ماهنامه مثلث شماره 39

‫پرونده ای درباره هنجار شکنی های یک شبکه تلویزیونی‬ ‫بیژن نوباوه‪:‬اگر «فارسی ‪»1‬‬ ‫نمی امد جای تعجب بود‬ ‫محمد مهدی عسگرپور‪ :‬مخاطب ایرانی‬ ‫به رسانه داخلی بی اعتماد شده است‬ ‫شبکه ای برای لیبرالیسم‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال اول‪ /‬شماره سی و ششم ‪16/‬خرداد ‪ 84/1389‬صفحه‪ 1000 /‬تومان‬ ‫حمله‬ ‫و ضد حمله‬ ‫جاسبی در دانشگاه ازاد می ماند؟‬ ‫تردید های هاشمی رفسنجانی‬ ‫برای ادامه سیاست ورزی‬ ‫طرح تجمیع انتخابات؛‬ ‫شورا ها و شهردار ها می مانند‬ ‫نگاه امریکا به ذخایر افغانستان‬ ‫پروند ه هسته ای و واکنش ایران‬ ‫‪iSSN: 2008-5281‬‬ ‫‪mosalas.ir‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪10‬‬ ‫جام جهانیفوتبالدرحالیدرمرحلهگروهیبهپایانرسیدکهبسیاریازتیم های‬ ‫بزرگازجملهفرانسهوایتالیادرهمانمرحلهاولحذفشدندوتیم هایبزرگ‬ ‫دیگرینیزباسختیبهدوردومصعودکردند‪.‬دراینمیانمیزبانیافریقایجنوبی‬ ‫بسیارپرانتقادوپرحاشیهبودهاست‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫ی شهر و روستا‬ ‫طرح تجمیع انتخابات ریاست جمهوری با انتخابات شورای اسالم ‬ ‫و یا مجلس قدمتی طوالنی مدت دارد‪ .‬صبغه طرح این مبحث به مجالس پنجم‬ ‫و ششم باز می گردد هر چند که کلید طرح های کارشناسی و ارزیابی های اصولی‬ ‫ان در مجلس هفتم زده شد‪.‬‬ ‫توصیه رهبرمعظم انقالب به حفظ وحدت و همدلی‪6..........................‬‬ ‫تفرقه اصولگرایان‪ ،‬فرش قرمز برای اصالح طلبان‪8............................‬‬ ‫فوتبال برای امید‪10............................................................................‬‬ ‫ایدئولوژی فوتبال می بازد‪11...............................................................‬‬ ‫ستاره شب هفتم‪12............................................................................‬‬ ‫همه چیز درباره هیات داوری اصولگرایان‪13......................................‬‬ ‫از مخالفت دولت تا اصرار مجلس‪14....................................................‬‬ ‫خبرسازان در قاب تصویر‪16...............................................................‬‬ ‫فاطمه اجورلو؛ گزینه ای برای پست های خالی احمدی نژاد‪18.............‬‬ ‫تهدید به استیضاح هیات رئیسه‪19....................................................‬‬ ‫ماجرای وحشتناک زندان «ایکس»‪20...............................................‬‬ ‫تعیین تکلیف دانشگاه ازاد‪21...........................................................‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪64‬‬ ‫رزمنده ایازمراکشدرهشتسالدفاعمقدس‪،‬اینرا‬ ‫عبدالکریممی گوید؛روزگاریکهاسمشبعدازعملیات‬ ‫مسلمبنعقیلبهعقیلتغییریافت‪.‬‬ ‫امریکاچشمبهمبلغ‪ 3‬تریلیوندالریمعدنیافغانستان‬ ‫دوختهاست‪،‬اینمسالهزمانیفاششدکهامریکادر‬ ‫افغانستانبامشکالتامنیتیزیادیروبه روست‪.‬‬ ‫‪30‬‬ ‫جنجالبرسراموالدانشگاهازادبهمجلسکشیدهشدوگروهیازنمایندگانمجلسدرالیحه ایایناجازهرا‬ ‫تکافیبودتامجلسدرچرخشی‪180‬‬ ‫بهدانشگاهازاددادندکهاموالخودراوقفکند‪،‬امافشارهاوتظاهرا ‬ ‫درجه ایمصوبهروزقبلخودرابادوفوریتباچالشمواجهکند‪.‬بهنظرمی رسدجنجالبرسراموالدانشگاه‬ ‫ازادورئیساوهمچنانادامهداشتهباشد‪.‬‬ ‫مصوبه مجلس سیاسی نبود‪27.................................................................‬‬ ‫غافلگیر شدیم‪28.......................................................................................‬‬ ‫می خواهند مجلس را در برابر شورای عالی انقالب فرهنگی قرار دهند‪29....‬‬ ‫خدااوراحفظکرد‪30.....................................................................................‬‬ ‫سخنرانی ناتمام ایت اهلل خامنه ای در مسجد ابوذر‪31............................‬‬ ‫دشمن درمانده است‪32.............................................................................‬‬ ‫بهشتی به دلیل اندیشه روشنش مورد اتهام قرار می گرفت‪34............‬‬ ‫به همه چیز فکر کرده بودیم جز نفوذی ها‪35.........................................‬‬ ‫اسالم دین ازادگان است‪36......................................................................‬‬ ‫تیتر یک‬ ‫پنجم اردیبهشت سال جاری اساسنامه دانشگاه ازاد پس از گذر از یک پروسه‬ ‫چهار ساله توسط ش��ورای عالی انقالب فرهنگی اصالح شد‪ .‬در این اصالحیه‬ ‫امده بود که به دلیل وس��عت و گستردگی دانش��گاه ازاد اسالمی در داخل و‬ ‫خارج از کش��ور تالش خواهد ش��د در قالب اصالح و تکمیل اساس��نامه‪ ،‬این‬ ‫دانش��گاه و واحدهای تابعه ان به ش��کل هیات امنایی اداره ش��وند و روسای‬ ‫واحد های بزرگ و جامع ان همچون دانش��گاه های مادر و بزرگ وزارت علوم‪،‬‬ ‫تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی توسط شورای‬ ‫عالی انقالب فرهنگی تائید و تعیین شوند‪.‬‬ ‫حمله و ضد حمله‪22....................................................................................‬‬ ‫ماجرای وقف پایان یافته است‪24.............................................................‬‬ ‫مصوبه مجلس برنامه ریزی شده بود‪26....................................................‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫دهم مرداد سال ‪ 88‬بود که شبکه ای جدید به جمع کانال های فارسی زبان‬ ‫اضافه شد‪ .‬این شبکه از همان ابتدا شمایلی متفاوت از دیگر شبکه ها ارائه‬ ‫کرد و نشان داد کامال هدفمند و مهندسی شده پا به میدان گذاشته است‪.‬‬ ‫ابتدا کمتر کسی فکر می کرد میزان استقبال و تاثیرگذاری «فارسی ‪ »1‬به‬ ‫اندازه شبکه های فارسی زبان حتی صدای امریکا و بی بی سی باشد‪.‬‬ ‫مخاطب ایرانی به رسانه داخلی بی اعتماد شده است‪38................‬‬ ‫حتی همکاران ما را هم درگیر می کند!‪40........................................‬‬ ‫اگر فارسی ‪ 1‬نمی امد جای تعجب بود‪42.........................................‬‬ ‫هیپنوتیزم از نوع فارسی وان‪45.....................................................‬‬ ‫ایجاد مطالبات بی پاسخ در فارسی ‪49............................................1‬‬ ‫تنزل سلیقه مخاطبان‪ ،‬ما را ضربه پذیرکرده است‪51.......................‬‬ ‫هفت‬ ‫سه دهه از انقالب می گذرد و هاشمی رفسنجانی که همواره در همه بحران های‬ ‫بعد از انقالب خواسته و ناخواسته حضور داشته‪ ،‬حاال از احتمال به پایان رسیدن‬ ‫عمر سیاسی اش خبر می دهد‪.‬‬ ‫بازنشستگی ؟‪52...............................................................................‬‬ ‫تمایل هاشمی برای کناره گیری از سر رضایت نیست‪54....................‬‬ ‫هاشمی باید در مواضعش تجدید نظر کند‪55.....................................‬‬ ‫نقش هاشمی رفسنجانی در طول انقالب عوض نشده است‪56...........‬‬ ‫هاشمی هنوز هم می تواند نقش افرینی کند‪57.................................‬‬ ‫خطا در وظایف بازرسان‪58................................................................‬‬ ‫همکاری ها در چارچوب قانونی ادامه خواهد داشت‪60........................‬‬ ‫تحریم ها فلج کننده نیست‪62...........................................................‬‬ ‫این معادن دردسرساز‪63..................................................................‬‬ ‫ذخایر ‪3‬تریلیونی‪64.........................................................................‬‬ ‫چهار اصل امریکایی‪66.....................................................................‬‬ ‫فاجعه محیط زیستی و سیاست در امریکا‪67.....................................‬‬ ‫‪22‬‬ ‫ترور ایت اهلل خامنه ای در مسجد ابوذر‪ ،‬واقعه ای تاریخی در تاریخ انقالب اسالمی است‪،‬‬ ‫انجایی که هنوز بعد از ‪ 30‬س��ال ضبط صوتی که در ان بمب کارگذاشته شده بود‪ ،‬روی‬ ‫ تریبوندرگوشهمسجدابوذرنشانه ایازاینواقعهاست‪.‬‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکون شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫شورای سیاست گذاری‪ :‬موسسه فرهنگی‪ ،‬هنری سیمای مهر‬ ‫زیر نظر شورای سردبیری‬ ‫‪52‬‬ ‫پایانهاشمی؛اینراشیخبزرگهاشمیدریکیازسخنرانی هایشگفتهواینکهتمایل‬ ‫داردازهمهمناصباستعفادهد‪.‬البتههاشمیدرحالیازبازنشستگیسیاسیسخن‬ ‫می گویدکهبسیاریاورایکیازمعتمدانانقالبمی دادند‪.‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫گوش��ه ای از شهر قم‪ ،‬خانه ای ساده دارد‪ .‬اهل قلم و تحقیق است و لسان عربی اش شعر گونه! به عربی و فرانسوی‬ ‫مقاالت متعددی به چاپ رس��انده و این��ک نیز با مراکز مختلفی چون مجمع جهانی تقریب و مذاهب اس�لامی ‬ ‫همکاری دارد‪ .‬با اینکه ش��یفته شهدای جنگ ماس��ت اما چیزی به زبان خودش از انها نمی یابد‪ .‬می گفت کاش‬ ‫فیلم های روایت فتح به زبان عربی و فرانسوی موجود بود‪ .‬گفتم‪ :‬کاش‪. . .‬‬ ‫جنگی که جهانی شد‪68................................................................................................................‬‬ ‫بعد از عملیات لقب ام را گذاشتم عقیل!‪70.....................................................................................‬‬ ‫خورشید را اتش زدیم و برف می بارید‪72......................................................................................‬‬ ‫سخته و خسته‪74.........................................................................................................................‬‬ ‫راهی که امدیم راهی که خواهیم رفت‪76......................................................................................‬‬ ‫سلطه و مقاومت‪ :‬خصلت دو وجهی فرهنگ عامه پسند‪78............................................................‬‬ ‫تبارشناسی پاورقی‪79.................................................................................................................‬‬ ‫مثل خواندن روزنامه ای در معرض جریان باد‪80.............................................................................‬‬ ‫فیلمی به سبک حسن فتحی‪81....................................................................................................‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیر اجرایی‪ :‬مصطفی شوق ‬ ‫ی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬هادی خسروشاهین‬ ‫ی‬ ‫دبیر سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر اقتصاد‪ :‬محمدهیراد حاتمی‬ ‫ ‬ ‫دبیر فرهنگ و قدمگاه‪:‬زهیر توکلی‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬سیده امنه موسوی ‬ ‫مشاور هنری و دبیر اینفوگرافی‪ :‬ایمان اوجیان‬ ‫ ‬ ‫دبیردین وتاریخ‪ :‬علیرضا شاکر‬ ‫اعضای تحریریه و همکاران‪ :‬احسان ابطحی‪ -‬مهدی افضلی‪ -‬مریم اسماعیل پور ‪ -‬امید کرمانی ها ‪ -‬علی حاجی ناصری‬ ‫فاطمه میرزایی ‪ -‬مریم میرزایی‪ -‬س��جاد محقق ‪ -‬محس��ن فرجی ‪ -‬ابراهیم اس��ماعیلی اراضی ‪ -‬کیوان امجدیان ‪ -‬مهدی‬ ‫رعنایی ‪ -‬محمدحس��ین مهرزاد‪ -‬نرگس رس��ولی‪ -‬حس��ین نجاتی‪ -‬س��ید حجت س��جادی زاده ‪ -‬حمیدرضا امیدی سرور‬ ‫س��عید مروت��ی ‪ -‬رض��ا صائم��ی ‪ -‬س��عید نوای��ی ‪ -‬زین��ب حقی ‪ -‬س��میه علیپ��ور ‪ -‬الناز محم��دی ‪ -‬هوم��ن مرادی‬ ‫مهدی ربوشه‪ -‬محمدرضا موحدی‪ -‬علیرضا خلیفه‪ -‬محمد جواد پاینده ‪ -‬مهری جمشیدی‪ -‬علی بیهقی‬ ‫فنی‪:‬‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬نیما ملک نیازی‪ -‬فاطمه قنائی‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫امور اداری ‪ :‬سمانه مومنی‪ -‬سمیه قلی زاده‬ ‫امور مالی‪ :‬بیتا برازنده نیا‬ ‫چاپ‪ :‬رواق‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫با تشکر از‪ :‬هومن عناصری‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬انتهای خیابان سعادت اباد‪ ،‬خیابان دشت بهشت‪ ،‬بعد از تقاطع بهزاد‪ ،‬پالک ‪5‬‬ ‫تلفن‪22357035 :‬‬ ‫نه خدا توانمش خواند ‪ ،‬نه بشر توانمش گفت‬ ‫متحیرم چه نامم شه ملک ال فتی را‬ ‫والدت امیر مومنان علی (ع) بر ازادیخواهان و عدالت طلبان مبارک باد‬ ‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩﺍﻯ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﻫﻨﺠﺎﺭ ﺷﻜﻨﻰﻫﺎﻯ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻰ‬ ‫ﺑﻴﮋﻥ ﻧﻮﺑﺎﻭﻩ‪:‬ﺍﮔﺮ »ﻓﺎﺭﺳﻰ ‪«1‬‬ ‫ﻧﻤﻰﺁﻣﺪ ﺟﺎﻯ ﺗﻌﺠﺐ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪﻯ ﻋﺴﮕﺮﭘﻮﺭ‪ :‬ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ‬ ‫ﺑﻪ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﺩﺍﺧﻠﻰ ﺑﻲﺍﻋﺘﻤﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﺷﺒﻜﻪﺍﻯ ﺑﺮﺍﻯ ﻟﻴﺒﺮﺍﻟﻴﺴﻢ‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻋﺎﻣﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻴﻨﻤﺎ‪:‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻪﻧﺎﻣﻪﺧﺒﺮﻱ‪،‬ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ‪ /‬ﺳﺎﻝ ﺍﻭﻝ‪ /‬ﺷﻤﺎﺭﻩ ﺳﻲ ﻭ ﺷﺸﻢ ‪16/‬ﺧﺮﺩﺍﺩ ‪ 84/1389‬ﺻﻔﺤﻪ‪ 1000 /‬ﺗﻮﻣﺎﻥ‬ ‫ﺣﻤﻠﻪ‬ ‫ﻭﺿﺪ ﺣﻤﻠﻪ‬ ‫ﺟﺎﺳﺒﻲ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺁﺯﺍﺩ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ؟‬ ‫ﺗﺮﺩﻳﺪﻫﺎﻯ ﻫﺎﺷﻤﻰﺭﻓﺴﻨﺠﺎﻧﻰ‬ ‫ﺑﺮﺍﻯ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖﻭﺭﺯﻯ‬ ‫ﻃﺮﺡ ﺗﺠﻤﻴﻊ ﺍﻧﺘﺨﺎﺑﺎﺕ؛‬ ‫ﺷﻮﺭﺍﻫﺎ ﻭ ﺷﻬﺮﺩﺍﺭﻫﺎ ﻣﻰﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﻧﮕﺎﻩ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ ﺫﺧﺎﻳﺮ ﺍﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎﻥ‬ ‫ﭘﺮﻭﻧﺪﻩ ﻫﺴﺘﻪﺍﻯ ﻭ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬ ‫عکس‪:‬ایدین رهبر‬ ‫‪ISSN: 2008-5281‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫‪5‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫توصیهرهبرمعظمانقالب‬ ‫به حفظ وحدت و همدلی‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬رهبر معظم انقالب اسالمی‬ ‫در دیدار جمعی از اعضای بسیجی هیات های علمی‬ ‫دانش��گاه ها و مراکز اموزش عالی سراس��ر کشور در‬ ‫س��خنان مهم��ی ضمن تبیین برهه بس��یار حس��اس‬ ‫کنون��ی و موض��ع انفع��ال و از هم گس��یختگی نظام‬ ‫اس��تکباری در مقابل حرکت اسالمی که نماد ان نظام‬ ‫جمهوری اسالمی است‪ ،‬تاکید کردند‪« :‬امروز مهمترین‬ ‫نیاز کشور اتحاد و یکپارچگی است و هرگونه سخن‪،‬‬ ‫حرکت و نوشته ای که حتی با نیت صادقانه باشد ولی‬ ‫موجب ش��کاف و انش��قاق در جامعه و ظلم به افراد‬ ‫شود‪ ،‬برخالف مصالح کشور و نظام اسالمی است‪».‬‬ ‫رهب��ر معظم انقالب اس�لامی تاکی��د کردند‪« :‬حفظ‬ ‫وح��دت‪ ،‬همدلی و انس��جام در جامع��ه و پرهیز از‬ ‫هرگونه اختالف و ش��کاف‪ ،‬نظر رهبری در این برهه‬ ‫حساس است‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامن��ه ای افزودند‪« :‬هن��ر انقالب‬ ‫اس�لامی این بود که توانس��ت تمام دیوارهای کاذب‬ ‫می��ان ملت را از میان بردارد و همه کش��ور را به یک‬ ‫عرصه وسیع برای ملت ایران تبدیل کند‪ ،‬حال برخی‬ ‫می خواهند دوباره این دیوار کش��ی های نادرس��ت و‬ ‫ناحق را ایجاد کنند‪».‬‬ ‫ایش��ان تاکید کردند‪« :‬مبانی‪ ،‬اصول و جهت حرکت‪،‬‬ ‫مش��خص و روشن است و هرکسی که در چارچوب‬ ‫اص��ول و در این جهت حرک��ت کند‪ ،‬جزو مجموعه‬ ‫نظام اسالمی است‪».‬‬ ‫رهبرمعظم انقالب اس�لامی با اش��اره به تاکید مکرر‬ ‫خود درخص��وص ظلم نک��ردن به اف��راد‪ ،‬افزودند‪:‬‬ ‫همت مضاعف و کار مضاعف‬ ‫با همت و کار مضاعف‬ ‫عرصه های علمی جهان‬ ‫را فتح کردیم‬ ‫‪6‬‬ ‫«رعایت طه��ارت دل و عمل‪ ،‬یکی از وظایف اصلی‬ ‫اس��ت و نباید با یک کلمه یا نوش��ته یا حرکتی نابجا‬ ‫در مورد فرد یا افرادی که مستحق ان نیستند‪ ،‬به انان‬ ‫ظلم شود‪».‬‬ ‫حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای ب��ا ی��اداوری س��یره‬ ‫پیامبراسالم (ص) در مورد رعایت حقوق افراد‪ ،‬حتی‬ ‫افرادی که مرتکب گناه یا خطایی شده اند‪ ،‬خاطرنشان‬ ‫کردند‪« :‬باید منصف و عادل بود و زیادتر از ان چیزی‬ ‫که واقعیت و بایسته است‪ ،‬نگفت‪».‬‬ ‫ایش��ان افزودند‪« :‬نباید اینگونه تصور ش��ود که چون‬ ‫برخی افراد مجاهد‪ ،‬مبارز و انقالبی هستند‪ ،‬می توانند‬ ‫در م��ورد برخی اف��راد دیگر که به زع��م خود از این‬ ‫لحاظ در درجات پایین تر قرار دارند‪ ،‬هرچه بخواهند‬ ‫بگویند‪».‬‬ ‫ایشان با تاکید بر تفاوت طبیعی ایمان و خطوط افراد‬ ‫افزودن��د‪« :‬با وج��ود تفاوت ایم��ان‪ ،‬در مقام زندگی‬ ‫جمع��ی باید ضمن رعایت عدالت و انصاف‪ ،‬اتحاد و‬ ‫انسجام حفظ شود‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی مس��اله مهم را فراموش نکردن‬ ‫اهداف و شاخص های اصلی دانستند و تاکید کردند‪:‬‬ ‫«اس��تکبار ستیزی‪ ،‬ایس��تادگی قاطع در مقابل حرکت‬ ‫کف��ر و نفاق در س��طح جهان و مرزبندی ش��فاف با‬ ‫دشمنان انقالب و دین‪ ،‬شاخص های اصلی هستند‪.‬‬ ‫حض��رت ایت اهلل خامن��ه ای درخص��وص مرزبندی‬ ‫شفاف با دشمنان افزودند‪« :‬اگر کسی مرزبندی شفاف‬ ‫با دش��منان انقالب و دی��ن نکند‪ ،‬قدر خود را کاهش‬ ‫داده و اگر به انها گرایش پیدا کند‪ ،‬از دایره نظام خارج‬ ‫می ش��ود‪ ».‬ایشان خاطرنشان کردند‪« :‬این شاخص ها‪،‬‬ ‫مبانی و خطوط اصل��ی حرکت رو به جلوی انقالب‬ ‫اسالمی است که باید با حفظ شاخص ها این حرکت‬ ‫ادامه پیدا کند‪».‬‬ ‫رهبرمعظ��م انقالب اس�لامی در تبیین برهه بس��یار‬ ‫حس��اس کنون��ی ب��ه ش��رایط جهانی و تالش��های‬ ‫قدرت های اس��تکباری برضد نظام اس�لامی اش��اره‬ ‫کردند و افزودند‪« :‬حساس��یت ش��رایط کنونی به این‬ ‫علت اس��ت که مراکز اس��تکباری جهانی در مقابله با‬ ‫حرکت اس�لامی که نماد واقع��ی ان نظام جمهوری‬ ‫اسالمی ایران است‪ ،‬زمام امور را از دست داده اند و با‬ ‫حالتی دستپاچه و از هم گسیخته‪ ،‬اخرین تالش های‬ ‫خود را انجام می دهند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با اشاره به بن بستی که نظام‬ ‫استکباری گرفتار ان ش��ده است‪ ،‬خاطرنشان کردند‪:‬‬ ‫«کمربندی را که نظام استکباری به دور مسائل جهانی‬ ‫به ویژه منطقه حساس خاورمیانه کشیده بود‪ ،‬پاره شده‬ ‫و بس��یاری از ش��گردهای تبلیغاتی قدیمی انها برای‬ ‫مردم دنیا اشکار شده است‪».‬‬ ‫ایشان با اشاره به گس��ترش خشم و نفرت جهانی از‬ ‫رژیم امریکا و رژیم صهیونیستی تاکید کردند‪« :‬امروز‬ ‫حت��ی در جامعه امریکا‪ ،‬خش��م عمیق��ی از حضور‬ ‫قدرتمند البی صهیونیستی در حال گسترش است و با‬ ‫وجود شرایط بسیار سختگیرانه رژیم امریکا بر مردم‬ ‫این کشور‪ ،‬نشانه های این خشم اشکار شده است‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬ظهور و حضور نظام جمهوری‬ ‫اس�لامی ایران را عامل اصلی مشکالت کنونی برای‬ ‫سیدعلیموسویمبارکه‪ /‬نمایندهمردممبارکهدرمجلسشورایاسالمی‬ ‫بودند که عقب افتادگی های بس��یاری را برای کش��ور‬ ‫ی عقب افتادگی هایی‬ ‫موجب ش��دند‪ ،‬اما انقالب اسالم ‬ ‫که در گذشته کشور را به سمت واردات کشانده بود‪ ،‬را‬ ‫کاهش داد‪ .‬دشمنان طی هشت سال‪ ،‬جنگ را به کشور‬ ‫تحمیل کردند که به دنبال ان س��رمایه های بسیاری از‬ ‫دست رفته و عقب افتادگی ها مضاعف شد‪ .‬در این زمان‬ ‫بود که همه با همت و کار مضاعف بس��یج شده بودند‬ ‫تا دش��من را که شامل امریکا و ابرقدرت های جهانی‬ ‫و حکومت های دست نش��انده انها بود از کشور بیرون‬ ‫کنند‪ .‬دش��منی ابرقدرت های جهانی با ما به همین جا‬ ‫ختم نش��د؛ امری��کا بعد از پیروزی انقالب اس�لامی‬ ‫ تحریم ه��ا علیه ایران را افزایش داد و اکنون ‪ 30‬س��ال‬ ‫فرمایش مقام معظم رهبری مبنی‬ ‫بر اینک��ه همت و کار مضاعف‬ ‫ب��ا س��اختارهای ایمانی به ثمر‬ ‫می نش��یند را باید همیش��ه در‬ ‫اجرای امور مدنظر قرار دهیم‪،‬‬ ‫اگر همت بلند و کار مضاعف‬ ‫بر مبنای ساختارهای فرهنگی‬ ‫ی برداشته‬ ‫و ایمانی باش��د‪ ،‬گام های اس��توار و محکم ‬ ‫می ش��ود چرا که کار برای خدا همیش��ه موفقیت امیز‬ ‫است‪ .‬در دوران گذشته اس��تعمارگران حکومت های‬ ‫دست نشانده ای مثل قاجاریه و پهلوی را به وجود اورده‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫امام‬ ‫گفتوگو‬ ‫راه‬ ‫نظام س��لطه دانس��تند و افزودند‪ :‬دلیل دش��منی انها‬ ‫با نظام اس�لامی به همین دلیل اس��ت‪ ،‬ام��ا اقدامات‬ ‫سراسیمه برای صدور قطعنامه و بزرگنمایی غیرواقعی‬ ‫تحریم ها و بعد هم تهدید نیم بند نظامی‪ ،‬همه نشانگر‬ ‫انفعال نظام اس��تکباری در مواجهه با حرکت عظیم و‬ ‫متین در جهان اسالم است‪.‬‬ ‫حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای تحم��ل زحمت ها را‬ ‫زمینه س��از رس��یدن به مناف��ع بزرگتر برش��مردند و‬ ‫خاطرنشان کردند‪« :‬نیاز امروز دانشگاه ها کار و تالش‬ ‫علمی و پژوهش��ی‪ ،‬کار معنوی و ایمانی‪ ،‬حاکم کردن‬ ‫روحیه مجاهدت و جهاد در همه فعالیت های علمی‪،‬‬ ‫حض��ور دائم و بهنگام و تقویت بصیرت در مجموعه‬ ‫دانشگاهی است‪».‬‬ ‫ایش��ان با یاداوری نحوه شکل گیری بسیج اساتید در‬ ‫دوازده س��ال پیش و تبدی��ل ان به یک حرکت عظیم‪،‬‬ ‫وجود ان را یک نعمت برای نظام اس�لامی دانس��تند‬ ‫و خاطر نشان کردند‪« :‬البته این به معنای این نیست که‬ ‫اساتید مومن و انقالبی منحصر به این مجموعه است‬ ‫بلکه اکنون جمع گس��ترده ای از اس��اتید بسیجی در‬ ‫دانش��گاه های کشور حضور دارند که نقش انها بسیار‬ ‫برجسته و تاثیرگذار است‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی بس��یج را یک حرکت بی نظیر‬ ‫در انقالب اس�لامی و یادگار ام��ام حکیم و بزرگوار‬ ‫توصیف کردند و افزودند‪« :‬شکل گیری بسیج در واقع‬ ‫از هم��ان روز اول انق�لاب و از زمانی که امام (ره) با‬ ‫اعتماد به مردم‪ ،‬انان را به عرصه جامعه کشاند‪ ،‬اتفاق‬ ‫افتاد و این اعتماد موجب بروز اعتماد به نفس در مردم‬ ‫شد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با تاکید بر اینکه فرهنگ و‬ ‫حقیقت بسیج منش��ا برکات فراوانی در نظام اسالمی‬ ‫ش��ده است‪ ،‬خاطرنشان کردند‪« :‬بس��یج در واقع یک‬ ‫ارتش بی رنگ‪ ،‬بی ادعا و همه گیر در س��طح کش��ور‬ ‫است‪».‬‬ ‫ایش��ان با تاکید بر اینکه عرصه حضور بس��یج بسیار‬ ‫وسیع و فراتر از عرصه محدود نظامی است‪ ،‬افزودند‪:‬‬ ‫«بس��یج را نباید یک نهاد نظامی به حساب اورد بلکه‬ ‫بس��یج‪ ،‬عرصه ای عمومی اس��ت که در همه مکان ها‪،‬‬ ‫زمان ها‪ ،‬عرصه ها و قشرها حضور دارد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی در ادامه به موضوع جایگاه و نقش‬ ‫اساتید در دانشگاه ها به ویژه اساتید مومن و انقالبی و‬ ‫همچنین توقع نظام اسالمی از دانشگاه ها و نیاز امروز‬ ‫مراکز علمی و دانشگاهی پرداختند و افزودند‪ :‬وظیفه‬ ‫استاد بسیجی حضور به موقع‪ ،‬مخلصانه‪ ،‬مجاهدانه و‬ ‫تاثیرگذار در دانشگاه و پرورش انسان های دانشمند و‬ ‫با ایمان هم طراز شهید چمران است‪.‬‬ ‫حض��رت ای��ت اهلل خامن��ه ای درخص��وص توقع از‬ ‫دانشگاه ها تاکید کردند‪« :‬ادامه پرشتاب حرکت علمی‬ ‫کشور تا رسیدن به جایگاه علمی واال و شایسته ملت‬ ‫و تاریخ ایران‪ ،‬اصلی ترین خواس��ته از دانش��گاه ها و‬ ‫مراکز علمی است‪».‬‬ ‫ایش��ان با اش��اره به گزارش یک مرک��ز معتبر علمی‬ ‫بین الملل��ی درخصوص س��رعت پیش��رفت علمی و‬ ‫تولید علم در کشور افزودند‪« :‬در این گزارش سرعت‬ ‫پیشرفت علمی ایران یازده برابر متوسط سرعت علمی‬ ‫دنیا ارزیابی شده که نشان دهنده حرکت رو به جلوی‬ ‫علمی اس��ت اما نباید به این ح��د قانع بود بلکه باید‬ ‫برای رسیدن به قله‪ ،‬تالش و برنامه ریزی کرد‪».‬‬ ‫رهب��ر انق�لاب اس�لامی حضور تع��داد کثی��ری از‬ ‫دانش��مندان متخصص‪ ،‬مومن به خ��دا و جهاد در راه‬ ‫او و اه��داف الهی در جمهوری اس�لامی ایران را از‬ ‫برکات امام (ره) و در دنیا بی نظیر دانستند و افزودند‪:‬‬ ‫«مطالبات نظام اسالمی‪ ،‬مطالباتی در سطح بین المللی‬ ‫اس��ت‪ ،‬بنابراین توقع رسیدن به قله پیشرفت علمی و‬ ‫تربیت انس��ان های دانشمندی همچون شهید چمران‪،‬‬ ‫توقع دور از انتظاری نیست‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با اشاره به دیدگاه های نظام‬ ‫اس�لامی درخصوص انس��ان‪ ،‬حکومت‪ ،‬زن‪ ،‬اخالق‬ ‫و عل��م و ارائ��ه ای��ن دیدگاه ها در س��طح بین المللی‬ ‫خاطرنش��ان کردن��د‪« :‬باید همت عال��ی و بلند و افق‬ ‫نگاه نیز وسیع باشد و از طرح این مطالبات در سطح‬ ‫بین المللی و برخی سخنان تمسخرامیز به دلیل طرح‬ ‫بین المللی این ایده ها و دیدگاه ها نهراسید‪».‬‬ ‫ایشان با تاکید بر اینکه ارمان ها و اهداف نظام اسالمی‬ ‫بسیار گس��ترده و در عین حال مورد قبول انسان های‬ ‫اگاه و منصف است‪ ،‬خاطرنشان کردند‪« :‬نظام اسالمی‬ ‫داعیه محو نظام س��لطه‪ ،‬برق��راری عدالت جهانی و‬ ‫استفاده از علم برای اسایش و راحتی بشر را دارد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی تاکید کردن��د‪« :‬ملتی با چنین‬ ‫ارمان هایی و ب��ا بکارگیری همت های عالی ایمانی و‬ ‫یقین ب��ه وعده های قرانی در زمین��ه یاری مومنین و‬ ‫نهراس��یدن از مرگ و ارزوی شهادت‪ ،‬قطعا افق های‬ ‫روشنی پیش روی خود دارد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای در بخش دیگری از سخنان‬ ‫خود با گرامیداش��ت یاد و خاطره شهید دکتر مصطفی‬ ‫چمران‪ ،‬این شهید را انس��انی مومن‪ ،‬مجاهد‪ ،‬شجاع‪،‬‬ ‫بصیر‪ ،‬دانشمند‪ ،‬منصف‪ ،‬هنرمند‪ ،‬با صفا‪ ،‬اهل مناجات‪،‬‬ ‫دارای روحیه ای لطیف و بی اعتنا به نان‪ ،‬نام و مقام دنیا‬ ‫توصیف کردند و افزودند‪« :‬شهید چمران نمونه کاملی‬ ‫از استاد بسیجی و در واقع ترکیب علم و عمل‪ ،‬سنت‬ ‫و تجدد و عشق و عقل است‪».‬‬ ‫ایش��ان تاکید کردن��د‪« :‬انتظاری که از دانش��گاه های‬ ‫جمهوری اس�لامی می رود‪ ،‬این است که انسان هایی‬ ‫همچون شهید چمران تربیت کنند‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی همچنین پیش��نهاد نامگذاری‬ ‫سالروز ش��هادت دکتر مصطفی چمران به عنوان روز‬ ‫بسیج اساتید را پیشنهادی معنادار و پرمغز خواندند‪.‬‬ ‫است که تحریم ها ادامه دارد اما همین فشارها موجب‬ ‫شد جوان های کشور با همت مضاعف از نظر علمی‪،‬‬ ‫فرهنگی‪ ،‬تحقیقاتی‪ ،‬پژوهشی‪ ،‬اطالعات و اختراعات‬ ‫تالش کرده و در صحنه های صنعتی‪ ،‬کشاورزی‪ ،‬علمی‬ ‫ و نظامی و به ویژه انرژی های جدید همچون هسته ای‬ ‫و لیزر پیش��رفت کنند‪ .‬عالوه بر این مسئوالن با همت‬ ‫و کار مضاعف تصمیم��ات عالی گرفته و اینده نگری‬ ‫داش��ته و کارها را به موقع انجام می دهند‪ .‬مجلس در‬ ‫خصوص کار مضاعف تالش می کند تا پیشتاز باشد؛‬ ‫زمان جلسات کمیس��یون ها را دو برابر کرده و این در‬ ‫راستای تحقق فرمایش مقام معظم رهبری است‪ .‬یکی‬ ‫از موارد دیگری که باید به ان توجه داشت نقش همت‬ ‫و کار مضاعف در پیشبرد اهداف یک جامعه ایمانی‬ ‫چون ایران اس�لامی است‪ .‬از جمله الزمه های یک‬ ‫جامعه ایمانی داش��تن همت و کار مضاعف است‪.‬‬ ‫جوامع��ی که در ان اعتقادات وجود دارد امنیت نیز‬ ‫در ان حاکم اس��ت‪ .‬وقتی فردی اعتقاد به خداوند‬ ‫ندارد نمی ت��وان به وی اعتماد کرد و احتمال اینکه‬ ‫هر خطر و خیانتی برای انس��ان داشته باشد‪ ،‬وجود‬ ‫دارد‪ .‬تالش مضاعف و کار مضاعف زمانی محقق‬ ‫می ش��ود که در یک جامعه ایمانی افراد بر اس��اس‬ ‫اعتقادات خود حرکت و تالش کنند‪ .‬از نظر اسالم‬ ‫کار و تالش زیاد به عنوان یک عبادت محس��وب‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫حذف افراد متعهد مقصد‬ ‫اصلی دشمنان‬ ‫من به همه بازماندگان ش��هدا ‪ -‬که باید بگویم همه ایران‬ ‫بازماندگان این شهدا هستند ‪-‬تسلیت عرض می کنم‪ .‬ما از‬ ‫خدا هستیم‪ ،‬ما هرچه داریم از اوست‪ .‬از خود هیچ نداریم و‬ ‫انچه که هدیه می کنیم به اسالم‪ ،‬هدیه ای است که از خدای‬ ‫تبارک و تعالی به ما مرحمت شده است و ما امانت ها را به‬ ‫او برمی گردانیم و این امانت ها با پاکی و سرفرازی به سوی‬ ‫خدای تبارک و تعالی ش��تافتند و موجب سرافرازی ملت‬ ‫و مظلومان جهان واقع ش��دند‪ .‬انها پیشقدم شدند و همه‬ ‫اشخاصی که در جبهه ها و پشت جبهه ها از پانزده خرداد‬ ‫به این طرف به سوی حق تعالی شتافتند‪ ،‬موجب سرفرازی‬ ‫ملت ما و مظلومین جهان اند‪ .‬انچه مهم است برای ما این‬ ‫است که ما چه باید بکنیم‪ .‬انها خدمت خودشان را به اسالم‬ ‫کردن��د و ان وقت خدای تب��ارک و تعالی مقدر فرمود به‬ ‫خدمت او شتافتند‪.‬‬ ‫مهم برای ما این اس��ت که ما به تکلیفمان عمل بکنیم‪ .‬به‬ ‫انچه خدای تبارک و تعالی فرموده است عمل بکنیم‪ .‬پیش‬ ‫کس��انی که به خدا ارتباط دارند‪ ،‬ش��هادت عزیزان مطرح‬ ‫نیست‪ ،‬خدمت عزیزان مطرح است‪ .‬انها خدمت خودشان‬ ‫را کردند و برای این ملت سرمایه هایی بودند که از دست‬ ‫رفت‪ ،‬لکن راهی که انها رفتند باید ما هم با هوشیاری ان راه‬ ‫را تعقیب کنیم‪ .‬یک جریانی از اول نهضت و از اول انقالب‬ ‫در مقاب��ل انقالب در کار بود‪ .‬مس��اله اتفاقی نبود که افراد‬ ‫موثر را‪ ،‬افرادی که برای این ملت سرمایه بودند‪ ،‬یکی بعد‬ ‫از دیگری یا شهید کردند یا خواستند شهید کنند و خداوند‬ ‫حفظ کرد‪ .‬این طور نبود که من باب اتفاق یک کسی مرحوم‬ ‫ی هاش��می‬ ‫مطه��ری ر ا ترور کند یا مرحوم مفتح را یا اقا ‬ ‫ را یا اقای خامنه ای را یا مرحوم بهش��تی را یا این وزرایی‬ ‫که برای اس�لام هر کدام ارزشمند بودند و ان وکالیی که‬ ‫متعهد و مفید بودند‪ .‬مس��اله یک مساله تنظیم شده بود و‬ ‫هست‪ .‬مساله ای بود که از اول که این انقالب یک شکلی به‬ ‫خودش گرفت از ان وقت شروع شد به این مسائل‪.‬‬ ‫قضیه اقای بهش��تی نبود‪ ،‬شما دیدید که در طول این یک‬ ‫سال‪ ،‬دو س��ال با چه افرادی مخالفت شد‪ .‬قضیه شخص‬ ‫افراد نبود‪ ،‬قضیه همان جریان بود که با اصل اساس مخالفت‬ ‫باشد‪ .‬قضیه دفترهای هماهنگی در سراسر کشور یک قضیه‬ ‫ی‬ ‫من باب اتفاق و عادی نبود؛ قضیه مخالفت با دولت اسالم ‬ ‫و هر روز در هر گفتاری و در هر نوشته ای حمله به دولت‪،‬‬ ‫به اینکه این دولت کاری از او بر نمی اید‪ .‬قضیه این نیست‪،‬‬ ‫قضیه این نیست که مجلس یک مجلس غیرکارایی است و‬ ‫از اشخاص غیر مطلع تشکیل پیدا کرده‪ .‬مسائل این نیست‪،‬‬ ‫مساله این نیست که قوه قضائیه به دست انحصارطلبان افتاده‬ ‫است‪ .‬مسائل اصلی انها این نیست‪ .‬مسائل امریکاست و‬ ‫اسالم؛ جریان‪ ،‬جریان امریکایی در مقابل اسالم‪.‬‬ ‫منبع‪:‬سخنرانی حضرت امام به مناسبت واقع هفت تیر‬ ‫‪7‬‬ ‫یادداشت‬ ‫دکتر سید سلمان صفوی‪ /‬رئیس مرکز بین المللی مطالعات صلح – لندن‬ ‫تحریم ها اسباب تغییر‬ ‫رفتار ایران نمی شود‬ ‫وزرای خارجه کش��ورهای عضو اتحادی��ه اروپا در‬ ‫‪ 24‬خ��رداد ‪( 1389‬چهاردهم ژوئن ‪ )2010‬با اعمال‬ ‫تحریم های بیش��تر علی��ه ایران موافق��ت کردند‪ .‬در‬ ‫نشس��ت وزرای خارج��ه در لوکزامب��ورگ‪ ،‬اتحادیه‬ ‫اروپ��ا چهار تحریم جدید را عالوه بر قطعنامه ‪1929‬‬ ‫شورای امنیت مصوب نهم ژوئن ‪ ،2010‬علیه صنعت‬ ‫نف��ت و گاز ایران وضع کرد ک��ه عبارتند از‪ :‬تحریم‬ ‫«س��رمایه گذاری»‪« ،‬انتق��ال فن��اوری»‪« ،‬تجهیزات» و‬ ‫«خدمات» به صنایع نفت و گاز ایران‪ .‬البته هم زمان با‬ ‫وضع این تحریم ها «کاترین اشتون» مسئول سیاست‬ ‫خارجی این اتحادیه خواهان ادامه گفت وگو با ایران‬ ‫ش��د‪ .‬عملیاتی شدن تحریم های جدید جدی است و‬ ‫تحریم های مضاعف اتحادیه اروپا احتماال در عرض‬ ‫چن��د هفته اینده ب��ه اجرا در می اید و بدون ش��ک‬ ‫اسیب بیش��تری را به صنعت نفت‪ ،‬گاز و پتروشیمی‬ ‫ ایران رقم خواهد زد‪.‬‬ ‫متاسفانه افکار عمومی جهانیان و دولت ها تحت تاثیر‬ ‫قطعنامه ها علیه پرونده هس��ته ای ایران تحریک شده‬ ‫تفرقه اصولگرایان‪ ،‬فرش قرمز برای اصالح طلبان‬ ‫محمدنبی حبیبی‪ /‬دبیرکل حزب موتلفه اسالمی‬ ‫انتظار حزب موتلف ه اس�لامی از همه به خصوص س��ران قوای‬ ‫سه گانه کشور این است که در مواردی که ایجاد شکاف بین قوا‬ ‫را احتمال می دهند‪ ،‬در جلس��ات مخصوص و یا کارگروه های‬ ‫مشترک متش��کل از افراد خبره‪ ،‬دلسوز و انقالبی موضوعات را‬ ‫مط��رح و حل و فصل کنند و اج��ازه ندهند که این موضوعات‬ ‫تبدیل به جنجال های رسانه ای شود‪.‬‬ ‫تمکین در برابر قانون‪ ،‬راه حل مساله اخالل در روابط بین قواست‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اگر در برابر قانون خاضع باش��یم‪ ،‬شاهد رویدادهایی از این قبیل‬ ‫نخواهیم بود‪ .‬ضمن اینکه قانو ن اساسی هماهنگی بین قوا را به عهده ولی فقیه گذاشته‬ ‫است‪ .‬کس��انی که واقعا خواهان اجرای قانون اساسی باشند‪ ،‬نخواهند گذاشت مسیر‬ ‫تصمیم سازی ها و تصمیم گیری ها یک مسیر بحرانی را طی کند‪ .‬مردم انتظار دارند این‬ ‫التزام در عمل و در تدوین قوانین از س��وی قوا رعایت شود‪ .‬اگر فکر کنیم با تفرقه به‬ ‫پیروزی می رسیم‪ ،‬خیالی باطل است و با تفرق تنها فرش قرمز جلوی پای اصالح طلبان‬ ‫پهن کرده ایم‪ .‬ضرورت وحدت میان اصولگرایان امری اساسی است‪ .‬معتقدم که نباید‬ ‫تنها در موسم انتخابات موضوع وحدت اصولگرایان را مطرح کرد‪ .‬اصولگرایان در تمام‬ ‫مس��ائل کش��ور باید وحدت و اتفاق نظر خود را حفظ کنند‪ .‬با توجه به اصولگرا بودن‬ ‫دولت و مجلس و حضور سردمداران جریان اصولگرا در مناصب اصلی کشور این امر‬ ‫دور از دسترس نیست‪ .‬ما معتقدیم هر خدشه ای که به دولت و مجلس اصولگرا وارد‬ ‫شود‪ ،‬متوجه کلیت جریان اصولگرا می شود اما این به معنای عدم انتقاد پذیری اعضای‬ ‫جریانات اصولگرا نیس��ت‪ .‬اخیرا یکی از نزدیکان رئیس جمهور با طرح موضوع عبور‬ ‫اصولگرایان از رئیس جمهور تخیالت و تصورات نادرست خود را مجددا مطرح کرده‬ ‫و موجب ایجاد مش��کالتی در دل جریان اصولگرا شده است‪ .‬این نخستین بار نیست‬ ‫که اظهارات مش��ایی دردسرساز شده است؛ مسائلی که به واسطه دیدگاه های او جریان‬ ‫اصولگرا را به دردس��ر انداخته اس��ت در گذشته نیز مسبوق به سابقه بوده است‪ ،‬اما در‬ ‫هر صورت ما این اظهارات را مهم تلقی نمی کنیم‪ .‬به اعتقاد ما‪ ،‬اصولگرایان هیچ گاه به‬ ‫دنب��ال عبور از احمدی نژاد نبوده اند البته در مقاطعی انتقادهایی از رفتارهای ش��خص‬ ‫احمدی نژاد و یا دولت تحت مدیریت وی داشته اند که با فرض درست بودن انتقادات‬ ‫نمی توان ان را به معنای عبور از احمدی نژاد دانست‪ .‬سرنوشت کلیت جریان اصولگرا‬ ‫مانند یک ریسمان به هم پیوسته است‪ .‬نکته دیگری که باید به ان توجه داشت این است‬ ‫که با وجود پشتیبانی که اصولگرایان از احمدی نژاد دارند‪ ،‬نمی توان هر نوع نقد و انتقادی‬ ‫را به معنای عبور از رئیس جمهور دانس��ت‪ .‬ما تالش می کنیم تا انتقادهایمان به معنای‬ ‫دش��منی و خصومت با دولت تعبیر نشود‪ ،‬به طور مثال اصولگرایان کلیت دیدگاه های‬ ‫احمدی نژاد در مورد عدم دخالت جریانات سیاس��ی در امور داخلی کش��ور را قبول‬ ‫دارند‪ ،‬اما معتقدند قوه مجریه باید در برابر مجلس و مردم پاسخگو باشد و از مشورت‬ ‫گروه های سیاسی استفاده کند‪.‬‬ ‫‪8‬‬ ‫و مس��لما چنین وضعیتی به ش��دت مخال��ف امنیت‬ ‫ملی ماس��ت‪ .‬عالوه بر وضع قطعنامه ه��ا علیه ایران‪،‬‬ ‫کشورهای غربی و متحدان منطقه ای انها با به کارگیری‬ ‫رس��انه های خب��ری تحت س��لطه خوی��ش فضای‬ ‫افکار عمومی را علیه ایران مسموم کرده اند‪ .‬متاسفانه‬ ‫صدا و س��یمای ای��ران نیز به رغم ص��رف میلیاردها‬ ‫تومان و شبکه های متعدد در فضاسازی افکار جهانی‬ ‫در جهت منویات ملی‪ ،‬اسالمی و صلح طلبانه ما موثر‬ ‫نبوده است‪.‬‬ ‫م��ا باید همواره در س��طح دولت ه��ا و افکار جهانی‬ ‫ب��ا ارائه پیش��نهادهای س��ازنده برای ح��ل و فصل‬ ‫مناقش��ه هس��ته ای راه گفت وگوه��ای دیپلماتیک را‬ ‫ب��از بگذاریم؛ اما نباید انفعالی برخورد کنیم‪ .‬ش��کل‬ ‫و محتوای پیش��نهادات ما باید با توجه به س��ه مولفه‬ ‫ارایش جهان��ی قدرت‪ ،‬اهداف مل��ی و توانایی ها و‬ ‫ظرفیت های ما باشد‪.‬‬ ‫در وهله نخس��ت مس��ئوالن باید متوجه این موضوع‬ ‫باش��ند که پیروزی ه��ای دیپلماتیک غرب علیه ما در‬ ‫تصوی��ب چهار قطعنامه علیه ای��ران‪ ،‬صرفا به خاطر‬ ‫لزوم حفظ حریم های اخالقی در نقد عملکرد‬ ‫جهانبخش محبی نیا‪ /‬عضو هیات رئیسه مجلس‬ ‫مطالبه مس��اعدت و برقراری روحیه استعانت بین قوا یک امر مطلوب و مستحسنی‬ ‫است که همیشه در مشرب مقام معظم رهبری بوده و یک نیاز برخاسته از ضرورت ها‬ ‫و عقالنیت‪ ،‬مدیریت‪ ،‬تدبیر و مداراس��ت‪ .‬کارگزاران نه تنها در حد گفتار بلکه باید‬ ‫در عم��ل این خیرخواهی و نیاز مثبت را به بدنه نظام دیوانی بکش��انند و ارتباطات‬ ‫ی باشد که مقام معظم رهبری ان را مطرح‬ ‫متقابل و منتج به نتیجه انان‪ ،‬نتیجه همکار ‬ ‫فرمودند‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬تعامل بین ارکان نظام در پیشرفت ملی و رضایتمندی عمومی‬ ‫ بسیار تعیین کننده است‪ ،‬زیرا رضایتمندی مردم و پیشرفت ملی بدون تعامل قوا میسر‬ ‫نیست‪ .‬قریب به اتفاق برنامه ها و اقدامات ملی با همکاری و هماهنگی قوای سه گانه‬ ‫و س��ایر ارکان نظام امکان پذیر اس��ت و به عبارت دیگر تعامل و انسجام ارکان نظام‬ ‫از الزامات پیشرفت و ارتقای رضایتمندی جامعه است‪ .‬طبق قانون اساسی؛ وظایف‬ ‫و اختیارات هر یک از ارکان نظام‪ ،‬تعیین شده است که حرکت در هر یک از ارکان‬ ‫نظام بر مبنای قانون اساس��ی و به کار بس��تن تدابیر مقام معظم رهبری به عنوان محور‬ ‫راهبردی نظام از الزامات و ش��روط موفقیت هاست‪ .‬دولت و مجلس باید با رعایت‬ ‫حیطه وظایف و اختیارات خود و تبعیت از سیاس��ت های ابالغی مقام معظم رهبری‬ ‫به عن��وان الگوی تعامل مطلوب حرکت کنند‪ .‬تعامل مطلوب بین دولت و مجلس با‬ ‫انطباق عملکردی بر مبنای قانون اساس��ی و به کار بس��تن سیاست های تعیین شده‬ ‫رهبری حاصل می شود‪ .‬کاستن و پرهیز از تقابل و فاصله یا تداخل در وظایف متقابل‬ ‫دولت و مجلس‪ ،‬مفهوم حرکت برای تعامل اس��ت؛ در واقع‪ ،‬بروز رفتارهای تقابلی‬ ‫یا تداخل در وظایف و اختیارات دولت و مجلس و یا رویکردهای قهرامیز به منزله‬ ‫ضعف تعامل خواهد بود‪ .‬برخی اقدامات بزرگ ملی مانند هدفمندس��ازی یارانه هایا‬ ‫پیشبرد برنامه های هسته ای صلح امیز بدون تعامل مطلوب مجلس و دولت و پشتیبانی‬ ‫سایر ارکان نظام محقق نخواهد شد‪ .‬انتقاد و اختالف قوا بین دولت و مجلس نباید‬ ‫به ادبیات و رفتارهای توهین امیز یا تضعیف کننده این دو قوه منجر شود‪ .‬استفاده از‬ ‫برخی تعابیر و شکستن حریم های اخالقی و قانونی در نقد عملکرد دولت و مجلس‬ ‫به منزله عدم تعامل مطلوب است‪ .‬تعامل مطلوب بین مجلس و دولت با عملگرایی‬ ‫در رعایت حیطه های قانونی و تدابیر والیت و حفظ حرمت ها محقق می ش��ود‪ .‬در‬ ‫فرایند تصویب قوانین‪ ،‬تعامل به نظارت پذیری دولت و مساعدت مجلس در اصالح‬ ‫قوانین بر مبنای ارزیابی های واقع بینانه اس��ت‪ .‬در فراین��د تصویب بودجه یا قوانین‬ ‫دیگر‪ ،‬تعامل دولت و مجلس در تن دادن به نظرات کارشناسی و اولویت منافع ملی‬ ‫و بی اعتنایی به اهداف جناحی و سیاسی مصداق دارد‪ ،‬ولی در مرحله اجرای قوانین‬ ‫پ��س از تصویب‪ ،‬همکاری دولت در اعمال نظارت مجلس و همکاری در بازنگری‬ ‫قوانین و اعتبارات متناسب با ارزیابی های واقع بینانه مصداق پیدا می کند‪ .‬تعامل بین‬ ‫ارکان نظ��ام و به وی��ژه دولت و مجلس در هیچ وضعیتی تعطیل پذیر نیس��ت‪ ،‬زیرا‬ ‫س��اختار نظام بر مبنای قانون اساس��ی با توزیع قدرت و مسئولیت ها فصل الخطاب‬ ‫بودن مقام معظم رهبری و محوریت قانون در امور تبلور یافته است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫شماره‪39‬‬ ‫قدرتمندی انها نیست؛ بلکه بخشی از این پیروزی ها‬ ‫به س��بب ضعف های اساسی دستگاه دیپلماسی فعلی‬ ‫حکومت ایران است که نتوانسته از حقوق حقه ملت‬ ‫ایران به شکل مس��تدل و عقالنی در سطح جهانی و‬ ‫در س��ازمان ملل دفاع کند‪ .‬اگر این ضعف اساس��ی‬ ‫که تاکنون هزینه های س��نگینی بر ملت ایران تحمیل‬ ‫کرده پذیرفته شود؛ الزمه منطقی ان بازسازی دستگاه‬ ‫دیپلماس��ی کش��ور در چهار زمینه است؛ فعال سازی‬ ‫س��ازمان های درگیر‪ ،‬مناقش��ه هس��ته ای‪ ،‬چهره های‬ ‫کلیدی دیپلماتیک و روش ها و رویکردها‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر باید در چند س��طح دیپلماسی فعال‬ ‫داش��ته باش��یم؛ در وزارت خارجه و ش��ورای عالی‬ ‫امنی��ت مل��ی و همچنی��ن در بخش ه��ای نظامی‪ .‬ما‬ ‫تا کنون از این پتانس��یل اس��تفاده نکرده ایم؛ در حالی‬ ‫که بخش اصلی فش��ار و جنجال غ��رب علیه برنامه‬ ‫هسته ای ایران متهم کردن به نظامی بودن و تهدیدات‬ ‫ات��ی ان در توازن قدرت منطق��ه و امنیت خاورمیانه‬ ‫و خلی��ج فارس اس��ت‪ .‬با فعال س��ازی «دیپلماس��ی‬ ‫نظام��ی» و گفت وگوهای س��ازنده امنیت��ی ‪ -‬نظامی‬ ‫ بین ش��خصیت های عالی رتبه نظام��ی و امنیت ملی‬ ‫ایران‪ ،‬نظیر سرلش��گر صفوی دس��تیار نظامی رهبری‬ ‫و وزیر دفاع ب��ا همتایان خارجی خود در چارچوب‬ ‫اعتمادس��ازی و کاه��ش توهمات و س��وءتفاهمات‬ ‫می توان فضای مس��موم فعلی را تلطیف کرد‪ .‬اعطای‬ ‫اختیارات بیشتر به وزیر خارجه برای گفت و گوهای‬ ‫س��ازنده در چارچوب اهداف معین شده و همچنین‬ ‫متش��کل کردن تیم مذاکره کننده هس��ته ای از افراد با‬ ‫تجربه وزارت خارجه و امور اس��تراتژیک نظیر اقایان‬ ‫دکتر والیتی‪ ،‬دکتر کمال خرازی‪ ،‬دکتر محسن رضایی‪،‬‬ ‫دکتر جواد ظریف و دریادار علی ش��مخانی از دیگر‬ ‫عوامل موثر در این راستا به شمار می رود‪ .‬فعال کردن‬ ‫دیپلماس��ی پارلمانی و دیپلماسی عمومی (دیپلماسی‬ ‫شهرداری‪ ،‬دیپلماسی نخبگان)؛ دیپلماسی ترکیبی از‬ ‫دانش‪ ،‬تجربه و هنر اس��ت و روش ه��ای ما نیز باید‬ ‫براساس سه مولفه مذکور تدوین و اجرا شود‪.‬‬ ‫طبق گفته های «گایدو وسترول»‪ ،‬وزیر خارجه المان‬ ‫در نشس��ت لوکزامبورگ؛ تحریم های جدید‪ ،‬ش��امل‬ ‫مواردی بیش از تحریم های اخیر شورای امنیت علیه‬ ‫در فرهنگ اصولگرایی عبور از این و ان مطرح نیست‬ ‫اسداهلل بادامچیان ‪ /‬نماینده مجلس شورای اسالمی‬ ‫در زمان خاتمی هم وقتی که عده ای گفتند دیگر از خاتمی گذشتیم من به انها تذکر‬ ‫دادم ک��ه وقتی رئیس جمهور منتخب مردم ش��روع به کار کرد‪ ،‬دیگر این حرف ها و‬ ‫مواضع نادرس��ت و دور از فرهنگ و ادب ایرانی و اسالمی معنایی ندارد‪ .‬امروز هم‬ ‫تاکید می کنم در فرهنگ اصولگرایی فقط انجام وظیفه الهی مطرح است‪ .‬البته اظهارات‬ ‫مشایی مبنی بر عبور اصولگرایان از احمدی نژاد شاید ناظر بر اختالف نظرهایی باشد‬ ‫که همواره بوده و هس��ت و باید باش��د‪ .‬اختالف نظر و حتی گاهی اشتباه و خطا نیز‬ ‫برای یک جامعه پویا و ازاد؛ طبیعی اس��ت‪ .‬مثال در مورد مجلس اینکه تصور ش��ود‬ ‫هر روز نمایندگان بیایند و قانونی وضع کنند‪ ،‬خیر؛ زیرا مجلس عصاره ملت اس��ت‬ ‫و اختالف عادی؛ اما انچه مهم اس��ت اینکه نباید دچار تندروی ها شویم و تنها باید‬ ‫از پس اختالفات به وظیفه برس��یم؛ وظیفه ای که اهنگ اصلی ان را ولی امر مسلمین‬ ‫می فرماید‪ .‬تندروی ها عاقبت خوشی نداشته و ندارد‪ .‬جامعه ساکت و صامت که هیچ‬ ‫بحثی در ان نباشد پویا نخواهد بود‪ .‬بنابراین باید تعادل را نگه داشت و میدان همیشه‬ ‫برای اظهار نظرها باز باشد‪.‬‬ ‫گفت وگوهایی هم که صورت می گیرد باید ازادانه و به دور از فشارها صورت گیرد‪.‬‬ ‫وظیفه کس��انی که نس��بت به نظر‪ ،‬عقیده و مصوبه ای اعتراض دارند‪ ،‬حفظ ادب و‬ ‫احترام ضمن ابراز نظر خویش است‪ .‬به عنوان مثال کاری که برخی دوستان در برابر‬ ‫مجلس (تجمع اعتراضی به مصوبه مجلس در خصوص مصوبه شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی) انجام دادند به لحاظ اینکه باید ارا ازادانه بیان ش��ود مش��کلی نداشت‪ ،‬اما‬ ‫برخی ش��عارها مطرح ش��د که نه با ادب اسالمی می خواند و نه با ادب ایرانی‪ .‬متهم‬ ‫کردن و شعار دادن موجب تحریک احساسات می شود وقتی که احساسات تحریک‬ ‫شود‪ ،‬تندروی را به دنبال خواهد داشت‪.‬‬ ‫امروز در مجلس تمام تالش��مان این بود که به بحث دانش��گاه ازاد ارامش ببخشیم‪،‬‬ ‫موافق و مخالف باید حرفشان را بزنند اما متهم کردن یکدیگر موجب می شود ادب‬ ‫تحت الش��عاع قرار گیرد‪ .‬من تجمع همراه با ش��عارهای نامناس��ب مقابل مجلس را‬ ‫محکوم نمی کنم اما نس��بت به ان تذکر می دهم‪ .‬دوستانی که امدند در برابر مجلس‬ ‫ان بحث ها را مطرح کردند‪ ،‬تصور می کردند که رای مجلس برای دانش��گاه ازاد بود‬ ‫در حالی که ربطی به ان نداشت‪ .‬قانون حمایت از موسسات اموزشی به سال ‪ 87‬باز‬ ‫می گردد و منحصر به دانش��گاه ازاد نیست‪ ،‬حال ممکن است دانشگاه ازاد نیز از ان‬ ‫منتفع ش��ود‪ .‬قانون راجع به وقف که تنها منحصر به دانشگاه ازاد نیست‪ .‬تا پیش از‬ ‫این فقها معتقد بودند که تنها مالک می تواند وقف کند اما مقام معظم رهبری فتوایی‬ ‫داشتند که اگر کسی تصرف مالکانه هم داشته باشد بدون اینکه مالک باشد می تواند‬ ‫ی که با پول و امکانات‬ ‫وق��ف عام کند‪ .‬بنابراین در مورد خیلی از موسس��ات عموم ‬ ‫ی س��امان داده ش��ده بودند اما مدیریت فردی داش��تند نیز این مشکل وجود‬ ‫عموم ‬ ‫داشت؛ با فتوای رهبری که مجلس نیز به ان رای داد‪ ،‬این مشکل حل شد‪ .‬از قانون‬ ‫ی است همه می توانند استفاده کنند‪.‬‬ ‫مجلس که قانون عام ‬ ‫‪39‬‬ ‫شماره‪39‬‬ ‫مثلث شماره‬ ‫ایران خواهد بود‪ .‬وی گفته اس��ت این تحریم ها در‬ ‫حوزه تجارت به خصوص کاالهایی خواهد بود که‬ ‫قابلیت استفاده دوگانه و به کارگیری در برنامه اتمی‬ ‫ ایران دارد‪ .‬عالوه ب��ر تحریم های مضاعف صنعت‬ ‫ان��رژی‪ ،‬محدودیت های بیش��تری در زمینه «نقل و‬ ‫انتقاالت مالی» و «بیمه های باری دریایی و هوایی»‬ ‫ای��ران اعمال خواهد کرد‪ .‬لغو یا مش��روط کردن و‬ ‫تضعیف بیمه های باری دریایی و هوایی تاثیر بسیار‬ ‫مخربی در اقتصاد ایران خواهد داشت‪ .‬فشار بیشتر‬ ‫در زمین��ه نق��ل و انتقاالت مالی ای��ران با جهان به‬ ‫منزله فش��ار مضاعف به ش��اهرگ حیات اقتصادی‬ ‫ایران اس��ت‪ .‬به رغم دروغ های غرب‪ ،‬قربانی چنین‬ ‫سیاس��ت هایی در وهله نخست ملت ایران و بخش‬ ‫خصوص��ی اقتصاد ای��ران خواهد ب��ود‪ .‬تحریم ها‬ ‫اس��باب تغییر رفتار هس��ته ای ایران نخواهد ش��د‪.‬‬ ‫تحریم های بیشتر گامی به سوی تقابل بیشتر است؛‬ ‫در حال��ی که پرونده هس��ته ای ایران نیازمند تعامل‬ ‫وتعاون طرفین بر اس��اس توجه به منافع مشروع و‬ ‫توجه به نگرانی های همه بازیگران است‪.‬‬ ‫اختالف نظر به معنای عبور نیست‬ ‫حسن غفوری فرد ‪ /‬عضوفراکسیوناصولگرایانمجلس‬ ‫گفته می شود برخی اصولگرایان از همان ابتدا با احمدی نژاد‬ ‫نبودن��د و یا امروز قصد عب��ور از وی را دارند؛ نمی دانم این‬ ‫مطالب برچه اساس��ی بیان می ش��ود‪ ،‬ایا دام��ن زدن به این‬ ‫مباحث بی فای��ده جز ایجاد انش��قاق در جریان اصولگرایی‬ ‫نتیج ه دیگری نیز دارد؟ احمدی نژاد و اصولگرایان از ابتدا با‬ ‫هم‪ ،‬در یک راس��تا و یک خط برای دفاع از ارمان های نظام‬ ‫و انقالب ب��ا تبعیت از والیت فقیه گام برداش��ته اند‪ .‬ارتباط‬ ‫سیاست‬ ‫اصولگرایان با احمدی نژاد ارتباطی قدیمی و بس��یار عمیقی‬ ‫است‪ ،‬ما اظهارات رئیس جمهور را که گفته است باید تعریف دقیقی از اصولگرایی‬ ‫ارائه داد‪ ،‬بسیار هوشمندانه می دانیم‪ .‬امروز هر سه قوه در اختیار اصولگرایان است و‬ ‫نیاز به بازتعریف براساس انچه احمدی نژاد گفته است‪ ،‬بسیار ضروری است؛ البته با‬ ‫لزوم رعایت سالیق‪ ،‬عقاید و افکار مختلف‪ .‬ما در جبهه اصولگرایی فراکسیون های‬ ‫مختل��ف و اح��زاب متعددی از جمله موتلفه‪ ،‬رایحه خ��وش خدمت‪ ،‬جبهه پیروان‬ ‫خ��ط امام و رهبری‪ ،‬ایثارگ��ران و‪ ...‬را داریم‪ ،‬بنابراین طبیعی و محتمل اس��ت که‬ ‫اختالف نظرها و اختالف دیدگاه ها وجود داش��ته باش��د‪ .‬اما اختالف نظر هیچ گاه به‬ ‫معنای عبور یا کنار زدن نیست‪ ،‬به عبارت دیگر ما اگر انتقادی داشته باشیم ان را بیان‬ ‫می کنیم و در پی اصالح ان بر می اییم‪ .‬بنده از س��ال های‪ 68-67‬که جامعه اس�لامی‬ ‫ مهندس��ان تاسیس ش��د‪ ،‬جزو بنیانگذاران ان بوده ام‪ ،‬هم اکنون نیز عضو این تشکل‬ ‫ی‬ ‫سیاسی هستم‪ ،‬و این موضوع که می گویم اصولگرایان با احمدی نژاد ارتباطی قدیم ‬ ‫دارند‪ ،‬بحث امروز یا دیروز نیست؛ احمدی نژاد همیشه با اصولگرایان بوده است‪.‬‬ ‫در جریان اصولگرایی عالوه بر انکه معیارهای کلی از جمله ایمان‪ ،‬پایبندی به اصول‬ ‫اسالمی‪ ،‬تقوا و عدالت طلبی حائز اهمیت است به مقبولیت‪ ،‬تخصص‪ ،‬والیت پذیری‬ ‫و هماهنگ��ی ب��ا روحانیت نیز توجه می ش��ود که احمدی نژاد همه این ش��رایط را‬ ‫داراست‪.‬‬ ‫برای جبهه اصولگرایی تفاوتی نمی کند که اصولگرایان در کدام یک از قوا باش��ند‪،‬‬ ‫بلکه اصول اساسی و چارچوب هاست که کار را تعیین می کند‪ .‬اما نمی توان با استناد‬ ‫به اصولگرایی یک فرد‪ ،‬دیدگاه های او را در انتقاد بی پایه و اساس از نهادهایی چون‬ ‫مجلس را پذیرفت‪ .‬معتقدم اصولگرایان در مجلس هش��تم براس��اس معیارهایشان‬ ‫حرکت کرده اند؛ هرجا که رفتار دولت نیاز به تذکر داش��ته‪ ،‬تذکر داده و هر جا که‬ ‫الزم ب��وده از دولت حمایت نیز کرده اند‪ .‬مثال در موضوعی وزیر نفت را به مجلس‬ ‫فرا خواندند و از او خواستند تا در برابر سواالت نمایندگان پاسخگو باشد‪.‬‬ ‫اصولگرایان در مجلس هرگز خواستار درگیری و تنش با دولت نبوده و نیستند بلکه‬ ‫همواره س��عی کرده اند که در یک فضای صمیمانه و ب��ه دور از تنش با دولت کار‬ ‫کنند‪ .‬مجلس همیشه اهتمام داشته که به جای پرداختن به دعواهای سیاسی و مسائل‬ ‫انحرافی‪ ،‬کار و خدمت صادقانه را پیش بگیرد‪.‬‬ ‫‪9‬‬ ‫خبر نامه‬ ‫ایا جام جهانی افریقای جنوبی را متحول خواهد کرد؟‬ ‫فوتبال برای امید‬ ‫دیوید باند‬ ‫تاب��و امبک��ی‪ ،‬رئیس جمهور س��ابق افریقای جنوبی‬ ‫س��ال ها پی��ش گفته ب��ود که برگ��زاری مس��ابقات‬ ‫جام جهانی فوتب��ال س��ال ‪ 2010‬در افریقای جنوبی‬ ‫لحظه ای اس��ت که «به دور تسلس��ل فقر و جنگ در‬ ‫کشورهای قاره افریقا» پایان خواهد داد‪.‬‬ ‫این شاید یک ادعای بسیار بزرگ از سوی مردی بود‬ ‫که عالوه بر سیاست به شعر نیز می پرداخت‪.‬‬ ‫ام��ا در اس��تانه برگ��زاری جام جهانی فوتب��ال کامال‬ ‫مشخص اس��ت که یک چنین بلند پروازی هیچگاه با‬ ‫یک حادثه ورزش��ی هر چقدر هم که عظیم و پولساز‬ ‫باشد‪ ،‬محقق نخواهد شد‪.‬‬ ‫درام��د جام جهان��ی امس��ال از هر ج��ام دیگری در‬ ‫تاریخ این رقابت ها بیشتر اس��ت‪ .‬تاکنون فدراسیون‬ ‫بین الملل��ی فوتب��ال از طری��ق ف��روش ح��ق پخش‬ ‫مسابقات به ش��بکه های تلویزیونی و جلب حمایت‬ ‫مالی حدود ‪ 3/3‬میلیارد دالر درامد داش��ته اس��ت و‬ ‫در مقایسه درامد مسابقات سال ‪ 2006‬در المان هیچ‬ ‫می نماید‪.‬‬ ‫در عی��ن ح��ال این یک��ی از پر هزینه تری��ن دوره از‬ ‫مس��ابقات جام جهان��ی فوتبال اس��ت‪ .‬فدراس��یون‬ ‫بین الملل��ی فوتبال ح��دود ‪ 1/1‬میلی��ارد دالر هزینه‬ ‫ک��رده و دولت افریقای جنوبی نیز حدود پنج میلیارد‬ ‫دالر پرداخته است تا با احداث استادیوم های جدید‪،‬‬ ‫س��اختن جاده و بهبود حمل و نقل عمومی زمینه را‬ ‫برای برگزاری این مسابقات فراهم کند‪.‬‬ ‫چن��د هفته پیش که در افریقای جنوبی بودم با س��فر‬ ‫به ژوهانس��بورگ و کیپ تاون و سرکش��ی به محل‬ ‫اردوی تیم ملی انگلس��تان در روستنبورگ برای من‬ ‫کامال روش��ن است که این کشور برای برگزاری این‬ ‫رقابت ها اماده است‪.‬‬ ‫البته هنوز حدی از کارهای تکمیلی در فرودگاه ها و‬ ‫بزرگراه ها باقی مانده است‪ .‬به عنوان مثال در استادیوم‬ ‫و مجموعه ورزش��ی بزرگ ساکر س��یتی فقط انجام‬ ‫اخری��ن مراحل کار مربوط به فضای س��بز و محیط‬ ‫اطراف باقی مانده است تا این مکان پر شکوه را برای‬ ‫‪10‬‬ ‫اغاز مسابقات جام جهانی اماده کند‪.‬‬ ‫خود اس��تادیوم یک دستاورد بزرگ است‪ ،‬اما مناطق‬ ‫اطراف ان نیز از س��ه سال پیش که من به اینجا سفر‬ ‫کرده بودم بس��یار تغییر کرده است‪ .‬اکنون جاده های‬ ‫تازه و یک ایس��تگاه جدید قطار‪ ،‬نش��انه های خیلی‬ ‫واضحی هس��تند از تاثیر برگزاری این مس��ابقات بر‬ ‫کشور افریقای جنوبی‪.‬‬ ‫اما هنوز نگرانی ه��ا در مورد ابعاد جرایم و تبهکاری‬ ‫در این کش��ور بر ج��ای خود باقی اس��ت‪ .‬باوجود‬ ‫عرضه گسترده بلیت ها در مراکز فروش در هفته های‬ ‫اخیر هنوز هم ‪ 10‬درصد از کل بلیت ها فروش نرفته‬ ‫است‪.‬‬ ‫دخالت و نحوه عملکرد فدراسیون بین المللی فوتبال‬ ‫در مورد قیمت گذاری بر هتل ها و تورهای مسافرتی‬ ‫ویژه این ایام نیز که باعث افزایش بهای این خدمات‬ ‫شده اند‪ ،‬انتقادهای زیادی را برانگیخته است‪.‬‬ ‫فوتبال برای امید‬ ‫اما استادیوم ها بسیار عالی هستند‪ ،‬مشارکت و عالقه‬ ‫مردم رو به اوج اس��ت و کسانی که من در طول چند‬ ‫روز اقام��ت در افریقای جنوب��ی مالقات کردم‪ ،‬همه‬ ‫مهمان ن��واز بوده ان��د‪ .‬حتی در یکی از ش��هرک های‬ ‫فقیر نشین حاش��یه کیپ تاون که بیش از شش میلیون‬ ‫نف��ر در خانه ه��ای محقر و زاغه زندگ��ی می کردند‪،‬‬ ‫برخورد همه دوستانه بود‪.‬‬ ‫در این ش��هرک من با ی��ک مربی ج��وان فوتبال به‬ ‫نام لونگا اش��نا ش��دم که در یکی از مراکز ورزش��ی‬ ‫کار می کن��د‪ .‬این مراکز ورزش��ی با هزینه فیفا در ‪20‬‬ ‫نقطه مختلف در س��طح کش��ور احداث شده اند‪ .‬نام‬ ‫این طرح «فوتبال برای امید» اس��ت و هدف ان به جا‬ ‫گذاشتن میراثی سزاوار از این مسابقات برای جوانان‬ ‫افریقای جنوبی است‪.‬‬ ‫لون��گا از فوتب��ال به عن��وان ابزاری ب��رای اموزش‬ ‫نوجوانان در مقابل نارس��ایی های اجتماعی مثل ابتال‬ ‫به بیماری ایدز‪ ،‬الودگی به مواد مخدر و افتادن در دام‬ ‫تبهکاری استفاده می کند‪ .‬خود او نیز به کمک فوتبال‬ ‫توانسته است از واقعیات زندگی سخت و پر مخاطره‬ ‫در شهرک های فقیر نشین جان سالم به در ببرد‪.‬‬ ‫مس��لما برگزاری مس��ابقات جام جهانی در افریقای‬ ‫جنوب��ی از طری��ق اجرای طرح «فوتب��ال برای امید»‬ ‫زندگی لونکا را نیز از این رو به ان رو کرده اس��ت‪.‬‬ ‫ولی با این همه او چندان معتقد نیست که این رخداد‬ ‫بزرگ ورزش��ی برای اقش��ار فقیر س��اکن این گونه‬ ‫شهرک ها ارمغان ماندگار چندانی داشته باشد‪.‬‬ ‫او نیز مثل اکثر کس��انی که من در ژوهانس��بورگ و‬ ‫کیپ ت��اون با انها صحبت کردم معتقد اس��ت که در‬ ‫پایان ثروتمندان به انچه می خواستند‪ ،‬خواهند رسید‬ ‫که ثروت بیشتر است و برای سایرین اوضاع به روال‬ ‫سابق خواهد ماند‪.‬‬ ‫دن��ی جوردن‪ ،‬مدیرعامل کمیت��ه هماهنگ کننده این‬ ‫مس��ابقات در افریقای جنوبی که بیش از ‪ 10‬س��ال‬ ‫عه��ده دار این مقام بوده و نق��ش مهمی در پذیرش‬ ‫میزبانی افریقای جنوبی داش��ته اس��ت‪ ،‬با تمام شور‬ ‫و انرژی خود از تاثیرات مثبت این رخداد ورزش��ی‬ ‫برای کشور دفاع می کند‪.‬‬ ‫او تاکید می کن��د که در پایان مس��ابقات جام جهانی‬ ‫چیزی بیش��تر از چند اس��تادیوم جدی��د و خاطرات‬ ‫خوش برای افریقای جنوبی به جا خواهد ماند‪ .‬اشاره‬ ‫او ب��ه جاده ها‪ ،‬خطوط اهن و ش��بکه اتوبوس��رانی‪ ،‬‬ ‫ترمینال های تازه ب��رای فرودگاه ها و هتل های جدید‬ ‫اس��ت و دستاورد دیگر نوسازی و توسعه تکنولوژی‬ ‫در زیرساخت های رسانه های ملی و سراسری کشور‬ ‫است‪.‬‬ ‫دنی جوردن می افزای��د که در اینده تاریخ همان طور‬ ‫در مورد این مس��ابقات قض��اوت خواهد کرد که در‬ ‫مورد ازادی نلس��ون ماندال از زندان در س��ال ‪1994‬‬ ‫قضاوت کرده است‪.‬‬ ‫ش��اید نظر او در اینده درس��ت از اب دراید‪ .‬با این‬ ‫همه خطر در ان اس��ت که افریقای جنوبی میلیاردها‬ ‫دالر در کاری س��رمایه گذاری ک��رده باش��د که مثل‬ ‫ی��ک اگهی تج��اری یک ماهه برای کش��ور اس��ت‬ ‫و ممک��ن اس��ت به همان س��رعتی که مس��ابقات به‬ ‫پایان می رس��ند این تبلیغات نیز به فراموش��ی سپرده‬ ‫شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫جام جهانی‬ ‫حذف پر حاشیه کره شمالی از جام جهانی‬ ‫ایدئولوژی فوتبال می بازد‬ ‫کره شمالی بدون انکه بتواند شانسی برای صعود داشته‬ ‫باشد برابر س��احل عاج به میدان می رود تا کارش در‬ ‫افریقای جنوبی را به پایان برساند‪ .‬انها بعد از ‪ 44‬سال‬ ‫به جام جهانی برگشته بودند و توانستند در بازی اول‬ ‫برابر برزی��ل تلنگری به دنیای فوتبال بزنند‪ .‬به انهایی‬ ‫که نام کره شمالی را با هرچیزی به یاد می اوردند مگر‬ ‫فوتبال‪.‬‬ ‫تیمی منس��جم که دفاعش قدرت های اسیا را به زانو‬ ‫دراورده ب��ود و پنج دوره قهرمان جهان را به دردس��ر‬ ‫انداخت��ه بود در بازی دوم رکورد زد و بیش��ترین گل‬ ‫را خ��ورد‪ .‬انها هف��ت بر صفر به پرتغ��ال باختند‪ .‬اما‬ ‫هنوز هستند کس��انی که می گویند تردیدی در قدرت‬ ‫خاص و ش��گرد بازی کره شمالی ندارند‪ .‬یکی از انها‬ ‫وحید هاشمیان است که یک سال پیش هم مدعی بود‬ ‫کره ش��مالی تیمی منحصر به فرد است و کار حمله را‬ ‫می تواند برابر هر کس��ی دشوار کند‪ .‬مهاجمی با سابقه‬ ‫یازده س��ال بازی در المان می گوید‪« :‬من البته بازی با‬ ‫پرتغ��ال را به طور کامل ندی��دم اما حرف من مبتنی بر‬ ‫چندین بازی است نه یک نود دقیقه!‪».‬‬ ‫وحیدهاش��میان که این روزها در المان به سر می برد‬ ‫بعد از شکس��ت دوم کره شمالی گفت‪« :‬من این تیم را‬ ‫تنها با بازی پرتغال به یاد نمی اورم‪ .‬من کره شمالی را از‬ ‫بازی های انتخابی جام جهانی ‪ 2006‬می شناسم‪ .‬همان‬ ‫موقع هم انها ویژه بودند‪».‬‬ ‫«در س��ال ‪ 2005‬م��ا در پیونگ یانگ دو بر صفر برنده‬ ‫ش��دیم ک��ه یک��ی از گل هایش��ان را خودش��ان وارد‬ ‫دروازه ش��ان کرد‪ .‬سال ‪ 2008‬هم در ازادی دو بر یک‬ ‫شکست ش��ان دادیم‪ .‬اما کره شمالی هیچ وقت سزاوار‬ ‫یک باخت تمام عیار نبود‪».‬‬ ‫بعد از تساوی عربستان و کره شمالی بود در بازی اخر‬ ‫انتخابی جام جهانی ‪ -‬که ایران حذف شد ‪ -‬عقیده های‬ ‫مختلفی درباره بازی در ریاض مطرح می شد اما همان‬ ‫ موق��ع مهاجم تیم مل��ی ایران بر اس��تحکام دفاع کره‬ ‫اصرار داشت حتی در ریاض!‬ ‫او س��ال پیش در همی��ن روزها می گفت که حمله دو‬ ‫روش اصول��ی دارد در عرض یا در عمق که کره ای ها‬ ‫هر دو را می بندند‪.‬‬ ‫و ح��اال با یاداوری رقابت های انتخابی می گوید‪« :‬انها‬ ‫می توانستند با ما در همین تهران مساوی کنند یا حتی‬ ‫برنده شوند‪ .‬شنیده ام که انها لیگ هم ندارند اما تیمی‬ ‫ که این گونه جلوی برزیل بازی می کند‪ .‬شایسته تقدیر‬ ‫است‪».‬‬ ‫«ب��ه نظرم در بازی با برزیل اگ��ر گل اول که اتفاقا نه‬ ‫به دلیل اش��تباه خط دفاع که از روی غفلت دروازه بان‪،‬‬ ‫تیم دونگا را جلو انداخت پیش نمی امد ش��اید نتیجه‬ ‫چی��ز دیگ��ری می ش��د‪ ».‬کره ش��مالی در مرحله اخر‬ ‫انتخاب��ی جام جهانی ‪ 2010‬در اس��یا در گروه ‪ B‬تنها‬ ‫پنج بار دروازه اش باز شد که یکی از بهترین ها بود‪.‬‬ ‫«کره ش��مالی تیمی اس��ت که هرچه دیرتر گل بخورد‬ ‫کار را بر حریف س��خت تر می کند‪ .‬انها طوری بازی‬ ‫می کنند که انگار با طناب به هم بسته شده اند و حرکت‬ ‫هماهنگی دارند بدون انکه فاصله ش��ان به هم بخورد‬ ‫ی ش��وند‪ .‬پوش��ش بازیکنان را خیلی‬ ‫و دچار بی نظم ‬ ‫خ��وب انجام می دهند و نش��ان داده ان��د که در مدت‬ ‫گذشته به درک خوبی از فوتبال رسیده اند‪ .‬برای همین‬ ‫است که عقیده کلی من درباره کره شمالی تغییر نکرده‬ ‫است‪ ».‬اتفاقا مسئول انالیز کنفدراسیون فوتبال اسیا که‬ ‫ویدئ��وی بازی های کره ش��مالی را از همان بازی های‬ ‫‪39‬‬ ‫شماره‪39‬‬ ‫مثلث شماره‬ ‫انتخابی تعقیب می کند هم عقیده مشابهی دارد‪.‬‬ ‫کن شیلتون‪ ،‬س��رمربی سابق چلسی که حاضر نیست‬ ‫انها را ب��ه خاطر باخت برابر پرتغال زیر س��وال ببرد‬ ‫و س��رزنش کند‪ ،‬می گوید‪« :‬خیلی ساده است‪ ،‬بازی با‬ ‫پرتغال روز کره ش��مالی نبود»‪« .‬هر اشتباهی که کردند‬ ‫توپ رفت توی دروازه ش��ان‪ .‬م��ن واقعا از این نتیجه‬ ‫متاس��فم اما در فوتب��ال این اتفاق ه��ا می افتد‪ .‬پرتغال‬ ‫بازیکن��ان ب ا کالس باالی��ی دارد که در یک لحظه کار‬ ‫را تمام می کنند‪».‬‬ ‫«اما ایا پرتغال می تواند در بازی دوباره با کره ش��مالی‬ ‫‪ 7‬گل بزن��د؟ من فک��ر نمی کنم‪ .‬انها شایس��ته چنین‬ ‫باختی نبودند‪ ».‬ش��یلتون قبل از بازی اخر کره شمالی‬ ‫می گوید‪« :‬انها تیمی با قدرت دفاعی و بدون ارتکاب‬ ‫به خشونت بوده اند‪ .‬چند بار شما دیدید که تکل خشن‬ ‫بزنند؟ این تیم در بازی های جام ملت های اسیا ‪2011‬‬ ‫حرکت های جدیدی خواهد داش��ت‪ ،‬با توجه به این‬ ‫همه تجربه ای که در افریقا به دست اورده‪».‬‬ ‫کره ش��مالی برای احیای دوباره باید در جام ملت های‬ ‫اس��یا ‪ 2011‬دوح��ه با ایران‪ ،‬ع��راق و امارات در یک‬ ‫گروه بازی کند تا ش��اید دوب��اره توفان زرد به فوتبال‬ ‫بازگردد‪.‬‬ ‫دستورات فنی کیم‬ ‫بعد از اینکه پرتغال در نیمه های راه جش��نواره گلش‬ ‫مقابل کره ش��مالی‪ ،‬برای چهارمین بار دروازه این تیم‬ ‫را ب��از ک��رد‪ ،‬ناگه��ان تلویزیون کره ش��مالی که برای‬ ‫اولی��ن بار در تاریخ فوتبال��ی را به صورت زنده برای‬ ‫شهروندانش پخش می کرد‪ ،‬تصاویر را قطع کرد تا گل‬ ‫و بلبل های کره ای با موسیقی شرق اسیا به فاصله تنها‬ ‫چند ثانیه جایگزین صحنه شادی کریس رونالدو و دار‬ ‫و دسته اش شوند‪.‬‬ ‫قطعا تا به ح��ال چیزی به این عجیبی نش��نیده بودید‪.‬‬ ‫جدای از اینکه چقدر حضور نماینده یک دیکتاتوری‬ ‫در جام جهانی عجیب به نظر می رس��د‪ ،‬این مساله که‬ ‫مگر می ش��ود نماینده کش��وری به جام جهانی صعود‬ ‫کن��د و دیدار اول تیمش مقاب��ل بزرگترین تیم فوتبال‬ ‫تاریخ‪ ،‬برزیل از تلویزیون پخش نشود‪ ،‬خودش داستان‬ ‫حیرت اور دیگری است‪.‬‬ ‫با صد منت بازی پرتغال برای انها پخش می ش��ود اما‬ ‫وقت��ی گل چهارم را دریافت می کنند‪ ،‬از باال دس��تور‬ ‫می رس��د‪« :‬پخش بازی را متوق��ف کنید‪ ».‬با این روند‬ ‫احتم��اال وقتی کاروان تیم ملی کره ش��مالی به وطنش‬ ‫ب��از می گردد بازیکنان تیم به خوردن ش�لاق محکوم‬ ‫خواهند ش��د‪ .‬جالب است بدانید گفته می شود دستور‬ ‫قط��ع بازی از تلویزی��ون از مرکز اصلی دیکتاتوری و‬ ‫اطرافیان شخص رهبر کره شمالی به مسئوالن تلویزیون‬ ‫این کشور رسیده است‪.‬‬ ‫بعد از شکست س��نگین هفت بر صفر کره شمالی در‬ ‫براب��ر پرتغال تع��دادی از مقامات ک��ره جنوبی‪ ،‬رهبر‬ ‫سیاس��ی کره را عامل اصلی باخت این کش��ور تلقی‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫یکی از مقامات ارش��د فدراس��یون فوتبال کره جنوبی‬ ‫می گوید‪« :‬احمقانه اس��ت که دس��تورات تاکتیکی از‬ ‫هزاران کیلومتر ان س��وتر و به وس��یله تلفن همراه به‬ ‫یک تیم منتقل شود‪».‬‬ ‫وی که اش��نایی نزدیکی با س��رمربی کره شمالی دارد‬ ‫می گوید تاکتیک بازی کره در روز بازی مقابل پرتغال‬ ‫تاکتی��ک مورد عالقه کیم جون هان‪ ،‬س��رمربی این تیم‬ ‫نب��ود‪ .‬او معم��وال تیم را با سیس��تم دفاع��ی به زمین‬ ‫می فرستد اما در بازی مقابل پرتغال‪ ،‬کره بی هیچ دلیل‬ ‫مشخصی سعی در ارائه یک بازی تهاجمی داشت‪.‬‬ ‫کیم یونگ هیون از اس��اتید دانشگاه دانگوک می گوید‬ ‫به نظر می رس��د رهبر کره س��عی در به دست اوردن‬ ‫ی��ک پیروزی در جام جهانی داش��ت ت��ا از طریق ان‬ ‫بتواند اندکی از بار فشار دیپلماتیک و اقتصادی حاکم‬ ‫بر کش��ورش بکاهد‪ .‬یکی دیگر از مقامات دولتی کره‬ ‫معتقد است شاید نمایش شجاعانه و منظم کره در برابر‬ ‫برزیل بیش از اندازه انها را امیدوار کرده بود‪.‬‬ ‫‪11‬‬ ‫خبر نامه‬ ‫کدام یک قهرمان جام جهانی می شوند‬ ‫اسپانیا و برزیل؛‬ ‫مساله این است‬ ‫مجید جاللی‪ /‬مربی و کارشناس فوتبال‬ ‫‪ -1‬حسرت دوباره برای عدم حضور ایران در جام جهانی‬ ‫با گذش��ت دو هفته از برگ��زاری این ج��ام به وضوح‬ ‫احس��اس می شود‪ .‬پایین بودن سطح فنی تیم ها‪ ،‬حداقل‬ ‫به خوبی گویای همه چیز اس��ت‪ .‬شک ندارم پیش بینی‬ ‫خیلی از کارشناسان درباره این جام تا اینجای کار اشتباه‬ ‫از اب درامده است‪ .‬هیچ چیز تا اینجا در حد انتظار نبوده‬ ‫و خروجی ای که می توان اس��تنباط کرد این است‪ :‬بازی‬ ‫فیزیکی‪ ،‬فیزیکی و فیزیکی‪ .‬البته اسمش را می شود ترس‬ ‫یا احتیاط هم گذاش��ت‪ .‬نزدیک شدن سبک بازی تیم ها‬ ‫به ه��م‪ ،‬بر بازی های ابتدایی انه��ا حکمفرمایی می کند ‪.‬‬ ‫ترس از گل خوردن و احتمال عدم صعود به مرحله بعد‬ ‫دلیل اصلی فیزیکی شدن این مسابقات است‪ .‬البته باید‬ ‫هواداران و انهایی که جام جهانی را دنبال می کنند منتظر‬ ‫روزهای خوبی باشند؛ روز هایی که پس از اتمام مرحله‬ ‫مقدماتی فرا خواهد رسید‪.‬‬ ‫‪ -2‬اگر نگاهی منطقی به ترکیب تیم ها و بازیکنانی که در‬ ‫جام حضور دارند داشته باشیم‪ ،‬می توان شانس زیادی را‬ ‫برای قهرمانی اسپانیا و برزیل در این مسابقات قائل شد‪.‬‬ ‫البته به نظر من اس��پانیا را می توان از یک حیث باالتر از‬ ‫برزیل قرار داد؛ انها در حال حاضر چه در رده باشگاهی‬ ‫و چه در رده ملی فوتبالی ارائه می دهند که ‪ 10‬سال بعد‬ ‫س��ایر تیم ها تازه به ان خواهند رسید‪ .‬درباره برزیل هم‬ ‫شاید بتوان لقب یک تیم خوب را به انها داد اما اگر یک‬ ‫درصد اسپانیا به مقام قهرمانی نرسد‪ ،‬ان وقت باید از انها‬ ‫به عنوان مدعی اصلی قهرمانی این جام یاد کرد‪.‬‬ ‫‪ -3‬باید در اینجا به نکته ای اشاره کنم که به عقیده خیلی ها‬ ‫تاثیر زیادی روی نتیجه تیم ها می گذارد و ان تغییر توپ‬ ‫ستاره شب هفتم‬ ‫«بی نظیر بود‪ ».‬گراهام پل‪ ،‬داور سرش��ناس انگلیسی‬ ‫ک��ه کارشناس��ی داوری بازی مکزیک و فرانس��ه را‬ ‫انجام می داد در رابطه با تنها نماینده ایرانی حاضر در‬ ‫پیکارهای جام جهانی‪ ،‬این واژه را به کار برد‪.‬‬ ‫حس��ن کامرانی فر‪ ،‬کم��ک داور اول خلی��ل ابراهیم‬ ‫عربس��تانی‪ ،‬مرد اول بازی های جام جهانی در شب‬ ‫هفتم لقب گرفت‪ .‬او با تصمیم بی نظیر خود استارت‬ ‫بزرگ ترین نتیجه مسابقات در هفت شب گذشته را‬ ‫فراهم اورد‪ .‬جایی که فرانسه با این باخت در فاصله‬ ‫چند قدمی سقوط قرار گرفت‪.‬‬ ‫در دقیق��ه ‪ ۶۴‬ب��ازی ب��ود که حس��ن کامرانی فر در‬ ‫صحنه ای مشکوک‪ ،‬دستور به ادامه بازی داد و مهاجم‬ ‫مکزیک را با گلر فرانس��ه تک ب��ه تک کرد تا اولین‬ ‫گل مکزیک به ثمر برس��د‪ .‬این صحنه جنجالی ترین‬ ‫صحنه مسابقه لقب گرفت‪ .‬تصاویر اولیه این حس را‬ ‫که هرناندس در شرایط افساید توانسته با اشتباه کمک‬ ‫داور ایرانی مسابقه به گل برسد‪ ،‬در ذهن هر بیننده ای‬ ‫تداعی می کرد اما تصاویر اهسته حکایت از تصمیمی‬ ‫ دقیق داشت که توسط نماینده شایسته فوتبال ایران در‬ ‫کسری از ثانیه گرفته شده بود‪.‬‬ ‫پس از بازی بود که بس��یاری از کارشناس��ان بزرگ‬ ‫داوری دنیا در ش��بکه های مختلف تلویزیونی به نقد‬ ‫این تصمیم پرداختند‪ .‬یکی از سرشناس ترین داوران‬ ‫‪12‬‬ ‫بازی هاست‪ .‬نکته ای که قبل از شروع جام جهانی بازیکنان‬ ‫زیادی به ان اش��اره کردند‪ .‬ب��ه نظر من فیفا با کم کردن‬ ‫ش��یارهای روی توپ درصدد اس��ت تا امار گلزنی در‬ ‫جام جهان��ی را باال ببرد‪ .‬با ای��ن حال باز هم می بینیم که‬ ‫تیم ها بسیار محتاط هستند و با انتقاد هایی که از این توپ‬ ‫شده سعی بر کنترل ان دارند‪.‬‬ ‫‪ -4‬نکت��ه دیگری که می توان از ان به عنوان یک فاکتور‬ ‫انتقاد کرد‪ ،‬میزبانی افریقای جنوبی است‪ .‬البته انچه ما از‬ ‫این فاصله دور می بینیم با حقیقت تفاوت زیادی دارد اما‬ ‫تصاویر تلویزیونی به خوبی بیانگر این است که میزبانی‬ ‫افریقایی ها با میزبانی هایی که در اروپا می شود تفاوت های‬ ‫زیادی دارد‪ .‬حتی به عقیده من میزبانی کره و ژاپن زمین‬ ‫تا اس��مان با میزبانی افریقایی ها فاصل��ه دارد‪ .‬مهم ترین‬ ‫نکته ای هم که بسیاری از گردشگران به ان اشاره کرده اند‬ ‫مشکالتی است که برای کارت های اعتباری انها به وجود‬ ‫امده‪ .‬خیلی از بانک ها جوابگوی کارت های انها نیستند‬ ‫و این مساله ای است که می توان ان را به ضعف های تیم‬ ‫میزبان سنجاق کرد‪.‬‬ ‫‪ -5‬نگاهی به کره یا ژاپن بیندازید؟ چرا ما نباید مثل انها‬ ‫در بیشتر دوره های اخیر جام جهانی حضور داشته باشیم؟‬ ‫ی ج��وان قهرمان جام ملت های‬ ‫وقتی کره جنوبی با تیم ‬ ‫‪ 2004‬را شکست می دهد تنها یک دلیل می تواند داشته‬ ‫باشد‪ .‬کره ای ها استراتژی شان این است که از جام جهانی‬ ‫تا جام جهانی برای تیمشان برنامه ریزی می کنند‪ .‬به همین‬ ‫دلیل هم هس��ت که همیش��ه به عنوان نماینده اسیا در‬ ‫جام جهانی حضور دارند‪ .‬انها مثل ما نیس��تند که در هر‬ ‫مسابقه ای با تمام بازیکنان اصلی شان شرکت کنند‪ .‬امکان‬ ‫ندارد ترکیب مس��ابقات جام جهانی با مسابقاتی که انها‬ ‫پیش از ش��روع این جام در ان شرکت می کنند یکسان‬ ‫باشد‪ .‬تغییر‪ ،‬فاکتوری اس��ت که باعث شده تا کره ای ها‬ ‫مسابقات دیگر را فدای جام جهانی کنند‪.‬‬ ‫‪ -6‬ای��ران در این ج��ام حضور ن��دارد و از همین حاال‬ ‫که هنوز جام جهانی به اتمام نرس��یده بای��د برای ‪2014‬‬ ‫برنامه ری��زی کرد‪ .‬ایران چیزی کمتر از کره‪ ،‬ژاپن و حتی‬ ‫استرالیا که چهار گل از المان خورد‪ ،‬ندارد و می توان چهار‬ ‫س��ال اینده در جامی که صعود به ان ارزشمند است نام‬ ‫ایران را هم مش��اهده کرد‪ ،‬به ش��رطی که از همین حاال‬ ‫شروع کرد و منطق را فدای بازی های احساساتی نکرد‪.‬‬ ‫بازنشس��ته ای که در این باره س��خن گفت‪ ،‬گراهام پل‬ ‫انگلیس��ی بود‪ .‬او در استودیوی الجزیره نسبت به انچه‬ ‫در زمین رخ داد‪ ،‬گفت‪« :‬صحنه را زوم کرده ایم و در این‬ ‫صحنه می بینیم که پای عقب اریک ابیدال به اندازه یک‬ ‫کش عقب تر از هرناندس است‪ .‬این یعنی او افساید را‬ ‫پر کرده‪ .‬البته شاید تفسیری از قانون افساید این باشد که‬ ‫در موقع فرار بازیکن به سمت جلو باید بدن او را لحاظ‬ ‫کنن��د‪ .‬من خودم هیچ وقت کمک داوری نکرده ام اما به‬ ‫خوبی می دانم چنی��ن تصمیم گیری های بزرگی چقدر‬ ‫دشوار است‪ .‬به نظرم داور ایرانی با دقت نظرش یکی از‬ ‫بی نظیر ترین اتفاقات بازی ها را رقم زد‪ .‬اینکه او این قدر‬ ‫به دقت پاهای دو بازیکن را در یک خط زیر نظر داشته‬ ‫باشد‪ ،‬نش��ان از توانایی هایش دارد‪ .‬به اعتقاد من کار او‬ ‫قابل ستایش است‪».‬تصمیم گیری بزرگ حسن کامرانی فر‬ ‫که سرنوش��ت را برای فرانسه بسیار تلخ رقم زد سبب‬ ‫ش��ده تا تیم داوری ابراهیم خلیل از شانس باالیی برای‬ ‫رسیدن به مراحل باالتر برخوردار شود‪.‬‬ ‫کارشناس انگلیسی یکی از کانال های پخش کننده بازی ها‬ ‫به نام تونی برایان از مسئوالن کمیته داوران انگلیس هم از‬ ‫کسانی بود که لب به ستایش از کمک داور ایرانی گشود‬ ‫و گف��ت‪« :‬کمک داور اول بازی ب��ا هوش خود در تله‬ ‫افساید توانست یکی از تصمیمات زیبای جام را بگیرد‬ ‫و س��بب شود مکزیک به گلی که مستحقش بود دست‬ ‫پیدا کند‪».‬‬ ‫عملکرد خوب کامرانی فر در بازی مکزیک و فرانس��ه‬ ‫باعث ستایش کارشناسان و داوران ایرانی نیز شده است‪.‬‬ ‫مسعود عنایت‪ ،‬رئیس کمیته داوران فدراسیون فوتبال‬ ‫ایران در ستایش از عملکرد کامرانی فر می گوید‪« :‬من‬ ‫خودم بازی های زی��ادی را پرچم زده ام اما هرگز در‬ ‫چنین صحنه دشواری قرار نگرفته بودم‪ .‬باید بگویم‬ ‫کامرانی ف��ر در این صحن��ه عملک��رد فوق العاده ای‬ ‫داش��ت و قطعا از سوی فیفا تشویق خواهد شد‪ .‬کار‬ ‫کامرانی فر در نگرفتن افساید شاهکار بود‪ ،‬اما به هر‬ ‫حال سرنوشت کمک داوران در این تورنمنت با توجه‬ ‫به ارایش س��ه نفره تیم های داوری به عملکرد داور‬ ‫وسط بستگی دارد که خوشبختانه الغمدی عربستانی‬ ‫هم در این دیدار س��خت و پ��ر برخورد در مجموع‬ ‫خ��وب داوری کرد‪ .‬این نمایش خوب کامرانی فر به‬ ‫عنوان ی��ک داور ایرانی هم اکنون نقل محافل داوری‬ ‫دنیاس��ت و این برای داوری ما خیلی خوب اس��ت‪.‬‬ ‫مطمئن هستم فیفا این صحنه را در فیلم های اموزشی‬ ‫خود قرار خواهد داد‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫گزارش‬ ‫حاشیه سازی نمی کنیم‬ ‫همه چیز درباره هیات داوری اصولگرایان‬ ‫اسماعیل سلطنت پور‬ ‫کشمکش هایی که طی روزهای اخیر میان علی مطهری‬ ‫و برخی اعضای فراکسیون اصولگرایان به وجود امد و‬ ‫یا انتقاداتی که از سوی رسایی نسبت به عملکرد علی‬ ‫الریجانی در هیات رئیس��ه مجلس مطرح شد یکبار‬ ‫دیگر نام هیات داوری فراکس��یون اصولگرایان را بر‬ ‫سرزبان ها انداخت‪ .‬هیات داوری اصولگرایان مجلس‬ ‫یک��ی از نهادهای تازه تاس��یس در ش��ورای مرکزی‬ ‫فراکس��یون اصولگرایان است که از بدو اغاز فعالیت‬ ‫روزهای پرکاری را س��پری کرده است‪ .‬این نهاد در‬ ‫ساختار جدید فراکسیون اصولگرایان ایجاد شده و از‬ ‫مهم ترین ارکان فراکسیون اصولگرایان مجلس است‪.‬‬ ‫این هیات بر اس��اس بند ‪ 2-4‬اساس��نامه فراکسیون‬ ‫اصولگرایان تاسیس شده و پنج عضو روحانی هیات‬ ‫داوری فراکس��یون با رای مجمع برای مدت دو سال‬ ‫انتخاب شده اند‪ .‬بر اساس رای گیری صورت گرفته‬ ‫در جلس��ه فراکس��یون اصولگرایان‪ ،‬اقاتهرانی با ‪92‬‬ ‫رای‪ ،‬محمد تقی رهبر با ‪ 92‬رای‪ ،‬حس��ین ابراهیمی‬ ‫ ب��ا ‪ 80‬رای‪ ،‬غالمرض��ا مصباحی مقدم ب��ا ‪ 71‬رای‪،‬‬ ‫حسین سبحانی نیا با ‪ 59‬رای به عنوان اعضای هیات‬ ‫داوری فراکس��یون انتخاب ش��دند‪ .‬در ادامه اعضای‬ ‫منتخب‪ ،‬هیات رئیس��ه خود را نیز تعیین کردند که بر‬ ‫اس��اس ان حجت االسالم ابراهیمی به عنوان رئیس‪،‬‬ ‫حجت االس�لام اقاتهران��ی به عن��وان نایب رئیس و‬ ‫حجت االسالم سبحانی نیا به عنوان دبیر هیات داوران‬ ‫فراکسیون اصولگرایان انتخاب ش��دند‪ .‬این نهاد در‬ ‫مجالس گذشته سابقه فعالیت نداشته و در اواسط کار‬ ‫مجلس هشتم با هدف جلوگیری از بروز انحراف در‬ ‫تصمیمات فراکسیونی به وجود امد و در همین مدت‬ ‫اندک در سه موضوع مهم ورود پیدا کرده است‪.‬‬ ‫اولین پرونده‬ ‫نختس��تین ب��ار در موضوع انتخابات هیات رئیس��ه‬ ‫مجلس هشتم زمانی که فراکسیون اصولگرایان تصمیم‬ ‫گرفته بود الریجانی رئیس مجلس ش��ود اما تعدادی‬ ‫از رای های جمع اوری ش��ده به صورتی غیرطبیعی‬ ‫سفید اعالم شد این ش��ائبه به وجود امد که اعضای‬ ‫فراکسیون انقالب اسالمی یعنی حامیان رئیس جمهور‬ ‫در مجلس برخالف تصمیم فراکسیونی به الریجانی‬ ‫رای سفید داده اند‪ .‬این موضوع بدان دلیل به فراکسیون‬ ‫انقالبی ها نسبت داده شد که فراکسیون اقلیت رسما‬ ‫از ریاست الریجانی اعالم حمایت کرده بود‪ .‬در این‬ ‫موضوع هیات داوری وارد بحث شد اما نتوانست به‬ ‫هیچ جمع بندی برسد و تنها احتماالتی مطرح شد که‬ ‫بدون پیگیری خاصی رها شد‪.‬‬ ‫جنجالی ترین دستور کار‬ ‫در موضوع دوم بعد از موضع گیری های علی مطهری‬ ‫درباره وقایع ‪ 14‬خرداد‪ ،‬برخی همکاران او در مجلس‬ ‫طرح بررسی صالحیتش را به هیات داوری ارائه دادند‬ ‫و این هیات بعد از بررسی و شنیدن اظهارات مطهری‬ ‫ب��ر اصولگرا بودن و باقی ماندن وی در فراکس��یون‬ ‫اصولگرایان تاکید کرد‪.‬‬ ‫اغاز قصه‬ ‫و ام��ا موضوع اخی��ر که مورد بح��ث در این مطلب‬ ‫است‪ ،‬یادداشت حمید رسایی نماینده تهران در وبالگ‬ ‫شخصی اش اس��ت که بررسی ان به درخواست علی‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس به هیات داوری س��پرده ش��د‪.‬‬ ‫رس��ایی کسی اس��ت که در بدو تاس��یس هیات داوری‬ ‫فراکسیون اصولگرایان از تشکیل ان به شدت استقبال کرده‬ ‫بود و ان را با جایگاه ش��ورای نگهبان قابل قیاس دانسته‬ ‫و وجودش را برای فراکس��یون اصولگرایان الزامی عنوان‬ ‫کرده بود‪ .‬حجت االسالم رسایی وجود این هیات داوری‬ ‫را از بهترین بندهای اساسنامه فراکسیون تلقی کرده بود که‬ ‫موجب نشاط و پویایی اصولگرایان مجلس می شود‪.‬‬ ‫ماجرا چه بود؟‬ ‫اما انچه پرونده رس��ایی را به شورای داوری فراکسیون‬ ‫اصولگرایان کش��اند‪ ،‬متنی ‪ 10‬بندی بود که او به عنوان‬ ‫حاش��یه های انتخاب هیات رئیسه مجلس در وبالگش‬ ‫منتشر کرد‪ .‬رس��ایی در این مطلب از برخی نمایندگان‬ ‫به عنوان دو زیس��ت یاد کرده و خواس��تار رسیدگی به‬ ‫حضورشان در فراکسیون اصولگرایان شده بود‪.‬‬ ‫رس��ایی در این یادداش��ت از هیات داوری اصولگرایان‬ ‫دعوت کرده که میزان پایبندی نمایندگان اصولگرا را به‬ ‫اساسنامه فراکسیون بسنجند و بر همین اساس الریجانی‬ ‫درخواست کرد که برای اجابت خواست رسایی نخست‬ ‫میزان پایبندی او بررسی شود! او چندی بعد با نگارش‬ ‫یادداش��ت دیگری بر مطالب قبل��ی اش اصرار ورزید و‬ ‫به نظر می رس��د این یادداشت چند روز پیش از ارجاع‬ ‫درخواس��ت الریجانی به هیات داوری نوش��ته ش��ده‬ ‫باش��د‪ .‬حمید رسایی که پیشتر عنوان کرده بود از اینکه‬ ‫«وکیل الدوله» نامیده ش��ود مفتخر است در این یاداشت‬ ‫به ش��دت به یکی از نمایندگان روحانی مجلس تاخته‬ ‫و اورا «وکیل االفراد» نامیده اس��ت‪ .‬رس��ایی به مصاحبه‬ ‫بنایی با یکی از روزنامه ها اش��اره ک��رده که در ان گفته‬ ‫اس��ت‪« :‬یکی از گزارش هایی که باید به انها رس��یدگی‬ ‫شود‪ ،‬رسیدگی به موضوع کسانی است که به جای رای‬ ‫مثبت به اقای الریجانی رای سفید دادند‪ .‬اگر انجا معلوم‬ ‫شود چه کسانی به عهد فراکسیون عمل نکردند و رای‬ ‫س��فید دادند‪ ،‬قطعا بقیه هم حساب کار خود را خواهند‬ ‫کرد‪ .‬اگر به این موضوع رس��یدگی نشود‪ ،‬ممکن است‬ ‫اتفاقات دیگری هم پیش بیاید‪ .‬گروهی از اصولگراها که‬ ‫قس��م خورده بودند بر اساس رای فراکسیون عمل کنند‬ ‫این کار را نکردند که ما انها را با اس��م و رسم مشخص‬ ‫می شناسیم‪ .‬اگر هم تاکنون اعالم نکرده ایم برای این است‬ ‫که وقتش نش��ده‪ .‬وقتش که برسد اعالم می کنیم‪ .‬شب‬ ‫دراز است و قلندر بیدار‪».‬‬ ‫روز ‪ 26‬خرداد ماه بود که رس��انه ها خبر دادند الریجانی‬ ‫از رسایی به دلیل نوشتن این مطالب یعنی همان یادداشت‬ ‫‪ 10‬بندی که به ان اش��اره شد‪ ،‬به هیات داوری شکایت‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬البته دفت��ر الریجانی بالفاصله موضوع‬ ‫ش��کایت را رد ک��رد و تنه��ا بر ارج��اع موضوع به‬ ‫هی��ات داوری تاکید کرد‪ .‬با ای��ن حال پیش از انکه‬ ‫اطالع رسانی درباره این پرونده ممنوع شود‪ ،‬حسین‬ ‫ابراهیمی رئیس هیات داوری گفته اس��ت‪« :‬موضوع‬ ‫نامه اقای الریجانی به هیات داوری رسیده و ما یک‬ ‫بار به صورت مقدماتی ان را بررس��ی کردیم اما این‬ ‫بررسی ها کافی نیست‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬باید خود اقای‬ ‫رسایی حضور داشته باشد و درباره مطالبش توضیح‬ ‫بدهد‪ .‬ابراهیمی تاکید کرد که فعال ش��ورا نمی تواند‬ ‫درب��اره موضوع نامه الریجان��ی موضع گیری کند و‬ ‫هیات داوری جمع بندی در این باره ندارد‪».‬‬ ‫حس��ن زمانی‪ ،‬مشاور الریجانی و معاون دفتر رئیس‬ ‫مجلس اما درب��اره اصل ماجرا این گونه توضیح داده‬ ‫است‪« :‬اقای رسایی مطالبی در ‪ 10‬بند درباره انتخابات‬ ‫هیات رئیس��ه مجلس در وبالگش نوشته بود و بنده‬ ‫گزارشی از این موضوع تهیه کرده و به اقای الریجانی‬ ‫ارائ��ه دادم‪ .‬وی با تاکید بر اینکه بس��یاری از مطالب‬ ‫مطرح شده در یادداشت رسایی درست نبوده است‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬وقتی موضوع به اس��تحضار دکتر الریجانی‬ ‫رسید‪ ،‬ایش��ان موضوع را به هیات داوری ارجاع داد‬ ‫تا انجا بحث شود وگرنه هیچ بحثی مبنی بر شکایت‬ ‫ایشان از رسایی مطرح نبوده است‪».‬‬ ‫زمانی افزود‪« :‬اقای الریجانی اساسا موضوعی درباره‬ ‫این یادداشت مطرح نکردند و تنها خواستند که هیات‬ ‫داوری درباره مطالب رسایی اظهار نظر کند‪».‬‬ ‫یک عضو هیات داوری اصولگریان با بیان این مطلب‬ ‫که بر اساس تصمیم اعضا هرگونه اطالع رسانی درباره‬ ‫موضوعات در دس��تور کار این ش��ورا از جمله نامه‬ ‫الریجانی پیرامون ادعاهای رسایی ممنوع شده است‪،‬‬ ‫می گوید‪ :‬دیگر بنا نیس��ت در این باره اطالع رس��انی‬ ‫شود‪ .‬حجت االسالم محمد تقی رهبر در گفت وگو با‬ ‫مثلث اظهار می دارد‪« :‬بر اساس تصمیم هیات داوری‬ ‫برای اینکه موضوعات حاشیه ساز نشود‪ ،‬دیگر هیچ‬ ‫اطالع رسانی از مباحث هیات‪ ،‬به خصوص موضوع‬ ‫اخیر ص��ورت نخواهد گرفت‪ ».‬وی در عین حال بر‬ ‫این نکته تاکید کرد که در جلس��ه ای با رسایی‪ ،‬نامه‬ ‫الریجانی با وی در میان گذاشته شده است اما نتیجه ای‬ ‫اعالم نخواهد شد‪ .‬این نماینده در پاسخ به این سوال‬ ‫که ایا اقای رسایی از ادعاهای خود عقب نشینی کرده‬ ‫است‪ ،‬می گوید‪« :‬نخیر به این صورت هم نبوده اما بنا‬ ‫نیست گفته شود چه مطالبی رد و بدل شده است‪».‬‬ ‫به نظر می رسد این موضوع همچنان که محمد تقی رهبر‬ ‫اش��اره کرده بعد از این به صورت بی سرو صدا دنبال‬ ‫شود و عالوه بر این احتماال ان چنان که در سخنان وی‬ ‫به طور ضمنی دیده می شود بناست با ریش سفیدی‬ ‫قضیه الریجانی و رسایی حل و فصل شود‪.‬‬ ‫رسایی در مطلب خود مدعی شده است‬ ‫که برخی نمایندگان دو زیست هستند و‬ ‫خواستار رسیدگی به حضورشان در فراکسیون‬ ‫اصولگرایان شده بود‬ ‫زمانی که مطلب رسایی به الریجانی منتقل‬ ‫شد وی موضوع را به هیات داوری فراکسیون‬ ‫اصولگرایان ارجاع داد تا این هیات به موضوعات‬ ‫مطرح شده در وبالگ رسایی رسیدگی کند‬ ‫‪13‬‬ ‫خبر نامه‬ ‫موافقان و مخالفان از تجمیع انتخابات می گویند‬ ‫از مخالفت دولت‬ ‫تا اصرار مجلس‬ ‫طرح تجمیع انتخابات ریاست جمهوری با انتخابات‬ ‫شورای اس�لامی شهر و روستا و یا مجلس قدمتی‬ ‫طوالن��ی م��دت دارد‪ .‬صبغه طرح ای��ن مبحث به‬ ‫مجال��س پنجم و شش��م باز می گ��ردد هر چند که‬ ‫کلید طرح های کارشناس��ی و ارزیابی های اصولی‬ ‫ان در مجلس هفتم زده شد‪.‬‬ ‫سیر و سلوک طرح تجمیع انتخابات‬ ‫اص��ل بح��ث تجمیع انتخابات ش��وراها با ریاس��ت‬ ‫جمهوری به سال ‪ 86‬باز می گردد‪ .‬قانونی که بر اساس‬ ‫ان انتخابات دور پنجم ش��وراهای اس�لامی شهر و‬ ‫روستا با دور یازدهم ریاست جمهوری تجمیع می شد‬ ‫ک��ه این قانون پ��س از تایید نهایی از س��وی مجمع‬ ‫تش��خیص مصلحت نظام توسط محمود احمدی نژاد‬ ‫اب�لاغ ش��د‪ .‬در ماده واح��ده این قانون ام��ده بود با‬ ‫کوتاه ترش��دن دوره چهارم ش��وراهای اسالمی شهر‬ ‫و روس��تا‪ ،‬انتخابات دوره پنجم ش��وراهای اسالمی‬ ‫ همزمان با انتخابات دوره یازدهم ریاس��ت جمهوری‬ ‫در یک روز برگزار ش��ود؛ به گونه ای که ش��روع کار‬ ‫شوراهای اس�لامی پنجم‪ ،‬یک ماه پس از اغاز دوره‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم باشد‪.‬‬ ‫برهمین اس��اس مجمع تش��خیص مصلحت نظام نیز‬ ‫درصدد است تا در جلسات سال جاری خود بررسی‬ ‫سیاس��ت های کلی انتخابات ماده یک این سیاست ها‬ ‫را برای تجمیع انتخابات به تصویب برساند به گونه ای‬ ‫که انتخابات ریاس��ت جمهوری با انتخابات ش��وراها‬ ‫برگزار ش��ود و انتخابات مجلس شورای اسالمی نیز‬ ‫همزمان با انتخابات مجل��س خبرگان رهبری تنظیم‬ ‫ش��ود‪ .‬براس��اس این طرح مهدی چم��ران‪ ،‬به عنوان‬ ‫رئیس ش��ورای عالی اس��تان ها و رئیس شورای شهر‬ ‫تهران نیز باید در س��ال جاری ط��رح اصالح قانون‬ ‫تجمی��ع انتخابات را به مجل��س ارائه کند‪ .‬در نامه ای‬ ‫که با محوریت این موضوع از س��وی چمران خطاب‬ ‫به هیات رئیس��ه مجلس نگاش��ته شده است تصریح‬ ‫ش��ده است‪« :‬به پیوس��ت طرح اصالح قانون تجمیع‬ ‫انتخابات دوره پنجم شورای اسالمی با دوره یازدهم‬ ‫ریاس��ت جمهوری مصوب ‪ 87/2/28‬که در بیست و‬ ‫پنجمین اجالس��یه عمومی مورخه ‪ 88/8/28‬شورای‬ ‫عال��ی اس��تان ها با اکثری��ت ارا به تصویب رس��یده‬ ‫موافق؛ نایب رئیس سابق مجلس‪ :‬معموال چند‬ ‫ماه قبل و چند ماه بعد از ه ‪‎‬ر‪‎‬انتخابات جامعه‬ ‫دچار تنش انتخاباتی می شود که این امر‏باعث‬ ‫د‪‎‬خدمت رسانی دستگاه های‬ ‫اختالل در رون ‪‎‬‬ ‫اجرایی و کاهش بهره وری می شود‬ ‫‪14‬‬ ‫اس��ت خواهشمند اس��ت دس��تور فرمایید به استناد‬ ‫اص��ل یکصد و دوم قانون اساس��ی و برگ س��ه ماده‬ ‫‪ 78‬مک��رر قان��ون تش��کیالت وظای��ف و انتخابات‬ ‫ش��وراهای اس�لامی و انتخاب ش��هرداران مصوب‬ ‫‪ 1375‬ب��ا اصالحات بع��دی و م��اده ‪ 140‬ایین نامه‬ ‫داخلی مجلس ش��ورای اسالمی‪ ،‬ضمن اعالم وصول‬ ‫در س��یر مراحل تصویب مجلس ش��ورای اس�لامی‬ ‫ قرار گیرد» چمران در این نامه بر اس��اس ماده واحده‬ ‫مصوبه قبلی پیشنهاد می کند که «با افزایش طول دوره‬ ‫سوم شوراهای اس�لامی تا برگزاری انتخابات دوره‬ ‫یازده��م ریاس��ت جمهوری‪ ،‬انتخاب��ات دوره چهارم‬ ‫شوراهای اس�لامی و دوره یازدهم ریاست جمهوری‬ ‫در یک روز برگزار شود» و در تبصره این پیشنهاد نیز‬ ‫امده اس��ت که «شروع به کار دوره چهارم شوراهای‬ ‫اسالمی یک ماه پس از اغاز دوره ریاست جمهوری‬ ‫یازدهم خواهد بود‪».‬‬ ‫این نامه برای بررس��ی بیش��تر به کمیس��یون شوراها‬ ‫و سیاس��ت داخلی مجلس ارجاع داده ش��د که پس‬ ‫از بررس��ی های انجام ش��ده این کمیسیون به تجمیع‬ ‫انتخابات ش��وراهای چه��ارم با ریاس��ت جمهوری‬ ‫یازده��م رای داد‪ .‬بر این اس��اس نمایندگان مجلس‬ ‫ش��ورای اسالمی جزییات طرح اصالح قانون تجمیع‬ ‫انتخابات ش��وراهای اسالمی شهر و روستا با ریاست‬ ‫جمهوری در یک ماده واحده را تصویب کردند‪ .‬در این‬ ‫م��اده واح��ده امده اس��ت‪ :‬قانون تجمی��ع انتخابات‬ ‫دوره پنج��م ش��وراهای اس�لامی ب��ا دوره یازدهم‬ ‫ریاس��ت جمهوری مص��وب ‪ 1387/2/28‬ب��ه ای��ن‬ ‫ش��رح اصالح می ش��ود‪« :‬با افزایش طول دوره سوم‬ ‫شورای اس�لامی تا برگزاری انتخابات دوره یازدهم‬ ‫ریاس��ت جمهوری‪ ،‬انتخابات دوره چهارم شوراهای‬ ‫اس�لامی و دوره یازده��م ریاس��ت جمهوری با هم‬ ‫برگ��زار ش��ود‪ ».‬در تبصره این ماده واح��ده نیز ذکر‬ ‫شده است‪ ،‬شروع کار دوره چهارم شوراهای اسالمی ‬ ‫یک ماه پس از اغاز دوره ریاس��ت جمهوری یازدهم‬ ‫خواهد بود و براین اس��اس ‪ 22‬م��اه بر طول فعالیت‬ ‫دوره س��وم شوراهای اسالمی ش��هر و روستا اضافه‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫مخالفان؛ تجمیع انتخابات‪ ،‬ش��وراها را به محاق‬ ‫می برد‬ ‫با وج��ود انکه نماین��دگان تالش کردند ت��ا فارغ از‬ ‫جهت گیری های سیاس��ی به بررس��ی ط��رح تجمیع‬ ‫انتخاب��ات بپردازن��د اما به نظر می رس��د که در عمل‬ ‫نتوانس��ته اند رضایت دولتیان را از مصوبه اخیر خود‬ ‫جل��ب کنن��د‪ .‬از جمله ای��ن افراد مدیر کل سیاس��ی‬ ‫وزارت کشور است که نگاه ها به این طرح را سیاسی‬ ‫توصیف می کند‪.‬‬ ‫محمود عب��اس زاده مش��کینی معتقد اس��ت‪« :‬طرح‬ ‫تجمی��ع انتخاب��ات در حالی مطرح می ش��ود که این‬ ‫ط��رح مخالفان��ی میان نمایندگان ش��وراهای ش��هر‬ ‫و روس��تا و مجلس ش��ورای اس�لامی نیز دارد‪ ».‬او‬ ‫می گوی��د‪« :‬برخی معتقدند اگر انتخابات ش��وراها با‬ ‫ریاس��ت جمهوری همزمان شود‪ ،‬سایه سیاست بیش‬ ‫از قبل بر انتخابات ش��وراها حاکم می شود و توجهی‬ ‫که مردم به انتخابات اعضای شوراها داشتند به میزان‬ ‫زائدی تضعیف می شود و این روند تضعیف شوراها را‬ ‫در پی خواهد داشت‪ ».‬اما در عین حال به نظر می رسد‬ ‫این مفروض خیلی هم مقرون به واقعیت نباشد‪ ،‬زیرا‬ ‫ش��وراها در ارتباط با امور محلی ش��هروندان هستند‬ ‫لذا در هر ش��رایطی اهمیت خ��اص خود را خواهند‬ ‫داشت‪ .‬البته عباس زاده مش��کینی ترجیح می دهد که‬ ‫بسیار با احتیاط در این ارتباط اظهار نظر کند‪ .‬او تاکید‬ ‫می کند که اصرار دولت در این ارتباط کار کارشناسی‬ ‫روی این طرح است ولی در نهایت هرچه به صورت‬ ‫قانون در بیاید ان را اجرا می کنیم‪.‬‬ ‫وی در م��ورد قانون��ی ب��ودن افزایش عمر ش��وراها‬ ‫نی��ز اظه��ار م��ی دارد‪« :‬برخ�لاف دوره فعالی��ت‬ ‫ریاس��ت جمهوری که طبق قانون اساسی در هر دوره‬ ‫برای مدت چهار س��ال محدود شده است‪ ،‬اما مدت‬ ‫فعالیت ش��وراها براساس مصوبه مجلس‪ ،‬چهار سال‬ ‫تعیین ش��ده و طبیعی اس��ت که مجلس می تواند در‬ ‫خصوص مدت فعالیت ش��وراها تجدی��د نظر کند؛‬ ‫ولی چون مردم برای چهارس��ال به ش��وراهای فعلی‬ ‫رای داده ان��د از این رو برخی اعتق��اد دارند کوتاه یا‬ ‫طوالن��ی کردن این م��دت محملی ن��دارد‪ ،‬البته اگر‬ ‫مجل��س به هر ش��کلی تصویب کن��د تطبیق مصوبه‬ ‫مجلس با قانون اساس��ی و شرع از اختیارات شورای‬ ‫محترم نگهبان است‪ .‬بنابراین در نهایت انچه مجلس‬ ‫تصویب و ش��ورای نگهبان نیز تایید کند قانون است‬ ‫و الزم االجرا‪.‬‬ ‫مصطفی محمد نجار نیز یکی از افرادی اس��ت که از‬ ‫ابتدا با طرح تجمیع انتخابات مخالف بود و همچنان‬ ‫نی��ز بر مخالف��ت خ��ود پیرامون برگ��زاری همزمان‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫گزارش‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری با ش��وراهای اس�لامی‬ ‫ تاکید دارد‪ .‬به عقیده نج��ار «تجمیع این دو انتخابات‬ ‫با یکدیگر ممکن اس��ت سبب ایجاد مشکالتی شود‪،‬‬ ‫به همین دلیل باید کار کارشناس��ی بیشتری صورت‬ ‫گیرد‪».‬‬ ‫وزی ر کش��ور تاکید می کند‪« :‬اش��کالی ک��ه در قانون‬ ‫تجمی��ع انتخابات وجود دارد این اس��ت که انتخاب‬ ‫رئیس جمه��ور به عن��وان یک فرد‪ ،‬کام�لا متفاوت با‬ ‫انتخاب��ات شوراهاس��ت‪ ،‬اگ��ر در جری��ان انتخابات‬ ‫مش��کلی برای رئیس جمهور ب��ه وجود اید نمی توان‬ ‫زم��ان را تغیی��ر داد و چهار س��ال دوره فعالیت نیز‬ ‫کس��ر نمی ش��ود و این همزمانی به هم می خورد‪ .‬در‬ ‫عی��ن حال انتخابات ریاس��ت جمهوری امری ملی و‬ ‫فراملی اس��ت ک��ه ایرانیان داخل و خارج از کش��ور‬ ‫بااهمیت بس��یار باالیی نسبت به ان حساس هستند‪،‬‬ ‫اما انتخابات ش��وراها محلی است بنابراین بهتر است‬ ‫نس��بت به تجمیع انتخابات خبرگان رهبری‪ ،‬شوراها‬ ‫و مجل��س با ه��م‪ ،‬بررس��ی هایی ص��ورت گیرد که‬ ‫برگزاری این سه انتخابات با هم بیشتر منطقی به نظر‬ ‫می رس��د‪ ».‬نجار همچنین می افزاید‪« :‬در حال حاضر‬ ‫ابالغیه جدیدی به وزارت کشور درخصوص تجمیع‬ ‫انتخابات نیامده اس��ت‪ .‬ما موظف ب��ه اجرای قانون‬ ‫هستیم‪ ،‬در نتیجه باید طبق ان در پایان سال انتخابات‬ ‫ش��وراهای اسالمی ش��هر و روس��تا را برگزار کنیم‪».‬‬ ‫وزیر کشور با بیان اینکه انتخابات ریاست جمهوری‪،‬‬ ‫انتخاباتی ملی و انتخابات ش��وراها محلی است‪ ،‬بار‬ ‫دیگ��ر تصریح می کند‪« :‬ش��اید بهتر باش��د انتخابات‬ ‫خبرگان رهبری‪ ،‬مجلس شورای اسالمی و شوراهای‬ ‫اس�لامی شهر و روستا با هم تجمیع شده و انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری به صورت جداگانه برگزار شود‪».‬‬ ‫حس��ین س��بحانی نیا‪ ،‬نماینده مجلس نیز یکی دیگر‬ ‫از مخالفان این مصوبه اس��ت‪ .‬البت��ه او تاکید می کند‬ ‫ک��ه با اصل تجمیع موافق اس��ت ول��ی در عین حال‬ ‫می گوی��د‪« :‬تجمیع انتخابات منجر به صرفه جویی در‬ ‫وقت و زمان و کاهش التهابات اجتماعی و انتخاباتی‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫می شود و به جای برگزاری ساالنه یک انتخابات‪ ،‬هر‬ ‫دو س��ال یک انتخابات برگزار خواهد شد‪ ،‬از این رو‬ ‫اصل تجمیع مثبت است‪ .‬اما حواشی موجودی که بر‬ ‫سر چگونگی تجمیع و همزمانی این انتخابات وجود‬ ‫دارد موجب می شود تا با دیده تردید به بحث تجمیع‬ ‫انتخابات نگریسته ش��ود‪ ».‬وی در مورد منع حقوقی‬ ‫افزایش عمر شوراها می گوید‪« :‬به نظر می رسد که این‬ ‫مس��اله مغایر با قانون باشد‪ .‬برخی هم بر این باورند‬ ‫که نمایندگان مجلس نمی‪‎‬توانند به نمایندگی از ملت‪،‬‬ ‫رای به افزایش دوره شوراها بدهند‪ .‬من هم این شبهه‬ ‫را دارم که مصوبه کمیسیون شوراها مغایر قانون است‬ ‫و احتمال دارد که از س��وی شورای نگهبان رد شود‪.‬‬ ‫اما اگر ش��ورای نگهبان ان را تایی��د کند ‪ -‬که کمی‬ ‫ دور از ذهن اس��ت ‪ -‬ما ه��م با ان مخالفتی نخواهیم‬ ‫داش��ت‪ ».‬این نماینده مجلس در مورد پیشنهاد دولت‬ ‫مبنی بر تجمیع انتخابات مجلس‪ ،‬خبرگان و ش��وراها‬ ‫و برگزاری مجزای انتخابات ریاست جمهوری که از‬ ‫سوی وزیر کشور مطرح شده است‪ ،‬تصریح می کند‪:‬‬ ‫«پیش��نهاد وزیر کش��ور به نظر پیشنهاد مشکل افرینی‬ ‫اس��ت‪ .‬به نظر می رس��د که نگاه دستگاه های دیگری‬ ‫ک��ه این موضوع را بررس��ی کرده اند‪ ،‬نگاه جامع تری‬ ‫به نس��بت ن��گاه دولت ب��ه عنوان مج��ری انتخابات‬ ‫است‪ .‬به عبارت دیگر نگاه مجلس و مجمع تشخیص‬ ‫کارشناسانه تر از نگاه وزارت کشور است‪ .‬باید توجه‬ ‫داشت که انتخابات مجلس‪ ،‬شوراها و خبرگان هم در‬ ‫سطح ملی برگزار می شوند و هم در سطح منطقه‪‎‬ای‪.‬‬ ‫برگزاری سه انتخابات منطقه‪‎‬ای با توجه به تعداد زیاد‬ ‫نامزدهای این انتخابات‪ ،‬کار بس��یار مش��کلی است‬ ‫و گرفتاری های بس��یاری را به همراه خواهد داش��ت‬ ‫که چه بس��ا عوارض��ی را هم ایجاد کن��د‪ ».‬این عضو‬ ‫شورای عالی اس��تان ها اظهار می دارد‪« :‬از انجایی که‬ ‫شوراها نهاد محلی هستند‪ ،‬با تجمیع انتخابات انها با‬ ‫ریاس��ت جمهوری ضربه سنگینی به شوراها‪ ،‬شهرها‬ ‫و انسجام ملی وارد خواهد شد‪».‬‬ ‫رئی��س ش��ورای ش��هر اصفهان نی��ز یک��ی دیگر از‬ ‫مخالفان این طرح اس��ت که می گوید‪« :‬از انجایی که‬ ‫ش��وراها نهاد محلی هستند با تجمیع انتخابات انها با‬ ‫ریاست جمهوری ضربه سنگینی به شوراها‪ ،‬شهرها و‬ ‫انسجام ملی وارد خواهد شد‪ ».‬عباس حاج رسولی ها‬ ‫گرفت��ن رن��گ و بوی سیاس��ی ش��وراها را از دیگر‬ ‫مش��کالت این طرح عنوان می کن��د و تاکید می کند‪:‬‬ ‫«تجربه عمر ‪ 10‬س��اله نظام ش��ورایی نشان می دهد‬ ‫که اگ��ر انتخابات این نهاد مردمی ب��ا یک انتخابات‬ ‫کامال سیاسی همزمان برگزار شود‪ ،‬مشکالتی را برای‬ ‫کش��ور به دنبال خواهدداش��ت‪ ».‬به اعتقاد این عضو‬ ‫شورای عالی اس��تان ها‪ ،‬یک نهاد محلی باید به مردم‬ ‫خدمت کند نه اینکه به دنبال سیاسی کاری باشد‪.‬‬ ‫موافق��ان؛ افزایش تنش و هزین��ه با عدم تجمیع‬ ‫انتخابات‬ ‫البته موافقان این طرح نیز استدالل های خود را دارند‬ ‫از جمله این افراد زهره الهیان اس��ت که معتقد است‬ ‫تجمی��ع انتخابات منجر به مدیریت هزینه های مادی‪،‬‬ ‫معنوی و سیاسی می شود‪.‬‬ ‫عضو کمیس��یون امنیت ملی با مثب��ت ارزیابی کردن‬ ‫افزایش عمر شوراها با بیان این که در حال حاضر ‪17‬‬ ‫هزار نفر عضو ش��ورا هستند‪ ،‬می گوید‪« :‬عدم تمدید‬ ‫دوره سوم شوراها موجب می شد نخبگان برای دوره‬ ‫بعدی که بیش از ‪ 22‬ماه نیس��ت هیچ انگیزه ای برای‬ ‫ورود ب��ه این عرصه نداش��ته باش��ند و این تضعیف‬ ‫شوراهاست‪».‬‬ ‫محمد کاظم انبارلویی‪ ،‬عضو ارشد موتلفه اسالمی نیز‬ ‫ازجمل��ه موافقان طرح تجمیع انتخابات اس��ت‪ .‬وی‬ ‫تاکی��د می کند که برگزاری انتخابات در هر س��ال با‬ ‫توجه به هزینه‪ ،‬وقت و بودج ه قابل قبول نیست‪.‬‬ ‫از جمله چهره های ش��اخصی که نظر مثبتی نسبت به‬ ‫طرح تجمیع انتخابات دارد‪ ،‬دبیر کل جامعه اس�لامی‬ ‫ مهندس��ین‪ ،‬محمد رضا باهنر است که‪ ‎‬تاکید می کند‪:‬‬ ‫«‪‎‬نباید این موضوع در بهره برداری جناحی و سیاسی‬ ‫لحاظ‏ش��ود‪ ».‎‬وی می گوید‪« :‬برگ��زاری انتخابات ها‬ ‫ی از ارکان نظام جمهوری‬ ‫و رج��وع به افکار‪‎‎‬عموم�� ‬ ‫اس�لامی ایران اس��ت‪ ،‬ولی اینکه تقریبا همه ساله در‬ ‫کش��ور‪‎‎‬انتخابات برگزار‏ش��ود عالوه ب��ر هزینه های‬ ‫مادی جامعه را دچار تن��ش می کند‪ ».‎‬دبیرکل جامعه‬ ‫اسالمی مهندس��ین یاداور می شود‪« :‬موضو ‪‎‬ع‪‎‬تجمیع‬ ‫انتخابات دارای منافع و‏برکات مادی و معنوی مانند‏‪‎‬‬ ‫‪‎‬کاهش هزینه ها و کاهش تنش های انتخاباتی خواهد‬ ‫بود‪».‬‬ ‫باهن��ر در بیان این اس��تدالل خود تصری��ح می کند‪:‬‬ ‫«معم��وال چند ماه قبل و چند ماه بعد از هر‪‎‎‬انتخابات‬ ‫جامعه دچار تنش انتخاباتی می شود که این امر‏باعث‬ ‫اختالل در روند‪‎‎‬خدمت رسانی دستگاه های اجرایی و‬ ‫کاهش بهره وری می شود‪».‎‬‬ ‫مس��ئوالن س��ابق از تجمی��ع انتخاب��ات چ��ه‬ ‫می گویند؟‬ ‫بحث تجمیع انتخابات از دیرباز موردنظر مس��ئوالن‬ ‫و سیاس��تمداران کش��ور بوده اس��ت‪ .‬عمر این طرح‬ ‫به درازای تشکیل ش��وراهای اسالمی شهر و روستا‬ ‫در دول��ت اصالح��ات اس��ت‪ .‬س��ید محمد خاتمی‪،‬‬ ‫ رئیس جمهور س��ابق کش��ورمان با اش��اره بر اهمیت‬ ‫باالی ش��وراها تاکید می کند‪« :‬اصل یکصدم تا یکصد‬ ‫و شش��م از اصل های مهم قانون اساس��ی است و با‬ ‫کمال تاس��ف از اول انقالب با اینکه ش��وراها بسیار‬ ‫م��ورد اهتمام و توج��ه بود و در قانون اساس��ی هم‬ ‫امد‪ ،‬اجرای اصول مربوط ب��ه ان معطل مانده بود و‬ ‫ب��ا اهتمام جدی و پیگی��ری در دولت هفتم این مهم‬ ‫تحقق یافت‪ .‬رئیس دولت اصالحات تصریح می کند‪:‬‬ ‫«تجمی��ع انتخابات ام��ری کامال منطقی اس��ت‪ ،‬این‬ ‫مس��اله در زمان ما هم مورد بحث بوده اس��ت‪ ،‬تعدد‬ ‫انتخابات هزینه های اجتماعی‪ ،‬سیاسی و مالی زیادی‬ ‫برای کش��ور و نظام دارد‪ ،‬البته این از افتخارات نظام‬ ‫جمهوری اسالمی اس��ت که تاکنون تقریبا همه ساله‬ ‫یک انتخابات برگزار کرده اس��ت‪ ،‬ولی ساز و کاری‬ ‫که بتواند این مس��اله را جمع کند باید جست وجو و‬ ‫ی خاطر نشان می کند‪« :‬به نظر من خود‬ ‫اجرا کرد‪».‬خاتم ‬ ‫نمایندگان مردم در ش��وراها چه در دوره فعلی و چه‬ ‫دوره های پیش��ین می توانن��د و باید به پاس افتخاری‬ ‫که از مردم یافته اند‪ ،‬خود به صورت س��نجیده مدافع‬ ‫ش��وراها و حت��ی افزایش اختی��ارات انها و خدمت‬ ‫بیشتر به مردم باشند‪ .‬به هرحال برای تجمیع انتخابات‬ ‫س��از و کارهایی را می توان یافت ک��ه نیازمند تعلیق‬ ‫شوراها نباشد و انشاءهلل چنین خواهد شد‪».‬‬ ‫بس��یاری از صاحبنظران معتقدند ش��وراها بر اساس‬ ‫اص��ول مصرح قان��ون اساس��ی از جای��گاه ویژه ای‬ ‫برخوردارند و از ارکان مهم جامعه مدنی محس��وب‬ ‫می شود و تصویب هر قانونی در نهایت باید به گونه ای‬ ‫باشد که بر جایگاه این نهاد اساسی در کشور لطمه ای‬ ‫وارد نشود‪.‬‬ ‫مخالف؛ وزیرکشور‪ :‬اشکالی که در قانون‬ ‫تجمیع انتخابات وجود دارد این است که انتخاب‬ ‫رئیس جمهور به عنوان یک فرد‪ ،‬کامال متفاوت با‬ ‫انتخابات شوراهاست‪ ،‬اگر در جریان انتخابات‬ ‫مشکلی برای رئیس جمهور به وجود اید نمی توان‬ ‫زمان را تغییر داد و چهار سال دوره فعالیت نیز‬ ‫کسر نمی شود و این همزمانی به هم می خورد‬ ‫‪15‬‬ ‫ویترین‬ ‫خبرسازان در قاب تصویر‬ ‫خبرهای رنگارنگ و تصاویری که به واس��طه انها رنگ و لعاب اخبار بیش��تر به چشم‬ ‫می اید‪ .‬عکس هایی که به قدری گویا و مبرهن است که شاید الصاق خبری چند سطری‬ ‫به انها کاری بس عبث و بیهوده قلمداد شود و برهمین اساس ما نیز برای پرهیز از هر گونه‬ ‫گزافه گویی انها را بی کم و کاست به شما عرضه می کنیم‪ .‬تصاویر این هفته مجموعه ای‬ ‫از تالش های عکاسان خبری کشور است که در خبرگزاری ها و سایت های خبری معتبر‬ ‫کش��ور عرضه ش��ده اس��ت و ما با گرداوری انها در این صفحات قصد داریم تا بخش‬ ‫کوچکی از انها را به مخاطبان خود نمایش دهیم‪ .‬نخس��تین تصویر در برگیرنده دیدار‬ ‫اساتید بسیجی کشور با مقام معظم رهبری است‪ .‬همه ساله در سالروز شهادت استاد شهید‬ ‫مصطفی چمران اساتید بسیجی کش��ور به دیدار رهبر انقالب می روند تا در غیاب این‬ ‫استاد شهید با مراد و مرید خود تجدید پیمان کنند‪ .‬عکس بعدی روح اهلل حسینیان‪ ،‬مهدی‬ ‫کوچک زاده‪ ،‬حسن کامران‪ ،‬حسین فدایی و محسن کوهکن را پس از یکی از جلسات‬ ‫جنجالی هفته گذشته مجلس نشان می دهد‪ .‬بهارستان در هفته گذشته بسیار پرخبر بود‪.‬‬ ‫مصوبه مجلس در رابطه با مدیریت دانشگاه ازاد جار و جنجال های بسیاری را در خانه‬ ‫ملت برپا کرد‪ .‬در درون مجلس کشمکش های بسیاری به وجود امد که یکی از انها برخورد‬ ‫روز چهارشنبه کوچک زاده با مطهری بود و در خارج از مجلس نیز برخی افراد با حمایت‬ ‫نمایندگانی چون رسایی و کوچک زاده تجمع اعتراض امیزی برگزار کردند که نتیجه ان نیز‬ ‫منجر به تصحیح مصوبه مجلس به نفع شورای عالی انقالب فرهنگی شد‪ .‬یکی دیگر از‬ ‫تصاویر محمدرضا باهنر و حسن غفوری فرد را در نهمین کنگره جامعه اسالمی مهندسین‬ ‫نشان می دهد و به نظر می رسد با خروج باهنر از هیات رئیس ه مجلس نایب رئیس سابق‬ ‫وقت بیشتری برای حضور در مراسم های اینچنینی داشته باشد‪ .‬تصویر دیگری که در این‬ ‫صفحه به شما عرضه کرده ایم حضرت ایت اهلل سیدموسی شبیری زنجانی از مراجع تقلید‬ ‫را در دیدار با رئیس مجلس شورای اسالمی به نمایش گذاشته است‪ .‬این مرجع دینی از‬ ‫الریجانی خواست تا هنگام تدوین قوانین سعی شود عناوین ثانویه فقهی کمتر به جای‬ ‫احکام اولیه به کار رود تا خدای ناکرده‪ ،‬حکم خدا فراموش نشود‪ .‬تصویری که با پس زمینه‬ ‫صحن علنی مجلس شورای اسالمی نشان داده شده ‪ 11‬عضو مستعفی کمیسیون اموزش‬ ‫و تحقیقات مجلس را نمایش می دهد‪ .‬این نمایندگان در نامه ای به علی الریجانی اعالم‬ ‫کردند که در اعتراض به حمایت های علی عباسپور‪ ،‬رئیس کمیسیون از دانشگاه ازاد در‬ ‫ساعت کاری کمیسیون اموزش و تحقیقات در جلسه کمیسیون حضور نیافته و در هیات‬ ‫رئیسه مجلس حضور می یابند‪ .‬همیشه مراس م ترحیم یا برنامه هایی که به مناسبت اعیاد ملی‬ ‫و مذهبی یا سوگواری ها برگزار می شود محمل مناسبی برای گردهمایی شخصیت های‬ ‫بزرگ لش��گری و کشوری است‪ .‬مراسم تشییع پیکر مرحوم محمد حسن اعرابی داماد‬ ‫امام (ره) نیز فرصت مناسبی بود تا اعضای بیت امام(ره)‪،‬نمایندگان بیوت علما و مراجع‪،‬‬ ‫شخصیت های سیاسی و مسئوالن کشور فارغ از جهت گیری های سیاسی در کنار یکدیگر‬ ‫حاضر شوند و در خاتمه تصاویر این هفته رئیس سازمان صد او سیما را در کنار صادق‬ ‫اهنگران مشاهده می کنید که در شانزدهمین همایش ساالنه هیات های رزمندگان اسالم‬ ‫سراسر کشور حضور پیدا کرده است‪ .‬ضرغامی بنابر مصلحت مقام معظم رهبری عضو هیچ‬ ‫حزب و جریان سیاسی نیست اما در هر صورت فرصت حضور در هیچ برنامه و محفل‬ ‫سیاسی وابسته به اصولگرایان را از دست نمی دهد‪.‬‬ ‫دیدار اعضای بسیجی هیات علمی دانشگاه ها و مراکز اموزش عالی سراسر کشوربا رهبر معظم انقالب‪.‬‬ ‫این دیدار هر ساله در سالروز شهادت استاد شهید مصطفی چمران برگزار می شود‪.‬‬ ‫حضرت ایت اهلل سیدموسی شبیری زنجانی از مراجع تقلید در دیدار با‬ ‫رئیس مجلس شورای اسالمی‪.‬‬ ‫‪16‬‬ ‫روح اهلل حسینیان‪ ،‬مهدی کوچک زاده‪،‬‬ ‫حسن کامران‪ ،‬حسین فدایی و‬ ‫محسن کوهکن پس از یکی از جلسات‬ ‫جنجالی هفته گذشته مجلس‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫حسن غفوری فرد و محمدرضا باهنر در نهمین کنگره جامعه اسالمی مهندسین‬ ‫‪11‬عضو مستعفی کمیسیون اموزش و تحقیقات مجلس‪ .‬این نمایندگان در نامه ای‬ ‫به علی الریجانی اعالم کردند که در ساعت کاری این کمیسیون در جلسه ان حضور‬ ‫نیافته و در هیات رئیسه مجلس حضور می یابند‬ ‫رئیس سازمان صدا و سیما در کنار صادق اهنگران‬ ‫در شانزدهمین همایش ساالنه هیات های رزمندگان‬ ‫اسالم سراسر کشور‪.‬‬ ‫مراسم تشییع پیکر مرحوم محمد حسن اعرابی‪ ،‬داماد امام (ره) با حضور اعضای بیت امام(ره)‪ ،‬نمایندگان بیوت علما و مراجع‪،‬‬ ‫شخصیت های سیاسی‪ ،‬مسئوالن کشوری و لشگری‪ ،‬روحانیت‪ ،‬مردم و اصناف قم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫‪17‬‬ ‫چهره ها‬ ‫ایت اهلل جوادی املی؛ مرجع سیاست ورز‬ ‫مرجعیت می کند‪ ،‬اما دس��تی هم بر اتش سیاست دارد؛ عرفان و‬ ‫فلسفه اس�لامی می داند‪ ،‬اما به فقه هم تسلط دارد؛ در اجتماعات‬ ‫عمومی س��خنرانی می کند‪ ،‬اما حلقه درس��ی او نخبه پسند است‪.‬‬ ‫ایت اهلل جوادی املی عالمی اس��ت که به واس��طه سیاس��ت ها و‬ ‫دیدگاه ه��ای معتدل و ب��ه دور از افراطش م��ورد وثوق و اعتماد‬ ‫تمام جریان های سیاسی کشور است‪ .‬همین هفته پیش بود که بر‬ ‫پیکر محمدحسین اعرابی‪ ،‬داماد حضرت امام (ره) نماز گذارد‪ .‬در‬ ‫دوره ای که برخی با نادیده گرفتن حرمت بیت حضرت امام(ره)‬ ‫اعضای ای��ن بیت را از هیچ توهینی مص��ون نمی دارند ایت اهلل‬ ‫ب��ه حرمت حضرت ام��ام(ره) و بر پیکر اعض��ای بیت اش نماز‬ ‫می گذارد‪ .‬استاد اخالق حوزه علمیه قم از همان روزهای نخست‬ ‫پیروزی انقالب در تمامی عرصه ها حضور داشت‪ .‬در همان روزها‬ ‫بود که با پیام حضرت امام به گورباچف راهی بلوک ش��رق شد‬ ‫‪ .‬او پس از حضور در ایران‪ ،‬ش��رح مبس��وطی بر این پیام‪ ،‬تحت‬ ‫عنوان «اوای توحید» نوشت و در سفرهای بعدی که به کشورهای‬ ‫اروپایی داشت‪ ،‬این پیام را به برخی مقام های مذهبی هدیه کرد‪.‬‬ ‫در این سفر به کشورهای فرانسه‪ ،‬سوئیس‪ ،‬اتریش‪ ،‬المان‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬انگلستان‪ ،‬سوریه و لبنان رفت و به بیان نگاه امام خمینی‬ ‫برای شخصیت های مذهبی پرداخت‪ .‬ایت اهلل جوادی املی در مجلس چهارم به عنوان استاد اخالق به همراه دیگر اقایان‪،‬‬ ‫همچون‪ :‬مشکینی‪ ،‬حسن زاده املی‪ ،‬احمدی میانجی‪ ،‬مهدوی کنی‪ ،‬راستی کاشانی و استادی دعوت شد تا نمایندگان مجلس‬ ‫با اصول اخالق اسالمی اشنا شوند‪.‬‬ ‫او به عنوان یکی از حمایت کنندگان «علی اکبر ناطق نوری» در انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 76‬شناخته می شد‪ .‬اگرچه‬ ‫منتقد سیاس��ت های فرهنگی دولت اصالح طلب محمد خاتمی به حس��اب می امد‪ ،‬اما در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫سال ‪ 84‬از اکبر هاشمی رفسنجانی حمایت قاطعی کرد تا معترضان و منتقدان او از جریان اصولگرا سربراورند و او را‬ ‫مورد اعتاب و انتقاد قرار دهند‪.‬‬ ‫او پس از پیروزی احمدی نژاد در انتخابات دهم مهر سکوت بر لب زد و به حمایت از نظام ادامه داد‪ .‬پس از انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری بود که به صورت غیرمنتظره از امامت جمعه قم کنار گیری کرد و شایعات متعددی چون نارضایتی‬ ‫ایت اهلل از برخی اقدامات دس��تگاه اجرایی کشور‪ ،‬بیماری و کسالت ایش��ان‪ ،‬ورود به وادی مرجعیت و… را پیرامون‬ ‫خود مشاهده کرد‪ .‬با بروز برخی حوادث و تشنج ها و اعتراض ها‪ ،‬ایت اهلل جوادی املی‪ ،‬مردم و سیاسیون را به رعایت‬ ‫قانون مداری دعوت می نمود‪ .‬ایشان در این زمینه می گوید‪« :‬اگر تخلفی شده و مدرکی هست‪ ،‬باید ارائه شود‪ ،‬اما باید از‬ ‫مجاری قانونی عمل شود‪ ،‬چرا که اگر به خیابان ها بریزند‪ ،‬کنترل ان از دست همگان خارج خواهد شد و معلوم نیست‬ ‫که چه کسی زد و چرا زد و به چه کسی زد؟ … کاری نکنیم که حضور مردم و این نظام اسیب ببیند‪ ،‬دشمن اماده است‬ ‫که اشوبی بشود تا او استفاده بکند‪».‬‬ ‫ایت اهلل جوادی در زمین ه تبعیت و حمایت از رهبری نیز همیشه مصمم بوده است‪ ،‬چه اینکه در نشست خود با دانشجویان‬ ‫در پاسخ به سوال دانشجویی مبنی بر شایعاتی پیرامون انتقادهای ایت اهلل جوادی پس از انتخابات گفت‪« :‬شما اصال به این‬ ‫حرف ها توجه نکنید و اصال این طور نیست‪ ».‬و در جای دیگری گفتند‪« :‬شما بایستی در خصوص اغتشاشات اخیر به‬ ‫سخنان مقام معظم رهبری توجه کنید و گوشتان به حرف های ایشان باشد‪ ».‬امروز محفل درسی این حکیم اسالمی در‬ ‫حلقه شاگردان برپاست و حمایت های او از نظام پابرجاست‪.‬‬ ‫فاطمه اجورلو؛ گزینه ای برای پست های خالی احمدی نژاد‬ ‫باالخره کرجی ها هم استان دار شدند؛ استان البرز که نامش‬ ‫برگرفته از کوهای همیشه سرفراز شمال کشور است‪ .‬جالب‬ ‫توجه انجاست که امکان دارد احمدی نژاد‪ ،‬فاطمه اجورلو‬ ‫ی را به عنوان‬ ‫نماینده مردم کرج در مجلس ش��ورای اسالم ‬ ‫اس��تاندار این استان تازه اس��تقالل یافته بگمارد‪ .‬او تالش‬ ‫زیادی برای استان شدن کرج انجام داد و به نظر می رسد در‬ ‫این راه نیز موفق بود و به همین دلیل شاید احمدی نژاد او را‬ ‫برای استانداری کرج و یا همان البرز امروزی برازنده ببیند‪.‬‬ ‫اجورل��و که پیش از این به هن��گام معرفی کابینه دهم به‬ ‫مجلس قرار بود در کرسی وزیر رفاه حضور داشته باشد‪،‬‬ ‫پ��س از مخالفت دیگر نمایندگان مجلس با حضور او در‬ ‫کابینه در همان کرسی نمایندگی باقی ماند‪.‬‬ ‫نام اجورلو با مجلس هفتم بر س��ر زبان ها افتاد و پس از‬ ‫ش��ایعه حمایتش از عباس پالیزدار و نقشی که در حضور‬ ‫این فرد در مجلس داش��ت‪ ،‬مورد خصومت و انتقاد دیگر‬ ‫نماین��دگان قرار گرفت‪ .‬او به واس��طه حمایت هایی که از‬ ‫شخص رئیس جمهور دارد به عنوان یکی از نمایندگان حامی‬ ‫ احمدی نژاد در مجلس شناخته می شود‪ .‬زمانی که نمایندگان‬ ‫‪18‬‬ ‫محصولی را به واسطه ثروت هنگفت او برای وزارت رفاه‬ ‫مناسب نمی دانستند در انتقاد از دیدگاه های بهارستان نشینان‬ ‫پشت تریبون مجلس قرار گرفت و گفت‪« :‬اتهامات عنوان‬ ‫شده به محصولی وارد نیست؛ چرا که نظام اقتصاد اسالمی‬ ‫ که مدرن ترین نظام دنیاست‪ ،‬بر پایه فقر طراحی نشده است‬ ‫و اگر شخصی ثروتی را از راه نامشروع به دست اورد‪ ،‬باید‬ ‫بررس��ی و در صورت لزوم با ان برخورد ش��ود؛ ولی اگر‬ ‫غیر از این باش��د و مال از راه حالل به دس��ت امده باشد‪،‬‬ ‫اشکالی بر ان وارد نیست‪ ».‬اجورلو دارای مدرک کارشناسی‬ ‫روانشناسی بالینی و کارشناسی ارشد روانشناسی شخصیت‬ ‫اس��ت؛ در حوزه علمیه تحصیل کرده و پیش از انتخابش‬ ‫به سمت نمایندگی مجلس‪ ،‬مسئول بسیج دانشجویی در‬ ‫دانشگاه ازاد اسالمی کرج و مسئول بسیج دانشجویی واحد‬ ‫خواهران استان تهران بوده است‪.‬‬ ‫در صورتی که اجورلو استاندار البرز شود‪ ،‬اولین استاندار‬ ‫زن بعد از انقالب خواهد بود و اگر اس��تاندار نش��د‪ ،‬این‬ ‫داستان در جای دیگری ادامه خواهد داشت؛ روزی وزارت‬ ‫رفاه‪ ،‬زمانی استانداری البرز و شاید وقتی‪...‬‬ ‫صادق الریجانی؛ سیاستمداری‬ ‫ناشناخته اما قاطع‬ ‫در روزه��ای پ��س از انتخابات ریاس��ت جمهوری به‬ ‫دس��تگاه قضا رفت و فعالیت خ��ود را به عنوان رئیس‬ ‫جدی��د قوه قضاییه اغاز کرد‪ .‬نام وی از میان اس��امی‬ ‫دیگری چون حجت االس�لام ناطق ن��وری‪ ،‬محمدی‬ ‫ری شهری‪ ،‬س��ید ابراهیم رئیسی و ایت اهلل سید احمد‬ ‫خاتم��ی کمتر ش��نیده ش��ده ب��ود‪ ،‬اما ب��ا صالحدید‬ ‫مقام معظم رهبری او برای پیشبرد سیاست های حقوقی‬ ‫و قضایی کشور انتخاب شد‪ .‬عملکرد صادق الریجانی‬ ‫طی ماه ه��ای اخیر گویای همراه��ی و همکاری او با‬ ‫دولت است که شاید یکی از دالیل ان را باید تاکیدات‬ ‫رهب��ر معظم انقالب ب��ر لزوم همدلی قوای س��ه گانه‬ ‫قلمداد کنیم‪ .‬رئیس دس��تگاه قضا که پس از ریاس��ت‬ ‫هلل هاشمی شاهروردی به قوه قضاییه نقل‬ ‫‪12‬ساله ایت ا ‬ ‫مکان کرده اس��ت در کارنامه خود عالوه بر فعالیتهای‬ ‫علم��ی و فقهی‪ ،‬یک دوره نمایندگ��ی مردم مازندران‬ ‫در مجل��س خب��رگان رهب��ری را دارد و در تاری��خ‬ ‫ ‪ 25‬تی��ر‪ 1380‬نی��ز ب��ا ص��دور حکم��ی از س��وی‬ ‫مقام معظم رهب��ری به عن��وان یکی از فقهای ش��ورای‬ ‫نگهب��ان قان��ون اساس��ی منص��وب ش��ده اس��ت‪.‬‬ ‫ی در سا ل ‪1339‬‬ ‫ی الریجان ‬ ‫ق امل ‬ ‫ االس�لام صاد ‬ ‫ ‬ ‫حجت‬ ‫ی‬ ‫هلل العظم ‬ ‫ش ایت ا ‬ ‫ف به دنیا امد‪ .‬پ��در ‬ ‫ف اش��ر ‬ ‫در نج ‬ ‫فو‬ ‫میرزا هاش�� م املی (ره ) از بزرگا ن حوز ه علمی ه نج ‬ ‫ی پروراند ه‬ ‫ی سالیا ن دراز شاگردا ن فراوان ‬ ‫ق م بود ک ه ط ‬ ‫ی تحصیل ‪ ،‬از محضر استادا ن‬ ‫اس��ت ‪ .‬وی در س��ال ها ‬ ‫ب را نزد‬ ‫ل و مکاس ‬ ‫ی بهر ه برد‪ .‬از جمل ه رس��ائ ‬ ‫بس��یار ‬ ‫ی همچو ن اقایا ن صلواتی ‪ ،‬سیدکاظ م‬ ‫استادان برجسته ا ‬ ‫ت ک ه‬ ‫ی فرا گرف ‬ ‫ی و کرباس�� ‬ ‫ی نبو ‬ ‫حائری ‪ ،‬س��ید مهد ‬ ‫ی‬ ‫ی بود‪ .‬الریجان ‬ ‫ل خصوص ‬ ‫ن درس ها ب ه ش��ک ‬ ‫عمد ه ای ‬ ‫ج والد‬ ‫س خار ‬ ‫ح ب�� ه در ‬ ‫س س��ط ‬ ‫با ب ه پایا ن برد ن درو ‬ ‫ی میرزاهاش�� م امل��ی (ره ) و نیز‬ ‫هلل العظم ‬ ‫خود ای��ت ا ‬ ‫تو‬ ‫ی رف ‬ ‫ن وحید خراسان ‬ ‫خ حسی ‬ ‫ی ش��ی ‬ ‫هلل العظم ‬ ‫ایت ا ‬ ‫س��ال ها از محضر انا ن بهر ه ب��رد‪ .‬الریجانی عالوه بر‬ ‫ش��اگردی به واسطه ازدواج با یکی از دختران ایت اهلل‬ ‫وحید خراس��انی داماد او نیز محسوب می شود‪ .‬او در‬ ‫ی‬ ‫هلل جواد ‬ ‫س اسفار ایت ا ‬ ‫ی نیز در در ‬ ‫ش علو م عقل ‬ ‫بخ ‬ ‫ی حاضر شد‪ .‬در سا ل‬ ‫ن زاد ه امل ‬ ‫هلل حس�� ‬ ‫ی و ایت ا ‬ ‫امل ‬ ‫س‬ ‫‪ 1356‬ب ه حوز ه علمی ه ق م وارد ش��د و بیش��تر درو ‬ ‫ی اندک و در نزد استادا ن‬ ‫ح را در فرصت ‬ ‫ت و سط ‬ ‫مقدما ‬ ‫ی نی��ز بودند‪ ،‬ب ه پایا ن‬ ‫برجس��ت ه ک ه گا ه از نزدیکا ن و ‬ ‫ج بزرگا ن قم ‪ ،‬از جمل ه‬ ‫س خار ‬ ‫س در در ‬ ‫رس��انید‪ .‬س��پ ‬ ‫ی‬ ‫والد خود‪ ،‬حاضر شد و سال ها از محضر انا ن بهره ها ‬ ‫ی و تفسیر‬ ‫ل علو م عقل ‬ ‫ت از تحصی ‬ ‫ن مد ‬ ‫بسیار برد‪ .‬در ای ‬ ‫نیز بازنماند‪ .‬صادق کمتر از برادران ارش��د خود یعنی‬ ‫علی و جواد در عرصه سیاست ایران شناخته شده بود‪،‬‬ ‫اما هم اکنون کمتر کسی است که نام او را نشنیده باشد‬ ‫و با عملکردش اشنا نباشد‪ .‬رئیس دستگاه قضا پس از‬ ‫استقرار در قوه قضاییه به یک خانه تکانی اساسی در این‬ ‫قوه دس��ت زد و افرادی را که عملکرد ناخوشایندی از‬ ‫خود در قوه قضاییه بر جای گذارده بودند‪ ،‬حذف کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫مرور رسانه ها‬ ‫انتقاد شدید بروجردی از منتقدان‬ ‫دانشگاه ازاد‬ ‫بخش کوچکی از جریان‬ ‫اصولگرایی درپی حذف دیگران‬ ‫اصالحات‪ ،‬کج راهی بزرگ در‬ ‫عرصه سیاسی کشور‬ ‫عصر ایران‪ :‬رئیس کمیس��یون امنیت ملی و سیاست‬ ‫خارجی مجلس باوجود مخالفت های گسترده جامعه‬ ‫دانش��گاهی با مصوبه اخی��ر خانه مل��ت‪ ،‬مخالفان با‬ ‫اقدامات دانشگاه ازاد را به باد انتقاد گرفت‪ .‬عالء الدین‬ ‫بروجردی اظهار داشت‪« :‬دانشگاه ازاد اسالمی با تربیت‬ ‫نیروی انس��انی کارامد و شایس��ته‪ ،‬به توسعه اموزش‬ ‫عالی کشور کمک شایانی کرده است‪ .‬وی با بیان اینکه‬ ‫افرادی س��عی دارند با فشار به این دانشگاه‪ ،‬ان را زیر‬ ‫س��وال ببرند‪ ،‬تاکید کرد‪ :‬منتقدان دانشگاه ازاد‪ ،‬چشم‬ ‫خود را روی حقایق بس��ته اند و تنها‪ ،‬نگاه سیاس��ی به‬ ‫این قضایا دارند‪».‬نماینده مردم بروجرد افزود‪« :‬منتقدان‬ ‫معاند با دانشگاه ازاد اسالمی نمی توانند دستاوردها و‬ ‫خدمات این مجموعه اموزش عالی به کشور را انکار‬ ‫کنند‪ .‬وی یاداور ش��د‪« :‬اموال دانش��گاه ازاد اسالمی‬ ‫ متعلق به هیچکس نیس��ت و س��رمایه ای عظیم برای‬ ‫پیشرفت و اعتالی میهن اسالمی مان است‪».‬‬ ‫الزم ب��ه ذک��ر اس��ت ک��ه رای ش��عبه ‪ 29‬دادگاه‬ ‫عمومی (حقوق��ی) در خصوص پرونده دانش��گاه ازاد‬ ‫اسالمی نیز با اعتراض دادستان کل کشور مواجه شده‬ ‫اس��ت و وی در نامه ای به رئیس قوه قضاییه خواستار‬ ‫تجدیدنظر در این حکم شد که خبرها حاکی از موافقت‬ ‫صادق املی الریجانی با این درخواست است‪.‬‬ ‫ایسنا‪ :‬دبیرکل جامعه اسالمی مهندسین گفت‪« :‬یکی از‬ ‫تهدیدات موجود جبهه اصولگرایی بخش کوچکی از‬ ‫خود جریان اصولگراست که رفتار خود را برای حذف‬ ‫و بی تاثی��ر کردن دیگر بخش های اصولگرایی هر روز‬ ‫شفاف تر و صریح تر می کند‪».‬‬ ‫محمدرضا باهنر با بیان اینکه س��الی که گذشت سال‬ ‫ازمون بصیرت نخبگان بود‪ ،‬گفت‪ « :‬این س��ال‪ ،‬سالی‬ ‫ب��ود ک��ه در فتنه ای عمی��ق بس��یاری از مدعیان خط‬ ‫امام با نادیده انگاش��تن خواس��ت مردم و چشم بستن‬ ‫بر حض��ور ‪ 40‬میلیون��ی ایرانی��ان در انتخابات دهم‬ ‫ریاست جمهوری ‪ ،‬خواسته یا ناخواسته با دشمن بیگانه‬ ‫همراه شدند و در ازمون عملی این مسیر مردود شدند‪».‬‬ ‫وی گفت‪« :‬در این فضا بازخوانی اسالم سیاسی برای‬ ‫ورود ان به متن نظام پس از ناکامی جریان روشنفکری‬ ‫وابسته و فتنه عمیق سال گذشته ضرورتی روشن است‪.‬‬ ‫ایامی که ب��ه تلخ کامی برای ملت ایران ‪ ،‬دوس��تداران‬ ‫جمهوری اسالمی و ازادیخواهان جهان گذشت ؛ مردم‬ ‫و نخبگان را به ضرورت تحول جدی ‪ ،‬متمایل ساخته‬ ‫اس��ت‪ ».‬باهنر تصریح کرد‪« :‬م��ردم و نخبگان بر این‬ ‫باورند که فاصله گرفتن از شعارهای انقالب ‪ ،‬زمینه ساز‬ ‫تهدیدات تازه ای شده و بنابراین مردم بازگشت به ان‬ ‫شعارها را اجتناب ناپذیر می دانند‪».‬‬ ‫تابناک‪ :‬مش��اور رئیس قوه قضائی��ه گفت‪« :‬اصالحات‬ ‫کج راهی بزرگ در کشور است و معنای کلمه اصالحات‬ ‫مهم نیس��ت بلکه اصالحات سیاس��ی در معنای نظری‪،‬‬ ‫انحراف داشته است‪».‬‬ ‫جواد الریجانی با مطرح کردن این س��وال که چه ش��د‬ ‫جمعی که خود را پیروان امام(ره) می دانس��تند به گروه‬ ‫لیبرال پیوستند‪ ،‬افزود‪« :‬اینها همه بازخورد همان تفکرات‬ ‫لیبرال است که در کش��ور ما رخنه کرد و ما هم خراب‬ ‫شدیم و این خرابی و انحراف از فعاالن سیاسی پیدا شد‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬برخی می خواستند این تفکر را در جامعه باب‬ ‫کنند که اسالم دین خصوصی است و دایره خصوصی ان‬ ‫در زندگی فردی اس��ت‪ ».‬مشاور رئیس قوه قضائیه ادامه‬ ‫داد‪« :‬این کج راه فکری نیز ارام ارام رشد کرد و به جایی‬ ‫رسید که نفاق نیز در کشور افزایش پیدا کرد‪».‬‬ ‫وی با تاکید بر اینکه فتنه سال گذشته کج راهی اصالحات‬ ‫را ب��ه ما نش��ان داد‪ ،‬افزود‪« :‬امروز زمان ان اس��ت که به‬ ‫مالک ها و معیارها عمل کنیم‪ .‬یکی از مس��ائل این است‬ ‫که به عقالنیت اسالمی توجه بیشتری کنیم‪».‬‬ ‫الریجانی تصری��ح کرد‪« :‬اگر ما چی��زی همچون تفکر‬ ‫اصالحات داشته باش��یم یک نظام سکوالر را در کشور‬ ‫خواهی��م داش��ت و غربی ها ب��ا این موضوع مش��کلی‬ ‫ندارند‪».‬‬ ‫خدا مدعیان خط امامی را لعنت کند‬ ‫برگهجریمهبدحجابیشوخیاست‬ ‫تهدید به استیضاح هیات رئیسه‬ ‫فردا‪ :‬رئی��س دفتر مقام معظم رهبری از «مدعیان خط‬ ‫امام» انتقاد کرده و گفت‪« :‬خدا لعنت کند افرادی را که‬ ‫با اسم امام در مقابل خط اصلی امام می ایستند و حریم‬ ‫امام را رعایت نمی کنند‪».‬‬ ‫حجت االسالم والمس��لمین محمدی گلپایگانی اظهار‬ ‫داشت‪« :‬مردم هنوز عاشق خط امام خمینی(ره) هستند‬ ‫و جمعیت میلیونی حاضر در مراس��م سالگرد ارتحال‬ ‫امام خمینی(ره) نش��انه پایبندی مردم به خط امام(ره)‬ ‫بود؛ مردم س��االری دینی‪ ،‬از ابتکارات امام خمینی(ره)‬ ‫است‪».‬‬ ‫وی به پش��توانه حضور چندین ساله اش در کنار رهبر‬ ‫انقالب‪ ،‬تاکید کرده و می گوی��د‪« :‬مظاهر فریبنده دنیا‬ ‫نتوانس��ته اس��ت در وجود رهبر انق�لاب ذره ای تاثیر‬ ‫بگذارد‪».‬‬ ‫حجت االسالم والمسلمین محمدی گلپایگانی‪ ،‬نعمت‬ ‫حضور رهبر فرزانه انقالب را نعمتی بزرگ و بی بدیل‬ ‫عنوان کرد و افزود‪ :‬به برکت مدیریت ایش��ان‪ ،‬انقالب‬ ‫ی در عرصه های مختلف انچنان پیشرفتی داشته‬ ‫اسالم ‬ ‫است که باید به ان جهش نام داد‪.‬‬ ‫گفتنی اس��ت انچه در روز ‪14‬خ��رداد و پس از ان در‬ ‫کش��ور رخ داد با واکنش های متفاوتی از سوی سران‬ ‫احزاب اصلی کش��ور مواجه ش��د که به نظر می رسد‬ ‫انتقاد رئیس دفتر مقام معظم رهبری نیز نسبت به این‬ ‫موضوع و واکنش شتابزده برخی افراد باشد‪.‬‬ ‫مهر‪ :‬جانشین فرماندهی نیروی انتظامی موضوع صدور‬ ‫قب��ض جریمه برخ��ورد با بدحجابی را یک ش��وخی‬ ‫خواند و گفت‪« :‬در اینده بس��یار نزدیک موضوع این‬ ‫قبض ه��ای جریمه را به صورت ش��فاف ب��رای مردم‬ ‫مطرح می کنیم‪».‬‬ ‫س��ردار احمدرضا رادان اف��زود‪« :‬این قبض ها زوایای‬ ‫مختلف��ی دارد که به زودی برای مردم بازگو می ش��ود‪.‬‬ ‫وج��ود قبض را رد می کنیم اما این به ان معنا نیس��ت‬ ‫که ب��ا بدحجابی برخورد نداری��م‪ ».‬وی تصریح کرد‪:‬‬ ‫«قانون مسیر برخورد با بدحجابی را مشخص کرده و‬ ‫ابزارهای اجرایی این قانون در کشور وجود دارد‪.‬‬ ‫رادان خاطر نش��ان کرد‪« :‬امروز برای همه روشن است‬ ‫ک��ه تامین امنیت اجتماع��ی در بخش های مختلف از‬ ‫ماموریت های نیروی انتظامی است و باید برابر قانون‬ ‫انجام شود‪».‬‬ ‫وی برخ��ورد با بدحجاب��ی را از مطالب��ات قانونی و‬ ‫ش��رعی مردم برش��مرد و گفت‪« :‬نیروی انتظامی این‬ ‫خواس��ته بحق مردم را اجابت می کن��د و تمایل دارد‬ ‫بدون حاشیه به ان بپردازد‪ .‬به گفته رادان‪ ،‬ابزار قانونی‬ ‫به اندازه کافی در بحث امنیت اجتماعی به ویژه عفاف‬ ‫و حجاب وجود دارد‪ .‬یکی از ابزارهایی که جوانان را‬ ‫به بی تفاوتی می کشاند بی بند و باری بد پوششی بوده و‬ ‫نیروی انتظامی به صورت جدی به این موضوع خواهد‬ ‫پرداخت‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫ایلنا‪ :‬رئی��س مرکز پژوهش های مجل��س در تذکری‬ ‫خطاب به الریجانی گفت‪« :‬کاری نکنید که دس��ت به‬ ‫اس��تیضاح هیات رئیسه بزنیم‪ .‬مصوبه مجلس مبنی بر‬ ‫طرح حمایت از تاسیس مراکز اموزش عالی غیرانتفاعی‬ ‫بسیار نامناسب بود و به ابروی مجلس لطمه زد‪ ».‬احمد‬ ‫توکلی تصریح کرد‪« :‬پیش از طرح این موضوع‪ ،‬الیحه‬ ‫و طرحی ارائه ش��د که وقف دانش��گاه ازاد را قانونی‬ ‫می کرد‪ .‬این طرح به کمیسیون قضایی و حقوقی ارجاع‬ ‫شد و این الیحه و طرحی که در حمایت از موسسات‬ ‫اموزش عالی بود نیز به کمیسیون اموزش و تحقیقات‬ ‫رف��ت که این دو با هم چه از نظر محتوا و چه از نظر‬ ‫عن��وان مربوط نبودند و این پیش��نهادی که مربوط به‬ ‫وقف اموال بود مورد پذیرش واقع ش��د که براس��اس‬ ‫ماده ‪ 141‬ایین نامه قابل طرح نبود‪ ».‬وی اظهار داشت‪:‬‬ ‫«این موضوع باید مورد رسیدگی قرار گیرد و به مجلس‬ ‫گزارش داده ش��ود تا ما مجبور نباش��یم که از ماده ‪25‬‬ ‫استفاده کرده و به استیضاح هیات رئیسه دست بزنیم‪».‬‬ ‫وی با اش��اره به اصل ‪ 145‬بیان کرد‪« :‬مطابق این اصل‬ ‫نمایندگان حق دارند تقاضا کنند که موضوع در دستور‬ ‫کار ق��رار گیرد و از انجایی که م��ن این گونه فهمیدم‬ ‫که از مجلس تقاض��ای رای دارند‪ ،‬بنابراین از مجلس‬ ‫رای گرفتی��م و مجلس به این موض��وع رای داد‪ ».‬که‬ ‫الریجانی نیزخطاب به توکلی گفت‪ « :‬سخنان نسنجیده‬ ‫موجب وهن مجلس است نه رای مجلس‪».‬‬ ‫‪19‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫پایبندی پاکستان به تحریم های‬ ‫ضد ایرانی‬ ‫روزنامه نیش��ن‪ :‬در پی اظهارات اخیر‬ ‫وزیر امور خارجه پاکستان درباره خط‬ ‫لوله صلح‪ ،‬نخست وزیر این کشور نیز‬ ‫در س��خنانی تامل برانگیز گفت‪« :‬هر‬ ‫تحریمی که امریکا علیه ایران اعمال‬ ‫کن��د‪ ،‬اس�لام اباد ان را در چارچوب‬ ‫قوانین بین المللی بررسی می کند و اگر‬ ‫ای��ن تحریم ها جزو قوانین بین المللی‬ ‫باش��د‪ ،‬پاکس��تان نی��ز از ان تبعی��ت‬ ‫می کند‪« ».‬یوسف رضا گیالنی» اظهار‬ ‫داش��ت‪« :‬ما هم اکنون در حال جنگ‬ ‫برای تثبیت حاکمیت خود هس��تیم‪».‬‬ ‫وی در پاسخ به پرسشی درباره فشار‬ ‫امریکا بر پاکس��تان در مورد خط لوله‬ ‫صلح گفت‪ :‬ه��ر تحریمی که امریکا‬ ‫علیه ایران اعمال کند‪ ،‬اس�لام اباد ان‬ ‫را در چارچ��وب قوانی��ن بین المللی‬ ‫بررس��ی می کند و اگ��ر این تحریم ها‬ ‫جزو قوانین بین المللی باشد‪ ،‬پاکستان‬ ‫نیز از ان تبعیت می کند‪ .‬نخست وزیر‬ ‫پاکس��تان البته چن��د روز بعد با تغییر‬ ‫برخی از اظهارات خود گفت‪ :‬پاکستان‬ ‫به عنوان عضوی از جامعه بین الملل از‬ ‫هر گونه محدودیتی که علیه کشوری‬ ‫اعمال شود تبعیت می کند‪.‬‬ ‫‪20‬‬ ‫ماجرای وحشتناک زندان‬ ‫«ایکس»‬ ‫دیل��ی تلگ��راف‪ :‬زندان ه��ای مخفی‬ ‫با نام ایک��س (‪ )X‬در س��رزمین های‬ ‫اشغالی وجود دارند که حتی زندانیان‬ ‫مش��خصات انها را نمی دانند‪ .‬زندانیان‬ ‫حاضر در این زندان ها در س��لول های‬ ‫انفرادی حبس هستند که دو در اهنی‬ ‫انها را از دیگر قسمت های زندان جدا‬ ‫می کند‪ .‬یکی از این زندان های ایکس‬ ‫با نام زندان «ایالون» ش��ناخته می شود‬ ‫و هویت ان اولین بار توس��ط روزنامه‬ ‫معاریو افش��ا ش��د و تا زمانی که این‬ ‫روزنامه درباره ان مطلبی ننوش��ته بود‪،‬‬ ‫کسی از وجود این زندا ن خبر نداشت‪.‬‬ ‫این در حالی است که این روزنامه نیز‬ ‫از یک��ی از افراد این زندان به نام اقای‬ ‫ایکس یاد می کند؛ یعنی هرچند وجود‬ ‫این زندان ها افشا شده اما هنوز هویت‬ ‫افراد زندانی در انها مشخص نیست‪ .‬به‬ ‫نوشته دیلی تلگراف‪ ،‬تنها پس از گذشت‬ ‫چند ساعت از انتشار این مطلب روی‬ ‫نس��خه اینترنتی روزنام��ه معاریو‪ ،‬این‬ ‫مطلب از روی ان حذف ش��د‪ .‬در این‬ ‫گ��زارش امده که هیچ کس حق ورود‬ ‫به این زندان ها را نداشته و کسی هم به‬ ‫مالقات زندانیان نمی رفت‪.‬‬ ‫برزیل بله قربان گوی قدرتهای‬ ‫بزرگ نیست‬ ‫روزنامه استاندارد‪ :‬وزیر خارجه برزیل‬ ‫با تاکید بر اینکه کشورش در موثر بودن‬ ‫قطعنامه علیه ایران بس��یار تردید دارد‪،‬‬ ‫بیانیه تهران را تداوم مس��یر مذاکره و‬ ‫اعتمادسازی دانست‪« .‬سلسو اموریم»‬ ‫وزیر امور خارجه برزیل در پاس��خ به‬ ‫این پرس��ش که ایا تصویب قطعنامه‬ ‫جدید ش��ورای امنیت علیه ایران یک‬ ‫خطا بود‪ ،‬اظهار داش��ت‪ :‬تاریخ ان را‬ ‫نش��ان خواهد داد‪ .‬م��ا در ماه می یک‬ ‫توافق با تهران را پیش��نهاد کردیم که‬ ‫توس��ط برخی قدرت های دارای وتو‬ ‫حمایت شد‪ .‬من بسیار به این موضوع‬ ‫شک دارم که قطعنامه هرگونه تاثیری‬ ‫که بسیاری از حمایت کنندگانش انتظار‬ ‫دارند را داش��ته باش��د‪ .‬وی در بخش‬ ‫دیگری از این گفت وگو اظهار داشت‪:‬‬ ‫ما به دنبال راهی هستیم که از شورای‬ ‫امنیت جهانی خود را بیرون بکشیم‪ .‬ما‬ ‫نمی خواهیم با رشوه در شورای امنیت‬ ‫پذیرفته شویم و عضو دائم ان شویم‪.‬‬ ‫اگ��ر ما برای دریافت یک کرس��ی در‬ ‫شورای امنیت از دیدگاه های شخصی‬ ‫و جهانی خود دس��ت بکش��یم‪ ،‬بهتر‬ ‫است که از این نهاد فاصله بگیریم‪.‬‬ ‫جنجال عبور ناوهای امریکایی و‬ ‫اسرائیلی از کانال سوئز‬ ‫القدس العربی‪ :‬پارلمان مصر به دلیل‬ ‫ص��دور مجوز ب��رای عب��ور ناوهای‬ ‫امریکایی و اس��رائیلی از کانال سوئز‪،‬‬ ‫دچار تنش شد‪ .‬دولت مصر دست کم‬ ‫ب��ه ‪ 11‬فروند ناو امریکایی و یک ناو‬ ‫اسرائیلی مجوز عبور از کانال سوئز و‬ ‫حضور در دریای سرخ را داده است‪.‬‬ ‫مقصد نهایی این ناوها هنوز مشخص‬ ‫نیست‪ ،‬اما به نظر می رسد که حوادث‬ ‫پی��ش ام��ده پ��س از حمل��ه نیروی‬ ‫دریایی رژیم صهیونیس��تی به کاروان‬ ‫ازادی (کش��تی های حامل کمک های‬ ‫انسان دوس��تانه به غ��زه) در این مورد‬ ‫بی تاثیر نبوده باش��د‪ .‬در همین رابطه‬ ‫برخی منابع از ب��روز درگیری لفظی‬ ‫می��ان نماین��دگان مواف��ق و مخالف‬ ‫دولت مص��ر در پارلمان این کش��ور‬ ‫خبر می دهند‪ .‬بر اساس این گزارش‪،‬‬ ‫مخالفان دولت مصر معتقدند که صدور‬ ‫مجوز برای عبور ناوهای صهیونیستی‬ ‫از کانال سوئز می تواند اوضاع منطقه را‬ ‫پیچیده تر کند‪ .‬منابع نزدیک به دولت‬ ‫مصر نیز اعالم می کنند که قاهره فقط‬ ‫به دولت های متخاصم اجازه عبور از‬ ‫کانال سوئز را نمی دهد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫جهان در یک نگاه‬ ‫تذکر به وزارت کشور‬ ‫مهر‪ :‬یک نماینده مجل��س در تذکری ایین نامه ای‬ ‫خواستار تذکر رئیس مجلس به وزارت کشور به‬ ‫دلیل اهمال و عدم برخورد با تجمع روز گذش��ته‬ ‫مقابل مجلس ش��د‪ .‬س��ید کاظم دلخ��وش پس از‬ ‫نطق علی الریجان��ی رئیس مجلس درباره تجمع‬ ‫دانش��جویان در اعت��راض به مصوب��ه مربوط به‬ ‫دانشگاه ازاد و مراکز اموزشی غیر دولتی در تذکری ایین نامه ای این تجمع را ساخته‬ ‫و پرداخته برخی نمایندگان مجلس خواند‪ .‬وی افزود‪« :‬سابقه این افراد و خانواده انها‬ ‫مشخص است و پرونده انها برخی در دادگاه ویژه روحانیت قابل بررسی و پیگیری‬ ‫اس��ت‪ ».‬وی اظهار داشت‪« :‬چطور می ش��ود که احزاب باید برای راهپیمایی مجوز‬ ‫بگیرند ولی اینجا در پشت پرده برای افراد ناهار تهیه می کنند‪ ،‬اب میوه تهیه می کنند‪،‬‬ ‫اتوب��وس و مینی بوس می اورن��د و بلند گو می اورند و جلوی مجلس ‪ 150‬نفر را به‬ ‫اسم کل ملت جمع می کنند‪ .‬دلخوش خطاب به دست اندرکاران برگزاری این تجمع‬ ‫گفت‪« :‬اگر شما عرضه داشتید در تهران رای احمدی نژاد را بیشتر از رقبا می کردید‬ ‫و تهران را جمع می کردید‪».‬‬ ‫تعیین تکلیف دانشگاه ازاد‬ ‫عصر ایران‪ :‬عضو کمیسیون اموزش درباره ارزیابی از وضعیت اعمال قانون در مورد‬ ‫دانش��گاه ازاد گفت‪ :‬اساسنامه ای که از سوی شورای عالی انقالب فرهنگی اصالح‬ ‫ش��ده‪ ،‬تکلیف دانشگاه ازاد را مش��خص کرده است و هفته جاری نیز هیات امنای‬ ‫این دانش��گاه باید رئیس جدید را معرفی کند‪ .‬علیرضا زاکانی با بیان این مطلب که‬ ‫مش��کل اساسی دانشگاه ازاد پیوستگی عناصر مرتبط مدیریت عالی دانشگاه ازاد با‬ ‫قوای کشور است‪ ،‬گفت‪ :‬هر زمان سعی می شود که به طریقی این دانشگاه ضابطه مند‬ ‫شود‪ ،‬ان عناصر تالش می کنند که این حرکت های اصالح گرانه قیم بماند‪ .‬وی اضافه‬ ‫کرد‪« :‬عمل نکردن به ایین نامه داخلی مجلس در کمیسیون و طریق مطرح کردن ان‬ ‫و تقاضا کردن ماده ‪ 145‬ایین نامه داخلی مجلس نیز مقدمه دیگری بر این اشکال بود‪.‬‬ ‫متاسفانه این طرح با تغییراتی که به همت شخص رئیس کمیسیون اموزش تحقیقات‬ ‫مجلس تحت دو پیش��نهاد جداگانه مطرح و اعمال شد مورد تصویب قرار گرفت‪».‬‬ ‫زاکانی گفت‪ :‬متاسفانه این مصوبه پیام نامناسبی برای اجتماع داشت که حکایت از‬ ‫تداخل امور مجلس در حیطه فعالیت های شورای عالی انقالب فرهنگی بود‪.‬‬ ‫طو خال اما‬ ‫اوباما ماری خوش خ ‬ ‫کوته فکر‬ ‫بی بی س��ی‪ :‬س��خنگوی القاع��ده ب��ا‬ ‫ش‬ ‫درخواس��ت از اوباما برای عدم تال ‬ ‫برای تمرکز بر رویارویی با تشکیالت‬ ‫القاع��ده گف��ت‪« :‬حت��ی در صورت‬ ‫شکست القاعده صدها میلیون مسلمان‬ ‫خارج از تشکیالت القاعده وجود دارند‬ ‫که با امریکا مبارزه می کنند‪ ».‬س��ازمان‬ ‫ تروریستی القاعده با انتشار پیام ویدئویی‬ ‫به«باراکاوباما»‪،‬رئیس جمهوریامریکا‬ ‫نس��بت به حمالت بیشتر و کشن ده تر‬ ‫علی��ه امریکایی ها هش��دار داد‪« .‬ادام‬ ‫غدان» سخنگوی امریکایی القاعده در‬ ‫پیامی ‪ 24‬دقیقه ای ب��اراک اوباما را مار‬ ‫ش خط و خالی نامید که کوته فکر‪،‬‬ ‫خو ‬ ‫س��فاک و خیانتکار است‪ .‬سخنگوی‬ ‫القاعده با انتقاد از تجاوز و دخالت های‬ ‫امریکا در افغانس��تان‪ ،‬پاکستان‪ ،‬یمن‬ ‫و س��ومالی گفت‪« :‬چرا باید ش��ما در‬ ‫امور داخلی کش��ورها دخالت کنید و‬ ‫ب��ه انها حمله کنید‪ .‬چرا باید ش��ما به‬ ‫ازادی و حاکمی��ت کش��ورهای دیگر‬ ‫تجاوز کنید‪ .‬را ه تامین امنیت امریکا در‬ ‫ارتقای تبادالت اطالعاتی نیست بلکه‬ ‫پایان بخش��یدن به اشغال و حمایت از‬ ‫رژیم های منفور است‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫امریکایی ها تابستان اینده از‬ ‫افغانستان می روند‬ ‫اسوش��یتدپرس‪ :‬کاخ س��فید اعالم‬ ‫ج نیروه��ای امریکا از‬ ‫ک��رد که خرو ‬ ‫خاک افغانستان از تابستان اینده اغاز‬ ‫خواهد شد‪ .‬این خبر در حالی اعالم‬ ‫می ش��ود که مقام های ارش��د ارتش‬ ‫امریکا اعالم یک جدول زمانی برای‬ ‫خروج نیروهای این کشور را اشتباه‬ ‫خوانده اند‪« .‬رام امانوئل»‪ ،‬رئیس دفتر‬ ‫«باراک اوباما»‪ ،‬رئیس جمهوری امریکا‬ ‫در این زمینه تاکی��د کرد که جوالی‬ ‫‪ ۲۰۱۱‬میالدی تاریخ مش��خص شده‬ ‫در ای��ن مورد اس��ت و هم��ه از این‬ ‫موضوع اگاه هس��تند‪ .‬پی��ش از این‬ ‫ژنرال «دیوید پترائوس»‪ ،‬فرماند ه ستاد‬ ‫فرماندهی ارتش ایاالت متحده ضمن‬ ‫رد وجود جدول زمانی برای خروج‬ ‫نیروه��ا‪ ،‬گفته بود خ��روج نیروهای‬ ‫نظامی به ش��رایط امنیتی و وضعیت‬ ‫افغانس��تان بس��تگی خواهد داشت‪.‬‬ ‫بنابرای��ن گزارش‪« ،‬راب��رت گیتس»‪،‬‬ ‫وزیر دف��اع امریکا نی��ز در مصاحبه‬ ‫با «فاکس نیوز» گف��ت که جنگ در‬ ‫افغانستان کار مش��کلی است و این‬ ‫وظیفه دش��وار بیشتر بر عهده امریکا‬ ‫و متحدانش است‪.‬‬ ‫دانشگاه ازاد را خدا ازاد کرد‬ ‫ایسنا‪ :‬پس از طرح موضوع پرونده داشتن یکی از‬ ‫نمایندگان مجلس در دادگاه ویژه روحانیت‪ ،‬حمید‬ ‫رسایی درباره پرونده اش در دادگاه ویژه روحانیت‬ ‫توضی��ح داد‪ .‬وی با بی��ان این مطلب و با تاکید بر‬ ‫اینک��ه به این پرونده افتخار می کنم‪ ،‬افزود‪« :‬فردی‬ ‫با جعل مهر‪ ،‬سندس��ازی و فاکتورسازی وام ‪500‬‬ ‫میلیون تومانی را برخالف روال قانونی بانک دریافت می کند که وقتی من این قضیه‬ ‫را می خواستم مطرح کنم‪ ،‬حامیان وی به من فشار اوردند که چون وی در یک نشریه‬ ‫منتسب به اصولگرایان فعالیت می کند‪ ،‬لذا طرح این مساله به مصلحت نیست‪».‬نماینده‬ ‫تهران گفت‪« :‬خوشحالم اتهاماتی که متوجه مجلس بود برطرف شد و نشان داد که‬ ‫مجلس در اختیار یک نهاد نیست و همان طور که خدا خرمشهر را ازاد کرد‪ ،‬دانشگاه‬ ‫ازاد نیز توسط خداوند ازاد شد‪».‬‬ ‫یک روزی کیهان را نبینم‪ ،‬ان روز ناراحتم‬ ‫تابن��اک‪ :‬دبیرکل بنیاد بین المللی غدیر با بیان اینکه «من اگر روزی روزنامه کیهان‬ ‫را نبینم‪ ،‬ان روز ناراحتم» با اشاره به تصمیمات هفته گذشته مجلس گفت‪ :‬خطاب‬ ‫به نمایندگان مجلس صحبت می کردم‪ ،‬به انها گفتم بگویید اشتباه کردیم و از این‬ ‫صحبت انها ان قدر خوش شان امد که امدند و با من صحبت کردند و گفتند االن‬ ‫ما داری��م برگه ای تنظیم می کنیم برای مجلس برقرار ک��ردن و دوباره باید تمدید‬ ‫ش��ود‪ .‬ایت اهلل ابوالقاس��م خزعلی گفت‪ :‬ما در بنیاد بین المللی غدیر‪ ،‬پیام خود را‬ ‫به کش��ورهایی چون الم��ان‪ ،‬هلند و بلژیک ابالغ کردیم و انها از این کار بس��یار‬ ‫خوش��حال ش��دند‪ .‬به سیدحس��ن نصراهلل نیز برگه نمایندگی دادیم که وی گفت‬ ‫من افتخار می کنم که در خدمت امیرالمومنین(ع) باش��م و باید دانس��ت که ‪265‬‬ ‫نفر از نمایندگان مجلس غدیری ش��دند و در دوره نهم ریاس��ت جمهوری اقای‬ ‫احمدی نژاد تمام وزرای ایشان غدیری شدند و در دوره دهم هم چون تازه است‪،‬‬ ‫شاید دیداری داشته باشم تا تمامی انها غدیری شوند‪ .‬وی گفت‪« :‬اغتشاشگران در‬ ‫دامن اسرائیل ‪ ،‬انگلیس و امریکا جای دارند»‪.‬‬ ‫‪21‬‬ ‫تیتر یک‬ ‫بازخوانی ترور نافرجام ایت اهلل خامنه ای‬ ‫خد ا ا و را حفظ کرد‬ ‫ترور ایت اهلل خامنه ای در یکی از حساس ترین مقاطع‬ ‫تاریخ��ی س��ال های ابتدایی انقالب ص��ورت گرفت‪.‬‬ ‫ایش��ان با حضور فعال در جلسه بررسی عدم کفایت‬ ‫رئیس جمهوری (ابوالحسن بنی صدر) در ‪ 29‬خرداد ماه‬ ‫س��ال ‪ 1360‬دش��منی بنی صدر و هوادارانش از جمله‬ ‫س��ازمان مجاهدین خلق (منافقین) را به جان خریده‬ ‫ب��ود‪ .‬پ��س از غائله اعالم جنگ مس��لحانه از س��وی‬ ‫منافقین که با غائله ‪ 30‬خرداد ش��کل رس��می به خود‬ ‫گرفت نیز انتقادات خود را به این تشکیالت ادامه داد‬ ‫تا اینکه چند روز بعد در نماز جمعه پنجم تیر ماه نیز به‬ ‫انتقاد تند از خط نفاق پرداخت‪ .‬همه این زمینه ها دلیلی‬ ‫بود بر اینکه پس از ترور ایت اهلل خامنه ای در ششم تیر‬ ‫ماه نگاه ها به س��وی گروهک منافقین معطوف شود‪،‬‬ ‫اما منافقین مسئولیت این اقدام تروریستی را نپذیرفته‬ ‫و با صدور اطالعیه ای رس��می دست داشتن خود در‬ ‫این اقدام را رد کردند‪ .‬از سوی دیگر در بین اثار به جا‬ ‫مانده از واقعه ترور برچس��بی نصب شده روی ضبط‬ ‫منفجر ش��ده دیده می شد که با ماژیک نوشته شده بود‬ ‫«هدیه گروه فرقان»‪.‬‬ ‫روز ترور‬ ‫روز شنبه ششم تیر ماه ایت اهلل خامنه ای که از جبهه ها‬ ‫برگش��ته و خدمت امام رس��یده بودند‪ ،‬بعد از دیدار‪،‬‬ ‫طبق برنام ه ش��نبه ها‪ ،‬عازم مسجد ابوذر در محله فالح‬ ‫تهران ش��دند‪ .‬ایش��ان قرار بود بعد از نماز ظهر برای‬ ‫نمازگزاران سخنرانی انجام دهند‪.‬‬ ‫نماز ظه��ر تم��ام ش��د‪ .‬مق��ام معظ��م رهب��ری رفتند‬ ‫پشت تریبون‪ .‬پرسش های نوش��ته مردم را به سخنران‬ ‫می دادند‪ ،‬اگرچه بعضی از پرسش ها تند و حتی گاهی‬ ‫بی ربط بود‪.‬‬ ‫‪22‬‬ ‫بین جمعیت ضبط صوتی دست به دست شد تا رسید‬ ‫به جوانی با قد متوس��ط و موهای فر و کت و پیراهن‬ ‫چهارخان��ه و صورتی با ته ریش مختصر که ان روزها‬ ‫کلیش�� ه چهر ه و تیپ خیل��ی از جوان ها بود‪ .‬خودش‬ ‫را رس��اند ب ه تریبون‪ .‬ضبط را گذاش��ت روی تریبون؛‬ ‫درست مقابل قلب سخنران‪ .‬دستش را گذاشت روی‬ ‫دکم ه ‪ .Play‬شاسی تق تق صدا کرد و روشن نشد؛ مثل‬ ‫حالت پایان نوار‪ ،‬اما او رفت‪.‬‬ ‫یک دقیقه نگذش��ت که بلندگو ش��روع کرد به س��وت‬ ‫کشیدن‪ .‬ایت اهلل خامنه ای همین طور که صحبت می کردند‪،‬‬ ‫گفتند‪« :‬اقا این بلندگو را تنظیم کنید‪ ».‬بعد خودش��ان را‬ ‫ت تریبون کمی عقب‬ ‫به سمت چپ کش��یدند و از پش ‬ ‫امدند و به صحب��ت ادامه دادند‪« :‬در زمان امیرالمومنین‪،‬‬ ‫زن در همه جوامع بش��ری ‪ -‬نه فقط در میان عرب ها ‪-‬‬ ‫مظلوم بود‪ .‬نه می گذاشتند درس بخواند‪ ،‬نه می گذاشتند‬ ‫در اجتماع وارد بشود و در مسائل سیاسی تبحر پیدا بکند‪،‬‬ ‫نه ممکن بود در میدان های‪ »...‬انفجار!‬ ‫ایت اهلل خامنه ای که هنگام س��خنرانی رو به جمعیت و‬ ‫پش��ت به قبله بودند‪ ،‬با ی��ک چرخش ‪ 45‬درجه ای به‬ ‫طرف چپ جایگاه افتادن��د‪ .‬اولین محافظ خودش را‬ ‫باالی سر ایشان رساند‪.‬‬ ‫امام جماعت‪ ،‬متحیر وسط مسجد مانده بود‪ .‬چشمش‬ ‫به یک ضبط ص��وت افتاد که مثل یک کتاب‪ ،‬دو تکه‬ ‫شده بود‪ .‬روی جدار ه داخلی ضبط شکسته‪ ،‬با ماژیک‬ ‫قرمز نوشته بودند «هدیه گروه فرقان »‪.‬‬ ‫گروه فرقان چه بود؟‬ ‫این نوش��ته در حالی جلب توج��ه می کرد که اعضای‬ ‫اصلی و رهبران فرقان مدت ها پیش اعدام شده بودند‪.‬‬ ‫تعقیب گروه فرقان در اواخر س��ال ‪ 58‬وارد دس��تور‬ ‫کار نظام ش��ده شد‪ ،‬زیرا مس��ئوالن به شدت احساس‬ ‫خطر کرده بودند‪ .‬چند جوان‪ ،‬بدون داشتن تشکیالت‬ ‫قوی‪ ،‬اقدام به گرفتن س��رمایه های عظیم از این ملت‬ ‫می کردند‪ .‬شخصیت هایی مانند شهید مطهری‪ ،‬قاضی‬ ‫طباطبایی‪ ،‬مفت��ح‪ ،‬عراق��ی و‪ ...‬از ارکان نظام بودند و‬ ‫گروه فرقان توانسته بود این افراد را به شهادت برساند‪.‬‬ ‫از همین زمان‪ ،‬گروه فرقان مورد تعقیب ش��دید قرار‬ ‫گرفتند‪ .‬یارگیری گروه فرقان از مساجد صورت گرفته‬ ‫بود و پ��س از انقالب در کمیته ها نف��وذ کرده بودند‪.‬‬ ‫گروه های اطالعاتی جمهوری اس�لامی‪ ،‬مانند س��پاه‪،‬‬ ‫کمیته ها و حتی ارتش با فعالیت مشترک گروه فرقان را‬ ‫شناسایی کردند و افراد مهم ان از جمله اکبر گودرزی‬ ‫رهب��ر جوان ای��ن گروه تا خرداد ‪ 59‬اعدام ش��دند‪ .‬ب ا‬ ‫وجود این شرایط‪ ،‬ترور ایت اهلل خامنه ای توسط گروه‬ ‫فرقان می توانست شوک بزرگی به دستگاه های امنیتی‬ ‫به شمار اید‪.‬‬ ‫رد پای منافقین‬ ‫س��وال اصل��ی این ب��ود؛ ایا گ��روه فرق��ان خود را‬ ‫بازسازی کرده است؟ یا اینکه این نوشته یک حرکت‬ ‫انحرافی اس��ت؟ هر چند هنوز هم منافقین مسئولیت‬ ‫ ت��رور نافرجام ای��ت اهلل خامن��ه ای را نپذیرفته اند اما‬ ‫قرائ��ن و ش��واهد‪ ،‬به خصوص انفج��ار دفتر مرکزی‬ ‫حزب جمه��وری در هفتم تیر ‪ 1360‬که به ش��هادت‬ ‫ایت اهلل بهش��تی و ‪ 72‬تن از یاران انقالب منتهی شد‬ ‫حکایت از رد پای منافقین در این واقعه دارد‪ .‬یکی از‬ ‫مهمترین دالیل این ادعا تفاوت در نوع ترور اس��ت‪.‬‬ ‫اکثر ترورهای فرقان به وس��یل ه ش��لیک مستقیم بوده‬ ‫است‪ .‬انها با موتور می امدند و در یک لحظه با اسلحه‬ ‫ف��رد را مورد ه��دف قرار می دادند ‪ .‬تروریس��ت های‬ ‫فرقان س��عی می کردند تا حد ممک��ن به فرد نزدیک‬ ‫شوند که به صورت موثری اقدام به ترور کنند و منجر‬ ‫به حذف فیزیکی افراد ش��وند‪ .‬اس��تفاده از بمب در‬ ‫ ترور میان این گروه سابقه نداشته است‪ .‬این در حالی‬ ‫است که در کارنامه تروریس��تی منافقین انفجارهای‬ ‫متعددی دیده می شود‪ .‬نکته بعدی به رویکرد منافقین‬ ‫در ان روزه��ا بر می گردد‪ .‬منافقین از ابتدا دس��ت به‬ ‫جذب نیروهای نظامی و میلیش��یا زده بودند تا ابزار‬ ‫فشار خود روی جمهوری اسالمی را تقویت کنند و‬ ‫در ‪ 30‬خ��رداد ‪ 1360‬اولی��ن مانور نظامی خود را در‬ ‫خیابان ها اجرا کردند و با بس��یج ه��واداران خود در‬ ‫خیابان ها‪ ،‬در حالی که مس��لح به س�لاح های گرم و‬ ‫س��رد بودند‪ ،‬مردم را دچار رعب و وحش��ت کردند‬ ‫ت��ا به خیال خ��ود‪ ،‬مجلس را از برکن��اری بنی صدر‬ ‫برح��ذر دارن��د‪ .‬اما مجلس کار خ��ود را انجام داد و‬ ‫رای به عدم کفایت بنی صدر داد‪ .‬امام خمینی(ره) هم‬ ‫با توجه به رای مجلس‪ ،‬بنی صدر را عزل کردند‪ .‬این‬ ‫موضوع موجب شد که منافقین احساس کنند باید به‬ ‫صورت تروریس��تی وارد عرصه شوند و عناصر مهم‬ ‫خط امام را مورد هدف ق��رار دهند که در راس انها‬ ‫مقام معظ��م رهبری بود و پس از ان به ترور ش��هید‬ ‫بهشتی و حزب جمهوری پرداختند‪ .‬قرائن و شواهد‬ ‫حکایت از ان دارد که منافقین عمدا مس��ئولیت ترور‬ ‫ایت اهلل خامنه ای را نپذیرفتند تا زمینه فاجعه هفتم تیر‬ ‫را فراهم کند‪ .‬زی��را نیروهای امنیتی در مورد عامالن‬ ‫واقعی این ترور دچار س��ردرگمی می ش��دند و این‬ ‫فرص��ت برای منافقین فراهم می ش��د ک��ه با ارامش‬ ‫بیشتری نقشه انفجار دفتر حزب جمهوری اسالمی را‬ ‫دنبال کنند‪ .‬در صورتی که انچه روشن و واضح است‬ ‫دش��منان گروهک فرقان با دشمنان منافقین مشترک‬ ‫بودند و تفاوت نام ها تغییری در اصل ماجرا ندارد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫دین و تاریخ‬ ‫سخنرانی ناتمام ایت اهلل خامنه ای در مسجد ابوذر‬ ‫از روی حدس و گمان قضاوت نکنید‬ ‫هلل الرحمن الرحیم‬ ‫بسم ا ‬ ‫امیدواریم که این دیدار با ش��ما ب��رادران و خواهران‪،‬‬ ‫یک دیدار مفید و ثمربخش��ى باشد و بتواند ما و شما‬ ‫را به هدف هاى اس�لامی مان نزدیک کن��د‪ .‬قبال الزم‬ ‫اس��ت عذرخواهى کنم از نیامدن هفت��ه قبل‪ .‬با اینکه‬ ‫چنین قرارى ما داشتیم‪ ،‬همان طورى که مى دانید‪ ،‬هفته‬ ‫گذش��ته روز ش��نبه مجلس به کار مهمى سرگرم بود‬ ‫و تا س��اعت یک بعد از ظهر یا یک ونیم جلس��ه ادامه‬ ‫داشت؛ نمى توانستیم ما مجلس ر ا ترک کنیم‪ .‬وقتى هم‬ ‫که امدیم بیرون‪ ،‬وقت گذشته بود و امکان امدن نبود‪.‬‬ ‫حاال انشاءاهلل این هفته با کمکى که خواهرها مى کنند‬ ‫از ب��اال‪ ،‬یعنى س��کوت را در انجا رعایت‬ ‫مى کنند‪ ،‬ما مى توانیم کارمان را انجام بدهیم‪.‬‬ ‫خواهش مى کنم برادرها دخالت نکنند‪ ،‬من‬ ‫وقتى از پش��ت بلندگو دارم ب��ا خواهرها‬ ‫حرف مى زنم‪ ،‬صدایم از شما بیشتر به انها‬ ‫مى رسد‪ ،‬شماها که شلوغ مى کنید خودِ این‬ ‫بدتر مى کند‪ .‬خواهرهایى که باال نشسته اند‪،‬‬ ‫خواهش مى کنم توجه بکنند که همهمه اى‬ ‫که در انجا هس��ت‪ ،‬محیط ساکت ما را از‬ ‫ارامش مى اندازد‪ .‬سکوت کنید و بگذارید‬ ‫ما با فراغت یک ساعتى در اینجا به پرسش‬ ‫و پاسخ بپردازیم‪.‬‬ ‫یک مقدمه اى قبال درباره س��وال و جواب‬ ‫بگویم‪« .‬س��وال» چیز خوبى است‪ .‬دستور‬ ‫ش��رع هم این اس��ت که انس��ان چیزهایى‬ ‫را ک��ه نمى داند‪ ،‬بپرس��د و بر کس��انى که‬ ‫مى دانند‪ ،‬واجب است که سوا ِل سوال کننده‬ ‫را پاس��خ بدهند‪ ،‬مگر اینکه در ان پاس��خ‬ ‫دادن مفس��ده اى مترتب بشود‪ .‬در روزگار‬ ‫ما س��وال زیاد اس��ت و این س��وال ها سه‬ ‫نوع اس��ت؛ یک نوع س��وال هاى فکرى و‬ ‫ایدئولوژیک است راجع به اسالم‪ ،‬راجع به‬ ‫مقررات و احکام دینى‪ .‬چون ش��عور مردم‬ ‫و فکر مردم پیشرفت کرده‪ ،‬براى انها سوال‬ ‫مطرح مى ش��ود‪ ،‬مى خواهند از اسالم چیزهاى زیادى‬ ‫را بدانند‪.‬‬ ‫نوع دوم سواالت مربوط به مسائل جارى کشور یا کال‬ ‫مسائل سیاسى اس��ت‪ .‬مى خواهند بدانند که سیاست‬ ‫دول��ت در زمینه ه��اى اقتصادى یا رفاه��ى یا تولیدى‬ ‫چیست‪ ،‬سخن گویان دولتى سرگرم کارند‪ ،‬نمى رسند‬ ‫همه س��وال هاى مردم را پاسخ بدهند‪ .‬ضد انقالب هم‬ ‫به ش��دت مشغول کار است؛ از کاهى کوهى مى سازد‬ ‫و سوال ایجاد مى کند‪ .‬در ذهن مردم ما ‪ -‬که خدا این‬ ‫مردم ما را یعنى همین شماها را حفظ کند و خیر بدهد‬ ‫و توفیق بدهد و از شما راضى باشد ‪ -‬این سوال ها در‬ ‫ذهنشان مى نشیند؛ لذاست که سوال مى کنند‪.‬‬ ‫نوع س��وم س��وال هاى مربوط به افراد است‪ .‬اقا شما‬ ‫بابت نماز جمعه هر ماهى چهل هزار تومان مى گیرید؟‬ ‫هر هفته اى‪ ،‬یک روایت این اس��ت‪ ،‬چهل هزار تومان‬ ‫مى گیرید؟ اقا! اقاى فالنى تو خانه َع َلم مى نشیند؟ اقا!‬ ‫اقاى فالنى ش��رکت تولیدى دارد؟ کارخانه دار است؟‬ ‫اقا! اقاى کالنترى وزیر راه داماد اقاى موسوى اردبیلى‬ ‫اس��ت؟ و از این قبیل سوال ها که بنده که اصال دختر‬ ‫ن��دارم تا حاال‪ ،‬چند تا داماد ب��راى خود من فقط پیدا‬ ‫شده و هر کسى که یک جایى پیدا مى شود‪ ،‬اگر دختر‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫اس��ت مى گوین��د این دختر فالنى ی��ا فالنى یا فالنى‬ ‫اس��ت‪ ،‬چند تا را اسم مى اورند‪ .‬اگر مرد جوانى است‬ ‫مى گویند این داماد انهاست‪ ،‬در حالى که خداى متعال‬ ‫نه به ما دختر داده و نه هم داماد‪.‬‬ ‫این س��واالت هم زیاد اس��ت‪ ،‬پس س��ه نوع ما سوال‬ ‫داریم‪ .‬وظیفه شما چیست؟ وظیفه ما چیست؟ وظیفه‬ ‫شما دو چیز است؛ اول‪ ،‬قبل از تحقیق قضاوت نکردن‬ ‫و منتظر روش��ن شدن بودن‪ .‬این یک‪ .‬وقتى که درباره‬ ‫فالن مساله راجع به امور سیاست اطالع ندارید‪ ،‬کسى‬ ‫را هم پیدا نکردید دم دس��تتان که بیاید بایس��تد اینجا‬ ‫و جواب بدهد‪ ،‬یا نامه نوش��تید و جواب نگرفتید‪ ،‬از‬ ‫روى حدس و گمان قضاوت نکنید‪ .‬این یک‪ .‬س��وال‬ ‫کنید تا روشن بشود‪.‬‬ ‫دوم‪ ،‬وظیفه این است که اگر راجع به اشخاص‪ ،‬افراد‬ ‫یا مس��ائلى که ارتباط به اشخاص و افراد پیدا مى کند‪،‬‬ ‫چیزى ش��نیدید که باز هم براى ش��ما محقق و ثابت‬ ‫نیس��ت‪ ،‬این را دهن به دهن نگردانید‪ .‬چون مى شود‬ ‫ش��ایعه و از قول پیغمبر اک��رم‪ ،‬صلى اللهَ علیه واله ‪ ،‬نقل‬ ‫َ‬ ‫ش��ده است که فرموده اند‪َ « :‬ک َفی المر ُء کِ ْذبا انْ‬ ‫یحدث‬ ‫ب ِ ُکل ما یَ ْس َم ُع» براى دروغ گو بودن یک ادم همین کافى‬ ‫است که هر چه مى ش��نود‪ ،‬نقل کند‪ .‬این است دیگر‪.‬‬ ‫فرض بفرمایید که یک مرد س��الم نجیبى کاس��ب سر‬ ‫این محل است‪ .‬یک نفر مى اید مى گوید اقا خبر دارى‬ ‫چه ش��د؟ مى گوید ‪ ،‬چه شده؟ مى گوید‪ :‬جواداقا مثال‬ ‫شکر قاچاق مى فروشد‪ .‬خب شما مى گویید نه! او هم‬ ‫مى گوید نخیر این جورى است‪ .‬شما مى گویید نه‪ .‬اخر‬ ‫هم باور نمى کنید‪ .‬بعد از او که جدا شدید‪ ،‬مى رسى به‬ ‫رفیقت‪ ،‬مى گویى اره فالنى امده بود مى گفت جواداقا‬ ‫ش��کر قاچاق مى فروشد‪ .‬به دومى مى رسى‪ ،‬مى گویى‬ ‫شنیدم جواداقا شکر قاچاق [مى فروشد]‪ .‬دست سوم‬ ‫و چهارم و پنجم که رسید‪ ،‬مسلم مى شود که جواداقا‬ ‫ش��کر قاچاق مى فروشد‪ .‬یعنى شما به دست خودتان‪،‬‬ ‫بدون سوء نیت‪ ،‬بدون دشمنى با جواداقا یک جرمى را‬ ‫بار گردن یک مسلمانى کردید‪ .‬این هم وظیفه دوم‪.‬‬ ‫شایعه را ضد انقالب درست مى کند‪ ،‬افراد ساده لوح و‬ ‫بى توجه ان را اینجا انجا منتقل مى کنند‪ .‬مثل بالتشبیه‬ ‫مگس که میکروب را از جایى به جاى دیگرى منتقل‬ ‫مى کند‪ .‬گناه ان مگس از گناه ان میکروب‪ ،‬مختصرى‬ ‫کمتر است؛ خیلى کمتر نیست‪ .‬این وظیفه شماست‪.‬‬ ‫اما وظیفه ما چیست؟ وظیفه ما این است که تا انجایى‬ ‫که مى توانیم س��وال را گوش کنیم تا مطلع بشویم که‬ ‫چه سوالى ش��ما دارید‪ .‬که خب ما براى این کار [‪]...‬‬ ‫حاال این کار را بنده کردم‪ .‬هفته اى یک مس��جد‪ .‬االن‬ ‫مدت هاس��ت که من این مسجد و ان مسجد‬ ‫رف��ت و امد مى کن��م‪ .‬روزهاى ش��نبه براى‬ ‫برادرها و خواهرها یک ساعت صرف وقت‬ ‫مى کنم تا به سوال هاى انها پاسخ داده بشود‪.‬‬ ‫دیگ��ران ه��م کارهایى مش��ابه ای��ن‪ ،‬کم و‬ ‫بی��ش انجام مى دهن��د‪ .‬دوم اینک��ه انچه در‬ ‫ان مفسده اى نیس��ت‪ ،‬با کمال صداقت گفته‬ ‫بشود و بیان بشود براى اینکه مردم به درستى‬ ‫بفهمند‪.‬‬ ‫خب‪ ،‬حاال شما ذهنتان اماده شد‪ .‬سوال شما‬ ‫و پاسخ من اگر براى خدا باشد‪ ،‬عبادت است‬ ‫و م��ا بین دو نماز یک س��اعت در اینجا اگر‬ ‫با این نیت باش��یم‪ ،‬مش��غول عبادتیم‪ .‬پس به‬ ‫عنوان پاس��خ دادن به ی��ک تکلیف الهى این‬ ‫وظیف��ه را انجام مى دهیم و پاس��خ مى دهیم‪.‬‬ ‫در ضمن��ى که من س��وال مى کنم‪ ،‬اگر از این‬ ‫س��وال هایى که اینجا امده وقت زیاد امد‪ ،‬باز‬ ‫برادرها یا خواهرها سوال هاى دیگرى بدهند‬ ‫تا من پاسخ بدهم‪.‬‬ ‫سوال اول یک سوال فقهى ‪ -‬اجتماعى است‪.‬‬ ‫البته س��والى هم هست که ممکن است میانه‬ ‫ما و خانم ها را به ه��م بزند‪ .‬ایا زن مى تواند‬ ‫قاضى و مجتهد بش��ود؟ اگر نه‪ ،‬چرا؟ و طبق‬ ‫حدیث «زن ناقص العقل است»‪ ،‬ایا با ازادى‬ ‫زن منافات ندارد؟‬ ‫اوال این کسى که این سوال را کرده‪ ،‬خیلى بى سلیقگى‬ ‫کرده‪ .‬این حرف اول‪ .‬توى این همه س��وال‪ ،‬توى این‬ ‫ِ‬ ‫حرف الزم‪ ،‬یک هو چسبیده به اینکه زن مى تواند‬ ‫همه‬ ‫قاضى بشود یا نه؟ خب‪ ،‬حاال بفرمایید ببینم توى این‬ ‫خانم هاى تحصیلک��رده‪ ،‬تحصیالت حقوق عالیه کى‬ ‫دارد که برود قاضى بش��ود؟ ت��وام با عدالت کامل که‬ ‫ش��رط قاضى اس��ت‪ ،‬کى دارد؟ یک وقت شما پنجاه‬ ‫ت��ا زن تحصیلکرده حقوق��دان داراى ش��رایط دیگ ِر‬ ‫قاضى انجا قطار دارید‪ ،‬ردیف کرده‪ ،‬بعد مى پرس��ید‬ ‫اقا اینها چرا نمى توانند قاضى بشوند؟ خب‪ ،‬این یک‬ ‫جاى س��وال [دارد]‪ .‬بنده هم جواب��ش را مى دهم‪ ،‬اما‬ ‫وقت��ى چنین چیزى زمینه ن��دارد‪ ،‬موضوع ندارد‪ ،‬این‬ ‫چه س��والى است که این طور این سوال کننده عزیز ما‬ ‫بى سلیقگى به خرج دادند این را مطرح کردند‪.‬‬ ‫ام��ا در عی��ن حال‪ ،‬به ق��ول امیرالمومنی��ن «[اما بعد]‬ ‫َف َل َ‬ ‫ک َحق ال ْ َم ْسال َ ِه» سوال کردید‪ ،‬بنده باید جوابش را‬ ‫به هرحال بدهم‪ .‬اگر هم وقت گرفته مى شود‪ ،‬به گردن‬ ‫ان ب��رادر یا خواهرى که این س��وال را به من داده‪ .‬نه‬ ‫اقا‪ .‬زن قاضى و مجتهد نمى تواند بشود‪ .‬هر مردى هم‬ ‫قاضى و مجتهد نمى تواند بش��ود‪ .‬مجتهد چرا‪ ،‬مرجع‬ ‫‪23‬‬ ‫یک‬ ‫تیتر دو‬ ‫تیتر‬ ‫تقلید نمى تواند بش��ود‪ .‬مجتهد یعنى کس��ى که درس‬ ‫خوانده قدرت اس��تنباط پیدا ک��رده‪ ،‬این چه مرد‪ ،‬چه‬ ‫زن اش��کالى هم ندارد برود بش��ود‪ ،‬ام��ا مرجع تقلید‬ ‫نمى تواند بش��ود‪ .‬یعنى دیگران از او تقلید نمى توانند‬ ‫بکنند‪ .‬هر مردى هم نمى تواند بش��ود‪ .‬قاضى چندین‬ ‫ش��رط دارد‪ .‬مرجع تقلید چندین ش��رط دارد‪ .‬صدى‬ ‫هش��تاد نود مردها هم این ش��رط ها را ندارند‪ ،‬صدى‬ ‫نودوپن��ج هم ندارند‪ .‬اما اگر جای��ى فرض کردیم که‬ ‫کس��انى این شرائط را داشته باشند‪ ،‬اما جزو خانم ها و‬ ‫زن ها باش��ند‪ ،‬ان وقت نمى شود‪ .‬چرا؟ نکته اش را در‬ ‫یک کلمه کوتاه عرض مى کنم‪.‬‬ ‫نکت��ه این حکم الهى این اس��ت که قضاوت‪ ،‬منصبى‬ ‫اس��ت که احتیاج دارد به اینکه انسان خشک و قاطع‬ ‫باشد‪ .‬خشک بودن و تحت تاثیر عواطف قرار نگرفتن‪،‬‬ ‫چیزى اس��ت که به طور معم��ول زن ها این را ندارند‬ ‫و این نقطه قوت زن اس��ت ن��ه نقطه ضعف زن‪ .‬این‬ ‫را توجه داش��ته باش��یم‪ .‬زن اگر عواطفش جوشان و‬ ‫احساساتش پرخروش نباش��د‪ ،‬عیب است‪ .‬کمال زن‬ ‫در غلبه عواطف اوس��ت و این به دلیل این اس��ت که‬ ‫ش��غل اول زن تربیت فرزند اس��ت‪ .‬نمى گوییم شغل‬ ‫دیگر نداش��ته باشد‪ ،‬داشته باشد‪ .‬مى تواند‪ ،‬هیچ مانعى‬ ‫ندارد داش��ته باشد‪ .‬اس�لام مانع نیس��ت‪ ،‬اما اولین و‬ ‫اساس��ى ترین و پراهمیت ترین شغل زن مادرى است‪.‬‬ ‫اگر رئیس جمهور هم بش��ود‪ ،‬اهمیتش به قدر اهمیت‬ ‫مادرى نیست‪.‬‬ ‫من اگر بتوانم تش��ریح کن��م‪ ،‬وقت مى بود و مى گفتم‬ ‫که م��ادر بودن چقدر اهمی��ت دارد؛ یک مادر خوب‬ ‫ب��ودن‪ ،‬قبول دارید که از ریاس��ت جمهورى هم باالتر‬ ‫اس��ت اهمیت و ارزش��ش‪ .‬براى این کار عاطفه الزم‬ ‫اس��ت‪ .‬خدا این موجود را با این عواطف خروش��ان‬ ‫افری��ده تا مادرى لنگ نمان��د‪ .‬اگر مادرى لنگ بماند‪،‬‬ ‫نسل انسان منقطع مى شود‪ .‬یا انسان هایى که به جامعه‬ ‫وارد مى شوند‪ ،‬انسان هاى کامل و درست و حسابى و‬ ‫معتدلى نخواهند بود‪.‬‬ ‫ب��راى این منظور خلق ش��ده‪ .‬حاال ش��ما مى خواهید‬ ‫ای��ن موجودى که خ��دا براى خاط��ر همین موضوع‬ ‫او را عاطف��ى افری��ده‪ ،‬بگذارید در راس یک ش��غلى‬ ‫ک��ه بى عاطفگى مى خواه��د؟ قاطعیت و خش��ونت‬ ‫مى خواهد؟ خش��ک بودن مى خواه��د؟ این را خداى‬ ‫متعال قبول ندارد‪ .‬مجتهد جامع الش��رایطى که مرجع‬ ‫تقلید مى ش��ود نی��ز همین ط��ور‪ .‬مرجع تقلی��د باید‬ ‫تحت تاثیر هیچ احساس و عاطفه اى قرار نگیرد و این‬ ‫چیزى اس��ت که به طور متوس��ط و معمول در مردها‬ ‫بیشتر است از زن ها به این دلیل‪.‬‬ ‫اما انى که گفتند زن ناقص العقل است‪ ،‬این نخواستند‬ ‫بگوین��د که زن خداى نکرده قوه ادراک ندارد‪ ،‬هرگز‪.‬‬ ‫بس��یارى از زنان از بس��یارى از مردان سطح شعور و‬ ‫درکشان به مراتب باالتر است؛ نه یک ذره دو ذره‪ .‬من‬ ‫در تفسیر این جمله در نهج البالغه یک بیانى کردم که‬ ‫منتشر هم شده‪ .‬شاید هم شماها دیده باشید‪ .‬دو احتمال‬ ‫درباره این هس��ت که یکى از ای��ن دو احتمال را من‬ ‫اینجا ذکر مى کنم و ان این است که نظر امیرالمومنین‬ ‫در «هن ناقص��ات العقول [ان النس��اء نواقص االیمان‬ ‫نواق��ص الحظ��وظ نواق��ص العقول‪128/‬نهج البالغه‪/‬‬ ‫خطبه ‪ »]80‬به طبیعت زن نیس��ت‪ ،‬بلکه به زنى است‬ ‫که تحت تاثیر فرهنگ س��تم الود تم��ام طول تاریخ که‬ ‫نسبت به زنان این فرهنگ‪ ،‬همیشه توام با ظلم و ستم‬ ‫ب��وده‪ ،‬ناقص بار امده‪ .‬در زم��ان امیرالمومنین زن در‬ ‫همه جوامع بش��رى‪ ،‬نه فقط در میان عرب ها‪ ،‬مظلوم‬ ‫بود‪ .‬نه مى گذاش��تند درس بخواند‪ ،‬نه مى گذاشتند در‬ ‫اجتماع وارد بشود و در مسائل سیاسى تبحر پیدا کند‪.‬‬ ‫نه ممکن بود در میدان هاى‪. . .‬‬ ‫انفج��ار بمب و مجروحیت ش��دید ایت اهلل خامنه ای‪،‬‬ ‫این سخنرانى را ناتمام گذاشت‪.‬‬ ‫‪24‬‬ ‫پیام رهبر انقالب از بیمارستان به مردم‬ ‫دشمن درمانده است‬ ‫حال عمومی من همان طوری که مالحظه می کنید‪،‬‬ ‫خوشبختانه بد نیست و حال من نسبت به روزهای‬ ‫دیگری که یادم می اید ش��ما امدید و فیلمی از من‬ ‫گرفتید‪ ،‬خیلی تفاوت کرده است‪ .‬کوشش پزشکان‬ ‫و دس��ت اندرکاران و هم ه کس��انی که در این کار‬ ‫محبتی داش��تند‪ ،‬واقعا با تفضل الهی و دعای مردم‪،‬‬ ‫دعای امام بود‪.‬‬ ‫در ای��ن مدت من چند روز اس��ت ک��ه از حوادث‬ ‫جدیدی مطلع شدم‪ .‬تا مدتی از این حوادث بی خبر‬ ‫بودم و به من نگفته بودند‪ .‬یکی حادثه انفجار بمب‬ ‫در محل حزب جمهوری اسالمی و شهادت عظیم‬ ‫و پرخس��ارتی که ‪ 72‬نفر از کس��انی که بحق باید‬ ‫گفت ‪ 72‬نفر از شایس��تگان این روزگار و در راس‬ ‫همه انها ش��هید ایت اهلل بهش��تی در این ش��هادت‬ ‫جانشان را از دس��ت دادند‪ .‬این برای من وقتی که‬ ‫شنیدم سنگین بود‪.‬‬ ‫درباره این ش��هادت و درباره اینگونه حادثه ها من‬ ‫وقتی مطلع شدم‪ ،‬احساس کردم که دشمن در یک‬ ‫شرایط بسیار بسیار دردناکی در انقالب ما قرار دارد‬ ‫و وقتی که دشمن برخالف همه اصولی که در دنیا‬ ‫قابل گفتن و قابل توجیه کردن است‪ ،‬یکباره هفتاد‬ ‫و چند نفر انس��ان را مورد سوء قصد قرار می دهد که‬ ‫در میان انها علما و مجتهدها‪ ،‬کارکنان برای این ملت‬ ‫و خدمت گزاران ش��بانه روز خستگی ناپذیر برای دین‬ ‫هس��تند‪ ،‬خود این کار حاال کار کیست‪ ،‬کاری ندارم؛‬ ‫کار مجاهدین است‪ ،‬کار طرفداران بنی صدر است‪ ،‬کار‬ ‫کیست‪ ،‬ان برای من مهم نیست‪ ،‬نفس عمل برای من‬ ‫مهم است که وقتی دشمن‪ ،‬دشمن جهانی ما به وسیله‬ ‫یک گ��روه داخلی یک چنین فاجع��ه این طور پلید و‬ ‫جنبشی را س��ازمان دهی می کند‪ ،‬این حاکی از نهایت‬ ‫عجز دشمن است‪.‬‬ ‫البت��ه اقای بهش��تی خیل��ی خیلی بزرگ ب��ود و این‬ ‫مردم هنوزم که هنوز اس��ت‪ ،‬به نظر من اقای بهش��تی‬ ‫را نشناخته اند‪ .‬بهش��تی در اینده شناخته خواهد شد‪.‬‬ ‫بهشتی را ماها می شناختیم که سالیان درازی کوشش او‬ ‫را در راه پیشبرد این انقالب دیده بودیم از نزدیک که‬ ‫قدم به قدم چگونه این مردم انقالب را پیش برد‪ .‬کاری‬ ‫هم نداریم‪ ،‬اثبات هم الزم ندارد‪ ،‬اثبات خواهد شد‪.‬‬ ‫اما یک نکته ای به نظرم رس��ید که ب��ه مردم بگویم و‬ ‫ان نکت��ه این اس��ت که ش��هادت از خصوصیات این‬ ‫امت اس��ت‪ .‬این یک طبیعت ش��هادت است که خدا‬ ‫این برکت را در ش��هادت گذاشته‪ ،‬که هرچه ان کسی‬ ‫که ش��هید می شود بزرگ تر باشد‪ ،‬درست است که ان‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫دین و تاریخ‬ ‫شیء از بین می رود‪ ،‬اما هیچ خسارتی از این ناحیه‬ ‫عائد نمی ش��ود‪ .‬این مثل این است که فرض کنید‬ ‫انسان در یک بازار خیلی پرعظمتی برود یک وقت‬ ‫و یک سکه طال خرید کند‪ .‬خب به اندازه یک سکه‬ ‫طال می گیرد‪ .‬یعنی شهادت یک عمل‪ ،‬یک حرکت‬ ‫بی خسارت است‪ .‬اقای مطهری هم که شهید شده‬ ‫بود‪ ،‬یک عده ای دستپاچه بودند که حاال چه خواهد‬ ‫ش��د؟ الحمداهلل دیدید که اقای مطهری ش��هادتش‬ ‫برای اس�لام از حضورش برای اس�لام کم فایده تر‬ ‫نبود‪ .‬اقای بهشتی هم همین طور‪.‬‬ ‫به هرحال این حاکی از عجز دش��من است‪ .‬حاکی‬ ‫از ناتوانی دشمن و حاکی از درماندگی است و این‬ ‫از اقای بهش��تی و از این دوس��تانی که در این راه‬ ‫جانشان را گذاشتند‪ ،‬چیزی نخواهد کاست‪.‬‬ ‫نکته دومی که در اینجا باید بگویم این وظیفه مردم‬ ‫است‪ .‬مردم باید بدانند دشمن ما‪ ،‬دشمن جهانی ما‪،‬‬ ‫در کار ای��ن انقالب درمانده اس��ت چه باید بکند‪.‬‬ ‫یکی از دو کار هم بیش��تر ندارد‪ .‬راه س��وم برای او‬ ‫وجود ندارد؛ یا باید رجال این انقالب را همه را از‬ ‫انقالب بگیرد که نمی ش��ود‪ .‬خواهید دید بهشتی ها‬ ‫درس��ت خواهند ش��د و خواهند امد‪ ،‬صحنه را پر‬ ‫خواهند ک��رد و همین طور دیگ��ران‪ .‬راه دومی که‬ ‫برای دش��من این انقالب وجود دارد‪ ،‬خارج کردن‬ ‫مردم از صحنه است و این هم همین طور که تا حاال‬ ‫مالحظه می کنید‪ ،‬برای دش��من امکان پیدا نکرده و‬ ‫انشاءاهلل هرگز امکان پیدا نخواهد کرد‪.‬‬ ‫اما باید دید مردم چگونه و به برکت چه چیزی در‬ ‫صحنه می مانند؟ این مهم اس��ت‪ .‬مساله این است‬ ‫که این انقالب‪ ،‬انقالبی اس��ت که با اسالم و مردم‬ ‫س��ر و کار دارد و این هست که مردم را در صحنه‬ ‫ن همه روی اسالم‬ ‫ن که امام ای ‬ ‫نگه می دارد‪ .‬علت ای ‬ ‫و اح��کام اس�لامی در انقالب تکی��ه می کنند‪ ،‬این‬ ‫اس��ت که حواسش��ان را جمع کنند‪ .‬ما مقاومت ها‬ ‫ن قدر‬ ‫هن��وز داریم‪ .‬ما هنوز کارها داری��م‪ .‬هنوز ای ‬ ‫حوادث و پیش��امدها داری��م‪ ،‬در همه این حوادث‬ ‫مردم باید تصمیم بگیرند‪ .‬حواس مردم جمع باشد‬ ‫که از ان نکته ای که دستگاه های خارجی و دشمنان‬ ‫این انقالب می خواهند اسالم را از متن این انقالب‬ ‫بگیرن��د‪ ،‬از او غافل نمانن��د‪ .‬این خیلی چیز مهمی‬ ‫است‪.‬‬ ‫بایستی اسالم در این انقالب بماند‪ .‬بایستی احکام‬ ‫اس�لام به عنوان محور ای��ن انقالب بمان��د‪ .‬مردم‬ ‫حواسش��ان جمع باش��د ک��ه در این م��ورد فریب‬ ‫نخورن��د و این همان چیزی اس��ت که در حقیقت‬ ‫تضمین کننده این اس��ت که م��ردم در صحنه باقی‬ ‫بمانند‪.‬‬ ‫پی��ام من به همه بچه هایی که این دو س��ه روز در‬ ‫رادیو و تلویزیون می ش��نیدم که فالن جا را گرفتند‬ ‫و فالن ج��ا را کوبیدند‪ ،‬این اس��ت ک��ه بدانند تمام‬ ‫این بازی ها برای این اس��ت که انها انجا نجنگند‪.‬‬ ‫حواسش��ان جمع باش��د‪ ،‬بجنگند‪ .‬صدام حسین و‬ ‫پشت س��ر او اربابانش‪ ،‬س��خت درمانده اند‪ .‬برای‬ ‫اینک��ه انجا را خ��راب کنند‪ ،‬بنده و امث��ال بنده را‬ ‫ ترور می کنند‪ .‬بجنگید؛ با قدرت و مقاوم‪ .‬تمام این‬ ‫مقدمات برای این اس��ت که ش��ما در ان جنگ ها‬ ‫شکست بخورید‪ .‬نظامی ها طراحی کنند و افسران‬ ‫مباش��ر مشغول بش��وند‪ ،‬نیروهای سپاه پاسداران و‬ ‫جنگ های نامنظم و دیگران با هماهنگی کامل یک‬ ‫لحظ��ه این دور جنگ را نگذارند که متوقف بماند‪.‬‬ ‫اگر این کار ش��د‪ ،‬این بزرگ ترین مش��ت به دهان‬ ‫دش��من و تمام این چیزهایی هم که اینجا مالحظه‬ ‫می کنید‪ ،‬اینها خنثی شده است‪.‬‬ ‫روزنامه جمهوری اسالمی؛ ‪1360/4/18‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫روایتی از ترور نافرجام‬ ‫حجت االسالم رضا مطلبی ‪ /‬امام جماعت مسجد ابوذر‬ ‫متاس��فانه در سال های نخس��تین انقالب جامعه بسیار‬ ‫مستعد شایعه سازی و شایعه پراکنی بود‪.‬‬ ‫به طوری که مرتب ش��ایعاتی درباره مقامات مملکتی‬ ‫در میان مردم پخش می ش��د که خ�لاف واقع بود‪ .‬در‬ ‫ان س��ال مقام معظم رهبری که نماین��ده مردم تهران‬ ‫در مجلس شورای اس�لامی بودند جلسات سخنرانی‬ ‫تش��کیل می دادند و س��عی می کردند در این جلسات‬ ‫افکار و اندیش��ه مردم را از ش��ایعه های نادرس��ت و‬ ‫تفرقه انگیز پاک کنند‪.‬‬ ‫در س��ال ‪ 1360‬حضرت ایت اهلل خامنه ای جلس��ات‬ ‫هفتگی در مس��جد جامع ابوالفتح واقع در خیابان ری‬ ‫داشتند که از سوی مردم با استقبال روبه رو می شد‪ .‬همان‬ ‫زمان یکی از دوس��تان که در حزب جمهوری اسالمی‬ ‫ بود به من گفت موافقی این جلسات در مسجد ابوذر‬ ‫هم برگزار ش��ود‪ .‬من هم موافقت خود را اعالم کردم‬ ‫و هفته بعد خبر س��خنرانی ایشان در مسجد ابوذر در‬ ‫روزنامه ها هم چاپ ش��د و ما هم مشغول اماده کردن‬ ‫مقدمات این سخنرانی شدیم‪.‬‬ ‫سخنرانی قرار بود روز شنبه ‪ 30‬خردادماه انجام شود‪ .‬ما‬ ‫تمام مقدمات را اماده کردیم حتی من خواستم تابلویی‬ ‫را با تع��داد زیادی پریز برق اماده کنن��د که قرار بود‬ ‫تمام کس��انی که ضبط صوت همراه داشتند در حیاط‬ ‫مستقر شوند و از واردشدن انها به نمازخانه جلوگیری‬ ‫ش��ود‪ .‬البته این کار جنبه امنیتی نداش��ت و فقط برای‬ ‫ی تریبون بود‪ ،‬چون‬ ‫جلوگیری از ازدحام جمعیت جلو ‬ ‫در ان روزها مساله ترور‪ ،‬هنوز شدت نگرفته بود‪.‬‬ ‫ان روز همه چیز اماده بود‪ .‬انبوهی از جمعیت مشتاق‬ ‫در داخل و خارج مس��جد جمع شده بودند‪ .‬ما تا ظهر‬ ‫منتظر بودیم اما از اقا خبری نشد‪.‬‬ ‫حدود س��اعت ‪ 12‬بود که تلفن زدند و گفتند به دلیل‬ ‫حضور درجلس��ه بس��یار مهم مجلس برای استیضاح‬ ‫بنی صدر (رئیس جمهور وقت) مراس��م س��خنرانی به‬ ‫روز دیگری موکول شده است‪.‬‬ ‫هفت��ه بع��د دوب��اره روزنامه ه��ا نوش��تند ک��ه‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای در مس��جد ابوذر س��خنرانی‬ ‫خواهند کرد‪ .‬این بار س��اعت ح��دود ‪ 11/30‬بود که‬ ‫ایشان همراه چند نفر دیگر تشریف اوردند و جمعیت‬ ‫زیادی در اطراف ایشان جمع شدند و حدود نیم ساعتی‬ ‫با ایشان صحبت کردند‪ .‬بعد از اذان ظهر‪ ،‬نماز ظهر به‬ ‫امامت ایشان اقامه شد‪.‬‬ ‫ایشان عادت داشتند بین دو نماز سخنرانی می کردند‪.‬‬ ‫دقیقا به یاد دارم که موضوع سخنرانی ایشان هم شایعه‬ ‫و شایعه س��ازی در جامعه پرتالطم ان روز بود‪ .‬ایشان‬ ‫پشت تریبون ایستادند و بنده هم درست کنار تریبون‬ ‫بودم که یک لحظه س��ایه ای را پشت س��رم احس��اس‬ ‫کردم‪.‬‬ ‫وقتی برگشتم مرد بلندقامتی را دیدم که ضبط صوتی‬ ‫را مقاب��ل و کمی س��مت چپ ایش��ان روی تریبون‬ ‫گذاشت‪ .‬متاس��فانه ان روز هیچ کس به ان فرد شک‬ ‫نکرد‪ ،‬علتش هم مش��خص است ان روز هنوز مسال ه‬ ‫ترور جدی نبود‪.‬‬ ‫بمب گذاری کامال حساب شده بود حتی ضبط صوت‬ ‫را درست کنار اقا و سمت چپ ایشان قرار داده بودند‬ ‫ک��ه در اثر انفجار قلب اقا اس��یب ببین��د اما به لطف‬ ‫خداوند این اتفاق نیفتاد‪.‬‬ ‫ی تریبون گذاش��ت‬ ‫وقت��ی ان مرد ضبط صوت را رو ‬ ‫‪ 10‬ثانیه بعد بلندگو دچار مشکل شد و سوت کشید‪.‬‬ ‫وقتی سیس��تم صوتی دچار مش��کلی می شود معموال‬ ‫سخنران کمی به طرف چپ یا راست جابه جا می شود‬ ‫تا وضع صدا بهتر شود‪.‬‬ ‫ایشان هم ان روز وقتی مشکل سیستم صوتی به وجود‬ ‫امد‪ ،‬به طرف چپ جابه جا ش��دند‪ .‬به همین دلیل هم‬ ‫بود که وقتی بمب منفجر ش��د‪ ،‬به جای قلب ایش��ان‬ ‫دست راستشان به شدت اسیب دید‪.‬‬ ‫پس از کمی بی نظمی که بر اثر صدای مهیب انفجار در‬ ‫مسجد ایجاد ش��ده بود‪ ،‬ایت اهلل خامنه ای روی دست‬ ‫راستش روی زمین افتادند‪.‬‬ ‫همزمان با انتقال ایت اهلل خامنه ای به بیمارس��تان روی‬ ‫فرش مس��جد ابوذر ضبط صوتی مانند کتاب پیدا شد‬ ‫که روی ان نوش��ته ش��ده بود‪ :‬هدیه گ��روه فرقان به‬ ‫مسئوالن و دست اندر کاران‪.‬‬ ‫پس از این واقعه رهب��ر فرزانه انقالب با هلیکوپتر از‬ ‫بیمارس��تان بهارلو به بیمارستان ش��هید رجایی منتقل‬ ‫ش��دند و خواست خداوند و مش��یت الهی چنین شد‬ ‫که ایش��ان برای مواقع حساس تر و حفظ کیان انقالب‬ ‫محفوظ بماند‪.‬‬ ‫شعر احمد عزیزی یک روز پس از ترور رهبر انقالب‬ ‫ای غزل خوان بلبل باغ خدا‬ ‫می رسد این مژده از گلشن به گوش مرغ حق هرگز‬ ‫نخواهد شد خموش‬ ‫گر به تاراج خزان گلبن رود خون رز خود در قدح‬ ‫اید به جوش‬ ‫بار دیگ��ر تازه گ��ردد جان ما ای هم��ه مغبچگان‬ ‫می فروش‬ ‫ای غزل خوان بلبل باغ خدا یاسمن بیمار گردد رخ‬ ‫مپوش‬ ‫گوش ما نامحرم اسرار نیست لب گشا از بهر پیغام‬ ‫سروش‬ ‫ای صبا از کوی جانان نکهتی اور اخر س��وی این‬ ‫دل رفته هوش‬ ‫گر به جای باده زهرت می دهد یار داند چیست ای‬ ‫عاشق بنوش‬ ‫بارالها مرغ ب��اغ خویش را در امان دار از خطرهای‬ ‫وحوش‬ ‫ای عج��ب گر دیده خون گرید ازین ناله ها کز نای‬ ‫دل اید به گوش‬ ‫در غم��ت ای راحت روح و روان دل به درد امد ‪-‬‬ ‫خدا ‪ -‬جان در خروش‬ ‫احمد عزیزی‬ ‫‪ 7‬تیر ‪1360‬‬ ‫‪25‬‬ ‫تیتر یک‬ ‫شهید مظلوم بهشتی از دیدگاه مقام معظم رهبری‬ ‫بهشتی به دلیل اندیشه‬ ‫روشنش مورد اتهام‬ ‫قرار می گرفت‬ ‫روز دوش��نبه ‪ 23‬مهر ماه ‪ 58‬بع��د از نماز جماعت در‬ ‫مس��جد دانش��گاه‪ ،‬س��والی از ایت اهلل خامن��ه ای بدین‬ ‫مضمون پرس��یده می ش��ود «درباره اقای دکتر بهش��تی‬ ‫که می گویند س��فیر اس�لامی رژیم سابق در کشورهای‬ ‫اروپا بوده اند و دیگر اینکه ایشان یک مقدار قدرت طلب‬ ‫به نظر می رس��ند توضیح دهید‪ ».‬ایشان پاسخی می دهند‬ ‫که در ذیل می اید‪.‬‬ ‫اقای بهشتی قبل از اینکه به المان برود فردی بود در قم‪،‬‬ ‫در حوزه علمیه قم که جزو افراد بسیار معدودی به شمار‬ ‫می رفت که دارای رش��د سیاس��ی و اجتماعی وسیع و‬ ‫قدرت مدیریت بود‪ .‬ایش��ان دارای این امتیازاتی بود که‬ ‫می گویم‪:‬‬ ‫از لحاظ درس های سنتی حوزه در سطح عالی بود‪ .‬جزو‬ ‫فضالی معروف و مدرسین معروف حوزه بود‪ .‬عالوه بر‬ ‫اینها دارای تحصیالت جدید بوده و یکی دو زبان زنده‬ ‫دنیا را خوب می دانست‪.‬‬ ‫می دانم که ایش��ان ج��زو افراد معدودی ب��ود که مورد‬ ‫تجس��س و کاوش موذیانه دس��تگاه بود‪ .‬ان وقت کمتر‬ ‫روحان��ی را ش��ما می دیدید که دس��تگاه بخواهد او را‬ ‫(بدین گونه ) اذیت کند‪.‬‬ ‫اولین مدرس��ه دبیرستان اسالمی قم‪ ،‬به نام دین و دانش‬ ‫به وس��یله ایش��ان تاسیس ش��د و خود ایش��ان رئیس‬ ‫دبیرستان شد‪.‬‬ ‫ام��وزش و پرورش ان وقت اس��مش «فرهنگ» بود و‬ ‫ایش��ان را از قم برکندند که در قم نباش��د؛ چون دیدند‬ ‫وج��ود این مرد در قم وس��یله اش��اعه تفک��رات نوین‬ ‫اسالمی اس��ت‪ .‬مدتی ایش��ان در تهران تبعید بود‪ ،‬بعد‬ ‫اقای محققی ک��ه به عنوان نماینده ای��ت اهلل بروجردی‬ ‫به خ��ارج رفته بودند به ایران امدند‪ .‬فکر می کنم س��ال‬ ‫‪ 1343‬بود‪ .‬روحانیون و علما و جوان هایی که در خارج‬ ‫بودند دنبال کس��ی بودند که بتواند در المان در ش��هر‬ ‫هامبورگ‪ ،‬مسجد معروف هامبورگ را به ابادی برساند‬ ‫و انجا را مجمع تبلیغات اروپا بکند‪.‬‬ ‫بهتر از اقای بهشتی کس��ی را پیدا نکردند‪ ،‬برای ایشان‬ ‫وس��ایل فراهم کردند‪ ،‬ایشان را فرستادند رفت‪ .‬کسانی‬ ‫ک��ه فعالیت او را در خارج می دانس��تند منتظر بودند به‬ ‫مجرد اینکه به ایران بیاید او را بگیرند زیرا یک لحظه در‬ ‫خارج به عنوان روحانی حاضر نشد حتی در مقابل یکی‬ ‫از خواسته های دستگاه تس��لیم شود‪ .‬یک لحظه با انها‬ ‫کنار نیامد‪ .‬یک لحظه به عنوان یک روحانی ازاد‪ ،‬فکر و‬ ‫اندیشه اش را به دستگاه نسپرد‪.‬‬ ‫این مرد را مورد حمالت بس��یار ش��دید تبلیغاتی قرار‬ ‫دادند‪ ،‬کوش��ش کردند که رابطه او را با روحانیت قطع‬ ‫کنند و روحانیون را نسبت به او بدبین کنند‪.‬‬ ‫کوش��ش کردند جوان ها را به او بدبین کنند‪ .‬من به شما‬ ‫بگوی��م که این ش��خصیت به خاطر ایمان��ش‪ ،‬به خاطر‬ ‫اخالص��ش‪ ،‬به خاطر س��واد زیادش و به خاطر اندیش��ه‬ ‫روشنش‪ ،‬مورد این تهمت هاست‪.‬‬ ‫‪26‬‬ ‫سید جالل ساداتیان جانباز حادثه ‪ 7‬تیر از روز واقعه می گوید‬ ‫به همه چیز فکر کرده بودیم‬ ‫جز نفوذی ها‬ ‫علیرضا شاکر‬ ‫انفج��ار دفتر ح��زب جمهوری اس�لامی در حالی‬ ‫صورت گرفت که طی چند روز قبل از ان کش��ور‬ ‫ایام پرالتهابی را سپری کرده بود‪ .‬رای عدم کفایت‬ ‫سیاس��ی بنی صدر از سوی مجلس شورای اسالمی‬ ‫ و متعاقب ان عزل وی از ریاست جمهوری توسط‬ ‫امام خمین��ی‪ ،‬واکنش هواداران بنی صدر را در پی‬ ‫داش��ت که عمده ترین این واکنش ها مانور نظامی ‬ ‫منافقان در سطح شهر تهران در روز ‪ 30‬خرداد بود‪.‬‬ ‫بعد از ان در شش��م تیرماه ایت اهلل خامنه ای نماینده‬ ‫امام در شورای عالی دفاع ترور شد و در حالی که‬ ‫التهاب همچنان در کشور حکمفرما بود واقعه تلخ‬ ‫هفتم تیر ماه رخ داد‪ .‬حال س��وال این اس��ت؛ چرا‬ ‫متولی��ان امر با وجود اگاهی از التهابات سیاس��ی‬ ‫ان روزه��ا تمهیدات الزم را ب��رای حفاظت از ان‬ ‫جلس��ه نیندیشیده بودند؟ دکتر سید جالل ساداتیان‬ ‫عضو حزب جمهوری اسالمی و از اعضای حاضر‬ ‫در جلس��ه هفتم تیر است که در ان واقعه به درجه‬ ‫جانبازی نائل شده است‪ .‬وی در گفت وگو با مثلث‬ ‫ضمن تشریح چگونگی انفجار دفتر حزب جمهوری‬ ‫و ش��هادت ایت اهلل دکتر بهشتی و ‪ 72‬تن از یاران‬ ‫انق�لاب‪ ،‬زوایایی از تمهیدات امنیت��ی ان روز را‬ ‫بازگو کرده است‪.‬‬ ‫ش��ما در ان دوره معاون ش��هید فی��اض بخش در‬ ‫سازمان بهزیستی بودید‪ .‬ایا حضور حضرتعالی در‬ ‫ان جلسه به این دلیل بود یا اینکه به دلیل عضویت‬ ‫در حزب؟‬ ‫همان طور که می دانید شهید بهشتی شخصیت ویژه ای‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫دین و تاریخ‬ ‫در حزب چه فعالیتی را انجام می دادید؟‬ ‫من در بخش فرهنگی حزب مش��غول بودم‪ .‬مسئول‬ ‫بخش فرهنگی مرحوم اقای سید رضا زواره ای بود و‬ ‫من در یکی از شاخه های این بخش فعالیت داشتم‪.‬‬ ‫دس��تور جلسه روز هفتم تیر راجع به چه موضوعی‬ ‫بود؟‬ ‫قرار بود اقای کاظم پور اردبیلی‪ ،‬وزیر بازرگانی راجع‬ ‫به بازرگانی خارجی صحبت کنند و به انتقادات پاسخ‬ ‫بگویند‪ .‬طی چند جلسه قبلی اقای عسگر اوالدی در‬ ‫این باره صحبت کرده و ایرادهایی را وارد کرده بودند‪.‬‬ ‫اما با توجه به حوادثی که بعد از عزل بنی صدر رخ داده‬ ‫بود‪ ،‬ش��هید بهشتی ضمن اشاره به این حوادث گفتند‬ ‫که نظر خواهی می کنیم و چنانچه دوستان موافق بودند‬ ‫دستور جلسه را تغییر می دهیم‪ .‬نظر خواهی ایشان رای‬ ‫اورد و دستور جلسه تغییر یافت‪ .‬سپس ایشان گفت نظر‬ ‫امام این اس��ت که یک شخص روحانی رئیس جمهور‬ ‫نشود به همین دلیل هم ما در انتخابات قبلی به سمت‬ ‫جالل الدین فارسی رفتیم‪ ....‬ایشان پس از توضیحات‬ ‫به بحث عزل بنی صدر رسیدند و گفتند که االن به نظر‬ ‫می رس��د اقای رجایی برای ریاست جمهوری شخص‬ ‫مناسبی باشد‪ ...‬که انفجار بمب مانع از ادامه سخنرانی‬ ‫ایشان شد‪.‬‬ ‫با توج��ه به وقایع روزهای گذش��ته از جمله مانور‬ ‫نظامی مجاهدین خلق در روز ‪ 30‬خرداد و همچنین‬ ‫ترور ایت اهلل خامنه ای در ‪ 6‬تیر ماه‪ ،‬چرا تمهیدات‬ ‫داشتند و به طور همزمان در چند بعد محوریت امور‬ ‫مختلف��ی را عهده دار بودند‪ .‬ایش��ان ع�لاوه بر اینکه‬ ‫رئیس ق��وه قضایی��ه ان زمان ب��ود‪ ،‬دبیر کلی حزب‬ ‫ی را نیز بر عهده داشت‪ .‬البته ایشان با‬ ‫جمهوری اسالم ‬ ‫سمت دبیر کلی حزب‪ ،‬در فکر کادرسازی برای نظام‬ ‫بودند در عین حال از این جایگاه تالش می کردند بین‬ ‫قوای مختلف و نهادهای انقالبی هماهنگی سازمانی‬ ‫و تش��کیالتی بوجود اورند‪ .‬جلسه ای هم که انفجار‬ ‫رخ داد‪ ،‬یکی از این جلسات بود‪ .‬معموال یکشنبه های‬ ‫هر هفته جلس��ه ای با حض��ور چهره های موثر قوای‬ ‫مختل��ف در ح��زب تش��کیل می ش��د و اف��رادی از‬ ‫دستگاه های مختلف از وزیر تا معاون وزیر و نماینده‬ ‫مجلس در این جلسات ش��رکت می کردند و درباره‬ ‫موضوعات مشخص به بحث و بررسی می پرداختند‪.‬‬ ‫برخی افراد هم که در حزب نقش داشتند ممکن بود‬ ‫در این جلس��ات ش��رکت کنند‪ .‬این کار فراسازمانی‬ ‫و فرا جناحی تلقی می ش��د‪ .‬من از یک طرف س��مت‬ ‫دولت��ی داش��تم و از طرف دیگ��ر در بخش فرهنگی‬ ‫حزب فعالیت می کردم‪.‬‬ ‫سمت دولتی شما دقیقا چه بود؟‬ ‫ش��هید فیاض بخش در دولت ش��هید رجایی سمت‬ ‫وزیر مش��اور و رئیس س��ازمان بهزیستی را عهده دار‬ ‫بود‪ .‬بنده نیز معاون اجتماعی سازمان بهزیستی کشور‬ ‫بودم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫من مدت��ی بیهوش بودم‪ .‬بعد‬ ‫که به هوش ام��دم دیدم در‬ ‫حالت جنینی قرار دارم‪ .‬یعنی‬ ‫پاهایم جمع ش��ده توی شکم‬ ‫و دس��تهایم روی س��ر‪ .‬ظاهرا‬ ‫صندلی بین من و سقف حائل‬ ‫ش��ده ب��ود‪ .‬وقتی ب��ه هوش‬ ‫امدم دی��دم نمی توانم خودم‬ ‫را تکان بدهم با دهان تنفس‬ ‫می ک��ردم و خ��اک می رف��ت‬ ‫داخ��ل حلقم و دوباره بیهوش‬ ‫می شدم‪ .‬چندین بار این حالت‬ ‫اتفاق افتاد‬ ‫امنیتی الزم برای مراسم اندیشیده نشده بود؟‬ ‫این طور نیس��ت‪ .‬به هر حال یک تمهیداتی اندیش��یده‬ ‫شده بود‪ .‬در ان جلسه من به یاد دارم کوچه را بسته‬ ‫بودند تا کسی با ماش��ین به ساختمان حزب نزدیک‬ ‫نشود و همچنین افرادی مسلح از جلسه مراقبت امنیتی‬ ‫می کردند‪ ،‬حتی در باالی پش��ت بام های اطراف افراد‬ ‫مسلح نگهبانی می دادند‪ .‬اش��کال کار در این بود که‬ ‫کس��ی تصور نمی کرد فردی مورد وثوق اقایان چنین‬ ‫کاری کن��د‪ .‬تا قب��ل از واقعه هفت تیر همه اقدامات‬ ‫ تروریستی از طرف افراد بیرون از مجموعه ها صورت‬ ‫می گرف��ت‪ .‬مثال در ‪ 30‬خ��رداد منافق��ان راهپیمایی‬ ‫مس��لحانه کردند و یا در شش��م تیر ضبط صوتی از‬ ‫بیرون وارد مس��جد کرده و مقاب��ل ایت اهلل خامنه ای‬ ‫منفج��ر کردند‪ .‬اما از هفتم تی��ر دیگر نفوذی ها وارد‬ ‫عمل شدند‪ .‬به عبارتی می توان هفت تیر را نقطه اغاز‬ ‫فعالیت های تروریستی نفوذی ها دانست‪.‬‬ ‫باالخره کوتاهی ش��ده است‪ .‬چه بسا اگر گیت های‬ ‫امنیت��ی در مح��ل کار گذاش��ته می ش��د‪ ،‬کالهی‬ ‫نمی توانس��ت به همین راحتی مواد منفجره را وارد‬ ‫حزب کرده و منفجر کند؟‬ ‫در ان زم��ان ای��ن گیت ها به ای��ن صورتی که االن‬ ‫هست‪ ،‬نبود‪ .‬مسئوالن هم دنبال این نبودند که خیلی‬ ‫با م��ردم فاصله ایجاد ک��رده و مراقبت ویژه ای برای‬ ‫خود داش��ته باش��ند‪ .‬از س��وی دیگر چون انجا دفتر‬ ‫حزب بود‪ ،‬خود حزب‪ ،‬متول��ی امور امنیتی خودش‬ ‫بود‪ .‬البته در فضای امروز می گوییم این کار اش��تباه و‬ ‫خطا بوده ولی در فضای ان روز به نظر می رس��د کار‬ ‫درستی بوده است‪ .‬مسئوالن ان دوره از شهید بهشتی‬ ‫تا بقیه خیل��ی رعایت می کردند‪ ،‬انها نمی خواس��تند‬ ‫برای تامی��ن امنیت خود بودجه ای را به نظام تحمیل‬ ‫کنند‪ .‬ولی االن می بینیم که با ش��هادت این بزرگواران‬ ‫چه خسارت های بزرگی به نظام وارد شد‪.‬‬ ‫گفته می شود یکی از دالیل پایین امدن سقف اتاق‬ ‫جلس��ات که منجر به وسعت فاجعه هفتم تیر شد‪،‬‬ ‫این بود که عالوه بر بمب اصلی مواد انفجاری نیز‬ ‫در چهار طرف دیوار تعبیه ش��ده بود‪ .‬شما که در‬ ‫صحنه حضور داشتید‪ ،‬واقعه را چطور دیدید؟‬ ‫من چیزی تعبیه شده در دیوار ها را شاهد نبودم‪ .‬ولی‬ ‫روایت های مختلفی در این باره نقل شده است‪ .‬سالن‬ ‫یا اتاقی که جلس��ه برگزار می ش��د مانند کالس های‬ ‫درس یک سکوی یک پله ای داشت که سخنران وقتی‬ ‫در این سکو قرار می گرفت به دیگران اشراف داشته‬ ‫و راحت تر س��خنرانی می کرد‪ .‬در این سن یک میز و‬ ‫صندلی هم ق��رار داده بودند‪ .‬به نظر من مواد منفجره‬ ‫در داخل کمد یا کش��وی میز کار گذاش��ته شده بود‪.‬‬ ‫وقتی انفجار ایجاد ش��د‪ ،‬موج انفجار مهیبی در اتاق‬ ‫پیچید همین موج به دیوارهای اتاق که زیاد مستحکم‬ ‫هم نبودند فش��ار وارد کرد و نهایتا باعث شد سقف‬ ‫بتون��ی اتاق پایین بیاید‪ .‬من در س��مت راس��ت اتاق‬ ‫به س��مت تریبون نشسته بودم ش��دت انفجار هر دو‬ ‫گوش مرا پاره ک��رد ولی میزان جراحت گوش چپم‬ ‫بیشتر بود که این نشان می دهد انفجار از یک ناحیه و‬ ‫سمت میز مقابل شهید بهشتی صورت گرفته است‪.‬‬ ‫بعد از انفجار شما در چه وضعیتی بودید؟‬ ‫م��ن مدتی بیهوش بودم‪ .‬بعد که به هوش امدم دیدم‬ ‫در حالت جنینی قرار دارم‪ .‬یعنی پاهایم جمع ش��ده‬ ‫توی شکم و دس��تهایم روی سر‪ .‬ظاهرا صندلی بین‬ ‫من و س��قف حائل ش��ده بود‪ .‬وقتی ب��ه هوش امدم‬ ‫دیدم نمی توانم خودم را ت��کان بدهم با دهان تنفس‬ ‫می ک��ردم و خاک می رف��ت داخل حلق��م و دوباره‬ ‫بیهوش می ش��دم چندین بار ای��ن حالت اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫ظاهرا نزدیک به س��ه س��اعت زی��ر اوار بودم‪ .‬وقتی‬ ‫م��را بیرون اوردند ذهنم کام�لا تخلیه بود‪ .‬فقط یادم‬ ‫می اید ک��ه گفتم دکتر هم اینجا بود‪ .‬کس��انی که مرا‬ ‫بیرون اوردن��د گفتند نگران نب��اش پیدایش کردیم‪،‬‬ ‫س��الم اس��ت‪ .‬بعد دوباره بیهوش ش��دم تا اینکه در‬ ‫بیمارستان وقتی اب زدند به صورتم که مرا شناسایی‬ ‫کنند دوباره به هوش امدم‪ .‬انجا هم دکتر بهش��تی را‬ ‫پرس و جو کردم که باز گفتند دکتر را پیدا کردند‪.‬‬ ‫ش��ما به عنوان یکی از بازمان��دگان واقعه هفت تیر‬ ‫چه سخنی در پایان دارید؟‬ ‫صحبت من این اس��ت که هر س��ال یاد و خاطره ان‬ ‫بزرگ��واران ش��هید به خصوص دکتر بهش��تی گرامی ‬ ‫داشته می ش��ود که در نفس عمل خیلی خوب است‬ ‫ولی ش��اید انگیزه ها‪ ،‬خواس��ته ها‪ ،‬نیات و ارمان های‬ ‫ان عزی��زان کمتر مورد توجه ق��رار می گیرد‪ ،‬این امر‬ ‫کافی نیس��ت‪ .‬ما باید دوباره انقالب اسالمی را مورد‬ ‫بازخوان��ی قرا دهی��م‪ ،‬ببینیم که ای��ن انقالب در چه‬ ‫بس��تری ش��کل گرفت و چرا امروز هم مسئوالن و‬ ‫هم مردم ب��ا ان اهداف‪ ،‬امال و ارزوها فاصله دارند‪.‬‬ ‫ان ارمان ها چقدر زنده اس��ت؟ چقدر بدان ها توجه‬ ‫می ش��ود؟ امیدوارم در کنار نکو داشت ها و زنده نگه‬ ‫داش��تن یاد ش��هید بهش��تی و دیگر یاران ایشان یک‬ ‫مقداری به این مباحث توجه شود‪.‬‬ ‫‪27‬‬ ‫تیتر یک‬ ‫ازادی و انسان از دیدگاه‬ ‫شهید بهشتی‪:‬‬ ‫اسالم دین‬ ‫ازادگان است‬ ‫شریف لک زایی‬ ‫ایت هّ‬ ‫ الل دکتر س��ید محمد حس��ینی بهش��تی در یکی از‬ ‫س��خنرانی های بس��یار مهم خود درباره ازادی به بحثی‬ ‫جامعه ش��ناختی در ب��اب حضور اس��تبداد در جامعه و‬ ‫غیبت ازادی از جامعه اشاره می کند‪ .‬وی به این پرسش‬ ‫که ایا با نفی اس��تبداد و ساقط کردن فرد یا افراد مستبد‪،‬‬ ‫می توان به ازادی دست یافت‪ ،‬پاسخ منفی می دهد‪ .‬یکی‬ ‫از دالیل شهید بهشتی این است که هیچ مالزمه ای میان‬ ‫نفی نظام و فضای استبدادی و براندازی فرد یا افراد مستبد‬ ‫و پیدایش‪ ،‬تحقق و نهادینه سازی ازادی متصور نیست؛ در‬ ‫یک جامعه استبدادزده‪ ،‬بر کنار کردن فرد یا افراد مستبد‬ ‫و براندازی سیاسی استبدادی‪ ،‬تنها یکی از شرایط تحقق‬ ‫ازادی اس��ت و نه تمام ان‪ .‬انچه بای��د بر ان تاکید کرد‬ ‫و س��عی در برقراری ان داش��ت‪ ،‬این است که وضعیت‬ ‫جامعه به گونه ای پیش برود که خود به خود‪ ،‬شرایط برای‬ ‫پیدایش و نهادینگی ازادی مهیا شود‪.‬‬ ‫در واقع ایت اهلل بهشتی بر این باور است که استبداد بیش‬ ‫از انکه تحمیل کردنی باشد‪ ،‬پذیرفتنی است از این رو باید‬ ‫ش��رایطی را در پیش گرفت که ازادی در جامعه به گونه‬ ‫واقعی تحقق یابد و استبداد رخت بربندد‪ .‬از انجا که خود‬ ‫مردم سهم اساسی در ایجاد و بقای استبداد ایفا می کنند‪،‬‬ ‫باید برای براندازی ان نیز اقدام کنند تا به تدریج روابط‪،‬‬ ‫فرهنگ‪ ،‬طرز تفکر و خلق و خوی استبداد ریشه کن شود‬ ‫و جامعه برای رسیدن به ازادی واقعی اماده شود‪.‬‬ ‫شهید بهشتی سقوط نظام استبدادی را برای دستیابی به‬ ‫ازادی الزم می داند؛ نه کافی‪ .‬از این رو معتقد اس��ت که‬ ‫«روابط اجتماعی و تربیت روحی افراد به گونه ای دراید که‬ ‫ازادی در جامعه به طور طبیعی تحقق و فعلیت یابد‪ ،‬زیرا‬ ‫ازادی یک مفهوم انتزاعی نیست تا جامعه بدان نایل شود‪،‬‬ ‫بلکه واقعیتی اس��ت برون امده از شرایط و واقعیت های‬ ‫زنده موجود جامعه»‪.‬‬ ‫ی که در ح��وزه عمومی‬ ‫به رغ��م بحث های بس��یار مهم ‬ ‫به ویژه مس��اله ازادی از ایت اهلل بهشتی به یادگار مانده‬ ‫متاسفانه برخالف اثار‪ ،‬ارا و اندیشه های بزرگانی همانند‬ ‫ایت اهلل مطهری که در طول سال های پس از انقالب‪ ،‬به‬ ‫عنوان مبانی نظری نظام جمهوری اسالمی مورد استفاده‬ ‫و تاکید قرار گرفته‪ ،‬ارا و اندیشه شهید بهشتی کمتر مورد‬ ‫توجه و تامل و مبنای عمل قرار گرفته و به نوعی از اندیشه‬ ‫ایشان غفلت شده است‪.‬‬ ‫‪28‬‬ ‫واقعیت این اس��ت که اندیشه دکتر بهشتی به خصوص‬ ‫درب��اره ازادی و نیز مس��اله تربیت‪ ،‬طی این س��ال ها در‬ ‫محاق فرو رفته است‪ .‬اگر بر این اندیشه نیز چونان سایر‬ ‫اندیش��ه های مطرح تاکید و به جامعه شناسانده می شد‪،‬‬ ‫شاید جامعه ما در برخورد با پدیده های گوناگون فکری و‬ ‫علمی‪ ،‬از وضعیت مطلوب و مناسب تری برخودار می بود‬ ‫و ازادی و تربیت به سمت نهادینه شدن می گرایید‪ .‬این‬ ‫اشاره بدین معناست که نه مساله ازادی به گونه مطلوبی‬ ‫ی تربیتی مناسبی در جامعه‬ ‫حل و نهادینه شده و نه الگو ‬ ‫تاکید و ترویج شده است‪.‬‬ ‫به باور نگارنده‪ ،‬محور و بنیان اندیش��ه ایت اهلل بهش��تی‬ ‫ازادی است و حتی شاید بتوان ایشان را اندیشمند ازادی‬ ‫به ش��مار اورد‪ .‬وی در این زمینه می گوید‪« :‬بزرگ ترین‬ ‫شعار اسالم ازادی است‪ .‬شاید من کم تر بحثی را داشته ام‬ ‫که روی ازادی و ارج ان در اس�لام تکیه نکرده باش��م‪.‬‬ ‫اسالم دین ازادگان و احرار است‪ .‬از دید اسالم انسان تا‬ ‫ازاد نباشد‪ ،‬انسان نمی ماند‪».‬‬ ‫پرسش‬ ‫ص��رف نظ��ر از دالیل توج��ه اندک به مباحث ش��هید‬ ‫دکتر بهش��تی‪ ،‬از منظر بحث حاضر‪ ،‬ازادی را صرفا نباید‬ ‫با توجه به کارکرد سیاسی ان مورد تحلیل و بررسی قرار‬ ‫داد بلکه ازادی می تواند در بسیاری امور و از جمله مسال ه‬ ‫تربیت و برخورداری از ش��یوه و الگوی مطلوب تربیتی‬ ‫در جامعه تاثیر گذار باش��د؛ اما ازادی مورد نظر ایشان‪ ،‬ب ا‬ ‫تربیت چه نوع ارتباطی دارد؟ چه نقش��ی در تربیت ایفا‬ ‫می کند؟ و چگونه در جامع��ه تحقق می یابد؟ چنان که‬ ‫می دانیم اندیشمندان مسلمان به این موضوع‪ ،‬یعنی تحقق‬ ‫و نهادینه ساختن ازادی و تاثیر ازادی بر مسال ه تربیت و‬ ‫چگونگی ارتباط ازادی با تربیت کمتر توجه کرده اند‪ .‬در‬ ‫مقابل ایت اهلل شهید بهشتی به هر دو بحث توجه داشته و‬ ‫مباحث مهمی را طرح کرده است‪ .‬برای مثال وقتی ایشان‬ ‫می گوید‪ :‬جامعه باید به سمتی برود که ازادی در درون ان‬ ‫رشد کند‪ ،‬نهادینه شود و به الیه های باالیی‪ ،‬یعنی سیاست‬ ‫و تصمیم گیری سیاسی برسد‪ ،‬هم به اهمیت ازادی‪ ،‬هم‬ ‫به چگونگی شکل گیری ازادی و هم به مسائل تربیتی در‬ ‫جامعه اشاره می کند‪.‬‬ ‫به باور ش��هید بهشتی‪ ،‬نظام سیاسی نمی تواند به مردم و‬ ‫جامع��ه ازادی بدهد یا ازادی را بر فرد یا جامعه تحمیل‬ ‫کند‪ ،‬بلکه در نگاه ایش��ان جامعه می بای��د بتواند ازادی‬ ‫را وارد نظام سیاس��ی کند‪ .‬نکته محوری مباحث ایشان‬ ‫در زمین��ه رابطه ازادی و تربیت نیز در همین جا ش��کل‬ ‫می گیرد‪.‬‬ ‫عالوه بر این‪ ،‬ایت اهلل شهید بهشتی معتقد است‪ ،‬ابهام در‬ ‫مفهوم ازادی‪ ،‬موجب س��رگردانی مردم و نیز سرگردانی‬ ‫حاکمان می ش��ود‪ .‬باید اشکار شود که ازادی چیست و‬ ‫قلمرو و نقاط مثبت و منفی ان کجاس��ت‪ .‬انسان وقتی‬ ‫می تواند قید و بند و اسارتی را احساس کند که نسبت به‬ ‫ان اگاهی و شناخت داشته باشد و بخواهد از قید و بند‬ ‫و اسارت رهایی یابد‪.‬‬ ‫مطابق برخی دیدگاه ها‪ ،‬اگر اندیش��ه سیاس��ی پاسخ به‬ ‫بحران های یک جامعه تلقی ش��ود‪ ،‬می توان اندیشه یک‬ ‫اندیش��مند را در راس��تای نظریه بحران مورد مطالعه و‬ ‫سنجش قرار داد و به دنبال پاسخ های هر متفکری نسبت‬ ‫به بحران های زمانه اش بود‪ .‬مفروض روش مقاله حاضر‪،‬‬ ‫مبتنی بر نظریه بحران است و اینکه ایت اهلل بهشتی در پی‬ ‫پاس��خ به بحران موجود در جامع��ه خود و حل ان بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬از این منظر باید گفت‪ ،‬کمتر متفکری را می توان‬ ‫یافت که بدون بحران و دغدغه فکری باشد و اندیشه اش‬ ‫در راس��تای پاسخ به پرس��ش ها و بحران های زمانه اش‬ ‫سامان نیافته باشد‪.‬‬ ‫اهمیت و مفهوم ازادی‬ ‫اهمیت ازادی در اندیش��ه شهید بهشتی که به نوعی در‬ ‫مسال ه تربیت نیز تاثیرگذار است از نگرش ایشان به انسان‬ ‫سرچشمه می گیرد‪ .‬اساس��ا دو نوع نگاه به انسان وجود‬ ‫دارد‪ :‬نخست‪ ،‬نگاه قیم مابانه که معتقد است‪ ،‬باید اندیشه ها‬ ‫و ارزش های دینی را به انس��ان ها تحمیل و از این طریق‬ ‫انها را هدایت کرد‪ .‬نگاه دیگر انس��ان را موجودی ازاد و‬ ‫انتخاب گر می بیند که خ��ود راه خویش را بر می گزیند‪.‬‬ ‫در این نگاه اخیر‪ ،‬اگاهی و خردورزی به انسان ها کمک‬ ‫می کند که انها خود دست به انتخاب زده و مسیر خود را‬ ‫برگزینند‪ .‬شهید دکتر بهشتی از این زاویه به انسان می نگرد‬ ‫و معتقد است که انسان ذاتا ازاد و تربیت پذیر است‪.‬‬ ‫وی در تعریف انس��ان‪ ،‬به ازادی و انتخاب گری او اشاره‬ ‫می کند و اهمیت و برتری انس��ان را در «توان» گزینش‪،‬‬ ‫انتخاب گری و تس��لط بر خ��ود و محیط و جامعه خود‬ ‫می داند‪ .‬به باور وی‪ ،‬ازادی یعنی «تسلط انسان بر ساختن‬ ‫خویش و س��اختن محیط خویش‪ .‬امتیاز انسان بر همه‬ ‫موجودات دیگر عالم طبیعت این اس��ت که می تواند بر‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫دین و تاریخ‬ ‫طبیعت مسلط باشد و شرایط طبیعی را بر وفق خواسته و‬ ‫نیاز خود دگرگون کند یا در برابر هجوم عوامل نامساعد‬ ‫طبیعی س��د و مانع به وج��ود اورد»‪ .‬اگر این نش��انه و‬ ‫ی سلب شود‪ ،‬الجرم دچار مسخ شخصیت‬ ‫خصلت از ادم ‬ ‫و انسانیت می شود‪ .‬اساسا انسان از ان رو انسان است که با‬ ‫توجه به توان و ظرفیت خدادادی وجودی خویش‪ ،‬ازاد‬ ‫باشد و خود گزینش کند‪ .‬از این رو ادمی بر مبنای ازادی‬ ‫و انتخاب گری‪ ،‬مش��مول و پاسخ گو شمرده می شود‪ .‬در‬ ‫غیر این صورت‪ ،‬نمی توان انس��ان را موجودی پاسخ گو‬ ‫به شمار اورد‪.‬‬ ‫به گفته ایت اهلل شهید بهش��تی‪ ،‬ازادی توانایی انس��ان در‬ ‫ساختن سرنوشت فردی و جمعی خود است‪ .‬این ساختن‬ ‫به گونه ای است که ادمی بر خود و جامعه خویش قدرت‬ ‫و سلطه می یابد؛ با این تعریف‪ ،‬گونه تربیت پذیری ادمی‬ ‫ و تاثیر ازادی د ر تربیت‪ ،‬به روش��نی مورد توجه و تاکید‬ ‫قرار گرفته است‪ .‬ایشان تصریح می کند که تعریف ازادی‬ ‫در زمان های مختلف و در شرایط متفاوت یکسان نیست‬ ‫و با پیشرفت انسان و جامعه تعریف ازادی و فضاهای ان‬ ‫تغییر می کند‪ .‬در واقع شرایط خاص فرهنگی‪ ،‬تاریخی‪،‬‬ ‫اجتماعی و سیاسی موجب می شود که تعاریف ارائه شده‬ ‫از ازادی‪ ،‬متفاوت و متمایز شود‪.‬‬ ‫برای مثال در اندیشه سیاسی اسالم در گذشته‪ ،‬ازادی های‬ ‫سیاسی و اجتماعی به شیوه کنونی مطرح نبوده و ازادی‪،‬‬ ‫عموم��ا جنبه ف��ردی داش��ته و عمدت��ا ازادی درونی و‬ ‫معنوی ـ عرفانی برجسته بوده است؛ اما در شرایط کنونی‪،‬‬ ‫تلقی متفاوت و گسترده تری از ازادی وجود دارد‪ .‬شهید‬ ‫بهشتی‪ ،‬از یک سو بر این باور است که انسان موجودی‬ ‫است که می تواند در ساختن خود موثر باشد که این همان‬ ‫ازادی معنوی و درونی و نگرش تربیتی است و از سوی‬ ‫دیگر معتقد است که ادمی می تواند در محیط زندگی و‬ ‫نظام اجتماعی و سیاسی خود نیز موثر باشد‪.‬‬ ‫اساسا بر اساس اموزه های دینی‪ ،‬انسان موظف به دخالت‬ ‫در حوزه عمومی است‪ .‬در اندیشه شهید بهشتی‪ ،‬مردم در‬ ‫تمام امور حکومت سهیم اند و یکی از اموزه های اساسی‬ ‫و مهم اسالم‪ ،‬توجه به امور دیگر مسلمانان است؛ حتی‬ ‫سکوت و عدم مش��ارکت در امور اجتماعی مسلمانان‪،‬‬ ‫عملی مذموم و ناپس��ند و در ردیف ترک مسلمانی ذکر‬ ‫شده است‪ .‬بهشتی ضمن استناد به حدیث معروف رسول‬ ‫اک��رم (ص) «هر کس که صبح س��ر از خواب نوش��ین‬ ‫بردارد و در اندیشه همه مسلمانان نباشد مسلمان نیست»‪،‬‬ ‫به احس��اس مسئولیت یک مس��لمان‪ ،‬در رابطه با سایر‬ ‫مس��لمانان و انسان ها اشاره می کند و می گوید‪« :‬اگر یک‬ ‫انسان‪ ،‬یک حزب‪ ،‬یک تشکیالت‪ ،‬یک قشر‪ ،‬یک ملت و‬ ‫یک نژاد بخواهد به سعادت برسد‪ ،‬یعنی مسئولیت هایی را‬ ‫که به عهده دارد‪ ،‬انجام بدهد‪ ،‬طبق جهان بینی اسالم باید‬ ‫به ازادی‪ ،‬به نجات و رستگاری همه انسان ها بپردازد»‪ .‬به‬ ‫ی که در دنیای جدید نیز‬ ‫هر حال‪ ،‬اهتمام به حوزه عموم ‬ ‫بسیار مورد توجه است‪ ،‬از نظر دکتر بهشتی دور نمانده و‬ ‫به خوبی به ان پرداخته است‪.‬‬ ‫همچنین ایش��ان به تقدم ازادی بیرونی بر ازادی درونی‬ ‫اعتق��اد دارن��د و حتی برخ�لاف اندیش��مندانی نظیر‬ ‫ایت اهلل ش��هید مطهری‪ ،‬معتقد اس��ت که ازادی بیرونی‬ ‫اهمی��ت بیش��تری دارد‪ ،‬زیرا ازادی بای��د به عنوان یک‬ ‫واقعیت عینی و خارجی وجود داش��ته باشد تا انسان ها‬ ‫بتوانند اسان تر و ازادانه تر به سمت ازادی درونی حرکت‬ ‫کنند‪ .‬به دیگر سخن‪ ،‬ایش��ان ازادی اجتماعی و بیرونی‬ ‫را الزم��ه و مقدمه ازادی درونی می دان��د و در این باره‬ ‫می گوید‪« :‬ضرورت ازادی اجتماع��ی که به نوع روابط‬ ‫اجتماعی مربوط می شود‪ ،‬ناشی از این است که این مساله‬ ‫یک خواست و یک نیاز درونی و اصیل است و انسان تنها‬ ‫زمانی می تواند به این نیاز درونی اش پاس��خ گوید که در‬ ‫جامعه‪ ،‬ازاد زندگی کند؛ یعنی ازادی به عنوان یک واقعیت‬ ‫اجتماعی در روابط اجتماعی حضور و وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫در این جا الیه دیگری ا ز تربیت رخ می نماید و ان اینکه‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫ تربیت می تواند زمینه ساز نهادینه شدن ازادی در جامعه‬ ‫باشد‪».‬‬ ‫تصریح بر اینکه در جامعه اس��تبدادزده‪ ،‬نیازهای واقعی‬ ‫ادمی به فراموشی سپرده می ش��ود و انسان ها از شرایط‬ ‫اس��تبدادی تاثیر می پذیرند‪ ،‬در نتیجه خلق و خوی انان‬ ‫نیز حالتی استبدادزده به خود می گیرد‪ ،‬از نکات برجسته‬ ‫اندیشه ایت اهلل شهید بهشتی است‪ .‬این مساله خود نشان‬ ‫از نو ع تربیتی دارد که به طور غالب در جوامع استبدادی‬ ‫وجود دارد‪ .‬این نو ع تربیت چیزی جز الگوی تحمیل و‬ ‫اجبار نیست؛ انچه از نظام سیاسی استبدادی الگوبرداری‬ ‫ی تربیتی در این جوامع‪ ،‬باز تولید‬ ‫شده است‪ ،‬در واقع الگو ‬ ‫مشی سیاسی حاکمان و کارگزاران نظام سیاسی استبدادی‬ ‫در محیطی کوچک تر است‪.‬‬ ‫از دیگر س��وی‪ ،‬همانگونه که امد‪ ،‬بهشتی شرط تحقق‬ ‫ازادی درون��ی ی��ا رهایی معنوی را وابس��ته به وجود و‬ ‫تحقق ازادی های بیرونی می داند؛ از این منظر‪ ،‬ازادی های‬ ‫بیرونی از جهاتی مهم تر از ازادی درونی و رهایی معنوی‬ ‫است‪ .‬در این میان‪ ،‬البته استثنائاتی نیز می توان یافت‪ ،‬زیرا‬ ‫کسانی هم هستند که به رغم فقدان ازادی های اجتماعی‪،‬‬ ‫توانسته اند به ازادی درونی و معنوی دست یابند؛ اما تعداد‬ ‫این افراد بسیار کم خواهد بود؛ به ویژه در عصر حاضر که‬ ‫مردم بیش از گذش��ته از شرایط عصر خود متاثر هستند‪.‬‬ ‫ایشان می گوید باید س��ازوکاری به وجود اید که ازادی‬ ‫در جامعه عینیت و واقعیت بیابد؛ ان گاه معنویت در یک‬ ‫فضای ازاد گسترش می یابد‪ .‬تحقق عینی و واقعی ازادی‬ ‫در جامعه بر الگوی تربیتی ازادانه مبتنی است‪.‬‬ ‫به نظر می رسد‪ ،‬دکتر بهشتی از نادر اندیشمندانی است که‬ ‫درباره موانع جامعه شناختی تحقق ازادی در جامعه سخن‬ ‫گفته اس��ت‪ .‬ایشان معتقد است که جامعه باید به اگاهی‬ ‫دست یابد تا بر اساس اگاهی به دست امده درباره خود و‬ ‫جامعه خود تصمیم بگیرد‪ .‬از دیدگاه شهید بهشتی‪ ،‬صرف‬ ‫ذهنی��ت غالب ما ایرانیان به دلیل حضور مداوم و پایدار‬ ‫نظام های سیاس��ی خودکامه‪ ،‬استبداد زده است و ذهنیت‬ ‫اس��تبدادزده‪ ،‬خود به خود‪ ،‬در هر نظام سیاسی‪ ،‬استبداد‬ ‫را باز تولید می کند‪.‬‬ ‫بنابراین نخست باید این نکته تبیین شود که ازادی یک‬ ‫هدف انتزاعی نیس��ت و تحقق ان به التزام دیگران و از‬ ‫جمله حاکمان به لوازم ازادی مشروط است؛ ضمن اینکه‬ ‫باید به جریان هایی کمک شود که در جهت تحقق مطلوب‬ ‫ازادی تالش می کنند؛ به این معنا که نهادها و افرادی که‬ ‫استبداد را در جامعه گسترش می دهند‪ ،‬تضعیف شده و‬ ‫نهاده��ا و افراد معتقد و مومن به ازادی های مش��روع و‬ ‫قانونی‪ ،‬تقویت شده و پرورش یابند‪ .‬انچه به این مساله‬ ‫مساعدت می کند‪ ،‬همانا الگوی تربیتی مطلوبی است که‬ ‫بتواند ازادی را در نهاد افراد نهادینه کند و نسلی پدید اورد‬ ‫که نه تنها ازادی را یک ارزش موثر و مطلوب تلقی کند‪،‬‬ ‫بلکه در عمل بدان پایبند باشد و عمیقا ان را به کار گیرد‪.‬‬ ‫مایلم اش��اره کنم که نهادینه ش��دن ازادی در جامعه بر‬ ‫شیوه تربیتی استوار اس��ت؛ اما وقتی ازادی نهادینه شد‪،‬‬ ‫می توان میوه های ان را در موارد گونا گونی مشاهده کرد‬ ‫و اینچنین است که بهشتی تاکید می کند که نظام سیاسی‬ ‫باید بر ارای مردم متکی باش��د و هیچ گونه تحمیلی بر‬ ‫مردم صورت نگیرد‪ .‬او مردم را پشتوانه حقیقی یک نظام‬ ‫می داند و معتقد است نظام غیر مردمی‪ ،‬محکوم به ناکامی‬ ‫ و ناکارامدی است‪.‬‬ ‫ضرورت اداره حکومت ایجاب می کند که نظام سیاسی‬ ‫بر ارای ازادانه و اگاهانه مردم اس��توار باشد‪ .‬در غیر این‬ ‫صورت‪ ،‬به ناچار باید از مولفه های دیگری اس��تفاده کند‬ ‫که ان مولفه ها‪ ،‬همان وابستگی به بیگانگان یا استبداد و‬ ‫دیکتاتوری اس��ت‪ .‬از سخنان ایشان در ان زمان می توان‬ ‫درس های بسیاری اموخت‪ .‬هنگامی که وی از حق مردم‬ ‫در زمینه ازادی اعتراض‪ ،‬ازادی بیان‪ ،‬ازادی حزب و حق‬ ‫نشر س��خن می گوید‪ ،‬حساسیت ایشان در رابطه با حق‬ ‫مردم و نقش مردم به خوبی درک می شود‪.‬‬ ‫وصیت نامه دکتر بهشتی به قلم خودش‬ ‫ما بی شناسنامه نیستیم‬ ‫وصیت نامه‬ ‫اینجانب محمد حسینی بهش��تی‪ ،‬دارنده شناسنامه‬ ‫ش��ماره ‪ 13707‬از اصفه��ان وصی��ت می کنم به‬ ‫همس��رم و فرزندان��م و س��ایر بس��تگانم که در‬ ‫زندگ��ی بیش از هر چیز ب��ه فروغ الهی که در دل‬ ‫انسان هاس��ت‪ ،‬اهمیت دهند و ب��ا ایمان به خدای‬ ‫یکتای علیم‪ ،‬قدیر‪ ،‬سمیع‪ ،‬بصیر‪ ،‬رحمان و رحیم‬ ‫و پیامبران بزرگ��وارش و پیروی از خاتم پیامبران‬ ‫و کتابش قران و ائمه معصومین س�لام اهلل علیهم‬ ‫اجمعی��ن و اهتمام به ذکر و ی��اد خدای و نماز با‬ ‫حض��ور قلب‪ ،‬روزه‪ ،‬عبادات دیگر و انفاق و ایثار‬ ‫و ص��دق و جه��اد بی امان در ای��ن راه و حضور‬ ‫پیگیر در جماعت و انس با مردم راه س��عادت را‬ ‫به روی خ��ود باز گردانند و وصی��ت می کنم که‬ ‫پس از ارتحال من به س��وی خدا یک سوم از خانه‬ ‫مسکونی ام در تهران‪ ،‬قلهک‪ ،‬خیابان تورج‪ ،‬کوچه‬ ‫منطقی ‪ 8‬و ‪ 9‬و اثاث خانه متعلق به همس��رم خانم‬ ‫عزت الشریفه مدرس مطلق است و از خدای متعال‬ ‫برای او و فرزندانم سعادت در راه خدا زیستن را‬ ‫خواستارم‪.‬‬ ‫‪ 27‬رجب ‪ 1400‬هجری‪ ،‬محمد حسینی بهشتی‬ ‫ما بی شناسنامه نیستیم‪ ،‬ما از مردم جدا نمی باشیم‪،‬‬ ‫محل مهر جیره بندی قند و ش��کر‪ ،‬مهر شرکت در‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری‪.‬‬ ‫ما بی شناسنامه نیس��تیم‪ ،‬اوالد زجر کشیده ال عبا‪،‬‬ ‫فرزن��دان زندان های بی نام و نش��ان و حبس ها و‬ ‫دخمه های فراموش‪ ،‬ما بی شناس��نامه نیستیم اهل‬ ‫قنوتیم‪ ،‬س��اکن دهس��تان نیای��ش و بچه جنوب‬ ‫عشقیم‪ ،‬کبوتران قباپوشی که بال در خون شهیدان‬ ‫کرب�لا نهاده ایم و عمری ب ر ش��اخه ها مرثیه خوان‬ ‫ح بنی ادم‪ ،‬ما از امتزاج دو ایمان بدوی روستایی‬ ‫ذب ‬ ‫از تصادم دو عدم س��اده به وجود امده ایم‪ ،‬با هیچ‬ ‫کس هی��چ فرقی نداریم و نمازم��ان را اول وقت‬ ‫می خوانیم‪.‬‬ ‫ما محصول ان لحظاتی هس��تیم که خس��ته از بیل‬ ‫و رنج��ور از داس‪ ،‬خیمه دعایی برافراش��ته اند‪ ،‬ما‬ ‫ساده نش��ینان کاخ ویرانه فقر و فناییم‪ .‬پنجره هایی‬ ‫که روبه سوی افق سبز توکل باز می شوند‪ ،‬ما مثل‬ ‫کتابی در هر گوشه خاک و در هر لحظه از روزگار‬ ‫باز می شویم و دیگران را از خود باخبر می کنیم‪.‬‬ ‫ما مثل وضو س��اده و پاکیم‪ ،‬عین اقطار بی االیش‬ ‫و معصومیم‪ ،‬ما را می ش��ود در هر گوش��ه مسجد‬ ‫پیدا کرد‪ .‬در هر جنس��ی جست وجو نمود‪ ،‬با هر‬ ‫دردی دریافت‪ ،‬ما مثل تالوت غمگینیم‪ ،‬مثل تکبیر‬ ‫حالت خنجر داریم‪ ،‬و دوس��تان ما ش��یران روز و‬ ‫پارسایان شبند‪ ،‬از نوح به بعد تا کربال و هویزه و تا‬ ‫هویزه حضور داریم‪ ،‬پشت هر سنگی روییده ایم‪،‬‬ ‫با هر بوته ای رسیده ایم‪ ،‬بر هر شاخی بر داده ایم‪ ،‬ما‬ ‫در این اب و خاک س��بز می شویم ما بی شناسنامه‬ ‫نیستیم‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫یک‬ ‫تیتر دو‬ ‫تیتر‬ ‫جاسبی در دانشگاه ازاد می ماند؟‬ ‫حمله و ضد حمله‬ ‫تصویب قانونی در مجلس شورای اسالمی به نفع ادامه فعالیت جاسبی در دانشگاه ازاد به اضافه حکم یک قاضی شرایط را برای مخالفان جاسبی‬ ‫نامناسب کرده بود‪ ،‬اما در مقابل حمله موافقان جاسبی‪ ،‬ضدحمله مخالفانش از تجمع مقابل مجلس تا تصویب فوریت یک قانون علیه او ادامه پیدا کرد‬ ‫تا کار برای جاسبی سخت تر از قبل شود‪.‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫پنجم اردیبهش��ت س��ال جاری اساس��نامه دانشگاه‬ ‫ازاد پس از گذر از یک پروس��ه چهار س��اله توسط‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی اصالح ش��د‪ .‬در این‬ ‫اصالحیه امده بود که به دلیل وس��عت و گستردگی‬ ‫دانش��گاه ازاد اس�لامی در داخل و خارج از کش��ور‬ ‫تالش خواهد شد در قالب اصالح و تکمیل اساسنامه‪،‬‬ ‫این دانش��گاه و واحدهای تابعه ان به ش��کل هیات‬ ‫امنایی اداره شوند و روسای واحد های بزرگ و جامع‬ ‫ان همچون دانشگاه های مادر و بزرگ وزارت علوم‪،‬‬ ‫تحقیقات و فن��اوری و وزارت بهداش��ت‪ ،‬درمان و‬ ‫اموزش پزشکی توسط شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫تائید و تعیین شوند‪.‬‬ ‫در مقاب��ل این اصالحیه‪ ،‬کمتر از یک ماه طرح وقف‬ ‫دانشگاه ازاد با حمایت تعداد زیادی از نمایندگان در‬ ‫دستور کار مجلس قرار گرفت‪.‬‬ ‫‪ 9‬خ��رداد نس��رین س��لطانخواه‪ ،‬مع��اون علم��ی ‬ ‫رئیس جمهور که به تازگی از س��وی ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی عضو هیات امنای دانشگاه ازاد شده‬ ‫بود با اعالم عدم مش��خص بودن زمان تشکیل جلسه‬ ‫هی��ات امنا گفت‪« :‬ظ��رف یک ماه اتی این جلس��ه‬ ‫تش��کیل و گزینه های پیش��نهادی ریاس��ت دانشگاه‬ ‫ازاد انتخاب می ش��ود تا در خصوص انتخاب رئیس‬ ‫تصمیم گیری شود‪».‬‬ ‫اما در زمانی که روز شماری برای رفتن جاسبی اغاز‬ ‫‪30‬‬ ‫ش��ده در اولین روز کاری مجلس در هفته گذش��ته‪،‬‬ ‫ش��عبه ‪ 29‬دادگاه عموم��ی حقوق��ی مجتمع قضایی‬ ‫شهیدبهشتی تهران دستور موقت منع و توقف اجرای‬ ‫اساسنامه جدید دانشگاه ازاد اسالمی مصوب شورای‬ ‫عال��ی انقالب فرهنگی را صادر و ابالغ کرد و فردای‬ ‫ان روز نیز در جلس��ه علنی مجلس‪ ،‬نمایندگان طرح‬ ‫حمای��ت از تاس��یس و تقویت موسس��ات و مراکز‬ ‫اموزشی عالی غیردولتی را تصویب کردند‪.‬‬ ‫بر اساس این مصوبه‪ ،‬وقف اموال مراکز اموزش عالی‬ ‫و غیردولتی‪ ،‬غیرانتفاعی و سایر موسسات غیردولتی‬ ‫و غیراموزش��ی که هیات موسس یا هیات امنای انها‬ ‫حق تصرف مالکانه نس��بت به ان را دارند و تا تاریخ‬ ‫تصویب این قانون صیغه وقف ان جاری ش��ده یا در‬ ‫اینده جاری شود‪ ،‬معتبر شمرده شده است‪.‬‬ ‫در واق��ع این مصوب��ه اب پاکی را روی چهارس��ال‬ ‫تالش ش��ورای عالی انقالب فرهنگی ریخت و تغییر‬ ‫اساس��نامه دانش��گاه ازاد را به خود هیات موس��س‬ ‫دانشگاه واگذار کرد‪.‬‬ ‫ام��ا انچه در این روز مهم مجلس بیش��تر به چش��م‬ ‫می امد غیبت معنا دار چهره های ش��اخص فراکسیون‬ ‫انقالب نظیر رسایی‪ ،‬اقاتهرانی‪ ،‬کوچک زاده‪ ،‬حسینیان‬ ‫و زارعی بود‪.‬‬ ‫در مقابل عباس��پور که تالش های وی س��بب شد تا‬ ‫دس��تاوردی حداکثری برای دانش��گاه های غیر دولتی‬ ‫رق��م بخ��ورد‪ ،‬در جمع خبرن��گاران حاضر ش��د و‬ ‫اظهارداش��ت‪« :‬در مصوبه مجلس تاکید شد اساسنامه‬ ‫موسسات اموزش��ی غیردولتی تنها با پیشنهاد هیات‬ ‫موسس امکان خواهد داشت بنابراین مصوبه شورای‬ ‫عال��ی انقالب فرهنگی ک��ه بدون پیش��نهاد اعضای‬ ‫هیات موسس بوده است با این مصوبه مجلس ملغی‬ ‫است‪.‬‬ ‫در حکومت اس�لامی اگر قرار اس��ت عده ای از سر‬ ‫خیرخواهی کاری انجام دهند طی مقرراتی که همان‬ ‫ابت��دا وجود دارد عده ای تصمیم به انجام کار خیر از‬ ‫جمله احداث بیمارستان یا دانشگاه می گیرند اما این‬ ‫نباید به گونه ای باشد که هرگاه دولت تصمیم گرفت‬ ‫تغییرات��ی را لحاظ کند ی��ا به نفع خود ان را مصادره‬ ‫کن��د اجازه این کار را دارد این لطمه به همان خیرین‬ ‫است که نیت خیر داشته اند‪».‬‬ ‫نماینده تهران درخصوص وقف اموال مراکز اموزش‬ ‫عالی غیر دولتی نیز گف��ت‪« :‬با این مصوبه مجلس از‬ ‫این پ��س وقف اموال این مراکز اگ��ر اثبات کنند که‬ ‫هیات امنا یا هیات موسس حق تصرف مالکانه دارند‬ ‫معتب��ر خواهد ب��ود و وقف در این قان��ون به معنای‬ ‫عام است‪».‬‬ ‫همچنی��ن کریم زارع‪ ،‬معاون پارلمانی دانش��گاه ازاد‬ ‫در مقابل اظه��ارات مخالفان که مدعی بودند مجلس‬ ‫به حوزه کاری ش��ورای انقالب فرهنگی ورود نابجا‬ ‫داشته اس��ت‪ ،‬گفت‪« :‬در مجلس چهارم تصویب شد‬ ‫موسس��ه ای عمومی و غیر دولتی است که به تصویب‬ ‫مجلس برس��د‪ ،‬حال که این اتف��اق هیچ گاه در مورد‬ ‫دانش��گاه ازاد نیفتاد‪ .‬ش��ورای انقالب فرهنگی نباید‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫سیاست‬ ‫وارد این قضیه می شد‪».‬‬ ‫اما طولی نکشید که لبخند بر لبان جاسبی خشک شد‪.‬‬ ‫همزمان با بازگش��ت چهره های برجس��ته فراکسیون‬ ‫انقالب اس�لامی از کربال حدود ‪ 200‬نفر از اعضای‬ ‫دفت��ر تحکیم وحدت‪ ،‬بس��یج دانش��جویی‪ ،‬اتحادیه‬ ‫انجمن های اس�لامی دانش��جویان مس��تقل‪ ،‬اتحادیه‬ ‫جامع��ه اس�لامی دانش��جویان و جنب��ش عدالتخواه‬ ‫دانش��جویی هفت��ه گذش��ته در مقابل درب ش��مالی‬ ‫مجل��س شورای اس�لامی تجم��ع اعتراض امیزی را‬ ‫برگزار کردند‪.‬‬ ‫این عده ش��عارهای تندی از قبیل «مجلس اشرافیت‬ ‫مایه ننگ ملت»‪« ،‬نماینده جاسبی اخراج باید گردد»‪،‬‬ ‫«نماینده خائن ش��رمت باد ش��رمت ب��اد»‪« ،‬مجلس‪،‬‬ ‫مافیا پیوندتان مبارک»‪« ،‬جاس��بی قانون شکن شرمت‬ ‫باد شرمت باد»‪« ،‬مجلس جاس��بی گرا استعفا استعفا»‬ ‫‪« ،‬مرگ بر اسالم امریکایی»‪« ،‬عباسپور تهرانی استعفا‬ ‫اس��تعفا»‪« ،‬برادرزن جاسبی استعفا اس��تعفا»‪« ،‬وکیل‬ ‫حزب الهی تش��کر تش��کر»‪« ،‬وکیل بابصیرت تشکر‬ ‫تشکر»‪« ،‬جاسبی جاسبی ننگ به نیرنگ تو»‪« ،‬مجلس‬ ‫الریجانی تو مش��ت‪« ،»...‬مجل��س بی والیت تعطیل‬ ‫باید گردد»‪« ،‬غارتگ��ر بیت المال اعدام باید گردد» را‬ ‫خطاب به نمایندگان حامی مصوبه یکش��نبه گذش��ته‬ ‫سر دادند‪.‬‬ ‫ب��ه موازات ای��ن حرکت چهره هایی نظیر رس��ایی‪،‬‬ ‫زارعی‪ ،‬فدایی‪ ،‬افتخاری‪ ،‬زاکانی‪ ،‬نادران و کوچک زاده‬ ‫با حاضر ش��دن در تجمع عالوه بر رسمیت بخشیدن‬ ‫به ان‪ ،‬به ایراد سخنرانی نیز پرداختند‪.‬‬ ‫اما این‪ ،‬همه ابزار فشار مخالفان مصوبه روز یکشنبه‬ ‫نب��ود بلکه ‪ 11‬عضو کمیس��یون اموزش و تحقیقات‬ ‫مجل��س از عضوی��ت در کمیس��یون در اعتراض به‬ ‫عملکرد عباس��پور و سوء اس��تفاده وی از جایگاهش‬ ‫برای حمایت از دانشگاه ازاد استعفا و تاکید کردند تا‬ ‫زمانی که تکلیف روشن نشود در جلسات کمیسیون‬ ‫حاضر نخواهند شد‪.‬‬ ‫در این میان اما انچه بیش��تر دانشگاه ازاد را به گوشه‬ ‫رینگ برد دس��تور لغوحک��م دادگاه راجع به توقف‬ ‫اجرای اساس��نامه جدید دانشگاه ازاد از سوی رئیس‬ ‫قوه قضائیه بود‪.‬‬ ‫البت��ه ای��ت اهلل الریجان��ی در گفت وگ��وی زن��ده‬ ‫تلویزیونی خود که از شبکه اول سیما پخش می شد‪،‬‬ ‫تصریح کرد که در قانون دیوان عدالت اداری تصریح‬ ‫ش��ده مصوبات ش��ورای عالی انقالب فرهنگی مانند‬ ‫مصوبات شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت‬ ‫نظ��ام حتی در دیوان عدالت اداری نیز قابل بررس��ی‬ ‫نیس��ت‪ .‬بنابراین در مواردی که جزو حیطه وظایف‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی است‪ ،‬دستگاه قضایی‬ ‫ح��ق ورود ندارد ام��ا اگر نظر قاضی این باش��د که‬ ‫ح��ق ورود دارد‪ ،‬بنده به هیچ وج��ه نمی توانم چیزی‬ ‫را ب��ه او تحمیل کنم‪ .‬لذا اگر به هر دلیلی این ش��ورا‬ ‫اش��تباه کرد و به حیطه ای ورود کرد که حیط ه قانونی‬ ‫او نیس��ت هرچند که این موضوع نی��ز ربطی به قوه‬ ‫قضائیه ندارد ولی اگر به کسی ظلم شود قوه قضائیه‬ ‫صالحی��ت دارد به ای��ن موضوع رس��یدگی کند‪ .‬اما‬ ‫ایت اهلل الریجانی که برادرش در کس��وت ریاس��ت‬ ‫مجل��س در برابر اماج حمالت منتقدان قرار داش��ت‬ ‫و با ش��عارهای تندی هم روبه رو شده بود با انتقاد از‬ ‫هجمه های روز های گذشته گفت‪« :‬در روزهای اخیر‬ ‫جریانی مشاهده می شود که به نفع نظام‪ ،‬قوه قضائیه‬ ‫و مجلس نیس��ت و عده ای ان را اس��باب توهین به‬ ‫مجلس و ق��وه قضائیه قرار داده ان��د و فضا را الوده‬ ‫می کنند‪ .‬دستگاه قضایی توهین به نهادهای قانونی را‬ ‫به هیچ وجه نمی پذیرد‪».‬‬ ‫ول��ی قضایا به اینجا ختم نش��د و حاش��یه های روز‬ ‫چهارش��نبه کمت��ر از روز قبل نبود‪ .‬عل��ی الریجانی‪،‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫رئیس مجلس شورای اسالمی در نطق خود درصحن‬ ‫علن��ی مجلس به ش��دت از تجمع برگزار ش��ده در‬ ‫روز سه ش��نبه در مقابل مجلس و شعارهای ان انتقاد‬ ‫کرد‪ .‬وی گفت‪« :‬ه��ر چند به نظر بنده ورود مجلس‬ ‫به موضوع طرح س��اماندهی به موسس��ات اموزش‬ ‫غیردولتی در ش��رایط فعلی به مصلحت نبود‪ ،‬اما اوال‬ ‫مجلس و نمایندگان حق رسیدگی به کلیه امور کشور‬ ‫را دارند‪ .‬ثانیا با توجه به وجود شورای محترم نگهبان‬ ‫در م��واردی که خ��روج از قانون اساس��ی رخ دهد‬ ‫موضوع حل خواهد ش��د و به هیچ وجه بن بستی در‬ ‫کار وجود ندارد‪ ،‬اما برخی شعارهای عزیزان بسیجی‬ ‫دانش��جو به هیچ وجه با مصالح نظام و ادب اسالمی ‬ ‫سازگار نبود‪ .‬ایا درست است که قو ه مقننه کشور که‬ ‫مفتخر به اس�لامی بودن و والیی بودن است اینگونه‬ ‫در معرض ناس��زا و دشنام قرار گیرد؟ این مجلس را‬ ‫متهم به کیف انگلیس��ی می کنید؟ این مجلس را متهم‬ ‫به بی والیت��ی و تهدید به تعطیل��ی می کنید؟ ایا این‬ ‫راه و رس��م رفتار حزب اللهی و والیی است؟ کجای‬ ‫سنت ‪ 30‬س��اله انقالب از لس��ان امام و رهبر معظم‬ ‫انقالب کوچک ترین توهینی به مجلس سراغ دارید؟‬ ‫این مصداق بی بند و باری گفتاری که رهبر معظم چند‬ ‫سال پیش انذار دادند‪ ،‬نیس��ت؟ ایا وقت ان نرسیده‬ ‫قدری در رفتار و گفتار خود تجدیدنظر کنید؟»‬ ‫در ای��ن میان کاظ��م دلخوش از اعضای فراکس��یون‬ ‫انقالب اس�لامی هم به یاری رئیس مجلس ش��تافت‬ ‫و ب��ا انتقاد از مواضع منتق��دان مصوبه مجلس گفت‪:‬‬ ‫«اقایانی ک��ه دیروز رهبری بعضی از کارهای خالف‬ ‫را بر عهده گرفتند و تدارک دیدند و به اسم دانشجو‬ ‫بعضی از افراد را جلوی مجلس اوردند‪ ،‬سابقه کامال‬ ‫مشخصی دارند‪».‬‬ ‫وی ب��ا بی��ان اینکه وضعی��ت خانوادگ��ی اینها را به‬ ‫دادگاه وی��ژه روحانیت بدهید بررس��ی کنند‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫«اینها اش��ک تمس��اح ریختند‪ ،‬غاف��ل از اینکه ما در‬ ‫ارتب��اط با حق و حقوق خانواده ش��هدا‪ ،‬ایثارگران و‬ ‫جانبازان‪ ،‬طی این دوره‪ ،‬بیش��ترین دفاع را از حقوق‬ ‫این خانواده ها داش��ته ایم‪ .‬وزارت کشور اهمال کرده‪،‬‬ ‫چطور می ش��ود احزاب دیگر می خواهند راهپیمایی‬ ‫کنند‪ ،‬مج��وز می گیرند ولی اینجا پش��ت پرده برای‬ ‫بعض��ی افراد ناهار و ا ب میوه تهیه می کنند‪ ،‬اتوبوس‬ ‫و مینی ب��وس می اورند‪ ،‬بلندگ��و می اورند و جلوی‬ ‫مجلس حدود صد یا صد و پنجاه نفر را به اس��م کل‬ ‫ملت می اورند؟ ش��ما اگر عرضه می داشتید در تهران‬ ‫رای اقای احمدی نژاد را بیشتر از رقبا می کردید‪.‬‬ ‫اقای احمدی نژاد دوس��ت و دشمن خود را بشناس‪،‬‬ ‫ما اگ��ر قدمی برمی داریم صادقان��ه برمی داریم‪ ،‬هیچ‬ ‫توقع��ی ه��م نداریم‪ ،‬ول��ی اینها بدت��ر کار دولت را‬ ‫خراب می کنند‪».‬‬ ‫پس از ان نمایندگان مجلس شورای اسالمی با ‪116‬‬ ‫رای مواف��ق‪ 56 ،‬رای مخال��ف و ‪ 11‬رای ممتن��ع از‬ ‫مجم��وع ‪ 199‬رای به ی��ک فوریت طرح معتبر بودن‬ ‫مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی در خصوص‬ ‫دانشگاه ازاد اسالمی رای دادند‪.‬‬ ‫ام��ا روند تصوی��ب همی��ن فوریت نی��ز بی جنجال‬ ‫و حاش��یه نبود‪ .‬روح اهلل حس��ینیان مواف��ق طرح در‬ ‫اظهاراتش گف��ت‪« :‬مصوبه روز یکش��نبه تنش هایی‬ ‫را در جامعه خصوصا بین دانش��جویان متدین ایجاد‬ ‫کرد‪ .‬جبران اش��تباه از افتخارات ماس��ت و امروز هم‬ ‫نمایندگان مجلس ش��ورای اسالمی مانند دفعات قبل‬ ‫ثابت می کنند که امید دش��منان به مجلس امید واهی‬ ‫اس��ت و انها که چش��م به مجلس دوخت��ه بودند که‬ ‫خ��دای ناکرده خالف نظر رهبری نظری داده ش��ود‪،‬‬ ‫انشاءاهلل با رای قاطع شان نشان می دهند که نمایندگان‬ ‫مجلس همچنان در خط رهبری و اصولگرا هستند‪».‬‬ ‫در مقاب��ل عل��ی مطه��ری به عن��وان مخال��ف طرح‬ ‫یک فوریت��ی معتب��ر ب��ودن مصوبات ش��ورای عالی‬ ‫فرهنگی در خصوص دانشگاه ازاد اسالمی گفت‪« :‬در‬ ‫ماده ‪ 160‬ایین نامه داخل��ی امده توجیه یک فوریت‬ ‫عبارت اس��ت از نیاز فوری جامع��ه و اولویت طرح‬ ‫یا الیحه مورد نظر نس��بت به س��ایر موارد مطروحه‪،‬‬ ‫االن چ��ه نیاز ف��وری وج��ود دارد؟ قانونی تصویب‬ ‫ش��ده و به ش��ورای نگهبان رفته و چند روز دیگر به‬ ‫مجلس برمی گردد‪ ،‬واقعا جز این جنجال های سیاسی‬ ‫چه چیز توجیه گر این فوریت اس��ت‪ ،‬اگر ما خودمان‬ ‫ش��لوغ نکنیم واقعا چه فوریتی برای این طرح وجود‬ ‫دارد؟» وی افزود‪« :‬مطلب اس��تفاده ابزاری از سخنان‬ ‫رهبری است‪ ،‬نظر رهبری درباره یک موضوع را باید‬ ‫از مجموع سخنان ایشان درباره ان موضوع به دست‬ ‫اورد نه اینکه بخش��ی از ان را که مورد قبول ماست‬ ‫مطرح و بخش دیگر را نادیده بگیریم‪ .‬ایشان در این‬ ‫دیدار گفتند وظیفه ش��ورای عال��ی انقالب فرهنگی‬ ‫سیاس��ت گذاری است‪ ،‬وظیفه مجلس قانون گذاری و‬ ‫وظیف��ه دولت اجرا؛ لذا خ��ود رهبر معظم انقالب هم‬ ‫مث�لا اماده کردن مهندس��ی فرهنگ��ی و ارائه الگوی‬ ‫توسعه اسالمی ایرانی را به عهده شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی گذاشتند و کار شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫از این قبیل اس��ت‪ .‬اگر هم گاهی قانون گذاری کرده‬ ‫شاید اضطراری بوده است‪».‬‬ ‫مطهری در واکنش به س��خنان حس��ینیان نیز تصریح‬ ‫کرد‪« :‬اقای حس��ینیان فرمودند که برای اینکه مشکل‬ ‫اصولگرای��ان حل ش��ود به این ط��رح رای دهیم‪ ،‬اما‬ ‫اصولگرایان هیچ مش��کلی غیر از امث��ال جنابعالی و‬ ‫دوس��تانتان که این برنامه ها را پی��اده کردید ندارند‪.‬‬ ‫مثال اقای کوچک زاده که ریش��ه روسی دارند و قبال‬ ‫اسم ش��ان کوچک ک��وف بود و بعدا اسم ش��ان را به‬ ‫کوچک زاده تغییر دادند!» در این میان برخورد تندی‬ ‫بین مطهری و کوچک زاده پیش امد‪ .‬ولی ابوترابی که‬ ‫مدیریت صحن را به عهده داش��ت تالش کرد با بیان‬ ‫مطالبی فضا را ارام کند‪ ،‬وی اظهار داش��ت‪« :‬طراحان‬ ‫محترم می دانند قبل از اینکه این طرح یک فوریتی در‬ ‫دس��تور کار کمیسیون قرار گیرد‪ ،‬نظر شورای محترم‬ ‫نگهبان اعالم می شود و نظر این شورا اعمال خواهد‬ ‫شد؛ لذا موضوع این طرح عمال منتفی می شود‪ .‬منتها‬ ‫همکاران می خواس��تند با این ط��رح یک فوریتی این‬ ‫پی��ام را به جامع��ه دهند که مجل��س اصول انقالب‪،‬‬ ‫مس��ائل کلیدی نظام را با هیچ چیزی معامله نخواهد‬ ‫کرد و یکی از کلیدی ترین مس��ائلی که مجلس بر ان‬ ‫متعهد است رهبری نظام است‪».‬‬ ‫در همی��ن راس��تا محمدرض��ا مخبر دزفول��ی‪ ،‬دبیر‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‪ ،‬بعد از پایان جلس��ه‬ ‫این ش��ورا از برگزاری جلس��ه هیات امنای دانشگاه‬ ‫ازاد ب��ا حضور وزیر علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری برای‬ ‫تصمیم گیری درباره ریاس��ت این دانش��گاه در هفته‬ ‫اینده خبر داد‪ .‬با این تفاس��یر انچه به نظر می رس��د‬ ‫ادامه این روند به تغییر ریاست دانشگاه ازاد در اینده‬ ‫نزدیک می انجامد‪.‬‬ ‫دستور لغوحکم دادگاه درخصوص توقف‬ ‫اجرای اساسنامه جدید دانشگاه ازاد از سوی‬ ‫رئیس قوه قضائیه ماجرا را وارد فاز دیگری کرد‬ ‫الریجانی با انتقاد شدید از تجمع کنندگان‬ ‫در برابر مجلس گفت‪«:‬این مجلس را متهم به‬ ‫کیف انگلیسی می کنید؟ این مجلس را متهم‬ ‫به بی والیتی و تهدید به تعطیلی می کنید؟ ایا‬ ‫این راه و رسم رفتار حزب اللهی و والیی است‪».‬‬ ‫‪31‬‬ ‫یک‬ ‫تیتر دو‬ ‫تیتر‬ ‫معاون پارلمانی دانشگاه ازاد‪:‬‬ ‫ماجرای وقف پایان یافته است‬ ‫مخالفان وقف دانشگاه ازاد سیاسی کاری می کنند‪ .‬این موضع کریم زارع‪ ،‬معاون پارلمانی دانشگاه ازاد‬ ‫درباره مصوبه اخیر مجلس در حمایت از دانشگاه ها و موسسات غیر دولتی است‪ .‬وی این دانشگاه را یک‬ ‫موسسه غیردولتی و غیرانتفاعی می خواند که وقف شده ولی هنوز مراحل ثبت قانونی ان تکمیل نشده است‪.‬‬ ‫اقای زارع‪ ،‬مقابل مصوبه مجلس راجع به حمایت از‬ ‫دانش��گاه های غیردولتی مباحث گوناگون و شبهات‬ ‫مختلفی مط��رح می ش��ود‪ ،‬این مس��ائل را چگونه‬ ‫ارزیابی می کنید؟‬ ‫من اولین مسئول نخستین واحد دانشگاه ازاد اسالمی‬ ‫ در س��ال ‪ 61‬بودم‪ .‬به عنوان کس��ی که قبل تاسیس هم‬ ‫در جریان ش��کل گیری این نهاد بودم‪ ،‬عرض می کنم‬ ‫م��ا برای ادای دین خود این کار را کردیم‪ .‬من یکی از‬ ‫ی دانشگاهیان هستم که‬ ‫اعضای موسس جامعه اسالم ‬ ‫هیات رئیسه اولیه ان همه شهید شدند‪ ،‬شهید عباسپور‪،‬‬ ‫قن��دی و‪ ...‬از جمله ان افراد بودند‪ .‬بنابراین از جوانان‬ ‫می خواهم بروند و پژوهش کنند که چرا دانشگاه ازاد‬ ‫به وجود ام��د‪ .‬برخی ها که ای��ن را نمی دانند فقط به‬ ‫می گویند ها اعتماد نکنند‪ .‬ما که به تشکیل این دانشگاه‬ ‫کمک کردیم ش��غل اصلی مان این نبوده اس��ت‪ .‬قبال‬ ‫من در دانش��گاه های دولتی مثل تبریز ‪ ،‬تربیت معلم و‬ ‫‪32‬‬ ‫یو‬ ‫شهید بهش��تی‪ ،‬دور چهارم مجلس شورای اسالم ‬ ‫قسمت گزینش ش��ورای عالی انقالب فرهنگی انجام‬ ‫وظیفه کردم‪ .‬بودجه اولیه دانشگاه را حضرت امام (ره)‬ ‫داده اس��ت و ایشان هیچ مس��ئولیتی را به فرزندشان‬ ‫(حاج احمد اقا) اج��ازه ندادند بپذیرند‪ ،‬جز عضویت‬ ‫در هیات موس��س و هیات امنای دانش��گاه ازاد‪ .‬اگر‬ ‫این عزیزان از عاش��قان راه امام هستند بدانند که امام‬ ‫(ره) این ق��در برای دانش��گاه ازاد احت��رام قائل بود‪.‬‬ ‫مقام معظم رهبری و جناب اقای رفسنجانی به تاسیس‬ ‫دانشگاه ازاد کمک می کردند‪ .‬گمان می کردند که باید‬ ‫یک دینی را نس��بت به جوانان مملکت ادا کنند‪ .‬اولین‬ ‫واحد دانش��گاه در مصالی تبری��ز روی زمین و روی‬ ‫پتوهای س��یاه کار خود را اغاز کرد و بعد در مس��جد‬ ‫ک��وی ولیعصر تبری��ز ادامه یافت‪ .‬بعد در دبس��تان ها‬ ‫تشکیل ش��د‪ .‬امروز ‪ 400‬دانشگاه و مرکز در داخل و‬ ‫خارج کشور تاسیس شده است و حتی ‪ 600‬دبیرستان‬ ‫و مدرسه را نیز ساخته است‪ .‬این کلیات دانشگاه ازاد‬ ‫و افتخاری برای کش��ور اس��ت‪ .‬رئیس دانش��گاه ازاد‬ ‫سه بار رئیس شورای اجرایی دانشگاه های جهان اسالم‬ ‫و دوبار عضو شورای اجرایی دانشگاه های جهان ‪IIU‬‬ ‫شده است‪ .‬اول منتقدان این زیبایی ها را ببینند‪ .‬هر گل‬ ‫زیبایی ممکن اس��ت خاری هم داش��ته باشد‪ .‬ما منکر‬ ‫عیب دانشگاه ازاد نیستیم‪ .‬مجلس هفتم نامه ای نوشت‬ ‫با امضای ‪ 255‬نفر مبنی بر اینکه مدیریت ارزش��ی این‬ ‫دانش��گاه‪ ،‬جناب اقای دکتر جاسبی‪ ،‬توانسته کارهای‬ ‫بزرگی انجام بدهد از ایش��ان‪ ،‬هیات موسس و هیات‬ ‫امن��ا تجلیل کرد و از مقام معظم رهبری به خاطر اینکه‬ ‫کمک به دانشگاه کردند‪ ،‬تقدیر شد‪.‬‬ ‫ماجرای وقف چه بود؟‬ ‫در مجلس هش��تم که موضوع وقف مطرح ش��د بیش‬ ‫از ‪ 260‬نفر نماینده نامه ای به رهبری نوشتند و از نظر‬ ‫فقهی ایش��ان تش��کر کردند‪ .‬نظر این بود که «با توجه‬ ‫به اینکه هیات امنا و هیات موس��س در واقع تصرف‬ ‫مالکان��ه دارند‪ ،‬می توانند وقف کنن��د‪ ».‬این نظر فقهی‬ ‫نه در مورد دانش��گاه ازاد بلکه برای همه دانشگاه های‬ ‫غیردولتی است و الحاقیه طرح حمایت از دانشگاه های‬ ‫غیردولت��ی در واقع این دیدگاه فقهی را تصویب کرد‪.‬‬ ‫با این کار جوانان باید خوشحال باشند چراکه بسیاری‬ ‫از دانشگاه های بزرگ دنیا وقف شان موجب رشد انها‬ ‫ش��ده است‪ .‬دانش��گا ه هاروارد ‪ 80‬درصدش به قانون‬ ‫خودشان وقف است‪ .‬بسیاری از دانشگاه های رتبه یک‬ ‫تا ‪ 40‬جهان وقف شده هستند‪ .‬وقتی دانشگاهی وقف‬ ‫شد نظارت های قوی روی ان اعمال می شود‪ ،‬دانشگاه‬ ‫ازاد برای اینکه جاویدان بماند وقف شد‪ .‬البته دو نوع‬ ‫وقف است یکی برای افراد است و دیگری مربوط به‬ ‫وقف عام می شود‪ .‬من جوانان را توصیه می کنم مقاله‬ ‫تحقیقی که از طرف بزرگان حوزه در این زمینه منتشر‬ ‫ی‬ ‫شده است را مطالعه کنند‪ .‬شخصیت های بزرگ علم ‬ ‫و فقهی نظر دارند که وقف دانشگاه ازاد درست انجام‬ ‫شده اس��ت‪ .‬نظر مجتهد و مرجع است‪ .‬مجلس امده‬ ‫ای��ن نظر فقهی را به صورت یک بند در طرح مذکور‬ ‫به تصویب رسانده است چرا که وقف کار نیکی هست‬ ‫که مزایای ان متوجه همه ملت می شود‪.‬‬ ‫هیات موس��س دانشگاه افراد برجس��ته حقوقی نظیر‬ ‫ی و‪ ...‬هس��تند که‬ ‫دکت��ر حبیبی‪ ،‬دکتر والیتی‪ ،‬دکتر قم ‬ ‫با بررسی های خود طی دو سال به این نتیجه رسیدند‬ ‫که بهترین راه برای انکه دانش��گاه صدها س��ال بماند‬ ‫وقف اس��ت‪ .‬بنابراین صیغه وقف ان را خواندند و به‬ ‫ثبت هم رساندند‪ ،‬البته برای انکه به ذهن امده بود که‬ ‫ایا می تواند یا نمی تواند‪ ،‬برای حل این مشکل‪ ،‬مجلس‬ ‫هم ان را تصویب کرد‪.‬‬ ‫ام��ا رئیس اوقاف گفته اس��ت مراحل قانونی وقف‬ ‫طی نشده است؟‬ ‫رئیس اوقاف اول گفت انجام نش��ده اس��ت ولی بعدا‬ ‫گف��ت می تواند‪ .‬از این رو هر مرحل��ه ای مانده دنبال‬ ‫خواهد ش��د تا کار قانونی تکمیل شود‪ .‬مثل کسی که‬ ‫می خواه��د ازدواج کند اول صیغه عقد می خوانند بعد‬ ‫می روند به ثبت می رسانند ولی به لحاظ شرعی صیغه‬ ‫که جاری شد کار تمام است‪.‬‬ ‫می گوین��د دانش��گاه ازاد ام��وال عمومی اس��ت و‬ ‫شخصی نیست که وقف شود؟‬ ‫موسسه عمومی است که گفته می شود در دوره چهارم‬ ‫مجلس تصویب کرد که موسس��ه عمومی غیردولتی و‬ ‫غیرانتفاعی ماده س��ه و پنج است و به شرطی می تواند‬ ‫ی و غیردولتی اعالم شود که به تصویب‬ ‫موسسه ای عموم ‬ ‫مجلس برسد‪ .‬مجلس هیچ گاه دانشگاه ازاد اسالمی را‬ ‫موسس��ه عمومی اعالم نکرد و چون عنوان نشده‪ ،‬پس‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی هم طبق نظر مقام معظم‬ ‫رهبری اگر مصوبه ای مجلس داش��ته باش��د نباید وارد‬ ‫شود‪ .‬درواقع دانشگاه ازاد موسسه عمومی نیست‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫سیاست‬ ‫یعنی دانشگاه ازاد یک موسسه خصوصی است؟‬ ‫یک موسس��ه غیردولتی و غیرانتفاعی است که وقف‬ ‫شده و عده ای می خواس��تند ثروت خود را در اختیار‬ ‫دانش��گاه ازاد قرار بدهند انها مانده بودند که ایا کسی‬ ‫صاحب این دانش��گاه اس��ت یا خیر‪ .‬ما هم می گفتیم‬ ‫صاحب این دانش��گاه کسی نیست چون موسسه قابل‬ ‫وقف اس��ت و حاال که وقف انجام شد همه با عالقه‬ ‫می توانند ثلث مال خود را در اختیار دانشگاه قرار دهند‬ ‫چون چیزی که وقف می شود تا ابد می ماند‪.‬‬ ‫منتقدان می گویند چون دانشگاه کمک دولتی گرفته‬ ‫است عمومی تلقی می شود‪ ،‬ایا ادعای انها صحت‬ ‫دارد؟‬ ‫ی هیچ گاه کمک دولتی دریافت‬ ‫دانش��گاه ازاد اس�لام ‬ ‫نکرده است اگر چیزی یا سندی باشد که دولتی باشد‬ ‫ارائه شود حتی زمینی هم که داده شده برای شروع کار‬ ‫ی اخذ کرده اند‪.‬‬ ‫بعدا پولش را از دانش��گاه ازاد اس�لام ‬ ‫اگر موردی هست که س��ندش دولتی است از نظر ما‬ ‫وقف نیست‪ .‬ما اموال دانشگاه ازاد اسالمی که سندش‬ ‫به نام خود دانشگاه هست را وقف کرده ایم‪.‬‬ ‫ایا دانشگاه بودجه ساالنه ای را هم گرفته است؟‬ ‫خیر‪ ،‬هیچ گاه این اتفاق رخ نداده است‪.‬‬ ‫دیدگاه سیاس��ی به دانشگاه ازاد به چه کسی ضرر‬ ‫می زند؟‬ ‫اگر این کار علمی را تبدیل به کار سیاس��ی کنند اولین‬ ‫ض��رر را به جوان��ان می زنند چ��ون ‪ 850‬هزار جوان‬ ‫متقاضی تحصیل در کارشناسی ارشد هستند و دانشگاه‬ ‫ی دارد چنین حرکتی را به وجود می اورد‬ ‫ازاد اس�لام ‬ ‫و در س��ی استان کشور شعبات علوم تحقیقات وجود‬ ‫دارد ت��ا فرمایش امام اجرایی ش��ود‪ .‬ایش��ان فرمودند‬ ‫شرایطی را به وجود اورید تا جوانان کشور برای کسب‬ ‫تحصی��ل به خارج نروند‪ .‬با اقدام��ات و برخوردهای‬ ‫سیاس��ی کار دانشگاه کند می ش��ود و بزرگترین ضرر‬ ‫را جوانان می بینند‪ .‬اس��اتید دانشگاه و مسئوالن دیگر‬ ‫که متضرر نمی ش��وند‪ .‬در ثانی من س��وابق زیادی در‬ ‫عرصه دانش��گاهی کش��ور دارم لذا نمی ایم از چیزی‬ ‫دفاع کنم که ریش��ه ندارد‪ .‬معتقدم این دانشگاه فرزند‬ ‫نماز جمعه و یادگار امام است که می تواند اینده کشور‬ ‫را در تحقق چش��م اندازها کمک کند‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫این دانش��گاه بازوی دوم نظام اس��ت و طرح حمایت‬ ‫از دانش��گاه های غیردولت��ی و غیرانتفاع��ی را ب��رای‬ ‫سرمایه گذاری در جهت گسترش اموزش عالی فراهم‬ ‫می کند‪ .‬توصیه می کنم اگر عزیزان می خواهند می توانند‬ ‫در میزگردها و حضور در جلسات کارشناسی صدا و‬ ‫سیما مباحث را به طور منطقی بررسی کنند‪ 200 .‬جلد‬ ‫کتاب راجع به تاریخچه دانش��گاه ازاد اسالمی نوشته‬ ‫شده که می توانند بستری برای تحقیق منتقدان باشند‪.‬‬ ‫ی از دانشجویان خودم در دانشگاه ازاد از وزارت‬ ‫خیل ‬ ‫علوم درجه اس��تاد تمامی گرفتند و افرادی نظیر دکتر‬ ‫منجمی از سوی وزارت علوم به عنوان محقق برجسته‬ ‫انتخاب ش��ده اند و در خارج از کش��ور هم بس��یاری‬ ‫از تحصیل کردگان ما توانس��ته اند بدرخش��ند‪ .‬دیدگاه‬ ‫سیاس��ی ضرر به وحدت داخلی می زند ما باید مطیع‬ ‫نظ��ر مقام معظ��م رهبری باش��یم و از نظر مجلس که‬ ‫عصاره ملت در راس امور اس��ت تبعیت کنیم‪ .‬توهین‬ ‫به مجلس توهین به ملت ایران است ما باید به مجلس‬ ‫احت��رام بگذاریم‪ .‬در این مقطع حس��اس هر کس به‬ ‫مجلس توهین کند به نظر من نه تنها خدمت نمی کند‬ ‫بلکه توهین به مردم می کند‪ .‬اگر کسی هم حرفی دارد‬ ‫از طریق نماین��دگان خود ان را در مجلس بازگو کند‬ ‫تا مشکل حل شود‪.‬‬ ‫در م��ورد اساس��نامه جدی��د چه اش��کالی را وارد‬ ‫می دانید؟‬ ‫در این رابطه هیات موس��س باید نظر بدهد لذا من به‬ ‫این قضیه ورود نمی کنم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫معاون پارلمانی رئیس جمهور‪:‬‬ ‫راه های مختلفی را برای فرار از مصوبه‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی امتحان کردند‬ ‫محمدرضا میرتاج الدینی بر این باور اس��ت که‬ ‫ورود ش��ورای عالی انقالب فرهنگی در اصالح‬ ‫اساس��نامه دانش��گاه ازاد موجب تسری دیدگاه‬ ‫دولتی در نحوه مدیریتی ان نمی شود‪ .‬وی معتقد‬ ‫است مسئوالن دانشگاه ازاد برای فرار از اساسنامه‬ ‫جدید دست به اقدامات مختلف زدند‪ ،‬از این رو‬ ‫مجل��س باید در مصوبه کلی خود این دانش��گاه‬ ‫را مس��تثنی می کرد چرا که شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی قبال به این موضوع ورود پیدا کرده بود‪.‬‬ ‫معاون پارلمانی رئیس جمهوری‪ ،‬دانشگاه ازاد را‬ ‫موسس��ه غیردولتی نمی داند چراکه از زمین های‬ ‫دولتی استفاده کرده است‪.‬‬ ‫از ابت��دای دولت نهم کشمکش��ی میان دولت و‬ ‫مدیریت دانش��گاه ازاد اس�لامی وجود داش��ته‪،‬‬ ‫حاصل ان چه بوده است؟‬ ‫بحث سیاسی نیس��ت‪ .‬بیشتر افراد دلسوز‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫دانش��جویان دانش��گاه ازاد و دولتی از سال ها قبل‬ ‫دنب��ال این قضیه بودند که تکلیف این دانش��گاه از‬ ‫نظر مدیریت‪ ،‬برنامه ریزی و اساس��نامه مش��خص‬ ‫شود‪ .‬بارها نیز از خود هیات موسس خواسته شده‬ ‫بود که اساس��نامه را اصالح کنند ول��ی این کار را‬ ‫نکردند؛ قاعدتا هرچیزی روندی دارد‪ .‬شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی وارد ش��د و اساسنامه ای تصویب‬ ‫کرد و باید از این به بعد طبق ان عمل ش��ود‪ .‬اینها‬ ‫برای فرار از اساس��نامه جدی��د راه های مختلفی را‬ ‫رفتن��د یک بار وق��ف کردند‪ ،‬وقفی ک��ه در تضاد‬ ‫اشکار با روح وقف است‪ .‬وقف ان است که اموال‬ ‫خصوص��ی را وقف عام کند و از مالکیت خود ان‬ ‫را در بیاورد‪ .‬اینجا برعکس است؛ اینها می خواهند‬ ‫با وقف اموال عمومی که متولی وقف هم خودشان‬ ‫باشند‪ ،‬مدیریت شان را حفظ کنند‪ ،‬بنابراین در تضاد‬ ‫با روح وقف است‪ .‬بعد امدند در قالب های دیگری‬ ‫خواس��تند جلوی این را بگیرند‪ ،‬در کشور باالخره‬ ‫نظام و س��ازوکاری است و طبق ان عمل می شود‪.‬‬ ‫مبن��ا و اص��ل هم مصوبه ش��ورای عال��ی انقالب‬ ‫فرهنگی است‪ .‬در گذشته هم تقسیم کار مورد نظر‬ ‫امام (ره) و مقام معظم رهبری این طور بود که هرجا‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی ورود پیدا کرد انجا‬ ‫دیگر مجلس وارد نش��د‪ .‬ورود مجلس هم اینجا به‬ ‫صورت کلی بوده است‪ ،‬اما بعضی با پیشنهاد هایی‬ ‫دانش��گاه ازاد را هم منظ��ور کردند‪ .‬در نهایت باید‬ ‫منتظر باشیم که شورای نگهبان نظر بدهد‪.‬‬ ‫فکر می کنید شورای نگهبان چه نظری بدهد؟‬ ‫این قسمت را پیش بینی می کنم که شورای نگهبان‬ ‫قبول نکند‪.‬‬ ‫بهتر نبود این روند به ش��کل قانونی طی شود و‬ ‫به زعم الریجانی غوغاساالری نشود؟‬ ‫ای��ن ربطی ب��ه من ندارد‪ ،‬من نظ��ر حقوقی و کلی‬ ‫را گفتم‪ .‬یعنی این همه دانش��جویانی که اظهارنظر‬ ‫می کنند‪ ،‬غوغاساالر هستند؟‬ ‫اینکه بخش خصوصی در جایی قوت بگیرد‪ ،‬بعد‬ ‫بخواهن��د با یک دید دولتی ان را مدیریت کنند‪،‬‬ ‫درست است؟‬ ‫دانشگاه ازاد که دولتی نمی شود مثل دیگر دانشگاه ها‬ ‫ب��ه صورت عام مدیریت می ش��ود ام��ا به صورت‬ ‫هیات امنایی که در همه دانش��گاه ها شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی نسبت به ان نظر می دهد اینجا هم‬ ‫همی��ن اتفاق رخ خواهد داد تا رئیس دانش��گاه را‬ ‫انتخاب کنند و بقیه روند طی شود‪.‬‬ ‫این اصالحات اساسنامه ش��ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگ��ی تامین کنن��ده خواس��ت ها و مطالبات‬ ‫دانشجویان یا طیفی که نام بردید خواهد بود؟‬ ‫بله؛ انجا عمل شخصیت های حقیقی و حقوقی فقط‬ ‫از نگاه سیاسی نیست که برخی ان را تبلیغ می کنند‪.‬‬ ‫انها نگاه جامع دارند و همه ابعاد مساله را می بینند‪.‬‬ ‫قطعا مدیریت و رون��د اداره ان ارتقاع پیدا خواهد‬ ‫کرد و بهبود خواهد یافت‪.‬‬ ‫قوه قضائیه هم دستور توقف اساسنامه جدید را‬ ‫داده بود‪ .‬انهاکه نگاه حقوقی به قضایا دارند؟‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی در این رابطه قصد‬ ‫داش��ت بیانیه دهد‪ .‬در هر صورت سابقه نداشته که‬ ‫یک چیزی که قانون است یک شبه قوه قضائیه بیاید‬ ‫ان را لغو یا متوقف کند چراکه مصوبه شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی قانون است‪.‬‬ ‫ایا این مصوبه اصالح نمی شود تا موارد حقوقی‬ ‫ان برطرف شود؟‬ ‫این هم روند دارد‪ .‬اگر اساس��نامه اش��کاالتی دارد‪،‬‬ ‫باید از طریق شورای عالی انقالب فرهنگی اصالح‬ ‫شود‪ .‬در کل وقتی ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫به مس��اله ای ورود کرده اس��ت دیگران نباید وارد‬ ‫شوند‪.‬‬ ‫حتی قوه قضائیه؟‬ ‫بله‪ .‬مگر انکه خودشان بگویند قسمت هایی را ببرید‬ ‫مجل��س‪ .‬اگر قبال مجل��س ورود پیدا می کرد دیگر‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی نباید وارد می شد‪.‬‬ ‫حاال ک��ه مجلس یک مصوبه کل��ی را تصویب‬ ‫کرده است نظر دولت ان است که باید دانشگاه‬ ‫ازاد مستثنی شود؟‬ ‫بله؛ ان قس��متی که در ارتباط با دانشگاه ازاد است‬ ‫و اساس��نامه ان را خواس��ته ابقا کند و صحبت از‬ ‫وق��ف کرده‪ ،‬با همه اینها دولت مخالف اس��ت که‬ ‫البته خوش��بختانه در قالب مصوبه ای این بند مجزا‬ ‫شده است‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫یک‬ ‫تیتر دو‬ ‫تیتر‬ ‫فاطمه رهبر‪:‬‬ ‫مصوبه مجلس برنامه ریزی شده بود‬ ‫فاطمه رهبر‪ ،‬نماینده تهران در مجلس شورای اسالمی در ارزیابی خود از طرح حمایت از موسسات و‬ ‫مراکز اموزش غیر دولتی می گوید‪« :‬اگر به اصل طرح نگاه کنیم می بینیم که در این طرح موردی که‬ ‫باعث ایجاد شبهه و جنجال شود وجود ندارد و طبیعتا نمایندگان در روز یکشنبه با نگاهی که به این‬ ‫طرح در ساماندهی مراکز اموزشی غیر دولتی داشتند به ان رای دادند‪».‬‬ ‫ح��رف و حدیث ه��ای فراوان��ی در خصوص‬ ‫مصوبه مجلس برای دانشگاه ازاد به وجود امده‬ ‫اس��ت اساس��ا علت ورود مجلس به این مسئله‬ ‫چه بود؟‬ ‫اس��تنباط من این اس��ت نمایندگانی ک��ه طرح را‬ ‫می دیدن��د با توجه به اینک��ه در این طرح مواد و‬ ‫تبصره های��ی درب��اره چگونگی تعیین ش��هریه و‬ ‫طی کردن سلس��له مراتب وجود داش��ت و اینکه‬ ‫ماده ه��ای این طرح در انتها باید به تایید ش��ورای‬ ‫عالی انق�لاب فرهنگ��ی می رس��ید‪ ،‬ان را دارای‬ ‫انضب��اط خاص��ی می دیدند و به ای��ن دلیل به ان‬ ‫رای دادند‪ .‬اما حین بررس��ی این طرح پیشنهادی‬ ‫از س��وی عباس��پور‪ ،‬رئیس کمیس��یون اموزش و‬ ‫تحقیقات مطرح شد که اجازه وقف را به دانشگاه‬ ‫ازاد می داد و چون این پیشنهاد به صورت مکتوب‬ ‫در طرح چاپ نش��ده بود نبای��د الریجانی اجازه‬ ‫طرح این موض��وع را می داد‪ .‬اگر حتی نمایندگان‬ ‫اخطار دهقان‪ ،‬عضو هیات رئیس��ه مجلس به این‬ ‫ط��رح را وارد می دانس��تند روال کار اینگونه طی‬ ‫نمی ش��د که مصوب��ه ای به این ش��کل در مجلس‬ ‫هش��تم تصویب ش��ود و طبیعتا اتفاق��ی که نباید‬ ‫می افتاد افتاد‪.‬‬ ‫قب�لا هم م��ا نظر رهب��ری در رابطه ب��ا مصوبات‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی را شنیده ایم که باید‬ ‫به انها اعتنا و توجه ش��ود یا حتی در برخی موارد‬ ‫من شنیدم مصوبات شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫باالتر از مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام‬ ‫است‪.‬‬ ‫با توجه ب��ه اینکه اگر در مس��اله ای مجلس وارد‬ ‫شد ش��ورای انقالب فرهنگی نباید ورود پیدا کند‬ ‫یا در مساله ای که ش��ورای انقالب فرهنگی وارد‬ ‫شود مجلس نباید ورود پیدا کند‪ ،‬مجلس نباید به‬ ‫این مساله ورود پیدا می کرد و این طرح در صحن‬ ‫علنی مجلس مطرح می شد که رئیس مجلس باید‬ ‫مقداری این موضوع را هدایت می کرد‪.‬‬ ‫در واق��ع از نظر ش��ما این دخال��ت در مصوبه‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی است؟‬ ‫هدف این طرح ملغی کردن مصوبه ش��ورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگ��ی بوده که بای��د رئیس مجلس با‬ ‫ظرافت و دقت این طرح را بررسی می کرد‪.‬‬ ‫برخ��ی از نماینده ه��ای عضو کمیس��یون اموزش‬ ‫و تحقیق��ات مجلس معتقدن��د که این موضوع در‬ ‫کمیسیون اموزش و تحقیقات مجلس مطرح نشده‬ ‫و نمایندگان کمیس��یون اطالع��ی از این موضوع‬ ‫نداشته اند و ماده ‪ 145‬که باید دقیقا رعایت می شد‪،‬‬ ‫لحاظ شده است‪.‬‬ ‫ایا اصالح اساس��نامه دانش��گاه ازاد اسالمی در‬ ‫حالی که قوه قضائیه ان را متوقف کرده بود در‬ ‫مجلس صحیح بود؟‬ ‫چ��ون این موض��وع در ش��ورای عال��ی انقالب‬ ‫فرهنگی مورد بررس��ی ق��رار گرفته بود لزومی بر‬ ‫فوریت بخش��یدن به این موضوع در صحن علنی‬ ‫‪34‬‬ ‫مجلس نبود‪ ،‬چون مس��یر عادی و قانونی خود را در‬ ‫ش��ورای عالی انق�لاب فرهنگی طی می ک��رد و اگر‬ ‫احیانا م��واردی باقی مانده بود مجلس می توانس��ت‬ ‫وارد ش��ود و فی نفس��ه طرح این موضوع در مجلس‬ ‫اشتباه بود‪.‬‬ ‫قانون اساسی به ما اجازه داده که هر طرح و الیحه ای‬ ‫بعد از تصویب برای بررسی به شورای نگهبان ارسال‬ ‫ش��ود و ش��ورای نگهبان بعد از بررسی یا مصوبات‬ ‫مجل��س را رد می کن��د ی��ا تایید یا مورد ای��راد قرار‬ ‫می دهد‪ .‬در اینجا خطری جدی وجود دارد و ان این‬ ‫اس��ت که در صورت رد این طرح از س��وی شورای‬ ‫نگهب��ان این ط��رح در مجلس مطرح می ش��ود و باز‬ ‫هم ‪ 134‬نماینده موافق با ان اصرار خواهند داش��ت‬ ‫ک��ه با توجه به نظر و رای مجلس این طرح به مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نظام می رود و مطمئنا در انجا کار‬ ‫از دست خارج می شود و مجمع تشخیص مصلحت‬ ‫نظ��ام با این طرح موافقت خواه��د کرد‪ .‬در صورت‬ ‫مطرح ش��دن طرح دو فوریتی نیاز به دو س��وم ارای‬ ‫نمایندگان اس��ت که وقتی ما نتوانسته ایم یک دوم ارا‬ ‫را به عالوه یک را به دس��ت بیاوریم دریافت دو سوم‬ ‫رای از نمایندگان با این وضعیت خیلی مشکل است‪،‬‬ ‫مگر اینکه اسامی کسانی که به این طرح رای داده اند‬ ‫برای مردم مش��خص ش��ود و مردم ببینند نمایندگان‬ ‫حوزه انتخابیه ش��ان چه دیدگاهی دارند تا نمایندگان‬ ‫موافق در رای خود تجدید نظر کنند‪.‬‬ ‫برخ��ی معتقدن��د ای��ن ط��رح به گون��ه ای تقاب��ل‬ ‫احمدی نژاد و هاشمی رفسنجانی است‪ .‬نظر شما‬ ‫چیست؟‬ ‫اینجا بحث تقابل مطرح نیست‪ ،‬اینجا بحث حذف‬ ‫افراد و اش��خاص نیست و سیاسی کردن موضوع‬ ‫نیس��ت بلکه بحث این اس��ت ک��ه به دلیل برخی‬ ‫س��هل انگاری ها پیش��نهادی به تصویب رسید که‬ ‫مجلس را دچار ضعف کرد‪ .‬ما نمایندگان مجلس‬ ‫هس��تیم و قسم خورده ایم که حافظ خون شهدا و‬ ‫مردم باش��یم و طبیعتا در بررس��ی و تصویب هر‬ ‫ط��رح و الیحه و هر اقدامی بای��د هوای نفس را‬ ‫کنار بگذاریم و این وظیفه ش��رعی ماست‪ .‬ما باید‬ ‫دیدگاه های سیاس��ی خود را در این زمینه به طور‬ ‫کامل کنار بگذاریم و دیدگاه های سیاس��ی دعوای‬ ‫بین اش��خاص و گروه ه��ا و جناح ها را در نظرات‬ ‫خود اعمال نکنیم‪.‬‬ ‫مطلب مشخصی که در این طرح وجود دارد حق‬ ‫مش��خص و مسلم مردم و بیت المال است که باید‬ ‫در اختی��ار حکومت قرار بگیرد و اموال دانش��گاه‬ ‫ازاد بای��د همچنان در حیطه بیت المال قرار گیرند‬ ‫و ما نمی توانیم به عنوان وقف از بیت المال استفاده‬ ‫کنیم‪ ،‬زیرا مقوله وقف یک مساله شرعی و دارای‬ ‫احکامی است‪.‬‬ ‫برخی منتقدان می گویند بیشتر نمایندگانی که به‬ ‫این طرح رای مثبت داده ان��د به گونه ای وامدار‬ ‫دانشگاه ازاد بوده اند یا با مسئوالن این دانشگاه‬ ‫دارای ارتباطات تنگاتنگی هس��تند ایا شما این‬ ‫مساله را قبول دارید؟‬ ‫باید ای��ن امر که نمایندگان وامدار دانش��گاه ازاد‬ ‫هستند ثابت ش��ود چون گفتن این حرف راحت‬ ‫اس��ت و نباید به افراد تهمت بزنیم زیرا دانش��گاه‬ ‫ازاد فعالیت های بسیار خوبی در سطح کشور طی‬ ‫سال های گذشته داش��ته است که نمی توان انها را‬ ‫ان��کار کرد‪ ،‬ولی نواقصی نی��ز در این روند کاری‬ ‫وجود دارد که باید به انها رسیدگی شود‪.‬‬ ‫طبیعتا در حوزه های انتخابیه مخصوصا حوزه های‬ ‫انتخابی��ه مح��روم راه اندازی یک واحد دانش��گاه‬ ‫و افزای��ش رف��ت و امده��ا و تردد دانش��جویان‬ ‫در اقتص��اد انج��ا تاثیر خواهد داش��ت و باالخره‬ ‫نماین��ده موقعیت بهت��ری پیدا می کنن��د و طبیعتا‬ ‫برخی نمایندگان خودشان را مدیون دانشگاه ازاد‬ ‫می دانند که نظر دانشگاه ازاد را جلب کنند‪.‬‬ ‫ان چی��زی که باید باالت��ر از اینها برای نمایندگان‬ ‫وجود داش��ته باش��د قسمی اس��ت که ما به قران‬ ‫خورده ایم و نبای��د اجازه دهیم یک ذره از حقوق‬ ‫مردم پایمال شود‪.‬‬ ‫تصوی��ب این ط��رح را از نقاط ق��وت مجلس‬ ‫می دانید یا ضعف؟‬ ‫تصوی��ب ای��ن ط��رح در مجلس هش��تم از نقاط‬ ‫ضع��ف این مجلس اس��ت و این طرح بیش��تر به‬ ‫دلیل کوتاهی هیات رئیس��ه و کمیسیون اموزش و‬ ‫تحقیقات مجلس مطرح و تصویب شد‪.‬‬ ‫ما توقع داش��تیم کمیس��یون اموزش و تحقیقات‬ ‫مجل��س این طرح را ابتدا در کمیس��یون بررس��ی‬ ‫می کردند و س��پس ان را به صح��ن علنی مجلس‬ ‫ارائ��ه دهن��د‪ .‬اینکه یک گ��روه خ��اص حرکتی‬ ‫را در مجل��س انج��ام دهن��د که خ�لاف مصالح‬ ‫عمومی کشور باشد‪ ،‬این مصوبه به نوعی به ضعف‬ ‫مجلس انجامید مگ��ر اینکه مجلس کاری کند که‬ ‫این نقطه ضعف پاک شود‪ .‬پیشنهاد‪ ،‬پیشنهاد دهنده‬ ‫این طرح با برنامه ریزی انجام ش��ده بود و طبیعی‬ ‫اس��ت که معامل��ه برای یک ری��ال دو ریال نبوده‬ ‫اس��ت بلکه صحبت از ‪ 250‬ه��زار میلیارد تومان‬ ‫پول است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫سیاست‬ ‫محسن کوهکن‪:‬‬ ‫مصوبه مجلس‬ ‫سیاسی نبود‬ ‫محسن کوهکن‪ ،‬عضو هیات رئیسه مجلس‬ ‫ی در ارزیابی خود از مصوبه مجلس‬ ‫شورای اسالم ‬ ‫مبنی بر حمایت از موسسات و مراکز اموزش‬ ‫عالی غیر دولتی می گوید‪« :‬اگر نام دانشگاه‬ ‫ی را از این مصوبه حذف کنیم‪ ،‬هیچ‬ ‫ازاد اسالم ‬ ‫تعارضی با مصوبه شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫ندارد و اساسا این بحث های که در مجلس در‬ ‫حال حاضر در این مورد وجود دارد‪ ،‬دیگر مطرح‬ ‫نخواهد بود‪».‬‬ ‫مریم رضازاده‬ ‫ع��ده ای از نمایندگان معتقدن��د که طرح مجلس در‬ ‫مورد دانشگاه ازاد مطابق ائین نامه در صحن مطرح‬ ‫نشده است؟‬ ‫در مقابل این افراد کس��انی نیز هستند که می گویند این‬ ‫طرح طبق ایین نامه در صحن مطرح شده است و وقتی‬ ‫مضمون ماده ‪ 142‬و ‪ 102‬قانون اساسی را می بینم به این‬ ‫نکته می رس��یم که وقتی ظرف مدت یک ماه به طرح یا‬ ‫الیحه ای رس��یدگی نشد با درخواس��ت نماینده و تایید‬ ‫مجلس و براس��اس نظر مجلس‪ ،‬ان ط��رح و الیحه در‬ ‫جلسه علنی مطرح می شود‪ .‬اتفاقی که در مورد این طرح‬ ‫در مجلس افتاد این تجربه مفید را به ما می دهد که موادی‬ ‫از ایین نامه را که دچار چنین حساس��یت هایی هس��تند‬ ‫روشن و شفاف بیان کنیم و به نوعی امکان برداشت ها و‬ ‫تفسیرهای متفاوت به حداقل و یا صفر برسد‪.‬‬ ‫ام��ا همین منتقدی��ن می گویند مجل��س در مصوبه‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی دخالت کرده است؛‬ ‫ایا این مسئله را قبول دارید؟‬ ‫این در مواقعی است که شورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫می امد و با مصوبه ای اجازه وقف به موسسات اموزش‬ ‫عال��ی غیردولتی را نم��ی داد و در مقابل این مجلس با‬ ‫مصوبه ای امکان وقف اموال موسس��ات اموزش عالی‬ ‫غیر دولتی را می داد که در حال حاضر چنین مس��اله ای‬ ‫مطرح نیس��ت‪ .‬در حال حاضر ش��ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی در مورد وقف موسس��ات ام��وزش عالی و‬ ‫غیردولتی مصوبه کلی ندارد و فقط در مورد دانش��گاه‬ ‫ی مصوبه دارد‪.‬‬ ‫ازاد اسالم ‬ ‫مصوبه مجلس به موسس��ات اموزشی غیر دولتی این‬ ‫اجازه را براساس فتوای مقام معظم رهبری می دهد که‬ ‫اموالش��ان را وقف کنند و ما در واقع در این زمینه فتوا‬ ‫داشتیم که موسس��ات اموزش غیر دولتی این اجازه را‬ ‫دارند که اموالشان را وقف کنند‪ ،‬اما در این زمینه قانونی‬ ‫نداش��تیم و وقتی مجلس این طرح را مصوب کرد‪ ،‬به‬ ‫نوعی برای دس��تگاه ها و جاهایی دیگ��ر این قانون را‬ ‫وضع کرد که براساس ان برای محاکم مبنا باشد‪.‬‬ ‫تا قب��ل از این مصوبه مجلس ‪ -‬اگر به تایید ش��ورای‬ ‫نگهبان برسد ‪ -‬این گونه بود که اگر در دستگاه قضایی‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫و محکم��ه‪ ،‬موضوعی در این ب��اره مطرح بود به طور‬ ‫طبیعی به فت��وای مقام معظم رهبری و مراجع مراجعه‬ ‫می کردند و براس��اس ان رای می دادند‪ .‬اما وقتی قانون‬ ‫باشد سریع تر و روان تر می توانند کارها را جلو ببرند‪.‬‬ ‫اما پیش بینی ما در مورد این طرح این است که با توجه‬ ‫به اینکه در این موضوع دانش��گاه خاصی مطرح شده‬ ‫است بنابراین در تقابل با مصوبه شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی در مورد دانش��گاه ازاد اس��ت و این مصوبه‬ ‫مجلس خالی از اشکال قانون اساسی نیست یعنی اگر از‬ ‫سوی شورای نگهبان نیز مورد ایراد قرار بگیرد ما تالش‬ ‫برای اصالح ان خواهیم داشت‪.‬‬ ‫اگر این مصوبه در همان جایگاه اصلی خود که مبتنی بر‬ ‫فتوای مراجع اس��ت ب��ه عنوان ی��ک اذن باقی بماند‪،‬‬ ‫هیچ گونه تعارض و یا همپوشانی با تصمیمات شورای‬ ‫عالی انقالب فرهنگی ندارد‪.‬‬ ‫برخی هم در درون مجلس و هم بیرون از مجلس با‬ ‫برگزاری تجمعاتی خواستار لغو این مصوبه شدند و‬ ‫انتقادات تندی را مطرح کردند‪ .‬این مساله چه میزان‬ ‫در تصمیم گیری های مجلس تاثیر دارد؟‬ ‫چون نظام جمهوری اسالمی ایران مبتنی بر مردم ساالری‬ ‫دینی است این تجمع ها و اعتراض ها طبیعی است و ما‬ ‫باید در این زمینه گوش شنوا داشته باشیم و پیشنهادات‪،‬‬ ‫حرف ه��ا و اعتراض ه��ا را بش��نویم و ص��رف اینکه‬ ‫مصوبه ای را داشته باشیم‪ ،‬نمی توانیم ادعا کنیم که نباید‬ ‫به اعتراض ها توجه کنیم زیرا این مطلب غیر منطقی و‬ ‫غیر معقول است‪.‬‬ ‫اینجا مجلس و خانه ملت اس��ت و دانشجویانی که در‬ ‫این زمینه تش��خیص دهند در م��ورد مصوبه ای که در‬ ‫مجلس روال قانونی خود را طی کرده اس��ت اعتراضی‬ ‫دارند‪ ،‬می توانند اعتراضاتش��ان را به ما منتقل کنند و ما‬ ‫نیز این اعتراض ها را می شنویم و در مورد ان بخش از‬ ‫اعتراضاتی ک��ه وارد می دانیم حتم ا ترتیب اثر می دهیم‬ ‫و ان بخش��ی را نیز که وارد نیست بر ایشان روشن و‬ ‫اشکار می کنیم تا اذهان انها اگاه شود‪.‬‬ ‫در مورد اینکه از داخل و خارج فشارها را وارد می کنند‬ ‫که مجلس غیر مس��یر قانونی ایین نامه اقدام کند‪ ،‬نباید‬ ‫ای��ن کارها صورت گی��رد زیرا ضرر و زی��ان ان کار‬ ‫خالف قانونی برای نظام قانون گذاری‪ ،‬بسیار بیشتر از‬ ‫یک مصوبه بد است البته اگر ان مصوبه را بد بدانیم‪.‬‬ ‫برخی معتقدن��د بعضی نماین��دگان و به خصوص‬ ‫نمایندگان شهرس��تان که به گونه ای با دانشگاه ازاد‬ ‫در ارتباط هستند‪ ،‬باعث مطرح شدن و تصویب این‬ ‫طرح در مجلس شدند؟‬ ‫این گونه نیس��ت زیرا برخی نمایندگان تهران نیز با این‬ ‫ط��رح موافق بودند و خود طراحان اصلی ان بوده اند و‬ ‫در واقع اگر بخواهیم این گونه مطرح کنیم که نمایندگانی‬ ‫ک��ه با این طرح موافق بوده اند در دانش��گاه ازاد درس‪،‬‬ ‫خوانده اند و یا نمایندگان شهرس��تان هس��تند درست‬ ‫نیست زیرا س��وابق من در مجلس می گوید بسیاری از‬ ‫کسانی که از یک دستگاه به مجلس می امدند همان افراد‬ ‫معموال جزو اولین کس��انی بودند که در مقابل دستگاه‬ ‫خودشان قرار می گرفتند و در همین دوره مجلس هشتم‬ ‫نماینده ای را داریم که از وزارت نفت امده اس��ت و در‬ ‫حال حاضر بیشترین تذکرات‪ ،‬سواالت و بحث ها را در‬ ‫ارتباط با این وزارتخانه‪ ،‬همین فرد مطرح می کند‪.‬‬ ‫ما نمی توانیم حکم کنیم که هر کس��ی از هر موسسه و‬ ‫وزارتخانه ای به مجلس می اید به دنبال اهداف و تامین‬ ‫برنامه های ان وزارتخانه است‪.‬‬ ‫برخی این طرح و اتفاق های بعد از ان را به گونه ای‬ ‫تقابل احمدی نژاد و هاشمی رفسنجانی می دانند‪ ،‬ایا‬ ‫این گونه است؟‬ ‫با شناختی که من از مجلس دارم مجلس جایگاه خود‬ ‫را رفی��ع و باالتر از ان می داند که در چنین موضوعاتی‬ ‫یا علیه برخی افراد وارد شود و این تحلیل های گروه ها‬ ‫و افراد مختلف اس��ت که می گویند این مصوبه به نفع‬ ‫فرد و یا به ضرر فردی دیگر است‪.‬‬ ‫تحلیل افراد از این موضوع متفاوت است مثال یکی از‬ ‫نماین��دگان این حرف را مطرح می کرد که مگر عده ای‬ ‫نمی گوین��د در حال حاضر درامدها و اموال دانش��گاه‬ ‫ازاد را رئیس دانش��گاه هرگونه ک��ه می خواهد هزینه‬ ‫می کند اما وقتی وقف شود باید دقیقا مطابق با انچه در‬ ‫وقف نامه می اید عمل کند و هزینه کردن ها از مدیریت‬ ‫شخص خارج می شود‪ .‬شاید من این موضوع را قبول‬ ‫نداشته باش��یم اما انچه مسلم است این است که شان‬ ‫مجلس جدای از این اس��ت که بخواهد خود را برای‬ ‫هر کسی هزینه کند‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫تیتر دو‬ ‫زهره الهیان‪:‬‬ ‫دانشگاه ازاد باید‬ ‫متحول شود‬ ‫مرتضی اقا تهرانی‪:‬‬ ‫غافلگیر شدیم‬ ‫مرتضی اقاتهرانی‪ ،‬عضو ارش��د فراکس��یون انقالب‬ ‫اسالمی بر این باور است که مصوبه مجلس راجع به‬ ‫حمایت هایی از دانشگاه های غیردولتی به هیچ عنوان در‬ ‫کمیسیون اموزش و تحقیقات مجلس طرح نشده بود‬ ‫و طراحان به طور غافلگیرانه ای ان را در صحن مطرح‬ ‫و نهای��ی کردند‪ .‬نماینده مردم ته��ران نحوه برخورد‬ ‫هیات رئیس��ه با این طرح را سوال برانگیز می خواند و‬ ‫می گوید‪« :‬این کار نشان دهنده قوت و قدرت دانشگاه‬ ‫ازاد بود نه مجلس‪ .‬ما با این کارها در جامعه نسبت به‬ ‫خود تردید ایجاد می کنیم‪».‬‬ ‫نظر شما راجع به تصویب طرح حمایت از دانشگاه های‬ ‫غیردولتی در روز یکشنبه ‪ 30‬خرداد چیست؟‬ ‫من ان روز در صحن نبودم ولی کاری که صورت گرفته‬ ‫تا حدودی اش��کال دارد و باید مورد بررسی قرار گیرد‪،‬‬ ‫ولی از انجا که دقیقا نمی دانم نمی خواهم زیاد به جزئیات‬ ‫مصوبه وارد شوم‪.‬‬ ‫روند تدوین طرح چگونه بود و کمیسیون چه نظری‬ ‫روی ان داشت؟‬ ‫‪36‬‬ ‫زهره الهیان معتقد است طرح حمایت از دانشگاه های‬ ‫غیردولتی با عجله و ش��تابزدگی و یکس��ری اهداف‬ ‫پشت پرده در دستور مجلس قرار گرفت و تصویب‬ ‫شد‪ .‬وی مساله دانشگاه ازاد را فراتر از مناقشه با دولت‬ ‫می داند و می گوید برخ��ی درصددند تا این جایگاه‬ ‫ی را ب��ه هر طریق که ش��ده در انحصار خود‬ ‫عموم ‬ ‫قرار دهند‪ .‬نماینده مردم تهران اساسنامه جدید که از‬ ‫سوی شورای عالی انقالب فرهنگی تصویب شده را‬ ‫جوابگوی همه مطالبات دانشجویان می خواند‪.‬‬ ‫برخی معتقدند مجلس ب��ا تصویب طرح حمایت از‬ ‫دانشگاه ها و موسس��ات اموزش عالی غیردولتی به‬ ‫حوزه کاری شورای عالی انقالب فرهنگی ورود کرد‪،‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫این مساله درستی است مصوبات شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگ��ی طبق فرمایش مقام معظم رهبری حکم قانون‬ ‫را دارد و الزم االج��را اس��ت و نباید مجلس مصوباتی‬ ‫را داش��ته باشد که کال مصوبات ش��ورا را بی تاثیر کند‪.‬‬ ‫مصوب��ه روز ‪ 30‬خرداد مجلس چون با ش��تابزدگی و‬ ‫عجله و یکس��ری اهداف پش��ت صحنه به صحن امد‪،‬‬ ‫فرصت تامل و بررسی را از نمایندگان گرفت‪ .‬در نتیجه‬ ‫باعث ش��د نمایندگان به طرح مذک��ور رای دادند‪ .‬االن‬ ‫هم طرح دو فوریتی ش��ورای عالی انقالب فرهنگی در‬ ‫مورد دانش��گاه ازاد به صورت ماده واحده مطرح است‬ ‫که کماکان الزم االجرا شود‪ .‬بیش از صد امضا جمع شده‬ ‫است و انشا اهلل مجلس خودش به مصوبات شورای عالی‬ ‫انقالب فرهنگی رای می دهد‪.‬‬ ‫چرا باید در مورد دانشگاه ازاد بحث ها سیاسی شود؟‬ ‫بحث دانش��گاه ازاد موضوعی است که تبدیل شده به‬ ‫مس��اله ای برای منافع حزبی‪ ،‬جناح��ی‪ ،‬به خاطر اموال‬ ‫زیادی که دانش��گاه ازاد دارد بنابراین تالش می کنند با‬ ‫سوء اس��تفاده از جایگاه این دانشگاه با وجود گستردگی‬ ‫ان‪ ،‬ان را در انحص��ار حزبی‪ ،‬گروهی و ش��خصی قرار‬ ‫دهند و این مساله هوشیاری مجلس و قوه قضاییه و سایر‬ ‫ارکان نظام را می طلبد‪.‬‬ ‫ش��ورای عالی انق�لاب فرهنگی با دید سیاس��ی به‬ ‫اصالح اساسنامه ورود نکرد؟‬ ‫خیر ان مصوباتی که شورای عالی انقالب فرهنگی دارد‪ ،‬در‬ ‫جلسات متعددی با حضور هیات موسس دانشگاه ازاد و‬ ‫نماینده هیات موسس دانشگاه ازاد بحث و کارشناسی های‬ ‫مفصلی را انجام دادند و رای گیری شده است‪ ،‬از این رو‬ ‫جای تعجب است که یکباره بعد از این تعداد جلسات‬ ‫و صرف وقت زیاد‪ ،‬باز شکایت به قوه قضاییه و پیگیری‬ ‫از طریق مجلس رخ می دهد‪ .‬اینهاست که معنای سیاسی‬ ‫داشته و رنگ و بوی خوبی ندارد‪.‬‬ ‫قوه قضاییه که با دید حقوقی به مسائل نگاه می کند‪،‬‬ ‫چرا دیدگاه این قوه را هم سیاسی تلقی می کنید؟‬ ‫این مساله دیدگاه قو ه قضاییه نیست‪ .‬حکم یک قاضی‬ ‫است که خالف روند معمول برخی به شعبه ‪ 29‬شکایت‬ ‫کردند و ما می دانیم ک��ه دادگاه های عمومی صالحیت‬ ‫رسیدگی به شکایات اشخاص و شهروندان را دارند و نه‬ ‫این بحث باید در کمیسیون مطرح می شد و بعد می امد‬ ‫در صحن تصویب می ش��د‪ .‬اقای الریجانی گفته است‬ ‫این کار صورت گرفته ولی واقعیت ان اس��ت که اصال‬ ‫در کمیسیون مطرح نشده بود و این را به رئیس مجلس‬ ‫انتقال خواهیم داد‪ .‬جالب است که طرح مذکور تازه روز‬ ‫سه ش��نبه اول تیر در دستور کمیسیون قرار گرفت‪ .‬یکی‬ ‫از دوس��تان می گفت وقتی به اقای عباسپور گفتم چرا‬ ‫کمیسیون طرح را بررسی نکرد او گفت چون کمیسیون‬ ‫ب��ه ان رای نمی داد‪ .‬صحت این مس��اله را باید از اقای‬ ‫عباس��پور پرس��ید که اگر واقعیت داشته باشد خیلی بد‬ ‫اس��ت اما اعضای کمیسیون می بایس��ت نظرشان را به‬ ‫صورت موافق و مخالف بدهند و با هیات رئیس��ه هم‬ ‫صحبتبکنند‪.‬‬ ‫طرح ها وقتی مطرح می شوند بستگی به یک فوریتی یا‬ ‫دو فوریتی که دارد گاهی ارجاع به کمیسیون می شوند تا‬ ‫پس از بررسی‪ ،‬به صحن برگردد‪ .‬شکل و شمایل طرح ها‬ ‫یکسان نیست‪.‬‬ ‫حاال ش��ما قائل به این هس��تید که حتما باید طرح‬ ‫حمای��ت از دانش��گاه های غیر دولتی در کمیس��یون‬ ‫اموزش بررسی اولیه می شد؟‬ ‫بل��ه‪ ،‬باید می امد مطرح می ش��د ولی م��ا از علت عدم‬ ‫مطرح شدن خبر نداریم‪.‬‬ ‫چرا چهره های شاخص فراکس��یون انقالب اسالمی‬ ‫نظیر شما‪ ،‬حسینیان‪ ،‬رسایی‪ ،‬کوچک زاده و زارعی در‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫سیاست‬ ‫صالحیت رسیدگی به عملکرد مراکز دولتی یا مراکز و‬ ‫سازمان ها یا حتی بحث ایین نامه را‪.‬‬ ‫ای��ن موارد باید از طریق دیوان عدالت اداری پیگیری‬ ‫ش��ود‪ .‬این هم تخلف دیگری اس��ت ک��ه رئیس قوه‬ ‫قضاییه جلوی ان را گرفت‪.‬‬ ‫برخی نمایندگان تصمیم گرفتند تا تعیین و تکلیف‬ ‫نهایی در جلس��ات کمیسیون اموزش و تحقیقات‬ ‫شرکت نکنند‪ .‬چهار یا پنج نفر از ان ‪ 11‬نفر‪ ،‬خود‬ ‫طراح طرح مذکور بودن��د؛ این را چگونه ارزیابی‬ ‫می کنید؟‬ ‫این طراحان دو سال پیش این طرح را دادند و خودشان‬ ‫معترض اند که چرا طرحی که دو سال پیش امضا کردند‬ ‫و قرار نبوده االن در دستور باشد با این عجله و شتابزدگی‬ ‫در دستور قرار گرفته و مجدد نظرشان اخذ نشده است‪،‬‬ ‫از این رو خود طراحان‪ ،‬االن معترضند‪.‬‬ ‫این کش��مکش های بین دولت و مدیریت دانشگاه‬ ‫ازاد ثمری هم داشته است؟‬ ‫بحث کشمکش نیست‪ .‬االن افکار عمومی و جنبش‬ ‫دانشجویی مطالبه رسیدگی به مس��ائل دانشگاه ازاد‬ ‫را دارن��د‪ .‬در دوره ه��ای قبل و حتی قب��ل از دولت‬ ‫احمدی ن��ژاد تحقی��ق و تفحص ص��ورت گرفت و‬ ‫دنبال شد اما کمیس��یون اموزش اجازه بررسی نتایج‬ ‫تحقیق و تفح��ص را ندادند‪ .‬اینها مس��ائلی فراتر از‬ ‫مساله دولت و دانشگاه ازاد است‪ .‬نشاندهنده تخلف‬ ‫و تمامیت خواهی یک عده است که می خواهند این‬ ‫جایگاه متعلق به همه مردم را در انحصار خودش��ان‬ ‫در بیاورند‪.‬‬ ‫این به ضرر خود دانشجویان نیست؟‬ ‫ن��ه به هیچ وجه؛ سیس��تم دانش��گاه ازاد اگر تغییر و‬ ‫تحولی پیدا کند به نفع دانشجویان است‪.‬‬ ‫اساس��نامه جدید جوابگوی نیازهای دانش��جویان‬ ‫هست؟‬ ‫بله؛ همین حضور دانش��جویان روز سه ش��نبه مقابل‬ ‫مجلس تایید کننده همین امر است که اساسنامه جدید‬ ‫جوابگوی مطالبات انهاست‪.‬‬ ‫انها که ‪ 200‬نفر بیشتر نبودند؟‬ ‫ایام امتحانات هست اگر این گونه نبود اطراف مجلس‬ ‫پر شده بود از دانشجو‪.‬‬ ‫جلسه روز یکشنبه گذشته صحن حضور نداشتید؟‬ ‫ما رفته بودیم مس��افرت‪ .‬نمی دانستیم این طور می شود‪.‬‬ ‫اصال تابه حال چنین روندی س��ابقه نداشت‪ .‬می گفتند‬ ‫یکبار زمان اقای حداد اتف��اق افتاده بود که یکباره یک‬ ‫ط��رح را بیاورند و در قالب دو فوریت در دس��تور قرار‬ ‫دهن��د و همان ج��ا هم اصل طرح مطرح ش��ود و بعد‬ ‫مورد قبول قرار گیرد و بعد ان را نهایی کنند بفرس��تند‬ ‫برود ش��ورای نگهبان‪ .‬اولین بار اس��ت که این قضیه را‬ ‫من می شنوم‪.‬‬ ‫این مصوبه نشانه قوت مجلس است یا قوت دانشگاه‬ ‫ازاد؟‬ ‫فکر می کنم قوت اقایان ان طرفی اس��ت باید اثرش را‬ ‫در جامعه دید که قوت چه کس��ی است‪ .‬در جامعه که‬ ‫فضا ملتهب شده ما با این کارها داریم نسبت به مجلس‬ ‫ تردید ایجاد می کنی��م‪ .‬اقای الریجانی می گویند که این‬ ‫مصوبه نشانه قوت مجلس است‪ .‬خیلی خوب صبر کنید‬ ‫بعد از یک ماه ببینیم این موجب قوت مجلس هست یا‬ ‫خیر‪ .‬باالخره مردم می بینند و نظر رهبر معظم انقالب هم‬ ‫معلوم است‪ .‬گاهی اوقات به عنوان نظر ایشان چیزی گفته‬ ‫می شود ولی مشخص می شود که نظر رهبری ان نبوده‬ ‫اس��ت‪ .‬یعنی اول رای را می گیرند و بعد روشن می شود‬ ‫که مقام معظم رهبری چنین نظری نداده اند‪ .‬اینکه با ابهام‬ ‫یک مس��اله ای را مطرح و تمام کنن��د ایا قوت مجلس‬ ‫است؟‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫سخنگوی کمیسیون اموزش‪:‬‬ ‫می خواهند مجلس را در برابر شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی قرار دهند‬ ‫«وزارت کش��ور بای��د جوابگو باش��د که تجمع‬ ‫اعتراض امی��ز ح��دود ‪ 200‬دانش��جو جل��وی‬ ‫مجلس مجوز داش��ته یا خیر؟ نمایندگان عصاره‬ ‫‪ 70‬میلیون نفرند که وظیفه دارند برای کل کشور‬ ‫قانونگذاری کنند نه ‪ 200‬نفر‪».‬‬ ‫ای��ن را س��یدکاظم موس��وی می گوی��د و البته‬ ‫تصری��ح می کند‪ 11« :‬نماینده ای هم که به خاطر‬ ‫تعیین تکلیف قصد بست نشس��تن جلوی هیات‬ ‫رئیسه را داشتند اصال در کمیسیون نیایند چراکه‬ ‫‪ 140‬نماین��ده به طرح حمایت از دانش��گاه های‬ ‫غیردولتی رای دادند‪».‬‬ ‫کش��مکش دول��ت و مدیریت دانش��گاه ازاد را‬ ‫چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫این مصوبه ای که مجلس در حمایت از دانشگاه های‬ ‫غیردولتی به ان رای داده قابل احترام است‪ .‬امام (ره)‬ ‫فرمودند‪« :‬مجلس در راس همه امور است»‪ .‬دانشگاه‬ ‫ازاد هم یکی از دانش��گاه های غیردولتی اس��ت و‬ ‫در قال��ب بخش خصوصی دس��ته بندی می ش��ود‪،‬‬ ‫از ای��ن رو کارش را هم خ��وب پیش می برد‪ .‬بنابر‬ ‫ای��ن معتقدم مراکز علمی را نبای��د تبدیل به مراکز‬ ‫سیاسی کرد‪ .‬می بایست به دور از جار و جنجال ها‬ ‫و چالش های سیاسی این دانشگاه را حفظ کرد‪ .‬در‬ ‫عین حال مصوبات ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫هم باید مورد توجه قرار گیرد‪.‬‬ ‫ای��ن را هم بگوی��م طرحی که مجلس در جلس��ه‬ ‫‪ 30‬خرداد ان را به تصویب رس��اند بعد از توقف‬ ‫منویات شورای عالی انقالب فرهنگی در قوه قضائیه‬ ‫ب��ود و ب��ه نظر من وقت��ی نزدیک ب��ه ‪ 140‬نفر از‬ ‫نمایندگان به ان رای دادند خب ‪ 140‬فکر هس��تند‬ ‫و گاهی برخی طرح ها و لوایح با یک رای جابه جا‬ ‫می ش��وند چه طور برای طرح عفاف و حجاب به‬ ‫صورت استمزاجی رای گیری شد‪ ،‬این هم یک نوع‬ ‫اس��ت‪ .‬باالخره بحث وقف ش��رعی بوده که ریشه‬ ‫در مبانی فقهی دارد‪ .‬اگر این را از ریل خود خارج‬ ‫کنیم باید به عوام الناس جواب بدهیم‪ .‬در عین حال‬ ‫بعد از تصویب ‪،‬طرح به شورای نگهبان رفته است‪.‬‬ ‫اگ��ر ان مرجع تصویب کرد که هی��چ‪ ،‬اگر رد کرد‬ ‫بر می گردد مجلس و س��یر ایین نامه ای خود را طی‬ ‫می کند‪ .‬فقط نباید روی ان تاکید کرد که با تصویب‬ ‫طرح حمایت از دانش��گاه های غیردولتی دانش��گاه‬ ‫ازاد هم منفعت می برد‪ .‬بنده نیز اصولگرا و در خط‬ ‫والیت هس��تم و نمایندگانی که ب��ه این طرح رای‬ ‫دادند اکثرا اصولگرا بودند‪.‬‬ ‫منتقدان طرح می گویند مراحل قانونی در مجلس‬ ‫طی نش��ده و به طور شتابزده در دستور کار قرار‬ ‫گرفته بود؟‬ ‫اص�لا الزم نیس��ت همه طرح هایی ک��ه در صحن‬ ‫مطرح می ش��ود حتما در کمیس��یون تخصصی نیز‬ ‫مطرح شود‪ .‬باالخره نمایندگانی که امضا کننده بودند‬ ‫فارغ از مباحث سیاس��ی‪ ،‬ب��رای قانونی کردن یک‬ ‫امر فقهی اقدام کردند‪ .‬متاس��فانه برخی می خواهند‬ ‫مجلس را در مقابل ش��ورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫بگذارند‪ .‬این حرکت خوبی نیس��ت‪ .‬چون مجلس‬ ‫اصولگراس��ت و مصوبات با تدبیر و تحقیق نهایی‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫برخ��ی از طراحان ط��رح نظیر اقایان بش��یری‪،‬‬ ‫کریمی فیروز جانی و‪ ...‬خودش��ان در جمع یازده‬ ‫نف��ری ق��رار گرفتند که تا تعیی��ن تکلیف نهایی‬ ‫حاضر به حضور در جلس��ات نیستند‪ .‬نظر شما‬ ‫چیست؟‬ ‫اینها همکاران ما هس��تند و نباید کمیسیون اموزش‬ ‫و تحقیقات را ت��رک کنند‪ .‬اگر انها در اصولگرایی‬ ‫داغ هس��تند م��ا در حفظ مبانی نظ��ام و صیانت از‬ ‫ارمان ه��ای امام(ره) و ش��هدا داغ تر هس��تیم‪ .‬باید‬ ‫مباحث کارشناسی پیش رود واال جلوی هیات رئیسه‬ ‫نشستن مش��کلی را حل نمی کند‪ .‬حاال می خواهد‬ ‫‪ 11‬نفر باش��ند یا بیشتر اصال کمیسیون نیایند چون‬ ‫‪ 140‬نفر از نمایندگان به طرح رای دادند‪.‬‬ ‫نظر ش��ما در م��ورد تجم��ع اعتراض امیز برخی‬ ‫دانشجویان مقابل مجلس چیست؟‬ ‫ای��ن کاره��ا و این نوع تجمعات چ��ه معنی دارد؟‬ ‫وزارت کشور باید پاسخگو باشد که ایا مجوز داده‬ ‫بود یا خیر‪ .‬باید پیگیری کنند تا مشخص شود این‬ ‫چند نفر چه کسی هستند و از کجا امدند‪ ،‬ایا با نیت‬ ‫تخریب مجلس جلوی س��اختمان تجمع کردند و‬ ‫شعار می دادند که اقدام خوبی نبود‪ .‬مجلس منتخب‬ ‫ملت است‪ ،‬مقام معظم رهبری تنفیذ فرمودند و همه‬ ‫نمایندگان س��وگند خوردند البته شاید منظورشان‬ ‫برگشت دادن این مصوبه بود‪.‬‬ ‫در ای��ن رابطه هم معتقدم وقتی ‪ 200‬نفر جلوی در‬ ‫مجلس جمع می شوند‪ 300 ،‬نفر از نمایندگان ملت‬ ‫داخل ساختمان هستند که عصاره ‪ 70‬میلیون نفرند‪.‬‬ ‫ما نمی توانیم با نظر تعدادی افراد که جلوی مجلس‬ ‫تجم��ع می کنند مصوبه را تغیی��ر بدهیم‪ .‬چون این‬ ‫رس��م می ش��ود و از این به بعد تمامی مصوبات با‬ ‫اعتراض عده ای تحت تاثیر قرار خواهد گرفت‪ .‬ما‬ ‫برای ‪ 70‬میلیون قانونگذاری می کنیم نه برای ‪200‬‬ ‫نف��ر‪ .‬البته باید به نظرات انها نیز احترام گذاش��ت‪.‬‬ ‫این دانش��جویان باید صبر می کردند تا روال عادی‬ ‫پیش برود‪.‬‬ ‫قاب��ل کتمان نیس��ت که در ح��ال حاضر تمامی‬ ‫مباحث در مورد دانشگاه ازاد سیاسی شده است‪.‬‬ ‫مس��لما این مساله اصال به نفع جامعه دانشجویی‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫کس��انی که متضرر می شوند اول اس��اتید دانشگاه‬ ‫هس��تند و بع��د دانش��جویان و در س��طح کالن تر‬ ‫فرهن��گ جامعه اس��ت که ضرر می بیند‪ .‬دانش��گاه‬ ‫ازاد با طول عمر ‪ 30‬س��اله خود دارای مزایا و البته‬ ‫معایبی اس��ت اما اگر با دانشگاه دولتی هم مقایسه‬ ‫شود روشن می شود که هزینه یک دانشجو به لحاظ‬ ‫دریافت حقوق‪ ،‬مزایا و‪ ...‬در دانش��گاه دولتی باالتر‬ ‫از دانش��جویی است که در دانش��گاه ازاد تحصیل‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫اما متاس��فانه در جامع��ه اینگونه مطرح ش��ده که‬ ‫دانشگاه ازاد جیب مردم را خالی می کند در صورتی‬ ‫که این طور نیست و اگر هست از طریق قانون باید‬ ‫جلوی ان را گرفت‪.‬‬ ‫به عبارتی دیگر اش��تباهات را باید از طریق مجلس‬ ‫و قوه قضائی��ه پیگیری کرد‪ .‬نه انکه مراکز علمی را‬ ‫تبدیل به مراکز سیاس��ی کرد؛ این مساله نه شرعی‬ ‫است و نه اخالقی‪.‬‬ ‫‪37‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫پرونده ای درباره «فارسی ‪»1‬‬ ‫تاثیرات اجتماعی یک شبکه‬ ‫‪)1‬س��ال پیش تقریبا همین موقع ها بود که «س��ونگ ایل گوک» بازیگر نقش جومونگ برای سفری تبلیغی به‬ ‫ایران امد و با کلی هیاهو وطن مان را ترک کرد‪ .‬جومونگ روی جلد خیلی از نشریات زرد و غیر زرد رفت‪.‬‬ ‫برخی هم اعتراض کردند که چرا مرغ همسایه همیشه برای ما غاز است و از این جور حرف ها که البته این‬ ‫عده هم محکوم شدند به داشتن پز روشنفکری‪ .‬عده ای هم «حسادت» اهل هنر را علم کردند و گفتند چون‬ ‫خودشان این پایه از محبوبیت را ندارند فریاد اعتراض سربراورده اند!‬ ‫‪ )2‬چشم بادامی ها همیشه برای مردم ما دوست داشتنی بوده اند‪ .‬چه ان سال ها که «اوشین» واجب تر از نان شب‬ ‫بود و چه این چند ساله که «یانگوم» و«جومونگ» دل ها را برده اند‪.‬‬ ‫برای دخترک ستم کشیده سریال «سال های دور از خانه» همه شرایط برای قهرمان شدن فراهم بود؛ وضعیت‬ ‫جامعه ما و قحطی سریال و هزار دلیل موجه و غیر موجه دیگر‪ .‬اما دلیل سیادت جومونگ و یانگوم حکایت‬ ‫مفصلی دارد که امروز شکل دیگری از ان را در «رسانه های بیگانه» شاهدیم‪ .‬چه شد که این گونه شد؟‬ ‫‪« )3‬رسانه های بیگانه» واژه اشنا و پرتکرار مسئوالن سال های دور و نزدیک کشور است که ما هم به ناچار و‬ ‫به دلیل نبود واژه ای دیگر در قاموس مان ان را به عاریت گرفته ایم‪.‬‬ ‫غالب مس��ئوالن فارغ از جایگاه و طیف فکری ش��ان همواره نسبت به این رسانه های بیگانه هشدار داده و از‬ ‫تاثیرات احتمالی انها بر مردم ابراز نگرانی کرده اند‪ .‬این رسانه ها سوای تعریف مورد نظر مسئوالن‪ ،‬واقعا هم‬ ‫بیگانه اند! غالب مردم (الزاما هم نه عوام) ش��ناخت دقیق و کاملی از این رس��انه ها ندارند و دائم با حرف های‬ ‫کلی س��ر و کار داش��ته اند‪ .‬به همین خاطر است که امروز هم در برابر موج جدید اگر نگوییم تسلیم که حتما‬ ‫س��ردرگم ش��ده اند‪ .‬از یک سو وسوسه تماشای برنامه ها را دارند و از سوی دیگر ان را با عقاید و اموزه های‬ ‫خود در تعارض می بینند‪.‬‬ ‫‪ )4‬س��خن از «فارسی ‪ »1‬است؛ نمونه تازه «رسانه های بیگانه»‪ .‬این شبکه در کمتر از یک سال از بدو تاسیس‬ ‫توانسته طیف زیادی از اقشار مختلف مردم را با خود همراه کند‪ .‬این فراگیری به حدی است که این بار در‬ ‫کنار مسئوالن همیشه نگران‪ ،‬صدای اعتراض خیلی از خانواده ها هم بلند شده‪.‬‬ ‫‪ )5‬شاید بسیاری از انها که تا دیروز فریاد وا جومونگ سر می دادند‪ ،‬امروز ارزوی همان سریال های بی خطر‬ ‫را داش��ته باشند‪ .‬سریال هایی که اگرچه توهین به حیثیت و ش��عور ماست‪ ،‬اما حداقل خیال مان بابت مسایل‬ ‫اخالقی اش راحت بود‪.‬‬ ‫چه شد که اینگونه شد؟ ما که فرهنگی غنی با پشتوانه ‪ 2500‬ساله داریم‪ .‬مسئوالن ما که همیشه دغدغه فرهنگ‬ ‫داش��ته اند‪ .‬کدام راه را اشتباه رفتیم؟ مشکل سلیقه مردم اس��ت یا خوراک هنرمندان مان بی مزه است؟ مشکل‬ ‫هنرمند اس��ت یا مس��ئول باال دست هنرمند؟ کدام مهره را اشتباه جابه جا کردیم که برای مات نشدن از دست‬ ‫رسانه بیگانه مدام باید نگران باشیم؟‬ ‫کاش برای یک بارهم که ش��ده پز روش��نفکری و تعصبات بی پایه را کنار بگذاریم و خیلی روراست و بدون‬ ‫تعارف‪ ،‬فکری اساسی در این باره کنیم‪ .‬باز جای شکرش باقی است که اکثر مسئوالن درد را فهمیده اند‪ .‬خود‬ ‫بهتر می دانند که دست دست کردن و کلی گویی و انذار و هشدار و نگرانی و حتی پارازیت‪ ،‬درد را دوا نمی کند‬ ‫و چه بسا مسکن های مقطعی نتیجه عکس دهد‪ .‬باید خانه از پای بست اصالح شود‪ .‬در این پرونده سراغ بیژن‬ ‫نوباوه‪ ،‬محمد مهدی عسگرپور‪ ،‬فریدون صدیقی‪ ،‬محمد بقایی ماکان‪ ،‬امراهلل احمدجو‪ ،‬حجت قاسم زاده اصل‪،‬‬ ‫شوکت حجت و مجید ابهری رفته ایم‪ .‬باشد که نظرات صائب شان راهگشا بود‪.‬‬ ‫‪38‬‬ ‫محمد مهدی عسگرپور‬ ‫مدیرعامل خانه سینما‪:‬‬ ‫مخاطب ایرانی به‬ ‫رسانه داخلی بی اعتماد‬ ‫شده است‬ ‫هستی بهداد‬ ‫«از نظر من کل موضوع سیاسی است و اصال فرهنگی‬ ‫نیست‪ » .‬محمد مهدی عس��گرپور با همین صراحت‬ ‫نظرش را درباره «فارس��ی ‪ »1‬بیان می کند و البته تاکید‬ ‫دارد که «فضای جامعه رس��انه ای ما یک ش��کل است‬ ‫و فض��ای جامع��ه واقعی مان ش��کلی دیگ��ر‪ ».‬او این‬ ‫تناقض را باعث بی اعتمادی مخاطب به رسانه داخلی‬ ‫عنوان می کند‪ .‬عس��گرپور در ح��ال حاضر بر صندلی‬ ‫مدیرعاملی خانه سینما تکیه زده و در عین حال پیگیر‬ ‫فعالیت هنری اش اس��ت‪ .‬او مشغول ساخت مجموعه‬ ‫«جراحت» است که پس از «گل های گرمسیری» دومین‬ ‫تجربه سریال س��ازی اوس��ت‪ .‬در کارنام��ه مدیرعامل‬ ‫س��ابق بنیاد س��ینمایی فارابی که روزگاری سرپرست‬ ‫مرکز گسترش سینمای تجربی و مستند بوده و سابقه‬ ‫مدیریت گروه کودک و نوجوان ش��بکه دوم س��یما را‬ ‫دارد‪ ،‬فیلم های «اقلیما» و «قدمگاه» دیده می شود‪.‬‬ ‫اقای عس��گرپور به عنوان یک شهروند و نه در مقام‬ ‫یک فیلمس��از و یا مسئول‪ ،‬ایا «فارسی ‪ »1‬را پدیده‬ ‫می دانید؟ این موضوع را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫وقتی در جامعه ای درباره موضوعی زیاد صحبت شود‪،‬‬ ‫حتما ان موضوع پدیده است‪ .‬پدیده همیشه بار مثبت‬ ‫ندارد گاه��ی دارای بار منفی هم هس��ت‪ ،‬ولی به هر‬ ‫حال موضوعی که به صورت غیر طبیعی اتفاق می افتد‬ ‫و بعد ش��یوع پیدا می کند می تواند نام پدیده را داشته‬ ‫باشد‪ .‬به همین دلیل نباید برای قرار دادن این واژه برای‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫رسانه‬ ‫این کانال ترس��ید‪ .‬این موضوع حاال درباره «فارسی‪»1‬‬ ‫اتف��اق افتاده اس��ت و ممکن اس��ت در این��ده برای‬ ‫ش��بکه های دیگر هم بیفتد که س��ریال هایی با اهداف‬ ‫مش��خص‪ ،‬با محوریت های عجیب و غریب که یک‬ ‫جور هنجار شکنی هایی در حوزه دین و معارف داشته‬ ‫باشد‪ ،‬پخش شود‪ .‬وقتی با دوبله فارسی پخش می شود‬ ‫خود به خود جذابیت هایی را برای مردمی دارد که این‬ ‫ش��کل را تجربه نکرده اند و اغلب با زیر نویس فیلم و‬ ‫سریال دیده اند‪ .‬این شکل جذابی است که البته به نظر‬ ‫من یک دوره ای دارد‪.‬‬ ‫یعنی به نظر شما دوره اش تمام خواهد شد؟‬ ‫به نظرم کسانی که این برنامه ریزی را کرده اند قصدشان این‬ ‫نبوده که کاری بکنند که زود تمام شود‪ ،‬قصدشان این بوده‬ ‫که یک جریانی را ایجاد کنند که ادامه داشته باشد‪ .‬به طور‬ ‫مثال در همین شبکه که یکی از نقاط ضعفش دوبله های‬ ‫به ش��دت نازل اس��ت‪ ،‬بعد از یک م��دت این بخش را‬ ‫تقویت می کنند و ش��ما می توانید این دوبله ها را پخته تر‬ ‫ببینی��د‪ .‬پس نمی توانیم موضوع را تمام ش��ده بدانیم‪ .‬اما‬ ‫اینکه من می گویم دوره دارد منظورم این است که همیشه‬ ‫این گس��ترش ارتباطی که مخاطبان جدیدی برای دیدن‬ ‫برنامه ای اضافه می ش��وند تا یک جایی روند تصاعدی‬ ‫دارد اما از یک جایی به بعد دچار ریزش می شود ولی به‬ ‫هرحال متوقف نمی شود‪.‬‬ ‫می توانیم به این قضیه سیاس��ی نگاه کنیم و بگوییم‬ ‫که چون مالک این شبکه صهیونیست است‪ ،‬درصدد‬ ‫این است که مخاطبان ایرانی را برای القای اهدافی‬ ‫خاص به سمت یک شبکه بیگانه بکشاند؟‬ ‫از نظر من کل موضوع سیاسی است و اصال فرهنگی‬ ‫نیست‪ .‬رئیس این شبکه هرکسی بود تفاوتی در اصل‬ ‫ان نمی کرد‪ .‬اما حاال که فردی یهودی مالک ان اس��ت‬ ‫موضوع کمی پیچیده تر هم می ش��ود‪ .‬البته بحث مورد‬ ‫نظر من فقط در نوردیدن مرزهای جغرافیایی به واسطه‬ ‫زبان نیس��ت ‪،‬به نظرمن موضوع اصلی به هم ریختن‬ ‫هنجارهای دینی است‪ .‬ان چیزی که من از این شبکه‬ ‫دی��دم یک هدف گذاری کامال مش��خص اس��ت و با‬ ‫ش��بکه هایی که می خواهند با ش��وی لباس و موسیقی‬ ‫مخاطب��ان خ��ود را جذب بکنند‪ ،‬تف��اوت دارد‪ .‬اینجا‬ ‫یک اتف��اق دیگری می افتد یعنی اینکه برای بنیان های‬ ‫خانواده تعریف جدیدی می شود و شکل های جدیدی‬ ‫ی که ممکن‬ ‫به ارتباطات انس��انی می دهد‪ .‬س��وال جد ‬ ‫اس��ت درباره «فارس��ی ‪ »1‬در ذهن همه ما باش��د این‬ ‫اس��ت که ایا س��نت و مباح��ث اخالق��ی و دینی ما‬ ‫پاسخگوی نیاز امروز هست؟ این شبکه پاسخ منفی به‬ ‫این س��وال می دهد‪ .‬این شبکه می تواند تمام بنیان های‬ ‫اخالقی را به هم بریزد و ارتباطاتی که ما تا دیروز فکر‬ ‫می کردیم ارتباطات نامش��روعی است می تواند به طور‬ ‫کامال مش��روع اتفاق بیفتد‪ .‬من فکر می کنم بخشی از‬ ‫این س��ریال ها در شبکه های خارجی پخش نمی شود‪.‬‬ ‫دلیلش هم این است که انها یک سری مرزهایی برای‬ ‫خودشان دارند و به بنیان خانوادگی اهمیت می دهند‪،‬‬ ‫ان��گار این س��ریال ها فقط برای همی��ن طرف پخش‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫یعنی فکر می کنید اگر این سریال ها سانسور شود و‬ ‫در شبکه های داخلی خودمان پخش شود ایا بازهم‬ ‫همین تعداد مخاطب را خواهد داشت؟‬ ‫قطعا نه‪ ،‬به خاطر اینکه این س��ریال ها در دو حوزه با‬ ‫فرهنگ ما منافات دارند‪ .‬یکی بحث پوشش ادم هاست‬ ‫که نمی ش��ود تغییرش داد و دیگ��ری بحث ارتباطات‬ ‫اس��ت‪ ،‬که اغلب پیش امده ک��ه رابطه های زن و مرد‬ ‫در سانس��ور ای��ران‪ ،‬ارم دیگری می گی��رد و مثال نام‬ ‫دخترخاله‪ ،‬پسرخاله به انها داده می شود یا دو دوست‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫مخاطب��ان ایران��ی از خیل��ی‬ ‫جه��ات محروم هس��تند‪ ،‬چون‬ ‫خیلی چیزها را نمی بینند‪ .‬مثال‬ ‫جامعه واقعی ما با جامعه ای که‬ ‫در س��ریال های ما وجود دارد‬ ‫چقدر شباهت دارد؟‬ ‫ن��ام خواهر و برادر می گیرن��د‪ .‬اما از یک جایی بیننده‬ ‫دست انها را می خواند و اعتمادش را نسبت به رسانه‬ ‫از دست می دهد‪ .‬من فکر می کنم که کل جذابیت این‬ ‫ش��بکه برای مخاطبانش هم در همین دو حوزه است‪.‬‬ ‫کالسی که انها برای سریال سازیشان به کار گرفته اند در‬ ‫رده سی تولیدات اروپایی و امریکایی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫این پرداخ��ت در رابطه های انس��انی نمی تواند در‬ ‫مجموعه ه��ای خودمان ب��ا حفظ ارزش ها ش��کل‬ ‫بگیرد؟‬ ‫معروف است که در حوزه نگارش نمایشنامه و فیلمنامه‬ ‫چند موضوع خاص وجود دارد که اینها با ش��کل های‬ ‫مختلف تکرار می شوند‪ .‬ما یک سری محدودیت هایی‬ ‫در سینما و تلویزیون مان داریم که این باعث می شود‪،‬‬ ‫موضوعات ما کمتر هم بش��ود‪ .‬ببینید در هر فرهنگی‬ ‫بعضی از مس��ائل به طور مش��ترک جزو خطوط قرمز‬ ‫اس��ت و قبیح جل��وه می کند؛ مثل ارتب��اط یک نفر با‬ ‫نام��ادری اش یا ارتباط زن ش��وهرداری که همزمان با‬ ‫مرد دیگ��ری در ارتباط اس��ت‪ ،‬در فرهنگ غربی هم‬ ‫نکوه��ش می ش��ود‪ .‬ام��ا در نهایت ای��ن موضوعات‬ ‫حوزه های بیش��تری درباره نوش��تن به ما می دهد‪ .‬این‬ ‫برای بینن��ده جذابیت ایجاد می کند‪ .‬ام��ا به نظرم این‬ ‫در ذهن تماش��اگر تاثی��ر می گذارد‪ .‬اگر ش��ما توجه‬ ‫کنید جامعه امروز ما مثل بیس��ت سال پیش نیست ما‬ ‫همه چیز را گردن مسئوالن می اندازیم که این بخشی از‬ ‫ماجرا اس��ت‪ ،‬اما بخش عمده ای به فضای رسانه ای بر‬ ‫می گردد‪ .‬دلیل اصلی اینکه شبکه ای با این کیفیت نازل‬ ‫تولید‪ ،‬مخاطبان زیادی را به س��مت خود می کش��اند‪،‬‬ ‫به همین جس��ت وجوگری مخاطبان تش��نه ایرانی که‬ ‫به دنبال پاسخ های جدیدی برای سوال هایشان هستند‪،‬‬ ‫برمی گردد‪.‬‬ ‫ای��ن به عیب های ما ه��م برمی گردد که مخاطبان ما‬ ‫این قدر با تغییر جو موضعشان را عوض می کنند؟‬ ‫مخاطب��ان ایران��ی از خیلی جهات محروم هس��تند‪،‬‬ ‫چ��ون خیلی چیزها را نمی بینن��د‪ .‬مثال جامعه واقعی‬ ‫ما با جامعه ای که در س��ریال های ما وجود دارد چقدر‬ ‫شباهت دارد؟‬ ‫اگر ش��ما ی��ک دوربین دس��ت بگیری��د و از میدان‬ ‫امام حس��ین(ع) تا می��دان ونک از مردم ع��ادی فیلم‬ ‫بگیرید‪ ،‬امکان ندارد که تلویزیون این مستند را پخش‬ ‫کند‪ .‬این نش��ان می دهد که فضای جامعه رسانه ای ما‬ ‫یک ش��کل اس��ت و فضای جامعه واقعی مان شکلی‬ ‫دیگر‪ .‬ما در تلویزیون به چیزهایی پافش��اری می کنیم‬ ‫که شاید خیلی اسیب دیده است‪.‬‬ ‫البته قبل از اینکه شبکه ای به نام «فارسی ‪ »1‬به وجود‬ ‫بیاید‪ ،‬دی وی دی های فیلم های سانسور نشده خارجی‬ ‫که از لحاظ اخالقی تایید ش��ده نیستند هم دست به‬ ‫دس��ت میان مردم وجود داش��ته است‪ ،‬پس چرا ما‬ ‫فقط به «فارسی ‪ »1‬به عنوان معضل نگاه می کنیم؟‬ ‫بله یقینا این مشکل هم باعث این همه گیر شدن شبکه ای‬ ‫مثل «فارسی ‪ »1‬شده اس��ت‪ .‬اما یک موردی وجود دارد‬ ‫و ان این اس��ت که اگ��ر دقت کنی��د ان دی وی دی ها‪،‬‬ ‫سینمایی هستند و اخیرا سریال بین انها می بینیم‪ ،‬اما قبال‬ ‫فقط فیلم های سینمایی بودند‪ .‬با این حال همه چیزی که‬ ‫در ان فیلم ها بود بازهم به «فارس��ی ‪ »1‬نمی رسد‪ ،‬هدف‬ ‫م��ن ان بی بند و باری و عریان گری نیس��ت‪ ،‬چون قبال‬ ‫می دانس��تیم که ان چیزهایی که ما در ان فیلم ها می بینیم‬ ‫زندگی غربی است اما در این سریال ها بحث به هم ریختن‬ ‫فضای خانوادگی و اجتماعی است‪ .‬یعنی تمام ان چیزی‬ ‫که شما به عنوان اخالق تلقی می کردید زیر سوال می رود‬ ‫و با یک ش��کل دیگری در این ش��بکه تعریف می شود‪.‬‬ ‫حتی به نظر من اگر این ش��بکه پوششان را هم درست‬ ‫بکنند‪ ،‬زیاد در اصل ماجرا تفاوتی ایجاد نمی شود چون‬ ‫روابط اخالقی و دینی در این سریال ها می خواهد شکل‬ ‫جدیدی به خود بگیرد که مناسب با شان ایرانی نیست‪.‬‬ ‫ای��ن موضوع در دراز مدت صدمات جبران ناپذیری را به‬ ‫خانواده و باورهای جوانان ما خواهد زد‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫صاحب فارسی ‪ ،1‬یهودی استرالیایی االصل به «سلطان شیطانی رسانه ها» معروف است‬ ‫درباره «فارسی ‪ »1‬و مالکش‬ ‫قمارباز‬ ‫دهم مرداد س��ال ‪ 88‬بود که ش��بکه ای جدید به جمع‬ ‫کانال های فارسی زبان اضافه شد‪ .‬این شبکه از همان ابتدا‬ ‫شمایلی متفاوت از دیگر شبکه ها ارائه کرد و نشان داد‬ ‫کامال هدفمند و مهندسی شده پا به میدان گذاشته است‪.‬‬ ‫ابتدا کمتر کسی فکر می کرد میزان استقبال و تاثیرگذاری‬ ‫«فارسی ‪ »1‬به اندازه شبکه های فارسی زبان حتی صدای‬ ‫امریکا و بی بی سی باشد‪ .‬خیلی ها ان را در حد و اندازه‬ ‫کانال های موسیقی و سرگرمی می دانستند‪ .‬اما رابرت‬ ‫مرداک‪ ،‬مالک یهودی اس��ترالیایی ان سودایی دیگر در‬ ‫سر داشت‪ .‬او شبکه اش را در هنگ کنگ مستقر کرد و‬ ‫از انجا س��کان هدایتش را در دست گرفت‪ .‬به گونه ای‬ ‫که امروز بر اساس اعالم رسمی توانسته شبکه بی بی سی‬ ‫فارسی را هم پشت سر بگذارد‪ .‬مرداک شرکتی دارد به‬ ‫نام «نیوزکورپوریشن»‪ .‬او عالوه بر این‪ ،‬مالک استودیو‬ ‫فیلمس��ازی فاکس و ش��بکه های تلویزیونی فاکس و‬ ‫ی ‪ »1‬هم زیر پوشش‬ ‫فاکس نیوز امریکا نیز هست‪« .‬فارس ‬ ‫مجموعه رسانه ای استار که متعلق به «نیوزکورپوریشن»‬ ‫است‪ ،‬فعالیت می کند‪ .‬شرکتی به نام «موبی» نیز همکار‬ ‫شرکت اس��تار در تهیه و تولید برنامه های «فارسی ‪»1‬‬ ‫است‪ .‬اداره مرکزی نیوزکورپوریشن در نیویورک است‬ ‫که عالوه بر رسانه های رادیویی و تلویزیونی‪ ،‬بیش از‬ ‫‪100‬روزنامه و مجله نیز در سراسر جهان در اختیار دارد‪.‬‬ ‫دیلی تلگراف‪ ،‬وال استریت ژورنال‪ ،‬سان تایمز و ساندی‬ ‫تایمز و نیویورک پست برخی از انهاست‪.‬‬ ‫مرداک کیست؟‬ ‫رابرت مرداک (روایت های مختلفی از اس��م او وجود‬ ‫دارد)‪ ،‬در خانواده ای استرالیایی از طبقه متوسط پرنفوذ‬ ‫و قدرتمند به دنیا امد‪ .‬در جوانی گرایش های سیاسی‬ ‫چپ داشت و والدیمیر لنین را می ستود‪ .‬بر اساس انچه‬ ‫در رس��انه های داخلی درباره مرداک منتش��ر شده او در‬ ‫ی از امریکا داشت‪ .‬او‬ ‫سالیان دهه ‪ 1950‬دیدارهای منظم ‬ ‫با اگاهی و دید ویژه ای نسبت به امریکا بزرگ شده بود‬ ‫و زمانی که در اکسفورد تحصیل می کرد با پیچیدگی های‬ ‫«جنگ س��رد» دست وپنجه نرم کرد و اذعان داشت زمان‬ ‫ان رسیده که موقعیت امریکا را به عنوان یک قدرت برتر‬ ‫جهانی به رسمیت بشناسیم‪ .‬او که کار خود را با مالکیت‬ ‫یک روزنامه کوچک در «ملبورن» اس��ترالیا ش��روع کرد‪،‬‬ ‫پس از مدت کوتاهی توانس��ت یک امپراتوری رسانه ای‬ ‫را پایه گذاری کند‪ .‬مرداک در س��ال های اخیر به شدت به‬ ‫صنعت س��وداور ماهواره ای تلویزیونی عالقه مند شده و‬ ‫به خصوص در زمینه پوش��ش زنده رویدادهای ورزشی‬ ‫مانن��د مس��ابقات فوتبال و بس��کتبال از این ش��بکه ها‪،‬‬ ‫سرمایه گذاری های مدرن کرده است‪ .‬اقبال گسترده مردم‬ ‫جهان به چنین برنامه هایی و قابلیت مانور روی شخصیت‬ ‫بازیکنان محبوب و نیز پرداختن به مسائل خصوصی انان‪،‬‬ ‫سود سرش��اری نصیب مرداک کرد‪ .‬در صنعت عظیم و‬ ‫بی مرز ارتباطات‪ ،‬بس��یاری روبرت مرداک را قماربازی‬ ‫می دانند که حدس زدن حرکت بعدی اش عمال غیرممکن‬ ‫اس��ت‪ .‬از مرداک به‪‎‬عنوان چهارمین فرد قدرتمند در قاره‬ ‫با حجت قاسم زاده‪ ،‬کارگردان درباره «فارسی ‪»1‬‬ ‫حتی همکاران ما را هم درگیر می کند‬ ‫بهناز شیربانی‬ ‫حجت قاس��م زاده اصل‪ ،‬سازنده تله فیلم هایی چون‬ ‫«تنهایی»‪« ،‬قصه ها و واقعیت ه��ا»‪« ،‬دلتنگی» و‪ ...‬از‬ ‫جمل��ه کارگردان هایی اس��ت ک��ه به روند پخش و‬ ‫اقبال ش��بکه «فارس��ی ‪ »1‬در میان عامه مردم انتقاد‬ ‫دارد و این شبکه را از سخیف ترین شبکه های حال‬ ‫تو گویی کوتاه‬ ‫حاضر دنیا می داند‪ .‬قاسم زاده در گف ‬ ‫با «مثلث» از معضالت وجود چنین شبکه ای سخن‬ ‫گفت و ضمن هشدار به خانواده ها پیشنهاد تاسیس‬ ‫ش��بکه های فیلم و سریال و نیز مس��تند‪ ،‬کارتون و‬ ‫ورزش را داد که در ادامه می خوانید‪.‬‬ ‫سطح کیفی سریال های شبکه «فارسی ‪ »1‬را در کل‬ ‫چگونه ارزیابی می کنید و به نظر ش��ما عمده ترین‬ ‫دلیل اقبال تماش��اگران ایرانی از چنین سریال هایی‬ ‫چیست ؟‬ ‫‪40‬‬ ‫به نظر من شبکه «فارس��ی ‪ »1‬یکی از سخیف ترین و‬ ‫مبتذل ترین شبکه های فارسی زبان حال حاضر دنیاست‬ ‫ی مردم‬ ‫و چیزی که مرا حیرت زده می کند اقبال عموم ‬ ‫از این شبکه است! نکته ای که می توانم در مورد کیفیت‬ ‫نازل این ش��بکه بگویم بازی های ب��د و کیفیت پایین‬ ‫دوبله است و بدون هیچ رودربایستی به جرات می توان‬ ‫گفت کم نیس��تند ادم هایی که ه��ر روز با انها مراوده‬ ‫داریم و می شنویم که با جدیت تمام پیگیر سریال های‬ ‫این شبکه هستند و متاسفانه نکته قابل توجه این است‬ ‫که دیدن این س��ریال مختص قش��ر خاصی نیست و‬ ‫گاهی حتی همکاران ما را نیز درگیر می کند‪.‬‬ ‫دلیل این استقبال گسترده چیست؟‬ ‫چون س��ریال های این شبکه به هیچ وجه محدودیت‬ ‫موضوع��ی ندارند و تمام خط قرمز ه��ا را کنار زده اند‪،‬‬ ‫تص��ور می کنم تنها همین موارد اس��ت که به رغم تمام‬ ‫فاکتور هایی که بی کیفیت بودن این سریال ها را تصدیق‬ ‫می کند‪ ،‬می تواند خانواده ها را پای این شبکه نگه دارد‪.‬‬ ‫اسیا نام برده می شود‪ .‬در اسیا بزرگ ترین شبکه تلویزیونی‬ ‫هم به مرداک تعلق دارد‪ .‬این ش��بکه ‪ 40‬کانال دارد که به‬ ‫هش��ت زبان‪ 53 ،‬کشور را پوش��ش می دهد‪ .‬همه سهام‬ ‫ل توجهی از ‪ 23‬ش��بکه رادیو‪ -‬تلویزیونی‬ ‫ی��ا بخش قاب ‬ ‫ایاالت متح��ده را او در اختی��ار دارد‪ .‬او با تملک «دایرک‬ ‫تی وی» تعداد کانال های تلویزیونی را به حدود ‪100‬کانال‬ ‫رسانده است‪ .‬مرداک خارج از ایاالت متحده‪ ،‬در بریتانیا‬ ‫‪ 28‬کانال تلویزیونی دارد‪ .‬دارایی های ماهواره ای و کابلی‬ ‫او از ‪30‬مورد گذشته است و نیمی از سهام تلویزیون کابلی‬ ‫نشنا ل جئوگرافیک از ان اوست‪ .‬مرداک صاحب دو شرکت‬ ‫خدماتی در المان‪16 ،‬شرکت در استرالیا‪ ،‬یک شرکت در‬ ‫کانادا و ش��ش ش��رکت در هندوستان اس��ت و تعدادی‬ ‫سهام در یک ایس��تگاه ایتالیایی‪ ،‬دو ایستگاه اندونزیایی‪،‬‬ ‫دو ایستگاه ژاپنی و هشت ایستگاه امریکای التین دارد‪.‬‬ ‫او در ایاالت متحده هشت مجله دارد ونیوزکورپوریشن‬ ‫صاحب انتشارات هارپرکالنیز است که ‪ 26‬چاپخانه دارد‬ ‫به عالوه انتشارات ویلیام مارو و انتشارات اون که گردش‬ ‫مالی س��االنه اش بیش از یک میلیارد دالر اس��ت‪ ،‬از ان‬ ‫اوست‪ .‬رابرت مرداک‪ ،‬صاحب امتیاز و موسس بسیاری از‬ ‫شبکه های تلویزیونی‪ ،‬خبرگزاری ها ‪ ،‬روزنامه ها و مجالت‬ ‫من به شدت نگران این اقبال در میان مردم هستم‪ .‬در طول‬ ‫این س��ال ها مردم ما نشان داده اند که بسیار تاثیر پذیرند‪.‬‬ ‫عمده اقشار ما از تلویزیون و سریال هایش تاثیر می گیرند‬ ‫و اگر این تاثیر با سریال های سخیف شبکه «فارسی ‪»1‬‬ ‫انجام شود‪ ،‬تکلیف مردم ما چیست؟‬ ‫به نظر ش��ما عملکرد س��ازمان صد او سیما در تولید‬ ‫و پخ��ش اثار داخلی تا چه حد باعث ش��ده مردم‬ ‫ما بیشتر به سمت ش��بکه های فارسی زبان خارجی‬ ‫گرایش پیدا کنند؟‬ ‫به رغم اینکه ش��بکه های تلویزیون ما گس��ترش قابل‬ ‫قبولی پیدا کرده اند اما متاسفانه کمتر شاهد اثار شاخص‬ ‫در ش��بکه های سیما هس��تیم‪ .‬به طوری که االن وقتی‬ ‫س��ریال هایی را می بینیم که س��ال ها پیش از تلویزیون‬ ‫پخش می ش��د با تعجب از خودمان می پرسیم چطور‬ ‫این سریال ها را نگاه می کردیم؟ اینکه در کشورمان با‬ ‫محدودیت پخش مواجه هس��تیم کامال صحیح است‪،‬‬ ‫البت��ه باید این نکته را اضافه کنم که در همه جای دنیا‬ ‫یکس��ری محدودیت ها برای تلویزیون وجود دارد و‬ ‫این موضوع در کش��ور ما چن��دان موضوع عجیب و‬ ‫غریبی نیس��ت‪ .‬اما من این مساله را دلیل اصلی ریزش‬ ‫مخاطبان تلویزیون نمی دانم‪ .‬کما اینکه ما در سال های‬ ‫نه چندان دور سریال های پر مخاطبی مثل «معصومیت‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫یادداشت‬ ‫پرتیراژ و تاثیرگذار امریکاست که خودش اعتراف کرده‬ ‫در حمله امریکا ب ه عراق و بسیاری از رویدادهای منطقه‬ ‫خاورمیانه با دخالت امریکا نقش موثری داش��ته است‪.‬‬ ‫صاحب فارس��ی ‪ ،1‬یهودی استرالیایی االصل به «سلطان‬ ‫شیطانی رسانه ها» معروف است‪ .‬وی ‪ 60‬شبکه تلویزیونی‬ ‫به ‪ 13‬زبان مختلف دارد و از صهیونیست های قدرتمند‬ ‫دنیا به شمار می رود‪ .‬اگاهان اعتقاد دارند که در روز ‪500‬‬ ‫میلیون نفر از مردم جهان همیشه مخاطب گروه رسانه ای‬ ‫مرداک اعم از شبکه های تلویزیونی‪ ،‬اینترنتی و رسانه های‬ ‫مکتوب ان هستند‪.‬‬ ‫اهداف فارسی ‪1‬‬ ‫«فارس��ی ‪ »1‬ک��ه سیاس��ت خ��ود را تهی��ه و پخش‬ ‫سریال های طوالنی از کشورهای مختلف امریکایی‪،‬‬ ‫اروپای��ی‪ ،‬اس��یایی و از تمام ملیت ه��ا تعیین کرده و‬ ‫دنبال می کند‪ ،‬س��عی کرده اس��ت در مسیر فعالیت‪،‬‬ ‫یو‬ ‫همسان س��ازی مناس��بی با فرهنگ ایرانی‪ ،‬اسالم ‬ ‫باورهای مردمی داشته باشد‪ .‬به گونه ای که در توصیف‬ ‫حرکت ظاهری این رس��انه شاهد توجه گردانندگان‬ ‫به مناس��بت های ملی و مذهبی‪ ،‬اص��رار بر ایرانیت‪،‬‬ ‫نپرداختن به مس��ائل سیاس��ی و تاکید بر خانوادگی‬ ‫بودن و‪ ...‬هس��تیم‪ .‬گردانندگان این رسانه با استفاده‬ ‫از شیوه های کامال حرفه ای پیام های ویرانگر خود را‬ ‫به صورت کامال غیرمستقیم و از طریق ایجاد قهرمانان‬ ‫داستان های طوالنی به جامعه ایرانی خصوصا جوانان‪،‬‬ ‫نوجوانان‪ ،‬زنان و دخت��ران انتقال می دهند‪ .‬در اغلب‬ ‫س��ریال های پخش ش��ده از این ش��بکه ماهواره ای‪،‬‬ ‫بی توجهی به ارکان خانواده‪ ،‬خیانت به همسر‪ ،‬روابط‬ ‫جنس��ی نامحدود‪ ،‬نب��ود حساس��یت در برخورد با‬ ‫فرزندانی که دارای روابط نامشروع با دیگران هستند‪،‬‬ ‫حساس��یت زدایی از سقط جنین و طرح این موضوع‬ ‫به عنوان یک حق‪ ،‬فرد گرای��ی و اخالق زدایی و‪ ...‬در‬ ‫دستور کار قرار داشته و به عنوان یک پیام به مخاطبان‬ ‫انتقال می دهد‪ .‬شبکه مذکور با استفاده از پشتوانه های‬ ‫عظیم س��رمایه ای و با به کارگی��ری نیروهای زبده و‬ ‫حرفه ای در عرصه رسانه و جامعه شناسی‪ ،‬روز به روز‬ ‫ت خود افزوده است‪.‬‬ ‫به فعالی ‬ ‫سریال ها‬ ‫غالب س��ریال های «فارس��ی ‪ »1‬ک��ره‪‎‬ای‪ ،‬کلمبیایی و‬ ‫امریکایی ان��د‪ .‬ای��ن س��ریال ها در ظاهر ب��رای ایجاد‬ ‫سرگرمی س��اخته ش��ده اند ام��ا در الیه ه��ای زیرین‬ ‫هدفی دراز مدت را دنبال می کنند و مس��تقیما فرهنگ‬ ‫ی را نش��انه گرفته اند‪« .‬فارسی ‪ »1‬کامال‬ ‫ایرانی– اسالم ‬ ‫مهندسی شده پا به عرصه گذاشته و انصافا گردانندگان‬ ‫ان خیلی خوب خالءها و عالیق مردم را ش��ناخته اند‪.‬‬ ‫در روزهای اغاز به کار این ش��بکه نمایش نوع روابط‬ ‫اف��راد با واکنش و عدم پذیرش همراه بود‪ ،‬اما به مرور‬ ‫قبح از بین رفت و االن متاس��فانه خیلی از خانواده ها‬ ‫هر ش��ب‪ ،‬س��اعتی را در کن��ار یکدیگر به تماش��ای‬ ‫سریال های «فارسی ‪ »1‬می نشینند‪ .‬حتی دوبله سخیف‬ ‫این س��ریال ها ک��ه ابتدا موج��ب خنده می ش��د و با‬ ‫گوش نااش��نا بود ب��ه مرور جای خ��ود را باز کرد و‬ ‫حاال تبدیل به جنس اصل ش��ده است‪ .‬هنر فارسی ‪1‬‬ ‫اس��ت یا ضعف س��یمای ملی‪ ،‬واقعیت این است که‬ ‫این س��ریال ها در اقش��ار مختلف طرفدار دارند‪ .‬درام‪،‬‬ ‫طنز و حادثه سه محور اصلی این سریال ها را تشکیل‬ ‫می دهند‪ .‬در سریال های درام و خانوادگی خیلی عریان‬ ‫روابط نامشروع تصویر می شود و پایه سریال های طنز‬ ‫ش��بانه ش��وخی های رکیک کالمی است‪( .‬چند نمونه‬ ‫از س��ریال ها در جدول امده) البته درباره سریال های‬ ‫پلیس��ی وضع فرق می کند‪ .‬سریال های «‪« ،»24‬فرار از‬ ‫زندان»‪« ،‬حصار چوبی» و‪ ...‬به نس��ب دیگر سریال ها‬ ‫به لح��اظ اخالقی چارچوب ها را ت��ا حدودی رعایت‬ ‫می کنند‪ .‬نکته جالب اینکه این قسم از سریال ها چندان‬ ‫مورد توجه مخاطب ایرانی نیست‪ .‬انها سریال های طنز‬ ‫و ملودرام ر ا ترجیح می دهند‪.‬‬ ‫فارسی ‪ ،1‬شش کاناله می شود!‬ ‫و اما چندی پیش خبری جالب منتش��ر شد مبنی بر‬ ‫اینکه مس��ئوالن فارس��ی ‪ 1‬در تالش برای نفوذ بر‬ ‫فرهنگ خانواده های ایرانی قصد دارند ان را توسعه‬ ‫دهند‪ .‬شبکه خبر در این باره گزارش داد که «مرداک‬ ‫بودجه اولیه ای بالغ بر ‪ 30‬میلیون دالر برای راه اندازی‬ ‫شبکه های فارسی‪ ،2‬فارسی‪ ،3‬فارسی‪ ،4‬فارسی ‪ 5‬و‬ ‫فارسی‪ 6‬در نظر گرفته است‪ ».‬یعنی تقریبا به ازای هر‬ ‫شبکه وطنی یک شبکه! نکته قابل تامل اینکه یکی از‬ ‫این شبکه ها قرار است مخصوص رده سنی کودکان‬ ‫باشد‪ .‬این اتفاق در حالی رخ می دهد که هنوز شبکه‬ ‫دو س��یمای ما به طور کامل به ش��بکه کودک تبدیل‬ ‫نشده و تنها شاهد جابه جایی مدیرش بوده است‪.‬‬ ‫از دس��ت رفته» داش��تیم و البته اثار دیگری که بسیار‬ ‫باکیفی��ت و خوب بوده اند‪ .‬چیزی که نباید از ان غافل‬ ‫شویم کیفیت اس��تاندارد سریال س��ازی در دنیاست‪.‬‬ ‫س��ریال هایی همانند «‪« ،»24‬فرار از زندان» و «الست»‬ ‫اوج سریال سازی در جهان هستند و نمی توان به پخش‬ ‫این س��ریال ها خرده گرفت‪ .‬چرا که بس��یار جذاب و‬ ‫دارای کیفیت خوبی در نحوه ساخت و تولید هستند‪.‬‬ ‫اما س��ریال های شبکه «فارسی ‪ »1‬بی اخالقی صرف را‬ ‫ترویج می کنند‪ .‬ضمن اینکه ساختار به شدت ضعیفی‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫با این حال استقبال از سریال های نازل بیشتر است‪.‬‬ ‫من بیش��تر س��ادگی موضوعاتی که در این سریال ها‬ ‫جریان دارد را دلیل اقبال تماشاگران می دانم‪ .‬در حالی‬ ‫ک��ه اثار تخریبی ان در دراز مدت قطعا گریبان مردم و‬ ‫جامع��ه ما را خواهد گرفت‪ .‬وقت��ی من به عنوان یک‬ ‫فرد معمولی گاهی اثار مخرب چنین س��ریال هایی را‬ ‫می بینم و نگران می ش��وم‪ ،‬مدی��ران فرهنگی ما قطعا‬ ‫نگرانی بیش��تری خواهند داشت و باید هر چه زودتر‬ ‫فکری برای جلوگیری از ترویج بیش��تر این سریال ها‬ ‫بین مردم کنند‪.‬‬ ‫به نظر ش��ما می توان با راه اندازی ش��بکه ای مختص‬ ‫پخ��ش فیلم و س��ریال ب��ا کیفیتی ب��ه مراتب بهتر‬ ‫و جذاب ت��ر از «فارس��ی ‪ »1‬و امثاله��م‪ ،‬مردم را از‬ ‫تماشای شبکه های خارجی باز داشت؟‬ ‫وجود این شبکه حتی اگر دلیل ان پس زدن شبکه ای‬ ‫مانند «فارسی ‪ »1‬نباش��د‪ ،‬ضروری به نظر می رسد‪ .‬از‬ ‫س��الیان پیش کم و بیش بحث ب��ه وجود امدن چنین‬ ‫ش��بکه ای مطرح ب��وده و البته در ای��ن روزها وجود‬ ‫چنین ش��بکه هایی مثل «فارسی‪ »1‬ضرورت راه اندازی‬ ‫ان را صد چن��دان می کند‪ .‬وجود ش��بکه هایی مختص‬ ‫ورزش‪،‬کارت��ون‪ ،‬مس��تند و‪ ...‬یک��ی از ضرورت های‬ ‫تلویزیون ملی ماس��ت‪ .‬مس��تند یک��ی از جذاب ترین‬ ‫س��اخته هایی اس��ت که در تمام دنی��ا عالقه مندانی به‬ ‫مراتب بیش��تر دارد و مردم دنبال می کنند و می خواهم‬ ‫بگویم نه تنها سریال بلکه تمام ان چیز هایی که بتواند‬ ‫ی افراد جامعه در هر قشر و سنی که هستند‬ ‫سلیقه تمام ‬ ‫را تامی��ن کند در حال حاضر ضروری اس��ت‪ .‬به نظر‬ ‫من متاس��فانه در سال های گذش��ته ابزار وجود چنین‬ ‫ش��بکه هایی در تلویزیون ملی ما فراهم نبوده و وجود‬ ‫جنگ در کشور و سایر مسائل مانع از عملی کردن این‬ ‫تصمیم ش��ده است‪ .‬تصور می کنم تنها فایده شبکه ای‬ ‫مثل «فارسی ‪ »1‬این است که می تواند ما را به این فکر‬ ‫بیندازد که باید به فکر شبکه های تخصصی تر و تجهیز‬ ‫شبکه ملی باشیم و غیر از این فایده دیگری ندارد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫از ماست‬ ‫که بر ماست‬ ‫محمد بقایی ماکان ‪ /‬پژوهشگر ادبی و اقبال شناس‬ ‫اول‪ :‬ه��راس و تشویش��ی ک��ه از برنامه ه��ای‬ ‫برون مرزی وجود دارد‪ ،‬بیش��تر به این دلیل است‬ ‫که برنامه های تلویزیون ما فاقد جذابیت محتوایی‬ ‫و بصری الزم اس��ت‪ .‬بنابرای��ن‪ ،‬مخاطبان ترجیح‬ ‫می دهند برای تامین نیازش��ان به فرستنده دیگری‬ ‫رجوع کنند؛ خواه برنامه هایش��ان قابل قبول باشد‪،‬‬ ‫خواه نه‪ .‬واقعیت تلخی اس��ت که برنامه های اکثر‬ ‫ای��ن فرس��تنده ها برنامه هایی منح��ط و بی ارتباط‬ ‫با فرهنگ ماس��ت‪ ،‬اما مورد اس��تفاده بس��یاری از‬ ‫بینندگان ق��رار می گیرد‪ .‬این اتف��اق در حالی رخ‬ ‫می دهد ک��ه این گروه مخاطبان در صورت وجود‬ ‫برنامه های با کیفیت تولید داخل‪ ،‬به ان فرستنده ها‬ ‫رجوع نخواهند داشت‪.‬‬ ‫راه ح��ل و چگونگی رفع ای��ن معضل هم در این‬ ‫اس��ت که تنها بخش اندکی از این فاجعه را نبینیم‬ ‫و به تمام اعماق ان اش��راف کامل داش��ته باشیم‪.‬‬ ‫درعین اینک��ه پرداختن به یک کان��ال و بحث و‬ ‫توضیح دادن بر سر ان نمی تواند نگاهی همه جانبه‬ ‫و عمیق را در برداشته باشد‪.‬‬ ‫دوم‪ :‬طی سه دهه اخیر‪ ،‬از پدیده هایی از این دست‬ ‫به عنوان تهاجم فرهنگی نام برده ش��ده‪ .‬در واقع‪،‬‬ ‫در نخستین س��ال های انقالب تا کنون‪ ،‬مطبوعات‬ ‫خارجی را به مدد ماژیک رنگ امیزی می کردند تا‬ ‫به این ترتیب‪ ،‬فرهنگ ایرانی از گزند مصون بماند‬ ‫و ذهن خوانندگان ایرانی به ورطه انحراف نیفتد‪.‬‬ ‫ساده اندیشی دیگر این بود که گمان می کردند اگر‬ ‫دستگاه های پخش تصویر (ویدئو) را جمع اوری‬ ‫کنند‪ ،‬مشکل برطرف می شود و بعد عنوان کردند‬ ‫که علم های شیطان (بشقاب های ماهواره) از بام ها‬ ‫جمع ش��ود‪ .‬ولی کسی از خود نپرسید که چگونه‬ ‫بای��د این علم های ش��یطان را از قلب ها و ذهن ها‬ ‫زدود؟!‬ ‫راه زدودن ای��ن علم ها از ذهن ها فقط در پرداختن‬ ‫ب��ه موضوعات و اندیش��ه هایی اس��ت ک��ه مورد‬ ‫توجه اکثریت مردم اس��ت‪ .‬حقیقت این است که‬ ‫در رس��انه ملی بس��یاری از ن��کات‪ ،‬موضوعات‪،‬‬ ‫مس��ائل و اندیش��ه هایی که مورد نی��از مخاطبان‬ ‫است‪ ،‬مطرح نمی ش��ود‪ .‬جای تاسف است که در‬ ‫کشورهای همسایه‪ ،‬سریال هایی که درباره فرهنگ‬ ‫و اندیش��ه های ایرانی نظیر مولوی‪ ،‬کوروش کبیر‪،‬‬ ‫رودک��ی و امث��ال اینها می س��ازند‪ ،‬ب��ه زبان های‬ ‫غیرایران��ی از ماهواره پخش می ش��ود و بینندگان‬ ‫خارجی را به خود جلب می کند و بسیار جذاب تر‬ ‫از برنامه هایی اس��ت که در اینجا عرضه می شود‪.‬‬ ‫درعی��ن اینک��ه ب��از هم جای تاس��ف اس��ت که‬ ‫مخاطبان صدا و سیما‪ ،‬شرح جشن های ملی مثل‬ ‫چهارشنبه سوری‪ ،‬سیزده به در و ایین های پیشوازی‬ ‫نوروز را باید از طریق فرس��تنده های برون مرزی‬ ‫بشنوند و بر اطالعات تاریخی ملی خود بیفزایند و‬ ‫از احوال زندگی‪ ،‬ارا و اثار چهره های نامدار شعر‬ ‫و ادبیات س��رزمین خود در مناس��بت های ساالنه‬ ‫بی خبر بمانند‪.‬‬ ‫از همه اینها گذش��ته‪ ،‬غالب برنامه های تلویزیونی‬ ‫کش��ور در حقیق��ت منطب��ق با تعری��ف صحیح‬ ‫برنامه س��ازی تلویزیونی نیس��ت‪ .‬ب��ه این معنا که‬ ‫تصویر در ان نقش اساس��ی ن��دارد‪ .‬به طوری که‬ ‫می توان این برنامه ها را رادیوی مصور خواند و تا‬ ‫این چنین باشد اش همان است و کاسه همان!‬ ‫‪41‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫بیژن نوباوه در گفت و گو با مثلث‪:‬‬ ‫اگر «فارسی‪»1‬‬ ‫نمی امد جای تعجب بود‬ ‫ارش رنجبر‬ ‫بیژن نوباوه‪ ،‬عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسالمی و دارای پیشینه طوالنی فعالیت در امر رسانه‬ ‫تو گو با او شبکه «فارسی ‪ »1‬بود اما بحث ما به مسائل دیگر هم کشیده شد که البته‬ ‫است‪ .‬اگرچه محور گف ‬ ‫بی ربط با موضوع اصلی نبود ولی برای شکافتن هر کدام مجالی جدا نیاز است‪ .‬نوباوه در این گفت و گو‬ ‫تاکید زیادی بر علمی بودن بحث داشت و تا حدودی نگران برداشت های سطحی از مباحث بود‪.‬‬ ‫نوباوه ظهور شبکه «فارسی ‪ »1‬را پدیده نمی داند و ان را در ادامه اهداف دشمن و از مصادیق جنگ نرم‬ ‫می داند‪ .‬او می گوید اگر «فارسی ‪ »1‬نمی امد جای تعجب بود‪.‬‬ ‫همانگونه که مس��تحضرید در جامعه ما موجی راه‬ ‫افتاده به اسم «فارسی ‪ .»1‬ابتدا نقطه نظرات کلی تان‬ ‫را نه به عنوان یک مسئول بلکه به عنوان یک شهروند‬ ‫راجع به این پدیده بفرمایید تا برویم سراغ سواالت‬ ‫بعدی‪.‬‬ ‫م��ن مثل ش��ما «فارس��ی ‪ »1‬را پدی��ده نمی دانم‪ .‬من‬ ‫این را یک رس��انه می دانم که در راس��تای اهدافی که‬ ‫اصوال رس��انه های خارجی در کشور ما دنبال می کنند‬ ‫و س��ابقه حداقل ‪ 30‬ساله دارد به وجود امد‪ .‬البته شما‬ ‫حق دارید چون که رس��انه ها به انحای گوناگون سال‬ ‫به سال تنوع بیشتری پیدا کرده اند و هرساله در جذب‬ ‫مخاطب موفق تر هم بوده اند‪ .‬طبیعی هم اس��ت چون‬ ‫وقتی یک رس��انه راه اندازی می شود‪ ،‬حتما تجربیات‬ ‫رس��انه های قبلی را به همراه دارد و با مطالعات بیشتر‬ ‫و نیاز سنجی بهتر فعالیت می کند‪.‬‬ ‫این «فارس��ی ‪ »1‬در پاسخ به چه نیازی در جامعه‬ ‫ما ایجاد شده؟‬ ‫غربی ها می دانند که صرفا از طریق برنامه های سیاسی‬ ‫نمی توانن��د در ایران نفوذی داش��ته باش��ند‪ .‬چرا که‬ ‫م��ردم ما به لطف خدا و البته تعالیم خود انقالب طی‬ ‫‪ 30‬س��ال گذش��ته‪ ،‬می توان گفت از سیاس��ی ترین و‬ ‫اگاه ترین مردم نسبت به جریانات و توطئه های سیاسی‬ ‫در دنیا هس��تند و اصوال جریانات مستقیم سیاسی در‬ ‫کشور ما خیلی موفق نبوده‪ .‬مگر در برهه های خاصی‬ ‫ک��ه انها برای تهییج و تحریک فعالیت داش��تند؛ مثل‬ ‫غائله بعد از انتخابات که البته چندان هم موفق نبودند‪.‬‬ ‫بنابراین با ایجاد ش��بکه ای مثل فارس��ی ‪ 1‬تغییر رویه‬ ‫داده ان��د و اهداف سیاس��ی خود را به ش��کلی دیگر‬ ‫دنبال می کنند‪ .‬شما خیلی زود اصل مطلب را گفتید‪.‬‬ ‫واقعیت این است که مردم چندان حوصله شبکه های‬ ‫سیاس��ی را ندارند‪ .‬این را خارج نش��ینان خوب درک‬ ‫کرده اند‪ ،‬ولی ما در نیاز سنجی ضعیف عمل کرده ایم‪.‬‬ ‫واقعیت این اس��ت که ش��بکه «فارس��ی ‪ »1‬شبکه ای‬ ‫چند منظوره اس��ت‪ .‬ان چیزی که تحت عنوان جنگ‬ ‫نرم ما همیش��ه ارزیابی می کنیم‪ ،‬صرفا جنگ مستقیم‬ ‫سیاسی یا ارائه کننده مستقیم نقطه نظر دشمن نیست‪.‬‬ ‫‪42‬‬ ‫بلکه در جنگ نرم دش��من به ش��کلی حرکت می کند‬ ‫که بیاید به ارکان کشور بپردازد‪ .‬یعنی دشمن می داند‬ ‫ک��ه بیش از ‪ 60‬درصد از ارکان کش��ور ما را جوان ها‬ ‫تش��کیل می دهند‪ .‬اگر س��اختار فکری انها همانگونه‬ ‫باش��د ک��ه در ده��ه اول و دوم و س��وم انقالب بود‬ ‫قطعا دش��من نمی تواند به هدف هایش برس��د‪ .‬شاید‬ ‫برنامه ریزی که دشمن کرده برای دهه های اینده است‪.‬‬ ‫یعنی ایجاد تغییرات بنیادی در ساختار فکری جوان ها‬ ‫برای بهره برداری در دهه های اینده‪ .‬دش��من به خوبی‬ ‫می داند که ما دارای یک ایدئولوژی خاص هستیم که‬ ‫این ایدئولوژی‪ ،‬ایدئولوژی مبارزه است‪.‬‬ ‫اموزه های مذهبی مان مثل واقعه کربال و به طور کلی‬ ‫نهضت ائمه اطهار همه بیانگر این ایدئولوژی است‪ .‬در‬ ‫طول تاریخ هم این ط��ور بوده که ایرانی ها اصوال در‬ ‫جنگ ها و دفاع سرزمینی خوب عمل می کنند‪ .‬غربی ها‬ ‫خوب می دانند برای ایجاد هر گونه تغییرات ساختاری‬ ‫و بنیادی در کش��ور ما می بایست ساختار فکری مردم‬ ‫را تغییر بدهند‪ .‬من قبال ع��رض کرده ام درباره واقعه‬ ‫عاشورا اگر دشمن نمی تواند امام حسین (ع) را از اقشار‬ ‫مردم جدا کن��د‪ ،‬می اید برنامه ریزی می کند تا کارکرد‬ ‫واقعه عاش��ورا تغییر پیدا کند‪ .‬یعنی امام حس��ین (ع)‬ ‫را نمی تواند بگیرد‪ ،‬اما امام حس��ین (ع) تقلبی عرضه‬ ‫می کند‪ .‬پس برنامه «فارس��ی ‪ »1‬مبتنی بر یک هدف و‬ ‫شناخت نس��بتا عمیق نسبت به جامعه ایرانی است و‬ ‫اگر شما شاهد هس��تید که اقای رابرت مرداک وقتی‬ ‫اعالم می کند بعد از «فارس��ی ‪ »1‬به دنبال ش��بکه های‬ ‫دیگ��ر هم هس��ت تصورش بر این اس��ت که در این‬ ‫امر موفق بوده‪ .‬یعنی توانسته بخشی از اوقات فراغت‬ ‫مردم را پر کند و بعد از این ماجرا فکر این باش��د که‬ ‫فرهنگ و اداب و رس��وم و تربیت اجتماعی غربی را‬ ‫وارد زندگی مردم بکند تا بتواند به هدف های بلند تری‬ ‫هم نگاه کند‪ .‬االن در کشور ما یکی از دالیل مشکالت‬ ‫تو پاش های بسیار زیاد است‪.‬‬ ‫اقتصادی اسراف و ریخ ‬ ‫ش��ما یک ازدواج امریکایی ی��ا اروپایی را نگاه کنید‪،‬‬ ‫ایرانی را هم نگاه کنید‪ .‬اگر بخواهند امار علمی بدهند‬ ‫حداقل پنج برابر در هزینه ها متفاوت اس��ت‪ .‬حتی در‬ ‫زندگی که هیچ وقت به اندازه امریکا و اروپا صاحب‬ ‫تکنولوژی نبوده ایم‪ ،‬استفاده ما از تکنولوژی به نسبت‬ ‫اروپا و امریکا به مراتب باالتر است‪.‬‬ ‫ی ریخت و پاش ما بیش��تر‬ ‫یعن��ی طبق امار رس��م ‬ ‫است؟!‬ ‫هزینه عروس��ی یک ایران��ی حداقل پن��ج برابر یک‬ ‫اروپایی است‪ .‬من زمانی که در امریکا و اروپا زندگی‬ ‫می کردم‪ ،‬در این باره تحقیقات و مطالعه داشتم و اینها‬ ‫به ص��ورت فیلم و گزارش پخش ش��د‪ .‬چرا اینگونه‬ ‫است؟ یا نگاه کنید الگوی مسکن در امریکا چند متر‬ ‫است؟ تازه امریکا کش��وری پیشرفته است و فضای‬ ‫زیادی ه��م دارد‪ .‬در اروپا چن��د و در ایران چند متر‬ ‫اس��ت؟ در اروپا حدود ‪ 45‬مت��ر الگوی مصرف یک‬ ‫زوج جوان است‪ ،‬در ایران حداقل ‪ 60‬متر‪.‬‬ ‫هدف شما از طرح این موضوع چیست؟ چه ربطی‬ ‫به بحث اصلی دارد؟ می خواهید بگویید مشکل از‬ ‫رسانه های بیگانه است؟‬ ‫انها که نمی توانند با برنامه های مس��تقیم سیاسی مردم‬ ‫را منحرف کنند و به اهداف ش��ان برس��ند‪ ،‬پس سعی‬ ‫می کنند زندگی دروغین غربی را در الیه های اساسی‬ ‫و زیری��ن تفکرات ایرانی ه��ا وارد کنند‪ .‬یعنی زندگی‬ ‫غربی این نیست که شما در «فارسی ‪ »1‬نگاه می کنید‪.‬‬ ‫یک��ی از اه��داف انها این اس��ت که م��ا را یک ملت‬ ‫مصرف زده کنند حاال ب��ه بعد تربیتی اش هم خواهیم‬ ‫رسید‪ .‬امروزه بسیاری از کشور ها در این دام که امریکا‬ ‫را یک مرجع زندگی برتر می شناس��ند‪ ،‬افتاده اند‪ .‬این‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫سیاست‬ ‫رسانه‬ ‫بزرگترین دستاورد برای امریکاست یعنی با جذابیت‬ ‫کاذب��ی که ایجاد کرده خ��ودش را به عنوان بهترین ها‬ ‫معرفی می کند‪ .‬از طرفی متاس��فانه در جامعه ما رشد‬ ‫پدیده غیر اخالقی تقریبا از کش��ورهای اروپایی بیشتر‬ ‫اس��ت‪ .‬یعنی ما هنوز برای زن های خیابانی و کسانی‬ ‫که دچار ناهنجاری های رفتاری هس��تند‪ ،‬مصادیقی از‬ ‫جرم تعریف نکرده ایم‪.‬‬ ‫البته ش��ما ش��اهد مثال می اورید و طرح موضوع‬ ‫می کنی��د‪ .‬چون ریش��ه یابی ای��ن موضوعات خود‬ ‫سرفصلی جدا می طلبد‪.‬‬ ‫بله من فقط طرح موضوع می کنم که شما بدانید ماجرا‬ ‫از کجا شروع می شود‪ .‬ببینید یکی از کارهایی که االن‬ ‫«فارس��ی ‪ »1‬می کند این اس��ت که این رفتارها را در‬ ‫جوامع مختلف (جوامع هدف) به شکل روابط اخالقی‬ ‫هنج��ار ارائه می کند‪ .‬به طور مثال در یکی از فیلم های‬ ‫این شبکه چند مرد دوس��ت دختر داشتند و به همین‬ ‫خاطر زن هایش��ان از انها جدا ش��ده بودند‪ .‬بعد موقع‬ ‫نتیجه گیری می گفتند وفاداری خیلی خوب است ولی‬ ‫نه تا پایان عمر! مطمئن باش��ید اموزه هایی که اینها از‬ ‫نوع رفتارهای اجتماعی وارد مسائل خانوادگی می کنند‬ ‫در امریکا هم نیس��ت‪ .‬حتی در بسیاری از ایالت های‬ ‫امریکا مس��اله ب��کارت وجود دارد‪ .‬یعن��ی در ایالت‬ ‫تگزاس دختری که باکره نباشد‪ ،‬نمی تواند شوهر کند‪.‬‬ ‫ش��اید باورنکردنی باش��د ولی این فیلم از این کشور‬ ‫تولید می ش��ود‪ .‬پس تالش برای ایجاد ناهنجاری های‬ ‫رفتاری یا معرفی الگوهای غل��ط رفتاری در اجتماع‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫یکی از هدف های بسیار بزرگ این رسانه هاست‪.‬‬ ‫یک نکته اینجا به وجود می اید‪ .‬درس��ت است که‬ ‫دش��من دائم در ح��ال ت�لاش و برنامه ریزی برای‬ ‫رس��یدن به اهداف خود از طرق مختلف است‪ ،‬اما‬ ‫واقعا فرهنگ ما این قدر متزلزل اس��ت که س��ریع‬ ‫اسیب می بیند؟‬ ‫به هر حال وقتی بدنی ناسالم باشد ویروس زودتر اثر‬ ‫می گذارد‪ .‬من در ادامه به این موضوع خواهم پرداخت‬ ‫ولی اجازه دهید این موضوع را تمام کنم‪ .‬هدف هایی‬ ‫که اینها دنب��ال می کنند اصوال ایج��اد ناهنجاری های‬ ‫اجتماعی از طرق مقبول اس��ت‪ .‬یعنی اصال خود گناه‬ ‫چه پدیده ای اس��ت؟ گناه عملی اس��ت زیبا در ظاهر‬ ‫که در پس ان مش��کل خوابیده‪ .‬مثل زنا مثل ربا‪ ،‬مثل‬ ‫روابط نامش��روع‪ .‬اصوال انها ای��ن اهداف را حتی در‬ ‫قصه ه��ای مکتوب دنبال می کنن��د‪ .‬از حس هیجان و‬ ‫جس��ت و جوگرانه انسان اس��تفاده می کنند و تربیت‬ ‫خودشان را در قالب یک رمان به افکار و اندیشه های‬ ‫مخاطبانشان منتقل می کنند‪ .‬مهمترین بحثی که امروزه‬ ‫در ش��بکه «فارسی ‪ »1‬دنبال می شود به نظر من ایجاد‬ ‫ناهنجاری ه��ای رفتاری خارج از نگاه های مذهبی در‬ ‫جامعه است‪ .‬ش��اید در اینده تحقیق بکنم که چرا در‬ ‫خیلی از خانواده ها در ‪ 10‬س��ال اخی��ر زن و مردهای‬ ‫نامح��رم با هم دس��ت می دهند؟ من چن��د روز پیش‬ ‫دیدم یک دختری در خیابان دس��ت پسری را گرفت‬ ‫و بوس��ید‪ .‬اگر جامعه در ی��ک حالت عادی بود مردم‬ ‫عکس العمل نش��ان می دادند‪ .‬ولی ب��ا دیدن این گونه‬ ‫ش��بکه ها کم کم این قبیل رفتارها شکل عادی به خود‬ ‫می گیرد‪ ،‬در نتیجه گناه و رفتارهای ناهنجار خودش را‬ ‫توجیه می کند‪ .‬تا همین جا هم برای «فارسی ‪ »1‬بسیار‬ ‫بسیار موفقیت بزرگی است‪.‬‬ ‫لطفا بحث ضعف فرهنگمان را ادامه دهیم‪.‬‬ ‫اینکه من می گویم یک اصل علمی است اما صددرصد‬ ‫نیست‪ .‬مثال اصوال هر رس��انه که می خواهد موفقیت‬ ‫خودش را در برابر رسانه رقیب رقم بزند نگاه می کند‬ ‫به شکاف ها‪ .‬یعنی از طریق شکاف های موجود رخنه‬ ‫می کند‪ .‬این شکاف یعنی چی؟ یعنی کمبودی که رسانه‬ ‫رقیب ش��ما ندارد‪ .‬دقیقا کاری که امروز رس��انه های‬ ‫بیگان��ه می کنند‪ ،‬اس��تفاده از ش��کاف های اجتماعی‬ ‫کش��ورهای مختلف اس��ت‪ .‬ما چند مش��کل داریم‪.‬‬ ‫اول اینکه جامعه ما جوان اس��ت‪ .‬جویای نام اس��ت‬ ‫و دارای ارزوهای بلن��د‪ .‬از طرفی وضعیت اقتصادی‬ ‫ما برای اینکه جوان ه��ا بتوانند به موقع ازدواج کنند‪،‬‬ ‫مطلوب نیس��ت‪ .‬مهمتری��ن و بهترین هدف برای این‬ ‫ام��روز گفت��ه می ش��ود از هر‬ ‫چه��ار ازدواج ی��ک ازدواج در‬ ‫ش��هرهای بزرگ منجر به طالق‬ ‫می ش��ود‪ .‬بع��د ک��ه بررس��ی‬ ‫می ش��ود مهمتری��ن عام��ل‬ ‫نارضایتی زناش��ویی است‪ .‬ایا‬ ‫این ج��ز به دلیل عدم اموزش‬ ‫صحیح اس��ت؟ در حالی که در‬ ‫اس�لام راه��کارش را داریم‪.‬‬ ‫حاال اگر امدیم در مدارس مان‬ ‫ی��ک س��ری اموزش ه��ا را به‬ ‫ش��کل درس��ت و منطق��ی و با‬ ‫رعایت اخالق بیان کردیم‪ ،‬چه‬ ‫اشکالی دارد؟‬ ‫رسانه ها جوان ها هستند‪ .‬از طرفی خود مساله ازدواج‬ ‫و مس��ایل اینچنینی برای جوان دارای جذابیت است‪.‬‬ ‫فیلمس��از هم اگر در فیلمش عش��ق خاصی نباشد یا‬ ‫جریان پلیس��ی نباش��د‪ ،‬احس��اس می کند نمی تواند‬ ‫موفق باش��د‪ .‬ش��ما نگاه کنید امروز س��ریال هایی که‬ ‫در کشور ما ساخته می ش��وند همه به مسائل ازدواج‬ ‫می پ��ردازد؛ در حالی که وقتی مش��کل جوانان باعث‬ ‫باال رفتن س��ن ازدواج شده ‪ ،‬قطعا پرداختن به مساله‬ ‫ازدواج و تش��دید این وضعیت ضربه روحی و روانی‬ ‫ب��ه جوان ه��ا خواهد زد‪ .‬در حالی که در کش��ورهای‬ ‫اروپایی این مس��اله را با ایج��اد محورهای موازی در‬ ‫اهداف زندگی تامین می کنند‪ .‬مثل پرداختن به ورزش‬ ‫قهرمانی و هنرهای مدرن‪ .‬انها به س��متی می روند که‬ ‫اگر جوان نتوانست ازدواج کند فکر کند مثال می تواند‬ ‫یک قهرمان ورزش��ی شود‪ .‬اصوال منحرف کردن فکر‬ ‫جوان ها با روش های هوش��مندانه بحثی کامال علمی‬ ‫است‪ .‬اما در کشور ما مشکل اقتصادی هست‪ ،‬ازدواج‬ ‫هم عق��ب افتاده اما س��ریال هایمان کماکان در همین‬ ‫جهت (ازدواج ) است‪.‬‬ ‫یعنی ایجاد تعارض؟‬ ‫بله و اولین چیزی را که به ذهن متبادر می کند این است‬ ‫که ما علم کافی برای ساخت سریال های تلویزیونی و‬ ‫حتی فیلم های سینمایی همسو با نیازهای اجتماعی در‬ ‫اختیار نداریم‪ .‬این مس��اله مهمی است و من به عنوان‬ ‫راهکار ارائه می کنم‪« .‬جومونگ» در کش��ور کره برای‬ ‫چه س��اخته می ش��ود؟ کش��ور کره نیاز به چه چیزی‬ ‫دارد؟ جومونگ در حالتی در کره س��اخته می شود که‬ ‫حس حماسی و ناسیونالیستی را در این کشور تقویت‬ ‫کند‪ ،‬در عین حال که دارای دروغ های زیادی است‪ .‬از‬ ‫جمله اختراعاتی که اصال مربوط به این کشور نبوده‪،‬‬ ‫مثل اختراع باروت‪ ،‬مثل عمل سزارین که گفتند برای‬ ‫اولین بار در کره انجام شد و این دروغ بزرگی است‪.‬‬ ‫تو گو بحث ش��د که هر رسانه در پاسخ‬ ‫ابتدای گف ‬ ‫به یک نیاز ش��کل می گیرد و رسانه های بیگانه بهتر‬ ‫نیازس��نجی کرده اند‪ .‬ما فیلمساز دغدغه مند کار بلد‬ ‫کم نداریم‪ .‬اما فراوان س��راغ داریم فیلمسازانی که‬ ‫دچار مش��کل و سانسور هس��تند‪ .‬شخصا مخالف‬ ‫ممیزی نیستم؛ بحثم نوع نگاهی است که به ممیزی‬ ‫می ش��ود‪ .‬این اعمال س��لیقه ها در هن��ر گران تمام‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫م��ن حرفم یک مق��دار فراتر از اینهاس��ت‪ .‬بحث من‬ ‫روی قس��مت اول پرسش ش��ما یعنی نیاز است‪ .‬چرا‬ ‫یک رسانه خارجی موفق است؟ اینها دست روی یک‬ ‫نی��از می گذارند و از این طری��ق ورود می کنند‪ .‬چون‬ ‫خودمان در داخل در امر س��اختن سریال ها و فیلم ها‬ ‫موفقیت چندان��ی نداریم و اصوال پرونده موضوعات‬ ‫ما محدود به چند مورد خاص است‪ .‬شما ببینید یا در‬ ‫مس��ائل اجتماعی طرف معتاد است یا زنش را طالق‬ ‫داده یا مسافرت رفته به دالیلی بازنگشته‪ .‬یعنی درام ما‬ ‫به لحاظ ساختاری ضعیف است‪ .‬فیلم هم یک جریان‬ ‫فرهنگی است‪ .‬این نیست که یک فیلم خوب ساخته‬ ‫شود در حالی که ما سناریوی خوب در کشور نداشته‬ ‫باشیم‪ .‬این جریان فرهنگی باید شکلش درست باشد‪،‬‬ ‫بعد از ان فیلم خوب س��اخته شود‪ .‬بعد از ان ما توقع‬ ‫نتایج بهتری خواهیم داشت‪ .‬این بحثی که من می کنم‬ ‫مرب��وط به صدا و س��یمای جمهوری اس�لامی ایران‬ ‫نیس��ت‪ .‬من بحث این علم را می کنم که در کشور ما‬ ‫ب��ه دالیل گوناگون ضع��ف دارد‪ .‬یکی از ضعف های‬ ‫عمده صدا و س��یمای ما عدم نیاز سنجی در نیازهای‬ ‫اجتماعی است‪.‬‬ ‫در خالل مصاحبه اش��اره کردید به بوسیدن دست‬ ‫نامح��رم در انظار عموم��ی‪ .‬ان را هم حاصل نفوذ‬ ‫و گس��تردگی رس��انه های بیگانه از جمله «فارسی‬ ‫‪ »1‬عن��وان کردید‪ .‬اما قطعا ای��ن ناهنجاری ها همه‬ ‫‪43‬‬ ‫یادداشت‬ ‫فارسی ‪ ،1‬زنان روستایی‬ ‫و توان داخلی‬ ‫امراهلل احمدجو ‪ /‬نویسنده و کارگردان‬ ‫خوشبختانه زیاد کنجکاو‬ ‫دیدن ش��بکه «فارسی ‪»1‬‬ ‫نیس��تم و تنه��ا حدود ‪15‬‬ ‫دقیقه از یکی از سریال های‬ ‫این شبکه را دیده ام‪.‬‬ ‫به نظر من این س��ریال ها‬ ‫از ه��ر جه��ت بی کیفیت‬ ‫و بی محت��وا هس��تند ولی‬ ‫مث��ل هر فیلم مبتذل دیگ��ر به دلیل ارضای حس‬ ‫شهوانی انس��ان خواه نا خواه مخاطبان را به سوی‬ ‫خود جذب می کنند‪.‬‬ ‫با یک بار دیدن این شبکه کامال متوجه می شویم‬ ‫که زبان و گویش در این سریال ها بسیار سخیف‬ ‫و دور از حد انتظار اس��ت‪ .‬با این حال مردم این‬ ‫سریال ها را می بینند‪.‬‬ ‫فرقی هم نمی کند از چه قش��ری باش��ند‪ .‬چندی‬ ‫پیش در یک روستا در حال انجام تصویر برداری‬ ‫س��ریال جدیدم (اوسنه پادشاهی) بودیم‪ .‬در یک‬ ‫س��اعت خاص کل زنان روستا به یکی از منازل‬ ‫روس��تا می رفتند ت��ا یکی از همین س��ریال های‬ ‫پرطرفدار شبکه «فارسی ‪ »1‬را ببینند‪.‬‬ ‫من تعجب می کنم از این همه استقبال از فیلم های‬ ‫س��خیفی که مخاطب ایرانی را به ش��دت درگیر‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه این سریال ها برای عوام جذابیت‬ ‫بیش��تری دارند‪ .‬هرچند این جذابیت ها از نوعی‬ ‫اس��ت که بس��یار زود افول می کند‪ ،‬ولی همواره‬ ‫مخاطب ثابتش را دارد‪.‬‬ ‫وانگهی یکی از دالیل گرایش مخاطبان ایرانی به‬ ‫این نوع شبکه ها نبود ساختار مناسب در سریال ها‬ ‫و تولیدات تلویزیونی مان است‪ .‬سرعت و شتاب‬ ‫در ساخت س��ریال های تلویزیونی باعث شده تا‬ ‫کیفی��ت الزم هر کدام از انه��ا تا حد زیادی افت‬ ‫کند‪ .‬صرفه جویی در زمان و وقت از سوی برخی‬ ‫تهیه کنندگان باعث افت کیفیت انها می شود‪.‬‬ ‫به عقیده من تنها راه مقابله با تخریبی که شبکه ای‬ ‫به نام «فارس��ی ‪ »1‬به راه انداخته‪ ،‬توانمند سازی‬ ‫س��ریال هایمان ب��ه لحاظ س��اختاری اس��ت‪ .‬اما‬ ‫قطعا نمی ت��وان صد در صد راهکاری ارائه داد که‬ ‫بتوان چنین ش��بکه هایی را بی مخاطب کرد‪ .‬حتی‬ ‫اگ��ر در ‪ 24‬س��اعت ش��بانه روز کانال های ما پر‬ ‫از سریال های خوب باش��د‪ ،‬باز هم گرایش های‬ ‫عامه مردم به س��مت چنین ش��بکه هایی غیر قابل‬ ‫انکار اس��ت‪ .‬چون تنها تفاوت ش��بکه های ما با‬ ‫ش��بکه هایی مثل «فارسی ‪ »1‬نش��ان ندادن ابتذال‬ ‫اس��ت‪( .‬که البت��ه بس��یار کار پس��ندیده و قابل‬ ‫احترامی است)‬ ‫با ای��ن حال چاره جوی��ی درباره اینک��ه چگونه‬ ‫می توان ضررهای اتی اینگونه ش��بکه های مبتذل‬ ‫را ک��م کرد را باید به کارشناس��ان و صاحبنظران‬ ‫سپرد‪.‬‬ ‫‪44‬‬ ‫محصول ش��بکه های بیگانه نیست‪ ،‬چه بسا مشکل‬ ‫اساسی از خود ماست!‬ ‫شما وقتی مثال پیش بچه تان سیگار می کشید‪ ،‬حتما این‬ ‫بچه یک مداد بر می دارد و کار ش��ما را تقلید می کند‪.‬‬ ‫م��ن ان را به عنوان یک مثال گفتم‪ .‬یکی از وس��ایلی‬ ‫که قبح ش��کنی کرده و هنج��ار را تبدیل به ناهنجاری‬ ‫کند در جامعه رس��انه اس��ت‪ .‬حتی مطبوعات‪ ،‬حتی‬ ‫کتاب ها‪ .‬منتها اینها حرکت شان کند تر است‪ .‬غربی ها‬ ‫خوب فهمیدن��د که باید بس��یاری از ناهنجاری ها را‬ ‫توسط رس��انه به مردم القا کنند‪ .‬در این صورت مثال‬ ‫جامعه ای که زیاد معتاد داشته باشد‪ ،‬می تواند در مقابل‬ ‫دشمن واکنش داشته باشد؟ یا وقتی کسی دارای رابطه‬ ‫نا مش��روع است‪ ،‬نسبت به نوامیس خود غیرت دارد؟‬ ‫یعنی ناهنجاریی حاکم می شود‪ .‬مثل کاری که غربی ها‬ ‫در ترکیه کردند‪ .‬البته امروز مردم ترکیه واکنش نش��ان‬ ‫داده اند‪« .‬ان االنسان حریص علی ما ممنع‪».‬‬ ‫امروز ما در ترکیه شاهد خیزش اسالمی هستیم‪ .‬پس‬ ‫همه اینها نشان می دهد که اگر مردم نسبت به هنجارها‬ ‫شناخت کافی داشته باش��ند‪ ،‬قطعا عکس العمل نشان‬ ‫می دهند‪ .‬امروزه دولت ترکیه در حرکتش به س��مت‬ ‫واقعیت ها به نظر من یک پله از ما جلوتر است‪.‬‬ ‫مذهب و اخالقیات در خون مردم ایران اس��ت‪ ،‬حتی‬ ‫بیشتر از ترکیه‪ .‬اما ما هنوز درباره مساله حجاب به یک‬ ‫راهکار اصولی نرس��یده ایم‪ .‬چه بسا برخی سیاست ها‬ ‫باعث برخی مقاومت ها در برابر ان شده‪.‬‬ ‫م��ن می گویم در برابر حجاب بی حجابی نیس��ت‪ .‬در‬ ‫برابر رفتار بی حجابی اگاهی اس��ت‪ .‬در زمان شاه‪ ،‬با‬ ‫حجاب و بی حجاب تقریبا تفکیک ش��ده بودند‪ .‬االن‬ ‫چهره ها خیلی واقعی نیست اما به این معنا نیست که‬ ‫فشار باعث شده‪ .‬ش��اید هم یک مقدار فشار اثرگذار‬ ‫ب��وده ولی ما در اینک��ه حجاب معن��ا و مفهومش و‬ ‫محسناتش چیس��ت‪ ،‬نتوانس��ته ایم موفق عمل کنیم‪.‬‬ ‫اگر م��ا می گوییم حجاب باید به بچ��ه یاد دهیم چرا‬ ‫حجاب؟ این در وهله اول وظیفه روحانیت ماس��ت؛‬ ‫یعنی معرفی الگوهای موفق‪ .‬ما خیلی از ادم های موفق‬ ‫با حجاب داریم؛ در حالی که امروزه الگوهای ما شده‬ ‫هنرپیش��ه ها و فوتبالیس��ت ها‪ .‬حتی در امر ورزش ما‬ ‫سراغ رش��ته های دیگر هم نمی رویم‪ .‬به بدترین نوع‬ ‫انها که ناهنجاری رفتاری دارند‪ ،‬تکیه می کنیم‪.‬‬ ‫اقای نوباوه اما همیش��ه با یک سری واژه های کلی‬ ‫مواجه بوده ایم؛ مثل «رس��انه های بیگانه»‪ .‬درد را به‬ ‫درستی نشناخته ایم تا دنبال راه چاره باشیم‪.‬‬ ‫این یک مش��کل عمومی اس��ت‪ .‬نمی خواهم بگویم‬ ‫صرفا فرهنگی اس��ت‪ .‬مش��کل بزرگ عمومی است‬ ‫ک��ه در سیس��تم روابط اجتماعی ما خان��ه کرده‪ .‬مثال‬ ‫امروز گفته می ش��ود از هر چهار ازدواج یک ازدواج‬ ‫در ش��هرهای بزرگ منجر به طالق می ش��ود‪ .‬بعد که‬ ‫بررس��ی می ش��ود مهمترین عامل نارضایتی زناشویی‬ ‫است‪ .‬ایا این جز به دلیل عدم اموزش صحیح است؟‬ ‫در حالی که در اس�لام راهکارش را داریم‪ .‬حاال اگر‬ ‫امدیم در مدارس مان یک سری اموزش ها را به شکل‬ ‫درس��ت و منطقی و با رعایت اخالق بیان کردیم‪ ،‬چه‬ ‫اشکالی دارد؟ شهید پاکنژاد که همراه شهید بهشتی به‬ ‫ش��هادت رسیدند‪ ،‬کتاب ازدواج داشتند و در ان حتی‬ ‫از روابط زناشویی حضرت فاطمه (س) و امام علی(ع)‬ ‫صحبت کردن��د‪ .‬یعنی زندگی پ��اک و نوع تربیت و‬ ‫رواب��ط را مثال زده بودند‪ .‬ما چون که این اموزه ها را‬ ‫نداری��م امروز دچار معضالت اجتماعی می ش��ویم و‬ ‫نمی توانیم حلش کنیم‪ .‬بسیاری از این طالق ها علتش‬ ‫همین ناهنجاری های روابط اجتماعی است‪.‬‬ ‫من باز تاکید می کنم که برخی عنوان ها مثل «رسانه های‬ ‫بیگانه» کلی گویی و خیلی مواقع شعار دادن است‪ .‬ما‬ ‫فقط فریاد می زنیم‪ ،‬خب در عمل من ش��هروند عادی‬ ‫جامعه نباید بدانم در برابر این رسانه های بیگانه چکار‬ ‫کنم؟ اعالم خطر که دردی را دوا نمی کند‪.‬‬ ‫ش��ما باالخ��ره خواهید گفت که نح��وه برخورد و‬ ‫مقابله با اینها چیست؟‬ ‫این اولین س��والی اس��ت که به ذهن متبادر می شود‪.‬‬ ‫در هیچ کش��وری نیست که شما چیزی نداشته باشید‬ ‫و ان چیزی که از س��وی رقیب ارائه می شود‪ ،‬همانی‬ ‫باشد که شما می خواهید‪ .‬پس بهترین روش ایستادگی‬ ‫در برابر فرهنگ بیگانه تقویت فرهنگ خودی اس��ت‪.‬‬ ‫حاال در فرهنگ خودی باید محاسبه شود میزان تاثیر‬ ‫هنر بر انس��ان چقدر است؟ در خود هنر چه هنرهایی‬ ‫موثرترن��د؟ ای��ن هنرها در چه زمان و چه ش��رایطی‬ ‫اثرگذارترند؟ امروزه هنر سینما و تلویزیون موثرترین‬ ‫هنرن��د و اگر ش��ما در ای��ن زمینه قدرتمند باش��ید‬ ‫به خودی خ��ود وقتی خودتان داری��د از بیگانه تمنا‬ ‫نمی کنی��د‪ .‬اگر در هنر ما به هنرمندان خود نرس��یم و‬ ‫تقویت هنری نکنیم دنبال هنرمندان خارجی خواهیم‬ ‫بود‪ .‬ما صرفا به وجه س��لبی ماجرا نباید نگاه کنیم‪ .‬ما‬ ‫در امر فرهنگ س��ازی باید به موارد ایجابی در درون‬ ‫فرهنگ خودمان تکیه کنیم‪.‬‬ ‫ولی ما نگاه س��لیقه ای به فرهن��گ داریم‪ .‬مثال در‬ ‫دوره وزارت صفارهرندی جلوی اکران «سنتوری»‬ ‫گرفته می ش��ود ولی در همی��ن دولت‪ ،‬مدیر جدید‬ ‫می گوید فیلم مش��کل اکران ندارد‪ .‬تازه «سنتوری»‬ ‫جدا از پیام می توانست گیشه هم داشته باشد‪.‬‬ ‫ش��ما وارد یک مقوله ای می شوید که من نمی خواهم‬ ‫بروم‪ .‬من هم ممکن است اگر جای اقای صفار باشم‪،‬‬ ‫کارهایی کنم که اصال توقع ندارم‪ .‬این یک بحث دیگر‬ ‫ی ماجرا را بپذیریم‬ ‫اس��ت‪ .‬ما باید تئوری و طرح علم ‬ ‫که تنها راه مقابله با بیگانه تقویت فرهنگ بومی است‪.‬‬ ‫به طور مثال ش��بکه های اس��تانی برای چه ایجاد شد؟‬ ‫این نش��ان می دهد که ما این علم را داشتیم‪ .‬منظور از‬ ‫شبکه استانی این است که ما اگر نمی توانیم در شبکه‬ ‫سراسری مثال همه موس��یقی ها را پخش کنیم‪ ،‬گفتیم‬ ‫شبکه استانی راه بیندازیم که اینها به اداب و رسوم خود‬ ‫بپردازند‪ .‬این اداب و رسوم را توسعه دهند‪ .‬ولی امروز‬ ‫در این شبکه ها فیلم های خارجی ای که پخش می شود‪،‬‬ ‫از ش��بکه تهران بیشتر است و تنها چیزی که پرداخت‬ ‫نش��د فولکلور است‪ .‬ببینید ما دچار یک ناهنجاری در‬ ‫ی و نیازمندی های خودمان هستیم‪ .‬ما‬ ‫فهم حقایق علم ‬ ‫که نمی توانیم همه مش��کالت را ب��ا حرف حل کنیم‪.‬‬ ‫اولین قدم این است که ما مشکل را بفهمیم‪.‬‬ ‫شما اش��اره کردید مردم شم سیاسی دارند و کمتر‬ ‫سراغ رسانه هایی با این ویژگی می روند‪ .‬این خوب‬ ‫اس��ت اما این روزها بار سیاست زدگی جامعه زیاد‬ ‫ش��ده‪ .‬فکر می کنیم حرفی که فالن مسئول می زند‬ ‫حتما منظوری دارد‪.‬‬ ‫یکی از کارهایی که رسانه های بیگانه می کنند در نوع‬ ‫پ��ردازش جنگ نرم ایجاد عدم اعتماد به رس��انه های‬ ‫داخلی اس��ت‪ .‬نحوه ایجاد عدم اعتم��اد هم مختلف‬ ‫اس��ت‪ .‬مثال چهار خبر راست می گویند و در پنجمی‬ ‫ حرف خودش��ان را ک��ه کامال هم دروغ اس��ت‪ ،‬القا‬ ‫می کنند‪ .‬ولی چون اعتماد سازی کرده اند مخاطب فکر‬ ‫می کند راست است‪ .‬البته این بحث مفصلی است که‬ ‫انشاء اهلل توفیقی باشد درباره ان صحبت کنیم‪.‬‬ ‫به عنوان سوال پایانی‪ ،‬در کمیسیون فرهنگی مجلس‬ ‫بحث ش��بکه هایی مثل «فارس��ی ‪ »1‬چگونه مطرح‬ ‫می شود؟‬ ‫معموال همیش��ه بحث ش��بکه های خارجی را مطرح‬ ‫می کنیم‪ ،‬اما این که صرفا دست بگذاریم روی شبکه ای‬ ‫خاص‪ ،‬چنین نیست‪ .‬همان قدر که به شبکه های دیگر‬ ‫می پردازیم به «فارس��ی ‪ »1‬هم می پردازیم‪ .‬نکته دیگر‬ ‫این که این یک واقعیت اس��ت که ش��بکه ها تقس��یم‬ ‫مس��ئولیت کرده ان��د‪ .‬اگر «فارس��ی ‪ »1‬نمی امد جای‬ ‫تعجب بود‪ ،‬چون شرایطش فراهم است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫سیاست‬ ‫رسانه‬ ‫محفلابتذال‬ ‫هیپنوتیزم از نوع فارسی وان‬ ‫داود حشمتی‬ ‫چش��م هایتان باز اس��ت اما با ش��مارش معکوس به‬ ‫خوابی از نوع فارس��ی وان خواهید رفت‪ .‬خوابی که‬ ‫ضمی��ر ناخوداگاه ش��ما را هدف ق��رار داده‪ .‬بی انکه‬ ‫بفهمید‪ ،‬بی انکه بدانید اما حاال وقتش رسیده که بیدار‬ ‫شوید‪ .‬فارسی وان کانالی که با اهداف خاص فرهنگی‬ ‫در قالب یک شبکه ماهواره ای بدون دعوت وارد خانه‬ ‫همه دارندگان ماهوار ه شده‪ .‬تقریبا به ندرت می توان‬ ‫خانواده ای را یافت که دس��تگاه گیرنده ماهواره را در‬ ‫خانه داشته باشد‪ ،‬اما افراد خانواده درگیر سریال های‬ ‫ان نشده باش��ند‪.‬به اعتقاد کارشناس��ان‪ ،‬این کانال از‬ ‫دوش��کاف عمده فرهنگی و رسانه ای مشغول تزریق‬ ‫س��م مهلکی اس��ت در میان خانواده های ما که نتیجه‬ ‫ان فلج ش��دن اعصاب مهمترین هسته تشکیل دهنده‬ ‫ف‬ ‫اجتماع یعنی خانواده اس��ت‪ .‬اولین ش��کاف ضع ‬ ‫رس��ان ه ملی اس��ت در ج��ذب مخاطب و س��اخت‬ ‫س��ریال هایی که هم جنبه س��رگرمی ان پررنگ باشد‬ ‫و ه��م بخش اموزندگی ان‪ .‬اگر صداوس��یما دس��ت‬ ‫به تولید س��ریال هایی جذاب بزن��د جامعه هدفی که‬ ‫فارس��ی وان ثانیه به ثانیه بیشتر انها را جذب می کند‬ ‫نگاه خود را به داخل می دوزند‪ .‬سریال هایی که دست‬ ‫به نقدترین انها «به کجا چنین ش��تابان» یا «دلنوازان»‬ ‫ب��ود که در موقع پخش توجه مخاطب عام را به خود‬ ‫جلب کرده بود و کمتر به س��راغ گیرنده های ماهواره‬ ‫خود می رفتند‪.‬‬ ‫ش��کاف دوم اس��یب پذیری فرهنگ��ی کانون ه��ای‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫خانوادگ��ی در ای��ران اس��ت‪ .‬مخاط��ب عام��ی که‬ ‫فارس��ی وان مش��غول هیپنوتیزم فرهنگی ان است به‬ ‫ش��دت از انقالب و ارزش های ان به دور افتاده و با‬ ‫همین ضعف و جدایی از فرهنگ ایرانی ‪ -‬اس�لامی‬ ‫چشم هایش��ان را به شیش��ه ای می دوزند که مشغول‬ ‫جادوی فرهنگی انهاست‪ .‬پرداختن به این دو شکاف‬ ‫خود بحث مفصلی اس��ت اما برای اینکه بدانید خود‬ ‫و خان��واد ه محترمتان را در معرض چه اس��یب هایی‬ ‫ق��رار داده اید به بررس��ی موش��کافانه برنامه های این‬ ‫کان��ال ماهواره ای ک��ه بحق بای��د ان را مبتذل نامید‪،‬‬ ‫پرداخته ایم‪.‬‬ ‫سیاست های کلی شبکه‬ ‫رویکردهای کلی این شبکه نشان می دهد که به دنبال‬ ‫جذب مخاطب عام در ایران است‪ .‬جامعه هدف برای‬ ‫گردانندگان این کانال طبقه متوسط جامعه ایران است‬ ‫که در س��ال های اخیر اندکی تنوع طلبانه تر به مسائل‬ ‫فرهنگی نگاه می کنند یا تا حدودی نسبت به ارزش ها‬ ‫و ارمان ه��ای نظام و انق�لاب در حالت بی تفاوتی به‬ ‫سر می برند‪.‬‬ ‫گردانن��دگان این کانال به خوب��ی می دانند که جامعه‬ ‫ای��ران هم مل��ی و هم اس�لامی و در این راس��تا از‬ ‫هیچ کدام از مناس��بت های مل��ی و مذهبی به راحتی‬ ‫عب��ور نمی کنن��د‪ .‬این کانال ب��رای الق��ای احترام به‬ ‫فرهنگ و هنر ایرانی حتی روزهایی که به نام ش��عرا‬ ‫نام گذاری ش��ده در خالل برنامه های خود با وله های‬ ‫گرافیک��ی به مردم تبریک می گوید‪ .‬از موالنا گرفته تا‬ ‫چ روزی را از قلم‬ ‫فردوسی‪ ،‬حافظ‪ ،‬خیام و عطار و هی ‬ ‫نمی ان��دازد‪ .‬مهم تر انکه برای اثبات مذهبی بودن این‬ ‫کان��ال در روزهای وفات عالوه بر پخش مارش های‬ ‫ع��زا از پخ��ش برنامه های کمدی و ش��اد خودداری‬ ‫می کند‪ .‬انها با تغییر لوگوی خود به رنگ مشکی قصد‬ ‫جذب مخاطب��ان مذهبی خود را دارند‪ .‬مخاطبانی که‬ ‫خوش باورانه به خیال انکه کس��ی از ان س��ر دنیا با‬ ‫اعتقاد و احترام به مذهب و ملیتش��ان قصد س��رگر م‬ ‫کردنشان را دارد‪ ،‬سد دفاعی خود و خانواده شان را به‬ ‫روی این کانال باز می کنند‪.‬‬ ‫از دیگر رویکردهای کلی این کانال می توان به موارد‬ ‫زیر اشاره کرد‪.‬‬ ‫ پرداختن به داس��تان های عش��قی ک��ه در ان افراد‬‫درگیر دو عش��ق می ش��وند و در میان ان دست و پا‬ ‫می زنند‪.‬‬ ‫ اس��تفاده از رنگ بنفش و ترکیب ان با مش��کی که‬‫رنگ بیشتر کانال ها و مجالت مستهجن است‪.‬‬ ‫ عادی سازی روابط دختر و پسر قبل از ازدواج‪.‬‬‫ عادی سازی خیانت زن به شوهر و شوهر به زن‪.‬‬‫ شراب خواری و بی بندوباری‪.‬‬‫تبلیغات و کنسرت ها‬ ‫این کانال در حوزه تبلیغات نیز همچون س��ریال ها و‬ ‫برنامه های خود به عمده ترین مس��اله ای که می پردازد‬ ‫مس��اله جاذبه جنس��ی و تحریکات جنسی است‪ .‬از‬ ‫تبلیغ ردبول گرفته تا انواع و اقس��ام عطرهای مردانه‬ ‫و زنان��ه و لوازم ارایش��ی و بهداش��تی که تماش��ای‬ ‫‪45‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫تبلیغات انها خود به تنهایی گویاس��ت‪ .‬توجه به این‬ ‫تبلیغات باید مخاطبان را بیشتر اگاه کند که در مقابل‬ ‫چه کانالی به تماش��ا نشسته اند‪ .‬همچنین پرداختن به‬ ‫وس��ائل مورد توجه خانم ها از لوازم خانگی گرفته تا‬ ‫وس��ائل اش��پزخانه از دیگر حربه هایی است که این‬ ‫کان��ال و همه کانال های پربیننده دنیا از انها اس��تفاده‬ ‫می کنند تا توجه بیش��تر زن ها و مادران خانه دار را به‬ ‫سوی خود بکشند‪.‬‬ ‫از جمله ابتکارات جدیدی که این کانال به ان دست‬ ‫زده پخش ویدئو کنسرت های خوانندگان است‪ .‬این‬ ‫موض��وع به تنهایی می تواند ب��رای همه بینندگان این‬ ‫کانال جذاب باش��د ام��ا گردانندگان فارس��ی وان با‬ ‫ترتیب دادن هوش��مندانه این کنسرت ها در شهر دبی‬ ‫و پخش ان از تلویزیون بس��یاری را به س��وی خود‬ ‫کشیده اند‪ .‬در همین برنامه انها با قراردادن خوانندگان‬ ‫نسل جدید در کنار خوانندگان نسل قدیم سعی کردند‬ ‫پیوندی میان تمام سنین بینندگان خود ایفا کنند‪.‬‬ ‫سریال ها‬ ‫این کانال در پخش سریال ها دقت و وسواس خاصی‬ ‫را به کار بسته تا به راحتی بتواند اهدافی که بیان شد را‬ ‫به مخاطب القا کند‪ .‬این س��ریال ها با ایجاد عشق های‬ ‫مثلثی در س��ریال تعلیق ایجاد می کنند که به دنبال ان‬ ‫بیننده را پای گیرنده خود بکش��ند و وقتی مش��غول‬ ‫تماشای سریال است اندیشه های مخرب خود را به او‬ ‫القا کنند‪ .‬سریال های پخش شده توسط فارسی وان از‬ ‫سه فرهنگ مختلف انتخاب شده اند‪ - 1 .‬سریال های‬ ‫امریکای مرکزی و اسپانیولی زبان‪ ،‬خصوصا کلمبیایی‬ ‫‪ - 2‬س��ریال های اسیای جنوب شرقی – کره جنوبی‬ ‫‪ - 3‬سریال های امریکایی‬ ‫سریال های اسپانیولی‬ ‫ویکتوریا‬ ‫«ویکتوریا» که در واقع اولین س��ریال پرمخاطب این‬ ‫شبکه بود داستان زنی است که در اغاز بیست وپنجمین‬ ‫سال زندگی مشترک از طرف همسرش مورد خیانت‬ ‫واقع می شود‪ .‬در ادامه داستان ویکتوریا سعی می کند‬ ‫روی پای خود بایستد و با مرد جوان مورد عالقه اش‬ ‫زندگی کند‪.‬‬ ‫در این س��ریال تمرکز عمده سازندگان ان روی زنان‬ ‫قرار داده ش��ده اس��ت‪ .‬در س��ریا ل زنان زیبا همه جا‬ ‫هستند اما مردها عموما یا پیر هستند یا جذاب انتخاب‬ ‫نشده اند‪ .‬در این سریال مرد ها از هر سو به دنبال زنی‬ ‫می دوند‪ .‬عشق های مثلثی همه شخصیت های سریال‬ ‫را دربر گرفته‪ .‬در این س��ریال به شما القا می شود که‬ ‫یک زندگی مشترک با پشتوانه سالیان متمادی هم قابل‬ ‫اعتماد نیست‪ .‬رعایت حدود سن و سال اصال اهمیتی‬ ‫ندارد‪« .‬انریکه» می تواند با یک زن که همسن دخترش‬ ‫است زندگی مشترک بدون رسم و رسومات ازدواج‬ ‫را اغاز کند و «ویکتوری��ا » نیز با «جرونیموی» ای که‬ ‫‪ 15‬س��ال از خودش کوچک تر است نرد عشق ببازد‪.‬‬ ‫در همین راستا پسر ویکتوریا در اغاز عاشق «کاملیا»‬ ‫می ش��ود کس��ی که همسن مادرش اس��ت و دوست‬ ‫دارد از طرف همه مردان خصوصا مردان جوان مورد‬ ‫س��تایش قرار گیرد‪ .‬حاملگی قبل از ازدواج‪ .‬زندگی‬ ‫مشترک بدون ازدواج‪ .‬خیانت داماد در خانه ویکتوریا‬ ‫ان هم با پرس��تار کودکش‪ .‬تجاوز و تحت فشار قرار‬ ‫گرفت��ن دخت��ران و ده ها مورد مبت��ذل و منفی که در‬ ‫این س��ریال در برابر چشمان بیننده قرار می گیرد‪ .‬در‬ ‫اینجا هیچ کس قابل اعتماد نیست و اگر سریال دارای‬ ‫پیامی مثبت هم باش��د در البه الی این همه پیام منفی‬ ‫قابل تشخیص برای بیننده نیست‪.‬‬ ‫سفری دیگر‬ ‫‪46‬‬ ‫این س��ریال که هنوز پخش ان ادامه دارد نقطه مقابل‬ ‫س��ریال «ویکتوریا»س��ت‪ .‬اگر در ویکتوریا این زنان‬ ‫بودند که محور داستان بودند و زیبایی های ظاهریشان‬ ‫مخاطب را پای گیرنده می کش��اند‪ ،‬در «سفری دیگر»‬ ‫تکی��ه گاه عمده داس��تان مردان زیب��ا و خوش هیکل‬ ‫هس��تند‪ .‬با وجود اینکه می دانیم در کشورهای دیگر‬ ‫کت وش��لوار و کروات از ملزومات زندگی اجتماعی‬ ‫اس��ت‪ ،‬اما در این س��ریال غیر از افراد پیر و بد هیکل‬ ‫کس��ی از این قانون تبعیت نمی کند‪ .‬همه مردان افراد‬ ‫جوان و خوش هیکلی هس��تند که اگر لباس��ی به تن‬ ‫دارند پوشیده نیست‪.‬‬ ‫س��رامد همه این مردان «س��الوادور» است‪ .‬مردی که‬ ‫به عنوان یک نماد از خوبی و زیبایی معرفی می شود‬ ‫و همه زنان عاش��ق و خواهان او هستند‪ .‬از روستایی‬ ‫گرفت��ه ت��ا پیرزنی همچ��ون «روبکا» که خ��ود را به‬ ‫دس��ت و پای او می اندازند اما او بی اعتنا به همه این‬ ‫خواهش ها و درخواست ها راه خود را می رود‪.‬‬ ‫«سالوادور»‪ ،‬پسران «ابی گیل»‪« ،‬اندرس» نماد مردان زیبا‬ ‫و خوش هیکلی هس��تند که به هر بهانه ای خودنمایی‬ ‫می کنند‪ .‬تقریبا در قسمتی نیست که شما «سالوادور »‬ ‫را مشغول لباس عوض کردن یا حمام نبینید‪ .‬در اینجا‬ ‫هم خیانت و ضربه زدن و نامردی تم اصلی روابط بین‬ ‫افراد را تش��کیل می دهد‪« .‬ایزابل» در حالی که همسر‬ ‫«پدرو خوزه» است با «اندرس» خوشگذرانی می کند‬ ‫و وقتی با «اندرس» زندگی می کند توسط «سالوادور»‬ ‫به او خیانت می کند‪.‬بیراهه نیس��ت اگر بگوییم که در‬ ‫واقع نمای��ش اینگونه ابتذال ه��ای فرهنگی همچنین‬ ‫نمادس��ازی مرد قاب��ل قبول و الهه زیبای��ی مردانه یا‬ ‫زنانه هدف اصلی س��ازندگان ان اس��ت که در لفافه‬ ‫یک داستان عش��قی که با خیانت در هم امیخته شده‬ ‫بینندگان را مجذوب خود می کند‪.‬‬ ‫همسایه ها‬ ‫س��ریال همس��ایه ها که به قس��مت های پایانی خود‬ ‫رس��یده داستان فقر و غناست که در ان «اسکار» نماد‬ ‫فقیران جامعه گرچه الابالی و خوش��گذران است اما‬ ‫در عشق ورزیدن و پایبندی به عشق یک نمونه است‪.‬‬ ‫حال اینکه چگونه فردی قادر است هر شب در خانه‬ ‫میهمانی های انچنانی برگ��زار کند اما خودش به یاد‬ ‫معشوق شب را تا صبح به میگساری و مستی گذرانده‬ ‫و خیانت نکند جای سوالی است که اگر به ان توجه‬ ‫کنی��د می بینید که هدف س��ازندگان و پخش کنندگان‬ ‫این نوع از س��ریال ها انچه در ظاهر می بینید نیس��ت‪.‬‬ ‫«اسکار» به «جسیکا» خیانت می کند و با «تاتیانا» عشق‬ ‫می روزد‪« .‬جسیکا» همزمان هم با اسکار رابطه عشقی‬ ‫و جنس��ی دارد و هم با «رودولف��و»‪« ،‬تاتیانا» در بین‬ ‫«اسکار» و «رودولفو» گیر افتاده‪ .‬سایر همسایگان هم‬ ‫از این قاعده مس��تثنی نیستند‪ .‬در واقع در میان تمامی‬ ‫همسایه های «اسکار» شما شخصی را نمی بینید که به‬ ‫اص��ول خانوادگی و عرفی و اجتماعی پایبند باش��د‪.‬‬ ‫حتی «هنری جونز» که س��اده ترین شخصیت سریال‬ ‫است نیز با زیرپا گذاشتن اصول خانوادگی‪ ،‬بی خیال‬ ‫از سرنوشت همسر و فرزندانش تنها به خوش گذرانی‬ ‫خود مش��غول اس��ت‪ .‬اگر توج��ه کنی��د می بینید که‬ ‫سرنوش��ت هیچ کدام از این فرزندان در سریال مورد‬ ‫توج��ه قرار نمی گیرد و تنها این پدرومادرها هس��تند‬ ‫که پیر ی��ا جوان باید به فکر خوش گذرانی و زندگی‬ ‫بی قید و بند خود باشند‪.‬‬ ‫در این س��ریال همه به راحتی اشکار و نهان‪ ،‬مشغول‬ ‫خیانت هستند‪« .‬همسایه ها» به واقع یک سریال مبتذل‬ ‫دس��ت چندمی اس��ت که س��عی کرده تنها یک فیلم‬ ‫مبتذل نباش��د تا بتواند از دام محدودیت های نمایش‬ ‫در دنی��ای مبتذل غرب فرار کند‪ .‬در این س��ریال و‬ ‫س��ایر س��ریال های اس��پانیولی از این دست همچون‬ ‫مونس ومون��س و خانه مد‪ ،‬به راحتی و با بی ش��رمی‬ ‫مس��ائل قبل و پس از ارتباطات جنس��ی ب��ا الفاظ و‬ ‫حرکات س��خیف به نمایش گذاش��ته می شود و این‬ ‫برخالف مشی رسمی معرفی شده توسط گردانندگان‬ ‫فارسی وان است که مدعی هستند از پخش صحنه های‬ ‫مغایر با شئونات اسالمی خودداری می کنند‪.‬‬ ‫تو جوی پدر‬ ‫در جس ‬ ‫مهمترین هدف این سریال بی اهمیت جلوه دادن نقش‬ ‫پدر و سرپرس��ت خانواده است‪ .‬گرچه در ظاهر همه‬ ‫به دنبال پدر می گردند اما در واقع نشان داده می شود‬ ‫که مهم نیس��ت این پدر همان پدر حقیقی شان باشد‪.‬‬ ‫پدری که در فرهنگ ما ستون اصلی خانواد ه است‪.‬‬ ‫«پ��درو» فرزندان خ��ود را رها ک��رده و «گریگوریو»‬ ‫فرزن��د زن دومش را بزرگ می کن��د‪ .‬در نهایت او با‬ ‫کینه های��ی که از این مرد چ��اق به ظاهر خوش قلب‬ ‫ی او را خراب کند‪ .‬حاال‬ ‫الکلی دارد س��عی دارد زندگ ‬ ‫پ��در در پیری به دنبال زن جدیدی اس��ت و فرزندان‬ ‫جدیدتر که از قضا پس��ر واقعی او ب��ا دختر خوانده‬ ‫ام��روز او در یک رابطه نامش��روع صاحب فرزندی‬ ‫شدند که نقش اول داستان را دارد‪.‬‬ ‫«فریجولیتو» در واقع ب��ه دنبال یافتن یک پدر خوب‬ ‫است نه پدر واقعی خودش و از «ایگناسیو» خوشش‬ ‫می اید نه به خاطر اینکه از لحاظ خونی و سببی با او‬ ‫پیوند دارد‪ .‬بلکه به این دلیل که او را در ش��مایل یک‬ ‫پدر خوب می بیند‪.‬پدر «مارگاریتا» همسر و فرزندش‬ ‫را رها کرده و با فرد دیگری زندگی مش��ترک را اغاز‬ ‫می کند‪ .‬پس از مدتی او می میرد و به همراه مارگاریتا‬ ‫و م��ادرش و «فریجولیت��و» خان��واده ای را تش��کیل‬ ‫می دهن��د که در ان هر دو م��ادر به دنبال مردی برای‬ ‫خود و پدری برای فرزندشان می گردند‪.‬‬ ‫نق��ش اول فیلم فرزند کوچک و بی گناهی اس��ت که‬ ‫ی گناه بزرگ «اغوا» و «تج��اوز» به دنیا امده و‬ ‫در پ�� ‬ ‫از طرف مادر مصادره می ش��ود‪«.‬مارگاریتا» پدر او را‬ ‫می بین��د و درحالی که از عالق ه انها (بدون دانس��تن‬ ‫نسبتش��ان به یکدیگر) باخبر اس��ت‪ ،‬اما خودخواهانه‬ ‫مانع از برمال ش��دن این راز می ش��ود تا حق مالکیت‬ ‫مادرانه بر فرزند بیش��تر به چشم بیاید‪ .‬اتفاقات قابل‬ ‫توجه دیگری که در پس زمینه های داس��تان اصلی به‬ ‫وقوع می پیوندد نیز دست کمی از اصل ماجرا ندارد‪.‬‬ ‫اتفاقاتی همچون خیانت «چنتل» زنی که قصد دارد با‬ ‫«ایگناسیو» ازدواج کند اما با «گریگوریو» ارتباط دارد‪.‬‬ ‫«ایگناس��یو» در حالی که قرار است با «جنتل» ازدواج‬ ‫کن��د ب��ا «مارگاریتا» ارتب��اط دارد‪ .‬ارتباط نامش��روع‬ ‫و پی��ش از ازدواج «رزیت��ا» دختر نوج��وان قصه که‬ ‫احتماال در قس��مت های بعدی او نیز به مانند خواهر‬ ‫خود باردار ش��ده و زندگ��ی «فریجولیتو» را بازتولید‬ ‫می کند‪« .‬انوش��یا» خواهر راهبه ای که برای رسیدن به‬ ‫یک عش��ق زمینی دس��ت از خدا و تبلی��غ دین او بر‬ ‫می دارد و از کس��وت راهبگی خارج می ش��ود‪ .‬بدون‬ ‫توجه به اینکه این کار در فرهنگ کاتولیک دارای چه‬ ‫بار ارزشی منفی است‪.‬‬ ‫در یک کالم این سریال به دنبال بی پایه و اساس جلوه‬ ‫دادن خانواده به عنوان هس��ته اصلی تش��کیل دهنده‬ ‫جامعه است‪.‬‬ ‫سریال های کره ای‬ ‫در ای��ن س��ریال ها زن ها منش��ا از هم پاش��یدگی و‬ ‫گسس��ت و ناارامی و اش��وب هس��تند‪ .‬مرد در این‬ ‫س��ریال ها نیروی خوب است که همیشه در این بین‬ ‫مانده و نمی داند چگونه اوضاع را سروس��امان دهد‪.‬‬ ‫نمون��ه واضحی از این گونه مردان را در ش��خصیت‬ ‫«گانگوو» و «لی جوانگ» می توان مشاهده کرد که در‬ ‫میان دو زن که هر یک به نوعی زندگی او را اش��فته‬ ‫می کنند پا در هوا مانده و سریال با همین تعلیق بیننده‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫یادداشت‬ ‫را مجبور به دنبال کردن ماجرا می کند‪.‬‬ ‫از نکات منفی این سریال ها ترویج بیش از حد مستی‬ ‫و بی تصمیمی اس��ت‪ .‬مرد داستان گاهی به سمت این‬ ‫و گاهی به س��وی دیگ��ر می رود‪ .‬به عن��وان مثال در‬ ‫سریال «افسانه افسونگر» مرد داستان «لی جوانگ» اول‬ ‫داس��تان را با عشق اتش��ین «یه یانگ» شروع می کند‪.‬‬ ‫پس از اش��نایی حساب ش��ده با «اریانگ» به سمت‬ ‫او می رود‪ .‬در ادامه «اریانگ » احس��اس گناه می کند و‬ ‫«لی جوانگ» به طرف «یه یانگ» که حاال در بیمارستان‬ ‫روانی بس��تری است باز می گردد و باز با اشکار شدن‬ ‫رازهای کودکی «اریانگ» مجبور می شود از «یه یانگ»‬ ‫جدا شده و با عشق خود «اریانگ» ازدواج کند‪.‬‬ ‫این تعلیق و به این س��و و ان سو رفتن مرد در سایر‬ ‫سریال های کره ای همچون «سام سونگ»‪« ،‬ققنوس» و‬ ‫«خواهر دوست داش��تنی من» نیز تم اصلی داستان را‬ ‫تشکیل می دهد‪.‬‬ ‫ش��راب خواری روزان��ه ب��رای رهای��ی از غم ه��ا و‬ ‫درگیری های روحی نقطه اتکایی اس��ت که س��ریال‬ ‫س��عی دارد به عنوان راه حلی برای رفع مشکالت در‬ ‫حافظه فرزندان نوجوان و جوان بارگذاری شود‪ .‬این‬ ‫رفتار تا حد مس��تی و از حالت تعادل خارج شدن در‬ ‫قسمت های مختلف سریال در معرض دید بیننده قرار‬ ‫می گیرد تا حساس��یت و قب��ح ان از بین برود‪ .‬جالب‬ ‫انکه خانواده با این مساله به راحتی برخورد می کند و‬ ‫ان را امری عادی می پندارد‪.‬‬ ‫در س��ریال های ک��ره ای درنهایت مرد ب��ا یکی از دو‬ ‫طرف ازدواج می کند و به خوشبختی می رسد اما عشق‬ ‫دیگر کارش به جنون کش��یده می شود که در تشریح‬ ‫این موارد هم می شود به دیوانگی «یه یانگ» در افسانه‬ ‫افسونگر‪« ،‬گان س��ا » در خواهر دوست داشتنی من و‬ ‫رفتارهای دیوانه وار عش��ق مغلوب ش��ده در ققنوس‬ ‫اشاره کرد‪.‬‬ ‫سریال های امریکایی‬ ‫سریال های امریکایی در حال پخش این کانال در دو‬ ‫ژانر برای بینندگان اکران می ش��ود‪ – 1 .‬س��ریال های‬ ‫طنز ‪ – 2‬سریال های جذاب و هیجان انگیز‬ ‫سریال های طنز‬ ‫«ریبا»‪« ،‬دارما و گریک» و «اشنایی با مادر» سریال هایی‬ ‫هستند که با مضمون طنز و سرگرمی ساخته شده اند‪.‬‬ ‫اجزای تش��کیل دهنده این س��ریال ها ش��وخی های‬ ‫زش��ت‪ ،‬ارتباط های نامش��روع‪ ،‬تروی��ج بی غیرتی و‬ ‫نداشتن تعصب‪ ،‬دروغ و هرز گی اشکار است‪.‬‬ ‫این س��ریال ها در بین س��ایر س��ریال های این کانال‬ ‫به عل��ت بی محتوای��ی و عدم همخوان��ی با فرهنگ‬ ‫خانواده های نیم��ه متزلزل ایرانی کمت��ر مورد توجه‬ ‫هستند‪ .‬هرچند تمامی انها سال های سال است که در‬ ‫امریکا پخش می ش��وند و اتفاقا به علت همخوانی با‬ ‫فرهنگ سخیف امریکایی از پربیننده ترین سریال های‬ ‫کانال ه��ای امریکای��ی به حس��اب می این��د و حتی‬ ‫جوایزی را نیز نصیب خود کرده اند‪ .‬این س��ریال ها به‬ ‫علت محت��وای ضداخالقی و ظاهری رکیک در میان‬ ‫خانواده های ایرانی مورد استقبال واقع نشده اند‪.‬‬ ‫سریال های جذاب و هیجان انگیز‬ ‫«‪ »24‬و «ف��رار از زن��دان» س��ریال هایی هس��تند که‬ ‫فارسی وان با شعار پخش انها بینندگان را پای گیرنده‬ ‫خود نش��اند اما به جای انها ابتدا «اسکار»‪« ،‬مونس» و‬ ‫«ویکتوریا» را تحویلشان داد‪.‬‬ ‫س��ریال «‪ »24‬که در ویدئوکلوپ ها یا در بین جوان ها‬ ‫سال ها بود که پخش شده بود اما ولع دیدن دوباره ان‬ ‫این بار نه با زیرنویس فارس��ی بلکه با دوبله‪ ،‬بسیاری‬ ‫را پنج ش��نبه ها و جمعه ها پای فارسی وان نشاند‪ .‬این‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫روند با پخش س��ریال جذاب و هیجان انگیز «فرار از‬ ‫زندان» تکمیل شد‪.‬‬ ‫سریال «‪ »24‬در فضایی که افکار عمومی مردم امریکا‬ ‫از طرفی نتیجه لشکرکش��ی های بوش به افغانستان و‬ ‫عراق را بی نتیج��ه ارزیابی می کرد و دولت امریکا را‬ ‫در این مبارزه صادق نمی دید س��اخته و پخش ش��د‬ ‫تا ش��اید هیجان مبارزه با تروریس��م را در مردم زنده‬ ‫نگه دارد‪.‬‬ ‫نکت��ه جال��ب این س��ریال این اس��ت ک��ه در زمان‬ ‫ریاست جمهوری بوش ساخته شد اما برای اولین بار‬ ‫رئیس جمهوری ان یک سیاه پوست است‪ .‬انگار قرار‬ ‫بود با س��اخت و پخش این س��ریال مردم امریکا را‬ ‫برای ورود یک سیاه پوست به کاخ سفید اماده کند‪.‬‬ ‫اما س��از ناکوک سریال های این کانال «فرار از زندان»‬ ‫اس��ت‪ .‬س��ریالی که در مهد بی عدالت��ی‪ ،‬نامردی ها و‬ ‫دسیسه ها و توطئه ها و رذالت های انسانی از معرفت‪،‬‬ ‫برادری و غیرت حرف می زند‪.‬‬ ‫این س��ریال تنها سریالی اس��ت که با ان چند دوبلور‬ ‫تک��راری دوبله نش��ده بلک��ه دوبلوره��ای ان افراد‬ ‫حرفه ای هس��تند ک��ه اتفاقا م��ا با صدای انها اش��نا‬ ‫هستیم‪.‬‬ ‫مالکیت این س��ریال متعلق ب��ه کمپانی «فوکس قرن‬ ‫بیستم» است که یکی از دارایی های رابرت مرداک به‬ ‫شمار می اید‪ .‬این س��ریال در داخل ایران مانند سایر‬ ‫فیلم ه��ای خارجی بدون رعایت قان��ون «کپی رایت»‬ ‫دوبل��ه و از طری��ق ش��بکه های مختل��ف به صورت‬ ‫سی دی پخش شد‪ .‬گردانندگان فارسی وان هم فرصت‬ ‫را غنیمت شمرده و س��ریال خودشان را بدون اینکه‬ ‫زحمت دوبله ان را کش��یده باشند گرفته و از طریق‬ ‫کان��ال خود پخش کردند‪ .‬به طور قطع می توان گفت‬ ‫اگ��ر دوبلوره��ای حرفه ای ایران زحم��ت دوبله این‬ ‫س��ریال را نمی کشیدند ما ش��اهد پخش ان از کانال‬ ‫فارسی وان نبودیم‪.‬‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫به طورکل��ی‪ ،‬نمی ت��وان ای��ن واقعیت را ان��کار کرد‬ ‫ک��ه خانواده های ایران��ی که اصلی ترین هس��ته های‬ ‫تش��کیل دهنده جامع��ه هس��تند این روزه��ا با موج‬ ‫جدی��دی از ش��بیخون فرهنگ��ی مواجه هس��تند که‬ ‫ی وان پرچم دار ان است‪ .‬این مهاجمان فرهنگی‬ ‫فارس ‬ ‫مدت هاست که درحال ساخت و پخش سریال هایی‬ ‫ب��ا محتوای ترویج بی اخالقی‪ ،‬بی بندوباری و فرهنگ‬ ‫اباحه گری و خوشگذرانی هستند و به خوبی می دانند‬ ‫که جامعه اس�لامی و ایرانی ما حول محور خانواده‪،‬‬ ‫مس��ائل فرهنگی را می اموزند و پایبندی به اصول و‬ ‫ارزش های اخالقی را ابتدا در خانواد ه می اموزند‪ .‬لذا‬ ‫باید توجه بیش��تری نسبت به ایجاد موانع فرهنگی و‬ ‫تقویت بنیان های خانوادگی در ایران کرد‪.‬‬ ‫ام��ا اگرچه باطل به ظاهر جذاب اس��ت ولی به مرور‬ ‫این جذابیت در اثر تکراری شدن موضوعات خاصیت‬ ‫خود را از دست خواهد داد‪.‬‬ ‫تجرب��ه ای ک��ه کش��ور ترکیه چند س��ال قب��ل با ان‬ ‫روبه رو ش��د‪ .‬چندس��ال قب��ل هرک��دام از کانال های‬ ‫تلویزیونی خصوص��ی ترکیه در یک رقابت تنگاتنگ‬ ‫س��عی می کردند س��ریال هایی با مضامین سریال های‬ ‫فارس��ی وان را پخش کنند و فرهنگ تصویری ترکیه‬ ‫با معضلی به نام «س��ریال های عشقی» یا «سریال های‬ ‫صورت��ی» روبه رو ش��ده بود‪ .‬اما به همان س��رعت‬ ‫تب دیدن این س��ریال ها فروک��ش کرد و جای ان را‬ ‫س��ریال هایی با مضامین ملی و خانوادگی ترکیه ای پر‬ ‫ک��رد‪ .‬اتفاقی که به م��دد تلویزیون های خصوصی در‬ ‫ترکیه رخ داد‪ .‬شاید اگر در ایران نیز رادیو و تلویزیون‬ ‫خصوصی وجود داشت انها نیز مقداری از بار مقابله‬ ‫ل فارسی وان ها را به دوش می کشیدند‪.‬‬ ‫با معض ‬ ‫گویندگانی‬ ‫با لهجه افغان!‬ ‫شوکت حجت ‪ /‬دوبلور‬ ‫تا انجای��ی که من اطالع دارم دوبله س��ریال های‬ ‫شبکه «فارسی ‪ »1‬توس��ط گروهی از گوینده های‬ ‫افغان انجام می شود‪.‬‬ ‫گویندگان��ی که در ای��ران ام��وزش دیده اند و به‬ ‫کش��ور های همجوار رفته اند و از انجا گویندگی‬ ‫این س��ریال ها به انها واگذار شده است‪ .‬با نگاهی‬ ‫دقیق تر به دوبله این س��ریال ها ب��ه خوبی متوجه‬ ‫می شویم که اکسان گذاری انها کامال با گویندگانی‬ ‫که به زبان فارس��ی مس��لط هس��تند تفاوت دارد‪،‬‬ ‫کیفی��ت ترجمه ها ه��م به قدری پایین اس��ت که‬ ‫ی غیر حرفه ای‬ ‫به خوبی متوجه می ش��ویم قطعا تیم ‬ ‫این س��ریال ها را دوبله می کنن��د‪ .‬حتی گاهی در‬ ‫برخی س��ریال ها اصطالحاتی به کار می رود که به‬ ‫هیچ وجه ایرانی نیس��ت! ای��ن رویه قطعا به ضرر‬ ‫هنر دوبله ماست‪ .‬این دوبله سطح سلیقه مخاطب‬ ‫را پایین م��ی اورد‪ .‬با این حال متاس��فانه در حال‬ ‫حاضر بس��یاری از هموطن��ان از طرفداران پرو پا‬ ‫قرص س��ریال های «فارسی ‪ »1‬ش��ده اند‪ .‬این افتی‬ ‫است که در حال فراگیر شدن است و اگر دقیق تر‬ ‫ب��ه تاثیر این س��ریال ها در خانواده ه��ا نگاه کنیم‪،‬‬ ‫متوجه می ش��ویم که در حال ترویج فرهنگی میان‬ ‫خانواده ها هس��تیم که با فرهنگ ایرانی ما بس��یار‬ ‫تفاوت دارد‪ .‬بسیاری از ارتباطات و مسائل در این‬ ‫س��ریال ها عادی جلوه می کند که تاثیر مخربی بر‬ ‫ذهنیت فرزندان ما خواهد داشت‪.‬‬ ‫به نظ��ر من بهترین راه حل مقابله با چنین رویه ای‬ ‫ک��ه روز به روز جای��ش را در خانواده های ایرانی‬ ‫باز می کند‪ ،‬این اس��ت که صدا و سیما مشابه این‬ ‫س��ریال ها را خریداری کند و با یک دوبله بس��یار‬ ‫خوب و سانسور های کمتر‪ ،‬از تلویزیون ملی برای‬ ‫مخاطبان ایرانی پخش کند‪ .‬به نظر من عمده دلیل‬ ‫جذابیت سریال های «فارس��ی ‪ »1‬سانسور نکردن‬ ‫انهاس��ت و مردم روابط واقعی را دوس��ت دارند‪.‬‬ ‫تلویزی��ون ما باید طوری خ��ود را تجهیز کند که‬ ‫مخاطب ان قدر به ان اطمینان کند که سراغ چنین‬ ‫س��ریال هایی ن��رود‪ .‬قطعا تا زمانی ک��ه تلویزیون‬ ‫دس��ت به سانس��ورهای زیاد برای پخش فیلم ها‬ ‫بزند‪ ،‬بیننده را مجبور می کند که انها را از ش��بکه‬ ‫دیگ��ری نگاه کند‪ .‬ضمن اینک��ه تاکید می کنم که‬ ‫ما نیاز ب��ه تقویت فرهنگی رس��انه هایمان داریم‪.‬‬ ‫«فارسی ‪ »1‬ش��بکه ای است که به مرور می تواند با‬ ‫پخش چنین سریال هایی اثار مخربی را در جامعه‬ ‫به جا بگذارد‪.‬‬ ‫‪47‬‬ ‫نام‬ ‫دلیل استقبال‬ ‫عواقب‬ ‫پروفسور محمد‬ ‫نا اشنایی مردم با زبان های خارجی و عدم توان تلویزیون ما‬ ‫تاثیرات ناگوار بر اخالق و بنیان های‬ ‫حسین فرجاد‬ ‫برای مقابله با این شبکه‬ ‫بهرام زند‬ ‫خشایار الوند‬ ‫عزیزاهلل حمیدنژاد‬ ‫بهرام عظیمی‬ ‫جواد افشار‬ ‫حامد عنقا‬ ‫خانواده‬ ‫راهکار پیشنهادی‬ ‫راه اندازی شبکه مختص فیلم و سریال‬ ‫ممیزی محدود‬ ‫تاثیرات منفی بر اجتماع‬ ‫باال بردن سطح کیفی اثار داخلی‬ ‫فاصله گرفتن برنامه های تولیدی صدا و سیما از جامعه و‬ ‫فاصله گرفتن هرچه بیشتر مردم از‬ ‫تولید فیلم ها و سریال های جذاب و‬ ‫رسانه ملی‬ ‫دیدنی‬ ‫غیر قابل باور بودن انها‬ ‫محدود شدن دامنه فعالیت و ازادی عمل تولید کنندگان داخلی‬ ‫روزمرگی‪ ،‬تکرار‬ ‫و عدم وجود جذابیت در برنامه های سیما‬ ‫سخت گیری های بیش از حد و خود سانسوری های بی رویه‬ ‫در تلویزیون‬ ‫مخاطبان «فارسی ‪ »1‬کسانی اند که به راحتی تحت تاثیر هر نوع‬ ‫اندیشه ای قرار می گیرند‬ ‫____‬ ‫عدم اعتماد به رسانه ملی‬ ‫افزایش جذابیت برنامه ها‬ ‫انیماتور‬ ‫انها سعی دارند تا در جریان همگرایی‬ ‫موجود میان نظام فکری جامعه و نظام‬ ‫ساخت اثار جسورانه‬ ‫تضعیف عقاید‬ ‫تولید اثار ارزشمند‪ ،‬قابل تامل و باز‬ ‫گذاشتن دست فیلم سازان‬ ‫بسط و گسترش فرهنگ ابتذال در‬ ‫پر کردن اوقات فراغت مردم با‬ ‫سطح جامعه‬ ‫روش های جذاب و اصولی‬ ‫مسعود ده نمکی‬ ‫‪-----------‬‬ ‫از هم پاشیدن بنیان خانواده‬ ‫واکسینه کردن افکار مردم‬ ‫تخریب بنیان خانواده‬ ‫جایگزین کردن برنامه های جذاب‬ ‫القای فرهنگ ناهمخوان با اموزه های‬ ‫تولید سریال های خوب و پخش اثار‬ ‫دینی و اخالقی ما‬ ‫خارجی با ممیزی محدود‬ ‫محسن شامحمدی‬ ‫نشان دادن مسائل مربوط به زندگی و روابط و اختالف بین‬ ‫ا دم ها با جزئیات کامل‬ ‫کارگردان‬ ‫حاکم خدشه وارد کنند‬ ‫جواد اردکانی‬ ‫دکتر حمید رسولی‬ ‫فیلمنامه نویس‬ ‫پویا بر بدنه رسانه ملی‬ ‫استفاده این رسانه ها از خالء ما‬ ‫پخش سریال های قصه دار‬ ‫دوبلور‬ ‫استاندارد سازی و تزریق روح جدید و‬ ‫اخالق ستیزی‬ ‫علیرضا غفاری‬ ‫اجتماعی‬ ‫کارگردان‬ ‫محمدرضا شفیعی‬ ‫عملی است‬ ‫فوق دکترای علوم‬ ‫نویسنده و‬ ‫نبود برنامه های جذاب‬ ‫موضوعی پیچیده است که بررسی ان نیازمند تحلیل جدی و‬ ‫سمت‬ ‫نیاز سنجی و تامین نیاز مخاطب بر‬ ‫اساس کار کارشناسی‬ ‫فیلمنامه نویس‬ ‫تهیه کننده‬ ‫کارگردان‬ ‫نویسنده و‬ ‫کارگردان‬ ‫کارشناس رسانه‬ ‫جامعه شناس‬ ‫ما نباید به دنبال مقابله با اینگونه‬ ‫ریزش محسوس مخاطبان تلویزیون‬ ‫شبکه ها باشیم بلکه باید بتوانیم به‬ ‫کارگردان‬ ‫رقابت برخیزیم‬ ‫ساخت سریال بر اساس ضروریات‬ ‫اسماعیل عفیفه‬ ‫تنزل یافتن کیفیت برنامه های شبکه های داخلی‬ ‫‪---------‬‬ ‫علی زارعان‬ ‫‪---------‬‬ ‫تقویت خیال انگیزی فساد‬ ‫جامعه و دغدغه های نسل حاضر‪ ،‬حذف‬ ‫تهیه کننده‬ ‫ممیزی های غیر اصولی‬ ‫مدیر گروه کودک‬ ‫‪48‬‬ ‫فرهنگ سازی رسانه ای‬ ‫و نوجوان شبکه‬ ‫تهران‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫رسانه‬ ‫گفت وگو با فریدون صدیقی‪ ،‬کارشناس ارتباطات‬ ‫و استاد روزنامه نگاری‬ ‫ایجادمطالبات‬ ‫بی پاسخ در فارسی وان‬ ‫دنیا خمامی‬ ‫فری��دون صدیقی چهره ای اش��نا ب��رای جماعت‬ ‫روزنامه ن��گار اس��ت‪ .‬کمتر خبرنگاری اس��ت که‬ ‫مس��تقیم (ب��ا حض��ور در کالس) یا غیر مس��تقیم‬ ‫(ازطری��ق کتاب ها) از دان��ش و تجربیات او بهره‬ ‫نبرده باشد‪ .‬گفته های او همیشه شنیدنی و کاربردی‬ ‫است‪ ،‬درست مثل همین مصاحبه‪.‬‬ ‫اجازه دهید سرراست بپرسم‪ .‬ایا «فارسی‪ »1‬به زعم‬ ‫شما یک پدیده است؟‬ ‫صد در صد‪ ،‬به هزار دلیل! مثال به دلیل طرح مباحثی‬ ‫ک��ه در فض��ای جامع��ه عمومی م��ا غیر قاب��ل طرح‬ ‫هس��تند و موضوعات ممنوعه به ش��مار می ایند‪ .‬این‬ ‫مباحث تنه��ا می تواند گاهی در برخی از ماهنامه ها و‬ ‫فصلنامه ه��ای ما مورد طرح قرار بگیرند‪ ،‬اما در قالب‬ ‫رسانه تصویری هرگز این امکان وجود ندارد‪ .‬بنابراین‬ ‫«فارسی ‪ »1‬در درجه اول موضوعات و مشکالتی که‬ ‫در جامعه ما وجود دارد را تصویر می کند؛ موضوعاتی‬ ‫مثل افزایش س��ن ازدواج که ش��اید یکی از دالیلش‬ ‫مادی باش��د‪ .‬دالیل دیگر ان چیست؟ دالیل دیگرش‬ ‫از طریق ش��بکه ای مثل «فارسی ‪ »1‬بصری می شود؛ با‬ ‫زبانی سهل و اسان یاب که مصاحبت های محاوره ای‬ ‫و فرهنگ��ی ما در ان می گنجد‪ .‬موضوعاتی که در این‬ ‫س��ریال ها نمایش داده می شود ش��اید یکی از همان‬ ‫هزاران داس��تانی باشد که در پاورقی ها و صفحه های‬ ‫مش��اور خانوادگی وج��ود دارد‪ .‬ما این داس��تان ها را‬ ‫به صورت روزمره در زندگی ش��خصی مان می بینیم‪،‬‬ ‫پس باور پذیری اش برای ما اس��انتر و جذابتر است‪.‬‬ ‫درگیر ش��دن مخاطب با این شبکه وقتی زیاد می شود‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫ک��ه ادبی��ات دوبله این س��ریال ها هم هم��ان ادبیات‬ ‫رای��ج ایرانی باش��د‪ ،‬اگ��ر دقت کنید حت��ی گاهی از‬ ‫دم دستی ترین ضرب المثل های ما هم در این سریال ها‬ ‫استفاده می شود‪.‬‬ ‫فکر می کنید مخاطب اصلی این ش��بکه چه قشری‬ ‫هستند؟‬ ‫می توانم به ج��رات بگویم خانم ه��ا مخاطبان اصلی‬ ‫این شبکه هستند‪ .‬این سریال ها در امتداد سریال های‬ ‫کره ای و ژاپنی زیادی است که از شبکه های خودمان‬ ‫پخش ش��ده و مردم انها را خیلی دوس��ت داش��تند‪.‬‬ ‫سریال هایی مثل «جومونگ»‪« ،‬اوشین» و‪...‬‬ ‫چ��را ش��رق دور می تواند اینق��در در همراه کردن‬ ‫مخاطب ایرانی با خود موفق باشد؟‬ ‫به ش��باهت های زیادی که بین فرهنگ‪ ،‬مناس��بت و‬ ‫اداب و رس��وم ما دو ملت وج��ود دارد‪ ،‬برمی گردد‪.‬‬ ‫تعامالت درون خانوادگی بس��یار ش��بیه به هم است‪.‬‬ ‫البته دلیل دیگر ان این اس��ت که سانسورهایی که در‬ ‫سریال های انها رعایت می شود در رسانه ما هم وجود‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫اگر بخواهید اسیب شناسی درباره همه گیر شدن این‬ ‫شبکه داشته باشید‪ ،‬چه دالیلی می اورید؟‬ ‫ش��اید دسترسی اس��ان مردم به ‪ DVD‬در خیابان های‬ ‫ش��هر یکی از دالیل این موضوع باشد‪ ،‬اینکه می توان‬ ‫با هزار توم��ان فیلم های روز دنیا را با بهترین کیفیت‬ ‫و زیرنویس خرید‪ .‬در حالیکه اگر بخواهیم به س��ینما‬ ‫بروی��م‪ ،‬بای��د چند براب��ر این قیم��ت را هزینه کنیم‪.‬‬ ‫بنابرای��ن وقتی مخاطب می توان��د این مباحث واقعی‬ ‫و غیرقابل طرح را به اس��انی در تلویزیون و در قالب‬ ‫سریال ببیند‪ ،‬با انها ارتباط برقرار می کند‪.‬‬ ‫یعنی ای��ن هجمه مخاطب به س��مت «فارس��ی ‪»1‬‬ ‫را ش��ما در درجه اول مربوط به نوع داس��تان این‬ ‫سریال ها می دانید؟‬ ‫بل��ه‪ ،‬دقیقا‪ .‬این س��ریال ها پرداخت خوب��ی دارند‪ .‬با‬ ‫شخصیت های س��ریال های کره ای به راحتی می توان‬ ‫همذات پن��داری کرد ک��ه البته بخ��ش بزرگی از این‬ ‫همذات پنداری مرهون دوبله بس��یار خوب ان است‪،‬‬ ‫ی عال��ی! این دوبله با‬ ‫البت��ه دوبله عالی‪ ،‬نه دوبلورها ‬ ‫یک اصطالح «رو مخم راه نرو» کلی اتفاق را پاس��خ‬ ‫می گوید‪.‬‬ ‫اگر س��ریال های کلمبیایی و امریکایی را هم وارد‬ ‫بحثم��ان کنی��م بهتر اس��ت‪ .‬درباره حج��م و تنوع‬ ‫سریال ها چه نظری دارید؟‬ ‫من س��والی دارم‪ ،‬االن که س��ریال «فرار از زندان» در‬ ‫شبکه نمایش خانگی وجود دارد‪ ،‬پس دلیل نگرانی از‬ ‫پخش ان در فارسی ‪ 1‬چیست؟‬ ‫شاید به خاطر هزینه هایی که از دست می رود‪.‬‬ ‫نه‪ ،‬پخش این سریال ها نگرانی ندارد‪ .‬حجم مخاطبی‬ ‫که بسیار زیاد است و این سریال ها را نگاه می کند جای‬ ‫نگرانی دارد‪ .‬بسترهای این اتفاقات که در سریال های‬ ‫این ش��بکه می افتد در ایران وجود دارد‪ ،‬ادم ها غریبه‬ ‫نیستند‪ .‬اما ان چیزی که قابل تامل است این است که‬ ‫فراگیری این ش��بکه در درجه اول به اخالق عمومی‬ ‫ضرب��ه می زند‪ .‬حجب و حی��ای خانوادهایی که کنار‬ ‫هم می نش��ینند و این سریال ها را می بینند‪ ،‬اسیب پذیر‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫این حجب و حیا قبال با دی وی دی ها شکسته شده‬ ‫بود‪.‬‬ ‫اما این تفاوت وجود داش��ت که قب�لا پدر و مادر ها‬ ‫می توانس��تند تنه��ا این فیلم ه��ا را ببینن��د و فرزندان‬ ‫ه��م خودش��ان تنها‪ .‬اما ای��ن کنار هم دی��دن‪ ،‬باعث‬ ‫‪49‬‬ ‫یادداشت‬ ‫فردا‬ ‫دیر است‬ ‫مجید ابهری‪ /‬جامعه شناس‬ ‫بر اساس یک نیاز س��نجی حساب شده در چند‬ ‫س��ال اخیر‪ 3 ،‬تا ‪ 4‬ش��بکه فارس��ی زبان به دور از‬ ‫هیاه��وی سیاس��ت زدگی و خال��ی از بحث های‬ ‫کسل کننده سیاسی با محتوای به ظاهر تفریحی و‬ ‫رفاهی شروع به کار کرده اند‪.‬‬ ‫‪ MBC ،PMC‬فارس��ی‪ tv ،‬پرش��یا و فارس��ی ‪ ،1‬از‬ ‫جمله این شبکه ها هس��تند‪ .‬در این میان مسئوالن‬ ‫نهادهای فرهنگی ما این شبکه ها را جدی نگرفته و‬ ‫از ویرانگری های فرهنگی انها دور مانده اند‪.‬‬ ‫‪ Tv‬پرش��یا با برنامه مسابقات به ظاهر هنری به نام‬ ‫«ستاره اینده فارس��ی» (‪ )Next Persian Star‬اقدام‬ ‫به برگزاری مس��ابقات اواز در دبی و ترکیه کرده‬ ‫است و جوانان ما هر بار با تحمل هزینه های قابل‬ ‫ت در‬ ‫توجه به این کش��ورها رفته و ضمن ش��رک ‬ ‫این مسابقات جذب برنامه های انها شده و معلوم‬ ‫نیست در پش��ت پرده این ستاره سازی چه توطئه‬ ‫فرهنگی نهفته اس��ت؟ این فعالیت را سازمان های‬ ‫فرهنگی و هنری م��ا در چارچوب های قانونی و‬ ‫براساس معیارهای اخالقی می توانند برگزار کنند‬ ‫تا جوانان عالقه مند از این باتالق دور بمانند‪.‬‬ ‫«فارس��ی ‪ »1‬بعد از مدت ها تبلیغات شروع به کار‬ ‫کرده که صاحب ان «رابرت مرداک» غول رسانه ای‬ ‫صهیونیست است‪ .‬این شخص با همکاری کمپانی‬ ‫(‪ )News corperasiau‬هن��دی برنامه ها خود را از‬ ‫میان فیلم ها و سریال های روز اروپایی‪ ،‬امریکایی‬ ‫و اس��یایی تهیه کرده و بعد از دوبله به فارسی که‬ ‫بس��یار کسل کننده هم هستند‪ ،‬از کشور هنگ کنگ‬ ‫اقدام به پخش انها می کند‪ .‬بعد از یک س��ال‪ ،‬اکثر‬ ‫فیلم ها و س��ریال های این ش��بکه مقبول مخاطبان‬ ‫فراوان��ی بی��ن جوانان و خانواده ها ش��ده اس��ت‬ ‫و پیرو همین اس��تقبال‪ ،‬فارس��ی ‪ 2‬و ‪ 3‬تا ‪ 10‬هم‬ ‫در صف تولید و امادگی اند‪ .‬این ش��بکه ها دارای‬ ‫ماموریت های ضد فرهنگی ان��د و به عنوان بازوان‬ ‫اجرایی ناتوی فرهنگی در کشورهای فارسی زبان‬ ‫و مس��لمان‪ ،‬به ویژه ای��ران و افغانس��تان فعالیت‬ ‫قابل توجهی می کنند‪.‬‬ ‫ساده انگارانه است اگر کسی سرمایه گذاری هنگفت‬ ‫این شخص صهیونیس��ت را از روی دلسوزی و‬ ‫برای پر کردن اوغات فراغت ما بداند! با بررس��ی‬ ‫فیلم ها و س��ریال های پربیننده ان مثل «ویکتوریا»‪،‬‬ ‫«در جس��ت وجوی پدر» و «همس��ر دلخواه من»‬ ‫اهداف مشخص انها هویدا است‪:‬‬ ‫‪ -1‬مختل کردن ارکان اخالقی خانواده و کمرنگ‬ ‫ک��ردن روابط عاطف��ی زناش��ویی از طریق مجاز‬ ‫شمردن داش��تن معشوق یا معش��وقه برای زن و‬ ‫شوهر‪.‬‬ ‫‪ -2‬به تمس��خر گرفتن روابط منطقی و احترام امیز‬ ‫فرزن��دان با والدی��ن و نمایش پرخاش��گری ها و‬ ‫نافرمانی های فرزندان در قبال والدین‪.‬‬ ‫‪ -3‬پررنگ کردن روابط جنسی قبل از ازدواج حتی‬ ‫تا مرحله بچه دار شدن و به تمسخر گرفتن روابط‬ ‫قانونی زناشویی‪ ،‬کمرنگ کردن ارزش های عاطفی‬ ‫و معنوی از طریق نمایش های مکرر دوس��تی های‬ ‫غیرمجاز بین زنان و مردان‪.‬‬ ‫‪ -4‬کم اهمی��ت جل��وه دادن رواب��ط جنس��ی بین‬ ‫مادرزن و داماد یا همس��ر ب��رادر با برادر دیگر که‬ ‫درصدد گسترش فرهنگ بی غیرتی و بی توجهی به‬ ‫روابط منطقی است‪.‬‬ ‫‪50‬‬ ‫فروریختن پرده های اخالقی خانواده اس��ت‪ ،‬قبال اگر‬ ‫فرو می ریخت جدا‪ ،‬جدا برای هریک فروریخته بود‪،‬‬ ‫اما یک ش��ان و حرمت در خانواده وجود داش��ت که‬ ‫حاال با «فارسی ‪ »1‬این اتفاق از بین می رود‪.‬‬ ‫پس مخاطب ایرانی در اغلب ش��رایط خیلی منفعل‬ ‫عم��ل می کند ک��ه به همی��ن راحت��ی می تواند با‬ ‫شرایطی‪ ،‬خود و فرهنگش را فراموش کند‪.‬‬ ‫مشکل ما «فارسی ‪ »1‬نیست‪ .‬ما ‪ 70‬شبکه فارسی زبان‬ ‫داری��م‪ .‬اگر در میان ان ‪ 7‬ش��بکه داخل��ی‪ ،‬برنامه دل‬ ‫خواه��ت را پی��دا نک��ردی از می��ان ان ‪ 63‬ش��بکه‬ ‫فارس��ی زبان ان را پیدا می کنی‪ .‬من خیلی وقت است‬ ‫نشنیدم که از صدا و سیما خواسته شود شبکه ای جدید‬ ‫راه اندازی ش��ود‪ ،‬تا خواسته ها و مطالبات مخاطب را‬ ‫پاسخ بگوید‪.‬‬ ‫یعنی ش��ما اعتق��اد دارید که باید ش��بکه جدیدی‬ ‫راه اندازی شود؟‬ ‫صد در دصد‪ ،‬ولی االن دیگر دیر شده است در صورتی‬ ‫که اگر از گذشته شبکه هایی راه اندازی می شد تا فضای‬ ‫رقابتی را به وجود بیاورد‪ ،‬دیگر این مش��کالت پیش‬ ‫نمی امد‪ .‬به خاطر همین اس��ت که می گویم مشکل ما‬ ‫در حال حاضر «فارسی ‪ »1‬نیست چون سطح توقعات‬ ‫مخاطبان متفاوت اس��ت اما در یک جا تالقی می کند‬ ‫که به تماش��ای «فارس��ی ‪ »1‬و امثالهم می نشینند و ان‬ ‫جایی اس��ت که حس می کنند این شبکه چیزهایی را‬ ‫نش��ان می دهد و مش��کالتی را تصویر می کند که در‬ ‫تلویزیون داخلی‪ ،‬انها نمایش داده نمی شود و ممنوع‬ ‫اس��ت‪ .‬شما ببینید برای فیلم «شوکران» بهروز افخمی‬ ‫چقدر مشکل به وجود امد‪ ،‬فقط به خاطر اینکه پرستار‬ ‫در ان فیلم سیگار کشیده‪ ،‬کسی به این موضوع توجه‬ ‫نمی کند که هر اثری منطق درونی دارد که مقایسه اش‬ ‫ب��ا منطق بیرونی روا نیس��ت‪ .‬در ان فیلم هدیه تهرانی‬ ‫ش��خصیتی داشت که اگر س��یگار هم می کشید کسی‬ ‫از او خرده نمی گرفت‪ ،‬چون ش��رایط روحی خاصی‬ ‫داشت‪ .‬همه ما ممکن است خطا کنیم مثال قشر پلیس‬ ‫یا معلم که از خطا مبرا نیس��تند‪ .‬اگر همه چیز موجب‬ ‫اعتراض بخش��ی بش��ود پس‪ ،‬محدوده تنگ می شود‪.‬‬ ‫اگ��ر عامل های دیگ��ری مثل کارگردان��ی‪ ،‬بازیگری‪،‬‬ ‫فیلمبرداری و‪ ...‬ان را جبران کنند بازهم اتفاق خاصی‬ ‫نمی افتد‪ ،‬چون موضوع‪ ،‬موضوع تازه ای نیس��ت‪ .‬اگر‬ ‫قبال ش��کاف سنی ‪10‬س��ال بود به نظر من‪ ،‬االن یک‬ ‫سال اس��ت چون تکنولوژی با ش��تاب بسیار زیادی‬ ‫پیش��رفت می کند و در یک هفت��ه اتفاقات زیادی در‬ ‫فناوری می افتد‪.‬‬ ‫خانواده نقشی ندارد؟‬ ‫با پ��وزش از خانواده ها باید بگویم‪ ،‬نه! انها در توزیع‬ ‫اطالع��ات و باروری ذهنی بچه هایش��ان چه نقش��ی‬ ‫دارند؟ بچه ها خودش��ان با دسترس��ی ب��ه اینترنت و‬ ‫حضور در خیابان ها‪ ،‬مدرسه‪ ،‬دانشگاه و محل کار و‪...‬‬ ‫دیگر چیزی از خانواده یاد نمی گیرند‪.‬‬ ‫یعن��ی ش��ما کیفیت س��اخت س��ریال ها را در این‬ ‫همه گیر شدنش دخیل نمی دانید؟‬ ‫چرا‪ ،‬به هر صورت این عامل هم موثر اس��ت‪ .‬خیلی‬ ‫از کارگردانان ما تفاوت مدیوم س��ینما و تلویزیون را‬ ‫نمی دانند‪ .‬س��ریال های «فارس��ی ‪ »1‬النگ شات ندارد‬ ‫هم��ه کلوزاپ اس��ت‪ .‬کارگردان های این س��ریال ها‬ ‫می دانند چطور میزانس��ن ها را درست کنند که چشم‬ ‫مخاطب اذیت نش��ود‪ ،‬ورود و خروج شخصیت های‬ ‫اصلی و فرعی به درستی تنظیم شده است‪ .‬البته بگویم‬ ‫که من مخاطب این شبکه نیستم شاید یکی از دالیلش‬ ‫هم حضور س��ه دوبلور برای ‪ 40‬تا شخصیت است‪،‬‬ ‫صداهای انها هم انقدر نخراشیده است که ازار دهنده‬ ‫است‪ ،‬اما موضوعات و گره گشایی و تعلیقات خوبی‬ ‫را در انها دیدم‪.‬‬ ‫ایا نمی توان در تلویزیون بستری به وجود اورد که‬ ‫با حفظ ش��ئونات و ارزش ها‪ ،‬سریال هایی ساخت‬ ‫که نیاز جوانان را هم پاسخ گفت؟‬ ‫نه‪ ،‬چط��ور می توان؟ خیل��ی چیزها ممنوعه اس��ت‪.‬‬ ‫چط��ور می توان یک عاش��قانه لطیف را نش��ان داد؟‬ ‫البته در سریال های «مس��افری از هند» و «خط قرمز»‬ ‫موضوعات خوبی بیان شد‪ ،‬اما االن دیگر خیلی زمان‬ ‫گذش��ته و باید با توجه به زمان‪ ،‬نیاز جوانان را پاسخ‬ ‫گفت‪.‬‬ ‫یعنی باید سریال سازی را متوقف کرد؟‬ ‫ذهنیت مخاطب ایرانی در نش��ان دادن عش��ق فقط به‬ ‫س��مت بخش غیرمطهر می رود‪ .‬وقتی برداش��ت ها و‬ ‫تاویل های متفاوتی وجود دارد چه کار می توان کرد؟‬ ‫این موضوع خیلی کار را سخت می کند‪ ،‬با وجود این‬ ‫همه س��ریال‪ ،‬اما برنامه‪ 90‬همچنان موفق است‪ ،‬چون‬ ‫یک شجاعت و جراتی در ان وجود دارد که دلچسب‬ ‫است‪ .‬به نظرم هرچه رازگشایی برنامه ای بیشتر باشد‪،‬‬ ‫جذاب تر است‪ .‬اما چرا این جرات در حوزه های دیگر‬ ‫هم تزریق نمی ش��ود؟ چرا مثال در س��ریالی نمی توان‬ ‫یک پلیس را زیر سوال برد؟ تا وقتی این موانع و این‬ ‫ممیزی ها باشد این اتفاقات پیش می اید‪.‬‬ ‫ما سال هاس��ت ش��بکه خبر داریم اما هیچ اتفاقی در‬ ‫ان نیفت��اد و مخاطب خاص��ی را هم جذب نکرد‪ ،‬اما‬ ‫بی بی س��ی به یکباره بخش��ی را هم��راه خود می کند‪.‬‬ ‫خاصی��ت پیرو بودنم��ان ایجاب می کند ک��ه به فکر‬ ‫الگوبرداری بیفتیم‪ ،‬نمونه اش می شود اخبار سراسری‬ ‫ساعت ‪ 19‬شبکه یک!‬ ‫اما این دیگر باورپذیر نیس��ت‪ ،‬چ��ون ان خالقیت و‬ ‫ابتکار ابتدایی در ان ش��بکه ماهواره ای قبال دیده شده‬ ‫است‪ .‬مجری ها بسیار راحت هس��تند و برنامه کامال‬ ‫تکنیکال است‪.‬‬ ‫م��ن کاری به پی��ام برنامه ن��دارم‪ ،‬از لح��اظ بصری‬ ‫می گویم این تکلفی که در اخبار ش��بکه های ما وجود‬ ‫دارد‪ ،‬در ان برنامه ه��ا وج��ود ن��دارد‪ .‬مخاطب اذیت‬ ‫می ش��ود‪ ،‬چون تقلیدی بودن ازارش می دهد حاال با‬ ‫همین اوضاع هم وقتی س��ریال هایی ساخته می شود‬ ‫که می خواه��د مباحث جدیدی را مطرح کند ممیزی‬ ‫و اعتراض ها اجازه این کار را نمی دهد‪ ،‬نمونه اش هم‬ ‫می ش��ود س��ریال های مثل «میوه ممنوعه» و «ساعت‬ ‫شنی» که حاش��یه های زیادی برای انها به وجود امد‪.‬‬ ‫به این خاطر که تحمل ش��نیدن موضوعات جدید را‬ ‫نداریم‪.‬‬ ‫اق��ای صدیقی به نظر ش��ما معض لی که ش��بکه‬ ‫«فارسی ‪ »1‬به وجود می اورد‪ ،‬چیست که اینقدر به‬ ‫فک��ر چاره ای برای از بین ب��ردن یا محو کردن این‬ ‫شبکه هستیم؟‬ ‫وقتی مخاطب این س��ریال ها را می بیند و با چیزهای‬ ‫جدیدی اشنا می شود‪ ،‬س��طح مطالباتش باال می رود‪.‬‬ ‫برای این مطالبات باید پاس��خی وجود داشته باشد و‬ ‫اگر نباش��د ان وقت تبدیل به معضل می ش��ود‪ .‬وقتی‬ ‫جوانان در سریالی کره ای می بینند که دختر و پسر در‬ ‫دانشگاه کنار هم می نشینند و شوخی هم می کنند و چه‬ ‫بسا که بعد از کالس درباره اینده خود صحبت کنند‪،‬‬ ‫ان وقت به این فکر می افتند که چرا در دانش��گاه های‬ ‫ما این اتفاق نمی افتد؟‬ ‫ان وقت وقتی پس��ری زیاد شوخی و سبکی می کند‪،‬‬ ‫من تذکر می دهم و ان دانشجو ناراحت می شود چون‬ ‫س��طح توقعش باال رفته اس��ت‪ .‬به نظرم معضل شدن‬ ‫ش��بکه «فارسی ‪ »1‬طی پروسه طوالنی مدت به وجود‬ ‫امده و چاره اندیشی در حال حاضر دیگر ثمری ندارد‬ ‫و م��ا باید به فکر اینده باش��یم که چط��ور به نحوی‬ ‫مطل��وب نیازهای جوانانمان را پاس��خ بگوییم وگرنه‬ ‫بازه��م ش��بکه ها و رس��انه ها و فناوری های جدیدی‬ ‫می اید که مثل و چه بس��ا بدتر از «فارسی ‪ »1‬برایمان‬ ‫ایجاد مشکل می کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫منتقدان درباره شبکه «فارسی ‪ »1‬چه می گویند‬ ‫تنزل سلیقه مخاطبان ما را ضربه پذیرکرده است‬ ‫بهناز شیربانی‬ ‫پدیده ظهور و گس��ترش ش��بکه «فارس��ی ‪ »1‬در‬ ‫میان عامه مردم اتفاقی است که بسیاری از صاحب‬ ‫نظران ان را بحران این روز های جامعه ما خطابش‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫بسیاری از منتقدان انگشت اشاره خود را به سوی‬ ‫متولی��ان فرهنگ��ی کش��ور گرفته اند و خواس��تار‬ ‫رس��یدگی به وضع نا بس��امان پیش ام��ده و عدم ‬ ‫ترویج فرهنگ بیگانه در میان مردمان ما هس��تند‪.‬‬ ‫در ادام��ه نظر برخی از منتق��دان و روزنامه نگاران‬ ‫صاحب نظ��ر را می خوانید که بیش��تر درباره علل‬ ‫ظهور پدیده «فارسی ‪ »1‬صحبت کرده اند‪.‬‬ ‫حبی��ب ایل بیگ��ی‪ :‬مردم ما همه چی��ز را زود‬ ‫می پذیرند‬ ‫به نظ��ر م��ن عل��ت اصل��ی دیده ش��دن ش��بکه‬ ‫«فارس��ی ‪ »1‬این است که این شبکه از ضعف های‬ ‫رایج در رس��انه ملی ما س��ود می ب��رد‪ .‬باید قبول‬ ‫کنی��م که در جامعه انواع مختلفی از اقش��ار مردم‬ ‫با س��طح فرهنگ و س��لیقه خاص خ��ود زندگی‬ ‫می کنند‪ .‬تصور می کنم ش��بکه «فارس��ی ‪ »1‬بیشتر‬ ‫مخاطب��ان ج��وان و زن��ان را درگیر خ��ود کرده‬ ‫و طبع��ا ای��ن قش��ر فراگیر ترین قش��ر جامعه ما‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫نش��ان دادن بس��یاری از مس��ائل خصوصا عشق‬ ‫نکته ای اس��ت که می ت��وان روی ان تامل کرد که‬ ‫می تواند یکی از مسائلی باشد که مخاطب را برای‬ ‫دیدن اینگونه س��ریال ها تحریک کند‪ .‬در بسیاری‬ ‫از فیلم ها و سریال های ما نشانه های ابراز عالقه و‬ ‫عش��ق بسیار کم اس��ت و تصور می کنم اگر ان را‬ ‫به شکل بس��یار فاخر و درست در فیلم هایمان به‬ ‫تصویر بکشیم‪ ،‬بتوانیم تا حدی جای خالی چنین‬ ‫چیزی را پر کنیم‪.‬‬ ‫متاس��فانه جدا از این قضیه من معتقدم که ش��بکه‬ ‫«فارس��ی ‪ »1‬ترویج کننده فرهنگ مبتذلی اس��ت‬ ‫که با فرهنگ ما بس��یار فاصله دارد‪ ،‬اما از س��وی‬ ‫دیگر نکته هایی در این فیلم ها به چش��م می خورد‬ ‫که تا حدی از شناخت فرهنگ ما نشات می گیرد‪.‬‬ ‫مثل داس��تان گویی این س��ریال ها که خب طبیعتا‬ ‫هیچ ادمی از داس��تان گویی ب��دش نمی اید و من‬ ‫ح��س می کنم از انجای��ی که مردم م��ا همه چیز‬ ‫را می پذیرند این س��ریال ها بی��ش از انکه ما فکر‬ ‫می کنیم تاثیر خواهد داشت و خانواده های ایرانی‬ ‫خودش��ان را در مقابل این هج��وم فرهنگ بیگانه‬ ‫بی س�لاح می دانند و متاسفانه اینده بسیار بدی را‬ ‫ب��رای ترویج بیش از حد فرهن��گ بیگانه در میان‬ ‫مردم متصور هستم‪.‬‬ ‫ش��اهین امین (روزنامه نگار)‪ :‬وقت ان رسیده‬ ‫به فرهنگ نگاه جدیدی داشته باشیم‬ ‫تا وقتی کار فرهنگی جدی گرفته نشود و تا وقتی‬ ‫تلویزیون ما نتواند س��لیقه تمام طیف مخاطبش را‬ ‫فراهم کند باید منتظر چنین اثار مخرب و اس��یب‬ ‫زننده ای مثل شبکه «فارس��ی ‪ »1‬باشیم‪ .‬تلویزیون‬ ‫ما به راحتی می تواند با حفظ تمام ش��ئونات رایج‬ ‫و قاب��ل احترام��ی که در کش��ور ما وج��ود دارد‬ ‫س��لیقه مردم را به طرفی بب��رد که حتی اگر چنین‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫س��ریال هایی پخش می ش��ود نیز از ان استقبال نکند‪.‬‬ ‫از ط��رف دیگر تا وقتی ما س��ینمای فع��ال و پویا با‬ ‫رنگ امیزی متفاوت و جذاب نداش��ته باش��یم وضع‬ ‫ب��ه همین منوال خواهد بود و به جایی می رس��یم که‬ ‫شبکه ای مثل «فارسی ‪ »1‬معضل فرهنگی ما می شود‪.‬‬ ‫ما به س��بب تنزل س��لیقه مخاطبانم��ان ضربه پذیری‬ ‫ش��دیم‪ .‬و گرن��ه ای��ن س��ریال ها در همه کش��ور ها‬ ‫پخش می ش��ود و ممکن اس��ت هیچ اثار و نشانه ای‬ ‫دال ب��ر تاثیر پذی��ری مردمش از چنین س��ریال هایی‬ ‫نبینیم‪.‬‬ ‫من همیش��ه جمله معروف اس��تاد اوین��ی را تکرار‬ ‫می کنم و ان هم این اس��ت که «م��ا باید خانه هایمان‬ ‫را پای کوه اتشفشان بس��ازیم» و این جمله مصداق‬ ‫بارز این حرف اس��ت که ما باید انق��در از عملکرد‬ ‫خودمان مطمئن باش��یم تا ش��بکه ای مثل «فارسی ‪»1‬‬ ‫دغدغه ذهن هر کدام از ما نباشد‪.‬‬ ‫ش��بکه «فارس��ی ‪ »1‬ترویج کنن��ده فرهن��گ مبتذل و‬ ‫س��خیفی اس��ت که جوانان ما را نش��انه گرفته است‬ ‫و این ش��بکه از س��خیف ترین ابزارهایی که می تواند‬ ‫عامل جذابیت یک اثر شود استفاده می کند‪.‬‬ ‫م��ن تص��ور می کنم ما هی��چ چاره ای جز ب��اال بردن‬ ‫س��طح س��لیقه مردم با اثاری که متولیان فرهنگی ما‬ ‫می توانند ان ر ا ترتیب دهند نداریم‪ .‬فکر می کنم وقت‬ ‫ان رس��یده که به معقوله فرهنگ نگاه جدیدی داشته‬ ‫باش��م تا از این طریق مردم را در مقابل اس��یب های‬ ‫اینچنینی تجهیز کنیم‪.‬‬ ‫انتونیا شرکا (منتقد)‪ :‬مضامین شبکه «فارسی‬ ‫‪ »1‬با فرهنگ ما قرابت زیادی دارد‬ ‫من فکر می کنم شبکه «فارسی ‪ »1‬در مدت کوتاه‬ ‫فعالیتش توانس��ته جایگاه بسیار مهم و مختصی را‬ ‫در خانه های ایرانی ها پیدا کند و این در حالی است‬ ‫ک��ه نازل ترین کیفیت را به لحاظ دوبله و محتوای‬ ‫داس��تان گویی و فیلمسازی در این سریال ها شاهد‬ ‫هس��تیم‪ .‬البته من تصور می کنم که خود این مساله‬ ‫جای بحث و بررس��ی دارد که چطور یک ش��بکه‬ ‫خارجی می تواند س��ریال هایی بس��ازد که تا این‬ ‫حد طرف��دار پیدا کند و در ط��رف مقابل چرا در‬ ‫تلویزیون و رسانه ملی ما خبری از این جذابیت ها‬ ‫و ماندگاری س��ریال ها نیس��ت؟ به هر حال شبکه‬ ‫«فارس��ی ‪ »1‬از این جهت توانسته گوی سبقت را‬ ‫از شبکه های ما برباید‪.‬‬ ‫به هر حال این ش��بکه و محبوبیتش فقط جای یک‬ ‫حس��رت را برای ما باق��ی می گذارد ک��ه چرا ما‬ ‫نمی توانیم چنی��ن جذابیت هایی را برای مخاطبان‬ ‫ایرانی با فرهنگ خاص خودمان به وجود بیاوریم‬ ‫که ان را در ش��بکه های بیگانه جست وجو نکنند‪.‬‬ ‫متاس��فانه قشر جوان و نوجوان ما مخاطبان اصلی‬ ‫این شبکه هس��تند و گاهی خودم دیده ام که حتی‬ ‫تک��رار این س��ریال ها را هم ن��گاه می کنند و این‬ ‫شبکه هیچ قصد دیگری غیر از تنزل سطح سلیقه‬ ‫بیننده و ترویج فرهنگی که بی اخالقی را گسترش‬ ‫می دهد‪ ،‬ندارد‪.‬‬ ‫‪51‬‬ ‫هفت‬ ‫بررسی اخرین مواضع‬ ‫روحانی سیاستمدار‬ ‫بازنشستگی؟‬ ‫س��ه دهه از انقالب می گذرد و هاشمی رفس��نجانی که‬ ‫هم��واره در همه بحران های بعد از انقالب خواس��ته‬ ‫و ناخواس��ته حضور داش��ته‪ ،‬حاال از احتمال به پایان‬ ‫رسیدن عمر سیاسی اش خبر می دهد‪.‬‬ ‫او در همه س��ال های پ��س از انقالب انواع و اقس��ام‬ ‫فش��ارهای سیاس��ی را نس��بت به خود تجربه کرده و‬ ‫از اکث��ر انها پیروز بیرون امده اما ش��اید هیچ گاه فکر‬ ‫نمی کرد بازی اخر این چنین سخت باشد‪.‬‬ ‫رقیب او این بار از جنسی دیگر است؛ نه از گروه های‬ ‫مخال��ف دهه ‪ 60‬اس��ت و نه از چپ ه��ای دهه ‪.70‬‬ ‫این بار کس��ی روبه روی اوست که روزگاری یکی از‬ ‫مدیران اجرایی اش بوده اس��ت‪ .‬کسی که هشت سال‬ ‫پس از رفتن اش از پاستور بر صندلی اش تکیه زده و در‬ ‫تمام این سال ها در نقد گفتار و عملکرد رئیس سابقش‬ ‫کم نگذاشته است‪ .‬این دو نفر اگرچه در ‪ 4‬سال دولت‬ ‫نهم ژنرال هایشان را به مصاف یکدیگر فرستاند اما در‬ ‫این یک س��ال اخیر رخ به رخ به میدان رقابت رفتند و‬ ‫هر چه داشتند به صحنه اوردند‪.‬‬ ‫و شاید به همین دلیل است که هاشمی پس از پشت‬ ‫سر گذاشتن سالی سخت و پر ماجرا حاال از احتمال به‬ ‫پایان رس��اندن عمر سیاسی اش سخن به میان اورده و‬ ‫سال ‪ 89‬را به گونه ای دیگر اغاز کرده است‪.‬‬ ‫ی که در این یک س��ال همواره بر‬ ‫در ای��ن میان اتهام�� ‬ ‫او گ��ران امده اس��ت «فاصله از رهب��ر معظم انقالب‬ ‫اس��ت»‪ .‬او اما همواره این مس��اله را رد کرده چنانکه‬ ‫در ابتدای سال در دیدار با مسئوالن و خبرنگاران یک‬ ‫روزنامه اختالف‏نظر را طبیعی دانس��ت اما رابطه خود‬ ‫را با رهبر معظم انقالب «صمیمانه» و «دارای ریشه های‬ ‫عمی��ق» خوان��د و گفت‪« :‬ش��خصی بهت��ر از ایت اهلل‬ ‫خامنه ای برای رهبری نمی شناسم و همه باید تابع نظر‬ ‫ایشان باشیم‪».‬‬ ‫در همی��ن دیدار بود ک��ه او از یک‏س��و «اطمینان» و‬ ‫«اعتماد» را برای ش��رکت م��ردم در انتخابات و تاثیر‬ ‫ارای انها مهم دانس��ت و از سوی دیگر عدم حضور‬ ‫احزاب قوی در کشور را از مهم‏ترین دالیل مشکل در‬ ‫پیگیری حقوق مردم عنوان کرد‪.‬‬ ‫در حالی که دیدارهای نوروزی هاشمی رفس��نجانی تا‬ ‫پایان اولین ماه س��ال ‪ 89‬به صورت فش��رده‏ای دنبال‬ ‫می شد‪ ،‬اما در واپسین روزهای فروردین ماه خبری در‬ ‫خصوص وی منتشر شد که جنجال زیادی به پا کرد‪.‬‬ ‫الی��اس نادران‪ ،‬نماینده تهران در مجلس اعالم کرد که‬ ‫رئیس مجمع تش��خیص مصلح��ت نظام در خصوص‬ ‫پرونده فرزندش مهدی با صادق املی‏الریجانی‪ ،‬رئیس‬ ‫قوه قضائیه دیدار کرده است‪ .‬البته این خبر بالفاصله از‬ ‫سوی دستگاه قضا تکذیب شد‪.‬‬ ‫ام��ا ‪ 50‬روز پس از اغاز س��ال ‪ ،89‬رئیس دولت‏های‬ ‫پنجم و ششم با جمعی از استانداران سابق دیدار کرد؛‬ ‫دیداری که بسیار خبرساز شد‪.‬‬ ‫او قان��ون اساس��ی را مهم ترین محور ب��رای حرکت‬ ‫نیروهای انقالب معرفی کرد و گفت که اجرای صحیح‬ ‫قانون اساس��ی و توجه به خواسته های مردم می تواند‬ ‫‪52‬‬ ‫استحکام بخش نظام جمهوری اسالمی باشد ‪.‬‬ ‫هاشمی‏رفس��نجانی در این دیدار گفت‪« :‬حکومت ها‬ ‫در دنیای امروز به دنبال اقناع افکار عمومی هس��تند و‬ ‫دوران تحمیل پایان یافته است‪».‬‬ ‫وی نس��ل مدیران پس از انقالب را س��رمایه ای برای‬ ‫کشور و نظام دانست و تاکید کرد که تجربه اندوزی این‬ ‫مدیران با س��رمایه های مادی و معنوی کشور در طول‬ ‫سالیان متمادی صورت پذیرفته و انها سرمایه های این‬ ‫کشور هستند که باید از انان استفاده مطلوب شود‪.‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی در خصوص راه حل های برون رفت‬ ‫از وضعیت موجود نیز گفت‪« :‬راه حل هایی که به ذهنم‬ ‫می رس��ید در نماز جمعه مطرح ک��ردم و هنوز نیز در‬ ‫کلیات به ان معتقد هستم‪».‬‬ ‫او دو روز بع��د ب��ا جمعی از اعض��ای هیات علمی و‬ ‫دانش��جویان نخبه دانش��گاه ازاد اسالمی و نمایندگان‬ ‫تش��کل های سیاس��ی این دانش��گاه دیدار ک��رد و با‬ ‫دفاع از عملکرد این دانش��گاه با بی��ان این که «در حال‬ ‫حاض��ر دانش��گاه ازاد و فارغ التحصی�لان ان س��هم‬ ‫بزرگی در مدیریت کش��ور دارند و بارهای بس��یاری‬ ‫را از دوش دولت برداش��ته اند» گفت متاس��فانه گاهی‬ ‫مشاهده می شود برخی مس��ئوالن به جای حمایت و‬ ‫تس��هیل در امور این دانشگاه‪ ،‬موانع را تشدید کرده یا‬ ‫دست اندازهایی ایجاد می کنند‪.‬‬ ‫این س��خنان هاشمی‏رفس��نجانی که ب��ه زعم برخی‬ ‫دانشجویان «حمایت از جاسبی» تلقی می‏شد‪ ،‬موجب‬ ‫ش��د تا انجمن اسالمی ‪ 15‬دانشگاه کش��ور در نامه‏ای‬ ‫سرگشاده و بدون سالم به رئیس هیات امنای دانشگاه‬ ‫ازاد اسالمی‪ ،‬به شدت از او انتقاد کنند‪.‬‬ ‫هاشمی‏رفسنجانی اما پاسخی به این نامه نداد و ترجیح‬ ‫داد همچون یک سال گذشته سکوت اختیار کند‪.‬‬ ‫ی هاشمی‏رفس��نجانی پس از انتشار‬ ‫اولین موضع‏گیر ‬ ‫این نامه‪ ،‬صدور پیام به مناسبت روز جهانی ارتباطات‬ ‫بود‪.‬‬ ‫وی در این پیام با بیان اینکه کس��انی‏که در سانس��ور‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫سیاست‬ ‫اخب��ار و جع��ل حقای��ق می کوش��ند‪ ،‬اب د ر ه��اون‬ ‫می کوبند‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬چه خوب اس��ت که به جای‬ ‫تالش بیهوده توقیف مطبوعات‪ ،‬انسداد اخبار و فیلتر‬ ‫روزنه های خبررسانی‪ ،‬اوال تمام عملکرد خویش را با‬ ‫معیارهای انس��انی تطبیق دهیم و ثانیا با ایجاد فضای‬ ‫باز‪ ،‬با جامعه جهانی در این مسیر همگام شویم‪».‬‬ ‫او در پیامی به مناس��بت روز جهانی م��وزه و میراث‬ ‫فرهنگ��ی نیز تاکید کرد که نباید بگذاریم رزمندگان و‬ ‫س��رداران هشت س��ال دفاع مقدس را به جای اینکه‬ ‫چون رود در جامعه جاری باش��ند‪ ،‬گروهی با اهداف‬ ‫سیاسی و باندی کنار بزنند‪.‬‬ ‫در حال��ی ک��ه نزدی��ک به یک س��ال از انتش��ار نامه‬ ‫ هاشمی‏رفس��نجانی به مقام معظم رهبری می‏گذشت‪،‬‬ ‫سایت شخصی وی بار دیگر این نامه را روی خروجی‬ ‫س��ایت قرار داد‪ .‬روزنامه وطن‏امروز که ارگان حامیان‬ ‫دولت اس��ت نیز در واکنش به این اقدام‪ ،‬نامه سردبیر‬ ‫خود به هاشمی‏رفسنجانی را مجددا منتشر کرد‪.‬‬ ‫ای��ن تنش مکتوب س��رانجام به ارس��ال جوابیه‏ای از‬ ‫سوی دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ختم‬ ‫ش��د؛ جوابیه ای پر حرف و حدیث گویی درد دل های‬ ‫هاش��می بود از همه انچه که در این س��ه دهه بر او‬ ‫گذشته اس��ت‪ .‬چنانکه در ابتدای نامه این چنین امده‬ ‫بود‪« :‬بی پاسخ گذاشتن شبهات‪ ،‬باعث تسریع انحراف‬ ‫کنون��ی جامعه از اه��داف انقالب اس�لامی و ظلمی‬ ‫ مضاعف به ایندگان خواهد بود که می خواهند بدانند‬ ‫در مقطع ‪ ۳۰‬ساله پس از انقالب اسالمی بر کشورشان‬ ‫چه گذشته و می گذرد‪».‬‬ ‫این نامه بار دیگر رجعتی داش��ت به ماجرای نامه قبل‬ ‫از انتخابات هاش��می‪« :‬جای تعجب اس��ت که جمله‬ ‫معروف رهبری معظم انقالب در ‪ ۱۴‬خرداد ‪ ۱۳۸۸‬در‬ ‫حرم امام را که فرمودند‪« :‬صحیح و موردپسند نیست‬ ‫که ی��ک نامزد در نطق ه��ای تلویزیونی ب��رای اثبات‬ ‫خود به نفی دیگران متوس��ل ش��ود» را یا نشنیدند و‬ ‫یا نمی خواستند بشنوند و رئیس جمهور را والیی ترین‬ ‫رئیس جمه��ور تاریخ ای��ران می دانند و س��پس ابراز‬ ‫مطالب خ�لاف در مناظره تلویزیونی را حق ایش��ان‬ ‫برای جبران عدم حمایت ایت اهلل هاشمی ‏رفس��نجانی‬ ‫از دول��ت می شناس��ند‪ .‬به فرض مح��ال که حمایت‬ ‫ایت اهلل هاشمی ‏رفسنجانی از اقای موسوی در انتخابات‬ ‫مسجل شده بود‪ ،‬ایا به گناه حمایت یک شخص از یک‬ ‫نامزد‪ ،‬باید ه��ر دروغی را که به ذهن می اید‪ ،‬علیه ان‬ ‫شخص و خانواده ایشان در تلویزیون گفت؟! گذشته‬ ‫از همه این مس��ائل‪ ،‬وقتی ش��خص ایت اهلل خامنه ای‬ ‫در مالقات حض��وری با ایت اهلل هاشمی ‏رفس��نجانی‬ ‫می فرمایند درباره اصل و محتوای نامه هیچ مالحظه ای‬ ‫ندارند و یک ب��ار به صورت خصوصی و یک بار در‬ ‫نماز جمعه هم به خالف گویی هایی پاس��خ می دهند‪،‬‬ ‫چگون��ه عده ای زیر لوای دروغین حمایت از رهبری‪،‬‬ ‫مالحظه تراشی می کنند؟!»‬ ‫واگویه های هاش��می به همین جا ختم نش��د و او به‬ ‫اتهام جانبداری از خاتمی در دوم خرداد نیز این چنین‬ ‫پاس��خ داد‪« :‬این چه شیوه ناشیانه ای در سیاست است‬ ‫که ‪ ۱۲‬س��ال پس از انتخابات ریاس��ت جمهوری سال‬ ‫‪ ۷۶‬اوال وقیحانه خ��ود را همه کاره انقالب می دانید و‬ ‫ثانیا وقیحانه تر می گویید اگر سخنان هاشمی ‏رفسنجانی‬ ‫ی‬ ‫مبنی بر برخ��ورد با تقلب در انتخاب��ات نبود‪ ،‬خاتم ‬ ‫رئیس‏جمه��ور نمی ش��د؟!! ای��ا غیر از این اس��ت که‬ ‫اعتراف می کنید {‪}...‬؟!»‬ ‫این جوابیه فرازهای مهم دیگری هم داشت‪ .‬ماجرای‬ ‫انتخابات مجلس ششم و س��پس پیروزی هاشمی با‬ ‫رای بسیار باال در انتخابات مجلس خبرگان‪« :‬چرا وقتی‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫بحث انتخابات مجلس ششم می شود‪ ،‬فقط و فقط به‬ ‫ی و کینه های ش��خصی با لباس‬ ‫خاطر عقده های قدیم ‬ ‫اصولگرایان‪ ،‬مروج اندیش��ه های ان مبلغ سکوالریسم‬ ‫می شوید؟ چرا فکر نمی کنید که مقدمه انقالب ستیزی‬ ‫و اسالم س��تیزی نویس��نده کتاب کذای��ی عالیجناب‬ ‫س��رخ پوش هم مثل بعضی از ش��ماها هاشمی ستیزی‬ ‫بوده است؟! چرا در بیان نتایج انتخابات مجلس ششم‬ ‫در س��ال ‪ ۱۳۷۸‬نعل وارونه می زنید؟ مگر نمی دانید با‬ ‫ش��مارش مجدد تنها ‪ ۲۰‬درص��د صندوق های حوزه‬ ‫انتخابی��ه تهران‪ ،‬ک��ه توس��ط ش��ورای نگهبان انجام‬ ‫می گرفت‪ ،‬ایت اهلل هاشمی ‏رفسنجانی از رتبه سی ام به‬ ‫نوزدهم رسید؟‬ ‫چرا وقتی می خواهید تسلسل تاریخ برگزاری انتخابات‬ ‫را طی س��ال های اخیر بگویید و براساس دیدگاه های‬ ‫خویش تحلیل کنی��د‪ ،‬هنگامی که به انتخابات مجلس‬ ‫خبرگان در س��ال ‪ ۱۳۸۶‬می رسید‪ ،‬سکوت می کنید؟!‬ ‫چرا وقتی از نتایج خیره کننده ان انتخابات و فاصله رای‬ ‫ایت اهلل هاشمی‏رفسنجانی با نفر دوم پرسیده می شود‪،‬‬ ‫حضور ناظران بی شمار ایش��ان در همه صندوق های‬ ‫حوزه انتخابیه اس��تان تهران را دلیل می اورید؟ ایا این‬ ‫دلیل در قرینه خویش پاس��خی غیر از این دارد که اگر‬ ‫ناظران ایت اهلل هاشمی‏رفسنجانی هنگام شمارش ارا‬ ‫نبودند‪ ،‬نتیجه انتخابات غیر از این بود؟»‬ ‫مهمتر از همه این بود که این جوابیه پس از نماز جمعه‬ ‫‪ 14‬خرداد منتشر شد‪.‬‬ ‫در هم��ان روزه��ا علی‏اکبر پرورش وزی��ر اموزش و‬ ‫پرورش اسبق‪ ،‬در گفت وگو یی‪ ،‬در خصوص نامه رئیس‬ ‫مجمع تش��خیص مصلحت نظام به مقام معظم رهبری‬ ‫گفت‪« :‬م��ن ان نام��ه را تحت تاثیر مس��تقیم خانواده‬ ‫ی و به خصوص همسر ایش��ان می دانم‪،‬‬ ‫اقای هاش��م ‬ ‫اثار حرف های تند خانواده و اطرافیان ایش��ان در نامه‬ ‫ی هاش��می‬ ‫معل��وم بود‪ ،‬ولی اقا با مدارا با این نامه اقا ‬ ‫ برخورد کردند که البته دلیل هم داش��ت‪ ،‬امام به اقای‬ ‫ی هاشمی‬ ‫خامنه ای س��فارش کرده بود که مراقب اقا ‬ ‫ش هاشمی رفسنجانی‬ ‫ باشد‪ ».‬پرورش در خصوص نق ‬ ‫در ح��وادث بعد از انتخابات نیز تاکی��د کرد‪« :‬من در‬ ‫مورد اقای هاش��می همان تعبیری را که خود اقا برای‬ ‫بنده در مورد ایش��ان داشتند‪ ،‬قائلم‪ .‬اقا همین اخیرا به‬ ‫ی ادم فهمیده ای است و باید‬ ‫ی هاشم ‬ ‫بنده گفتند که اقا ‬ ‫نگهش داشت و مراقبش بود و از او استفاده کرد‪ .‬اقای‬ ‫ هاشمی از دوستان قدیمی من و مورد احترام من است‪.‬‬ ‫خیلی هم خوب قضایا را می فهمد اما ما اطرافیانش��ان‬ ‫را می شناسیم‪».‬‬ ‫هاشمی رفس��نجانی پ��س از اتفاقات��ی که در مراس��م‬ ‫س��الگرد رحلت امام خمین��ی رخ داد اینگونه لب به‬ ‫اعتراض گشود‪« :‬اتفاقی که در مراسم سالگرد امام(ره)‬ ‫در حرم اتفاق افتاد‪ ،‬انصافا از ان نوع کارهای نامعقولی‬ ‫بود که در اس��تانه بحث های تحریم اتفاق افتاد؛ نباید‬ ‫این جور بشود‪».‬‬ ‫هاش��می همانجا این روایت مهم را هم نقل کرد‪« :‬من‬ ‫ان روز در ات��اق انتظار‪ ،‬خدمت مق��ام معظم رهبری‬ ‫نشسته بودم‪ ،‬می دیدم ایش��ان ناراحتند‪ .‬یک وقت که‬ ‫حسن اقا پیش��نهاد صلوات داد و صدای بسیار بلندی‬ ‫از جمعیت به گوش رس��ید که برخالف ان شعارها‪،‬‬ ‫یک دفعه انب��وه جامعه‪ ،‬در انجا صلوات فرس��تادند‪.‬‬ ‫رهبری معظم انقالب‪ ،‬خوش��حال شدند‪ .‬به من گفتند‬ ‫ببی��ن‪ ،‬این جمعیت اس��ت‪ ،‬نه ان صدای��ی که از یک‬ ‫مع��دودی درمی ای��د؛ جمعیت وفادار اس��ت‪ .‬قبل از‬ ‫سخنرانی حس��ن اقا رنجیده بود‪ .‬می خواست صحبت‬ ‫نکن��د‪ .‬باز همان جلوی من بود ک��ه رهبری معظم به‬ ‫ایش��ان گفتند که مناسب نیس��ت شما صحبت نکنید‪.‬‬ ‫مردم انتظار دارند از ش��ما مطالبی بشنوند و ایشان را‬ ‫ی تریبون‬ ‫ ترغیب کردند که برون��د‪ .‬ان کاری که جلو ‬ ‫در انظار کردند‪ ،‬خیلی معنادار بود‪ .‬خوب این سال ها‪،‬‬ ‫این مراس��م تکرار شده‪ ،‬مقام معظم رهبری هیچ وقت‬ ‫حسن اقا را جلوی مردم نبوسیده بودند‪ ،‬انهایی که این‬ ‫را می دیدند‪ ،‬بای��د درس می گرفتند‪ ،‬می فهمیدند‪ ،‬این‬ ‫یک اشاره ای داشت‪ ،‬خب ایشان در این حد‪ ،‬این گونه‬ ‫رمزگونه نظرشان را اعالم کردند‪ .‬من می بینم بعد از ان‬ ‫هم‪ ،‬همان هایی ک��ه محرک این جمعیت بودند‪ ،‬هنوز‬ ‫دارند مقاله می نویس��ند‪ ،‬س��خنرانی می کنند‪ ،‬تحریک‬ ‫می کنند‪ ،‬این چه چیزی است؟»‬ ‫ی هاشمی رفس��نجانی گفت وگوی‬ ‫اخرین موضع گیر ‬ ‫او با ماهنامه مدیریت ارتباطات بود که س��ر و صدای‬ ‫زی��ادی به پا کرد؛ انجا که او گفت‪« :‬مایلم کناره‏گیری‬ ‫کنم‪ ،‬اما‪»...‬‬ ‫ی که مصاحبه کننده از او پرسید ایا تا به‬ ‫هاشمی هنگام ‬ ‫حال به باز نشس��تگی فکر کرده اید‪ ،‬گفت‪« :‬مایلم‪ .‬االن‬ ‫س��ن من در حدی است که مایلم این گونه شود‪ .‬ولی‬ ‫هنوز می ترس��م عوارض بد سیاس��ی داشته باشد و به‬ ‫نوعی قهر تلقی شود که نمی خواهم انجام دهم‪».‬‬ ‫وی در پاس��خ این پرس��ش که انگیزه شما از نگارش‬ ‫ان نامه سرگش��اده به مقام معظم رهبری چه بود؟ چه‬ ‫چیزی ش��ما را مجبور به انتش��ار ان نام��ه کرده بود؟‬ ‫می گوید‪« :‬همه می‏دانستند که نسبت به دیگر نامزدها‬ ‫بی‏طرف هس��تم‪ ،‬کاری نداش��تم که مردم به چه کسی‬ ‫رای می دهند‪ .‬ولی همه می دانس��تند که روحیه کاری‬ ‫من با این ش��یوه اداره جامعه سازگار نیست‪ .‬متاسفانه‬ ‫در مناظ��ره‪ ،‬اق��ای احمدی نژاد حرف‏های��ی را زد که‬ ‫غیرواقع��ی بود‪ .‬در س��الگرد رحلت ام��ام در مرقد به‬ ‫ایشان گفتم حرف‏های ناقص گفته اند ‪ .‬ترجیح می دهم‬ ‫خودش��ان اصالح کنند وگرنه ناچ��ارم توضیح بدهم‪.‬‬ ‫چن��د روز هم صبر ک��ردم و جوابی ندیدم‪ .‬پس از ان‬ ‫نام��ه‏ای تهیه کردم‪ .‬چون باید جواب ان حرف‏ها داده‬ ‫می شد‪».‬‬ ‫وی می گوید‪« :‬به هر حال در همان فرصت باقی مانده‬ ‫برای رهبری معظم فرس��تادم و متاسفانه در ان فاصله‬ ‫دو س��اعته باقی مانده نامه به ایشان نرسیده بود‪ ،‬چون‬ ‫جواب��ی به من نرس��یده بود‪ .‬در اخری��ن لحظاتی که‬ ‫می خواس��تم خدمت ایش��ان بروم‪ ،‬منتشر کردم‪ .‬وقتی‬ ‫رفت��م‪ ،‬ایش��ان گفتند‪« :‬داش��تم نامه ش��ما را از روی‬ ‫کامپیوت��ر می خواندم‪ .‬یعنی پس از اینکه پخش ش��ده‬ ‫بود هم‪ ،‬هنوز متن اصلی را ندیده بودند‪ ».‬پرس��یدم از‬ ‫نظر ش��ما چگونه بود؟ گفتن��د‪« :‬از لحاظ محتوا هیچ‬ ‫مالحظ��ه ای ن��دارم و فقط ی��ک نکت��ه دارم که اقای‬ ‫احمدی نژاد ش��خص ش��ما را به فس��اد متهم نکرد و‬ ‫درباره بچه‏های شما گفت‪ ».‬گفتم‪ :‬فضا به گونه ای بود‬ ‫که اگرچه از من اس��م نبرد‪ ،‬ام��ا همه چیز متوجه من‬ ‫ش��د‪ .‬ایش��ان گفتند‪« :‬واقعا هیچ مالحظه ای روی نامه‬ ‫ندارم ولی اگر جای شما بودم‪ ،‬بعد از انتخابات منتشر‬ ‫می کردم‪».‬‬ ‫هاشمی‏رفسنجانی در پاسخ به این سوال که هنوز هم‬ ‫ش��اهدیم که می خواهند به بهانه ان نامه شما را مقابل‬ ‫رهبری قرار دهند‪ ،‬نظر ش��ما چیست؟ می گوید‪« :‬اینها‬ ‫در سیاست طبیعی اس��ت‪ .‬گروهی که وارد بازی‏های‬ ‫سیاس��ی می ش��وند از این حرف‏ها زیاد می زنند‪ ،‬ولی‬ ‫همیشه واقعیت‏ها خود را بر احتماالت سیاسی تحمیل‬ ‫می کند و دیر یا زود همه چیز مشخص می شود‪».‬‬ ‫به هر روی حاال مهم ترین س��وال تحلیلگران مس��ائل‬ ‫سیاسی این است که ایا زمان برای هاشمی رفسنجانی‬ ‫به پایان رسیده یا این سیاستمدار کهنه کار چیز دیگری‬ ‫در سر دارد؟‬ ‫‪53‬‬ ‫هفت‬ ‫داریوش قنبری‪:‬‬ ‫تمایل هاشمی برای کناره گیری از سر‬ ‫رضایت نیست‬ ‫داری��وش قنبری بر این باور اس��ت که دو گروه‬ ‫معاند نظام و متحجران داخلی همیش��ه درصدد‬ ‫تخریب چهره هاش��می بودند چراکه درایت وی‬ ‫را در تضاد با اهداف خود می دیدند‪ .‬وی برخی‬ ‫منفعت طلب��ان را نی��ز از عام�لان تخریب چهره‬ ‫هاش��می می دان��د که از این فرص��ت در جهت‬ ‫رسیدن به خواسته های خود بهره می برند‪.‬‬ ‫س��خنگوی فراکسیون اقلیت مجلس معتقد است‬ ‫دس��تگاه های مس��ئول باید صحنه گردانان پروژه‬ ‫تخریب هاش��می را شناس��ایی و به مردم معرفی‬ ‫کنند‪ .‬وی هاش��می را بخشی از تاریخ انقالب و‬ ‫کشور می داند که به خاطر خدمات وی با گذشت‬ ‫زم��ان محبوبیتش می��ان مردم افزای��ش خواهد‬ ‫یافت‪.‬‬ ‫بازنشستگی هاش��می که نسل اول انقالب است‬ ‫چه تبعاتی دارد؟‬ ‫اقای هاشمی از تمایلش برای کناره گیری از سیاست‬ ‫صحبت کرده اما به نظر من این تمایل از سر رضایت‬ ‫نیست و در واقع به دلیل بی مهری هایی است که در‬ ‫حق ایش��ان شده اس��ت و روز به روز هم حمالت‬ ‫سازمان یافته علیه اقای هاشمی بیشتر می شود‪ .‬این‬ ‫در حالی است که امکان دفاع از هاشمی هم سخت‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬بنابر این باور من این است که ایشان‬ ‫ب��ا حالت قهر این صحبت ها را مط��رح کردند‪ .‬اما‬ ‫در کل کنار رفتن شخصیتی نظیر هاشمی رفسنجانی‬ ‫یک ضربه اساسی به نظام هست و به نظر می رسد‬ ‫که باید با ایش��ان صحبت شود تا اگر چنین نیتی را‬ ‫دارند‪ ،‬منصرف شوند و دلجویی نسبت به وضعیتی‬ ‫که علیه اقای هاشمی ایجاد شده صورت گیرد‪ .‬در‬ ‫همین راس��تا حرکت های س��ازمان یافته ای که علیه‬ ‫ایشان است باید متوقف شود‪.‬‬ ‫‪54‬‬ ‫به نظر می رس��د بعضی ه��ا بیش از اندازه و به ش��کل‬ ‫غیرمنطقی تخریب اقای هاشمی را در دستور کار قرار‬ ‫دادن��د‪ .‬این موضوع نه تنها باع��ث نگرانی خود اقای‬ ‫هاش��می و خانواده ایش��ان می تواند باشد بلکه باعث‬ ‫نگرانی بس��یاری از دلس��وزان واقعی نظ��ام و انقالب‬ ‫هم ش��ده اس��ت‪ .‬این رویه علیه هاشمی باوجود انکه‬ ‫مس��ئوالن نظ��ام هم این مش��ی را به ک��رات محکوم‬ ‫کرده اند‪ ،‬همچنان ادامه دارد‪ .‬از این رو به نظر می رسد‬ ‫طراحان پروژه تخریب هاشمی و کسانی که این پروژه‬ ‫را مدیری��ت می کنند باید شناس��ایی و به ملت معرفی‬ ‫ش��وند‪ .‬دس��تگاه های مس��ئول هم موظف به برخورد‬ ‫هس��تند‪ .‬هاشمی فقط یک فرد نیست که بخواهد کنار‬ ‫رود؛ هاشمی بخشی از انقالب است و مردم هم ایشان‬ ‫را دوس��ت دارند چون کسی اس��ت که عمر خود را‬ ‫برای انقالب و نظام وقف کرده اس��ت‪ ،‬بنابراین نباید‬ ‫این طور با وی برخورد شود‪ .‬درست نیست شخصی‬ ‫مانند هاش��می که زحمات زیادی را برای نظام کشیده‬ ‫است حاال به این ش��کل کنار برود‪ .‬باید حتما جلوی‬ ‫این کار گرفته ش��ود و ب��ا عوامل تخریب نیز برخورد‬ ‫صورت گیرد‪.‬‬ ‫گروه های متفاوتی از ابتدای انقالب تا کنون نسبت‬ ‫به هاش��می رفسنجانی اعتراض های تندی را مطرح‬ ‫کرده ان��د‪ .‬باوجود اینکه انه��ا از طیف های متفاوت‬ ‫سیاس��ی بوده اند اما جنس انتقاداتش��ان یکی بوده‬ ‫است‪ .‬این مساله را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫هاش��می همواره از س��وی دو طیف مورد حمله بوده‬ ‫اس��ت یکی افرادی که انقالب و نظام را قبول ندارند‬ ‫و به معنای واقعی کلمه در خارج چارچوب های نظام‬ ‫و انقالب هس��تند‪ .‬اینها هاش��می را فردی با درایت و‬ ‫یکی از عوامل بقا و دوام نظام می دانند به همین خاطر‬ ‫ایش��ان را به عنوان دش��من خود تلق��ی می کنند‪ .‬این‬ ‫طیف درایت هاشمی را مانعی بر سر راه اهداف خود‬ ‫تصور می کنند و همواره بر هاش��می تاخته اند‪ .‬عده‬ ‫دیگری بسته نگران و متحجرانی هستند که متاسفانه‬ ‫به تخریب هاش��می می پردازند و همسو با عوامل‬ ‫خارج از نظام ش��ده اند‪ .‬البته برخی نیز در این میان‬ ‫هستند که منافعی دارند و خودشان هم می دانند کنار‬ ‫گذاشته شدن هاشمی به ضرر نظام و انقالب است‪،‬‬ ‫اما از انجا که منافعش��ان در حذف هاشمی است‬ ‫این مس��اله را پیگیری می کنند که برخی طرفداران‬ ‫دولت در دسته سوم قرار می گیرند‪.‬‬ ‫اگر بخواهیم زندگی سیاس��ی هاش��می را مرور‬ ‫کنی��م کاندیداتوری هاش��می در مجلس شش��م‬ ‫و ریاس��ت جمهوری نهم مورد انتق��اد خیلی از‬ ‫ش��خصیت های سیاس��ی از هر دو جن��اح قرار‬ ‫گرفت‪ .‬شما این انتقاد را وارد می دانید؟‬ ‫اقای هاش��می هم��واره به عنوان دلس��وز انقالب‬ ‫احس��اس وظیفه در خود کرده است که در عرصه‬ ‫حاضر باش��د‪ .‬به نظر من نقاط قوت اقای هاشمی‬ ‫همین حضور در عرصه های مختلف بود و بنابراین‬ ‫قابل انتقاد نیس��ت که ایش��ان در این دو انتخابات‬ ‫کاندیدا ش��دند‪ .‬از طرف��ی کاندیداتوری وی باعث‬ ‫نشاط و رونق انها شد گرچه به نظر می رسد هم در‬ ‫انتخابات مجلس ششم و هم ریاست جمهوری نهم‬ ‫عده ای به شکل ناجوانمردانه ای به تخریب چهره و‬ ‫شخصیت ایشان پرداختند ولی گذشت زمان باعث‬ ‫بی تاثیر ش��دن همه ان تخریب ها شده و روز به روز‬ ‫هاش��می واقعی را بیشتر به مردم معرفی می کند که‬ ‫باعث محبوبیت بیشتر وی می شود‪.‬‬ ‫ش��ما هنوز ایش��ان را در صحنه سیاس��ی کشور‬ ‫تاثیرگذار می بینید؟‬ ‫ایش��ان از اول انق�لاب یک وزنه بودن��د و اکنون‬ ‫هم در کنار رهبری در مجمع تش��خیص مصلحت‬ ‫نظام انجام وظیفه می کنند‪ .‬متاس��فانه بعضی ها این‬ ‫نزدیکی را نمی خواهند و برای همین س��عی کردند‬ ‫به ش��کلی به تخریب هاش��می بپردازند تا فاصله‬ ‫می��ان رهب��ری و هاش��می بیندازن��د‪ .‬درحالی که‬ ‫همیشه هاشمی رفسنجانی در جهت تقویت جایگاه‬ ‫والیت فقیه گام برداشته است ولی گویا برخی بیشتر‬ ‫به منافع خود توجه می کنند تا منافع کشور و نظام‪.‬‬ ‫برخ��ی انتقادات به اقای هاش��می طی یکس��ال‬ ‫گذش��ته مربوط ب��ه اخرین نماز جمع��ه وی و‬ ‫نامه ای می شود که در پاسخ به شبهات مناظرات‬ ‫انتخاباتی نوشته شد‪ .‬شما این انتقادات را چگونه‬ ‫می بینید؟‬ ‫هاش��می در جری��ان انتخاب��ات م��ورد هج��وم‬ ‫ناجوانمردانه ای قرار گرفت‪ .‬ایش��ان در ان مناظره‬ ‫خودش��ان حضور نداش��تند و صحی��ح نبود راجع‬ ‫به ایش��ان و خانواده انها صحبتی ش��ود‪ .‬تا کار به‬ ‫نوشتن نامه نرسد‪ .‬این حق اقای هاشمی بود که در‬ ‫همان تریبون پاس��خ شبهات را بدهند‪ .‬در ارتباط با‬ ‫صحبت های ایشان در نماز جمعه‪ ،‬وی راهکارهایی‬ ‫را برای برون رفت از مس��ائل و مش��کالت بعد از‬ ‫انتخابات مطرح کردن��د که باز همان صحبت ها از‬ ‫طرف کس��انی که به نوعی منتقد اظهارات هاشمی‬ ‫در نماز جمعه بودند‪ ،‬عنوان شد‪.‬‬ ‫اینده سیاس��ی اقای هاش��می را چگونه ارزیابی‬ ‫می کنید؟‬ ‫ب��ه هرحال اقای هاش��می چ��ه در عرصه حضور‬ ‫داش��ته باشد و چه نداش��ته باشند‪ ،‬بخشی از تاریخ‬ ‫انقالب و کش��ور ماس��ت و باتوجه به خدماتی که‬ ‫ایشان در دوره های مختلف ارائه کرده است‪ ،‬به نظر‬ ‫من محبوبیت ایشان همچنان رو به افزایش خواهد‬ ‫بود و گذشت زمان هم روز به روز شخصیت واقعی‬ ‫هاشمی را برای مردم مشخص می کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫سیاست‬ ‫موسی قربانی‪:‬‬ ‫بهتر است برخی افراد پس از ‪ 30‬سال بازنشسته شوند‬ ‫«هر فرد سیاس��ی ک��ه وارد عرصه می ش��ود باید در‬ ‫ه��ر مقطعی فارغ از مواضع مری��دان و طرفداران اش‬ ‫وضعی��ت خ��ود را بررس��ی کند و اگر متوجه ش��د‬ ‫حضورش موجب دعوا می��ان موافقین و مخالفینش‬ ‫می ش��ود فضا را به جوان ها بدهد و در میدان دیگری‬ ‫خدمت کند‪».‬‬ ‫ای��ن را موس��ی قربان��ی می گوی��د و معتقد اس��ت‬ ‫تعدیل کنندگان فضای سیاسی دیروز الزم است بعد‬ ‫از سی سال بازنشست شوند زیرا بین افراد جایگزین‬ ‫چهره های تعدیل گر حضور دارند‪ .‬این نماینده مجلس‬ ‫هشتم معتقد است باید به تصمیم عقالنی جهانی مبتنی بر‬ ‫بازنشسته شدن پس از سی سال احترام گذاشت‪.‬‬ ‫اقای هاشمی اخیرا در یک مصاحبه ای از تمایل برای‬ ‫بازنشس��تگی صحبت کردند‪ ،‬نظر شما در این رابطه‬ ‫چیست؟‬ ‫اعتق��اد من این اس��ت که مملکت م��ا در روزهای اول‬ ‫انقالب به جهت انکه نیرو پرورش یافته برای اداره کشور‬ ‫نداش��ت در بعضی جاها الزم بود برخی افراد را حفظ‬ ‫کنیم‪ .‬درحال حاضر ‪ 32‬س��ال از انقالب گذشته است و‬ ‫در قس��مت های مختلف چه حوزوی و چه دانشگاهی‬ ‫ادم های تحصیل کرده متدین‪ ،‬مجرب‪ ،‬کم تجربه هم فراوان‬ ‫یافت می شوند‪ .‬خودم در مورد خودم می خواهم این را‬ ‫عمل بکنم و به خیلی ها نیز این مساله را پیشنهاد می کنم‬ ‫که خود را در هر مقطعی هواشناسی کنند‪ .‬چون افرادی‬ ‫که وارد فضای سیاسی می شوند دیگر خودشان نیستند‬ ‫و یکس��ری مرید و طرفدار دارند‪ ،‬در موضع می افتند و‬ ‫جنگ و دعوا درست می شود‪ .‬در ابتدای دولت نهم اقای‬ ‫احمدی نژاد دنبال ان بود که یک کابینه خوبی به مجلس‬ ‫معرفی کند من به ایشان گفتم اکنون خیلی ها در ادارات‬ ‫هستند که حقوق می گیرند‪ ،‬اتاق و ماشین دارند و به رغم‬ ‫اشغال صندلی به درد مملکت هم نمی خورند بیایید یک‬ ‫امتیاز به اینها بدهید و اگر سی سالشان کم است ان را پر‬ ‫کنید بازنشسته شوند‪ .‬واقعا معتقدم باید این کار صورت‬ ‫بگیرد‪ .‬در طول این سی س��ال ما هیچ کسی را از صحنه‬ ‫خارج نمی کنیم‪ ،‬نماینده مجلس بوده رای نیاورده می رود‬ ‫مش��اور می شود‪ ،‬وزیر بوده‪ ،‬از این چیزها فراوان داریم‪.‬‬ ‫بنده معتقدم در کش��ور خیلی از افراد چه به لحاظ سنی‬ ‫و چه به لحاظ خدمتی باید بازنشس��ت شوند‪ .‬ببینید ما‬ ‫یکسری سمت ها داریم که در قانون برای ان مدتی در نظر‬ ‫گرفته نشده است‪ .‬خود اینکه گفته اند ریاست جمهوری و‬ ‫مجلس چهار سال درست است که بعد انتخاب مجدد را‬ ‫برای رئیس جمهور هشت ساله منوط به یک فاصله چهار‬ ‫س��ال کرده اس��ت‪ ،‬ولی خود این یک اشکالی دارد‪ .‬ادم‬ ‫خودش باید بسنجد اگر کار به جایی رسیده که جمعیتی‬ ‫قوی روی وی می ایس��تند و دوس��تان او را مش��کل دار‬ ‫می کنند بهتر است محترمانه کنار برود و اگر خدمتی هم‬ ‫می خواهد بکند انقدر عرصه های خدمتگزاری هست که‬ ‫ادم روی صندلی ننش��یند و خدم��ت بکند‪ .‬من به همه‬ ‫کسانی که عمری از انها گذشته است و در جامعه نسبت‬ ‫به اینها حرف و حدیث مطرح شده و موافق و مخالف‬ ‫پیدا کرده اند پیشنهاد می کنم برای حفظ انقالب و برای‬ ‫انکه مردم رو در روی هم قرار نگیرند ایثار کنند و صحنه‬ ‫را به جوان ها بدهند زیرا این قش��ر حتما انرژی بیشتری‬ ‫دارند و این کار انها دعواها را ختم خواهد کرد‪.‬‬ ‫اقای هاشمی و امثال ایشان همیشه تعدیل کننده فضای‬ ‫سیاسی کشور بوده اند‪ .‬رفتن انها چه تبعاتی دارد؟‬ ‫من تاکید می کنم راجع به فرد حرف نمی زنم‪ .‬در جامعه‬ ‫در می��ان چهره های نو هم ک��ه می خواهند پا به عرصه‬ ‫بگذارن��د ادم های تعدیل کننده و ج��ود دارد‪ .‬هر کس با‬ ‫توجه به گرایشی که دارد از یک فرد استفاده می کند‪ .‬لذا‬ ‫از این بابت نباید نگران بود‪.‬‬ ‫در فض��ای کنون��ی که ی��ک حالت غبارال��ود دارد‬ ‫کناره گیری کار درستی است؟‬ ‫من نظر خود را گفتم انهایی که برسرش��ان دعوا هست‬ ‫لطف کنند دعواها را با کنار رفتن شان کم کنند سی سال‬ ‫خدمت سن خوبی است‪ .‬ضمن انکه برخی تصمیماتی‬ ‫که در دنیا گرفته اند تصمیمات عقالیی اس��ت‪ .‬هر کس‬ ‫به اینها عمل نکند ضرر خواه��د کرد‪ .‬از این رو تعیین‬ ‫سی س��ال خدمت برای بازنشستگی از کارهای عاقالنه‬ ‫جهانی است که می بایست به تصمیم عقالی دنیا احترام‬ ‫گذاشت‪.‬‬ ‫هاشمی باید در مواضعش تجدید نظر کند‬ ‫مصباحی مقدم ‪ /‬نماینده مجلس شورای اسالمی‬ ‫به اعتقاد من کنار کش��یدن هاش��می رفس��نجانی‬ ‫از مس��ئولیت های سیاس��ی‪ ،‬به نفع ایشان و کشور‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫اقای هاشمی رفسنجانی در همان اظهاراتی که به‬ ‫کناره گیری ابراز تمایل کردند‪ ،‬اش��اره داش��تند که‬ ‫می ترسم تلقی قهر سیاسی از این مساله شود و من‬ ‫تصور می کنم همین طور خواهد بود‪ .‬به بیان دیگر‬ ‫اگر ایش��ان کناره گیری کند به نوعی قهر سیاس��ی‬ ‫تلقی می شود و از این جهت مناسب نیست‪.‬‬ ‫انچه مناس��بت دارد این اس��ت که ایشان در مورد‬ ‫مواضعی که طی سال های اخیر خصوصا در مورد‬ ‫مسائل سیاسی داخلی داشته‪ ،‬بازنگری کند و اینها‬ ‫را با اص��ول و معیارهایی که براس��اس ان اصول‬ ‫و معیارها به عنوان یک ش��خصیت سیاس��ی وارد‬ ‫انقالب ش��ده و جزو بنیانگ��ذاران نظام جمهوری‬ ‫اسالمی تلقی شده‪ ،‬بسنجد و ببیند ایا این مواضع‬ ‫ب��ا انها انطب��اق پیدا می کند یا نی��از به تجدیدنظر‬ ‫دارد؟‬ ‫ما معتقدی��م این مواضع نیاز ب��ه تجدیدنظر دارد‬ ‫و براس��اس ان اص��ول و مبانی و حتی براس��اس‬ ‫مبنایی که ایشان بسیار بر ان تکیه می کند که نظام‬ ‫ی مبتنی بر ارای مردم است‪ ،‬باید‬ ‫جمهوری اس�لام ‬ ‫ببیند ایا مواضعی که ایش��ان گرفته ب��ا این معیار‬ ‫سازگاری تمام دارد یا ندارد؟‬ ‫باید تاکید کنم که علی القاعده مردم مایل هس��تند‬ ‫شخصیتی مثل ایشان همچنان جزو شخصیت های‬ ‫تاثیرگ��ذار نظام باقی بماند‪ ،‬ام��ا در جایی که باید‬ ‫موضع بگیرد و یا س��کوت کن��د این کار را انجام‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫دهد‪.‬‬ ‫جای��ی که می بیند نظام نیازمند به کمک اس��ت وارد‬ ‫شود و در جایی که می بیند محوریت نظام یعنی مقام‬ ‫معظم رهب��ری نیازمند همراهی و همگامی و حضور‬ ‫در صحنه است‪ ،‬این همگامی و همراهی را ابراز کند‬ ‫و حضور در صحنه را نشان دهد‪.‬‬ ‫در این صورت چرا باید چنین ش��خصیت باتجربه و‬ ‫باسابقه ای بخواهد عرصه سیاسی ر ا ترک کند؟‬ ‫درخص��وص نقش و جایگاه هاش��می رفس��نجانی‬ ‫در معادالت سیاس��ی کشور من ایش��ان را به شدت‬ ‫تاثیرگذار می دانم‪.‬‬ ‫حتی معتقدم پاره ای از مسائلی که امروز برای ایشان‬ ‫ب��ه ص��ورت نگران کننده مطرح اس��ت چه مس��ائل‬ ‫داخلی و چه مسائل بین المللی‪ ،‬تحت تاثیر بعضی از‬ ‫س��کوت ها یا موضع گیری های شخصیتی مثل ایشان‬ ‫اس��ت که اگر بخواهد اینها اصالح شود‪ ،‬ایشان باید‬ ‫مواضع��ش را اصالح کند تا این مس��ائل هم اصالح‬ ‫شود‪.‬‬ ‫اقای هاش��می رفسنجانی در س��طوح بین المللی نیز‬ ‫ش��خصیتی شناخته ش��ده اس��ت که هم کشورهای‬ ‫منطقه و هم کش��ورهای فرامنطق��ه ای روی مواضع‬ ‫ایشان حساب باز می کنند‪.‬‬ ‫اگر اقای هاشمی رفس��نجانی از صحنه سیاسی کنار‬ ‫ب��رود یک نقطه ضع��ف جدی برای کش��ور و نظام‬ ‫تلقی می ش��ود و انها این را هم ضعفی در ارکان نظام‬ ‫جمهوری اسالمی تلقی می کنند‪.‬‬ ‫کنار رفتن ش��خصیتی سیاس��ی در ای��ن حد این طور‬ ‫نیس��ت که از نظر انها بدون تحلیل باقی بماند و انها‬ ‫تحلیل ه��ای مختلف��ی خواهند کرد ک��ه ان تحلیل ها‬ ‫ب��ه نفع نظام نخواهد بود یا اینک��ه انها مترتب بر‬ ‫تحلیل ها ممکن است برنامه ریزی کنند و اقداماتی‬ ‫انجام دهند که نیات ش��ان نی��ات خیرخواهانه ای‬ ‫نخواهد بود‪ .‬ش��خصی مثل اقای رفس��نجانی باید‬ ‫اث��ار یک چنی��ن تصمیمی را پیش بین��ی کند و بر‬ ‫اساس همین پیش بینی تصمیم بگیرد‪.‬‬ ‫‪55‬‬ ‫هفت‬ ‫دبیر کل خانه کارگر‪:‬‬ ‫نقش هاشمی رفسنجانی در طول انقالب عوض نشده است‬ ‫محج��وب‪ ،‬هجمه های��ی ک��ه در ط��ول س��ه دهه‬ ‫به هاشمی رفس��نجانی ش��ده اس��ت را ی��ک نوع‬ ‫موج س��واری سیاس��ی می داند و معتقد است فقط‬ ‫افراد حمله کنن��ده عوض ش��ده اند‪ .‬نماینده تهران‬ ‫اینده موج س��واران کنونی را روش��ن می خواند و‬ ‫می گوید این طیف به زودی جواب اقدامات خود‬ ‫را خواهند گرفت‪.‬‬ ‫در س��ه دهه که از پیروزی انقالب گذشته هموار ه‬ ‫هاشمی رفس��نجانی م��ورد انتقاد از س��وی برخی‬ ‫طیف ها قرار گرفته است‪ ،‬این امر را چگونه ارزیابی‬ ‫می کنید؟‬ ‫اقای هاش��می ش��خصیتی اس��ت که همواره مدافع‬ ‫انقالب و ارزش های ان بوده و به دید یک مادر به این‬ ‫دستاورد بزرگ نگاه می کرده است‪ .‬قاعدتا کسانی که‬ ‫همواره مقابل انقالب بوده اند یا این طور فکر می کردند‬ ‫مس��یر انقالب باید به طوری رق��م بخورد که مدنظر‬ ‫انهاس��ت و هاش��می را جلوی نیات خود احس��اس‬ ‫می کردند ان نیات می توانس��ت و می تواند انقالب را‬ ‫ب��ه بیراهه ببرد‪ .‬وقتی فرقان در س��ال ‪ 57‬کار خود را‬ ‫شروع کرد اولین هدفشان ایشان و اقای مطهری بود و‬ ‫بعد هم مجاهدین خلق که عمده حمالت انها متوجه‬ ‫شهید بهش��تی و هاشمی بود‪ .‬دیدیم که در عرصه ها و‬ ‫میدان های مختلف این حوادث تکرار ش��ده‪ ،‬مس��اله‬ ‫همان است ولی صورت مس��اله دائما تغییر می کند‪،‬‬ ‫افراد و اظهارکنندگان عوض می شوند‪ .‬بنابراین انچه‬ ‫به نظر می رس��د ان اس��ت که پاسداری از ارزش ها و‬ ‫ش��خصیت های انقالب مثل هاشمی می بایست انجام‬ ‫ش��ود و تا زمانی که شخصیت های اینچنینی مایلند و‬ ‫می توانند به مسئولیت های خود عمل بکنند باید ادامه‬ ‫مسیر دهند‪.‬‬ ‫‪56‬‬ ‫اقای هاشمی در دوره نهم ریاست جمهوری کاندیدا‬ ‫ش��د و البته خود ش��ما نیز ان زمان در ائتالف نهم‬ ‫حض��ور داش��تید‪ .‬حاال که چند س��ال از ان ماجرا‬ ‫می گذرد به نظر شما این تصمیم درست بود؟‬ ‫ما با این لیست از کاندیداتوری ایشان حمایت کردیم‬ ‫که از افراطی گری به هر نوعی و گرایش سیاسی دور‬ ‫شویم که متاسفانه این اتفاق نیفتاد که در ان مقطع دلیل‬ ‫کاندیداتوری وی دور کردن کشور از افراطی گری بود‪.‬‬ ‫افراطی گری زیان ها و اسیب های عمده ای را به نظام و‬ ‫انقالب زد چون ش��عارهای تند دارای جاذبه است و‬ ‫ت نیز در انقالب بر اثر چنین اهداف‬ ‫معموال همه لطما ‬ ‫تندی بوده است‪ ،‬لذا هاشمی رفسنجانی برای پرهیز‬ ‫از تندروی با اصرار دیگران به میدان امدند‪ .‬انتخابات‬ ‫هم برگزار ش��د و ان اهداف جامه عمل نپوش��ید‪ .‬در‬ ‫کل به نظر اگر شخصی کاندیدا می شد که می توانست‬ ‫اهداف مذکور را تحقق بخشد مطمئنا ایشان به میدان‬ ‫نمی امد‪.‬‬ ‫احمدی نژاد چ��ه در دوره نهم و چه در دوره دهم‬ ‫ریاست جمهوری اس��تراتژی پیروزی خود را روی‬ ‫نقد هاشمی متمرکز کرد‪ .‬ارزیابی شما چیست؟‬ ‫این را قبول ندارم که اس��اس اس��تراتژی ایشان این‬ ‫بود‪ .‬بالطبع کسانی که کاندیدا می شوند و می خواهند‬ ‫رئیس جمهور ش��وند به اعمال روسای جمهور گذشته‬ ‫می پردازند‪ .‬این بخش��ی از نظام تبلیغاتی است که در‬ ‫دوره های مختلف تکرار شده و مختص به حال حاضر‬ ‫نیست‪ .‬این روشی است برای کسی که کاندیدا می شود‬ ‫تا بتواند رای بیاورد‪ .‬اما در مور د هاشمی کوشش شد‬ ‫تا چی��زی را که روزهای اول انقالب مجاهدین خلق‬ ‫به وی نس��بت می دادند مبنی بر اینکه هاشمی جریان‬ ‫ثروت است یا ماش��ین علم را سوار می شود‪ ،‬عده ای‬ ‫روی ای��ن موجی ک��ه از اول انقالب مجاهدین خلق‬ ‫راه انداختند س��وار شدند لذا یک موج سواری بوده و‬ ‫کس��انی که دس��ت به این کار بزنند دیر یا زود پاسخ‬ ‫موج سواری ش��ان را خواهند دید‪ ،‬دیر نخواهد ش��د‬ ‫راجع به دیگرانی که دست به چنین اقداماتی می زنند‬ ‫ش��بیه همین حرف ها زده شود‪ .‬این شیوه پسندیده ای‬ ‫در گذشته نیز بر این باور‬ ‫در اخالق سیاس��ی نیست‪ ،‬‬ ‫بودم‪ ،‬حتی وقتی اقای هاشمی رفسنجانی رئیس جمهور‬ ‫شدند و به گذشته می پرداختند خدمت وی رسیدم و‬ ‫حضوری نس��بت به این کار انتقاد کردم به این جهت‬ ‫ی‬ ‫که معتقدم دولت هایی که در نظام جمهوری اس�لام ‬ ‫س��ر کار امدند با همه مش��خصات و نق��اط قوت و‬ ‫ضعف جزو این خانواده هس��تند‪ .‬امروز هم این باید‬ ‫احساس شود کسی نباید کوشش کند از طریق حمله‬ ‫به دیگری محبوبیت کسب کند‪.‬‬ ‫انتقادی که به اقای هاش��می می ش��ود نامه وی در‬ ‫استانه انتخابات ریاست جمهوری است و اینکه به‬ ‫شبهاتی که در مناظره مطرح شده بود پاسخ دادند‪.‬‬ ‫به نظرتان در ان مقطع درس��ت بود چنین نامه ای را‬ ‫بنویسند؟‬ ‫این به نویسنده نامه مربوط است که در چه مقطع‪ ،‬چه‬ ‫ی بگیرد ولی حداقل حق هر کسی جوابگویی‬ ‫تصمیم ‬ ‫به نسبت هایی است که به وی وارد شده است‪ .‬امکان‬ ‫دارد این نسبت ها از سوی برخی وارد و به زعم برخی‬ ‫دیگر ن��اوارد باش��د‪ .‬در هر صورت ه��ر فردی حق‬ ‫دارد در قبال موضوعاتی که علیه اش مطرح می ش��ود‬ ‫جواب دهد‪ .‬این حتی قانون مطبوعات ما نیز هست‪،‬‬ ‫ازادی مطبوع��ات و ازادی ه��ای مص��رح در قان��ون‬ ‫اساس��ی همه تایید کنن��ده این اقدام هس��تند بنابراین‬ ‫مهم زمان جوابگویی اس��ت ولی خوبی یا بدی ان به‬ ‫خود اقای هاش��می ربط پیدا می کند‪ .‬از طرفی توقع‬ ‫بیجایی اس��ت که اتهاماتی را به ش��خص یا خانواده‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫سیاست‬ ‫فردی وارد کنند و انتظار هم داشته باشند جوابی داده‬ ‫نش��ود‪ .‬اگر کسانی به این کار انتقاد دارند چرا از بیان‬ ‫این هدف ها نمی پرس��ند؛ در واقع اخالق سیاس��ی را‬ ‫با اخالق ژورنالیس��تی مخلوط کردن و دور ش��دن از‬ ‫صحبت هایی که امام درباره سیاس��ت گفتند‪ ،‬این امر‬ ‫ناپسندی است‪ .‬دو نوع سیاست وجود دارد؛ انسانی و‬ ‫ش��یطانی‪ .‬امام قائل به سیاست انسانی بودند چرا باید‬ ‫روش هایی اتخاذ ش��ود که از چارچوب های انسانی‬ ‫خروج ص��ورت بگیرد و همگان باید مراقب باش��ند‬ ‫تا به خاطر هدف وارد حوزه سیاست شیطانی نشوند‪.‬‬ ‫نقش تعدیل کننده اقای هاشمی که همیشه افراطیون دو‬ ‫جناح به وی حمله می کردند هنوز در ایش��ان وجود‬ ‫دارد؟ قاعدتا االن در فضای گرگ و میش نمی ش��ود‬ ‫درباره این جور نقش ها حرف زد‪ .‬باید فضا شفاف تر‬ ‫ش��ود که مشخص می شود نقش ایش��ان همان نقش‬ ‫گذشته اس��ت‪ .‬در جو پرجنجال و تبلیغ سال ‪ 58‬هم‬ ‫اگر از هاشمی سوال می کردید شایعات مختلفی راجع‬ ‫ب��ه وی می گفتند لذا در فض��ای غبارالود هیچ وقت‬ ‫نمی توان در رابطه با نقش تعادل بخش افراد اظهارنظر‬ ‫ک��رد‪ .‬در کل معتقدم نقش هاشمی رفس��نجانی طی‬ ‫انقالب عوض نشده است‪.‬‬ ‫ایشان اخیرا از تمایل به کناره گیری سخن گفته اند‪.‬‬ ‫از نظر ش��ما تبعات بازنشس��تگی سیاس��ی ایشان‬ ‫چیست؟‬ ‫راجع به این قضیه بنده نمی توانم اظهارنظر کنم‪.‬‬ ‫در یک س��ال اخیر انتقادات زیادی به ایش��ان وارد‬ ‫ش��د در مورد نح��وه اظهارنظرهایی ک��ه کردند و‬ ‫منتقدان ایش��ان را به عدم شفافیت متهم می کردند‪،‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫از ایش��ان چه تعبیرهایی در دوره اول اصالحات شد‬ ‫همان حرف ها از جبهه دیگر دارد تکرار می شود و هیچ‬ ‫تفاوتی بین گفته ها نیست‪ .‬در انتخابات مجلس ششم‬ ‫ت هاشمی نفر اول انتخابات تهران شود ان‬ ‫امید می رف ‬ ‫روز هم با یک تعادل بخش��ی وارد صحنه ش��دند‪ .‬به‬ ‫نظر من اصال فرق��ی میان حوادث و صحبت هایی که‬ ‫بعد از انتخابات مجلس ششم مطرح شد با مواضعی و‬ ‫هجمه هایی که پس از انتخابات ریاست جمهوی دهم‬ ‫به هاشمی وارد شد نیست‪ .‬ان روز تبلیغات سپاه یک‬ ‫طرفه صورت گرفت‪ ،‬انچه امروز می بینیم ان است که‬ ‫این جور گردوخاک ها و غوغا ساالری ها سابقه طوالنی‬ ‫دارد و هر چهار‪ ،‬پنج س��ال یک بار علیه رفس��نجانی‬ ‫تک��رار می ش��وند‪ .‬ای��ن در واقع از ارزش هاس��ت و‬ ‫هرکسی به خود اجازه می دهد با تخریب هاشمی نظر‬ ‫افکار عمومی را فراهم اورد که این شیوه پسندیده ای‬ ‫نیست و تا امروز ایشان فدایی جریانات مختلف شده‬ ‫اس��ت‪ .‬دیروز هاش��می را متهم می کردند که با جبهه‬ ‫مخالف مرتبط اس��ت امروز هم عکس اتهامات را از‬ ‫ای��ن طرف می زنن��د بنابراین انچه در مورد هاش��می‬ ‫اتف��اق می افتد حاصل جریان قدرت اس��ت‪ .‬در ایران‬ ‫جریان قدرت معموال مخالف را برنمی تابد‪ .‬چه اس��م‬ ‫ان را بگذارند ازادی خواه و چه اس��مش را اصولگرا‬ ‫یا اصالح طلب‪ .‬عنوان کننده قدرت‪ ،‬قدرت دیگری را‬ ‫برنمی تابد لذا می کوشد حریف را از میدان به در کند و‬ ‫مطمئن باشید از میدان به در کردن ارزش های انقالب‬ ‫به نفع هیچ کسی نخواهد بود‪.‬‬ ‫اینده هاشمی را چگونه پیش بینی می کنید؟‬ ‫اینده هرکس به تصمیمات وی برمی گردد ولی قاعدتا‬ ‫از نقط��ه نظر جامعه م��ا وقتی غبارها کن��ار رود این‬ ‫شخصیت ارزش هایش بیش از دیروز و امروز شناخته‬ ‫خواهد شد‪ ،‬قطعا هاشمی از اسطوره هایی خواهد بود‬ ‫که فراموش نخواهد شد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫محمدرضاخباز‪:‬‬ ‫هاشمی هنوز هم می تواند‬ ‫نقش افرینی کند‬ ‫«قبل از انتخابات مجلس ششم به همراه اعضای‬ ‫حزب همبس��تگی به دیدار هاش��می رفتم و به‬ ‫ایشان توصیه کردیم کاندیدا نشود‪».‬‬ ‫ای��ن اظهارنظ��ر محمدرض��ا خب��از راج��ع به‬ ‫هاشمی رفس��نجانی است‪ .‬وی می گوید‪« :‬برخی‬ ‫افراد که در دهه ‪ 70‬انتقاد از هاشمی را انتقاد از‬ ‫رس��ول خدا تعبیر می کردند هم اکنون در تالش‬ ‫هس��تند تا ایش��ان را از صحنه سیاس��ی کشور‬ ‫خارج کنند‪.‬‬ ‫اقای هاشمی رفس��نجانی اخیرا طی مصاحبه ای‬ ‫اعالم کردند که مایلند بازنشس��ته شوند‪ .‬به نظر‬ ‫ش��ما تداوم نقش افرینی ایشان ضرورت دارد یا‬ ‫خیر؟‬ ‫معتقدم اقای هاشمی یکی از ارکان نظام جمهوری‬ ‫اس�لامی ایران اس��ت‪ .‬یعنی وجود ایش��ان باعث‬ ‫تقوی��ت نظام اس��ت ب��ه دلیل اینک��ه مدت ها در‬ ‫خدم��ت امام بودند و اکنون نی��ز درخدمت مقام‬ ‫معظم رهبری است‪.‬‬ ‫بع��د از انق�لاب دو دوره رئیس مجلس ش��ورای‬ ‫اس�لامی بوده‪ ،‬دو دوره رئیس جمهور بوده‪ ،‬حاال‬ ‫ه��م رئی��س دو نه��اد مهم اس��ت؛ یک��ی مجمع‬ ‫تشخیص مصلحت نظام و دیگری مجلس خبرگان‬ ‫رهب��ری‪ .‬من به یاد دارم زمانی که اقای هاش��می‬ ‫می خواس��تند از ریاس��ت جمهوری کن��ار بروند‪،‬‬ ‫مقام معظم رهبری در مصاحبه ای هنگام رای دادن‬ ‫اعالم کردند هیچ کس برای من هاشمی نمی شود‪.‬‬ ‫با این س��وابق کنارگیری ایشان اصال به مصلحت‬ ‫نظام و کشور نیست‪.‬‬ ‫معتقدم که ش��خصیت هایی نظیر ایشان نسبت به‬ ‫انقالب نقش مادری را دارند نه دایه‪ ،‬لذا کس��انی‬ ‫که امروز به انحای مختلف به اقای هاشمی هجمه‬ ‫می کنند افرادی هس��تند که دایه مهربان تر از مادر‬ ‫شده اند‪.‬‬ ‫حضور اقای هاشمی می تواند هم در داخل کشور‬ ‫و ه��م در صحنه های بین الملل��ی به بالندگی نظام‬ ‫جمه��وری اس�لامی کمک کن��د‪ ،‬ل��ذا اعتقادم بر‬ ‫این است که وجود ایش��ان هم در گذشته قبل از‬ ‫انق�لاب‪ ،‬هم در دوران انقالب و هم در ش��رایط‬ ‫فعلی بسیار تاثیر گذار است‪.‬‬ ‫بنابراین چنین ش��خصیتی اگر نباشد یا کنار برود‪،‬‬ ‫بای��د همه از ایش��ان بخواهند تا جای��ی که توان‬ ‫است در صحنه ها حضور داشته باشند تا موجب‬ ‫تقویت و بالندگی نظام شوند‪.‬‬ ‫در هر سه دهه از عمر انقالب‪ ،‬طیف های مختلفی‬ ‫از چپ یا راس��ت به هاشمی انتقاد می کردند و‬ ‫هن��وز هم این کار را ادام��ه می دهند‪ .‬علت این‬ ‫امر چیست؟‬ ‫حضرت امیرالمومنی��ن می فرمایند‪« :‬ادم جاهل یا‬ ‫افراطی است یا تفریطی»‪.‬‬ ‫ی��ادم هس��ت در مجل��س چه��ارم در س��ال ‪74‬‬ ‫وقت��ی تورم به ‪ 49‬درصد رس��ید نطق��ی کردم و‬ ‫رئیس جمهور وقت یعنی اقای هاشمی را خطاب‬ ‫قرار دادم و گفتم قافله ساالر سرقدم کوتاه به کجا‬ ‫داری م��ی روی از عق��ب قافله ع��ده ای دارند به‬ ‫زمین می ریزند‪ .‬نگاهی به عقب قافله داشته باش‪،‬‬ ‫محرومان و مس��تضعفان در اثر تورم ‪ 49‬درصدی‬ ‫از دس��ت می روند‪ .‬نطقم که تمام ش��د عده ای از‬ ‫تندروهایی که به ایش��ان حمل��ه می کنند دور من‬ ‫جمع ش��دند و به من گفتند چرا از هاشمی انتقاد‬ ‫کردی؟ گفتم ایشان دومین شخصیت نظام هست‬ ‫ولی رئیس قوه مجریه است و من به وی رای دادم‬ ‫االن هم حق دارم از ایش��ان سوال کنم و بخواهم‪.‬‬ ‫انها گفتند نه! انتقاد از هاش��می‪ ،‬انتقاد از رس��ول‬ ‫خداست‪.‬‬ ‫همان افراد می خواهند امروز اقای هاش��می را از‬ ‫دور خ��ارج کنند‪ .‬ان روز افراط بود‪ ،‬امروز تفریط‬ ‫است‪ .‬اقای هاشمی یک شخصیت برجسته ای است‬ ‫ولی معصوم نیست‪ .‬لذا معتقدم هاشمی رفسنجانی‬ ‫را همان��ی که هس��ت باید دید و ب��ه وی احترام‬ ‫گذاش��ت و قدردانی کرد‪ .‬ایشان شخصیتی است‬ ‫ک��ه می تواند امروز هم برای اداره کش��ور و برای‬ ‫اداره برخی بحران ها نقش افرینی کند‪.‬‬ ‫دوره اصالح��ات ه��م ایش��ان از نقده��ای تند‬ ‫بی نصی��ب نمان��د ان دوران را چگونه ارزیابی‬ ‫می کنید؟‬ ‫چه در زمان اصالحات و چه در زمان اصولگرایی‬ ‫ه��ر کس اف��راط و تفریط کند مش��مول صحبت‬ ‫امیرالمومنین می ش��ود‪ .‬لذا چه ان زمان و چه حال‬ ‫حاضر افراط و تفریط محکوم است‪ .‬انچه در نظام‬ ‫ما قابل قبول است‪ ،‬تعادل است‪.‬‬ ‫روزی که ایش��ان می خواستند برای مجلس ششم‬ ‫کاندیدا ش��وند من ان زمان در حزب همبس��تگی‬ ‫بودم‪.‬‬ ‫همه اعضای ش��ورای مرکزی از جمله راه چمنی‪،‬‬ ‫مرح��وم قندهاری و حضرتی رفتیم پیش ایش��ان‪،‬‬ ‫یک تقاضا از ایش��ان داشتیم که کاندیدای مجلس‬ ‫نش��وند چون مصلحت نمی دانس��تیم که ایش��ان‬ ‫بع��د از دو دوره ریاس��ت مجل��س و دو دوره‬ ‫ریاس��ت جمهوری دوباره به مجلس بیایند زیرا با‬ ‫نماینده شدن می خواس��تند همه چیز را حل کنند‬ ‫لذا هرجایی که نیاز به دلس��وزی بود مطالب را به‬ ‫ایشان منتقل کردیم‪.‬‬ ‫برای ریاست جمهوری چطور؟‬ ‫بله‪ ،‬معتقد بودیم که نمی بایس��ت ایش��ان کاندیدا‬ ‫ش��ود ولی دیگ��ر حض��وری ان را بازگو نکردیم‬ ‫چون خیلی موثر نبود‪.‬‬ ‫ط��ی یکس��ال اخی��ر تقابل ه��ای زی��ادی ب��ا‬ ‫اقای هاش��می در مساله دانش��گاه ازاد و حتی‬ ‫نامه ای که ایش��ان در دفاع از ش��بهات مطرح‬ ‫ش��ده در مناظرات انتخاباتی نوشت انجام شد‪،‬‬ ‫نظر شما چیست؟‬ ‫تقابل با ایشان را اصال بر مصلحت نمی دانم‪ .‬تقابل‬ ‫با هاشمی‪ ،‬تقابل با پیشینه انقالب است‪.‬‬ ‫‪57‬‬ ‫هفت‬ ‫ایران ورود ‪ 2‬بازرس اژانس بین المللی هسته ای به کشور را ممنوع کرد‬ ‫خطا در وظایف بازرسان‬ ‫احسان ابطحی‬ ‫تهران دوشنبه گذشته و کمتر از دو هفته پس از تصویب‬ ‫چهارمین قطعنامه تحریم های شورای امنیت سازمان ملل‬ ‫متحد علیه برنامه های هس��ته ای ایران‪ ،‬ورود دو بازرس‬ ‫اژانس بین الملل��ی انرژی اتمی به خاک این کش��ور را‬ ‫ممنوع اعالم کرد‪.‬‬ ‫ب��ه گزارش خبرگزاری ایرن��ا‪ ،‬علی اکبر صالحی‪ ،‬معاون‬ ‫رئیس جمهور و رئیس س��ازمان انرژی اتمی ایران‪ ،‬هفته‬ ‫گذش��ته اعالم کرد که این دو بازرس اژانس بین المللی‬ ‫انرژی هسته ای به دلیل ارائه اطالعات غلط و غیر حقیقی‬ ‫و همچنین بر مال کردن پیش از موعد رسمی اطالعات‪،‬‬ ‫دیگ��ر حق ورود به ای��ران را ندارند‪ .‬صالحی در بخش‬ ‫دیگری از سخنانش با تاکید بر اینکه بازرسی ها دقیقا در‬ ‫چارچوب پادمان انجام می گیرد‪ ،‬اضافه کرد ‪ « :‬اگر بازرسی‬ ‫خالف واقع گزارشی بدهد‪ ،‬که این اتفاق در همین اخرین‬ ‫جلسه شورای حکام در وین اتفاق افتاد‪ ،‬انجا ما به اژانس‬ ‫بین المللی انرژی هس��ته ای در خصوص گزارش دو تن‬ ‫از بازرسانشان که درست نبود‪ ،‬اعتراض کردیم‪ .‬گزارش‬ ‫کامال غیرواقعی بود‪ .‬طبق توافقنامه پادمانی خواستیم که‬ ‫دیگر این دو بازرس ب��ه ایران نیایند و دو بازرس دیگر‬ ‫معرف��ی کنند‪».‬صالحی تاکید کرد که ای��ن اقدام به دلیل‬ ‫اطمین��ان دادن به نمایندگان مجل��س و همه ملت ایران‬ ‫انجام گرفته است تا نشان دهد که رفتار و همکاری تهران‬ ‫با اژانس در چارچوب توافقنامه های پادمانی و دقیقا طبق‬ ‫ان انجام می شود و جمهوری اسالمی همکاری فراتر از‬ ‫‪58‬‬ ‫ان انجام نمی دهد‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر و به گزارش خبرگزاری رویترز‪ ،‬اژانس‬ ‫بین المللی انرژی اتمی‪ -IAEA-‬دالیل ایران برای ممنوع‬ ‫ک��ردن ورود این دو بازرس را ب��ه ایران رد و تاکید کرد‬ ‫که از بازرسان این نهاد بین المللی به طور کامل حمایت‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫گرگ وب‪ ،‬سخنگوی اژانس بین المللی انرژی اتمی در‬ ‫بیانیه ای که به طرزی غیر معمول لحنی بی پروا داشت و‬ ‫گزارش منتشر شده ماه پیش اژانس بین المللی انرژی اتمی‬ ‫را « کامال دقیق» توصیف می کرد‪ ،‬اورده است‪ IAEA « :‬به‬ ‫حرفه ای و بی طرف بودن بازرس��ان خود اطمینان کامل‬ ‫دارد‪».‬ایاالت متحده هم به این موضوع‪ ،‬اعتراض و مراتب‬ ‫نگرانی خود را از این تصمیم ایران اعالم کرد‪.‬‬ ‫همچنین به گزارش خبرگزاری فرانسه‪ ،‬فیلیپ کراولی؛‬ ‫سخنگوی وزارت امو ر خارج ه امریکا روز دوشنبه هفته‬ ‫گذشته مدعی شد‪« :‬موجب نگرانی است که ایران این گام‬ ‫را برداش��ته است که نشان ه اقدام دیرینه اش برای ارعاب‬ ‫بازرسان است‪».‬این ادعای سخنگوی وزارت امور خارجه‬ ‫ایاالت متحده در ش��رایطی مطرح می شود که علی اصغر‬ ‫سلطانیه‪ ،‬نماینده ایران در اژانس بین المللی انرژی اتمی در‬ ‫وین‪ ،‬پایتخت اتریش و مقر اژانس به خبرنگاران گفت‪:‬‬ ‫« بازرسی ها (در ایران) بی وقفه ادامه دارد‪ ».‬سلطانیه با انتقاد‬ ‫از افش��ای اخباری دربار ه ایران در رسانه ها به وسیل ه این‬ ‫بازرسان گفت‪« :‬باید درباره عملکرد بازرسان برای حفظ‬ ‫(اخبار) محرمانه هشیاری بیشتری به خرج دهیم‪».‬‬ ‫این در حالی است که بر اساس قوانین اژانس و پادمان های‬ ‫موجود‪ ،‬ایران حق دارد تا به برخی بازرسان ‪ IAEA‬اجازه‬ ‫ورود به کشورش را ندهد‪.‬‬ ‫منوچهر متک��ی‪ ،‬وزیر ام��ور خارجه ایران ه��م درباره‬ ‫عل��ت تصمیم اخیر ایران در منع کردن ورود دو بازرس‬ ‫اژانس به جمهوری اس�لامی گفت‪ « :‬این اقدام به منزله‬ ‫تذکر ایین نامه ای به اقای امانو ( مدیرکل اژانس) اس��ت‬ ‫که بازرس��ان و اطرافیانش را مراقبت کند تا از مقررات‬ ‫اژانس تخطی نکنند‪».‬اظهارات وزیر امو ر خارجه ایران در‬ ‫شرایطی مطرح می شود که به باور بسیاری از تحلیلگران‬ ‫امور سیاسی‪ ،‬روابط میان اژانس بین المللی انرژی اتمی‬ ‫و ایران پس از انکه یوکیا امانو مدیر کل این اژانس شد‪،‬‬ ‫تضعیف شده اس��ت‪ .‬امانو ماه دسامبر گذشته جانشین‬ ‫محمد البرادعی شد که اهل کشور مصر بود‪.‬‬ ‫ای��ن دیپلم��ات ژاپنی نس��بت ب��ه البرادع��ی مواضعی‬ ‫س��خت گیرانه تر نس��بت به ایران داد‪ .‬اژانس بین المللی‬ ‫انژری اتمی در ماه فوریه گذشته ادعا کرده بود که ایران‬ ‫ساخت موشک های هسته ای را توسعه می دهد‪.‬‬ ‫ای��ران اما این ادعا را رد و امانو را به انتش��ار گزارش��ی‬ ‫گمراه کننده متهم کرد‪.‬‬ ‫رامین مهمانپرست‪ ،‬سخنگوی وزارت امور خارجه ایران‬ ‫هم سه شنبه هفته گذشته در جمع خبرنگاران تاکید کرد‪:‬‬ ‫« اگر بازرس��ان اژانس در انجام وظایف خود دقت الزم‬ ‫را نداشته باشند و مرتکب خطا شوند‪ ،‬کشورها از جمله‬ ‫ایران حق دارند ضمن اعتراض نس��بت به عملکرد انها‬ ‫درخواست معرفی بازرس��ی جدید کنند‪ ».‬مهمانپرست‬ ‫اضافه کرد که بازرس��ان اژانس باید به وظایف دقیقشان‬ ‫که از سوی اژانس برای انها تعیین شده بدون خطا عمل‬ ‫کنند و ملزم به رعایت همه اصول و مقررات تعیین شده‬ ‫از سوی اژانس هستند‪ .‬سخنگوی وزارت امو ر خارجه‬ ‫تاکید کرد‪« :‬اینکه بازرسان اژانس نتایج گزارش خود را‬ ‫به صورت غیرواقعی ارائه دهند و یا ان را در اختیار افراد‬ ‫غیرمربوط قرار دهند‪ ،‬این نوع عملکرد را جزو خطا در‬ ‫وظایف بازرسی می دانیم‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫بین الملل‬ ‫در تحول��ی دیگ��ر و به گ��زارش خبرگزاری فرانس��ه‪،‬‬ ‫قانونگذاران امریکایی دوشنبه هفته گذشته اعالم کردند که‬ ‫به توافقی دست یافته اند که بر اساس ان تحریم هایی جدید‬ ‫علیه ایران با هدف متوقف کردن برنامه های هسته ای تهران‬ ‫اعمال خواهند کرد‪ .‬کریستوفر داد‪ ،‬رئیس کمیته بانکداری‬ ‫ت خارجی مجلس‬ ‫سنا و هوارد برمان‪ ،‬رئیس کمیته سیاس ‬ ‫نمایندگان ایاالت متحده اعالم کردند که پیش نویس طرح‬ ‫تحریم های جدید علیه ایران را میان همکاران خود منتشر‬ ‫کرده اند‪ .‬منابع دیگری در کنگره امریکا هم اعالم کردند‬ ‫که این قطعنامه به زودی به تصویب خواهد رسید‪.‬‬ ‫برم��ان و داد اعالم کردند ک��ه پیش نویس طرح انان که‬ ‫با هدف تش��دید تحریم های کنونی علی��ه ایران تنظیم‬ ‫شده است‪ ،‬ابزار های بسیار متعددی در اختیار باراک اوباما‪،‬‬ ‫رئیس جمهور ایاالت متحده قرار خواهد داد تا او بتواند با‬ ‫انچه « تهدید های ناشی از ایران» خوانده می شود‪ ،‬مبارزه‬ ‫رئیس کمیته بانکداری س��نا و رئیس کمیته روابط‬ ‫ ‬ ‫کند‪.‬‬ ‫خارجی مجل��س نمایندگان ایاالت متح��ده در بیانیه ای‬ ‫مشترک ادعا کردند‪ « :‬اگر این طرح به تایید رئیس جمهور‬ ‫برسد‪ ،‬می تواند فشار های جدی و جدیدی به تهران وارد‬ ‫کند تا ایران از توسعه سالح های کشتار جمعی‪ ،‬حمایت‬ ‫از تروریسم بین المللی و نقض اشکار حقوق بشر دست‬ ‫بردارد‪».‬‬ ‫ادعای نمایندگان کنگ��ره ایاالت متحده در حالی عنوان‬ ‫می شود که مقامات جمهوری اسالمی بارها تاکید کرده اند‬ ‫که سالح های کشتار جمعی از جمله سالح های اتمی در‬ ‫دکترین امنیت ملی ایران جایگاهی ندارد و هدف تهران‬ ‫از پیگیری برنامه های هسته ای‪ ،‬تولید برق و دیگر موارد‬ ‫صلح امیز انرژی هسته ای است‪.‬‬ ‫مقام��ات جمهوری اس�لامی همچنین دیگ��ر اتهامات‬ ‫امریکا به ایران از جمله حمایت از تروریس��م و نقض‬ ‫حقوق بش��ر را ابزاری از س��وی این کشور برای تحت‬ ‫فش��ار قرار دادن تهران توصیف و تاکید می کنند که کاخ‬ ‫س��فید با حمایت از اسرائیل که نماد تروریسم دولتی و‬ ‫نقض حقوق بشر اس��ت‪ ،‬بزرگ ترین حامیان تروریسم‬ ‫بین المللی و ناقض حقوق بشر هستند‪ .‬نمایندگان کنگره‬ ‫ایاالت متحده در پیش نویس طرح تحریم های جدید علیه‬ ‫ایران ش��رکت هایی را هدف ق��رار داده اند که مواد نفتی‬ ‫پاالیش ش��ده از جمله بنزین و سوخت جت در اختیار‬ ‫ایران قرار می دهند‪ .‬ایران که کشوری نفت خیز است‪ ،‬به‬ ‫دلیل کمبود پاالیشگاه برای تامین بنزین خود به شدت به‬ ‫واردات بنزین وابسته است‪.‬‬ ‫این تحریم ها همچنین می توانند بانک های غیر امریکایی‬ ‫را که با ان دس��ته از نهاد ها و ش��رکت های ایرانی که در‬ ‫فهرست سیاه قرار دارند‪ ،‬همکاری می کنند‪ ،‬تحت فشار‬ ‫ق��رار دهد و انان را با دو گزینه مواجه کند‪« :‬یا مبادالت‬ ‫خود را با این نهاد ها و شرکت ها قطع کنند یا از دسترسی‬ ‫به نظام مالی ایاالت متحده محروم خواهند شد‪».‬‬ ‫رابرت گیبس‪ ،‬سخنگوی کاخ سفید د ر همین باره گفت‪:‬‬ ‫« ما از رهبران مجلس نمایندگان و س��نا که با همکاری‬ ‫قطعنامه اخیر شورای امنیت‬ ‫ ‬ ‫با یکدیگر طرحی را برپایه‬ ‫س��ازمان ملل متحده طراحی کرده اند‪ ،‬قدردانی می کنیم‪.‬‬ ‫این قطعنامه به رئیس جمه��ور توانایی جدیدی می دهد‬ ‫و استراتژی چند جانبه گرایی برای منزوی کردن ایران و‬ ‫افزایش فشار بر تهران را تقویت می کند‪».‬‬ ‫این طرح ابتدا باید در نشست مشورتی مجلس نمایندگان‬ ‫و س��نا به تصویب برسد و س��پس این دو نهاد ان را به‬ ‫طور جداگانه به تصویب برسانند‪ .‬پس از طی این مراحل‬ ‫باراک اوباما‪ ،‬رئیس جمهور ایاالت متحده باید ان را به امضا‬ ‫برساند تا به قانون تبدیل شود‪.‬‬ ‫پیش از این و پس از تصویب قطعنامه ‪ 1929‬که چهارمین‬ ‫قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران بود‪،‬‬ ‫اتحادیه اروپا و همچنین وزارت خزانه داری ایاالت متحده‬ ‫تحریم های دیگری علیه ایران به تصویب رسانده بودند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫صادق زیبا کالم‪:‬‬ ‫بین الملل‬ ‫این حق ایران است‬ ‫مریم یوسفی‬ ‫هنوز چندی از تصویب تحریم های ‪ 1929‬علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل نگذشته بود که ایران اعالم‬ ‫ک��رد از ورود دو بازرس اژانس بین المللی انرژی اتمی که گزارش هایی خالف واقع ارائه کرده اند جلوگیری‬ ‫می کند و از اژانس خواس��ت تا دو مامور دیگر را برای بازرس��ی از برنامه های هسته ای ایران معرفی کند‪ .‬در‬ ‫همین راستا با دکتر صادق زیبا کالم‪ ،‬استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل گفت و گویی انجام دادیم که‬ ‫می خوانید‪:‬‬ ‫ایا یک عضو ان پی تی می تواند از امدن بازرس های اژانس جلوگیری کند و از اژانس بخواهد که انها را تغییر‬ ‫دهد؟‬ ‫بله‪ ،‬این حق هر کشور عضو ان پی تی است که اعالم کند که بازرسان را اژانس تغییر دهد و افراد دیگری را بفرستد‪.‬‬ ‫اما انچه کشور مورد نظر نمی تواند انجام دهد این است که اساسا جلوی بازرسان را بگیرد‪.‬‬ ‫ی است که بگوید که این دو بازرس تغییر‬ ‫بنابراین در چارچوب قوانین و ضوابط ان پی تی این حق جمهوری اسالم ‬ ‫کنند و اژانس هم مکلف اس��ت که دو مامور دیگر را در نظر بگیرد‪ .‬اما طبیعی اس��ت که معموال در یک شرایط و‬ ‫وضعیت عادی این اتفاقات نمی افتد‪ ،‬چراکه وقتی روابط عادی باشد‪ ،‬فرقی نمی کند که بازرس هایی که می ایند چه‬ ‫کسانی هستند و چه پیشینه ای دارند‪ .‬اما وقتی شرایط مقداری دوستانه و عادی نباشد‪ ،‬این مساله می تواند حالت یک‬ ‫بهانه را داشته باشد‪ ،‬چراکه ایران هم می خواهد به قطعنامه ‪ 1929‬که علیه ما اخیرا به تصویب رسیده است‪ ،‬عکس العمل‬ ‫نشان دهد‪.‬‬ ‫ایا این مساله دوباره بهانه ای به دست غرب نخواهد داد تا علیه ایران استفاده کنند؟‬ ‫خی��ر‪ ،‬چراک��ه اژانس این دو مامور را تغییر خواهد داد و اژانس نمی تواند بگوید که حکما باید این دو نفر به ایران‬ ‫برای بازرسی بیایند‪ .‬اما به هر حال انچه مسلم است این است که روابط بین ایران و ‪ ،5+1‬روابط بین ایران و اژانس‬ ‫بین المللی انرژی اتمی‪ ،‬روابط عادی‪ ،‬معمولی و صمیمانه ای نیست‪ .‬قطعا جلوگیری از ورود این دو بازرس کمکی به‬ ‫بهبود روابط نمی کند و می تواند روابط را بدتر کند‪.‬‬ ‫هفته گذشته اتحادیه اروپا هم تهدید به یک سری تحریم های دیگر عالوه بر تحریم های سازمان ملل کرده است‪.‬‬ ‫علت اینکه اتحادیه اروپا به صورت یکجانبه این تحریم ها را اعمال کرده است‪ ،‬چیست؟‬ ‫اینکه درب مذاکره باز است و هم ما و هم اژانس و ‪ 5+1‬خواهان مذاکره هستند را هم ما اعالم کرده ایم و هم اژانس‬ ‫ی ایران هیچ گاه اعالم نکرده اس��ت که با اژانس و ‪ 5+1‬مذاکره نخواهد کرد‪ .‬حتی از سال‬ ‫و ‪ .5+1‬جمهوری اس�لام ‬ ‫‪ 1384‬به این طرف که نگاه ما به فعالیت های هسته ای مان خیلی تغییر کرده است هم ما هرگز اعالم نکرده ایم که‬ ‫هیچ وقت با اژانس و ‪ 5+1‬مذاکره نخواهیم کرد‪ .‬در عین حال که اعالم کرده ایم که درب مذاکره باز است اما در عین‬ ‫حال ان اقدامات‪ ،‬فعالیت ها و کارهایی را که به صالحمان بوده است انجام داده ایم‪ .‬بدان معنا که ضمن انکه امادگی‬ ‫خود را برای مذاکره اعالم کردیم‪ ،‬به غنی سازی و سایر فعالیت هایمان ادامه دادیم‪ .‬طرف مقابل هم همین طور است‪.‬‬ ‫اژانس و اتحادیه اروپا هم ضمن انکه اعالم می کنند که حاضرند با ایران مذاکره کنند اما اقدامات تالفی جویانه خود‬ ‫را انجام می دهند‪ ،‬بدان معنا که ما نمی گوییم که فعالیت هایمان را معلق می کنیم تا ببینیم که مذاکرات با این گروه ها به‬ ‫تو گو هم هستیم‪ .‬طرف مقابل هم همین طور‬ ‫کجا می کشد‪ .‬ما فعالیت هایمان را ادامه می دهیم‪ ،‬ضمن اینکه اماده گف ‬ ‫است‪ .‬انها هم می گویند که ما هم کارهایی را که برای در فشار قرار دادن ایران است‪ ،‬انجام می دهیم و در عین حال هم‬ ‫حاضریم که با ایران مذاکره کنیم‪ .‬اما در خصوص اقدامات و تحریم های جدیدی که اتحادیه اروپا اتخاذ کرده است‪،‬‬ ‫این تحریم ها به مراتب از تحریم هایی که تا کنون علیه ایران بوده است‪ ،‬شدیدتر است‪ .‬این تحریم ها حتی از تحریم هایی‬ ‫که امریکا می خواست علیه ایران اعمال کند نیز شدیدتر است‪ .‬اینکه چرا بعد از تصویب قطعنامه ‪ ،1929‬اتحادیه اروپا‬ ‫به سراغ این تحریم ها رفته است‪ ،‬روشن است‪ .‬چراکه اتحادیه اروپا همواره خواهان این مساله بود که تحریم ها علیه‬ ‫ایران بسیار تندتر باشد‪ .‬اما اگر این تحریم ها در شورای امنیت سازمان ملل تندتر بود‪ ،‬ممکن بود که روسیه و چین‬ ‫همراهی نکنند و این احتمال وجود داشت که دو عضو دائم شورای امنیت قطعنامه را وتو کنند‪ .‬بنابراین هم امریکا‬ ‫و هم اتحادیه اروپا برای اینکه بتوانند موافقت چین و روسیه را داشته باشند‪ ،‬تحریم ها را مقداری تعدیل کردند تا این‬ ‫ی ترکیه و برزیل رای موافق‬ ‫دو کشور و سایر کشورهای حاضر رای موافق بدهند‪ ،‬همچنان که سایر کشورها هم منها ‬ ‫دادند‪ ،‬اما در عین حال‪ ،‬اکنون که ان قطعنامه شورای امنیت را علیه ایران اعمال کرده اند‪ ،‬ان تحریم هایی که مد نظر‬ ‫خودشان بود را اعمال می کنند‪ .‬در این مورد تنها اتحادیه اروپا نیست که تحریم های جدیدتر را که بسیار شدیدتر‬ ‫هم هست‪ ،‬اعمال می کند‪ .‬در امریکا نیز‪ ،‬هم کنگره و هم سنا در حال تدارک تحریم های شدید تری علیه جمهوری‬ ‫ اسالمی ایران هستند‪ .‬کانادا و استرالیا هم به اتحادیه اروپا و امریکا در مورد تحریم ها پیوسته اند‪ .‬ممکن است که بعد از‬ ‫این هم کشورهای دیگری مانند ژاپن هم به این تحریم ها بپیوندند‪ .‬مشکلی که با این تحریم ها برای کشورهای دیگر‬ ‫مانند روسیه‪ ،‬چین و ترکیه به وجود می اید‪ ،‬این است که تنبیهاتی برای کشورها و شرکت هایی در نظر گرفته می شود‬ ‫که این تحریم ها را در نظر نمی گیرند‪ .‬بنابراین بسیاری از کشورها و شرکت ها از ان جهت که دچار مشکل نشوند‪،‬‬ ‫بدون اینکه دچار مشکل شوند‪ ،‬این تحریم ها را لحاظ می کنند‪.‬‬ ‫برخی شرکت های روسی از امریکا خواسته اند تا تضمینی بدهد که در معامله با ایران دچار مشکل نمی شوند‪،‬‬ ‫در این ارتباط‪ ،‬امریکا چه اقدامی انجام خواهد داد؟‬ ‫قطعا امریکایی ها کاری نخواهند کرد که شرکت هایی که می خواهند در ایران فعالیت اقتصادی انجام دهند‪ ،‬دچار ضرر‬ ‫و زیان شوند‪ .‬ممکن است که امریکایی ها تسهیالت مالی در اختیار این شرکت ها قرار دهند تا این حد که پروژه‬ ‫و قراردادهای خود را در کشور ثالثی به اجرا بگذارند‪ .‬با در نظر گرفتن این موضوع‪ ،‬بازار امریکا برای شرکت های‬ ‫روسی‪ ،‬چینی یا حتی ترک‪ ،‬منفعت بیشتری نسبت به بازار ایران دارد‪ .‬در نتیجه این کشورها در ایران فعالیت نخواهند‬ ‫کرد تا فعالیت شان در امریکا به خطر نیفتد‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫هفت‬ ‫س سازمان انرژی اتمی‪:‬‬ ‫رئی ‬ ‫همکاری ها در چارچوب قانونی‬ ‫ادامه خواهد داشت‬ ‫حانیه پرما‬ ‫س س��ازمان ان��رژی اتمی‬ ‫علی اکب��ر صالح��ی‪ ،‬رئی ‬ ‫ هفته گذش��ته اعالم کرد‪« :‬اگر بازرسی خالف واقع‬ ‫گزارش��ی بدهد‪ ،‬ک��ه این اتف��اق در همین اخرین‬ ‫جلس��ه ش��ورای حکام در وین اتفاق افتاد؛ ان جا‬ ‫ما به اژانس بین المللی انرژی هسته ای در خصوص‬ ‫گ��زارش دو نفر از بازرسانش��ان که درس��ت نبود‪،‬‬ ‫اعتراض کردیم‪ .‬گزارش کامال غیرواقعی بود‪ .‬طبق‬ ‫توافقنامه پادمانی خواستیم که دیگر این دو بازرس‬ ‫ب��ه ایران نیایند‪ .‬دو ب��ازرس دیگر معرفی کنند و ما‬ ‫این کار را کردیم‪ .‬یعنی می خواهم به عزیزانمان در‬ ‫مجلس این اطمینان را بدهم و تمامی ملت ایران که‬ ‫م��ا رفتارمان و همکاری مان با اژانس در چارچوب‬ ‫توافقنامه های پادمانی و دقیقا طبق ان انجام می گیرد‪.‬‬ ‫ما هیچ چی��زی را فراتر از ان انجام نمی دهیم‪ ».‬این‬ ‫مس��اله هرچند از حقوق ایران و هر یک از اعضای‬ ‫ان پی تی است اما بازتاب های مختلفی را به همراه‬ ‫داش��ت‪ .‬بنابرای��ن با دکت��ر مجید صفاتاج‪ ،‬اس��تاد‬ ‫‪60‬‬ ‫دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل گفت و گویی‬ ‫انجام دادیم که می خوانید‪.‬‬ ‫ایران از حضور دو بازرس اژانس به کشور جلوگیری‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬این درحالی اس��ت که از س��وی دیگر‬ ‫خواهان مذاکره با کش��ورهای غربی نیز هستیم‪ ،‬این‬ ‫مساله چه تاثیری در روند پرونده هسته ای ایران دارد؟‬ ‫اقدام ایران در خصوص عدم اجازه به دو نفر از کارشناسان‬ ‫اژان��س برای ورود به ایران به دو نکته باز می گردد‪ .‬یکی‬ ‫عملکرد این دو نفر است که همانطور که اعالم شد این‬ ‫دو نف��ر حرکات و رفتارهایی خارج از اصول و برنامه ها‬ ‫و وظایف خودشان داشتند و در چارچوب اژانس انرژی‬ ‫اتم��ی گزارش ها و مصاحبه هایی را منتش��ر کرده اند که‬ ‫برخالف اصول بوده است‪ .‬نکته دیگر باز به اصل تعامل‬ ‫ایران با اژانس اس��ت که حتی فراتر از اژانس و ان پی تی‬ ‫ایران همکاری کرده اس��ت‪ .‬بنابراین همانطور که بعد از‬ ‫قطعنام��ه چهارم ایران اعالم ک��رد که همکاری هایش را‬ ‫صرفا در همان چارچوب های قانونی انجام خواهد داد و‬ ‫نه فراتر از ان‪ ،‬این هم یکی از ان پیامدهاست‪.‬‬ ‫بنابراین به نظر می رس��د که اقدامی که ای��ران انجام داده‪،‬‬ ‫بخشی از ان به عملکرد این دو نفر باز می گردد و بخش‬ ‫دیگری هم به ان ضوابط و اصولی اس��ت که ایران اعالم‬ ‫کرده که به ان پایبند است اما دیگر فراتر از ان همکاری‬ ‫نخواهد کرد‪ .‬بنابراین این حق ایران اس��ت که نس��بت‬ ‫به رفتار کارشناس��ان و ماموران اژانس که به ایران سفر‬ ‫می کنند یک ارزیابی داشته باشد و بر اساس این ارزیابی‬ ‫بتواند روابط خود را با اژانس پی ریزی کند‪.‬‬ ‫این مس��اله بارها اعالم ش��ده که کشورهای برزیل و‬ ‫ ترکیه با موافقت امریکا به ایران امدند و توافقنامه تهران‬ ‫را امض��ا کردند که در واقع طی ان مقرر ش��د ایران‬ ‫اورانی��وم خود را خارج از خاک خود تبادل کند‪ .‬این‬ ‫همان چیزی بود که کشورهای غربی خواهان ان بودند‬ ‫و انتظار می رفت این مساله روی تحریم ها تاثیر بگذارد‬ ‫و انها را سبک تر کند‪ .‬چرا چنین اتفاقی نیفتاد؟‬ ‫امریکایی ها و به طور کلی غربی ها بر این تصور بودند که‬ ‫ایران نسبت به میانجی گری یا ابتکار عمل ترکیه و برزیل‬ ‫پاس��خ منفی خواهد داد و همچنان بر غنی سازی اورانیوم‬ ‫در داخل کش��ور تاکید خواهد ک��رد‪ ،‬بنابراین برای اینکه‬ ‫بتوانند بهانه بزرگتری را برای صدور قطعنامه داشته باشند ا ز‬ ‫ترکیه و برزیل خواستند تا به ایران بیایند و این میانجی گری‬ ‫را انجام دهن��د‪ .‬اما هنگامی که ایران میانجی گری این دو‬ ‫کشور را پذیرفت و قبول کرد که اورانیوم در داخل خاک‬ ‫ ترکیه انجام بگیرد و توافقنامه ای را سه کشور امضا کردند‪،‬‬ ‫امریکایی ها در برابر عمل انجام شده ای قرار گرفتند که به‬ ‫هیچ وجه تصور ان را نمی کردند‪ .‬از سوی دیگر امریکایی ها‬ ‫به دنبال صدور قطعنامه علیه ایران بودند و از یک س��ال‬ ‫پیش برنامه ریزی خود را برای هر چه تاثیرگذارتر بودن این‬ ‫قطعنامه انجام داده بودند در مقابل این قطعنامه نمی توانستند‬ ‫از انچه یکسال برای ان تبلیغ کرده بودند کوتاه بیایند و با در‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بسته ای مواجه شدند که مجبور شدند گونه ای دیگر و از راه‬ ‫دیگر وارد شوند که ان صدور قطعنامه بود‪ .‬البته در این میان‬ ‫هم اعتبار دیپلماسی خود و صحبت ها و مواضعی را که بیان‬ ‫کرده بودند از دست دادند و می توان گفت که با این حرکتی‬ ‫که امریکایی ها انجام دادند‪ ،‬ترکیه و برزیل را یک گام بیشتر‬ ‫به ایران نزدیک کردند‪.‬‬ ‫احتمال مذاک��ره ایران با کش��ورهای غربی را تا چه‬ ‫حد پیش بینی می کنید؟ این درحالی است که نیکوال‬ ‫سارکوزی‪ ،‬رئیس جمهور فرانسه اعالم کرده که هر چه‬ ‫زودتر باید با ایران وارد مذاکره ش��د‪ .‬از س��وی دیگر‬ ‫رئیس جمهور کشورمان هم اعالم امادگی کرده که با‬ ‫شرایطی با کشورهای غربی می توان مذاکره کرد‪ .‬نظر‬ ‫شما چیست؟‬ ‫با توجه به دیدگاه های غربی ها به خصوص کش��ورهای‬ ‫امریکا‪ ،‬بریتانیا‪ ،‬فرانسه و المان نسبت به روابط و تعامل‬ ‫با ایران و دیدگاهی که در این زمینه دارند به نظر می رسد‬ ‫این مذاکرات چشم انداز روشنی نداشته باشد‪.‬‬ ‫اما از انجا که اقای رئیس جمهور اشاره کردند و پیش تر‬ ‫هم اش��اره ش��ده بود ایران روابط و مناسبات سیاسی و‬ ‫تعامل خود را در صحنه بین الملل با دیگر کش��ورها بر‬ ‫اساس سه اصل‪ ،‬حکمت‪ ،‬عزت و مصلحت قرار می دهد‪،‬‬ ‫بنابرای��ن هرگونه مذاکره ای که در این چارچوب قانونی‬ ‫گنجانده ش��ود‪ ،‬به نظر می رسد که مش��کلی برای ایران‬ ‫نداش��ته باشد‪ ،‬چراکه از موضع اقتدار است و به صورت‬ ‫تو گو می شود اما اگر چنین‬ ‫پایاپای و برابر با غربی ها گف ‬ ‫نباشد و اگر این مذاکرات بر اساس میل و خواسته غربی ها‬ ‫باش��د و بدون هیچ گونه اصولی باشد‪ ،‬در این صورت نه‬ ‫اقای احمدی نژاد‪ ،‬نه دس��تگاه سیاس��ت خارجی ایران و‬ ‫نه دیگر مس��ئوالن برای چنین مذاکراتی رغبت خواهند‬ ‫داش��ت‪ .‬بنابراین با توجه به پافش��اری ایران بر این سه‬ ‫اصل یاد ش��ده و همچنین تصور و دیدگاهی که غربی ها‬ ‫دارند و همواره می خواهند که از منظر پدرساالرانه روابط‬ ‫خودشان را با دیگر کشورها برقرار و تنظیم کنند‪ ،‬به نظر‬ ‫من این مذاکرات چندان چش��م انداز روش��نی نخواهد‬ ‫داشت و به نقطه مطلوبی هم نخواهد رسید‪.‬‬ ‫همواره گفته می ش��ود که این تحریم ها تاثیری ندارد‪،‬‬ ‫اما نمی تواند بدون تاثیر هم باش��د‪ ،‬کشورهای غربی‬ ‫خودش��ان اذعان داش��ته اند که این تحریم ها قابلیت‬ ‫فلج کنندگی ندارد و بر برنامه هس��ته ای ایران تاثیری‬ ‫ندارد‪ .‬نظر شما در ارتباط با تاثیر این تحریم ها چیست؟‬ ‫ایا کشورهای غربی به این روند تحریم ها ادامه خواهند‬ ‫داد یا رفتار قهری دیگری را پیش خواهند گرفت؟‬ ‫این نکته که گفته می شود تحریم ها هیچ گونه تاثیری روی‬ ‫اقتصاد ایران ندارد‪ ،‬نکته درستی نیست‪ .‬به هر حال در نظام‬ ‫بین الملل هرگونه جابه جایی و حرکت و معادله سیاسی‬ ‫و اقتصادی نه تنها روی یک کشور خاص که حتی روی‬ ‫کشورهای دیگر هم تاثیر گذار است اما ان چیزی که برای‬ ‫غربی ها متصور است و انها از این تحریم ها انتظار دارند و‬ ‫هدف انها از تحریم هاست‪ ،‬تحقق پیدا نخواهد کرد‪.‬‬ ‫م��ا در دوران دفاع مقدس هم تحریم ش��ده بودیم‪ ،‬اما از‬ ‫همان تحریم ها توانستیم استفاده کنیم و ان را به فرصت‬ ‫تبدیل کرده و پیشرفت کنیم‪ .‬در حال حاضر هم قدرت‬ ‫اقتصادی و نظامی ایران‪ ،‬امنیت ملی ایران قوی تر از دوران‬ ‫دف��اع مقدس اس��ت‪ .‬همچنین اقتدار سیاس��ی ایران در‬ ‫صحنه جهانی بسیار رشد کرده‪ ،‬به گونه ای که بسیاری از‬ ‫کشورها و شرکت های بزرگ غربی به خصوص اسیایی‬ ‫توجهی به این تحریم ها ندارند‪ .‬حتی در روزهای گذشته‬ ‫رئیس جمهور پاکستان اعالم کرد که ما منافع ملی خودمان‬ ‫را در مسائل گازی در نظر می گیریم‪ .‬بنابراین ان چیزی‬ ‫که هدف اصلی و اساسی برای غربی ها با این تحریم ها‬ ‫بود‪ ،‬تحقق پیدا نخواهد کرد ولی تاثیر خود را روی اقتصاد‬ ‫کشور خواهد گذاشت اما ایران هم با تدابیر الزم می تواند‬ ‫از این تحریم ها به عنوان فرصتی برای پیش��رفت استفاده‬ ‫کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫گفت وگو با محمد ایرانی‬ ‫اروپا تحت تاثیر امریکا است‬ ‫در بهاری که پشت سر گذاشتیم رویدادهای بسیاری در رابطه با برنامه هسته ای ایران روی داد که به نوع خود‬ ‫بسیاری از معادالت سیاسی را در عرصه بین الملل تحت تاثیر قرار داد‪ .‬در این رابطه با محمد ایرانی‪ ،‬کارشناس‬ ‫روابط بین الملل گفت وگو کردیم‪ .‬ایرانی بر این باور است که تحریم های سخت اتحادیه اروپا علیه جمهوری‬ ‫اسالمی و مواضع اژانس تحت تاثیر اقدامات ‪ 5+1‬است و کشوری همچون فرانسه تمام تالش خود را برای‬ ‫فشار به ایران در اتحادیه اروپا انجام می دهد‪ .‬در چنین شرایطی ایران باید با هشیاری و تشخیص منافع خود و‬ ‫همسایه اش روسیه‪ ،‬از تیره شدن روابط بین خود و روسیه جلوگیری کند‪.‬‬ ‫هفته گذشته اتحادیه اروپا به شدت ایران را تحریم کرد که این تحریم ها به مراتب خیلی بیشتر از ان چیزی‬ ‫است که در قطعنامه ‪ 1929‬علیه ما صادر شد‪ .‬علت این سختگیری از جانب اتحادیه اروپا چیست؟‬ ‫در چند سال اخیر و در ارتباط با برنامه هسته ای ایران کامال مشخص شد که اتحادیه اروپا تحت تاثیر شدید ایاالت‬ ‫متحده و ‪ 5+1‬عمل می کند‪ .‬این پیوستگی ریشه در ارتباطات سیاسی و مهمتر از ان اقتصادی اروپا و امریکا دارد‪.‬‬ ‫اروپا با امریکا روابط گسترده اقتصادی دارد و نگران این موضوع است که اگر در برنامه هسته ای ایران‪ ،‬ایاالت متحده‬ ‫را همراهی نکند در مناسباتش با امریکا دچار مشکل شود‪ .‬همچنین‪ ،‬پیش قدم شدن اتحادیه اروپا از امریکا در پاره ای‬ ‫موارد به علت نفوذ کشورهایی همچون فرانسه و انگلیس در این مجموعه است‪.‬‬ ‫حضور این دو کشور در ‪ 5+1‬و سرسختی انها در رابطه با برنامه هسته ای کامال مشهود بود؛ خصوصا فرانسه‪ .‬به‬ ‫همین علت این دو از تمام نیروی خود برای تحت فشار قرار دادن ایران در اتحادیه اروپا نیز استفاده می کنند‪ .‬مناسبات‬ ‫فرانسه در خاورمیانه این کشور ر ا ترغیب می کند تا به امریکا نشان دهد در برنامه هسته ایران حتی از ایاالت متحده‬ ‫هم جلوتر است‪ .‬بنابرین تالش فرانسوی ها در اتحادیه اروپا باعث شده تحریم ها در اتحادیه اروپا به مراتب سخت تر‬ ‫از قطعنامه ‪ 1929‬در شورای امنیت شود‪.‬‬ ‫این عناد ورزی اتحادیه اروپا نس��بت به برنامه هسته ای ایران در تعارض با درخواست کاترین اشتون‪ ،‬رئیس‬ ‫سیاست خارجی اتحادیه اروپا برای مذاکره با سعید جلیلی نیست؟‬ ‫در تمام قطعنامه هایی که علیه ایران صادر شده است چه قطعنامه ‪ ،1929‬چه قطعنامه های فرعی دیگر‪ ،‬بند هایی در‬ ‫انها لحاظ شده که مسیر را برای مذاکرات باز نگه می دارد و همه امور در تحریم تنها خالصه نشود‪ .‬سیاستمداران‬ ‫و کارشناسان سیاسی از این رویکرد به عنوان سیاست چماق و هویج یاد می کنند‪ .‬به این معنا که با وجود فشارهای‬ ‫سنگینی که در بند های ابتدایی علیه کشور مربوطه اتخاذ می کنند‪ ،‬در بند های پایانی نکاتی مد نظر قرار می دهند که‬ ‫مسیر را برای مذاکره و تعامل باز نگه دارد و به این طریق به جامعه بین الملل اعالم می کنند که راه هایی برای خروج از‬ ‫این وضعیت وجود دارد‪ .‬از دیدگاه من‪ ،‬قرار دادن این بند ها و پیشنهاد برای مذاکره در حقیقت راه دررویی است برای‬ ‫اینکه کامال مسیر برای مذاکره و گفت وگو بین طرفین بسته نشود‪ .‬از طرف دیگر هم اتحادیه اروپا و هم ایالت متحده‬ ‫نگران این موضوع هستند که ایران مذاکرات و تعامالت خود در رابطه با برنامه هسته ای را کامال قطع کند‪ .‬همین‬ ‫امر باعث می شود که هم اتحادیه اروپا و هم اژانس اعالم کنند که اماده مذاکره با ایران هستند که البته در این رابطه‬ ‫شروطی را نیز مطرح می کنند‪ .‬این اقدام مثبتی است‪ ،‬اما درباره به نتیجه رسیدن ان با توجه به شرایط سخت بین المللی‬ ‫که علیه جمهوری اسالمی وجود دارد‪ ،‬زیاد نمی توان امیدوار بود‪.‬‬ ‫با توجه به این شرایط سخت بین المللی که علیه ایران وجود دارد‪ ،‬ایا درخواست برای تعویض دو مامور اژانس‬ ‫که با واکنش سخت امریکا و اژانس روبه رو شد باعث تشدید تنش ها نمی شود؟‬ ‫در برنامه هس��ته ای و خصوصا در صدور قطعنامه ‪ 1929‬طبیعتا بین اژانس و ‪ 5+1‬هماهنگی وجود داش��ت‪ .‬این‬ ‫موضوع که ‪ 5+1‬اصرار دارد که در برنامه هسته ایران موافقت اژانس الزامی است و گزارش اژانس را مالک خود‬ ‫قرار می دهند‪ ،‬گواه همین مساله است‪ .‬حتی مواضع اژانس قبل از قطعنامه ‪ 1929‬نشاندهنده حرکت و هماهنگی این‬ ‫دو در یک مسیر است‪ .‬هر گونه برخورد و تنش در روابط ایران و اژانس بالفاصله در مواضع ‪ 5+1‬منعکس می شود‪.‬‬ ‫مخالفت و واکنش شدید اتحادیه اروپا و ‪ 5+1‬در باره درخواست ایران مبنی بر تعویض دو مامور اژانس‪ ،‬برگرفته‬ ‫از همین موضوع است‪ .‬ناظران بین المللی نیز بر این باور هستند که در رابطه با تصویب گزارش هایی که علیه ایران‬ ‫اتخاذ شده است‪،‬نقش ‪ 5+1‬کامال مشخص است‪.‬‬ ‫با توجه به مواضع غرض ورزانه در جامعه بین الملل علیه ایران‪ ،‬بسیاری بر این باورند که ما روسیه را نیز در این‬ ‫ماجرا از دست دادیم‪ .‬دیدگاه شما در این رابطه چیست؟‬ ‫کسانی که پرونده روابط ایران و روسیه را بررسی می کنند‪ ،‬بر این باور هستند که روس ها از ابتدا به دنبال منافع ملی‬ ‫خود بوده اند‪ .‬در صحنه بین الملل همیشه منافع ملی خود را در اولویت برنامه هایشان قرار می دهند‪ .‬این سیاستی‬ ‫اس��ت که شوروی س��ابق نیز به ان توجه بسیار می کرد‪ .‬گرچه روابط در دوران جنگ سرد متفاوت بود و هر دو‬ ‫طرف روس و امریکا بر یکدیگر تاثیر می گذاشتند‪ .‬اما در حال حاضر در اظهارات مقامات روسیه مشخص است‬ ‫که به لحاظ خیلی از مسائل روس ها ضعیف تر از امریکا‪ ،‬یعنی طرف مقابل غربی قرار گرفته اند و خود نیز به این‬ ‫مساله اعتراف می کنند‪ .‬بنابراین‪ ،‬در مسائل بسیاری به ویژه اقتصادی نیازمند غرب هستند‪ .‬از طرف دیگر‪ ،‬روس ها در‬ ‫عرصه مناسبات بین الملل منافع ملی خود را دنبال می کنند و این امر را در اظهارات سخنگوی مدودف‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫روسیه‪ ،‬مشاهده کردیم‪ .‬لذا همراهی روسیه با غرب طبیعی است‪ .‬از نظر من زمانی که روسیه احساس کند که منافع‬ ‫بیشتری را در همراهی طرف های دیگر به غیر از ایران کسب خواهد کرد به سمت انها گرایش پیدا می کند‪ .‬اما ذکر‬ ‫این نکته حائز اهمیت است که ما نباید روابط با روسیه را به صورت افراط و تفریط پیگیری کنیم‪ .‬به این معنا که‬ ‫نه کل مناس��بات و روابط خود را بر پایه تعامل با روس��یه قرار دهیم و نه این کشور را به عنوان دشمن خود تلقی‬ ‫کنیم چراکه تاریخ نشان داده که روسیه به عنوان کشوری واقع گرا در صحنه بین المللی عمل می کند‪ .‬روسیه کشوری‬ ‫همسایه است که ما مرزها و منافع مشترکی با هم داریم‪ .‬بنابراین نباید اجازه دهیم که در این روابط دیرینه خدشه ای‬ ‫وارد شود‪ .‬در واقع ما باید منافع روسیه را در صحنه بین المللی درک کنیم و سیاست رابطه با این کشور را بر این‬ ‫اساس پایه گذاری کنیم‪.‬‬ ‫‪61‬‬ ‫هفت‬ ‫دکتر علی بیگدلی‪:‬‬ ‫تحریم ها فلج کننده نیست‬ ‫ارزو دیلمقانی‬ ‫برنامه هسته ای ایران موضوعی است که هر روز برگ‬ ‫جدیدی از ان رو می شود‪ .‬در تازه ترین تحوالت‪ ،‬ایران‬ ‫از ورود دو کارمند اژانس بین المللی انرژی هس��ته ای‬ ‫به کش��ورمان جلوگیری کرده و اع�لام کرده که این‬ ‫دو گزارش های��ی خالف واقع ارائ��ه کرده اند و اجازه‬ ‫ورود به کشورمان را ندارند‪ .‬دکتر علی بیگدلی‪ ،‬استاد‬ ‫تو گو با‬ ‫دانشگاه و کارشناس مسائل بین الملل در گف ‬ ‫مثلث ضمن بررسی ابعاد مختلف تحوالت اخیر برنامه‬ ‫هسته ای ایران‪ ،‬معتقد است که در سیاست های ما یک‬ ‫دوگانگی وجود دارد ک��ه قطعا این دوگانگی به نفع‬ ‫کشور نخواهد بود‪ .‬چراکه از یک سو خواهان مذاکره‬ ‫با غرب هس��تیم و از سوی دیگر ماموران اژانس را به‬ ‫کشور راه نمی دهیم‪.‬‬ ‫ایران اعالم کرده که از ورود دو مامور اژانس به ایران‬ ‫ممانعت خواهد کرد چراکه در گذشته گزارش های این‬ ‫دو خالف واقع بوده اس��ت‪ .‬با توجه به شرایط کنونی‬ ‫این اقدام چه تاثیری در روند پرونده هس��ته ای ایران‬ ‫دارد؟‬ ‫ما در حال بازبینی دو رویه هستیم؛ یکی اینکه مقامات ما‬ ‫اعالم کرده اند حاضر هستند پشت میز مذاکره بنشینند و‬ ‫حتی اقای رئیس جمهور نیز ش��رایطی را برای مذاکرات‬ ‫مطرح ک��رده که از دیدگاه من این ش��رایط مانعی برای‬ ‫مذاک��رات نخواهد ب��ود‪ .‬از طرف دیگ��ر جلوگیری از‬ ‫ورود افراد اژانس‪ ،‬سیاس��ت دو پهلویی است که به نظر‬ ‫می رسد به ضرر ما تمام خواهد شد‪ .‬چراکه ما به جایی که‬ ‫سیاست های خود را شفاف سازی کنیم به سمت ابهام پیش‬ ‫می رویم‪ .‬اما در این شرایط باید به سمت ادامه مذاکرات‬ ‫پیش برویم تا از طریق مذاکرات به نتیجه مطلوبی برسیم‪.‬‬ ‫ادامه این دو گانگی قطعا به ضرر ما خواهد بود‪ .‬اینکه هم‬ ‫از مذاک��رات صحبت کنیم و هم اجازه ورود به ماموران‬ ‫اژانس را ندهیم به یک سیاست دوگانه تعبیر می شود‪ .‬ما‬ ‫باید خود را برای ترتیب استراتژی جدیدی برای مذاکرات‬ ‫اماده کنیم‪.‬‬ ‫نشستن پشت میز مذاکره در حالی که غرب ما را تحریم‬ ‫کرده‪ ،‬درس��ت است؟ غرب در حالی که ادعا می کند‬ ‫به مذاکرات راغب است اما از سیاست چماق و هویج‬ ‫استفاده می کند‪ .‬این را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫‪62‬‬ ‫این مس��اله طبیعی است‪ .‬ما اگر از منظر دیگر نگاه کنیم‬ ‫متوجه می ش��ویم که در این مرحله انها فش��ار جدی بر‬ ‫ایران وارد نکردند‪ .‬استفاده از سیاست چماق و هویج نیز‬ ‫بری اینکه هیچ کدام از طرفین موضوع را از دست ندهند‬ ‫الزم ب��ود‪ .‬حال اگر ما بخواهیم با این اس��تراتژی جدید‬ ‫وارد مذاکره شویم چه اقداماتی باید انجام دهیم؟ بعضی‬ ‫معتقدند چون ایران فاقد استراتژی جدیدی نیست پس‬ ‫دنبال بهانه جویی است‪ .‬به تصور من ما استراتژی درستی‬ ‫نداریم‪ .‬انها نیز در این شرایط مجبورند هم تحریم کنند‬ ‫هم مذاکره‪ .‬ولی ما برای ورود به مذاکرات جدید باید یک‬ ‫استراتژی داشته باشیم و اظهار نظرهای جدیدی ارائه دهیم‬ ‫تا به وسیله این استراتژی و اظهار نظر بتوانیم راهی برای‬ ‫این مشکل پیدا کنیم‪.‬‬ ‫پیش تر نظرات بر این بود که تحریم ها کارساز نیست؛‬ ‫مطمئنا تحریم در اقتصاد کشور تاثیر گذار خواهد بود‬ ‫ولی ایا این تحریم ه��ا همانطور که غرب می خواهد‬ ‫باعث توقف برنامه هسته ای ایران می شود؟‬ ‫خ��ود غرب بر این موضوع واقف اس��ت که تحریم ها‬ ‫فلج کننده نیس��ت‪ ،‬به این دلیل که ای��ران از درامد های‬ ‫هنگفت نفتی برخوردار اس��ت و در دنیا شبکه هایی به‬ ‫طور گس��ترده فعالیت دارند که ایران می تواند از طریق‬ ‫انها بخشی از نیازهایش را بر طرف کند‪ .‬ولی دو مساله‬ ‫باقی می ماند؛ یکی اینکه این سرمایه گذاری های دست‬ ‫دوم و سوم چقدر برای ما هزینه دارد و مساله دیگر این‬ ‫اس��ت که این تحریم ها پرستیژ بین المللی ما را کاهش‬ ‫می دهد‪ .‬اگر ما تحت فشار اقتصادی قرار نگیریم حتما با‬ ‫کمرنگ شدن پرستیژ بین المللی مواجه می شویم و ادامه‬ ‫ای��ن وضع به غیر از اینکه برای خود غربی ها س��خت‬ ‫است برای ما نیز مش��کل خواهد بود‪ .‬مساله سوم این‬ ‫اس��ت که تحریم ها باالخره تاثیر دارد‪ .‬اما از انجا که ما‬ ‫کش��ور ثروتمندی هس��تیم و اقتصاد ما بر صادرات و‬ ‫واردات متکی نیس��ت زیاد دچار مشکل نمی شویم اما‬ ‫ادامه این وضع مسلما مشکلی است که کشور نمی تواند‬ ‫برای همیشه ان را به دوش بکشد‪.‬‬ ‫به نظر شما فقدان پرستیژ در موقعیت کنونی برای دولت‬ ‫ما اهمیت دارد؟‬ ‫یکی از ارکان اصلی سیاست خارجی یک کشور‪ ،‬ارتقای‬ ‫شخصیت بین المللی است و اگر این پرستیژ را نداشته باشد‬ ‫در سیاست خارجی اش موفق نمی شود‪ .‬بنابرین کشور ها‬ ‫تالش می کنند که وجهه شان را در سطح بین المللی باال‬ ‫ببرند‪ .‬وقتی شما اعتبار نداشته باشید کسی به شما قرض‬ ‫نمی دهد و کسی سراغ شما را نمی گیرد در نهایت فعالیت‬ ‫سیاس��ی تان کم می شود و این مساله بسیار مهمی است‪.‬‬ ‫ممکن است ما به این موضوع توجه نکنیم اما این توجه‬ ‫نکردن به ین معنا نیس��ت که ارزش ن��دارد و ما به این‬ ‫دلیل به ان توجه نمی کنیم‪ .‬هرچند که اقای رئیس جمهور‬ ‫می گوید این قطعنامه کاغذ پاره ای بیشتر نیست ولی به هر‬ ‫حال این ضربه هایی است که هم به سیاست داخلی و هم‬ ‫به سیاست خارجی مان وارد می شود‪.‬‬ ‫ای��ن بازی و به بیان بهتر این تقابل تا کجا ادامه دارد‪،‬‬ ‫این که غرب تهدید و تحریم کند و ایران نیز بی توجه‬ ‫به این مسائل به کار خود ادامه دهد؟‬ ‫غربی ها اس��تراتژی مش��خصی دارن��د و ان اینکه ایران‬ ‫نباید هس��ته ای شود‪ .‬بنابراین این اصل سیاست عمومی‬ ‫ غربی هاست حتی چین و روسیه نیز به این مساله رسیده و‬ ‫در پی ان هستند‪ .‬و به دنبال همین موضوع چین و روسیه‬ ‫به قطعنامه رای مثبت دادند‪ .‬بنابراین این مس��یر تا جایی‬ ‫که امکان داشته باشد از سوی غرب ادامه خواهد یافت‪.‬‬ ‫در حال حاضر غربی ها اعتقاد دارند که توانسته اند برنامه‬ ‫هس��ته ای ایران را به یک مساله بین المللی تبدیل کنند‪.‬‬ ‫تحریم های دور چهارم حقانیت غربی ها در مقابله با ایران‬ ‫است‪ .‬مخصوصا که فصل هفتم منشور هم بیان می کند‬ ‫که وقتی کشوری بر اساس بند هفتم منشور سازمان ملل‬ ‫ی میسر می شود‪.‬‬ ‫تحریم می شود‪ ،‬فضا برای حمله نظام ‬ ‫با توجه به رای مثبت چین و روس��یه علی��ه ایران در‬ ‫شورای امنیت‪ ،‬ایران چه سیاستی را در قبال انها باید‬ ‫اجرا کند؟‬ ‫ما نباید پیش از جلسه شورای امنیت سازمان ملل که قرار بود‬ ‫پرونده ایران در ان بررسی شود و کشورها به تحریم علیه‬ ‫ایران رای دهند‪ ،‬روسیه را مورد انتقاد قرار دهیم‪ .‬در سیاست‬ ‫اینطورنیستکهشماباکشوریکههمیشهرابطهاستراتژیک‬ ‫داشتید بر اثر یک اتفاق تمام چارچوب ها را از بین ببرید‪ .‬این‬ ‫وضعیت با چین نیز حاکم است‪ .‬در حال حاضر ما روسیه را‬ ‫تا حد زیادی از دس��ت دادیم‪ .‬در مورد چین نیز این کشور‬ ‫نمی تواند چهار کشور قدرتمند را رها کرده و به سمت ما‬ ‫حرکت کند‪ .‬از این رو انها یک بازی دو طرف ه را انجام می دهند‬ ‫که این ماجرا نیز معلوم نیست تا کی ادامه پیدا کند‪ .‬همانطور‬ ‫که روسیه تا اخر از ما حمایت نکرد‪ .‬سیاستمداران ما باید به‬ ‫عم��ق این قضیه پی ببرند که این وضعیت تا کی ادامه پیدا‬ ‫می کند و به طور حتم برای ما هزینه بر است و ما هر روز هزینه‬ ‫بیشتری را در این رابطه پرداخت می کنیم‪.‬‬ ‫زمانی که بیانیه تهران انجام ش��د همه می دانستند که‬ ‫پ��ا در میانی برزیل و ترکیه با هماهنگی قبلی امریکا‬ ‫انجام ش��د و بسیاری بر این باور بودند که این بیانیه‬ ‫جل��وی تحریم ه��ا را می گیرد‪ .‬پس چ��را این بیانیه‬ ‫اثر گذار نبود؟‬ ‫این موضوع چند دلیل داش��ت و ما در این زمینه بسیار‬ ‫عجوالنه برخورد کردی��م‪ .‬هیچ نوع هماهنگی بین ما و‬ ‫کشور های عضو شورا صورت نگرفت‪ .‬همچنین شورا با‬ ‫میانجیگری روسیه و فرانسه موافقت کرده بود که ما با این‬ ‫شرط موافقت نکردیم و گفتیم به جای کشورهای غربی به‬ ‫سمت کشور های شرقی برویم که سابقه دشمنی شان با ما‬ ‫کمتر است‪ .‬همینطور ما سعی کردیم این اقدام را به گونه ای‬ ‫انجام دهیم که اعضای شورای امنیت را با عمل انجام شده‬ ‫مواج��ه کنیم و به قول معروف توپ را در زمین حریف‬ ‫بیندازیم‪ .‬مجموعه ای از این اقدامات را انجام دادیم که البته‬ ‫طرف غربی نیز تمایل داشت ‪ .‬ترکیه و برزیل نیز دوست‬ ‫داش��تند که در این میان نقش قهرمان را ایفا کنند تا هم‬ ‫اقای اردوغان بتواند استفاده داخلی بکند و در انتخاباتی‬ ‫که نزدیک است رای بیاورند و هم اقای داسیلوا بتواند در‬ ‫بعد سیاست داخلی بهره برداری کند‪ .‬در حقیقت این کار‬ ‫عبثی بود که ما غرب را در تنگنای سیاسی قرار دادیم ولی‬ ‫نتیجه عکس داد‪ .‬ما باید پیش از ان با غربی ها هماهنگی‬ ‫کرده و نظر انها را تامین می کردیم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫بین الملل‬ ‫نگاه غرب به ذخایر معدنی افغانستان‬ ‫این معادن دردسرساز‬ ‫ارزو دیلمقانی‬ ‫افغانس��تان همچنان بوی خ��ون و باروت می دهد‪.‬‬ ‫کش��ورهایی ک��ه در افغانس��تان حض��ور دارن��د‪،‬‬ ‫نتوانس��ته اند طبق برنامه ریزی های انجام ش��ده به‬ ‫موفقی��ت برس��ند‪ .‬این در حالی اس��ت که هر روز‬ ‫خبره��ای ض��د و نقیضی نیز از زم��ان خروج این‬ ‫نیروها از خاک افغانس��تان به گوش می رسد که یا‬ ‫به سرعت تکذیب می شود و یا بهانه ای جدید برای‬ ‫ادامه حضور به افکار عمومی جهان تلقین می شود‪.‬‬ ‫در اخرین خبرهای منتشر شده‪ ،‬خبر کشف معادنی‬ ‫در افغانس��تان گمانه زنی های جدی��دی را از ادامه‬ ‫حضور نیروهای امریکایی و بریتانیایی در افغانستان‬ ‫به ذهن متبادر ساخته است‪.‬‬ ‫بر اس��اس کش��فیات جدید منتشر ش��ده از سوی‬ ‫وزارت دفاع ایاالت متح��ده امریکا در تارنماهای‬ ‫امریکای��ی به ویژه نیویورک تایم��ز‪ ،‬ذخایر معدنی‬ ‫افغانس��تان بس��یار فراتر از تصور مردم این کشور‬ ‫تخمین زده شده است‪ .‬بر اساس این گزارش ارزش‬ ‫ذخایر طبیعی و معدنی در این کشور درحدود یک‬ ‫ تریلی��ارد ‪ /‬تریلیون (هزار میلی��ارد) دالر امریکایی‬ ‫هس��ت که این تنها ارزش معادن کشف شده است‬ ‫ی‬ ‫و در حقیق��ت ارزش کلی معادن افغانس��تان خیل ‬ ‫بیشتر از اینهاست‪.‬‬ ‫براس��اس این ام��ار‪ ،‬ارزش ناخال��ص معادن اهن‬ ‫بال��غ بر ‪ 420‬میلیارد دالر‪ ،‬م��س ‪ 274‬میلیارد دالر‪،‬‬ ‫نوبی��وم بالغ بر ‪ 81‬میلی��ارد دالر‪ ،‬کبالت تقریبا ‪51‬‬ ‫میلی��ارد دالر‪ ،‬طال ‪ 25‬میلیارد دالر‪ ،‬ملبدن درحدود‬ ‫‪ 24‬میلی��ارد دالر‪ ،‬عناصر نایاب ارضی ‪ 4/7‬میلیارد‬ ‫دالر‪ ،‬ازبس��ت ‪ 3/6‬میلیارد دالر‪ ،‬نق��ره ‪ 3/5‬میلیارد‬ ‫دالر‪ ،‬پتاسیم ‪ 1/5‬میلیارد دالر‪ ،‬الومینیوم ‪ 4 .4‬میلیارد‬ ‫دالر‪ ،‬گریفای��ت ‪ 700‬میلی��ون دالر‪ ،‬الج��ورد ‪700‬‬ ‫میلیون دالر‪ ،‬فلوریت ‪ 600‬میلیون دالر‪ ،‬فاسفورس‬ ‫‪600‬میلیون دالر‪ ،‬س��رب و پنبه نس��وز ‪ 500‬میلیون‬ ‫دالر‪ ،‬س��یماب ‪ 500‬میلیون دالر‪ ،‬استرانس��یم ‪400‬‬ ‫میلیون دالر‪ ،‬س��لفر ‪ 200‬میلی��ون دالر‪ ،‬تالک ‪200‬‬ ‫میلیون دالر‪ ،‬مگنزی��ت ‪ 200‬میلیون دالر و کاولین‬ ‫در حدود ‪ 100‬میلیون دالر هست‪.‬‬ ‫بنابر گزارش منتش��ره از س��وی مقام��ات بلند پایه‬ ‫ی فرات��ر از تصورند و‬ ‫امریکای��ی ای��ن ذخایر خیل ‬ ‫ش��امل معادنی هس��تند که برای جهان تکنولوژی‬ ‫امروزی بس��یار مهم و ضروری اند‪ ،‬مانند لیتیوم که‬ ‫در س��اخت باتری های کامپیوترهای��ی قابل حمل‬ ‫و موبایل ه��ای جدید چون بلک ب��ری وغیره ازان‬ ‫اس��تفاده می شوند‪ .‬این معادن می تواند افغانستان را‬ ‫به‬ ‫به یک مرکز اساس��ی معادن جهان مبدل کند که ‬ ‫گفته یکی از این مقامات می توان افغانستان را «یک‬ ‫عربستان سعودی لیتیوم» نامید‪.‬‬ ‫ی از س��وی وزارت دفاع‬ ‫این کش��فیات توسط تیم ‬ ‫امریکا (پنتاگ��ون) صورت گرفت که بعدا گزارش‬ ‫ان به ریاس��ت دول��ت افغانس��تان و وزارت معادن‬ ‫کش��ور تقدیم شد‪ .‬به گفته این مقامات برای ایجاد‬ ‫و توس��عه یک صنعت بزرگ و خودکفایی کشف‬ ‫معادن‪ ،‬وقت زیادی الزم است ولی امید این ذخایر‬ ‫ان قدر زیاد هس��ت که می توان سرمایه گذاری های‬ ‫زیادی را به سمت افغانستان جلب کرد که وضعیت‬ ‫اقتصادی این کش��ور جنگ زده را دگرگون خواهد‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫براساس این گزارش ارزش کلی این ذخایر تازه کشف‬ ‫شده بسیار بیش��تر از کل اقتصاد این کشور جنگ زده‬ ‫اس��ت که اقتصاد ان به طور کلی از طریق قاچاق مواد‬ ‫مخدر می چرخد یا از طریق کمک های بشر دوس��تانه‬ ‫کش��ورهای جهان‪ .‬در ح��ال حاضر تولی��د ناخالص‬ ‫داخلی افغانستان در حدود ‪ 12‬میلیارد دالر امریکایی‬ ‫هست‪.‬‬ ‫ب��ه گفته جلی��ل جمریانی‪ ،‬یکی از مش��اوران وزارت‬ ‫معادن کشور‪ ،‬کشف و استخراج این معادن تازه کشف‬ ‫ش��ده را می توان در حقیقت س��تون فق��رات اقتصاد‬ ‫افغانستان نامید‪.‬‬ ‫این کش��فیات و بح��ث اس��تخراج ان زمانی صورت‬ ‫گرفت ک��ه پای امریکا در افغانس��تان گی��ر کرد و با‬ ‫مشکالت فراوانی روبه رو شد‪ .‬از یک سو دستاوردهای‬ ‫مح��دود علیه جنگجویان مس��لح مخالف دولت و از‬ ‫س��وی دیگر ناکفایتی دولت مرکزی در امور داخلی و‬ ‫امنیت و فساد اداری‪ ،‬امید استفاده درست از این ذخایر‬ ‫را مح��دود می کند‪ ،‬اما اوباما این گزارش وزارت دفاع‬ ‫خود را بسیار امیدوار کننده می داند‪ ،‬درحالی که بعضی‪،‬‬ ‫تاثیرات این اکتش��افات را دوجانب��ه تصور می کنند و‬ ‫معتقدند که این مس��اله هم به نفع دولت افغانستان و‬ ‫خارجی هاس��ت و هم به نفع معترضان و جنگجویان‬ ‫مخال��ف دولت‪ .‬ام��ا برخی دیگر معتقدن��د که چنین‬ ‫مساله ای هم می تواند جای پای خارجی ها را بیشتر در‬ ‫این کشور محکم کند اما جنگجویان را برای به دست‬ ‫اوردن این ذخایر به مبارزه بطلبد‪.‬‬ ‫امیدواری های مقامات امریکایی از سوی دیگر چندان‬ ‫قابل اطمینان نیست‪ ،‬مس��ائلی مانند کم قدرتی دولت‬ ‫مرکزی بر کنترل والیات‪ ،‬فس��اد و نابسامانی مقامات‬ ‫باالرتبه دولتی‪ ،‬رش��وه خواری که به تازگی هم شاهد‬ ‫بودیم که وزیر اسبق معادن به دلیل اتهام رشوه خواری‬ ‫‪ 30‬میلیون دالر از س��وی مقامات چینی از مقام خود‬ ‫برکنار ش��د‪ ،‬از دالیل ان اس��ت‪ .‬همچنان امریکایی ها‬ ‫نگران حضور چینی ها هم در این منطقه هستند چراکه‬ ‫چین به عنوان کشوری که می خواهد تکنولوژی جهان‬ ‫را به یکباره ببلعد‪ ،‬تشنه چنین معادنی است‪ .‬در چنین‬ ‫ش��رایطی کش��ف این معادن نه تنها یک فرصت بلکه‬ ‫یک تهدید برای امریکایی ها تلقی می شود‪.‬‬ ‫همچنان اس��تخراج این منابع که بیش��تر در بخش‬ ‫جنوبی و شرقی کشور افغانستان و در مرز پاکستان‬ ‫اس��ت‪ ،‬خود دردسر بزرگی خواهد بود‪ .‬چراکه این‬ ‫مناطق اکث��را تحت تهدید مخالفان مس��لح دولت‬ ‫ق��رار دارند‪ .‬از س��وی دیگر تجرب��ه چنین کاری‬ ‫برای افغان ها تا کنون وجود نداش��ته است بنابراین‬ ‫این مس��اله هم می تواند عواقب ناخوش��ایندی به‬ ‫همراه داشته باشد‪ .‬البته مقامات پنتاگون اغاز به کار‬ ‫کرده اند و سیس��تمی را برای اکتشاف معادن برای‬ ‫کمک به وزارت مربوطه به راه انداخته اند‪.‬‬ ‫مقام��ات امریکای��ی معتقدن��د ک��ه وزارت معادن‬ ‫افغانستان برای استفاده خودکفا از این ذخایر اماده‬ ‫نیست و ناکفایتی خود را در کنترل درست و کامل‬ ‫این منابع اعالم داش��ته اند‪ ،‬بنابرای��ن اعالم کرده اند‬ ‫که باید به انها کمک کنند‪ .‬این مس��اله از یک س��و‬ ‫نشان می دهد که امریکایی ها برای این معادن دندان‬ ‫ی جهان را برای حضور‬ ‫تی��ز کرده اند و افکار عموم ‬ ‫بیشتر در این کشور و همچنین استخراج این معادن‬ ‫در صورت وجود اماده می کنند‪.‬‬ ‫از س��وی دیگ��ر این احتم��ال هم وج��ود دارد که‬ ‫پیش بینی های امریکا و تخمین انها برای این معادن‬ ‫نادرست باشد و تجربه چنین مساله ای در مورد کشور‬ ‫اذربایجان وجود دارد‪ .‬امریکایی ها پس از فروپاشی‬ ‫شوروی تخمین زدند که منابع نفتی و گازی فراوانی‬ ‫در این کشور وجود دارد‪ .‬همین مساله باعث شد تا‬ ‫کشورهای دیگر سرمایه گذاری های عظیمی در این‬ ‫منطقه انجام دهند اما پس از سال ها مشخص شد که‬ ‫این پیش بینی ها درست نیست‪ .‬بنابراین بسیاری از‬ ‫سرمایه گذاران از این منطقه رخت بربستند و منطقه‬ ‫را ت��رک کردن��د‪ .‬هرچند این مس��اله منافعی برای‬ ‫کش��ور اذربایجان به همراه داشت اما این منافع به‬ ‫صورت طوالنی مدت نبود‪.‬‬ ‫اکنون با توجه به مس��ائلی که در افغانس��تان وجود‬ ‫دارد‪ ،‬بعید نیست که این پیش بینی ها هم درست از‬ ‫اب در نیاید‪ .‬چراکه امروز بیش از زمان فروپاش��ی‬ ‫شوروی‪ ،‬امریکا برای حضور در این منطقه به دنبال‬ ‫دلیل اس��ت و وجود این مع��ادن بهانه خوبی برای‬ ‫ادامه استقرار نیروهای خارجی در افغانستان است‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫هفت‬ ‫امریکا به دنبال منابع معدنی افغانستان‬ ‫ذخایر‪3‬تریلیونی‬ ‫محمدرضا بهرامی ‪ /‬سفیر سابق ایران در افغانستان‬ ‫سرعت تحوالت افغانستان به ویژه ظرف هفته های‬ ‫اخیر را می توان نشانه ای از تمایل جدی تر برخی از‬ ‫طرف های داخلی ی��ا خارجی مرتبط با این بحران‬ ‫برای تس��ریع در خروج از مرحله فعلی و کس��ب‬ ‫موفقیت نسبی تلقی کرد‪ ،‬اما این پدیده ای است که‬ ‫دستیابی به ان در ش��رایط پیچیده فعلی افغانستان‬ ‫امری کامال دش��وار اس��ت‪ .‬مرور تحوالت ماه های‬ ‫اخیر در این کشور بیانگر دشواری های موجود در‬ ‫این روند است‪.‬‬ ‫دولت افغانس��تان از مدت ها قب��ل بر امادگی خود‬ ‫برای دستیابی به تفاهم با گروه های مخالف مسلح‬ ‫تاکید و این موضوع را نه تنها در دستور کار اجالس‬ ‫بین المللی افغانس��تان که در اواخر سال گذشته در‬ ‫لندن برگزار ش��د قرار داد و نوعی حمایت معنوی‪،‬‬ ‫مالی و سیاسی برای ان اخذ کرد‪ ،‬بلکه با برگزاری‬ ‫جرگه مش��ورتی صلح در خرداد م��اه تالش کرد تا‬ ‫عالوه بر ارس��ال عالمتی روشن به مخالفان مسلح‬ ‫خود‪ ،‬این موضوع را به عنوان یک خواست و مطالبه‬ ‫عموم��ی و ملی قلمداد و با توس��ل به این موضوع‬ ‫برخی منتق��دان داخلی و خارجی خود را با هدف‬ ‫همراهی بیشتر تحت فشار قرار دهد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر استقرار دولت غیر نظامی در پاکستان‪،‬‬ ‫فرصت مناس��بی را در اختیار مقام��ات افغان قرار‬ ‫داده بود تا با اتخاذ رویکردی متفاوت در مقایس��ه‬ ‫با گذش��ته تعاملی به ظاهر مثبت را با پاکستان اغاز‬ ‫کنند‪ .‬در واقع به نظر می رسد سیاست کابل در قبال‬ ‫اس�لام اباد دارای رویکردی چند الیه شامل تالش‬ ‫برای تقویت مناس��بات با دولتی غیر نظامی‪ ،‬تشویق‬ ‫فش��ار بر بخش های س��رکش در ‪ ISI‬در س��اختار‬ ‫داخلی پاکس��تان از طریق تشویق دولت غیر نظامی‬ ‫ و نهایت��ا تالش جهت بهره گیری از ظرفیت امریکا‬ ‫برای تغییر سیاس��ت بخش های نظامی در پاکستان‬ ‫بود‪.‬‬ ‫ع�لاوه بر ای��ن کاب��ل از مدت ها قب��ل رویکردی‬ ‫مسالمت جویانه را در برقراری تعامل با گروه های‬ ‫مخالف و شورشی با هدف جذب بیشتر انها و نیز‬ ‫کاهش تاثیر پاکستان بر انها اغاز کرده بود‪.‬‬ ‫ب��ه بیان دیگر از نظر کابل ن��ه تنها امکان پیروزی‬ ‫نظامی بر شورشیان در افغانستان بسیار دشوار است‬ ‫بلک��ه نمی تواند به تعهد دراز مدت امریکا و ناتو به‬ ‫ادامه حمایت از سیاست های فعلی امیدوار باشد‪.‬‬ ‫دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در افغانستان نیز‬ ‫‪64‬‬ ‫از مدت ها قبل و در واقع از زمانی که اخضر براهیمی‬ ‫ نماینده س��ابق دبیر کل پس ا ز ترک ماموریتش و طی‬ ‫مصاحبه ای عدم دع��وت از طالبان در اجالس بن در‬ ‫سال ‪ 2001‬را یک اشتباه خواند‪ ،‬نگاه مبتنی بر ضرورت‬ ‫دستیابی به تعامل و توافق با گروه های شورشی را اغاز‬ ‫و در ادامه هنگامی که تام کوئینگز‪ ،‬نمایندگی دبیر کل‬ ‫را در افغانس��تان بر عهده داشت اشکارا تمایل خود به‬ ‫چنی��ن رویکردی را بیان ک��رد‪ .‬این موضوع در دوران‬ ‫کای ایده‪ ،‬ش��دیدتر و حتی گفته ش��د منجر به انجام‬ ‫مذاکراتی میان وی و نمایندگانی از گروه طالبان ش��د‪.‬‬ ‫در هفته های اخیر نیز دمیتسورا‪ ،‬نماینده فعلی دبیر کل‬ ‫با اعالم اینکه حتی طالبان از جنگ خسته شده و مسیر‬ ‫برای گفت وگوها باز ش��ده اس��ت دستیابی به صلح و‬ ‫ایجاد نوعی اش��تی ملی را مورد تاکید قرار داد‪ .‬از یک‬ ‫منظر این وظیفه ذاتی س��ازمان ملل متحد است که با‬ ‫تشویق توسل به راه های مسالمت امیز سعی در خاتمه‬ ‫بحران ها کند‪ .‬گزارش اخیر دبیرکل سازمان ملل متحد‬ ‫در مورد وضعیت افغانس��تان نیز ح��اوی نکات قابل‬ ‫توجه ای اس��ت‪ .‬بر اس��اس این گزارش اوضاع امنیتی‬ ‫در چهار ماه اول س��ال جاری میالدی و در مقایسه با‬ ‫مدت مشابه در سال گذشته بدتر شده است‪ .‬بمب های‬ ‫کنار جاده ای ‪ 96‬درصد افزایش داشته‪ ،‬کشتن ماموران‬ ‫دولتی ‪ 45‬درصد افزایش داشته‪ ،‬هر هفته سه سوء قصد‬ ‫انتحاری انجام ش��ده‪ ،‬دو برابر شدن عملیات انتحاری‬ ‫پیچیده و اینکه نیمی از این سوء قصدهای انتحاری در‬ ‫مناطق جنوب کشور صورت پذیرفته محورهای عمده‬ ‫این گزارش را ش��امل می ش��ود‪ .‬نکت��ه قابل توجه در‬ ‫گزارش دبیر کل اشاره مستقیمی است که میان افزایش‬ ‫ناامنی ها و تح��رک گروه های مخالف با عملیات ناتو‬ ‫در جنوب این کش��ور ایجاد کرده است‪ .‬به بیان دیگر‬ ‫استنباط کلی از گزارش دبیر کل موید این است که عامل‬ ‫اصلی افزایش بی ثباتی در ماه های اخیر در افغانس��تان‬ ‫عملیات نظامی نیروهای نظامی ناتو و امریکا در منطقه‬ ‫مارج��ه که در ماه فوریه س��ال جاری می�لادی و در‬ ‫چارچوب راهبرد دوم اوباما در مورد افغانستان انجام‬ ‫شده‪ ،‬اس��ت‪ .‬این می تواند به مفهوم مخالفت دبیر کل‬ ‫س��ازمان ملل متحد با این بخش از اس��تراتژی جدید‬ ‫اوبام��ا که مبتنی بر افزایش حض��ور نظامیان و اعمال‬ ‫فش��ار بیشتر نظامی بر گروه های مخالف در افغانستان‬ ‫است تلقی ش��ود‪ .‬همچنین رئیس گروه موظف برای‬ ‫ردیابی طالبان و القاعده در س��ازمان ملل متحد نیز در‬ ‫اظهاراتی جداگانه اعالم کرد که اغاز جنگ در قندهار‪،‬‬ ‫مردم این استان را بیشتر به سمت طالبان هدایت خواهد‬ ‫کرد‪ .‬وی همچنی��ن این موضع مقامات انگلیس را که‬ ‫جنگ در افغانستان‪ ،‬این کش��ور را در برابر تروریسم‬ ‫محافظت می کند غیر منطقی دانس��ت‪ .‬ع�لاوه بر این‬ ‫هیاتی با هدف بررس��ی مجدد لیس��ت برخی اعضای‬ ‫گروه های مخالف دولت افغانستان که به جهت درگیر‬ ‫ی تروریس��تی در سال ‪ 2001‬مورد‬ ‫بودن در فعالیت ها ‬ ‫تحریم شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار گرفته اند‪،‬‬ ‫عازم افغانستان شده و صراحتا از ضرورت خروج نام‬ ‫ان تعداد از اعضای گروه های شورش��ی که با القاعده‬ ‫رابطه ندارند از لیست سیاه این شورا یاد کردند‪.‬‬ ‫این تمایل در ش��رایطی از س��وی دولت افغانستان و‬ ‫دفتر س��ازمان ملل متحد در این کشور مورد تاکید قرار‬ ‫می گیرد که وضعیت به ویژه در حوزه امنیت بیش از هر‬ ‫زمان دیگری علیه دولت این کشور و جامعه بین الملل‬ ‫است‪ .‬به بیان دیگر برایند تالش ناتو و امریکا در این‬ ‫حوزه و به رغم گذشت ‪ 9‬سال از خاتمه تسلط طالبان‬ ‫بر این کش��ور به هی��چ وجه نمی توان��د امیدوارکننده‬ ‫باشد‪ .‬گزارش اخیر سرپرست وزرات داخله یا کشور‬ ‫افغانس��تان که اخیرا در مجلس نمایندگان این کشور‬ ‫ارائه شد تنها ‪ 9‬شهرس��تان از مجموع ‪ 354‬شهرستان‬ ‫این کش��ور را به عنوان مناطق کامال امن معرفی نمود‪.‬‬ ‫وی با تقس��یم این شهرستان ها به سه حوزه بر اساس‬ ‫می��زان ناامن��ی‪ 114 ،‬شهرس��تان را در حوزه ش��دیدا‬ ‫ناام��ن‪ 50 ،‬شهرس��تان را در حوزه ناامن متوس��ط و‬ ‫‪ 191‬شهرس��تان را ب��ا میزان ناامنی کم ق��رار داد‪ .‬در‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫بین الملل‬ ‫نکته قابل توجه در این رابطه دلیل انتشار این گزارش‬ ‫در شرایط فعلی خصوصا با توجه به نوع نگاه مقامات‬ ‫انگلیس��ی نسبت به تحوالت افغانس��تان و چگونگی‬ ‫برخورد با گروه های شورشی است‪ .‬انگلیس نشان داده‬ ‫که همواره اهمیت بیش��تری برای پاکستان در مقایسه‬ ‫با افغانس��تان قائ��ل بوده و به رغم همراه��ی با امریکا‬ ‫و ناتو‪ ،‬رفتارهایش در افغانس��تان عمدتا برخاس��ته از‬ ‫سیاست های خاص خود بوده است‪ .‬مقامات سیاسی و‬ ‫نظامی انگلیس بارها غیر موثر بودن راهکارهای نظامی‬ ‫در مواجهه با گروه های شورشی در افغانستان را مورد‬ ‫اش��اره قرار داده اند‪ .‬انگلیس کشور پیشرو در برقراری‬ ‫تعامل (هر چند در س��طح محلی) با طالبان در س��ال‬ ‫‪ 2006‬در منطقه موس��ی قلعه بود‪ ،‬به رغم مسئولیتی که‬ ‫در موض��وع مبارزه با تولید مواد مخدر در افغانس��تان‬ ‫داشت و حضور پر رنگ نظامی در استان هلمند عمال‬ ‫نه تنها بیش��ترین جغرافیا را طالبان در این اس��تان در‬ ‫اختیار داشتند‪ ،‬بلکه این استان بیش از ‪50‬درص د تریاک‬ ‫افغانستان را تولید می کرد که درامد قابل توجهی نصیب‬ ‫طالبان می شد‪ .‬انگلیس در واقع بی باوری خود نسبت‬ ‫ب��ه برخورد حذفی با این جریان را با رویکردهایی که‬ ‫بعضا مورد اشاره قرار گرفت نشان داد‪.‬‬ ‫در ای��ن وضعی��ت اع�لام خبر‬ ‫کشف ذخایر جدید معدنی در‬ ‫افغانستان شامل اهن‪ ،‬مس‪،‬‬ ‫کبالت‪ ،‬طال‪ ،‬لیتیوم و اورانیوم‬ ‫ک��ه دارای ارزش��ی در حدود‬ ‫س��ه تریلیون دالر ی��ا ‪3000‬‬ ‫میلیارد دالر است‬ ‫چنین ش��رایطی چگون��ه می توان ب��ه ورود جریانات‬ ‫شورش��ی و مخالف به هر گون��ه روند صلحی در این‬ ‫کش��ور امید داشت‪ .‬از س��وی دیگر هیچ نشانه مثبتی‬ ‫که گرایش در پاکستان را برای تشویق شورشیان افغان‬ ‫به مذاکرات صلح نش��ان دهد وجود ندارد‪ .‬مصاحبه‬ ‫س��پهبد حمید گل از روسای س��ابق ‪ ISI‬که در شماره‬ ‫اول ژوئن اشپیگل به چاپ رسید به خوبی ترسیم کننده‬ ‫نگاه این س��ازمان امنیتی قدرتمند نسبت به تحوالت‬ ‫افغانستان است‪ .‬در اظهارات حمید گل هیچ نشانه ای‬ ‫از احتمال گرایش��ات مسالمت جویانه وجود نداشت‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی سفرهای ژنرال کیانی‪ ،‬رئیس ارتش‬ ‫پاکستان و ژنرال شجاع پاشا‪ ،‬رئیس فعلی ‪ ISI‬به کابل‬ ‫نیز نمی تواند برخاسته از اراده ای قطعی برای همراهی‬ ‫در روند صلح تصور شود‪.‬‬ ‫در همین راس��تا گزارش اخیر مدرسه اقتصادی لندن‬ ‫(‪ )LSE‬که س��ازمان اطالعات ارتش پاکستان یا همان‬ ‫‪ ISI‬را متهم به حمایت مالی‪ ،‬لجس��تیکی‪ ،‬اموزشی از‬ ‫طالبان و حتی مش��ارکت در برخی جلس��ات شورای‬ ‫رهبری انها می کرد موید ای��ن دیدگاه بوده و موجب‬ ‫افزایش فش��ار بر پاکستان ش��د‪ .‬این گزارش ظرفیت‬ ‫پاکس��تان را به لحاظ س��لبی در تحوالت افغانس��تان‬ ‫برجس��ته تر از سایر عوامل کرده و عمال استقرار صلح‬ ‫در افغانستان را بدون تغییر رویکرد پاکستان غیر ممکن‬ ‫ذکر می کند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫اگر انتش��ار گ��زارش اخیر مدرس��ه اقتص��ادی لندن‬ ‫موضوعی هماهنگ با دولت این کشور باشد‪ ،‬می تواند‬ ‫بیانگر نارضایت��ی انگلیس از عدم همراهی بخش های‬ ‫مربوطه پاکس��تان در دستیابی به راه های مسالمت امیز‬ ‫تلقی شود‪.‬‬ ‫در این وضعیت اعالم خبر کشف ذخایر جدید معدنی‬ ‫در افغانستان ش��امل اهن‪ ،‬مس‪ ،‬کبالت‪ ،‬طال‪ ،‬لیتیوم و‬ ‫اورانیوم که دارای ارزش��ی در حدود سه تریلیون دالر‬ ‫یا ‪ 3000‬میلیارد دالر اس��ت فاکت��ور جدیدی را وارد‬ ‫معادالت این کشور کرد‪ .‬برای درک اهمیت ارزش این‬ ‫موضوع برای افغانس��تان الزم به ذکر است که بودجه‬ ‫ی بیش از چهار میلیارد دالری‬ ‫سال ‪ 1389‬این کشور کم ‬ ‫بوده که تنها حدود ‪ 1/5‬میلیارد ان از منابع داخلی تامین‬ ‫و باقی ان از محل کمک های خارجی دریافت می شود‪.‬‬ ‫همچنین ظرف ‪ 9‬سال گذشته کمتر از ‪ 40‬میلیارد دالر‬ ‫کمک های خارجی به منظور توس��عه و بازسازی وارد‬ ‫این کشور شده است‪ .‬ذوق زدگی بجای مقامات افغان‬ ‫از این موضوع را می ت��وان از اظهارات رئیس جمهور‬ ‫و وزیر صنایع و معادن ان متوجه ش��د‪ .‬رئیس جمهور‬ ‫افغانس��تان ضمن اولویت قائل شدن برای کشورهایی‬ ‫که نقش موثرتری در بازس��ازی این کش��ور داشته اند‬ ‫در هر گونه واگذاری امتیاز اس��تخراج این معادن‪ ،‬این‬ ‫نگرانی خود از احتمال تش��دید ناامنی به همین جهت‬ ‫را نیز مخفی نکرده اس��ت‪ .‬وزیر مع��ادن و صنایع نیز‬ ‫با برگزاری نشس��تی در ‪ 25‬ماه جاری میالدی در لندن‬ ‫درصدد جذب مشارکت سرمایه گذاران خارجی و در‬ ‫واقع استفاده از عامل اقتصادی و تولید منافع اقتصادی‬ ‫برای ایج��اد تعهد در میان کش��ورها با هدف تقویت‬ ‫ثبات است‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر بعید به نظر می رس��د این موضوع‬ ‫حداقل برای روسیه که وارث شوروی سابق است و‬ ‫همچنین انگلیس تازگی داشته باشد‪ .‬برخی اخبار از‬ ‫اطالع دولت انگلیس از این موضوع از سال ‪2007‬‬ ‫میالدی حکایت دارد‪ .‬همچنین موضوع این ذخایر‬ ‫بر عطش راهبردی پاکستان به عنوان کشوری فقیر و‬ ‫کمک گیرنده نسبت به افغانستان خواهد افزود‪.‬‬ ‫س��وال اصلی که در این شرایط تولید می شود این‬ ‫است که ایا این منابع جدید عاملی برای تسریع در‬ ‫اس��تقرار ثبات خواهد بود یا رقابت بر سر دستیابی‬ ‫ب��ه این منابع غن��ی می تواند عاملی برای تش��دید‬ ‫بهره گیری از توان س��لبی کشورها در تولید ناامنی‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫امریکا به عنوان کشوری که بیشترین نیروی نظامی‬ ‫را در افغانستان دارا و به طور قطع از دامنه تحرکات‬ ‫بخش های مختلف پاکستان نیز به خوبی مطلع است‬ ‫تا کنون مالحظات خود را در مورد چگونگی تعامل‬ ‫با گروه های شورشی و خصوصا طالبان حفظ کرده‬ ‫است‪ .‬در یک نگاه کالن اصل تعامل با طالبان مورد‬ ‫تائید این کش��ور قرار داشته و حتی در راهبردهای‬ ‫اعالم��ی رئیس جمهور امریکا ب��ه وضوح در مورد‬ ‫ان اش��اراتی مستقیم وجود دارد‪ .‬مشکل در کیفیت‬ ‫برقراری و نیروهای شامل این تعامل است‪ .‬در واقع‬ ‫امریکا درصدد دس��تیابی به فرمولی برای توافق با‬ ‫گروه های شورش��ی است که در تعارض و تضاد با‬ ‫ادامه حضور این کش��ور در افغانستان قرار نداشته‬ ‫باشد‪ .‬این به مفهوم جدا کردن و انزوای جناح های‬ ‫تندرو در مجموعه گروه های شورشی از رسیدن به‬ ‫قدرت اس��ت‪ .‬حضور امریکا در افغانستان در کنار‬ ‫حضوری که در سایر کشورهای منطقه و خصوصا‬ ‫ع��راق دارد فرصت های بیش��تری را در اختیار این‬ ‫کشور برای موضوعاتی نظیر منابع انرژی در اسیای‬ ‫میانه‪ ،‬موضوع هس��ته ای ایران‪ ،‬امکان تشدید تعامل‬ ‫یا رقابت با روس��یه در اسیای میانه‪ ،‬تنظیم مناسبتر‬ ‫نح��وه تعامل با روس��یه و هن��د و همچنین کنترل‬ ‫پاکستان با توجه به جاه طلبی های منطقه ای و سالح‬ ‫هسته ای که داراست قرار خواهد داد‪.‬‬ ‫در این زمینه هر چند می توان وجوه مشترکی میان‬ ‫سیاس��ت های امری��کا در منطق��ه و برخی اهداف‬ ‫پاکس��تان پیدا کرد‪ ،‬اما در مجموع این جهت گیری‬ ‫کلی امریکا از نحوه حضور در افغانس��تان اشکارا‬ ‫در تعارض با تعاریف پاکس��تان از منافع منطقه ای‬ ‫ان است‪ .‬از منظر بخش هایی از پاکستان‪ ،‬واگذاری‬ ‫موضوع افغانس��تان به این کشور همانند اتفاقی که‬ ‫در اواخر دهه ‪ 80‬قرن گذشته روی داد مناسب ترین‬ ‫سیاست می تواند باشد‪ .‬البته این موضوعی است که‬ ‫نمی تواند با سیاست های فعلی امریکا تطابق داشته‬ ‫باش��د‪ .‬از سوی دیگر هر چند به نظر می رسد منشا‬ ‫فکری مشترکی در تولید ناامنی در افغانستان و بخش‬ ‫دیگری از جنوب اس��یا یعنی کشمیر وجود دارد و‬ ‫اهمیت راهبردی افغانستان برای سیاست منطقه ای‬ ‫اس�لام اباد به میزان عمق بعد امنیتی ناظر بر روابط‬ ‫پاکس��تان و هند است‪ ،‬اما گره زدن این دو موضوع‬ ‫با ه��دف حل هر دو به اتفاق هم ادرس اش��تباهی‬ ‫است که می تواند شرایط منطقه را از وضعیت فعلی‬ ‫پیچیده تر و بحران امنیتی را عمیق تر کند‪.‬‬ ‫در مجم��وع این��ده حضور نظامی نات��و و امریکا‬ ‫در افغانس��تان با ابهام و تردید ج��دی مواجه بوده‬ ‫و بعید به نظر می رس��د با ادامه سیاست فعلی هیچ‬ ‫رژه نظامی ناش��ی از موفقیت در جنگ افغانس��تان‬ ‫برای سربازانی که به کشورشان بازمی گردند متصور‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫هفت‬ ‫چهار اصل‬ ‫دکتر هومن دولتی ‪ /‬کارشناس مسائل افغانستان‬ ‫از ان زمانی که سیاس��ت و حاکمیت در افغانستان بر‬ ‫پاش��نه دیگری چرخید و کودتا در کودتا حکومت و‬ ‫حاکمیت ها را یک شبه به برگی از تاریخ بدل می کرد‪،‬‬ ‫زمزمه هایی از فرهیختگان و سیاست شناس��ان عرصه‬ ‫افغانس��تان به گوش می رس��ید و کم کم مردم کوچه و‬ ‫بازار نیز با پیش��انی بلند و س��ر جنباندنی پرمعنا تمام‬ ‫مش��کالت افغانس��تان را در ان منظر می دیدند‪ .‬توهم‬ ‫توطئه نیز بر حرارت این نظریه می افزود‪.‬‬ ‫روس ها (شوروی س��ابق) که با اصرار «امین» امدند‪،‬‬ ‫هم جان او را گرفتند و هم سرزمینش را اشغال کردند‪.‬‬ ‫دیگر بسیاری عالوه بر طرح منافع سیاسی و ژئوپلتیک‬ ‫از ه��دف این تجاوز به یقین رس��یده بودند که دیگر‬ ‫نمی توان «طمع به منابع غنی معدنی افغانس��تان» را در‬ ‫حد زمزمه و نقل شب نشنی افغان ها نامید و از دیدگاه‬ ‫حامی��ان این نظریه دیگ��ر عام��ل دخالت های مکرر‬ ‫بیگانگان در امور افغانستان از پرده بیرون افتاده است‬ ‫و تا منابع غنی افغانستان تاراج نشود رنگ اسایش به‬ ‫سرزمین کوه های بلند و معادن گسترده بر نمی گردد‪.‬‬ ‫نظریه پردازان این منظر‪ ،‬همه اتفاقات افغانس��تان را از‬ ‫این دیدگاه می نگرند؛ از س��قوط ظاهر ش��اه تا ظهور‬ ‫طالبان و این اواخر نقش امریکا و کش��ورهای غربی‬ ‫در افغانس��تان‪ ،‬همه و همه را با این عینک و زیر این‬ ‫ذره بین بررسی می کنند‪.‬‬ ‫چن��دی قبل نیز نیویورک تایم��ز مطلبی در خصوص‬ ‫براورد یک هزار میلی��اردی معدن اهن – مس – طال‬ ‫– کبالت و‪ ...‬در افغانستان به استناد براورد کارشناسان‬ ‫امریکایی در گس��تره افغانستان منتش��ر کرد اما وزیر‬ ‫معادن این کش��ور این ام��ار را ‪ 30‬درصد امار واقعی‬ ‫اع�لام کرد و بس��یاری در جهان به طرف��داران نظریه‬ ‫«معادن ارزش��مند زیرزمینی افغانستان عامل تحوالت‬ ‫در ان کشور» اضافه شدند‪.‬‬ ‫اما این مس��اله که به تازگی رس��انه ای ش��ده مس��اله‬ ‫جدیدی نیست‪ .‬در زمان ظاهر شاه و در پی اصل چهار‬ ‫ ترومن نخس��تین بار پای امریکایی ها به سرزمین های‬ ‫بکر افغانس��تان باز شد‪ .‬احداث سد کجکی و بررسی‬ ‫بیابان ه��ا در نواح��ی غرب��ی و جنوبی افغانس��تان و‬ ‫س��رحدات قبایل نش��ین هم مرز با پاکس��تان‪ ،‬امکان‬ ‫بررس��ی زمین شناسی را در افغانس��تان برای نخستین‬ ‫‪66‬‬ ‫ب��ار مطرح کرد و مع��ادن اورانیوم و کبالت در نواحی‬ ‫غربی و جنوبی از ان زمان شناس��ایی شد و به صورت‬ ‫یک مطالعه محرمانه در بایگانی کارشناس��ان وزارت‬ ‫دف��اع امریکا باقی مان��د‪ .‬گرای��ش داوود خان که در‬ ‫پ��ی کودتایی علیه ظاهرش��اه به صدارت رس��ید‪ ،‬به‬ ‫سیاس��ت های امریکا و تمایل او به گسترش روابط با‬ ‫امریکایی ها هر چند می توانست به اکتشاف این معادن‬ ‫کمک کند اما س��قوط او در پی کودتایی دیگر و دوره‬ ‫کوت��اه حکومت او نوب��ت را از امریکایی ها گرفت و‬ ‫روس ها وارد این عرصه شدند‪ ،‬البته در زمان حکومت‬ ‫ظاهر ش��اه‪ ،‬روس ها با احداث جاده ارتباطی شمال به‬ ‫مرکز افغانس��تان و در واقع ساخت مسیر صعب العبور‬ ‫سالنگ که هنوز نیز از شاهکارهای مهندسی محسوب‬ ‫می ش��ود در واق��ع ورود به این عرص��ه را اغاز کرده‬ ‫بودن��د و پ��س از کودتا علیه «داوود خ��ان» و به روی‬ ‫کار امدن حکومت هایی با گرایش��ات کمونیس��تی به‬ ‫یکباره کارشناسان روس��ی در همه امور در افغانستان‬ ‫مشغول به کار شدند؛ از صنعت ساختمان و راهسازی‬ ‫گرفته تا کارخانه های نس��اجی و برق و سد س��ازی و‬ ‫صنایع گاز در ش��مال افغانس��تان‪ .‬در ای��ن بین توجه‬ ‫وی��ژه ای به امور معادن صورت گرفت و کارشناس��ان‬ ‫خبره و ازموده روس نقش��ه های زمین شناسی و کانی‬ ‫افغانستان را تهیه کرده و طی سالیان معادن بسیاری را‬ ‫در افغانس��تان کشف و با تهیه نقشه های ان میزان این‬ ‫ذخای��ر را تخمین زدند؛ براوردی که تعدادی از زمین‬ ‫شناس��ان افغانستان پس از تحوالت سال های اخیر ان‬ ‫را چون گنجینه ای گرانبه��ا حفظ و از گزند تحوالت‬ ‫خانمان س��وز دور کردند و اکتش��افات امروزی بر پایه‬ ‫همین تحقیقات اعالم و ارزیابی می شود‪.‬‬ ‫ذخای��ر غیر قابل تص��ور اهن و مس و مع��ادن روباز‬ ‫ذغال س��نگ افغانس��تان ب��ه هم��راه مع��ادن مرغوب‬ ‫ط�لا‪ ،‬معادن عادی و اش��کار افغانس��تان هس��تند اما‬ ‫مع��ادن ارزش��مند دیگری که در جهان بس��یار نایاب‬ ‫و اس��تراتژیک هس��تند نیز در این خاک خفته است؛‬ ‫معادن کبالت‪ ،‬اورانی��وم و انواع خاصی از خاک هایی‬ ‫که کاربردهای بسیار پیچیده و خواصی شگفت انگیز و‬ ‫ناشناخته صنعتی و نظامی دارند و اطالعات انها بعضا‬ ‫فوق سری محسوب می شود‪.‬‬ ‫پ��اره ای از معادن عادی هم اکنون توس��ط پیمانکاران‬ ‫محلی و بعضا خارجی با ظرفیتی محدود بهره برداری‬ ‫می ش��ود اما بهره برداری مطلوب نیاز به تکنولوژی و‬ ‫نیروی ماهر تربیت شده و س��رمایه گذاری دارد که تا‬ ‫به حال ای��ن امر در معدن افغانس��تان صورت نگرفته‬ ‫است‪.‬‬ ‫دعوت کشورهای پیش��رفته به خصوص غربی توسط‬ ‫اقای کرزی و تیم دولت افغانس��تان برای اس��تخراج‬ ‫معادن ان در موقعیت فعلی از معادالت هوشمندانه ای‬ ‫تبعیت می کند‪ .‬جنبه های اقتصادی بهره برداری معادن‬ ‫امری تازه نیس��ت و در این س��ال ها معادن با توجه به‬ ‫وجود نقش��ه های کامل و براوردهای دقیق هم امکان‬ ‫فعالی��ت روی ان وجود داش��ته اما اع�لام این امر و‬ ‫رسانه ای ش��دن و به تکاپو افتادن دولت افغانستان در‬ ‫این موقعیت برای چیس��ت؟ مگر نه انکه مش��کالت‬ ‫دولت مرکزی از چند سال قبل بیشتر و دامنه ناامنی در‬ ‫افغانستان گسترده تر شده است؟‬ ‫پاسخ ضمن سادگی از روند برنامه ریزی دقیق حکایت‬ ‫دارد‪ .‬دولت افغانس��تان قصد تطمیع دولت های غربی‬ ‫را دارد و با حربه معادن غنی اما تقریبا دس��ت نیافتنی‬ ‫افغانس��تان قصد دارد کش��ورهای غربی را که اکنون‬ ‫اهنگ خروج از افغانس��تان را دارند به ماند ن ترغیب‬ ‫کند؛ ماندنی که پس از جرگه امن صلح اس��اس توازن‬ ‫قوا در افغانس��تان خواهد بود؛ سیاستی که اوباما هنوز‬ ‫نظر مس��اعدی نس��بت به ان ندارد‪ .‬فش��ار نظامی و‬ ‫گفت وگوی مصالحه جویانه ب��ا طالبان‪ ،‬یگانه راه حلی‬ ‫اس��ت که برای پایداری ثبات در افغانستان صحیح و‬ ‫کارا به نظر می رسد‪.‬‬ ‫بحث معادن افغانس��تان می توان��د ملت های غرب را‬ ‫نی��ز به توجیهی اقتصادی برای ع��دم مقابله با ادامه و‬ ‫اس��تمرار نیروهای کشورش��ان تش��ویق کند‪ .‬در این‬ ‫میان انگلس��تان که مشخصا به نظر می رسید نیروهای‬ ‫ی خود را به س��رعت از افغانستان خارج خواهد‬ ‫نظام ‬ ‫کرد به مقر اصلی برگزاری مناقصات معادن افغانستان‬ ‫در حال تبدیل ش��دن است به طوری که در ‪ 25‬ژوئن‬ ‫س��ال جاری لیست و مشخصات پاره ای از این معادن‬ ‫در لندن اعالم ش��د تا جاذبه این معدن نیروهای غربی‬ ‫را کماکان در افغانس��تان به مب��ارزه با مخالفان دولت‬ ‫و پرداخ��ت هزینه های جاری مش��غول س��ازد و البته‬ ‫مش��خص است که در این راستا عالوه بر توجه بیشتر‬ ‫در حفظ امنیت افغانس��تان سرمایه گذاری و اشتغال و‬ ‫درامد زایی بسیاری نیز توسط کشورهای سرمایه گذار‬ ‫که عموما دارای نیروی نظامی در افغانس��تان هس��تند‬ ‫یا مورد حمایت کش��ورهای غرب��ی‪ ،‬صورت خواهد‬ ‫پذیرفت‪.‬‬ ‫در واق��ع ت�لاش زیرکانه دولت کرزی تنها پوش��ش‬ ‫اقتصادی دارد‪ ،‬اما ای��ن امر نه مخالف داخلی خواهد‬ ‫داش��ت چ��را که بدیهی اس��ت به ش��کوفایی اقتصاد‬ ‫افغانستان یاری می رس��اند و نه برای خارجی ها قابل‬ ‫گذشت است ونه تنها قابلیت تطمیع طالبان را خواهد‬ ‫داش��ت بلکه گروهای مس��لح خودس��ر نیز می توانند‬ ‫با فعال ش��دن معادن افغانس��تان به تامی��ن امنیت ان‬ ‫بپردازن��د و به نوعی با دولت مرکزی همکاری کنند و‬ ‫از همه موارد مهم تر طمع معادن غنی نیروهای نظامی‬ ‫ دولت های غربی را در افغانس��تان ماندگار می س��ازد‬ ‫و ش��اید وجود منافع ش��رکت های چند ملیتی سبب‬ ‫تغییر برخی از سیاس��ت های دوگانه این کش��ورها در‬ ‫خصوص روش های متفاوت و گاه بحث برانگیز انان‬ ‫در ایجاد امنیت در افغانستان باشد‪.‬‬ ‫در پایان به نظر می رسد مطرح شدن پر هیاهوی معادن‬ ‫افغانستان هرچند ماهیت وجودی ان بحثی تازه نیست‬ ‫اما بار دیگر ذکاوت دولت افغانس��تان و مش��اورانش‬ ‫را در ای��ن مقط��ع زمانی که همچنان ب��ه یاری غرب‬ ‫نیاز دارند را نش��ان می دهد تا داس��تان فراموش شدن‬ ‫افغانس��تان توسط جامعه جهانی مانند پس از پیروزی‬ ‫مجاهدین افغان تکرار نشود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫امریکا در اینه تحلیل‬ ‫فاجعه محیط زیستی و سیاست در امریکا‬ ‫دکتر سیدمحمدکاظم سجادپور‬ ‫*‬ ‫نشت نفت در خلیج مکزیک‬ ‫و در حوال��ی س��واحل ایالت‬ ‫لوئیزیان��ا ک��ه از ‪ 20‬اوری��ل‬ ‫‪ )89/1/31( 2010‬اغ��از ش��د‬ ‫بی ش��ک یک��ی از بزرگ ترین‬ ‫فجای��ع مرب��وط ب��ه تخریب‬ ‫محیط زیس��ت در جهان را در‬ ‫برداش��ته و تبدیل ب��ه یک��ی از داغ ترین بحث های‬ ‫سیاسی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی در ایاالت متحده شده‬ ‫اس��ت‪ .‬ابعاد سیاسی این فاجعه در کانون توجه این‬ ‫نوشتار است‪ .‬برای روش��ن شدن ابعاد سیاسی باید‬ ‫ابتدا به اهمیت رابطه سیاست و محیط زیست دقت‬ ‫کرد‪ ،‬س��پس به نقش دولت فدرال در مدیریت این‬ ‫بحران پرداخت و س��رانجام ب��ه بازتاب های ان بر‬ ‫وضعیت سیاسی اوباما متمرکز شد‪.‬‬ ‫الف ‪ -‬سیاست و محیط زیست‬ ‫بیش از سه دهه اس��ت که مسائل محیط زیستی در‬ ‫سرتاسر دنیا مخصوصا در کشورهای صنعتی اهمیت‬ ‫فوق العاده ای یافته و به جریان های مختلف سیاس��ی‬ ‫در عرصه های سیاست داخلی و خارجی شکل داده‬ ‫است‪.‬‬ ‫در عرص��ه سیاس��ت داخلی بس��یاری از کش��ورها‬ ‫ازجمل��ه ایاالت متح��ده‪ ،‬دیگر هیچ سیاس��تمداری‬ ‫نمی تواند نسبت به مباحث مربوط به محیط زیست‬ ‫بی تفاوت باش��د‪ .‬همزمان با افزایش اگاهی‪ ،‬دانش و‬ ‫حساس��یت عمومی نسبت به مسائل محیط زیست‪،‬‬ ‫سیاستمداران در بسته بندی موضع گیری های خود‪ ،‬باید‬ ‫به محیط زیست توجه کنند و به پیامدهای محیط زیستی‬ ‫تصمیم��ات کالن اقتص��ادی خ��ود عنایت داش��ته و‬ ‫برنامه های خود در مورد حفظ محیط زیست را روشن‬ ‫کنند‪ .‬در عرصه سیاست خارجی نیز محیط زیست در‬ ‫ح��ال حاضر تبدیل به یک��ی از موضوعات اصلی در‬ ‫مناسبات دوجانبه و چند جانبه بین کشورها شده است‪.‬‬ ‫همان گونه که پال هریس در کتاب جدیداالنتشار تغییر‬ ‫محیط زیستی و سیاست خارجی تاکید می کند‪ ،‬جنبه های‬ ‫نمادین محیط زیس��ت در سیاس��ت خارجی برجسته‬ ‫شده اس��ت‪ .‬در همین چارچوب اوباما‪ ،‬رئیس جمهور‬ ‫امریکا‪ ،‬در مرحله مبارزات انتخاباتی بر محیط زیست‬ ‫تاکید زیادی داشت‪ .‬او همچنین در اتخاذ سیاست های‬ ‫مربوط به انرژی‪ ،‬بر ابعاد محیط زیس��تی تکیه داشته و‬ ‫به گونه ای خود را رئیس جمهور محیط زیس��ت محور‬ ‫معرف��ی کرد‪ .‬این چهره پردازی وی‪ ،‬با عملکرد نس��بتا‬ ‫ضعیف هی��ات نمایندگی امریکا در کنفرانس س��ران‬ ‫تغیی��رات اب وهوای��ی در کپنهاگ در دس��امبر ‪2009‬‬ ‫خدشه دار شد و امریکا نتوانست تصمیم الزام اوری را‬ ‫از کنفران��س برای حل جدی چال��ش تغییرات اب و‬ ‫هوا به دست اورد‪ .‬اما انچه در خلیج مکزیک رخ داده‪،‬‬ ‫ابعاد سیاس��ی محیط زیست در سیاست داخلی امریکا‬ ‫را به چالش عمده ای برای دولت فدرال تبدیل کرده و‬ ‫رئیس جمهور محیط زیست محور را با مشکل روبه رو‬ ‫ساخته است‪.‬‬ ‫نفت در منطقه معروف به دیپ واتر هوریزن و عدم‬ ‫توانایی کمپانی ‪ BP‬که مس��ئولیت اصلی حفاری و‬ ‫بهره برداری از این حوزه را دارد‪ ،‬به ورود همه جانبه‬ ‫دول��ت فدرال به این ماجرا انجامید و ناتوانی دولت‬ ‫فدرال در جلوگیری از ادامه نش��ت نفت با سرعت‬ ‫و کارایی‪ ،‬تردیدهای��ی را در مورد ظرفیت مقابله با‬ ‫فجایع محیط زیستی به همراه اورده است‪ .‬شایان ذکر‬ ‫اس��ت که پنج هزار بشکه رقم حداقلی نشت روزانه‬ ‫نفت اس��ت و برخی معتقدند که این رقم به مراتب‬ ‫باالتر از رقم اعالم ش��ده است‪ .‬ورود دولت فدرال‬ ‫ب��رای مدیریت این فاجع��ه در برگیرنده اقدامات و‬ ‫فعالیت های گس��ترده ای که ش��امل ‪ 4‬سفر شخصی‬ ‫رئیس جمهور‪ ،‬انتصاب یک کمیسیون تحقیق توسط‬ ‫وی‪ ،‬مالقات چهار س��اعته وی با مسئوالن شرکت‬ ‫‪ ،BP‬درگیر ش��دن مستقیم ‪ 20‬هزار نفر برای متوقف‬ ‫کردن نشت نفت‪ ،‬به کارگیری ‪ 17‬هزار گارد ساحلی‬ ‫در چه��ار ایال��ت متاثر از این حادث��ه و ‪ 1700‬قایق‬ ‫می شود‪ .‬به عالوه سنای امریکا‪ ،‬جلسه بررسی ویژه‬ ‫برای تجزی��ه و تحلیل این فاجع��ه راه اندازی کرد‪.‬‬ ‫خالص��ه کالم بعد از بحران مالی و اقتصادی ابتدای‬ ‫به قدرت رس��یدن‪ ،‬فاجعه نش��ت نف��ت بزرگترین‬ ‫بحران دولت فدرال قلمداد می شد وحتی دامنه ان به‬ ‫روابط عمده ترین متحد سنتی امریکا یعنی انگلیس‬ ‫کش��یده شده و اسیب هایی را بر این روابط به خاطر‬ ‫انگلیسی االصل بودن کمپانی ‪ BP‬وارد ساخت‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬دولت فدرال و فاجعه محیط زیست‬ ‫نش��ت روزانه حدود ‪ 5‬هزار بش��که نف��ت برای بیش‬ ‫از دوماه و معضل جلوگیری از ریخته ش��دن مس��تمر‬ ‫ج ‪ -‬بازتاب وضعیت سیاسی اوباما‬ ‫در اداره بح��ران نش��ت نف��ت در خلی��ج مکزیک‪،‬‬ ‫هرچند که اوباما شخصا بسیار فعاالنه برخورد کرد ‪،‬‬ ‫اما چون نتیجه فوری به دس��ت نیامد‪ ،‬با اسیب های‬ ‫جدی روبه رو ش��د‪ .‬عملکرد اوبام��ا در این فاجعه‬ ‫محیط زیس��تی ب��ا عملکرد جورج ب��وش در توفان‬ ‫کاترین��ا که در ‪ 2005‬به ایالت لوئیزیانا صدمه جدی‬ ‫وارد س��اخت‪ ،‬مقایسه شد‪ .‬شایان ذکر است که در‬ ‫فاجع��ه توفان کاترینا‪ ،‬عملکرد دولت بوش همطراز‬ ‫عملکرد دولت های جهانی سومی قلمداد شد‪ .‬جالب‬ ‫انک��ه بع��د از ان حادثه‪ ،‬ظرفی��ت و توانایی ایاالت‬ ‫متح��ده با پیامدهای فجایع طبیع��ی تبدیل به بحثی‬ ‫محوری ش��د‪ .‬به گونه ای که می توان پژواک ان را در‬ ‫سند موس��وم به استراتژی امنیت ملی امریکا منتشر‬ ‫ش��ده در ‪ 27‬ماه مه ‪ )89/3/6( 2010‬توس��ط دولت‬ ‫اوباما مشاهده کرد‪ .‬در بخش مربوط به امنیت داخلی‬ ‫باعنوان «مدیریت کارایی فجایع» در این سند تاکید‬ ‫ش��ده که امریکا باید ظرفیت ه��ای خود را باال ببرد‪.‬‬ ‫به هر رو در فاجعه محیط زیستی خلیج مکزیک که‬ ‫برخی در امریکا‪ ،‬ان را با فاجعه ‪ 11‬س��پتامبر ‪2001‬‬ ‫مقایس��ه می کنند‪ ،‬انتظارات فوق الع��اده ای از اوباما‬ ‫مطرح اس��ت که او توان پاسخ گویی به انها را ندارد‪.‬‬ ‫بی جهت نیس��ت که در نظر س��نجی هایی که اخیرا‬ ‫صورت گرفته مردم امریکا از عملکرد اوباما در این‬ ‫فاجعه ابراز نارضایتی کرده اند‪.‬‬ ‫همه وقایع‪ ،‬اتفاق ها‪ ،‬فجایع‪ ،‬بحران ها و چالش های‬ ‫غیرمترقبه برای سیاس��تمداران با بازی های سیاسی‬ ‫همراه هستند‪ .‬اوباما نیز از این قاعده مستثنی نیست‬ ‫و سرنوش��ت سیاسی او با اب های الوده به نفت در‬ ‫خلیج مکزیک پیونده خورده است‪.‬‬ ‫*عضوهیات علمیدانشکدهروابطبین الملل‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫‪67‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫تامالتی پیرامون؛‬ ‫از این ش��ماره صفحات پای��داری را در مجله مثلث‬ ‫می توانید دنبال کنید‪ .‬این صفحات به طور تخصصی‬ ‫ت مربوط به دفاع مقدس را مورد بررس��ی‬ ‫موضوع��ا ‬ ‫قرار می دهد‪.‬‬ ‫«ما انقالبم��ان را در جنگ به جهان صادر نموده‏ایم‪ ،‬ما‬ ‫مظلومیت خویش و س��تم متجاوزان را در جنگ ثابت‬ ‫نموده‏ایم‪ ،‬ما در جنگ‪ ،‬پرده از چهره تزویر جهانخواران‬ ‫کن��ار زدیم‪ ،‬م��ا در جنگ‪ ،‬دوس��تان و دش��منانمان را‬ ‫ش��ناخته‏ایم‪ ،‬م��ا در جنگ به این نتیجه رس��یده‏ایم که‬ ‫باید روى پاى خودمان بایس��تیم‪ ،‬ما در جنگ ابهت دو‬ ‫ابرقدرت شرق و غرب را شکستیم»‬ ‫(صحیفه امام‪ ،‬ج‏‪ ،12‬ص ‪482‬و ‪)582‬‬ ‫اینه��ا گوش��ه ای از مهمتری��ن و اخری��ن س��خنان‬ ‫حضرت اما م «ره» درباره جنگ تحمیلی است که شاید‬ ‫برای نسل جوان امروز نامانوس به نظر بیاید‪ .‬جوانی که‬ ‫شناخت کافی از مسائل داخلی و خارجی قبل و بعد از‬ ‫انقالب ندارد چگونه باید بتواند رابطه میان جنگ ما و‬ ‫همسایه جنوب غربی مان با عالقه مند شدن مردم سراسر‬ ‫جهان به ش��ناخت اس�لام را دریابد؟! چه بس��ا که باید‬ ‫تحلیلی مخالف ان داش��ته و روح جنگ را عامل ایجاد‬ ‫انزجار عمومی بیابد! البته مسن ترها هم معلوم نیست بر‬ ‫تبیین این رابطه قادر باشند! راستی اینکه عراقی ها و ما با‬ ‫هم بجنگیم و هر کدام تعدادی کشته و تلفات و مقداری‬ ‫خسارت داشته باش��یم چه ربطی به بیداری مسلمانان‬ ‫کشورهای منطقه و جهان دارد؟!‬ ‫در نگاهی دقیق تر این سواالت نیز به ذهن خطور می کنند‬ ‫‪68‬‬ ‫جنگی که جهانی شد‬ ‫که اساس��ا چرا جنگ ما جهانی ش��د و ابعاد بین المللی‬ ‫یافت؟ چرا انقالب ما در جنگ صادر شد؟ مگر با وقوع‬ ‫انقالب‪ ،‬صدور انق�لاب رخ نداده بود؟ صدور انقالب‬ ‫چه بود و چگونه با جنگ اتفاق افتاد؟ ایا با اس��تناد به‬ ‫س��خنان حضرت امام (ره) این ابعاد را نیز می توان جزو‬ ‫مهم دس��تاوردهای جنگ تحمیلی به حساب اورد؟ ایا‬ ‫تحلیل دقیقی از چگونگی ش��کل گیری این بازتاب ها‬ ‫و اث��ار ان در کش��ورهای مختل��ف جهان هس��ت و‬ ‫خاطره نگاری های خارجی جنگ نیز فعال شده اند؟ مثال‬ ‫ایا مش��خص است که افریقایی ها چگونه اخبار جنگ‬ ‫را شنیده اند و به عبارتی جنگ‪ ،‬توسط رسانه های غربی‪،‬‬ ‫چگونه برای دیگران روایت شده و ان روایت های غلط‬ ‫یا ناقص چگونه اثاری اینگونه یافته اس��ت؟ اساسا این‬ ‫اثار ایا به روایت غربی ها از ان وابسته بوده است یا فقط‬ ‫حدود ان را مضیق و موس��ع نموده است؟ بازتاب های‬ ‫ی چگونه بوده‬ ‫ی جنگ در بدنه کش��ورهای اسالم ‬ ‫مردم ‬ ‫است؟‬ ‫گام اول‪ :‬شناخت شرایط جهانی وقوع انقالب‬ ‫باید این اصل را دانس��ت که جنگ ما بدین س��بب که‬ ‫انقالب مان جهانی شده بود‪ ،‬جهانی شد‪.‬‬ ‫کشورهای جهان سال ها مستعمرات مستقیم ابرقدرت ها‬ ‫بودن��د‪ .‬چنانچه امروز از انگلیس��ی خ��وب هندی ها و‬ ‫فرانس��وی خوب افریقایی ها می توان ریش��ه این مساله‬ ‫را دریافت‪ .‬تا مدت ها این اس��تعمار مستقیم‪ ،‬پایدار بود‬ ‫و کم ک��م‪ ،‬فاز دوم اس��تعمار ملت ها که توس��ط عمال‬ ‫دست نشانده ان ابرقدرت ها صورت می گرفت اغاز شد‬ ‫که هنوز هم ادامه دارد هر چند رنگ و بویی محترمانه تر‬ ‫یافته اس��ت! پس از افت و خیزه��ای دو جنگ جهانی‬ ‫خون بار‪ ،‬کم کم دو قطبی شوروی ‪ -‬امریکا یا همان چپ‬ ‫ راس��ت و به عبارتی بلوک ش��رق ‪-‬بلوک غرب مبتنی‬‫بر تقابل سوسیالیس��م ‪ -‬سرمایه داری شکل گرفته بود و‬ ‫اینچنین هر کشوری یا ارادی یا اجباری خود را به یکی‬ ‫از این دو منتسب می کرد تا کارش پیش برود و ببرند! در‬ ‫همین اطراف خودمان‪ ،‬عراق و لیبی را وابسته ‪ -‬بخوانید‬ ‫مستعمره غیرمستقیم ‪ -‬به بلوک شرق می دانستند و ایران‬ ‫و امارات و‪ ...‬هم به بلوک غرب وابسته بودند‪.‬‬ ‫در این شرایط یک دعوای ایدئولوژیک و سیاسی میان‬ ‫این دو قطب و پیروان شان جریان داشت‪ .‬پیمان های سنتو‬ ‫و ناتو و جنگ سرد و ستارگان نمونه ای از درگیری های‬ ‫کالن سیاسی انها بود و برخورد شدید امنیتی با گروه های‬ ‫کمونیس��تی مدافع طبقه کارگر یا پرولتاریا در امریکا و‬ ‫اروپای غربی و برخ��ورد در حد اعدام هر انکه مدافع‬ ‫س��رمایه داری شناخته می شد در کشورهای کمونیستی‬ ‫بل��وک ش��رق نمون��ه ای از درگیری ه��ای اجتماعی و‬ ‫ایدئولوژیک رایج ان زمان بود‪ .‬اتفاقا به همین دلیل هم‬ ‫دیرپاترین گروه های مخالف شاه در کشور ما گروه های‬ ‫چپ گرا هستند که به دلیل وابستگی شاه به امریکایی ها‬ ‫و غربی ه��ا‪ ،‬اکثر فعاالن مبارز چپ در زندان ها به س��ر‬ ‫می بردند و بعضا تا سر حد اعدام نیز پیش می رفتند‪.‬‬ ‫برخ��ی از مبارزی��ن ما هم ج��ذب گروه ه��ای مبارز‬ ‫کمونیستی می شدند و انان که دغدغه زندگی داشتند با‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫پایداری‬ ‫بغضی سرکوب شده و فروخورده از حاکمان خویش‪،‬‬ ‫به دنبال راهی می گشتند که نیازهای طبیعی و فطری شان‬ ‫را پاسخ مناسب گوید‪ .‬این دو جریان گرچه در مدل های‬ ‫اقتصادی که برای اداره جهان و به س��عادت رس��اندن‬ ‫ملت ها پیشنهاد می دادند متفاوت می نمودند ولی در یک‬ ‫مساله اساسی یعنی نفی دین و نگاه اسمانی به زندگی‬ ‫و اداره ان‪ ،‬مش��ترک بودند و همین کافی بود تا در هر‬ ‫کشور از اقصی نقاط جهان که باشی‪ ،‬باز هم گمشده ای‬ ‫را جست وجو کنی تا نیمه خالی وجودت را پر کند و به‬ ‫زندگی ات روح و معنا ببخشد‪.‬‬ ‫گام دوم‪ :‬فهم علل جهانی شدن انقالب اسالمی‬ ‫در این میان ادعایی بزرگ‪ ،‬ایران ژاندارم منطقه و بازوی‬ ‫امریکا را تکان داد!‬ ‫شاید همان تقابل جهانی باعث شده بود تا اعالم وقوع‬ ‫انقالب در کشوری مهم و استراتژیک از بلوک غرب که‬ ‫اتفاقا برای ان سرمایه گذاری و تبلیغ بسیاری هم صورت‬ ‫گرفته بود‪ ،‬ضریبی دوچندان بیابد و مصداق این ش��ود‬ ‫که عدو شود سبب خیر اگر خدا خواهد! دلیل دیگر را‬ ‫هم بی شک باید در ادعای مردمی و دینی بودن انقالب‬ ‫و از اینها مهمتر عدم وابس��تگی ان به هیچ کدام از دو‬ ‫بلوک جست وجو کرد‪ .‬مگر می شد باور کرد در دنیایی‬ ‫که همه منافع موجود سراس��ر ان به طور عادالنه! میان‬ ‫دو قطب مذکور تقسیم شده بود‪ ،‬به همین راحتی اجازه‬ ‫خروج از ان قاعده رایج داده ش��ود؟! ایا این ریسک از‬ ‫طرف هر کدام از دو قطب قابل پذیرش بود؟ رگه های‬ ‫این نوع ش��ک و شبهه ها را حتی در اخبار مخابره شده‬ ‫و تحلیل های ابتدایی می توان دید! غربی ها تصور چپی‬ ‫بودن این انقالب را می کردند و شعار نه شرقی نه غربی‬ ‫را پوشش می دانستند و شرقی ها برگ دیگری از تغییر‬ ‫حاکمان دس��ت نش��انده تصورش می کردند! کم کم اما‬ ‫انگار بوی جدیدی استشمام شده بود و این بود که مراکز‬ ‫اصلی تحلیل های استراتژیک شرق و غرب سریعا دست‬ ‫به کار ش��دند و نتیجه نهایی را گرفتند‪ :‬این یک صدای‬ ‫جدید است‪ :‬نه شرقی نه غربی جمهوری اسالمی!‬ ‫فتح النه جاسوسی همه امیدهای امریکایی ها برای مذاکره‬ ‫با روشنفکران غرب زده دارای جایگاه در این انقالب نوپا‬ ‫را کور کرد و از این پس شرق و غرب برای سرنگونی این‬ ‫رقیب جدید مسابقه گذاشتند! شوروی سریعا عراق وابسته‬ ‫به خویش را تا دندان مسلح کرد و موشک های اسکات‬ ‫بیست روسی‪ ،‬خانه های مردم بسیاری از شهرهای ایران‬ ‫را نش��انه رفتند‪ .‬امریکایی ها هم با همه قوا برای کودتا و‬ ‫براندازی به میدان امدند و چون مدد الهی راه کودتای شان‬ ‫را سد ساخت و شورش های قومی ‪ -‬منطقه ای و ترورها‬ ‫و‪ ...‬کاری از پیش نبرد‪ ،‬در کنار روسیه و اعراب و اروپا‪،‬‬ ‫در مقابله با ایرانی ها‪ ،‬عراق را یاری کردند!‬ ‫شرایط موجود‪ ،‬حجت را برای بسیاری از ازادی خواهان‬ ‫و مب��ارزان جهان تمام کرده بود‪ .‬اینچنین بود که از این‬ ‫پ��س‪ ،‬گروه گروه به طرفداران و پیروان معنوی انقالب‬ ‫افزوده می شد و بسیاری از گروه ها‪ ،‬افراد و شخصیت ها‬ ‫نیز علنا به بیعت با امام و انقالب اسالمی روی اوردند‬ ‫و ان را راهی نو برای برون رفت از فضای کنونی جهان‬ ‫دانس��تند‪ .‬راهی که گرچه یک تئ��وری انقالبی و مبارز‬ ‫ب��ود اما در عین حال یک مدل اداره زندگی و حکومت‬ ‫را ادعا می کرد و از اینها مهمتر دل های تش��نه معنویت‬ ‫و خداب��اوری مردمان جهان را س��یراب از جام دین و‬ ‫معارف اصیل الهی می نمود‪ .‬زبان انقالب گرچه از زبان‬ ‫مردی خارج می شد که فارسی سخن می گفت اما گویی‬ ‫زبانی به رنگ فطرت داشت‪.‬‬ ‫خیلی برای خاص و خطرناک نشان دادن انقالب تالش‬ ‫ش��د! زمانی ا ن را انقالبی ش��یعی خواندند و شیعه را‬ ‫عده ای اندک از مس��لمانان معرف��ی کردند که ادم هایی‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫دورمانده از زمان هستند و اتفاقا برای اثبات این حرف‬ ‫جایگزین های مسلمان بسیاری ر ا تراشیدند که اهل ادب‬ ‫و شعر و علم و همچنین احترام به ازادی و دموکراسی‬ ‫امریکایی بودند! غاف��ل از اینکه این خود‪ ،‬عامل ایجاد‬ ‫سوال در اذهان بسیاری شد که عجب! شیعه؟ یعنی چه؟‬ ‫اسالم چیست که ش��یعه چه باشد؟ حرف و ادعایشان‬ ‫چیس��ت؟! مگر نمی گفتید که دین ت��وان اداره زندگی‬ ‫اجتماعی انس��ان را ن��دارد و فقط به درد خلس��ه های‬ ‫ش��خصی می خورد پس چگونه حاال عده ای امده اند و‬ ‫ادعای تشکیل حکومتی دینی را کرده اند؟ اینها کیستند؟‬ ‫از کجا امده اند؟ (نقل به مضمون از دکتر لگن هاوس��ن‬ ‫امریکایی)‬ ‫در کشورهای اسالمی یا مسلمان نشین! نیز شوری دیگر‬ ‫در گرفته بود‪ .‬روح اس�لام مب��ارز عزت مدار که زیر بار‬ ‫زور نمی رفت و ش��هادت را راهی برای احیای غیرت‬ ‫از دس��ت رفته خویش می دانست جان گرفته بود و در‬ ‫کش��ورهای مختلف به ویژه فلس��طین و لبنان که جزو‬ ‫شعارها و س��خنان محوری و همیشگی حضرت امام‬ ‫بود‪ ،‬فعاالن بسیاری گرد هم امده بودند که اکثرا توسط‬ ‫حاکمانش��ان به شدت س��رکوب ش��دند! از این پس‪،‬‬ ‫گروه های جهادی بسیاری ش��کل گرفتند و راه مبارزه‬ ‫را برگزیدند‪.‬‬ ‫ش��وروی که رقیبی ایدئولوژی��ک و قدرتمند و جذاب‬ ‫در مب��ارزه با غربی ها یافته ب��ود و طرفدارانش پیاپی به‬ ‫سوی اسالم روی می اوردند ا ز ترس گسترش انقالب‬ ‫به شرق اس��یا که به نحوی حیاط خلوت او محسوب‬ ‫غربی ها تصور چپ��ی بودن این‬ ‫انق�لاب را می کردن��د و ش��عار‬ ‫نه ش��رقی نه غربی را پوشش‬ ‫می دانستند و ش��رقی ها برگ‬ ‫دیگ��ری از تغیی��ر حاکم��ان‬ ‫دس��ت نش��انده تص��ورش‬ ‫می کردن��د! کم کم اما انگار بوی‬ ‫جدیدی استش��مام ش��ده بود‬ ‫و ای��ن ب��ود ک��ه مراک��ز اصلی‬ ‫تحلیل های استراتژیک شرق و‬ ‫غرب سریعا دست به کار شدند‬ ‫ونتیجهنهاییراگرفتند‪:‬اینیک‬ ‫صدای جدید است‪ :‬نه شرقی نه‬ ‫غربی‪،‬جمهوری اسالمی‬ ‫می شد‪ ،‬به س��رعت به افغانستان حمله کرد و دست به‬ ‫کشتار گسترده علما و مسلمانان مبارز زد‪ ،‬اما با مواجهه‬ ‫ی مبارز مواجه شد‪ .‬البته‬ ‫باورنکردنی گروه های اس�لام ‬ ‫امریکایی ها نیز ا ز ترس دس��تیابی روس ها به اب های‬ ‫ازاد جنوب بعضا به انها کمک تسلیحاتی می کردند ولی‬ ‫عمده همت جدید خود انها بود که به تاسی از انقالب‬ ‫یافته بودند‪ .‬در کشورهای مختلف غربی‪ ،‬موج حمله به‬ ‫اس�لام و انقالب و معرفی نادرست انها اغاز شد و در‬ ‫کش��ورهای عربی نیز با تکیه بر شیعه بودن مردم ایران‪،‬‬ ‫موجی از اختالف افکنی مذهبی ایجاد شد!‬ ‫گام سوم‪ :‬تحلیل نقش جنگ بر ادامه گسترش پیام‬ ‫انقالب‬ ‫جنگ تحمیلی اغاز شده بود و چشمان پرسشگر همه‬ ‫مردمان حق طلب جهان به سوی ایران دوخته شده بود‪.‬‬ ‫در کمال ناباوری‪ ،‬همه مردم جهان دیدند که ش��وروی‬ ‫و امریکا‪ ،‬کنار یکدیگر ایستاده اند و با عراقی ها عکس‬ ‫یادگاری می گیرند! بمب های روسی با چاشنی امریکایی‬ ‫که در ش��هر قم فرود امده و عمل نکرده بود به خوبی‬ ‫نم��ادی از این همنوایی دو ابرقدرتی بود که تا ان زمان‬ ‫به خوبی توانسته بودند به همگان ثابت کنند که دشمن‬ ‫حقیقی و خونی هم هستند!‬ ‫تا پیش از فتح الهی خرمش��هر‪ ،‬ناامیدی ها و نگرانی ها‬ ‫بی��داد می کرد اما پس از ان و با عق��ب راندن عراق تا‬ ‫دندان مس��لح و حتی تالش برای نفوذ به داخل خاک‬ ‫او‪ ،‬چنان امیدی به ازادگان سراسر جهان منتقل شد که‬ ‫با عمق جان باور کردند این مدل‪ ،‬توان پیروز ش��دن و‬ ‫باقی ماندن را نیز داراس��ت و انگاه جدی تر از گذشته‬ ‫به دنبال تش��کیل گروه های خویش و ش��ناختن اسالم‬ ‫و مبانی فکری انقالب رفتند‪ .‬گزارش های بس��یاری از‬ ‫تالش های طرف��داران غیرایرانی و غیرش��یعی انقالب‬ ‫در خارج از کش��ور برای انعکاس صحیح پیام انقالب‬ ‫و همچنی��ن پیروزی ه��ای رزمن��دگان ایرانی حکایت‬ ‫دارند‪ .‬پول کش��ورهای عربی‪ ،‬س�لاح ها‪ ،‬هواپیماها و‬ ‫مواد شیمیایی کشورهای اروپایی‪ ،‬امریکا و شوروی و‬ ‫همچنین سربازانی از ده ها کشور جهان ‪-‬که فقط از ‪91‬‬ ‫کشور اسیر داش��تیم!‪ -‬در کنار مشورت های مالی و در‬ ‫اختیار گذاشتن نقشه های هوایی ماهواره ها و اطالعات‬ ‫جاسوسی منافقین و‪ ...‬عراق را یاری می دادند و اینچنین‬ ‫سال های جنگ با اینکه سختی های بسیاری را بر کشور‬ ‫وارد اورده بود با استقامت و پایداری مردم‪ ،‬سپری شد‬ ‫و ملت ایران را به الگویی مناسب بدل کرد‪.‬‬ ‫ایمان و همت رزمندگان ما‪ ،‬هر روز ایده و توان جدیدی‬ ‫را به می��دان جنگ می اورد و اینچنین به الگوی مبارزه‬ ‫و مقاومت برای گروه های مبارز س��ایر کشورها تبدیل‬ ‫شد‪ .‬در اظهارات تحلیلگران غربی‪ ،‬اظهار نگرانی از این‬ ‫مساله صریحا مطرح شده بود لذا تصمیم نهایی بر این‬ ‫ش��د که به هر نحو ممکن‪ ،‬ایران را در جنگ شکست‬ ‫دهند‪ .‬تحریم های بین المللی باال گرفت‪ ،‬نفت کش های‬ ‫صادراتی کش��ور مورد اصابت قرار گرفتند‪ ،‬گروه های‬ ‫داخلی دست نش��انده برای سست کردن مردم و تغییر‬ ‫جه��ت اولویت جنگ فعال ش��دند که با هوش��یاری‬ ‫حضرت امام (ره) به سرعت جلوی انها گرفته شد‪ ،‬سالح‬ ‫شیمیایی به عنوان ابزاری برای عقب راندن رزمندگان و‬ ‫شکست دادن انها در عملیات ها مکررا به کار گرفته شد‪،‬‬ ‫دستگاه رسانه ای غرب برای تحت فشار قرار دادن ایران‬ ‫از هیچ ابزاری غفلت نمی کرد‪ ،‬بمباران مجدد شهرهای‬ ‫کشور اغاز ش��د و امریکا خود مستقیما به دخالت در‬ ‫جنگ روی اورده بود! اما اینها همه نتوانسته بود ذره ای‬ ‫از شهامت و همت سربازان امام «ره» بکاهد‪ ،‬هر چند در‬ ‫برخی مس��ئوالن زمزمه های عقب نشینی را مهیا ساخته‬ ‫بود‪ .‬نهایتا شرایط به گونه ای شد که حضرت امام نیز با‬ ‫پذیرش قطعنامه ای که تجاوزگری عراق را اعالم کند و‬ ‫راه استیفای حقوق ایران را معین نماید موافقت کردند و‬ ‫اینچنین پرونده جنگ تحمیلی بسته شد‪.‬‬ ‫به نظر می رسد اینک با تحلیلی که ارائه شد بتوان برخی‬ ‫ابعاد س��خنان ملکوت��ی حضرت ام��ام را دریافت و اثار‬ ‫جهانی و تثبیت کننده جنگ را بهتر فهمید‪ .‬متجاوز نبودن‬ ‫ما‪ ،‬نمایش مظلومیت ما در برابر تمام قدرت های جهان‬ ‫و در عی��ن حال اثبات توانمندی و کارایی انقالب برای‬ ‫مقابله با انها و حفظ بقای خویش‪ ،‬نمایش چهره اصلی‬ ‫ابرقدرت ه��ا و تفاوت حقیقی انق�لاب با این دو رقیب‬ ‫جهانی‪ ،‬جامعیت مدل انقالب برای زندگی انسانی سالم و‬ ‫خدامدار‪ ،‬همه و همه مسائلی بودند که به برکت ایستادگی‬ ‫در جنگ‪ ،‬برای جهانیان ثابت شدند و اینچنین‪ ،‬به برکت‬ ‫خون پاک ه��زاران فرزند عزیز این مرز و بوم‪ ،‬راهی که‬ ‫انقالب سال ‪ 1979‬امام و مردم گشوده بود‪ ،‬تا اعماق جان‬ ‫و روح پیروان ناشناخته انقالب در سراسر جهان نفوذ کرد‬ ‫و عمق استراتژیک انقالب اسالمی را شکل داد‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫گفت وگو با عبدالرحیم بوسته از کشور مراکش درباره جنگ تحمیلی‬ ‫بعد از عملیات‬ ‫لقب ام را گذاشتم عقیل!‬ ‫علیرضا کمیلی‬ ‫گوشه ای از شهر قم‪ ،‬خانه ای‬ ‫ساده دارد‪ .‬اهل قلم و تحقیق‬ ‫اس��ت و لس��ان عرب��ی اش‬ ‫شعر گونه! به عربی و فرانسوی‬ ‫مق��االت متعددی ب��ه چاپ‬ ‫رس��انده و اینک نیز با مراکز‬ ‫ی‬ ‫مختلفی چون مجمع جهانی تقریب و مذاهب اسالم ‬ ‫همکاری دارد‪ .‬با اینکه شیفته شهدای جنگ ماست اما‬ ‫چیزی به زبان خودش از انها نمی یابد‪ .‬می گفت کاش‬ ‫فیلم های روایت فتح به زبان عربی و فرانسوی موجود‬ ‫بود‪ .‬گفتم‪ :‬کاش‪. . .‬‬ ‫ابتدا از شما تشکر می کنم که مرا به خاطرات تلخ و شیرین‬ ‫ان دوران برگرداندید‪ .‬خاطراتی که در زمان پیروزی ها‪،‬‬ ‫پر از شادی و نشاط بود و در برخی شکست ها با حزن‬ ‫همراه می ش��د‪ .‬این جنگ‪ ،‬چنانچه مشخص بود‪ ،‬جنگ‬ ‫عراق با ایران نبود بلکه جنگ جهان استکبار و اکثر دول‬ ‫عربی – بجز سوریه‪ ،‬لیبی و الجزایر ‪ -‬علیه ایران بود و‬ ‫انان بودند که نظام صدام را پشتیبانی کردند‪ .‬عرب ها با‬ ‫توجیه دفاع از مرزهای شرقی عالم عربی وارد این جنگ‬ ‫شده بودند و بر این اساس‪ ،‬از صدام حمایت می کردند!‬ ‫ت‬ ‫م��ن در زمان جنگ‪ ،‬در اوان جوانی بودم و تازه‪ ،‬فعالی ‬ ‫ی مراکش را اغاز کرده بودم‪.‬‬ ‫سیاسی ام در حرکت اسالم ‬ ‫جنگ‪ ،‬یک اتفاق ناگهانی و تعجب برانگیز بود‪ .‬در واقع‪،‬‬ ‫اولین چیزی که باعث ش��ده بود من از انقالب ایران و‬ ‫ماهیت شگفت انگیز ان با خبر شوم‪ ،‬حضور حضرت امام‬ ‫در نوفل لوش��اتو پاریس بود‪ .‬ما سخنرانی های ایشان در‬ ‫انجا را پیگیری می کردیم‪ .‬بعد از ان بود که از تظاهرات‬ ‫م��ردم در داخل ایران هم با خبر ش��دیم‪ .‬تصویر امام را‬ ‫برای اولین بار در یک مجله فرانسوی با عنوان پاری ماچ‬ ‫دیدم‪ .‬این مجله‪ ،‬ویژه گزارش های تصویری و تصاویر‬ ‫برگزی��ده چاپ می ش��د و حاوی قطع��ات متعددی از‬ ‫عکس های مختلف بود‪ .‬این مجله یکی از پرتیراژترین‬ ‫مجالت فرانسوی در مغرب ان زمان بود‪ .‬وقتی کم کم با‬ ‫ای��ن انقالب و پیام ان در حمایت از همه مظلومان عالم‬ ‫‪70‬‬ ‫اش��نا شدیم‪ ،‬بیش از پیش به ان و به ویژه حضرت امام‬ ‫عالقه مند ش��ده و ان را به مثابه یک گشایش در جهان‬ ‫اسالم دانستیم‪ .‬این نه فقط حال من که حال بسیاری از‬ ‫جوانان اطرافم نیز بود‪.‬‬ ‫جنگ امریکایی به دست عراق‬ ‫در این ش��رایط‪ ،‬وقتی صدام‪ ،‬قرارداد الجزایر را پاره کرد‬ ‫و پ��س از ان نیز جنگ را بر ایران تحمیل کرد‪ ،‬تعجب‬ ‫کردیم‪ .‬ان روزی که از رادیو شنیدم هواپیماهای عراقی‪،‬‬ ‫فرودگاه ه��ای ایرانی را بمباران کرده اند‪ ،‬غافلگیر ش��دم‬ ‫ی را نمی کردم! فکر‬ ‫چ��ون اصال پیش بینی چنین اقدام�� ‬ ‫نمی کردیم که یک دولت عربی به دولت و یک کش��ور‬ ‫نوپای اسالمی که علم شعارهایی چون وحدت مسلمانان‬ ‫را برداشته است‪ ،‬حمله کند!‬ ‫البته ما عراق را به عنوان کشوری که نگاه های کمونیستی‬ ‫و قومیتی ر ا ترویج می کند می شناختیم و چون با حقیقت‬ ‫ی به مسائل‬ ‫اسالم اشنا شده بودیم و از جایگاه امت اسالم ‬ ‫می نگریستیم‪ ،‬مواضعی مخالف با جریانات کمونیستی‬ ‫و قومیتی داش��تیم‪ .‬عالوه بر ان می دانستیم که یهود در‬ ‫ ترویج مارکسیس��م در جهان عرب نقشی مهم را بازی‬ ‫کرده است‪ .‬اکثر موسسان احزاب کمونیستی در مغرب‪،‬‬ ‫یهودی ها بودند! بر همین مبنا اگاهی نسبتا ساده ای نسبت‬ ‫به عراق و کشورهای مشابه دیگر داشتیم و با انها مخالف‬ ‫بودیم‪.‬‬ ‫انقالب اس�لامی پدیده ای بود ک��ه از ان تعبیر به زلزله‬ ‫می شد چرا که معادالت امریکایی و غربی در منطقه را به‬ ‫هم زده بود و ضربه ای برای صهیونیست ها و اسراییلی ها‬ ‫محسوب می شد‪ .‬از همین رو حتی اگر اغازگر این جنگ‬ ‫را مستقیما امریکا نمی دانستیم ان را در خدمت اهداف و‬ ‫منافع منطقه ای استکبار می دیدیم‪ .‬بنابراین حضرت امام‬ ‫ان توصیف و تعبیر زیبا را کردند که این دس��ت صدام‬ ‫است که از استین امریکا بیرون امده است‪ .‬یعنی جنگی‬ ‫که اهداف امریکا را به دست صدام پیگیری می کرد!‬ ‫پیگیر دائم اخبار جنگ‬ ‫از هم��ان ابتدای جنگ‪ ،‬دانس��تم که این��ده این انقالب‬ ‫ارزشمند و مس��یر حرکت اسالمی به نتیجه این جنگ‬ ‫وابس��ته اس��ت‪ ،‬از ای��ن رو دائما اخب��ار ان را پیگیری‬ ‫می ک��ردم‪ .‬در طول جنگ‪ ،‬ش��بی نبود که س��اعت ده و‬ ‫نیم ش��ب با سختی فراوان به رادیوی عربی ایران گوش‬ ‫ندهم‪ .‬صدا به سختی شنیده می شد و مجبور بودم برای‬ ‫دریافت بهتر به گوشه خانه بروم و هر کار می توانم انجام‬ ‫دهم تا چیزهایی درباره جنگ و عملیات ها بشنوم‪ .‬البته‬ ‫تحلیل های سیاسی و برخی سرودهای انقالبی نیز پخش‬ ‫می ش��دند‪ .‬به این منبع اکتفا نکردم و س��عی می کردم از‬ ‫مصادر و منابع دیگر نیز برای یافتن تحلیل و اخبار جنگ‪،‬‬ ‫اس��تفاده کنم‪ .‬مثال بی بی س��ی عربی و مجله خواندنی‬ ‫«العالم» دکتر شهابی و همچنین مجله طلیعه که دکتر منیر‬ ‫شفیق و برخی متفکران مسلمان دیگر در ان قلم می زدند‬ ‫را نی��ز پیگری می کردم و همه این اطالعات را کنار هم‬ ‫می گذاشتم تا تحلیل دقیق را پیدا کنم‪.‬‬ ‫سوم خرداد یوم اهلل بود‬ ‫از رسانه ها اخباری مبنی بر پیروزی نیروهای ایرانی شنیده‬ ‫می ش��د و باعث شد که من حساس شوم‪ .‬بعداز ظهر به‬ ‫دنبال ان رفت��م که ولو از طریق رادیوی فارس��ی ایران‬ ‫چیزهایی را بفهمم‪ .‬به سختی می شد صدای واضحی را‬ ‫شنید‪ .‬باالخره موفق شدم و اتفاقا با تکبیرها و شعارهای‬ ‫رزمندگان و بیان بسیاری از سخنان به زبان عربی مواجه‬ ‫ش��دم ‪ -‬که کم سابقه بود ‪ -‬و از ماجرا اطالع پیدا کردم‪.‬‬ ‫بعد از شکسته شدن حصر ابادان و فتح خرمشهر یعنی‬ ‫بعد از عملیات های فتح المبین و بیت المقدس‪ ،‬بس��یار‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫پایداری‬ ‫نیز چنین فش��اری بر غرب و ص��دام وارد کردند‪ .‬این‬ ‫پیروزی ها در حالی به دست می امدند که همه پشتیبانی‬ ‫اطالعاتی توسط ماهواره های غربی و تیم های جاسوسی‬ ‫امریکایی و همچنین هواپیماهای اژاکس فرانس��وی از‬ ‫عراق صورت می گرفت! جالب اینجاس��ت که همزمان‬ ‫ی��ک جبهه داخلی نیز از اول انقالب وجود داش��ت که‬ ‫ان مواجهه با اغتشاش��گران و تروریست ها بود‪ .‬سقوط‬ ‫چند هواپیمای حامل سران نظامی و دولتی‪ ،‬انفجار مقر‬ ‫حزب جمهوری و ش��هادت شهید بهشتی ‪ ،‬ترور برخی‬ ‫شخصیت ها‪ ،‬ش��هادت اقایان علی رجایی و باهنر و‪. . .‬‬ ‫از جمل��ه انها بودند که همگی ب��رای به زمین زدن این‬ ‫انقالب انجام می شدند اما الحمدهلل همه ان اقدامات در‬ ‫این هدف ناموفق ماندند و در جنگ نیز خصوصا بعد از‬ ‫رفتن بنی صدر و افتادن کار به دس��ت نیروهای انقالبی‪،‬‬ ‫موفقیت های بسیاری به دست امد‪.‬‬ ‫امام‪ ،‬ارمانی بود‬ ‫دیگران می دانس��تند که من به مس��ائل ایران عالقه مندم‬ ‫و انها را دائما پیگی��ری می کنم من هم در فرصت های‬ ‫مختلف میان اقوام و دوستان برای کشف چهره استعمار‬ ‫و نمایاندن حقیقت این جنگ استفاده می کردم‪ .‬کدهای‬ ‫بس��یاری وجود داشت که نش��ان می داد عراقی ها برای‬ ‫ضرب��ه زدن به انق�لاب و فروپاش��اندن ان وارد جنگ‬ ‫ش��ده اند‪ .‬تصریحات وزیر خارجه ع��راق در لزوم رفع‬ ‫خوش��حال بودم و حالتی از اطمینان قلبی در دلم ایجاد‬ ‫ش��ده بود‪ .‬می شنیدم که زمزمه تغییر در معادالت جنگ‬ ‫ایجاد ش��ده است و ما نیز به راس��تی خودمان را پیروز‬ ‫جن��گ می دیدیم و واقعا حس کس��انی را داش��تیم که‬ ‫تکبیرهای پیروزی را بر گلدسته مسجد جامع خرمشهر‬ ‫س��ر داده بودند‪ .‬ان روز واقعا یکی از ایام اهلل بود چرا که‬ ‫بسیاری از دل ها ارام گرفت و امیدهای فراوانی زنده شد‬ ‫و دشمنان در ضعف قرار گرفتند‪ .‬بعد از ان فقط برخی‬ ‫تصاوی��ر که از تلویزیون عراقی دریافت ش��ده بودند را‬ ‫دیدم‪ .‬انها همیش��ه مواظب بودن��د که هیچ تصویری از‬ ‫حضرت امام را منتشر نکنند! انها خودشان را پیروز جلوه‬ ‫می دادند و البته رادیو بی بی سی هم اعالم کرد که ایرانی ها‬ ‫بر اوضاع خرمشهر مسلط شده اند‪ .‬وجه ممیز جبهه ایرانی‬ ‫را می ش��د در چهره های مصمم و نورانی جوانان ایرانی‬ ‫شهادت طلب در مقابل عراق تا دندان مسلح دید‪.‬‬ ‫بعد از این پیروزی ها‪ ،‬عده ای مساله توقف جنگ را مطرح‬ ‫کردند و قطعنامه ای نیز در این رابطه صادر ش��د که امام‬ ‫رحمه اهلل ان را رد کردند‪ .‬من نیز پیشتر بر این نظر بودم‬ ‫که جنگ باید تا تنبیه متجاوز ادامه یابد و حتی به اسقاط‬ ‫نظام کافر و مجرم صدام بینجامد و مردم مستضعف عراق‬ ‫را نجات بخش��د‪ .‬همان چیزی که حض��رت امام بر ان‬ ‫تاکید داشتند‪.‬‬ ‫جنگ همزمان داخلی و خارجی‬ ‫عملیات های دیگر مثل والفجر هشت و فتح فاو و کربالی‬ ‫پنج و عملیات های جزایر مجن��ون و دیگر عملیات ها‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫یادم هس��ت که خبر شهادت‬ ‫ش��هید فهمی��ده نی��ز ب��ه ما‬ ‫رس��یده بود و ب��رای ما مهیج‬ ‫بود‪ .‬به خودم کتابی رس��یده‬ ‫ب��ود ک��ه تصاوی��ر رزمندگان‬ ‫ایران��ی را داش��ت‪ .‬ظاه��را‬ ‫توسط مرکز فرهنگی ایران در‬ ‫پاریس چاپ شده بود‪ .‬در ان‬ ‫نیز تصاویر بسیاری از جوانان‬ ‫کم سن و س��ال وجود داشت‪.‬‬ ‫ان تصاویر را که دیدم مطمئن‬ ‫ش��دم ک��ه ای��ن جن��گ برای‬ ‫ایرانیان یک دفاع ملی واقعی‬ ‫است‬ ‫حاکمیت ایرانی از جزایر سه گانه یا لزوم اعطای استقالل‬ ‫به کردها و عرب ها و موارد متعدد دیگر از جمله موارد‬ ‫مشهود ان بود که در رسانه ها هم مطرح شد‪.‬‬ ‫مجله ای به نام شهید‪ ،‬توس��ط جوانان مسلمان در اروپا‬ ‫منتش��ر می ش��د و به مغرب هم می امد که در ان عالوه‬ ‫بر مس��ائل ایران‪ ،‬برخی نظریات و سخنان حضرت امام‬ ‫نیز مطرح می شد و ما را با نگاه عمیق و دقیق و عرفانی‬ ‫ایشان اشنا می کرد‪ .‬برای ما مشخص شده بود که قوت‬ ‫ایم��ان و ذکاوت و اعتقاد ایش��ان به گزاره «الخیر فی ما‬ ‫وقع» باعث می ش��د تا توفیق��ات پی در پی برای انقالب‬ ‫ایران به دس��ت اید و در هر مرحله و مساله ای خود را‬ ‫بازسازی کند‪ .‬شخصیت حضرت امام برای مردم جذاب‬ ‫بود‪ .‬ایش��ان الهام بخش صداقت و پاک��ی و یاداور عهد‬ ‫نب��وت و نمایانگر ابعادی روحانی و نورانی بودند‪ .‬البته‬ ‫این جذابیت نه برای همه که برای کسانی بود که خود نیز‬ ‫بهره ای از پاکی داشتند و به نیکی عشق می ورزیدند‪.‬‬ ‫جنگ‪ ،‬جنگ همه ملت بود‬ ‫همه اس��تکبار در کنار عرب ه��ای مرتجع در مقابل این‬ ‫انق�لاب ایس��تاده بودند و ص��دام را ی��اری می کردند‪.‬‬ ‫عرب ه��ا برای تحریض مردم از عامل قومیت و مذهب‬ ‫اس��تفاده می کردند‪ .‬صدام هم رسانه ای داشت که چنین‬ ‫نقشی را بازی می کرد‪ .‬در همان ایام مقاله ای درباره این‬ ‫اختالف افکنی و ماهیت امریکایی ان استراتژی‪ ،‬در مجله‬ ‫طلیعه دیدم که ما ان را کپی کرده و توزیع می کردیم‪.‬‬ ‫یادم هست که خبر شهادت شهید فهمیده نیز به ما رسیده‬ ‫بود و برای ما مهیج بود‪ .‬به خودم کتابی رس��یده بود که‬ ‫تصاویر رزمندگان ایرانی را داش��ت‪ .‬ظاهرا توسط مرکز‬ ‫فرهنگ��ی ایران در پاریس چاپ ش��ده ب��ود‪ .‬در ان نیز‬ ‫تصاویر بسیاری از جوانان کم سن و سال وجود داشت‪.‬‬ ‫ان تصاویر را که دیدم مطمئن ش��دم که این جنگ برای‬ ‫ایرانیان یک دفاع ملی واقعی است که همه سنین را پای‬ ‫کار اورده است‪ .‬دانستیم که این جنگ‪ ،‬جنگ یک ارتش‬ ‫در مقابل ارتش دیگر نیس��ت بلکه جنگ مظلومانه یک‬ ‫ملت در برابر یک ارتش س��راپا مس��لح است‪ .‬البته در‬ ‫رسانه ها دائما از تلویزیون عراقی نقل می کردند که ایران‪،‬‬ ‫اطف��ال خود را مجبور می کند به جبهه بیایند و اس��رای‬ ‫سیزده‪ ،‬چهارده ساله ایرانی را نیز نشان می دادند‪.‬‬ ‫جنگ‪ ،‬بزرگی ملت ایران را نشان داد‬ ‫جنگ‪ ،‬اراده و ایس��تادگی ایرانیان را به دنیا نش��ان داد و‬ ‫اثبات کرد که ایش��ان پای عقیده و باورشان ایستاده اند‪.‬‬ ‫وقتی حتی زنان حاضر می شدند طالهای خود را برای‬ ‫ای��ن جنگ هدیه کنند‪ ،‬یعنی یک ملت با تمام وجود از‬ ‫خودش دفاع می کن��د‪ .‬این قافله های نوجوان و جوانان‬ ‫دانش��گاهی و دانش اموزی‪ ،‬ای��ن خیل عظیم مردم‪ ،‬این‬ ‫پایمردی مسئوالن کش��ور‪ ،‬این توجه ویژه امام و ایمان‬ ‫به حتمیت پیروزی و‪ ...‬همه و همه نش��انه هایی از این‬ ‫پایمردی ملتی مومن بود‪ .‬اینها بود که عظمت انقالب و‬ ‫عظمت ملت را به جهان نشان داد‪.‬‬ ‫در حی��ن عملیات مس��لم بن عقیل روی یک کاغذ نام‬ ‫این عملی��ات را که پس از پیروزی خرمش��هر انجام‬ ‫شد‪ ،‬نوش��ته بودم‪ .‬ان زمان در ابتدای فعالیت حرکت‬ ‫اس�لامی مان بودی��م و به م��ا گفته بودند ب��ه خاطر‬ ‫مس��ائل امنیتی هر کسی یک اس��م مستعار برای خود‬ ‫انتخاب کند‪ .‬کما اینکه دیگر مجاهدان کشورها چنین‬ ‫اس��امی دارند و داش��تند‪ .‬روی اس��م فکر می کردم که‬ ‫ناگه��ان کاغذم را دیدم و ن��ام خودم را «عقیل» اعالم‬ ‫کردم‪ .‬ان زمان هنوز نمی دانستم که برادر امام علی(ع)‬ ‫نیز به این نام بوده اس��ت و داس��تان یار امام حس��ین‬ ‫علیه السالم‪ ،‬مسلم بن عقیل را نیز نمی دانستم‪ .‬جالب‬ ‫اینجاست که هنوز برخی دوستانم مرا به این نام صدا‬ ‫می زنند‪ .‬مدتی پیش یکی از دوس��تانم در بازار مغرب‬ ‫مرا ب��ه همین نام صدا زد! حتی برخی تصور می کنند‬ ‫اسم اصلی من این است‪.‬‬ ‫به این شهدا مدیونم‬ ‫من همواره تصورم این اس��ت که به شهدای این جنگ‬ ‫مدیونم‪ .‬متاسفانه البته جز مطالبی کوتاه‪ ،‬مطالب یا کتاب ها‬ ‫و فیلم هایی که زندگی و رشادت ایشان را حتی به زبان‬ ‫عربی توضیح داده باشد‪ ،‬نداریم‪ .‬قبال از این جنگ فقط‬ ‫شهید چمران را به خاطر حضورش در لبنان می شناختم‪.‬‬ ‫بنده دائما به مزار ایشان می روم و به روح بلند انان ادای‬ ‫احترام می کنم‪ .‬فداکاری انان باعث ش��د که این انقالب‬ ‫بماند و عزت و سربلندی برای مسلمانان به دست اید و‬ ‫تاریخ معاصر تغییر کند‪ .‬انسان وقتی می شنود که جوانانی‬ ‫در ان سنین چنان اقداماتی را انجام دادند و از ان معنویت‬ ‫عالی برخوردار بودند در مقابل ایش��ان سر تعظیم فرود‬ ‫می اورد‪ .‬وقتی زندگی شهید حس��ن باقری را خواندم‪،‬‬ ‫واقعا متعجب ش��دم ک��ه او چگونه در ان س��ن چنین‬ ‫توانمندی هایی داشته است و چه چیزی او را چنین موفق‬ ‫کرده است‪ .‬این نسل متمایز و استثنایی باید شناخته شده‬ ‫و شناسانده شود‪ .‬بی ش��ک اقدامات ان روز انان مبنای‬ ‫دستاوردهای علمی امروز ایران شده است و افتخارات‬ ‫نظامی امروز را رقم زده است‪.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫خورشید را اتش زدیم‬ ‫و برف می بارید‬ ‫سیده صدیقه حسینی‬ ‫از فکرهای منزوی ام خیره می شوم‬ ‫از این جهان به پنجره ای رو به دوردست‬ ‫دلگیرم از نگاه تمام پرنده ها‬ ‫پاییز سهم کوچک کوچیدن منست‬ ‫یک شب شروع می شود از نقطه ای سیاه‬ ‫پرواز دسته جمعی ما در مسیر باد‬ ‫گم می شوم شبیه نشانی خانه ای‬ ‫در دست های خسته ی یک عشق بی سواد‬ ‫با چشم های بسته تری می رسم به تو‬ ‫به ارتفاع برفی این قله های پوچ‬ ‫به دره ای دریده تر از رد پای ترس‬ ‫در ارتباط منطقی اسمان و کوچ‬ ‫زیر پای برهنه ی دنیا‪...‬‬ ‫راه می رفت زندگی با درد‬ ‫روی تنهایی تو مخصوصا‬ ‫زندگی مثل پیرمردی زشت‬ ‫توی زنبیل کهنه ای خوابید‬ ‫کفش هایم به هیچ چسبید و‬ ‫همه ی شهر پر شد از رفتن‪...‬‬ ‫شیما شاهسواران احمدی‬ ‫موشک بساز از دفتر شعرم‪،‬‬ ‫بگذار سهمم کینه ات باشد‬ ‫هرصفحه را تقدیم اتش کن‪،‬‬ ‫تا شعله ی شومینه ات باشد‬ ‫رفتی و بعد رفتنت اب از سرم گذشت‬ ‫این شهر در حریم من و رودخانه هاست‬ ‫یک ابر زیر چتر خودش گریه می کند‪:‬‬ ‫باران روایت همه دردهای ماست‬ ‫سقراط شو‪ ،‬سقراط شو‪ ،‬سقراط‪،‬‬ ‫اسطوره ی دنیای منطق باش‬ ‫رستم نخواهی شد اگر هر زن‪،‬‬ ‫در قصه ها تهمینه ات باشد‬ ‫از پشت کوه امده خورشید و مثل داغ‬ ‫مانده ست روی قلب بیابانی زمین‬ ‫طوفان شن به پا شده در کفش های باد‬ ‫از پشت شیشه های مشجرترت ببین‪:‬‬ ‫هر قطر ه اشکم غزل می شد‪،‬‬ ‫خون گریه می کردم غزل می شد‬ ‫تا جوهر خودکار من خون شد‪،‬‬ ‫تا خنجری در سینه ات باشد‬ ‫در رفت و امد همه ی شهر کوچکت‬ ‫اینجا نشسته است کسی‪ . . .‬مثل انتظار‬ ‫در چشم های خیس تو تغییر می کند‬ ‫دنیا شبیه شکلک یک ابر گریه دار!‬ ‫گنجشگکی در حوض نقاشی‪،‬‬ ‫مفهوم دریا را نمی فهمی‬ ‫جزصورت سرخت چه می بینی‪،‬‬ ‫هرحوض تا ایینه ات باشد‬ ‫توی این سرزمین بی سایه‬ ‫پدرم سایه ای ست از بودن‬ ‫نیمه ی ناشناس تاریکش‬ ‫خیره مانده به نیمه ای روشن‬ ‫تو پادشاه عصر قاجاری‪،‬‬ ‫من شاعری درویش و سرگردان‬ ‫زندان قصرت* را نمی خواهم‪،‬‬ ‫بگذار سهمم کینه ات باشد‬ ‫قرص اعصاب می خورد شب را‬ ‫مثل کابوس های تو با شک‬ ‫با خودم فکر می کنم فقرست‪،‬‬ ‫فرق بین مسکن و مسکن‬ ‫لمس این سکه های ساکت تر‬ ‫ته سردی جیب هایم مرد‬ ‫زیر سقف نداشتن هایم‬ ‫اسمان گریه می کند در من‬ ‫چشم می دوختم به رویایی‬ ‫که فقط دور می شد از دیدم‬ ‫حس خوشبختی نخی بودم‬ ‫توی سوراخ گیج یک سوزن‬ ‫مثل یک مشت میخ ریز و داغ‬ ‫‪72‬‬ ‫*زندان قصر متعلق به قاجاریان بود‬ ‫دل به دریا بزن‪ ،‬تو موسایی‪،‬‬ ‫چشم های من است پشت سرت‬ ‫دل بکن از عصای پوسیده‪،‬‬ ‫معجزه یک زن است پشت سرت‬ ‫سجده کن دین تازه ای دارم‬ ‫با کتاب مقدسی موزون‬ ‫هر ورق اتشی به پا کرده‬ ‫شعله ها روشن است پشت سرت‬ ‫هرکه امد به میل خود امد‬ ‫راه گم کرده ها نیامده اند‬ ‫دشمن و دوست فرقشان این است‬ ‫دوست نه ‪ ،‬دشمن است پشت سرت‬ ‫«این دغل دوستان که می بینی‬ ‫مگسانند گرد شیرینی»‬ ‫سایه ات از سر محبت نیست‬ ‫از سر بودن است پشت سرت‬ ‫شاعرم‪ ،‬دین من شعور من است‬ ‫ایه های کتاب من شعرند‬ ‫ر ّد پاهای توست قبله ی من‪،‬‬ ‫رد بوسیدن است پشت سرت‬ ‫گره ِ بند کفش تو کور است‪،‬‬ ‫دید ِن پا برهنه ها سنگین‬ ‫کفش های مرا کجا بردی؟‬ ‫ر ّد پایم شده ست ِ‬ ‫ننگ زمین‬ ‫به فلک می کشی مرا هر روز‪،‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫جنگ شعر‬ ‫محسن رزوان‬ ‫پای تو باشد‪. . .‬‬ ‫پای تو باشد انچه می گویم دروغ و راست‪.‬‬ ‫پای تو بنویسند شعرم را اگر زیباست‪.‬‬ ‫وقتی که در شب های شعر ما چراغی نیست‪.‬‬ ‫تنها صدایی که نمی ماند صدای ماست‬ ‫چیزی که در شعر من و تو شاعری می کرد‪.‬‬ ‫نصف جهانی مانده در با هم نبودن هاست‬ ‫تو شاعری مثل خود من این غزل تحفه ست‬ ‫محو شکست شعر در چشمت خود نیماست‪.‬‬ ‫ای ادم ها که بر ساحل نشسته شاد و خندانید‬ ‫یک نفر در اب‪....‬‬ ‫دارد از ت��و می گوی��د نمی بینی چرا که ش��اعری این‬ ‫جاست‬ ‫اما دوباره لب به لب ساحل نمی فهمد‬ ‫پر می شم چون ساحلی که لب به لب دریاست‪.‬‬ ‫روز و شبم بعد تو کوتاه امده بانو‬ ‫وقتی شب موی تو هر روزه شب یلداست‪.‬‬ ‫باید دوباره از تو بنویسم که رفتی‬ ‫–نه؟!‪-‬‬ ‫یک نه نمی اید فقط سهم من از فرداست‬ ‫معشوقه های مانده در بغضی فرو خورده‬ ‫بغض نفس گیری که ادم داشت در حواست‬ ‫باران پذیرای غم دیروز و امروز است‬ ‫چیزی که در باران نمی چسبد جدایی هاست‬ ‫معلوم شد در این هوا باران زده امروز‬ ‫در اسمان چشم من رنگین کمان پیداست‬ ‫بیتی که از تو کم بیاید شعر هم باشد‬ ‫باید بسوزد پای تو شعری که در باالست‬ ‫سه ِم شب های من‪ ،‬زمین خوردن‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫سیب گالب‪،‬‬ ‫درخت‬ ‫من درختم؛‬ ‫جای ترکه‪ ،‬گالب و سیب بچین‬ ‫فاطمه طارمی‬ ‫البوم را ورق بزن شاید‪،‬‬ ‫عکس ها گریه ات بیندازند‬ ‫ِ‬ ‫بغض درخنده ی مونالیزام‪،‬‬ ‫عکس های مرا دوباره ببین‬ ‫سر در ار از هجوم برف و بپر‪،‬‬ ‫کبک ها شرمِ ِ‬ ‫نفس پروازند‬ ‫روزها می روند و می ایند‪،‬‬ ‫پس از اسفند‪ ،‬باز‪ ،‬فروردین‬ ‫چادرم را بکش به روی سرم‪،‬‬ ‫تا نبینم چه بر سرم امد‬ ‫دختری مینیاتوری بودم‪،‬‬ ‫عکس های مرا دوباره ببین‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫ببین قدم به قدم گل شکفته در راهت‬ ‫ولی از ان گل نرگس خبر نمی اید‬ ‫چه خوب شد که نظرباز با تو شده ام‬ ‫و جز تو هیچ کسی در نظر نمی اید‬ ‫هزار شکر که گل می کنی شبانه ی عشق!‬ ‫هزار شکر در این شب سحر نمی اید‬ ‫اهالی از که بپرسم که دیر کرده کسی‬ ‫و زود رفته ولی زودتر نمی اید‬ ‫دلم گرفته و حتی تو نیستی هر شب‬ ‫دریغ ماه من از ابر در نمی اید‬ ‫غالمرضا سلیمانی‬ ‫برف می بارید‪. . .‬‬ ‫خورشید را اتش زدیم و برف می بارید‬ ‫گلدسته ها را پاک کردیم از کبوترها‬ ‫و برف می بارید اه اینبار سوزاندند‬ ‫در چاه های نفت یوسف را برادرها‬ ‫اجر به اجر روی هم اوار می چینیم‬ ‫فردای تاریکی برای خانه می سازیم‬ ‫فصل سقوط خویش را در د ّره می بینیم‬ ‫با باور تزریق ها در خواب پروازیم‬ ‫با چشم هایی که فرشته حسرتش را داشت‬ ‫در روسپی ها و شب مرداب می خندیم‬ ‫و با دهانی که بنام عشق وا می شد‬ ‫در ناسزای واژه ها قندیل می بندیم‬ ‫و برف می بارید هر شب پشت خواب من‬ ‫هی هفت گاو الغر و هی هفت گاو چاق‬ ‫تعبیر خوابم چیست استغفار استغفار‬ ‫ترسم گرفته باز استفراق استفراق‪....‬‬ ‫هی خواب می بینم عذابی سخت در راهست‬ ‫خط اتوها در هراس و باد می سوزند‬ ‫و صفرهای خالی چک های مردم که‬ ‫در باجه های خونی فریاد می سوزند‬ ‫انانکه امروز از کاله پیرمردی هم‬ ‫نگذشته اند ای وای در سیالب این رویا‬ ‫دستانشان از کنده ها هم کنده خواهد شد‬ ‫در گوش های شهر پنبه کرده اند ایا؟‬ ‫اهالی از که بپرسم که دیر کرده کسی‪...‬‬ ‫دلم گرفته و یار از سفر نمی اید‬ ‫دریغ ماه من از ابر در نمی اید‬ ‫رسیده جان به لب و باز نام توست به لب‬ ‫از این غریب جز این ذکر بر نمی اید‬ ‫بد است روز و شب عاشقت بد است‪ ،‬مگر‬ ‫که روز خوب من دربدر نمی اید‬ ‫گذشته از نفس مصر‪ ،‬عطر پیرهنت‬ ‫ولی غرابت یعقوب سر نمی اید‬ ‫این شعر را در روزنامه چاپ خواهم کرد‬ ‫شاید که در جان های بی ایمان بیافتد ترس‬ ‫شاید زنی سبزی خرید و کاغذش را خواند‬ ‫یا کودکی از پاکت تخمه بگیرد درس‬ ‫فردا که می سوزند باهم خشک و تر در شهر‬ ‫قوم ثمود و عاد استقبال می ایند‬ ‫و ابرهه با فیل های خرد و غمگینش‬ ‫با سنگ هایی در بغل خوشحال می ایند‪! ....‬‬ ‫‪73‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫درباره شاعرانه های مطنطن مریم جعفری اذرمانی‬ ‫سخته و خسته‬ ‫ابراهیم اسماعیلی اراضی‬ ‫معموال قضاوت در مورد کارهای دیگران کار ساده ای‬ ‫نیس��ت ولی ما این کار را ب ه س��ادگی انجام می دهیم؛‬ ‫بدون اینکه قبل از هر چیز در حوالی ان کارها پرسه ای‬ ‫زده باشیم و از چند و چونش چیزی بدانیم و البته چون‬ ‫س��رزمین ما سرزمین شعر اس��ت و ما ایرانی ها هم از‬ ‫مادر ادیب به دنیا می اییم‪ ،‬قضاوت در مورد سروده های‬ ‫دیگران هم مش��مول این قاعده می شود‪ .‬من این بار که‬ ‫قرار بود با ش��اعری مواجه ش��وم که با وجود جوانی‬ ‫چهار مجموعه به چاپ سپرده مطمئن تر شدم که یکی‬ ‫از دالی��ل مهم قضاوت های عجوالنه ما تنبلی اس��ت؛‬ ‫چراکه کمتر کس��ی حاضر است برای نوشتن در مورد‬ ‫اث��ار دیگری‪ ،‬تمام اثارش را بران��داز کند‪ .‬معموال در‬ ‫این س��ال ها مبنای قضاوت های ادبی در مورد دیگران‬ ‫قب��ل از هر چیز این بوده که «اون توی تیم ما هس��ت‬ ‫ی��ا نه؟» و بعد هم به صرف دو‪ ،‬س��ه ش��عر در مورد‬ ‫طرف و ش��عرش نسخه پیچیده ایم و خالص‪ .‬این بار‬ ‫اما با ش��اعری نس��بتا پرکار طرف هستیم که هم زیاد‬ ‫تجربه کرده‪ ،‬هم خیلی از تجربه هایش را منتش��ر کرده‬ ‫و هم دامنه تجربه هایش گسترده است؛ سیری که نشان‬ ‫می دهد با یک شاعر جسور و تجربه گر روبه رو هستیم‪.‬‬ ‫قرار است این دو صفحه اینه رویارویی ما با متن مریم‬ ‫جعفری اذرمانی باشد؛ با سراسر متنش‪.‬‬ ‫متن‪ :‬اولین تجربه های منتشرشده جعفری در مجموعه‬ ‫«س��مفونی روایت قفل شده»‪ ،‬حداقل به لحاظ ساخت‬ ‫غزل ها‪ ،‬رنگ و بوی اولین تجربه های خیلی های دیگر‬ ‫را دارد؛ ابیات��ی ب��رای بیان احساس��ات و دغدغه های‬ ‫جوانی ‪20‬س��اله به ع�لاوه تجربه نوش��تن و بودن و‬ ‫س��ربراوردن و‪ ....‬اما در همین مشق ها کم کم سروکله‬ ‫دستاوردهایی تازه هویدا می شود‪ .‬مثال در غزلی با مطلع‬ ‫«معنی همسفر بودنم باش‪ /‬شاهد دربه در بودنم باش»‬ ‫ارام ارام می توان س��راغ از شعر گرفت؛ بیانی که دیگر‬ ‫فقط به وزن و قافیه و بیان سرراست نمی اندیشد‪.‬‬ ‫ی دو س��ال باالتر می رود‪،‬‬ ‫تاری��خ پای ش��عرها که یک ‬ ‫اندیشه و زبان نیز بوی بلوغ می گیرد و چیزهایی بیش‬ ‫از کلمات ریخته شده در وزن از غزل می تراود اگرچه‬ ‫هن��وز هم این پختگی در سراس��ر یک قطعه تس��ری‬ ‫ندارد؛ «ای اسمان دربه دری جاده ات کجاست ‪ /‬میعاد‬ ‫اتفاق نیفتاده ات کجاست»‬ ‫به حکم تاریخ های پای اثار‪ ،‬سال ‪ 83‬سراغازی است‬ ‫برای بلندتر پری��دن اذرمانی؛ خصوصا ماه های پایانی‬ ‫این س��ال و خصوصا با غزل «دنیا پر از س��گ است‪،‬‬ ‫جهان سربه س��ر سگی س��ت‪ /‬غیر از وفا‪ ،‬تمام صفات‬ ‫بشر سگی است» که در ان با شاعری مواجه می شویم‬ ‫که هستی را از نگاه روزگار خودش ترجمان می شود؛‬ ‫او حاال در متن زندگی می نویسد‪:‬‬ ‫«لبخند و نان به سفر ه امشب نمی رسد‬ ‫پایان ماه امد و خلق پدر سگی ست»‬ ‫و حت��ی پا را از متن نس��خه هایی که جامعه برای یک‬ ‫دختر بیست و چندساله می پیچد‪ ،‬فراتر می گذارد‪:‬‬ ‫«از بوی دود و اهن و ِگل مست می شود‬ ‫در سرزمین من عرق کارگر سگی ست»‬ ‫شاعر‪ ،‬سر می چرخاند و شعر می خواند‪:‬‬ ‫«جنگ و جنون و زلزله‪ ،‬مرگ و گرسنگی‬ ‫اخبار یک‪ ،‬سه‪ ،‬چار‪ ،‬دو‪ ،‬تهران‪ ،‬خبر‪ ،‬سگی ست‬ ‫اهنگ سگ‪ ،‬ترانه سگ‪ ،‬شعرهای سگ‬ ‫‪74‬‬ ‫این روزها سلیقه ی اهل هنر سگی ست‬ ‫بار کج نگاه شما بر دلم بس است‬ ‫باور کنید زندگی باربر سگی ست‬ ‫ادم! بیا و از سر نو افریده شو‬ ‫دیگر لباس تو به تن هر پدرسگی ست»‬ ‫جعفری پس از این برهه س��عی می کند شعرش را به‬ ‫پهنه های گس��ترده تر پر بدهد یا شاید هم شعر‪ ،‬او را‪.‬‬ ‫در تجربه های بعدی‪ ،‬او س��راغ خیلی میدان های دیگر‬ ‫می رود؛ ش��اعران بزرگ شعر فارسی و فضاهای کهن‪،‬‬ ‫اسطوره ها‪ ،‬فضاهای سوررئالیستی‪ ،‬شخصیت پردازی‬ ‫و‪ ...‬ام��ا میدان اصل��ی او زبان اس��ت و در این میدان‬ ‫است که سعی می کند گمشده هایش را بیابد‪ .‬اذرمانی‬ ‫از اینجا مثل خیلی دیگر از غزلسرایان جدی هم دوره‬ ‫خود زبان را صرفا اب��زار نمی بیند بلکه ابزار می تواند‬ ‫همه چیز ش��عرش باش��د؛ حتی مضم��ون و حتی پله‬ ‫تداعی و اندیشیدن؛ طوری که در مصراعی می نویسد‪:‬‬ ‫«کاش در زبان م��ادری من‪ ،‬زن بن مضارع زدن نبود»‬ ‫و البته در همین س��یر‪ ،‬بدون اینکه به دام تصنع بیفتد‪،‬‬ ‫به جاهای تازه تر هم می رس��د که «تا همیش��ه خواب‬ ‫می شدم اگر ترس از دوباره پاشدن نبود»‪.‬‬ ‫او دیگ��ر با قالب ها هم دس��ت ورزی کرده و می داند‬ ‫ک��دام حرف های��ش را ب��ه چارپاره بس��پارد؛ حتی از‬ ‫ب هم عدول می کند و همان طور‬ ‫اصول مق��رر این قال ‬ ‫پرداختن های تکراری شاعر به‬ ‫برخی نگاه ها‪ ،‬تصاویر‪ ،‬مضامین‪،‬‬ ‫تکنیک ه��ا و‪ ...‬می تواند مثبت‬ ‫باشد اگر شاعر هر بار پس از‬ ‫گذش��ت مدتی‪ ،‬با داشته های‬ ‫تازه تر از تجربه های قبلی اش‬ ‫برای بازخوانی س��راغ بگیرد و‬ ‫می تواند بد باش��د اگر ش��اعر‬ ‫از س��ر بی مضمون��ی س��راغ‬ ‫موضوعات قبلی برود‪ .‬در اثار‬ ‫جعف��ری‪ ،‬به نظر می رس��د این‬ ‫تکرارها بیش��تر از ن��وع اول‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫و همان قدر از انها استفاده می کند که به انها نیاز دارد؛‬ ‫ب��رای مثال ب��ه جای بند اخر چارپ��اره‪ ،‬یک تک بیت‬ ‫مقفی می نویسد؛ چیزی شبیه برگردان ترجیع؛ اگرچه‬ ‫تکرار نمی شود‪ .‬جعفری دارد تجربه می کند؛ در ماهیت‬ ‫و س��اخت شعر؛ ان هم فارغ از جور و شوق؛ بی انکه‬ ‫حواسش به دیگران باشد و جالب اینکه او در چارپاره‬ ‫پیش از غزل‪ ،‬به ش��عر و زبان رس��یده اس��ت؛ چراکه‬ ‫الزاماتش کمتر بوده ‪.‬‬ ‫در عامیانه ها و مثنوی های مجموعه «س��مفونی‪ »...‬اما‬ ‫جعفری بی��ش از حد گرفتار نمادها و شعارهاس��ت؛‬ ‫نمادهایی که مال خودش هم نیس��ت و حتی می توان‬ ‫از انها تحت عنوان کلیشه نام برد‪ .‬البته باید حواسمان‬ ‫باشد که تاریخ پای این اثار را هم بخوانیم‪.‬‬ ‫مجموعه بعدی جعفری «پیانو» نام دارد‪ .‬این مجموعه‬ ‫ی است‪ .‬در این‬ ‫شامل اثار س��ال های ‪ 84‬و ‪ 85‬جعفر ‬ ‫دفتر او باز هم بعضی از مضامین گذشته و همیشه را با‬ ‫خود دارد؛ مثال پرداختن به «سر» و «تن» در اندیشگی‬ ‫و تصویرپردازی همه دفترهای او مش��ترک اس��ت و‬ ‫البت��ه با افزودنی های مختلف که گاهی نیز برجس��ته‬ ‫می شود؛« گم کرده ام سرم را سردرگم ام همیشه‪ /‬بی سر‬ ‫نمی توانم دنبال سر بگردم»‬ ‫او در این مجموعه بیش��تر از قبل سراغ روایت رفته‬ ‫ولی عمدتا روایت های او در فضاهایی سوررئالیستی‬ ‫رقم خورده اند؛ فضاهایی که در کلیت‪ ،‬به جمع و منع‬ ‫نمی رس��ند و بنابرای��ن ارتباط طول��ی غزل ها اگر هم‬ ‫برقرار باش��د‪ ،‬تنها از طریق توالی اس��ت و نه تنیدگی‬ ‫فرمیک‪.‬‬ ‫اما وقتی فضا به خود شاعر نزدیک تر می شود می توان‬ ‫متن های��ی یکدس��ت تر یافت‪ ،‬بی انکه دس��ت اندازی‬ ‫احساس شود‪:‬‬ ‫«یک طناب از س��ر من اویزان‪ ،‬سقف کو تا که بمیرم‬ ‫بر دار‬ ‫مانده ام توی اتاقی بی در‪ ،‬زارم از مردم و از خود بیزار‬ ‫جا نمانده س��ت که درجا بزنم‪ ،‬با چه لحنی بنویسم که‬ ‫زنم‬ ‫ترس‪ ،‬پاهای مرا بلعیده‪ ،‬چار دیو است به جای دیوار‬ ‫پرده ای نیست بپوشم به تنم‪ ،‬بر تنم پاره شده پیرهنم‬ ‫ترس سرماس��ت که لرزانده مرا‪ ،‬پوستم ابر ترک پوش‬ ‫بهار‬ ‫زندگی منحنی یک کوچ اس��ت‪ ،‬خط پر از دایره هایی‬ ‫پوچ است‬ ‫با من ای دوس��ت کمی راه بیا‪ ،‬مرگ من! نقطه بر این‬ ‫خط بگذار»‬ ‫او در چنین اثاری‪ ،‬از یک سو چون و چراهای جدی‬ ‫خ��ود را مطرح می کند و از س��وی دیگر خوانش های‬ ‫اجتماعی‪-‬تاریخ��ی اش را از زمان��ه خ��ودش ارائ��ه‬ ‫می کند‪:‬‬ ‫«ش��اعر‪ ،‬اس��م مذکر و من زن‪ ،‬گرچه تنهایم و امیدی‬ ‫نیست‬ ‫مانده ام در میان سنگستان‪ ،‬تا مرا نیز شهریار کنید»‬ ‫ی است که می تواند فضاهای‬ ‫جعفری در چنین مجال های ‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫شعر‬ ‫تازه ت��ری را نیز به ش��عرش بکش��اند و در انها وجوه‬ ‫خاص تری را تجربه کند‪ .‬مطلع «پارو از دستم می افتد‪،‬‬ ‫من می مانم؛ ی��ک اقیانوس‪ /‬بی س��احل می رانم خود‬ ‫را‪ ،‬هرس��و بی مقصد‪ ،‬بی فانوس» یک فضای سهمگین‬ ‫تجربه نش��ده را پیش روی شاعر و مخاطب می گذارد‬ ‫ت��ا خ��ود را محک بزنند و در چنین فضاهایی ا س��ت‬ ‫که هر ش��اعری می تواند و باید به امکانات ساختی و‬ ‫ماهیتی تازه فکر کند‪ .‬مثال این غزل محمل خوبی برای‬ ‫کارکش��یدن از یک وزن به قول برخی نامطبوع است؛‬ ‫وزنی که می تواند تکانه های تهوع اور امواج دریا را به‬ ‫ذهن بیاورد؛ «قایق س��نگین‪ ،‬لنگان لنگان‪ ،‬از موجی تا‬ ‫موجی دیگر‪ /‬می افتم از قایق بیرون‪»...‬‬ ‫نکته ای که می تواند برای یک ش��اعر‪ ،‬توامان خوب و‬ ‫بد باش��د‪ ،‬پرداختن های تک��راری او به برخی نگاه ها‪،‬‬ ‫تصاوی��ر‪ ،‬مضامی��ن‪ ،‬تکنیک ه��ا و‪ ...‬اس��ت‪ .‬می تواند‬ ‫مثبت باش��د اگر ش��اعر هر بار پس از گذشت مدتی‪،‬‬ ‫ب��ا داش��ته های تازه ت��ر از تجربه های قبل��ی اش برای‬ ‫بازخوانی س��راغ بگیرد و می تواند بد باشد اگر شاعر‬ ‫از س��ر بی مضمونی س��راغ موضوعات قبلی برود‪ .‬در‬ ‫اثار جعفری‪ ،‬به نظر می رس��د این تکرارها بیش��تر از‬ ‫نوع اول باش��د؛ مثل ورزش��کاری ک��ه هر بار پس از‬ ‫تمرین های بیشتر‪ ،‬روبه روی حریفی می ایستد تا او را‬ ‫از میدان به در کند‪.‬‬ ‫پرداختن به حروف الفب��ا در غزل های اذرمانی نیز از‬ ‫این نوع می تواند باش��د؛ مثل اینک��ه او هر بار متوجه‬ ‫ی��ک رابطه در زبان ش��ود و بعد‪ ،‬ای��ن ارتباط‪ ،‬چون‬ ‫نطفه ای زمینه خوانش هایی از زوایای نو ش��ود؛ مثال‬ ‫خوانش های جعف��ری از حروف الفبا در چند غزل را‬ ‫می توان مثال زد و تا جایی که به کلیشه و ترفند تبدیل‬ ‫نشود‪ ،‬می تواند کارگشا باشد‪.‬‬ ‫البته جعفری به مرور در مورد برخی از دغدغه هایش‬ ‫می تواند به بیانی تازه دس��ت پیدا کن��د و باالخره در‬ ‫بستری مناس��ب‪ ،‬انها را مطرح کند‪ .‬مثال «زن بودن» و‬ ‫«چگونه بودن» در سراسر اثار او یک مساله مهم است‬ ‫و او دائ��م چیزهایی را در مورد ای��ن نکته از دیگران‬ ‫می پرس��د یا به انها یاداور می ش��ود تا اینکه باالخره‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫می تواند مجال مناسب را بیابد‪:‬‬ ‫«هرچن��د زن اس��م ع��ام اس��ت‪ ،‬زن ب��ودن م��ن‬ ‫خصوصی ست‬ ‫امکان ندارد بفهمی‪ ،‬این طرز بودن خصوصی ست‬ ‫حظ می کنی در بهشتت‪ ،‬چیزی توقع نداری‬ ‫سر بر نیاور که‪ :‬دیگر‪ ،‬این راز روشن خصوصی ست‬ ‫بیداری از دنده ی چپ‪ ،‬اغاز عصیانگری بود‬ ‫حاال کمی دورتر باش‪ ،‬ابعاد این تن خصوصی ست‬ ‫اغوش پیدا نکردی‪ ،‬یک بغض هم وانکردی‬ ‫پ��س ف��رض ک��ن م��رد هس��تی‪ ،‬ح��اال که ه��ر زن‬ ‫خصوصی ست‬ ‫هفت اسمان نا ندارد‪ ،‬هی مرد و زن می شمارد‬ ‫بر دوش من می گذارد‪ ،‬این بار حتما خصوصی ست»‬ ‫مجموعه «هفت» به مس��مط اختصاص یافته و شاعر‬ ‫برای اینک��ه مضمون کمتر با قال��ب غریبگی کند‪ ،‬از‬ ‫زبانی ارکاییک بهره برده و برای چندوچون کردن در‬ ‫این باره البته مجالی فراخ الزم است که اینجا نیست‪.‬‬ ‫ام��ا «زخمه» به عن��وان اخرین مجموعه منتشرش��ده‬ ‫اذرمانی‪ ،‬حجیم ترین مجموعه او نیز هس��ت‪ .‬جعفری‬ ‫در ای��ن مجموعه نیز کماکان هم��ان برخورد و انتظار‬ ‫ماهیتی را از غزل دارد و حتی مضامینش هم کم وبیش‬ ‫هنوز مطرح هستند اما در ساخت به امکانات تازه تری‬ ‫نیز می پ��ردازد و مثال روای��ت را در برخی از غزل ها‬ ‫از قبیل «خواب دیده ام که دیده ام‪ »...‬اش��کارتر به کار‬ ‫می گی��رد‪ .‬یا مث�لا در غزلی دیگر روایت‪ ،‬بس��تر همه‬ ‫اتفاقات می شود‪:‬‬ ‫«ظهرها گریه ام که می گیرد‪ ،‬تلفن می زنم به لبخندت‬ ‫مش��کل من فقط همین شده است که بگیرم شماره ی‬ ‫چندت‬ ‫سر کارت نیامدم اما‪ ،‬دل من پشت میز‪ ،‬زندانی ست‬ ‫تلف��ن را خودت ج��واب ب��ده‪ ،‬خس��ته ام از صدای‬ ‫هم بندت‪»...‬‬ ‫و البت��ه پرس��ش های او نیز در هر س��اختی همچنان‬ ‫ادامه دارد؛ پرس��ش هایی که از نوعی نگاه جبری س��ر‬ ‫براورده اند‪:‬‬ ‫«وطنم خاک‪ ،‬تنم خاک‪ ،‬چه فرقی دارد‬ ‫که تنم را بکشم یا وطنم را بکشم»‬ ‫در مجموع‪ ،‬برخی نکات مهم و ویژه در شعر جعفری‬ ‫هس��ت که توجه به انها بد نیست؛ اگرچه مجبوریم از‬ ‫انها تیتروار بگذریم‪.‬‬ ‫ در اثار جعفری اذرمانی معموال نگاه پارادوکسیکال‪،‬‬‫منجر به ایجاد طنز می ش��ود؛ خنده دار یا س��همگین و‬ ‫نتیجه اینکه مخاطب هربار از زیس��تن در این روزگار‬ ‫بر خود می لرزد‪:‬‬ ‫از بس که مرده ایم‪ ،‬زمین باد کرده است‬ ‫چیزی نمانده است که باال بیاورد‬ ‫ در ش��عر او م��ع م��وال از قطعیت خبری نیس��ت و‬‫ان��گار هم��ه بازخوانی ه��ای او برای همی��ن گریز از‬ ‫قطعیت است‪ .‬چه خوب تر خواهد بود اگر جعفری از‬ ‫سطرهایی که به نوعی بوی پند و القا و شعار می دهند‪،‬‬ ‫کال بپرهیزد‪.‬‬ ‫ در اث��ار اذرمان��ی از ضرباهنگ ه��ا معموال خوب‬‫اس��تفاده می ش��ود؛ مثال قافیه های درونی گاهی کامال‬ ‫فضا را تداعی می کنند؛ چنان که در بیت زیر انگار زیر‬ ‫ضرباهنگ فاجعه‪ ،‬کمبود اکسیژن نیز تداعی می شود‪:‬‬ ‫اتش زدم به بودن‪ ،‬تا گر بگیرم از تن‬ ‫حرفی ست مانده در من‪ ،‬می سوزم و دهان نیست‬ ‫و نهایتا اینکه ای کاش جعفری هیچ گاه به وزن و قافیه‬ ‫و ردیف اجازه ندهد که س�لامت زبان را در انتخاب‬ ‫مضمون‪ ،‬س��اخت افعال‪ ،‬نحو و بیان سلیس و استفاده‬ ‫از اصطالحات و ترکیبات دس��تخوش خدشه کنند‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر نزدیک شدن به موسیقی و بافت معیار زبان‬ ‫فارس��ی نیز می تواند در فراگیرترش��دن این اثار‪ ،‬موثر‬ ‫باشد‪.‬‬ ‫سه شعر منتشر نشده از مریم جعفری اذرمانی‬ ‫‪)1‬‬ ‫با نمای شطرنجی‪ ،‬اسمان خراش اینجاست‬ ‫نرخ خودکشی باالست‬ ‫رخ نمی دهد فرصت‪ِ ،‬‬ ‫می شود سبک باشم مثل قطره ای باران‬ ‫تا بیفتم ان پایین‪ِ ،‬‬ ‫فرش عابران دریاست‬ ‫بهتر است برگردم بلکه طول موجم را‬ ‫پله پله بشمارم‪ ،‬پا به پا کنم‪ ،‬فرداست‬ ‫روزهای بی تکرار! از گذشته برگردید‬ ‫بعدتان به جز شادی‪ ،‬هرچه دیدم از حاالست‬ ‫حس نمی کنم مرگم ا ن َقدَ ر مهم باشد‬ ‫گرچه تیتر خواهد شد‪ :‬شاعری جوان می خواست‪:‬‬ ‫پاره پار ه خود را در مالفه ب ُ ْگذارد‬ ‫لباس مردن هم‪ِ ،‬‬ ‫در ِ‬ ‫رنگ زندگی پیداست‬ ‫‪)2‬‬ ‫سری از دار اویزان‪ ،‬زبانش را دراورده ست‬ ‫چه حرفی داشت با مردن؟ که جانش را دراورده ست‬ ‫زنی محو تماشا‪ ،‬عکس فرزندش در اغوشش‬ ‫که چندی پیش‪ ،‬مغز استخوانش را دراورده ست‬ ‫خالفی کرده ایا مرد زندانبان که یک عمر است‬ ‫خالف دیگران هر روز‪ ،‬نانش را دراورده ست‬ ‫چه دارد ابر زخمی تا ببارد پیش چشم او‬ ‫که با یک اشک‪ ،‬کفر اسمانش را دراورده ست‬ ‫‪)3‬‬ ‫هم کسی صادقانه مادر نیست‪،‬‬ ‫هم نزاییده مادرند همه‬ ‫چه بگویم به بچه های خودم؟‬ ‫که عزیزانه دخترند همه‬ ‫اسمان بیکرانه تر شده اَست‪،‬‬ ‫ابرها از زمین سیاه ترند‬ ‫گرچه شالق می زند باران‪،‬‬ ‫این کبودان کبوترند همه‬ ‫خاک‪ ،‬پر کرده است بینی را‪،‬‬ ‫بوی فریاد را نمی شنود‬ ‫حنجره! الل شو‪ ،‬که در کابوس‪،‬‬ ‫الجرم گوش ها کرند همه‬ ‫گور جای نفس کشیدن نیست‪،‬‬ ‫دستم از خاک می زند بیرون‬ ‫دیگرانی که شاعرند منم‪،‬‬ ‫شاعرانی که دیگرند همه‬ ‫‪75‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫به بهانه پخش مستند سیاسی‪ -‬تاریخی شاخص‬ ‫دهه شصت‪ ،‬دهه شاخص ها‬ ‫همچنان که انتظار می رفت در برهوت مستندس��ازی سیاسی ـ تاریخی‪ ،‬مستندهایی‬ ‫متوسط الحال چون «شاخص» موفق شده اند نظر تعداد کثیری از مخاطبان را به خود‬ ‫جلب کنند و این در حالی است که مستندهایی مانند ان از ضعف هایی رنج می برند‬ ‫که این ضعف ها عمدتا مربوط به نبود یک نگاه بصری و محتوایی با پش��توانه است‬ ‫و نه برخی مسائل حاشیه ای سیاسی؛ گرچه این روزها خبر می رسد مستند «خالص»‬ ‫به تهیه کنندگی موسسه حفظ و نشر اثار امام خمینی و بیشتر در اعتراض به ساخت‬ ‫مستند شاخص هم ساخته شده است ‪ .‬اما نکته ای که از ان غفلت شده‪ ،‬دهه پرخاطره‬ ‫و پرحرف و حدیث ش��صت است که البته از س��ال ‪ 1357‬تا ‪ 1368‬را دربر می گیرد؛‬ ‫زیرا جدای از ریش��ه یابی برخ��ی نزاع های اخیر در اختالفات هم��ان زمان‪ ،‬به گواه‬ ‫همین مستندهای ش��اخص و‪ ...‬می توان ردپای بسیاری از وقایع کنونی را به شکلی‬ ‫دیگر در همان زمان دید؛ ازدحام نیروهای انقالبی و با گرایش های مختلف‪ ،‬حضور‬ ‫گرایش های ملی و لیبرال‪ ،‬نوپا بودن انقالب‪ ،‬تجربه مدتی ازادی مطلق سیاسی‪ ،‬رشد‬ ‫و ریزش نیروهای انقالب‪ ،‬جنگ‪ ،‬اختالفات سیاس��ی مدیران خودی‪ ،‬گروگانگیری‬ ‫س��ال ‪ 1358‬از اعضای سفارت امریکا‪ ،‬انحالل حزب توده‪ ،‬اختالفات سپاه و کمیته‬ ‫و ارتش‪ ،‬قصه قائم مق��ام رهبری‪ ،‬وقایع مربوط به منافقین و جدایی طلبان گنبد‪ ،‬امل‬ ‫و خوزستان و کردستان‪ ،‬قصه پرغصه حج خونین ‪ ،1366‬جنگ نفتکش ها‪ ،‬حمله به‬ ‫ایرباس مسافربری‪ ،‬قصه مرحوم شریعتمداری‪ ،‬قصه انجمن حجتیه و‪ ...‬هزاران نمونه‬ ‫بزرگ و کوچک دیگری هستند که به طرزی خارق العاده در ظرف زمانی اندک تنها‬ ‫‪ 11‬س��ال گنجانده شده اند‪ .‬جالب اس��ت اگر چنین دهه پرواقعه ای در جایی غیر از‬ ‫اسیب شناسی رسانه ملی در زمینه‬ ‫ساخت مستندهای سیاسی ـ تاریخی‬ ‫راهی که امدیم‬ ‫راهی که‬ ‫خواهیم رفت‪...‬‬ ‫سیدحمیدرضا قادری‬ ‫تردید؛ شاید مهم ترین معضل بشر در عصر غیبت چیزی‬ ‫نباشد جز تردید‪ .‬در حقیقت انچه پایه گذار دانش است‪،‬‬ ‫انچه من و ت��و را وادار می کند تا در پی حقیقت روان‬ ‫ش��ویم‪ ،‬در صحت گفتار دیگران شک کنیم و بی شمار‬ ‫گفت وگوها و مجادالت ش��کل بگیرند‪ ،‬تردید بشر در‬ ‫چیز یا چیزهاست‪ .‬ریشه نسبیت نیز چیزی جز تردید‬ ‫نیست‪ .‬پس بیراه نمی بینم به عنوان ناظر بیرونی برخی‬ ‫از مجادالت انس��ان قرن حاضر‪ ،‬مدعی شوم او قربانی‬ ‫تردید خویش اس��ت‪ .‬از همین رو مهم ترین رس��الت‬ ‫منج��ی اخرالزمان را رفع این تردید می دانم؛ اینکه حق‬ ‫کدامین س��و است و محق کیست‪ .‬بر خالف گمان انها‬ ‫ک��ه می پندارند َمرکب منجی بر دریایی از خون و قتال‬ ‫می گذرد‪ ،‬باید گفت راه وی از میان رفع تردیدها گشوده‬ ‫می شود‪ .‬اگر نیک بنگریم در ان لحظه که منجی ظهور‬ ‫می کن��د‪ ،‬وی به مدد پاره ای نش��انه های ماورایی چون‬ ‫صیحه اسمانی و برخی امدادهای غیبی متفاوت بودن‬ ‫خ��ود را به ناظرین پیرامون ثابت می کند و انگاه که بر‬ ‫مریدان ثابت شد وی همان موعود منتظر است‪ ،‬مرددین‬ ‫و مش��ککین در سیما و بیان وی حقیقت را به تمامه و‬ ‫ناب می یابند‪ .‬با برطرف شدن ابرهای تیره تردید دیگر‬ ‫‪76‬‬ ‫ایران رخ داده بود‪ ،‬اکنون خوراک ده ها س��ال س��اخت صدها مس��تند تامین بود‪ .‬تنها‬ ‫مورد حج خونین ‪ 1366‬یا قصه انقالب فرهنگی س��ال ‪ 1359‬که مظلومانه به محاق‬ ‫رفته اند‪ ،‬می تواند به رفع برخی شبهاتی که در اذهان جا افتاده اند‪ ،‬یاری رساند‪ .‬یا تبیین‬ ‫خیانت های حزب توده و دیگر اذناب جبهه مارکسیس��م می تواند نسل کنونی را که‬ ‫خوراک مطالعاتی وی را برخی بنگاه های انتشاراتی و مترجمان نئومارکسیست تامین‬ ‫می کنند‪ ،‬هوشیار سازد‪.‬‬ ‫ان هم در شرایطی که حتی از دیدی مدیرمحور و رسمی روایت صحیح و جذاب و‬ ‫مستند دهه شصت بهترین کارکرد را در شناحت جریان های معارض نظام و روشنگری‬ ‫نس��ل جوان دارد‪ ،‬ولی دریغ! متاسفانه در میان سکوت مسئوالن رسانه و حتی دیگر‬ ‫نهادهای فعال‪ ،‬شبکه های ماهواره فارسی زبان خارج نشین هستند که با تکیه بر برخی‬ ‫عناصر و برخی حاضران در ان برهه تاریخی دست به تحریف و تعریف و تشکیک‬ ‫در تاریخ می زنند‪ .‬جالب انکه تمام تالش های برنامه هایی مانند «دیروز‪ ،‬امروز‪ ،‬فردا»‬ ‫یک س��ره در خدمت روایت شفاهی ان برهه اس��ت؛ کاری که یک مستند به راحتی‬ ‫می تواند در چند دقیقه انجام دهد‪ .‬این در حالی است که به دلیل شتاب زیاد پیشرفت‬ ‫کشور در همه ابعاد پس از جنگ‪ ،‬فراموشی دسته جمعی عارض همه ابنای ایرانی شده‬ ‫است‪ ،‬چون بشر دوست دارد خاطرات بد را فراموش کند‪ .‬ولی این رسانه ملی است‬ ‫که باید با نمایش مس��تند ان دوران از راهی که امده ایم‪ ،‬بگوید تا همه ش��اکر وضع‬ ‫موجود و حافظ ان باش��ند‪ .‬وقتی رسانه ملی در این زمینه کم کاری کند بدیهی است‬ ‫عده ای با باال و پایین رفتن قیمت گوجه در فصل زمستان ناالن شوند؛ چون یادشان‬ ‫رفته زمانی در بدترین ش��رایط اقتصادی و سیاس��ی و نظامی در همین چاردیواری‬ ‫ایران اس�لامی زندگی ک��رد ه و دوام اورده اند‪ .‬متاس��فانه هنوز دهه ش��صت نادیده‬ ‫گرفته می ش��ود در حالی که این دهه بی نهایت شاخص ها برای اینده ما در دل خود‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫جایی برای چون و چرا نمی ماند و سیل خروشان انسان های‬ ‫رهاشده از تردید به گرد حقیقت ناب وی جمع می شوند‪.‬‬ ‫تصورش دیگر س��هل است که ناگهان میلیاردها انسان به‬ ‫فرق‬ ‫حقیقت رسیده و رهاشده از قید و بند تسنن و تشیع و َ‬ ‫مختلف‪ ،‬با یک نگاه و یک رهبر که به انها می گوید حقیقت‬ ‫چیس��ت‪ ،‬بی تردید به صف دشمن می تازند‪ .‬رمز پیروزی‬ ‫سهل و زودگذر منجی در اخرالزمان در همین نکته است که‬ ‫وی بر پایه معجزات خفیه و قدرت استدالل تردید را پس‬ ‫زده و انگاه دیگر جایی برای رهبران و اندیشه ها نمی ماند‪.‬‬ ‫همه اندیشه و رهبری در وی خالصه شده و امواج طوفانی‬ ‫انسان های خسته از بی عدالتی و بی هویتی گرد او جمع شده‬ ‫و وی به کمک نیروی انسانی بسیار بزرگش می تواند دنیا را‬ ‫مسخر خود و ارمان عدالت طلبانه اش کند‪ .‬اینگونه است که‬ ‫می توانیم تا پیش از فرا رسیدن ان روز مدعی شویم هر چه‬ ‫بال و هر چه فتنه است زیر سر تردید است؛ تردیدی که از‬ ‫روز اول با داس��تان شیطان و ادم و حوا زاده شده و تا اخر‬ ‫ادامه خواهد داشت‪.‬‬ ‫این همه گفتم تا برس��م به این مقصود که عصر فعلی که‬ ‫عصر رس��انه لقب گرفته به دلی��ل انفجار اطالعاتی که در‬ ‫پس ان نمی توان به س��ادگی ـ و جز با تمس��ک به برخی‬ ‫شاخص ها مانند دین و گزاره های قطعی ـ درست ان را از‬ ‫نادرستش تشخیص داد‪ ،‬عصر تردیدهاست و شاید بیش از‬ ‫گذش��ته الزم باشد تا انان که دغدغه احیای حقیقت دارند‬ ‫در کار خود مس��تمر و جدی بکوش��ند؛ زیرا ترکش های‬ ‫تردید از هر س��و و به هر شکل روانه هستند‪ .‬شاید درک‬ ‫ش بر برخی سخت بود‬ ‫این مساله تا پیش از وقایع سال پی ‬ ‫اما اکنون که یک سال از ان روزها فاصله گرفته ایم و برخی‬ ‫کمین گاه ها مشخص شده اند‪ ،‬می توانیم دریابیم که در همه‬ ‫س��ال های پیش که توپخانه رسانه ای ما مشغول دفن مردم‬ ‫زیر اوار سریال های نودشبی و برنامه های مجادله ای مانند‬ ‫نود ورزشی و برنامه هایی از قسم «به خانه برمی گردیم» بود‪،‬‬ ‫سازه تردید در جبهه تاریخ انقالب ارام ارام در حال ساخته‬ ‫شدن بود؛ بی انکه اصحاب رسانه در این زمینه کار خاصی‬ ‫انجام دهند‪ .‬س��خن از ساخت برنامه های مستند سیاسی ـ‬ ‫تاریخی اس��ت که در هر رسانه ای از رسانه های دنیا نقش‬ ‫غیرقابل ان��کاری در جذب مخاطب و انتقال بخش��ی از‬ ‫حقایق به مردم دارند‪.‬‬ ‫رش��د گیرنده های ماهواره ای و شبکه های فارسی ‍ زبان که‬ ‫به راحتی کوچک ترین حقیقت رخ داده در همین چند ماه‬ ‫پیش را انچنان در هاله ای از تردید قرار می دهند که من و‬ ‫توی واقع شده در دل همان رویداد تاریخی نیز در وقوع ان‬ ‫رخداد شک می کنیم‪ ،‬نمایشی دیگر از چهره تردید است‬ ‫که در زندگی ما رس��وخ کرده اس��ت‪ .‬در حقیقت تالش‬ ‫برنامه ساز های بیگانه ان است که اگر نمی توانند شما را قانع‬ ‫کنند حقیقت ساخته شده توسط انها را بپذیری‪ ،‬دست کم‬ ‫انقدر در دیدن حقیقت مردد ش��وی و سردرگم که از خیر‬ ‫کشف حقیقت بگذری و س��ر در گریبان خود فروبرده و‬ ‫به روایت ش��خصی خود از تاریخ بسنده کنی ـ که معلوم‬ ‫نیست چه اندازه از حقیقت است ـ یا اصوال بی روایت و‬ ‫بی طرف بمانی‪ .‬حال باید پرس��ید در میانه این نزاع‪ ،‬رسانه‬ ‫ملی جمهوری اسالمی چه می کند؟ چه اندازه تالش می کند‬ ‫تا از حقیقت رفع اتهام کند و مانع تردیدافکنی ها شود؟‬ ‫یکی از راه های س��اده ولی الزم ب��رای حکایت حقیقت‪،‬‬ ‫س��اخت و پخش مس��تندهای سیاس��ی ـ تاریخی است؛‬ ‫برنامه های��ی که تالش می کنند با عبور از قرائت رس��می‬ ‫و ع��ام‪ ،‬تاریخ را بماهو تاریخ روایت کنند‪ .‬اگر مش��تری‬ ‫برخی از ش��بکه های زیرزمینی فروش ‪ DVD‬باشید ـ که‬ ‫این روزها تعدادش��ان کم نیست ـ در کنار فروش پررونق‬ ‫سریال های زیرنویس شده‪ ،‬برخی افراد خوش ذوق به ارائه‬ ‫شماری از بهترین مستندهای شبکه های مهمی چون ‪NG‬‬ ‫و ‪ BBC‬مش��غول هس��تند‪ .‬در میان برخی از این تولیدات‪،‬‬ ‫مستندهای سیاسی ـ تاریخی که عمدتا مربوط به روایت‬ ‫دیگرگون��ه جنگ جهان��ی اول و دوم یا جن��گ عراق و‬ ‫افغانستان هستند‪ ،‬جلوه ای دیگر دارند که در انها می توان‬ ‫قدرت نمایی این رسانه ها را در زمینه روایت تاریخ انگونه‬ ‫که خود می خواهند‪ ،‬دید و فرای محتوای انها اهمیت دادن‬ ‫چنین شبکه هایی به مقوله ساخت مستند سیاسی ـ تاریخی و‬ ‫اینکه برای ساخت این مستندها گروه سازنده متحمل رنج‬ ‫و مشقت فراوانی می شوند‪ ،‬نشان دهنده اهمیت این دست‬ ‫س��اخته ها برای اذناب رسانه ای غرب است‪ .‬این در حالی‬ ‫است که در سال های اخیر انبان رسانه ملی ما کامال از این‬ ‫نوع کارها خالی بوده و حت��ی در پاره ای مواقع که برخی‬ ‫اهالی فرهنگ و هنر خود به س��اخت چنین مس��تندهایی‬ ‫مشغول ش��ده اند‪ ،‬راهی به دربار رسانه ملی نیافتند؛ مانند‬ ‫مس��تندهایی که محمدحس��ین جعفریان از ظهور طالبان‬ ‫در افغانس��تان ساخت که هیچ گاه پخش نشد یا مستندی‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫رسانه‬ ‫درباره قتل مش��کوک ادواردو انیلی که در میان هاله ای از‬ ‫اختالفات سیاس��ی و رسانه ای ما با طرف ایتالیایی پخش‬ ‫شد و پرونده اش بسته شد (بگذریم از رفتار غرب در قضیه‬ ‫قتل مشکوک ندا اقاسلطان که بی توجه به استقالل سیاسی‬ ‫کشورمان هر چه خواستند علیه ما ساختند)‪ .‬این در حالی‬ ‫است که این نوع مستندها نقش بسزایی در اگاهی بخشی‬ ‫توده ها و کاستن از بار منفی تردیدافکنی تبلیغات رسانه ای‬ ‫بیگانه دارد و در سطحی دیگر باعث رونق تاریخ خوانی در‬ ‫میان قشر باسواد جامعه می شود‪.‬‬ ‫در یک نگاه کلی عمده مستندهای سیاسی ـ تاریخی رسانه‬ ‫ملی (اگر بتوان بر برخی عنوان مستند گذاشت) به یکی‪ ،‬دو‬ ‫برنامه گفت وگومحور با مشارکت اسامی محدودی چون‬ ‫خس��رو معتضد‪ ،‬جواد منصوری‪ ،‬عبداهلل شهبازی‪ ،‬رسول‬ ‫جعفریان‪ ،‬عباس سلیمی نمین و یکی دو نام دیگر‪ ...‬خالصه‬ ‫می شود‪ .‬در حالی که در همین مدت بی شمار مستند قابل‬ ‫توجه درب��اره انقالب ایران و ش��خصیت هایی چون امام‬ ‫خمینی (ره) توس��ط «دیگران» ساخته شده است (یکی از‬ ‫انها مستندی بود که شبکه المنار ـ و نه یک شبکه ایرانی!‬ ‫ـ درباره امام خمینی (ره) س��اخت که عمال تا کنون بهترین‬ ‫مس��تند درباره ایشان بوده اس��ت)‪ .‬این در حالی است که‬ ‫اکنون در شرایطی قرار داریم که به دلیل برامدن نسل سوم‬ ‫که خاطره دقیقی از وقایع انقالب‪ ،‬جنگ و دوران خطیر دهه‬ ‫شصت ندارد‪ ،‬به راحتی در میان تبلیغات رسمی تلویزیون‬ ‫و بمباران تبلیغاتی شبکه های ریز و درشت ماهواره‪ ،‬می ماند‬ ‫که حقیقت کدام اس��ت؟ پس نباید توقع داشته باشیم این‬ ‫نس��ل یا دس��ت کم برخی از انها که مجبور بودند از میان‬ ‫س��طور کتب تاریخ مدارس نام پادش��اهان اق قویونلو و‬ ‫قراقویونلو را به خاطر بسپارند‪ ،‬دقیقا بدانند چرا در فاصله‬ ‫‪ 25‬م��رداد تا ‪ 28‬مرداد ‪« 1332‬مرگ بر ش��اه» به «مرگ بر‬ ‫مصدق» تبدیل شد؟ نباید حیران بمانیم چرا حقیقت را کف‬ ‫خیابان هامطالبهمی کنند؟‬ ‫گرچ��ه در چن��د س��ال اخی��ر و ب��ا چاپ برخ��ی کتب‬ ‫سیاس��ی ـ تاریخی از س��وی مرکز اس��ناد انقالب اسالمی‬ ‫و انتش��ارات س��وره مهر تالش ش��ده تاریخ ب��ه روایت‬ ‫تاریخ س��ازان بار دیگر روایت ش��ود‪ ،‬ول��ی به دلیل ضیق‬ ‫حوصله ها و افت سرانه مطالعه و اینکه اصوال کار تصویر‬ ‫تاثیرگذارتر از اثر مکتوب است‪ ،‬این دست تالش های قابل‬ ‫تقدیر نتوانستند جای خالی مستندهای سیاسی ـ تاریخی‬ ‫را پر کنند‪ ،‬به گونه ای که همین ناشران به ضمیمه کتبشان‪،‬‬ ‫گاه ‪ CD‬مستندی از همان کتاب هم عرضه کرده اند (مانند‬ ‫کتاب پرفروش خاطرات عزت شاهی)؛ جست وجو برای‬ ‫یافتن چرایی این نقیصه در س��اختار برنامه س��ازی رسانه‬ ‫ملی و بی توجهی به ساخت مستندهای سیاسی ـ تاریخی‬ ‫درباره وقایع یکصد سال اخیر‪ ،‬ما را به دالیلی از این دست‬ ‫رهنمون می سازد که‪:‬‬ ‫‪ .1‬شرایط سیاسی متغیر و پرس��وءتفاهم ایران که جا برای‬ ‫هرگونه تفسیر بی طرفانه و دست کم غیررسمی را می بندد‪ ،‬به‬ ‫ویژه انکه هنوز بسیاری از تاریخ سازان زنده اند و ممکن است‬ ‫هر گونه روایت تصویری تاریخ با یا بی انها‪ ،‬منشا سوءتفاهم‬ ‫ش��ود‪ .‬برای نمونه حضور برخی از سران نهضت ازادی در‬ ‫برخیبرهه هایانقالباسالمیمساله ایغیرقابلتردیداست‬ ‫ولی بیان تصویری تاریخ با حضور انها از رس��انه ملی چه‬ ‫پیامدهایی خواهد داشت؟ جالب انکه در سوی دیگر ماجرا‪،‬‬ ‫مستندسازان غربی که از این دست مالحظات ما ندارند‪ ،‬با‬ ‫حضور این افراد تاریخ را روایت می کنند و مستندهای انها به‬ ‫دلیل بهره مندی از چنین چهره هایی برای نسل جوان جالب‬ ‫و به اصطالح بی طرفانه! جا می افتد‪ .‬پس ایشان بی رقیب و‬ ‫بی حریف سخن خود را می زنند و می روند‪.‬‬ ‫‪ .2‬ن��ازل بودن زیبایی شناس��ی فنی و بصری مس��تندهای‬ ‫ساخته شده به گونه ای اس��ت که در بینندگان رغبتی برای‬ ‫تماش��ا ایجاد نکرده و در نتیجه این نوع برنامه ها هیچ گاه‬ ‫برای یک مدیر رس��انه ای توجیه گر دریافت بهترین زمان‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫پخش یا اختصاص بودجه هنگفت نبوده اند‪ .‬پس این دست‬ ‫مستندها با بودجه کم و حمایت مدیریتی پایین ساخته شده‬ ‫و نتیجه قابل پیش بینی اس��ت‪ ...‬تکرار این سیکل معیوب‬ ‫می ش��ود انچ��ه االن در دس��ت داریم‪ :‬ارش��یوی غنی از‬ ‫تصاویر تاریخی ولی انبانی خالی از مستندهای قابل عرضه‬ ‫حتی در س��طح ب��ازار داخلی چه برس��د بین المللی‪ .‬نبود‬ ‫این زیبایی شناس��ی بصری را باید در نقص نظام اموزشی‬ ‫موسسه های هنری و حتی دانشکده صداوسیما دانست که‬ ‫گروه های تخصصی برای این منظور تربیت نمی کنند‪ .‬در‬ ‫نتیجه همان گروهی که کار س��اخت فالن برنامه مناسبتی‬ ‫را برعهده داشته‪ ،‬ساخت مستند تاریخی را هم می پذیرد‪.‬‬ ‫نتیجه این می شود که نماهای گفت وگو با فالن فرد تاریخی‬ ‫تو گو با روحانی ـ کارشناس‬ ‫مشابه نماهایی است که از گف ‬ ‫«برنامه گلبرگ» دیده ایم‪ .‬بیننده نیز خس��ته و دلزده از این‬ ‫تکرارها‪ ،‬عطای برنامه را به لقایش می بخشد‪.‬‬ ‫‪ .3‬زمان��ی بس��ته بودن در های ارش��یو رس��انه ملی روی‬ ‫مستندسازان و برنامه س��ازان معضلی بود ولی االن هم که‬ ‫قطره چکانی این ارشیوها گشوده شده اند‪ ،‬با معضل جدیدی‬ ‫روبه روییم و ان افت محتوایی مستندها و تکیه بر نمایش هر‬ ‫چه بیشتر تصاویر کمتر دید ه شده ارشیوی است که در اتیه‬ ‫نزدیکمستندسازیسیاسی ـ تاریخیرابهانحرافمی کشاند‪.‬‬ ‫این در حالی است که روح اصلی مستند‪ ،‬محتوایی است که‬ ‫در پی القای ان به مخاطب است‪ .‬برای نمونه دو سال پیش‬ ‫مستندی ناب به نام گرگ ها از تلویزیون جمهوری اسالمی‬ ‫ایران پخش ش��د که درب��اره خیانت های منافقین در زمان‬ ‫جنگ و مشخصا حاصل دستیابی نهادهای اطالعاتی ایران‬ ‫به ارشیو استخبارات عراق پس از حمله امریکا بود‪ .‬ولی‬ ‫سازندگان ان برنامه به جای انکه ان تصاویر غنی و نایاب‬ ‫را ـ ک��ه بالذاته جذاب بودند و بی نیاز ب��ه هر کاری ـ در‬ ‫دل یک تحلیل درس��ت بصری و محتوایی با گذشته سیاه‬ ‫و عبرت اموز سازمانی پیوند بزنند که اکنون هم قوی ترین‬ ‫تشکیالت معارض با نظام جمهوری اسالمی است‪ ،‬تنها به‬ ‫نمایش تصاویر ارشیوی و اطالعاتی بسنده کردند‪.‬‬ ‫‪ .4‬ضعف مدیریتی و برنامه ریزی برای تولید مس��تندهای‬ ‫سیاس��ی ـ تاریخی که مهم ترین دلی��ل ان را باید در نبود‬ ‫نگاهی اس��تراتژیک و البته جس��ور جست‪ .‬به دلیل برخی‬ ‫تنگ نظری ها و همچنین برخی مخاطرات ساخت اینگونه‬ ‫برنامه ها‪ ،‬مدیران عافیت طلب رسانه نمی پذیرند وارد چنین‬ ‫میدانی ش��وند‪ .‬از طرفی غلبه ن��گاه تولیدمحور و مالی بر‬ ‫برخی تهیه کنندگان رس��انه باعث ش��ده ایش��ان به جای‬ ‫س��اخت چنین برنامه هایی که فرایندی زمان بر و متکی بر‬ ‫تحقیق و گفت وگو و مراقبه بصری دارند‪ ،‬به سراغ ساخت‬ ‫برنامه های ترکیبی گفت وگومحور به ظاهر سیاسی ـ تاریخی‬ ‫بروند که هم کم هزینه تر است و هم به راحتی می توان‬ ‫حواش��ی ان را کنترل کرد‪ .‬نتیج��ه این نگاه رخوت بار‬ ‫این می ش��ود که وقتی کمی الی در باز می ش��ود‪ ،‬همه‬ ‫را سرما می برد؛ اسفندماه ‪ 1388‬برنامه «سیاست ایرانی»‬ ‫که به صورت زنده از شبکه چهار پخش شد‪ ،‬نمونه ای‬ ‫خوب از ساخت یک برنامه سیاسی ـ تاریخی مناظره ای‬ ‫(و نه مستند) بود که به دلیل پخش زنده و طرح برخی‬ ‫مس��ائل کمتر بیا ن شده‪ ،‬مدتی در فضای سیاست ایران‬ ‫جریان ساز ش��د‪ .‬جالب انکه این برنامه در سال ‪1389‬‬ ‫دیگر پخش نشد‪ .‬گفتارهای میهمانان برنامه به ویژه دکتر‬ ‫ص��ادق زیباکالم و بح��ث داغ وی با یکی‪ ،‬دو میهمان‬ ‫ان برنامه (عباس سلیمی نمین‪ ،‬یعقوب توکلی و خسرو‬ ‫معتض��د) درباره هوی��ت رضاخان‪ ،‬گرچه ش��یرین و‬ ‫دوست داشتنی و در نوع خود بدیع بود‪ ،‬ولی نشان از فقر‬ ‫مباحث دقیق تاریخی در رسانه ما داشت که به اعتراف‬ ‫میهمانان برنامه برخی مباحث ان مناظرات چالش زایی‬ ‫خود را مدیون فضای راکد مباحث تاریخی هس��تند و‬ ‫اال به خودی خود جزو اولویت بحث های سیاس��ی ـ‬ ‫تاریخی تلقی نمی شدند‪.‬‬ ‫‪ .5‬یکی دیگر از علل بی رغبتی س��پهر رس��انه ای ایران‬ ‫ـ از مدیران رسانه و برنامه سازان گرفته تا خود بینندگان‬ ‫ـ به س��اخت و دی��دار برنامه های تاریخ��ی را باید در‬ ‫نبود یک راوی خوب رس��انه ای جست‪ .‬در بسیاری از‬ ‫شبکه های رسانه ای دنیا با انتخاب مجریان و گویندگان‬ ‫و مستندس��ازان خوش سخن‪ ،‬خوش محضر و گرم که‬ ‫بتوانند ارتباط سمپاتیک با بیننده برقرار کنند ـ بی انکه‬ ‫از کیفیت مباحث تاریخی کاسته شود ـ تالش می کنند‬ ‫تاریخ را از دریچه نگاه ان راوی جذاب به بیننده منتقل‬ ‫کنند‪ .‬متاسفانه هنوز جز مورد خاص «خسرو معتضد»‪،‬‬ ‫فرای همه انتقادهایی که بر وی وارد است‪ ،‬دیگر راویان‬ ‫یا مجریان برنامه های سیاسی ـ تاریخی با لحنی امرانه‪،‬‬ ‫خشک‪ ،‬رسمی یا تلخ درصدد تحلیل تاریخ هستند که‬ ‫در بیننده رغبتی برای پیگیری باقی نمی گذارد‪.‬‬ ‫به هر روی گرچه در سه سال اخیر با ساخت و پخش‬ ‫برخی مستندهای سیاس��ی ـ تاریخی (مانند شاخص‪،‬‬ ‫دفاع مقدس‪ ،‬امام روح اهلل و گرگ ها) تالش شده روایتی‬ ‫نو از انقالب و تاریخ چند ده سال اخیر ارائه شود‪ ،‬ولی‬ ‫هنوز انچنان که باید و ش��اید مدیران رسانه از خواب‬ ‫بیدار نشده اند‪ .‬این در حالی است که مهم ترین رسالت‬ ‫رسانه ملی تالش برای رونمایی از حقیقت برای نسل‬ ‫جوان در عصر تردیدهاست‪ .‬مهمی که بخشی از ان با‬ ‫ساخت مستندهای سیاس��ی ـ تاریخی درباره انچه در‬ ‫صد سال گذشته بر ما رفته‪ ،‬حاصل می شود‪.‬‬ ‫‪77‬‬ ‫مطالعات نظری رسانه‬ ‫قدمگاه‬ ‫قدمگاه‬ ‫مطالعات فرهنگی و تقابل روشنفکری‪ /‬عامه پسندی‬ ‫سلطه و مقاومت‪ :‬خصلت دو وجهی فرهنگ عامه پسند‬ ‫حسین سرفراز‬ ‫طرح مساله‬ ‫مطالعات فرهنگی به مثابه رش��ته (یا ضد رش��ته) ای‬ ‫اکادمیک حاصل برخورد گفتمان های متعدد اس��ت‪:‬‬ ‫گفتمان های علمی دانش��گاهی نظیر جامعه شناس��ی‪،‬‬ ‫مردم شناس��ی‪ ،‬روان شناس��ی‪ ،‬علوم سیاسی و اقتصاد‬ ‫و‪ ...‬و زیر شاخه های علمی خاص ایشان که در دوران‬ ‫مدرن یا عصر جدید بویژه طرفداران بسیار یافته است‪،‬‬ ‫مانند جامعه شناسی فرهنگ یا انسان شناسی فرهنگی‪،‬‬ ‫روان شناسی اجتماعی‪ ،‬سیاستگذاری فرهنگی و اقتصاد‬ ‫سیاسی‪.‬‬ ‫از سویی نیز‪ ،‬گفتمان های غالب اجتماعی عصر جدید‬ ‫در شکل بندی مطالعات فرهنگی اثرگذار بوده اند‪ ،‬مانند‬ ‫گفتمان فرهنگ واحد جهانی که از سوی افرادی چون‬ ‫ارنولد توین بی‪ ،‬تاریخدان‪ ،‬اش��اره به یکسان سازی و‬ ‫فراگیری فرهنگ مس��لط غرب (ک��ه نمونه عینی اش‬ ‫را می توان پروژه امریکایی س��ازی دانس��ت) و از بین‬ ‫رفتن دیگر فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها به ویژه فرهنگ‬ ‫شرق (که خویش را در تقابل با فرهنگ غرب می بیند)‬ ‫می کند و در برابر ان گفتمان چند فرهنگ گرایی است‬ ‫که بر ناگزیر بودن جامعه مدرن متاخر از تش��کیل و‬ ‫تعدد گروه های فرهنگی متمایز تاکید دارد‪ .‬گروه هایی‬ ‫که روزی به واسطه تجربه تلخ استعمار و سرکوب از‬ ‫سوی جامعه‪ ،‬علیه فرم های سنتی نظم صف ارایی کرده‬ ‫و ضد ان می شوریدند و حاال باید بر هویت فرهنگی‬ ‫خود به مثاب��ه موجود محقق تاکی��د ورزند‪ .‬گفتمان‬ ‫استعمار که عمدتا اروپایی محور بود و در بطن انقالب‬ ‫صنعت و فکر اروپاییان نهفته‪ ،‬روش��نگری را به مثابه‬ ‫فریب توده ها‪ ،‬جابه جای��ی نهادها و تخریب فرهنگ‬ ‫عامه و فولکلور مردم جوامع مستعمر‪ ،‬ابزار انگاشتند‪.‬‬ ‫اینجاس��ت ک��ه فریاد روش��نفکران برخاس��ته همان‬ ‫انقالب فک��ری و صنعتی چون فرانکفورتی ها گوش‬ ‫سرمایه دارها را اندک می ازارد‪ .‬گفتمان پسا استعماری‬ ‫واکنش معنا دار مطالعات فرهنگی به اس��تعمار است‪.‬‬ ‫جوامع استعمارزده پس از دوره های جنگ و خشونت‪،‬‬ ‫س��نت‪ ،‬نهادها و فرهنگ عامه خوی��ش را بازتولید و‬ ‫بازس��ازی می کنند‪ ،‬به ویژه فرایند بازتولید در احیای‬ ‫ی یا نژادی خاص ان فرهنگ جلوه می کند‪.‬‬ ‫زب��ان قوم ‬ ‫فرایندی که در کل سعی دارد از اروپا محوری استعمار‪،‬‬ ‫کانون زدای��ی کند‪ .‬پسا اس��تعمار گری خود ش��یوه ای‬ ‫فرهنگی برای مبارزه و مقاومت در برابر اس��تعمار و‬ ‫گفتمان فرهنگ واحد جهانی است و از این جهت با‬ ‫چند فرهنگ گرایی پیوند می یابد‪.‬‬ ‫در دیالکتی��ک میان امور جزی��ی و خاص فرهنگی و‬ ‫مقوالت کلی چون قوم‪ ،‬ملت‪ ،‬س��رزمین‪ ،‬و در تقابل‬ ‫و گسست از سنت اثبات گرایی علمی‪ ،‬تحویل گرایی‬ ‫اجتماع��ی ی��ا عینی گرایی و س��و گرفتن ب��ه مطالعه‬ ‫سوبژکتیو یا ذهنی فرهنگ‪ ،‬مطالعات فرهنگی همچون‬ ‫پروژه ای انتقادی قد علم می کند‪.‬‬ ‫فرهنگ عامه پسند‬ ‫یکی از محوری ترین مساله مندی ها یا پروبلماتیک های‬ ‫پروژه مطالعات فرهنگی‪ ،‬توجه به فرهنگ عامه پسند‬ ‫به عن��وان دیگری فرهن��گ واال‪ /‬متعالی اس��ت‪ .‬واژه‬ ‫عامه پس��ند یا مردم پسند دال بر نوعی تضاد و تقابل با‬ ‫گونه ای یا گونه های دیگری از فرهنگ است‪ .‬از اینرو‬ ‫معنا و مفهوم فرهنگ عامه پس��ند گسترده است‪ :‬مثال‬ ‫‪78‬‬ ‫در نسبت با فرهنگ عامیانه یا فولکلور‪ ،‬فرهنگ توده‬ ‫و فرهن��گ واال و نخبه‪ .‬عالوه ب��ر این‪ ،‬فرهنگ عامه‬ ‫خود ممکن است گاه به مصنوعات فردی و شخصی‬ ‫(که به مثابه متن در نظر گرفته می شود) مثل یک اواز‬ ‫یا ترانه عامه یا یک برنامه تلویزیونی اشاره کند و گاه به‬ ‫سبک زندگی گروهی (که بدین ترتیب اشاره ای است‬ ‫بر الگوی مصنوع��ات‪ ،‬کنش ها و دریافت هایی که به‬ ‫ایج��اد و تثبیت هویتی متمای��ز می انجامند‪ ).‬فرهنگ‬ ‫عامه پسند در سنت مطالعات فرهنگی متعلق به مردم‬ ‫اس��ت نه صنایع فرهنگی‪ .‬رسانه ها و صنایع فرهنگی‬ ‫منابع و اندوخته هایی فرهنگ��ی را فراهم می کنند که‬ ‫مردم می توانند روایت های خاص خویش را با استفاده‬ ‫از انها بسازند‪ .‬اینجاست که فرهنگ عامه پسند به عنوان‬ ‫موضع نزاع بر س��ر معنا تعریف و بازنمایی می شود‪.‬‬ ‫انجا که امکان های مقاومت و طفره رفتن وجود دارد‪.‬‬ ‫نظریه های فرهنگ توده ای که حاکم بر جامعه شناسی‬ ‫امریکایی و اروپایی دهه ه��ای ‪ 1930‬و ‪ 1940‬بودند‪،‬‬ ‫تمایل داش��تند تا فرهنگ عامه را در نس��بت با تولید‬ ‫صنعت��ی و در تض��اد با فرهنگ عامیان��ه و مردمی یا‬ ‫فولکلور قرار دهند‪ .‬فولکلور خلق خودانگیخته مردم‬ ‫بود در حالی که نظریه های جامعه توده ای بر این باور‬ ‫بود که گونه ه��ای فرهنگ عامه که س��وژه ابزارهای‬ ‫صنعتی تولید و توزیع (مثل س��ینما‪ ،‬رادیو و موسیقی‬ ‫عامه) می ش��د‪ ،‬بر مردم تحمیل می شد‪ .‬این رویکرد‪،‬‬ ‫مخاطبان را مصرف کنن��دگان منفعل کاالهایی فرض‬ ‫می کرد که به ایش��ان تحمیل می شد‪ .‬پیام و هدف این‬ ‫کاالها درون بافت نظریه کم و بیش پیچیده ایدئولوژی‬ ‫تفسیر و تاویل می ش��د‪ :‬توده مردم توسط رسانه های‬ ‫جمعی اغفال می ش��وند‪ .‬شاید عالمانه ترین روایت از‬ ‫این نظریه را مکتب فرانکفورت با وضع مفهوم صنعت‬ ‫فرهنگ ارائه کرده باشد‪.‬‬ ‫ب��ا پیش��رفت جامعه شناس��ی رس��انه های جمعی و‬ ‫پروژه ای ش��دن مطالعات فرهنگی از ‪ 1950‬بدین سو‬ ‫و نه صرف��ا در کار مرکز مطالعات فرهنگی بیرمنگام‬ ‫انگلی��س‪ ،‬مصرف کنندگان فرهن��گ عامه موجوداتی‬ ‫به شدت فعال در نظر گرفته شده و در نتیجه فرایندی‬ ‫که پیام فرهنگ عامه انتقال می یابد به شدت پیچیده شد‪.‬‬ ‫در اینجا فعالیت مردم در دو س��طح مورد توجه قرار‬ ‫می گیرد‪ :‬یکی‪ ،‬م��ردم به عنوان تولیدکنندگان فرهنگ‬ ‫عامه هس��تند (پ��س فرهنگ عام��ه در واقع فولکلور‬ ‫جامعه صنعتی است) و دیگری که پیچیده تر می نماید‬ ‫این اس��ت که مردم مفسران این فرهنگ هستند‪ .‬برای‬ ‫مثال‪ ،‬پروپاگاندای رسانه های جمعی باوجود استفاده‬ ‫از تکنیک های تولید و توزیع صنعتی‪ ،‬دیگر به صورت‬ ‫تزریق پیام به مخاطب و پذیرش صرف دیده نمی شود؛‬ ‫بلکه مخاطبان ابژه ه��ا و مصنوعات فرهنگی را چون‬ ‫متن تفسیر می کنند‪ ،‬با انها چانه زنی می کنند و انها را‬ ‫به خود اختص��اص داده و درون بافت محیط خود و‬ ‫تجربه زیستی خویش فهم می کنند‪ .‬بنا به رویکردهای‬ ‫نشانه شناس��انه و س��اختارگرایانه به ارتباطات‪ ،‬عمل‬ ‫تفس��یر یک پیام هرگز امری مس��لم‪ ،‬قطعی و بدیهی‬ ‫نیست‪ ،‬مخاطب با مهارت های تفسیری بیشتری همراه‬ ‫می ش��ود و از این روست که توانایی مقاومت در برابر‬ ‫یک نوع تفسیر و رمزگشایی از فرهنگ موضوعی است‬ ‫که به ویژه در مطالعه فرهنگ عامه بدان توجه می شود‪.‬‬ ‫برای نمونه‪ ،‬در تحلیل مجله ای که خاص زنان منتشر‬ ‫می شود می توان نظامی از رمزگان ها و دیگر مکانیسم ها‬ ‫را شناسایی کرد که خواننده را با ساخت ایدئولوژیک‬ ‫خاص��ی از زنانگی (و ازای��ن رو به الگوهای خاصی‬ ‫از مص��رف کاال) پیوند می ده��د‪ .‬به هرحال‪ ،‬فرهنگ‬ ‫عامه پسند در قالب نزاع ایدئولوژیک و به عنوان مولفه‬ ‫محوری هرگونه سیاس��ت فرهنگی مورد توجه قرار‬ ‫گرفته و می گیرد‪ .‬اینجاست که استوارت هال در باب‬ ‫امر عامه می نویسد‪«:‬در مطالعه فرهنگ عامه پسند‪ ،‬نقطه‬ ‫ش��روع ما همواره باید این باشد‪ :‬بررسی خصلت دو‬ ‫وجهی فرهنگ عامه پس��ند‪ .‬یعن��ی دو وجه تاثیرگذار‬ ‫سلطه و مقاومت که همیش��ه در بطن ان موجود ند‪...‬‬ ‫ب��ه نظر م��ن نوعی تالش بی وقف��ه و ذات��ا نابرابر و‬ ‫ناعادالنه از س��وی فرهنگ مسلط وجود دارد‪ ،‬تالش‬ ‫ب��رای محدود کردن و فروبس��تن تعاریف و قالب ها‪.‬‬ ‫اما سویه ها و برهه های مقاومت و سرکوب نیز وجود‬ ‫دارد‪ .‬این همان دیالکتیک تعارض فرهنگی اس��ت‪».‬‬ ‫ای��ن تعارض در زمانه ما دائم��ا در قالب های پیچیده‬ ‫مقاومت و پذیرش‪ ،‬یا طرد و قبول در جریان اس��ت‬ ‫و قلم��رو فرهنگ را به قلمرویی پر از نزاع و تعارض‬ ‫تبدی��ل می کند‪ .‬یعنی به نوعی میدان جنگ‪ ،‬میدانی که‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫از تواریخ ایام‬ ‫در ان امکان رسیدن به پیروزی دائمی وجود ندارد و‬ ‫همواره مواضعی استراتژیک برای برنده یا بازنده شدن‬ ‫موجود است‪.‬‬ ‫تعارض ناگزیر درون فرهنگ عامه پسند تقابلی را پیش‬ ‫روی ما می گستراند‪:‬‬ ‫تقابل روشنفکری و عامه پسندی‬ ‫روش��نفکری همچون امر معقول و کنش خردورزانه‬ ‫بی انکه در پی فهم و درک پروبلماتیک عامه پس��ندی‬ ‫باش��د و به ویژه بدین پرس��ش بنیادین توجه کند که‬ ‫چرا س��هم عمده جلوه های فرهنگی عامه که توسط‬ ‫رس��انه های جمعی و از جمله تلویزیون و سینما‪ ،‬به‬ ‫مقوالت��ی عرفا ضد خردورزی ‪ -‬یعنی درس��ت انجا‬ ‫که روش��نفکر باید ج��والن دهد ‪ -‬چون وحش��ت‪،‬‬ ‫هرزه انگاری و خاک پرستی افراطی اختصاص یافته و‬ ‫از تمایالتی که تا دیروز ناپسند شمرده می شدند ‪ -‬اما‬ ‫اکنون صفت ناپس��ند به نفع می��ل و طلب حاصل از‬ ‫ذوق و سلیقه به اصطالح تعلیم یافته‪ ،‬کنار زده می شود‬ ‫ اشباع می شود‪ ،‬خویش را از دیگری محتوم اش دور‬‫می سازد‪ .‬تبعیض نژادی‪ ،‬تبعیض جنسی و نظامی گری‬ ‫از ویژگی های عمده ای است که بر ژانرهای عامه پسند‬ ‫س��ایه افکنده اما هرگز به ص��ورت ابژکتیو و خارج از‬ ‫زمینه متن تبیین و تش��ریح نشده است‪ .‬اینها درون و‬ ‫دوش��ادوش رنجش های اجتماعی حاص��ل از انقیاد‬ ‫و محرومی��ت‪ ،‬به طور اش��کار بازنمایی می ش��وند‪.‬‬ ‫حت��ی در م��واردی خود مدع��ی مب��ارزه و مقاومت‬ ‫علیه محرومیت ها و تبعیض ها هس��تند‪ .‬روشنفکری‬ ‫و سیاس��ت ها تنها و تنها در باب تبعیض جنس��ی و‬ ‫نژادی و نظامی گری کالس اخالق برپا کرده اند و داد‬ ‫سخن در داده اند‪ .‬انان بی توجه به ساخت بندی مجدد‬ ‫امر عامه پس��ند‪ -‬به واسطه همان دیالکتیک سویه های‬ ‫س��لطه و مقاومت به بیان استوارت هال ‪ -‬و مقاومت‬ ‫و مخالفت در برابر طلب و میل به امر الاقل در ظاهر‬ ‫نامحترم‪ ،‬تقابل روش��نفکری و عامه پس��ندی را فریاد‬ ‫می زنند‪ .‬تقابلی که حاصلی جز فروماندگی و ایستایی‬ ‫روشنفکری نخواهد داشت‪.‬‬ ‫درون ش��بکه س��اختاری روش��نفکری و در تقابل با‬ ‫عامه پسندی می توان به دو سویه به ظاهر متناقض نما‬ ‫رسید‪:‬‬ ‫الف‪ -‬نبود سرمایه فرهنگی‪ :‬که فراموشی اسان ایده ها‪،‬‬ ‫افکار و عقاید پیشینیان است و روشنفکری متاخر قادر‬ ‫بدان امری نیس��ت که پیش��ینیان حیات روشنفکری‬ ‫انجامش می داده اند‪ .‬نمونه هایی ذکر کرده اند‪ :‬رها شدن‬ ‫دکترین ارس��طو تنها چندین قرن پس از مرگ وی‪ ،‬یا‬ ‫از ذهن زدودن دستاوردهای منطق رواقی توسط عهد‬ ‫باستان متاخر‪. . .‬‬ ‫ب ‪ -‬س��لطه کالس��یک ها‪ :‬گون��ه متضاد ایس��تایی‬ ‫روش��نفکری در تقابل با پویایی عامه پس��ندی‪ ،‬سایه‬ ‫افکندن و به نوعی سلطه عقاید و افکار متفکران بزرگ‬ ‫پیشین بر اخالف ایشان است‪ .‬اینجا دیگر نمی توان در‬ ‫پی خالقیت نوینی رفت که ضرورتا در پی جایگزین‬ ‫کردن امر کهنه براید‪ .‬ایس��تایی نیافتن و بلکه پویایی‪،‬‬ ‫امکان جایگزینی است که همچون خالقیت در قلب‬ ‫شبکه ساختاری روشنفکری است‪.‬‬ ‫هشدار‬ ‫ت��داوم تقاب��ل روش��نفکری و عامه پس��ندی را نبود‬ ‫الیه های تراوایی ارتباط میان دو س��پهر روش��نفکری‬ ‫و عامه پس��ندی دامن می زن��د که نهایت��ا منجر به از‬ ‫دس��ت دادن زمینه هرگونه ستیز و چالش با زبان های‬ ‫اقتدارطلب پوپولیست ‪ -‬ضد خرد ورزی و عوام گرا‪-‬‬ ‫که به ویژه روزگاری‪ ،‬حیات روش��نفکری جهانی در‬ ‫ساحت س��لطه ریگانیسم و تاچریس��م تجربه کرده‬ ‫است‪ ،‬می شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫پاورقی نویسی در ایران(‪)3‬‬ ‫حمیدرضا امیدی سرور‬ ‫تبارشناسی پاورقی‬ ‫فکر انتشار نخستین روزنامه‪‎‬ها در کشور ما حاصل سفر ایرانیان به اروپا و اشنایی با مظاهر پیشرفت و تجدد در‬ ‫غرب بود که در ابتدا حضور چندان پر رنگی در حیات فرهنگی و سیاسی مردم این دیار ندارند و تعدادشان هم‬ ‫انگشت شمار است‪ .‬اما در دوران مشروطه شاهد یک جهش اساسی به لحاظ کمی و کیفی در این زمینه هستیم‬ ‫که به افزایش محسوس تعداد روزنامه‪‎‬ها و مجالت انجامید‪ .‬از سوی دیگر خود رمان فارسی هم حاصل امیزش‬ ‫سنت‪‎‬های داستان گویی ایرانی با شیوه رمان‪‎‬نویسی اروپایی بود‪ .‬ترجمه‪‎‬هایی که از روی برخی رمان‪‎‬های فرانسوی‬ ‫به سفارش درباریان قاجاری صورت پذیرفت‪ ،‬اگرچه در ابتدا به عنوان مایملک شخصی سفارش‪‎‬دهندگان‪ ،‬عده‬ ‫انگشت شماری امکان خواندن انها را پیدا کردند؛ اما بعد از مدتی که دیگران هم امکان مطالعه انها را پیدا کردند‬ ‫و بر تعداد ترجمه‪‎‬ها نیز افزوده شد‪ ،‬با استقبال زیادی مواجه شدند و فکر نوشتن رمان هایی این چنین در ذهن‬ ‫نویسندگان ایرانی جدی شد‪ .‬با این حال چند دهه بعد از رونق نسبی مطبوعات (به ویژه روزنامه ها) و همچنین‬ ‫نگارش نخستین رمان ها بود که ایرانیان به فکر افتادند که این رمان ها را همانند اروپاییان به صورت پاورقی در‬ ‫مجالت یا روزنامه‪‎‬ها منتشر کنند‪ .‬این اتفاق برمی‪‎‬گردد به سال های نخست سده اخیر که مقارن بود با حکومت‬ ‫رضاشاه‪ .‬در این ایام ورود مظاهر تجدد و فرهنگ غربی به ایران سرعت زیادی به خود گرفت که در افزایش‬ ‫این سرعت‪ ،‬تدابیر سیاسی و فرهنگی پهلوی اول نقشی تعیین کننده داشت و البته بعد از مدت کوتاهی همین‬ ‫پاورقی‪‎‬ها به دلیل مخاطبان بسیاری که داشتند خود به ابزاری برای تاثیر گذاری فرهنگی بر مخاطب بدل شدند‪.‬‬ ‫در این سال ها که خوانندگان روزنامه‪‎‬ها یا مجالت ایرانی‪ ،‬تازه چشمشان به جمال پاورقی روشن شد‪ ،‬نزدیک‬ ‫به یک سده بود که در اروپا پاورقی‪‎‬های داستانی منتشر می‪‎‬شد‪.‬‬ ‫استفاده از لفظ پاورقی به فرانسه باز می‪‎‬گردد و در اصل نیز اصطالحی به این زبان است که در اغاز به ستون‪‎‬های‬ ‫ادبی روزنامه اطالق می‪‎‬ش��د‪ .‬به این ترتیب که در پاره‪‎‬ای روزنامه‪‎‬ها معمول بود که در قس��مت پایین صفحه‬ ‫اول‪ ،‬ستون یا ستون هایی به نقد هنری و ادبی اختصاص‪‎‬یابد‪ .‬البته پس از مدتی این بخش‪‎‬ها به طور مستقل به‬ ‫صفحات دیگری از روزنامه انتقال یافت و گاه یک یا چند صفحه را به خود اختصاص می‪‎‬داد‪.‬‬ ‫رفته رفته در این صفحه‪‎‬ها سر و کله داستان هایی پیدا شد که به صورت دنباله‪‎‬دار و سریالی در هر شماره بخشی‬ ‫از ان منتشر شده و خواننده مجبور بود برای اطالع از ادامه داستان تا شماره بعد منتظر بماند‪ .‬این رمان ها نام‬ ‫پاورقی داستانی و یا داستان سریالی به خود گرفتند که خوانندگان بسیاری داشتند و در واقع بخشی از مخاطبان‬ ‫این روزنامه‪‎‬ها به نیت خواندن این پاورقی‪‎‬ها بود که انها را می‪‎‬خریدند‪ .‬انتشار پاورقی‪‎‬های داستانی بدین شکل‬ ‫در ابتدای قرن نوزدهم رونق گرفت و در اواسط همین قرن به عنوان یکی از جذاب‪‎‬ترین بخش‪‎‬های روزنامه ها و‬ ‫مجالت جایگاهی ویژه برای خود پیدا کرد‪ ،‬مخصوصا در کشور فرانسه که مهد فرهنگ و ادب اروپا محسوب‬ ‫می شد و در این زمینه نیز پیشرو بود‪ .‬در این دوران انتشار رمان به صورت پاورقی تنها به اثار عامه پسند و یا‬ ‫کم مایه اختصاص نداشت؛ چراکه بسیاری از نویسندگان بزرگ قرن نوزدهم در کشورهایی مختلف نیز اثار خود‬ ‫را به صورت پاورقی در روزنامه‪‎‬ها و مجالت منتشر می‪‎‬ساختند‪ .‬برای نمونه اونوره دو بالزاک‪ ،‬الکساندر دومای‬ ‫پدر‪ ،‬فئودور داستایفسکی‪ ،‬چارلز دیکنز و بسیاری دیگر از جمله نویسندگانی بودند که در روزنامه‪‎‬های فرانسه‪،‬‬ ‫انگلستان و روسیه رمان‪‎‬هایی از خود را برای انتشار به صورت پاورقی در اختیار روزنامه‪‎‬ها قرار دادند‪.‬‬ ‫اما در کنار این نویسندگان نامدار‪ ،‬بودند نویسندگان دیگری که توانایی و هنر این بزرگان را نداشتند‪ ،‬ولی به‬ ‫طور مرتب برای روزنامه‪‎‬ها رمان نوش��ته و بخش به بخش انها را به دفتر نشریات می فرستادند تا به صورت‬ ‫پاورقی منتشر شوند‪ .‬بنابراین در حین نگارش رمان هایشان انتشار ان نیز در مجالت و روزنامه‪‎‬ها جریان داشت‪.‬‬ ‫گاه چنین نویسندگانی بر اساس قراردادی به استخدام نشریات در می‪‎‬امدند و کارشان به طور مداوم نوشتن‬ ‫همین پاورقی‪‎‬ها بود که گاه به صورت کلمه ای پول می‪‎‬گرفتند؛ البته اش��کال دیگری هم برای تعیین دس��تمزد‬ ‫انها وجود داشت‪ .‬به این ترتیب در کنار نویسندگان اصیلی که گهگاه رمان هایشان را برای انتشار به صورت‬ ‫پاورقی سپردند‪ ،‬نویسندگان قلم به مزدی هم بودند که صرفا برای پول می‪‎‬نوشتند و داستان های انها نیز اغلب‬ ‫اثاری ماجرایی و احساسی بود که بدور از ارزش‪‎‬های ادبی صرفا برای سرگرم کردن خواننده نوشته می‪‎‬شد‪ .‬در‬ ‫نهایت هم هرچه زمان به جلو امد از تعداد پاورقی‪‎‬های دسته نخست (جدی) کاسته شده و عرضه پاورقی‪‎‬های‬ ‫روزنامه‪‎‬ها و مجالت به تس��خیر دسته دیگر یعنی بازاری‪‎‬نویسان درامد‪ ،‬خاصه انکه نویسندگان جدی اغلب‬ ‫ ترجیح می‪‎‬دادند رمان هایشان را به صورت رمان به چاپ برسانند‪ .‬روایت است که گروهی از نویسندگان قلم به‬ ‫مزد انگلیسی که وضع مالی خوبی هم نداشتند‪ ،‬در خیابانی در لندن به نام گراب (میلتون فعلی) گردهم می‪‎‬امدند‪.‬‬ ‫اجتماع این عده رفته رفته سر زبان ها افتاد تا انجایی که بعد ها نویسنده هایی که قلم به مزدی کرده و رمان هایی‬ ‫نازل – چه برای چاپ به صورت پاورقی و چه به صورت کتاب ‪ -‬می نوشتند؛ اصطالحا به نویسندگان خیابان‬ ‫ی در‬ ‫گراب معروف شدند‪ .‬به هرحال اگرچه میان نویسندگان بزرگ هم بسیار کسان بودند که به دلیل دست تنگ ‪‎‬‬ ‫طول زندگی‪ ،‬برای کسب درامد و گذران داستان می نوشتند‪ ،‬اما اغلب تن به قلم به مزدی نداده و اثار بی‪‎‬مایه‬ ‫و مبتذل برای جذب مخاطب عام ارائه نکردند‪ .‬نکته جالب انکه بسیاری از نویسندگان قلم به مزد و یا به بیانی‬ ‫دیگر نویسندگان بازاری‪ ،‬با علمی کامل که به بی‪‎‬ارزش بودن کار خود داشتند‪ ،‬اثاری را نوشتند که اغلب اگر به‬ ‫صورت رمان منتشر می‪‎‬شدند در قالب کتاب هایی بود که چاپی ضعیف و کاغذهای بدون کیفیت و ارزان قیمت‬ ‫داشتند و اگر در قالب پاورقی منتشر می‪‎‬شدند در نشریات عامه پسندی بود که انها نیز به لحاظ کیفیت چاپ و‬ ‫کاغذ دست کمی از کتاب های مورد اشاره نداشتند‪ .‬این مساله را حتی تا چند دهه پیش که هنوز انتشار پاورقی‬ ‫رونقی داشت‪ ،‬در دیگر کشورها شاهد بودیم و البته هنوز نیز انتشار این قبیل رمان ها به صورت کتاب منتشر‬ ‫ت ارزان‪ ،‬کیفیت کاغذ و چاپ نازلی دارند‪ .‬کتاب هایی که به نوعی یک‪‎‬بار‬ ‫می‪‎‬شوند که برای برخورداری از قیم ‪‎‬‬ ‫مصرف به حساب می‪‎‬ایند! اغلب در دکه‪‎‬هایی به خصوص در ایستگاه‪‎‬های قطار‪ ،‬مترو یا اتوبوس‪‎‬های بین شهری‬ ‫فروحته می‪‎‬شوند و حتی برخی مخاطبان چنین اثاری پس از خواندن انها‪ ،‬خود کتاب ها را در قطار یا اتوبوس‬ ‫برجای گذاشته و به همراه خود به خانه نمی‪‎‬برند!‬ ‫ادامه دارد‪....‬‬ ‫‪79‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫درباره کتاب «سفر دیگرگون»‬ ‫فراموش شده ها‬ ‫مثل خواندن روزنامه ای در معرض جریان باد‬ ‫محسن فرجی‬ ‫غرابت‪ ،‬هول اور است چراکه ما را به سرزمینی‬ ‫می برد بی راهبر و دلیل راه‪ .‬این است که ترسان‬ ‫و هراسان می شویم و کورمال کورمال به دیوارهای‬ ‫این س��رزمین دست می س��اییم تا راه بیابیم‪ .‬کتاب‬ ‫«س��فر دیگرگون» تمثالی از همین غرابت هاس��ت‬ ‫و ب��ه واقع‪ ،‬ما را به س��فری دیگرگ��ون می برد که‬ ‫جغرافیایش را تجرب��ه نکرده ایم‪ .‬روی جلد کتاب‪،‬‬ ‫تصویری رنگ پریده از نویس��نده اش اماده اس��ت‪،‬‬ ‫یعنی المار ش��نکل‪ .‬کنار عکس او هم نوش��ته شده‬ ‫اس��ت «مجموعه داس��تان»‪ .‬اما این چ��ه مجموعه‬ ‫داس��تانی اس��ت که قصه هایش به انچه تا پیش از‬ ‫این خوانده ای��م‪ ،‬نمی ماند؟ جوابش را باید در خود‬ ‫داس��تان ها جس��ت‪ .‬اما پیش از ان‪ ،‬شمایلی از خود‬ ‫کتاب ترسیم کنیم و بعد برویم سراغ داستان ها‪.‬‬ ‫«س��فر دیگرگون» را ش��یوا (منص��وره) کاویانی به‬ ‫فارس��ی برگردانده است‪ ،‬به سال ‪ 1370‬و از سوی‬ ‫انتش��ارات نوید ش��یراز‪ ،‬رنگ کتاب به خود گرفته‬ ‫است‪« .‬سفر دیگرگون» هشتمین کاری است که در‬ ‫مجموع��ه «حلقه نیلوفری» این انتش��ارات زیر نظر‬ ‫ش��اپور بنیاد درامده که ان موقع زنده بوده اما حاال‬ ‫در ابت��دای اس��مش‪ ،‬کلمه «زنده ی��اد» را هم یدک‬ ‫می کش��د‪ .‬روی جلد را هم مرتض��ی ممیز طراحی‬ ‫ک��رده که ح��اال او هم به جمیع زنده یادان پیوس��ته‬ ‫اس��ت‪ .‬از اینها ک��ه بگذریم‪ ،‬می ماند المار ش��نکل‪.‬‬ ‫از ای��ن نویس��نده تنها همین یک کتاب به فارس��ی‬ ‫درامده و جس��ت و جوی ما ه��م در فضای مجازی‬ ‫همین را نش��ان می دهد‪ .‬اما «سفر دیگرگون» مقدمه‬ ‫جمع و جوری دارد که نشان می دهد شنکل کیست‬ ‫و چ��ه کرده اس��ت‪ .‬ای��ن مقدم��ه‪ ،‬او را «فرزانه و‬ ‫نویسنده ارمانی» معرفی کرده که سال ‪ 1953‬چشم‬ ‫گش��وده به روی دنیا و بعد هم درباره اش این چنین‬ ‫نوشته اس��ت‪ :‬نویسنده‪ ،‬فیلسوف‪ ،‬ش��اعر‪ ،‬نگارگر‪،‬‬ ‫پیشنهاد سر اشپز‬ ‫فیلسوفانکوچک!‬ ‫کالس داستان‪‎‬نویس��ی برای ان کسی سودمند است که‬ ‫عالوه بر عالقه‪ ،‬قریحه و اس��تعداد نوش��تن هم داشته‬ ‫باشد‪ ،‬یعنی اینکه برود پای درس استاد در این کالس ها‬ ‫بنشیند که ش��گردها و ریزه‪‎‬کاری های نوشتن را برایش‬ ‫ن ترتیب مسیر به فعلیت‬ ‫باز کرده و شرح بدهد و به ای ‬ ‫رسیدن اس��تعدادهای بالقوه‪‎‬اش سرعت پیدا کند‪ .‬شاید‬ ‫عنوان درست‪‎‬تر برای چنین کالس‪‎‬هایی‪ ،‬همان کارگاه‬ ‫داستان‪‎‬نویس��ی باشد‪ ،‬جایی که به جای اموزش الفبایی‬ ‫داس��تان‪ ،‬روی خوان��دن اث��ار بزرگ و س��پس بحث‪،‬‬ ‫بررس��ی و کالبد شکافی شگردها و ظرایف انها تمرکز‬ ‫می‪‎‬ش��ود‪ .‬س��ر جمع اینکه نوشتن داس��تان را به کسی‬ ‫نمی‪‎‬توان اموزش داد‪ ،‬اما می‪‎‬توان شاگردان را با شگردها‬ ‫و ظرایف کار اش��نا کرد و ب��ه انها دیدی داد که بتوانند‬ ‫برای نوشتن داستان از ان بهره ببرند‪ .‬انچه در باال گفته‬ ‫شد همه بهانه‪‎‬ای بود برای رسیدن به خبر یکی از همین‬ ‫دوره‪‎‬های داستان‪‎‬نویس��ی که از قضا برگزار‪‎‬کنندگان ان‬ ‫روش درستی هم برای کار انتخاب کرده‪‎‬اند؛ و البته جای‬ ‫کلمه اموزش‪ ،‬لفظ اشنایی را بکار برده‪‎‬اند که با توجه به‬ ‫شان نزول چنین دوره‪‎‬هایی کامال منطقی به نظر می‪‎‬رسد‪.‬‬ ‫‪80‬‬ ‫مترجم‪ ،‬ویراس��تار و س��ردبیر مج�لات گوناگون‬ ‫ب��وده؛ در کش��ورهای بریتانی��ا و فرانس��ه مدت ها‬ ‫زندگ��ی و فعالیت داش��ته و مدتی هم سرپرس��ت‬ ‫موسسه ای مربوط به معلوالن و بی سرپرستان بوده‪.‬‬ ‫همچنی��ن هماهنگ کننده فعالیت های سالم س��ازی‬ ‫محی��ط زیس��ت و ام��وزش هنر مردم شناس��ی در‬ ‫بریتانیا بوده‪ .‬استاد بخش انگلیسی دانشگاه توبینگن‬ ‫و سپس س��رای بورگ بوده و اینک به عنوان استاد‬ ‫میهمان به دانش��گاه ماساچوس��ت دعوت ش��ده و‬ ‫ب��ه تدریس زب��ان و ادبیات انگلیس��ی و امریکایی‬ ‫و ذهنیت افرینش��گر می پردازد‪ .‬به خاورشناس��ی و‬ ‫ایران شناس��ی نیز دلبس��تگی بس��یار زیاد دارد و در‬ ‫مورد شاهنامه و عرفان ایرانی هم پژوهیده‪ ،‬عارفان‬ ‫ایرانی را به خوبی می شناسد‪ .‬در زمینه ایین بودایی‬ ‫ذن و ایین ه��ای ژاپن��ی نیز چیرگ��ی دارد و به یک‬ ‫س��خن میان اندیش��مندان معاصر یکی از نوابغ به‬ ‫شمار می اید‪.‬‬ ‫حاال می رسیم به داستان ها و غرابت انها‪ .‬یک دلیل‬ ‫غریبگی این داس��تان ها در همین چهره ای است که‬ ‫مترجم در مقدمه کتاب از ش��نکل ترس��یم کرده؛ او‬ ‫نویسنده ای است سرشار از دانستگی و فرهیختگی‬ ‫ک��ه حتی وقت��ی می خواه��د قصه بگوی��د‪ ،‬ناگزیر‬ ‫بخش��ی از ان همه دانش و اموخته ه��ای فراوان به‬ ‫قصه هایش راه می یابد و بالطبع درک انها را دشوار‬ ‫می سازد‪ .‬از س��وی دیگر نویسنده به فرم و ساختار‬ ‫متداول داستان نویس��ی بی اعتناست‪ .‬به همین دلیل‪،‬‬ ‫قصه هایش امیزه ای اس��ت از داس��تان کوتاه مدرن‪،‬‬ ‫خاطره نویسی‪ ،‬حکایات کهن‪ ،‬جمالت قصار و‪ ...‬که‬ ‫البته این هم با همان فرهیختگی او بی ارتباط نیست؛‬ ‫چراکه ماحصل این همه تامل و تعمق در اندیش��ه ها‬ ‫و متون گوناگون‪ ،‬ش��نکل را به جایی رسانده است‬ ‫که در باب اصل داستان هم دچار تردید باشد‪ .‬شاید‬ ‫بخشی از داس��تان «تله کابین» بتواند دغدغه شنکل‬ ‫را درباره خود داس��تان به وضوح نشان دهد‪ :‬اصال‬ ‫نمی توانم برایتان داستانی را تعریف کنم که اغاز و‬ ‫پایانش با روال روش��نی ش��کل گرفته باشد؛ هرچه‬ ‫بگویم تنها به گمانی بی یقین‪ ،‬به سلس��ه ای از شک‬ ‫و تردیدها‪ ،‬می انجامد‪ .‬در نهایت ش��اید تنها گمانی‬ ‫اس��ت که مثال موقع خواندن روزنامه ای در معرض‬ ‫جریان باد بدان دس��ت یافت‪ .‬حتی نمی توانم به تو‬ ‫بگویم که چرا این تجربه این همه برایم مهم اس��ت‪:‬‬ ‫حداقل حقیقتی است انکارناپذیر‪.‬‬ ‫این گونه اس��ت که او به جای قص��ه گفتن ما را به‬ ‫جه��ان غریبی می برد ک��ه گاه در می��ان ان همانند‬ ‫جم�لات اس��تادان ذن‪ ،‬عبارت��ی کوت��اه مانند این‬ ‫می اید‪« :‬اینده با کالم تجربه‪ ،‬جمالتش را می نویسد‬ ‫(داستان عصر بی نوشتار)‪».‬‬ ‫گاه هم بخش��ی از داس��تان یاداور گزین گویی های‬ ‫دیگر فیلسوف هموطن شنکل‪ ،‬یعنی فردریش نیچه‬ ‫اس��ت‪ :‬ان کس که دیگر به حرف های خود اعتماد‬ ‫ندارد‪ ،‬انها را به خیابان می دهد بدان امید که دیگران‬ ‫روزگاری ب��ه انها اعتماد کنند (داس��تان از دفترچه‬ ‫یادداشت)‪.‬‬ ‫گاهی نیز داس��تان های ش��نکل رنگ و بوی شعر به‬ ‫خ��ود می گیرد و گاه به روایتی قدیمی از س��رزمینی‬ ‫ش��رقی می ماند و طرفه اینکه شنکل با شگرد خاص‬ ‫خود همه اینها را به هم امیخته اس��ت تا به شکل و‬ ‫شیوه دلخواهش در داستان گفتن برسد‪ .‬در این میان‪،‬‬ ‫ ترجمه هماهنگ شیوا (منصوره) کاویانی هم به کار‬ ‫امده اس��ت تا با برگزیدن کلمات و ترکیب هایی گاه‬ ‫نامان��وس و دور از ذهن‪ ،‬به این غرابت و یکه بودن‬ ‫فضای داستان های «س��فر دیگرگون» یاری برساند‪.‬‬ ‫اما ش��وربختانه همه این قصه ازمایی ها و فرهیختگی‬ ‫متبلور ش��نکل در داس��تان هایش‪ ،‬به م��ذاق و مزاج‬ ‫خواننده سهل گیر که می خواهد راه های از پیش رفته‬ ‫را بپیماید‪ ،‬خوش ننشسته باشد‪ .‬این گونه است که ‪19‬‬ ‫سال از «سفر دیگرگون» می گذرد و دیگر کمتر کسی‬ ‫از این سفر و زائرانش چیزی به خاطر می اورد‪.‬‬ ‫چرا که هدف از برگزاری این دوره‪‎‬های داستان نویسی که از‬ ‫سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار‬ ‫خواهد شد؛ اشنایی‪ ،‬نقد و ویژگی‪‎‬های داستان‪‎‬هاست‪ ،‬البته‬ ‫حول یک محور موضوعی خاص که خود همین محور نیز‬ ‫یکی از جذابیت‪‎‬های این دوره‪‎‬ها به حساب می‪‎‬اید‪ .‬تا به حال‬ ‫درباره انواع و اقسام داستان شنیده بودیم‪ ،‬اما حکایت داستان‬ ‫فلسفی برای کودکان(!) یکی از ان مواردی است که واقعا‬ ‫کنجکاوی ادم را برمی انگیزد که در این کالس ها ثبت نام‬ ‫کند‪ .‬فلس��فه یکی از ان حوزه‪‎‬هاست که غیر از مخاطبان‬ ‫خاص اشنا با فلس��فه‪ ،‬حتی برای بزرگساالن نیز دشوار‬ ‫می‪‎‬نماید‪ ،‬چه رسد برای کودکان‪ .‬اما شاید انتشار کتاب هایی‬ ‫همچون «داستان صوفی» که رمانی فلسفی برای مخاطبان‬ ‫کودک و نوجوان بود‪ ،‬دست‪‎‬اندرکاران این دوره‪‎‬ها را به فکر‬ ‫انداخت ‪‎‬ه که بسترهایی برای افرینش‪‎‬های ادبی – فلسفی ان‬ ‫هم برای کودکان‪ ،‬در کش��ور خودمان هم فراهم کنند‪ .‬به‬ ‫هرحال اگر شما هم مثل ما کنجکاوید که از چند و چون‬ ‫این دوره‪‎‬ها س��ر در بیاورید‪ ،‬باید بگوییم که دور ه اشنایی‬ ‫با نگارش داس��تان های فلسفی برای کودکان و نوجوانان‪،‬‬ ‫شهریور امسال از سوی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات‬ ‫فرهنگی برگزار خواهد شد‪ .‬این کارگاه سه روزه اشنایی‬ ‫با نگارش داس��تان های فلسفی از ‪ 20‬تا ‪ 22‬شهریور در‬ ‫سه بخش «اشنایی با داستان های فلسفی برای کودکان»‪،‬‬ ‫«ویژگی های داستان های فلسفی برای کودکان» و «نقد و‬ ‫بررسی داستان های فلسفی برای کودکان» برگزار می‪‎‬شود‪.‬‬ ‫ثبت نام برای حضور در این دوره ها در دو مرحله انجام‬ ‫می ش��ود‪ .‬عالقه من��دان در مرحله نخس��ت باید فرم و‬ ‫تقاضانامه خود را به ادرس اتوبان کردستان‪ ،‬نبش چهارراه‬ ‫‪ 64‬شرقییوسف ابادارسالکنند‪،‬چگونگیمرحلهنهایی‬ ‫ثبت نام نیز به پذیرفته شدگان اعالم خواهد شد‪ .‬کسانی که‬ ‫مایل به شرکت در این گارگاه هستند می‪‎‬توانند اطالعات‬ ‫تکمیلی را در نشانی الکترونیکی‪fabak@ihcs.ac.ir :‬‬ ‫پیدا کنند‪ .‬اخرین مهلت ثبت نام مقدماتی ‪ 15‬شهریور ماه‬ ‫سال جاری اعالم شده است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫پیشنهاد‬ ‫میهمان این هفته‪:‬‬ ‫علیرضا افتخاری‬ ‫چنین کنند بزرگان‬ ‫پایبندی به سنت های پیش��ین؛ نخسین مولفه ای‬ ‫که در علیرضا افتخاری به چشم می خورد همین‬ ‫اس��ت و این نکته را به ذهن متبادر می س��ازد که‬ ‫او تنها یک خواننده سنتی نیست بلکه ریشه های‬ ‫زندگ��ی و عالیق ش��خصی او را نیز می توان در‬ ‫سنت ها جس��ت وجو کرد‪ .‬همدان است که با او‬ ‫تماس می گیرم‪ .‬وقتی می پرس��م اخیرا چه کتابی‬ ‫خوانده ای��د تاکید می کند که مطالعه کرده اس��ت‬ ‫ن��ه اینکه فقط به خواندن ان بس��نده کند‪ .‬از این‬ ‫روس��ت که احساس می کنم‪ ،‬کتاب اساسا نزد او‬ ‫از اهمیت ویژه ای برخوردار است‪.‬‬ ‫علیرضا افتخاری از مثنوی معنوی و گلس��تان سعدی‬ ‫به عنوان بهترین کتاب هایی ن��ام می برد که همواره در‬ ‫زندگی ش��خصی انها را مورد استناد و سرلوحه خود‬ ‫قرار داده اس��ت‪ .‬او می گوی��د‪« :‬نه اینکه فکر کنید من‬ ‫مثنوی معنوی‪ ،‬گلس��تان س��عدی و حتی امثال وحکم‬ ‫دهخ��دا را به تازگی دس��ت گرفته ام‪ .‬من س��ال های‬ ‫س��ال اس��ت که زندگی خود را با چنین متونی پیوند‬ ‫زده ام و مبن��ای تالش��م را بر به کار گی��ری نصایح و‬ ‫دستورالعمل های شخصیت های جاودانی چون موالنا‪،‬‬ ‫سعدی و دیگر مفاخر ایران قرار داده ام‪.‬‬ ‫او ادامه می دهد‪« :‬بی تردید همه ما به فراخور ش��رایط‬ ‫و نوع زندگی مان‪ ،‬دارای ش��رح حال و داس��تان هایی‬ ‫منحصر به فرد هستیم‪ .‬اما انچه مسلم است این است‬ ‫که ش��اهکارهای کالس��یک‪ ،‬صرف نظ��ر از دارا بودن‬ ‫مفاهیم داستانی مبین ارزش های انسانی و ویژگی هایی‬ ‫است که هر فردی باید در زندگی خود برای رسیدن به‬ ‫مرحله تکامل انها را مبنای کار خویش قرار دهد‪.‬‬ ‫حکایت هایی چون پادش��اه و کنیزک و طوطی بقال از‬ ‫داستان های مورد عالقه این هنرمند در هزار توی کتاب‬ ‫مثنوی است‪ .‬هرچند‪ ،‬حکایت پادشاه و کنیزک را چه‬ ‫کسی خوانده و از شوق و لذت سرشار نشده است؟‬ ‫افتخاری از داس��تان پادش��اه و کنیزک به عنوان نمادی‬ ‫ب��رای عش��ق های حقیقی و دوری جس��تن از عالیق‬ ‫زودگ��ذر مجازی یاد می کن��د و می گوید‪« :‬موالنا این‬ ‫‪ 14‬اینچ خبر‬ ‫فیلمی به سبک حسن فتحی‬ ‫«مرد میانسالی به دلیل قتل یک جوان در استانه قصاص‬ ‫است‪ .‬خانواده او در تالش برای جلب رضایت اولیا دم‬ ‫هس��تند و در این رابطه مبلغی را به عنوان پول دیه تهیه‬ ‫می کنند‪ .‬اما پول هنگام انتقال ان از بانک توس��ط چند‬ ‫ی‬ ‫سارق دزدیده می شود‪ ».‬این خالصه داستان برای فیلم ‬ ‫که اسم حسن فتحی پشت ان است‪ ،‬هر مخاطب پیگیر‬ ‫سینما را وسوسه می کند‪ .‬مصطفی زمانی‪ ،‬امیر جعفری‪،‬‬ ‫جمش��ید هاش��م پور‪ ،‬مریال زارعی و هانیه توسلی هم‬ ‫به قاع��ده انتخاب ش��ده اند وتضمین کننده گیش��ه هم‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫فتحی اگرچه در سینما هنوز در اغاز راه است و نتوانسته‬ ‫در این حوزه به توفیقی همتای سریال سازی اش برسد‪،‬‬ ‫اما با ساخت سه فیلم در سه گونه مختلف نشان داد که‬ ‫به خوبی س��ینما را می شناسد‪ .‬در این میان فیلم اول او‬ ‫یعنی «ازدواج به س��بک ایرانی» نوعی غافلگیری برای‬ ‫منتقدان بود و با استقبال روبه رو نشد‪ .‬اما «پستچی سه‬ ‫بار در نمی زند» از زمان اکران در جش��نواره بیس��ت و‬ ‫هفت��م فیلم فجر و بازه اکران‪ ،‬محل بحث منتقدان بود‪.‬‬ ‫این روزها فتحی «کیفر» را بر اکران سینماها دارد که با‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬ ‫حکایت ها را بر پهنه تاریخ نقش کرده است تا به مثابه‬ ‫چ��راغ راهی ب��رای رهروان و ایندگان به ش��مار رود‪.‬‬ ‫مصداق بارز حکایت پادشاه و کنیزک در جامعه امروز‬ ‫به وفور قابل مش��اهده اس��ت‪ .‬به این معنی که هریک‬ ‫از م��ا پیش از انکه عقالنی به ش��رایطمان نگاه کنیم‪،‬‬ ‫تصمیماتی از سر احساس می گیریم‪».‬‬ ‫او معتقد اس��ت‪« :‬ما حتی نمی دانیم نیازمان نس��بت به‬ ‫کتاب هایی که می خوانیم و باید بخوانیم چیست‪ .‬پس‬ ‫هر کتابی را می خوانیم‪ .‬درحالی که کتابی برای مطالعه‬ ‫ارزشمند است که با زندگی و افکار ما منطبق باشد‪».‬‬ ‫ام��ا دایره عالقه من��دی علیرضا افتخ��اری تنها به اثار‬ ‫کالس��یک ایران محدود نمی ماند‪ .‬او اخیرا فیلم «طال‬ ‫ومس» را دیده و تحت تاثیر فضا‪ ،‬موقعیت و موضوع‬ ‫فیلم قرار گرفته اس��ت‪ .‬تا جایی که اعتقاد دارد باید به‬ ‫این اثر سینمایی که دارای نگاهی انسانی است‪ ،‬احترام‬ ‫گذاشت‪.‬‬ ‫می گوی��د‪« :‬اخیرا فیلم هایی س��اخته می ش��ود که تنها‬ ‫در خندان��دن مخاط��ب خالصه می ش��ود و این یک‬ ‫اس��یب به ش��مار می رود‪ .‬بی تردید‪ ،‬مخاط��ب باید با‬ ‫دیدن یک اثر س��ینمایی‪ ،‬دی��دگاه بصری خود را ارتقا‬ ‫دهد‪« ».‬بردبادرفته» و «دکتر ژیواگو» نیز فیلم های مورد‬ ‫عالقه او طی سال های گذش��ته بوده اند‪ .‬از بازی عمر‬ ‫ش��ریف در «دکتر ژیواگو» لذت ب��رده و صحنه هایی‬ ‫از «بردبادرفت��ه» در مقطع��ی از زمان‪ ،‬احساس��ات او‬ ‫را جریحه دار کرده اس��ت‪ .‬مث��ل هر مخاطب دیگری‪،‬‬ ‫فیلم ه��ا در دوره های مختل��ف او را تحت تاثیر خود‬ ‫ق��رار داده ان��د‪ .‬اخرین خبرها از فعالی��ت این هنرمند‬ ‫اینکه البوم «شب کوچه ها»ی او با اهنگسازی فریدون‬ ‫خشنود‪ ،‬طی ماه اتی از سوی موسسه فرهنگی ‪ -‬هنری‬ ‫پنج برگ هنر عرضه می ش��ود‪ .‬این البوم دارای هشت‬ ‫قطعه موس��یقی است و فضای کار به نوعی تلفیقی از‬ ‫پاپ و سنتی به شمار می رود‪ .‬در البوم تازه این هنرمند‬ ‫از شعر شاعرانی چون موالنا‪ ،‬مشفق کاشانی و‪ ...‬بهره‬ ‫گرفته شده اس��ت‪ .‬در البوم موسیقی «شب کوچه ها»‬ ‫قطعه س��ریال تلویزیونی «به کجا چنین شتابان» که از‬ ‫س��اخته های الهام افتخاری (دختر علیرضا افتخاری)‬ ‫است‪ ،‬گنجانده شده است‪ .‬فریدون خوشنود‪ ،‬اهنگساز‬ ‫این البوم تاکنون در «عطر مهر»‪« ،‬عاش��قا سالم عاشقا‬ ‫درود»‪« ،‬شکوه عشق» و «ماه پنهان» و با صدای علیرضا‬ ‫افتخاری‪ ،‬با او همکاری کرده است‪.‬‬ ‫دو اثر قبلی اش کامال متفاوت است‪.‬‬ ‫«کیف��ر» را باوج��ود هم��ه ارزش ه��ا و برخ��ورداری از‬ ‫المان ه��ای س��ینمایی نمی ت��وان فیلمی رو ب�� ه جلو در‬ ‫کارنامه فتحی دانست‪ .‬برای کارگردانی که مجموعه های‬ ‫«پهلوانان نمی میرند»‪« ،‬روشن تر از تاریکی» (مالصدرا)‪،‬‬ ‫«ش��ب دهم»‪« ،‬مدار صفر درجه» و «میوه ممنوعه» را در‬ ‫کارنامه دارد‪« ،‬کیفر» حرکت بر س��طح است‪ .‬عالقه مندان‬ ‫ی در حد نام این کارگردان‬ ‫فتحی همچنان در انتظار فیلم ‬ ‫خوش فکر هستند‪.‬‬ ‫فیلم سوژه نویی ندارد اما اشنا زدایی و کلیشه شکنی کرده‬ ‫است‪( .‬اینکه یک محکوم به قتل‪ ،‬اعدام شود را در سینمای‬ ‫ایران کمتر سراغ داریم)‪ .‬قصه فیلم تعلیق دارد و مخاطب‬ ‫را ب��ا خود همراه می کن��د اما به س��یاق غالب فیلم های‬ ‫ایرانی پایانی مناس��ب ندارد‪ .‬همان ایرادی که منتقدان به‬ ‫پایان بندی «پستچی سه بار در نمی زند»‪ ،‬داشتند‪ ،‬در «کیفر»‬ ‫هم پاشنه اشیل فیلم می شود‪«( .‬میوه ممنوعه» و «اشک ها‬ ‫و لبخندها»ها هم از این قاعده مستثنی نیستند)‪.‬‬ ‫فیلمنامه علیرضا نادری (که همکاری اش با فتحی به عنوان‬ ‫دیالوگ نوی��س‪ ،‬مجموعه موفق «می��وه ممنوعه» را رقم‬ ‫زد) از انس��جام الزم برخوردار است‪ ،‬اما در میانه فیلم‬ ‫روند داس��تان دچار افت و فاقد کشش الزم می شود‪.‬‬ ‫ضعفی که البته در کارگردانی هم جبران نمی ش��ود‪ .‬با‬ ‫این حال و باوجود این نقاط ضعف و چند س��کانس‬ ‫نچسپ (گره گشایی های سطحی و کلیشه ای)‪« ،‬کیفر»‬ ‫ارزش دی��دن دارد ان هم به ی��ک دلیل واضح‪« :‬فیلم‬ ‫به ش��عور مخاطب توهین نمی کن��د‪ ».‬می توان فیلم را‬ ‫دی��د و از ان لذت برد‪ ،‬هرچن��د ایراداتی هم بر فیلم‬ ‫وارد است‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث شماره ‪39‬‬