ماهنامه مثلث شماره 37
ماهنامه مثلث شماره 37
مناظره داغ
الیاس حضرتی و وحید جلیلی
از حوادث پس از انتخابات گفتند
هفته نامه خبری،تحلیلی /س�ال اول /ش�ماره س�یو هفتم 23/خرداد 84/1389صفحه 1000 /تومان
انتخابات؛
یک سال بعد
مرور تحلیلی فتنه
بعد از 22خرداد 1388
iSSN: 2008-5281
mosalas.ir
مارادونا،مارادوناست
پرونده ویژه
جام جهانی
مثلث شماره 37
3
42
برگزاریجامجهانیدرقارهافریقادرواقعاغازحرکتجدیدیاستکهفوتبال
سیاهرابرایورودبهباشگاهفوتبالجهانامادهمیکند.دراینمیانافریقای
جنوبینمایندهکشورههایافریقاییباشاخصهایتوسعهاقتصادیگذر این
کشورازدورانسیاهاپارتایداست.
خبرنامه
قطعنامهچهارم
خبرنامه این ش��ماره در واقع گلچینی از اخبار و رویدادهای سیاسی و همچنین
بررسی قطعنامه چهارم ضد ایرانی شورای امنیت است.
همکاری دولت و مجلس فراتر از جهت گیری های سیاسی باشد6.......
بازتاب پرونده حسین اهلل کرم8..........................................................
شکست بزرگ برای امریکا9..............................................................
قطعنامه بدون اجماع10......................................................................
کلوپ انحصاری انرژی هسته ای12.....................................................
نکات جدیدی درباره قطعنامه ضدایرانی14.......................................
مذاکره با ایران برای غرب تنها یک ابزار است15................................
افت های نبود حزب16.......................................................................
عفو محکومان وقایع بعد از انتخابات در جهت وحدت18...................
حمله مطهری و حمله به مطهری19....................................................
خبرسازان در قاب تصویر20...............................................................
ریش سفیدی ساکت اما پرنفوذ22......................................................
تیتر یک
مناظره داغ
دهمین دوره انتخابات ریاس��ت جمهوری و حوادث پس از ان با تمام شیرینی
و تلخی هایش ،برگی مهم از تاریخ انقالب اس�لامی را رقم زد .مش��ارکت 85
درصدی مردم در ای��ن انتخابات رویدادی مبارک و میمون بود که با حوادث
پ��س از انتخاب��ات به تلخی گروید و موج فزاین��ده تبلیغات منفی علیه نظام
اس�لامی را ش��کل داد .بدون تردید واکاوی منصفانه و متعهدانه این حوادث
می تواند در پیش��برد تحوالت اتی سیاسی کش��ور مفید واقع شود .از این رو
مثلث همزمان با سالگرد برگزاری این انتخابات در مناظره ای با حضور الیاس
حضرت��ی ،عضو ش��ورای مرکزی حزب اعتماد ملی و نماینده س��ابق مجلس
و وحید جلیلی ،مدیرمس��ئول و س��ردبیر مجله راه و فعال فرهنگی کشور به
اسیب شناسی حوادث پس از انتخابات پرداخته است
مناظره داغ 24............................................................................................
مارادونا ،مارادوناست32.............................................................................
10
44
شورای امنیت س��ازمان ملل متحد ،چهارمین قطعنامه
تحریمیعلیهایرانراتصویبکرد.
یک سالازانتخاباتریاستجمهوریمی گذرد،حاالوقت
اناستکهعملکردنامزدهایانتخاباتدروقایعیکسال
اخیرموردبررسیقرارگیرد.
60
اقدامغیرانسانیرژیمصهیونیستیتاثیراتبسیارمنفیبرروابطاینرژیمبا ترکیهداشت،
چراکهکاروانازادیزمانی ازبندراستانبول ترکیهعازمغزهشدکه مقامات ترکیهدر
ماه هایاخیرانتقاداتتندیراعلیهمتحدسابقخود«رژیمصهیونیستی»رواداشته اند
گروه 34................................................................................................1+8
خودکشی در روز روشن36.......................................................................
بازگشت استراتژی قدیمی38..................................................................
مجالی برای پیرمردها40............................................................................
جواهراتنیمکت نشان41...........................................................................
مونیخ در ژوهانسبورگ!42........................................................................
قلب قاره سیاه ،سفره باز تروریسم43.....................................................
رضایی برای کاهش رای احمدی نژاد به میدان امد56.....................
خروج از دایره نظام58....................................................................
مواضع کروبی تعصبات شخصی خودش بود59...............................
هفت
حمله به ازادی
پرونده ویژه
یک سال پس از فتنه
بیس��تم اس��فند ماه روزی برای پایان بخشیدن به تمام ش��ایعات در مورد
میرحس��ین موس��وی ب��ود .نخس��ت وزیر دوران جنگ که پ��س از دوران
صدارتش گوشه نش��ینی پیش��ه کرده و از حضور در هر پستی امتناع کرده
بود حاال برای حضوری دگر بار در پاس��تور عزمش را جزم کرده بود .او اما
این بار بر ان شده بود که ردای ریاست جمهوری را بر تن کند.
تداوم استراتژی گذشته44..............................................................
مواضع احمدی نژاد مورد تایید همه اصولگرایان نبود46................
اینفوگرافی48..................................................................................
قرار بود قانون را نقض نکند50.........................................................
فراد ناصالح اطراف موسوی را احاطه کردند52..............................
گذشته موسوی بر باد رفت53.........................................................
تالش برای تغییر فضای دوقطبی54................................................
کاروان ازادی مرکب از ۹کشتی حامل ۱۰هزار تن کمک های انسان دوستانه از
کشورهای مختلف ازجمله ترکیه ،یونان و پارلمان اروپا به مردم غزه است .در این
کاروان دیپلمات های سابق اروپا و جمعی از خبرنگاران نیز حضوردارند .در این
حمله دستکم 19فعال صلح کشته و 60تن دیگر زخمی شدند .مقامات ترکیه
اعالم کردند که 15تن از قربانیان حمله رژیم صهیونیستی به کشتی های حامل
فعاالن صلح موسوم به کاروان ازادی ترک هستند.
بربریت اسرائیلی60...........................................................................
جنایت عریان63...............................................................................
نقض حقوق بشر64............................................................................
پایان عمر صهیونیست ها65..............................................................
تعادل های غیرممکن اوباما67...........................................................
سوسک های 19میلیارد دالری بازار68.............................................
براوردی از قاچاق ندارم70................................................................
روند قاچاق صعودی است71..............................................................
68
«قاچاقچیانسوسک هایبازاراقتصادوموجوداتیالودهبههمهمیکروب هاهستندکهسر
بههرتعفنیمی کنندوهرجاکهالودهباشدمحلزندگیاینسوسک هاهست».
و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکون شهدا علی الناس
و یکون الرسول علیکم شهیدا
مثلث
هفته نامه سیاسی ،فرهنگی با رویکرد خبری ،تحلیلی
صاحب امتیاز و مدیر مسئول :مصطفی اجورلو
شورای سیاست گذاری :موسسه فرهنگی ،هنری سیمای مهر
زیر نظر شورای سردبیری
72
لاسدابادی،عبدهو
درایننوعازروشنفکریعربی،نهتنهارد پاییازروشنگریسیدجما
رشیدرضانیستبلکهحتیخبریازملی گراییوغیرتعربیامثالمصطفیکاملنیزدیده
نمی شود؛حتیازعرب گراییسکوالریهمچونعبدالرازقنیزچیزییافتنمی شود.با
این حال،روشنفکریعربناتوان ترازتغییراینالیه هایمعرفتیعمیقمردمیاست
قدمگاه
باید بروم
«باید بروم» دومین اثر داس��تانی محمد هاش��م اکبریانی است که در قالب داس��تانی بلند و در فضایی متفاوت
نوشته شده اس��ت .نویسنده در این اثر با کنکاش درونی خود و به لطف وسعت تخیلی که دارد ،فراز و نشیب های
جس��ت وجویی الیزال را برای رسیدن به معنایی در زندگی به تصویر می کشد .در این جست وجو پرواز می کند،
سنگ می شود ،بر صندلی کارمندی تکیه می زند و حتی زخمه بر ساز می زند و به هنرمندی بزرگ بدل می شود
اما این راه را پایانی نیست انگار.
روشنفکران عرب ،وارثان یک سنت کج بنیاد72..........................................................................
محمد هاشم اکبریانی :فضای کارمندی ،زندان انسان امروز است74.............................................
که عارفان از ساحتی دیگر داشته اند و نیز باز گذاشتن75.............................................................
من یک سپیدرود غریبم خزر کجاست؟76...................................................................................
در مسیر تکامل78......................................................................................................................
روزگار سپری شده سلحشوران س�الخورده80.............................................................................
نامزدهای ایرانی گران ترین جایزه ادبی کودک و نوج�وان جهان81...............................................
تحریریه:
دبیر اجرایی :مصطفی شوق
ی
دبیر بین الملل :هادی خسروشاهین
ی
دبیر سیاست :مصطفی صادق
دبیر اقتصاد :محمدهیراد حاتمی
دبیر فرهنگ و قدمگاه:زهیر توکلی
دبیر ورزش :مصطفی شوقی
دبیر خبرنامه :سیده امنه موسوی
مشاور هنری و دبیر اینفوگرافی :ایمان اوجیان
دبیردین وتاریخ :علیرضا شاکر
اعض��ای تحریری��ه و هم��کاران :س��میه فتحی -حام��د زارع -احس��ان ابطحی -مه��دی افضلی -مریم اس��ماعیل پور
امیدکرمانی ها -علیحاجیناصری-فاطمهمیرزایی-مریممیرزایی -سجادمحقق-محسنفرجی-ابراهیماسماعیلیاراضی-کیوان
امجدیان -مهدی رعنایی -محمدحسین مهرزاد -نرگس رسولی -حسین نجاتی -سید حجت سجادی زاده -حمیدرضا امیدی سرور
س��عید مروت��ی -رض��ا صائم��ی -س��عید نوای��ی -زین��ب حقی -س��میه علیپ��ور -الناز محم��دی -هوم��ن مرادی
مهدی ربوشه -محمدرضا موحدی -علیرضا خلیفه -محمد جواد پاینده -مهری جمشیدی -علی بیهقی
فنی:
گرافیک و صفحه ارایی :نیما ملک نیازی -فاطمه قنائی
پردازش تصاویر :هومن سلیمیان
تصحیح :ژیال شاکری
حروفچینی :داود حشمتی
امور اداری :سمانه مومنی -سمیه قلی زاده
امور مالی :بیتا برازنده نیا
چاپ :رواق
توزیع :نامه امروز
نشانی :تهران ،انتهای خیابان سعادت اباد ،خیابان دشت بهشت ،بعد از تقاطع بهزاد ،پالک 5
تلفن22357035 :
5
خبرنامه
رهبر معظم انقالب:
همکاری دولت و مجلس
فراتر از جهت گیری های
سیاسی باشد
رهبر معظم انقالب اسالمی تاکید کردند« :نباید در دولت
هیچ گونه انگیزه نافرمانی از مجلس به وجود اید.
حضرت ایت اهلل خامنه ای در دیدار رئیس ،هیات رئیسه
و نمایندگان مجلس شورای اسالمی ضمن ارائه تحلیلی
جامع از شرایط حس��اس و در حال تغییر بین المللی و
شرایط داخلی به خصوص انسجام و هوشیاری ملت ایران
و دلبستگی کم نظیر مردم به ارمان ها و خط امام (ره) ،از
حضور بسیار گسترده و کم سابقه مردم در مراسم سالگرد
ارتحال امام (ره) تشکر و تاکید کردند« :باید ارمانگرایی
در کنار واقع بینی ،همکاری صمیمانه دولت و مجلس و
بررسی های کارشناسانه و دقیق در کمیسیون ها در دستور
کار مجلس ش��ورای اسالمی قرار گیرد تا حرکت رو به
جلو کشور با شتاب روزافزونی ادامه یابد».
رهبر انقالب اس�لامی در ابتدا ب��ا قدردانی از زحمات
رئیس و نمایندگان مجلس و نقش افرینی بسیار خوب
مجلس شورای اس�لامی در مس��ائل مهم بین المللی و
داخلی ،شرایط کنونی در عرصه جهانی را بسیار حساس
و منحصر به ف��رد خواندند و افزودند« :ش��رایط کنونی
در عرصه بین المللی در سرنوش��ت نس��ل های اینده و
انقالب و کش��ور تاثیرگذار است ،بنابراین رصد دقیق و
شناخت صحیح این شرایط و حضور فعال و هوشیارانه
در تحوالتی که در حال وقوع است ،می تواند زمینه ساز
جایگاه مس��تحکم تر و نزدیک تر به اه��داف و ارمان ها
باشد».
حض��رت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره به تحوالت منطقه
خاورمیان��ه به وی��ژه تح��والت بی س��ابقه در موضوع
فلسطین ،خاطرنشان کردند« :همه این موارد نشانه یک
تحول و جابه جایی در منطقه اس��ت و در سطح دنیا نیز
درخصوص جایگاه امریکا و برخی کشورهای اروپایی
و میزان تاثیرگذاری انها تغییرات بزرگی در حال وقوع
است».
ایشان وجود شرایطی مشابه شرایط کنونی را در سی سال
گذشته ،نادر دانستند و تاکید کردند« :الزمه نقش افرینی
صحیح و تاثیرگذار در این برهه حساس ،انسجام و اقتدار
الزم در داخل و همکاری نزدیک و تنگاتنگ دستگاه های
مختلف است».
رهبر انقالب اسالمی خاطرنشان کردند« :اگر با این دید
به مسائل کشور نگریسته شود ،شاید بسیاری از مسائل و
موضع گیری هایی که اکنون مورد توجه است ،کم قدر و
کم اهمیت جلوه کند».
حضرت ای��ت اهلل خامنه ای همچنین در تبیین ش��رایط
داخلی ،به حضور کم س��ابقه و کم نظیر مردم در مراسم
بیست و یکمین سالگرد ارتحال امام خمینی (ره) اشاره
کردند و افزودند« :خوشبختانه هوشیاری و عملکرد مردم
برخالف انتظار مخالفان و دشمنان نظام اسالمی بوده و
6
مردم حقا و انصافا حالت بسیار خوبی از خود به نمایش
گذاش��تند و نش��ان دادند که عمیقا به امام و ارمان های
ایشان عالقه مند هستند».
ایشان با اشاره به حضور میلیونی و چندین ساعته مردم
در مراسم س��الگرد ارتحال امام (ره) که در زیر افتاب و
هوای گرم انجام ش��د ،تاکید کردن��د« :من الزم می دانم
صمیمانه از این همه وفاداری ملت عزیز ایران تشکر و
قدردانی کنم».
رهبر انقالب اس�لامی افزودند« :امام خمینی (ره) مظهر
انقالب و دین و ارمان هایی اس��ت که مردم را به سوی
انه��ا دعوت و هدایت کرد و من��ادی توانایی این ملت
برای پیمودن مدارج کمال بود ،بنابراین چنین حضوری
از طرف مردم در مراس��م سالگرد ارتحال ،ان هم بعد از
گذشت 21سال به معنای احترام ملت به ارمان های امام
بزرگوار است».
حضرت ایت اهلل خامنه ای تاکید کردند« :ملت ایران ،ملتی
با نش��اط ،با ایمان ،معتقد به اس�لام ،خودباور و متوکل
بر خداوند متعال اس��ت و چنین ملتی هیچ گاه در مسیر
حرکت به سوی کمال و سعادت متوقف نخواهد شد».
ایش��ان نمایندگان مجلس شورای اسالمی را نمایندگان
چنین ملت��ی خواندند و افزودند« :نمای��ش مردم را در
عرصه حضور عاطفی ،عقالنی و پیوند با امام (ره) همه
دیدند و سال گذشته نیز در عرصه انتخابات ،همه شاهد
حضور 40میلیونی بودند که همه اینها معنادار اس��ت و
مس��ئولیت ما را به عنوان خدمتگزاران مردم ،دو چندان
می کند».
رهبر انقالب اسالمی خاطرنشان کردند« :این مسئولیت
فقط مختص این دنیا نیست بلکه خداوند متعال نیز از ما
درخصوص نحوه عمل به وظایف سوال خواهد کرد و
باید پاسخگوی ان دنیا نیز باشیم».
حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای ترکیب مجلس ش��ورای
اس�لامی را با وجود اختالف س�لایق سیاسی ،ترکیبی
شاداب ،مومن ،انقالبی ،دارای احساس مسئولیت و اشنا
به مسائل دانستند و افزودند« :نمایندگان مجلس در وظیفه
قانونگذاری خود باید همواره دو ویژگی ارمانگرایی و
واقع بینی را مد نظر داشته باشند و راه رسیدن به ارمان ها
را مطابق واقعیات ترسیم کنند».
ایش��ان همکاری صمیمانه دول��ت و مجلس را یکی از
نکات الزم و ضروری برش��مردند و تاکید کردند« :این
هم��کاری باید تحقق یابد و اینک��ه هریک از دو طرف
بگویند ،ما همه کارها و وظایف را انجام داده ایم و طرف
مقابل باید جلو بیاید ،قابل قبول نیست».
رهبر انقالب اسالمی افزودند« :حدود و وظایف مجلس
و دولت در قانون مشخص شده است ،اگرچه برخی از
این حدود هم در قانون مبهم و غیرمش��خص است که
باید برطرف شوند اما نیاز امروز کشور همکاری دولت
و مجلس است».
حضرت ایت اهلل خامنه ای خاطرنش��ان کردند« :نباید در
دولت هیچ گونه انگیزه نافرمانی از مجلس به وجود اید
و در مجل��س نیز نباید مطلقا انگیزه معطل کردن دولت
وجود داشته باشد».
ایشان افزودند« :این سخن که دولت باید به قانون عمل
کند ،س��خن درستی است اما از ان طرف هم قانونگذار
باید نقش و شرایط مدیران اجرایی را در نظر بگیرد ،زیرا
دولت ،عنصر وس��ط میدان اس��ت و کار او باید تسهیل
شود».
رهبر انقالب اس�لامی ب��ا تاکید بر اینکه می��ان اجرا و
طراح��ی اجرا فاصله زی��ادی وجود دارد ،خاطرنش��ان
کردن��د« :در کنار این موضوع که دول��ت باید به قانون
عمل کند ،مجلس ه��م باید کاری کند که دولت بتواند
به قانون عمل کند».
حضرت ایت اهلل خامنه ای در تبیین این موضوع افزودند:
«به عنوان مثال نمی توان تکلیفی را برعهده دولت گذاشت
ولی اعتبار الزم ان را تصویب نکرد ،این مساله موجب
مشکالتی می شود یا اینکه دولت الیحه ای را با توجه به
امکان��ات و مقدورات خود به مجلس ارائه دهد ولی در
مجلس تصرفاتی در الیحه ایجاد شود که مصوبه ب ه کلی
متفاوت با الیحه دولت شود».
ایشان همکاری صمیمانه دولت و مجلس را وظیفه بسیار
مهم و فراتر از جهت گیری ها و خطوط سیاسی دانستند
و خاطرنش��ان کردند« :این موضوع مربوط به مس��ائل
انقالب و کشور است و همکاری دو طرف باید براساس
چنین نگاهی باشد».
رهبر انقالب اس�لامی همچنین با اش��اره ب��ه جایگاه
و اهمی��ت کمیس��یون ها در تصمیم گیری های مجلس
افزودند« :حضور منظم و مستمر و بررسی کارشناسانه
در کمیسیون ها بس��یار ضروری اس��ت زیرا در چنین
صورت��ی ،موافقت ه��ا و مخالفت ها هم��راه با حجت
خواهد بود».
حضرت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره به ش��ان و اهمیت
نظارت��ی مجلس ،لزوم تدوین س��از و کار نظارتی برای
مجل��س و عملکرد نماین��دگان را ضروری دانس��ته و
درخصوص بررس��ی برنامه پنجم توس��عه در مجلس
شورای اسالمی نیز خاطرنشان کردند« :برنامه پنجم بسیار
مهم است و در بررسی ان باید به گونه ای عمل شود که
مصوبه مجلس اصالح و تکمیل الیحه دولت باش��د نه
تبدیل ان به یک چیز دیگر».
ایش��ان در پای��ان نمایندگان مجلس را به قدرشناس��ی
فرصت و نعمت بزرگ نمایندگی مردم و خدمتگزاری
به انان توصیه کردند.
مثلث شماره 37
امام
گفتوگو
راه
همت و کار مضاعف شعار تشریفاتی نیست
محمدحسین فرهنگی /عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسالمی
با هم��ت و کار مضاعف می توان چش��م اندازهای موردنظر
مقام معظم رهبری را در همه امور متجلی ساخت .نمایندگان
مجل��س نیز با اعتق��اد به لزوم تحقق این مقوله در بررس��ی
طرح ها و لوایح به ویژه موضوعاتی چون قانون هدفمندسازی
یارانه ها اهتمام خاصی در برگزاری جلسات کارشناسی دارند.
به اعتقاد ما تالش بیشتر و سنجیده عمل کردن موجب کاهش
هزینه های تحمیلی ناشی از هجمه های دشمنان خواهد شد.
بخش های دیگر نیز بهتر است به صورت متوازن مجموعه ای
از اولویت های کاری خود را مشخص کنند .در این صورت
می توان به مجموعه اولویت هایی دسترس��ی پیدا کرد که این
اولویت ها منجر به توسعه متوازن در کشور می شوند .همت
و تالش توصیه هایی همیش��گی اس��ت که به س��ال خاصی
اختصاص ندارد ،اما دلیل نامگذاری س��ال 1389از س��وی
مقام معظم رهب��ری به این عنوان ،اعالم ی��ک نوع اولویت و
نشان دادن حساسیت برای این موضوع پراهمیت است .امور
مهمی طی سال جاری در دستور کار دستگاه های اجرایی قرار دارد .در حوزه اقتصاد؛ طرح تحول اقتصادی،
در حوزه فرهنگ؛ ایجاد فضاهای وسیع و گسترده فرهنگی و در حوزه عمران؛ برنامه های متعددی در دستور
کار اس��ت .مشکالتی که در حوزه های داخلی و بین المللی با ان روبه رو هستیم نیز فقط و فقط با همت ،کار
و تالش گس��ترده قابل رفع و رجوع اس��ت .یکی از افت هایی که سنت حسنه نامگذاری سال ها به ان دچار
می ش��ود این است که عده ای ان را در حد شعار تشریفاتی تقلیل می دهند و نگاهی راهبردی به این موضوع
ندارند .در حالی که این نامگذاری ها یک نوع تش��ریفات نیس��ت ،بلکه یک راه پیش روی مردم و مس��ئوالن
جهت رفع کاس��تی ها و ضعف هاست .مقام معظم رهبری در این باره می فرمایند« :شعارهای هر سال ،نمایشی و
تشریفاتی نیست و طبعا همه مشکالت را هم حل نمی کند ،بلکه انگشت اشاره ای است که راه و روش را نشان
می دهد که امسال نیز با توجه به اهداف بلندتر ملت و کشور ،باید همتی برتر فراهم اورد و کارهای بیشتر و
جدی تر انجام داد ».مقام معظم رهبری س�لامت عمومی ،ورزش همگانی ،سرمایه گذاری و کار افرینی ،تولید
فکر ،کتابخوانی و افزایش معلومات عمومی ،ایجاد کرسی های ازاد اندیشی در دانشگاه ها و حوزه ها ،مبارزه با
فقر و فساد و بی عدالتی را عرصه هایی دانستند که باید در انها همت و کار مضاعف صورت گیرد تا کاستی ها
و ضعف های موجود هر چه زودتر برطرف شود.
به نظر می رسد رفع مشکل بیکاری نیز از دیگر عرصه هایی باشد که نیازمند همت و کار مضاعف است که در
سخنان اول سال رهبری مشهود است .جامعه ما جامعه ای جوان و تحصیلکرده است که یک پتانسیل ارزشمند
برای جهش کشور به سمت پیشرفت و تعالی محسوب می شوند .نیروی جوان تحصیلکرده از انرژی فراوانی
برای کار و تالش برخوردار است که می بایست از این منبع به عنوان یک مزیت بزرگ و استثنایی بهره گرفت.
تو کار مضاعف این نیرو و هدایت و س��ازماندهی ان در راس��تای اهداف عالیه کشور می بایست در این
هم
س��ال در دس��تور کار قرار گیرد و بیش از پیش به ان توجه ش��ود .به نظر می رسد یکی از اقدامات اساسی که
می بایس��ت در راستای ش��عار همت و کار مضاعف صورت بگیرد ،رفع معضل بیکاری است که سال هاست
کش��ور را دچار مش��کالت و معضالت عدیده کرده است .بیکاری یک مانع جدی توسعه محسوب می شود
که متاس��فانه گریبانگیر کش��ور شده است .حجم عظیمی از پتانسیل نیروی جوان کشور بر اثر بیکاری معطل
مانده و هر ساله هدر می رود .بستر سازی برای اشتغال افرینی جوانان شاید عملی ترین اقدام در راستای همت
و کار مضاعف باشد.
نفی اغراق در برنامه ریزی
با همت و کار مضاعف
علی اصغر گرانمایه پور /نماینده ارومیه در مجلس شورای اسالمی
مردم و مس��ئوالن کش��ور با ش��رایط مهم و خاصی
وارد س��ال 89شده اند و بهترین و مناسب ترین الگو
ب��رای انها هم��ت مضاعف و کار مضاعف اس��ت.
شایس��ته اس��ت همه اعم از قوای مجری��ه ،مقننه و
قضائیه ،دس��ت اندرکاران ،برنامه ریزان ،پژوهشگران
و اقتصاددانان کش��ور وارد عرصه شوند و با همتی
بلن��د پیام ن��وروزی رهبر معظم انقالب اس�لامی را
عملیات��ی کنن��د .با همت مضاع��ف و کار مضاعف
مثلث شماره 37
چرخ های تولید و اقتصاد کشور به حرکت درمی اید
و کشور از وابستگی بی نیاز می شود .تبدیل رکود به
رونق اقتص��ادی ،افزایش صادرات غیرنفتی ،کاهش
بیکاری ،اجرای اصل 44قانون اساسی و مهار تورم
در پرتو همت و کار مضاعف در کشور شدنی است.
مسئوالن کش��ور و قش��رهای مختلف مردم باید با
هم��ت ،کار و تالش مضاعف کاری انجام دهند که
بحران اقتصادی به طور کلی در کشور ریشه کن شود.
باید با همت و پش��تکار در پایان سال جدید شاهد
شکوفایی ش��گفت انگیز حاصل از همت مضاعف
و کارمضاع��ف دول��ت و مردم در کش��ور باش��یم.
ی مبنی بر همت
فرمایشات رهبر معظم انقالب اسالم
مضاعف و کار مضاعف ،سرلوحه تمامی اقدامات در
نظام اسالمی است.
تثبیت جمهوری اسالمی
من از همه قوای مس��لحه ،چه ژاندارمری ،چه ارتش ،چه
سپاه پاسداران ،چه کمیته ها ،چه بسیجی ها و سایرین باید
تشکر کنم که باقدرت خود این جمهوری اسالمی را تثبیت
کردند و دشمنان ما چه در داخل و چه در خارج باید بدانند
که جمهوری اسالمی به کوری چشم ابر قدرت ها و به کوری
چشم امثال منافقین و مخالفین با جمهوری اسالمی تثبیت
شده است و خللی ان شاءاهلل در او وارد نخواهد شد .انچه
من می خواهم به اقایان عرض کنم این است که کرارا گفتم
که شما پیروزید و کاری که شما انجام می دهید ،کاری است
الهی ،کاری اس��ت که برای خداست و کوشش کنید قصد
خودتان را خالص کنید برای خدا که چه کشته بشوید و چه
بکشید ،شما اهل نجات هستید ،ولی کوشش کنید که قصد
شما الهی باشد و بحمد اهلل هست .و من هر وقت که چهره
اینهایی که دارند رو به جبهه ها می روند مالحظه می کنم واقعا
از خودم خجالت می کشم که اینها به چه مقامی رسیده اند ،به
چه پایه ای از عرفان ،چه پایه ای از معرفت رسیده اند که این
ط��ور با هیجان ،این طور برای خدا رو به جبهه ها می روند.
و دش��منان ما باید این معنا را بدانند که جمهوری اسالمی
از این به بعد ،بلکه از اولی که این جمهوری رو به رش��د
رفت ،جوری تثبیت ش��ده اس��ت و جوری در دنیا االن به
حس��ب واقع نمایش داده شده است که وابستگی به هیچ
کس ندارد ،وابس��ته به ملت است ،وابسته به قوای مسلحه
است ،اشخاص در این مورد دخالت ندارند .اینکه هی هر
روز ش��هرت می دهند که چه ش��ده است ،چه شده است،
فالنی سکته کرده ،فالنی در بستر مرگ است ،فالنی ،خوب،
باش��د ،البته مرگ برای همه هست ،برای ما هم هست ،اما
ای��ن را بدانند که ش��ادی نکنند برای ای��ن .این یک امری
اس��ت که واقع می شود و ش��ما خواهید دید ان شاءاهلل که
جمهوری اس�لامی باقی است چه ما باشیم ،چه اشخاص
باشند چه نباشند .همینها بودندکه شادی می کردند برای اینکه
جمهوری را در یک جایی که در ان مرکز منفجر کردند و
هفتاد -هشتاد نفر از دوستان ما را ،از بزرگان را از بین بردند،
شادی می کردند که جمهوری از بین رفت ،تمام شد دیگر.
دیدند که ابدا تمام نشد و مردم ریختند بدتر از اول ،باالتر از
اول ،ریختند در خیابان ها و چه کردند .حاال هم همین طور
است ،بیخود خودشان را معطل نکنند و همین طور اینهایی
که دراطراف خلیج هستند ،بیخود خودشان را معطل نکنند
و خودشان را فدای صدام نکنند .صدام رفتنی است ،همین
ی حال،
است که انشاءاهلل ،به همین زودی او برود و علی ا
چه او رفتنی باشد چه نرفتنی باشد ،ما یک تکلیف داریم ادا
می کنیم .ملت ما ،ارتش ما ،سپاه ما و همه قوای مسلحه ما
یک تکلیف ادا می کنند .این مثل این است که گفته بشود که
اگرفالنی رفت و فالنی رفت ،مردم نماز نمی خوانند .تکلیف
است ،به رفتن کسی مردم دست از نمازشان برنمی دارند ،به
رفتن کسی نمازشان را ،حجشان را دست از ان برنمی دارند.
و قضیه جنگ امروز برای همه ما اهمیتش بیش��تر از فروع
دین اس��ت .اینطور نیست که جنگ مثل امر جنگی باشد
که دیگران با دیگران می کنند .جنگی اس��ت که اسالم دارد
می کند در مقابل کفر ،اس�لام دارد می کند در مقابل نفاق و
این جنگ یک تکلیف شرعی است که مردم ادا می کنند ،من
باشم ادا می کنند ،نباشم هم ادا می کنند.
7
یادداشت
تحریم ایران
مبادله سوخت را
منتفیمی کند
جواد منصوری /سفیرسابق ایران درچین
حوادثی ک��ه در خاورمیانه می گذرد ،امریکا را درموضع
انفعالی قرار داده است .قضایای عراق و مشکالتی که این
کشور با اسرائیل دارد کاخ سفید را سردرگم کرده است و
ی امریکا
برای خروج از این فضا و انحراف افکار عموم
نس��بت به ناکارامدی سیاس��ت های داخلی ،این کشور
بح��ث تحریم های ای��ران را مجددا مطرح کرده اس��ت.
امریکا می خواهد نش��ان دهد که همچنان در خاورمیانه
قدرت را در دس��ت دارد و نیروی نخست و بالمنازع در
این منطقه اس��ت .هیچ تحرکی در خاورمیانه از چشمان
تیزبینش خارج نیست و هیچ کشوری نمی تواند خارج از
حیطه قدرت نمایی این کشور حکمرانی کند .عالوه براین
برای کاهش فشارهای ناشی از نارضایتی افکار عمومی
این کش��ور نیز باید پروژه دیگری را طرح می کردند که
در این موقعیت از هیچ پ��روژه دیگری به اندازه پرونده
هس��ته ای ایران امکان سوء اس��تفاده وجود ندارد .البته به
اعتقاد بنده ما نیز به دلیل تجاربی که از قطعنامه های گذشته
داریم می توانیم از مشکالت ناشی ازاجرای این قطعنامه
نیز به سالمت عبور کنیم .این نخستین قطعنامه نیست ،اما
امریکا می خواهد از شرایط پیچیده پرونده هسته ای ایران
نهایت بهره برداری را داش��ته باشد و حاضر است هزینه
انتقاد از عملکرد احزاب برای جلوگیری از سهم خواهی
داریوش قنبری /سخنگوی فراکسیون خط امام
دیدگاه های اقای احمدی نژاد در رابطه با عدم صالحیت احزاب
برای دخالت در امور اجرایی کش��ور ناشی از تمایل نداشتن او
برای سهم دهی به احزاب اصولگرایی است که در رسیدنش به
منصب ریاس��ت جمهوری نقش داشته اند .با وجود انکه تقریبا
یک س��ال از انتخابات ریاس��ت جمهوری سپری شده است و
اعض��ای کابینه نیز همگی در مناصب خود ق��رار گرفته اند اما
اصولگرایان از برخی انتخاب های احمدی نژاد راضی نیستند و
سیاست
می خواهند که تغییراتی در جهت نیات انها اعمال شود .تجربه
چندسال گذشته نشان داده است که اساسا انتخاب های رئیس جمهور از حلقه کوچکی
از نزدیکان او صورت می گرفته است و تمایلی برای ورود افراد جدید به این حلقه
در احمدی نژاد وجود ندارد .افرادی که در دایره اعتماد رئیس دولت هس��تند چندان
زیاد نیس��تند ،برهمین اساس شاهد هستیم که برخی از انها توامان دارای مناصب یا
ش��غل های مختلفی هستند؛ در دولت گذش��ته این جایگاه به غالمحسین الهام تعلق
داش��ت و در این دوره نیز اسفندیار رحیم مشایی پیشتاز است .احمدی نژاد هر چند
بر اصولگرا ب��ودن خود تاکید می کند اما اظهاراتش در رابطه با عدم دخالت احزاب
در امور اجرایی کش��ور می تواند منجر به ایجاد ش��کاف در احزاب اصولگرا ش��ود.
اصولگرایان معتقدند در انتخاب اعضای کابینه نهم مشورت الزم انجام نشد و در این
مسیر افرادی انتخاب شده اند که مجلس به انها رای نداد و تعدادی هم که رای اوردند
خود رئیس جمهور انها را عزل کرد .در رابطه با دولت دهم نیز این روند کج دار و مریز
به گونه ای دیگر تکرار شد و افرادی روی کار امدند که مورد اتفاق نظرجریان اصولگرا
نیس��تند ،کس��انی که مناصب مهمی در کابینه دارند و رئیس دولت نیز از انها حمایت
می کند .به اعتقاد اصولگرایان ،رئیس جمهور باید از نظرات کسانی که نسبت به برخی
عملکردهای دولت انتقاد دارند ،استفاده کرده و خود را از این نظرات محروم نسازد،
چراکه با توجه به ظرفیت هایی که در کش��ور به ویژه در جریان اصولگرا وجود دارد
الزم است تا رئیس جمهور از مشورت چنین افرادی استفاده کند .البته این مشورت ها
به معنای تبعیت محض نیست .با توجه به فرارسیدن سالگرد انتخابات 22خرداد ماه،
باید مبنا بر اتحاد و همدلی گروه ها و جناح های سیاس��ی کش��ور با نظام باشد .نباید
با اصرار بر اندیش��ه های خود کشور را به طرفی که خودمان می خواهیم سوق دهیم.
البته برخی از اصولگرایان با اس��تناد به تکذیبیه دفتر ریاس��ت جمهوری معتقدند این
اظهار نظر احمدی نژاد تنها مربوط به استان کرمان بوده است و به هیچ وجه جریانات
سیاسی کل کشور را در بر نمی گیرد .و دیدگاه های رئیس دولت را مربوط به استان
کرم��ان و به دلیل دخالت برخی احزاب فعال این اس��تان برای عزل و نصب ها تلقی
می کنند .انها می گویند رئیس جمهور به هیچ وجه معتقد نیست احزاب فعالیت سیاسی
نکنند .بلکه گفته احمدی نژاد مبنی بر عدم دخالت احزاب در امور جاری مملکت
تنها دربرگیرنده برخی جریانات خاص اس��ت ک��ه به اعتقاد بنده این برخوردهای
س��لیقه ای تنها منجر به رویگردانی احزاب و جریانات سیاس��ی کشور از مشارکت
فعاالنه در امور کش��ور خواهد ش��د و خود به خود دلسردی افکار عمومی از سهیم
شدن در انچه به انها تعلق دارد را دامن می زند .از خاطر نبریم که بنیانگذار انقالب
اس�لامی همیشه تاکید می کردند که مالک رای مردم است و احزاب برامده از افکار
عمومی جامعه نیز بخشی از این ملت تلقی می شوند.
8
زیادی نیز برای همکاری چین و روسیه با خود بپردازد.
ش��اید بیش��ترین ش��رایط بحرانی امریکا به دلیل اعمال
فشارهای مسئوالن تل اویو باشد .اسرائیل ،امریکا را کامال
تحت فشار قرار داده است همین طور کشورهایی چون
فرانسه و المان را که در جهت اهداف این رژیم پرونده
هس��ته ای ایران را بار دیگر به ش��ورای امنیت بکشانند.
ما اخبار موثقی نس��بت به این موض��وع داریم .در زمان
تصویب بیانیه تهران ،اس��رائیل موضع گیری های تندی
داش��ت چرا که خود را در معرض اسیب پذیری می دید
و نمی خواس��ت با تن دادن جامعه جهانی به خواس��ت
ایران برای مبادله س��وخت این پرونده روند عادی خود
را در اژان��س بین المللی ان��رژی اتمی طی کند .در حال
حاضر وضعیت پرونده ایران در اژانس به گونه ای است
که دولت های بزرگ نمی خواهند این پرونده به موقعیت
مطلوب و قانونی خود برسد و اصرار دارند همچنان این
افت های نبود حزب
مریم بهروزی /دبیرکل جامعه زینب
مصداقی در جبهه اصولگرایان س��راغ ندارم که بخواهند برای
مخال��ف خود با اقای احمدی ن��ژاد کار کنند .برخالف برخی
که می گویند اصولگرایان از ابتدا هم با رئیس جمهور مش��کل
داش��تند و در تالش اند که برنامه های وی را با شکست مواجه
کنن��د ،بنده چنین وجهی را در جبه��ه اصولگرایان نمی بینم و
نه ش��خصیت ها و نه هیچ ی��ک از گروه های اصولگرا مخالف
اقای احمدی نژاد نیس��تند .همه اصولگرایان چه انهایی که در
سیاست
مجلس هس��تند و چه انهایی که بیرون مجلس هستند نوعا از
رئیس جمهور حمایت می کنند .اصولگرایان بر اساس پیروی از اهنگ والیت که امروز
حمایت از رئیس جمهور است حرکت می کنند و بر این اساس جبهه پیروان نیز در این
راستا حرکت می کند .البته کسانی هستند که نقد جدی به احمدی نژاد دارند و بی هیچ
پروایی انتقاد می کنند که نوعا نیز در داخل مجلس هستند ولی بازهم نمی توان گفت
که مخالف وی هستند .مصداقی برای این مواضع در جبهه اصولگرایان سراغ ندارم که
بخواهند برای مخالف خود کار کنند و به کاربردن واژه عبور از احمدی نژاد را مناسب
نمی بین��م و به عبارتی وقتی اصولگرایان در انتخابات از ایش��ان حمایت کردند عبور
معنا ندارد .اقای مشایی که بحث عبور از احمدی نژاد توسط اصولگرایان را مطرح کرده
اس��ت باید بداند مقام معظم رهبری وحدت در جامعه ،به خصوص بین اصولگرایان
را می خواهن��د و هرچ��ه در این جناح باعث جدایی ش��ود ،به صالح نظام و انقالب
نخواهد بود .ابراز س��خنانی چون اینکه اصولگرایان ارزوی شکس��ت احمدی نژاد را
دارند ،از ان س��خنانی اس��ت که جز تفرقه چیزی در بر ندارد و حتما رهبری هم از
اینگونه اظهارات ناراضی هس��تند .اصولگرایان متفقا احمدی نژاد را کاندیدا کردند و
ب��رای او با انجام تبلیغات ،رای جمع کردند .این حمایت اکنون هم وجود دارد ،ولی
در ای��ن میان برخی اصولگرایان ازادانه انتقادات خود را به دولت بیان می کنند .به کار
ب��ردن واژه عبور یا وقوف برای رئیس جمهوری که دو بار رای اورده اس��ت و اکنون
برسر کار است ،معنایی ندارد .امروز همه اصولگرایان از احمدی نژاد حمایت می کنند
و در عین حال نقطه نظرات خود را هم بیان می کنند که این مساله نشانه ازاداندیشی
و عدال��ت محوری در جریان اصولگراس��ت و لطمه ای به ای��ن جناح وارد نمی کند.
به اعتقاد بنده حتی در مس��یر همدلی بیش��تر میان احزاب اصولگ��را باید از اتفاقات
پس از انتخابات ریاس��ت جمهوری چشم پوش��ی کرد .در مسیر رسیدن به همدلی و
همبس��تگی نباید به عقب برگش��ت ،بلکه باید برای فردا برنامه ریزی و از تحریکات
سیاس��ی و اخالقی پرهیز کرد .به هر ترتیب به دنبال انتخابات ریاس��ت جمهوری دهم
به جناح اصولگرا صدماتی وارد ش��د که الزم اس��ت این صدمات جبران شود .الزمه
رش��د ،فعالیت چش��م گیر و موفقیت های بیشتر جریان اصولگرا این است که بیش از
گذش��ته به اتحاد و همفکری میان خود بیندیشند .جناح اصولگرا نیاز به یک پاالیش
دوباره دارد .باید مکانیزم های جدیدی تعیین شود تا اسیب هایی که در برهه ای از زمان
متوجه جریان اصولگرایی شد ،بازسازی شود .در این میان حامیان دولت نباید باطرح
موضوعاتی چون عبور اصولگرایان از احمدی نژاد خود را بی نیاز از دیگر اصولگرایان
بدانن��د و بگویند ما هم قدرت داری��م و هم رای ،پس نیازی به نظرات دیگر احزاب
نداریم .نوع تعامل و ارائه نظرات احزاب اصولگرا به دولت منوط به این است که این
تشکل خود را بی نیاز از نظرات دیگر احزاب اصولگرا نداند.
مثلث شماره 37
پرونده هس��ته ای تحت بررسی و نظارت باقی بماند .در
این وضعیت است که اعمال فشارهای انها که با اهداف
سیاسی صورت می گیرد توجیه پذیر است .البته ایران نیز
ب��ا طرح موضوع مبادله س��وخت و به دنبال ان تصویب
بیانیه تهران نش��ان داد که در حل و فصل ش��دن پرونده
هسته ای خود جدیت دارد و تالشی که برخی از کشورها
برای تصویب قطعنامه جدید دارند بهانه ای بیش نیست.
تصویب بیانیه تهران فضایی را برای جو سازی گروه 5+1
نگذاشت و قدمی رو به جلو برای جلوگیری از خواست
غرب در معوق و معلق نگه داشتن این پرونده بود.
کش��ورهای غربی حتی برای جلوگیری از حل و فصل
شدن پرونده هسته ای ایران از باج دهی به کشورهایی چون
روسیه و چین نیز کوتاهی نکرده اند .ماموریت امریکا این
بود که موافقت چین را برای تصویب تحریم های جدید
جلب کند بر همین اساس کلینتون به پکن سفر کرد و با
توجه به روابط خوب المان ها با روس ها مرکل نیز با سفر
به مسکو ،مدودف را راضی به موافقت برای تحریم ایران
کرد .البته ما از گذشته می دانستیم که تفاوت چشمگیری
میان روسیه و چین با دیگر اعضای 5+1وجود ندارد اما
به نظر می رسد با باج گیری جدید روس ها و چینی ها این
فاصله به قدری کاهش پیدا کرده است که ما دیگر نباید
مس��کو و پکن را هم پیمانان استراتژیک خود به حساب
اوریم.
تنها در خوشبینانه ترین حالت ،ممکن است چین و روسیه
برای اعمال فش��ارهای بیشتر بر ایران ایستادگی کرده و
خواس��تار تعدیل قطعنامه ش��وند .چین به یک قطعنامه
تعدیل ش��ده رای مثبت می دهد چرا که در این صورت
است که می تواند عالوه بر همراهی با کشورهای غربی به
ایران نیز بگوید که ناچار به همراهی با خواسته های اروپا
و امریکا شده و تا انجا که می توانسته قطعنامه جدید را
اصولگرای واقعی به دنبال جریان انحرافی نیست
ابوالقاسم رئوفیان /دبیرکل حزب ایران زمین
احزاب اصولگرا خواهان همدلی برای حل مش��کالت کشور
هس��تند و از هیچ تالش��ی برای پیش��برد اهداف نظام به ویژه
منش��وری که به عنوان چش��م انداز 20س��اله کش��ور از سوی
مقام معظم رهبری تعیین ش��ده اس��ت ،فروگ��ذاری نمی کنند.
امامعلوم نیس��ت چ��را برخی افراد هرازگاه��ی موضوع عبور
اصولگرای��ان از احمدی نژاد را مطرح می کنند و موجب ایجاد
کدورت هایی در جریان اصولگرا می شوند .ما معتقدیم مشکالت
سیاست
با وجود همدلی و همکاری اصولگرایان با دولت حل و فصل
می ش��ود .این اقای احمدی نژاد است که به احزاب وقعی نمی نهند و متاسفم از اینکه
تحلیل ه��ای دور از انصاف و غیرعادالن ه در این ارتباط مطرح می ش��ود .در انتخابات
نهم ریاس��ت جمهوری که اولین دوره تشکیل دولت از س��وی اقای احمدی نژاد بود
طبیعی اس��ت که در عرصه رقابت برخی از احزاب و فعاالن اصولگرا مخالف ایش��ان
بودند ولی بعد از اینکه به ریاس��ت جمهوری رس��یدند اینگونه نبوده که انها بخواهند
سنگ اندازی کنند و این تحلیل غیر منصفانه و غیر عادالنه است .در انتخابات دوره دهم
ریاست جمهوری هم برخی اصولگرایان مخالف روی کار امدن مجدد اقای احمدی نژاد
بودند ،چراکه معتقد بودند این دولت نمی تواند به وعده های خود جامه عمل بپوشاند
همان طور که در دولت نهم برخی وعده های این دولت مسکوت ماند،اما این مخالفت
به این معنا نبود که پس از گرفتن رای اعتماد ایش��ان از مردم بخواهند با سنگ اندازی
و کار ش��کنی برای دولت مش��کل ایجاد کنند .در عرصه رقابت های انتخاباتی عده ای
طرفدار نامزدها و عده ای مخالف انها هس��تند ،احزاب و شخصیت های اصولگرا پس
از روی کار ام��دن دولت اقای احمدی نژاد نه تنها س��نگ اندازی نکردند بلکه با تمام
توان و پتانس��یل برای کمک به انها و پیش��برد اهداف این دولت اعالم امادگی کردند.
اصولگرای��ان معتقدند وقتی حکم رئیس جمهوری از س��وی مقام معظم رهبری تنفیذ
می شود نه تنها نباید با ان مخالفت کرد بلکه باید رقابت های انتخاباتی را به رفاقت ها
تبدیل کرد و به ان برای پیشبرد اهدافش کمک کرد .با وجود این همدلی و همکاری
اصولگرایان ،برخی اینگونه وانمود می کنند که ما با رئیس جمهور مخالفیم و متاسفم از
اینکه چنین تحلیل های دور از انصاف و غیر عادالنه ای مطرح می شود .در اینکه برخی
از اصولگرایان با بعضی تصمیمات احمدی نژاد و دولت مخالفند و این مخالفت را نیز
علنی می کنند ،ش��کی نیس��ت .اما حوادث اخیر و به ویژه پس از انتخابات نشان داده
که بس��یاری از کسانی که در دایره اصولگرایی تعریف می شوند با همه انتقاداتی که از
احمدی نژاد دارند در برابر اصالح طلبان از احمدی نژاد و دولتش حمایت کرده اند .الزم
است مسئوالن به جای انکه پروژه هایی همچون «عبور اصولگرایان از احمدی نژاد» را
مطرح کنند ،به دنبال حل مش��کالتی که در جامعه بیداد می کند باش��ند و در مقام حل
مشکل ابتذال ،اسکان و اعتیاد در سطح جامعه برایند .چنین اظهاراتی از سوی مسئوالن
اجرایی کشور هیچ فایده ای نخواهد داشت و تنها موجب ایجاد مشکالت ،دودستگی
و اختالف در میان اصولگرایان خواهد شد .پیروزی احمدی نژاد در انتخابات ،قطعا با
حمایت اصولگرایان بود و معنا ندارد که انها امروز خواهان شکس��ت وی باش��ند .در
عین حال این مساله که از سوی حامیان دولت مطرح می شود قطعا دیدگاه کل اعضای
جریان اصولگرا نیست .اصولگرای واقعی هیچ گاه با طرح موضوعات انحرافی درصدد
انحراف افکار عمومی از ناکارامدی خود نیست.
37
شماره37
مثلث شماره
تعدیل کرده است.
نکته دیگر انکه ما و تمامی کشورهای جهان حتی اروپا
و امری��کا می دانیم که ای��ن قطعنامه ها انطور که تبلیغ
می کنن��د اثار نامطلوبی ندارد و عمال اجرا نمی ش��ود.
چینی ها نمی خواهند بازار پر رونق ایران را از دس��ت
دهن��د بنابراین فرجه ای برای ع��دم اجرای قطعنامه ها
برای خود باقی می گذارند.
ما از تحریم ها استقبال نمی کنیم اما معتقدیم این تحریم ها
مشکلی نیز برای ما به وجود نمی اورد .کشورهای غربی
نمی توانند با تحمیل تحریم ها برای ما دردسرساز شوند.
احتم��اال پس از اقدام کش��ورهای غرب��ی در تصویب
قطعنامه جدید مبادله س��وخت نیز انجام نمی شود ،چرا
که یکی از شروط مبادله سوخت قدم مثبت گروه 5+1
در عدم طرح مجدد موضوع تحریم ها بود که متاس��فانه
اینگونه نشد.
چهار نامزد برنامه اقتصادی نداشتند
محمد خوش چهره /نماینده سابق مجلس
انتخابات ریاس��ت جمهوری مقدرات اقتصادی ،اجتماعی
و سیاس��ی را رقم می زن��د .در رابطه ب��ا روش اقتصادی
که دغدغه مردم اس��ت باید بگوی��م ما هنوز از بعد برنامه
شفاف اقتصادی عقب هستیم .اگر بخواهیم اسیب شناسی
کنیم باید بدون تعارف اش��اره کنم مدل های انتخاباتی ما
متناسب با فرایند شکل گیری و تکامل اجزای دیگر رشد
نکرده است .بعد از انقالب بیشتر جهت گیری مطرح بوده
سیاست
است و شعارهای احاد مردم عموما جهت گیری از سمت
وابس��تگی به خودباوری و عزت و استقالل و ش��عارهای عدالت تغییر جهت
یافت .خیلی ها درک درس��تی از عدالت نداش��تند و حرف کلی زده می شد اما
همین قدر که جهت گیری به سمت عدالت بود بدون شاخص هم مقبول بود .در
چند دوره مختلف هم همین فرایند طی شد ،یعنی اگر حرف پیشرفت و عدالت
زده می شد ،برنامه و روش و استراتژی برای پیشرفت و عدالت مطرح نمی شد.
االن ه��م که نگاه می کنیم همانطور اس��ت؛ هنوز هم کلی��ات و جهت گیری ها
گفته می ش��ود .بارها درباره عدالت حرف زده می ش��ود اما شاخص ها ،مالک و
ش��یوه های دستیابی به ان گفته نمی ش��ود .بنابراین همه دولت ها بعد از انقالب
ش��امل دولت های سازندگی و اصالحات و دولت قبل با محوریت مسائل کلی
روی کار امدند و اگر بحث خودکفایی را مطرح کردند ش��اخص و معیار برای
خودکفایی و اس��تقالل اقتصادی گفته نمی شد .البته استقالل اقتصادی به مفهوم
این نیس��ت که در همه ش��اخه ها مستقل باش��یم بلکه به این معنی است که در
ش��اخه هایی که وابستگی کش��ور به انها تهدید تلقی می شود کاهش وابستگی
بدهیم .برنامه ریزی برای خود اتکایی در کارهای اساسی باید ،بشود .االن هم که
نگاه می کنیم به ش��کل کالن حرف خودکفایی گفته می شود ،در حالیکه اگرچه
بعد از جنگ ش��اهد س��یل بی رویه واردات بودیم ام��ا االن فکر می کنم رکورد
واردات شکس��ته شده اس��ت .تاکنون در قلمرو اقتصادی برنامه مستقل همراه
معیار شیوه و روش نداشته ایم .به نظر من هیچ کدام از چهار نامزد شرکت کننده
در انتخابات س��ال 88برنامه مشخصی نداش��تند و از نظر نمره گذاری بیشتر به
کلی��ات می پرداختند .فاقد تضمین راهکار مش��خص عملیاتی ب��ا عدم اتکا به
درامده��ای نفتی بودند .ش��عارهایی مثل «رفاه را باال می بری��م»« ،فقر را پایین
می اوریم» گفته ش��د اما برنامه شفافی برای عملیاتی شدن انها اعالم نشد .باید
اش��اره کرد برنامه اقتصادی ذکر چند هدف اس��ت که باید با هم سازگار باشند
و سیاس��ت ها هم باید با این برنامه ها سازگار باشند نه متناقض؛ ما از این لحاظ
مطالب��ی را می دیدیم که برای رای دهندگان ارزش داش��ت اما برای متخصص
نش��ان می داد عملیاتی نیس��ت و برخی متناقض اس��ت و سازگاری ندارد و در
یک کالم کس��ی برنامه منس��جم ارائه نداد .از این گذش��ته برخی دغدغه ها و
کارکرده��ای اقتصادی که در دوره قبل پیش امده ب��ود و نگرانی هایی از اینده
اقتصادی ایجاد کرده بود خیلی از مردم و فعاالن اقتصادی با این عامل تحریک
ش��ده بودند تا در یک انتخابات مبتنی بر رقابت فضا را به س��مت مطلوب پیش
ببرن��د .در مجموع باید گفت اینکه نامزدهای انتخابات ریاس��ت جمهوری فاقد
برنامه اقتصادی بودند یک واقعیت تلخ اما انکارناپذیر است.
9
بازتاب
بازتاب پرونده حسین اهلل کرم
مدیر مسئول محترم هفته نامه مثلث
سالم علیکم؛
احتراما جوابیه انصار حزب اهلل پیرامون مطالب مخدوش در ان
هفته نامه تحت عنوان «پرونده ویژه» به پیوست ارسال می گردد.
ت جلوگیری از تشویش
شایسته اس��ت به جبران مافات و جه
اذهان و نیز وفق قانون مطبوعات ،دستور فرمایید این جوابیه در
شماره اتی ان نشریه منتشر شود.
-1در دوران سیاه دولت اصالحات برخی مطبوعات با اغراض
سیاس��ی و هدفدار به جهت تشویش اذهان و رسیدن به مقاصد
شوم خود تالش کردند فضاسازی و جنگ روانی علیه نیروهای
حزب الله��ی در ان زمان راه اندازی کنند و برای رس��یدن به این
خواس��ته خود عناوینی را به این جریان منتس��ب کردند که در
هم��ان زمان از جان��ب انصارحزب اهلل به تمام��ی این اظهارات
و نوش��ته های باطل جوابی��ه در خور داده ش��د و انها نیز وفق
قانون مطبوعات ملزم به درج همه ان جوابیه ها شدند ،اما اینکه
هفته نامه مثلث در مطلب «از فرهنگ تا سیاس��ت» تالش کرده
همان اتهامات را ان هم از دریچه نگاه روزنامه های خودفروخته
و زنجیره ای و بدون در نظر گرفتن جوابیه ها و پاسخ های منتشره
بازخوانی کند ،جای بس��ی تامل اس��ت و بیش��تر به یک جنگ
روانی مجعول می ماند تا اطالع رسانی صادقانه.
-2در مطل��ب هفته نامه مثلث با عنوان «بازگش��ت اهلل کرم» در
ق��دم اول از اقای اهلل کرم به عنوان چهره جنجالی انصارحزب اهلل
نام برده شده و در قدم بعدی بدون اشاره به خروج و کناره گیری
وی از انصارحزب اهلل در س��ال ،75تالش ش��ده اظهارات اخیر
ایش��ان در روز تشییع پیکرهای شهدا مورخ جمعه 89/2/24را
به این تش��کل منتس��ب نمایند و از ان برای سناریوی از پیش
طراحی ش��ده که ساخته و پرداخته ذهن نویسنده است با لحن
نامناس��ب و زننده بهره برداری کند و یک دعوای تصنعی برای
استفاده تبلیغاتی ایجاد کند.
-3اینک��ه مس��ئوالن هفته نامه مثلث برای اثب��ات مطالب خود
دس��ت به دامن اف��راد معلوم الحال و ش��ناخته ش��ده در افکار
ی ش��ده اند نش��ان از اصرار این نش��ریه به اشاعه دروغ و
عموم
تهمت علیه نیروهای حزب اهلل است .در مصاحبه ای که با اقای
صادق زیباکالم انجام شده از انصارحزب اهلل به عنوان گروهی که
به دانش��جویان حمله کرده اس��ت یاد شده ،حال انکه در همان
سال ها و سال های بعد دستگاه های اطالعاتی و امنیتی کشور به
کرات اعالم کردند افرادی از قبیل س��لطنت طلبان ،منافقین و...
با ایجاد درگیری مصنوعی در بین دانش��جویان با ظواهر خاص
اقدام می کردند که هدفش��ان نیز تحریک این قشر برای رسیدن
به مطامع خود بوده اس��ت ،اینکه فرد مصاحبه شونده یا متولیان
هفته نامه نیز با همان اهداف دوباره به اشاعه دروغ فاحش به نام
واکاوی عملکرد برخی اش��خاص می پردازند س��والی است که
می بایست برای خوانندگان ان نشریه نیز مشخص شود.
-4معل��وم نیس��ت نویس��نده مطل��ب «نگاه��ی ب��ه تاریخچه
انصارحزب اهلل» به رغم وجود منابع مشخص و معتبر برای ارائه
تاریخچه انص��ار ،چه اصراری دارد مطلب م��ورد نظر خود را
براس��اس اظهارات افراد غیر مرتبط و نااش��نا و از نگاه احزاب
جناب اقای مصطفی اجورلو
مدیرمسئول محترم هفته نامه مثلث
با سالم و تحیت
نظر به انتش��ار مطلبی با عنوان« :الریجانی رئیس ماند حذف
باهنر» در صفحه 10شماره 35ان نشریه محترم که به بهانه ان
مطلب سراسر کذب «تبریک زودهنگام دکتر الریجانی به یکی
از کاندیدای انتخابات ریاس��ت جمهوری» بار دیگر دستاویز
نامناسبی برای بررسی انتخابات اخیر هیات رئیسه مجلس قرار
گرفته است ،به اطالع می رساند؛ علیرغم چندبار تکذیب این
مطلب و پس از گذشت حدود یکسال از ان قضایا ،متاسفانه
اکنون نیز ش��اهد انتش��ار دوباره این ادعا می باشیم که به نظر
می رسد این شیوه اطالع رسانی در شرایطی که جامعه بیش از
پیش نیازمند انسجام و ارامش می باشد ،نتیجه ای به جز تشویش
و ایج��اد التهاب در افکارعمومی نخواهد داش��ت .انگونه که
می دانید مبنای رفتار سیاس��ی رئیس محترم مجلس ش��ورای
اسالمی ،همواره بر رعایت و حفظ اعتدال و مصالح نظام قرار
داش��ته و سابقه ایش��ان گواه بر این امر است.مستدعی است؛
دس��تور فرمایید به منظور اگاهی افکارعمومی و تکذیب خبر
منتشر شده در ان نشریه ،نسبت به درج این مطلب طبق قانون
مطبوعات اقدام گردد.
مهدی کیائی /مدیرکل امور فرهنگی مجلس شورای اسالمی
10
خودفروخته مشارکت و ...پایه ریزی کند.
ای��ا گ��ردش جری��ان ازاد اطالع��ات و اس��تقالل حرف��ه ای
روزنامه نگاری در هفته نام��ه مثلث این گونه اقتضا می کند؟! در
این باره مطالب ذیل جهت روش��ن ش��دن ذهن و تنویر افکار
خوانندگان محترم بیان می شود.
الف) در هس��ته اولی��ه انصارحزب اهلل جمع��ی از رزمندگان و
جانبازان و برخی اس��اتید حضور داش��تند و همگی متفق القول
برای مقابله با انچه که از س��وی مقام عظمای والیت به عنوان
تهاجم فرهنگی یاد ش��ده بود جمع ش��ده و حال اینکه به زعم
نویس��نده ان مطبوع��ه ای��ن تش��کل از دل ی��ک هیات خاص
ش��کل گرفته کذب است و جمع ش��دن این عده حول محور
انصارحزب اهلل براساس دغدغه های مشترک بود نه عضویت در
یک هیات خاص!
ب ) مطالب خالف واقع از فردی به نام حجت االسالم پروازی
نقل ش��ده ک��ه در دوران دولت اصالحات نیز ای��ن مطالب از
س��وی جریده های منتس��ب به افراد خاص ک��ه هم اکنون یا در
زندان به س��ر می برند یا در دامن اربابان خود پناهنده ش��ده اند
بیان می شد که از اساس کذب محض می باشد .در ان زمان این
دروغ پراکنی ها و فضاس��ازی های دروغین برای پیشبرد اهداف
فتنه گ��ران کنونی در راس��تای جنگ زرگ��ری و تخریب برخی
اشخاص دلسوز پرداخته می ش��د -که به همه انها جواب های
مقتضی از سوی انصارحزب اهلل در ان زمان داده شده است -اما
اکنون این س��وال مطرح اس��ت که چرا از سوی هفته نامه مثلث
که داعیه دار اصولگرایی اس��ت دوباره این مطالب کذب مطرح
می شود؟
ج) در بخش��ی از مطالب اینگونه نگاشته شده که اقای ده نمکی
در دوران دولت اصالحات نقش فعالی در سازماندهی تجمعات
انصارحزب اهلل داش��ته که به اطالع می رسد ایشان از سال 75از
انصار حزب اهلل خارج شده و دیگر هیچ گونه عضویت یا فعالیتی
در انصار نداش��ته که بخواهند تجمعات انصار را س��ازماندهی
کنند .نویسنده در ادامه با استناد به این فرض کذب به فیلم تحفه
هند اشاره و نقل می کند که سینماهای نمایش دهنده این فیلم به
محل درگیری و تجمع نیروهای انصارحزب اهلل تبدیل ش��د که
براس��اس فرضیه کذب و خودساخته نویسنده ،نتیجه گیری نیز
خالف واقع بوده و از اساس کذب است.
-5اصوال تش��کل انصارحزب اهلل در سراسر کشور در تقابل با
هیچ جریان حزب اللهی قرار نداشته و القائات منفی در این گونه
موارد زایی��ده همان مقدمات و مجعول به تبع ایراد اتهامات ان
هفته نامه است و مطلقا بهره ای از واقعیت ندارد .در مطلب «یاران
انصار حزب اهلل» بیان شده انصارحزب اهلل هرگونه ارتباط رسمی
با انصار والیت اصفهان را رد می کند یا ارتباط فردی را به عنوان
مس��ئول نیروهای حزب اهلل مشهد که براس��اس مطلب از پیش
گفته سالبه به انتفاع موضوع و تحکم بدون دلیل می باشد.
در ادامه مطلب فوق بیان ش��ده انتشار هفته نامه یالثارات مدتی
متوقف بوده ،این هم نشات گرفته از اطالعات غلط و قضاوت
عجوالنه نویس��نده ب��وده ،چرا که هفته نامه یالث��ارات در مدت
فعالیت خود هرگز عمال متوقف نش��ده اس��ت و هم اکنون نیز
چهارش��نبه های ه��ر هفته
منتش��ر می ش��ود .توضیح
ضروری انکه یک شماره
نش��ریه م��ورد اعتراض
اصالح طلبان و شکایت
ان��ان قرار گرف��ت و از
ط��رف مق��ام قضای��ی
اعالم توقیف ش��د که
متعاقبا ش��اکیان اعالم
رضای��ت نمودند .اما
این اع�لام توقی��ف محدود
عمال تاثیر محسوس��ی در روند انتشار منظم نشریه
نداشت.
-6به نظر می رس��د الاقل در این گزارش ،رویه هفته نامه مثلث
اس��تفاده از اخبار بی پایه و اس��اس است و بر همین اساس خبر
توقی��ف یالثارات که با اب و تاب خاصی در چند مطلب مجزا
بیان شده از اس��اس کذب می باشد و باز بر همین مبنا انتصاب
انتشار برخی مطالب به زعم ان هفته نامه در جنجالی ترین شماره
یالثارات و س��پس جمع اوری ان از کیوس��ک های مطبوعاتی،
کذب محض می باشد.
-7گردانندگان هفته نامه مثلث که تاکنون نس��بت به گروه های
اپوزیس��یون و معارض��ان داخلی از س��عه صدر و تحمل باالیی
برخوردار بوده شایس��ته اس��ت در انتساب ناروای خواسته های
نامعقول و غیر منطقی به نیروهای حزب اهلل پروای بیشتری داشته
باشند.
مسئول روابط عمومی انصارحزب اهلل
توضیحات مثلث:
مجله مثلث به بهانه بازگشت حسین اهلل کرم از ماموریت خارج
از کش��ور به میهن و نظر به اینکه وی از چهره های ش��ناخته
ش��ده و فعال جریان حزب اهلل بوده و از رزمندگان هشت سال
دفاع مقدس است ،در شماره 35گفت وگوی مفصلی با ایشان
انج��ام داده و در کنار ان مطلبی را نیز درباره جریان حزب اهلل
منتشر کرد .با اینکه در مطالب ان شماره مجله ،انتقاداتی نیز از
حس��ین اهلل کرم به چاپ رسیده بود و برخی از نزدیکان ایشان
انتقاد را وارد نمی دانس��تند ،ایشان درصدد پاسخگویی به ان
مطل��ب برنیامدن��د .در عوض جریانی که در حاش��یه مطلب
اصلی (مربوط به حس��ین اهلل کرم) به ان اش��اره ش��ده بود در
مقام پاسخگویی برامد ،ان هم پاسخی با ادبیات نامناسب .در
م��ورد اتهامی که جوابیه نویس به این هفته نامه درباره مواضع
مثلث مقابل اپوزیسیون وارد کرده ذکر این نکته ضروری است
ک��ه هفته نامه مثلث در طول مدت انتش��ار خود همواره مقابل
گروه های اپوزیسیون موضع شفافی داشته است و به عنوان یک
مجله اصول گرا سعی کرده مواضع منطقی و در جهت ارزش های
انق�لاب اتخاذ کند .ضمنا هفته نامه مثل��ث برای جلوگیری از
به حاشیه کشیده شدن بحث اصلی به انتشار همین جوابیه اکتفا
کرده است.
جناب اقای اجورلو ،مدیرمسئول محترم هفته نامه مثلث
سالم علیکم
احتراما با عنایت به مطلب مندرج در صفحه 45شماره 35ان نشریه ،خواهشمندم برابر قانون مطبوعات نسبت به درج جوابیه اینجانب
اقدام فرمایید :ابتدا الزم است متذکر شوم :از خصوصیات الزم و مهم برای یک نشریه متعهد و اصولگرا ،توجه و دقت در مطالب و
اجتناب از درج مطالب غیرواقعی براساس شنیده ها و ...می باشد که متاسفانه در بسیاری از مطالب به چاپ رسیده مربوط به موضوع
انصار حزب اهلل و حاشیه های ان در همان شماره ،به وفور دیده می شود.اما از انجا که موضوعات ذکر شده به اینجانب مستقیما مربوط
نمی باشد ،پاسخگویی به انها را به دیگران واگذار و تنها نکات ذیل را یاداور می شوم:
- 1در مورد مطلب مندرج در ستون دوم متن نیم صفحه باالی صفحه 35الزم است به اطال ع برسانم :مجموعه انصار والیت از
سال 1371و بعد از فرمایشات رهبر معظم انقالب در مورد امر به معروف و نهی از منکر ،توسط برخی از رزمندگان و دلسوزان
انقالب و اسالم ،تشکیل شد .لذا اعالم اینکه این مجموعه بعد از دوم خرداد 76تشکیل شده است ،صحیح نمی باشد.
- 2موضوع کف و سوت زدن دانشجویان در حضور اقای خاتمی مربوط به دانشگاه تهران بوده و اساسا چنین اتفاقی در شهر اصفهان
نیفتاده و طبعا سینه زنی عناصر حزب اللهی در جلوی شهرداری در واکنش به این موضوع نیز صحیح نیست.
- 3در مورد مطالب مندرج در ستون دوم نیم صفحه پایین صفحه 35که در مورد نشریه عبرت های عاشورا مطالبی ذکر شده
است نیز الزم است به استحضار برسانم :گستره توزیع این نشریه در سراسر کشور و دکه های مطبوعاتی بوده و با کمال افتخار
به صورت ویژه در نمازهای جمعه بسیاری از نقاط کشور نیز توزیع می شود و از همه مهمتر ،هیچگاه نشریه عبرت های عاشورا
از ابتدای انتش��ار تاکنون توقیف نش��ده است .فلذا ادعای توقیف نشریه عبرت های عاشورا به دلیل توهین به مسئوالن نیز کذب
بوده و ظاهرا ساخته خیاالت نویسنده محترم است.
- 4در بخش متعلق به انصارنیوز نیز نام اینجانب به عنوان پاسخگوی این سایت در جلسه دادگاه شکایت مجمع تشخیص و
اقای حس��ین موسویان قید ش��ده که این مطلب نیز صحیح نبوده و اشتباها نام اینجانب به جای فرد دیگری تایپ شده است و
ظاهرا به دلیل عجله نویسنده محترم و سهل انگاری ویراستار و بازبین های نشریه مثلث ،قید شده است.
کمیل کاوه /اصفهان
مثلث شماره 37
بین الملل
تحلیل قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت
شکست بزرگ برای امریکا
رامین مهمان پرست /سخنگوی وزارت امور خارجه
پس از پیروزی انقالب
اس�لامی ،نظام مقدس
جمهوری اسالمی ایران
مخالفان جدی پیدا کرد
و کشورهایی که احساس
می کردند منافعش��ان در
کشور ما قطع شده برای
از بین بردن نظام به اقدامات گوناگونی دست زدند.
در حال حاضر در مقطع حساس��ی هس��تیم ،جنگ
تمام عیار در فضای دیپلماس��ی عمومی و جنگ نرم
واقع شده اس��ت .انها از جنگ و رویارویی نتیجه
نگرفتند و هم اکنون بزرگترین هدفی که دشمن در
جنگ نرم دنبال می کند تا ملت ما را تسلیم خواست
خود کند موضوع ایجاد اختالف میان ملت است.
انها ت�لاش کردند این هدف را در حوادث پس از
انتخابات دنبال کنند و از سویی سعی کردند با طرح
موضوعاتی مانند حقوق بشر یا مطرح کردن عقاید
ایرانیان بر اس��اس قرائت خودشان تصویر غلط و
غیرواقعی از کش��ور ما به نمایش بگذارند و ان را
به سوژه هایی تبدیل کنند که در صحنه های مختلف
افکار عمومی را علیه ما بسیج کنند.
در مورد فعالیت های هس��ته ای کشورمان و صدور
قطعنامه جدید در ش��ورای امنیت سازمان ملل باید
بگوی��م که رفت��اری که امروز انه��ا انجام می دهند
رفتار سیاس��ی خارج از چارچوب و منطق اژانس
بین المللی انرژی اتمی و صرفا بهانه جویی اس��ت تا
ما را تحت فشار قرار دهند .پس از پیروزی انقالب
انها ش��روع به طرح موضوع تحریم ایران کردند و
ای��ن مباحث را دنبال می کردند .مگر ما چند س��ال
است که در حوز ه انرژی هسته ای فعالیت می کنیم؟
پیش از این نی��ز انها موضوع تحریم ها را هربار به
مثلث شماره 37
بهانه ای دنبال می کردند.
ما کشوری هس��تیم که باید از حقوق خود برخوردار
باش��یم و برای پیش��رفت نیازمند این دانش هستیم و
جوانان ما اس��تعداد کافی دارند ،ای��ن دانش را بومی
کرده ان��د و می خواهند برای اه��داف صلح امیز از ان
استفاده کنند.
در مقطع��ی در دوران اصالحات حاضر ش��دند تمام
فعالیت ه��ای هس��ته ای را متوقف کنند ام��ا از اواخر
دولت هش��تم و با ش��روع دولت نه��م تصمیم گرفته
ش��د فعالیت ها ادامه یابد و به خواسته های غیرقانونی
و غیرمنطقی چند کشور که سعی می کنند اراده شان را
به س��ایرین تحمیل کنند توجه نکنیم .با طرح موضوع
ادامه فعالیت های هس��ته ای اوایل تصور می کردند این
دانش وارداتی اس��ت و با تحریم می توانند مانع ادامه
فعالیت کش��ورمان دراین زمینه ش��وند ،چنانکه وقتی
اعالم کردیم این دانش به صورت بومی در کش��ورمان
ایجاد ش��ده و در حال پیشرفت است باور نمی کردند،
اما زمانی که تعداد سانتریفیوژها افزایش یافت مطمئن
شدند که انها ساخت ه خودمان است و وارداتی نیست.
اگ��ر یک کش��ور عضو اژانس باش��د و درخواس��ت
سوخت کند بر اس��اس قوانین نباید برایش پیش شرط
بگذارن��د ،انها باید با دریافت پول س��وخت را بدهند
و اساس��ا نباید شرط تحویل س��وخت ٣/٥درصد را
می گذاش��تند ،اما انها می خواس��تند با این کار بگویند
ما با ای��ن روش اورانیوم ٣/٥درص��د ایران را خارج
و س��وخت انها را تامین می کنیم تا خودشان به سمت
غنی س��ازی نروند .در حالی که باید گفت اگر کشور
ما س��وخت ٣/٥درصد نداشت ،چگونه می خواستند
سوخت ما را تامین کنند .هر کشوری که عضو معاهده
ان .پی .تی باش��د وقتی درخواست سوخت می کند بر
اس��اس همین معاهد ه باید بدون پیش ش��رط سوخت
مورد نیاز خود را دریافت کند.
ما کلیات این طرح را قبول کردیم ،اما بر سر جزئیات
با انها به توافق نرسیدیم .نگرانی های جدی مطرح
بود مبنی بر اینکه اگر س��وخت به روسیه داده شود
و پس از گذش��ت یک سال انها سوخت ٢٠درصد
را به ما تحویل ندادند چه تضمینی وجود دارد .در
پی این انتقادات ما اعالم کردیم ضمانت عینی برای
انجام این مبادله می خواهیم.
در مورد مکان مبادله خواستار ضمانت کافی بودیم
و اعالم کردیم اگر مبادله در ایران انجام شود از نظر
م��ا ضمانت کافی وج��ود دارد .در مذاکراتی که در
ماه های گذش��ته داشتیم برزیل و ترکیه پیشنهاداتی
دادن��د و در نهایت اعالم کردیم ک��ه ما اورانیوم را
در ترکی��ه به امانت می گذاریم با ش��رایطی که ما و
اژانس نظارت دائم بر نوع نگهداری ایمن ان داشته
باشیم .هر زمان که انها توافقنامه ١٠بندی را رعایت
نکنند به معنای فس��خ طرح مبادله است و اورانیوم
را از ترکی��ه برمی گردانیم ،ترکیه و برزیل نیز در این
مورد تعهد دادند.
تصویب قطعنامه شکست بزرگی برای امریکایی ها
در درون خود دارد ،زیرا زمانی بود که امریکایی ها
م��وردی را ب��رای تصویب اع�لام می کردند هیچ
کش��وری رای دیگری نمی داد .هم��ه مصوبات با
اجماع بود و هیچ کش��وری جرات نمی کرد حرف
دیگری بزند .اولین بار اس��ت ک��ه در مورد پرونده
هسته ای ایران این اختالف و رویارویی میان تعدادی
از انها ایجاد ش��ده است .دو عضو شورای امنیت با
قطعنامه مخالف��ت کردند ،لبنان هم رای ممتنع داد.
هش��ت ماه طول کش��ید تا امریکا بتواند رای جمع
کند و این در دنیای نابرابر پیروزی بزرگی است و
در این نظام با رویکرد هایی که کشورهای مختلف
دارند توانستیم به این نقطه برسیم.
روس��یه و چی��ن ه��م می خواهند ب��ا قواعد همان
ب��ازی که در دنیا در حال انجام اس��ت مش��ارکت
داش��ته باش��ند .در قطعنامه های قبلی هم روسیه و
چین ش��رکت کردند .انها از یکس��و با تحریم های
شدید مخالفت های شدید می کنند ،زیرا از رابطه با
کشورها منافع زیادی دارند.
توصی��ه ای که ما به کش��ورهایی چون روس��یه و
چی��ن می کنیم این اس��ت که اینگونه ح��وادث را
زود گ��ذر می دانیم ،پس منافع بلند مدت کش��ورها
بای��د بر چارچ��وب روابط دوجانبه حاکم باش��د.
ن را که امریکا فش��ار بیاورد و برخی کش��ورها
ای
بخواهند برای منافع زودگذر همراهی کنند رویکرد
درستی نمی دانیم و معتقدیم به نفع انها نیست .انها
می خواهند فشار بیاورند که ملت ما از حقوق خود
دس��ت بردارد .مگر از ابتدای انق�لاب تاکنون این
فشارها را به ما نیاورده اند ،هرکاری که از دستشان
برام��ده انجام داده اند .انها هم��واره در حال توطئه
هس��تند اما باید بفهمند با سیاست چماق و هویج
که از یک سو تهدید کنند و از سوی دیگر ترغیب،
نمی توانن��د رویکرد ملت ما را تغییر دهند .ملت ما
در مقابل فشارها یکپارچه می ایستد.
روسیه و چین هم می خواهند با قواعد همان
بازی که در دنیا در حال انجام است مشارکت
داشتهباشند
توصیه ای که ما به کشورهایی چون روسیه
و چین می کنیم این است که اینگونه حوادث
را زود گذر می دانیم ،پس منافع بلند مدت
کشورها باید بر چارچوب روابط دوجانبه
حاکم باشد
11
خبرنامه
شورای امنیت چهارمین قطعنامه تحریمی را علیه ایران تصویب کرد
قطعنامه بدون اجماع
شورای امنیت س��ازمان ملل متحد ،چهارمین قطعنامه
تحریم��ی علیه ای��ران را تصویب ک��رد .دوازده عضو
ش��ورای امنیت به این قطعنام��ه رای مثبت و برزیل و
ترکیه ،اعضای غیر دائم شورای امنیت نیز رای مخالف
دادند؛ رای لبنان نیز ممتنع بوده است .جلسه رای گیری
با س��خنان نماینده مکزیک ،رئیس دوره ای ش��ورای
امنیت اغاز ش��ده و پس از قرائت درخواست حضور
نماین��دگان المان و جمهوری اس�لامی ای��ران در این
نشست ،نوبت به نمایندگان مخالف رسید تا سخنرانی
کنند .نمایندگان برزی��ل و ترکیه ،دو نماینده مخالف
بودند .نماین��ده برزیل گفت که پس از تالش های دو
کش��ور ترکیه و برزیل در رس��یدن به توافقنامه مبادله
سوخت اتمی ایران در خاک ترکیه ،مخالف تحریم های
بیشتر علیه ایران است.
نماینده ترکی��ه اما با حمای��ت از اقدامات دیپلماتیک
افزود« :جمهوری اس�لامی باید با تعلیق غنی س��ازی
اورانیوم وارد مذاکرات شده و مسائل را حل کند».
پس از ان ،رئیس شورای امنیت درخواست رای گیری
ک��رد که دوازده رای مثبت داده ش��د .ترکیه و برزیل،
نمایندگان��ی بودند که رای منفی دادند و تنها لبنان بود
که به «قطعنامه شماره »۱۹۲۹رای ممتنع داد.
بن��ا ب��ر دور چه��ارم تحریم ه��ای ایران در ش��ورای
امنیت ،یک دانشمند هس��ته ای ۲۲ ،شرکت که مرتبط
ب��ا برنامه های اتمی و موش��کی ایران اعالم ش��ده اند،
پانزده موسس��ه متعلق به سپاه و سه نهاد زیر مجموعه
خطوط کش��تیرانی ایران در فهرست تحریم ها هستند.
تنها فردی که در فهرست تحریم هاست ،ریاست مرکز
فناوری های هسته ای سازمان انرژی اتمی ایران است.
یکی از مسئولیت های این مرکز ،نظارت بر تاسیسات
غنی سازی اورانیوم در اصفهان است.
برخی از موسس��ه ها و ش��رکت هایی که در فهرست
تحریم ه��ا قرار گرفته ان��د ،بیرون از ای��ران بوده ،ولی
تحت کنترل ایران هس��تند یا در راس��تای اهداف ان
فعالیت می کنند؛ از جمله «فرس��ت ایس��ت اگزپورت
بانک» که در مالزی است ولی تحت کنترل بانک ملت
12
ایران است ۲۲ .شرکت و موسسه ای که گفته می شود
در ارتباط با فعالیت های موش��کی و هس��ته ای بوده و
در فهرست تحریم ها هستند ،شامل دانشگاه مالک اشتر
در تهران ،صنایع امین در مش��هد ،ابزار برش کاوه در
تهران« ،فرس��ت ایس��ت اگزپورت بانک» در مالزی،
صنایع ش��هید خرازی و مرکز تحقیقات کشاورزی و
پزشکی هسته ای کرج است.
پانزده ش��رکت و موسسه وابسته به سپاه پاسداران نیز
در فهرس��ت تحریم ه��ا قرار دارن��د؛ از جمله قرارگاه
سازندگی خاتم االنبیاء سپاه ،عمران ساحل ،راه ساحل
و س��پانیر .س��ه نهاد زیرمجموعه خطوط کش��تیرانی
ای��ران نی��ز از جمله «ایریس��ل بنلوک��ز» در بلژیک و
خط کش��تیرانی جنوب در فهرست تحریم ها هستند.
هیالری کلینتون ،وزیر امور خارجه امریکا نیز یک روز
پیش از رای گیری ش��ورای امنیت سازمان ملل متحد
درباره چهارمین قطعنامه تحریمی علیه ایران گفته بود:
«این قطعنامه شامل مهمترین تحریم هایی خواهد بود
که ایران تا کنون با ان روبه رو شده است».
هی�لاری کلینت��ون ک��ه هم��راه ب��ا رافائ��ل کوری��ا،
رئیس جمه��وری اک��وادور ،در ی��ک کنفرانس خبری
صحبت می کرد ،درباره چهارمین قطعنامه تحریم ایران
گفت« :گمان می کنم منصفانه اس��ت (که بگویم) این
تحریم ها مهمترین تحریم هایی است که ایران تا کنون
با ان روبه رو شده است».
در همین حال ،خبرگزاری های بین المللی خبر دادند،
رئیس جمهور کش��ورمان که در تاجیکستان است ،در
واکن��ش به تصویب قطعنامه جدی��د تحریم ها گفت:
«این قطعنامه ها برای ملت ایران پشیزی نمی ارزد».
منوچهر متکی ،وزیر امور خارجه جمهوری اس�لامی
نیز تصویب قطعنامه علیه جمهوری اسالمی در شورای
امنیت را حرکتی رو به عقب خواند.
او با اش��اره به رای مثبت ش��ورای امنیت به قطعنامه
تحریم های جدید علیه ایران گفت« :امروز انها حرکت
خودشان را روی این صفحه شطرنج انجام دادند و باید
منتظر باشند که جمهوری اسالمی جمع بندی هایش را
داشته باشد و دوربعد ،نوبت جمهوری اسالمی است
که ان حرکت را انج��ام دهد ».رای مخالف برزیل و
ترکیه تا اندازه ای صدور این قطعنامه را تحت الش��عاع
قرار داده و گروه 5+1با وجود تصویب این تحریم ها،
اعالم ک��رده از نظر انها ،هنوز برای گفت وگو امده اند
و ب��ه نظر می رس��د این موض��ع انها نش��ان می دهد
غرب خ��ود نیز خیلی به اثرگ��ذاری این تحریم ها بر
سیاست های هسته ای ایران امیدی ندارد .در این میان
برخ��ی از رس��انه های بین الملل��ی تحریم های چهارم
شورای امنیت را در اجرا مبهم دانستند .نیویورک تایمز
در گزارشی با اشاره به تصویب قطعنامه ضدایرانی در
شورای امنیت سازمان نوشت« :شورای امنیت سازمان
مل��ل چهارمی��ن دور تحریم ها علیه برنامه هس��ته ای
ای��ران را اعمال ک��رد ،اما این اقدام��ات ب ر تردیدهای
گسترده مبنی بر اینکه با گام های بیشتر توسط مقامات
امریکایی و اروپایی به اهداف خود خواهند رسید ،تاثیر
ناچیزی داشت».
در این گزارش با اش��اره به دور جدید تحریم ها علیه
ایران امده اس��ت« :در زمین��ه اقتصادی ،دولت امریکا
درب��اره کارامدی و تاثیر تحریم ها ابراز تردید می کند.
پایگاه اینترنتی سازمان تجارت جهانی نیز اعالم می کند
ک��ه خریداران عم��ده صادرات ای��ران ،ژاپن ،اتحادیه
اروپ��ا ،چی��ن و هند هس��تند ».گزارش ف��وق افزود:
«قطعنامه جدید که مورد اس��تقبال اوباما قرار گرفت،
حاصل چندین ماه مذاکره و س��ازش مقامات ارش��د
امریکایی ب��ود ،اما هنوز در به دس��ت اوردن تصمیم
با اجماع [اعضای ش��ورای امنیت] ناکام ماند .ترکیه و
برزی��ل به این قطعنامه رای منفی داده و لبنان نیز رای
ممتنع داد».
نیویورک تایمز نوش��ت« :امری��کا و اروپا قبل از اغاز
مذاکرات اذعان کردند که نخواهند توانست تحریم های
ش��دیدی را که علیه ایران دنب��ال می کنند ،به تصویب
برسانند ».شورای امنیت سازمان ملل متحد چهارشنبه
ش��ب درباره قطعنامه جدید علیه ایران رای گیری کرد
که در ان ترکی��ه و برزیل رای منفی دادند و لبنان هم
رای ممتنع داش��ت .اما بر اس��اس باور کارشناس��ان،
این قطعنامه که با 12رای مثبت به تصویب رس��ید از
شدت کافی برخودار نبوده و همچنان کاری را در قبال
ایران از پیش نمی برد .روزنامه انگلیسی گاردین نیز در
س��رمقاله خود با اشاره به تصویب قطعنامه ضدایرانی
در ش��ورای امنی��ت نوش��ت« :تحریم ه��ای جدید به
محم��ود احمدی ن��ژاد ،رئیس جمهور ای��ران فرصت
مقاومت در مقابل کشورهای جهان و پیروزی را اعطا
می کند».
در این گزارش امده است« :فشار امریکا برای پیشبرد
دور جدید تحریم های ش��ورای امنیت س��ازمان ملل،
پیش��نهاد ایران برای انتقال 1200کیلوگرم از اورانیوم
با درصد غن��ای پایین به ترکیه به منظ��ور بازفراوری
را ب��ه پیش��نهادی اضاف��ی و غیرقابل کارب��رد تبدیل
کرده اس��ت .دیپلمات های غربی ادع��ا کردند که انها
این پیش��نهاد [ای��ران] را رد نکرده اند ،اما کامال واضح
اس��ت ک��ه قطعنامه جدید س��ازمان ملل چ��ه تاثیری
[بر این پیشنهاد] خواهد داشت .این اشتباهی است که
باراک اوباما ،رئیس جمهور امریکا احتماال تاسف ان را
خواهد خورد».
گاردین نوشت« :درست است ،این بار امریکا ،روسیه
و چی��ن را در کنار خ��ود دارد ،اما هیچ ک��دام از این
کشورها (روسیه و چین) در این روند در صرف اعتبار
خ��ود که توان انه��ا را از بین می برد ،ریس��ک زیادی
نمی کنند .اما مطلب فوق درباره اوباما صدق نمی کند.
اوباما زمان و انرژی بسیار زیادی را بر نهادن دیپلماسی
امریکا بر اس��اس زور س��رمایه گذاری کرده اس��ت.
بسیاری به اوباما به عنوان طرفی که از میز [مذاکره] در
این مقطع حساس دور می شود ،خواهند نگریست».
مثلث شماره 37
گفتار
در ادامه س��رمقاله این روزنامه انگلیس��ی امده است:
«توافق تبادل سوخت هر چند به تردیدها درباره برنامه
هس��ته ای ایران پایان نمی دهد ،اما این پیش��نهاد یک
مقدمه [برای مذاکره] را رقم زده است».
جزئیاتی از پشت پرده تصمیم لبنان
روزنامه های لبنانی پس از اعالم بی طرفی این کش��ور
نسبت به قطعنامه جدید علیه ایران در شورای امنیت به
انتشار جزئیات خواندنی دراین خصوص پرداختند.
روزنامه المس��تقبل چاپ لبنان به نقل از منابع داخلی
این کشور نوشت« :سعد حریری نخست وزیر لبنان در
جلسه هیات دولت اعالم کرده بود ،روشی که شورای
امنیت در افزایش تحریم ها علیه ایران اتخاذ کرده بود،
غافلگیرکنن��ده بود».این روزنامه ادام��ه داد« :حریری
معتقد اس��ت که رای لبنان به هر شکل ممکن تغییری
در روند افزایش تحریم علی��ه ایران ایجاد نمی کرد و
رای ممتنع لبنان هرگز ب��ه معنای حمایت از قطعنامه
نیس��ت بلکه به معنای مخالفت با افزایش تحریم علیه
ایران است».
این روزنامه لبنانی به نقل از محمد فنیش ،وزیر مشاور
دولت در توس��عه امور اداری افزود« :هیچ وزیری در
هیات دول��ت موافق افزایش تحریم ها علیه ایران نبود
ت ترکیب
و همه ب��ا ابراز نظر در هی��ات دولت طبیع
احزاب مختلف در دولت را اشکار ساختند».
الس��فیر هم به نقل از فنی��ش تاکید کرد« :حزب اهلل نیز
دیدگاه خود را مطرح و تاکید کرد «نواف سالم» سفیر
لبنان در ش��ورای امنیت باید در این ش��ورا از بی فایده
بودن افزایش تحریم ها علیه ایران و از تهدیدات سالح
هسته ای اسرائیل و موضع لبنان در خصوص قطعنامه
جدید علیه ایران سخن بگوید».روزنامه االخبار چاپ
لبنان نیز به نقل از منابع اگاه نوش��ت« :تصمیم دولت
در خصوص افزایش تحریم ها علیه ایران در ش��ورای
امنیت با توافق تقریبی «میشل سلیمان» رئیس جمهوری
و سعد حریری نخست وزیر لبنان صورت گرفت».
الس��فیر همچنین با اشاره به گفت وگوی سفیر امریکا
در لبنان با برخی از س��ران گروه 14مارس برای فشار
اوردن به انها در جهت موافقت با افزایش تحریم علیه
ایران پیش از تشکیل جلس��ه هیات دولت افزود« :در
جلس��ه هیات دولت 14وزی��ر از رای ممتنع حمایت
کردن��د و در مقابل 12وزیر علیه قطعنامه جدید علیه
ایران رای دادند و س��رانجام «الی��اس المر» وزیر دفاع
لبن��ان و «زیاد بارود» وزیر کش��ور با پیروی از دیدگاه
میشل سلیمان ،نتیجه رای گیری با حمایت 14وزیر از
مخالفت لبنان با قطعنامه شورای امنیت و حمایت 14
وزیر دیگ��ر از رای ممتنع لبنان در مقابل این قطعنامه
به پایان رسید».
از سوی دیگر به فاصله کمتر از یک ساعت پس از صدور
قطعنامه ضد ایرانی ش��ورای امنیت سازمان ملل متحد،
س��خنگوی رئیس سیاس��ت خارجی اتحادیه اروپایی
اعالم کرد که خانم کاترین اشتون درخواست دارد که
در اسرع وقت با اقای سعید جلیلی ،دبیر شورای عالی
امنیت ملی ایران مذاکره کند و چارچوب هایی را برای
همکاری دراز مدت! با ایران تدوین کنند.
در عی��ن حال ،دس��تپاچگی غ��رب از واکنش متقابل
ایران با توجه به اظهارات رئیس جمهور مبنی بر اینکه
«گفت وگ��و و قطعنامه با یکدیگر جمع نمی ش��وند»،
موجب ش��ده مقامات غربی همگی در اظهارنظرهای
خ��ود در کنار تاکید بر موفقیت در صدور قطعنامه ،به
باز بودن باب مذاکره و دیپلماسی تاکید کنند.
اما دستپاچگی و هراس غرب از اقدامات متقابل ایران
در ارتب��اط با صدور قطعنامه ضد ایرانی در ش��ورای
امنیت سازمان ملل متحد حکایت از ان دارد که غرب
نس��بت به غیر موثر بودن این قطعنامه در زمینه توقف
برنامه هسته ای ایران اذعان کامل دارد.
مثلث شماره 37
سخنرانی نماینده دائم ایران در سازمان ملل
تکرار اشتباهات تاریخی در شورای امنیت
محمد خزاعی ،س��فیر و نماینده دائم جمهوری اسالمی ایران در سازمان ملل طی سخنانی در جلسه شورای
امنیت که برای صدور قطعنامه در مورد کش��ورمان تشکیل شده بود ،با اشاره به اشتباه تاریخی این شورا در
ی می گفت «این تاریخ نیس��ت که خود به خود تکرار می ش��ود ،این
صدور قطعنامه علیه ایران گفت« :حکیم
ما هستیم که همان اشتباهات را تکرار می کنیم ».مرور تاریخ تلخ گذشته و نگاه عمیق به چگونگی عملکرد
امروزین ش��ورای امنیت ثابت می کند که ما هنوز هم با یک نظام بین الملل تبعیض امیز ،ناعادالنه و مبتنی بر
سلطه قدرتمندان مواجهیم».
س��فیر و نماینده دائم کشورمان در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به صلح امیز بودن برنامه هسته ای
ایران و نحوه همکاری کشورمان با اژانس بین المللی انرژی اتمی ،به ذکر بیانات و فتوای مقام معظم رهبری
در حرام بودن تولید و اس��تفاده از س�لاح هسته ای پرداخت و اظهار داشت« :جمهوری اسالمی ایران مصمم
است از حق مسلم خود در بهره مندی از انرژی هسته ای جهت مقاصد صلح امیز استفاده کرده و برای ارتقا و
پیشرفت علمی خویش در توسعه ابعاد متنوع و صلح امیز ان تالش کند .در عین حال ایران به عنوان قربانی
سالح های کشتار جمعی در دوران اخیر ،هم بر پایه اعتقادات مذهبی و هم به دالیل امنیتی ،مخالف توسعه
و استفاده از اینگونه سالح های غیرانسانی بوده و ان را رد کرده است».
وی س��پس ضمن انکه حضور و س��خنرانی ریاس��ت جمهوری اس�لامی ایران در کنفرانس بازنگری پیمان
عدم اش��اعه هس��ته ای را دلیل دیگری بر پایبندی کش��ورمان به معاهده مذکور دانست ،به تشریح همکاری
ایران با اژانس پرداخت و اضافه کرد« :به رغم همکاری گس��ترده و کامال بی سابقه کشور من با اژانس ،چند
کشور غربی با کشاندن موضوع به شورای امنیت و صدور این قطعنامه مغرضانه و سیاسی ،کماکان به رفتار
غیرمنصفانه ،تحریک امیز و خصمانه خود علیه کشور من ادامه می دهند».
محمد خزاعی س��پس به تش��ریح موضوع مبادله اورانیوم و ضرورت تهیه اورانیوم با غنای 20درصد برای
اس��تفاده در راکتور تهران به منظور تهیه دارو برای بیش از 800هزار بیمار و تالش های انجام ش��ده توسط
ترکیه و برزیل در این راستا پرداخت و از برخورد منافقانه امریکا و برخی دیگر از اعضای شورای امنیت که
خود را در مکاتبات و اظهاراتشان با روسای کشورهای مذکور عالقه مند به این مبادله نشان می دادند ،شدیدا
انتقاد کرد و افزود« :ما با موافقت با این ابتکار که منجر به صدور بیانیه تهران در مورد تبادل س��وخت ش��د،
حس��ن نیت و جدیت خود را به نمایش گذاش��تیم .ولی در مقابل ،همان چن د قدرت به جای استقبال از ان،
متاسفانه بالدرنگ این قطعنامه مبتنی بر اغراض سیاسی را ارائه کردند که باعث شگفتی جامعه بین المللی شد
که اکثرا از این بیانیه حمایت کرده بودند».
وی س��پس گفت« :این مس��اله یک ب��ار دیگر این
حقیق��ت تلخ را اش��کار می س��ازد که انچ��ه برای
ت معدود مهم اس��ت ،منافع سیاس��ی
این چند قدر
تنگ نظرانه ش��ان است .این امر نش��ان می دهد انان
ه��رگاه که بخواهند به راحتی تعه��دات خود را زیر
پا می گذارند و نه برای سایر اعضای شورای امنیت
و نه برای قو ل و قرارهای خودش��ان ،هیچ ارزش��ی
قائل نیستند .در چنین شرایطی انچه به خطر می افتد،
اعتبار شورای امنیت و بلکه ابروی سازمان ملل است
که صرفا به ابزاری در دست این چند کشور معدود
تبدیل شده اند .این کشورها هر بالیی که بخواهند بر
سر انها می اورند و در سوء استفاده از این نهادها برای رسیدن به اهداف و اغراض خود هیچ ابایی ندارند».
نماینده دائم کش��ورمان در ادامه افزود« :برخوردهای کامال دوگانه و تاسف بار شورای امنیت روزی به پایان
ی جهانیان
خواهد رسید و ان روز برخی قدرت های عضو این شورا ،باید به پرسش های مشروع افکار عموم
درباره رفتار نادرست خود در شورای امنیت پاسخ دهند .انان باید پاسخگو باشند که چرا شورای امنیت را
انقدر ضعیف و ناتوان کردند که نتوانست در برابر تهدیدات اعمال شده علیه ایران ،حتی تهدید به استفاده
از س�لاح هس��ته ای علیه انکه اشکارا در سیاست هسته ای جدید دولت امریکا به ان اشاره شده ،واکنشی از
خود نشان دهد .انان باید روزی پاسخگو باشند که چرا هیچ وقت به شورای امنیت اجازه ندادند در رابطه با
تهدیدات مکرر رژیم جنایتکار اسرائیل علیه ایران اقدام کند».
وی س��پس از ش��ورای امنیت و به ویژه اعضای دائم ان در برخوردش��ان با جمهوری اسالمی ایران که صرفا
به دنبال احقاق حقوق قانونی خود است ،انتقاد کرد و گفت« :این درحالی است که همین چند کشور به هر
تالشی متوسل می شوند تا نگذارند شورای امنیت علیه نقض اصول اساسی حقوق بین الملل و پایمال شدن
موازین بشردوستانه اقدام کند .برای نمونه این کشورها اجازه ندادند که در رابطه با مستندات درج شده در
گزارش گلدستون اقدامی صورت گیرد و بارها از تالش شورای امنیت برای متوقف کردن تجاوزات گسترده
رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین و لبنان ممانعت به عمل اوردند .ان کسانی که نگذاشتند شورای امنیت
ی صادر و ان را محکوم
ی ترکیه قطعنامه محکم
در خصوص قتل عام انجام شده بر عرشه کشتی کمک رسان
کند و حتی ان را مجبور به صدور یک بیانیه صرف کردند ،باید پاسخگو باشند .باالخره یک روز باید پاسخ
داده شود که چرا شورای امنیت اجازه نداشت در رابطه با زرادخانه هسته ای رژیم صهیونیستی در کنار خوی
جنایتکارانه و عطشی که برای قتل عام دارد ،کمترین اقدامی صورت دهد».
خزاعی ادامه داد« :در خاتمه مایلم بار دیگر تاکید کنم هیچ فش��اری نخواهد توانس��ت در عزم جدی ملت و
کشور من در دفاع از حقوق مسلم خود تزلزلی ایجاد کند .جمهوری اسالمی ایران به عنوان قدرتمندترین و
باثبات ترین کشور منطقه ،هرگز تسلیم اقدامات خصمانه چند قدرت زورگو نخواهد شد و کماکان به دفاع
از حقوق حقه خود ادامه خواهد داد».
13
خبرنامه
چین زمانی بیدار
می شود که دیر شده!
علی اکبر صالحی /رئیس سازمان انرژی اتمی
تصویبقطعنامهبدون
اجم��اع علی��ه ایران
نش��ان دهنده منزوی
ش��دن تالش ه��ای
امریـــــ��کا ب��رای
جهانشمول نشان دادن
مسال ه هسته ای ایران
است .امریکا از ابتدا می گفت جامعه جهانی علیه
ایران است؛ اما امروز نمی تواند با وجود رای گیری
درب��اره قطعنامه در ش��ورای امنیت درب��اره ایران
این حرف را بزند؛ این درحالی اس��ت که همیشه
قطعنامه های ش��ورای امنیت با اجماع به تصویب
گ ترکیه
می رس��ید .رای مخالف دو کش��ور بزر
و برزیل و رای ممتن��ع لبنان که از جایگاه ویژه
سیاسی در جهان برخوردار است ،نشان می دهد
امریکا روز به روز نسبت به این مساله که برنامه
هسته ای ایران را بخواهد جهانشمول مطرح کند ،
منزوی می ش��ود و در مقابل حقانیت ایران برای
افکارعمومی دنیا بیشتر روشن خواهد شد.
از چی��ن تعج��ب می کنیم که با وجود س��ابقه
تاریخی و فلس��فی اش و به رغم عظمتش دچار
س��لطه پذیری اس��ت و ب��رای رفع مش��کالت
خ��ودش ،رفتاری را نش��ان می دهد که قطعا در
جهان اسالم و بر اذهان مسلمین اثرگذار است و
ارام ارام جایگاه محترم خود را در جهان اس�لام
از دست می دهد و روزی بیدار می شود که دیگر
دیر خواهد بود .زمانی چین به امریکا می گفت
ی که چین
«پلنگ کاغذی» ،من در حیرتم با اقدام
در موافقت ب��ا قطعنامه علیه ایران در ش��ورای
امنیت انجام داد ،چه عنوانی می توان برای چین
قائل شد؟!
ی .تی خارج
رفتار چین با کره ش��مالی که از ا ن .پ
شده چگونه اس��ت و رفتارش با ایران که عضو
ی .تی اس��ت و تمام��ی فعالیت هایش تحت
ا ن .پ
نظ��ارت اژان��س اس��ت ،چگونه اس��ت؟رفتار
دوگانه خیلی از کشورها به خصوص کشورهای
عضو ش��ورای امنیت برای دنیا مکشوف شده و
ارام ارام صحن ه سیاست بین الملل به سمت تاثیر
کشورهای جنوب بر روند مسائل بین المللی در
حال ظهور است .واکنش ما قطعا هوشمندانه و
داهیانه خواهد بود ،همانگون��ه که تاکنون بوده
است .ما دچار اش��فتگی نمی شویم و صبوریم
و پس از بازگش��ت رئیس جمهور به کش��ور ،با
تامل به ارزیابی دقیق ش��رایط و بررسی مسائل
می پردازی��م .دیدید که در این مس��اله عالوه بر
مردم مس��لمان ،م��ردم غرب نیز علیه اس��رائیل
تظاه��رات کردند و این نش��ان دهن��ده وجدان
و ضمی��ر عمومی بیدار در دنیاس��ت که به رغم
تمام فعالیت های رس��انه ای غرب ،نتوانستند در
این خصوص موفقیتی به دست اورند یا حداقل
در بح��ث ایران ،م��ردم دنی��ا را تحت تاثیر قرار
دهند .روز به روز اذهان عمومی نسبت به رفتار
امریکا و غرب و سیاست های دوگانه انها اشنا تر
می ش��وند ،می بینید که درباره حمالت اسرائیل
به مردم غزه و فلس��طین هی��چ اقدامی صورت
نمی دهن��د؛ اما درب��اره فعالیت ه��ای صلح امیز
هسته ای ایران اینگونه جار و جنجال می کنند.
14
کلوپ انحصاری انرژی هسته ای
دکتر محمد جواد الریجانی
غرب در صدد اس��ت ت��ا یک کل��وپ انحصاری
انرژی هس��ته ای تش��کیل ده��د تا م��ردم دنیا در
اینده ای نزدیک برای نیازش��ان به انرژی در برابر
انه��ا زانو بزنن��د و ایران
حاضر به این کار نیست.
اگر امروز ب��ه فکر مردم
خود نباش��یم ف��ردا دیر
خواهد بود .درست است
که غ��رب از عدم اعتماد
س��خن می گوی��د ول��ی
بحث بر س��ر بی اعتمادی
نیس��ت ،بح��ث بر س��ر
مح��روم ک��ردن ملت ها
از دسترس��ی ب��ه انرژی
هسته ای است.
اق��ای اوبام��ا می گوی��د
ای��ران تنه��ا کش��وری
اس��ت که عضو ان پی تی
اس��ت اما گزارش��گران
اژانس مطمئن نیستند که
به دنبال س�لاح نباشد و
این را به عنوان یک وضعیت فوق العاده برای ایران
قلمداد کرده است .من حق دارم که در فهم ایشان
تردید کنم ،چون ایشان اگر حقیقتا اینقدر طرفدار
ان پی تی اس��ت ،حقش بود که یاداوری می کرد که
برخی کش��ورها عضو ان پی تی نیستند اما به سالح
هسته ای هم دس��ت پیدا کرده اند و مورد حمایت
امری��کا و غرب نیز هس��تند .این در حالی اس��ت
که حتی گزارش��گران اژانس هم به تشکیالت انها
دسترس��ی ندارند .در واقع امریکا باید انهایی که
زرادخانه هایش��ان را پر از سالح کرده اند و عضو
نیس��تند و ناظر نمی پذیرند را تنبیه کند نه ایران را.
روسیه ،تابع فشارهای
امریکا
محمدتقی رهبر /نماینده مردم اصفهان
روس��ــــــیه بی��ش از
واقعیت تابع فش��ارهای
امری��کا اس��ت و ای��ن
دو کش��ور همیش��ه ب��ا
یکدیگـــ��ر م��راودات
مش��کوکی داش��ته اند.
جمهوری اس�لامی ایران
سیاسی بازی های مکارانه را از روسیه انتظار نداشت.
باید توجه داش��ت که این اتفاقات برای کشور ایران
اتفاق��ی تازه نیس��ت و روس��یه همواره در ش��رایط
حس��اس ،کش��ورمان را در عرص��ه بین المللی تنها
گذاشته است.
باید توجه داش��ت که این بار نخس��ت نیس��ت که
کش��وری همچ��ون روس��یه در برخ��ورد ب��ا ایران
دودوزه ب��ازی می کند و به همین دلی��ل نیز باید در
روابط با کشورهای روسیه و چین بازنگری شود.
جمهوری اسالمی ایران از تحریم ها باکی ندارد چرا
ک��ه این ملت در تحریم ها رش��د یافته اس��ت و در
صورتی ک��ه از ابتدا درهای دنیا به روی کش��ور ما
باز بود ،وابستگی بس��یاری به کشورهای دیگر پیدا
این موضوعات است که به ملت ما اجازه می دهد
تا به صداقت انها شک کنند و به همین دلیل الزم
است تا غیر متعهدها در دنیا نقش افرینی کرده و از
ادامه این روش ها که ناکارامدیشان مشخص شده
جلوگیری کنند.
درباره انرژی هسته ای ،ما
معتقدیم که غرب به خوبی
می دان��د در ایران به دنبال
س�لاح هس��ته ای نیستیم،
چ��ون از لح��اظ دفاع��ی
بس��یار ق��وی هس��تیم و
توانایی هسته ای نیز چیزی
ب��ه م��ا اضاف��ه نمی کند.
غرب ب��ه دنبال تش��کیل
ی��ک کل��وپ انحص��اری
ب��رای اس��تفاده از انرژی
هسته ای است تا یک ربع
ق��رن اینده ،م��ردم جهان
برای روش��ن کردن چراغ
خانه های خ��ود در مقابل
اعض��ای این کل��وپ زانو
خم ک��رده و گدایی کنند.
ما هرگز ای��ن وضعیت را
برای ملت خودمان و س��ایر ملت ها نمی خواهیم و
اجازه نمی دهیم اتفاق بیفتد.
ادام��ه این وضعیت ب��رای همه کش��ورهای در
ح��ال توس��عه خطرن��اک اس��ت و توانمندی ما
در انرژی هس��ته ای س��رمایه سایر کش��ورها نیز
هست .ما حاضریم تحت نظارت اژانس به همه
ش��ما کم��ک کنیم تا ب��ه این انرژی دس��ت پیدا
کنید .ش��رایط بین المللی روز نیازمند فعال شدن
بیش��تر جنبش عدم تعهد اس��ت ت��ا مکانیزم های
بین الملل��ی را به س��مت یک مکانی��زم عادالنه تر
س��وق بدهیم.
می کردیم.
صدور قطعنام��ه برخورد انتحاری امریکایی ها برای
دلخوش��ی صهیونیست هاس��ت ،چنین برخوردهای
امریکا با کشور ایران تازگی ندارد و نشانه شکست
توطئه ه��ای مس��تکبران غربی در عرص��ه مقابله با
جمهوری اسالمی ایران است.
امریکا تمامی برنامه های خود را با نقشه پیش می برد
و برخوردهای��ی که برزی��ل و ترکیه کردند نیز طبق
خواس��ته های امریکا از س��ران این کش��ورها بوده
است.
در س��وی دیگر ،جای��گاه ایران به عنوان کش��وری
صلح طلب و منطقی در جهان مش��خص شده است
و اف��کار عمومی جه��ان ایران را کش��وری منطقی
و صلح طل��ب می دانن��د و هم��واره از س��ران خود
می خواهند که از فشار بر ایران دست بردارند.
صدور این قطعنامه ها نش��انه ای از حرکت انتحاری
امریکا برای خوشحالی و شادی صهیونیست هاست.
مواضع ملت ایران هم مواضع تعیین ش��ده از سوی
رهبر معظم انقالب است .تن دادن به این فشارها در
دراز مدت سبب پیشرفت دانش هسته ای و توسعه ان
می ش��ود .ما باید به خالقیت و توانایی در زمینه های
مختلف به ویژه غنی س��ازی 20درص��د ادامه دهیم.
جهانیان بایس��تی بدانند که با صدور این قطعنامه ها
ذره ای سیاس��ت های جمهوری اس�لامی ایران تغییر
نمی کند.
مثلث شماره 37
بین الملل
واکنش ها نمایندگان مجلس به تحریم
قطعنامه غیر قانونی
محمد کرمی راد /عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس
صدور قطعنامه اخیر نش��ان داد که س��ازمان ملل فاقد
صالحیت اس��ت چرا که ایران تمام مقررات NPTرا
رعایت و 21گ��زارش البرادعی نیز صحت صلح امیز
بودن فعالیت هسته ای ایران را ثابت کرده است.
ای��ن قطعنام��ه یک��ی از ننگین تری��ن قطعنامه ه��ای
شورای امنیت است .صدور این قطعنامه جز رسوایی
بیشتر برای سازمان ملل سودی نخواهد داشت .امریکا
و غرب همواره در تالش اند مانع پیش��رفت کشورمان
ش��وند ،در همین رابطه قطع به یقین ساختار سازمان
ملل ،س��اختاری ناکارامد و بی ارزش است .امریکا و
غرب در تالش ب��رای ایجاد اجماع عمومی در بحث
تبادل سوخت 20درصد هسته ای بودند اما خوشبختانه
نه تنها به نتیجه ای نرس��یدند ،بلکه ایران در سناریوی
قبلی تضمین ه��ای الزم را طلب می کرد اما از انجایی
که این تضمین ها وجود نداشت ،ما نتوانستیم نسبت به
موضوع تبادل سوخت هسته ای اعتماد کنیم .اما ایران
در رویکردی جدید توانست بیانیه تهران را دنبال و ان
را به نتیجه برساند که یکی از بزرگ ترین موفقیت های
کشورمان در طول انقالب به حساب می اید.
بیانیه تهران خش��م امریکا را برانگیخت .انچه شاهد
بودی��م حمای��ت 118کش��ور عض��و غیر متعهدها از
بیانیه ته��ران بود .فش��ارهای کش��ورهای اروپایی و
امریکا به طور کلی برای جلوگیری از هس��ته ای شدن
جمهوری اسالمی ایران است ،اما این فشارها بی نتیجه
ماند و بیانیه تهران انها را س��خت اشفته کرد .صدور
قطعنامه جدید تحریم ایران در اژانس بین المللی انرژی
ی نهایت ظلمی اس��ت که از طریق سازمان ملل به
اتم
کشورهای ازادی خواه و مستقل جهان انجام می شود،
از ای��ن رو می ت��وان گفت س��ازمان مل��ل متحد فاقد
صالحیت ش��ده چرا که ایران تمام قوانین و مقررات
NPTرا رعایت کرده و تمامی فعالیت های هسته ای مان
نی��ز کامال صلح امیز و در چارچ��وب مقررات اژانس
ب��وده و خ�لاف ان نیز هیچ وقت ثابت نش��ده و 21
گزارش البرادعی نی��ز صحت صلح امیز بودن فعالیت
هس��ته ای ایران را ثاب��ت کرده اس��ت .هیچ ضمانت
اجرایی برای این قطعنامه در ایران وجود ندارد .مطمئنا
مجلس برخورد دیگری در خصوص میزان رابطه ایران
ی خواهد داشت.
با اژانس انرژی اتم
قطعنامه های بی تاثیر
ولی اسماعیلی /عضو کمیسیون سیاست داخلی
مل��ت ای��ران راه خود را می رود و به رغ��م اینکه تا به
حال چندین قطعنامه غیر قانونی علیه ایران صادر شده،
تاثیری در روند کاری و پیش��رفت ما نداش��ته است.
زمانی که امریکا و کشورهای همراه وی متوجه شدند
که ایران ابتکار عمل را با امضای بیانیه تهران به دست
گرفته است با عجله از خود این واکنش را نشان دادند.
نمایندگان مجلس قطعا عکس العمل تندی نس��بت به
این قطعنامه نشان خواهند داد.
در همین راس��تا نمایندگان مل��ت در حال اماده کردن
طرح��ی دو فوریت��ی در خصوص کاه��ش ارتباط با
اژان��س انرژی اتم��ی و تجدیدنظر در روابط گذش��ته
خود با این اژانس هستند .همچنین یکسری برنامه ها
برای تجدیدنظر در روابط ایران با کش��ورهای روسیه
و چین در دس��تور کار اس��ت .از انجا که ما به کشور
روس��یه بی اعتماد هس��تیم لذا انها نبای��د کاری کنند
که این بی اعتمادی عمیق تر ش��ود چ��را که دیگر این
موضوع قابل برگش��ت نیس��ت .از ح��ق طبیعی خود
قدمی عقب نش��ینی نخواهیم کرد ،ایران همواره راهی
که باعث عزت ملت و نظام شود را ادامه می دهد تا به
نتیجه مطلوب برسد.
راه خ��ود را می رویم و به رغم اینکه تا به حال چندین
قطعنامه علیه ایران صادر شده ،تاثیری در روند کاری
و پیشرفت ما نداشته است .قطعا صدور این قطعنامه ها
محدودیت هایی برای ما ایجاد می کند ولی ما همچنان
راه خود را ادامه می دهیم .ایران با بسیاری از کشورهای
تبادل سوخت به صالح نیست
حشمت اهلل فالحت پیشه /عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس
در ش��ــرایط فعلـ��ی
جمهوری اس�لامی باید
رونم��ای ت��ازه ای از
دس��تاوردهای هسته ای
داش��ته باشد تا از موضع
برتر بتوان��د به مذاکرات
ادامه ده��د .قطعا مذاکره
غی��ر از این روند از موضع ضعف اس��ت .با توجه
به درک ما از ش��رایط بین الملل��ی کنونی صدور این
قطعنامه قابل پیش بینی بود .چرا که در س��طح کالن،
امریکایی ه��ا ب��ا قدرت ه��ای امروز دنیا مس��ائل و
اختالفات فی مابین شان را به حالت تعلیق دراوردند
که نتیجه طبیعی این روند این اس��ت که کشورهای
کوچک و متوسطی که محل اختالف و بحران است،
زودت��ر برای تبانی به توافق می رس��ند .این اتفاق در
مقابل ایران رخ داد و تبانی قدرت ها در سطح باال بود.
این تبانی به گونه ای بود که حتی روابط شبه راهبردی
ایران با چین و روسیه نیز نتوانست مانع چنین تبانی
مثلث شماره 37
شود .بعد از صدور این قطعنامه سه مسیر قابل پیش بینی
است ،مس��یر اول خط بیانیه تهران است .برزیل ،ترکیه
و غیرمتعهده��ا با توجه اینکه بیانیه ته��ران خط بدون
تنش توام با حس��ن نیت را دنبال می کرد تالش می کنند
موض��وع را کماکان زنده نگه دارند و این موضوع را به
صورت نقدی بر قطعنامه شورای امنیت دنبال کنند .بیانیه
تهران مشخصا دارای سه بعد اصلی است .بعد اول مبادله
س��وخت است که پیوند غیرقابل اجتنابی دارد با دو بند
دیگر که شامل شناسایی حق ایران برای رسیدن به چرخه
سوخت هسته ای و پرهیز از برخوردهای تقابلی است.
قطعا صدور قطعنامه یک برخورد تقابلی به شمار می رود
که این معنا را می رساند که ایران نباید سوخت هسته ای
ی ترکیه ارس��ال کند ،مگر انکه تعلیق جدی
خود را برا
در رابطه با تقابل صورت گیرد .البته صدور این قطعنامه
نش��ان می دهد که انها تقابل را در دس��تور کارشان قرار
داده اند .جمهوری اس�لامی در بیانیه تهران رسما به دنیا
اعالم کرد که تبادل س��وخت تنها در مسیر بیانیه تهران
صورت می گیرد و باید دنیا عالوه بر ب هر سمیت شناختن
چرخه سوخت هسته ای ایران ،از راهکارهای تقابلی پرهیز
کند .صدور قطعنامه کنونی شورای امنیت سازمان ملل در
دنی��ا ارتباط دارد و ص��دور این قطعنامه ه��ا و ایجاد
تحریم ها تاثیری در روند کاری ما نخواهد داش��ت و
تنها می تواند باعث ضررهایی به خودشان شود.
فرصت تحریم ها
حسین ابراهیمی /نایب رئیس دوم کمیسیون امنیت ملی
ایران هیچ الزامی برای عمل به قطعنامه ندارد .ملت ایران
از فرصت قطعنامه جدید استفاده و در راستای تحقق
سریعتر اهداف سند چشم انداز 20ساله اقدامات بزرگی
انج��ام خواهد داد .نباید از صدور چنین قطعنامه هایی
وحشت کنیم ،این اولین باری نیست که از این دست
قطعنامه ها علیه ایران صادر می شود .کشور ما از ابتدای
انقالب تاکنون در تحریم امریکا بوده و قطعنامه جدید
تحریم ایران نیز در همین راستاس��ت .کشور ما نه تنها
از ابت��دای انقالب تاکنون در تحری م امریکا بوده بلکه
این کشور هشت سال جنگ را نیز بر ما تحمیل کرد و
همه منافع ما را مورد تهدید قرار داد.
ما در تحریم ها توانس��تیم پیشرفت کنیم .در طول این
سالیان تحریم ها را تبدیل به فرصت کردیم و توانستیم
روی پای خودمان بایس��تیم و کاره��ای بزرگی انجام
دهیم.
در اث��ر همی��ن تحریم ها ،ملت ایران مصمم ش��ده که
اینده خود را خود ترس��یم کند .هس��ته ای شدن کشور
م��ا در دوران تحریم صورت گرف��ت و هم اکنون نیز
در حال رس��یدن به ارمان های خودمان هس��تیم .باید
از این تحریم ها به عنوان فرصت اس��تفاده کنیم .ملت
ایران از فرصت قطعنامه جدید اس��تفاده و در راستای
تحقق سریعتر اهداف سند چشم انداز 20ساله اقدامات
بزرگی انجام خواهد داد.
ای��ران هیچ الزامی ب��رای عمل به قطعنام��ه ندارد ،از
انجای��ی که ما مخال��ف صدور چنی��ن قطعنامه هایی
هستیم ،الزامی برای عمل به این قطعنامه نداریم.
بیانیه تهران ارتباطی به قطعنامه ندارد چرا که این بیانیه
مربوط به تبادل سوخت هسته ای است ،لذا بیانیه تهران
می تواند به قوت خود باقی باش��د چون موضوع بیانیه
تهران مربوط به تبادل س��وخت هس��ته ای می شود که
ارتباطی به قطعنامه پیدا نمی کند ،لذا این بیانیه به قوت
خود باقی خواهد ماند.
عمل به معنای پشت کردن به بیانیه تهران است .اگر
انها این راه را دنبال کنند قطعا تبادل سوخت به صالح
نیس��ت ،مگر انکه ش��رایط به دوران قبل از صدور
قطعنامه برگردد که چنین موضوعی بعید است؛ چرا
که انها با صدور این قطعنامه نمی خواهند به ان زمان
بازگردند .این مسیری است که روسیه و چین دنبال
می کنن��د ،انها برای انکه رابطه با ایران را به ش��رایط
قبل از ص��دور قطعنامه برگردانند تالش می کنند که
خط مذاکره را احیا کرده و غربی ها و ایران را وادار به
نشستن پشت میز مذاکره کنند .هدف کوتاه مدت شان
این است که هم دلجویی از ایران صورت گیرد و هم
در میان کشورهای غیرمتعهد که منتقد به سیاست های
روسیه و چین هستند ،به انتقادات انها نیز پاسخ الزم
را بدهند .هدف بلند مدت روس��یه و چین ان است
که خودش��ان را به عنوان قدرت های تاثیرگذار در
موضع هس��ته ای ایران نش��ان دهند و هم از ایران
و ه��م از غربی ه��ا امتیاز بگیرند .این دامی اس��ت
ک��ه اینها پهن کرده اند و نبای��د در این دام بیفتیم.
برعکس باید به گونه ای عمل کرد که تابوش��کنی
شود و از چتری که روس ها و چینی ها روی رابطه
با ایران انداختند و ادعایش��ان که ایران بدون چین
و روس��یه نمی تواند سیاس��ت هایش را دنبال کند،
گذر کرده و این تابو شکسته شود.
15
خبرنامه
نکات جدیدی
درباره قطعنامه
ضدایرانی
سید صادق خرازی
ش��ورای امنیت با 12رای
مثب��ت 2 ،رای منف��ی و
1رای ممتن��ع قطعنام��ه
تحری��م جدی��دی را علیه
ی ایران به
جمهوری اسالم
تصویب رساند .قطعنامه ای
که توسط امریکا تهیه شده
و به تایید پنج عضو دیگر گروه 5+1رسید ،تایید کننده
قطعنامه های قبلی شوراست که البته نکات جدیدی از
جمله به این شرح نیز دارد.
هش��دار به کش��ورها در خصوص کار با بانک هایایرانی از جمله بانک مرکزی
ممنوعیت ص��دور مجوز به بانک های جدید ایرانیدر خارج از کش��ور اگر «دالیل منطقی» وجود داش��ته
باشد که فعالیت های انها به فعالیت های هسته ای ایران
کمک می کند.
درخواس��ت از کش��ورها(و ن��ه ممنوعی��ت) برایجلوگیری از معامالت مالی شامل بیمه و بیمه مجدد
گس��ترش تحریم صادرات تس��لیحات به ایران بهچندین طبقه از سالح های سنگین از جمله هلی کوپتر
و موشک
ممنوعیت هر گون��ه فعالیت مربوط به موش��ک هایدر شرایط فعلی که قطعنامه جدیدی
علیه کشورمان به تصویب رسیده است نباید
با احساسات با این موضوع برخورد نمود
امریکا می دانست که تصویب این قطعنامه
کمک موثری به وادار کردن ایران به قبول
خواسته های ناحقش نخواهد کرد
16
بالستیک که توانایی پرتاب سالح های هسته ای را دارند.
ممنوعی��ت س��رمایه گذاری ایران��ی در فعالیت هایتجاری در کشورهای دیگر در زمین ه معادن اورانیوم.
قرار گرفتن 40ش��رکت دیگر ایرانی به لیست سیاهشورای امنیت که س��رمایه های انها در جهان مسدود
خواهد شد.
ق��رار گرفت��ن نام افراد جدید در لیس��ت س��یاه کهس��رمایه های انها مس��دود و س��فرهای خارجی انها
ممنوع خواهد شد.
درخواس��ت از همه کش��ورها برای هم��کاری دربازرس��ی کش��تی ها (پس از دریافت رضایت صاحب
پرچم کش��تی) در صورتی ک��ه «دالیل منطقی» وجود
داشته باشدکه این اقدام به فعالیت های هسته ای ایران
کمک می کند.
اش��اره ضمنی ب��ه توافقنامه تهران به عن��وان اقداماطمینان ساز
در مورد این قطعنامه نکات ذیل قابل توجه است:
-1اگرچ��ه قطعنام��ه تضییق��ات جدی��دی را برای
جمهوری اس�لامی ایران ایجاد می کند ولی چندین ماه
است که رسانه ها در کش��ورهای غربی به دولت های
خود هش��دار داده اند که تصویب این قطعنامه اقدامی
ل موضوع هسته ای ایران نخواهد
اساسی در جهت ح
بود و پس از تصویب این قطعنامه ایران به فعالیت های
هسته ای خود ادامه خواهد داد .حتی چندین ماه است
که برخ��ی از تحلیل گ��ران امریکایی اع�لام کرده اند
که بای��د توانایی های هس��ته ای ایران را به رس��میت
ش��ناخت و با ان کش��ور وارد مذاکره ش��د .در پاسخ
ب��ه این اظهار نظرها ،چند روز پیش گیتس ،وزیر دفاع
امریکا گفت « :ترس بزرگ این اس��ت که ایران دارای
س�لاح های هسته ای ش��ود که در ان صورت مسابقه
تسلیحاتی در خاورمیانه اغاز خواهد شد».
-2بالفاصل��ه بع��د از امض��ای بیانیه ته��ران ،امریکا
موافقت پنج عضو دائمی ش��ورا درخصوص قطعنامه
جدی��د را اع�لام ک��رد و از ان زمان تاکن��ون مذاکره
اعضای دائم درخص��وص ضمائم قطعنامه بود که نام
افراد و شرکت های ایرانی در ان ذکر شده است .گفته
می ش��ود که در اخرین لحظات چین ب��ا قرار گرفتن
بانک توسعه صادرات ایران در لیست سیاه شرکت های
ایرانی مخالفت کرده است.
-3پ��س از امضای بیانیه ته��ران ،دولت امریکا البی
زیادی را ب��ا اعضای غیردائم ب��ه ویژه ترکیه و برزیل
ش��روع کرد تا انه��ا را راضی نماید ت��ا از مخالفت با
قطعنامه جدید خودداری کنند .گفته می شود که امریکا
از این دو کشور خواسته بود که به جای رای منفی رای
ممتنع بدهند.
-4دولت امریکا از قبل اعالم کرده اس��ت که بعد از
تصویب قطعنامه ،کشورهای مختلف تحریم های خود
را که از تحریم های سازمان ملل قوی تر خواهد بود به
طور جداگانه اعمال خواهند کرد.
-5مقام��ات امریکایی ب��ه کرات اع�لام کرده اند که
سیاس��ت انها تحری��م و مذاکره به ص��ورت همزمان
است .از طرفی مقامات ایرانی نیز این موضوع را رد و
اعالم کرده اند که حاضر به قبول این سیاست نیستند و
در صورت تصویب قطعنامه مذاکره ای در کار نخواهد
بود.
از ابتدای گفت وگوها برای تصویب این قطعنامه روشن
ب��ود که امریکا موفق نخواهد ش��د تحریم های جدی
مانند تحریم نفتی را از تصویب شورا بگذراند .امریکا
می دانس��ت که تصویب این قطعنامه کمک موثری به
وادار کردن ایران به قبول خواسته های ناحقش نخواهد
کرد .به نظر می رس��د امریکا دو ه��دف را از پیگیری
این موضوع مدنظر داش��ت .اول دس��تیابی به اجماع
جهانی برای مقابله با برنامه هس��ته ای صلح امیز ایران
و دوم زنده نگه داشتن موضوع هسته ای ایران در سطح
بین المللی و اماده نگه داشتن زمینه برای اقدامات دیگر
خ��ود علیه ایران .درخصوص موض��وع اخیر مقامات
رژیم صهیونیس��تی نیز بهره برداری خ��ود را می کنند.
اس��رائیل معتقد است در صورتی که موضوع هسته ای
تحت توجه جامعه بین الملل باشد ،موضوع سالح های
هسته ای ان رژیم در محاق خواهد بود.
در ش��رایط فعلی که قطعنامه جدیدی علیه کشورمان
به تصویب رس��یده اس��ت نباید با احساس��ات با این
موض��وع برخورد نمود .اینکه گفته ش��ده ک��ه بیانیه
تهران دیگر جای مذاکره ندارد موضع مناس��بی است
زی��را هدف اصل��ی بیانیه عدم تصوی��ب قطعنامه بود
که اکنون محقق ش��ده اس��ت .از س��وی دیگر قهر و
کناره گیری از دیگران نیز چاره س��از نیست .موضع ما
باید کماکان ادام��ه گفت وگو با همه اطراف و نه فقط
با کش��ورهای غیرمتعهد و غیردائم شورا باشد .پایین
اوردن درگیری های لفظی با روس��یه ضروری اس��ت.
ما در طول تاریخ معاصر کش��ورمان ضربات زیادی از
روس ه��ا خورده ایم ولی واقعیت این اس��ت که بهبود
روابط با روسیه به عنوان همسایه و عضو دائم شورای
ت باالیی برخوردار اس��ت .در
امنیت برای ما از اولوی
تصوی��ب قطعنامه اخیر چین نی��ز با امریکا و غربی ها
همراهی کرد ولی روش��ن نیست که چرا فقط روسیه
مورد حمله مستقیم ما قرار می گیرد.
می باید ضمن اعالم امادگی جمهوری اس�لامی ایران
برای اغاز گفت وگو با اعضای ش��ورای امنیت که باید
بدون پیش ش��رط و از نقطه صفر (و نه از بیانیه تهران)
صورت گیرد به طرف مقابل تفهیم ش��ود که موضوع
هس��ته ای ایران یک موض��وع مل��ی و فراجناحی در
ی نمی تواند از حق جمهوری
ایران اس��ت و هیچ مقام
اس�لامی ایران در دس��تیابی به اس��تفاده صلح امیز از
انرژی هس��ته ای گذشت کند .در عین حال می باید در
مذاکرات با درایت ،هوشیاری و بدون غلبه احساسات
برعق��ل عمل نم��ود و هدف نهایی ما ن��ه تنها احقاق
حقوق هس��ته ای خود بلکه پاک ش��دن ن��ام ایران از
لیست کش��ورهای تحت تحریم شورای امنیت باشد.
نباید فراموش کرد که امریکا و رژیم صهیونیستی مایل
به اتمام کار شورا درخصوص ایران نیستند و همواره
مایلند که این تحریم ها ادامه یافته و تقویت شوند .لذا
باید در این زمینه تالش وافری صورت گیرد .شایسته
نیس��ت که ملت با تاریخ و فرهنگ ایران مورد تحریم
اقتص��ادی و سیاس��ی و نظامی جامع��ه بین الملل قرار
داشته باشد.
منبع :سایت دیپلماسی ایران
مثلث شماره 37
بین الملل
دکتر مهدی مطرنیا:
مذاکره با ایران برای غرب
تنها یک ابزار است
دور جدید تحریم ها علیه ایران به تصویب رس��یده
اس��ت .این درحالی اس��ت که انتظ��ار می رفت با
تصویب قطعنامه تهران پرونده هسته ای ایران روند
تازه ای پیدا کند .مهدی مطرنیا ،اس��تاد دانش��گاه و
کارشناس مسائل بین الملل ابعاد مختلف این تحریم
را بررسی کرده است.
چرا ب��ا وجود امضای توافقنامه ته��ران میان ایران،
ترکیه و برزیل ،قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل
به تصویب رس��ید و تاثیری در توقف این تحریم ها
نداشت؟
ن��کات مرب��وط به این زمین��ه را بای��د از دیدگاه های
مختلف بررس��ی ک��رد .در مرحله نخس��ت ،گفتمان
برت��ر حاک��م ب��ر پرون��ده هس��ته ای ای��ران ،گفتمان
سیاس��ی – امنیتی است .به عبارت دیگر ،مساله اصلی
پرونده هسته ای ایران یا تحرکات هسته ای ایران نیست ،
بلکه ایران رویکردهای این کشور در عرصه بین المللی
با رهیافت چالش برانگیزانه در برابر قدرت های جهانی
است که تالش دارند مدیریت جهان را در چارچوب
ایده ال های خود دنبال کنند .از س��وی دیگر با عنایت
به تحرکات ایران در دس��تیابی به انرژی هس��ته ای و
موفقیت های ان از یک س��و و از س��وی دیگر ارسال
پرونده هسته ای ایران به ش��ورای امنیت سازمان ملل
متحد و وارد شدن در فاز قطعنامه های متعددی که در
چارچوب حاکمیت شورای امنیت سازمان ملل متحد
عمل می کنند جنبه سیاسی – امنیت ان تزاید بخشیده
شد .به عبارت دیگر ،با ورود ایران به مسیر قطعنامه ها ،
راه بی بازگش��تی برای ایران ترس��یم کردند که در ان
هرگون��ه تحرکی بدون در نظر داش��تن قطعنامه ها در
نهایت با موانع تعریف شده برخاسته از ان قطعنامه ها
رو ب��ه رو می ش��ود و از منظ��ر حقوقی اگ��ر نگوییم
مثلث شماره 37
حقیقت پذیر ،باید بگوییم توجیه پذیر می شود.
اکنون توجه به هم��کاری ایران در دوره های متفاوتی
مانند پیمان سعد اباد ،متوقف کردن غنی سازی اورانیوم
در نطنز و اخیرا بیانیه تهران در نهایت ارجاء مساله به
قطعنامه ه��ا و اصل توقف غنی س��ازی اورانیوم مورد
توجه قرار می گیرد.
از این جهت به تقویت گفتمان سیاسی -امنیتی حاکم
در پرونده هسته ای ایران کمک می کند .از سوی دیگر
بای��د بپذیریم که ایران در یک منطقه ژئو اس��تراتژیک
قابل عنایت در جهان به سر می برد .قدرت های بزرگ
جهانی چه شرقی و چه غربی ،ایران قدرتمند را برای
خود مخاطره ای در منطق جغرافیایی ژئواس��تراتژیک
می بینن��د و تالش دارند که به گون��ه ای در چارچوب
منافع مش��ترک خود به مدیریت ایران در مسیر منافع
خود نائل ایند .لذا با وجود انکه هر کدام در چارچوب
منفعت خود با ایران ارتباطات تعریف ش��ده ای دارند
مانند چین و روسیه ،اما در تحلیل نهایی با قدرت های
بزرگ جهت محدود س��ازی قدرت ای��ران به مخرج
مشترک دست پیدا می کنند.
از طرف��ی دیگر جنگ پنهان��ی در جهان امروز جاری
است که باید ان را جنگ چهارم جهانی دانست .جنگی
که در قدرت های بزرگ چه از منظر گرم و چه از منظر
سرد دیده نمی شود ،اما رقابت شدید قدرت های بزرگ
برای نظم بخش��ی به نظم اینده جه��ان با یکدیگر در
جغرافیای رقابت های ایدئولوژیک کشوری مانند ایران
و امریکا معنا پذیر می ش��ود و در جغرافیای کش��وری
مثل عراق و افغانس��تان بعد گرم ان به نمایش گذاشته
می ش��ود .لذا باید بر این نکته اشاره کرد که هر کدام
از این قدرت های بزرگ تالش خود را می کنند که در
چارچوب منافع خود و با در نظر داش��تن اجماع قبلی
یعنی با در نظر داش��تن مخرج مشترک محدود سازی
ای��ران بین قدرت های ب��زرگ در تحلیل نهایی وضع
موجود را در ارتباط با ایران حفظ کنند.
این قطعنامه چه پیامدهایی برای ایران دارد؟
تصویب قطعنامه ها در ش��ورای امنیت س��ازمان ملل
متحد یک روند تعریف ش��د ه را طی می کند ،اگر چه
قدرت های ب��زرگ و منافع قدرت ه��ای بزرگ بر ان
حاکم اس��ت و این حقیقتی درد اور است که نمایانگر
نوعی تقس��یم بندی فرادرس��تی و فرودستی در جهان
انهم بر حسب دستاوردهای ناشی از یک جنگ بزرگ
جهانی است اما در واقعیت باید بپذیریم که از جنبه های
عملیاتی برخوردار است .به عبارتی دیگر اگر حقیقتی
اس��ت درداور ،واقعیت��ی غیر قابل کتمان نیز هس��ت.
نمی توان تصویب قطعنامه ها در ش��ورای امنیت را به
واسطه فقدان حقیقت عدالت محور ان از منظر واقعیت
نادیده گرفت .واقعیت ان اس��ت که تصویب قطعنامه
علی��ه ایران در الیه های متعدد و متکثر خود در وجوه
متفاوت می تواند بازتاب های متفاوتی داش��ته باش��د.
انچه مس��جل است از منظر ش��کلی یک تهدید است
اگر چه با یک تدبیر عالمانه و تحرک شجاعانه می توان
تهدید ها را تبدیل به فرصت کرد اما نباید فراموش کنیم
که تدابیر عالمانه و تحرکات شجاعانه هزینه اور است.
بنابراین باید بپذیریم که تحریم ها می توانند برای مردم
و جامعه ملی و رهبران کشورها به هزینه اوری متراکم
و اتالف انرژی رو به تزاید تبدیل ش��وند .امروز نظام
تعریف ش��ده تبیین کننده این تحریم ها به دنبال ایجاد
فضایی است که در ایران از یک سو در حوزه سیاست
خارجی تمام انرژی معطوف به پرونده هسته ای شود
و در سطح داخلی هم تمام انرژی معطوف به مدیریت
انچه ناارامی ه��ای داخلی خوانده می ش��ود معطوف
شود .بنابراین در دو سطح داخلی و خارجی جمهوری
اسالمی ایران دچار بیماری مزمن اتالف انرژی می شود
و به جای برنامه ریزی های دراز مدت و تصمیم سازی ها
و تصمیم گیری های موثر در س��طوح زیر بنایی ،انرژی
خود را در س��طح برخورد با این دو مقوله در سیاست
خارجی و سیاست داخلی هدر می دهد .این مساله در
تحلیل نهایی می تواند کاهش دهنده توان جامعه ملی ما
در برابر تهدیدهای احتمالی اینده باشد.
ایا این تحریم ها س��بب خواهد شد که ایران انطور
که کش��ورهای غرب��ی انتظار دارند به س��مت میز
مذاکره کشانده شود؟
امریکایی ها میز مذاکره و صحنه دعوا را در یک راستا
می بینند؛ ان هم راستای منافع تعریف شده کشورهای
غربی و قدرت های ش��رقی .ب��ه عبارتی دیگر ایران را
پ��ای میز مذاکره نش��اندن هدف غایی نیس��ت ،بلکه
هدف ابزاری است .عقب نشینی ایران پای میز مذاکره
در واق��ع هزینه کمتری را برای غ��رب به همراه دارد
بنابراین نمی توانیم بگوییم که قدرت های بزرگ جهان
برای پای میز مذاکره نش��اندن ای��ران این تحریم ها را
اعمال می کنند .یا عده ای دیگر می گویند که تحریم ها
بی اثر اس��ت .انچه هدف اصلی اس��ت این اس��ت که
ای��ران قواعد ناظر بر بازی بین المللی را که از س��وی
قدرت های بزرگ تنظیم ش��ده بپذیرد و در چارچوب
این قواعد تعریف ش��ده بازی کن��د .بنابراین برای این
کشورها مذاکره از اهمیت ابزاری حد باالیی برخوردار
اس��ت تا زمانی که بتواند برای دس��تیابی به این هدف
کمک کند .این درحالی اس��ت ک��ه تندروهایی مانند
نئومحافظ��ه کاران امریکای��ی ،نمایندگی اش��خاصی
مانن��د بولتون تحریم ها را برای ای��ران بی اثر می دانند.
این بدان معنا نیس��ت که اینها مخال��ف تحریم ایران
هس��تند ی��ا تحری��م را در چارچوب عملک��رد گروه
دیگری که معتقدند در چارچوب تحریم ها باید ایران
را تحت فش��ار قرار داد می باش��ند ،بلکه انها رفتاری
تندتر نس��بت به طرفداران تحریم علیه ایران را تجویز
می کنند.
17
خبر نامه
عفو محکومان
وقایع بعد از
انتخابات
در جهت وحدت
سال 88درست در روزهای مشابه این روزها انتخابات
ریاست جمهوری دهم را پشت سر گذاشتیم؛ انتخاباتی
که فارغ از حضور گسترده و چشمگیر مردم که نمادی
از مردم س��االری دینی در کشور ماست با حاشیه هایی
پررنگ تر از متن همراه بود .از مناظرات پرسروصدای
این انتخابات گرفته تا حضور 40میلیونی مردم در پای
صندوق های رای و در پی ان شایعه تقلب در انتخابات
و دستگیری های فعاالن سیاسی.
و ای��ن روزها پس از گذش��ت یک س��ال از ای��ن حوادث،
زمزمه های��ی مبنی بر عفو محکومین��ی که در حوادث پس از
انتخابات دستگیر شدند در افکار عمومی مطرح شد.
ای��ن زمزمه ها تا انج��ا پیش رفت و ش��کل واقعی به
خود گرفت که دادس��تان تهران در استانه ایام والدت
حضرت فاطم��ه زه��را(س) اعالم ک��رد رهبر معظم
انقالب اس�لامی با درخواست رئیس قوه قضائیه برای
عفو و تخفیف مجازات هشتاد و یک نفر از محکومان
محاکم عمومی و انقالب که در قضایای پس از حماسه
چهل میلیونی مردم در انتخابات سال گذشته ،بازداشت
و از کرده خود پشیمان شده و درخواست عفو کرده اند
امروز بیش از هر زمان دیگری به حفظ وحدت
در جامعه نیازمندیم و تدبیر عفو تعدادی از
ی
محکومین حوادث پس از انتخابات می تواند گام
موثر در این جهت باشد
دادستان تهران تاکید می کند که عفو اعالمی
بر اساس اظهارات ،نوشته ها ،رفتار محکومان و
ابراز ندامت از گذشته ،صورت گرفته است
18
موافقت نمودند.
عباس جعفری دولت ابادی ضمن تاکید بر اینکه عفو
اعالمی از سوی مقام معظم رهبری مشمول محکومان
قطعی دادگاه هاس��ت ،اظهار داش��ت« :اف��راد زندانی
مش��مول عفو بعد از اعالم عفو از س��وی مقام معظم
رهبری بالفاصله ازاد شدند و در مورد محکومانی که
احکام انها در حال اجرا بود و به مرخصی رفته بودند
نیزاین عفو به زندان ابالغ ش��ده است تا اجرای حکم
انها متوقف شود».
جعفری دولت ابادی گفت« :افرادی که احکام انها در
ش��رف یا در حال اجراست نیز اثار اجرای حکم انها
متوقف و منتفی می ش��ود و با صدور قرار توقف اجرا
از سوی دادسرا حکم در مورد انها به لحاظ مورد عفو
قرار گرفتن ،اجرا نمی شود».
البته دادس��تان ته��ران تاکید می کند ک��ه عفو اعالمی
بر اس��اس اظهارات ،نوش��ته ها ،رفت��ار محکومان در
ط��ول و بعد از اجرای حکم ،ن��وع مجازات ها ،میزان
محکومیت ها و رفتار محکومان در گذشته و اقداماتی
که انجام دادند و ابراز ندامت از گذشته ،صورت گرفته
است.
بر اس��اس اصل مصرح قانون اساسی موافقت با عفو
محکومین دادگاه ها بر اس��اس شرایط پیش بینی شده
با مقام معظم رهبری است که در مناسبت های خاص
دین��ی و مل��ی انجام می گیرد و رئیس ق��وه قضائیه بر
اس��اس وظایف ذاتی خود می تواند در مناس��بت های
پیش بینی شده در ایین نامه عفو ،هر ساله پیشنهاد عفو
تع��دادی از محکومان را به مقام معظ��م رهبری ارائه
دهد .گفتنی اس��ت ،کمیس��یون عفو و بخشودگی در
قوه قضائیه متش��کل از پنج نفر اش��نا به احکام شرعی
انور و قانون و تش��کیالت قوه قضائیه تشکیل می شود
که اعضای این کمیسیون از سوی رئیس قوه قضائیه به
مقام معظم رهبری پیشنهاد می شود و پس از موافقت
معظم له این افراد برای سه سال انتخاب می شوند.
البته به گفته دادستان تهران ویژگی عفوهای اخیر این
اس��ت که برای اولین بار طی سال های گذشته مشمول
محکومان جرایم امنیتی شد.
صادق الریجانی ،رئیس قوه قضائیه در نامه درخواست
عفو 81نف��ر از محکومان حوادث پس از انتخابات به
مقام معظم رهبری با اشاره به روشن شدن ماهیت فتنه
و برمال شدن نقشه دشمنان و ندامت فریب خوردگان
اش��اره می کن��د و در اج��رای بند 11قانون اساس��ی
درخواست عفو و تخفیف مجازات افراد واجد شرایط
را ب��ه حضور مقام عظمای والی��ت ارائه می دهد که با
موافقت معظم له دستور اجرای این امر صادر می شود.
این اقدام قوه قضائیه با واکنش مثبت فعاالن سیاس��ی
مواجه می شود .دادستان تهران اظهار امیدواری می کند
این عفوها زمینه بازگشت این افراد به جامعه و اصالح
انها را فراهم کند و البته تاکید می کند که نظام از موضع
اقتدار این کار را انجام داده است.
مس��عود پزشکیان که اکنون ب ه عنوان نماینده تبریز در
مجلس شورای اسالمی حضور دارد و از اعضای ارشد
فراکسیون اقلیت مجلس است می گوید« :این حرکت
یک قدم رو به جلوس��ت ».او با تاکید براینکه در جو
سیاس��ی قاعدتا التهاب ها و تند روی هایی رخ می دهد
می افزاید« :گس��ترش و اصرار ورزیدن بر ش��یوه های
ش�لاقی ش��اید نتیجه اش بدتر از برخورد ارشادی و
اقناعی باش��د و گاهی ش��اید الزم باشد روشنگری و
توجی��ه عقلی کرد تا اینکه به ق��ول برخی اقدام قاطع
صورت گیرد».
حج��ت االس�لام ابراهیم��ی از اعضای فراکس��یون
اصولگرای��ان نیز با اصل دانس��تن عفو در مقابل انتقام
معتقد اس��ت« :جری��ان عفو از اختی��ارات مقام معظم
رهبری است و اگر مصلحت بدانند قطعا همه جوانب
را بررسی می کنند .حتما مصلحتی هست که می تواند
به نفع نظام باش��د ».او در عین حال عفو افرادی را که
نقش مح��وری در فتنه پس از انتخابات داش��ته اند را
نادرس��ت می داند و اظهار می دارد« :بعید است کسانی
که نق��ش تاثیر گذار در فتنه داش��ته اند مورد عفو قرار
بگیرن��د اما افرادی که به هر حال فریب خوردند اینها
حق است که مورد عنایت قرار بگیرند».
مرتض��ی طالیی که زمانی فرمانده��ی نیروی انتظامی
ته��ران بزرگ را در کارنام��ه کاری خود دارد و اکنون
عضو ش��ورای ش��هر تهران اس��ت ازادی تعدادی از
محکومان حوادث پ��س از انتخابات را مرهون رافت
رهبری و نظام دانست.
طالیی ضمن اعتقاد بر ظرفیت مبانی اعتقادی اسالمی
در این ارتباط تاکید می کند که بعد از گذشت 30سال
از انقالب شکوهمند اس�لامی ،نظام اسالمی به چنان
رش��د و بالندگی رس��یده که ظرفیت مدیریت بر همه
موضوعات را نیز در خود جای داده اس��ت .سیاست
نظام اس�لامی ایران سیاس��ت دفع و حصر و سیاست
برخورد بدون بازگشت با مخالفان نیست.
وی با تاکید بر اینکه مقام معظم رهبری با صمیمیت و
همدلی و محبت کشور را اداره می کنند ،تصریح کرد:
«رهب��ری انقالب راضی به این امر نیس��تند که احدی
از ش��هروندان کشور دچار مش��کلی بوده و در زندان
باشد».
قدرت اهلل علیخانی ،دیگ��ر نماینده مجلس بود که در
ای��ن ارتباط به اظهارنظر پرداخ��ت و با مثبت ارزیابی
کردن این اقدام ،ان را منجر به ایجاد فضای دوس��تی،
همدلی و بازگرداندن ارامش به جامعه می داند .وی که
عضو فراکسیون خط امام مجلس است معتقد است که
اگر در یک سال اخیر دعوایی بوده دعوای خانوادگی
است و تاکید دارد که مسائل پیش امده ضدیت با نظام
نبوده است.
نماین��ده قزوین تاکید دارد که وقت��ی دعوا خانوادگی
اس��ت ،چه اش��کالی دارد که از مقام معظم رهبری که
در راس نظام هستند درخواست عفو کرد و این مساله
باعث باز ش��دن بس��یاری از گره های ب��ه وجود امده
خواهد شد.
به هر تقدیر پس از فراز و نش��یب های سیاس��ی یک
س��ال گذش��ته این اقدام قو ه قضائیه و در پی ان تدبیر
مقام معظم رهب��ری در موافق��ت ب��ا عفو تع��دادی از
محکومان حوادث پس از انتخابات بیشتر از این جهت
حائز اهمیت است که امروز بیش از هر زمان دیگری به
حفظ وحدت در جامعه نیازمندیم و این تدبیر می تواند
گامی موثر در این جهت باشد.
مثلث شماره 37
گزارش
واکنش ها به وقایع 14خرداد
حمله مطهری و حمله به مطهری
اسماعیل سلطنت پور
سید حس��ن خمینی ،متولد ۱۳۵۱در نجف ،فرزند
ارش��د حاج احمد اقای خمینی ی��ادگار امام راحل
اس��ت که ای��ن روزها در کانون توجهات سیاس��ی
کش��ور ق��رار دارد .وی با ندا موس��وی بجنوردی،
دختر ایت اهلل سید محمد موسوی بجنوردی ازدواج
کرد ه و دارای س��ه فرزند با نام های احمد ،نرگس و
فرشته است .وی خواهر نداشته و دو برادر با نام های
سید یاسر و سید علی دارد.
سید حس��ن پ��س از فتنه ه��ای انتخاب��ات گذش��ته
سکوت پیشه کرد و دیدار هایش با برخی ازاد شدگان
این وقایع و نیز حض��ور و عدم حضورش در برخی
گردهمایی ها به مثابه اعتراض به نتایج انتخابات تعبیر
ش��د .حمله به سیدحس��ن اولین بار چند سال قبل با
انتش��ار اخباری در یک سایت بی نام و نشان اغاز شد
که واکنش های گسترده ای به دنبال داشت و ماجرا به
انجا کشیده ش��د که ایت اهلل توسلی ،رئیس دفتر امام
در جلس��ه مجمع تشخیص مصلحت نظام در حالی
که نس��بت به ای��ن اقدامات اعتراض می ک��رد دچار
حمله قلبی شد و درگذشت.این بار حضور سید حسن
خمینی در یک نشست عمومی همچون مراسم سالگرد
امام راحل در روز 14خرداد زمینه ای فراهم کرد تا برخی
از حاضران در مراسم اقدام به سر دادن شعار علیه سید
حسن کنند .علی مطهری که با اعالم نظر خود نسبت
به برهم خوردن سخنرانی سید حسن خمینی موجب
شد تا نوک پیکان حمالت به سمت وی نشانه رود ،در
یادداشتی که به رسانه ها ارسال کرد و برخی به صورت
کامل و برخی به صورت گزینشی ان را منتشر کردند
از واقع��ه 14خرداد به عنوان اتفاق تلخ یاد کرده و بر
سازماندهی شده بودن اتفاقات ان تاکید ورزیده است.
وی در این یادداش��ت اورده ب��ود« :حادثه ممانعت
از سخنرانی حجت االس�لام سید حسن خمینی در
مجلس سالگرد رحلت امام خمینی (ره) یک حادثه
از پیش طراحی شده بود که شخص رئیس جمهور
در ان نقش اساس��ی داشت و می توان گفت از سنخ
مناظره انتخاباتی ایش��ان بود که زمینه فتنه را فراهم
کرد .نوع س��خنان رئیس جمهور محترم که به جای
وح��دت ،تفرقه انگیز بود ،اص��رار بر طوالنی کردن
س��خنان خود تا وقتی برای سیدحسن باقی نماند و
مثلث شماره 37
نیز جمله اخر ایشان که «اکنون به سخنان رهبر انقالب
گوش فرا میدهیم» دلیل بر این مدعاست».
علی مطهری به دلیل این یادداش��ت به خصوص س��ه
سطر پایانی متن منتشر شده در معرض حمالت شدید
رسانه ای و سیاسی قرار گرفت به شکلی که رسانه های
جریان اصولگرا به شدت نسبت به وی معترض شدند
و حت��ی خبرگزاری رس��می دولت هم خواس��تار لغو
مصونیت پارلمانی مطهری و محاکمه وی شد.
اصولگرایان مجلس هم عریضه جمع کردند تا مطهری
را از بی��ن خود حذف کنند تا ش��اید اتفاقی که افروغ
در مجل��س هفت��م برای خود رقم زد و از فراکس��یون
اصولگریان خارج شد این بار برای جانشین عرفی او از
نظر مواضع تکرار شود اما نه خودخواسته.
ن��وع اتفاق��ات روز 14خرداد البته ب��ه نحوی بود که
تنه��ا واکنش مطهری را بر نینگخیت بلکه بس��یاری از
چهره های موثر دو طرف در این خصوص قلم فرسایی
کردند یا س��خنرانی و مصاحبه البته برخی از جریانات
سیاسی هم با صدور بیانیه هایی در حمایت از سید حسن
یا مذمت او نسبت به ان وقایع واکنش نشان دادند.
با این حال همچنان که در یک س��و انتقادات شدیدی
نسبت به شعار سر دادن در سخنرانی سید حسن مطرح
شده ،در سوی دیگر مواضعی در تایید این شعار ها ارائه
ش��ده که البته از نظر ش��دت و ضعف متمایز بوده اند.
برخی همچون ایت اهلل خزعلی ،افرادی را که در صف
اول نم��از جمعه ایس��تاده بودند ،اف��راد ناجور معرفی
می کند و برخی دیگر همچون حمیدرضا ترقی شعار ها
را فرصت طلبی معترضان سید حسن تلقی می کنند.
عماد افروغ در یادداشتی حادثه 14خرداد را با نماز جمعه
ش��یراز در سال 1363مقایسه کرد که در ان زمان عده ای
به اصطالح طرفدار ایت اهلل منتظری تالش کردند که نماز
جمعه را به اغتشاش بکشانند و با پرتاب دمپایی و حتی
مهر مانع ایراد خطبه از سوی حائری شوند .وی تاکید کرده
است« :اگر بخواهیم برخورد منصفانه و عادالنه داشته باشیم
و مالحظات خطی ،صنفی و جناحی را کنار بگذاریم ،هر
دو حادث��ه از یک جنس اند ،ه��ر دو مبتنی و معطوف به
حرمت ش��کنی اند؛ در انجا حرمت نم��از جمعه و امام
جمعه و مسجد شکسته شد و اینجا هم حرمت ارامگاه
امام (ره) ،حرمت امام در سالگرد ارتحال امام و همین طور
حرمت نوه ایشان هم در پیشگاه روح پر فتوح امام و هم
در محضر مقام معظم رهبری شکس��ته شد ».افروغ ادامه
داده اس��ت« :به مراتب حرمت شکنی حادثه 14خرداد
89جانکاه تر و عمیق تر از حرمت ش��کنی س��ال 63
بود .من امیدوار هستم همانطور که در سال 63تالش
ش��د تا با حرمت شکنان برخورد شود ،اینجا و در این
مورد هم سعی شود با خط دهندگان و حرمت شکنان
اصلی حادثه 14خرداد برخورد ش��ود ،چرا که نفس
حرمت شکنی مذموم اس��ت ،از سوی هر جناحی که
می خواهد باشد ».ترقی نیز در این رابطه به عصر ایران
گفته است« :من معتقدم حداقل در این نوع مراسم که
انعکاس بین المللی دارد و در رسانه های جهان پخش
می ش��ود ،باید رعای��ت وحدت داخل��ی را بکنیم و
عملکردمان محملی برای سوء استفاده بیگانگان فراهم
نکند .اما باید به این مساله هم توجه داشت که مردم در
موقعیت ها و فرصت های دیگر نمی توانند فرصتی برای
بیان اعتراضشان (به سید حسن خمینی) پیدا کنند .قطعا
اگر فرصت مناسب دیگری پیدا می کردند اعتراضشان
را بیان می کردند .بنابراین از منظری این اقدام مردم در
روز 14خرداد از سر ناچاری و برای رساندن پیامشان
به سید حسن خمینی بوده است».
روزنامه کیهان هم با انتش��ار یادداش��تی نسبت به
واقع��ه 14خرداد واکنش نش��ان داد و این اتفاقات
را در حاش��یه ولی عبرت انگیز و درس اموز عنوان
ک��رد و البته در توصیف واقعه نی��ز ان را اعتراض
یکپارچه ،خودجوش و پرخروش توده های میلیونی
حاضر در مراسم به جناب اقای سیدحسن خمینی،
نوه حضرت امام(ره) مطرح کرد.
البته نکته دیگری هم در اتفاقات روز 14خرداد مورد
پ��ردازش قرار گرفت و ان دلجویی و تفقد رهبری از
سید حسن خمینی بعد از شعارها علیه وی بود و البته
اغاز س��خنان رهبری با رعایت تقوا در گفتار و رفتار
از س��وی برخی واکنش ایشان به اتفاقات دقایق پیش
از حضورش��ان در جایگاه تلقی شد .در هر صورت،
سید حسن خمینی حداقل در ظاهر به نسبت پدرش
بیشتر در مسائل سیاسی ورود پیدا کرده که این ورود
بعضا به خط قرمز جریان مستقر در دولت بوده بنابراین
هجمه هایی نس��بت به وی اغاز شد که این هجمه ها
را می توان دور دوم حمالت به وی دانس��ت .می توان
پیش بینی کرد که دور جدیدی از هجمه ها نس��بت به
وی اغاز خواهد شد هرچند این اتفاق ممکن است دور
یا نزدیک باشد .اخیرا یکی از شخصیت های سیاسی
اصولگرای کش��ور در رابط��ه با هتک حرمت به بیت
امام عنوان کرده بود «وقتی کسی وارد مسائل سیاسی
شود باید منتظر تخریب هم باشد» که این نکته کامال
درست است .اما ایا سید حسن خمینی کسی است که
اگر تخریب شود از صحنه کنار برود؟ به نظر می رسد
اولین و شاخص ترین پیامد تخریب سید حسن خمینی
تحری��ک وی نس��بت به حضور جدی ت��ر در عرصه
سیاسی کشور است و قطعا اگر وی به دلیل وابستگی
به امام در انتخابات پیشین در لفافه نسبت به تحوالت
وارد می ش��د در انتخابات اتی صریح تر و پر رنگ تر
ورود پیدا خواهد کرد.
روزنامه کیهان با انتشار یادداشتی نسبت
به واقعه 14خرداد واکنش نشان داد و
این اتفاقات را در حاشیه ولی عبرت انگیز و
درس اموز عنوان کرد
سید حسن خمینی حداقل در ظاهر به نسبت
پدرش بیشتر در مسائل سیاسی ورود پیدا
کرده که این ورود بعضا به خط قرمز جریان
مستقر در دولت بوده است
19
ویترین
خبرسازان در قاب تصویر
بازهم مجالی پیش امد تا با تصاویری جدید از گوشه و کنار جهان با شما باشیم .البته به
دلیل اهمیت اخبار حوزه داخلی این تصاویر بیشتر به تحوالت ایران تعلق دارد .در عکس
ی با رهبر انقالب
نخست دیدار رئیس ،هیات رئیسه و نمایندگان مجلس شورای اسالم
نشان داده شده است که معظم له ضمن ارائه تحلیل جامعی از شرایط حساس و در حال
تغییر بین المللی و شرایط داخلی به خصوص انسجام و هوشیاری ملت ایران و دلبستگی
کم نظی��ر مردم به ارمان ها و خط امام (ره) ،فرمودند« :باید ارمانگرایی در کنار واقع بینی،
همکاری صمیمانه دولت و مجلس و بررس��ی های کارشناسانه و دقیق در کمیسیون ها،
در دس��تور کار مجلس شورای اسالمی قرار گیرد تا حرکت رو به جلو کشور با شتاب
روزافزون��ی ادامه یابد ».در تصویر دیگری رئیس جمهور در دیدار با بازماندگان کاروان
ازادی غزه به تصویر کش��یده شده است .پس از انکه کماندوهای رژیم صهیونیستی به
این کاروان حمله کردند گروه های حقوق بش��راز سرتاسر جهان راهی غزه شده اند تا با
شکستن حصر این منطقه عالوه بر کمک به مردم غزه حمایت خود را از شهدای کاروان
ازادی نشان دهند .در یکی از تصاویر نیز نشست خبری احمدی نژاد با رسانه های گروهی
جهان در حاشیه اجالس سران سیکا نشان داده شده است .احمدی نژاد در این نشست
می گوید زمانی اوباما شعار تغییر را مطرح و ایران هم از ان استقبال کرد و شخصا برای
وی پیام تبریک فرستادم که با گذشت سی سال از پیروزی انقالب اسالمی این امر ،اقدامی
بزرگ به شمار می رود .در تصویر دیگری اعضای فراکسیون زنان مجلس پس از دیدار با
مقام معظم رهبری مشغول گفت و گو با ایشان و طرح مشکالتشان هستند .به نظر می رسد
ی برای اعضای این فراکسیون به وجود اورده است .در یکی
دیدار با رهبری فرصت مغتنم
از تصاویر دیگر تشییع پیکر محمدعلی حیاتی ،نماینده المرد به تصویر کشیده شده است
که بر اثر سکته قلبی جان باخته بود .مردم ورامین را در یکی از تصاویر این صفحه می بینید
که به رس��م سنت هرساله خود کفن پوش��ان به خیابان ها امده اند تا یاد و خطره شهدای
تو گوی حامیان دولتی مجلس با
سال 42را گرامی دارند و در نهایت تصویر پایانی گف
علی مطهری را نشان می دهد .فرزند استاد شهید مرتضی مطهری به واسطه انتقاد نسبت به
برخورد نامناسبی که با سیدحسن خمینی شد ،تهدید به اخراج از فراکسیون اصولگرایان
شده است.
تو گوی اعضای فراکسیون زنان مجلس با رهبر انقالب در حاشیه دیدار
گف
نمایندگان مجلس با مقام معظم رهبری .به نظر می رسد دیدار با رهبری فرصت
ی را برای اعضای این فراکسیون به وجود اورده است.
مغتنم
دیدار رئیس جمهور با بازماندگان کاروان ازادی غزه که بر اثر حمالت
وحشیانه رژیم صهیونیستی تعدادی از همراهان خود را از دست دادند.
علی مطهری این روزها بسیار پرخبر است؛
یا به واسطه انچه در رابطه با مراسم
14خرداد بیان کرد یا اخباری که از سوی
برخی از حامیان دولت درباره او بیان
می شود .در این عکس مطهری در حال
تو گو با کوچک زاده و حسینیان ،دو تن از
گف
نمایندگان حامی دولت است.
20
مثلث شماره 37
نشست محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری در حاشیه اجالس سران «سیکا» در
ترکیه با رسانه های گروهی جهان /احمدی نژاد در این نشست گفت پیام برای اوباما
اقدامی بزرگ بود
تشییع پیکر محمدعلی حیاتی ،نماینده المرد در میان حزن و اندوه دیگر
قانونگذاران مجلس .این نماینده براثر سکته قلبی جان خود را از دست داد.
دیدار رئیس ،هیات رئیسه و نمایندگان مجلس شورای اسالمی با رهبر معظم انقالب .در این دیدار رهبر معظم انقالب تاکید
کردند« :باید ارمانگرایی در کنار واقع بینی ،همکاری صمیمانه دولت و مجلس و بررسی های کارشناسانه و دقیق در کمیسیون ها در
دستور کار مجلس شورای اسالمی قرار گیرد تا حرکت رو به جلو کشور با شتاب روزافزونی ادامه یابد».
مثلث شماره 37
کفن پوشان ورامینی همزمان با فرارسیدن سالگرد
کشتار مردم ورامین به خیابان ها امدند.
21
چهره ها
مهدوی کنی :ریش سفیدی ساکت اما پرنفوذ
ای��ت اهلل مهدوی کنی ریش س��فید ای��ن روزها و نخس��ت وزیر
ان روزهاس��ت؛ این روزها که کش��ور به واس��طه حوادث پس
از انتخاب��ات نی��از به وحدت و همدلی دارد س��عی می کند تا با
پادرمیانی گروه ها و جریانات سیاس��ی را به اتحاد برس��اند و ان
روزها که به جهت ش��هادت نخست وزیر و رئیس جمهور وقت
کش��ور توس��ط منافقین در مقطع زمان کوتاهی عهده دار پست
نخست وزیر شد .وی که از سوی اصولگرایان برای واسطه گری
در انتخابات ریاست جمهوری انتخاب شده بود پس از پاسخ سرد
حامیان دولت ترجیح داد تا به خلوت خود در دانشگاه امام صادق
بازگ��ردد .وی در این رابطه می گوید« :بنده بالذات ادم فرهنگی،
ی و تربیتی هستم اما مواقعی که احساس وظیفه کرده ام وارد
علم
گود سیاس��ت ش��ده ام .در همین جریان انتخابات دهم هم دعوت به حضور در انتخابات کردم ،هم به نفع اقای دکتر
احمدی نژاد موضع گیری کردم و هم در روز تنفیذ با انکه حالم خوب نبود ،حضور پیدا کردم».
این عضو مجلس خبرگان رهبری حوادث پس از انتخابات را از مصادیق فتنه دانسته و افزود« :برخی اقایان گرفتار این
فتنه شدند و گروهی را نیز الوده کردند .معنای فتنه همین است که گاهی سران فتنه خود غافل از ان هستند .بنده همان
روزهای اول تاکید داشتم راه حل رفع فتنه یافتن نقطه اتکایی است که این نقطه در همه مکتب ها و حکومت ها وجود
دارد و به ان اعتماد می کنند .مگر کسانی که بخواهند اشوب و اغتشاش برپا کنند .مصلحت هر کشور و نظامی اقتضا می کند
در هنگام اشوب به سمت ان فصل الخطاب بروند ،اگرچه ان فصل الخطاب مطابق میل ما نباشد ».وی با فصل الخطاب
ی تاکید کرد« :در این رخدادهای اخیر ،برخی اقایان نظرات مقام معظم رهبری
دانستن نظرات رهبری در اداره جامعه اسالم
را قبول نکردند که با این عمل هم به خود و هم به انقالب ضربه زدند .اگر انان نظرات رهبری را قبول می کردند ما این
مشکالت بعدی را نداشتیم ».محمدرضا مهدوی کنی متولد ۱۳۱۰در کن است .وی پیش از انقالب ۱۳۵۷از روحانیون
مخالف حکومت پهلوی بود و پس از انقالب یکی از پنج روحانی بود که هسته اصلی شورای انقالب را تشکیل می دادند.
وی پس از ان به عنوان وزیر کشور (در دولت های شورای انقالب ،رجایی و باهنر) و نخست وزیر موقت (پس از ترور
رجایی و باهنر) نیز انتخاب شد .مهدوی کنی در حال حاضر نماینده مجلس خبرگان رهبری ،دبیرکل جامعه روحانیت
مبارز مهم ترین حزب اصولگرای ایران ،متولی مدرس��ه مروی و رئیس دانشگاه امام صادق و استاد درس اخالق اسالمی
تمام دانشجویان این دانشگاه است .او تا سال ۱۳۴۰در محضر استادان مبرز ان زمان همچون حاج شیخ عبدالجواد سده ای
(جبل عاملی) ،صدوقی ،سلطانی ،مجاهدی ،رفیعی قزوینی ،شعرانی ،عالمه طباطبایی ،بروجردی ،امام خمینی و گلپایگانی
تلمذ کرد .با درگذشت ایت اهلل بروجردی ،وی به تهران بازگشت و در ادامه مبارزات خود علیه طاغوت که از 18سالگی
و در زمان ایت اهلل بروجردی شروع کرده بود ،در نهضت اسالمی به رهبری حضرت امام خمینی(ره) شرکتی فعال و موثر
داشت و انواع شکنجه ها ،زندان ها و تبعیدها را به جان خرید.
مدودف؛ از کازینوهای سن پترزبورگ تا کرملین
دیمیتری مدودف ،رئیس جمهور روس��یه را از ان جهت
به عنوان یک��ی از چهره های این هفته برگزیدیم که وی
با اظهارات گس��تاخانه خود در رابطه با پرونده هسته ای
ایران نش��ان دادکه شعار همیش��گی حضرت امام یعنی
نه ش��رقی و نه غربی این روزها نیز کارب��رد دارد .وی که
این روزها هرکجا بتواند از پرونده هس��ته ای ایران انتقاد
می کند ،می گوید« :اجماع جهانی بر اعمال تحریم ها علیه
ایران است؛ هرچند کسی تمایلی به این تحریم ها ندارد،
گاهی الزم است کشورها بدانند که باید همگام با جامعه
جهان��ی ،جهان را مدیریت کنن��د!» وی از مقامات ایران
می خواهد به خواسته های جهان پاسخ بدهند و از مواضع
غیرمسئوالنه پرهیز کنند! مدودف که پس از پوتین سکان
ریاست جمهوری روسیه را به دست گرفته است با دوری
جس��تن از ایران و هم پیمانان ش��رقی خود به کشورهای
غربی نزدیک تر شده است و البته با امتیازگیری بیشتر .او
با طرح این موضوع که تحریم ها ضرورتی انکارناپذیر در
مورد پرونده هس��ته ای ایران است ،می افزاید« :الزم است
برای ادامه روابط با اروپا ،چین و ایاالت متحده امریکا ،به
تحریم ها توجه کنیم».
مدودف پس از هشت سال ریاست جمهوری پوتین به روی
کار امد و برخی انتظار داش��تند پس از ریاست جمهوری
وی رواب��ط با غرب بهبود یابد و البته همانطور نیز ش��د.
مدودف در گذشته معاون اول نخست وزیر دولت روسیه
و پیش از ان نیز رئیس دفتر والدیمیر پوتین بوده است .با
این حال تا ۱۰دسامبر ۲۰۰۷که نامزدی مدودف توسط
22
بزرگ ترین حزب روسیه ،حزب روسیه متحد رسما اعالم
شد کمتر کسی نامی از این تکنوکرات جوان و زیردست
وفادار پوتین ش��نیده بود .مدودف تابه حال هرگز سمتی
انتخابی در اختیار نداش��ته و عروجش به قدرت توس��ط
سلس��له ارتقاهای متعدد بوده اس��ت .والدیمیر پوتین و
احزاب حامی او ،پشتیبان تمام و کمال مدودف هستند .او
مشاور حقوقی کمیته روابط بین الملل بود و این کمیته البته
چیزی نبود جز محملی برای کسب و کارهای متعدد پوتین
همچون قمار .پول عظیمی از کازینوهای سن پترزبورگ به
جیب این کمیته و در نتیجه شهردار محترم ریخته می شد.
مدودف در این سال ها نقشی بسیار کلیدی داشت و اولین
کسی بود که نشان داد می توان قانونی ایفای نقش نکرد و
دولت و شرکت ها را به وصالی شیرین رساند .الزم نبود
ملکی و زمینی رانت داده ش��ود ،کاف��ی بود «اجاره»های
مورد نظر دریافت ش��ود .طرح ها و ابت��کارات مدودف
چنان به کام رئیسش شیرین امد که وقتی در نوامبر ۱۹۹۹
پوتین به ریاس��ت جمهوری رس��ید ،او از اولین دوستان
سن پترزبورگی بود که به مسکو فراخوانده شد و یک ماه
بعد از باالترین افراد دفتر رئیس جمهور بود .س��ال بعد،
س��ال انتخابات ریاس��ت جمهوری بود و مدودف رئیس
س��تاد انتخاباتی پوتین .در همین س��ال به ریاست هیات
ِ
ش��رکت گازپروم نیز انتخاب شد و در سال ۲۰۰۳
مدیره
جای الکساندر ولوشین به عنوان رئیس دفتر رئیس جمهور
را گرفت و باالخره در سال ۲۰۰۵معاون اول نخست وزیر
شد تا در نهایت به پست ریاست جمهوری برسد.
شهرام امیری؛ ادم ربایی
هسته ای
شهرام امیری تبعه ایرانی ربوده شده در عربستان نیز یکی
از چهره هایی اس��ت که این هفته به معرفی وی خواهیم
پرداخت .این کارشناس و محقق دانشگاه صنعتی مالک اشتر
که س��ال گذشته در مدینه منوره ربوده شده بود ،با ارسال
یک پیام تصویری به تشریح ربایش و وضعیت کنونی خود
پرداخت .وی بر خالف ادعای رسانه های غربی ،اعالم کرد
در عملیات مش��ترک نیروهای امنیتی امریکا و عربستان
سعودی در خردادماه سال گذشته ربوده شده و هم اکنون
در شهر توسان امریکا به سر می برد .رسانه های امریکایی
پی��ش از این اعالم کرده بودند ش��هرام امیری ،دانش��مند
هس��ته ای ایران با اطالعات محرمانه ،داوطلبانه به امریکا
پناهنده ش��ده است .امیری با بیان اینکه هم اکنون در شهر
توسان ایالت اریزونای امریکا هستم ،می گوید :در تاریخ
13خرداد 88در یک عملیات مشترک بین تیم های ترور
و ربایش س��ازمان اطالعات امریکا ( )CIAو استخبارات
عربس��تان س��عودی در مدینه منوره دزدیده شدم .سپس
م��ن را به یک خانه در جایی نامعلوم در عربس��تان بردند
و در داخ��ل ان به من امپول بی هوش��ی زدند و وقتی به
هوش امدم در راه انتقال به سمت کشور امریکا بودم .وی
می افزاید« :طی هش��ت ماه که در امریکا نگهداری ش��دم
تحت شدیدترین شکنجه ها و فشارهای روحی گروه های
بازجویی س��ازمان اطالعات امریکا قرار گرفتم و هدف
اصلی انها از این فش��ارها این بود که از من می خواستند
در یک مصاحبه تلویزیونی با یکی از ش��بکه های خبری
امری��کا ادعا کنم که فرد مهمی در برنامه هس��ته ای ایران
بوده و به درخواس��ت خودم به امریکا پناهنده شدم و در
این فرایند پناهندگی ،یکس��ری مدارک و اسناد مهم را از
کش��ورم به همراه یک لپ تاپ که حاوی اسرار محرمانه
ی ایران است ،به امریکا منتقل کردم
برنامه هس��ته ای نظام
تا کشورهای غربی در راستای افزایش فشارهای خود بر
پرونده هسته ای ایران با غوغاساالری و طرح مباحثی چون
پناهندگی دانشمندان هسته ای کشورمان به این کشورها و
ل��و رفتن اطالعات محرمانه ایران از فضای به وجود امده
در جهت نیات سیاس��ی خود بهره برداری کنند .حتی در
مقطعی نیز عنوان کردند که شهرام امیری دانشمند هسته ای
ایران یکی از کارکنان سازمان انرژی اتمی این کشور بوده
اس��ت که اطالعات موثقی از تاسیس��ات جدید هسته ای
کشورمان و فعالیت س��ایت هایی چون فردو به انها ارائه
کرده است ».البته مس��ئوالن دستگاه دیپلماسی کشورمان
همواره تاکید کرده اند که امیری س��متی در سازمان انرژی
اتمی ایران نداشته است که بخواهد اطالعاتی را به غربی ها
ارائه کند .رامین مهمانپرست با تاکید بر اینکه کسی ایشان
ی نخوانده است ،می افزاید:
را کارمند س��ازمان انرژی اتم
«به خاطر نمی اورم که وی را دانش��مند هس��ته ای نامیده
باشیم .یک ش��هروند ایرانی به منظور انجام زیارت عازم
کشور دیگری شده و مفقود و ربوده می شود ».به هر حال
مسلما ش��هرام امیری در امریکاست اما شاید برای اثبات
ادعاهای مقامات غربی در رابطه با حضور خودخواس��ته
این فرد در امریکا و صحت خبر پناهندگی او باید اندکی
صبر کرد.
مثلث شماره 37
مرور رسانه ها
هیچ قدرتی نمی تواند به نظام
ضربه زند
عدم برخورد فیزیکی سید حسن با
وزیر کشور
ماموریت ثمره هاشمی در
انتخابات شوراها
ف��ردا :ای��ت اهلل مهدوی کن��ی از چهره های برجس��ته
اصولگرایان ضمن تمجید از مش��ی رهب��ر انقالب در
مدیریت فتنه پس از انتخابات ،می گوید که با وجود اینکه
ی و تربیتی است ،مواقعی که
بالذات ادم فرهنگی ،علم
احساس وظیفه کرده ،وارد گود سیاست شده است .وی
انتخابات ریاس��ت جمهوری دهم و حمایت از محمود
احمدی نژاد را یکی از این مواقع می داند و می افزاید« :در
روز تنفیذ با انکه حالم خوب نبود ،حضور پیدا کردم».
ایت اهلل مهدوی کنی معتقد اس��ت که در صورت تداوم
سه اصلی که انقالب اسالمی بر اساس ان برپا شده است،
هیچ قدرت��ی نمی تواند به این نظام ضربه بزند .وی این
سه اصل را اسالم ،رهبری و مردم برمی شمارد .این چهره
برجسته و سرشناس اصولگرا می افزاید« :امروز بزرگترین
وظیفه مردم ،مسئوالن و رهبری نظام ،هوشیاری در برابر
تحرکات دشمنان است .برخی گمان می کنند اگر ما تسلیم
شویم انها ما را رها می کنند ».دبیرجامعه روحانیت مبارز
تهران می گوید« :در راستای صیانت از انقالب اسالمی ،در
عین حفظ قوانین و حفظ حقوق مردم باید قاطعیت الزم
را از خود نشان داد چرا که یک نظام انقالبی و اسالمی را
نمی توان شاه سلطان حسینی اداره کرد».
پارلم��ان نی��وز :برخی س��ایتها نوش��ته بودند که
زدوخوردی بین سید حسن خمینی و مصطفی محمدنجار
بعد از نیمه تمام ماندن سخنرانی یادگار امام راحل در
مرقد مطهر امام خمینی(ره) صورت گرفته بود .یکی از
نزدیکان حجت االسال مو المسلمین سیدحسن خمینی با
رد این خبر می گوید« :موضوع درگیری و زد و خورد
بین یادگار امام راحل و وزیر کشور که نماینده دولت
در ستاد برگزاری مراسم ارتحال امام خمینی(ره) بود به
شدت تکذیب می شود ».وی خاطرنشان کرد« :ایشان
تنه��ا هنگامی که وزیر را می بینند با خوش��رویی به او
می گوید اقای نجار! من سید حس��ن خمینی هس��تم».
پیش از این گفته می ش��ود وزیر کشور اقدام به حذف
ن��ام «خمینی» از نام خانوادگی سیدحس��ن خمینی در
یک��ی از مصاحبه های خود کرده ب��ود که این اقدام با
واکنش شدید سیدحسن خمینی مواجه شده بود .حتی
برخی س��ایت ها نوش��تند که نوه حضرت امام پس از
نیمه تمام ماندن س��خنرانی اش ب��ا حالتی عصبانی دو
س��یلی به صورت وزیر کش��ور زده و در اعتراض به
تغییر نام او از س��وی مصطفی نجار گفته اس��ت« :من
سیدحسن خمینی هستم».
تهران امروز :شنیده ها از ماموریت و تالش ثمره هاشمی
برای تدوین لیست مستقل حامیان احمدی نژاد در انتخابات
احتمالی شوراها خبر می دهد ،لذا به نظر می رسد حامیان
رئیس جمهور بر این باورند که بهترین چاره برای برافراشته
ماندن پرچمی که محمود احمدی نژاد در میان جریان های
سیاسی به دست گرفته ،این است که از اصولگرایان عبور
کنند و مسیر ویژه و منحصر به خود به وجود اورند که
اتکایی به جریانات دیگر سیاسی اصولگرا ندارد .اظهارات
اخیر مشایی مبنی بر عبور اصولگرایان از احمدی نژاد نیز
نشان می دهد که این حامیان رئیس جمهوری هستند که به
دنبال عبور از اصولگرایان هستند .صورت بندی دیگری
از اظهارات مش��ایی در مورد عبور از احمدی نژاد وجود
دارد؛ بدین ترتیب که اساس جهت گیری حامیان نزدیک
رئیس جمهور بر عبور از اصولگرایان اس��ت و برای مهیا
کردن بستر این فرایند ،در مرحله اول تالش می کنند که
توپ را به زمین اصولگرایان بیندازند .بدیهی اس��ت که
تقویت انگاره هایی مانند مخالفت الیه هایی از اصولگرایان
با احمدی نژاد یا تالش برای شکست احمدی نژاد ،تصمیم
هواداران رئیس جمهور برای نواختن ساز جدایی را کامال
موجه خواهد ساخت.
انقالب سواری نمی دهد
مسببانکهریزک تاواندهند
ساخت پایگاه نظامی در مرز ایران
ایسنا« :از صد ر اسالم تاکنون هم هر که برای شهوت
و شهرت ،جاه و مقام و پول امده متوجه شده که این
انقالب قرار نیس��ت به کسی سواری بدهد ».حبیب اهلل
عسگراوالدی دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری
ب��ا ذکر تاریخچه ای از حرکت ه��ای صورت گرفته تا
پیروزی انق�لاب اظهار داش��ت« :عمده رس��انه های
انقالب هم��واره در خدمت انقالب و مردم بوده اند و
سربازان امام و رهبری و خدمتگزاران مردم در رسانه ها
ـ چه مطبوعات ،چه رسانه ملی و چه دیگر رسانه هاـ
از هیچ کوشش��ی فروگذار نکردند ».وی افزود« :فقط
انهایی که منحرف شده و دل در گرو امریکا و انگلیس
و اس��رائیل داشتند مدتی در کشور مشغول خدمت به
بیگانگان بودند و وقتی لو رفتند مجبور شدند به وطن
اصلی خودش��ان که لندن و واش��نگتن است بروند».
عس��گراوالدی تاکید کرد« :االن ص��دای انها از رادیو
بی بی س��ی و امریکا و ...به گوش می رسد .مردم همه
به انها لعن و نفرین می فرس��تند و برای انها ارزش��ی
قائل نیس��تند چون در مقابل اس�لام و انقالب و مردم
و رهبری قرار گرفتند و برای دش��منان زمینه سازی و
خوراک تهیه می کردند».وی خاطرنشان کرد :مخاطب
این انقالب فرد یا جریان یا طبقه خاصی نیست ،بلکه
همه مردم از پیر و جوان ،باسواد و عامی ،فقیر و غنی
و نژاده��ا ،رنگ ها و گویش ه��ای گوناگون مخاطب
انقالب هس��تند و همه در صیانت از انقالب و اسالم
مسئولیت مشترک دارند.
همشهری :اگر دس��تور رهبر انقالب در مورد تعطیلی و
انتقال بازداش��تی های کهریزک به موقع از طرف مسئوالن
مربوط��ه اجرا می ش��د ،ش��اید این فاجع��ه رخ نمی داد.
روح االمینی می گوید :برخی ضعف دستگاه های مرتبط با
بازداشتگاه کهریزک را دلیل این فاجعه می دانند .کسانی که
مسبب این اتفاق بودند ،ضمن قبول اشتباه خود باید تاوان
اشتباهات فاحش خود را بدهند ،تا این اشتباه به حساب
مجموع��ه نیروهای خدومی که در ناجا یا در قوه قضائیه
یا در گوش��ه و کنار نظام برای امنی��ت و ارامش مردم در
حال خدمت هستند ،گذاشته نشود .وی تصریح می کند:
کس��انی که این تصمیم را گرفتند و کسانی که مدیریت
ای��ن ماجرا را بر عهده داش��تند یا وظیفه نظارت را بر ان
مجموعه داشتند ،باید پاسخگو باشند و تاوان اعمالشان را
بپردازند ،همانگونه که در رابطه با مسئوالن مرتبط و افراد
دست اندرکار بازداشتگاه کهریزک در مراحل اخر رسیدگی
در دادگاه نظامی است .روح االمینی اظهار می دارد :شواهد
موجود حاکی از ان اس��ت که متاس��فانه بر اثر یک سوء
تدبیر اش��کار مدیریتی ،نوع برخورد با زندانی ها در انجا
یک رویه بوده و حتی ربطی به بحران اخیر نداشته است.
روح االمین��ی می افزاید:مق��ام معظم رهب��ری در دیدار
دانشجویان و نخبگان علمی در 4شهریورماه ،در دیدار با
اساتید دانشگاه ها در هشت شهریورماه وحتی در مراسم
تنفیذ ریاس��ت جمهوری در 12مرداد ،عالوه بر دلجویی
از اسیب دیدگان و خانواده های انها تاکید کردند که نظام
اهل مجامله در برخورد با این مسائل نیست.
مثلث شماره 37
اخری��ن نیوز :ب��اراک اوبام��ا در نامه ای به مس��ئوالن
اذربایج��ان ،خواس��تار اح��داث دو پای��گاه نظامی در
مجاورت مرزهای شمالی ایران به ویژه در منطقه استارا
و لنکران ش��ده است .وزیر دفاع امریکا که بدون اطالع
رس��انه ها و در میان تدابیر شدید امنیتی وارد باکو شده
بود در دی��دار با الهام علی اف ،رئیس جمهور اذربایجان
پیام کتبی اوباما را تس��لیم وی ک��رد اما درباره محتوای
این نامه هیچ خبری رس��می منتش��ر نش��د .با این حال
رسانه های اذری محتوای پیام اوباما به علی اف را مربوط
ب��ه ایران و تقاضای امریکا ب��رای احداث پایگاه نظامی
در مجاورت مرزهای ش��مالی ای��ران عنوان کرده اند .بنا
به ادعای روزنامه «ترود» روس��یه ،در س��فر وزیر دفاع
امریکا به باکو دو طرف درباره استفاده مشترک امریکا،
روس��یه و جمهوری اذربایجان از «پای��گاه راداری قبله»
جمهوری اذربایجان و امکان اجاره این پایگاه از س��وی
امری��کا برای زیر نظر گرفتن فض��ای ایران به گفت وگو
پرداخته اند.
همچنی��ن روزنامه ینی مس��اوات مدعی ش��د« :محور
مذاکرات گیتس با مقام��ات جمهوری اذربایجان درباره
احداث پای��گاه نظامی امریکا در جمهوری اذربایجان و
استقرار نیروهای حافظ صلح بین المللی در منطقه قره باغ
بوده اس��ت ».اخبار رسیده از باکو حاکی از ان است که
همزمان با س��فر گیتس به باکو س��ه توافقنامه همکاری
نظامی بین امریکا و جمهوری اذربایجان به امضا رسیده
اما درباره محتوای ان هنوز خبری منتشر نشده است.
23
تیتر یک
الیاس حضرتی و وحید جلیلی از حوادث پس از انتخابات گفتند
مناظره داغ
دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری و حوادث پس از ان با تمام شیرینی و تلخی هایش ،برگی مهم از تاریخ انقالب اسالمی را رقم زد .مشارکت 85
درصدی مردم در این انتخابات رویدادی مبارک و میمون بود که با حوادث پس از انتخابات به تلخی گروید و موج فزاینده تبلیغات منفی علیه نظام
اسالمی را شکل داد .بدون تردید واکاوی منصفانه و متعهدانه این حوادث می تواند در پیشبرد تحوالت اتی سیاسی کشور مفید واقع شود .از این رو
مثلث همزمان با سالگرد برگزاری این انتخابات در مناظره ای با حضور الیاس حضرتی ،عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی و نماینده سابق مجلس و
وحید جلیلی ،مدیرمسئول و سردبیر مجله راه و فعال فرهنگی کشور به اسیب شناسی حوادث پس از انتخابات پرداخته است
24
مثلث شماره 37
سیاست
علیرضا شاکر
ضمن تشکر از میهمانان گرامی از اینکه در این مناظره
حضور بهم رساندند .هدف از برگزاری این نشست،
اسیب شناسی حوادث بعد از انتخابات دهمین دوره
ریاس��ت جمهوری و همچنی��ن ارائ��ه راهکارهایی
برای عادی ش��دن فضای سیاس��ی کش��ور است.
اقای حضرتی گفتند که در این مناظره هیچ گروهی
را نمایندگی نمی کند و ضمن��ا به برخی رفتارهای
معترضان نتایج انتخابات هم اعتراض دارند .ولی در
هر صورت ایش��ان چهره ای اصالح طلب محسوب
می شوند .و ما از این منظر دیدگاه های شخصی شان
را خواهیم ش��نید .اقای جلیلی هم در مصاحبه های
قبلی که با مثلث داش��تند اعالم کردند خط مستقل
خودشان را دارند که البته این دیدگاه ها هم به خط
دولت و هم ب��ه اصولگرایان نزدیک اس��ت .چون
اقای حضرتی پیشکس��وت هستند اولین سوال را با
اجازه اقای جلیلی از ایشان می پرسیم.
جلیلی :ایشان از خیلی جهات پیشکسوت هستند .به
هرحال ایشان از نسل اول هستند و ما از نسل سوم.
نقطه اغاز اتفاقات پس از انتخابات را در کجا می بینید؟
بعضی ها مناقشات پس از انتخابات را اغاز این ماجرا
می دانن��د و برخ��ی نقطه اغازی��ن ان را به مناظرات و
برخی دیگر به نوع موضع گیری دو کاندیدای معترض
نسبت می دهند .نظر شما چیست؟
حضرتی :من هم از ش��ما تش��کر می کنم که فضایی
را فراهم کردید تا خدمت دوس��ت عزیزم اقای جلیلی
که هم نس��بت به ایشان و هم نس��بت به برادر ایشان
ارادت ویژه ای دارم ،باش��م .البته این اولین بار اس��ت
که همدیگر را می بینیم اما غیابا از نظراتش��ان اطالع و
با دیدگاه های ایشان اشنایی دارم و مناظرات ایشان را
در تلویزیون دنبال می کردم .ایش��ان جزو شخصیت ها
و افرادی هستند که در حوزه فرهنگ جهت گیری های
خوب و ارزشی دارند.
اخوی ایش��ان را هم در جلسات شورای عالی امنیت
مل��ی دیدم و از طریق اقای محتش��می پور هم تعریف
ویژه ای از اخوی ایشان شنیده بودیم .امیدوارم هر کس
و در هرکجا که هس��تیم برپای��ه وظیفه و تکلیف های
دین��ی خود موجبات رضایت و توفیقات پروردگار را
فراهم کنیم.
مباحث ام��روز ایران و صحنه های تلخی که به وجود
امد و متاسفانه همچنان ادامه دارد ،ریشه در سال های
گذش��ته دارد و اینطور نیست که امروز کسی تبلیغات
ویژه ای کرده باش��د ،یک ش��عار انتخاباتی داده باشد،
تراکت ویژه ای زده باش��د و ی��ک دفعه همه عصبانی
ش��ده و خالصه ی��ک انفجار و یک زلزل��ه انی پیش
امده باش��د .در واقع ما س��ابقه ای داری��م که اگر این
س��ابقه خوب و دقیق بررس��ی و خوب تحلیل نشود
نتیجه ای حاصل نمی شود .در هر صورت بعد از 1400
ی در خلوت و
سال صبر شیعه و دعاهای ش��بانه روز
جلوت «اله��م انا نرقب الیک فی دول��ت کریمه» این
ارزو براساس تالش ها ،مبارزات و شکنجه ها و شهید
دادن ها بعد از حداقل 100سال مبارزات ملت ایران با
اهداف خیلی مقدس نهایتا توسط یک شخصیت واال
مق��ام بزرگوار ،یک مرد خدایی به نام امام خمینی(ره)
با قدرت الهی و با تیز بینی و تیز هوش��ی که داشت از
البه الی تضاد ابرقدرت ها و اس��تفاده از ش��رایط زمان
و م��کان و حضور معتقدانه ملت به تحقق پیوس��ت.
حضرت ام��ام راحل ان ارزوهای 1400س��اله و ان
مبارزات یکصد س��اله ملت ای��ران را تلفیق کردند و
توانس��تند مجموعه تجارب را در تئ��وری به صورت
نظریه جمهوری اس�لامی عرضه بدارند .امام به عنوان
مثلث شماره 37
واضع این نظریه سعی داشت تمام کسانی که به عنوان
سرباز و معتقد به این نظریه هستند را در میدان داشته
باش��د و از تمام ظرفیت های ممکن انسانی و فیزیکی
در این امر استفاده کند .لذا یکی از اصرارهای عجیب
امام بحث وحدت بود .از وحدت شیعه و سنی گرفته
تا وحدت روحانی و دانش��جو تا وحدت همه اقشار.
هرج��ا که احس��اس می کرد که در جایی ،ش��خصی،
جریانی دنبال این اس��ت که به شکلی نیروهای اصیل
انقالب را به حاش��یه براند س��ریعا در مقابلش موضع
می گرفت و س��عی می کرد که مس��ائل را حل و فصل
بکند .داستان های بس��یاری در این زمینه وجود داشته
و دارد .داس��تان اقای {ای��ت اهلل } یزدی را دوس��تان
ش��نیدند و داس��تان اقای س�لامتی را که اقای خزعلی
یک عن��وان خاصی به ان داده ب��ود .امام اصال معطل
نمی کردند .امروز مردم به اقای یزدی رای ندادند ،فردا
امام به عنوان عضو ش��ورای نگهبان منصوب اش کرد.
درگیالن که بودم راجع به اقای احس��ان بخش به عنوان
یک روحانی که هم مردم دار بود و هم محور بود البته
اشکاالت زیادی هم داشت ،امام همچنان دفاع می کرد.
در کاشان همینطور و...
ام��ام عنایت ویژه ای داش��ت به اینکه کس��انی که این
تجرب��ه را دارند و کوله بار مبارزه را داش��تند و در بین
مردم و روحانیون جایگاه و پایگاهی دارند و در مسیر
هستند در یک دایره خیلی وسیع حضور داشته باشند.
البته در مقابلش هم عده ای به س�لایق و مدیریت امام
ایراد می گرفتند .براساس دیدگا ه انها باید یک مدیریت
براس��اس کوچه ه��ای تاری��ک و باریک ایج��اد کرد.
خالص و خلص از دید خودش��ان و محور خودشان
را قرار می دهند.
اگر ان ایده و دیدگاه حاکم می ش��د ،امروزه در بحث
خودی و غیرخودی دایره خودی ها یک کوچه تاریک
وتنگ و دایره غیرخودی ها به اندازه تمام ایران می شد.
امام این دیدگاه را قبول نداش��ت گاهی مثال به ایشان
می گفتند که فالن جریان شما را قبول ندارند .می گفت
خوب قبول نداشته باشند مگر من خدا هستم ،پیغمبر
هستم ،ائمه هستم .سلیق ه اوست .حتی جریان هایی که
تعمد داشتند منحرف بشوند و به اصطالح امروزی و
ادبیات امروزی از قطار انقالب پیاده بشوند ،امام سعی
داشت دستشان را بگیرد و نگذارد پیاده بشوند.
این داس��تان با کم و زیادش تقریبا ادامه داش��ت .بعد
از اینکه جریان بنی صدر افش��ا شد و منافقین حرکت
مس��لحانه کردند و جریان 30خرداد س��ال 60ظهور
ک��رد ،جریان خط امام به صورت کلی میدان دار فضای
سیاسی کشور ش��د .خط امام به معنای کسانی که در
مقابل بنی صدر و لیبرال ها قرارداشتند و در مجلس دوم
یکدست شد ،در درون اینها دو جناح به وجود امد .دو
س��لیقه که حول اختیارات دولت و مس��ائل اقتصادی
اخت�لاف نظ��ر داش��تند .از دل این ماجرا انش��عاب
مجمع روحانیون مبارز از جامعه روحانیت مبارز شکل
گرفت.
باز سیاس��ت حض��رت امام براین مبنا ب��ود که از این
دوجناح در سطح وس��یع تر و در صحنه های مختلف
اس��تفاده کند .من فکر می کنم که این ضرورت امروز
جزو اصلی ترین بحث های جامعه است .و یک بخش
مهم دعواهای انتخابات از همینجا شروع شد.
اصال دعوای انتخابات دع��وای بین اصالح طلب ها و
اصولگراها نبود .یک جریان سومی پیدا شد و در شکل
و شمایل دولت محترم تجلی پیدا کرد که من کدهای
زی��ادی دارم ک��ه نه اصالح طلبان را قب��ول دارند و نه
اصولگراها را.
ان موقع که دولت اول اقای احمدی نژاد تش��کیل شد
من در جلسه ای رسما گفتم که ما به عنوان اصالح طل
ب
هیچ انتظاری نداریم در مسئولیت های اجرایی باشیم.
روزنامه را هم تعطیل کردند و بعد 30س��ال فعالیت و
خس��تگی االن فرصت مناسبی است برای اینکه کمی
اس��تراحت کنیم .اما اینکه نظ��ام بخواهد از فردی که
20سال وزیر بوده خودش را بی بهره بکند و به راحتی
کنار بگذارد در واقع ضرر کرده است.
اینک��ه بگوییم نظ��ام که ضرر نمی کن��د ،خب دریای
بیکران��ی از نیروه��ا وج��ود دارد و این ش��عارها ،بله
می شود اینها را در یک محفل دانشجویی بیان کرد ،اما
موقعی که باید نشس��ت پای کار ،پای بحث مدیریتی
کسانی که برایشان هزینه شده تا مدیریت وزارتخانه ای
را یاد بگیرند ،اگر قرار اس��ت که برداشته بشوند باید
ط��ی فرایندی بیایند و در کن��ار افراد جدید کار کنند.
به صورت مش��اور یا امثال اینها یا یک کانون به عنوان
کانون مدیران بازنشسته یا هر اسمی که شما می خواهید
روی ان بگذاری��د .یک جایی ک��ه در ان همه افراد به
بازی گرفته بش��وند .ولو اینکه بگذاریم یک جایی که
خاطراتش��ان را بنویسند .حداقلش این است .نه اینکه
بگوییم بروید کنار و نه حتی بگوییم بروید کنار بلکه
بگوییم پدرسوخته ها همه تان فاسد بودید.
جریان سومی که ظهور کرد نه تنها از تجارب سی سال
گذشته انقالب و دستاوردهای ان خصوصا در بخش
نیروی انس��انی اس��تفاده نکرد بلکه رویکرد جدیدی
را ارائه کرد و گفت در طول 30س��ال گذش��ته هرچه
بوده فس��اد بوده ،هرچه بوده فحشا بوده ،هرچه بوده
سوء استفاده و فرصت طلبی بوده است.
برای اینکه در مس��یر بحث باشیم لطفا به این مساله
به طور مش��خص پاسخ بدهید که حوادث یک سال
اخیر از کجا کلید خورد؟
من ع��رض می کنم اختالفات زیادی ب��ود بین جناح
راست و چپ ،جناح خط امام و جناح راست و بعدها
ب و محافظه کارها که بعد اسم
تبدیل شد به اصالح طل
اصولگراها گذاشته شد.
در ای��ن جابه جای��ی طی��ف فک��ری راس��ت و چپ
اقای هاشمی در میانه بود؛ هم از راست استفاده می کرد
و هم از چپ.
اق��ای ناطق در مجلس بود باز ب��ه همین روش عمل
می کرد و ما که نماینده مجلس بودیم و در جناح مقابل
اقای ناطق قرار داش��تیم ،احس��اس امنیت می کردیم
و هیچ مش��کلی نداش��تیم .انها هم خط خودش��ان را
می رفتند ولی به راحتی می توانس��تیم با انها به ادبیات
مشترکی برسیم.
اق��ای خاتمی امد و مجموعه ای از راس��ت ها هم در
سیستمشان بودند ،میانه ها هم بودند .البته بیشتر دولت
در اختیار چپ ها بود .اما اینکه یک جریان سومی وارد
بش��ود و راس��ت و چپ و همه را بکوبد و نفی کند،
تازگی داشت.
حرف شما این است که اتفاقاتی که افتاد در واقع با
ورود اقای احمدی نژاد به راه افتاد؟
حضرتی :من نظرم این اس��ت که یک��ی از مهمترین
موضوعات امدن اقای احمدی نژاد به فضای سیاس��ی
کش��ور بود .البته امدن ایش��ان مبارک و خوب است
و هیچ اش��کالی ندارد .ولی اینک��ه طرف بیاید و تمام
سرمایه های مملکت را کنار بگذارد و به این هم بسنده
نکند و بگوید همه اینها فاسدند ،تنش افرین می شود.
در ط��ول دوره اق��ای احمدی ن��ژاد ب��ه یکب��اره
اقای واعظ طبسی می شود مظهر فالن ،اقای ناطق نوری
می ش��ود فالن ،اقای حس��ن روحانی می ش��ود فالن ،
اقای رفیق دوس��ت می ش��ود مث�لا ی��ک ادم ف�لان.
اقای ال اس��حاق می ش��ود فالن .هاشمی رفسنجانی که
25
تیتر یک
می شود مظهر ....چپ ها هم که کال باید حذف شوند.
من هفته قبل در دانش��گاه میزگردی داش��تم که سوال
کردم این مافیای نفت که شعارش را اقای رئیس جمهور
داده ،چه شد؟
گفتند اقای مهدی هاش��می بود که رفت و قضیه تمام
ش��د .گفتم واقعا همین بود و تمام ش��د؟ یعنی اینقدر
که می گفتید ادم های فاس��د و مفسد دارند مملکت را
می برند ش��د اقای رستمی پروفیل ساوه و اقای عقیلی.
همین اقای عقیلی من اطالع دارم در حال حاضر تمام
مواد غذایی کش��ور را وارد می کند و در بانک ها ش��د
فقط اقای طالبی مدیر عامل سابق بانک پارسیان .عزلش
کردند به خاطر اینکه گفتند هزار میلیاردتومان وام داده
است .س��ه ماه بعد خود ش��خص اقای رئیس جمهور
ایشان را صدا کرد و پنج تا بانک را به او پیشنهاد کرد
که اقا هر کدام را می خواهید انتخاب کنید و مدیرعامل
بش��وید .اینکه من می گویم یک بازی اس��ت که همه
س��رمایه های 30س��اله را اتش بزنند و بخشی از این
بازی را ما در انتخابات دیدیم.
اقای جلیلی نقطه نظر شما چیست؟ شما نقطه اغاز
حوادث بعد از انتخابات را کجا می دانید؟
حضرت��ی :بگذارید من ل��پ کالم را بگویم .ما امروز
تصوری که داریم این است که اقای هاشمی رفسنجانی
هیچ ،ناطق نوری هیچ ،موتلفه ،روحانیت ،راست ،چپ
س��نتی و چپ جدی��د همه هیچ و فعاالن سیاس��ی و
سالم کشور شده اند اقای رئیس جمهور ،اقای رحیمی،
اقای مشایی و اقای محصولی و ...مردان رئیس جمهور
ش��دند اینها .یعنی با ش��عار اینکه ما به دنبال ادم های
پاک دس��ت هس��تیم و ادم ه��ای کج دس��ت را هم که
گذاش��تیم همین افراد اندک را بازیگر سیاس��ی کشور
نگه داش��ته ایم .اینکه اقای هاشمی ش��ده مظهر فساد،
اقای مشایی ،اقای رحیمی ،اقای محصولی شدند مردان
پاک دس��ت اصال برای من ج��ای س��ئوال دارد .االن
حتی جناح راس��ت کال کنار رفته ،اقای رفیق دوس��ت
ب��ا زحمات زیادی که در دوره جنگ متحمل ش��دند،
اقای عسگراوالدی همینطور .اقای ال اسحاق همینطور،
اقای والیتی همینطور همه در حاش��یه نشستند و همه
چیز در دس��ت چند نفر افتاده اس��ت .خالصه داستان
این است.
جلیلی :اینکه از کجا ش��روع ش��د ؟ شوخی ان این
است که از حسادت قابیل به هابیل!
به نوعی می ش��ود همین نظر اقای حضرت��ی را تایید
کرد.
یعنی می شود پذیرفت که شاید یکی از مهمترین علل
وقایع س��ا ل اخیر همین بح��ث انحصار طلبی بود که
اقای حضرت��ی می فرمایند .اگر دقیق نگاه کنیم می بینم
ک��ه ادعای اقای احمدی نژاد هم همی��ن را می گوید .
می گوید که ام��ده ام که با ای��ن انحصار طلبی نهادینه
شده و رس��وب کرده و تثبیت شده مبارزه کنم که در
چارچوب چپ و راس��ت شکل گرفته و می گوید هر
نیروی جدید سیاسی که می خواهد وارد فضای جامعه
بش��ود اال وهلل بای��د در یکی از این دو قبیله سیاس��ی
جای بگیرد و این دو قبیله گرچه دعواها و اختالفاتی
ه��م دارند اما طی س��الیان به یک نوع از همزیس��تی
مس��المت امیز دس��ت یافته ان��د و قدرت را تقس��یم
کرده اند که حاال یک دوره من یک دوره تو .اما فضا را
همینطور دو قطبی نگه داریم.
هیچ جریان سیاس��ی و حتی فرات��ر از ان هیچ جریان
اجتماعی حق نداشته باشد به گزینه دیگری فکر بکند.
در ه��ر مقطع می بینید که چ��پ می اید و می گوید که
راست نه؛ من .راست می گوید چپ نه؛ من.
ان ن��وع برخ��وردی ک��ه مث�لا می گویند ام��روز با
ی انجام می شود در انتخابات مجلس ششم
اقای هاشم
هم با ایشان صورت گرفت .ولی چون در چارچوب
دو قطبی کلیشه ای بود اشکالی نداشت .ای ا هاشمی
26
ان زمان سرمایه نبود؟ همانها که امروز دارند می گوید
که اقای هاش��می س��رمایه نظام اس��ت و دارد حذف
ی را که هشت سال
می شود در مجلس ششم اقای هاشم
در این مملکت رئیس جمه��ور بوده به عنوان نماینده
س��ی ام تهران هم قبول نداش��تند! و می گفتند که حتی
لیاقت نداری یک نفر از 270نماینده مجلس باش��ی!
بنابرای��ن باید دید که در عمل چقدر به این ش��عارها
التزام وجود داش��ته اس��ت .یا اقای واعظ طبسی که نام
بردید در مش��هد یادم هست که بچه های دفترتحکیم
مش��هد با حمالت تند به شخص اقای طبسی و فرزند
ایشان وارد فضای انتخابات مجلس ششم شدند .به
درس��تی یا غلطی این حمالت کاری ندارم .اما حمله
مدعیان امروز به اقای هاش��می شاید از حمالتی که
اقای احمدی نژاد به هاش��می می کند هم تندتر بود .اما
در چارچوب وزن کشی دو جناح موجود انجام می
ش��د واز» دو قطبی» عبور نم��ی کرد.یعنی دو جناح
رقابت سیاس��ی را به خودشان منحصر کرده بودند.
هر کس��ی فقط حق داشت به اش��کاالت اختصاصی
یک جناح اعتراض کند و کسی حق نداشت اشکاالت
مش��ترک دو جناح را ک��ه در دو قطبی های زرگری
پنهان می ماند افتابی کند.
دفاع از این انحصار و دوقطبی نهادینه ش��ده و مبارزه
با هر حرکتی که بخواهد این انحصار را بش��کند یکی
از علل چالش بزرگ س��ال گذش��ته بود .ضمن اینکه
یک نکته خیلی مه��م را از یاد نبرید .در نظام هایی که
دموکراتیک هس��تند و برای مردم نقش تعیین شده در
انتخاب��ات قائل هس��تند و بخش مهم��ی از تحوالت
سیاس��ی در انتخاب��ات رق��م می خورد نمی ش��ود در
فضاهای نخبگانی و پش��ت درهای بس��ته نشست و
برای سیس��تم سیاسی تصمیم گرفت که مثال موتلفه و
مش��ارکت در سیستم سیاسی کشور باقی بمانند و هر
کس هم که حاضر به سرس��پردگی به اینها یا ائتالف
با اینها نیست برود پی کارش .باالخره
نظام ،نظام» جمهوری» اس�لامی است .و ما باید طبق
قانون اساسی قبول کنیم که رای مردم باید تعیین کننده
باشد .باید حرف های مختلف را مردم بشنوند و مردم
تصمیم بگیرند .حتی ممکن است بسیاری از نخبگان
سیاسی روی کسی اجماع کنند ولی انتخاب مردم چیز
دیگری باشد .جمهوری یعنی همین .دموکراسی یعنی
همی��ن .یعنی مردم حق انتخاب دارند و نتیجه را باید
رای مردم مشخص کند نه رای نخبگان .رای نخبگان
در صورتی می تواند رسمیت پیدا کند که رای مردم را
با خودش داشته باشد.
در انتخابات س��ال گذش��ته هم رقابتی شد و تبلیغاتی
شکل گرفت و ملت انتخاب کردند .حاال ممکن است
ما از این انتخاب خوشمان نیاید یا بگوییم مردم اشتباه
کرده اند .اینها بحث های بعدی است .باالخره ساختار
جمه��وری ایج��اب می کند ک��ه به رای م��ردم گردن
بگذارید.
این حرف هایی که اق��ای حضرتی فرمودند حرفهای
ماقبل انتخابات است .که ببینید اینها دارند سرمایه های
نظ��ام و انق�لاب را ح��ذف می کنن��د .اینه��ا دارن��د
اقای هاشمی را حذف می کنند.
همه هم شنیدند این حرف ها را .همه این حرف ها را
شنیدند و باز هم به احمدی نژاد رای دادند.
ش��ما دارید با ملتی حرف می زنید که حافظه تاریخی
دارد .الاقل تاریخ انقالب و تاریخ 15س��ال اخیر را به
یاد دارد .مردم وقتی می بینند طرفینی که تا چند مدت
قبل انچن��ان علیه همدیگر ح��رف می زدند مثال چه
حرف هایی علیه همین اقای موس��وی می زدند چه در
دوره نخس��ت وزیری و بع��د از ان و چه حرف هایی
علیه اقای خاتمی می زدن��د .یک دفعه ملت دیدند که
مثال اقای ناطق نوری که بخش عمده ای از ش��خصیت
سیاسی اش در تقابل با میرحسین موسوی شکل گرفته
اس��ت ،چقدر به هم نزدیک شدند .یا حزب مشارکت
و مجاهدین انقالب که ان رفتار را با اقای هاش��می در
مجلس شش��م می کردند یک دفعه مدافع اقای هاشمی
ش��دند و گفتند به اقای هاش��می توهین ش��ده است.
اقای هاشمی سرمایه نظام است یا انتخابات باید ابطال
شود ،چون به اقای هاشمی توهین شده است و از این
حرف ها .ملت هم این حرف ها را شنیده و حرف هایی
نیس��ت که امروز طرح شده باشد .در طول چهار سال
دوره احمدی ن��ژاد بارها و بارها تکرار ش��ده و مردم
ش��نیده اند و دیده اند .باالخره قاعده دموکراس��ی این
اس��ت که باید بنش��ینیم و حرف ه��ا را بزنیم و ببینیم
که مردم چه کس��ی را انتخ��اب می کنند .تا موقعی که
صن��دوق رای تعیین کننده باش��د هیچ مش��کلی پیش
نخواه��د امد .اما اگر ما به یک نتیجه ای رس��یدیم که
دیدی��م نه ،فراتر از چهارچ��وب انتخابات امکان های
دیگ��ری هم ب��رای تحقق اهداف وج��ود دارد و باید
بیرون از س��اختار قانونی انها را تعقیب کرد ان وقت
مسائلی نظیر مسائل سال گذشته اتفاق می افتد.
وگرنه اقای موس��وی بیش از 13میلیون رای داشت و
مگر این رای کمی اس��ت؟ دیروز یک بحثی داشتیم و
گفتم که اقای موس��وی بیش از همه به کس��انی که به
ایش��ان رای داده بودند توهین کرد .یعنی ایشان گفت
که رای شما برای من مهم نیست و موضوعیت ندارد
و فقط طریقیت داردفقط ارزش ابزاری دارد برای من
که قدرت را به دس��ت بی��اورم .نزدیک به 14میلیون
به ایش��ان رای دادند 14 .میلیون انس��ان به ش��ما رای
دادند .شما همین جریان را نهادینه می کردید و از اینها
نیروی قوی و فعالی برای نقد دولت ایجاد می کردید.
اما ایش��ان در عمل اثبات کرد که نه! من فقط و فقط
برای قدرت امده ام .ان وقت ش��ما می بینید که سمبل
شورش ها خانمی می شود که در انتخابات هم شرکت
نکرده اس��ت .مادر خانم اقاس��لطان می گوید دخترم
اصال در انتخابات ش��رکت نکرده است .در انتخاباتی
ک��ه 85درصد از مردم ش��رکت کردند ایش��ان اصال
ش��رکت نکرده است و اقای موس��وی او را به عنوان
سمبل خودش می پذیرد.
اقای موس��وی تا وقتی که می بیند ان انحصار نهادینه
ش��ده چپ و راس��ت از بین نخواهد رفت احس��اس
وظیف��ه و خط��ر نمی کند ک��ه وارد صحنه ش��ود .اما
وقتی می بیند که انحصار دارد بهم می خورد و شرایط
مثلث شماره 37
سیاست
جدی��دی دارد ش��کل می گیرد ،وارد صحنه سیاس��ی
می ش��ود .ضمن اینک��ه واقعیتش این اس��ت که کس
دیگری به اندازه اقای موس��وی نمی توانس��ت در این
عرصه مقابل اقای احمدی ن��ژاد عرض اندام کند .خود
ما موقعی که بحث کاندیداتوری اقای موسوی مطرح
ش��د اینجور نبود که بگوییم به اقای احمدی نژاد رای
می دهیم .یعنی واقعا دوست داشتیم اقای موسوی بیاید
و نقاط قوت اقای احمدی نژاد را داشته و نقاط ضعف
ایش��ان را نداشته باشد و ما به موس��وی رای بدهیم.
من در س��ال 84نامه ای برای ایشان نوشتم و گفتم که
ما طفل دبستان عدالت خواهی تو هستیم .این ذهنیتی
بود که ما از میرحس��ین استکبار س��تیز ،مستضعف گرا
و عدالت خواه داش��تیم .یعنی به تعبیر دیگر حضرات
جمع ش��دند و احمدی نژادی ترین چهره خودشان را
رو کردند .ب��رای اینکه بازی انتخاب��ات را ببرند ولی
متاس��فانه برخالف شعاری که اقای موسوی می داد که
من امده ام قاعده بازی را حفظ کنم اما ایش��ان قاعده
ب��ازی را نق��ض کرد و اتفاق مهمی که به نظرم س��ال
گذش��ته افتاد این بود که یک عده نتوانس��تند صدای
شکس��تن اس��تخوان های انحصار دو قطبی را تحمل
کنند .ضمن اینکه خود اقای احمدی نژاد هم بیس��ت ،
س��ی وزیر دارد و می شود اینها را بررسی کرد که مثال
نیروه��ای ضعیف تری از دولتهای اقایان هس��تند ؟
واقعا بیاییم مقایسه کنیم .خیلی از نیروهایی در دولت
ایش��ان به کار گرفته ش��دند که تا دیروز به کار گرفته
رای ندهی��د این لولو های چپ رای می اورند .و یک
جماع��ت بزرگی از ادمهای توان��ا و قابل؛ چون نه
چپ بودند نه راست حذف می شدند.
چپی ه��ا از ان ط��رف که اگ��ر به م��ا رای ندهید این
راس��تی های خش��ونت طلب می ایند و ازادی تو را از
بین می برند .با این سیس��تم مملکت اداره می شد .در
انتخابات ریاس��ت جمهوری اق��ای احمدی نژاد این
انحصار شکسته شد.
اقای حضرتی! بخشی از صحبت های اقای جلیلی که
یک بحث جدی هم هست می فرمایند انتخابات یک
روند دموکراتیک ب��ود و در این روند دموکراتیک
باالخره یک عده کاندیدا ش��دند و از سیس��تم های
نظارتی هم گذش��تند و انتخابات برگزار ش��د .بعد
از اینکه نتیجه حاصل ش��د یک ع��ده از روندهای
غیر دموکراتی��ک و غیرقانونی اعتراض کردند .روی
صحبت هم به اقایان کروبی و موس��وی است .شما
این موضوع قبول دارید؟
حضرتی :من هم بحث ایش��ان و هم بحث خودم را
تکمی��ل بکنم .به عنوان کس��ی که یک مقدار س��نم از
اقای جلیلی بیشتر اس��ت خدمتشان عرض می کنم که
چون ایشان استاد هستند ،می روند این طرف ان طرف
سخنرانی و میزگرد برگزار می کنند .اصال این قالب را
از ذهنش��ان خارج کنند .واقعا انقدر نهادینه شده بود
چپ و راس��ت که اجازه ظهور و بروز وجود نداشت
برای افرادی که وابس��تگی تشکیالتی به این جریانات
نمی شدند .اینها کجا بودند .یعنی ما چرا نمی بینیم انبوه
نیروهای توانایی را که در س��اختار انحصاری چپ و
راست چون سرس��پرده این جناح و ان جناح نبودند
نمی توانس��تند وارد فضای سیاسی کشور بشوند و از
گردونه قدرت حذف می شدند.
در خود مشهدمان نمونه های فراوانی داریم .برای مثال
در انتخابات مجلس این اقای تیمور علی عسگری یک
نمونه اش است که یک چهره جناح راستی است .همه
را بسیج می کردند برای اینکه رای بیاورد.
.من اس��مش را گذاشته بودم سیستم هلو_ لولو .یعنی
راس��تی ها ،چپی ها را نش��ان می دادن��د و به مردم می
گفتن��د اگر اینه��ا بیایند دینتان را م��ی خورند .چپی
ها می گفتند اگر راس��تی ها بیاین��د ازادیتان را می
خورن��د .می گفتند لولو را ببین و رایت را مثل هلو به
ما بده ! .مثال اقای تیمور عسگری می گفتند اگر به من
نداشتند؟
من خودم به عنوان یک نمونه زنده اینجا نشسته ام .من
مجلس س��وم ،چهارم ،پنجم و ششم به مدت 16سال
نماینده مجلس بودم .یعنی جوان ترین نماینده مجلس
بودم .پس از اینکه در جبه ه کارما تمام ش��د اسلحه را
گذاش��تم و امدم و در انتخابات مجلس سوم شرکت
ک��ردم .م��ن هیچ وقت کاندی��دای هیچ ک��دام از این
جریانات نبودم .در رش��ت با اقای نوبخت در مجلس
س��وم با هم امدیم ،مجلس چهارم و مجلس پنجم هم
با هم امدیم و ایش��ان هم هیچ وابستگی ای نداشت .و
اتفاقا کسانی که کاندیداهای مستقیم جریان های راست
و چپ بودند رای نمی اوردند .اصال میدانی برای عمل
نداش��تند .مثال کاندیدای راس��ت هیچ وقت انجا رای
نمی اورد .کاندیدای چپ هم همینطور.
ما ی��ک رای داریم ،یک رای مردم��ی و هیچ کس از
مثلث شماره 37
ما س��وال نمی کرد که شما کاندیدای مجمع روحانیون
هستید یا فالن حزب .اصال این بحث ها نهادینه نشده
بود .درداس��تان خمین که شما در جریان هستید یکی
از بس��تگان نزدیک امام کاندیدا شده بود و یک معلم
س��اده در انجا رقیب ایش��ان بود .ان معلم ساده رای
اورد .خانواده ،دوس��تان و اطرافیان ام��ام امده بودند
خدمت ایش��ان ک��ه اقا یک کاری بک��ن که انتخابات
باطل ش��ود .امام فرموده بودند که بهتر از این و ازادتر
از ای��ن ایا امکان دارد در دنیا رخ بدهد .کس��ی که از
بستگان نزدیک من ،منتسب به من است کاندیدا شده
و در مقابل��ش یک معلم س��اده که هیچ وابس��تگی به
هیچ کجا هم ن��دارد رای می اورد .از این طور صحنه ها
در شهرس��تان های مختلف بس��یار وجود داشت .در
مجلس همیش��ه راست و چپ داش��تیم و مستقل هم
داشتیم .مستقل ها همیشه تعیین کننده بودند.
جلیلی :مستقل ها چه طور تعیین کننده بودند؟
حضرتی :مثال در یک مجل��س 270نفری معموال ما
100نفر نماینده مستقل داشتیم که گاهی با هماهنگی
راست یا چپ کار می کردند .تازه انهایی هم که گاهی
در لیس��ت راست یا چپ قرار می گرفتند مثل بنده که
مثال با چپ هماهنگ بودم ،مستقل عمل می کردند .در
انتخابات مجلس شش��م هم که بنده از تهران انتخاب
ش��دم نه در لیس��ت مش��ارکت بودم و نه در لیس��ت
کارگزاران .به قول اقای کروبی که گفت اقای حضرتی
با اتکای ارای رش��تی ها ،ترک ها و ورزش کار ها رای
اورد.
جلیلی :احسنت !یعنی در مجلس از 270نماینده 170
نفر انها چپی و راستی بودند و 100نفر مستقل.
حضرتی :بله مس��تقل بودن��د .در دوره های مختلف
اینگونه بود.
جلیلی 170 :نفر انها جناحی بودند؟
حضرتی :بل��ه منتها مرزبندی ان ط��وری نبود که به
یکدیگ��ر فحش بدهند یا بگویند که بودن ما در نبودن
شماس��ت .واقعا االن خیلی از حرمت ه��ا و حریم ها
شکسته شده است.
جلیلی :مثال االن حرمت ها شکس��ته شد ،در مجلس
ششم حرمت ها شکسته نشد؟
حضرتی :حاال به این هم می رسیم .شما اشاره کردید
به بحث اصالحات .جریان اصالحات یک حرکتی بود
در مقابل هشت سال ریاست جمهوری اقای هاشمی.
در نتیجه اش��کاالت و ایراداتی که بر ان هش��ت سال
گرفته می شد اصالحات شکل گرفت.
جریان چپ هم داشت در واقع کار اجرایی ان را انجام
می داد .جریانی که مشهور به خط امام بود .موقعی که
اصالحات پیروز ش��د کسان دیگری امدند و پرچم به
دست گرفتند .من معتقدم اصالحات را به بیراهه بردند.
به اقای خاتمی گفتم .به دیگران هم گفتم ،گفتم که به
خاطر نداشتن تشکیالت ،رهبری و برنامه درست این
دوره به نتیجه نرس��ید به طوریکه اقای خاتمی اهداف
اصالحات را در س��ال هفتم ریاست جمهوری خود و
در نام��ه ای با عنوان نامه ای ب��رای فردا تعریف کرد تا
ان زمان هر کس ،هرطور خواست اصالحات را تعبیر
کرد.
در نتیج��ه در درون اصالح��ات بخ��ش رادیکالی به
وج��ود امد که وظیف��ه خودش را حرمت شکس��تن
و حرمت ش��کنی و زیرپا گذاش��تن خیل��ی از اصول
مش��خص دانس��ت .همین جریان بود که حاضر نبود
هاشمی رفسنجانی در مجلس ششم حتی نفر سی ام هم
بشود .کار این جریان افراطی بود.
جلیل��ی :این اقدام کار حزب مش��ارکت و س��ازمان
مجاهدین انقالب اسالمی بود.
حضرتی :اص�لا چنین چیزی نبود .ش��ما در جریان
نیس��تید .ما چ��ون از نزدیک درگیر بودی��م می دانیم.
ی��ک بخش افراطی از این داس��تان که بعدها تز عبور
27
تیتر یک
از خاتمی را مطرح کردند واالن هم در خارج از کشور
هستند .افرادی مثل گنجی و دیگران امدند و سروصدا
و داد و بیداد راه انداختند.
جلیل��ی :یعنی به��زاد نبوی و ت��اج زاده و اینها بخش
افراطی بودند؟
حضرتی :بهزاد نبوی یکی از کسانی بود که به شدت
مخالف برخورد با اقای هاشمی بود .به شدت.
ای��ن افراطیون در قس��مت های مختل��ف اصالحات
تعیین کننده شدند به گونه ای که حتی اقای خاتمی هم
زورش به انها نمی رسید .االن همان داستان و همان بال
بر س��ر اصولگرایی امد .اصولگرایی در واقع در نتیجه
ضعف های اصالح طلب ها پیروز شد ،جریانی که مردم
به ان روی اوردند .در یک بخش��ی مردم اقبال نش��ان
دادند و روی اوردند و در یک بخش دیگر هم کارهای
دیگری انجام دادند ک��ه خواهم گفت .در نهایت این
شد که اصولگرا ها امدند .از درون اصولگرا ها جریانی
بیرون ام��ده که این جریان را قبول ن��دارد .همانطور
ی اصالح طلب ها کروب��ی را قبول
که جری��ان افراط��
نداش��تند ،خاتمی را قبول نداشتند و عبور می کردند.
امروز جریان تند اصولگرا ها از درون انها بیرون امده
و در نتیجه اقای احمدی ن��ژاد در این جریان پرچم را
از دس��ت اصولگرا ها گرفته و هر کدام یک جایی ناله
می کنند .وقتی پیششان می روید ،در خلوت به مراتب
تندتر از اصالح طلب��ان موضع دارند .یعنی به نظر من
اگ��ر امروز بخواهیم تقس��یم بندی بکنیم باید در وهله
اول مخالفین جریان اقای احمدی ن��ژاد را اصولگراها
بدانیم ،بعد اصالح طلب ها .یعنی اصالح طلب ها پیش
انها خلع سالح هستند .انقدر که انها تند هستند .چه در
مجل��س و چه در جاهای دیگر .اما بنا به مصالحی که
گاهی اصالح طلب ها سکوت می کردند که به نظر من
اشتباه تاریخی انجام دادند و من مصاحبه کردم و گفتم
اش��تباه تاریخی انجام دادن��د و باید همان موقع صف
خودش��ان را از صف افراطیون جدا می کردند ،همین
اش��تباه تاریخی را مج��ددا اصولگرا ها انجام می دهند.
صف خودش��ان راگاهی جدا می کنن��د و گاهی جدا
نمی کنن��د .گاهی می گویند مجبوریم حمایت بکنیم و
غیره .اگر بخواهیم لیست بکنیم هزاران از این جمالت
وجود دارد .من فکر می کنم همان بالیی که این جریان
سر اصالح طلب ها اورد و ان جریان افراطی پرچم را به
دست گرفتند و ابتکار عمل را از دست اصالح طلب های
واقعی گرفتند ،همین بال و همین داستان تلخ امروز در
اردوگاه اصولگراها تکرار می ش��ود .اقای جلیلی شما
تلخ ت��ر از این چه چی��زی را می توانی��د ببینید .امروز
م��ن خواندم و ب��ه عنوان یک رقیب باید خوش��حال
می ش��دم اما خدا شاهد اس��ت می خواستم گریه کنم.
اقایان کمیسیون اصل 90به مالقات اقای رئیس جمهور
رفتند تا خیلی محترمان��ه وخیرخواهانه در خلوت به
او بگویند که این اش��کاالت و ایرادات در دولت شما
وج��ود دارد و ما به عنوان کمیس��یون اصل 90که ناظر
هستیم بر سه قوه و شکایت های سه قوه به ما می رسد
و وظیفه قانونی ماس��ت ،به صورت خصوصی داریم
به شما عرض می کنیم .اقای احمدی نژاد شروع می کند
به یکس��ری صحبت های خیلی شدید علیه نماینده ها
و مجل��س و خبرگزاری فارس ک��ه نمی دانم ان را از
کجا اورده است .مطالب جلسه را به صورت کامل در
سایتش قرار می دهد .بعد دفتر رئیس جمهور رسما خبر
را تکذیب می کند .دیروز اقای الریجانی از اقای نکونام
(عضو کمیس��یون اصل نود مجلس) می خواهد بیاید
پش��ت تریبون و کل ماجرای جلسه را تعریف کند که
معلوم می شود مطالب منتشره صحت داشته است.
اق��ای حضرتی! برای اینکه در این مختصر به نتیجه
برسیم خواهش می کنم به سوال ما جواب بدهید.
حضرتی :من نمی خواهم ب��ه ان صورت وارد بحث
انتخابات بش��وم و بگویم تقلب ش��ده یا نشده است.
28
انتخابات یک سال پیش بود و تمام شد و رفت.
همانطور که قبال عرض کردم بحث ما اسیب شناسی
حوادث بعد از انتخابات است .شما قبول دارید که
دو کاندیدای معترض می توانستند به نحو دیگری به
موضوع انتخابات اعتراض کنند؟
حضرتی :بله من نظرات��ی دارم که به خود اقایان هم
گفت��م و روی این موض��وع تحلی��ل دارم و به نظرم
روش ه��ای دیگری هم وجود داش��ت .حتی می ش��د
انتخابات را ب��ه روش دیگری مدیریت کرد .من فکر
می کنم که می ش��د با تدابیری سه ،چهار روز مانده به
انتخابات یک شورای عالی تری که در قانون هم نیست
به عنوان ریش سفیدانی بیایند و درکل انتخابات نظارت
بکنند و مراقب باشند تا ماجراها به اینجا کشیده نشود.
یا می شد بعد از ان راهپیمایی 25خرداد اقایان کروبی
و موسوی یک اطالعیه بدهند و هم از راه پیمایان تشکر
کنند و هم اعتراض خودش��ان را به دولت و رهبری و
ی چیزها می شد
ملت برسانند و قضیه تمام بشود .خیل
اتفاق بیفتد .اما من قصد ندارم وارد این داستان بشوم.
اقای جلیلی! ضمن اینکه حتما شما هم صحبت هایی
داری��د ،فک��ر می کنی��د می ش��د اقای احمدی نژاد
صحبت هایی که در میدان ولیعصر کردند را نداشته
باش��ند و به قول برخی ها فضا بع��د از این مجلس
تندتر شد.
جلیلی :من فکر می کنم اگر مسیر حرکت اقای موسوی
و کروب��ی درس��ت مش��اهده و مطالعه بش��ود معلوم
می کند که هیچ اقدامی نمی توانس��ت از عزم انها برای
بره��م زدن بازی دموکراس��ی و اس��تفاده از ابزارهای
غیردموکراتیک برای کس��ب ق��درت جلوگیری کند.
از همان روز انتخابات ش��ما موضع اقای موس��وی را
حضرت��ی :دع��وای انتخاب��ات
دع��وای بی��ن اصالح طلب ها و
اصولگراها نب��ود .یک جریان
ی پیدا ش��د و در شکل
س��وم
و ش��مایل دول��ت محت��رم نه
اصالح طلبان را قبول دارند و
نه اصولگراها را
نگاه بکنید .ایش��ان گفت وگ��وی مطبوعاتی می گذارد
و می گوی��د بن��ده براس��اس اطالعات دقیق��ی که از
س��تادهایم در شهرس��تان ها و از هم��ه کش��ور دارم
قطعا با فاصله«بس��یار زیاد» انتخاب شدم .این فیلم در
اینترنت هم هس��ت .می گوید من با فاصله بسیار زیاد
انتخاب شدم براساس اطالعات دقیقی که دارم .یعنی
من سرصندوق ها حضور داش��تم .امکان اطال ع یافتن
داشتم ،و این چتر گس��ترده به اصطالح اطالعاتی که
من داشتم در مجموعه مملکت به من خبر صددرصد
دادند که تو با فاصله«بسیار زیاد» برنده شدی.
سیر همین ادعاهای اقای موسوی را بررسی کنید ،معلوم
می ش��ود که ایشان تا چه حد حرف هایش منطق دارد.
ایش��ان همزمان در همان دو ،س��ه روز اول هم ادعای
تقلب می کند و هم ادع��ای تخلف .یعنی از یک طرف
می گوید که انتخابات باید ابطال بشود چون تقلب شده
اس��ت .و از طرف دیگر می گوید انتخابات باید ابطال
شود چون تخلف شده است یعنی ازیک طرف ایشان
معتقد اس��ت که م��ردم به من رای دادن��د و با فاصله
بسیار زیاد هم به من رای دادند ولی دولت در شمارش
ارا تقل��ب کرده و رای مردم را نخوانده اند.و در همان
حال ادعا می کند که انتخابات به خاطر تخلف تاثیر
گذار باید ابطال ش��ود .تخلف ش��ده یعنی چه؟ یعنی
درست است که من رای نیاورده ام و ملت به من رای
نداده اند ولی رایی که ب��ه احمدی نژاد داده اند حاصل
س��یب زمینی بوده ،حاصل تهم��ت و عوام فریبی بوده،
بنابراین بی ارزش اس��ت و فرایند انتخابات غلط بوده
و باید ابطال ش��ود .وقتی ایشان همزمان ادعا می کند
ک��ه مردم هم به من با فاصله بس��یار زیاد رای داده
ان��د و هم نداده اند معلوم اس��ت که چقدر بی منطق
حرف میزند.
یا مثال مصاحبه مش��اور نزدیک اقای موسوی و همسر
ایشان خانم زهرا رهنورد را با بی بی سی روز شنبه یعنی
قبل از اینکه اقای احمدی نژاد ان س��خنرانی یکشنبه را
انجام بدهد ،دقت کنید .یعن��ی نوع دالیلی که عرضه
می کند ،نوع منطق حضرات در ان مش��خص اس��ت.
در ان مصاحبه ایش��ان در جواب خبرنگار بی بی س��ی
که دالی��ل تقلب را س��وال می کن��د می گویند که«در
شهرس��تان ها و تهران در واقع تجم��ع مردم حاکی از
این بود که ارای موس��وی بسیار باالتر از ان است که
اصال قابل تصور باش��د .هر وقت طرفداران دو طرف
حاضر می ش��دند طرفداران احمدی نژاد در حد یک
صدم بودند در مقابل طرفداران موسوی .همچنین در
شهرستان هایی که برای س��خنرانی درکنار ایشان قرار
داشتم این را می دیدم»
طرف��داران احمدی نژاد در حد ی��ک صدم بودند در
مقابل طرفداران موسوی!!
این عین کلمات خانم رهنورد است! می گوید تفاوت
تع��داد طرف��داران مهندس موس��وی ب��ه طرفدارهای
احمدی نژاد 100به یک بود .در تظاهرات و خیابان ها
نگاه می کردید 100نفر طرفدار موسوی بودند یک نفر
طرفدار احمدی نژاد .یا ان منطق روشنفکرانه ایشان که
مگر می ش��ود مردم در اذربایجان به اقای موسوی رای
ندهند .یا در لرس��تان که من لر هس��تم و ایشان داماد
لرس��تان است مگر می ش��ود که ایشان رای نیاورد .که
مثلث شماره 37
سیاست
جایی رسید که رفت در مراسم ختم ادم زنده شرکت
کرد .یعنی در این حد پرونده سازی کرد .خانم سعیده
پوراقایی ش��ب موقع تکبیر گفت��ن از جلوی مادرش
ربوده می ش��ود ،توسط بس��یجی ها به او تجاوز و بعد
کشته می شود ،بعد نیم تنه او با اسید سوزانده می شود تا
اثار هتک پوشانده بشود .بعد نیمه شب در قطعه 302
بهشت زهرا(س) دفن می شود .این هم شماره قبرش،
این هم اقای مهندس موس��وی در مجلس ختمش ...و
بعد هم معلوم ش��د ایشان زنده اس��ت!!یعنی پرونده
سازی در این حد .ایشان گفت که من امدم عقالنیت
و خ��ردورزی را رواج بدهم و از منطق عقالنی!داماد
لرستانی سر در اورد.
گفت ما امدیم برای رنگ سبز اهل بیت .بعد می بینیم
که در تکریم چهارشنبه س��وری ایش��ان پیام می دهد.
پس این نوع رفتاری که ما از اقای موس��وی مش��اهده
کردیم در این مدت نشان می دهد که ایشان حتی به ان
چیزهایی که خودش هم می گوید حاضر نیست ملتزم
باش��د .فقط و فقط به برهم زدن قاعده بازی و به زیر
کش��یدن برخی و انکار رای مردم فکر می کند و اصال
هیچ بهانه ای هم الزم ندارد دستش بدهید
مجموع��ه رفتارهای اقای مهندس موس��وی را ش��ما
مشاهده کنید ،می بینید که با بهانه یا بی بهانه او کار
خودش را می کند .
یعنی ش��ما نقد و انتقادی به اقای احمدی نژاد و تیم
ایشان وارد نمی دانید؟ کال می گویید اینها برنامه ای
داشتند و خط خودشان را دنبال می کردند؟
جلیلی :من این را مفصل در ش��ماره بعد از انتخابات
مجله راه مجله فرهنگی به مدیر مس��ئولی و سردبیری
وحید جلیلی توضیح دادم که بنده ،اقای احمدی نژاد را
حاال جدای از این و حتی اگر این حرف را قبول کنیم
بگویم ملت ما سی سال بعد از انقالب اسالمی قبیله ای
رای می دهند .اش��کالی ندارداما خانم رهنورد حتی به
منطق خودش هم وفادار نمی ماند .یعنی می گوید در
اذربایجان مردم باید به فرزند خودشان ،اقای موسوی
رای بدهن��د اما در لرس��تان نباید به فرزند خودش��ان
اقای کروبی یا رضایی که هر دوی انها لر هستند رای
بدهند ،این بار باید به دامادشان رای بدهند!
خب این نش��ان می دهد اراده معطوف به قدرت اینها
را ک��ه هیچ چیزی ج��ز برنده ب��ودن را در این بازی
نمی پذیرن��د .کافی اس��ت مصاحبه خان��م رهنورد با
بی بی س��ی را که یک روز قبل از س��خنرانی اقای
احمدی نژاد در میدان ولیعصر انجام ش��ده ببینید تا
بفهمید که ایا دیگر نیاز به بهانه ای بود یا نه؟
می خواهم بگویم ع��زم قطعی برای بر هم زدن قاعده
ب��ازی وجود داش��ت که هر نوع رفت��اری هم طرف
مقاب��ل انجام می داد اینها فقط و فق��ط به انکار رای
اکثریت می اندیش��یدند ..که در ادامه هم یکی پس از
دیگری اقای موس��وی این را نشان داد .یعنی شما نگاه
بکنید تقریبا می شود گفت هیچ شعاری اقای موسوی
نداد مگر اینکه نقض کرد .تقریبا هیچ شعاری.
ایش��ان گفت من امدم برای حف��ظ قاعده بازی .اصال
ایرادش به اقای احمدی ن��ژاد این بود که اگر قانون را
قبول ن��داری از روش های دموکراتی��ک برو و قانون
را تغیی��ر ب��ده .دقیقا خالفش عمل ک��رد .گفت برای
تنش زدایی امدی��م .بعد در خیابان ها ش��عار مرگ بر
روس��یه ،م��رگ برچین و م��رگ بر امری��کای التین
می دهند.
ای��ن مث�لا ش��عار تنش زدایی اس��ت؟ گف��ت من با
پرونده س��ازی مبارزه می کنم ،یادتان هست کارش به
مثلث شماره 37
جلیلی:اقای موس��وی بیش از
همه به کس��انی که به ایشان
رای داده بودن��د توهین کرد.
یعن��ی ایش��ان گفت ک��ه رای
شما برای من مهم نیست این
رای برای من ابزاری است که
قدرت را به دست بیاورم
در اتفاقات بعد از انتخابات مقصر می دانم به دلیل عدالت
نامتوازنی که ایشان دنبال می کند و ان را انجا توضیح
دادم و خالصه ان این اس��ت که اقای احمدی نژاد در
خیلی از حوزه ها ورود کرد و با شجاعت تالش کرد تا
ساختارهای انحصاری را بشکند تا کشور را به فضای
جدیدی برس��اند .ولی در عرصه فرهنگ و رس��انه به
شدت ضعیف عمل کرد کما اینکه رهبری هم بارها به
ایشان در مجموعه دولت تذکر دادند .از این جهت هم
ایش��ان را مقصر می دانم که ساختار نامتوازن رسانه ای
را در کشور برهم نزد .یعنی رسانه های کشور ساختار
قناس��ی دارند .اگر یک ساعت در تهران برق برود فردا
هم��ه روزنامه ها ان را تیتر خواهند کرد ،رس��ان ه ملی
پیگیری خواهد کرد و برنامه ها خواهد ساخت ولی اگر
سی سال بعد از انقالب میلیون ها ایرانی برایشان برق
اصال نیامده باشد که بخواهد برود ،یا از امکانات اولیه
زندگی محروم باشند در صفحه حوادث فالن روزنامه
ممکن است بیاید ممکن است نیاید .اقای احمدی نژاد
جاده ب��رد ،برق برد؛ اب برد اما رس��انه نبرد .و برای
تصحیح و اصالح ساختار رسانه ای کشور گام تازه ای
بر نداشت.
این موجب ش��د که در فضای بعد از انتخابات قبایل
سیاس��ی از همین س��اختار نامتوازن رسانه ای استفاده
و تالش کردن��د ان 24میلیون را ان��کار کنند .گفتند
اقا اگر ای��ن 24میلیون وجود داش��تند تا دیروز کجا
بودند .اگ��ر این 24میلیون ایرانی ح��ق رای دارند و
ارزش این را دارند که ما سرنوش��ت سیاسی کشور را
به انها بسپاریم ،پس چرا در رسانه ملی جایی ندارند؟
چ��را وقتی ما رس��انه ملی را ن��گاه می کنیم تصویری
که از ایران در ذهنمان ش��کل می گی��رد فاصله میدان
ولیعصر تا تجریش اس��ت؟ یا ب��ه روزنامه های دولتی
و غیردولتی نگاه می کنیم ده ها میلیون ایرانی دسترسی
به رسانه ندارند و امکان بیان مطالباتشان را در فضای
عمومی ندارند .یک رسانه مثل صندوق رای پیش امد
و حرف هاش��ان را در ان رس��انه زدند و تمام کسانی
که از این س��اختار نامتوازن رس��انه و از این ساختار
فاسد رس��انه ای س��ود می برند تالش کردند تا حق
ازادی بیان را از این 24میلیون و اکثریت قاطع بگیرند
و اجازه ندهند صدای انها در جامعه ش��نیده شود .از
این جهت من اقای احمدی نژاد را زمینه س��از می دانم.
یعنی اگ��ر او در فضای رس��انه (و فرهنگ ،به معنای
کل��ی اش) عدالت را برقرار می ک��رد به نظرم خیلی از
طراحی های اقای مهندس موسوی و صحنه ارایی هایی
که ایشان کرد خیلی سریع تر به سنگ می خورد.
منظورت��ان از عدال��ت رس��انه ای چیس��ت؟ یعنی
روزنامه ها باید تعطیل شوند یا رسانه های شهرستان ها
افزایش پیدا کنند؟
جلیلی :ببینید اگر در ش��مال تهران یک عده حقشان
ضایع بش��ود یا فکر کنند که حقشان ضایع شده اینها
می توانند فضاسازی کنند و با اتکا به فضای نخبگان یا
فضای رس��انه ای کل کشور را با بحران روبه رو بکنند.
ولی اگر میلیون ها ایرانی که مثال در روس��تاها زندگی
می کنند یک دهم امکانات تهرانی ها را نداشته باشند و
بخواهند حرف بزنند ،این امکان فراهم نیست.
باید این ساختار را درست کرد .مطمئنا در چنین شرایط
رسانه ای ناعادالنه شما هرچقدر از ازادی رسانه دفاع
کنی��د به معنای دفاع از اختالف طبقاتی اس��ت .یعنی
دف��اع از تریبون هایی اس��ت که قرار اس��ت از منافع
یکس��ری طبقات خاص و یکسری قبایل خاص دفاع
ک��رده و فضا س��ازی بکنند تا تخصیص منابع کش��ور
براساس مصالح و منافع یکسری طبقات خاص شکل
بگیرد نه براساس شعار ایران برای «همه» ایرانیان.
حضرتی :من به نکته ای قبل از اینکه ش��ما سوالتان را
مطرح کنید اشاره بکنم .بحث انتخابات؛ من از اول هم
گفت��م که خیلی عالقه ای ندارم که وارد بش��وم .چون
سراس��ر ان تلخ و سرش��ار از صحنه های زشت بود.
از هر دو طرف صحنه خوب��ی در ان وجود ندارد .نه
کهریزکش ،نه روز قدس��ش ،هیچ کدام صحنه خوبی
ندارند .ولی چون اقای جلیلی اشاره کردند و من قصد
دارم صحبت ایش��ان را کامل کنم چ��ون ادم منصفی
هس��ت باید بپذی��رد .اقای احمدی نژاد ایراد داش��ت
به عن��وان رئیس جمه��ور ،اقای کروبی ایراد داش��ت،
اقای موس��وی ایراد داشت .ولی اگر قرار باشد شورای
نگهبان که ارامش بخش و اطمینان بخش یک انتخابات
بزرگ در صحنه سیاسی کشور است اشتباه داشته باشد
به نظرم نباید مثال نمره ای به یک بازیکن داد و نمره ای
به داور .داور اگر اشکال داشته باشد می تواند کل یک
بازی را برهم بزند و اشکال کلی در زمین بازی ایجاد
کند و باعث بش��ود که تمام تماشاگران بریزند داخل
زمین ب��ازی .اگر دوتا بازیکن با هم درگیری داش��ته
باش��ند باعث نمی ش��ود که تماش��اگران بیایند درون
زمی��ن ولی اگ��ر داور بخواهد یک ط��رف بغلتد! این
قطعیتی که اقای جلیلی اش��اره کردند که اقای موسوی
یا فالن نفر عزم قطعی داش��تند برای به دست گرفتن
قدرت من عرض کردم نه س��خنگوی کس��ی هس��تم
و نه می خواهم از کس��ی دفاع بکن��م ،نه اصال ....ولی
شما بیایید صحبت های اقای جنتی را چون اهل رسانه
هس��تید رصد بکنی��د .به عنوان دبیر ش��ورای نگهبان،
به عن��وان خطیب نماز جمعه تهران ،موقعی که می اید
29
تیتر یک
و می گوید اقای احمدی نژاد که رئیس جمهور شدنشان
قطعی است دیگران خودش��ان را به دردسر نیندازند،
ای��ن از یک فرد خطیب نماز جمعه بعید اس��ت و از
اقای جنت��ی ک��ه دبیر ش��ورای نگهبان هس��ت انتظار
نمی رود .امکان دارد اصال مملکت را به هم بزند .اعضا
و فقهای ش��ورای نگهبان همه شال و کاله می کنند و
می روند در س��تاد اقای احمدی نژاد و فعالیت می کنند.
من نمی دانم و ماندم در این داس��تان؛ اقای احمدی نژاد
سخنران کم داشت ،شخصیت روحانی در ستادش کم
داشت ،حقوقدان کم داشت؟ حتما باید از این 12نفر
پا می شدند و می رفتند انجا؟
گویا یک نفر بود.
حضرتی :یک نفر نبود ،اکثرا .لیس��ت خواستید من به
شما می دهم.
جلیل��ی :ای��ن رفت��ار از یک نفر هم که باش��د غلط
است.
حضرتی :اصال یک نفر به قول شما .اخر چه ضرورتی
دارد که اعضای محترم ش��ورای نگهبان در این کارها
دخالت کنند .اولین انتخابات ریاست جمهوری امام ،در
بیمارستان بستری بودند صندوق را هم اوردند که امام
رای بدهند .طوری طراحی کرده بودند که امام رای را
انداخت سریع صندوق را ببرند .بنی صدر دنبال این بود
که ببیند امام به چه کس��ی رای داده است .تا صندوق
ر ا اوردند امام س��وال کرد بقیه پرسنل بیمارستان رای
دادن��د .گفتند نه ،گفت ببرید همه رای بدهند و وقتی
همه پرس��نل و محافظان و غیره رای دادند ایشان رای
خودش��ان را انداختند تا کسی متوجه نشود که ایشان
به چه کس��ی رای داده است .یک داور اگر بخواهد در
قضیه وارد بش��ود و شروع بکند یک طرف را حمایت
کردن ،خب معلوم اس��ت که اغتشاش ایجاد می شود.
الزم نیست کاندیدایی بیاید و داد بزند همه کاندیداها
اظهارنظرهاشان موثر نیست .من می گویم اگر واقعا ما
به عنوان دلسوز این کشور هستیم ،اگر بخواهیم با تقابل
و اینکه موقع صحبت های اقای جلیلی من اسلحه ام را
خش��اب گذاری کنم و موقع صحبت های من ایش��ان
اس��لحه انتقادات��ش را پر کن��د ،از می��ان اینها چیزی
بیرون نمی اید .این اصال جزو دلسوزی ما نیست .من
می گویم مجموعه ای از عوامل دست به دست هم داد.
یکی از انها کارک��رد خود اقای احمدی نژاد بود .یعنی
صف های طوالنی در هشترود که شهر ماست و اخوی
من هم امده بود .در هشترود دو روز مانده به انتخابات
صف های طوالنی بود که س��هام عدالت می فروختند.
کسی اگر بخواهد در معرض اتهام قرار نگیرد نباید از
این کارها بکند ...می گویند مومن کسی است که کارهای
شبهه ناک انجام نمی دهد .دو روز مانده به انتخابات ادم
می اید صف سهام عدالت راه می اندازد؟ مجموعه این
عوامل به نظر م��ن موثر بود ،تلویزیون نقش��ی دارد،
کاندیداها نقشی دارند ،هرکدام برای خودشان سهمی
دارند در این داس��تان .اگر قرار باش��د خود کاندیداها
یا خود اقای احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهور نقشی
داشته باش��ند ان وقت فکر می کنم نقش جاهایی مثل
ش��ورای نگهبان فوق العاده در بی اعتماد سازی مردم و
نگران شدن مردم و به تبع ان مسائل پیش از قضایایی
که به وجود امد بس��یار موثر است و اگر قصد داشته
باشیم از این مساله توشه ای برای اینده ها داشته باشیم
و اگر قرار است در این مملکت بازی سالمی صورت
بگیرد باید یک داور عادل داش��ته باشیم و غیر از این
راهی نداریم.
جلیل��ی :نکات��ی ک��ه اقای حضرت��ی فرمودند خیلی
خوب .اقای موسوی می امدند روی ان زوم می کردند.
عرض من همین است .می گفتند اقا چرا دبیر شورای
نگهب��ان اظهارنظر کرده و ...البته یک نکته این اس��ت
که اقای جنتی که امروز اقای جنتی نش��ده اند .ایش��ان
هشتادوچند سال عمرشان هس��ت .و دو هفته قبل از
30
حضرتی :موقعی که اصالحات
پی��روز ش��د کس��ان دیگ��ری
امدن��د و پرچ��م ب��ه دس��ت
گرفتند .من معتقدم اصالحات
را ب��ه بیراه��ه بردن��د .ب��ه
اقای خاتمی گفتم .به دیگران
هم گفتم ،گفتم ک��ه به خاطر
نداشتن تشکیالت ،رهبری و
برنامه درس��ت ای��ن دوره به
نتیجه نرسید
انتخابات که گرایششان معلوم نشده یا اقای دکتر الهام.
من می خواهم عرض کنم که شما وقتی وارد این بازی
شدید همین شورای نگهبان صالحیت اقای موسوی را
تایید کرده و اقای موسوی می دانسته که اقای جنتی و...
عضو شورای نگهبان هستند و می دانسته که اقای جنتی
به او گرایش نداشته .چرا امده و در انتخابات شرکت
کرده است؟ اقای موس��وی اگر رسیده بود به اینکه با
این همه تخلف به قول شما امکان برقراری انتخابات
عادالنه نیست ،شب انتخابات می گفت که از انتخابات
کناره گیری می کند .می گفت س��یر تخلفات به شکلی
است که من نمی توانم .پس اقای موسوی که می رود و
وارد انتخابات می ش��ود وروز انتخابات اعالم می کند
که بن��ده رای اورده ام پس می داند ک��ه وارد بازی ای
ش��ده که در ان امکان برد وجود داش��ته است .نه تنها
امکان برد وجود دارد بلکه امکان باختش وجود ندارد!
اقای موس��وی از همان اول و با عل��م به این که اقای
جنتی یا اقای الهام که گرایش هایش��ان از سالها پیش
مشخص است ؛ در شورای نگهبان هستند وارد بازی
شد.
حاال شما وارد شدی و در انتخابات شرکت کردی و
دیدی به قول شما خاطر تخلفات تبلیغاتی صورت
گرفت��ه رای نی��اوردی و مردم به کس دیگری رای
داده ان��د .بیا به ان تخلفات اعتراض کن.نه اینکه ادعا
کن تقلب ش��ده و من علیرغ��م تخلفات با فاصله
بسیار زیاد رای اورده ام و رای مرا نخوانده اند!
اقای موسوی روی یکی از این دو تا زوم کند و محکم
هم بایس��تد و بگوید به خاطر تخلفات انتخاباتی باید
انتخابات ابطال بش��ودیا ضمن اینکه شورای نگهبان
ک��ه نقطه اخر نیس��ت ،باالتر از ش��ورای نگهبان هم
نهادی و مقام و مس��ئولی وجود دارد در کش��ور .شما
می توانید به ان مراجعه کنید و از ش��ورای نگهبان هم
شکایت کنید .ایا این دلیل می شود که چون فالن عضو
شورای نگهبان گرایش سیاسی داشته ،پس من بیایم و
بروم و در مجلس ختم ادم زنده ش��رکت کنم و نظام
جمهوری اس�لامی را با این اتهامات روبه رو کنم؟ ایا
این توجیه می شود؟ چون اقای فالنی گرایش سیاسی
داش��ته پس من باید چهارشنبه سوری پیام بدهم؟ پس
من مرزبندی خودم را با ش��عارهای ساختارش��کنانه
مشخص نکنم؟
وقتی سعیده پوراقایی و ترانه موسوی و علیرضا توسلی
و 72ش��هید ...و این همه دروغ برای اثبات ادعا علم
می شود پس نشان می دهد که حضرات قصد اصلی شان
برهم زدن قاعده بازی و نپذیرفتن نتیجه انتخابات است
ولو ما بلغ ما بلغ .و نپذیرفتن ساختارهای جمهوریتی
و تالش برای تحت فش��ار ق��رار دادن ولی فقیه برای
وتوی رای مردم اس��ت ک��ه چون م��ا رای نیاوردیم
چون نظارت استصوابی روش��نفکران و نخبگان باید
روی نتایج انتخابات اعمال بشود و روشنفکران معتقد
هس��تند که مردم انتخاب غلطی کردند پس باید به هر
ش��کلی شده بریزیم یک عده را کف خیابان ها ،دروغ
بگوییم ،ش��بکه های خارجی را بس��یج کنیم و تنفر را
در ای��ن مملکت پمپاژ کنیم تا به یک باج سیاس��ی از
نظام برس��یم .نکته ای هم که ایش��ان فرمودند که همه
ای��ن ماجراها تلخ بود ،خب بله اتفاقات تلخی بود اما
روزهای شیرینی هم وجود داشت مثل روز 9دی ،که
شما می بینید یک عکس هم از اقای احمدی نژاد نبود
دس��ت مردم .اقای دکترروح االمینی هم در تظاهرات 9
دی حض��ور دارد و مردم ب��رای دفاع از «جمهوریت»
اسالمی نظام خودشان علیه موسوی شعار دادند..
یک��ی از ایراده��ای جدی که به اقایان موس��وی و
کروبی وارد ش��ده این است که مرزبندی خودشان
را با جریان سلطنت طلب و منافقین به طور صریح و
شفاف مشخص نکرده اند ،به نظرم روشن شدن این
مباحث کمک می کند که به راحتی از این داستان ها
گ��ذر کنیم .یک بحث دیگر این اس��ت که باالخره
فرمایش رهبری فصل الخطاب است ،اما این دوستان
بعد از نماز جمعه 29خرداد با زهم به مس��یر خود
ادامه دادند.
حضرت��ی :البته این موضوع را اگ��ر از اقای کروبی و
موسوی بپرس��ید ایشان به شما جواب می دهند .انچه
اعتقاد من است به عنوان یک فعال سیاسی و کسی که
س��عی کرده همیشه در صحنه ها باشد در چهار محور
استوار است .معتقدم که یک رویکرد انتقادی نسبت به
حرکت فعلی دولت وج��ود دارد و خیلی از کارهایی
که انجام می ش��ود قابل دفاع نیست و کارهایی انجام
می شود که در خیلی از کشورهای پیش پا افتاده انجام
نمی ش��ود .نه ربطی به قانون اساس��ی و شرع مقدس
م��ا دارد ،ن��ه ربطی به تجارب انقالبی م��ا دارد .اینکه
ی��ک نفر را می خواهند دس��تگیر بکنند .خب یک نفر
تخلف ک��رده یا تخلف نکرده و اش��تباها با هر نیتی،
اش��کال ندارد .می توانند به خان��واده اش بگویند که ما
پس��ر شما را دس��تگیر کرده ایم .اینکه یک ماه خانواده
بچرخد دنبال داس��تان که اقا پسر من را کجا برده اند،
این در افغانستان هم وجود ندارد .کسی را اگر دستگیر
کردند پلیس زنگ می زند ب��ه خانواده اش و می گوید
که فرزند ش��ما پیش حکومت اس��ت ،در کالنتری یا
در زندان اوین ،یا هرجای دیگر .اینکه نگویند درست
نیست.این است که رویکرد انتقادی نسبت به حاال چه
در قوه مجری��ه و قوه قضائیه به نظر من وظیفه هر فرد
انقالبی و دلس��وز مملکت است ...خیلی ها با موازین
عقل جور در نمی اید.
رویکرد انتقادی رویکردی اس��ت که من خودم به ان
اعتقاد دارم و رویکرد دومی که در نظرم هس��ت ،این
رویکرد انتقادی مبتنی بر تفکر و اندیش��ه امام اس��ت.
امام عرض می کنم ،بعضی ها می گویند امام و رهبری.
م��ن می گویم نه امام .نمی گویم ک��ه رهبری در مقابل
این است اما امام نظریه پرداز حکومت اسالمی است و
بقیه همه ما دنبال اجرای ان اصول هستیم .اگر خوب
اجرا بکنیم می توانیم رهرو خوبی باش��یم و در غیر این
صورت عدول کرده ایم ..س��وم مرزبندی با گروه های
معاند .من با گروه های معاند س��ال های س��ال درگیر
بوده ام .در دست من هنوز اثر تیر همین گروه ها هست.
هیچ نقطه مشترکی با گروه های معاند نداریم ولو اینکه
مثلث شماره 37
سیاست
خدای ناکرده اقای احمدی نژاد شمر ذی الجوشن باشد.
این باعث نمی ش��ود که م��ا با گروه ه��ای دیگر مرز
مشترک و هدف مشترک داشته باشیم .این مرز بندی را
باید لحظه به لحظه اشکارا و رسما اعالم کنیم که هیچ
نقطه ضعفی ایجاد نش��ود .چون انها دنبال براندازی و
ما دنبال اصالحیم .ما می گوییم از این طرف برویم به
انقالب لطمه وارد می ش��ود .از این طرف برویم نظام
ما ضعیف می ش��ود از این طرف برویم اقتدارمان کم
می شود ،ما دنبال اصالحیم .چهارمین نکته چارچوب
بنده مخالفت ش��دید با دخالت بیگانه است .هیچ کس
حق ن��دارد از خ��ارج دخالت کند .من ح��ق دارم و
هرکدام از ما حق داریم که مس��لما در داخل خانواده
یک دعوایی داش��ته باشیم .یک داد و بیداد با هم دیگر
داش��ته باش��یم .ولی اگر به گونه ای این سروصدا بلند
بش��ود که دشمن پررو بش��ود و چوب بردارد و بیاید
داخل خانه ....به ش��دت باید با اینکه احس��اس طمع
بکنند خارجی و بیگانه حاال از ابرقدرت جنایتکارش
گرفت��ه تا به یک همس��ایه عربی بای��د مقابله کرد .به
شدت باید مراقب بود .الزمه حفظ این چارچوب این
اس��ت که ما باید در درگیری ه��ا چند نکته را رعایت
کنیم .اول اینک��ه نباید صدامان انقدر بلند بش��ود که
باعث سست شدن بنیان های نظام بشود .این خط قرمز
ماست .می توانیم درگیر بشویم ،اختالف داشته باشیم و
مباحثات و مشاجرات خیلی مفصلی با یکدیگر داشته
باشیم ولی انجا که احساس می کنیم دارد منجر می شود
به سست شدن پایه های نظام انجا نقطه توقف ماست.
حق مسلم هم باشد باید بگذاریم زمین.
جلیلی :اگر توقف نکنیم چه؟
حضرتی :از دید من اشکال دارد.
جلیلی :چقدر اشکال دارد؟
حضرتی :اش��کاالت اساسی است .من دارم بنیان های
فک��ری خودم را می گویم و مرز بندی خودم را عرض
می کن��م ب��ا حضرتعالی و با همه که ای��ن مرزبندی ها
را رعای��ت کنن��د ح��اال هرک��س می خواهد باش��د،
اقای احمدی نژاد ،اقای موسوی و کروبی باشد هر کس
دیگری باش��د .مش��کل دارم .من اعتقاد دارم باید این
چارچوب ها را در مشاجره حفظ کنیم.
ش��ما به اصالح قانون انتخابات ب��ه عنوان یکی از
موضوعات موثر در پایان مشاجرات یک ساله اخیر
تاکید داش��تید .ای��ا با اصالح ای��ن قانون وضعیت
مناقشات عادی می شود؟
حضرت��ی :اگر قرار اس��ت قانون انتخاب��ات اصالح
بش��ود طوری ان را جامع و کامل درس��ت بکنند که
هر مجلس��ی هم بیاید ان را تغییر ندهد .اما این کار به
تنهایی کافی نیست.
اگر تغییر قانون انتخابات کافی نیس��ت چه مواردی
الزم است؟
حضرت��ی :ببینید ما اگر نظام حزبی را در کش��ورمان
نپذیری��م ....الزمه نظ��ام پارلمانی نظام حزبی اس��ت.
اگر واقع��ا احزاب را به عنوان مزاحمین بشناس��یم و
تش��کل نداشته باش��ند ملت و در س��یطره یک سری
تش��کل ها قرار نگیرند ،دس��ته بندی نش��وند براساس
سالیق ،تحصیالتشان ،اقشار مختلف و اقوام مختلف
همچنان س��یالن و ویالن باق��ی می مانند و مانند افراد
نظام��ی می ایند و دخال��ت می کنن��د در موضوعات
مختل��ف .موج های مختلف پیدا می ش��ود و می بینید
یک دفعه دوم خرداد می ش��ود و سوم تیر .این دردسر
را همچنان داریم که ما بعد از س��ی س��ال که در همه
دولت ها ش��بانه روز زحمت کشیده شده اما در خیلی
از ساختارهای اقتصادی ،سیاسی ،فرهنگی و سیاست
خارجی و سیاست منطقه ای استراتژی درستی نداریم،
همه دره مو برهم است و نتوانسته ایم کاری پیش ببریم.
ای��ن همه ان��رژی که در مملکت صرف ش��ده چه به
لحاظ مادی چه به لحاظ نیروی نظامی در خیلی جاها
مثلث شماره 37
جلیل��ی :من فک��ر می کنم اگر
مس��یر حرکت اقای موس��وی
و کروبی درس��ت مش��اهده و
ی کند
مطالعه بش��ود معلوم م
که هیچ اقدامی نمی توانست
از عزم انها ب��رای برهم زدن
بازی دموکراس��ی و اس��تفاده
از ابزاره��ای غیردموکراتیک
برای کس��ب قدرت جلوگیری
کند
به نظر من درجا زده ایم .ما مش��کالت اساسی داریم.
بای��د بنش��ینیم و اینها را تعریف کنیم ک��ه ایا واقعا به
پارلم��ان اعتقاد داریم؟ یا نداری��م؟ اگر داریم که باید
لوازم نظامات پارلمانی را در کنار ان ببینیم .الزمه نظام
پارلمانی نظام حزبی است.
جلیلی :اخر حزبی که خودش به رئیس خودش رای
نمی دهد -حزب اعتماد ملی -چه حزبی است؟
حضرتی :این یک بحث دیگر است.
جلیلی :چطور یک بحث دیگر اس��ت .علمداران این
بحث ه��ا خودش��ان ملتزم به این حرف ها نیس��تند .و
دبیرکل حزب کارگزاران می اید و می شود رئیس ستاد
تبلیغاتی کسی که حزبش از او حمایت نمی کند!
حضرتی :من معتقدم ما اصال نظام حزبی نداریم.
جن��اب اقای جلیلی ببینید اقای موس��وی و کروبی
جنبش��ی را با نام س��بز راه انداخت��ه و یک عده در
داخل و خارج و در زندان و بیرون از زندان هستند
ک��ه این جری��ان را نمایندگی می کنن��د و یک عده
دیگر هم منسوب به اینها هستند ،مثل اقای هاشمی
و اقای حس��ن خمینی ،اینها شدند یک طیف خیلی
بزرگی...
جلیل��ی :یعنی چی؟ یعنی چقدر ب��زرگ؟ چطور این
طیف را بزرگ حس��اب می کنی��د .یعنی از 24میلیون
بیشتر هستند؟
نه ،بلکه از این حیث که به قول شما قدرت رسانه ای
دارند.
جلیلی :جمهوری نباید با این مس��ائل تعریف ش��ود.
اگر قرار باشد با امکان رسانه ای و امکان بحران سازی
و غی��ره تعری��ف بش��ود ان وقت می بینی��د که 24و
25میلیون نفر.....
یعنی ش��ما ادامه ای��ن روند را ای��راد نمی دانید که
جوسازی بشود و فضاسازی بشود برای نظام؟
جلیل��ی :ببینی��د اینک��ه چی��ز جدی��دی نیس��ت که
جمهوری اس�لامی برای اولین بار ب��ا ان روبه رو بوده
باش��د .در طول 31س��ال و 32سال بس��یاری از این
اتفاقات افتاده .مگر ما تاریخ انقالب را فراموش کردیم؟
مگر سال 60را فراموش کردیم؟ مگر کم مساله علیه ما
ایجاد شده؟ مگر کم فضاسازی شده علیه
جمهوری اس�لامی؟ مگ��ر این ریزش های��ی که دارد
اتفاق می افتد برای اولین بار اس��ت؟ شما مرجع تقلید
داشتید زمان امام ،که مقابل ایشان ایستاده .در حد مثال
همکاری با کودتاگران .قائم مقام رهبری در این کشور
داش��تید که عزل شده .مگر از این مساله ها کم داشتیم
در تاری��خ انقالبمان و انقالبمان ب��ا یک پدیده جدید
مواجه شده؟
مقام معظم رهب��ری فرمودند جذب حداکثری ،دفع
حداقلی ،اگر ما قائل به این هستیم که صحبت های
حضرت اقا تحقق پی��دا کند یک راهکار باید ارائه
کنیم .شما راهکارتان چیست؟
جلیلی :دقیقا همین است .ان بدنی و کالبدی می تواند
جذب حداکثری داش��ته باش��د که حتما یک سیستم
پاالیش درونی و یک سیستم دفع حداقلی داشته باشد.
یعنی اگر دفع حداقلی نداش��ته باشید شما نمی توانید
جذب حداکثری داشته باش��ید .یعنی اگر مردم ببینند
که امدند رای دادند و با فش��ار نخبگان رای شان وتو
ش��د ،و صاحبان قدرت به انها اعالم کردند که یا من
ی��ا رفیق چپم ،یا من یا رفیق راس��تم و تو حق نداری
گزین��ه دیگری را انتخاب کن��ی ،اگر جمهوریت نظام
ورای اکثریت مردم نقض ش��د ،قاعدتا ریزش اتفاق
خواه��د افتاد .دیگر هیچ وق��ت انتخابات 40میلیونی
اتف��اق نخواهد افتاد .چون مل��ت می گوید ما امدیم و
رای دادی��م و یک عده چون قدرتش��ان بیش��تر بود و
چون قدرت فضاس��ازی داش��تند و تمام رس��انه های
جهانی در اختیارش��ان بود ،چون قدرت های اروپایی
و امریکایی پشتیبانش��ان بود توانس��تند رای ما را وتو
کنند و نهادهایی که می توانستند حافظ رای ما باشند به
حکمیت و لویه جرگه تن دادند و رای ما را وتو کردند.
جذب حداکثری یعنی چه؟ یعنی ما بیاییم کسانی که
خواهان سانسور 24میلیون ایرانی هستند را بگوییم ما
به ش��ما حق می دهیم؟ این می شود جذب حداکثری؟
پس قاعدتا ش��ما تا نتوانی س��م را از بدنت دفع کنی،
کالبد نمی تواند جذب حداکثری داشته باشد.
ش��ما اول صحبت هایتان فرمودی��د که باید عینی تر
صحبت کنیم .می ش��ود عینی تر صحب��ت کنید که
منظورتان از دفع س��موم چیست؟ یعنی چه اتفاقی
بای��د بیفتد .یعنی حزب باید بس��ته ش��ود با ادم ها
برخورد شود ،منظورتان چیست؟
جلیلی :هرکس��ی که قاعده ب��ازی را نمی پذیرد و در
عم��ل و در رفت��ار خودش اثبات می کن��د که حتی به
ادعاه��ای خودش هم وف��ادار نمی مان��د و علیه رای
مردم ش��ورش می کند این باید کنار گذاش��ته شود.
کس��ی که از خ��ردورزی صحبت می کن��د و از داماد
لرس��تان سر در می اورد .کسی که می گوید من امدم با
پرونده س��ازی مبارزه کنم و می رود در ختم ادم زنده
شرکت می کند .کسی که می گوید من برای تنش زدایی
امدم بع��د می رود تظاهرات راه می ان��دازد و می گوید
م��رگ بر روس��یه ،مرگ بر امری��کای التین ،مرگ بر
چین .کس��ی که به هی��چ قراردادی وف��ادار نمی ماند.
به هیچ ادعایی وف��ادار نمی ماند .می گوید من امدم با
دروغ مبارزه کنم و یکی از بزرگترین دروغ های تاریخ
ایران را می گوید که 11میلیون تقلب ش��ده ،اگر اینها
در جامعه ضریب داش��ته باشند و اینها در جامعه شان
داشته باشند و محترم شمرده شوند و رای مردم را به
خاطر خوشامد اینها انکار کنیم قاعدتا به یک ریزش
حداکثری خواهیم رسید.
ضمن انکه خبط بزرگ موس��وی فقط در انکار و
ش��ورش بر رای اکثری��ت نبود یک خبط مهم دیگر
توهی��ن به رای 13میلیونی خودش بود که انگار اگر
منجر به رئیس جمهور ش��دن او نش��ود هیچ ارزش
دیگری ندارد! او جوگیر هیجانات نفس��انی خودش
ش��د و همه چیز را فدای اس��تبداد و خود بزرگ بینی
خ��ودش کرد و ظرفیت بزرگی را که برای ایجاد یک
اپوزیس��یون قانونی قدرتمند ب��ه وجود امده بود از
بین برد.
31
تیتر دو
به فهرس��ت منفورترین های جام جهان��ی 2010نگاه
می کنیم .کریستیانو رونالدو منفورترین بازیکن ،المان
منفورترین تیم و دیه گ��و ارماندو مارادونا منفورترین
س��رمربی .حتی اگر ندانیم این فهرست بر اساس کدام
معیارها و کدام نظرس��نجی رس��می رس��انه ای شده،
می ت��وان محتوا و جهت گی��ری ان را پذیرفت .نفرت
از ق��درت می اید و متهمان این فهرس��ت همگی از
قدرتمند ترین های دنیای فوتبال محس��وب می شوند.
توانایی های منحصر به فرد کریس رونالدو حتی پس
از فصل نه چندان درخشانی که با رئال مادرید پشت سر
گذاشت کماکان متعلق به اوست .سرعت خیره کننده،
توانایی تغییر مسیر ناگهانی ،ضربات ایستگاهی کشنده
و دوندگ��ی بی ام��ان از رونال��دوی پرتغالی بازیکنی
متفاوت و صاحب س��بک می س��ازد .در این سال ها
بازیکنان بزرگ زیادی منچستریونایتد را ترک کردند اما
رونالدو تنها بازیکنی بود که فرگوس��ن یک سال پس
از خداحافظی با او در اظهارنظری رسمی از تمایلش
برای بازگشت کریس صحبت کرد .حس جاه طلبی در
لحظه لحظه ح��رکات رونالدو موج می زند و طبیعی
است که دایره هوادارانش به هواداران تیمی که پیراهن
ان را به تن دارد محدود ش��ود .در س��وی دیگر این
فهرس��ت نام تیم ملی المان دیده می ش��ود ،تیمی که
زیبایی های فوتبال را در بازی گروهی و استراتژی های
تو جو می کند و همواره گمانه زنی ها و
منطقی جس��
معادالت را برهم می زند .تیمی به عنوان منفورترین تیم
جام 2010انتخاب شده که در این سال ها هرگز دایره
بهترین ها را ترک نکرده و افتخارات حسادت برانگیزی
در کارنامه اش دیده می شود .درباره المان ها صحبت
می کنیم ،نایب قهرمان جام ملت های اروپا و تیم سوم
ج��ام جهان��ی .2006اتهام اصلی انها این اس��ت که
منطق را بر هیجان ترجیح می دهند و تماش��اگر را به
اندازه تماش��ای یک فیلم اکشن تهییج نمی کنند .البته
که اگر المان موفقیتی به دس��ت نمی اورد در لیس��ت
منفورترین ها قرار نمی گرفت .در اخر نام شخصیتی در
فهرست منفورترین ها دیده می شود که حتی بزرگترین
دشمنانش هم حداقل یک بار در طول زندگی شان لب
به تحسین او گشوده اند .چگونه می توان عاشق فوتبال
بود و مارادونای افسانه ای را در فهرست نفرت انگیزها
قرار داد؟ بی تردید رابطه ای هست میان نفرت ،حسادت،
قدرت و جاه طلبی.
ارژانتین مارادونا در مقدماتی جام جهانی تیم باشکوهی
نبود و به دشواری جواز صعود را به چنگ اورد .قهرمان
دو دوره جام جهانی در اس��تانه ح��ذف زود هنگام قرار
داش��ت و نام مارادونا در کن��ار این فاجعه به عنوان متهم
اصل��ی جلب نظر می ک��رد .او اما س��رانجام در دو بازی
تعیین کنن��ده مقابل پ��رو و اروگوئه گلیم��ش را از اب
بیرون کشید .حرکت افتان و خیزان ارژانتین در مقدماتی
جام جهانی حادثه ای زجراور جلوه داده ش��د و گریزی
از این واقعیت نیس��ت که چنانچه کسی غیر از مارادونا
روی نیمکت ابی و سفیدها می نشست منتقدان اینچنین
به ارژانتین نمی تاختند .انچنانکه پیش از او مربیانی مانند
بیلسا ،پاسارال ،پکرمن و باسیله هم موفقیت قابل ذکری
به دست نیاوردند .ارژانتین بزرگ با خداحافظی دیه گو از
عرصه ملی در سال 1994ناپدید شد و انها در این سال ها
با رویاهایی که مرد کوتاه قامت افسانه ای برایشان ساخته
بود زندگی کردند .اکنون مارادونا متهم است به اینکه چرا
نتوانسته ارژانتینی ش��بیه به انچه در دوران بازیکنی اش
ساخته بود ،بسازد .در این سال ها دریافتیم که ستاره هایی
مثل اریل اورتگا ،خوان پابلو ریکلمه ،پابلو ایمار ،ته وز و
حتی لیونل مسی نمی توانند جای خالی مارادونا را پر کنند
32
ثانیه شماری برای مالقات با چهره ویژه جام 2010
مارادونا،مارادوناست
و اکنون او بازگشته تا با فریادهایش از روی نیمکت اب
رفت��ه را به جوی بازگرداند .انچه دیه گو را در فهرس��ت
منفورترین ها ق��رار می دهد نه ماج��رای درگیری اش با
مواد مخدر و دوپینگ های پی درپی که نبوغ خارق العاده
فراموش ناشدنی اوست .در سال هایی که فوتبال مارادونا
را از دس��ت داد توجه و س��رمایه گذاری روی این رشته
ورزشی چند برابر شد اما هرگز مارادونای جدیدی متولد
نشد و این همان واقعیتی است که صاحب منصبان فوتبال
تو گ��وی
مارادون��ا در نخس��تین گف
تلویزیونی خود پس از انتخاب به عنوان
سرمربی تیم ملی ارژانتین ادعا کرد با
ی منسجم
همراهی کارلوس بیالردو تیم
تشکیل خواهد داد
را به سرگیجه می اندازد 24 .سال از هنرنمایی معجزه اسای
مارادونا در بازی با انگلستان می گذرد اما هنوز صحنه ای
مشابه گل خارق العاده او به تیم ملی انگلستان خلق نشده.
چش��م دنیای فوتبال در حسرت ظهور مارادونای جدید
کم سو و کم سوتر می شود و در این گیر و دار اسطوره بابت
لذت��ی که یک دهه به دنیا هدیه داد و بعد ناپدیدش کرد
در جایگاه متهم می نشیند .او دیه گو ارماندو مارادوناست،
مردی که نمی تواند مثل پله به دنیای سیاست پناه ببرد یا
مثل فرانتس بکن باوئر یا میشل پالتینی با کت و شلوار
مرتب بازی تیم ملی کش��ورش را در جایگاه ویژه تماشا
کند و اداب و رس��وم جنتلمن مابانه ای را در شادی ها و
غم ها مقابل دوربین های تلویزیونی به نمایش بگذارد .او
دیه گو ارماندو مارادوناس��ت ،با رفتارهای خاص مردان
انگشت شمار تاریخ .هنر مارادونا با هیچ داروی نیروزایی
قابل تجدید نیست و هیچ یک از ستاره های تحصیلکرده
و دارای شخصیت ممتاز دنیای فوتبال نتوانستند جادویی
مشابه انچه در س��اق های دیه گو جریان داشت را روی
صحنه ببرند .اکنون می توان اطمینان داش��ت که ارژانتین
با مارادونا در جام 2010مثل س��ال های اخیر تیم خنثی
و بی تفاوت��ی نخواهد بود .انها یک��ی از جاذبه های جام
هستند که برای غافلگیر کردن دنیای فوتبال در فرودگاه
ژوهانسبورگ به زمین نشستند .ابی و سفیدها با مارادونا
یا رویایی خواهند بود یا به ش��دت افتضاح و سردرگم.
ارژانتین در سال های بدون مارادونا با همه ستارگانش و با
انواع و اقسام مربیان علم گرا به بن بست رسید ،پس باید
این حق را برای دیه گو قائل بود که تیمش را با ترکیب و
هیبتی متفاوت به افریقای جنوبی ببرد .فراموش نکنیم که او
دیه گو ارماندو مارادوناست ،مردی که حتی تیم متوسطی
مثل ناپل را به قهرمانی ایتالیا و جام یوفا رساند .فراموش
نکنیم اندام فربه او هنوز همان روح بزرگ سابق را حمل
می کند .مرور تلخ و شیرین های زندگی ورزشی امیخته با
باال و پایین های بسیار مارادونا ،چهره مردی را به تصویر
می کشد که حتی توانایی برخاستن از گور و از پیش رو
برداشتن یک لشکر دشمن را دارد.
-1دیه گو در خان��واده ای فقیر و پرجمعیت به دنیا امد.
فوتبال را در باش��گاه ارجنتینوس جونی��ورز اغاز کرد و
15س��اله بود که به تیم اول باشگاه پیوست .در حالی که
تنها 17سال داشت به تیم ملی ارژانتین دعوت شد و در
برابر مجارستان یک نیمه بازی کرد.
مثلث شماره 37
ورزش
-2هنگامی که کودکی هش��ت ساله بود با انجام حرکات
نمایش��ی با توپ فوتبال در اماکن عمومی س��عی می کرد
بخش��ی از خرج خانواده فقیرش را تامین کند .در همین
زمان بود ک��ه یک خبرنگار از او بزرگتری��ن ارزویش را
پرسید .مارادونای کوچک در برابر دوربین تلویزیون گفت
دوارزوی بزرگ دارد .یکی اینکه بتواند با تیم ارژانتین به
جام جهانی برود و دیگر اینکه در جام جهانی قهرمان شود.
« -3سزار منوتی» مربی بزرگ تیم ملی ارژانتین ،دیه گو را
به دلیل اخالق و رفتار ناپایدارش و ناپختگی دوران جوانی
از تیم ملی کنار گذاشت و از جام جهانی 78محروم کرد.
مارادونا اما یک سال بعد جام جهانی جوانان 79توکیو را
میدان تاخت و تاز خود قرار داد و تیم ملی کشورش را به
مقام قهرمانی جهان رساند.
-4مارادونا در تیم باش��گاهی ارجنتینوس جونیورز ،در
166بازی 116گل به ثمر رساند .پس از ان بوکاجونیورز
ب��رای خرید او پول خوبی پرداخ��ت کرد .در این تیم او
رکورد عجیبی ثبت کرد و در 28بازی 40 ،گل زد .بارسلونا
ب��ا پرداخت باالترین مبلغ ،او را به ایالت کاتالونیا برد .از
س��ال 1982تا 1984بارس��لون محل بروز استعدادهای
دیه گو بود .در س��ال 1984به شهر ناپل ایتالیا مهاجرت
کرد .مارادونا هفت س��ال در ناپل ماند و به معروف ترین
و محبوب ترین ورزشکار این شهر تبدیل شد .او یک تنه
ناپل را به دو مقام قهرمانی در سال 1987و 1989رساند
و در س��ال 1990هم جام یوفا را باالی س��ر برد .پس از
بازگشت مارادونا به ارژانتین ،ناپل دیگر نتوانست قامت
راست کند و حتی به دسته دوم بازی ها سقوط کرد.
-5در ج��ام جهانی اس��پانیا و در دیدار با برزیل به دلیل
خطای غیرورزش��ی از زمین اخراج شد و مسبب حذف
مثلث شماره 37
ارژانتین لقب گرفت.
ت ج��ام جهان��ی 1986ارژانتی��ن
-6در اوج حساس��ی
و انگلس��تان در مرحله یک چهارم نهای��ی در برابر هم
ق��رار گرفتند تا جنگ جزایر فالکلند در میدان فوتبال به
منصه ظهور برس��د .مارادونا با به ثمر رس��اندن دو گل
تاریخ��ی انگلیس را به خاک انداخت .او نخس��تین گل
مسابقه را در ابتدای نیمه دوم با دست به ثمر رساند و چند
دقیقه بعد در حالی که در میانه های میدان صاحب توپ
ارژانتی��ن مارادون��ا در مقدمات��ی
ج��ام جهانی تیم باش��کوهی نبود و به
دشواری جواز صعود را به چنگ اورد.
قهرمان دو دوره جام جهانی در استانه
ح��ذف زود هنگام قرار داش��ت و نام
مارادونا در کن��ار این فاجعه به عنوان
متهم اصلی جلب نظر می کرد
ش��ده بود با دریبل هفت بازیکن انگلیسی توپ را وارد
دروازه پیتر شیلتون کرد .هنرنمایی خارق العاده مارادونا،
ارژانتین را به قهرمانی جهان در سال 1986رساند.
-7در نیمه نهایی جام جهانی 1990وقتی بازی ارژانتین
مقابل ایتالیای میزبان به ضربات پنالتی کشیده شد مارادونا
با ژستی منحصر به فرد جهت پنالتی ایتالیایی ها را به گوی
گوچه ا – دروازه بان ان روزهای تیم ملی ارژانتین– نشان
م��ی داد .ارژانتین ان بازی را برد تا دیه گو س��ال بعد در
لی��گ ایتالیا تاوان پس بدهد .پس از جام جهانی درگیری
مارادونا با س��ران باشگاه ناپل که با سازمان مافیای حاکم
براین ش��هر نیز چندان غریبه نبودند ،اغاز ش��د .ناگهان
در پایان یک مس��ابقه لیگ ایتالیا اعالم ش��د اثار استفاده
از کوکائین در بدن مارادونا یافت ش��د ه است .فیفا او را
۱۵ماه از ش��رکت در رقابت های فوتبال محروم کرد .در
ناپل شایعه کردند پلیس این شهر متن ضبط شده مکالمات
تلفنی مارادونا و یکی از مقامات مافیا را در اختیار دارد که
ثابت می کند او در یک شبکه گسترده خالفکاری و توزیع
مواد مخدر دست داشته است .مارادونا که به بوئنس ایرس
پناه برده بود در خانه خود مورد هجوم پلیس ارژانتین واقع
ش��د و چندی بعد اعالم ش��د در خانه اش مقادیر زیادی
مواد مخدر کشف شد ه است.
-8زمان��ی که قص��د خداحافظی از فوتبال را داش��ت
به س��فارش الفیوباسیله (س��رمربی تیم ملی ارژانتین در
جام جهانی )۱۹۹۴در استانه جام جهانی ۱۹۹۴بار دیگر
پیراهن تیم ملی را به تن کرد تا به تیم بحران زده ارژانتین
روحی��ه بدهد .با ش��روع مس��ابقات جام جهانی ۱۹۹۴
تماشاگران بار دیگر توانایی های مارادونا را به چشم دیدند
و او را تحس��ین کردند .مارادونای 34س��اله که با وجود
اضافه وزن ،تیمش را رهبری می کرد در بازی برابر یونان
گل زیبایی برای تیمش به ثمر رساند ولی در پایان بازی
ارژانتی��ن و نیجریه (که مارادونا به عنوان بهترین بازیکن
زمین شناخته شده بود) ازمایش دوپینگ او مثبت اعالم
شد و فیفا در همان روز مارادونا را دو سال از شرکت در
مسابقات فوتبال محروم کرد .ارژانتین پس از از دست دادن
کاپیتانش چیزی برای ارائه نداش��ت و در دور یک هشتم
نهایی توسط رومانی از گردونه رقابت ها حذف شد.
-9در دوران محرومیتش به سمت خبرنگارانی که سعی
داشتند از او عکس��برداری کنند تیراندازی و یک نفر را
مجروح کرد.
تو گوی تلویزیونی خود
-10مارادونا در نخس��تین گف
پس از انتخاب به عنوان س��رمربی تیم ملی ارژانتین ادعا
ی منس��جم تشکیل
کرد با همراهی کارلوس بیالردو تیم
خواهد داد .او گفت انتخابش به عنوان سرمربی جدید تیم
ملی ارژانتین برای��ش به اندازه تولد دو دخترش ،دالما و
جانینا اهمیت دارد.
-11پس از پیروزی بر اروگوئه و قطعی ش��دن حضور
ارژانتین در جام جهانی ابتدا در تونل ورزشگاه با حرکات
بدنی زشت و الفاظ رکیک مقابل دوربین های تلویزیونی به
منتقدانش حمله کرد ،به طوری که چند دقیقه بعد ناگزیر
شد حداقل از خانم های حاضر در کنفرانس خبری بابت
حرف هایش عذر خواهی کند .او در کنفرانس مطبوعاتی
پس از پیروزی مقابل اروگوئه گفت« :مایلم به تمام انهایی
که با من مثل اشغال برخورد می کردند بگویم بهتر است
حاال بروند و اش��غال بخورند .م��ن معموال روزنامه ها را
نمی خوانم و برنامه های ورزشی را نمی بینم ولی دخترانم
روزنامه ها را می خوانند و به من می گویند چه درباره من
می نویس��ند .برای همین دوباره به تمام انهایی که چیزی
درب��اره من گفته اند می گویم بروید همانی را که گفته اید
بخورید .من به بازیکنانم افتخار می کنم که با پیاده کردن
انچ��ه در رختک��ن طراحی کرده ب��ودم کاری کردند که
احساس کنم واقعا یک مربی هستم».
-12مارادون��ا دو هفت��ه مان��ده به اغاز ج��ام جهانی در
گفت وگو با ایستگاه رادیویی اف ام مترو قول داد چنانچه
تیم ملی ارژانتین در رقابت های جام جهانی 2010به عنوان
قهرمانی برسد ،برهنه در مرکز بوئنس ایرس خواهد دوید.
او گفت« :اگر جام جهانی را ببریم ،برهنه دور «ال اوبلیسکو»
در مرکز بوئنس ایرس می دوم ».رسانه های ارژانتینی بر این
باورند که مارادونا به قول خودش عمل خواهد کرد چرا که
او پیش از این عکس برهنه خود را در مجله «ال گرافیکو»
به چاپ رسانده است.
33
تیتر دو
به بهانه یک ماه پخش مستقیم جام جهانی فوتبال از تلویزیون
گروه 8+1
اصول پخش زنده مسابقات فوتبال در تمام دنیا یک شکل واحد دارد؛ استفاده از یک کارشناس در کنار پخش مسابقه فوتبال .شبکه
سوم سیما اما در یک اقدام تازه قصد دارد به بهانه مسابقات جام جهانی ،ابعاد اجتماعی و علمی فوتبال را بررسی کند
بازار خرید و فروش نسل جدید تلویزیون ها در استانه
اغاز جام جهانی روزهای داغی را در ایران سپری کرد.
برندهای معتبر با ایده ه��ای نوین محصوالت خود را
به مش��تریانی عرضه کردند که در تب و تاب تماشای
بازی های جام جهانی به س��ر می بردند .مخاطبان بازار
به صرافت تماش��ای جام جهانی در قابی که هیجان و
جذابیت را به بهترین شکل منتقل کند پشت ویترین ها
صف کشیدند و بی تردید در فاصله یک ماهه 21خرداد
ت��ا 20تیرماه ،تلویزیون ه��ای خانگی پرمخاطب ترین
کاال به ش��مار می رون��د .به هر ح��ال جام جهانی فقط
فوتب��ال نیس��ت .حاش��یه ها و جذابیت های��ی که در
جریان مسابقات ایجاد می شود حتی افرادی که رابطه
دوستانه ای با فوتبال ندارند را هم مجذوب می کند.
34
اگر ت��ا یک دهه پی��ش صرفا پخش زنده مس��ابقات
فوتبال برای موفق جلوه دادن ش��بکه های تلویزیونی
کفایت می کرد ،امروز شمایل جدید استودیوی پخش
بازی ه��ا ،انتخاب کارش��ناس و گزارش��گر و رعایت
ایتم هایی که به جذابیت تماش��ای یک مسابقه فوتبال
می افزاید ،مالک ه��ای تعیین کننده ای هس��تند .هزینه
هنگفت صداوس��یما برای دریافت مجوز پخش زنده
مس��ابقات جام جهانی با رویای جذب حداکثر اگهی
تبلیغاتی تامین می شود و طبیعی است که هرچه میزان
مخاطب بیشتر باشد شرکت های تجاری هم با میل و
رغبت بیشتری تعرفه اگهی را مرور می کنند.
اولین ب��ار در س��ال 2000و همزم��ان ب��ا مس��ابقات
یورو در کش��ور هلند بود که صداوس��یما پخش زنده
یک تورنمنت بین المللی فوتبال را با ش��کل و شمایلی
جدید در دس��تور کار قرار داد .ت��ا قبل از ان عرف و
روال معمول حضور یک گزارش��گر در اس��تودیوی
محقر تلویزی��ون بود .بعدها داری��وش مصطفوی در
قامت کارشناس ،مسابقات جام ملت های اروپا در سال
92را ب��ا تئوری های عجیب خ��ود تحلیل کرد .امروز
اما فصل جدیدی در مس��ابقات پخش زنده مسابقات
بین الملل��ی فوتب��ال رقم خ��ورده و ایتم های مختلف
دستخوش تغییرات گسترده ای شده اند.
ج��ام جهان��ی 2010فرصت��ی ویژه برای ب��ه تصویر
کشیدن تغییرات س��اختاری در پخش زنده مسابقات
فوتبال از صداوسیماست .نخستین تغییرات در طراحی
اس��تودیوی ویژه برنامه ای که تدارک دیده ش��ده قابل
مثلث شماره 37
ورزش
مشاهده است .ایده ساختن یک استودیوی ساده و کم
زرق و برق از ماه ها پیش در ذهن تهیه کننده و طراحان
صداوسیما کلید خورد .استودیویی بی نهایت ساده که
به زع��م تهیه کننده ارامش را به مخاط��ب القا می کند.
تئوری طراحی این اس��تودیو این است که جام جهانی
انق��در جاذبه دارد که دیگر نی��ازی به صحنه ارایی و
به کار بردن تکنیک های ویژه نباش��د .استودیوی فاقد
تجمل و در عین حال متفاوت ش��بکه سه دقایقی قبل
از س��وت اغاز بازی افتتاحی��ه جام جهانی روی انتن
می رود.
قحطی کارشناس
از ماه ه��ا قبل اس��امی کارشناس��انی ک��ه در عرصه
مربیگری کارنام��ه قابل اعتنایی دارند در فهرس��ت
تهیه کنن��ده ویژه برنامه جام جهانی ق��رار گرفته و در
این میان ن��ام چند مربی مطرح لی��گ برتری هم به
چش��م می خورد اما ابهاماتی در م��ورد حضور انها
در اس��تودیوی پخش بازی ها وج��ود دارد .مرتضی
محص��ص و مجید جاللی که ب��ا تحلیل های فنی از
مقبولیت نسبی نزد اهالی فوتبال برخوردارند به دلیل
مش��غله کاری در ایران حضور ندارن��د و مخاطبان
تلویزیونی ناگزیر باید با تحلیل های چهره های نسبتا
گمنام بسازند.
امی��ر قلعه نویی که معم��وال پیش بینی هایش در مورد
مس��ابقات فوتبال خارجی درست از اب در نمی اید
یکی از مربیان لیگ برتری بود که به تماس مسئوالن
ش��بکه سوم برای حضور در اس��تودیوی ویژه برنامه
مسابقات جام جهانی پاسخ رد داد .منصور ابراهیم زاده،
محمود یاوری و حمید استیلی هم گزینه های دیگری
بودند که حضورشان به دلیل سفر به افریقای جنوبی و
تماشای مسابقات از نزدیک امکان پذیر نیست .حسین
ذکای��ی ،تهیه کننده وی��ژه برنام��ه جام جهانی فوتبال
از بحران کمبود کارش��ناس ب��رای تحلیل بازی های
جام جهانی خبر می دهد« :در دوره گذشته جام جهانی
هم با مش��کالتی از این دست مواجه بودیم .بسیاری
از کارشناس��ان خبره و مربیان مط��رح به المان رفته
بودند و امکان حضورش��ان در استودیوی شبکه سه
نبود .یکی از نگرانی ها و دغدغه های بزرگ ما فقدان
کارشناسانی اس��ت که مقبولیت مناس��بی نزد عموم
مردم داش��ته باشند .متاس��فانه تعد ادی از کارشناسان
و مربیان مورد نظر ما تمایلی برای تحلیل مس��ابقات
خارجی ندارند».
در جست وجوی صدر دوم
گویش قوی و تحلیل های خ��اص و منحصر به فرد
حمیدرضا صدر ،ذائقه مخاط��ب تلویزیونی را تغییر
داده .تالش ها ب��رای یافتن کارشناس��ی که به لحاظ
گویش و فن بیان نزدیک به حمیدرضا صدر باشد تا
امروز فرجامی نداش��ته و او یکی از کارشناسان ویژه
تحلیل مسابقات جام جهانی 2010به شمار می رود.
در کنار دکتر صدر قرار اس��ت پای کارشناس��انی به
استودیوی ویژه برنامه مسابقات جام جهانی باز شود
که برای مخاطب تلویزیون جذابیت داش��ته باش��ند.
ذکایی با اش��اره به می��زان محبوبیت حمیدرضا صدر
از دش��واری های یافتن کارشناس��ی در قواره های او
می گوید« :تالش هایی برای کشف صدر دوم داشتیم
که متاس��فانه به جایی نرسید .ما روی حضور ایشان
در استودیوی شبکه سوم حساب ویژه ای باز کردیم.
نظرسنجی هایی که برای سنجش مقبولیت کارشناسان
فوتبال نزد تماش��اگران تلویزیون انجام ش��ده میزان
محبوبیت حمیدرضا صدر را نش��ان می دهد .ایش��ان
فوتب��ال را از بعد جامعه شناس��ی تحلیل می کند و ما
عالقه زیادی به مباحثی که از سوی دکتر صدر مطرح
می شود داریم».
مثلث شماره 37
پخش ماهواره ای ممنوع
برخالف دوره های قبلی که به دلیل تعدد بازی های دور
مقدماتی تعدادی از مسابقات جام جهانی از شبکه های
یک و دوی صداوس��یما پخش ش��د ،این بار پوشش
تصویری این بازی ها در انحصار شبکه سوم سیماست.
تک��رار و خالصه مس��ابقات هم در ی��ک زمان بندی
مش��خص روی انتن می رود .طبق قرارداد منعقد شده
این مسابقات تنها از طریق شبکه های تلویزیونی زمینی
پخش می ش��ود و شبکه سوم س��یما با این پیش شرط
که جزو ش��بکه های کابلی و ماهواره ای نباشد پخش
بازی های جام جهانی در ایران را انحصاری کرده است.
به این ترتیب امکان تماش��ای این شبکه در خارج از
کش��ور در طول مس��ابقات جام جهانی وجود ندارد و
حتی کسانی که در داخل کشور با استفاده از شبکه های
ماهواره ای کانال های داخل��ی را دریافت می کنند هم
چاره ای غیر از اینکه بازی ها را از فرستنده های داخلی
به تماشا بنشینند ،ندارند.
بازیکنان لیگ برتری در استودیوی شبکه سه
طبق برنامه تدوین ش��ده بین دو نیمه و دقایقی پس از
ی از شهرهای مختلف
هر مس��ابقه ،گزارش های مردم
ایران پخش می شود .تاکید ویژه مدیران گروه ورزش
شبکه سوم و تهیه کننده ویژ ه برنامه جام جهانی بر این
است که مردم با قومیت ها و لهجه های مختلف از نگاه
خودشان بازی ها را تجزیه و تحلیل کنند .در همین تایم
گفت وگوهایی نیز با اساتید دانشکد ه تربیت بدنی انجام
می ش��ود .اقتصاد در فوتبال ،بلیت فروشی مسابقات و
تبلیغ��ات و حمل و نقل مباحث اصلی این ویژه برنامه
هستند .برای جذابیت بخشیدن به مسابقات کم اهمیت
جام جهان��ی هم تدابی��ر ویژه ای در نظر گرفته ش��ده.
فضای س��وت و کور استودیو هنگام پخش مسابقاتی
که برای تماشاگران تلویزیونی جذابیت تاکتیکی ندارد
با حضور یکی از بازیکنان محبوب لیگ برتری عوض
می ش��ود .گپ و گفت در م��ورد بازی در حال پخش
در کنار مرور خاط��رات بازیکن مورد نظر از حضور
در جام جهانی جلوه دیگری به مس��ابقات کم اهمیت
می دهد.
پخش بازی ها سوئیچ نمی شود
برخ�لاف ذهنیتی ک��ه از خری��د امتیاز پخ��ش زنده
مس��ابقات تورنمنت معتبری مث��ل جام جهانی وجود
دارد ،این پروس��ه پیچیده از مدت ها قبل از داغ ش��دن
تب مسابقات کلید می خورد .مذاکرات بین صداوسیما
و کمپان��ی پخش انحصاری بازی ه��ای جام جهانی از
دو س��ال پیش اغاز ش��د .حوز بین الملل و اداری مالی
صداوس��یما طی پروس��ه ای طوالنی س��رانجام امتیاز
پخش زنده بازی ه��ا را خریداری ک��رد .طبق قرارداد
فی مابی��ن 15دقیق��ه قبل از اغاز هر ب��ازی تصاویر در
اختیار ش��بکه س��ه قرار می گیرد .پخش تصاویری از
اتوبوس حام��ل بازیکنان دو تیم ،تصویر تماش��اگران
حاضر در ورزش��گاه و نمای��ی از رختکن خالی تیم ها
و لباس های ام��اده بازیکنان برای مخاطبان تلویزیونی
در ایران می تواند جاذبه های خاصی داشته باشد .پخش
قریب به اتفاق مس��ابقات فوتبال در شبکه سوم سیما
همزمان با سوت اغاز مسابقه و بر چسبی که در گوشه
تصویر برای پوش��اندن ارم شبکه تلویزیونی خارجی
نصب می شود نوعی ذهنیت منفی را به ذهن مخاطب
تلویزیونی منتقل می کند .ع��ده ای معتقدند پخش این
بازی از ش��بکه های تلویزیونی کش��ورهای همس��ایه
روی انتن ش��بکه سوم سوئیچ می شود و عده ای دیگر
از غیرقانون��ی بودن پخش زنده مس��ابقات می گویند.
حس��ین اقازمانی ،مدیرگروه ورزش شبکه سوم شانی
باالتر از پاس��خ دادن به چنین ابهامات��ی را برای خود
قائل اس��ت و القای این ذهنی��ت را کار افراد خاص با
نیت های عوام فریبانه می داند« :این ادعا از س��وی افراد
معاند مطرح می شود و بنده به اینگونه پرسش ها پاسخ
نمی دهم .شما باید تحقیق کنید که اساس چنین اقدامی
امکان پذیر اس��ت یا خیر؟» حس��ین ذکایی ،تهیه کننده
اغلب برنامه هایی که پخش بازی های فوتبال خارجی را
پوشش می دهد در خصوص ابهامات موجود می گوید:
«پخش رادیو تلویزیونی اساس��ا یک پدیده تخصصی
است و با مناسبات و مبادالت رادیو تلویزیون کشورها
در ارتباط است .ما با خیلی کشورها مبادالت تصویری
داری��م .مثال در حوزه مبادالت تصویری درخواس��ت
پخش بازی اینترمیالن و بایرن مونیخ را مطرح می کنیم.
شبکه سه هیچ مسابقه ای را به طور زنده پخش نمی کند
مگر اینکه امتیاز ان را خریداری کرده باشد».
گروه 8+1
بخشی از دغدغه مخاطبان تلویزیونی در ایران ،تحمل
صدای گزارش��گران تلویزیونی و برق��راری ارتباط با
انهاست .گزارش بازی های جام جهانی بین 9گزارشگر
تلویزیونی تقس��یم بندی شده اس��ت .مزدک میرزایی،
جواد خیابانی ،پیمان یوسفی ،علیرضا علیفر ،صادقیان،
سیانکی و احمدی که قبال در رادیو ورزش بازی های
لیگ های اروپای��ی را گزارش می کردند به عالوه عادل
فردوس��ی پور گزارش 48مسابقه جام جهانی 2010را
برعهده دارند .ظاهرا تماش��اگران تلویزیونی رفته رفته
باید خودشان را برای شنیدن صدای گزارشگران گمنام
شبکه سه اماده کنند .حسین ذکایی با اشاره به تدابیری
که برای میدان دادن به گزارش��گران جوان اتخاذ شده،
می گوی��د« :در ای��ن دوره قصد داریم وقت بیش��تری
دراختیار گزارش��گران جوان قرار بدهیم .جوانی مثل
اقای احمدی که از رادیو ورزش به شبکه سوم اماده در
چنین فرصت هایی می تواند خودش را ثابت کند».
کابوس قطع تصاویر
ب��رای مخاطبان تلویزیونی و کس��انی که با وس��واس
تک تک ثانیه های مس��ابقات فوتبال را تماشا می کنند،
هیچ چیز مثل قطع ناگهان��ی تصاویر یک بازی پخش
زنده دردناک نیست .تهیه کننده ویژه برنامه جام جهانی
2010دلیل قطع تصاویر دریافتی را صرفا مش��کالت
فنی می داند و مس��ائلی مثل سانسور صحنه هایی مثل
ش��ادی گل را تکذیب می کند« :اینک��ه هنگام به ثمر
رس��یدن گل یا لحظ��ات خاص تصاوی��ر تلویزیونی
در ایران قطع می ش��ود نوعی توهم اس��ت .در اغلب
موارد قطعی س��یگنال که زمانش کمتر از ثانیه اس��ت
مش��کالتی را پدی��د می اورد ».حس��ین ذکای��ی البته
معذوریت صداوس��یما برای پخش بعضی تصاویر را
هم یاداوری می کند« :فراموش نکنید بعضی صحنه ها
ی ایران قابل پخش نیست.
از تلویزیون جمهوری اسالم
ش��رایط عرف جامعه و دین ما اج��ازه نمی دهد مثال
تصویر شخصی که در حالت عریان وسط زمین پریده
را به تصویر بکشیم».
بخشی از دغدغه مخاطبان تلویزیونی در
ایران ،تحمل صدای گزارشگران تلویزیونی و
برقراری ارتباط با انهاست .گزارش بازی های
جام جهانی بین 9گزارشگر تلویزیونی
تقسیم بندی شده است
برخالف ذهنیتی که از خرید امتیاز پخش
زنده مسابقات تورنمنت معتبری مثل جام جهانی
وجود دارد ،این پروسه پیچیده از مدت ها قبل از
داغ شدن تب مسابقات کلید می خورد
35
تیتر دو
چهار خطری که از رویای
جام جهانی کابوس می سازد
خودکشی
در روز روشن
سعید اقایی
جام جهانی ویترینی است از اتفاقات رنگارنگ،
جذاب و شگفت انگیز؛ ویترینی که هواداران را
وادار می کند با تمام وجود به ان بنگرند و جام را
با تمام جزئیات و حاشیه هایش دنبال کنند .در این
مسیر اما برخی از حوادث کلیدی تر و پرمعناتر جلوه
می کنند؛ حوادثی که به نوعی قابلیت ان را دارند که
یک تنه سرنوشت جام را رقم بزنند .ایتم های زیر
در چهار پرده این اتفاقات پررنگ و سرنوشت ساز
را روایت می کند؛ اتفاقاتی که در بستر تاریخ شکل
گرفته و مرور انها احساس دوگانه ای را برای
عاشقان جام رقم می زند.
-1پنالتی
پنالتی یعن��ی تنبیه تیم خطاکار ،ام��ا گاه این تنبیه
صاحب خود را مجازات می کند! در میان ستارگان
حاض��ر در جام جهانی بی تردی��د مارتین پالرموی
ارژانتین��ی بیش از بقیه عم��ق معنای این جمله را
درک می کن��د ،انچه او یک دهه پی��ش با پیراهن
البی سلس��ته رق��م زد ،به ان��دازه ای حیرت اور و
ش��گفت انگیز بود که نام��ش را بی درنگ به کتاب
رکوردهای گینس برد .پالرمو در س��ال 1999در
جریان بازی ارژانتی��ن و کلمبیا در جام ملت های
امریکای جنوب��ی ،س��ه پنالتی را از دس��ت داد تا
تیمش با نتیجه س��ه بر صفر مغلوب شود .پالرمو،
پنالت��ی اول را از کن��ار دروازه و دومی را از باالی
دروازه ب��ه اوت زد و س��ومی را به دس��تان میگل
کلرو دروازه بان حریف س��پرد؛ انچه س��بب شد
او س��الیان س��ال از تیم ملی دور بماند و حاال در
استانه 35سالگی تنها 16بازی ملی در کارنامه اش
به چشم بخورد .فهرس��ت پنالتی نزن های ارژانتین
تنها به پالرمو ختم نمی ش��ود .چهار سال پیش در
الم��ان و در مرحله یک چهارم نهایی روبرتو ایاال
و استبان کامبیاسو ضربات پنالتی خود را از دست
دادن��د تا ارژانتین در ضیافت پنالتی ها برابر میزبان
مغلوب و حذف شود.
خوش��بختانه اولی با فوتبال ملی خداحافظی کرده
و دومی هم به س��لیقه مارادونا از لیست مسافران
افریقای جنوبی خط خورده تا نگرانی های هواداران
ارژانتی��ن برای ضرب��ات پنالتی به حداقل برس��د.
فرانک لمپ��ارد اما یکی دیگر از سرشناس��ان این
سیاهه است .ستاره باشگاه چلسی چهار سال پیش
در مرحل��ه یک چهارم نهایی براب��ر پرتغال پنالتی
خود را به همراه استیون جرارد دیگر هم تیمی اش
از دس��ت داد تا سه ش��یرها از جام حذف ش��وند.
لمپ��ارد این رویه را دوباره در اس��تانه جام جهانی
2010پی��ش گرفته .او ابت��دا در فینال جام حذفی
36
برابر پورتسموث یک پنالتی را به دستان دیوید جیمز
کوبید و همین چند روز پیش در بازی دوستانه برابر
ژاپن دوباره پنالتی خراب کرد تا هواداران انگلس��تان
مطمئن باش��ند فرانک��ی در جام جهانی قرار نیس��ت
پنالتی ها را گل کند .دانیله ده روس��ی هافبک رم هم
پنالت��ی خراب کن ماهری اس��ت؛ مردی که در یورو
2008در ب��ازی برابر اس��پانیا در مرحله یک چهارم
پنالتی خراب کرد تا ایتالیا وداع تلخی با جام داش��ته
باشد.
-2اخراج
10نفره شدن برای هر تیمی یک ضایعه بزرگ است
که می تواند به قیمت شکس��ت و ناکامی تمام ش��ود.
دقیق��ا همانن��د انچه برای انگلی��س و وین رونی در
جام جهان��ی المان در مرحله ی��ک چهارم نهایی رخ
داد .وازا در ان ب��ازی در پی ی��ک درگیری عجیب با
هم تیم��ی اش کریس رونالدو از بازی اخراج ش��د تا
انگلیس در ضربات پنالتی مغلوب ش��ود و ارزوهای
انگلوساکس��ون ها بر باد رود .رونی پس از گذش��ت
چهارس��ال پخته تر از انی ش��ده که چنین اشتباهاتی
را دوب��اره مرتک��ب ش��ود .دانیله ده روس��ی در این
لیس��ت هم نفر برگزیده اتزوری است؛ ستاره ای که
در بازی دوم گروه��ی دوره پیش با یک ضربه ارنج
صورت م��ک براید مهاجم امریکا را غرق خون کرد
تا بی درنگ از بازی اخراج شده و با محرومیتی چهار
جلس��ه ای از سوی کمیته انضباطی فیفا روبه رو شود.
ده روسی با توجه به سبک و پست بازی اش در افریقا
هم یکی از کاندیداهای اخراج است .بازی جنجالی و
پربرخورد هلند و پرتغال در جام جهانی 2006را حتما
فراموش نکرده اید .مسابقه ای که با هشت کارت زرد
و چهار اخراجی رکوردی بی نظیر در تاریخ رقابت ها
ثبت ک��رد .از جمع چهار اخراجی ان بازی معروف،
خالد بولهروز و جیووانی فن برونکهورست از هلند
و دک��و از پرتغ��ال در این جام نی��ز حضور خواهند
داشت و تنها کاشتینیای پرتغالی غایب است .اساموا
جیان از غنا چهارس��ال پیش در دقای��ق پایانی بازی
برابر برزیل از بازی اخراج شد تا حذف تیمش قطعی
ش��ود؛ اگرچه غنا دیگر امیدی ب��ه جبران نتیجه - 3
صفر نداشت .ساموئل اتوئو ،کاپیتان تیم ملی کامرون
هم یک مهاجم تند مزاج است که این ویژگی خود را
در بازی دوستانه تیمش در هفته گذشته برابر پرتغال
عیان کرد تا تیمش از دقیقه 33ده نفره ش��ود و شیران
رام نشدنی شکست س��نگین 1-3را متحمل شوند.
جان تری کاپیتان اسبق انگلیس نیز فصل پرحادثه ای
را در لی��گ برت��ر تجربه کرد و دو ب��ار کارت قرمز
را پی��ش چش��مان خود دید که اخری��ن ان دو هفته
مان��ده به پایان فصل و در بازی براب��ر تاتنهام بود تا
شکست 1-2چلسی مس��جل شود .در جمع مربیان
ه��م کاندیداهای اخراج متعددی وجود دارد .یواخیم
لو ،سرمربی ژرمن ها دوسال پیش در یورو 2008در
پی درگیری با جوزف هیکرزبرگز س��رمربی اتریش
در کن��ار خط از بازی اخراج ش��د .یوگی جوان بعد
از این اتفاق بیش��تر به اعصاب خود مس��لط شده اما
بی تردید کلیدی ترین اخراج تاریخ جام جهانی ،متعلق
به زین الدین زیدان ستاره بازنشسته فرانسوی هاست.
نابغه ای که در فینال چهار سال پیش الفاظ کریه مارکو
ماتراتزی مدافع جنجالی تیم ملی ایتالیا را تاب نیاورد
و با یک ضربه س��ر جانانه به س��ینه ماتریکس او را
نق��ش بر زمین کرد تا اخرین بازی رس��می اش را با
خاط��ره ای تلخ به پای��ان ببرد و البته فرانس��ه نیز در
ضرب��ات پنالتی جام را ب��ه الجوردی ها واگذار کند؛
نتیجه ای که به اعتقاد بس��یاری از کارشناسان اگر زی
زو اخراج نمی شد ،رخ نمی داد و شاید جام به اردوی
خروس ها می رفت.
-3اتوگل
در فوتبال ،هدف گل زدن است اما برخی از مدافعان
در مس��یر رس��یدن به این هدف دروازه خودی را با
مثلث شماره 37
ورزش
دروازه حریف اشتباه می گیرند! در تاریخ جام جهانی
تعداد این دس��ت از مدافعان انگشت شمار است اما
بی تردید اگر گرجستان به جام جهانی می رسید ،این
امار به شکل شگفت انگیزی رشد می کرد چراکه کاخا
کاالدزه در ترکیب گرجی ها حضور دارد .مدافعی که
در مرحله انتخابی جام در بازی برابر ایتالیا در تفلیس
به مهاجمان اتزوری اجازه خودنمایی نداد و خودش
جور انها را با دو اتوگل یک تنه کش��ید تا تیمش در
خانه شکس��ت تلخی را پذیرفته و از رسیدن به جام
باز بماند .در غیاب کاالدزه به نظر می رس��د مدافعان
ژاپن این ماموریت را در جام جهانی بر عهده خواهند
گرفت .در دیدار دوستانه هفته گذشته چشم بادامی ها
برابر انگلی��س ،تولیو و ن��اکازاوا در قامت مهاجمان
سه ش��یرها ،دو گل به خودی زیبا به ثمر رساندند تا
انگلیس بدون به ثمر رس��اندن گل و بی دردسر پیروز
شود .سینیشا میهایلوویچ ،مدافع استثنایی یوگسالوها
در جام جهانی 98فرانس��ه در ب��ازی برابر المان در
مرحل��ه گروهی یک گل به خودی جالب زد تا گلی
را که در بازی نخس��ت وارد دروازه نیما نکیسا کرده
بود جبران کند .هواداران ایتالیا حتما خوش��حالند که
لیپی ،کریستین زاکاردو را دعوت نکرده چون احتماال
مجبور بودند مثل چهار س��ال پیش ک��ه او در بازی
براب��ر امریکا دروازه جی جی بوفون را گش��ود ،یک
گل به خودی دیگر ببینند .در میان مدافعان حاضر در
افریق��ا تنها دو نفر س��ابقه گل به خودی دارند؛ اولی
کارلوس پویول کاپیتان بارسا که هشت سال پیش در
عنفوان جوانی در بازی اس��پانیا برابر پاراگوئه دروازه
کاس��یاس را گش��ود اما تیمش بازی را برد و دومی
دیوی��د لوگانو کاپیتان اروگوئه که در رقابت های این
مثلث شماره 37
در فوتب��ال ،هدف گل زدن اس��ت اما
برخی از مدافعان در مسیر رسیدن به
این ه��دف دروازه خ��ودی را با دروازه
حری��ف اش��تباه می گیرن��د! در تاری��خ
جام جهانی تعداد این دست از مدافعان
انگش��ت شمار اس��ت اما بی تردید اگر
گرجس��تان به ج��ام جهانی می رس��ید،
این امار به شکل شگفت انگیزی رشد
می کرد چراکه کاخ��ا کاالدزه در ترکیب
گرجی ها حضور دارد
فصل لیگ ترکیه با پیراهن فنرباغچه در براب ر ترابوزان
دروازه تیمش را به اشتباه باز کرد .مدافعان حاضر در
جام جهان��ی خوب می دانند ات��وگل می تواند حتی به
قیمت جان انها تمام ش��ود؛ همانن��د اتفاقی که برای
اندرس اسکوبار مدافع تیم ملی کلمبیا در جام جهانی
1994امریکا رخ داد و او دروازه رنه هیگوئیتا نامدار
را در ب��ازی برابر میزبان گش��ود تا چند هفته بعد در
زادگاه��ش به ضرب گلوله چند ه��وادار افراطی تیم
ملی کلمبیا به قتل برس��د .فرام��وش نکنید که اینجا
افریقاست و هر اتفاقی در ان محتمل است.
-4دروازه بان
تئ��وری ثاب��ت ش��ده ای در فوتبال وج��ود دارد که
می گوی��د« :بدون دروازه بان مطمئ��ن نمی توان هرگز
موف��ق ش��د ».گلره��ا می توانند یک تنه سرنوش��ت
جام را مش��خص کنند .همانن��د انچه اولیور کان،
دروازه بان اسطوره ای المان در جام جهانی 2002
انجام داد و یک تنه المان تهی از ستاره و کم امید
را ب��ه فینال رهنمون کرد .المان همیش��ه گلرهای
فوق العاده ای داش��ته و یواخیم لو بس��یار بدشانس
اس��ت ک��ه در جام جهان��ی از این س��نت قدیمی
بی به��ره خواهد ب��ود .مانوئل نوئ��ر اگرچه فصل
موفقیت امیزی را با ش��الکه در بوندس لیگا سپری
ک��رده ،ام��ا تجربه کم او باعث می ش��ود یوگی از
چارچوب دروازه اش مطمئن نباشد .ذخیره های او
یعنی تیم ویژه و هانس یورگ بوت نیز کم تجربه تر
و غیرقاب��ل اطمینان تر از نوئر هس��تند .برای درک
عم��ق فاجعه بی تجربگی در دروازه ژرمن ها کافی
اس��ت به این نکته توجه کنید که س��ه گلر المان
روی ه��م 10بازی ملی هم انج��ام نداده اند؛ بله،
حتی 10بازی ملی! بر پایه این تئوری ،حس��رت
انگلیسی ها برای قهرمانی در جام جهانی 44ساله
خواهد ش��د چراکه انها باز هم درون دروازه گلر
مطمئنی ندارند .دیوید جیمز انتخاب نخست دون
فابیو اس��ت؛ س��نگربان باتجربه پورتس��موث که
امس��ال به همراه تیمش به لیگ یک س��قوط کرد.
جیمز هنوز نیش روزنامه س��ان را که او را به یک
االغ تش��بیه کرده بود در تنش احس��اس می کند.
رابرت گرین ،دروازه بان دوم انگلیسی هاس��ت که
هنوز خاطره گل مضحکی که دو س��ال پیش برابر
کرواس��ی خورد از خاطره هواداران س��ه ش��یرها
نرفت��ه .پاس رو به عقب گ��ری نویل از زیر پای او
در رفت ت��ا انگلیس با همین ی��ک گل از صعود
به یورو 2008بازبماند .دروازه بان س��وم انگلیس
جو هارت اس��ت که به رغم درخش��ش در ترکیب
بیرمنگام در لیگ برتر کم تجربه تر از انی است که
بتوان به او اعتماد کرد.
هر اندازه ک��ه خط حمله هلند با زوج اس��تثنایی
اری��ن روب��ن و وزل��ی اش��نایدر مخ��وف به نظر
می رس��د ،الله ه��ا در درون دروازه متزلزل نش��ان
می دهند .مارتین استکلنبرگ از اژاکس گلر نخست
برت فن مارویک است؛ مربی ای که هرچه کوشید
تا ادوین فن درس��ار را متقاعد به بازگشت کند تا
در جام جهان��ی چارچ��وب دروازه اش را با خیال
راحت به او بس��پارد ،موفق نش��د .ساندر بوشکر
از توئنت��ه و مایکل ورم از اوترخ��ت ذخیره های
استکلنبرگ هس��تند تا ضعف هلند در این منطقه
بیش��تر به چشم بیاید .دیه گو مارادونا هم شرایطی
مش��ابه فن مارویک دارد .گلر نخس��ت ارژانتین
س��رجیو رومرو خواهد بود؛ دروازه بان الکمار که
در فص��ل جاری لیگ هلند ت��ا دلتان بخواهد گل
بد خورده ،به گونه ای که ش��اید دیه گو در اخرین
لحظات تصمی��م بگیرد ماریا اندوخار از کاتانیا یا
دیه گ��و پوزو از کولون را جانش��ین او در ترکیب
اصلی کند .اما بی تردید فاجعه اصلی را باید درون
دروازه کره جنوبی رویت کرد.
لی وون جائه ،دروازه بان کهنه کار کره ای ها ظاهرا
دس��ت بردار نیس��ت و قصد ندارد به این زودی ها
دس��تکش ها را بیاویزد؛ کاپیتان 37ساله کره جنوبی
که اش��کارا از اضاف��ه وزن فراوان رن��ج می برد و
چربی های اضافی به او اجازه واکنش های مناس��ب
نمی دهن��د .با حضور لی وون جائ��ه درون دروازه
کره جنوبی ،مسی می تواند از هم اکنون به اقای گل
ش��دن فکر کند .در پرتغال هم اوضاع بر وفق مراد
نیس��ت .کارلوس که رش ،ادواردو از براگا ،بتو از
پورت��و و دانیل فرناندز از ایراکلیس یونان را به تیم
ملی دعوت کرده ،س��ه گلری ک��ه تعداد بازی های
ملی شان روی هم از عدد 30تجاوز نمی کند.
37
تیتر دو
خبری از
رنسانس نیست
جالل چراغپور /کارشناس فوتبال
مطرح کردن بحث تیم هایی
که قصد دارند در جام جهانی
با سه مدافع بازی کنند را از
این جه��ت در مقطع فعلی
نمی توان کارشناسی کرد که
هنوز ن��ه بازی زیادی انجام
شده و نه ما نحوه چیده شدن
نف��رات تمام تیم ها در زمی��ن را دیده ایم .پس فعال
زود اس��ت که بحث از رجعت به گذش��ته کنیم و
بر اساس چیزی که هنوز به صورت عینی ندیده ایم
نظریه صادر کنیم ،اما با این وجود می توانم یک چیز
را با اطمینان بگویم و ان اینکه اگر حتی یک س��وم
تیم های حاضر در جام جهانی هم با سه مدافع بازی
کنند بازهم نمی توانیم به این نتیجه برسیم که اتفاق
جدیدی در سیستم های فوتبال دنیا در حال رخ دادن
اس��ت .اوال این کش��ورهایی که بحث و گمانه زنی
راجع به انها وجود دارد هیچ کدام کشورهای مولف
و صاحب س��بک فوتبال نیستند و در میان انها تنها
نام انگلستان اس��ت که جلب نظر می کند .در مورد
این کشورهم هنوز هیچ چیز قطعی نشده و همه چیز
در حد گمانه زنی است ،اما اگر حتی این شایعه در
نهای��ت به واقعی��ت تبدی��ل ش��ود و انگلیس در
جام جهانی به بازی با س��ه مدافع روی بیاورد ،باید
دلی��ل ای��ن اق��دام را در تفک��رات
فابی��و کاپلو جس��ت وجو کرد ،نه ایج��اد تغییرات
بنیادی��ن در تئوری های فوتبال .او یک تئوریس��ین
برجس��ته اس��ت و حتما برای ای��ن اقدامش دالیل
ویژه ای در ذهن دارد .بازی کردن تیم های روبه رو با
دو مهاجم ،نخس��تین دلیلی است که سرمربی یک
تیم را به فکر بازی با سه مدافع می اندازد و می توان
به این نتیجه رسید که اگر واقعا دوران بازی با یک
مهاجم به س��ر امده باشد ،باید روی تغییر چیدمان
مدافعان هم حساب کرد .اگر تکنیک به میانه میدان
منتقل شده باشد ،طبیعی است که یک مهاجم کاری
از پیش نبرد و در این ش��رایط طبیعی است نیروی
تهاجم��ی تیم را ب��ه جلو منتقل کنن��د و درپی ان
ارایش خط دفاع هم تغییر پیدا کند.
از س��ال 1934به بعد ب��ود که ترکیب پایه تیم ها به
3-3-1تبدیل ش��د .درواقع اینگونه شد که هرتیم
حداقل سه مدافع ،حداقل سه هافبک و حداقل یک
مهاج��م را ب��رای خود در نظر گرفت و س��ه مهره
باقیمانده را به شکل های گوناگون در زمین پخش
کردند .اضافه کردن یک بازیکن به خط دفاع ،یکی
به خط هافبک و یک بازیکن به خط حمله 4-4-2
را متولد کرد و س��ایر سیس��تم ها هم با بازی کردن
با همین س��ه مهره به وجود امدند 76 .س��ال است
که فوتبال با این سیستم ها دارد به زندگی اش ادامه
می ده��د و ش��خصا فکر نمی کنم بت��وان بازهم در
انتظار یک رنسانس دیگر در نحوه مهره چینی تیم ها
و به خصوص سیستم پایه 3-3-1بود.
38
چه تیم هایی در افریقا با سه دفاع بازی می کنند؟
بازگشت استراتژی قدیمی
بازی با س��ه مدافع ،تعریف وی��ژه ای در فوتبال ایران
دارد .تعریفی کامال متفاوت با دیدگاهی که نس��بت به
این موض��وع در امریکای جنوبی و حتی اروپا وجود
دارد .در اینجا س��رمربیان تیم هایی که هنوز استفاده از
این سیس��تم را ( به واس��طه تنوع پذیری باالیش) مفید
می دانن��د و ب��ه ان پایبند هس��تند را با لفظ «س��نتی»
خط��اب می کنند و انها را از فوتبال روز و مدرن غافل
می دانند اما جس��ت وجو در سیستم تیم های حاضر در
ی جالبی که می تواند زاویه نگاه به
جام جهان��ی خروج
این مس��اله را در فوتبال ایران هم تاحدی تغییر دهد،
به دنبال دارد.
چرا 4مدافع؟
بازی با 3مدافع زمانی مرس��وم بود که اغلب تیم ها با
دو مهاجم به زمین می امدند اما با تغییر ش��کل فوتبال
و محبوبیت تدریجی سیستم های ۳-۳-۴و ۱-۳-۲-۴
ک��ه یک مهاجم مرکزی را به عنوان س��انترفوروارد در
خود می دید ،اس��تفاده از س��ه مدافع میانی مشکالت
بس��یاری را بروز داد .در این سیستم ان سه مدافع در
ی پش��ت
برابر تک مهاجم و دو یا س��ه عنصر هجوم
سرش با مشکل کمبود نفر مواجه می شدند .ضمن انکه
دو بازیکن کناری تی م حریف ،فضای باز بسیاری برای
نفوذ از کناره ها پیش روی خود می دیدند .به این ترتیب
ارام ارام بساط استفاده از سیستم سه دفاعه برچیده شد
و یک مدافع اضافی برای جبران این کمبود و پوشاندن
کامل عرض زمین به بازی گرفته ش��د .روش��ن است
ک��ه هنوز هم در برابر تیم هایی ک��ه با دومهاجم بازی
می کنند ،بازی با خط دفاع سه نفره کاربرد دارد.
رجعت به گذشته
3-5-2و تمام مشتقاتش هنوز زنده اند .گاهی اوقات
از منس��وخ شدن قطعی این سیستم در اروپا خبر داده
ش��ده اما مثال های��ی وجود دارد که ای��ن نظریه را رد
ی ،Aجنوا و ناپولی
می کند .در فصل سپری ش��ده سر
عملکرد موفقی با این سیستم داشتند .پالرمو و التزیو
هم در برخی از بازی هایش��ان از این سیس��تم استفاده
کردند .ضمن انکه درلیگ برتر هم دو تیم بزرگ جزیره
در دوبازی خارج از خانه با این روش به میدان رفتند:
لیورپول در بازی مقابل ساندرلند و منچستریونایتد در
برابر فوالم .هرچند تیم های امریکای جنوبی در مقایسه
ب��ا اروپایی ها اعتقاد بیش��تری به این سیس��تم دارند.
اروگوئه و ش��یلی به احتمال ف��راوان در جام جهانی با
همین روش وارد میدان خواهند ش��د و سرمربیانشان
هم براس��اس همین سیس��تم نفرات ش��ان را انتخاب
کرده ان��د .در جام جهانی ،2002برزیل با ۲-۱-۴-۳و
۱-۲-۴-۳به قهرمانی رسید و کره جنوبی هم با -5-2
3به جم ع چهار تیم پایانی راه یافت.
با سه مدافع در مسیر افریقا
نیوزیلن��د ،کره ش��مالی ،مکزیک ،اروگوئه ،ش��یلی و
الجزایر تیم هایی هستند که با سه مدافع مرحله مقدماتی
حضور در جام جهانی را با موفقیت پشت سر گذاشتند
و طبق اخبار رسیده در جام جهانی هم با همین سیستم
به میدان خواهند امد.
خط دفاع س��ه نفره کره شمالی به رهبری پاک چول جین
در دور مقدمات��ی عملکرد بس��یار خوبی داش��ت .ریان
نس��لن ،کاپیتان 32س��اله نیوزیلند که یک��ی از اعضای
تاثیرگذار بلکبرن رورز محس��وب می شود هم به عنوان
لی��در خط دفاعی تنها نماینده اقیانوس��یه از تجربه کافی
ب��رای هدایت تیمش برخوردار اس��ت و رافائل مارکس
و لوگان��و ه��م وظیفه دش��وار پرکردن اخری��ن نقطه از
خط دفاعی مکزیک و اروگوئه را برعهده دارند-3-3-1 .
3پررمز و راز مارچلو بیلسا و تیم ملی شیلی هم از دیگر
نکات جالب تیم های حاضر در اوردگاه افریقاست.
مثلث شماره 37
یادداشت
صاحب فوتبال با سه مدافع می اید
از ی��ک ماه قب��ل بحث اصلی در م��ورد تیم هایی که
قصد حض��ور در جام جهانی با س��ه مدافع را دارند،
اغاز ش��د .بحثی که ش��ایعه اس��تفاده از این سیستم
توسط فابیو کاپلو در تیم ملی انگلستان را در رسانه ها
مط��رح کرد ،تا هفته ها به س��وژه اصل��ی خبرنگاران
تبدیل ش��ده ب��ود و کاپلو هم نه دس��ت به تکذیب
این ش��ایعه می زد و نه ان را تایید می کرد .هرچند او
مربی ای اس��ت که سابقه استفاده موفق از این سیستم
را در کارنامه اش دارد .یکی از بهترین تیم های کاپلو،
رم فصل 2001-2002بود که اس��کودتو را فتح کرد.
او تمام ان فصل را با سیستم 3-4-1-2سپری کرد،
سیس��تمی که فرانچس��کو توتی را به عنوان باز یساز
اصلی می دید و پس از ان کلیدی ترین شرح وظایف
به کافو و وینس��نت کاندال در دوسمت خط میانی و
به عنوان پیس��تون های تیم محول ش��ده بود .حاال اما
پیاده کردن این سیس��تم در تیم ملی انگلس��تان اتفاق
مهمی اس��ت که بسیاری از تئوریسین های این کشور
را به واکنش واداش��ته است .چهره های شناخته شده
زیادی از این سیس��تم حمای��ت کرده اند .تونی ادامز
معتقد اس��ت س��بک بازی بازیکنان فعل��ی تیم ملی
انگلیس و به خصوص مدافعان میانی اش این اجازه را
به کاپلو می دهد که با سه مدافع بازی کند اما مخالفان
این گروه به تاریخ و بالیی که استفاده از این سیستم
در راه رس��یدن ب��ه یورو 2008برس��ر انگلیس��ی ها
اورد اش��اره می کنند .انها بازی اخر تیم ش��ان مقابل
کرواسی را به یاد می اورند .استیو مک کالرن ان روز
تیمش را با س��ه مدافع به میدان فرس��تاد و در نهایت
با شکس��ت مقابل کرواس��ی امکان حضور کشورش
در جام ملت های اروپ��ا را به باد داد .ان روز خیلی ها
از تصمیم م��ک کالرن به عنوان ی��ک افتضاح مطلق
یادکردن��د اما جاناتان ویلس��ون ،نویس��نده مش��هور
گاردین در مقاله پرس��رو صدای خود به این موضوع
اش��اره کرد که سیستم استفاده شده توسط مک کالرن
کامال منطقی و قابل درک بود ،به هر حال کرواسی از
معدود تیم هایی بود که با دو مهاجم کالس��یک بازی
می کرد .تئوری مک کالرن ناموفق بود ،نه به این خاطر
که چیزی از تئوری نمی دانس��ت بلکه به این دلیل که
بازیکنانش در ان سیس��تم کامال ناراحت و جانیفتاده
بازی کردند.
BBCدر تحلیل��ی جال��ب اقدام به ارزیاب��ی بازیکنان
انگلستان برای قرارگرفتن در پست های مختلف کرده
اس��ت .در این تحلیل جان تری ،ریو فردیناند و لدلی
کینگ به عنوان سه مدافع اخر و تحت رهبری فردیناند
معرفی ش��ده اند .گلن جانسون و اشلی کول اماده هم
می توانند به عنوان دو پیس��تون تاثیرگذار انگلیسی ها
وظایف موردنظر کاپلو را به س��رانجام برس��انند؛ چه
انکه اساس��ا این سیستم براس��اس عملکرد انها موفق
یا شکست خورده خواهد بود .کریک ،جرارد و لمپارد
هم پشت سر رونی و هسکی یا دفو خواهند ایستاد.
اینجا یک س��وال س��اده مط��رح می ش��ود و ان اینکه
انگلستان به چه دلیل قصد دارد سیستم موفق چهاردفاع
خط��ی اش در مرحله مقدماتی را رها کند و به بازی با
س��ه مدافع روبیاورد؟ پاسخ بسیار ساده است .هر سه
هم گرو ه این تیم با دومهاجم کالسیک ارنج می شوند.
اسلوونی در تمام بازی های مرحله مقدماتی از ۲-۴-۴
اس��تفاده کرد .الجزایر با سیستمی متمایل به ۲-۵-۳به
میدان رفت و امریکا هم با انکه با سیستم های متفاوتی
ب��ه می��دان رفته اما به احتم��ال ف��راوان از دو مهاجم
استفاده خواهد کرد .بر اساس توقعاتی که وجود دارد
انگلس��تان موظف است به راحتی از گروه نسبتا ساده
خود صعود کند و انجاست که باید منتظر ماند و دید
که این تیم در مرحله حذفی هم با سه مدافع به میدان
خواهد رفت یا خیر.
مثلث شماره 37
ی دوستی :در افریقا یاد تارزان افتادم
عل
بحران بوق در افریقای جنوبی
شیوه چرخشی انتخاب میزبان جام جهانی در عین اینکه برای اولین بار تب فوتبال و هیجان این مسابقات
را به افریقا برده ،بازیکنان و مربیان 32تیم حاضر در جام جهانی را با چالش��ی جدید مواجه کرده اس��ت.
مردم افریقا که پس از جام جهانی 1990و شگفتی افرینی کامرون پیوند تازه ای با فوتبال خورده اند اکنون
به استادیوم های این رشته ورزشی به چشم یک تفرجگاه عمومی می نگرند.
علی دوستی ،سرمربی تیم ملی نوجوانان که کمتر از یک سال پیش با این تیم در جام جهانی نوجوانان حضور
داشت ،فوتبال از نگاه اماتور مردم نیجریه و اساسا افریقا را اینگونه روایت می کند« :تصویری که از مردم
افریقا در ذهن ما ایرانی ها شکل گرفته باید عوض شود .مردمانی که ما تصور می کنیم در فقر و فالکت و
جنگ به سر می برند ،رفته رفته زندگی قبیله ای را فراموش کرده اند و فوتبال را نماد وحدت و عامل صلح در
قاره افریقا می دانند .فوتبال از نگاه مردم افریقا به مثابه پلی بین انها و کشورهای صاحب فرهنگ و تمدن
است .امروز به هر کشور افریقایی که سفر کنید ،مردمانش ساموئول اتوئو ،دیدیه دروگبا ،میشل اسین و...
را متعلق به کشور خاصی نمی دانند و با افتخار انها را سفیران قاره افریقا در تیم های بزرگ اروپایی معرفی
می کنند .به همین دلیل اس��ت که مردم افریقا اینچنین به فوتبال عش��ق می ورزند .با حضور در جام جهانی
نوجوان و مواجهه با مردم نیجریه این عشق و عالقه را به چشم دیدم».
هم گروه��ی تیم ملی نوجوان با گامبیا و برخوردهای محبت امیز م��ردم نیجریه در جریان بازی با این تیم،
علی دوستی را تحت تاثیر قرار داده است« :برای من باورپذیر نبود که در جریان بازی با گامبیا ،تماشاگران
افریقایی تیم ما را تشویق کنند .تماشاگرانی که از ساعت ها پیش به ورزشگاه می امدند و با یک ساندویچ
شکم هایش��ان س��یر می شد .هتل محل اقامت ما با تیم ملی گامبیا مشترک بود .انها پس از باخت به تیم ملی
ای��ران ب��ه اتاق بازیکنان ما رفتن��د و به تک تک بازیکنان ایران تبریک گفتند .انه��ا حتی به اتفاق بازیکنان
ایرانی نماز می خواندند .ش��اید اگر چنین تقابلی در یکی از هتل های ایران رخ می داد به درگیری فیزیکی
می انجامید».
برگ��زاری مس��ابقات جام جهانی نوجوانان در نیجریه پیش درامدی بود ب��رای جام جهانی افریقای جنوبی.
رفتارهای خاص تماش��اگران افریقایی و س��بک عجیب انها برای تشویق تیم های محبوب شان احتماال به
یک بحران جدی در جام جهانی افریقای جنوبی تبدیل خواهد شد .به رغم ارتباطاتی که طی دو دهه گذشته
بین فوتبال افریقا و اروپا برقرار ش��ده ،تماش��اگران افریقایی هنوز هم به سنتی ترین شکل ممکن تیم های
محبوب ش��ان را تشویق می کنند .به نظر علی دوستی ،تماش��اگران افریقایی هنوز با قواعد تشویق تیم های
فوتبال اشنا نیستند« :وجه اشتراک ظاهری اغلب تماشاگران افریقایی ،لباس های زرد و سبزی است که به
تن دارند و با گل های درشت تزیین شده اند .انها از دقیقه یک بازی با شیپورهای مخصوصی که اصطالحا
«ووزال» نامیده می شوند اصوات عجیب و کرکننده ای تولید می کنند.
برای تماشاگران افریقایی تفاوتی ندارد که کدام تیم دفاع می کند و کدام تیم حمله .قریب به اتفاق مربیانی
که در جام جهانی نوجوانان حضور داش��تند از اینکه صدایش��ان به بازیکنان نمی رس��ید به شدت عصبانی
بودند اما تماشاگران افریقایی بدون توجه به این مسائل شیپور سنتی شان را می نواختند و با گویش محلی،
ش��عارهای عجیب و غریبی س��ر می دادند .با دیدن تماش��اگران افریقایی یاد تارزان برای من و بسیاری از
مربیان دیگر زنده ش��د .تردید نداش��ته باش��ید که در جام جهانی افریقای جنوبی تنها فرصت ممکن برای
صحبت کردن با بازیکنان بین دو نیمه و در رختکن است ».حرفه ای ترین و گران قیمت ترین بازیکنان دنیای
فوتبال در جام 2010پیش چش��م اماتورترین تماش��اگران به میدان می روند و این تقابل سرش��ار از تضاد
احتماال بدیع ترین صحنه های مسابقات را رقم خواهد زد.
39
تیتر دو
مدافع عنوان قهرمانی
پررمز و راز و غیرقابل پیش بینی
مجالی برای پیرمردها
محمدحسین حسینی
چهار سال از خودنمایی ایتالیا بر بام فوتبال دنیا
می گذرد و سوال اینجاست که ایا انها توانایی تکرار
اتفاقی که در المان 2006رخ داد را دارند؟ اخرین
بار تیم ملی برزیل بود که در سال های 1954و ،1962
دو دوره متوالی قهرمان جام جهانی شد و پس از ان
نه تنها هیچ تیمی موفق به کسب دو قهرمانی متوالی
نشده که قهرمان هر هشت سال ،یک بار از اروپا
و یک بار از امریکای جنوبی امده است .اتزوری
به دنبال دفاع از عنوان قهرمانی اش است اما ایا درعمل
توانایی انجام این کار را خواهد داشت؟ انگیزه
رساندن قهرمانی ها به عدد پنج و برابری با سلکائو
در کالبد ایتالیا جاری است اما در این میان تردیدهای
بسیاری هم جلب نظر می کند؛ ایا کاناوارو همان
قهرمان برلین است؟ ایا اندره ا پیرلو هنوز توانایی و
خالقیت چهار سال پیش را بدون کم و کاست در
چنته دارد و ایا لیپی باهمان امیدواری و انگیزه چهار
سال قبل به جام حمله می کند؟
ایتالی��ا قهرم��ان جهان ش��د .ان روزها س��ری Aهم
بهترین لیگ اروپا محس��وب می ش��د اما اکنون کالچو
به زحمت خود را باالتر از بوندس لیگا در مکان سوم
بهترین لیگ های اروپا جای داده اس��ت .عمق فاجعه
زمانی بهتر مشخص می ش��ود که بدانیم اینترمیالن به
عنوان نماینده ایتالیا و قهرمان جام باش��گاه های اروپا
تنها 3بازیکن ایتالیایی را در ترکیب خود می دید که هر
3هم نیمکت نشین بودند.
خالء میان دو نسل
بسیاری مارچلو لیپی را با انزو بیرزوت ،سرمربی ایتالیا
در س��ال 1986مقایس��ه می کنند .بی��رزوت به منظور
تکرار قهرمانی چهار س��ال قبلش سعی در استفاده از
مهره های قهرمان سال 1982داشت و این امر موجب
عدم موفقیت ایتالیا در جام جهانی 1986مکزیک شد.
واقعیت اینجاست که ش��اید خود لیپی هم تمایلی به
تک��رار تاریخ ندارد و به اجبار تیمی بس��یار ش��بیه به
ایتالیای 2006را به افریقا اورده است .کارلو انجلوتی
که خود در مکزیک یکی از مهره های انزو بیرزوت بود
در مورد شرایط کنونی می گوید« :تقصیر مربی نیست.
مش��کل اینجاست که فوتبال ایتالیا در دوران خوبی به
س��ر نمی برد و بازیکنان کنونی ب��ه اندازه کافی خوب
نیس��تند ».در واق��ع لیپی که در دو س��ال اخیر مجددا
هدایت تیم ملی را بر عهده گرفته تمام تالشش را برای
تغییرنسل انجام داد اما شاید کمی دیر شده بود .همین
تالش ها باعث تزریق نسلی جدید و با استعداد اما کم
تجربه به پیکره فوتبال ملی ایتالیا ش��د .در لیست اولیه
30نفره لیپی برای جام جهانی ،2010س��یزده بازیکن
با کمتر از پنج بازی ملی حضور دارند .انها همان نسل
جدید لیپی هستند .بازیکنانی چون کلودیو مارکیزیو،
دومنیکو کریشیتو و لئوناردو بونوچی.
خ�لاء میان نس��ل 2006و نس��ل کنونی ب��ه وضوح
نمایان است .نس��لی که در کنار بازیکنان مسن و کند
ام��ا باتجربه ،از نفرات��ی پرانرژی و خالق اما بس��یار
کم تجربه سود می برد .مشکل بزرگ ایتالیای 2010در
قحطی بازیکنانی ک��ه دو عنصر انگیزه و تجربه را در
کنار هم داش��ته باشند خالصه می شود .شاید به همین
40
دلیل بازیکنی مانند ده روس��ی را ستون ایتالیای فعلی
می دانند ،او از معدود بازیکنانی است که هر دو ویژگی
را در کنار هم دارد.
لیپی کهنه کار امیدوار اس��ت مشکل کم تجربگی نسل
جدید را با تجربه نس��ل قبلی پوش��ش دهد .اخرین
اظهارنظرهای او نش��ان می دهد که پیرمرد نقش��ه های
مرم��وزی را برای برهم زدن مع��ادالت جام 2010در
ذهن دارد« :وقتی ش��ما در جام جهانی تنها 7بازی در
یک ماه انجام می دهید ،نیازی به تیمی با میانگین سنی
24س��ال ندارید .ارزش های بازیکنان تنها وابس��ته به
سن انها نیست بلکه به تجربه ،اشتیاق و شخصیت شان
هم بستگی دارد».
خ ترسناک
تاری
ایتالیا س��ابقه دو قهرمانی متوال��ی در جام های جهانی
1934و 1938را دارد .ام��ا ای��ن اخت�لاف 70س��اله
نمی تواند ضمانت��ی برای تکرار دوباره ماجرا باش��د.
ات��زوری در حالی در س��ال 2006چهارمین قهرمانی
خود را جشن گرفت که سومین قهرمانی اش به حدود
24س��ال قبل بازمی گش��ت .انها در فینال جام جهانی
1982المان غربی را از پیش رو برداشته بودند.
حت��ی اگر بازهم ب��ه ش��خصیت تیمی ایتالی��ا ایمان
داش��ته باش��یم ،حقیق��ت تاریخ��ی تل��خ دیگ��ری
پی��ش روی الجوردی ه��ا قد علم می کن��د .در تاریخ
مس��ابقات جام جهانی تاکنون هیچ تیم اروپایی موفق
به کسب قهرمانی در قاره ای به جز اروپا نشده و ایتالیا
قبل از هر چیز باید پنجه در پنجه تاریخ بیندازد .حتی
اگر مانند سال 1982برای خلق شگفتی اماده شوند و
بدون روبرتو بتگای افسانه ای خواهان قهرمانی باشند،
هنوز به لحاظ یک فاکتور تاریخی دچار مشکل هستند
و ان میزبانی قاره ای غیر از اروپا در جام جهانی کنونی
است.
تکرار تاریخ مس��لما قطعی نیس��ت ام��ا باید پذیرفت
که تکرار متوال��ی ان ذهنیت ایتالیا را تحت تاثیر قرار
می دهد .زمان��ی که روبرتو باجو در فینال جام جهانی
94ضربه پنالتی اش را از دس��ت داد و برزیل قهرمان
ش��د ،همه به این قسمت از تاریخ ایمان اوردند .حتی
ی خراب کند
خ��ود برزیلی ها هم فکر اینکه باجو پنالت
را به سرشان راه نمی دادند.
ی با ت��وان دفاعی منحصر به فرد
تاری��خ ،ایتالیا را تیم
معرف��ی می کند ،اما ایا در تی��م فعلی هم توانایی دفاع
از انچه تاریخ متذکر می شود وجود دارد؟ زوج اصلی
مرک��ز خط دفاع��ی یوونتوس یعنی فابی��و کاناوارو و
جورجو کیه لینی امس��ال در حالی قلب دفاع ایتالیا را
پوشش می دهند که یووه با انها در فصل اخیر 56گل
در س��ری Aدریافت کرد و با تفاضل گل -1لیگ را
به پایان رس��اند .ایا این تیم می تواند مانند جام جهانی
2006در 7بازی فقط دو گل در جریان بازی دریافت
کند یا مانند جام جهانی 1982با تکیه بر سبک دفاعی
Zona Mistaقهرمان شود؟
اینه��ا فقط مثال هایی از موفقیت ایتالیا در س��بک های
دفاع��ی خ��اص خودش اس��ت ،ام��ا ام��ار گل های
خورده این تیم در س��ال گذش��ته و همینطور در جام
کنفدراسیون ها نش��ان دهنده فاصله عمیق این ایتالیا و
ایتالیای جسور موجود در افکار عمومی است .انسجام
دفاعی ک��ه روزگاری نقطه قوت ات��زوری بود ،حاال
تبدیل به پاش��نه اش��یل انها ش��ده .با همه این تفاسیر
تنها یک مساله قامت ایتالیا را راست نگه می دارد و ان
افکار مرموز مردی به نام مارچلو لیپی اس��ت .فراموش
نکنی��م که قبل از جام 2006هم کس��ی فکر قهرمانی
ایتالیا را به ذهنش راه نمی داد.
مثلث شماره 37
ورزش
درباره ترافیک ستاره های هم پست در جام 2010
جواهرات نیمکت نشان
همیش��ه از این اتفاق با عنوان «دغدغه شیرین مربیان»
نام برده می ش��ود .اینکه دس��ت یک سرمربی در یک
پس��ت خاص ان قدر باز باش��د که خودش هم نداند
ک��دام بازیکن��ش را باید ب��ه صورت ثاب��ت به میدان
بفرستد .انچه معموال برای تیم ها حاشیه ساز می شود و
ستاره هایی که به ناچار از لیست نهایی خط می خورند
یا نهایتا روی س��کو و نیمکت ذخیره ها می نشینند ،به
ط��رق مختلف اعتراض خود را بروز می دهند 32 .تیم
جام جهانی 2010در برخی پس��ت ها ب��ا این دغدغه
مواجهند:
-10هافبک های کناری پرتغال
این ش��اید یک��ی از رازهای فوتبال باش��د که پرتغال
چگونه توانسته در س��ال های اخیر تا این ح د هافبک
کناری خارق العاده تولید کند .خداحافظی لوئیس فیگو
از تیم ملی در نگاه اول برای پرتغالی ها به یک کابوس
ش��باهت داش��ت ،اما پس از او بازیکنانی خودنمایی
کردن��د که ام��روز کارل��وس کرش نمی دان��د باید از
کدامیک از انها در کناره ها استفاده کند.
بازی های مقدماتی نشان داد که این مربی روی سیمائو
سابروسا ،نانی و کریس رونالدو بیش از سایرین حساب
می کند ،اما پرتغال تیمی اس��ت که عالوه بر این س��ه
سوپراستار ریکاردو کوارشما ،فابیو کوینتارو (بنفیکا) و
سیلوستر وارال (پورتو) را هم در صف موجودی های
پرتعداد خود می بیند .وارال به خاطر همین ترافیک و با
وجود شایستگی فراوان از لیست نهایی خط خورد.
-9هافبک چپ برزیل
روبینیو و نیلم��ار بازیکنان م��ورد عالقه دونگا در
این پس��ت محس��وب می ش��وند ،اما این مربی در
این پس��ت بازیکن فوق العاده دیگری مثل کارلوس
ادواردو (هوفنهایم) را هم در اختیار داش��ت .ستاره
جوانی که به ش��دت مورد توجه س��رمربی تیم ملی
کش��ورش بود اما به دلیل حضور همین دو بازیکن
ن��ه تنها برخالف می��ل باطنی اش قی��د او را زد که
حت��ی ترجیح داد رونالدینیو را ه��م به عنوان گزینه
اول چندس��ال اخیر این پس��ت از لیست نهایی اش
خ��ط بزند .فراموش نکنید کاکا هم قابلیت بازی در
این پست را دارد.
-8مدافعان میانی صربستان
صربس��تان حداقل چهار مدافع میان��ی فوق العاده در
اختی��ار دارد که فقط ب��ه دوتای انها بازی می رس��د.
نمانیا ویدیچ ،مدافع قدرتمند منچس��تر یونایتد و نه ون
س��وبوتیچ ،مدافع میانی دورتمون��د انتخاب های اول
رادومیر انتیچ هس��تند و عالوه براین دو ،برانیس�لاو
ایوانوویچ (چلسی) و الکس��اندر لوکوویچ (اودینزه)
هم با وجود انکه دو مدافع میانی تخصصی محسوب
می ش��وند ،در سمت راست و چپ خط دفاع پرستاره
صربس��تان به میدان می روند .عالوه ب��ر این مدافعان
چ (س��ویا) و الکس��اندر
مش��هور ایویکا دراگوتینووی
ک��روالف (التزیو) هم در انتظار بازی در اخرین نقطه
خط دفاعی تیم ملی کشورش��ان هستند .این دو مدافع
در باشگاه هایش��ان مهره های تاثیرگذاری محس��وب
می ش��وند ،اما در تیم ملی به واس��ط ه ترافیک سنگین
در خط دفاعی فرصت زیادی ب��رای عرض اندام پیدا
نمی کنند.
مثلث شماره 37
-7هافبک های میانی پرتغال
انبوه ستارگان پرتعداد پرتغالی در این پست هم مانند
کنا ره ها چشم نواز اس��ت .کرش می تواند نفرات خط
میانی اش را از میان این لیس��ت پر زرق و برق انتخاب
کند :تیاگو ،رائول میریل��س ،دکو ،ژائو موتینیو ،پدرو
مندس و میگل ولوس��و .با اینکه مانیش از این لیست
خط خ��ورد اما بازه م تراکم در این منطقه به ش��دت
وجود دارد و از این تعداد نهایتا س��ه بازیکن فرصت
حضور در ترکی��ب اصلی را پیدا خواهند کرد .جالب
ت ترجیح می دهد از
اینجاس��ت که کرش گاهی اوق��ا
ت هافبک دفاعی استفاده کند و با این اقدام
په په در پس
یک��ی دیگر از این بازیکنان هم به ناچار راهی نیمکت
ذخیره ها خواهد شد.
ن فان پرس��ی
درک کویت ،ارین روبن ،الیه رو الیا ،رابی
و حتی ریان بابل در قالب یکی از این س��ه پست قرار
می گیرند .فقط س��ه بازیکن از این جمع می توانند در
ترکیب اصلی حاضر باشند.
- 4هافبک های میانی ارژانتین
استبان کامبیاس��و به عنوان مرد شماره یک این پست
به راحتی توسط مارادونا از لیست 23نفره کنار گذاشته
ش��د ،اما هنوز هم نام های قاب��ل اعتنایی برای حضور
در کمربند میانی ارژانتین به چش��م می خورند .خاویر
ماس��چرانو ،خوان سباس��تین ورون ،انخ��ل دی ماریا،
خاویر پاس��توره ،ماریو بوالتی ،خسوس داتولو ،لوچو
گونزالس و اور بانه گا ترکیب ارژانتین را در میانه میدان
ن اینکه نام فرناندو گاگوی جوان
تشکیل می دهند .ضم
هم در این پس��ت به چش��م می خورد که او هم مانند
کامبیاسو از لیست نهایی مارادونا خط خورد.
-3مدافعان راست برزیل
مدافعان راست شماره یک و دو جهان هر دو با پیراهن
تیم ملی برزیل در جام جهانی حاضر خواهند ش��د .هر
دو انها پذیرفته اند که تنها به جرم هم وطن بودن ،یکی
در پست تخصصی اش به بازی گرفته می شود .در این
ش��رایط معموال مایکون گزینه اول بوده اما دنی الوس
هم بازیکنی نیست که بتوان او را روی نیمکت نشاند
و به همین دلی��ل دونگا از او به عنوان مدافع چپ هم
استفاده می کند .ایلشینیو ،مدافع راست قدرتمند شاختار
هم گزینه سوم سرمربی جوان برزیل محسوب می شد
که در نهایت به واس��طه اطمینان از بازی نرسیدن به او
خط خورد .در چنین ش��رایطی کامال طبیعی است که
جولیانو بلتی و سیسینیو حتی توقع حضور در لیست
100نفره دونگا را هم نداشته باشند!
-6مدافعان چپ فرانسه
این پس��ت ،پست عجیب فرانسوی هاس��ت .انها سه
مداف��ع چپ در اختیار دارند که اگ��ر هر کدام از انها
در تیم ملی کش��وری به جز فرانس��ه حضور داشتند،
ب��دون کوچکترین تردیدی در ترکی��ب ثابت ان تیم
به کار گرفته می ش��دند ،اما در فرانسه شرایطی وجود
دارد ک��ه دومن��ک را مجبور ک��رده از می��ان پاتریس
اورا ،اری��ک ابی��دال و گائل کلیش��ی فق��ط یک نفر
را انتخ��اب کن��د و ان انتخاب هم معم��وال به مدافع
هنرمند منچستریونایتد اختصاص پیدا می کند .جالب
اینجاست که علی سیسوخو ،مدافع قدرتمند لیون هم
نفر چهارم و کامال شایسته این فهرست است .دومنک
برای جلوگیری از این ستاره س��وزی ،گاهی اوقات از
ابیدال به عنوان مدافع میانی استفاده می کند.
- 5هافبک های تهاجمی هلند
هلن��د به احتم��ال فراوان مث��ل ی��ورو 2008در این
تورنمن��ت با سیس��تم 4-2-3-1وارد میادین خواهد
شد اما س��وال اینجاست که کدام س��ه بازیکن پشت
سر یان کالوس هانتالر به عنوان تک مهاجم نارنجی ها
خواهند ایس��تاد؟ رافائل فان درفارت ،وسلی اسنایدر،
- 2هافبک های میانی اسپانیا
اینج��ا پر از جواهر اس��ت .هافبک های��ی که قهرمانی
اروپا را پس از ده ها س��ال به کشورشان هدیه کردند،
حاال روی��ای فتح جام جهانی را در س��ر می پرورانند.
ژاوی ارناندس ،اندرس اینیس��تا ،سس��ک فابرگاس،
س��رجیو بوسکتس و ژابی الونسو در کنار هم معجون
ی از زیبایی ،هنر و وحش��ت افرینی می سازند.
بی نظیر
دوتای انها مجبورند نیمکت نش��ینی در این تورنمنت
را تحم��ل کنند .نباید از خاطر برد که مارکوس س��نا،
ن هافبک های دفاع��ی جهان و یکی از
یک��ی از بهتری
موفق ترین های اسپانیا در یورو 2008از لیست نهایی
ویسنته دل بوسکه خط خورد.
-1مهاجمان ارژانتین
ش��رایط اس��پانیا در خط میانی را ارژانتین به ش��کلی
حادتر در خط حمله تجرب��ه می کند .مارادونا مجبور
اس��ت مهاجمانی را روی نیمکت بنشاند که بسیاری
از تیم ها ارزوی ش��ان را دارند .نکته اینجاست که تیم
مارادونا نهایتا می تواند از دو بازیکن از جمع این همه
ستاره استفاده کند .لیونل مسی ،کارلوس ته وز ،دیه گو
میلیتو ،گونزالو هیگواین ،سرخیو اگرو و مارتین پالرمو
در لیس��ت 23نفره قرار گرفتند و اس��کوال الوتزی،
لیس��اندرو لوپس ،هرنان کرس��پو و خولیو کروز خط
خوردن��د .مارادونا برای مش��خص ک��ردن دو مهاجم
اصلی ابی و سفیدها کار دشواری پیش رو دارد.
41
تیتر دو
سایه شوم تروریسم بر سر جام جهانی
مونیخ در ژوهانسبورگ!
کیان اسدی
قریب ب��ه دوه��زار و ان��دی روز پی��ش هنگامی
که س��پ بالت��ر در ژنو ،برگه معرف��ی میزبان جام
جهانی را از پوش��ه مخصوص بی��رون اورد و نام
« »South Africaرا رو به جمعیت حاضر در اجالس
ویژه فیفا به عنوان میزبان جام جهانی 2010نش��ان
داد ،اش��ک ها و فریادهای بی پروا و کودکانه نلسون
ماندال ژورنالیس��ت ها و کارشناس��ان فوتبال را در
سراسر دنیا تحت تاثیر قرار داد .انچه ماندالی کبیر
حت��ی در روز ازادی اش از زن��دان نی��ز نظیر ان را
انجام نداده بود .اما این شور و هیجان فوق العاده از
میزبانی نوبرانه افریقا در بزرگترین فستیوال ورزشی
جهان خیل��ی زود جایش را ب ه تردیدی بزرگ داد؛
تردیدی که ابش��خور ان از ش��رایط حاکم بر این
قاره مهج��ور و لبالب از معض�لات مخوف دیرپا
سرچشمه می گرفت.
در حقیق��ت نگرانی از برگ��زاری رویداد باعظمتی
چون جام جهانی در قاره افریقا و به طور مشخص
کشوری که سمبل تباهی ،قتل ،جنایت ،تروریسم و
فساد و فحشاست و در حل چنین مشکالت بدوی
اما کلیدی عاجز مانده ،سایه سیاه و ضخیمی بر همه
ذوق زدگی های نخستین کشید تا همه فیفا را برای
اعطای میزبانی به قاره سیاه مالمت کنند.
مشکالت الینحل و کلیدی از همان فردای اعالم نام
افریقای جنوب��ی به عنوان میزبان جام نوزدهم اغاز
شد .مشکالتی که در قالب امکانات سخت افزاری
و احداث و ترمیم استادیوم های مورد نیاز به عنوان
اصلی تری��ن پارامتر در راه میزبانی چنین فس��تیوال
ورزش��ی عظیم و گس��ترده ای همه را کالفه کرد و
به رغم کمک های اش��کار و نه��ان فیفا و حمایت
همه جانبه ش��خص بالتر ،کمیته برگزاری رقابت ها
کمت��ر از حل ان برمی امدن��د .کار تا بدان جا پیش
رفت که حتی زمزم��ه لغو میزبانی افریقای جنوبی
و تغییر میزبان به یک کش��ور ثانی مطرح ش��د ،اما
فیفا و به طور مش��خص بالت��ر ،در برابر همه این
فش��ارها مقاومت کردند تا قاره سیاه طعم میزبانی
جام جهانی را بچشد.
با این وجود و ورای همه مشکالت سخت افزاری
ک��ه حتی در فاصل��ه چند روز مانده ب��ه برگزاری
رقابت ها برخی از انها حل نش��ده باقی ماند و یک
جام جهانی پر دردس��ر را نوید داد ،معضل اصلی و
کلیدی همانی اس��ت که یکی از خبرنگاران بی پروا
و نکته س��نج المانی چند روز بعد از اعالم میزبانی
افریقای جنوبی در نش��ریه کیکر بدان اشاره کرد و
تیتر زد« :مونیخ در ژوهانسبورگ».
این تیتر جنجالی اش��اره مش��خصی دارد به حادثه
خونباری که قری��ب به چهار دهه پیش در المپیک
مونیخ روی داد و چهره س��یاه و کریه پدیده ش��وم
تروریس��م را در عرصه ورزش به تصویر کش��ید.
کش��تار مونی��خ واقعه ای تروریس��تی ب��ود که در
بازی های المپیک تابس��تانی ۱۹۷۲مونیخ روی داد
و اعضای تیم المپیک رژیم صهیونیس��تی توس��ط
گروهکی به گروگان گرفته ش��دند .در این تراژدی
تلخ و خونین ،گروگان گیران ۱۱ورزش��کار و یک
افس��ر پلیس را به قتل رساندند .در ادامه پنج نفر از
42
هش��ت گروگان گیر نیز توسط پلیس کشته شدند .سه
نفر دیگر ابتدا دستگیر شده و چند هفته بعد در جریان
ربوده ش��دن هواپیمای خطوط هوای��ی لوفت هانزا به
لیبی تحویل داده شدند .المپیک مونیخ اگرچه با اصرار
مقامات برگزاری رقابت ها ادامه یافت اما این تراژدی
تل��خ به عن��وان لکه ننگی برای اب��د در تاریخ ورزش
ثبت ش��د و تا انجا پیش رفت که اس��تیون اسپیلبرگ،
کارگ��ردا ن هالیوودی در اثری ب��ه نام «مونیخ» روایت
ج��دل اوری از این تراژدی تکان دهن��ده را به تصویر
کشید؛ روایتی که حاال در استانه جام جهانی 2010بیم
تکرار ان می رود.
این بار اما نوبت به گروهک تروریستی القاعده رسیده تا
جام جهانی را ملعبه هوسرانی های شوم خود قرار دهد.
گروهکی که به سرکردگی اسامه بن الدن در سال های
اخیر مسئولیت فاجعه بارترین و هولناک ترین حمالت
تروریس��تی را در دنیا برعهده داش��ته است .القاعده با
سوءاس��تفاده از اماتوریس��م افریقایی ه��ا در میزبانی
از چنی��ن رویداد بزرگی ،جام جهان��ی را جوالنگاهی
برای تس��ویه حساب های ش��خصی می داند و در یک
اعالم رسمی تهدید کرده که این مسابقات را به حمام
خ��ون بدل خواهد کرد؛ تهدی��دی که اگرچه به ظاهر
از تفکرات مرتجعان��ه و افراطی مذهبی این گروهک
تروریستی سرچش��مه می گیرد اما تردیدی نیست که
پش��ت نقاب مذهب ،باج خواهی و امتیازات نامشروع
هدف نخست این گروه قرار گرفته است.
تهدید رس��می القاعده امنیت جام جهانی را به محاق
ب��رده .امنیت هم��ان واژه ای اس��ت که سال هاس��ت
در افریقای جنوب��ی حک��م کیمی��ا را دارد و بی تردید
ش��رط اصلی و الزم برگ��زاری رقابت هایی به بزرگی
جام جهانی اس��ت .اگرچه س��پ بالتر با خونس��ردی
متفرعنانه ای این تهدید را یک جوک مضحک می داند
اما کیس��ت که نداند پش��ت این چهره خونس��رد
دریایی از تش��ویش و دلشوره نهفته شده ،چه انکه
اگر در جریان رقابت ها کوچک ترین مشکلی پیش
بیاید ،باید انتظار فاجع��ه ای به مراتب هولناک تر و
تکان دهنده تر از انچه در مونیخ رخ داد را کشید.
در افریقای جنوبی و اساس��ا قاره افریق ا تروریسم
و قتل از فرط تکرار بدل به کلیش��ه دل ازاری شده
که دیگر کس��ی را تکان نمی دهد .نظیر انچه ژانویه
س��ال جاری در انگ��وال و در جری��ان رقابت های
ج��ام ملت ه��ای افریق��ا رخ داد و اگرچ��ه جامعه
جهان��ی ورزش را در بهت و حی��رت فرو برد اما
برای س��یاهان خیلی زود فراموش ش��د؛ گویی که
هیچ اتفاقی نیفتاده! انجا که اتوبوس حامل کاروان
تیم مل��ی توگ��و در منطق��ه کانبیدا م��ورد حمله
تروریست های جدایی طلب انگوال قرار گرفت .این
فاجعه خونین با سه کشته پایان یافت اما مسابقات
ب��دون کوچکترین واکنش و وقفه ای برگزار ش��د
تا مسئوالن قاره س��یاه ثابت کنند با چنین فجایعی
مشکلی ندارند!
در کشوری که در روز روشن ساک های بازیکنان تیم
ملی مصر در جریان رقابت های جام کنفدراسیون ها
در سال گذشته مورد دستبرد قرار می گیرد یا همین
هفته گذشته وجوه نقد بازیکنان کلمبیا از اتاق های
هتل محل اقامتشان به سرقت می رود ،صحبت کردن
از امنیت اساسا بی معنی است .بی تردید سران فیفا،
شخص سپ بالتر و مس��ئوالن برگزاری رقابت ها
ارزو می کنند که ناامنی در جریان برگزاری بازی ها
تنها به مواردی چون سرقت و حتی زورگیری ختم
شود چون در غیر اینصورت حتی نلسون ماندال هم
نمی تواند اشتباه نابخش��ودنی اقای بالتر را تطهیر
کند!
مثلث شماره 37
ورزش
قلب قاره سیاه ،سفره باز تروریسم
بهزاد کتیرایی /مدیرکل پیشین حراست سازمان تربیت بدنی
جام جهانی بزرگ ترین رویداد
بین الملل��ی فوتبال اس��ت که
هر چهار س��ال ی��ک بار مردم
جه��ان را تح��ت تاثی��ر خود
ق��رار میده��د و ب��ا توجه به
انکه فوتبال را میتوان رویداد
فراورزش��ی نامید ک��ه بخش های مختل��ف فرهنگی،
اجتماعی ،اقتصادی و سیاس��ی در ان درگیر ش��ده و
به دنب��ال بهره برداری مختلف از این فضا هس��تند ،لذا
سرمایه گذاری زیادی در این رابطه صورت میپذیرد و
به همین دلیل تقابل های شدیدی میان گروههای تندرو
صورت می پذیرد که لزوم تامین امنیت این مس��ابقات
را متذکر میسازد.
با توجه به انکه هرگونه اقدامی در این مسابقات ،بازتاب
رس��انهای وس��یعی را به دنبال دارد و اذهان میلیاردها
انس��ان را در این کره خاکی به خود معطوف می کند،
حاشیه این مسابقات بستر بسیار مناسبی برای اهداف
سیاسی کش��ورها و گروهها خواهد بود و این اهداف
را پررنگ ت��ر از س��ایر محورها به عن��وان انگیزههای
رفتاره��ای خالف امنیت عمومی پیش میکش��د و به
واقع فضا را به سمتی سوق میدهد که تمامی انگیزهها
سیاس��ی است ،حال انکه میتواند جنبههای اقتصادی
نیز داش��ته باش��د و برخی فعالیتهای تروریس��تی یا
ضد امنیتی را ب��رای تامین برخی مصالح مالی خویش
در پوشش فعالیتهای سیاسی انجام دهند.
اولی��ن بهره برداری را گروهک تروریس��تی القاعده از
حاشیه این مسابقات برد و هفته ها پیش از این رویداد،
اعالم کرد ب��رای حمالتش به مس��ابقات جام جهانی
2010افریق��ای جنوبی برنامه ریزی هایی انجام داده و
این مس��ابقات را هدف حمالت تروریستی خود قرار
خواهد داد .همین خبر بهره برداری بس��یار وسیعی را
برای این گروهک تروریستی داشت ،اما اینکه طالبان
میتواند به این مس��ابقات حمالتی داش��ته باشد خود
ج��ای بحث و بررس��ی دارد و باید دید ایا توانس��ته
مثلث شماره 37
تیمسازی خود را بدین منظور از عراق یا شمال افریقا
به قلب قاره س��یاه منتقل کند ی��ا همچون عوامل این
گروه که در عراق دستگیر شدند ،دیگر گروهکهایی
که برای حمله به جام جهانی در نظر گرفته شده ،پیش
از اقدام عملی شناسایی و دستگیر خواهند شد.
به زعم نگارنده اتفاقاتی همچون حمالت تروریس��تی
وس��یع که در چند س��ال اخیر توس��ط این گروهک
در نق��اط مختل��ف جهان که از س��طح امنیتی باالیی
برخ��وردار بودن��د ،انجام ش��ده و همچنین حمله به
تیمهای ورزشی توسط دیگر گروههای تروریستی به
خصوص به تیمهای فوتبال ،مانند حمله تروریس��تی
به تیم فوتبال توگو که منجر به کشته و زخمی شدن
اعض��ای این تیم فوتب��ال ش��د و همچنین حمالتی
که توس��ط هواداران تیم های مختل��ف به یکدیگر و
بازیکن��ان تیم های مقاب��ل صورت پذیرفت ،نش��ان
میدهد که وقوع احتمالی حمالت مشابه یا وسیع تری
در زمان برگزاری جام جهانی فوتبال افریقای جنوبی
دور از ذه��ن نیس��ت و ام��کان وق��وع این حمالت
تروریستی متصور است.
در مقاب��ل ،فیفا در یک حرکت تقابلی مدعی ش��د که
برگزاری مس��ابقات جام جهانی 2010در امنیت کامل
انج��ام خواهد ش��د و دولت افریق��ای جنوبی نیز در
ش��رایطی که پلیس این کش��ور اعالم کرده روزانه 50
قت��ل در این کش��ور صورت میپذی��رد ،امنیت کامل
ت تروریس��تی را تضمی��ن کرده که
از حی��ث حمال
بازی های جام جهانی به خوبی و بی اش��کال اغاز شده
و ب��ا همین کیفی��ت به پایان خواهد رس��ید که با این
حجم قتل در روز نیز مشخص است که ضعف امنیتی
وجود دارد و چه بسا خارج از بحث تروریسم بسیاری
از توریستها و تماشاچیان مسابقات جام جهانی طی
چند هفته برگ��زاری این رویداد ،می��ان مقتوالن قرار
گیرند که هزینهه��ای دیپلماتیک فراوانی برای میزبان
خواهد داشت.
دول��ت این کش��ور اخیرا اعالم ک��رده بحث حمله به
افریقای جنوب��ی بی مورد و بزرگنمایی رسانههاس��ت
که به وحش��ت مردم برای س��فر و مشاهده بازی های
جام جهانی منجر خواهد ش��د .همچنی��ن دولت طی
بیانیه ای اعالم کرده پلیس و س��ازمان امنیت افریقای
جنوب��ی در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر مراقب اوضاع
هستند و شرایط را برای بازی های مطمئن و امن مهیا
میکنند .حال این س��وال مطرح است که واقعا دولت
افریق��ای جنوبی میتواند ب��ا احاطه اطالعاتی ،امنیت
کامل مس��ابقات را تضمین کند ی��ا این بیانیهها صرفا
اطمینان بخش��یدن کاذب برای س��فر توریس��تها به
کشوری است که روی درامدزایی سنگین این رویداد
جهانی حساب ویژهای باز کرده است؟
افریق��ای جنوبی دارای مرزهای وس��یع ابی و خاکی
است که همین ویژگی پرداختن به مسائل امنیتی برای
این کشور را شدت بخشیده و در شمال این کشور نیز
همس��ایگانی با مشکالت شدید امنیتی وجود دارند و
این خود لزوم ایجاد امنی��ت مرزهای خاکی و ابی را
از طری��ق نیروهای دریایی ،هوای��ی و زمینی یاداوری
میکند که البته دولت کش��ور میزان اعالم کرده قوای
س��ه گانه خود را در راس��تای حفظ امنیت مسابقات و
شرکت کنندگان ان به کار گرفته ،اما نکته قابل تامل این
است که اوال کشور افریقای جنوبی به واسطه مبارزات
نژادپرستانه گروه های سیاسی قبل از استقالل افریقای
جنوبی دارای بستری است که گروههای سیاسی فعال
و نیم��ه فعال در ان وجود دارند و این خود یک نکته
ضد امنیتی بالقوه برای مسابقات خواهد بود.
همچنین وجود اخباری در خصوص کش��ف دو انبار
مهمات توس��ط پلیس ورچس��تر ک��ه 2500کیلوگرم
تی ان ات��ی در یکی از انبارها وجود داش��ته و متعلق به
اعض��ای س��ابق و رادیکال یکی از همی��ن گروههای
سیاسی بوده و اینکه سایت های اینترنتی سفیدپوستان
رادیکال این کش��ور پس از کش��ته شدن رهبرشان در
اغاز اوریل 2010اعالم کرده اند مقابله به مثل خواهد
کرد ،نش��ان از س��هل الوصول بودن ابزار فعالیتهای
تروریس��تی همچون بمب گذاری وسیع است که لزوم
برنامه ریزی امنیتی باالیی را برای جمع اوری و کنترل
شدید بازار خرید و فروش این سالحها در این مدت
در این کشور و کشورهای همسایه و همچنین کنترل
شدید مخالفان تند رو پیش از جام جهانی تا پس از این
رویداد را الزامی میسازد.
به رغم انکه کش��ورمان موفق به حضور در مسابقات
افریقای جنوبی نشده ،مش��تاقان و دوستداران فوتبال
بسیار عالقه مندند این مسابقات را از نزدیک مشاهده
کنند ،لذا تورهایی به اشکال مختلف اقدام به ثبت نام و
اعزام عالقه مندان از کشورمان به این مسابقات میکنند
و با توجه به انچه ذکر شد و این نکته که در جام جهانی،
ی کش��ورها برای اتباعشان شرایط حفظ امنیت را
تمام
فراهم میاورند ،این پرس��ش مطرح است که توسط
دستگاههای مس��ئول برای این مسابقات امنیت تامین
ش��ده یا نه؟ ای��ا اتباع ایران هم در قب��ال خطراتی که
میتواند انها را در طول این رویداد تهدید کند ،توجیه
شده اند و تمهیداتی اندیشیده شده که در صورت وقوع
ت تروریستی چه واکنش و عکس العملی داشته
حمال
باشند؟
اینها مس��ائلی است که مسئوالن سیاسی و گردشگری
کشورمان نیز باید به ان توجه کرده باشند و با توجه به
انکه قطعا امنیت افریقای جنوبی به مراتب نس��بت به
جامهای جهانی فرانسه ،کره و ژاپن و المان در سطح
پایینتری بوده و به واس��طه عدم وجود سازوکارهای
امنیتی وس��یع تعریف شده در کش��ورهای اروپایی و
پیشرفته اس��یایی در این کشور افریقایی ،سوراخهای
امنیت��ی بزرگی برای ورو د تروریس��تها وجود دارد،
اگر گروهکی بخواهد حمل ه تروریس��تی ترتیب دهد،
جام جهانی افریقای جنوبی سفره بازی محسوب شده
و در صورت وقوع میتواند تلفات سنگین و انعکاس
جهانی را به همراه داشته باشد.
43
پرونده ویژه
محمود احمدی نژاد در انتخابات دهم
تداوم استراتژی گذشته
قبل از اینکه اواخر سال 87مهدی کروبی ،سید محمد
خاتمی ،میرحسین موس��وی و محسن رضایی اعالم
کاندیداتوری کنند ،احمدی نژاد در س��فرهای استانی
خود حرف هایی می زد که بوی انتخابات می داد.
از ابت��دای س��ال 88س��تادهای انتخابات��ی محم��ود
احمدی ن��ژاد تش��کیل ش��د ،س��تادهایی ک��ه عنوان
«امتداد مهر» را یدک می کش��یدند و خود را «مردمی»
می خواندن��د .رئیس جمهور نهم ام��ا 40روز از بهار
گذشته بود که برای ثبت نام در انتخابات به ساختمان
ی رفت و رسما
اجری وزارت کش��ور در میدان فاطم
نامزد انتخابات ریاست جمهوری دهم شد.
او در روز ثبت ن��ام تاکید کرد که از طرف خودم هیچ
س��تاد تبلیغاتی ندارم و ستادی که با مدیریت بنده برپا
شود وجود ندارد .البته هیچ منبع مالی هم برای تبلیغات
ندارم و اگر داش��تم هم ضرورتی نداشت که هزینه ای
ش��ود اما عده ای به صورت داوطلب و مردمی به دنبال
برنامه ای برای س��تاد تبلیغاتی هستند .وی همچنین از
هواداران خود خواس��ت در معرفی او از بزرگنمایی و
غلو اجتناب کرده و انتقادات درست را بپذیرند.
احمدی ن��ژاد چند روز پ��س از ثبت نام در انتخابات و
در حالی که هنوز اس��امی نامزدهای نهایی از س��وی
شورای نگهبان قانون اساسی اعالم نشده بود ،در حاشیه
جلس��ه هیات دولت اعالم کرد که دالیل سیاه نمایی ها
را قبل از انتخابات افش��ا خواهد ک��رد .وی گفت که
رقیب هیچ کس نیست و با همه کاندیداها رفیق است.
رئیس جمه��ور در حاش��یه اجالس مدی��ران صنعت
نفت نیز از قطع ش��دن دست های اصلی مافیای نفتی
خبر داد.
احمدی ن��ژاد دو روز بعد ب��ه زادگاه خود رفت و در
جمع مردم س��منان س��خنرانی کرد .او ب��ا بیان اینکه
دش��منان تصور کردند که اگ��ر تهدید کنند و به ملت
ایران اخم کنند ،ملت ایران عقب نشینی می کند ،اظهار
داش��ت که انها بر این اساس سیاست های استعماری
خود را تنظیم کرده بودند و وقتی از کاخ س��عداباد ان
توافقنام��ه یک جانبه و ننگی��ن را تنظیم کردند ،تصور
می کردند کار ملت ایران تمام است .رئیس جمهور در
این س��فر در جمع روحانیون سمنان نیز ،سخت ترین
مرحله در برپایی حکومت اس�لامی را اجرای عدالت
دانست.
اولین برنامه رس��می انتخاباتی احمدی نژاد در همان
جایی برگزار شد که او برای اولین بار در سال 84به
میان هواداران خود رفته بود؛ سالن شهدای هفتم تیر
تهران .این بار اما او دانشجویان حامی خود را مخاطب
قرار داد و گفت که دش��من در زم��ان «تنش زدایی»
دول��ت قبل 15بار علیه ای��ران ارایش حمله گرفت.
وی همچنی��ن گفت که در اوج فش��ارهای دش��من
در موضوع هس��ته ای و القای نابس��امانی در اوضاع
اقتص��ادی ،برخی موضوع گوجه فرنگی را به مس��اله
اصلی کشور تبدیل و در واقع جنگ روانی دشمن را
44
به فارس��ی ترجمه کردند« .یک اقایی هر روز تهمت
می زن��د و توهی��ن می کند .ب��ه او می گویند چرا این
کار را می کن��ی ،می گوید احمدی ن��ژاد ما را تحویل
نمی گیرد؛ خدا شاهد است صدها ساعت نوکری ان
روستایی که زیر چرخ برنامه ریزی توسعه انها له شد
را به صدها س��اعت نشست و برخاست و تعریف و
تمجید از انها عوض نمی کنم و تا این دولت هست،
منافع این ملت را فدای زیاده خواهی یک مش��ت ادم
پرادع��ای بی خاصیت نمی کنم ».این بخش دیگری از
صحبت های احمدی نژاد در میان دانشجویان هوادار
خود بود.
وی تصریح کرد« :این سینه ماالمال از حرف است ،اگر
هم نمی گوییم معنایش این نیس��ت که حرف نداریم،
به خدا قسم فشاری که بعضی ها در داخل در موضوع
هسته ای به ما وارد کردند به مراتب بیشتر از فشار جبهه
استکبار بود ...حتی در برخی جلسات مستقیما به من
اهانت کردند اما تحم��ل کردم و بعدا خدمت رهبری
عزیز عرض کردم که شما فرمودید مساله هسته ای را
مدیریت کنم و ما معتقدیم که نباید بی عرضگی جمعی
را ب��ر ملت تحمیل کنیم ،ش��ما فرمودید تحمل کن و
من تا امروز تحمل کردم و تا زمانی که الزم باش��د نیز
تحمل خواهم کرد».
او سپس دو کنفرانس خبری برگزار کرد؛ نشست اول
با حضور خبرنگاران داخلی و نشس��ت دوم با حضور
خبرن��گاران خارجی .او در جم��ع خبرنگاران داخلی
گف��ت که برای حف��ظ منافع مل��ی در برابر هجمه ها
سکوت کرده اس��ت .رئیس جمهور اظهار داشت« :در
مناظره ها خواهید دید که استداللی برای ادعاها وجود
ندارد».
احمدی نژاد در نشس��ت با خبرن��گاران خارجی هم،
اوبام��ا را به مناظره فراخواند و اع�لام کرد که دولت
خیلی ب��ه مواضع برخی کش��ورهای اروپایی اهمیت
نمی دهد.
او در اولین برنامه انتخاباتی خود که از صدا و س��یما
پخش می شد ،در رادیو گفت وگو حاضر شد و گفت
ک��ه تحقیر رئیس جمهور س��ابق ایران در فرانس��ه از
غم انگیز ترین روزهای زندگی اش بود ،چرا که شیراک
باالی پله ها ایستاده بود و رئیس جمهور ایران پله های
متعدد را پشت سر گذاشت تا به او برسد.
رئیس جمهور در س��فر ب��ه رباط کریم اعالم کرد که تا
اخر در مقابل چپاولگران خواهد ایستاد .برنامه بعدی
وی ،دی��دار ب��ا نخبگان ب��ود که البته پنج س��اعت به
ط��ول انجامید .احمدی نژاد در ای��ن دیدار گفت30« :
روزنام��ه به این برادر کوچک ش��ما از صبح تا ش��ب
هر چ��ه می خواهند می گویند و بنده هم به دوس��تان
گفتم که بگذارید انها طعم ش��یرین ازادی را بچشند.
ولی در دوره ای تنها روزنامه منتقد خود را هم تحمل
نمی کردن��د ».وی تاکید کرد دول��ت نهم چندین برابر
نهضت ملی تحت فشار بوده است اما دولت هرگز شان
ملت را روی میز نمی گذارد.
رئیس جمه��ور در مش��هد نی��ز گف��ت« :اف��رادی که
می گفتند قشر فقیر باید از بین برود و برنامه ریزی هایی
می کردن��د که علیه ملت بود ب��ه ما می گویند منطق ما
منطق ضعف و مانع توسعه است اما انها حاال به حال
محرومان و فقرا اش��ک می ریزند ».اشاره وی به فیلم
انتخابات��ی مهدی کروبی و گریه کرباس��چی در مقابل
دوربین بود.
سیاس��ت اصلی انتخاباتی محم��ود احمدی نژاد اما در
مناظره با میرحس��ین موسوی رونمایی شد .او این بار
ه م هاشمی رفس��نجانی را رقیب اصل��ی خود معرفی
ک��رد و او را صحنه گ��ردان انتخابات دهم خواند .وی
همچنین به انتقاد از میرحس��ین موس��وی و دولت او
پرداخت .فردای ان روز هاشمی رفس��نجانی در حرم
امام خمین��ی(ره) و در حاش��یه مراس��م 14خرداد در
گفت وگوی خصوصی ب��ا احمدی نژاد از مواضع وی
انتقاد کرد.
سه روز بعد از ان مناظره بود که احمدی نژاد در سفر به
اصفهان باردیگر به انتقاد از دولت های گذشته پرداخت
و تاکید کرد که انقالب را توده های مردم به پا کردند نه
چند سیاستمدار زیاده خواه.
او در گفت وگ��وی وی��ژه خبری نیز با انتق��اد از ارائه
اماره��ای جعلی علیه دولت تاکید ک��رد تا روزی که
ملت بخواهند در مقابل فشارها ایستادگی می کند.
مناظره با مهدی کروبی نیز به ماجرای شهرام جزایری
و بنیاد ش��هید کشیده شد ،اما کروبی پاسخ این ادعا را
شب بعد در مناظره با موسوی ارائه کرد.
وی در ارومی��ه نی��ز اعالم کرد که اس��امی مفس��دان
اقتصادی را افش��ا می کند و در س��اری از قطع دست
چپاولگران در صورت انتخاب مجدد خود خبر داد.
احمدی ن��ژاد که ق��رار بود در جمع حامی��ان خود در
مص�لای تهران حاضر ش��ود این برنام��ه را لغو و در
عوض خیابان ازادی را به عنوان محل تجمع هواداران
خود انتخاب کرد.
او در برنام��ه ای ک��ه از صدا و س��یما برای پاس��خ به
اتهامات علیه وی پخش ش��د تاکید کرد رقیب عرصه
را باخت��ه و به دنبال تنش اس��ت .محمود احمدی نژاد
در روز انتخابات نیز گفت حضور ملت زمینه را برای
تصمیم گیری های بزرگ تر فراهم می کند.
مثلث شماره 37
سیاست
احمدی نژاد جدید
عصر روز ش��نبه 23خرداد ماه 88وقتی ستاد انتخابات
کش��ور امار رس��می نتایج ش��مارش ارا را اعالم کرد،
محمود احمدی نژاد با کسب 24527516رای توانست
63/62درص��د ارا را به دس��ت اورد و رئیس جمه��ور
منتخب دهم لقب بگی��رد .وی بعد از ظهر روز بعد در
شانزدهمین نشست خبری خود با رسانه های داخلی و
خارجی به سواالت اصحاب رس��انه پاسخ داد .رئیس
دولت در ان نشست در مورد اعتراضات خیابانی چنین
گفت« :بعید اس��ت در ایران کسی پیدا شود که بخواهد
با اتکا بر بیگانگان هدف خود را جلو ببرد و ملت ایران
اگر بفهمند کسانی می خواهند با تکیه بر بیگانگان دست
به اقداماتی بزنند در برابرشان می ایستند ».وی ادامه داد:
«فضای سیاس��ی ایران انقدر باز است که دیدیم سه نفر
در مقابل یک نفر ایستادند و بیش از سه برابر از رسانه
ملی استفاده کردند و در حالی که مدت قانونی تبلیغات
20روز اس��ت از سه ماه قبل تمام تحرکات و تبلیغات
رقبا از رس��انه ملی منعکس می شد و حتی فعالیت های
عادی هیات دولت برای اینکه تبلیغ نشود از تلویزیون
پخش نمی ش��د .البته برخی افراد با سوءاستفاده از این
فضا اقدام به ترویج اخبار دروغ و کذب می کنند اما االن
انتخابات تمام شده و موقع دوستی ها و برادری هاست
و حاال اگر برخی دوس��ت دارن��د این راه را ادامه دهند
این فضا باز اس��ت و همیش��ه بوده و کش��ور ازاد نیز
همین است و این مسائل چندان قابل توجه نیست .البته
دستگاه قضایی با کسانی که بخواهند از طریق بیگانگان
کوچکترین اقدامی کنند برخورد قاطع خواهد کرد؛ برخی
افراد احساساتی هستند و فکر می کنند حتما باید نامزد
مورد نظر انان پیروز شود اما االن که شکست خورده اند
بای��د به انها گفت که چه کار ب��ه امکان عمومی و مردم
دارید؟ این اعتراضات مانند یک مسابقه فوتبال است که
وقتی تیمی نتیجه نمی گیرد هواداران ان عصبانی شده و
اقداماتی مانند چنگ انداختن به صورت دیگران انجام
می دهند اما ما با صبر و حوصله کار را دنبال می کنیم».
بعد از اتمام جلس��ه احمدی نژاد به میدان ولیعصر(عج)
رفت تا بنا به وعده ای که داده بود در جشن شرکت کند.
مثلث شماره 37
وی انجا معترضان خیابانی را اینگونه خطاب قرار داد:
«چهل میلیون بازیگ��ر اصلی انتخابات اند و ان خس و
خاشاک در حاشیه نمی توانند کاری بکنند و در رودخانه
زالل ملت جایی برای خود نمایی انها نخواهد بود ».این
جمله تا چند روز مستمس��کی برای منتقدان وی بود تا
ی دولت ،ایرنا ،طی گزارشی اعالم
انکه خبرگزاری رسم
کرد« :بررس��ی متن اظهارات رئیس جمهوری حاکی از
ان اس��ت که احمدی نژاد در س��خنانش ضمن تبریک
این پیروزی به ملت ایران ،حس��اب اغتشاشگران را از
هواداران نامزدها جدا کرده و اشوبگران روزهای اخیر
را «خس و خاشاک» نامیده است ».این گزارش به نوعی
تکذیب اظهارات منتقدان بود.
روز 88/3/30ندا اقا س��لطان در اشوب های خیابانی به
طرز مش��کوکی به قتل می رس��د .این حادثه سبب شد
تا احمدی نژاد برای رس��یدگی ب��ه این موضوع نامه ای
به هاشمی شاهرودی بنویسد .او در این نامه خطاب به
رئیس وقت قوه قضائیه نوشت« :مستحضرید که یکی
از ش��هروندان محترم به نام سرکار خانم ندا اقا سلطان
مورخ 88/3/30توس��ط عوامل ناش��ناس به طور کامال
مشکوکی در یکی از خیابان های تهران به ضرب گلوله
کشته شدند .با توجه به حاشیه سازی های فراوانی که در
خصوص این حادثه دلخراش صورت گرفته و ش��انتاژ
تبلیغاتی وس��یع رس��انه های بیگانه و قرائن و ش��واهد
فراوان دیگر ،دخالت مخالفی��ن و معاندین ملت ایران
برای بهره برداری های سوء سیاسی و مشوه نمودن چهره
پاک جمهوری اسالمی قطعی به نظر می رسد.
ل��ذا تقاضا دارد ،دس��تور فرمایید تا دس��تگاه قضایی با
جدیت هر چه بیش��تر ب��ه موضوع قت��ل ان مرحومه
رس��یدگی و عوامل جنایت را شناس��ایی و محاکمه و
نتیجه را جهت اطالع مردم شریف منتشر نماید».
وی همچنین 13تیر در جمع روس��ای دانش��گاه های
علوم پزشکی راجع به اعتراضات خیابانی اعالم می کند:
«دش��منان مانند اوای��ل انقالب تالش کردن��د در این
انتخابات خط درگیری را به داخل ایران متصل کنند ،اما
م��ردم در این انتخابات انچنان به انها س��یلی زدند که
فریاد انها به هوا برخاسته است و انها در صحبت هایشان
عدم دخال��ت در ایران را اعالم می کنند و می گویند که
ما نگران هستیم اما من به انها می گویم که شما چه کاره
هستید که در امور ایران دخالت می کنید و بدانند که این
موارد به اسم انها نوشته شده و باید محاکمه شوند».
روز دوازده��م مردادم��اه رهبر معظم انقالب اس�لامی
حکم دومین دوره ریاست جمهوری محموداحمدی نژاد
را تنفی��ذ کردن��د و ف��ردای ان روز مراس��م تحلی��ف
رئیس جمهور در مجلس ش��ورای اس�لامی با حضور
شخصیت های لشکری و کشوری و همچنین سفیران و
نمایندگان کشورهای خارجی مقیم تهران برگزار شد.
احمدی ن��ژاد پس از ان در چند مصاحبه و س��خنرانی
دیگرش چندین ب��ار اعالم کرد که در ایران بیش��ترین
میزان ازادی بیان وجود دارد و در ایران کس��ی به خاطر
عقایدش زندانی نیست .رئیس دولت دهم اگر چه پس
از حوادث انتخابات سعی کرد تا کمتر در مورد حوادث
پس از انتخابات موضع گیری های مستقیم کند اما پس
از گذشت یک سال درسالگرد ارتحال امام در مهم ترین
موضع گیری اش قانون شکنان و سران معترضان حوادث
پس از انتخابات را که مدعی پیروی از خط امام هستند
به ش��دت محکوم کرد و گفت« :امام راحل فرمودند که
میزان رای ملت اس��ت و 30سال جمهوری اسالمی 30
انتخاب عظیم را برگزار ک��رد .در این انتخابات حدود
40میلیون نف��ر یعنی 85درصد واجدین ش��رایط در
یک انتخابات صد در صد ازاد ش��رکت کردند و رکورد
مردم ساالری در دنیا را شکستند و دموکراسی حزب و
ثروت و رسانه را در دنیا به چالش کشیدند و حدود 25
میلیون نفر به خادم منتخب رای دادند و همه 40میلیون
و همه 75میلیون نفر محترم هستند».
وی با بیان اینکه در طول 30س��ال برخی خودخواهان
بوده اند که همواره خود را برتر از ملت و مالک کش��ور
دانس��تند ،اظهار داشت« :این افراد بر این باور بودند که
اگر رای ملت با انها بود ان رای واقعی و محترم اس��ت
و اگ��ر ان رای با اف��راد دیگری ب��ود ان رای احترامی
ن��دارد و باید ان رای را لگدمال کرد ».وی با بیان اینکه
هم��واره از احت��رام به رای مردم و نتای��ج ان با قدرت
ی از س��خنان خود گفت :
صیانت کردند در بخش مهم
«از عجایب تاریخ اس��ت که برخی خ��ود را در صف
دشمنان قسم خورده امام یعنی سلطنت طلب ها ،منافقین
و رس��انه های استکباری و سران استکبار قرار می دهند
و ب��ا همه ارزش ها و اصول ام��ام و با ملت امام مقابله
می کنند و ان��گاه ادعای پی��روی و مالکیت انحصاری
امام و خط امام را دارند و عجیب تر ان است که انتظار
دارند مردم این ادعای دروغین انها و زیاده خواهی انها
را بپذیرند».رئیس جمهور گفت« :از نظر امام میزان وضع
فعلی افراد اس��ت و او برای عناوین و لباس ارزشی قائل
نبود و در انتهای وصیت نامه خود به مردم سفارش کردند
که مراقب باشید که ممکن است برخی افراد با سالوسی از
ناحیه من یعنی امام تعریف شده باشند یا تائیدیه هایی از من
گرفته باشند که اینها مالک نیست و میزان وضع فعلی افراد
است».از نگاه امام راحل حفظ نظام و حیثیت نظام از اوجب
واجبات است .کسانی که حرمت نگه نمی دارند و هم صدا
یو
با دشمنان قس��م خورده می خواهند چهره نظام مردم
پاک جمهوری اسالمی ایران را مشوه کنند ،هرگز نمی توانند
ادعای پیروی از امام و خط امام را داش��ته باشند ».احمدی
نژاد پس از پدید امدن فتنه های پس از انتخابات و بعد از
اینکه جمله او خطاب به معترضین مستمسکی به انها برای
اعتراض داد رفته رفته به حاشیه رفت و به امور مربوط به
اداره دولت پرداخت .معلوم نیست او به طور خود خواسته
این تصمیم را گرفت یا اینکه روند تحوالت او را در این
وضعیت قرار داد.
45
پرونده ویژه
مصباحی مقدم:
مواضع احمدی نژاد مورد
تایید همه اصولگرایان نبود
غالمرض��ا مصباحی مقدم تا پی��ش از انتخابات از
منتقدان جدی دولت نهم محس��وب می ش��د ولی
پ��س از ان هزین��ه نقد را با برکناری از ریاس��ت
کمیسیون اقتصادی مجلس پرداخت .از ان به بعد
چرخش معنا داری در نوع مواضع وی نس��بت به
دول��ت پدید امد .عضو ارش��د جامعه روحانیت
مبارز معتقد است طیف گسترده ای از اصولگرایان
وقتی حضور یک رقیب جدی از جناح اصالحات
را در عرص��ه انتخابات ریاس��ت جمهوری دیدند
از س��ایر طرح ها نظیر ط��رح دولت وحدت ملی
دس��ت کش��یدند و به صورت اجم��اع حداکثری
از احمدی ن��ژاد حمای��ت کردن��د .وی اظهارات
احمدی ن��ژاد در مناظ��رات انتخابات��ی را ج��زو
ابتکارات ش��خصی او می داند که مورد تایید همه
اصولگرایان نبود .عضو فراکس��یون اصولگرایان
به رغم انتقاداتی که به نحوه مناظرات وارد می کند
ام��ا ان برنامه ها را عاملی تاثیر گ��ذار در افزایش
مشارکت حداکثری توصیف می نماید.
جمعی��ت ایثارگران معتق��د اس��ت در انتخابات
46
ریاست جمهوری گذشته اجماع حداکثری روی نام
احمدی نژاد انجام نش��د ،زیرا عده ای به طرف طرح
دولت وحدت ملی رفتند که ان زمان گفته می ش��د
ی هاش��می دنبال می شود و
این طرح از س��وی اقا
مضم��ون این صحب��ت هم به اقای عس��گر اوالدی
و باهن��ر بر می گ��ردد ک��ه از چهره های ش��اخص
ط امام و رهبری هس��تند .نظر ش��ما
جبهه پیروان خ
چیست؟
معتقدم اکثر اصولگرایان به حمایت از اقای احمدی نژاد
پرداختند ولی ب��ه نقطه ای که صحبت از اجماع کامل
شود خیر به انجا نرسید.
یعنی طیف گسترده ای اجماع نکردند؟
خی��ر ،طیف گس��ترده ای اجماع نکردند ش��اید بتوان
ی نسبت به مجموعه اصولگرایان داخل
گفت جمع کم
اجماع شدند.
چرا اصال طرح دولت وحدت ملی مطرح ش��د که
اقبال عس��گر اوالدی و باهنر را در پی داش��ت ،ولی
بعد انها مجبور به تکذیب همراهی در رس��انه ملی
شدند؟
اینه��ا حرف های ابتدایی بود ،حرف هایی بود که ماه ها
مان��ده به انتخابات زده ش��د ولی وقت��ی دیدند این
حرف ها نمی تواند نتیجه بخش باش��د و به هر علت
ب��ه مجموعه اصولگرایان هم لطمه می زند دیگر این
صبحت را کنار گذاشتند.
اجم��اع اصولگرای��ان چ��ه زمانی ب��ه صورت
حداکثری روی نام احمدی نژاد متمرکز ش��د .ایا
وقتی بود که رقیب جدی مانند میرحسین به میدان
امد؟
بله اثرگذار بود ولی وقتی مشخص شد که رقبا یک
کاندی��دای جدی دارند و نه بیش��تر ،این اتفاق نظر
بیشتر قوت گرفت.
استراتژی اقای احمدی نژاد چه بود ،ایا مواضعی
ک��ه وی در مناظره ها و ش��یوه های تبلیغاتی خود
داشت همه مورد تایید اصولگرایان بود؟
نه ،طبعا انچه در مباحثات ایش��ان گفته ش��د جزو
ابتکارات ش��خصی وی بود .این طور نبود که لزوما
مش��ورت کن��د و نظر بگی��رد و بع��د ان را بازتاب
بدهد.
ای��ا پیش��نهادی ه��م در ن��وع موضعگیری ها به
احمدی نژاد شده بود؟
من خبر ندارم.
در انج��ام مناظره ها ،احمدی نژاد به س��ه ش��یوه
متف��اوت عمل کرد ،مث�لا در مناظ��ره با کروبی
برنامه محور صبحت کرد ،در مناظره با موس��وی
ی هاشمی و ناطق نوری مانور داد و در مناظره
رو
ب��ا رضایی به نوعی القا کردند که س��ه کاندیدای
دیگر ب��ا اتحادی پش��ت پرده مقابل ایش��ان قرار
گرفته اند ،این مواضع را چگونه ارزیابی می کنید؟
انچه اتفاق افت��اد قبل از انتخابات در مناظرات چیز
خیلی زیبایی نب��ود که بخواهیم روی ان دوباره کار
بکنیم و مجددا ان را مورد بازنگری قرار بدهیم.
اشکال کار بیشتر کجا بود؟
اشکال هم در مدیریت مناظرات بود چون چارچوبی
برای این برنامه ها نگذاش��ته بودن��د و هم در مورد
مناظره کنن��دگان ب��ود ک��ه به جای بی��ان چگونگی
خدمت به نق��د یکدیگر پرداختن��د و به جای انکه
بگوین��د چگونه می خواهند به مل��ت خدمت کنند
س��راغ نقد مواضع و عملکرد یکدیگر رفتند که هر
دو غلط بود.
فک��ر می کنید این نوع مناظرات چقدر در افزایش
مشارکت مردمی تاثیرگذار بود؟
بس��یار موثر بود چون صرف نظر از اشکاالتی که به
نوع انجام انها دارم روش��ن کننده برخی مسائل بود
ک��ه ان مس��ائل روی مخاطبان و جل��ب ارای انها
اثرگذار بود ،البته بخش��ی ه��م هیجان برانگیز بود و
ان هیجانات موجب ش��د که ارای خفته از دو س��و
برخیزد تا سطح مشارکت باال برود.
در همی��ن مناظرات تخلف��ات انتخاباتی صورت
گرفت ،ولی به ان پرداخته نشد چرا؟
انهایی که می گویند تخلف صورت گرفته شاید نظر
خاصی دارند .از خودش��ان سوال کنید من اطالعی
ندارم.
شما از برانگیخته شدن هیجانات صحبت کردید،
چق��در روی اعتراضات پ��س از انتخابات موثر
بود؟
وقتی هیجان تحریک ش��د می توان��د در افزایش ارا
موثر باش��د و بعد از انتخاب��ات اثرگذار خواهد بود.
هیجان کارکرد و عملکرد خودش را دارد.
یعنی می بایست مجاری برای کنترل این هیجانات
تعبیه می شد مثال احزاب و گروه ها می امدند ان را
مدیریت می کردند؟
در انتخابات باید به کف هیجانات اکتفا کرد نه اینکه
خیلی به ان دامن زد و ان را باال برد.
مثلث شماره 37
سیاست
حمید رسایی:
اجتماع طرفداران احمدی نژاد در میدان ولیعصر(عج) قانونی بود
بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته گروهی از
اصولگرایان در نقد حوادث پس از انتخابات معتقد بودند
بروز برخی حرکات از سوی رئیس جمهور و دستگاه های
دولتی بر ش��دت اعتراضات افزود .از جمله این مسائل
تجمع م��ردم در میدان ولیعصر به جهت برپایی جش��ن
سو خاشاک
پیروزی احمدی نژاد بود که در انجا عبارت خ
خط��اب ب��ه اغتشاش��گران گفته ش��د .حمید رس��ایی
بر این باور اس��ت که اوال ان مراسم مجوز داشت ،ثانیا
منظ��ور رئیس جمهور به رای دهندگان به موس��وی نبود،
ثالثا برگزاری چنین جشنی سابقه داشت و رابعا نیاز نبود
تا تایید انتخابات توس��ط شورای نگهبان صبر شود .وی
این حرک��ت را در جهت خنثی کردن برنامه ها توصیف
می کند.
برخی منتقدان معتقدند که برگزاری اجتماع میدان ولیعصر
قبل از تایید نتیجه انتخابات توسط شورای نگهبان موجب
تشدید اعتراضات شد ،نظر شما چیست؟
دکتر احمدی نژاد پیروز انتخابات ریاست جمهوری دهم بود
و از این رو طبیعتا مردمی که توانسته بودند سکان انقالب را به دست ادمی مطمئن
بس��پارند در میدان ولیعصر جمع شدند تا بابت این پیروزی برنامه شکرگزاری را
انجام دهند.
ان تجمع با اطالع مسئوالن وزارت کشور و مجوز صادره از سوی انها برگزار شد
به عالوه انکه بعد از ان تجمعات بی مجوز صورت گرفت تا برنامه طراحی ش��ده
ان جریان را خنثی کنند .لذا مردم اقدام شایس��ته و بجایی را که می بایس��ت در ان
مقطع انجام بدهند ،صورت دادند.
اقای احمدی نژاد در سخنرانی میدان ولیعصر صحبت های اگاهانه ،زیرکانه و دقیقی
کرده و تاکید کرد رئیس جمهور همه چهل میلیونی است که پای صندوق های رای
امدند و همانجا یاداور ش��د انانی که بانک و مس��جد اتش می زنند و به خیابان ها
ریختند و اموال عمومی را تخریب می کنند خس و خاشاک هستند .البته در ان مقطع
عده ای ش��یطنت و سعی کردند طی یکی ،دو روز این صحبت را به نفراتی تعمیم
بدهند که به موس��وی رای داده بودند .ان زمان صد او سیما اظهارات رئیس جمهور
را پخش مجدد کرد و ثابت ش��د دروغ بزرگی که فرصت طلبان درصدد القای ان
بودند ،صحت ندارد .زیرا ایشان چندین بار گفت رئیس جمهور همه چهل میلیونی
اس��ت که پای صندوق های رای امدن��د و افتخار افریدند
و البته تعبیر خس و خاش��اک در مورد اغتشاشگران کامال
درس��ت و بجا بود چراکه ملت در عرصه های بعدی انها را
شستند و چهره جامعه را از وجودشان پاک کردند.
چرا برای برپایی جشن پیروزی تا تایید شورای نگهبان
صبر نشد؟
از نظر من این نقد وارد نیس��ت ب��ه دلیل انکه رهبر معظم
انق�لاب بعد از دو ،س��ه روز پیام تبری��ک دادند .از طرفی
کلیت انتخابات به خاطر فاصله بسیار زیاد ارا کامال معلوم
بود و این به زمان انتخابات دهم ریاست جمهوری محدود
نمی ش��ود .دوم خرداد ه��م وقتی اقای خاتم��ی رای اورد
بسیاری از مردم جمع ش��دند و بابت ان پیروزی شادمانی
ی کاله سرشان
کردند .البته همان مردم فهمیدند اقای خاتم
گذاش��ت و همان هایی ش��دند که حماسه س��وم تیر را در
انتخابات نهم ریاست جمهوری افریدند .در انتخابات دهم
نیز به رغم جمع شدن برخی افراد دور هم ،مردم در میدان
ولیعصر تودهنی محکمی به انها زدند.
یک مس��اله دیگر در مورد نحوه اعالم نتایج ارا توسط
وزارت کشور دولت نهم بود ،ایا این موضوع را وارد می دانید؟
واقعیت ان اس��ت که اینها شبهاتی کهنه هس��تند که طی یکسال اخیر به همه شان
پاس��خ داده ش��د ،لذا لزومی ندارد این شبهات کالبدش��کافی مجدد شوند ،انچه
االن می بایس��ت مورد توجه قرار گیرد عدم پایبندی برخی افراد به قانون اساسی،
والیت فقیه و نظر مردم اس��ت که در این راس��تا با دشمنان ملت ایران هم پیمان و
هم قسم شده اند تا برنامه های طراحی شده انها را اجرا کنند.
قوه قضائیه وظیفه دارد به مطالبه ای که 175نفر از نمایندگان مجلس ،میلیون ها
نفر از هموطنان و بس��یاری از حقوقدانان ،اس��اتید دانشگاه و ...برای رسیدگی
به ش��کایت از سران فتنه دارند ،رسیدگی کند .دس��تگاه قضایی در حال حاضر
به ام��ر رهبر معظم انقالب از محاکمه به صورت موقت منع ش��ده تا این افراد
چهره خود را بیش��تر نش��ان دهند که تدبیر درستی هست .اما مقام معظم رهبری
م��ا را از مطالبه محاکمه منع نکردند حتی در دیداری که ما با ایش��ان داش��تیم
معظم ل��ه تاکید کردند که س��ران انها قطع��ا محاکمه خواهند ش��د ولی طبیعتا
زم��ان ان باید فرا برس��د تا اعالم کنند ،لذا ت��ا ان روز این مطالبه بحق را ادامه
خواهیم داد.
دبیرکل جامعه انجمن های اسالمی اصناف و بازار:
مواضع احمدی نژاد حرف های خودش بود نه ما
«احزاب اصولگرا از این به بعد باید کسی را تایید نمایند که متعهد به نظرات و
مواضع جمع باشد» .این را کریمی اصفهانی ،دبیر کل انجمن های اسالمی اصناف
و بازار می گوید چرا که وی معتقد اس��ت توفیقات��ی که اصولگرایان در چند
انتخابات اخیر کس��ب کرده اند به واس��طه کار جمعی و تش��کیالتی بوده ،لذا
بزرگترین اموزه این جریان در مواجهه با یک بن بست نباید به فراموشی سپرده
ش��ود .او البته تاکید می کند که امروز افرادی که از نردبان حزبی باال رفته اند
متاسفانه می خواهند این نردبان را بردارند تا دیگر کسی باال نرود.
در مناظرات انتخابات ریاس��ت جمهوری دهم ،احمدی ن��ژاد که کاندیدای
اصولگرای��ان بود به ش��خصیت های جریان اصولگرای��ی نظیر ناطق نوری و
هاشمی انتقادات شدیدی وارد کرد .ایا این مواضع احمدی نژاد که هم قبل
و هم بعد از انتخابات ادامه داش��ت یک کار تش��کیالتی بود که در درون
اصولگرایان طراحی شده بود؟
کاری که س��ال گذش��ته رخ داد کامال خالف اخالق بود و با مواضع ما همسان
نبود .این یک مطلب است ،اما مهمتر از ان ،برگزاری مناظرات بدون ایین نامه و
قواعد بود .ش��اید اگر ایین نامه بود تخلف یک کاندیدا از طریق مجاری قانونی
پیگیری می شد .اینکه فردی بدون حضور محکوم شود یکی از کارهای اشتباهی
است که هر جا اتفاق بیفتد نادرست است.
با توجه به انتخابات س��ال گذش��ته و مواضعی که احمدی نژاد اتخاذ کرد ،ایا
اصولگرایان در س��از و کار تش��کیالتی خود برای انتخاب کاندیدا تجدیدنظر
نخواهند کرد؟
مثلث شماره 37
در برخی کش��ورها وقتی یک نفر از طرف حزبی کاندیدا می ش��ود خود را ملزم
می داند به اجرا و تبعیت از سیاس��ت هایی که درون ان حزب تدوین می ش��ود .در
کش��ور ما این طور نیست .متاس��فانه وقتی چند حزب با برنامه ریزی کار را جلو
می برند فردی که به واسطه کار جمعی پیروز شده است بعدها مجموعه را فراموش
می کند و نظرات خود را دنبال کرده و یک طرفه می تازد.
پ��س ش��ما معتقدید اقای احمدی ن��ژاد صحبت ها و نظرات ف��ردی خود را در
انتخابات گذشته مطرح کرد بدون انکه از طیف های اصولگرا نظرخواهی کند؟
این را خود ایشان می گوید و البته تاکید هم می کند که به هیچ حزبی وابسته نیست
و کار خودش را می کند.
چرا اصولگرایان از فردی حمایت کردند که حاضر به پذیرش نظرات و مواضع
انها نبوده و نیست؟
البته ش��اید افراد در برهه هایی وعده هایی هم بدهن��د ولی بعد از اینکه کار از کار
ی به پیروی از نظر جم��ع نمی بینند ،چرا که معتقدند در
گذش��ت دیگر هیچ الزام
مقابل مردمی مس��ئول هس��تند که ب��ه وی رای دادند نه احزاب ،ل��ذا احزاب باید
حواسش��ان را جمع کنند تا افرادی را تایید نمایند که بعد از پیروزی تعهد به نظر
جمع داشته باشند.
اس��تمرار و حفظ وحدت میان طیف های مختل��ف جریان اصولگرا همه خوبی ها
را در پی خواهد داش��ت لذا توفیق در کار سیاس��ی با گروهی و تش��کیالتی کار
کردن محقق می ش��ود و اگر اختالفی هم حاصل شد می بایست از طریق تجارب
گذش��ته برطرف ش��ود ،نه انکه موجب بر هم خوردن تعامالت و همکاری های
فی مابین شود.
47
گذری بر فتنه پس از انتخابات
3تیر
8تیر
10تیر
31تیر
25خرداد
26خرداد
29خرداد
30خرداد
در اولین ساعات بامداد ،میرحسین موسوی با برگزاری کنفرانس
مطبوعاتی با خبرنگاران داخلی و خارجی ،خود را پیروز قطعی
انتخابات خواند .در ساعات ابتدایی روز ،موسوی با صدور اولین
بیانیه خود مردم را به حضور در خیابان ها دعوت کرد.
محمود احمدی نژاد رئیس جمهور منتخب در جمع هواداران خود
در میدان ولی عصر(عج) 40 ،میلیون شرکت کننده در انتخابات
را طرفدار نظام دانست .برگزاری این تجمع که از ان به عنوان
جشن پیروزی یاد شد و برخی اظهارات احمدی نژاد انتقاداتی
را در پی داشت.در همین روز میر حسین موسوی به دیدار رهبر
معظم انقالب رفت.
چند میلیون نفر هوادار میرحسین موسوی در خیابان ازادی
تهران تجمع کردند و خواستار ابطال انتخابات شدند .میر حسین
موسوی نیز در این اجتماع حضور یافت.
در این روز نمایندگان کاندیداهای انتخابات به دیدار
مقام معظم رهبری رفتند.
رهبر معظم انقالب اسالمی در نماز جمعه تهران ،تسلیم شدن
نظام در برابر فشارهای غیر قانونی را شروع دیکتاتوری خواندند
و تاکید کردند :نتیجه انتخابات باید در پای صندوق های رای
تعیین شود نه در کف خیابان ها.
به رغم دعوت رهبر معظم انقالب اسالمی به رعایت قانون در اعتراض به
نتایج انتخابات در تهران وبرخی مراکز استان ها ناارامی های گسترده ای
رخ داد .در این روز سردار احمدی مقدم به
میرحسین موسوی نامه نوشت و به او در خصوص مواضعش هشدار داد.
محسن رضایی نامزد دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در
نامه ای به دبیر شورای نگهبان از ادامه پیگیری شکایات خود از
نتایج انتخابات اعالم انصراف کرد.
شورای نگهبان نتایج انتخابات دهم را تایید کرد.
موسوی اعالم کرد قصد تشکیل یک حزب را دارد.
الریجانی و محمود احمدی نژاد در نهاد ریاست جمهوری با
یکدیگر دیدار کردند تا به بسیاری از شایعات پیرامون رئیس
مجلس پایان دهند.
انتخابات ریاست جمهوری دهم با مشارکت 85درصدی مردم
برگزار شد و قریب به 40میلیون نفر از مردم در انتخابات شرکت
22خرداد کردند.
23خرداد
24خرداد
روزهای پرماجرا
مثلث شماره 37
48
سیاست ویژه
پرونده
سیاست
سیاست
26تیر
نیمه مرداد
روز قدس
13ابان
16اذر
عاشورا
فردای
عاشورای
9دی
22بهمن
نماز جمعه تهران به امامت اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس مجمع
تشخیص مصلحت نظام برگزار شد .او در خطبه های نماز جمعه
با بیان اینکه برخی در نتیجه انتخابات تردید کرده اند ،خواستار
ازادی زندانیان سیاسی و بر طرف کردن ابهامات شد .پس از
پایان نمازجمعه ،تهران تا چند ساعت متوالی شاهد ناارامی های
گسترده بود.
دادگاه متهمان حوادث پس از انتخابات برگزار شد و چندین
جلسه به طول انجامید .در پی افشاگری های برخی از متهمین،
مهدی هاشمی از کشور خارج شد.
در روز جهانی قدس ،هواداران میر حسین موسوی به خیابان ها
امدند و با شعارهایی انحرافی مانند "مرگ بر روسیه"" ،نه غزه
نه لبنان جانم فدای ایران" و "استقالل ازادی جمهوری ایرانی"
راهپیمایی این روز را تحت تاثیر قرار دادند.
در سالروز تسخیر النه جاسوسی امریکا به دست دانشجویان
پیرو خط امام(ره) بار دیگر تهران با حضور برخی طیف های
تندرو با نا ارامی مواجه بود.
برگزاری مراسم روز دانشجو در دانشگاه های مهم تهران و
شهرهای بزرگ با حاشیه های فراوانی روبه رو شد.هتک حرمت
به تمثال مبارک حضرت امام بازتاب گسترده ای پیدا کرد.
در روز عاشورای حسینی اشوبگران با تجمع در خیابان های
مرکزی تهران حرمت شکنی هایی صورت دادند.در همین روز
خواهرزاده موسوی ترور شد.
میرحسین موسوی در بیانیه هفدهم خود ،تلویحا دولت را
به رسمیت شناخت .در پی صدور این بیانیه ،محسن رضایی در
نامه ای خواستار وحدت با دولت و معترضین شد.
مردم در اعتراض به حرمت شکنی عاشورای حسینی در
سراسر کشور تجمع کردند و خواستار برخورد با عوامل
اصلی این حادثه شدند .پس از این تجمع عظیم و حماسه
مردمی ،تا حد زیادی از هواداران میر حسین موسوی و
گروه طرفدار او کاسته شد.
طرح اسب تراوا که از سوی عطاءاهلل مهاجرانی به سبزهای حاضر
در تظاهرات سالگرد پیروزی انقالب اسالمی ارائه شده بود
شکست خورد و اپوزیسیون با ناکامی مواجه شد.
مثلث شماره 37
49
پرونده ویژه
میرحسین موسوی درانتخابات دهم
قرار بود قانون را نقض نکند
بیستم اس��فند ماه روزی برای پایان بخشیدن به تمام
شایعات در مورد میرحسین موسوی بود .نخست وزیر
دوران جنگ که پس از دوران صدارتش گوشه نشینی
پیشه کرده و از حضور در هر پستی امتناع کرده بود
ح��اال برای حضوری دگر بار در پاس��تور عزمش را
ج��زم کرده ب��ود .او اما این بار بر ان ش��ده بود که
ردای ریاست جمهوری را بر تن کند.
احترام دولت رعایت شود
موس��وی در نخس��تین بیانی��ه اش ک��ه در ان اعالم
کاندیداتوری کرده بود چنین نگاشت« :بر مردم شریف
ایران پوش��یده نیست که اینجانب طی ماه های گذشته
با کمک و همفکری انان در تکاپوی این جست وجو
بوده ام؛ وضعیت کشور ،انتخاب های پیش رو ،حوادث
ممکن ،ظرفیت های موجود و بس��یاری نکات خرد و
کالن دیگ��ر را مورد دقت قرار دادم و هرچه پیش��تر
رفتم همان دالیل و عواملی که در وهله های گذشته به
عدم حضور در صحنه انتخابات فرا می خواندند بیشتر
م��را متقاعد کردند که این زمان زمانی دیگر اس��ت و
حضور را ایجاب می کند .اینک نه از روی خودپسندی
تا ارزش ها و ارجمندی های همگنان را نادیده بگیرم،
و نه از س��ر تجاهل تا مش��کالت پیش رو را ناچیز و
بضاعت اندکم را کافی از توکل به خداوند بدانم ،بلکه
به امید ادای وظیفه قصد خویش را برای نامزد ش��دن
در دوره ده��م از انتخابات ریاس��ت جمهوری اعالم
می نمایم ».او با بیان برخی مش��کالت کشور نوشت:
«تداوم چنین رویه ای به اشفتگی های العالج در نظام
مدیریتی منجر می شود ،تا جایی که یک روز در کشور
سنگی بر روی سنگ نماند».
بیانیه موس��وی ی��ک نکته مهم دیگر هم داش��ت .او
گفت که «به زودی ش��ور مبارزات انتخاباتی کش��ور
را فرا خواه��د گرفت» و البته «الزم اس��ت که احترام
دولت قانونی جمهوری اسالمی به دقت رعایت شود
و انتقادات به صورت روش��نگرانه ،مستدل ،دلسوزانه
و نه با قصد فریب ارائه گردد».
اولین سخنرانی
موسوی کمتر از یک هفته بعد در اولین سخنرانی خود
ی کاندیداتوری ،در حسینیه حجت
بعد از اعالم رسم
نازی اب��اد تهران با اش��اره به دیدگاه ه��ای امام چنین
گفت« :ایش��ان با مرفه بودن و رفاه مخالف نیس��تند،
ول��ی به مرفهین بی دردی که به مس��ائل کشورش��ان
بی اعتنا هستند و دست در دست سرمایه داران جهانی
گذاشته اند مخالفند؛ با سرمایه ای که در خدمت تولید
و کارافرینی و اشتغال اس��ت مخالفتی ندارند ولی با
س��رمایه ای مخالف هستند که در کمک غارت کشور
است .ایشان با ان سرمایه داری و رفاهی مخالف است
50
که در میان چش��مان پر از مشکل و مسال ه مردم ،رژه
تجمل دارد و با ماش��ین های چند ص�� د میلیونی خود
می خواهد حالت س��رکوبی را در قش��رهای پایین به
وجود اورد».
من با نهضت ازادی اختالف دارم
موس��وی چندی بعد در جمع دانشجویان دانشگاه
ازاد ی��زد به یکی از دانش��جویان منتقد خود درباره
رابطه اش با نهضت ازادی اینگونه پاسخ داد« :هرجا
می روم این س��وال را می پرس��ند و من هم توضیح
می دهم .هرچه بیش��تر بپرسید من هم بیشتر توضیح
می دهم و البته این به ضرر کس��انی خواهد بود که
اصرار به این س��وال دارند .نهض��ت ازادی حزب
معروف قبل از انقالب است و انتخاب دولت موقت
و حضور مرحوم بازرگان در ان نیز به درخواس��ت
شهید بهش��تی بود ،اما بعد از ان اختالفاتی پیش امد
و صف ها از هم جدا شد .اما هرگز از من نخواهید
شنید که اعضای نهضت ازادی را به عنوان شهروند
این نظام قبول نداش��ته باش��م.
بازهم این س��وال را بپرس��ید و من ب��از هم همین
پاس��خ را می ده��م .من ب��ا انها (نهض��ت ازادی)
اخت�لاف دارم ،ام��ا انها را نیز ش��هروند جمهوری
اس�لامی می دانم .هرگز دنب��ال مصلحت طلبی برای
جمع اوری چند رای نبودم و نخواهم بود .عقیده ام
را بی��ان می کن��م .نه تنه��ا نهض��ت ازادی ،هرکس
دیگری هم که در این کش��ور در قالب ایران بزرگ
فعالی��ت کند ش��هروند این نظام اس��ت و نظام در
قبالش مس��ئولیت دارد».
س��وال هایی از این دست در نشس��ت های مختلف
میر حس��ین تکرار می ش��د چنانکه در جمع دیگری
از دانش��جویان در پاسخ به سوالی درباره برگزاری
جلس��ه با اعضای دفتر تحکیم وح��دت نیز گفت:
«در جمع های متعددی که حاضر شدم اعضای دفتر
تحکیم وح��دت نیز امده اند و صحبت های خود را
مط��رح کرده اند .به هیچ اس��تانی نرفته ام مگر اینکه
تع��دادی از اعضای تحکیم وح��دت در برنامه های
ان حضور داش��تند .یقینا قصد خاصی در این رابطه
نبوده اس��ت ».او همواره ارتباط تشکیالتی با چنین
طیف هایی را تکذیب می کرد.
انتخابات افتخار نظام است
میرحس��ین موس��وی در تبریز انتخابات را فرصتی
برای م��ردم جهت نقد وضع موج��ود اعالم کرد و
گفت« :افتخار جمهوری اس�لامی است که از همان
ماه ه��ای اول در ان موضوع انتخابات مطرح ش��د
و در زمان جن��گ نیز با وجود فش��ارهای فراوان،
انتخابات تعطیل نشد چراکه انتخابات مظهر کرامت
انسانی است».
هرگز قانون را نقض نخواهم کرد
کمت��ر از یک ماه ب��ه انتخابات مانده بود که موس��وی
درهمایش مس��ئوالن و معتمدان س��تادهای انتخاباتی
تاکید کرد مشروعیت خود را در گرو اعتماد به حمایت
م��ردم می داند و اطمینان داد که از «خودس��ری ،نقض
قانون و تحمیق شهروندان» پرهیز خواهد کرد .موسوی
تاکی��د کرد که از اموال عمومی برای اس��تمرار قدرت
اس��تفاده نمی کن��د و گفت که این ام��وال امانت مردم
اس��ت که باید در چارچوب عقالنی به انها بازگردانده
ش��ود .میرحس��ین موس��وی در ادامه با تصریح اینکه
«هیچ گاه به مردم دروغ نخواهم گفت و امار نادرس��ت
به انها ارائه نخواهم داد» ادامه داد« :اصل ش��فافیت را
خدشه دار نمی کنم».او چند روز بعد «قانون گریزی» را
از جمله مشکالت بسیار مهم که «در حال تبدیل شدن
ب��ه یک عادت اس��ت» خواند .موس��وی گفت« :گریز
از قانون مش��کالت امروز را به وجود اورده اس��ت و
من از این لحاظ احس��اس خطر ک��ردم و این روند را
تغییر می دهم ».وی در ادامه س��خنان خود بازگشت به
سیاس��ت های عقالنی را راه پیشرفت و توسعه کشور
دانس��ت و گفت« :باید در مسیر قانون حرکت کنیم و
حتی اگر جایی از ان را قبول نداریم ،باید از راه قانون
وارد شویم».
اصالح طلبان واقعی ساختارشکنی نمی کنند!
موسوی در دانشگاه شیراز به شدت نسبت به برخی از
حاضران در سالن که علیه بسیج شعار دادند ،واکنش
نش��ان داد و از انها خواس��ت چنین ش��عاری ندهند.
میرحس��ین موس��وی در بخش دیگری از سخنانش
تاکید کرد« :اصالح طلبان واقعی انهایی هس��تند که به
اصول انقالب پایبند ند و ساختارشکنی نمی کنند».
شوک انتخاباتی
باالخره ش��بی که بس��یاری منتظرش بودند فرا رسید
و احمدی نژاد و موس��وی رو ب��ه روی یکدیگر قرار
گرفتند .شبی که در برابر استراتژی انتخاباتی رقیب،
نتوانست مقاومت کند و مواضع تندی اتخاذ کرد.
مثلث شماره 37
سیاست
سرنوشتپرابهام
از فردای انتخابات وقتی میرحس��ن موسوی متوجه شد
نام او به عنوان نامزد پیروز معرفی نخواهد شد ،بیانیه های
نخست وزیر دوران جنگ به یکباره رنگی دیگر به خود
گرفت .بیانیه ه��ای او از قطعیت تقلب روایت می کرد و
احمدی نژاد را پیروز انتخابات نمی دانست .چنانکه از میان
دولتی ها ،استاندار تهران در واکنشی به این بیانیه ها اعالم
کرد که بیانیه های میرحسین موسوی مصداق تنش افرینی
و بی اعتنای��ی به رای مردم اس��ت« :در حالی که مجریان
و ناظران انتخابات در حال ش��مارش ارای مردم هستند
متاسفانه شاهد موضع گیری سوال برانگیز اقای موسوی
هس��تیم که قبل از شمارش ارا اقدام به اعالم پیروزی در
انتخابات کرده است .از اقای موسوی که سابقه مدیریت در
سطوح باالی اجرایی داشتند انتظار می رفت موضع منطقی
داشته باشند نه انکه قبل از پایان شمارش ارا و براساس
اطالعات اطرافی��ان و گمانه زنی ها اقدام به موضع گیری
شتابزده نمایند که با استقبال رسانه های بیگانه و عناصر
معاند نظام روبه رو ش��ود ».میرحسین موسوی اما پس از
انتخابات بالفاصله به ش��ورای نگهبان نسبت به 7مورد
اعتراض کرد .سخنگوی شورای نگهبان در این خصوص
اعالم کرد« :موس��وی در اولین اعتراض خود تاکید کرده
اس��ت که در مناظره ها مطالبی گفته ش��ده که اتهام علیه
ش��خصیت های نظام بوده اس��ت .کارش��کنی مسئوالن
فرمانداری ه��ا در ارائ��ه کارت ناظرین انتخاباتی ،قبل از
تجمیع دستی ارای نتایج اعالم شده ،تعرفه های انتخاباتی
در شعب اخذ رای به خوبی توزیع نشده مانند شهرهای
شیراز و تبریز ،احمدی نژاد در صداوسیما تبلیغات اضافی
داشته اس��ت ،تیتر س��ایت های رجانیوز ،فارس و ایرنا
مبنی بر پیروزی احمدی نژاد در انتخابات و نقض ماده 40
جرائم نیروهای مس��لح و استفاده از نظامیان و بسیج در
میتینگ های تبلیغاتی احمدی نژاد از جمله موارد اعتراضی
میرحسین موسوی نسبت به انتخابات ریاست جمهوری
اس��ت ».اما دو روز بعد از انتخاب��ات نامزد معترض نزد
مثلث شماره 37
رهبر معظ��م انقالب رفت .حضرت ایت اهلل خامنه ای در
دیدار میرحس��ین موسوی با ایشان ،بر پیگیری مسائل از
طریق مراجع قانونی تاکید کردند .در این دیدار میرحسین
موسوی ضمن ارائه گزارشی دیدگاه خود را درباره روند
انتخابات بیان کرد .رهبر معظم انقالب نیز با تاکید بر لزوم
حفظ ارامش و متانت خاطرنش��ان کردند« :در دوره های
قبلی انتخابات نیز برخی افراد و نامزدها ،مسائلی داشتند که
از طریق شورای نگهبان به عنوان مرجع قانونی رسیدگی
به شکایات انتخاباتی پیگیری کردند و طبعا در این دوره
نیز مسائل باید از طریق قانونی دنبال شود ».ایشان با اشاره
به نامه اقای موسوی به شورای نگهبان افزودند« :به شورای
نگهبان تاکید شده که با دقت به این نامه رسیدگی شود».
رهبر انقالب اس�لامی با اش��اره به تحریکات دش��من و
برخی طراحی های پشت صحنه برای به اشوب کشاندن
خیابان ها خطاب به اقای موس��وی افزودند« :جنس شما
با اینگونه افراد متفاوت اس��ت و الزم اس��ت کارها را با
متانت و ارامش پیگیری کنید ».حضرت ایت اهلل خامنه ای
با تحس��ین حضور بی سابقه مردم درانتخابات 22خرداد
افزودند« :به یاری پروردگار انتخابات با اتقان ،صحت و
ارامش خوبی برگزار ش��د و ش��ما هم مسائل مورد نظر
را از طریق قانونی پیگیری کنی��د ».اما پس از این دیدار،
موسوی باز بر سر مواضع خود بود و همچنان طرفدارانش
را ب��ه حضور در خیابان ه��ا فرامی خواند .راهپیمایی های
تهران در صدر اخبار رسانه های دنیا بود .راهپیمایی هایی
که موس��وی خود در ابتدای صفوفش حضور داش��ت.
چند روز بعد نماینده موسوی به همراه نمایندگان ستادهای
سایر نامزدهای دهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری
در نشستی دوستانه در حضور حضرت ایت اهلل خامنه ای،
دیدگاه های خود را درباره انتخابات و مس��ائل مربوط به
ان به طور صریح و ش��فاف بیان و مس��ئوالن ذی ربط نیز
توضیحاتی را ارائه کردند.
اما موسوی باز بر سرحرف خود بود؛ انتخابات باید ابطال
ش��ود .س��ه روز بعد رهبر معظم انقالب راهی دانشگاه
تهران شدند تا مواضع نظام را در خصوص حوادث اخیر
تبیین کنند .ایشان در بیاناتشان با اشاره به اینکه زورازمایی
خیابانی بعد از انتخابات در واقع به چالش کشیده شدن
اصل انتخابات و مردم ساالری است ،تاکید کردند« :از همه
می خواهم به این روش غلط خاتمه دهند که اگر خاتمه
ندهند مس��ئولیت تبعات و هرج و مرج ان ،برعهده انها
خواهد بود ».ایشان افزودند« :برخی بدانند که با حرکات
خیابانی نمی توان اهرم فش��ار بر ضد نظام به وجود اورد
و مس��ئوالن را وادار ک��رد تحت عن��وان مصلحت زیر
بار خواس��ته های انها بروند چراکه تن دادن به مطالبات
غیرقانونی زیر فشار ،شروع نوعی دیکتاتوری است».
فردای ان روز موس��وی به شورای نگهبان دعوت شده
بود ،اما او به انجا نرفت تا اغازگر راهی پر فرا ز و نشیب
باشد.
پس از ان ،سردار احمدی مقدم نامه ای خطاب به میرحسین
موسوی نوش��ت .اوخطاب به موسوی چنین گفت« :پس
از اعالم نتایج انتخابات ،ه��واداران جنابعالی در یک اقدام
غیرقانونی با هجوم به خیابان ها و برهم زدن نظم و امنیت
عمومی فض��ای جامع��ه را به هم ریختند و در س��ایه این
بی نظمی و بی قانون��ی عده ای س��ودجو و اراذل و اوباش
به تخریب ام��وال عمومی ،مزاحمت برای مردم ،اتش زدن
خودروها و موتورسیکلت های مردم ،شکستن شیشه بانک ها
و مغازه های هموطنان پرداختند و در این میان خود شما و
هوادارانت��ان دیدید که ناجا منطبق با وظیفه ذاتی و قانونی،
ب��ا اراذل و اوباش و اغتشاش��گران با اقتدار برخورد کرد و
با هوادارانتان مدارا و مماش��ات کرد .بپذیرید که تجمعات
و راهپیمایی های غیرقانونی ،مشکالت جدی را برای مردم
فراهم ساخته و ایجاد ترافیک های سنگین و سرگردانی مردم،
مزاحمت برای کسبه و مغازه داران ،راهبندان های طوالنی،
ش��ائبه دست اویز و ملعبه بودن قانون را توسط هوادارانتان
ایجاد می کند و این امر برخالف شان و روحیه قانون گرایانه
مورد ادعای شماست که همواره در تبلیغات انتخاباتی بر ان
تاکید می کردید ».او در پایان نوش��ت که در صورت تداوم
رویه کنونی ناجا در راس��تای حفظ نظم و امنیت جامعه و
مردم ،به صورت قاطع با اقدامات غیرقانونی براساس وظایف
ذات��ی خود برخورد خواهد کرد و جای هیچ گله ای وجود
نخواهد داشت.
این نامه هم مانند س��ایر نامه ها و پیغام های دیگر نتیجه ای
نداشت و میر حسین همچنان بر سر مواضعش باقی مانده
بود .میر حسین موس��وی با صدور بیانیه نهم خود گفت:
«ش��کایت خود را با تش��کیل جمعیتی در محاکم قضایی
پیگیری می کنم ».موس��وی در این بیانیه از تصمیم خود به
تش��کیل حزب و جمعیت خبر داده و یاداور ش��ده است:
«گرو هی از نخبگان بر سر انند که گرد هم ایند و با تشکیل
جمعیتی قانونی صیانت از حقوق و ارای پایمال شده مردم
در انتخابات گذش��ته را از طریق انتش��ار مدارک و اس��ناد
تقلب ه��ا و تخلف های انجام گرفته و نیز رجوع به محاکم
قضایی پیگیری کنند و نتایج ان را مستمرا به اطالع عموم
مردم برسانند ».اما هرچه می گذشت اختیار ماجرا از دست
او بیشتر خارج می ش��د .حاال انان که در خیابان ها حضور
می یافتند دیگر توجه چندانی به خواس��ته های او نداشته و
راهی را می رفتند که دیگران از خارج از کش��ور برایش��ان
دیکته می کردند .ماجرای توهین به تمثال مبارک حضرت
امام ،هتک حرمت روز عاشورا و بسیاری دیگر از اتفاقات
تلخ ان روز ها از پس همین ماجرا بود .شاید همین مساله بود
که موجب شد فردای عاشورا میرحسین موسوی در بیانیه
هفدهم خود ،تلویحا دولت را به رسمیت بشناسد .از ان روز
تاکنون بیانیه های متعددی از سوی این نامزد معترض منتشر
ش��ده .او در فاصله این یک سال هر روز به مواضع عناصر
ضد انقالب نزدیک تر شده و به مقابله با نظام در بیانیه های
خود اصرار دارد .او قرار بود از دایره قانون خارج نشود .او د
ریک سال اخیر در متن فتنه های بعد از انتخابات قرار گرفته
است و عملکرد پرابهامی برجای گذاشته است.
51
پرونده ویژه
سیدمحمد غروی:
افراد ناصالح اطراف موسوی را
احاطه کردند
سید محمد غروی ،سخنگوی سابق جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ،بر این باور است که میر حسین
موسوی در دوره های گذشته چندان زمینه را برای حضور خود در انتخابات مساعد نمی دید .وی
موسوی را در دوره ای که وارد انتخابات شد با امروز بسیار متفاوت می داند و می گوید که هنگام
اعالم حضور موسوی به اصولگرایان گفته بود که باید اخرین نخست وزیر را احاطه کنند .غروی
بافت شخصیتی ،فکری و اعتقادی موسوی و هاشمی رفسنجانی را متفاوت می داند.
همانطور که به خاطر دارید ،اقای موسوی در دوره های
گذشته از حضور در انتخابات امتناع می کرد؛ اما در
این دوره به رغم اع�لام کاندیداتوری اقای خاتمی،
موس��وی اعالم کاندیداتوری کرد .به نظر شما علت
این حضور چه بود؟
گم��ان می کنم در دوره های گذش��ته باتوجه به رقبایی
که در انتخابات حضور داشتند ،اقای موسوی نیازی به
حضور خود در عرصه رقابت ها نمی دید .شما به ترکیب
نامزدهای انتخاباتی در دوره نهم نگاه کنید .اقای هاشمی ،
اقای معین ،اقای کروبی و برخی دیگر حضور داش��تند.
اقای موس��وی در ان دوره چندان زمینه را برای حضور
در انتخابات مس��اعد نمی دید .یعنی احس��اس می کرد
کسانی هستند که راه را برای حضور ایشان باز نکردند.
از چه لحاظ؟
یعنی به عبارتی اقای موسوی نتواند رای مردم را کسب
کند .به رغم فشارهایی که بر ایشان وارد می شد ،رغبتی
برای حضور در انتخابات نداشت .عامل دیگر این بود
ک��ه چهار س��ال از دوره اول دول��ت اقای احمدی نژاد
می گذشت .مسائلی در این دوره پیش امد و اصالح طلبان
را به این نتیجه رساند که زمینه بهتری برای حضور انان
در رقابت ه��ا وجود دارد .اصالح طلب��ان در دوره ای که
دولت در اختیارش��ان بود ،ان قدر شاهکار کرده بودند
که عمال توده مردم دیگر رغبتی به انان نداشتند! اما در
فاصله ای که ایجاد شد ،احساس کردند فرصت بیشتری
برای حضورشان در صحنه وجود دارد .اما نکته مهم این
بود که چه کسی به صحنه بیاید .برخی در گذشته تجربه
انچنانی نداش��تند .به عنوان مثال اقای خاتمی دو دوره
تجربه ریاس��ت جمهوری داش��ت .البته در دوره ایشان
مش��کالتی برای نظام پیش امد که البته با درایت رهبر
معظم انقالب ،کشتی انقالب به ساحل رسید .اقای خاتمی
با تندروی هایی که در دولت ایشان بود ،عمال مقابله کرد.
اینها واقعیت هایی است که اگر ما هم به ان اشاره نکنیم،
وج��ود دارد .با این حال ،این مس��ائل از چش��م دولت
خاتمی دیده می شد .جمیع این مسائل ،اصالح طلبان را
به این نتیجه رساند که ممکن است اقای خاتمی نتواند
در انتخابات پیروز شود و طبعا کسی که سوابق خوبی
در گذش��ته داش��ت مورد توجه این طیف سیاسی قرار
گرفت.این فرد ،اقای موسوی بود که در زمان حیات امام
راحل (ره) و جنگ تحمیلی ،دو دوره ریاست دولت را
برعهده داشت .امام(ره) هم برحسب شرایط ان دوره از
اقای موسوی و دولت حمایت می کردند .اینگونه نبود که
اقای موسوی در ان دوره مشکلی نداشت اما سرانجام به
شکلی ابرومندانه دوره دولت ایشان به پایان رسید .در
نتیجه در موقعیت مناسبی قرار داشت .اینگونه هم نبود
که مانند اصولگرایان موجود فکر کند ،به همین جهت
جریان اصالح طلب نگاه مثبتی نسبت به اقای موسوی
داش��ت .اقای خاتمی هم موضع روش��نی نداش��ت و
مش��خص نبود که قطعا می اید و اگ��ر بیاید در صحنه
52
خواهد ماند یا نه .حتی احتمال می داد که شورای نگهبان
موضع جدیدی درخصوص نامزدی ایشان در انتخابات
اتخاذ کند .ای��ن دغدغه های اقای خاتمی بود .به همین
دلیل اقای موسوی با نظر خودش و با توجه به فشارهایی
که بر او وارد می شد ،در عرصه رقابت ها حاضر شد.البته
اقای موسوی در دوره ای که وارد صحنه انتخابات شد با
دوره فعلی تفاوت های بسیار زیادی داشت .البته اینگونه
نبود که ما همان زمان هم با افکار اقای موس��وی موافق
باشیم .باالخره اختالفاتی وجود داشت .اما موسوی قبل
از انتخابات با موس��وی بعد از انتخابات و امروز بسیار
متفاوت بود.در اینجا باید به نکته ظریفی اش��اره کنم .با
وج��ود همه این اتفاقات برای ما اصولگرایان تجربه ای
اندوخته نمی شود .من همان زمان به برخی اقایان گفتم
که اینها در حال ورود به میدان هستند .هر کسی هم که
به میدان می اید ،باالخره کس��انی هستند که می ایند ،او
را احاطه می کنند و فکر و اطالعات به او می دهند .من
پیشنهاد دادم که خوب است برخی اصولگرایان اطراف
اقای موسوی حضور داشته باش��ند تا دیگران ایشان را
مصادره نکنند .این از اشتباهات بزرگ اصولگرایان بود.
البته اشتباه در جاهای دیگری هم تکرار شد .به تدریج
افرادی که چندان صالح نبودند ،اطراف اقای موسوی را
گرفتند.
یعنی ش��ما اعتق��اد دارید ک��ه بای��د اصولگرایان با
اقای موسوی همکاری می کردند؟
بل��ه ،باید می رفتند و اطراف ایش��ان را می گرفتند .بنده
اط�لاع موثق دارم که همان زم��ان رهبر معظم انقالب
فرمودند که اقای موس��وی فرد متدینی اس��ت و نباید
برخورد نامناس��بی با ایشان صورت بگیرد .یعنی ایشان
را فرد قابل قبولی می دانس��تند .البته نمی خواهم بگویم
نظر اقا روی اقای موس��وی بود .هرگز چنین حرفی را
نمی زن��م .ام��ا در ان زمان قابل تحمل ب��ود و با امروز
ف ایشان را
تفاوت خیلی زیادی داشت .کسانی که اطرا
گرفتند ،تفکرات ،عواطف و واردات ذهنی اقای موسوی
را قبضه کردند .حتی همان طور که بعدها خودشان هم
اظهار کردند ،امارهایی که به اقای موسوی می دانند امار
واقعی نبود .در نتیجه اقای موسوی به این تصور رسید
که قطعا پیروز انتخابات خواهد بود .اما هنگامی که نتایج
انتخابات اعالم شد ،به این نتیجه رسید که در انتخابات
تقلب شده است .باتوجه به اینکه شائبه تقلب در دوره
قبل هم مطرح شده بود؛ اقای هاشمی در دوره نهم این
ادعا را داشت .راه درست این بود که مسئوالن امر ،مساله
را برای اقای هاشمی حل می کردند .باید هر مقداری از
ارا که مدنظر ایشان بود را بازشماری می کردند تا مشکل
حل ش��ود .اما اقای هاش��می به خاطر نظ��ام و انقالب
سکوت کرد .البته این ناراحتی برای اقای هاشمی باقی
مان��د و گاهی هم از این موض��وع انتقاد می کرد.در این
دوره ،از ی��ک طرف اطالعات را به صورت کانالیزه به
اقای موسوی می دادند و از طرف دیگر ،طرح این شائبه
از دوره قبل در ذهن ها مانده بود .به همین جهت ایشان
ادعای تقلب کرد .متاسفانه هرچه مساله بیشتر پیش رفت،
عاطفی تر و از عقالنیت خارج شد.بنابراین اقای موسوی
در این دوره وقتی احساس کرد برخی از اصولگرایان و
گروهی از اصالح طلبان از او حمایت می کنند ،به میدان
امد .بنده در یکی از جلسات گفتم که بهتر است عده ای
از صاحب نظران اطراف ایشان را احاطه کنند و همچنین
گفتم خوب نیست نخست وزیری را که مورد حمایت
حضرت امام(ره) بود همین طور به حال خود رها کنیم
که دیگران این چنین این افراد را مصادره کنند؛ کسانی
که تجربه سیاس��ی چندانی نداشتند .در نتیجه قضیه به
صورتی که امروز می بینیم درامده است .در صورتی که
مدیریت اجرایی می توانست بهتر از این عمل کند.
شما گفتید که به اقای موسوی فشارهایی وارد شد که
در نهایت مجبور شد وارد صحنه انتخابات شود .این
فشارها از جانب چه کسانی بود؟
فش��ارها از جانب ش��خص خاصی نب��ود .هم عده ای
از اصولگرای��ان و ه��م جمع��ی از اصالح طلب��ان از
ایش��ان خواس��تند که وارد صحنه انتخابات ش��ود .به
همین جهت اقای موس��وی باتوجه به پش��توانه ای که
از زمان نخس��ت وزیری داش��ت ،خصوص��ا حمایت
حضرت ام��ام(ره) به میدان ام��د و براین عقیده بود که
می تواند نتیجه انتخابات را به سود خود رقم بزند.
همانطورکه اش��اره کردید ،در دوره نهم هم ش��ائبه
تقلب در انتخابات مطرح ش��د .اما چرا در ان دوره
شاهد چنین اتفاقاتی نبودیم؟
به دلیل اینکه بافت اقای هاشمی با اقای موسوی بسیار
متفاوت بود؛ هم از لحاظ فکری ،هم از لحاظ شخصی
و هم از لحاظ اعتقادی .عقیده ش��خصی بنده این است
که ما نسبت به اقای هاشمی خیلی ظلم کردیم.
اقای هاشمی از ابتدا انقالب را لمس کرده بود .از سال
41شکنجه دیده بود و در صحنه حضور داشت .ایشان
در سال 84با در نظر گرفتن مصالح نظام ،از مطالبات
خود کوتاه امد .درحالی که نظر شخصی اقای هاشمی
این بود که در ش��مارش ارا جابه جایی صورت گرفته
و واقعا هم این مس��اله برای ایش��ان حل نش��د ،اما با
صرف نظ��ر از پیگیری ش��کایات خود و با س��کوت،
خود را تس��لیم قان��ون کرد.اقای هاش��می به رهبری
اعتق��اد ویژه ای دارند .ایش��ان امروز ه��م بر این نکته
تاکی��د دارد که بهتری��ن و اولی ترین فرد برای تصدی
رهبری انق�لاب ،حضرت ایت اهلل خامنه ای هس��تند.
اقای هاش��می بعد از انتخابات ،84به خاطر مصلحت
مثلث شماره 37
سیاست
گذشته موسوی بر باد رفت
محمد تقی رهبر /نماینده مجلس شورای اسالمی
نظام و انقالب از حق خود چشم پوشی کرد ،اما بافت
اقای موس��وی متفاوت از ایش��ان بود .از طرفی دوری
20س��اله ایشان از عرصه سیاست ،مزید برعلت شده
بود .اقای هاشمی کس��ی نبود که تحت تاثیر اطرافیان
ق��رار بگی��رد و از گالیه ای که نس��بت ب��ه انتخابات
داشت ،عبور کرد.نکته مهم اینجاست که این مساله که
اقای هاشمی جابه جایی در شمارش ارا را مطرح کرد
و از کنارش گذش��ت ،اما اصل قضیه در دل او ماند و
این در حافظه بسیاری باقی ماند و زمینه ای برای طرح
شائبه تقلب در انتخابات سال گذشته شد .عده ای هم
اخبار و اطالعات راست و دروغ به ایشان می رساندند
و ایش��ان هم خیال می کردند مث�لا با 70درصد ارا در
انتخابات پیروز شده اند.
ما در س��ه دوره مختلف با سه شخصیت متفاوت از
اقای موسوی روبه رو هستیم .دوره نخست وزیری ،قبل
از انتخابات و دوره پس از انتخابات .شما علت این
ض در رفتارها و تفاوت در شخصیت را چگونه
تناق
تحلیل می کنید؟
انسان ها از لحاظ ساختار شخصیتی با یکدیگر متفاوتند
و اینگونه نیست که همه از حوادث ،ازمون ها و فشارها
س��ربلند خارج ش��وند .اقای هاش��می ،مصلحت نظام
و رهب��ری برایش ح��رف اول را می زند در عین حالی
که گالیه هم دارد و ممکن اس��ت که اختالف س��لیقه
هم داش��ته باشد .ایش��ان با قران و سنت سروکار دارد
اما اقای موس��وی حد و حدود و قد و قواره خودش را
داشت .البته من خیلی به دنبال این نیستم که شخصیت
و مبانی فکری ایشان را بکاوم.
اعتقاد بنده بر این است کسانی که مسائل انحرافی برایشان
پیش امده ،نباید به گونه ای مورد برخورد قرار بگیرند که
اگر منتقد بودند ،مخالف بشوند ،مخالف بودند ،معاند
بش��وند و اگر معاند بودند انها را یاغی کنیم .متاسفانه
یکی از اش��کاالتی که در فضای امروز کشور می بینیم،
همین است و اثار منفی بس��یاری هم دارد.شرایط قبل
از انتخابات برای اقای موس��وی متفاوت از امروز بود.
خواس��ته هایی که داشت ،عمال محقق نشد و ما همین
اقای موسوی را می بینیم که امروز هست .درست است
که ایش��ان یک فرد اس��ت اما متغیرهای مختلفی بر هر
فردی حاکم اس��ت .اقای موس��وی ش��خصیت ساخته
پرداخته شده و خود ساخته ای نبود که بتواند خود را در
این امتحانات حفظ کند .انسان در هر شرایطی وضعیت
خاصی دارد اما اگر تقوا و دانش الزم را داش��ته باشد از
اسیب ها مصون خواهد ماند.
مثلث شماره 37
یک س��ال از انتخابات ریاس��ت جمهوری می گذرد و حال دیگر وقت پاس��خگویی به چرایی رخدادهای
ح��وادث پس از انتخابات نیس��ت .حاال وقت ان اس��ت ک��ه روی عملکرد بعدی قضاوت ش��ود .رفتار
کاندیداهای معترض در مقاطع مختلف مورد بررس��ی قرار گرفته و بدی ان اثبات ش��ده است .انها میدان
به دش��من دادند ،خالف میل دولت عمل کردند و از خط والیت و امام خارج ش��دند .امروز حرف ما ان
اس��ت که دس��تگاه قضا باید تکلیف این اقایان را روشن بکند .ملت از قوه قضائیه می خواهد با کسانی که
علیه نظام ،اراده ملت و انقالب مواضعی می گیرند تا ساختارهای قانونی و اعدام تروریست ها را زیر سوال
ببرند برخورد جدی کند.
شاید برخی به گذشته و سوابق افراد اشاره کنند و خدمات انها را به نظام برشمرند ،واقعیت ان است که
در تاریخ اس�لام هم خیلی ها بودند که در رکاب پیامبر شمش��یر زدند ولی روی حضرت علی (ع) شمشیر
کش��یدند ،لذا این افراد روزی با امام (ره) بودند که در ان زمان هم اش��کاالتی در کارشان بود ،امروز مقابل
ایده های بنیانگذار جمهوری اس�لامی عمال صف ارایی کردند و ایس��تادند .حرف ه��ای امام (ره) راجع به
بنی صدر عینا ش��بیه حالتی است که امروز این افراد دارند .س��وابق اصال دلیل چشم پوشی خطا نمی شود.
میزان ،حال فعلی اس��ت .این حرف امام (ره) و مورد تایید مقام معظم رهبری اس��ت و مردم هم جز این
نمی خواهند .کس��ی تایید یا رد یک کار را به مردم دیکته نمی کند ،شعور سیاسی ملت باالست .ما هم اگر
بخواهیم از این افراد بگذریم ،ملت نمی گذرد .لذا دس��تگاه قضایی باید به این مطالبه ملی توجه کند .اگر
کس��ی یک عمر اطاعت و عبادت خدا را بکند ولی یک روز عبادت ش��یطان را نماید هم گذش��ته وی به
باد رفته است.
معترضی��ن ب��ه نتیجه ارای مردم از قبل استراتژی ش��ان ان ب��ود که اگر در عرصه انتخابات نتوانس��تند به
میل و خواس��ته خود برس��ند اقدام به اعتراض غیرقانونی کنند اما اینکه ش��ورای نگهبان قبل از انتخابات
کاندیداتوری میرحسین موسوی را تایید می نماید به ان خاطر است که براساس موارد ملموس و مشهود
تصمیم گرفته و نمی توانس��ته کس��ی را به دلیل نیت خوانی رد صالحیت کند .این ش��ورا از چهار مرجع،
ق��وه قضائیه ،نیروی انتظامی ،وزارت اطالعات و ثبت احوال س��وال می کند .وقتی مراجع چهارگانه رای
به صحت بدهند اعضای ش��ورای نگهبان نیز می تواند غی��ر ان تصمیم بگیرد چرا که دیگر وظیفه ندارد به
بررسی پشت پرده ها بپردازد.
اما ش��اید گفته ش��ود چرا وزارت اطالعات به حقیقت پشت پرده نرس��ید .در جواب باید گفت شاید این
مرجع هم نتوانس��ته به مس��تندات و مستدالت قانونی دس��ت یابد ،ولی عملکرد بعدی اینها مشخص کرد
استراتژی اعتراض وجود داشته است .این استراتژی از همان روز رای گیری با اعالم پیروزی در انتخابات
کلید خورد و بعد به جهت اعتراض به اعالم نتیجه مردم را به خیابان ها کشاندند ،لذا انچه اتفاق افتاد نشان
داد که اینها تصمیماتی برای بعد از انتخابات داش��تند و چون کس��ی از غیب خبر نداش��ت صالحیت شان
تایید شد.
در مواجهه با جنبش س��بز مردم نش��ان دادند هوشیارتر از ان هستند که برای اینگونه افراد عقبه سیاسی و
اجتماعی شوند .حضور ملت در راهپیمایی 9دی 22 ،بهمن و نماز جمعه 14خرداد مشخص کرد که این
افراد عقبه مردمی ندارند .از این رو خیلی وقت اس��ت که از مردن جنبش س��بز می گذرد و به همین خاطر
محاکمه سران این جنبش را هم محاکمه مردگان می دانم چون تراز جنبش سبزند که حتی ارزش محاکمه
هم ندارند و شاید به خاطر همین است که دستگاه قضایی نمی خواهد به اینها بها بدهد چون به رغم انکه
پرونده اینها روی میز قضاوت است و این امر را به اطالع ما رسانده اند ،این فکر به وجود می اید که فردی
که بها ندارد ،ارزش محاکمه ندارد.
53
پرونده ویژه
محسن رضایی در انتخابات دهم
تالش برای تغییر فضای دوقطبی
روزی حبی��ب اهلل عس��گر اوالدی گفته ب��ود در جبهه
اصولگرای��ان ب��ه ان��دازه دانه های تس��بیح کاندیدای
مدعی حضور در انتخابات ریاس��ت جمهوری وجود
دارد .اما جز محس��ن رضایی هیچ ی��ک از افرادی که
عس��گر اوالدی تعداد انان را به اندازه دانه های تسبیح
می دانس��ت حاضر نشدند در برابر محمود احمدی نژاد
به رقاب��ت بپردازند .به هرروی با فرا رس��یدن موعد
ثبت نام فقط محسن رضایی بود که با حضور در عرصه
بر ان شد که فضا را از حالت دو قطبی خارج کند.
او البت��ه پیش از ثبت نام س��عی فراوان��ی کرد یکی از
اصولگرای��ان را ترغیب کند ت��ا در قالب طرحی که او
نامش را دولت ائتالفی نهاده بود وارد گود رقابت شود
تا در صورت پیروزی طرحش را اجرایی کند.
او ک��ه در چهارمین روز ثبت نام از داوطلبان با حضور
در س��تاد انتخابات کشور رس��ما برای کاندیداتوری
دهمین دوره انتخابات ریاس��ت جمهوری نام نویس��ی
کرد در پاس��خ به پرسش��ی با این مضم��ون که «طرح
دولت ائتالفی شکس��ت خورد ،چرا شما پا به صحنه
گذاش��تید؟» گفت« :این طرح شکست نخورد ،چون
دولتی که تش��کیل می دهیم دولت ائتالفی اس��ت .من
قبال ترجیح می دادم دوس��ت دیگ��ری به صحنه بیاید
ام��ا در هر صورت این کار انجام نش��د و او موافقت
نکرد .خودم گفتم س��تاد دولت ائتالفی منحل ش��ود
که کس��ی فکر نکند از ابتدا این جریان برای این بوده
که من کاندیدای انتخابات ش��وم .ستاد دولت ائتالفی
منحل شده اما نظریه دولت ائتالفی منحل نشده است.
دوستانی که به این نظریه معتقدند هنوز سر جای خود
هستند و به مرور اعالم موضع خواهند کرد و ان شاءاهلل
دولت ائتالفی تشکیل خواهیم داد».
برای اعتراض به وضع موجود به میدا ن امده ام
محسن رضایی چند روز پس از ثبت نام جهت حضور
در انتخابات در ش��هر خمین گف��ت« :به علت افزایش
گران��ی ،بیکاری و اعتراض به وضع موجود به صحنه
54
انتخابات امده ام و با ش��ناخت خوبی که از جوانان و
مشکالت انان دارم ،اطمینان دارم قدم های مثبتی برای
انان برمی دارم ».او البته در دانشگاه شریف هم در مورد
علت کاندیداتوری اش به دانشجویان گفت« :احساس
نگران��ی می کنم .در حال حاضر می بینم که یکس��ری
باندبازی و گروه گرای��ی حرکت توفنده ملت ایران را
کند کرد ه است».
تغییر مورد نظر من یک انقالب است
محس��ن رضایی در دانش��گاه ازاد قیام دش��ت معنای
تغییراتی که همواره در اعالم مواضعش از ان س��خن
می گفت را چنین تش��ریح کرد« :تغییری که من از ان
صحبت می کنم در واقع یک انقالب است ،اما تغییری
که دیگران از ان س��خن به میان می اورند یک اصالح
اس��ت .این در حالی اس��ت که اگر قرار ب��ود درباره
اصالح و اصالحات به نتیجه ای برسند اقای خاتمی نیز
خیلی بیشتر بحث اصالحات را مطرح می کرد .دوستان
کنونی نیز این بحث را مطرح می کنند حال باید ببینیم
نیمه گمشد ه ما چیست؟»
مخالفت با سهام عدالت
محسن رضایی همواره در دوران تبلیغات انتخاباتی از
مخالفان اصلی سهام عدالت بود ،طرحی که احمدی نژاد
به ش��دت اصرار به اجرای ان داش��ت .او در یکی از
س��خنرانی هایش در این مورد چنین گفت« :ما عدالت
را س��هام عدالت نمی دانیم ،این سهام عدالت یک کار
مارکسیس��تی بوده و اولین بار لنین در شوروی ان را
پیش��نهاد داده اس��ت ،بنابراین حتما سعی می کنیم در
مورد مساله سهام عدالت تجدید نظری صورت دهیم.
م��ا عدالت را جدی می گیری��م و مصلحت نمی دانیم
ایران را به یک گداخانه بزرگ تبدیل کنیم».
باز هم انتقاد به احمدی نژاد
این کاندیدای دهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری
در نشست سازمان های جامعه مدنی ایران در انتقادی
دیگ��ر به رئیس دول��ت نهم گفت« :اعتق��اد ندارم که
رئیس جمه��ور در همه مس��ائل از مس��ائل تئوریک و
فلس��فی تا مباحث مربوط به مرجعیت و دین و مردم
وارد ش��ده و توهمی او را ب��ردارد که طی ان باید در
همه امور دخالت کند».
او در دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه عالمه
ه��م با انتق��اد از دولت چنین گفت« :م��ن این نوع
حکمران��ی و مدیریت را در کش��ور قبول ندارم که
طی ان اس��راف کاری هایی صورت بگیرد و معتقدم
دول��ت ما هم اکن��ون یک نهاد اس��راف کار اس��ت،
چنانچه اگر درامد نفت ما 500میلیارد دالر هم بود
باز هم چیزی س��ر س��فره مردم نمی رفت و مسائلی
که گفته می شود همه ش��عار است ،بنابراین معتقدم
در الگ��وی مدیریتی کش��ور باید تح��ول رخ دهد».
محس��ن رضایی در مازندران هم گفت« :مردم تشنه
دولت عملگرا هستند زیرا می دانم که مردم دیگر از
ش��نیدن شعار خسته ش��ده اند .خیلی ها در طول این
سال ها بسیار شلوغ بازی کرده اند و یقه این و ان را
چسبیده و شعار داده اند ،اما دیگر شعار بس است و
مردم نیازمند عمل گرایی مسئوالن هستند».
تفاوت های رضایی و احمدی نژاد
ام��ا دبیر مجم��ع تش��خیص مصلحت نظ��ام که تنها
کاندیدای طیف اصولگرایان در مقابل احمدی نژاد تلقی
می شد درباره تفاوت هایش با احمدی نژاد چنین گفته
ب��ود« :مهم ترین تفاوت م��ن و اقای احمدی نژاد نحوه
دیدگاه های ماست و دیدگاه من چه در مسائل داخلی
و چه خارجی بسیار متفاوت تر است ،زیرا بنده معتقد
به ادبیات ماجراجویانه در بخش سیاس��ت خارجی و
همچنین انفعال نیستم .از جمله تفاوت های دیگر من
با ایشان مساله اقتصاد است ،زیرا ایشان ب ه نوعی دچار
مساله س��وءمدیریت در بخش اقتصاد هستند .تفاوت
دیگر من با ایش��ان نیز مس��اله نخبگان و خروج انان
از کشور است ،زیرا سیاس��ت ایشان در این مساله به
صورت پوپولیستی است».
او حت��ی در یک س��خنرانی دیگر در ش��هرکرد چنین
موضع گرفت« :تنها با احساسات و عواطف نمی شود
اینده میهن را به دس��ت عده ای بدهیم ،خیلی از افراد
دلس��وز و امانتدارن��د ،اما ایا توانایی حفظ کش��ور و
مثلث شماره 37
سیاست
اعتراض در مسیر قانون
ام��وال ان را دارند؟ بیکاری ،گرانی و فقر در کش��ور
نش��ان دهنده این اس��ت ک��ه از این اموال به درس��تی
امانتداری نشده است».
برخی برای رای جمع کردن بسیجی شده اند
این کاندیدای انتخابات دهم ریاست جمهوری درکمتر
از 10روز مانده به انتخابات گفت« :عده ای برای رای
جمع کردن بس��یجی ش��ده اند و من برایم سوال است
چرا اینها در صحنه های دیگر حضور نداش��تند؟ چرا
موقع انتخابات بسیجی می شوند؟ البته مردم همه چیز
را با نجابت تحمل می کنند و ممکن است در مقطعی
به این افراد تمایل نشان دهند ،اما بعد از انها توقع کار
کردن دارند».
ایران فدرال
چند روز بیش��تر به انتخابات نمانده بود که رضایی در
تبریز از طرحش برای تبدیل ایران به چند منطقه خبر
داد .او گفت« :بر اس��اس برنامه های اعالم ش��ده خود،
ای��ران را از نظ��ر اقتصادی به 9منطقه فدرال تقس��یم
می کنم .در این سیستم اقتصادی اختیارات کامل از نظر
تجاری ،صنعتی ،علمی ،فرهنگی ،هنری و فناوری های
نوین به هر یک از فدرال ها داده می ش��ود و نماینده ای
که بومی بوده و از طرف مرکز تعیین می ش��ود در این
زمینه با اختیارات تام برنامه ریزی خواهد کرد».
این دولت ماجراجویی می کند
محس��ن رضای��ی در بخ��ش سیاس��ت خارجی هم
نقد های��ی به دول��ت احمدی نژاد داش��ت .او اولویت
سیاس��ت خارجی دولت��ش در صورت پی��روزی در
انتخابات را بازسازی انچه او چهره تخریب شده ایران
در بین کش��ورهای خارجی می خواند ،عنوان می کرد.
او حت��ی بارها در س��خنرانی ها و در مناظره هایش از
ادبیات ماجراجویانه دولت در بخش سیاست خارجی
انتقاد کرد.هر چند در ابتدای تبلیغات انتخاباتی خیلی ها
ب��ر این باور بودند که محس��ن رضایی مورد حمایت
جریان های سیاس��ی یا اش��خاص مهم سیاس��ی قرار
نخواه��د گرفت اما مواض��ع او در مناظره ها و نیز نوع
اس��تراتژی انتخاب شده از سوی احمدی نژاد در برابر
رقبا باعث ش��د که بخشی از اصولگرایان در روز های
اخر به سمت او تمایل پیدا کنند.
مثلث شماره 37
محس��ن رضایی پس از مش��خص ش��دن نتایج نهایی
شمارش ارای انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری
از جمله نامزد هایی بود که نسبت به میزان رای اعالم شده
مرب��وط به خود معترض بود و برای پیگیری اعتراضش
ت�لاش زیادی هم کرد .از جمله ای��ن اقدامات پیام ها و
نامه های متعددی بود که وی خطاب به مردم و مسئوالن
نظام نگاشت .رضایی در اولین بیانیه اش در روز 88/3/23
م��ردم را به ارامش و وحدت دعوت کرد و نوش��ت که
ارامش و اتحاد مردم بر هر چیزی مقدم اس��ت .دو روز
بع��د وی در نامه ای به رئیس جمهور خواس��تار صدور
دستور قرار دادن اطالعات مربوط به انتخابات از سوی
وزارت کش��ور در اختیار نماینده اش شد 26 .خردادماه
88این کاندیدای ریاست جمهوری ضمن دعوت مردم
و نیروهای انتظامی به ارامش ،از برخی مسئوالن خواست
از به کارگیری جم�لات تحریک امیز یا اهانت امیز که
موجب خشم و عصبانیت مردم می شود ،پرهیز کنند .از
س��وی دیگر وی از اعضای شورای نگهبان خواست به
ش��کایات نامزدهای ریاست جمهوری به صورت جدی
رسیدگی کنند29.خرداد محسن رضایی بعد از نماز جمعه
طی نامه ای از رهنمودهای راهگشای رهبر معظم انقالب
سپاس��گزاری می کند .وی مورخ 88/4/3کتبا انصراف
خود را به دبیر ش��ورای نگهبان اعالم می دارد ولی س��ه
روز بعد از ایت اهلل جنتی می خواهد تا جهت برون رفت
از ابهامات هیاتی ویژه با حضور نمایندگان همه کاندیداها
بدون محدودیت زمانی با دقت و کیفیت به بررسی جامع
ش��کایات و اعتراضات بپردازد .دبیرمجمع تش��خیص
مصلحت نظام پنجم مرداد در جمع جانبازان اسایشگاه
ثاراهلل ،مس��ئوالن و فعاالن سیاس��ی را از خودخواهی و
تک روی برحذر می دارد و خاطرنشان می کند« :جمهوری
اسالمی با سالح و بمب هسته ای یا با حمله اسرائیل اسیب
نخواهد دید اما با بمب هوای نفس متحمل اسیب های
جدی خواهد شد لذا کس��انی که در درون حکومت یا
برخی فعاالن سیاسی که نمی توانند هوای نفس و حس
قدرت طلبی خود را کنترل کنند ،هم به مردم و هم به نظام
ی اسیب های جدی وارد خواهند کرد ».همچنین
اسالم
محس��ن رضایی در نامه ای ب ه هاشمی شاهرودی ،رئیس
وقت قوه قضائیه ،خواستار رسیدگی به پرونده متخلفان
حوادث پس از انتخابات از سوی دستگاه قضا شد .وی
در ان نام��ه تاکید می کند« :حوادث پس از انتخابات که
موجب خسارات بزرگی به مردم و نظام جمهوری اسالمی
شد توسط دو گروه به وجود امد؛ یک گروه اغتشاشگران
و گروه دوم متخلفان که شامل افراد خودسر و مامورینی
است که مقررات را زیر پا گذاشتند .لذا دو نوع متهم و دو
نوع دادگاه باید تشکیل شود .در غیر این صورت عدالت
و احقاق حق صورت نمی گیرد و ممکن اس��ت ارامش
به جامع��ه برنگردد».رضایی در اس��تانه معرفی وزرای
پیشنهادی به مجلس خطاب به رئیس قوه مقننه می نویسد:
«کشور ما برای شتاب بخشیدن به توسعه ،به یک دولت
کارامد و متعهد نیازمند اس��ت ،لذا باید قوی ترین افراد
کشور ،وارد دولت شوند تا بتوانند به ملت ایران و نظام
ی خدمت کنند .در غیر اینصورت تشکیل
جمهوری اسالم
یک دولت ضعیف که تنها ویژگی اعضای ان ،هماهنگی
با رئیس دولت باش��د خ�لاف مصالح ملی و عقالنیت
است .مناس��ب اس��ت از اقای احمدی نژاد بخواهید که
پرسنل باتجربه و قدیمی و متخصص این وزارتخانه ها
به خصوص وزارت اطالعات که از افراد انقالبی و دارای
کارنامه درخش��انی در عرصه دف��اع از امنیت و انقالب
کشور هستند را حفظ کنند ».اواخر مرداد ماه رضایی طی
اظهار نظری می گوید« :اگر در جمهوری اسالمی توسط
یکی از ماموران عمل خالف حیثیت و اخالق صورت
گیرد ،باید عزا اعالم شود چه برسد به اینکه اعمال شنیع
علیه تعدادی از جوانان کشور صورت گرفته باشد؛ زیرا
س��رمایه اصلی انقالب و جمهوری اسالمی ،دستیابی به
ی در اداره کشور
اخالق و ارزش های انس��انی و اس�لام
بوده اس��ت».این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری
دهم یک ماه بعد در مورد حوادث روز قدس خاطرنشان
می کن��د« :در حال حاضر به ارامش و امنیت نیاز اس��ت
و هم��ه باید تالش کنیم که وحدت در جامعه مس��تقر
ش��ود؛ زیرا با وحدت و برادری است که هم می توان به
حقوق مردم رس��ید و هم می ت��وان از نظام دفاع کرد اما
اگر وحدت و برادری نباشد هیچ کاری را نمی توان پیش
برد».دبیرمجمعتشخیصمصلحتنظاممورخ 88/7/4در
جمع دانشجویان دانشگاه ازاد اسالمی در راستای اصالح
قانون انتخابات پیشنهاد تشکیل کمیسیون ملی انتخابات
را داد که این پیشنهاد با واکنش های متفاوتی روبه رو شد.
طرح مذکور به مذاق دولتی ها خوش نیامد ،ولی استقبال
منتقدان دولت را درپی داشت 14 .ابان محسن رضایی با
حضور در اولین مجمع عمومی جمعیت ابادگران جوان
ی سیاسی کردن مسائل اجتماعی را از جمله
ایران اسالم
مشکالت کشور خواند و خاطرنشان کرد« :اگر توانستیم
این گام دوم انقالب را برداریم بعد از ان می توانیم به یک
تمدن بزرگ در منطقه تبدیل شویم و اگر نتوانیم جامع ه
اس�لامی را در کنار جمهوری اسالمی بسازیم به تمدن
دست پیدا نخواهیم کرد و در اثر ندانم کاری ها و جهالت ها
انچه را به دست اورده ایم نیز از دست خواهیم داد ».دبیر
مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه امروز برادری،
تفاهم و همکاری باید امر مهمی قلمداد شود ،با اشاره به
حوادث پس از انتخابات گفت« :نباید به خاطر حادثه ای
که با هم ه اش��تباهاتش گذشته است ،بخواهیم سکویی
برای اش��تباهات پی در پی درست کنیم».در همین راستا
ی
چند هفته بعد رضایی طی س��خنانی در همایش علم
پلیس ،امنیت و چشم انداز 1404تاکید کرد« :خیلی ها از
داخل و خارج س��عی کردند حوادث پس از انتخابات و
اعتراضات اجتماعی مردم را سیاسی کنند؛ اینجا وظیف ه
پلیس این است که مرز بین اعتراضات اجتماعی و سیاسی
را ب��ه ماموران خود ام��وزش دهد و بگوید که باید مرز
انها از هم جدا شود .چنین هوشمندی در شرایط امروز
کش��ور بسیار مهم است و از بس��یاری از نارضایتی ها و
توطئه های دشمنانی که می خواهند از درون یک اعتراض
اجتماعی علیه نظام و انقالب شعار بسازند ،می کاهد ،در
حال��ی که این اعتراضات اجتماعی امری عادی در تمام
کشورهای دنیاست و اساسا نقطه دموکراسی همین است.
ما نیاز به هوشمندی فوق العاده دقیق داریم ،ممکن است
عده ای بخواهند از نهادهای حکومتی با دادن اخبار غلط
علیه مردم استفاده کنند .اینجا بخش اطالعات پلیس نقش
بس��یار مهمی ایفا می کند و باید به هوش باشد؛ چراکه
در امنی��ت اجتماعی ت��وپ و تانک وجود ن��دارد .باید
افراد معترض از ادم های اشوبگر تفکیک شوند 23».اذر
محسن رضایی بیانیه ای خطاب به عقال و نخبگان صادر
کرد و از همه فعاالن سیاس��ی خواست تا به ارمان های
ام��ام و مقام معظم رهبری در نماز جمعه اعالم وفاداری
کنند .دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در ان بیانیه به
عقال و نخبگان تاکید کرد که نباید فرصت ها را از دست
بدهند ،از سکوت و تماشاچی بودن بیرون بیایند تا میدان
را از افراط گرایان بگیرند و دش��منان ملت ایران را ناامید
س��ازند .محس��ن رضایی در چهارم اسفند 88موضوع
حکمیت در جمهوری اس�لامی را بی معنی می خواند.
دبیر مجمع تش��خیص مصلحت نظام با بیان این مطلب
ک��ه برخورد قاطع و قانونی وظیفه پلیس اس��ت ،اظهار
داشت« :مهم این است که صف معترضان از اغتشاشگران
ج��دا ش��ود و انه��ا خ��ود را از نیروه��ای ضد انقالب
تفکیک کنند».
55
پرونده ویژه
زهره الهیان:
رضایی برای کاهش رای
احمدی نژاد به میدان امد
زهره الهیان ،کاندیداتوری رضایی در انتخابات ریاست جمهوری دهم را یک اشتباه استراتژیک
می داند ولی معتقد است اگر رقیب با چهره هایی نظیر موسوی و خاتمی در صحنه انتخابات حضور
نمی یافت تکثر در کاندیداهای جریان اصولگرا امری طبیعی بود .نماینده مردم تهران می گوید:
«رضایی در پازل هاشمی تنها برای کاهش رای احمدی نژاد به میدان امد و امیدی به پیروزی نداشت».
با عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس پیرامون علل کاندیداتوری محسن رضایی به
گفت وگو نشستیم.
امید کرمانیها
چ��را رضایی قبل از س��ال 88به دنب��ال اجماع
ی دولت ائتالفی بود ولی بعد از انکه اقبالی
مردم
به سوی این ائتالف نشد ،خود به صحنه انتخابات
وارد شد؟
رضایی در یک برهه زمانی قبل از انتخابات درصدد
ایجاد دولت اتئالفی بود و پیگیری ها و رایزنی هایی
نیز با برخی شخصیت های سیاسی برای شکل گیری
این ائتالف داشتند و وقتی این شخصیت ها صالح
ندیدند که در شرایط خاص ان زمان کاندیدای دومی
از جریان اصولگرا در کنار احمدی نژاد قرار بگیرد،
موضع منفی در قبال این ایده نشان دادند .دولت نهم
سیر خوبی را در عرصه خدمت به ملت ایران شروع
کرد و به نظر می رس��ید ناتمام ماندن این حرکت و
تعویض یکباره مدیران به نوعی باعث وقفه و خللی
در نظام ش��ود .لذا افرادی نظی��ر قالیباف و والیتی
از روی تکلی��ف از اتئ�لاف مذکور کنار رفتند و با
کناره گیری انها ،رضایی اعالم کاندیداتوری کرد .به
نظر من این تصمیم یک اشتباه استراتژیک بود زیرا
وقتی اعضای هیات رئیسه کمیسیون امنیت ملی و
سیاست خارجی بعد از انتخابات پیش ایشان رفتند،
وی صراحتا بر این اشتباه صحه گذاشت و جمالتی
گفت که برای شخص من جالب توجه بود .وی در
ان جلس��ه تصریح کرد سرمایه عمرش را در حال
سقوط می بیند .این جمله بسیار عجیبی بود .خطای
رضایی به ان خاطر بود که وقتی نظرسنجی های ان
56
روز از تداوم دول��ت اصولگرای نهم حکایت می کرد
حال حضور ی��ک کاندیدای اصولگرا در میدان باعث
ایجاد ش��کاف در رای اصولگرایان می شد که این امر
فرصت پی��روزی را برای جناح رقیب مهیا می کرد .ما
اطالع داش��تیم که یکی از بزرگان سیاس��ی به رضایی
تاکید کرده بود که حتما کاندیدا شود زیرا حتی کاهش
یک میلیون رای از احمدی نژاد هم خوب است.
یعنی ش��ما می گویید رضایی در پاز ل هاشمی بازی
کرد؟
بل��ه ،دقیق��ا .مخلص کالم م��ا نیز همین اس��ت .به
نوع��ی برای اصولگرایان ج��ای تعجب بود که یک
ش��خصیت اصولگرا عمدا با حض��ور خود بخواهد
ضرب��ه ای به کاندیدای اصولگرای��ان وارد کند .البته
بعد از ش��مارش ارا مشخص ش��د که احمدی نژاد
رای بی نظیری کسب کرده .در مجموع درست است
که حضور رضای��ی تاثیری روی رای رئیس جمهور
نهم نگذاش��ت ولی نزدیکی های انتخابات ش��رایط
بس��یار حس��اس بود و انتظار می رف��ت تحلیلگری
نظیر رضایی ای��ن وضعیت را درک می کرد و اعالم
کاندیداتوری نمی کرد.
ای��ا رضایی نمی خواس��ت با حض��ور خود ریزش
ارای احمدی نژاد را در سبد رای اصولگرایان حفظ
کند؟
البته در تحلیل معادالت سیاس��ت باید به ش��رایط هر
زمان رجوع کرد و نتایج نظرسنجی ها را مورد بررسی
قرار داد .در ای��ام نزدیک به 22خرداد بر اثر تبلیغات
کاذب و ب��ازی ب��ا احساس��ات جوانان و ش��عارهای
توخالی ،رای موس��وی در حال فزونی گرفتن بود که
بع��د از مناظره احمدی نژاد و بازگو ش��دن حرف های
ناگفته مردم به صورت گذرا باعث شد که توده مردمی
که از تبعیض ها ،رانت خواری ها و سوءاستفاده برخی
از فرزندان شخصیت های سیاسی از بیت المال ناراحت
بودند ،به س��مت اصولگرایان متمایل شوند .البته تکثر
کاندیداها موجب افزایش شور و شوق رقابت ها میان
کاندیداها می ش��ود که به مش��ارکت حداکثری منتهی
می ش��ود اما یک نکت��ه ظریف وجود دارد ،زیرا س��ه
کاندیدا در ستاد انتخاباتی با هم در مقابل احمدی نژاد
متحد می شوند .این مساله در استان ها به عینه بر همگان
مس��جل ش��د و حتی منتجب نیا ،قائم مقام اعتماد ملی
نیز اعالم کرد که به اس��م کروب��ی و با پول کروبی در
س��تاد های کروب��ی به نفع موس��وی تبلیغات صورت
می گیرد که این امر به ستادهای اقای رضایی نیز کشیده
شد .به عبارت دیگر ،کروبی ،موسوی و رضایی با هم
متحد شدند تا رای «نه» به احمدی نژاد تقویت شود .از
این رو هدف رضایی از کاندیداتوری جمع اوری ارای
ریزشی احمدی نژاد در سبد اصولگرایان نبود.
چرا از جناح اصولگرا کس دیگری کاندیدا نشد و
منتقدین احمدی نژاد به وی اعتماد دوباره کردند؟
این به نظرسنجی های معتبری که انجام شد بر می گردد.
در واق��ع عملکرد دولت اصولگ��را به گونه ای بود که
حضور کاندیدای دوم را منتفی می کرد ،زیرا این اتفاق
می توانست موجب شکاف ارا در سبد رای اصولگرایان
و تقویت موقعیت اجتماعی موس��وی شود .االن ما و
مردم در این فکر هستیم که اگر موسوی پیروز می شد
چه اتفاقی می افتاد؟
به نظرتان رضایی واقعا تصور پیروزی در انتخابات
را داشت؟
قاعدتا ایشان به عنوان یک فرد سیاسی و صاحب تحلیل
نباید چنی��ن فکری می کرد چون تمام نظرس��نجی ها
نشان می داد که ارای وی زیر یک میلیون است .به نظر
می رسد حضور رضایی در راستای پروژه تقویت رای
«نه» به احمدی نژاد بود.
اما خیلی ها معتقدند رضایی قصد شکس��تن فضای
دو قطبی بین احمدی نژاد و موسوی را داشت.
ن��ه همانطور که گفت��م رضایی تنها امد ک��ه از ارای
رئیس جمهور نهم کاسته شود.
چه طیف های سیاسی به سمت رضایی رفتند؟
اتفاقا اف��رادی که در حمایت از ایش��ان موضعگیری
کردند نیروهایی متعهد و انقالبی بودند زیرا دبیر مجمع
تش��خیص مصلحت نظام س��وابق ارزنده ای در سپاه
پاسداران انقالب اسالمی داشت .ضمن انکه قسمتی از
اصالح طلبان و دوم خردادی ها نیز در ستادهای رضایی
فعال بودند.
س��بد رای رضایی که حدود 600هزار رای داشت
بیشتر از چه قشر و طبقه اجتماعی تشکیل می شد؟
عمده رای ایشان را منتقدین اصولگرا تشکیل می دادند
و بخشی نیز مربوط به ارای منطقه ای وی بود.
اگ��ر اصالح طلبان با موس��وی و خاتمی به صحنه
انتخاب��ات نمی امدن��د احتمال داش��ت مانند دوره
نهم ریاس��ت جمهوری تکثر بیش��تری را در تعداد
کاندیداها شاهد باشیم؟
البته این احتمال در همه دوره ها صدق می کند .زمانی
که وزن جناح رقیب سنگین ارزیابی نشود قاعدتا افراد
غره می ش��وند و تعداد کاندیداها افزایش می یابد .ولی
احساس خطر از پیروزی رقیب باعث اتحاد طیف های
مختلف اصولگرا شد.
اگر تکث��ر کاندیداها بیش��تر می ش��د رای رضایی
افزایش می یافت یا کاهش پیدا می کرد؟
به نظ��ر من ارای شش��صد ه��زار تای��ی رضایی کمتر
می شد.
مثلث شماره 37
سیاست
مهدی کروبی در انتخابات دهم
به سوی رادیکالیسم
حزب اعتماد ملی که در س��ال 84پس از شکس��ت
مهدی کروبی در انتخابات ریاستجمهوری نهم از
س��وی وی تش��کیل ش��ده بود و خود دبیر کلی ان
را بر عهده داش��ت ،در پنجم شهریور ماه ،87رسما
او را به عن��وان کاندیدای رس��می این حزب برای
انتخابات ریاس��تجمهوری دهم معرفی کرد .او اما
اندک��ی بعد کاندیداتوری در انتخابات را پذیرفت و
در 18شهریور 87اعالم کرد که به اصرار دوستانش
کاندیدای ریاستجمهوری خواهد شد.
البته از س��ال 84و پ��س از اعتراضات وی به نتایج
انتخابات نهم ،بس��یاری پیشبینی میکردند که شیخ
اصالحات خ��ود را برای حض��ور در انتخابات 88
اماده میکند .خروج مهدی کروبی از تمام نهادهای
وابسته به نظام ،استعفا از مجمع روحانیون و تاسیس
حزب اعتماد ملی از جمله دالیلی بود که کارشناسان
از ان به عنوان تالش مهدی کروبی برای حضور در
انتخابات یاد میکردند.
مهمتری��ن دلی��ل اع�لام کاندیدات��وری زود هنگام
اقای دبیر کل این بود که او نمیخواس��ت طیفهای
دیگر اصالحطل��ب فرد دیگری را ب��رای حضور در
انتخابات معرفی کنند و در حقیقت میخواست با این
کار ،س��ایر اصالحطلبان را در مقابل عمل انجام شده
قرار دهد و انان را به حمایت از خود وادار نماید.
مهدی کروبی با ش��عار تغییر وارد صحنه انتخابات
ش��د .او اولین بیانیه انتخاباتی خ��ود را در بهمن ماه
س��ال 87منتشر کرد و در روزهای سالگرد پیروزی
انقالب اس�لامی ،نقدهای کهنه خود را بار دیگر بر
دول��ت وارد اورد .کروبی در این بیانیه رئوس کلی
برنامههای خود را اعالم کرد و برنامهریزی را محور
فعالیتهای خود خواند.
س��ه روز بع��د از ص��دور بیانیه انتخابات��ی کروبی،
س��ید محمد خاتمی رس��ما کاندیدات��وری خود در
انتخابات را اعالم کرد و این نشان داد که اصالحطلبان
به دنبال گزینهای غیر از مهدی کروبی هستند .کروبی
چن��د روز بعد از اع�لام کاندیدات��وری خاتمی در
انتخابات ،در واکنش به حضور رئیسجمهور سابق
گفت که او و خاتمی رو در روی یکدیگر نیستند و
از تکثر در میان اصالحطلبان استقبال میکند.
او س��پس در حاشی ه افتتاحیه اولین کنگر ه سراسری
ش��اخه جوانان و دانش��جویان حزب اعتماد ملی از
کاندیداتوری موسوی نیز استقبال کرد و حضور وی
را مثبت دانست .کروبی در عین حال بحث شورای
حکمیت در میان اصالحطلبان را تمام شده دانست.
دبیر کل حزب اعتماد ملی همچنین تاکید کرد که با
خاتمی رقابت توام با رفاقت دارد .کروبی چندی بعد
در س��فر به استان گلستان موضع شفافتری درباره
حضور خاتمی در انتخابات دهم اتخاذ کرد؛ انجا که
گفت« :من و خاتم��ی در دیدگاهها تفاوت داریم و
اجماع دیگر مفهوم ندارد و عملی نیست».
در اخری��ن روزه��ای س��ال ،او اولی��ن کنفران��س
مطبوعاتی خود را همراه با غالمحس��ین کرباسچی
که ریاس��ت ستاد انتخاباتی او را بر عهده گرفته بود،
برگزار کرد .کروبی صراحتا به خبرنگاران گفت که
از صحنه انتخابات کنار نخواهد رفت .کرباسچی هم
در این جلس��ه با یک جمله هم��ه را بهت زده کرد:
«اگ��ر ایجاب کند کفش اق��ای کروبی را هم واکس
میزنم».
فردای ان روز ،دبیر کل حزب اعتماد ملی به همدان
مثلث شماره 37
رفت اما به دلیل عدم دریافت مجوز برای سخنرانی
در دانشگاه ،از پشت میلههای ان با دانشجویان سخن
گفت .او دانش��گاه را مرکز تضارب افکار دانست و
تاکید کرد که مهم حضور مردم در پای صندوق های
رای اس��ت .کروب��ی همچنین گفت ک��ه اگر توان
مدیریت��ی را در خود نمی دی��د ،وارد عرصه رقابت
نمی ش��د .وی بعد از بازگش��ت به ته��ران در جمع
تع��دادی از نمایندگان ادوار مجل��س ،امدن نفرات
را تعیین کننده ندانس��ت و راه جدیدی برای اجماع
اصالحطلبان پیشنهاد کرد« :مدتی که کار شود ،میزان
اقبال به هرکس و نیز مواضع وی مش��خص خواهد
ش��د .همچنین جمعیت هایی که از ان فرد حمایت
می کنند نیز معلوم می شود .اگر وضع به همین شکل
پیش برود یا انتخابات به نفع یک نفر تمام می ش��ود
یا به دور دوم کشیده خواهد شد که ان وقت رقابت
یا بین دو کاندیدای اصالح طلب است یا یک نفر از
این طرف و یک نفر از طرف مقابل».
ب��ا اغ��از س��ال ،88فعالیتهای انتخابات��ی کروبی
افزای��ش یافت .وی در دیدار با ش��ورای هماهنگی
جبهه اصالح��ات با بیان اینکه منطقی نیس��ت یک
کاندیدا به نفع دیگری کنار برود ،از انان خواست که
به جای وحدت با ترغیب به انصراف یک کاندیدا ،به
مشارکت مردم بیندیشند.
کروبی ابتدای این سال س��فرهای تبلیغاتی خود به
دیگر ش��هرهای کشور را افزایش داد .او در دانشگاه
زنجان در موضعی متفاوت با میر حسین موسوی که
اعالم کرده بود گش��ت ارشاد را جمع میکند ،گفت
که اگر او رئیسجمهور ش��ود ،گش��ت ارشاد خود
فعالیتش را متوقف میکند .کروبی همچنین بر روابط
عالیه خود با میرحس��ین موسوی تاکید کرد .کروبی
س��پس در اراک از مردم خواس��ت که در همان دور
اول کار را تمام کنند و تاکید کرد که سختیهای این
دوره مانند سال 84نیست و افزایش یافته است.
کروبی در این س��فر همچنین از مردم خواست پای
صندوقهای رای حاضر ش��وند حتی اگر به او رای
ندهند .وی در تبیین سیاس��ت خارجی خود بر دفاع
از اص��ل نظام تاکید کرد و انرژی هس��تهای را حق
غیر قابل انکار مردم ایران دانست.
وی چن��دی بع��د در جمع تعدادی از دانش��جویان
دانش��گاه تهران گفت ک��ه در براب��ر براندازانی که
نظام را به خطر بیندازند میایس��تد و اعالم کرد که
کابینه 70میلیونی تش��کیل خواه��د داد .کروبی در
دانش��گاه شریف نیز گفت که از نیروهای با تجربه و
خرد جمعی استفاده خواهد کرد.
او س��پس در بیانیهای خواس��تار تصوی��ب هر چه
س��ریعتر الیحه قوه قضائیه در خصوص کودکان با
جرم سنگین شد .فردای ان روز ،روزنامه اعتماد ملی
با تیتر «کروب��ی :اعدام کودکان را متوقف کنید» این
بیانیه را منعکس کرد ک��ه نتیجه ان اعتراض برخی
چون حس��ین ش��ریعتمداری ب��ود؛ اعتراضی که به
مجادل��های چند روزه میان ش��ریعتمداری و کروبی
منجر شد.
کروبی در دانش��گاه خواجه نصیرالدین طوسی هم
ب��ر برخورد با انحرافات تاکید کرد .او همان روز در
جمع روحانیون تهران حاضر شد و از انان خواست
برای حفظ جمهوری اسالمی گام بردارند.
نوزدهم اردیبهشت روزی بود که کروبی برای ثبتنام
در انتخابات به وزارت کش��ور رفت .او جدیترین
نظرسنجی را در روز انتخابات دانست و از انچه ان
را فعالیت بس��یج در انتخابات خواند انتقاد کرد .او
دولت نهم را در اداره کشور ناتوان معرفی کرد.
پس از ثبتنام در انتخابات ،کروبی به ایالم رفت و
اتحاد اصالحطلبان و اصولگرایان برای تغییر را اتفاقی
جالب دانست .او همچنین از کاندیداها خواست در
بیان ش��عار و نقدهای شان دیگران را تخریب نکنند.
او چندی بعد در سفر به اهواز اعالم کرد که اگر رای
بیاورد ،سفرهای استانی را ادامه می دهد .او همچنین
از مردم خواس��ت دعا کنند تا به امام وفادار بمانیم و
از انقالب جدا نشویم.
کروبی در اخرین روزهای اردیبهش��ت ماه و کمی
پیش از اغاز رس��می تبلیغ��ات انتخاباتی در نامهای
به ضرغامی ،رئیس سازمان صدا و سیما ،از تخریب
خود در رس��انه ملی انتقاد ک��رد .ضرغامی اما اعالم
کرد که پاسخ نامه کروبی را پس از انتخابات خواهد
داد .دوم خرداد روزی بود که کروبی ،کرباس��چی را
به عنوان معاون اول خود معرفی کرد .او س��پس در
نشس��تی خبری اعالم کرد که اگر موسوی به مرحله
دوم برود از او حمایت خواهد کرد.
کروب��ی در زادگاه خود نیز گفت که فعالتر ش��دن
بخ��ش خصوصی ضروری اس��ت .او در مش��هد،
محمدعل��ی نجفی و عباس��یفر را از اعضای کابینه
احتمالی خود معرفی کرد.
کروبی در س��فر به رش��ت هم مردم را پیش��گامان
اصالحات دانس��ت و پیشبینی ک��رد که در چهار یا
پنج روز اینده توجه به یک فرد ش��یب تندی خواهد
داشت .او در مناظرههای تلویزیونی هم از خود یک
چهره منحصر بفرد به نمایش گذاش��ت .در مناظره با
محمود احمدینژاد به سیاستهای دولت نهم تاخت
و از پاس��خ به رئیسجمهور درباره ماجرای ش��هرام
جزایری ،بنیاد ش��هید و هزینهه��ای انتخاباتی طفره
رفت .اما ش��ب بعد در مناظره با میر حسین موسوی
پاس��خ س��واالت احمدین��ژاد را ارائه ک��رد اما این
پاسخها دیگر فایدهای برای شیخ نداشت و نتوانست
ارای جدیدی را به سبد او بریزد .او دو روز پیش از
انتخابات در نامهای به هاشمی رفسنجانی از تخریب
خود توسط اطرافیان رئیس مجمع تشخیص مصلحت
انتقاد کرد ،اما خبر انتش��ار این نام��ه در هیاهوی ان
روزها گم شد.
57
پرونده ویژه
واکاوی مواضع و اقدامات کروبی از فردای انتخابات
خروج از دایره نظام
مهدی کروب��ی روز انتخابات دهم هنگام انداختن رای
خ��ود در صن��دوق اعالم کرد هر ک��س رئیس جمهور
ش��ود از او حمایت خواهد کرد ،اما ش��اید نمی دانست
غالمحس��ین کرباس��چی ،رئیس س��تاد و مع��اون اول
پیشنهادی اش در همان روز به میر حسین موسوی دیگر
نامزد اصالح طلبان رای داده است .کروبی شاید همچون
موسوی تصور می کرد که دوره احمدی نژاد تمام شده و
حتی اگر خودش هم پیروز انتخابات نشود ،پیروزی یا
حداقل راهیابی میر حسین موسوی به مرحله دوم قطعی
است .نتایج که اعالم ش��د کروبی در سایه موسوی به
موضع گیری های ش��دیدی پرداخت .فردای انتخابات،
مهدی کروبی در اولین بیانیه خود ،نتایج اعالم ش��ده را
مضحک خواند و اعالم کرد در مقابل این مهندس��ی و
تنظیم ناشیانه رای ملت سکوت نخواهد کرد .وی تاکید
کرد« :این تازه اول داستان است»...
ی��ک روز بعد ،کروبی دومین بیانی��ه انتخاباتی خود را
منتشر کرد .کروبی در این بیانیه با درخواست از شورای
نگهبان برای ابطال انتخابات نوشت« :نتایج اعالم شده
بر این انتخابات نامش��روع و دول��ت برامده از ان فاقد
وجاه��ت مل��ی و صالحیت اجتماعی اس��ت و از این
رو اقای محم��ود احمدی ن��ژاد را رئیس جمهور ایران
نمیدانم».
ش��ورای نگهبان از کاندیداهای معت��رض به انتخابات
درخواست کرد که برای پیگیری شکایات خود به این
ش��ورا مراجعه کنند ،اما کروبی و موسوی از حضور در
جلسات شورا استنکاف ورزیدند.
پس از راهپیمایی هواداران موس��وی در خیابان ازادی،
کروبی بیانیه بعدی خود را صادر کرد و در ان هش��دار
داد در صورت براورده نشدن مطالباتش تحصن خواهد
کرد و از هواداران خود خواست در نماز جمعه 29خرداد
حضور یافته و اعتراض خود را اعالم کنند .بسیاری بر
این باورند که اعتراض های ش��یخ به پشتوانه اعتراض
موس��وی بود؛ چ��را که کروبی ارای قاب��ل توجهی در
58
انتخابات کس��ب نکرده بود .کروبی در نماز جمعه 26
ت هاشمی رفسنجانی اقامه شد ،حضور
تیر 88که به امام
یافت اما از س��وی افراد ناش��ناس مورد ضرب و شتم
قرار گرفت.
وی چندی بعد در نامه ای ب ه هاشمی رفسنجانی مدعی
تجاوز به بازداشت شدگان حوادث پس از انتخابات شد،
اما کمیته ویژه مجلس پس از بررس��ی ادعای کروبی را
کذب خواند .الریجانی در پاسخ به این ادعای کروبی،
موضع گیری او را ش��تابزده دانست و از او خواست به
گزارش کمیته ویژه تن دهد .پورمحمدی ،رئیس سازمان
بازرس��ی کل کش��ور نیز ادعای کروبی را قابل پیگیری
ندانس��ت و ان را غیر قابل دف��اع و تضعیف کننده نظام
خواند .نامه کروبی تا مدت ها باز خورد های فراوانی در
داخل و خارج کش��ور داشت .حال انکه پس از انتشار
نتیج��ه تحقیقات مجلس نیز این ماج��را پایان نیافت و
همچنان محل بحث طرفین بود .در روز قدس ،کروبی
از میدان هفت تیر به س��مت محل برگزاری نماز جمعه
حرکت ک��رد اما جمعیتی از میان مردم به وی اعتراض
کردند و شیخ نتوانست به نمازجمعه برسد.
شیخ اصالحات برای حضور در میان هواداران خود این
بار نمایشگاه مطبوعات را انتخاب کرد ،اما در انجا هم
با اعتراض مواجه ش��د و نمایشگاه ر ا ترک کرد .او در
راهپیمایی 13ابان نیز با برخوردی مشابه مجبور به ترک
صحنه شد.
کروب��ی در دیدار با فراکس��یون اقلی��ت مجلس اما در
موضعی متفاوت از موضع گیری ماه های گذشته خود،
بر ل��زوم مرزبندی با کس��انی که ش��عارهای انحرافی
می دهند تاکی��د کرد .او چندی بعد در حاش��یه کنگره
حزب مردم س��االری اعالم کرد که دولت احمدی نژاد
را به رسمیت می شناسد ،اما اشکاالت را همچنان وارد
می داند .این در حالی بود که او در بیانیه دوم خود پس
از اع�لام نتایج انتخابات تاکید کرده ب��ود که دولت را
«هرگز» به رسمیت نخواهد شناخت .این مواضع جدید
او از س��وی رس��انه ها به عنوان عقب نشینی از مواضع
گذش��ته تعبیر شد و بس��یاری این مساله را مثبت و در
راستای پایان بحران پس از انتخابات ارزیابی کردند .در
راهپیمایی 22بهم��ن ،کروبی بار دیگر به خیابان رفت
اما این بار نیز با شعارهای «مرگ بر منافق» و «مرگ بر
ضد والیت فقیه» مواجه شد.
او در بیانی��ه جنجال��ی خ��ود نیز که پ��س از راهپیمایی
22بهمن منتش��ر شد ،در پی شکست طرح اسب تروا که
از سوی عطاءاهلل مهاجرانی مشاور انتخاباتی اش ارائه شده
بود ،درخواست برگزاری رفراندوم را مطرح کرد.
با اغاز س��ال جدی��د و در حالی که چن��دان خبری از
کروبی نبود یک خبر همه را شوکه کرد« :مهدی کروبی
با بیماری س��رطان دس��ت و پنجه نرم می کن��د ».او و
اطرافیانش اما این خبر را کذب محض خواندند.
حس��ین کروبی مدعی ش��د که قرص های سرطانزای
روس��ی به پ��درش خورانده اند و فاطم��ه کروبی هم
گفت« :همس��رم س��الم اس��ت اما اگر در اینده مریض
شود ممکن است در اثر اسپری پاشیده شده به صورت
او باش��د ».چندی بعد ،اعالم شد که کروبی در یکی از
بیمارستان های تهران پیگیر بیماری اش است و پرونده
پزشکی برای وی در این بیمارستان تشکیل شده است.
در حالی که خبر بیماری کروبی در رسانه ها منتشر شده
بود ،او برای اولین بار بعد از انتشار این خبر در مراسم
ختم پدر س��ید محمد حس��ینی ،وزیر فرهنگ و ارشاد
شو بش
اسالمی حاضر شد و با رحیمی و الریجانی خو
کرد .برخی رس��انه ها با انتقاد از این مساله ان را تالش
کروبی برای بازگشت به صحنه عنوان کردند.
مهدی کروبی س��پس به مراس��م عروس��ی پسر محسن
میردامادی رفت و در کنار میر حسین موسوی ،سید حسن
خمینی و سید محمد موسوی خوئینی ها عکس یادگاری
انداخت .کروبی پنج ش��نبه شب و س��اعاتی قبل از اغاز
مراسم سالگرد ارتحال امام خمینی(ره) و نماز جمعه تهران
در بهشت زهرا(س) حاضر شد اما این بار هم با شعارهای
مخالفان��ش مواجه ش��د؛ اتفاقی که باعث ش��د کروبی
ترجیح دهد در مراس��م 14خرداد حاضر نشود .مواضع
مهدی کروبی پس از انتخابات بسیار سوال انگیز است .او
که پس از انقالب همواره س��عی کرده بود در مسیر نظام
حرکت کند اما پس از شکست د رانتخابات حرف های
عجیبی زد و سعی کرد از دایره نظام بیرون رود.
مثلث شماره 37
سیاست
محمدجواد حق شناس؛
مواضع کروبی تعصبات شخصی خودش بود
حق ش��ناس ،عضو حزب اعتماد ملی معتقد است
که حزب متبوعش به دلیل مسائل پس از انتخابات
تاثیر زیادی در نوع تصمیم گیری کروبی نداش��ته و
در واقع تعصبات ش��خصی بوده که منجر به چنین
رفتارهایی از جانب کروبی شده است.
خیلی ها معتقدند ماجرای کاندیداتوری اقای کروبی
در انتخابات دهم ریش��ه در انتخابات نهم و اتفاقات
ان دوران داشت .چه پروسه ای در حزب طی شد تا
ایشان به عنوان کاندیدا معرفی شوند؟
قبل از کنگره ،شورای حزب اعتماد ملی تصمیم گرفت
در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند و به اتفاق
ارا و طبق مصوبه ش��ورای مرکزی اقای کروبی وارد
صحنه انتخابات شد و بعد از ان کنگره مصوبه شورای
مرکزی را تایید می کند.
مساله ای که هنوز مطرح بود موضوع تعدد کاندیداهای
احتمالی و نامش��خص بودن وضعی��ت نهایی ارایش
سیاس��ی اصالح طلبان بود؛ مش��کلی که در دوره قبل
ه��م اصالح طلبان ب��ا ان مواجه بودن��د .در واقع ابتدا
اق��ای خاتمی مط��رح بودند و بعد اقای موس��وی به
صحنه امدند و اقایانی نظیر حس��ن روحانی و برخی
چهره های مشهور دیگر نیز مطرح شدند.
ام��ا اولین نام��زد قطع��ی اصالح طلب��ان ،کروبی بود.
اقای خاتمی این نظر را داش��تند ک��ه چون کروبی و
خودش در بین مردم شناخته شده هستند خیلی سریع
اعالم موضع نکنند.
ای��ن س��وال همیش��ه مطرح بوده اس��ت ک��ه چرا
اقای کروبی اینقدر زود هن��گام اعالم کاندیداتوری
کردند؟
کروب��ی در حزب بود و کارهای تش��کیالتی و حزبی
را انجام می داد.
در واقع کروبی بدون تشکیل حزب در دوره قبل حدود
پنج میلیون رای اورده بود .در این دوره با تش��کیالت
حزب��ی و نیروهایی ک��ه در اطراف داش��ت به راحتی
می توانس��ت به پاس��تور راه پیدا کند و ب��ه بیان دیگر
ضعف و عدم داش��تن تشکیالت در ریاست جمهوری
نهم که منجر به رای نیاوردن ایش��ان شده بود نیز رفع
شده بود.
حزب ما با تش��کیالتی شدن دنبال این بود که ضعف
ساختاری کشور را به خاطر عدم وجود احزاب مختلف
جبران کند اما در این وضعیت ما شاهد بالتکلیفی در
ماه های ابان تا بهمن هستیم.
اقای خاتمی به س��فرهای اس��تانی ش��یراز و بوشهر
می رود و اعالم می کند یا من می ایم یا اقای موس��وی
که این جمل��ه در واقع حاکی از امدن یکی از این دو
نفر بود اما زمان زیادی نمی گذرد که موس��وی اعالم
امادگی می کند.
بعد ش��اهد هستیم که این اعالم حضور اقای موسوی
برای دوس��تان اقای خاتمی ه��م غیرمنتظره بود .بعد
از ام��دن اقای خاتمی ،اقای موس��وی اعالم امادگی
انتخابات��ی ک��رده ب��ود و در ای��ن حالت ب��ا توجه به
صحبت های قبل��ی خود اقای خاتم��ی مبنی بر امدن
یکی از این دو نفر ،به رغم استقبالی که از خاتمی شده
ب��ود علنا اعالم می کنند ک��ه از ادامه نامزدی انتخابات
انصراف می دهند.
چرا هیچ وقت به صورت جدی بین اقایان موسوی
و کروبی بحث��ی برای کناره گیری یکی از انها یا به
نوعی تعامل صورت نگرفت؟
موس��وی و کروبی ادام��ه راه را پی گرفتند .طبیعتا در
مثلث شماره 37
جری��ان اصالح طلب این دو نتیجه خوبی نداش��تند و
نتوانس��تند به جمع بندی خوبی برس��ند .از طرفی هم
ارای موس��وی و کروبی با یکدیگر تالقی نداشتند که
چنی��ن اتفاقی الزم به نظر برس��د ،چرا که در صورت
حت��ی حذف یک��ی از این دو ،ارا به س��مت دیگری
متمایل نمی شد.
از ی��ک زم��ان خاصی ک��ه اگر به صورت ش��فاف
بخواهم بگوی��م در واقع پ��س از فروردین ماه ،ما
ش��اهد کمرنگ شدن جایگاه اقای کروبی می شویم.
فردی که تش��کیالتی و با برنامه ب��ود به یکباره به
چهره س��وم و چهارم تبدیل ش��د .ای��ا این به دلیل
مواضع کروبی نبود؟
جری��ان اصولگ��را برخالف دوره قبل ک��ه در جایگاه
قدرت نب��ود این بار در موضع قدرت قرار داش��ت و
محبوبیت��ی در جمع مردم کس��ب کرده ب��ود .وزارت
کشور و ش��ورای نگهبان نیز برای اولین بار هماهنگ
عمل می کردند .با توانمندی هایی که مبتنی بر سفرهای
اس��تانی احمدی نژاد و حضور به ش��دت تبلیغاتی در
اس��تان ها و شهرستان های کشور و اس��تفاده از رادیو
و تلویزی��ون و حمای��ت کامل از ایش��ان و همچنین
تس��هیالتی که در س��اعت های اخ��ر و در حوزه های
ش��هری بود ،عمال بر اقش��ار فرودس��ت جامعه تاثیر
داشت و نظر انان را به خود جلب کرده بودند ،موفقیت
احمدی نژاد را نسبت به دیگر رقیبان باال برد و توانست
محبوبیت بیشتری کسب و مجموعه ای از ارای جدید
را به خود جلب کند.
اقدامات کروب��ی برای تحکیم وح��دت ارای اقلیت
مذهبی و قومی نیز درخور توجه بود مثل بیانیه ای که
در حمایت از اهل سنت داده بود و موضع گیری هایی
که در برابر تخریب حس��ینیه های مربوط به دراویش
ک��رده بود و حمایت از حقوق ش��هروندی افراد و نیز
روزنامه ای موف��ق و تاثیرگذار چون اعتماد ملی که از
نخبگان و روش��نفکران تشکیل ش��ده بود طرفداران
زیادی از طبقات متوس��ط جامعه را به خود اختصاص
داده بود و بس��یار تاثیرگذار بود .جلب ارا تا زمانی که
جامعه قطبی نش��ده بود بسیار خوب پیش می رفت اما
بع��د از ورود به مرحله جدید انتخابات ان هم بعد از
فروردین ماه س��ال جاری فضای انتخابات در جامعه
قطبی شد و در این وضعیت عمال اتفاقاتی را در دوره
انتخابات رقم زد.
در واقع فضای انتخابات به دو قطب مثبت و منفی تقسیم
شد .اعضای هرکدام از این دو طرف تمامی تالش خود
را برای جذب ارا و مشارکت مردمی داشتند تا بتوانند
از همه جهات مشارکت هایی را پذیرا باشند که در این
میان تنوع نظرات را در زاویه های متفاوت شاهد بودیم.
اق��ای کروبی برنامه های خوبی ب��رای اداره جامعه در
تمام زمینه ها داشت .برنامه هایی برای اقلیت ،حوزه های
اقتص��ادی ،برنامه ه��ای اجرای��ی و ...ک��ه این فضای
دو قطب��ی منجر ب��ه نادیده گرفتن هم��ه این برنامه ها
ش��د .همچنین اقای محس��ن رضایی نی��ز برنامه های
خوبی داش��تند که دارای فکر و اندیش��ه درونی بود و
باز به خاطر همین جو در جامعه نادیده انگاش��ته شد،
چراکه جامعه احس��اس می کرد بیشترین شانس را در
این دو طیف می تواند جست وجو کند و شاهد بودیم
که به جای منطقی بودن در انتخابات با تقسیم احساس
ارا مواجه ش��دیم ،گرچه من تصور می کردم انتخابات
دو مرحله ای ش��ود و اقای موس��وی و احمدی نژاد به
دور دوم راه پیدا کنند.
سوالی که اینجا وجود دارد این است که اعتراضات
و ن��وع رفتاری ک��ه اقای کروبی بع��د از انتخابات
داش��ت ایا تصمیم حزبی بود یا تصمیم ش��خصی
اقای کروبی؟
می شود گفت که سال قبل با تصمیماتی که گرفته شد
کار در قالب خوبی پیش نمی رفت .بعد از انتخابات هم
به دلیل مس��ائلی که پیش امد حزب کمتر توانست به
مسیر تعیین شده اش ادامه دهد و در واقع مشورت دهی
مناسبی داشته باشد.
عم�لا تعصب��ات ش��خصی بود ک��ه منجر ب��ه چنین
رفتارهایی از جانب ایشان شد.
به عنوان سوال اخر ،لطفا بگویید چرا اقای کروبی با
ان همه سابقه انقالبی به اینجا رسیده است؟
رفتارهایی که منجر شد کروبی به این مقطع و وضعیت
بعد از انتخابات برسد و به سمتی رود که مواضع تند و
تندروی هایی داشته باشد را نمی توان یک جانبه بررسی
کرد و می بایس��ت ب��ه اسیب شناس��ی چند جانبه این
مسائل پرداخته شود و اگر بخواهیم موضوع را با دقت
و موشکافانه بررسی کنیم نباید یک طرفه پیش رفت و
جواب نهایی صادر کرد و می بایست در جهت ایجاد
ارامش در جامعه حرکت کرد.
از همه مهمتر غیرمنصفانه ترین کار یک کاس��ه کردن
خاتمی و کروبی و موس��وی و هاشمی با کسانی است
که در کشورهای خارجی نشسته اند و برای براندازی
نظام نقشه می کشند .این عمل به دور از عقل و منطق و
همچنین دور از انصاف و حقیقت جویی است.
59
هفت
روابط اسرائیل و ترکیه در استانه فروپاشی
ارزو دیلمقانی
بربریت اسرائیلی
زمانی که رجب طیب اردوغان ،نخس��ت وزیر ترکیه
در اج�لاس داووس از عملکرد رژیم صهیونیس��تی
در جنگ غزه انتقاد کرد و برای نش��ان دادن خش��م
خود جلسه را ترک کرد ،مشخص بود که این داستان
ادامه دار است و روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی وارد
فاز جدیدی ش��ده است .خش��ونت گسترده اسرائیل
علیه مردم غ��زه در جریان حمله ارتش این کش��ور
موجب ش��ده مردم ترکیه نیز واکنش هاى ش��دیدى
نسبت به رژیم صهیونیستی نشان دهند .رجب طیب
60
اردوغان نخست وزیر ترکیه نیز با مشاجره با شیمون
پ��رز رئیس جمه��ور اس��رائیل در اج�لاس داووس
احساسات ضداس��رائیلى را در ترکیه دو چندان کرد.
البته اردوغان پس از ان ماجرا س��عى بس��یارى کرد
روابط دو کش��ور با تنش مواجه نش��ود اما برخى از
تحلیلگران معتقدند دوستى استراتژیک میان ترکیه و
اسرائیل از همان زمان در معرض خطر قرار گرفت.
اردوغ��ان در اجالس داووس در مقابل ش��یمون پرز
گفت اس��رائیل مرتکب جنایت علیه بش��ریت ش��ده
اس��ت و جهان نباید چش��مان خود را روى بربریت
اس��رائیلى ها در غزه ببن��دد .اردوغ��ان گفت چطور
مى توان کش��ورى ک��ه قطعنام��ه ش��وراى امنیت را
نادیده گرفت��ه و اجرا نمى کند به حال خود رها کرد.
ای��ن تنش ه��ا با فراخواندن س��فرای این دو کش��ور
ادامه داش��ت که با میانجی گری برخی کش��ورها این
مس��اله نیز مانند سابق حل ش��د .اما حمله ددمنشانه
رژیم صهیونیس��تی به کاروان صلح و ازادی ،خش��م
جامع��ه جهان��ی را برانگیخ��ت و از انجا که بیش��تر
افرادی که در این کش��تی حضور داش��تند ترک تبار
بودن��د ،التهاب��ات فراوان��ی در ترکیه ایج��اد کرده و
ت ترکیه شد .رژیم
باعث اعتراض شدیداللحن مقاما
صهیونیس��تی با دستور مس��تقیم «ایهود باراک» وزیر
جنگ خود و در عملیاتی که از سوی فرمانده نیروی
دریایی این رژیم هدایت می ش��د ،دس��ت به جنایتی
دیگ��ر زد که این ب��ار نیز همچون تج��اوزات قبلی
رژیم صهیونیس��تی در تاریخ بی س��ابقه محس��وب
می شود .کماندوهای رژیم صهیونیستی در کشتی های
حامل مواد امدادی برای غزه پیاده ش��ده اند و برخی
گزارش ها از زخمی و احتماال کشته شدن عده ای در
درگیری با سرنشینان کشتی حکایت داشت.
رژیم صهیونیستی به کاروان دریایی حامل کمک های
انسان دوس��تانه به غزه حمله کرد .این حمله هنگامی
صورت گرفته است که کاروان حامل 9کشتی امداد
و کم��ک به م��ردم تحت محاصره غزه ب��ه بندر غزه
نزدیک شده بودند.
رژیم صهیونیس��تی پیش از این تهدید کرده بود که به
این کاروان اجازه پهلوگیری در بنادر غزه را نخواهد
داد ،ام��ا ب��ه صراحت اع�لام نکرده بود ک��ه به این
کشتی ها حمله خواهد کرد.
برخی مقامات رژیم صهیونیستی نیز اعالم کرده بودند
که به محض نزدیکی این کش��تی ها به سواحل غزه،
نیروی دریایی رژیم صهیونیستی سرنشینان کشتی ها
را دس��تگیر کرده و به کش��ورهای متبوعشان تحویل
خواهد داد.
کاروان ازادی مرک��ب از ۹کش��تی حام��ل ۱۰هزار
تن کمک های انسان دوس��تانه از کش��ورهای مختلف
ازجمله ترکی��ه ،یون��ان و پارلمان اروپ��ا به مردم غزه
اس��ت .در ای��ن کاروان دیپلمات های س��ابق اروپا و
جمع��ی از خبرنگاران نیز حضوردارند .در این حمله
دس��تکم 19فعال صلح کشته و 60تن دیگر زخمی
شدند .مقامات ترکیه اعالم کردند که 15تن از قربانیان
حمله رژیم صهیونیس��تی به کشتی های حامل فعاالن
ی ترک هستند.
صلح موسوم به کاروان ازاد
در همین حال ،مش��اور رئیس جمه��ور ترکیه اظهار
داش��ت :توجیهات رژیم صهیونیستی برای حمله به
این کش��تی ها غیر قابل قبول اس��ت و این حمله در
اب های بین المللی صورت گرفته است.
از س��وی دیگر ،رئیس س��تاد مش��ترک ارتش ترکیه
در پ��ی این حادثه س��فر خود را به مص��ر لغو کرده
ت ترکیه سفیر رژیم صهیونیستی را احضار
است .دول
کرده اس��ت اما وی از حضور در وزارت امور خارجه
این کش��ور امتناع ورزیده اس��ت .برخ��ی خبرها نیز
از اعت��راض ش��دید مردم ترکیه به اقدام غیر انس��انی
رژیم صهیونیستی حکایت دارد.
همچنی��ن در اس��تانبول نیز معترض��ان تالش کردند
به کنس��ولگری رژیم صهیونیس��تی حمله کنند .حتی
گزارش ه��ا حاک��ی از ان بود که کنس��ولگری رژیم
صهیونیس��تی توس��ط م��ردم خش��مگین و معترض
ترکی��ه به اش��غال انها در ام��د .در حالیکه تصاویری
از تجمع مردم مقابل کنس��ولگری رژیم صهیونیستی
پخش می شد ،جاناتان هد ،خبرنگار شبکه بی بی سی
گ��زارش داد ،یکی از کش��تی های ن��اوگان ازادی و
مثلث شماره 37
بین الملل
همچنی��ن س��ازمان دهنده اصل��ی ای��ن حرکت یک
موسس��ه خیریه ترک بوده اس��ت .اکث��ر داوطلبان در
ن��اوگان نیز اتباع ترک هس��تند .مقام��ات ترک نیز از
حرکت این کاروان به س��مت غزه حمایت کرده اند.
خبرنگار بی بی سی افزود ،دولت کنونی ترکیه همیشه
در طرفداری از غزه مقابل رژیم صهیونیس��تی موضع
ی ترکیه نیز از حرکت ناوگان
گرفته است .افکار عموم
ازادی به سمت غزه حمایت گسترده کرده اند .از این
رو عجیب نیست که االن شاهد تجمع گسترده مردم
مقابل کنس��ولگری رژیم صهیونیس��تی در استانبول
باش��یم .رویارویی های جدی دیپلماتیک میان انکارا
و تل اویو وجود داشته است و حاال هم اگر گزارش
مربوط به کش��ته ش��دن افراد به ویژه اتباع ترک تایید
ش��ود ،ترکیه قطعا پاس��خ تن��د دیپلماتی��ک خواهد
داشت.
وزارت ام��ور خارج�� ه ترکی��ه طی بیانیه ای رس��می
درب��اره عواقب حمل��ه ارتش رژیم صهیونیس��تی به
ن��اوگان ازادی غزه ،به تل اویو هش��دار داد و اعالم
کرد این اق��دام نتایج وخیمی ب��رای روابط دوجانبه
خواهد داشت.
وزارت ام��ور خارج��ه ترکی��ه در این بیانی��ه رژیم
صهیونیس��تی را از «عواقب��ی ک��ه نمی ت��وان ان را
پیش بین��ی کرد» بر حذر داش��ت و تاکید کرد که این
اقدام رژیم صهیونیستی پذیرفتنی نیست.
در حالیک��ه که وزارت امور خارج��ه ترکیه از رژیم
صهیونیستی خواسته اس��ت تا درباره اقدام وحشیانه
خود توضیح دهد نیروهای ترک از احتمال عدم کنترل
اوضاع داخلی ترکیه خبر دادند .مردم خشمگین ترکیه
در اعت��راض به حمله رژیم صهیونیس��تی به کاروان
ازادی به مقر کنسولگری این رژیم در استانبول حمله
کردند.
خبرگزاری الجزیره قطر گزارش داد که در پی حمله
رژیم صهیونیستی به کاروان ازادی غزه ،صدها تن از
شهروندان خش��مگین ترکیه در استانبول که از زمان
راهی ش��دن کاروان حامل کمک های انسانی به غزه
در برابر کنس��ولگری رژیم صهیونیستی در این شهر
تحصن کرده بودند ،با حمله به این کنسولگری ان را
به اشغال خود دراوردند.
رجب طیب اردوغان ،نخس��ت وزیر ترکیه ،سفر خود
در امریکای جنوب��ی را متوقف کرد تا به کش��ورش
بازگردد.
بنا بر گ��زارش منابع خبری ،کابین��ه ترکیه و برخی از
ژنرال های بلندپایه ارتش این کش��ور به سرپرس��تی
معاون نخس��ت وزیر ،در نشستی اضطراری در مورد
راهکارهای پیش رو گفت وگو کردند.
از طرفی دیگر ،هزاران تن از مردم خشمگین ترکیه در
اعتراض به حمله رژیم صهیونیستی به کاروان ازادی
برای رفع محاصره غزه در مقابل س��فارت این رژیم
در انکارا تظاهرات برپا کردند.
شبکه تلویزیونی العربیه اعالم کرد که مرد م ترکیه در
اعتراض به اقدام وحش��یانه اخیر رژیم صهیونیس��تی
مبنی بر حمله به فعاالن صلح برای رفع محاصره غزه
در شهرهای استانبول و انکارا تظاهرات بر پا کردند.
این تظاهرات در مقابل س��فارت رژیم صهیونیس��تی
در انکارا و کنس��ولگری این رژیم در اس��تانبول در
ح��ال برگزاری اس��ت .در همین ح��ال دولت ترکیه
برای مقابله با پیامدهای ناش��ی از این حادثه نشست
اضطراری تشکیل داده است.
در تظاهرات ترک ها ش��عارهایى نظیر اس��رائیل قاتل،
اس��رائیل نازى و ارتش ترکیه به سوى بیت المقدس
برو به گوش مى رس��ید .عالوه بر ای��ن ،مردم ترکیه
مثلث شماره 37
خواس��تار تحریم کاالهاى اس��رائیلى و ملغى ش��دن
توافقنامه هاى نظامى اسرائیل و ترکیه بودند .با توجه
به تمامى این نش��انه ها مى توان اینگونه نتیجه گرفت
ط ترکیه و اس��رائیل در معرض خطر و بروز
که رواب
تنش قرار دارد و چنانچه این اتفاق رخ دهد اسرائیل
بسیار بیشتر از ترکیه متضرر خواهد شد.
تجدید نظر در روند سازش
دبی��رکل اتحادی��ه عرب نی��ز در واکنش ب��ه حمله
وحش��یانه رژیم صهیونیس��تی به کاروان ازادی برای
رفع محاصره غزه اظهار داش��ت ک��ه مذاکره با رژیم
صهیونیستی بی فایده است.
عمرو موسی اظهار داشت« :حمله رژیم صهیونیستی
به کش��تی های حامل فعاالن صلح موسوم به کاروان
ازادی بیانگر این اس��ت که رژیم صهیونیس��تی اماده
صلح نیست و می تواند فراتر از قانون عمل کند».
وی در ادامه گفت« :کش��ورهای عربی باید نسبت به
چگونگی برخورد با موضوع مناقش��ه اعراب و رژیم
صهیونیستی تجدید نظر کنند ».دبیرکل اتحادیه عرب
با بیان این مطلب افزود« :مذاکره با رژیم صهیونیستی
در سایه تجاوزات کنونی بی فایده است».
تعرض به شیخ «رائد صالح»
مع��اون رهب��ر جنبش اس�لامی فلس��طین در داخل
س��رزمین های اش��غالی تهدید کرد ک��ه در صورت
درس��ت ب��ودن خبر جراحت ش��یخ «رائ��د صالح »
پیامدهای خطرناکی در انتظار منطقه خواهد بود.
«کم��ال الخطیب» معاون جنبش اس�لامی فلس��طین
در داخ��ل اراضی اش��غالی با اش��اره به اینکه ش��یخ
«رائ��د صالح» رهبر این جنبش در بیمارس��تا ن رژیم
صهیونیس��تی نیس��ت و هم اکنون به س��رزمین های
فلس��طین نیز نرسیده اس��ت ،از سرنوشت وی ابراز
نگرانی کرد.
وی با اش��اره به اینکه خبر زخمی شدن وی از سوی
منابع رس��انه ای صهیونیس��تی اعالم شده و هنوز این
جنبش از صحت خبر اطمینان ندارد ،گفت که جنبش
اسالمی فلسطین از سه روز پیش موفق نشده است تا
با صالح تماس بگیرد.
الخطی��ب به پایگاه خبری «الرس��اله نت» وابس��ته به
جنب��ش حماس گفت« :اگر ش��یخ رائد صالح واقعا
اس��یب دیده باشد یا تالش هایی برای ترور وی انجام
ش��ده باش��د ،پیامدهای خطرناکی در منطقه به وقوع
خواهد پیوست».
وی ادامه داد که رژیم صهیونیس��تی در بس��یاری از
ش��هرهایی که این جنبش در ان حضور دارند ،اعالم
اماده باش کامل کرده است.
الخطیب همچنین از برگزاری نشست های فوق العاده
کمیت��ه عالی پیگی��ری ملت ه��ای عرب��ی در داخل
سرزمین های اش��غالی برای بررسی این جنایت خبر
داد.
ش��بکه الجزیره پیش از این اعالم کرد که ش��یخ رائد
صالح در اثر جراحات شدید حمالت صهیونیست ها
ب��ه ناوگان ازادی زیر عم��ل جراحی خطرناکی قرار
گرفته است.
تالش تل اویو برای توجیه جنایت کشتار کاروان
ازادی
وزارت خارجه رژیم صهیونیس��تی در تالش��ی عقیم
ب��رای توجی��ه اق��دام جنایتکارانه خود در س��واحل
غزه ،مدعی ش��د که دس��ت اندرکاران کاروان ازادی
با تروریس��ت ها در ارتباط بوده ان��د .وزارت خارجه
رژی��م صهیونیس��تی با ترتی��ب دادن ی��ک کنفرانس
مطبوعات��ی پ��س از حمالت وحش��یانه نظامیان این
رژیم به کاروان ازادی ،سعی کرد با دالیلی واهی این
اقدام غیرانسانی را توجیه کند.
بر این اس��اس «دن��ی ایالون» مع��اون وزیر خارجه
رژی��م صهیونیس��تی ادعا ک��رد ک��ه ترتیب دهندگان
کاروان کش��تی های کمک��ی ب��رای م��ردم غ��زه ،با
سازمان های تروریستی در ارتباط بوده و با اقدام خود
تالش کرده اند که محاصره نوار غزه را بشکنند.
وی در بخش دیگری از س��خنان خود مدعی ش��د
ک��ه نظامیان این رژیم در بازرس��ی از کش��تی های
اعزامی به غزه مقادیری س�لاح در عرشه انها کشف
کرده اند.
ایال��ون در توجی��ه عل��ت حمله به کش��تی هایی که
حامل کمک های انسان دوس��تانه ب��رای مردم بی دفاع
غزه بودن��د ،بی توجهی انان به هش��دارهای نظامیان
صهیونیس��ت را علت این اقدام دانسته و مدعی شد
که اقدام کشتی های مذکور تحریک کننده بوده است.
رژیم صهیونیستی به حالت اماده باش درامد
دامن��ه انتقاده��ای بین المللی از رژیم صهیونیس��تی
همچنان در حال افزایش اس��ت .خبرگزاری فرانسه
در خبری فوری از بیت المقدس به نقل از سخنگوی
پلی��س رژیم صهیونیس��تی اعالم ک��رد در پی حمله
نیروهای اسرائیلی به کشتی های حامل فعاالن هوادار
فلس��طینیان و کمک های بشردوستانه ،پلیس اسرائیل
سطح هشدار را برای مقابله با اشوب های احتمالی از
طرف اعراب اسرائیلی افزایش داد.
پیش بین��ی می ش��ود ای��ن اق��دام غیر انس��انی رژیم
صهیونیس��تی تاثیرات بسیار منفی بر روابط این رژیم
با ترکیه داشته باشد ،چرا که این کاروان هفته پیش از
بندر استانبول ترکیه عازم غزه شد و مقامات ترکیه در
ماه های اخیر انتقادات تندی را علیه متحد سابق خود
«رژیم صهیونیستی» روا داشته اند.
نتانیاهو سفر خود به کانادا را نیمه کاره گذاشت
در حالی که نخس��ت وزیر رژیم صهیونیستی در کانادا
به س��ر می برد و قرار بود بعد از دیدار با مقامات این
کش��ور به امریکا س��فر کند تا با اوباما دیدار کند ،با
حمله نظامیان این رژیم به فعاالن صلح ،سفر خود را
نیمه کاره گذاشت و به سرزمین اشغالی بازگشت.
همچنی��ن قرار ب��ود نتانیاهو بعد از کان��ادا به امریکا
س��فر کند و با «باراک اوبام��ا» رئیس جمهور امریکا
دیدار و گفت وگو کند اما فاجعه کشتار فعاالن صلح
حامل کمک های بشردوس��تانه برای مردم غزه توسط
نظامیان این رژیم باعث نیمه کار ماندن س��فر وی شد
و نتانیاهو به سرزمین اشغالی باز می گردد.
پیش بینی می شود اقدام غیر انسانی
رژیم صهیونیستی تاثیرات بسیار منفی بر
روابط این رژیم با ترکیه داشته باشد ،چرا که
این کاروان هفته پیش از بندر استانبول ترکیه
عازم غزه شد و مقامات ترکیه در ماه های اخیر
انتقادات تندی را علیه متحد سابق خود
«رژیم صهیونیستی» روا داشته اند
کاروان ازادی مرکب از ۹کشتی
حامل ۱۰هزار تن کمک های انسان دوستانه
از کشورهای مختلف ازجمله ترکیه ،یونان و
پارلمان اروپا به مردم غزه است
61
هفت
پیامدهای حمله رژیم صهیونیستی به کاروان کشتی ازادی
هراس از ازادی غزه
احمد جرفی /کارشناس مسائل بین الملل
رژیم صهیونیس��تی با حمله ب��ه کاروان ازادی که
با هدف رس��اندن کمک ه��ای انسان دوس��تانه به
م��ردم بی گناه و مظلوم غزه به س��مت این منطقه
حرک��ت می کرد ،مرتکب یک جنایت اش��کار در
اب ه��ای ازاد بین الملل��ی ش��د .در ای��ن یورش،
نیروهای نظامی اس��رائیل با عملیات وحش��یگرانه
خود بی��ش از 32ت��ن از فعاالن حقوق بش��ر را
کشته و زخمی نمودند .این سیاست های خصمانه
رژیم صهیونیس��تی علیه نوار غ��زه پس از پیروزی
حماس در انتخابات فلسطین شدت بیشتر گرفت.
البت��ه باید به این نکته توجه داش��ت که مهم ترین
عل��ت محبوبیت این جنبش ک��ه منجر به پیروزی
ان در انتخابات داخلی فلس��طین شد مقاومت این
جنبش علیه رژیم صهیونیس��تی و انتقاد ش��دید از
عملک��رد سازش��کارانه ابومازن ،رئی��س جنبش
فتح ب��ود .در نتیجه با توجه به تحوالت سیاس��ی
فلسطین ،اس��رائیل سیاست تضعیف حماس و در
مقاب��ل تقویت فتح را به عنوان سیاس��ت راهبردی
خ��ود در پیش گرف��ت .برای تحق��ق این هدف
اس��تراتژیک ان��ان می بایس��ت پای��گاه مردمی و
اجتماع��ی حماس را کاه��ش می دادند .در همین
راس��تا بع��د از اختالفات پیش ام��ده بین رهبران
حم��اس و فتح مهم ترین تاثیر ان تس��لط حماس
ب��ر ناحیه اس��تراتژیک نوار غزه ش��د و باتوجه به
کنترل حماس بر این منطقه عمال اسرائیل را تحت
پوش��ش موش��ک های خود قرار می داد و موجب
شد تا اس��رائیل در راستای سیاس��ت های دفاعی
خ��ود رویکرد محاصره همه جانبه نوار غزه را در
پیش بگیرد .با این رویکرد اسرائیل به دنبال تحقق
اهداف زیر بود:
-1تضعیف تدریجی روحی��ه مقاومت بین مردم
و نیروهای حماس وس��وق دادن انها به س��ازش
ب��ا اس��رائیل -2تضعیف نمودن قدرت سیاس��ی
اجتماع��ی جنبش حماس و انتق��ال این قدرتبه جنبش فتح (دارای خلق و خوی سازشکارانه)
-3ایجاد ش��کاف بین مل��ت و حکومت قانونی
فلسطین وکاهش مش��روعیت رهبران حماس در
نوار غزه .با این اوصاف با در نظرگرفتن وضعیت
موجود کاروان های حامل کمک های انسان دوستانه
که با هدف شکس��ت محاص��ره و کمک به مردم
مظلوم فلسطین به سمت نوار غزه در حال حرکت
بود می رفت تا اهداف اسرائیل را خنثی کند .اکنون
با توجه شرایط پیش امده اقدام رژیم صهیونیستی
در حمل��ه به کاروان ازادی را می توان از دو منظر
تحلیل کرد.
الف ) هراس از شکست محاصره غزه در صورت
رسیدن این کشتی به غزه که حاوی حدود ده هزار
تن کمک های انس��ان دوستانه (از قبیل دارو ،مواد
غذایی ،وس��ایل کمکی به معلولین جسمی ،اهن،
س��یمان ،و )...بود ،عمال موجب شکس��ت طرح
اس��تراتژیک اس��رائیل می ش��د که سیاس��تمداران
اس��رائیل مدت هاست در پی تحقق ان بودند و ان
طرح چیزی جز نش��انه گرفت��ن کاهش محبوبیت
ی و کاهش مشروعیت رهبران جنبش
پایگاه مردم
62
حماس نبود .با رسیدن این کشتی ها به نوار غزه اوال
نه تنها هدف اساس��ی انان جهت تضعیف حماس با
شکس��ت مواجه می شد بلکه با رسیدن این کشتی به
نوار غزه دیگر نخواهند توانس��ت جلوی کاروان های
بعدی که حامل کمک های انس��ان دوس��تانه به مردم
غزه باشد را بگیرند و در صورت تحقق ان ،پیروزی
قاط��ع حماس را رق��م خواهد زد .به ط��ور یقین در
صورت تحقق این امر ،عواقب بسیار مهلکی بر رژیم
صهیونیس��تی وارد خواهد ش��د ،در نتیجه با توجه به
دالیل فوق الذکر پیش بینی می ش��ود در صورت عدم
فش��ارهای بین المللی ،اس��رائیل هیچگاه اجازه عبور
کش��تی های حامی کمک های انسان دوستانه به غزه را
نخواهد داد.
به خاط��ر همین ب��رای اقناع اف��کار عمومی جهان و
کاهش فشارهای بین المللی از طریق هماهنگی قبلی
با مس��ئوالن سیاس��ی مصر ،گذرگاه رفح را به روی
مردم نوار غزه جهت انتقال کمک های انسان دوستانه
بازکردن��د ت��ا از این طریق از یک طرف فش��ارهای
بین المللی و همچنین نهادهای حقوق بش��ر ناشی از
این اقدام جنایتکارانه را کاهش دهند و از طرف دیگر
باتوجه نزدیکی انتخابات کشور مصر ،حسنی مبارک
در اس��تانه انتخابات داخلی خواهد توانس��ت جهت
افزایش محبوبیت خود در میان مردم مصر (که اخیرا
به شدت کاهش یافته) استفاده نماید.
در نتیجه اس��رائیل با در پیش گرفتن این راه حل های
جایگزی��ن (ک��ه مطمئنا موقت هس��تند) ب��ا یک تیر
دو هدف را نشانه خواهد گرفت ،یکی رفع فشارهای
بین المللی و دیگری ابقای حس��نی مبارک در مس��ند
قدرت .بنابراین با توجه به اینکه شکس��ت محاصره
غزه از طری��ق راه دریایی موجب شکس��ت اهداف
راهبردی رژیم صهیونیستی می شد ،رهبران این رژیم
تصمی��م گرفتند تا با توجه به ش��رایط پیش امده
پ��س از ای��ن جنایت ،این راه حل ه��ای جایگزین
و موق��ت را ب��رای کاهش فش��ارهای بین المللی
در پی��ش بگیرند .اگر این تحلیل درس��ت باش��د
جمهوری اس�لامی ایران و کش��ورهای اس�لامی،
نهادهای حقوق بش��ر و ...برای خنثی نمودن این
هدف رژیم صهیونیس��تی و همچنین تامین حقوق
مردم مظلوم فلسطین بایستی از مصر تعهد بگیرند
که گذرگاه رفح را برای همیشه به روی مردم غزه
بازبگذارد یا اینکه با فشارهای بین المللی از طریق
س��ازمان ملل و نهادهای حقوق بش��ر ،اسرائیل را
مجبور س��ازند تا به کش��تی های حامل کمک های
انسان دوس��تانه طب��ق کنوانس��یون های بین المللی
حقوق دریاها تعرض ننماید.
ای��ن وضعی��ت در ش��رایط موجود ی��ک فرصت
اس��تثنائی اس��ت که می توان از طریق ان در عرصه
بین الملل اس��رائیل را با چالش جدی روبه رو کرد.
در ای��ن راس��تا جمهوری اس�لامی ای��ران نیز در
ی خود می بایستی از
چارچوب اصول انقالب اسالم
این موقعیت بی نظیر (چرا که این اولین بار است که
بیشتر متحدین اسرائیل این جنایت را علنا محکوم
کردن��د) کمال بهره را ببرد و هم��ه تالش خود را
جهت به چالش کشاندن رژیم جعلی صهیونیستی
در عرصه جهانی و برداش��ت نقاب مظلوم نمایی از
چه��ره ش��یطانی و پلید این رژیم ب��ه کار بگیرند و
چهره واقعی و شوم ان را به جهانیان نشان دهد.
ب) ه��راس ازکاه��ش و بی اعتب��اری بازدارنگی
اسرائیل در منطقه و جهان با توجه به شکست های
پی در پ��ی رژیم صهیونیس��تی در مقابل متحدین و
هم پیمانان جمهوری اسالمی ایران یعنی حزب اهلل
لبنان و حماس در جنگ های 33روزه و 22روزه،
مثلث شماره 37
بین الملل
موجب زیر س��وال رفتن قدرت و توان این رژیم
در دفاع از خود ش��د ،که خ��ود این امر مهم ترین
عامل کاهش پرس��تیژ و اعتبار بین المللی ان را در
پی داش��ت .بنابراین مهم ترین هدف استراتژیکی
رژیم صهیونیس��تی در گذشته و حال به ویژه پس
از به قدرت رس��یدن حزب نتانیاهو در اس��رائیل
سیاس��ت نمایش قدرت و ت��وان نظامی در منطقه
و جهان شد .مهم ترین دستاوردی که این سیاست
تا کنون به همراه داش��ت ه ترس بیش��تر کشورهای
عربی از قدرت نظامی این کش��ور اس��ت .همین
موض��وع موجب ش��ده تا برخی از این کش��ورها
سیاس��ت س��ازش را در قب��ال اس��رائیل در پیش
بگیرن��د ،بنابراین کمرنگ ش��دن ای��ن نقطه قوت
اس��رائیل نه تنها موج��ب بی اعتب��اری این رژیم
خواهد شد بلکه عامل ترس و ارعاب که تا کنون از
ان در برابر کشورهای منطقه بهره می گرفت عمال
از بی��ن می رفت .و اگر این ام��ر تحقق یابد رژیم
صهیونیس��تی در منطقه با بن بست مواجه خواهد
شد.
در چنین ش��رایطی رژیم صهیونیس��تی با توجه
ب��ه اینک��ه از قبل حرک��ت کاروان کش��تی های
ازادی ب��ه غزه را تهدید ک��رده بود ،در صورت
عدم اقدام سخت در برابر ان ،مهم ترین پیامدی
که گریبانگیر اس��رائیل خواهد شد بی توجهی به
تهدید این رژیم در حال حاضر و اینده را در پی
خواهد داش��ت .به همین دلیل این اقدام سخت
را در برابر کاروان ازادی از خود نش��ان داد .در
غیر اینص��ورت این رژیم می توانس��ت همانند
قبل ،از عبور کش��تی ها به ن��وار غزه جلوگیری
کن��د وطبیعتا دیگر نیازی به ای��ن همه اقدامات
نظامی نداش��ت .به هر حال صهیونیست ها با این
اقدام جنایتکارانه و خالف مقررات بین المللی با
واکنش جدی در عرصه بین المللی مواجه شد و
بالطبع یکس��ری پیامدهایی را نیز برای ان درپی
داشت:
-1حمایت ترکیه از جنبش حماس و قرار گرفتن
ای��ن کش��ور در برابر سیاس��ت های منطقه ای این
رژیم
-2افزای��ش محبوبی��ت حم��اس در بی��ن خود
فلسطینیان و مردم منطقه وجهان
-3اشکار ش��دن چهره واقعی رژیم صهیونیست
به عنوان تروریسم دولتی که قبل از این نیز مرتکب
چنین جنایت هایی ش��ده ولی به دلیل تسلطش بر
رس��انه های جهان حقیقت به طور واقعی منعکس
نمی شد.
-4تقویت روحیه مقاومت در میان فلس��طینیان و
مسلمانان جهان
-5اعط��ای اب��زار و بهانه مناس��ب ب��ه مخالفین
استراتژیک اس��رائیل جهت اعمال فشار از طریق
سازمان ها و نهاد های بین المللی
-6افتضاح سیاس��ی اس��رائیل به دلیل فراخواندن
بسیاری از سفرای این رژیم در جهت محکومیت
این جنایت بین المللی
-7شکس��ت جن��گ رس��انه ای و دیپلماس��ی
عمومی رژیم صهیونیس��تی برای س��اختتن چهره
مثبت و مظل��وم از خویش در برابر افکار عمومی
جهان
- 8اش��کار ش��دن عدم صالحیت شورای امنیت
س��ازمان ملل متحد و ناتوانی ان برای رس��یدگی
ب��ه موضوعات بین المللی به دلیل ماهیت سیاس��ی
ان (وت��وی امریکا در برابر تصویب قطعنامه علیه
رژیم صهیونیس��تی با وجود اشکار بودن جنایت
رژیم صهیونیستی).
مثلث شماره 37
گفت وگو با محمد ایرانی
جنایت عریان
مریم یوسفی
تو گو با
محمد ایرانی ،کارش��ناس مسائل منطقه در گف
مثلث ابعاد مختلف حمله اس��رائیل به کش��تی صلح و
ازادی را مورد بررسی قرار داده است که می خوانید.
ارزیابی ش��ما از حمله به کش��تی صلح و جلوگیری از
ورود کش��تی راش��ل به نوار غزه توس��ط ارتش رژیم
صهیونیستیچیست؟
این اتفاق که منجر به ش��هادت تعداد زیادی از اتباع ترکیه
ش��د و رژیم صهیونیستی بدون توجه به تبعات این مساله
و به رغم تمام رویکردهایی که نسبت به فلسطین دارد ،به
هیچ وجه فکر نمی کرد که تبعات این اقدام ددمنش��انه به
اینجا برسد و ابعاد مختلف بین المللی پیدا کند .پس از این
اتفاق تحوالت بسیاری در منطقه رخ داد و بسیاری مسائل
علیه رژیم صهیونیستی چه در سطح منطقه و چه در سطح
بین المل��ل به وجود امد که برای رژیم صهیونیس��تی قابل
پیش بینی نبود چراکه اگر می توانس��ت این موضع گیری ها
را پیش بینی کن��د در اقدام خود تجدید نظ��ر می کرد .در
روزهای اول پس از این فاجعه اقدامات سنگینی علیه رژیم
صهیونیس��تی صورت گرفت .لغو بس��یاری از مانورهای
مش��ترک نظامی و سفرهای نتانیاهو از جمله این اقدامات
بود .این مس��ائل به عالوه موضع گیری ه��ای متعددی که
مقامات مختلف بین المللی ،ش��ورای امنیت ملی امریکا و
سازمان حقوق بشر نشان دادند ،داللت بر این دارد که رژیم
صهیونیستی نسبت به این اقدام خود اندیشه زیادی نکرده
بود .تصور من این اس��ت که موضع رژیم صهیونیستی در
یک چالش بین المللی قرار گرفت و مجددا بحث مظلومیت
مردم فلسطین و غزه در راس مسائل بین المللی قرار گرفت.
این مس��اله مدتی بود که در حاشیه قرار گرفته بود و کمتر
به ان توجه می ش��د .اس��رائیل پیش از اینکه این کشتی به
س��مت غزه حرکت کند ،هشدار داده بود که با هر کشتی
که بخواهد به غزه کمک انسانی برساند برخورد می کنیم.
این چه اشتباه محاسباتی بود که اسرائیلی ها انجام دادند و
درس��ت از اب در نیامد؟ اسرائیلی ها فکر می کردند که در
مقابل هر برخوردی جهان س��کوت خواهد کرد اما جهان
یکپارچه شد.
اسرائیلی ها تجربه گلدستون را داشتند و در ماجرای محکوم
شدن انها در دادگاه گلدستون که در سال گذشته اتفاق افتاد،
تمایل نداشتند که جامعه جهانی به ویژه بسیاری از نزدیکان
و دوس��تان رژیم صهیونیستی موضع گیری کنند .اروپایی ها
در صحنه گلدس��تون با موضع گیری های مختلفشان نسبت
به رژیم صهیونیس��تی این بار هم به صحنه امدند و تحت
فش��ارهای مردمی خودشان موضع گیری های نسبتا معتدلی
داش��تند .در برخی از موارد هم نسبت به رژیم صهیونیستی
تند برخورد کردند .به هر حال رژیم صهیونیستی مایل نیست
که یک اجماع منطقه ای و بین المللی علیه اش بسیج شود.
برخورد با کشتی هایی که به سمت غزه برای کمک رسانی در
حرکت هستند ،یکی از راهکارهایی بود که رژیم صهیونیستی
می خواست از ان استفاده کند تا مانع رسیدن این کشتی ها
به غزه ش��ود .در حقیقت چارچوب سیاس��ت های انها به
این ش��کل بود تا این کش��تی ها را به س��مت بندر اشدود
هدایت و از این کشتی ها بازرسی کنند و بعد تصمیم گیری
کنند و به عن��وان یک پیروز در میدان باش��ند ،اما اقدام به
کشتار مردمی که از هیچ گونه وسایل دفاعی هم برخوردار
نبودند نشان دهنده این است که این رژیم چنین پیش بینی
نداشت و این مساله جهان را کامال به سمت مخالفت با این
رژیم برگرداند و فضای بسیار مناسبی را برای طرح مسائل
فلسطینی ها و حتی مساله محاصره غزه ایجاد کرد که امروز
شاهد این هستیم که بسیاری از نهادهای بین المللی اعالم
کردند که محاصره غزه باید برداش��ته شود و این محاصره
یک محاصره غیر قانونی است و رژیم صهیونیستی در اسرع
وقت باید به ان پایان دهد .من فکر نمی کنم که این مساله
در سیاست رژیم صهیونیستی بود تا اینگونه جامعه جهانی
را علیه خودشان بسیج کنند.
صحبت های ش��ما بدان معناست که رژیم صهیونیستی
فرصت هایی را که با زور به دست اورده بود یکی یکی
از دست می دهد .ایا ممکن است این مسائل در مذاکرات
صلح هم به نفع مردم مظلوم فلسطین رقم بخورد؟
رژیم صهیونیس��تی معموال از برگه های��ی در مذاکرات
اس��تفاده می کند ک��ه این برگه ها م��ورد حمایت برخی
از کش��ورها به ویژه امریکاس��ت .معموال قطعنامه های
بین الملل��ی را اجرا نمی کنند ،معموال خواس��ته های انها
خواس��ته های اضافی تری نس��بت به ان چیزی است که
جامع��ه بین المللی برای انها تعیین کرده و در بس��یاری
از مس��ائل هم اهداف خود را پی��ش می برند .در فضای
جدی��دی که پیش ام��د ،ورود به مذاک��رات در هاله ای
از ابهام قرار دارد و معلوم نیس��ت که در ش��رایط فعلی
مذاکراتی صورت بگیرد یا خیر .از طرف دیگر اقدامات
تهدید امیزی که رژیم صهیونیستی علیه فلسطینی ها داشت
که احتمال حمله به غزه را همیش��ه دارند ،در شرایط فعلی
کمرنگ ش��ده است .این شرایط ،ش��رایط بسیار سختی را
برای اس��رائیلی ها ایجاد کرده که هم در صحنه مذاکراتی و
هم در صحنه عملیاتی وضعیتشان وضعیت مناسبی نیست.
می توانیم اینگونه نتیجه بگیریم که این اقدام اسرائیلی ها
دس��تاوردی برای طرف مقابل داش��ت که دس��تاورد
مناسبی به لحاظ سیاسی است.
تحلیل اولیه این بود که امریکایی ها مایلند پرونده اصلی روی
میز ،پرونده ایران باشد و بحث هسته ای را با یک اجماع عربی
در کنار رژیم صهیونیستی به نحوی پیش ببرند که مهم ترین
مشکل منطقه ،ایران تلقی ش��ود .این اقدامی که اسرائیلی ها
انجام دادند فش��ار را از روی ایران برداش��ت .این ان چیزی
نیست که امریکایی ها می خواستند ،بنابراین امریکایی ها از
این حرکت رژیم صهیونیستی خشنود نیستند چراکه معادله
انها در منطقه به هم ریخته است .نکته دیگری که قابل اهمیت
است این است که مجددا بحث مظلومیت مردم فلسطین و
بحث محاصره مردم غزه که در حاش��یه بود در راس اخبار
قرار گرف��ت .دنیای غرب و اروپا به تح��رک افتادند و این
مساله مورد رضایت اسرائیل و امریکایی ها نبود.
نکته دیگری که بس��یار هم اهمیت دارد این است ک ه ترکیه
با یکسری پتانس��یل هایی وارد صحنه شد که تغییر موضع
ی شاهد بودیم .تعدادی از مردم
این کشور را به لحاظ مردم
ترکیه در این جریان ش��هید ش��دند و این نشان دهنده این
است که مردم ترکیه چه اسالم گراها و چه سکوالرها پشت
س��ر اقدامات اقای اردوغان قرار گرفته ان��د و از او در این
صحنه حمایت می کنند .اینها وضعیتی است که اسرائیلی ها
ایجاد کرده اند .نهادهای بین المللی یکباره متحول ش��دند و
رژیم صهیونیس��تی را محکوم کردند .دبیر کل سازمان ملل
و بسیاری از مقامات بین المللی این مساله را محکوم کردند.
مصری ها مجبور شدند که گذرگاه رفح را باز و اعالم کنند
که تردد ازاد اس��ت .اینها تماما مباحثی است که بعد از اقدام
نسنجیده و نابخردانه رژیم صهیونیستی به وجود امد.
63
هفت
گفت وگو با یک کارشناس مسائل بین الملل
نقض حقوق بشر
حانیه پرما
رژیم صهیونیستی در اقدامی وحشیانه کشتی ازادی
که حامل کمک های بشردوستانه برای مردم غزه بود
را ه��دف قرار داد ک��ه در نتیجه ان 33فعال صلح
کشته و زخمی شدند .این حمله پس از ان صورت
گرف��ت ک��ه کاروان ازادی ب��ه 50مایلی س��احل
غزه نزدیک ش��ده بود .کش��تی های صهیونیستی با
پرچم های س��فید در اب ه��ای بین المللی کاروان
ازادی را محاص��ره کردن��د و ب��ا بالگردهای خود
ان را ه��دف قرار دادند .در پی این حمله بررس��ی
چگونگی بروز چنین فاجعه ای در دستور کار قرار
گرفت و حتی امریکا برای بررسی این مساله وارد
میدان ش��د .سید جالل ساداتیان ،کارشناس مسائل
تو گو با مثلث می گوید که امریکا
بین الملل در گف
به دلیل وجود البی های صهیونیست در این کشور
مجبور است با اس��رائیل همراهی کند اما این بدان
معنا نیست که سیاست خارجی این کشور منطبق با
سیاست های رژیم صهیونیستی است.
امریکا هم خواهان بررس��ی فاجعه حمله به کشتی
صلح شده است .ایا این مساله در تضاد با هم پیمانی
با اسرائیل نیست؟ و ایا این مساله می تواند روابط
رژیم صهیونیستی را با امریکا تغییر دهد؟
هم راس��تایی سیاس��ت های امری��کا و اس��رائیل ت��ا
ک جایی وجود دارد اما واقعیت این است که طی زمان
گاهی چنین تضادهایی را در سیاس��ت های اسرائیل و
امریکا ش��اهد بودیم .شاید اوج این درگیری ها را هم
در زمان بوش پس��ر دیدی��م .در مواقعی به خصوص
زمان��ی که خانم رایس ،وزیر امور خارجه امریکا بود،
ش��اهد بودیم که امریکا استقالل بیشتری در سیاست
خارجی خود داش��ت .اقای اوباما هم که سر کار امد
در ادامه همین سیاس��ت ها قدرت را در دست گرفت
اما با فش��ار البی صهیونیست ها مقداری سیاست های
خ��ود را تعدیل و ارام تر حرکت کرد .امریکا در زمان
جورج بوش ،تالش زیادی به کار برد تا بتواند اعراب
را بیشتر به سمت خود جلب و جذب کند و سیاست
(تاحدودی) تعادل در گرایش به س��مت اسرائیل را از
خود نشان داد.
در زمان نخست وزیری شارون ،کار به اینجا کشید که
برای جلوگیری از توسعه شهرک های صنعتی حتی با
تانک روی مردم رفتند ،اما امریکا انها را به زور وادار
کرد که از ان ش��هرک ها خارج ش��وند و ان شهرک ها
را تخریب کرد تا بتواند این تعادل سیاس��ت خارجی
خود را به دس��ت بگی��رد و بین البی اع��راب و البی
صهیونیست ها این تعادل را برقرار کند.
امروز هم وقتی امریکا با چنین حرکت تند ،زشت و
بسیار وحشیانه اسرائیل که به یک عده مردم بی گناه
که صرفا می خواهند کمک های بشر دوستانه را به غزه
برس��انند و به مردم غزه کمک کنند ،حمله می کند،
طبیعی است که نمی تواند حیثیت بین المللی خود را
در گرو اسرائیل بگذارد .به خصوص اینکه احساس
می کند و می دان��د که نتانیاهو ب��رای عدم موفقیت
اوباما بارها سیاست هایی را اعمال کرده است .اما از
64
سوی دیگر از انجا که البی صهیونیست ها در امریکا
قدرتمند اس��ت نمی تواند با صراحت مخالفت کند،
اما این بار زشتی این عمل تا اندازه ای است که همه
دنیا این مساله را نفی می کند.
سیاس��ت خارجی امریکا با سیاست خارجی اسرائیل
متفاوت است و امریکا تالش می کند تا استقالل عمل
خودش را حف��ظ کند ،اما در مقاطعی تابع البی هایی
است که نفوذ انها در داخل امریکا بسیار زیاد است و
این سیاست ها به سمت اسرائیل گرایش پیدا می کند.
در این مقطع امریکایی ها به دلیل این حرکت بس��یار
زش��ت اس��رائیل که به هیچ وجه قابل توجیه و دفاع
نیست ،ناچار می شوند که تن به این تحقیقات دهند تا
برای افکار عمومی دنیا که این حرکت زشت اسرائیل
را تقبیح می کند ،پاس��خی داش��ته باشند .به خصوص
اینکه در این مس��اله پای ترکیه ،یک��ی از هم پیمانان
منطق��ه ای خود امری��کا هم در میان اس��ت .بنابراین
امریکا ناچار شده است تا با این تحقیق موافقت کند
و همراهی خود را نشان دهد.
ب��ا توجه به ق��درت البی های صهیونیس��تی که در
سیاست خارجی امریکا هم نفوذ دارند ،به نظر شما
نتایج این تحقیقات به کجا ختم می شود؟
نباید خیلی نتیجه جدی و حمله به اسرائیل یا بردن این
افراد به دادگاه جنایات جنگی را انتظار داشت .اما همین
اندازه که امریکا از نظر س��مبلیک موافقت می کند که
این تحقیق راجع به این ماجرا انجام شود و با غربی ها
موافقیت می کند که این تحقیقات انجام شود ،به معنای
محکومیت اس��رائیل از نظر افکار عمومی جهان است.
اما نباید انتظار نتیجه جدی داش��ت .خود این مس��اله
سمبلیک معنای خاص خود را دارد.
اسرائیل به قدرتی تبدیل ش��ده است که موجودیتش
را بس��یاری از کش��ورها تضمین می کنن��د و به دنبال
حفظ امنیت اس��رائیل هستند و اس��رائیل هم به دلیل
همین حفظ امنیت خودش و با این توجیه دس��ت به
این حرکات زش��ت می زند و ادم ربای��ی می کند .این
ق تروریس��م دولتی بود که
مس��اله هم یکی از مصادی
اس��رائیلی ها مانند پارتیزان ها به یکسری انسان بی گناه
حمله می کنند و وارد کش��تی انها می شوند و تعدادی
را هم به ش��هادت می رسانند .این حرکت به هیچ وجه
قابل توجیه و دفاع نیست .اما اینکه فکر کنیم در مقابل
حرکت نظامی علیه اس��رائیل برنامه ریزی شود ،نباید
چنین چیزی را انتظار داشت.
سفر نتانیاهو به واشنگتن در شرایطی که گفته می شود
سیاست خارجی امریکا و اسرائیل از هم دور شده
است چه نتایجی می تواند در بر داشته باشد؟
این س��فر مانند چند دیدار گذش��ته که به نتایج خیلی
مشخصی نرسیده اس��ت خواهد بود به خصوص در
این ج��و نمی توان انتظار نتیجه خاص��ی از این دیدار
داش��ت .هدف اوباما این است که تعادلی برقرار شود
و به دنبال این اس��ت که شهرک سازی ها متوقف شود
و روند صلح از س��رعت بیش��تری برخوردار باش��د.
نتانیاه��و بن��ا به ش��رایط و دالیل خودش ،سیاس��ت
خارجی امریکا را ناکام گذاش��ته و طبیعی اس��ت که
امری��کا از این وضعیت راضی نیس��ت اما از س��وی
دیگر هم امریکایی ها نمی توانند موضع غضب امیزی
نسبت به اس��رائیل اتخاذ کنند .بنابراین شاهد هستیم
که در بس��یاری از موارد از کنار مسائل می گذرند ،در
برخی از موارد از مواضع انها دفاع می کنند و در برخی
موارد مواضع انها را نادیده می گیرند .اما حفظ اسرائیل
برای امریکا از اس��تراتژی های سیاس��ت خارجی اش
ی جزئیات
اس��ت .اما اینکه در مقاطع مختلف با تمام
با سیاست های اس��رائیل موافقت کنند مساله دیگری
است که این دو باید از یکدیگر تفکیک شوند .این دو
مقوله متمایز از یکدیگر هستند .کما اینکه امریکایی ها
با شهرک سازی ها موافق نیستند و فکر می کنند که باید
این روند متوقف ش��ود و این امتیازی اس��ت که باید
به فلس��طینی ها داده ش��ود تا روند صلح برقرار شود.
سیاس��ت امریکا این است که یک دولت فلسطینی در
انجا شکل بگیرد تا در سایه شکل گیری یک فلسطین
مس��تقل روند صلح شکل بگیرد اما اینکه دولتی مانند
دولت نتانیاهو می اید و تندروی می کند ،ممکن است
که مقداری سیاست های امریکا را تغییر دهد.
فشار های بین المللی که به اس��رائیل وارد می شود،
باعث می ش��ود که اسرائیل دس��ت از محاصره غزه
بردارد؟
بل��ه کمی در ارتباط با مواد خوراکی و بهداش��تی این
کنترل ه��ا را کمتر خواهد کرد .بهانه اس��رائیلی ها این
است که ما برای حفظ امنیت خودمان این تدابیر امنیتی
را اتخاذ کرده ایم تا س�لاح به غزه نرسد .این توجیهی
است که اسرائیل می اورد .اما اینکه اجازه دهد مقداری
مواد غذایی به غزه برسد ،احتماال تحت این فشارها این
تعدیل ممکن اس��ت در سیاست های اسرائیل به وجود
بیاید.
با توجه به اینکه امری��کا در تالش بود تا مذاکرات
غیر مس��تقیم را ب��ه نتیجه ای برس��اند و حتی تالش
می کردند که مذاکرات وارد دور مس��تقیم بش��ود،
اکنون با این وضعی��ت ،روند صلح و پرونده صلح
خاورمیانه به کجا ختم می شود؟
م��ن به اینک��ه اینها بتوانن��د به یک نتای��ج زود هنگام
برسند خوش بین نیستم .اسرائیل روی بحث بازگشت
مثلث شماره 37
بین الملل
گفت وگو با دکتر صفاتاج
پایان عمر صهیونیست ها
در پی حمله وحش��یانه رژیم صهیونیستی به کاروان کشتی ازادی ،وزارت خارجه کشورهای اروپایی
س��وئد ،دانمارک ،اس��پانیا ،اردن ،ترکیه و یونان ،سفیر رژیم صهیونیس��تی را در کشورهای متبوع خود
فراخواندند .این حمله اس��رائیل به کش��تی ازادی تا روز دوش��نبه 20کشته و بیش از 60زخمی در پی
داش��ته است .این کشورها خواستار ارائه توضیحات از سوی سفیر رژیم صهیونیستی در قبال حمله به
کاروان کشتی ازادی شده اند .همچنین خبرگزاری فرانسه گزارش داد که وزارت دفاع یونان اعالم کرده
است :دولت یونان در اعتراض به حمله اسرائیل به کاروان عازم به غزه ،خود را از مانور مشترک نظامی
با اسرائیل کنار کشید .در بین کشورهای عربی نیز اردن اولین کشوری است که شارژدافیر ،سفیر رژیم
صهیونیس��تی را به خاطر این عمل وحشیانه به وزارت امور خارجه خود فراخواند .این در حالی است
که هم اکنون موج خشم جهانی علیه رژیم صهیونیستی و اقدام وحشیانه این رژیم در قلع و قمع فعاالن
صلح طلب و حقوق بش��ری که عازم نوار غزه بوده اند ،ش��کل گرفته است .رژیم صهیونیستی به کشتی
«مرمره» در ناوگان ازادی یورش برد و در این تهاجم دستکم 20 ،نفر از فعاالن حقوق بشر کشته شده
و 50نفر دیگر زخمی ش��دند .این کش��تی به بندر «اشدود» در س��رزمین اشغالی منتقل شد .دکتر مجید
صفاتاج ،اس��تاد دانشگاه و کارشناس مس��ائل منطقه در گفت و گویی اعالم کرد که این حرکت رژیم
صهیونیستی پایان عمر این رژیم را رقم زده است.
فلسطینی ها ،پایتخت ش��دن قدس ،حتی شهرک های
یهودی نشینی که به دلیل بازگشت فلسطینی های مهاجر
مورد بحث اس��ت نمی تواند به نتیجه برسد .در نتیجه
دور نمای این مذاکرات ،دور نمای س��ختی است و به
نظر نمی اید که به سرعت بتوان به نتیجه برسد .اگر هم
امتیازی داده شود ،تابع خطایی است که اسرائیل انجام
داد و جو بد بین المللی را علیه خودش ش��کل داده و
اکن��ون برای اینکه این ج��و را کمی علیه خودش ارام
کند ،ممکن است که امتیازهایی کوچکی بدهد.
بیشترین تنش ها و واکنش هایی که به وجود امده در
ارتباط با ترکیه است .ترکیه از قبل هم این سابقه را
داشت که با اسرائیل وارد تنش شود .روابط ترکیه و
اسرائیل را از این به بعد چگونه پیش بینی می کنید؟
به ط��ور اصولی تضاد زیادی در رواب��ط میان ترکیه و
اسرائیل مشاهده نمی شود .هرچند افکار عمومی ترکیه
کامال علیه اس��رائیل اس��ت اما روابط بس��یار نزدیکی
میان ترکیه و اس��رائیل برقرار شد .اگر سه ارتش کلی
در ترکیه حضور داش��ته باش��د ،یکی از انها کامال در
اختیار ناتو است و حتی مانورهای مشترک نظامی بین
نیروهای ناتوی مس��تقر در ترکیه و نیروهای اسرائیلی
در دری��ای اژه و مدیترانه اتفاق افتاد که نش��ان دهنده
عمق روابط مشترک ترکیه و اسرائیل و امریکا به عنوان
حلقه مش��ترک این نوع ارتباطات اس��ت .اما به لحاظ
افکار عمومی ،طبیعی اس��ت که مردم مس��لمان ترکیه
همراهی و موافقتی با اسرائیل ندارند ،بلکه انها بیشتر
به سمت فلسطینی ها و مسلمانان منطقه گرایش دارند،
ت ترکی��ه هم که تالش دارد طبق قانون
در نتیجه دول
اساسی ترکیه خود را خیلی مذهبی نشان ندهد ،سعی
خواهد کرد به افکار عمومی خود توجه نشان دهد .اما
از سوی دیگر سیاس��ت هایش کامال با امریکا و اروپا
هماهنگ می شود و در نتیجه برای برقراری تعادلی در
سیاست خارجی میان اروپا و امریکا که هر دوی اینها
حامی امریکا هستند و از سوی دیگر جو افکار عمومی،
ط ترکیه و
ت�لاش خواهد کرد .اما به نظ��ر من در رواب
اسرائیل اتفاق خاصی نخواهد افتاد.
مثلث شماره 37
حمله نیروهای اسرائیلی به کشتی صلح چه پیامدهایی خواهد داشت؟
اگر بخواهیم دیدگاه روش��نی از چرایی حمله به کاروان ازادی غزه داش��ته باشیم باید بازگردیم به سه سال
گذشته که با پیروزی حماس در انتخابات و تشکیل دولت حماس ،رژیم صهیونیستی با این دولت مقابله کرد
و همچنین امریکا و اتحادیه اروپا هم حمله هایی کردند و سرانجام در سال 2007میالدی به طور کامل نوار
غزه را یک منطقه متخاصم اعالم کردند و تمامی راه های ورودی به غزه را هم بستند و اجازه انتقال مایحتاج
عمومی مردم را به غزه ندادند تا بتوانند با اعمال فش��ار به دولت حماس عمال این دولت را مجبور کنند که
نسبت به سیاست های خود در خصوص رژیم صهیونیستی تجدید نظر کند و مشروعیت این رژیم را بپذیرد و
تو گو و صلح با این رژیم بشود .اما با توجه به رویکرد مقاومت مردم غزه و جنبش حماس و به رغم
وارد گف
همه تالش هایی که برای کش��تار مردم و نابودی جنبش حماس ش��د ،از جمله جنگ 22روزه سال گذشته،
رژیم صهیونیس��تی نتوانس��ت به هدف خودش برسد و از سوی دیگر با ادامه محاصره غزه ،کمک رسانی به
مردم غزه تبدیل به یک مساله جهانی و ارمان ازادی خواهانه و حقوق بشری در سطح جهان شد.
بنابراین گروه های داوطلب و صلح دوست که عمدتا در زمینه های حقوق بشر فعالیت می کنند تصمیم گرفتند
تا کاروان ازادی غزه را که عمدتا مواد غذایی ،بهداشتی و درمانی را برای غزه حمل می کرد از طریق دریا به
غزه برسانند .طبیعتا رژیم صهیونیستی با توجه به شرایطی که در غزه وجود داشت ،دو راه در پیش نداشت،
ی��ا اج��ازه بدهد که این کاروان به غزه برس��د ،که اگر چنین چیزی اتفاق می افت��اد ،با توجه به عمق فاجعه
غزه ،انعکاس بیرونی جنایت های رژیم صهیونیس��تی در غزه بیش��تر منتشر می ش��د و تبعات منفی بر افکار
عمومی جهان داش��ت و به دنبال کاروان اول ،کاروان های بعدی هم راهی این منطقه می ش��دند که مورد نظر
رژیم صهیونیس��تی نبود .یک راه دومی هم در پیش داش��ت که ان جلوگیری از ورود این کاروان به غزه بود
تا عمال از انعکاس وضعیت غزه و همچنین تداوم اینگونه کمک ها جلوگیری کند .به نظر می رس��ید که این
روش جز با اعمال زور و تهاجم نظامی و کش��تار سرنش��ینان این کاروان امکان پذیر نبود و این رژیم مجبور
ی در س��طح جهان مواجه
ش��د تا روش دوم را انتخاب کند و پیش بینی اش این بود که با یک واکنش عموم
خواهد شد که پس از مدتی مانند سایر واکنش ها فروکش خواهد کرد.
اما این رژیم در محاس��بات خود دچار اش��تباه شد و بدترین راه و روش را انتخاب کرد و ان حمله نظامی به
این کاروان در اب های بین المللی بود که این رفتار کامال مغایر با کنوانس��یون چهارم ژنو و منش��ور سازمان
ملل متحد اس��ت .بدتر از ان با انجام کش��تاری که شکل گرفت و انعکاس این کشتار در شبکه های مختلف
ی جهان را ملتهب کرد ،بنابراین رژیم صهیونیس��تی به رغم میل خودش و
رادیویی و تلویزیونی افکار عموم
به رغم پیش بینی خود با هجمه گسترده اعتراض های مردمی در سطح جهان ،حتی در ایاالت متحده امریکا و
در انگلیس ،فرانسه و ایتالیا مواجه شد که به نظر می رسد بدترین نوع انتخاب را رژیم صهیونیستی انجام داد
و بدتر از ان کش��تی دوم ارس��ال کمک های انسان دوستانه را هم مورد حمله قرار داد و این کشتی را مجبور
کرد که در بندر اشدود لنگر اندازد و با این حرکت ،خودش را در برابر افکار عمومی جهان قرار داد به گونه ای
که حتی امریکایی ها هم جرات نکردند از رژیم صهیونیس��تی دفاع کنند و عمدتا نتوانس��تند با پوشش های
مختلف از این حمله صهیونیستی و جنایت دریایی این رژیم شانه خالی کنند.
رژیم صهیونیس��تی در محاسبات خود اش��تباه کرد ،در حال حاضر حتی کشورهایی هم که حامی این
رژیم بودند واکنش نشان دادند .ایا به نظر شما اسرائیل برای جبران این حرکت باید در مذاکرات صلح
امتیاز بدهد؟
بیش��ترین ضرری که متوجه رژیم صهیونیس��تی می ش��ود ،افکار عمومی جهان و هجمه گسترده ای است که
در تمام کش��ورهای جهان علیه این رژیم شکل گرفته اس��ت .نکته دوم اینکه تنش در روابط ترکیه با رژیم
صهیونیس��تی است .این رژیم در کش��ورهای منطقه و پیرامونی خود با دو کشور روابط استراتژیک داشت،
یکی ایران و دیگری ترکیه که با انقالب اسالمی روابط ایران با این رژیم قطع شد و هم اکنون ه م ترکیه در
استانه قطع روابط با رژیم صهیونیستی به سر می برد که این مساله از نظر دیپلماتیک برای رژیم صهیونیستی
یک شکست بزرگ تلقی می شود .ضرر سوم ،تجدید نظر برخی از کشورهای مستقل در روابط خود با رژیم
65
هفت
صهیونیستی اس��ت .ونزوئال ،بولیوی ،نیکاراگوئه در
امریکای التین و برخی از کشورهای دیگر یا با رژیم
صهیونیس��تی قطع رابطه کرده اند ی��ا درصدد کاهش
رواب��ط خود با ای��ن رژیم هس��تند .در اروپا هم این
مساله هر چند کمرنگ تر دیده می شود.
بنابرای��ن مجموعه این ش��رایط باعث ش��ده تا رژیم
صهیونیستی در حوزه بین الملل و منطقه ای در روابط
خود با کش��ورها دچار اسیب شود و در درون خود
هم با واکنش مردمی از سوی خود اسرائیلی ها مواجه
شود .بسیاری از تحلیلگران داخلی اسرائیل و همچنین
م��ردم این رژی��م این حرکت رژیم صهیونیس��تی را
احمقانه می دانند و به ان اعتراض کردند.
این مس��اله تا انجا پیش رفته است که حتی مصر هم
گذرگاه رفح را باز کرد .سازمان کنفرانس اسالمی برای
ارسال کمک ها به هر طریق ممکن تصمیم گیری کرده
اس��ت .اس��رائیل حتی در اروپا هم با مشکل روابط
رو به رو شده اس��ت و در مجموع به نظر می رسد که
این حرکت رژیم صهیونیس��تی روند فروپاش��ی این
رژیم را جلو انداخت.
به واکنش کش��ورهای ترکیه و کشورهای اروپایی
66
اش��اره کردید .ترکیه نس��بت به اع��راب قدم های
محکم ت��ری در رابط��ه ب��ا مردم مظلوم فلس��طین
برداش��ته اس��ت .علت این موضع گی��ری اعراب
چیست؟ چرا انها مانند ترکیه رفتار نمی کنند؟ حتی
اردوغان اعالم کرده است که به شخصه می خواهد
با کشتی برود و محاصره غزه را بشکند .چرا چنین
موضع گیری هایی از س��وی سران کشورهای عربی
دیده نمی شود؟
مشکل با رژیم صهیونیستی تاکنون هم به دلیل همین
مواضع کش��ورهای عربی بوده اس��ت ،یعنی از سال
.1948اگر رژیم های عربی به ویژه عربستان سعودی
و مصر طی 30س��ال گذش��ته وجود نداشت ،شاید
مساله فلسطین به اینجا کشیده نمی شد .مشکل اصلی
ما پیش از اینکه با رژیم صهیونیستی به عنوان یک رژیم
توسعه طلب باشد با رژیم هایی است که یا شکست از
رژیم صهیونیس��تی را پذیرفته ان��د و مرعوب قدرت
پوش��الی این رژیم شده اند یا انقدر وابسته هستند که
در مقابل امریکا و رژیم صهیونیس��تی نمی توانند قد
علم کنند .نگاهی به رژی��م مصر بیندازید؛ زمانی که
بحران غذای��ی در غزه بی داد می کرد ،این رژیم حتی
حاضر نش��د گذرگاه رفح را روی مردم غزه باز کند
و این بحران گرس��نگی تا حدودی فروکش کند.
رژیم های عربی از انجایی که اقتدارگرا هس��تند،
می دانند که با پیروزی فلس��طینی ها در فلسطین و
نابودی اسرائیل پایه های حکومتی انها هم به لرزش
خواهد افتاد و انها هم در سراش��یبی سقوط قرار
می گیرند ،برای همین حمایت های خود را کاهش
داده اند .در جنگ 22روزه رژیم صهیونیستی علیه
مردم غزه ش��اهد ائتالف عربس��تان ،اردن ،مصر،
رژیم صهیونیس��تی و امریکا علیه جنبش حماس
بودیم .بنابراین نمی توانیم انتظاری از این رژیم ها
داشته باشیم.
اما د ر ترکیه کامال وضعیت فرق کرده اس��ت .در
گذش��ته در این کشور رژیم الئیکی وجود داشت
که روابط استراتژیکی با رژیم صهیونیستی برقرار
کرده بود که با روی کار امدن اسالم گرا ها روزبه روز
با تثبی��ت موقعیت انها د ر ترکیه و برخورداری از
حمایت های مردمی سیاست هایش��ان را نسبت به
رژیم صهیونیستی و حمایت از این رژیم کمرنگ تر
می کنند تا جایی که نخست وزیر ترکیه علنا اعالم
می کند که خود در کش��تی می نشیند تا کمک های
انسان دوستانه را به غزه برساند.
این به دلیل اس��تقالل رژیم کشور ترکیه نسبت به
رژیم های کش��ورهای عربی یا وابس��تگی انها به
امریکا و رژیم صهیونیستی است.
با توجه به هجمه ای که علیه رژیم صهیونیس��تی
به وجود امده اس��ت تا جایی ک��ه حتی اوباما
هم مجبور ش��د این مساله را محکوم کند و این
اقدام رژیم صهیونیس��تی در اس��تانه مذاکرات
صلح انجام ش��د ،این اقدام چه تاثیری در روند
مذاکرات صلح خواهد داشت؟
مذاک��رات صلح از دیدگاه رژیم صهیونیس��تی تا
انجایی می تواند معنا پیدا کند که منجر به تحکیم
موقعیت رژیم صهیونیستی شود و این رژیم بتواند
همچنان نقش س��رکوبگری خود را حفظ کند .از
سال 1991میالدی این مذاکرات عمدتا در جهت
سرکوب انتفاضه بوده است و متاسفانه جریان های
سازشکار فلسطینی که در این دوره در تشکیالت
خودگردان به ریاست اقای عباس تجلی پیدا کرده
اس��ت یا با رژیم صهیونیستی اشتراک منافع دارند
یا ضعیف هستند .بنابراین این مساله تاثیر چندانی
ندارد چرا که از ابت��دا گروه هایی مانند حماس و
جهاد اسالمی این مساله را تحریم کرده بودند .در
ش��رایط کنونی هم محمود عباس کمترین واکنش
را نسبت به این مساله نش��ان داده است .بنابراین
ب��ا توجه به حرکتی که دولت نتانیاهو در اس��تانه
مذاک��رات صلح ک��رد در اصل موض��وع تاثیری
ندارد.
فکر می کنید منطقه در استانه جنگ جدیدی از
سوی رژیم صهیونیستی باشد؟
رژیم صهیونیس��تی جرات ن��دارد اغازگر جنگی
جدید با کش��ورهایی مانند لبنان ،س��وریه یا ایران
باش��د .اما اگر این کاروان هایی که قرار اس��ت به
صورت پی در پی وارد اب های غزه شوند ،مورد
حمله رژیم صهیونیس��تی قرار بگیرد و با واکنش
نظامی دولت های��ی مانند ترکیه یا دیگر کش��ورها
روبه رو شود طبیعتا وضعیت منطقه به لحاظ نظامی
دچار تغییر و تحوالتی خواهد شد .بنابراین ما باید
منتظ��ر باش��یم و ببینیم که در مراح��ل بعدی نوع
واکنش رژیم صهیونیستی نسبت به این کشتی های
حامل کمک های انسان دوستانه چیست .اگر رژیم
صهیونیس��تی همچنان چش��مان خود را ببندد و
یکه تازی کند قطع��ا با واکنش های نظامی رو به رو
می شود و این به ضررش خواهد بود.
مثلث شماره 37
امریکا در اینه تحلیل
امریکا و فاجعه غزه:
دکتر سیدمحمدکاظم سجادپور
تعادل های غیرممکن اوباما
*
حملـ��ه کماندوهـای رژیــم
صهیونیس��ــتی ب��ه کــاروان
کشـــتی های حامل کمک های
انسان دوس��تانه به مردم غزه و
کش��تن فعاالن صلح دوس��ت،
بـی تردیـ��د نقطـه عطفـی در
تحوالت مربوط به خاورمیانه،
حقوق فلسطینی ها و ترکیب جدید نیروهای منطقه ای
در این منازعه پیچیده است.
اق��دام رژی��م صهیونیس��تی ،محکومی��ت یکپارچه
بین الملل��ی در عص��ر جهانی ش��دن احساس��ات را
در برداش��ت .در مورد ماهیت این فاجعه تحلیل های
مختلف��ی عرضه ش��ده و از زوای��ای گوناگونی بدان
نگریس��ته شده اس��ت .انچه در این نوشتار در کانون
توجه قرار می گیرد واکنش دولت اوباما نسبت به این
فاجعه انسانی است .در مقام مقایسه ،دولت اوباما تنها
دولتی اس��ت که از محکومیت تم��ام عیار خودداری
کرده و صرفا خواستار تحقیق و بررسی در مورد این
حادثه ش��ده اس��ت .واکنش دولت اوباما بسیار بطئی
و کن��د و نرم بوده و حتی در بیان لزوم انجام تحقیق
نیز احتیاط زیادی مشاهده می شود .فراتر انکه ژوزف
بایدن ،معاون ریاست جمهوری امریکا موضع درک و
جانبداری از اسرائیل را گرفته است.
رفت��ار دولت اوباما در این فاجعه را چگونه می توان
تجزی��ه و تحلیل ک��رد؟ واقعیت ان اس��ت که این
بحران نش��ان می دهد دولت اوباما و ش��خص او در
مس��اله فلس��طین در پی ایجاد تعادل بین س��ه نیرو
و مفهوم مختلف اس��ت ،تعادلی ک��ه در ذات خود
دارای تناق��ض بوده و غیرممکن اس��ت :این نیروها
عبارتند از «ساختار روابط امریکا و اسرائیل»« ،تاکید
بر تشکیل دولت فلسطینی» و «ترمیم گرایی در رابطه
با مسلمانان».
الف -ساختار روابط امریکا و اسرائیل
در 1948که مجمع عمومی به تقسیم فلسطین رای
داد ،امریکا اولین کشوری بود که به فاصله 12دقیقه
رژیم صهیونیس��تی را به رس��میت ش��ناخت که در
تاریخ مناسبات دیپلماتیک کم سابقه است.
ازان زمان تاکنون روابط امریکا و اسرائیل به گونه ای
ساختاری نزدیک بوده و درجه نزدیکی به مرور زمان
عمق بیش��تری یافته اس��ت .یکی از دالیل اصلی این
نزدیکی اس��تراتژیک ،سامانه قدرت در امریکا و نقش
روزافزون گروه ه��ای طرفدار اس��رائیل و البی رژیم
صهیونیستی در ان کشور است.
نفوذ اس��رائیل مخصوصا در کنگ��ره امریکا به گونه ای
است که پاتریک بیوکنن ،از محافظه کاران سنتی و ملی
و زاویه دار با نومحافظه کاران که قسمت مهم نطق نویسی
رونالد ریگان در دهه 80میالدی را به عهده داش��ت ،از
کنگره به عنوان بخشی از سرزمین امریکا که در اشغال
اسرائیل است نام برد .نفوذ گروه های طرفدار اسرائیل در
امریکا سروصدای امریکایی های میانه رو و تا حدودی
مس��تقل را دراورده که اوج ان را در کتاب معروف دو
استاد علوم سیاسی برجسته امریکا یعنی جان میشامیر
ی اسرائیل می توان دید .حتی
و استفین والتز با عنوان الب
کارتر ،رئیس جمهور پیشین امریکا نیز از رفتار اسرائیل
در کتابی که در مورد اپارتاید اعمال شده علیه فلسطین
توسط رژیم صهیونیس��تی انتقاد کرد .همه اینها بیانگر
ساختاری است که اوباما نمی تواند ان را نادیده بگیرد.
این س��اختار عامل میلیاردها دالر کمک های بالعوض
امریکا به اس��رائیل ،حمایت دیپلماتیک بی قید و شرط
واشنگتن از تل اویو مخصوصا در شورای امنیت سازمان
ملل و البته باعث انزجار جهانی از سیاست های حمایتی
امریکا از رژیم صهیونیس��تی ش��ده است .ریشه پدیده
ضدیت ب��ا امریکا در جهان مخصوص��ا در خاورمیانه
بدون توجه به این پیوند س��اختاری قابل درک نیست
و دول��ت اوباما از این واقعیت اگاه بوده و هس��ت ،لذا
سعی داشت با طرح تشکیل دولت فلسطینی تا حدودی
بین این س��اختار و واقعیت های بیرونی تعادل هایی را
ایجاد کند.
ب -اوباما و دولت فلسطینی
دول��ت اوبام��ا از ابتدای به قدرت رس��یدن در ژانویه
،2009ب��ا اعزام جرج میچل به خاورمیانه س��عی کرد
در مسیری نسبتا متفاوت با گذشته که امریکا از حقوق
فلسطینیان سخن گفته ولی اقدامی انجام نداده ،حداقل
نش��ان دهد ک��ه راه اندازی دولت فلس��طینی را جدی
می گیرد .اما س��اختار قدرت در اس��رائیل ،راه اندازی
دولت فلسطینی را هیچ گاه برنتافته است .تاکید بر این
نکته ضروری است که تقریبا بدون استثنا عامل اصلی
شکس��ت تمام مذاکراتی که درباره دولت فلس��طینی
انجام گرفته ،رژیم صهیونیس��تی است و البته همیشه
تقصی��ر را به گ��ردن دیگران انداخته اس��ت .ناگفته
نماند که در غالب مذاکرات و ش��اید بدون اس��تثنا
اصلی تری��ن موضوع یعنی حق بازگش��ت اوارگان
فلس��طینی به س��رزمین اصلی خود ،نادی��ده گرفته
ش��ده و به حاشیه رفته است .دولت اوباما سعی کرد
ظاهر طرفداری از فرمول دو دولت را حفظ کرده و
نشان دهد که تصمیم خود را گرفته است .اما دولت
نتانیاهو به دالیل مختلف از جمله تغییر در مناسبات
درونی رژیم اسرائیل و چالش های سیاسی و هویتی
پیوس��ته تالش کرده به اوباما و غ��رب بقبوالند که
مس��اله فلسطین و تش��کیل دولت فلسطینی ،مساله
اصلی خاورمیانه نیست .در بیش از یک سال و نیمی
که از دولت اوباما می گذرد این رژیم صهیونیس��تی
بوده که در واقع نگذاش��ته میچل حداقل موفقیت را
به دست اورد.
و جالب انکه حمله کماندوهای اسرائیلی به کاروان
کشتی ها زمانی رخ داد که بعد از چندماه کشمکش،
دول��ت اوباما داش��ت موافقت طرفین فلس��طینی و
صهیونیستی را برای مذاکرات غیر مستقیم می گرفت
و قرار بود نتانیاهو به واش��نگتن برود تا با اوباما در
این باب مذاکره کند که سفرش به تعویق افتاد .هرچه
هس��ت اوباما نتوانسته گامی موثر در تشکیل دولت
فلس��طینی بردارد .دولت اوباما اگاهی کامل دارد که
این عدم توانایی به بعد دیگری از سیاس��ت های او
یعنی ترمیم روابط امریکا با مسلمانان ضربه می زند
و اقدام های ترمیم گرایانه و تعادل گرای رسانه ای وی
را دچار چالش می کند.
ج -ترمیم گرایی سیاست خارجی اوباما
نط��ق اوباما در دانش��گاه قاه��ره در ژوئ��ن 2009
حول یک مح��ور اصلی یعنی ترمی��م روابط عمیقا
اسیب دیده امریکا با مس��لمانان در سرتاسر جهان
مخصوصا در پی سیاست های دولت بوش در اشغال
نظامی افغانس��تان و عراق و حمای��ت یک طرفه از
اسرائیل بود.
اوباما ماموریت اصلی خود را ترمیم تصویر بس��یار
منفی امریکا نزد جهانیان به طور عام و نزد مسلمانان
به طور خاص می دانس��ت و می دان��د .اما ترمیم این
چهره بس��تگی تام با موضع گی��ری امریکا در قضیه
فلسطین دارد .اینکه چگونه اوباما این ترمیم گرایی را
با ساختار استخوانی شده حمایت امریکا از اسرائیل
و اقدامات نیم بند در زمینه تش��کیل دولت فلسطینی
در کنار هم قرار دهد و ایجاد تعادل کند ،بزرگترین
چالش سیاست خارجی امریکا در خاورمیانه عربی
اس��ت و این تعادل غیرممکن است چون نمی توان
بدون فش��ار جدی به صهیونیس��ت ها ب��رای تغییر
رفتار به تعادلی حداقلی رس��ید .واقعیت ان اس��ت
ک��ه همانگونه که اس��تیفن والت��ز در 5ژوئن 2010
در سیاس��ت خارجی نوش��ته ،با ع��دم موضع گیری
قاطع اوباما در قضیه حمله کماندوهای اسرائیلی به
کشتی های حامل کمک به مردم غزه ،امریکا نمی تواند
تصویر مناسبی در خاورمیانه به دست اورد .باید در
کنار س��خنان او بر این گزاره تاکی��د کرد که دولت
اوباما نش��ان داد تعادلی که بی��ن نیروهای مختلف
در خاورمیان��ه عربی دنبال می کن��د ،از تناقض های
ساختاری و ذاتی رنج می برد.
*عضوهیات علمیدانشکدهروابطبین الملل
مثلث شماره 37
67
هفت
س��ه درصد از حجم قاچاق 19میلیارد دالری کشف
می ش��ود که این رقم را پیش از این ،مدیر کل حقوقی
گمرک یک یا دو درصد ذکر کرده بود .امارهای رسمی
گمرک نیز حاکی از این است که این میزان 6/1درصد
است ،چرا که امار گمرک نشان داده در سال گذشته به
میزان 306میلیون دالر معادل 6/1درصد ان 19میلیارد
دالر کشف شده است.
ستاد مبارزه با قاچاق کاال و ارز اعالم کرد؛
سوسک های
19میلیارد دالری بازار
سید ابراهیم علیزاده
«قاچاقچیان سوسک های بازار اقتصاد و موجوداتی الوده
به همه میکروب ها هستند که سر به هر تعفنی می کنند
و هرجا که الوده باش��د محل زندگی این سوس��ک ها
هس��ت ».اینها جمالت مع��اون اول رئیس جمهور در
مورد قاچاقچیانی اس��ت که طب��ق اخرین امار رئیس
س��تاد مبارزه با قاچاق کاال و ارز در س��ال 87بیش از
19میلیارد دالر تجارت کرده اند.
« 19میلیارد دالر قاچاق در کش��ور» امار عجیبی است
که سرانجام یک مسئول رس��می کشور ان را تایید و
68
اعالم کرده است .سعید مرتضوی در کسوت ریاس
ت
س��تاد مبارزه ب��ا قاچاق کاال و با اعالم این نرخ نش��ان
داد که شنیده های قبلی در مورد قاچاق کشور صحت
داش��ته اس��ت .قبل از این برخی کارشناسان و فعاالن
اقتصادی کش��ور این رقم را براورد کرده بودند که از
جمله انها بهروز صادقی ،رئیس کمیسیون صنعت اتاق
ایران بود.
عدد منتش��ر ش��ده قابل توجه دیگ��ر در مورد قاچاق
رقم مربوط به کش��فیات قاچاق است که اخیرا توسط
مرتضوی اعالم شد و از قرار معلوم به رقم اعالم شده
گمرک کش��ور نیز نزدیک اس��ت .طبق اعالم او ،تنها
تعاریف و رویکردها نسبت به قاچاق
در ماده دو قانون مقررات صادرات و واردات ،کاالهای
صادراتی و وارداتی به س��ه گروه تقس��یم شده اند که
عالوه بر کاالهای مجاز و مشروط ،به کاالهای ممنوع
ن گروه کاالیی است که صدور یا
نیز اشاره شده که ای
ورود ان به موجب شرع مقدس اسالم (به اعتبار خرید
و فروش یا مصرف) یا به موجب قانون ممنوع شود.
بدی��ن ترتیب با ف��رض اجرای این قانون در کش��ور،
کااله��ای ممن��وع ،کاالهایی هس��تند که ب��ه صورت
رس��می وارد یا خارج از کشور نمی شوند و به صورت
غیررسمی و قاچاق در بازارهای کشور ما یا کشورهای
مقصد حضور دارند.
الزمه این حضور ،مبادله غیررس��می ای اس��ت که در
مقامات دولتی و بخش خصوصی کشور از ا ن تعاریف
متفاوتی وجود دارد.
از مقام��ات دولتی می توان به س��خنان مدیر کل اداره
حقوقی گمرک ایران اشاره کرد که مبادالت غیررسمی
را اینگونه تعریف می کند« :به نظر ما مبادالت غیررسمی
در واقع قاچاق اس��ت .مبادالت غیررسمی یعنی انچه
خارج از مقررات و به صورت غیررسمی و غیرقانونی
انجام می ش��ود .البته این برداشت من است ،وگرنه در
قوانین ما چیزی به نام مبادالت غیررسمی نیست».
هرچند طب��ق گفته او تعریف دقیق��ی از این واژه در
قوانین ایران وجود ندارد اما اگر بخواهیم مانند عده ای
از مقام��ات بخش خصوصی مبادالت غیررس��می را
مبادالت مرزی غیررس��می محسوب کنیم ،انگاه طبق
قانون س��اماندهی مبادالت م��رزی از مبادالت مرزی
تعریفی خواهیم داش��ت که طبیعتا هرچه مشمول ان
نشود ،مبادله مرزی غیررسمی خواهد بود.
طبق م��اده ی��ک قانون س��اماندهی مب��ادالت مرزی
مص��وب س��ال 84مجل��س شورای اس�لامی ،مبادله
مرزی عبارت اس��ت از خرید و فروش کاال توس��ط
س��اکنان مناطق مرزی و تعاونی های مرزنشین دارای
مجوز ،پیله وران ،بازارچه های مرزی ،ملوانان ،خدمه و
کارکنان شناورهای دارای حداکثر 500تن ظرفیت در
حجم و نوع مشخص و در سقف تعیین شده وزارت
بازرگانی.
اما این فقط در حالتی اس��ت که یکی از س��ه دیدگاه
بخش خصوصی در مورد مبادالت غیررس��می را در
نظر بگیریم که مس��عود دانش��مند ،عضو هیات رئیسه
اتاق ایران از جمله معتقدان به این دیدگاه است.
به اعتقاد دانشمند ،مبادالت غیررسمی جدای از قاچاق
و مربوط به مبادالت مرزی هس��تند که ثبت س��فارش
نمی شوند و پوشش اعتباری و امار صادرات و واردات
انها موجود نیست .دو دیدگاه دیگر نسبت به قاچاق در
بخش خصوصی را می توان در س��خنان حمید حسینی
و اسداهلل عسگراوالدی از اعضای اتاق بازرگانی تهران
دید که یکی مبادالت غیررس��می را مبادالتی خارج از
عرف و چارچوب ضوابط حاکم بر کش��ور می داند و
دیگ��ری واکنش پرهیز از ورود ب��ه این مقوله از خود
نشان می دهد.
از نظر حس��ینی ،مبادالت غیررس��می ممکن اس��ت
به صورت پرداخت نکردن مالی��ات یا رعایت نکردن
اس��تانداردها ی��ا ورود از کانال ه��ای غیررس��می و
پرداخت نکردن عوارض گمرکی صورت بگیرد که در
کشورهای دیگر به ان بازار سیاه می گویند.
مثلث شماره 37
اقتصاد
عس��گراوالدی نیز در واکنش به این س��وال در مورد
مبادالت غیررس��می کش��ور اینچنین واکنش نش��ان
می دهد« :مبادالت غیررس��می یعنی چه؟ من نمی دانم
مبادالت غیررسمی چیست؟ شما ان را تفسیر کنید تا
من بگویم .من نظری ندارم چون چیزی در این مورد
نمی دانم .انچه شما می گویید یا من به ان وارد نیستم یا
ان را نمی فهمم یا اطالعی و تعریفی از ان ندارم».
ای��ن واکنش هم��ان رویکردی اس��ت ک��ه برخی از
مس��ئوالن نیز مدنظ��ر قرار می دهند ،مانند دبیر س��تاد
مبارزه با قاچاق کاال و ارز که در اخرین نشست خبری
خود از اعالم میزان قاچاق کاال در کش��ور امتناع کرد
و گفت« :میزان قاچاق کاال یک عدد نیس��ت و در این
مورد پنج عدد وجود دارد ».وی که این پنج عدد را نیز
اعالم نکرد ،اذعان کرد« :هیچ کاالیی در کشور نیست
که قاچاق نشود».
قاچاق رو به گسترش!
با در نظر گرفتن این رویکردها طبیعی است که میزان
امار دقیق قاچاق به کشور مشخص نباشد ،البته تا قبل
از اعالم رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کاال و ارز که عدد
او هم یک براورد از کارشناس��ان اس��ت نه رقم دقیق.
چرا که اگر این رقم قرار باش��د به صورت مش��خص
معلوم باش��د ،دیگر ان مبادله ها غیررس��می و قاچاق
نخواهند بود!
با وجود این ،به جز رئیس س��تاد مبارزه با قاچاق کاال
و ارز امارها و براوردهایی از س��وی بخش خصوصی
کشور نیز اعالم شده که از جمله انها رقم ساالنه هشت
تا 10میلیارد دالر واردات کاالی قاچاق به کشور است
که توسط حمید حسینی مطرح شده است.
مس��عود دانشمند ،دیگر عضو اتاق بازرگانی ایران ،در
مورد این براورد حس��ینی عنوان می کن��د« :این عدد،
بس��یار س��نگین اس��ت .ما نزدیک به 60میلیارد دالر
واردات داری��م که با این رق��م قاچاق 70میلیارد دالر
می ش��ود ،ان گاه اگر 15درصد واردات به کش��ور ما
قاچاق باشد باید خودش را یک جاهایی نشان بدهد.
م��ن تا ان جایی که می دانم و اطالعاتی که به صورت
غیررس��می از ستاد قاچاق و ارز و ....دارم عدد حدود
پنج میلیارد دالر است».
«قاچاق س��االنه شش میلیارد دالر کاال به ایران» نیز از
جمل��ه امارهای دیگر در مورد قاچاق اس��ت که این
را گمرک کش��ور منتش��ر کرده اس��ت .البته این امار
خردادماه سال 85توسط معاون اداری و مالی گمرک
ایران اعالم ش��ده بود که اگر بخواهیم این رقم را کنار
رقم 19میلیارد دالر رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کاال و
ارز قرار بدهیم حاکی از رش��د 216درصدی این رقم
از سال 85تا سال 87خواهد بود.
در کنار این افزایش حجم قاچاق کشور نکته قابل توجه
دیگر این است که حجم عمده قاچاق کشور مربوط به
مبادی ورودی است تا خروجی.
طبق امار رئیس س��تاد مبارزه با قاچ��اق کاال و ارز از
ان 19میلی��ارد دالر قاچاق 16 ،میلیارد دالر مربوط به
قاچاق کاالهای وارداتی و س��ه میلیارد دالر دیگر نیز
مربوط به قاچاق کاالهای صادراتی است .به گفته مدیر
کل حقوق��ی گمرک نیز 97درصد کش��فیات قاچاق
مربوط به مبادی ورودی است.
علل افزایش قاچاق کاال
اما در مورد افزایش قاچاق کاال که می توان به مواردی
مشخص اشاره کرد .از جمله اینها باال بودن تعرفه هاست
که جدای از معاون وزیر بازرگانی در توسعه خارجی
و مدی��ر کل حقوق��ی گمرک ،از بخ��ش خصوصی،
حس��ینی ،رئیس اتحادیه صادرکنن��دگان فراورده های
نفتی نیز چنین اعتقادی دارد .به گفته مسعود دانشمند
نیز «هروقت سیس��تم بانکی و تجارت رس��می نتواند
مثلث شماره 37
پاسخگوی نیازها باشد ،طبیعتا این مبادالت غیررسمی
مقداری گسترش پیدا می کنند».
عالوه بر این ،مدیر کل حقوقی گمرک کش��ور عامل
دیگر را کاهش مبلغ جریمه ها می داند که این موضوع
خیلی هم طبیعی اس��ت که با کاهش میزان جریمه ها
میل به قاچاق کاال زیادتر شود .به هرحال تعرفه باالی
کاالها ،پاسخگو نبودن سیستم بانکی و تجارت رسمی
برای نیازهای تج��ار در کنار کاهش مبلغ جریمه ها از
جمله عواملی هستند که مستقیم و غیرمستقیم بر روند
مبادالت غیررسمی و قاچاق کاال اثر می گذارند.
جدای از اینها ،انچه اخیرا مرتضوی مانعی برای مبارزه
با قاچاق دانسته ،ضعف و ناکارامدی قانون است.
این مقام مسئول با اشاره به ضعف و ناکارامدی قوانین
می گوید« :ضعف و ناکارامدی قوانین س��بب شده که
مجرم��ان کالن و س��ازمان یافته از مج��ازات و احکام
ش��رعی و قانونی مصون بمانند و به دلیل اجرا نشدن
اح��کام قاطع در قبال پرونده های س��امان یافته ،باندها
و جرائ��م کالن در امر مب��ارزه با قاچاق کاال ،اقدامات
موجود بازدارندگی مناسب را ندارد».
سرنوش��ت کاالهای قاچاق مکش��وف؛ انهدام یا
ورود به بازار
موضوع مهم دیگر در قاچاق مربوط به کاالهای قاچاق
کشف شده است که هرچند میزان ان نسبت به حجم
کلی قاچاق ان چنان نیست اما سرنوشت همین میزان
کاال ه��م در حال حاضر مورد انتقاد خیلی هاس��ت که
این سوال را مطرح می کنند« :ایا کاالهای قاچاق کشف
ب به تولید کشور نمی شوند؟»
شده باعث اسی
«اینکه کاالهای قاچاق پس از کش��ف چه می شوند؟»
سوالی است که مسئوالن مربوطه این گونه پاسخش را
می دهند که این کاالها یا به دلیل کیفیت نداشتن منهدم
یا اینکه از طریق مزایده گذاشتن ،به چرخه بازار کشور
وارد می شوند.
در این مورد می توان به سخنان معاون سابق پیشگیری
ستاد مبارزه با قاچاق کاال و ارز اشاره کرد که می گوید:
«بعضی از کاالهای قاچاقی که کش��ف می ش��وند ،به
فروش می رس��ند که البته ای��ن کار از طریق مزایده و
توسط سازما ن اموال تملیکی انجام می شود».
محمدحس��ن نعمت اللهی ادامه می دهد« :فروش این
کاالها بسته به نوع انها یکسری مجوزهایی دارد .مثال
اگر این کاالها مواد غذایی باشند ،باید حتما از وزارت
بهداشت مجوز گرفته شود».
ام��ا اگر این کاالها مجوز الزمه را از دس��تگاه مربوطه
دریافت نکنند ،چه می ش��وند؟ این س��والی است که
پاس��خ ان را در اواخر بهمن ماه سال گذشته در انهدام
5/1میلیارد تومان کاال می شد مشاهده کرد .به عبارتی
اگ��ر کاالیی ب��دون کیفیت اعالم ش��ود ،جایش یا در
زیر الستیک های ماش��ین های سنگین یا در کوره های
اتش اس��ت .البته مشاهدات نیز نش��ان داده که عمده
این کاالهای منهدم شده اجناس بی ارزش و بی کیفیت
مانند البسه های مندرس است.
انتقاد به ورود کاالهای قاچاق در بازار
ورود بخش��ی از کاالهای قاچاق کشف شده به بازار،
موضوعی اس��ت ک��ه تاکن��ون هم از س��وی وزارت
بازرگانی و هم گمرک کش��ور مورد انتقاد قرار گرفته
اس��ت و این خود نشان می دهد که قطعا این موضوع
اس��یبی به بخش��ی از کشور می رس��اند که باعث این
واکنش مقامات دولتی شده است.
مه��دی غضنفری ،وزیر بازرگانی در این مورد با انتقاد به
توزیع مجدد کشفیات قاچاق در بازار بیان می کند « :قانون
اجازه می دهد کش��فیات قاچاق در یک سیس��تم جدید
توزیع ش��وند ،در صورتی که نباید این کاالها به بازار ما
وارد و باید منهدم یا مرجوع شوند».
از س��وی گمرک کش��ور نیز مدیرکل حقوقی گمرک
پس از اش��اره به فرایند ورود کاالهای قاچاق به بازار
تصری��ح می کند« :ما به این موضوع به عنوان یک ایراد
نگاه می کنیم که اگر دوباره این کاالها به چرخه توزیع
وارد شود ،هدف مدنظر شاید نتیجه بخش نباشد».
شاید به همین دلیل است که ابراهیم نقدی خبر می دهد:
قانون مرتبط با این موضوع در حال اصالح است و از
جمله پیش��نهادات ما برای این اقدام این بوده که یا در
مجموع همه کاالهای قاچاق کش��ف شده منهدم یا از
کشور خارج شوند.
ظن پولشویی بر کاالهای قاچاق
در کنار این مباحث ،این موضوع نیز مطرح اس��ت که
ایا درامدهای حاصل از مزایده کاالهای قاچاق کشف
ش��ده ،مرتبط با بحثی چون پولشویی نیست؟ چرا که
به نظر می رس��د درامدی بدون تالش عاید بخشی از
کشور می شود؟
قب��ل از بررس��ی این موض��وع نیز ابتدا بای��د دید که
پول های کس��ب شده ناشی از فروش کاالهای قاچاق
به چه مرجعی می رسد که طبق گفته مسئوالن از قرار
معلوم این پول ها به دست دولت می رسد.
حال در تعریف پولشویی نیز می توان به تعریف قانون
مبارزه با پولش��ویی در ایران ،از پولش��ویی اشاره کرد
که بر این اس��اس «پولشویی فعالیتی غیرقانونی است
که طی انجام ان ،عواید و درامدهای ناش��ی از اعمال
خالف قانون ،مشروعیت می یابد».
به عبارتی می توان گفت که درامدهای ناش��ی از عمل
غیرقانون��ی فروش کااله��ای قاچ��اق نصیب دولت
می ش��ود .حتی در همان قانون ،یکی از مصادیق جرم
پولش��ویی «اس��تفاده از عواید حاصل از فعالیت های
غیرقانونی» ذکر ش��ده که با اس��تناد به ان می توان این
س��وال را مطرح کرد که ایا اس��تفاده از پول ناش��ی از
فروش کااله��ای قاچاق ،به منزله «اس��تفاده از عواید
حاصل از فعالیت های غیرقانونی» نیست؟
در پاسخ به این سوال نیز طبیعتا مسئوالن باید ان را رد
کنند که البته این گونه هم است.
معاون س��ابق پیشگیری س��تاد مبارزه با قاچاق کاال و
ارز در ای��ن مورد ب��ا رد این موضوع ،به نوع مزایده ها
اش��اره و بیان می کند« :مزایده ها عمومی اس��ت .یعنی
رانت خاصی نیس��ت و در سایت خود سازمان اموال
تملیکی اعالم می ش��ود و هرکسی می تواند این کاالها
را خریداری کند».او به طور شفاف تر در پاسخ به این
س��وال که ایا درامد ناشی از فروش کاالهای قاچاق
مصداقی برای پولشویی نخواهد بود؟ توضیح می دهد:
«پول به حساب خزانه واریز می شود .این پول گیر چه
کسی امده اس��ت؟ دولت؟ به حساب خزانه می رود و
مخارج دولت از محل ان تامین می ش��ود .کس��ی که
نمی اید ان را بگیرد».
ورود بخشی از کاالهای قاچاق کشف شده
به بازار ،موضوعی است که تاکنون هم از سوی
وزارت بازرگانی و هم گمرک کشور مورد انتقاد
قرار گرفته است و این خود نشان می دهد که قطعا
این موضوع اسیبی به بخشی از کشور می رساند که
باعث این واکنش مقامات دولتی شده است.
ضعف و ناکارامدی قوانین سبب شده که
مجرمان کالن و سازمان یافته از مجازات و احکام
شرعی و قانونی مصون بمانند و به دلیل اجرا نشدن
احکام قاطع در قبال پرونده های سامان یافته ،باندها
و جرائم کالن در امر مبارزه با قاچاق کاال ،اقدامات
موجود بازدارندگی مناسب را ندارد».
69
هفت
گفت وگو با معاون وزیر بازرگانی:
براوردی از قاچاق ندارم
جدای از دو دستگاه گمرک و ستاد مرکزی مبارزه
با قاچاق کاال و ارز ،به نظر می رس��د تا حدودی
وزارت بازرگانی که به نوعی متولی در تجارت
رس��می کش��ور اس��ت ،با موضوع قاچاق کاال
مرتبط باشد .در این وزارتخانه نیز سازمان توسعه
تجارت مسئولیت اصلی تجارت را برعهده دارد
که رئیس ان ،معاون وزیر بازرگانی در توس��عه
خارجی هم اس��ت .بابک افقهی که پیش از این
تلویحا یک��ی از علل قاچاق را باالبودن تعرفه ها
عنوان کرده بود ،اخیرا در همایش��ی بیان کرد که
افزایش تعرفه ها موجب قاچاق کاال می شود .حال
در این گفت و گو با او ،هرچند اذعان می کند که
امس��ال میانگین نرخ تعرفه ها افزایش خواهد یافت
اما این موضوع را نمی پذیرد که این افزایش تعرفه
به منزله افزایش قاچاق کشور است و مدعی می شود
که براوردی از قاچاق کشور ندارد.
با اصالح ان 660مورد ردیف تعرفه ای که امس��ال
رخ داده ،میانگین نرخ تعرفه ها چقدر تفاوت کرده
است؟
با تعرفه ه��ای مربوط به قانون بودجه که نهایی ش��د
این نرخ قابل محاس��به اس��ت که نرخ موثر ما چقدر
می شود.
نرخ میانگین تعرفه ها افزایش خواهد یافت؟
بله ،حتما افزایش می یابد.
با این افزایش تعرفه ها فکر نمی کنید حجم قاچاق
هم صعودی شود؟
ان موض��وع ،یک تکلیف قانونی اس��ت که ما باید
انجام دهیم.
براورد ش��ما از وضعیت حال حاضر قاچاق در
کشور چیست؟
باید کارشناسان نظر بدهند.
ش��ما هم به عنوان یک مس��ئول نظر کارشناسی
خود را بگویید.
من مس��ئول قاچاق کش��ور نیس��تم .مس��ئول این
موضوع کارشناس��ان س��تاد مبارزه با قاچاق کاال
هستند که در این مورد توضیح می دهند.
انها براورد و اع�لام کرده اند 19میلیارد دالر.
حاال شما براوردتان را بگویید.
من براوردی ندارم.
حداقل بگویید ان 19میلی��ارد دالری که اعالم
شده از نظر شما صحت دارد؟
این رقم را اکنون ش��ما دارید ب��ه من می گویید .ما
براوردی نداریم و مسئول قاچاق هم نیستیم که در
این مورد براوردی داش��ته باشیم .باز هم می گویم
من هیچ تخمین و براوردی ندارم.
اقای افقهی ،قبل از این خودتان در همایش��ی
گفتی��د ب��ا افزای��ش تعرفه ها ،قاچ��اق افزایش
خواهد یافت و اکنون هم اعالم کردید میانگین
نرخ تعرفه ها امسال افزایش خواهد یافت .پس
طبیعتا روند قاچاق هم امس��ال صعودی خواهد
بود؟
من این جمالت را گفتم اما اینها ربطی به این ندارد
که من براوردی از قاچاق داشته باشم.
امار پرونده های کشفیات قاچاق طی سال های 87و 88طبق اعالم گمرک ایران(ارقام به میلیون ریال)
عنوان
تعداد کل پرونده ها(فقره)
بهای مال کل پرونده ها
جریمه تعیین شده
کل جریمه وصولی
متوسط بهای مال کل پرونده ها
تعداد متهمان
تعداد پرونده های محکومیت یافته
بهای مال پرونده های محکومیت یافته
متوسط بهای مال پرونده های محکومیت یافته
تعداد پرونده های برائت یافته
بهای مال پرونده های برائت یافته
متوسط بهای مال پرونده های برائت یافته
ارزش اموال واگذار شده به اموال تملیکی برای فروش
سال 1387
سال 1388
38248
5297910
17105250
129893
138
56474
8068
1518111
188
7366
457383
62
605901
34292
3062817
7969646
222754
89
51621
8684
890733
102
7369
271974
36
564155
اولین استان از نظر تعداد کل پرونده ها
گمرکات استان
سیستانوبلوچستان
تعداد
5339
بهای مال (میلیارد ریال)
86367
اولین استان از نظر بهای مال پرونده ها
گمرکات استان
هرمزگان
70
تعداد
2248
بهای مال (میلیارد ریال)
720807
درصد تغییرات
- 10
- 42
- 53
71
- 35
-8
7
- 41
- 45
0.04
- 40
- 40
-6
سهم تعداد
15/57
سهم تعداد
23/53
مثلث شماره 37
اقتصاد
گفت وگو با مدیرکل اداره حقوقی گمرک:
روند قاچاق صعودی است
در اداره گمرک کش��ور شاید وقتی سخن از قاچاق
می ش��ود ،بیش��تر نگاه ها به س��مت مدیر کل اداره
حقوقی گم��رک حرک��ت می کند ک��ه هرازگاهی
امارهایی در مورد کش��فیات قاچاق کش��ور ارائه
می کن��د .ابراهیم نقدی از زمره کس��انی اس��ت که
مانند مس��ئوالن وزارت بازرگانی و برخالف اعتقاد
مسئوالن وزارت صنایع ،باال بودن تعرفه را از جمله
علل افزایش قاچاق می داند .سوداوری باالی برخی
کااله��ا ،پایین بودن ریس��ک قاچاق و گس��تردگی
مرزه��ای ایران از جمله دالیل دیگر افزایش قاچاق
از نگاه اوس��ت .به زعم این مقام مس��ئول ،تنها یک
یا دو درصد از حجم کلی قاچاق کش��ور کش��ف
می شود و روند حال حاضر قاچاق صعودی است.
طبق اعالم گمرک ،حجم قاچاق کش��ف شده سال
گذش��ته کش��ور به خصوص در مش��روبات الکلی
روند صعودی داشته اس��ت .علت این موضوع را
هرچند مسئوالن گمرک ناشی از افزایش اقدامات
خود می دانند اما نمی توان این را ناشی از افزایش
کلی حجم قاچاق دانست؟
دلیل ان عوامل متعددی دارد .یکی بحث س��ودجویی
و دیگری بحث تهاجم فرهنگی اس��ت که کشورهای
دیگر وقتی بخواهند فرهنگ کش��وری را خدش��ه دار
کنن��د چنین اقدامی را انج��ام می دهند .موضوع دیگر
پایین بودن ریسک قاچاق ،سوداوری باال و گستردگی
مرزهای ایران است.
بله .اینها علل قاچاق اس��ت ام��ا می خواهم بدانم
می توان از افزایش حجم کش��فیات قاچاق در سال
گذش��ته نتیجه گرفت که حجم کلی قاچاق کاال در
روند مبادالت غیررسمی
رو به رشد است
حمید حسینی /عضو اتاق بازرگانی ایران
مبادالت غیررس��می ،مبادالتی خ��ارج از عرف و
چارچوب ضوابط حاکم بر کش��ور است که امکان
دارد ب��ه صورت پرداخت نکردن مالیات یا رعایت
نکردن استانداردها یا ورود از کانال های غیررسمی
و پرداخت نکردن عوارض گمرکی صورت بگیرد.
ب��ا این تعریف از مبادالت غیررس��می ،می توان به
این موضوع در مورد ان اش��اره ک��رد که روند ان
در ایران قاعدتا روند ثابتی نداش��ته و رو به افزایش
بوده اس��ت .یکی از علل این موضوع نیز موقعیت
جغرافیای��ی ایران اس��ت .همه کش��ورهای دنیا از
داشتن همس��ایه هایی ابراز خرس��ندی می کنند اما
متاسفانه این موضوع می تواند نقطه ضعفی هم برای
کش��وری مانند ایران باشد .مثال از کشور عراق که
قب�لا امکان ورود قاچاق به ایران نبود اما هم اکنون
این کشور تبدیل به یکی از کانال های عمده قاچاق
به ایران شده است .یا کشور ترکیه نیز به همین روال
است یا حتی کشورهای زیر مجموع ه شوروی سابق
که مرزهایش بس��ته بود اما در حال حاضر مثال از
مثلث شماره 37
کشور اذربایجان سیگار و کاالهای دیگر وارد می شود.
یا در غرب کش��ور کاالهایی از کشور ترکیه می ایند که
بازار پوش��اک ایران را گرفته اند .از کشور عراق هم که
موبایل به صورت غیر قانونی به ایران وارد می شود.
در جنوب کشورمان هم از سواحل و از کشور امارات
مش��اهده می ش��ود هر روز 100قایق تندرو به سمت
ایران حرکت می کنند و بدی��ن طریق کاالهای قاچاق
به س��مت ایران می ایند .از کش��ور پاکس��تان نیز دیده
می ش��ود .در مقابل کاالهای یارانه ای که از ایران به این
کشور به صورت قاچاق صادر می شود تعدادی کاال هم
از این کش��ور به ایران به صورت قاچاق وارد می شود.
با وجود این وضعیت نمی خواهم بگویم کس��ی دنبال
حل این مس��اله نبوده ،اما حجم کار و ابعاد و وسعت
ان ،ان قدر زیاد شده که با کار یک ستاد مبارزه با قاچاق
کاال نمی ت��وان ان را از بین برد .چ��را که ارقام براورد
شده از قاچاق اعداد قابل توجهی هستند.
برداش��ت من این اس��ت که حداقل س��االنه هشت تا
10میلی��ارد دالر کاالی قاچاق در حال وارد ش��دن به
کش��ور اس��ت .این درحالی اس��ت که تنها 10درصد
قاچاق کش��ف می شود و 90درصد از این حجم کلی
کشور ما افزایش یافته است؟
می توان اینگونه برداش��ت کرد اما ای��ن افزایش تنها
به این دلیل نیس��ت .هرچند ش��اید یکی از دالیل ان
این ب��وده که قاچاق افزایش یافته اما علت دیگر این
اس��ت این افزایش به دلیل تالش بیشتر مسئوالن در
کشفیات قاچاق بوده اس��ت .با وجود این هم اکنون
چیزی کمتر از یک یا دو درصد قاچاق براورد ش��ده
دارد کشف می شود .البته من صحتی در ان رقمی که
براورد و اعالم کرده اند نمی بینم.
مدت��ی قبل یک رقم 16میلیارد دالری اعالم ش��ده
بود ،ان را می گویید که قابل تایید شما نیست؟
این رقم یک براورد بوده و فرضیه ای اعالم ش��ده که
16میلیارد دالر از مبادی غیررس��می وارد شده است.
حاال من نمی توانم در این مورد نظری بدهم.
براورد خودتان از قاچاق کشورمان چقدر است؟
در س��ال ،84این رقم هفت میلیارد دالر اعالم ش��ده
بود.
توسط کدام منبع؟
سازمان هایی که بررسی کرده بودند براورد داشتند این
رقم چیزی حدود ش��ش تا هفت میلیارد دالر بوده اما
من خودم زیاد این امار را قرین به صحت نمی دانم و
احساس می کنم نیاز به بررسی بیشتر و علمی دارد.
رون��د این حج��م قاچ��اق را صعودی ی��ا نزولی
می بینید؟
این موضوع بس��تگی به دالیل مختل��ف دارد اما این
طور که امارها اعالم کرده اند روند صعودی دارد.
از نظ��ر خودتان چرا در مجم��وع حجم قاچاق در
کشورمان صعودی است؟
عمده کشفیات قاچاق س��ال گذشته مشروبات الکلی
و پوش��اک بوده اند که در هردوی انها نیز روند کشف
افزایش��ی بوده است .دلیل ان در پوش��اک ،باال بودن
تعرفه و س��وداوری باالس��ت و در بحث مش��روبات
الکلی هم دالیل ان بیش��تر به عل��ت هجمه فرهنگی
است که می خواهند مشکالتی را برای جوانان ما ایجاد
کنند .در کنار این ،سودجویی و درامدزایی هم باعث
این اتفاق می شود.
قاچاق کشف نمی ش��ود ،چرا که سیستم شناسایی
ی نداریم .از سوی دیگر عمده کاالهای قاچاق،
خوب
کاالهای با تعرف ه باال هس��تند که ب��رای حمایت از
تولی��د داخلی تعرفه انها را ب��اال برده اند .اما این به
منزله ان نیس��ت که با تسهیل شرایط برای تجارت،
قاچاق کاهش یابد .ای��ن موضوع برای همه کاالها
الزام��ا این گونه نیس��ت .مثال این کار ش��اید برای
ش��مش طال که دیگر تعرفه ان را به صفر رساندند
موثر باشد اما برای همه نوع کاال صدق نمی کند .اگر
یک فعال اقتص��ادی کار قانونی ای انجام می دهد و
دفاتر مالی داشته باش��د ،نه می تواند کاالی قاچاقی
وارد کن��د و نه می توان��د کم اظهاری کند .وقتی هم
که کاال ها را با س��ود بیشتری بفروشد ،مجبور است
مالیات بیش��تری از سود خود دهد .اینها یعنی کسی
می تواند کار قاچاق را انجام دهد که دفتر و حساب
مشخصی نداشته باشد که البته این ضعف نرم افزار
اجرایی کشور است که برخی به راحتی قوانین فعلی
را دور می زنن��د .به همین دلیل نحوه تنظم قوانین با
نگاه جزیره ای هر کسی به وزارتخانه خود مشکلی
را حل نمی کند .در پایان هم به این موضوع اش��اره
می کنم که برای کاهش میزان قاچاق کشور مسئوالن
می توانند اجازه دهند کار نظارت را خود تش��کل ها
انجام دهند و از تش��کل ها کمک بگیرند .یا باید با
تشکل ها همکاری ای صورت بگیرد یا اینکه باید از
باال فکری ک��رد و دیده بانی را ب��رای مبارزه با این
مساله در نظر گرفت.
71
قدمگاه
روشنفکران عرب ،وارثان یک سنت کج بنیاد
رضا قائمی
درامد
رژیم غاصب صهیونیس��تی اخی��را «کاروان ازادی» را مورد
حمله ق��رار داد .این کاروان در صورت کل��ی اش ،کاروان
«مردم» بوده اس��ت .رژیم اس��رائیل این بار «مردم جهان» را
مستقیما مورد حمله قرار داده است ،نه صرفا مردم مسلمان؛
با این همه ،این مس��اله و مساله حمله به غزه در سال پیش
مقصر دیگری نیز دارد و ان ،دولت مصر و شخص حسنی
مبارک و البته در سیری تاریخی تر بسیاری از دول کشورهای
جهان عرب است .با این همه ،باید پرسید چه بر سر تاریخ
اعراب و به طور خاص مصر امده که در کمتر از یک قرن ،از
مرکز بیداری اسالمی و غیرت خواهی عربی ،تبدیل به مرکز و
نمود اضمحالل غیرت عربی و اسالمی شده است؟
یک :جهان پر اشوب
«جهان اسالم در شوک به سر می برد .تاریخ ،ضربه ناگهانی
ش��تاب دهنده ای را تحمل می کرد .به نظر می رس��ید جهانی
ناپدید می ش��ود و جهانی دیگ��ر در افق رخ می نماید ».این
عب��ارت ،یکی از زیباترین توصیفاتی اس��ت ک��ه یکی از
روش��نفکران غرب گ��رای عرب ،عبدوفیالل��ی انصاری از
اوضاع در س��ال 1924می کند که در ان ،حکومت اناتولی
ترکیه رس��ما خالفت عثمانی را منحل اع�لام کرد .فارغ از
ظالم یا عادل بودن حکومت عثمانی ،فروپاشی ان از سویی
به دلیل سلطه چند هزار ساله بر تمامی ممالک مسلمان نشین
و نیز به دلیل اینکه ملک خالفت اسالمی محسوب می شد،
نه تنها برای مسلمین عرب ،بلکه برای مسلمین تمامی مناطق
دیگر ،نظیر هند و پاکس��تان نیز حائز اهمیت بود .در غیاب
چنین حاکمیتی ،دولت جدید و طرح هایی برای ان ،مهمترین
دغدغه متفکران این دوره است« .جهان پ ر اشوبی» اغاز شده
بود که در س��ویی از ان ،مصر ،ادعای خالفت مس��لمین را
داشت و در سویی دیگر ،ترکیه ادعای حکومتی جدید با تکیه
بر نوگرایی غرب می نمود .افزون بر این باید ظهور غرب را
هم دید .اصوال فروپاشی عثمانی نیز ریشه ای در ظهور غرب
در جهان عرب دارد .غرب با تمام مظاهر تکنولوژیکی اش
72
به جهانی امده که تا کنون تنها خالفت عثمانی را می شناخته
اس��ت؛ اکنون که ان هم فرو ریخته ،غرب صورت بالمنازع
دارد .تمام مظاهرش ،اعم از تکنیکی فلسفی و سیاسی ،جهان
مس��لمین را برهم ریخته اس��ت .با این حال ،مصر به دلیل
اینکه تحوالتش -که متاثر از ورود فرانس��ه بود -را زودتر
اغاز کرده بود ،هم نامزد خالفت جدید بود و هم منش��ا و
محفل روش��نفکران جدید و متاث��ر از غرب .مصر پیش از
همه مدرنیته اش را شروع کرده بود ،اما از ان سو مرکز علمی
جهان عرب نیز محس��وب می شد .پیش از همه دانشجو به
غرب فرستاده بود ،اما بنیان های دینی سرزمینش نیز بر دیگر
مناطق عرب نشین می چربید .به هر صورت بعد از این دوره
پر اشوب است که در ،1956جمال عبدالناصر با نزدیکی به
علمای االزهر ،حکومت را در دست می گیرد و به سرکوبی
بسیاری از جریان هایی می پردازد که خواهان اسالم گرایی و
مقابله با غرب بودند .غرب نیز حامی حکومت ناصری بود.
اق��دام مهمی که در این بازه و مرتبط با بحث این نوش��تار
رخ می دهد ،ش��کل گیری اتحادیه ای است که در 1944به
منظور اتحاد اعراب و عمدتا در مقابله با اسرائیل و برای حل
مساله فلسطین تشکیل شده و در 1945با پیوستن عربستان
و یمن تکمیل می ش��ود ،اما «پس از جن��گ دوم ،به جهت
کوش��ش رهبرانی چون عبدالناصر ب��رای تحمیل رهبری
خویش بر اتحادیه» دچار از هم گسیختگی می شود( .عنایت،
)248 1370اما در الیه زیرین این وقایع سیاس��ی ،دانشگاه
االزهر به عنوان مهم ترین قطب معرفتی جهان عرب در این
دوره نقش مهمی دارد.
دو :دانشگاه االزهر
از عبده تا طه حس��ین و عبدالرازق و بس��یاری دیگر ،نامی
در دفتر حوزه علمیه االزهر که در ادامه به دانش��گاه تبدیل
شد ،دارند .می توان س��ویه معرفتی تحوالت سده اخیر در
جهان عرب را در این دانشگاه پیگیری کرد .یکی از مهمترین
مواضعی که علمای االزهر در مقابل نوگرایی بعد از خالفت
عثمانی می گیرند ،محکومیت علی عبدالرازق اس��ت .کتاب
اسالم و مبانی قدرت او ،طرحی است که در ان با جدایی شان
پیامبری و شان سیاسی پیامبر اسالم ،مدعی نقادی تاریخی
است که در ان مسلمین با تکیه بر یکسانی دین و سیاست در
اسالم ،خالفت را شکل حکومت انتخاب کرده اند؛ حال انکه
او معتقد است پیامبر شاه نبود .اگر چه عبدالرازق مساله اش
را در تاریخ اسالم می جوید ،اما زمینه شکل گیری تفکر او،
ظه��ور غرب اس��ت .او غرب رفته و غ��رب را دیده بود و
در فقدان حکومت دینی ،طرح سکوالریسم اسالمی را ارائه
کرد .محکوم کردن جریان های غرب گرا توس��ط ازهری ها،
تنها به محکومیت عبدالرازق منتهی نش��د و به محکومیت
ناسیونالیست های غرب گرا نیز کشید .عمدتا در این دوره،
غ��رب با تمام مظاهر فکری اش مهمترین مس��ال ه متفکران
این جهان اس��ت .ناسیونالیسم ،سکوالریسم و غرب گرایی
مهمترین دال های فکری این دوره اند .ازهری ها در این دوره،
مهمترین مدعی حمایت از جریان دینی و عالم س��نت اند.
این دانشگاه مظهر منازعات فکری است :اخوان المسلمین
نیز از دل همین دانشگاه بیرون امدند و جالب این است که
عبدالرازق و بسیاری از غرب گرایان ،نظیر طه حسین نیز از
شاگردان این دانشگاه اند .اما در طول سه دهه ،از پایان جنگ
اول تا برام��دن حکومت ناصری در ،1956االزهر مغلوب
گرایشات غرب گرایانه شد .بنا به گفته حمید عنایت« ،وجهه
اغازین علمای االزهر در برابر ناسیونالیس��ت های مصر و
ع��رب ،پس از جنگ جهان��ی اول ،در توافق با بنیادگرایان،
[اخوان المس��لمین] عبارت بوده اس��ت از محکوم ساختن
انه��ا»( .عنایت )154 1362 ،اخوان المس��لمین در این دوره
همراهی علمای االزهر را همراه خود دارد .اما این حمایت
در ادامه تبدیل به مقابله می ش��ود .در حدود س��ی سال بعد
ب��ا ظهور حکومت جمال عبدالناصر ،علمای االزهر انقالب
ناصری را منت خدا بر انس��ان می دانن��د ،در حالی که این
زمانی بود که «ناصریسم ش��روع کرد به تحت الشعاع قرار
دادن تمام روندهای ایدئولوژیک در جهان عرب» (همان).
جریان عرفی گرایی االزهر و جهان روش��نفکری -معرفتی
عرب تاکنون نیز ادامه دارد .مس��اله غرب همچنان در مرکز
مجادالت روشنفکرانه انهاست .انچه در جریان عبدالناصر
و االزهری ها می ت��وان در چارچوب رابطه دانش و قدرت
تبیین کرد ،تاکنون نیز در میانه رابطه روشنفکران و حاکمان
در جهان عرب و به طور خاص مصر قابل بررسی است .در
مثلث شماره 37
اندیشه
این چارچوب دانش در ارتباط با قدرت بررس��ی می شود؛
این قدرت سیاسی است که اجازه ظهور و بروز جریان های
خاص فک��ری را می دهد ،در مقابل نیز جریان های فکری،
توجیه گرحاکمیتند.
سه :ناتوانی تبیین
بررسی تاریخی تحوالت سده اخیر کشورهای استعمارزده
نش��ان می دهد همواره ،روش��نفکران غرب گرا در تبیین و
پیش بینی تحوالت سیاسی -اجتماعی جوامع خود ناتوان
بوده اند .عموما نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای
مسلمان ،بر خالف پیش بینی های روشنفکرانه و البته غربی،
تحوالت سیاس��ی به گونه ای دیگر رقم می خ��ورد .نه تنها
کشورهای غربی ،بلکه روشنفکران غرب گرای این جوامع
نیز به دلیل ابهام های معرفتی که نسبت به جامعه خود دارند،
توان پیش بین��ی تحوالتی که مردم دین��دار رقم می زنند را
ندارند .نمونه های زیادی در ایران قابل بررسی است؛ وقوع
انقالب اسالمی و تحوالت سیاسی بعد از ان نشانگر همین
ناتوانی است .در کش��ورهای عربی ،ظهور جبهه مقاومت
لبنان ،تحوالت عراق و نظایر انها نیز اشاره به همین مساله
دارد .اما در اینجا قصد ،تش��ریح این مساله نیست .غرض،
تنها اشاره به الیه ای از تحرکات سیاسی -اجتماعی بود که
بر خالف جریان رایج در جوامع رقم می خورند .برخی از ان
با عنوان «دولت پنهان» یاد می کنند .دولت پنهان ،دولتی است
ک��ه دولت و حکومت مس��لط ،ان را برای پیگیری مقاصد
خود می سازد و جهت می دهد و بعضا تامین مالی و معنوی
می کند .هرچند این تعبیر ،اش��اره ب��ه هدف داری و عمدی
بودن این الیه دارد ،اما به نظر می رسد این الیه ،بیش از انکه
هدف دار و برنامه ریزی شده باشد ،حالت «معمایی» دارد .این
الیه ،همواره تحوالت اساسی را در میان جوامع به صورت
معماگونه ای رقم زده است.
چهار :جهان جهانی شده و خروج از قاعده
اکنون در جهان جهانی ش��ده به سر می بریم .پروژه جهانی
شدن یا به عبارتی بهتر ،جهانی سازی ،مدت مدیدی است که
تحوالت بسیاری را در میان جوامع غیرغربی رقم زده است.
به عقیده بس��یاری ،جهانی سازی طرحی از پست مدرنیسم
است .جهانی شدن بر هویت متکثر ،هویت چهل تکه ،تکثر
دینی و معرفتی ،اضمحالل دولت ها و پررنگ ساختن مردم
در قالب جامعه مدنی و تکیه بر دموکراسی ،شیوع فرهنگ
مصرفی و بازار و ایجاد تشکل های مردمی تاکید دارد .جهانی
ش��دن ،راه «نرمی» است که غرب پس از ظهور استعماری
و س��خت و همراه با جنگ خود در کش��ورهای غیر غربی
برگزی��د .روش��نفکران این جهان جدید ب��ه جای تکیه بر
ب بر تکثر و اش��تی با غرب و
علم گرایی و فنون جدید غر
شناور شدن در جهان متکثری اشاره دارند که دیگر سخن از
تقابل این و ان معنا ندارد .این فضا به لحاظ فلسفی ،سازگار
با پست مدرنیس��م است ،اما انچه از میان عناصر این جهان
جدید به این تحلیل بازمی گردد ،مساله رابطه حکومت ،مردم
و روشنفکران اس��ت .در جهان جهانی شده ،مردم به جای
دولت ها اهمیت می یابند؛ در واقع ،جهان مدرن بر «ساختار»
اجتماعی-سیاسی تاکید دارد و جهان پسامدرن بر «فرد»؛ در
ساحت سیاسی نیز دولت از اوج اهمیت فرود می اید و افراد
و تشکل های مردمی جای ان را می گیرند .فرهنگ ،مهمترین
ابزار تاثیر بر مردم جهان غیرغربی اس��ت .بنابر این قاعده،
غرب نباید از حکومت های غیرغربی در برابر مردم شان دفاع
کند؛ چنانکه در خود غرب نیز حکومت ها اغلب در مقابل
مردم ،خاض ع شمرده می شوند و پیوسته هر چند در ظاهر ،بر
اهمیت مردم تاکید می شود.
بنابراین در جهان جهانی ش��ده ،دفاع از حکومت یا دولت،
بی شک در پی قصدی سیاس��ی و خروج از قاعده بازی به
دالیلی است که انجام بازی در چارچوب ان ،برای یکی از
مثلث شماره 37
دو طرف میسر نبوده است .در واقع ،در جهان جهانی شده،
ان الیه زیرین جوامع که پیوس��ته تحوالت را رقم می زده،
باید مورد حمایت قرار گیرند و با مدرن و غربی کردن انها،
راه برای ظهور و حضور ارام غرب و فرهنگ غربی فراهم
اید .اما به عبارتی عام تر ،وقتی غرب از حکومت ها در مقابل
خواس��ت مردمی حمایت می کند ،بی شک نوعی جرزنی و
خروج از قاعده بازی دموکراسی است و باید به دنبال علتی
مرموز بود.
حس��نی مبارک ،حاکم دیکتاتور و ظالم مصر ،مدتی است
راه را برای کمک رسانی به مردم مظلوم غزه بسته است؛ در
جریان حمله رژیم غاصب اس��رائیل ب��ه غزه ،به رغم تمام
سرزنش های بین المللی ،از خواست خود کوتاه نیامد .مصر،
بهترین راه برای رس��اندن کمک به مردم مظلوم غزه بود و
مبارک ،یک تنه در برابر خواست مردم کثیری از جهان ایستاد
و اجازه کمک رس��انی نداد .روشن است که او با اسرائیل و
امریکا و جهان غرب ،ساخت و پاخت کرده است؛ امریکا
و غرب هم از او حمایت می کنند .گفته ش��د که اکنون در
جهان جهانی ش��ده هستیم و حمایت غرب از دولت ها ،در
برابر خواس��ت مردم ،خروج از قاعده بازی است؛ امریکا و
غرب از قاعده بازی ای که خود به راه انداخته اند ،نیز خروج
کرده اند؛ این مساله ،امروزه در تمامی ساحت های این بازی،
روشن است؛ عراق ،افغانس��تان ،اوکراین و بسیاری مناطق
در این ن��وع از روش��نفکری عربی ،نه
تنها رد پایی از روش��نگری س��یدجمال
اس��دابادی ،عبده و رشیدرضا نیست
بلکه حتی خب��ری از ملی گرایی و غیرت
عربی امث��ال مصطفی کام��ل نیز دیده
نمی شود؛ حتی از عرب گرایی سکوالری
همچون عبدال��رازق نیز چی��زی یافت
نمی شود .با این حال ،روشنفکری عرب
ناتوان تر از تغییر این الیه های معرفتی
عمیق مردمی است
دیگر ،ش��اهد این خ��روج از قاعده بازی و جرزنی اس��ت
و تبدیل به قاعده ای جدید و رایج ش��ده اس��ت .اما در این
نوشتار ،در پی فهم رویه ای دیگر از این ماجرا هستیم.
پنج :جهان جهانی شده و روشنفکران
در جهان جهانی ش��ده ،الیه های مردمی که اغلب و بیشتر
حوادث را رقم می زنند ،معتبر می شوند؛ غرب ،انها را مهم
کرد تا با تغییر انها ،اخرین الیه های مقاومت جوامع غیر غربی
را در هم شکند .او در جریان استعمار اولیه ،دولت ها را تغییر
داده بود .به واس��طه رابطه دانش -قدرت ،روشنفکران این
جوام��ع را نیز تغییر داد .تغییر االزهر ،در بازه سی س��اله ،در
چارچوب این روابط تبیین پذیر است تا این دوره ،غرب از
قاعده استعماری اش ،خروج نکرده است .او غرب استعمارگر
است؛ اگر از دولت عبدالناصر و سرکوبی اخوان المسلمین
حمایت می کند ،به دلیل خوی استعماری اش است .علمای
االزهر نیز با تکیه بر چارچوب قدرت -دانش ،از عبدالناصر
تمی کنند.
حمای
تغییر رویه غرب در جهان پسااس��تعماری /جهانی شده /
پس��ت مدرن ،نیز حمای��ت از مردم و نهاده��ای مردمی را
می طلبد .به همین جهت است که غرب تا مدتی این رویه
ر ا ترویج می کند .روش��نفکران ،مهمترین عامل این جهان
جدیدند .انها باید از دولت مس��تقل شوند؛ جامعه مدنی را
شکل دهند ،به الیه های مردمی برسند و این الیه های عمیق تر
را تغییر دهند .تا اینجا نیز ،غرب بر قاعده جدید خود ،مانده
است .اما تحوالت یکی ،دو دهه اخیر ،در جوامع غیر غربی،
ناتوانی این پروژه را نش��ان داده است .ان الیه های معرفتی
عمی��ق مردمی ،بر خالف دولت ها و روش��نفکران ،غرب و
فرهنگ غربی را به راحتی قبول نکرده و نمی کنند .بنابراین
غرب ناچارا از قاعده خودش نیز خروج کرده و به حمایت
از دولت ها پرداخته است .اما روشنفکران ،در این میانه چه
می کنند؟ این سوال ،منوط به سوالی دیگر است.
شش :چرا حسنی مبارک ،جرات مقابله با مردم را دارد؟
غ��رض از ای��ن س��یر تاریخی ،پاس��خ به همین پرس��ش
اس��ت؛ به راستی چرا حس��نی مبارک ،می تواند به رغم تمام
خواست های مردمی اروپا ،امریکا ،انگلیس ،ایران ،اعراب،
ترکی��ه و حتی خود مردم مصر ،بر س��بیل مقابله با هرگونه
کمک رسانی به غزه بایستد و جرات چنین کاری را به خود
بدهد؟
سویه ای از این پاسخ ،در همان خروج از قاعده غرب است.
غرب ،مدت هاس��ت که پی به ناتوانی پ��روژه اش در تغییر
الیه ه��ای معرفتی عمیق مردمی این جوامع برده اس��ت؛ به
همین دلیل اس��ت که خروج از قاعده می کند و صریحا در
مقابل خواست مردم ،از دولت های سلطه گر حمایت می کند؛
او حتی به دموکراسی و جهان جهانی شده هم پایبند نیست.
اما گفتیم که در جهان جهانی شده ،روشنفکران ،عامل تغییر
الیه های مردمی ان��د .می دانیم که کار روش��نفکری ،کاری
زمانبر است؛ روشنفکر ،می بیند ،حیرت می کند ،می خواند،
ن می شود ،می نویسد و مردم می خوانند؛
فکر می کند ،روش
پروژه ای زمانبر و البته عمیق و تاثیرگذارتر اس��ت .به بیانی
روش��ن تر ،در جهان جهانی شده ،الیه های مردمی برجسته
شدند تا با تغییر انها توسط روشنفکران لیبرال ،متن جوامع
غیرغربی تغییر کند .بنابراین ،سویه دیگر جسارت های مبارک
را باید در کار روشنفکران عرب جست و بنابراین پاسخ داد
که بخش عمیق تر و موثرتر جسارت های مبارک ،برخاسته از
سکوت ،حمایت ها و ترویج غرب در سیری تاریخی توسط
روشنفکران عرب در این ماجراها و سرزمین هاست.
حکایت روشنفکر عرب ،همچون روشنفکر ایران و بسیاری
مناطق دیگر ،امروز نیز همان حکایت االزهر ،در دوره جمال
عبدالناصر است .او نیز از غرب حمایت می کند؛ اما حمایت
او از غ��رب ،نه متوجه وجوه نظام��ی ،بلکه متوجه وجوه
عمیق تری اس��ت .او بنا به کار روشنفکری اش ،اگر چه در
ظاهر از حمله اسرائیل و ممانعت از کمک مبارک ،حمایت
نمی کند ،یا بیانیه در نهی ان می دهد ،اما در پروژه ای زمانبر،
س��عی در تغییر همان الیه های معرفت��ی عمیق مردمی این
جوامع را دارد .او کارگذار جهان جهانی شده است .بنابراین،
باید علت س��ویه ای از ماجرای «غ ّزه و اقدام حسنی مبارک
را ارث بری از سنتی کج بنیاد» دانست؛ سنتی که سال هاست
گریبان گیر روش��نفکری عرب شده اس��ت .در این نوع از
روشنفکری عربی ،نه تنها رد پایی از روشنگری سیدجمال
اس��دابادی ،عبده و رشیدرضا نیست ،بلکه حتی خبری از
ملی گرای��ی و غیرت عربی امثال مصطف��ی کامل نیز دیده
نمی شود؛ حتی از عرب گرایی سکوالری همچون عبدالرازق
نیز چیزی یافت نمی شود .با این حال ،روشنفکری عرب ،در
ای��ن صورت و قامتش ،با انکه از غرب مورد حمایت قرار
می گیرد ،ناتوان تر از تغییر این الیه های معرفتی عمیق مردمی
است .االزهر جدید ،سال هاست که با مردم خود قهر کرده و
بنا به همین قهر ،نمی تواند ان الیه های معرفتی عمیق مردمی
را تغییر دهد؛ این را تجربه های ناکام اخیر نشان داده است.
حسنی مبارک و البته بسیاری از دول کشورهای جهان عرب
نی��ز چندی دیگر مجبور به کوتاه امدن در برابر خواس��ت
ظلم س��تیزانه مردم جهان و مردم خ��ود مصر و ملل عرب
خواهند بود .برای نجات غزه ،شاید باید همچون سیدجمال،
مردم مصر و عرب را بر دولت های س��رکوبگر و ظالم شان
بیدار کرد.
73
قدمگاه
گفت و گویی به بهانه داستان بلند «باید بروم»
محمد هاشم اکبریانی :فضای کارمندی ،زندان انسان امروز است
مهیار زاهد
«باید بروم» دومین اثر داستانی محمد هاشم اکبریانی
اس��ت ک��ه در قالب داس��تانی بلن��د و در فضایی
متفاوت نوش��ته شده است .نویس��نده در این اثر با
کنکاش درونی خود و به لطف وس��عت تخیلی که
دارد ،فرا زو نشیب های جست وجویی الیزال را برای
رس��یدن به معنایی در زندگی به تصویر می کش��د.
در این جس��ت وجو پرواز می کند ،س��نگ می شود،
بر صندل��ی کارمن��دی تکیه می زن��د و حتی زخمه
بر ساز می زند و به هنرمندی بزرگ بدل می شود اما
این راه را پایانی نیست انگار.
داس��تان بلند «بای��د بروم» چقدر ب��ه دغدغه دنیای
انسان معاصر می پردازد؟
دست کم این داستان دغدغه های خود من است .یعنی
دغدغه کس��ی که ب��ه دنبال معنای��ی در زندگی خود
می گردد و در این هستی الیتناهی به دنبال جایی است
ک��ه بتواند به زندگی اش معن��ا و رنگ و بوی خاصی
ببخش��د اما انگار هیچ چیز ج��واب او را نمی دهد و
این جواب ندادن همانطور که گفتی ریش��ه در دنیای
امروز دارد .انگاری دنیای سنتی قدیم بازهم چیزهایی
را برای ارائه داش��ت که به زندگی انس��ان معنا داده و
باالخره جایی احساس کند که دیگر ارام است.
به همی��ن دلی��ل اس��ت ک��ه راوی کتاب ی��ا همان
شخصیت اصلی جایی پش��یمان می شود از این که
پدر و مادر خود را کش��ته و بازمی گردد و به نوعی
نبش قبر می کند و در اصل به س��نت بازگشته و در
ان کندو کاو می کند؟
دقیقا همین طور اس��ت ،اما بازهم می بینیم این کار هم
ج��واب او را نمی دهد یعن��ی در ان لحظه ای که نبش
قبر می کند ،ش��اید به دنبال ان باشد که پدر و مادرش
و دیگران را زنده کند و از احس��اس تنهایی بگریزد و
زمان��ی که این اتف��اق رخ می دهد ،در عین حال که از
74
زنده ش��دن انها خوشحال می ش��ود باز جوابی از انها
نمی گیرد و از زنده شدن دیگران معنایی به زندگی اش
بخش��یده نمی ش��ود .درحقیقت او در جست وجوی
چیزی است که خودش هم درست نمی داند چیست و
هرچه می گردد ان را پیدا نمی کند.
به نظر می رسد در داستان «باید بروم» به زبان استعاره
کشش ویژه ای داش��تی .این کشش ناشی از تجربه
اکبریانی در شعر نیست؟
واقعیت قضیه این است که ابدا به دنبال استعاره سازی
نبودم.
حرف من این نیس��ت که دنبال استعاره سازی بودی
ش��اید این در قلمت هست به این معنی که احتماال
زبان شعر را می ش��ود در کارهای اکبریانی به طور
وسیع مشاهده کرد.
ممکن اس��ت ناخوداگاه خودش را در داس��تان نشان
داده باشد اما دنبال استعاره نبودم .می خواستم بنویسم
و این نوش��تن از تخیل من بیرون امده و هم وغم من
این بوده که اس��تعاره ای در ان نباشد اما طبیعی است
که گاه نویس��نده از استعاره استفاده کند و وارد فضای
استعاری بشود.
«بود یا نبود؟ هس��ت یا نیس��ت؟» از این دست در
متن کتاب زیاد به چش��م می ای��د .این از عالقه به
بازی های زبانی و بازی با کلمات ناش��ی می شود یا
به نوع روایت راوی برمی گردد؟
فکر می کنم بیشتر به تردید راوی برمی گردد .نمی داند
این جایی که هس��ت کجاست؟ جای خوبی هست یا
نیس��ت؟ این از تزلزلی اس��ت که در شخصیت راوی
وج��ود دارد و در حالت عصبی ه��م این حرف ها را
می گوید حاال اینکه تبدیل شده به بازی زبانی به نظرم
برمی گردد به نوع روایتی که ان فرد ارائه می دهد .اینها
به خود داس��تان بر می گ��ردد .در این داس��تان با راوی
مرددی سرو کار داریم که نمی داند به دنبال چیست.
رنگ اکبریانی ابی اس��ت؟ رنگ دیوار اتاق ،رنگ
دفتر اداره ،س��نگ ابی رنگ و ...ابی در این کتاب
موج می زند.
نمی دانم .این کش��فی است که توسط تو انجام شده و
خودم تا به حال چندان توجهی به ان نداش��تم .نه قبل
نوش��تن و چه حتی در بازخوانی .االن که فکر می کنم
برای خودم هم جالب است.
در «باید بروم» ادم های تنها به مرور سنگ می شوند.
چه ش��د که روند تنهایی ادم ها را با به س��نگ بدل
شدن انها مقایسه کردی؟
حرفم این اس��ت که کس��ی اگر بخواهد تنها باشد و
ارتباطی با جهان نداشته باشد به نوعی خصایص سنگ
را دارد؛ س��نگی که نه می ش��نود و نه قدرت ارتباط با
پیرامون را دارد .نکته مهم این است که انسان تنها وقتی
تنها می شود می فهمد که سنگ شده و این سنگ شدن
برایش عذاب اور است .اینکه دنیایی شده که همه چیز
را خ��ودش پر کرده و نمی تواند ارتباط بگیرد یا حرف
بزند .فقط خودش را می بیند و این عذاب اور است.
با توجه به ان س��ه مرد س��نگی که حرف می زنند و
ب��ازی می کنند و ...یا پیرمرد چش��م فی��روزه ای که
از دی��وار بیرون می ای��د می توان گفت که ما با یک
داستان نمادین سرو کار داریم؟
نه ،من واقعا قصد نداش��تم برای چیزهای مختلف نماد
تعریف کنم .به هیچ وجه دنبال چنین چیزی نبودم فقط
می خواستم داستانی بگویم که غیرواقعی هم در ان است.
اینکه حاال س��وررئال اس��ت یا جادوی��ی نمی دانم فقط
می توانم بگویم دنبال یک داستان غیر واقعی بودم .تخیالت
راوی مرددی که از شدت تنهایی به جاهایی می رسد که
باز به او جواب نمی دهند و باز به تنهایی می رسد .یعنی
اگر زندگی را یک خط در نظر بگیریم درون این خط یک
جا تنهایی است جایی کارمند بودن و هنرمند بودن است
که از هیچ یک جواب نمی گیرد .چند جور زندگی است
که در ان سر درگمی جریان دارد.
به نظر می رس��د ادمی که روایت داستان را برعهده
دارد به دلیل انکه سنگ نشده از ادم های دیگر جدا
افتاده است...
یک جا این گونه است .در دوره کارمندی با کارمندهای
دیگر حرف می زند ،می خن��دد و در کنار خانواده اش
اس��ت .یعنی در جایی که تنهاست از انسان ها می برد.
در جایی که کارمند اس��ت با ادم ها هس��ت ،در جایی
هم با س��نگ ها زندگی می کند .حتی جایی هست که
از دنیای س��نگ که خارج می ش��ود از اینکه دستش با
دست انس��انی تماس پیدا می کند که پوست ،گوشت
و اس��تخوان دارد خوش��حال اس��ت و ل��ذت می برد.
می خواهم بگویم همیش��ه دنبال تنهایی نیست .دنبال
معنایی برای زندگی است که هرگز به دست نمی اورد.
س��رگردانی این انس��ان به جهان مدرن باز می گردد .ما
در جهان س��نتی تکالیفی داش��تیم که وضعیت انسان
را مش��خص می کرد و معنایی ب��ه ان می داد یعنی هر
فرد خودش را وابس��ته به یک گروه و ائین و مسلکی
می دید که بر اس��اس ان تکالیفی داش��ت و خودش را
موظف می دید بدون پرسش انها را انجام دهد .دنیای
امروز است که برای خودش این حق را قائل می شود
که تکالیف را کنار بگذارد و از همین جا مشکل اساسی
ش��روع می شود .انسان امروز حق مدار است و ان حق
را هم خودش برای خودش قائل اس��ت .من حق دارم
نسبت به دنیای پیرامون خود عصیان کنم اما در خالل
ان ،چه چیزی گیرم می اید که به من ارامش بدهد؟
مثلث شماره 37
داستان
درباره رمان «باید بروم» نوشته محمد هاشم اکبریانی
روایت عارفانه هزار و یک شب
محسن فرجی
ایا هر نقدی خالف دموکراسی نیست؟ چرا که می خواهد
مت��ن را به یافته ها و اظهار نظر قطعی منتقد ،تقلیل دهد و
راه را بر دیگ��ر منظرها ببندد؟ به گمانم حداقل در مورد
نقد سنتی که به فکر تشخیص سره از ناسره در متن است،
تاحدودی این اتفاق روی می دهد.
ام��ا در مورد انواع نقدهای جدید که از ابتدا راه و ش��یوه
خود را معرفی می کنند ،کمتر چنین فضای بسته ای حاکم
است .چون این نقدها تمامیت خواه نیستند و نمی خواهند
تکلیف متن را یکس��ره کنند ،بلکه فقط داعیه ان را دارند
که از ش��یوه و اس��لوب خ��ود به متن نزدیک ش��وند .با
این ح��ال ،در این گونه نقدها هم امکان رفتن به س��مت
جزمیت وجود دارد.
ام��ا متنی مانن��د رمان «باید بروم» نوش��ته محمد هاش��م
اکبریانی ،حتی از نزدیک شدن به نقدهای جدید هم سر
باز می زند و تن به قواعد انها نمی دهد ،زیرا از اس��اس،
بنا را بر س��اخت جهان روایی نویی گذاشته و ساختمانی
صوری -مفهومی بنا نهاده است که اجازه نمی دهد فقط
یک نوع نقد درباره اش جایز و روا باشد.
اتفاقا این رویکرد در رمان «باید بروم» باعث می شود در
مواجهه با ان از هر نوع تمامیت خواهی یا مطلق گرایی که
ممکن است در هر گونه نقدی باشد ،خواسته یا ناخواسته
دوری ش��ود و در نهایت تنها به گفتن نکته هایی بس��نده
شود که امکان دارد به بهتر خوانده شدن این رمان کمک
کند:
- 1در یک تقس��یم بندی کلی ،راوی داستان ها معموال یا
خود قهرمان داس��تان هستند ،یا شخصیتی فرعی به شمار
می روند که قصه را روایت می کنند یا دانای کل هس��تند
که به کل قصه و فضا ،احاطه دارند .اما اگر با این رویکرد
ب��ه رمان اکبریانی نگاه کنیم ،با متنی کس��ل کننده روبه رو
می شویم .درس��ت اس��ت که راوی رمان «باید بروم» از
نوع همان راوی قهرمان هاست ،اما تفاوتی ماهوی با انها
دارد ک��ه عدم توجه به این تف��اوت راه را برای خوانش
لذت بخش و اس��ان این متن می بندد .ب��ه طور معمول،
راوی ها که خود ش��خصیت محوری داس��تان هستند ،به
تشریح و تبیین روابط خود با دیگران و اتفاقات و اشیا و
صحنه ها می پردازند .یعنی از جهانی عینی حرف می زنند
و ان را به تصویر می کش��ند تا در مقابل چشم مخاطب،
فضا و رویدادهای داس��تان ش��کل بگیرد .اما راوی رمان
«بای��د بروم» در بخش هایی از ای��ن کتاب -که در طول
اثر پراکنده اس��ت -جهانی دیگ��ر را تصویر می کند که
فراتر از مش��اهدات عینی یک انس��ان ع��ادی و معمول
اس��ت .در اینجاها او دقیقا مانند راویان متون کالس��یک
عرفانی عمل می کند که «ساحت» دیگری را پیش چشم
خواننده می گش��ایند .یعن��ی از جه��ان «معینات» حرف
نمی زنند ،بلکه جهان «مغیبات» را نشان می دهند .چنانچه
در صفح��ه 22این رمان هم می خوانیم« :در تنهایی غرق
ش��ده بودم .ناگهان خود را در فضایی الیتناهی دیدم .نه
ابتدایش معلوم بود نه انتهایش .سمت راست و چپش را
نمی شد ش��ناخت .اصال راس��ت و چپ و عقب و جلو
در ان فضای نامح��دود ،در ان تنهایی بی اندازه گم بود،
نامش��خص بود .موجودات بی ش��ماری در انجا بودند،
جسم نبودند ،ش��ی نبودند ،نمی دانم چه بودند ،نمی دانم
بی جان بودند یا جان دار ،نفس می کش��یدند یا نه ،هرچه
بودند عظیم بودند».
خواننده ای که س��ابقه مواجهه با متونی عرفانی را نداشته
باشد که از چنین ساحتی حرف می زنند ،ممکن است در
برخورد با این بخش ها از رمان اکبریانی دچار سردرگمی
شود .همچنین اگر با همان توقع از داستان های متداول که
راویانش��ان از جهان ملموسات و عینیات حرف می زنند،
به سراغ «باید بروم» برود ،نمی تواند ارتباطی منطقی با این
مثلث شماره 37
صحنه ها برقرار کند .اما اندکی اشنایی با نوع روایت هایی
که عارفان از س��احتی دیگر داش��ته اند و نیز باز گذاشتن
دریچه های ذهن برای رویارویی با روایتی تازه در داستان
معاص��ر ،رمان «باید بروم» را به کاری جذاب و خواندنی
بدل می کند.
- 2ام��ا ای��ن همه کت��اب جدید اکبریانی نیس��ت ،چرا
ک��ه اگر اینگونه می بود و او کل رمانش را به این ش��یوه
روایت می کرد ،نهایتا فضایی غیرملموس و سراسر ذهنی
پیش روی مخاطب می گذاشت که قدم گذاشتن در ان و
تصور کردنش دشوار می نمود .اتفاقا در همین جاست که
هش��یاری اکبریانی به عنوان نویسند ه این رمان مشخص
می ش��ود .زی��را او در کل کت��اب خود بی��ن دو فضای
ذهنی (مغیبات) و عینی (مش��اهدات) در نوس��ان است.
یعنی همان طور که از هس��تی و تنهایی و سکوت حرف
می زن��د ،صحنه هایی کامال ملم��وس از زندگی روزمره،
شهر ها ،فضای کارمندی و انسان های عادی دارد که برای
خواننده ،ملموس و قابل تصور هستند.
اساس��ا می توان در ادبیات معاصر ایران ،دوجریان کلی را
ردیابی کرد که از یک سو به صادق هدایت و ذهنی گرایی
او بر می گردد که هنوز س��ایه سنگینی بر ادبیات امروز ما
دارد .از س��وی دیگر هم عینی گرایی و رفتن به س��مت
رئالیس��م خش��ن و صریح اس��ت که اوجش را باید در
ادبیات دهه های چهل و پنجاه سراغ گرفت.
در این میان البته کوش��ش هایی برای رسیدن به تعادل و
همگرای��ی بین این دو جریان دیده می ش��ده و هنوز هم
دیده می شود .اما رمان «باید بروم» نمونه بارزی از همین
تلفیق عینی گرایی و ذهنی گرایی است.
یعنی داستان اکبریانی مدام بین عالم عینیت و عالم ذهنیت
در نوسان است و همین باعث می شود خواننده از مواجهه
با صحنه هایی که برایش غریب اس��ت یا در داستان های
دیگر ندیده ،دچار مالل و دلزدگی نشود.
- 3هزار و یک شب .این کتاب بزرگ ،می تواند دریچه ای
دیگر برای راهیابی اس��ان به رمان «باید بروم» باشد .اول
اینکه شخصیت «عفریته» در این رمان ،مشابهات فراوانی
با عفریته های هزار و یک ش��ب دارد و خواننده ای که ان
جهان جادویی را تجربه کرده باشد ،اسوده تر می تواند با
جهان رمان اکبریانی کنار بیاید .از سوی دیگر« ،باید بروم»
محلی است برای تبدیل و تبدل ادم ها و حیوانات و اشیا
به یکدیگر؛ راوی داستان تبدیل به خاک و توفان و افعی
و کبوتر و خورشید و موش و ....می شود ،ماهی به شکل
پرنده در می اید ،درختان مانند انسان ها در خیابا ن حرکت
می کنن��د و ...نمونه های این تبدیالت را به وفور می توان
در قصه های متعددی از هزار و یک ش��ب بازجست .به
همین خاطر ،مخاطب اشنا با ان متن از پیش ،گام دیگری
برای نزدیک ش��دن به کتاب «باید بروم» برداش��ته است.
همچنین باید به این مس��اله هم اش��اره داشت که هزار و
یک ش��ب ،متنی است با خرده روایت های متعدد که هر
کدام در کنار همدیگر قطعات پازلی را شکل می دهند تا
روایتی کالن شکل بگیرد.
اکبریان��ی از این تمهید قصه گویی نیز بهره برده اس��ت و
در میان داس��تان اصلی خود -ک��ه حکایت رفتن مردی
است برای جست وجوی شادی و ارامش و خوشبختی -
خ��رده روایت هایی می اورد تا هم متن را از یکدس��تی و
یکنواختی نجات دهد و هم حرفی را که می خواهد بزند،
به زبان های دیگری نیز بیان کند.
عالوه بر ان ،وی به جز بهره های غیرمس��تقیم از هزار و
یک ش��ب ،در صفحات 117ت��ا 120رمان خود ،عینا به
ش��یوه قصه گویی هزار و یک ش��ب روی می اورد ،یعنی
چن��د راوی روبه روی همدیگر می نش��ینند و هرکدام به
روایت قصه خود می پردازند.
- 4ش��اید نادی��ده انگاش��تن تاثیرپذی��ری اکبریان��ی از
روایت ه��ای عرفان��ی ،قصه ه��ای هزار و یک ش��ب و
حرکت او بین جهان عینی و جهان ذهنی ،نزدیک ش��دن
به فضای داس��تانی او را در کت��اب «باید بروم» به تعویق
بیندازد .اما از س��وی دیگر ،توج��ه به یک عنصر در این
کت��اب و دیدن بیش از حد ان ،باعث ش��ود که خوانش
متن با مش��کل مواجه ش��ود.ان عنصر ،ویراستاری دقیق
و نث��ر پاکیزه و پالوده این رمان اس��ت .اتفاقا در انجا که
راوی /قهرمان کتاب ،سراسر شیدایی و شور و اضطراب
اس��ت ،این ویرایش دقیق و حساب شده و رعایت کامل
عالئم س��جاوندی ،مخ��ل متن اس��ت .در این بخش ها
همانگون��ه که از یک ش��وریدگی حرف زده می ش��ود،
ش��اید مخاطب بی توجه ب��ه عالئم س��جاوندی و زبان
شسته رفته رمان ،راحت تر پیش برود.
یعن��ی اکبریانی همان طور که به شکس��تن ش��یوه های
مال��وف قصه گوی��ی و روای��ت روی اورده و در
بخش های��ی از رم��ان خ��ود ،جهان��ی دیگرگونه را به
نمایش گذاش��ته ،ای کاش در نحو جمالت و س��اختار
عب��ارات خ��ود نیز همین گون��ه ش��وریده و رها عمل
می کرد .البته بخش��ی از این اتفاق ،یحتمل به ویراستار
ان بر می گردد ،اما بخش��ی دیگ��ر به مولف اثر مربوط
می ش��ود .درحالی که اتفاقا در جاهایی که راوی رمان
در حال بر اش��فتن در برابر تمام هستی است و به کار
ویران کردن خود و جهان مش��غول است ،این ویرانی
می توانس��ت در س��اختار عبارات و جمالت قصه هم
بیای��د .با این ح��ال ،بی اعتنایی اکبریانی به ش��یوه های
متداول قصه نویس��ی معاصر و خل��ق راوی /قهرمانی
که در بخش هایی از کتاب به ش��یوه عارفان مشاهدات
خود را بیان می کن��د ،خطر بزرگی بوده که اکبریانی با
شهامت به استقبال ان رفته است ،چرا که امکان داشت
همی��ن اتفاق ،رمان او را ب��ه متنی غیرجذاب بدل کند.
اما او نترسیده و با تمهیداتی -از جمله همان رفت و
امد میان جهان ذهن و عین -رمان خود را نجات داده
اس��ت .عالوه بر ان ،درست است که او رمانی با زبان
پالوده و پیراس��ته ارائه کرده ک��ه در همه جای متن به
چنین زبانی نیاز نبوده ،اما در مقابل ،حواس��ش به ریتم
کامال جمع بوده اس��ت .بدین شکل که در صحنه های
عصبیت و خش��م و هیجان راوی ،ریتم تند می شود و
ش��تاب می گیرد ،اما در جاهایی که قصه به روال عادی
خود بر می گردد ،ریتم هم کند می ش��ود.
می ت��وان در مجموع رم��ان «باید ب��روم» را در زمره اثار
تجربی قرار داد و طبیعی اس��ت که ای��ن تجربه ورزی با
ازمون و خطا همراه باش��د .اما همین که این رمان با این
ش��یوه خاص روایت و جهان غریبی که ترس��یم می کند،
خوانده می ش��ود و پیش م��ی رود ،نش��ان از ان دارد که
اکبریانی از عهده این ازمون برامده اس��ت .حتی اگر هم
در جا یا جاهایی مخاطب احس��اس کند که با متن همراه
نمی ش��ود ،همین که نویس��نده چنین ریسکی را به جان
خریده و در نهایت خواننده را با خود به پیش برده است،
قابل توجه و احترام است.
75
قدمگاه
شاعران کالسیک سرای گیالن
جنگ شعر
ن یک سپیدرود غریبم
م
خزر کجاست؟
بنا به ش��هادت تاری��خ ،در دوران معاصر ،اس��تان
گی�لان یک��ی از فرهنگی ترین مناطق کش��ور بوده
است و در این بین ش��اعران و نویسندگان گیالنی
نیز به عن��وان چهره های��ی برجس��ته و قابل توجه،
هم��واره توانایی ه��ای خ��ود را به رخ کش��یده اند.
شاعران کالسیک سرای این استان بهاری نیز همواره
جای محکمی بین برترین ها داش��ته اند ،طوری که
چند نف��ر از انها از جمله بهمن صالحی و ش��یون
فومنی را می توان از غزلس��رایان تاثیرگذار روزگار
خویش دانست؛ بماند که غزلسرایان بنام و توانای
دیگری نیز بوده و هستند که صاحب حق به شمار
می روند.
اما اولین جنگ شعر مثلث را به کالسیک سرایان جوان
این اس��تان اختصاص دادیم تا ص��دای این روزهای
شعر کالس��یک گیالن نیز شنیده ش��ود .در اینده ای
نه چندان دور به ازادس��رایان این اس��تان نیز خواهیم
پرداخت.
رضا نیکوکار
ای پای ثابت همه سور و سات ها
شیرین تر از حالوت نقل و نبات ها
زیباترین بهانه برای نفس زدن
از لحظه تولدمان تا وفات ها
از بس که شاعران فقط از تو قلم زدند
سرریز مانده کاسه صبر دوات ها
اخر چقدر مست تو باشند این همه
سنگ تو را به سینه بکوبند الت ها
اواره کرده ای همه شهر را ببین!
هر روز همهمه ست درِ منکرات ها
تو نظم نقشه های جهان را به هم زدی
زیر و زبَر شده همه مختصات ها
ای عشق! با تو من همه عمر برده ام
دیگر چرا بترسم ا ز این کیش و مات ها
دل بردی از من بی نیاز از دلبری ها
ی ِسحر و جادوها و بی افسونگری ها
ب
بی باده و بی جام مستم کرده ای با
گل های رنگارنگ دشت روسری ها
دل نیست ،نه ...سنگ است ،اما سنگ هم با
نام نگین چسبیده بر انگشتری ها
کوه طالی ناتمامم! با تو دیگر
تعطیل خواهد شد دکان زرگری ها
نام تو را اموختم بسیار پیش از
اموزش درس زبان مادری ها
دنبال تو سایه به سایه می دوم تا
وقتی بیفتند از نفس پشت سری ها
دور تو می گردند چون پروانه انگار
هرشب عطاردها ،زحل ها ،مشتری ها
بگذار رسوای تمام شهر باشم
دیگر نمی ترسم از این دور و بری ها
حی علی العشق...
من قبله ام را یافتمّ ،
وقت مسلمانی ست بع ِد کافری ها!
76
ارش علیزاده
ایام عید هم به ماللت گذشته است
عمری که در بهار به عزلت گذشته است
ای عمر رفته! خاطر تقویم مانده ای
از تو هزار هفته و ساعت گذشته است
از استین دراز نشد هیچ بر درخت
ای دست ها که دور حالوت گذشته است
من شبلی ام در اتش و خیسم از افتاب
بر من هزار ابر مالمت گذشته است
تو زادگا ه یک تروریستی که روح من
از مرزهای تو به سالمت گذشته است
بگذار توی جیب بمانند دست هات
وقتی که روزگار رفاقت گذشته است
بی دلخوشی بهار و زمستان برابر است
اردیبهشت ما به بطالت گذشته است
دیگر کبوتران همه می دانند احوال این کالغ سیه رو را
من گرگ قصه های کس��ی هستم ،با من چه کار ضامن
اهو را
ای حلقه غالمی تان در گوش تو معدن طالی خراسانی
ب ا این وجود نذر تو خواهد کرد مادربزرگ چند النگو را
عاشق دلش خوش است به لبخندی ،زائر دلش به پنجره
فوالد
انقدر گریه کرد که فهمیدند این خیل بی شمار ،غم او را
چشمان من دخیل خراس��ان است ان قدر گریه می کنم
ان گونه...
ان گونه که نگاه کنند امشب انبوه زائران تو این سو را
مشهد گلی ست سرسبد گل ها دیگر به رشت باز نخواهم
گشت
ادم که می رسد به گل نرگس از یاد می برد گل شب بو را
نیما فرقه
شاخه بید ی و با هر باد ،سر خم می کنی
سخت اوردم به دستت ،ساده ترکم می کنی
زندگی سخت است اما زنده بودن سخت نیست
زنده بودن را چرا از زندگی کم می کنی؟
این منم ،مردی که با هر بار از نو دیدنت
حس و حال تازه ای در او فراهم می کنی
گله اهویی و با چشم های وحشی ات
در د ل این شیر مستاصل شده رم می کنی
از سر کفرم به ایمان می رسم وقتی که تو
چشم هایت را دو شیطان مجسم می کنی
استکان های نگاهم خستگی در می کنند
چای را وقتی که از چشم خودت دم می کنی!
لبخندهای ساده ات هر بار می میرند
یک دسته قو در اسمان انگار می میرند
در من هزاران حرف ناگفته است دور از تو
اما به محض لحظه دیدار می میرند
مرگ اشتراک بین ادم هاست ب ا یک فرق
افراد عاشق پیشه چندین بار می میرند
انها که سقف ارزویی مرتفع دارند
پشت بلندی های ان دیوار می میرند
در مردم دنیای من «هنجار» یعنی «عشق»
نفرین به انهایی که «نا هنجار» می میرند
جمشید عباسی
عید است و شهر پر شده از احتمال نو
زیبا شدی عروس غزل ،ای هالل نو
بگذار تا غبار گناهان کهنه را
یکجا کنم معاوضه با یک خیال نو
ن یک حقیقت است
یعنی خیال نیست نه ...ای
این اشتیاق دامنه دار است و حال نو
ای پاسخ قشنگ و بلیغ همیشگی
بگذار باز از تو بپرسم سوال نو
یعنی مقدر است که از فرصت حضور
این اسمان به من بده د یک مجال نو؟
تا باز سعی سی شبه ام را صفا کنم
لختی به شوق هروله در اعتدال نو
یا باز هم به چشم تماشا کنم تو را
ای خوب! ای عروس غزل! ای هالل نو!
خواب بود ،خواب دیدنی ،یک قبیله ادم اهنی
در زمین شدند ماندنی ،یک قبیله ادم اهنی
مثلث شماره 37
شعر
غم س��یل از س��رم گذشت ولی س��نگ کوچک شدن
خودش کم نیست
راستی ش��کل شیشه هم ش��ده ام! نور در من شکست،
می بینی؟
س��نگم و شیش��ه ام ،غم انگیز اس��ت! هیچ چیزم شبیه ادم
نیست
کاش ابری به وسعت دریا ،اسمان را به حرف می اورد
ت این همه کوه ،س��یل های نگفتنی کم
تا ببینی که پش��
نیست
ن یک سپیدرود غریبم خزر کجاست؟
م
گم کرده ام بهشت خودم را پدر کجاست؟
گفتی خودت مسیری و رفتن رسیدن است
من سال هاست می روم اما سفر کجاست؟
یک چشمه ام محاصره در کوه های الل
پایان قصه ام که گره خورده سر کجاست؟
کم کم قطار عمر من و پرتگاه مرگ
نزدیک می شوند ،چراغ خطر کجاست؟
ای صاعقه ز جا بکن و شعله کن مرا
نگذار برگ برگ بگویم تبر کجاست؟
طاهره کوپالی
وای من چقدر مردمند! اینهمه نماد گندمند؟!
هر طرف صدا که می زنی ،یک قبیله ادم اهنی
با منند :سرد سرد سرد ،با تمام واژه در نبرد
زندگی – حصار اهنی – یک قبیله ادم اهنی
تا کجای وهم زرد من ،با منند و بی منند ،اه
یک هزار سینه گفتنی ،یک قبیله ادم اهنی
عش��ق – این پرنده عجیب – را درس��ت پیش چش��م
سیب
پرشکسته با فالخنی ،یک قبیله ادم اهنی
با کدام واژه دشمنیم ،با که ،با چه ،تا کجای چاه؟
ما برادران ناتنی ،یک قبیله ادم اهنی
سید مهدی نقبایی
هم��ه حرف های توی دل��م ،فقط اینها ک��ه با تو گفتم
نیست
گاه چندین هزار جمله هنوز ،همه حرف های ادم نیست
ی من
باورم می شود که بسته شده ،همه اسمان اب
و کس��ی که تمام من شده بود ،باورم می شود که کم کم
نیست
شاید این گفت وگوی دامنه دار ،این قطار مسافر کلمات
در دل دره ه��ا س��قوط کند ،با عب��ور از پلی که محکم
نیست
ملوانان شعر را بگذار ،هم صدا با سکوت من باشند
زیردریایی نشسته به گل ،جای اوازهای با هم نیست
تازگی سنگ کوچکی شده ام که سر راه اشک را بسته
مثلث شماره 37
نخوا ه اینکه مرا غرق اضطراب کنی
اسیر غصه و شب گریه و عذاب کنی
هنوز ضرب قدم هات مثل الالیی ست
بیا که اهل محل را دوباره خواب کنی
کنار پنجره ما بیایی و من را
به نام کوچک من باز هم خطاب کنی
همیشه گرمی و روح تو اتش محض است
عجیب نیست من سنگ را مذاب کنی
درون جام لبانت شراب ریخت خدا
که حال زار مرا بیشتر خراب کنی!
چقدر برف نشسته ست روی موهایم!
بخند این همه یخ را مگر تو اب کنی
ب یا ...اصال
هر انچه میل تو بر من بتا
همیشه خواست دل من تو انتخاب کنی
و قیس هم به تناسخ رسیده در یک زن!
که تو حکایت عشق مرا کتاب کنی
فقط نخواه که پایان داستان مرا
شبیه بازی خورشید با حباب کنی
افتاده است اتش چشمت به جان من
بانی تویی که دود شده دودمان من
تو ان بت قدیمی از یاد رفته ای
موروثی است عشق تو در خاندان من!
اه ای خلیل بت شکن قصه جای او
طوری بزن که خرد شود استخوان من
مثل کتیبه ای که تو هرگز نخوانده ای
مدفون درون سینه ات ای دیلمان من!
این روزها عجیب پریشان شدم ببین
یکسان شده ست حال من و گیسوان من!
من متهم به چیدنم اما درست نیست
وقتی نمی رسید به تو نردبان من
خالی شده ست بیشه چشمان خسته ام
دیگر رمیده اند همه اهوان من!
می سوزم و زبان به گله وا نمی کنم
شاید فرو نشانده شد اتشفشان من
دیگر مسیح سرخ لبت چاره ساز نیست
بی فایده ست هی بدمی در دهان من!
ازاده بشارتی
در یک کتابخانه کوچک
یک مشت ارزو ...نرسیدن
به دست های کوچک تقدیر
هی خیره ...هیچ اگر چه ندیدن
د ر یک کتابخانه کوچک
چسبیده ام به پنجره ای که
دور از نگاه مرد م این شهر
زل می زند به منظره ای که...
زل می زند به چشم عجول
دیوارهای خسته تر از غم
می خواهم از شکست بگویم
از تکه تکه های وجودم
از صندلی مضطربی که
می ترسد از نگاه غریبم
س این که فقر نریزد
از تر
از وصله های خسته جیبم
به او که روی قله نشسته
می خواهم از شکست بگویم
از جلد جلد مبهم تقدیر
که می دود برهنه به سویم!
دیوار شد برابر صد ها درخت چوب
دیوانه شد و دسته خود را تبر شکست
باران کاله دلقک دیوانه را گرفت
تا کی سکوت کردن و هی دست روی دست؟
تو خواستی پرنده شوی حق عشق را
به سرزمین بی هدفت هدیه ...اه! نه!
تو خواستی ستیز کنی با ستم ولی
ب ه یک حصار ساختگی تکیه ...اه نه!
جنگل پر است از نفس میش های مست
که پشت کرده اند به پاییز و می چرند
هرگز کسی عشایر چشم تو را ندید
که می گریستند تبسم بیاورند؟
به اسمان که قسمتی از چشم های توست
به بی قراری دل گنجشک ها قسم
که رفته اند سمت خدایی که دور نیست
دنبال سرنوشت تو با چشمه می روم!
پونه نیکویی
تو نیستی و سکوت مرا نمی شکنی
به سرفه ای ،به نگاهی ،به بال و پر زدنی
تو نیستی و برایت جلیقه می بافم...
دلم خوش است ب ه این میل های بافتنی
به میل ها که برایم خیال می بافند
خیالبافی یک روز دوست داشتنی
به میل ها که از اخبار شهر بی خبرند
نخوانده اند که لیال شده دوباره زنی
نخوانده اند از اغوش خاک و تاول و برف...
نخوانده اند از اتشفشان سوختنی!
لباس گرم نپوشیدی و تو را بردند
بدون شال و کالهت ،بدون پیرهنی-
که دکمه دکمه برای تو بسته ام هر روز
تو با نگاه که« :مریم عصای دست منی»
عصای دست تو بودم؟! کدام دست عزیز؟!
همان دو دست که جا مانده اند از کفنی؟!
تو امدی و صدا از دری بلند نشد
تو امدی و نیامد صدای درزدنی!
تو رفته ای و سکوت مرا نمی شنوی
تو رفته ای و صدای مرا نمی شکنی
مرا دوباره به حال خودم رها کردی
خدا نشان ندهد داغ مرد را به زنی...
77
قدمگاه
به شاعری می پرداختند ،شاید هیچ گاه درصدی از شهرت
و موقعیت فعلی شان را هم کسب نمی کردند.
در هر صورت ،در روزهای نیمه اول دهه شصت بود که
قیصر امین پور همراه با موج جاری ،عالوه بر رباعی هایی
چون:
موسیقی شهر بانگ رودارود است
خنیاگری اتش و رقص دود است
بر خاک خرابه ها بخوان قصه جنگ
از چشم عروسکی که خون الود است
ان سان که نسیم برگ را می بوسد
یا حادثه زین و برگ را می بوسد
وقتی لب پلک خسته اش را می بست
گفتی که لبان مرگ را می بوسد
کس راز حیات او نداند گفتن
بایست زبان به کام خود بنهفتن
هرچند میان خون خود خفت ولی
سوگند که خون او نخواهد خفتن
پرسشی درباره قیصر امین پور
در مسیر تکامل
علیرضا بهرامی
این روزها اگر قیصر امین پور در قید حیات بود ،از نیم قرن
گ��ذر کرده به دهه شش��م زندگی پا گ��ذارده بود؛ یعنی
به سمت اوج پختگی .وقتی قیصر از دنیا رفت ،گروه های
فکری مختلفی در این غم ش��ریک شدند و شاید همین
حضور متکثر موجب ش��د انچه ا ز تریبون های رس��می
ب��ر امثال طاهره صفارزاده رف��ت ،بر قیصر امین پور واقع
نش��ود و هیچ چیزش به نفع یک گ��روه خاص مصادره
نش��ود .انصافا فضایی که در مراس��م تش��ییع پیکر این
ش��اعر معاصر حاکم بود و نظیرش را در مراس��م تشییع
پیکر منوچهر اتشی می شد دید که اتفاقا امین پور هم در
ان حضور داش��ت ،گویای چنین واقعیتی بود که شعر و
ش��خصیت او برای افراد مختلفی با دیدگاه های متفاوت،
محل رجوع و تمکین بوده است.
اما در همان زمان و پس از ان ،برخی روزنامه نگاران ادبی
ش��اغل در روزنامه های حزبی یا نزدیک به انچه به عنوان
بخشی از جریان اپوزیسیون این سال ها و جریان اصالحات
در س��ال های گذشته می شناس��یم ،در نوشته هایی سعی
بر ایجاد این اقناع داشتند که قیصر امین پور در دیدگاه هایش
در چند دهه پس از انقالب ،به تغییر و تحول های اساسی
دچار و در نتیجه به دیدگاه روشنفکرانه ما نزدیک تر شده
بود .این نوشتار نه تنها روشنفکری را امری مبارک و اصل
تغیی��ر را اصلی جدایی ناپذیر از وجود ش��اعران می داند،
بلکه در تالش برای رد یا اثبات این دیدگا ه هم نیس��ت.
در این نوش��تار سعی بر ان خواهد بود که این ادعا را از
منظری واقع بینانه مورد کنکاش ق��رار دهیم تا در نمایی
کامل ،مبتنی بر شعرها و حتی برخی رفتارهای شاعر ،به
رعایت انصاف ،کمکی هرچند کوچک کرده باشیم.
پرده اول؛ هنگامه
نس��ل و تیره قیصر امین پور کس��انی بودند که وقتی در
عنفوان شاعری شان قرار داش��تند ،به دلیل فضای خاص
به وجود ام��ده از اقتضائات پس از انقالب و پیش امدن
جنگ و نیز به پش��توانه حاکمیت ،به تریبون هایی دست
78
یافتند که رفته رفته انها را صدای حاکم بر فضای رویدادی
شعر معاصر کرد .اینان حدود 25سال بیشتر نداشتند که
هم به نوعی صدای مردم روزگار ش��دند ،هم سیس��تمی
که صدای انها را به اقصی نقاط کش��ور و تمام الیه های
تصمیم گیر می رس��اند ،انان را به عقایدی تشویق کرد که
درواقع ایدئولوژی یک تغییر نظام و مانیفست و مرامنامه
سیاس��ی حاکم شده بود .به بیان س��اده تر ،انقالبی که به
پشتوانه مس��تضعفان و پابرهنگان به منظور تغییر نظامی
جائر و تحکیم دیدگاهی مذهبی شکل گرفته بود ،همزبان
با شاعرانی بود که عشق به خوبی ها ،همدلی با مظلومان،
میهن پرستی و دین مداری را از اصول اولیه وجدان بشری
و دلپذیری های ارمانخواهانه خود می دانس��تند .در چنین
ش��رایطی بود که وقتی جنگ بروز کرد؛ جنگی طوالنی
مدت که موجب ش��د حتی ش��اعران منتقد و اصطالحا
دگراندیش روزگار ،چون سیمین بهبهانی ،مهدی اخوان
ثالث ،هوش��نگ ابتهاج ،محمدعلی سپانلو و امثالهم ،در
گوش��ه ای از ان مقطع هشت س��اله ،قلم به دست بگیرند
ت��ا با دف��اع جانانه م��ردم همراهی کنند ،کس��انی چون
قیصر امین پ��ور و تبار حوزه هنری ان روزگار ،نه تنها در
این راس��تا قلم زدن از همدلی شان بود ،بلکه در نسبت با
ی حاکمیت خود،
ی که در تقویت بخش قلم
سیستم حاکم
بسیاری را به س��مت شعر و ادبیات سوق داده بود ،عمال
به نوعی در این زمینه وظیفه برعهده داشتند.
پ��س اینگونه بود که هم به خلق اثاری دس��ت زدند که
شور حماسی را در جبهه های جنگ و در میان رزمندگان
تقویت کن��د ،هم اثاری خل��ق کردند که با اس��تفاده از
احساس نابشان ،روحیه همدلی ،همدردی و همراهی را
در احاد جامعه ایجاد کند .از این رهگذر ،جامعه شعری،
ع�لاوه بر غزل ،تقوی��ت قالب رباعی را ش��اهد بود که
به ویژه در افرینش اثار حماسی ،حیاتی دوباره را با اتکا به
برخی تک تجربیات گذشته های نه چندان دور تجربه کرد.
این گونه اثار در ان زمان در همان ساز و کاری که پیش تر
اش��اره شد ،به سرعت تکثیر می یافت و موجبات شهرت
روزافزون ش��اعرانش را هم فراهم می ک��رد که در مورد
برخی از انان می توان گفت اگر در فضا و موقعیتی دیگر
در دو مجموعه «از کوچه خورشید» و «تنفس صبح» ،به
سرایش و انتشار شعرهایی هم در قالب نیمایی اقدام کرد
که دو ویژگی غالب داشتند؛ یکی اینکه از زبان سلیس و
روانی برخوردار بودند .این ویژگی بارز شعرهای نیمایی
امین پور است که با توجه به زبان رسمی محاوره عمومی،
از ان موس��یقی غالب وزن در انها خبری نیست که حتی
گاهی به شعر سپید هم تنه می زنند .از سوی دیگر ،قیصر
امین پ��ور در همان روزگاران نیز جزو ش��اعرانی بود که
برخالف اکثریت هم عصران هم س��نخ ،مرز بین ش��عر و
ش��عار را بیش��تر حفظ می کرد و اثارش خیلی پررنگ به
شعارزدگی مبتال نمی شد.
نمون��ه ای مناس��ب از تلفیق همه این موارد ،در ش��عری
مشهور با عنوان «شعری برای جنگ» است:
مى خواستم
شعرى براى جنگ بنویس م
دیدم نمى شو د
ت
دیگر قلم زبان دلم نیس
گفتم باید زمین گذاشت قلم ها را
ت
دیگر سالح سرد سخن کارساز نیس
باید سالح تیزترى برداشت
گ
باید براى جن
از لوله تفنگ بخوانم...
قیصر امین پور در این ش��عر ،همزبان با شاعران همراه و
خیل عظیمی از مردم می گوید:
...اما این شانه هاى گرد گرفته
چه ساده و صبور
وقت وقوع فاجعه مى لرزند
اینان
هرچند
بشکسته زانوان و کمرهاشان
استاده اند فاتح و نستوه
بى هیچ خان و مان -در گوششان کالم امام است
فتواى استقامت و ایثار -بر دوششان درفش قیام است...
پرده دوم؛ تناسب
بی ش��ک ،یک��ی از مهم تری��ن اتفاق های دوره ش��اعری
قیصر امین پور ،انتش��ار مجموعه «اینه ه��ای ناگهان» در
نیمه دهه 70اس��ت؛ کتابی که در واقع برجستگی ان در
مثلث شماره 37
شعر
بخش نخست بود که بر پیشانی اش نوشته بود :شعرهای
. 67-71یعن��ی از س��ال پایان یافتن جن��گ و ورود به
دوره سازندگی .البته قیصر امین پور و دوستان همفکرش
دو س��ال پی��ش از پایان جن��گ بود که بنا ب��ر اختالف
دیدگاه های��ی که رفته رفته انقدر ریش��ه دوان��ده بود که
بدج��وری اماس کرده و دیگر با هیچ درمان س��طحی و
ل ترمیم نبود ،به قهر و اعتراض ،حوزه هنری
مقطعی قاب
را در زمان��ی ترک کردند که جنگ در اوج خود به س��ر
می برد و سال های رقم خوردن عملیات بنام و تاریخ سازی
در جبهه ه��ای جنگ بود .هرچند این کتاب بخش دومی
هم داش��ت که در ابتدای ان نوش��ته شده بود« :شعرهای
،»64 – 66اما بخش نخس��ت ان بیشتر و با توجه به تم
اعتراضی توام با رعایت اصول زیبایی شناس��ی اش ،مورد
توجه قرار گرفت .در واق��ع در این زمان قیصر امین پور
دیگر ان جوان دزفولی با ریش های مشکی توپر و شلوار
شش جیب خاکی و کفش های کتانی نبود .او حاال با انتشار
اثر جدیدش نشان داده بود که هم به نوگرایی روزافزون
و ارتقای ش��عری خود می اندیش��د ،هم به نوعی زبان به
گله گزاری باز کرده ،از دوستان نیمه راه ،همراهان خنجر از
پشت زن ،برخی سکوت ها ،مصلحت اندیشی ها ،تحدیدها
و تالقی ه��ای ناروای ح��ق و باطل در مهلکه ریاکاری و
سوءاستفاده گری ها در شعرهایش انتقاد می کرد.
حاال حدود 15سال از روزهای اغازین پیروزی نهضت
گذش��ته و این حس و حال ،در بس��یاری از بخش های
جامعه تحت تحوالت این 15س��اله ،ظهور کرده است.
ش��اید الزم به یاداوری نباش��د ش��عرهایی در مجموعه
«اینه های ناگهان» ،چون:
حنجره ها روزه س��کوت گرفتند /پنجره ها تار عنکبوت
گرفتند...
اواز عاشقانه ما در گلو شکست /حق با سکوت بود صدا
در گلو شکست...
ش��اخه ها تن به تقاضای شکستن دادند /برگ ها یک به
یک از شاخه به خاک افتادند
باز موسیقی تار شب و قانون سکوت /بادها باز هم اواز
عزا سر دادند...
ما را به حال خویش بگذارید و بگذرید /از خیل رفتگان
بشمارید و بگذرید...
پنهان در اس��تین شما برق خنجر است /دستی از استین
به درارید و بگذرید...
نکت��ه قابل توجه دیگ��ر در همین راس��تا اینکه می توان
گفت از این مجموعه اس��ت که توجه امین پور به شکل
اشارات تلمیح گونه در استفاده از روایت ماجرای یوسف
و برادرانش و در مجموعه های بعدی ش��اعر نیز در چند
شعر حضور و بروز می یابد.
ضمن انکه در جایی از این کتاب هم البته نسل اعتراض را
انقراض یافته و این را هم نشانه ای از زوال خود توصیف
می کند.
پرده سوم؛ تکامل
قیص��ر امین پ��ور پس از انتش��ار مجموع��ه «گل ها همه
افتابگردانن��د» که به نوعی همان ح��ال و هوای مجموعه
پیش��ین را – به ویژه در شعرهای تا س��ال – 1374دارد،
در س��ال های پایانی عمر ،مجموعه ای منتش��ر می کند با
نام «دس��تور زبان عشق» که سه شعر ان با عنوان مشترک
«طرحی ب��رای صلح» هم توجه ه��ا را از زاویه ای جلب
می کند ،هم سندی می شود برای انان که از نوعی استحاله
در اندیشه های شاعر سخن می گویند و کارشان خیلی هم
س��خت نیست؛ کافی اس��ت مضمون این شعرها را کنار
همان شعری برای جنگ بگذارند:
مثلث شماره 37
طرحی برای صلح ()1
کودک
با گربه هایش در حیاط خانه بازی می کند
مادر ،کنار چرخ خیاطی
ارام رفته در نخ سوزن
عطر بخار چای تازه
در خانه می پیچد
صدای در!
ـ «شاید پدر!»
طرحی برای صلح ()2
شهیدی که بر خاک می خفت
چنین در دلش گفت:
«اگر فتح این است
که دشمن شکست،
چرا همچنان دشمنی هست؟»
طرحی برای صلح ()3
شهیدی که بر خاک می خفت
سرانگشت در خون خود می زد و می نوشت
دو سه حرف بر سنگ:
«به امید پیروزی واقعی
نه در جنگ،
که بر جنگ!»
خب به نظر می رسد خیلی هم بیراه نمی گفتند!
پرده چهارم؛ وجه غالب
اساس��ا انس��ان از روز پیدایش تا مرگ و از بدو خلقت
تا امروز ،در مس��یر تکامل گام برداش��ته است .مضافا،
این هم حرف رایجی است که می گویند شاعران معموال
به تغییر و تحول های دیدگاهی زیادی در طول زندگی
خود دچار می شوند .این یعنی انکه باید بپذیریم اساسا
و الزاما تغییر دیدگاه در حدود ربع قرن ش��اعری کسی
چون قیصر امین پور ،نه تنها امری بدیهی و طبیعی است،
بلکه غیر از این اگر باشد ،بیشتر تعجب اور می نماید.
در واق��ع همان ط��ور ک��ه نظام سیاس��ی جامع��ه دوران
اصالحات را تجربه می کند و این منش ،انتخاب خیلی ها
می شود ،امین پور هم رفته رفته به شاعری تکامل یافته از
نظر ذهنی تبدیل می شود ،در فضای دانشگاهی به مرتبه ای
تثبیت شده دست می یابد و از برخی دیدگاه ها و تبعا برخی
دوستان سابقش رفته رفته بیشتر فاصله می گیرد .اما حاال و
در اینجای متن ،موقع ان است که یک «اما»ی بزرگ را به
این نوشتار بیفزاییم.
انان که در یک بستر و فضای پیرامونی خاص رشد و نمو
می یابند ،ولو انکه س��ال ها ه��م بگذرد و در مرحله تعقل
بیشتر ،کمی از ان فضا هم فاصله بگیرند ،معموال هیچ گاه
با ان بیگانه نخواهند شد؛ چه رسد به انکه این واقعیت را
نیز باید م��ورد توجه قرار داد که خیلی وقت ها ،نگاه های
اصالح جویان��ه و اصالح گرایان��ه از حقانی��ت بیش��تری
هم می توانند برخوردار باش��ند .ای��ن مقدمه امد تا با ذکر
چن��د خاطره و چند اثر متاخ��ر از قیصر امین پور ،به یک
نتیجه گیری نهایی برسیم؛ در همان روزهایی که امین پور به
حرکت علیرضا قزوه در کنگره شعر دفاع مقدس مبنی بر
نامگذاری یکی از خیابان های کرمانش��اه به نام او واکنش
داش��ت و با حرارت ،از صاحب این قلم می خواست که
انتشاردهنده یکی از معدود مصاحبه های سال های پایانی
عمرش در اعتراض به این رفتار باشد و پیشنهاد تیتر «ما را
به حال خویش بگذارید و بگذرید» را تاکید می کرد ،یادم
می اید روزی مکالمه ای با او داشتم ،از این صحبت بود که
عبارت ش��اعرانه «ناگهان چقدر زود دیر می شود» به چه
اشکال مختلفی از پشت ماشین های باری تا خانه شاعران،
دستخوش تغییرات س��لیقگی در متن شده است! گفت:
اتفاقا چند شب پیش همسرم گفت ببین از شعر «سراپا اگر
زرد و پژمرده ایم» تو در یک تیزر تبلغاتی دفاع مقدسی در
تلویزیون به چه ش��کل مثله شده ای استفاده شده است!؟»
گفتم« :اشکال ندارد ما که نتوانستیم در زمان جنگ تیری
به سمت دشمن شلیک کنیم ،شاید این طوری تیری در کرده
باشیم ».یا همان زمانی که مجموعه «دستور زبان عشق» را
برای انتش��ار اماده می کرد و طرح هایی برای صلح را هم
در ان گنجانده بود ،برای گرداوری مجموعه شعر «بر بال
مرغان مهاجر» – سوگسروده های شاعران برای پرستوهای
س��وخته در سانحه سقوط هواپیمای ارتش – با او تماس
گرفتم ،عذرخواهی کرد که شعری برای این واقعه ندارد؛
اما چند روز بعد بود که در تماس دیگری اظهار کرد :گفتم
خیلی وقت اس��ت در این موضو ع -ش��هادت – شعری
ندارم ،نشستم به نوشتن و این شعر امد:
از رفتنت دهان همه باز…
انگار گفته بودند:
پرواز،
پر . . . .واز
البته قطعا انچه در گفت وگوها و محافل خصوصی بیان
شده است ،نمی تواند خیلی مالک قضاوت درباره اثار و
دیدگاه یک ش��اعر – به وی��ژه در زمان مماتش – در نظر
گرفته شود؛ اما عالوه بر مقایسه مفهوم نهفته در این شعر
و انچه به عنوان مالک قضاوت پس از انتش��ار طرح هایی
برای صلح قرار گرفت ،وقتی به این مهم توجه می کنیم که
قیصر امین پور در همان مجموعه «اینه های ناگهان» نیز در
کنار ان شعرهای اعتراض گونه ،به عنوان شاعری که وقتی
برای فلسطین هم شعر می گوید از نشانه های شناخته شده
اس��تفاده نمی کند (در انتهای کوچه ش��ب ،زیر پنجره /
قومی نشسته خیره به تصویر پنجره ...جز با کلید ناخن ما
وا نمی شود /قفل بزرگ بسته به زنجیر پنجره) وقتی در
یک فضای مغازله ای با معش��وق یا مخاطبی پیشانی بلند
صحبت می کند ،نمی توانی این برداشت را نداشته باشی
که منظورش امام خمینی است:
بگذار بعد از این
تنها
پیشانی تو را بسرایم! ...
پیشانی تو شاهد این راز است
بر روی ان خطوط موازی
زخم تو نکته ای است که باید خواند
در امتداد پرواز
زخم تو مثل نقطه اغاز است
بگذار عاشقانه بگویم!
بر صفحه جبین تو
ان نقطه
ان خطوط موازی است
که سرنوشت قوم مرا شکل می دهد
پیشانی تو
تفسیر لوح محفوظ
پیشانی تو سوره نور است
این راز سر به مهر قدیمی
از دستبرد حادثه دور است! ...
حاال بیش��تر یقین پیدا می کنم که ش��اید ی��ا حتی محققا
قیص��ر امین پور در مس��یر تکامل خوی��ش به دیدگاه های
جدیدتر و تکامل یافته تری در نگاه اجتماعی ،سیاس��ی یا
حتی هستی شناسانه خود دست یافته ،اما همچنان به اصلی
متصل است که ساختار بن مایه تفکر نسل او و همانندگانش
را شکل می دهد؛ همان حکایت شاخه و ریشه.
79
قدمگاه
فراموش شده ها
ا ماده مرگ نباش��د ،ناگزیر مرگی ناشایست فراسویش
اید( ».هاگاکوره )19
«بوشیدو» هاگاکوره همان طریقت مرگ است ،مرگ را
هر روز و همیشه باید در اندیشه داشت.
مروری بر هاگاکوره ،ترجمه دکتر هاشم رجب زاده
روزگار سپری شده سلحشوران سالخورده
مهدی سهرابی
«بی��ن فیلم هایی که فیلم دوس��تان ایرانی دیده اند چند
فیلم مشترک اند و یکی از انها بدون شک گوست داگ
«روح سامورایی» اثر جیم جار موش است .شاید ورای
کارگردانی خوب جارموش ،بازی فوق العاده فارست
ویتاکر که بدون ش��ک متفاوت ترین سامورایی تاریخ
س��ینما را خلق می کند و موس��یقی مت��ن به یادماندنی
فیلم ،یک چیز باش��د که تماش��اگر را تکان می دهد و
ان جمالتی است که در ابتدای هر فصل بیان می شود
از کتابی به نا م هاگاکوره؛ کتابی که در انتها هم به دست
دخت��ر جوان می رس��د و نماد ادامه راه گوس��ت داگ
می شود.
ی هاگاک��وره توس��ط
ترجم��ه الح��ق ق��وی و زیب��ا
دکتر هاش��م رجب زاده انجام گرفته و تنها یکبار ان هم
در س��ال 1371توسط انتشارات استان قدس رضوی
منتشر شده .این مقاله هم چیزی نیست جز برداشتی از
حاصل زحمات دکتر رجب زاده».
انچن��ان که از فصل س��وم کتاب هاگاک��وره برمی اید
یامات��و چونه تومو ،نویس��نده کت��اب در قرن هفدهم
میالدی می زیس��ته؛ فرزندی از یک خانواده سامورایی
و ش��جاع که در زمان صلح زاده می شود و پیش از هر
چیز نگران فساد طبع س��امورایی های جوان و از بین
رفتن روح سلحشوری است.
چونه تومو پس از چند س��ال ان��زوا و تفکر در احوال
عالم شروع به تقریر کتاب به شاگردی جوان می کند؛
کتابی به نا م هاگاکوره «یعنی پوش��یده در برگ» و در
یازده فصل:
اندیشه هاگاکوره
«چنین یافته ام که طریقت سامورایی مرگ است ،انجا
که میان مردن و زنده ماندن سرگردان باشی ،بی درنگ
مرگ را برگزین».
مطالعه کامل کتاب نش��ان دهنده این اس��ت که مرگ
را فلس��فه زندگی س��اخته و پیام ان زیستن راستین و
انسانی است .اندیشه «مرگ به معنی حیات» در بین اثار
80
عرفای ایرانی و اس�لامی جایگاه ویژه ای دارد چنانکه
ید اند؛
در اندیش��ه مولوی نیز زندگی را مرکز ادراک م
زندگی که موجب عش��ق می شود و عشق امری است
دو سویه ،زیرا عش��ق دادن همان ستدن است و مرگ
همان زندگی.
هاگاک��وره در واقع زمان را ب��ی ارزش می داند؛ امری
غیرذات��ی که حال ه��ا و کارها را رو به تباهی بیش��تر
می برد.
انچ��ه در فلس��فه س��امورایی ارزش دارد «زندگی در
لحظه» است ،حقیقتی جز لحظه به لحظه بودن زندگی
نیست «اکنون همان لحظه سرنوشت است ،و ان هنگام
هم اینک است( ».هاگاکوره)72 ،
س��فارش دیگر هاگاکوره به چهره اراستن و سرخاب
زدن در ابتدا بسیار شگفت می نماید؛ «باید که همواره
گرد ارایش همراه داش��ت گاه پیش می اید که پس از
اندک اس��تراحتی چهره مان رنگ پریده ش��ود ،در این
زمان باید س��رخاب برگرفت و چه��ره را رنگ داد».
(هاگاکوره)74 ،
این معنی هم داستان عارف خراسان را به یاد می اورد
که چون بر س��ر دارش می کردند و دس��ت و پایش را
بریدند ،دو دست خون الود خود را به صورت مالید و
گفت« :دانم که رویم زرد شده ،شما پندارید که زردی
من از ترس اس��ت ،خون در روی مالیدم تا در چشم
شما سرخ روی باش��م که گلگونه مردان خون ایشان
است( ».ذکر حسین بن منصور از تذکره االولیاء)
در اندیش��ه سنتی ژاپن ،مرگ در میدان جنگ و رستن
از بیهودگ��ی و درماندگی که زندگی با خواری را پس
از شکست نصیب انسان می کند ،امری پسندیده است:
«بس��ته به گردش کار و روند رویدادها باشد که ادمی
ببازد ،یا ببرد .اما پروای ننگ و نام چنان است که مرد
باید برای دور ماندن از ش��رم به مرگ نیز تن بسپارد».
(هاگاکوره)17 ،
مرگ در ایین سامورایی تنها مرگ تن نیست ،هر چند
که انرا هم ش��امل می شود ،بلکه بیشتر به معنای قطع
تعلق از مالیات اس��ت ،انچنان که معتقد بودند زیبنده
سامورایی زیبا مردن اس��ت؛ «ان سامورایی که هر دم
بوشیدو در برابر مکتب ها و ایین ها
طریقت سلحش��وران از مکتب های اندیش��ه و فلسفه
چین و ایین بودا اغاز شد ،اما ان چیزی که در جانمایه
این تفکر وجود دارد بیش از هر چیزی روحیه دلیری
و حقیقت ستیزنده میدان جنگ است.
شاید هاگاکوره با اندیشه بودایی پیوند نزدیکتری دارد.
چونه تومو از هیاهوی این جهان به سایه ارام بودا پناه
برده ،زندگی کاهن��ی در پیش گرفته بود .او جامعه را
در حال تباهی و کار عالم خاکی را نگون سار می دید.
این احس��اس مانند جریان ارام نسیم در سراسر کتاب
پیداس��ت ،انچنان که می گوید« :تباهی گرفتن حال ها
و کارها نش��انه نزدیک ش��دن به فرجام ازلی است و
ناموس طبیعت است» (.هاگاکوره)64 ،
و همچنین در نکوهش اخالق مردان زمانه اش می گوید:
« ...زمانه دیگرگون ش��ده است ،زمانه تجمل پرستی و
جلوه فروش��ی را ارج می نهد و پ��ول اعتباری بی مانند
یافته است( ».هاگاکوره)19 ،
گویی این سرنوشت تمام جوامع بشری است که پس
از چند صباحی زیستن در ساحت حماسه و بی ارزش
ش��دن مظاهر مادی باز به همان س��بک و سیاق بلکه
شدید تر باز می گردند.
در عشق
از ویژگی های اندیشه هاگاکوره عشق است ،انجایی که
از عشق س��خن می گوید فلسف ه دیگر دارد« :واالترین
دلدادگی نگاهداش��تن عشق سوزان در دل است و باز
ننم��ودن دل بر هیچ کس و بر محب��وب نیز ».در تعبیر
س��خن هاگاکوره در عش��ق گفته اند که این شاید تنها
کت��اب در ادب قدیم ژاپن باش��د که نظریه منطقی در
مورد عشق ارائه می دهد« :عشق را چون فاش سازند و
بر زبان اورند از جلوه و جمال بیفتد .اندوه عشق بردن
در همه عمر و از عش��ق مردن بی گفتن نام معش��وق،
معنای راستین است»(.هاگاکوره)57 ،
میشیما ،نویسنده ژاپنی ،عش��ق را یکی از فلسفه های
سه گانه هاگاکوره (فلسف ه عمل ،فلسفه عشق و فلسفه
زندگی) دانسته؛ «در اندیشه بنیادی ژاپن عشق اسمانی
و جسمانی با یکدیگرعجین ش��ده اند و تمایزی میان
عش��ق پاک یک انسان به انسان دیگر و وفاداری او به
خداوندگارش نیست».
ام��ا باالترین مفهوم از عش��ق در تعبیر عارفان موجود
اس��ت .عش��ق و ش��وق و محبت س��رفصل رهروان
طریقت اس��ت .در «رس��اله قش��یریه» درباره محبت
می خوانی��م« :محبت ان بُود که خویش��تن را جمله به
محبوب بخشی ،و هیچ چیز باز نماند از تو».
ام��ا درباره عش��ق نهان ش��اید تعبیر عرفان��ی واالی
عین القضات همدانی جلوه ای از این معنا باشد:
«ای عزی��ز این حدیث را گ��وش دار که مصطفی (ع)
گفت :من عش��ق وعف ثم کتم فمات مات شهیدا» هر
که عاشق شود و پاکدامن بماند ،انگاه پاکدامن بماند و
در بر عشق بمیرد شهید باشد .عشق فرض است همه
کس را . . .در عش��ق قدم نهادن کس��ی را مسلم شود
که با خود نباش��د و ترک خود بکند .عشق اتش است
هر جا که باش��د جز او رخت دیگ��ری ننهند .هرجا که
رسد به رنگ خود گرداند و سوزد.
س��ودای عش��ق از زیرکی جهان بهتر ارزد و دیوانگی
عشق بر همه عقل ها افزون اید.
مراتب عش��ق به کمال ،عاشق را ان باشد که معشوق
را فراموش کند که عاش��ق را حساب با عشق است ،با
معشوق چه حساب؟» (تمهیدات عین القضات)
مثلث شماره 37
پیشنهاد
میهمان این هفته:
محمد جواد محبت
چنین کنند بزرگان
محمد جواد محبت در سال 1321در کرمانشاه به
دنیا امد .همزمان با تحصیل به شعر گفتن پرداخت
و از همان دوران نوجوانی اشعارش را در مجالت
مختلف به چاپ می رساند .او در سال 52جایزه
ادبی فروغ را کس��ب کرد و از شاعرانی است که
احساسات شاعران ه نقش بسیار پررنگی در اشعار
او دارد .محبت در قصر ش��یرین با جالل ال احمد
اش��نا ش��د و از همفکران او ب��ود .او همچنین با
ش��هرام ناظری همکالس بوده و ب��ا هم رفاقت
دارن��د .تا به حال اثار زی��ادی از محبت به چاپ
رس��یده اس��ت که از جمله انها می توان به :ان سوی
چهره تو -از اتش خیمه های عاش��ورا -در باغس��ار
ش��عر معلم -گزیده ادبی��ات معاصر -موج عطرهای
بهش��تی -خانه هل اتی -گلوی سبز اواز و خاطرات
سبز اشاره کرد.
ب��ا این حال بی ش��ک پرخاطره ترین اثر محبت ش��عر
ب فارسی کالس سوم ابتدایی
دو کاج اس��ت که در کتا
به چاپ رسیده است .شعری که خیلی ها ان را دوست
دارند و در دوران کودکی اوج خشم و لبخند پیروزی و
انتقام را با ان چشیده اند .این شعر زیبا چندین بار فضا
را عوض می کند وهمه چیز در خود دارد؛ از دوستی و
درخواست کمک گرفته تا بی مروتی و ناجوانمردی و
البته عاقبت ناجوانمردی.
سیم با نان پس از مرمت سیم
راه تکرار بر خطر بستند
یعنی ان کاج سنگدل را نیز
با تبر تکه تکه بشکستند!
با این توضیحات دوس��ت داشتیم تا نظرات این شاعر
کارکش��ته و با احس��اس را در رابطه ب��ا اثار پرخاطره
جویا ش��ویم که با لطف خود س��وال ما را بدون پاسخ
نگذاشتند.
«ح��دودا کالس چهارم ابتدایی بودم .به مدت 6س��ال
هفته نامه ای به نام جزوه قصه منتشر می شد که داستانی
بود به نام دلش��اد خات��ون و در مورد حاکمان مغول و
ایلخانی در ایران .یک نویسنده پرحوصله به نام ابراهیم
زمانی اش��تیانی شش سال از دوران کودکی و نوجوانی
ما را با داستان های خود سرگرم کرد.
چندی بعد دلش��اد خاتون به زیب��ای مخوف تغییر نام
داد و بعدتر انتشار مجله متوقف شد و سرگرمی ما هم
ناتمام ماند .این جزوه های قصه یکی از خاطره انگیزترین
مطالعات من بود .بعدها به کتاب های محمد مس��عود
روزنامه ن��گار و رمان نویس ایرانی عالق ه پیدا کردم که
باالخره به دلیل زبان تلخ انتقادی اش به دستور رضاشاه
کش��ته ش��د .از کتاب ه��ای او گل هایی ک��ه در جهنم
می رویند ،به��ار عمر و رمان های س��ه گانه تفریحات
ش��ب ،در تالش معاش و اش��رف مخلوقات را به یاد
م��ی اورم .اما نزدیک گاراژ کرمانش��اه مغازه ای بود که
صاحب اش یکی از کارمندان شرکت نفت بود و کتاب
کرای��ه می داد .خدا می داند که چقدر کتاب از ان مغازه
گرفتم و خواندم اما ابتدا کتاب های «موریس لوبالن» را
می گرفتم که حول ش��خصیت ارسن لوپن نوشته شده
بود .مثل کتاب «س��ر تنگ بلور» .این کتاب ها را شبی
یک ریال اجاره می کردیم».
محبت همچنین ع�لاوه بر کتاب به پاورقی نویس های
مجالت و روزنامه ها هم اشاره کرد که باتوجه به مشقت
چاپ کتاب در گذشته پاورقی نویسی بسیار مرسوم تر
از حاال بود .او در ای��ن زمینه از دکتر صدرالدین الهی
با قص ه تابوت حسد و از امیر عشیری که جنایی نویس
بود و شاپور ارین نژاد که داستان های تاریخی می نوشت
یاد می کند .داس��تان هایی ک��ه در مجالتی مثل ترقی و
تهران مصور چاپ می شد که با تعطیلی مجالت بعضی
از این داس��تان ها هم ناتمام ماند .محبت بعد از این به
مطالعه اثار ش��اخص جهانی روی اورد و در این باره
می گوید« :بعد از اینکه کمی شناخت پیدا کردم به سراغ
رمان های برتر دنیا رفتم و اثار نویس��ندگان نامی را به
صورت گروهی مطالعه کردم و در این بین اثار چارلز
دیکنز را بیشتر پسندیدم».
او در م��ورد فیل��م هم گفت« :نس��خه اول بینوایان که
فرانس��ه ان را ساخته بسیار عالی بود .بازی «ژان گابن»
در نقش ژان وال ژان برایم بس��یار عال��ی بود .من این
فیلم را در ده ،دوازده س��الگی دیدم .همچنین یکی از
اولین فیلم های دوبله شده هم فریدون بینوا نام داشت
که این فیلم را دانشجویان ایرانی مقیم خارج از کشور
دوبله کرده بودند و لهجه های محلی انها در دوبله کامال
مشخص بود و این برایم جالب بود.
البته به اضافه اینها متن تمام فیلم هایی که «ادری هپبورن»
در انها بازی کرده است را بسیار دوست دارم .فیلم هایی
مثل معما ،سرگذش��ت راهبه ،دو نف��ر بر روی جاده و
باغ های سبز اعیانی».
محبت در زمینه موسیقی کارهای کالسیک را دوست
دارد وعقیده دارد تمام اوازهای خوب روزگار خود را
شنیده است .با این حال صدای شهرام ناظری را به دلیل
دوستی دیرین با او به همه ترجیح می دهد.
سفارش سر اشپز
نامزدهای ایرانی گران ترین جایزه ادبی کودک و نوجوان جهان
احمدرض��ا احمدی از س��وی کانون پ��رورش فکری
کودکان و نوجوانان و ش��ورای کت��اب کودک به طور
مشترک در بخش نویسندگی و هدی حدادی از سوی
کان��ون پرورش فکری ک��ودکان و نوجوانان در بخش
تصویرگری به عنوان نام��زد دریافت جایزه معتبر ادبی
«استرید لیندگرن» در سال 2011معرفی شدند.
روابط عمومی کانون پرورش فکری کودکان ونوجوانان
با اعالم این خبر در گفت وگو با مثلث اعالم داش��ت
که برندگان این جایزه فروردین ماه 1390مش��خص
خواهند ش��د .جایزه جهانی «اس��ترید لیندگرن» یکی
از بزرگترین جوایز جهان��ی ادبیات کودک و نوجوان
اس��ت که به نام اس��ترید لیندگرن نویسنده سرشناس
سوئدی نام گذاری ش��ده است .این نویسنده توانا در
س��ال 2002در 94سالگی از دنیا رفت و دولت سوئد
برای گرامیداشت او این جایزه را پایه گذاری کرد .این
جای��زه 5میلیون کرون (حدود 650هزار دالر) ارزش
دارد و گران تری��ن جایزه ادبی ک��ودک و نوجوان در
جهان به حساب می اید.سال گذشته افسانه شعبان نژاد،
هوش��نگ مرادی کرمانی و ابوالفضل همتی اهویی از
مثلث شماره 37
ایران به عنوان نامزد دریافت جایزه معرفی شدند.
اما ب��د نیس��ت بدانید «اس��ترید ان��ا امیلی��ا لیندگرن»
( )1907 - 2002نویس��نده سوئدی است که اثارش به
بیش از 85زبان ترجمه ش��ده و در بیش از 100کشور
به چاپ رس��یده اس��ت .بیشتر داس��تان های او برمبنای
خاطرات دوران کودکی است اما معروف ترین شخصیت
داس��تان هایش یعنی «پی پی ج��وراب بلن��ده» را دختر
خردسالش در بستر بیماری خلق کرد .او در سال 1958
دومین دریافت کننده جایزه هانس کریستین اندرسن شد
و در 1993جای��زه بین المللی که به الترناتیو جایزه نوبل
معروف است را به دلیل عدالت خواهی و عدم خشونت
کسب کرد .در نودمین سالگرد تولدش به عنوان زن سال
سوئد برگزیده شد و بزرگترین بیمارستان کودکان سوئد
نیز به نام اوس��ت .در س��ال 2005مجموعه نسخه های
اصلی ودست نوشته کتاب های او که در کتابخانه سلطنتی
سوئد نگهداری می شود از طرف یونسکو به عنوان بخشی
از میراث فرهنگی جهان به ثبت رسید.
از اث��ار او نیز می توان به پی پی جوراب بلنده ،میومیوی
من ،برادران ش��یردل ،رونیا دختر یک راهزن و کارلوس
روی پش��ت بام اشاره کرد .احمدرضا احمدی یکی از
نامزدهای این جایزه از سوی ایران نیاز به معرفی ندارد.
ه��دی حدادی دیگر نامزد این جایزه از س��وی ایران
نقاش و شاعر است و به تازگی با کتاب «دو دوست»
که توسط انتشارات شباویز منتشر شد جایزه افق های
ویژه نمایش��گاه بین المللی بولونیای 2010را به خود
اختص��اص داد .این کتاب در س��ال 2007هم جایزه
نخست نمایشگاه تصویرگری بلگراد را به دست اورد
که کهن ترین نمایشگاه تصویرگری در جهان است.
81
82
مثلث شماره 37