‬دوره دوم‪ ،‬تس��لط بر کل ق��اره امریکا‪،‬‬ ‫دوره سوم‪ ،‬عصرامپریالیسم ( از جنگ جهانی دوم تا‬ ‫فروپاشی شوروی) و دوره چهارم‪ ،‬دوران ابرقدرتی در‬ ‫دوران جنگ سرد‪ ،‬که می توان ان را جنگ جهانی سوم‬ ‫نامید‪ .‬امریکایی ها از تج��ارب جنگ های اول و دوم‬ ‫اس��تفاده کردند‪ .‬انها در دو جنگ جهانی پیروز میدان‬ ‫بودند‪ ،‬اما دوره جدی��د امنیتی ش��دن امریکا از دهه‬ ‫‪ 1970‬شدت بیشتری گرفت‪ .‬یکی از پیامدهای مهم‬ ‫یازده سپتامبر «منفعل ش��دن اروپا در مقابل امریکا»‬ ‫بود‪ .‬بعد از یازده سپتامبر‪ ،‬دولت و محیط امریکا بیش‬ ‫از پیش امنیتی تر شد‪ ،‬پیامد مهم یازده سپتامبر تاثیر ان‬ ‫بر سویه گیری بین المللی اروپا بود‪ .‬اروپایی ها بعد از‬ ‫جنگ سرد خواس��تند دنبال چند جانبه گرایی بروند و‬ ‫الاقل مطیع امریکا نباشند ولی در پایان مجبور شدند‬ ‫استراتژی جهانی امریکا را قبول کنند و مطیع امریکا‬ ‫شوند و مقاومت را کنار گذارند‪.‬‬ ‫در ارایش شکلی این ضد رویداد‪ ،‬یازده سپتامبر‬ ‫حمله مس��تقیم به دول��ت و ماهیت امری��کا بود‪ .‬اما‬ ‫امریکایی ها بعد از یازده س��پتامبر حضور مس��تقیم‬ ‫خود در نقشه سیاسی خاورمیانه را سرعت بخشیدند‪،‬‬ ‫طرح غیر اسالمی کردن خاورمیانه و به حاشیه راندن‬ ‫اسالم گرایی رادیکال و عقب رانی مقاومت عربی در‬ ‫این منطقه که اساس نقشه راه محسوب می شود‪ ،‬یکی‬ ‫از این سرفصل های سیاست جدید است‪ .‬انها با طرح‬ ‫خاورمیانه بزرگ و گس��ترش مرزهای خاورمیانه به‬ ‫اسیای مرکزی و شرق و افریقا تالش کردند اعراب را‬ ‫به حاشیه برانند تا دوباره حادثه ای مثل یازده سپتامبر‬ ‫روی ندهد‪.‬‬ ‫اگر چه می توان نخس��تین عملیات به اصطالح‬ ‫«پیش دس��تانه» امریکا را در ایران دانس��ت ‪ -‬اولین‬ ‫حمله س��قوط دکتر مصدق توسط کودتای ‪ 28‬مرداد‬ ‫ب��ود ‪ -‬و اخری��ن ان را در لیبی تحت پوش��ش ناتو‬ ‫ارزیابی کرد‪ ،‬اما باید پذیرفت که تمام این عملیات ها‬ ‫متوجه مدیریت تحوالت بر اساس اینده نگاری منافع‬ ‫ملی امریکا بوده است‪.‬‬ ‫ترکیه و تا حدودی عراق‪ ،‬نمونه مدل دموکراسی‬ ‫هدایت ش��ده و مطلوب و معطوف به سیاس��ت های‬ ‫متطق��ه ای قدرت ه��ای فرا منطقه ای اس��ت‪ .‬امروز‬ ‫دموکراس��ی پارادیم منطقه اس��ت و دموکراس��ی در‬ ‫منطقه با چنی��ن تعریفی در خاورمیان��ه برای امریکا‬ ‫امنی��ت م��ی اورد در صورتی که قب�لا دیکتاتوری و‬ ‫رژیم هایی مثل صدام و ش��اه‪ ،‬ب��رای امریکا امنیت و‬ ‫ثبات به ارمغان می اورد‪.‬‬ ‫افزایش جمعیت مسلمانان در اروپا و غرب امروز‬ ‫یک خطر بزرگ برای امنیت غرب است‪ .‬سیاست های‬ ‫چند فرهنگی در غرب شکست خورده وغرب مدعی‬ ‫دموکراسی را با پارادوکسی جانکاه روبه رو ساخته است‪.‬‬ ‫در تالش برای گری��ز از این پارادوک��س رویکردهای‬ ‫اسالم ستیز رادیکال در غرب باید بروز و ظهور پیدا کند‬ ‫و هزینه مهاجرت و زندگ��ی در غرب را برای مهاجران‬ ‫مسلمان افزایش بخشد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬با دموکراسی سازی‬ ‫هدایتی در خاورمیانه با الگویی چو ن ترکیه می تواند این‬ ‫متناقض نما را به نفع مغرب زمینیان فرادست حل نماید‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫که تصور می شد وارد نشدن امریکا به خاورمیانه در‬ ‫قرن بیستم میالدی تبعات بس��یار بدتری از وضعیت‬ ‫کنونی برای انها داشته باشد؛ ‪ 9/11‬این امکان را برای‬ ‫امریکا فراهم ساخت‪.‬‬ ‫تئوری دیگر‪ ،‬تئوری ترتب است‪ .‬محور ان نیز‬ ‫«اصل واکنش متقابل»‪ ،‬با تاکید بر رابطه ع ّلی اس��ت‪.‬‬ ‫بر این اس��اس عملکرد نامبارک اس��تعمارگران و در‬ ‫نهایت ایاالت متحده امریکا موجب شده که عده ای‬ ‫به اقدامات یکجانبه دس��ت بزنند و این اقدامات در‬ ‫واقع عکس العملی است در برابر رفتار سیاسی منفی‬ ‫ایاالت متحده امریکا در جه��ان‪ .‬از این دیدگاه تحت‬ ‫عنوان تئوری ترتب یاد می شود‪.‬‬ ‫تئوری بعدی‪ ،‬تئوری تالم است‪ .‬اینکه می گویند‬ ‫عده ای بر مبن��ای قدرت طلب��ی و هیجان ناش��ی از‬ ‫دستیابی به قدرت و مستمسک قرار دادن ایدئولوژی‬ ‫اسالمی با نش��انه رفتن به گروه های تروریستی مانند‬ ‫القاعده بیش از دو هزار انسان بیگناه را به کشتن داده‬ ‫و هزینه های باالیی را برای نظ��ام بین الملل به وجود‬ ‫اوردند‪ ،‬چرا که این ضد واقعه ‪ 11‬س��پتامبر به امریکا‬ ‫محدود نمان��د و تبعات��ش گریبان گیر کش��ورهای‬ ‫خاورمیانه نیز ش��د‪ .‬بنابراین نگاه تالم برانگیز به این‬ ‫مس��اله دارند‪ .‬من معتق��دم بس��یاری از دیدگاه های‬ ‫موجود دست کم در سطح تحلیل کالن در چارچوب‬ ‫این چهار تئوری می گنجد که هر کدام در مرکز نگاه و‬ ‫زاویه دید خود به ‪ 11‬سپتامبر می نگرند و از ظن خود‬ ‫به تحلیل ان می پردازند‪.‬‬ ‫انچه در این بین مهم اس��ت پیامدهای حمالت‬ ‫‪ 11‬سپتامبر بود‪ .‬من معتقدم این ضد واقعه نقطه عطفی‬ ‫در روابط بین الملل اس��ت و در اینده این مساله خود‬ ‫را بی��ش از پیش نش��ان داده و قواعد جدی��دی را بر‬ ‫نظام بین الملل حاکم خواهد ک��رد‪ .‬این ضد واقعه در‬ ‫وضعیتی رخ داد ک��ه جهان در حال یک دگردیس��ی‬ ‫بود و با توجه به این ش��رایط اس��ت که ‪ 11‬سپتامبر‬ ‫جایگاه خود را پیدا می کند‪ ،‬نه اینکه این ضد واقعه به‬ ‫تنهایی موجب شده باش��د که ما بزرگنمایی کرده و از‬ ‫ان به عنوان یک نقطه عطف یاد کنیم‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫‪ 11‬س��پتامبر در بافت موقعیت��ی از منظر عنصر مکان‬ ‫«جغرافیای ایاالت متحده» و عنصر زمان «اغاز هزاره‬ ‫س��وم»‪ ،‬زمانی که ما در حال گ��ذار از منطق دو قطبی‬ ‫حاکم بر جهان به منطقی که هنوز زوایایش مشخص‬ ‫نیست هس��تیم‪ ،‬رخ می دهد‪ ،‬بنابراین با توجه به این‬ ‫بافت موقعیتی ‪ 11‬سپتامبر موجب شده حتی از سوی‬ ‫کسانی که نمی خواهند به این مس��اله پرداخته شود‪،‬‬ ‫بازهم هر سال مورد توجه قرار گرفته و مطرح شود‪.‬‬ ‫بسیاری اعتقاد دارند نمی توان در این باره تحلیل‬ ‫خوشبینانه یا بدبینانه داشت‪ .‬نگاه واقع گرایانه به این‬ ‫حمالت می گوید که ایا این اقدام یک پدیده نوظهور‬ ‫بوده یا در ترتیبات تاریخی در یک مقطع زمانی بسیار‬ ‫مهم ش��کل گرفته اس��ت‪ .‬برای یک اقدام در سطوح‬ ‫متفاوت‪ ،‬باید ببینیم که چه کس��ی با چه هدف و چه‬ ‫تکنولوژی می تواند این کار را در این زمان انجام دهد‬ ‫و چه کس��انی نفع می برند‪ .‬با توجه ب��ه واقعیت های‬ ‫موجود نمی ت��وان نظری قطع��ی در مورد اف��راد یا‬ ‫سازمان های انجام دهنده این عملیات داد‪ ،‬شاید عامل‬ ‫انجام این حمالت یک سازمان تروریستی در خارج‬ ‫از مرزهای ایاالت متحده باش��د‪ ،‬ام��ا ترتیبات امنیتی‬ ‫برای ای��ن کار یک واحد ملی کارکش��ته با اطالعات‬ ‫وسیع و تیم های پرش��مار طلب می کند که شما را به‬ ‫فضای فیلم های هالیوودی می برد‪ .‬شاید بتوان گفت‬ ‫که تصمیم از کس��ی بوده‪ ،‬لجس��تیک از کس دیگری‬ ‫اقدام توسط کس��ی انجام گرفته و نفع ان نیز به کسان‬ ‫‪17‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫دموکراتیزه شدن خاورمیانه به این سبک باعث کاهش‬ ‫مهاجرت مسلمانان به مغرب زمین می شود‪ .‬ضد رویداد‬ ‫یازده سپتامبر نقطه عطفی پر فرصت برای پیاده سازی این‬ ‫جهت گیری بود‪.‬‬ ‫ترس از فقدان امنیت در ادبیات سیاس��ی‪ ،‬همواره‬ ‫اذهان افکار عمومی در س��طوح گوناگون را به سمت‬ ‫و سوی ایجاد رژیم های اقتدارگرا در الیه های مختلف‬ ‫حیات سیاس��ی س��وق می دهد‪ .‬مهم ترین قاعده نظام‬ ‫بین الملل‪ ،‬ساختار اقتدارگریز در سطح سیستم و ساختار‬ ‫سلسله مراتبی در درون کشورهاست‪ .‬کشورها در محیط‬ ‫داخلی خود با تدوین قوانین اساسی‪ ،‬شهروندان را ملزم‬ ‫ن ترتیب به ایجاد‬ ‫به رعایت قوانین ملی می کنند و به ای ‬ ‫نظم مشروع و مقبول در درون کشور خود می پردازند‪.‬‬ ‫در سطح بین المللی اما به سبب ساختار اقتدارگریز سیستم‬ ‫و نبود یک مقتدر مشروع مرکزی‪ ،‬تدوین قانون اساسی‬ ‫بین المللی مانند انچه در درون کشورها شاهد هستیم‪،‬‬ ‫تاکنون ممکن نبوده است‪.‬‬ ‫نتیجه مس��تقیم این س��اختار‪ ،‬دغدغه کشورها‬ ‫نسبت به امنیت و بقای خود به صورت اولویتی فوری‬ ‫و بنیادین اس��ت‪ .‬اولویت امنیت و بقای کش��ورها از‬ ‫یک سو و نبود یک مقتدر مشروع قانون گذار از سویی‬ ‫دیگر باعث می شود تا خودیاری قاعده حفظ و بقای‬ ‫کش��ورها در نظام بین الملل باش��د‪ .‬خودیاری یعنی‬ ‫اینکه هر کشوری مس��ئول حفظ خود و ارزش های‬ ‫بنیادین خود اس��ت و طبیعی اس��ت در این وضعیت‬ ‫کش��وری که قدرت بیش��تری نس��بت ب��ه دیگران‬ ‫دارد‪ ،‬ش��انس بیش��تری برای بقا و حفظ داشته های‬ ‫خود دارد‪)3(.‬‬ ‫به کالمی دیگر ساختار انارشیک‪ ،‬انگیزه دائمی‬ ‫ قدرت یابی را میان کشورها همیشگی می کند‪ ،‬زیرا تنها‬ ‫راه تضمین بقا و حفظ جایگاه کشورها‪ ،‬تبدیل شدن‬ ‫انها به یک قدرت برتر است‪)4(.‬‬ ‫با بهره ای از ارای مرشایمر‪ ،‬دولت ها به سه دلیل‬ ‫همواره در هراس امنیتی از یکدیگر به س��ر می برند‪:‬‬ ‫عدم اگاهی از نیات هم‪ ،‬توانایی تهاجمی تک تک انها‬ ‫و نبود یک ناظم مشروع مرکزی‪ ،‬ایجادگر ترس امنیتی‬ ‫و نگرانی دائمی است که باعث می شود دولت ها برای‬ ‫رفع این نگرانی رفتاری تهاجمی از خود نشان دهند‬ ‫و با حذف تهدیدهای متصوره‪ ،‬قدرت خود را نسبت‬ ‫به دیگران افزایش دهند و بقا و جایگاه خود را در نظام‬ ‫بین الملل تضمین نمایند‪)5(.‬‬ ‫مرشایمر ضمن تاسف بار خواندن این وضعیت‬ ‫اما‪ ،‬تنها راه ممکن برای بقای کش��ورها را اس��تفاده‬ ‫از فرصت ه��ا برای افزایش قدرت نس��بی انها معرفی‬ ‫می کند و معتقد اس��ت کش��ورها طبق همین قاعده‬ ‫پنهان ابتدا تالش می کنند برای رسیدن به امنیت مطلق‬ ‫تبدیل به یک هژمون منطقه ای و سپس هژمون جهانی‬ ‫شوند‪)6(.‬‬ ‫قدرت هژمون ب��ا ترکیبی از رضای��ت و اجبار‪،‬‬ ‫نظمی که به س��ود اوس��ت را ایج��اد می کند و ضمن‬ ‫مدیریت تهدیده��ا‪ ،‬از انها برای خ��ود تولید قدرت‬ ‫می کند‪ .‬از این منظر قدرت تبدیل به وس��یله ای برای‬ ‫رسیدن به امنیت مطلق می شود‪ .‬هر چه دامنه قدرت‬ ‫یک کشور گسترده تر باش��د ضریب اسیب پذیری او‬ ‫کمتر و میل هژمون ش��دن او بیش��تر می شود‪ .‬قدرت‬ ‫نیز صرفا در بع��د نظامی ان تعریف نمی ش��ود بلکه‬ ‫به تعبیر کنت والتز به قابلیت های یک کش��ور از قبیل‬ ‫وس��عت کش��ور‪ ،‬کیفیت و کمیت جمعی��ت‪ ،‬میزان‬ ‫منابع‪ ،‬توانمن��دی اقتص��ادی‪ ،‬توان نظام��ی و ثبات‬ ‫سیاسی ترجمه می شود‪)7(.‬‬ ‫در س��اختار اقتدارگریز نظ��ام بین الملل میل به‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪18‬‬ ‫قدرت یاب��ی در قدرت های بزرگ بیش از س��ایرین‬ ‫است‪ .‬منافع جهان گس��تر قدرت های بزرگ ایجاب‬ ‫می کند ت��ا انه��ا بی��ش از س��ایر کش��ورها دغدغه‬ ‫قدرت و امنیت داش��ته باش��ند‪ .‬دخالت قدرت های‬ ‫ب��زرگ در مناط��ق مختلف ب��ا هدف تثبی��ت نظمی ‬ ‫ص��ورت می گی��رد ک��ه ره��اورد ان تامی��ن منافع‬ ‫قدرت های ب��زرگ و تثبی��ت برتری انها نس��بت به‬ ‫دیگران است‪.‬‬ ‫این نظ��م بازتولی��د همین س��اختار اقتدارگریز‬ ‫است‪ .‬به کالمی دیگر ساختار اقتدارگریز موقعیتی را‬ ‫برای قدرت های بزرگ فراهم می کند تا بتوانند منافع‬ ‫ملی خود را در سطح منطقه و جهان گسترش دهند‪.‬‬ ‫س��اختار اقتدارگریز در بطن خود یک نظم و سیستم‬ ‫است‪ .‬نظمی ناعادالنه که حفظ ان به سود قدرت های‬ ‫بزرگ است‪ .‬البته قدرت های بزرگ همواره و با َعلم‬ ‫کردن نهادهای بین المللی مدعی اند که برای رسیدن‬ ‫به صلح جهان��ی باید س��اختار اقتدارگریز را اصالح‬ ‫کرد‪ .‬با بهره ای از ارای استفان کراسنر می توان گفت‬ ‫قدرت های بزرگ ریاکارانه خود را به عنوان ناظمان‬ ‫و مصلحان سیس��تم بین المللی معرفی می کنند اما در‬ ‫واقع برای تثبیت این نظم ناعادالنه تالش می کنند‪)8(.‬‬ ‫یازده سپتامبر توانست در اغاز قرن بیست و یکم‬ ‫این معن��ا را عملیاتی کند و امریکا به رغ��م پایین امدن‬ ‫سطح قدرت ملی اش در این س��ال ها با بهره برداری از‬ ‫انچه رخ داد‪ ،‬زمینه س��ازی الزم برای ورود به دوره ای‬ ‫جدید از تسلط هژمونیک خود را به انجام رساند‪ .‬امریکا‬ ‫در اغاز این دوره در پی ایجاد هژمونی بسیط بود‪ .‬بوش‬ ‫دوم اجرای این پروژه را به عهده گرفت‪ .‬مقاومت در این‬ ‫باب بود که در نهایت‪ ،‬امریکا را در پی اجرایی کردن ان‬ ‫در قالب هژمونی مرکب روانه ساخت‪ .‬اینکه ایا امریکا‬ ‫در نهایت موفق خواهد بود یا نه‪ ،‬پرسشی جدی است که‬ ‫مجالی دیگر را طلب می کند‪g.‬‬ ‫‪Bin Laden claims respo n" ۱٫۱ ۱٫۰‬‬ ‫‪ .1‬‬ ‫‪sibility for 9/11". CBC News. October 29, 2004.‬‬ ‫‪http://www.cbc.ca/world/story/2004/10/29/‬‬ ‫‪binladen_message041029.html. Retrieved‬‬ ‫‪January 11, 2009. "al-Qaeda leader Osama bin‬‬ ‫‪Laden appeared in a new message aired on an‬‬ ‫‪Arabic TV station Friday night, for the first‬‬ ‫‪time claiming direct responsibility for the 2001‬‬ ‫‪".attacks against the United States‬‬ ‫‪Security Council Condemns, 'In ٫‬‬ ‫‪ .2‬‬ ‫‪Strongest Terms', Terrorist Attacks on the‬‬ ‫‪( United States. United Nations‬در تاریخ ‪ ۱۲‬سپتامبر‬ ‫‪ .)۲۰۰۱‬بازدید در تاریخ ‪ ۱۲‬سپتامبر ‪.۲۰۱۰‬‬ ‫‪ .3‬استیو اس��میت و جان بایلیس‪ ،‬جهانی شدن سیاست‪:‬‬ ‫روابط بین الملل در عصر نوین‪ ،‬ترجمه ابوالقاس��م راه چمنی‪،‬‬ ‫نشر ابرار معاصر‪ ،‬تهران‪ ،1383 :‬صص ‪325-324‬‬ ‫‪Kenneth Waltz, "Structural .4‬‬ ‫‪Realism After Cold War" International‬‬ ‫‪135.P ,1.No ,25.Security,Vol‬‬ ‫‪.5‬حسین سلیمی‪« ،‬دولت مجازی یا واقع گرایی تهاجمی‪،‬‬ ‫بررسی مقایس��ه ای نظریه کرانس با مرش��ایمر» مجله حقوق و‬ ‫سیاست دانشگاه عالمه طباطبایی‪ ،‬س��ال هفتم‪ ،‬شماره هفدهم‪،‬‬ ‫ص‪25‬‬ ‫‪ .6‬حس��ین س��لیمی‪ ،‬نظریه های گوناگون درباره جهانی‬ ‫شدن‪ ،‬انتشارات سمت‪ ،‬تهران‪ ،1384:‬ص ‪25‬‬ ‫‪ .7‬استیو اسمیت و جان بایلیس‪ ،‬پیشین‪ ،‬ص ‪344‬‬ ‫‪Stephan Krasner, "Sharing Sovereignty, .8‬‬ ‫"‪New Institution For Collapsed & Failing State‬‬ ‫‪2,2004.No ,29.International Security, Vol‬‬ ‫اسداهلل اطهری در گفت وگو‬ ‫با مثلث مطرح کرد؛‬ ‫دنیای‬ ‫تک قطبی‬ ‫علی حاجی ناصری‬ ‫اسداهلل اطهری‪ ،‬اس��تاد دانش��گاه و کارشناس‬ ‫مس��ائل بین الملل اث��ار و پیامده��ای رویداد‬ ‫‪ 11‬سپتامبر را بسیار گسترده می داند و بر این باور‬ ‫است که مبارزه نظام های سیاسی مخالف امریکا‬ ‫که یکی از پیامدهای ‪ 11‬سپتامبر است هنوز ادامه‬ ‫دارد؛ همچنانکه در لیبی شاهد دخالت نیروهای‬ ‫امریکایی هس��تیم‪ .‬البته این بار دیگر امریکا به‬ ‫تنهایی وارد عمل نشد و با هماهنگی با اروپا وارد‬ ‫جنگ لیبی شد تا هزینه ها را نیز شراکتا بپردازند‪.‬‬ ‫اطهری معتقد است که کلیت استراتژی اوباما و‬ ‫بوش و دیدگاه های خارجی کالن یکسان است‬ ‫و انچه تغییر کرده تنها روش ها و تاکتیک هاست‪.‬‬ ‫بنابراین دیگر بازیگ��ری تک قطبی برای امریکا‬ ‫معنا ندارد و از ان فاصله گرفته است‪.‬‬ ‫با گذشت ‪ 10‬س��ال از حادثه ‪ 11‬سپتامبر‪،‬‬ ‫این رخداد چه اث��ار و پیامدهایی تاکنون‬ ‫داشته است؟‬ ‫‪ l‬رویداد ‪ 11‬س��پتامبر بیشترین تاثیراتش‬ ‫را روی خاورمیانه گذاش��ت‪ .‬زمان��ی که فاجعه‬ ‫‪11‬سپتامبر به وقوع پیوس��ت افغانستان نخستین‬ ‫جایی بود که م��ورد حمله قرار گرف��ت و پس از‬ ‫ان نیز به بهانه ‪ 11‬س��پتامبر به عراق حمله کردند‪.‬‬ ‫امریکا پس از رویداد ‪ 11‬سپتامبر مساله تغییرات‬ ‫مربوط به نظام سیاس��ی را اغاز کرد و مدعی بود‬ ‫که کش��ورها را به سمت دموکراس��ی و مبارزه با‬ ‫ تروریسم هدایت کند‪ .‬به کشورهای خاورمیانه نیز‬ ‫کمک کرد به بهانه مبارزه با تروریسم دست شان‬ ‫را باز گذاشت تا مخالفان خودش��ان را از سر راه‬ ‫بردارند‪ .‬اینها حوادث مهمی بود که پس از حادثه‬ ‫‪ 11‬سپتامبر اتفاق افتاد‪ .‬همچنین امریکا اولویت ها‬ ‫امریکا اکنون به‬ ‫این نتیجه رسیده‬ ‫است که هیچ‬ ‫هزینه ای را به تنهایی‬ ‫نباید بپردازد و‬ ‫هرگونه اقدامی را با‬ ‫قدرت های بزرگ‬ ‫مانند چین‪ ،‬روسیه‬ ‫و اروپا هماهنگ‬ ‫کند‪ .‬بنابراین دیگر‬ ‫بازیگری تک قطبی‬ ‫برای امریکا معنا‬ ‫ندارد و از ان فاصله‬ ‫گرفته است‬ ‫خبرنامه‬ ‫در حقیقت مبارزه با‬ ‫نظام های سیاسی مخالف‬ ‫امریکا که یکی از پیامدهای‬ ‫‪ 11‬سپتامبر است هنوز‬ ‫ادامه دارد‪ .‬وقتی با لیبی‬ ‫که یکی از نظام های سیاسی‬ ‫دیکتاتوری است برخورد‬ ‫می شود یعنی هنوز هم‬ ‫همان روش ادامه دارد‪.‬‬ ‫سابق براین مانند نمونه‬ ‫عراق‪ ،‬خود امریکایی ها وارد‬ ‫عمل می شدند اما اکنون‬ ‫امریکایی ها و اروپایی ها‬ ‫باهم در امور یک کشور‬ ‫مانند لیبی مداخله می کنند‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫را نیز براساس منطقه تغییر داد و در سطح منطقه امنیتی‬ ‫کرد و به اصطالح همه را وادار ک��رد که بودجه معینی‬ ‫برای مبارزه با تروریس��م اختصاص دهن��د‪ .‬پس در‬ ‫یک جمع بندی کلی امریکایی ها مدع��ی برنامه های‬ ‫ت تروریستی‬ ‫زیر ش��دند مبارزه با تروریسم و تهدیدا ‬ ‫را ناشی از فقر اقتصادی در خاورمیانه و ساختار کهنه‬ ‫نظام های سیاسی کشورهای عربی عنوان کرد‪.‬‬ ‫ایا این اثار و پیامدها همچنان ادامه دارد؟‬ ‫‪ l‬در حقیق��ت مبارزه ب��ا نظام های سیاس��ی‬ ‫مخالف امریکا که یکی از پیامدهای ‪ 11‬سپتامبر است‬ ‫هنوز ادامه دارد‪ .‬س��ابق براین مانند نمونه عراق خود‬ ‫امریکایی ها وارد عمل می شدند اما اکنون امریکایی ها‬ ‫و اروپایی ها باهم در امور یک کشور مانند لیبی مداخله‬ ‫می کنند‪ .‬در سوریه نیز امریکا و اروپا به همراه متحدین‬ ‫منطقه ای ش��ان قصد مداخله دارند‪ .‬اکنون هم که اثار‬ ‫اش��غال عراق هنوز از بین نرفت��ه امریکایی ها درحال‬ ‫گفت وگو و مذاکره هستند تا برخی از نیروهایشان به‬ ‫بهانه اموزش در عراق بمانند‪ .‬این در حالی اس��ت که‬ ‫سابق بر این انها ادعا کرده بودند که گروه های افراطی‬ ‫را در سطح منطقه تحت کنترل خودشان دراورده اند و‬ ‫تمام این مسائل همچنان ادامه دارد و پرونده ای نیست‬ ‫که به این سادگی ها بسته شود‪.‬‬ ‫ایا امریکا که به بهانه مبارزه با تروریسم جنگ‬ ‫در برخی از کش��ورها را اغاز کرد باعث شد‬ ‫جه��ان امن تر ش��ود؟ در واقع پ��س از حادثه‬ ‫‪ 11‬س��پتامبر چه تحوالت امنیتی در جهان رخ‬ ‫داد؟‬ ‫‪l‬نمی توان انکار کرد که جهان ب��دون صدام یا‬ ‫معمر قذافی جهانی بهتر و امن تر اس��ت و کشتارها و‬ ‫بازداش��ت ها کاهش یافته است اما ما معتقد هستیم که‬ ‫ی این تحوالت از درون جوامع صورت می گیرد‪.‬‬ ‫تمام ‬ ‫یعنی اعتراضات مردمی در این کش��ورها باعث چنین‬ ‫دستاوردهایی شده است‪ .‬راهبرد امنیت ملی امریکا در‬ ‫سال ‪ 2002‬و ‪ 2006‬مدعی مقابله با تهدیدها و بازیگران‬ ‫نامتقارن‪ ،‬مبارزه با تروریسم‪ ،‬جلوگیری از سالح های‬ ‫کشتار جمعی‪ ،‬اشاعه دموکراس��ی و طرح خاورمیانه‬ ‫بزرگ کامال مشهود است‪ .‬انها مدعی اند که اگر کشورها‬ ‫ازادی داشته باش��ند می توانند به دموکراسی برسند و‬ ‫دیگر از تروریس��م خبری نخواهد بود‪ .‬این جریاناتی‬ ‫که در خاورمیانه در حال رخ دادن است نیز همین است‬ ‫یعنی وقتی ازادی باش��د دموکراسی هم خواهد امد و‬ ‫ تروریسم رخت برخواهد بست‪ .‬در زمان جنگ عراق و‬ ‫افغانستان امریکایی ها تنها عمل کردند اما اکنون دارند‬ ‫با اروپایی ها عمل می کنند‪ ،‬به ویژه در لیبی مهمترین نوع‬ ‫همکاری به چشم می خورد چراکه حتی روسیه و چین‬ ‫را هم با خود هماهنگ کرده اند‪.‬‬ ‫در منطقه خاورمیانه مردم برای به دس��ت اوردن‬ ‫دموکراسی هزینه سنگینی پرداخت کردند چراکه پیش‬ ‫از این حضور اپوزیسیون به هیچ وجه تحمل نمی شد‪،‬‬ ‫به همین خاطر هم اکنون کار برای مردم بسیار سخت‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫حادث��ه ‪ 11‬س��پتامبر و جنگ ه��ای ع��راق و‬ ‫افغانس��تان در زم��ان ریاس��ت جمهوری‬ ‫ج��ورج ب��وش رخ داد و اکنون ‪ 10‬س��ال از‬ ‫ان واقعه می گ��ذرد‪ .‬ایا با گذش��ت این مدت‬ ‫زم��ان و جایگزین��ی اوبام��ای دموک��رات‬ ‫به جای ب��وش جمهوریخواه‪ ،‬سیاس��ت های‬ ‫امری��کا نی��ز خیل��ی دس��تخوش تغیی��ر‬ ‫شده است؟‬ ‫‪ l‬در امری��کا یا حتی ه��ر کش��ور دیگری با‬ ‫عوض شدن رئیس جمهور دیدگاه های خارجی کالن‬ ‫تغییر نخواهد کرد و انچه مهم می نماید تاکتیک هاست‪.‬‬ ‫در رابطه با بحث مبارزه با س�لاح های کشتار جمعی‬ ‫اوباما مس��اله مذاکره با ایران را مطرح کرد ولی به هیچ‬ ‫وجه کوتاه نیامد‪ .‬در حقیقت اس��تراتژی دموکرات ها‬ ‫و جمهوری خواه��ان در ای��ن رابطه یکس��ان بود‪ ،‬اما‬ ‫دموکرات ها سعی کردند ان را با تاکتیک های دیگری‬ ‫ادامه دهند‪ .‬یا در رابطه با افغانس��تان‪ ،‬ع��راق و دیگر‬ ‫کشورهای خاورمیانه مداخالت نه تنها حذف نشد بلکه‬ ‫شدت بیشتری گرفت‪ .‬مساله دموکراسی در خاورمیانه‬ ‫نیز از پرونده باراک اوباما حذف نش��د فقط روش وی‬ ‫تغییر کرد‪ ،‬چنانکه دیدی��م وی در مصر چگونه عمل‬ ‫کرد یا در لیبی به گونه ای وارد ش��د ک��ه به جای اینکه‬ ‫هزینه را فقط امریکایی ها بپردازند این هزینه به گردن‬ ‫همه بیفت��د؛ یعنی حتی اروپایی ها‪ .‬کار مش��خصی که‬ ‫توس��ط اوباما صورت گرف��ت این بود که ق��ول داده‬ ‫سربازان را به خانواده هایشان بازگرداند‪ .‬درواقع قرار‬ ‫است نیروهای امریکایی تا س��ال ‪ 2014‬از افغانستان‬ ‫و تا پایان سال ‪ 2011‬نیز از عراق خارج شوند‪ .‬امریکا‬ ‫اکنون به این نتیجه رسیده است که هیچ هزینه ای را به‬ ‫تنهایی نباید بپردازد و هرگونه اقدامی را با قدرت های‬ ‫بزرگ مانند چین‪ ،‬روسیه و اروپا هماهنگ کند‪ .‬بنابراین‬ ‫دیگر بازیگری تک قطبی برای امریکا معنا ندارد و از ان‬ ‫فاصله گرفته است‪ .‬البته به دلیل بحران های اقتصادی‬ ‫مس��ائل داخلی هم برای اوباما خیلی در اولویت قرار‬ ‫دارد و س��عی دارد در کنار مس��ائل خارجی به انها نیز‬ ‫بپردازد‪g .‬‬ ‫‪19‬‬ ‫توصیه ای از جایگاه خبرگان‬ ‫سخنان ایت اهلل مهدوی کنی در اجالس دهم‬ ‫خبرنامه‬ ‫نمایندگان مجلس خبرگان رهبری هفته گذش��ته‬ ‫از سراسر کش��ور راهی تهران شدند تا دهمین اجالس‬ ‫رسمی مجلس خبرگان رهبری را برگزار کنند‪ .‬اجالسی‬ ‫که ایت اهلل مهدوی کنی بر صدر صندلی های ساختمان‬ ‫مجلس قدیم تکی��ه زده و بر ان ریاس��ت می کرد‪ .‬این‬ ‫اجالس البته مهمان مهمی هم داشت؛ وزیر اطالعات و‬ ‫فرمانده سپاه قدس‪.‬‬ ‫ام��ا در روز نخس��ت‪ ،‬ای��ت اهلل مصباح ی��زدی‬ ‫ای��ت اهلل عل��ی معلم��ی‪ ،‬حجت االس�لام واعظ��ی‬ ‫و حجت االسالم اس�لامی از اولین کس��انی بودند که‬ ‫در س��الن دهمین اجالس خب��رگان حض��ور یافتند‪.‬‬ ‫ای��ت اهلل مهدوی کن��ی نیز ب��ه همراه حجت االس�لام‬ ‫دری نجف ابادی و حجت االس�لام خاتمی س��اعت‬ ‫‪ 8:30‬وارد جلسه ش��دند و پس از مدت زمان کوتاهی‬ ‫ایت اهلل هاشمی شاهرودی به جمع اعضای هیات رئیسه‬ ‫مجلس خبرگان افزوده شد‪ .‬در این میان اما ایت اهلل یزدی‬ ‫بنا به گفته رئیس مجلس خبرگان در این جلسه به دلیل‬ ‫کس��الت حضور نیافته بود و کرس��ی وی همانند چند‬ ‫اجالس قبلی خالی ماند‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫سخنان ایت اهلل‬ ‫در اغاز مراس��م ایت اهلل مه��دوی کنی ب��ه ایراد‬ ‫سخنرانی قبل از دستور پرداخت‪ .‬رئیس مجلس خبرگان‬ ‫رهبری گفت‪« :‬مجلس خبرگان رهبری نشانه ای از نظام‬ ‫والیی و اسالمی که به نام جمهوری اسالمی نامیده شده‪،‬‬ ‫است‪».‬‬ ‫او که پس از هاشمی رفس��نجانی حاال ریاس��ت‬ ‫مجلس خبرگان را برعهده دارد‪ ،‬در مراسم افتتاحیه دهمین‬ ‫اجالس رسمی مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه «در‬ ‫عصر ما این نظام با فداکاری‪ ،‬هدایت و مبارزاتی که امام‬ ‫از سال ‪ 42‬شروع کردند‪ ،‬به پشتیبانی ملت عزیز شکل‬ ‫گرفت» اظهار کرد‪« :‬مردم ایران بعد از چندین سال مبارزه‬ ‫مداوم و جدی در برابر طاغوت طبق هدایت امام در سال‬ ‫‪ 57‬به پیروزی رسیدند‪».‬‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی با بیان اینکه «امام نظامی را بنیان‬ ‫گذارد که اصل ان مبتنی بر والیت عامه فقیه است» توضیح‬ ‫داد‪« :‬اگر نگوییم همه فقها‪ ،‬مشهور است که اکثریت فقها‬ ‫اصل والیت عامه را قب��ول دارند و البته اصل والیت نیز‬ ‫مورد قبول همه فقهاست و بدون والیت امکان ندارد نظام‬ ‫دینی ان هم از نوع شیعی برقرار شود‪».‬‬ ‫مهدوی کنی تصریح ک��رد‪« :‬امام خودش��ان وارد‬ ‫صحنه شدند و بنایشان بر تفویض حکومت به دیگران‬ ‫نبود‪ ،‬اما حتی وقتی که به قم رفتند اینطور نبود که تنها جنبه‬ ‫نظارتی داشته باشند‪ ،‬بلکه ماهی یک بار دولت حضور امام‬ ‫می امد و از ایشان دستور می گرفت‪ ،‬پس نظارت ها کلی‬ ‫نبود و حتی امام در عزل و نصب ها دس��تور می دادند و‬ ‫به طور جدی وارد میدان شدند‪ ».‬مهدوی کنی با بیان اینکه‬ ‫«مساله دیگر مورد تاکید امام‪ ،‬بحث عدالت اجتماعی بود»‬ ‫خاطرنشان کرد‪« :‬امام برای مردم دلس��وز بودند و درد‬ ‫مردم را احساس می کردند و تاکید داشتند که باید احترام‬ ‫‪20‬‬ ‫به مردم و ابروی انها را حفظ کرد‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬بعد از گذش��ت ‪ 10‬سال که امام از دنیا‬ ‫رفتند‪ ،‬من که برای معالجه به خارج از کشور رفته بودم به‬ ‫یاد دارم زمانی که خبر فوت امام منتشر شد‪ ،‬خبرنگاران‬ ‫خارجی با عجله به دفاتر هواپیمایی می رفتند تا به ایران‬ ‫بیایند چون پیش بینی می کردند اوضاع ایران به هم بریزد‪،‬‬ ‫اما در ان روز‪ ،‬که روز تشکیل مجلس خبرگان بود و خبر‬ ‫رهبری حضرت ایت اهلل خامنه ای منتشر شد‪ ،‬خبرنگاران‬ ‫خارجی از امدنشان به ایران منصرف شدند‪».‬‬ ‫رئیس مجلس خبرگان رهب��ری در ادامه تصریح‬ ‫کرد‪« :‬واقع امر این است که حضرت ایت اهلل خامنه ای در‬ ‫طول سال های گذشته رهبری داهیانه ای داشته اند و ‪22‬‬ ‫سال است این نظام را با تمام مشکالتی که بر سر راه ان‬ ‫است حفظ کرده اند که این کار ساده ای نیست و با تمام‬ ‫مخالفت های داخلی و خارجی ش��اهد رهبری داهیانه‬ ‫ایشان بوده ایم‪».‬‬ ‫مهدوی کنی اف��زود ‪« :‬در حال حاض��ر نیز بیداری‬ ‫اسالمی که شاهد ان هس��تیم متاثر از رهبری داهیانه در‬ ‫بقای حکومت اسالمی است و گرچه برخی می خواهند‬ ‫بگویند خارجی ها دلیل تاثیرگذار بر حرکت های منطقه‬ ‫هستند‪ ،‬اما شکی نیست که خارجی ها از این حرکت ها‬ ‫می خواهند اس��تفاده کنند‪ ،‬اما شاهدیم حرکت عمومی‬ ‫مردم جلوی این دخالت ها را گرفت و امید انها را از بین‬ ‫برد‪».‬رئیس مجلس خبرگان با تاکید بر اینکه «ملت های‬ ‫مسلمان باید بیدار باش��ند تا مبادا دشمنان‪ ،‬انقالب انان‬ ‫را مصادره کنند» گفت‪« :‬باید بدانیم اگر دشمن را از در‬ ‫بیرون کنیم از پنجره وارد می شود‪ .‬وقتی به امریکا بگوییم‬ ‫مرگ‪ ،‬انها قهر نمی کنند ولی وقتی به ما چیزی بگویند زود‬ ‫قهر می کنیم‪ .‬این در حالی است که سیاستمداران دنیا قهر‬ ‫نمی کنند و به دنبال کار خود می روند‪ .‬ما باید از اما م یاد‬ ‫بگیریم‪ .‬طبق برخوردهایی که از امام می شد ایشان هیچ‬ ‫وقت قهر نمی کرد‪».‬‬ ‫وی در ادام ه سخنان خود به بحث انتخابات اشاره‬ ‫و خاطرنش��ان کرد‪« :‬البته من نمی خواهم همان طور که‬ ‫مقام معظم رهب��ری فرمودند در اینج��ا وارد جزئیات‬ ‫ش��وم‪ ،‬اما به عنوان جایگاه خبرگان ک��ه جایگاه پدری‬ ‫دارد می خواهم توصیه ای داشته باش��م و ان این است‬ ‫که به خاطر سلیقه های گروهی و فردی نباید این صفا و‬ ‫صمیمیتی که انقالب برای ما اورده است را از بین ببریم‪».‬‬ ‫مهدوی کنی افزود‪« :‬گاهی احس��اس می شود که‬ ‫برخی از گروه ه��ا نمی خواهند وح��دت را پیدا کنند‪.‬‬ ‫البته مقصود من از وحدت‪ ،‬وحدت فلس��فی نیس��ت‪.‬‬ ‫چنانچه برخی می گویند وح��دت واقعی وجود ندارد‪.‬‬ ‫بله وحدت بین من و ش��ما ممکن است امکان نداشته‬ ‫باشد‪ .‬ان وحدتی که مدنظر ماست یک نوع ائتالف در‬ ‫مشترکات است‪».‬‬ ‫رئیس مجلس خبرگان رهبری گفت‪« :‬به هر ترتیب‬ ‫اصول مشترک ما در قانون اساسی‪ ،‬والیت فقیه و اسالم‬ ‫متبلور ش��ده و حال که ما اینها را قبول داریم چرا دعوا‬ ‫کنیم؟»‪g‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪21‬‬ ‫افشاگری بالژ‬ ‫دو ایرانی عامل اخراجم بودند‬ ‫خبرنامه‬ ‫میروسالو بالژویچ نام ستاره های تیمش در مقدماتی جام جهانی‬ ‫‪ 2002‬را فراموش کرده است‪.‬حتی نام جواد نکونام را که به او میدان داد‬ ‫تا ستاره شود‪ .‬البته «میرو» همیشه کنارش است و اگر جایی حافظه ‪76‬‬ ‫ساله «چیرو» قد نداد‪ ،‬زود به پدرش کمک می کند‪ .‬البته فراموش کردن‬ ‫اسم ها دلیل نمی شود که مرد کروات را ناکارامد تلقی کرد‪ .‬کوله باری از‬ ‫تجربه به همراه این مرد به کرمان امده است و البته انگیزه زیاد و روحیه‬ ‫همیشگی پیروزی‪ .‬بالژویچ فردی است که ایران را به جام جهانی نبرد‪،‬‬ ‫اما دستیارش کارش را تکمیل کرد‪« .‬چیرو» حاال که به ایران بازگشته در‬ ‫پاسخ به این سوال که فکر می کردید پس از تقریبا ‪ 10‬سال به عنوان یک‬ ‫مربی باشگاهی به ایران بازگردید؟ می گوید‪« :‬من مطمئن بودم که به ایران‬ ‫بر می گردم‪ .‬برای اینکه خودم ایران را دوست داشتم و می خواستم به این‬ ‫کشور برگردم‪ .‬من در ایران خیلی راحتم و هیچ مشکلی ندارم‪ .‬حتی در‬ ‫کرواس��ی من را «ایرانی» صدا می زنند‪ ».‬او می گوید از طریق دوستان و‬ ‫همکارانم و به ویژ ه «برانکو» درباره فوتبال ایران سوال می کردم و پیگیر‬ ‫اخرین اتفاقات لیگ تان بودم‪ .‬البته زمانی که سرمربی بوسنی و هرزگوین‬ ‫بودم یک بار با تیم ملی ایران مسابقه دادیم‪ .‬دیداری که فکر کنم ان بازی را‬ ‫سه بر دو به ایران باختیم‪ ».‬او ادامه می دهد‪« :‬یادم می اید که کاپیتان ایران در‬ ‫ان بازی (بالژویچ اسم نکونام را به خاطر نمی اورد‪ ،‬پسرش به او کمک‬ ‫می کند) دو گل با سر به ثمر رساند و بعد از بازی ما همدیگر را در اغوش‬ ‫گرفتیمواوکلیگریهکرد‪».‬چیرودرپاسخبهاینسوالکهچرادرتیمملی‬ ‫امید چین موفق نشدید؟ می گوید‪« :‬به خاطر دو ایرانی! انها یک پیرمرد را‬ ‫ناراحت کردند‪ .‬چرا؟ ما در بازی برگشت با عمان نیاز داشتیم دو بر صفر‬ ‫این تیم را ببریم تا به مرحله بعد صعود کنیم‪ .‬تا دقیقه ‪ 75‬بازی ما یک بر‬ ‫صفر جلو بودیم‪ .‬در دقایق پایانی بازی ما یک گل صد درصد س��الم به‬ ‫عمان زدیم‪( .‬فریاد می زند) ان گل صد درصد س��الم بود‪ .‬نمی دانم چرا‬ ‫ان دو داور ایرانی گل را قبول نکردند (از جایش بلند می شود و با هیجان‬ ‫خاصی اتفاقات ان بازی را توضیح می دهد)‪ .‬ما از روی ضربه ازاد به گل‬ ‫رسیدیم‪ ،‬داور هم گل ما را قبول کرد‪ ،‬اما ناگهان از تصمیم خود برگشت‪.‬‬ ‫انها ایرانی بودند‪ ،‬اما فقط تظاهر می کردند که دوست ما هستند‪ .‬در تمام‬ ‫طولبازیداوربهضررماسوتزدوهمهخطاهارابهنفعحریفگرفت‪.‬‬ ‫االن نام ان دو داور را به یاد ندارم‪ ،‬اما در پاکتی اسم ان دو نفر را نوشته ام که‬ ‫بعد از مصاحبه به شما خواهم داد‪ .‬من واقعا از کار این داوران شوکه شده‬ ‫بودم‪.‬مندرتیمملیکرواسیبودم‪،‬بعدسرمربیایرانشدم‪.‬بعدبهبوسنی‬ ‫رفتم و بعد از ان هم چین‪ .‬انقدر که در چین خوب کار کردم در هیچ کدام‬ ‫از این تیم ها خوب نبودم‪ .‬اما خیلی متاسفم‪ .‬به خاطر ان دو داور ایرانی‬ ‫حذف شدیم‪ .‬با این حال می دانستم که فقط ایران می تواند پاسخگوی‬ ‫اشتیاقمنباشد‪.‬منواقعاازایرانی هاتشکر‬ ‫می کنم که دوباره به من اعتماد کردند‪.‬‬ ‫من می خواستم هر چه سریع تر یک‬ ‫تیم پیدا کنم و خوشحالم که دوباره به‬ ‫ایرانبرگشته ام‪ .‬من دوستان زیادی در‬ ‫ایران دارم و همین طور مردم ایران را‬ ‫خیلی دوست دارم‪ .‬اما از ان دو دوست‬ ‫ایرانی هنوز خاطره بدی دارم که وقتی‬ ‫به ان فکر می کنم ناراحت‬ ‫می شوم‪g».‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫پزشکیان‪:‬‬ ‫اصالح طلبان‬ ‫شانسی ندارند‬ ‫‪22‬‬ ‫ایت اهللاملی الریجانی‪:‬‬ ‫بازنگری در علوم انسانی نباید سیاسی تلقی شود‬ ‫رئیس قوه قضائیه گفت‪« :‬بازنگری در علوم انسانی باید یک امر مهم تلقی شود و کار در این مسیر مجاهدت‬ ‫است‪،‬چراکهکمترازجهادوجنگنیست‪ ».‬ایتاهللالریجانیمعتقداستکهشناختخطرهاوجنبه هایگوناگون‬ ‫علوم انسانی و اثار ان یک هدف و امر بسیار مهم است‪ .‬ایت اهلل صادق املی الریجانی در این مورد تاکید کرده است‪:‬‬ ‫«تحولعلومانسانیازدغدغه هایمهمامروزجامعهعلمی ماست‪.‬واینتحولازجهاتمختلفبایدبررسیشود‪.‬‬ ‫بخش های شناختی و معرفتی ان نیز از اهمیت باالیی برخوردار است‪ ».‬وی افزود‪« :‬علوم انسانی که از مغرب زمین‬ ‫سرازیر شده است ایا بنیان معرفتی ان درست است؟ ایا می توان به عنوان صحیح ان را بپذیریم؟» رئیس قوه قضائیه‬ ‫خاطرنشانکرد‪«:‬علومانسانیخصیصهوجنبه هایدیگرینیزداردومی توانبهاثاراجتماعی‪،‬فرهنگی‪،‬اقتصادی‬ ‫و سیاسی ان اشاره کرد‪ .‬اثار علوم انسانی برای جامعه دینی ما مهم و حائز اهمیت است‪g ».‬‬ ‫دادستان کل کشور؛‬ ‫زندانیان ازاد شده درخواست عفو داشتند‬ ‫سخنگوی قوه قضائیه درباره وضعیت قانونی برخورد با افرادی که در پارک اب و اتش و پارک های دیگر‬ ‫شهرستان هااب بازیکرد هاند‪،‬گفتهاست‪«:‬اب بازیجرمنیستوکسیرابهخاطراب بازیتعقیبنمی کننداماچنان‬ ‫ چهکسیتحتعنواناب بازیمرتکبخالفشرع‪،‬خالفعفتعمومیوخالفنظمعمومیشودبدیهیاست‬ ‫جامع هاسالمیوقانونوشرعمااجازهنمی دهدکهانسانبیایددرمالءعامکارخالفشرعانجامدهد‪».‬محسنیاژه ای‬ ‫دررابطهباعفوزندانیانبهمناسبتعیدفطرامسالهماینچنینتوضیحدادهاست‪«:‬دراسالمونظامجمهوریاسالمی‬ ‫جرموجنایتعلیهنفوس‪،‬اموال‪،‬ناموسوجانوامنیتمردمبسیارحائزاهمیتاستواگرکسیعلیهاینموارد‬ ‫مرتکبجرمشود‪،‬مجازاتمی شوداماهمیناسالمیکهنسبتبهجرموجنایتنسبتبهجانومالوابرویمردم‬ ‫اینهمهسفارشداردومجازات هایشدیددرنظرگرفتهاست‪،‬می گویداگرفردتوبهکردودرمقامجبرانمافات‬ ‫برامدازناحی هدیندستاوبهگرمی فشرده شودوبااغوشبازازاواستقبالشود‪».‬دادستانکلکشورادامهدادهاست‪:‬‬ ‫«کسانیکهمشمولعفوقرارگرفته انداگرخداینکردهشیطانانهاراوسوسهکندومجددامرتکبهمانجرمیاجرم‬ ‫دیگرشوندمجازاتانهاتشدیدمی شود‪،‬بنابراینکسانیکهچهدرعیدفطرامسالیاسال هایقبلمشمولعفوشد هاند‬ ‫بایدمراقبباشندشیطان صفتانسراغانهانیایند‪».‬خبرنگاریبااشارهبهسخناناخیرمعاوناولرئیس جمهورمبنی بر‬ ‫اینکههیچ کدامازقوابرایبرخوردبامفسدان اقتصادیبههمراهیدولتنیامدند‪،‬ازمحسنی اژه ایخواستارتوضیحشد‬ ‫کهویدرپاسخاظها رکرد‪«:‬اظهارتاسفمی کنمازصحبت هاییکهگفتهمی شودکهمجلسیاقوه قضائیهدراین باره‬ ‫همکارینکرده اند‪.‬اکنونیکیازفشارهاییکهرویدستگاهقضاییوجودداردبهخاطربرخوردبامفسداناقتصادی‬ ‫دررده هایباالست‪.‬اگراکنونفشارهازیادترشدهبهدلیلایناستکهدستگاهقضاییدر‬ ‫حالبرخوردبامفسدانردهقدرتورده باالست‪».‬سوالیکیدیگرازخبرنگارانحاضر‬ ‫درنشستاینگونهعنوانشدکه«ایازندانیانسیاسیکهازادشدندعفونامهنوشتندیا‬ ‫لطفنظامشاملحالانهاشد؟» سخنگویدستگاهقضاییپاسخداد‪«:‬تا کنوندرقانون‬ ‫جرم سیاسیتعریفنشدهاستبنابراینتعبیرزندانیسیاسیصحیحنیست‪.‬کسانی‬ ‫که در فتنه سال‪ 88‬دستگیر شدند محکومیت های متفاوتی پیدا کردند‪ .‬افرادی که از‬ ‫گذشتهخودپشیمانهستندپیشنهادعفومی دهندویکیازمشخصه هایاننیز‬ ‫همیناستوپسازارزیابی‪،‬کسانیکهاحساسشودوجودشاندربیرون‬ ‫مضرنیستازمرخصی‪،‬ازادیمشروطیاعفواستفادهمی کنندوبه طور‬ ‫مشخصاینافرادتقاضایعفوداشتند‪g».‬‬ ‫مسعود پزشکیان که در دولت اصالحات وزیر بهداش��ت بود حاال در مجلس هشتم از طیف‬ ‫اقلیت مجلس یعنی همان فراکسیون اصالح طلبان به شمار می رود‪ .‬اینکه اصالح طلبان در انتخابات‬ ‫پیش روی مجلس چه خواهند کرد و از ان مهمتر چه قدر برای ورود دوباره به قدرت‬ ‫رسمی شانس دارند‪ ،‬حاال سوال مهمی است که هر فردی نظری متفاوت در مورد‬ ‫ان دارد‪ .‬پزشکیان در این خصوص می گوید‪« :‬من تصور نمی کنم اصالح طلبان‬ ‫در انتخابات پیروز شوند‪ ».‬او البته در بخش دیگری از صحبت هایش حضور‬ ‫ایت اهلل یزدی در کمیته انتخاباتی اصولگرایان را بدون اش��کال می خواند و‬ ‫تصریحمی کند‪«:‬درمملکتهرکسمی تواندهرگرایش‬ ‫و عقیده ای داشته باشد‪ .‬بنابراین حضور ایت اهلل یزدی‬ ‫در جمع اصولگرایان به عقیده من اشکالی ندارد‪g».‬‬ ‫فرجام یک گزارش‬ ‫قطع روابط ترکیه با رژیم صهیونیستی‬ ‫اردوغان بعد از گرفتن تصمی م تاریخی در ارتباط‬ ‫با روابط بین کش��ورش و رژیم صهیونیس��تی برای‬ ‫اولین بار گفت‪« :‬اسرائیل همیشه در مقابل تصمیمات‬ ‫سازمان ملل و س��ایر جهان نقش یک پسر «لوس» را‬ ‫بازی کرده است‪ .‬تصور انها این بود که می توانند این‬ ‫نقش را ادامه دهند‪.‬‬ ‫به گزارش خبرگزاری ‪ DHA‬اردوغان ادامه داد‪:‬‬ ‫«ما به عنوان کشور ترکیه اساسا و از ابتدا اتفاقاتی که‬ ‫در دریاهای ازاد برای کشتی «ماموی مرمره » رخ داد‬ ‫را یک اقدام غیرانسانی و تروریسم دولتی بیان کرده‬ ‫بودیم‪ .‬ما از این دولت تروریست خواستیم با ترور‬ ‫مقابله کرده‪ ،‬عذرخواهی و جبران خس��ارت کرده و‬ ‫دست از محاصره غزه بردارد‪ .‬متاسفانه انها در مورد‬ ‫پایان پژاک‬ ‫در پی عملیات های نیروی زمینی سپاه در مقابله با گروهک تروریستی پژاک‪ ،‬مجید کاویان با اسم مستعار سمکو‬ ‫سرهلدانجانشینفرماندهکل تروریست هایپژاکروزشنبه‪ 12‬شهریورماهبههالکترسید‪.‬مجیدکاویانی‪،‬متولدشهر‬ ‫فرقه تروریستی پژاک توسط‬ ‫بانه که از سال‪ 1999‬میالدی به صفوف تروریست های پ ‪.‬ک‪ .‬ک ملحق شده بعد از تاسیس ‬ ‫پ‪ .‬ک‪ .‬ک در سال‪ 2003‬میالدی‪ ،‬در این فرق ه مشغول فعالیت های تروریستی بوده است‪ .‬سمکو به عنوان جانشین فرمانده‬ ‫کل نیروهای پژاک مشغول به خوش خدمتی و انجام عملیات های تروریستی در ایران بود که در درگیری های اخیر کشته‬ ‫شد‪ .‬گفتنی است حمالت سپاه به گروهک تروریستی پژاک پس از وقفه ای یک ماهه اغاز شده است‪g.‬‬ ‫ماجرای تغییر نام یک وزارتخانه‬ ‫دادگاه سوم‬ ‫محاکمه دیکتاتور مصر ادامه دارد‬ ‫خبرنامه‬ ‫عذرخواهی کردن از ملت ت��رک گفتند «زمانش که‬ ‫برس��د عذرخواهی خواهیم کرد» اما وقتی زمان ان‬ ‫فرارس��ید ترفندهای دیگری را در پی��ش گرفتند و‬ ‫در اخرین نقطه ه��م از یک زمان ش��ش ماهه برای‬ ‫عذرخواهی بحث کردند‪ .‬گزارشی که ارائه شده نیز‬ ‫ان چیزی نبود که انها منتظرش بودند‪ .‬تصمیماتی که‬ ‫در ژنو گرفته ش��د خیلی روش��ن و مشخص وجود‬ ‫دارد‪ .‬اما گزارش ارائه شده حاضر از نظر ما بی اهمیت‬ ‫است‪ .‬امروز ما به عنوان دولت ترکیه این تصمیمات‬ ‫را در ق��دم اول گرفتیم و از س��طح رواب��ط به پایین‬ ‫ترین سطح خود (دبیر دومی سفارت) تقلیل خواهد‬ ‫یافت‪».‬‬ ‫نخس��ت وزیر ترکیه ادامه داد‪« :‬روابط تجاری‪،‬‬ ‫نظام��ی‪ ،‬صنعتی و دفاع��ی را تماما ب��ه حالت تعلیق‬ ‫دراوردیم و در اینده نیز این تحریم ها بیشتر و رفتار ما‬ ‫متفاوت تر خواهد شد‪ .‬دریای مدیترانه برای ما جای‬ ‫دور و غریبی نیس��ت‪ .‬کش��تی های ما را انها حوالی‬ ‫نزدیک تر و بیشتر به خودشان خواهند دید‪».‬‬ ‫اردوغان در پاسخ به سوالی در ارتباط با تصمیم‬ ‫قطعی رفتن به غزه گف��ت‪« :‬درحال حاضر در مصر با‬ ‫دوس��تان و برادران درحال مذاکره هستیم و تصمیم‬ ‫نهایی را نیز به زودی اعالم خواهیم کرد‪».‬‬ ‫ای��ن واکنش تن��د ترکی��ه و اردوغان ب��ه دنبال‬ ‫قانون��ی خوان��دن کش��تار «کش��تی مرم��ره اب��ی»‬ ‫توس��ط دولت اس��رائیل در گ��زارش س��ازمان ملل‬ ‫انجام شد‪.‬‬ ‫البته این گزارش هنوز به طور کامل منتشر نشده‬ ‫اما درز اخبار مربوط به محتوای ان از طریق روزنامه ها‬ ‫ابتدا دولت ترکیه را شگفت زده و متعجب نمود‪ .‬احمد‬ ‫داووداغلو‪ ،‬وزیر خارجه ترکیه در همین زمینه گفت‪:‬‬ ‫«انتشار گزارش سازمان ملل در رابطه با حمله به کشتی‬ ‫مرمره ابی‪ ،‬قبل از اعالم رس��می ان‪ ،‬بدور از جدیت‬ ‫است وحتی بانی کی مون نیز از این اتفاق شگفت زده‬ ‫شده‪ .‬س��خنان برخی ها و گزارشات مطبوعات نمی‬ ‫تواند ما را تحت تاثیر قرار بدهد‪ .‬ترکیه دولتی ست که‬ ‫قادر به حراست از حقوق شهروندان خود می باشد‪».‬‬ ‫وزیر علوم‪:‬‬ ‫تفکیک جنسیتی نداریم‬ ‫مثلث شماره‪92‬‬ ‫شماره‪93‬‬ ‫سومین دادگاه دیکتاتور مصر هفته گذشته برگزار شد‪ .‬بررسی‬ ‫جنایات نیروه��ای پلیس در ایام انقالب مردم��ی در مصر یکی از‬ ‫محورهای اصلی در دادگاه مبارک بود‪ .‬در این جلسه دادگاه عالوه‬ ‫بر دیکتاتور مخلوع مصر‪ ،‬پسرانش «عالء» و «جمال» مبارک و وزیر‬ ‫داخلی اش «حبیب العادلی» به همراه ش��ش نفر از معاونان س��ابق‬ ‫بلندپایه وزارت داخلی حضور داشتند‪.‬‬ ‫دادگاه محاکمه مبارک با حضور سه تن از شاهدانی که هنگام‬ ‫اعتراضات مردم مصر در اتاق جنگ وزارت کشور حضور داشتند‪،‬‬ ‫ادامه یافت‪ .‬این ش��اهدان ب��رای اینکه از اظه��ارات ضد و نقیض‬ ‫خودداری کنند در اتاق های جداگانه حضور داشتند‪.‬‬ ‫همزمان با تشکیل جلس��ه دادگاه‪ ،‬در بیرون از اکادمی پلیس‬ ‫درگیری های نسبتا ش��دیدی بین نیروهای مخالف حسنی مبارک‬ ‫به وجود ام��د که در ای��ن درگیری ها تع��دادی و از جمله یک زن‬ ‫مجروح و تعدادی هم دستگیر شدند‪.‬‬ ‫در دادگاه زمانی که برخی از وکالی مبارک عکس وی را در‬ ‫دادگاه روی دست گرفته بودند‪ ،‬واکنش برخی از حضار را به همراه‬ ‫داشت‪ ،‬به گونه ای که انان نیز عکس های مبارک را در دادگاه به اتش‬ ‫کشیدند‪ .‬البته هنگام باال بردن عکس مبارک در دادگاه قاضی دادگاه‬ ‫مخالفتی با این کار انجام نداد‪.‬‬ ‫یکی از اتفاقات جال��ب در این دادگاه نیز ای��ن بود که یکی‬ ‫از وکالی ش��هدای انقالب مصر در مصاحبه با تلویزیون مصر از‬ ‫مقامات دادگاه درخواس��ت کرد که زمینه حضور بنیامین نتانیاهو‪،‬‬ ‫نخست وزیر رژیم صهیونیستی را برای شهادت درباره قرارداد گاز‬ ‫مصر و رژیم صهیونیستی فراهم کند؛ موضوعی که اگر چه طرح ان‬ ‫جالب بود اما تقریبا غیر ممکن به نظر می رسد‪g .‬‬ ‫تغییر نام وزارت ارشاد خبری است که چند هفته اخیر ش��ایعات زیادی در موردش مطرح شده است‪.‬‬ ‫برخی منابع رس��انه ای اعالم کرده بودند که محمود احمدی ن��ژاد در جمع هنرمندان از پیش��نهاد تغییر نام‬ ‫وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی به وزارت فرهنگ و هنر استقبال کرده اس��ت‪ .‬این خبر البته با واکنش های‬ ‫متفاوتی نیز در محافل مختلف روبه رو ش��د‪ ،‬اما نکته مه��م در همه اظهار نظر ها ع��دم قطعیت در صحت‬ ‫این اخبار بود‪ .‬اما وزیر فرهنگ و ارش��اد اس�لامی هفته گذش��ته به خبرنگاران گفت‪« :‬تغییر ن��ام وزارت‬ ‫فرهنگ و ارشاد اسالمی به وزارت فرهنگ و هنر به عنوان یک پیشنهاد از سوی برخی مطرح شده است و اقای‬ ‫رئیس جمهور هم این پیشنهاد را رد نکرده است‪ ».‬سید محمد حسینی در حاشیه‬ ‫جلسه هیات دولت در پاسخ به سوالی درباره اینکه اخیرا خبری منتشر شده‬ ‫مبنی بر اینکه قرار اس��ت نام وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی به وزارت‬ ‫فرهنگوهنرتغییرپیداکندواحمدی نژادنیزبااینموضوعموافقتکرده‬ ‫است‪ ،‬مطرح کرد‪« :‬اگر قرار باشد این موضوع اتفاق بیفتد باید الیحه ای‬ ‫نوشته و به مجلس ارائه شود و مجلس نیز تصمیم بگیرد‪ .‬هنوز در‬ ‫مورد چنین کاری جدیتی وجود ندارد‪ ،‬البته به‬ ‫عنوان یک پیشنهاد برخی ان را مطرح‬ ‫کرده اند و اقای رئیس جمهور نیز این‬ ‫پیشنهاد را رد نکرد ه است‪g».‬‬ ‫وزیر علوم با تاکید بر اینک��ه چیزی به عنوان‬ ‫تفکیک جنس��یتی وجود ن��دارد گف��ت‪« :‬واژه‬ ‫تفکیک جنسیتی برای ما نیست و برای ان طرف‬ ‫ابی هاست؛ با استفاده از این واژه در زمین دشمن‬ ‫داریم بازی می کنیم‪».‬‬ ‫اضافه کرد‪« :‬وزارت عل��وم در حال اجرای‬ ‫مصوبه شورای عالی انقالب فرهنگی است و باید‬ ‫از مسئوالن دوره های قبلی پرس��یده شود چرا این‬ ‫مصوبه را اجرا نکرده اند‪g ».‬‬ ‫نماینده دولت ترکیه در کمیته حقیقت یاب‬ ‫سازمان ملل نیز گفت‪ :‬کمیسیون مذکور گزارش‬ ‫این جنایت را با همکاری رژیم صهیونیستی اماده‬ ‫کرد‪ .‬اوزدم س��انبرک‪ ،‬نماینده دول��ت ترکیه در‬ ‫کمیته حقیقت یاب سازمان ملل پیرامون ماجرای‬ ‫کش��تی مرمره ابی اظهار داش��ت‪« :‬جفری پالمر‪،‬‬ ‫نخست وزیر سابق نیوزیلند و رئیس کمیته تحقیق‬ ‫و الوارو اوریبه‪ ،‬رئیس جمهورسابق کلمبیا هر دو‬ ‫از طرفداران رژیم صهیونیستی هس��تند‪ ».‬اما در‬ ‫ادامه دولت ترکیه واکنش ه��ای تندی را از خود‬ ‫نشان داد و با اخراج سفیر اس��رائیل از کشورش‬ ‫خواستار عذرخواهی رس��می و جبران خسارت‬ ‫از کشته ش��دگان ش��ده بود‪ .‬همچنین عبداهلل گل‬ ‫در پایان نم��از جمعه هفته گذش��ته در انکار این‬ ‫گزارش را بی اهمیت دانسته و با تاکید بر مطالبات‬ ‫دولت ترکیه گفته بود تصمیمات گرفته شده تازه‬ ‫اولین قدم در این مسیر است‪ .‬در اینده تصمیمات‬ ‫تندتری گرفته خواهد شد‪g .‬‬ ‫‪23‬‬ ‫دیدار مجید مجیدی با ایت اهلل جوادی املی‬ ‫مراسم بدرقه محمود احمدی نژاد در سفر به تاجیکستان‬ ‫جزئیاتی جدید در مورد جبهه پایداری‬ ‫قاسم روانبخش‬ ‫خبرنامه‬ ‫قاسم روانبخش‪ ،‬عضو جبهه پایداری انقالب اسالمی با اشاره به اینکه عالمه مصباح یزدی شخصا جبهه پایداری را تاسیس و نام گذاری کرده‬ ‫است‪ ،‬گفت‪« :‬نظر ما درباره عدم حضور مرتبطان با فتنه و جریان انحرافی و همچنین ساکتین در برابر فتنه در مرکز تصمیم گیری اتحاد اصولگرایان‪،‬‬ ‫دقیقا منطبق بر نظر ایت اهلل مهدوی کنی است‪».‬‬ ‫عضو جبهه پایداری گفته است‪« :‬ایت اهلل مصباح یزدی به اعضای جبهه پایداری تاکید فرمودند که باید حرمت شخصیت های بزرگی‬ ‫چون ایت اهلل مهدوی کنی و ایت اهلل محمد یزدی حفظ شود و اعضای جبهه نیز بر خالف ادعاهای واهی و بی اساس قائل به حراست‬ ‫از شخصیت این دو بزرگوار هستند‪ .‬روانبخش تاکید کرده اس��ت‪« :‬ایت اهلل مهدوی کنی فرموده بودند افرادی باید در لیست‬ ‫اصولگرایان قرار بگیرند که با جریان انحرافی و جریان فتنه اعالم موضع داش��ته باشند و در حقیقت ایت اهلل مهدوی کنی‬ ‫مواضع و مطالبه جبهه پایداری را تایید کردند و از این جهت ما قدردان ایشان هستیم‪».‬وی با بیان اینکه عالمه مصباح یزدی‬ ‫معتقد است که جبهه به معنای سازمان فراگیری است که معنا و مفهوم کاربردی حزب یا تشکل را ندارد‪ ،‬همچنین گفته‬ ‫است‪« :‬ایت اهلل مصباح یزدی جبهه پایداری را متفاوت از یک حزب یا تشکل می داند و معتقد است که همه افرادی‬ ‫که اصول و مبانی جبهه پایداری را قبول دارند به خودی خود عضو جبهه پایداری هس��تند‪».‬روانبخش با بیان اینکه‬ ‫ین َقالُوا َربُّنَا ُهَّ‬ ‫الل ث ُ َّم ْاستَ َقا ُموا َفلاَ خَ ْو ٌ‬ ‫ف َع َلیهِ ْم‬ ‫ایت اهلل مصباح یزدی فرمودند با استناد به این ایه قران که می فرماید (ا ِ َّن ال َّ ِذ َ‬ ‫یح َزن ُونَ)‪ ،‬فرمودند کسانی که بر اصول انقالب اسالمی پایدار هستند‪ ،‬در جبهه پایداری تعریف می شوند و‬ ‫َولاَ ُه ْم ْ‬ ‫این جبهه نیروهایی را که بر اصول انقالب اسالمی استوار مانده اند تقویت خواهد کرد‪ ».‬عضو جبهه پایداری با بیان‬ ‫اینکه تبعیت محض از فرمان ولی فقیه‪ ،‬خدمت خالصانه برای رضای خدا و نه کسب شهرت‪ ،‬قدرت و ثروت‪ ،‬دفاع‬ ‫اعتقادی از انقالب اسالمی و نظام جمهوری اسالمی ایران از جمله اصول مشخص جبهه پایداری است‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«ما به همه کسانی که بر اصول جبهه پایداری استوار هستند و ان را قبول دارند می گوییم که الزمه عضویت در جبهه‬ ‫پایداری ثبت نامی نیست و امت حزب اهلل عضو این جبهه هستند‪g».‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫شرط شرکت در‬ ‫جلسات‬ ‫کامران باقری لنکرانی‬ ‫‪24‬‬ ‫کامران باقری لنکرانی‪ ،‬عضو ارشد جبهه پایداری در‬ ‫جدیدترین اظهار نظرش گفت‪« :‬با بر طرف شدن «ابهامات»‪،‬‬ ‫نمایندگان جبهه پایداری در جلس��ات بع��دی کمیته ‪8+7‬‬ ‫ش��رکت خواهند کرد‪ ».‬این عضو موس��س جبهه پایداری‬ ‫با تایید خبر عدم حضور نمایندگان این جبهه در شش��مین‬ ‫جلس��ه کمیته ‪ 7+8‬گفت‪« :‬جبهه پایداری ب��ه دلیل وجود‬ ‫پاره ای از ابهامات با اعضای کمیته‪ 7+8‬در حال رایزنی است‬ ‫که با برطرف ش��دن این ابهامات در جلسات بعدی کمیته‬ ‫وحدت شرکت خواهد کرد‪ ».‬وزیر بهداشت دولت نهم در‬ ‫بخش دیگری از این گفت وگو اظهار داشت‪« :‬دایره مورد نظر‬ ‫جبهه پایداری‪ ،‬ایجاد وحدت و تعامل میان همه جریانات‬ ‫وطیف های اصولگراس��ت و فعالیت های این جبهه صرفا‬ ‫انتخاباتی نیست‪ ».‬او پیش از این گفته بود‪« :‬جبهه پایداری‬ ‫انقالب اسالمی به دنبال ایجاد فضایی برای فعالیت نیروهای‬ ‫حزب اللهی‪ ،‬مومن و جوان در برابر جریان های زیاده خواه‬ ‫و س��رزنش کنی اس��ت که پای��داری م��ردم حزب اللهی‬ ‫کش��ور در صحنه های مختل��ف همچون مقابله ب��ا فتنه را‬ ‫برنمی تابند‪».‬‬ ‫لنکرانی همچنین می گوید‪:‬‬ ‫«ب��ه عقی��ده بن��ده بخش��ی از‬ ‫نیروه��ای رویش یافت��ه در‬ ‫دهه گذش��ته نیازمند داش��تن‬ ‫ارتباط��ات بیش��تری هس��تند‬ ‫ت��ا بتوانن��د حرف هایش��ان را‬ ‫محکم ت��ر و قوی تر بی��ان کنند‬ ‫ک��ه ای��ن موض��وع به رش��د و‬ ‫بالندگی جریان اصولگرایی کمک‬ ‫می کند‪g ».‬‬ ‫عکس‬ ‫سردار جعفری‪،‬امیر پوردستان و محمد عباسی در همایش شهدای ترور‬ ‫گفت و گوی رئیس اسبق ورزش با وزیر ورزش‬ ‫تاکتیک مظلوم نمایی جریان اصالحات‬ ‫وزیر اطالعات‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫سردار احمد وحیدی‪ ،‬وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای‬ ‫مس��لح درمورد اعالم ناتو برای راه اندازی س��پر موش��کی‬ ‫در ترکیه در روزهای اینده گفت‪« :‬م��ا حضور امریکایی ها‬ ‫و غربی ها در کش��ورهای اس�لامی را هم��واره یک عنصر‬ ‫مزاحم‪ ،‬مخل امنیت و اسیب زا بر‬ ‫کشورهای اسالمی می دانیم‪».‬‬ ‫او با بیان اینکه امروز خون‬ ‫ملت عراق و افغانستان‬ ‫و همچنین فلس��طین‬ ‫و حت��ی م��ردم لیبی از‬ ‫چنگال و دس��ت های‬ ‫کش��و ر ها ی‬ ‫غر بی‬ ‫می ریزد‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬ما حضور انه��ا (غربی ها) را در‬ ‫هیچ کش��وری به خصوص کشورهای اس�لامی به نفع‬ ‫این کشورها نمی دانیم‪ ».‬وحیدی همچنین تاکید کرد که‬ ‫ما هیچ تجاوزی از هیچ نقطه ای را علیه منافع کشورمان‬ ‫تحمل نکرده و نمی پذیریم‪ .‬وزیر دفاع البته به س��خنان‬ ‫سارکوزی مبنی بر حمله پیش دستانه به ایران هم واکنش‬ ‫نشان داده و گفته است‪« :‬این سخنان گزافه گویی است‬ ‫که از طرف کسی اعالم شده که حرف هایش تاکنون همه‬ ‫نقش بر اب شده است‪ ».‬وحیدی با یاداوری اینکه ما در‬ ‫گذشته هم این گزافه گویی ها را شنی ده ایم‪ ،‬اینگونه سخنان‬ ‫را سبک و غیرقابل قبول دانست و افزود‪« :‬این حرف ها‬ ‫بیشتر ناشی از ناشی گری و جهالت در انتخاب جمالت‬ ‫است که متاسفانه رئیس جمهور فرانس��ه انها را مطرح‬ ‫کرده است‪g ».‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫وزیر اطالعات در دهمین اجالس مجلس خبرگان گفت‪« :‬دشمنان در رویایى با نظام‪ ،‬دو استراتژى را دنبال می ‏کنند که استراتژى‬ ‫اول خودش دو شاخه دارد؛ تهاجم به ارزش ها‪ ،‬هویت دینى و فرهنگ اسالمى و تحریم‏هاى اقتصادى و سیاسى‪ ».‬وی همچنین مبارزه با‬ ‫نظام که با استفاده از ابزارهاى نرم و سخت صورت می گیرد را استراتژی دوم دشمن در جهت مبارزه با نظام برشمرد‪.‬‬ ‫ت اطالعات از سطح باالى هوش��یارى برخوردار است و نخواهد گذاشت این جریانات‪ ،‬انتخابات ‪ 12‬اسفند‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬وزار ‬ ‫(انتخابات مجلس ش��وراى اس�لامى) را به انحراف بکش��انند‪ ».‬وزیر اطالعات در ادامه گفت‪« :‬جریان فتنه و جریانات انحرافى هر دو‬ ‫با ویژگی هاى مش��ترکى در راس��تاى تقابل جدى با نظام تحرکاتى دارند‪ ».‬مصلحى افزود‪« :‬از نگاه این جریان ها‪ ،‬به دست گرفتن کرسى‬ ‫ریاست جمهورى و کرسی ‏هاى مجلس شوراى اسالمى تنها راه تغییر نظام است؛ مدتى است که با روش هاى گوناگون جذب‬ ‫مردم در حال شکل‏گیرى است‪».‬‬ ‫وى ادامه داد‪« :‬بزرگ نمایى مشکالت مردم‪ ،‬ایجاد هراس در بین توده‏ هاى مردم‪ ،‬اتخاذ سیاست تساهل و تسامح و‬ ‫عالقه مندى جدى در خصوص رابطه با امریکا به نحو پررنگ در عملکرد این جریانات کامال هویداست‪ ».‬وی ادامه داد‪:‬‬ ‫«همچنین این جریان ها می کوشند تا با گفتمان اصالح طلبانه‪ ،‬تمامى نیروهاى نظام (اصالح طلبان) را به گونه اى جذب‬ ‫نمایند‪».‬‬ ‫وی تصریح کرد‪« :‬این گروه ها در حال شکل دادن الیه هاى مختلف براى جذب نخبگان هستند‪ .‬از برنامه ‏هاى‬ ‫این جریانات‪ ،‬مقابله با سیاست هاى مقام معظم رهبرى‪ ،‬تاکید بر ملى گرایى افراطى‪ ،‬تاکید بر شبه مدرنیسم‪ ،‬تاکید‬ ‫بر ناکارامد بودن اسالم و تاکید بر ناکارامدى روحانیت است‪ ».‬مصلحی همچنین از تاکتیک مظلوم نمایی جریان‬ ‫اصالحات پرده برداشت و از فریب برخی از افراد خودی در این مساله ابراز تاسف کرد‪ .‬وی همچنین از شیوه های‬ ‫استحاله فرهنگی خبر داد و از برنامه شبکه های ماهواره ای برای ایجاد استحاله فرهنگی در بین تفکرات گوناگون‬ ‫جامعه خبر داد‪g.‬‬ ‫سردار وحیدی؛‬ ‫واکنش به‬ ‫سپر دفاع موشکی ناتو‬ ‫‪25‬‬ ‫یادداشت ها‬ ‫محمد علی قوهستانی‬ ‫در انتظار امام موسی صدر‬ ‫همه نگاه ها به سمت لیبی است‬ ‫محمد علی قوهستانی‬ ‫کارشناس مسائل‬ ‫بین الملل در این نوشتار‬ ‫به بررسی اخرین‬ ‫تحوالت در پرونده‬ ‫امام موسی صدر‬ ‫پرداخته است‬ ‫خبرنامه‬ ‫وقتی امام موسی صدر در لیبی توسط رژیم قذافی‬ ‫ربوده شد‪ ،‬در حقیقت «عزت ش��یعه» به تاراج رفت‪.‬‬ ‫ش��اید به همین دلیل بود که این واقع��ه تلخ واکنش‬ ‫تند مراجع وقت تقلید قم و نج��ف را بر انگیخت‪ .‬از‬ ‫امام خمینی(ره)تا ایت اهلل خویی بالفاصله به ماجرای‬ ‫ربودن امام موسی صدر واکنش نشان داده و خواستار‬ ‫تعیین سرنوشت ایشان ش��دند‪ .‬مراجع تقلید بهتر از‬ ‫دیگران می دانس��تند که امام موسی صدر در لبنان چه‬ ‫کرده و چگونه ش��یعه را به جاه و منزلت واقعی خود‬ ‫برگردانده است‪ .‬سید موسی جوان در سال ‪ ۱۳۳۸‬در‬ ‫حالی وارد لبنان شد که جامعه شیعیان این کشور در‬ ‫فقر و بدبختی روزگار س��پری می کردند‪ .‬شیعیان از‬ ‫کمترین انسجام و همدلی برخوردار بودند‪ ،‬ولی امام‬ ‫موسی صدر توانس��ت با تدبیر و درایت این جمع را‬ ‫صاحب تش��کیالت مذهبی (مجلس اعالی شیعیان‬ ‫لبنان) و سیاسی _ نظامی (جنبش امل اسالمی) کند‪.‬‬ ‫به موازات این اقدامات محبوبیت امام موس��ی صدر‬ ‫بین دیگر فرق و مذاهب لبنانی هم گسترش یافت‪ .‬تا‬ ‫اینکه وی دیگر به یک رهبر مش��هور شیعی در جهان‬ ‫اسالم تبدیل شده بود‪ .‬در همان ایام معمر قذافی‪ ،‬رهبر‬ ‫وقت لیبی هم س��ودای رهبری جهان عرب را در سر‬ ‫می پروراند‪ .‬قذافی با انتش��ار «کتاب سبز» سعی کرد‬ ‫توهمات ذهن��ی خود را هم تئوریزه کند‪ .‬بخش��ی از‬ ‫این کتاب در تعارض با اموزه های مذاهب اس�لامی‬ ‫مانند اهل تسنن و ش��یعه قرار داشت‪ .‬در مجموع این‬ ‫اختالف دیدگاه و همچنین تالش قذافی برای حذف‬ ‫چهره های کاریزما در جهان اس�لام و عرب موجب‬ ‫ش��د تا وی در اقدامی جنون انگیز پ��س از دعوت از‬ ‫امام موسی صدر به لیبی‪ ،‬وی و دو همراهش را در لیبی‬ ‫برباید‪ .‬ربایش امام موسی صدر که در استانه انقالب‬ ‫اسالمی ایران قرار داشت در شرایطی انجام گرفت که‬ ‫لبنان درگیر جنگ داخلی بود و ایران نیز دس��تخوش‬ ‫تغییر نظام ش��ده بود‪ .‬پس از پیروزی انقالب اسالمی‬ ‫نیز همکاری های تس��لیحاتی ای��ران و لیبی در زمان‬ ‫جنگ تحمیلی بهانه ای ش��د تا ایران نتواند به درستی‬ ‫پرونده امام موس��ی صدر را پیگیری کند‪ .‬با این حال‬ ‫امام خمین��ی(ره) در همان س��ال های اول انقالب از‬ ‫پذیرش قذافی به حضور خودداری کردند و فرمودند‬ ‫تا تکلیف امام موس��ی صدر روشن نشود قذافی را به‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪26‬‬ ‫حضور نمی پذیرند‪ .‬در همان زم��ان حضرت امام به‬ ‫وزارت خارجه دس��تور پیگیری موضوع را می دهند‪.‬‬ ‫اخیرا اق��ای خرم‪ ،‬اولی��ن کاردار ای��ران در لیبی طی‬ ‫مصاحبه ای افشا کرده که با دس��تور امام خمینی(ره)‬ ‫برای پیگیری پرونده‪ ،‬بعد از دو س��ال جس��ت وجو‬ ‫یک گزارش به وزارت خارجه می دهد که بر اس��اس‬ ‫ان امام موسی صدر زنده است و در طبقه پایین فالن‬ ‫قصر قذافی زندانی است‪.‬‬ ‫در همان ایام در لبنان و ایتالی��ا نیز احکامی علیه‬ ‫قذافی صادر می شود‪ .‬قذافی به دنبال محکومیت های‬ ‫قضای��ی از طری��ق رابط ه��ای ایرانی خ��ود از ایران‬ ‫می خواهد که با ایجاد یک کمیته پنج جانبه یا سه جانبه‬ ‫تحقیق‪ ،‬قضیه امام موس��ی صدر را پیگیری کنند‪ .‬این‬ ‫پیشنهاد دقیقا وقتی مطرح ش��د که ایتالیا علیه قذافی‬ ‫حک��م داد‪ ،‬دادگاه لبنان هم حکم ب��ه مجرمیت او داد‬ ‫و کمیته های تش��خیص و تحقیق دادگاه هم حکم به‬ ‫ربایش امام در لیبی دادند‪.‬‬ ‫اقای هاشمی رفسنجانی در دوره ریاست جمهوری‬ ‫خود با تاکید بر اینکه از کانال های مخصوص خود پیگیر‬ ‫مس��اله اس��ت اقدام جدی نکرد تا اینکه در دوره اقای‬ ‫ی برای اولین بار ایران کمیته ای فعال برای موضوع‬ ‫خاتم ‬ ‫امام موس��ی صدر تعیین کرد‪ .‬مهندس فی��روزان‪ ،‬داماد‬ ‫امام موس��ی صدر در این باره می گوید‪« :‬زمانی که اقای‬ ‫خاتمی‪ ،‬رئیس جمهورشدندماخدمتمقاممعظمرهبری‬ ‫رسیدیم‪ .‬ایت اهلل خامنه ای فرمودند که این سال ها کوتاهی‬ ‫شدهوبایدجبرانکنیم‪.‬ایشانبهپیگیری هایخودشانهم‬ ‫اشاره کردند که در سفری که به لیبی داشتند‪ ،‬چگونه بر سر‬ ‫قضیه امام صدر به قذافی تندی کردند و او هم قولی داده‬ ‫بود که بعد عمل نکرد‪ .‬انجا به ما فرمودند که اقای خاتمی ‬ ‫برای پیگیری انگیزه دارند و با ایشان طرح کنید‪ ،‬من هم به‬ ‫ایشان خواهم گفت که تا انتهای پرونده حتی اگر به قیمت‬ ‫قطع روابط با لیبی هم شده‪ ،‬بروند‪».‬‬ ‫وی ادامه داده اس��ت‪« :‬ما نزد اقای خاتمی رفتیم‬ ‫و قرار شد یک نقشه پیگیری شامل پیگیری سیاسی‪،‬‬ ‫قضایی‪ ،‬اطالعاتی‪ -‬امنیتی و بین المللی طراحی شود‪.‬‬ ‫اقای خاتمی ه��م کمیته هایی تش��کیل دادند‪ .‬قرار بر‬ ‫این ش��د که مذاکرات سیاسی شروع ش��ود‪ ،‬پیگیری‬ ‫امنیتی‪ -‬اطالعاتی به موازات��ش در وزارت اطالعات‬ ‫ش��کل بگیرد و از ط��رف دیگر هم راه��کار قضایی‬ ‫مطالعه شود‪ ،‬اما شروع نشود تا مذاکرات سیاسی پیش‬ ‫برود و اگر مذاکرات به نتیجه نرسید‪ ،‬راهکار قضایی‬ ‫اغاز شود‪ .‬مذاکرات سیاس��ی در حالی شروع شد که‬ ‫برخی از تصمیم سازان کشور ان را به مصلحت کشور‬ ‫نمی دانستند‪».‬‬ ‫با هم��ه اینه��ا مجم��وع پیگیر ی ها از س��وی‬ ‫دولت ه��ای لبن��ان بس��یار مفید ت��ر از پیگیری های‬ ‫صورت گرفت��ه در ایران ب��وده اس��ت‪ .‬به طوریکه‬ ‫حتی یک��ی از مقامات ش��ورای انتقال��ی لیبی تاکید‬ ‫می کند که پرونده امام موسی صدر را به لبنان تحویل‬ ‫خواهند داد‪ ،‬نه ایران‪ .‬در ط��ول نزدیک هفت ماهی‬ ‫که لیبی دس��تخوش جنگ برای ازادی ب��ود‪ ،‬بارها‬ ‫برخ��ی مقام های س��ابق لیب��ی مدعی ش��ده اند که‬ ‫امام موسی صدر توس��ط قذافی به شهادت رسیده‪،‬‬ ‫اما منابع نزدیک به خانواده امام موسی صدر با تاکید‬ ‫بر اینک��ه هیچ س��ندی در این رابطه وج��ود ندارد‪،‬‬ ‫خواستار پاسخگویی دقیق ش��ده اند‪ .‬حتی علی اکبر‬ ‫صالحی نیز در نخس��تین مکالمه خ��ود با مصطفی‬ ‫عبدالجلیل‪ ،‬رئیس ش��ورای انتقالی لیبی خواس��تار‬ ‫پیگیری پرونده امام موسی صدر شد‪ .‬حال باید دید‬ ‫پرونده عزت ش��یعه چگونه به پایان می رس��د؟‪g‬‬ ‫فاطمه الیا‪ ،‬نماینده تهران و عضو جبهه پایداری انقالب اسالمی‬ ‫اعالم موجودیت‬ ‫جبهه پایداری فضای‬ ‫انتخاباتی اصولگرایان‬ ‫را وارد فاز جدیدی‬ ‫کرده است‪ .‬انها‬ ‫دیدگاه های خاص خود‬ ‫را دارند و همین مساله‬ ‫واکنش های متفاوتی را‬ ‫در پی داشته است‬ ‫محدود به انتخابات نخواهیم بود‬ ‫نگاهی به اهداف و رویکرد جبهه پایداری‬ ‫خبرنامه‬ ‫ان چی��زی ک��ه مس��لم اس��ت‪ ،‬رمز پی��روزی‬ ‫انقالب اس�لامی وحدت بود و رمز بق��ا‪ ،‬ماندگاری‬ ‫و نش��اط ان نیز وحدت اس��ت و بی دلیل نیس��ت که‬ ‫مقام معظم رهبری مکررا همگان را به وحدت دعوت‬ ‫می کنند‪ .‬وحدت در همه عرصه ها و حوزه ها مهم است‬ ‫و در انتخابات به ویژه انتخابات مجلس نهم با توجه به‬ ‫فتنه سال ‪ 88‬امری مهمتر به شمار می اید‪.‬‬ ‫برگزاری انتخابات در کش��ور از دس��تاوردهای‬ ‫ارزشمند انقالب اسالمی اس��ت اما فتنه سال ‪ 88‬که با‬ ‫حمایت مادی و معنوی دشمنان انقالب صورت گرفت‬ ‫این دستاورد را هدف قرار داد‪ ،‬زیرا انتخابات در کشور‬ ‫ما مساله ای مهم است که دشمنان همواره قصد ضربه‬ ‫زدن به نظام از طریق ان را دارند‪.‬‬ ‫به دلیل اهمیت فوق العاده انتخابات‪ ،‬اصولگرایان‬ ‫با هر طیف و سلیقه ای که هس��تند باید تالش کنند با‬ ‫ارائه لیس��ت واحد در انتخابات مجلس نهم شرکت‬ ‫کنند‪ .‬نیروهای این جریان باید تالش کنند لیست های‬ ‫متفرقه ندهن��د و با ارائه یک لیس��ت واح��د اگر هم‬ ‫وحدت اکثری ممکن نب��ود در انتخابات مجلس نهم‬ ‫که جزو ش��اخصه های مردم س��االری دینی ماست‪،‬‬ ‫شرکت کنند‪ .‬تا به حال تالش های زیادی برای وحدت‬ ‫اصولگرایان ص��ورت گرفته و م��ا امیدواریم هر چه‬ ‫زودتر وحدت اصولگرایان حول مکتب و مبانی و نه‬ ‫قدرت ش��کل گیرد‪ .‬ما وحدت حول قدرت را قبول‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫فاطمه الیا از اعضای‬ ‫جبهه پایداری در‬ ‫این نوشتار مواضع‬ ‫تشکل مطبوع خود را‬ ‫شرح داده است‬ ‫نداریم و فقط وحدت حول مکت��ب‪ ،‬مبانی و اصول‬ ‫ارزشمند‪ ،‬تفکر اصولگرایی‪ ،‬عدالت و ارزش های دینی‬ ‫را قبول داریم‪ .‬این روزها می بینیم بعضی از کانون های‬ ‫قدرت و ث��روت ب��ا مظلوم نمایی ت�لاش می کنند با‬ ‫رانت و امتی��از ویژه نمایندگانی را ب��ه کمیته وحدت‬ ‫اصولگرایان تحمیل کنند که این موارد باید از س��وی‬ ‫ب��زرگان اصولگرایی مدیریت ش��ود چراکه وحدت‬ ‫واقعی یعنی وحدتی که مورد قبول تمامی اقشار جامعه‬ ‫باشد‪ ،‬حول محور قدرت شکل نمی گیرد‪ .‬شاید الزم‬ ‫باش��د برای رس��یدن به این وحدت کمیته داوری از‬ ‫هفت نفر بیش��تر ش��ود یا اضالع وحدت که گفته اند‬ ‫باید هشت نفر باشند از این تعداد بیشتر شود‪ .‬پس ما‬ ‫نباید وحدت را محدود به اح��زاب حاضر در جریان‬ ‫اصولگرایی کنیم‪.‬‬ ‫با تش��کیل جبهه پایداری انقالب اسالمی چیز‬ ‫جدیدی به وج��ود نیامده زیرا همی��ن جریان فکری‬ ‫در سوم تیر ‪ 84‬و همچنین انتخابات سال ‪ 88‬حضور‬ ‫جدی داش��ت‪ .‬اولوی��ت اول جبهه پای��داری اعالم‬ ‫موجودیت در اس��تانه انتخابات نیست بلکه اولویت‬ ‫ان انس��جام نیروهاست و قرار اس��ت اعضای جبهه‬ ‫پایداری در انتخابات هم فعال ت��ر عمل کنند اما هرگز‬ ‫فعالیت جبهه پایداری محدود ب��ه انتخابات نخواهد‬ ‫شد‪ .‬این جبهه خود را اصولگرا می داند و با مجموعه‬ ‫اصولگرایان هم��کاری می کند البته پی��ش از این هم‬ ‫فعالیت می کردند‪ ،‬ولی می خواهند با اعالم انس��جام‪،‬‬ ‫فعالیت خود را در سطح تهران و شهرستان ها منسجم تر‬ ‫و اگر کسانی در مجموعه اصولگرایان در قبال جریان‬ ‫فتنه ‪ 88‬سکوت یا حمایت کردند‪ ،‬نسبت به انها اعالم‬ ‫موضع کنند‪ .‬جبهه پای��داری در موضع گیری هایی که‬ ‫بعضی از اعضای ارشد جبهه داشته اند بر این نکته متفق‬ ‫هستند که این جبهه خط اصیل انقالب اسالمی را ادامه‬ ‫می دهد‪ .‬کسانی که بعدا می خواهند به این جبهه ملحق‬ ‫شوند باید مواضع خود را نسبت به جریان براندازی‪،‬‬ ‫فتن��ه و انحرافی ش��فاف کنند و خط جبه��ه پایداری‬ ‫مرزبندی های روشنی با این دو جریان دارد‪.‬‬ ‫هم��ه نیروه��ای اصولگرا ب��رای انقالب تالش‬ ‫می کنند‪ ،‬اما بعضی اعضا دغدغه بیشتری دارند و تالش‬ ‫بیش��تری می کنند که اعالم موجودیت جبهه پایداری‬ ‫هم در همین راستاس��ت‪ ،‬اما یکسری موضع گیری ها‬ ‫علیه ای��ن جبهه وجود دارد که ممکن اس��ت ناش��ی‬ ‫از عدم اط�لاع از اه��داف این جبهه باش��د یا بعضی‬ ‫موضع گیری ها علیه جبهه پایداری ناشی از این است‬ ‫که برخی احس��اس می کنن��د حضور ای��ن جبهه در‬ ‫صحنه سیاسی کشور به تمامیت خواهی و سهم خواهی‬ ‫انها خدشه وارد می کند‪ .‬برهمین اساس انها جبهه را‬ ‫رقیب انتخاباتی می دانند‪ ،‬در حالی که جبهه پایداری در‬ ‫همه مواضع خود بر وحدت و تالش در جهت حصول‬ ‫وحدت اصرار دارد‪ ،‬زیرا این امر ولی فقیه است‪ .‬همه‬ ‫اعضای جبهه بر این امر متفق هستند که انتخابات برای‬ ‫یک امر اصلی نیست و این مجموعه نباید محدود به‬ ‫انتخابات ش��ود بلکه باید افق روشن انقالب اسالمی‬ ‫و خط اصیل انق�لاب را پیگیری کند‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫تثبیت و گس��ترش ارزش های انق�لاب هدف اصلی‬ ‫جبهه پایداری است‪ ،‬متاسفانه برخی به خاطر انتخابات‬ ‫و رسیدن به اهداف خود در برخی مسائل موضع گیری‬ ‫منصفانه ای ندارند‪ .‬ش��خصیت های حوزوی‪ ،‬علمی‬ ‫ و دانشگاهی و چهره های شاخصی همچون ایت اهلل‬ ‫مصباح یزدی و حجت االسالم اقاتهرانی در این جبهه‬ ‫حضور دارند‪ .‬جبهه پایداری در واقع به دنبال وحدت‬ ‫است و در این میان اصول خود را نیز به صورت شفاف‬ ‫اعالم می کند و در روز اعالم موجودیت مواضع خود‬ ‫را اعالم کرده است‪.‬‬ ‫پایگاه جبهه پایداری در بدنه اجتماعی مردم است‬ ‫چون در ایران جریان تحزب نهادینه نش��ده و بخش‬ ‫محدودی از جامعه عضو احزاب هستند و بدنه جامعه‬ ‫یعنی بطن مردم و پیروان والیت فقیه کس��انی هستند‬ ‫که در راهپیمایی ها حضور دارند و حماس��ه نهم دی‬ ‫را افریدند‪ .‬این موج اصیل مردمی بدون اینکه در هیچ‬ ‫حزب و گروهی عضویت داش��ته باشد‪ ،‬در دهه های‬ ‫گذشته از انقالب دفاع کرده است‪g .‬‬ ‫‪27‬‬ ‫اصولگرایان در استانه انتخابات مجلس نهم ‪ ،‬روزهای مهمی‬ ‫را در پیش دارند ‪ .‬تمام تالش انها در هفته های اخیر رسیدن‬ ‫به سازوکاری است تا بتوانند فهرستی واحد را بر ای انتخابات‬ ‫ارائه کنند‬ ‫غالمرضا مصباحی مقدم‬ ‫گفتوگو و پرهیز از سهم خواهی‬ ‫ایا دوره شیخوخیت به پایان رسیده است؟‬ ‫خبرنامه‬ ‫غالمرضا مصباحی مقدم‬ ‫عضو شورای مرکزی‬ ‫جامعه روحانیت مبارز‬ ‫در این یادداشت به ساز‬ ‫و کار وحدت در میان‬ ‫اصولگرایان‬ ‫پرداخته است‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫مکانیزم جامعتین ب��رای ایجاد وح��دت در میان‬ ‫اصولگرایان چارچوب خوب و قابل استمراری است‪،‬‬ ‫چراک��ه در ان از بایدها و نبایده ها اس��تفاده ش��ده که‬ ‫همواره کاربرد دارد‪ .‬البته متاس��فانه یک��ی از چهره های‬ ‫اصولگرا حرف نادرستی را درباره شیخوخیت در میان‬ ‫اصولگرایان بیان کرد که به پای همه انها نوشته شد‪ .‬وی‬ ‫معتقد ب��ود دوره ریش س��فیدی در تصمیم گیری های‬ ‫سیاس��ی تمام ش��ده و فقط باید به خرد جمعی توسل‬ ‫جست‪ ،‬اما امروز شاهد ان هستیم که گروه های مختلف‬ ‫اصولگرا برای ورود به امر انتخابات به بزرگان این جریان‬ ‫رجوع کردند‪ .‬دلیل این امر ه��م ان بود که اصولگرایان‬ ‫احساس کردند بدون حضور یک ریش سفید یا جمعی‬ ‫از انها‪ ،‬دچار واگرایی خواهند ش��د و تجربه چند سال‬ ‫گذشته ‪ -‬که از چنین شیخوخیتی عدول شد‪ -‬نیز نتیجه‬ ‫خوبی نداشت‪ .‬همگرایی ها وجود یک محوریت را اقتضا‬ ‫می کند‪ ،‬در دنیا هم اصوال از افراد پخته و با تجربه سیاسی‬ ‫استفاده می کنند و اینطور نیست که انها را کنار بگذارند‬ ‫و بگویند دوره انها گذش��ته است‪ .‬خصوصا با توجه به‬ ‫محبوبیتی که ایت اهلل مهدوی کنی دارند‪ ،‬این محبوبیت‬ ‫بسیاری از مشکالت را بر طرف می کند‪ .‬الزم به ذکر است‬ ‫که ش��خص ایت اهلل مهدوی کنی همواره س��عی دارند‬ ‫بگویند شخص مهدوی کنیمطرحنیست‪،‬بلکه ایشان در‬ ‫‪28‬‬ ‫قالب جامعه روحانیت‪ ،‬رهبری و هدایت اصولگرایان را‬ ‫بر عهده دارند‪ .‬با توجه به تجربه طوالنی فعالیت سیاسی‬ ‫و اجرایی ای��ت اهلل مهدوی کنی در س��ال های ابتدایی‬ ‫انقالب‪ ،‬ایشان شخصیت برجسته و کم نظیری در انقالب‬ ‫ی‪‎‬شود و به همین خاطر وقتی‬ ‫اسالمی ایران محسوب م ‬ ‫اصولگرایان را در کاری توصیه‪ ،‬راهنمایی یا نهی می کنند‪،‬‬ ‫همگی انها براساس پختگی و معنا دار است‪ .‬با تفاسیر‬ ‫یاد ش��ده برخی از اضالع اصولگرا باید از سهم خواهی‬ ‫در شرایط کنونی پرهیز کنند؛ چراکه این مساله همراهی‬ ‫و همدلی اصولگرایان را مخ��دوش می نماید‪ ،‬بنابراین‬ ‫همواره باید مراقب بود‪ .‬خ��ود ایت اهلل مهدوی کنی نیز‬ ‫این مراقبت را دارند و همین امر موجب ش��د ایشان از‬ ‫برخی سهم خواهی ها گالیه کنند که اثر مثبت هم داشت‬ ‫و دوستان اعالم کردند قصد جدا ش��دن از جامعتین را‬ ‫ندارند‪ .‬از جبهه پایداری انقالب اسالمی انتظار ان است‬ ‫که از طریق گفت وگو دیگر گروه های اصولگرا را اقناع‬ ‫کند تا در نهایت همه سالئق این جریان به یک جمع بندی‬ ‫واحد برسند ولی اگر مذاکرات به یک تصمیم مشترک‬ ‫منتج نشد‪ ،‬دوستان باید نظر جامعتین را بپذیرند‪ .‬به عنوان‬ ‫یک اصولگرا معتقدم دست یافتن به لیست واحد معموال‬ ‫در یک پروسه پیچیده محقق می شود که این پروسه از‬ ‫دل رایزنی مجموعه ها به دست می اید و اصوال وحدت‬ ‫وقتی معنا پیدا می کند که همه گروه ها و شخصیت ها این‬ ‫امادگی را داشته باشند که فداکاری کنند و از موضع خود‬ ‫کوتاه بیایند‪ ،‬چون اگر بنا باش��د در جریان وحدت‪ ،‬هر‬ ‫گروهی بر موضع ویژه خودش پافشاری کند‪ ،‬وحدتی‬ ‫محقق نخواهد ش��د‪ .‬به نظر من‪ ،‬وزن کشی در جریان‬ ‫اصولگرایی عامل واگرایی در این جریان است؛ بر همین‬ ‫اساس دامن زدن به این مس��اله که کدام گروه اصولگرا‬ ‫وزن بیشتری دارد‪ ،‬درست نیس��ت؛ چرا که این سخن‬ ‫بدین معناست که مش��خص کنیم وزن ما چقدر است‪.‬‬ ‫ضمن اینکه هر گروهی خیال می کند ویژه اس��ت و از‬ ‫ناحیه مردم بیش از دیگران حمایت می ش��ود‪ .‬در حالی‬ ‫که اثبات این امر کار بسیار مشکلی است‪ .‬جبهه پیروان‬ ‫خط امام و رهبری با حداقل ‪ 14‬گروه و تشکل سیاسی‬ ‫تنها دو نماینده در جبهه اصولگرایان دارد‪ .‬این موضوع‬ ‫نشان دهنده ایثارگری در ورود به یک کار جمعی است و‬ ‫به دیگران هم این پیام را دارد که شما هم روی وزن کشی‬ ‫دست نگذارید‪ .‬از این جهت معتقدم تاکید بر مساله وزن‬ ‫سیاسی در میان اصولگرایان کمکی به وحدت نمی کند‪،‬‬ ‫بلکه در نهایت موجب واگرایی می شود‪ .‬اصولگرایان‬ ‫باید روی اصل حرک��ت اصولگرایانه تاکید کنند و مهم‬ ‫حفظ این حرکت اصیل اس��ت‪ ،‬چون ای��ن جریان در‬ ‫انتخابات مجلس نهم باید موضع قوی و مس��تحکمی‬ ‫ داشته باشد حتی اگر این کار خواسته یا ناخواسته موجب‬ ‫شود بی دقت هایی نسبت به جایگاه گروه ها و جریان ها‬ ‫شود‪ .‬سهم خواهی شاخه ای از خودخواهی و مهمترین‬ ‫عامل تقوی��ت جبهه مخالف اصولگرای��ان در مجلس‬ ‫اینده است‪ ،‬پس با وجودی که موازی کاری در جریان‬ ‫اصولگرایی مشکلی ندارد‪ ،‬اما با اهم و مهم کردن حرکات‬ ‫سیاسی باید مراقب بود که مهم ها برای اهم ها در فرایند‬ ‫انتخاب فدا نشوند‪ ،‬چون مسائل مهمتر موجب گرایش‬ ‫نیروهای اصولگرا به س��مت یک وحدت شد‪ .‬اگر یک‬ ‫مجموع��ه اصولگرایی به هم پیوس��ته پدید بیاید خب‬ ‫پش��توانه رای باالیی را خواهد داش��ت‪ ،‬چراکه رقبا از‬ ‫چنین جایگاهی برخوردار نیس��تند‪ ،‬اما اگر انش��قاق و‬ ‫چندفهرستیبهوجودایدموقعیتممتازجریاناصولگرا‬ ‫را در عرص��ه رقابت های انتخابات��ی تضعیف می کند‪،‬‬ ‫به طوری که حتی رقبا می توانند از این فرصت به نتایج‬ ‫فراتر از تصور برسند‪ .‬بنابراین باز تاکید می کنم هر تشکل‪،‬‬ ‫گروه‪ ،‬جمعیت و حزبی که می خواهد با یک مجموعه به‬ ‫تعامل‪ ،‬همگرایی و همکاری برسد ناگزیر باید یکسری‬ ‫تعدیل مواضع را برای رسیدن به وفاق با دیگران بپذیرد‪،‬‬ ‫نمی تواند هم بر سر موضع خود به صورت تمام و کمال‬ ‫بایستد و هم عالقه مند پیوستن به یک مجموعه باشد‪،‬‬ ‫زیرا انهایی هم که به این وحدت پیوس��تند یکس��ری‬ ‫خصوصیات و ویژگی هایی را مدنظر داش��تند که از ان‬ ‫صرف نظر کردند و همین جاست که وحدت معنا پیدا‬ ‫می کند‪ ،‬به این خاطر بیش��تر از واژه همگرایی به جای‬ ‫وحدت استفاده می شود‪g.‬‬ ‫دکتر محمد رضا شالبافان ‪ /‬شاعر و پزشک و دستیار اعصاب و روان‬ ‫امروز در تحوالت منطقه و‬ ‫بیداری اسالمی که موضوع‬ ‫روز جهان سیاست است‬ ‫شعرا به روایت انچه بر مردم‬ ‫میگذرد‪ ،‬میپردازند‬ ‫روایتگران تاریخ‬ ‫نگاهی به نقش شعر در خیزش های رهایی طلب‬ ‫محمدرضا شالبافان‬ ‫شاعر‪ ،‬در این سطور‬ ‫از تاثیر شعر و شعرا‬ ‫در ادوار مختلف‬ ‫روایت کرده است‬ ‫خبرنامه‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫زمانی نه چندان دور‪ ،‬هن��ر و از جمله ادبیات در‬ ‫جوامع اعم از پیش��رفته و عقب مانده‪ ،‬به عنوان حرفه‬ ‫ش��ناخته می شد‪ .‬ش��اعر وظیفه مش��خصی داشت و‬ ‫هرکس که به اصول بالغت کالم و بهره گیری از نبوغ‬ ‫شخصی احاطه پیدا می کرد‪ ،‬می توانست وارد رقابت‬ ‫در این حیطه شود‪ .‬ش��اعری نوعی پیشه وری پنهان‬ ‫و ازاد به حس��اب می امد و بدیهی بود که ش��اعران‬ ‫نیز مانند تمام پیش��ه وران دیگر نیازمند وابستگی به‬ ‫نهادهای قدرت و ثروت بودند‪ .‬شاعران وظیفه خود‬ ‫می دیدند که به درباری و بارگاه��ی راه یابند و از راه‬ ‫سرایش دوره ای قصاید فخیم و سرشار از مدح و گاه‬ ‫دروغ دل ارباب��ان زر و زور را به دس��ت اورند‪ .‬حال‬ ‫زمانی کسی مانند شیخ اجل به صراحت و با بهره گیری‬ ‫از نام ولی نعمت خود «س��عدی» را به عنوان تخلص‬ ‫برای خ��ود انتخ��اب می کند و قصایدی می س��راید‬ ‫که ارمغانی ج��ز تاخت و تاز اه��ل مدرنیته بر دیوان‬ ‫ارجمندش به همراه ندارد و حتی گاه در بیت پایانی‬ ‫یکی از زیباترین غزلیاتش تملق می کند و می سراید‪:‬‬ ‫خلق گویند برو دل به هوای دگ��ری بند‪ /‬نکنم‬ ‫خاصه در ایام اتابک دو هوایی‬ ‫و گاهی کسی چون حافظ سر بر استان جانانی‬ ‫می گذارد که از حضرت حق تا امرای سه گانه حیاتش‬ ‫بازه عظمتی دارد و حتی کس��انی نی��ز بر چند غزلش‬ ‫اس��تدالل می بندند و او را پوچگرای��ی معاند تمامی‬ ‫ اصول می نامند‪.‬‬ ‫بدیهی اس��ت که در چنین تعریفی از شعر نباید‬ ‫از ش��اعران حرفه ای انتظار داش��ت که س��ر خود را‬ ‫در مع��رض دار انتقاد از اربابان ق��درت قرار دهند و‬ ‫به راحتی ب��ا اندکی کنکاش می ت��وان دالیل حضور‬ ‫ن��ه چن��دان همگ��ون کس��انی چ��ون «خی��ام» و‬ ‫«ناصرخسرو» را در میان این جماعت پیدا کرد‪.‬‬ ‫اما با گس��ترش مدرنیته و اندیشه انتقادی اش و‬ ‫متعاقب ان مدرنیسم و نهایتا تفکرات پسامدرن انگار‬ ‫تعریف هنر متحول ش��د‪ .‬بازی تغیی��ر کرد و دغدغه‬ ‫معاش به توهین��ی رکیک در ذه��ن هنرمندان تبدیل‬ ‫ش��د‪ .‬هنرمند گویا نماینده روح عصیانگر جامعه شد‬ ‫و ضمیر خفته ناخوداگاه جمعی را هدف قرار داد که‬ ‫مدام یادش باشد که حرفی بزند که به کسی بربخورد‪.‬‬ ‫شاعری دیگر حرفه نبود‪ ،‬همانگونه که در دوران دور‪،‬‬ ‫عرفان و دانش ابدان و ادیان نیز حرفه نبود‪ .‬ش��اعران‬ ‫همه در کنار اینکه با افتخار ش��اعری خ��ود را فریاد‬ ‫می زدند با افتخار هم تاکید می کردند که از راه شاعری‬ ‫و هنر امرار معاش نمی کنند‪« .‬غزلفروش» کنایه ای تلخ‬ ‫شد و «شاعر درباری» به فحش پهلو می زد‪.‬‬ ‫این واقعه در ایران تقریبا نزدی��ک بود به وقوع‬ ‫ان در غرب و مشخصا فرانسه‪ .‬شعر مشروطه با تمام‬ ‫کم و کاستی های زبانی ذوقی و ابداعی اش این ارمغان‬ ‫را بر دوش کشید که ش��اعران را از دربار شاهان جدا‬ ‫کرد‪ .‬هرچند این ذهنیت تنها در روزگار دیکتاتوری‬ ‫ضعیف قاجار بر فکر شاعران مشروطه خواه حکومت‬ ‫کرد‪ .‬وگرن��ه وقت��ی زور به نح��وی پر زور بر س��ر‬ ‫غول هایی چ��ون «محمدتقی به��ار» و حتی اخالف‬ ‫فکری و مش��روطه ندیده اش چون «محمدحس��ین‬ ‫بهجت(شهریار)» س��ایه انداخت‪ ،‬همه سپر انداختند‬ ‫و دس��ت به نگارش قصایدی غرا در م��دح خانواده‬ ‫سلطنتی بردند‪.‬‬ ‫اما ماجرا در جوامع عرب��ی دیگرگون بود‪ .‬تعهد‬ ‫در شعر عرب از ‪ 1948‬و تشکیل رژیم اشغالگر قدس‬ ‫با سرایش شعر مقاومت فلسطین گرهی کور خورد‪.‬‬ ‫همزبانان کالم اهلل که از پیش��تازان مدح و ثنای حکام‬ ‫بودند نیاز خود برای گریز از این حقارت تاریخی را‬ ‫در گوشه زیتون زارهای خونین رود اردن جست وجو‬ ‫کردند و س��مبل ش��اعران انتقادی در شعر عرب شد‬ ‫«محمود درویش» که خود در چنگال مرزهای بس��ته‬ ‫سرزمین های اش��غالی بود و اگر چیزی می سرود از‬ ‫اعماق وجودش ب��ود؛ هرچند ان ط��رف طیف هم‬ ‫«ادونیس» در قاره سبز از اعماق وجودش می سراید‪.‬‬ ‫واقعیت این اس��ت ک��ه بیش از نیم دهه اس��ت‬ ‫که ش��اعران عرب خود را فری��ب داده بودند‪ .‬تعهد‬ ‫را در س��رودن از ازادی همخون همس��ایه می دیدند‬ ‫که شایس��ته بود و قابل تقدیر اما بر حال و روز خود‬ ‫سکوت می کردند‪ .‬سال هاست که در میان ملت هایی‬ ‫که یکی یک��ی بر می خیزن��د و به حاکم��ان فریبکار‬ ‫می اموزند که ملت ها تا ابد فری��ب نخواهند خورد‪،‬‬ ‫کش��ورهای به ظاهر متم��دن عرب و منطق��ه تن به‬ ‫حکومت های دیکتاتورهایی چهل و چند ساله داده اند‬ ‫و بحق «در عجبم از مردمانی که خود زیر شالق ظلم‬ ‫و ستم زندگی می کنند‪ ،‬اما برای حسینی می گریند که‬ ‫ازاد زیست»‪ .‬شاعران مصر‪ ،‬اسطوره طالیی فرهنگ و‬ ‫دانش‪ ،‬در سرزمین های عربی سال ها زیر بیرق فرعونی‬ ‫خود بزرگ بین زندگی کردند و از فرزندان س��نگ به‬ ‫دست و افتاب سوخته فلسطینی سرودند و صد اندوه‬ ‫که بیشتر بهره این فریب بزرگ نصیب حاکمانی شد‬ ‫که هنوز هم که هنوز است فلسطین را وجه المصالحه‬ ‫بازی های سیاسی خود کرده اند‪.‬‬ ‫اما در کمتر از یکس��ال قاعده ای��ن بازی بی مزه‬ ‫و تکراری شکس��ت و در حال شکستن بیشتر است‪.‬‬ ‫مردم «تونس» از خودس��وزی جوانی معترض اتشی‬ ‫ساختند که ش��عله اش دامان سرهنگ و شاه و دکتر را‬ ‫گرفته اس��ت و این اتش به جان هنرمندان و به ویژه‬ ‫ش��اعران عرب زبان منطقه نیز افتاد و ملت عرب که‬ ‫هنوز هم که هنوز اس��ت به بیانش می ن��ازد کلمات‬ ‫س��وخته را تکرار کرد‪ .‬ش��عر و ادبیات میراث اصلی‬ ‫فرهنگ کهن اسالمی در کش��ورهای منطقه است و‬ ‫حضور شاعران در میان مردم معترض حاکمان عربی‬ ‫منطقه را به ت��رس انداخت تا جایی ک��ه حاکم نادان‬ ‫«بحرین» که زمان��ی مروارید خلیج همیش��ه فارس‬ ‫بود دست خود را از ترس این پتانسیل عظیم به خون‬ ‫الوده کرد‪.‬‬ ‫غافل از انکه «مرگ ش��اعر اغاز زندگی دوباره‬ ‫اوس��ت» و ندانس��ت که واژه ها وقتی ات��ش بگیرند‬ ‫خش��ک و ت��ر را ب��ا ه��م می س��وزانند‪ .‬واقعیتی که‬ ‫سال هاست در میان جوامع منطقه به فراموشی سپرده‬ ‫شده و س��بب شده که بسیاری از ش��اعران به خواب‬ ‫خرگوشی در سایه طاغوتی بروند که خود را خدای‬ ‫بزرگ مردم می داند‪g .‬‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست ‬ ‫توصیه های حکیمانه‬ ‫سیاست‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫پرونده ای درباره رهنمودهای رهبر معظم انقالب به دولت‬ ‫تاکید برجهاد اقتصادی‬ ‫‪1‬‬ ‫بدون شک یکی از مهمترین بخش های فرمایشات‬ ‫حضرتایتاهللخامنه ایدردیداربااعضایکابینهدرهفته‬ ‫دولت‪ ،‬به عرصه اقتصاد و جهاد اقتصادی مربوط می شود؛‬ ‫انجاکهایشانتاکیدمی کنند‪«:‬جهاداقتصادینیازیحیاتی‬ ‫وزمینه سازپیشرفتوشکوفاییاقتصادیکشوراست‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای سخنانشان را با تشریح‬ ‫ضرورت جهاد اقتصادی از سه منظرتبیین فرمودند؛‪ -1‬از‬ ‫منظر رونق اقتصادی و حل مشکالت معیشتی مردم‪ -2‬از‬ ‫زاویه ضرورت رسیدن به اهداف چشم انداز و‪ -3‬از منظر‬ ‫مقابلهبااهدافخصمانهنظامسلطهبرضدملتایران‪.‬‬ ‫ایشان جهاد اقتصادی را یک نیاز قطعی و نه صرفا‬ ‫یکاولویتدانستندودرتشریحبیشترایننکاتافزودند‪:‬‬ ‫«معیشت مردم برای نظام اسالمی بسیار مهم است و تنها‬ ‫یک اقتصاد خوب‪ ،‬سالم و قوی می تواند کشور را به این‬ ‫هدف برساند و اقتصاد خوب و توانا نیز نیاز به مجاهدت‬ ‫اقتصادی دارد‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب انگیزه دوم برای جهاد اقتصادی‬ ‫را ضرورت حیاتی رسیدنبه اهداف چشم اندازبرشمردند‬ ‫و افزودند‪« :‬در این سند بسیار مهم‪ ،‬تبدیل ایران به قدرت‬ ‫اول اقتصادی منطقه پیش بینی شده است و اگر این هدف‬ ‫محقق نشود و در این عرصه از رقبا عقب بمانیم‪ ،‬ضربات‬ ‫اساسی خواهیم خورد‪ .‬بنابراین چاره دیگری جز جهاد‬ ‫اقتصادی نداریم‪».‬‬ ‫‪30‬‬ ‫حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای مقابله با دش��منان‬ ‫قسم خورده اس�لام و انقالب را س��ومین انگیزه نظام‪،‬‬ ‫مسئوالن و ملت برای جهاد اقتصادی خواندند و افزودند‪:‬‬ ‫«س��لطه گران همه امکانات خود را ب��رای زدن ضربات‬ ‫اساس��ی به اقتصاد ایران به کار گرفته اند اما هوشمندی‪،‬‬ ‫زیرکی و تدبیر مسئوالن و ایس��تادگی ملت‪ ،‬انها را ناکام‬ ‫خواهد گذاشت‪».‬‬ ‫ایشان خاطرنش��ان کردند‪« :‬دش��منان اوایل امسال‬ ‫از تحریم های فلج کننده و هوشمند سخن می گفتند اما‬ ‫تحریم ها نه تنها فلج کننده نشد بلکه به برکت هوشمندی‬ ‫نظام و م��ردم در موارد متعدد به تح��رک و خودکفایی و‬ ‫کارهای بزرگ در کشور منجر شد‪».‬‬ ‫رهبرمعظمانقالباسالمی‪،‬طرحتحولاقتصادیرا‬ ‫یکی از مصادیق جهاد اقتصادی برشمردند و تاکید کردند‪:‬‬ ‫«به لطف خداوند اجرای قانون هدفمندسازی یارانه ها به‬ ‫عنوان یکی از محورهای طرح تحول اقتصادی اغاز شده‬ ‫ولی الزم است بقیه محورهای دیگر این طرح در دو سال‬ ‫باقیماندهدولتبهجریانبیفتد‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامنه ای در خص��وص اجرای‬ ‫قانون هدفمندسازی یارانه ها‪ ،‬به ضرورت تقویت بخش‬ ‫تولیداشارهکردندوافزودند‪«:‬مصوبهقانونیبرایکمکبه‬ ‫واحدهای تولیدی هنوز تحقق پیدا نکرده و باید با اجرای‬ ‫این مصوبه‪ ،‬در کوتاه مدت مناب��ع به واحدهای تولیدی‬ ‫نیازمندتزریقشود‪».‬‬ ‫رهبرمعظمانقالباسالمیبااظهار نگرانیازواردات‬ ‫برخی کاالها و محصوالت خاطرنشان کردند‪« :‬باید در‬ ‫سیاست های واردات بازنگری جدی شود‪».‬‬ ‫این سخنان در حالی از س��وی رهبری ارائه شد که‬ ‫در ابتدای جلسه‪ ،‬رئیس جمهور و برخی دیگر از اعضای‬ ‫کابینه به بیان گزارش عملکرد حوزه های خود پرداختند‪.‬‬ ‫سید شمس الدین حسینی‪ ،‬وزیر اقتصاد در گزارش خود‬ ‫اعالم کرد‪« :‬دولت اجرای سیاست های کلی اصل ‪ 44‬را‬ ‫در دس��تور کار جدی قرار داده به گونه ای که به موازات‬ ‫واگذاریمسئولیت ها‪،‬میزانواگذاریمالکیت هابهبخش‬ ‫خصوصی نیز از سال‪ 84‬تاکنون به‪ 500‬شرکت و‪ 85‬هزار‬ ‫میلیارد تومان بالغ شده که ده هابرابر گذشته است‪».‬‬ ‫حسینی افزود‪« :‬تاکنون ‪ 40‬میلیون نفر دارای سهام‬ ‫عدالت ش��ده اند که این میزان تا ‪ 45‬میلیون نفر افزایش‬ ‫خواهد یافت‪».‬‬ ‫وزیراقتصاد‪ ،‬قانونهدفمندکردنیارانههارا گامی در‬ ‫جهت گسترش عدالت خواند و اعالم کرد‪« :‬رشد مصرف‬ ‫در انرژی‪ ،‬اب و گندم متوقف شده و میزان مصرف‪ 5‬تا‪30‬‬ ‫درصد کاهش یافته است‪».‬‬ ‫حسینی از کاهش نقطه به نقطه تورم از تیرماه سال‬ ‫جاری خب��ر داد اما تاکید کرد برای حل مش��کل تورم و‬ ‫بیکاری تالش های مضاعفی انجام خواهد شد‪ .‬به گفته او‪،‬‬ ‫رشد اقتصادی کشور هر سال بیشتر شده است به گونه ای‬ ‫که مراکز جهانی نیز از بهبود اوضاع اقتصادی ایران در پی‬ ‫هدفمند کردن یارانه و اجرای اصل‪ 44‬سخن می گویند‪.‬‬ ‫حس��ینی ب��ا اش��اره ب��ه افزای��ش بودج��ه‬ ‫عمران��ی ب��ه ‪ 24‬درص��د اف��زود‪« :‬س��هم‬ ‫مالی��ات نی��ز در هزینه ه��ای دول��ت ب��ه ح��دود‬ ‫‪ 42‬درصد در سال ‪ 89‬رسیده است که نشان دهنده تالش‬ ‫سیاست‬ ‫رهبری سخنانشان‬ ‫را با تشریح ضرورت‬ ‫جهاد اقتصادی از سه‬ ‫منظرتبیین فرمودند؛‬ ‫‪ -1‬از منظر رونق‬ ‫اقتصادی و حل‬ ‫مشکالت معیشتی‬ ‫مردم ‪ -2‬از زاویه‬ ‫ضرورت رسیدن به‬ ‫اهداف چشم انداز و‬ ‫‪ -3‬از منظر مقابله با‬ ‫اهداف خصمانه‬ ‫نظام سلطه بر ضد‬ ‫ملت ایران‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫برای رهایی از اتکا به درامدهای نفتی است‪».‬وزیر اقتصاد‬ ‫با تاکی��د بر ناکامی تحریم ه��ای غرب اف��زود‪« :‬افزایش‬ ‫ ترانزیت کاالی ‪ 111‬کشور خارجی از مسیر ایران‪ ،‬رشد‬ ‫‪ 124‬درص��دی جذب س��رمایه های خارجی و رش��د‬ ‫تجارت خارجی از شاخص هایی است که نشان می دهد‬ ‫تحریم هایغربباتدابیرنظامودولتوایستادگیمردمبه‬ ‫اهداف خود نرسیده است‪».‬‬ ‫رئیس کل بانکمرکزی‪ ،‬دیگر عضو هیات دولتبود‬ ‫که گزارشی از وضع پولی و بانکی کشور ارائه کرد‪ .‬محمود‬ ‫بهمنی با اشاره به سیاست کنترل نرخ تورم و رسیدن ان‬ ‫به ‪ 12/4‬درصد در پایان س��ال ‪ 89‬گفت‪« :‬در پایان تیرماه‬ ‫نود‪ ،‬نرخ تورم به ‪ 16/3‬درصد افزایش یافت که علت ان‪،‬‬ ‫اجرای قانون هدفمندی یارانه ه��ا بود‪».‬رئیس کل بانک‬ ‫مرکزیخاطرنشانکرد‪«:‬بدوندرنظرگرفتنتاثیرمستقیم‬ ‫و غیرمستقیم‪ ،‬هدفمندسازی یارانه ها‪ ،‬نرخ تورم قاعدتا‬ ‫‪ 9/9‬درص��د می بود‪».‬مه��ار بی روی��ه رش��د نقدینگی‪،‬‬ ‫شفاف سازی مطالبات معوق و مهار رشد ان‪ ،‬رشد ‪140‬‬ ‫درصدی فروش اوراق مش��ارکت به می��زان ‪ 157‬هزار‬ ‫میلیارد ریال‪ ،‬افزایش منابع قرض الحس��نه‪ ،‬ساماندهی‬ ‫موسساتمالیغیرپولی‪،‬گسترشسیستم هایالکترونیک‬ ‫و افزایش تراکنش های الکترونیک��ی‪ ،‬مدیریت بازار ارز‪،‬‬ ‫تعیین ابزارها و عق��ود جدید در بانک داری اس�لامی‪،‬‬ ‫برنامه ریزی برای حذف صفرهای پول ملی و اختصاص‬ ‫‪ 17‬میلیارد دالر از منابع بانکی برای س��رمایه گذاری در‬ ‫طرح هاینفت‪،‬گازوپتروشیمی‪،‬محورهایدیگرگزارش‬ ‫رئیس کلبانکمرکزیبود‪.‬‬ ‫وزیر صنعت‪ ،‬معدن و تجارت نیز در این دیدار در‬ ‫گزارشی با مقایس��ه میان س��ال های ‪ 78‬تا ‪ 83‬و ‪ 84‬تا ‪89‬‬ ‫گفت‪« :‬سرمایه گذاری صنعتی و معدنی در این مدت از‬ ‫‪ 14‬هزار میلیارد تومان به بیش از ‪ 90‬هزار میلیارد تومان‬ ‫رسیده است‪».‬‬ ‫مهدی غضنفری گفت‪« :‬در س��ال ‪ ،83‬س��ه هزار و‬ ‫هفتصدمعدندرکشورفعالبوده اندکهدرسال‪ 89‬به‪5700‬‬ ‫معدن و اس��تخراج مواد معدنی نیز از ‪ 155‬میلیون تن به‬ ‫‪ 285‬میلیون رسیده است‪».‬‬ ‫افزایش دو برابری ظرفیت تولید خودرو‪ ،‬افزایش‬ ‫تولید سیمان از ‪ 32‬میلیون تن به ‪ 74‬میلیون تن‪ ،‬افزایش‬ ‫ظرفیتذخیره سازیسیلوهابه‪ 9‬میلیونتنازدیگرنکات‬ ‫گزارشغضنفریبود‪.‬‬ ‫علی نیکزاد‪ ،‬وزیر راه و شهرسازی نیز در گزارشی‬ ‫مقایسه ای میان ‪ 8‬س��ال قبل از دولت اصولگرا با ‪ 6‬سال‬ ‫دولت نهم و دهم گفت‪« :‬احداث راه‪ ،‬بزرگراه و راه اصلی از‬ ‫‪ 59‬هزار کیلومتر به‪ 72‬هزار کیلومتر رسیده و راه روستایی‬ ‫نیز از‪ 43‬هزار به‪ 57‬هزار کیلومتر بالغ شده است‪».‬‬ ‫توس��عه ‪ 10‬براب��ری ن��اوگان هوای��ی‪ ،‬افزای��ش‬ ‫حج م ترانزیت کاالها‪ ،‬افزایش س��اخت بیمارستان ها‪،‬‬ ‫صنعتی سازی ساختمان‪ ،‬نوس��ازی مدارس‪ ،‬واگذاری‬ ‫بخش های مهمی از صنایع ارتباطات‪ ،‬موبایل و اینترنت به‬ ‫بخش خصوصی‪ ،‬افزایش ضریب نفوذ اینترنت‪ ،‬افزایش‬ ‫هزاردرصدیروستاهایبرخوردارازخدماتالکترونیک‬ ‫و افزایش حجم مخازن سدها از ‪ 32‬میلیارد به ‪ 43‬میلیارد‬ ‫متر مکعب از دیگر مسائلی بود که نیکزاد در گزارش خود‬ ‫به انها اشاره کرد‪ .‬وی همچنین اثار مثبت مسکن مهر را‬ ‫تشریحکرد‪.‬‬ ‫رستم قاسمی‪ ،‬وزیر نفت نیز گزارشی از حوزه های‬ ‫گاز‪ ،‬بنزین‪ ،‬پتروش��یمی‪ ،‬صنعت نفت و بهره برداری از‬ ‫میادین مشترک ارائه کرد‪.‬‬ ‫کاهش مصرف بنزین به ‪ 58‬میلیون لیت��ر در روز با‬ ‫وجودافزایشتولیدخودرو‪،‬درششسالگذشته‪،‬افزایش‬ ‫تعداد جایگاه های سی ان جی از ‪ 75‬جایگاه در سال ‪ 84‬به‬ ‫‪ 1700‬جایگاه در سال جاری و افزایش تولید پتروشیمی از‬ ‫‪ 18‬میلیون تن در سال ‪ 84‬به ‪ 52‬میلیون تن در سال جاری‬ ‫عدد و رقم های دیگری بود که وزیر نفت در گزارش خود‬ ‫به انها اشاره کرد‪.‬‬ ‫وزی��ر بع��دی ک��ه در ای��ن دی��دار گ��زارش داد‬ ‫شیخ االسالمی‪ ،‬وزیر تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی بود‪ .‬وی‬ ‫گفت‪« :‬برای سال گذش��ته ایجاد یک میلیون و یک صد‬ ‫هزار شغل پیش بینی شده بود که با همت و تدبیر دولت‬ ‫و فعاالن بخش های مربوط‪ ،‬این می��زان به یک میلیون و‬ ‫‪ 600‬هزار شغل رسید و برای س��ال جاری نیز ایجاد ‪2/5‬‬ ‫میلیون شغل پیش بینی شده است‪ ».‬کاهش فاصله طبقاتی‬ ‫به عنوان مهم ترین سیاست دولت در حوزه رفاه‪ ،‬افزایش‬ ‫‪ 38‬درصدیشمارافرادبیمهشدهوافزایشمتوسطحقوق‬ ‫افراد تحت پوشش صندوق تامین اجتماعی از ‪ 140‬هزار‬ ‫تومان به‪ 550‬هزار تومان در سال‪ 89‬دیگر مساله ای بود که‬ ‫وزیر تعاون‪ ،‬کار و رفاه اجتماعی به ان اشاره کرد‪g.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫کوثری می گوید‪:‬‬ ‫بخش های مختلف‬ ‫طرح تحول اقتصادی‬ ‫که بخشی بسیار مهم‬ ‫از جهاد اقتصادی‬ ‫است‪ ،‬باید به مرور‬ ‫زمان عملیاتی شود‬ ‫تا ما در بحث اقتصاد‬ ‫گام های بلندی‬ ‫برداریم‬ ‫سیاست‬ ‫گفت وگو با اسماعیل کوثری درباره رهنمودهای رهبری به دولت‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫انصاف و عدالت در ارزیابی عملکرد دولت‬ ‫‪2‬‬ ‫اسماعیل کوثری که از ابتدای مجلس هشتم عضو فراکسیون انقالب اسالمی است و زمانی از حامیان پروپا قرص‬ ‫دولت بود‪ ،‬نکات و مالحظات اخیر رهبر معظم انقالب نسبت به عملکرد دولت را اتفاق تازه ای نمی داند و می گوید‬ ‫ایشان هر زمانی احساس کنند که باید برخی مسائل را به یکی از قوا تذکر بدهند‪ ،‬این کار را انجام می دهند‪ .‬او در عین‬ ‫حال نگاه صرفا مثبت و مطلق دانستن همه مسائل را درست نمی داند و بر رعایت انصاف تاکید می کند‪.‬‬ ‫در جلسه دولت با رهبری شاهد بودیم که ایشان‬ ‫ضمن حمایت کلی از دولت در برخی حوزه ها‬ ‫مالحظات و مطالبی را هم مطرح نمودند‪ .‬علت‬ ‫مطرح شدن چنین انتقاداتی در شرایط فعلی را‬ ‫چه می دانید؟‬ ‫‪ l‬ای��ن اتفاق ت��ازه ای نیس��ت‪ .‬ه��ر زمانی که‬ ‫مقام معظم رهبری احساس کنند باید برخی مسائل را به‬ ‫یکی از قوا یاداوری کنند‪ ،‬این کار را انجام می دهند‪ .‬ایشان‬ ‫احساس کرده اند که در این برهه باید چنین مسائلی را به‬ ‫دولت گوشزد کنند و تذکر بدهند که کیفیت کار کابینه‬ ‫همچون گذشته باال باشد و با سرعت و عالقه مندی بیشتر‬ ‫کار را دنبال کنند تا بتوانند نتیجه بهتری بگیرند‪ .‬از این رو‪،‬‬ ‫باید گفت که هرگاه و در زمان مسئولیت هر دولتی ایشان‬ ‫این ضرورت را احساس کرده اند که باید نسبت به برخی‬ ‫عملکردها و رفتارها تذکر دهند‪ ،‬این کار را انجام داده اند‪.‬‬ ‫شما مسائل مطرح ش��ده در این جلسه را از چه‬ ‫زاویه ای تحلیل می کنید؟‬ ‫‪ l‬نه؛ چراکه رهبر معظم انقالب اینگونه احساس‬ ‫کردند که باید در شرایط فعلی این تذکرات را به دولت‬ ‫بدهند تا کابینه بتواند در دو سال باقیمانده از عمر خود‪،‬‬ ‫با همان شور و نشاط دولت نهم که بسیار موثر بود و با‬ ‫روحیه بس��یار باالیی کار را دنبال می کردند‪ ،‬به کار خود‬ ‫‪32‬‬ ‫ادامه دهند‪ .‬سفرهای اس��تانی‪ ،‬روحیه استکبارستیزی‪،‬‬ ‫برنامه ریزی هایی که داشتند‪ ،‬باال رفتن تحمل دولت در‬ ‫برابر انتقادات و بهره برداری از پیشنهادات می تواند موثر‬ ‫واقع شود‪ .‬در نهایت باید بگوییم که همان مساله ای که‬ ‫رهبر معظم انقالب بر ان تاکید داشتند که انتقاد سازنده‬ ‫همیش��ه می تواند موثر باش��د‪ ،‬در عمل از سوی ایشان‬ ‫صورت گرفت‪.‬‬ ‫بحث های متعددی در این جلسه مطرح شد‪ .‬یکی‬ ‫از نکات مورد اش��اره رهبری‪ ،‬به تعامل دولت‬ ‫با نخبگان برمی گردد که در این راس��تا ایش��ان‬ ‫پیش��نهاد دادند که دولت جلساتی را با نخبگان‬ ‫برگزار و گزارش ان را در رس��انه ها منتشر کند‪.‬‬ ‫فکر می کنید دولت تاکنون در این رابطه تا چه‬ ‫حد موفق عمل کرده است؟‬ ‫‪ l‬در دولت نهم‪ ،‬اقای احمدی نژاد این موضوع را‬ ‫دنبال می کرد و انتظار می رفت که این رویه در دولت دهم‬ ‫نیز ادامه یابد و هنوز هم این انتظار وجود دارد‪ .‬از این رو‬ ‫تاکید رهبر معظم انقالب بر این بود که دولت با برگزاری‬ ‫این جلسات از نظرات و پیشنهادات نخبگان در جهت‬ ‫بهبود امور استفاده کند‪.‬‬ ‫چرا این روند ادامه نیافت؟‬ ‫‪ l‬فکر می کنم که این قضیه به ماجرای فتنه پس‬ ‫از انتخابات دهم مربوط می شود که متاسفانه زمان زیادی‬ ‫را از نظام و دولت گرفت‪ .‬این اتفاق اثراتی بسیار منفی بر‬ ‫کارهای دولت گذاشت‪.‬‬ ‫یکی از مهمترین مطالبی که از سوی مقام معظم‬ ‫رهب��ری در این جلس��ه مطرح ش��د‪ ،‬جذابیت‬ ‫شعارهای دولت نهم و دهم برای مردم مومن بود‬ ‫و تاکید کردند که همی��ن موضوع موجب اقبال‬ ‫مردم به رئیس جمهور در سال ‪ 84‬و ‪ 88‬شد‪ .‬تکیه‬ ‫ایشان بر این بود که دولت از این شعارها دست‬ ‫نکش��د و روند س��ابق را ادامه دهد‪ .‬به نظر شما‬ ‫ایشان چه نشانه هایی دیده اند که چنین هشداری‬ ‫را مطرح کردند؟‬ ‫‪ l‬استکبارستیزی‪ ،‬ساده زیستی‪ ،‬عدالت خواهی‪،‬‬ ‫حضور در میان مردم و‪ ...‬مس��ائلی است که بسیار موثر‬ ‫واقع شده و برای مردم قابل قبول بوده است‪ .‬جریان فتنه‬ ‫و یک جریان خاص در دولت این حرکت را کند کرده اند‬ ‫و به همین دلیل اس��ت که ایش��ان تصمیم گرفتند این‬ ‫موضوعات را احیا و عملیاتی کنند تا باعث خوشحالی‬ ‫مردم شود‪.‬‬ ‫در خصوص بیان نقاط قوت و ضعف برای مردم‬ ‫چطور؟‬ ‫‪ l‬نباید اینگونه باشد که ما بیاییم و فقط نقاط قوت‬ ‫را مطرح کنیم‪ ،‬اما علت عملیاتی نشدن برخی مسائل را‬ ‫برای مردم بازگو نکنیم‪ .‬کمبود بودجه‪ ،‬کم کاری مدیران‪،‬‬ ‫کم کاری پیمانکارها یا هر مساله دیگری که باشد باید به‬ ‫صورت شفاف به مردم گفته شود تا جامعه به طور کامل‬ ‫در جریان موضوع قرار گیرد‪ .‬این گونه نباشد که به همه‬ ‫موضوعات منفی نگریسته ش��ود و تصور شود که کار‬ ‫چندانی انجام نشده اس��ت‪ .‬اگر مصوباتی وجود داشته‬ ‫که عملیاتی نشده باید صریح و شفاف به مردم بگوییم تا‬ ‫در جریان قرار بگیرند و نقاط مثبت را هم بگوییم تا مردم‬ ‫دقیقا قضاوت کنند‪.‬‬ ‫اما در عین حال رهبر معظم انقالب فرمودند که‬ ‫دولت بای��د در برابر انتق��ادات روش توجیه و‬ ‫تبیین را در پیش بگیرد و از مخاصمه پرهیز کند‪.‬‬ ‫از نظر شما دولت تا چه حد در این زمینه موفق‬ ‫بوده است؟‬ ‫‪ l‬نگاه کردن با دید صرفا مثبت و مطلق دانستن‬ ‫همه مسائل درست نیست‪ .‬در عین حال منفی دیدن تمام‬ ‫مس��ائل نیز صحیح به نظر نمی رسد‪ .‬بحث رهبر معظم‬ ‫انقالب این بود که ما انصاف را در نظر بگیریم و بر اساس‬ ‫عدالت قضاوت کنیم‪ .‬بنابراین منتقدان نباید تصور کنند‬ ‫کهبههمهمسائل باید با عینک بدبینی نگاه کنند و درطرف‬ ‫مقابل نباید مشکالت را نادیده گرفت و اینگونه وانمود‬ ‫کرد که مش��کلی وجود ندارد و تمام مسائل حل شده‬ ‫است‪ .‬یعنی باید علت کارهایی را که انجام نشده برای‬ ‫مردم توضیح داد‪.‬‬ ‫بحث دیگری که در این جلسه مطرح شده‪ ،‬باال‬ ‫رفتن سطح توقعات مردم و وعده هایی است که‬ ‫از طرف دولت به مردم داده ش��ده است‪ .‬سطح‬ ‫توقعات مردم ب��ا وعده هایی که داده ش��ده و با‬ ‫امکانات موجود تا چه حد متناسب است؟‬ ‫‪ l‬دولت تا حدی که توانسته‪ ،‬عمل کرده و می توان‬ ‫گفت قول هایی که داده شده و توقعاتی که ایجاد شده‪ ،‬تا‬ ‫حد زیادی عملیاتی شده است‪ .‬اما در عین حال باید اذعان‬ ‫کنیم که بخش هایی از این وعده ها و انتظارات هم عملی‬ ‫نشده است‪.‬‬ ‫در یک ارزیابی منصفانه‪ ،‬فک��ر می کنید دولت‬ ‫تا چه حد به وعده های خود عمل کرده است؟‬ ‫‪ l‬مثبت می بین��م‪ .‬در ح��دود ‪ 70 ،60‬درصد از‬ ‫وعده های دولت عملیاتی شده است‪.‬‬ ‫اقتصاد و جهاد اقتصادی مساله دیگری بود که در‬ ‫این جلسه مطرح شد‪ .‬علت تکیه ویژه رهبر معظم‬ ‫انقالب بر مساله اقتصاد را چه می دانید؟‬ ‫‪ l‬طرح تحول اقتصادی از هفت بخش تشکیل‬ ‫شده که بحث هدفمندسازی یارانه ها تنها یک بخش از‬ ‫ان است‪ .‬در این بخش نیز فقط یک بخش پرداخت نقدی‬ ‫یارانه به مردم است و بخش دیگر واگذاری امتیازات به‬ ‫بخشتولید(کشاورزیوصنعت)‪.‬درواقعباید‪ 30‬درصد‬ ‫از درامدها به بخش تولید واگذار شود‪ .‬در خوشبینانه ترین‬ ‫حالت فقط نیمی از این بحث عملیاتی شده است‪ .‬در واقع‬ ‫بخش هایمختلفطرحتحولاقتصادیکهبخشیبسیار‬ ‫مهم از جهاد اقتصادی است‪ ،‬باید به مرور زمان عملیاتی‬ ‫شود تا ما دربحث اقتصاد گام های بلندیبرداریم‪ .‬از این رو‬ ‫تاکید مقام معظم رهبری اجرای بخش های عملیاتی نشده‬ ‫طرح تحول اقتصادی بود‪.‬‬ ‫بحث واردات بی رویه که ایش��ان تاکید کردند‬ ‫«از نگرانی های من است» به همین قضیه مربوط‬ ‫می شود؟‬ ‫‪ l‬بله؛ اگر ما از واردات بی رویه جلوگیری نکنیم‪،‬‬ ‫باید بگوییم در بحث تولید که بخش��ی از طرح تحول‬ ‫اقتصادی است کار چندانی انجام نداده ایم‪ .‬یکی از مسائل‬ ‫مهم در طرح تحول اقتصادی مقابله با واردات بی رویه و‬ ‫قاچاق است که عملکرد فعلی در این خصوص چندان‬ ‫قابل قبول نیست‪.‬‬ ‫از دیگر مسائلی که در انتهای این جلسه مطرح‬ ‫شد‪ ،‬بحث همکاری قوا بود که در این زمینه رهبر‬ ‫معظم انقالب تاکید کردند که در مسائل اختالفی‬ ‫کوتاه بیایید‪ .‬همکاری دولت و مجلس در دولت‬ ‫دهم بهتر شده یا همان روند سابق ادامه دارد؟‬ ‫‪ l‬در زمانی فاصله ایجاد شد و اختالفاتی وجود‬ ‫داش��ت‪ ،‬اما امروز بحمداهلل ت��ا حد زی��ادی این رابطه‬ ‫بهتر ش��ده و دو طرف در جهت هماهنگی بیش��تر گام‬ ‫برمی دارند‪g .‬‬ ‫تعارف نداشتن برای احیای حقوق مردم‬ ‫ارزیابی فاطمه اجرلو از جلسه هیات دولت با رهبری‬ ‫‪3‬‬ ‫فاطمه اجرلو بیش از انکه به عنوان یک نماینده مجلس ش��ناخته ش��ود‪ ،‬همواره به عنوان یکی از‬ ‫گزینه های حضور در دولت مطرح بوده اس��ت؛ چه زمانی ک��ه در ابتدای دولت دهم ب��ه عنوان وزیر‬ ‫پیشنهادی رفاه معرفی شد و چه هنگامی که با تاسیس استان البرز یکی از گزینه های استانداری ان بود‪ .‬با‬ ‫تو گو کرده ایم‪.‬‬ ‫او در خصوص دیدار اخیر هیات دولت با رهبر معظم انقالب گف ‬ ‫شاید مهمترین بحثی که رهبر معظم انقالب‬ ‫در دیدار اخیر خ��ود با هیات دولت مطرح‬ ‫کردند‪ ،‬جذابیت شعارهای دولت نهم و دهم‬ ‫برای قشر مومن جامعه بود و این شعارها را‬ ‫عامل اقبال مردم به اق��ای احمدی نژاد در‬ ‫انتخابات ‪ 84‬و ‪ 88‬می دانستند‪ .‬علت هشدار‬ ‫ایشان نسبت به دست نکشیدن دولت از این‬ ‫شعارها را چه می دانید؟‬ ‫‪ l‬بعد از دولت س��ازندگی که باعث شد‬ ‫جامعه به سوی اقتصاد سرمایه داری‪ ،‬ایجاد فاصله‬ ‫طبقاتی و ش��کاف میان دولت و م��ردم حرکت‬ ‫کند و س��پس در دولت اصالحات که شعارهای‬ ‫ازادی و توسعه سیاس��ی مطرح شد و باعث شد‬ ‫شعارهای انقالب و ارزش های انقالب تا حدی‬ ‫کمرنگ شود‪ ،‬ش��عارهایی در دولت نهم و دهم‬ ‫مطرح ش��د که از جمله انها می ت��وان به ارتباط‬ ‫تنگاتنگ با م��ردم‪ ،‬از بین ب��ردن فاصله طبقاتی‪،‬‬ ‫بازگشت به ارزش ها و اصول اولیه انقالب و از‬ ‫همه اینها مهمتر مس��اله والیتمداری اشاره کرد‪.‬‬ ‫این تشنگی مردم نسبت به اصول اولیه انقالب‪،‬‬ ‫اقبال مردم نسبت به این شعارها و خاستگاه مردم‬ ‫را نش��ان می دهد‪ .‬در دولت نهم شعارها در چند‬ ‫حوزه به سمت عملیاتی ش��دن پیش رفت؛ اول‬ ‫سفرهای استانی که فاصله میان مردم و دولت را‬ ‫کاهش داد‪ .‬تصمیماتی که گرفته می شد بر اساس‬ ‫نیازه��ای مردم ه��ر منطقه بود‪ ،‬توزی��ع عادالنه‬ ‫امکانات‪ ،‬ایجاد عدال��ت و تخصیص بودجه بر‬ ‫اس��اس نیازهای مناطق مختلف کش��ور‪ .‬مساله‬ ‫دیگر نیز تبعی��ت از فرامی��ن مقام معظم رهبری‬ ‫بود‪ .‬اگر دقت کرده باشید‪ ،‬هم رهبر کبیر انقالب‬ ‫حضرت امام و هم مقام معظم رهبری از باب تذکر‬ ‫اصول اصلی انقالب را یاداوری می کنند؛ یکی از‬ ‫این اصول‪ ،‬مساله وحدت است‪ .‬اینکه هر شعار‪،‬‬ ‫حرف و ندایی ک��ه باعث ایجاد تفرقه ش��ود‪ ،‬از‬ ‫گلوی دشمن است‪ .‬بحث دیگر‪ ،‬مردم محوری‪،‬‬ ‫مردم گرایی‪ ،‬حرکت به سوی رفع نیازهای مردم‬ ‫و ایجاد عدالت است که مقام معظم رهبری دائما‬ ‫این مساله را متذکر می شوند تا مبادا از اولویت ها‬ ‫خارج ش��ود و مردم در اثنای حوادث سیاس��ی‬ ‫فرام��وش ش��وند‪ .‬اینها دغدغه های همیش��گی‬ ‫رهبر معظم انقالب ب��وده و مراقبت می کنند که‬ ‫مبادا در کوران کار‪ ،‬اولویت های اصلی فراموش‬ ‫شود‪ .‬ایشان دائما مسائلی را الزم می دانند متذکر‬ ‫می ش��وند و اگرچه حرکت‪ ،‬سیاس��تگذاری و‬ ‫جهت گیری به این سمت بوده‪ ،‬اما ایشان ممکن‬ ‫است گاهی کندی هایی را احساس کنند که انها‬ ‫را با تذکراتی که می دهن��د و نقدهای بجایی را‬ ‫که به عنوان مح��ور و راس انقالب دارند متذکر‬ ‫می شوند و اگر در برخی مس��ائل زاویه ای با این‬ ‫شعارها ایجاد شده باشد‪ ،‬این زوایا از بین می رود‪.‬‬ ‫به انتقادات رهبر معظم انقالب نس��بت به‬ ‫دولت اش��اره کردید‪ .‬فک��ر می کنید چرا‬ ‫ایشان در شرایط فعلی با صراحت به بیان‬ ‫برخی مطالب درباره دولت می پردازند؟‬ ‫‪ l‬به نظرم این بهترین شکل طرح انتقادات‬ ‫بود‪ .‬وقتی مقام معظم رهبری احس��اس می کنند‬ ‫که فرامین ایشان اطاعت می ش��ود‪ ،‬نقدشان نقد‬ ‫پدرانه است و کسانی که مس��تمع سخنان ایشان‬ ‫هستند تبعیت کامل دارند‪ .‬ایشان هم وارد نقدهای‬ ‫اساسی می شوند و به عنوان پدر انقالب در جایی‬ ‫که الزم اس��ت به کس��ی تذکر دهند‪ ،‬این کار را‬ ‫انجام می دهند و همه به فرمان هستند‪ .‬به نظر من‬ ‫ای��ن زیباترین رابطه یک ام��ام و ماموم و بهترین‬ ‫رابطه رهبر و پیروان اوس��ت که ایش��ان دستور‬ ‫می دهند و انتق��اد می کنند‪ .‬این مس��اله همچنین‬ ‫نش��انه والیتمدار بودن مس��ئوالن نظام است که‬ ‫همه ح��ول محور والیت جمع می ش��وند‪ .‬رهبر‬ ‫معظم انقالب در جایی که الزم است تمام قامت‬ ‫می ایس��تند و حمایت می کنند‪ ،‬در جایی که الزم‬ ‫اس��ت هدایت گری می کنن��د و در جایی که باید‬ ‫انتقادی صورت گیرد و مسئوالن نصیحت شوند‪،‬‬ ‫ایشان به بهترین شکل این کار را انجام می دهند‪.‬‬ ‫به نظرم این بهتری��ن رابطه میان دول��ت با رهبر‬ ‫معظم انقالب اس��ت و فکر می کنم این جلسه به‬ ‫قدری برای ما – که از منظر خارجی این جلسه را‬ ‫نگاه می کنیم ‪ -‬شیرین بود و چنان رابطه نزدیکی‬ ‫وجود دارد که ایش��ان اینقدر این جمع را به خود‬ ‫نزدیک می دانند که هر کجا الزم بدانند‪ ،‬انتقادات‬ ‫خود را مطرح می کنند‪ ،‬مطالب��ات خود را مطرح‬ ‫می کنند و هیچ تعارفی در خصوص حقوق مردم‬ ‫ندارند‪.‬‬ ‫یک��ی از نکات��ی ک��ه در س��خنان اخیر‬ ‫رهب��ر معظم انق�لاب مورد توج��ه قرار‬ ‫می گیرد‪ ،‬بیان نقاط ضع��ف و قوت برای‬ ‫مردم بوده است‪ .‬به نظر شما دولت در این‬ ‫زمینه تا چه حد موفق عمل کرده است؟‬ ‫‪ l‬یکی از خصلت های شهید رجایی این‬ ‫بود که هم مشکالت را برای مردم بازگو می کرد‬ ‫و هم پیش��رفت ها را و این یعنی مشارکت دادن‬ ‫مردم در سرنوشت خودشان‪ .‬مردم از دروغگویی‬ ‫بدش��ان می اید؛ اما اگر ببینند دولت‪ ،‬با صداقت‪،‬‬ ‫تمام مس��ائل را با انان در می��ان می گذارد‪ ،‬حتی‬ ‫حاضرند پای کار بایس��تند و به رفع مش��کالت‬ ‫کمک کنند‪.‬‬ ‫نمونه این مس��اله را در بح��ث هدفمندی‬ ‫یارانه ها دیدیم‪ ،‬چراکه اج��رای این قانون بدون‬ ‫‪33‬‬ ‫سیاست‬ ‫مشارکت مردم‪ ،‬شدنی نبود‪ .‬اما مردم پای هزینه های‬ ‫این قانون ایس��تاده اند و این همان دستوری است که‬ ‫مقام معظم رهبری فرموده اند‪.‬‬ ‫ایش��ان تاکید می کنند که با م��ردم حرف بزنید‪،‬‬ ‫مشکالت را بگویید‪ ،‬کاستی ها را بگویید‪ ،‬پیشرفت ها‬ ‫را بگویید و در جایی هم که م��ردم باید حضور پیدا‬ ‫کنند‪ ،‬ان را ه��م مطرح کنی��د‪ .‬به نظرم این مس��اله‪،‬‬ ‫مصداق بارز مردمساالری دینی است‪.‬‬ ‫در خصوص برخورد ب��ا انتقادات چطور؟ ایا‬ ‫دولت مشی مورد نظر رهبر معظم انقالب را در‬ ‫پیش گرفته است؟‬ ‫‪ l‬نمی توان همه را به یک چش��م دید‪ .‬برخی‬ ‫وزرا انتقاد پذیرند و در مقابل انتقادات گوش شنوایی‬ ‫دارند‪ ،‬انها را می پذیرند و اصالح روش می کنند‪ ،‬اما‬ ‫در مقابل برخی دیگر از وزرا قدری در برابر انتقادات‬ ‫سرس��خت ترند و از خود مقاومت نشان می دهند‪ .‬به‬ ‫نظرم وزیرانی که موفق ترند‪ ،‬همان وزرایی هستند که‬ ‫هم مسائل خود را با مردم در میان می گذارند و از مردم‬ ‫کمک می خواهند و هم اینکه انتقادات را می شنوند‪،‬‬ ‫می پذیرند و به سوی اس��تفاده از خرد جمعی حرکت‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫به نظر ش��ما س��طح توقعات فعل��ی جامعه و‬ ‫کش��ور با وعده های��ی که داده ش��ده‪ ،‬چقدر‬ ‫تناسب دارد؟‬ ‫‪ l‬همیشه وعده هاست که توقع ایجاد می کند‪.‬‬ ‫البت��ه مردمی که همیش��ه پ��ای هزینه ه��ای انقالب‬ ‫ایستاده اند‪ ،‬هر چقدر به انها خدمت شود‪ ،‬باز هم جا‬ ‫دارد‪ .‬اما در عین حال به نظر می رسد که برخی شعارها‬ ‫توقعات را باال می برد اما مسائل انگونه که برنامه ریزی‬ ‫ش��ده‪ ،‬پیش نمی رود و گاهی نمی توان وعده ها‬ ‫را عمل��ی ک��رد؛ خصوص��ا در برنامه های کالن‬ ‫کش��ور‪ .‬اما قبل از وعده دادن به مردم بهتر است‬ ‫سیاستگذاری کنیم و قول انچه را قابل اجراست‪،‬‬ ‫به مردم بدهیم و سپس با ارائه گزارش کار‪ ،‬اعتماد‬ ‫مردم نسبت به نظام را باال ببریم‪.‬‬ ‫در یک ارزیاب��ی منصفانه فک��ر می کنید‬ ‫دولت تا چه حدی به وعده های خود عمل‬ ‫کرده است؟‬ ‫‪ l‬در این خص��وص نی��ز نمی ت��وان یک‬ ‫اظهارنظر قطعی کرد‪ ،‬چراکه عملکرد وزارتخانه ها‬ ‫با یکدیگر متفاوت است‪ .‬اما به طور کلی‪ ،‬حرکت‬ ‫روبه جلوی ما سرعت خوبی داش��ته اما در عین‬ ‫حال در برخ��ی حوزه ها هنوز ب��ه نقطه مطلوب‬ ‫نرس��یده ایم‪ ،‬اما حرکت در این خصوص را اغاز‬ ‫کرده ایم‪ .‬در س��ایر حوزه ها نیز سرعتی که وجود‬ ‫دارد‪ ،‬قابل قبول است‪.‬‬ ‫رهبر معظم انق�لاب در این دیدار مطالبی‬ ‫را نی��ز درخصوص هم��کاری قوا مطرح‬ ‫کردند و راه��کار ان را کوت��اه امدن در‬ ‫مسائل اختالفی دانس��تند‪ .‬به نظر شما در‬ ‫موارد اختالفی دولت بیش��تر کوتاه امده‬ ‫یا مجلس؟‬ ‫‪ l‬دولت تاکنون چاره ای جز کوتاه امدن‬ ‫نداشته است؛ چراکه از حربه قانون استفاده شده و‬ ‫در مواردی هم که مطلوب دولت نبوده‪ ،‬به قوانین‬ ‫مصوب مجلس عمل کرده‪ ،‬اما در مجموع روندی‬ ‫را که وجود دارد‪ ،‬چندان مطلوب نمی بینم‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫بسیاری از‬ ‫مصوبات استانی‬ ‫عملی شده است‬ ‫گفت وگو با محمد دهقان‬ ‫ عضو هیات رئیسه مجلس‬ ‫‪4‬‬ ‫محمد دهقان در انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫دهم از اعضای س��تاد انتخاباتی جمعیت رهپویان‬ ‫بود؛ گروهی اصولگرا ک��ه از محمود احمدی نژاد‬ ‫حمایت می کردند‪ .‬اما این باعث نمی شود نماینده‬ ‫طرقبه انتقادات خود نسبت به دولت را مطرح نکند‪.‬‬ ‫او در عین ح��ال به نقاط مثبت عملک��رد دولت نیز‬ ‫اشاره می کند‪.‬‬ ‫در دیدار اخیر هیات دولت با رهبر معظم انقالب‪،‬‬ ‫شاید ش��اهد بیان برخی مطالب صریح از سوی‬ ‫رهبرینسبتبهعملکرددولتبودیم‪.‬تحلیلشما‬ ‫از این دیدار چیست؟‬ ‫‪ l‬رهبر معظم انقالب به عنوان شخصیتی مجرب‬ ‫و مسلط بر اوضاع کشور و دلس��وز نسبت به مسئوالن‬ ‫نظام و گروه های موجود در کشور‪ ،‬این انتقادات را از سر‬ ‫دلسوزی مطرح کرده اند‪ .‬شان رهبر معظم انقالب بسیار‬ ‫فراتر از انتقاداتی است که میان گروه ها نسبت به یکدیگر‬ ‫وجود دارد؛ یعنی جنس انتقادات ایشان بسیار متفاوت از‬ ‫‪34‬‬ ‫سیاست‬ ‫رهبر معظم انقالب به عنوان‬ ‫شخصیتی مجرب و مسلط بر‬ ‫اوضاع کشور و دلسوز نسبت به‬ ‫مسئوالن نظام و گروه های موجود‬ ‫در کشور‪ ،‬این انتقادات را از‬ ‫سر دلسوزی مطرح کرده اند‪.‬‬ ‫شان رهبر معظم انقالب بسیار‬ ‫فراتر از انتقاداتی است که میان‬ ‫گروه ها نسبت به یکدیگر وجود‬ ‫دارد؛ یعنی جنس انتقادات‬ ‫ایشان بسیار متفاوت از این‬ ‫انتقادات است و دلسوزانه‬ ‫و مشفقانه انتقادات خود را‬ ‫نسبت به مسائل جاری کشور‬ ‫مطرح می کنند‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫این انتقادات است و دلسوزانه و مشفقانه انتقادات خود را‬ ‫نسبتبهمسائلجاریکشورمطرحمی کنند‪.‬اینانتقادات‬ ‫نسبت به قوای مختلف مطرح می شود و از ادب و مشی‬ ‫خاص ایشان ناشی می شود‪ .‬با توجه به برخی مسائلی که‬ ‫اخیرا پیش امده و ادامه برخی عملکردهایی که از نظر ما‬ ‫اشتباهاست‪،‬رهبرمعظمانقالبدلسوزانهایناشتباهاترا‬ ‫به دولت گوشزد کردند‪.‬‬ ‫شما فکر می کنید که سطح توقعات با وعده هایی‬ ‫که داده شده‪ ،‬چقدر متناسب است؟‬ ‫‪ l‬باوجودتذکراتمکرررهبرمعظمانقالبمبنی‬ ‫برباالنبردنسطحتوقعاتمردم‪،‬برخیدولتمردانهمچنان‬ ‫اصرار دارند که وعده های نشدنی و دور از دسترس به مردم‬ ‫بدهند و در برابر اجرایی نشدن انها پاسخگو نیستند‪ .‬پیش‬ ‫از این هم‪ ،‬رهبر معظم انقالب تاکید کرده بودند که وقتی‬ ‫نمی توانید کاری را انجام دهید با مردم صحبت کنید که‬ ‫این کار شدنی نیست‪ .‬اما برخی دولتمردان اصرار دارند‬ ‫که شعارهای خود را مطرح کنند و علت اجرایی نشدن‬ ‫برخیوعده هارابرایمردمبازگونمی کنند‪.‬تصورمی کنند‬ ‫که گویی افکار عمومی این مساله را فراموش کرده است‪.‬‬ ‫این به دولت وارد اس��ت و زمانی بیشتر بروز می یابد که‬ ‫توقعاتی را ایجاد می کند که برای اینده نظام چالش برانگیز‬ ‫است‪ .‬طرح واگذاری‪ 1000‬متر زمین به هر خانواده از این‬ ‫دست وعده ها بود که هر کارشناس و فرد خبره ای می داند‬ ‫که چنین مساله ای شدنی نیست‪ .‬در بحث مسکن مهر‪،‬‬ ‫افراد بسیاری ثبت نام کرده اند که ان هم قرار است در خارج‬ ‫از شهرها به این افراد واگذار شود‪ .‬یکی دیگر از وعده ها‪،‬‬ ‫اوردن پول نفت بر سر سفره های مردم و ملی کردن دوباره‬ ‫نفت بود که جنبه شعاری داشت‪ .‬اگرچه مردم همیشه باید‬ ‫به دولت و نظام امیدوار باشند‪ ،‬اما این وعده ها برای اینده‬ ‫نظام چالش ایجاد می کند‪ .‬این دولت تا دو سال دیگر جای‬ ‫خود را به دولت جدید می دهد و دولت اینده نیز ناخواسته‬ ‫بایددربرابرتوقعاتایجادشدهپاسخگوباشد‪.‬فراترازاین‬ ‫هنگامی که غیرممکن بودن این وعده ها از سوی منتقدان‬ ‫مطرح می شود‪ ،‬برخی دولتمردان اعالم می کنند که عده ای‬ ‫با رفاه مردم مخالفند‪ .‬این چالشی میان مردم و نظام ایجاد‬ ‫می کند‪ .‬هیچ یک از مسئوالن با رفاه مردم مخالف نیستند‬ ‫اما شعارها و وعده ها باید عملی باشد و توقعات فراتر از‬ ‫امکاناتایجادنکند‪.‬اینکارهاخالفمصالحنظاموامنیت‬ ‫کشوراست‪.‬اینرویهدرحالتبدیلبهیکعادتاستکه‬ ‫شعارهاییدادهشوداماپاسخیدربرابراجرانشدنانهاداده‬ ‫نشود و ان را به گردن گروه های دیگر بیندازند‪ .‬این مشی‬ ‫درستی در حکومتداری نیست‪.‬‬ ‫در یک ارزیاب��ی منصفانه‪ ،‬دولت ت��ا چه حد به‬ ‫وعده های خود عمل کرده است؟‬ ‫‪ l‬بسیاری از مصوبات اس��تانی عملیاتی شده و‬ ‫به نظرم نمی توان انها را وعده نامید‪ .‬در عین حال برخی‬ ‫مصوبات که در زم��ان خود کار کارشناس��ی الزم روی‬ ‫انها انجام نشده یا برای خوشحال کردن مردم به تصویب‬ ‫رسیده‪ ،‬بعضا عملی نشده اس��ت‪ .‬البته ارزیابی کلی من‬ ‫این است که درصد بس��یاری از مصوبات استانی عملی‬ ‫شده است‪ .‬برخی وزرای سابق نیز وعده هایی دادند که‬ ‫بس��یار دور از دس��ترس بود و مواردی را در برنامه های‬ ‫خود اعالم کردند که هرگز عملی نشد‪ .‬تذکرات اخیر‬ ‫مقام معظم رهبری مشی منطقی‪ ،‬عاقالنه و مدبرانه ای‬ ‫است که تنها مختص این دولت نیست‪ .‬ایشان به تمام‬ ‫مسئوالنازجملهنمایندگانمجلسخصوصادرزمان‬ ‫انتخابات تذکر دادند که نامزدها وعده های غیر مربوط‬ ‫ونشدنیندهند‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب در خصوص برخورد با‬ ‫انتقاداتتاکیدکردندکهدولتروشتوجیهو‬ ‫تبیین را در پیش بگیرد و از مخاصمه بپرهیزد‪.‬‬ ‫فکر می کنید تا چه حد ب��ه این روش عمل‬ ‫شده است؟‬ ‫‪ l‬متاس��فانه برخی افرادی نه تنه��ا در برابر‬ ‫انتقادات رفتاری خصمانه و برخوردی مقابله جویانه‬ ‫اتخاذ می کنند‪ ،‬بلکه اغاز کننده چالش ها و برخوردها‬ ‫میاندولتبادیگرمسئوالنهستند‪.‬یعنیهیچجریانی‬ ‫به جز خود را قبول ندارند و توهم توطئه دارند‪ .‬امروز‬ ‫همه فهمیده اند که اقای حدادعادل در جایگاه ریاست‬ ‫مجلس هفتم مشی ارام‪ ،‬نرم و خیرخواهانه نسبت به‬ ‫همهمسئوالنکشوردرپیشگرفتهبودواگرچهبرخی‬ ‫جریاناتدرمجلسهشتمایشانراازریاستمجلس‬ ‫کنار گذاشتند اما اقای حدادعادل کوچکترین رفتار‬ ‫تالفی جویانه ای از خود بروز نداد‪ .‬ایشان در مجلس‬ ‫هفتم نامه هایی از رئیس جمهور دریافت می کرد که‬ ‫حتیدرانلحن تندنسبت بهمجلسوریاستاننیز‬ ‫دیده می شد‪ .‬به عنوان مثال در ماجرای سهمیه بندی‬ ‫بنزین برخی از اعضای هیات دولت اعتقاد داشتند‬ ‫که اقای حدادعادل قصد دارد دولت را س��اقط کند‪،‬‬ ‫اما اقای حدادعادل برای اینکه دولت وظیفه خود را‬ ‫انجام دهد و کار مردم را پیش ببرد‪ ،‬نهایت همکاری‬ ‫را با دولت انجام داد‪ .‬اما دولت همیشه حق را به خود‬ ‫داده در حالی که اداره جامعه و حکومت با این روش‬ ‫سازگارنیست‪.‬‬ ‫اینکه رهبر معظم انقالب که با ارامش و از سر‬ ‫دلسوزی این انتقادات را به دولت وارد کردند‪ ،‬ناشی‬ ‫از این است که برخی عملکردها تا حدی حاد شده و‬ ‫چالش و مقابله در حال اوج گرفتن است‪ .‬از این رو‬ ‫رهبرمعظمانقالببهدولتتوصیهاخالقیکردندکه‬ ‫دولتحاشیه سازینکند‪.‬البتهاینحاشیه سازیصرفا‬ ‫به نقدها مربوط نمی ش��ود بلکه بیشتر به رفتارهای‬ ‫فرهنگی مربوط است‪ .‬اینها اقداماتی است که وقت‬ ‫زیادی از دولتمردانمی گیردو زمانمسئوالن راصرف‬ ‫مسائلحاشیه ایمی کند‪.‬‬ ‫از این بحث بگذریم‪ .‬جذابیت ش��عارهای‬ ‫دولت نهم و دهم برای مردم مومن از مهمترین‬ ‫مسائلی بود که رهبر معظم انقالب بر ان تاکید‬ ‫کردن��د و ان را موجب اقبال م��ردم به اقای‬ ‫احمدی نژاد دانستند‪ .‬ایشان چه نشانه هایی‬ ‫دیده اند که به دولت هش��دار دادن��د از این‬ ‫شعارهادستنکشد؟‬ ‫‪ l‬برخ��ی دولتم��ردان ما از جمله ش��خص‬ ‫یدادندوپایبندیایشان‬ ‫رئیس جمهورشعارهایمذهبیم ‬ ‫بهحضرتولی عصر(عج)قابلستایشواحتراماست‪.‬‬ ‫تاکیدبرشعائراسالمیومکتباسالممسائلیبودکهبرای‬ ‫مردماهمیتبسیاریداشت‪.‬تاکیدبرعدالتخواهی‪،‬مبارزه‬ ‫بافساد‪،‬قطعدسترانت خواران‪،‬ساده زیستی‪،‬تاکیدبر‬ ‫مشی شهید رجایی و‪ ...‬شعارهایی بود که مورد توجه‬ ‫مردمقرارگرفت‪.‬امابرخیحاشیه سازی هامغایرمشی‬ ‫نظامواماماست‪.‬یعنیبرخیازمسیرشعارهایجذابیکه‬ ‫دادهبودند‪،‬منحرفشدند‪.‬متاسفانهمشکالتاقتصادی‬ ‫در میان برخی ش��کل گرفته و وارد برخی عرصه های‬ ‫اقتصادیشدهاست‪g.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫سیاست‬ ‫ضعف ساختاری در ارتباط گرفتن با نخبگان‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪5‬‬ ‫فالحت پیشه درگفت وگو با مثلث‬ ‫« ما در نظام جمهوری اسالمی با این ضعف ساختاری مواجهیم که امکان حضور نخبگان به شکل جدی‬ ‫وجود ندارد‪ ».‬این جمله حشمت اهلل فالحت پیشه نشان می دهد که عدم تعامل با نخبگان تنها به دولت مربوط‬ ‫نمی شود و دیگر قوا و دستگاه ها نیز به دلیل مشکالت ساختاری امکان این کار را ندارند‪.‬‬ ‫رهبر معظم انقالب در دی��دار اخیر خود با‬ ‫هیات دول��ت‪ ،‬عدم تعامل با نخب��گان را از‬ ‫مهمترین چالش های دولت دانستند و توصیه‬ ‫کردند دولت نشست هایی را با نخبگان برگزار‬ ‫کرده و گزارش ان را برای رسانه ها منتشر کند‪.‬‬ ‫فکرمی کنید در شش سال اخیر دولت چه قدر‬ ‫در این مسیر حرکت کرده است؟‬ ‫‪ l‬به نظرم این اصلی اساس��ی بود که بر ان‬ ‫تاکید ش��د‪ .‬در تمام جهان و کش��ورهایی که نظام‬ ‫اجرایی و مدیریت قوی دارند‪ ،‬این روش��ی مرسوم‬ ‫است؛ نه تنها به لحاظ صوری که به لحاظ عملیاتی‬ ‫نیز اینگونه است‪ .‬البته در نظام مدیریتی جمهوری‬ ‫اس�لامی ما با این ضعف س��اختاری مواجهیم که‬ ‫متاس��فانه امکان چنی��ن کاری فراهم نیس��ت که‬ ‫نخبگان بتوانند به صورت ساختاری حضور داشته‬ ‫باشند؛ بعضا به ش��کل مقطعی دعوت می شوند و‬ ‫نظرات ش��ان نیز چندان مورد توجه قرار نمی گیرد‪.‬‬ ‫البته در این خصوص دالیل متع��ددی وجود دارد‪.‬‬ ‫به عنوان مثال خالئی میان دولت و دانش��گاه وجود‬ ‫دارد که ما این خالء را میان دانش��گاه و مجلس نیز‬ ‫مش��اهده می کنیم‪ .‬من معتقدم که ارتباطات قوای‬ ‫سه گانه ما با نخبگان بسیار ضعیف است‪ .‬دولت در‬ ‫عین حال که سعی کرده پویا و فعال باشد‪ ،‬اما به خاطر‬ ‫حلقه مشاوره و کارشناسی ضعیفی که وجود دارد‪،‬‬ ‫‪36‬‬ ‫حتی حلقه اجرایی را نیز بسیار ضعیف کرده و از این رو‬ ‫روح حاکم بر نخبگان جامعه بر دولت حاکم نیست‪.‬‬ ‫یعنی شما دیگر روندی که در ابتدای دولت نهم‬ ‫در برگزاری جلسات با نخبگان وجود داشت را‬ ‫احساسنمی کنید؟‬ ‫‪ l‬میل دولت به محصور ش��دن در دولت دهم‬ ‫بیشتر از دولت نهم است‪ .‬حتی برخی نخبگان و جریانات‬ ‫اصولگرا که در دولت نه��م صاحب نقش بودند و حتی‬ ‫وزارتخانه هایی را در اختیار داش��تند‪ ،‬نسبت به گذشته‬ ‫محدودتر شدند‪.‬‬ ‫بحث دیگری که در این جلسه مطرح شد و به نظر‬ ‫می رسد مهمترین مساله ای بود که به ان اشاره شد‪،‬‬ ‫جذابیت شعارهای دولت نهم و دهم برای مردم‬ ‫مومن بود‪ .‬رهبر معظم انق�لاب تاکید کردند که‬ ‫همین شعارها موجب اقبال به رئیس جمهور در‬ ‫سال‪ 84‬و‪ 88‬شد و به دولت هشدار دادند که از این‬ ‫شعارها فاصله نگیرد‪ .‬به نظر شما چه نشانه هایی‬ ‫از سوی رهبری دیده ش��د که در این جلسه و در‬ ‫دیداری کامال رسانه ای این بحث را مطرح کردند؟‬ ‫‪ l‬مقام معظم رهبری همواره از شعارهای اساسی‬ ‫دولت همچ��ون عدالت‪ ،‬اقدام��ات زیربنایی خصوصا‬ ‫در حوزه اقتصاد‪ ،‬محرومیت زدای��ی‪ ،‬حضور در مناطق‬ ‫مختلف کشور و سفرهای اس��تانی حمایت کرده اند و‬ ‫این دفاع کام�لا منطقی بود‪ ،‬چراکه این ش��عارها کامال‬ ‫قابل دفاع بوده اس��ت‪ .‬البته در انتقادات رهبر معظم‬ ‫انقالب دغدغه هایی نسبت به عملی نشدن برخی‬ ‫شعارها مش��هود اس��ت و ایش��ان انتظار دارند که‬ ‫این شعارها را بیش��تر عملی کنند‪ .‬طبیعتا دولت از‬ ‫امکانات الزم در این زمینه برخوردار اس��ت‪ .‬دولت‬ ‫اقای احمدی نژاد بهار قیمت نف��ت را تجربه کرد؛‬ ‫امتیازی گرانبها که هیچ یک از دولت های گذشته از ان‬ ‫بهره مند نبودند اما متاسفانه استفاده الزم از این ثروت‬ ‫در حوزه های ثروت و معیشت جامعه نشد‪.‬‬ ‫به سطح توقعات و شعارها اشاره کردید‪ .‬به‬ ‫نظر شما سطح توقعات با وعده هایی که داده‬ ‫شده چه قدر تناسب دارد؟‬ ‫‪ l‬شعارهایی که یک سیاس��تمدار می دهد‬ ‫توقعاتی را در برخی از سطوح جامعه ایجاد می کند‪.‬‬ ‫مردم ما رابطه صادقانه ای با سیاس��تمداران دارند و‬ ‫خیلی زود حرف های انان را ب��اور می کنند‪ .‬دولت‬ ‫نهم شعارهای زیادی مطرح کرد‪ ،‬البته نگاه من صفر‬ ‫و صدی نیست‪ ،‬چراکه دولت در بخش هایی بسیار‬ ‫موفق عمل کرد‪ .‬برای مثال در حوزه مسکن‪ ،‬یارانه ها‪،‬‬ ‫بنزین و‪ ...‬نقاط قوت بر نقاط ضعف می چربد‪ .‬اما در‬ ‫عین حال در بخش هایی احساس می شود که عمال‬ ‫نوعی رهاشدگی را در بخش های مختلف می بینیم‪.‬‬ ‫یعنی انگیزه ای که در گذشته وجود داشت‪ ،‬حفظ نشد‬ ‫و برخی مشکالت ناشی از همین مساله است‪.‬‬ ‫در یک ارزیابی منصفان��ه دولت تا چه حد‬ ‫وعده های خود را عملی کرده است؟‬ ‫‪ l‬عملکرد دول��ت در بخش های مختلف‬ ‫متفاوت است‪ .‬همان طور که عرض کردم‪ ،‬در بخشی‬ ‫مانند مسکن با حوزه اشتغال تفاوت هایی وجود دارد‪.‬‬ ‫یعنی دولت در حوزه مسکن نمره خوبی می گیرد اما‬ ‫عملکردشدرحوزهاشتغالچندانقابل قبولنیست‪.‬‬ ‫توصیه رهبر معظم انقالب برای کوتاه امدن‬ ‫در قبال اختالفات نیز حائز اهمیت است‪ .‬به‬ ‫نظرتان خطاب ایشان بیشتر به کدام قوه بود؟‬ ‫‪ l‬فکر می کنم مخاطب ایشان همه قوا هستند‬ ‫یعنیاینگونهنیستکهخطابشانبهدولتیامجلس‬ ‫باشد‪.‬رهبرمعظمانقالببه طورکلیمخالفاختالف‬ ‫هستند‪ .‬بارها مسئوالن را به اغماض توصیه کرده اند‪.‬‬ ‫از راهکارهایی که رهبر معظم انقالب برای‬ ‫کاه��ش اختالف نظرها پیش��نهاد کرده اند‪،‬‬ ‫برگزاری جلسات میان سران قوا بوده است‪.‬‬ ‫اخرین جلس��ه ای که میان س��ران سه قوه‬ ‫تشکیل شد‪ ،‬به چه زمانی بازمی گردد؟‬ ‫‪ l‬اطالعی ندارم‪.‬‬ ‫بیان نقاط قوت و ضعف برای مردم از مسائل‬ ‫دیگری بود که بر ان تاکید شد‪ .‬دولت را در‬ ‫این زمینه تا چه حد موفق می دانید؟‬ ‫‪ l‬به اعتقاد من در این رابطه دوران پرنوسانی‬ ‫داش��ته ایم چراکه تمام قوا در این خصوص ایفای‬ ‫نقش می کنند‪ .‬بخشی ازان بیان نقاط قوت و ضعف‬ ‫در حوزه نظارتی است‪ .‬مجلس در این زمینه گاهی‬ ‫افراطی عمل کرده و گاهی تفریطی‪ .‬در برخی موارد‬ ‫مجلس فقط نقاط ضعف را دیده و گاهی حتی نقاط‬ ‫ضعف را نیز به عنوان نقطه قوت جلوه داده اس��ت‪.‬‬ ‫این افراط و تفریط ها باعث ش��د تا نظم رابطه میان‬ ‫دولت و مجلس برهم بخ��ورد‪ .‬ضمن اینکه اگر قوا‬ ‫تبدیل به تریبون بیان نقاط مثبت یکدیگر شوند‪ ،‬نقش‬ ‫توجیه کننده رفتارها را به خود می گیرند اما انچه رهبر‬ ‫معظم انقالب مطرح کردند‪ ،‬نگاهی واقع گرایانه بود‪.‬‬ ‫یعنی باید واقعیت های پیشرفت دولت اعم از نقاط‬ ‫ضعف و قوت را بیان کرد‪g.‬‬ ‫در انتظار حرکت جدی برای جهاد اقتصادی‬ ‫ارزیابی ترقی از جلسه هیات دولت‬ ‫با مقام معظم رهبری‬ ‫حمید رضا ترقی‪ /‬عضو ارشد موتلفه‬ ‫سیاست‬ ‫زمان اس��ت‪ ،‬اما در مجموع تاکید مق��ام معظم رهبری‬ ‫مبنی بر اینکه به جای مقایسه عملکرد دولت با دولت های‬ ‫گذشته‪ ،‬مقایس��ه عملکرد با وعده های داده شده باید‬ ‫صورت بگیرد بسیار حائز اهمیت است‪ .‬همچنین علت‬ ‫تحقق نیافتن برخی وعده ها – چه بر اثر عوامل داخلی‬ ‫باشد و چه عوامل خارجی ‪ -‬باید برای مردم تبیین شود؛‬ ‫چراکه الزمه یک قضاوت منصفانه است‪ .‬این مساله را‬ ‫دولت باید با جدیت دنبال کند‪ ،‬اما انچه روش��ن است‬ ‫این که تا حدودی فاصله ای میان ش��عارها و وعده ها با‬ ‫عمل وجود دارد که ریشه های ان باید مشخص شود‪.‬‬ ‫از سوی دیگر باید گفت که در حال حاضر رابطه‬ ‫تبیینی میان دولت و مردم دچار اشکاالتی است‪ .‬یعنی‬ ‫برخالف دولت نهم که رئیس جمهور گزارش فعالیت ها‬ ‫را به م��ردم ارائه می کرد یا س��خنگوی دول��ت در این‬ ‫خصوص س��خن می گفت‪ ،‬دولت دهم س��خنگویی‬ ‫ندارد و تبیین فعالیت های دولت برای مردم دچار افت‬ ‫چشمگیری شده است‪ .‬حتی در خصوص عدم تحقق‬ ‫وعده ها نیز کمتر صحبت می شود‪ .‬در سفرهای استانی‬ ‫نیز در رابطه با این مس��ائل صحبت می شد اما در حال‬ ‫حاضر این س��فرها متوقف شده اس��ت‪ .‬از این رو اگر‬ ‫دولت راهکار ارائه شده از سوی رهبر معظم انقالب را‬ ‫در پیش بگیرد‪ ،‬بسیاری از این اشکاالت رفع خواهد شد‬ ‫و اگر ضعفی هم وجود داشته باشد‪ ،‬باید ان را پذیرفت‬ ‫و برای مردم توضیح داد‪.‬‬ ‫اما در یک ارزیابی کلی از فعالیت های دولت باید‬ ‫گفت که دولت در جهت تحول اقتصادی اولین گام را‬ ‫در زمینه هدفمندسازی یارانه ها و اصالح قانون گمرک‬ ‫برداشت که گام های موفقی هم بود اما در سرفصل های‬ ‫دیگر تحول اقتص��ادی هنوز نتوانس��ته قدم های الزم‬ ‫را بردارد؛ البته در این مس��یر با موانعی از سوی برخی‬ ‫صنوف همچون مالیات دهندگان یا سیستم بانکی مواجه‬ ‫است که مانع محقق شدن وعده های دولت می شود‪ .‬در‬ ‫زمینه تحقق عدالت اجتماع��ی‪ ،‬دولت گام های بلندی‬ ‫برداشته که از جمله انها می توان به توزیع سهام عدالت‪،‬‬ ‫هدفمندسازی یارانه ها‪ ،‬توجه به اقشار ضعیف جامعه‬ ‫و‪ ...‬اش��اره کرد‪ .‬اما در خصوص کاهش فاصله طبقاتی‬ ‫شاهد وقایع ناگواری هس��تیم‪ .‬یعنی فردی خودروی‬ ‫گران قیمتی س��وار می ش��ود در حالی که فرد دیگری‬ ‫قدرت پرداخت کرایه تاکس��ی را هم ندارد‪ .‬در حالی‬ ‫که اینها با معیارهای اسالمی سازگار نیست‪ .‬در عرصه‬ ‫فرهنگی خصوصا توجه به ارزش ها و تقویت باورهای‬ ‫دینی‪ ،‬عملکرد چندان موفقی را شاهد نیستیم‪ .‬از این رو‬ ‫به نظرم دولت دهم کمتر از ‪ 50‬درصد وعده های خود‬ ‫را عملی کرده است‪.‬‬ ‫بحث دیگری که در این جلسه مطرح شد‪ ،‬تاکید‬ ‫ویژه رهبر معظم انقالب بر مسائل اقتصادی و خصوصا‬ ‫مساله جهاد اقتصادی بود‪ .‬درخصوص چرایی این توجه‬ ‫باید گفت که با گذشت شش ماه از سال جهاد اقتصادی‪،‬‬ ‫انتظار می رفت که ما همچون زمان جنگ نظامی‪ ،‬یک‬ ‫قرارگاه جنگ اقتصادی در کش��ور تشکیل می دادیم و‬ ‫وزرای اقتصادی و نخبگان این ح��وزه در اتاق فکری‬ ‫این قرارگاه را تغذیه می کردند تا بتواند در عرصه جهاد‬ ‫اقتصادی با یک جهش مناس��ب و جدی عقب ماندگی‬ ‫کش��ور در رش��د اقتصادی را جبران کند‪ .‬اما متاسفانه‬ ‫هنوز حرکت برجسته ای در این زمینه مشهود نیست و‬ ‫همان فعالیت های عادی با رونوشت جهاد اقتصادی به‬ ‫انجام می رسد و به عنوان گزارش جهاد اقتصادی ارائه‬ ‫می شود؛ در حالی که مطالبه رهبر معظم انقالب این است‬ ‫که فعالیت اقتصادی در سال جهاد اقتصادی باید فراتر از‬ ‫فعالیت های معمول دستگاه ها باشد و عقب ماندگی های‬ ‫سابق را به سرعت جبران کند‪.‬‬ ‫و اما در خص��وص روابط میان ق��وا‪ ،‬رهبر معظم‬ ‫انقالب بر کوتاه امدن در مسائل اختالفی تاکید کردند‪ .‬به‬ ‫نظرم در این رابطه دولت در کوتاه امدن و عقب نشینی از‬ ‫موضع گیری های خود بهتر از مجلس عمل کرده است‪.‬‬ ‫متاسفانه مجلسی ها در چارچوب نظرات رهبری عمل‬ ‫نمی کنند و موضع گیری ها و برخوردهایی که علیه دولت‬ ‫دارند‪ ،‬اغلب با اغراض سیاسی همراه است که بیشتر در‬ ‫جهت افزایش اختالفات است تا کاهش انها‪ .‬حتی رهبر‬ ‫معظم انقالب در دیدار با نمایندگان این مساله را مطرح‬ ‫و از ان انتقاد کردند‪ .‬طبیعت��ا انتظار رهبر معظم انقالب‬ ‫این اس��ت که با وجود ادامه چنین رفتارهایی از سوی‬ ‫نمایندگان مجلس‪ ،‬دولت باز هم اغماض کند و کوتاه‬ ‫بیاید تا تنش ها به سطح جامعه کشیده نشود‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫یکی از مهمترین مسائلی که رهبر معظم انقالب‬ ‫در دی��دار اخیر خود با هی��ات دولت مط��رح کردند‪،‬‬ ‫جذاب بودن ش��عارهای دولت نهم و دهم برای مردم‬ ‫مومن ب��ود که ایش��ان این ش��عارها را عام��ل اقبال به‬ ‫رئیس جمهور در انتخابات س��ال ‪ 84‬و ‪ 88‬دانستند‪ .‬اما‬ ‫نکته ای که از سوی ایشان به ان اشاره شد‪ ،‬تاکید بر دست‬ ‫نکشیدن از این شعارها بود‪.‬‬ ‫در این خصوص به نظر می رس��د که برخی افراد‬ ‫قدری از این شعارها فاصله گرفته اند‪ .‬در شعارهایی که‬ ‫دولت بر انها تکیه داشت و تاکید بسیاری بر ان داشت‪،‬‬ ‫مساله توجه به ارزش های اسالمی‪ ،‬دینی و ارمان های‬ ‫امام بود اما انگونه که دیده می ش��ود‪ ،‬به نوعی سیاست‬ ‫تساهل و تس��امح از س��وی بخش هایی از دولت دیده‬ ‫می شود‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬پافش��اری دولت روی مسائل‬ ‫ارزشی به بهانه اینکه باید کار فرهنگی صورت بگیرد‪،‬‬ ‫نس��بت به قبل کاهش یافته اس��ت‪ .‬با وجود مصوبات‬ ‫دولت‪ ،‬سرمایه گذاری در زمینه مسائل فرهنگی به اندازه‬ ‫کافی نیست و به نوعی بودجه فرهنگی با بی مهری هایی‬ ‫مواجه اس��ت‪ .‬اینها نمونه هایی است که نشان می دهد‬ ‫دولت در تحق��ق این ش��عارها در دول��ت دهم کمتر‬ ‫تالش کرده و انتظاری که مردم برای تحقق این شعارها‬ ‫داشته اند‪ ،‬براورده نشده است‪.‬‬ ‫البته قطعا در سال ‪ 84‬و انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫نهم طرح این شعارها کاری بسیار ارزشمند و مهم بود و‬ ‫می توان گفت که علت رغبت مردم به اقای احمدی نژاد‬ ‫به خاطر طرح همین شعارها بود‪ .‬استکبارستیزی‪ ،‬تاکید‬ ‫بر مبارزه با اس��رائیل و مس��ائلی از این دست تاثیرات‬ ‫بین المللی مهمی داش��ت‪ ،‬اما می بینیم ک��ه تکیه بر این‬ ‫شعارها در دولت دهم تغییراتی کرد‪.‬‬ ‫واما در خصوص سطح توقعات و مطالبات مردم‬ ‫باید بگویم که به طور طبیعی س��فرهای استانی دولت‬ ‫سطح مطالبات مردم را باال برد و برخی از این مطالبات‬ ‫خارج از توان و امکانات دولت بود‪ .‬یعنی یا دولت باید بر‬ ‫خالف قوانین‪ ،‬بودجه ها را جابه جا می کرد یا تحقق این‬ ‫وعده ها به درازا می کشید و حتی برخی از انها قابل تحقق‬ ‫نبود‪ .‬این نشان می دهد که از یکس��و سفرهای استانی‬ ‫موجب باال رفتن مطالبات و سطح توقعات مردم شده‬ ‫و از سوی دیگر برخی وعده ها براساس چشم اندازی‬ ‫مطرح شده که دولت دهم نیز باید با همان شتاب دولت‬ ‫نهم کار می کرد تا بتواند خود را به س��قف ان مطالبات‬ ‫برساند‪ .‬اما چون بر اثر حوادثی که پیش امد – خصوصا‬ ‫پس از انتخابات ریاس��ت جمهوری دهم ‪ -‬ش��تاب و‬ ‫س��رعت حرکت دولت کم ش��د‪ ،‬طبیعتا رسیدن به ان‬ ‫وعده ها در برخ��ی از موارد امکان پذیر نیس��ت و اینها‬ ‫موجب نارضایتی مردم می ش��ود‪ .‬در سفرهای استانی‬ ‫نیز برخی از وعده وعیدها هنوز محقق نشده که نیازمند‬ ‫‪37‬‬ ‫بین الملل ‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪38‬‬ ‫رهبران جدید‬ ‫خاورمیانه تغییر چهره می دهد‬ ‫عصر هویت اسالمی‬ ‫برکناری دیکتاتورها در کشورهای عربی نشان داد که بیداری اسالمی در این کشورها به جریان افتاده و جریانات اسالمی در حال‬ ‫قدرت گرفتن هستند‪ .‬چراکه اسالم و تمامیت خواهی با هم جور درنمی ایند‪ .‬چنانچه دیدیم در زمان رژیم حسنی مبارک‪ ،‬بن علی‬ ‫و معمر قذافی به خاطر هراسی که از این گروه ها وجود داشت‪ ،‬تمامی احزاب اس�لامگرا کامال از دیدگان دور شده بودند و منع‬ ‫فعالیت شان باعث شده بود نتوانند انطور که باید روی مردم تاثیرگذار باشند‪ .‬اما اکنون و با سرنگونی این دیکتاتوری های ‪30،40‬‬ ‫ساله می بینیم که اندک اندک اسالمگرایان در کنار دیگر گروه ها جایگاه خودشان را بازیافته اند‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫به��ار عربی با اس�لام گرایی ممزوج ش��ده اس��ت چرا که‬ ‫اسالم گرایان همان حرفی را می زنند که توده های خاورمیانه ای‬ ‫س��ال ها به دنبال ان بوده اند‪ .‬بنابراین علت توسعه اسالمگرایی‬ ‫پس از موج بیداری اسالمی در خاورمیانه رنج مسلمانان و توده ها‬ ‫از از وابستگی حکومت هایشان به غرب و رویکردهای ضددینی‬ ‫حاکمان بود‪ .‬به عنوان نمونه در رابطه با تونس هرچند بسیاری‪،‬‬ ‫فساد طبقه دولتمردان و دیکتاتوری حاکم بر کشور را عامل اصلی‬ ‫وقوع اولین انقالب مردمی در یک کشور عربی می دانند‪ ،‬اما انچه‬ ‫بیش از همه در رابطه با عملکرد دولت «بن علی» رئیس جمهور‬ ‫تونس قابل توجه اس��ت‪ ،‬رویکرد ضددینی وی در اداره جامعه‬ ‫تونس بود‪ .‬درحقیقت مردم تونس به دلیل بحران هویت به دنبال‬ ‫رجوع به ریشه‏های فرهنگی بومی شان هستند‪ .‬دهه ها حکومت‬ ‫دیکتاتوری در مصر‪ ،‬تونس و لیبی‪ ،‬خفقان در تمامی عرصه ها و‬ ‫وابس��تگی به غرب یا حتی عامل غرب بودن حاکمان رژیم های‬ ‫قبلی نس��خه انها را پیچید‪ .‬مردم عرب دیگ��ر از خواب غفلت‬ ‫برخاس��ته اند و با مبارزاتی که انجام دادند و کشته هایی که دادند‬ ‫خواهان حکومتی هس��تند که به هر جهت با خواس��ته های انها‬ ‫سازگار باشد و دست نشانده هیچ کشوری نباشد‪ .‬به همین دلیل‬ ‫هم شورای انتقالی یا دولت موقت در این کشورها تشکیل شده‬ ‫تا سر فرصت افرادی با صالحیت معرفی شوند و با برگزاری یک‬ ‫انتخابات مردمی این کشورها نیز رنگ دموکراسی را به خود ببینند‪.‬‬ ‫اما این بیداری اسالمی مختص مصر‪ ،‬تونس و لیبی نخواهد بود و‬ ‫دیگر کشورهایی که حکومت های استبدادی دارند نیز باید اماده‬ ‫تغییر باشند‪ .‬در کشورهای عرب خاورمیانه موج بیداری اسالمی ‬ ‫در حال طغیان است و هیچ یک از کشورهایی که مشی استبدادی‬ ‫یا وابسته به غرب دارند از این طغیان در امان نخواهند بود‪.‬‬ ‫البته این انزجار مردم از حکومت های پیشین دالیل متعددی‬ ‫داشت که به برخی از انها اشاره شد و برخی دیگر عبارتند از‪:‬‬ ‫محرومی��ت‪ :‬در حقیقت یک��ی از علل مه��م انقالب های‬ ‫خاورمیانه احساس محرومیت نسبی مردم کشورهای منطقه در‬ ‫زمینه های سیاسی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬اموزشی و‪ ...‬بود‪ .‬در لیبی‬ ‫این محرومیت به حدی گسترش یافته بود که تمامی روشنفکران‬ ‫و تحصیلکرده ها برای رس��یدن به مدارج علمی باالتر از کشور‬ ‫خارج ش��ده بودند‪ .‬البته در مصر و تونس میزان تحصیلکرده ها‬ ‫به نسبت لیبی در داخل کشور بیشتر بود و به همین علت هم در‬ ‫این کشورها اعتراضات سریع تر گس��ترش پیدا کرد و به نتیجه‬ ‫رسید‪ .‬در حقیقت در این کشورها از جمله در لیبی مردم اصوال‬ ‫از بسیاری امکانات ارتباطی مانند اینترنت محروم بودند و در کل‬ ‫امکان ارتباط با خارج از کشور خیلی محدود بود‪ .‬همین احساس‬ ‫محرومیت تا انجا پیش رفت که دیگر بس��یاری به ستوه امدند‪،‬‬ ‫دست به اعتراض زدند و نتایج کنونی را به بار اوردند‪.‬‬ ‫وابستگی‪ :‬تقریبا تمامی حکومت ها برای حفظ بقای خود‬ ‫به یک عنصر وابسته هس��تند‪ .‬حال این عنصر می تواند داخلی‬ ‫باشد یعنی اعتماد مردم یا اینکه خارجی باشد که از ان به عنوان‬ ‫وابستگی به قدرت های بزرگ یاد می شود‪ .‬در کشورهای عرب‬ ‫شمال افریقا این وابس��تگی بیداد می کرد و حاکمان عرب برای‬ ‫جلب رضایت اربابان خود حاضر بودند دست به هرکاری بزنند‪.‬‬ ‫چون در این کشورها مش��روعیت دولت منشا خارجی داشت‪،‬‬ ‫منافع قدرت های بزرگ در مقابل منافع م��ردم قرار گرفته بود و‬ ‫هرگاه که این منافع در تضاد با یکدیگر باشند منافع مردم نادیده‬ ‫گرفته می شود‪ .‬همین مساله باعث جدایی میان حکومت و مردم‬ ‫می شود و این جدایی و وابستگی به قدرت های خارجی حس‬ ‫حقارت در مردم به وجود می اورد و انها را به ان س��مت سوق‬ ‫می دهد که برای داشتن یک حکومت مستقل دست به قیام بزنند‪.‬‬ ‫استبداد‪ :‬استبداد شاید یکی از مهمترین عواملی باشد که نارضایتی‬ ‫مردم را به دنبال دارد‪ .‬گاهی این اس��تبداد از همان وابس��تگی به‬ ‫قدرت های بزرگ ناش��ی می ش��ود‪ ،‬اما در هر ص��ورت هرگاه‬ ‫حکومتی به مرحله تمامیت خواهی برس��د دیگر فرصتش تمام‬ ‫است و باید بداند مردم تحمل این گونه حکومتداری ها را ندارند‪.‬‬ ‫فس��اد و ناکارامدی دولت ها‪ :‬حکومت هایی که دهه ها در‬ ‫خاورمیانه بر س��ر کار بودند به دلیل ان ح��س تمامیت خواهی‬ ‫و استبدادی که داش��تند به هیچ وجه زیر بار اصالحات و تغییر‬ ‫نمی رفتن��د‪ .‬همین امر باع��ث ایجاد رخ��وت و ناکارامدی این‬ ‫حاکمان شده بود؛ حاکمانی که با وجود نارضایتی های گسترده‬ ‫مردمی بازهم حاضر نبودند تن به اصالحات بدهند‪ .‬این امر باعث‬ ‫ایجاد بحران مشروعیت شد و کار انها را یکسره کرد‪.‬‬ ‫بیداری اس�لامی‪ :‬ش��اید رایج ترین واژه ای که این روزها‬ ‫برای اعتراضات مردمی در مصر‪ ،‬تونس‪ ،‬لیبی و‪ ...‬به کار می برند‬ ‫واژه بیداری اسالمی اس��ت‪ .‬مردمان مس��لمانی که سال ها زیر‬ ‫یوغ اس��تکبار و ظلم حاکمان زندگی کرده بودن��د اکنون دیگر‬ ‫طاقتشان تمام شده و خواهان بازگشت به اصل خویش هستند‪.‬‬ ‫موج اسالمگرایی که در منطقه شکل گرفته است را به هیچ وجه‬ ‫نمی توان کتمان کرد‪ .‬قیام ملت های عرب علیه ظلم‪ ،‬استکبار و‬ ‫وابستگی حکومت هایشان بود‪ ،‬بنابراین اکنون خواهان حکومتی‬ ‫هستند که دیگر مستبد نباشد و مشی عادالنه ای را دنبال کند‪.‬‬ ‫با این اوصاف بعید به نظر می رسد مردمی که قیام کرده اند تا‬ ‫ی خواسته هایشان کوتاه بیایند‪ .‬اما در برهه کنونی‬ ‫رسیدن به تمام ‬ ‫دیگر همه چیز بستگی به رهبرانی دارد که اکنون قدرت را برعهده‬ ‫دارند‪ .‬باید منتظر باشیم ببینیم که ایا شورای ملی انتقالی در لیبی‬ ‫در این دوره موقت خواهد توانست اوضاع را به خوبی مدیریت‬ ‫کند و پس از ان چه اش��خاص یا گروه هایی به قدرت خواهند‬ ‫ی مصر که بیشتر سابقه نظامی گری داشته‬ ‫رسید؟ ایا شورای نظام ‬ ‫تا کارهای سیاسی از پس امور بر خواهد امد و پس از ان گروه های‬ ‫شناخته شده ای همچون اخوان المسلمین و‪ ...‬چه جایگاهی پیدا‬ ‫خواهند کرد؟ در رابطه با تونس هم وضعیت رهبر اسالمگرایان‬ ‫تونس‪ ،‬راشد الغنوشی بس��یار حائز اهمیت است چراکه غرب‬ ‫تمام تالشش را برای سانسور این شخص به کار گرفته است‪ .‬اما‬ ‫مردمان این کشورها دیگر بیدار ش��ده اند و بعید به نظر می رسد‬ ‫که بازهم اجازه دهند غرب با دخالت هایش برای انها خط مشی‬ ‫تعیین کند‪g .‬‬ ‫‪39‬‬ ‫محمد بدیع‬ ‫از شخصیت های‬ ‫محافظه کاری است‬ ‫که دو سال پیش به‬ ‫عنوان رهبر جدید‬ ‫اخوان المسلمین‪ ،‬به‬ ‫جانشینی محمدمهدی‬ ‫عاکف انتخاب شد‪.‬‬ ‫بدیع پیش از این‬ ‫استاد دانشکده‬ ‫دامپزشکی در‬ ‫دانشگاه «بنی سویف»‬ ‫در جنوب قاهره بود‬ ‫بین الملل‬ ‫مهمان جدید کاخ قاهره‬ ‫‪2‬‬ ‫معرفی رهبران و سیاست مداران مصر جدید‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫در مصر اکنون پ��س از ‪ 30‬س��ال دیکتاتوری‬ ‫حسنی مبارک‪ ،‬اشخاص و افرادی فرصت ظهور پیدا‬ ‫کرده اند که در زمان مبارک در تنگنای سیاس��ی به سر‬ ‫می بردندواجازهفعالیتنداشتند‪.‬همینافرادکهسابق‬ ‫براینجزونیروهایاپوزیسیونبودنداکنونگزینه های‬ ‫احتمالی برای رهبری مصر به ش��مار می روند‪ .‬اما به‬ ‫مرور زمان باید دید که ایا این اشخاص با پیشینه ای که‬ ‫دارند و همچنین راهبردی که اکنون دنبال می کنند در‬ ‫اینده نیز خواهند توانست در مصر ایفای نقش کنند‪.‬‬ ‫در هر حال در مصر کنونی رقابت میان این افراد کامال‬ ‫مشهود است و باید دید که کدامیک از این اشخاص یا‬ ‫گروه هامی تواننددرایندهمصرنقشمهم تریایفاکنند‪.‬‬ ‫ی و توضیحاتی پیرامون برخی چهره های‬ ‫در زیر اسام ‬ ‫شاخصی که پس از حسنی مبارک مطرح شدند‪ ،‬امده‬ ‫است‪.‬‬ ‫محمدبدیع‪،‬رهبرمحافظه کاراخوان المسلمین‬ ‫محمد بدیع از ش��خصیت های محافظه کاری‬ ‫اس��ت که دو س��ال پیش به عن��وان رهب��ر جدید‬ ‫اخوان المسلمین‪ ،‬به جانشینی محمدمهدی عاکف‬ ‫انتخاب ش��د‪ .‬بدیع پیش از این اس��تاد دانش��کده‬ ‫دامپزشکی در دانش��گاه «بنی س��ویف» در جنوب‬ ‫قاهره بود‪ .‬وی در سال ‪ 1943‬در شهر بزرگ «المحله»‬ ‫در استان غربیه شمال قاهره متولد شد‪ .‬بدیع در سال‬ ‫‪ 1959‬بهدانشکدهدامپزشکیقاهرهپیوستودرهمان‬ ‫سال توسط یکی از مبلغان سوری با اخوان المسلمین‬ ‫اش��نا ش��د‪ .‬محمد بدیع هش��تمین رهبر جماعت‬ ‫ی در‬ ‫اخوان المسلمین مصر اس��ت‪ ،‬وی از نظر علم ‬ ‫رتبه باالیی قرار دارد و بر اساس فرهنگ علمی عربی‬ ‫که مصر ان را منتشر کرده‪ ،‬جزو یکصد دانشمند برتر‬ ‫جهان عرب به ش��مار می رود‪ .‬وی هفتم اگوس��ت‬ ‫‪40‬‬ ‫‪ 1943‬در محله «الکبری» در مصر متولد شد و به محض‬ ‫ورود به دانشگاه به عضویت جماعت اخوان المسلمین‬ ‫درامد‪ .‬محمد بدیع‪ ،‬استاد بیولوژی دانشکده دامپزشکی‬ ‫دانش��گاه بنی س��ویف بود و همچنین دو دوره دبیرکل‬ ‫سندیکایدامپزشکانویکدورهنیزدبیرصندوقاتحادیه‬ ‫سندیکاهایحرفهپزشکی‪.‬بدیعلیسانسخودرادررشته‬ ‫دامپزشکی در س��ال ‪ 1965‬از دانشگاه قاهره گرفت‪ .‬وی‬ ‫در س��ال های ‪ 1977‬و ‪ 1979‬نیز فوق لیسانس و دکترای‬ ‫خود را از دانش��گاه «الزقازیق» کس��ب کرد‪ .‬وی از سال‬ ‫‪ 1983‬در دانشگاه الزقازیق استادیار شد و چهار سال بعد‬ ‫نیز به رتبه استادی رسید و در شاخه بنی سویف از دانشگاه‬ ‫قاهره مشغول به تدریس شد‪ .‬محمد بدیع به محض ورود‬ ‫به دانشگاه توسط یک عضو سوری اخوان المسلمین با‬ ‫اندیشه های این حزب اشنا شد‪ .‬وی در همان سال جزء‬ ‫س��ی ام قران را حفظ کرد و با اندیشه های سید قطب نیز‬ ‫اشناشد‪.‬طولینکشیدکهتشکیلهسته ایازاینجماعت‬ ‫فاش شد و بدیع و تعدادی دیگر از اعضای این جنبش به‬ ‫دلیل مس��اله نظامی مربوط به سید قطب دستگیر شدند‪.‬‬ ‫وی در این دوره به ‪ 15‬سال زندان محکوم شد که ‪ 9‬سال‬ ‫ان را گذارند‪ .‬بدیع در بهار سال ‪ 1974‬از زندا ن ازاد شد و‬ ‫به محل کار خود در دانشگاه بازگشت‪ .‬وی همچنین در‬ ‫سال ‪ 1998‬نیز بعد از موضوع جمعیت دعوت اسالمی‬ ‫در دانشگاه بنی سویف به زندان رفت و این بار تنها‪ 75‬روز‬ ‫در زندان ماند‪ .‬بدیع در این زمان به عنوان رئیس شورای‬ ‫اداری جمعیت الدعوه پس از بازداشت حاج حسن جوده‬ ‫بازداشت شده بود‪ .‬در س��ال ‪ 1999‬نیز محمد بدیع برای‬ ‫سومین بار به اتهام فعالیت برای گروه اخوان المسلمین‬ ‫به پنج سال زندان محکوم ش��د‪ .‬وی حدود چهار سال از‬ ‫دوران محکومیت خود را در زندان گذراند و در سال‪2003‬‬ ‫از زندان ازاد شد‪ .‬محمد بدیع در اوریل سال ‪ 2008‬نیز در‬ ‫جریان انتخابات محلی در مصر بازداشت و یک ماه را در‬ ‫زندان های دولت قاهره گذراند‪ .‬وی از اغاز فعالیت خود‬ ‫دراخوا نالمسلمینمسئولیت هایزیادیرابرعهدهداشته‬ ‫اس��ت‪ .‬عضو دفتر اداری محلی در سال ‪ ،75‬مسئول دفتر‬ ‫اداری در سال ‪ ،77‬مسئول تربیتی کمیته اخوان المسلمین‬ ‫در یمن (از‪ 82‬تا‪ ،)86‬عضو دفتر اداری دانشگاه بنی سویف‬ ‫(‪،)86‬مسئولدفتراداریدانشگاهبنی سویف(‪،)90‬بخشی‬ ‫از مسئولیت های وی بوده اس��ت‪ .‬وی در سال ‪ 1994‬نیز‬ ‫مسئول بخش تربیتی جنبش شد‪ .‬محمد بدیع از سال ‪96‬‬ ‫نیز عضو شورای رهبری این جنبش شد و در سال ‪2007‬‬ ‫ش تربیتی‬ ‫نیز عضو دفتر رهبری جهانی جنبش و ناظر بخ ‬ ‫اخوا نالمسلمینشد‪.‬‬ ‫محمدالبرادعی‪،‬چهره ایجهانی‬ ‫محمد البرادعی شصت وهشت سال دارد و مدیر کل‬ ‫سابق اژانس بین المللی انرژی اتمی است‪ .‬او در سال‪2010‬‬ ‫میالدی بعد از پایان ماموریتش به عنوان مدیرکل اژانس‬ ‫به مصر بازگشت‪ .‬محمد البرادعی در ‪ 2005‬برنده جایزه‬ ‫صلح نوبل شد‪ .‬او در رش��ته وکالت تحصیل کرده است‪.‬‬ ‫وی همواره خواستار تغییرات اساسی در ساختار قدرت‬ ‫و سیاس��ت خود در مصر بوده و بر این باور بود که باید به‬ ‫حاکمیت استبدادی یک فرد نظامی مانند حسنی مبارک‬ ‫خاتمه داد‪.‬وی در چندین ماه اخیر مبارزات مردمی در مصر‬ ‫حضور نداشت و همین مساله ناامیدی شماری از فعاالن‬ ‫سیاسیراازویبه دنبالداشت‪.‬بااینحالمحمدالبرادعیبه‬ ‫مصربازگشتواعالمکردکهامادگیدارددردولتانتقالی‬ ‫هرنقشیراایفاکند‪.‬‬ ‫ایمننور‪،‬رقیبسابقمبارک‬ ‫ایمن نور یک سیاس��تمدار لیبرال است که در رشته‬ ‫وکالت تحصیل کرده‪ .‬او در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫سال‪ 2005‬مصر رقیب حسنی مبارک بود‪ .‬نور به جرم ارائه‬ ‫اسناد و مدارک جعلی هنگام ثبت حزب متبوع خود تحت‬ ‫عنوان الغد دستگیر و زندانی شد و بعد از سه سال از زندان‬ ‫ازاد شد‪ .‬قانون هرگونه فعالیت سیاسی را برای ایمن نور‬ ‫ممنوعاعالمکردهبود‪.‬ویپیش تریکیازنمایندگانپارلمان‬ ‫مصرازحزبوفدبودهاست‪.‬همچنینایمننوردرجریان‬ ‫اعتراضاتسال‪ ۲۰۱۱‬مصرشرکتداشتوبخشیاز‬ ‫معترضان مستقر در میدان التحریر از او برای به قدرت‬ ‫رسیدنپشتیبانیمی کردند‪.‬‬ ‫عمرو موسی‪ ،‬مرد نام اشنای اعراب‬ ‫عمروموسیازسال‪ 2001‬دبیرکلاتحادیهعرب‬ ‫بود و تا زمان برکناری حس��نی مبارک در سال ‪2011‬‬ ‫در این سمت فعالیت کرد‪ .‬او یکی از وزیران خارجه‬ ‫مشهوردردولت هایپیشینحسنیمبارکبودهاست‪.‬‬ ‫طرفدارانش وی را به خاطر حمایت از فلسطینی ها‬ ‫در زمان مذاکرات صلح اعراب و اس��رائیل تحسین‬ ‫می کنند‪ .‬حضور او در اتحادیه عرب که یک سازمان‬ ‫محافظه کارعربیوطرفدارحفظرهبرانکنونیعرب‬ ‫است‪ ،‬تا حدودی چهره او را نزد افکار عمومی عربی‬ ‫مخدوش کرد؛ در گذشته بسیاری از مصری ها از وی‬ ‫به عنوان نامزد مورد حمایت خود برای تصدی سمت‬ ‫ریاست جمهورینامبرده اند‪.‬اوبعدازشروعاعتراضات‬ ‫مردمی اعالمکردهاستخواستارایجادنظامچند حزبی‬ ‫درمصراست‪.‬‬ ‫حسن هانی زاده‪ /‬کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫‪3‬‬ ‫مصر یکی از قدیمی ترین کشورهای عرب شمال‬ ‫افریقاس��ت که بیش از ‪ 150‬سال س��ابقه تحزب دارد و‬ ‫احزاب مختلفی مانند الوفد و اخوان المسلمین از احزاب‬ ‫ریش��ه دار مصر هس��تند که در جریان اس��تقالل مصر و‬ ‫همچنین مبارزات منطقه و اسالمی نقش فعالی داشتند‪.‬‬ ‫اخوان المسلمین در سال‪ 1928‬توسط حسن البنا در شهر‬ ‫اسکندریه پایه گذاری شد‪ ،‬حدود ‪ 83‬سال فعالیت حزبی‬ ‫مستمر دارد و تقریبا در‪ 80‬کشور مختلف جهان که اغلب‬ ‫اسالمی هس��تند هوادارانی دارد‪ .‬جمعیت زیادی از مردم‬ ‫مصرگرایشبهاخوا نالمسلمیندارند‪.‬حزبالوفدهمکه‬ ‫سعدزغلولپایه گذارانبودنیزدراستقاللمصرتاثیرگذار‬ ‫بود‪.‬احزابدیگریکهدرحالحاضردرمصرفعالهستند‬ ‫عبارتندازحز ‬ ‫بالعملمصریکهحدود‪ 33‬سالپیشیعنی‬ ‫از سال ‪ 1978‬توسط ابراهیم شکری پایه گذاری شد و در‬ ‫مبارزه علیه انور سادات و کمپ دیوید نقش فعالی داشت‪.‬‬ ‫حزبعدالتاجتماعیدرسال‪ 1993‬تاسیسشدووکیل‬ ‫هیات موسس ان محمد عبدالعال است و ریاست موقت‬ ‫این حزب نیز برعهده کمال حسین است‪ .‬این حزب نیز از‬ ‫احزاب فعال مصر است‪ .‬در حقیقت فعالیت اولیه تاسیس‬ ‫احزاب در مصر بازمی گردد به سال‪ 1907‬زمانی که حزب‬ ‫ملی مصر توسط مصطفی کامل‪ ،‬رهبر مصر تاسیس شد‪.‬‬ ‫ویهموارهمدافعتاسیساحزابدیگرمصریبرایازادی‬ ‫وطنبودوبرایناساسحزباالمهتوسطاحمد لطفیالسید‬ ‫تاسیسشد‪.‬پسازانحزبالوفدنیزبهعنوانیکجنبش‬ ‫مردمی در ابتدای کار با هدف تایید گروهی از مصری ها که‬ ‫به عنواننمایندگانملتمصربرایگفت وگوبااشغالگران‬ ‫به خاطر خروج انان انتخاب شده بودند‪ ،‬ظهور یافت‪ .‬پس‬ ‫از ان ده ها حزب دیگر از جمله حزب کمونیست مصر که‬ ‫توسط حسنی العرابی در سال ‪ 1922‬تاسیس شد‪ ،‬شکل‬ ‫گرفتند‪.‬حزباصالحکهشیخ علییوسفموسسانبودو‬ ‫داراینشریه ایبهنامالمویدشد‪،‬حزبالنبالء‪،‬حزبقانون‬ ‫اساسی‪ ،‬حزب ملی ازاد و حزب المصری و احزاب منشق‬ ‫شده از حزب وفد از جمله احزاب مصر در ان دوره بودند‪.‬‬ ‫ی فعالیت های حزبی در مصر پس از انقالب‬ ‫تا اینکه تمام ‬ ‫جوالی‪ 1952‬تعطیل ش��د و مصر وارد مرحله س��ازمان‬ ‫سیاسی واحدیبه نمایندگی از اتحادیه سوسیالیست شد‪.‬‬ ‫اینفعالیتتکحزبیادامهداشتتازماناقدامانور سادات‬ ‫رئیس جمهور سابق مصر مبنی بر ازادی تعدد احزاب و‬ ‫تاسیستشکل هایسیاسیدرسال‪.1976‬اینتشکل هادر‬ ‫واقع سه گرایش چپ‪ ،‬میانه و راست داشتند که نمایندگی‬ ‫گرایش چپ را حزب تجمع سوسیالیس��ت به ریاست‬ ‫خالد محی الدین‪ ،‬نمایندگی گرایش راست را حزب الوفد‬ ‫به ریاست فواد سراج الدین و گرایش میانه را حزب ملی‬ ‫دموکراتیک به ریاست انور س��ادات برعهده داشتند‪.‬پس‬ ‫از ان قانون احزاب سیاسی به شماره ‪ 40‬در سال ‪ 1977‬با‬ ‫هدف ایجاد و شکل دهی احزاب سیاسی در مصر صادر‬ ‫شد‪.‬درکنارایناحزابجماعت هایسیاسیدیگریچون‬ ‫جماعت اخوان المسلمین و حزب کمونیست مصر نیز‬ ‫به طور محرمانه فعالیت می کردند‪ .‬به طور دقیق‪ 24‬حزب‬ ‫درزمانحسنیمبارکتوانستهبودندمجوزفعالیتدریافت‬ ‫کنندکهعبارتنداز‪:‬‬ ‫‪-1‬حزبدموکراتیکمردمی ‬ ‫‪-2‬حزبسوسیالیستعربیمصر‬ ‫‪-3‬حزبلیبرالسوسیالیست‬ ‫یترقی خواهوحدت گرا‬ ‫‪-4‬حزبتجمعمل ‬ ‫‪-5‬حزبملیدموکراتیک‬ ‫‪-6‬حزبالوفدجدید‬ ‫‪ -7‬حزب امت‬ ‫‪-8‬حزبسبزمصر‬ ‫‪-9‬حزباتحادیهدموکرات‬ ‫‪-10‬حزبدموکراتعربیناصری‬ ‫‪-11‬حزبهمبستگیاجتماعی‬ ‫‪-12‬حزبملیوفاق‬ ‫‪ -13‬حزب مصر‪2000‬‬ ‫‪-14‬حزبنسلدموکرات‬ ‫‪-15‬حزبمشروطهازاداجتماعی‬ ‫‪-16‬حزبالغد‬ ‫‪-17‬حزبجوانانمصر‬ ‫‪-18‬حزبصلحدموکراتیک‬ ‫‪-19‬حزبمحافظه کار‬ ‫‪-20‬حزبازادجمهوریخواه‬ ‫‪-21‬حزبجبههدموکراتیک‬ ‫‪-22‬حزبمیانهمصر‬ ‫‪-23‬حزبکار(العمل)ناصری‬ ‫‪-24‬حزبمصرجوان(حزبمصرالفتاه)‬ ‫اماپسازپیروزیانقالب‪ 25‬ژانویهمصر‪،‬نقشهحزبی‬ ‫تغییریافتوشماریازحزب هایجدیددرکنارجریان ها‬ ‫واحزابدیگرظهوریافتندکهعبارتنداز‪:‬‬ ‫‪-1‬حزبالکنانهمصر‬ ‫‪ -2‬حزب ازادی و عدالت‬ ‫‪-3‬حزبافتخار‬ ‫‪ -4‬حزب ازاد مصر‬ ‫‪-5‬حزبمردممصر‬ ‫‪-6‬حزبنظر‬ ‫‪-7‬حزبانقالبیونازادیخواه‬ ‫‪-8‬حزبکرامت‬ ‫‪-9‬حزباصالحاتوتوسعه‬ ‫‪-10‬حزبلیبرال‬ ‫‪-11‬حزبنهضت‬ ‫‪-12‬حزبتغییر‬ ‫‪-13‬حزبنهضتجوانانمصر‬ ‫‪-14‬حزباتحادمصر‬ ‫‪ -15‬حزب جوانان انقالب‬ ‫‪ -16‬حزب رودخانه های جدید‪g‬‬ ‫بین الملل‬ ‫حمدینصباحی‪،‬مخالفبالفطرهمبارک‬ ‫حمدی��ن صباحی ی��ک سیاس��تمدار ملی گرا‬ ‫در مصر اس��ت و رهبری حزب کرامه را در این کشور‬ ‫بر عهده دارد‪ .‬این حزب هیچ گاه به طور رسمی مجوز‬ ‫فعالیت از سوی دولتمصر را دریافت نکرد‪ .‬حمدین‬ ‫صباحیازنامزدهایاحتمالیریاست جمهوریمصر‬ ‫و شخصیت های برجس��ته مخالف رژیم ساقط شده‬ ‫مبارکاس��ت‪.‬ویاعالمکردهکهمصرانهدرپیتحقق‬ ‫مب��ارزهبافق��روبازگردان��دنکرامتازدس��ترفته‬ ‫ملت مصر اس��ت‪.‬وی اصلی ترین برنامه های دوره‬ ‫ریاس��ت جمهوری اش را تحقق ام��ال رفاهی ملت‬ ‫مصر‪ ،‬گس��ترش دایره عدالت اجتماعی‪ ،‬ساخت و‬ ‫توسعهخدماتبهداشتیمناسبوایجادفرصت های‬ ‫ش��غلی برای مردم دانس��ت‪.‬حمدین صباحی که از‬ ‫موسسان «اتحادیه تفکر ناصری» اس��ت در ارتباط‬ ‫با مس��اله صادرات گاز مصر به رژیم اسرائیل اظهار‬ ‫داش��ت‪« :‬بالفاصله پ��س از پی��روزی در انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری صادرات گاز به اسرائیل را متوقف‬ ‫می کنم‪g».‬‬ ‫کشورسیاسیون‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫احمدزویل‪،‬دانشمندیکهمی خواهدسیاستمدار‬ ‫شود‬ ‫ی نوبل در سال‬ ‫احمد زویل برنده جایزه ش��یم ‬ ‫‪ 1999‬است‪ .‬زویل سال گذشته اعالم کرده بود قصد‬ ‫دخالت در امور سیاسی را ندارد‪ .‬با این حال به مصر‬ ‫بازگشتتادرکمیتهاصالحاتقانوناساسیهمکاری‬ ‫کند‪.‬احمدحسنزویل‪،‬متولد‪ 26‬فوریه‪ 1946‬درشهر‬ ‫دمنهوراست‪.‬وىفارغالتحصیلرشتهشیمىودکتراى‬ ‫فیزیکدررشتهنورشناسىاستکهنخستینمصرى‬ ‫به حساب مى اید که توانست در س��ال ‪ 1999‬برنده‬ ‫جایزهنوبلفیزیکشود؛کسىکهامریکایى هااوراپدر‬ ‫فیزیک مصر مى دانند و مطالعات او را در این رشته که‬ ‫دردانشگاهپنسیلوانیا‪،‬برکلىومرکزتکنولوژىکالیفرنیا‬ ‫انجام داده‪ ،‬بس��یار ارج مى نهند‪ .‬جوایز و درجاتى که‬ ‫زویل به دست اورده‪ ،‬بسیار زیاد هستند اما شاید در‬ ‫دنیاى سیاست انچه بیش از همه جلب توجه مى کند‬ ‫انتخاب او به عنوان یکى از اعضاى مجلس مشورتى‬ ‫علوم و تکنولوژى کاخ سفید در س��ال ‪ 2009‬است؛‬ ‫مجموعه اى که فقط ‪ 20‬نفر از زبده ترین و بزرگترین‬ ‫دانش��مندان و مردان علمى امریکا را در خود جاى‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫مصر‪ ،‬کشوری با سابقه ‪ 150‬سال تحزب‬ ‫‪41‬‬ ‫گام های ارام اخوان‬ ‫‪4‬‬ ‫اسالمگرایان حرف اول و اخر را در مصر می زنند‬ ‫محمد ایرانی‪ ،‬سفیر سابق ایران در اردن و کارشناس مسائل بین الملل در گفت وگویی به واکاوی اخرین‬ ‫وضعیت نیروهای اپوزیس��یون در مصر پرداخت‪ .‬به عقیده وی در شرایط کنونی اخوان المسلمین نسبت به‬ ‫دیگر گروه ها شانس بیشتری برای قدرت گرفتن دارد؛ چراکه این جریان سابقه ‪ 100‬ساله دارد‪ ،‬یک جریان‬ ‫سنتی ریشه دار است و هیچ کس نمی تواند به پای نفوذ و قدرت انها برسد‪ .‬در واقع اخوانی ها ریشه در عمق‬ ‫خانواده های مص��ری دارند‪ .‬منتها دیدگاه های متفاوت��ی در راس اینها وجود دارد‪ ،‬اما ن��گاه کلی اخوان به‬ ‫تحوالت مصر یک نگاه ارام و مسالمت جو است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫پس از رفتن مبارک چ��ه افراد یا گروه های‬ ‫مخالف��ی در مصر قدرت گرفتن��د و وارد‬ ‫عرصه سیاسی شدند؟‬ ‫بعدازتحوالتیکهمنجربهرفتنمبارکشدیکی‬ ‫ازجریان هایشاخصیکهبهصحنهامدجریانسنتی‬ ‫اخوان المسلمین است که سابقه ای بیش از‪ 100‬سال‬ ‫دارد و ساختارش از ابتدای شکل گیری تاکنون یک‬ ‫ساختارفرهنگی‪-‬سیاسیبودهاست‪.‬گرایشاتاخوان‬ ‫ازابتدایامربیشترروی تربیتخانواده هاوشکل گیری‬ ‫ریش��ه ای تحول روی افراد بوده و بعد از اینکه افراد‪،‬‬ ‫خانواده و جامعه به ان پختگی کامل رسیدند اکنون‬ ‫زمان رسیدن به ان تحولی است که منجر به به دست‬ ‫گرفتن قدرت سیاسی شود‪ .‬این نگاه کلی اخوان است‬ ‫و این جریان سنتی جایگاه و پایگاهش از ابتدا در مصر‬ ‫بوده و از زمان شکل گیری توسط اقای حسن البنا به‬ ‫همین ترتیب اداره شده اس��ت‪ .‬در دوره شکل گیری‬ ‫حکومت اقای مبارک وی تاکید کرد که با این جریان‬ ‫همکاری خواهد کرد‪ ،‬اما پس از مدتی باهم اختالف‬ ‫پیدا کردند که موجب بازداشت س��ران اخوان شد و‬ ‫مبارکنیزبههیچ وجهاینجریاناسالمیرابهرسمیت‬ ‫نشناختوبهصورتعلنیهیچگونهفعالیتینداشتند‪.‬‬ ‫از سال ‪ 2000‬به بعد مخصوصا بعد از ‪ 11‬سپتامبرکه‬ ‫فشار و خفقان زیاد شده بود فضایی فراهم شد که نگاه‬ ‫مردم بیشتر به س��مت گروه های معتدل اسالمی بود‬ ‫تا گروه های تندرو مانند اخوان‪ .‬بنابراین در این فضا‬ ‫بسیاری کشورهای دیگر به اخوان کمک کردند که در‬ ‫فعالیت های سیاسی شرکت کنند‪ .‬در انتخاباتی که در‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪42‬‬ ‫سال‪ 2005‬انجام گرفت اخوانی ها توانستند خودی نشان‬ ‫دهند و یک پنجم کرسی های پارلمان را به خود اختصاص‬ ‫دهند‪.‬اخوا نالمسلمینبعدازایناتفاقاتبسیارمطرحشدو‬ ‫چالش هاییرابرایمبارکایجادکرد‪.‬‬ ‫موضع گیری مبارک در برابر اخوان المس��لمین‬ ‫چگونهبود؟‬ ‫در اخرین انتخاباتی که پیش از رفتن مبارک برگزار‬ ‫شد‪،‬برای اینکه نتوانندواردمجلس شوند حسنی مبارک و‬ ‫دستگاه امنیتی مصر فشار بسیاری روی این افراد گذاشتند‬ ‫و سران ش��ان را مجددا بازداش��ت کردند‪ .‬کال مشارکت‬ ‫هرگونه حزب اسالمی در انتخابات را ممنوع کردند و با‬ ‫یک تقلب فراگیر و گسترده حتی اجازه ندادند یک نفر از‬ ‫نیروهای اخوان وارد مجلس شود‪ .‬همین امر یکی از دالیل‬ ‫فروپاشینظاممبارکبود‪.‬اینجریاناسالمیتحتعنوان‬ ‫اپوزیسیونکامالوضعیتشمشخصبودودردههاخیرهم‬ ‫کامال نقشش در صحنه مبارزاتی علیه رژیم مبارک از پیش‬ ‫تعیینشدهبود‪.‬‬ ‫ایا غیر از اخوان المس��لمین جریان های دیگری‬ ‫هم در حال حاضر در صحنه سیاسی مصر وجود‬ ‫دارند؟‬ ‫به جز اینها یک جریان انقالب��ی دیگر به نام جوانان‬ ‫و نیروهای اپوزیس��یون انقالبی که تحت عنوان جریان‬ ‫اسالمی نبودند و با عنوان های روشنفکری‪ ،‬دانشگاهی و‬ ‫دموکراتیکواردصحنهمبارزاتشدندنیزحضورداشتند‪.‬‬ ‫ریش��ه اینها بازمی گردد به اعتراضاتی که در مصر ش��کل‬ ‫گرفت؛اعتراضاتیکهدرسال‪ 2007‬توسطکارگرانشکل‬ ‫گرفت و نهضت ششم اوریل ایجاد شد‪ .‬تعدادی از این‬ ‫جوانان مانند خالد سعید که زیر شکنجه نیروهای مصری‬ ‫کشته شد‪ ،‬بازداشت شدند و همین مساله بهانه جدیدی‬ ‫برای شکل گیری نهضت جوانان در اسکندریه شد‪ .‬تمام‬ ‫اینها دست به دست هم داد تا این نهضت جدید در کنار‬ ‫جریان اسالمی شکل بگیرد و دو وجه جریان اپوزیسیون‬ ‫علیه مبارک را تش��کیل بدهند‪ .‬احزاب سنتی دیگری به‬ ‫غیر از جریانات اس�لامی مانند حزب الوفد یا الکفایه و‬ ‫شخصیت هایدیگریمانندالبرادعیکهبهکشوربازگشته‬ ‫بودندنیزدرزمرهمخالفانبودند‪،‬اماچوننفوذیدرصحنه‬ ‫مردمی نداشتندحرفیبرایگفتننداشتند‪.‬‬ ‫نقشاخوان المسلمیندربرکناریمبارکازقدرت‬ ‫چگونه بود و در حال حاضر چه رویکردی را دنبال‬ ‫می کنند؟‬ ‫واقعیت این است که در ابتدای شکل گیری نهضت‬ ‫در مصر یعنی‪ 25‬ژانویه نخستین گروه هایی که وارد میدان‬ ‫التحریر شدند جوانان بودند‪ .‬زمانیکه جوانان وارد عمل‬ ‫شدندکسیفکرنمی کردموضوعتابهاینحدجدیشود‬ ‫اماوقتیاینگروهدرمیداننشستند‪،‬تحصنکردندوبقیههم‬ ‫بهانهاپیوستند‪،‬اخوا نالمسلمینبایکتاخیریکی‪ ،‬دوروزه‬ ‫وارد صحنه شد‪ .‬به هر حال گروه های اپوزیسیون دست به‬ ‫دست هم دادند و مبارک برکنار شد‪ .‬بعد از برکناری مبارک‪،‬‬ ‫شورایعالینظامیاختیاراتکشوررابرعهدهگرفتودر‬ ‫کناراینشوراینظامییکحکومتانتقالیشکلگرفت‬ ‫که طیف های مختلف اپوزیسیون در ان شرکت داشتند و‬ ‫نخست وزیری را تعیین کردند که برخاسته از دیدگاه تمام‬ ‫نیروهای اپوزیسیون بود؛ یعنی اقای عصام شرف‪ .‬در این‬ ‫ماجرا به تدریج جریان اخوان المسلمین نشان داد جریانی‬ ‫استکهخیلیاعتقادبهتغییراتبنیادینوسریعدرکشور‬ ‫نداردودرحقیقتدنبالیکسریاقداماتتدریجیوارام‬ ‫است‪.‬رویکرداخوانبعدازرفتنمبارکوبعدازانقالباخیر‬ ‫مصر در واقع به نوعی در کنار دیدگاه شورای عالی نظامی‬ ‫قرارگرفت‪.‬درمقابلانهاجوانانیاهمینگروهششماوریل‪،‬‬ ‫الکفایهوبقیهگروه هایاپوزیسیونبیشتربهدنبالاقدامات‬ ‫سریع‪ ،‬انقالبی و تغییرات بنیادی هس��تند‪ .‬در راس تمام‬ ‫خواسته هابحثمحاکمهحسنیمبارکمدنظراناناست‪.‬‬ ‫بنابراینپسازرفتنمبارکشاهدتشنجاتیدرکشوربودیم‬ ‫کهناشیازهمیندونگاهمی شد؛یکینگاهاراموتدریجی‬ ‫برای تحوالت و تغییر و دیگری نگاه انقالبی و س��ریع‪.‬‬ ‫بنابراین با فشارهایی که گروه جوانان اوردند و با حضور‬ ‫مجددشاندرمیدانالتحریرواعتراضاتشانبهشورایعالی‬ ‫نظامی‪،‬انهامجبورشدندبحثمحاکمهمبارکراجدی تر‬ ‫بین الملل‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫دنبال کنند؛ همچنانکه هفته گذشته شاهد برگزاری‬ ‫سومینجلسهدادگاهمبارکبودیم‪.‬اخوا نالمسلمیندر‬ ‫اخرین اقداماتش در ابتدا یک بیانیه صریح و تند داد و‬ ‫اعالمکردکهبااینجوانانموافقاستوحتیدراخرین‬ ‫تظاهرات انها حضور پیدا کرد‪ .‬در این اثنا کشته شدن‬ ‫پنج مصری توسط بالگردهای اسرائیلی خون جوانان‬ ‫را بیشتر به جوش اورد و اخراج س��فرای دو طرف‬ ‫و قطع روابط سیاس��ی‪ -‬اقتصادی را به دنبال داشت‪.‬‬ ‫اخوان المسلمین در ابتدا واکنش خاصی نشان نداد‪،‬‬ ‫امابعدتربیانیهتندیعلیهاقداماتشورایعالینظامی‬ ‫مصر داد و از انها خواست که هرچه سریعتر نسبت به‬ ‫این خواسته های جوانان اقدام کنند‪ .‬اما تحوالت درون‬ ‫تشکیالتی اخوان نش��ان داد که در واقع دو جناح در‬ ‫اخوان المسلمین وجود دارد؛ یک جناح سنت گرا که‬ ‫ارکاناصلیاخوانراتشکیلمی دهندوهمچناناعتقاد‬ ‫به روش های مسالمت امیز و ارام در کنار شورای عالی‬ ‫نظامیدارندودیگریجناحتندرویجواناندرداخل‬ ‫اخوان که سیاست هایش��ان نزدیک به سیاست های‬ ‫جوانانششماوریلاست‪.‬‬ ‫با توج��ه به ش��رایطی ک��ه اکن��ون در مصر‬ ‫وج��ود دارد کدامیک از جریانات اس�لامی‬ ‫یا غیراس�لامی در اینده بخت بیشتری برای‬ ‫حضوردرصحنهسیاسیمصردارند؟‬ ‫جریان اخوان المس��لمین یک جریان س��نتی‬ ‫ریشه دار در مصر است و هیچ کس نمی تواند به پای‬ ‫نفوذ و قدرت انها برسد‪ .‬در واقع اخوانی ها ریشه در‬ ‫عمق خانواده های مصری دارن��د‪ .‬منتها دیدگاه های‬ ‫متفاوتی در راس اینها وجود دارد اما نگاه کلی اخوان‬ ‫به تحوالت مصر یک نگاه ارام و مسالمت جو است‪.‬‬ ‫نباید این را فراموش کرد که اخوان در بسیاری از موارد‬ ‫با ارزیابی که دارد سنجیده وارد عمل می شود و تمام‬ ‫موارد را در نظر می گیرد و براساس ان موضع گیری‬ ‫می کند‪.‬به عنواننمونهیکیازدالیلیکهاعالمکرده اند‬ ‫انتخابات باید در موعد خودش برگزار شود و بعد از‬ ‫برگزاریانتخاباتقانون اساسیتصویبشودایناست‬ ‫کهاخوانی هاکامالرویجامعهمصرنفوذدارند‪،‬شرایط‬ ‫یدانندکهاگردرشرایطفعلیانتخابات‬ ‫رامی سنجندوم ‬ ‫برگزارشودبیشترینوبهتریننتایجرابهدستخواهند‬ ‫اورد‪ .‬این در حالی است که جوانان معتقدند هرچه با‬ ‫تاخیر این انتخابات شکل بگیرد و ابتدا قانون اساسی‬ ‫تصویب شود می توانند سازماندهی بهتری پیدا کنند‬ ‫و با قدرتبیشتری وارد عرصه سیاسیمصر شوند‪.‬به‬ ‫نظر من عمده ترین جریانی که در اکثر موارد می تواند‬ ‫موضعگیریکندهمچناناخوا نالمسلمیناست‪.‬‬ ‫وبهجزاخوان المسلمین؟‬ ‫در مصر افرادی مانند محمد البرادعی یا عمرو‬ ‫موس��ی در تالش��ند که بتوانند در مصر ب��ه قدرت‬ ‫برسند یا گروه هایی مانند گروه ششم اوریل‪ ،‬جوانان‬ ‫‪ 25‬ژانویه‪ ،‬ح��زب الوفد‪ ،‬الغ��د‪ ،‬الکفای��ه و‪ ...‬تماما‬ ‫جریان های اپوزیسیون س��کوالر هستند که در برابر‬ ‫جریاناخوا نالمسلمینوسلفی هاقراردارند‪.‬‬ ‫ایا شورای عالی نظامی تاکنون از عهده اداره‬ ‫کشوربرامدهاست؟‬ ‫ش��ایان ذکر اس��ت که نظامی ها اص��وال برای‬ ‫حکومتداری اموزش ندیده اند و قدرت را تنها به این‬ ‫خاطربهدستگرفته اندکهموسساتونهادهایمصر‬ ‫ازهمفرونپاشدومانندعراقنشودکهبعدازرفتنصدام‬ ‫همه چیز بهم ریخت و یک خالء قدرت ایجاد شد‪.‬‬ ‫نظامی هاتنهاوظیفهدارندکهنهادهاوموسساتدولتیو‬ ‫نظامیرابههمانشکلحفظکنندتابهتدریجتغییرات‬ ‫ایجادشودومصردچارفروپاشیجدینشود‪g.‬‬ ‫جبهه لیبرال ها و اسالمگراها‬ ‫‪5‬‬ ‫اعضای شورای انتقالی لیبی چه کسانی هستند؟‬ ‫شورای انتقالی لیبی که پس از اغاز ناارامی ها در لیبی‬ ‫قدرترادردستگرفت‪،‬ازاعضایمختلفیتشکیلشده؛‬ ‫حامیانسابققذافیتااسالمگرایانپشتپرده‪.‬اعضایاین‬ ‫شورا‪ 30‬تن هستند و پنجم مارس ماه جاری اولین جلسه‬ ‫خود را در ش��هر بنغازی دومین شهر بزرگ لیبی تشکیل‬ ‫دادند‪.‬مهمتریناعضایشورابهشرحذیلهستند‪:‬‬ ‫‪«-1‬مصطفىعب دالجلیل»وزیرسابقدادگستریلیبی‬ ‫بهعنوانرئیسشورا‬ ‫‪«-2‬عب دالحفیظعب دالقادرغوقه»نایبرئیسشوراو‬ ‫سخنگویرسمیان‬ ‫‪«-3‬علیالعیساوی»سفیرسابقرژیمقذافیدرهندو‬ ‫«محمودجبریل»دبیرکلپیشینشورایبرنامه ریزیملیدر‬ ‫رژیمقذافیبهعنوانمسئوالنامورورابطخارجیشورا‬ ‫‪« -4‬عمر الحریری» از جمله افسران مجری انقالب‬ ‫‪1969‬‬ ‫‪« -5‬عبدالرحمن شلقم» سفیر سابق رژیم قذافی در‬ ‫سازمانمللمتحد‪،‬نمایندهسازماندرنهادهاوسازمان های‬ ‫بینالمللی‬ ‫ ‬ ‫‪ -6‬از دیگر اعضای ش��ورا باید از «احمد الزبیر» که‬ ‫‪ 30‬سالرادرزندان هایقذافیسپریکردو«سلوىادغیلی»‬ ‫ووکیل«فتحی تربل»کهپیگیریپروندهکشتار«ابوسلیم»را‬ ‫برعهدهداشتو«فتحیباجا»استادعلومسیاسییادکرد‪.‬‬ ‫نام دیگر اعضای ش��ورا به دالیل امنیتی فاش نشده‬ ‫است‪.‬انقالبیونلیبیبه طورکلیدردوجبههقراردارند؛جبهه‬ ‫لیبرالواسالمگرا‪.‬برخیازچهره هایمهملیبرالاینشورا‬ ‫عبارتند از‪ :‬عبد الحفیظ عبد القادر‪ ،‬علی العیساوی‪ ،‬محمود‬ ‫جبریل‪،‬عبدالرحمنشلقم‪،‬احمدالزبیر‪،‬مصطفیالغریانی‪،‬‬ ‫علی الترهونی و محمود شمام‪ .‬از طرف دیگر گروه های‬ ‫تندرواسالمینظیرگروهجهاداسالمیلیبینیزدرشورای‬ ‫انتقالیحضوردارند‪.‬اینگروهاسالمگرایافراطیازحدود‬ ‫‪ 10‬سالپیشبانیروهایقذافیدرنبرداستوبیشتررهبران‬ ‫این گروه نظامیانی هستند که با نیروهای شوروی سابق از‬ ‫افغانستان مبارزه کرده اند‪ .‬از زمان اغاز قیام لیبی‪ ،‬گزارش ها‬ ‫ازعضویتبرخیاعضایاینگروهدرشورایملیانتقالی‬ ‫لیبی حکایت دارد که بسیاری‪ ،‬انها را به ارتباط با القاعده‬ ‫محکوممی کنند‪.‬‬ ‫عبدالجلیل‪ ،‬ماندالی لیبی‬ ‫مصطفی محمد عبدالجلیل شاید در حال حاضر‬ ‫مطرح ترین چهره اپوزیس��یون در لیبی باشد‪ .‬وی سال‬ ‫‪ 1952‬در شهر البیضا که چهارمین شهر بزرگ لیبی است‬ ‫متولد شد و دوران مدرسه را در همین شهر سپری کرد‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫وی در س��ال ‪ 1970‬برای ادامه تحصیالت به دانشگاه‬ ‫قاریونس ش��هر بنغازی رفت و بعد از ادغام دانش��گاه‬ ‫اسالمی در دانش��گاه لیبی به ش��هر البیضا بازگشت‪ .‬او‬ ‫در س��ال ‪ 1975‬میالدی در رشته ش��ریعت و حقوق از‬ ‫دانشکده زبان عربی و مطالعات اسالمی فارغ التحصیل‬ ‫ش��د‪ .‬عبد الجلیل پس از فارغ التحصیلی از دانشگاه به‬ ‫مدت سه س��ال به عنوان معاون دادس��تان شهر البیضا‬ ‫منصوب شد‪ .‬در س��ال ‪ 1978‬به عنوان قاضی و در سال‬ ‫‪ 1996‬به عنوان مستشار و در سال ‪ 2002‬به عنوان رئیس‬ ‫دادگاه تجدید نظر و در سال ‪ 2006‬به عنوان رئیس دادگاه‬ ‫شهر البیضا تعیین شد‪ .‬او در سال ‪ 2007‬به عنوان وزیر‬ ‫دادگس��تری لیبی منصوب ش��د‪.‬مصطفی عبدالجلیل‪،‬‬ ‫وزیر سابق دادگستری لیبی در تاریخ ‪ 17‬فوریه ‪ 2001‬با‬ ‫پشت کردن به رژیم قذافی به مخالفان وی پیوست و در‬ ‫تاریخ پنجم مارس ‪ 2011‬به ریاست شورای ملی انتقالی‬ ‫لیبی انتخاب شد‪ .‬بعد از شروع انقالب مردم لیبی در‪17‬‬ ‫فوریه ‪ 2011‬بر ضد نظام معمر قذافی به عنوان اولین مقام‬ ‫عالی از رژیم قذافی جدا ش��د و در تاریخ پنجم مارس‬ ‫‪ 2011‬به ریاس��ت ش��ورای ملی انتقالی لیبی (‪)NTC‬‬ ‫انتخاب شد‪ .‬عبدالجلیل کسی است که از وی به خاطر‬ ‫موضع گیری های صحیح و بجایش به عنوان یک ماندالی‬ ‫دیگر یاد می کنند؛ یک رهبر واقعی انقالب‪ .‬شخصی که‬ ‫شبیه به گاندی است نه مانند قذافی که به دنبال سرکوب‬ ‫مردم بود‪ .‬مصطفی عبدالجلیل همان ماندالی لیبی است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫محمود جبریل‪ ،‬سیاستمداری مدبر‬ ‫در سال ‪ 1952‬در لیبی به دنیا امد و لیسانس اقتصاد‬ ‫و علوم سیاسی اش را از دانش��گاه قاهره در سال ‪1975‬‬ ‫گرفت‪ .‬وی تحصیالت خود را در مقطع فوق لیسانس‬ ‫در امریکا ادامه داد‪ .‬در سال ‪ 1980‬از دانشگاه پترزبورگ‬ ‫در ایالت پنسیلوانیا فوق علوم سیاسی گرفت‪ .‬وی سپس‬ ‫از همین دانش��گاه دکترای برنامه ریزی اس��تراتژیک و‬ ‫تصمیم گیری گرفت و به مدت چندین س��ال تدریس‬ ‫کرد‪ .‬از وی ‪ 10‬کتاب در زمینه برنامه ریزی استراتژیک و‬ ‫تصمیم گیری منتشر شده است‪ .‬دکتر جبریل سازماندهی‬ ‫و مدیریت تعدادی از برنامه های اموزشی برای هدایت‬ ‫نهادهای ارشد در بسیاری از کشورهای عربی و غیرعربی‬ ‫را بر عهده داشت از جمله‪ :‬مصر‪ ،‬عربستان‪ ،‬لیبی‪ ،‬امارات‪،‬‬ ‫کویت‪ ،‬اردن‪ ،‬بحرین‪ ،‬مغرب‪ ،‬تونس‪ ،‬ترکیه و انگلیس‪.‬‬ ‫جبریل پس از ان تالش ک��رد پروژه های فرهنگی را به‬ ‫منظور ایجاد ساختار دولت دموکراتیک در لیبی هدایت‬ ‫کند‪ .‬در سال ‪ 2007‬ش��ورای ملی تحول اقتصادی را با‬ ‫بودجه دولتی ایجاد کرد‪ .‬با وقوع انقالب‪ 17‬فوریه جبریل‬ ‫از رژیم قذافی جدا ش��د و به صف انقالبیون پیوست و‬ ‫شورای ملی انتقالی لیبی ‪5‬مارس ‪ 2011‬به منظور تسهیل‬ ‫تصمیم گیریلیبیجدیدپسازقذافیویرارئیسکمیته‬ ‫بحران کرد‪ .‬وی پس از ان رئیس دفتر اجرایی در شورای‬ ‫ملی انتقالی شد‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫محمود شمام‪ ،‬سخنگویی جهاندیده‬ ‫فعالوروزنامه نگارلیبیزمانیکهدرایاالت متحدهبود‬ ‫بهصفجنبشملی گرایانعربپیوست‪.‬ویپسازانکه‬ ‫مدتیملی گرایعربوسوسیالیستبودبهسمتاندیشه‬ ‫لیبرال گرایش پیدا کرد‪ .‬در دهه هشتاد به علت مخالفت‬ ‫با نظام قذافی از لیبی خارج ش��د و تا زمان انقالب به انجا‬ ‫بازنگشت‪.‬پسازوقوعانقالب‪ 17‬فوریهوتشکیلشورای‬ ‫ملیانتقالیلیبیبه عنوانمسئولاطالع رسانیدردفتراجرایی‬ ‫وابسته به ش��ورای ملی انتقالی انتخاب شد‪ .‬وی سردبیر‬ ‫نسخهعربیمجلهفارینپالیسیاست‪.‬شمامعضوشورای‬ ‫مشاوره ای منطقه خاورمیانه در موسسه صلح بین المللی‬ ‫کارنگینیزاست‪g.‬‬ ‫‪44‬‬ ‫جعفر قنادباشی در گفت وگو با مثلث‬ ‫اسالم هراسی؛ استراتژی غرب در لیبی‬ ‫ی گروه ها‬ ‫جعفر قنادباشی‪ ،‬تحلیلگر مسائل شمال افریقا معتقد است که در شورای ملی انتقالی در لیبی تمام ‬ ‫مشارکت دارند‪ .‬از جمله لیبرال هایی که در خارج از کشور بوده اند‪ ،‬نیروهای قذافی که به مخالفان پیوستند و‬ ‫مهمتر از همه اسالمگرایانی که حضور دارند اما هنوز اسامی انها انتشار نیافته است‪ .‬وی علل ناشناخته ماندن این‬ ‫افراد را در چندین عامل خالصه کرد؛ نخست عدم حضور انها در صحنه های سیاسی‪ ،‬سپس احتیاط کاری انها‬ ‫و در نهایت تالش غرب برای ناشناخته ماندن انها‪ .‬قنادباشی همچنین موقعیت شورای انتقالی در لیبی را بسیار‬ ‫متزلزل و تغییرپذیر عنوان کرد و توضیح داد که کابینه موقتی که این شورای ملی انتقالی تشکیل داده در فاصله‬ ‫همین شش ماه یک بار کامال تغییر پیدا کرد و این امر نشان دهنده اختالف نظرهایی است که در درون این شورا‬ ‫وجود دارد‪ .‬در شرایط کنونی لیبی به دلیل تغییر سریع شرایط‪ ،‬باز شدن فضای سیاسی و بازگشت بسیاری از افراد‬ ‫از خارج از کشور به داخل این شورا حالت بسیار متغیری دارد‪ .‬البته همانطور که از نام ان نیز پیداست شورای‬ ‫انتقالی وظیفه انتقال قدرت را در این دوره انتقالی برعهده دارد و مردم انها را انتخاب نکرده اند‪.‬‬ ‫‪6‬‬ ‫در حال حاضر و با گذش��ت چندین ماه از‬ ‫اغاز اعتراضات در لیبی و همچنین گذشت‬ ‫تقریبا یک ماه از پیروزی انقالبیون‪ ،‬چه افراد‬ ‫یا گروه هایی بیشتر قدرت گرفته اند و نزد مردم‬ ‫شناخته ترند؟‬ ‫‪ l‬درشورایملیانتقالیلیبی‪،‬رهبرانوافرادی‬ ‫که هستند در حال حاضر شناخت ه شده ترین افرادی‬ ‫هستندکهزمامحرکت هایمردمی وخیزشرابرعهده‬ ‫دارند‪.‬افرادیکهدرخارجازشورایانتقالیلیبیباشند‬ ‫کمترشناختهشدههستندواکثرااینافرادهستندکهبه‬ ‫عنوان رهبران موقت شناخته شده اند‪ .‬یکی از این افراد‬ ‫مصطفی عبدالجمیل است که وزیر دادگستری سابق‬ ‫معمرقذافیبودوازجملهافرادیاستکههمانابتدابه‬ ‫انقالبیون پیوست‪ .‬افراد دیگریهم هستند که بعضا از‬ ‫خارجامده اندوتحصیالتشاندرامریکابوده؛به عنوان‬ ‫نمونهاقایمحمودشمامکهیکیازسخنگویانشورای‬ ‫ملیانتقالیلیبیاستومسئولیتمجلهفارینپالیسی‬ ‫عربی را برعهده داشته است‪ .‬به غیر از این افراد بازهم‬ ‫هستندکسانیکهبهخاطرممنوعیتفعالیتدرخارج‬ ‫از کشور بودند و اکنون به لیبی بازگشته اند‪ .‬در زمان‬ ‫معمر قذافی اختناق کاملبر لیبی حاکم بود و به همین‬ ‫خاطرجریان هایمخالففعالیت هایشانرادرخارج‬ ‫ازلیبیانجاممی دادند‪.‬‬ ‫ایا پس از این اعتراضات نی��ز در لیبی حزبی‬ ‫تشکیل شد؟‬ ‫‪ l‬تنها حزبی که بعد از انقالب در لیبی تاسیس شد‬ ‫یدانیمایاموقعیتیداخل‬ ‫حزبیاستبهناملیبیجدیدکهنم ‬ ‫لیبیپیداکردهاستیاخیر‪.‬‬ ‫درحال حاضر وضعیت ش��ورای ملی انتقالی‬ ‫که در لیبی بر س��رقدرت است چگونه است؟‬ ‫ایا امکان دارد که اینها بعدها نیز برسر قدرت‬ ‫بمانند؟‬ ‫‪ l‬کابینه موقتی که این شورای ملی انتقالی تشکیل‬ ‫داده در فاصله همین شش ماه یک بار کامال تغییر پیدا کرد‬ ‫و این امر نشان دهنده اختالف نظرهایی است که در درون‬ ‫این شورا وجود دارد‪ .‬در شرایط کنونی لیبی به دلیل تغییر‬ ‫سریعشرایط‪،‬باز شدن فضایسیاسیوبازگشتبسیاری‬ ‫از افراد از خارج از کشور به داخل این شورا حالت بسیار‬ ‫متغیریدارد‪.‬البتههمانطورکهازناماننیزپیداستشورای‬ ‫انتقالی وظیفه انتقال قدرت را در این دوره انتقالی برعهده‬ ‫دارد و مردم انها را انتخاب نکرده اند‪ .‬همچنین براس��اس‬ ‫خبرهایرسیدهبسیاریازمردمبهدلیلرفتارهایبرخیاز‬ ‫این مهره ها نمی توانند انها را به عنوان نمایندگان خودشان‬ ‫بپذیرند‪ .‬به خصوص رفت و امدها و توافقاتشان با غرب‬ ‫باعث کاهش محبوبیت و سست ش��دن پایه هایشان در‬ ‫شورا شده است‪.‬‬ ‫اسالمگرایان در صدر‬ ‫تبارشناسی جریانات و گروه های سیاسی در لیبی‬ ‫حبیب اهلل ملکوتی فر‪ /‬کارشناس مسائل بین المللی‬ ‫‪7‬‬ ‫قدرت جریانات اسالمی‬ ‫به اعتقاد بسیاری‪ ،‬قابل انکار نیست که اسالمگراها‬ ‫نقش بیشتری در تالش برای سرنگونی معمر قذافی ایفا‬ ‫کرده اند‪.‬معتقدمیکپدیدهدرجنبش هایاخیرکشورهای‬ ‫عربیاناستکههرچهازعمرانهامی گذردهمجنبه های‬ ‫دینی و اسالمی ان قوی تر می شود و هم گروه هایی که با‬ ‫شعارهای دینی وارد میدان می شوند‪ ،‬قدرت بیشتری پیدا‬ ‫جایگاه رهبران و اپوزیسیون‬ ‫نقش شورای انتقالی به عنوان یک نهاد تازه شکل‬ ‫یافته متاس��فانه مبتنی بر حمایت خارجی اس��ت و بر‬ ‫همین اساس در درون این شورا هر کدام از گروه ها که از‬ ‫حمایت رسانه ای و خارجی بیشتری برخوردار باشند‪،‬‬ ‫به نظر می اید که نقش بیش��تری را در فرایند سیاس��ی‬ ‫این کشور ایفا بکنند‪ .‬البته سکان کش��ور در دست این‬ ‫شورا نیست و شورا تالش زیادی می کند تا بر مشکالت‬ ‫عدیده ای که به برخی از انها اشاره شد‪ ،‬فائق اید‪ .‬به لحاظ‬ ‫فردی هم برخی فکر می کنند که س��کان لیبی در دست‬ ‫عبدالجلیل قرار دارد‪ ،‬اما این درس��ت نیست‪ .‬به اعتقاد‬ ‫من غربی ها دارند روی دو نفر کار می کنند؛ عبدالجلیل‬ ‫(رئیس ش��ورای انتقالی)و عبدالجلود (س��رگرد ستاد‬ ‫و عضو س��ابق ش��ورای رهبری لیبی در زمان قذافی)‪.‬‬ ‫عبدالجلیل به دلیل انکه به عنوان رهبر شورای انتقالی‬ ‫تاکنون توانس��ته در سطح بین المللی ش��ناخته شده و‬ ‫جایگاهی برای خود دست و پا کند‪ .‬عبدالجلود به این‬ ‫دلیل که به نظر انها می تواند ساختار امنیتی و نظامی لیبی‬ ‫را از فروپاشی حفظ کند و ان را در خدمت ناتو قرار دهد‪.‬‬ ‫با این حال انچه مهم است‪ ،‬ان که هیچ یک از گروه ها‬ ‫ابزار الزم برای اعمال قدرت و مشروعیت را به طور کامل‬ ‫ندارند و اگر نتوانند بر بس��یاری از اختالف های درونی‬ ‫خود فائق این��د امکان اینکه پس از س��قوط کامل رژیم‬ ‫قذافی به افراط گرایی یا حت��ی فردگرایی از نوعی دیگر‬ ‫بیفتند‪ ،‬زیاد است‪ .‬دلیل این مساله ان است که ساختارهای‬ ‫نیم بند موجود ابزار الزم برای تحقق ارمان های متعالی و‬ ‫ازادی خواهانه مردم را ندارد‪.‬‬ ‫بهاعتقادمناگرسایهجنگداخلیبررونداصالحات‬ ‫سیاسی لیبی پدیدار ش��ود‪ ،‬احتمال بهره داری بیگانگان‬ ‫مخصوصا غرب و ناتو با توجه به ذخایر انرژی فس��یلی‬ ‫فراوان لیبی که به عنوان بزرگرین صادرکننده نفت قاره‬ ‫افریقا شناخته می شود‪ ،‬وجود دارد و این مساله می تواند‬ ‫این کش��ور را تحت طمع ورزی و چشمداشت غربیان‬ ‫قرار دهد‪g.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫به درس��تی نمی توان گفت که چند رهبر سیاسی و‬ ‫مذهبی در کشور لیبی وجود دارند‪ .‬مشکل از انجا ناشی‬ ‫می شود که اوال انچه اکنون به عنوان انقالب لیبی یا مصر و‬ ‫تونسشناختهمی شود‪،‬بیشازهرچیزیکجنبشفراگیر‬ ‫اجتماعی است و در جنبش های اجتماعی لزومی ندارد که‬ ‫در پی مشخصات انقالب که از جمله ان رهبری قدرتمند‬ ‫است‪ ،‬بگردیم‪ .‬اما در جنبش ها و از جمله جنبش لیبی نیز‬ ‫افراد یا گروه هایی وجود دارند که در سطوح محدود دارای‬ ‫تاثیراتی هستند یا حرکت هایی را راهبری می کنند و از این‬ ‫جهت می توان انها را در شمار کسانی ذکر کرد که در اینده‬ ‫می توانند نقش هایی را در سطح رهبری حکومت اینده‬ ‫بر عهده بگیرند‪ .‬ثانیا لیبی از جهاتی با مصر و تونس دارای‬ ‫تفاوت هایی است؛ اساس جامعه لیبی بر مبنای عشیره و‬ ‫قبیله است و بین ‪ 120‬تا‪ 140‬قبیله در این کشور زندگی‬ ‫می کنند که بیشتر انها اساسا هیچ نقشی در ساختارهای‬ ‫سیاسیاننداشته اند‪.‬قبایلصاحبنفوذازسیقبیلهفراتر‬ ‫نمی رود و قبایلی که به نحوی شریک قدرت بوده اند از‬ ‫انگشتان یک دست فراتر نمی رود‪ .‬این نکته در خور تامل‬ ‫است که درست است که ساختارهای جدید اجتماعی‬ ‫م��ردم را از مناطق قبیله ای دور ک��رد اما هنوز هم هویت‬ ‫افراد از طریق انتساب به قبیله تعیین می شود‪ .‬بر این اساس‬ ‫انقالبیون لیبی متشکل از گروه ها و جریان های مختلف و‬ ‫حتیقبایلمختلفهستندکهتحتپرچمدشمنیبانظام‬ ‫قذافی متحد شدند و احتمال انکه پس از برداشته شدن‬ ‫این عامل اتحاد اختالفات قبیله ای و عشیره ای بروز کند‪،‬‬ ‫زیاد است‪ .‬با وجود این دو نکته مهم‪ ،‬از جنبه هایی تالش‬ ‫می شود اقای «مصطفی عبدالجلیل» رئیس شورای انتقالی‬ ‫به عنوان یک رهبر مورد قبول یا مورد وفاق مطرح شود‪ ،‬اما‬ ‫مشکلعبدالجلیلاناستکهویبهعنوانیکرهبرملییا‬ ‫مذهبیشناختهشدهنیستودردرونلیبیجایگاهچندانی‬ ‫ندارد‪.‬محمدجبریل‪،‬مسئولدولتاجراییشورایانقالبی‬ ‫لیبی هم تالش زیادی دارد ت��ا به عنوان یک رهبر مطرح‬ ‫شود و گفته می شود د ر ترور سرهنگ عبدالفتاح یونس‪،‬‬ ‫رئیس ستاد ارتش نیروهای انقالبی دست داشته‪ ،‬چرا که‬ ‫می ترسیده پس از سقوط قذافی دولت را او به طور کامل در‬ ‫اختیاربگیرد‪.‬جریان هاییهمهستندکهبیشترتحتعنوان‬ ‫جریانمطرحهستندتاافراد‪،‬مثلجریانمقاطعه االسالمیه‬ ‫یا هواداران اخوان المس��لمین و البته سکوالرهایی که از‬ ‫خارجبهلیبیبرگشته اند‪.‬‬ ‫می کنند‪ .‬در لیبی از انجا که ایدئولوژی سیاسی و وجود‬ ‫احزاب که الزمه دموکراسی است وجود نداشته‪ ،‬نمی توان‬ ‫گروه های قوی سیاسی را چه اسالمگرا و چه سکوالر‪ ،‬در‬ ‫ان نشان داد و بیشتر گرایش ها مطرح هستند‪ .‬با این حال‬ ‫در میان اس�لامگراها دو تفکر اخوان المسلمین و سلفی‬ ‫رفته رفته چهره می نمایانند‪ .‬تفکر اخوان ادامه همان تفکر‬ ‫اخوان المسلمین مصر و با همان رویکردهای سیاسی و‬ ‫مذهبی است و به نظر می اید س��هم عمده ای را هم در به‬ ‫دست گرفتن رهبری جریان اسالمی و هم در سهم کلی‬ ‫از قدرت اینده در مجلس یا دولت به دست اورد‪ .‬جریان‬ ‫سلفیدرلیبیبسیارواپسگراستوقذافینیزتالشزیادی‬ ‫کرد تا با انتساب انها به القاعده تالش کند تا ذهن غرب‬ ‫را معطوف به حمایت از خویش کند‪ .‬مهمترین جریان‬ ‫سلفی در لیبی همان جریان «مقاطعه االسالمیه» است که‬ ‫یک جنبش مسلح است و خوف این وجود دارد که بعدا‬ ‫سالح های خود را زمین نگذارد؛ این جریان مربوط به یک‬ ‫طیف سلفی جنوب لیبی است و در درون لیبی در اقلیت‬ ‫قرار دارد و پیش بینی می شود که با سیستم دموکراسی و‬ ‫انتخابات نتواند به قدرت برسد و به همین دلیل ترس از به‬ ‫زمین نگذاشتن سالح از سوی این گروه می رود‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫ش��ورای انتقالی عمدتا از چه گروه هایی‬ ‫تشکیل شده است؟‬ ‫‪ l‬اعضای شورای ملی انتقالی‪ 32‬نفر هستند‬ ‫کهبرخیازانهااعضایشورایمنتخبشهرهاهستند؛‬ ‫یعنی هر شهری که تصرف ش��ده مبارزان یک نفر را‬ ‫به عنوان نماینده معرفی کرده اند بنابراین برخی از این‬ ‫افراد اصال مطرح نیستند و تجربه رسانه ای‪ ،‬کارهای‬ ‫انقالبی و سیاسی ندارند‪ ،‬اما برخی دیگر مانند اقای‬ ‫شمام یا عبدالجلیل‪ ،‬س��ابق بر این نیز فعالیت هایی‬ ‫داشتند‪ .‬درمجموع در برهه کنونی افرادی که در لیبی‬ ‫برسر قدرت هستند تمامی گروه ها را شامل می شوند‪.‬‬ ‫از یک سو لیبرال هایی که در خارج از کشور بوده اند و‬ ‫سیستملیبرال‪-‬دموکراسیغربراپذیرفته انددرعرصه‬ ‫سیاسی حضور دارند‪ ،‬از طرف دیگر برخی کسانی که‬ ‫سابق بر این در درون دولت قذافی فعالیت داشتند نیز‬ ‫به مخالفان پیوسته اند و در راس امور قرار دارند‪ .‬اما در‬ ‫درون این‪ 32‬تن افرادی نیز هستند که معتقد به اسالم‬ ‫اجتهادی اند و انها را از روی پرچمی که حمل می کنند‬ ‫می توان تشخیص داد‪ .‬این پرچم یک پرچم سه رنگ‬ ‫اس��ت و روی ان عالمت ماه و س��تاره است که یک‬ ‫عالمتاسالمیاستوکشورهایدیگرهمایننمادرا‬ ‫دارند‪.‬همچنینایننمادنشانگراعتقادانهابهدورهقبل‬ ‫از قذافی یعنی زمانی است که وی علیه پادشاهی به نام‬ ‫ادریسسنوسیکودتاکرد‪.‬ادریسازنوادگانبنیانگذار‬ ‫فرقه سنوسیه در لیبی و در واقع رهبر سیاسی‪ -‬مذهبی‬ ‫لیبیومعتقدبهجهادبود‪.‬زمانیکهقذافیعلیهویقیام‬ ‫کرد درحقیقت یک حکومت مبتنی بر فرهنگ مردم‬ ‫را در سال ‪ 1969‬سرنگون کرد‪ .‬بنابراین شورای ملی‬ ‫انتقالیپرچمی راحملمی کندکهمربوطبهدورهقبلی‬ ‫است‪.‬البتهاینبهمعنایاعتقادانهابهسیستمپادشاهی‬ ‫و بازگش��ت به دوران ادریس نیست‪ ،‬بلکه به معنای‬ ‫اعتقادانهابهبازگشتبهاعتقاداتسنوسیهاست؛یعنی‬ ‫رگه هاییازاسالمیکهمعتقدبهجهاداست‪.‬درحقیقت‬ ‫لیبیدرحالوصلشدنبهتاریخ‪ 40‬سالپیششاست‬ ‫که فراموش شده؛ تاریخی سرشار از مبارزات جهادی‬ ‫علیهگروه هایغربی‪.‬درگذشتههمانگلیسهمایتالیاو‬ ‫هم فرانسه وارد لیبی شده بود و این گروه های جهادی‬ ‫سنوسیه علیه هر سه اینها جنگیدند‪ .‬همچنین شعار‬ ‫شورایملیانتقالی‪،‬ازادی‪-‬عدالتودموکراسیاست‬ ‫که عدالتش را از اس�لام گرفته اند و کلمه عدل ریشه‬ ‫اسالمی دارد‪.‬‬ ‫ایا در میان اعضای ش��ورای انتقالی لیبی‬ ‫چهره های مسلمان سرش��ناس نیز وجود‬ ‫دارند؟‬ ‫ی انها به پاره ای دالیل در اختیار‬ ‫‪ l‬بله‪ ،‬اما اسام ‬ ‫نیست‪.‬انهااعتقاداتیدارندکهدرپرچموشعارشورای‬ ‫ملی انتقالی نهفته است‪ .‬منتها این افراد کم کم شناخته‬ ‫خواهند شد و اس��امی انها مطرح خواهد شد‪ ،‬البته‬ ‫شایان ذکر است که اسالمگرایان لیبی در حال حاضر‬ ‫نیز در میان مردم محبوبیت دارند؛ چراکه هنگام ادای‬ ‫نماز جمعه در این کشور ش��اهد پیروی مردم از انها‬ ‫بودیم‪ .‬البته این ناشناس ماندن انها نیز چندین دلیل‬ ‫دارد؛نخستعدمحضورانهادرصحنه هایسیاسی‪،‬‬ ‫سپساحتیاطکاریانهاودرنهایتتالشغرببرای‬ ‫ناشناختهماندنانها‪.‬کمااینکهمادرتونسرهبریبهنام‬ ‫راشد الغنوشی می شناسیم اما دنیای غرب کمتر به این‬ ‫چهره پرداخته و بیشتر چهره های ملی گرا را معرفی‬ ‫می کند‪.‬همچنانکهدرلیبینیزسعیدارندبیشتربهقبایل‬ ‫اشاره کنند‪ .‬این در حالی است که نقش قبایل در لیبی‬ ‫در حال حاضر بسیار کمرنگ است و غربی ها عمدا به‬ ‫اسالمگرایاناشارهنمی کنند‪g.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫عالم سیاستمدار‬ ‫از راشد تا محمد الغنوشی‬ ‫‪8‬‬ ‫بین الملل‬ ‫تونس را با راشد الغنوشی می شناسند؛ هم او که در‬ ‫سیاست و دین ورزی کسی به گرد پایش نمی رسد ‪ .‬راشد‬ ‫الغنوشی در سال ‪ 1941‬در شهر حما در جنوب تونس به‬ ‫دنیا امد‪ .‬وی پس از اتمام تحصیالت متوس��طه به دمشق‬ ‫رفت و در رشتهفلسفه ادامه تحصیل داد و سپس به پاریس‬ ‫نقل مکان کرد و در دانشگاه سوربن در رشته زبان فرانسه‬ ‫پذیرفته شد‪ .‬الغنوش��ی بنیانگذار جنبش احیای اسالمی‬ ‫تونس‪ ،‬سیاستمدار و محقق اسالمی و عضو دفتر ارشاد‬ ‫اخوا نالمسلمین جهانی است‪.‬وی چندین بار درتونسبه‬ ‫زندان محکوم شده است‪ .‬در سال‪ 1981‬به‪ 11‬سال زندان‬ ‫محکومشدهبود‪.‬بابهقدرترسیدهبن علیدرسال‪،1987‬‬ ‫دوباره در سال‪ 1992‬به حبس ابد محکوم شد‪ ،‬اما فرار کرد‬ ‫وسپسبهالجزایررفت‪.‬الغنوشیکهدررژیمپیشینتونس‬ ‫بهخاطراقداماتضد دولتیبهحبسابدمحکومشدهبودو‬ ‫مدت‪ 22‬سال از کشورش دور بود‪ ،‬ژانویه سال‪ 2011‬پس‬ ‫از برکناری زین العابدین بن علی‪ ،‬رئیس جمهور فراری این‬ ‫کشور به تونس بازگشت‪ .‬غنوشی در بحث ازادی فکری‪،‬‬ ‫فراوانازایهالاکراهفیالدین(بقره‪)۱۵۶/‬بهرهمی گیرد‪.‬وی‬ ‫معتقداستاینایه‪،‬گویای«حقفرددرانتخابعقیده اش‪،‬‬ ‫بهدورازهر گونهاجبارواکراهیاست‪».‬شریعتاسالمبرای‬ ‫این انسان‪ ،‬ازادی را به عنوان محصول مسئولیتش تضمین‬ ‫کرده و بر این اساسهمه ابزارهای اجبار را ممنوع ساخته و‬ ‫در تاکید بر ضرورت اظهار حق و اقامه براهین بر عقیده و‬ ‫تحمیلمسئولیتشکلدادنبهعقیدهودفاعازانهرچند‬ ‫باکار بستقدرتواجتهاددرابطالبرنامه هایخصمخود‬ ‫چیزی کم نگذاشته است‪ .‬وی در فهم ازادی عقیده‪ ،‬چندان‬ ‫توسعهمی دهدکهبهغیرمسلماناندردولتاسالمیاجازه‬ ‫می دهد «از دین اسالم انتقاد کنند» و «ازادی کامل خواهند‬ ‫داشت تا عقیده خود را بستایند» و غیر مسلمانان در دولت‬ ‫اسالمی بر عقیده و رفتاری که مخالف وجدانشان باشد‪،‬‬ ‫مجبورنخواهندبود‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫انقالبایرانوتاثیرانبرالغنوشی‬ ‫کتاب«حرکتامامخمینی(ره)وتجدیدحیاتاسالم»‬ ‫نوشتهراشدالغنوشی‪،‬رهبرحرکتاسالمی«النهضه»تونس‬ ‫است‪ .‬مباحث کتاب درباره انقالب اسالمی ایران و رهبری‬ ‫اینحرکتاستکهازدیدگاهمولف‪،‬موجبتجدیدحیات‬ ‫جهان اسالم در عصر ما شده است وبههمین دلیل‪ ،‬مترجم‬ ‫نام این کتاب را «حرکت امام خمینی (ره) و تجدید حیات‬ ‫اسالم» انتخاب کرده است‪ .‬این کتاب از یک مقدمه (درباره‬ ‫مولف و کتاب) و چهار بخش تشکیل شده است‪ .‬بخش‬ ‫اول این کتاب «امام خمینی و رهبری حرکت های اسالمی‪،‬‬ ‫اخوا نالمسلمین‪،‬جماعتاسالمیوحرکتاسالمیایران»‬ ‫نام دارد که نویسنده به مقایسه تطبیقی سه حرکت اسالمی‬ ‫برجسته معاصر در جهان اسالم می‏پردازد و برجستگی‏ها‬ ‫و تمایزات امام خمینی و انقالب اسالمی را نسبت به دیگر‬ ‫حرکت های اس�لامی معاصر به اثبات می‏رساند‪ .‬راشد‬ ‫غنوشی‪ ،‬رهبر اسالمگرایان تونس که‪30‬ژانویه‪ ،‬پس از دو‬ ‫دههتبعیدبهکشورشبازگشت‪،‬درنخستینگفت وگویش‬ ‫در تونس از میانه روی و پرهیز از افراط سخن گفت‪ .‬پس‬ ‫از گذش��ت دو هفته از فرار رئیس جمه��وری تونس که‬ ‫‪46‬‬ ‫ی رخ داد‪ ،‬رهبر‬ ‫در نتیجه اعتراض های گس��ترده مردم�� ‬ ‫اسالمگرایان به وطن بازگشت و مورد استقبال چشمگیر‬ ‫طرفدارانشقرارگرفت‪.‬هزارانتونسیباتجمعدرفرودگاه‬ ‫بافریادهای اهلل اکبرازرهبرجنبشنهضتاسالمیاستقبال‬ ‫کردند و بازگشت او را جشن گرفتند‪ .‬مهم ترین نکته در‬ ‫سخنان غنوشی این بود که او قصد ندارد چهره ای افراطی‬ ‫از خود نشان دهد و برنامه هایش برپایه تعادل و میانه روی‬ ‫است‪ .‬در حقیقت‪ ،‬برخالف رئیس جمهوری برکنار شده‬ ‫تونس که در مقابله با مخالفان به زور متوسل می شد‪ ،‬رهبر‬ ‫اسالمگرایان به مدارا می اندیشد‪ .‬طی‪ 23‬سالی که بن علی‬ ‫حکومت تونس را در دست داشت‪ ،‬تمامی مبلغان اسالم‬ ‫سیاسیازجملهغنوشیرازندانییاتبعیدکرداماسرانجام‬ ‫این استبداد و سرکوبگری چیزی نبود جز فرار بن علی به‬ ‫عربس��تان‪ .‬پس از اعتراض های همه گیر علیه سرکوب و‬ ‫فساد‪،‬اوناچارشدکشورر اترککردهو‪14‬ژانویهبهعربستان‬ ‫برود‪ .‬فرار بن علی‪ ،‬زمینه را برای حضور نهضت اسالمی‬ ‫فراهم کرد‪ .‬به همین دلیل این گروه عالوه بر ش��رکت در‬ ‫تظاهراتوهمراهیبامردم‪،‬بانخست وزیرفعلینیزدیدار‬ ‫کردند تا یک بار دیگر در صحنه سیاسی کشور‪ ،‬جایگاهی‬ ‫برای خود دست و پا کنند‪ .‬با وجود اینکه بن علی تالش‬ ‫می کرد اسالمگرایان تونس ر ا تروریست معرفی کند اما‬ ‫اندیشمندان حزب نهضت اسالمی تونس افرادی میانه رو‬ ‫بهشمارمی ایند‪.‬بهگفتهکارشناسان‪،‬بن علیبهاینمنظور‪،‬‬ ‫اسالمگرایان را افراطی و خشونت طلب نشان می داد که‬ ‫بتواندتوجهغربی هاراجلبکردهوحکومت دیکتاتوری‬ ‫خود را توجیه کند‪ .‬بن علی تالش می کرد با پررنگ کردن‬ ‫تهدید ساختگی اسالمگرایان تونس در این منطقه ناارام و‬ ‫بی ثباتیکنقطهاتکایقابلاعتمادبهدستاورد‪.‬ازاینرو‬ ‫باوجودسرکوب هایگسترده‪،‬موفقشدحمایتغربی هارا‬ ‫جلبکند‪.‬درشرایطکنونیوباکناررفتنبن علی‪،‬راهبرای‬ ‫فعالیتچهره هایینظیرغنوشیبازشدهاست؛گرچههنوز‬ ‫ممنوعیتدرازمدتفعالیتحزباوبه طوررسمیبرداشته‬ ‫نشده‪ ،‬اما دولت موقت جدید نسبت به انها بسیار صبورتر‬ ‫است‪ .‬مساله قابل توجه دیگر در سخنان اخیر غنوشی این‬ ‫است که قصد ندارد مستقیما وارد عرصه سیاست شود‪ .‬او‬ ‫ضمنتاکیدبراهمیتاصالحاتدموکراتیکاعالمکردکه‬ ‫نمی خواهددرانتخاباتایندهشرکتکند‪.‬امابایدمنتظرماند‬ ‫ودیدکهدرایندهدرتونسچهتحوالتیپیشخواهدامد‪.‬‬ ‫الغنوشی بنیانگذار جنبش احیای اسالمی‬ ‫تونس‪ ،‬سیاستمدار و محقق اسالمی و عضو‬ ‫دفتر ارشاد اخوان المسلمین جهانی است‪ .‬وی‬ ‫چندین بار در تونس به زندان محکوم شده‬ ‫است‪ .‬در سال ‪ 1981‬به ‪ 11‬سال زندان‬ ‫محکوم شده بود‪ .‬با به قدرت رسیده بن علی‬ ‫در سال ‪ ،1987‬دوباره در سال ‪ 1992‬به‬ ‫حبس ابد محکوم شد‪ ،‬اما فرار کرد و سپس‬ ‫به الجزایر رفت‬ ‫ریشهتاریخیجنبشالنهضه‬ ‫جنبش «النهضه» تونس به رغ��م محدودیت‏ها و‬ ‫تعرضات سختگیرانه بن علی‪ ،‬دارای ریشه‏ای تاریخی‬ ‫و اصیل در تونس اس��ت که در ضمیر مردم این کشور‬ ‫جای داش��ته و پرواضح اس��ت که به حکم دین‪ ،‬تاریخ‬ ‫و جغرافیای این منطقه ‪ ،‬وج��دان مردمی تونس‪ ،‬امروز‬ ‫با دغدغه‏هایی ارزش��ی و دینی مواجه باش��د‪ .‬با وجود‬ ‫س��رکوب ها‪ ،‬النهضه از حمایت گسترده دانشجویان و‬ ‫اقشار جوانتر جمعیت برخوردار است‪ .‬در رابطه با جریان‬ ‫اسالمگرایی در تونس چند نکته شایان ذکر است‪:‬اوال‪،‬‬ ‫«النهضه» پیش از هرچیز بای��د منافع مردم تونس را چه‬ ‫در ش��عارها و مواضع خود و چه در عملکرد اینده در‬ ‫اولویت قرار دهد‪ .‬ثانیا‪ ،‬این حرکت باید برای ادامه حیات‬ ‫سیاس��ی خود به عنوان مهمترین رکن حرکت اسالمی‬ ‫تونس‪ ،‬در چارچوب نهادی سیاس��ی و نظام مند تالش‬ ‫کند‪ .‬ثالثا‪ ،‬انچه امروز برای مردم تونس مهم اس��ت ان‬ ‫است که دولت اینده پیش از هرگونه دغدغه استراتژیک‬ ‫فراملی در سطح امت اس�لامی عربی‪ ،‬نظامی مبتنی بر‬ ‫عدالت اجتماعی‪ ،‬مردمس��االری و احت��رام به حقوق‬ ‫بشر در این کشور تش��کیل دهد که این هم به طور حتم‬ ‫در راستای منافع جهان اس�لام خواهد بود‪ .‬در حقیقت‬ ‫چندین دهه سرکوب خش��ونت بار مخالفان در دوران‬ ‫حکومت زین العابدین بن علی موجب شده بود تا این‬ ‫جنبش اسالمگرا هیچ گونه حرکت حتی جزئی از خود‬ ‫نشان ندهد‪ .‬طی دوره انقالب تونس نیز این جنبش تحت‬ ‫گفت و گو با حسین رویوران‬ ‫‪9‬‬ ‫لیبرال ها می ترسند‬ ‫حسین رویوران‪ ،‬کارشناس مسائل بین الملل در ارزیابی وضعیت جریانات مخالف حاضر در تونس‪ ،‬جریانات‬ ‫اسالمی را دارای شانس بیشتری می داند و معتقد است مردم با قیام شان که قیام علیه یک نظام لیبرال و وابسته به‬ ‫غرب بود نشان دادند که دیگر الگوی غربی و لیبرال قابل توجه شان نیست و این الگو را رد کرده اند‪ .‬در برهه‬ ‫کنونی نیز الگوی جایگزینی در تونس به غیر از اسالمگرایان وجود ندارد و متشکل ترین جریان و تقریبا دارای‬ ‫وسیع ترین پایگاه اجتماعی‪ ،‬اسالم است‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫«محمد الغنوشی» جانشین موقت بن علی‬ ‫نالعابدینبن علی»رئیس جمهوربرکنار‬ ‫پسازفرار«زی ‬ ‫شدهتونس‪«،‬محمدالغنوشی»ریاست جمهوریاینکشور‬ ‫را موقتا به دست گرفت‪ .‬الغنوشی سیاستمدار و اقتصاد دان‬ ‫تونسینخستینباردرسال‪ 1999‬بهنخست وزیریتونس‬ ‫رس��ید و پس از تظاهرات اعتراض امیز مردم تونس که‬ ‫خواستار برکناری زین العابدین بن علی از قدرت بودند‬ ‫و فرار وی از تونس به طور موقت قدرت را در این کشور‬ ‫به دست گرفت‪ .‬محمد الغنوشی در‪ 18‬اگوست‪ 1941‬در‬ ‫شهر «سوسه» در سواحل جنوبی پایتخت تونس چشم به‬ ‫جهانگشود‪.‬تحصیالتمقدماتیخودرادرمدارسشهر‬ ‫سوسه به پایان رساند و وارد دانشکده اقتصاد پایتخت شد‬ ‫و در سال ‪ 1966‬از ان فارغ التحصیل ش��د‪ .‬در سال ‪1975‬‬ ‫مدیرکل برنامه ریزی تونس شد‪ ،‬در سال‪ 1987‬و در دوره‬ ‫زمامداری «حبیب بو رقیبه» به عنوان منش��ی دولت وارد‬ ‫کابینه تونس شد‪ .‬در سال‪ 1990‬وزیر اقتصاد و سپس وزیر‬ ‫نالمللی‬ ‫داراییاینکشوروپسازانوزیرهمکاری هایبی ‬ ‫وسرمایهگذاری هایخارجیشدودراینپستباقیماند‬ ‫تا اینکه در سال ‪ 1999‬به نخست وزیری تونس رسید‪ .‬در‬ ‫نالمللیبهمردمذاکرهباموسساتوسازمان های‬ ‫عرصهبی ‬ ‫نالمللیپولواتحادیهاروپامعروف‬ ‫مالیبه ویژهصندوقبی ‬ ‫گردید‪.‬در‪ 14‬ژانویه‪ 2011‬بااستنادبهاصل‪ 56‬قانوناساسی‬ ‫تونس و پس از فرار زین العابدین بن علی از کشور درپی‬ ‫تظاهرات اعتراض امیز شهروندان تونس��ی قدرت را در‬ ‫تونسبه دستگرفت‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫فشار‪ ،‬نقش بسیار محدود و کم رنگی در این تحول بزرگ‬ ‫ایفا کرد؛ هر چند پس از فرار بن علی از تونس و بازگشت‬ ‫پیروزمندانه راشدغنوشی‪ ،‬رهبر تبعید شده اسالمگرایان‬ ‫ب��ه کش��ور در روز ‪ 30‬ژانویه‪ ،‬النهضه با س��رعت قابل‬ ‫توجهی گسترش یافته است‪ .‬براساس نتایج یک بررسی‬ ‫جدید‪ ،‬حزب النهضه از حمای��ت نزدیک به ‪30‬درصد‬ ‫مردم تونس(یعنی سه برابر بیش از نزدیک ترین رقیب‬ ‫خود) برخوردار است‪ .‬رشد سریع النهضه به دوگانگی در‬ ‫عرصه سیاست تونس دامن زده و موجب شده که عده ای‬ ‫در این کشور خواهان به تاخیر افتادن انتخابات شوند و‬ ‫بسیاری از سکوالرها به وحشت بیفتند که مبادا در تونس‬ ‫نوین جایگاه خود را از دست بدهند‪.‬‬ ‫پسازبرکناریزین العابدینبن علیگروه های‬ ‫گوناگونیدرتونسرویکارامدند؛گروه هایی‬ ‫که در زمان بن علی هم فعالیت داشتند اما به‬ ‫دلیلفشارهایموجودبیشتربهصورتمخفی‬ ‫فعالیت می کردند‪ .‬به نظر ش��ما این جریانات‬ ‫اکنوندرتونسچهجایگاهیدارندوکدامشان‬ ‫پایگاهاجتماعیوسیع ترینزدمردمدارند؟‬ ‫مهمترینجریان هایمخالفبن علیاسالمگرایان‬ ‫هس��تند که در میان انها می توان به حرکت النهضه به‬ ‫رهبریراشدالغنوشیاشارهکرد‪.‬راشدالغنوشیعضو‬ ‫شورای ارشاد اخوان اس��ت که از شاخه های نزدیک‬ ‫به اخوان المسلمین مصر است‪ .‬وی در زمان بن علی‬ ‫به لندن تبعید شد و پس از برکناری بن علی دوباره به‬ ‫کشوربازگشت‪.‬شایدقوی ترینومتشکل ترینجریان‬ ‫سیاس��ی موجود در تونس همین باشد‪ .‬همچنین در‬ ‫این کشور جریان دیگری به نام االتحاد نیز وجود دارد‬ ‫که حالت س��ندیکایی دارد و دربرگیرنده کارگران و‬ ‫اصنافاستوبستریاستبرایحزبکمونیستیا‬ ‫چپ گرایان تونس‪ .‬این گروه به دلی��ل اینکه از زمان‬ ‫بن علی سازماندهی داشتند در عرصه های مختلف به‬ ‫صورت صنفی و فراسیاس��ی ظهور و بروز داشتند به‬ ‫همین دلیل اکنون یک بازیگر اصلی و قابل توجه در‬ ‫عرصه تونس هس��تند‪ .‬یک حزب کمونیست نیز در‬ ‫تونس وجود دارد که این حزب هم جزو احزابی بود‬ ‫کهسرکوبمی شدوماننداسالمگرایانتحتفشاربود‪.‬‬ ‫امادرعینحالازلحاظاجتماعیازیکپایگاهمحدود‬ ‫برخوردار است و یک سازماندهی جدید به خود داده‬ ‫است‪.‬می توانگفتاینهامهمتریناحزابوجریان ها‬ ‫درتونسهستندامااززمانسقوطبن علیتاکنونده ها‬ ‫حزباعالمموجودیتکرد هاندولیمشخصنیستکه‬ ‫کدامیکازاینهادارایپایگاهاجتماعیهستند‪.‬درتونس‬ ‫جریانیوجودداردکهباوجودیکهسازماندهیندارداما‬ ‫یک جریان قابل توجه است و ان قشر تحصیلکرده و‬ ‫غرب زدهاست‪.‬درهرحالنظامسیاسیدرتونسموفق‬ ‫شده بود قش��ری را جذب خودش بکند که با سقوط‬ ‫بن علیوبازتولیددراحزابلیبرالاینهانیزخودشانرا‬ ‫سازماندهیکردند‪.‬اینجریان هاضدبرخیارزش های‬ ‫اسالمی مانندحجابهستند‪.‬چراکهدرتونسحجاب‬ ‫ممنوعبودیعنیبرایزیر‪ 45‬به طورکلیممنوعوبرای‬ ‫باالتر از ان نیز باید مجوز می گرفتند که حجاب بکنند‬ ‫یا وارد مساجد ش��وند‪ .‬این فرهنگ در جامعه تونس‬ ‫تا حدی نهادینه شده بود و یک قش��ر غرب زده ای از‬ ‫این فرهنگ حمایت می کرد که اکنون از قدرت کنار‬ ‫رفته است‪ .‬این جریان خودش را مستقل از بن علی و‬ ‫در چارچوب احزاب جدید لیبرالی بازتعریف کرده‬ ‫است و قصد دارد یک بار دیگر وارد عرصه سیاست‬ ‫شود‪.‬تقریبامی توانگفتتماماداراتدولتیدراختیار‬ ‫احزاب لیبرال است و به راحتی می توانند اعالم رانت‬ ‫اداریبکنندچراکهدراکثراداراتدربخشفرهنگ‪،‬در‬ ‫بخش اموزش و پرورش و‪ ...‬حضور داشتند و دارند و‬ ‫می توانندازاینجایگاهخودشاندرجهتکسبپایگاه‬ ‫سیاسیاستفادهبکنند‪.‬‬ ‫برخی چهره های تونس��ی پس از س��ال ها از‬ ‫کشورهایدیگربهتونسبازگشته اند‪.‬اینافراد‬ ‫تا چه حد می توانند در شرایط فعلی تاثیرگذار‬ ‫باشند؟‬ ‫درحقیقتشخصیت هایتونسیبسیاریدراروپا‬ ‫زندگیمی کردندکهاکنونبهکشورشانبازگشته اند‪.‬به‬ ‫یداد‬ ‫هرحالنظامقبلینهتنهابهاحزاباجازهفعالیتنم ‬ ‫و انها را وادار به فرار به خارج از کش��ور می کرد بلکه‬ ‫چهره های مستقل و ملی را هم تحت فشار قرار می داد‬ ‫بههمینخاطراینافرادعمدتابهفرانسهمهاجرتکرده‬ ‫بودند‪.‬ولیبسیاریازاینافراداکنونبازگشته انداماوزن‬ ‫وتاثیرگذاریشانهنوزمشخصنیستبهدلیلاینکه‬ ‫اساسا تاکنون انتخابات ازادی در تونس نبوده تا اینکه‬ ‫یکوزنکشیصحیحیهمنسبتبهافرادوهمنسبت‬ ‫بهاحزابسیاسیصورتبگیرد‪.‬‬ ‫وضعیت جریانات اسالمی در تونس چگونه‬ ‫اس��ت؟ ایا پس از برکنار ش��دن بن علی این‬ ‫گروه هاقدرتبیشتریگرفتهاند؟‬ ‫به هرحالقیاممردمعلیهیکنظاملیبرالووابسته‬ ‫به غرب بود‪ .‬یعنی اعتراض انها نسبتبه این الگوبود‪.‬‬ ‫بنابراینالگویغربیولیبرالقابلتوجهمردمنیستو‬ ‫اکثریت مردم این الگو را رد کرده اند‪ .‬درحال حاضر نیز‬ ‫الگویجایگزینیدرتونسبهغیرازاسالمگرایانوجود‬ ‫نداردومتشکل ترینجریانوتقریبادارایوسیع ترین‬ ‫پایگاه اجتماعی‪ ،‬اس�لام است‪ .‬این مس��اله می تواند‬ ‫شاخصیباشدبرایاینکهدرایندهاسالمحرکتالنهضه‬ ‫اقای راشد الغنوش��ی نقش قابل توجهی ایفا خواهد‬ ‫کرد‪.‬نوعنگرانیاحزابلیبرالوواکنش هاییکهنشان‬ ‫می دهندنیزبیانگرهمینموضوعاست‪.‬بسیاریازاین‬ ‫احزاب معتقدند که انتخابات زود هنگام می تواند به‬ ‫پیروزیوسیعاسالمگرایانبیانجامدچراکهاینحزب‬ ‫ازقدیمدارایتشکلوانسجاماستدرحالیکهاحزاب‬ ‫جدید به تازگی تاسیس شده اند و فرصت کافی برای‬ ‫معرفی خودشان به مردم نداشته اند‪ .‬بنابراین لیبرال ها‬ ‫به دنبال این هس��تند که زمان دوره انتقالی طوالنی تر‬ ‫ش��ود و انتخابات به یک تاریخ دورتری منتقل شود‪.‬‬ ‫همین واکنش و ارزیابی احزاب از برگزاری زودهنگام‬ ‫انتخابات‪،‬یعنیهراسشانازپیروزشدناسالمگرایان‪،‬‬ ‫می تواند ش��اخصی باش��د برای اینکه اسالمگرایان‬ ‫باالترینووسیع ترینپایگاهاجتماعیسیاسیرادارند‪.‬‬ ‫باایناوصافدربرههکنونینمی توانخیلیراجع‬ ‫بهایندهاینجریاناتدرتونسصحبتکرد؟‬ ‫خیر‪،‬چونهنوزدرتونسانتخاباتیبرگزارنشده‪،‬‬ ‫وزن کشی نشده و معلوم نیست چه خبر است‪ .‬در این‬ ‫کشورتقریباازدهه‪ 50‬تاکنونانتخاباتازادبرگزارنشده‬ ‫است‪.‬بههمیندلیلمعلومنیستوزنکشیگروه های‬ ‫سیاسی چگونه اس��ت و این مساله با اولین انتخابات‬ ‫مشخص خواهد شد‪ .‬اما در هر حال اگر این انتخابات‬ ‫درزماننزدیکیبرگزارشوداسالمگرایانشانسپیروز‬ ‫شدنشانخیلیبیشتراست‪g.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫فرهنگ ‬ ‫جدال بر سر اسکار‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫معرفی فیلم به اسکار‬ ‫انقدرها هم مهم نیست‬ ‫تو گو با علیرضا سجادپور درباره معرفی نمایندگان ایران به اسکار‬ ‫گف ‬ ‫شاهده یوسفی‬ ‫‪1‬‬ ‫وقتی با علیرضا سجادپور برای گفت وگو درباره معرفی نماینده ایران به مراسم اسکار تماس گرفتیم‪ ،‬در نخستین‬ ‫جمله هایش گفت که درباره این موضوع باید با مدیر عامل موسسه فارابی صحبت کنید‪ .‬البته پیش و پس از شنیدن‬ ‫این توصیه‪ ،‬تالش کردیم دیدگاه های مدیرعامل بنیاد فارابی را در این باره بدانیم‪ ،‬اما به نظر می رسد‪ ،‬وقت احمد‬ ‫میرعالیی این روزها پر است‪ .‬سجادپور که مدیر اداره کل نظارت و ارزشیابی معاونت سینمایی است‪ ،‬می گوید از‬ ‫مدیران درباره معرفی فیلمی ایرانی به اسکار نباید سوال کرد؛ اما ما سوال کردیم و او هم جواب داد‪.‬‬ ‫‪48‬‬ ‫در ش��رایطی که جامعه س��ینمایی کش��ور در‬ ‫تب وتاب معرفی فیلم به اکادمی اس��کار است‬ ‫و بحث هایی در دفاع از فیل��م «جدایی نادر از‬ ‫سیمین» مطرح می شود‪ ،‬به نظر می رسد برخی‬ ‫واکنش ها تندتر از تصمیم احتمالی اس��ت که‬ ‫معاونت سینمایی برای این منظور در نظر دارد‪.‬‬ ‫در حال حاض��ر معرفی فیلم به اس��کار در چه‬ ‫مرحله ای اس��ت و در جلسه های تصمیم گیری‬ ‫برای این موضوع‪ ،‬چ��ه صحبت هایی تا کنون‬ ‫مطرح شده است؟‬ ‫‪l‬این موضوع در حیطه مس��ئولیت ها و وظایف‬ ‫بنیاد سینمایی فارابی است و جزئیات را باید از مسئوالن‬ ‫ان بنیاد پرس��ید‪ ،‬اما من هم کلیات��ی را در این باره بیان‬ ‫می کنم‪.‬‬ ‫اگر به نشریه های سینمایی ‪ 10‬سال گذشته مراجعه‬ ‫کنید‪ ،‬می بینید که ش��هریورماه به قول شما‪ ،‬تب اسکار‬ ‫باال می گیرد و مقاله‪ ،‬مصاحبه‪ ،‬حمل��ه‪ ،‬تهاجم‪ ،‬دعوا و‬ ‫جنجال بر سر فیلم ها مطرح می شود‪ .‬این موضوع اصال‬ ‫تازگی ندارد‪ .‬اتفاق های امسال نیز تازگی ندارند‪ ،‬حتی‬ ‫در برخی س��ال ها این برخوردها تندتر هم بود‪ .‬این نظر‬ ‫شخصی من است که اسکار مراسمی مانند بسیاری از‬ ‫مراسم و جشنواره های دنیاست و به شدت تحت تاثیر‬ ‫سیاست ها و دیپلماسی کشور برگزارکننده اش قرار دارد‬ ‫و خوش بینی است اگر فکر کنیم مراسم اسکار امریکایی‬ ‫با وجود تنش ها و تضادهای فراوانی که اکنون بین دولت‬ ‫ایران و امریکا وجود دارد‪ ،‬امکان وسیعی برای مطرح و‬ ‫معرفی شدن سینمای ایران ایجاد کند و جایزه دهد؛ این‬ ‫خیلی خوش بینی اس��ت و به نظر من محقق نمی شود‪.‬‬ ‫تنها س��الی که یک نمونه از فیلم های ایران توانست در‬ ‫میان پنج کاندیدای اسکار قرار گیرد‪ ،‬به دلیل بحث های‬ ‫پنهان و اش��کاری بود که ان زمان بی��ن دولت وقت و‬ ‫برخی سیاستمداران امریکا وجود داشت که سبب شد‬ ‫در همان حد‪ ،‬به سینمای ایران روی خوش نشان دهند‪.‬‬ ‫ما این نوع برخوردهای سیاس��ت زده را در بسیاری از‬ ‫مراسم و جش��نواره های جهانی بارها و بارها دیده ایم‪.‬‬ ‫سینه چاکان این نوع مراسم و جشنواره ها نمی توانند این‬ ‫را پنهان کنند که «سیاست» نقشی جدی در انتخاب اثار‬ ‫دارد و هنر‪ ،‬فرهنگ و شاخصه های هنری خیلی پایین تر‬ ‫از سیاست هستند‪.‬‬ ‫به هر حال‪ ،‬انتخاب فیلمی ایرانی برای حضور‬ ‫در بخش فیلم های غیرانگلیس��ی اس��کار مهم‬ ‫است یا خیر؟‬ ‫‪l‬مهم است‪ ،‬ولی این اتفاق رخ نخواهد داد‪.‬‬ ‫ف��ارغ از اینکه فیلمی ایرانی انتخاب می ش��ود‬ ‫یا خیر‪ ،‬موضع ایران در برابر مراس��م اس��کار‬ ‫چیست؟‬ ‫‪l‬ما در معاونت سینمایی به داشتن حضور فعال‬ ‫در همه عرصه ها معتقد هستیم‪ ،‬اما ان عرصه ها تحت تاثیر‬ ‫دیپلماس��ی همان کش��ورها و نگاه خصمانه به ایران‬ ‫هستند؛ ولی ما پا پس نمی کش��یم‪ .‬هرچند خوش بین‬ ‫نیستیم که انها خواب نما ش��وند و ارزش های هنری و‬ ‫فرهنگی کار ایرانی را مد نظر ق��رار دهند‪ .‬ما فعالیت در‬ ‫این زمینه را قبول داریم و امس��ال نیز این کار توس��ط‬ ‫بنیاد سینمایی فارابی با حضور اکادمی ‪ 9‬نفره ای شامل‬ ‫ی انها را اعالم‬ ‫سینماگران ایران که به زودی فارابی اسام ‬ ‫می کن��د‪ ،‬انجام می ش��ود‪ .‬معتقدم که جوس��ازی های‬ ‫رسانه ای را باید کنار بگذاریم تا ان ‪ 9‬نفر تصمیم خود‬ ‫را بگیرند‪ .‬اینجا اعالم می کنم ه��ر تصمیمی ان گروه‬ ‫‪ 9‬نفره بگیرد‪ ،‬معاونت سینمایی نیز همان فیلم را به اسکار‬ ‫معرفی می کند‪.‬‬ ‫انتخ��اب فیلم توس��ط ‪ 9‬نفر از کارشناس��ان و‬ ‫فرهنگ‬ ‫و م�لاک را مطرح کرد‪ ،‬ول��ی در نهایت‪ ،‬س��لیقه افراد‬ ‫تعیین کننده است‪.‬‬ ‫من اساسا موضوع معرفی فیلم به اسکار را انقدر‬ ‫مهم نمی دانم که اینطور وقت من و ش��ما را بگیرد‪ .‬چه‬ ‫موضوع مهمی وجود دارد؟! معرفی فیلم به اس��کار که‬ ‫اصال موضوع مهمی نیست‪.‬‬ ‫من که از شما پرسیدم‪ ،‬ایا حضور فیلمی ایرانی‬ ‫در اسکار مهم است که پاسخ دادید این موضوع‬ ‫مهم است و معتقد به ش��رکت در همه عرصه ها‬ ‫هستید‪.‬‬ ‫‪l‬باز هم می گویم فیلم های برتر اسکار در جای‬ ‫دیگری تعیین می شود و سیاست امریکا انها را تعیین‬ ‫می کند و ما نباید اینقدر س��اده بین باشیم که فکر کنیم‪،‬‬ ‫مالک های هنری انجا حاکم است‪ .‬اگر کسی ادعا کند‪،‬‬ ‫مالک هنری انجا حاکم اس��ت‪ ،‬من اتهام دیگری به او‬ ‫نمی زنم‪ ،‬ولی می گویم که فردی بسیار ساده است‪.‬‬ ‫باالخره ت�لاش می کنید فیلمی شایس��ته را که‬ ‫شانس راه یافتن به بخش غیرانگلیسی اسکار را‬ ‫دارد‪ ،‬معرفی کنیم یا خیر؟‬ ‫‪l‬با اینکه این موضوع را مهم نمی دانم و به نتیجه‬ ‫ان خوش بین نیس��تم‪ ،‬اما براس��اس سیاست عمومی‬ ‫ معاونت سینمایی که باید در تمام عرصه ها حضور فعال‬ ‫داشته باش��یم و بهانه را از افراد بگیریم که اگر حضور‬ ‫داشتیم‪ ،‬چه می شد‪ ،‬ما می رویم ببینیم چه می شود‪ .‬باید‬ ‫حضور فعال داشت و مناس��ب ترین فیلم را برای این‬ ‫موضوع انتخاب کرد‪.‬‬ ‫س��ال گذش��ته‪ ،‬فیلم «بدرود بغداد» به اکادمی‬ ‫ اس��کار معرفی و با مخالفت های��ی نیز روبه رو‬ ‫شد‪ .‬شاید بخشی از بحث هایی که امسال مطرح‬ ‫می شود‪....‬‬ ‫‪l‬در همه سال ها درباره فیلمی که معرفی می شد‪،‬‬ ‫انتقاد وجود داش��ت‪ .‬به فیلم «میم مثل م��ادر» مرحوم‬ ‫مالقلی پور نی��ز انتقادهای جدی وارد ش��د‪ ،‬به برخی‬ ‫فیلم های قبل از ان هم انتقاد وارد ش��د‪ .‬هر سال‪ ،‬وقتی‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫بنیاد فارابی‪ ،‬روش��ی اس��ت که هم��واره اجرا‬ ‫خواهد ش��د یا ممکن است در س��ال هایی به‬ ‫گونه ای دیگر و تصمیمات به ش��کل شخصی‬ ‫گرفته شود؟‬ ‫‪l‬فارابی مسئولیت اجرای این کار را برعهده دارد‬ ‫و گروه ‪ 9‬نفره را تش��کیل می دهد‪ ،‬فیلم ها را به رویت‬ ‫انها می رساند‪ ،‬جلسه هایی تشکیل و یک فیلم انتخاب‬ ‫می ش��ود‪ .‬فارابی روال معرفی فیلم به اس��کار را انجام‬ ‫می دهد‪ ،‬مانند هر سال‪.‬‬ ‫به نظر می رسد‪ ،‬بیشتر بحث هایی که در جامعه‬ ‫سینمایی در این باره مطرح می شود‪ ،‬به این دلیل‬ ‫است که مالک ها و معیارهای انتخاب فیلم برای‬ ‫معرفی به اس��کار مشخص نیس��ت‪ .‬ایا همین‬ ‫روندی که توضیح دادید‪ ،‬هر سال اجرا می شود؟‬ ‫‪l‬فارابی هر سال این کار را انجام می دهد‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر‪ ،‬معیار و مالک انتخاب فیلم را باید از ‪ 9‬نفری که‬ ‫فیلمی را برای معرفی به اسکار انتخاب می کنند‪ ،‬پرسید‪.‬‬ ‫به نظر شما اگر در یک س��ازمان‪ ،‬چارچوب و‬ ‫ساختار مشخصی وجود داشته باشد و براساس‬ ‫ان معین باشد که اگر فیلم ها مشخصات خاصی‬ ‫را مانند داشتن پخش کننده بین المللی و حضور‬ ‫در جش��نواره های مختلف داش��ته باشند برای‬ ‫معرفی به اس��کار مناسب هس��تند‪ ،‬بهتر از این‬ ‫نیست که همه چیز در این باره مبهم باشد؟‬ ‫‪ l‬همه مالک ها س��لیقه ای اس��ت‪ ،‬یعنی خیلی از‬ ‫فیلم ها ادعامی کنندباهمینمالک هاشایستگیمعرفیشدن‬ ‫به اسکار را دارند‪ .‬مالک ها سلیقه ای است‪ ،‬یعنی به رای‬ ‫ان ‪ 9‬نفر برمی گردد؛ اما این موضوع انقدر اهمیت ندارد‬ ‫که برای ان یک سازمان ثابت ساالنه تشکیل شود و در‬ ‫همه جای دنیا هم یک اکادمی هفت یا ‪ 9‬نفره ش��امل‬ ‫ی را برای معرفی به اسکار‬ ‫فیلمسازان یک کشور‪ ،‬فیلم ‬ ‫انتخاب می کنند‪ .‬در واقع‪ ،‬باید یک بنیاد ازادتر این کار را‬ ‫انجام دهد که در ایران‪ ،‬فارابی این کار را انجام می دهد‪.‬‬ ‫پرسش من نیز به همین موضوع برمی گشت که‬ ‫اگر مالک و معیار‪ ،‬س��لیقه ‪ 9‬نفر از فعاالن این‬ ‫حوزه باشد‪ ،‬معیارها هر سال با عوض شدن ان‬ ‫افراد تغییر می کند و هر سال‪ ،‬همین بحث های‬ ‫تکراری مطرح می شود‪.‬‬ ‫‪l‬مالک ها ثابت اس��ت‪ ،‬ولی اینک��ه مصادیق را‬ ‫چگونه ب��ا ان مالک ها انطباق می دهند‪ ،‬تحت س��لیقه‬ ‫قرار می گیرد‪.‬‬ ‫این مالک های ثابت کدام اند‪ ،‬مثال داشتن اکران‬ ‫در جشنواره های دنیا جزو این مالک هاست؟‬ ‫‪l‬خیر؛ مالک ثابت این است که فیلم به ان کشور‬ ‫خاص متعلق باش��د و تا پیش از اول اکتبر در ان کشور‬ ‫اکران شده باشد‪ ،‬ولو اکران محدود‪.‬‬ ‫این قید «محدود» را به خاطر انتخاب پارسالتان‬ ‫گفتید؟ این موارد که مالک های کلی اعالم شده‬ ‫از سوی اکادمی اسکار است‪ .‬مالک های ایران‬ ‫ی که احتمال موفقیت داشته‬ ‫برای انتخاب فیلم ‬ ‫باشد‪ ،‬چیست؟‬ ‫‪l‬درب��اره اینکه چه مالک هایی س��بب موفقیت‬ ‫فیلم می شود‪ ،‬بحث های زیادی مطرح است و به سلیقه‬ ‫برمی گردد‪ .‬برخی می گویند‪ ،‬فیلم باید پخش کننده قوی‬ ‫داشته باشد و این موضوع می تواند به شانس یک فیلم‬ ‫کمک کند؛ ولی مالک واجبی نیس��ت و ممکن است‬ ‫ی بدون داشتن ان نیز موفق شود‪.‬‬ ‫فیلم ‬ ‫چارچوب ها مشخص هستند‪ ،‬اما در عرصه فیلم‪،‬‬ ‫هنر و فرهنگ‪ ،‬سلیقه ها تعیین کننده اند‪ .‬اگر گروه داوری‬ ‫یک جشنواره تغییر کند‪ ،‬فیلم برتر ممکن است عوض‬ ‫ش��ود‪ .‬در عرصه فرهنگ و هنر همیشه می توان ضابطه‬ ‫ما در معاونت سینمایی به داشتن‬ ‫حضور فعال در همه عرصه ها معتقد‬ ‫هستیم‪ ،‬اما ان عرصه ها تحت تاثیر‬ ‫دیپلماسی همان کشورها و نگاه‬ ‫خصمانه به ایران هستند؛ ولی ما پا‬ ‫پس نمی کشیم‪ .‬هرچند خوش بین‬ ‫نیستیم که انها خواب نما شوند و‬ ‫ارزش های هنری و فرهنگی کار‬ ‫ایرانی را مد نظر قرار دهند‪ .‬ما فعالیت‬ ‫در این زمینه را قبول داریم و امسال‬ ‫نیز این کار توسط بنیاد سینمایی‬ ‫فارابی با حضور اکادمی ‪ 9‬نفره ای‬ ‫شامل سینماگران ایران که به زودی‬ ‫ی انها را اعالم می کند‪،‬‬ ‫فارابی اسام ‬ ‫انجام می شود‬ ‫ی معرفی می ش��ود‪ ،‬افرادی که سلیقه ای غیر از ان‬ ‫فیلم ‬ ‫فیلم دارند‪ ،‬انتقاد می کنند‪.‬‬ ‫برخی این نگرانی را دارند که براساس معیارها ی‬ ‫سیاسی به کارهای هنری نگاه شود‪.‬‬ ‫‪«l‬بدرود بغداد» واقع��ا فیلمی هنری بود‪ .‬جالب‬ ‫است‪ ،‬افرادی که از این فیلم انتقاد کردند‪ ،‬می گفتند فیلمی‬ ‫مناسب برای فرستادن به اسکار است‪ ،‬ولی شیوه ارسال‬ ‫غلط است‪ .‬انها فکر می کردند من شخصا در اتاقم نشسته‬ ‫و تصمیم گرفته ام‪ .‬در حالی که من بارها اعالم کردم‪ ،‬این‬ ‫فیلم نتیجه مشورت با جمع وسیعی از سینماگران بود و‬ ‫در نهایت‪ 9 ،‬نفر از منتخبان همان سینماگران که همه از‬ ‫فیلمسازان شناخته شده بودند‪ ،‬با رای هشت بر یک‪ ،‬این‬ ‫فیلم را انتخاب کردند‪ .‬برخی افراد توهم داشتند و فکر‬ ‫می کردند من این فیلم را شخصا در اتاقم انتخاب کرده ام‬ ‫ولی ‪ 9‬نفر پای این فیلم را امضا کرده بودند‪ ،‬رسما‪ ،‬شفاف‬ ‫و علنی‪ .‬انها فیلم را با امضای خودشان به اکادمی اسکار‬ ‫فرستادند و بعدا پاسخگوی این انتخاب بودند و می دانند‬ ‫که این فیلم را انها انتخ��اب کردند‪ .‬این گونه بحث ها یا‬ ‫ناشی از توهم است یا مغرضانه و جواب دادن به ا نها‪،‬‬ ‫جدی گرفتن این بحث هاست‪.‬‬ ‫«بدرود بغ��داد» ش��اخص هایی را که اکادمی‬ ‫ اس��کار برای معرفی ی��ک فیل��م در نظر گرفته‬ ‫نداشت‪ ،‬مثال این فیلم انگلیسی زبان بود و برای‬ ‫بخش غیرانگلیسی اس��کار معرفی شد یا فقط‬ ‫در یک شهر به ش��کل محدود به اکران عمومی‬ ‫ درامد‪.‬‬ ‫‪l‬اگر این گونه بود‪ ،‬اس��کار باید ای��ن فیلم را رد‬ ‫می کرد‪ .‬اگر ان شاخصه ها را نداش��ت‪ ،‬چرا اسکار این‬ ‫فیلم را قبول کرد و در مسابقه قرار داد و چرا فیلم را داد‬ ‫تا اعضای اکادمی ان را ببینند؟ حاال اینکه رای نیاورد تا‬ ‫در میان پنج کاندیدای این بخش قرار گیرد‪ ،‬به مس��ائل‬ ‫دیگری برمی گردد‪ .‬این فیلم درباره اشغال عراق توسط‬ ‫امریکا ب��ود و اتفاقا فیلمی هنرمندانه و خوب اس��ت؛‬ ‫اما از نگاه انتقادی به اش��غال عراق نگاه کرده و طبیعتا‬ ‫اکادمی اسکار‪ ،‬این فیلم را قبول نمی کند‪« .‬بدرود بغداد»‬ ‫شاخصه های مورد نیاز را داشت‪ .‬یکی از قوانین اسکار‬ ‫داش��تن اکران‪ ،‬ولو اکران محدود تا پی��ش از اول اکتبر‬ ‫اس��ت که «بدرود بغداد» به مدت یکی دو هفته در یک‬ ‫شهرستان اکران محدود داشت‪ .‬انها هیچ اشکالی درباره‬ ‫رعایت نکردن شرایط نگرفتند‪.‬‬ ‫شما فارغ از اینکه چه س��مت دولتی ای دارید‪،‬‬ ‫به عنوان یک سینماگر قائل به این هستید که باید‬ ‫یک ساختار و چارچوب مشخص وجود داشته‬ ‫باشد تا تمام فیلم های یک سال گذشته سینمای‬ ‫ایران و نه فقط انهایی که درباره شان جوسازی‬ ‫رسانه ای می شود‪ ،‬براس��اس ان بررسی شوند‬ ‫علیرضا سجادپور عضو شاخص‬ ‫هیات اسالمی هنرمندان در کنار‬ ‫جواد شمقدری بوده که از زمان صدارت‬ ‫در معاونت سینمایی همواره به خاطر برخی‬ ‫دیدگاه های خاص و بعضا جنجالی اش مورد‬ ‫توجه رسانه های مختلف قرار گرفته است‬ ‫‪49‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫که ایا ویژگی های الزم را برای معرفی شدن به‬ ‫اسکار دارند؟‬ ‫‪ l‬دیگرجشنواره هایدنیاخودشانفیلمراانتخاب‬ ‫می کنند‪ .‬ما برای جشنواره های کلی جهانی‪ ،‬سیاستی را در‬ ‫معاونت سینمایی گذاشته ایم و ان این است که قاطعانه‬ ‫جلوی برخی فیلم ها را که برای اکران در خارج از کشور‬ ‫مناسب نیستند‪ ،‬می گیریم‪ .‬ممکن است یک فیلم برای‬ ‫داخل کشور خوب باشد‪ ،‬ولی برای خارج خوب نباشد‪،‬‬ ‫مانند فیلم «کتاب قانون» که ما ان را از توقیف دراوردیم‬ ‫و در کشور اکران خوبی گرفت‪ ،‬اما به تهیه کننده ان اعالم‬ ‫کردیم که این فیلم مناسب خارج نیست و اجازه نمایش‬ ‫در هیچ جشنواره ای را ندارد‪ .‬این مساله به جشنواره های‬ ‫عمومی مانند کن‪ ،‬ونیز‪ ،‬برلین‪ ،‬نیویورک‪ ،‬مسکو‪ ،‬توکیو‪،‬‬ ‫سئول و‪ ...‬مربوط می ش��ود که انها انتخاب می کنند و ما‬ ‫ی به ان جشنواره ها برود یا خیر؛‬ ‫تصمیم می گیریم که فیلم ‬ ‫اما اسکار‪ ،‬جشنواره نیست و مراسم است و می گوید خود‬ ‫کشورها یک فیلم را معرفی کنند‪ .‬این کار در ایران و دیگر‬ ‫کشورها به یک گروه سینماگر سپرده می شود‪ .‬بنابراین‬ ‫از مدیران در این باره نباید س��وال کرد‪ .‬مدیران فقط باید‬ ‫زمینه را فراهم کنند تا یک گ��روه ‪ 9‬نفره انتخاب خود را‬ ‫انجام دهد‪.‬‬ ‫برخی فیلم های خوب سینمای ایران به بعضی‬ ‫لوازم توجه ندارند‪ ،‬مثال فیلم های «اینجا بدون‬ ‫من» و «الزایمر» ک��ه تهیه کننده هر دو فیلم یک‬ ‫نفر است‪ ،‬به مس��ائلی مانند داشتن پخش کننده‬ ‫بین المللی یا اکران موفق در کش��ورهای دیگر‬ ‫کمتر می پردازند‪ .‬ش��ما به عنوان یک سینماگر‪،‬‬ ‫چقدر ضروری می دانید که فیلم ها به این گونه‬ ‫ابزار و لوازم توجه کنند؟‬ ‫‪ l‬اگر در س��ال های اینده‪ ،‬قسمت شد و من در‬ ‫گروه ‪ 9‬نفره انتخاب فیلم برای معرفی به اس��کار قرار‬ ‫گرفتم‪ ،‬احتماال به این موضوع توجه خواهم کرد‪ .‬به این‬ ‫دلیل می گویم احتماال‪ ،‬چون معتقدم که مراسم اسکار و‬ ‫تصمیم های ان براساس معیارهای صرفا هنری نیست‪.‬‬ ‫پرسش من فقط درباره مراس��م اسکار نیست‪،‬‬ ‫اگر اس��کار و ش��رایط فعلی را کنار بگذاریم‪،‬‬ ‫ایا ضرورت دارد فیلم ه��ای خوب به این گونه‬ ‫ابزارها نیز توجه داشته باشند؟‬ ‫‪ l‬بگذاری��د درب��اره فیلم ها صحب��ت نکنم‪،‬‬ ‫«الزایمر»‪« ،‬یک حبه قند»‪« ،‬جدایی نادر از سیمین» یا هر‬ ‫فیلم دیگری که باشد‪ ،‬چون این صحبت تعیین تکلیف و‬ ‫دخالت در کار ان گروه ‪ 9‬نفره است‪ ،‬بگذارید خودشان‬ ‫تصمیم بگیرند‪ ،‬بعد می توان از انها سوال کرد که چرا این‬ ‫فیلم و چرا ان ویژگی را انتخاب کردند‪.‬‬ ‫اقای س��جادپور! ش��ما گروه ‪ 9‬نفره و انتخاب‬ ‫فیلم برای اس��کار را کنار بگذارید‪ .‬س��وال من‬ ‫این است که ایا یک فیلم خوب و موفق باید به‬ ‫ابزاری مانند داشتن اکران در کشورهای دیگر‬ ‫توجه کند؟‬ ‫‪ l‬بازاریابی بین الملل��ی را باید ج��دی گرفت‪.‬‬ ‫فیلم های ایرانی باید به گونه ای س��اخته ش��وند که اوال‬ ‫در بازارهای منطقه اکران گس��ترده بگیرند و همین طور‬ ‫در دیگر نقاط جهان‪ .‬از امس��ال ای��ن کار را به طور جدی‬ ‫اغاز کرده ایم و برخی فیلم ها نیز در پنج ماه گذشته‪ ،‬اکران‬ ‫موفق بین المللی خود را ش��روع کرده اند‪ .‬امسال فروش‬ ‫خارجی فیلم های ایرانی به بیش از‪ 10‬میلیون دالر رسیده‬ ‫و تا پایان سال‪ ،‬چند فیلم دیگر این شایستگی را دارند که‬ ‫از این فرصت استفاده کنند‪ .‬س��ینما با بازاریابی اش زنده‬ ‫است‪ ،‬حضور در چند فس��تیوال و مراسم‪ ،‬جهانی شدن‬ ‫نیست‪ .‬جهانی شدن ارتباط گرفتن با مخاطب جهانی‬ ‫است‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪50‬‬ ‫نگاهی بر چگونگی و چرایی معرفی فیلم به اکادمی اسکار‬ ‫‪2‬‬ ‫سیاست در لباس سینما‬ ‫هر س��ال اواخر تابستان که می ش��ود تب و تابی‬ ‫در صفحه های فرهنگ��ی روزنامه ها و خبرگزاری ها و‬ ‫سایت های اینترنتی در می گیرد‪ ،‬حول محور اینکه چه‬ ‫فیلمی از سینمای ایران مناسب تر است که برای حضور‬ ‫ی این رویداد مشهور در‬ ‫در مراسم اسکار سال به اکادم ‬ ‫عرصه سینمای جهان معرفی ش��ود؟ معموال هم این‬ ‫تب تند می ش��ود و گاهی ب��ه برخ��ی پرخاش ها نیز‬ ‫می انجامد‪ .‬هرچند برخی س��ال ها به نظر می رسد این‬ ‫تب بسیار ش��دیدتر از ان حدی اس��ت که مسئوالن‬ ‫س��ینمایی ما برای این رویداد اهمی��ت قایلند یا برای‬ ‫ان تصمیم خاصی دارند‪ .‬همچنین تجربه نش��ان داده‬ ‫که این تب تا اوای��ل مهرماه‪ ،‬زمان معرف��ی فیلم و در‬ ‫نهایت چند روز پس از ان ادامه می یابد‪ ،‬اما پس از ان‬ ‫باز فروکش می کند و دیگر تقریب��ا هیچ خبری از این‬ ‫بحث در رسانه ها و محافل سینمایی ما نیست تا سال‬ ‫بعد اواخر تابستان‪.‬‬ ‫ش��اید همین روال یک��ی از دالیلی باش��د که ما‬ ‫هیچ گاه به برنامه مش��خصی با نظام مدونی برای این‬ ‫منظور نرس��یدیم و معموال این امر به ش��کلی هیاتی‬ ‫رتق و فتق می شود‪ .‬البته برخی از فیلمسازان ما ثابت‬ ‫کرده اند که به اندازه عامه سینمای کشور و مسئوالن ان‬ ‫به این موضوع بی توجه نیستند و شاید روند ساخت‪،‬‬ ‫موضوع و بسیاری فعل و انفعال ها و رفتارهای خود را‬ ‫متناسب با شانس حضور در اسکار تنظیم می کنند‪ .‬البته‬ ‫به هر حال به نظر می رسد کلیت سینمای ما خیلی منطبق‬ ‫و متوجه به این روی��داد حرکت نمی کن��د و معرفی‬ ‫ی و فاقد ویژگی های مثبت‬ ‫بسیاری از فیلم های مفهوم ‬ ‫تجاری ما در دوره های مختلف از یک سو و نیز معرفی‬ ‫برخی فیلم های فاقد شرایط اکادمی اسکار در برخی‬ ‫سال ها از سوی دیگر‪ ،‬موید این سخن است‪.‬‬ ‫بررس��ی س��ابقه معرفی فیلم هایی از س��ینمای‬ ‫ایران برای حضور در فستیوال ساالنه اسکار در شهر‬ ‫لس انجلس ایاالت متحده امریکا گویای ان است که‬ ‫ما در یک فاصله ‪ 34‬ساله‪ 18 ،‬فیلم را برای حضور در‬ ‫این رویداد بین المللی معرفی کرده ایم‪ ،‬اما نام ایران تنها‬ ‫یک بار با فیلم «بچه های اسمان» ساخت ه مجید مجیدی‬ ‫در سال ‪ 1999‬در جمع نامزدهای کسب جایزه اسکار‬ ‫بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان قرار گرفته است‪.‬‬ ‫فهرست معرفی فیلم های ایرانی به اکادمی اسکار‬ ‫به این شرح است‪:‬‬ ‫ س��ال ‪ 1356‬فیل��م «دای��ره مین��ا» س��اخته‬‫داریوش مهرجویی‬ ‫ سال ‪ 1357‬فیلم «باد صبا» ساخته البر الموریس‬‫ در فاصله سال های ‪ 1358‬تا ‪ 1372‬توقف در پی‬‫وقوع انقالب اسالمی و جنگ تحمیلی‬ ‫ س��ال ‪ 1373‬فیلم «زیر درختان زیتون» ساخته ‬‫عباس کیارستمی‬ ‫سال‪ 1374‬فیلم«بادکنکسفید»ساختهجعفرپناهی‬‫ س��ال ‪ 1375‬به دلیل برخی مس��ائل در حوزه‬‫سیاست خارجی فیلم معرفی نشد‬ ‫ سال ‪ 1376‬فیلم «گبه» ساخته محسن مخملباف‬‫ س��ال ‪ 1377‬فیلم «بچه های اس��مان» ساخته‬‫مجید مجیدی‬ ‫ س��ال ‪ 1378‬فیل��م «رن��گ خ��دا» س��اخته‬‫مجید مجیدی‬ ‫ س��ال ‪ 1379‬فیلم «زمانی برای مستی اسب ها»‬‫ساخته بهمن قبادی‬ ‫ سال ‪ 1380‬فیلم «باران» ساخته مجید مجیدی‬‫ سال ‪ 1381‬فیلم «من ترانه ‪ 15‬سال دارم» ساخته‬‫رسول صدرعاملی‬ ‫ س��ال ‪ 1382‬فیل��م «نف��س عمی��ق» س��اخته‬‫پرویز شهبازی‬ ‫ س��ال ‪ 1383‬فیلم «الک پش��ت ها ه��م پرواز‬‫می کنند» ساخته بهمن قبادی‬ ‫ س��ال ‪ 1384‬فیلم «خیل��ی دور خیلی نزدیک»‬‫ساخته رضا میرکریمی‬ ‫ س��ال ‪ 1385‬فیل��م «کاف��ه ترانزیت» س��اخته‬‫کامبوزیا پرتوی‬ ‫ س��ال ‪ 1386‬فیل��م «می��م مثل مادر» س��اخته‬‫رسول مالقلی پور‬ ‫ س��ال ‪ 1387‬فیلم «اواز گنجش��ک ها» ساخته‬‫مجید مجیدی‬ ‫ س��ال ‪ 1388‬فیل��م «درب��اره ال��ی» س��اخته‬‫اصغر فرهادی‬ ‫ س��ال ‪ 1389‬فیل��م «ب��درود بغداد» س��اخته‬‫مهدی نادری‬ ‫امسال هم ما تا نهم مهرماه فرصت داریم که نماینده‬ ‫خود را به اکادمی اسکار معرفی کنیم‪ ،‬اما به نظر می رسد‬ ‫حتی هنوز هیات انتخاب برای این منظور مشخص نشده‬ ‫است‪ .‬با این حال‪ ،‬تبی در فضای رس��انه ای و اینترنتی‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫ما شکل گرفته که بیش��تر‪ ،‬موافق معرفی «جدایی نادر از‬ ‫سیمین» برای اسکار امسال است‪ .‬جوی که گردانندگان‬ ‫ان گاه توجیه های فنی و منطقی خود را برای این انتخاب‬ ‫و پیش��نهاد مطرح می کنند و البته گاه به نظر می رسد که‬ ‫حتی این توجیه ها‪ ،‬بیشتر با یک عقبه و پیش فرض مربوط‬ ‫یا نامربوطی که از اواخر سال گذشته پیرامون این فیلم‬ ‫شکل گرفت‪ ،‬پیش می رود‪ .‬این جو به حدی نامناسب‬ ‫شده است که گاه هرگونه سخنی در مخالفت با معرفی‬ ‫این فیلم‪ ،‬یا حتی بیان لزوم بررس��ی فیلم های شایسته‬ ‫دیگر برای شکل گیری یک انتخاب اصولی و مطمئن‪،‬‬ ‫با بدترین پرخاش ها و اهانت ها مبنی بر عقده ای بودن‪،‬‬ ‫مرض متفاوت بودن و ضد فرهنگ ب��ودن و در نهایت‬ ‫سیاسی کاری مواجه می شود‪ .‬این در حالی است که این‬ ‫خود رفتاری مبتنی بر انگیزه ها یا در نهایت سلیقه های‬ ‫سیاسی در عرصه فرهنگ و هنر از سوی کسانی می نماید‬ ‫که منتقد رفتارهای مبتنی بر انگیزه های سیاسی در همین‬ ‫عرصه هس��تند‪ .‬همه اینها هم یعنی یک تناقض بزرگ‬ ‫دیگر‪.‬‬ ‫با این ح��ال‪ ،‬اهالی س��ینمای ایران امس��ال هم‬ ‫به س��یاق گذش��ته درباره این انتخاب و پیشنهادشان‬ ‫س��خنانی گفته اند که برخی از انها را با نگاهی فنی و‬ ‫حرفه ای مرور می کنیم‪:‬‬ ‫علیرضا شجاع نوری گفته است‪«« :‬جدایی نادر‬ ‫از س��یمین» تنها فیلمی اس��ت که امکان موفقیت در‬ ‫بخش رقابت فیلم های خارجی مراسم اسکار را دارد‬ ‫و فیلم های دیگر فاصله بسیاری در معیارها با این فیلم‬ ‫دارند‪ .‬نمایش فیل��م برای اعضای اکادم��ی منوط به‬ ‫داشتن یک پخش کننده قوی در امریکاست که باعث‬ ‫می شود اعضای اکادمی قان ع شوند فیلم را ببینند‪».‬‬ ‫علی معلم معتقد اس��ت‪« :‬فیلم معرفی شده باید‬ ‫نماینده واقعی و اصیل سینمای کشور باشد‪ ،‬همچنین‬ ‫هیات انتخ��اب باید می��زان بازخورده��ا و نقدهای‬ ‫مطبوعاتی و رس��انه ای فیلم را در اکران های عمومی‬ ‫و فستیوال های بین المللی مد نظر قرار دهد و در کنار‬ ‫اینها‪ ،‬پخش کننده ان باید بتواند فیلم را برای اعضای‬ ‫اکادمی اس��کار نمایش دهد‪ .‬با این اوص��اف به نظر‬ ‫می رسد «جدایی نادر از سیمین» در صورت معرفی‪،‬‬ ‫شانس خوبی برای موفقیت در بخش رقابت فیلم های‬ ‫خارجی اسکار داشته باشد‪».‬‬ ‫رضا درستکار می گوید‪« :‬معیار اسکار این است‬ ‫که فیلم معرفی شده حتما باید در کش��ور مبدا اکران‬ ‫عمومی شده باشد‪ ،‬اما در هر صورت معیارهایی را هم‬ ‫دوستان ما براساس ضرورت های فرهنگی ایران دارند‬ ‫و در عین حال مسائل بین جناح های سیاسی هم در این‬ ‫انتخاب اثر گذار است‪».‬‬ ‫جمال شورجه اما از اس��اس بر این اعتقاد است‬ ‫که‪« :‬هیچ کدام شان نباید بروند‪ .‬ما باید نمایش فیلم های‬ ‫امریکای��ی را تحریم کنی��م‪ .‬مگر انها انواع و اقس��ام‬ ‫تحریم ها را علیه ما انجام نمی دهند؟»‬ ‫ایرج تقی پور ه��م می گوید‪« :‬به نظر می رس��د‬ ‫«جدایی نادر از سیمین» بهترین گزینه باشد‪».‬‬ ‫محمد اطبایی ام��ا تصری��ح دارد‪« :‬فکر می کنم‬ ‫امسال س��اده ترین سال س��ینمای ایران برای انتخاب‬ ‫نماینده اش به اکادمی اسکار است‪».‬‬ ‫سعید مس��تغاثی نیز معتقد اس��ت‪« :‬ما بدون اینکه‬ ‫تحلیلی از اسکار داشته باشیم‪ ،‬این مراسم را بزرگ کرده ایم‬ ‫و در این مراسم برای خودمان هدف گذاشته ایم‪ .‬مراسم‬ ‫اسکار یک مراس��م بین المللی نیست‪ ،‬حتی یک مراسم‬ ‫امریکاییهمنیست‪،‬بلکهیکمراسم لس انجلسی است‪.‬‬ ‫یک مراسم محلی است که به مدد رسانه ها به یک مراسم‬ ‫جهانی و بین المللی تبدیل شده است‪ .‬پس اساسا دلیلی‬ ‫ندارد که در این رویداد شرکت کنیم‪g».‬‬ ‫‪51‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪52‬‬ ‫دوئل برای اسکار‬ ‫معرفی نماینده سینمای کشور برای حضور در رقابت اسکار در شهر لس انجلس ایاالت متحده امریکا هر چند‬ ‫همیشه محل بحث و اختالف نظر کارشناسان و دست اندرکاران سینمایی بوده اما در برخی از سال ها به دلیل وجود‬ ‫گرایش ها و سالیق سیاسی متفاوت از حرارت بیشتری برخوردار شده است‪ .‬امسال نیز برخی بحث و اختالف نظرها‬ ‫پیرامون این انتخاب و نیز احتمال معرفی فیلم «جدایی نادر از سیمین» به جدلی در عرصه رسانه ای سینمای کشور تبدیل‬ ‫شده که طرفین ماجرا یکدیگر را به سیاسی کاری متهم می کنند‪ .‬البته در این میان به نظر می رسد واکنش های طرفداران‬ ‫معرفی این فیلم از شدت بیشتری به نسبت انگیزه مسئوالن معاونت سینمایی برای معرفی نشدن ان برخوردار است؛ به‬ ‫حدی که این واکنش ها به پرخاش هایی حتی نسبت به کارگردانان دیگر فیلم های سال گذشته کشور نیز انجامیده است‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪53‬‬ ‫گفت وگو با یک منتقد سینما‬ ‫درباره انتخاب اسکار و برخی رفتارهای سیاسی‬ ‫‪3‬‬ ‫با دیدگاه های سیاسی‬ ‫به سینما جفا می کنند‬ ‫فرهنگ‬ ‫رضا درستکار منتقد سینماست و از حدود یک ماه پیش پروانه ساخت نخستین‬ ‫فیلم سینمایی اش را گرفته و قرار است فیلمنامه ای را با نام «چشمان فرشته» برای‬ ‫تبدیل ش��دن به فیلم کارگردانی کند‪ .‬او در سال ‪ 1385‬عضو هیات انتخاب معرفی‬ ‫فیلم به اسکار بود که فیلم «کافه ترانزیت» در ان سال به اسکار معرفی شد‪ .‬درباره‬ ‫سازوکار انتخاب فیلمی شایسته برای ارائه به اکادمی اسکار در مثلث این هفته با‬ ‫وی گفت وگو کردیم‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫اقای درستکار! ایا فضای فرهنگی‪ ،‬مطبوعاتی‬ ‫و س��ینمایی را برای بررس��ی فیلم های دارای‬ ‫ش��رایط با هدف معرفی یک فیلم به اکادمی‬ ‫ اسکار‪ ،‬فضایی سالم و سالمت می دانید؟‬ ‫‪ l‬تا جایی ک��ه من در جریان هس��تم‪ ،‬این فضا‬ ‫بیش وکم خ��وب بوده‪ ،‬یعن��ی در م��واردی که خود‬ ‫س��ینماگران تصمیم گیری کردند ت��ا بهترین گزینه را‬ ‫به اسکار بفرس��تند‪ ،‬فضا بیش وکم خوب بوده است‪.‬‬ ‫گروهی که فیلم ها را با هدف معرفی به اسکار بررسی‬ ‫می کند‪ ،‬شامل ‪ 9‬نفر از سینماگران است و طبیعتا امکان‬ ‫دارد برخی اف��راد ذی نفع و دارای فیلم باش��ند؛ ولی‬ ‫دست کم در یک دوره که من جزو هیات انتخاب فیلم‬ ‫برای معرفی به اس��کار بودم و فیلم «کافه ترانزیت» به‬ ‫اسکار رفت‪ ،‬فضا پرتنش بود‪ ،‬اما منفی نبود‪.‬‬ ‫این فضا در سال های گذشته و همچنین امسال‬ ‫بر هیات انتخاب حاکم بوده است؟‬ ‫‪ l‬سال گذشته که فیلم «بدرود بغداد» به اسکار‬ ‫معرفی شد‪ ،‬این موضوع مقداری ش��فاف نبود‪ .‬گویا‬ ‫این انتخ��اب یک نوع فرصت ب��رای نهادهای دولتی‬ ‫به شمار می رفت‪ .‬به همین دلیل‪ ،‬فیلم «بدرود بغداد»‬ ‫را انتخاب کردند‪ ،‬در حالی که غالب افراد می دانستند‬ ‫فیلم «بدرود بغداد» شانس��ی برای حضور در اسکار‬ ‫نخواهد داشت‪.‬‬ ‫امس��ال نیز تا این لحظه‪ ،‬اعضای هیات انتخاب‬ ‫فیلمی را برای اس��کار معرفی نکرده اند و حقش بود‬ ‫این افراد را معرفی کنند‪ .‬من احساس می کنم اخیرا در‬ ‫معرفی هیات های داوری و انتخاب در جشنواره فجر‬ ‫و اسکار‪ ،‬چیزهایی وجود دارد که نباید وجود داشته‬ ‫باشد‪ .‬طبیعتا همه چیز باید ش��فاف اتفاق بیفتد‪ ،‬مانند‬ ‫همه جای دنیا‪.‬‬ ‫به این موضع اشاره کردید که برخی می دانستند‬ ‫‪54‬‬ ‫فیلم «بدرود بغداد» در اکادمی اسکار موفقیت‬ ‫کس��ب نمی کن��د‪ .‬براس��اس چه فرم��ول و‬ ‫چارچوب هایی به این نتیجه می توان رسید که‬ ‫یک فیلم می تواند در اکادمی اسکار موفقیت‬ ‫کس��ب کند؟ ایا چنی��ن س��اختاری در ایران‬ ‫به شکل روشن مشخص است و براساس یک‬ ‫چارچوب تعیین شده فیلم های دارای شرایط‬ ‫بررسی می شوند؟‬ ‫‪ l‬به طور کلی‪ ،‬اعضای اکادمی اسکار هر سال‬ ‫یک مراس��م برگ��زار می کنن��د و در ان‪ ،‬بهترین فیلم‬ ‫خارجی زب��ان را به عنوان بهترین فیلم س��ال انتخاب‬ ‫می کنند‪ .‬یک س��ال اق��ای مجی��د مجیدی ب��ا فیلم‬ ‫«بچه های اس��مان» جزو پنج نام��زد دریافت جایزه‬ ‫بهترین فیلم برای اس��کار بود؛ اما این داس��تان دیگر‬ ‫تکرار نشد‪.‬‬ ‫تفاوتی که بین فس��تیوال های سینمایی و مراسم‬ ‫اسکار وجود دارد‪ ،‬این اس��ت که اسکار یک مراسم‬ ‫سینمایی است‪ .‬فستیوال های سینمایی و جشنواره ها‪،‬‬ ‫فیلم ها را نمایش می دهند و بعد نتیجه گیری می کنند‪،‬‬ ‫مانند جشنواره های فجر‪ ،‬کن‪ ،‬برلین و‪ ...‬ولی مراسم‬ ‫اس��کار این کار را نمی کند‪ .‬این مراسم ساالنه برگزار‬ ‫می ش��ود و فیلم های یک س��ال گذش��ته را که اکران‬ ‫گرفته ان��د‪ ،‬داوری می کند‪ .‬تا جایی ک��ه من می دانم‪،‬‬ ‫اعضای اکادمی اسکار شامل بیش از یک هزار نفر از‬ ‫فیلمس��ازان‪ ،‬طراحان صحنه‪ ،‬تدوین گران‪ ،‬متفکران‪،‬‬ ‫منتقدان و‪ ...‬هستند‪ .‬این افراد در طول سال فیلم ها را‬ ‫می بینند و در یک چرخ��ه‪ ،‬نظرهای خود را می دهند‪.‬‬ ‫همچنین جنس مراسم اسکار با جنس جشنواره های‬ ‫سینمایی یک تفاوت اساسی دارد؛ جشنواره ها غالبا بر‬ ‫جنبه های هنری و زبان س��ینما تاکید دارند‪ ،‬به همین‬ ‫دلیل‪ ،‬فیلم هایی که در کن‪ ،‬برلین و دیگر جشنواره ها‬ ‫به نمای��ش درمی ایند‪ ،‬غالب��ا فیلم ه��ای پرفروش یا‬ ‫مخاطب پسندی نیس��تند‪ .‬این فیلم ها بیشتر بر جریان‬ ‫هنری س��ینما تاکید دارند‪ .‬در حالی که مراسم اسکار‬ ‫چون در خاستگاهی به نام سرزمین هالیوود و امریکا‬ ‫می گذرد‪ ،‬کامال با فرمول های کالس��یک سینما پیش‬ ‫می رود و فیلم های داستان گو و قصه گو را دوست دارد‬ ‫و به فیلم هایی که فرهنگ یک س��رزمین را نمایندگی‬ ‫کنند‪ ،‬توجه می کن��د‪ .‬هرقدر فیلم ها داس��تان گوتر و‬ ‫همراه نقاط عطف بس��یار و بحران باشند و همچنین‬ ‫س��یر و تطور در ان وجود داش��ته باش��د‪ ،‬مانند فیلم‬ ‫«بچه های اسمان» برای اسکار مطلوب تر است‪ .‬سلیقه‬ ‫اسکار با س��لیقه اروپایی کامال متفاوت است؛ سلیقه‬ ‫اروپایی‪ ،‬فیلم های کامال مدرن‪ ،‬خالی‪ ،‬لخت و هنری‬ ‫است‪ ،‬ولی س��لیقه امریکایی ها فیلم هایی با حوادث‬ ‫متعدد و اکشن است‪ ،‬مانند فیلم هایی که در این کشور‬ ‫تولید می شود‪.‬‬ ‫طبیعتا فیلمی که از ایران قرار است برای اسکار‬ ‫معرفی شود‪ ،‬اگر بخواهد توفیق داش��ته باشد‪ ،‬نباید‬ ‫شبیه فیلم های جشنواره پس��ند اروپایی باشد و باید‬ ‫به سمت یک نوع داس��تان پردازی خاص برود‪ .‬مثال‬ ‫فیلم های اقای کیارس��تمی هرگ��ز در امریکا موفق‬ ‫نبودند‪ ،‬فیلم های مخملباف نی��ز مانند «گبه» که یک‬ ‫س��ال پیش از «بچه های اس��مان» به اس��کار معرفی‬ ‫ش��د‪ ،‬موفق نب��ود‪ .‬بنابراین ای��ران نبای��د فیلم های‬ ‫هنری تر خود را به اس��کار ارائه کند‪ ،‬بلکه فیلم هایی‬ ‫که داس��تان پردازی می کنن��د‪ ،‬س��اخت و پرداخت‬ ‫قصه ای تری دارند و به مبانی فنی نظر دارند‪ ،‬بیش��تر‬ ‫موفق هس��تند‪ .‬با توجه به سابقه اس��کار‪ ،‬باید چنین‬ ‫فیلم هایی را ارائه کنیم‪.‬‬ ‫در حال حاضر ش��اخص هایی درباره احتمال‬ ‫موفقیت فیلم ها مطرح می شود‪ ،‬مانند اینکه فیلم‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫جوایز مختلف‪ ،‬اکران گسترده و پخش کننده‬ ‫بین الملل��ی داش��ته باش��د‪ .‬این م��وارد برای‬ ‫موفقیت فیلم جزو ش��اخص های همیشگی و‬ ‫قطعی اس��ت یا برای پیش انداختن یک فیلم‬ ‫خاص مطرح می شود؟‬ ‫‪ l‬مهم ترین عنصر برای فیلمی که به مراس��م‬ ‫اسکار معرفی می شود‪ ،‬داشتن پخش کننده خارجی‬ ‫اس��ت‪ ،‬این ابزار کمک بزرگی می کن��د‪ .‬اگر فیلمی‬ ‫ پخش کننده خارجی نداش��ته باشد‪ ،‬یک در هزار در‬ ‫اسکار شانس موفقیت دارد‪.‬‬ ‫چون اعضای اکادمی اسکار هزار نفر هستند و‬ ‫باید فیلم ها را ببینند و سپس رای دهند‪ ،‬خیلی از این‬ ‫فیلم ها چ��ون پخش کننده بین الملل��ی ندارند‪ ،‬اصال‬ ‫معرفی و دیده نمی شوند که درباره انها تصمیم گیری‬ ‫شود‪ ،‬چون اسکار فیلم ها را تکثیر نمی کند تا تک تک‬ ‫اعضای اکام��ی انها را ببینند و بعد درباره ش��ان نظر‬ ‫دهند‪ .‬اعضای اکادمی در مهمانی های مختلف یا در‬ ‫روند اکران‪ ،‬فیلم ها را می بینند و نظر می دهند‪ ،‬بعضی‬ ‫فیلم ها اص�لا دیده نمی ش��وند که انتخاب ش��وند‪.‬‬ ‫بنابراین هر فیلمی اگر پخش کننده قدرتمندی داشته‬ ‫باشد‪ ،‬شانس بیشتری خواهد داشت و این موضوع‬ ‫بسیار مهم است‪.‬‬ ‫ایا کسانی که در کشور ما تصمیم می گیرند که‬ ‫چه فیلمی به اس��کار معرفی شود‪ ،‬این مسائل‬ ‫را ب��رای انتخ��اب فیلم مالک ق��رار می دهند‬ ‫و می گوین��د که اگر فیلمی مث�لا پخش کننده‬ ‫خارجی ندارد‪ ،‬کنار گذاشته می شود یا اساسا‬ ‫این مساله‪ ،‬سلیقه ای است و هر سال به شیوه ای‬ ‫پیش می رود؟‬ ‫‪ l‬در س��الی که من عضو هی��ات انتخاب فیلم‬ ‫برای اس��کار بودم‪ ،‬بخ��ش بین الملل بنی��اد فارابی‬ ‫دعوت نامه ها را فرستاده بود‪ .‬در کنار شرایطی مانند‬ ‫اکران فیلم تا پیش از ‪ 10‬مهرماه و اینکه فیلم از دولت‬ ‫جمهوری اسالمی ایران مجوز داشته باشد‪ ،‬اگر فیلم‬ ‫پخش کننده خارجی داشته باشد‪ ،‬خیلی بهتر است‪ .‬ما‬ ‫در طول سال‪ 50 ،‬تا ‪ 60‬فیلم اکران می کنیم که حدود‬ ‫‪ 40‬فیلم قابل بحث نیس��تند‪ ،‬غالب انها تجاری اند و‬ ‫فیلم های ضعی��ف و نازل را برای اس��کار نمی توان‬ ‫فرس��تاد‪ .‬در طول س��ال‪ ،‬چند فیلم ارزشمند هستند‬ ‫که می توانند فرهنگ ای��ران را نمایندگی کنند‪ .‬تعداد‬ ‫این فیلم ها بسیار کم و حدود چهار یا پنج فیلم است‪.‬‬ ‫وقتی این فیلم ها مشخص می ش��وند‪ ،‬ویژگی هایی‬ ‫مانند داش��تن پخش کنن��ده خارج��ی‪ ،‬حضورهای‬ ‫بین المللی و کش��ورهایی که در انها اکران شده اند‪،‬‬ ‫مطرح می شود‪.‬‬ ‫از نظر ش��ما‪ ،‬امس��ال فضای حاکم بر جامعه‬ ‫سینمایی برای بررس��ی همه فیلم های خوب‪،‬‬ ‫منصفانه و عادالنه است؟ اکنون شاهد برخی‬ ‫جریان س��ازی ها و حتی وارد کردن فش��ار با‬ ‫اهرم های سیاسی درباره فیلم «جدایی نادر از‬ ‫سیمین» هستیم‪ .‬در این شرایط‪ ،‬وقتی فیلم های‬ ‫دیگری مانند «الزایمر» مطرح می شوند‪ ،‬فضا‬ ‫به گونه ای است که کارگردان فیلم می خواهد‬ ‫پایش به این جریان ها کشیده نشود تا سیاسی‬ ‫ش��دن فضا‪ ،‬فروش فیلمش را کم نکند‪ .‬چرا‬ ‫با چنین فضای��ی روبه رو هس��تیم و با وجود‬ ‫مس��ائلی که درباره «جدایی نادر از سیمین»‬ ‫مطرح ش��ده‪ ،‬ایا فضایی منطقی برای بررسی‬ ‫همه فیلم ها از جمله «الزایمر» یا «اینجا بدون‬ ‫من» وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬بخشی از فضای ایجادش��ده به دلیل اشکال‬ ‫رسانه هاست‪ .‬اکنون جفای بزرگی در حق فیلم «جدایی‬ ‫نادر از سیمین» می ش��ود‪ .‬من برخالف صحبت شما‬ ‫معتقدم که وقتی روی یک فیلم چنین فشاری گذاشته‬ ‫می شود و می خواهند حرف خود را به کرسی بنشانند‪،‬‬ ‫یک مقاومت در انتخاب کننده ها به وجود می اید؛ اما‬ ‫چرا باید این گونه باشد؟ فیلم «جدایی نادر از سیمین»‬ ‫به دفاع فردی مانند من چه نیازی دارد؟ تنها فیلمی که‬ ‫پخش کننده خارجی درجه ی��ک دارد‪ ،‬تنها فیلمی که‬ ‫در پاریس اکران شده اس��ت و به هر فستیوالی رفته‪،‬‬ ‫موفق شده و اتفاقا شرایط الزم را دارد‪« ،‬جدایی نادر‬ ‫از سیمین» است‪ .‬چرا ما باید فضای معکوسی را برای‬ ‫این فیلم ایجاد کنیم؟ این حرف غلط است که از االن‬ ‫بگوییم فقط «جدایی نادر از س��یمین» یا نام هر فیلم‬ ‫دیگری را ببریم‪ .‬باید یک تیم شامل ‪ 9‬نفر تهیه کننده‪،‬‬ ‫منتقد‪ ،‬کارگردان‪ ،‬بازیگر و‪ ...‬تشکیل شود که فیلم های‬ ‫ایرانی را در یک س��ال گذش��ته دنبال کرده باشند‪ ،‬به‬ ‫مسائل جاری و حضورهای بین المللی سینمای ایران‬ ‫اگاه باشند و خودشان نیز انتخاب خوبی داشته باشند‪.‬‬ ‫ممکن است من و شما نظرمان را درباره بهترین فیلم‬ ‫برای معرفی به اسکار بگوییم‪ ،‬ولی این موضوع نباید‬ ‫برای هی��چ فیلمی محدودیت ایجاد کند‪ ،‬ش��اید یک‬ ‫فیلم باشد که ما خبر نداشته باش��یم و شرایط بهتری‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫کس��انی که ای��ن فض��ا را ایج��اد کرده اند‪،‬‬ ‫امیدوارند تا ان گروه ‪ 9‬نف��ره تحت تاثیر فضا‬ ‫قرار گیرند‪ ،‬در حالی ک��ه خود هیات انتخاب‬ ‫قرار است تحت تاثیر قرار نگیرد‪.‬‬ ‫‪ l‬غالب��ا اعضای ای��ن هیات تح��ت تاثیر قرار‬ ‫نمی گیرند و اتفاقا در حق انها هم جفا می شود‪ .‬وقتی‬ ‫می بینند این گونه است‪ ،‬یک عناد هم به وجود می اید‪،‬‬ ‫چون فکر می کنند یک پیش نویس��ی داده می شود و‬ ‫می خواهند اف��راد را در عمل انجام ش��ده قرار دهند‪.‬‬ ‫االن قشنگ نیس��ت که به جریان های رسانه ای دامن‬ ‫بزنیم‪ .‬یکس��ری چیزها ارزش خاص خود را دارد و‬ ‫دعوا بر سر انها کاذب است‪ .‬کش��یده شدن پای هنر‬ ‫و سینما به حوزه سیاس��ت و سیاست گذاری قشنگ‬ ‫نیست و س��احت هنر را تخفیف می دهد‪ .‬بهتر است‬ ‫کار هنری به هنرمندان س��پرده شود‪ .‬پیشنهاد می کنم‬ ‫وزارت ارشاد و معاونت سینمایی‪ ،‬مساله را دو بخش‬ ‫کند؛ یکی اینکه حق انتخاب را برعهده س��ینماگران‬ ‫بگذارد و در هیات انتخاب انها نظارت داش��ته باشد‬ ‫و قس��مت دوم که مهمتری��ن بخش اس��ت‪ ،‬گرفتن‬ ‫فیلم‪ ،‬معرف��ی ان و پش��تیبانی از فیلمی اس��ت که به‬ ‫نمایندگی از ایران به اس��کار م��ی رود‪ .‬تفاوتی ندارد‬ ‫که چه فیلمی انتخاب می شود‪ ،‬هر فیلمی که انتخاب‬ ‫شد‪ ،‬دولت باید از ان حمایت کند‪ .‬اشکالی که وجود‬ ‫دارد این اس��ت که ما فق��ط فیلم را به اس��کار اعالم‬ ‫می کنیم‪ ،‬در حالی که فیلم معرفی ش��ده به پش��تیبانی‬ ‫نیاز دارد‪.‬‬ ‫ایا اکنون بخش نخست گفته شما که انتخاب‬ ‫فیلم توس��ط هنرمندان اس��ت‪ ،‬رخ نمی دهد؟‬ ‫اقای س��جادپور در گفت وگو با مثلث تاکید‬ ‫کرده که انتخاب فیلم برعه��ده بنیاد فارابی و‬ ‫سینماگران است‪.‬‬ ‫‪ l‬نمی توانند این حرف را بزنند‪ .‬باید از بخش‬ ‫بین الملل بنیاد فارابی نامه ای را به خانه سینما بفرستند‬ ‫و از انه��ا بخواهن��د که اعض��ای برگزی��ده اصناف‬ ‫تهیه کنندگان‪ ،‬کارگردان ها‪ ،‬فیلمنامه نویسان‪ ،‬بازیگران‬ ‫و منتقدان را معرفی کنند که با نماینده دولت و فارابی‬ ‫‪ 9‬نفر می شوند‪.‬‬ ‫این افراد فیلم ها را مطالعه می کنند و بهترین فیلم‬ ‫را که می تواند این ش��انس و امکان را برای سینمای‬ ‫ایران ایجاد کند‪ ،‬معرفی می کنند‪ .‬هر حرف اضافه ای‬ ‫در این باره زیادی اس��ت‪ .‬در مجموع نیز هر فیلمی از‬ ‫ایران در محافل معتبری مانند اسکار مطرح و معرفی‬ ‫شود‪ ،‬افتخاری بزرگ برای ان س��ینماگر و سینمای‬ ‫ایران است‪ ،‬تفاوتی نمی کند که چه فیلمی است؛ ولی‬ ‫واقعا باید بهترین فیلم باشد‪.‬‬ ‫اگر قرار باشد شما انتخابی داشته باشید‪ ،‬کدام‬ ‫فیلم را برای معرفی به اکادمی اسکار انتخاب‬ ‫می کنید و چرا؟‬ ‫‪ l‬واقعا امیدوارم حرف من هی��چ محدودیتی‬ ‫برای انتخاب کننده ها ایجاد نکند و کس��ی فکر نکند‬ ‫که این حرف من فش��ار از باال یا البی اس��ت‪ .‬به نظر‬ ‫من‪ ،‬فیل��م «جدایی ن��ادر از س��یمین» فیل��م موفقی‬ ‫می تواند باش��د‪ ،‬مهمترین دلیلی که دارم این است که‬ ‫پخش کننده خارجی دارد‪ ،‬دلیل دوم این است که در‬ ‫چند کشور اکران شده‪ ،‬سومین دلیل نیز این است که‬ ‫این فیلم توانسته‪ ،‬ذائقه تماش��اگرانی را که یک مدل‬ ‫خاصی از فیلم ه��ای ایران را می دیدن��د‪ ،‬تغییر دهد‪.‬‬ ‫«جدایی نادر از سیمین» می تواند فرهنگ حال حاضر‬ ‫کش��ور ایران را نمایندگی کند‪ ،‬این فیل��م با ما بیگانه‬ ‫نیست و فیلمی اس��ت که می تواند معدل شخصیت‬ ‫ایرانی در هر کجای دنیا باشد‪.‬‬ ‫با این ش��رایط‪ ،‬ایا از نظر شما فیلم هایی مانند‬ ‫«اینجا بدون من»‪« ،‬الزایمر» یا دیگر فیلم ها نیز‬ ‫باید در کنار «جدایی نادر از سیمین» بررسی‬ ‫شوند؟‬ ‫‪ l‬حتما؛ ما فقط پیشنهاد خود را مطرح می کنیم‪.‬‬ ‫کس��انی که فیلم را انتخاب می کنند باید همه جوانب‬ ‫را بررسی کنند‪ ،‬ولی هر فیلمی که انتخاب شد‪ ،‬دیگر‬ ‫نباید حرفی درباره ان بزنیم‪g.‬‬ ‫‪55‬‬ ‫کیوان کثیریان به‬ ‫عنوان یک منتقد و‬ ‫نویسنده سینمایی‬ ‫این روزها به شکل‬ ‫فعالی به موضوع‬ ‫نماینده ایران در‬ ‫اسکار پرداخته است؛‬ ‫پرداختی که نسبت به‬ ‫بسیاری از منتقدان‬ ‫از تعادل بیشتری در‬ ‫نحوه بیان برخوردار‬ ‫است‬ ‫یک جای کار ایراد دارد‬ ‫‪4‬‬ ‫تو گو با مثلث‬ ‫کیوان کثیریان در گف ‬ ‫فرهنگ‬ ‫در میان س��ینماگران بحث هایی درباره معرفی‬ ‫فیلم به اسکار مطرح اس��ت‪ .‬در این میان‪ ،‬علیه‬ ‫برخی فیلم ها موضع گیری و درباره چند فیلم نیز‬ ‫بزرگ نمایی می شود‪ .‬از نظر شما فضای کنونی‪،‬‬ ‫فضای سالمی برای بررسی فیلم هاست؟‬ ‫‪ l‬خیر‪ ،‬این فضا منصفانه و سالم نیست‪ ،‬از این‬ ‫بابت که چندین نقطه مبهم در ان وجود دارد؛ نکته اول این‬ ‫است که تکلیف سینمای ما و تصمیم گیرندگان سینمای‬ ‫ایران با ماجرای اسکار از اساس روشن نیست که ما اصال‬ ‫اسکار را قبول داریم‪ ،‬ایا شرکت و موفقیت در اسکار را‬ ‫یک موفقیت می دانیم و اینکه امریکا و سیستم هالیوود‬ ‫که اسکار را برگزار می کنند‪ ،‬برای ما نکته منفی محسوب‬ ‫می شود یا نکته ای مثبت و نیز اینکه غول صنعت سینما در‬ ‫دنیا مراسمی را برگزار می کند و افرادی به عنوان اکادمی‬ ‫ اسکار فیلم ها را انتخاب می کنند‪ ،‬ایا موفقیت در اسکار‬ ‫اعتباری برای سینمای یک کشور محسوب می شود یا‬ ‫خیر‪ .‬این تکلیف هنوز مشخص نیست‪.‬‬ ‫برخی دوستان که نگاه همسو با نگاه دولتی سینما‬ ‫دارن��د‪ ،‬می گویند اس��کار را باید تحریم ک��رد و چون‬ ‫امریکا برگزارکننده اس��کار اس��ت‪ ،‬نباید در ان شرکت‬ ‫کنیم‪ .‬بعضی افراد نیز به این موضع اعتقاد ندارند‪ .‬در هر‬ ‫حال‪ ،‬تکلیف مشخص نیست‪ .‬اگر مدیران و مسئوالن‬ ‫س��ینما فکر می کنند که نباید در اس��کار شرکت کنند و‬ ‫چون امریکا م��ا را تحریم کرده اند‪ ،‬ما هم باید اس��کار‬ ‫را تحریم کنیم‪ ،‬باید ای��ن کار را انجام دهن��د‪ ،‬ولی اگر‬ ‫اعتقاد دارند وظیفه مبارزه مس��تقیم برعهده س��ینما یا‬ ‫حوزه ای مانند ورزش نیست و سیاستمداران باید با این‬ ‫مس��اله به گونه ای دیگر برخورد و ان را حل کنند‪ ،‬این‬ ‫بحث دومی اس��ت که من به ان معتقدم‪ ،‬چراکه به نظر‬ ‫می رسد نگاه و سیاس��ت های کالن کشور ما به این سو‬ ‫است‪ ،‬چون ما در مسابقه های ورزشی با امریکا مسابقه‬ ‫میدهیم و در حوزه های فرهنگ و هنر نیز به همین ترتیب‬ ‫است‪ .‬به نظر می رسد‪ ،‬به طور مش��خص بحث روابط‬ ‫سیاسی از روابط فرهنگی و ورزش��ی جدا شده است‪.‬‬ ‫در ورزش و سینما ممکن اس��ت که برخوردها هم سو‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪56‬‬ ‫با سیاس��ت های کالن کشور نباش��ند‪ .‬مثال در دهه ‪،60‬‬ ‫کشتی گیر ما با کشتی گیر امریکا مبارزه می کرد و شکست‬ ‫می خورد‪ ،‬ولی وقتی قرار بود روی سکو پایین تر از امریکا‬ ‫قرار گیرد و پرچم ما پایین تر از امریکا به اهتزاز دراید‪،‬‬ ‫کشتی گیر ایران سکو ر ا ترک کرد‪ .‬این عمل محروم کردن‬ ‫خود از یک موفقیت است‪ ،‬یعنی شما که با امریکا کشتی‬ ‫می گیرید‪ ،‬چرا از سکو پایین می ایید‪ .‬حاال هم حرکت ما‬ ‫کمی مشابه این موضوع است‪ ،‬اما اگر معتقدیم ماجرا باید‬ ‫به صورت مبارزه انجام شود‪ ،‬در اسکار شرکت نکنیم‪ .‬ما‬ ‫از یک طرف‪ ،‬هر سال به اسکار فیلم معرفی می کنیم و این‬ ‫یعنی موفقیت در اس��کار برای ما مهم است و از طرف‬ ‫دیگر‪ ،‬به اسکار بد و بیراه می گوییم‪ .‬دوستان باید یکی از‬ ‫این دو روش را انتخاب کنند‪.‬‬ ‫در این میان‪ ،‬برخی فیلمسازان و سینماگران که‬ ‫به دولت هم وابستگی ندارند‪ ،‬در راستای تبلیغ‬ ‫برخی فیلم ها یا حذف گزینه های احتمالی برای‬ ‫معرفی فیلم به اسکار تالش می کنند‪ .‬حتی افراد‬ ‫شاخص حوزه سیاست نیز به این موضوع وارد‬ ‫می شوند‪ .‬کشاندن پای سینما به حوزه سیاست‬ ‫تا جایی پیش می رود که مث�لا کارگردان فیلم‬ ‫«الزایمر» می گوید از این حوزه به دلیل سیاسی‬ ‫شدنشپرهیزمی کندوپیشنهادمعرفیاینفیلم به‬ ‫اکادمی اسکار حتی به فروش فیلم اسیب می زند‪.‬‬ ‫این موضوعی اس��ت که ظاهرا به سیاست های‬ ‫دولت در برابر اسکار ارتباطی ندارد‪.‬‬ ‫‪ l‬بح��ث اول را می بندی��م و ف��رض را بر این‬ ‫می گذاریم که می خواهیم در اسکار شرکت کنیم‪ ،‬کما‬ ‫اینکه هر سال شرکت کرده ایم‪ ،‬حاال چه فیلمی را به اسکار‬ ‫بفرستیم؟ وقتی می خواهیم ش��رکت کنیم‪ ،‬باید قوانین‬ ‫اسکار را بپذیریم‪ .‬دوستان ما این تصور را دارند که اسکار‬ ‫یک جشنواره اس��ت و فیلمی که معرفی می کنند‪ ،‬انجا‬ ‫به نمایش درمی اید و عده ای ان فیلم را می بینند و تاثیر‬ ‫می گیرند‪ ،‬اگر ما یک فیلم ارزشی یا ضدصهیونیستی یا‬ ‫ضدامریکایی را به اسکار بفرستیم‪ ،‬انجا دیده می شود‬ ‫و بر بیننده ها تاثیر دارد و یک نوع مبارزه است‪ .‬در حالی‬ ‫که این اتفاق این گونه رخ نمی دهد‪ .‬مثال مهدی نادری‬ ‫که پارسال فیلمش به اسکار معرفی شد‪ ،‬در مصاحبه ای‬ ‫گفت که دوس��تان تصور می کنند اس��کار‪ ،‬جشنواره‬ ‫است‪ ،‬یعنی تلقی درستی از اینکه اسکار واقعا چیست‬ ‫وجود ندارد‪ .‬اسکار قوانین نانوشته ای برای خود دارد‪.‬‬ ‫اعضای اکادمی اس��کار فیلم هایی را بیشتر می بینند که‬ ‫پخش کننده قوی بین المللی داشته باشند یا به انها توصیه‬ ‫شده باشد که این فیلم را ببینید‪ ،‬چون فیلمی مثال جوایز‬ ‫مختلف بین المللی را گرفته است‪ .‬واقعیت همین است‪،‬‬ ‫حاال اینکه خوب اس��ت یا بد‪ ،‬بحث دیگری است‪ .‬اگر‬ ‫موفقیت در اسکار برای ما مهم اس��ت‪ ،‬باید به هر حال‬ ‫قوانین ان جشنواره را بپذیریم‪ .‬مگر یک فیلم مخالف نظر‬ ‫سیاست گذاران از جشنواره فیلم فجر جایزه می گیرد؟ در‬ ‫اسکار نیز همین است‪ .‬انها می گویند ما چارچوب های‬ ‫خ��ود را داریم‪ ،‬می خواهید ش��رکت کنید ی��ا نکنید‪ .‬ما‬ ‫که نمی توانیم چارچوب های انه��ا را تغییر دهیم‪ ،‬ولی‬ ‫می توانیم فیلمی را معرفی کنیم که در س��ینمای ایران و‬ ‫با معیارهای ما ساخته شده باشد‪ ،‬فیلمی ارزشمند باشد‬ ‫و ضدایرانی نباش��د‪ ،‬به عالوه‪ ،‬امتیازهای ویژه ای را که‬ ‫فیلم ها برای مطرح شدن الزم دارند‪ ،‬داشته باشد‪ ،‬مانند‬ ‫اینکه پخش کننده قوی بین المللی و اکران جهانی خوب‬ ‫داشته باشد‪ ،‬جوایز بین المللی خوبی گرفته باشد و شانس‬ ‫باالیی نیز به لحاظ فضایی که وجود دارد‪ ،‬برای موفقیت‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫اکنون این فضا را به وجود می اورند که همه فیلم های‬ ‫سینمای ایران می توانند به اسکار معرفی شوند‪ ،‬در حالی‬ ‫که این گونه نیست‪ .‬مثال فیلم «الزایمر» هیچ کدام از شرایط‬ ‫الزم را ندارد‪ ،‬مطرح شدن این فیلم در بحث اسکار توسط‬ ‫بخش دولتی بود و خود فیلمساز در این باره حرفی نزده‬ ‫اس��ت‪ .‬برای انکه بگویند فیلم «جدایی نادر از سیمین»‬ ‫را به هر دلیلی نمی خواهم بفرستم‪ ،‬نام های جدیدی را‬ ‫مطرح کردند و با همان تلقی غلط خود از فیلم هایی مانند‬ ‫«الزایمر»‪« ،‬مرهم» و حتی «ی��ک حبه قند» نام بردند‪ .‬در‬ ‫حالی که هیچ کدام از این فیلم ها هیچ شانسی در اسکار‬ ‫ندارند و امس��ال تمام ش��رایط در فیلم «جدایی نادر از‬ ‫سیمین» موجود اس��ت‪ .‬امکان دارد این فیلم به اسکار‬ ‫معرفی شود و اصال در میان کاندیداها قرار نگیرد‪ ،‬ولی به‬ ‫هر حال‪ ،‬تمام شرایط را دارد و اگر جزو کاندیداها نباشد‪،‬‬ ‫دیگر فیلم ها هم نمی توانس��تند جزو پنج فیلم کاندیدا‬ ‫باشند‪ ،‬اما اگر فیلم دیگری به اسکار معرفی شود‪ ،‬شاید‬ ‫خیلی ها مدعی شوند که اگر فیلم «جدایی نادر از سیمین»‬ ‫معرفی می شد‪ ،‬شاید موفق می شد‪ .‬وقتی این فضا به وجود‬ ‫فرهنگ‬ ‫دوستان ما این تصور‬ ‫را دارند که اسکار‬ ‫یک جشنواره است‬ ‫و فیلمی که معرفی‬ ‫می کنند‪ ،‬انجا به نمایش‬ ‫درمی اید و عده ای‬ ‫ان فیلم را می بینند‬ ‫و تاثیر می گیرند‪ ،‬اگر‬ ‫ما یک فیلم ارزشی یا‬ ‫ضدصهیونیستی یا‬ ‫ضدامریکایی را به اسکار‬ ‫بفرستیم‪ ،‬انجا دیده‬ ‫می شود و بر بیننده ها‬ ‫تاثیر دارد و یک نوع‬ ‫مبارزه است‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫امده است‪ ،‬فیلمسازان می بینند که برای انها یک شانس‬ ‫وجود دارد‪ ،‬اما هر کس��ی که کمی از س��ینما می فهمد‪،‬‬ ‫می داند امسال فرستادن هر فیلمی به جز «جدایی نادر از‬ ‫سیمین» به اسکار اشتباه است؛ اما حاال می ایند فیلمسازان‬ ‫را در مقابل یکدیگر قرار می دهند‪ .‬س��ال گذشته‪ ،‬فیلم‬ ‫مهدی نادری نباید به اسکار معرفی می شد‪ ،‬ولی چون‬ ‫فیلم در حال معرفی شدن به اسکار بود‪ ،‬او حرفی نزد‪ ،‬اما‬ ‫بعد از اینکه فیلمش موفق نشد‪ ،‬حرف های دیگری زد‪.‬‬ ‫در این باره به نظر می رس��د برخی س��ینماگران‬ ‫غیردولتی یا رس��انه ها همان کاری را می کنند‬ ‫که به انج��ام ان توس��ط دولت انتق��اد دارند و‬ ‫پای بحث های سیاس��ی را به مس��ائل سیاسی‬ ‫می کشانند‪.‬‬ ‫‪ l‬این کار اشتباه اس��ت‪ .‬اگر این بحث سیاسی‬ ‫محسوب شود‪ ،‬ما نباید به اسکار فیلم بفرستیم‪ ،‬چون ما با‬ ‫امریکا رابطه خوبی نداریم‪ .‬در انجا فیلم ما را نمی بینند‪،‬‬ ‫مثال اگر فیلم «سی وسه روز» را به اسکار بفرستیم‪ ،‬انها این‬ ‫فیلم را نمی بینند‪ .‬اگر این شیوه را قبول نداریم و هدف ما‬ ‫مبارزه سیاسی است‪ ،‬در اسکار شرکت نکنیم‪.‬‬ ‫ش��ما باز هم درباره عملکرد تصمیم گیرندگان‬ ‫دولتی توضیح دادید‪ .‬سوال من درباره بخش های‬ ‫غیردولتی اس��ت؛ به عنوان مثال‪ ،‬روزنامه منتقد‬ ‫دولت گزارشی را منتش��ر کرد از نشستی که با‬ ‫حضور چهره های سیاس��ی مانن��د محمدرضا‬ ‫خاتمی برگزار و در ان درب��اره «جدایی نادر از‬ ‫سیمین» بحث شد‪ .‬ایا انجام چنین حرکت هایی‬ ‫از نظر شما پذیرفتنی است؟‬ ‫‪ l‬خیر؛ اگر اقای محمدرضا خاتمی را اورده اند‬ ‫تا درباره «جدایی نادر از سیمین» صحبت کند‪ ،‬از اولی‬ ‫اشتباه تر اس��ت‪ ،‬چون او ادم فرهنگی نیست‪ .‬دولتی ها‬ ‫دست کم مسئولیتی دارند و این موضوع به انها مربوط‬ ‫می شود‪ ،‬ولی به اقای رضاخاتمی اصال مربوط نمی شود‪.‬‬ ‫ضمن انکه چه کسی گفته که این ماجرا سیاسی است‪،‬‬ ‫من قبول ندارم که سیاسی است‪ .‬هر کسی از هر طرفی‬ ‫این ماجرا را سیاس��ی کند‪ ،‬اشتباه اس��ت‪ .‬اگر موضوع‬ ‫سیاسی است ما نباید در اسکار ش��رکت کنیم و اب به‬ ‫اس��یب دش��من بریزیم‪ .‬من می گویم موضوع سیاسی‬ ‫نیست‪ ،‬چه محمدرضا خاتمی این کار را انجام دهد که‬ ‫بسیار اشتباه است و چه از طرف مقابل‪ .‬اگر بحث سیاسی‬ ‫باش��د که حرف اق��ای خاتمی نباید پی��ش رود‪ ،‬چون‬ ‫اقای خاتم��ی اکنون در اقلی��ت اس��ت و ان طرفی ها‬ ‫می گویند که چون اقلیت ها از این فیلم حمایت می کنند‪،‬‬ ‫پس قضیه سیاسی اس��ت و چون ما مس��ئول هستیم‪،‬‬ ‫پس این فیلم را نمی فرس��تیم‪ .‬بنابراین هر کسی از هر‬ ‫دو طرف این موضوع را سیاس��ی کند‪ ،‬کار اش��تباهی‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫شما به برخی مالک ها برای موفقیت یک فیلم در‬ ‫اسکار مانند داشتن پخش کننده خارجی یا اکران‬ ‫در کش��ورهای دیگر و جوایز بین المللی اشاره‬ ‫کردید‪ .‬ایا بهتر نیست که در این باره یک ساختار‬ ‫و چارچوب مشخصی تعیین شود و براساس ان‪،‬‬ ‫همه فیلم ها از جمله «جدایی نادر از س��یمین»‪،‬‬ ‫«الزایمر» و‪ ...‬بررسی شوند و بعد مشخص شود‬ ‫که کدام فیلم بهترین است؟‬ ‫‪ l‬در دنیا‪ ،‬س��اختار انتخاب فیلم برای اسکار‬ ‫مشخص است و براس��اس قوانین اس��کار‪ ،‬یکسری‬ ‫هنرمند و س��ینماگر باید پای یک فیل��م را امضا کنند‪.‬‬ ‫تا سال گذشته‪ ،‬به تولیت بنیاد فارابی‪ ،‬جمعی تشکیل‬ ‫می شد که همه فیلم ها را بررسی و به شرایط انها نگاه‬ ‫می کرد‪ .‬انها از میان همه فیلم ها‪ ،‬یک فیلم را «انتخاب»‬ ‫می کردند و نه مانند سال گذشته «انتصاب» که یک نفر‪،‬‬ ‫یعنی اقای سجادپور بگوید این فیلم باید به اسکار برود‪.‬‬ ‫ضمن اینکه سال گذشته یک سری هنرمند که دوست‬ ‫ندارند نام شان فاش شود‪ ،‬زیر ان فیلم را امضا کردند و‬ ‫بعد گفتند که نام امضاکنندگان را نمی گوییم‪ .‬اگر این کار‬ ‫بد است‪ ،‬چرا انجام می دهید‪ ،‬اگر کار خوبی است‪ ،‬چرا‬ ‫اسم ها را اعالم نمی کنید‪ .‬مساله درباره هیات انتخاب و‬ ‫پروسه انتخاب است‪ .‬پروسه انتخاب مانند همه کشورها‬ ‫باید شورایی باش��د و مشخص باش��د که کدام یک از‬ ‫هنرمندانی ک��ه ما انها را می شناس��یم‪ ،‬فیلم را انتخاب‬ ‫کرده اند‪ ،‬وقتی شورا فیلم را انتخاب کند‪ ،‬در ان حرف و‬ ‫حدیث نخواهد بود‪ .‬چرا فقط سال گذشته در این باره‬ ‫حرف و حدیث پیش امد‪ ،‬چرا در سال های قبل پیش‬ ‫نیامده بود؟ چون یک نفر تشخیص داد که چه فیلمی به‬ ‫اسکار برود و کار با تشکیل هیات انجام نشد‪ ،‬این روند‬ ‫انتخاب درست نیست‪ .‬شما می گویید چرا همه فیلم ها‬ ‫بررسی نمی شود‪ ،‬من هم می گویم که باید بررسی شود؛‬ ‫اما وقتی یک نفر تصمیم می گیرد‪ ،‬صدای همه درمی اید‪.‬‬ ‫وقتی هیات تشکیل نمی شود‪ ،‬یا پنهانی تشکیل می شود‬ ‫یا دوست ندارند نام شان فاش شود‪ ،‬معلوم است که یک‬ ‫جای کار ایراد دارد‪ .‬من نمی گویم که فیلم «جدایی نادر‬ ‫از سیمین» به اسکار برود‪ ،‬می گویم اگر هیات با حضور‬ ‫سینماگران تشکیل شود و انها مالک ها را بدانند‪ ،‬طبیعتا‬ ‫امسال به این فیلم می رسند‪ ،‬چون بقیه فیلم ها از اساس‬ ‫بسیاری از شرایط اسکار را ندارند‪ .‬سال گذشته‪ ،‬درباره‬ ‫چند فیلم شک وجود داشت و در نهایت‪ ،‬فیلمی که به‬ ‫اسکار معرفی شد‪ ،‬اصال زبان فارسی نداشت و اشتباه‬ ‫استراتژیک رخ داد؛ اگر می خواهید ایران و ایرانی و زبان‬ ‫فارسی را در اسکار مطرح کنید‪ ،‬دست کم فیلمی را با‬ ‫زبان فارسی بفرستید تا این زبان به گوش داوران برسد‪،‬‬ ‫نه زبان عربی و انگلیسی‪ ،‬این یعنی اشتباه ملیتی رخ داد‪.‬‬ ‫وقتی هیاتی را انتخاب نمی کنند‪ ،‬چون با برخی‬ ‫س��ینماگران رابطه خوبی ندارد به روند انتخاب فیلم‬ ‫لطمه وارد می ش��ود‪ .‬مثال اگر االن فیل��م «الزایمر» به‬ ‫اسکار معرفی ش��ود‪ ،‬تکلیفش روش��ن است‪ ،‬چون‬ ‫ش��رایط اس��کار را ندارد و طبیعتا این فیل��م را کنار‬ ‫می گذارند‪ ،‬مانند فیلم سال گذشته‪ .‬زشت است فیلم‬ ‫«بدرود بغداد» را که برای اسکار معرفی کردیم‪ ،‬هنوز‬ ‫هم در ایران اکران نشده است‪ ،‬در گرگان فیلم را اکران‬ ‫کردیم تا برای اسکار بفرستیم‪ .‬این یعنی ما می خواهیم‬ ‫قوانین اسکار را دور بزنیم‪ ،‬چطور فیلمی را که انقدر‬ ‫ارزش داش��ت که به اسکار معرفی ش��د‪ ،‬مردم ایران‬ ‫نباید ببینند؟!‬ ‫ایا برداشت شما این است که اتفاق سال گذشته‪،‬‬ ‫امسال هم ممکن اس��ت در انتخاب فیلم برای‬ ‫اسکار رخ دهد؟‬ ‫‪ l‬من این را نمی بینم که تصمیمی که می گیرند‪،‬‬ ‫بخواهند بر پایه منطق باشد و ممکن است‪ ،‬نباشد؛ ولی‬ ‫اشتباه فاحشی اس��ت‪ ،‬چون اگر هر فیلم دیگری برود‬ ‫و موفق نش��ود‪ ،‬یک «جدایی نادر از س��یمین» بوده که‬ ‫جایزه داشته‪ ،‬پخش بین المللی ش��ده و دیگر شرایط را‬ ‫داشته است و ان را نفرستادیم‪ .‬این اش��تباه است که از‬ ‫یک شانس که حتی ممکن اس��ت پنج درصد باشد‪ ،‬اما‬ ‫می تواند نام ایران را به عنوان یک کشور فرهنگی مطرح‬ ‫کند که سینما دارد و سینمایش در حد عالی است‪ ،‬صرف‬ ‫نظر کنیم‪ ،‬به خاطر مخالفت با چند نفر یا انجام یک کار‬ ‫سیاسی که چون «جدایی نادر از سیمین» را این طرفی ها‬ ‫می پسندند‪ ،‬به اسکار نمی فرستیم تا حال انها را بگیریم‬ ‫و به جای ان «الزایمر» را می فرستیم‪ .‬در حالی که خود‬ ‫احمدرضا معتمدی ـ کارگ��ردان الزایمر ـ فکر نمی کنم‬ ‫تمایلی به این کار داشته باش��د‪ .‬به همین دلیل می گوید‬ ‫این کار روی فیلم اثر منفی گذاشته است‪ ،‬چون عده ای‬ ‫دربرابر ان موضع گرفته اند‪ .‬البته امسال هم می توانیم مانند‬ ‫برخی سال های گذشته بازی بازی کنیم و مثال فیلم «میم‬ ‫مثل مادر» را بفرستیم وشانسی هم نداشته باشیم‪ .‬بعضی‬ ‫سال ها هم امیدوارتر بودیم‪ ،‬اما چند سالی است که امیدی‬ ‫به این موضوع نداریم و فیلم هایی ک��ه می رود‪ ،‬در حد‬ ‫اسکار نیست‪ .‬اعضای اکادمی اسکار هیچ فیلمی را کشف‬ ‫نمی کنند و فیلم های دیده شده را می بینند‪ .‬فیلم هایی که‬ ‫جزو پنج کاندیدا می شوند‪ ،‬حتما در جشنواره های مهم‬ ‫دنیا جایزه برده اند‪ .‬ما نتوانستیم فیلم «درباره الی» را با ان‬ ‫همه شانس جزو پنج کاندیدا ببریم‪ ،‬ولی کسی حرفی نزد‪،‬‬ ‫چون ان فیلم از همه فیلم های ان سال بهتر بود و وقتی‬ ‫موفق نشد‪ ،‬فیلم های دیگر هم فهمیدند که اگر می رفتند‪،‬‬ ‫موفق نمی شدند‪.‬‬ ‫اتفاقا این بحث نیز مطرح شده که وقتی تجربه‬ ‫فیلم «درباره الی» را با موفقیت هایی که پیش از‬ ‫معرفی به اسکار داش��ت داریم که در میان پنج‬ ‫کاندیدای اسکار قرار نگرفت‪ ،‬شاید معیارهایی‬ ‫که به عن��وان ش��انس موفقیت از انها ن��ام برده‬ ‫می شود‪ ،‬معیارهای درستی نباشند‪.‬‬ ‫‪ l‬این جریان مانند این اس��ت ک��ه بگویید‪ ،‬تیم‬ ‫ملی ایران در مس��ابقه های جام جهانی اوت ش��د‪ ،‬االن‬ ‫چه لزومی دارد که تیم ملی اصلی خود را بفرستیم‪ ،‬تیم‬ ‫ذخیره ها را به جام جهانی می فرس��تیم‪ .‬امسال حداکثر‬ ‫توان سینمای ایران فیلم «جدایی نادر از سیمین» است‪.‬‬ ‫اگر این فیلم جزو کاندیداها نباشد‪ ،‬مانند تیم ملی ایران‬ ‫می ش��ود که در مس��ابقه های جام جهانی هربار تالش‬ ‫می کند‪ ،‬اما اوت می شود و ما بگوییم چون هر سال اوت‬ ‫می شویم‪ ،‬تیم بچه ها را به جام جهانی بفرستیم‪ .‬معرفی‬ ‫فیلم «الزایمر» به جام جهانی مانند این است که به جای‬ ‫تیم مل��ی فوتبال ایران‪ ،‬تی��م جوانان را ب��ه جام جهانی‬ ‫بفرستیم‪.‬‬ ‫ایا این نتیجه گیری ش��ما براس��اس مالک ها و‬ ‫معیارهای نانوشته ای نیس��ت که درباره اسکار‬ ‫وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬امسال ما یک انتخاب درست بیشتر نداریم‪.‬‬ ‫من شخصا از طرفداران فیلم های «مرهم» و «یک حبه‬ ‫قند» هس��تم‪ ،‬ولی اصال و ابدا این فیلم ها برای اسکار‬ ‫مناسب نیستند‪ .‬فیلم «اینجا بدون من» هم فیلم بسیار‬ ‫خوبی اس��ت‪ ،‬اما مالک های انها را ندارد‪ ،‬چون زیاد‬ ‫مطرح نشده و پتانس��یل ندارد که بخواهد در اسکار‬ ‫مطرح شود‪ ،‬ولی به هر حال یک گزینه است‪ .‬البته من‬ ‫نمی گویم که فیلمسازان ایرانی باید برای اسکار فیلم‬ ‫بسازند و هیچ کدام از کارگردان ها هم برای اسکار فیلم‬ ‫نساخته اند؛ اما حاال که قرار است به اسکار برویم‪ ،‬باید‬ ‫تیم ملی کشور را بفرس��تیم‪ ،‬با اینکه می دانیم‪ ،‬انجا از‬ ‫برزیل شش گل می خوریم‪g .‬‬ ‫‪57‬‬ ‫گفت وگو با منتقدی که اسکار را یک مراسم محلی می داند‬ ‫اساس اسکار‬ ‫بر سرمایه داری است‬ ‫‪5‬‬ ‫قرار بود با سعید مستغاثی درباره بایدها و نبایدهای معرفی فیلم به اکادمی اسکار صحبت کنیم‪ ،‬ولی او معتقد‬ ‫است که اساسا نباید در اسکار شرکت کنیم و فرقی نمی کند که «درباره الی» نمایند ه ایران باشد یا «اخراجی ها»‪.‬‬ ‫به هر حال درباره برخی ابعاد موضوع به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫هر سال برای معرفی فیلمی ایرانی به اکادمی‬ ‫ اسکار روندی طی می شود‪ .‬ایا در ایران ساختار‬ ‫یا فرمول مشخصی برای انتخاب بهترین فیلم با‬ ‫هدف معرفی به اسکار وجود دارد؟‬ ‫‪ l‬من درباره اصل قضیه‪ ،‬مس��اله دارم؛ ما بدون‬ ‫اینکه تحلیلی از اس��کار داشته باش��یم‪ ،‬این مراسم را‬ ‫بزرگ کرده ایم و در این مراس��م برای خودمان هدف‬ ‫گذاش��ته ایم‪ .‬ابتدا باید یک تعریف از اس��کار داشته‬ ‫باشیم که ایا اسکار واقعا یک مراسم بین المللی است؟‬ ‫مراجعه به قوانین اس��کار‪ ،‬اکادمی عل��وم و هنرهای‬ ‫سینمایی امریکا و س��ایت های انها به ما پاسخ منفی‬ ‫می دهد‪ .‬مراسم اسکار یک مراسم بین المللی نیست‪،‬‬ ‫حتی یک مراسم امریکایی هم نیست‪ ،‬بلکه یک مراسم‬ ‫لس انجلسی است‪ ،‬چون در این مراسم فقط فیلم هایی‬ ‫می توانند حضور داشته باش��ند و داوری شوند که در‬ ‫زمان مشخصی از س��ال به مدت حداقل یک هفته در‬ ‫س��ینماهای لس انجلس به نمایش درایند و حتی اگر‬ ‫یک فیلم امریکای��ی در تمام ایالت های این کش��ور‬ ‫اکران شود‪ ،‬ولی در لس انجلس در ان زمان مشخص‬ ‫اکران نشود‪ ،‬دراین مراسم قضاوت نمی شود‪ .‬بنابراین‬ ‫اسکار حتی یک مراسم امریکایی کلی هم نیست و یک‬ ‫مراسم محلی اس��ت که به مدد رسانه ها به یک مراسم‬ ‫جهانی و بین المللی تبدیل شده است‪ .‬رسانه هایی در‬ ‫اختیار کمپانی ها هستند که این مراسم را می چرخانند‪.‬‬ ‫از نظر انهاهرچیزیکهخودشاندرانحضورداشتهباشند‪،‬‬ ‫جهانی می شود‪.‬‬ ‫به هر حال‪ ،‬متولی��ان بخش فرهنگ در وزارت‬ ‫فرهنگ و ارشاد اسالمی در دولت های مختلف‪،‬‬ ‫هر س��ال فیلمی را به اکادمی اس��کار معرفی‬ ‫می کنند‪ .‬بنابراین انها از این مرحله که شما به‬ ‫ان اشاره کردید‪ ،‬گذشته و ظاهرا قبول کرده اند‬ ‫که به اکادمی اسکار فیلم معرفی کنند‪.‬‬ ‫‪ l‬اش��تباه بوده اس��ت‪ .‬بدون مطالع��ه و تحلیل‬ ‫نمی توان این کار را انجام داد و این اقدام سال ها اشتباه‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫بنابراین شما اعتقاد دارید که هیچ گاه از سوی‬ ‫ایران نباید فیلمی به اسکار معرفی شود؟‬ ‫‪ l‬به غلط به ما القا شده که اس��کار یک مراسم‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪58‬‬ ‫بین المللی است‪ .‬جشنواره کن یا برلین‪ ،‬جشنواره هایی‬ ‫جهانی ان��د‪ ،‬البته با ایدئول��وژی خود‪ .‬انه��ا به تعداد‬ ‫مس��اوی از کش��ورهای مختلف فیلم می گیرند؛ ولی‬ ‫در مراسم اسکار فقط چهار درصد جوایز به فیلم های‬ ‫غیرانگلیس��ی زبان داده می ش��ود‪ ،‬یعنی اساس��ا یک‬ ‫جش��نواره امریکایی اس��ت و از طرف کمپانی های‬ ‫امریکایی با ایدئولوژی خاص انها برگزار می ش��ود‪.‬‬ ‫حاال ما برای شرکت در اسکار باید ان ایدئولوژی و ان‬ ‫چهار درصد را بپذیریم و این حقارت را که در حدود‬ ‫چهار درصد ما را قبول کنن��د و هرچه انها می گویند‬ ‫گوش کنیم و در لس انجلس هم فیلم خود را اکران کنیم‬ ‫که چه شود‪ ،‬ان هم در صورتی که ما با ان ایدئولوژی‬ ‫هماهنگ باشیم‪ .‬دکتر عباسی در جایی گفته بود که یا ما‬ ‫باید حرف خود را بزنیم‪ ،‬یعنی ایرانی بودن و مسلمان‬ ‫بودن که انها قبول نمی کنند یا باید حرف انها را بزنیم‬ ‫که نه ایرانی است و نه اسالمی‪ .‬این حالت پارادوکس‬ ‫دارد‪ .‬حتی اروپا و امریکا این مراسم را انطور که ایران‬ ‫تحویل می گیرد‪ ،‬تحویل نمی گیرند‪ .‬مثال مراسم اسکار‬ ‫برای فیلم سازان مستقل نیویورک اصال مهم نیست‪.‬‬ ‫در هر ص��ورت‪ ،‬ایران به اس��کار فیلم معرفی‬ ‫می کند‪ .‬می خواهم یک ق��دم جلوتر برویم و‬ ‫درباره نوع انتخاب فیلم ها صحبت کنیم‪.‬‬ ‫‪ l‬این مانند ان است که یک بچه دوره راهنمایی‬ ‫هر س��ال در کنکور شرکت کند‪ ،‬بعد ش��ما بگویید ما‬ ‫این را قبول کرده ایم که او کنک��ور بدهد‪ ،‬حاال درباره‬ ‫این صحبت کنیم که او در کدام حوزه ش��رکت کند‪.‬‬ ‫این غلط اس��ت که برای یک برنامه غلط‪ ،‬س��ازو کار‬ ‫تعریف کنیم‪.‬‬ ‫اگ��ر پذیرفته اند که ب��ه یک جش��نواره محلی با‬ ‫ایدئول��وژی امریکای��ی بروند‪ ،‬عیبی ن��دارد‪ ،‬ما هیچ‬ ‫س��ازوکاری برای ان نداریم‪ ،‬چه با س��ر بروند و چه‬ ‫با دس��ت یا پا تفاوت��ی نمی کند‪ ،‬چون ه��ر فیلمی که‬ ‫کوچک ترین کانتکتی با س��رمایه انها داشته باشد‪ ،‬در‬ ‫مراسم اسکار راهی ندارد‪ ،‬چه برس��د به فیلمی که از‬ ‫شرق و این سوی دنیا و ایران باش��د‪ .‬اگر بخواهید به‬ ‫حرف انها تمکین کنید‪ ،‬در نهایت با یک تکه نان از شما‬ ‫پذیرایی می کنند‪ ،‬مانند بزرگ ترین فیلمسازان فرانسه‬ ‫و ژاپن که دراخر به کجا رسیدند‪ .‬اگر تحلیل درستی‬ ‫داشته باشید‪ ،‬می فهمید که بزرگ کردن چنین مراسم‬ ‫محلی ای اشتباه است‪.‬‬ ‫بنابراین جمع بندی این است که اهمیتی ندارد‬ ‫فیلم «بدرود بغداد» از سوی ایران معرفی شود‬ ‫یا «درباره الی» یا هر فیلم دیگری؟‬ ‫‪ l‬سازوکار اسکار براساس س��رمایه است‪ .‬در‬ ‫طول تاریخ اسکار مهم نبوده که کدام فیلم خوب است‬ ‫و کدام بد‪ .‬به همین دلیل بسیاری از فیلمسازان برجسته‬ ‫تاریخ س��ینما مانند الفرد هیچکاک یا هاوارد هاکس‬ ‫اصال اسکار نگرفته اند‪ .‬اساس اسکار بر سرمایه است‬ ‫و هر فیلمی که بیش��تر درباره ان تبلیغ شود و کمپانی‬ ‫بهتری ان را پخش کند و با پ��ول خود‪ ،‬فیلم را در دید‬ ‫اعضای اکادمی اسکار بگذارد‪ ،‬ان فیلم در بوق می رود‬ ‫و جای��زه می گیرد‪ .‬اکنون ش��ما در سیس��تم هالیوود‬ ‫هرچقدر که پول بیش��تری داشته باش��ید‪ ،‬می توانید‬ ‫فیلمنامه خود را به درجه های باالتری ببرید‪ .‬بنابراین‬ ‫اگر شما بهترین فیلم تاریخ سینما را بسازید‪ ،‬اما نتوانید‬ ‫یک کمپانی امریکایی برجسته مانند «سونی پیکچرز»‪،‬‬ ‫«میرامکس»‪« ،‬فاکس» و‪ ...‬را راضی کنید که فیلم شما‬ ‫را پخش کند‪ ،‬فیلم در سیستم جا نمی افتد‪ .‬یک سالی‬ ‫فیلم «بچه های اس��مان» را «میرامکس» برده بود‪ ،‬اما‬ ‫چون فیلم روبرتو بنینی را داشت و روی ان بیشتر کار‬ ‫کرد‪ ،‬نتوانس��ت درباره فیلمی «بچه های اسمان» کار‬ ‫کند‪ .‬از س��وی دیگر‪ ،‬اگر بدترین فیلم را داشته باشید‪،‬‬ ‫ولی بتوانید سیستم پخش را به دست اورید‪ ،‬می توانید‬ ‫موفق باشید و کاری به این ندارد که فیلم «درباره الی»‬ ‫یا «اخراجی ها» باش��د‪ .‬اصال اینکه مثال در جش��نواره‬ ‫برلین جایزه گرفته باش��د یا نه‪ ،‬مالک نیست‪ .‬چنانکه‬ ‫در س��ال های اخیر‪ ،‬بس��یاری از فیلم ه��ای برگزیده‬ ‫جشنواره های کن یا برلین در اسکار حتی کاندیدا هم‬ ‫نشدند‪g .‬‬ ‫نگاهی به شعرهایی از جنس زندگی‬ ‫شاعران کشف و شهود‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫‪6‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫انچه در نظر عام گاهی درباره اقبال به اثار هنری و‬ ‫ادبی مالک قرار می گیرد‪ ،‬اقبال زیاد دیگ��ران به ان اثر یا‬ ‫حاشیه هایمربوطبهخالقاثر–ازجملهشهرتیاحواشی‬ ‫وحوادث‪-‬استکهموجبمی شودمخاطببدونتوجه‬ ‫پیشین و پسین به ویژگی های متن اثر‪ ،‬خریدار یا طرفدار‬ ‫ان باش��د‪ .‬این مقدمه را از ان جهت یاداوری کردم که در‬ ‫ادامه ان بتوانم بگویم «کتاب نیست»‪ ،‬نخستین مجموعه‬ ‫شعر علیرضا روشن را که گویا در مدت حدود سه ماه به‬ ‫چاپدومرسیده‪،‬دراینمجال‪،‬ازاینمنظرکهکتابخیلی‬ ‫موفقی در بازار بوده یا نه‪ ،‬بررس��ی نخواهم کرد‪ .‬چراکه‬ ‫معتقدم اتفاق های دفعتی‪ ،‬چندان به متن اثر ارتباط ندارند‬ ‫و معموال هم ماندگار نیستند‪ .‬قطعا شعر فروغ فرخزاد که‬ ‫در‪ 50‬سال انقدر از بازار نشر کتاب سهم جذب می کند که‬ ‫شعرمریمحیدرزادهطیدوسهسال‪،‬ماندگارتراست‪.‬چون‬ ‫اتفاقی که انجا افتاده‪ ،‬بی شک اصیل تر است‪ .‬اما به هر حال‪،‬‬ ‫اقبالناگهانیمخاطببرایهرشاعرونویسنده ای‪،‬فرصتی‬ ‫استکهمی تواندازاندرجهتاعتالیمتنبهنحو احسن‬ ‫استفادهکند‪.‬چهبسیارشاعرانیکهدرسطحعلیرضاروشن‬ ‫جوهرهودرونمایهشعریداشتند‪،‬چهبسابیشترهمداشتند‪،‬‬ ‫ولی این ش��انس و فرصت را نیافتند که کارشان را تداوم‬ ‫ببخش��ند‪ .‬پس همان گونه که هجوم طرفدارانی را که در‬ ‫دو‪ ،‬سه سال گذشته شاعر مورد بحث ما در فضای اینترنت‬ ‫برای ش��عرهای کوتاهش جذب ک��رده‪ ،‬معیاری کافی‬ ‫نمی دانم برای اینکه نتیجه بگیرم شعر او خارق العاده بوده‬ ‫یا از درجه کیفی بسیار باالیی در ادبیات امروز ما برخوردار‬ ‫اس��ت‪ ،‬ان را عاملی هم نمی دانم برای انکار قابلیت های‬ ‫درونی ش��عرهای علیرضا روش��ن‪ .‬پس با این دیدگاه‬ ‫امیدوارمکهبتوانمنگاهیکامالمتعادلومنصفانه–هرچند‬ ‫مختصر‪-‬بهاثاراودر«کتابنیست»داشتهباشم؛به ویژهکه‬ ‫پیش از چاپ این اثر با شعرها اشنایی نداشته ام‪.‬‬ ‫‪ -1‬گروهی بر این اعتقادند که ش��عرهای روش��ن‬ ‫چون کوتاه بودند بین عده ای در فضای اینترنت محبوبیت‬ ‫زیادی پیدا کردند و عده ای هم گفتند چون شعرهای او‬ ‫کوتاه است‪ ،‬زیباست‪ .‬پیش از هر سخنی در این زمینه الزم‬ ‫است بگویم که این استدالل را نمی توانم بپذیرم‪ .‬در دنیای‬ ‫صنعتی و شتاب زده امروز‪ ،‬هرچند قصیده و منظومه دیگر‬ ‫جایی ندارند‪ ،‬اما رمان هنوز طرفداران پروپا قرص خود را‬ ‫داردوسریال هایتلویزیونیانقدرمخاطبدارندکهعمال‬ ‫رقابت اصلی بین شبکه های مختلف در این زمینه شکل‬ ‫گرفته است‪ .‬از طرفی‪ ،‬ش��اعری مثل روشن هم که شعر‬ ‫کوتاه می سراید‪ 200،‬شعر کوتاه را در کنار هم قرار می دهد‬ ‫تامجموعه ایتولیدکندوبتواندبگویداینکارنامهشعری‬ ‫من است‪ .‬اگر قرار بود صرفا کوتاهی کار‪ ،‬عامل موفقیت‬ ‫باشد‪ ،‬باید دوبیتی و رباعی را در چند دهه گذشته موفق تر‬ ‫می دیدیم‪ ،‬ولی اینگونه نبود و قالبی چون غزل توانست بر‬ ‫جایگاه موفقیت تکیه بزند‪ .‬پس عالوه بر پذیرش حفظ‬ ‫اعتدال‪ ،‬باید به چیزی غیر از شکل و قالب فکر کنیم و ان‬ ‫مضموناست‪.‬‬ ‫اساسا تجربه ثابت کرده که نباید با هیچ چیز در عالم‬ ‫هنر و ادبیات به صورت مطلق و صفر و یکی برخورد کرد‪.‬‬ ‫این مطلق نگاه کردن‪ ،‬بعضا کار دست بزرگانمان هم داده‬ ‫است که مجبور شده اند بعدها ناقض سخنانشان را پذیرا‬ ‫باشند‪.‬مگرنبوددورانیکهمی گفتنددورانغزلوموسیقی‬ ‫سنتی پایان یافته است؟ ایا عمال اینگونه شد؟ پس خیلی‬ ‫هوشمندانه نیست که حاال حکم دهیم دوران اثار طویل‬ ‫پایان یافته و اگر می خواهید موفق باش��ید‪ ،‬به خلق اثار‬ ‫کوتاه تر دست بزنید‪ .‬اتفاقا به نظرم اثار موجز دشواری های‬ ‫بیشتری در خلق می توانند داشته باشند‪ .‬از جمله اینکه در‬ ‫کار کوتاه‪ ،‬عیار شاعر خیلی صریح تر نشان داده می شود‪.‬‬ ‫در فضای بزرگ‪ ،‬شاعر و نویس��نده قدرت این را دارد که‬ ‫ضعف هایش را راحت تر بپوشاند‪ .‬در یک بازی فوتبال‬ ‫راحت تر می شود وقت تلف کرد و ضعف ها را پوشاند‪ ،‬تا‬ ‫بازیفوتسالیاهندبالکهدرچندثانیهممکناستب هدلیل‬ ‫ناتوانیعلمی یاجسمی یکطرف‪،‬نتیجهبه کلتغییریابد‪.‬‬ ‫بههمیندلیلبهنظرمشعرکوتاه–موفق‪-‬سرودنازعهده‬ ‫هرکسیبرنمی اید‪.‬‬ ‫‪ -2‬نویسنده‪ ،‬شاعر و به طور کل هنرمند این قدرت را‬ ‫دارند که می توانند الیه هایی از هستی را شکافته‪ ،‬با رفتاری‬ ‫کشف و شهودی ‪ ،‬به ارتباط هایی به ظاهر ساده و جزء در‬ ‫هستی پیرامونشان توجه کرده‪ ،‬انها را در ظرفی بریزند که‬ ‫برای مخاطب جذاب باشد و به او اعطا کنند‪ .‬امروز شاعر‬ ‫موفق کسی نیست که حتما به خلق تصویرهای انتزاعی یا‬ ‫خیال پردازی های ژول ورنی بپردازد‪ .‬شاعر موفق معموال‬ ‫کسی اس��ت که به نکته هایی که وجود دارد ولی کمتر به‬ ‫انها توجه می ش��ود‪ ،‬دقت کن��د و از این طریق مخاطب‬ ‫هنگام شنیدن شعرش از ان هیجان زده شود‪ .‬در این مسیر‪،‬‬ ‫ش��عرهای کوتاه معموال درونمایه ای انفجاری دارند که‬ ‫نوعی غافلگیری را هم معموال ایجاد می کند‪ .‬شاید چیزی‬ ‫شبیهنقشمصرعاخردررباعییاقافیهدرغزل‪.‬امتیازشعر‬ ‫علیرضا روشن هم در این است که مفاهیم طبیعی زندگی‬ ‫را به دلچسب ترین شکل ممکن استفاده می کند و باعث‬ ‫می شود شما فکر کنید فلسفه ای خاص و پیچیده پشت‬ ‫نگاه شعرها وجود دارد‪.‬‬ ‫‪ -3‬تضادی در شعر وجود دارد که شاید خود شاعران‬ ‫هم کمتر به ان توجه دارند‪ .‬ش��عر که می گوییم بعضا به‬ ‫شخصی ترینحالتورویدادهایزندگی مانمی پردازیم‪،‬‬ ‫اما در عین حال میل عجیبی داری��م که انها را در معرض‬ ‫دید همگان قرار دهیم‪ .‬یعنی ما به مخاط��ب نیاز داریم‪.‬‬ ‫شعر و ادبیات مانند علوم نظری محض نیستند که بدون‬ ‫ارتباط با مخاطب بتوانند مسیر رو به رشد خود را پیموده‪،‬‬ ‫بعدها به صورت یک محصول نهایی به دس��ت همگان‬ ‫برسند‪ .‬شاعر و نویسنده نیاز دارد که هر هفته و هر ماه و‬ ‫هر سال در ارتباط دوسویه با مخاطبانش‪ ،‬چیزهایی را به‬ ‫او ارزانی دارد و چیزهایی را ه��م از او دریافت کند‪ .‬اگر‬ ‫مخاطب را همه سطوح جامعه بدانیم‪ ،‬به راحتی می توانیم‬ ‫این بررسی را داشته باشیم که طی ‪ 100‬سال گذشته کدام‬ ‫نوع ش��عرها و کدام ش��اعران در برقراری ارتباط با مردم‬ ‫– و البته در بلندمدت ‪ -‬موفق تر بوده اند؛ حال چه از نظر‬ ‫فنیوسلیقه ایماخوشمانبیایدیانه!علیرضاروشنجزو‬ ‫ان دسته از شاعرانی است که با تئوری شعر نگفته اند‪ .‬شاید‬ ‫اساسا روزی که روشن خیلی از این شعرها را می نوشته‬ ‫اصال به این فکر نمی کرده که روزی بخواهد انها را در مقام‬ ‫یک شاعر و یک مجموعه شعر منتشر کند‪ .‬او شعرش را‬ ‫گفته و در ادامه‪ ،‬شعر بودنش کشف شده است‪ .‬قطعا یکی‬ ‫ازعامل هایموفقیتدرچنینحالتی‪،‬صداقتشاعراست‬ ‫که انچه را زندگی می کند‪ ،‬می سراید یا دوست دارد انگونه‬ ‫زندگیکندکهمی سراید‪.‬‬ ‫‪ -4‬با این اوصاف‪ ،‬یکی از عنصرهایی که در ش��عر‬ ‫روش��ن وجود دارد که درون مایه اثار او را تشکیل داده و‬ ‫مخاطبان با ان ارتباط برقرار می کنند‪ ،‬این است که شاعر‬ ‫در بسیاری از شعرهای – ولو دو خطی ‪ -‬اش در مقام یک‬ ‫قصه گو ظاهر می ش��ود‪ .‬وقتی در کمال صداقت روایت‬ ‫می کند و از تشبیه های بجا استفاده می کند‪ ،‬کامال دلنشین‬ ‫می سراید‪ ،‬اما گاهی هم در مسیری دیگر‪ ،‬به دردی دچار‬ ‫می شود که بس��یاری از مجموعه های فانتزی سال های‬ ‫اخیر به انها دچارند؛ مجموعه هایی که معموال با طرح ها و‬ ‫تصویرهایی هم همراه هستند و البته بیشتر مجموعه ای از‬ ‫جمله های قصارند و در شعر بودن انها جای بحث و تامل‬ ‫است‪.‬بهایننمونه هاتوجهکنید‪:‬‬ ‫ کسی را که به دست نیاورده ام ‪ /‬از دست نخواهم داد‬‫چیزینیست‪/‬جز‪/‬چیزیکهنیست‬‫ وارستگی ‪ /‬پذیرفتن است ‪ /‬و ارام بودن‪...‬‬‫یک اسیب دیگر در برخی شعرهای «کتاب نیست»‬ ‫این است که گاه شعرها به سمت تبدیل شدن به معماها‬ ‫و چیستان های پیچیده ای پیش می روند که ولو به فرض‬ ‫قابل حل بودن برای تمامی مخاطبان – پس از کمی تامل‬ ‫و محاسبه ‪ -‬بیش��تر لذت هایی لحظه ای را از حل مساله‬ ‫به همراه دارند تا لذت های ماندگار ناشی از شعریت اثر‪.‬‬ ‫برای نمونه در شعر‪:‬‬ ‫ این سوار بی مقصد ‪ /‬از درد فراقت ‪ /‬مهمیز بر ران‬‫اسب می کوبد ‪ /‬تن من و زخم ‪ /‬هر دو از تو زخم‬ ‫و نکته اخر اینکه علیرضا روش��ن در نخس��تین‬ ‫مجموعه شعرش که شاید از نخستین مجموعه بسیاری‬ ‫از ش��اعران مطرح روزگار ما نیز موفق تر بوده‪ ،‬به نظر‬ ‫می رسد به نوعی یکدستی بیش��تر در زبان نیاز دارد؛ تا‬ ‫برای نمونه‪ ،‬کمتر در دو اثر متوالی چنین تفاوت زبانی‬ ‫داشته باشد‪:‬‬ ‫ عشاق تو ‪ /‬فرش باش��ند انگار ‪ /‬لگدمال هر پایی‬‫می شوند ‪ /‬تا قیمت ایشان افزون ش��ود ‪ /‬عشاق تو ‪ /‬این‬ ‫خستگان لگدمال شده‪g‬‬ ‫ادم را گفت‬ ‫هبوط تو موقت است‬ ‫به من باز می گردی‬ ‫ادم اما خانه ساخت‬ ‫ما اب را برای گریستن‬ ‫نوشیده ایم‬ ‫**‬ ‫درد یکی است‬ ‫بیمار بسیار‪....‬‬ ‫(کتاب نیست )‬ ‫‪59‬‬ ‫ورزش ‬ ‫فوتبال بی ستاره‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫گفت وگو با منتقد شماره یک تیم ملی و کی روش‬ ‫‪1‬‬ ‫فوتبال ایران دیگرستاره ندارد‬ ‫خداداد عزیزی از جمله نفراتی اس��ت که مصاحبه با او همیش��ه قابل توجه و حاوی نکات تازه ای اس��ت‪ .‬او در دوران بازیگری اش در تیم ملی یکی از بهترین و‬ ‫خاطره انگیزترین های فوتبال ما بود و حاال در شرایطی که دوره مربیگری اش با فراز و نش��یب های زیادی همراه است‪ ،‬همچنان مورد احترام و توجه رسانه ها و افکار‬ ‫عموم��یق��راردارد‪.‬‬ ‫‪60‬‬ ‫ورزش‬ ‫اقای عزیزی! خبری از شما نیست‪.‬‬ ‫‪ l‬بهتر‪ .‬خیلی ها هم همی��ن را می خواهند‪ .‬ما‬ ‫نیستیم ولی زندگی می کنیم‪.‬‬ ‫البت��ه در بازی های ج��ام س��تارگان حضور‬ ‫پررنگی داش��تید‪ .‬ام��ا کمی چاق ش��ده اید و‬ ‫اضافه وزن قابل توجهی دارید‪.‬‬ ‫‪( l‬می خندد) خب االن هرکس چاق تر باشد‬ ‫بیش��تر تحویلش می گیرند‪ .‬ما هم به همین دلیل شکم‬ ‫بزرگ کرده ای��م‪ .‬وقتی در فوتبال م��ا جایی برای دل‬ ‫بزرگ نیست همان بهتر که ش��کم خودمان را بزرگ‬ ‫کنیم‪.‬‬ ‫البته جدا از ش��وخی‪ ،‬م��ن ارتباطم ب��ا مردم را‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫حسین قهار‬ ‫قطع نمی کنم‪ .‬همیش��ه در کنارشان هس��تم‪ .‬مثل بقیه‬ ‫مردم زندگی می کنم و از ارامش��ی که دارم راضی ام‪.‬‬ ‫خدا را شکر‪ .‬مردم لطف دارند و در کوچه و خیابان به‬ ‫ما محبت می کنند‪ .‬حداقل دست انها درد نکند که ما را‬ ‫فراموش نکرده اند‪.‬‬ ‫موافقید از تیم ملی و کارلوس کی روش شروع‬ ‫کنیم؟‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬کی روش خودش مربی بزرگی است‪.‬‬ ‫اما قبل از هر چیز می خواهم اصل حرفم را بزنم‪ .‬ما با‬ ‫او به هیچ جا نمی رسیم‪.‬‬ ‫چرا این حرف را می زنید؟‬ ‫‪ l‬ببینید‪ .‬کی روش خودش مربی بزرگی است‪.‬‬ ‫کارنام��ه خوبی دارد و با تجربه اس��ت‪ ،‬ام��ا فکر کنم‬ ‫نتیجه گیری تیم ملی با او با توجه به ش��رایطی که در‬ ‫فوتبالمان داریم خیلی سخت است‪.‬‬ ‫ایا برای این حرف خود دلیلی دارید؟‬ ‫‪ l‬دلیلش روش��ن اس��ت‪.‬کارلوس کی روش‬ ‫ابزار خوبی برای رسیدن به موفقیت ندارد؛ بازیکنانی‬ ‫که بتوانند در شرایط حساس به تیم ملی کمک کنند و‬ ‫تاثیر گذار باشند‪.‬‬ ‫اما ع��د ه ای معتقدند این ابزاره��ا در تیم ملی‬ ‫هس��ت؛ کریمی‪ ،‬مجیدی و دیگر ستاره های‬ ‫تیم ملی عوامل امیدوار کننده ای نیسـتند؟‬ ‫‪ l‬شما نگاه کنید‪ .‬االن بهترین بازیکنان فوتبال‬ ‫ایران علی کریمی و فرهاد مجیدی هس��تند‪ .‬چرا باید‬ ‫اینطور باش��د؟ تیم ملی درگذش��ته هم چند بازیکن‬ ‫بزرگ در ترکیب خود داشت‪ .‬اما االن کدام فوتبالیست‬ ‫ایرانی را در خارج از کش��ور به خوبی می شناس��ند؟‬ ‫البته ش��جاعی و نکونام را هم فاکت��ور بگیریم‪ .‬االن‬ ‫ایران بازیکن جهانی دارد؟ بازیکنان تیم های ملی کره‬ ‫و ژاپن و اس��ترالیا هر روز به تیم های بزرگ خارجی‬ ‫می روند و تبدیل به بازیکن فیکس می ش��وند‪ .‬اما در‬ ‫ایران لژیونرهای ما را از همین اماراتی که ما اصال از‬ ‫نظر فوتبالی قبولشان نداش��تیم دیپورت می کنند‪ .‬به‬ ‫همین دلیل است که می گویم به این تیم ملی نمی توانیم‬ ‫امیدوار باشیم‪.‬‬ ‫وقتی ش��ما اینگونه حرف می زنی��د خیلی ها‬ ‫می گویند خداداد عزیزی فقط انتقاد می کند‪.‬‬ ‫‪ l‬چرا این حرف ه��ا را نزنم؟ انهایی که به من‬ ‫می گویند منتقد همیش��گی تیم ملی چرا سعی دارند‬ ‫مردم را فریب بدهند؟ چرا می خواهیم خودمان و مردم‬ ‫را فریب بدهیم؟ االن اگر کریمی و مجیدی نباش��ند‬ ‫محبوب ترین بازیکن تیم ملی چه کسی خواهد بود؟‬ ‫چه کس��ی می خواهد تیم را درس��ت جمع کند و در‬ ‫شرایط حساس به داد تیم ملی برسد؟‬ ‫فکر نمی کنید تجربه کی روش این مشکالت‬ ‫را تا حدودی حل کند؟‬ ‫‪ l‬کی روش باید ابزار درست و حسابی داشته‬ ‫باشد که بتواند از تجربه اش اس��تفاده کند‪ .‬کی روش‬ ‫نمی تواند وارد زمین شود و کارهای عجیب و غریب‬ ‫انجام بدهد‪ .‬ما اصال بازیکن درس��ت وحس��ابی در‬ ‫فوتبالمان نداریم‪ .‬این هم یک حقیقت تلخ است‪ .‬چرا‬ ‫نمی خواهیم باور کنیم؟‬ ‫چرا فوتبال ما به این روز افتاده است؟‬ ‫‪ l‬چون کار درست انجام نمی دهیم و فقط به‬ ‫فکر خودمان هس��تیم‪ .‬به تیم های پایه از نوجوانان و‬ ‫جوانان بگیرید تا امید و بزرگساالن توجه نمی کنیم‪.‬‬ ‫انتخاب های شانسی انجام می دهیم‪ .‬همه کارهای مان‬ ‫هم مس��خره و خنده دار اس��ت‪ .‬ب��ا این وض��ع به ما‬ ‫می خندند‪ .‬این ش��د فوتبال حرفه ای؟ ب��ا این کارها‬ ‫می خواهیم ابر قدرت فوتبال اس��یا باش��یم؟ این چه‬ ‫وضعی است که درست کرده اند؟‬ ‫چرا اینقدر دل پری دارید؟‬ ‫‪ l‬ببینید‪ ،‬ما ی��ک زمانی مه��دی مهدوی کیا‪،‬‬ ‫کریم باقری‪ ،‬علی دایی‪ ،‬علی کریمی‪ ،‬فرهاد مجیدی‪،‬‬ ‫عابدزاده و بس��یاری دیگر از ب��زرگان فوتبالمان را از‬ ‫همی��ن تیم های پایه به دس��ت اوردی��م‪ .‬ان موقع به‬ ‫تیم های ملی پایه توجه می شد‪ .‬اینها همه در رده های‬ ‫سنی مختلف پوست شان کنده ش��د که به این اسم و‬ ‫شهرت و محبوبیت رسیدند و به تیم ملی بزرگساالن‬ ‫امدند‪ .‬االن چند تا بازیکن ب��زرگ از فوتبال پایه در‬ ‫تیم ملی داریم؟ معموال خیلی کم پیش می اید بازیکن‬ ‫بزرگ و اینده داری از فوتبال پایه به رده بزرگس��االن‬ ‫برس��د‪ .‬من به ش��ما می گویم بزرگ تری��ن بازیکنان‬ ‫‪61‬‬ ‫ورزش‬ ‫فوتبال مان االن کریمی و مجیدی هستند‪ .‬شما باید از‬ ‫همین واقعیت تلخ همه حرف م��ن را بخوانید‪ .‬ما در‬ ‫فوتبال مان تولید نداریم‪ .‬هر ک��دام از اینها االن باالی‬ ‫‪ 34‬سال سن دارند‪ .‬اما از تمام بازیکنان دیگر اماده تر‬ ‫و بهتر هستند‪ .‬وقتی به زیر ساخت ها توجه نمی شود‬ ‫نتیجه اش همین فاجعه است‪.‬‬ ‫چرا خیلی ها می گویند از کره جنوبی و ژاپن و‬ ‫استرالیا عقب افتاده ایم؟‬ ‫‪ l‬از نظر امکانات که م��ا در مقابل انها هیچی‬ ‫نیستیم‪ .‬این کشورها انقدر سرمایه دارند که تصورش‬ ‫هم برای مان س��خت اس��ت‪ .‬اما هنوز تنها ورزشگاه‬ ‫ابرومند فوتبال ایران ازادی اس��ت‪ .‬کره و ژاپن کلی‬ ‫ورزشگاه و امکانات حرفه ای دارند‪ .‬انها جام جهانی‬ ‫را برگزار کردن��د‪ .‬تا چهارمی جهان رس��یدند ولی ما‬ ‫جایگاه خودمان در اس��یا را هم از دست دادیم‪ .‬یک‬ ‫زمانی می گفتیم که از نظر بازیکن از انها بهتر هستیم‪.‬‬ ‫اما حاال س��تاره های انها بیشتر از ماس��ت و ما حتی‬ ‫بازیکن هم نداری��م‪ .‬نتایج را که م��رور کنیم متوجه‬ ‫می شویم که فوتبال ایران در اسیا دیگر هیچی نیست‪.‬‬ ‫چند وقت دیگر قطر و چین و امارات و یک س��ری‬ ‫کشور های دیگر که دارند سرمایه گذاری می کنند هم‬ ‫باال تر از ما قرار می گیرند‪ .‬حاال ما باز هم برویم دنبال‬ ‫مدل مو و سقف قرارداد و بدبختی های دیگر فوتبالمان‬ ‫که باعث شده به این روز بیفتیم‪.‬‬ ‫پس این ‪ 500،400‬میلیارد تومان پولی که در‬ ‫فوتبال ایران هزینه می شود کجا می رود؟‬ ‫‪ 80.70 l‬درصد این پول در باش��گاه ها هزینه‬ ‫می شود و به فدراسیون فوتبال ربطی ندارد‪ .‬البته اگر‬ ‫فوتبال ایران برنامه درس��تی داشت باش��گاه های ما‬ ‫هم بهتر کار می کردن��د‪ ،‬ولی خ��ب بدبختانه اینطور‬ ‫نیست‪ .‬وقتی مدیران باشگاه ها می روند به بازیکنانی‬ ‫که لیاقت ندارن��د ‪ 500‬میلیون توم��ان پول می دهند‬ ‫نتیجه اش همین می شود که می بینید‪ .‬چرا باید بازیکنان‬ ‫بی کیفیت این پول ها را بگیرند و کلی هم ادعا داشته‬ ‫باشند‪ .‬البته خیلی ها هم حقشان است که پول خوب‬ ‫بگیرند‪ .‬نتیجه تمام این مس��ائل این است که کارمان‬ ‫برسد به جایی که ارزو کنیم ‪ 100‬هزار تماشاچی برای‬ ‫تماشای فوتبال تیم ملی به ورزشگاه بیاید‪ .‬فوتبالی که‬ ‫یک زمانی در س��اده ترین مسابقاتش ‪ 60‬هزار هوادار‬ ‫به استادیوم می رفت‪ .‬اما اقایان کاری کرده اند که مردم‬ ‫با تیم ملی قهر کنن��د‪ .‬کارمان به جایی رس��یده که از‬ ‫بردن اندونزی و مالدیو به هوا می پریم و جش��ن ملی‬ ‫راه می اندازیم‪ .‬به خدا این حقیقت فوتبال ایران است‪.‬‬ ‫تمام این فجایع به خاطر تصمیمات غیر فوتبالی است‬ ‫که اقایان غیر فوتبالی برای فوتبال ایران می گیرند‪.‬‬ ‫چرا مدیران فوتبال ایران برای تیم های ملی در‬ ‫رده های سنی مختلف مربیان کار امد انتخاب‬ ‫نمی کنند؟‬ ‫‪ l‬چون همه چیز در ای��ن فوتبال با رابطه حل‬ ‫می شود‪ .‬همه چیز فامیل بازی شده است‪ .‬البی هر کس‬ ‫قوی باشد تیم می گیرد‪ .‬حتی تیم ملی‪ .‬حتی اگر مربی‬ ‫باشد که هیچ سابقه ای نداشته است‪ .‬متاسفانه هرروز‬ ‫در جا می زنیم‪ .‬این فامیل بازی ها و انتصابات فامیلی‬ ‫پدر فوتبال ایران را در اورده است‪ .‬مدیران فوتبال فقط‬ ‫ش��عار می دهند‪ .‬اینکه نش��د فوتبال‪ .‬به فوتبال ایران‬ ‫ضربه می زنند‪.‬‬ ‫بر گردیم به بحث تیم ملی‪ .‬اقای عزیزی! با اینکه‬ ‫فوتبال ایران افت فاحشی داشته اما در مقاطعی‬ ‫توانس��ته کره و ژاپ��ن را بب��رد و نتایج خوبی‬ ‫بگیرد‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫‪ l‬اگر قرار اس��ت همین نتای��ج را هم نگیریم‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪62‬‬ ‫که باید در این فوتبال را گل بگیرن��د‪ .‬قبول دارم‪ .‬اما‬ ‫اگر احیانا نتیجه هم بگیریم روی اتفاق است‪ .‬به درد‬ ‫نمی خورد‪ .‬شما به همین کره جنوبی نگاه کنید‪ .‬ما در‬ ‫بازی دوستانه این تیم را شکس��ت دادیم‪ .‬چه فایده؟‬ ‫همین تیم با پارک جی س��ون هم یقه ما را در س��ئول‬ ‫گرفت و نگذاش��ت ب��ه جام جهانی بروی��م و هم در‬ ‫جام ملت های اسیا‪ ،‬تیم ملی را با ان همه ستاره حذف‬ ‫ک��رد‪ .‬در این بین کره ب��رد یا ایران؟ ش��ما جواب من‬ ‫را بدهید‪ .‬فوتبال ایران عقب مانده اس��ت‪ .‬س��تاره ای‬ ‫نداریم‪ .‬اب��زار و امکانات مورد نی��از فوتبال حرفه ای‬ ‫هم که اص�لا حرفش را نزنی��د‪ .‬انها خودش��ان را از‬ ‫ما جدا کرده اند و فراتر از اس��یا پی��ش رفته اند‪ .‬از این‬ ‫گذشته ما داریم در مورد فوتبال ایران حرف می زنیم‬ ‫نه نتیجه‪ .‬شاید بازی های دوس��تانه زیادی با تیم های‬ ‫بزرگ داشته باش��یم و ببریم‪ .‬اما از نظر حرفه ای هیچ‬ ‫چیز نداریم‪ .‬س��تاره های فوتبال م��ا حتی کوچک تر‬ ‫از س��تاره های ژاپن و کره هس��تند‪ .‬ب��ه همین علت‬ ‫باید بگویم زور فوتبال ایران به انها نمی رس��د‪ .‬حاال‬ ‫مربی مان می خواهد کی روش باشد یا هر کس دیگری‬ ‫ما ضعیفیم‪.‬‬ ‫چه زمانی به انها می رسیم؟‬ ‫‪ l‬وقتی می توانیم به انها برس��یم که اتفاقات‬ ‫خارق العاده در فوتبال ای��ران بیفتد و در عرض چند‬ ‫وقت همه چیز دگرگون شود‪ .‬به رغم میل باطنی ام باید‬ ‫بگویم ما لیاقت بردن کره و ژاپن و استرالیا را نداریم‪.‬‬ ‫چون انها هستند که کار می کنند و زحمت می کشند نه‬ ‫ما‪ .‬بردن انها توسط ما برای خودمان خوشحال کننده‬ ‫است‪ ،‬اما خیانت به فوتبال به حساب می اید‪.‬‬ ‫مدی��ران فدراس��یون فوتب��ال بع��د از اینکه‬ ‫ک��ی روش وارد ای��ران ش��د اع�لام کردند‬ ‫می خواهند با کی روش کارهای ساختاری در‬ ‫فوتبال ایران انجام بدهند و برای فوتبال ایران‬ ‫از رده سنی پایه تا بزرگساالن ساختار اصولی‬ ‫تشکیل بدهند‪.‬‬ ‫‪ l‬ما از این ش��عارها زیاد شنیده ایم‪.‬گوشم از‬ ‫این حرف ها پر اس��ت‪ .‬تا وقتی صندلی ه��ا با رابطه‬ ‫جابه جا ش��ود وضع همین خواهد بود‪ .‬ان مدیران به‬ ‫خاطر دو چیز به فوتبال چس��بیده اند؛ یکی شهرت و‬ ‫دیگری پول‪.‬‬ ‫شما دنبال این چیز ها نیستید؟‬ ‫‪ l‬خدا به اندازه کافی به من لطف کرده است‪.‬‬ ‫من حرص این چیز ها را نمی خورم‪ .‬اقایان هر چقدر‬ ‫شهرت و پول به دست بیاورند باز هم از فوتبالیست ها‬ ‫عقب ترند‪ .‬چون نمی توانند نزد مردم محبوب شوند‪.‬‬ ‫محبوبیت نزد مردم دیگر ب��ا زور و پول و فامیل بازی‬ ‫خداداد عزیزی چهره ای خاصی‬ ‫است‪ .‬او که در دوران بازیگریش یکی‬ ‫از بهترین های فوتبال ایران بود پس‬ ‫از اینکه در جرگه مربیان قرار گرفت‬ ‫نسبت به مربیان تیم ملی موضع انتقادی‬ ‫در پیش گرفت‪ .‬او متعقد است کی روش‬ ‫موفق نمی شود‬ ‫به دست نمی اید‪.‬‬ ‫به همین دلیل خانه نشین شده اید؟‬ ‫‪ l‬من خانه نشین نیستم‪ .‬اما در فوتبال حضور‬ ‫فعالی ندارم‪.‬‬ ‫دلیل واقعی اش چیست؟‬ ‫‪ l‬من به هر قیمتی بودن را اصال دوست ندارم‪.‬‬ ‫بدم می اید تملق گویی کنم‪ .‬خداداد عزیزی بلد نیست‬ ‫هر وقت مناسبتی بود به یک س��ری ادم های خاص‬ ‫اس ام اس یا زنگ بزند‪.‬‬ ‫منظورتان چیست؟‬ ‫‪ l‬من هم می توانم هر وقت مناسبت یا عزایی‬ ‫بود زنگ بزنم و به یک س��ری اقایان تسلیت بگویم‪.‬‬ ‫هیچ وقت یاد نگرفتم تا عید شد به یک مدیر زنگ بزنم‬ ‫و بگویم‪ :‬تبریک قربان‪.‬‬ ‫هیچ وقت از پدر و مادرم ی��اد نگرفته ام متملق‬ ‫باش��م‪ .‬هیچ وقت‪ .‬تلفن من بلد نیس��ت از این کارها‬ ‫انجام بدهد‪ .‬می دانید چرا؟ چون سیس��تم گوش��ی ام‬ ‫طوری اس��ت که هر وق��ت قرار اس��ت تملق گویی‬ ‫شود به قول خارجی ها «‪ »Eror‬می دهد‪( .‬می خندد)‬ ‫خداداد عزیزی با هیچ مسئولی ارتباط ندارد‪ .‬خداداد‬ ‫بلد نیست احوال مدیری را بپرسد تا پست بگیرد‪ .‬من‬ ‫تس��لیت و تهنیت گفتن به اقای مدیر را بلد نیس��تم‪.‬‬ ‫این ج��ور چیز ها روابط عموم��ی خاصی می خواهد‬ ‫که در وجود ما نیس��ت‪ .‬خدا را هم ش��کر می کنم که‬ ‫این طوری نیستم‪.‬‬ ‫خداداد عزیزی چرا همیشه اینقدر صریح و تند‬ ‫حرف هایش را می زند؛ حرف هایی که به مذاق‬ ‫خیلی ها خوش نمی اید؟‬ ‫‪ l‬من حرفم را بدون تعارف می زنم‪ .‬حاال شاید‬ ‫به کسی بر بخورد‪ .‬به من مربوط نیست‪ .‬اصال به همین‬ ‫دلیل علیه من جبهه می گیرند و حتی نمی گذارند تیم‬ ‫بگیرم‪ .‬خیلی ها هم می خواهند س��ر به تن من نباشد‪.‬‬ ‫ی تربیت شده ام‪ .‬در خانه ام می نشینم اما منت‬ ‫این جور ‬ ‫بنده خدا را نمی کشم‪ .‬در فوتبال ما خیلی از کارشناسان‬ ‫وقتی می خواهند در مورد یک اتفاق یا مسابقه حرف‬ ‫بزنند حساب و کتاب می کنند که مثال اگر این حرف‬ ‫را بزنند نکند فالن مدیر و مس��ئول ناراحت ش��ود‪.‬‬ ‫بعضی از این کارشناسان حرف هایی سر هم می کنند‬ ‫و به خورد مردم می دهند ک��ه واقعا خنده ام می گیرد‪.‬‬ ‫همیش��ه موقع حرف زدن چرتک��ه می اندازند که به‬ ‫کارش��ان لطمه نخورد‪ .‬خب درباره ای��ن فوتبال چه‬ ‫حرفی می ش��ود زد؟ درباره کارشناسانی که حساب‬ ‫تحلیل های فنی ش��ان دو دو تا چها رتاس��ت چه باید‬ ‫گفت؟ البته این فوتبال الیق مردم ما نیست‪g .‬‬ ‫ملودی های تیم ملی کند است‬ ‫تحلیل فنی جالل چراغ پور از تیم ملی و تفکرات کی روش‬ ‫‪2‬‬ ‫چرا مجیدی در تیم ملی گل نزد؟‬ ‫مورددیگریکهبهذهنممی رسدایناستکهمجیدی‬ ‫در تیم ملی مدام در حالت افساید قرار می گیرد‪ .‬چرا؟ چون‬ ‫بازیطوریطراحینشدهکهبازیکنانبایکدیگریکودو‬ ‫کنندونفرسومکهمهاجمتیماستازیکودوی هافبک ها‬ ‫بهره ببرد‪ .‬به همین دلیل هافبک ها حتی اگر یک و دو کنند‬ ‫مهاجم در حال حرکت صاحب توپ نمی شود‪ .‬ما طوری‬ ‫بازی کردیم که همیشه بازی می کنیم‪ .‬دریبل زدیم و خطا‬ ‫گرفتیم‪،‬ضربهایستگاهیزدیموبهگلرسیدیم‪.‬‬ ‫ازاینگذشتهمادربازیاولباتیمی روبه روشدیمکه‬ ‫بردنانکارسختینبود‪.‬امتیازبازیکردندرخانهراداشتیم‬ ‫و البته ستاره ها تماشاگران را به ورزشگاه ازادی کشانده‬ ‫بودند‪ .‬حاال فرض کنید این امتیاز ها به نفع حریف اتفاق‬ ‫می افتاد‪.‬مثالفرضکنیددرمنامهبحرینقراربودباتیم ملی‬ ‫این کشور در حضور تماشاگران غیرخودی بازی کنیم‪ .‬ان‬ ‫وقت روشن است که ما برنده بازی نبودیم‪ .‬اما خب خوش‬ ‫شانسی ما باعث شد که با اندونزی در خانه روبه رو شویم‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫تیمکی روش قابل پیش بینی است‬ ‫اگر بخواهیم درباره بازی تیم ملی و اندونزی حرف‬ ‫بزنیم باید بگویم تیم کی روش ‪ 90‬دقیقه با یک تیم دسته‬ ‫دومی دراسیاتنهابرایتماشاگرانبازیکردواتفاقویژه ای‬ ‫در این تیم به چشم نمی خورد‪ .‬تماش��اگران به نتیجه و‬ ‫بازیکنانحاضردرزمیننگاهمی کردندوبه طورطبیعیبرای‬ ‫کی روش و تیم ملی دست زدند اما اگر بخواهیم با منطق‬ ‫فوتبال این بازی را تحلیل کنیم باید بگوییم که متاسفانه در‬ ‫دقایق نخست ما چیزی حدود‪ 14‬پاس به اشتباه رد و بدل‬ ‫کردیم‪ .‬این در حالی است که وقتی به تیم های بزرگ نگاه‬ ‫می کنیم‪ ،‬امار خیره کننده ای از تعداد پاس می بینیم و البته‬ ‫امار لو رفتن پاس هایشان انگشت شمار است‪ .‬وقتی بازی‬ ‫را بررسی می کنیم متوجه می شویم که از بین هشت سانتر‬ ‫خسرو حیدری پنج سانتر توسط دروازه بان اندونزی مهار‬ ‫می شود؛دروازه بانیکهاگربهایرانبیایدبه طورحتمتنهادر‬ ‫لیگ دسته اول می تواند بازی کند و اصال به لیگ برتر راهی‬ ‫پیدا نمی کند‪ .‬بنابراین ما در مورد تیم کی روش می توانیم‬ ‫بگوییم که الاقل در بازی با اندونزی قابل پیش بینی و ساده‬ ‫بازی کرد‪ .‬در بازی با اندونزی تیم کی روش ملودی کندی‬ ‫داشت‪ .‬پاس ها بیشتر رو به عقب بود و در پاس های بلند‬ ‫که قرار بود منطقه بازی تغییر کند ادرس مشخص بود‪.‬‬ ‫فرض کنیم توپ در میانه میدان به علی کریمی می رسد‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫هر تیم از دو بخش تشکیل شده است؛ جسم‬ ‫و ج��ان‪ .‬بهت��ر بگوی��م ص��ورت و روان دو بخش‬ ‫تشکیل دهندهیکتیمهستند‪.‬‬ ‫یکهبه‬ ‫حاالماباتیمکی روشطرفهستیم؛تیم ‬ ‫نظر من دوست داشتنی است‪ .‬اما چرا؟ وقتی خوب به‬ ‫تیمکی روشنگاهمی کنیممتوجهمی شویمکهستاره ها‬ ‫در ان نقش مهمی دارند‪ .‬حضور کاپیتان های دو تیم‬ ‫پرطرفدار فوتبال ایران یعنی عل��ی کریمی و فرهاد‬ ‫مجیدی در تیم ملی باعث شده بود تا بیش از‪ 70‬هزار‬ ‫تماشاگر به استادیوم ازادی بیاید و روزنامه ها یک روز‬ ‫بعد از اشتی مردم با تیم ملی خبر بدهند‪ .‬از این گذشته‬ ‫ستاره های دیگری هم بودند که نظر هر تماشاگری‬ ‫را به خود جلب می کردند؛ ج��واد نکونام بازیکنی‬ ‫دوست داشتنی اس��ت‪ .‬همین طور بازی اندرانیک‬ ‫تیموریان قابل توجه است و حاال به نظر می رسد در‬ ‫تیم ملی احیا شده است‪ .‬به همین دلیل باید بپذیریم که‬ ‫وزن تیم ملی و به طور کلی صورت تیم کی روش در‬ ‫بازی با اندونزی زیبا و دوست داشتنی بود اما ایا این‬ ‫صورت زیبا عمقی هم داشت؟ پاسخ من به این سوال‬ ‫منفی است‪ .‬نمونه روش��ن این موضوع رئال مادرید‬ ‫اس��ت‪ .‬زمانی در این تیم از خط دفاع تا حمله ستاره‬ ‫می دیدیم‪ .‬از کارلوس گرفته ت��ا زیدان‪ ،‬بکام و فیگو‬ ‫همگیستاره هاییبودندکهباعثمی شدندطرفداران‬ ‫رئال یک تیم پرستاره دوست داشتنی ببینند‪ .‬اما وقتی‬ ‫این تیم از ستاره خالی شد و رو به خریدن بازیکنان‬ ‫صرفا گرانقیمت کرد‪ ،‬دیگر مثل گذشته مورد عالقه‬ ‫نبود‪ .‬در واقع میزان دلبستگی ها نسبت به یک تیم با‬ ‫توجه به حضور س��تاره ها کم یا زیاد می شود‪ .‬با این‬ ‫مقدمه می خواهم تاکید کنم که ک��ی روش در بازی‬ ‫با اندونزی س��عی داشت‬ ‫برای تیمش یک صورت‬ ‫دوست داشتنیبسازد‪.‬‬ ‫کرده باشید متوجه می شوید که این دو بازیکن در ارسال‬ ‫پاس توی عمق و پاس در فضای خالی تبحر دارند‪ .‬من‬ ‫در مورد حفره ها حرف نمی زنم‪ ،‬چون حفره ها گاهی بسته‬ ‫می شوند اما کوریدورها فضایی هستند که پشت مدافعان‬ ‫به یکباره خالی می شود‪ .‬این دو بازیکن متخصص پاس به‬ ‫کوریدورهاهستند‪.‬‬ ‫دو پاس هم ب ه هافبک های کناری اش بدهد‪ .‬مثال به جواد‬ ‫نکونام یا اندو پاس بدهد‪ .‬در این صورت تنها یک پاس‬ ‫باقی می ماند؛ پاس��ی که او می تواند به مهاجم تیم بدهد‪.‬‬ ‫حاال چه اتفاقی در بازی با اندونزی رخ داد‪ .‬کامال روشن‬ ‫است‪.‬تنهایکپاسبرایمهاجمتیم ملیباقیمی ماندوان‬ ‫هم به ثمر نمی نشست چون وقتی مجیدی مورب حرکت‬ ‫یدادووقتیمجیدیمستقیم‬ ‫یپاسمستقیمم ‬ ‫می کردکریم ‬ ‫ی پاس مورب می داد‪ .‬ملودی ها در‬ ‫حرکت می کرد کریم ‬ ‫بازیتیم ملیایرانکندنواختهمی شود‪.‬‬ ‫کی روش و ضرورت تجدید نظر در تفکرات‬ ‫کی روشاگرمربیعاقلی‬ ‫باشد و به رشد فوتبال ایران فکر‬ ‫کند‪،‬بایددرتفکراتشنسبتبه‬ ‫این تیم تجدید نظر کند‪ .‬چون‬ ‫با این س��بک از بازی تیم ملی‬ ‫جانتیم ملیکنداست‬ ‫نمی تواند در بازی های سخت‬ ‫ام��ا هر تیم��ی یک‬ ‫کاری از پیش ببرد‪ .‬نمی ش��ود‬ ‫روح دارد‪ .‬ج��ان دارد‪.‬‬ ‫با این فوتبال مقابل ژاپن بازی‬ ‫هم��ان عص��اره ای که به‬ ‫کرد که استیل بازی اش کامال به‬ ‫یک تیم عمق می بخشد‬ ‫روز شده و ملودی های فوتبال‬ ‫و فوتب��ال را در درون ان‬ ‫را کام�لا حرف��ه ای در زمین‬ ‫ج��اری می کند‪ .‬اس��تیل‬ ‫بازی می نوازد‪ .‬البته خود او این‬ ‫بازی تیم ه��ا نیز متفاوت‬ ‫خطر را احس��اس کرده است‪.‬‬ ‫اس��ت‪ .‬گاهی یک تیم با‬ ‫به نظرم در تفکراتش به زودی‬ ‫ش��کل پاس کوتاه بازی‬ ‫تجدید نظرمی کند‪.‬ضمناینکه‬ ‫می کند و گاهی با استیل‬ ‫یک نکته دیگر در م��ورد او و‬ ‫پاس بلند؛ گاهی با دریبل‬ ‫بازی تیم مل��ی مقابل اندونزی‬ ‫و گاهی هم با شوت‪ .‬این‬ ‫وجود دارد؛ او در دقیقه‪ 46‬همه‬ ‫مواردوخیلیازشکل های‬ ‫تعویض ه��ای خ��ود را انجام‬ ‫دیگر باعث می شود که ان‬ ‫داد‪ .‬این اصال حرف��ه ای نبود‪.‬‬ ‫تیم ملودی خاصی بنوازد‪.‬‬ ‫اگر کی روش با این طرز تفکر تیم ملی را در بازی های اینده هدایت کند به بن بست خواهد رسید‬ ‫مربی ای در س��طح کی روش‬ ‫اما هفت ملودی متفاوت‬ ‫باید این مساله را درک کند که‬ ‫براینواختنفوتبالوجود‬ ‫انجامسهتعویضانهمدرابتداینیمهدومکارشجاعانه ای‬ ‫او سه پاس را به عقب برمی گرداند‪ .‬پس در این حالت ‪30‬‬ ‫دارد‪ .‬به عنوان مثال وقتی تعداد پاس رو به عقب زیاد‬ ‫نیست‪ .‬چون ممکن است اتفاقاتی در جریان نیمه دوم رخ‬ ‫درصد پاس های کل بازی رو به عقب خواهد بود‪ .‬هفت‬ ‫می شود ملودی بازی ان تیم کند خواهد شد و وقتی‬ ‫بدهد که شما از کرده خود پشیمان شوید‪ .‬اگر کی روش با‬ ‫پاس باقی می ماند‪ .‬حاال فرض کنی��م دو تا از این پاس ها‬ ‫پاس توی عمق‪ ،‬پاس رو به جلو و نفوذی بیش��تر به‬ ‫این طرز تفکر تیم ملی را در بازی های اینده هدایت کند به‬ ‫را به راست و دو تا را به سمت چپ بدهد و هافبک ها را‬ ‫چش��م می خورد ان تیم ملودی بازی اش هجومی ‬ ‫صاحب توپ کند‪ .‬چهار پاس باقی می ماند‪ .‬فرض کنیم‬ ‫خواهد بود‪ .‬ش��ما اگر به بازی ژاوی و اینیستا دقت‬ ‫بن بست خواهد رسید‪g.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪64‬‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪65‬‬ ‫تو گو با مثلث؛‬ ‫فرشاد پیوس در گف ‬ ‫هیچ مهاجمی جای دایی را نمی گیرد‬ ‫‪4‬‬ ‫فرشاد پیوس‪ ،‬مهاجم سال های نه چند ان دور پرس��پولیس و تیم ملی اعتقادد داردکه مهاجمان در فوتبال‬ ‫ایران انگیزه شان برای پیشرفت را از دست داده اند‬ ‫ورزش‬ ‫اقایپیوسچراهنوزدرفوتبالایرانکسینتوانستهجایامثالشماوعلیدایی‬ ‫رابگیرد؟‬ ‫‪ l‬ماهمیناالنمهاجمانخوبیدرفوتبالمانداریم‪.‬ولیمتاسفانههیچکدامازانها‬ ‫برای موفق شدن و ماندگار بودن وقت نمی گذارند‪ .‬انگیزه خود را بعد از شهرت جای‬ ‫دیگریجزفوتبالخرجمی کنند‪.‬تاوقتیوضعاینطوریباشدفوتبالایرانرنگمهاجم‬ ‫خوبرابهخودنمی بیند‪.‬‬ ‫االنمهاجمانخوبفوتبالماچهکسانیهستند؟‬ ‫‪ l‬در حال حاضر رضا نوروزی‪ ،‬ارش افشین‪ ،‬انصاری فرد‪ ،‬خلعتبری‪ ،‬میداوودی‬ ‫و همین فرهاد مجیدی و‪ ...‬خیلی خوب دارند کار می کنند‪ .‬اما متاسفانه هیچ کدام تداوم‬ ‫ندارند‪.‬دوهفتهگلمی زنندوچندهفتهنه‪.‬زمانیکهمابازیمی کردیممثالاگراینهفتهدو‬ ‫گلمی زدیم‪،‬هفتهبعدسعیمی کردیمسهگلبزنیم‪.‬تمریناتمختلفبرایگلزدنانجام‬ ‫می دادیمتادرزدنضرباتاخرخوبکارکنیم‪.‬امااالنمنچیزیبهاسمانگیزهوعالقهرا‬ ‫درمهاجمانماننمی بینم‪.‬اگرانهااهمیتیراکهبهپولمی دهندرویفوتبالمی گذاشتنداالن‬ ‫همگل هایبیشتریزدهبودندوهمپولبیشترینصیبشانمی شد‪.‬‬ ‫کسیمی تواندجایعلیداییرابگیرد؟‬ ‫‪ l‬کریمانصاری فردباتوجهبهسنیکهداردوهمچنینعملکردششایدبتواندجای‬ ‫علیداییبایستد‪.‬امابههمینراحتی هاهمکهداریمحرفشرامی زنیمنیست‪.‬یکمهاجم‬ ‫نبایدوقتیچهارتاگلزدبهخودشمغرورشود‪.‬نبایدفکرکندخبریاستودیگربهتراز‬ ‫اونیست‪.‬ماچقدرمهاجمجوانداشتیمکهخیلی هافکرمی کردندبهمدارجباالمی رسند؟‬ ‫قالعادهکارنمی کردند‪.‬اماهردو‬ ‫مگرهمینارشبرهانیوجوادکاظمیاندریکمقطعفو ‬ ‫افت کردند و تمام پیش بینی ها درباره شان اشتباه از اب در امد‪ .‬خیلی های دیگر هم بودند‪.‬‬ ‫اینمهاجمانوقتیاشباعشدنددیگرنتوانستندخوبکارکنند‪.‬‬ ‫چقدر امید وار هستید که مهاجمان خوب جای کسی مثل‬ ‫داییرابگیرند؟‬ ‫‪ l‬با این وضع زیاد امیدوار نیس��تم‪ .‬راستش یک مهاجم‬ ‫خوب باید ‪60‬درصد ذاتی مهاجم باشد‪20.‬درصد هم تمرینات‬ ‫مداوم و انگیزه‪ 20.‬درصد هم نقش هافبک هایی که او را در طول‬ ‫بازی تغذیه می کنند‪ .‬االن میداوودی و انصاری فرد شرایط خوبی‬ ‫دارند‪.‬دایییکبازیکنکالسجهانیوبزرگبود‪ .‬کسیجایاورا‬ ‫نمی گیرد‪.‬مخصوصابااینبازیکنانوانگیزه هاییکهازانهامی بینیم‪.‬‬ ‫پس در کل قبول دارید فقر مهاجم بزرگ داریم؟‬ ‫‪ l‬صد در صد‪ .‬چون از پایه هم کار خراب است‪ .‬به دنبال‬ ‫گنج هایی که در پایه بازی می کنند نیستیم و به انها بها نمی دهیم‪.‬‬ ‫فوتبالیست هاییراانتخابمی کنندکهتنهاپولدارند‪.‬بااینوضع‬ ‫فوتبالایرانبهجایینمی رسد‪.‬چهبرسدبهاینکهبخواهیمفکر‬ ‫کنیمیکیبیایدجایداییرابگیرد‪.‬‬ ‫چرا اکثر کارشناسان می گویند فوتبال پایه عامل ناکامی‬ ‫ فوتبال ایران در سال های اخیر است؟‬ ‫‪ l‬چون س��اختار تیم ملی از همین تیم های پایه تشکیل‬ ‫می شود‪ .‬االن ش��ما نگاه کنید چه اتفاقات تلخی برای تیم های‬ ‫پایه ما افتاد‪ .‬خیلی از بازیکنان در این بی برنامگی ها و مشکالت‬ ‫می سوزند‪ .‬به نظر من االن فوتبال ایران نه تنها پیشرفتی ندارد بلکه‬ ‫دارد به عقب بر می گردد و پس رفت دارد‪ .‬ای کاش فکری به حال‬ ‫این فوتبال بکنند‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫تو گو با روشن‪:‬‬ ‫گف ‬ ‫فوتبال ایران با فقر بازیکن روبرو است‬ ‫‪3‬‬ ‫مهاجم بزرگ تاریخ باشگاه اس��تقالل معتقد است اگر وضع به همین‬ ‫منوال باقی بماند فوتبال ایران تا چند سال دیگر هم نمی تواند یکی مثل دایی‬ ‫را به خود ببیند‪ .‬چون به فوتبال پایه اهمیت داده نمی شود‪.‬‬ ‫اقای روشن! قبول دارید فوتبال ایران با فقر مهاجم رو به رو شده است؟‬ ‫‪ l‬منمی گویمفوتبالایرانبافقربازیکنمواجهشدهاست‪.‬امامهاجمبیشتربهچشممی اید‪.‬منهمقبولدارمکهبعدازعلیدایی‪،‬مهاجم‬ ‫خوبیدرفوتبالماننمی بینیم‪.‬البتهکلیمشکلدستبهدستهمدادهکهاینطورشود‪.‬‬ ‫چهمشکالتی؟‬ ‫‪ l‬زمانیبهفوتبالپایهتوجهزیادیمی شدوکلیستارهازدلتیم هایپایهبهفوتبالایرانمعرفیشدکههرسالمیدرخشیدند‪.‬دیگر‬ ‫نیازیبهاسمبردننیست؛علیدایی‪،‬خدادادعزیزی‪،‬علیکریمی‪،‬کریمباقریوکلیبزرگدیگر‪.‬درانمقطعفوتبالایرانهمحرف های‬ ‫زیادیبرایگفتنداشت‪.‬چوناصولیبرنامه ریزیمی شدوتمامفوتبالیست هایبااستعداددرتیم هایپایهدرپست هایمختلفرشد‬ ‫می کردندوبهفوتبالایرانمعرفیمی شدند‪.‬اماحاالاینطورنیست‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫‪ l‬چوندرفوتبالپایهبازیکنانیرویکارمی ایندکهپولخرجمی کنند‪.‬تیم هایباشگاهیبهدنبالنفراتیمی روندکهپولبدهند‪.‬‬ ‫انتخاب هاباپارتیانجاممی شود‪.‬همهاینهادردرازمدتبهفوتبالایرانضربهزدهاست‪.‬االناگریکمهاجمخوبوبا استعدادهمپیدا‬ ‫ال هافبکی که بهترین موقعیت ها را برای مهاجم مورد نظر‬ ‫شود‪ ،‬در کنارش بازیکنانی که با او مچ شوند به تعداد کافی حضور ندارند‪ .‬مث ‬ ‫بسازد؛مثلژاویدربارسلونا‪.‬درحالحاضرچونتمامکارهایماازپایهایراددارد‪،‬مابهاینوضعگرفتارشده ایم‪.‬همینکریمانصاری فرد‪،‬‬ ‫درطولیکمسابقه هافبک هانمی تواننداورادرموقعیت هایبی شمارگلزنیقراربدهند‪.‬اینجاحرفمنثابتمی شود‪.‬فقربازیکنباعث‬ ‫می شودانهاییهمکهتواناییدارندازبینبروندوکارشانخوببهچشمنیاید‪.‬‬ ‫ی در حد و اندازه های علی دایی داریم؟‬ ‫االن مهاجم ‬ ‫‪ l‬مهاجمانخوبیداریم‪.‬امابهخوبیازانهااستفادهنمی شود‪.‬منبازهممی گویماگرزد وبنددرفوتبالپایهجمعشودورویبازیکنان‬ ‫بااستعدادکارشودچندسالدیگرچندتاعلیداییخواهیمداشت‪.‬اماحیفکهپول پرستیبعضی هاباعثفناشدنایناستعداد هامی شود‪.‬االن‬ ‫کریمانصاریفرد‪،‬ارشبرهانی‪،‬محمد رضاخلعتبری‪،‬ارشافشین‪،‬غالمرضارضاییو‪...‬کلیبازیکنخوبدیگرهستند‪،‬اماهیچ کدامدران‬ ‫حدیکهتواناییواقعی اشرادارند‪،‬نیستند‪.‬تازمانیکهداییبود‪،‬خیلی هابهاوانتقادمی کردندکهچراتا‪ 38‬سالگیدرتیمملیبازیمی کرد‪.‬اما‬ ‫ازوقتیکهرفتهوبازنشستهشده‪،‬همه‪،‬حتیبعضیازمخالفانشهممی گویندهمانعلیداییبهترازخیلیازاینمهاجمانیاستکهاالندارند‬ ‫کارمی کنند‪.‬اگرقرارباشدکارراازپایهدرستنکنیمتاچندسالدیگرهمحسرتداشتنعلیداییرامی خوریم!‪g‬‬ ‫‪66‬‬ ‫دغدغه های کی روش در تعطیالت یک هفته ای‬ ‫‪5‬‬ ‫این مهاجمان گل نزن‬ ‫عصبانیت کی روش‬ ‫کی روش پس از بازی تیم مل��ی مقابل اندونزی‬ ‫راضی به نظر می رسید‪ .‬حضور ‪ 70‬هزار تماشاگر در‬ ‫ورزشگاه ازادی باعث شد تا ش��اگردان کی روش با‬ ‫انگیزه باالیی بازی کنند‪ .‬نکونام موفق شد دو گل به ثمر‬ ‫برساند و تیموریان نیز توانست یک گل به ثمر برساند‬ ‫و به نوعی در تیم ملی احیا شود‪ .‬اما بازی بعدی تیم ملی‬ ‫در دوحه قطر به خصوص در نیمه نخس��ت چنگی به‬ ‫دل نمی زد؛ دیداری که بازیکنان مثل بازی با اندونزی‬ ‫صدرنشینی تیم ملی‬ ‫ایران در خانه قطر به تس��اوی یک بر یک رسید‪،‬‬ ‫ولی صدرنش��ینی خ��ود را در گروه پنج��م به خاطر‬ ‫میانگین گل زده بهتر نس��بت به بحرین حفظ کرد‪ .‬در‬ ‫مقابل موقعیت اندونزی به خاطر باخت از بحرین بد‬ ‫شد‪ .‬از این رو تیم اندونزی برای باقی ماندن در کورس‬ ‫ورزش‬ ‫کی روش به مرخصی رفت‬ ‫تیم ملی فوتبال ایران بازی های مقدماتی انتخابی‬ ‫جام جهانی را خوب شروع کرد‪ .‬شکست اندونزی با‬ ‫سه گل در ورزش��گاه ازادی و کسب تساوی در قطر‬ ‫باعث ش��د تا اهالی فوتبال درب��اره حضور کی روش‬ ‫امیدوارانه تر سخن بگویند‪ .‬پس از پایان بازی تیم ملی‬ ‫با قطر در دوحه و ب��ا توجه به اینکه ادامه مس��ابقات‬ ‫مقدماتی جام جهان��ی ‪2014‬در مهرماه س��ال جاری‬ ‫برگزار می شود‪ ،‬کارلوس کی روش سرمربی تیم ملی‬ ‫همراه تیم ملی به ایران بازنگش��ت و برای استراحتی‬ ‫یک هفته ای به مرخص��ی رفت‪.‬البته ب��ا وجود رفتن‬ ‫کی روش به کشورش‪ ،‬گاس��پار و سیموئز‪ ،‬دو دستیار‬ ‫سرمربی تیم ملی برای تماشای بازی های لیگ همراه‬ ‫کاروان تیم ملی به ایران بازگشتند‪.‬‬ ‫ظاهر نش��دند و پر اش��تباه بودند‪ .‬این اش��تباهات از‬ ‫خط دفاع شروع می شد و به خط حمله می رسید‪ .‬همه‬ ‫این اشتباهات باعث شد تا س��رمربی تیم ملی فوتبال‬ ‫ایران بعد از بازی بگوید‪« :‬خودمان به قطری ها اجازه‬ ‫دادیم که به ما گل بزنند‪ .‬در اغاز نیمه دوم می توانستیم‬ ‫دو یا س��ه گل به قطر بزنیم‪ .‬شروع بازی خیلی سخت‬ ‫بود‪ .‬عملکرد حریف را ارزیابی می کردیم تا اینکه بعد‬ ‫از ‪ 10‬دقیقه اول فشار را اغاز کردیم و بر بازی مسلط‬ ‫شدیم و بیشتر اتفاقات نیز به سود ما بود‪».‬‬ ‫کی روش ادام��ه داد‪« :‬در اغاز نیم��ه دوم حقمان‬ ‫بود دو یا سه گل بزنیم‪ .‬قطر نیز از برخی فرصت های‬ ‫پیش امده حم�لات خطرناکی ترتیب داد و مس��ابقه‬ ‫برای دو تیم سخت بود‪ .‬متاس��فانه در چنین وضعیت‬ ‫اب وهوایی ارائه بازی خوب بس��یار دش��وار است‪.‬‬ ‫در ‪ 30‬دقیق��ه اخر ب��ازی بازیکنان از لح��اظ بدنی با‬ ‫دش��واری روبه رو ش��دند‪ ».‬اما رجز خوانی کی روش‬ ‫گویا کار دستش داده بود‪ .‬هر چند او در این باره مقابل‬ ‫خبرنگاران عربی مجبور به سکوت نشد و گفت‪« :‬انچه‬ ‫در کنفرانس خبری گفتم کامال روش��ن بود‪ .‬گفتم ما‬ ‫تالش می کنیم بهترین تیم در خانه را شکست بدهیم و‬ ‫اگر بهتر بازی کنیم پیروزی از ان ما خواهد بود‪ ،‬گفتم ما‬ ‫فرصت خوبی برای پیروزی داریم‪ .‬انچه گفتم طبیعی‬ ‫بود زیرا تیم من می توانس��ت پیروز باشد و در چنین‬ ‫حالتی طبیعی اس��ت که قطر باید بازنده باشد‪ .‬گفتن‬ ‫چنین سخنانی عیبی ندارد و هر مربی می تواند بگوید‬ ‫که تیمش می تواند پیروز باشد و این طبیعی است‪».‬‬ ‫ضعف گلزنی در تیم ملی‬ ‫ملی پوشان فوتبال ایران در حالی که می توانستند‬ ‫بازی با قطر را با پیروزی پشت س��ر بگذارند به کسب‬ ‫نتیجه تس��اوی رضایت دادند تا کارلوس کی روش با‬ ‫عصبانیت از نتیجه به دست امده یاد کند‪.‬‬ ‫ایران در حالی مقابل قطر تن به تس��اوی داد که‬ ‫کریم انصاری فرد‪ ،‬مهاجم ج��وان تیم ملی چند بار در‬ ‫موقعیت گلزنی قرار گرفت‪ ،‬اما موفق نشد به گل های‬ ‫ایران در این بازی اضافه کند‪ .‬فرهاد مجیدی نیز اگر چه‬ ‫به عنوان بازیکن ذخیره به میدان امد اما چند بار خود‬ ‫را در موقعیت گلزنی قرار داد و اگر قطر خوش شانس‬ ‫نبود‪ ،‬کاپیتان استقالل هم پایش به گلزنی در تیم ملی باز‬ ‫شده بود‪ .‬غالمرضا رضایی نیز اگر چه دوندگی زیادی‬ ‫داشت اما در امر گلزنی موفق نشد‪.‬‬ ‫با توجه به دو بازی اخیر تیم مل��ی انتقادها حاال‬ ‫ی مهاجمان در امر گلزنی شدت بیشتری‬ ‫نسبت به ناکام ‬ ‫به خود گرفته اس��ت‪ .‬چه در بازی قب��ل دو هافبک‪،‬‬ ‫نکونام و تیموریان گل های تیم ملی را به ثمر رساندند‬ ‫ی عقیلی موفق شد گل‬ ‫و در دیدار شب گذشته نی ز هاد ‬ ‫بزند؛ مدافعی که با قدرت س��رزنی اش توانست گل‬ ‫زیبایی را وارد دروازه قطر کند‪ .‬هر چند در مورد گلی‬ ‫که ایران دریافت کرد‪ ،‬عقیلی مقصر به حساب می امد‬ ‫اما به طور کلی مدافعان تیم ملی ش��ب موفقی را پشت‬ ‫سر گذاشتند و اگر مهاجمان در زدن ضربات اخر کمی‬ ‫ دقت می کردند تیم ملی می توانست سه امتیاز این بازی‬ ‫را نیز از ان خود کند‪.‬‬ ‫اتفاق تلخ برای تیم ملی‬ ‫جواد نکونام ک��ه در بازی قبل��ی تیم ملی مقابل‬ ‫اندونزی س��تاره میدان بود و البته بازوبند کاپیتانی را‬ ‫به بازو بسته بود در بازی با قطر مصدوم شد تا تیم ملی‬ ‫ هافبک طراح و هجومی اش را در همان نیمه نخست‬ ‫بازی از دست بدهد‪ .‬طبق نظر دکتر خانلری‪ ،‬پزشک‬ ‫تیم ملی‪ ،‬جواد نکونام باید چهار هفته خانه نشین شود‪.‬‬ ‫هر چند همه چی��ز به ام‪.‬ار‪.‬ای بس��تگی دارد و بعد از‬ ‫دیدن ان میزان مصدومیت نکونام مش��خص خواهد‬ ‫شد‪.‬‬ ‫نکونام با پرواز قطر راهی مادرید ش��د تا از انجا‬ ‫به پامپلونا ب��رود‪ .‬اگر خانه نش��ینی نکونام چهار هفته‬ ‫به طول بینجامد او بازی حس��اس با بارسلونا را نیز از‬ ‫دست خواهد داد‪.‬‬ ‫نکونام درباره مصدومیت خود اظهار نظر عجیبی‬ ‫داشته است‪« :‬شاید چشم خوردم چون در این چند روز‬ ‫که از بازی با اندونزی می گذرد‪ ،‬خیلی ها با من درباره‬ ‫ان دو گل صحبت کردند‪».‬‬ ‫با این هم��ه ام��ا تیم مل��ی همچنان با مش��کل‬ ‫نبود یک مهاج��م تمام عیار روبه روس��ت؛ مهاجمی‬ ‫ همچون عل��ی دایی ک��ه در دوران بازیگ��ری اش از‬ ‫موقعیت های به دس��ت امده نهایت استفاده را می برد‬ ‫و کمتر پیش می امد ک��ه دایی در موقعیت گلزنی قرار‬ ‫بگیرد و توپ را وارد دروازه نکند‪ .‬این بار یک مدافع‬ ‫ناکامی مهاجمان را پوش��ش داد‪ .‬ک��ی روش عصبانی‬ ‫است‪ .‬او گفته اس��ت‪« :‬دو امتیاز را با دستان خودمان‬ ‫اتش زدیم‪».‬‬ ‫ش��اید کی روش در تعطیالت ی��ک هفته ای اش‬ ‫جدی تر از هر زم��ان دیگر به این مش��کل فکر کند؛‬ ‫مش��کلی که پس از خداحافظی علی دایی از تیم ملی‬ ‫هرگز حل نشد‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫یک برد‪ ،‬یک تساوی؛ چهار امتیاز و صدرنشینی‪.‬‬ ‫امار می گوید کارلوس کی روش خوب نتیجه گرفته‬ ‫اس��ت‪ .‬دیگر چه فرقی دارد که برد او و البته تساوی‬ ‫او هر دو مقابل تیم های درجه دوم اس��یایی به دست‬ ‫امد‪ .‬مربی که تیمش صدرنشین است می تواند سرش‬ ‫را باال بگیرد و با خاطری اس��وده ب��ه تعطیالت یک‬ ‫هفته ای اش در پرتغال بیندیش��د‪ .‬هر چند که ش��اید‬ ‫فکره��ای گوناگونی به ذهن اقای کارلوس برس��د؛‬ ‫مثال اینکه ای��ا با این تیم می توان امی��دوار بود که در‬ ‫دور بعدی هم مقابل تیم هایی مثل اس��ترالیا یا ژاپن‬ ‫به پیروزی رسید‪ .‬ش��اید به موضوع کاپیتانی تیم ملی‬ ‫و حواش��ی ان نیز فکر می کند‪ .‬ایا سپردن بازوبند به‬ ‫نکونام کار درستی بود؟ ایا کریمی از این بابت واقعا‬ ‫دلخور نیست؟ اگر این دلخوری حقیقت داشته باشد‬ ‫چه اتفاقاتی در اینده رخ خواهد داد؟ اینها و هزاران‬ ‫فکر دیگر احتماال ذهن کارلوس را به خود مش��غول‬ ‫خواهد کرد‪ .‬شاید هم ترجیح بدهد به هیچ چیز فکر‬ ‫نکند و هر مش��کلی را به وقت وقوعش حل کند‪ .‬در‬ ‫این صورت او همان راهی را رفته که سال ها مربیان‬ ‫تیم ملی ایران طی کرده اند؛ مربیانی که اهل پیشگیری‬ ‫نبوده اند‪ .‬مربیانی که گاهی برده اند و گاهی باخته اند‪،‬‬ ‫اما مهمت��ر اینکه هیچ رش��د و توس��عه ای صورت‬ ‫نگرفت‪ .‬بنابراین خیلی مهم است که بدانیم کی روش‬ ‫به این مش��کالت فکر می کند یا خیر‪ .‬از سویی خبر‬ ‫می رسد که سرمربی پرتغالی تیم ملی قصد دارد درباره‬ ‫همکارانش در تیم ملی تجدید نظر کند‪ .‬شاید تغییراتی‬ ‫در راه است‪ .‬به هر حال هر اتفاقی که رخ بدهد فعال او‬ ‫با چهار امتیازی که به دست اورده تیم صدرنشینش‬ ‫را نگاه می کند و درباره موفقیت نسبی اش در ابتدای‬ ‫راه رسیدن به جام جهانی امیدوارانه سخن می گوید‪.‬‬ ‫رقابت‪ ،‬باید در بازی بعدی خود مقابل قطر در تاریخ‬ ‫‪ 11‬اکتبر (سه شنبه ‪ 19‬مهر ‪ )90‬حتما به پیروزی برسد‪.‬‬ ‫‪67‬‬ ‫افتاب‬ ‫اهدنا الصراط المستقیم‬ ‫المان هاگفتند‬ ‫قفقاز را به ایران‬ ‫بازمی گردانیم‬ ‫پشت پرده اشغال ایران‬ ‫تو گو با خسرو معتضد‬ ‫در گف ‬ ‫فروغی می گفت‬ ‫غرب می تواند‬ ‫به داد ایران برسد‬ ‫تو گ و با مثلث‬ ‫انور خامه ای در گف ‬ ‫اولین و اخرین‬ ‫نقش محمد علی فروغی‬ ‫به عنوان سیاست مدار‬ ‫طرفدار انگلیس‬ ‫در بقای سلطنت پهلوی‬ ‫شهریورانگلیسی‬ ‫چگونه ایران توسط متفقین اشغال شد؟‬ ‫یاسین سیف االسالم‬ ‫‪1‬‬ ‫با وجود اینکه دریادار بایندر چند روز قبل از حمله‪،‬‬ ‫کیلومتر ها از سواحل خلیج فارس به تهران امده بود تا به‬ ‫شاهدربارهتحرکاتنظامیانگلیسدرجنوبهشداردهدو‬ ‫به رغماینکهدرمیانفرماندهاننظامی‪،‬بایندرهوشیار ترین‬ ‫انها در خصوص حمله متفقین به حساب می امد‪ ،‬او جزو‬ ‫اولین کشته های ایران در حمله انگلیس و شوروی در روز‬ ‫سومشهریور‪ 1320‬بهحسابمی اید‪.‬ازمیانرجالسیاسی‬ ‫و نظامی ان روز بایندر‪ ،‬فرمانده نیروی دریایی ایرانو ناخدا‬ ‫نقدی‪ ،‬رئیس س��تاد نیروی هوایی‪ ،‬تنها رجال درجه یک‬ ‫کشور بودند که منتظر عقب نشینی ها و خیانت های تهران‬ ‫نماندند و با حداقل ابزار باقیمانده از یورش دش��من‪ ،‬به‬ ‫دفاع از خاک ایران پرداختن��د‪ .‬اما انها که واقعیت را برای‬ ‫ملت ایران رقم زدند طبیعتا امثال نقدی و بایندر نبودند‪.‬‬ ‫چهره هایی همچون سپهبد نخجوان و سرتیپ ریاضی‬ ‫در حالی که حجم درجه هایش��ان به سختی در محدوده‬ ‫یونیفرمشان جا می شد‪ ،‬سربازان وظیفه ارتش را مرخص‬ ‫کردند و در حالی که ش��هرهای مرزی ایران در شمال و‬ ‫جنوبهمچنانزیراتشوحشیانهنیروهایمتفقینبود‪،‬به‬ ‫پایگاه های نظامی در سراسر کشور دستو ر ترک مخاصمه‬ ‫دادند‪ .‬همچنین سخنان به ظاهر وطن پرستانه محمد علی‬ ‫فروغی‪ ،‬تا سلطنت را برای خاندان پهلوی حفظ کند‪ ،‬که‬ ‫«می ایند و می روند‪ ،‬حوایجی دارند و به ما کاری ندارند‪».‬‬ ‫که وحشیگری ها‪ ،‬کمبودها‪ ،‬و تحقیرهای دشمن را برای‬ ‫ملت ایران به ارمغان اورد‪.‬‬ ‫افتاب‬ ‫تهران؛ پل پیروزی‬ ‫تصمیم برای اش��غال ایران از مرداد ماه اتخاذ ش��ده‬ ‫بود و برنام ه ان روز سوم شهریور اجرا شد‪ .‬ساعت چهار‬ ‫بامداد دوشنبه سوم شهریور‪ ،‬دو اتومبیل سیا هرنگ همزمان‬ ‫از سفارتخانه های انگلیس و ش��وروی که در مجاورت‬ ‫یکدیگر قرار دارند خارج شدند و در سکوت و تاریکی‬ ‫شببهسوییکمقصد ؛خان همنصور‪،‬نخست وزیرایران‬ ‫که در حوالی پیچ شمیران قرار داشت ‪ ،‬حرکت کردند ‪ .‬هر‬ ‫دو اتومبیل در حدود ساعت چهار و پانزده دقیقه در مقابل‬ ‫درب خان ه نخست وزیر توقف کردند‪ .‬اسمیرنوف‪ ،‬سفیر‬ ‫شوروی از اتومبیل اول و سر بوالرد‪ ،‬وزیر مختار انگلیس‬ ‫از اتومبیل دوم پیاده شدند و پس از چند ثانیه گفت وگو با‬ ‫یکدیگر به اتفاق زنگ در خان ه نخست وزیر را به صدا در‬ ‫اوردند‪.‬‬ ‫موضوعی که موجب ش��ده بود س��فیر دو کشور‬ ‫قدرتمند ان وقت ش��ب به خانه منصور کشیده شوند‪،‬‬ ‫ تسلیمکردنیکیادداشتکوتاهبود‪.‬وقتییادداشتمزبور‬ ‫به دست منصور رسید‪ ،‬دست هایش می لرزید و رنگش‬ ‫پریده تر و زردتر از قبل بود‪ ،‬زیرا این یادداش��ت از حمله‬ ‫هماهنگروسوانگلیسبهمرزهایشمالیوجنوبیایران‬ ‫خبر می داد‪ .‬وقتی نخست وزیر علت این حمله را سوال‬ ‫کرد ‪ ،‬هر دو سفیر اظهار بی اطالعی کردند‪ .‬زمانی که سفیر‬ ‫روس و انگلیس خداحافظی کرده و از منزل نخست وزیر‬ ‫خارجشدند‪ ،‬اغلبشهرهایشمالیوجنوبیکشورمورد‬ ‫حمله قوای زمینی‪ ،‬هوایی و دریایی روس و انگلیس قرار‬ ‫داشت‪ .‬اخبار موحش و جانگدازی از همه جا می رسید‪.‬‬ ‫خبر رسید قدری بعد از نیمه شب ناوهای جنگی انگلیس‬ ‫به ساحل خرمشهر نزدیک شده و با شلیک توپ به بندر‬ ‫حمله برده و ناوهای ایران را س��حرگاه از پای در اوردند‪.‬‬ ‫چنددقیقهبعدخبررسیدکهسرتیپبایندر‪،‬فرماندهنیروی‬ ‫دریایی کشته شده اس��ت و قایق های هندی و انگلیسی‬ ‫دربندر پیاده شده اند‪ ...‬چند دقیقه بعد خبر بمباران هوایی‬ ‫اهواز رس��ید‪ .‬در همین موقع خبرهای موحش دیگری‬ ‫از شمال ‪ ،‬حمله به اذربایجان ‪ ،‬نقاط مرزی و بمباران های‬ ‫هوایی واصل شد ‪« :‬سربازخانه ها هدف قرار داده می شوند‬ ‫و ترس و وحشت همه مردم را فراگرفته‪ ،‬قشون خارجی به‬ ‫سرعت پیشرفت می کنند و بسیاری از افراد مشغول فرار از‬ ‫شهر های جنگ زده اند‪».‬‬ ‫اگرچهبهان همتفقینبرایحملهوجودعده ایالمانی‬ ‫در ایران بود ‪ ،‬اما به نظر می رسد علت اصلی اشغال ایران‪،‬‬ ‫ چیز دیگری بوده است‪ .‬چرچیل در خاطرات خود درباره‬ ‫اشغالایرانمی نویسد ‪«:‬لزومارسالانواعواقسامسازوبرگ‬ ‫ومهماتبرایشورویازیکطرفواشکاالتروزافزون‬ ‫راهاقیانوسمنجمدشمالیونقشه هایاستراتژیکمتفقین‬ ‫در اینده از طرف دیگر بیش از پیش ما را بر ان می داشت‬ ‫که برای استفاده کامل از ایران به منظور ارتباط با شوروی‬ ‫اقدامفوریمعمولداریم‪.‬چاه هاینفتایرانبهمنزل هعامل‬ ‫مهمی درجنگبهشمارمی رفت‪.‬عد هکثیریازالمانی هادر‬ ‫تهران استقرار یافته و جبه ه المان در ایران روز به روز بهتر‬ ‫می شد‪ .‬بنابراین متفقین که ناگزیر بودند شوروی را خط‬ ‫پایانپیشروی هایالماننازیتصورکنند‪،‬ایرانرابهعنوان‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪70‬‬ ‫بیماری مشکل دیگری بود‬ ‫که جان شهروندان ایرانی را‬ ‫تهدید می کرد‪ .‬یازدهم اسفند‬ ‫‪ ۱۳۲۱‬رسما اعالم شد که به‬ ‫علت دشواری های ناشی از‬ ‫اشغال نظامی ایران و وخامت‬ ‫معیشت مردم‪ ،‬در تهران بیماری‬ ‫تیفوس شیوع یافته است‪ .‬این‬ ‫بیماری از اواخر بهار این سال‬ ‫مشاهده شده بود‪ ،‬ولی به حالت‬ ‫همه گیر در نیامده بود‪.‬اما در‬ ‫تیر ماه شدت یافت و هر روز در‬ ‫تهران ده ها تن از تیفوس جان‬ ‫می سپردند‬ ‫ناتوان اعالم ک��رد‪ ،‬اما از همان روز اول اش��غال ایران و با‬ ‫نخست وزیری یک انگلوفیل قدیمی به نام محمد علی‬ ‫فروغی نشاد داد که عزم ایستادگی در برابر متفقین را ندارد‪.‬‬ ‫بهاین ترتیبفروغیکهقبالوظیفهانتقالسلطنتازقاجار‬ ‫بهپهلویراانجامدادهبودوباانگلستانرابطهخوبیداشت‪،‬‬ ‫ماموریت یافت تا خاندان پهلوی را حفظ و ش��اهی را از‬ ‫پدر به پسر منتقل کند‪ .‬نطق کوتاه او در مجلس بیانگر نگاه‬ ‫کامالمنفعالنهوبهدورازواقعیتنخست وزیریاستکه‬ ‫کشورشموردحملهواشغالقرارگرفتهاست‪.‬وجمله ای‬ ‫که از وی در تاریخ ایران به یادگار مانده که درباره متفقین در‬ ‫هماننطقکذاییگفتهاست‪«:‬می ایندومی روند‪،‬حوایجی‬ ‫دارند و به ما کاری ندارند‪».‬این گونه بود که رضاخان حفظ‬ ‫سلطنتپهلویوبرتختنشستنپسرشرابهحفظمنافع‬ ‫ملتترجیحدادودرمقابلدشمنتسلیمشد‪.‬‬ ‫سد این پیروزی انتخابکردند‪ .‬بنابراینبه رغم انکه حجم‬ ‫کمک های ارسالی به شوروی از راه ایران کمتر از یک سوم‬ ‫مساعدت های امریکا و انگلیس به شوروی است‪ ،‬اما این‬ ‫موضوع کامال واضح است که در ان شرایط و با توجه به‬ ‫وضعیت تنگه های بسفر و دادانول د ر ترکیه و شرایط بد‬ ‫جوی در اقیانوس منجمد شمالی‪ ،‬ایران مطمئن ترین راه‬ ‫برای دسترسی به اس��تالینگراد‪ ،‬در زیر اتش المان ها به‬ ‫حساب می امد‪».‬‬ ‫همهسختی هابرایملت‬ ‫نیروهای اشغالگر به رغم تسلیم ایران و حتی اعالم‬ ‫جنگ دولت شاهنشاهی به المان نازی‪ ،‬در امور مختلف از‬ ‫مقام فاتح مداخله می کردند‪ .‬در نامه ای محرمانه در تاریخ‬ ‫‪ 1321/۴/29‬به نخس��ت وزیر وقت نس��بت به سانسور‬ ‫مطبوعات وبسته های پس��تی در تهران توسط ماموران‬ ‫انگلیس چنین توضیح داده شده است‪« :‬محرمانه !جناب‬ ‫اقای نخست وزیر استحضارا معروض می دارد که بنابر‬ ‫گزارش اداره کل شهربانی چند روز است بازرسی های‬ ‫شعبهسانسورانگلیستمامی مطبوعاتونامه هایرسیده‬ ‫از ترکیه را جزو سایر کیسه های پستی به شعبه سانسور‬ ‫خود برده و مطبوعات مزبور را بایگانی می کنند و مامورین‬ ‫سانسورجدیتدارندکهمطبوعات ترکیهبایگانیشود‪».‬‬ ‫در نام��ه محرمانه دیگری به تاری��خ ‪ 1321/۴/5‬که‬ ‫وزیر وقت دارایی به وزیر امور خارجه درباره خرید جو‬ ‫توسط نیروهای شوروی از کشاورزان نوشته شده است‪،‬‬ ‫تاکید شده که هر چه سریع تر از ادامه این کار خودداری‬ ‫شود‪« :‬گزارش رسیده از اداره کل شهربانی مشعر است که‬ ‫نیروهای شوروی در تاکستان مقدار زیادی جو خریده و‬ ‫همه روزه به وسیله اتومبیل حمل می نمایند‪ .‬گزارش های‬ ‫دیگری هم از پاره ای نقاط شمالی کشور در این خصوص‬ ‫رسیده در صورتی که وزارت دارایی درقبال تقاضا واصرار‬ ‫نمایندگی بازرگانی شوروی مساعدت های الزم را برای‬ ‫تحویلچندینهزارتنجوبهشوروی هاکردهاست‪.‬چون‬ ‫اینعملبهکارخریدوجمعاوریجنسکهفعالدردرجه‬ ‫اولاهمیتقرارداردلطمهمی زندوبه عالوهمساعدت های‬ ‫الزم هم در تحویل جو به عمل امده دیگر پسندیده نیست‬ ‫که نمایندگان انها باز جو خریداری نمایند‪.‬بنابر این تمنا‬ ‫دارد که با مقامات ش��وروی مذاکره واق��دام فرمایید که‬ ‫دستور قطعی صادر نمایند از خرید غله اعم از گندم و جو‬ ‫خودداری شود و در نتیجه اقدامی که مبذول می فرمایند به‬ ‫وزارت دارایی مرقوم فرمایید‪».‬‬ ‫این مکاتبات نش��ان می دهد وضعیت اداره کشور‬ ‫توس��ط دولت تا حد قابل توجهی با اخالل مواجه شده‬ ‫است‪ .‬در موارد دیگر نیز این قبیل اتفاقات قابل مشاهده‬ ‫است‪ .‬تورم‪ ،‬دزدی و قحطی نمونه کوچکی از پیامدهای‬ ‫حمله متفقین به ای��ران بود‪ .‬نامه ش��کایت محمود بدر‪،‬‬ ‫وزیر دارایی در نخس��تین روز از تیرماه س��ال ‪ ۱۳۲۱‬به‬ ‫نخست وزیر گواه شرایط سخت مردم ایران در پی تجاوز‬ ‫متفقین است‪« :‬جناب اقای نخست وزیر پیرو نامه‪۱۴۹۳۲‬‬ ‫مجددا از اهواز اطالع رسیده بر حسب دستور استانداری‬ ‫مامورین شهربانی و شهرداری بدون موافقت اداره دارایی‬ ‫اقتصادی در روزهای ‪ ۲۸‬و ‪ ۳۰‬خ��رداد و اول تیر معادل‬ ‫‪ ۴۵‬تن ارد از محموالت تهران ب��رده ومصرف کرده اند‪.‬‬ ‫بسیارقابلمالحظهاستکهدربحبوحهحاصلخوزستان‬ ‫استانداری محل به جای اینکه مالکین وصاحبان گندم را‬ ‫خیانت امرای ارتش و حفظ سلطنت پهلوی‬ ‫بس��یاری بر این نظرند که اگر چه رضا شاه وانمود‬ ‫می کرد که از سوی فرماندهان ارتش پس از حمله متفقین‬ ‫مورد خیانت قرار گرفته و تسلیم ذلت بار خود را به خیانت‬ ‫انان نسبت می داد‪ ،‬اما احتماال این خیانت مربوط به دوران‬ ‫پیش از حمله متفقین در اخبار غلطی اس��ت که درباره‬ ‫تحرکاتنظامیدرمرزهایایرانونیتشورویوانگلیس‬ ‫بهسعدابادمخابرهمی شدهاست‪،‬اخباریکهبهشگفت زده‬ ‫شدن شاه پس از شنیدن خبر حمله متفقین در صبح سوم‬ ‫شهریور انجامید‪ .‬امثال نخجوان و ریاضی درحالی به شاه‬ ‫درباره عدم حمله به ایران و قدرت ارتش شاهنش��اهی‬ ‫اطمینان می دادند که افرادی مانند دری��ادار بایندر بارها‬ ‫حضوری و تلگرافی خطر حمله را به شاه گوشزد کرده‬ ‫بودند‪.‬‬ ‫اما ش��رایط پس از حمله که از خیانت امرای ارتش‬ ‫خبر می داد‪ ،‬رضا شاه را بر س��ر یک دوراهی قرار داد که‬ ‫یکسرانمقاومتتااخرینفشنگبرایایرانوسردیگر‬ ‫انتسلیمبی قیدوشرطبرایحفظسلطنتپهلویبود‪.‬که‬ ‫شاه حفظ سلطنت را برای فرزند‪ 21‬ساله اش انتخاب کرد‪.‬‬ ‫سپهبدامیراحمدی‪،‬ایندورااینگونهبرایشاهایرانتشریح‬ ‫می کند‪«:‬اعلیحضرتبایدیکیازدوراهراانتخابفرمایید‪:‬‬ ‫یکی انکه اگر تصمیم به جنگ گرفته اند و می خواهند در‬ ‫تاریخ زندگی سیاسی اعلیحضرت این نقطه ضعف نباشد‬ ‫که در برابر دیگران سر تسلیم فرود اورده اند‪ ،‬ستاد ارتش را‬ ‫بههمدانببرندوبالشکرهایکرمانشاهوکردستانولرستان‬ ‫و خوزستان در برابر نیروی انگلیس بجنگند و مرا هم به‬ ‫اذربایجانبفرستندکهباقوایموجودتااخریننفردربرابر‬ ‫قوایروسبجنگم‪.‬بااطمینانبهاینکهغلبهباانهاستوما‬ ‫کشته می شویم‪ ....‬در اینده وقتی کتاب را ورق بزنند‪ ،‬در‬ ‫ورق اخر این است که سر تسلیم در برابر بزرگترین نیروی‬ ‫نظامی جهان فرود نیاورد و ایستادگی کرد و مردانه جان داد‬ ‫و نامی بزرگ در تاریخ به یادگار خواهید گذاش��ت‪ ...‬اگر‬ ‫مصلحت نمی دانید که به چنین کاری دست بزنید‪ ،‬شق‬ ‫دوم این است که راه به انها بدهید و‪»...‬‬ ‫رضا خان اگ��ر چه در روز نهم ش��هریور مرخصی‬ ‫سربازان وظیفه را که به دستور شورای عالی نظام صورت‬ ‫گرفته بود‪ ،‬بهانه قرار داد و خود را از جنگیدن با اشغالگران‬ ‫رخدادهای‬ ‫شهریور ‪20‬‬ ‫اگرچه دیکتاتوری‬ ‫رضاخان را از‬ ‫بین برد اما اشغال‬ ‫ایران‪ ،‬زمینه‬ ‫استقالل خواهی‬ ‫بعدی شد‬ ‫افتاب‬ ‫هرج و مرج و تشدید تعصبات قومی‬ ‫موضوعدیگریکهبهشدتنظاماجتماعیوسیاسی‬ ‫ایران را در دوران اشغال تحت تاثیر خود قرار داد‪ ،‬وضعیتی‬ ‫بودکهدراثرتشدیداختالفاتقومی درنقاطمختلفکشور‬ ‫پدیدامد‪.‬پسازحملهمتفقینبهایرانوجابه جاییقدرت‬ ‫دربیشتر مناطق ایرانکشمکش های قومی ومذهبی شکل‬ ‫گرفت‪ .‬کشمکش هایی که در بسیاری از موارد با تحریک‬ ‫نیروهایاشغالگروحمایت هایانهادروضعیتنابسامان‬ ‫داخلیبروزمی یافتواسبابسوءاستفادهمتفقینرافراهم‬ ‫می کرد‪.‬حمایت هایبی شائبهوتحریکبرخیاقلیت های‬ ‫ی و مذهبی نمونه هایی از این اخالل گری ها در نظام‬ ‫قوم ‬ ‫بهاری کوتاه برای مشروطه‬ ‫سال های پس از اشغال برای ایران اگرچه سال های‬ ‫سختیمحسوبمی شودوبحران هایمختلفیازسالمت‬ ‫عمومی تا تمامیت عرضی کش��ور را م��ورد تهدید قرار‬ ‫می دهد‪ ،‬اما برای سیاست داخلی ایران فضای با نشاطی‬ ‫فراهم می اورد که باعث می شود نظام مشروطیت پس از‬ ‫گذشتبیشاز‪ 20‬سالدوبارهموردتجربهسیاست مداران‬ ‫ایرانی قرار بگیرد‪ .‬در ای��ن دوران با توجه به ضعف نظام‬ ‫شاهنشاهی و جوانی شخص شاه و همچنین بازگشت‬ ‫بسیاری از سیاسیون کهنه کار همچون محمد مصدق و‬ ‫قوام السلطنه و همچنین ازادی زندانیان سیاسی‪ ،‬از جمله‬ ‫‪ 53‬نفر از شاگردان تقی ارانی و بازگشت ازادی مذهبی و‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫ملزم به تحویل دادن فزونی کرده ومصرف محل را تامین‬ ‫نماید خودسرانه ارد و گندم ورودی را که منحصرا برای‬ ‫مصرف تهران اختصاص داده شده است مصرف می کنند‬ ‫در حالیکه سال های گذشته در ماه تیر و مرداد مقداری از‬ ‫گندم خوزستان به تهران حمل می شده‪ .‬چون فعال تنها‬ ‫راه تامین تهران همان گندم وارد ورودی از خارج است‬ ‫چنانچه از مرتکبین این خودسری جدا باز خواست نشود‬ ‫ودستورقطعیبرایتامینمصرفازمحمولصادرنگردد‪،‬‬ ‫وزارت دارایی به هیچ وجه مس��ئولیت تامین خواروبار‬ ‫کشور را به عهده نگرفته وصراحتا عرض می کند تهران‬ ‫در مدت کوتاهی به سختی وقحطی دچار خواهد شد‪».‬‬ ‫بیماریمشکلدیگریبودکهجانشهروندانایرانی‬ ‫را تهدید می کرد‪ .‬یازدهم اسفند‪ ۱۳۲۱‬رسما اعالم شدکهبه‬ ‫علت دشواری های ناشی از اشغال نظامی ایران و وخامت‬ ‫معیشت مردم‪ ،‬در تهران بیماری تیفوس شیوع یافته است‪.‬‬ ‫این بیماری از اواخر بهار این سال مشاهده شده بود‪ ،‬ولی به‬ ‫حالتهمه گیردرنیامدهبود‪.‬امادرتیرماهشدتیافتوهر‬ ‫روز در تهران ده ها تن از تیفوس جان می سپردند‪ .‬ماموران‬ ‫بهداشت با یافتن نشانی تیفوسی ها‪ ،‬همسایگان را از رفت‬ ‫و امد به انجا منع می کردند‪ .‬کمبود دارو هم باعث افزایش‬ ‫تلفات می شد‪ .‬این بیماری ناشی از فقر که ناقل عمده ان‬ ‫شپشاستتلفاتسنگینیواردساخت‪.‬سوءتغذیهمردم‬ ‫به دلیل حمل غله ایران به ش��وروی باعث بیماری های‬ ‫عفونیدیگرهمشدهبود‪.‬‬ ‫اجتماعی ایران است‪ .‬برای مثال در تبریز درگیری هایی‬ ‫بین مسلمانان و مسیحیان رخ داده بود تا جایی که کنسول‬ ‫بریتانیا هش��دار داد احتماال با خروج متفقین از ایران این‬ ‫درگیری های قومی و مذهبی بسیار شدیدتر شود‪ .‬رهبران‬ ‫کلیسای اش��وری نیز نگرانی های مش��ابهی داشتند وبه‬ ‫دنبال جلب حمای��ت انگلیس در این��ده نزدیک بودند‪.‬‬ ‫یا برای مثال در ماه محرم س��ال ‪ ۱۳۲۱‬نیروهای شوروی‬ ‫مستقر در مشهد مجبور شدند حفاظت از محله یهودیان‬ ‫را برعهده بگیرند‪ .‬یا حدود هشتصد مسلمان اهوازی که‬ ‫از شایعه ربوده شدن یک کودک مسلمان توسط یهودیان‬ ‫خشمگین شده بودند تالش می کردند تا کنیسه محلی را‬ ‫به اتش بکش��ند که با مقاومت نیروهای خارجی مواجه‬ ‫شدند‪ .‬در مناطق اذربایجان‪ ،‬کردستان و مناطق عرب نشین‬ ‫جنوبمسالهزبانبسیاربرجستهواشکارشدهبود‪.‬درسال‬ ‫‪ ۱۳۲۱‬در گردهمایی اعراب ایران در پی جدایی و پیوستن‬ ‫به کش��ورهای عربی بودند‪ .‬اعراب ایران در پیام هایی به‬ ‫دولت های انگلستان و امریکا خواستار حمایت انها برای‬ ‫جدایی از ایران شدند که البته به دلیل تفرقه ای که در میان‬ ‫اعراب بود موفق به جدایی از ایران نشدند‪ .‬وضع مناطق‬ ‫کرد نشین نیز به همین ترتیب بود‪ .‬نوع گزارشات در اسناد‬ ‫تاریخی بیانگر نقش جدی متفقین در تشدید اختالفات‬ ‫است‪ .‬این به غیر از غائله پیشه وری در اذربایجان است که‬ ‫باتحریکوحمایتمستقیمشورویایجادشد‪.‬‬ ‫ازادی حوزه های علمیه‪ ،‬نشاط سیاسی به وجود امده در‬ ‫ایران کم نظیر به نظر می رسد‪،‬به طوریکه احزابمختلف‬ ‫سیاسی فارغ از گرایشاتی که دارند از امکان داشتن ارگان و‬ ‫فعالیت ازاد سیاسی برخوردارند و کمترین مداخله دولت‬ ‫درفعالیتاحزابرخمی دهد‪.‬درهمینفضایبازسیاسی‬ ‫است که بحث ملی شدن صنعت نفت نیز مطرح و باعث‬ ‫می شودبرخیگروه هاوشخصیت هایهمسودرسیاست‬ ‫ایرانبهسمتاتحادبایکدیگرحرکتکنند‪.‬فضایبازپس‬ ‫از اشغال تا‪28‬مرداد‪ 1332‬ادامه می یابد‪ ،‬فضایی که دولت‬ ‫دکتر مصدق از جمله دولت های حامی ان به شمار می رود‪.‬‬ ‫س��قوط رضا خان و اش��غال ایران اگر چه منجر به‬ ‫بروز ازادی هایی در کشور شد و توانست یک بار دیگر‬ ‫طعم ازادی سیاسی را به ملت ایران بچشاند‪ ،‬اما مصائب‬ ‫مختلفیراازحضورطوالنیمدتبیگانهتاایجادنظام های‬ ‫اقتصادی‪ ،‬سیاسی و فرهنگی وابسته برای ایران به همراه‬ ‫داشت؛ اثار سویی که تا سال ها پس از اشغال باقی ماندند و‬ ‫درحیاتسیاسیکشورنقشموثریایفاکردند‪.‬‬ ‫دولترضاخانرابراساستحلیل هایجامعه شناسی‬ ‫سیاسی‪،‬دولتمطلقهمی نامند‪.‬یکنوعشبیه سازیازعصر‬ ‫پس از فئودالیته در اروپا‪ .‬دولتی در میانه فئودالیسم و دولت‬ ‫بورژوایی در اروپای قرن‪ 15‬و‪ .16‬تفاوت بزرگ اما در این‬ ‫بودکهاگردرغربدولتمطلقهحامیفئودال هاوبراساس‬ ‫تئوری های هابزی‪ ،‬به واس��طه رفع تضاد میان فئودال ها‬ ‫به وجود امد‪ ،‬اما در عصر رضاخان قلدر‪ ،‬او نه تنها حامی‬ ‫مالکانیاهمانفئودال هانشدکهزمین هایانانراصاحب‬ ‫شد و زمین های انان را به نفع شخصخودش مصادرهکرد‬ ‫تا سند به نامش بزنند‪ .‬او شاید فقط کاریکاتوری از دولت‬ ‫مطلقه بود‪ .‬از سویی دیگر دستاوردهای مشروطه را به کنار‬ ‫نهاد و به شیو ه حکومت های پاتریمونیال از قانون اساسی‬ ‫مشروطه عبور کرد‪ .‬از سوی دیگر شیفته غرب شد و به‬ ‫مصاف نهاد حوزه رفت‪ .‬هرچند در زمانه او خشت های‬ ‫اولیه حوزه علمیه قم نهاده ش��د اما او دشمنی با نهاد دین‬ ‫را شدت داد تا فاصله اش با توده مردم بیشتر از قبل شود‪،‬‬ ‫روش��نفکران با او قهر کنند و در نهای��ت حامی بزرگ او‬ ‫انگلیس هم او را به واس��طه اتحاد با المان هیتلری تنها‬ ‫بگذارد و به جزیره موریس بفرستد‪g.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫افتاب‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫اولین و اخرین‬ ‫نقش محمد علی فروغی به عنوان سیاست مدارطرفدار انگلیس در بقای سلطنت‬ ‫سعید امیری‬ ‫‪2‬‬ ‫او بی شک همواره ماموریت های خود را به خوبی‬ ‫انجام می داد؛ سیاس��ت ورزی ادیب ک��ه هم دولتداری‬ ‫می کرد و هم همنشین ادیبان و شعرای بزرگ عصر خود‬ ‫بود‪ .‬سیاست ورزی که شهرت به فراماسونر بودن داشت‬ ‫و همواره به عنوان یک انگلوفیل در جهت سیاست های‬ ‫انگلیس حرکت می کرد؛ از سویی رضاخان را به قدرت‬ ‫رساند و از س��وی دیگر زمینه س��از رفتن او از قدرت‬ ‫ش��د‪ .‬یک انگلیس��ی تمام عیار که در سیاست مهارت‬ ‫فراوان داشت‪ .‬او را به صفت سیاسی اش ملقب به زیرک‬ ‫‪72‬‬ ‫کرده بودند؛ ذکاءالملک نویس��نده‪ ،‬ادیب‪ ،‬فیلس��وف‪،‬‬ ‫سیاستمدار و اولین رئیس فرهنگستان ایران؛ همه اینها نام‬ ‫می��رزا محمدعلی فروغ��ی را می س��ازد‪.‬پدرش میرزا‬ ‫محمدحسین ذکاءالملک اول‪ ،‬متخلص به «فروغی» پسر‬ ‫اقا محمد مهدی ارباب اصفهانی بود که از دانشمندان و‬ ‫شعرای بلندپایه عصر ناصری و مظفری بود‪.‬‬ ‫ابتدا به دارالفنون رفت و در رش��ته طب تحصیل‬ ‫کرد‪ ،‬اما س��نت خانوادگی و عالقه به ادبیات و فلس��فه‬ ‫سیاسی باعث شد که طب را رها کند و در رشته ادبیات‬ ‫و فلسفه تحصیل کند‪ .‬تا جایی که توانست پس از اتمام‬ ‫تحصیالتش به تدریس و استادی مدرسه دارالفنون و نیز‬ ‫مدرسه عالی علوم سیاسی تهران برسد‪.‬‬ ‫با درگذشت پدر‪ ،‬لقب ذکاءالملک را دریافت کرد‪.‬‬ ‫محمدعلی به زبان فرانسه و انگلیسی و اثار ادبی و فلسفی‬ ‫تسلط کافی داشت و حدود ‪40‬س��ال از عمر خود را در‬ ‫مهم ترین مناصب سیاسی‪ ،‬دولتی و کرسی های تدریس‬ ‫و تحقیق سپری کرد‪.‬‬ ‫به گواه��ی مورخ��ان‪ ،‬ذکاءالملک ثان��ی‪ ،‬یکی از‬ ‫شاخص ترین و برجسته ترین ش��خصیت های تاریخ‬ ‫معاصر ایران بودکه از دوران انقالب مشروطیت تا پایان‬ ‫عمر شصت و هفت ساله اش از بازیگران و تاثیرگذاران‬ ‫سیاست های داخلی و خارجی ایران محسوب می شده‬ ‫است‪ .‬وی عالوه بر وکالت و ریاست مجلس‪ ،‬پنج بار وزیر‬ ‫خارجه‪ ،‬چهار بار وزیر دارایی‪ ،‬سه بار وزیر عدلیه‪ ،‬چهار‬ ‫بار وزیر جنگ‪ ،‬یک بار وزیر اقتصاد ملی (پیشه‪ ،‬هنر و‬ ‫تجارت) یک بار وزیر دربار و چهار بار به نخست وزیری‬ ‫ایران برگزیده شده اس��ت‪ .‬عاقبت محمدعلی فروغی‬ ‫در شش��م اذرماه س��ال ‪ 1321‬بر اثر بیماری ممتد قلبی‬ ‫درگذشت‪.‬اولین و اخرین نخست وزیر رضا شاه اینگونه‬ ‫دست تقدیر را همراه خود داشت که دولت رضاخانی‬ ‫را به سلطنت پهلوی برس��اند و در فرجام کار استعفای‬ ‫میرپنج را با لطف بزرگی به او بنویسد‪.‬در ابتدای کار از‬ ‫میان کسانی که به اشاره سفارت انگلیس یا بنا به اقتضای‬ ‫روحیه خ��ود در طرف��داری از قدرت‪ ،‬برای رس��اندن‬ ‫«رضاخان» به جایی که «رضا ش��اه» ش��ود‪ ،‬تالش کرد‪.‬‬ ‫شاید به همین دلیل بود که اولین دولت پهلوی در ‪1304‬‬ ‫را تش��کیل داد که تا ‪ 15‬خرداد ‪ 1305‬دوام اورد‪ .‬با پایان‬ ‫مراسم تاجگذاری رضا شاه‪ ،‬ماموریت فروغی به اتمام‬ ‫رسید و تیمورتاش از او خواس��ت استعفا دهد‪ .‬پس از‬ ‫مستوفی الممالک و مخبرالسلطنه‪ ،‬محمدعلی فروغی در‬ ‫‪ 26‬شهریور‪ ،1312‬دومین کابینه خود را در عصر رضا شاه‬ ‫تش��کیل داد‪ .‬در این دوره‪ ،‬مثلث ق��درت در حکومت‬ ‫مطلقه رضا شاه (تیمورتاش‪ ،‬داور و نصرت الدوله) کنار‬ ‫گذاشته شده بودند‪ .‬مهمترین کار فروغی در این دوره از‬ ‫نخست وزیری خود‪ ،‬تدارک سفر رضا شاه ب ه ترکیه بود‪.‬‬ ‫با بازگشت رضا شاه از سفر ترکیه‪ ،‬جریان «کشف‬ ‫حجاب» به راه افتاد و حادثه مسجد گوهرشاد به وقوع‬ ‫پیوست‪.‬با رفتن فروغی «سیاس��ت خارجی» به دست‬ ‫رضا ش��اه افتاد که از پیچیدگی ه��ا و ظرایف ان بی خبر‬ ‫بود و این اغاز اشتباهاتی بود که به سقوطش انجامید‪ .‬اما‬ ‫رضا شاه شش سال بعد از ان دوباره به سراغ فروغی رفت‪.‬‬ ‫در شهریور ‪ 1320‬فروغی بار دیگر برای انجام ماموریتی‬ ‫مهم به عرصه سیاست کشور بازگش��ت‪ .‬پس از اشغال‬ ‫ایران توسط متفقین‪ ،‬یکی از موضوعات مهم برای دولت‬ ‫انگلیس و شوروی مساله جانشینی برای رضا شاه بود‪.‬‬ ‫انگلیسی ها به خاطر قدرناشناسی رضا شاه از به قدرت‬ ‫رسیدن وی و گرایش او به المان سخت عصبانی بودند‪.‬‬ ‫ش��وروی نیز به خاطر اینده ایران‪ ،‬معتقد بود که باید به‬ ‫جای رژیم سلطنتی یک رژیم جمهوری روی کار بیاید‪.‬‬ ‫در مدت کوتاهی پس از اشغال بحث های جدی در‬ ‫سفارتخانه های متفقین وجود داشته تا جایی که موضوع‬ ‫بازگشت قاجار نیز در دستور کار قرار گرفت‪ .‬اعضای‬ ‫کابینه انگلستان بازگشت یکی از افراد سلسله سابق قاجار‬ ‫به تخت سلطنت را مورد بررسی قرار دادند‪ ،‬ولی معلوم‬ ‫شد که شخص مورد نظر یک کلمه هم فارسی بلد نیست‪.‬‬ ‫انگلیسی ها به ولیعهد‪،‬محمدرضا پهلوی نیز بدبین بودند‪.‬‬ ‫علت ان هم ضعف و ترس وی و تمایلش به المان بود‪.‬‬ ‫رضا شاه با وجود اینکه نمی خواست فروغی را به‬ ‫نخست وزیری منصوب کند‪ ،‬صالح کار را در این دانست‬ ‫که رضایت او را برای تشکیل کابینه جلب نماید‪.‬‬ ‫محمدعلی فروغی‪ ،‬نقش خود را درباره جلوگیری‬ ‫از خطر تغییر رژیم پهلوی در شهریور ‪ 1320‬به خوبی‬ ‫ایفا کرد‪ .‬روز ‪ 24‬شهریور که خبر رسید ارتش سرخ در‬ ‫کرج اس��ت و می خواهد به تهران وارد شود‪ ،‬رضا شاه‬ ‫بسیار ناراحت ش��د و از فروغی کس��ب تکلیف کرد‪.‬‬ ‫نخس��ت وزیر با مالیمت خاص خود گفت‪ :‬انها فقط‬ ‫با خود اعلیحضرت کار دارند‪ .‬رضا ش��اه گفت می دانم‬ ‫دش��من من هس��تند‪ .‬انها می خواهند همان طوری که‬ ‫نوکرهایشان را که در ایران می خواستند افکار کمونیستی‬ ‫رواج بدهند‪ ،‬محاکمه کردیم‪ ،‬مرا هم محاکمه کنند‪ .‬خیر‬ ‫من حاضرم از سلطنت استعفا دهم و از ایران به گوشه امنی‬ ‫بروم‪ .‬فروغی از این مساله استقبال کرد و متن استعفای‬ ‫رضاخان رابه قلم خود نوش��ت‪« :‬نظر به اینکه من همه‬ ‫قوای خود را در این چند ساله مصروف امور کشور کرده‬ ‫و ناتوان شده ام‪ ،‬حس می کنم که اینک وقت ان رسیده‬ ‫است که یک قوه و بنیه جوان تری به کارهای کشور که‬ ‫مراقبت دائم الزم دارد‪ ،‬بپردازد و اسباب سعادت و رفاه‬ ‫ملت را فراهم اورد‪ ،‬بنابراین‪ ،‬امور سلطنت را به ولیعهد‬ ‫و جانش��ین خود تفویض کردم و از کار کناره کردم‪ .‬از‬ ‫امروز که روز ‪ 25‬ش��هریور ‪ 1320‬است‪ ،‬عموم ملت از‬ ‫کشوری و لشکری‪ ،‬ولیعهد و جانشین قانونی مرا باید به‬ ‫سلطنت بشناسد و ان چه از پیروی مصالح کشور نسبت‬ ‫به من می کردند‪ ،‬نسبت به ایشان منظور دارند‪ .‬کاخ مرمر‬ ‫ـ تهران ـ به تاریخ ‪ 25‬ش��هریور ‪ »1320‬بدین ترتیب با‬ ‫تالش های فروغی‪ ،‬رضا شاه استعفا داد و سلطنت پهلوی‬ ‫ظ شده‪ ،‬به پسرش‪ ،‬محمدرضا رس��ید‪ .‬اما عالوه بر‬ ‫حف ‬ ‫فروغی و اعضای کابینه اش همچون سهیلی (وزیر امور‬ ‫خارجه)‪ ،‬افرادی دیگری نیز برای منصرف کردن روس‬ ‫و انگلیس از گزینه های دیگر برای جایگزینی سلطنت‬ ‫پهلوی‪ ،‬تالش می کردن��د‪ .‬از میان انه��ا به تالش های‬ ‫محمدعلی مجد‪ ،‬استاندار وقت گیالن و خود محمدرضا‬ ‫پهلوی اشاره خواهیم کرد‪.‬محمدعلی مجد در این باره‬ ‫می نویسد‪ ...« :‬در جلسه ای که در تاریخ ‪ 13‬شهریور در‬ ‫سرکنسول گری پهلوی تشکیل شد‪ ،‬بر من مسلم شد که‬ ‫روس ها با اعلیحضرت رضا شاه جدا نظر مخالف دارند‬ ‫و انها مصمم بودند‪ ،‬سلطنت ایران را تبدیل به جمهوری‬ ‫کنند‪ ،‬من به انها صمیمانه گفتم‪ :‬شما می گویید با ایران‬ ‫جنگ ندارید و ورود قش��ون ش��ما به ایران به صورت‬ ‫اشغال این مملکت نیس��ت‪ ،‬بلکه از نظر تحکیم پشت‬ ‫جبهه جنگ است و چون‪ 20‬میلیون نفوس این مملکت‪،‬‬ ‫علیه روس و انگلیس هستند و تمام مردم طرفدار المان‬ ‫می باشند‪ ،‬فقط قدرت سلطنت است که این احساسات‬ ‫علیه روس و انگلیس و بر له المان را جلوگیری می کند‪،‬‬ ‫من ان روز در جلسه تاریخی مزبور صریحا اعالم کردم‬ ‫پیامدهای اقتصادی اشغال ایران‬ ‫دکتر امیر اسدی‪ /‬پژوهشگر‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪3‬‬ ‫ایران با ش��عله ور ش��دن جنگ جهانی دوم‪ ،‬اعالم‬ ‫سیاس��ت بیطرفی کرد‪ .‬اما زمانی که نیروی جنگی المان‬ ‫در‪۱۹۴۱‬به اتحاد شوروی حمله کرد‪ ،‬متفقین نیاز داشتند‬ ‫وسایل و مهمات جنگی را از طریق ایران به اتحاد شوروى‬ ‫برسانند‪.‬بر همین اساس عملیات انتقال وسایل و مهمات‬ ‫جنگی از طریق ایران به اتحاد شوروی سیاست بیطرفی‬ ‫ایران را برهم زد‪.‬‬ ‫ای��ران توس��ط انگلی��س و اتح��اد ش��وروی در‬ ‫شهریور‪ 1320‬دست کم در یک زمان اشغال شد‪ .‬نیروهای‬ ‫مقاومت به طور سریع از هم پاشید‪ ،‬رضا شاه در زیر فشار‬ ‫چنین اوضاعی اجبارا استعفا و تاج و تخت را به پسر خود‬ ‫محمد رضا واگذار کرد‪ .‬با اشغال ایران به وسیله متفقین و‬ ‫استعفای رضاشاه‪ ،‬تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران شاهد‬ ‫تحوالتمهمی شدکهشاید مهمترینانهاحضورپرتعداد‬ ‫احزابسیاسی‪،‬انتشارنشریاتسیاسی–اجتماعیوازهمه‬ ‫مهمتربی ثباتیسیاسیاستکهباعثشدنخستوزیران‬ ‫زیادی از شهریور‪ 20‬تا مرداد‪ 32‬به روی کار بیایند‪.‬‬ ‫زمانی که ایران به اشغال متفقین درامده بود‪ ،‬موجی‬ ‫از هرج و مرج و بالتکلیفی سراس��ر کشور را دربر گرفته‬ ‫بود‪ .‬اوضاع امنیتی کامال بی ثبات بود‪ ،‬بس��یاری از امرای‬ ‫ارتش و افسران ارشد گریخته بودند‪ ،‬سربازان باقی مانده در‬ ‫سربازخانه هاموادخوراکیدراختیارنداشتند‪،‬نظموانضباط‬ ‫در هیچ رده ارتش برقرار نبود‪ ،‬دزدی از منازل مردم و غارت‬ ‫مغازه ها افزایش یافته بود و نظامیان نیز در این غارتگری‬ ‫نقش داشتند‪ .‬شعار نویسی علیه ش��اه به پشت دیوارهای‬ ‫کاخ نیز رسیده بود‪ .‬در ان روزها‪ ،‬شهرهای کشور به ویژه‬ ‫تهران‪،‬باکمبودنانوسایرارزاقموردنیازمردمروبه روبود‪.‬‬ ‫هزارانغیرنظامیزیر بمبارانشهرهایمختلفجانباختند‬ ‫و خسارات بسیار سنگینی به تاسیسات اقتصادی کشور و‬ ‫اماکنزندگیمردمواردامد‪.‬کشوردچارقحطیشدومردم‬ ‫ازلحاظنانوارزاقبهشدتدرمضیقهقرارگرفتند‪.‬‬ ‫با شروع جنگ جهانی دوم در س��ال ‪ ،۱۳۱۸‬اوضاع‬ ‫جهان دگرگون شد و اغلب کشورهای جهان مجبور به‬ ‫حمایتازمتفقینیامتحدینشدند‪.‬دراینمیانکشورایران‬ ‫باوجوداینکهازهمانابتداسیاستبیطرفیاتخاذکرد‪،‬به‬ ‫واسطه سیاست های رضاشاه مبنی بر طرفداری از المان و‬ ‫نیزبهدلیلموقعیتاستراتژیکخود‪،‬موردتوجهدولمتفق‬ ‫قرار گرفت‪ .‬از این رو‪ ،‬با حمله متفقین در س��وم شهریور‬ ‫‪ ،۱۳۲۰‬ایران عمال به صحن��ه منازعه میان دول متخاصم‬ ‫تبدیل ش��د‪ .‬تاثیرات منفی این حمله با ناکارامدی ارتش‬ ‫‪۱۲۷‬هزار نفری رضاشاه‪ ،‬انفعال حکومت رضاشاه در قبال‬ ‫جنگجهانیدوموورودمتفقینبهکشور‪،‬ازفقدانحمایت‬ ‫مردمی و انسجام الزم در ساختار قدرت سیاسی پهلوی‬ ‫اول حکایت می کند‪ ،‬با این وجود ایران در تحوالت جنگ‬ ‫جهانیدومدچارتحوالتبی شمارسیاسی‪-‬اجتماعیشد‬ ‫که نتیجه ان خسارات فراوان اقتصادی و تحمیل رنج های‬ ‫ایناشغالبرملتشریفایرانشد‪.‬‬ ‫در این میان از نظر اقتصادی رخدادهای اس��فباری‬ ‫شکل گرفت‪ .‬عدم وصول عواید پیش بینی شده در بودجه‬ ‫‪ ،1320‬باعث باالرفتن عمومی قیمت ها ناش��ی از اشغال‬ ‫کشورونداشتنبرنامهصحیحتامینارزاقشد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬نیاز متفقین به ریال برای خرید غالت‬ ‫ازبازارایرانموجبتورمشدیدشد‪.‬حجمپولدرخواستی‬ ‫و حجم تقاضای مواد غذایی بسیار باال بود‪ .‬در این میان به‬ ‫رغم اینکه موافقت شده بود مواد غذایی متفقین از خارج‬ ‫تامین شود‪ ،‬انان به بهانه های مختلف از جمله نبود کشتی‬ ‫و … محصوالت خود را از داخل و با ارزان ترین قیمت‬ ‫تامین می کردند و در نواحی شمالی هم‪ ،‬روسیه عالوه بر‬ ‫جمع اوریمحصولوتامینما یحتاجنیروهاینظامیخود‬ ‫قسمتی را نیز به شوروی صادر می کرد و اصوال به دالیل‬ ‫سیاسی متفقین نمی خواستند مساله قحطی و گرسنگی‬ ‫مردم حل شود‪ ،‬تا مساله اشغال کشور از ذهن انان فراموش‬ ‫نشود‪.‬برایحلاینمسالهچند بارازمجلسقانونیگذشت‬ ‫اماهیچتاثیریدرحلمسالهنداشت‪.‬‬ ‫براساساسنادیکهمنتشرشدهمتفقینمخارجماهیانه‬ ‫نیروهایخودرادرایرانبهترتیبانگلیس‪30‬میلیونتومان‪،‬‬ ‫امریکا‪ 40‬میلیونتومانوشوروی‪ 80‬میلیونتومانارزیابی‬ ‫کرده اند که به نس��بت بودجه عمومی ایران در ان سال ها‬ ‫عددی قابل مالحظه است‪ .‬البته ابتدا قرار بود ارز خارجی و‬ ‫طال به جای ریال بدهند یا کاال به ایران صادر کنند که عمال‬ ‫هر دو را انجام ندادند‪ .‬اصوال به دلیل جنگ امکان تولید و‬ ‫صادرات ان نیز وجود نداشت و صرفا وعده های پوچ به‬ ‫مسئوالنایرانیداده شدهبود‪.‬‬ ‫اینجا یک اتفاق جالب رخ داد؛ پس از پایان جنگ با‬ ‫تمام مصیبت های اجتماعی‪ ،‬سیاسی و فرهنگی که بر سر‬ ‫مردم ایران امد‪ ،‬قدرت های بزرگ نسبت خود را با ایران‬ ‫به طور جدیدی طراحی کردند؛ متفقین بعد از پایان جنگ‬ ‫دوموقبلازخروج‪،‬جهتحفظمنافعخوددرکشورایران‬ ‫هر کدام دست به اقداماتی زده بودند تا جای پای خود را‬ ‫محکمنمایند‪.‬‬ ‫شوروی؛ این کشور با تشکیل حزب وابسته توده‪،‬‬ ‫به دنبال گسترش نفوذ خود در ایران بود و در سال های اولیه‬ ‫بعد از جنگ نیز با جریانات اذربایجان و پیشه وری این کار‬ ‫را انجام داد که با توجه به قیام مردم در اذربایجان و مسائل‬ ‫دیگرنهایتامجبورشدازایناستانبیرونبرود‪.‬‬ ‫امریکا؛ به دنبال جای پا و دستگیره هایی می گشت‬ ‫و با توجه به اینکه سوابق اس��تعماری از او در ایران بروز‬ ‫نکرده بود‪ ،‬تع��داد زیادی از روش��نفکران با خوش بینی‬ ‫درپیاینبودندکهاوراجانشینانگلیسنمایندواینزمینه‬ ‫بسیارخوبیبراینفوذاینابرقدرتتازه نفسشدهبود‪.‬‬ ‫انگلیس؛ با توجه ب��ه نفوذ دیرین��ه اش در ایران‪،‬‬ ‫به دنبال گسترش و تداوم نفوذ گذشته خود بود که با بر‬ ‫پایی جنگ دوم و خسارات عظیمی که این کشور دچار‬ ‫ان شد‪ ،‬در ان خلل وارد ش��ده بود و رقیب جدیدش‪،‬‬ ‫امریکا که با توجه به دوری از منطقه جنگ و عدم وارد‬ ‫شدن خس��ارت به امکانات و نیروهایش برنده اصلی‬ ‫جنگ محسوب می ش��د‪ ،‬در حال گسترش نفوذ خود‬ ‫برای سلطه بر جهان بود‪ .‬دراینمیان‪،‬پایاناشغالفیزیکی‬ ‫ایران در واقع زمینه ای برای نفوذ معنوی این قدرت ها در‬ ‫کشوربودکهاثراتانرادربعدسیاسیواقتصادیدردوره‬ ‫پهلویدوممشاهدهمی کنیم‪g.‬‬ ‫افتاب‬ ‫سقوط اقتصاد ملی‬ ‫که اگر ایران جمهوری ش��ود‪ ،‬وضع این کشور اشفته و‬ ‫مردم علیه روس و انگلیس قیام خواهند کرد و این کار‬ ‫به ضرر شما و نفع المان هاس��ت‪ ،‬پس از چهار ساعت‬ ‫مذاکره‪ ،‬انها متقاعد ش��دند و اظهار داش��تند‪ :‬ما نظریه‬ ‫ش��ما را با دالیلی که گفته اید‪ ،‬به مقامات مربوطه اطالع‬ ‫خواهیم داد که از این کار صرف نظر کنند‪ .‬من همان روز‬ ‫تا ساعت ‪ 11‬شب یقین حاصل کردم که ادامه سلطنت‬ ‫برای اعلیحضرت رضا شاه در ایران غیر ممکن است و‬ ‫مراتب را در مذاکرات حضوری به اقای فروغی عرض‬ ‫کردم‪»....‬بدین ترتیب تالش ه��ای خود محمدرضا در‬ ‫جلب نظر متفقین برای انتخاب وی به جانشینی‪ ،‬به نتیجه‬ ‫رسید و سلطنت پهلوی برای ‪ 37‬سال دیگر عامل اجرای‬ ‫برنامه های دول خارجی در ایران باقی ماند‪ .‬وقتی رادیو‬ ‫هنگام ظهر‪ ،‬خبر استعفای رضا ش��اه و سخنان فروغی‬ ‫در مجلس را پخش ک��رد‪ ،‬مردم به حرک��ت در امدند‪،‬‬ ‫اشغال مملکت توسط نیروهای خارجی از یادها رفت و‬ ‫شادمانی رها شدن از زیر بار اختناق به جایش نشست‪.‬‬ ‫اما ازادی های پس از ش��هریور ‪ 1320‬نیز دیری نپایید‪،‬‬ ‫اش��غالگران در بدترین ش��رایط تاریخی‪ ،‬سخت ترین‬ ‫لطمات را به کشور وارد و زمینه دیکتاتوری پهلوی دوم‬ ‫را برقرار کردند‪g .‬‬ ‫‪73‬‬ ‫افتاب‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫پشت پرده اشغال ایران در گفت و گو با خسرو معتضد؛‬ ‫‪4‬‬ ‫المان ها گفتند قفقاز را به ایران باز می گردانیم‬ ‫خسرو معتضد در سال ‪ 1321‬در تهران متولد شد‪ .‬پدرش سرهنگ دکترمعتضد بود‪ .‬بعد از اخذ دیپلم وارد دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و در سال ‪1344‬‬ ‫در رشته تاریخ و جغرافیا‪ ،‬موفق به اخذ مدرک کارشناسی شد‪ .‬وی بعد از وقفه ای کوتاه ‪ -‬به دلیل انجام خدمت سربازی ‪ -‬در سال ‪ ،1349‬کارشناسی ارشد خود را در همان‬ ‫رشته و از همان دانشگاه کسب کرد‪ .‬معتضد از ‪ 16‬سالگی به نویس��ندگی در مطبوعات روی اورد و فضای خاص سال های ‪ 1329‬تا ‪ - 1332‬همزمان با جنبش ملی کردن‬ ‫نفت ‪ -‬او را به مسایل سیاسی و تاریخی عالقه مند کرد‪ .‬اولین برنامه های رادیویی او از رادیو تهران در سال ‪ 1337‬پخش شد‪ .‬در سال های بعد‪ ،‬به نویسندگی در مطبوعات و‬ ‫رادیو و تلویزیون پرداخت و پس از پیروزی انقالب اسالمی نیز به کار خود ادامه داد‪ ، .‬در سال های قبل از پیروزی انقالب اسالمی‪ ،‬دوره های کوتاه اموزش رسانه ای را در‬ ‫کشورهای فیلیپین‪ ،‬مالزی و تایلند با بورسیه یونیسف گذراند‪ .‬وی طی ماموریتی از طرف سازمان رادیو و تلویزیون وقت ‪ -‬پیش از انقالب اسالمی ‪ -‬اسالیدها و فیلم های‬ ‫مستند تاریخ معاصر ایران را در «ویز نیوز» و «کرونوس» (اوفا) انگلیس و المان‪ ،‬یافت و به ایران انتقال داد‪ .‬از سال ‪ 1375‬برنامه های مستند تاریخ او با عنوان «فرازهایی از‬ ‫تاریخ معاصر»‪« ،‬قرن پرماجرا» و «از نگاه تاریخ» و اخیرا «پلی به گذشته» از ش��بکه های داخلی و بین المللی سیما پخش شده و می شوند‪ .‬او در این گفت و گو از تحوالت‬ ‫سیاسی – اجتماعی ایران در شهریور ‪ 20‬سخن می گوید‪.‬‬ ‫اقای معتضد! به نظر ش��ما دلیل اشغال ایران در‬ ‫شهریور ‪ 20‬چه بود؟‬ ‫‪ l‬من پیش از اغاز بحث الزم می دانم برای اطالع‬ ‫خوانندگان چند کتاب معرفی کنم‪ .‬اخیرا اداره ای با عنوان‬ ‫ستاد بررسی خس��ارات وارده به ایران و غرامات چند‬ ‫کتاب منتشر کردهاست‪ .‬این کتاب ها بسیار مفید و مربوط‬ ‫به بعد از شهریور ‪ 20‬است‪.‬‬ ‫در کن��ار ای��ن کتاب ها‪ ،‬منابع بس��یار زی��ادی در‬ ‫مورد ش��هریور ‪ 20‬داریم‪ .‬ش��ما که می خواهید مطالعه‬ ‫کنید باید حتما این منابع را مطالع��ه کنید‪ .‬یکی از اینها‪،‬‬ ‫کتاب اسناد بی طرفی ایران در جنگ جهانی دوم است‬ ‫که نوش��ته محمد ترکمان اس��ت‪ .‬یکی دیگ��ر‪ ،‬کتابی‬ ‫اس��ت به نام ایران در اش��غال متفقین ک��ه جمع اوری‬ ‫‪74‬‬ ‫اقای تبرائیان است‪ .‬کتاب دیگری هم به نام راز پایندگی‬ ‫است که ش��امل تمام اسناد اش��غال ایران است‪ .‬کتاب‬ ‫بعدی‪ ،‬ایران در جنگ جهانی دوم اس��ت‪ .‬از کتاب های‬ ‫دیگر خاطرات شولتوس هولتوس‪ ،‬افسر المانی مامور‬ ‫جاسوسی از ایران اس��ت‪ .‬کتاب بعدی کتابی است به‬ ‫نام نامه ها و خاطرات س��ر ریدر بوالرد‪ .‬کتاب دیگری‬ ‫هم به نام در اخرین روزهای رضاشاه است که افسری‬ ‫امریکایی به نام کلنل استوارت نوش��ته که در دانشگاه‬ ‫جنگ ایران تدریس می کرده است‪.‬‬ ‫دو کتاب دیگر هم وجود دارد که باید به انها اشاره‬ ‫کنیم‪ :‬یکی کتاب اقای ایرج ذوقی اس��ت به نام ایران و‬ ‫قدرت های بزرگ در جن��گ دوم جهانی‪ .‬کتاب دوم به‬ ‫نام اهمیت استراتژیک ایران در جنگ جهانی دوم است‬ ‫که دکتر همایون الهی با استفاده از اسناد المان و بریتانیا و‬ ‫امریکا به عنوان تز دکترا تهیه کرده است‪.‬‬ ‫بعد از این مقدمات به موضوع اصلی بپردازیم‪.‬‬ ‫‪ l‬این کتاب ها مقدمات اشنایی با ایران و جنگ‬ ‫جهانی دوم است‪ .‬در کنار اینها روزنامه ها و خاطرات و‬ ‫کتاب های یادداشت ان دوران است‪.‬‬ ‫اما علل و عوامل شهریور ‪ 20‬بسیار مفصل است‪.‬‬ ‫به طور کلی انگلیس��ی ها کمک کرده بودند که رضاشاه‬ ‫روی کار بیاید‪ .‬در اینکه انگلیسی ها در کودتای ‪1299‬‬ ‫نقش اساسی داشتند و ژنرال ایرونساید مامور شد یک‬ ‫کودتای الترناتیو علیه کمونیست ها در ایران ایجاد کند‪،‬‬ ‫شک نداریم‪ .‬به این دلیل که بلشویک ها به همراه عده ای‬ ‫از کمونیست های ایرانی سراس��ر گیالن را اشغال کرده‬ ‫افتاب‬ ‫کنید‪ ،‬ما نجف و کرب�لا را به ایران می دهیم‪ 17 .‬ش��هر‬ ‫قفقاز را که از ایران جدا شده بود به ایران می دهیم‪ .‬این‬ ‫موضوع در مالقات های فرانتس مایر‪ ،‬جاسوس المان در‬ ‫ایران با رضاخان مطرح شده است‪ .‬رضاشاه هم از این‬ ‫موضوع خیلی خوشحال می شد‪ .‬این مسائل باعث شد‬ ‫که رضاخان در این مورد دو دل شود‪.‬‬ ‫در نتیج��ه ای��ن اقدام��ات متفقین حمل��ه ای را‬ ‫برنامه ریزی می کنند به نام د ِور‪ .‬این برنامه اشغال ایران‬ ‫اس��ت‪ .‬بر مبنای این برنامه بعد از مذاکراتی که صورت‬ ‫می گیرد به ایران دو بار اخطار می دهند‪.‬‬ ‫این اخطارها شامل چه مواردی بوده است؟‬ ‫‪ l‬مث�لا در ای��ران در ازای چهاره��زار نف��ر‪،‬‬ ‫‪600‬کارشناس المانی حضور داشتند که انگلیسی ها به‬ ‫رضاخان پیام دادند این افراد را اخراج کن! رضاخان هم‬ ‫گفت چون خروج یک دفعه این افراد باعث افت ایران‬ ‫می شود من به مرور این کار را می کنم‪ .‬البته پلیس رضاشاه‬ ‫هم مراقب المان ها بود‪.‬‬ ‫دولت ایران در ان دوران نهایت بی طرفی را به کار‬ ‫می برد‪ .‬این اسناد اکنون که مطالعه می شود این نتیجه را‬ ‫به ذهن متبادر می کند و به همین دلیل اس��ت که دولت‬ ‫س��تادی در دفتر اقای رئیس جمهور برای این موضوع‬ ‫تشکیل داده است‪ .‬این ستاد کارهای خوبی هم کرده اما‬ ‫مثل همه کارهای ما اکنون مسکوت مانده است‪.‬‬ ‫یکی از منابع خوب این دوران خاطرات ده جلدی‬ ‫چرچیل است‪ .‬در انجا چرچیل اشاره می کند که وقتی‬ ‫دیدیم رضاش��اه زیر بار نمی رود دستور اشغال ایران را‬ ‫دادیم‪.‬‬ ‫علت این عجله برای حمله چه بود؟‬ ‫‪ l‬چون دولت المان در شوروی پیشروی کرده‬ ‫و به نزدیکی های قفقاز رس��یده بود احتمال داشت اگر‬ ‫به قفقاز برسند به س��مت ایران س��رازیر شوند‪ .‬حتی‬ ‫کماندوهای المانی به کوه های البروس قفقاز رس��یده‬ ‫بودند‪.‬‬ ‫از سوی دیگر هم رومل‪ ،‬فرمانده المانی در افریقا‬ ‫تا ‪ 40‬کیلومتری اسکندریه پیش رفته بود و ممکن بود از‬ ‫این طریق در ایران به هم برسند‪ .‬در نتیجه نفت ایران از‬ ‫دست انگلیس خارج می شد و وقتی این اتفاق می افتاد‬ ‫انگلیس بیچاره ش��ده بود‪ .‬چون بزرگترین پاالیش��گاه‬ ‫جهان در ان دوران که ‪ 150‬میلیون دالر ارزش داشت را‬ ‫انگلیس در ابادان ساخته بود‪.‬‬ ‫و حمله رخ داد؟‬ ‫‪ l‬بله! شوروی ها با ‪ 168‬هزار سرباز از شمال و‬ ‫دولت انگلیس که عملیات جاسوس��ی اش عالی بود از‬ ‫جنوب و غرب به ایران حمله کردند‪.‬‬ ‫ایا ایران از حمله اطالع داشت؟ اقدامی در مقابل‬ ‫این حمله رخ نداد؟‬ ‫‪ l‬بله! ایران اطالع داش��ت و قب��ل از ان اعالم‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫و جنبش ملی ‪ -‬مذهبی میرزا کوچک خان را س��رکوب‬ ‫کرده بودند‪.‬‬ ‫در چنین ش��رایطی کودت��ای ‪ 1299‬ایجاد ش��د‪.‬‬ ‫انگلیسی ها به قزاقخانه پول و اسلحه دادند که تهران را‬ ‫فتح کرده و در مقابل کمونیست ها بایستد‪.‬‬ ‫چرا این هدف را با کودتا ایجاد کردند؟‬ ‫‪ l‬به این دلیل که دولت های مشروطه دولت های‬ ‫ضعیفی بودند‪ .‬عده ای از رجال زمان قاجار در راس این‬ ‫دولت ها بودند که به دلیل محافظه کاری نمی توانستند‬ ‫کاری کنند‪ .‬این بود که این کودتا با هدف گرفتن اطراف‬ ‫شوروی ایجاد شد‪ .‬نه تنها در ایران بلکه برای این هدف‬ ‫در ترکیه با مصطفی اتاتورک‪ ،‬در یونان وینزیلوس و در‬ ‫فنالند مانرهایم و‪ ....‬همین نوع کودتا را ایجاد کردند‪.‬‬ ‫چرا ای��ن کودتا را ب��ا این ش��دت برنامه ریزی‬ ‫کردند؟‬ ‫‪ l‬به این دلیل بود که از شوروی و تفکر کمونیسم‬ ‫می ترسیدند‪ .‬کمونیسم ایدئولوژی بسیار فریبنده ای بود‬ ‫که می گفت کارگران و زحمتکشان جهان متحد شوند‪.‬‬ ‫شما اگر گزارش های سفارت انگلیس را بخوانید می بینید‬ ‫که اشاره می کند در خوارزم و ترکستان و‪ ...‬جنبش های‬ ‫کمونیستی پدید امده است‪ .‬حتی نوشته در تهران ‪300‬‬ ‫شبکه کمونیستی به وجود امده است‪.‬‬ ‫به این دلیل اس��ت که انگلیس به این دولت برای‬ ‫روی کارامدن کمک کرده و تمام مفاد ق��رارداد ‪1919‬‬ ‫وثوق الدوله و کاکس را پیاده می کند‪.‬‬ ‫این مفاد چه بود؟‬ ‫‪ l‬ارتش ای��ران به ص��ورت منظ��م در می اید‪.‬‬ ‫قدرت های ملوک الطوایفی از بین می روند‪ .‬اصالحاتی‬ ‫انجام می ش��ود و به نوعی رونمایی انجام می دهند‪ .‬در‬ ‫این میان رضاشاه خودش معایبی داشت که کم کم بروز‬ ‫می کند‪ .‬یعنی هرچه قدرت رضاش��اه بیش��تر می شود‬ ‫دیکتاتوری اش بیشتر جلوه می کند و نقطه ضعف بزرگ‬ ‫او که پول پرستی بود بیشتر نمایان می شود‪.‬‬ ‫رضاشاه ثروت را بسیار دوس��ت داشت و کم کم‬ ‫به عن��وان بزرگترین م�لاک ایران در می ای��د‪ .‬حتی در‬ ‫روزنامه های خارجی از او به عن��وان بزرگترین مالک‬ ‫اس��یا نام می برند‪ .‬او در ان دوران پنج ه��زار قباله زمین‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫در کنار این موضوع و عالوه بر ازار مردم حکومت‬ ‫پلیس سیاس��ی را در ایران تش��کیل می ده��د که تمام‬ ‫جلوه های مشروطه از بین می رود‪ .‬یعنی قدرت رضاشاه‪،‬‬ ‫ده برابر ناصرالدین شاه بود‪ .‬در چنین شرایطی انگلیسی ها‬ ‫قرارداد نفت را تا ‪ 1993‬تمدید می کنند‪ .‬در این مرحله‬ ‫ایران عمال به عنوان نیمه مستعمره انگلیس در می اید و‬ ‫انگلستان در این زمان کامروایی می کند‪.‬‬ ‫قطعا این کامروایی ادامه دار نیست؟‬ ‫‪ l‬بله! از ‪ 1312‬به بعد رضاش��اه متوجه قدرت‬ ‫جدیدی می ش��ود به نام المان نازی‪ .‬المان نازی کشور‬ ‫شکس��ت خورده ای بود که از دوران جمهوری خود به‬ ‫نام وایمار به دنبال بازار مواد صنعتی از یک سو و منابع‬ ‫تولید مواد خام از سوی دیگر می گردد‪ .‬قطعا این مواد خام‬ ‫در ایران پیدا می شده است‪ .‬در نتیجه این است که روابط‬ ‫المان ها با ایران خوب می شود و با ایران تجارت را اغاز‬ ‫می کنند‪ .‬در نتیجه این تجارت اس��ت که ژنراتور برق‪،‬‬ ‫توپ‪ ،‬صنایع نظامی‪ ،‬کامیون‪ ،‬رادیو و‪ ...‬را به ایران صادر‬ ‫می کنند‪ .‬در کنار این تجارت عده زیادی از کارشناسان‬ ‫خود را در عرصه هایی مثل راه اهن‪ ،‬ساختمان سازی و‬ ‫دیگر قسمت های صنعتی وارد می کنند‪.‬‬ ‫به عالوه المان ها در کنار این موضوعات از ایران‬ ‫مواد خام می گرفتند و این برای ایران خیلی اهمیت داشت‪.‬‬ ‫در هر حال این حرکت المان ها در ایران جلوه کرد‬ ‫و رضاشاه عاشق انها شد‪.‬‬ ‫در المان هم اقدامی برای ای��ن همراهی انجام‬ ‫شد؟‬ ‫‪ l‬بله! در المان به دلی��ل حکومت دیکتاتوری‬ ‫اجازه داده نمی شد کسی به رضاشاه بدوبیراه بگوید در‬ ‫حالی که روزنامه های انگلس��تان و فرانسه به رضاشاه‬ ‫فحش می دادند‪ .‬از س��وی دیگر چون المان حکومت‬ ‫ضد کمونیستی بود و رضاشاه هم از کمونیست ها خیلی‬ ‫می ترسید‪ ،‬این ارتباط شدیدتر شد‪.‬‬ ‫علت این ترس چه بود؟‬ ‫‪ l‬در سال ‪ 1310‬یک ش��بکه عظیم کمونیستی‬ ‫در ایران کشف شد که قصد داشتند حکومت رضاشاه‬ ‫را براندازی کنند‪ .‬این بود که رضاشاه به المان ها نزدیک‬ ‫شد‪ .‬از سال ‪ 1314‬به بعد این نزدیکی بیشتر شد‪ .‬در این‬ ‫سال ها ایران قراردادهایی با المان امضا کرد و المان از نظر‬ ‫تجاری مقام دوم را در تجارت خارجی ایران کسب کرد‬ ‫و بعد به انگلیس و کم کم به مقام اول رسید‪ .‬این موضوع‬ ‫برای انگلیسی ها خیلی طاقت فرسا بود که روی فردی‬ ‫حساب کرده اند و او را روی کار اورده اند و حاال به اینها‬ ‫پشت کرده و به المان ها روی اورده است‪.‬‬ ‫با این توضیحات به ابت��دای جنگ جهانی دوم‬ ‫می رسیم‪.‬‬ ‫‪ l‬با ش��روع جنگ جهانی دوم در س��ال ‪1318‬‬ ‫دوسال اول جنگ در ملت ایران که به صورت تاریخی‬ ‫از انگلیس��ی ها بدش می اید و از شوروی ها می ترسد‪،‬‬ ‫اثرات مثبتی می گذارد‪ .‬یکی از دیگر مسائل مهم پیشرفت‬ ‫المان در ایران‪ ،‬رادیو بود‪ .‬الم��ا ن در ایران رادیو برلین‬ ‫را راه اندازی کرد و ب��ه علت اینکه از ملت ایران تعریف‬ ‫می کرد‪ ،‬مردم را به سمت خود جلب می کرد‪ .‬علت مهم‬ ‫دیگری که ایران را به س��مت المان می کشاند‪ ،‬تئوری‬ ‫قدرت ثالث بود که همیشه در تاریخ ایران وجود داشته‬ ‫است‪ .‬عالوه بر رضاشاه‪ ،‬محمد رضا هم که در سوئیس‬ ‫درس خوانده بود به المانی ها گرایش داشت‪ .‬فردوست‬ ‫در خاطراتش اشاره می کند که نقش��ه جهان را به دیوار‬ ‫زده بود و فتوحات المان را بررسی می کرد‪ .‬در نتیجه این‬ ‫مسائل ایرانی ها در وجود المانی ها یک متحد می دیدند‬ ‫و همین مس��اله باعث نگرانی روزافزون انگلیس��ی ها‬ ‫شده بود‪.‬‬ ‫مشکل رضاخان با انگلیس از کجا اغاز شد؟‬ ‫‪ l‬بنابر قرارداد ‪ 1919‬انگلیس باید سالیانه به ایران‬ ‫مبلغی را پرداخت می کرد‪ .‬رضاخان در زمان ‪ 1319‬و در‬ ‫بحبوحه جنگ جهانی این پول را که بالغ بر چهار میلیون‬ ‫لیره بود درخواست کرد‪ .‬انگلیسی ها این پول را پرداخت‬ ‫کرده اما اذعان کردند که یک روزی این موضوع را جبران‬ ‫خواهیم کرد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر در عرصه جهانی در روز‪ 10‬تیر‪1320‬‬ ‫مصادف با ‪ 22‬ژوئن ‪ 1941‬ارتش المان به شوروی حمله‬ ‫کرد‪ .‬از این لحظه به بعد صحنه سیاست عوض می شود‪.‬‬ ‫انگلیس هم پیمان شوروی می شود‪ .‬در این مرحله همه‬ ‫وارد جنگ می ش��وند و ایران تنها می شود و تنها المان‬ ‫برایش می ماند که او هم در اشغال ایران نمی تواند نقش‬ ‫نظامی ایفا کند‪.‬‬ ‫در این مرحله موضوع کمک به دولت ش��وروی‬ ‫پیش می اید‪ .‬بنابر برنامه ای که بود‪ ،‬قرار شد تا از هند و‬ ‫استرالیا به عنوان مستعمره های انگلیس به شوروی از راه‬ ‫ایران کمک شود‪ .‬غربی ها به رضاشاه می گویند راه اهن‬ ‫ایران و جاده ها را در اختیار ما قرار بده‪ .‬شاه درخواست‬ ‫پول می کند‪ .‬می گوید من حاضرم این کار را بکنم اما در‬ ‫مقابل شما باید اجاره بدهید‪ .‬المان ها هم در مقابل این‬ ‫اظهارات رضاش��اه به او وعده می دهند‪ .‬انها می گویند‬ ‫ما اگر ش��وروی را فتح کنیم و ش��ما هم با ما همکاری‬ ‫بنابر قرارداد ‪1919‬‬ ‫انگلیس باید سالیانه به‬ ‫ایران مبلغی را پرداخت‬ ‫می کرد‪ .‬رضاخان در زمان‬ ‫‪ 1319‬این پول را که بالغ‬ ‫بر چهار میلیون لیره بود‬ ‫درخواست کرد‪ .‬انگلیسی ها‬ ‫این پول را پرداخت کرده‬ ‫گفتند روزی این موضوع را‬ ‫جبران خواهیم کرد‪ .‬از سوی‬ ‫دیگر در عرصه جهانی در روز‬ ‫‪ 10‬تیر ‪ 1320‬ارتش المان‬ ‫به شوروی حمله کرد‪ .‬از این‬ ‫لحظه به بعد صحنه سیاست‬ ‫عوض می شود‬ ‫‪75‬‬ ‫در جنگ جهانی دوم کشور ما در‬ ‫حالت صلح بود‪ ،‬وقتی کشوری در جنگ‬ ‫اعالم بی طرفی می کند مثل سوئیس‪،‬‬ ‫سوئد‪ ،‬اسپانیا و ‪ ...‬نباید مورد تجاوز قرار‬ ‫گیرد و باید در حالت صلح باقی بماند؛‬ ‫همان طور که این کشورها را کسی‬ ‫اشغال نکرد‪ .‬اما کشورهایی مثل امریکا‬ ‫و شوروی که به دلیل مصالح و منافع‬ ‫خودشان به کشور ما حمله کردند‬ ‫باید به ما غرامت بدهند‬ ‫افتاب‬ ‫اماده باش کرده بود‪ ،‬اما این اماده باش بسیار مسخره بود‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫‪ l‬ب��رای اینکه م��ا ‪ 100‬کامیون جنگی بیش��تر‬ ‫نداش��تیم‪ .‬هواپیما های ما همه قدیمی بود و هیچ کدام‬ ‫مسلسل نداشت و بمب افکن هم نبود! هیچ اسلحه ای‬ ‫نداشت‪ .‬قارقارک هایی بود که فقط به اسمان می رفتند‪.‬‬ ‫‪ 120‬تا از این هواپیما ها را مونتاژ و اماده کرده بودیم که‬ ‫هیچ کدام به درد ما نخورد‪ .‬این هواپیماها که در شهرهای‬ ‫مختلف بود وقتی جنگ شروع شد و دستور دادند تا به‬ ‫تهران بیایند‪ ،‬اغلب بین راه سقوط کردند‪.‬‬ ‫در مقابل این هواپیماه��ا‪ ،‬تانک های ما تانک های‬ ‫اشکودای المانی بود ولی همه انها در تهران بود‪ ،‬یعنی‬ ‫لشکر خوزستان که یکی از بزرگترین لشکر های ایران‬ ‫بود فقط هشت تانک داشت‪ .‬حتی ما کامیون نداشتیم که‬ ‫سربازهایمان را جابه جا کنیم‪ .‬مثال به لشکر شیراز دستور‬ ‫دادند که پیاده به خوزستان بروند و دفاع کنند‪.‬‬ ‫مردم چطور؟ انها مقاومت نکردند؟‬ ‫‪ l‬مردم که از دولت دلگیر بودند‪ .‬عشایر هم که از‬ ‫بس از انها کشته بودند برای دفاع از ایران اقدامی نکردند‪.‬‬ ‫من جدیدا تلگرافی دیدم به قلم رضاش��اه که به لشکر‬ ‫تبریز گفته بود شاهس��ون ها را که خیلی شجاع بودند‬ ‫تجهیز کنید تا حمالت پارتیزانی به ارتش شوروی داشته‬ ‫باشند‪ .‬هیچ کدام حمله نکردند‪ .‬سرتیپ قادری‪ ،‬فرمانده‬ ‫لشکر مراغه جواب داده که اینها به هیچ وجه با روس ها‬ ‫نخواهند جنگید‪ .‬این همان مردمی هستند که ده سال در‬ ‫رکاب عباس میرزا می جنگیدند ولی حاال هیچ کدام از‬ ‫دولت دفاع نکردند‪.‬‬ ‫س��اعت دو نیمه ش��ب دوش��نبه سوم ش��هریور‬ ‫انگلیسی ها حمله را شروع کردند‪ .‬از اروند رود گذشتند‪.‬‬ ‫ان زمان اروند رود چراغ داش��ت اما دست خائنی ان را‬ ‫خاموش کرده بود‪ .‬ابادان را به توپ بستند‪ .‬دو ناو بزرگ‬ ‫پلنگ و ببر را در خلیج فارس زدند و ‪ 400‬ناوی را کشتند‪.‬‬ ‫بعد هم چتر بازها در مسجد سلیمان پیاده شدند و جنگی‬ ‫مرتب را انجام دادند‪ .‬طوری که گویا در خاک خودشان‬ ‫دارند عملی��ات انجام می دهند! این حرف من نیس��ت‬ ‫چیزی است که خودشان در گزارش هایشان نوشته اند‬ ‫که انگار در خاک خودمان داریم راه می رویم‪ .‬هیچگونه‬ ‫ی نشد‪.‬‬ ‫مقاومت مردم ‬ ‫ی انجام داد؟‬ ‫در این مرحله رژیم چه اقدام ‬ ‫‪ l‬رضاش��اه متاس��فانه فک��ر می ک��رد ای��ران‬ ‫‪ 120‬هزار س��رباز دارد و می تواند ‪ 600‬هزار نفر را زیر‬ ‫پرچم احضار کند‪ .‬اما هم��ه اینها در عال��م رویا بود و‬ ‫مقاومت ایران بیش از ‪ 24‬ساعت دوام نیاورد و به دلیل‬ ‫دروغگویی وزرا به شاه و بی اطالعی شاه از اوضاع جهان‬ ‫و ایران‪ ،‬کشور اشغال شد‪ .‬کامیون ان موقع قیمتی نداشت‬ ‫اما ارتش برای جا به جایی س��ربازان کامیون نداشت با‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪76‬‬ ‫این حال یکس��ری هواپیمای بی مصرف داشتیم و دل‬ ‫شاه هم خوش بود که یک روز در سال از جلوی او رژه‬ ‫بروند‪ .‬از سوی دیگر ما لجستیک نداشتیم و برای مثال‬ ‫در ان روزها به سربازانی که در کرج و دماوند بودند غذا‬ ‫نرسیده بود و اینها سه روز را با نان و ماست سر کردند یا‬ ‫بعضا گدایی می کردند‪.‬‬ ‫در این مرحله رژیم‪ ،‬نخست وزیر را عوض می کند‬ ‫و به جای کابین��ه منصور‪ ،‬کابینه فروغ��ی را می گذارد‪.‬‬ ‫فروغی ش��خصیت محترمی ب��ود و در مجامع جهانی‬ ‫برایش احترام قائل بودند‪ .‬با این ح��ال او هم اول قبول‬ ‫نمی کرد چرا که رضاشاه پدر داماد او محمد ولی اسدی‬ ‫را اعدام کرده بود‪ .‬رضاشاه به خانه او می رود و التماس‬ ‫می کند تا اینکه او قبول می کند نخست وزیر شود‪.‬‬ ‫در اولین اقدام فروغی ترک مخاصمه اعالم می کند‪.‬‬ ‫البته متفقین باز هم به بمباران های خود ادامه می دهند!‬ ‫چرا؟‬ ‫‪ l‬چون می خواهند روحیه ایرانی ها را ضعیف‬ ‫کنند و بیشتر برای اینکه فیلمبرداری کنند و در کشورهای‬ ‫خودشان نمایش بدهند‪ .‬چون هم لندن بمباران شده بود‬ ‫و هم استالینگراد و مس��کو‪ .‬نمایش این فیلم ها روحیه‬ ‫مردم را تقویت می ک��رد‪ .‬درجه داره��ای ایرانی را نگاه‬ ‫می داشتند‪ ،‬بدون چکمه و فانسقه و با حالت زار و نزار‬ ‫از اینها فیلمب��رداری می کردند‪ .‬مجلس ه��م ان دوران‬ ‫دوره سیزدهم خود را داش��ت‪ .‬این مجلس از چند روز‬ ‫بعد شروع کرد به رضاشاه بدوبیراه گفتن‪ .‬در نتیجه این‬ ‫مساله و فشارهای رسانه ای رادیو لندن و رادیو دهلی نو‬ ‫که توسط انگلیسی ها اداره می شد مردم را تحریک کردند‬ ‫برای حمله به کاخ های رضاشاه‪.‬‬ ‫روز هشت شهریور تصمیم گرفته شد ارتش منحل‬ ‫ش��ود اما نیروی هوایی که همواره از شجاع ترین افراد‬ ‫بوده ان��د‪ ،‬نمی پذیرند و کودتا می کنند‪ ،‬ام��ا ارتش ان را‬ ‫سرکوب می کند‪ .‬روز نهم شهریور ارتش منحل می شود‪.‬‬ ‫نه به خاطر خارجی ها بلکه به این دلیل که س��ربازان به‬ ‫خانه های رضاشاه حمله نکنند‪ ،‬چرا که شایعه شده بود‬ ‫مردم می خواهند به کاخ رضاشاه حمله کنند‪.‬‬ ‫روز ‪ 23‬ش��هریور ق��رار می ش��ود رضاش��اه در‬ ‫جم��ع نماینده های مجلس صحبت کن��د‪ .‬پیش از این‬ ‫صحبت نمایندگان انگلیس و ش��وروی به رضاش��اه‬ ‫اخطار می کنند ک��ه اگر از س��لطنت کناره گیری نکنی‬ ‫پسرت هم به س��لطنت نمی رسد‪ .‬اس��ناد جدید نشان‬ ‫می دهد انگلیس��ی ها در لندن تصمی��م گرفته بودند که‬ ‫دوباره سلس��له قاجار را روی کار بیاورند‪ .‬فردی به نام‬ ‫حمید میرزا‪ ،‬پسر محمد حسن میرزا‪ ،‬برادر احمدشاه را‬ ‫پیدا می کنند و قرار می شود او شاه ایران شود‪ ،‬اما وقتی‬ ‫می بینند این پسر فارسی نمی داند و بی سواد است‪ ،‬او را‬ ‫رد می کنند‪.‬‬ ‫بعد تصمیم می گیرند ایران جمهوری ش��ود‬ ‫و فروغی یا س��اعد رئیس جمهور ش��وند‪ .‬فروغی‬ ‫زیر بار نمی رود و می گوید شاید رضاشاه به قانون‬ ‫عمل نکند‪ ،‬اما این کش��ور قانون اساسی مشروطه‬ ‫دارد و پسرش هم با خودش فرق می کند‪ .‬باالخره‬ ‫با خواهش و تمنا و حرف ه��ای اینچنینی متفقین‬ ‫را راضی می کند که محمدرضا‪ ،‬ش��اه ش��ود‪ .‬البته‬ ‫تاکی��د می کند ک��ه اج��ازه ندهید خ��ودش بماند‬ ‫چون ادمی اس��ت که اگر بماند ب��از هم می خواهد‬ ‫دیکتاتوری کند‪.‬‬ ‫در نتیجه رضاشاه ناچار شد در روز‪ 25‬شهریور‬ ‫نامه خلع از سلطنت را امضا کند‪ ،‬البته یک روز قبل تر‬ ‫این امضا را انجام داده بود‪.‬‬ ‫این امضا هم تحت فشار بود؟‬ ‫‪ l‬بله! چون ارتش انگلیس و شوروی داشتند‬ ‫به تهران نزدیک می شدند‪ .‬بعد از امض ا از طریق قم‬ ‫به اصفهان می رود‪ .‬در اصفهان چند روزی می ماند و‬ ‫امالک و اموال و هرچه دارد را به پسرش هبه می کند‬ ‫تا پسرش به دولت برگرداند!‬ ‫از انجا به کرمان می رود و یکی‪ ،‬دو روز می ماند‬ ‫و بعد به بندرعباس می رود‪ .‬در این مرحله س��وار‬ ‫کشتی باندرا می شود اما به رغم قولی که داده بودند‬ ‫که تو را به ش��یلی یا برزیل یا ارژانتی��ن یا امریکا‬ ‫می فرستیم‪10 ،‬روز در نزدیکی بمبئی هند او را نگاه‬ ‫می دارند و با کشتی دیگری به نام برمه به جزیره بد‬ ‫اب و هوای موریس در نزدیکی افریقا می فرستند‪.‬‬ ‫بعد از چند م��اه در اثر خواهش ه��ای محمدرضا‪،‬‬ ‫انگلیس��ی ها اجازه می دهند به دورب��ان برود‪ .‬بعد‬ ‫هم به ژوهانسبورگ که اب و هوای خوبی داشت‬ ‫منتقل می شود و روز ‪ 3‬مرداد ‪ 1323‬عمرش به پایان‬ ‫می رسد‪ .‬من این موارد و مس��یر را تماما در کتابی‬ ‫به نام از االش��ت تا افریقا به همراه اسناد و مدارک‬ ‫و تلگرام های رضاش��اه (که از گونی هایی در کاخ‬ ‫سلطنتی کشف شد) منتشر کرده ام‪g.‬‬ ‫فروغی شخصیت مهمی برای‬ ‫غرب بود و انها به او احترام‬ ‫می گذاشتند‪ .‬با این حال او‬ ‫هم اول قبول نمی کرد چرا که‬ ‫رضاشاه پدر داماد او‪ ،‬محمد‬ ‫ولی اسدی را اعدام کرده بود‪.‬‬ ‫رضاشاه به خانه او می رود‬ ‫و التماس می کند تا اینکه او‬ ‫قبول می کند نخست وزیر شود‪.‬‬ ‫در اولین اقدام فروغی ترک‬ ‫مخاصمه اعالم می کند‪ .‬البته‬ ‫متفقین باز هم به بمباران های‬ ‫خود ادامه می دهند!‬ ‫انور خامه ای‬ ‫از نسلی است‬ ‫که هم استبداد‬ ‫رضاخانی را دیده‬ ‫و هم شاهدی بر‬ ‫اشغال ایران بوده‬ ‫است‬ ‫بهروز بلمه‬ ‫‪5‬‬ ‫انور خامه ای عضو گروه ‪ ۵۳‬نفر و از اعضای اصلی و سردبیر روزنامه رهبر ارگان حزب توده بود‪.‬او در سال‬ ‫‪ ۱۳۱۳‬در دانشکده صنعتی در رشته مهندسی شیمی به تحصیل پرداخت‪ .‬انور خامه ای در زمان دانشجویی‬ ‫با گروه ‪ ۵۳‬نفر اشنا شد‪ .‬در سال ‪ ۱۳۱۶‬گروه ‪ ۵۳‬نفر به اتهام توطئه و مرام اشتراکی بازداشت و بعد از سقوط‬ ‫رضاخان از زندان ازاد شد‪.‬این گفت و گوی ویژه در مورد اثرات اشغال ایران است‪.‬‬ ‫فضای سیاسی و اجتماعی کشور پیش از اشغال‬ ‫ایران توسط متفقین چگونه بود؟‬ ‫‪l‬من در حقیقت از ان روزها اطالع شخصی زیادی‬ ‫نمی توانم داشته باش��م‪ .‬چون من به همراه گروه ‪53‬نفر‪،‬‬ ‫همه در زندان بودیم‪ .‬گرچه به صورت محرمانه روزنامه‬ ‫اطالعات به دست ما می رس��ید‪ .‬اطالعات من بیشتر از‬ ‫طریق همان اخباری است که در روزنامه ها می نوشتند‪.‬‬ ‫البته بعدها مطالعات و تحقیقات زیادی در این زمینه انجام‬ ‫دادم و در انگلستان اسناد محرمانه ان دوره را مطالعه کردم و‬ ‫اطالعات بیشتر و دقیق تری به دست اوردم‪ .‬بخش زیادی‬ ‫از این اطالعات را در جلد اول کتاب «سال های پر اشوب»‬ ‫اورد ه و مورد بررسی قرار دادم‪.‬‬ ‫قبل از شروع جنگ تا زمانی که متفقین وارد ایران‬ ‫می ش��وند‪ ،‬دولت ایران چه روابط و مناسباتی با‬ ‫قدرت های جهان داش��ت و نوع رفتار ایران در‬ ‫مقابل قطب های متخاصم جهان چگونه بود؟‬ ‫‪l‬درحقیقت دولت ایران دران زم��ان گرفتار دو‬ ‫مشکل بود‪ .‬یکی اینکه دولت ایران در ان زمان با المان ها‪،‬‬ ‫یعنی المان هیتلری‪ ،‬از لح��اظ اقتصادی‪ ،‬فنی و صنعتی‬ ‫ارتباطات نزدیکی برقرار کرده بود و برای مثال ذوب اهن‬ ‫و صنایع تولید فوالد را المان ها در ایران ایجاد کرده بودند و‬ ‫مبادالت تجاری و بازرگانی ما بیشتر با المان و دولت های‬ ‫محور بود و روابط ما با دولت های متفقین رو به سردی‬ ‫گذاشته بود‪ .‬با شوروی البته همان وضعیت سابق حفظ‬ ‫شده بود‪ ،‬نه بیشتر ش��ده بود و نه کمتر و تجارت بین دو‬ ‫کشور به صورت سنتی در مبادالت محصوالتی مثل قند‬ ‫و شکر و برنج و‪ ...‬که از یکی‪ ،‬دو قرن قبل وجود داشت‪،‬‬ ‫حفظ شده بود‪ .‬البته این روابط با مالحظات زیادی وجود‬ ‫داشت‪ ،‬چون دولت ایران جدا از تبلیغاتی که روس ها در‬ ‫ایران می کردند می ترسید و جلوی تبلیغات شوروی را در‬ ‫داخل می گرفت‪ ،‬گروه‪53‬نفر را به عنوان افراد یک حزب‬ ‫کمونیستی در زندان انداخته و محاکمه و محکوم کرده‬ ‫بود‪ .‬چندین بار دسته های مختلفی را به عنوان جاسوسی‬ ‫برای شوروی ها گرفتند و محاکمه کردند و عده ای را هم‬ ‫اعدام کردند‪ .‬بنابراین دولت همواره می ترسید شوروی‬ ‫این اعمال را علیه خود تصور بکند و مقابله به مثل کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫فروغی می گفت غرب می تواند‬ ‫به داد ایران برسد‬ ‫افتاب‬ ‫انور خامه ای در گفت و گو با مثلث؛‬ ‫در نتیجه در مقابل روس ها خیلی دس��ت به عصا رفتار‬ ‫می کرد‪ .‬این نوع رفتار در مقابل انگلیس هم وجود داشت‪.‬‬ ‫یعنی روابط را حفظ کرده بودند‪ .‬خصومتی وجود نداشت‬ ‫و مبادالتی که قبل از ان بود شاید قدری کمتر هنوزادامه‬ ‫داشت‪ .‬س��هم تجارت خارجی ما بیشتر رفته بود سمت‬ ‫المان و ایتالیا‪ ،‬اما هن��وز روابط تجاری مهمی با انگلیس‬ ‫داشتیم و نفت جنوب هم کماکان در دست انگلستان بود‪.‬‬ ‫درواقع تنها مشکلی که ایران دران روزگار داشت روابط‬ ‫تنگاتنگیبودکهبا المان هابرقرارکردهبودومی دانستکه‬ ‫این روابط برای دولت های متفقین سوءظن ایجاد خواهد‬ ‫کرد‪ .‬از این جهت خیلی مالحظه دولت های انگلیس و‬ ‫شوروی را می کرد‪ .‬این سیاست نسبتا منطقی بود و دلیلی‬ ‫نداشت که دولت ایران با یکی از این قطب ها که در مقابل‬ ‫هم قرار داش��تند وارد خصومت بش��ود و این را صالح‬ ‫نمی دید‪ .‬البته گرایش زیادی به المان ها به وجود امده بود‪.‬‬ ‫گرایش به المان در جامعه و در بین سیاستمداران‬ ‫چگونه به وجود امد و دلیل ان چه بود؟‬ ‫‪l‬گرایش به المان ها هم در دولت ایران ایجاد شده‬ ‫بود و هم در بین توده مردم‪ .‬حتی فداییان زیادی داشتیم‬ ‫که تصور می کردند با حاکم ش��دن المان بر جهان‪ ،‬ایران‬ ‫می تواند با تکیه بر انها به عظمت های تاریخی گذش��ته‬ ‫خود بازگردد‪.‬‬ ‫المان ها توانسته بودند در همه طبقات مختلف مردم‬ ‫ایران نفوذ کنند‪ .‬با تجار و بازرگانان که بیشترین نفوذ را‬ ‫داشتند و در توده مردم هم توسط تبلیغات گسترده ای که‬ ‫می شد طرفداران زیادی پیدا کرده بودند‪ .‬مثال اکثر مردم‬ ‫به رادیو برلین معتاد شده بودند‪ .‬جالب اینکه دران دوره‬ ‫گوینده ای بود در رادیو برلین که پسر ارباب کیخسرو بود و‬ ‫پدرش در ایران به شکل نامعلومی کشته شده بود‪ .‬او معتقد‬ ‫بود که پدرش را شهربانی مختاری و به دستور رضاشاه‬ ‫کشته اند و با خصومت عجیبی ناشی از پدرکشتگی در‬ ‫رادیو برلین کار می کرد و طرفداران زیادی هم بین مردم‬ ‫به دس��ت اورده بود و بالحن تبلیغاتی ش��دیدی سعی‬ ‫‪77‬‬ ‫افتاب‬ ‫می کرد به دولت ایران حمله کن��د و ان را نوکر انگلیس‬ ‫قلمداد می کرد‪ .‬درحالی که نش��انه ای دال بر وابستگی‬ ‫شدید دولت به انگلستان وجود نداشت‪ .‬حتی رضاشاه‬ ‫در دوره ای تالش کرد نفت جنوب را از دست انگلیس‬ ‫خارج کند اما با مقاومت شدیدی مواجه شد که در جهان‬ ‫علیه او به راه افتاد‪ .‬اما تصور توده مردم براساس تبلیغات‬ ‫گسترد ه و پیشینه ای که انگلستان در سیاست ایران داشت‬ ‫این بود که دولت ایران وابسته به انگلیس است‪ .‬این بود‬ ‫که دولت دس��ت به عصا رفتار می کرد‪ .‬از طرفی دیگر‪،‬‬ ‫عده ای از کارشناسان فرقه ای و صددرصد نازی المانی‬ ‫در سال های قبل از ان وارد صنایع ایران شده بودند و حتی‬ ‫بعدها معلوم شد که عده ای از اینها کار جاسوسی هم انجام‬ ‫می دهند و اگر دولت می خواست روابط خود با المان را‬ ‫قطع کند از این سمت هم تحت فشار قرار می گرفت و‬ ‫سیاستمدارهای ایران این خطر را از جانب این افراد المانی‬ ‫حس می کردند‪.‬‬ ‫بعد از ش��روع جن��گ جهانی دوم‪ ،‬مناس��بات‬ ‫سیاسی‪ -‬اجتماعی در ایران چه سمت و سویی‬ ‫به خود گرفت؟‬ ‫‪l‬سال‪ 1939‬جنگ بین دو قطب اصلی یعنی المان‬ ‫از یک سو و فرانسه و انگلستان از سوی دیگر شروع شد‪.‬‬ ‫هنوز ایتالیا وارد جنگ نشده بود‪ .‬شوروی بی طرفی خود را‬ ‫حفظ کرده بود گرچه قبل از ان روابطی با انگلستان داشت‬ ‫و در واقع از طرف انگلیس این روابط با شوروی ایجاد شد‬ ‫تا شوروی بی طرف بماند‪ ،‬اما ش��وروی در همان ابتدا با‬ ‫المان ها وارد یک قرارداد محکم اتحاد شد و روابط تجاری‬ ‫زیادی برقرار کرد و تقسیم اراضی هم در شرق اروپا با هم‬ ‫انجام دادند و شوروی کشورهای کوچک کرانه بالتیک‬ ‫مثل استونی و لیتوانی و‪ ...‬را تصرف کرد‪ .‬المان ها زمانی که‬ ‫توانستند تقریبا بر غرب اروپا مسلط شوند‪ ،‬لهستان را نیز‬ ‫با روسیه تقسیم کردند‪ .‬این رفتار شوروی برای انگلیس و‬ ‫فرانسهخصمانهتلقیمی شداماچونمی دیدندایناراضی‬ ‫اساسا جزو خاک روسیه قدیم محسوب می شد ه و بعد از‬ ‫انقالب بلشویکی از خاک روسیه جداشده بودند‪ ،‬برای‬ ‫انها چندان با اهمیت جلوه نمی کرد‪ .‬این سیاست درستی‬ ‫از طرف استالین بود‪ ،‬اگرچه بعدها این ایراد به او وارد شد‬ ‫که اگر همان ابتدا وارد اتحاد با متفقین می شد مجبور نبود‬ ‫جنگ با المان را تجربه کند و هزینه بدهد‪ .‬البته گمان اینکه‬ ‫هیتلر مرتکب همان اشتباه ناپلئون شود بسیار بعید بود‬ ‫ولی هیتلر چاره دیگری نداشت و باید تکلیف خود را با‬ ‫شرق اروپا یعنی روسیه و همچنین ایران یکسره می کرد تا‬ ‫بتواند ازاین طریق به هندوستان راه پیدا کند و به عبارتی‬ ‫گلوگاه سیاست انگلستان را به دست بگیرد‪ .‬تصورش هم‬ ‫این بود که با استفاده از نیروهای نظامی قدرتمندی که در‬ ‫شرق اروپا و در مرزهای شوروی سازماندهی کرده و از‬ ‫طرفیباسوءاستفادهتبلیغاتیعلیهبرنامه پنجسالهاستالین‬ ‫که موجب وارد امدن فشار زیادی بر مردم شوروی شده‬ ‫بود می تواند ازاین نارضایتی مردم شوروی استفاده کند و‬ ‫به سرعت تا مسکو پیش برود و از انجا تا سیبری‪ .‬یعنی‬ ‫شرق روس��یه برای او اهمیتی نداشت‪ .‬اگر می توانست‬ ‫در استالینگراد پیروز شود به سرعت ازطریق قفقاز وارد‬ ‫ایران می شد و سپس به سمت هند حرکت می کرد‪ .‬این‬ ‫تصور هیتلر مطابق داده های علمی بود و عاقالنه می نمود‪،‬‬ ‫اما دوچیز را به حساب نیاورده بود که البته هرکه جای او‬ ‫بود همین اشتباه را مرتکب می ش��د‪ .‬یکی تصور اشتباه‬ ‫هیتلر درمورد مقاومت مردم انگلس��تان ب��ود که تصور‬ ‫می کرد چندان مردم جنگجویی نیستند و دولت انگلیس‬ ‫در غرب تقریبا به شکس��ت نزدیک است‪ .‬دوم ضعف‬ ‫هیتلر در نیروی دریایی بود که اصوال برای مقابله با نیروی‬ ‫دریایی تازه تجهیز ش��ده انگلیس ناتوان بود‪ .‬یک اشتباه‬ ‫هیتلر همانطور که گفتم درمورد نارضایتی مردم شوروی‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪78‬‬ ‫از برنامه پنج ساله استالین بود که به ضرر هیتلر تمام شد‪.‬‬ ‫چوناستالیندراینبزنگاهیکتغییرسیاستتاکتیکیداد‬ ‫و دست خود را به سمت مردم دراز کرد و برنامه هایی که‬ ‫فشار زیادی به مردم وارد می کرد را تغییر داد و با تبلیغات‬ ‫وسیع توانست یک روحیه میهن پرستانه قوی در مردم‬ ‫شوروی ایجاد کند‪.‬‬ ‫گروه ‪53‬نفر اعضای کمونیس��ت ک��ه در زندان‬ ‫رضاشاه بودند و بعد از اشغال ایران توسط متفقین‬ ‫ازاد شدند‪ ،‬بعد از ازادی چه مواضعی داشتند و‬ ‫چگونه حزب توده را تشکیل دادند و چرا عده ای‬ ‫از انها به مخالفت با حزب پرداختند و کناره گیری‬ ‫کردند؟‬ ‫‪l‬به اس��تثنای عده معدودی که از تعداد انگشتان‬ ‫دس��ت تجاوز نمی کند‪ ،‬این افراد مثل اقای «عبدالصمد‬ ‫کامبخش» یا «ضیاء الموتی» و دیگران درواقع به معنای‬ ‫دقیق کلمه شوروی پرست بودند و از فلسفه مارکسیسم‬ ‫چندان س��ردرنمی اوردند‪ .‬البته از مباحث سیاس��ی و‬ ‫اقتصادیمارکسیستیاطالعاتیداشتنداماازجنبهفلسفی‬ ‫نه‪ .‬بیشتر عالقه انها به حکومت و سیستم شوروی بود‪.‬‬ ‫من درباره کامبخش در کتابم تحلیل کرده ام که او جوانی‬ ‫بوده که به روس��یه رفته و مجذوب فرهنگ روسیه شده‬ ‫بود‪ .‬حتی می شود گفت روس پرست بود و اگر به جای‬ ‫حکومت بلشویکی با حکومت تزاری هم مواجه بودیم‬ ‫از ان دفاع می کرد‪ .‬ش��بیه به افرادی که فرقه دموکرات را‬ ‫تشکیل دادند‪ .‬اما ما از ابتدای کارمان طرفداری از شوروی‬ ‫نمی کردیم‪ .‬ما جذب عقاید مارکس شده بودیم‪ .‬فلسفه‬ ‫مارکسیس��تی را پذیرفته و به دنبال اقتصاد مارکسیستی‬ ‫بودیم‪.‬اگرهمنسبتبهحکومتشورویسمپاتیداشتیم‬ ‫بیشتر از این لحاظ بود‪ .‬روحیه ‪ 53‬نفر اینچنین بود‪ .‬حتی‬ ‫در زندان هم اختالف عقیده بین ما زیاد بود‪ .‬اگر به دیگران‬ ‫احترام می گذاشتیم به خاطر این بود که برای عقاید خود‬ ‫در زندان بودند و سختی می کشیدند‪ .‬مثال از همان زمانی‬ ‫که در زندان بودیم «رضا روس��تا» را جاسوس شوروی‬ ‫می دانس��تیم‪ .‬خالصه اینکه امثال من و «خلیل ملکی» و‬ ‫«مکی نژاد» و‪ ...‬هیچ کدام مان چنین عقایدی نداشتیم‪ .‬خود‬ ‫«دکتر ارانی» هم مثل ما بود‪ .‬افرادی مثل «ایرج اسکندری»‬ ‫و «بزرگ علوی» و دیگران هم از قبل از زندان‪ ،‬مثل ارانی‬ ‫فکر می کردند‪ .‬بعد از زندان و ش��روع جنگ و مقاومت‬ ‫ش��وروی در برابر المان این افراد هم اندکی تحت تاثیر‬ ‫تبلیغات به شوروی تمایل پیدا کردند‪ .‬اما من و امثال خلیل‬ ‫ملکی نه‪ .‬بعد از زندان فهمیدیم ایرج اس��کندری‪ ،‬رضا‬ ‫روستا و «عبدالحسین نوشین» که بعد از زندان با او اشنا‬ ‫شدیم عمال برای شوروی مزدوری می کردند‪ .‬این دستور‬ ‫از شوروی امد که به جای حزب کمونیست یک حزب‬ ‫ازادی خواه و مشروطه خواه تشکیل دهند و پالت فورم ان‬ ‫فروغی تحصیلکرده و‬ ‫فلسفه دان بود‪ .‬به طورکلی‬ ‫سرش توی حساب بود‪ .‬در‬ ‫ان دوران پس از مشروطه‬ ‫مثل فروغی کم پیدا می شد‪.‬‬ ‫اما بنابر مواردی که عرض‬ ‫کردم طبق روحیه عمومی که‬ ‫وجود داشت او نیز معتقد بود‬ ‫که اگر کاری قرار است انجام‬ ‫شود باید با دست خارجی ها‬ ‫انجام گیرد‪ .‬اما طرف روسیه‬ ‫تزاری و پس از ان بلشویکی‬ ‫را نمی گرفت‬ ‫راهمطراحیکردهبودند‪.‬کهمثالاصالاسمی ازمارکسیسم‬ ‫برده نشود و تمام نیرو را براین بگذارید که مردم ایران را‬ ‫علیه المان ها ترغیب کنید و عالقه مند به شوروی شوند‪.‬‬ ‫ایرج اسکندری و رضا روستا مامور تشکیل این حزب‬ ‫ش��دند که بعدها توده نام گرفت‪ .‬عمال هم بعد از ان به‬ ‫جای اینکه یک حزب مارکسیست باشد یک جریان نوکر‬ ‫شوروی از اب درامد‪.‬‬ ‫غیر از حزب توده جریان های دیگر اجتماعی و‬ ‫سیاس��ی در ایران بعد از اشغال چه جریان هایی‬ ‫بودند و چه مواضعی داشتند؟‬ ‫‪l‬توده مردم ایران از کارگر تا کشاورز و سرمایه دار‬ ‫و حتی بخش زیادی از سیاستمدارها در سال های پایانی‬ ‫حکومت رضاش��اه بر ضد او ب��وده و یکپارچه طرفدار‬ ‫المان شده بودند‪ .‬از طرفی بدبینی و نفرت وسیعی هم از‬ ‫زمان مشروطیت نسبت به انگلیس وجود داشت و اینکه‬ ‫مشروطیت را در دست فراماسونرها می دیدند و احساس‬ ‫می کردند که از انگلیس کلک خورده اند‪ ،‬از فراماسونری‬ ‫و انگلستان نفرت داشتند‪ .‬بنابراین اگر تمایلی بین مردم‬ ‫وجود داشت یا به المان بود یا به روسیه‪ .‬حتی به امریکا‬ ‫هم بعدها عالقه ای که به المان وجود داشت پیدا نشد‪.‬‬ ‫مردم ای��ران از دوران قاجاریه هیچ گاه به حس��اب‬ ‫نمی امدند و حتی در مواقعی خود م��ردم هم خود را به‬ ‫حس��اب نمی اوردند‪ .‬فقط طبقات باالیی مثل مالکان و‬ ‫طبقه حاکمیت به حساب می امدند‪ .‬تصور این دسته از‬ ‫مردم هم این بود که همیشه باید به قدرت های خارجی‬ ‫وابس��ته بود‪ .‬این خصوصیت در روشنفکران ما هم بود‬ ‫چه در دوران مشروطه و چه در دوره رضاشاه و پس از او‬ ‫همواره روشنفکران ما یا به خارج گرایش داشتند یا خود را‬ ‫دربرابر قدرت های خارجی ضعیف می دیدند‪.‬‬ ‫در زمان اش��غال ایران فروغی نقش محوری ایفا‬ ‫می کند‪ .‬وی را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫‪l‬فروغی تحصیلکرده و فلسفه دان بود‪ .‬به طورکلی‬ ‫سرش توی حس��اب بود‪ .‬در ان دوران پس از مشروطه‬ ‫مثل فروغی کم پیدا می ش��د‪ .‬اما بنابر مواردی که عرض‬ ‫کردم طبق روحیه عمومی که وجود داشت او نیز معتقد‬ ‫بود که اگر کاری قرار اس��ت انجام ش��ود باید با دست‬ ‫خارجی ها انجام گیرد‪ .‬اما طرف روسیه تزاری و پس از‬ ‫ان بلشویکی را نمی گرفت‪ ،‬بلکه معتقد بود غربی ها که‬ ‫طرفدار دموکراسی و لیبرالیسم هستند بهتر می توانند به‬ ‫داد ایران برسند و نسبت به انگلستان خوشبین تر بود‪ .‬البته‬ ‫خوشبین از این نظر که کمکی از انها بگیرد برای سامان‬ ‫دادن به وضعیت کش��ور‪ .‬فروغی اتفاقا از کسانی بود که‬ ‫حکومت رضاشاه را از همان روز اول تقویت کردند‪ ،‬در‬ ‫کنار روشنفکران دیگری مثل داور و‪....‬‬ ‫ایا می توان بر تخت نشاندن رضاشاه و سپس عزل‬ ‫و تبعید او را یک نوع مهره چینی سیاسی توسط‬ ‫انگلیس قلمداد کرد؟‬ ‫‪l‬باالخره انگلس��تان از همان لحظه اول که با یک‬ ‫حکومت بلشویکی در شمال ایران مواجه می شود به این‬ ‫فکر می افتد که ایران را از بالیی که روسیه به ان مبتال شده‬ ‫است حفظ کند‪ .‬بنابراین باید دولتی در ایران تشکیل شود‬ ‫که استقالل و قدرت داشته باشد تا بتواند مقابل روسیه‬ ‫سپر بال ش��ود چه توسط رضاش��اه و چه بعد از او‪ .‬نگاه‬ ‫غربی ها به خصوص انگلیس این بود که ایران همیش��ه‬ ‫بتواند سپری باش��د تا روس ها نتوانند به جنوب ایران و‬ ‫نفت ایران دست پیدا کنند‪ .‬شانسی که ملت ایران اوردند‬ ‫این بود که این دولت را افرادی مثل داور و نصرت الدوله‬ ‫و ذکاءالملک (فروغ��ی) و‪ ...‬در ابت��دا حمایت کردند و‬ ‫پیش��رفت هایی از لحاظ صنعتی و اقتصادی و علمی به‬ ‫دست اوردند و ایده ال های انها باال بردن سطح زندگی‬ ‫مردم بود‪g .‬‬ ‫اشغال نامحسوس‬ ‫ابراهیم فیاض‬ ‫جامعه ایران پس از شهریور ‪20‬‬ ‫‪6‬‬ ‫افتاب‬ ‫دلیران تنگستان به پش��توانه المان ها جلوی انگلیس‬ ‫در موضوع ش��هریور ‪ 1320‬و سقوط رضاخان‬ ‫استبداد شدیدی را ایجاد و با تکیه به ارتش سعی کرد‬ ‫ایس��تادند و المان در این میان کمک ه��ای زیادی به‬ ‫از این عنصر قدرت استفاده کند و فکر می کرد با این‬ ‫چند نکته را باید در نظر گرفت‪:‬‬ ‫این گروه برای جلوگیری از اشغال جنوب ایران کرد‪.‬‬ ‫نیرو قدرت برتر منطقه اس��ت ولی این قدرت با یک‬ ‫ابتدا نح��وه روی کار امدن رضاخان اس��ت‪ .‬از‬ ‫انگلیس هم این موضوع را می دانس��ت که اگر اینده‬ ‫سال ‪ 1304‬تا ‪ 1313‬که به ترکیه می رود دوره ای است‬ ‫انقالب دگرگون شد‪.‬‬ ‫هند و افغانستان برایش مهم است باید در ایران نفوذ‬ ‫نمونه های جدید این موضوع هم دیکتاتور لیبی‬ ‫که به شدت س��عی دارد خود را مردمی نشان دهد‪ .‬با‬ ‫پیدا کند و اجازه نفوذ به المانی ها ندهد‪.‬‬ ‫و دیگر دیکتاتورهای منطقه هستند‪.‬‬ ‫روشنفکران ارتباط داش��ته و در خاطرات وزرای او‬ ‫در مجم��وع المان ها قصد داش��تند ایران تحت‬ ‫هست که به روش��نفکران احترام می گذاشته‪ .‬از این‬ ‫رضاش��اه اس��تبدادی را در ش��ش س��ال اخر‬ ‫نفوذ انها باش��د و به همین منظور بود که به رضاشاه‬ ‫روست که بس��یاری از روشنفکران به طرف رضاشاه‬ ‫حکومتش ایجاد ک��رد که با دی��ن و فرهنگ درافتاد‪،‬‬ ‫نزدیک شدند و در ایران جایی برای خود باز کردند‪.‬‬ ‫رفتند‪.‬‬ ‫درحالی که مردم او را رها کردند‪.‬‬ ‫البته المان ه��ا هرکجا رفتند ان ب�لاد را از نظر فنی و‬ ‫این موض��وع البته به دلی��ل عقب ماندگی هایی‬ ‫او سعی داش��ت ارتباط خود را با المان تقویت‬ ‫تکنولوژیک رشد دادند‪ .‬به همین خاطر در ایران مردم‬ ‫کند‪ .‬برای مثال جواه��رات گرانقیمت��ی را از طریق‬ ‫اس��ت که از زمان قاجار به وجود امده بود‪ .‬به همین‬ ‫برای پیروزی المان ها نذر کرده بودند‪.‬‬ ‫تاج الملوک‪ ،‬م��ادر محمدرضا به الم��ان برای هیتلر‬ ‫دلیل حضور روشنفکران در عرصه اجتماعی قوی تر‬ ‫در مقابل‪ ،‬انگلیس��ی ها این موضوع را دوس��ت‬ ‫فرس��تاد و س��عی کرد این ارتباط را قوی تر کند‪ .‬این‬ ‫شده بود‪ .‬در این دوره و در اتفاقی جالب‪ ،‬میرزا مهدی‬ ‫نداش��تند و کار به اشغال ایران کش��یده شد‪ .‬رضاشاه‬ ‫درحالی بود ک��ه رضاخان نمی دانس��ت افرادی مثل‬ ‫اش��تیانی‪ ،‬فیلس��وف بزرگ ش��رق‪ ،‬قاضی القضات‬ ‫محمدعلی فروغی که ماسون و انگلوفیل هستند اجازه‬ ‫رضاشاه می شود‪.‬‬ ‫که شکست خورده بود از ایران خارج شد‪ .‬در پاسخ‬ ‫نمی دهند ایران به دست المان ها بیفتد‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که وقتی ب��ه ترکیه رفت با‬ ‫به این س��وال که چرا مردم در مقابل اشغال بیگانه از‬ ‫در جنگ جهان��ی اول و دوم‪ ،‬الم��ان و ایران با‬ ‫غرب و غربزدگی اش��نا ش��د و نه تنها ب��ا روحانیت‬ ‫ایران دفاع نکردند؟ باید گفت که م��ا هرگاه به مردم‬ ‫و س��نت ها و فرهنگ های انه��ا توجه کردی��م‪ ،‬انها‬ ‫هم متحد هس��تند و علت ان هم ارتب��اط فرهنگی و‬ ‫بلکه با روش��نفکران ه��م درگیر ش��د‪ .‬در این دوره‬ ‫هم به وظیفه خود عمل کرده و دف��اع خواهند کرد‪.‬‬ ‫مهمترین مش��کلی که ایجاد می ش��ود این است که‬ ‫فلس��فی بود که بین المان و ایران برقرار بوده و هنوز‬ ‫هم هست‪ .‬امروز هم همینطور است و اگر المان ها در‬ ‫نخبگان از رضاشاه جدا می شوند و راس هرم قدرت‬ ‫اما هرگاه مردم کنار گذاش��ته ش��دند و سعی کردیم‬ ‫ایران کار فرهنگی کنند انگلیسی ها به شدت ناراحت‬ ‫جامعه از اقتدار می افتد و با اش��غال بوش��هر توسط‬ ‫باتوجه به قدرت خارجی‪ ،‬داخل کش��ور را تضعیف‬ ‫انگلیس��ی ها و حمله روسیه‬ ‫کنیم‪ ،‬مردم جلوی حکومت‬ ‫از ش��مال‪ ،‬رضاخان سقوط‬ ‫ایستادند‪ .‬ایران قبل از ‪1320‬‬ ‫می کن��د‪ .‬جالب اس��ت که‬ ‫به ص��ورت غیرمحس��وس‬ ‫دستور انحالل ارتش زمانی‬ ‫اشغال شده بود‪ .‬نفوذ اشکار‬ ‫ص��ادر ش��د ک��ه رضاخان‬ ‫و پنهان برای م��ردم تفاوتی‬ ‫نمی کند! از این روس��ت که‬ ‫و ارتشی که درس��ت کرده‬ ‫خیلی از رضاشاه طرفداری‬ ‫ب��ود‪ ،‬مقتدر بودن��د و با این‬ ‫نمی کنند‪ .‬ارتش ه��م که از‬ ‫دستور س��ربازهای گرسنه‬ ‫خود این م��ردم بودند و در‬ ‫در ش��هر ها پراکنده ش��دند‪.‬‬ ‫تمام رده ها هی��چ تفاوتی با‬ ‫چ��ون رضاخان ب��اور کرده‬ ‫مردم نداشتند‪ ،‬از این فشارها‬ ‫بود ارتشی که درست کرده‬ ‫می توان��د جل��وی بیگانه ها‬ ‫در رن��ج بودن��د‪ .‬در نتیجه‬ ‫بایستد‪ .‬اما چون ساختارهای‬ ‫این اتفاقات ن��ه دولتی برای‬ ‫اقتدار معنوی و انچه انسجام‬ ‫مردم باق��ی گذاش��ته بود و‬ ‫معن��وی را در جامعه ایجاد‬ ‫نه م��ردم‪ .‬از ای��ن رو بود که‬ ‫می کرد و حتی خود خانواده‬ ‫وقتی دیدند اقتدار رضاخانی‬ ‫افسرها هم این موضوعات‬ ‫تضعیف شده است او را کنار‬ ‫را در خود داشتند‪ ،‬با کشف‬ ‫گذاشتند‪.‬‬ ‫حجاب و ایجاد س��نت های‬ ‫از این به بعد انگلیس از‬ ‫غرب��ی و فرنگ��ی ارتش از‬ ‫سال ‪ 1320‬تا ‪ 1332‬بر ایران‬ ‫درون پوک ش��د‪ .‬ب��ر همین‬ ‫مسلط ش��د‪ .‬در این ‪ 12‬سال‬ ‫ اساس به راحتی با یک حمله‬ ‫انگلیس تم��ام ذخایر ایران‬ ‫به خصوص نفت را به غارت‬ ‫خارج��ی این ارت��ش از هم‬ ‫ابراهیم فیاض می گوید‪ :‬انگلیس ‪ 12‬سال ذخایر نفت ایران را اشغال کرد‬ ‫ب��رد‪ .‬در این م��دت تعرض‬ ‫پاشیده می شود‪.‬‬ ‫به همین دلیل است که‬ ‫به نوامیس م��ردم زیاد بوده‬ ‫است‪ .‬درگیر ی هایی هم در‬ ‫انها اعتقاد داش��تند باید در‬ ‫این رابطه میان ایرانی ها و انگلیسی ها بوجود امده بود‪.‬‬ ‫می شوند و به وحش��ت می افتند‪ .‬ان موقع فشارها از‬ ‫فرم و قالب نواوری شود و نیازی به نواوری در محتوا‬ ‫از این رو ایرانی ها به شدت دچار افسردگی‪ ،‬ناراحتی‬ ‫طریق انگلیس برای مقابله با المان بیشتر شد‪.‬‬ ‫نیست‪ .‬ارتش باورش ش��ده بود که درغرب نیز همه‬ ‫همینطور هس��تند‪ .‬مثل محمدرضا که پس از سال ‪42‬‬ ‫البته دالی��ل دیگری هم وج��ود دارد مثل اینکه‬ ‫و عصبانیت بودند‪g .‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪79‬‬ ‫رسانه‬ ‫درباره سریال سی امین روز‬ ‫اگاهی و امید‬ ‫سپنتا امانپور‬ ‫افتاب‬ ‫قطعا ساخت و تولید برنامه های هنری – رسانه ای از‬ ‫صداوسیمایجمهوریاسالمیایرانبهعنوانرسانهملی‬ ‫صرفامبتنیبرایجادسرگرمی وتفنننیستوکارکردهای‬ ‫غربیرسانه ایمثلتلویزیونندارد‪.‬اینرسانهبایدهمچون‬ ‫ابزاریتاثیر گذاردرخدمتبسطانگاره هاوارزش هایملی‬ ‫ومذهبیاینسرزمینواخالق گراومعنویباشد‪.‬ساخت‬ ‫سریال هایمناسبتیویژهماهرمضانیکیازبهترینمصادیق‬ ‫اینرویکرداستکهتالشمی کندبهرسالت هاییکهبرای‬ ‫رسان هملیتبیینشدهوفادارباشد‪.‬‬ ‫امید‪ ،‬اگاهی و اخالق از محورهای اصلی این منشور‬ ‫رسانه ای است که باید سرلوحه س��اخت انواع برنامه های‬ ‫تلویزیونیقراربگیرد‪«.‬س��ی امینروز»بامضمونیدینیو‬ ‫ماورایی‪،‬ملودرامی اجتماعیراروایتمی کندکهتالشدارد‬ ‫ماجرای توبه و جبران مافات مردی را در مدت «س��ی روز»‬ ‫بهتصویربکشد‪.‬توجهبهحضورفرشته هاکهمتاثرازتفسیر‬ ‫برخی از مفس��رین معاصر از قران و مفاهیمی مثل مرگ‪،‬‬ ‫فرشته و شیطان صورت گرفته‪ ،‬فضایی ماورایی به قصه و‬ ‫مناسباتحاکمبرانبخشیدهاست‪.‬به عنوانمثال‪:‬‬ ‫‪ .1‬توکل به خ��دا در همه امور و اعمال و توس��ل به‬ ‫ائمه اطهار(علیه مالسالم)درفرازونشیب هایزندگی‪.‬‬ ‫‪ .2‬لزوم به جا اوردن واجبات دینی‪.‬‬ ‫‪ .3‬تسلیم خواس��ت خدا بودن و توجه به امتحان و‬ ‫ابتالیالهی‪.‬‬ ‫‪.4‬قطعیبودنپاداشکارنیک‪.‬‬ ‫قالناسولزومرعایتان‪.‬‬ ‫‪.5‬توجهبهح ‬ ‫‪ .6‬توجه به عالم پس از مرگ و تفکر در مورد مساله‬ ‫مرگ‪.‬‬ ‫‪.7‬نعمتحسناختیاروانتخابانسان‪.‬‬ ‫‪.8‬حاللیت طلبیدنبهمثابهیکوظیفهدینیواخالقی‪.‬‬ ‫‪.9‬اجتنابازگناهو ترکسبکشمردنان‪.‬‬ ‫‪ .10‬معرفی مس��جد به عنوان جایگاه عبادت و رفع‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫‪80‬‬ ‫مشکالتمومنان‪.‬‬ ‫‪ .11‬فرجام بد زیاده خواهی وطمع ورزی‪.‬‬ ‫‪ .12‬رزق و روزی حالل‪.‬‬ ‫‪.13‬تفکردربارهمرگ‪.‬‬ ‫اخالق‪:‬‬ ‫در سریال «سی امین روز» دو فرشته (فرشته موکل و‬ ‫فرشته مرگ) به طور مداوم مراقب اعمال شخصیت اصلی‬ ‫قصه هستند‪ .‬کسی که به خواست خداوند‪ ،‬تنها سی روز‬ ‫فرصت توبه دارد‪ .‬هدایت و راهنمایی توس��ط فرشته ها‪،‬‬ ‫باالخصدرمواردیکهانسانشاخص هایدینیواخالقی‬ ‫را رعایت نمی کند یا در قبال ان دچار غفلت می شود زمینه‬ ‫بسط و تشریح این مفاهیم را بیشتر فراهم اورده است‪ .‬در‬ ‫طول قصه سعی شده ابعاد مختلف رفتاری انسان در قالب‬ ‫مباحثاجتماعیوفردیبا ترازویدین‪،‬شریعتواخالق‬ ‫سنجیدهشودکهدرادامهبهبرخیازمصادیق اخالقیقصه‬ ‫اشارهمی شود‪:‬‬ ‫‪.1‬توجهبهایتامواعادهحقوقمادیومعنویانها‪.‬‬ ‫‪.2‬تبیینوجدانکاریوعدالت خواهی‪.‬‬ ‫‪.3‬رعایتحجابوعفافوحریممحرمونامحرم‪.‬‬ ‫‪.4‬تاکیدبررعایتجایگاهبزرگساالنواحترامخاص‬ ‫انهادرخانوادهواجتماع‪.‬‬ ‫‪ .5‬تشریح عواقب ناخوش��ایند پنهانکاری اعضای‬ ‫خانوادهوبی اعتمادیانهابهیکدیگر‪.‬‬ ‫‪.6‬تالشبرای ترویجاخالقایثاروجوانمردی‪.‬‬ ‫‪.7‬تاکیدبرحفظابرویهمنوعانوحفظاسرارمردم‪.‬‬ ‫‪.8‬دفاعازحقمظلوم‪.‬‬ ‫اگاهی‪:‬‬ ‫تحقیق در بعد ماورایی قص��ه و توجه به اموزه های‬ ‫دینی‪ ،‬روایات و احکام ش��ریعت در پرداخت ان‪ ،‬بدون‬ ‫ش��ک مقدمات اشنایی هرچه بیش��تر مخاطبین با دیگر‬ ‫عوالم را فراهم می اورد‪« .‬اگاهی بخشیدن» در خصوص‬ ‫وجود فرشتگان و وظایف انها در قبال انسان ها از جمله‬ ‫رویکردهای محتوایی در شکل گیری قصه بوده به نحوی‬ ‫که مخاطب ناخوداگاه درگیر مناسباتی فرازمینی می شود‪.‬‬ ‫مفاهیمی کهدرنهایتبهتعالیانسانمی انجامد‪.‬اینمفاهیم‬ ‫رامی تواناینگونهتقسیم بندیکرد‪:‬‬ ‫‪.1‬هشدارنسبتبهعواقبتوجهبهخرافات‪.‬‬ ‫‪.2‬اگاهی بخشینسبتبهفرشتگانالهیونقشانها‬ ‫درتعالیانسان‪.‬‬ ‫‪.3‬توجهوتاکیدبرنقشهدایتگرروحانیتدرجامعه‪.‬‬ ‫‪ .4‬تبیین نق��ش تربیتی والدین در انتخاب همس��ر‬ ‫مناسب‪.‬‬ ‫‪.5‬نمایشعواقبعشق هایسطحیوبدونتحقیق‬ ‫و خارج از حدود شرع و عرف‪.‬‬ ‫‪ .6‬تبیین نعمت وجود فرش��تگان و اشاره به وظیفه‬ ‫تبشیریوتنذیریانهاتوامباتاکیدبراختیارانسان‪.‬‬ ‫‪.7‬هوشیارینسبتبهفتنه هایروزگاروفتنه گران‪.‬‬ ‫امید‪:‬‬ ‫ایجاد فرصت ب��رای انس��ان های الوده ب��ه گناه و‬ ‫وجود امکان توبه و بازگش��ت به سوی خداوند از جمله‬ ‫رویکردهایدینیوامیدافریندرطولمسیرقصهمحسوب‬ ‫می شودکهمبتنیبرماجرایپارهشدنطنابدارشخصیت‬ ‫اصلی قصه و فرصت سی روزه ای که وی برای توبه دارد‪،‬‬ ‫پرداخت شده است‪ .‬امید به رحمت و بخشش خداوند با‬ ‫شکل گیری فرصت توبه‏‪ ،‬بدون شک شاخص «امید» را‬ ‫پررنگترمی سازدکهمهمترینانهابهاینشرحاست‪.1:‬ایجاد‬ ‫انگیزه و نگاه امیدوارانه نسبت به اینده و امید به رحمت و‬ ‫بخشایشالهی‪.‬‬ ‫‪ .2‬پراهمیت نشان دادن کانون خانواده و امید داشتن‬ ‫در محیط صمیمی خانواده با اش��اره به نق��ش والدین در‬ ‫سرنوشتانسان‪.‬‬ ‫امید‪،‬اگاهیواخالقدربستریکتجربهمعنویکهدر‬ ‫سی امینروزروایتمی شودبهسمتیحرکتمی کندکهاین‬ ‫مفاهیمرادربستریکموقعیتدراماتیکبهمخاطبمنتقل‬ ‫می کند‪ .‬این شیوه از تاثیرگذاری تربیتی بیشتری برخوردار‬ ‫بوده و به نهادینه ش��دن این ارزش ه��ا در ذهن مخاطب‬ ‫می انجامد‪g.‬‬ ‫ارتباط امیرحس��ین با مینا در جهت رفع مشکالت‬ ‫یکدیگر و پیگیری های ایدا و پلیس ب��رای دفاع از‬ ‫امیرحسینونجات او)‪.‬‬ ‫صیانت از ارزش های خانواده‬ ‫تحلیل و بررسی سریال پنج کیلومتر تا بهشت‬ ‫فاطمه میرزایی‬ ‫بعد اخالقی‬ ‫واقعیت این است که بازتولید ارزش های اخالقی از‬ ‫دلقصهوامیختهباسویهدراماتیکداستانازمهمترینابعاد‬ ‫سریال هاییازایندستاستکهبسترمناسبیبرایتبیین‬ ‫وتبلیغارزش هایاخالقیایجادمی کند‪.‬روابطومناسبات‬ ‫حاکم بر شخصیت های سریال «پنج کیلومتر تا بهشت»‬ ‫زمینه مناسبی برای تحلیل کنش ها و رفتارهای مبتنی بر‬ ‫اخالق یا ضد اخالق را فراهم اورده است‪ .‬به عنوان مثال‬ ‫تقابلشخصیت هایمتضادخواهروبرادر(ایداوجمشید)‬ ‫در یک خانواده‪ ،‬کنتراست شدید کنش ها و اعمال انها را‬ ‫نشانمی دهد‪.‬پایبندیامیرحسینبهاصولاخالقیبرامده‬ ‫از اعتقادات دینی نیز از جمله رویکردهای اخالق محور‬ ‫قصهبشمارمی رود‪:‬‬ ‫‪ -1‬توجه به احترام به والدین و کس��انی که حق به‬ ‫گردن انسان دارند‪.‬‬ ‫‪ -2‬قناعت و ساده زیستی (نمود موفقیت امیز ان در‬ ‫زندگیامیرحسینوخانوادهمینا)‪.‬‬ ‫‪ -3‬کنترل خشم (نمود ان در برخورد خشمگینانه‬ ‫همایونباامیرحسینویکعمرپشیمانیبرایهمایون)‪.‬‬ ‫‪ -4‬اهتمام به رفع مش��کالت دیگران (نمود ان در‬ ‫افتاب‬ ‫بعداعتقادی‬ ‫‪ -1‬اعتقاد به اخرت و وجود حس��اب و کتاب‬ ‫در زندگی و پاسخگو بودن انسان در برابر اعمالش از‬ ‫جمله پیام های اصلی سریال بود که در جای جای ان‬ ‫به نمایش درامد‪ .‬اینکه روح امیرحسین و مینا‪ ،‬افرادی‬ ‫را می دیدند که روحشان با چهره خندان پر می کشید و‬ ‫افرادیکهباحالتناراحتمی رفتندیادراتشسقوط‬ ‫می کردند و افرادی که به دلیل زندگی بینابینی هنوز‬ ‫معلوم نبود سر از بهشت درخواهند اورد یا جهنم و‬ ‫ربطدادناینموضوعبهچگونگیونحوهزندگیانها‬ ‫در این عالم‪ ،‬از جمله پیام های اصلی سریال بود که به‬ ‫صورت تصویری یا در قالب دیالوگ ها برای بیننده‬ ‫تبیینشدهاست‪.‬‬ ‫‪ -2‬احترام به والدین؛ امیرحسین که در ابتدا سر‬ ‫قبر پدرش با او صحبت کرده ب��ود در پایان بار دیگر‬ ‫سر قبر پدر امده و از او عذرخواهی می کند و در طول‬ ‫داستان فرزندان در برابر والدینشان ادب و احترام را‬ ‫رعایتمی کردند‪.‬‬ ‫‪ -3‬اهمیت حالل و حرام و ل��زوم رعایت این‬ ‫نکتهدرزندگیدرطولداستانتوسطامیرحسین‪،‬مینا‬ ‫و ایدا بیان می شد و به صورت داستانی نیز سرانجام‬ ‫رفتن به سمت روزی حرام را در سرنوشت همایون‬ ‫(که به س��مت قاچاق دارو امده بود) و جمشید (که‬ ‫بعدامید‬ ‫قصهسریال«پنجکیلومترتابهشت»برپایهامیدبه‬ ‫نجات قهرمان قصه پی ریزی شده است‪ .‬محقق شدن‬ ‫امید در کنار اعتقاد درونی مخاطب‪ ،‬به دلیل ایمان به‬ ‫خدایقهرماناصلیاگرچهپایانقصهراقابلپیش بینی‬ ‫می سازد اما از سویی دیگر مخاطب هرگز از لطف و‬ ‫عنایت الهی ناامید نمی شود و همواره قصه را با امید به‬ ‫بهبودیقهرمانقصهدنبالمی کند؛طبیعیاستکهاین‬ ‫اعتقاد در زندگی واقعی نیز تسری پیدا خواهد کرد‪.‬‬ ‫‪ .1‬تاکید بر تاثیر دعا و امی��د به لطف و عنایت‬ ‫خداوند در مشکالت زندگی‪.‬‬ ‫‪ .2‬تبیی��ن عدالت الهی و امید به محقق ش��دن‬ ‫وعده های خداوند‪.‬‬ ‫یکی از رس��الت های مهم رس��انه ملی حفظ‬ ‫و صیانت از نهاد خان��واده و ارزش های ان اس��ت‪.‬‬ ‫این مهم در فرمایش��ات مقام معظم رهب��ری درباره‬ ‫برنامه س��ازی های تلویزیون اهتمام جدی به مقوله‬ ‫خانواده و پاس��داری از ان اس��ت‪ .‬از این حیث اگر‬ ‫بخواهیم به س��ریال پنچ کیلومتر تا بهشت بپردازیم‬ ‫باید به برجسته کردن نقش خانواده در ازدواج ساده و‬ ‫پایدار (مخالفت ابتدایی همایون با ازدواج امیرحسین‬ ‫و ایدا و سپس تغییر نگرش او و ازدواج ساده و پایدار‬ ‫انها) اشاره کنیم‪ .‬لزوم حفظ و حراست از قداست و‬ ‫پاکدامنی در خانواده‪ .‬قانون گرایی و داشتن وجدان‬ ‫کاری جهت حفظ انضباط اجتماعی و پیشرفت در‬ ‫قالب اتفاقاتی که برای همایون‪ ،‬جمشید و امیرحسین‬ ‫رخ داد از جمله ابعاد دیگر این مساله است که در عین‬ ‫پیام های اخالقی مخاطب را متوجه کانونی اصلی این‬ ‫ارزش ها یعنی خانواده می کند‪g.‬‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫بدون ش��ک علیرضا افخمی را بای��د به عنوان‬ ‫سلسله جنبانسریال هاییماوراییدرتلویزیوندانست‬ ‫که طی این یک دهه تالش ک��رده یک نوع حکمت‬ ‫تصویری را تجربه کند و مفاهیم و انگاره های انتزاعی‬ ‫مذهبی را در بستر یک درام عینیت ببخشد‪ .‬در سریال‬ ‫«پنجکیلومترتابهشت»بعدروحانیانساندرپرداخت‬ ‫قصهبهعنوانیکیازمهمترینمظاهرعالمغیبتومبانی‬ ‫اصلیموردتاکیدقراندرنظرگرفتهشدهاست‪.‬تشریح‬ ‫برخی از ویژگی های عالم ب��رزخ و بیان توانایی های‬ ‫ارواحدرطولروایتازرویکردهایاصلیوتاثیرگذار‬ ‫دربسطوگسترشقصهاستکهدرنتیجهباراموزشی‬ ‫سریالدرحوزه«دین»راسنگین ترکردهاست‪.‬برخیاز‬ ‫مفاهیمرابهشرحزیربازنماییمی کنیم‪.‬‬ ‫می خواست یک شبه پولدار شود) مالحظه کردیم و این‬ ‫نکتهدرصحبت هایمیناوامیرحسیننیزتاکیدشدهبود‪.‬‬ ‫‪ -4‬نماز و اهمی��ت ان در زندگی به صورت عملی‬ ‫در شخصیت های اصلی داستان به نمایش درامد (ایدا‪،‬‬ ‫امیرحسین و فاطمه)‪ .‬در صحبت های مینا و امیرحسین به‬ ‫عنوان مالک سالمت فرد و شرط رفتن یک فرد در خواب‬ ‫دیگری به نماز خواندن و با دین و با خدا بودن فرد تاکید‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫‪-5‬حجاببهعنواننماداصلیشخصیت هایمثبت‬ ‫داستان در ایدا و فاطمه متبلور بود‪.‬‬ ‫‪ .6‬در این سریال ضمن تاکید بر وجود عالم غیب بر‬ ‫لزوم پاکی و طهارت فرد به عنوان شرطی برای ارتباط با‬ ‫ماورا تاکید شده است‪.‬‬ ‫‪ .7‬در جای جای داس��تان بر این نکته که دنیا صرفا‬ ‫همین دنیای مادی نیس��ت تاکید ش��ده اس��ت و وجود‬ ‫قدرت های الهی و مس��لط بر این جهان مورد تاکید قرار‬ ‫گرفتهاست‪.‬‬ ‫بعد اگاهی‬ ‫این سریال با پرداختن به مس��ائل متافیزیکی‬ ‫مخاط��ب را در معرض اگاهی جدی��دی از حیات‬ ‫مادی و روحانی قرار داد که ش��اید بهتر باشد نام ان‬ ‫را خوداگاهی معنوی بگذاریم‪ .‬روایت قصه از زاویه‬ ‫دید ارواحی که بین دنیا و عالم ب��رزخ گیر افتاده اند‬ ‫بدون شک موجب اشنایی هر چه بیشتر مخاطبین‬ ‫با ویژگی های روح و شناخت جزئیات دیگر عوالم‬ ‫خواهدشد‪.‬اگاهیبخشیدنبهمخاطبدرخصوص‬ ‫اینکهاعمالانساندردنیاوچگونگیزیستناودرسعه‬ ‫وجودی روح او در عوالم دیگر تاثیرگذار خواهد بود‬ ‫که بدون شک تفکربرانگیز است‪ .‬برخی از ابعاد این‬ ‫اگاهی به شرح ذیل است‪:‬‬ ‫‪ .1‬تبیین یاد مرگ و تاثیر ان در رفتارهای ادمی در‬ ‫دنیا‪.‬‬ ‫‪ .2‬تاکید بر عواقب زیاده خواهیوتعرضبه مال‬ ‫و اموال دیگران‪.‬‬ ‫‪ .3‬اشاره به نحوه برخورد و عکس العمل والدین‬ ‫نسبتبهرفتارهایغلطفرزندان‪.‬‬ ‫‪ .4‬تبیی��ن واقعی��ت رویاه��ای صادق��ه و‬ ‫اگاهی بخشیبهمخاطب‪.‬‬ ‫‪ .5‬هش��دار مخاطب نس��بت به وجود معبران‬ ‫دروغینوسوءاستفاده کنندگانازاعتقاداتقلبیمردم‪.‬‬ ‫‪ .6‬ل��زوم مراجعه به کارشناس��ان خبره جهت‬ ‫تعبیرخواب‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫رسانه‬ ‫سریال‬ ‫«سه دونگ‪ ،‬سه دونگ»‬ ‫در قالب طنز‬ ‫نگاهی ارزشی‬ ‫به مفهوم خانواده‬ ‫در بستر مفاهیم اخالقی‬ ‫داشت‬ ‫مروری بر مولفه های اخالقی مجموعه «سه دونگ‪ ،‬سه دونگ»‬ ‫افتاب‬ ‫طنازی بر مدار اخالق‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫مهدی اسدی‬ ‫طبق یک ق��رارداد نانوش��ته اغلب ب��ه این باور‬ ‫رس��یده ایم که در مواجه ش��دن با یک اثر هنری یا ان‬ ‫را تایید کنی��م یا تکذیب و کمتر نیمه ه��ای پر و خالی‬ ‫لیوان را در کنار هم قرار داده و سبک و سنگین می کنیم‪.‬‬ ‫برخالف اینکه دوس��ت داریم در فیلم ها و س��ریال ها‬ ‫شاهد به تصویر کشیده شدن شخصیت های خاکستری‬ ‫باشیم‪ ،‬در مواجهه با کلیت ماجرا به شیوه تکراری سیاه‬ ‫و سفید برخورد می کنیم‪ .‬غافل از اینکه اگر کمی زاویه‬ ‫نگاه و یا ان��دازه مترهایمان را جابه ج��ا کنیم‪ ،‬به نتایج‬ ‫جالب تری خواهیم رسید و خواهیم دید که برخالف‬ ‫تیغ ه��ای برنده ای که گاه ب��ه جای قل��م از نیام بیرون‬ ‫می ایند‪ ،‬می ت��وان از ابزار دیگری بهره ب��رد و به نتایج‬ ‫بهتری در نقد و بررسی یک اثر هر چند ناموفق رسید‪.‬‬ ‫تجربه نشان داده طرح مسائل دینی در قالب طنز‬ ‫چه با س��اختار ان و چه با مفاهیم شکل گرفته در ذهن‬ ‫مذهبی مخاطبان سازگاری چندانی ندارد‪ ،‬اما ساخت‬ ‫مجموعه «سه دونگ‪ ،‬سه دونگ» توانست این معادله‬ ‫از پیش شکل گرفته را تغییر دهد‪ ،‬تا جایی که مخاطب‬ ‫به این باور برسد که می توان اثری متکی بر فرمول های‬ ‫طنز اما بر اساس توصیه های دینی و مذهبی ساخت که‬ ‫توانایی خنداندن و شاد کردن مردم را نیز داشته باشد‪.‬‬ ‫نقطه قوت «س��ه دونگ‪ ،‬س��ه دونگ» چند الیه‬ ‫بودن این مجموعه و طرح غیرمستقیم مصادیق دینی‬ ‫و اموزه ه��ای قران��ی در قالب مباح��ث خانوادگی و‬ ‫اجتماعی اس��ت‪.‬به طوری که می ت��وان نقش توکل و‬ ‫دعا را در س��اده ترین بیان ها‪ ،‬ذکرها و حتی به صورت‬ ‫عامیانه در انج��ام کارهای روزم��ره و در بطن زندگی‬ ‫شخصیت های این مجموعه دید‪.‬‬ ‫نکته جال��ب توجه دیگر در نمای��ش اموزه های‬ ‫‪82‬‬ ‫دینی در این مجموعه که بیشتر در قالب طنز موقعیت‬ ‫گنجانده می ش��ود‪ ،‬طراحی پوشش و توجه به اصالت‬ ‫ان به خصوص چادر اس��ت‪ .‬به طوری ک��ه در بخش‬ ‫سفر خانواده نصرت عشقی به خارج از کشورمی بینیم‬ ‫که همس��ر نصرت(مرجانه گلچین) به همان سبک و‬ ‫سیاق قبل خود و چادر مش��کی که به سر دارد‪ ،‬بدون‬ ‫کوچکترین احساس معذب بودن در ترکیه رفت و امد‬ ‫می کند‪.‬به عبارتی چه در ایران و چه در خارج از کشور‬ ‫پوشش وهویت خود را تغییر نمی دهد‪.‬‬ ‫ش��اید در ن��گاه اول ب��ه نظ��ر برس��د ک��ه‬ ‫ش��خصیت پردازی‪ ،‬جن��س قصه و ن��وع پرداخت به‬ ‫سوژه در مجموعه «سه دونگ‪ ،‬سه دونگ» بی شباهت‬ ‫به سریال های ماه رمضانی مشابه نیست ان هم از منظر‬ ‫به تصویر کش��یدن نوعی از کم��دی موقعیت یا اینکه‬ ‫بیشترین حجم طنز مجموعه بر محور کمدی فردی و‬ ‫طنازی های شخصی بازیگران سوار است و‪...‬اما نباید‬ ‫فراموش کرد که کلید ارتباط ب��ا این مجموعه و انچه‬ ‫ان را از نمونه های موفق مشابه متمایز می کند‪ ،‬وجود‬ ‫الیه های دینی مستتر در ان و نمودهای اخالقی است‬ ‫که به مخاطب امید و اگاهی می دهد‪.‬‬ ‫به نظر می رسد رسانه ملی در ساخت این مجموعه‬ ‫به موضوع کسب روزی حالل‪ ،‬مش��اغل مولد و غیر‬ ‫واسطه و به تصویر کشیدن نمونه ای از مشاغل ارزشمند‬ ‫و مورد نی��از اما رو به اف��ول که کمت��ر جوانان رغبتی‬ ‫به فعالیت در این ح��وزه دارند‪ ،‬نگاه ویژه ای داش��ته‬ ‫اس��ت‪ .‬به طوری که بر خالف گذشته این بار‪ ،‬اتحادیه‬ ‫نانوایان یا کفاش��ان به جای گالیه‪ ،‬از توجه تلویزیون‬ ‫به مشاغل خود تشکر خواهند کرد‪.‬مفهوم دیگری که‬ ‫در خالل ش��غل خانوادگی در مجموع��ه فوق مطرح‬ ‫و ارزش گذاری می ش��ود‪ ،‬توجه به نق��ش محوری و‬ ‫مدیریتی پدر در خانواده و معرفی مش��اغل برامده از‬ ‫سنت های اسالمی مانند قرض الحسنه و تبلیغ حضور‬ ‫انسان های صادق و درست در این زمینه است‪.‬‬ ‫این سریال شامل سه مرحله روایت اخالقی است‬ ‫که مرحله اول ان به داخل ایران و ماجرای دیدار نصرت‬ ‫و پرویز می پردازد‪.‬‬ ‫‪ .1‬ماجرا از انجا اغاز می شود که نصرت عشقی‬ ‫(سیروس گرجستانی) به همراه پسرانش در یک مغازه‬ ‫نانوایی سنگک کار می کنند‪ .‬س��ه دونگ از این مغازه‪،‬‬ ‫سهم پرویز(محمد کاسبی) دوس��ت قدیمی نصرت‬ ‫بوده که چند س��ال پیش ب��ه ایتالیا مهاج��رت کرده و‬ ‫برای فروختن س��ه دونگ س��همش از مغازه به ایران‬ ‫بر می گردد و نصرت تالش می کند سهم پرویز را بخرد‪.‬‬ ‫اما نمی تواند پول خرید مغازه را تهیه کند‪.‬با پیش��نهاد‬ ‫پرویز‪ ،‬نصرت تصمیم می گیرد پس از فروش خانه و‬ ‫مغازه با خانواده اش به ایتالیا مهاجرت کند‪.‬‬ ‫تا این بخش از قصه سریال ما با خانواده ای شاد و‬ ‫همدل روبه رو هستیم که زندگی متوسطی دارند واتفاقا‬ ‫جوانان و اینده شان از دغدغه های اصلی انها به شمار‬ ‫می رود‪ .‬توجهی که مفاهیمی چون مقوله اشتغال پایدار‬ ‫برای جامعه به ویژه جوانان‪ ،‬راه حل های ازدواج اسان و‬ ‫نگاه امیدوارانه به اینده را در بر می گیرد‪.‬‬ ‫‪ .2‬در مرحله دوم‪ ،‬قص��ه از انجا ادامه پیدا می کند‬ ‫که نصرت بعد از امتحان کردن راه های مختلف برای‬ ‫گرفتن اقامت‪ ،‬در نهایت با خانواده اش به ترکیه می رود‬ ‫تا از انجا راهی ایتالیا شوند‪.‬‬ ‫اقامت هر چند کوتاه خانواده عش��قی در خارج‬ ‫از کشور همانطور که با خلق صحنه های مفرح بیننده‬ ‫را می خنداند‪ ،‬حاوی نکات اخالق��ی و اجتماعی نیز‬ ‫هس��ت که در خالل گفت وگوهای انها مثال در مورد‬ ‫تفاوت قیمت یک برش هندوان��ه در ایران و خارج از‬ ‫ان‪ ،‬به تصویر کشیدن ماجراها و دردسرهای مهاجرت‬ ‫به خارج از کشور و ترس��یم نمای درست از وضعیت‬ ‫اقامت در خارج‪ ،‬خطرات قاچاق انس��ان و تبعات ان‬ ‫برای مخاطب بیان می شود‪.‬‬ ‫نکته جالب توج��ه در این م��ورد نمایش چهره‬ ‫راوی« شر»‬ ‫نگاهی به مجموعه «سقوط یک فرشته»‬ ‫ساره دادمان‬ ‫‪ .1‬توجه ب��ه حضور قران و نق��ش هدایتگر‬ ‫روحانیت در جامعه‪ :‬در این س��ریال س��عی شده‬ ‫است با در نظر گرفتن محله قدیمی به مثابه جامعه‬ ‫کوچک‪ ،‬نگاه نمادین به سرقت قران از امامزاده و‬ ‫عدم حضور روحانی محل به این نکته اشاره شود‬ ‫که عدم حضور قران و مروجین دینی در زندگی‬ ‫افراد‪ ،‬راه را برای ابراز وجود شیطان و وسوسه های‬ ‫او باز می کند‪ .‬در طول قصه سعی شده تا برخی از‬ ‫اموزه های دینی به شکل غیر مستقیم به مخاطبین‬ ‫منتقل گردد‪ .‬تالش برای اش��نایی بیش��تر مردم و‬ ‫به خصوص قشر جوان با زوایای مختلف دین و‬ ‫ارائه رهنمودهای الزم در شرایط مشابه از جمله‬ ‫محوره��ای اگاهی و اطالع رس��انی در این اثر به‬ ‫شمار می رود‪.‬‬ ‫‪ .2‬اشاره به نقش شیطان در انحرافات دینی‬ ‫و اعتقادی‪ :‬قصه س��عی دارد با ترسیم انسان های‬ ‫مفتن‪ ،‬برخی از راه های نفوذ و اس��تیالی شیطان‬ ‫در دین وایمان افراد را به تصویر بکشد‪ .‬اشاره به‬ ‫چهره های مختلف ابلیس با اس��تناد به روایاتی از‬ ‫امام صادق (ع) و خطبه ای از نهج البالغه از جمله‬ ‫این موارد است‪ .‬در این مجموعه یکی از راه های‬ ‫انحراف و گمراهی از دین‪ ،‬تشویق شیطان به انجام‬ ‫گناه و نزدیکتر شدن به خدا با توبه معرفی می شود‪.‬‬ ‫اگرچه توبه نزد خداوند امری پسندیده است اما‬ ‫بدون ش��ک گناه نکردن راحت ت��ر از توبه کردن‬ ‫است که در این س��ریال تالش شده است ضمن‬ ‫اگاهی بخش��یدن به مخاطبی��ن در خصوص امر‬ ‫توبه‪ ،‬به یکی از راه های نفوذ شیطان نیز اشاره شود‪.‬‬ ‫فاطمه با دوری از گناه و با تامل در جمله پارسا به‬ ‫ظاهر مومن (شیطان) به رس��تگاری می رسد‪ .‬در‬ ‫این اثر مضامین قرانی ب��ه خوبی با موقعیت های‬ ‫داس��تانی تلفیق شده اس��ت و رهنمودهای دینی‬ ‫موجود درکتاب اس��مانی از زبان ش��خصیت ها‬ ‫در موقعیت های مختلف بیان می ش��ود به عنوان‬ ‫مثال فاطمه با ذکر «یا خدا» از شر شیطان خالص‬ ‫می شود اما سارا با پشت کردن به اموزه های دینی‬ ‫گرفتار وسوسه های شیطانی می شود‪.‬‬ ‫‪ .3‬توج��ه به ازمایش ه��ا و ابتالئ��ات الهی‪ :‬‬ ‫ترس��یم چهره هایی مومن و معتقد در طول قصه‬ ‫و به خصوص طیف جوان که ب��ه طریق مختلف‬ ‫مورد ازمون الهی قرار می گیرند‪ ،‬از دیگر خطوطی‬ ‫است که بسیاری از ماجراها و وقایع داستان روی‬ ‫ان حرکت می کن��د‪ .‬اما تاکید رفتاری بر اس��اس‬ ‫اموزه های دینی و قرانی اس��ت که در دل فتنه ها‬ ‫باعث به وجود امدن مامنی امن در فراز و نش��یب‬ ‫زندگی و ازمون های الهی می شود‪.‬‬ ‫ ‪ .4‬تبیین نقش نماز و نیایش و توسل به خدا‬ ‫در زندگی‪ :‬اشاره به تاثیر نماز در هدایت و ارامش‬ ‫افتاب‬ ‫ارائ��ه مصداق ه��ای عین��ی و ملم��وس در‬ ‫روانشناس��ی پیام و افزایش تاثی��ر کالم یا تصویر‬ ‫نقش بس��زایی ایفا می کند‪ .‬همانطور که قصه یک‬ ‫فیلم پاشنه اشیل ان به شمار می رود‪ ،‬از این منظر‬ ‫موفقی��ت مجموعه های مناس��بتی در مدیریت و‬ ‫ارائه پیام نیز جدا از ش��یوه بی��ان تصویری و نوع‬ ‫میزانسن هایی که کارگردان انتخاب می کند‪ ،‬بسیار‬ ‫وابسته به فیلمنامه و شیوه روایت داستان ان است‪.‬‬ ‫ ترویج و تش��ریح ابعاد مختلف ایمان واعتقادات‬ ‫در س��احت دین‪ ،‬از جمله رویکردهای اصلی در‬ ‫فرایند انتقال پیام به مخاطبین خاص و عام بوده که‬ ‫در جریان پرداخت پیرنگ و درونمایه داستان هایی‬ ‫با تم مذهبی کرد پیدا می کند‪.‬‬ ‫سریال «سقوط یک فرش��ته» به عنوان یکی‬ ‫از موفق تری��ن مجموعه ه��ای مناس��بتی یک ماه‬ ‫اخیر با محورق��رار دادن مفاهیم قرانی‪ ،‬روایات و‬ ‫احادیث سعی دارد در قالب ملودرامی خانوادگی‪،‬‬ ‫مباحث و اموزه های دینی را به شکلی ملموس و با‬ ‫مصادیق اجتماعی عینی به معرض نمایش بگذارد‪.‬‬ ‫این مجموعه داس��تان حاج حبیب (مسعود‬ ‫رایگان) ف��ردی متدین‪ ،‬مذهب��ی و معتمد محله‬ ‫است‪ ،‬که با دخترش سارا (خاطره اسدی) زندگی‬ ‫می کند‪ .‬فاطمه (هدی زی��ن العابدین) و مادرش‬ ‫ریحانه (فریبا کوث��ری) بعد از مرگ پدر همچنان‬ ‫تولیت امام��زاده را به عهده دارن��د‪ .‬نیما (مهرداد‬ ‫صراف که قبال در همان‬ ‫صدیقیان) پسر حشمت ّ‬ ‫محل سکونت داشته به خانه قدیمی شان نقل مکان‬ ‫می کند و با اظهار عالقه به سارا باعث می شود که‬ ‫سارا و پدرش رو در روی هم قرار گیرند‪ .‬از طرفی‬ ‫قران امامزاده س��رقت می ش��ود و اهالی محل به‬ ‫فاطمه و مادرش تهمت دزدی می زنند‪...‬‬ ‫اما سارا در اخرین لحظات به خود می اید و با‬ ‫خواندن قران توبه می کند و او‪ ،‬فاطمه و حاج حبیب‬ ‫به زندگی عادی شان بر می گردند و شیطان ناامید‬ ‫از فاطمه به دنبال شخص دیگری می گردد تا شاید‬ ‫بتواند او را فریب دهد‪.‬‬ ‫به نظر می رسد «س��قوط یک فرشته» به رغم‬ ‫دیگر مجموعه های مناسبتی با انتخاب شیطان یا‬ ‫همان نیروی شر به عنوان راوی به سمت بازتولید‬ ‫که��ن الگوها و معنا ده��ی به انها م��ی رود‪ .‬ما در‬ ‫الگوهای تثبیت شده گذشته‪ ،‬بیشتر شاهد خروج‬ ‫اخالق از میان منجالب بی اخالقی و تاکید روی‬ ‫بدی و بخش ش��ر درام بودیم که این تاکید بر شر‬ ‫در دایره بسته ای از خیانت‪ ،‬جنایت و قتل روایت‬ ‫ش��ده و با انحرافات زبانی و دیالوگ های نش��انه‬ ‫شده تشدید می ش��د‪ .‬اما ما دراین مجموعه ابتدا‬ ‫با روی به ظاهر زیبا و دلفریب ش��یطان و مجاری‬ ‫وسوس��ه او مواجهیم که هولناک بوده و ملموس‬ ‫می شود‪ .‬در مسیر مواجهه با شیطان و مکاشفه در‬ ‫حفره های تنگ و تاریک ارتباط ب��ا او به مفاهیم‬ ‫و معانی جدیدی از روابط و قرابت های بش��ری‬ ‫پی می بری��م‪ .‬مفاهیمی که به س��ادگی قابل درک‬ ‫نیس��تند و کوچکترین کج روی انسان را از درک‬ ‫انها عاجز می کند‪.‬‬ ‫در ادام��ه ب��ه برخ��ی از ای��ن مفاهی��م و‬ ‫رویکردهای دینی در این مجموعه اشاره می شود؛‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫ایرانیان خارج از کش��ور به عنوان انسان های مسلمان‬ ‫و عالقه مند و وفادار به ایران و معرفی سفارتخانه های‬ ‫جمهوری اس�لامی ایران به عنوان مکان��ی امن برای‬ ‫مراجعه و پناه بردن ایرانیان در موقعیت های س��خت‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ .3‬مرحله سوم و فاز پایانی داس��تان‪ ،‬با کلک زدن‬ ‫پرویز و باال کشیدن پول نصرت از سوی او اغاز می شود‪.‬‬ ‫در این میان نصرت و خانواده اش مجبور می شوند به ایران‬ ‫بازگردند‪.‬با توجه به روحیه ای که از انها در سریال ترسیم‬ ‫شده‪ ،‬مخاطب می بیند که خانواده عشقی به جای ناامید‬ ‫شدن و دس��ت کش��یدن از تالش‪ ،‬به دماوند رفته و در‬ ‫نهایت برای امرار معاش به کشاورزی می پردازند‪ .‬اینگونه‬ ‫پایان بندی بیانگر دو مفهوم قابل تامل اس��ت؛ ‪.1‬تبلیغ‬ ‫مهاجرت معک��وس از تهران به شهرس��تان‪.2 ،‬ترویج‬ ‫کشاورزی و باغداری و توجه به مشاغل مولد‪.‬‬ ‫اماچنین پیامدی یک شبه به وجود نمی اید بلکه‬ ‫وجود یک خانواده با نشاط و منس��جم ایرانی در کنار‬ ‫تقویت خودب��اوری ف��ردی و اجتماع��ی‪ ،‬همچنین‬ ‫شناس��ایی و معرفی توانمندی ه��ای موجود می تواند‬ ‫بس��تری را به وج��ود اورد ک��ه خانواده ای ب��ا چنین‬ ‫مختصاتی بتواند از بحران ایجاد شده خارج شود‪.‬‬ ‫از انجایی که قصه سریال در خانواده های سنتی‬ ‫و به دور ازهرگونه تجمل گرایی ب��ه تصویر دراورده‬ ‫اس��ت که مابه ازای عین��ی و ملم��وس ان در جامعه‬ ‫مشهود است این امر به رغم فضای طنز اثر‪ ،‬اتفاقات را‬ ‫باورپذیر جلوه داده است‪ .‬در این اثر با اشاره به اتفاقات‬ ‫و مسائل اجتماعی داخل و خارج کشور ضمن اگاهی‬ ‫بخشیدن به مخاطبین‪ ،‬راهکارهای مناسبی را در راستای‬ ‫سیاست های اجرایی کشور ارائه می دهد که در زیر به‬ ‫برخی از مصادیق ان اشاره می شود‪.‬‬ ‫درست است که پایانی خوش که شاخصه اغلب‬ ‫فیلم های فانتزی و کمدی است‪« ،‬سه دونگ ‪ ،‬سه دونگ»‬ ‫را نیز به شیوه خوش باورانه ای در بر می گیرد‪ ،‬اما این به‬ ‫معنای عدم واقع نگری یا سهل انگاری در طراحی یک‬ ‫پایان قابل قبول نیس��ت‪ ،‬چرا که چاپلین‪ ،‬نابغه کمدی‬ ‫نیز معتقد است همه چیز در دنیا پایان خوش دارد واگر‬ ‫اینطور نیست بدانید هنوز پایان ان نرسیده است‪.‬‬ ‫به عب��ارت دیگر اگر در مواجهه ب��ا این مجموعه‬ ‫تلویزیون��ی قالب ه��ای از پیش تعیین و تثبیت ش��ده‬ ‫خود را که مختص گروه اندک و ش��ناخته ش��ده ای از‬ ‫س��ازندگان طنز در سیماست کنار گذاش��ته و به دنبال‬ ‫معادل س��ازی نباش��یم خواهیم دید که هدف سریال‬ ‫«سه دونگ‪ ،‬سه دونگ» جدا از به وجود اوردن فضایی‬ ‫مفرح و ش��اد‪ ،‬انتقال مفاهیم اخالقی چ��ون احترام به‬ ‫والدین و رعایت حقوق پدر و م��ادر‪ ،‬تبعیت و پیروی‬ ‫واحترام زوجین نسبت به هم‪ ،‬اشاعه روحیه همکاری‬ ‫در انج��ام کاره��ا‪ ،‬اداب همس��ایه داری‪ ،‬توجه و تبلیغ‬ ‫خانواده گس��ترده در مقاب��ل خانواده س��لولی‪ ،‬ترویج‬ ‫سنت ها و اداب و رسوم‪ ،‬نقد غربزدگی و مصرف گرایی‬ ‫و مدطلبی بی حصر و حد‪ ،‬توجه به زبان فارسی و تقبیح‬ ‫گرته برداری های نابجا‪ ،‬تاکید بر اخالق گرایی و معرفت‬ ‫ایرانی را در ال به الی موقعیت های طنز خود می گنجاند‬ ‫و سعی می کند تا به هر قیمتی مخاطب خود را نخنداند‪،‬‬ ‫بلکه با کاربس��ت واژگان طنز س�لامت و عدم استفاده‬ ‫از جمالت دو پهلو‪ ،‬کنایه امیز و استفاده ازاستعاره های‬ ‫غیر اخالقی فضای مطلوب تری را برای خانواده فراهم‬ ‫کند‪ .‬پرهیز از لودگی و توجه به محتوا و پیام در بطن قصه‬ ‫به واس��طه تجلی اموزه های دینی و اخالق��ی در رفتار‬ ‫ش��خصیت های قصه‪ ،‬اثر حاضر را در تبیین مولفه های‬ ‫اخالقی موفق نشان می دهد‪g.‬‬ ‫‪83‬‬ ‫رسانه‬ ‫افتاب‬ ‫مثلث شماره‪93‬‬ ‫روحی انس��ان‪ ،‬از جمله رویکرده��ای دینی این‬ ‫مجموعه است که با ترس��یم عصبانیت شیطان از‬ ‫نماز خواندن انس��ان های مومن و گمراهی انها با ‬ ‫ترک نماز به تجلی رسیده اس��ت (به هم ریختن‬ ‫سجاده نماز فاطمه‪ ،‬حمله ش��یطان در قالب سارا‬ ‫به فاطمه س��ر نماز و پنهان کردن سجاده از سوی‬ ‫او از جمله این موارد است)‪ .‬پرداخت موازی دعا‬ ‫و توسل اهل محل در امامزاده برای شفای فاطمه‬ ‫و تقابل شیطان با تالش برای وسوسه سارا جهت‬ ‫قتل فاطمه از جمله رویکردهای درون متنی قصه‬ ‫در انتقال پیام و تبلیغ دین و نماز است که با شفای‬ ‫فاطمه به منصه ظهور می رسد‪.‬‬ ‫‪ .5‬تاکید بر جایگاه و تاثیر حجاب به عنوان یکی‬ ‫از اموزه های دینی‪ :‬در این س��ریال سعی شده است‬ ‫با پرداختن به فلس��فه حجاب به شکل غیر مستقیم‬ ‫تاثیر ان بر مصونیت ش��خص محجبه به نمایش‬ ‫گذاشته ش��ود‪ .‬به عنوان مثال «سارا» در صحنه ای‬ ‫اس��تعاری که به همراه نیما در پی��چ و خم جاده‬ ‫به ت��ه دره ای در حال حرکت اس��ت چادر خود‬ ‫را از دس��ت می دهد و از لحظه ای ک��ه از چادر و‬ ‫اعتقادات��ش فاصل��ه می گیرد دچار س��ختی ها و‬ ‫مشکالت متعددی می شود‪.‬‬ ‫‪ .6‬مغرور شدن در انجام فرائض و فراموش‬ ‫کردن نقش خداوند در زندگی‪ :‬حاج حبیب زمانی‬ ‫که زخمی و ناامید روی تخت بیمارس��تان افتاده‪،‬‬ ‫می گوید‪« :‬من لقمه حالل به بچه هایم دادم‪ .‬سعی‬ ‫کردم و تالش کردم روزی پاک به دس��ت اوردم‪،‬‬ ‫نمی دانم چرا سارا دچار انحراف شد‪ ».‬و اقا ملک‬ ‫پاس��خ می دهد‪« :‬علت ان غرور شماست که فکر‬ ‫کردید خودتان روزی به دس��ت اوردید و شکر‬ ‫الطاف خدا را فراموش کردید و از نعمت های خدا‬ ‫از جمله اینکه او روزی دهنده است غافل شدید‬ ‫شاید این پاسخ ناسپاسی شماست تا تلنگری باشد‬ ‫برای همه ما‪».‬‬ ‫در «سقوط یک فرشته» مفاهیم اخالقی بیشتر‬ ‫ش و واکن��ش کاراکترهای‬ ‫بر اس��اس رفتار و کن�� ‬ ‫مختلف به تصویر کش��یده شده اس��ت‪ .‬به طوری‬ ‫که طراح��ی ش��خصیت های پیچی��ده و پرهیز از‬ ‫تیپ سازی های رایج از جمله فاکتورهای تاثیرگذار‬ ‫در باورپذیری فضای داستان اس��ت‪ .‬از انجایی که‬ ‫ش و واکنش های شخصیت های قصه بر اساس‬ ‫کن ‬ ‫اموزه ه��ای دین��ی ‪ -‬اخالق��ی و همچنین بدون‬ ‫تعارض در دغدغه ه��ای اصولگرایی و واقع بینی‬ ‫تبیین شده است‪ ،‬داستان مجرای تاثیرگذاری خود‬ ‫را در ذهن بیننده باز می کند‪.‬‬ ‫در این س��ریال س��عی تا با ن��گاه تحلیلی به‬ ‫کنش های برامده از فضیلت های اخالقی از قبیل‬ ‫احترام به والدین‪ ،‬راس��تگویی‪ ،‬پرهیز از تهمت‪،‬‬ ‫توجه به همسایه ‪ ،‬رعایت حریم روابط‪ ،‬دستگیری‬ ‫از مردم و‪ ...‬در تقابل با رذیلت های اخالقی مانند‬ ‫دروغگویی‪ ،‬غیب��ت‪ ،‬تهمت و افترا ب��ه دیگران‪،‬‬ ‫روابط نادرس��ت‪ ،‬انتقام و کینه جویی و‪ ...‬عواقب‬ ‫چنین اعمالی به تصویر کش��یده ش��ود‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال ترسیم عواقب شوم بی توجهی به حفظ حریم‬ ‫محرم و نامحرم از طرف س��ارا ضم��ن تاکید بر‬ ‫نظارت و رعایت توصیه ه��ای دینی و اخالقی به‬ ‫والدین و فرزندان حساسیت این امر را بیشتر نشان‬ ‫‪84‬‬ ‫می دهد‪ .‬فاطمه با رعایت موازین اخالقی در رفتارها‬ ‫و کنش هایش از گزند نقشه های نیما در امان می ماند‪.‬‬ ‫همچنین در این قص��ه با ترس��یم خانواده هایی‬ ‫با فرهنگ و جایگاه اجتماعی مختلف‪ ،‬تالش ش��ده‬ ‫است چگونگی و نحوه برخورد با مصادیق اخالقی‪،‬‬ ‫با معیارهای متفاوت به تصویر کش��یده ش��ود‪ .‬اشاره‬ ‫به اموزه های دینی‪ ،‬عرف و ش��ریعت در تبیین اصول‬ ‫اخالقی بواسطه کنش های فاطمه و مادرش از جمله‬ ‫رویکردهای اموزش در این حوزه به شمار می رود‪.‬‬ ‫قصه سریال «س��قوط یک فرش��ته» شرح حال‬ ‫جوانان امروز و مصائب اجتماع��ی موجود پیرامون‬ ‫انها شکل گرفته است‪ .‬از این منظر تالش شده ضمن‬ ‫نمایش معضالت اجتماعی و خانوادگی‪ ،‬راهکارهای‬ ‫متناس��ب با چالش های ف��ردی و اجتماعی مطروحه‬ ‫به تصویر کش��یده ش��ود‪ .‬اگاهی دادن ب��ه خانواده ها‬ ‫به خصوص قش��ر جوان در ای��ن مورد و ی��اداوری‬ ‫اموزه های دینی در کنار ان از جمله رویکردهای این‬ ‫سریال است‪.‬‬ ‫به عنوان مثال؛ سارا به عنوان نماینده قشر جوان‬ ‫سعی دارد با به چالش کشیدن نگاه منضبط تفکر سنتی‬ ‫در روابط دختر و پسر و متجدد نشان دادن رفتارهای‬ ‫خود و نس��ل جوان‪ ،‬به بهانه ازدواج رابطه اش با نیما‬ ‫را توجیه کند که در نهایت با شکس��تی جبران ناپذیر‬ ‫دوباره به اغوش خانواده باز می گردد و در مقابل فاطمه‬ ‫با تاکید بر ارزش های اخالقی ضمن هشدار به سارا از‬ ‫دام رابط ه نادرست رهایی پیدا می کند‪.‬‬ ‫به عبارتی بهرامیان (کارگردان مجموعه) در این‬ ‫مجموعه س��عی کرده با به تصویر کش��یدن نتیجه تن‬ ‫دادن به انحرافات اجتماعی و ناهنجاری های موجود‪،‬‬ ‫به جوانان اخطار بدهد‪.‬‬ ‫اگاهی بخش��یدن به قش��ر جوان در خصوص‬ ‫مسائلی از قبیل اعتماد بیجا‪ ،‬دوس��تی های نادرست‪،‬‬ ‫ازدواج و‪ ...‬از جمل��ه محوره��ای اسیب شناس��ی‬ ‫اجتماعی طرح شده در سریال است‪.‬‬ ‫در طول سریال «س��قوط یک فرش��ته» سراسر‬ ‫شاهد درگیری جبهه خیر و شر یا به عبارتی شاهد نبرد‬ ‫همیشگی مومنین و شیاطین هستیم که در این جدال‪،‬‬ ‫ایمان وتوسل به خدا و قران از جمله راه های امیدبخش‬ ‫نزاع میان خیر و شر‪ ،‬خط اصلی‬ ‫داستان سقوط یک فرشته است؛‬ ‫جدال میان ایمان و توسل به خدا و‬ ‫وسوسه های شیطانی‬ ‫در نجات از وسوسه های شیطانی معرفی می شود‪.‬‬ ‫توجه به این خاصیت از جمله رویکردهای درونی‬ ‫و تاثیرگذار روایت داستان محسوب می شود که‬ ‫در نهایت موجب کاتارسیس مومنینی می شود که‬ ‫بر اثر غفلت از مسیر منحرف شده اند‪.‬‬ ‫از جمله مصادیق این مفهوم عبارتند از‪:‬‬ ‫‪ .1‬توجه ب��ه رحمت و الط��اف الهی در اوج‬ ‫مشکالت‪:‬با ترسیم مش��کالت مادی و معنوی بر‬ ‫سر راه سرنوشت ش��خصیت های اصلی‪ ،‬تنها راه‬ ‫نجات انسان‪ ،‬توکل و توسل جستن به خدا معرفی‬ ‫می ش��ود‪ .‬به عنوان مثال دکترها از بهبودی فاطمه‬ ‫قطع امید می کنند اما با توس��ل م��ردم و روحانی‬ ‫محل‪ ،‬فاطمه به لطف خدا شفا می یابد‪.‬‬ ‫‪ .2‬تاکی��د ب��ر هدای��ت انس��ان های گمراه‬ ‫ش��ده بر اثر مصائب مادی و ضعف ش��خصیتی‪:‬‬ ‫در این س��ریال تالش ش��ده با به تصویر کشیدن‬ ‫ش��خصیت های خاکس��تری مثل پریچهر (شبنم‬ ‫مقدمی) امید به هدایت انس��ان ها ب��ه مخاطبین‬ ‫القا شود‪.‬‬ ‫‪ .3‬ناامید نش��دن ش��یطان از گم��راه کردن‬ ‫انس��ان ها‪ :‬در طول قصه ش��یطان به ش��یوه های‬ ‫مختلف مقدم��ات انحراف و گمراهی انس��ان ها‬ ‫را فراهم م��ی اورد و به رغم شکس��تش در مقابل‬ ‫ایمان فاطمه باز هم تاکید می کند که ناامید نش��ده‬ ‫است‏َُْ‪‎‬؛ اشاره به این مس��اله نمایانگر حساسیت و‬ ‫ظرافت حفظ ایمان اس��ت‪ .‬همچنین عزم و اراده ‬ ‫شیطان را به نمایش می گذارد که از جمله عناصر‬ ‫تاثیرگذار بر تقویت ایم��ان و امید به رحمت خدا‬ ‫در انسان هاست‪.‬‬ ‫‪ .4‬تربی��ت قران��ی فرزن��دان و توصی��ه به‬ ‫اموزش ه��ای دین��ی ب��ه انه��ا‪ :‬در این س��ریال‬ ‫شخصیت های اصلی قصه که سارا و فاطمه هستند‬ ‫بر اساس اموزه های دینی و قرانی تربیت شده اند‬ ‫که ایه های قران را با روش نش��انه گذاری حفظ‬ ‫کرده اند‪ .‬با این وجود س��ارا گمراه می شود اما تا‬ ‫پایان ماجرا امی��د به رس��تگاری وی همچنان به‬ ‫مخاطب القا می شود‪ .‬در نتیجه س��ارا در اخرین‬ ‫لحظه که قص��د دارد به اصرار ش��یطان فاطمه را‬ ‫بکش��د‪ ،‬با به ی��اد اوردن ایاتی از ق��ران متوجه‬ ‫اشتباهش شده و با توس��ل به قران از شر شیطان‬ ‫و وسوسه هایش رها می شود‪g .‬‬ ‫راه اهن جمهوری اسالمی ایران‬ ‫شرکت قطارهای مسافری رجاء‬ ‫راه های برقراری ارتباط با شرکت قطارهای مسافری رجاء‬ ‫ش��ما می توانید انتقاد یا پیشنهاد خود را به سیستم پیامک ‪ 3000139‬ارسال کنید و یا‬ ‫با تلفن ‪ 139‬تماس بگیرید‪.‬‬ ‫جهت دریاف��ت پیام نیز می توانید به بخش دریافت پیام س��ایت رج��اء ‪www.raja.ir‬‬ ‫مراجعه کرده یا به پست های الکترونیک ‪ info@raja.ir‬و ‪publicrelations@raja.ir‬‬ ‫نامهالکترونیکارسالکنید‪.‬‬ ‫صندوق پستی ما به نشانی تهران ‪ 1363 / 15875‬اماده ی دریافت نظرات‪ ،‬انتقادات‬ ‫و شکایات شماست‪.‬‬ ‫در ایستگاه صندوق انتقاد و ش��کایات و در قطار برگه های پست جواب قبول وجود دارد‪.‬‬ ‫کافی اس��ت پس از تکمیل برگه‪ ،‬ان را به صندوق پس��ت بیندازید‪ .‬این برگه ها نیاز به تمبر‬ ‫نداشته و هزینه ی پستی ان توسط همین شرکت پرداخت شده است‪.‬‬ ‫جهت کس��ب اطالع از وضعیت ظرفیت پارک خودرو در پارکینگ ش��ماره یک ایس��تگاه‬ ‫راه اه��ن تهران با تلفن ‪ 55125024‬و کس��ب اطالع از وضعی��ت ظرفیت صندوق امانات‬ ‫ایستگاه راه اهن تهران با تلفن ‪ 55125967‬تماس حاصل فرمایید‪.‬‬ ‫ارمان ما‪:‬‬ ‫افزایش ظرفیت مس��افری ریلی تا ایجاد تعادل بین عرضه و تقاضا‪ ،‬جلب روز افزون رضایت‬ ‫مشتریان و توسعه ی خدمات در اقصی نقاط کشور با باالترین کیفیت است‪.‬‬ ‫پیامک‪3000139 :‬‬ ‫ارتباط با مشتری‪139 :‬‬ ‫‪www. raja. ir‬‬ ‫در‬ ‫خصوص سفر‬ ‫ت ‪85‬و‪ 86‬را‬ ‫با قطار صفحا‬ ‫نیز بخوانید‬ WWW.MOSALAS.IR WWW.MOSALASNEWS.IR WWW.MOSALASNEWS.COM Email: MOSALAS@MOSALAS.IR