ماهنامه مثلث شماره 36

‫هاشمی‪/‬احمدی نژاد؛یک سالبعد‬ ‫اسعدیان‪ :‬سلحشور فیلم را ندیده است‬ ‫یک سال از مناظره احمدی نژاد‬ ‫و موسوی می گذرد‬ ‫پرونده ای درباره روحانیت‬ ‫در سینمای ایران‬ ‫هفته نامه خبری‪،‬تحلیلی‪/‬س�الاول‪/‬ش�مارهس�یوشش�م‪16/‬خرداد‪84/1389‬صفحه‪1000/‬تومان‬ ‫حاشیه های مراسم‬ ‫ارتحال امام در این شماره مثلث‬ ‫سخنرانی‬ ‫نیمه تمام‬ ‫سخنرانی نوه امام به دلیل شعار برخی حاضران ناتمام ماند‬ ‫رهبر معظم انقالب سید حسن خمینی را مورد تفقد قرار دادند‬ ‫سید حسن خمینی با دلخوری سخنرانی خود را نیمه تمام‬ ‫گذاشت و در کنار هاشمی رفسنجانی نشست‬ ‫انصاری‪ ،‬دبیر ستاد ارتحال امام در میان سخنرانی احمدی نژاد‬ ‫به وی تذکر پایان وقت داد که با واکنش او مواجه شد‬ ‫اینه در اینه تکثیر شد‬ ‫ایثارگران به ضرغامی نزدیک می شوند؟‬ ‫کناره گیری باهنر؛ همه چیز درباره اقای البی‬ ‫درباره روابط ایران ‪ -‬روسیه‬ ‫برنامه پنجم توسعه در گفت و گو با خوش چهره‬ ‫‪iSSN: 2008-5281‬‬ ‫‪mosalas.ir‬‬ ‫با یادداشت ها و گفت و گو هایی از‪:‬‬ ‫علی زادسر‪ ،‬امیر محبیان ‪ ،‬مهدی فضائلی‬ ‫کاظم سجاد پور‪ ،‬علی عسگری ‪ ،‬منوچهر محمدی‬ ‫رجبی فروتن‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪56‬‬ ‫محمدرضا باهنر از صندلی نایب رئیسی پارلمان ایران‬ ‫کناررفت‪.‬اوسیاستمدارعملگراییاستکهنمی تواناو‬ ‫رابهراحتیازصحنهسیاستحذفکرد‪.‬‬ ‫ع��زت اهلل ضرغامی نامی ب��ود که پ��س از کنگره جمعیت‬ ‫ایثارگران بر س��ر زبان ها افتاد ‪.‬ایا او گزینه ایثارگران برای‬ ‫انتخاباتیازدهماست؟‬ ‫‪10‬‬ ‫ایت اهللخامنه ایرهبرمعظمانقالباسالمیدرمراسمنمازجمعهکهبهمناسبت‬ ‫ارتحالامامخمینی (ره) درحرممطهر برگزارشدسخنانمهمیایرادفرمودندکه‬ ‫درصفحاتمثلثخواهیدخواند‪.‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫‪ 20‬سال بعد از امام‬ ‫سیدحس��ن خمینی در س��الگرد رحلت ان ام��ام بزرگوار هنگام��ی که پس از‬ ‫سخنرانی محمود احمدی نژاد قصد سخنرانی برای حاضران داشت با مخالفت‬ ‫و ش��عارهای پی درپی برخی افراد حاضر در جمعیت مواجه ش��د و هرچه سعی‬ ‫کرد تا به س��خنانش ادامه دهد ان طی��ف حاضر اجازه ای��ن کار را ندادند و او با‬ ‫بیان اینکه فقط ‪ 20‬س��ال از درگذشت امام عزیز می گذرد ‪ ،‬تریبون سخنرانی را‬ ‫ناتمام ترک کرد‬ ‫خط امامی‪ ،‬مورد تمجید امریکا و اسرائیل و منافقین نیست‪10............‬‬ ‫سیدحسن خمینی از تحصیل تا سیاست‪12........................................‬‬ ‫سخنرانی ناتمام‪14.............................................................................‬‬ ‫بلوغ سیاسی مردم را زیرسوال بردند‪16.............................................‬‬ ‫ریش سفیدی برای بازگشت ریش سفید‪18........................................‬‬ ‫نمازجمعه تاریخی‪20..........................................................................‬‬ ‫الریجانی علیه دولت‪22.....................................................................‬‬ ‫باهنر‪ ،‬رئیس کمیسیون تلفیق می شود‪25.........................................‬‬ ‫‪7‬‬ ‫بیستویکسالازرحلتبنیانگذارانقالباسالمیمی گذرد‪.‬امامخمینی(ره)بنیانانقالبی‬ ‫راگذاشتکهازسوییاحیاکنندهشریعتنبویبودوازسوییدیگرمتکیبهارادهمردم‪.‬‬ ‫ازسوییمقابلجریان هایالئیکوسکوالر‪،‬برداشت اجتماعی وسیاسیازدینارائهنمودند‬ ‫وازسوییدیگرمقابلمتحجران مرتجعمرزبندیکردند‪.‬یادشانگرامی باد‬ ‫دوگانه هاشمی احمدی نژاد‪28...................................................................‬‬ ‫ی دور از واقعیت نبود‪30..................‬‬ ‫صحبت های احمدی نژاد در مور د هاشم ‬ ‫استفاده از استراتژی شوک‪31..................................................................‬‬ ‫کسب منزلت‪30..........................................................................................‬‬ ‫هاشمی می گفت هر کسی غیر از احمدی نژاد‪32....................................‬‬ ‫تغییر استراتژی‪34.....................................................................................‬‬ ‫روسیه و اداب ماکیاولیستی‪35................................................................‬‬ ‫دور زدن دیپلماسی‪36...............................................................................‬‬ ‫چهره‬ ‫حذف مهندس‬ ‫تیتر یک‬ ‫بازی هنوز ادامه دارد‬ ‫درحالی که در انتخابات نهم ریاست جمهوری رقابت احمدی نژاد و هاشمی در‬ ‫دور دوم به پیروزی شهردار وقت تهران انجامید لیکن رقابت این دو‪ ،‬گویی با‬ ‫این انتخابات پایان نیافت و دوگانه هاش��می ‪ -‬احمدی نژاد تا همین امروز هم‬ ‫ادامه دارد‪.‬چه انکه انتخابات دهم ریاست جمهوری نیز به عرصه رقابت این دو‬ ‫شخصیت سیاسی تبدیل شد‪.‬‬ ‫نباید با امریکا مذاکره کنیم‪20..................................................................‬‬ ‫و جدال همچنان ادامه دارد‪26..................................................................‬‬ ‫ح��ذف باهنر از نایب رئیس��ی پارلمان ایران حکای��ت حذف تدریجی یک‬ ‫عملگرای سیاس��ی است‪ .‬او طی ‪ 5‬س��ال‪ ،‬فاصله هم داستان شدن با دولت‬ ‫نهم تا منتقد دولت دهم را طی کرد‪ .‬در این فاصله او از نیابت حداد عادل‬ ‫تا شکس��ت از ابوترابی و صدر را تجربه کرد تا مانند یک عملگرای سیاسی‬ ‫طعم برد و باخت را چش��یده باش��د‪ .‬باهنر مرد البی های پنهان است‪ .‬باید‬ ‫منتظر بازگشت مهندس بود‪.‬‬ ‫همه چیز در مورد اقای البی‪38.......................................................‬‬ ‫سیاست ورز تشکیالتی‪39................................................................‬‬ ‫باهنر کمک زیادی به دولت کرده بود‪40..........................................‬‬ ‫باهنر حاال بیشتر می تواند البی کند‪42............................................‬‬ ‫با رفتن باهنر تغییری در نحوه اداره مجلس به وجود نمی اید‪43..........‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫در جست وجوی طال و مس‬ ‫همایون اس��عدیان با س��اخت «طال و مس» وارد دوره جدیدی از فعالیت‬ ‫حرفه ای اش شده؛ دوره ای که قطعا کار او را سخت تر کرده و حاال خودش‬ ‫هم توقعش چند برابر شده‪ .‬در این مصاحبه سعی شده درباره «‪ 10‬رقمی»‬ ‫صحبت نشود‪ .‬اسعدیان به حد کافی در این باره توضیح داده‪ ،‬اما چند بار به‬ ‫اقتضای بحث س��خن از این فیلم به میان امد‪ .‬کارگردانی که «اخر بازی»‬ ‫و «راه بی پایان» را در کارنامه داشت چه می شود که به سراغ «‪ 10‬رقمی »‬ ‫می رود‪ .‬این بحثی است که مجالی جدا می طلبد‪.‬‬ ‫سلحشور اصال فیلم را ندیده‪44.......................................................‬‬ ‫پا منبری یا حاشیه ای بر تصویر روحانیت در سینمای ایران‪47............‬‬ ‫مشکل‪ ،‬نبود سینمای سیاسی است‪48...........................................‬‬ ‫مارمولک همان بینوایان است‪50......................................................‬‬ ‫اپارات های خاک خورده ما‪52...........................................................‬‬ ‫هفت‬ ‫همه چیز درباره ایثارگران‬ ‫اگاهان سیاسی چنین گمانه زنی می کنند که ایثارگران این بار به ضرغامی رسیده‬ ‫است‪ ،‬شخصی که در کنگره پنجم هم حضور داشت و اتفاقا حرف هایی زد از جنس‬ ‫حرف های سران جمعیت‪.‬‬ ‫الیه های پنهان سیاست‪54................................................................‬‬ ‫ضرغامی‪ ،‬کاندیدای جمعیت ایثارگران در انتخابات اینده؟‪56...........‬‬ ‫شبح جنگ‪58...................................................................................‬‬ ‫مذاکرات ‪ 6‬جانبه در تعلیق‪60............................................................‬‬ ‫بنیادهای استراتژیک و چالش ها ‪61...................................................‬‬ ‫چشم انداز توسعه‪62.........................................................................‬‬ ‫صیانت از تولید‪63.............................................................................‬‬ ‫در نقدکلی گویی‪64...........................................................................‬‬ ‫بهارستانی ها هم می گویند‪66...........................................................‬‬ ‫‪28‬‬ ‫یک سالازمناظره احمدی نژادوموسویمی گذرد‪ .‬انچهدراینمناظرهازاهمیتفراوانی‬ ‫برخوردار بوداتهامات احمدی نژاد علیه هاشمی بوددر این شماره به یک سال رویارویی‬ ‫پرداختهشدهاست‪.‬‬ ‫و کذلک جعلنکم امه وسطا لتکون شهدا علی الناس‬ ‫و یکون الرسول علیکم شهیدا‬ ‫مثلث‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫شورای سیاست گذاری‪ :‬موسسه فرهنگی‪ ،‬هنری سیمای مهر‬ ‫زیر نظر شورای سردبیری‬ ‫‪44‬‬ ‫طالومسفیلمیاستقابلتاملدربارهرابطهروحانیتومردم‪.‬دراینشمارهمثلث‬ ‫فیلم هایکهدربارهروحانیتساختهشدموردبررسیقرارگرفتهاست‪.‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫اینه‬ ‫صحیفه فاطمیه کتابی است شامل خطبه ها‪ ،‬کلمات قصار‪ ،‬ادعیه‪ ،‬اشعار نقل شده از حضرت فاطمه (س)‪ ،‬فضائل‪،‬‬ ‫کرامات ماثوره و‪ ...‬درباره ان حضرت‪ ،‬که حجت االسالم حمید احمدی جلفایی از پژوهشگران موسسه دارالحدیث‬ ‫قم کار پژوهش ان را به سامان رسانده است‪.‬‬ ‫اینه در اینه تکثیر شد‪68.............................................................................................................‬‬ ‫فاطمه(س) امد که بماند‪69............................................................................................................‬‬ ‫عایشه‪ :‬روی زمین راستگوتر از فاطمه(س) نمی شناسم‪70............................................................‬‬ ‫نقشی به یاد خط تو‪72...................................................................................................................‬‬ ‫مفسر توحید‪73...........................................................................................................................‬‬ ‫تناقض های ازار دهنده‪74............................................................................................................‬‬ ‫ساعتی که فقط وقت را نشان می دهد؟‪76.....................................................................................‬‬ ‫انکه خود را به خواب می زند هرگز بیدار نمی شود‪78.....................................................................‬‬ ‫مدخل‪ :‬در ضرورت پرداختن به ادبیات عامه پسند‪79...................................................................‬‬ ‫سفری به غرب‪80..........................................................................................................................‬‬ ‫بزرگداشت هانیبال الخاص‪81.......................................................................................................‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیر اجرایی‪ :‬مصطفی شوق ‬ ‫ی‬ ‫دبیر بین الملل‪ :‬هادی خسروشاهین‬ ‫ی‬ ‫دبیر سیاست‪ :‬مصطفی صادق ‬ ‫دبیر اقتصاد‪ :‬محمدهیراد حاتمی‬ ‫ ‬ ‫دبیر فرهنگ و قدمگاه‪:‬زهیر توکلی‬ ‫دبیر ورزش‪ :‬مصطفی شوقی‬ ‫دبیر خبرنامه‪ :‬سیده امنه موسوی ‬ ‫مشاور هنری و دبیر اینفوگرافی‪ :‬ایمان اوجیان‬ ‫ ‬ ‫دبیردین وتاریخ‪ :‬علیرضا شاکر‬ ‫اعض��ای تحریری��ه و هم��کاران‪ :‬س��میه فتحی‪ -‬حام��د زارع‪ -‬احس��ان ابطحی‪ -‬مه��دی افضلی‪ -‬مریم اس��ماعیل پور‬ ‫امیدکرمانی ها‪ -‬علیحاجیناصری‪-‬فاطمهمیرزایی‪-‬مریممیرزایی‪ -‬سجادمحقق‪-‬محسنفرجی‪-‬ابراهیماسماعیلیاراضی‪-‬کیوان‬ ‫امجدیان ‪ -‬مهدی رعنایی ‪ -‬محمدحسین مهرزاد‪ -‬نرگس رسولی‪ -‬حسین نجاتی‪ -‬سید حجت سجادی زاده ‪ -‬حمیدرضا امیدی سرور‬ ‫س��عید مروت��ی ‪ -‬رض��ا صائم��ی ‪ -‬س��عید نوای��ی ‪ -‬زین��ب حقی ‪ -‬س��میه علیپ��ور ‪ -‬الناز محم��دی ‪ -‬هوم��ن مرادی‬ ‫مهدی ربوشه‪ -‬محمدرضا موحدی‪ -‬علیرضا خلیفه‪ -‬محمد جواد پاینده ‪ -‬مهری جمشیدی‪ -‬علی بیهقی‬ ‫فنی‪:‬‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬نیما ملک نیازی‪ -‬معصومه فراهانی‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫امور اداری ‪ :‬سمانه مومنی‪ -‬سمیه قلی زاده‬ ‫امور مالی‪ :‬بیتا برازنده نیا‬ ‫باتشکر از‪ :‬دفتر حفظ و نشر اثار مقام معظم رهبری ‪ -‬محمدرضا اکبری‬ ‫چاپ‪ :‬رواق‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬انتهای خیابان سعادت اباد‪ ،‬خیابان دشت بهشت‪ ،‬بعد از تقاطع بهزاد‪ ،‬پالک ‪5‬‬ ‫تلفن‪22357035 :‬‬ ‫عکس‪ :‬سامان اقوامی‬ ‫‪5‬‬ ‫راه امام (ره)‬ ‫ان مرد با عظمت‪ ،‬ان انسان با ابهت‪ ،‬ان کوه صبر و حلم‪ ،‬ناگهان‬ ‫انچنان درهم شد‪ ،‬انچنان منقلب شد که من تعجب کردم‪.‬‬ ‫سخنرانی در حسینیه عاشقان کربالی ساری ‪1374/7/22‬‬ ‫مناجات عاشقانه‬ ‫یک بار از حضرت امام (ره) سوال کردم که در میان دعاهاى‬ ‫معروف‪ ،‬به کدامیک از انها بیشتر اُنس یا اعتقاد دارید؟ ایشان‬ ‫بع��د از تاملى فرمودند‪« :‬دعاى کمیل و مناجات ش��عبانیه»‪.‬‬ ‫وقتى که شما به این دو دعا مراجعه مى کنید‪ ،‬با اینکه دعاهاى‬ ‫دیگ��ر هم ‪ -‬مثل ابوحمزه ثمالى و یا دعاى امام حس��ین(ع)‬ ‫در روز عرف��ه و دعاهاى فراوان دیگ��ر ‪ -‬برقرارى رابطه با‬ ‫خداس��ت؛ اما در این دو دعا و مناجات‪ ،‬حالت اس��تغفار و‬ ‫انابه و اس��تغاثه و تضرع به پروردگار را به شکل عاشقانه ان‬ ‫مش��اهده مى کنید‪ .‬دعاى کمیل هم مناجاتى با خداى متعال‬ ‫اس��ت و رابطه محبت و عش��ق میان بنده و معبود را ترسیم‬ ‫مى کند و این همان چیزى بود که امام بزرگوار ما‪ ،‬روح و دل‬ ‫خود را از ان روشن و منور مى داشت‪.‬‬ ‫سخنرانى در سالروز میالد امام حسین(ع) و روز پاسدار‪،‬‬ ‫‪1368/12/10‬‬ ‫خاطرات مقام معظم رهبری از حضرت امام خمینی (ره)‬ ‫اگر با هم باشید‪...‬‬ ‫بهار س��ال ‪ ،1365‬روزى را که امام(ره) در بستر بیمارى بودند‪،‬‬ ‫فراموش نمى کنم‪ .‬ایشان دچار ناراحتى قلبى شده بودند و تقریبا‬ ‫‪ 15 ،10‬روزى در بستر بیمارى بودند‪ .‬در ان زمان من در تهران‬ ‫نبودم‪ .‬اقاى حاج احمد اقا به من تلفن کردند و گفتند سریعا به‬ ‫انجا بیایید؛ فهمیدم که براى امام(ره) مس��اله اى رخ داده است‪.‬‬ ‫به سرعت حرکت کردم و پس از چند ساعت طى مسیر‪ ،‬خود‬ ‫را به تهران رساندم‪ .‬اولین نفر از مسئوالن کشور بودم که شاید‬ ‫حدود ‪ 10‬س��اعت پس از بروز حادثه‪ ،‬باالى سر ایشان حاضر‬ ‫ش��دم‪ .‬روزهاى نگران کننده و س��ختى را گذراندیم‪ .‬خدمت‬ ‫امام(ره) رفتم و هنگامى که نزدیک تخت ایشان رسیدم‪ ،‬منقلب‬ ‫ش��دم و نتوانستم خودم را نگه دارم و گریه کردم‪ .‬ایشان تلطف‬ ‫فرمودند و با محبت نگاه کردند‪ .‬بعد چند جمله گفتند که چون‬ ‫کوتاه بود‪ ،‬به ذهنم س��پردم؛ بیرون امدم و انها را نوش��تم‪ .‬در‬ ‫ان لحظاتی که امام(ره) ناراحتى قلبى پیدا کرده بودند‪ ،‬ایش��ان‬ ‫انتظار و امادگى براى بروز احتمالى حادثه را داش��تند‪ ،‬بنابراین‬ ‫مهم ترین حرفى که در ذهن ایش��ان بود‪ ،‬قاعدتا مى باید در ان‬ ‫لحظه حس��اس به ما مى گفتند‪ .‬ایش��ان فرمودند‪« :‬قوى باشید‪،‬‬ ‫احساس ضعف نکنید‪ ،‬به خدا متکى باشید‪« ،‬اشدّاء على الک ّفار‬ ‫رحماء بینهم» باشید‪ ،‬و اگر با هم بودید‪ ،‬هیچ کس نمى تواند به‬ ‫شما اسیبى برساند»‪ .‬به نظر من‪ ،‬وصیت سى صفحه ای امام(ره)‬ ‫مى تواند در همین چند جمله خالصه شود‪.‬‬ ‫سخنرانى در مراسم بیعت ائمه جمعه سراسر کشور‬ ‫‪1368/4/12‬‬ ‫دستور امام تکلیف است‬ ‫قب��ل از رحلت امام ک��ه دوران ریاس��ت جمهوری بنده در‬ ‫حال اتمام بود‪ ،‬مکرر مراجعه می کردند و بعضی از مش��اغل‬ ‫را پیش��نهاد می کردن��د‪ .‬این مش��اغل را پیش خودش��ان به‬ ‫ق��د و قواره من بری��ده و دوخته بودند! ول��ی من گفتم که‬ ‫اگ��ر یک وقت امام به من واجب کنند و بگویند ش��ما فالن‬ ‫کار را انجام دهید؛ چون دس��تور امام تکلیف اس��ت و برو‬ ‫‪6‬‬ ‫برگرد ندارد‪ ،‬ان را انجام می دهم‪.... .‬بس��ته به این است که‬ ‫امام چه ش��غلی را ب��ه من محول کنند‪ ،‬انقالب چه ش��غلی‬ ‫محول کند؛ اگر به من بگویند شما برو بشو رئیس عقیدتی‪،‬‬ ‫سیاس��ی گروهان ژاندارمری زابل مثال‪ ،‬بلند می شوم با زن و‬ ‫بچه ام می روم زابل‪ ،‬می شوم رئیس عقیدتی‪ ،‬سیاسی گروهان‬ ‫ژاندارمری زابل؛ یعنی برای من فرقی نمی کند کجا باش��م یا‬ ‫چه جوری باش��م‪ ...‬اما اگر چنانچه تکلیف نباش��د ـ و من‬ ‫از ام��ام خواهش خواهم کرد ک��ه تکلیفی به من نکنند تا به‬ ‫کارهای فرهنگی بپردازم‪ -‬دنبال کارهای فرهنگی می روم‪.‬‬ ‫سخنرانی در مراسم تودیع کارکنان نهاد‬ ‫ریاست جمهوری‪13 68/5/18 ،‬‬ ‫هر کلمه اش درس بود‪...‬‬ ‫این وصیت نامه های شهدا را که امام (ره) می فرمودند بخوانید‪،‬‬ ‫م��ن به ای��ن توصیه ایش��ان خیلی عم��ل کرده ام‪ .‬ه��ر چه از‬ ‫وصیت نامه های همین بچه ها به دستم رسیده ـ به صورت یک‬ ‫فتوکپی‪ ،‬یک جزوه ـ غالبا من اینها را خوانده ام؛ چیزهای عجیبی‬ ‫است‪ .‬ما واقعا از این وصیت نامه ها درس می گیریم‪ ...‬ان جوانی‬ ‫که خطش هم به زور خوانده می شود‪ ،‬اما هر کلمه اش برای من‬ ‫و امثال من‪ ،‬یک درس و یک راه گشاس��ت و من خودم خیلی‬ ‫استفاده کرده ام‪.‬‬ ‫سخنرانی در پایان مجمع فرماندهان و مسئوالن نمایندگی‬ ‫ولی فقیه در سپاه پاسداران‪1370/6/27 ،‬‬ ‫ّ‬ ‫پسر من فدای شما‬ ‫من یک وقتی امدم مازندران‪ .‬در یکی از شهرهای مازندران‪ ،‬وقتی‬ ‫می خواستم بعد از سخنرانی سوار ماشین بشوم‪ ،‬یک مادر اسیری‬ ‫اصرار کرد با من صحبت بکند‪ .‬من گفتم بگذارند بیاید‪ .‬گفت‪:‬‬ ‫پسرم اسیر بود پیش بعثی ها‪ .‬چند روز پیش خبر رسید به من که‬ ‫زیر شکنجه کشته شده است‪ .‬شما که رفتید تهران‪ ،‬از قول من به‬ ‫«امام» سالم برسانید و بگویید پسر من فدای شما‪ .‬من ناراحت‬ ‫نیستم‪ .‬من وقتی رفتم تهران و به امام (ره) این مطلب را گفتم‪،‬‬ ‫سحرگاه بعد از فراق‬ ‫فردای ان شبی که امام عزیز(ره) به جوار رحمت الهی پیوسته‬ ‫بودند‪ ،‬سحرگاه در حالت التهاب و حیرت‪ ،‬تفالی به قران زدم؛‬ ‫این ایۀ شریفۀ سورۀ کهف امد‪« :‬وا ّما من امن و عمل صالحا فله‬ ‫جزاء الحسنى و سنقول له من امرنا یسرا؛ و اما کسی که ایمان‬ ‫بیاورد و عمل صالح انجام دهد پاداش نیکو خواهد داش��ت‪ ،‬و‬ ‫ما دستور اسانی به او خواهیم داد؛ ایه ‪ .»88‬دیدم واقعا مصداق‬ ‫کامل این ایه‪ ،‬همین بزرگوار است‪ .‬ایمان و عمل صالح و جزاى‬ ‫حسنه‪ ،‬بهترین پاداش براى اوست‪.‬‬ ‫سخنرانى در مراسم بیعت هیات وزیران‪1368/3/16 ،‬‬ ‫امام زودتر از ما انجا بود‬ ‫در اوای��ل انق�لاب‪ ،‬من خودم به هند رفت��م و تقریبا به مراکز‬ ‫فرهنگی‪ ،‬سیاسی این کشور سر زدم‪ .‬هر جا که پا گذاشتم‪ ،‬دیدم‬ ‫که انقالب و امام پیش از ما انجاس��ت! ما که رفتیم‪ ،‬مردم ما را‬ ‫تحویل گرفتند؛ چون نماینده این کانون بودیم؛ نه این که ما به‬ ‫انجا برویم و مردمی بی خبر باش��ند‪ ،‬ان وقت ما بگوییم چنین‬ ‫حادثه ای اتفاق افتاده اس��ت‪ .‬هنوز هم همین طور اس��ت‪ .‬شما‬ ‫در این کش��ورهایی که نمایندگی نداریم‪ ،‬برای بار اول که وارد‬ ‫می شوید‪ ،‬اگر توفیق پیدا کنید که خودتان را به محافل مردمی‬ ‫برس��انید‪ ،‬اگر به محافل دانش��جویی و روشنفکری و محافل‬ ‫انسان های متعهد‪ ،‬دلسوز و مخلص بروید‪ ،‬می بینید که این پیام‬ ‫قبل از شما به انجا رفته است‪ .‬من در سفرهایی که در دوره های‬ ‫مختلف به جاهای گوناگون داشتم‪ ،‬بالاستثنا در همه کشورها‬ ‫ـ اعم از کش��ورهای اس�لامی و غیر اسالمی‪ ،‬حتی کشورهای‬ ‫کمونیستی ـ این را دیدم‪.‬‬ ‫سخنرانى در دیدار نمایندگان فرهنگی جمهوری اسالمی‬ ‫در خارج از کشور‪1370/2/3 ،‬‬ ‫دنیاى بدون «خمینى»‬ ‫خدا مى داند که در طول این‪10‬سال‪ ،‬فکر چنین روزى‪ ،‬همیشه دل ما‬ ‫رالرزاندهبود‪.‬نمى دانستیمدنیاىبدون«خمینى»چگونهقابلتحمل‬ ‫اس��ت‪ .‬به همین خاطر‪ ،‬چندین بار به ایشان عرض کردم‪« :‬دعاى‬ ‫بزرگ من در پیش��گاه خدا این اس��ت که من قبل از شما بمیرم‪».‬‬ ‫در همان روز تلخ که حال امام مساعد نبود‪ ،‬من جمعى از اعضاى‬ ‫شوراى بازنگرى قانون اساسى را دعوت کردم و به انها گفتم که حال‬ ‫امام خوب نیست؛ کار بازنگرى را قدرى تسریع کنیم و مژده اتمام ان‬ ‫را به ایشان در بیمارستان بدهیم تا دل امام شاد شود‪ .‬واقعا از تصور ان‬ ‫چیزى که ممکن بود پیش اید‪ ،‬قلب من مى لرزید؛ صدایم شکست‬ ‫و نتوانستم حرفم را تمام کنم‪...‬‬ ‫سخنرانى در مراسم بیعت فرماندهان و اعضاى سپاه‬ ‫پاسداران انقالب اسالمى‪1368/03/17 ،‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫لباس جهادی من‬ ‫یک بار از اهواز که برگشته بودم تهران‪ ،‬رفتم خدمت امام (ره) با‬ ‫همان لباس رزم و نظامی؛ البته رویش قبا تنم می کردم و خدمت‬ ‫ایش��ان می رفتم‪ .‬دفعات اول بود‪ .‬دم در‪ ،‬یک خرده معطل شدم‬ ‫تا پوتین ها را باز کنم و بروم‪ .‬دیدم امام (ره) از پش��ت شیش��ه‬ ‫همین طور دارند نگاه می کنند و چیزی می گویند‪ .‬ایشان خیلی‬ ‫با خوش��رویی به من گفتند‪« :‬یک وقتی بود که لباس ش��ما را‬ ‫می گفتند خالف مر ّوت اس��ت! چه خالف مروتی؟ این لباس‬ ‫جهادی ست‪»...‬‬ ‫سخنرانى در بازدید از نمایشگاه عکس طالب‬ ‫‪1371/3/5‬‬ ‫ملت ها با شما هستند‬ ‫در زمان ریاست جمهوری‪ ،‬می خواستم به چند کشور سفر کنم‪.‬‬ ‫قبل از ان‪ ،‬در سطح جهانی و بین المللی برای ما حادثه ای اتفاق‬ ‫افتاده بود که تبلیغات صهیونیس��تی و امریکایی و اس��تکباری‬ ‫ب��ه ان دامن می زد‪ .‬من ب��رای خداحافظی و گرفتن رهنمود و‬ ‫س��فارش هایی که معموال امام در هر س��فر به ما می فرمودند‪،‬‬ ‫خدمت ایش��ان رفتم‪ .‬گفتم اتفاقا در استانه سفر ما‪ ،‬این قضیه‬ ‫هم اتفاق افتاد و دولت ها و دش��منان‪ ،‬روی این موارد حسابی‬ ‫حساسند‪ .‬ایشان گفتند‪« :‬بله‪ ،‬لیکن ملت ها با شما هستند‪ ».‬من در‬ ‫همان سفر‪ ،‬این حرف را به وضوح مشاهده کردم‪ ،‬که با صد نوع‬ ‫استدالل هم نمی شد این گونه واضح برای من ثابت بشود‪.‬‬ ‫سخنرانى در دیدار با نمایندگان فرهنگی‬ ‫جمهوری اسالمی در خارج از کشور‪1370/2/3 ،‬‬ ‫فقط مراقب اخالص باشید‬ ‫دیشب در جلسه [ س��ران قوا] که منزل احمد اقا بود‪ ،‬امام امدند‪.‬‬ ‫حالشان بحمداهلل خوب بود‪ .‬عالوه بر صحبت درباره موشک اخیر‬ ‫ایران و خبرهای حول و حوش ان‪ ،‬من به محرومیت ما چند نفر از‬ ‫جلسه های معنوی و عرفانی امام با وجود جلسات متعدد با ایشان‬ ‫اش��اره کردم‪ .‬گفتم الزم است ما را نصیحت کنید و تعلیم بدهید‪.‬‬ ‫[امام] همان شکسته نفسی های همیشگی را تکرار کردند و گفتند‬ ‫نصیحت اینست که مثل من عمرتان به خسران و بطالت نگذرد‪.‬‬ ‫روی اخالص تکیه کردند و گفتند ش��ماها در خدمت اسالمید‬ ‫فقط مراقب اخالص باشید‪ .‬گفتم همین نقطه اصلی اشکال است‬ ‫و برای پیدا کردن اخالص باید نصیحت شویم‪ .‬باز امام روی اینکه‬ ‫من هم چیزی ندارم و اینجا هم خبری نیست و امثال ان‪ ،‬تکیه و‬ ‫شکسته نفسی می کردند‪ .‬اشکارا نشانه های تواضع حقیقی را در‬ ‫چهره و حرکات امام مشاهده کردم‪.‬‬ ‫بخشی از یادداشت های شخصی‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬مربوط به جلسات سران قوا‪،‬‬ ‫‪1365/5/22‬‬ ‫دست قدرت خداوند‬ ‫انقالب اس�لامى‪ ،‬خیلى ریشه دار و قوى است؛ خیلى ارکان‬ ‫مس��تحکمى دارد؛ و خداى متعال هم پشتیبان ماست؛ همین‬ ‫طور که من بارها از ق��ول امام (ره) نقل کرده ام که فرمودند‪:‬‬ ‫«من از اولى که وارد این قضیه ش��دیم‪ ،‬دیدم ‪ -‬یا احس��اس‬ ‫کردم ‪ -‬یک دست قدرتى دارد کارها را پیش می برد»‪ .‬حقیقتا‬ ‫همین جور است؛ و این را ایشان به من فرمودند‪ .‬انسان این‬ ‫دس��ت قدرت الهى را مى بیند‪ .‬البته این دست قدرت الهى‪،‬‬ ‫خویش��ى با ما ندارد‪ ...‬باید در خدمت این راه باشیم؛‬ ‫ ‬ ‫قوم و‬ ‫خالصان��ه انچه داریم‪ ،‬بیاوریم می��دان و براى این راه تقدیم‬ ‫کنیم‪ .‬خداى متعال ه��م تفضل و لطف خواهد کرد؛ امروز‬ ‫هم همین کار شده و سنگ دشمن به سوى خودش برگشته؛‬ ‫تیرش کمانه کرده به طرف خودش؛ و نتوانستند از توطئه اى‬ ‫که کردند‪ ،‬طرفى ببندند‪.‬‬ ‫سخنرانی در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری‬ ‫‪1388/7/2‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫اولین و اخرین دیدار کیومرث صابری فومنی با امام‬ ‫گفتند گل اقا تویی؟‬ ‫اولین دیدار با امام‬ ‫من با ن��ام حضرت ام��ام(ره) وقتی‬ ‫اش��نا شدم که ایشان را تبعید کردند‪،‬‬ ‫س��ال ‪ 43‬دانشجو بودم که به دوستم‬ ‫گفتم‪« :‬سید‪ ،‬قم می روی‪ ،‬ببین ما زیر‬ ‫علم کدام اخوند داریم سینه می زنیم‪،‬‬ ‫اخوندهای جورواج��ور ما دیدیم‪».‬‬ ‫ایش��ان رفت و امد‪ ،‬گف��ت‪« :‬این اقا‬ ‫اصال یک چیز دیگه اس��ت‪ ».‬در ان‬ ‫موقع م��ا جوان بودیم و اس��م اقای‬ ‫خمینی در ذهن ما ماند‪ .‬اولین بار هم‬ ‫من امام را در مدرس��ه رفاه دیدم تا اینکه روزی در معیت‬ ‫اقای رجایی مالق��ات جانانه ای با امام کردیم‪ .‬همان صبح‬ ‫ریش تراش��یدم و ادکلن زدم‪ .‬گفت��م‪« :‬نکند من اینجوری‬ ‫بروم‪ ،‬بگویند برو گمش��و! اما امام بصیرت داشت‪ ،‬می دید‬ ‫که دل ادم چه جوری اس��ت‪ .‬اتفاقا به خود امام هم گفتم‬ ‫ک��ه اقای رجایی به من گفته اس��ت این ریش ندارد‪ ،‬ولی‬ ‫ریشه دارد‪ .‬جریان از این قرار بود که به اقای رجایی گفته‬ ‫بودند که این کی است که مشاور شما است؟ اینکه ریش‬ ‫ن��دارد‪ .‬اینقدر به این بنده خدا گفتند که گفت‪« :‬این ریش‬ ‫ندارد‪ ،‬ریشه دارد‪ ،‬ول کنید ما را‪».‬‬ ‫گل اقا و امام‬ ‫من دس��ت خطی از خانم طباطبای��ی دارم‪ ،‬درباره اینکه نظر‬ ‫امام در مورد گل اقا چیس��ت‪ ،‬این را به هیچ جا ندادم‪ .‬هر چی‬ ‫گفتند که اق��ا این را چاپ کن‪ ،‬گفتم «مگ��ر دیوانه ام این را‬ ‫چ��اپ کنم‪ .‬این را نگه می دارم‪ .‬همیش��ه ه��ر ماهی یک بار‪،‬‬ ‫دو ب��ار تلفن به اقای دعایی می ک��ردم و اصرارم این بود که‬ ‫دل پیرمرد را نرنجانده باش��م‪ ».‬می گف��ت‪« :‬نه حاج احمد اقا‬ ‫می گوی��د مطالب دو کلمه حرف حس��اب را امام می خواند‬ ‫و خیلی هم خوشش��ان می اید‪ .‬در طن��ز‪ ،‬من یک نوع جمله‬ ‫چپکی کار کردن دارم‪ .‬می دانید امام نگارششان با شفاهیشان‬ ‫فرق می کرد‪ .‬وقتی من در سال ‪ 63‬شروع کردم به طنزنویسی‪،‬‬ ‫دو سه تا از برادران روحانی بعد از مدتی امدند‪ ،‬گفتند‪ :‬گاهی‬ ‫یک جمالتی را تو می نویس��ی که یاداور حرف امام اس��ت‪،‬‬ ‫کلماتی هم که به کار می بری مثل لهذا‪ ،‬هکذا‪ ،‬فلذا‪ ،‬فلذاست‬ ‫که این را یک مقدار احتیاط کن‪ .‬من از طریق اقای دعایی به‬ ‫احمد اقا پیغام دادم‪ ،‬احمد اقا گفت‪« :‬ابدا چنین چیزی نیست‪،‬‬ ‫اگر بوده باش��د هم‪ ،‬امام خوششان می اید‪ ».‬یک موردی هم‬ ‫هست که احمد اقا همان موقع به اقای دعایی گفته بود‪« :‬پیش‬ ‫ام��ام بودیم و خانمم‪ ،‬خانم فاطم��ه طباطبایی امد‪ ،‬گفت‪ :‬اقا‬ ‫ببین گل اقا چی نوش��ته است؟! و من فکر می کنم که به شما‬ ‫نوشته است‪ .‬االن یادم نیست چی بود‪ .‬گفت امام خواندند و‬ ‫گفتند احتماال با من است و خندیدند‪ ».‬یک بار هم احمد اقا به‬ ‫من گفت‪« :‬تو توی خانه ما خیلی طرفدار داری‪ ،‬ضمن اینکه‬ ‫همه پاس��دار های بیت‪ ،‬گل اقا خوان هستند‪ .‬خانم من هم از‬ ‫خوانندگان گل اقا است و دو کلمه حرف حسابت را می اورد‬ ‫برای امام می خواند‪ ».‬به هر صورت ش��یوه نگارش من به نام‬ ‫سبک گل اقایی جا افتاد و هیچ کس تا این لحظه دیگر نگفت‬ ‫که ببین تو از نوشته هایت معلوم است که به بیان امام زدی‪.‬‬ ‫اخرین دیدار با امام‬ ‫م��ن ام��ام را از تلویزیون می دیدم و همیش��ه هم به همه‬ ‫انتق��اد می کردم ک��ه دنیا دارد ب��ه این مرد ن��گاه می کند‪،‬‬ ‫نروید خسته ش��ان بکنید‪ ،‬اما یک بار به اقای دعایی گفتم‬ ‫بعد از س��ال های س��ال می خواهم بروم و ام��ام را ببینم‪.‬‬ ‫اقای دعایی گفت‪ :‬خیلی خوب‪ ،‬من به‬ ‫حاج احمد اقا می گویم‪ .‬من یک روز‬ ‫خانه بودم که اقای دعایی گفت‪ :‬فردا‬ ‫صبح من تو را خدمت حضرت امام‬ ‫می ب��رم‪ .‬ما رفتیم صبحانه ای هم انجا‬ ‫خوردیم‪ .‬سر ساعت معین امام امدند‪،‬‬ ‫یک��ی‪ ،‬دو تا از ب��رادران روحانی نیز‬ ‫بودند‪ .‬کسانی می امدند دست بوسی‬ ‫و می رفتند‪ .‬ما هم دست بوسی کردیم‬ ‫و موقع بیرون امدن گفتم‪ :‬دعایی چه‬ ‫ش��د من برای این نیام��ده بودم‪ .‬اگر‬ ‫ق��رار بود اینجوری بیایم که هر هفته می توانس��تم امام را‬ ‫ببینم‪ .‬گفت‪ :‬نه‪ ،‬داس��تان ما مانده اس��ت‪ .‬وقتی یکی دو تا‬ ‫از ب��رادران روحانیون که احتمال می دهم از طرف یکی از‬ ‫ی اورده بودند‪ ،‬حرفش��ان را زدند و رفتند‪،‬‬ ‫اقایان قم پیام ‬ ‫س��پس من و اق��ای دعایی رفتیم خدم��ت حضرت امام‪،‬‬ ‫دعای��ی معرفی ک��رد‪ .‬او گفت‪ :‬اقا ایش��ان اقای کیومرث‬ ‫صاب��ری فومنی هس��تند و معلم بودند‪ .‬همچنین مش��اور‬ ‫فرهنگی اقای رجایی بودند‪ ،‬تا س��ال ‪ 62‬مشاور فرهنگی‬ ‫ای��ت اهلل خامنه ای نیز بودند‪ .‬االن هم مش��اور فرهنگی در‬ ‫وزارت ارشاد هستند‪ .‬وقتی اقای دعایی با این عناوین مرا‬ ‫معرف��ی می کردند‪ ،‬امام سرش��ان را انداخته بودند پایین و‬ ‫بسیار قیافه خسته ای داشتند و ما دیگر اصال نمی توانستیم‬ ‫فکر کنیم که فقط هفت‪ ،‬هشت ماه دیگر میهمان ما هستند‪.‬‬ ‫بعد اقای دعایی برگش��ت‪ .‬گفت‪ :‬اقا چرا من خس��ته تان‬ ‫بکنم ش��ما هم که به ما نگاه نمی کنید‪ .‬اصال ایشان گل اقا‬ ‫اس��ت! تا گفت ایشان گل اقا است‪ ،‬امام گفتند‪ :‬تویی؟ ان‬ ‫وقت خندیدند و من گریه ام گرفت‪ .‬گفتم‪ :‬اقا به جد شما‬ ‫من ضد انقالب نیستم‪ ،‬من مرید شما هستم‪ .‬گفتند که من‬ ‫می دانم‪ .‬گفتم‪ :‬به هر حال کار طنز است‪ .‬سخت است‪ .‬یک‬ ‫چیزی اگر من گفتم دل ش��ما شکس��ته اس��ت یا انقالب‬ ‫لطمه ای خورده ش��ما من را ببخشید‪ .‬گفتند‪ :‬نه‪ ،‬من چنین‬ ‫چی��زی ندیدم‪ .‬گفتم‪ :‬برای من دعا کنید که از راه راس��ت‬ ‫منحرف نشوم‪ .‬ایشان گفتند من برای همه دعا می کنم که‬ ‫از این راه راست منحرف نشویم‪ .‬اینجا من طنزنویس هم‬ ‫اشکش در می اید‪ ،‬سخت هم هست‪.‬‬ ‫اقای دعایی گفت‪ :‬اقا‪ ،‬شما به گل اقای ما سکه نمی دهید؟‬ ‫گفتند‪ :‬چرا و اش��اره کردند‪ .‬اقای رس��ولی بودند یا اقای‬ ‫توسلی‪ ،‬یکی از این دو بزرگوار یک کیسه پالستیکی اورد‪،‬‬ ‫توی ان س��که های یک ریالی بود‪ .‬امام دس��ت کردند یک‬ ‫مش��ت س��که به من دادند‪ .‬او بعد در کیسه را بست و امام‬ ‫زدند پشت دستش��ان! او دوباره باز کرد و امام یک مشت‬ ‫دیگر س��که دادند‪ .‬او دوباره بست‪ .‬امام یک بار دیگر پشت‬ ‫دستش��ان زدند‪ ،‬او دوباره کیس��ه را باز کرد و امام یک مشت‬ ‫دیگر س��که به من دادند‪ .‬یکی از اقایان گفت‪ :‬امام سه بار به‬ ‫کسی سکه نمی دهد! من دیدم همه اش یک ریالی است‪ .‬گفتم‪:‬‬ ‫قربان امام بروم ماشاءاهلل انقدر ولخرج هستند! امام خندیدند‪.‬‬ ‫گفتم‪ :‬اقا من فقط امدم دست شما را ببوسم‪ .‬سپس دست و‬ ‫محاسن اقا را بوس��یدم و بیرون امدیم‪ .‬خوشحال شدیم که‬ ‫باالخره امام یک لحظه ای ش��ادمان شدند‪ .‬در بیرون همراه با‬ ‫اقای دعایی با حاج احمداقا روبه رو ش��دیم و نشستیم یک‬ ‫چایی خوردیم‪ .‬بعد احمداقا گفت که گل اقا ش��نیدم که امام‬ ‫ما را خنداندی‪ ،‬ش��ادمانش کردی‪ ،‬خدا دلت را شادمان کند‪.‬‬ ‫می دان��ی امام مدت ها بود نمی خندیدند‪ .‬گفتم‪ :‬من فدای امام‬ ‫بشوم‪ ،‬من حاضرم قلبم را پاره پاره کنم‪ ،‬بریزم پایش تا ایشان‬ ‫یک لبخند بزنند‪.‬‬ ‫‪7‬‬ ‫راه امام (ره)‬ ‫روایت دکتر قادری‪ ،‬معاون پیشین مرکز تنظیم و نشر اثار امام از بنیانگذار جمهوری اسالمی ایران‬ ‫او مثل ما نبود‬ ‫« پنج س��اله بودم که برای اولین بار امام خمینی (ره) را دیدم‪ .‬سال‬ ‫‪ 33‬در امامزاده قاس��م ش��میران متولد ش��دم‪ .‬امام هم دو سال به‬ ‫انجا امدند‪ .‬سال های ‪ 37‬و ‪ ».41‬دکتر علی قادری که حاال معاون‬ ‫پژوهشی مرکز نش��ر اثار امام(ره) است عالوه بر این صحبت ها‬ ‫می گوید‪« :‬امام به فاصله یک باغ‪ ،‬همس��ایه ما شدند‪ .‬اما طبیعت‬ ‫کوهستانی امامزاده قاسم باعث می شد تا فاصله ‪ 700‬متری خانه‬ ‫ما و ایش��ان خیلی نزدیک به نظر رس��د‪ .‬من با خواهرم به مسجد‬ ‫محل می رفتم‪.‬‬ ‫روز جمع��ه بود‪ ،‬وقتی دم در مس��جد رس��یدیم دو اق��ا از دور‬ ‫پیدایشان شد که از امامزاده برمی گشتند‪ .‬یکی را که می شناختیم‪،‬‬ ‫امام جماعت مس��جدمان بود؛ اقای رس��ولی پدر اقای ایت اهلل‬ ‫رس��ولی محالتی که االن هس��ت‪ ،‬یکی دیگر را نمی شناختیم‪.‬‬ ‫همین طورنزدیکمی شدند‪.‬نزدیکماکهرسیدندناگهانهمه چیز‬ ‫حال و هوای عجیبی گرفت‪ .‬مردم بی اختیار صلوات فرستادند‪.‬‬ ‫یک تعدادی می خواستند وارد مسجد شوند وقتی دیدند ان دو نفر‬ ‫می ایند به احترامشان ایستادند‪ .‬وقتی اقای رسولی و ان اقا امدند‪،‬‬ ‫با مردم دست دادند و همگی وارد مسجد شدند‪.‬‬ ‫علی کوچولوی پنج ساله که حاال استاد دانشگاه شده است‪ ،‬در ان‬ ‫ی محالتی به امام(ره) تعارف کرد‬ ‫مس��جد مکبر بود‪ ،‬اقای رسول ‬ ‫که ایش��ان نماز را بخواند‪ .‬من ماتم گرفتم چون به نظرم می رسید‬ ‫ایشان چون خیلی قشنگ‪ ،‬بزرگ و از اقای رسولی مهم تر است‪،‬‬ ‫حتما باید نمازش طوالنی تر باشد‪ .‬اقای رسولی محالتی نمازش‬ ‫را خیلی طول می داد‪ ،‬من حوصله ام سر می رفت‪ .‬در رکوع سه تا‬ ‫سبحان ربی العظیم و بحمده می گفت و صلوات می فرستاد و تازه‬ ‫وعجلفرجهمهممی گفت‪.‬منخیلیخستهمی شدم‪،‬حاالگاهی‬ ‫هم در غیاب ایشان یک ادم بانمکی در مسجد نماز می خواند که‬ ‫نمازش را خیلی طول می داد‪ .‬اس��مش مش امراهلل بود‪ .‬یک بار در‬ ‫رکوع خسته شد‪ ،‬رفت ته مس��جد چپق کشید و بعد بقیه نماز را‬ ‫خواند‪ .‬در مسجد امامزاده قاسم از این نمازها هم داشتیم! خالصه‬ ‫من ماتم گرفته بودم که نکند امام(ره) هم بخواهد نمازش را طول‬ ‫بدهد‪ ،‬ولی برخالف تصور من‪ ،‬نماز را به س��رعت خواند و تمام‬ ‫کرد‪ ،‬ان روز بهترین نمازی بود که من برای ان تکبیر گفتم ‪ .‬خیلی‬ ‫کیف کردم که نماز سریع تمام شد‪ .‬بعدها فهمیدم نماز جماعتی‬ ‫خوب است که در حداقل زمان ممکن خوانده شود‪.‬‬ ‫امام (ره) بعد از نماز با تمام مس��جدی ها مصافحه کرد‪ ،‬با برخی‬ ‫روبوسی کرد و برخی هم دست ایشان را می بوسیدند‪».‬‬ ‫قادری می گوید‪« :‬تصویر س��ومی که از امام(ره) داش��تم‪ ،‬به روز‬ ‫قبل از تاس��وعا برمی گردد‪ .‬ش��ب تاس��وعا دو دس��ته عزاداری‬ ‫از دزاش��یب و جماران به امامزاده قاس��م می ایند‪ .‬روز تاس��وعا‬ ‫هم امامزاده قاس��می ها بازدید را پس می دهند‪ .‬این یک س��نت‬ ‫‪ 300-400‬س��اله اس��ت که هنوز هم با ش��کوه برگزار می شود‪.‬‬ ‫پدرب��زرگ من در دهه مح��رم‪ ،‬گل های زی��ادی تولید می کرد‪،‬‬ ‫مخصوصا گل خرزهره‪ .‬سرکوچه ما که ان موقع در داشت‪ ،‬بساط‬ ‫اسفند و شربت برقرار بود‪.‬‬ ‫امام با اقای رس��ولی و یک روحانی دیگر امدند و کنار بساط ما‬ ‫ایس��تادند‪ .‬پدربزرگ من سه تا لیوان شربت در یک سینی اورد و‬ ‫تعارف کرد‪ .‬اقای رسولی محالتی خورد‪ .‬ان روحانی دیگر هم‬ ‫همین طور‪ ،‬ولی امام برنداشت و تشکر کرد‪.‬‬ ‫م��ن از حدود یک متری نگاه می کردم‪ .‬بین دو گل س��فید و قرمز‬ ‫ایستاده بود‪ .‬من خوشم می امد‪ .‬هیبت او با همه مردهایی که دیده‬ ‫بودم‪ ،‬فرق داش��ت‪ .‬بعد متوجه ش��دم که دیگران هم به نظاره او‬ ‫مشغولند‪ .‬در پشت بام ها خانم ها و بچه ها ایستاده بودند و امام (ره)‬ ‫را نگاه می کردند‪ .‬دسته های عزاداری هم که از راه می رسیدند به‬ ‫این مرد نگاه می کردند و نمی توانستند همین جوری از کنار وی‬ ‫عبور کنند‪ ،‬تماشایش می کردند و بعد رد می شدند‪.‬‬ ‫امام س��رش را انداخته بود پایین‪ ،‬یک دستمال هم دستش بود و‬ ‫گریه می کرد‪ .‬من دلم برایش سوخت‪.‬‬ ‫بعدها مادرم تعریف کرد که وقتی ادم یکی را دوست دارد‪ ،‬حالتی‬ ‫‪8‬‬ ‫می یابد که خیال می کند دل س��وختن است‪ ،‬ولی اسم واقعی ان‬ ‫دوست داشتن است‪.‬‬ ‫ان شب اقوام ما که از تهران و شهرهای دیگر برای عزاداری به خانه‬ ‫ما امده بودند‪ ،‬در خانه و حیاط خوابیده بودند‪ .‬تابس��تان بود‪ .‬من‬ ‫و سه تا از بچه ها با یک ملحفه در حیاط بودیم‪ .‬با بچه ها صحبت‬ ‫می کردیم‪ .‬یکی از بچه ها پرسید ان اقای بلندباال کی بود؟ من دلم‬ ‫نمی خواست بگویم که نمی دانم‪ ،‬چون برای نماز وی تکبیر گفته‬ ‫بودم و زشت بود که اسمش را ندانم‪ .‬داشتم دنبال جواب می گشتم‬ ‫کهیکیازاقوامگفت‪:‬بچه هاساکتشوید!وقتیصحبتمابچه ها‬ ‫تمام شد‪ ،‬صدای خانم ها به گوش رسید که در اتاق راجع به اقا و‬ ‫هیبت او صحبت می کردند‪.‬‬ ‫منتادیروقتراجعبهاناقافکرمی کردمکهخالصهازشخوشم‬ ‫امده بود‪ .‬صبح که ش��د کنار سفره صبحانه در کنار قنات‪ ،‬یکی از‬ ‫اقوام پرسید چرا ان اقا شربت نخورد‪ .‬ان خانمی که دیشب راجع‬ ‫بهامامصحبتمی کرد‪،‬گفت‪«:‬اقاییکهمندیدمشایداگرقراربود‬ ‫از این لیوان های نشسته شربت بخورد‪ ،‬اینطور نورانی نمی ماند‪».‬‬ ‫من از اینک��ه ان خانم و بقیه بچه ها از ام��ام(ره) دفاع می کردند‪،‬‬ ‫خوشم امد‪ .‬به ویژه توجه وی به مس��ائل بهداشتی در ان دوران‬ ‫برایم جالب بود‪».‬‬ ‫تصویر چهارمی ک��ه دکتر قادری از خاطرات کودکی خود به یاد‬ ‫دارد یاداور با هوش��ی حضرت امام(ره) اس��ت‪« :‬در کنار محله‬ ‫امامزاده قاسم‪ ،‬رودخانه گالبدره بود‪ .‬دو پل از روی این رودخانه‬ ‫می گذشت‪.‬یکیماشین روکهدر‪ 150‬متریمحلهبود‪،‬یکیهمدر‬ ‫کنار محله که ان را با تیرهای چوبی ارزان ساخته بودند‪ .‬ما بچه ها‬ ‫دوست داشتیم از روی این پل چوبی رد شویم‪ .‬ان موقع شهر بازی‬ ‫و از این جور چیزها نبود‪ .‬همین پل ارزان‪ ،‬ابزار تفریح ما بود‪ .‬اگر‬ ‫پیرزن یا پیرمردی از این پل رد می ش��د که برای ما حسابی جالب‬ ‫می شد‪ .‬اولش دلشوره داش��تیم و بعد که رد می شدند کلی ذوق‬ ‫می کردیم‪ .‬این دلشوره و ذوق برایمان جالب بود‪.‬‬ ‫یک روز مادربزرگ من می خواس��ت ب��رود محله حصار فرج‪،‬‬ ‫روضه ش��رکت کند‪ .‬من و مادربزرگ با هم داشتیم می رفتیم که‬ ‫امام و اقای رس��ولی محالتی را دیدیم‪ .‬انها در کنار پل بودند و به‬ ‫مادربزرگ من که نزدیک پل رسیده بود تعارف کردند که اول وی‬ ‫از پل رد شود‪ .‬مادربزرگ هم خیلی ارام و شمرده قدم برمی داشت‪.‬‬ ‫دلم می خواست مادربزرگ زودتر برود و راه انها باز شود‪ .‬اقایان‬ ‫که حوصله شان سر رفته بود عذرخواهی کردند و سریع از روی‬ ‫پل رد ش��دند‪ .‬وقتی از پل عبور می کردند‪ ،‬پل تا شده بود و به نظر‬ ‫من رسید که االن است که خراب شود و انها در اب بیفتند‪ .‬ترس‬ ‫وجودم را فرا گرفته بود‪ .،‬ولی باالخره رد شدند‪ .‬من بعد از انها از‬ ‫پل دویدم و رفتم‪ .‬این ماجرا ظاهرا همین جا تمام شد‪ ،‬ولی وقتی به‬ ‫مسجدرسیدیممادربزرگمگفتکهتومردشده ایوبایدبهمسجد‬ ‫مردانه ب��روی‪ .‬من که در ان محله غریب ب��ودم‪ ،‬خیلی خجالت‬ ‫می کشیدم ولی چون نمی خواستم غرورم را بشکنم‪ ،‬تحت تاثیر‬ ‫صحبت مادر بزرگ که مرا مرد می خواند‪ ،‬به قسمت مردانه رفتم‪.‬‬ ‫همین طور که جلوی مسجد ایستاده بودم‪ ،‬اقای رسولی مرا صدا‬ ‫کرد و گفت‪ :‬بیا پیش ما‪ .‬من هم خیلی ذوق کردم و پیش ایش��ان‬ ‫رفتم‪ .‬وقتی نشستم اقای رسولی گفت‪« :‬من تو را خیلی دوست‬ ‫دارم‪ ».‬من جوابی ندادم‪ .‬دوباره همین جمله را تکرار کرد ولی من‬ ‫نمی دانس��تم چه جوابی باید بدهم‪ .‬مثال نمی دانستم باید بگویم‬ ‫متشکرم یا چیز دیگر!‬ ‫امام (ره) که کنار اقای رسولی نشسته بود گفت‪« :‬ایشان هم شما را‬ ‫خیلی دوست دارد‪ .‬دل به دل راه دارد‪ ».‬همین که گفت دل به دل راه‬ ‫دارد‪ ،‬من به فکر رفتم‪ .‬می دانید که این جمله پرمعنی ترجمه یک‬ ‫حدیث از امام صادق است و در فارسی به ضرب المثل تبدیل شده‬ ‫است‪ .‬خیلی شنگول ش��دم‪ .‬معنای دل به دل راه دارد را به نحوی‬ ‫می فهمی��دم‪ .‬ولی ان لحظه فکر کردم ک��ه راه میان دل ها چگونه‬ ‫است‪ .‬سیم تلفن‪ ،‬شیلنگ‪ ،‬سرم‪ ،‬لوله اب و ‪ ...‬به ذهنم امد‪ .‬خیال‬ ‫می کردم دل ها با چنین چیزهایی به صورت نامرئی به هم وصل‬ ‫است‪ .‬به اینها فکر می کردم و اینکه دل من که به دل افراد مختلف‬ ‫راه دارد‪ ،‬چگونه است؟ مثال دل من به برخی دل ها با سیم راه دارد‪،‬‬ ‫به برخی با سرم‪ .‬به قطر راه بین دل ها فکر می کردم که تصور کردم‬ ‫دل من با لوله های س��یمانی اب به دل ام��ام(ره) راه دارد‪ .‬یک راه‬ ‫بزرگ‪ .‬از همین لوله های بزرگی که ان موقع در روستای ما نبود‬ ‫ولی در تجریش بود و ما از توی انها رد می شدیم‪.‬‬ ‫فقط فکر می کردم این راه یک زانوی��ی هم دارد و من باید از پیچ‬ ‫ان رد شوم تا به دل امام برسم‪ .‬در ان مجلس یک حالت عجیبی به‬ ‫من دس��ت داد‪ .‬فکر کردم او یک اهن ربا دارد که همه را به میدان‬ ‫خودش جذب می کند‪ .‬ما بچه بودیم و معموال دلمان می خواست‬ ‫جایی ارام بگیریم ولی دوست داشتم که کنار ایشان بنشینم‪ .‬امام‬ ‫به من گفتند که چرا روی پ��ل دویدی و مادر بزرگت را ناراحت‬ ‫کردی‪ .‬من با اینکه سن کمی داشتم فهمیدم ایشان خیلی باهوش‬ ‫هستند‪».‬‬ ‫امیرز احمد‬ ‫در محله ما دو روضه خوان بودند به نام میرز ا احمد و میرز ا محمود‪.‬‬ ‫ب��رادری هم دارم که بعدها به دنیا ام��د و چون فرق این دو نفر را‬ ‫ی درست‬ ‫نمی فهمید به هر دو می گفت میرزا احمود! یک اس��م ‬ ‫کرده بود که بتواند روی هر دو بگذارد‪.‬‬ ‫من هم فرق ان دو نفر را نمی دانستم‪ .‬فقط می دانستم میرز ا احمد‬ ‫یک االغ خوش تیپی داشت که موهای ان را حنا می بست و پاالنش‬ ‫را تزئین می کرد‪ ،‬مثل زین اسب‪ .‬بچه ها این االغ را هوشنگ خان‬ ‫صدا می کردند‪ .‬یک روز میرزا احمد برای روضه خوانی به مسجد‬ ‫محله ما امد‪ .‬تا خواست شروع به صبحت کند‪ ،‬اواز هوشنگ خان‬ ‫هم در امد‪ .‬یکی از لوده های محل گفت‪« :‬اقا میرزا احمد اول اجازه‬ ‫بدهید هوشنگ خان بخواند‪ ».‬یک عده خندیدند‪ ،‬ولی امام(ره)‬ ‫اخم هایش را در هم کرد‪ .‬اقای رس��ولی هم چپ چپ به ان لوده‬ ‫نگاه کرد تا از مس��جد رفت‪ .‬میرزا احمد هم هول شد و نتوانست‬ ‫روضه خوبی بخوان��د‪ .‬اخر مجلس‪ ،‬میرزا احمد امد پیش امام و‬ ‫گفت‪ :‬اقا من نمی بخشمش‪ .‬امام دستش را گذاشت روی زانوی‬ ‫او و گفت بنش��ین‪ .‬بعد گفت او را ببخش‪ .‬خودت هم راحت تر‬ ‫خواهی بود‪ .‬بعد هم گفت که اسم این االغ را عوض کن‪ .‬هوشنگ‬ ‫اسم ادم است نباید روی حیوان گذاشت‪ .‬می خواست یک چیز‬ ‫دیگری هم بگوید که نگفت‪.‬‬ ‫روزی به رنگ دوشنبه‬ ‫ان روز که در عزاداری‪ ،‬امام را دیدم‪ ،‬برای من رنگ دوشنبه داشت‪.‬‬ ‫من دوشنبه و پنج شنبه را از کودکی دوست داشتم‪ .‬پنج شنبه را که‬ ‫بعد از رفتن به مدرس��ه دوست داشتم‪ ،‬اما دوشنبه ها از اول برایم‬ ‫جالب بود‪ .‬دوشنبه ها در مسجد محل روضه خوانی بود و قل قل‬ ‫سماور ابدارخانه مسجد‪ .‬خالصه ما که از عزاداری فقط به چای‬ ‫و شربت ان فکر می کردیم‪ ،‬ان روز حال دیگری داشتیم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫راه امام (ره)‬ ‫امام که از پل گذش��تند و از دید ما دور شدند‪ ،‬احساس کردم دلم‬ ‫برایشان تنگ می شود‪ .‬خیلی از امام خوشم می امد‪ .‬بعدها متوجه‬ ‫شدم که خیلی ها چنین احساسی نسبت به امام (ره) دارند‪ .‬مثال در‬ ‫پاریس یک خانم مسیحی و مسن به ایشان نامه نوشته بود که من‬ ‫دارم می میرم‪ ،‬یک چیزی بفرس��تید تا م��ن در تابوتم بگذارم و از‬ ‫عذاب قبر نجات یابم‪ .‬نه دین‪ ،‬نه زبان و نه فرهنگ ان زن با امام(ره)‬ ‫مشابه نبود‪ ،‬ولی چنین رابطه ای به وجود امد‪ .‬یک امریکایی هم‬ ‫از زندان امریکا نامه نوشته بود که متهم به قتل است‪ ،‬ولی دوست‬ ‫دارد یک نفر دردنیا قبول داشته باشد کهاو قاتلنیست‪ .‬ارزو داشت‬ ‫که امام او را قاتل نداند‪.‬‬ ‫یک کسی از ژاپن نامه نوشته بود که ژاپن همیشه نورانی هست و‬ ‫هیچگاه اسکله های ان تعطیل نمی شوند‪ .‬ولی ای کاش در کشور‬ ‫ما متولد می شدی تا به این تمدن خشک‪ ،‬روح دهی‪».‬‬ ‫صدای روضه خوان ها هم در ان روز برایم جالب ش��ده بود‪ .‬یک‬ ‫ادم بد اخالقی هم بود که یرقان (زردی) داشت و خیلی بداخالقی‬ ‫می کرد‪ .‬ولی من ان روز صورت وی را به ش��کل گل زنبق حیاط‬ ‫خانه مانمی دیدم‪.‬مااینگل زنبقراخیلیدوستداشتیم‪.‬احساس‬ ‫می کردم زردی صورت ان مرد ش��بیه این گل است‪ .‬همه چیز را‬ ‫قشنگ می دیدم‪ .‬باد هم که در تبریزی های کنار رودخانه می وزید‪،‬‬ ‫برایم غوغایی بود‪.‬‬ ‫بعدها یک شعری خواندم که‬ ‫تو قامت بلند تمنایی ای درخت ‪. . .‬‬ ‫وقتی که بادها‪ ،‬در برگ های درهم تو خانه می کنند؛‬ ‫گیسوی سبز فام تو را شانه می کنند؛‬ ‫ی درخت‪.‬‬ ‫غوغایی ا ‬ ‫حالتعجیبیداشتم‪.‬برگ هایدرختبرایمنمطربیمی کردند‪.‬‬ ‫تا نزدیکی های ظهر که روضه خوانی تمام شد‪.‬‬ ‫در حصار فرج یک حاج نصراهلل نامی بود که صدای زیبا و بلندی‬ ‫داش��ت‪ .‬وقتی در حصار فرج‪ ،‬اذان می گفت صدایش تا امامزاده‬ ‫قاسم می امد‪ .‬ایش��ان به امام(ره) گفت که نماز را در این مسجد‬ ‫بخوانید‪ .‬ایشان هم قبول کرد‪ .‬من دویدم که از مادربزرگم اجازه‬ ‫ی کرده و می خواهد‬ ‫بگیرم انجا نماز بخوانم‪ ،‬دیدم که او پیشقدم ‬ ‫انجا نماز بخواند‪.‬‬ ‫من هم ذوق کردم و س��ریع وضو گرفتم‪ .‬در صف های اخر بودم‬ ‫که نماز داش��ت شروع می شد‪ .‬حاج نصراهلل گفت نماز جماعت‬ ‫امروز به امامت حاج اقا روح اهلل خمینی‪ .‬من تازه اس��م این اقا را‬ ‫یاد گرفتم‪.‬‬ ‫ابهام را دوست دارم‬ ‫از دکتر قادری می پرس��یم چه ماهی این اتف��اق افتاد‪ .‬می گوید‪:‬‬ ‫دوس��ت ندارم تاریخ دقی��ق ان را پیدا کنم‪ .‬خوش��م می اید ان‬ ‫ح��وادث در همان ابه��ام باقی بماند‪ ،‬ولی فک��ر می کنم احتماال‬ ‫اواخر بهار بود‪.‬‬ ‫بع��د از ان نماز‪ ،‬هم��ه برای مصافح��ه پیش حاج اق��ا روح اهلل‬ ‫می روند‪ ،‬ولی قادری خجالت می کش��د و نم��ی رود‪ .‬چون تنها‬ ‫بچ��ه ای بود که در ان مس��جد ب��وده‪ .‬امام یک قدم به س��مت او‬ ‫می رود‪ .‬قادری می گوید‪« :‬ناگهان هول ش��دم‪ .‬به سمت امام(ره)‬ ‫دویدم‪ .‬عرض مس��جد ‪ 5-6‬متر بیش��تر نبود‪ ،‬ولی به نظر خودم‬ ‫‪ 50-60‬متر دویدم‪ .‬رفتم و دس��ت ایش��ان را دو دس��تی گرفتم‪،‬‬ ‫ولی زود دستم را کش��یدم‪ ،‬چون احساس کردم او دارد افکار مرا‬ ‫می خواند‪ .‬می ترس��یدم و خجالت می کشیدم‪ ،‬دستم را سریع از‬ ‫دست امام(ره) دراوردم‪ .‬امام بعد از نماز از مسجد امدند بیرون‪.‬‬ ‫می��رزا احمد گفت‪ :‬حاج اقا! هوش��نگ اماده اس��ت اگر افتخار‬ ‫بدهی��د با او بروید خانه‪ .‬امام گفتند نه من پی��اده می روم‪ .‬ولی اقا‬ ‫میرزا! هوشنگ اسم ادم است ها‪ .‬من خیال کردم که امام می گویند‬ ‫هوشنگ اقامیرزا محمود‪ ،‬ادم است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫احساس مشترک‬ ‫این احساسی که من نس��بت به امام داشتم‪ ،‬در تمام دنیا مشاهده‬ ‫می شد‪.‬گویادراینجاالزمنیستعقلگواهیدهدکه«خمینی»فرد‬ ‫دیگریاست‪.‬احساسگواهیمی دهد‪.‬هرکسیکسعهوجودی‬ ‫دارد و یک ظرفیتی‪ .‬امام معتق��د بود که تمام موجودات جهان از‬ ‫شعور انسانی برخوردارند‪ .‬ولی هرکس به اندازه سعه وجودی اش‬ ‫بهره مند می شود‪ .‬همین سعه امام بود که میدان جاذبه او را فراهم‬ ‫می کرد‪ .‬امام به هر شهر و کشوری که رفته‪ ،‬عده زیادی را مجذوب‬ ‫خودکردهاست‪.‬مثالسلمانیمحلمابدوناینکهازسیاستچیزی‬ ‫بفهمد‪ ،‬عاشق امام(ره) شده بود‪ .‬از هر چیزی که صحبت می شد‪،‬‬ ‫بحث حضرت امام(ره) را پیش می کشید‪ .‬مثال می گفتیم این چرم‬ ‫چیه که اینجا اویزان کردی؟ می گفت موقعی که رفتم موی اقای‬ ‫خمینی را بزنم‪ ...‬با بهانه و بدون بهانه از امام تعریف می کرد‪ .‬این‬ ‫عشق را نباید با کلمات به زنجیر کشید‪.‬‬ ‫تصویر اسمانی‬ ‫معاون پژوهشی مرکز تنظیم و نشر می گوید‪« :‬یک موقعی شایع‬ ‫ش��ده بود که عکس امام(ره) در ماه قابل رویت است‪ .‬من خودم‬ ‫عکسایشانرادیدم‪،‬ولیهمانشبشهیدمطهری‪،‬شهیدبهشتی‬ ‫و ایت اهلل ملکی تجریش در خانه ایشان واقع در چهار راه حسابی‬ ‫جلس��ه گذاشتند که این مس��اله را تکذیب کنند و ان را انحراف‬ ‫نهضت بنامند‪ .‬من بعدها از اقای بهشتی پرسیدم واقعیت چه بود؟‬ ‫گفت من خودم هم عکس اقا را دیدم‪ ،‬ولی صحیح نبود این چیزها‬ ‫را به مبارزه ربط دهیم‪ .‬بعدها من در کتاب خمینی روح اهلل‪ ،‬گفتم‬ ‫این ماجرا مصداق شعر «ما در پیاله عکس رخ یار دیده ایم» است‪.‬‬ ‫امام دارای شخصیت ویژه خود بود که باعث شد این همه طرفدار‬ ‫دردنیاکسبکند‪.‬ایشانکم حرفبود‪.‬سرشراپایینمی انداخت‪،‬‬ ‫بهکسیباجنمی داد‪،‬ازکسیتعریفبیخودنمی کرد‪،‬ازشگردهای‬ ‫تبلیغی هم استفاده نمی کرد‪ ،‬با این حال همه طرفدارش بودند‪».‬‬ ‫از قادری می پرسیم واژه امام خمینی چه وقت رواج یافته؟ که او‬ ‫می گوید‪« :‬نخس��تین بار شاعری به نام ازرم‪ ،‬چکامه ای سرود که‬ ‫در ان امده اس��ت‪ :‬تو بر عالمان به علم‪ ،‬امامی‪ /‎‬من بر ش��اعران به‬ ‫شعر‪ ،‬خداوند‪».‬‬ ‫قادری کتابی نوشته با عنوان «خمینی روح اهلل»‪ .‬این کتاب که اکنون‬ ‫نایاب اس��ت‪ ،‬جزو بهترین اثار در مورد شخصیت ان حضرت‬ ‫به شمار می اید‪ .‬جلد اول کتاب که منتشر شده‪ ،‬به زندگی امام پیش‬ ‫از ازدواج باز می گردد‪ .‬نویسنده خود می گوید‪ « :‬من قبل از انقالب‬ ‫به امام خمینی عالقه داشتم‪ .‬ولی با زندگی ایشان اشنا نبودم‪ .‬فقط‬ ‫اعالمیه هایشان را می خواندم‪ .‬عاش��ق امام بودم‪ .‬پس از انقالب‬ ‫که مس��ئولیت دفتر مطالعات وزارت خارجه را عهده دار ش��دم‪،‬‬ ‫ضرورتداشتباارایاماماشناترشوم‪،‬بههمینخاطرمطالعه ای‬ ‫سیستماتیکراراجعبهاندیشهامام(ره)اغازکردم‪.‬هرچقدربیشتر‬ ‫از ایشان می خواندم‪ ،‬متوجه می شدم عمق بیشتری دارد‪ .‬تعریف‬ ‫سیاست ایشان با سیاست های دیگر تفاوت های فاحش داشت‪.‬‬ ‫جهان را قطبی نمی دید‪ .‬در سال ‪ 73‬از سوی موسسه نشر اثار امام‬ ‫به من گفتند زندگینام��ه ای از امام برای ارائه به خارجی ها وجود‬ ‫ندارد‪ .‬من که سابقه نوشتن کتابی به زبان انگلیسی در مورد امام در‬ ‫دفتر مطالعات را داشتم‪ ،‬مامور این کار شدم‪.‬‬ ‫قرار بود زندگی امام به ‪ 15‬زبا ن ترجمه ش��ود‪ .‬برایم سخت بود‪،‬‬ ‫ولی برای انکه غرورم را نشکنم‪ ،‬قبول کردم‪ .‬شب رفتم حرم اجازه‬ ‫بگیرم‪ .‬ش��ب عجیبی بود همه جور ادم امد‪ .‬افغان‪ ،‬اذربایجانی‪ ،‬‬ ‫ترکی��ه ای‪ ،‬افریقایی‪ ،‬لبنانی و‪ ...‬تا نزدیک س��حر انجا بودم‪ .‬فکر‬ ‫کردم که این حضور یعنی اجازه‪ .‬سحر به خانه امده و پس از غسل‬ ‫شروعبهکارکردم‪.‬چارچوبکارراتاغروبتنظیمکردم‪.‬فردایش‬ ‫که به موسسه بردم همه پس��ندیدند‪ .‬ماه رمضان بود‪ .‬حاج احمد‬ ‫به من گفتند‪ :‬این کار را جدی بگیر‪ .‬اینکار باید جامعیت زندگی‬ ‫امام را نشان دهد‪ .‬من ان موقع خیلی کار داشتم‪ ،‬ولی این کتاب را‬ ‫شرح کردم و جلد اول ان را نوشتم‪ .‬جلدهای دیگر بعد از رحلت‬ ‫حاج احمداقا به تاخیر افتاد‪ .‬دو جلد دیگر نوشته ام که چاپ نشده‪.‬‬ ‫خودم هم نمی خواهم به این زودی چاپ شود‪ .‬در کتاب های اماده‬ ‫شده‪ ،‬مالحظه حجم و فهم بیگانگان را دارم‪ .‬دلم می خواهد حاال‬ ‫همه کتاب را از اول مطابق دلم بنویسم‪».‬‬ ‫قادری در تعریف خاطرات خود دوباره به س��ال های کودکی‬ ‫باز می گردد‪ :‬در س��ال‪ ۴۱‬که امام دوباره ب��ه محله ما امد‪ ،‬وی‬ ‫را می ش��ناختم‪ .‬می گفتند عارف است‪ .‬فکر می کردم این یعنی‬ ‫ایشان بزرگ است‪ ،‬نمی دانستم عرفان چیست؟ من هیچ وقت‬ ‫داخل خانه اقا نمی رفتم‪ .‬برخی می رفتند داخل حرف می زدند‪،‬‬ ‫موقع نماز شب چراغ مهتابی ایشان که روشن می شد‪ ،‬صدای‬ ‫کلید ان مرا بی��دار می کرد‪ .‬همه درختان را روش��ن می دیدم‪.‬‬ ‫شبی که چراغ روشن نشد برای من خیلی بد بود‪ .‬چون ایشان‬ ‫در پاییز به قم رفته بودند‪.‬‬ ‫کترکیب جامع است‪ .‬به عنوان یک عارف‪،‬‬ ‫قادری می گوید‪ :‬امامی ‬ ‫فیلس��وف یا مخلوطی از اینها نمی تواند ش��ناخته شود ‪ .‬ترکیبی‬ ‫خوشایند است که همه‪ ،‬جامعیت ان را قبول دارند‪ .‬اولین تئوری‬ ‫ایشان هم جامعیت دین است‪.‬هرکس با این تئوری مشکل نداشته‬ ‫باشد با امام مشکل ندارد‪.‬‬ ‫در چهار سالگی ایشان مشروطه رخ داد‪ .‬دو برادر خانواده ایشان‬ ‫مشروطه خواه بودند‪.‬‬ ‫ش��یخ فضل اهلل نوری را هم در س��خنرانی خود ستایش می کرد‪.‬‬ ‫البته مرحوم نائینی هم جایگاه خوبی نزد امام داشتند‪ .‬انجایی که‬ ‫شیخ فضل اهلل به جامعیت دین اعتقاد داشت‪ ،‬مورد احترام امام بود‪.‬‬ ‫در اندیشه امام‪ ،‬شیخ فضل اهلل با انجمن حجتیه که قائل به جدایی‬ ‫دین و سیاست بود‪ ،‬تفاوت دارد‪ .‬حتی مرحوم بازرگان که مورد‬ ‫احترام امام بود‪ ،‬به دلیل انکه در جایی تئوری جامعیت دین را نقد‬ ‫کرد‪ ،‬مورد اعتراض شدید ایشان قرار گرفت‪.‬‬ ‫جامعی��ت دین در س��یره عملی ام��ام(ره) به طور اش��کار دیده‬ ‫می شد‪ :‬معنای جامعیت ان است که مثال فقیه بودن باعث نشود تا‬ ‫پدربزرگ بودن برای امام فراموش شود‪.‬‬ ‫پدربزرگ‪،‬بایدباعلیکوچولوبازیکند‪،‬حتیاگرفقیهباشد‪.‬وقتی‬ ‫که شوهر بود‪ ،‬باید وظایف همسری را در مقابل خانم بتول ثقفی‬ ‫اجرا می کرد‪ .‬وظایف دوستی هم همین طور‪.‬‬ ‫‪9‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫رهبر معظم انقالب‪:‬‬ ‫خط امامی‪ ،‬مورد تمجید‬ ‫امریکا و اسرائیل و منافقین نیست‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی فرمودند‪« :‬اگر امریکا‪ ،‬اسرائیل‪،‬‬ ‫سلطنت طلبان‪ ،‬منافقان و دیگر مخالفان و معاندان امام‪،‬‬ ‫حول محور یک فرد جمع شوند و از او تجلیل و احترام‬ ‫کنند و او ادعا کند که من در خط امام هس��تم‪ ،‬این ادعا‬ ‫پذیرفتنی نیس��ت و نمی تواند واقعیت داشته باشد‪ ،‬چرا‬ ‫که امام به صراحت تاکید می کرد اگر دشمنان اسالم از ما‬ ‫تعریف کنند بدانیم که خیانتکاریم‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامنه ای در اجتم��اع عظیم مردم در‬ ‫حرم مطهر امام خمینی‪ ،‬امام را برجس��ته ترین شاخص‬ ‫انقالب خواندند و با تاکید بر اینکه امام منهای خط امام‪،‬‬ ‫امامی بی هویت است‪ ،‬افزودند‪« :‬تکیه همیشگی بر اسالم‬ ‫ناب محمدی‪ ،‬جاذبه و دافعه در دایره مکتب اسالم‪ ،‬یقین‬ ‫به وعده های الهی‪ ،‬محاسبات معنوی و تقوا‪ ،‬نگاه جهانی‬ ‫به انقالب اس�لامی‪ ،‬تکیه بر مردم و توجه به حال فعلی‬ ‫اف��راد هنگام هرگونه قضاوت‪ ،‬از جمله ش��اخص های‬ ‫اصلی خط امام است که باید به طور صحیح تبیین شود و‬ ‫مورد توجه مستمر قرار داشته باشد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای حفظ جهت گیری های اصلی‬ ‫در حرکت ه��ای اجتماع��ی به ویژه انقالب ه��ا را مانع‬ ‫انحراف یا دگرگون شدن انها دانستند و افزودند‪« :‬افراد‬ ‫یا جریان هایی که معموال در پی تغییر هویت انقالب ها‬ ‫‪10‬‬ ‫هستند‪ ،‬با پرچم رسمی و تابلو مشخص جلو نمی ایند‬ ‫بلکه حرکت انها پنهان و غیر اشکار است‪ ،‬بنابراین وجود‬ ‫ش��اخص در انقالب ها به منظ��ور جلوگیری از هرگونه‬ ‫انحراف‪ ،‬بسیار ضروری است‪».‬‬ ‫ایشان تاکید کردند در انقالب اسالمی ایران‪ ،‬مهمترین و‬ ‫اصلی ترین شاخص‪ ،‬امام و خط امام است که در رفتار‪،‬‬ ‫گفتار و وصیت نامه امام بزرگوار(ره) تجلی یافته است‪.‬‬ ‫حض��رت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره به ضرورت تبیین‬ ‫صحیح شاخص های امام و عدم فراموشی یا پنهان ماندن‬ ‫انها افزودند‪« :‬تبیی��ن بد دیدگاه ها و نظریات امام(ره) یا‬ ‫فراموشی انها همانند از کار افتادن قطب نمایی است که‬ ‫جهت صحیح را نشان نمی دهد‪».‬‬ ‫رهب��ر انقالب اس�لامی با تاکی��د بر اینک��ه مواضع و‬ ‫دیدگاه های امام خمینی(ره) باید کامال صریح و روشن‬ ‫تبیین شود‪ ،‬خاطر نشان کردند‪« :‬شخصیت و هویت امام‬ ‫نیز به همین مواضع صریح و قاطعانه ایشان است که دنیا‬ ‫را به لرزه دراورد و ملت ها را بیدار کرد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با ی��اداوری مواضع امام(ره)‬ ‫درخصوص استکبار‪ ،‬ارتجاع‪ ،‬لیبرال دموکراسی غرب و‬ ‫منافقان و دورویان افزودند‪« :‬ما نمی توانیم و نباید به خاطر‬ ‫خوش امد برخی افراد یا جریان ها‪ ،‬مواضع امام را پنهان‬ ‫یا کمرنگ کنیم‪».‬‬ ‫ایشان تاکید کردند‪« :‬امام منهای خط امام‪ ،‬امام بی هویت‬ ‫است و سلب هویت از امام‪ ،‬خدمت به امام خمینی(ره)‬ ‫نیست‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامنه ای با انتق��اد از برخی افراد که‬ ‫بخش هایی از مبانی اندیشه امام را انکار یا پنهان می کنند‪،‬‬ ‫خاطرنش��ان کردند‪« :‬متاسفانه این کج اندیشی را کسانی‬ ‫انجام می دهند که زمانی خودشان یا مروج افکار امام(ره)‬ ‫بودند یا پیرو ایشان‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی‪ ،‬جوان��ان را به قرائت و تفکر در‬ ‫وصیت نام��ه ام��ام(ره) توصیه موکد کردن��د و افزوند‪:‬‬ ‫«خالصه اندیش��ه امام و مبانی ایشان در این وصیت نامه‬ ‫منعکس است‪».‬‬ ‫ولی امر مس��لمین‪ ،‬یکی از مبانی و شاخص های اصلی‬ ‫اندیش��ه امام خمینی(ره) را اس�لام ناب محمدی(ص)‬ ‫دانستند و خاطرنشان کردند‪« :‬اسالم ناب در اندیشه امام‪،‬‬ ‫اسالم ظلم ستیز‪ ،‬عدالت خواه‪ ،‬طرفدار محرومان و حقوق‬ ‫پابرهنگان و مستضعفان است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره به اینکه در اندیشه‬ ‫امام‪ ،‬اس�لام امریکایی مقابل اس�لام ناب محمدی قرار‬ ‫دارد‪ ،‬افزودند‪« :‬اسالم امریکایی همان اسالم تشریفاتی‪،‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫گفتوگو‬ ‫اسالم بی تفاوتی در برابر «ظلم و زیاده خواهی» و اسالم‬ ‫همراهی و کمک به زورگویان است‪».‬‬ ‫ایشان با تاکید بر اینکه امام خمینی(ره) تحقق اسالم ناب‬ ‫را فقط در پرتو حاکمیت اسالم امکان پذیر می دانستند‪،‬‬ ‫خاطرنشان کردند‪« :‬امام بزرگوار(ره)‪ ،‬جمهوری اسالمی‬ ‫را مظهر و زمینه س��از حاکمیت اس�لام می دانستند و به‬ ‫همین علت حفظ نظام اسالمی را واجب ترین واجبات‬ ‫اعالم کرده اند‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬هدف اصلی امام را تحقق اسالم‬ ‫ناب دانس��تند و تاکی��د کردند‪« :‬امام(ره) براس��اس این‬ ‫ه��دف‪ ،‬تا اخرین لحظ��ه و با قدرت تم��ام پای حفظ‬ ‫جمهوری اسالمی ایستادند و یک مدل نو از نظام سیاسی‬ ‫را که متکی بر رای مردم و شریعت اسالمی بود‪ ،‬به دنیا‬ ‫عرضه کردند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای‪ ،‬شاخص عمده دیگر خط امام‬ ‫را جاذبه و دافعه امام در دایره مکتب اس�لام دانستند و‬ ‫تاکید کردند‪« :‬هرگونه تولی و تبری در عرصه سیاست‬ ‫هم باید تابع تفکر و مبانی امام باشد‪».‬‬ ‫ایشان گستره جاذبه و دافعه امام را بسیار وسیع خواندند‬ ‫و افزودند‪« :‬دش��منی و قاطعیت ام��ام فقط و فقط برای‬ ‫اسالم بود نه مسائل شخصی و به همین علت امام همه‬ ‫اقوام و گروه های ملت را با هر سلیقه و دیدگاه همواره در‬ ‫اغوش مهربان خود جای می داد اما قاطعانه کمونیست ها‪،‬‬ ‫لیبرال ه��ا و دلباختگان نظام های غربی را طرد می کرد و‬ ‫بارها و بارها با تعابیر س��خت و تل��خ‪ ،‬مرتجعان را نیز‬ ‫محکوم و طرد کرد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی خاطر نش��ان کردند‪« :‬در پرتو این‬ ‫ش��اخص مهم خط امام‪ ،‬انسان نمی تواند خود را رهرو‬ ‫امام بداند اما با کسانی که صریحا پرچم معارضه با امام را‬ ‫بلند می کنند هم جهت و همراه شود‪».‬‬ ‫حض��رت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره به کس��انی که در‬ ‫روز جهان��ی قدس به صراحت در مقابل ارمان های امام‬ ‫موضع گیری کردند و در روز عاشورای سال گذشته ان‬ ‫فضاحت را بار اوردند‪ ،‬افزودند‪« :‬اگر ش��خصی در قبال‬ ‫این تحرکاتی که از اس��اس با مبانی امام مخالف اس��ت‬ ‫اظهار همراهی یا حتی سکوت کند‪ ،‬ملت با درک حقایق‪،‬‬ ‫ادعای این فرد را در دنباله روی از امام نمی پذیرد‪».‬‬ ‫رهب��ر انقالب اس�لامی اطمین��ان به وعده اله��ی و در‬ ‫نظر گرفتن محاس��بات معنوی و الهی را یکی دیگر از‬ ‫شاخص های راه و حرکت امام برشمردند و خاطرنشان‬ ‫کردن��د‪« :‬امام خمین��ی در تصمیم گی��ری و تدابیر خود‪،‬‬ ‫محاس��بات معنوی را در درجه اول قرار می داد و هدف‬ ‫اصلی او از انجام هر کاری فقط کسب رضای الهی بود‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با اشاره به معنا نداشتن یاس‪ ،‬‬ ‫ترس‪ ،‬غفلت و غرور در فعالیت های امام خمینی افزودند‪:‬‬ ‫«امام‪ ،‬در تمام مس��ائل ش��خصی و اجتماعی و سیاسی‪،‬‬ ‫حتی در قضاوت های خود درباره دشمنان و مخالفان‪ ،‬از‬ ‫جاده تقوا‪ ،‬ذره ای منحرف نشد و این درسی است برای‬ ‫همه خصوصا جوانان انقالبی و مومن و عاش��ق امام که‬ ‫حتی درباره مخالف و دش��من هم باید کامال منطبق بر‬ ‫حق و تقوا و عدالت رفتار کرد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬یکی دیگر از شاخصه های مهم خط‬ ‫امام را م��ردم و نقش مردم خواندند و افزودند‪« :‬امام در‬ ‫عرصه تکیه بر مردم در انتخابات و دیگر مسائل جامعه و‬ ‫کشور‪ ،‬واقعا کارهای عظیمی انجام داده اند‪».‬‬ ‫ایشان با اشاره به برگزاری رفراندوم تعیین نظام تنها دو‬ ‫ماه پس از پیروزی انقالب افزودند‪« :‬رجوع به ارای ملت‬ ‫برای تعیین ش��یوه و نوع حکومت با این فاصله کم‪ ،‬در‬ ‫هیچ انقالبی سابقه ندارد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی برگزاری انتخابات متعدد در هر‬ ‫شرایطی حتی در دش��وارترین روزهای جنگ تحمیلی‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫را یاداور ش��دند و افزودند‪« :‬هی��چ انتخاباتی در حیات‬ ‫سی س��اله انقالب حتی یک روز عقب نیفتاده است و‬ ‫این مساله در هیچ نظام مدعی دموکراسی وجود نداشته‬ ‫است‪».‬‬ ‫جهانی بودن نهضت اسالمی از دیگر شاخص های خط‬ ‫ام��ام بود که رهبر فرزانه انقالب در خطبه های امروز به‬ ‫تبیین ان پرداختند‪.‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای با اش��اره به شجاعت امام در‬ ‫اعالم «جهانی بودن نهضت و انقالب اسالمی» افزودند‪:‬‬ ‫«این اقدام امام با دخالت در امور دیگر کشورها یا صدور‬ ‫انقالب به شکل استعماری کامال متفاوت است و مقصود‬ ‫و مقص��د امام این بود که ملت ه��ای جهان از عطر این‬ ‫حرکت تاریخی بهره مند شوند و با اگاهی به وظایفشان‬ ‫عمل کنند‪».‬‬ ‫ایشان افزودند‪« :‬دفاع منطقی و جانانه امام از ملت فلسطین‬ ‫یک نمونه از نگاه جهانی امام به انقالب اس�لامی است‬ ‫و امام صریحا می گفت اسرائیل غده ای سرطانی است و‬ ‫مشخص است که عالج غده سرطانی‪ ،‬قطع ان است‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی‪ ،‬موضعگیری امام در دفاع از ملت‬ ‫فلس��طین را منطقی ترین موضع خواندن��د و افزودند‪:‬‬ ‫«زورگویان جهانی با ظلم و کش��تار و شکنجه و تبعید‬ ‫یک ملت‪ ،‬س��عی کردند یک واحد جغرافیایی را حذف‬ ‫و در اقدامی صد در صد غیر منطقی‪ ،‬یک کشور جعلی به‬ ‫نام اس��رائیل را جایگزین ان کنند‪ ،‬اما در مقابل این ستم‬ ‫اشکار تاریخی‪ ،‬امام در موضعی صد در صد منطقی تاکید‬ ‫می کردند باید این واحد جعلی جغرافیایی حذف شود و‬ ‫حیات کشور اصلی یعنی فلسطین در تاریخ ادامه یابد‪».‬‬ ‫رهبرانقالباسالمیدرهمینزمینهافزودند‪«:‬موضع گیری‬ ‫امام در مقابل اسرائیل غاصب کامال صریح بود اما اکنون‬ ‫اگر کسی به اشاره هم در این باره سخن می گوید عده ای‬ ‫مدعی خط امام‪ ،‬به نوعی اعتراض می کنند‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای در ادامه تبیین ش��اخص های‬ ‫مهم خط امام‪ ،‬به س��خنان ایش��ان در ب��اره محور بودن‬ ‫حال کنونی افراد در هرگونه قضاوت و ارزیابی‪ ،‬اش��اره‬ ‫کردند و افزودند‪« :‬امام بارها می گفت قضاوت در مورد‬ ‫اشخاص باید با محوریت حال فعلی انها صورت گیرد‬ ‫و این مس��اله‪ ،‬شاخصه مهمی در درک و پیروی از خط‬ ‫امام است‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای افزودند‪« :‬تمس��ک به گذشته‬ ‫افراد‪ ،‬هنگامی قابل قبول اس��ت ک��ه حال فعلی انان در‬ ‫مقابل گذشته ایشان قرار نداشته باشد اما اگر چنین شد‬ ‫طبعا گذشته افراد دیگر نمی تواند معیار و مالک باشد‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اسالمی در همین زمینه‪ ،‬سوابق طوالنی و‬ ‫درخش��ان طلحه و زبیر در صدر اس�لام و سپس تغییر‬ ‫موضع انان را مورد اشاره قرار دادند و افزودند‪« :‬برخورد‬ ‫قاط��ع امیر مومنان با طلحه و زبی��ر‪ ،‬نمونه ای تاریخی از‬ ‫ضرورت توجه به حال کنونی افراد در هرگونه قضاوت‬ ‫و ارزیابی است‪».‬‬ ‫ایشان همچنین برخورد قاطع امام با برخی از همراهان‬ ‫اولیه انقالب را نمونه هایی از پایبندی عملی امام به این‬ ‫ش��اخصه مهم برش��مردند و افزودند‪« :‬برخی‪ ،‬حتی از‬ ‫دوران نجف با امام همراه بودند اما امام در مقطعی‪ ،‬انان‬ ‫را به علت موضع گیری هایشان طرد کرد‪».‬‬ ‫رهب��ر انقالب اس�لامی در پای��ان مبح��ث مربوط به‬ ‫ش��اخصه های مهم امام و خط امام‪ ،‬اح��اد مردم به ویژه‬ ‫جوانان را به مطالعه و تحقیق و تفکر در این شاخصه ها‬ ‫و مبانی امام توصیه کردند‪.‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای همچنین با اش��اره به قدرت‬ ‫روز افزون ملت ایران و جمهوری اسالمی پس از ارتحال‬ ‫امام خمینی (رض) خاطر نشان کردند‪« :‬هر نوع برنامه ریزی‬ ‫دشمنان حتی اگر با همراهی افراد ساده دل و غافل توام‬ ‫شود در پرتو ایستادگی و بصیرت ملت بزرگ ایران‪ ،‬در‬ ‫نهایت به تقویت جمهوری اسالمی منجر خواهد شد‪».‬‬ ‫ایش��ان با یاداوری حمایت امریکا‪ ،‬انگلیس‪ ،‬کشورهای‬ ‫غربی ومنافقان و سلطنت طلبان از «فتنه پس از انتخابات»‬ ‫افزودند‪« :‬همراهی دشمنان و فتنه گران‪ ،‬به تجلی عظمت‬ ‫پرش��کوه ملت ایران در ‪ 9‬دی و ‪ 22‬بهمن ‪ 88‬منجر شد‬ ‫و از ای��ن پس نیز ملت ای��ران و جوانان تحصیلکرده و‬ ‫بیدارش با تکیه بر تقوا و بصیرت‪ ،‬همه توطئه دشمنان را‬ ‫نقش براب خواهند کرد‪».‬‬ ‫رهبر انق�لاب اس�لامی در خطبه دوم نم��از جمعه با‬ ‫اش��اره به برخی مسائل مهم بین المللی افزودند‪« :‬توطئه‬ ‫یهودی سازی فلسطین و ادامه محاصره غزه و تحوالت‬ ‫مربوط به ان از مس��ائل مهمی است که باید مورد توجه‬ ‫و تحلیل قرار گیرد‪».‬‬ ‫حضرت ایت اهلل خامنه ای هدف از توطئه یهودی سازی‬ ‫فلسطین را‪ ،‬قطع کردن ریشه اسالم در فلسطین ارزیابی‬ ‫و خاطر نشان کردند‪« :‬دنیای اسالم باید با همه وجود در‬ ‫مقابل این جنایت بزرگ بایستد و مانع تحقق ان شود‪.‬‬ ‫ایش��ان همچنین ادامه محاصره غزه را حرکتی وحشیانه‬ ‫خواندند و افزودند‪« :‬محاصره یک و نیم میلیون انسان در‬ ‫غزه‪ ،‬با حمایت امریکا‪ ،‬انگلیس و دیگر قدرت های غربیِ‬ ‫داعیه دار حقوق بشر انجام می شود و متاسفانه در این میان‬ ‫برخی کشورهای عربی و اسالمی نیز با سکوت محض‬ ‫خود نظاره گر ماجرا هستند که البته بعضی هم در پشت‬ ‫صحنه رفتارهای خائنانه دارند‪».‬‬ ‫رهب��ر انقالب اس�لامی با اش��اره به اق��دام اخیر رژیم‬ ‫صهیونیس��تی در حمله به کاروان امداد رس��انی به غزه‬ ‫در اب های ازاد و بین المللی و دروغگویی مشمئز کننده‬ ‫ان��ان در این ماجرا افزودند‪« :‬ای��ن اقدام خوی توحش‬ ‫صهیونیست ها را به دنیا نشان داد و این وحشی گری همان‬ ‫واقعیتی است که جمهوری اس�لامی ایران در سی سال‬ ‫گذشته فریاد کرده اما مورد بی اعتنایی قدرت های غربی‬ ‫دروغگو و ریاکار قرار گرفته است‪».‬‬ ‫حضرت ای��ت اهلل خامنه ای‪ ،‬حمله رژیم صهیونیس��تی‬ ‫به کاروان امداد رس��انی غزه را ناشی از خطای محاسبه‬ ‫صهیونیست ها و اشتباه بزرگ این رژیم دانستند و تاکید‬ ‫کردند‪« :‬رژیم غاصب صهیونیستی همانگونه که در حمله‬ ‫به لبنان و س��پس در حمله به غزه دچار خطای محاسبه‬ ‫شد‪ ،‬در این ماجرا هم اشتباه کرد و این اشتباهات پی در پی‬ ‫نش��انگر این است که رژیم صهیونیستی قدم به قدم‪ ،‬به‬ ‫سرنوش��ت قطعی خود یعنی س��رنگون ش��دن در دره‬ ‫نیستی‪ ،‬نزدیک می شود‪».‬‬ ‫ایشان یکی دیگر از مسائل مهم و قابل تامل بین المللی را‪،‬‬ ‫نتیجه نشست یک ماهه ان پی تی در نیویورک برشمردند‬ ‫و افزودند‪« :‬نتیجه ای که در این نشس��ت به دست امد‪،‬‬ ‫برخ�لاف برنامه ریزی و خواس��ت قدرت های زورگو‬ ‫بود‪ ،‬زیرا با فش��ار ‪ 189‬کشور‪ ،‬رژیم صهیونیستی ملزم‬ ‫به پیوس��تن به معاهده ان پی تی شد و ضرورت نابودی‬ ‫سالح های هسته ای مورد توجه قرار گرفت‪».‬‬ ‫رهبر انقالب اس�لامی خاطر نش��ان کردن��د‪« :‬انچه در‬ ‫نشس��ت ان پی تی اتفاق افتاد‪ ،‬نش��ان می دهد‪ ،‬حرف و‬ ‫نظر قدرت متکبر و زورگویی نظیر امریکا‪ ،‬دیگر در دنیا‬ ‫خریدار ندارد‪ ».‬حضرت ایت اهلل خامنه ای در همین زمینه‬ ‫خاطر نشان کردند‪« :‬جمهوری اس�لامی ایران به واسطه‬ ‫ایس��تادگی سی ساله ملت ایران‪ ،‬توانسته وضعیتی را در‬ ‫اف��کار عمومی جهان به وج��ود اورد که نه فقط ملت ها‬ ‫بلکه دولت ها نیز در مقابل امریکا می ایستند و برخالف‬ ‫نظر او رای می دهند‪».‬‬ ‫ایشان در پایان خطبه های نماز جمعه خاطرنشان کردند‪:‬‬ ‫«این مسائل و اتفاقات بین المللی از بشارت های الهی به‬ ‫ملت بزرگ ایران است‪».‬‬ ‫‪11‬‬ ‫خبر نامه‬ ‫محض است‪.‬‬ ‫الزم به ذکر است؛ مطلب مذکور از مضامین غیر صادق‬ ‫دیگری نیز برخوردار است که به نظر نمی رسد ارزش‬ ‫پاس��خگویی داشته باشد‪ .‬امید است با پیگیری قضایی‬ ‫امر س��نت دروغ پراکنی و هتک حرمت بزرگان نظام و‬ ‫معتمدین مردم شریف ایران تکرار نشود‪ ».‬این مطلب‬ ‫گرچ��ه با واکنش تند نهادهای قضایی مواجه ش��د اما‬ ‫فتح بابی بود برای حمله به سید حسن خمینی‪.‬‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫سیدحسن خمینی‬ ‫از تحصیل تا سیاست‬ ‫پس از درگذش��ت حاج س��ید احمد خمینی خانواده‬ ‫ام��ام راحل که سید حس��ن خمینی ح��اال در راس ان‬ ‫بود تا س��الیان سال وارد عرصه سیاست نشد و هرگز‬ ‫سخنی درباره مسایل سیاس��ی روز نگفت‪ .‬اما پس از‬ ‫حضور محمود احمدی نژاد در س��اختمان پاس��تور و‬ ‫تغییر ارایش سیاسی کشور به یکباره برخی مواضع و‬ ‫س��خنانی مطرح شد که جسته و گریخته و به صورت‬ ‫غیر مس��تقیم واکنش هایی را در پی داش��ت‪ .‬نزدیکی‬ ‫طیف چپ حاکمیت به بیت امام و جلس��ات مختلف‬ ‫اعضای مجمع روحانیون مبارز با سید حسن خمینی به‬ ‫ویژه دیدارهای سید محمد خاتمی با او موجب شد تا‬ ‫برخی اصولگرایان به ویژه نزدیکان دولت چالش هایی‬ ‫با سید حسن خمینی داشته باشند‪.‬‬ ‫حمله به سیدحسن‬ ‫فرزن��د بزرگ ح��اج س��ید احمد اقا در س��ال ‪۱۳۵۱‬‬ ‫در نج��ف به دنیا امد‪ .‬او س��ال ها بعد با ندا موس��وی‬ ‫سیدحسن خمینی در سالگرد رحلت ان امام‬ ‫بزرگوار هنگامی که پس از سخنرانی محمود‬ ‫احمدی نژاد قصد سخنرانی برای حاضران داشت‬ ‫با مخالفت و شعارهای پی درپی برخی افراد حاضر‬ ‫در جمعیت مواجه شد و هرچه سعی کرد تا به‬ ‫سخنانش ادامه دهد ان طیف حاضر اجازه این‬ ‫کار را ندادند و او با بیان اینکه فقط ‪ 20‬سال از‬ ‫درگذشت امام عزیز می گذرد ‪ ،‬تریبون سخنرانی را‬ ‫ناتمام ترک کرد‬ ‫‪12‬‬ ‫بجنوردی‪ ،‬دختر ایت اهلل سید محمد موسوی بجنوردی‬ ‫ازدواج کرد و از او دارای س��ه فرزند با نام های احمد‪،‬‬ ‫نرگس و فرش��ته است‪ .‬سید حس��ن خمینی همچنین‬ ‫دو ب��رادر ب��ا نام ه��ای سید یاس��ر و س��ید علی دارد‪.‬‬ ‫همه چی��ز مثل گذش��ته ادامه داش��ت تا اینکه ش��یب‬ ‫انتقادات به سید حس��ن خمینی ک��ه در راس بیت امام‬ ‫راحل قرار داشت‪ ،‬افرایش یافت‪.‬‬ ‫در شدید ترین این انتقادات در بهمن ‪۱۳۸۶‬یک سایت‬ ‫نزدیک به طرف��داران دولت در مطلبی ادعاهایی علیه‬ ‫ن��وه امام مطرح کرد‪ .‬وبگاه نوس��ازی در ش��رح خبر‬ ‫دیدار حس��ن خمینی با اعضای جبهه مش��ارکت که با‬ ‫اعتراض وی به ردصالحیت های گس��ترده ش��ورای‬ ‫نگهبان در انتخابات مجلس هش��تم همراه بود‪ ،‬مطلبی‬ ‫را با عنوان «راز لپ های گل انداخته سید حسن خمینی»‬ ‫منتش��ر کرد‪ .‬این بار اما این نوع برخورد متفاوت بود‬ ‫چنانکه با واکنش های ش��دید افراد برجسته طیف های‬ ‫مختلف سیاس��ی کشور به تعطیل ش��دن و بازداشت‬ ‫محمدحسین نوبختیان‪ ،‬مدیر سایت انجامید‪.‬‬ ‫دفتر سید حسن خمینی هم به این مطلب چنین پاسخ‬ ‫داد‪:‬‬ ‫«پی��رو درج خب��ری در یکی از روزنامه ه��ا به نقل از‬ ‫یک س��ایت خبری در خصوص اعطای ماشین ‪BMW‬‬ ‫به ی��ادگار گرامی امام(ره) الزم اس��ت به اطالع عموم‬ ‫مردم شریف ایران و دوستداران امام راحل عظیم الشان‬ ‫برسانیم جناب حجت االسالم و المسلمین اقای حاج‬ ‫سید حس��ن خمین��ی در طول عمر خوی��ش هیچ نوع‬ ‫ماش��ین ‪ BMW‬و غیر ان و نه هیچ وس��یل ه مش��ابه از‬ ‫هیچ یک از دولت های محترم و از هیچ یک از نهادهای‬ ‫عمومی دریافت نکرده اند و خبر مذکور که به احتمال‬ ‫زیاد برای تش��ویش اذهان عمومی نش��ر یافته کذب‬ ‫فوت ایت اهلل توسلی‬ ‫ماجرا به همین جا ختم نشد‪ .‬چند روز بعد درحالی که‬ ‫ایت اهلل محمدرضا توس��لی در جلسه مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام از این ماجرا گالیه کرده و حرف هایی‬ ‫را از امام نقل می کرد به ناگاه از ش��دت ناراحتی سکته‬ ‫کرد و در مقابل دی��دگان اعضای مجمع جان باخت‪.‬‬ ‫درگذشت ایت اهلل توس��لی این ماجرا را چنان فراگیر‬ ‫کرد که ت��ا مدت ها کس��ی علیه سیدحس��ن انتقادی‬ ‫نمی ک��رد‪ .‬اما هرچه به زمان برگ��زاری انتخابات نهم‬ ‫ریاس��ت جمهوری نزدیک می ش��دیم‪ ،‬ب��از نگاه ها به‬ ‫سیدحس��ن خیره ش��د‪ .‬برخی اگاهان سیاسی با رصد‬ ‫فضای ان روزگار می پنداش��تند که ی��ادگار امام قصد‬ ‫حضور در عرصه قدرت رسمی را دارد‪.‬‬ ‫ح��ال انکه همس��ر امام راحل نیز ک��ه گویی در زمان‬ ‫حیات مانع از حضور فرزندان در عرصه قدرت رسمی‬ ‫ ب��ود‪ ،‬حاال دیگ��ر در قید حیات نب��ود و برخی همین‬ ‫مس��اله و سایر مسائل دیگر را از دالیل پیش بینی خود‬ ‫برای حضور سیدحسن در انتخابات می دانستند‪.‬‬ ‫او اگر کاندیدا می شد بی شک در کنار طیف چپ قرار‬ ‫می گرفت و حتما باتوجه به مسائل نسبی و فامیلی مورد‬ ‫حمایت قشری از طیف اصولگرا قرار می گرفت‪.‬‬ ‫این فض ا باعث ش��د انتقادات شدت گرفته و به شدت‬ ‫حرکات و گفتار او رصد شود‪.‬‬ ‫او ام��ا این ماجرا را تکذیب کرد‪ .‬این تکذیب و اعالم‬ ‫عدم حضور اما موجب کمرنگ شدن مخالفت ها نشد‪.‬‬ ‫چه انکه او خود مواضعی مخالف دولت وقت داشت‬ ‫و این چیزی قابل کتمان نبود‪ .‬همین مس��اله کافی بود‬ ‫ک��ه بار دیگر طی��ف طرفدار دولت نقده��ا را علیه او‬ ‫اغاز کنند‪.‬‬ ‫سیدحسن و انتخابات نهم‬ ‫انتخابات نهم ریاست جمهوری که برگزار شد حوادث‬ ‫و وقایعی را در پی داش��ت که در جمهوری اس�لامی‬ ‫ کم س��ابقه بود؛ حوادثی که موجب ش��د صف بندی و‬ ‫ارایش سیاس��ی جدیدی پدید اید‪ .‬سیدحسن در میان‬ ‫ای��ن صف بندی و ارایش جدی��د در جبهه مقابل قرار‬ ‫داش��ت؛ سیدحسن اما تنها نبود‪ .‬این بار دو برادر دیگر‬ ‫یعنی علی و یاس��ر ه��م در دیدارهای ب��رادر حضور‬ ‫داش��تند‪ .‬اما مهتری��ن اتفاق ای��ن دوران عدم حضور‬ ‫سیدحسن در مراسم تنفیذ بود‪ .‬از سالیان سال پیش در‬ ‫چنین مراسم هایی مرسوم بود او در کنار سایر مسئوالن‬ ‫حضور داشته باشد‪.‬‬ ‫او اما این ب��ار نیامد تا به باور برخی اینگونه اعتراض‬ ‫خود را به برخی مس��ائل نش��ان دهد‪ .‬هرچند دفتر او‬ ‫و برخی افراد نزدی��ک این ماجرا را تکذیب کردند و‬ ‫گفتند س��فر او به خارج از کشور عادی و طبق برنامه‬ ‫قبلی بوده اما این مساله برای منتقدان ثابتش قابل قبول‬ ‫نبود‪.‬‬ ‫حت��ی برخی روزنامه های خارج از کش��ور نیز در این‬ ‫مورد مقاالتی نگاشتند‪ .‬در همان زمان روزنامه گاردین‬ ‫نوشت‪« :‬نوه ایت اهلل خمینی برای خودداری از شرکت‬ ‫در مراس��م تنفیذ به خارج از کش��ور رفته است‪ ».‬این‬ ‫مقاله س��فر سیدحس��ن را برای جلوگیری از فشارها‬ ‫جهت حضور در مراسم تنفیذ ارزیابی کرد‪.‬‬ ‫نزدیکان سیدحسن بالفاصله اعالم کردند که او از چند‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سیاست‬ ‫سال قبل در ایام تعطیالت تابستانی حوزه علمیه برای‬ ‫تکمیل یک فرایند مطالعاتی‪ ،‬س��فرهایی به کشورهای‬ ‫مس��لمان دارد و امسال نیز این س��فر در قالب همین‬ ‫پروس��ه بوده و ربطی به مس��ائل سیاس��ی مانند تنفیذ‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫دیدار با زندانیان سیاسی و خانواده های انان‬ ‫اما پس از ماجراهای انتخابات ریاس��ت جمهوری نهم‬ ‫یکی از مس��ائلی که همواره ب��ه عنوان عنصر و محور‬ ‫اصلی انتقادات به سیدحسن خمینی مطرح بوده‪ ،‬دیدار‬ ‫او با زندانیان ازاد ش��ده سیاس��ی یا خانواده های انان‬ ‫است؛ دیدارهایی که البته بعضا با حضور دو برادرش‬ ‫انجام می ش��د‪ .‬او به دیدار کسانی می رفت که پس از‬ ‫انتخابات بازداشت ش��ده و سپس ازاد یا به مرخصی‬ ‫امده بودند‪ .‬این ماجرا را طیف مقابل تاب نیاورد و تیغ‬ ‫تیز انتقادات در برابر سید حسن قرار گرفت‪.‬‬ ‫مطبوعات و رسانه های اصولگرا به شدت بر سیدحسن‬ ‫خرده می گرفتند‪ .‬با تکرار هر ک��دام از دیدارها میزان‬ ‫این انتقادات افزایش می یافت‪.‬‬ ‫خبرگزاری دولتی ایرن��ا در زمان مدیریت بهداد خود‬ ‫س��هم قابل توجهی از انتقال انتقادات را برعهده گرفته‬ ‫بود‪.‬‬ ‫حتی مدیر ان روز این خبرگزاری در این مورد چنین‬ ‫نوش��ت‪«:‬امروز که در فضای سیاسی پس از انتخابات‬ ‫و البت��ه فرایند «خیابانی ش��دن سیاس��ت»‪ ،‬باب انتقاد‬ ‫و اعت��راض انهم از ن��وع توهین امیزش به همه ارکان‬ ‫حکوم��ت باز اس��ت‪ ،‬ذره ای هم جای انتق��اد ‪ -‬البته‬ ‫محترمان��ه و منصفانه ‪ -‬از منس��وبان بیت امام را برای‬ ‫منتقدین قایل شویم‪.‬‬ ‫مواض��ع اخیر حجت االس�لام سیدحس��ن خمینی که‬ ‫هم اکن��ون محور بیت ام��ام و تولیت اس��تان مقدس‬ ‫امام خمینی و مس��ئولیت موسس��ه تنظیم و نشر اثار‬ ‫ایش��ان را به عهده دارد‪ ،‬این نگرانی را تشدید می کند‬ ‫ک��ه بیت ام��ام به رغم توصیه ه��ا و سفارش��ات اکید‬ ‫ی مبنی ب��ر پرهیز از ورود‬ ‫بنیانگذار جمهوری اس�لام ‬ ‫به جنجال های سیاس��ی‪ ،‬این توصیه را نادیده گرفته و‬ ‫موجبات سوءاستفاده های سیاس��ی و تبلیغاتی از این‬ ‫بیت معظم را فراهم اورده است‪.‬‬ ‫البت��ه در این میان برخی جریانات سیاس��ی مغبون و‬ ‫شکس��ت خورده که تم��ام حیثیت و اعتبار داش��ته و‬ ‫نداش��ته خود را در اوردگاه ‪ 22‬خرداد و اتفاقات پس‬ ‫از ان به دس��ت باد سپردند‪ ،‬سعی کرده اند با سپر قرار‬ ‫دادن بیت ش��ریف امام‪ ،‬خ��ود را از گزند انتقادات و‬ ‫سرزنش های افکار عمومی محفوظ داشته و البته بیت‬ ‫امام راحل را سپر بالی خود کنند‪.‬‬ ‫متاسفانه مواضع اخیر حجت االسالم سیدحسن خمینی‬ ‫و ورود تامل برانگیز ایش��ان به درگیری های جناحی و‬ ‫بازی های نازل سیاس��ی‪ ،‬از جمله عدم حضور وی در‬ ‫مراسم تنفیذ و تحلیف‪ ،‬عدم همراهی رئیس جمهور و‬ ‫اعضای کابینه نهم در مراسم تجدید میثاق با ارمان های‬ ‫امام راحل و سراخر هم اصرار غیرموجه بر سخنرانی‬ ‫محمد خاتمی در مراس��م احیای لیالی قدر‪ ،‬راه را برای‬ ‫سوء استفاده بیشتر بدخواهان هموار کرده است‪.‬‬ ‫در این میان و به واس��طه اقدامات سیدحسن خمینی و‬ ‫برخی منسوبان بیت امام‪ ،‬انتقادات کم سابقه ای متوجه‬ ‫ایش��ان و عملکرد روزهای اخیرش شده که البته این‬ ‫انتقادات با واکنش همان جریان های سوءاس��تفاده گر‬ ‫مواجه ش��ده به طوری که ناجوانمردان��ه منتقدان را به‬ ‫«تخریب بیت امام» و مقابله با خانواده ان یار سفرکرده‬ ‫متهم می کنند‪ .‬به اعتقاد نگارنده همانگونه که عملکرد‬ ‫تامل برانگیز منتس��بان بیت ش��ریف امام‪ ،‬خدشه ای به‬ ‫ارادت مردم به امام و خانواده گرامی اش وارد نمی کند‪،‬‬ ‫انتقاد و اعتراض به عملکردها و رفتارهای ناپسند انها‬ ‫که البته اجتناب ناپذیر هس��تند نی��ز هرگز باعث وهن‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫بیت شریف امام نخواهد شد‪.‬‬ ‫اصوال امام عزیز با عملکرد شفاف خود در طول حیات‬ ‫بابرکتشان به ویژه در ماجرای سیدحسین خمینی‪ ،‬این‬ ‫پیام را به ملت و مسئوالن دادند که هیچ گاه پیوندهای‬ ‫سببی و نسبی مانعی برای اجرای عدالت نخواهد بود؛‬ ‫هرچند که این پیوند رابطه پدر و فرزندی و‪ ...‬باشد‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه‪ ،‬جفای بزرگی اس��ت اگر «بیت امام»‬ ‫را مح��دود به خان��ه ای قدیمی در محل��ه جماران و‬ ‫تعداد انگشت ش��ماری از زن��ان و مردانی کنیم که نام‬ ‫خانوادگی شان خمینی‪ ،‬اشراقی‪ ،‬بروجردی یا مصطفوی‬ ‫است؛ بیت امام خمینی محدوده ای است به وسعت همه‬ ‫جهان اسالم و به عمق دل های تک تک مردم مسلمانی‬ ‫که عاش��قانه ان پیر سفرکرده را دوس��ت دارند و راه‬ ‫نوران��ی اش را چراغ راه اینده می دانند‪ .‬مطمئنا س��هم‬ ‫س��ید حس��ن خمینی یا زهرا اش��راقی از امام خمینی‬ ‫بیش��تر از ان جانباز ش��یمیایی که بیست سال در پس‬ ‫هر س��رفه ای یاد خمینی می کند یا دانشجوی بسیجی‬ ‫جهادگ��ری که به عش��ق امام و انق�لاب در دورترین‬ ‫روس��تاهای کش��ور به هموطن��ان محرومش خدمت‬ ‫می کند و یا ان روس��تایی و عش��ایر مناطق دورافتاده‬ ‫نیست‪».‬‬ ‫سیدحسن و ماجرای نامه به ضرغامی ‬ ‫در س��الگرد پی��روزی انقالب اس�لامی ‪ ،‬صداوس��یما‬ ‫براس��اس سنت سالیانه ویژه برنامه هایی را اماده پخش‬ ‫ک��رد‪ .‬ویژه برنامه ای که البته همواره در س��الیان قبل با‬ ‫موجی از اس��تقبال مواجه می شد‪ .‬این بار اما گویا این‬ ‫ویژه برنامه ها رنگ و بوی دیگر داشت‪ .‬چرا که جامعه‬ ‫و فضای سیاس��ی به واسطه مس��ائل پس از انتخابات‬ ‫همچن��ان ملته��ب ب��ود و تصاویری که در س��الگرد‬ ‫پیروزی انقالب سنجش می شد از سوی برخی نوعی‬ ‫شبیه سازی تلقی شده بود‪.‬‬ ‫در این میان بود که یک خبر مهم بالفاصله بر خروجی‬ ‫تمام رسانه ها قرار گرفت‪ .‬این بار سیدحسن در نامه ای‬ ‫رس��انه ملی به صورت مستقیم وارد عرصه‬ ‫ ‬ ‫به رئیس‬ ‫سیاست شد‪.‬‬ ‫او در این نامه بر ضرغامی خرده گرفت که با پخش این‬ ‫تصاویر انهم به صورت گزینش قصد طرفداری از یک‬ ‫طرف ماجرا را دارد‪.‬‬ ‫او نوشت‪:‬‬ ‫«چنانکه از منابع موثق شنیده ام‪ ،‬برنامه ای تحت عنوان‬ ‫ش��اخص در تلویزی��ون پخش می ش��ود و به گونه ای‬ ‫غیر صادقان��ه و تحریف امیز‪ ،‬ش��خصیت جامع عارف‬ ‫کام��ل و مهربان و رهبری مقتدر ام��ام خمینی(ره) را‬ ‫مخدوش نموده است‪ .‬جامع ه جوان امروز ما به وسیله‬ ‫انچه در این برنامه پخش می ش��ود‪ ،‬شخصیت واقعی‬ ‫امام را نمی شناس��د و تنها با ش��خصیت دست ساخته ‬ ‫صداوس��یما اش��نا می شود که متاس��فانه فرسنگ ها با‬ ‫حقیقت امام که به فرمود ه رهبری انقالب همه هویت‬ ‫جمهوری اسالمی است‪ ،‬فاصله دارد‪.‬‬ ‫جای تاسف است که در صداوس��یما از هزاران هزار‬ ‫جلوه رافت و محبت که با اتک ا به جوهره اس�لامی و‬ ‫روح بلند مذهب ش��یعه اثنی عشریه افریده شد‪ ،‬چشم‬ ‫پوشیده می شود و بدون اشاره به شرایط زمانی خاص‬ ‫به بزرگ نمایی غلط و تحریف گونه قضایای گذش��ته‬ ‫هم��ت می گمارید و ب��ه غلط درصدد مشابه س��ازی‬ ‫تاریخی هستید‪».‬‬ ‫اما عزت اهلل ضرغامی این انتقاد سیدحسن را برنتافت و‬ ‫چنین پاسخ داد‪« :‬مستند «شاخص» یکی از این صدها‬ ‫ویژه برنامه رسانه ملی است که با بهره گیری از رهنمود‬ ‫اخیر رهبر معظم انقالب که مفسر واقعی فرمایشات و‬ ‫سیره امام خمینی (ره) هستند‪ ،‬تولید شده است‪.‬‬ ‫این مس��تند بر ان است که سلوک حکومتی امام عزیز‬ ‫را مورد بررس��ی قرار دهد و البته در این مسیر چهره‬ ‫مقتدر و س��ازش ناپذیر‪ ،‬مستدل و عقالنی‪ ،‬روشنگر و‬ ‫اگاهی بخش‪ ،‬متواضع‪ ،‬با محبت و مهربان‪ ،‬ارامش بخش‬ ‫و حت��ی همراه با طنز و مطایبه معظم له نیز مورد توجه‬ ‫قرار گرفته است‪.‬‬ ‫ای کاش همینگونه هم نس��بت به حوادث هش��ت ماه‬ ‫گذشته و جفایی که دشمنان انقالب و اسالم به اساس‬ ‫نظام جمهوری اسالمی و میراث گرانبهای امام کردند‬ ‫و بغ��ض و کینه س��الیان خ��ود را در کوچه و خیابان‬ ‫فریاد زدند؛ بیانیه می دادید و ان اقدامات ش��رم اور را‬ ‫نیز محکوم می کردید‪».‬‬ ‫سیدحسن و سالگرد امام‬ ‫پس از این نامه و پاس��خ ان جسته و گریخته اخبار و‬ ‫دیداری از س��وی سیدحسن منتش��ر و با پاسخ و نقد‬ ‫طرف مقابل مواجه شد‪.‬‬ ‫اما انچنان که برخی محافل رسانه ای پیش بینی می کردند‪،‬‬ ‫سیدحسن خمینی در س��الگرد رحلت ان امام بزرگوار‬ ‫هنگامی که پس از سخنرانی محمود احمدی نژاد قصد‬ ‫سخنرانی برای حاضران داشت با مخالفت و شعارهای‬ ‫پی درپی برخی افراد حاضر در جمعیت مواجه ش��د و‬ ‫هرچه سعی کرد تا به سخنانش ادامه دهد ان طیف حاضر‬ ‫اجازه این کار را ندادند و او با بیان اینکه فقط ‪ 20‬سال از‬ ‫درگذشت امام عزیز می گذرد ‪ ،‬تریبون سخنرانی را ناتمام‬ ‫ ترک کرد‪.‬‬ ‫‪13‬‬ ‫خبر نامه‬ ‫حاشیه های مراسم سالگرد ارتحال امام(ره)‬ ‫سخنرانی ناتمام‬ ‫مراسم سالگرد ارتحال امام (ره) امسال از حساسیت و اهمیت متفاوتی برخوردار بود‪ .‬هم به سبب اخباری که‬ ‫پیش از مراسم در خصوص حضور یا عدم حضور برخی افراد مطرح بود و هم به علت اظهاراتی که از سوی‬ ‫سخنرانان مطرح شد‪ .‬اما مهم ترین اتفاق این مراسم ناتمام ماندن سخنرانی سید حسن خمینی بود‬ ‫با نزدیک شدن به زمان برگزاری ائین ارتحال امام(ره)‬ ‫در حرم مطهر‪ ،‬رسانه ها اخبار و روایات متفاوتی را در‬ ‫مورد چگونگی برگزاری مراس��م یا افراد حاضر در ان‬ ‫مخابره می کردند‪.‬‬ ‫در ای��ن می��ان همه نگاه ه��ا متوجه موضوع هاش��می‬ ‫ و احمدی ن��ژاد بود و برخی بر این ب��اور بودند که به‬ ‫دلیل حضور احمدی نژاد ‪ ،‬هاشمی رفس��نجانی در این‬ ‫مراس��م حاضر نخواهد شد‪ .‬چنانکه برخی سایت های‬ ‫مخالف دولت از عدم ارسال دعوت نامه برای هاشمی ‬ ‫سخن می گفتند و برخی سایت های مقابل از تحریک‬ ‫ هاشمی توسط مخالفان دولت برای عدم حضور خبر‬ ‫می دادند‪.‬‬ ‫در ای��ن میان یکی از س��ایت های نزدیک به دولت در‬ ‫این مورد نوش��ت‪« :‬به م��وازات تالش برخی نزدیکان‬ ‫ هاشمی رفس��نجانی ب��رای منص��رف ک��ردن وی از‬ ‫‪14‬‬ ‫حضور در مراس��م س��الگرد ارتحال امام خمینی(ره)‪،‬‬ ‫برنامه ریزی هایی برای تجلیل از رئیس مجمع تشخیص‬ ‫مصلحت نظام توسط سید حسن خمینی در سخنرانی‬ ‫پیش از خطبه های نمازجمعه تدارک دیده شده است‪.‬‬ ‫بر اساس برنامه اعالم ش��ده برای سالگرد ارتحال امام‬ ‫احمدی نژاد رئیس جمهوری اس�لامی ای��ران به عنوان‬ ‫سخنران پیش از خطبه ها سخنرانی خواهد کرد و سپس‬ ‫سید حسن خمینی خیر مقدم می گوید‪.‬‬ ‫بر اساس برنامه ریزی انجام شده قرار است در صورتی‬ ‫که هاشمی رفسنجانی بخواهد در مراسم حاضر شود‪،‬‬ ‫در این قس��مت از برنامه وارد جایگاه شود و همزمان‬ ‫با ورود وی‪ ،‬سید حسن خمینی نیز از وی به عنوان یار‬ ‫قدیمی امام خمینی(ره) در مقابل اعتراض های احتمالی‬ ‫مردم تجلیل کند‪.‬‬ ‫ی هاش��می در تالش‬ ‫در عین حال‪ ،‬برخی نزدیکان اقا ‬ ‫هستند که اساس�� ا وی را از حضور در مراسم سالگرد‬ ‫ارتحال امام خمینی منصرف کنند‪».‬‬ ‫پیش بینی برخورد با سیدحسن خمینی‬ ‫در ای��ن میان‪ ،‬درحال��ی که به برگزاری مراس��م زمان‬ ‫کمی باقی مانده ب��ود در برخی محافل‪ ،‬خبری پیچید‬ ‫مبنی بر اینکه طیفی قصد دارد از س��خنرانی سیدحسن‬ ‫خمینی در مرقد جلوگیری کند‪ .‬براس��اس انچه مطرح‬ ‫ی که سیدحسن خمینی بعد‬ ‫ش��ده بود قرار بود هنگام ‬ ‫از احمدی ن��ژاد در جایگاه س��خنرانی ق��رار گرفت با‬ ‫شعارهای پی درپی مانع از سخنرانی سیدحسن شده و‬ ‫او را مجبور به ناتمام گذاشتن برنامه اش کنند‪.‬‬ ‫در این میان رس��انه های مخالف س��ید حسن خمینی‬ ‫ب��ا درج مطالب��ی از مواضع او پ��س از انتخابات دهم‬ ‫ریاس��ت جمهوری انتقاد کردند و با یاداوری مس��ائل‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سیاست‬ ‫چند ماه قبل نوش��تند که رابطه نس��بی ب��ا امام مانع از‬ ‫انتقاد نمی شود‪.‬‬ ‫چنانکه یکی از س��ایت ها در مطلبی با عن��وان «نواده‬ ‫روح اهلل؛ سید حس��ن نصراهلل» نوش��ت‪« :‬ام��ام هیچ گاه‬ ‫م�لاک و معی��ار دوری و نزدیکی به خ��ود را مواضع‬ ‫حزب��ی‪ ،‬گروهی‪ ،‬جناحی و خانوادگ��ی قرار نداد‪ .‬چه‬ ‫بس��ا‪ ،‬افرادی از بستگان و اطرافیانش را به خاطر حفظ‬ ‫انق�لاب و نظ��ام از خود جدا کرد‪ .‬خ��ط امام نیز یک‬ ‫رابطه خانوادگی یا س��ابق ه حزبی برای کوبیدن بر سر‬ ‫رقیب سیاسی نیست‪ .‬اگر خط امام را صرفا خاطره ای‬ ‫نوس��تالژیک و رابطه ای خانوادگ��ی بدانیم‪ ،‬نتیجه اش‬ ‫می شود وضعیت امروز مدعیان خط امام که اصلی ترین‬ ‫ارمان های امام را کنار گذاشته اند‪».‬‬ ‫در ادامه این مطلب چنین امده بود‪« :‬س��ابقه مهم است‬ ‫اما حزب اهلل لبنان به سوابقش نمی نازد! فرزند جسمی‬ ‫ خمینی بودن ارزشمند است‪ ،‬اما فرزند معنوی خمینی‬ ‫بودن ارزشمندتر است! امام خمینی هرگز نمرده است‬ ‫که وارثی داشته باشد‪ ،‬امام خمینی یک حقیقت همیشه‬ ‫زنده است و یاران و فرزندانش‪ ،‬امروز عالوه بر ایران‪،‬‬ ‫در جنوب لبنان‪ ،‬در نوار غزه‪ ،‬در شمال افریقا‪ ،‬در خاور‬ ‫دور‪ ،‬در امری��کای التی��ن و در همه جای دنیا حضور‬ ‫دارند‪».‬‬ ‫احمدی نژاد و مدعیان خط امام‬ ‫اما در مراسم امسال‪ ،‬احمدی نژاد به گونه ای دیگر سخن‬ ‫گفت‪ .‬او ب ه ش��دت بر کسانی که می گفت فقط ادعای‬ ‫خط امام را دارند‪ ،‬تاخت‪ .‬او البته بر کس��انی هم که در‬ ‫برابر این افراد سکوت کرده اند‪ ،‬خرده گرفت‪.‬‬ ‫احمدی نژاد با اش��اره به انتخاب��ات نهم گفت‪« :‬در این‬ ‫انتخابات حدود ‪ 40‬میلیون نفر یعنی ‪ 85‬درصد واجدین‬ ‫شرایط در یک انتخابات صد در صد ازاد شرکت کردند‬ ‫و رکورد مردم ساالری در دنیا را شکستند و دموکراسی‪،‬‬ ‫حزب و ثروت و رسانه را در دنیا به چالش کشیدند و‬ ‫حدود ‪ 25‬میلیون نفر به خادم منتخب رای دادند و همه‬ ‫‪ 40‬میلیون و همه ‪ 75‬میلیون نفر محترم هستند‪».‬‬ ‫احمدی نژاد در بخش��ی از س��خنان خ��ود به موضوع‬ ‫حوادث پس از انتخابات اشاره کرد و گفت که عده ای‬ ‫رای مردم را لگدمال کردند‪ ،‬که افراد حاضر در صحن‬ ‫پس از ش��نیدن این جمله از سوی رئیس جمهور شعار‬ ‫«مرگ بر موسوی» سر دادند‪.‬‬ ‫سخنران پیش از خطبه های نماز جمعه با بیان اینکه در‬ ‫طول ‪ 30‬س��ال برخی خودخواهان بوده اند که همواره‬ ‫خود را برتر از ملت و مالک کشور دانستند‪ ،‬چنین ادامه‬ ‫داد‪« :‬این افراد بر این باور بودند که اگر رای ملت با انها‬ ‫بود ان رای واقعی و محترم است و اگر ان رای با افراد‬ ‫دیگری بود ان رای احترامی ندارد‪.‬‬ ‫ام��ام و انقالب متعلق به ملت و مس��یر امام از مس��یر‬ ‫نورانی والی��ت و امامت می گذرد و احدی حق ندارد‬ ‫خود را میراث دار امام و خط امام بداند‪».‬‬ ‫وی در بخش مهمی از سخنان خود گفت ‪« :‬از عجایب‬ ‫تاریخ اس��ت ک��ه برخی خ��ود را در صف دش��منان‬ ‫قس��م خورده ام��ام یعنی س��لطنت طلب ها‪ ،‬منافقین و‬ ‫رسانه های استکباری و سران استکبار قرار می دهند و با‬ ‫همه ارزش ها و اصول امام و با ملت امام مقابله می کنند‬ ‫و انگاه ادعای پیروی و مالکیت انحصاری امام و خط‬ ‫امام را دارند و عجیب تر ان است که انتظار دارند مردم‬ ‫این ادعای دروغین و زیاده خواهی انها را بپذیرند‪».‬‬ ‫رئیس جمهور گفت‪« :‬از نظر امام میزان وضع فعلی افراد‬ ‫اس��ت و او برای عناوین و لباس ارزش��ی قائل نبود و‬ ‫در انتهای وصیت نامه خود به مردم سفارش کردند که‬ ‫مراقب باشید که ممکن است برخی افراد با سالوسی از‬ ‫ناحیه من یعنی امام تعریف شده باشند یا تاییدیه هایی‬ ‫از من گرفته باشند که اینها مالک نیست و میزان وضع‬ ‫فعلی افراد است‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫ش��عارهای متعددی حین س��خنرانی رئیس جمهور به‬ ‫گوش می رس��ید؛ «احمدی بت ش��کن‪ ،‬ب��ت بزرگ را‬ ‫بشکن»‪« ،‬وصیت حاج احمد پیروی از والیت»‪« ،‬ما اهل‬ ‫کوفه نیستیم علی تنها بماند» و «ای رهبر ازاده اماده ایم‬ ‫اماده» از جمله این شعارها بود‪.‬‬ ‫رئیس جمهور با بیان اینکه من به دلیل بیان برخی حرف ها‬ ‫از همه ملت عذرخواهی می کنم‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬کسانی‬ ‫که حرمت نگه نمی دارند و هم صدا با دش��منان قس��م‬ ‫ی و پاک جمهوری‬ ‫خورده می خواهند چهره نظام مردم ‬ ‫اس�لامی ایران را مش��وه کنند ‪ ،‬هرگز نمی توانند ادعای‬ ‫پیروی از امام و خط امام را داش��ته باشند‪».‬احمدی نژاد‬ ‫ادامه داد‪« :‬افرادی که با توهین کنندگان به امام همراهی‬ ‫یا در برابر انحرافات بزرگ س��کوت کردند نمی توانند‬ ‫ادعای پیروی از خط امام را داشته باشند‪.‬‬ ‫ب��ه فضل الهی امام عزیزم��ان انچنان بنیان محکمی را‬ ‫پایه گذاری کرده که خود از درون پاالینده است‪ ،‬یعنی‬ ‫الودگی ها و انحرافات را از درون خود پاالیش می کند‬ ‫و هر ک��س در ه��ر مقام و هر قدر که قدرتمند باش��د‬ ‫اگر از خط امام و نظام فاصله بگیرد بی درنگ توس��ط‬ ‫دست پرقدرت ملت عزیز از صحنه طرد و دور خواهد‬ ‫شد‪».‬‬ ‫هنگام سخنرانی احمدی نژاد‪ ،‬انصاری دبیر ستاد ارتحال‬ ‫ام��ام وارد جایگاه ش��د و با کمی فاصل��ه برای مدت‬ ‫کوتاهی کنار رئیس جمهور ایستاد‪ .‬در همین حال چند‬ ‫دقیقه بعد انصاری مجددا وارد جایگاه ش��د و این بار‬ ‫نزدیکتر به احمدی نژاد ایستاد تا جایی که احمدی نژاد‬ ‫خطاب به او گفت‪« :‬ایس��تادن ش��ما اینجا کار زش��تی‬ ‫است‪ ،‬بفرمایید‪».‬‬ ‫یک سخنرانی ناتمام‬ ‫همانطور که برخی محافل خبری پیش بینی کرده بودند‪،‬‬ ‫سید حسن خمینی در زمان سخنرانی با طیفی از مخالفان‬ ‫روبه رو شد‪ .‬مخالفان انچنان رفتار کردند که سید حسن‬ ‫خمینی به ناچار سخنرانی خود را نا تمام گذاشت‪.‬‬ ‫او که پس از س��خنرانی محمود احمدی نژاد برای بیان‬ ‫صحبت هایش پش��ت تریبون قرار گرفت��ه بود به دلیل‬ ‫شعارهای برخی افراد نتوانست متن سخنرانی خود را‬ ‫تماما قرائت کند‪.‬‬ ‫سید حس��ن خمینی در طول س��خنرانی کوتاه خود با‬ ‫ش��عارهای «مرگ بر ضد والیت فقی��ه»‪« ،‬نواده روح اهلل‬ ‫س��ید حس��ن نصراهلل»‪« ،‬وصیت حاج احمد پیروی از‬ ‫والیت»‪« ،‬بصیرت‪ ،‬بصیرت»‪« ،‬ما اهل کوفه نیستیم علی‬ ‫تنها بماند» و «مرگ بر موسوی» مواجه شد‪.‬‬ ‫سید حس��ن خمینی در ابتدای سخنان خود با اشاره به‬ ‫سالگرد وفات حضرت امام ان را با روز رحلت پیامبر‬ ‫مقاس��یه کرد و به حاضران گفت‪« :‬در این روز جا دارد‬ ‫از ش��هدا و فرزندان و از همه کس��انی که بر گرده این‬ ‫جامعه حق دارند یاد شود‪».‬‬ ‫او همچنین تقارن س��الگرد رحلت امام با روز والدت‬ ‫حض��رت فاطم��ه(س) را به نوعی مبی��ن یک ویژگی‬ ‫ب��زرگ ذکر ک��رد‪ .‬وی ادامه داد‪« :‬خداون��د امام را در‬ ‫ش��رایطی به جامعه ارزانی داش��ت که جامعه مشمول‬ ‫ویژگی های متفاوتی بود‪ .‬سال ها و دهه های پایانی قرن‬ ‫گذشته ویژگی هایی داشت که امام(ره) در ان ویژگی ها‬ ‫رش��د و نمو یافت و در ان فضا توانس��ت به موقعیت‬ ‫ممتاز برسد‪ ».‬سید حسن خمینی در واکنش به رفتار این‬ ‫طیف چنین گف��ت‪« :‬مردم قطعا از این تعداد اندک که‬ ‫اینگونه ش��عار می دهند بیزار هستند‪ ،‬عده ای که تالش‬ ‫می کنند مراس��م باشکوه س��الگرد امام راحل را به کام‬ ‫مردم تلخ کنند تا بوده چنین بوده و هنوز بیست سال از‬ ‫رحلت امام نگذش��ته و خداوند انشاهلل همه ما را قرین‬ ‫رحمت خودش قرار دهد‪».‬‬ ‫او البت��ه ای��ن را هم گفت که می دانم جمعیت بس��یار‬ ‫زی��ادی در بی��رون صحن و داخل صح��ن از این امر‬ ‫ناراض��ی بوده و من از همه ان��ان معذرت می خواهم‪.‬‬ ‫سید حسن خطاب به طیفی که مانع از سخنرانی او شده‬ ‫بودند گفت‪« :‬امیدوارم که با امام محشور شوید‪».‬‬ ‫او که وضعیت موجود را برای ادامه سخنرانی مناسب‬ ‫نمی دی��د از حاضران خواس��ت که ب��رای روح امام و‬ ‫خدمتگزاران جامعه اس�لامی صلوات بفرستند‪ .‬اما این‬ ‫صلوات های پی در پی هم راه به جایی نبرد و به ناچار‬ ‫با ترک جایگاه سخنرانی اش را ناتمام گذاشت‪.‬‬ ‫گفتنی اس��ت‪ ،‬بعد از حضور رهب��ر معظم انقالب در‬ ‫جایگاه‪ ،‬ایشان به گرمی با سید حسن خمینی احوالپرسی‬ ‫ک��رده و ی��ادگار امام راحل را مورد تفق��د قرار دادند؛‬ ‫امری که رس��انه های خبری از ان به عنوان تفقد رهبر‬ ‫انقالب از نوه ام��ام یاد کردند؛ گرچه بعد از انتخابات‬ ‫سیدحسن خمینی مواضع چندان شفافی اتخاذ نکردند‬ ‫و گاها با خانواده زندانیان سیاسی هم دیدار داشتند اما‬ ‫رهبر معظم انقالب بر مبنای سیاست جذب حداکثری‬ ‫و دف��ع حداقلی سید حس��ن خمینی را مورد تفقد قرار‬ ‫دادند‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که مراسم س��خنرانی سید حسن‬ ‫خمینی از ابتدا به صورت مستقیم از شبکه خبر صدا و‬ ‫سیما پخش می شد‪.‬‬ ‫در زم��ان س��خنرانی هنگام��ی که طی��ف معترض با‬ ‫ش��عارهای خود مانع از س��خنرانی می ش��دند سیما با‬ ‫قطع ص��دا به ادامه پخش مراس��م می پرداخت و البته‬ ‫هرگز تصویری از افراد معترض نشان داده نشد‪ .‬رفتار‬ ‫سید حسن خمینی اما در مقابل جمعیت معترض که در‬ ‫اقلیت هم بودند در جهت حفظ ارامش مراسم بود‪.‬‬ ‫انها که امدند‬ ‫برخ�لاف اخباری که از روز های قبل منتش��ر ش��ده‬ ‫بود ‪ ،‬هاش��می در مراس��م حضور یافت و کنار س��ید‬ ‫حس��ن خمینی نشس��ت‪ .‬ع�لاوه بر او س��ران س��ه‬ ‫ق��وه‪ ،‬امیر سرلش��کر صالح��ی‪ ،‬محمدباق��ر قالیباف‪،‬‬ ‫امیر پوردس��تان‪ ،‬عباس جعفری دولت ابادی‪ ،‬غالمعلی‬ ‫حدادعادل‪ ،‬اسفندیار رحیم مش��ایی‪ ،‬رازینی‪ ،‬علی اکبر‬ ‫صالحی‪ ،‬محمد نجار‪ ،‬حجت االس�لام اژه ای‪ ،‬بختیاری‬ ‫وزیر دادگس��تری‪ ،‬حس��ینی وزیر ارش��اد‪ ،‬امیر دریادار‬ ‫س��یاری‪ ،‬فتاح‪ ،‬ایت اهلل مقتدایی‪ ،‬ایت اهلل مهدوی کنی‪،‬‬ ‫حجت االسالم ابوترابی‪ ،‬سرلش��کر جعفری‪ ،‬وحیدی‬ ‫وزیر دف��اع‪ ،‬ایت اهلل خزعل��ی‪ ،‬نیکزاد وزیر مس��کن‪،‬‬ ‫محمدرض��ا رحیم��ی مع��اون اول رئیس جمه��ور‪ ،‬‬ ‫ایت اهلل شاهرودی رئیس سابق قوه قضائیه‪ ،‬ایت اهلل جنتی‬ ‫دبیر شورای نگهبان‪ ،‬حجت االسالم صدیقی امام جمعه‬ ‫موقت تهران ‪ ،‬حجت االس�لام امامی کاشانی امام جمعه‬ ‫موقت تهران‪ ،‬محس��ن رضایی دبیر مجمع تش��خیص‬ ‫مصلحت نظام‪ ،‬ایت اهلل ری شهری‪ ،‬حجت االسالم ناطق‬ ‫نوری‪ ،‬منوچهر متکی وزیر امور خارجه ‪ ،‬رئیسی معاون‬ ‫اول قوه قضائیه و برخی از نمایندگان مجلس شورای‬ ‫اسالمی نیز در این مراسم حضور داشتند‪.‬‬ ‫گفتنی اس��ت در این مراس��م حضور محمد طاهری و‬ ‫سعید حدادیان از مداحان اهل بیت در جایگاه مسئوالن‬ ‫عالی نظام جلب توجه می کرد‪.‬‬ ‫مخالفان انچنان رفتار کردند که‬ ‫سید حسن خمینی به ناچار سخنرانی خود را‬ ‫نا تمام گذاشت‬ ‫بعد از حضور رهبر معظم انقالب در جایگاه‪،‬‬ ‫ایشان به گرمی با سید حسن خمینی احوالپرسی‬ ‫کرده و یادگار امام راحل را مورد تفقد قرار‬ ‫دادند‬ ‫‪15‬‬ ‫ویترین‬ ‫نمازجمعه تاریخی‬ ‫ویترین این هفته مثلث را نیز مانند شمارگان گذشته به نشان دادن تصاویری از کره خاکی مان‬ ‫اختصاص داده بودیم‪ .‬اما با توجه به انعکاس اخبار و تصاویر بیس��ت و یکمین سالگرد‬ ‫رحلت بنیانگذار انقالب اسالمی در رسانه های گروهی جهان ما نیز مناسب دانستیم که‬ ‫این هفته تصاویری از این مراس��م را به شما عرضه کنیم‪ .‬یکی از نکات شایان ذکر این‬ ‫مراسم اقدام برخی از حاضران مراسم سوگواری بنیانگذار انقالب اسالمی در جلوگیری‬ ‫از سخنرانی نوه حضرت امام بود‪ .‬این افراد در میان سخنرانی سید حسن خمینی شعارهای‬ ‫«مرگ برمنافق»‪« ،‬مرگ بر ضد والیت فقیه»‪ «،‬ما اهل کوفه نیستیم علی تنها بماند» و‪ ...‬سر‬ ‫می دادند که وی چندبار درخواست کرد به او اجازه داده شود سخنرانی اش را ادامه دهد‬ ‫و گفت‪« :‬اگر دوس��تان بنای شعار دادن دارند بهتر است اجازه دهند من قدری صحبت‬ ‫کنم‪ ».‬سید حسن خمینی همچنین درپاسخ جمعیتی که شعار «ما اهل کوفه نیستیم‪ ،‬علی‬ ‫تنها بماند» س��رمی دادند‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬قطعا همینطور اس��ت‪ ».‬وی با ادامه شعارها یاداور‬ ‫ش��د‪« :‬شان سالگرد مراسم امام(ره) چنین نیست که برخی چنین انجام می دهند‪ .‬من از‬ ‫همه معذرت می خواهم و از خدا می خواهم ما را با اماممان محش��ور کند» و س��رانجام‬ ‫باعدم تصمیم این افراد برای خاتمه دادن به س��ر دادن شعار‪ ،‬سخنان سید حسن خمینی‬ ‫در این مراس��م ناتمام ماند‪ .‬بعد از پایان س��خنان نیمه کاره سید حسن خمینی‪ ،‬حضرت‬ ‫ایت اهلل خامنه ای رهبر معظم انقالب اسالمی به عنوان خطیب نماز جمعه تهران در جایگاه‬ ‫حضور یافتند و با بوسیدن پیشانی سید حسن خمینی او را مورد تفقد قرار دادند‪ .‬بعد از‬ ‫پایان س��خنان ناتمام سید حس��ن خمینی‪ ،‬وی به میان نمازگزاران رفت و در صف اول‬ ‫در کنار برادرش یاسر و هاشمی رفسنجانی قرار گرفت‪ .‬در نماز جمعه تهران به امامت‬ ‫رهبر معظم انقالب اسالمی اکثر خطیبان موقت نماز جمعه تهران حضور داشتند به نحوی که‬ ‫ایت اهلل هاشمی رفسنجانی‪ ،‬ایت اهلل امامی کاشانی‪ ،‬ایت اهلل جنتی و حجت االسالم صدیقی‬ ‫در کنارهم و در صف اول نماز جمعه تهران استقرار یافته بودند‪ .‬در مراسم رحلت بنیانگذار‬ ‫انقالب اس�لامی چهره هایی از هر دوجریان اصلی کشور حضور داشتند‪ ،‬افرادی چون‬ ‫محمود احمدی نژاد‪ ،‬هاشمی رفسنجانی‪ ،‬مهدوی کنی‪ ،‬امامی کاشانی‪ ،‬سیدعلی خمینی و‬ ‫محمدباقر قالیباف‪ .‬رحیمی معاون اول رئیس جمهور نیز در کنار غالمعلی حدادعادل رئیس‬ ‫کمیسیون فرهنگی مجلس دیده می شد‪ .‬در عین حال تعداد زیادی از چهره های سیاسی‬ ‫از جمله وزرا‪ ،‬مشاوران رئیس جمهور‪ ،‬نمایندگان مجلس و فعاالن سیاسی در این مراسم‬ ‫حضور داشتند‪ .‬در بین حاضران در جایگاه مسئوالن‪ ،‬روسای سه قوه حضور داشتند و در‬ ‫کنار هم استقرار یافته بودند که در این میان نشستن علی و صادق الریجانی‪ ،‬روسای قوای‬ ‫مقننه و قضائیه در کنار هم جلب توجه می کرد ‪ .‬هاشمی شاهرودی‪ ،‬رئیس سابق قوه قضائیه‬ ‫نیز در کنار صادق الریجانی نشسته بود‪ .‬در این مراسم برخی از نمازگزاران پرچم حزب اهلل‬ ‫لبنان را در دست داشتند و برخی دیگر پالکاردهایی حمل می کردند که روی انها نوشته‬ ‫شده بود‪« :‬ما به جز سیدحسن نصراهلل سیدحسن دیگری نمی شناسیم‪».‬‬ ‫رهبر معظم انقالب‪ ،‬سید حسن خمینی را مورد تفقد قرار می دهند‬ ‫رهبر معظم انقالب پس از ورود‪ ،‬به ابراز احساسات مردم پاسخ گفتند‬ ‫‪16‬‬ ‫سید حسن خمینی در کنار‬ ‫هاشمی رفسنجانی‪ ،‬امامی کاشانی و صدیقی‬ ‫ائمه جماعت موقت تهران‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی از بزرگان اصولگرا در صف اول نماز جمعه‬ ‫سید یاسر خمینی در کنار برادر و ائمه جمعه موقت تهران‬ ‫رهبر معظم انقالب پیش از اقامه نماز جمعه‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سید حسن خمینی کنار هاشمی رفسنجانی می نشیند‬ ‫‪17‬‬ ‫یادداشت‬ ‫محمدفرازمند‪ /‬سفیرسابق ایران در بحرین‬ ‫دیپلماسیزیرکانه‬ ‫ترکیه از تهدید فرصت‬ ‫می سازد‬ ‫جنایت غیرانسانی و وحش��یانه اسرائیل در حمله به‬ ‫یک کاروان غیرمس��لح که در حال انجام ماموریتی‬ ‫انسان دوس��تانه بود و کشتن و مجروح کردن افرادی‬ ‫که تبلور وجدان و احساس��ات پاک بشردوس��تانه و‬ ‫صلح دوس��تانه بودند‪ ،‬واکنش سریع بین المللی را به‬ ‫دنبال داش��ته است‪ .‬شورای امنیت س��ازمان ملل در‬ ‫یکی از سریع ترین واکنش های خود یک روز پس از‬ ‫این حادثه تشکیل جلسه داد و این اقدام غیرانسانی را‬ ‫محکوم کرد و خواستار تحقیق و تفحص بین المللی‬ ‫در مورد ابعاد این جنایت ش��د‪ .‬گرچه این نخستین‬ ‫جنایت رژیم اشغالگر قدس نبوده و نخستین بار نیست‬ ‫که س��ازمان ملل درباره اقدامات اس��رائیل تحقیق و‬ ‫تفح��ص می کند‪ .‬هن��وز گزارش گلدس��تون درباره‬ ‫جنایت اسرائیل در جنگ ‪ 22‬روزه از اذهان فراموش‬ ‫بلوغ سیاسی مردم را زیرسوال بردند‬ ‫امیر محبیان‪ /‬تحلیل گر مسائل سیاسی‬ ‫در یک سال گذشته شاهد بروز تلخی ها و شیرینی های زیادی‬ ‫در حوادث جاری کش��ور بودیم؛ شیرینی هایی که کام ما را به‬ ‫س��بب باوری که از رش��د و بلوغ سیاس��ی مردم داشتیم بسیار‬ ‫ش��یرین کرد و تلخی هایی که باید ان را ناش��ی از عدم رش��د‬ ‫شعور سیاس��ی در برخی از نخبگان سیاسی کشور دانست‪ .‬ما‬ ‫در مقطع زمانی پیش از انتخابات شاهد لحظات بسیار شیرینی‬ ‫بودی��م که دیدگاه های مختلف نظرات خ��ود را مطرح کردند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫مردم ش��اداب و پرنش��اط به خیابان ها امدند و برای کاندیدای‬ ‫موردنظرش��ان بدون درگیری و اتفاق خاصی تبلیغ کردند‪ .‬همه شاهد ظهور و بروز‬ ‫عمیق ترین دموکراس��ی و مردم ساالری دینی در کش��ور بودند؛ لحظاتی که هیچ گاه‬ ‫فراموش نخواهد ش��د‪ .‬ام��ا وقایعی که از زمان مناظره های انتخاباتی اغاز ش��د و با‬ ‫ح��وادث پس از انتخابات ادامه یافت‪ ،‬اتفاقاتی بود که موجب ایجاد چالش هایی در‬ ‫فضای سیاس��ی کشور ش��د‪ .‬این وقایع نشان داد که هنوز نخبگان سیاسی ما به بلوغ‬ ‫فکری نرس��یده اند؛ زمانی که ما می توانس��تیم از حضور حداکث��ری مردم در عرصه‬ ‫انتخابات ریاس��ت جمهوری بهره برداری مناس��بی در راستای مصالح و منافع کشور‬ ‫داشته باشیم با بی توجهی برخی افراد هزینه دهی کردیم‪ .‬انتخابات دهم خوب شروع‬ ‫ش��د اما بهره گیری خوبی از ش��رایط ان صورت نگرفت‪ .‬برخی کاندیداها اقداماتی‬ ‫را انج��ام دادن��د که درخور یک نخبه سیاس��ی نبود‪ .‬البته برخ�لاف بعضی افراد که‬ ‫معتقدند رفتارهای کاندیداهای انتخاباتی منجر به ایجاد بحران در نظام اسالمی شد‪،‬‬ ‫بنده معتقدم که اتفاقات یکسال اخیر تنها تجربه ای برای سنجش میزان اعتماد مردم‬ ‫به نظام بود که به س�لامت نیز از ان بیرون امد‪ .‬باید از تجارب به دس��ت امده در‬ ‫جهت تعمیق مردم س��االری و رش��د و بلوغ رفتاری نخبگان استفاده کرد‪ .‬انتخابات‬ ‫‪ 88‬با رفتارهای تامل برانگیز دو رقیب اغاز ش��د و متاسفانه با خروج عملکرد رقبای‬ ‫انتخاباتی از حالت معقول خود همراه بود‪ .‬زمانی که انتخابات به پایان رسید نیز این‬ ‫رفتار همچنان ادامه پیدا کرد و ما شاهد بروز مشکالتی در کشور بودیم‪ .‬یک طرف‬ ‫که دیگر رقیب نبود با عدم پذیرش قانون در مقابل نظام قرار گرفت که نتایج ان را‬ ‫در حوادث پس از انتخابات شاهد بودیم‪ .‬افرادی که می توانستند با بلوغ سیاسی خود‬ ‫رفتار انتخاباتی مردم را ش��کل دهند به صورت غیردموکراتیکی رفتار کردند و بلوغ‬ ‫رفتاری مردم را زیر س��وال بردند‪ .‬البته این موضوع به معنای بی توجهی به مطالبات‬ ‫بخ��ش دیگر جامعه که به کاندی��دای پیروز رای نداده بودند نیس��ت‪ .‬ما نمی توانیم‬ ‫بگوییم تنها به خواسته های هوادارانمان رسیدگی می کنیم و به خواسته های مخالفانمان‬ ‫توجهی نداریم‪ .‬ناهمخوانی دیدگاه های برخی افراد با خواسته های ما به معنای نادیده‬ ‫گرفتن انها نیست‪ .‬باید با اگاهی بخشی به افکار عمومی میان این دو مولفه همخوانی‬ ‫ایجاد کنیم‪ .‬نمی توانیم نس��بت به خواسته های بخشی از جامعه بی توجه باشیم‪ .‬باید‬ ‫دغدغه های انها را نیز شناس��ایی کنیم‪ .‬یکسری شکاف ها در جامعه نمودار شده که‬ ‫باید از حوزه حکومتداری مورد توجه قرار گیرد‪ .‬ما در نش��ان دادن ارزش هایمان به‬ ‫بخش قابل توجهی از جامعه به ویژه جوانان کارنامه چندان درخشانی از خود برجای‬ ‫نگذاش��ته ایم که نتیجه ان تفاوت ارزش های مورد اعتماد نس��ل جوان با ارزش های‬ ‫ماست‪ .‬نظام باید خردمندانه این شکاف را پر کند‪ .‬مسائل سیاسی به هر صورت روزی‬ ‫حل و فصل می شود اما باید ریشه های بروز این مسائل را شناسایی کنیم تا از بروز‬ ‫انها جلوگیری کرده باشیم‪.‬‬ ‫‪18‬‬ ‫نشده است‪ ،‬لکن به نظر می رسد محکومیت و انزجار‬ ‫از جنایت جدید اس��رائیل ابعاد گس��ترده تری در پی‬ ‫داش��ته باشد و هزینه های سنگین تری را بر این رژیم‬ ‫تحمیل کند‪ .‬این جنایت از چند جنبه قابل بررس��ی‬ ‫اس��ت‪ .‬ابتدا اینکه اقدام جدید اس��رائیل تنها متوجه‬ ‫ملت فلسطین که س��الیان متمادی به اینگونه اعمال‬ ‫غیرانس��انی خو کرده اند‪ ،‬نبوده اس��ت‪ .‬این بار ‪700‬‬ ‫سرنشین ‪ 6‬کش��تی حامل کمک های بشردوستانه از‬ ‫‪ 50‬کش��ور جهان مورد هدف قرار گرفته اند‪ .‬قربانیان‬ ‫این حادثه در ماموریتی فرامرزی و جهانی که تبلور‬ ‫وجدان عدالتخواه و انسان دوس��تانه بش��ریت بوده‪،‬‬ ‫شرکت داشتند وهدف ددمنشی اسرائیل قرار گرفتند‪.‬‬ ‫اق��دام اس��رائیل جنایت علیه بش��ریت و ارزش های‬ ‫جهانی مورد پذیرش همه انسان های پاک سیرت دنیا‬ ‫تلقی می شود‪ .‬در حال حاضربزرگترین و اصلی ترین‬ ‫افت های نبود حزب‬ ‫جواد جهانگیرزاده‪ /‬عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی‬ ‫درکشور ما نس��بت به احزاب دو نوع برداشت متفاوت وجود‬ ‫دارد‪ .‬نگاه نوع اول براساس تجاربی است که از عملکرد ‪30‬سال‬ ‫گذشته احزاب در جامعه به وجود امده است‪ .‬متاسفانه احزاب‬ ‫ایرانی نتوانس��تند در مقاطع��ی از فراز و فروده��ای انتخاباتی‬ ‫نقش به یادماندنی از خود برجای گذارند و مردم را نس��بت به‬ ‫جریانات سیاسی دلزده کرده اند‪ .‬مردم گمان می کنند که احزاب‬ ‫تنها می خواهند از انها سوء اس��تفاده ابزاری کنند و پس از اتمام‬ ‫سیاست‬ ‫پروژه های موردنظرشان که عمدتا انتخاباتی است دیگر نیازی به‬ ‫وجود انها و عزمی برای پاسخگویی به مطالباتشان در خود احساس نمی کنند‪ .‬دیدگاه‬ ‫بعدی نیز از ان کس��انی اس��ت که معتقدند باید از عملکردهای حزبی رایج در جهان‬ ‫الگوبرداری کرد و نقش ویژه ای را به احزاب در فرایندهای سیاسی کشور واگذار کرد‪.‬‬ ‫این دیدگاه معتقد به لزوم نظارت احزاب بر عملکرد دس��تگاه اجرایی کشور و معتقد‬ ‫است راهکار توسعه جامعه منوط به افزایش نقش دهی به احزاب است‪ .‬البته به باور بنده‬ ‫باتوجه به ساختار تاریخی و مذهبی جامعه ما امکان پیاده سازی مدل غربی تحزب در‬ ‫ایران وجود ندارد‪ ،‬اما نمی توان نقشی سراسر سیاهی و ناپاکی نیز برای احزاب قائل بود‪.‬‬ ‫حزب مانند هر پدیده اجتماعی دارای اثار اجتماعی مثبت و منفی است‪ .‬جوامعی که‬ ‫در انها تنها یک حزب قدرت نمایی می کند به سمت کمرنگ شدن مقوله مردم ساالری‬ ‫دینی می روند‪ .‬با ارزیابی اندیشه های حضرت امام (ره) درمی یابیم که ایشان نیز بر توسعه‬ ‫احزاب تاکید می کردند و تامین منافع مردم را در گرو افزایش نقش احزاب می دانستند‪.‬‬ ‫برای انکه ما بتوانیم به جایگاه موردنظر بنیانگذار انقالب اسالمی و انچه قانون گذار در‬ ‫مسیر رشد و پیشرفت کشور و بهبود وضعیت مدیریتی جامعه تعیین کرده دست پیدا‬ ‫کنیم نیاز به افزایش کارکرد احزاب داریم‪ .‬نیازی نیست که احزاب تنها کار سیاسی کنند‪،‬‬ ‫انها می توانند در کنار فعالیت های سیاس��ی خود به اموری که منجربه بهبود وضعیت‬ ‫فرهنگی‪ ،‬اجتماعی و معیشتی مردم می شود نیز بپردازند‪ .‬اینکه بخواهیم با چوبی تمامی‬ ‫ اح��زاب را برانیم تا مبادا در امور جاری کش��ور دخالت کنند را به هیچ وجه صحیح‬ ‫نمی دانم و معتقدم احزاب (‪ )NGO‬نیس��تند که ماهیت غیرسیاس��ی داشته باشند‪ .‬یک‬ ‫حزب زمانی ش��کل می گیرد که بخواهد در به دست گرفتن قدرت نقش داشته باشد؛‬ ‫حال می خواهد اپوزیس��یون باشد یا حامی جریان حاکم بر قدرت‪ .‬اگر احزاب نقشی‬ ‫در امور اجرایی کشور نداشته باشند ناخوداگاه جامعه به سمت انحراف و دیکتاتوری‬ ‫پیش می رود چرا که در نبود احزاب نقش نظارتی انها نیز دیگر جایگاهی ندارد‪ .‬عالوه‬ ‫بر این با نقش پذیری بیشتر احزاب مردم و حامیان جریانات سیاسی کشور نیز تمایل‬ ‫بیشتری برای نقش پذیری در مقاطعی چون برگزاری انتخابات خواهند داشت و به طرق‬ ‫اولی موجب افزایش اس��تحکام پایه های نظام و انقالب خواهند ش��د‪ .‬نبود احزاب به‬ ‫معنای زنگ خطر برای مس��ئوالنی خواهد ب��ود که از جدایی مردم و حاکمیت نگران‬ ‫هستند‪ .‬با بررسی جایگاه احزاب در کشورهای مختلف جهان درمی یابیم که جایگاه انها‬ ‫یا به واس��طه قدرت تفکر مردم پسندشان به وجود امده است یا در طول عملکردشان‬ ‫ی مواجه‬ ‫توانسته اند از عهده پاسخگویی به مطالبات مردمی برایند که با اقبال افکار عموم ‬ ‫شده اند‪ .‬احزاب ایرانی نیز با علمی که نسبت به این موضوع دارند باید نسبت به افزایش‬ ‫جایگاه مردمی شان همت گمارند‪ .‬تحزب گرایی کار فصلی نیست که همزمان با اموری‬ ‫چون انتخابات به ان توجه ویژه ای داشته باشیم و پس از ان به فراموشی سپرده شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫حامی اس��رائیل (امری��کا) در ش��رایط بین المللی و‬ ‫داخلی خاصی به سر می برد‪ .‬این کشور به خاطر اعالم‬ ‫شعار تغییر در سیاست خارجی و تعهدات جدید در‬ ‫خاورمیانه قادر نیست همچون گذشته چشم خود را‬ ‫به روی جنایات اس��رائیل ببندد‪ ،‬نمونه این ش��رایط‬ ‫جدی��د را در روابط امریکا و اس��رائیل می توان در‬ ‫انتقادات چندماه گذشته واشنگتن از لجاجت تل اویو‬ ‫در ادامه شهرک س��ازی در اراضی اش��غالی مشاهده‬ ‫کرد‪ .‬همچنین در بیانیه اجالس بازنگری ‪ NPT‬برای‬ ‫نخستین بار ‪ 189‬کشور از جمله امریکا و کشورهای‬ ‫غربی خواس��تار خلع سالح اس��رائیل شده اند‪ .‬نکته‬ ‫بعدی انکه‪ ،‬گرچه اتحادیه عرب درخواست اجالس‬ ‫فوری مقامات کشورهای عربی را مطرح کرده است‬ ‫اما مردم و جامعه بین الملل��ی این بار منتظر اقدامات‬ ‫خجوالنه اعراب نخواهند ش��د‪ .‬خشم افکار عمومی ‬ ‫جامعه بین المللی بس��یار فراتر از واکنش های توام با‬ ‫ تردید دولت های عربی است‪ .‬حمله به کاروان صلح‬ ‫مجددا به افکار عمومی یاداوری کرد که در جنایت‬ ‫علیه یک و نیم میلیون مح��روم غزه و محاصره انها‬ ‫قاهره نیز شریک تل اویو بوده است‪ .‬همچنین اذهان‬ ‫عمومی دوباره متوجه این قضیه شد که چند ماه قبل‬ ‫مصر با کاروان کمک های انسان دوس��تانه موسوم به‬ ‫قافله الحیات در بندر العریش چه رفتار ش��رم اوری‬ ‫داش��ت‪ .‬ترکیه از سال ‪ 2008‬و هنگام حمله اسرائیل‬ ‫به غزه‪ ،‬به عنوان یک کش��ور اس�لامی تاثیرگذار در‬ ‫عرصه بین المللی با تمامی ثقل دولتی و مردمی خود‬ ‫در قضیه فلسطین و به دفاع از مردم مسلمان فلسطین‬ ‫وارد ماج��را ش��د‪ .‬در پ��ی جنایت اخیر نیز ش��اهد‬ ‫ش ترکیه بس��یار وسیع بود‪ .‬سفارتخانه و‬ ‫بودیم واکن ‬ ‫کنسولگری اسرائیل در انکارا و استانبول به محاصره‬ ‫سلب اعتماد عمومی با عملکرد مشارکت و مجاهدین‬ ‫حسین ابراهیمی‪ /‬عضو جامعه روحانیت مبارز‬ ‫اح��زاب در جمهوری اس�لامی ای��ران جای��گاه و کارکرد چن��دان موفقیت امیزی‬ ‫نداش��ته اند‪ .‬تنه��ا حزبی که توانس��ت در مقطعی از زمان میزان��ی از اقبال عمومی‬ ‫جامع��ه را به خود اختصاص دهد حزب جمهوری اس�لامی ایران بود که به دلیل‬ ‫اختالف��ات داخلی نتوانس��ت به فعالیت خ��ود ادامه دهد و پ��س از مدتی از دور‬ ‫خارج شد‪.‬‬ ‫احزاب ایرانی معتقدند که کارکردی همچون احزاب کشورهای توسعه یافته دارند‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که عملکرد انها بیش��تر ش��بیه یک گروه و جریان اس��ت تا‬ ‫حزب‪ .‬عمده فعالیت احزاب ایرانی در تبلیغات انتخاباتی عیان ش��ده و پس از ان‬ ‫دیگر خاموش��ی مطلق بر کارکردشان حاکم می شود‪ .‬برهمین اساس بنده نیز مانند‬ ‫رئیس جمهور معتقدم تا زمانی که احزاب ما برنامه ای مدون برای ورود به سیس��تم‬ ‫اجرایی کش��ور ارائه نکرده باش��ند حق دخالت در فعالیت ه��ای دولت را ندارند‪.‬‬ ‫یک حزب فراگیر و گس��ترده به گونه ای عمل می کند که در طول س��ال برنامه هایی‬ ‫برای جلب مش��ارکت های افکار عمومی داشته باشد و به کارهای یک روزه و دو‬ ‫روزه قناع��ت نمی کند‪ .‬احزاب قوی و تاثیرگذار دارای اعضایی هس��تند که تنها به‬ ‫منافع ملی و مصالح عمومی کش��ور می اندیش��ند و تامین امنیت و اقتدار کش��ور‬ ‫برایشان از هر امری اولی تر است‪ .‬در حال حاضر تنها حزبی که می تواند تاحدودی‬ ‫داعیه فعالیت حزبی داش��ته باش��د حزب موتلفه اسالمی است که با دفاتری که در‬ ‫سرتاس��ر کش��ور دارد به شکل منسجم و برنامه ریزی ش��ده ای حرکت می کند‪ .‬این‬ ‫حزب اعضایی با تفکرات س��الم سیاسی دارد اما متاسفانه اثرگذاری چندانی ندارد‬ ‫که ایجاد تحول کند‪.‬‬ ‫ع�لاوه بر این احزاب دوم خردادی چون س��ازمان مجاهدین انقالب اس�لامی و‬ ‫حزب مش��ارکت نیز با عملکردی که طی س��ال های اخیر داشته اند‪ ،‬موجب سلب‬ ‫اعتماد عمومی از احزاب ش��ده اند‪ .‬این احزاب به صورت باندی فعالیت می کردند‬ ‫و درک درستی از کار حزبی نداشتند‪ .‬در حوادث انتخابات ریاست جمهوری حتی‬ ‫اپوزیس��یون هم مانند این احزاب عمل نکرد‪ .‬انها با عملکردشان نظام و منافع ملی‬ ‫کشور را زیر سوال بردند‪.‬‬ ‫ای��ن احزاب که مدع��ی انتقاد از وضع موجود هس��تند باید بدانن��د انتقاد زمانی‬ ‫سازنده و اثرگذار است که با ادله و قانون بیان شود‪ .‬این در حالی است که تمامی‬ ‫ادعاهای س��ران مشارکت و مجاهدین برپایه غوغاساالری بود‪ .‬ما مشاهده می کنیم‬ ‫در کشوری چون امریکا نیز زمانی که جمهوری خواهان امور اجرایی کشورشان را‬ ‫به دموکرات ها واگذار کردند در اصول بنیادین این کش��ور تغییری حاصل نش��د و‬ ‫سیاست هایش��ان در بخش هایی که به منافع ملی ایاالت متحده می پرداخت به روال‬ ‫گذشته ادامه پیدا کرد‪.‬‬ ‫حقیقت امر ان اس��ت که در ایران احزاب یا مشکل دارند مانند حزب مشارکت و‬ ‫سازمان مجاهدین انقالب اسالمی یا اثرگذار نیستند مانند حزب موتلفه‪ .‬چهره های‬ ‫ناف��ذ نظ��ام نیز با درکی ک��ه از عملکرد اح��زاب دارند در هیچ گ��روه و جریانی‬ ‫عضویت ندارند‪ .‬یک حزب سیاس��ی زمانی موفق است که در چارچوب اصول و‬ ‫تامین منافع کشور فعال باشد‪.‬‬ ‫شاید احزاب ما نیز روزی به درک درستی از فعالیت حزبی و تحزب گرایی دست‬ ‫پیدا کنند؛ ان روز روزی اس��ت که بخش های اجرایی کشور بالنده تر و امور کشور‬ ‫با رشد و پیشرفت بیشتری پیگیری می شود‪.‬‬ ‫‪36‬‬ ‫شماره‪36‬‬ ‫مثلث شماره‬ ‫مردم خشمگین ترکیه درامد‪ .‬جلسه شورای امنیت‬ ‫به درخواست ترکیه صورت گرفته و نکته درخور‬ ‫توجه اینکه کاروان کمک های بشردوس��تانه نیز با‬ ‫حمای��ت دولت ترکیه و نقش محوری هالل احمر ‬ ‫ترکیه به راه افتاده بود‪ .‬ترکیه امروزه با ثقلی که در‬ ‫جهان اسالم و جامعه بین المللی دارد و دیپلماسی‬ ‫زیرکانه و موثر دولت عدالت و توسعه به تدریج به‬ ‫کشوری پیشرو با تاثیرگذاری گسترده در قضایای‬ ‫اس�لامی و منطقه ای تبدیل شده است‪ .‬این کشور‬ ‫همواره تهدیدها را به فرصت تبدیل کرده اس��ت‪.‬‬ ‫پش��توانه مردمی دول��ت ترکیه‪ ،‬همچنی��ن روابط‬ ‫بین المللی گسترده این دولت در کنار واقعه گرایی‬ ‫در صحنه بین المللی این امکان را به ترک ها داده که‬ ‫چنین نقشی را در زمانی که اکثر کشورهای اسالمی‬ ‫ فاقد ابزارهای موثر بین المللی هستند‪ ،‬ایفا کند‪.‬‬ ‫احزاب مدعی‪ ،‬سیاسی کاری می کنند‬ ‫علیرضا مرندی‪ /‬نماینده مجلس شورای اسالمی‬ ‫احزاب ما تاکنون نتوانسته اند چندان در جلب اعتماد افکار‬ ‫عمومی جامعه موفق باش��ند‪ ،‬ان هم ب��ه دلیل فعالیت های‬ ‫بیش از حد و اندازه در عرصه های سیاسی کشور‪ .‬احزاب‬ ‫در ایران ریش��ه مردمی ندارند؛ افرادی که به مسائل سیاسی‬ ‫می پردازند پس از چندی دور هم جمع می ش��وند و اظهار‬ ‫می دارند که یک حزب و جریان سیاس��ی تشکیل داده اند‪.‬‬ ‫ای��ن موضوع زم��ان برگ��زاری انتخاب��ات ادوار مختلف‬ ‫سیاست‬ ‫مجل��س و رقابت ه��ای انتخابات ریاس��ت جمهوری نمود‬ ‫بیش��تری دارد‪ .‬گروه ها و جریانات سیاس��ی که خبری از وجود انها نبوده است‬ ‫به یکباره از زمین س��ر برمی اورند و مدعی تش��کیل حزب می شوند و از مردم‬ ‫می خواهند از تش��کیالت ناش��ناخته انها حمایت کنند‪ .‬اگ��ر ما مدعی پیروی از‬ ‫برنامه های کش��ورهای توس��عه یافته در نقش دهی به احزاب هستیم در هیچ یک‬ ‫از این کش��ورها به مانند ایران احزاب به یکب��اره عرض اندام نمی کنند و مدعی‬ ‫جای��گاه و منصبی نیز نمی ش��وند‪ .‬به عب��ارت دیگر در هیچ یک از کش��ورهای‬ ‫پیش��رفته و توس��عه یافته احزاب تنها به صدور بیانیه های سیاسی اکتفا نمی کنند‬ ‫و در بیش��تر فعالیت های اجتماعی و غیرسیاس��ی نیز نق��ش دارند‪ .‬اما در ایران‪،‬‬ ‫اح��زاب تنها سیاس��ی کاری می کنند‪ .‬م��ا معتقدیم احزاب کش��ورهایی که ما از‬ ‫انها به توس��عه یافته یاد می کنیم در امور داخلی ما دخالت می کنند و به اس�لام‬ ‫ضربه می زنند‪ ،‬اما همین احزاب در کش��ورهای خودش��ان ب��ا برنامه ریزی برای‬ ‫س�لامت‪ ،‬ارتقای فعالیت های اموزشی و فرهنگی و س��ایر مقوالت غیرسیاسی‬ ‫اقدامات درخور توجهی انجام می دهند‪ .‬ما باید از این بخش از عملکرد احزاب‬ ‫کش��ورهای توس��عه یافته الگو برداری کنیم‪ .‬باید از احزاب ایرانی پرسید انها که‬ ‫مدعی لزوم حمایت های مردمی از جریانات موردنظرش��ان هس��تند تاچه اندازه‬ ‫توانس��ته اند چش��م انداز ‪20‬س��اله مقام معظم رهبری را اجرایی کنن��د‪ .‬البته این‬ ‫انتق��ادات به معنای پذیرش دیدگاه های اخیر رئیس جمهور مبنی بر اینکه احزاب‬ ‫نباید در امور اجرایی کش��ور دخالت کنند نیس��ت‪ ،‬چه بس��ا اگر روزی احزاب‬ ‫ما با ریش��ه های مردمی بتوانند برای پیش��رفت و توسعه کش��ور برنامه ای ارائه‬ ‫دهن��د باید از قابلیت های انها در تمام زمینه ها اس��تفاده کرد‪ .‬اگر روزی احزاب‬ ‫ما با پش��توانه عظیم مردمی قدعلم کنند نباید انه��ا را از حضور در فعالیت های‬ ‫اجرایی کش��ور منع کرد‪ .‬البته احزاب نیز نباید تنها به فعالیت های سیاس��ی اکتفا‬ ‫کنند‪ .‬احزاب واقعی با پش��توانه مردمی و با برنامه می ایند اما متاسفانه احزاب ما‬ ‫باوجود انکه حرفی برای گفتن ندارند‪ ،‬مدعی نیز هس��تند‪ .‬انها بیش از انکه به‬ ‫دنبال ارتقا و پیشرفت کشور باشند به دنبال شهرت و معروفیت جریان موردنظر‬ ‫خود هستند برهمین اساس معتقدم که توانمندی دخالت در امور اجرایی کشور‬ ‫را نی��ز ندارند‪ .‬اگر احزاب ما باریش��ه مردمی باش��ند هیچ ک��س نمی تواند منکر‬ ‫لزوم دخالت انها در امور کش��ور باش��د‪ .‬بنده نیز با اعتقادی که به سیاسی کاری‬ ‫احزاب داش��تم تاکنون در هیچ حزب و گروهی عضو نش��دم‪ .‬اگر زمانی قرار بر‬ ‫اس��تفاده از توان احزاب در فعالیت های اجرایی کشور باشد نباید تنها به تجارب‬ ‫کش��ورهای توسعه یافته بس��نده کرد‪ .‬برخی از کشورهای اسالمی و کشورهای‬ ‫در حال توس��عه نیز مدل های موفق��ی از به کار گیری فعالیت های حزبی در امور‬ ‫اجرایی خود داش��ته اند‪.‬‬ ‫‪19‬‬ ‫خبر نامه‬ ‫ناطقی که همچنان خاموش است‬ ‫ریشسفیدی‬ ‫برای بازگشت‬ ‫ریشسفید‬ ‫اسماعیل سلطنت پور‬ ‫علی اکبر جمش��یدی معروف ب��ه ناطق نوری از جمله‬ ‫چهره های خاص جریان سیاس��ی موسوم به اصولگرا‬ ‫به شمار می رود که س��ابقه نشستن بر صندلی مجلس‬ ‫چهارم مهم ترین سمت رس��می او بوده و حضورش‬ ‫در انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری هفت��م و رقابتش با‬ ‫سید محمد خاتمی نقطه عطف فعالیت سیاسی اش‪.‬‬ ‫او از ان پس حاشیه نشینی را برگزید چرا که احساس‬ ‫کرد در رقابت جریان محافظ��ه کار ان دوره با جریان‬ ‫جدید از هر دو س��مت مورد بی مه��ری قرار گرفته و‬ ‫بر همین اس��اس کنج عزلت برگزید و کمتر در مجامع‬ ‫عمومی حضور یافت و کمتر درباره مس��ائل مختلف‬ ‫اظهار نظر کرد‪.‬‬ ‫خاص ب��ودن ناط��ق از این منظر اس��ت ک��ه روزی‬ ‫وی منف��ور جری��ان اصالح طلب و محب��وب جریان‬ ‫ناطق در استانه انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دهم سعی کرد با تئوری و ابتکار دولت‬ ‫وحدت ملی محور اجماع اصولگرایان قرار گیرد‬ ‫و البته همگان به خوبی می دانستند فردی که در‬ ‫دولت وحدت ملی برگزیده خواهد شد هرکس‬ ‫است جز محمود احمدی نژاد و به همین دلیل‬ ‫احمدی نژاد و حامیانش به این طرح بی اعتنایی‬ ‫کردند تا در نطفه خفه شود‬ ‫‪20‬‬ ‫محافظ��ه کار بود‪ ،‬اما این روز ه��ا وضعیتش فرق کرده‬ ‫اس��ت و ناطق منتقد خاموش دولت اصولگرا شده و‬ ‫مورد احترام رقبای سابق!با این وجود‪ ،‬برخالف انتظار‬ ‫ناطق‪ ،‬این حاشیه نش��ینی و سکوت نه تنها باعث نشد‬ ‫وی در حاش��یه امن قرار گیرد بلکه باعث شد همواره‬ ‫نسبت به او حاشیه و شایعه مطرح باشد‪.‬‬ ‫ناطق نوری اگرچه روحانی سرش��ناس و مورد اعتماد‬ ‫نظام اس��ت اما کمتر کس��ی فکر می کرد روزی مورد‬ ‫هجم��ه رئیس جمه��ور دولت اصولگرا ق��رار گیرد و‬ ‫بر همین اساس و در استانه انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دهم زندگی سیاسی اش وارد فاز جدیدی شد‪.‬‬ ‫ناطق در استانه انتخابات ریاست جمهوری دهم سعی‬ ‫کرد ب��ا تئوری و ابت��کار دولت وح��دت ملی محور‬ ‫اجماع اصولگرایان قرار گیرد و البته همگان به خوبی‬ ‫می دانس��تند فردی که در دولت وحدت ملی برگزیده‬ ‫خواهد شد هرکس اس��ت جز محمود احمدی نژاد و‬ ‫ب��ه همین دلیل احمدی ن��ژاد و حامیانش به این طرح‬ ‫بی اعتنایی کردند تا در نطفه خفه شود‪.‬‬ ‫با ای��ن حال روند به نحوی ادامه یافت که مبتکر طرح‬ ‫وحدت ملی که می خواس��ت میانجی باشد این روزها‬ ‫برای��ش ریش س��فیدی و میانجی گ��ری می کنند تا از‬ ‫گوش��ه گیری فاصل��ه بگیرد و با وج��ود این تالش ها‬ ‫به نظر می رس��د وی قصد بازگشت به عرصه سیاسی‬ ‫کشور را حداقل در کوتاه مدت نداشته باشد‪.‬‬ ‫موضوع عدم حضور ناطق نوری‪ ،‬هاشمی رفسنجانی‪،‬‬ ‫حسن روحانی و امامی کاشانی در نشست های جامعه‬ ‫روحانی��ت مب��ارز در هم��ان دوره بع��د از انتخابات‬ ‫ریاس��ت جمهوری مطرح شد و بعد از گذشت حدود‬ ‫یک س��ال از ان ماجرا رایزنی با انان برای بازگش��ت‬ ‫به نشس��ت های جامع��ه گویا بی نتیجه ب��وده چرا که‬ ‫حداقل در مورد ناطق ن��وری هیچ نظر موافقی از وی‬ ‫منعکس نشده اس��ت‪ .‬پیش تر حسین ابراهیمی؛ عضو‬ ‫جامع��ه روحانیت با اعالم دیدار کمیته این تش��کل با‬ ‫ناطق برای ترغیب وی به بازگشت به جلسات عنوان‬ ‫کرده بود که از توجیه وی برای عدم حضور بی اطالع‬ ‫اس��ت‪ ،‬اما تماس های مثلث با برخی دیگر از اعضای‬ ‫جامع��ه روحانیت مبارز حکایت از ای��ن امر دارد که‬ ‫بی نتیجه بودن مذاکره با وی عامل اصلی در عدم انتشار‬ ‫نتایج جلسات بوده اس��ت‪ .‬در این باره احمد سالک‪،‬‬ ‫س��خنگوی جامعه روحانیت مبارز به مثلث می گوید‪:‬‬ ‫«دیدار با اقای ناطق مربوط به گذش��ته است‪».‬وی در‬ ‫پاسخ به سوالی درباره نتایج ان دیدار هم تاکید می کند‪:‬‬ ‫«من اطالعی از نتیجه جلسه ندارم!»‬ ‫س��الک همچنین از مس��ائل مطرح شده در جلسه هم‬ ‫اب��راز بی اطالعی می کند و از ان گذش��ته در رابطه با‬ ‫اس��امی افرادی که با ناطق دیدار کرده اند هم می گوید‪:‬‬ ‫«به بنده اسامی افراد را نگفتند‪».‬‬ ‫این نوع اظهارات البته ی��ک گزاره دیگر را نیز مطرح‬ ‫می کند که ایا اساس��ا چنی��ن دیداری انجام ش��ده یا‬ ‫خیر‪ ،‬چ��را که اگر یک فرضیه ع��دم موافقت ناطق با‬ ‫درخواست بازگش��ت به نشس��ت های جامعه باشد‪،‬‬ ‫گزاره دوم‪ ،‬عدم برگزاری دیدار رسمی از سوی جامعه‬ ‫روحانیت با وی اس��ت‪ .‬هرچن��د همچنان این فرضیه‬ ‫باقی اس��ت که احتماال برخی اف��راد به صورت فردی‬ ‫چنین درخواست هایی را از ناطق داشته اند‪.‬‬ ‫با این حال حجت االسالم اکرمی‪ ،‬عضو دیگر جامعه‬ ‫روحانیت مبارز که در مسیر انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دیدگاهش به ناطق در مورد عدم حمایت از احمدی نژاد‬ ‫نزدیک ب��ود‪ ،‬اظهار نظر جالب تری می کند و می گوید‬ ‫اصل این خبر یعنی دیدار با ناطق دروغ است!‬ ‫وی در رابطه با این سوال که ایا در دیدار با ناطق نوری‬ ‫حض��ور داش��ته اید‪ ،‬عن��وان می کند‪« :‬اص��ل این خبر‬ ‫درست نیس��ت چه برس��د به اینکه من در ان جلسه‬ ‫بوده باشم‪».‬اکرمی در عین حال می گوید‪« :‬این موضوع‬ ‫چیزی نیس��ت که برای ش��ما اب و نان داشته باشد و‬ ‫برای ما هم روغن! که هیچ حتی بادمجان هم ندارد!»‬ ‫روحانی‪ ،‬حامی میرحس��ین موسوی در مجلس هشتم‬ ‫البته از این فرا تر می رود و در رابطه با خبر دیدار کمیته‬ ‫منتخ��ب جامع��ه روحانیت مبارز با ناط��ق که از قول‬ ‫حس��ین ابراهیمی منتشر شده بود اظهار می دارد‪« :‬اینها‬ ‫رویا پردازی و خیال پردازی است!»‬ ‫وی در پاس��خ ب��ه این س��وال که ایا اق��ای ناطق در‬ ‫جلسات جامعه روحانیت حضور دارد؟ تاکید می کند‪:‬‬ ‫«خیر مدتی است ایشان در جلسات شرکت نمی کند‪».‬‬ ‫اکرمی در پاس��خ به س��والی درباره علت عدم حضور‬ ‫ناط��ق هم بیان می کند‪« :‬علتش را از اقای ناطق س��وال‬ ‫کنی��د‪».‬در ه��ر صورت انچ��ه مهم اس��ت اینکه ناطق‬ ‫کناره گی��ری کرده و علت هر ن��وع کناره گیری هم بیان‬ ‫نوع��ی اعتراض ب��ه وضع موجود اس��ت‪ .‬ناطق نوری‬ ‫اگر چه ماه هاست از جامعه روحانیت کناره گیری کرده‬ ‫اما این روزها شایعات جدیدی درباره کناره گیری وی از‬ ‫تنها سمت رسمی اش هم مطرح است‪ .‬ناطق که روزی‬ ‫ش��یخ کهنه کار جریان محافظه کار لقب گرفته بود‪ ،‬این‬ ‫روزها به روحانی معترض به وضع موجود تبدیل شده‪.‬‬ ‫ناطق روزی میاندار وح��دت بود و این روزها در فکر‬ ‫عزلت‪ .‬او روزی بر اس��اس خبری که تکذیب نش��د‪،‬‬ ‫تهدی��د به کناره گیری از جامع��ه روحانیت کرده بود و‬ ‫ای��ن روزها با تائید عدم حضورش به نظر می رس��د به‬ ‫تهدیدش جامه عمل پوشانده است‪ .‬ناطق نوری نسبت‬ ‫به بسیاری از مسائل دیدگاه دارد اما در چند ماه گذشته‬ ‫نس��بت به مس��ائل روز به هیچ وجه اظهار نظر نکرده و‬ ‫به درخواس��ت های متعدد مصاحبه هم جواب رد داده‬ ‫اس��ت‪ .‬به نظر می رس��د او مصالحی در ذه��ن دارد که‬ ‫نمی خواهد برخالف ان حرکت کند‪ .‬اما این پرس��ش‬ ‫که مصلحت اندیشی شیخ سرشناس جریان اصولگرای‬ ‫سنتی که این روزها مورد احترام جریان اصالح طلب هم‬ ‫قرار دارد تا کجا ادامه می یابد‪ ،‬همچنان باقی است و باید‬ ‫ماند و دید این روحانی سیاس��ت مدار چه چشم اندازی‬ ‫را برای اینده فعالیت سیاسی خود ترسیم کرده است‪ .‬ایا‬ ‫وضع موجود را ادامه می دهد یا اینکه بیشتر حاشیه نشین‬ ‫خواهد شد؟ ش��اید هم در فکر حضوری مقتدرانه در‬ ‫عرصه سیاس��ی کشور بعد از یک دوره افول اجباری و‬ ‫سپس کناره گزینی است!‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫گزارش‬ ‫لحظه های پایانی یک نبرد‬ ‫عباس طهماسبی زاده‬ ‫شیشه های شکسته شده‪ ،‬اوراق بر زمین پخش شده و‬ ‫قفل های از جا درامده صحنه هایی از فیلم های اکشن ‬ ‫هالیوود را برای کارکنان دفاتر هیات امنای دانشگاه‬ ‫ازاد تداعی می کرد‪ .‬البته این مس��اله چندان هم دور‬ ‫از انتظ��ار نبود ب��ه ویژه پس از ح��وادث انتخابات‬ ‫ریاست جمهوری که نقش دانشگاه ازاد در کمک به‬ ‫یکی از کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری عیان‬ ‫شد‪ .‬در این روزها بود که شاهد افزایش هجمه های‬ ‫برخی عناصر معلوم الحال علیه ش��خص جاسبی و‬ ‫مجموعه مدیریتی او بودیم‪.‬‬ ‫س��اعات اولیه روز شش��م خردادم��اه هیات امنای‬ ‫دانشگاهی طی نمابری به رسانه ها از وقوع بازرسی‬ ‫ش��بانه و خروج غیرقانونی برخی از اسناد و اموال‬ ‫دانش��گاه خبر داد‪ .‬دادستانی تهران نیز این اقدام را‬ ‫قانونی اعالم کرد و گفت‪« :‬بازرس��ی از دفتر هیات‬ ‫امنای این دانش��گاه منجر به کشف مدارک زیادی‬ ‫درباره برخی قراردادهای نفت و گاز ‪ ،‬اس��ناد مالی‬ ‫غیر مرتبط با دانش��گاه ازاد‪ ،‬اسناد محرمانه دولتی و‬ ‫نیز گزارش ه��ای مرتبط با یکی از متهمان حوادث‬ ‫بعد از انتخابات ریاست جمهوری شده است‪».‬‬ ‫از س��ال ‪ 1361‬که دانشگاه ازاد اسالمی به پیشنهاد‬ ‫عبداهلل جاس��بی و حمای��ت امام خمینی تاس��یس‬ ‫شد‪،‬جاس��بی از س��وی هیات موس��س که شامل‬ ‫هللهاشمی رفسجانی(رئیسوقتمجلسشورای‬ ‫ایت ا ‬ ‫اس�لامی)‪ ،‬ایت اهلل خامنه ای (رئیس جمهوروقت)‪،‬‬ ‫میرحس��ین موس��وی (نخس��ت وزیر وق��ت)‪،‬‬ ‫ایت اهلل موسوی اردبیلی (رئیس وقت قوه قضائیه)‪،‬‬ ‫حاج احم��د خمین��ی و جاس��بی بود‪ ،‬به ریاس��ت‬ ‫دانشگاه ازاد منصوب شد‪ .‬ریاست بی دغدغه او بر‬ ‫دانش��گاه ازاد تا س��ال ‪ 84‬به قوت خ��ود باقی بود‬ ‫ت��ا اینکه همزمان ب��ا تبلیغات انتخاب��ات دور نهم‬ ‫ریاست جمهوری یکی از کاندیداهای نااشنای این‬ ‫انتخابات بحث لزوم کاهش ش��هریه های دانشگاه‬ ‫ازاد را مطرح کرد‪.‬‬ ‫مساله کاهش شهریه دانشگاه هایی که از دانشجویان‬ ‫ش��هریه دریاف��ت می کنند در ماه ه��ای ابتدایی کار‬ ‫دول��ت احمدی نژاد نی��ز مجددا طرح ش��د که ان‬ ‫را باید نخس��تین رویارویی دانش��گاه ازاد با دولت‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫بدانیم‪ .‬احمدی نژاد در نخس��تین سفر استانی خود از‬ ‫موافق��ت ریاست دانش��گاه ازاد برای کاهش ش��هریه‬ ‫‪ 10‬تا ‪ 18‬درصدی این دانشگاه خبر داد و گفت‪« :‬قرار‬ ‫شده دکتر جاسبی شهریه ها را پایین بیاورد که اگر این‬ ‫کار صورت نگیرد جریمه اش می کنیم سه فرزندش در‬ ‫دانش��گاه ازاد درس بخوانند و اگر باز هم پایین نیامد‪،‬‬ ‫جریمه اقای جاسبی را سخت تر خواهیم کرد‪».‬‬ ‫البته این امر هیچ گاه عملیاتی نشد و دانشگاه ازاد تنها‬ ‫به ارائه وام بلند مدت ان هم به ورودی های سال ‪ 84‬به‬ ‫جای کاهش شهریه اکتفا کرد‪.‬‬ ‫کش��مکش دولت و دانشگاه ازاد برای کاهش شهریه تا‬ ‫استانه اغاز سال تحصیلی ‪ 85-86‬ادامه داشت و به دلیل‬ ‫بی نتیجه ماندن این بح��ث‪ ،‬احمدی نژاد این بار از اقدام‬ ‫انقالبی در دانش��گاه ازاد خبر داد و گفت‪« :‬اگر دانشگاه‬ ‫ازاد شهریه ها را کاهش ندهد‪ ،‬درباره این دانشگاه تصمیم‬ ‫انقالبی خواهیم گرفت و همه ملت خوشحال خواهند‬ ‫شد‪ ».‬در همین راستا اصالح اساسنامه دانشگاه ازاد را در‬ ‫دستور کار خود قرار داد و پنج تن از اعضای شورای عالی‬ ‫انقالبفرهنگیازجانبویماموریتیافتندتابرای ترمیم‬ ‫هی��ات موس��س و اساس��نامه دانش��گاه ازاد طرح��ی‬ ‫ارائه کنند‪.‬‬ ‫البت��ه نبای��د گمان کرد ک��ه پس از افزای��ش انتقادات‬ ‫دولتی ها‪ ،‬مس��ئوالن دانش��گاه ازاد شمشیر خود را در‬ ‫غالف قرار داده و گوش به فرمان نصایح انها بوده اند‪.‬‬ ‫ایت اهلل هاشمی رفسنجانی‪ ،‬رئیس هیات امنای دانشگاه‬ ‫ازاد که حمالت دولت به این دانشگاه را زیرسوال بردن‬ ‫حیطه مسئولیتی خود قلمداد کرده بود اینگونه اقدامات‬ ‫را در جهت تضعیف دانش��گاه عنوان و ان را محکوم‬ ‫به شکست خواند و گفت ‪« :‬اگر قرار بود در مقابل این‬ ‫موذی گری ها عقب بنشینیم باید به همان اتاق طلبگی‬ ‫برمی گشتیم و برای مردم مساله می گفتیم‪».‬‬ ‫پ��س از ان ب��ود که دولت اعالم ک��رد کار انقالبی در‬ ‫دانشگاه ازاد اسالمی را بنا به دالیل و مصالحی متوقف‬ ‫و از دس��تور کار خود خارج کرده است‪ .‬احمدی نژاد‬ ‫نی��ز در اولین فرصت و در جمع دانش��جویان از انچه‬ ‫مخالفان این اقدامات ان را سیاسی می خواندند‪ ،‬انتقاد‬ ‫کرد و نظارت بر هزینه ها و درامدهای دانشگاه ازاد را‬ ‫حق دولت دانس��ت و گفت‪« :‬برخی مساله را سیاسی‬ ‫کردند گفتند مخالفان دانشگاه ازاد‪ .‬چه کسی مخالف‬ ‫دانش��گاه ازاد است؟ اگر کسی به مدیریت انتقاد دارد‪،‬‬ ‫مخالف اصل می شود؟ ما ایین نامه را اصالح کردیم‬ ‫و یکی‪ ،‬دو بند اخرش در شورای انقالب فرهنگی‬ ‫بود که رفتند و فش��ار اوردند‪ .‬به ما فرمودند دست‬ ‫نگه دارید‪ ،‬در قضیه هسته ای بحران درست می کنند‬ ‫و این مس��اله االن اولویت اول کشور است‪ ...‬هر جا‬ ‫را که بروی اصالح کنی سیاسی می کنند‪ .‬و ما نیز با‬ ‫چش��م اشکبار اطاعت و سکوت کردیم که سیاسی‬ ‫نشود‪».‬‬ ‫رون��د کاری رئیس جمهور در پیگیری امور نش��ان‬ ‫داده او هیچ گاه ارام نمی نشیند؛ در روزهای پایانی‬ ‫فروردین ماه سال جاری بود که خبر تصویب نهایی‬ ‫اصالح اساسنامه دانش��گاه ازاد در ‪ 25‬ماده توسط‬ ‫ش��ورای عالی انقالب فرهنگی منتش��ر ش��د‪ .‬طبق‬ ‫اصالحیه صورت گرفته اختیارات هیات موس��س‪،‬‬ ‫هیات امنا و رئیس این دانش��گاه محدود شده و نام‬ ‫میرحس��ین موس��وی که از اعضای هیات موسس‬ ‫دانش��گاه بود نیز حذف شد‪ .‬همچنین مقرر شد از‬ ‫سوی شورای عالی انقالب فرهنگی‪ ،‬وزارت علوم‬ ‫و دفت��ر نمایندگی رهبری در دانش��گاه ها‪ ،‬ترکیب‬ ‫اصلی هیات اداره کننده دانشگاه مشخص شود‪.‬‬ ‫می توان یکی از مهمترین نکات موجود در اصالح‬ ‫اساس��نامه دانش��گاه ازاد را پایان دادن به ریاس��ت‬ ‫‪ 28‬س��اله عبداهلل جاسبی بر دانش��گاه ازاد دانست‪.‬‬ ‫براساس ماده ‪ 13‬اساسنامه اصالحی‪ ،‬رئیس دانشگاه‬ ‫ازاد اس�لامی به پیشنهاد هیات امنا و تایید شورای‬ ‫عالی انق�لاب فرهنگی و حکم رئی��س هیات امنا‬ ‫برای مدت چهار سال منصوب می شود‪.‬‬ ‫بعد از ابالغ اصالحیه اساسنامه دانشگاه ازاد اولین‬ ‫جلس��ه هیات امنا و هیات موسس این دانشگاه در‬ ‫‪ 17‬اردیبهشت ماه با حضور اعضای این هیات ها در‬ ‫دفتر مجمع تش��خیص مصلحت نظام و به ریاست‬ ‫ایت اهلل هاشمی رفس��نجانی برگزار و در این جلسه‬ ‫اعالم شد که اساسنامه جدید دانشگاه ازاد «با مفاد‬ ‫وقفنامه و اداره امور موقوفات دانشگاه ازاد اسالمی‬ ‫و قانون اساس��ی و قوانین مصوب مجلس شورای‬ ‫اس�لامی مغایرت دارد» و از «راهکارهای قانونی»‬ ‫برای رفع اشکاالت ان اقدام خواهد شد‪.‬‬ ‫ش��ورای عالی انق�لاب فرهنگی نیز هفته گذش��ته‬ ‫سیدشهاب الدین صدر‪ ،‬رئیس سازمان نظام پزشکی‬ ‫و نماینده تهران در مجلس شورای اسالمی‪ ،‬نسرین‬ ‫س��لطانخواه معاون علمی فناوری رئیس جمهور و‬ ‫رئیس بنیاد ملی نخبگان‪ ،‬محمدحسن شجاعی فرد‬ ‫رئیس دانش��کده مهندس��ی خودرو دانش��گاه علم‬ ‫و صنعت‪ ،‬فرهاد دانش��جو رئیس س��ابق دانش��گاه‬ ‫ تربیت مدرس و فرهاد رهبر رئیس دانشگاه تهران را‬ ‫به عن��وان اعضای جدید هیات امنا منصوب کرد که‬ ‫همگی انان از نزدیکان دولت به شمار می ایند‪.‬‬ ‫به نظر می رس��د زنگ های پایان صدارت جاسبی بر‬ ‫دانش��گاه ازاد به صدا درامده باش��د و با عزم جزم‬ ‫کرده احمدی نژاد شاهد تغییر ریاست این دانشگاه‬ ‫پس از ‪28‬سال باشیم‪.‬‬ ‫احمدی نژاد در نخستین سفر استانی‪:‬‬ ‫«قرار شده دکتر جاسبی شهریه ها را پایین بیاورد‬ ‫که اگر این کار صورت نگیرد جریمه اش می کنیم‬ ‫سه فرزندش در دانشگاه ازاد درس بخوانند و اگر‬ ‫باز هم پایین نیامد‪ ،‬جریمه‬ ‫اقای جاسبی را سخت تر خواهیم کرد‪».‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی‪«:‬اگر قرار بود در مقابل این‬ ‫موذی گری ها عقب بنشینیم باید به همان اتاق‬ ‫طلبگی برمی گشتیم و برای مردم مساله می گفتیم‪».‬‬ ‫‪21‬‬ ‫چهره ها‬ ‫الریجانی علیه دولت‬ ‫در جامعه ایرانی کمتر خانواده ای را می توان یافت که مانند برادران‬ ‫الریجانی شهره باشند‪ .‬اما از میان همین برادران نیز زمانی که نام‬ ‫الریجانی ها به میان می اید اذهان عمومی ناخوداگاه به س��مت و‬ ‫سوی علی الریجانی که این سال ها سکان قوه مقننه کشور را در‬ ‫دست دارد‪ ،‬کشیده می ش��ود‪ .‬او که هرازگاهی از سوی حامیان‬ ‫دولتی مجلس متهم به تس��امح و تساهل در برابر منتقدان کابینه‬ ‫می شود در نشست خبری هفته گذشته خود انتقادات احمدی نژاد‬ ‫را ک��ه از علی الریجانی‪ ،‬رئیس مجلس گالیه کرده و گفته بنده‬ ‫به عنوان دوس��ت اقای الریجانی از او توقع نداشتم بر موضوع‬ ‫ج��ا به جایی یک میلی��ارد دالر صحه بگذارد را رد کرد و اظهار‬ ‫داشت‪« :‬گزارش��ی در مورد مختومه شدن این پرونده به ما داده‬ ‫نشده است و ما باید گزارش دیوان محاسبات را به اطالع عموم مردم برسانیم و چاره ای غیر از این نداریم‪ ،‬چراکه اگر‬ ‫دستگاهی بودجه خود را در جای دیگری مصرف کند دچار تخلف شده است‪ ».‬الریجانی که در انتخابات نهمین دوره‬ ‫ریاست جمهوری همگام با احمدی نژاد‪ ،‬یکی از چهار کاندیدای اصولگرایان برای کسبی کرسی ریاست قوه مجریه بود‪،‬‬ ‫نتوانست همچون رقیب هم حزبی خود به پاستور برود و به سمت دبیر شورای عالی امنیت ملی کشور انتخاب شد‪.‬‬ ‫اوپس از انکه از سوی ایران به عنوان رئیس تیم مذاکره کننده هسته ای انتخاب شد اعالم کرد‪« :‬با توقف فعالیت های‬ ‫هسته ای در دولت اصالحات دُّر گران را به غرب تحویل دادیم و به جای ان ابنبات چوبی گرفتیم‪ ».‬الریجانی که از‬ ‫قدرت چانه زنی باالیی در مذاکره با کشورهای اروپایی و طرف مذاکره کننده غربی خود برخوردار بود پس از مدتی‬ ‫به دلیل اختالف نظر با رئیس جمهور جای خود را به سعید جلیلی‪ ،‬معاون اروپا و امریکای وقت وزارت امور خارجه‬ ‫داد ‪ .‬او بعد از سپری شدن چندماه از حوزه انتخابیه قم خود را کاندیدای نمایندگی مجلس کرد و پس از ورود به خانه‬ ‫ملت از سوی نمایندگان به سمت ریاست مجلس هشتم انتخاب شد‪ .‬الریجانی از جمله اصولگرایان معتدلی است‬ ‫که با هر گونه تندروی و کج سلیقگی در برخورد با منتقدان مخالف است‪ .‬وی در رابطه با کنار گذاشته شدن احزاب‬ ‫اصالح طلب از فعالیت های سیاس��ی کشور در مقطع زمانی پس از انتخابات ریاست جمهوری می گوید‪« :‬اینکه افراد‬ ‫از چارچوب های قانونی عبور کنند و قوه قضائیه انها را مجازات کند باید درباره همه گروه ها صادق باشد و نباید به‬ ‫شکل گزینشی رفتار کرد‪ ».‬علی الریجانی متولد سـال ‪ ،1336‬فرزند مرجع بزرگوار تقلید مرحوم ایت اهلل العظمی حاج‬ ‫میرزا هاشم املی از علمای برجسته حوزه های علمیه نجف و قم است‪ .‬او همچنین داماد شهید ایت اهلل مرتضی مطهری‬ ‫اس��ت‪ .‬الریجانی در س��ال ‪ 1358‬در رشته ریاضیات و علوم کامپیوتر در مقطع لیسانس از دانشگاه صنعتی شریف با‬ ‫رتبه اول فارغ التحصیل شد‪ .‬سپس به پیشنهاد و توصیه استاد شهید مرتضی مطهری تغییر رشته داد و فوق لیسانس و‬ ‫دکترای خود را در رشته فلسفه غرب از دانشگاه تهران اخذ کرد‪ .‬وی طی سال های ‪ 61‬تا ‪ 70‬در سمت های معاونت‬ ‫وزارت کارو امور اجتماعی‪ ،‬معاونت وزارت پست و تلگراف و تلفن‪ ،‬معاونت وزارت سپاه و جانشین ستاد کل سپاه‬ ‫ی فعالیت کرده است‪ .‬در سال ‪ 1370‬به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی به مجلس شورای‬ ‫پاسداران انقالب اسالم ‬ ‫ی معرفی شد و تا سال ‪ 1372‬در این پست بود‪ .‬سپس در سال ‪ 1373‬بنا به حکم مقام معظم رهبری به عنوان رئیس‬ ‫اسالم ‬ ‫س��ازمان صدا و سیمای جمهوری اسالمی ایران منصوب شد و تا سال ‪ 1383‬به مدت ‪ 10‬سال مدیریت این سازمان‬ ‫را به عهده داشت‪ .‬الریجانی پس از ناکامی هایی که در همکاری با دولت نهم در قالب یکی از اعضای کابینه داشت‬ ‫به مجلس رفت و در حال حاضر رئیس هشتمین دوره مجلس شورای اسالمی است‪ .‬وی دارای شش برادر است که‬ ‫یکی از انها رئیس دستگاه قضا‪ ،‬دیگری معاون بین الملل وزارت امور خارجه و دیگر برادران به ترتیب رئیس دانشکده‬ ‫پزشکی دانشگاه شهید بهشتی‪،‬سفیر ایران در یکی از کشورهای اروپایی و‪ ...‬است‪ .‬الریجانی با وجود انکه دیگر در‬ ‫ ترکیب تیم هسته ای ایران جایی ندارد هر چند وقت یکبار از سوی مسئوالن نظام برای مذاکره با کشورهای دیگر راهی‬ ‫دول خارجه می ش��ود‪ .‬وی در رابطه با انتقاداتی که نس��بت به موازی کاری مجلس با دستگاه سیاست خارجی کشور‬ ‫مطرح می شود‪ ،‬می گوید‪« :‬اینکه امام (ره) فرمودند مجلس در راس امور است همه باید از ان تبعیت کنند بنابراین این‬ ‫قوه حق دارد در مسائل مختلف سیاست داخلی و سیاست خارجی ورود کند و با برخی نگاه های خرد بین نباید حق‬ ‫مجلس را در این خصوص محدود کرد‪ ».‬وی می افزاید‪« :‬مجلس به منظور احقاق حقوق ملت نظارت می کند و این‬ ‫به معنای چوب الی چرخ دولت گذاشتن نیست‪ .‬به عنوان مثال اگر مجلس در مسائل پس از انتخابات دخالت کرد از‬ ‫منظر حقوق ملت بود نه از نگاه های شخصی و جناحی‪».‬‬ ‫پشت پرده برکناری صفار‬ ‫هیچ کس نیس��ت ک��ه وزیر ارش��اد جنجال��ی کابینه‬ ‫نهم را نشناس��د‪ .‬حس��ین صفارهرن��دی روزنامه نگار‬ ‫باس��ابقه روزنام��ه کیهان که دس��ت بر قض��ا پس از‬ ‫سال ها کنج نش��ینی ترجیح داد از دولتمردانی باشد که‬ ‫احمدی ن��ژاد را در ورود به کابین��ه نهم یاری می کند‪،‬‬ ‫به واس��طه مخالف��ت با حضور مش��ایی و البته برخی‬ ‫اختالف س��لیقه ها در حوزه مدیری��ت فرهنگی کنار‬ ‫گذاشته ش��د و تنها چند روز پیش از پایان کار دولت‬ ‫نهم مجبور به نگارش اس��تعفا نامه خود شد‪ .‬هر چند‬ ‫او به مصلحت دید برای جلوگیری از رسمیت افتادن‬ ‫دولت استعفانامه خود را پس بگیرد اما دیگر به دولت‬ ‫‪22‬‬ ‫نیز نرفت‪ .‬صفار هرندی اخی��را در رابطه با اختالفاتی‬ ‫که منجر به کناره گیری او از کابینه ش��ده گفته اس��ت‪:‬‬ ‫«اختالف من با احمدی نژاد سر همان منعی بود که پس‬ ‫از مدتی از ناحیه مقام معظم رهبری به رئیس جمهوری‬ ‫ابالغ ش��د و م��ن یک��ی از قربانیان ای��ن راه بودم اما‬ ‫خوش��حالم که مش��ایی جایگاهی را که منع شده بود‪،‬‬ ‫تص��دی نکرد‪ ».‬وزیرفرهنگ جنجالی کابینه نهم که به‬ ‫سبب اختالف با احمدی نژاد مانند برخی از همقطاران‬ ‫خود نتوانست به کابینه دهم راه پیدا کند‪ ،‬این روزها یا‬ ‫قلم فرسایی می کند یا در دانشگاه ها مشغول سخنرانی‬ ‫در مورد وضعیت سیاسی کشور است‪.‬‬ ‫دفاع ایت اهلل‬ ‫از تئوری افزایش جمعیت‬ ‫مصباح یزدی‪ ،‬نه چهره ای ناشناخته است و نه غیر معروف‪.‬‬ ‫همین هفته پی��ش بود که او در مخالفت ب��ا افرادی که‬ ‫ایده افزایش جمعیت احمدی نژاد را به چالش کش��یده‬ ‫بودن��د به مقابله برخاس��ت و گف��ت‪« :‬کنترل جمعیت‬ ‫سیاس��تی صهیونیستی است‪ .‬ما برای مقابله با وهابیت و‬ ‫سایر جریان های انحرافی نیاز به همت مردم داریم و در‬ ‫این خصوص نباید به کمک دولت چندان چش��م امید‬ ‫داشت‪ ،‬چراکه توان دولت در این حد نیست‪ ».‬وی تاکید‬ ‫می کند‪« :‬مخالفان در کشورهای شیعه نشین همان سیاست‬ ‫صهیونیست ها را در مساله زاد و ولد دنبال می کنند‪ ،‬به این‬ ‫معنا ضمن انکه خودشان به شدت به فکر ازدیاد جمعیت‬ ‫هستند‪ ،‬اما شیعیان را به کنترل و کاهش جمعیت ترغیب‬ ‫می کنند‪ ».‬محمد تقی مصباح یزدی (زاده ‪ ۱۱‬بهمن ‪۱۳۱۳‬‬ ‫در یزد) فیلس��وف‪ ،‬مفسر‪ ،‬مجتهد فقه شیعه و بنیانگذار‬ ‫و مدیر موسس��ه اموزشی و پژوهشی امام خمینی‪ ،‬عضو‬ ‫مجلس خب��رگان رهبری‪ ،‬عضو ش��ورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی‪ ،‬عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‪ ،‬رئیس‬ ‫ش��ورای عالی مجمع جهانی اهل‪‎‬بیت و یکی از اساتید‬ ‫حوزه علمیه قم است‪ .‬شهرت وی از منظر علمی به دلیل‬ ‫نوش��تارهای او در زمینه تفسیر موضوعی قران و فلسفه‬ ‫ی به ویژه کتاب درس��ی حوزه «اموزش فلسفه»‬ ‫اس�لام ‬ ‫که به زبان های عربی‪ ،‬انگلیس��ی و غیره نی ز ترجمه شده‬ ‫است و از منظر سیاسی به خاطر حمایت های او از محمود‬ ‫احمدی نژاد و نیز مخالفت هایش با محمد خاتمی و به طور‬ ‫کلی جنبش اصالح طلبی ایران است‪ .‬مصباح یزدی در سن‬ ‫‪ ۲۷‬سالگی به درجه اجتهاد رسید‪ ،‬اما با این حال تا ‪ ۸‬سال‬ ‫در دروس فق��ه و اصول امام خمینی (ره) و تا ‪ ۱۵‬س��ال‬ ‫در درس فقه محمد تقی بهجت و تا دو س��ال در درس‬ ‫محمد علی اراکی شرکت می کرد‪ .‬پس از پیروزی انقالب‬ ‫‪ ۱۳۵۷‬او در تاس��یس دفتر همکاری حوزه و دانشگاه و‬ ‫در جهت اصالح و بازسازی نظام حوزه نقش فعالی ایفا‬ ‫کرد‪ .‬او بنیاد علمی پژوهشی باقرالعلوم و سپس موسسه‬ ‫اموزشی پژوهشی امام خمینی را در قم پایه‪‎‬گذاری کرد‪.‬‬ ‫ی پژوهشی امام خمینی‬ ‫وی هم اکنون رئیس موسسه علم ‬ ‫و عضو جامعه مدرس��ین حوزه علمیه قم است‪ .‬افرادی‬ ‫چون مرتضی اقاتهرانی (اس��تاد اخ�لاق حوزه علمیه و‬ ‫دولت احمدی نژاد)‪ ،‬سید محمد غروی (سخنگوی سابق و‬ ‫عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و مدیر سابق گروه‬ ‫روان شناس��ی موسسه امام خمینی)‪ ،‬احمد عبداهلل محمد‬ ‫سامبی‪ ،‬رئیس جمهور کومور‪ ،‬پرویز داوودی معاون اول‬ ‫دولت نهم‪ ،‬منوچهر محم��دی معاون وزیر امور خارجه‪،‬‬ ‫عباس��علی کدخدایی عضو شورای نگهبان‪ ،‬غالمحسین‬ ‫الهام عضو شورای نگهبان‪ ،‬سخنگوی سابق دولت و وزیر‬ ‫سابق دادگستری از جمله ش��اگردان او بوده اند‪ .‬ایت اهلل‬ ‫مصباح یزدی عالوه بر جری��ان اصالح طلب در جریان‬ ‫اصولگرا دارای مخالفینی است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫مرور رسانه ها‬ ‫دورخیزنزدیکانرئیس جمهور‬ ‫برای انتخابات یازدهم‬ ‫نادران توقف شکایت از رحیمی را‬ ‫تکذیب کرد‬ ‫حاللیت طلبی پالیزدار‬ ‫از ناطق نوری و هاشمی‬ ‫تابن��اک‪ :‬برخ��ی از نزدیکان یکی از ش��خصیت های‬ ‫مورد اعتم��اد رئیس جمهور به دنبال خرید امتیاز یکی‬ ‫از روزنامه ه��ای سراس��ری کش��ور بوده تا با انتش��ار‬ ‫صده��زاری ای��ن روزنام��ه و پخش ان در مس��اجد‬ ‫و پایگاه ه��ای عمومی‪ ،‬ب��ه میان م��ردم جامعه بیایند‪.‬‬ ‫در حالی ک��ه هم��واره ب��ا نزدیک ش��دن ب��ه روزهای‬ ‫انتخاب��ات‪ ،‬اف��رادی که قصد کاندیدات��وری دارند‪ ،‬به‬ ‫تالش و تکاپو برای معرف��ی خود و جلب رای مردم‬ ‫می افتن��د‪ ،‬برخ�لاف روال معمول یک��ی از نزدیکان‬ ‫رئیس جمه��ور نهم و دهم‪ ،‬دورخیز بس��یار گس��ترده‬ ‫و حساب ش��ده ای برای انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫یازدهم برداش��ته اس��ت‪ .‬بنا بر این گزارش‪ ،‬این فرد و‬ ‫حامیانش با ایجاد دفتری در شهر قم‪ ،‬قصد راه اندازی‬ ‫پایگاه اطالع رسانی یا یک خبرگزاری ویژه را داشته تا‬ ‫با پوشش و انتشار اخبار حوزه های علمیه و همچنین‬ ‫مراجع ق��م‪ ،‬ارتباط نزدیکی با انان برقرار کنند‪ .‬برخی‬ ‫درصددند زمینه سازی برای حضور فرد مورد نظرشان‬ ‫را در انتخابات ریاس��ت جمهوری یازدهم فراهم کنند‬ ‫که از جمله ان می توان ب��ه تکاپوی برادران «م» برای‬ ‫خرید روزنامه «ب» اش��اره کرد که به دلیل ناکامی در‬ ‫خرید ان‪ ،‬به س��راغ روزنامه «ر‪ .‬م» رفته و همکاری با‬ ‫این روزنامه سراسری کشور را اغاز کرده اند و به شکل‬ ‫رپورتاژی در حال فعالیت هستند‪.‬‬ ‫فردا‪ :‬اس��ناد اضافی و تکمیلی برای بررس��ی پرونده‬ ‫اتهام فس��اد مالی اقای رحیمی و سایر اتهامات ایشان‬ ‫قابل ارائه اس��ت‪ .‬الیاس نادران با بیان اینکه همچنان‬ ‫پیگیر شکایت خود از محمدرضا رحیمی‪ ،‬معاون اول‬ ‫رئیس جمهور است‪ ،‬اظهارات اس�لامی نماینده مردم‬ ‫س��اوه در مجلس که گفته بود چون نادران و رحیمی‬ ‫ شکایت از یکدیگر را پی گیری نمی کنند‪ ،‬شکایت انها‬ ‫در کمیس��یون اص��ل نود مجلس پایان یافته اس��ت را‬ ‫تکذیب کرد‪ .‬وی ضمن تاکید بر ادامه روند ش��کایت‬ ‫خ��ود از مع��اون اول رئیس جمهور گف��ت‪« :‬اولین بار‬ ‫که طرح ش��کایت س��ه نفر از نماین��دگان یعنی من‪،‬‬ ‫دکت��ر توکل��ی و دکتر زاکانی در کمیس��یون اصل نود‬ ‫مطرح شد‪ ،‬رس��انه ها از قول اقای اسالمی نوشتند که‬ ‫اقای رحیمی هم متقابال ش��کایتی به اصل نود تسلیم‬ ‫ک��رده اس��ت‪ ».‬این نماین��ده مجلس اف��زود‪« :‬چندی‬ ‫بع��د کذب ب��ودن این ادعای مطرح ش��ده از س��وی‬ ‫اقای اسالمی در رس��انه ها چنان اشکار شد که ایشان‬ ‫مجبور شدند اصل خبر را تکذیب کنند‪ ».‬نماینده مردم‬ ‫تهران در مجلس با اش��اره به م��وج اجتماعی حاصل‬ ‫از خبر تایید وزارت عل��وم بر عدم اخذ مدرک دکترا‬ ‫از س��وی رحیمی افزود‪« :‬حاال که این موج اجتماعی‬ ‫ی دوباره اقای‬ ‫ی اقای رحیم ‬ ‫ایجاد شده رسانه های حام ‬ ‫ی را برای موج سازی جدید به میدان اورده اند‪».‬‬ ‫اسالم ‬ ‫تهران ام��روز‪ :‬به دنبال محکومیت عب��اس پالیزدار به‬ ‫جرم ایراد اتهام و نشر مطالب کذب و خالف واقع به‬ ‫مس��ئوالن نظام و از جمله حجت االسالم و المسلمین‬ ‫علی اکبر ناطق نوری‪ ،‬پالیزدار در دیدار با مس��ئوالن و‬ ‫اش��خاص سرشناس��ی که به انها اتهام وارد کرده بود‪،‬‬ ‫خواستار گذش��ت و عفو و بخشش انها شد‪ .‬پالیزدار‬ ‫هلل هاشمی رفس��نجانی و‬ ‫ب��ه دنبال مالق��ات با ای��ت ا ‬ ‫ایت اهلل امامی کاش��انی‪ ،‬هفته گذشته موفق به دیدار با‬ ‫حجت االسال مو المسلمین ناطق نوری و طلب حاللیت‬ ‫و همچنین اخذ رضایت به عدم پیگیری قضایی شد‪.‬‬ ‫پالیزدار در این دیدار به ش��رح ماجرای سخنرانی های‬ ‫زنجی��ره ای خ��ود به خص��وص در دانش��گاه همدان‬ ‫پرداخت و ضمن توضیح ش��کل گیری این اقدامات با‬ ‫اشاره به نقش برخی عناصر سیاسی در این خصوص‬ ‫از اینکه تحت تاثیر جو مس��موم قرار گرفته و به نشر‬ ‫مطال��ب خالف واق��ع در مورد رئیس دفتر بازرس��ی‬ ‫وی��ژه مقام معظم رهبری مب��ادرت ورزیده ب��ود‪ ،‬ابراز‬ ‫ندامت کرد‪ .‬گفتنی است؛ «عباس پالیزدار در سخنرانی‬ ‫جنج��ال برانگی��زی که در دانش��گاه همدان داش��ت‬ ‫چهره های سرش��ناس نظام و انقالب را به فساد مالی‬ ‫محکوم کرده بود و لیست بلندباالیی از شخصیت های‬ ‫مطرح کشور را متهم به سوء استفاده از جایگاه سیاسی‬ ‫و موقعیت اجتماعی شان دانسته بود‪».‬‬ ‫محرمانه هایاقازاده ها‬ ‫از اهلل کرم تا گلزار در حلقه ام هستند‬ ‫واهمه ای از ‪ VOA‬و ‪ BBC‬نداریم‬ ‫رجانی��وز‪ :‬عض��و کمیس��یون ام��وزش و تحقیقات‬ ‫مجل��س با اعالم اینکه اطالعات محرمانه کش��ور در‬ ‫قال��ب برخی پایان نامه مس��ئوالن و فرزندان انان که‬ ‫در خ��ارج تحصیل می کنن��د به ان کش��ورها منتقل‬ ‫می ش��ود‪ ،‬گف��ت‪« :‬بر اس��اس اطالعات موث��ق منبع‬ ‫برخی از این پایان نامه ها دستگاه های دولتی هستند‪».‬‬ ‫حجت االسالم علیرضا سلیمی‪ ،‬نماینده مردم محالت‬ ‫و عضو کمیسیون اموزش و تحقیقات مجلس شورای‬ ‫اس�لامی که چندی پیش از حضور سه هزار اقازاده‬ ‫برای تحصیل در خارج از کش��ور خب��ر داده بود‪ ،‬با‬ ‫ابراز تاس��ف از موضوع پایان نامه برخی از مسئوالن‬ ‫گف��ت‪« :‬موضوع برخی از پایان نامه های مس��ئوالن و‬ ‫فرزندان انها که در خارج از کشور تحصیل می کنند‪،‬‬ ‫مسائل امنیتی و محرمانه کشورمان است که از سوی‬ ‫نهاده��ای علمی کش��ورهای مذکور به ان��ان ارجاع‬ ‫می ش��ود‪ ».‬وی سپس تاکید کرد‪« :‬بر اساس اطالعات‬ ‫موثق��ی که داریم‪ ،‬بعضی از اطالعات این پایان نامه ها‬ ‫در خارج از کش��ور از مجلس‪ ،‬دولت و سازمان های‬ ‫پژوهشی وابسته به این قوا همچون مرکز پژوهش ها‬ ‫به بیرون از کش��ور منتقل ش��ده که ضربه سنگینی به‬ ‫نظام اسالمی وارد کرده و می کند‪».‬سلیمی از پیگیری‬ ‫جدی مجلس در نظارت و محدود سازی تحصیالت‬ ‫مسئوالن و اقازاده ها در خارج از کشور خبر داد‪.‬‬ ‫جهان‪ :‬یکی از عناصر حلقه اول نزدیکان رئیس جمهوری‬ ‫در جمع برخی از مسئوالن دولتی گفت‪« :‬باید به سمت و‬ ‫سوی مدل ترکیه پیش رفت‪ .‬در جناحی که من مد نظر دارم‬ ‫باید از اهلل کرم تا گلزار در ان حضور داش��ته باش��ند‪ ».‬وی‬ ‫کس��ی است که در برخی از محافل سیاسی از او به عنوان‬ ‫کاندیدای ریاس��ت جمهوری دور اینده نام می برند‪ .‬الزم‬ ‫به ذکر است جلسه با هدیه تهرانی و گلزار و بازگذاشتن‬ ‫بی اندازه دست برخی هنرمندان که در اغلب موارد نیز از ان‬ ‫سوء استفاده شده است از مواردی است که به دولت انتقاد‬ ‫می شود‪ .‬اظهارات این مقام ارشد دولتی در جلسه مذکور‬ ‫مورد انتقاد برخی از حضار نیز قرار می گیرد‪ .‬پایگاه خبری‬ ‫ریاس��ت جمهوری در خبری به نقل از وی می اورد‪« :‬در‬ ‫والیت پذیری نمره ‪ 20‬گرفته ام‪ .‬بنده در امتحان معاون اولی‬ ‫از درس تبعی��ت از والیت فقیه و رهبری نمره ‪ 20‬گرفته ام‬ ‫اما از سوی کسانی به عدم تبعیت متهم شدم که خودشان‬ ‫برخ�لاف تظاهر و ادعا‪ ،‬اعتقاد و التزام حقیقی به رهبری‬ ‫ندارند‪ ».‬وی در ادامه درباره پیشرفت ایران اظهار می دارد‪:‬‬ ‫«بههماندلیلیکهبرخالفمحاسباتمادیانقالب اسالمی‬ ‫ به پیروزی رسید ایران هم طی چند سال اینده به پیشرفت‬ ‫و جهشی حیرت انگیز و بی سابقه خواهد رسید؛ تحوالت‬ ‫اینده همچون ش��عله های کوره ای است که همه مدعیان‬ ‫دروغین دین‪ ،‬انقالب و رهبری عزیز را رسوا خواهد کرد و‬ ‫بدین شکل دوران جدیدی از شکوفایی اغاز خواهد شد‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫ایلنا‪ :‬رئیس سازمان صد او س��یما‪ ،‬بی بی سی فارسی و‬ ‫‪ VOA‬را تهدیدی برای صداوس��یما قلمداد نمی کند‪.‬‬ ‫عزت اهلل ضرغامی در مورد تاثیر شبکه های ماهواره ای‬ ‫سیاسی بر جامعه اظهار داشت‪« :‬به طور کلی شبکه های‬ ‫فارس��ی زبان از جمله بی بی س��ی فارس��ی و ‪ VOA‬به‬ ‫هیچ وجه تهدیدی برای صداوسیما نیستند و خوشبختانه‬ ‫این رسانه با جایگاه و اعتمادی که نسبت به ان در میان‬ ‫مردم وجود دارد از انواع برنامه های خبری‪ ،‬سیاس��ی‪،‬‬ ‫سرگرمی‪ ،‬فیلم و سریال اس��تفاده می کند‪».‬وی افزود‪:‬‬ ‫«حتی بس��یاری از شبکه های فارس��ی زبان ماهواره ای‬ ‫بر خالف قانون از س��ریال های ما اس��تفاده می کنند که‬ ‫از نظر حقوق��ی می توانیم از انها ش��کایت کنیم‪ .‬انها‬ ‫حتی س��عی می کنند از کارشناس��ان و عوامل داخلی‬ ‫ما نیز اس��تفاده کنند‪ ،‬لذا توانمندی این شبکه ها اصال‬ ‫قابل مقایس��ه با رس��انه ملی نیس��ت‪».‬رئیس سازمان‬ ‫صداوسیما تاکید کرد‪« :‬شبکه های ماهواره ای فارسی زبان‬ ‫کماکان در رقابت با صداوسیما جایی ندارند و فضای‬ ‫سیاس��ی کشور این را نش��ان داده است‪ ،‬لذا با استفاده‬ ‫از تم��ام ظرفیت ها باید این تف��وق را حفظ کنیم‪».‬وی‬ ‫در پاسخ به سوال دیگری گفت برخی کارشناسان در‬ ‫همایش اخیر مرکز تحقیقات استراتژیک معتقد بودند‬ ‫که از بی بی س��ی فارس��ی و ‪ VOA‬واهمه داشتیم که با‬ ‫فارسی وان مواجه شدیم‪.‬‬ ‫‪23‬‬ ‫خبرنامه‬ ‫قطع رابطه با ایران‬ ‫منتفی است‬ ‫العربیه‪ :‬رئیس جمهوری س��وریه در‬ ‫واکنش به فشارها و درخواست های‬ ‫امری��کا و هم پیمانانش ب��رای پایان‬ ‫دادن به ائتالف راهبردی با جمهوری‬ ‫اس�لامی ای��ران تاکید کرد دمش��ق‬ ‫هرگ��ز با تهران قط��ع رابطه نخواهد‬ ‫کرد‪ .‬بش��ار اس��د درخواست باراک‬ ‫اوباما رئیس جمه��وری امریکا برای‬ ‫قط��ع رابط��ه ب��ا ای��ران را رد کرد‪.‬‬ ‫رئیس جمهوری سوریه بر ادامه روابط‬ ‫راهبردی با جمهوری اس�لامی ایران‬ ‫با وجود فش��ارهای فزاین��ده غربی ها‬ ‫مبنی بر قطع ان تاکید کرد‪ .‬خاطرنشان‬ ‫می ش��ود امریکا دو پیش شرط برای‬ ‫بهبود روابط با س��وریه مطرح کرده‬ ‫است‪ -1 :‬قطع رابطه با ایران ‪ -2‬اخراج‬ ‫دفاتر نیروهای مقاومت در دمشق که‬ ‫س��وریه پیش تر با این پیش ش��رط ها‬ ‫مخالفت ک��رده بود‪ .‬همچنین امریکا‬ ‫در گذش��ته با اعزام نمایندگان کنگره‬ ‫خود که س��طح دوم مدیریت جامعه‬ ‫امریکا را تشکیل می دادند بر ان بود‬ ‫تا رژیم صهیونیس��تی را در مذاکرات‬ ‫غیر مس��تقیم صل��ح ب��ا س��وریه ب��ا‬ ‫میانجیگری ترکیه یاری دهد‪.‬‬ ‫‪24‬‬ ‫بحران یورو‪ ،‬عامل تنزل جایگاه‬ ‫مرکل‬ ‫ایندیپندن��ت‪ :‬کاه��ش ‪ 10‬درص��دی‬ ‫می��زان محبوبی��ت صدر اعظ��م المان‬ ‫در م��اه مه به دلیل بحران یورو اس��ت‬ ‫که ای��ن پایین ترین می��زان محبوبیت‬ ‫«انگال مرکل» طی بیش از چهار س��ال‬ ‫گذش��ته بوده اس��ت‪ .‬یک نظرسنجی‬ ‫جدید نش��ان داد ک��ه میزان محبوبیت‬ ‫«انگال مرکل» صدر اعظم المان به دلیل‬ ‫بحران ی��ورو در ماه مه ب��ه میزان ‪10‬‬ ‫درصد کاهش یافت که این پایین ترین‬ ‫میزان محبوبیت طی بیش از چهار سال‬ ‫گذشته اس��ت‪ .‬این نظرسنجی توسط‬ ‫شبکه تلویزیونی ای ار دی انجام شد و‬ ‫میزان محبوبیت م��رکل را ‪ 48‬درصد‬ ‫اعالم کرده اس��ت که این رقم نشان از‬ ‫کاهش ‪ 10‬درص��دی میزان محبوبیت‬ ‫صدر اعظ��م الم��ان در م��اه اوریل و‬ ‫کاه��ش ‪ 30‬درصدی حمای��ت مردم‬ ‫المان از مرکل طی ش��ش ماه گذشته‬ ‫است‪ 64 .‬درصد از افراد شرکت کننده‬ ‫در این نظرسنجی اعالم کردند که ارائه‬ ‫بس��ته نجات مالی ‪ 125‬میلیارد پوندی‬ ‫اشتباه بوده است‪ ،‬این درحالی است که‬ ‫تنها ‪ 31‬درصد از مردم المان این اقدام‬ ‫دولت را تایید کرده اند‪.‬‬ ‫نوری المالکی‪ :‬تنها گزینه‬ ‫نخست وزیری هستم‬ ‫اسوشیتدپرس‪ :‬نخس��ت وزیر عراق‬ ‫در پاس��خ به پرسش��ی مبنی بر اینکه‬ ‫ای��ا ائتالف دولت قان��ون به رهبری‬ ‫وی درب��اره کاندی��دای خاص��ی به‬ ‫توافق رس��یده اس��ت‪ ،‬گف��ت‪« :‬تنها‬ ‫یک گزینه برای نخس��ت وزیر اینده‬ ‫ع��راق وجود دارد‪ ».‬به نظر می رس��د‬ ‫که سخنان مالکی حاکی از رد اجماع‬ ‫بر سر کاندیداهای دیگر است و این‬ ‫در حالی اس��ت که س��ایر گروه های‬ ‫سیاسی شیعه عراق و رهبران مذهبی‬ ‫که حمای��ت انها کلیدی به حس��اب‬ ‫می اید‪ ،‬نس��بت به ادامه رهبری وی‬ ‫نظر مثبت دارند‪ .‬دولت قانون با امید‬ ‫کسب کرس��ی های کافی در پارلمان‬ ‫به منظور به دس��ت اوردن مجوز الزم‬ ‫برای تش��کیل دولت این��ده عراق با‬ ‫گروه شیعه شورای ملی ائتالف کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬از طرف دیگر‪« ،‬عمار حکیم»‬ ‫س مجلس اعالی اسالمی عراق از‬ ‫رئی ‬ ‫گروه های سیاسی این کشور خواست‬ ‫تا سطح توقعات خود را پایین اورده‬ ‫و با یکدیگر درباره راه های پیش��برد‬ ‫تالش ها برای تش��کیل دولت جدید‬ ‫گفت وگو کنند‪.‬‬ ‫عمرو موسی‪ :‬اتحادیه عرب‬ ‫محاصره غزه را می شکند‬ ‫خبرگزاری فرانس��ه‪ :‬وزرای خارجه‬ ‫اتحادیه عرب ب��ار دیگر بر قطعنامه‬ ‫پایانی نشست س��ران عرب در شهر‬ ‫«س��رت» لیبی که خواس��تار توقف‬ ‫هرگونه رون��د عادی س��ازی روابط‬ ‫با تل اویو ش��ده بود‪ ،‬تاکید و تهدید‬ ‫کردند در صورت شکست تالش ها‪،‬‬ ‫طرح صلح عرب��ی را ملغی خواهند‬ ‫ک��رد‪ .‬انها تصمی��م گرفتند محاصره‬ ‫رژیم صهیونیستی علیه غزه را بشکنند‪.‬‬ ‫در پ��ی حمله نیروهای اس��رائیلی به‬ ‫کاروان بشردوس��تانه ازادی‪ ،‬اعضای‬ ‫اتحادیه ع��رب تصمی��م گرفتند در‬ ‫واکنش به فشار شدید افکار عمومی‬ ‫نشس��تی فوق العاده برگ��زار کنند تا‬ ‫پاسخی جمعی به این اقدام بدهند‪.‬‬ ‫«عمرو موسی»‪ ،‬دبیرکل اتحادیه عرب‬ ‫پس از برگزاری نشس��ت فوق العاده‬ ‫این اتحادی��ه‪ ،‬تاکید ک��رد‪« :‬اتحادیه‬ ‫عرب تصمیم گرف��ت محاصره غزه‬ ‫را از تم��ام جهات بش��کند‪ ».‬وی در‬ ‫کنفرانس��ی خب��ری گف��ت‪« :‬وزرای‬ ‫خارجه اتحادی��ه از تصمیم مصر در‬ ‫بازگشایی پایانه مرزی رفح تا زمانی‬ ‫نامعلوم استقبال کردند‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫جهان در یک نگاه‬ ‫فدایی‪ :‬نادمین حوادث انتخابات عفو شوند‬ ‫فارس‪ :‬این روزها بحث برخورد با عاملین حوادث‬ ‫پس از انتخابات بازار داغی دارد اما در این گیر و دار‪،‬‬ ‫حسین فدایی‪ ،‬دبیر کل جمعیت ایثارگران موضوع‬ ‫عفو نادمین ح��وادث انتخابات را مطرح می کند و‬ ‫می گوید ‪« :‬دس��تگاه های امنیتی و قضایی تقاضای‬ ‫محکومین نادم حوادث انتخابات را در صورتی که‬ ‫حوادث گذشته‪ ،‬کانون فتنه و سران ان را محکوم و پیوند تشکیالتی خود را با فتنه گران‬ ‫قطع کنند‪ ،‬بررسی کنند‪ ».‬وی اظهار می دارد‪« :‬عناصر کانون فتنه از ابتدا تالش می کردند‬ ‫که مسائل حاشیه ای حماسه عظیم انتخابات سال ‪ 88‬را به متن اورند تا متن جریان و‬ ‫پیام های این انتخابات به فراموشی سپرده شود‪ .‬این موضوع از ابتدا جزو طراحی های‬ ‫اصلی کانون فتنه بود‪ ».‬فدایی تصریح می کند‪« :‬بر همین اساس تالش های گسترده ای از‬ ‫سوی رسانه های بیگانه صورت گرفت تا با دامن زدن به برخی حوادث پس از انتخابات‬ ‫ادعاهایی از قبیل زندانیان گسترده مطرح شود‪».‬‬ ‫تجدیدنظر در روابط با روسیه‬ ‫ایلنا‪ :‬به نظر می رس��د پس از انگلیسی ها این بار نوبت روس ها باشد که با برخورد‬ ‫قهرامیز مسئوالن ایرانی نس��بت به سیاست های ریاکارانه شان مواجه شوند‪ .‬کاظم‬ ‫جاللی‪ ،‬سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسالمی‬ ‫ با بیان اینکه پافش��اری روسیه برسیاس��ت های دوگانه اش ما را وادار به تجدیدنظر‬ ‫در روابط مان با این کش��ور خواهد کرد‪ ،‬اظهار داش��ت‪« :‬روس ها دچار یک اشتباه‬ ‫تحلیلی شده اند و این اشتباه از انجا نشات می گیرد که تصور نمی کردند ایران مدل‬ ‫برزیل و ترکیه را در تبادل س��وخت بپذیرد و بر همین اس��اس استراتژی یک بام‬ ‫و دو هوای خود را پایه گذاش��تند‪ ».‬این نماینده مجلس ادامه داد‪« :‬روسیه با همین‬ ‫تصور از یک طرف به ایران فشار روانی وارد می کرد که بهترین وضعیت پذیرش‬ ‫پیشنهاد ترکیه و برزیل در مورد تبادل سوخت است و از سوی دیگر از انجایی که‬ ‫اطمینان داش��ت ایران این مدل را نمی پذیرد با امریکا به توافق رسیده و امتیازات‬ ‫بسیاری نیز از امریکا گرفت‪».‬‬ ‫لو رفتن متن نامه محرمانه اوباما‬ ‫به داسیلوا‬ ‫نیوی��ورک تایم��ز‪ :‬پ��س از اظهارات‬ ‫وزیر خارج��ه امریکا در م��ورد وجود‬ ‫اختالف��ات ج��دی میان واش��نگتن و‬ ‫برازیلیا در مورد بیانیه تهران‪ ،‬برزیل نامه‬ ‫محرمانه ای که در ان باراک اوباما از همتای‬ ‫برزیلی خود خواسته بود تا برای توافق با‬ ‫ایرانتالشکند‪،‬منتشرکرد‪.‬نخست وزیر ‬ ‫ترکیه و رئیس جمهوری برزیل با امید به‬ ‫اینکهبتوانندچالش هایموجودمیانایران‬ ‫و غ��رب را از بین ببرند به تهران رفته و‬ ‫پ��س از مذاک��رات و موافقت مقامات‬ ‫ایرانی بیانیه تهران صادر شد‪ .‬اما داسیلوا‬ ‫پس از بازگشت به برزیل با جبهه گیری‬ ‫از سوی امریکا مواجه شد که انتظار ان‬ ‫را نداشت‪ .‬بر اساس نامه ای که برزیل در‬ ‫اختیار روزنامه نیویورک تایمز قرار داده‪،‬‬ ‫رئیس جمهور امریکا پیش از نشس��ت‬ ‫ته��ران و اجالس گ��روه ‪ 15‬در دیدار با‬ ‫روسای جمهور برزیل و ترکیه موافقت‬ ‫خ��ود را با انتقال س��وخت ایران به یک‬ ‫کش��ور ثالث اع�لام و از مواضع قبلی‬ ‫خود عقب نشینی کرده بود‪ .‬اوباما در این‬ ‫نامه تاکید کرده که با یک کشور ثالث و‬ ‫مشخصا انتقال سوخت ایران به ترکیه در‬ ‫جریان تبادل سوخت موافق است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫پافشاری فرانسه بر مواضع‬ ‫ضد ایرانی‬ ‫رویترز‪ :‬دولت فرانس��ه با اس��تناد به‬ ‫برخی مفاد تک��راری گزارش جدید‬ ‫اژانس انرژی اتم��ی در مورد ایران‪،‬‬ ‫خواس��تار برخورد جدی ب��ا تهران‬ ‫شد‪ .‬این کشور با اش��اره به شماری‬ ‫از موارد کهنه مطرح شده در گزارش‬ ‫جدید اژانس بین المللی انرژی اتمی‬ ‫در م��ورد برنامه هس��ته ای ایران بار‬ ‫دیگر بر مواض��ع خصمانه غرب در‬ ‫ای��ن مورد تاکید ک��رد‪« .‬برنار والرو»‬ ‫س��خنگوی وزارت خارجه فرانس��ه‬ ‫با ای��ن ادعا که گ��زارش مذکور راه‬ ‫دیگری برای س��ازمان ملل نگذاشته‬ ‫اس��ت‪ ،‬از اعضای ش��ورای امنیت و‬ ‫المان خواس��ت به منظور فش��ار بر‬ ‫دولت ای��ران‪ ،‬تحریم ه��ای جدیدی‬ ‫را علیه این کش��ور اعم��ال کنند‪ .‬در‬ ‫گزارش جدید اژانس پیرامون برنامه‬ ‫هس��ته ای ایران‪ ،‬به وجود تجهیزات‬ ‫اضافی در تاسیسات هسته ای ایران به‬ ‫منظور تولید اورانیوم با درصد غنای‬ ‫باال اش��اره شده است‪ .‬این گزارش با‬ ‫تکرار ادعاهای واهی غربی ها‪ ،‬مدعی‬ ‫است که چنین تجهیزاتی می تواند در‬ ‫ساخت سالح هسته ای به کار رود‪.‬‬ ‫عفو ‪ 81‬تن از محکومان حوادث پس از انتخابات با حکم رهبری‬ ‫پارلمان نی��وز‪ :‬همزمان با اعالم عفو تعدادی از محکومان حوادث بعد از انتخابات‬ ‫با موافقت رهبر معظم انقالب‪ ،‬چهار دانش��جوی دانش��گاه های شریف‪ ،‬امیرکبیر‪،‬‬ ‫خواجه نصیر و دانشگاه ازاد از زندان ازاد شدند‪ .‬مهدی کالری دانشجوی المپیادی‬ ‫دانشگاه شریف‪ ،‬لطیف تجار دانشجوی دانشگاه امیرکبیر‪ ،‬سهیل محمودی دانشجوی‬ ‫دانشگاه خواجه نصیر و میالد فدایی دانشجوی دانشگاه ازاد تهران جنوب ازجمله‬ ‫این افراد هستند‪ .‬همچنین بر اساس اخبار رسیده‪ ،‬ساسان ستارزاده و ارش ترابی نیز‬ ‫ازاد شدند‪ .‬هرچند تا این لحظه به صورت رسمی لیست محکومان مورد عفو قرار‬ ‫گرفته منتشر نشده است اما با توجه به اعالم دادستانی تهران که شامگاه چهارشنبه‬ ‫پی��رو موافقت مقام معظم رهبری با عفو تع��دادی از محکومین نادم قضایای بعد از‬ ‫انتخابات‪ ،‬دادستان تهران دستور ازادی این محکومین زندانی را صادر کرد‪ ،‬احتمال‬ ‫می رود این افراد جزو لیست ‪ 81‬نفری عفوشدگان باشند‪.‬‬ ‫باهنر‪ ،‬رئیس کمیسیون تلفیق می شود‬ ‫خبرانالی��ن‪ :‬در پ��ی ناکامی محمدرض��ا باهنر‪،‬‬ ‫نای��ب رئی��س پیش��ین مجل��س در راهیابی به‬ ‫هیات رئیس��ه‪ ،‬محمدحس��ین فرهنگ��ی‪ ،‬نای��ب‬ ‫رئیس کمیس��یون برنامه و بودج��ه‪ ،‬با بیان اینکه‬ ‫باهن��ر در اینده به عنوان رئیس کمیس��یون تلفیق‬ ‫مجلس انتخاب خواهد ش��د‪ ،‬می گوید‪« :‬با توجه‬ ‫به منع ایین نامه داخلی مجلس برای حضور همزمان یک نماینده در پس��ت نایب‬ ‫رئیسی مجلس و ریاست کمیسیون تلفیق‪ ،‬اقای باهنر تاکنون نایب رئیس کمیسیون‬ ‫تلفیق بودند‪ ،‬اما در اداره جلس��ات این کمیس��یون نقش به سزایی داشتند‪ ».‬وی با‬ ‫اش��اره به تمایل رضا عبداللهی برای برکناری از ریاس��ت کمیس��یون تلفیق ادامه‬ ‫می دهد‪« :‬ایشان موافقند که از این پس اقای باهنر به اداره جلسات تلفیق بپردازند‪.‬‬ ‫به این ترتیب بنده یقین دارم که ریاس��ت کمیس��یون تلفیق برای بررس��ی برنامه‬ ‫پنجم توس��عه به اقای باهنر تعلق خواهد گرفت‪ ».‬نماین��ده تبریز در مورد برخی‬ ‫گمانه زنی ها برای ریاس��ت باهنر در کمیسیون برنامه و بودجه خاطرنشان می کند‪:‬‬ ‫«اگرچه اقای باهنر تمایل دارند به عضویت دائم کمیسیون برنامه درایند اما اینکه‬ ‫به ریاس��ت این کمیسیون برس��ند در گرو برگزاری انتخابات هیات رئیسه در این‬ ‫کمیسیون است‪».‬‬ ‫‪25‬‬ ‫تیتر یک‬ ‫یک سال از مناظره احمدی نژاد‪ /‬موسوی می گذرد‬ ‫و جدال همچنان ادامه دارد‬ ‫درحالی که در انتخابات نهم ریاست جمهوری رقابت احمدی نژاد و هاشمی در دور دوم به پیروزی شهردار وقت تهران انجامید‬ ‫لیکن رقابت این دو‪ ،‬گویی با این انتخابات پایان نیافت و دوگانه هاشمی ‪ -‬احمدی نژاد تا همین امروز هم ادامه دارد‪.‬‬ ‫چه انکه انتخابات دهم ریاست جمهوری نیز به عرصه رقابت این دو شخصیت سیاسی تبدیل شد‪.‬‬ ‫«امروز اقای موس��وی در مقابل من نیست‪ .‬سه دولت‬ ‫گذش��ته در مقابل من است‪ .‬این سه در گذشته هم از‬ ‫یکدیگ��ر حمایت کردند‪ .‬در واقع اینه��ا با هم بودند‪.‬‬ ‫زمانی که دولت تشکیل شد اینها هدفشان ضربه زدن‬ ‫به دولت بود‪».‬‬ ‫«دختر هاشمی در جلس��ه ای که همسر شما به همراه‬ ‫خاتم��ی در ان حض��ور داش��ت اعالم کرد ک��ه دوره‬ ‫اصالحات ادامه راه س��ازندگی اس��ت که با روی کار‬ ‫امدن این دولت با مش��کل مواجه ش��ده اس��ت‪ .‬گویا‬ ‫اش��رافیتی که پایه گذاری کرده قرار اس��ت موس��وی‬ ‫ادامه دهد‪ .‬حاال ش��ما نیز به حمایت از هاشمی افتخار‬ ‫می کنید‪ .‬به نظ ر می رسد صحنه گردان اصلی این ماجرا ‬ ‫هاشمی است‪».‬‬ ‫«پسران اقای هاشمی چه می کنند؟ پرونده استات اویل‬ ‫که پشت پرده اش پسر اقای هاشمی است‪ ،‬یک نفر در‬ ‫این قضیه دادگاهی ش��د ‪ ،‬حامی او شدند و فراری اش‬ ‫دادند به خارج از کشور‪».‬‬ ‫این جمالت‪ ،‬حرف هایی است که محمود احمدی نژاد‬ ‫در برابر دیدگان میلیون ها بیننده تلویزیونی در ش��ب‬ ‫مناظره با میر حسین موسوی مطرح کرد‪.‬‬ ‫حرف های��ی ک��ه البته تعج��ب و حیرت بس��یاری را‬ ‫برانگیخت و ش��وک بزرگی به رقیب وارد کرد‪ .‬رقیب‬ ‫اصلی محمود احمدی نژاد در انتخابات شاید هرگز فکر‬ ‫نمی کرد که در ان شب مهم با چنین حرف هایی روبه رو‬ ‫شود‪ .‬و ش��اید خود را برای پاسخگویی به بسیاری از‬ ‫سواالت و مسائلی که احمدی نژاد مطرح خواهد کرد‬ ‫اماده ک��رده بود‪ ،‬لکن به باور بس��یاری او هرگز باور‬ ‫نداش��ت که رئیس جمهور دول��ت نهم و رقیب اصلی‬ ‫‪26‬‬ ‫او در انتخابات از چنین اس��تراتژی انتخاباتی استفاده‬ ‫کند‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬احمدی نژاد در این مناظره که شاید‬ ‫پر بیننده ترین برنامه تلویزیونی در تاریخ س��یما بود از‬ ‫یک اس��تراتژی انتخاباتی رونمای��ی کرد که البته ان را‬ ‫در دوره قب��ل هم ازموده بود‪ .‬او نیک می دانس��ت که‬ ‫در حافظه تاریخی مردم در خصوص خانواده هاشمی‬ ‫و گس��تره نفوذ ق��درت او در کش��ور ابهاماتی وجود‬ ‫دارد‪ ،‬ابهامات��ی که البته هرگز اثبات نش��ده اس��ت‪ .‬او‬ ‫پاش��نه اش��یلی را هدف گیری کرده بود که توانس��ت‬ ‫بس��یاری از اه��داف انتخابات��ی اش را ب��راورده کند‪.‬‬ ‫احمدی نژاد بحث را به اینجا کشاند که همه میز بازی‬ ‫ط هاشمی رفس��نجانی چیده شده‬ ‫انتخابات دهم توس�� ‬ ‫و اوس��ت که پشت صحنه س��ه کاندیدای دیگر قرار‬ ‫دارد و هم��ه اینها البته به ب��اور او برای از میدان به در‬ ‫کردن رئیس جمهور دولت نهم است‪ .‬در این میان البته‬ ‫خانواد ه هاشمی نیز بی نصیب نماند و اتهاماتی متوجه‬ ‫ان��ان نیز ش��د‪ .‬مناظره که به پایان رس��ید همه منتظر‬ ‫ف��ردای ان روز بودند‪ ،‬فردایی که به باور بس��یاری از‬ ‫ایرانیانی که س��ال های پ��س از انقالب را تجربه کرده‬ ‫بودند چشم انداز روز های پر سر وصدایی بود‪ .‬هاشمی‬ ‫چه خواهد کرد؟ این سوال بزرگ همه کسانی بود که‬ ‫ان شب با چشمان خیره به صفحه تلویزیون شان نگاه‬ ‫می کردند‪ .‬تو گویی دیگر موس��وی فراموش شده بود‬ ‫و حاال بازی‪ ،‬بازی احمدی نژاد و هاش��می اس��ت‪ .‬به‬ ‫بیان دیگر‪ ،‬حاال بار دیگر دوئل انتخابات نهم قرار بود‬ ‫تکرار ش��ود‪ .‬در این میان دو سوال وجود داشت‪« :‬ایا‬ ‫مردم باز هم قرار است همان انتخابی را بکنند که چهار‬ ‫س��ال پیش کردند یا اینکه این بار خسته از چهار سال‬ ‫گذشته رجعتی دیگر به هاشمی خواهند داشت؟»‬ ‫فالش بک‬ ‫از میان افراد حاضر در صحنه انتخابات نهم ش��اید در‬ ‫ان زمان هیچ کس فکر نمی کرد ش��هردار وقت تهران‬ ‫بخ��ت اول این رقابت باش��د‪ .‬نامزدها هر یک خود را‬ ‫در رقابت با رقیب اصلی یعنی هاش��می رفس��نجانی‬ ‫پیروز میدان می دانس��تند‪ ،‬اما به یکباره با تغییر فضای‬ ‫انتخابات��ی انچه از صندوق ها بیرون امد‪ ،‬نام هاش��می‬ ‫ و احمدی ن��ژاد ب��ود‪ .‬احمدی نژاد با اس��تفاده از یک‬ ‫استراتژی انتخاباتی‪ ،‬دوگانه فقیر و غنی را پررنگ کرد؛‬ ‫دوگانه ای که در همه افس��انه ها‪ ،‬فیلم ها و داستان های‬ ‫تاریخی با شکست طرف قدرتمند همراه است‪ .‬و این‬ ‫گونه بود ک ه هاش��می عرصه را به احمدی نژاد واگذار‬ ‫کرد ‪ .‬هاش��می اما دل پری از احمدی نژاد داشت و ان‬ ‫به سبب حرف هایی بود که در ان دوران مطرح شد‪ .‬در‬ ‫تمام سال های دولت نهم‪ ،‬این دو نفر در برابر یکدیگر‬ ‫قرار داشتند و اختالفاتشان قابل پنهان کردن نبود و این‬ ‫اغازی بود برای ماجرایی پرطمطراق‪.‬‬ ‫فردای مناظره‬ ‫هاشمی رفس��نجانی در نامه ای به عزت اهلل ضرغامی‪،‬‬ ‫ رئیس س��ازمان صدا و سیما خواس��تار فرصت برای‬ ‫پاس��خگویی ب��ه احمدی‏ن��ژاد ش��د‪ .‬که البت��ه عملی‬ ‫نشد‪ .‬هاش��می رفس��نجانی همچنین در حاشیه مراسم‬ ‫س��الگرد رحل��ت ام��ام خمین��ی(ره) ب��ا احمدی نژاد‬ ‫گفت وگو کرد‪ .‬او در این گفت وگوی کوتاه خواس��تار‬ ‫تکذی��ب س��خنان احمدی ن��ژاد در خص��وص وی و‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سیاست‬ ‫خان��واده اش ش��د‪ .‬ک��ه این اتف��اق هم عملی نش��د‪.‬‬ ‫هاش��می اما طاق��ت نیاورد و در نامه ای سرگش��اده به‬ ‫مق��ام معظم رهبری‪ ،‬س��خنان احمدی ن��ژاد در مناظره‬ ‫ب��ا میرحس��ین موس��وی را «ع��اری از حقیق��ت» و‬ ‫«غیر مس��ئوالنه» خواند و خواس��تار جلوگیری از ادامه‬ ‫وضعیت کنونی کش��ور ش��د‪ .‬در همین نامه بود که او‬ ‫نسبت به «فوران اتشفشان س��ینه های سوزان» هشدار‬ ‫داد‪ .‬این نامه واکنش های زیادی را در پی داش��ت‪ .‬اما‬ ‫انتخابات باالخره برگزار و احمدی نژاد به عنوان نامزد‬ ‫پیروز معرفی ش��د‪ .‬از فردای انتخابات همین طور که‬ ‫هاش��می پیش بینی کرده بود اش��وب اغاز شد‪ .‬اما این‬ ‫اشوب ها هم موجب نشد که جدال هاشمی‪ /‬احمدی نژاد‬ ‫پایان یابد‪ ،‬چنانکه بس��یاری از طرفداران احمدی نژا د‪،‬‬ ‫هاشمی را یکی از عوامل نا ارامی ها می دانستند‪.‬‬ ‫ماجرای فائزه هاشمی‬ ‫فائزه هاشمی رفسنجانی از کسانی است که در استراتژی‬ ‫انتخاباتی احمدی نژاد نقش پر رنگی داشت‪ .‬او از همان‬ ‫روز اول تبلیغات در صدر توجهات بود‪.‬‬ ‫فائ��زه از زمانی که در انتخابات مجلس پنجم به عنوان‬ ‫نماین��ده دوم تهران به پارلمان راه یافت‪ ،‬به یک چهره‬ ‫جنجالی در صحنه سیاس��ی ایران تبدیل شد‪ .‬حضور‬ ‫پر سر و صدای او اما چهار سال بیشتر دوام نداشت و‬ ‫او که روزنامه زن را نیز در اختیار داشت‪ ،‬با شکست در‬ ‫انتخابات مجلس ششم از سیاست کناره گیری کرد‪.‬‬ ‫تا س��ال ‪ 88‬چندان نام��ی از وی در میان نبود جز چند‬ ‫حضور جس��ته و گریخته در برخی مراسم و مصاحبه‬ ‫با مجله ش��هروند فائز ه هاشمی رفس��نجانی اما با اغاز‬ ‫رقابت‏های انتخابات ریاست جمهوری دهم به عرصه‬ ‫سیاسی کشور بازگش��ت‪ .‬او ابتدا با حضور در مراسم‬ ‫س��الگرد دوم خ��رداد‪ ،‬اظهاراتی تن��د علیه دولت نهم‬ ‫مطرح کرد‪.‬‬ ‫او تا زمان برگزاری انتخابات فعالیت‏های بس��یاری در‬ ‫حمایت از میرحس��ین موس��وی انجام داد‪ .‬اما پس از‬ ‫انتخابات و در جریان اغتشاش��ات خیابانی‪ ،‬در جمع‬ ‫اش��وبگران حاضر می‏ش��د و ب��ه صحبت‏هایی علیه‬ ‫احمدی ن��ژاد می‏پرداخت‪ .‬او روز ‪ 27‬خ��رداد ‪ 88‬در‬ ‫مقابل سازمان صدا و سیما مدعی شد که در انتخابات‬ ‫س��ال ‪ 84‬هم تقلب ش��ده بود و ای��ن به بی عرضگی‬ ‫خاتمی باز می‏گشت‪.‬‬ ‫یک روز پس از ان‪ ،‬دانش��جویان در مقابل دادس��تانی‬ ‫تهران تجمع کردند و خواستار محاکمه فائزه هاشمی‬ ‫رفسنجانی شدند‪ .‬در همان روز اعالم شد که مهدی و‬ ‫فائزه ممنوع‏الخروج شده‏اند‪.‬‬ ‫او اما بار دیگر در اغتشاشات سی‏ام خرداد که یک روز‬ ‫ی رخ داد‪،‬‬ ‫پس از خطبه‏های رهبر معظم انقالب اسالم ‬ ‫حضور یافت و این بار دس��تگیر شد‪ .‬مسئوالن اعالم‬ ‫کردند که بازداشت فائزه و همراهانش برای حفظ جان‬ ‫انها صورت گرفته اس��ت‪ .‬فائزه و همراهانش دو روز‬ ‫بعد ازاد شدند‪.‬‬ ‫در جریان تجمع دانش��جویان در دانشگاه‏ها در استانه‬ ‫روز دانشجو‪ ،‬فائز ه هاشمی در دانشگاه تهران حضور‬ ‫یافت و مورد اعتراض دانشجویان قرار گرفت‪.‬‬ ‫در اخرین روزهای س��ال گذشته‪ ،‬وزیر دادگستری از‬ ‫تش��کیل پرونده برای فائز ه هاش��می خبر داد و فرزند‬ ‫او نیز در دومین روز از س��ال ‪ 89‬هنگام بازگش��ت از‬ ‫لندن در فرودگاه بازداش��ت شد‪ .‬اخرین خبری که از‬ ‫فائز ه هاشمی رفس��نجانی منتشر ش��د‪ ،‬خبر دیدار او با‬ ‫محمدرض��ا باهنر نماینده تهران ب��ود؛ اتفاقی که گفته‬ ‫می ش��ود باعث شد باهنر کرسی نایب رئیسی مجلس‬ ‫را از دست بدهد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫فرزند دیگ ر هاشمی‬ ‫پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم و اشوب‏های‬ ‫خیابانی‪ ،‬یک نام بسیار جلب توجه می‏کرد که در زمان‬ ‫انتخابات چندان توجهی به ان نمی‏شد؛ مهدی هاشمی‬ ‫رفس��نجانی‪ .‬او ک��ه چهارمی��ن فرزند اکب ر هاش��می‬ ‫رفس��نجانی‪ ،‬رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و‬ ‫رئیس دفتر هیات امنای دانش��گاه ازاد بود‪ ،‬در س��ال‬ ‫‪ 1348‬متولد ش��ده و دکترای مهندسی انرژی خود را‬ ‫از دانشگاه ازاد دریافت کرده است‪.‬‬ ‫در انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری ‪ 88‬اما ب��ه اردوگاه‬ ‫میرحسین موسوی پیوست و با راه‏اندازی سایت‏های‬ ‫خبری متعدد و پش��تیبانی از تیم‏های تبلیغاتی مجرب‪،‬‬ ‫ب��رای پی��روزی اخرین نخس��ت وزیر ای��ران تالش‬ ‫بس��یاری کرد‪ .‬پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم‬ ‫دادگاه متهمان حوادث پس از انتخابات تشکیل شد و‬ ‫در این دادگاه‏ها چندین بار نام مهدی هاشمی به عنوان‬ ‫طراح پشت پرده برخی از حوادث مطرح شد‪.‬‬ ‫محمدعلی ابطحی ش��اید اولین کس��ی بود که مهدی‬ ‫ هاشمی رفس��نجانی را در کنار س��ید محمد خاتمی و‬ ‫مصطفی تاج‏زاده به طراحی و سازماندهی اشوب‏های‬ ‫خیابانی متهم کرد‪ .‬در چهارمین دادگاه حوادث پس از‬ ‫انتخابات نیز مهدی هاش��می بار دیگر از سوی برخی‬ ‫متهمان به سازماندهی اشوب‏های خیابانی متهم شد‪.‬‬ ‫مهدی هاش��می اما در پاس��خ به اعترافات پخش شده‬ ‫از صدا و س��یما‪ ،‬ادعا کرد که دادگاه‏ها فرمایشی بوده‬ ‫و خواس��تار تخصیص وقت برای پاسخگویی به این‬ ‫اتهامات ش��د‪ .‬او اما در ابتدای ش��هریور ‪ 88‬به عنوان‬ ‫نماینده هیات امنای دانشگاه ازاد برای بازدید از شعبات‬ ‫این دانشگاه از کشور خارج شد‪ .‬در این مدت به لبنان‪،‬‬ ‫انگلس��تان و تاجیکستان س��فر کرد و البته اقامتش در‬ ‫لندن بس��یار طوالنی بود‪ .‬این سفرها با اعتراض دولت‬ ‫و حامیانش روبه رو ش��د اما هاشمی رفسنجانی با دفاع‬ ‫از فرزن��دش‪ ،‬گفت که مهدی با حمایت او از کش��ور‬ ‫خارج شده است‪ .‬مهدی هاشمی رفسنجانی خود نیز‬ ‫اعالم کرد مانند یک شهروند عادی برای ادامه تحصیل‬ ‫به خارج از کشور رفته است‪.‬‬ ‫از ابت��دای س��ال ج��اری اما پرونده مهدی هاش��می‬ ‫رفس��نجانی وارد فاز جدیدی ش��د‪ ،‬انجا که دادستان‬ ‫ته��ران در اخری��ن روزه��ای اولین ماه به��ار‪ ،‬حکم‬ ‫بازداشت او را صادر کرد و خواستار بازگشت مهدی ‬ ‫هاش��می به کش��ور ش��د‪ .‬چندی بعد مهدی هاشمی‬ ‫مخالف��ان خود را تهدید به افش��اگری ک��رد و به انان‬ ‫هش��دار داد از روزی که صبر او به سر می‏اید بترسند‪.‬‬ ‫او خود را مدعی دانس��ت و برای پاسخگویی در برابر‬ ‫دادگاه اع�لام امادگی کرد‪ .‬اما ای��ن پایان ماجرا نبود‪.‬‬ ‫در ابتدای خرداد ماه س��ال جاری دادس��رای تهران با‬ ‫انتش��ار بیانیه ای از کشف برخی اسناد محرمانه دولتی‬ ‫در س��اختمان دفتر هیات امنای دانشگاه ازاد خبر داد‪.‬‬ ‫این اسناد‪ ،‬درباره برخی قراردادهای نفت و گاز‪ ،‬اسناد‬ ‫مالی غیرمرتبط با دانشگاه ازاد‪ ،‬اسناد محرمانه دولتی و‬ ‫نیز گزارش های مرتبط با یکی از متهمان حوادث بعد‬ ‫از انتخابات ریاس��ت جمهوری بود که کشف و ضبط‬ ‫شد‪.‬‬ ‫دانشگاه ازاد؛ جدال مستقیم با هاشمی‬ ‫تنش بر س��ر دانش��گاه ازاد از دولت نهم اغاز ش��د؛‬ ‫هنگام��ی که محمود احمدی نژاد در س��ال ‪ 85‬در یک‬ ‫سفر استانی با انتقاد از شهریه های باالی این دانشگاه‪،‬‬ ‫س��ران ان را تهدید کرد که در ص��ورت بهبود نیافتن‬ ‫وضعیت فعلی‪ ،‬دست به یک اقدام انقالبی در این زمینه‬ ‫خواهد زد؛ «ش��نیده‏ام امسال دانشگاه ازاد شهریه‏های‬ ‫خود را افزایش داده و س��ال گذشته نیز با تالش‏هایی‬ ‫که انجام دادیم ش��هریه‏ها کاهش یافت و اگر امس��ال‬ ‫ش��هریه‏ها را کاهش ندهند‪ ،‬با تصمیم انقالبی ما‪ ،‬همه‬ ‫ملت خوشحال خواهند شد‪ .‬من به رئیس دانشگاه ازاد‬ ‫درباره کاهش شهریه مطالب الزم را گفته‏ام‪» .‬‬ ‫البته اقدام انقالبی احمدی نژاد در ان زمان به دالیل‬ ‫نامعلوم��ی متوقف ش��د‪ .‬او در بیان دلیل توقف ان‬ ‫به پرونده هس��ته ای اشاره کرد و علت کوتاه امدن‬ ‫خود در این زمینه را ش��رایط حساس کشور عنوان‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫پس از یک س��ال ام��ا پرونده دانش��گاه ازاد وارد فاز‬ ‫جدیدی شد و این بار مجلس طرح تحقیق و تفحص‬ ‫از مراک��ز اموزش عال��ی را تصویب ک��رد‪ .‬تحقیق و‬ ‫تفحص از دانشگاه ازاد زمانی مطرح شد که کمیسیون‬ ‫اصل ‪ 90‬مجلس طی گزارشی درباره مفاسد اقتصادی‬ ‫ب��ه یک دانش��گاه غیر دولتی اش��اره کرد ک��ه فعالیت‬ ‫اقتصادی انجام می دهد‪.‬‬ ‫در همی��ن بین برخ��ی نمایندگان مجل��س از وجود‬ ‫مدارکی درباره فس��اد اقتصادی در دانش��گاه ازاد خبر‬ ‫داده بودن��د‪ .‬در ان زمان علیرضا زاکانی‪ ،‬رئیس هیات‬ ‫تحقی��ق و تفحص از اموزش عالی گفت‪« :‬مدارکی از‬ ‫دانشگاه ازاد به دست امده که سر و صدا به راه خواهد‬ ‫انداخت‪ ».‬اما دانش��گاه ازاد مدعی بود که این گزارش‬ ‫بدون طی مراحل قانونی ارائه ش��ده اس��ت‪ .‬گزارش‬ ‫مجلس از فعالیت های دانشگاه ازاد در حجم عظیمی‬ ‫ منتش��ر ش��د که در ان به رفتارهای اموزش��ی خالف‬ ‫قانون این دانش��گاه پرداخته شده بود‪ .‬عبداهلل جاسبی‬ ‫اما محتوای این گزارش را رد می کرد‪.‬‬ ‫مناقش��ه دول��ت و مجلس با دانش��گاه ازاد ب��ا اغاز‬ ‫رقابت‏های انتخابات ریاست جمهوری دهم به کما رفت‪.‬‬ ‫هنگام تبلیغات انتخاباتی‪ ،‬حامیان محمود احمدی نژاد‬ ‫دانشگاه ازاد را متهم به حمایت بی شائبه از میرحسین‬ ‫موس��وی کردند‪ .‬انها مدعی بودند که این دانشگاه از‬ ‫ی و بیت المال در جهت منافع کاندیدای‬ ‫اموال عموم�� ‬ ‫مورد حمایت خود اس��تفاده می کند‪ .‬پس از انتخابات‬ ‫و تکی��ه مج��دد محم��ود احمدی ن��ژاد ب��ر کرس��ی‬ ‫ریاس��ت جمهوری و ح��وادث پ��س از ان‪ ،‬پرون��ده‬ ‫دانشگاه ازاد از کما خارج شد و دوباره در دستور کار‬ ‫دولت قرار گرفت‪.‬‬ ‫اکن��ون پ��س از گذش��ت چهار س��ال جدال بر س��ر‬ ‫بزرگ‏ترین مرکز اموزش عالی غیر دولتی ایران با تالش‬ ‫سران دانشگاه ازاد برای وقف این نهاد و اقدام دولت‬ ‫در تصویب اساس��نامه جدید دانشگاه ازاد و انتخاب‬ ‫اعضای جدید هیات امنای این دانش��گاه‪ ،‬مناقشه این‬ ‫دو نهاد وارد فاز جدیدی شده است؛ اقدامی که اگر به‬ ‫وقف دانشگاه ازاد نینجامد به سود دولت رقم خواهد‬ ‫خورد‪ .‬و حاال که در س��الگرد ای��ن مناظره قرار داریم‬ ‫دوئل همچنان ادامه دارد‪.‬‬ ‫اخرین خبری که از فائز ه هاشمی رفسنجانی‬ ‫منتشر شد‪ ،‬خبر دیدار او با محمدرضا باهنر‬ ‫نماینده تهران بود‬ ‫پس از گذشت چهار سال جدال بر سر‬ ‫دانشگاه ازاد با تالش سران این دانشگاه برای‬ ‫وقف ان و اقدام دولت در تصویب اساسنامه‬ ‫جدید دانشگاه ازاد و انتخاب اعضای جدید‬ ‫هیات امنای این دانشگاه‪ ،‬مناقشه این دو نهاد‬ ‫وارد فاز جدیدی شده است‬ ‫‪27‬‬ ‫تیتر یک‬ ‫دوگانه هاشمی‬ ‫احمدی نژاد‬ ‫‪ 13‬خرداد ‪88‬‬ ‫احمدی نژاد در مناظره تلویزیونی با‬ ‫میرحسین موسوی از استراتژی انتخاباتی خود‬ ‫رونمایی کرد‪ .‬او همچون سال ‪ 84‬بار دیگر ‬ ‫هاشمی رفسنجانی را به عنوان رقیب اصلی‬ ‫خود معرفی کرد‪.‬‬ ‫‪ 29‬خرداد‬ ‫رهبر معظم انقالب در خطبه های نمازجمعه‬ ‫عنوان کردند که اتهامات مطرح شده علیه‬ ‫هاشمی باید در مراجع قضایی اثبات‬ ‫شود اما نظرات احمدی نژاد را به رهبری‬ ‫نزدیکتر از هاشمی دانستند‪.‬‬ ‫‪ 23‬تیر ‪88‬‬ ‫مهدی هاشمی رفسنجانی‬ ‫از روزنامه ایران و‬ ‫سایت های فارس و رجا‬ ‫شکایت کرد‪.‬‬ ‫‪ 13‬مرداد ‪88‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی از‬ ‫حضور در مراسم تحلیف‬ ‫رئیس جمهور منتخب‬ ‫خودداری کرد‪.‬‬ ‫‪ 31‬شهریور ‪88‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی در اجالسیه مجلس‬ ‫خبرگان رهبری از ارائه طرحی برای‬ ‫برون رفت کشور از وضعیت فعلی خبر داد‪.‬‬ ‫‪ 5‬بهمن ‪88‬‬ ‫ایت اهلل یزدی‪ ،‬رئیس جامعه‬ ‫مدرسین حوزه علمیه قم‬ ‫از مواض ع هاشمی به شدت‬ ‫انتقاد کرد‪.‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪ 28‬بهمن ‪88‬‬ ‫مهدی هاشمی رفسنجانی اعالم کرد‬ ‫که مثل یک شهروند عادی برای‬ ‫ادامه تحصیل به خارج از کشور‬ ‫رفته است‪.‬‬ ‫شماره‪36‬‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث شماره‬ ‫مثلث‬ ‫سیاست‬ ‫محموداحمدی نژاد‬ ‫هاشمی رفسنجانی‬ ‫‪ 14‬خرداد ‪88‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی در نامه ای به عزت اهلل ضرغامی‪ ،‬رئیس سازمان‬ ‫صدا و سیما خواستار فرصت برای پاسخگویی به احمدی‏نژاد شد‪ .‬هاشمی‬ ‫رفسنجانی همچنین در حاشیه مراسم سالگرد رحلت امام خمینی(ره) با‬ ‫احمدی نژاد گفت وگو کرد‪ .‬گفته می شو د هاشمی در این گفت وگوی کوتاه‬ ‫خواستار تکذیب سخنان احمدی نژاد در خصوص وی و خانواده اش شده است‪.‬‬ ‫‪ 20‬خرداد ‪88‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی در نامه ای سرگشاده به‬ ‫مقام معظم رهبری‪ ،‬سخنان احمدی نژاد در مناظره‬ ‫با میرحسین موسوی را «عاری از حقیقت» و‬ ‫«غیر مسئوالنه» خواند و خواستار جلوگیری از ادامه‬ ‫وضعیت کنونی کشور شد‪.‬‬ ‫اختالفات هاشمی و احمدی نژاد از سال ‪ 84‬اغاز شد‪.‬‬ ‫�ت هاشمی رفسنجانی را به نقد می کشید و هاشمی و‬ ‫احمدی نژاد سیاس� ‬ ‫طرفدارانش هم البته این انتقادات را بر نمی تافتند‪.‬‬ ‫با پیروزی احمدی نژاد در انتخابات نهم این اختالفات ادامه یافت و این‬ ‫دو ش��خصیت در این سال ها همواره در برابر یکدیگر مواضعی انتقادی‬ ‫داشته اند‪.‬‬ ‫در این میان خانواده هاش��می هم از این رقاب��ت دو طرفه جدا نبوده و‬ ‫از محورهای اصلی بحث های مطرح ش��ده میان این دو نفر بوده اند‪ .‬این‬ ‫اختالفات پس از برگزاری انتخابات دهم ریاست جمهوری تشدید شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪ 15‬خرداد ‪88‬‬ ‫‪ 16‬خرداد‬ ‫گفت وگوی ویژه خبری احمدی نژاد در سفر انتخاباتی خود به اصفهان‪ ،‬این بار به طور‬ ‫غیر مستقی م هاشمی رفسنجانی را هدف قرار داد و گفت‪« :‬انقالب‬ ‫باز هم اتهاماتی را به‬ ‫را توده های مردم به پا کردند‪ ،‬نه چند سیاستمدار خودخواه و‬ ‫هاشمی وارد کرد‪.‬‬ ‫زیاده خواه‪ ».‬وی همچنین تاکید کرد‪« :‬اگر مفسدین دست از‬ ‫اموال ملت برندارند یکی یکی معرفی خواهند شد‪».‬‬ ‫‪ 26‬تیر ‪88‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی در خطبه های نماز جمعه تهران خواستار‬ ‫ازادی زندانیان سیاسی شد و گفت که شورای نگهبان از فرصت‬ ‫رهبر معظم انقالب استفاده خوبی نکرد‪ .‬در پایان نماز جمعه‬ ‫درگیری هایی میان مردم ایجاد شد‪.‬‬ ‫‪ 3‬شهریور ‪88‬‬ ‫دو نفر از متهمان حوادث پس از انتخابات در‬ ‫چهارمین جلسه دادگاه بر نقش مهدی هاشمی‬ ‫در این حوادث تاکید کردند‪.‬‬ ‫‪ 5‬خرداد ‪89‬‬ ‫شورای عالی انقالب فرهنگی با انتخاب پنج‬ ‫عضو جدید هیات امنای دانشگاه ازاد اسالمی‪،‬‬ ‫از این هیات خواست تا یک ماه دیگر رئیس‬ ‫جدید این دانشگاه را به شورا معرفی کند‪.‬‬ ‫‪ 15‬اذر ‪88‬‬ ‫هاشمی رفسنجانی در سفر به مشهد‬ ‫در دیدار با دانشجویان گفت که من به‬ ‫مهدی گفتم به لندن برود و او خیالش از‬ ‫پرونده ها راحت است‪.‬‬ ‫عاشورای ‪88‬‬ ‫تاخیر هاشمی رفسنجانی در محکوم‬ ‫کردن حرمت شکنی عاشورای‬ ‫حسینی باعث اعتراض نخبگان‬ ‫سیاسی به وی شد‪.‬‬ ‫‪ 11‬اسفند ‪  88‬‬ ‫بختیاری‪ ،‬وزیر دادگستری از‬ ‫تشکیل پرونده برای مهدی و‬ ‫فائزه هاشمی رفسنجانی خبر‬ ‫داد‪.‬‬ ‫‪ 7‬خرداد ‪89‬‬ ‫دادسرای تهران با انتشار بیانیه ای از کشف برخی اسناد محرمانه دولتی در ساختمان دفتر‬ ‫هیات امنای دانشگاه ازاد خبر داد‪ .‬این اسناد‪ ،‬درباره برخی قراردادهای نفت و گاز‪ ،‬اسناد مالی‬ ‫غیر مرتبط با دانشگاه ازاد‪ ،‬اسناد محرمانه دولتی و نیز گزارش های مرتبط با یکی از متهمان‬ ‫حوادث بعد از انتخابات ریاست جمهوری بود که کشف و ضبط شد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫‪29‬‬ ‫تیتر یک‬ ‫مهدی فضائلی‪:‬‬ ‫صحبت های احمدی نژاد در مورد ‬ ‫ی دور از واقعیت نبود‬ ‫هاشم ‬ ‫مهدی فضائلی معتقد اس��ت که ح��وادث پس از‬ ‫انتخاباتریاست جمهوریدهمبرنامه ریزیشدهبود‪.‬‬ ‫او از جمله کسانی است که پس از انتخابات سال‬ ‫گذشته در گفت وگوهای تلویزیونی به روشنگری‬ ‫در خصوص دروغ بودن ادعای تقلب در انتخابات‬ ‫را پرداخت‪ .‬فضائلی می گوید هاشمی رفس��نجانی‬ ‫نقشی جدی در پشت صحنه انتخابات ایفا می کرد و‬ ‫اگ��ر چه علن��ی کردن این نقش پش��ت صحنه در‬ ‫پیروزی اقای احمدی نژاد نقش داش��ت‪ ،‬اما اینکه‬ ‫صرفا مس��اله ای که ب��ه دور از واقعیت و تبلیغاتی‬ ‫باش��د نبود‪ .‬او ریشه ش��کل گیری ایده تقلب را با‬ ‫انتخابات دوم خ��رداد ‪ 76‬مرتبط می داند و بر این‬ ‫باور اس��ت که در انتخابات س��ال ‪ 84‬هم جریان‬ ‫حامی هاشمی رفسنجانی تصمیم گرفت او را پیروز‬ ‫انتخابات معرفی کند و زمینه چینی کردند که اتفاقاتی‬ ‫که در خرداد ‪ 88‬افتاد‪ ،‬در ان زمان رخ بدهد‪ ،‬اما به‬ ‫ی هاشمی رفسنجانی‬ ‫دلیل تفاوت هایی که میان اقا ‬ ‫و میرحس��ین موس��وی وجود داش��ت‪ ،‬این اتفاق‬ ‫نیفتاد‪.‬‬ ‫چه عواملی باعث وقوع حوادث پس از انتخابات‬ ‫شد؟‬ ‫در مورد حوادث س��ال گذشته‪ ،‬دو نگاه کلی می توان‬ ‫داش��ت‪ .‬یکی اینکه بگوییم ای��ن حوادث به صورت‬ ‫بی مقدم��ه و اتفاق��ی به وجود امد و ن��گاه دیگر این‬ ‫اس��ت که بگوییم این اتفاقات زمینه هایی داشت و با‬ ‫برنامه ریزی رخ داد‪.‬‬ ‫من با توجه به شواهد و قرائنی که وجود دارد‪ ،‬گزینه‬ ‫دوم را درس��ت تر می دان��م و معتقدم ای��ن حوادث‬ ‫برنامه ریزی شده بود‪ .‬اگرچه مسائلی که پیش امد‪ ،‬در‬ ‫گسترده تر شدن و تشدید ماجرا موثر بود‪.‬‬ ‫اقای احمدی نژاد می گفت اقای هاشمی رفسنجانی‬ ‫پشت صحنه انتخابات اس��ت‪ .‬ایا به نظر شما این‬ ‫عقیده درستی بود؟‬ ‫اقای هاشمی رفسنجانی یک سیاستمدار تاثیر گذار و‬ ‫فعال در مسائل و رویدادهای سیاسی ایران محسوب‬ ‫‪30‬‬ ‫می شود و فرد منفعلی نسبت به مسائل و قضایا نیست‪ .‬بعد‬ ‫از انتخابات سال ‪ 84‬و شکست اقای هاشمی رفسنجانی‬ ‫در ان انتخابات‪ ،‬مش��خص بود که ایشان تمایل دارد در‬ ‫انتخابات ‪ 88‬ایفای نقش کند؛ اگر چه خود امکان حضور‬ ‫مس��تقیم در صحنه انتخابات را نداش��ت‪ .‬مواضعی که‬ ‫اق��ای هاشمی رفس��نجانی و بس��تگانش در ای��ن‬ ‫انتخاب��ات اتخاذ کردند‪ ،‬بیانگر این اس��ت که صحبت‬ ‫اق��ای احمدی ن��ژاد در خص��وص نق��ش پش��ت پرده‬ ‫اقای هاشمی در انتخابات ‪ 88‬از واقعیت دور نیست‪.‬‬ ‫ای��ا ای��ن ی��ک اس��تراتژی انتخابات��ی ب��ود ک��ه‬ ‫اقایاحمدی نژادهمانندسال‪،84‬اقای هاشمی رفسنجانی‬ ‫را رقیب خود بداند؟‬ ‫هم��ان ط��ور ک��ه گفت��م‪ ،‬ای��ن ی��ک واقعی��ت بود‪.‬‬ ‫اق��ای هاشمی رفس��نجانی یک نقش جدی در پش��ت‬ ‫صحنه انتخابات ایفا می ک��رد‪ .‬اگر چه علنی کردن این‬ ‫نقش پش��ت صحنه در پیروزی اقای احمدی نژاد نقش‬ ‫داش��ت‪ ،‬اما صرفا مس��اله ای که ب��ه دور از واقعیت و‬ ‫تبلیغاتی باشد‪ ،‬نبود‪.‬‬ ‫فکر می کنید ایده تقلب از کجا شکل گرفت؟ منتقدان ‬ ‫ی نقش طرفداران ایشان را تاثیر گذار می دانند‪.‬‬ ‫هاشم ‬ ‫ایا شما در این مورد با نظر انان موافقید؟‬ ‫حربه تقلب یک مساله سابقه دار در رقابت های انتخاباتی‬ ‫خصوصا انتخابات ریاس��ت جمهوری است‪ .‬این مساله‬ ‫در انتخابات س��ال های گذشته هم وجود داشت‪ .‬شاید‬ ‫این مس��اله برای اولین بار در انتخابات دوم خرداد ‪76‬‬ ‫ی س��عی کردند با‬ ‫مطرح ش��د‪ .‬طرف��داران اقای خاتم ‬ ‫ای��ن حربه‪ ،‬کاندیدای مورد نظر خ��ود را مظلوم جلوه‬ ‫دهن��د‪ .‬نمی خواهم بگویم فقط این مس��اله در پیروزی‬ ‫اقای خاتمی موثر بود؛ اما جمله مشهور «بنویسید خاتمی‬ ‫ بخوانید ناطق» در این انتخابات مطرح ش��د که باز هم‬ ‫ی داشت‪.‬‬ ‫اس��تفاده تبلیغاتی گسترده ای برای اقای خاتم ‬ ‫اقای هاشمی رفسنجانی در سال ‪ 76‬در خطبه های نماز‬ ‫جمعه مس��اله تقلب را مطرح کرد ک��ه همان زمان این‬ ‫صحبت ها مورد انتقاد قرار گرفت و رهبر معظم انقالب‬ ‫از طرح چنین مسائلی ابراز تعجب کردند‪.‬‬ ‫در سال ‪ 84‬هم که اقای هاشمی رفسنجانی در انتخابات‬ ‫حضور داش��تند‪ ،‬جریان حامی ایشان تصمیم گرفت‬ ‫اق��ای هاش��می را پی��روز انتخابات معرف��ی کند و‬ ‫زمینه چینی کردند که اتفاقاتی که در خرداد ‪ 88‬افتاد‪،‬‬ ‫در ان زم��ان رخ بدهد‪ .‬اما به دلی��ل تفاوت هایی که‬ ‫میان اقای هاشمی رفس��نجانی و میرحس��ین موسوی‬ ‫وجود داش��ت‪ ،‬این اتفاق نیفت��اد‪ .‬مجموعه اتفاقاتی‬ ‫رخ داد و ب��ا رایزنی ه��ا و صحبت های��ی ک��ه ش��د‪،‬‬ ‫اقای هاشمی رفس��نجانی پذیرفت ک��ه در انتخابات‬ ‫شکست خورده است‪ .‬حتی اقای کروبی هم مسائلی‬ ‫را مطرح کرد که مردم جدی نگرفتند‪.‬‬ ‫در خصوص انتخابات سال ‪ ،88‬اگر موضع گیری ها را‬ ‫از سال ‪ 87‬بررس��ی کنیم‪ ،‬پی می بریم که طرح مساله‬ ‫تقلب یک س��ناریوی از پیش طراحی شده بود‪ .‬یک‬ ‫جریان خاص موضع گیری هایی در خصوص احتمال‬ ‫تقلب در انتخابات مطرح کرد و کمیته صیانت از ارا‬ ‫تشکیل داد‪ .‬رهبر معظم انقالب در ابتدای سال ‪ 88‬در‬ ‫مشهد مقدس نسبت به این مساله واکنش نشان دادند‪،‬‬ ‫اما این جریان به این مس��اله توجه نکرد و به مس��اله‬ ‫تقلب دامن زد‪.‬‬ ‫همین مس��اله طراحی ش��ده بودن ادعای تقلب را‬ ‫اثبات می کند‪ .‬طرح مس��اله تقلب س��ناریویی بود‬ ‫که از پیش طراحی ش��ده بود و به همان شکلی که‬ ‫شاهد بودیم‪ ،‬اجرا شد‪.‬‬ ‫اما ادعای انها واقعیت نداش��ت‪ .‬وقتی مس��اله ای به‬ ‫دروغ مطرح می ش��ود‪ ،‬چه دلیلی می خواهد داش��ته‬ ‫باش��د؟ مهم ترین دلیل بر این که انها درباره تقلب در‬ ‫انتخابات دروغ می گفتند‪ ،‬این اس��ت که به رغم همه‬ ‫تالش هایی که صورت گرفت‪ ،‬تمدید مهلت بررسی‬ ‫شکایات در شورای نگهبان‪ ،‬کمیته ویژه ای که تشکیل‬ ‫شد و اقدامات دیگری که انجام گرفت‪ ،‬فقط ادعاهایی‬ ‫مطرح شد که در هر انتخاباتی می تواند باشد‪ .‬ایا اینکه‬ ‫پیامک ها در روز انتخابات قطع ش��د‪ ،‬دلیلی بر تقلب‬ ‫در انتخابات است؟ وزارت کشور برای اولین بار ارای‬ ‫همه صندوق ها را به تفکیک اعالم کرد‪ ،‬اما هیچ کس‬ ‫نس��بت به ارای اعالم شده اعتراضی نکرد‪ .‬این نشان‬ ‫می دهد که انتخابات س��ال گذشته انتخابات سالمی‬ ‫ ب��وده و تفاوت ‪ 11‬میلیونی در نتایج انتخابات بیانگر‬ ‫این است که هیچ تخلف گسترده ای در این انتخابات‬ ‫صورت نگرفته است‪.‬‬ ‫عدم ارائه دلیل از س��وی مدعیان تقلب‪ ،‬بهترین دلیل‬ ‫بر سالم بودن انتخابات است و این سناریویی طراحی‬ ‫شده برای اتفاقاتی بود که پس از انتخابات رخ داد‪.‬‬ ‫ایا کس��انی که در انتخابات سال گذشته با ادعای‬ ‫تقلب به مخالفت با نظام پرداختند و قواعد بازی را‬ ‫بر هم زدند‪ ،‬امکان مشارکت در رقابت های سیاسی‬ ‫اینده را خواهند داشت؟‬ ‫به نظر من روشن است که نه‪ .‬کسانی که می خواهند‬ ‫در یک نظام سیاس��ی شرکت کنند‪ ،‬اولین زمینه این‬ ‫اس��ت که اصول و محکمات را بپذیرند‪ .‬کسانی که‬ ‫قانون اساس��ی را زیر پا می گذارند‪ ،‬در کدام رقابت‬ ‫سیاسی می خواهند حضور داشته باشند؟ چهره های‬ ‫اصل��ی این جریان‪ ،‬قانون را زیر پا گذاش��تند‪ ،‬حریم‬ ‫ارکان قان��ون اساس��ی ک��ه غیر قابل تغییر اس��ت را‬ ‫شکس��تند‪ ،‬مورد حمای��ت بیگانگان ق��رار گرفتند‪،‬‬ ‫حرمت مقدس��ات م��ورد احترام م��ردم و جامعه را‬ ‫شکستند (که نمونه ان را در حرمت شکنی عاشورای‬ ‫حسینی در سال گذشته شاهد بودیم) و مبانی انقالب‬ ‫اسالمی و نظام جمهوری اسالمی را در روز قدس و‬ ‫‪ 13‬ابان زیر پا گذاشتند‪.‬‬ ‫به عقیده من تا انقالب اسالمی پا برجاست‪ ،‬این افراد‬ ‫و جریان ها امکان مش��ارکت در رقابت های سیاسی‬ ‫را نخواهن��د داش��ت و جایی برای حض��ور انان در‬ ‫عرصه های سیاسی متصور نیست‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سیاست‬ ‫استفاده از استراتژی شوک‬ ‫علی عس��گری‪ ،‬معاون پارلمانی مرکز مطالعات اس��تراتژیک مجمع تش��خیص مصلحت نظام می گوید‪ :‬قانون اساسی میثاق میان‬ ‫همه ایرانیان بود که با خون هزاران شهید باالخص دکتر شهید بهشتی به امضا رسیده‪ ،‬لذا کسی نمی تواند حتی به بهانه دین اصل‬ ‫انتخابات و میزان رای ملت بودن را به هیچ انگارد یا ارا و خواست مردم را تزئینی معرفی کند‪.‬‬ ‫علی عسگری‬ ‫ب��رای اسیب شناس��ی روند برگزاری انتخابات س��ال‬ ‫گذش��ته باید ابتدا به اصل ‪ 56‬قانون اساسی اشاره کرد‪.‬‬ ‫این اصل گوید‪« :‬حاکمیت مطلق بر جهان و انس��ان از‬ ‫ان خداس��ت و همو انس��ان را در سرنوشت اجتماعی‬ ‫خویش حاکم ساخته است‪ ،‬هیچ کس نمی تواند این حق‬ ‫الهی را از انس��ان سلب کند یا در خدمت منافع فرد یا‬ ‫گروهی خاص قرار دهد و ملت این حق خداداد را از‬ ‫طرقی که در اصول بعد می اید‪ ،‬اعمال می کند‪».‬‬ ‫قانون اساس��ی میثاق میان همه ایرانیان بود که با خون‬ ‫هزاران شهید باالخص دکتر شهید بهشتی به امضا رسیده‪،‬‬ ‫لذا کس��ی نمی تواند حتی به بهانه دین اصل انتخابات‬ ‫و می��زان رای مل��ت ب��ودن را به هیچ ان��گارد یا ارا و‬ ‫خواست مردم را تزئینی معرفی کند‪ .‬برگزاری انتخابات‬ ‫مورد نظر و مطلوب امام در ایران با ازادی بیان و عقیده‬ ‫در چارچ��وب اصول و اخالق اس�لامی ‪ ،‬کثرت گرایی‬ ‫مبنی بر ارا و خواس��ت احاد م��ردم‪ ،‬حاکمیت قانون و‬ ‫رعایت ضوابط برای مشارکت حداکثری مردم‪ ،‬ازاد و‬ ‫منصفانه بودن انتخابات‪ ،‬نظارت دارای چارچوب و به‬ ‫شکل شایسته و بی طرفانه نهاد نظارتی شورای نگهبان‬ ‫و برگ��زاری امر انتخابات و انش��ایی از باال به پایین با‬ ‫تبلیغ��ات قانونمند و دارای چارچ��وب از راه مقابله با‬ ‫بهره گی��ری از امکانات دولتی‪ ،‬ملی و حاکمیتی به نفع‬ ‫کاندیدای خاص در پیشگیری از روش های تخریبی و‬ ‫افراطی امکان پذیر است‪.‬‬ ‫انتخاب��ات دهم ریاس��ت جمهوری از بعضی جنبه ها و‬ ‫منظرها ش��رایط نظام را با چالش روبه رو کرد و برخی‬ ‫تخلفاتی ک��ه در این انتخابات صورت گرفت و هرگز‬ ‫به انها رس��یدگی نشد بیش��تر مربوط به روزهای قبل‬ ‫از رای گیری بود‪ .‬اس��تفاده از امکانات و فضای نابرابر‬ ‫تبلیغات در رسانه ملی و همچنین روش های تخریبی‬ ‫و افراطی جزو مواردی بود که با افراط گری همراه شد‬ ‫و ش��رایط انتخابات را از اغاز وارد یکس��ری مباحث‬ ‫چالشی کرد و همین عوامل موجب شد در شرایط بعد‬ ‫از اعالم نتیجه هم این چالش ها به پیش رفت‪ ،‬به نحوی‬ ‫که منافع ملی و کالن حاکمیت را در مخاطره قرار داد و‬ ‫خسارت های معنوی جبران ناپذیری را هم متوجه نظام‬ ‫ی و انقالب کرد‪ .‬با تفاسیر مذکور عمدتا‬ ‫جمهوری اسالم ‬ ‫باید در حوزه های تبلیغاتی و هزینه های انتخاباتی یک‬ ‫بازنگری جدی و کالبد ش��کافی مطلوب و دلس��وزانه‬ ‫انجام ش��ود‪ ،‬چرا که به رغم تاثیرات ویژه مناظره ها در‬ ‫ان مشارکت حداکثری سال گذشته‪ ،‬اقدامی در جهت‬ ‫پیش��گیری از تحرکات تخریبی و ضد تبلیغی صورت‬ ‫نگرفت و اصول امنیتی و همبستگی ملی کمتر منظور‬ ‫ش��د و با جرائم و تخلفات هم به ط��ور موثر مقابله و‬ ‫برخورد نشد‪ ،‬افکار عمومی دچار اسیب شد و سال ها‬ ‫زمان می برد تا جبران مافات شود‪.‬‬ ‫در کل برای جلب اعتماد مجدد مردم به دس��تگاه های‬ ‫اجرایی و حتی نظارت که یکی از حقوقدانان ش��ورای‬ ‫نگهبان در میتینگ انتخابات��ی به نفع کاندیدای خاص‬ ‫صحبت کرد به نظر می رسد می بایست در سیاست های‬ ‫کلی انتخابات و نظام جامع قانون انتخابات که هم اینک‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫در دس��تور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام وجود‬ ‫دارد و س��ایر معضالت��ی ک��ه می تواند پیش��امد کند‬ ‫جامع نگرانه‪ ،‬از روی دقت و تامل توجه شود‪ .‬از این رو‬ ‫تجارب و اتفاقات پیش امده هر چند هم که تلخ باشد‪،‬‬ ‫می تواند مثبت اندیش��انه چراغ راه اینده را تبیین کند تا‬ ‫ب��ا دو تجربه و یک اینده نگری تالش ش��ود تا فضای‬ ‫انتخابات مطلوب‪ ،‬ازادانه‪ ،‬منصفانه و مشارکت جویانه‬ ‫ب��رای اسیب شناس��ی رون��د‬ ‫برگ��زاری انتخاب��ات س��ال‬ ‫گذشته باید ابتدا به اصل ‪56‬‬ ‫قانون اساسی اشاره کرد‪ .‬این‬ ‫اصل گوید‪« :‬حاکمیت مطلق بر‬ ‫جهان و انسان از ان خداست‬ ‫و همو انسان را در سرنوشت‬ ‫اجتماعی خویش حاکم ساخته‬ ‫است‪ ،‬هیچ کس نمی تواند این‬ ‫حق الهی را از انس��ان س��لب‬ ‫کند یا در خدم��ت منافع فرد‬ ‫یا گروه��ی خاص ق��رار دهد‬ ‫و مل��ت ای��ن حق خ��داداد را‬ ‫از طرق��ی ک��ه در اص��ول بعد‬ ‫می اید‪ ،‬اعمال می کند‪».‬‬ ‫مردم در حالت حداکثری ان محقق شود‪.‬‬ ‫ام��ا اگر به صورت ویژه بخواهیم اس��تراتژی انتخاباتی‬ ‫طرفداران نامزد دولت و ادعای انها مبنی بر اتحاد سه‬ ‫کاندیدای دیگر (موسوی‪ ،‬کروبی و رضایی) با مدیریت‬ ‫پشت صحنه اقای هاشمی با هدف عدم رای اوری وی را‬ ‫ارزیابی کنیم‪ ،‬می توان گفت شیوه طرفداران احمدی نژاد‬ ‫مدیریت شوک اس��ت چرا که به نحوی این شیوه فضا‬ ‫را از حالت اثرگذاری اندیشه نخبگان بر جامعه خارج‬ ‫می کند و ان را به حوزه احساسات می کشاند‪.‬‬ ‫وی در انتخاب��ات نه��م و دهم ریاس��ت جمهوری از‬ ‫مدیریت شوک و تبلیغ القایی و روانی حداکثر استفاده‬ ‫را ک��رد و البته رس��انه ملی هم به خوب��ی در خدمت‬ ‫ایشان قرار گرفت که جای سوال و بحث دارد‪ .‬حامیان‬ ‫دولت حتی در مقابل مباحث علمی‪ ،‬منطقی و مطلوب‬ ‫نخبگان که از سوی اقای رضایی مطرح شد و تبلیغات‬ ‫را برنامه محور کرد‪ ،‬س��عی نمود سه کاندیدا را در برابر‬ ‫خودش منظور کند و با تکیه بر احساس��ات توده ها و‬ ‫مردم درصدد مظلوم نمایی براید‪ .‬این باعث شد راهی به‬ ‫وجود بیاید تا ایشان سواالت و ابهامات مطروحه را دور‬ ‫بزند‪ .‬در مجموع حامیان دولت خودشان را مستظهر به‬ ‫حمایت هایی می دیدند که برای خود انها را تعیین کننده‬ ‫ی و ناطق نوری‬ ‫یافت��ه ب��ود و در نتیجه به اقای هاش��م ‬ ‫انگونه حمله و در فضای فکری و ذهنی مردم هم سعی‬ ‫ک��رد تا القا کند که وی س��هام عدالت توزیع می کند و‬ ‫عدالت خواه است‪ ،‬به دورترین نقاط کشور و سرحدات‬ ‫مرزی برای سرکشی از مردم رفته و می خواهد خدمت‬ ‫کند‪ ،‬ولی جریانی پشت صحنه درصدد است تا وی را‬ ‫از خدم��ت به مردم و جامعه مح��روم کند‪ ،‬در حالیکه‬ ‫اق��ای رضای��ی در مناظره اش با وی تاکید داش��ت که‬ ‫ارمان های نظام و رهبری از قبیل س��ند چش��م انداز و‬ ‫سیاس��ت های ابالغی مق��ام معظم رهب��ری اصل ‪44‬‬ ‫قانون اساس��ی‪ ،‬انقالب اقتص��ادی و اقتصاد تولیدی و‬ ‫ازادس��ازی اقتصادی و‪ ...‬مطالبات بحق و عالمانه مقام‬ ‫معظم رهبری و دلس��وزان نظام هس��تند که در دولت‬ ‫اقای احمدی نژاد امیدواریم محقق شود‪ .‬در کل ایشان‬ ‫اعتماد به نفسی ویژه در مقابله با دیگران ضمن استفاده‬ ‫از روش ه��ای القای��ی و روان��ی دارد‪ .‬در حال حاضر‬ ‫خانواده اقای هاش��می خوراک این قضیه شده است‪.‬‬ ‫شش سال از عدالت خواهی دولت با ریاست جمهوری‬ ‫احمدی نژاد می گذرد‪ ،‬ایا با مافیای نفت برخورد ش��ده‬ ‫اس��ت؟ چرا پرونده های مربوط به نفت هنوز که هنوز‬ ‫اس��ت می بایست به محاق رود؟ چرا اساسنامه وزارت‬ ‫نفت در این مدت تدوین نش��ده اس��ت؟خالصه انکه‬ ‫تخلفات قانونی‪ ،‬دوری از سوال و بی پاسخ ماندن خیلی‬ ‫از مسائل در این دولت با روش های خاصی الپوشانی‬ ‫ش��ده و عمده ترین روش به کار گرفته شده هم همان‬ ‫مدیریت ش��وک اس��ت به طوریکه ه��ر روز مباحث‬ ‫مختلف��ی نظیر زلزله در تهران‪ ،‬دانش��گاه ازاد‪ ،‬برخورد‬ ‫با مفاس��د اقتصادی و اقازاده ها‪ ،‬نامه ب��ه پاپ‪ ،‬نامه به‬ ‫اوباما و‪ ...‬مطرح می ش��ود‪ .‬واقعیت این است که اقای‬ ‫ناطق نوری پی جویی کرد تا ایشان شهردار تهران شود‬ ‫و وی از اینجا به ریاست جمهوری رسید‪ .‬لذا تصور من‬ ‫ان است که هر وقت موضوعی به عنوان مطالبه جدی‬ ‫مردم بر حوزه اقتصاد و عدالت مطرح می شود‪ ،‬دولتی ها‬ ‫با استفاده از جو روانی با مدیریت شوک سعی می کنند‬ ‫مسائلی را به عنوان مساله روز قرار دهند‪.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫تیتر یک‬ ‫علی زادسر‪:‬‬ ‫هاشمی می گفت‬ ‫هر کسی غیر از احمدی نژاد‬ ‫حجت‏االسالم علی زادسر در دوره‏های چهارم‪ ،‬پنجم و هفتم مجلس شورای اسالمی به عنوان نماینده‬ ‫مردم در خانه ملت حضور داشته است‪ .‬او در مجلس هفتم دفاع سرسختانه‏ای از هاشمی رفسنجانی‬ ‫می‏کرد و در جریان انتخابات نهم از حامیان وی در پارلمان بود‪ .‬زادسر پس از پیروزی محمود‬ ‫احمدی‏نژاد در انتخابات نهم‪ ،‬تالش بسیاری برای رفع اختالفات دو رقیب اصلی این انتخابات کرد؛‬ ‫تالشی که در نهایت به نتیجه نرسید‪ .‬او به داشتن نظرات صریح مشهور است‪.‬‬ ‫ریش��ه ح��وادث پ��س از انتخابات به کج��ا باز‬ ‫می‏گردد؟‬ ‫ریش��ه ای��ن ح��وادث عمی��ق و کهنه اس��ت و ان‬ ‫ریش��ه‪ ،‬ریش��ه درخ��ت خبیث��ه انتق��ام دش��منان‬ ‫جمهوری اس�لامی و امام خمینی(ره) حداقل طی‬ ‫‪ 30‬سال گذشته است‪ .‬انها هر لحظه مترصد هستند‬ ‫که هر فرصتی به دست می‏اورند‪ ،‬علیه نظام به کار‬ ‫ببندند و به نفع خودش��ان بهره‏برداری کنند‪ ،‬کاری‬ ‫هم به نظ��ام ندارند‪ ،‬هر کس رئیس‏جمهور بش��ود‬ ‫ب��رای انها تفاوت��ی نمی‏کند‪ .‬مهم این اس��ت که از‬ ‫فرصت‏های انتخابات اس��تفاده خودش��ان را بکنند‪.‬‬ ‫به اعتقاد بنده‪ ،‬ریش��ه ح��وادث پس از انتخابات در‬ ‫سفارت انگلیس و سفارت سوییس به عنوان حافظ‬ ‫منافع امریکاس��ت‪ .‬به عبارت روش��ن‏تر سرنخ این‬ ‫‪32‬‬ ‫حوادث در دست س��ازمان سیا‪ ،‬اینتلجنت سرویس و‬ ‫موساد است‪.‬‬ ‫یعنی شما علت حوادث پس از انتخابات را دخالت‬ ‫خارجی ها می‏دانید؟‬ ‫سرسوزنی شک ندارم‪.‬‬ ‫پس فکر می‏کنید چرا برخی در داخل با انها همراهی‬ ‫می‏کنند؟‬ ‫در مدت ‪ 30‬س��ال حی��ات نظام جمهوری اس�لامی‪،‬‬ ‫برخوردهایی با برخی افراد صورت گرفته که کینه نظام‬ ‫را به دل گرفته‏اند و به دنبال فرصتی برای عقده‏گشایی‬ ‫هستند با نتیجه اقداماتشان هم کاری ندارند و هدفشان‬ ‫فقط ضربه زدن به نظام است‪.‬‬ ‫منظ��ور م��ن چی��زی باالت��ر از این اس��ت‪ .‬افرادی‬ ‫ک��ه س��ال‏ها در نظ��ام مس��ئولیت داش��تند و ب��ا‬ ‫جمهوری اسالمی همکاری می‏کردند‪ ،‬چرا کارشان‬ ‫به جایی می‏رسد که در دوره انتخابات و پس از ان‬ ‫حتی با حاکمیت مخالفت می‏کنند؟‬ ‫ای��ن به نف��س انس��ان‏ها بازمی‏گردد‪ .‬هم��ان طور که‬ ‫ام��ام راح��ل(ره) فرمودند‪ ،‬م�لاک حال فعل��ی افراد‬ ‫اس��ت‪ .‬اینکه ف��ردی از امام(ره) دس��ت‏خط گرفته‪ ،‬از‬ ‫ایش��ان حکمی دریافت کرده یا مس��ئولیتی داشته‪ ،‬این‬ ‫ی نباشد‪،‬‬ ‫مالک نیس��ت‪ .‬هنگامی که تقوا در وجود ادم ‬ ‫چنی��ن اتفاقاتی رخ می‏ده��د‪ .‬مثال برخ��ی می‏گویند‬ ‫جمهوری اسالمی خوب است اگر من رئیس جمهور یا‬ ‫رئیس مجلس باشم و اگر من نباشم‪ ،‬جمهوری اسالمی‬ ‫هم نباشد‪.‬‬ ‫برخی ادعای همراهی دیرینه با ام��ام(ره) را دارند‪.‬‬ ‫امام خمینی(ره) فرمودند ک��ه حفظ نظام از اوجب‬ ‫واجبات است‪ .‬پس چرا اینها چنین عقیده‏ای دارند؟‬ ‫این به بی‏تقوایی انه��ا برمی‏گردد‪ .‬نفس اماره قدرتمند‬ ‫اس��ت و اگر انسان تقوا پیشه نکند به چنین سرنوشتی‬ ‫دچار خواهد شد‪ .‬کسی که سال‏ها رئیس مجلس بوده‪،‬‬ ‫امیرالحاج بوده و نماینده ولی‏فقیه در بنیاد ش��هید بوده‪،‬‬ ‫به یک باره عامل دس��ت انگلیس��ی‏ها می‏شود و مطابق‬ ‫می��ل مخالفان نظ��ام حرکت می‏کند‪ .‬این اس��تعداد در‬ ‫انسان‏ها هست‪ .‬تاریخ صحنه‏های زیادی از این دست‬ ‫به خود دیده اس��ت‪ .‬از صدر اس�لام طلح��ه و زبیر را‬ ‫بگیرید و ت��ا امروز به این افراد برس��ید‪ .‬اینگونه افراد‬ ‫همیشه هستند‪ .‬س��ران فتنه امروز همان نقش طلحه و‬ ‫زبیر را دارند‪ .‬طلحه و زبیر می‏گفتند که اگر علی(ع) به‬ ‫ما پست و مقام بدهد‪ ،‬خوب است و خالفت بالفصل‬ ‫پیامب��ر اک��رم(ص) با اوس��ت‪ ،‬اگر نه بای��د در میدان‬ ‫جنگ در برابر او ایس��تاد‪ .‬در انتخابات س��ال گذش��ته‬ ‫رهب��ر معظم انقالب دخالتی نکردند و این مردم بودند‬ ‫که به انها رای ندادند‪ .‬حال که مردم به اینها رای ندادند‬ ‫چه باید کرد؟ باید علیه نظام اقدام کرد؟‬ ‫اقای احمدی‏نژاد در مناظره با میرحس��ین موس��وی‬ ‫ی هاشمی رفس��نجانی پش��ت صحنه‬ ‫گفت ک��ه اقا ‬ ‫انتخابات اس��ت‪ .‬به نظر ش��ما منش��ا ای��ن تحلیل‬ ‫رئیس جمهور چه بود؟‬ ‫در اینکه اقای هاشمی رفس��نجانی با اقای احمدی‏نژاد‬ ‫مخال��ف بود و می‏گفت هر کس غی��ر از احمدی‏نژاد‪،‬‬ ‫هیچ شکی نیست‪.‬‬ ‫علتش چه بود؟‬ ‫علتش روش��ن بود‪ .‬اقای هاشمی رفس��نجانی از ابتدا‬ ‫اق��ای احمدی‏نژاد را قبول نداش��ت‪ .‬به‏طور کلی یکی‬ ‫از م��وارد اختالف��ی اقای هاشمی رفس��نجانی با دیگر‬ ‫مقام��ات نظام‪ ،‬موض��وع انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫نه��م ب��ود‪ .‬اق��ای هاشمی رفس��نجانی رقی��ب اقای‬ ‫احمدی‏نژاد بود‪ .‬اقای احمدی‏نژاد در مقاطع مختلف به‬ ‫اقای هاشمی رفسنجانی حمله کرده و خدمات گذشته او‬ ‫را زیر سوال برده بود‪ .‬گاهی هم پیام‏هایی علیه یکدیگر‬ ‫می‏دادند‪ .‬اقای هاشمی رفس��نجانی بعد از شکست در‬ ‫انتخابات نه��م باید با کرامت با رقی��ب خود برخورد‬ ‫می‏کرد‪ .‬اقای هاشمی رفس��نجانی باید بحث انتخابات‬ ‫را دنب��ال نمی‏کرد اما متاس��فانه دنبال ک��رد‪ .‬به نظر من‬ ‫این دوستان برابر اموزه‏های دینی عمل نکردند و این‬ ‫بغض و کینه روز به روز بیشتر شد‪ .‬نتیجه‏اش هم این بود که‬ ‫اق��ای احمدی‏ن��ژاد در مناظ��ره با اقای موس��وی ان‬ ‫حرف‏ها را بزند و اقای هاشمی رفسنجانی هم ان نامه‬ ‫را به رهبری بنویس��د‪ .‬در این میان تنه��ا مردم و نظام‬ ‫ضرر کرده‏اند‪.‬‬ ‫حاال واقعا اقای احمدی‏نژاد از کجا به این موضوع‬ ‫پی برده بود که اقای هاشمی رفسنجانی صحنه‏گردان‬ ‫انتخابات است؟‬ ‫اقای احمدی‏نژاد می‏دانست که اقای هاشمی رفسنجانی هر‬ ‫کاریمی‏کندتااودوبارهرئیس جمهورنشود‪.‬اینبسیارساده‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سیاست‬ ‫بود و هر کسی می‏دانست که چنین چیزی وجود دارد‪.‬‬ ‫اقای هاشمی رفسنجانی به هر کسی که احتمال می‏داد‬ ‫از رای اقای احمدی‏نژاد می‏کاهد‪ ،‬کمک می‏کرد‪ .‬اقای‬ ‫ هاشمی رفسنجانی به صراحتگفتهبود کههر کسی غیر‬ ‫از احمدی‏نژاد و رئیس جمهور در واقع به این تحلیل‬ ‫رسید که اقای هاشمی و اطرافیانش و همچنین کسانی‬ ‫که س��ابقا با او همکاری می‏کردن��د در این راه تالش‬ ‫می‏کنند‪ .‬این تحلیل شخصی اقای احمدی‏نژاد بود و‬ ‫درست هم بود‪.‬‬ ‫فک��ر می‏کنید ای��ن ی��ک اس��تراتژی انتخاباتی‬ ‫ب��ود ک��ه اق��ای احمدی‏ن��ژاد مث��ل س��ال ‪84‬‬ ‫اقای هاشمی رفس��نجانی را رقیب اصلی خودش‬ ‫معرفی کند؟‬ ‫صد در ص��د‪ .‬در هم��ان دقای��ق اولی��ه مناظ��ره‪،‬‬ ‫اق��ای احمدی‏ن��ژاد رای را ب��رد‪ .‬من هم��ان موقع‬ ‫گفتم که اقای احمدی‏نژاد در همان س��ه دقیقه اول‬ ‫رقی��ب را ضربه فن��ی کرد و رای م��ردم را گرفت‪.‬‬ ‫اق��ای احمدی‏ن��ژاد بس��یار هنرمندانه ب��ه برجک‬ ‫رقی��ب زد و در هم��ان دقای��ق اول مناظ��ره پیروز‬ ‫شد‪.‬‬ ‫ش��ما در مورد حوادث پ��س از انتخابات گفتید‬ ‫که دش��من از ‪ 30‬س��ال پیش به دنبال ضربه زدن‬ ‫به انقالب و نظام ب��ود‪ .‬چرا در این انتخابات که‬ ‫ما این مقدار از مش��ارکت را داشتیم و واقعا هم‬ ‫بی سابقه بود‪ ،‬این اتفاقات رخ داد؟‬ ‫به دلی��ل اینکه تاکنون کس��ی مثل س��ران فتنه برای‬ ‫مخالف��ان نظام فرصت‏س��ازی نکرده ب��ود‪ .‬بعد از‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری دهم‪ ،‬فرصتی شیطان‏پسند‬ ‫برای مخالفان نظام فراهم ش��د‪ ،‬ان هم پش��ت سر‬ ‫افرادی که س��ال‏ها در جمهوری اسالمی مسئولیت‬ ‫داش��تند‪ .‬البته بعد از انتخاب��ات هم گفتند که بحث‬ ‫تقلب در انتخابات یک جنگ روانی کارشناسی شده‬ ‫بود‪ .‬چه در انتخابات پیروز می‏شدند و چه شکست‬ ‫می‏خوردند‪ ،‬مدعی بودند‪ .‬ستادهای دو کاندیدا پا به‬ ‫پای یکدیگر حرکت کردند و با تشکیل ستاد جنگ‬ ‫روانی‪ ،‬بحران‏سازی کردند‪ .‬مخالفان نظام هم از این‬ ‫فرصت استفاده دلخواه خود را کرده و ماهی دلخواه‬ ‫خود را صید کردند‪ 40 .‬میلیون رای مردم مسلمان را‬ ‫که از سر عشق و اعتقاد به صندوق نظام جمهوری‬ ‫اسالمی ریخته شده بود و می‏شد به عنوان یک اهرم‬ ‫ب��زرگ و یک امتیاز برجس��ته در مجامع بین‏المللی‬ ‫از ان بهره الزم را برد‪ ،‬تباه و زبان دش��منان را بر ما‬ ‫دراز کردند‪.‬‬ ‫برخ��ی از اعض��ای مجمع تش��خیص مصلحت‬ ‫نظ��ام در ان زم��ان صراحت��ا اع�لام کردند که‬ ‫ی هاشمی رفس��نجانی اعتقادی ب��ه تقلب در‬ ‫اقا ‬ ‫انتخابات نداشت و ان را مردود می‏دانست‪ .‬علت‬ ‫همراهی ایش��ان با مدعیان تقلب در انتخابات چه‬ ‫بود؟‬ ‫اقای هاشمی همراه شدند؟‬ ‫ی هاش��می از‬ ‫منظ��ورم پش��تیبانی معن��وی اق��ا ‬ ‫انهاست‪.‬‬ ‫همه می‏دانستند که اقای هاشمی مایل به ادامه کاراقای‬ ‫احمدی نژاد نیس��ت‪ .‬اقای هاش��می درصدد بود که‬ ‫پاسخ حرف‏‏های اقای احمدی‏نژاد در زمان انتخابات‬ ‫را بدهد‪ ،‬اما بنا بر ادعای اقای هاشمی رفس��نجانی‪،‬‬ ‫صدا و س��یما به او فرصتی نداد‪ .‬اقای هاش��می هم‬ ‫می‏خواس��ت به نوعی انتقام بگیرد و حرف خود را‬ ‫بزند که س��رانجام ان نامه مساله‏دار را به مقام معظم‬ ‫رهبری نوشت‪ .‬این نامه اخیرا هم در سایت شخصی‬ ‫اقای هاش��می منتشر ش��ده اس��ت‪ .‬البته نمی‏دانم‬ ‫با اطالع خودش��ان ب��وده یا نه‪ ،‬ام��ا برخی اتفاقات‬ ‫مشکوک است‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫حسن بیادی‪:‬‬ ‫مناظره ها بدترین لحظات انتخابات دهم بود‬ ‫بسیاری از کارشناسان سیاسی مناظره ها و انچه حین برگزاری انها مطرح شد را از عوامل تنش های‬ ‫به وجود امده پس از انتخابات می دانند‪ .‬مهمترین این مناظره ها تقابل محمود احمدی نژاد و موسوی بود‬ ‫که البته در ان مناظره هاشمی یکی از محورهای اصلی بحث بود‪.‬‬ ‫حسن بیادی از حامیان محمود احمدی نژاد در انتخابات سال ‪ 84‬که در انتخابات ‪ 88‬از محسن رضایی‬ ‫حمایت می کرد‪ ،‬معتقد اس��ت که بدترین لحظات انتخابات اخیر زمان برگزاری مناظره ها بوده اس��ت؛‬ ‫زمانی که به باور او بسیاری از سوابق انقالب زیر سوال رفت‪ .‬با او در این مورد به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫یک س��ال پیش در چنین زمانی ش��اهد برگزاری مناظره احمدی نژاد و موسوی بودیم‪ .‬نظر شما در مورد‬ ‫برگزاری مناظره های انتخاباتی چیست؟‬ ‫اگر مناظره بر اس��اس ایات و روایات اس�لامی و نیز اخالق انتخاباتی باشد‪ ،‬امری پسندیده و خوب است‪.‬‬ ‫اساسا واقعیت این است که فردای قیامت همه مسئولند و باید جوابگو باشند‪ .‬مناظره خوب است در صورتی‬ ‫که اثار مثبت داشته باشد اما اگر مناظره ها فقط به خاطر رای اوردن باشد حتما همه مواخذه خواهیم شد‪.‬‬ ‫در مورد ان مناظره جنجالی یعنی مناظره احمدی نژاد و موس��وی صحبت کنیم‪ .‬ایا ان مناظره خواست‬ ‫شما را بر اورده کرد و اصولی که مد نظر شماست رعایت شد؟‬ ‫به نظر من بدترین لحظات انتخابات مناظره بود؛ چرا که هیچ حسنی نداشت و اثارش فقط تخریب گذشته‬ ‫انقالب بود‪ .‬به جای این که محسنات انقالب را به نسل جوان ارائه دهیم فقط معضالت و بدی ها را جلوه‬ ‫دادیم و به نوعی تمام محسنات انقالب زیر سوال رفت‪.‬‬ ‫این مناظره ها در بلوای بعد از انتخابات چقدر تاثیر داشت؟‬ ‫به نظر من استارت بسیاری از معضالتی که بعد از انتخابات به وجود امد دلیلش همین مناظره ها بود‪.‬‬ ‫ما در انتخابات سال ‪ 84‬با رقابت دو قطبی هاشمی رفسنجانی و احمدی نژاد مواجه بودیم‪ .‬همین اتفاق‬ ‫در انتخاب��ات اخیر هم افتاد‪ .‬ایا این یک تاکتیک انتخاباتی بود که باز هم نام اقای هاشمی رفس��نجانی‬ ‫مطرح شد؟‬ ‫این نوع استراتژی برای رسیدن به رای درست نیست‪.‬‬ ‫اقای هاش��می بعد از این قضیه نامه ای سرگش��اده به مقام معظم رهبری نوش��تند‪ .‬نظر شما در این مورد‬ ‫ ‬ ‫چیست؟‬ ‫من ش��خصا با نگارش این نامه موافق نبودم هر چند اقای هاشمی رفسنجانی را قابل احترام می دانم‪ .‬در واقع‬ ‫اقای هاشمی خیلی ضربه خورد در این زمینه‪ .‬حتی جامعه روحانیت هم خیلی ضربه خورد‪.‬‬ ‫ت هاشمی رفسنجانی و احمدی نژاد را در چه می دانید؟‬ ‫شما ریشه اختالفا ‬ ‫به نظر من مس��ائل دنیوی مطرح است‪ .‬ریش��ه این اختالفات در رای نیاوردن اقای هاشمی رفسنجانی و رای‬ ‫اوردن اقای احمدی نژاد در انتخابات ریاست جمهوری سال ‪ 84‬است‪.‬‬ ‫‪33‬‬ ‫تیتر دو‬ ‫پرونده ای درباره مجادله اخیر ایران و روسیه‬ ‫احمد جرفی ‪ /‬کارشناس مسائل بین الملل‬ ‫با نگاهی به موضع اخیر روس��یه در خصوص راهکار‬ ‫ارائه ش��ده در اجالس تهران که با هدف حل مس��اله‬ ‫هس��ته ای جمهوری اس�لامی ایران تشکیل شد‪ ،‬چنین‬ ‫به نظر می رس��د که روس��یه همانگونه که بسیاری از‬ ‫تحلیلگران سیاس��ی چنین دیدگاهی دارند استراتژی‬ ‫خود را در قبال موضوع هس��ته ای جمهوری اس�لامی ‬ ‫ایران تغییر داده اس��ت‪ ،‬اما اگر از منظری دیگر به این‬ ‫مس��اله نگاه کنیم‪ ،‬می توان به این نتیجه دس��ت یافت‬ ‫که این برداش��ت نادرست است و با این سوال جدی‬ ‫مواجه هس��تیم که چرا روسیه در برابر اجالس تهران‬ ‫چنی��ن موضعی در پیش گرفت؟ برای پاس��خ به این‬ ‫سوال باید گفت که از همان ابتدا نگاه روسیه به مساله‬ ‫هس��ته ای ایران فرصتی برای امتیاز گیری هرچه بیشتر‬ ‫از غرب در راستای منافع ملی خود بوده است‪ .‬اما ان‬ ‫چیزی که در حال حاضر تغییر کرده استراتژی روسیه‬ ‫در قبال ایران نیست‪ ،‬بلکه در حاشیه قرار گرفتن روسیه‬ ‫پس از اجالس تهران است‪ .‬با توجه به این نکته مهم‬ ‫می توان گفت حل مس��اله هسته ای جمهوری اسالمی‬ ‫ ایران در چارچوب راهکارهای ارائه ش��ده در اجالس‬ ‫تهران در راس��تای منافع ملی روس��یه ق��رار نخواهد‬ ‫گرفت‪ ،‬چرا که روسیه عالوه براینکه درصدد ان بود که‬ ‫توجه غرب و امریکا را به ایران جلب نماید همیش��ه‬ ‫سعی می کرد با برگ ایران از غرب درخصوص مسائل‬ ‫مختلف امتیاز کس��ب نماید‪ .‬بنابراین روس ها در این‬ ‫روزها چنین وانمود خواهند کرد که ایران به دلیل تغییر‬ ‫رویکرد خود در حل مساله هسته ای و تاکید بر روابط‬ ‫جنوب – جنوب همسایه و متحد استراتژیک خود را‬ ‫از دس��ت داده و با این سیاست موجب شده تا روسیه‬ ‫در کنار کش��ور های غربی با تحریم علیه ایران موافقت‬ ‫نماید ت��ا از این طریق ایران به دلیل فش��ارهایی که از‬ ‫ناحیه بین المللی متحمل می ش��ود خواستار مشارکت‬ ‫‪34‬‬ ‫تغییراستراتژی‬ ‫دوباره روسیه برای حل موضوع هسته ای خود شود‪.‬‬ ‫با توجه به این ش��رایط‪ ،‬با ابتکار این س��ه کش��ور در‬ ‫اج�لاس تهران‪ ،‬روس��یه نقش فعال خ��ود را در حل‬ ‫موضوع هس��ته ای ایران در حال از دست دادن می بیند‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که این کش��ور در طول این چند‬ ‫سال از حل و فصل قطعی این مساله (مساله هسته ای)‬ ‫ب��ا موضع گیری ه��ای گاها ض��د و نقی��ض و به انحا‬ ‫مختلف طفره رفته اس��ت‪ ،‬چرا ک��ه همانطور که بیان‬ ‫ش��د حل این موضوع در راس��تای منافع ملی روس ها‬ ‫(به زعم انان) تفسیر نمی شده است‪ .‬بنابراین با توجه به‬ ‫ش��رایط جدید پیش امده‪ ،‬می توان موضع اخیر روسیه‬ ‫را اینچنین تحلیل نمود که سیاس��تگذاران این کش��ور‬ ‫برای بازیابی نقش محوری خود در موضوع هس��ته ای‬ ‫ایران این تاکتیک را در پیش گرفتند‪ .‬اما به نظر می رسد‬ ‫روس ها از همان ابتدا قدم را اش��تباه برداشتند و با عدم‬ ‫موضع گیری ش��فاف یک بازی باخ��ت – باخت را در‬ ‫پیش گرفتند یعنی در صورت موفقیت یاعدم موفقیت‬ ‫اجالس تهران این روس��یه است که بازنده خواهد بود‬ ‫که به احتمال زیاد ناش��ی از برداشت نادرست دستگاه‬ ‫دیپلماس��ی این کش��ور از تعریف منافع ملی شان بود‪.‬‬ ‫روسیه با موضع گیری نس��نجیده نه تنها به هدف خود‬ ‫یعنی تعدیل رفتار ایران جهت بازگش��ت نقش روسیه‬ ‫در حل موضوع هسته ای دس��ت نخواهد یافت‪ ،‬بلکه‬ ‫منافع مل��ی انان نیز به خطر خواهد افت��اد چراکه اگر‬ ‫مساله هس��ته ای ایران بعد از راهکارهای منطقی ارائه‬ ‫ش��ده در اجالس تهران به س��رانجام برس��د‪ ،‬موجب‬ ‫بی اعتمادی س��ایر کش��ورها به روس��یه خواهد شد‪،‬‬ ‫چرا که مهم ترین وظیفه روسیه به عنوان یکی از اعضای‬ ‫دائم ش��ورای امنیت‪ ،‬حفظ صل��ح و امنیت بین الملل‬ ‫اس��ت‪ .‬اما این کش��ور در برخورد با مس��اله هسته ای‬ ‫ایران فقط منافع خود را در نظر گرفته‪ ،‬البته باید به این‬ ‫نکته توجه کرد که کامال طبیعی است اولویت سیاست‬ ‫خارجی هرکشوری در عرصه بین الملل منافع ملی اش‬ ‫باشد‪ .‬اما در روابط با سایر کشورها از جمله در روابط‬ ‫دوجانب��ه باید منافع طرف های دیگر نیز لحاظ ش��ود‪،‬‬ ‫بنابراین در چنین شرایطی بهترین رفتار بازی برد – برد‬ ‫به جای برد ‪ -‬باخت اس��ت‪ .‬با ای��ن وضعیت یکی از‬ ‫نتایج��ی که این موضع گیری روس��یه در اینده نزدیک‬ ‫در پی خواهد داشت سردی روابط با یکی از مهم ترین‬ ‫قدرت های منطقه یعنی ایران خواهد بود و ش��اهد این‬ ‫ادعا‪ ،‬س��خنان رئیس جمهور ایران محمود احمدی نژاد‬ ‫است که طی ان عنوان کرده بود روسیه کاری نکند که‬ ‫ملت ایران انان را در صف دشمنان تاریخی خود بداند‪.‬‬ ‫این پیام محکم رئیس جمهور به رفتار دوگانه روسیه‪،‬‬ ‫نشان از دیپلماسی عاقالنه ایران است که براساس اصل‬ ‫عزت‪ ،‬حکمت و مصلح��ت انجام گرفته و مطمئنا در‬ ‫صورت تداوم چنین رویکردی از سوی روسیه روابط‬ ‫دو کش��ور وارد مرحله جدیدی خواهد شد که اگر به‬ ‫تخاصم کش��یده نشود به س��ردی گرایش پیدا می کند‬ ‫و یقینا این موضوع خبر خوش��ی برای امریکا خواهد‬ ‫ب��ود‪ .‬اما از ط��رف دیگر با حل موضوع هس��ته ای در‬ ‫چارچ��وب راهکارهای ارائه ش��ده در اجالس تهران‪،‬‬ ‫نقش ترکیه در منطقه به ش��دت افزایش خواهد یافت‬ ‫و این کش��ور خواهد توانست طرح خط لوله ناباکو را‬ ‫هرچه بیشتر به واقعیت نزدیکتر کند و این امر موجب‬ ‫کاهش وابس��تگی اتحادیه اروپا به منابع انرژی روسیه‬ ‫خواهد ش��د‪ .‬در چنین موقعیتی ایران به عنوان رقیبی‬ ‫در بازار انرژی اروپا ظهور می کند اما از ناحیه دیگر در‬ ‫صورت ع��دم موفقیت اجالس تهران در حل موضوع‬ ‫هسته ای باز هم اعتماد ایران به روسیه سلب خواهد شد‬ ‫چرا که نگاه استراتژیک ایران به همسایه خود به عنوان‬ ‫متحد منطقه ای بود ام��ا روس ها با چنین موضع گیری‬ ‫به مس��ئوالن نظام جمهوری اس�لامی ثابت کردند که‬ ‫نمی توانند قابل اعتماد باش��ند‪ .‬بنابراین روسیه با چنین‬ ‫سیاستی یک بازی باخت – باخت را شروع کرد که در‬ ‫هر دو صورت این روسیه است که بازنده خواهد بود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫بین الملل‬ ‫گفت و گو با دکتر بهرام امیراحمدیان‬ ‫ارزو دیلمقانی‬ ‫روسیه و اداب ماکیاولیستی‬ ‫قبول مبادله س��وخت در خاک ترکیه نه تنها همراهی‬ ‫غرب را به دنبال نداشت بلکه باعث واکنش تند ‪5+1‬‬ ‫نس��بت به تصمیم ایران ش��د‪ .‬همچنین عدم پذیرش‬ ‫روسیه به عنوان کشور میانجی در جریان مبادله سوخت‬ ‫خشم این کش��ور را برانگیخت و این مساله همراه با‬ ‫انتقاد از ایران در رس��انه های روسی منعکس شد‪ .‬اما‬ ‫سیاست های دوپهلوی روسیه در نهایت باعث اعتراض‬ ‫مقامات ایرانی شد و تنش هایی لفظی بین ایران و روسیه‬ ‫به وجود امد‪ .‬در این رابطه با بهرام امیر احمدیان‪ ،‬استاد‬ ‫دانش��گاه گفت وگو کردیم‪ .‬وی بر این باور است که‬ ‫تغییر موضع روسیه شفاف سازی در سیاست های این‬ ‫ی سنجیده بود‬ ‫کش��ور است و اعتراض ایران نیز اقدام ‬ ‫چرا که روسیه هیچ وقت با ایران صادق نبوده است‪.‬‬ ‫چه عاملی باعث تغییر موضع روسیه نسبت به ایران‬ ‫شده است؟‬ ‫از دیدگاه من اقدامات اخیر روسیه نه به معنای تغییر‬ ‫موضوع بلکه شفاف س��ازی سیاس��ت های این کشور‬ ‫تلقی می شود‪ .‬هر کش��وری در مناسبات خود با سایر‬ ‫کشورها به طور حتم منافع ملی اش را در اولویت قرار‬ ‫می دهد‪ .‬روس��یه چ��ه در رابطه با امری��کا و غرب و‬ ‫چه در مورد ایران براس��اس منافعش حرکت می کند‪.‬‬ ‫زمانی که از این منظر به موضوع نگاه می کنیم‪ ،‬متوجه‬ ‫می شویم که روسیه منافعش را تغییر نداده است‪ .‬حتی‬ ‫دولتم��ردان این کش��ور اعالم کرده اند ک��ه حاضر به‬ ‫تحمل کشوری با قدرت هسته ای در مرزهای جنوبی‬ ‫(ایران) کشورشان نیستند‪ .‬روسیه هم به لحاظ رقابت‬ ‫منطقه ای و هم نگرانی از بابت مشکالتی که احساس‬ ‫می کند ممکن است پیش اید‪ ،‬راضی به تجهیز ایران به‬ ‫انرژی هسته ای نیست‪.‬‬ ‫فرضیه ای مطرح می ش��ود که امری��کا برای جلب‬ ‫حمایت روسیه امتیازات و به نوعی باج به این کشور‬ ‫می دهد‪ .‬دیدگاه شما در این زمینه چیست؟‬ ‫نه‪ ،‬این مس��اله درس��ت نیست‪ ،‬روس��یه عالقه مند به‬ ‫گسترش روابط با امریکاست‪ .‬در این میان اگر عده ای‬ ‫اینطور تحلیل کنند که روسیه توانایی مقابله با امریکا‬ ‫همانن��د دوران جنگ س��رد را دارد‪ ،‬کامال در اش��تباه‬ ‫هستند‪ .‬از همین رو روس��یه از امضای پیمان استارت‬ ‫‪ 2‬بس��یار خش��نود اس��ت چرا که امتیازات بس��یاری‬ ‫را در ای��ن می��ان به دس��ت اورد‪ .‬کاهش تس��لیحات‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫هس��ته ای‪ ،‬هزینه ه��ای تولی��د و نگه��داری را برای‬ ‫دارنده س�لاح کاهش می دهد و این برای روس��یه که‬ ‫با بحران اقتصادی و مس��ائل بسیاری در داخل مواجه‬ ‫اس��ت‪ ،‬بسیار خوشایند اس��ت‪ .‬عالوه بر ان در رابطه‬ ‫با استقرار س��پر دفاع موشکی در لهستان و جمهوری‬ ‫چک پیرامون مرزهای غربی روس��یه‪ ،‬مسکو توانست‬ ‫امریکا را از راه همکاری متقاعد کند که این سامانه ها‬ ‫را در کش��ورهای جنوبی حاش��یه خلیج فارس مستقر‬ ‫کند‪ .‬به همین سبب تعامل روسیه با امریکا بیشتر شده‬ ‫است‪ .‬در واقع سطح روابط این دو چندین برابر روابط‬ ‫روس��یه با ایران اس��ت‪ .‬در واقع روابط با امریکا برای‬ ‫روس��یه سودمند است و این کش��ور به این مناسبات‬ ‫عالقه مند اس��ت‪ .‬بنابراین ما نباید انتظار داش��ته باشیم‬ ‫که روس��یه در عرصه بین الملل از ما حمایت کند چرا‬ ‫که قطعا کشورها به فکر منافع خودشان هستند‪ .‬طبیعتا‬ ‫روسیه به قطعنامه ای دیگر علیه ایران رای خواهد داد‪.‬‬ ‫چنانچه در گذشته نیز این کار را کرده است‪ ،‬برخالف‬ ‫اینکه ادعا می کند همیش��ه منافع ایران را در نظر داشته‬ ‫و در تعدی��ل قطعنامه ها بس��یار تالش کرده اس��ت تا‬ ‫ضرر کمتری به ایران برسد‪ .‬همچنین در مورد نیروگاه‬ ‫هس��ته ای احتماال س��عی می کنند تا این موضوع را با‬ ‫مساله ای تلفیق نکنند‪ .‬البته صداقت روسیه در رابطه با‬ ‫همین نیروگاه بوشهر نیز تردیدبرانگیز است‪ 15 .‬سال‬ ‫است که هزینه های بسیاری در این زمینه صرف شده‬ ‫است اما هنوز روس ها این کار را تمام نکرده و تابستان‬ ‫را به عنوان زمان انجام ان تعیین کرده اند‪.‬‬ ‫موش��ک های ‪ S-300‬هم همین طور و روس ها از این‬ ‫م��وارد به عنوان برگ برنده در رابطه با ایران اس��تفاده‬ ‫می کنند‪ .‬روس��یه‪ ،‬ایران را به عنوان کش��ور اسیایی در‬ ‫نظ��ر می گیرد اما ایران به روس��یه به عنوان همس��ایه‬ ‫ش��مالی می نگ��رد و یک تفاوت دی��دگاه بین ایران و‬ ‫روسیه در این زمینه وجود دارد‪.‬‬ ‫وزارت خارج��ه روس��یه اعالم کرده اس��ت پروژه‬ ‫نیروگاه بوش��هر و تحویل موشک های ‪ S-300‬هیچ‬ ‫ربطی به وقایع اخیر ندارد اما طبق گفته شما‪ ،‬تجربه‬ ‫ثابت کرده روس��یه خوش قول نیست‪ .‬ایا این ماجرا‬ ‫بهانه ای برای بدقولی مجدد می شود؟‬ ‫بله‪ ،‬تجربه ثابت کرده اس��ت که بدقولی و بهانه گیری‬ ‫از جانب روس��یه دور از انتظار نیست‪ .‬روسیه هیچ گاه‬ ‫با ایران صادق نبوده است‪ .‬ما انتظار داشتیم که روسیه‬ ‫مناف��ع ملی ای��ران را در نظر بگیرد اما این کش��ور هر‬ ‫زمان که احس��اس می کند کاری به نفع خودش است‪،‬‬ ‫قطع��ا ان را انجام می دهد و مس��اله دیگری را در نظر‬ ‫نمی گیرد‪ .‬بنابراین روسیه تغییری در سیاست هایش در‬ ‫قبال ایران نداده اس��ت‪ .‬بلکه تنها تاکتیک های خود را‬ ‫تغییر داده است‪ .‬انتظار ایران از روسیه مبنی بر در نظر‬ ‫داشتن منافع طوالنی مدت ایران به عنوان همسایه این‬ ‫کشور معقول نیست چرا که در روابط بین الملل منافع‬ ‫ملی ثبات دارد‪ ،‬نه دوست یا دشمن‪ .‬روسیه هیچ گاه با‬ ‫ایران صادق نبوده است‪.‬‬ ‫دس��تگاه دیپلماس��ی از این جمله استفاده کرد که‬ ‫انتظار نداشتیم روسیه چنین سیاست هایی علیه ایران‬ ‫اتخاذ کند‪ .‬ایا این درس��ت است که ما از روسیه با‬ ‫توجه به سابقه بد این کشور انتظار داشته باشیم؟‬ ‫احتماال این تغییر سیاس��ت دیپلماس��ی ایران است که‬ ‫قصد دارد از موض ع دیگری با روسیه گفت وگو کند و‬ ‫نسبت به اقدامات دوگانه روسیه اعتراض خود را نشان‬ ‫دهد‪ .‬مدت هاس��ت که از طرف مجلس به دولت فشار‬ ‫می اید که مواضع با روسیه باید مشخص شود چرا که‬ ‫در گذش��ته در مسائل دریای خزر‪ ،‬موشک های ‪-300‬‬ ‫‪ ،S‬پرونده هس��ته ای و‪ ...‬روس��یه‪ ،‬ایران را تنها گذاشته‬ ‫است‪ .‬اما در مورد این سخنان دستگاه وزارت خارجه‪،‬‬ ‫شاید تغییر سیاست های دیپلماس��ی بر این اساس بنا‬ ‫ش��ده است که نسبت به روسیه اعتراض کند و از این‬ ‫کشور بخواهد شفاف عمل کند‪.‬‬ ‫به نظر شما این تغییر دیپلماسی در شرایط کنونی که‬ ‫قدرت های جهان علیه ما هستند درست بود؟ اینکه ما‬ ‫دشمنی تازه به فهرست مخالفین اضافه کنیم؟‬ ‫پاسخ به این سوال در حیطه وظایف دستگاه دیپلماسی‬ ‫اس��ت‪ .‬از دیدگاه بنده این اعتراض به روسیه الزم بود‬ ‫و باالخره زمانی باید انجام می ش��د‪ .‬در ش��رایط فعلی‬ ‫که موقعیت ایران حساس است و سیاست های روسیه‬ ‫می تواند مهم جلوه کند‪ ،‬دوگانه رفتار کردن این کشور‬ ‫نیاز به تذکر داش��ت‪ .‬البته اشاره کردم که پاسخ به این‬ ‫سوال مربوط به وزارت خارجه می شود‪.‬‬ ‫ع��ده ای بر این باورند که تنش با روس��یه به ضرر‬ ‫ایران اس��ت‪ .‬ضررهایی که ای��ران در میان متحمل‬ ‫می شود‪ ،‬چیست؟‬ ‫این تنش نیس��ت‪ .‬روس��یه هر کار خواس��ته انجام داده‬ ‫و هیچ گاه مالحظه ایران را نکرده اس��ت‪ .‬اقدامات اخیر‬ ‫نیز مس��اله تازه ای نیست و به واکنش ایران ربطی ندارد‪.‬‬ ‫روسیه همیشه هر تصمیمی که خواسته گرفته و اعتراض یا‬ ‫عدم اعتراض م��ا چیزی را تغییر نمی دهد‪ .‬و منافع ملی‬ ‫خود را بر منافع ملی ایران ترجیح داده و می دهد‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫تیتر دو‬ ‫تو گو با حسن بهشتی پور‬ ‫گف ‬ ‫دور زدن دیپلماسی‬ ‫حانیه پرما‬ ‫روابط ایران و روس��یه همواره فراز و نشیب های‬ ‫خاصی را ش��اهد بوده اس��ت‪ .‬نیروگاه بوش��هر و‬ ‫تحویل موش��ک های ‪ S-300‬شاید دو موضوعی‬ ‫باش��د که امروز در اف��کار عمومی م��ردم ایران‬ ‫به عنوان نکاتی برای خرده گرفتن به سیاست های‬ ‫روس��یه مورد بهره برداری قرار می گیرد‪ .‬حس��ن‬ ‫بهشتی پور‪ ،‬کارشناس مسائل روسیه در مصاحبه‬ ‫خود با مثلث ابعاد این رابطه را در شرایط کنونی‬ ‫مورد بررسی قرار داده است‪.‬‬ ‫محمود احمدی نژاد‪ ،‬رئیس جمه��ور ایران به طور‬ ‫مس��تقیم از روس��یه انتقاد کرد و رفتار روسیه را‬ ‫خارج از انتظار ایران دانس��ت‪ .‬ای��ا این به معنای‬ ‫اغاز یک جنگ لفظی است؟‬ ‫این اتفاق نامش جنگ لفظی نیست‪ .‬این یک‬ ‫تبادل نظر اس��ت‪ ،‬اما اش��کال کار این اس��ت که به‬ ‫صحنه عمومی کش��یده شده اس��ت‪ .‬ما از انجاکه با‬ ‫امریکا روابط دیپلماتی��ک نداریم‪ ،‬معمول بود که با‬ ‫امریکا یکسری حرف ها را در صحنه عمومی مطرح‬ ‫می کردیم که انها هم به این روش پاسخ می دادند یا‬ ‫انها مسائلی را مطرح می کردند و ما پاسخ می دادیم‪.‬‬ ‫ام��ا در ارتباط با روس��یه که ما رواب��ط دیپلماتیک‬ ‫داریم و به گفته رئیس جمهور به عنوان یک کش��ور‬ ‫همسایه روابط دوس��تانه ای هم داریم‪ ،‬بنابراین باید‬ ‫نوع صحبت ها را که صحبت های درستی نیز هست‬ ‫تو گوهای دیپلماتیک‬ ‫در دیدارهای دیپلماتیک و گف ‬ ‫مطرح کنیم‪ .‬زمانی که این مس��ائل در صحنه علنی‬ ‫مطرح می ش��ود‪ ،‬خود ب��ه خود تاثی��رات منفی در‬ ‫مناس��بات دو کش��ور دارد‪ .‬اما واقعیت این است که‬ ‫طرف روس��ی هم – س��رگئی پریخودکو‪ ،‬دس��تیار‬ ‫رئیس جمهور روس��یه ‪ -‬حرف های بسیار نامربوطی‬ ‫زد‪ .‬وی گف��ت روس��یه بدو ن تردی��د از منافع ملی‬ ‫درازم��دت خود پیروی می کند‪ .‬موضع ما دقیقا دفاع‬ ‫از منافع روس��یه اس��ت که در ان منافع ملت روسیه‬ ‫منعکس می شود‪ .‬به همین دلیل روسیه نمی تواند در‬ ‫طرف��داری امریکا یا جانبداری از ایران وارد ش��ود‪.‬‬ ‫پریخودکو افزود که برای روس��یه هرگونه غیرقابل‬ ‫ پیش بین��ی ب��ودن‪ ،‬هرگون��ه افراط گرایی سیاس��ی‪،‬‬ ‫ع��دم ش��فافیت و غیرقابل پیگیری ب��ودن در اتخاذ‬ ‫تصمیمات مرتب��ط به جامعه جهان��ی که موجبات‬ ‫نگرانی را فراهم می اورد‪ ،‬غیرقابل قبول است‪ .‬دستیار‬ ‫رئیس جمهور روسیه خواستار ان شد که کسانی که از‬ ‫طرف ملت دوست ایران صحبت می کنند‪ ،‬این مسائل‬ ‫را به یاد داش��ته باش��ند‪ .‬پریخودکو گفت هیچ کس‬ ‫هنوز نتوانسته که با عوام فریبی سیاسی اعتبار خود را‬ ‫حفظ کند‪ .‬بنابراین بهتر بود که این مس��ائل از طریق‬ ‫رواب��ط دیپلماتیک مطرح می ش��د‪ ،‬چراکه ما روابط‬ ‫ی با این کشور داریم‪ ،‬اما در هر حال‬ ‫دیپلماتیک رسم ‬ ‫اقای الوروف‪ ،‬با صحبت هایی که بعدا گفت‪ ،‬سعی‬ ‫‪36‬‬ ‫کرد تا صحبت های نس��نجیده دس��تیار ویژه مدودف‬ ‫را تعدی��ل کند و مذاک��رات تلفنی اق��ای الوروف با‬ ‫اقای متکی که به درخواست اقای الوروف انجام شده‬ ‫بود‪ ،‬نشان دهنده این است که روس ها به این واقعیت‬ ‫پی برده اند که به نفعش��ان نیست که در شرایط حاضر‬ ‫با ایران مناس��بات خوبی نداش��ته باشند‪ ،‬اگرچه برای‬ ‫ایران هم مناسب نیست که روسیه را به نزدیک تر شدن‬ ‫مواضعش به س��مت امریکا هل دهد‪ .‬این یک مساله‬ ‫متقابل است‪.‬‬ ‫اق��ای پاتریش��ف‪ ،‬دبیر ش��ورای امنیت روس��یه هم‬ ‫مذاکرات��ی تلفنی با اقای جلیلی انج��ام داد که به نظر‬ ‫من نش��ان می داد طرف روس��ی مایل است تنشی در‬ ‫مناسبات ایران و روسیه وجود نداشته باشد و ارتباطات‬ ‫دو کشور در سطح باالیی قرار داشته باشد‪.‬‬ ‫هفته گذش��ته اقای میهمانپرست‪ ،‬سخنگوی وزارت‬ ‫امور خارج��ه نیز اعالم کرد که ما از روس��یه انتظار‬ ‫نداشتیم چنین رفتارهایی داشته باشد‪ .‬ایا این انتظار‬ ‫درس��تی است که ما بخواهیم روسیه مطابق با منافع‬ ‫ملی ما حرکت کند؟‬ ‫این روال معمول اس��ت که در صحنه دیپلماسی همه‬ ‫کش��ورها بر اساس منافع ملی خودشان عمل می کنند‪.‬‬ ‫اما نکته مهم بر س��ر این است که منافع ملی کشورها‬ ‫نباید به گونه ای طرح شود که در تعارض با منافع ملی‬ ‫همس��ایه ها و سایر کشورها قرار بگیرد‪ .‬اگر قرار باشد‬ ‫در صحنه دیپلماسی‪ ،‬کشورها فقط و فقط به فکر تامین‬ ‫منافع ملی خودشان باشند و منافع ملی کشورهای دیگر‬ ‫را در نظر نگیرند‪ ،‬هیچ قراردادی و هیچ همکاری هایی‬ ‫در سطح بین المللی شکل نمی گیرد‪.‬‬ ‫ایران انتظار ندارد روس��یه به منافع ملی خودش توجه‬ ‫نکن��د و تنها به منافع ملی ای��ران توجه کند‪ ،‬اما انتظار‬ ‫دارد که منافع ملی روس��یه به گونه ای تعریف شود که‬ ‫درتعارض با منافع ملی ایران نباشد‪ .‬و برای روسیه مهم‬ ‫نباشد که در یک قطعنامه که ضد ایران است و به ملت‬ ‫ایران فش��ار می اورد مش��ارکت و اعالم کند که من به‬ ‫منافع خودم فکر می کنم‪ .‬این درست که روسیه باید به‬ ‫منافع خودش فکر کند اما نباید به گونه ای عمل کند که‬ ‫این منافع در تعارض با منافع مردم ایران باش��د‪ .‬ایران‬ ‫هم باید به اینگونه عمل کند و در سیاست خارجی اش‬ ‫باید به فکر منافع خودش باش��د و منافع ملی خود را‬ ‫تامین کند ام��ا در عین حال نباید به گونه ای عمل کند‬ ‫که سیاس��ت هایش در تعارض با منافع روس��یه‪ ،‬چین‬ ‫یا کشورهای دیگری باش��د که با انها روابط دوستانه‬ ‫دارد‪ .‬انتظار ایران‪ ،‬غیرمنطقی نیست‪ .‬ایران انتظار دارد‬ ‫که روس��یه در طرحی ک��ه امریکایی ها ریخته اند تا به‬ ‫ایران فشار وارد کنند‪ ،‬ان هم درست در زمانی که ایران‬ ‫با بیانیه تهران نش��ان داده که اماده گفت و گو مذاکره‬ ‫اس��ت تا مساله را حل کند‪ ،‬در این شرایط پاسخ ایران‬ ‫را با یک قطعنامه تنبیهی بدهند و مش��ارکت روس��یه‬ ‫در این موضوع نش��ان می دهد که این کشور به منافع‬ ‫بلند مدت خودش در مناسباتش با ایران توجه ندارد یا‬ ‫کم توجه است‪.‬‬ ‫روس��یه یکی از ش��رکای اقتصادی ایران است‪ .‬اگر‬ ‫تحریم های ایران اعمال ش��ود‪ ،‬روسیه خودش یکی‬ ‫از بازارهای فروش��ش را از دست می دهد‪ .‬با توجه‬ ‫به این نکته چرا روسیه به فکر منافع بلند مدت خود‬ ‫نیست؟‬ ‫روس��یه در حوزه ان��رژی با ایران هم��کاری دارد‪ ،‬در‬ ‫زمینه مسائل مربوط به خاورمیانه همکاری دارد‪ ،‬یعنی‬ ‫حضور روسیه در منطقه خاورمیانه با هماهنگی شکل‬ ‫تاثیرگذارتری پیدا می کند‪ .‬در بحث مربوط به عراق و‬ ‫افغانس��تان تاثیرگذاری روسیه به همکاری ایران است‬ ‫و اینها فاکتورهایی است که روسیه به انها کامال توجه‬ ‫دارد‪ .‬در مس��اله قفقاز و اسیای مرکزی‪ ،‬درست است‬ ‫که روسیه در این مناطق وضعیت نسبی دارد و سال ها‬ ‫در این منطقه فعالیت کرده اس��ت اما می داند که اگر با‬ ‫ایران همکاری داشته باشد راحت تر و بیشتر می تواند‬ ‫فعالیت کند‪ .‬بنابراین تنها مس��اله منافع مالی روس��یه‬ ‫نیست‪ ،‬بلکه منافع ملی کشورها هم در مناسبات میان‬ ‫انها نقش بسیار اساسی دارد‪.‬‬ ‫ممکن اس��ت امریکا پیشنهادی به روسیه داده باشد‬ ‫که روس��یه از منافع ملی و اقتصادی خود در مقابل‬ ‫ایران صرف نظر کند؟‬ ‫مناسبات روسیه و امریکا‪ ،‬چند وجهی است که مسائل‬ ‫مختلف��ی در این رابطه تاثیرگذار اس��ت‪ ،‬یکی از این‬ ‫مس��ائل تاثیرگذار ایران اس��ت‪ .‬برخی تصورشان این‬ ‫است که فاکتور ایران‪ ،‬فاکتور بسیار تعیین کننده است‬ ‫و همه جوانب مناسبات روسیه و امریکا در ایران تعیین‬ ‫می شود‪ .‬اما اینطور نیست‪ .‬واقعیت این است که روابط‬ ‫ایران و روسیه تنها یکی از فاکتورهای تاثیر گذار است‪،‬‬ ‫همچن��ان که روابط ایران و امریکا یکی از فاکتورهای‬ ‫تاثیر گذار بر روابط ایران و روسیه است‪ .‬بنابراین باید‬ ‫توجه داشته باشیم که هر امتیازی که امریکا به روسیه‬ ‫داده باش��د‪ ،‬در ارتباط با پرونده هسته ای ایران نیست‪.‬‬ ‫این دو کشور در معادالت بین المللی خود چند مشکل‬ ‫اساسی داشتند‪ ،‬یکی بحث مربوط به استقرار سپر دفاع‬ ‫موشکی در لهس��تان و جمهوری چک است‪ .‬دیگری‬ ‫گسترش ناتو به سمت اوکراین و گرجستان و دیگری‬ ‫بحث مربوط به اس��تفاده از اسمان روسیه برای ارسال‬ ‫تدارکات به افغانس��تان ب��ود و موضوعات دیگری که‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫یادداشت‬ ‫مریم یوسفی‬ ‫تنش های زودگذر‬ ‫محمد ش��وری‪ ،‬کارشناس روسیه در مرکز مطالعات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت‪ ،‬روابط ایران و‬ ‫روس��یه را با توجه به زیرساخت هایی که طی س��ال ها رابطه میان دو کشور شکل گرفته در شرایط کنونی‬ ‫بحرانی نمی داند و معتقد است که به زودی تنش های موجود میان کشورها با گفت و گو و دیپلماسی به حالت‬ ‫عادی باز خواهد گشت‪.‬‬ ‫در مناس��بات دو کشور تاثیرگذار اس��ت‪ .‬ما باید به‬ ‫این موضوع دقت کنیم که پرونده هسته ای ایران تنها‬ ‫یکی از فاکتورهای موجود در روابط میان روسیه و‬ ‫امریکاست‪.‬‬ ‫با توجه به انچه مطرح کردید وضعیت نیروگاه بوشهر‬ ‫و موشک های اس ‪ 300 -‬چه خواهد شد؟‬ ‫نیروگاه بوشهر مس��اله ای است که روسیه از ابتدا‬ ‫س��عی کرد تا این مساله را از قطعنامه ها جدا کند‪.‬‬ ‫این تاخیر پنج س��اله بوش��هر هیچ توجیهی ندارد‬ ‫و تحریم های س��ازمان ملل هم هی��چ ارتباطی به‬ ‫نیروگاه بوش��هر ندارد‪ .‬این اهرم فشاری است که‬ ‫روس ه��ا در این س��ال ها از ان اس��تفاده کرده اند‪.‬‬ ‫خ��ود انها می گویند که این تاخیر دالیل فنی دارد‬ ‫و بیش از انکه بخواهد به امریکا ارتباطی داش��ته‬ ‫باش��د‪ ،‬این اهمال خ��ود روس هاس��ت و از این‬ ‫اهرم در مناسباتش��ان علیه ما استفاده می کنند‪ .‬در‬ ‫بحث ‪ 300-S‬که یک موش��ک کامال دفاعی است‬ ‫و قدرت پدافندی ای��ران را در مقابل هواپیماهای‬ ‫دشمن به ایران افزایش می دهد‪ ،‬روس ها پول این‬ ‫موشک ها را گرفته اند اما انها را تحویل نمی دهند‪.‬‬ ‫این مساله به امریکا مرتبط است و امریکایی ها و‬ ‫اسرائیلی ها به روسیه فشار می اورند و معتقدند که‬ ‫اگر روسیه این موشک را در اختیار ایران بگذارد‪،‬‬ ‫قدرت تهاجمی انها در برابر ایران ضعیف می شود‬ ‫و این هم از نکات جالبی اس��ت که روسیه تن به‬ ‫این خفت می دهد و امریکایی ها موشک پاتریوت‬ ‫را به لهس��تان تحویل می دهند و قدرت لهستان را‬ ‫در مقابل روس��یه افزایش می دهند‪.‬‬ ‫ای��ن درگیری های لفظی میان روس��یه و ایران چه‬ ‫نتیجه ای در بر خواهد داشت؟‬ ‫ای��ن درگیری های لفظی اگر به ص��ورت دیپلماتیک‬ ‫باشد هیچ اش��کالی ندارد و ایران می تواند به وسیله‬ ‫دیپلمات های خ��ود محکم حرف های خ��ود را به‬ ‫طرف روس��ی بزند‪ .‬اما مطرح ش��دن این مسائل در‬ ‫مجامع عمومی کمکی به پیشبرد سیاست های ایران‬ ‫نمی کند‪ ،‬بلکه موجب می ش��ود روس ها هم واکنش‬ ‫نش��ان دهند و امریکایی ها هم بتوانند از این مسائل‬ ‫بهره برداری کنند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫در شرایط کنونی ایا انتقاد از روسیه کار درستی بود و ایا انتظارات ما از کشور روسیه درست است؟‬ ‫انتقاد کردن از روسیه در این شرایط دو ماخذ می تواند داشته باشد؛ اول به عنوان کشوری که در بحث تحریم های‬ ‫ایران شرکت کرده است‪ ،‬ایران می تواند انتقادهای خودش را از روسیه داشته باشد و به رغم روابطی که بین ایران و‬ ‫روسیه وجود دارد‪ ،‬در امری مشارکت کرده که انتظار ایران این نبوده است‪ .‬اما اینکه ما بیش از این از روسیه انتظار‬ ‫داشته باشیم و تصور کنیم که روسیه باید منافع ما را هم پیگیری می کرد و با توجه به منافع ما عمل می کرد‪ ،‬این‬ ‫انتقاد مبنای زیادی ندارد و به هر حال روسیه قدرت بزرگی است که منافع متنوعی دارد و حوزه منافع خود را در‬ ‫حوزه های مختلفی تعریف کرده است‪ .‬یکی از حوزه های منافعی اش رابطه با ایران است و به همین دلیل باید به‬ ‫منافع متعدد روسیه توجه کنیم‪ ،‬ضمن اینکه در این شرایط نیازی نداریم که همه را در یک فضای سفید و سیاه نگاه‬ ‫کنیم‪ ،‬بدان معنا که همه را یا دوست یا دشمن خود بدانیم‪ .‬تعدادی زیادی از کشورها هستند که درفضای خاکستری‬ ‫قرار دارند و تا انجایی که بتوانند با ما کار می کنند و جایی که منافعشان اقتضا کند‪ ،‬ممکن است برخالف منافع ما‬ ‫عمل کنند‪ .‬ما هم باید توجه داشته باشیم که بی جهت برای خودمان دشمن درست نکنیم‪.‬‬ ‫عده ای بر این باورند که انتقاد مستقیم ایران به کرملین‪ ،‬به ایجاد دشمنی میان ایران و روسیه منجر شد که به‬ ‫نفع ما نبود‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫حداقل نوع لحن و ادبیاتی که به کار گرفته شد‪ ،‬با توجه به نوع رابطه ای که ما با روسیه داشتیم‪ ،‬به نظر می رسد لحن‬ ‫تندی بود‪ .‬به هر حال اینکه در یک مکان عمومی روسیه مورد انتقاد قرار بگیرد به جز اینکه این بحث را به حوزه‬ ‫افکار عمومی بکشانیم و افکار عمومی را تحریک کنیم‪ ،‬نتیجه دیگری نخواهد داشت‪ .‬من نمی دانم که ما چه نتیجه‬ ‫مثبتی می توانیم از این مساله بگیریم؟ در حالی که مجاری دیپلماتیک بین ایران و روسیه برقرار است و می توانستیم به‬ ‫راحتی از این طریق انتقادهای خودمان را به روسیه منتقل کنیم و بدون اینکه انها را به سمتی سوق دهیم که بخواهند‬ ‫به طور علنی با ما مخالفت های بیشتری کنند‪ ،‬انها را به سمت همکاری با خودمان جلب کنیم‪.‬‬ ‫روسیه همواره یک سیاست دوگانه را نسبت به ایران اعمال می کرده‪ ،‬اما همواره هم سعی کرده است که نشان دهد‬ ‫با ایران همراه تر است‪ .‬اما به نظر می رسد که اکنون قاطع تر از گذشته در مقابل ایران ایستاده است‪ .‬علت این مساله‬ ‫چیست؟ ایا امریکا سعی کرده روسیه را در این مساله همراه خود کند و به روسیه باج داده است؟‬ ‫این دوگانگی برداشت ماست‪ .‬وقتی از زاویه نگاه روس ها نگاه کنیم‪ ،‬انها منافع خودشان را دنبال کرده اند‪ .‬همه می دانند که‬ ‫این روابط ایران و روسیه در دوران فروپاشی است که یک رابطه متعادلی میان دو کشور برقرار شده است و این رابطه متعادل‬ ‫بسیار نوپاست و هنوز ان بنیان های مستحکم خود را پیدا نکرده است‪ .‬فکر می کنم با توجه به شرایطی که روسیه در این‬ ‫دو دهه اخیر داشته انها ناگزیر بودند که منافعی از خودشان را دنبال کنند که در بسیاری از مواقع این منافع خالف منافع ما‬ ‫بوده‪ .‬بنابراین در بسیاری از موارد ما احساس می کنیمکه انها یک بازی دوگانه انجام می دهند‪ ،‬در صورتیکهوقتی بامارابطه‬ ‫برقرارمی کنندودرصورتیکهباامریکایی هاصحبتمی کنند‪،‬تنهامنافعخودشانرادنبالمی کنند‪،‬اینماهستیمکهگاهی‬ ‫تصورات و انتظاراتمان را بیش از حد و تصور می کنیم که اگر کشوری با ما کار کرد نباید با مخالفین ما کاری داشته باشد‪.‬‬ ‫در بحث مبادله سوخت‪ ،‬غربی ها بیشتر موافق بودند این تبادل سوخت از طریق کشور روسیه انجام شود‪ .‬باید‬ ‫این تغییر مواضع مدودف را اقدامی تالفی جویانه در این جهت قلمداد کنیم؟‬ ‫طبیعتا وقتی روس ها دیدند ما در فرایند تبادل سوخت روس ها را کنار گذاشتیم و انها گله ‍مند بودند و به نوعی‬ ‫خواس��تند این ابراز نارضایتی خودش��ان را اعالم کنند‪ ،‬البته ما هم باید دنبال منافع ملی خودمان باشیم و نباید به‬ ‫این مساله توجه کنیم که در این مساله روس ها گله مند می شوند یا خیر‪ .‬از این قبیل موارد به خصوص در روابط‬ ‫کشورهای مستقلی مانند ایران و روسیه ممکن است بروز کند‪ .‬مهمتر از این مساله‪ ،‬نوع مدیریت کردن اتفاقات‬ ‫در روابط کشورهاست‪ .‬اگر قرار باشد با هر نوع فراز و نشیبی رهبران کشورها بخواهند به طور جدی با یکدیگر‬ ‫رو در رو بشوند‪ ،‬خالف عقل دیپلماتیک عمل کرده اند‪ .‬به نظر می رسد نیاز است با مدیریت بهتری امور را کنترل‬ ‫کنیم و اجازه دهیم اوضاع به حالت عادی بازگردد‪.‬‬ ‫ایا ممکن تنش هایی که به وجود امده بهانه دیگری برای تاخیر در احداث نیروگاه بوشهر یا تحویل موشک های‬ ‫‪ S-300‬باشد؟‬ ‫بله‪ ،‬روس ها سعی می کنند از ابزارهای محدود خودشان استفاده کنند و اگر نیاز باشد ممکن است که نوعی بازی را در‬ ‫این حوزه ها هم دنبال کنند‪ ،‬اما تمام این شرایط‪ ،‬شرایطی است که می تواند بسیار موقتی و زودگذر باشد‪ .‬این ما هستیم که‬ ‫می توانیم این شرایط را به یک شرایط زودگذر و موقتی تبدیل کنیم و مسائل را سریع حل و فصل کنیم و از سر بگذرانیم‪.‬‬ ‫من فکر می کنم هر کشوری سعی می کرد از این ابزارها استفاده کند‪ .‬به طوری که شاهد بودیم بالفاصله پس از پیروزی‬ ‫انقالب کشورهای غربی بسیاری از قراردادهایشان را متوقف کردند یا اینکه زیر تعهدات خود زدند‪.‬‬ ‫ایا ممکن است این تنش ها در شورای امنیت به ضرر ایران تمام شود و عالوه بر اینکه علیه ایران در شورای‬ ‫امنیت رای دهد‪ ،‬سایر کشورها را هم با خود همسو کند؟‬ ‫البته روس ها ممکن است خودشان به قطعنامه ای علیه ایران رای دهند اما بعید است سردمدار تالشی علیه ایران در‬ ‫این زمینه باشند‪ .‬من فکر می کنم در بحث تحریم ها انچه باید اتفاق می افتاد‪ ،‬اتفاق افتاده است و موافقتی که غرب‬ ‫از روسیه نیاز داشت را گرفته و بیش از این نیز از روسیه نمی خواهد‪.‬‬ ‫تو گوهای بیشتر با روس ها می تواند بسیاری از مسائل را‬ ‫در چنین شرایطی دیپلماسی بهترین راه حل است‪ .‬گف ‬ ‫حل کند و اجازه ندهد بیش از این بین دو کشور تنش ایجاد شود‪ .‬به هر حال نه روس ها انقدر دوست دارند که‬ ‫بخواهند یکی از انها را از دست بدهند و نه ایرانی ها انقدر کم دشمن دارند که بخواهند یکی دیگر به انها اضافه‬ ‫کنند‪ .‬در چنین شرایطی بهترین کار افزایش گفت و گوها و روابط دیپلماتیک است‪.‬‬ ‫‪37‬‬ ‫چهره‬ ‫همه چیز در مورد اقای البی‬ ‫حذف باهنر از نایب رئیسی پارلمان ایران حکایت حذف تدریجی یک عمل گرای سیاسی است‪ .‬او طی‬ ‫‪ 5‬سال‪ ،‬فاصله هم داستان شدن با دولت نهم تا منتقد دولت دهم را طی کرد‪ .‬در این فاصله او از نیابت‬ ‫حداد عادل تا شکست از ابوترابی و صدر را تجربه کرد تا مانند یک عملگرای سیاسی طعم برد و باخت‬ ‫را چشیده باشد‪ .‬باهنر مرد البی های پنهان است‪ .‬باید منتظر بازگشت مهندس بود‬ ‫محمدرضا باهنر در انتخابات دوره دوم مجلس به پارلمان‬ ‫راه یافت و تا کنون به جز دوره‏های اول و ششم در همه‬ ‫مجالس پس از انقالب حضور داشته است‪.‬‬ ‫وی در مجال��س چه��ارم و پنج��م ب��ه عنوان منش��ی‬ ‫هیات رئیسه و در مجالس هفتم و هشتم به مدت شش‬ ‫سال نایب رئیس پارلمان بوده است‪.‬‬ ‫باهنر‪ ،‬موس��س و دبیر کل جامعه اس�لامی مهندس��ین‬ ‫از احزاب اصولگرای س��نتی اس��ت‪ ،‬حزبی که محمود‬ ‫احمدی‏ن��ژاد هم از اعضای اولیه ان اس��ت‪ .‬این نماینده‬ ‫مجلس در مجلس پنجم به ریاس��ت فراکسیون اکثریت‬ ‫انتخاب ش��د و در انتخابات ریاست جمهوری هفتم از‬ ‫حامیان اصلی علی اکبر ناطق نوری بود‪.‬‬ ‫پ��س از شکس��ت جن��اح راس��ت در انتخاب��ات‬ ‫ریاس��ت جمهوری هفتم‪ ،‬محمدرضا باهن��ر حرکت با‬ ‫چراغ خاموش را اغاز کرد و همراه با سران جناح راست‬ ‫سنتی‪ ،‬شورای هماهنگی نیروهای انقالب اسالمی را بنیان‬ ‫نهاد ‪ .‬او در انتخابات مجلس ششم نامزد شد اما به توفیقی‬ ‫دست نیافت و نتوانست به پارلمان راه یابد‪.‬‬ ‫شکس��ت در انتخابات اما باعث نشد از عرصه سیاست‬ ‫کناره گیری کند‪ ،‬کار حزبی در جامعه اسالمی مهندسین‬ ‫را ادامه داد تا سرانجام در انتخابات مجلس هفتم توانست‬ ‫پس از یک دوره غیبت در مجلس‪ ،‬این بار از زادگاه خود‬ ‫به پارلمان راه یابد‪.‬‬ ‫در مجلس هفتم همگان او را از گزینه‏های اول ریاس��ت‬ ‫می‏دانستند اما ترجیح داد با رایزنی‏های گسترده‪ ،‬غالمعلی‬ ‫حدادع��ادل را بر کرس��ی ریاس��ت بنش��اند و خود به‬ ‫نایب رئیسی مجلس هفتم بسنده کرد تا رئیس در سایه این‬ ‫مجلس لقب بگیرد و چهار سال در این جایگاه حضور‬ ‫داش��ت‪ .‬انتخابات ریاست جمهوری نهم در دومین سال‬ ‫فعالیت مجلس هفتم برگزار ش��د‪ .‬باهن��ر و جریان‏های‬ ‫همس��و با او اگر چ��ه در انتخابات ریاس��ت جمهوری‬ ‫نهم از علی الریجانی حمای��ت می‏کردند اما با راهیابی‬ ‫محمود احمدی نژاد و اکبر هاشمی رفسنجانی به مرحله‬ ‫دوم و پیروزی شهردار تهران در این انتخابات‪ ،‬رئیس در‬ ‫سایه مجلس هفتم ردای حمایت از دولت را بر تن کرد‬ ‫و به گفته خودش‪« :‬البی می‏کردیم تا وزیران رای اعتماد‬ ‫بگیرند‪».‬‬ ‫او تا پایان مجلس هفتم با دولت نهم همراهی می‏کرد و‬ ‫برخی از همراهی‏های وی با دولت اعتراضات نمایندگان‬ ‫را برانگیخت‪ .‬از جمله این همراهی‏ها و حمایت‏ها می‏توان‬ ‫به تالش باهنر برای تصویب لوایح دولت در مجلس هفتم‬ ‫و جلوگیری از استیضاح وزیران کابینه نهم اشاره کرد‪.‬‬ ‫باهنر که تا پایان مجلس هفتم مورد انتقاد نمایندگان منتقد‬ ‫دول��ت بود اما از ابتدای مجلس هش��تم هدف انتقادات‬ ‫نمایندگان حامی دولت قرار گرفت‪.‬‬ ‫با اغاز به کار مجلس هشتم‪ ،‬رفتار سیاسی محمدرضا باهنر‬ ‫تغییر کرد و انتقاداتی به دولت وارد اورد‪ .‬همین انتقادات‬ ‫باعث شد تا نتواند رای نمایندگان حامی دولت را از ان‬ ‫خود کند و به جایگاه نایب رئیسی دوم تنزل یابد‪.‬‬ ‫گفته می شود باهنر در استانه انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دهم در اردوگاه اصولگرایان حامی میرحسین موسوی قرار‬ ‫گرف��ت‪ .‬حتی برخی عنوان کرده اند که او علت حمایت‬ ‫‪38‬‬ ‫خود از اخرین نخس��ت وزیر ای��ران را این گونه توجیه‬ ‫کرده اس��ت‪« :‬با توجه به احتمال پیروزی اصالح طلبان‪،‬‬ ‫باید با حمایت از موسوی از تکرار دوم خرداد جلوگیری‬ ‫نماییم‪ ».‬او پس از پیروزی مجدد محمود احمدی نژاد در‬ ‫ای��ن انتخابات‪ ،‬بر خالف تالش‏هایش در مجلس هفتم‪،‬‬ ‫این بار سعی کرد تا پای برخی وزرای پیشنهادی به کابینه‬ ‫نرس��د‪ .‬اما این تالش‏ها به نتیجه نرسید و تنها سه وزیر‬ ‫پیشنهادی احمدی‏نژاد از راهیابی به دولت بازماندند‪.‬‬ ‫باهنر در نطق خود در بررسی و نقد کابینه پیشنهادی دولت‬ ‫دهم تاکید داش��ت که از موضعی «خاکستری» صحبت‬ ‫کرده است‪ .‬باهنر البته بعدها رای اعتماد مجلس هشتم به‬ ‫اکثریت وزرای پیشنهادی دولت دهم را مربوط به توصیه‬ ‫رهبر معظم انقالب به مجلس دانست و اعالم کرد که اگر‬ ‫توصیه ایشان نبود شاید هشت یا ‪ 9‬وزیر رای نمی‏اوردند‪.‬‬ ‫عبدالرض��ا داوری‪ ،‬معاون خبر خبرگ��زاری جمهوری‬ ‫اس�لامی در دوره محمد جعفر بهداد هم��ان روزها در‬ ‫یادداش��تی به مقایس��ه ش��خصیت محمدرضا باهنر با‬ ‫مظفر بقایی پرداخت‪ .‬او در یادداش��ت خود با عنوان «از‬ ‫مظفر بقایی تا محمدرضا باهنر کرمانی» نوش��ت‪« :‬مظفر‬ ‫بقایی کرمانی که از چهره‏های پیچیده تاریخ معاصر ایران‬ ‫اس��ت‪ ،‬یک مکتب خاص را در س��پهر سیاس��ت ایران‬ ‫پایه‏گ��ذاری کرد ک��ه به جرات می‏ت��وان از ان به عنوان‬ ‫مکتب سیاست حرفه‏ای یاد کرد‪ .‬در مکتب سیاسی مظفر‬ ‫بقایی کرمانی این منافع گروهی است که اصالت می‏یابد‪.‬‬ ‫این‏گونه است که مظفر بقایی کرمانی در اسفند ‪ 1329‬در‬ ‫زمره همراهان نهضت ملی ش��دن نفت در کنار مرحوم‬ ‫مصدق قرار گرفت‪ .‬با اینکه بقایی کرمانی از بنیان گذاران‬ ‫نهضت مل��ی و از امضا کنندگان طرح ملی ش��دن نفت‬ ‫بود ولی از سال ‪ ۱۳۳۱‬به بهانه مخالفت با دکتر مصدق‪،‬‬ ‫ش��کاف‏افکنی در میان رهبران نهضت را دنبال کرد و تا‬ ‫کودتای ‪ ۲۸‬مرداد از هیچ اقدامی برای به شکست کشاندن‬ ‫نهضت ملی ایران کوتاهی نکردند‪.‬‬ ‫ام��ا همانگونه که مظفر بقایی کرمانی در چانه‏زنی‏هایش‬ ‫ب��ا مرحوم مصدق کامیاب نبود و در کمتر از ‪ 2‬س��ال به‬ ‫تعارض با وی کشیده شد و سپس تالش کرد تا مجلس‬ ‫را با مصدق رو در رو نماید‪ ،‬محمدرضا باهنر کرمانی هم‬ ‫به زودی دریافت که احمدی نژاد از جنس سیاست‏بازان‬ ‫و سیاست‏پیشگانی که سیاست را در پشت درهای بسته‬ ‫می‏ازمایند نیس��ت‪ ،‬بلکه احمدی نژاد بران است تا عهد‬ ‫فراموش ش��ده انقالب اس�لامی را احیا نماید و دولت‬ ‫و سیاس��ت را یک بار دیگر مردمی و ملی سازد‪ .‬اینگونه‬ ‫بود که خط مشی احمدی نژاد سیاست پیشگی رایج را به‬ ‫کناری نهاد و به تبع ان بود که سیاست‏ورزانی چون باهنر‬ ‫کرمانی در میانه دهه ‪ 80‬شمسی دریافتند که احمدی نژاد‬ ‫از جنس انان نیس��ت و برای مقابله با او باید طرحی نو‬ ‫درانداخت‪ ،‬همان‏گونه که بقایی کرمانی هم در اولین سال‬ ‫دهه ‪ 30‬شمسی تعارفات را به کناری نهاد و پروژه شکاف‬ ‫مجلس ‪ -‬دولت را کلید زد‪.‬‬ ‫محمدرضا باهنر کرمانی هم از همراهی با اصولگرایان اغاز‬ ‫کرد اما در ازمون بزرگ انتخابات خرداد ‪ ،88‬نام خود را‬ ‫در جبهه «نه احمدی نژاد» ثبت کرد‪ .‬اگر دوگانه‏انگاری های‬ ‫جریان مظفر بقایی کرمانی در شکاف‏افکنی میان مجلس‬ ‫و دولت توانس��ت فصل اخر داستان ملی شدن نفت را‬ ‫در دهه ‪ 30‬با شکس��ت به پایان رس��اند‪ ،‬نباید اجازه داد‬ ‫تا فعالیت های جریان باهنر کرمانی در تفرقه‏افکنی میان‬ ‫دولت و مجلس‪ ،‬پیروزی‏های بزرگ ملت در س��ال های‬ ‫اخیر را با چالش روبه رو نماید‪.‬‬ ‫این گون��ه تحلیل های نزدیکان دولت حکایت از جدایی‬ ‫همیش��گی باهنر از دولت ده��م دارد‪ .‬گویا اکنون فصل‬ ‫مفارقت فرا رسیده است‪.‬از سوی دیگر‪ ،‬باهنر مدت‏هاست‬ ‫تالش می‏کند تا حزبی جدید برای خود تاسیس نماید‪ .‬او‬ ‫این حزب را پیش��رفت و عدالت نامگذاری کرده و قصد‬ ‫دارد روزنامه ای به نام پیشرفت به عنوان ارگان این حزب‬ ‫راه‏اندازی کند ؛ حزبی که تاکنون پا نگرفته است‪.‬‬ ‫در این خصوص برخی رسانه ها با انتشار اخباری مدعی‬ ‫شده اند که احتمال انتشار روزنامه باهنر جدی شده و او‬ ‫حتی با چند شخصیت رسانه ای اصولگرا برای راه اندازی‬ ‫روزنامه رایزنی کرده است‪.‬‬ ‫پس از عدم انتخاب برای حضور در هیات رئیسه مجلس‪،‬‬ ‫او در نخستین مصاحبه اش گفته است‪« :‬ما تخلفات دولت‬ ‫از قان��ون را زیاد و مفصل داریم و البته تمام تالش خود‬ ‫را می کنی��م که از این تخلفات پیش��گیری ش��ود‪ ،‬چون‬ ‫در بعضی جاها‪ ،‬مدیران اجرایی به دلیل عدم تس��لط به‬ ‫قانون مرتکب تخلف می ش��وند‪ .‬در جاهایی احس��اس‬ ‫می کنیم که دولت در تخل��ف از قانون عمد دارد‪ .‬اینکه‬ ‫اقای رئیس جمهور گفته یک قانون تصویب شده که من‬ ‫اجرای ان را به مصلحت کش��ور نمی دانم‪ ،‬جزو حقوق‬ ‫رئیس جمهور نیس��ت و رئیس جمهور مکلف به اجرای‬ ‫قانون اس��ت‪ .‬حتی اگر ایش��ان قانون��ی را به مصلحت‬ ‫نمی دان��د ب��از راه دارد و بای��د طی ارس��ال یک الیحه‬ ‫دو فوریتی‪ ،‬تقاض��ای اصالح قانون را مطرح کند‪ .‬اینکه‬ ‫ایش��ان بگویند فالن قانون تصویب ش��ده و من رایزنی‬ ‫کردم و با خبر ش��دم نمایندگان خودش��ان به این نتیجه‬ ‫رسیده اند که اشتباه کردند‪ ،‬حرف غیرمنطقی و غیرمستدل‬ ‫و غیرحقوق��ی اس��ت‪ ».‬برخی تحلیلگ��ران معتقدند با‬ ‫گذشت زمان شیب انتقادات باهنر نسبت به دولت بیشتر‬ ‫خواهد شد‪ .‬باید منتظر اقای سیاستمدار ماند‪ .‬او چگونه‬ ‫باز می گردد؟‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سیاست‬ ‫باهنر چگونه نایب رئیس نشد‬ ‫ارزو ترابخانی‬ ‫مجلس هش��تم‪ ،‬مجلس اتفاقات مهم برای اصولگرایان‬ ‫است‪ .‬چه انکه در این مجلس ارایش سیاسی این طیف‬ ‫که اکثریت کرسی ها را در اختیار دارند با چینش متفاوت و‬ ‫البته تغییرات متناوبی مواجه بوده است‪.‬‬ ‫غالمعل��ی حداد ع��ادل ک��ه در کارنامه اش ی��ک دوره‬ ‫چهار س��اله ریاست مجلس را داشت به ناگاه در مجلس‬ ‫هشتم از جایگاه ریاست به صندلی های صحن تنزل پیدا‬ ‫ک��رد تا علی الریجانی به ج��ای او بر نمایندگان مجلس‬ ‫هش��تم ریاست کند‪ .‬اما بهانه نگارش این گزارش اتفاقی‬ ‫است که برای محمد رضا باهنر‪ ،‬نایب رئیس مجلس افتاد‪.‬‬ ‫همه چیز از بعد از ظهر روز دوم خرداد ش��روع شد‪ .‬شاید‬ ‫تا ان روز کمتر تحلیلگر سیاس��ی پیش بینی کرده بود که‬ ‫جایگاه باهنر در هیات رئیسه به کس دیگری سپرده شود‪.‬‬ ‫در این روز فراکسیون اصولگرایان مجلس به محمدرضا‬ ‫باهنر برای باقی ماندن در سمت نایب رئیس دوم مجلس‬ ‫هشتم رای نداد و او فقط توانست ‪95‬رای کسب کندتا با‬ ‫اختالف چهار رای جایگاه خود را به شهاب الدین صدر‬ ‫بدهد‪ .‬روال کار این اس��ت که فراکس��یون اکثریت که به‬ ‫لحاظ تعداد نماینده طبیعتا تعیین کننده اصلی است معموال‬ ‫قب��ل از برگزاری انتخابات در صحن مجلس با برگزاری‬ ‫یک انتخابات درون گروهی تصمیم تشکیالتی خود را در‬ ‫مورد اعضای شرکت کننده در انتخابات می گیرد و بر اساس‬ ‫یک مشی اخالقی غیر از اعضای منتخب کس دیگری از‬ ‫فراکسیون در روز رای گیری نامزد انتخابات نمی شود‪.‬‬ ‫اما در مورد باهنر گویا این داس��تان رنگ دیگری به خود‬ ‫گرفته بود‪ .‬رای نیاوردن او در روز رای گیری فراکس��یون‬ ‫انقدر ناباورانه بود که بس��یاری از اعضا بر خالف مش��ی‬ ‫موجود اصرار بر کاندیداتوری باهن��ر در روز رای گیری‬ ‫مجلس داشتند‪ .‬چنانکه س��یدرضا اکرمی‪ ،‬نماینده تهران‬ ‫گفته بود ش��اخص بودن باهنر در کار تشکیالتی‪ ،‬تجربه‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫باال و س��ابقه نمایندگی اش ایجاب می کند که به رغم نظر‬ ‫فراکسیون او در روز رای گیری کاندیدا شود‪ .‬اظهاراتی از‬ ‫این قبیل از سوی بسیاری از باسابقه های مجلس تکرار شد‬ ‫و تقریبا این احتم��ال در میان برخی تحلیلگران در حال‬ ‫قوت گرفتن بود که باهنر به رغم نظر فراکس��یون کاندیدا‬ ‫خواهد ش��د‪ .‬چه اینکه حتی بسیاری از اعضای شاخص‬ ‫اقلیت نیز که می دیدند قرار است یک نماینده نزدیک به‬ ‫دولت جایگزین باهنر شود پیغام هایی برای حضور او در‬ ‫روز انتخابات و وعده حمایت فرستادند‪ .‬اختالف رای کم‬ ‫و نیز حمایت اعضای فراکسیون اقلیت از باهنر نوید این را‬ ‫می داد که او در صورت کاندیداتوری با رایی باالتر از صدر‬ ‫در صندلی خود تکیه خواهد زد‪ .‬همین احتماالت بود که‬ ‫موجب ش��د طیف حامی دولت با نگرانی در مصاحبه ها‬ ‫اظهاراتی را مطرح کنند که باهنر نباید کاندیدا ش��ود‪ .‬در‬ ‫همین زمینه بود که حمید رسایی در یادداشتی نوشت‪« :‬از‬ ‫اتفاقات جالب انتخابات این دور فراکسیون‪ ،‬حضور اقایان‬ ‫فرهنگی و کوثری در ترکیب هیات رئیسه بود‪ .‬اما مهمتر‬ ‫از انها‪ ،‬پیشی گرفتن صدر از باهنر در کرسی نایب رئیسی‬ ‫بود‪ .‬این اتفاق برای باهنر س��خت بود‪ ،‬اما به راحتی با ان‬ ‫کنار امد‪ ،‬چرا که بالفاصله بعد از اعالم نتایج ارا از صندلی‬ ‫خودش بلند شد و به سمت صندلی صدر رفت و ضمن‬ ‫روبوسی‪ ،‬انتخابش را تبریک گفت‪ .‬این را باید از امتیازات‬ ‫باهنر ش��مرد‪ ،‬هر چند در همان جلسه بعد از مشخص‬ ‫ش��دن ترکیب ارا‪ ،‬برخی نمایندگان ک��ه معموال خود را‬ ‫در این مواقع ش��یرین می کنند‪ ،‬نزد باهنر امدند و وی را‬ ‫برای کاندیدا شدن در صحن تشویق کردند‪ ،‬اما من که به‬ ‫رفتارهای سیاسی باهنر انتقاداتی دارم‪ ،‬این را بارها گفته ام که‬ ‫باهنر به تصمیمات جمعی و رفتار تشکیالتی پایبند است‪».‬‬ ‫رسایی در ادامه این مطلب با بیان اینکه «انتخاب اقای صدر‬ ‫به عنوان نایب رئیس باعث شد تا برخی افراد چهره خود‬ ‫را بیشتر نمایان کنند» از جمله این افراد را مشاور رسانه ای‬ ‫الریجانی خوانده و با اشاره به برخی سایت ها و مطبوعات‬ ‫ی ترغیب باهنر به نامزدی برشمرده‪،‬‬ ‫و انچه تالش انها برا ‬ ‫اورده اس��ت‪« :‬حتی این س��ایت ها راه حل ه��م در برابر‬ ‫اقایباهنرقراردادندونوشتندبهتراستباهنردرجلسهروز‬ ‫چهارشنبهحاضرنباشد‪،‬تادیگرانویراکاندیداکنند ‪،‬چون‬ ‫با توجه به اقبال اقلیت اصالح طلب به وی احتمال رای اوری‬ ‫او بیشتر است‪ .‬اما اینکه باهنر با شکستن عهد تشکیالتی‬ ‫خود‪ ،‬پشت پا به سابقه سیاسی اش خواهد زد‪ ،‬به عقیده من‬ ‫هرگز این اتفاق نمی افتد‪».‬البته این قضیه به همین جا ختم‬ ‫نش��د و یکی از نمایندگان در مورد احتمال کاندیداتوری‬ ‫باهنر گفت‪ :‬باهنر درصورت کاندیداتوری از فراکس��یون‬ ‫اصولگرایان اخراج می شود‪ .‬ولی اسماعیلی‪ ،‬عضو شورای‬ ‫مرکزی فراکس��یون اصولگرایان گفت‪« :‬اگر کاندیداهای‬ ‫هیات رئیسه ای که در فراکسیون اصولگرایان رای الزم را‬ ‫کسب نکردند اگر در صحن علنی مجلس کاندیدا شوند از‬ ‫فراکسیون اصولگرایان اخراج می شوند‪ .‬اعضای فراکسیون‬ ‫نمی توانند به طور مس��تقل اعالم کاندیداتوری کنند زیرا‬ ‫زمانی که اساسنامه فراکسیون مورد قبول قرار گرفت نقشه‬ ‫راه مشخص شد‪ .‬نمی توان به صورت سلیقه ای عمل کرد‪.‬‬ ‫بعید می دانم اقای باهنر که فردی سیاسی و پایبند به اصول‬ ‫پذیرفته شده است برای کاندیداتوری نایب رئیسی مجلس‬ ‫اقدام کند‪».‬اما با قطعی شدن عدم حضور باهنر‪ ،‬فراکسیون‬ ‫اقلیت تصمیم به معرفی یک کاندیدا از میان خود گرفت‬ ‫و به همین جهت پزشکیان را برای روز رای گیری نامزد‬ ‫مورد حمایت خود اعالم کرد‪ .‬روز رای گیری فرا رس��ید‬ ‫و در انتخابات هیات رئیس��ه ش��هاب الدین صدر با ‪145‬‬ ‫رای توانس��ت بر کرسی بر جای مانده از باهنر تکیه زند‪،‬‬ ‫رقیب او‪ ،‬پزشکیان که از جانب اصالح طلبان نامزد شده‬ ‫بود با اختالف سی رای نتوانست از رقیب پیشی بگیرد‪.‬‬ ‫نایب رئیس جدید مجلس شورای اسالمی پس از انتخابات‬ ‫درباره علت رویکرد نمایندگان به وی در انتخابات اخیر‬ ‫گفت‪« :‬نمایندگان خواهان تغییراتی در مجلس هستند که‬ ‫فعال تر ش��دن مجلس و تعامل بیشتر مجلس با سایر قوا‬ ‫از ان جمله است‪ ».‬ش��هاب الدین صدر‪ ،‬در پاسخ به این‬ ‫سوال که پیام انتخاب وی به عنوان نایب رئیس دوم چیست‪،‬‬ ‫گفت‪« :‬به دلیل اینکه درفعالیت های انتخابات مجلس هشتم‬ ‫من دبیر شورای مرکزی جبهه متحد اصولگرایان بودم در‬ ‫حقیقت بار انتخابات برعهده من بود و تمام فعالیت های‬ ‫انتخاباتی که در استان ها و شهرستان ها انجام شد نیز زیر‬ ‫نظر بنده انجام گرفت‪ .‬همه نمایندگان ارتباط تنگاتنگ با‬ ‫من داشتند و البته اکثریت قاطع منتخبان نیز همان لیست‬ ‫جبهه متحد اصولگرایان است‪ .‬در دو سال گذشته همواره‬ ‫در مجمع فراکسیون اصولگرایان من را برای نیابت رئیس‬ ‫مجلس کاندیدا می کردند ولی به علت تعهد تشکیالتی که‬ ‫داشتیم هر کسی رای بیشتری می اورد در صحن علنی هم‬ ‫رعایت کرده و کاندیدا نمی شد‪ .‬این دفعه بعد از دو سال به‬ ‫نظر می رسد نمایندگان خواهان تغییراتی در مجلس هستند‬ ‫و می خواهند مجلس فعال تر باش��د‪ ».‬وی البته این را هم‬ ‫گفت که به دلیل جایگاهی که باهنر در مجلس دارد‪ ،‬این‬ ‫رای به مفهوم پاسخ منفی به وی نیست‪.‬‬ ‫اما در حالی که بس��یاری از نمایندگان و تحلیلگران رای‬ ‫باالی پزش��کیان را معنا دار می دانستند‪ ،‬احمد توکلی در‬ ‫مصاحبه ای گفت‪« :‬میزان رای باالی اقای پزشکیان ربطی‬ ‫به اکثریت و اقلیت مجل��س ندارد‪ .‬باهنر به تصمیمات‬ ‫فراکسیون اکثریت پایبند بود‪ ،‬به همین دلیل نامزد نشد‪ .‬ولی‬ ‫اگر در جلس�� ه علنی نامزد می شد رای می اورد‪ .‬اکثریت‬ ‫عموم فراکسیون اصولگرایان حامی دولت هستند و تغییری‬ ‫در رفتارهای مجلس رخ نخواهد داد‪».‬‬ ‫باهنر در میان ناباوری بسیاری از نمایندگان از این پس باید‬ ‫از صندلی های صحن و در کنار حداد عادل‪ ،‬رئیس پیشین‬ ‫مجل��س که حاال او هم از صحن مجلس به صندلی های‬ ‫هیات رئیسه می نگرد به وظایف نمایندگی اش عمل کند‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫چهره‬ ‫قائم مقام جامعه اسالمی مهندسین‪:‬‬ ‫باهنر کمک زیادی به دولت کرده بود‬ ‫غالمحسین امیری قائم مقام جامعه اسالمی مهندسین بر این باور است که باهنر هیچ گاه علیه دولت اقدام نکرده و تک تک وزرا به کمک باهنر‬ ‫به دولت اذعان می کنند‪ .‬امیری حذف باهنر ا ز ترکیب هیات رئیسه را تاسف اور می داند‪ .‬با او در مورد محمد رضا باهنر به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫باهنر به رغم انکه می توانست در هیات رئیسه مجلس‬ ‫کاندیدا ش��ود و حتی رای باالیی کسب کند‪ ،‬این‬ ‫کار را نکرد و به مرامنامه فراکس��یون اصولگرایان‬ ‫تن داد‪ .‬به نظر شما علت عدم کاندیداتوری باهنر‬ ‫چه بود؟‬ ‫همانطور که گفتید ایش��ان منشور‪ ،‬ایین نامه و قوانین‬ ‫فراکسیون اصولگرایان مجلس را رعایت کرد و از این‬ ‫رو کار اقای باهنر جای تقدیر دارد‪ .‬وی در انجام امور‬ ‫مجلس‪ ،‬قوانین و مصالح کش��ور جزو افراد بی نظیر‬ ‫است که عدم انتخاب ایشان جای بسی تاسف دارد‪.‬‬ ‫البته قرار ش��ده در قس��مت های دیگر مجلس ایفای‬ ‫نق��ش بکند تا بتواند نقیصه های فعلی را جبران کند‪،‬‬ ‫لذا اقای باهنر متعلق به خودش نیس��ت‪ ،‬وی متعلق‬ ‫به نظام بوده و اندیش��ه و فکرش هم نظام اس��ت و‬ ‫تالش می کند از تمام لحظات و امکانات و نیروهای‬ ‫دوستان خود برای نظام جمهوری اسالمی بهره بگیرد‬ ‫و کارایی نظام را باال ببرد‪.‬‬ ‫قرار اس��ت باهنر به کدام قس��مت مجلس برود تا‬ ‫نقایص را برطرف کند؟‬ ‫در هم��ان معاون��ت نظ��ارت باق��ی می مان��د و در‬ ‫قسمت هایی نظیر برنامه پنجم نیز می تواند نقش افرینی‬ ‫کند‪.‬‬ ‫خیلی ها معتقدند خروج باهنر از ترکیب هیات رئیسه‬ ‫از دایره تاثیر گذاری او می کاهد‪.‬‬ ‫خیر‪ ،‬من معتقدم زیاد فرق نمی کند ایشان کجا فعالیت‬ ‫کند‪ .‬او هر جا باش��د انجام وظیفه می کند و کارش را‬ ‫‪40‬‬ ‫در قوه مقننه را نداشتند‪ ،‬از این رو بیشتر به نظر باهنر‬ ‫در تصمیم گیری ها رجوع می کردند؟‬ ‫نه‪ ،‬چنین مس��اله ای را نمی ش��ود گفت‪ .‬ایشان االن هم‬ ‫تاثیرگذاری الزم را دارد‪.‬‬ ‫یعنی تاثیرگذاری وی در مجلس هش��تم نس��بت به‬ ‫مجلس هفتم کمتر نشده است؟‬ ‫بعید می دانم‪ ،‬ایشان با همان قوت و قدرت در مجلس‬ ‫ایفای نقش می کند‪ .‬البته ش��اید از برخی زوایا ش��اهد‬ ‫برخی تفاوت ها باش��یم ولی اق��ای باهنر همان وظیفه‬ ‫خود را انجام می دهد‪.‬‬ ‫ایش��ان در تش��کیل هیات وزیران دولت نهم اعمال‬ ‫نف��وذ زیادی کرد ولی در دولت دهم چنین قضیه ای‬ ‫را شاهد نبودیم‪ ،‬چرا؟‬ ‫دولت دهم ادامه دولت نهم است و تغییرات در حوزه‬ ‫وزیران کم بود‪.‬‬ ‫اما خیلی از وزرای پیش��نهادی ک��ه روز اول باهنر‬ ‫معرفی کرده بود به مرور زمان ا ز ترکیب هیات دولت‬ ‫خارج شدند‪.‬‬ ‫این بس��تگی به نظر رئیس دولت دارد‪ .‬ایش��ان افراد را‬ ‫ازموده و متوجه ش��ده بود با چه افرادی می تواند ادامه‬ ‫همکاری دهد‪ .‬از طرفی خیلی از اسامی را به اقای باهنر‬ ‫منتس��ب می کردند‪ ،‬در حالیکه ایشان نقشی در وزارت‬ ‫انها نداشت‪ .‬مثال می گفتند زاهدی وزیر علوم قبلی را‬ ‫باهنر معرفی کرده‪ ،‬در حالی که چنین موضوعی صحت‬ ‫نداشت‪.‬‬ ‫قرار بود اقای باهنر بعد از انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫دهم یک حزب تش��کیل دهد‪ .‬کار تاسیس حزب به‬ ‫کجا رسید؟‬ ‫انجام می دهد‪.‬‬ ‫حزبی که کنگره قبلی ما تاس��یس ان را تصویب کرده‬ ‫ی دولت نقد زیادی را به باهنر وارد‬ ‫نماین��دگان حام ‬ ‫بود کل کارهایش انجام شده است ولی با توجه شرایطی‬ ‫کردند‪ .‬این نقدها از انتخابات هیات رئیسه فراکسیون‬ ‫که در کشور به وجود امد فعال دوستان اعالم فعالیتش‬ ‫اصولگرایان سال گذشته شدت گرفت تا به امروز که‬ ‫را به وقت مناسبی موکول کردند‪.‬‬ ‫منجر به حذف ایشان شد‪ ،‬چرا؟‬ ‫تا انتخابات شوراها یا انتخابات‬ ‫این را بای��د انها جواب دهند‪.‬‬ ‫مجلس نهم حزب پیش��رفت‬ ‫باهنر تمام ت�لاش خود را در‬ ‫جهت تقوی��ت دولت چه در خیل��ی از اس��امی را ب��ه اعالم حضور خواهد کرد؟‬ ‫سال گذشته و چه امسال به کار اقای باهنر منتسب می کردند‪ ،‬منتظر مساعد شدن فضا هستیم‪،‬‬ ‫بع��د از ان می توانی��م راجع به‬ ‫گرفت‪ .‬از وزرا که سوال کنید‬ ‫تک تک انها این اعتقاد را دارند در حالیکه ایش��ان نقش��ی در حزب بیشتر اظهارنظر کنیم‪.‬‬ ‫از ای��ن رو همه دولتی ها قصد وزارت انه��ا نداش��ت‪ .‬مث�لا برخی می گویند حرکت باهنر‬ ‫ندارند که علیه باهنر کار بکنند می گفتند زاه��دی وزیر علوم برای تاسیس حزب و روزنامه‬ ‫و در هر گرایش فکری ش��اید قبلی را باهن��ر معرفی کرده‪ ،‬یک ن��وع حرکت به س��مت‬ ‫به لحاظ سلیقه ای اختالف نظر در حال��ی که چنی��ن موضوعی ریاس��ت جمهوری است‪ .‬ایا‬ ‫اینطور است؟‬ ‫به وجود‬ ‫بیاید‪ .‬پیگیری مسائل صحت نداشت‬ ‫نه‪ ،‬اینکه باهنر بگوید هدف من‬ ‫ایشان که در‬ ‫ریاست جمهوری یازدهم است‬ ‫شخصی عمل نمی کند بلکه‬ ‫را من نشنیدم‪.‬‬ ‫مصالح گروهی‪ ،‬تشکیالتی و‬ ‫یعنی چنین قصدی ندارند؟‬ ‫‪ ...‬را در نظ��ر می گیرد‪ ،‬پس اختالفی می تواند وجود‬ ‫در اینده مشخص می شود ولی تا به حال نشانه هایی از‬ ‫داشته باشد؟‬ ‫این رویکرد را من مشاهده نکرده ام که وی قصد چنین‬ ‫باهن��ر کمک های زیادی به دول��ت کرد و می کند‪ ،‬وی‬ ‫کاری را داشته باشد‪.‬‬ ‫مقلد و تابع مقام معظم رهبری اس��ت و هر چه ایشان‬ ‫وقتی مجلس هفتم و هش��تم تش��کیل شد به لحاظ‬ ‫بگویند باهنر نیز به ان پایبند است‪.‬‬ ‫تجربه کاری در حوزه قانونگذاری باهنر باسابقه ترین‬ ‫تاثیرگذاری باهنر در مجلس هفتم بس��یار بیش��تر از‬ ‫فرد بود‪ ،‬چرا برای ریاست مجلس اقدام نکرد؟‬ ‫مجلس هش��تم ب��ود‪ ،‬چرا؟ ایا ب��ه ان خاطر نبود که‬ ‫اقای باهنر دنبال ریاس��ت نیست‪ ،‬ایشان دنبال خدمت‬ ‫چهره های شاخص مجلس هفتم سابقه و تجربه کار‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سیاست‬ ‫اس��ت به عبارت دیگر ایش��ان تشنه خدمت است نه‬ ‫ش��یفته قدرت‪ .‬من در طول زمانی که با ایشان هستم‬ ‫این را از رفتار و کردار وی برداشت کرده ام‪.‬‬ ‫یعنی بیش��تر دوس��ت دارند پش��ت صحنه فعال‬ ‫باشند؟‬ ‫ایشان در هر جایی که فعالیتش برای نظام مفید است‬ ‫تالش می کند‪ .‬قبال هم گفتم ایشان یک سرمایه است‬ ‫که در طول عمر جمهوری اسالمی پرورش یافته‪ ،‬لذا‬ ‫باید از ظرفیت ایش��ان برای فعالی نظام استفاده کرد‪.‬‬ ‫باهنر خودش را خادم نظام می داند‪.‬‬ ‫بعد از انتخابات ریاست جمهوری دهم باهنر هیچ گاه‬ ‫موضع تندی علیه جریان اصالحات نگرفت و حتی‬ ‫با عسگر اوالدی صحبت کرد تا اقای مهدوی کنی‬ ‫به صحنه بیاید و اختالفات را حل کند‪ ،‬چرا؟‬ ‫چرا‪ ،‬در نهایت ایش��ان خیلی تن��د هم برخورد کرد‪.‬‬ ‫وی گفت که سران فتنه باید محاکمه بشوند چرا که‬ ‫انها از نظام جدا ش��ده اند و االن هم همین عقیده را‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫درحال حاضر تندرو های اصولگرا قائلند به اینکه‬ ‫اصالحات از صحنه سیاس��ت کشور حذف شده‬ ‫و میانه رو ها نیز امیدی به بازگش��ت اصالح طلبان‬ ‫ندارند‪ .‬اقای باهن��ر در چند موضعگیری اخیرش‬ ‫حذف تفکر اصالحات را رد کرده است‪ ،‬چرا؟‬ ‫این حرف درستی است چون تفکر اصالحات قابل‬ ‫حذف نیس��ت‪ .‬این تفکر در جامعه هس��ت‪ .‬ش��یوه‬ ‫حض��رت امام را در نظر بگیری��د؛ جامعه روحانیون‬ ‫از جامعه روحانیت منفک ش��د ول��ی مهم در درون‬ ‫نظام ماندن است‪ .‬اگر اصالحات هم از نظام بخواهد‬ ‫فاصله بگیرد حذف می شود و این منحصر به جناح‬ ‫اصالحات نیس��ت بلکه در مورد هر سلیقه سیاسی‬ ‫دیگ��ر هم صدق می کند‪ .‬م��ا نمی توانیم تحمل کنیم‬ ‫که عده ای بروند با دش��منان قسم خورده نظام دست‬ ‫بدهند‪ .‬عده ای از اصالح طلبان هستند که چنین مشی‬ ‫ندارند‪ .‬والیت‪ ،‬نظام و مصالح کش��ور را قبول دارند‬ ‫ک��ه می توانند تحت نظر رهبری که نظام را قبول دارد‬ ‫هدایت شوند‪ .‬انهایی که در گذشته بودند دیگر لیاقت‬ ‫رهبری اصالحات را ندارند زیرا اس��یبی که اینها به‬ ‫انقالب زدند امریکا نزد‪ .‬این یک واقعیت است‪.‬‬ ‫اقای باهنر با تاس��یس حزب می خواهد چه هدفی‬ ‫را دنبال کند؟‬ ‫هدف ایشان تربیت نیرو برای اداره کشور‪ ،‬فعال کردن‬ ‫نیروهای غیرفعال و هماهنگ کردن این نیروها است‬ ‫تا همگان به انقالب اسالمی خدمت کنند‪.‬‬ ‫یعنی ایش��ان برای اینده سیاس��ی خود جایگاهی‬ ‫باالتر از نایب رئیسی مجلس را متصور است؟‬ ‫ای��ن را باید خود وی پاس��خ دهد ولی من ندیدم که‬ ‫باهنر تشنه قدرت باشد‪.‬‬ ‫باالخره حزب وسیله ای برای کسب و حفظ قدرت‬ ‫است؟‬ ‫یک��ی از اهداف ان کس��ب قدرت اس��ت‪ ،‬ولی یک‬ ‫حزب در س��ایه خدم��ت به نظام و م��ردم می تواند‬ ‫به قدرت هم دس��ت پیدا کند‪ .‬شما د ر ترکیه حزب‬ ‫عدالت را نگاه کنید؛ امد به جامعه خدمت کرد و االن‬ ‫در مسائل سیاسی هم نقش مهمی را ایفا می کند‪ .‬هر‬ ‫حزبی هم بتواند در ایران برای مردم و کشور کارامد‬ ‫باشد مس��لما مردم به ان اقبال می کنند چون جامعه‬ ‫اس��ت که نیروها را برای قانونگذاری و امور اجرایی‬ ‫گزینش می کند‪.‬‬ ‫ش��ما به عنوان ش��خصی که نزدیک به اقای باهنر‬ ‫هستید اینده سیاسی وی را چگونه می بینید؟‬ ‫اینده سیاس��ی وی را بسیار روش��ن می بینم‪ ،‬ایشان‬ ‫فردی تیزه��وش و دوراندیش اس��ت که حرکاتش‬ ‫براساس تدبیر و تحلیل انجام می شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫س هیات داوری فراکسیون اصولگرایان‪:‬‬ ‫رئی ‬ ‫نگفتیم اگر باهنر کاندیدا شود اخراجش می کنیم‬ ‫س هیات داوری فراکسیون‬ ‫«به خاطر نخبگان نمی شود اساسنامه را تغییر داد‪ ».‬این موضع ابراهیمی‪ ،‬رئی ‬ ‫اصولگرایان است‪ .‬وی بر این باور است که باهنر وظیفه خود را انجام داد که کاندیدا نشد ولی اینکه‬ ‫گفته می شد اگر کاندیدا شود از فراکسیون اخراج می شود حرف هیات داوران نیست‪ .‬عضو جامعه‬ ‫روحانیت مبارز تصمیم گیری هیات داوران فراکسیون اکثریت را مستقل از جوسازی ها می داند‪.‬‬ ‫باهنر به قواعد فراکس��یون احترام گذاشت و در انتخابات‬ ‫هیات رئیسه شرکت نکرد‪ .‬این اقدام او را چگونه ارزیابی‬ ‫می کنید؟‬ ‫این یک تعهد اخالقی است و می بایست این کار را می کرد‪.‬‬ ‫وقتی همگان مرامنامه فراکس��یون را قبول می کنند بایستی بر‬ ‫همه مواد ان توجه داشته باشند‪ .‬هدف اساسنامه ان است که‬ ‫فرد مدعی اصولگرایی به مصوبات فراکس��یون خود احترام‬ ‫بگذارد‪ .‬ایش��ان احترام گذاشت و حرکت وی قابل تقدیر و‬ ‫تشکر است‪ .‬این وظیفه و تعهد همه نمایندگان اصولگراست‪،‬‬ ‫اما کسانی که احترام نمی گذارند کارشان قابل ارزیابی است و‬ ‫می تواند بر حضور انها در فراکسیون اثرگذار باشد‪.‬‬ ‫فراکسیون انقالب اسالمی روز قبل از انتخابات هیات رئیسه‬ ‫گفته بود اگر محمد رضا باهنر در انتخابات کاندیدای نایب‬ ‫رئیسی مجلس شود باید از فراکسیون اصولگرایان اخراج‬ ‫ش��ود‪ .‬ایا نظر هیات داوری فراکس��یون اصولگرایان هم‬ ‫همین بود؟‬ ‫هیات داوری در هر موردی می نشیند و قضیه را بررسی می کند تا مشخص شود تخلف طرف تا چه حد است‪.‬‬ ‫اگر تخلف قابل توجه باشد اخراج وی طبیعی است اما هیچ کس نمی تواند برای هیات داوران تعیین تکلیف‬ ‫کند‪ .‬این هیات مستقل از اظهار نظرها عمل می کند و نه فقط این جریانی که گفتید بلکه هیچ جریان دیگری‬ ‫نمی تواند برای ان تعیین تکلیف مشخص کند‪ ،‬چرا که طبق اساسنامه تصمیم می گیرد‪.‬‬ ‫اگر افرادی بخواهند با جو تبلیغات رسانه ای نظری را القا کنند با انها برخورد نخواهد شد؟‬ ‫باز هم تکرار می کنم کس��ی قادر به این کار نیس��ت‪ .‬در ثانی الزم نیست با انها برخورد شود بلکه به حرفشان‬ ‫عمل نمی کنیم‪.‬‬ ‫تحت فشار قرار دادن هیات داوری فراکسیون اصولگرایان تخلف محسوب نمی شود؟‬ ‫مگر می شود جلوی دهان مردم را گرفت تا حرف نزنند؛ این خود خالف است‪ .‬هر کس باید حرفش را بزند‪،‬‬ ‫اظهار عقیده و انتقاد ممنوع نیس��ت‪ .‬اما این را هم باید بگویم که هیات داوران تحت تاثیر و تحت امر کس��ی‬ ‫نیست و براساس اساسنامه اقدام می کند‪.‬‬ ‫اگر بحث رس��یدگی به تخلفات اس��ت چرا برخی افراد که در فراکسیون رای الزم را کسب نکردند در‬ ‫صحن مجلس کاندیدا شدند؟‬ ‫هیات داوری به تخلفات گذشته کاری ندارد و از این پس مسائل را مورد توجه قرار می دهد‪ .‬منظور شما چه‬ ‫کسی است؟‬ ‫اقایان دلخوش و ساعدی؟‬ ‫دلخوش مشروط امد و ما نیز با ورود ایشان موافقت کردیم‪.‬‬ ‫شرط شما برای کاندیداتوری دلخوش چه بود؟‬ ‫ایش��ان به جلس��ه ما امد و پس از طرح ش��روطی که ان را بازگو نمی کنم‪ ،‬هیات داوران کاندیداتوری وی را‬ ‫پذیرفت‪ .‬در مورد اقای ساعدی هم این طور نبود‪ .‬وی در رای گیری فراکسیون با اقای کوثری یک میزان رای‬ ‫اورد و در شرایط مساوی حق داشت نامزد شود‪.‬‬ ‫از این مباحث که بگذریم درس��ت اس��ت که فقط همان افرادی که رای اوردند کاندیدا شوند‪ ،‬چرا که‬ ‫در زمان رای گیری اگر چندین رای جابه جا می ش��د پزش��کیان عضو فراکس��یون اقلیت نایب رئیسی را‬ ‫می گرفت؟‬ ‫هیچ لزومی به در نظر گرفتن شخص رزرو نیست‪ .‬همیشه از فراکسیون اقلیت یک نفر کاندیدا می شود و در‬ ‫صورت ورود ش��خص اضافی به کاندیداها تقسیم ارا صورت می گیرد و دیگر قطعا کاندیدای اصولگرا رای‬ ‫نمی اورد‪ .‬پس این اقدام خالف عقل است و عاقالنه ترین کار ان است که نمایندگان اصولگرا به اندازه ای که‬ ‫رای می اورند‪ ،‬نامزد شوند‪ .‬دو تیم فوتبال بازی می کنند‪ ،‬یک تیم که با خودش رقابت نمی کند‪.‬‬ ‫خیلی ها معتقدند با رفتن باهنر از هیات رئیسه نقش فراکسیونی اش از این پس تضعیف می شود‪ .‬انها می گویند‬ ‫باهنر باید کاندیدا می شد و حاال که دیگر از هیات رئیسه رفته دیگر نفوذش را از دست داده است‪...‬‬ ‫وظیفه باهنر این بود که کاندیدا نشود و من به مسائل دیگر کار ندارم‪ ،‬مالک رای افراد است‪ .‬در مجلس خیلی‬ ‫افراد خوب هستند ولی رای نمی اورند‪ .‬این یک واقعیت است و نمی توان کاری کرد‪.‬‬ ‫پس شما مخالف نظر این عده هستید؟‬ ‫این حرف باطلی اس��ت چون خالف اساس��نامه فراکسیون اصولگرایان است‪ .‬اساسنامه این را می گوید‪ ،‬حاال‬ ‫نقش هر کس��ی هر چه می خواهد باش��د‪ .‬ما چه کار باید بکنیم‪ ،‬مگر می شود اساسنامه را تغییر داد‪ .‬خود اقایان‬ ‫امضا کردند‪ ،‬چه کارش می توان کرد‪ .‬انچه این مدعیان می گویند یعنی اینکه افراد نخبه را از اساس��نامه استثنا‬ ‫کنیم و این امکانپذیر نیست‪.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫چهره‬ ‫محمدرضا خباز‪:‬‬ ‫باهنر حاال بیشتر می تواند البی کند‬ ‫«اداره مجلس سخت است زیرا نیاز به یکسری ریزکاری ها دارد که باهنر در طول شش دوره نمایندگی مجلس و شش سال حضور در جایگاه‬ ‫نایب رئیسی با ان اشنا بود ولی مجلس فرد امتحان نداده ای را جایگزین وی کرد‪ ».‬این را محمدرضا خباز می گوید‪ .‬وی معتقد است‪« :‬تجربه باهنر از‬ ‫تجربه ابوترابی بیشتر است‪ ،‬از این رو بهتر بود در ترکیب هیات رئیسه حفظ می شد‪ ».‬وی خروج باهنر از ترکیب هیات رئیسه را موجب تقویت قدرت‬ ‫البی گری وی می داند تا جایی که امکان دارد در انتخابات هیات رئیسه فراکسیون اصولگرایان که در مرداد ماه برگزار می شود در جایگاه ریاست بنشیند‪.‬‬ ‫چرا فراکس��یون خط امام مجل��س چند روز قبل‬ ‫از انتخابات هیات رئیس��ه اعالم ک��رد اگر باهنر‬ ‫در صحن برای نایب رئیسی کاندیدا شود‪ ،‬از وی‬ ‫حمایت می کند در حالیکه فراکسیون اصولگرایان‬ ‫به نایب رئیسی وی رای نداده بود؟‬ ‫این مس��اله را باید دبیر کل و س��خنگوی فراکسیون‬ ‫ج��واب دهد‪ ،‬م��ن در این رابط��ه نمی توانم حرفی‬ ‫بزنم‪.‬‬ ‫در این رابطه تصمیم جمعی گرفته شده بود؟‬ ‫بل��ه‪ ،‬توضیح راجع ب��ه جزئیات تصمی��م بر عهده‬ ‫سخنگو و رئیس گذاشته شده است‪.‬‬ ‫فارغ ازمسائل مذکور عملکرد باهنر را در جایگاه‬ ‫نایب رئیس چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫من در مجلس هفتم حضور نداش��تم ولی در طول‬ ‫دو س��ال از عمر مجلس هش��تم‪ ،‬معتقدم که رئیس‬ ‫و ن��واب رئیس بهت��ر بود تغییر نکنن��د چون برای‬ ‫انس��جام مجلس و هیات رئیسه این اتفاق بهتر بود‪.‬‬ ‫اقای باهنر از پختگی خاصی برخوردار بود که این‬ ‫پختگی فارغ از مس��ائل جناحی حاصل شش دوره‬ ‫حضور ایشان در مجلس و چندین دوره قرار گرفتن‬ ‫در ترکیب هیات رئیس��ه است‪ ،‬لذا بهتر می توانست‬ ‫در اداره مجل��س عم��ل کن��د‪ .‬اداره مجلس غیر از‬ ‫اداره یک دس��تگاه دیگر نظیر یک وزارتخانه است‪.‬‬ ‫در وزارتخانه ها وقتی وزیر منصوب می ش��ود مقام‬ ‫مافوق هست و با رای کارمندان در ان جایگاه قرار‬ ‫نمی گیرد‪ .‬از این رو حاکمیت دارد‪ .‬در مجلس اینطور‬ ‫نیست؛ اعضای هیات رئیسه با رای خود نمایندگان در‬ ‫جایگاه رئیس‪ ،‬نایب رئیس و منشی و کارپرداز قرار‬ ‫می گیرند که طبیعتا جنس مدیریت مجلس با جنس‬ ‫‪42‬‬ ‫مدیریت اجرایی متفاوت اس��ت‪ .‬اداره کردن مجلس از‬ ‫اداره کردن کشور سخت تر است‪ ،‬چون نمایندگان خود‬ ‫را هم پای اعضای هیات رئیس��ه می دانند و هیچ تفاوتی‬ ‫به لحاظ حقوقی و قانونی بین رئیس مجلس با س��ایر‬ ‫نمایندگان حتی اقلیت های مذهبی نیست‪ .‬بنابراین ادم‬ ‫از عده ای رای بگیرد و بعدا هم به رای انها نیازمند باشد‬ ‫و بخواهد در اینده ب��ا رای خود انها بر انها حکومت‬ ‫کن��د نی��از ب��ه یکس��ری ریزکاری های خ��اص دارد‪.‬‬ ‫اق��ای باهنر این توانایی را داش��ت ول��ی وقتی خود‬ ‫فراکسیون اکثریت به این نتیجه رسیده بودند که به کس‬ ‫دیگری رای بدهند دیگر ان تصمیم اجرا شد‪.‬‬ ‫رفتن باهنر از هیات رئیس��ه‪ ،‬جایگاه هیات رئیسه را‬ ‫تقویت کرد یا تضعیف؟‬ ‫عرض کردم ایشان تجربه ای داشت که نایب رئیس اول‬ ‫اقای ابوترابی ان را ندارد‪ .‬یعنی ابوترابی س��ه دوره در‬ ‫مجلس اس��ت در صورتی که باهنر بیش از شش دوره‬ ‫در قوه مقننه است‪ .‬ثانیا باهنر از ابتدای نمایندگی اش یا‬ ‫جزو هیات رئیس��ه کمیسیون بود یا عضو هیات رئیسه‬ ‫مجل��س‪ ،‬لذا توانای��ی وی در اداره مجلس بیش��تر از‬ ‫دیگران است و این حقیقتی غیرقابل انکار است‪ .‬البته‬ ‫هن��وز جناب اقای دکتر صدر نیامده تا ارزیابی ش��ود‬ ‫که ایشان چگونه عمل می کند‪ .‬توانایی های باهنر یک‬ ‫مساله ثابت شده بود ولی صدر باید توانایی هایش را به‬ ‫اثبات برساند‪ .‬به عبارت دیگر اقای باهنر امتحان پس‬ ‫داده ب��ود‪ ،‬ولی اقای صدر در اینده می خواهد امتحان‬ ‫پ��س دهد‪ .‬ل��ذا مجلس یک ادم امتح��ان داده و قبول‬ ‫ش��ده ای را با یک فرد ک��ه در اینده می خواهد امتحان‬ ‫بدهد تعویض ک��رد به همین جهت برخی نمایندگان‬ ‫در این رابطه دغدغه دارند‪.‬‬ ‫س��ال س��وم هر مجلس بهترین س��ال ان اس��ت‬ ‫فکر می کنید با ترکیب جدید پیگیری امور چگونه‬ ‫پیش برود؟‬ ‫دو تغییر به وجود امده اس��ت؛ یکی در منش��ی که‬ ‫جایگزینی اقای فرهنگی به جای اقای غفوری فرد‬ ‫زیاد فاحش نیست زیرا این دو خیلی با هم متفاوت‬ ‫نیستند‪ .‬بحث روی نایب رئیس دوم است‪ .‬اگر اقای‬ ‫ص��در بتواند مجل��س را اداره کن��د و از عهد ه کار‬ ‫بر بیاید ان موقع می شود عملکرد وی را با عملکرد‬ ‫اقای باهنر مقایسه کرد‪.‬‬ ‫رای ‪ 115‬نماینده به اقای پزشکیان برای خیلی ها‬ ‫تعجب اور بود‪ ،‬چون فراکسیون اقلیت ‪ 65‬عضو‬ ‫دارد‪ .‬به نظر ش��ما رای به ایشان بیشتر سلبی بود‬ ‫یا تاییدی؟‬ ‫معتقدم که فارغ از سلبی یا تاییدی بودن ارا‪ ،‬مساله ان‬ ‫است که واقعا دکتر پزشکیان شرایط تصدی جایگاه‬ ‫نایب رئیسی را دارد؟ فراکسیون خط امام اعتقاد دارد‬ ‫که بله ایشان ش��رایط احراز این پست را داراست‪.‬‬ ‫چون زمانی که ایشان وزیر بود ‪ ،‬وزیر توانمندی بود‬ ‫به طوری که بس��یاری از کارکنان وزارتخانه ارزوی‬ ‫چنین وزیری را دارند‪ .‬وقتی رئیس دانش��گاه علوم‬ ‫پزشکی بود انهایی که پزشک یا در انجا مامور بودند‬ ‫می گفتند ایش��ان از مدیران بنام وزارت بهداشت و‬ ‫درم��ان بود‪ ،‬االن هم که نماینده اس��ت یک نماینده‬ ‫با جربزه اس��ت که از حقوق م��ردم دفاع می کند و‬ ‫در دفاع از حقوق انها هیچ چیز نمی تواند مانع وی‬ ‫شود‪ .‬اینها ویژگی یک نماینده خوب است بنابراین‬ ‫فارغ از س��لبی یا ایجابی بودن ان ‪ 115‬ارا می گویم‬ ‫که حق پزشکیان بود‪.‬‬ ‫فک��ر می کنی��د از این پ��س ق��درت البی گری‬ ‫اقای باهنر با توجه به اینکه جایگاه نایب رئیسی را‬ ‫ترک کرده‪ ،‬افزایش می یابد یا کاهش؟‬ ‫باهنر وقتی خارج از هیات رئیسه باشد بهتر می تواند‬ ‫البی کند به دلیل انکه ایشان نائب رئیس فراکسیون‬ ‫اکثریت که هست چ ه بسا به عنوان رئیس فراکسیون‬ ‫هم انتخاب ش��ود‪ .‬چون ایشان به نوعی ایثار کرد و‬ ‫وقتی فراکس��یون به وی رای ن��داد دیگر در صحن‬ ‫علنی کاندیدا نش��د‪ .‬اگر می خواس��ت پشت پا بزند‬ ‫به رای فراکس��یون می امد خود را کاندیدا می کرد و‬ ‫این وفاداری اش را وقتی به فراکسیون ثابت کرد‪ .‬در‬ ‫مقابل فراکسیون هم ایشان را به عنوان رئیس انتخاب‬ ‫خواهد کرد که در ان صورت قدرت البی گری وی‬ ‫افزایش می یابد‪.‬‬ ‫باهنر ش��خصیتی تش��کیالتی اس��ت یا براساس‬ ‫مصلح��ت خودش البی می کن��د و امور را پیش‬ ‫می برد؟‬ ‫در مدتی ک��ه با باهنر کار کردم وی را ش��خصیتی‬ ‫تشکیالتی دیدم‪ ،‬چون اگر می خواست می توانست‬ ‫خ��ارج از تش��کیالت عم��ل کن��د و در انتخابات‬ ‫هیات رئیسه برای نایب رئیس مجلس کاندیدا شود‪.‬‬ ‫همین که این کار را نکرد نشان دهنده ان است که به‬ ‫تشکیالت بیشتر از خودش اهمیت می دهد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سیاست‬ ‫عضو فراکسیون انقالب اسالمی‪:‬‬ ‫با رفتن باهنر تغییری در نحوه اداره مجلس به وجود نمی اید‬ ‫ی می گوید خروج باهنر از ترکیب هیات رئیسه فضا را برای‬ ‫محمد حسین فرهنگی عضو فراکسیون انقالب اسالم ‬ ‫تاثیرگذاری وی محدود نکرده و وی می تواند در عرصه های دیگر مثمر ثمر باشد‪.‬‬ ‫عملکرد باهنر را طی شش سال نایب رئیسی مجلس‬ ‫چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫اقای مهندس باهنر از نیروهای با ارزش مجلس هستند‬ ‫و از جهات مختلف از جمله تجربه باالی وی به لحاظ‬ ‫س��نوات حضورش��ان در ادوار و نیز تس��لط ایش��ان‬ ‫بر برنامه ها توانمندی هایی اس��ت ک��ه حتی مخالفان‬ ‫سیاس��ی باهن��ر در مقاط��ع گوناگون ب��ه انها صحه‬ ‫گذاش��تند‪ ،‬به طوریکه قابل کتمان و نفی نیستند‪ .‬قبول‬ ‫مس��ئولیت در عرصه های مختلف سیاسی‪ ،‬اجتماعی‬ ‫و‪ ...‬از ایشان چهره قابل قبولی ساخته است‪ .‬فراکسیون‬ ‫جمع محدودتری از مجلس است؛ در داخل فراکسیون‬ ‫ع��ده ای با باهنر موافق نبودن��د یا با جناب دکتر صدر‬ ‫موافق تر بودند و هر کس براساس ادله و استدالل های‬ ‫خود در این رابطه نظری داشت‪ .‬از این رو وقتی برای‬ ‫انتخاب کاندیداهای هیات رئیسه در صحن رای گیری‬ ‫ش��د دکتر صدر با فاصل��ه چه��ار رای از اقای باهنر‬ ‫پیشی گرفت‪ .‬با مشخص شدن نظر جمع‪ ،‬اقای باهنر‬ ‫بدون فوت وقت به س��مت دکتر صدر حرکت کرد و‬ ‫به وی تبریک گفت و ارزوی موفقیت کرد‪ .‬برخی در‬ ‫مجلس تلقی می کردند که مهندس باهنر با پیشنهاد انها‬ ‫در صحن علنی نامزد خواهد شد و اگر این پیش بینی‬ ‫درس��ت از اب در می امد ایشان ش��انس زیادی برای‬ ‫کسب جایگاه نایب رئیسی داشت‪ ،‬اما رویکرد ابتدایی‬ ‫باهنر تا اخر ادامه یافت و ایشان در مقابل همه تاکیدات‬ ‫و خواس��ته ها مقاومت ک��رد و در صحن علنی جهت‬ ‫ورود به ترکیب اعضای هیات رئیسه کاندیدا نشد‪ .‬عدم‬ ‫کاندیداتوری وی برای فراکسیون اقلیت این تصور را‬ ‫پیش اورد که اگر ف��ردی دیگر کنار صدر قرار بگیرد‬ ‫قطعا رای می اورد ولی روز رای گیری مش��خص شد‬ ‫که این تصور غلطی اس��ت به ط��وری که فاصله میان‬ ‫دکتر صدر و دکتر پزشکیان ‪ 30‬رای بود‪ .‬در کل باهنر‬ ‫باتجربه و صاحب نظر در موضوعات مختلف است و‬ ‫جایگاه ارزشمندی میان نمایندگان مجلس دارد‪.‬‬ ‫تاثیرگ��ذاری اقای باهنر در معادالت مجلس از این‬ ‫پ��س افزایش می یاب��د یا با کاه��ش مواجه خواهد‬ ‫شد؟‬ ‫مجل��س ح��زب و تش��کیالت نیس��ت‪ ،‬باالخ��ره‬ ‫نواب رئیس نقش و وظیفه خاصی دارند که مسلما تغییر‬ ‫افراد در ای��ن زمینه زیاد موثر نخواهد بود‪ .‬اما مجلس‬ ‫منحصر به اداره جلس��ه نیست زیرا ارگان مختلفی در‬ ‫عرص��ه تصمیم گیری نقش افرین هس��تند که یکی از‬ ‫این ارگان ها پیش��نهاد ما به اق��ای باهنر برای تصدی‬ ‫ریاست فراکسیون کارشناسی طرح ها و لوایح است چرا‬ ‫ی در کارشناسی‬ ‫که این فراکسیون می تواند نقش مهم ‬ ‫طرح ها و لوایح ایفا کند‪ .‬البته این پیش��نهاد چند هفته‬ ‫قبل از انتخابات هیات رئیس��ه به اقای باهنر داده شده‬ ‫بود و بحث جدیدی نیست که به عدم رای اوری ایشان‬ ‫مربوط باش��د‪ .‬در صورتی که فراکسیون بتواند جایگاه‬ ‫خ��ودش را پیدا کند بس��یاری از مطال��ب انجا نقادی‬ ‫می ش��ود تا در جمع بندی نهای��ی صحن مورد عنایت‬ ‫قرار بگیرد‪ .‬لذا ایش��ان نقش تاثیرگذاری خودش را به‬ ‫اشکال مختلف می توانند ادامه دهند‪.‬‬ ‫فراکس��یون انقالب اس�لامی تقریبا در سال گذشته‬ ‫خیلی تالش داش��ت ت��ا اقایان الریجان��ی و باهنر‬ ‫را از هیات رئیس��ه فراکس��یون اصولگرایان حذف‬ ‫کن��د‪ ،‬به طوری ک��ه وقتی ترکیب نفرات ش��ورای‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫مرکزی دستخوش تغییر شد چهره های شاخص این‬ ‫فراکس��یون از عدم ش��انس باهنر و الریجانی برای‬ ‫ورود به هیات رئیسه حرف می زدند‪ ،‬چرا انها چنین‬ ‫نظری راجع به باهنر دارند؟‬ ‫چنین جمع بندی مطلقی در فراکسیون انقالب اسالمی‬ ‫نیس��ت‪ ،‬چرا که موافق��ان و مخالفان ایش��ان همانند‬ ‫فراکس��یون اصولگرایان در فراکسیون انقالب اسالمی‬ ‫نیز حضور دارند‪ ،‬ل��ذا برخی موافق موضع گیری ها و‬ ‫رفتارهای سیاس��ی وی بودند و برخی نیز مخالف که‬ ‫اینده همه نظرات تصمیم فراکس��یون انقالب اسالمی ‬ ‫می شود نه تالش ویژه برخی‪.‬‬ ‫حجت االس�لام اقا تهرانی به اقای الریجانی توصیه‬ ‫کرده اند که بین ریاست مجلس و ریاست فراکسیون‬ ‫اصولگرای��ان یکی را انتخاب کند‪ .‬فکر می کنید اگر‬ ‫امس��ال دکتر الریجانی این توصی��ه را بپذیرد باهنر‬ ‫پتانسیل الزم برای تصدی جایگاه ریاست فراکسیون‬ ‫اکثریت را دارد‪ ،‬با توجه به انکه در مجلس هفتم نیز‬ ‫ایشان رئیس فراکسیون بود؟‬ ‫مجل��س هش��تم ب��ا رویک��رد متفاوت��ی از مجلس‬ ‫هفت��م کار را ش��روع ک��رد و به جای انتخ��اب هیات‬ ‫رئیس��ه از طریق مجم��ع‪ ،‬نمایندگان مجامع اس��تانی‬ ‫ش��ورای مرکزی را تش��کیل می دهند تا با رای گیری‬ ‫هیات رئیس��ه فراکس��یون را انتخاب کنند‪ .‬از این رو‬ ‫خیل��ی از س��از و کارهای اقدامات فراکس��یون کامال‬ ‫تغیی��ر کرد‪ .‬در ثانی رئیس مجل��س هفتم عالقه ای به‬ ‫مدیریت فراکسیون اصولگرایان نداشت بنابراین زمینه‬ ‫برای ریاس��ت باهنر فراهم ش��د البته در ان زمان وی‬ ‫نای��ب رئی��س اول مجلس بود و نف��ر دوم مجلس به‬ ‫حس��اب می امد‪ .‬اما در مجلس هشتم همه این مسائل‬ ‫تغییر کرد در نتیجه انچه در مجلس فعلی شاهد هستیم‬ ‫با دوره گذش��ته کامال متفاوت است‪ .‬شرایطی که سال‬ ‫گذش��ته در فراکس��یون حاکم بود به برخی از مسائل‬ ‫انتخابات ریاست جمهوری دهم بر می گشت که جمع‬ ‫کثیری از نمایندگان عضو فراکسیون از دکتر الریجانی‬ ‫انتقاد داش��تند و بعد از ان این امور به س��مت اصالح‬ ‫پیش رفت و به تدریج این حساس��یت ها کاهش پیدا‬ ‫کرد‪ .‬در س��ال جاری من چنین حساس��یت وسیعی را‬ ‫بین اعض��ای فراکس��یون اکثریت به ویژه فراکس��یون‬ ‫انقالب اسالمی نمی بینم‪ ،‬هر چند ممکن است برخی‬ ‫اعضا بر همان نظر سال گذشته خود باقی باشند‪.‬‬ ‫یعنی شما می گویید تغییر هیات رئیسه مجلس هشتم‬ ‫در سال سوم به هیات رئیسه فراکسیون اصولگرایان‬ ‫تسری پیدا نمی کند؟‬ ‫س��از و کار فراکسیون با مجلس متفاوت است و الزاما‬ ‫تابع شرایط مجلس نیست‪ ،‬لذا از شرایط و قرائن تغییر‬ ‫اساسی در مدیریت فراکسیون اصولگرایان را برداشت‬ ‫نمی کنم چ��ون معتقدم ش��رایط و وضعیتی به وجود‬ ‫نیامده که الزم به این کار باشد‪.‬‬ ‫در کل این��ده سیاس��ی باهنر در مجلس هش��تم را‬ ‫چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫قطعا موقعیت ایشان تقویت می شود‪ .‬ممکن است در‬ ‫اخر خودشان به جمع بندی برسند که این روند را ادامه‬ ‫بدهند ولی انچه در کشور و مجلس ما وجود دارد ان‬ ‫است که ش��رایط برای مهندس باهنر نامساعد نیست‬ ‫حال انکه چه اتفاقی رخ دهد قابل پیش بینی نیس��ت‪.‬‬ ‫سال چهارم با انتخابات مجلس نهم تالقی خواهد کرد‬ ‫از این رو معادالت تغییر می کند‪.‬‬ ‫وقتی بررس��ی طرح یا الیحه ای در صحن علنی به‬ ‫پیچیدگی برخورد می کرد‪ ،‬اق��ای باهنر در جایگاه‬ ‫مدیریت می نشس��ت و کار با سرعت پیش می رفت‪.‬‬ ‫ایا هیات رئیسه جدید هم چنین ویژگی دارد؟‬ ‫خود دکت��ر الریجانی هم توانمندی هایی در این زمینه‬ ‫دارند و از طرفی این مش��ی اقای باهنر بعضا از سوی‬ ‫نماین��دگان مورد انتقاد قرار می گرفت‪ ،‬چون برخی از‬ ‫نظرات شنیده نمی شد و جمع بندی ها‪ ،‬جمع بندی های‬ ‫قابل قبولی نبود ولی درس��ت است چنین ویژگی در‬ ‫مهن��دس باهنر وج��ود دارد که یک موض��وع را ببرد‬ ‫و تمام کن��د‪ ،‬مخصوصا در بحث ه��ای بودجه ای که‬ ‫بحث های پرحاش��یه ای هم هستند‪ .‬اما دکتر الریجانی‬ ‫ه��م نش��ان داده در این جهات می توان��د عمل کند و‬ ‫تاثیرگذار باش��د‪ ،‬ضمن انکه اف��راد دیگر هم تجارب‬ ‫ارزنده ای کسب کردند مثال اقای ابوترابی مجلس هفتم‬ ‫با اقای ابوترابی مجلس هشتم تفاوت های زیادی دارد‪،‬‬ ‫لذا امیدواریم هیچ خالء و مشکلی به وجود نیاید‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫در باب تعامل حوزه و سینما‬ ‫‪ ...« )1‬در س��ال های بع��د از انق�لاب‪ ،‬این اعتقاد‬ ‫همه س��ویه و تا ح��دی تعصب امیز ب��ه فرهنگ‬ ‫اس�لامی باعث ش��د که به دعوت حوز ه علمی ه قم‬ ‫برای تدریس هنر‪ ،‬ادبیات و به خصوص س��ینما‪،‬‬ ‫نه فقط رضامندانه‪ ،‬بل شادمانه و جست وجوگرانه‬ ‫پاس��خ موافق بدهم‪ .‬بی پروا بگوی��م که حدود دو‬ ‫سال تدریس در حوزه ‪ ،‬برای من تدریس نبود بلکه‬ ‫بس��یار بیش از ان تحصیل بود و شناخت و کشف‬ ‫و شهود و اشنایی و دوستی و از نو جان گرفتن‪»...‬‬ ‫(ابوالمشاغل‪ /‬زنده یاد نادر ابراهیمی‪ /‬ص ‪)۲۴۸‬‬ ‫‪ )2‬اینکه چرا س��ینمای ما پس از ‪ 30‬سال نتوانسته‬ ‫انط��ور ک��ه باید به قش��ر مهم��ی از جامعه یعنی‬ ‫روحانی��ت بپردازد‪ ،‬نکته ای اس��ت ک��ه در پرونده‬ ‫حاض��ر بدان پرداخته می ش��ود‪ .‬البت��ه این نکته را‬ ‫جور دیگری هم می ش��د مطرح کرد‪:‬چرا حوزه و‬ ‫روحانیت به طور کامل س��ینما را نپذیرفته؟ واصال‬ ‫چه برداش��ت و تعریفی از این هنر دارد؟ دورنمای‬ ‫حوزه و در راس انها حوزه علمیه قم که هم اکنون‬ ‫مثل سال های دهه شصت کالس های هنری برگزار‬ ‫می کند‪ ،‬از این هنر چیس��ت؟ پاسخ به گزینه دوم‬ ‫خود سرفصلی است که انشاء اهلل در فرصت مناسب‬ ‫تو گ��و با خود حوزوی��ان به ان خواهیم‬ ‫و در گف ‬ ‫پرداخت‪.‬‬ ‫الو مس»‬ ‫‪ )3‬بهانه ط��رح موضوع‪ ،‬اکران فیل��م «ط ‬ ‫اس��ت‪ .‬این فیلم بعد از «زیر نور ماه» و «مارمولک»‬ ‫بارزترین نمونه ای است که درباره روحانیت ساخته‬ ‫شده‪« .‬پا برهنه در بهش��ت» هم تصویر جدیدی از‬ ‫این قش��ر نش��ان داد‪ .‬در فیلم اکران نشده «او» هم‬ ‫یک روحانی ش��خصیت اصلی اس��ت‪ .‬به جز این‬ ‫اث��ار‪ ،‬فیلم های دیگری هم هس��تند که نیم نگاهی‬ ‫به روحانیت داشته اند‪ ،‬اما مشخصا درباره این قشر‬ ‫نبوده اند‪ .‬در تلویزیون هم اگرچه روحانی را همواره‬ ‫دیده ایم اما تقریبا همه انها شمایلی مشابه داشته اند‬ ‫و اصال موضوع بحث ما نیست‪.‬‬ ‫‪ )4‬همه فیلم های س��اخته ش��ده درباره روحانیت‪،‬‬ ‫یک ش��اخصه مش��ترک دارن��د و ان پرداخت به‬ ‫ویژگی های س��نتی روحانیت است‪ .‬از انجا که در‬ ‫سالیان اخیر وجهه سیاسی این قشر پررنگ تر شده‪،‬‬ ‫س��عی کرده ایم به این مساله هم بپردازیم‪ .‬همایون‬ ‫اسعدیان‪ ،‬عبداهلل اسفندیاری‪ ،‬بهرام توکلی‪ ،‬منوچهر‬ ‫محمدی‪ ،‬سعید رجبی فروتن‪ ،‬رضا ناجی و بهروز‬ ‫شعیبی س��ینماگرانی هس��تند که به واسطه جنس‬ ‫فعالیت و دغدغه ش��ان برای این پرونده سراغ شان‬ ‫رفته ایم‪.‬‬ ‫‪ )5‬فرج اهلل سلحش��ور که زمانی طلبه بود و بعدها‬ ‫ان را ره��ا ک��رد و به صورت تخصصی به س��ینما‬ ‫روی اورد (مث��ل رض��ا کیانیان و مرحوم حس��ین‬ ‫پناهی) نظری جالب دارد‪ .‬او گفته اس��ت‪« :‬تاکنون‬ ‫هم��ه فیلم هایی که ب��ه روحانیت پرداخته اس��ت‬ ‫در جه��ت تخریب این چهره گام برداش��ته‪ .‬فیلم‬ ‫سینمایی «طال و مس» به عقیده من کامال در تخریب‬ ‫روحانیت قدم برداشته است‪ .‬در این فیلم شخصیت‬ ‫سیاسی‪ ،‬اجتماعی و اقتصادی روحانی نادیده گرفته‬ ‫شده است و صرفا روحانی در چارچوب خانه ان‬ ‫هم به بدترین شکل ممکن نمایش داده شده است‪».‬‬ ‫تو گو با «مثلث» به این نظر پاسخ‬ ‫اسعدیان در گف ‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫‪44‬‬ ‫تو گو با همایون اسعدیان درباره «طال و مس» و منتقدانش؛‬ ‫گف ‬ ‫سلحشور اصال فیلم را ندیده‬ ‫احمد رنجبر‬ ‫همایون اس��عدیان با س��اخت «طال و م��س» وارد دوره جدیدی از فعالیت حرفه ای اش ش��ده؛‬ ‫دوره ای که قطعا کار او را س��خت تر کرده و حاال خودش هم توقعش چند برابر ش��ده‪ .‬در این‬ ‫مصاحبه سعی شده درباره «‪ 10‬رقمی» صحبت نشود‪ .‬اسعدیان به حد کافی در این باره توضیح‬ ‫داده‪ ،‬اما چند بار به اقتضای بحث س��خن از این فیلم به میان امد‪ .‬کارگردانی که «اخر بازی»‬ ‫و «راه بی پایان» را در کارنامه داش��ت چه می ش��ود که به سراغ «‪ 10‬رقمی » می رود‪ .‬این بحثی‬ ‫است که مجالی جدا می طلبد‪.‬‬ ‫اقای اس��عدیان ای��ن روز ها حالت��ان خیلی خوب‬ ‫است؟‬ ‫چطور؟!‬ ‫بع��د از «‪ 10‬رقم��ی» همای��ون اس��عدیان ان��گار‬ ‫دل و دماغ نداشت‪.‬‬ ‫چند روز پیش در مراس��م روز جهان��ی ام اس بودیم‪.‬‬ ‫داش��تم به ای��ن فکر می ک��ردم که وقت��ی ادم فیلمی‬ ‫ می س��ازد که می بیند این فیلم به هر دلیلی می تواند با‬ ‫گروه های مختل��ف ارتباط برقرار کند و ابراز رضایت‬ ‫می کنند‪ ،‬حال خوبی به فیلمس��از دست می دهد‪ .‬فکر‬ ‫می کن��م «طال و مس» کاری بوده که توانس��ته حداقل‬ ‫در چند ادم تاثیر انس��انی خوبی بگذارد‪ .‬در دانش��گاه‬ ‫عالمه طباطبایی هم یک اکران داش��تیم که با استقبال‬ ‫خیلی خوبی روبه رو شد‪ .‬همه اینها حال ادم را خوب‬ ‫می کند‪ .‬یعن��ی وقتی فیلم ثمره خوبی دارد لذت بخش‬ ‫اس��ت و حال ادم را خوب می کند‪ .‬ن��ه اینکه مغرور‬ ‫شده باش��م‪ ،‬اتفاقا بسیا ر ترسناک اس��ت‪ .‬به این دلیل‬ ‫ک��ه من وقتی «‪ 10‬رقمی» می س��ازم فیلم بعدی خیلی‬ ‫ساده است‪ .‬اما وقتی «اخر بازی» را ساختم برای فیلم‬ ‫بع��دی خیلی نگران بودم‪ .‬چون نه از طرف دیگران از‬ ‫ط��رف خود ادم توقعی ایجاد می ش��ود و امروز دقیقا‬ ‫درب��اره «طال و مس» این حس برایم به وجود امده که‬ ‫انگار حاال همه منتظرند فیلم بعدی اس��عدیان چیست‬ ‫و ان ارامش از ادم گرفته می شود‪ .‬در حالی که بعد از‬ ‫«‪ 10‬رقمی» خیلی ارام بودم‪.‬‬ ‫دقیقا حرف من هم این اس��ت‪ .‬م��ن می گویم نباید‬ ‫اس��عدیان را با «‪ 10‬رقمی» بشناس��یم‪ .‬او را با «اخر‬ ‫بازی» و س��ریال «راه بی پایان» بشناسیم‪ .‬این سیستم‬ ‫بیمار اس��ت که بر جریان فیلم سازی اثر می گذارد‪،‬‬ ‫ولی با همه اینها «طال و مس» یک غافلگیری هم بود‬ ‫و این قطعا کار شما را خیلی سخت تر می کند؟‬ ‫بل��ه دقیق��ا‪ .‬البت��ه خ��وب اس��ت و باعث می ش��ود‬ ‫وس��واس های ادم بیش��تر ش��ود وقتی این همه حس‬ ‫خوب از س��وی مخاطب به ادم منتقل می ش��ود‪ .‬البته‬ ‫این کار را سخت تر می کند‪ .‬یک اقایی در روز جهانی‬ ‫ام اس خیلی ابراز محبت ک��رد و گفت فقط خواهش‬ ‫می کنم دیگر «‪ 10‬رقمی» نساز‪ .‬خب ادم متاثر می شود‪.‬‬ ‫در تیت��راژ «طال و مس» حام��د محمدی را به عنوان‬ ‫فیلمنامه نوی��س و منوچه��ر محم��دی را در مق��ام‬ ‫تهیه کنن��ده می بینیم‪ .‬در دغدغه منوچهر محمدی در‬ ‫پرداخت به قشر روحانیت شکی نیست‪ ،‬اما اجحاف‬ ‫اس��ت اگر سهم کارگردان را در خلق این اثر ناچیز‬ ‫بدانی��م‪ .‬به نظر من فیلم امض��ای کارگردان را پای‬ ‫خود دارد‪ .‬چه جور به این تصویر رسیدید؟‬ ‫اول نکت��ه ای را درب��اره اقای محم��دی بگویم‪ .‬چند‬ ‫ب��ار دیگر ه��م گفته ام و از مواردی اس��ت که ش��اید‬ ‫کارگردان ها به روی خود نیاورند‪ .‬مشکل ما در سینمای‬ ‫ایران تهیه کننده ای اس��ت که اگاه باشد که چه کار دارد‬ ‫می کند‪ .‬ما همیش��ه حس��رت تهیه کننده های معروف‬ ‫ هالیوود را می خوری��م؛ تهیه کننده هایی که این قدر با‬ ‫ش��عور و فهیم بودند که فیلمنام��ه انتخاب می کردند‪،‬‬ ‫تش��خیص می دادند‪ ،‬کارگ��ردان انتخ��اب می کردند‬ ‫و اثار بس��یار خوب��ی از ان منتج می ش��د‪ .‬ما در ایران‬ ‫تهیه کننده هایم��ان اکثرا چنین دانش��ی را ندارند ولی‬ ‫منوچهر محمدی از ان دس��ت تهیه کنندگانی است که‬ ‫دغدغه و دانش دارد‪ ،‬اگاهی و ایده دارد‪.‬‬ ‫همانطور که ایده اولیه «طال و مس» هم برای ایشان‬ ‫بود؟‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫تو گو هایی که با من‬ ‫بله و بعد توسط پسرشان در گف ‬ ‫داشت نوشته ش��د‪ .‬واقعا حضور منوچهر محمدی به‬ ‫عنوان یک تهیه کننده فهیم برای هر کارگردانی می تواند‬ ‫نعمت باش��د‪ ،‬اگر ما باورمان این نباشد که تهیه کننده‬ ‫قرار اس��ت فقط پول وسط بگذارد و دیگر هیچ‪ .‬یعنی‬ ‫اگ��ر چنین خودخواهی که برخ��ی کارگردان ها دارند‬ ‫را نداش��ته باشیم و واقع بینانه نگاه کنیم‪ ،‬واقعا موهبتی‬ ‫است‪.‬‬ ‫کار را با فیلمنامه کامل کلید زدید یا ذره ذره شکل‬ ‫گرفت؟‬ ‫من تا حاال یادم نمی اید فیلمنامه را دست گرفته باشم‬ ‫و رفته باش��م س��ر صحنه و عین ان را س��اخته باشم‪.‬‬ ‫اصال در سینمای ما به نظر می اید چنین چیزی شدنی‬ ‫نیست‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫به خاطر اینک��ه فیلمنامه ها یم��ان فیلمنامه های قدری‬ ‫نیس��تند که بگوییم سر کار همان را می سازیم و تمام‪.‬‬ ‫ما همین طور سر صحنه کار و بازنویسی می کردیم و‬ ‫خوش��بختانه اینجا اگر این اتفاق می افتاد باز با حضور‬ ‫خ��ود حامد محم��دی ب��ود و این بده بس��تان وجود‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫جنس اینج��ور کارها که نگاهی جزئی نگر به درون‬ ‫ادم ها دارد‪ ،‬سختی کار فیلمساز را دو چندان می کند‪.‬‬ ‫به طور مشخص می توان «به همین سادگی» را مثال‬ ‫زد‪ .‬فیلم ش��ما و اقای میرکریمی یک وجه مشترک‬ ‫دارد و ان س��ادگی است‪ .‬در حالی که نمایش این‬ ‫سادگی به همین سادگی شکل نمی گیرد‪.‬‬ ‫نمی دانم رضا میرکریمی ان موقع که «به همین سادگی»‬ ‫را می ساخته حس من را داشته یا نه؟ ولی خیلی حس ‬ ‫ترسناکی است‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬دقیقا به همین اشاره داشتند‪.‬‬ ‫ی را‬ ‫بس��یار ترس��ناک اس��ت‪ .‬وقتی ش��ما دارید فیلم ‬ ‫می س��ازید که فقط با جزئیات قرار اس��ت جلو برود‪،‬‬ ‫همان طور که اش��اره کردید کار را س��خت تر می کند‪.‬‬ ‫در حالی که ش��ما با سیستم کالسیک فیلمنامه نویسی‬ ‫ای��ن تنش ها را ندارید‪ .‬اصال ان اتکت ها را ندارید‪ .‬ان‬ ‫فراز و نشیب ها را ندارید‪ .‬اینجا یک نقطه منفی دارید‪،‬‬ ‫ان هم بیماری است‪ .‬یعنی قطب منفی تان یک بیماری‬ ‫است‪ .‬هیچ شخصیتی قطب منفی نیست‪.‬‬ ‫به عقیده من این از نقاط مثبت فیلم اس��ت‪ .‬ما کمتر‬ ‫نمونه ای س��راغ داریم که ش��خصیت منفی نداشته‬ ‫باشد‪ .‬در حالی که درام با قطب منفی و مثبت شکل‬ ‫می گیرد‪.‬‬ ‫بله و این خیلی سخت است‪ .‬مثال فیلم اقای میرکریمی ‬ ‫همینطور بود‪ .‬عمدتا در یک اپارتمان می گذرد‪ .‬فیلم ما‬ ‫هم ‪ 60‬درصد و شاید بیشتر در دو اتاق بسیار کوچک‬ ‫می گذرد‪ .‬اینکه میزانسن های شما تکراری نشود‪ ،‬اینکه‬ ‫نماهای شما مخاطب را خسته نکند و‪....‬‬ ‫حتی بازیگر را هم خسته نکند‪.‬‬ ‫اش��اره خوبی داش��تید‪ .‬اتفاقا در فیلم اقای میرکریمی ‬ ‫خانم قاضیانی کار اولش بود و این که تماش��اگر برای‬ ‫اولین بار بتواند ‪ 90‬دقیقه او را تحمل کند باید ظرایفی‬ ‫ص��ورت بگیرد و در کار ما هم درباره بهروز ش��عیبی‬ ‫و حت��ی ن��گار جواهریان این نگرانی وجود داش��ت‪.‬‬ ‫همه اینها ترس ش��بانه روزی به همراه دارد که باالخره‬ ‫چه می ش��ود و اینها باعث می ش��ود که شما هر نما را‬ ‫به گون��ه ای بگیرید ک��ه هر کدام به خ��ودی خود این‬ ‫جذابیت را داش��ته باش��د که بتواند تماشاچی را نگه‬ ‫دارد؛ در عین حال که از س��اختار فیلم دور نشوی؛ در‬ ‫عین حال که دست به دامان المان های کلیشه ای نشوی‬ ‫و باور کنید این ترس بود تا زمانی که مونتاژ اولیه فیلم‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫تمام شد و توانستم نفسی به راحتی بکشم و فکر کردم‬ ‫خطر به خیر گذشته‪.‬‬ ‫چون موضوع حساس بود؟‬ ‫یک نکته بگویم‪ .‬من اصال ادم خودشیفته ای نیستم‪ .‬سر‬ ‫«اخر بازی» بارها می رفتم س��ر میز مونتاژ و می گفتم‬ ‫این چیس��ت که ما س��اخته ایم؟ اصال چرا این فیلم را‬ ‫ساختیم؟ دقیقا س��ر «طال و مس» هم بود‪ .‬وقتی چند‬ ‫بار می بینم به جای اینکه ش��یفته شوم که عجب پالنی‬ ‫گرفتم همه اش با خودم می گفتم اینها چیست؟ این کار‬ ‫خوبی است ما کرده ایم؟ حتی تا اکران هم اینگونه بود‬ ‫و می گفتم مردم چرا باید اینها را تماشا کنند‪ .‬البته بعد‬ ‫می بینیم مردم اس��تقبال می کنند و برایشان تازه است‪.‬‬ ‫ولی همیش��ه این ترس را دارم که این چیزهایی که در‬ ‫ذهن بوده و دوست داشتم بگویم اصال درامده یا نه؟‬ ‫درباره عوامل به ویژه بازیگرهای فیلم هم این حس‬ ‫را داشتید؟‬ ‫م��ا بهروز ش��عیبی را برای این نق��ش انتخاب کردیم‬ ‫ب��ا اعتماد هم انتخ��اب کردیم‪ .‬خان��م جواهریان هم‬ ‫همین ط��ور‪ .‬اما طبیعت��ا در کار لحظاتی برای تان پیش‬ ‫می اید که می گویید این تصویر برای تماش��اگر چقدر‬ ‫جذابیت دارد؟ چون اصال باور ندارم فیلم می س��ازیم‬ ‫که کس��ی نبیند‪ .‬فیلم را می سازیم که میلیون ها نفر در‬ ‫ایران ببینند‪ ،‬هر فیلمی بضاعت خودش را دارد‪ .‬از این‬ ‫شاخه به ان شاخه برویم ایراد ندارد؟‬ ‫راحت باشید‪.‬‬ ‫چند وقت پیش با دوس��تان بحث بود بر سر فیلم هایی‬ ‫ک��ه اصطالح��ا االن س��خیف نامی��ده می ش��وند‪ .‬ما‬ ‫نمی توانیم بگوییم که این فیلم ها نباید س��اخته شوند‪.‬‬ ‫ما باید در سینما برای تمام اقشار خوراک تامین کنیم‪.‬‬ ‫مش��کلی که هست س��ر این اس��ت که یک نوع فیلم‬ ‫نبای��د بیاید تمام بازار را بگیرد‪ .‬یعنی اش��کال در این‬ ‫اس��ت که در یک فصل اکران س��ه تا از این فیلم ها با‬ ‫هم اکران می ش��وند و جا ب��رای فیلم های جدی باقی‬ ‫نمی گذارند‪ .‬مثال شهرستان ها خوراک خاص خودشان‬ ‫را می خواهند‪ .‬خیلی جاها اصال نمی روند «طال و مس»‬ ‫ببینند‪ .‬حوصله این فیلم ها را ندارند‪ .‬ما کشوری هستیم‬ ‫با اقش��ار مختلف؛ خرده فرهنگ ه��ای مختلف و همه‬ ‫اینها خوراک فرهنگی می خواهند‪« .‬طال و مس» طبیعتا‬ ‫خوراک فرهنگی همه سینماروهای ایران نیست‪ .‬باید‬ ‫شرایطی فرام ش��ود که هر قشر فیلم خودش را ببیند‪.‬‬ ‫در نتیجه اینکه گفتم مخاطب برایم مهم است‪ ،‬مخاطبی‬ ‫است که این فیلم خوراک فرهنگی اش است و طبیعتا‬ ‫ن ترس هست که ایا با این انتخاب بازیگر و گروهی‬ ‫ای ‬ ‫که کار می کنیم این قشر می تواند ارتباط برقرار کند یا‬ ‫نه‪ .‬ش��اید هم قشنگی این حرفه در همین است که ما‬ ‫هم��واره این ترس را داریم که اخر کار این محصولی‬ ‫که در می اید چگونه اس��ت‪ .‬ب��ه خصوص که تفاوت‬ ‫کار ما در سینما با دیگر رشته های هنری این است که‬ ‫این تابلویی نیس��ت که اگر من کشیدم گفتند درنیامده‬ ‫پاره اش کنم‪ .‬ش��عری نیس��ت که اگر ب��رای چهار نفر‬ ‫خواندم اگر درنیام��ده بود پاکش کنم‪ .‬وقتی فیلمی را‬ ‫ساختید تمام شده دیگر‪ .‬از حافظه تاریخی و فرهنگی‬ ‫دیگر پاک نمی شود‪.‬‬ ‫و ممکن اس��ت یک فیلم در یک مقطع ارج نبیند و‬ ‫بعد ارزش هایش رو شود‪ .‬حتی در شاهکار های دنیا‬ ‫این را س��راغ داریم یا کارگ��ردان اصال در بعضی‬ ‫مواقع زمین خورده‪.‬‬ ‫اینقدر با اق��ای میرکریمی راحت هس��تم که می دانم‬ ‫حرفم را خوب می گیرد‪ .‬وقتی داش��ته «اینجا چراغی‬ ‫روشن اس��ت» را می س��اخته چیزی در ذهنش داشته‬ ‫است که نش��ده‪ .‬اما فیلم بعدی اش «خیلی دور خیلی‬ ‫نزدیک» شد‪ .‬یعنی به قول شما ما همیشه ان چیزی که‬ ‫توی ذهن مان هس��ت‪ ،‬نمی شود‪ .‬چون به مجموعه ای‬ ‫از عوام��ل رب��ط دارد‪ .‬کار فردی نیس��ت‪ .‬االن حتما‬ ‫میرکریمی برای س��اخت «یک حبه قن��د» ترس های‬ ‫زیادی دارد‪.‬‬ ‫«به همین س��ادگی» یک اتفاق در س��ینمای ماست‬ ‫ک��ه تصوی��ری ت��ازه از زن نش��ان می ده��د‪ .‬در‬ ‫«ط�لا و مس»ه��م زن به خوبی و البت��ه از زاویه ای‬ ‫دیگر تصویر ش��ده‪ .‬رس��یدن به ای��ن تصویر یعنی‬ ‫شمایلی واقعی از زن ایرانی حرکت بر لبه تیغ است‪.‬‬ ‫به ش��دت پتانس��یل پرت ش��دن از ان طرف بام را‬ ‫هم دارد‪ .‬ضمن اینکه از معدود فیلم هایی اس��ت که‬ ‫همسر این زن بدمن نیست‪.‬‬ ‫این روزه��ا همه اش حرف های تک��راری می زنیم اما‬ ‫حرفی را که تاکنون نگفته ام به شما اعتراف می کنم‪.‬‬ ‫موقعی که طرح اقای محمدی قرار شد به فیلم تبدیل‬ ‫شود‪ ،‬شخصیت اصلی ما سید رضا بود‪ .‬هر چقدر رفتیم‬ ‫جلو دیدیم زهرا سادات دارد اصلی می شود‪ .‬چون به‬ ‫خاط��ر تبعات بیماری او اتفاق��ات رخ می داد‪ .‬من این‬ ‫را از اول نمی دانس��تم‪ .‬اصال از یک جایی زهرا سادات‬ ‫محور می شود‪.‬‬ ‫حتی در صحنه هایی که زهرا سادات نیست حضوری‬ ‫قوی دارد و این چیزهایی را که شما درباره زن ایرانی‬ ‫می گویید‪ ،‬این قدر پررنگ نبود‪.‬‬ ‫هم��ان اوایل س��ر صحنه ب��ه یکی از هم��کاران گفتم‬ ‫ببینید انگار اصال قصه س��ید رضا نیس��ت‪ ،‬قصه زهرا‬ ‫س��ادات است و این لحظه به لحظه به وجود امد‪ .‬البته‬ ‫خانم جواهریان در این قضیه به ش��دت تاثیر داشت‪.‬‬ ‫یعنی اگ��ر بازیگر دیگری بود ممک��ن بود کمرنگش‬ ‫کنیم‪ .‬اما این قدر او این نقش را خوب و دلنش��ین ایفا‬ ‫کرد که نقش را پرداخت بیشتری کردیم‪.‬‬ ‫در نهای��ت ه��م می بینیم که پرس��تار تح��ت تاثیر‬ ‫زهرا سادات است و همچنین بچه معلول و دیگران‬ ‫و حتی تلنگر واقعی به سید رضا‪ ،‬همسرش است‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬در خیلی از س��کانس ها نیست اما حضور معنوی‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫نکت��ه ای ک��ه در این چن��د فیلم مش��خص درباره‬ ‫روحانیت می بینیم این است که اخالق به جای فقه‬ ‫قرار می گیرد‪ .‬این گونه عنوان می ش��ود که دلیل این‬ ‫نوع پرداخت‪ ،‬حساسیت های روحانیت و کال فضای‬ ‫جامعه اس��ت که اجازه پرداخت جنبه های دیگر را‬ ‫نمی ده��د‪ .‬همای��ون اس��عدیان برای س��اخت فیلم‬ ‫بعدی اش درباره قش��ر روحانیت راحت تر می تواند‬ ‫برخورد کند؟‬ ‫نه‪ ،‬فرقی نمی کند‪.‬‬ ‫ولی ش��ما یک ب��رگ برنده دارید‪ .‬به ش��ما اعتماد‬ ‫وجود دارد‪.‬‬ ‫یک واقعیت این است که ما به دلیل شرایط تاریخی مان‬ ‫روحانیت شیعه همواره جایگاه خاصی داشته و چیزی‬ ‫وقتی کمال تبریزی «لیلی با من است» را‬ ‫می سازد دفاع مقدس را زمینی می کند و مردم با‬ ‫ان خوب ارتباط برقرار می کنند‬ ‫من اصال باور ندارم که تمام روحانیت ما در‬ ‫حاکمیت است‪ .‬بخش اندکی از روحانیت در‬ ‫حاکمیت است‪ .‬بخش عظیمی از روحانیت بیرون‬ ‫است و کارش را می کند‬ ‫‪45‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫که مثال از رنس��انس به بعد در اروپ��ا اتفاق می افتاده‬ ‫که روحانیت مس��یحی به مرور کنار می رود و مرتب‬ ‫ضربه های بیشتر به او می زنند در ایران ما چنین چیزی‬ ‫را نداش��تیم‪ .‬نکته دوم اینکه روحانیت ش��یعه بعد از‬ ‫انقالب برای نخس��تین بار بخش��ی از حاکمیت را در‬ ‫اختیار می گیرد و طبیعتا وقتی شما وارد قدرت سیاسی‬ ‫می شوید‪ ،‬حساسیت ها هم از طرف خودتان بر خودتان‬ ‫زیاد می شود که این حریم را کسی واردش نشود و هم‬ ‫نگرانی در بقیه به وجود می اید که اگر درباره این قشر‬ ‫صحبت کنیم برخورنده نباشد‪ .‬در واقع این بار روانی‬ ‫که ایجاد می شود بخش��ی واقعی و بخشی غیر واقعی‬ ‫اس��ت‪ .‬اما در ذهن ما ایجاد می ش��ود که نرویم سراغ‬ ‫اینها‪ .‬در واقع انگار این قشر از پهنه ادبیات و فرهنگ‬ ‫و هنر ما دور می ش��ود‪ .‬چون فک��ر می کنیم خطرناک‬ ‫است‪ ،‬نکند مساله ساز باشد‪ .‬قطعا خودشان هم در این‬ ‫قضیه مقصرند‪.‬‬ ‫و این بد است و تبعات دارد‪.‬‬ ‫قطعا بد اس��ت و به اعتقاد من هر چقدر ش��ما حالت‬ ‫زمین��ی این قش��ر را بگیری برای مردم دس��ت نیافتنی‬ ‫می ش��ود و خود به خود چیزی که دست نیافتنی است‬ ‫ما دیگر ارتباط با ان برقرار نمی کنیم‪.‬‬ ‫مث��ل بحثی ک��ه درب��اره فیلم های دف��اع مقدس و‬ ‫رزمندگان ما مطرح بوده و هست‪.‬‬ ‫بله‪ .‬وقتی کمال تبریزی «لیلی با من است» را می سازد‬ ‫دف��اع مق��دس را زمینی می کند و م��ردم با ان خوب‬ ‫ی که قرار بوده از‬ ‫ارتباط برقرار می کنند‪ .‬همه ان مفاهیم ‬ ‫سوی فیلم های دفاع مقدس گفته شود در این فیلم بیان‬ ‫‪46‬‬ ‫م��ا برگردند به شهرش��ان و به رت��ق و فتق امور مردم‬ ‫بپردازند در عین حال که تامین زندگی شان را هم از این‬ ‫طریق داش��ته باشند‪ .‬خیلی ها شاید برای قدرت بیایند‬ ‫مثل کسانی که می روند حقوق می خوانند‪ .‬ضمیرخوانی‬ ‫که نمی کنیم‪ .‬نوجوانانی که برای درس طلبگی می ایند‬ ‫گزین��ش اخالقی لزوما که نمی ش��وند‪ .‬خیلی ها هم از‬ ‫منظری می ایند که تبدیل می شوند به ارکان حکومت‪.‬‬ ‫یعن��ی خیلی ها از منظر فراگیری دانش دینی می ایند و‬ ‫این برایشان یک امر مقدس است‪.‬‬ ‫به هر حال به دالیل متعدد که ش��ما به بخشی از ان‬ ‫اش��اره کردید‪ ،‬پرداختن به این قش��ر سخت است‪.‬‬ ‫ضمن اینکه سینما هنوز به طور کامل پذیرفته نشده‬ ‫است‪.‬‬ ‫کار س��خت است ولی باید اعتماد س��ازی کرد‪ .‬وقتی‬ ‫فیلمساز نیت خیر داشته باشد‪ ،‬روحانیت هم همراهی‬ ‫می کن��د‪ .‬ما حتی در سکانس��ی که طلب��ه فیلم مجبور‬ ‫می شود پش��ت وانت بنش��یند به گونه ای عمل کردیم‬ ‫که برخورنده نباش��د‪ .‬یا صحنه رقص اس��ید رضا را‬ ‫به گون��ه ای ترس��یم کردیم که هی��چ اعتراضی به دنبال‬ ‫نداشت‪ .‬ضمن اینکه االن تکنولوژی وارد حوزه شده‪.‬‬ ‫بس��یاری از طالب در فضای مجازی اینترنت فعالیت‬ ‫دارند‪ .‬واقعا نمی توان دیگر در برابر این پدیده مقاومت‬ ‫کرد‪ .‬البته طالب ان گارد اولیه را دیگر ندارند‪.‬‬ ‫فرش در فیلم ش��ما نماد است‪ .‬به نظر من حتی اگر‬ ‫استفاده از فرش هم سفارشی باشد‪ ،‬باز هم نمی توان‬ ‫به س��ازندگان ای��راد گرفت چ��ون از نمادی کامال‬ ‫ایرانی بهره گرفته اند‪.‬‬ ‫اصال سفارش��ی نیست که حتی به قول شما باشد هم‬ ‫عیب��ی ندارد‪ .‬س��ید رضا تار و پود ف��رش را می بافد و‬ ‫گوی��ی ت��ار و پود خود را می بافد و ب��ا هر گره دچار‬ ‫تحول می شود‪ .‬ما گزینه های دیگری هم داشتیم که در‬ ‫نهایت به فرش رسیدیم‪.‬‬ ‫اتفاقا در همین س��کانس هم هس��ت که موس��یقی‬ ‫نمود پیدا می کند و از نقاط قوت فیلم عدم حضور‬ ‫بی موقع موسیقی است‪ .‬همه چیز سر جای خودش‬ ‫است‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬ما برای فیلم موس��یقی زیادی نمی خواستیم‪ .‬جز‬ ‫جاهایی که به واقع الزم بود‪.‬‬ ‫می شود و مردم اینگونه فیلم ها را می بینند‪ ،‬در حالی که‬ ‫ت��ا قبل از س��اخت «طال و مس» چق��در با طالب‬ ‫بقیه را نمی بینن��د‪ ،‬چون انقدر فرازمینی کرده بودیم و‬ ‫اشنایی داشتید؟‬ ‫جنبه روحانی به ان داده بودیم که هم باورپذیر نبود و‬ ‫اینکه مشخصا با این طیف نشست و برخاست دایمی‬ ‫هم توی ذوق تماشگر می زد‪.‬‬ ‫در فیلم طلبه ای که از طریق ش��هریه ارتزاق می کند داشته باش��م و در این محیط رشد کرده باشم اینگونه‬ ‫نیس��ت‪ .‬ام��ا فضا را می شناس��م‪ .‬نوع برخ��ورد زن و‬ ‫خیلی خوب نشان داده می شود‪ ،‬اما واقعیتی است که‬ ‫شوهر برایم ملموس بود‪ .‬خانه های قدیمی و بافت ان‬ ‫برخی هم در مقابل تمکن مالی دارند‪ .‬مشخصا پیرو‬ ‫برایم اش��نا بود‪ .‬اما تحقیقات مفصلی درباره این قشر‬ ‫بحث قبل��ی می خواهم بگویم در تصویر این بخش‬ ‫ک��ردم‪ .‬مس��افرت های زیادی‬ ‫از روحانیت انگار فیلمسازان‬ ‫به قم داش��تم‪ .‬جل��وی حوزه‬ ‫دچار خودسانسوری هستند‪.‬‬ ‫در صورتی ک��ه لزوما عیبی به اعتقاد من هر چقدر ش��ما علمی��ه مدت ه��ا می مان��دم و‬ ‫حالت زمینی این قشر را بگیری طلبه ها را زیر نظر می گرفتم و‬ ‫هم ندارد‪.‬‬ ‫در ضم��ن من اصال باور ندارم ب��رای م��ردم دس��ت نیافتنی ضمیر خوانی می کردم‪ .‬با خودم‬ ‫می گفتم این از کجا امده؟ برای‬ ‫ک��ه تم��ام روحانی��ت م��ا در‬ ‫حاکمیت است و انگونه است‪ .‬می ش��ود و خود به خود چیزی چه امده؟‬ ‫بخش اندکی از روحانیت االن ک��ه دس��ت نیافتنی اس��ت ما به عن��وان س��وال پایان��ی‬ ‫در حاکمی��ت اس��ت‪ .‬بخ��ش دیگ��ر ارتب��اط ب��ا ان برقرار می خواس��تم درب��اره برخی‬ ‫انتق��ادات از فیلم بپرس��م و‬ ‫عظیم��ی از روحانی��ت بیرون نمی کنیم‬ ‫مشخصا درباره موضع فرج اهلل‬ ‫است و کارش را می کند‪.‬‬ ‫سلحشور‪.‬‬ ‫ام��ا به غی��ر از حاکمی��ت‪،‬‬ ‫حقیقت این اس��ت که اقای سلحشور فیلم را ندیده و‬ ‫امروز روحانی��ت کارهای دیگری مثل محضر داری‬ ‫نظ��ر داده‪ .‬مدرک این ادع��ا در برنامه «هفت» موجود‬ ‫می کنند‪.‬‬ ‫تو گوی‬ ‫است‪ .‬در ان برنامه قرار شد منتقدی با من گف ‬ ‫من نمی خواهم دچار این باور شوم که همه روحانیت‬ ‫تلفنی داشته باشد‪ .‬من گفت م ترجیحا کسی باشد که از‬ ‫وضع ش��ان خوب اس��ت و خیلی ها ب��ا ذهنیت دیگر‬ ‫فیلم خوشش نیامده‪ .‬دوستان گفتند اقای سلحشور و‬ ‫وارد حوزه می ش��وند‪ .‬اصال کس��انی که به عنوان طلبه‬ ‫من پذیرفتم‪ .‬اما ایش��ان در جواب تلفن اقای ظلی پور‬ ‫وارد حوزه ها می ش��وند بیشتر به این نیت است که در‬ ‫گفتند که فیلم را ندیده است!‬ ‫س��طح مقدمات بخوانند و بعد عین همین حمید قصه‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫پا منبری یا‬ ‫حاشیه ای‬ ‫بر تصویر‬ ‫روحانیت در‬ ‫سینمای ایران‬ ‫مخاطرات و ابتالئات یک روحانی در زندگی‬ ‫معمولی شاید کمتر از مردم عادی نباشد‪ ،‬مهم‬ ‫ان است که او در سلوک شخصی خود باید‬ ‫همواره جانب معنویت را نگاه دارد؛ این جوهره‬ ‫معنایی فیلم هایی مثل « زیر نور ماه» و‬ ‫«طال و مس» است‬ ‫سعید رجبی فروتن‬ ‫*‬ ‫‪ -1‬هرق��در در س��ینما‪ ،‬چه��ره نس��بتا واقعی تر و‬ ‫باورپذیرت��ری از روحانیت می توان س��راغ گرفت‬ ‫در تلویزیون ظاهرا «به موجب یک قانون نانوشته‪،‬‬ ‫عموما» روحانیون ش��خصیتی تخت‪ ،‬منزه و دارای‬ ‫ضریب باالیی از تحفظ وتقوا هستند‪.‬‬ ‫در قداست این قشرش��ریف به روایت سازندگان‬ ‫سریال های تلویزیونی همین بس که وسواس های‬ ‫نفسانی و شیطانی به راحتی در انها کارگر نمی افتد‬ ‫و معم��وال برنده و بازنده در این دو جبهه‪ ،‬از پیش‬ ‫مش��خص و قابل پیش بینی است‪ .‬احتماال شاه بیت‬ ‫توجیه فیلمس��ازان از س��وی مدیران سیما‪ ،‬تاکید‬ ‫ب��ر نفوذ تلویزیون در جامعه و مس��تعد بودن فضا‬ ‫برای هر گونه سوء تفاهم است‪ .‬پس اولی ان است‬ ‫که گردی بر دامان ش��خصیت هایی که به کسوت‬ ‫روحان��ی درامده اند ول��و در عالم مج��از و قصه‬ ‫ننشیند و خاطری مکدر نشود‪.‬‬ ‫کنتراس��تی که د ر ترس��یم چهره روحانیون در دو‬ ‫رس��انه سیما و س��ینما پدید امده‪ ،‬معادله را به نفع‬ ‫سینما تغییر داده است‪ .‬چون همانطور که گفته شد‬ ‫مخاطب با روحانی از جنس سینما‪ ،‬راحت تر کنار‬ ‫می ای��د و اگر پ��ا دهد برای همذات پن��داری با او ‬ ‫تردید به خود راه نمی دهد‪.‬‬ ‫‪ -2‬حضور روحانیون در سریال های مناسبتی به ویژه‬ ‫در ماه مبارک رمضان ارام ارام در حال تبدیل شدن‬ ‫به یک سنت مالوف است و از دید نویسندگان این‬ ‫اثار‪ ،‬از جمله مواد الزم و ضروری برای طراحی و‬ ‫خلق قصه به حساب می اید‪ .‬شما که غریبه نیستید‬ ‫نویس��ندگان در تلویزیون بدون کمترین ریس��کی‬ ‫معموال هم��ان تصویری را از روحانی به دس��ت‬ ‫می دهن��د که پیش از این مختصات یک تیپ ثابت‬ ‫و اش��نا را از خود بروز داده اند و چون ریس��کی‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫هم برای ترس��یم چهره ای متف��اوت از روحانیت‪ ،‬به‬ ‫جان نخریده اند(!) به این خاطر از مدیران شبکه نمره‬ ‫قاب��ل قبول��ی دریافت می کنند‪ .‬در نقط��ه مقابل یعنی‬ ‫س��ینما‪ ،‬تصوی��ر روحانیت در برکه چن��دان ارامی به‬ ‫نمایش گذاش��ته نمی ش��ود‪ .‬اش��نایی زدایی و فاصله‬ ‫گرفتن از هنجارهای رایج نخس��تین مولفه مورد نظر‬ ‫سناریست ها در نگارش فیلمنامه است‪.‬‬ ‫‪ -3‬عنصر تحقیق و مطالعه میدانی و س��ابقه مجالست‬ ‫و همنش��ینی با ط�لاب و علما در وادی س��ینما قدر‬ ‫و قیم��ت واف��ری دارد و پ��ر بودن انب��ان تجارب و‬ ‫مش��اهدات نویس��نده و کارگردان بس��تری را فراهم‬ ‫می سازد تا در نهایت مخاطب شخصیت روحانی را از‬ ‫جنس ادمی ببیند که همانند س��ایرین نیازهای طبیعی‬ ‫دارد و ب��ا مخاطرات��ی که همه ما در طول ش��بانه روز‬ ‫داریم‪ ،‬کلنجار می رود‪.‬‬ ‫کافی است یک بار نام کسانی چون سید رضا میر کریمی‪،‬‬ ‫حامد و منوچهر محمدی‪ ،‬کمال تبریزی‪ ،‬اس��عدیان و‬ ‫بازیگران��ی که در نقش روحانی ظاهر ش��ده اند را در‬ ‫نظ��ر اورید تا صحت این ادعا یعنی دغدغه انها برای‬ ‫پی ریزی و پرداخت ش��خصیتی ب��ا خصوصیات عام‬ ‫انس��انی و بش��ری را تایید کنید‪ .‬انتخاب یک بازیگر‬ ‫از بین طالب مدارس علمیه اردبیل برای ایفای نقش‬ ‫اصلی در فیلم سینمایی زیر نورماه و کوشش بردبارانه‬ ‫میرکریمی برای اموزش و هدایت مردی جوان و فاقد‬ ‫تجرب��ه بازیگری‪ ،‬اوج پایبندی س��ینماگری مثل او را‬ ‫برای واقع نمایی در قاب سینما جلوه گر می سازد‪.‬‬ ‫‪ -4‬عارض��ه کپ��ی کاری و از روی دس��ت دیگ��ری‬ ‫نوشتن متاسفانه در شخصیت پردازی روحانی دامنگیر‬ ‫س��ینما هم شده اس��ت‪ .‬البته افت این تقلید فعال در‬ ‫حد ش��خصیت های فرعی روحانی و طلبه در داستان‬ ‫متوقف مانده و ش��اید چندان هم گل درشت‪ ،‬بروز و‬ ‫ظهور نداشته باشد‪ .‬اگر به دنبال ادرس دقیق تر هستید‪،‬‬ ‫مه��ران رجبی زیر نور ماه تقریب��ا همان روحانی طال‬ ‫و مس اس��ت‪ .‬گیرم مدرس��ه او از کاشان به تهران‬ ‫انتقال یافته باشد‪.‬‬ ‫طلبه ه��ای اه��ل م��زاح و مطایبه نیز ب��ا فیزیک و‬ ‫ابع��اد بدن��ی(!) مش��ابه در دوفیلم مورد اش��اره و‬ ‫ایضا اتش��کار محسن امیر یوس��فی تکثیر شده اند‬ ‫و کارکردی مش��ابه دارند‪ .‬اگر دقت کرده باش��ید‪،‬‬ ‫سن و پایه تحصیلی اغلب شخصیت های روحانی‬ ‫سینمای این سال ها بسیار نزدیک به هم است و در‬ ‫قالب و ساختاری یکسان و مشابه شکل گرفته اند‪.‬‬ ‫‪ -5‬تاکنون سینماگران نخواسته اند وظیفه و رسالت‬ ‫اشنا و مانوس روحانی را در ارشاد و هدایت سایر‬ ‫انسان ها خالصه کنند و انان را چون سفینه نجاتی‬ ‫برای نجات و رس��تگاری بش��ر گرفتار در دریای‬ ‫توفانی مصائب و شداید نمایانگر باشند‪.‬‬ ‫یکی از نقاط عطف شخصیت های روحانی حداقل‬ ‫در اثار قابل اعتنایی که تاکنون دیده ایم‪ ،‬ان اس��ت‬ ‫که اتفاقا ش��خصیت های روحانی این فیلم ها بیش‬ ‫از انک��ه در پی وعظ و نصیح��ت خالیق و عمل‬ ‫به تکلیف الهی و عملی س��اختن اموزه های فقهی‬ ‫و کالمی باش��ند (کار معمول��ی ک��ه از اغلب علما‬ ‫انتظار م��ی رود) خود در بند مخاطرات و ابتالئاتی‬ ‫دش��وار گرفتار می شوند و س��رانجام در سلوک و‬ ‫کشمکش��ی برخوردار از جوه��ره ای دراماتیک به‬ ‫درک و بصیرت تازه ای در پایان داس��تان می رسند‬ ‫و به��ره و حص��ه خویش را از ک��رم و فضل ذات‬ ‫الیزال می گیرند‪.‬‬ ‫بر همین سیاق و با چنین پشتوانه و رهیافتی است‬ ‫که اینان در تربیت دینی مردمان توفیق بیش��تری را‬ ‫نصیب خواهند برد‪.‬‬ ‫ذات نایافته از هستی بخش‬ ‫کی تواند که بود هستی بخش‬ ‫*مدیرکل دفتر همکاری های سمعی و بصری و نمایش خانگی‬ ‫وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫‪47‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫با بهرام توکلی درباره چگونگی تصویر روحانیت در سینما‬ ‫مشکل‪ ،‬نبود سینمای سیاسی است‬ ‫ارش احمدی‬ ‫بهرام توکلی جوان خوش��فکر و باذوقی است که‬ ‫قطعا اینده ای روشن در س��ینمای ایران دارد‪ .‬این‬ ‫کارگردان که فیلم تحسین ش��ده «پرسه در مه» را‬ ‫در نوبت اکران دارد‪ ،‬در گام نخس��ت ورودش به‬ ‫دنیای کارگردانی فیلم بلند‪« ،‬پا برهنه در بهشت» را‬ ‫ساخت‪ .‬در این فیلم تصویری تازه از روحانیت با‬ ‫بازی هومن س��یدی نشان داده شد‪ .‬او معتقد است‬ ‫در پرداخت به قشر روحانی‪ ،‬فیلمساز باید صادقانه‬ ‫برخورد کند‪ .‬توکلی کمرنگ بودن وجهه سیاس��ی‬ ‫این قشر در فیلم ها را نبود سینمای سیاسی در ایران‬ ‫می داند‪.‬‬ ‫به عنوان یک فیلمساز برای پرداختن به شخصیت‬ ‫روحانی اضطراب داشتید؟‬ ‫نه‪ ،‬من اضطراب نداشتم‪.‬‬ ‫ای��ن س��وال را از این بابت می پرس��م که ما چون‬ ‫ی به عنوان الگو در س��ینما داشته ایم‬ ‫نمونه های کم ‬ ‫نفس رفتن سراغ سوژه حساسیت برانگیز است‪ .‬برای‬ ‫سر زدن به حوزه های‬ ‫کشف نشده‬ ‫‪48‬‬ ‫اینکه حق مطلب ادا شود چه تمهیداتی اندیشیدید؟‬ ‫این موضوع هم مثل دیگر موضوعات یک راه حل کلی‬ ‫بیشتر ندارد‪ .‬ان هم این است که صادقانه با ان برخورد‬ ‫کنیم و هرکس دریافت خ��ودش را مطرح کند‪ .‬ما اگر‬ ‫بخواهیم یک س��ری دریافت هایی را ک��ه در جامعه در‬ ‫قشرهای مختلف هست را جمع کنیم بعد راجع به ان‬ ‫سبک سنگین کنیم ببینیم االن کدام را مطرح کنیم‪ ،‬بهتر‬ ‫است‪ .‬اینها محصولش اثر هنری نمی شود؛ محصولش‬ ‫ممکن است مقاله خوبی شود اما اثر هنری نخواهد شد‪.‬‬ ‫کس��ی که کار هنری می کند ناگزیر اس��ت که دریافت‬ ‫خ��ودش را از پدیده ها منعکس کند‪ .‬حاال این دریافت‬ ‫ممکن است مقبول باشد‪ ،‬ممکن است نباشد‪ .‬راهش این‬ ‫نیس��ت که چون حدس می زند دریافتش مقبول نیست‬ ‫دریافتش را عوض کند‪ .‬در این صورت نه مخاطب این‬ ‫کار را می پذیرد و نه ان لذت تولید اثر هنری برای خود‬ ‫سازنده اش باقی می ماند‪ .‬بنابراین دلیلی ندارد شما کاری‬ ‫را انجام دهید که نه خودتان لذت ببرید نه مخاطبتان‪.‬‬ ‫موقع اک��ران فیل��م واکن��ش ح��وزه در چگونگی‬ ‫نش��ان دادن روحان��ی فیلم تان چطور ب��ود؟ تمجید‬ ‫منوچهر محمدی‬ ‫ا) س��ه گانه «مارمولک»‪« ،‬زیر نور ماه» و «طال و مس»‬ ‫بررس��ی وجوه مختلف حوزه روحانیت بود که سعی‬ ‫کردیم در هر کدام از این فیلم ها‪ ،‬به نوعی به مس��ائل‬ ‫اجتماعی این حوزه نگاهی بیندازیم‪.‬‬ ‫مهمترین دلیلی که در ذهن من برای ساخت فیلم اخیر‬ ‫وجود داش��ت‪ ،‬این بود که بتوانم با ساخت ان‪ ،‬به یک‬ ‫نگاه متعادل در جامعه برسم‪« .‬طال و مس» فیلمی متاثر‬ ‫از جامعه امروز است که گروهی این تاثیرات برایشان‬ ‫ش��خصی اس��ت و برای گروهی مثل ما که کارش��ان‬ ‫سینماس��ت‪ ،‬به تصویر کشیدن ان اهمیت دارد‪ .‬بحث‬ ‫پرداختن به اخالق و بی اخالقی در جامعه عامل اصلی‬ ‫س��اختن این فیلم بود؛ ترویج یک نگاه سالم و معقول‬ ‫کردند‪ ،‬انتقاد کردند یا‪...‬؟‬ ‫برخی از ری اکشن های دوستان روحانی را که گرفتم مثبت‬ ‫بود‪ .‬اتفاقا برایم جالب این بود که می گفتند وجه انسانی‬ ‫روحانیت که کمتر در سینما به ان پرداخته می شود‪ ،‬اینجا‬ ‫خیلی بیش��تر دیده شده‪ .‬البته در ایران کسانی که خیلی‬ ‫کار شما را دوست ندارند‪ ،‬تماس نمی گیرند بگویند کار‬ ‫را دوست نداشتیم‪ .‬معموال کسانی تماس می گیرند که‬ ‫کار را دوس��ت دارند‪ .‬بنابراین م��ا خیلی براورد دقیقی‬ ‫نداریم‪ .‬در ضمن عکس العمل ها به ما نمی رس��د‪ .‬حتی‬ ‫در جلسه نقد فیلم‪ ،‬منتقدی را دعوت می کنیم که فیلم‬ ‫را دوست دارد‪ .‬می خواهم بگویم ری اکشن های طبیعی‬ ‫از محصوالت هنری در ایران دیده نمی شود‪ .‬همه چیز‬ ‫چیدمان اس��ت‪ .‬همه چیز بستگی به جایگاه تهیه کننده‪،‬‬ ‫کارگردان و ارتباطات��ش دارد‪ .‬بنابراین بازخورد پدیده‬ ‫به طور طبیعی دیده نمی ش��ود‪ .‬همی��ن محصول اگر از‬ ‫تهیه کننده دیگری بود یا کارگردان دیگری داشت حتما‬ ‫متفاوت با ان برخورد می شد‪ .‬می خواهم بگویم در ایران‬ ‫حواشی از خود پدیده ها بیشتر شده‪.‬‬ ‫خودتان سابقه حضور در محیط حوزه را داشته اید؟‬ ‫نخی��ر‪ ،‬بنده تحصیالتم کامال دانش��گاهی ب��وده‪ ،‬منتها‬ ‫پایان نامه فوق لیسانس��م راجع به س��ینمای دینی بود و‬ ‫برای پایان نامه ام محیط های مختلفی را تجربه کردم و در‬ ‫حد یک مشاهده گر بودم‪.‬‬ ‫فیلم ش��ما مثل چند فیلم بارز دیگر به وجهه س��نتی‬ ‫روحانی می پردازد‪ .‬ظاهرا پرداخت به وجهه سیاسی‬ ‫این قشر کار را سخت تر می کند‪.‬‬ ‫این مساله کال مربوط به روحانیت نیست‪ ،‬بلکه مربوط‬ ‫به گونه ای س��ینمای سیاسی در ایران است‪ .‬تقریبا اصال‬ ‫سینمای سیاس��ی وجود ندارد مگر یکی دو کارگردانی‬ ‫که اج��ازه ورود به ای��ن حوزه ها را دارن��د؛ مثل اقای‬ ‫حاتمی کی��ا‪ .‬چون از این تع��داد کارگردانی که ‪60-70‬‬ ‫فیلم در س��ال تولید می کنند باید چند تایی فیلم سیاسی‬ ‫باشند ولی ما معموال هرچند سال یک بار فیلمی سیاسی‬ ‫می بینیم که تازه برایش��ان مش��کالتی به وجود می اید‪.‬‬ ‫همین فیلم حاتمی کیا پنج سال توقیف بود‪ .‬به نظرم این‬ ‫مربوط به روحانیت نمی شود مربوط به دید جامعه است‬ ‫راجع به سینمای سیاسی‪ .‬حاال اگر ما سینمای سیاسی را‬ ‫گسترش دهیم و به فیلمساز اعتماد کنیم و اجازه دهیم‬ ‫گونه س��ینمای سیاسی رش��د کند قطعا روحانیت هم‬ ‫بخشی از این سینما خواهد بود‪.‬‬ ‫روحانی��ت مثل دیگ��ر ش��خصیت های فیلم ها باید‬ ‫خاکستری باشد‪ .‬اما فیلمسازان ما در شخصیت پردازی‬ ‫خیلی ازادی عمل ندارند‪ ،‬البته کاری به خوبی یا بدی‬ ‫این اتفاق ندارم‪.‬‬ ‫حتما این جوری هس��ت‪ .‬راجع به فیلم خودم می توانم‬ ‫بگویم‪ .‬واقعیت این است که من دوست داشتم یک ادم‬ ‫در یک شرایط محدود مثل خانواده‪.‬‬ ‫‪ )2‬انچه برای ما مهم بود‪ ،‬نش��ان دادن طلبه ای بود که‬ ‫در کن��ار خواندن دروس فقه‪ ،‬تفس��یر و روایت و در‬ ‫کل‪ ،‬مباحث اخالق نظری‪ ،‬زندگی اش با اخالق عملی‬ ‫فاصله داشت و تالش کردیم تا مخاطب را از مباحث‬ ‫تئوری به مباحث عملی برسانیم‪ ،‬بدون اینکه بخواهیم‬ ‫برای او موعظه کنیم‪.‬‬ ‫‪ )3‬وارد شدن من به این حوزه بهانه ای بود برای طرح‬ ‫مس��اله جدی تری که برای خودم مطرح اس��ت‪ .‬اینکه‬ ‫شرایط جامعه ما به سمتی می رود که تعاریفی ناسازگار‬ ‫با اصول مباحث دینی دارد مساله مورد نظر من است‪.‬‬ ‫ما از ادم های دیندار تصویر افرادی خشک و متعصب‬ ‫در ذه��ن داریم که در «ط�لا و مس» تالش کردم این‬ ‫نگاه تغییر کن��د‪ .‬اینها مثل باقی ادم ها هس��تند‪ ،‬دچار ‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫ارمانی را تصویر کن��م و این ادم ارمانی دغدغه های‬ ‫خودش را داشت‪ .‬دچار مسائل و تردیدهای خودش‬ ‫بود‪ .‬ادمی نبود که کامل باش��د‪ ،‬اما دوست داشت ادم‬ ‫کاملی باشد و این تمایل به کامل بودن برای من نکته ای‬ ‫بود که باید تصویر می شد‪ .‬درباره فیلم های دیگر هر‬ ‫کس��ی می تواند راجع به فیلم های خودش نظر دهد‪.‬‬ ‫در «زیر ن��ور ماه» هم که به نظر من همچنان بهترین‬ ‫فیلمی اس��ت که درباره روحانیت ساخته شده‪ ،‬فیلم‬ ‫تردیدهای این ادم را نشان می داد‪ .‬نشان می داد که یک‬ ‫جاهایی ایمانش هم دچار تزلزل ش��ده‪ .‬نشان می داد‬ ‫که دارد تالش می کن��د که ان تردیدها ر ا ترمیم کند‪.‬‬ ‫اتفاقا فیلم هایی که در ایران راجع به روحانیت ساخته‬ ‫ش��ده‪ ،‬مثبت مثبت یا منفی منفی نبوده اند‪ .‬طبعا اصال‬ ‫نمونه منفی نداش��ته ایم ولی به طور مطلق سفید سفید‬ ‫هم نداشته ایم‪.‬‬ ‫البته در سینما این گفته صادق است‪ .‬در تلویزیون‬ ‫مطلقا سفید است‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬در حوزه تلویزیون وقتی که روحانیت نقش پیدا‬ ‫می کند ما تقریبا همیشه سفید می بینیم ولی در حوزه‬ ‫س��ینما مثل یک ش��خصیت دراماتیک به ان پرداخته‬ ‫شده‪ .‬نمونه های خوبی هم در سینمای ما راجع به ان‬ ‫ساخته شده‪ .‬من فکر می کنم همچنان با مجموعه فیلم‬ ‫خودم‪ ،‬با فاصله خیلی زی��ادی «زیر نور ماه» بهترین‬ ‫نمونه ای اس��ت که درباره قشر روحانیت تولید شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫طال و مس را دیده اید؟‬ ‫بله‪.‬‬ ‫نظرتان درباره این فیلم چیست؟‬ ‫من فیلم را دوس��ت دارم‪ .‬فیلم خیلی خوب اس��ت‪،‬‬ ‫ام��ا اگر بخواهیم این چند فیلم مع��دودی که درباره‬ ‫روحانیت ساخته شده را با هم مقایسه کنیم‪ ،‬به دالیل‬ ‫سینمایی و غیرسینمایی «زیر نور ماه» از بقیه با فاصله‬ ‫زیادی جلوتر است‪.‬‬ ‫می توانیم اثار مربوط به روحانیت را ژانر بنامیم ؟‬ ‫فیلم ساختن درباره این قشر مربوط به ژانر نمی شود‪.‬‬ ‫شما می توانید در هر ژانری راجع به یک قشر خاص‬ ‫فیلم بسازید‪ .‬شما می توانید در ژانر درام روانشناسانه‬ ‫درباره یک پلیس فیلم بسازید‪ ،‬می توانید در ژانر پلیسی‬ ‫درباره پلیس فیلم بسازید‪ .‬بنابراین این محدودیت ژانر‬ ‫ایجاد نمی کند‪.‬‬ ‫دوس��ت داری��د بار دیگ��ر درباره این قش��ر فیلم‬ ‫بسازید؟‬ ‫بله‪ ،‬خیلی ارزو دارم که یک بار دیگر بتوانم درباره قشر‬ ‫روحانی فیلم بسازم‪ ،‬ولی بستگی دارد ادم در ان مقطع‬ ‫ایده خاص قابل گفتن داشته باشد‪ .‬حرفی بتواند بزند‬ ‫که ارزش دیدن داشته باشد‪.‬‬ ‫تردید می شوند و مش��کالتی در زندگی دارند‪ ،‬اما در‬ ‫عین حال می توانند ادم های دوست داشتنی باشند‪.‬‬ ‫‪ )4‬تعریفی که اکنون از عش��ق در س��ینمای ما متداول‬ ‫شده را نمی پسندم‪ .‬همیشه در فیلم های ما عشق ها در‬ ‫یک نگاه به وجود می این��د و برخی قرار داد ها به طور‬ ‫نانوشته میان فیلمس��از و بیننده ایجاد شده است‪ .‬من‬ ‫دوست داشتم کاری متفاوت با این شیوه انجام دهم و‬ ‫اکنون فکر می کنم «طال و مس» عاش��قانه ای است که‬ ‫به فرهنگ ما نزدیک تر اس��ت و فک��ر می کنم که نیاز‬ ‫جامعه هم باشد‪.‬‬ ‫‪)5‬در دوره پ��س از انق�لاب موقعی��ت روحانیت در‬ ‫جامع�� ه ما کامال ب��ا قبل از انقالب تفاوت اساس��ی و‬ ‫بنیادی کرده است؛ طبیعتا بخش عمده ای از روحانیت‬ ‫در مس��ند دولتی نشس��تند و مس��ئولیت های اجرایی‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫رضا ناجی‬ ‫سایه روشن های نقش روحانی‬ ‫در طول فعالیتم در تئاتر و سینما نقش های مختلفی بازی‬ ‫کرده ام که یکی از انها بازی در نقش یک روحانی در فیلم‬ ‫«او» بود‪ .‬این نقش هم مثل سایر نقش هایم ویژگی هایی‬ ‫داش��ت که باعث می ش��د هر چقدر در موردش تحقیق‬ ‫می کنم بیش��تر از ایفای ان لذت ببرم‪ .‬در این فیلم بیشتر‬ ‫از اینکه سختی های نقش اذیتم کند‪ ،‬سختی های محیطی‬ ‫که در ان کار می کردیم مثل سرمای ‪ 20‬درجه زیر صفر‬ ‫منطقه گاهی طاق��ت ادم را کم می کرد و تصور می کنم‬ ‫یک بازیگر به معنای واقعی در هر شرایط و با هر نقشی‬ ‫باید بتواند کنار بیاید‪ .‬نقش روحانی ای که من ان را بازی‬ ‫کردم کامال شبیه به روحانی بود که من برای تحقیق در مورد نقش به ایشان رجوع کردم‪ .‬فکر می کنم بازیگران در ایران‬ ‫برای ایفای نقش یک روحانی مشاهدات خوبی دارند و برای تکمیل نقش می توانند از خود روحانیون کمک بگیرند‪.‬‬ ‫اما با شناختی که مردم ما از روحانیت در ایران دارند بازی در چنین نقش هایی کار بازیگر را سخت می کند‪ ،‬چرا که‬ ‫در زمان بازی در نقش یک روحانی باید بدون اغراق بازی یکنواختی را ارائه دهیم‪ .‬در واقع یک امر س��هل و ممتنع‬ ‫اس��ت که اگر نتوانی از پس ان برایی و غیر قابل باور باش��د مردم راحت متوجه می شوند‪ .‬شاید برای همین موضوع‬ ‫بود که مردم بعد از دیدن فیلم «او» در جشنواره فیلم فجر من را شرمنده لطف خودشان کردند‪ .‬همین باعث شد که‬ ‫اگر باز هم چنین کاراکتری به من پیشنهاد شد راحت تر قبول کنم‪ .‬خاطرم هست زمانی که فیلم «او» را در روستایی‬ ‫فیلمبرداری می کردیم اقای رهبر قنبری (کارگردان فیلم) به مردم ان روس��تا گفتند که من از طرف دولت قرار است‬ ‫امام جمعه اردبیل شوم‪ ،‬تا از این طریق راحت تر بتوانم نقشم را در میان مردم و از ارتباط هایشان پیدا کنم‪ .‬بهترین زمان‬ ‫ممکن برای پیدا کردن نقشم هم زمانی بود که با مردم درباره مشکالت روستا و دغدغه هایشان صحبت می کردم و انها‬ ‫ی خالقیت چاشنی نقشم کنم تا‬ ‫با اطمینان مشکالتشان را با من در میان می گذاشتند‪ .‬همین موضوع باعث شد تا کم ‬ ‫ان را طبیعی تر جلوه دهم‪ .‬در مجموع بازی در نقش یک روحانی از بهترین تجربه های بازی من در سال های فعالیت‬ ‫هنری ام است و خیلی دوست دارم بار دیگر این تجربه را کسب کنم‪.‬‬ ‫بهروز شعیبی‬ ‫شرایط خاص‬ ‫‪ )1‬تا قبل از «طال و مس» فیلم‏ها خیلی به زندگی روحانیون‬ ‫نزدیک نش��ده بودند و این شرایط خاصی را برای ما به وجود‬ ‫می اورد‪ .‬مردم ش��ناخت دقیقی از زندگی ش��خصی و فردی‬ ‫طلبه‏ها ندارند‪ ،‬اما در این فیلم روابط تا حدودی نشان داده شد‪.‬‬ ‫‪ )2‬من خود ش��خصا چون ذهنیتی از زندگی روحانیون‬ ‫نداشتم سعی کردم انچه در فیلم‏نامه وجود دارد را منتقل‬ ‫کنم و امیدوارم این فیلم شروع ساخت فیلم‏های با صداقت‬ ‫درباره روحانیون باشد‪ .‬البته برای رسیدن به نقش سفر هایی‬ ‫را به همراه جواد عزتی به قم داشتیم و با چند طلبه صحبت‬ ‫کردیم‪ .‬این بحث ها کمک زیادی به من کرد‪ .‬عالوه بران با‬ ‫صحبت هایی که با برخی از دوستان مطلع از روحانیت داشتم‪ ،‬اطالعاتم را در این زمینه کامل کردم‪ .‬ضمن اینکه مشاوره با‬ ‫اقای منوچهر محمدی کمکی جدی به من برای رسیدن به شخصیت سیدرضای فیلم «طال و مس» بود‪ )3 .‬اگر حساسیتی‬ ‫در جمع اوری اطالعاتی درباره روحانیت داشتم به این خاطر بود که به درستی چارچوب اولیه نقش را دریابم تا در ادامه‬ ‫به جزئیاتی که مورد نظر بود‪ ،‬برسم‪ .‬برای ایفای نقش سیدرضا ابتدا باید ان شخصیت روحانی را درک می کردم تا در‬ ‫جریان بازی هایم از اشتباهات دور باشیم‪ .‬بنابراین فقط در ابتدای راه دغدغه رسیدن به شخصیت روحانی را داشتم و در‬ ‫ادامه عمده انرژی من صرف این کار شد که بخش های عاشقانه را به درستی ایفا کنم‪.‬‬ ‫پذیرفتند و به تبع این مس��ئولیت ها در رسانه حضور‬ ‫بیشتری پیدا کردند‪ .‬مردم کمتر با زندگی روحانیون و‬ ‫مختصات فردی و مسائل مبتال به انها سروکار دارند‪.‬‬ ‫طبیعتا این افراد به عنوان یکی از اقش��ار مهم اجتماعی‬ ‫که از مش��روطه ب��ه این طرف در تم��ام حرکت های‬ ‫اجتماعی ‪ -‬سیاسی نقش داشتند و همین طور یک جور‬ ‫بسته بودن فضای زندگی انها به طور طبیعی همیشه یک‬ ‫رمز و راز و کنجکاوی ایجاد می کند‪.‬‬ ‫اهل س��ینما هم که عالقه مند هس��تند ب��ه حوزه های‬ ‫کشف نشده سر بزنند و این برای خود من عاملی شد‬ ‫که فکر کنم این حوزه کمتر دیده ش��ده و خوب است‬ ‫مسائل این قشر مهم اجتماعی به نوعی در سینما مطرح‬ ‫شود‪ .‬دیدن ادم ها در موقعیت های خاص برایم جذاب‬ ‫است‪.‬‬ ‫منوچهر محمدی مهم ترین تهیه کننده فیلم های روحانی است‪.‬‬ ‫او سه فیلم در این زمینه تهیه کرده است‬ ‫‪49‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫منیژه خسروی‬ ‫وقتی طبق قرار قبلی برای انجام مصاحبه تلفنی با‬ ‫عبداهلل اس��فندیاری تماس گرفتم‪ ،‬از لحنش معلوم‬ ‫بود که حال مساعدی ندارد‪ .‬ظاهرا پای او به واسطه‬ ‫زن��گ تلفن من لیز خورده ب��ود و چند دقیقه طول‬ ‫کش��ید تا برای مصاحبه اماده شود‪ .‬به مزاح گفت‪:‬‬ ‫«ما چون ادبیاتی هستیم و چند مدت هم در حوزه‬ ‫معنا گرا کار کرده ایم‪ ،‬بیشتر به جای تفسیر به تاویل‬ ‫فکر می کنیم‪ .‬این زمین خوردن به واسطه زنگ شما‬ ‫ب��ود نکند با این مصاحبه زمین بخوریم!»راس��تش‬ ‫این س��خن چندان هم مزاح نیست‪ .‬ورود به برخی‬ ‫حیطه ه��ا و بحث درباره ان حساس��یت هایی دارد‬ ‫ک��ه اگر درس��ت فهمیده نش��ود‪،‬زمین خوردن هم‬ ‫به دنبال دارد! اس��فندیاری بارها در خالل مصاحبه‬ ‫تاکید کرد که نباید از این بحث اس��تفاده سیاس��ی‬ ‫تو گو‬ ‫ش��ود‪ .‬انتخاب عبداهلل اس��فندیاری برای گف ‬ ‫درباره تعامل س��ینما و روحانیت به واسطه سابقه‬ ‫طوالنی این مس��ئول‪ ،‬نویسنده و فیلمساز است‪ .‬او‬ ‫که فارغ التحصیل جامعه شناس��ی از دانشگاه تهران‬ ‫اس��ت‪ ،‬مدیر گروه فیلم و سریال و تئاتر شبکه اول‬ ‫سیما‪ ،‬معاون فرهنگی بنیاد سینمایی فارابی و عضو‬ ‫شورا های ارش��اد‪ ،‬عضو هیات مدیره خانه سینما و‬ ‫مس��ئول حوزه «معناگرا» در بنیاد س��ینمایی فارابی‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫تو گو با عبداهلل اسفندیاری‪ ،‬درباره تعامل حوزه و سینما‬ ‫گف ‬ ‫مارمولک همان بینوایان است‬ ‫جایگاه قشر روحانی در ادبیات دراماتیک معاصر تا پیش از انقالب بیشتر زمینه ای بود برای نقد و احیانا‬ ‫اهانت به سنت های دینی در بستر اجتماعی و تاریخی‪ .‬پس از ‪ 31‬سال از پیروزی انقالب شاهدیم که هنر‬ ‫سینما که بعیدترین فاصله را از سنت حوزه های علمیه دارد با رویکردی دراماتیک و در نهایت مثبت به‬ ‫این قشر می پردازد‬ ‫‪50‬‬ ‫ی از جامعه ما‬ ‫روحانی��ت ب��ه عنوان بخ��ش مهم�� ‬ ‫انگونه که باید وارد ادبیات دراماتیک ما نش��ده‪ .‬نه‬ ‫در س��ینما که حتی در ادبیات این حضور کمرنگ‬ ‫است‪ .‬به نظر شما دلیل این اتفاق چیست؟‬ ‫اینک��ه نش��ده را باید نگاهی به گذش��ته بکنیم و این‬ ‫گذش��ته هم بر دو بخش تقسیم می شود‪ .‬یکی بخش‬ ‫قب��ل از انقالب اس��ت که در ای��ن دوران به دو دلیل‬ ‫عم��ده روحانیت خیلی کم در ادبی��ات دراماتیک ما‬ ‫حضور داش��ته‪ .‬م��واردی بوده ولی خیل��ی کم بوده‪.‬‬ ‫ی��ک دلیل این بوده که روحانیت ما پس��ت و منصب‬ ‫رس��می که مردم با انها به صورت روزمره سر و کار‬ ‫داشته باشند‪ ،‬نداشته‪ .‬دلیل دیگر هم این بوده که رژیم‬ ‫گذش��ته خیلی موافق نبود که با دیدگاه مثبت به این‬ ‫شخصیت ها پرداخته شود‪.‬‬ ‫یعنی ما هیچ نمونه ای در این زمینه نداشته ایم؟‬ ‫چرا داش��تیم‪ .‬مثل پنج نمایشنامه از صدر مشروطیت‬ ‫غالمحسین ساعدی‪ .‬ساعدی همچنین رمانی دارد به‬ ‫نام «توپ» که این رمان دو ش��خصیت روحانی دارد؛‬ ‫یکی شخصیت منفی و دیگری شخصیت مثبت و این‬ ‫نمونه خوبی اس��ت از ان دوره‪ .‬یا مثال جاهای دیگر‬ ‫وجود داش��ته که خیلی نادر وارد س��ینما شده‪ .‬ما در‬ ‫س��ینما در حد خیلی کمی در فیلم «تنگسیر» می بینیم‬ ‫که یک روحانی همدست ارباب و فردی زورگوست‪.‬‬ ‫یعنی کنار زور نشس��ته و توجیه گر زور است‪ .‬موارد‬ ‫تاریخ��ی و نهضت های انقالبی ه��م داریم که خیلی‬ ‫دراماتیزه نشده اند‪.‬‬ ‫یعنی دلیل عمده اش حکومتی بوده؟‬ ‫وجه مثبتش بله‪ .‬انها موافق نبودند شخصیت واقعی و‬ ‫مثبت روحانی مطرح شود ولی با منفی موافق بودند‪.‬‬ ‫البته کمتر ب��ه حوزه روحانیت تع��رض می کردند و‬ ‫بیشتر به عنوان حاج اقاهای مشکل دار در فیلم ها نمود‬ ‫پیدا می کرد‪.‬‬ ‫به همین علت بود ک��ه بعد از انقالب جدا از نبود‬ ‫تعریف مش��روع از سینما‪،‬روحانیت در برابر سینما‬ ‫موضع داشت؟‬ ‫البت��ه م��ا در جاهایی ش��خصیت های روحانی مثبتی‬ ‫داش��تیم‪ .‬مثال یک نمونه که روحانی نیست ولی شبه‬ ‫روحانی است همان سید در «سفر سنگ» کیمیایی است‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫فرهنگ‬ ‫که تقریبا در حد روحانی ده می شود او را به حساب‬ ‫اورد‪ .‬در این فیلم سید با بازی جعفر والی وقتی سنگ‬ ‫را به ده می اورند پشت بام می ایستد و سنگ را از زیر‬ ‫ق��ران رد می کنند‪ .‬ان روحانی مثبت و طرف مردم ده‬ ‫است‪ .‬اما علت اصلی مخالفت این بود که به طور کلی‬ ‫روحانی��ت ما با ادبیات دراماتی��ک بیگانه بود‪ .‬ارزش‬ ‫ادبیات دراماتیک و تاثیرگذاری ان را نمی دانستند‪ .‬در‬ ‫حدی که استاد مطهری برای اینکه در این زمینه کاری‬ ‫کرده باشند‪« ،‬داستان راستان» را نوشتند برای کودکان‬ ‫و نوجوانان که بگوی��د از طریق قصه می توان خیلی‬ ‫چیزه��ا را گف��ت‪ .‬بخش مهمی از قران قصه اس��ت‪.‬‬ ‫یعنی این چیزی اس��ت که باید در حوزه جا می افتاد‪.‬‬ ‫حوزه مشغول علم فقه و اصول و درایه و حکمت و‬ ‫فلس��فه و‪ ...‬بود و اصال برای حوزه ادبیات دراماتیک‬ ‫ارزش قایل نبود‪ .‬بنابراین می شود گفت ان کاری که‬ ‫اقای مطه��ری در «داس��تان راس��تان» کرد‪،‬یک قدم‬ ‫بزرگ بود یا مثال ش��هید هاش��می نژاد برای اولین بار‬ ‫ی کند دو‬ ‫ب��رای اینکه بح��ث فقهی و دین��ی را مردم ‬ ‫پرس��وناژ خلق کرد به ن��ام دکتر و پیر و تحت عنوان‬ ‫«مناظ��ره دکت��ر و پیر» ای��ن کتاب را چ��اپ کرد‪ .‬او‬ ‫یک س��فر خیال��ی ترتیب داد در قط��ار و این دو نفر‬ ‫با هم بح��ث می کردند‪ .‬بنابراین اینها اولین تاللوهای‬ ‫حرکت هایی اس��ت که در این زمینه انجام می ش��ود‪.‬‬ ‫البته همان زمان قبل از انقالب بعضی از دوس��تان در‬ ‫زمینه داستان نویسی کارهایی کردند‪ .‬از جمله محمود‬ ‫حکیمی که البته بح��ث ادبیات دینی بحث مفصل و‬ ‫جداگانه ای است‪.‬‬ ‫به طور مش��خص چ��را بعد از انق�لاب و با وجود‬ ‫تغییر نگ��رش حاکمیت فقط در دهه اخیر راجع به‬ ‫روحانیت فیلم ساخته می شود؟‬ ‫بع��د از انقالب یک��ی از مهم ترین دالیل��ی که به ان‬ ‫کم پرداخته ش��ده‪ ،‬این است که اوال این حوزه برای‬ ‫خود روحانیت نااشنا بوده‪ ،‬ثانیا اهل هنر که وارد این‬ ‫عرصه ش��ده بودند خیلی با ظرایف و ریزه کاری های‬ ‫زندگی روحانیت و سلوک انها اشنایی نداشتند‪ .‬این‬ ‫عرصه ای است که باید بدان اشراف کامل داشت‪.‬‬ ‫البته خود حوزه هم واکنش چندان مثبتی نداشت‪.‬‬ ‫بله‪ ،‬خودش��ان هم پس زدند‪ .‬م��ن خودم در دوره ای‬ ‫می رفتم در حوزه تدریس می کردم‪.‬‬ ‫موانعی هم داشتید؟‬ ‫بله‪.‬‬ ‫دلیل عمده اش چه بود؟‬ ‫ی می دانستند که‬ ‫این کار را کاری حاشیه ای و سرگرم ‬ ‫ارزش علمی ندارد‪.‬‬ ‫االن چطور؟‬ ‫خ��ب االن به تاثی��ر عظیم این رس��ان ه پ��ی برده اند‪.‬‬ ‫دیده اند که در دنیای مسیحیت چقدر کار شده و چه‬ ‫ش��خصیت های عظیم روحان��ی در ادبیات دراماتیک‬ ‫انه��ا بروز یافته‪ .‬نمونه اش در رمان «بینوایان» ویکتور‬ ‫هوگو اس��ت و ان کشیش��ی که با یک اش��اره ادمی‬ ‫ را متح��ول می کند‪ .‬البته ش��خصیت های منفی هم در‬ ‫ادبیات و سینماشان داش��ته اند‪ .‬این را هم اضافه کنم‬ ‫ک��ه االن یکی از موانع ما این اس��ت که روحانیت و‬ ‫حاکمی��ت دوس��ت دارد فقط جنبه ه��ای مثبت بیان‬ ‫ش��ود‪ .‬این مشکل بزرگ ماست‪ .‬درحالی که پرسوناژ‬ ‫یعنی یک ش��خصیت خاکستری که هم بدی دارد هم‬ ‫خوبی‪.‬‬ ‫برای خلق ش��خصیت اوال باید استانه تحمل حوزه و‬ ‫م��ردم متدین باال برود‪ .‬ما در ادبیات کهن ش��عرهایی‬ ‫ی روحانیت به‬ ‫داری��م که گاهی با ش��کل های رس��م ‬ ‫تندی برخود کرده ان��د‪ .‬االن مردم می دانند که منظور‬ ‫حاف��ظ از ش��عر مع��روف «واعظان کای��ن جلوه در‬ ‫محراب و منب��ر می کنند‪/‬چون به خلوت می روند ان‬ ‫کار دیگر می کنند»‪ ،‬چه کس��انی اند‪ .‬اتفاقا با این گونه‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫اشعار جایگاه روحانی مثبت نزد مردم باالتر می رود و‬ ‫ارزشمند تر می شود‪ .‬خب سینما هم باید بتواند بپردازد‪.‬‬ ‫منتها باید رعایت انصاف شود و جهت گیری کلی به‬ ‫طرف مثبت باش��د‪ .‬ضمن اینکه روحانیت باید تبدیل‬ ‫به ش��خصیت ش��ود و بعد از انقالب هم نمونه های‬ ‫خوبی داش��ته ایم‪ .‬از اولین نمونه های��ی که البته جنبه‬ ‫مثبت داشته اند سریال مدرس ساخته هوشنگ توکلی‬ ‫است؛ کاری بس��یار ارزشمند با بازی بسیار درخشان‬ ‫خسرو شکیبایی‪.‬‬ ‫فیلم شهید نواب صفوی هم بود‪.‬‬ ‫البت��ه خیل��ی فیلم نبود چ��ون دراماتیزه نش��ده بود و‬ ‫حال��ت گزارش گون��ه داش��ت‪ .‬ی��ا کاری ک��ه درباره‬ ‫کوچک جنگلی ش��د تا می رس��یم به دوران متاخری‬ ‫که چن��د کار هوش��مندانه و گس��تاخانه ش��د‪ .‬یکی‬ ‫«زیر نور ماه» که بس��یار خوب وارد این حوزه شد‪ .‬در‬ ‫این فیلم ش��خصیت ها خاکستری اند‪ ،‬به همین دلیل ما‬ ‫دوستشان داریم و فیلم موفق است‪ .‬اینگونه نیست که‬ ‫شخصیت ها همه مقدس و مثبت باشند‪ .‬اصال ویژگی‬ ‫ادبیات دراماتیک این اس��ت که باید مثل زندگی باشد‬ ‫به ط��ور کل��ی روحانی��ت‬ ‫م��ا ب��ا ادبی��ات دراماتی��ک‬ ‫بیگان��ه ب��ود‪ .‬ارزش ادبی��ات‬ ‫دراماتی��ک و تاثیرگذاری ان‬ ‫رانمی دانس��تند‪ .‬در حدی که‬ ‫اس��تاد مطهری برای اینکه در‬ ‫این زمینه کاری کرده باشند‪،‬‬ ‫«داستان راستان» را نوشتند‬ ‫برای ک��ودکان و نوجوانان که‬ ‫بگوید از طریق قصه می توان‬ ‫خیلی چیزها را گفت‬ ‫و م��ردم ان را باور کنند‪ .‬ش��خصیت روحانی هم باید‬ ‫مثل روحانی واقعی باش��د تا مردم باورش کنند‪ .‬شما‬ ‫بروید در محله ه��ا ببینید هر روحانی موافقانی دارد و‬ ‫مخالفانی‪ .‬بعضی ها پشت سر یک نفر نماز می خوانند‪،‬‬ ‫برخی نمی خوانند‪ .‬اینها واقعیت هایی است که جاری‬ ‫اس��ت و باید این واقعیت جاری بیاید در درام‪ .‬نمونه‬ ‫هوشمندانه دیگری که بد فهمیده شد «مارمولک» است‪.‬‬ ‫اول قصه «مارمولک» همان «بینوایان» است‪ .‬منتها علت‬ ‫اصلی جو س��ازی‪ ،‬اس��م فیلم بود‪ .‬یعنی اگر اس��مش‬ ‫مارمول��ک نبود‪ ،‬اینقدر جو علیه اش درست نمی ش��د‪.‬‬ ‫من خودم در همین مس��جد محله مان ش��اهد بودم که‬ ‫اقایی پشت مارمولک ناسزا می گفت که به روحانیت‬ ‫ش��یعه توهین کرده اند‪ .‬من گفتم‪ :‬شما فیلم را دیدی؟‬ ‫گف��ت‪ :‬نه‪ .‬گفت��م‪ :‬این فیلم در حمای��ت از روحانیت‬ ‫است‪ .‬چطور درباره فیلمی که ندیده ای نظر می دهی؟‬ ‫از روحانیتی که اینقدر دعوت می کند به ایه‪« :‬ال تقف‬ ‫م��ا لیس لک به علم» روی چیزی که علم نداری هیچ‬ ‫السمع و البصر و الفواد کل اولئک‬ ‫وقت تکیه نکن‪« .‬ان ّ‬ ‫کان عنه مسوال» این برخورد عجیب است‪.‬‬ ‫شما «طال و مس» را دیده اید؟‬ ‫فیلم بس��یار ارزشمند اس��ت‪ .‬من تبریک می گویم به‬ ‫نویسنده و کارگردان و تهیه کننده‪.‬‬ ‫البته ش��ما ای��ده ال را می گویید‪ .‬برای ش��روع چه‬ ‫کار بای��د کرد؟ ما در ده��ه اخیر نمونه های موفقی‬ ‫داش��ته ایم‪ .‬در کنار س��ه فیلم منوچه��ر محمدی‪،‬‬ ‫فیلم های��ی مثل «او»‪« ،‬پابرهنه در بهش��ت» و «لطفا‬ ‫مزاحم نشوید» را هم داش��ته ایم که البته تصویری‬ ‫متفاوت ت��ر از روحانیت نش��ان می ده��د‪ ،‬اما این‬ ‫نگرانی هنوز هست‪.‬‬ ‫زمان می خواهد‪ .‬ما نباید زیاد توقع داشته باشیم‪.‬‬ ‫از ان ط��رف هم حوزه بای��د کمک کند‪ .‬اصال چه‬ ‫ایرادی دارد که واحد فیلمسازی فعال شود؟‬ ‫من حداقل در کوتاه مدت خیلی به واحد فیلمسازی‬ ‫حوزه ایمان ندارم‪.‬‬ ‫چرا؟‬ ‫ب��ه دو دلیل‪ .‬یکی اینکه حوزه خیلی س��ینما را جدی‬ ‫نگرفت��ه و طبعا کار جدی ه��م در این زمینه نخواهد‬ ‫ک��رد‪ .‬من با خیل��ی از این اقای��ان در ارتباط بوده و‬ ‫هس��تم و با فضای فکری شان اشنا هستم‪ .‬البته خیلی‬ ‫ما را تشویق کردند بابت رمانی که نوشته ام‪ .‬این رمان‬ ‫قهرمان��ش یک روحانی اس��ت‪« .‬ب��ر بام های متصل»‬ ‫قصه ای اس��ت که از سال ‪ 1300‬شروع و ‪ 1320‬تمام‬ ‫می ش��ود‪ .‬قهرمان قصه‪ ،‬فرزند دوم اخوند خراس��انی‬ ‫اس��ت‪ .‬در قصه ش��خصیت منفی روحانی هم داریم‪.‬‬ ‫منته��ا ما خیلی با احتیاط رفتار کردیم‪ .‬متاس��فانه این‬ ‫وجه مثبت و منفی که الزمه حضور جدی روحانی به‬ ‫عنوان یک پرس��وناژ در ادبیات دراماتیک و از جمله‬ ‫تئاتر و سینمای ماست‪ ،‬چیزی است که به این زودی‬ ‫به ان دسترسی پیدا نمی کنیم‪ .‬البته باید کار کرد و نباید‬ ‫نومید شد‪ .‬اتفاقا من با دیدن «طال و مس» حظ کردم‪.‬‬ ‫خیلی خوب جنبه های مثبت و منفی روحانی تصویر‬ ‫شده و اتفاقا این روحانی اصال سیاسی نیست‪.‬‬ ‫به نقطه خوبی رس��یدیم‪ .‬ما اگرچه در طول تاریخ‪،‬‬ ‫روحانی سیاس��ی داش��ته ایم اما بعد از انقالب این‬ ‫وجه پررنگ شده‪ .‬به گونه ای که مردم روحانیت را‬ ‫غالبا با سیاست می شناسند‪ .‬ورود به این حیطه کار‬ ‫فیلمساز را هم سخت تر می کند‪.‬‬ ‫بل��ه‪ .‬همی��ن االن در برخ��ی مس��اجد می بینی��د که‬ ‫روحانیت بیش��تر با اخالق س��ر و کار دارد‪ .‬مردم هم‬ ‫انها را دوست دارند‪ .‬این در ذهن مردم وجود دارد‪.‬‬ ‫در چن��د فیلم اخیر هم وجه س��نتی روحانیت بارز‬ ‫است و مردم خیلی خوب استقبال کرده اند‪.‬‬ ‫البته م��ا نمونه های خوب تاریخی هم داش��ته ایم که‬ ‫برخ��ی را نام بردم و برخی هم در حافظه ام نیس��ت‪.‬‬ ‫مثال عبدالعظیم حسنی که داود میرباقری ساخته یک‬ ‫روحانی مهم اس��ت‪ .‬این فیلم ها هم وقتی به دل مردم‬ ‫می نش��ینند که مردمی باش��ند‪ .‬یعنی مدرس را مردم‬ ‫بیشتر به واسطه ساده زیستی و مردمی بودنش دوست‬ ‫داش��ته اند‪ .‬همین طور خود ام��ام(ره) را‪ ،‬یعنی مردم‬ ‫ابتدا عاش��ق منش او و بعد به لحاظ سیاس��ی پیروش‬ ‫شدند‪.‬‬ ‫االن که صحبت از امام خمینی (ره) ش��د و در ایام‬ ‫ارتحال ایشان هستیم‪،‬به نظر شما که مدتی با پروژه‬ ‫«فرزند صبح» همکاری داشته اید‪ ،‬این پروژه واقعا‬ ‫برای تدوین مشکل مالی دارد یا بحث چیز دیگری‬ ‫است؟‬ ‫واقعی��ت این اس��ت ک��ه پ��روژه امام ب��ه دلیل خود‬ ‫موضوعیت پروژه نمی تواند االن تبدیل به درام شود‪.‬‬ ‫بای��د بگذاریم بعده��ا این کار را انج��ام دهیم‪ .‬برای‬ ‫اینکه ش��ما وقت��ی وارد واقعیت تاریخی می ش��وید‪،‬‬ ‫برای خلق شخصیت باید استانه تحمل حوزه‬ ‫و مردم متدین باال برود‪ .‬ما در ادبیات کهن‬ ‫شعرهایی داریم که گاهی با شکل های رسمی ‬ ‫روحانیت به تندی برخود کرده اند‬ ‫قصه «مارمولک» همان «بینوایان» است‪.‬‬ ‫منتها علت اصلی جو سازی‪ ،‬اسم فیلم بود‪ .‬یعنی‬ ‫اگر اسمش مارمولک نبود‪ ،‬اینقدر جو علیه اش‬ ‫درست نمی شد‬ ‫‪51‬‬ ‫پرونده ویژه‬ ‫باید قضاوت هم بکنید‪ .‬ما اگر بخواهیم همان چیزی‬ ‫که مورد تایید اس��ت را بس��ازیم قطعا حق مطلب ادا‬ ‫نمی شود‪ .‬مگر اینکه هنرمند به قدری توانمند باشد که‬ ‫بتواند مرزها را خوب رعایت کند‪.‬‬ ‫ببینید االن زحمتی کشیده شده‪ ،‬هزینه ای صرف شده و‬ ‫باالخره فیلم باید نمایش داده شود‪ .‬حاال بعدا می توان‬ ‫از جنبه های مختلف به این موضوع پرداخت‪.‬‬ ‫البته مشکل شخصی دست اندرکاران هم هست‪.‬‬ ‫پس مشکل چگونگی تصویر امام نیست؟‬ ‫نه‪ .‬چون ان فیلمنامه پیشنهاد اولیه اش توسط من انجام‬ ‫ش��د‪ .‬این یک تجربه اس��ت‪ .‬تجربه دیگری یکی از‬ ‫دوستان ما کرده که کتابش چاپ شده به اسم «خمینی‬ ‫روح اهلل» نوشته سید علی قادری‪ .‬روی ان هم نوشته‬ ‫بر اساس واقعیت و خیال‪ .‬این اثر هم مربوط به دوران‬ ‫کودکی امام اس��ت که فیلم افخمی هم از ان استفاده‬ ‫کرده‪ .‬این کتاب خیلی به رمان نزدیک شده‪.‬‬ ‫کتاب که دچار مشکل نشده؟‬ ‫چرا‪ ،‬برخ��ی افراد س��ر چیزهایی مانع ش��ده اند‪ .‬در‬ ‫این رمان نویس��نده شیفته ش��خصیت امام است ولی‬ ‫ب��ه قواعد رمان نزدیک ش��ده‪ .‬می ت��وان به ان گفت‬ ‫پیش رمان و این نشان می دهد که می شود کار کرد‪.‬‬ ‫در بخ��ش معناگ��رای فارابی در زمین��ه روحانیت‬ ‫کاری کرده اید؟‬ ‫خیلی کارها شده‪ ،‬اخرین کارمان هم «دموکراسی تو‬ ‫روز روشن» است که اشاره ای به روحانیت دارد‪.‬‬ ‫تصویر خوبی هم از روحانی نشان می دهد‪.‬‬ ‫ما در جوانی تئاتری داش��تیم به نام «هیات متوس��لین‬ ‫به حضرت‪ »....‬نق��دی بود بر روحانیت و درحقیقت‬ ‫همان داس��تان تش��یع علوی و تش��یع صفوی بود که‬ ‫در هیات های مختلف نش��ان می دادیم‪ .‬کارگردان کار‬ ‫محمد علی نجفی بود‪ .‬من هم یکی از بازیگران بودم‪.‬‬ ‫شهید بهشتی این کار را دیدند‪ .‬وقتی نمایش تمام شد‬ ‫اقایی گفت که کار منفی اس��ت و شخصیت روحانی‬ ‫را خراب می کند‪ .‬شهید بهشتی گفتند اگر ما خودمان‬ ‫از خودمان انتقاد کنیم این نقطه ضعف نیس��ت‪ ،‬نقطه‬ ‫قوت اس��ت‪ .‬ای��ن حرف را باید با طال نوش��ت و بر‬ ‫پیشانی همه ادارات تبلیغی نصب کرد‪ .‬اتفاقا بچه های‬ ‫متدین و روحانیت خودشان باید بیایند فیلم بسازند و‬ ‫جنبه های منفی را نشان دهند تا جنبه های مثبت جلوه‬ ‫کند‪ .‬اتفاقا این روش به نفع روحانیت است‪.‬‬ ‫در بنیاد فارابی جایی اختصاصی برای پرداخت به‬ ‫روحانیت هست؟‬ ‫نخیر‪ .‬البته من مدت هاست در حاشیه ام(خنده)‪.‬‬ ‫شما شخصا معتقدید که پرداخت به روحانیت باید‬ ‫سیستماتیک شود یا فیلمساز با دغدغه خودش فیلم‬ ‫بسازد؟‬ ‫سیس��تماتیک خوب اس��ت به ش��رطی که فرمایشی‬ ‫نباشد‪.‬‬ ‫االن تیزهوشی می خواهد ولی کار سخت است‪.‬‬ ‫می ش��ود‪ .‬نباید ناامید ب��ود‪ .‬منتها نباید توقع داش��ته‬ ‫باشیم در بدو ورود حرف اخر را بزنیم‪ .‬البته فیلمساز‬ ‫باید انصاف داش��ته باش��د و درکنار شخصیت منفی‬ ‫باید ش��خصیت مثبت را هم نشان دهد‪ .‬این روحانی‬ ‫«ط�لا و مس» که پرس��تار طعنه ای ب��ه او می زند ان‬ ‫واقعیت است که امروز در کشور ما هست‪ .‬روحانیونی‬ ‫ک��ه در حکومت نیس��تند و برای م��ردم و دین خدا‬ ‫کار می کنن��د‪ ،‬اتفاقا دوبله مظلومن��د‪ .‬امیدوارم از این‬ ‫بحث اس��تفاده سیاسی نشود‪ .‬ما داریم بحث فرهنگی‬ ‫می کنی��م‪ .‬در یک کالم مردم ما روحانیت را دوس��ت‬ ‫دارد و اگر شائبه هست به خاطر بار سیاسی ای است‬ ‫که طی این چند سال حاکم شده‪ .‬اکثر مردم ما متدین ‬ ‫هستند‪ ،‬منتها متدین اخالقی اند؛ که خودش سر فصل‬ ‫مبسوطی است که مجالی جدا می طلبد‪.‬‬ ‫‪52‬‬ ‫چرا فیلم هایی مثل «طال و مس» را به مدارس نبریم؟‬ ‫اپارات های خاک خورده ما‬ ‫برای حمایت از فیلم های سالم می شود برخی از شیوهای ساده اما با تاثیر گذاری کالن را به‬ ‫کار گرفت که در دهه شصت برخی از این شیوه ها ازموده شده است‬ ‫سیدحمیدرضا قادری‬ ‫برای انان که اواخر دهه پنجاه و اوایل دهه ش��صت‬ ‫متولد شده اند‪ ،‬یکی از خاطرات مشترک‪ ،‬صبح های‬ ‫جمعه در مساجد یا پایگاه های بسیج رقم می خورد‪،‬‬ ‫جای��ی که برای پر کردن اوق��ات فراغت نوجوانانی‬ ‫که نهایت تفریحشان بازی های کوچه بازاری ای چون‬ ‫اَلَک دلک و تیله بازی یا نهایتش فوتبال محالت بود‪،‬‬ ‫مدیران خرده پای فرهنگی محالت ـ یعنی مسئوالن‬ ‫اینگون��ه پایگاه ها ـ در قامت نمایندگان غیررس��می‬ ‫ولی بس��یار فعال وزارت فرهنگ و ارش��اد وقت با‬ ‫اپارات ه��ای کرای��ه ای یا ملکی ک��ه قربانش برویم‬ ‫همیش��ه خدا هم خراب بودند و وسط معرکه از کار‬ ‫می افتادند‪ ،‬فیلم هایی را روی پرده نمایش می دادند‪ ،‬ان‬ ‫هم پرده هایی که گاه لکه های روی ان در قامت یکی‬ ‫از شخصیت های فیلم تا انتها چشمانت را رها نمی کرد‪.‬‬ ‫گاهی حتی پرده هم نبود و فیلم را روی تنها دیوارهای‬ ‫رنگ خورده همان مکان ها نمایش می دادند‪ .‬ولی با این‬ ‫ح��ال‪ ،‬این تنها فعالیت فرهنگی و هنری درخش��ان و‬ ‫پرمخاطب ان زمان‪ ،‬انقدر شیرین و خواستنی بود که‬ ‫با همه مصائبش رویای دست یافتنی اخر هفته هایمان‬ ‫بود که ما را با دنیای سینما و داستان گویی بصری اشنا‬ ‫می کرد‪ .‬ناگفته پیداس��ت ک��ه ان زمان عمده فیلم های‬ ‫ش داده شده با توجه به روحیه نوجوانان‬ ‫منتخب و نمای ‬ ‫ان زمان که بخشی از شخصیتشان در شنیدن اژیر قرمز‬ ‫و سفید و بمباران های هوایی جنگ شکل گرفته بود و‬ ‫البته با توجه به روحیات مدیران وقت فرهنگی شهرها‬ ‫که برایندی از فضای کلی کشور بود‪ ،‬چیزی نبود مگر‬ ‫دیدار قهرمانانی چون بروس لی و راکی و فرانکی و‪...‬‬ ‫یا دیدار چندین و چندباره پرچمدار شهریار بحرانی‪،‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫فذهنگ‬ ‫حماسه شیلر‪ ،‬باالش و‪..‬؛ این گونه برنامه های نمایش‬ ‫جمعی فیلم حتی در مدارس هم پی گرفته می ش��د و‬ ‫نگارنده به وضوح یاد دارد که خوب ترین خبر برای یک‬ ‫دانش ام��وز ـ پس از تعیین دو زنگ ورزش در هفته ـ‬ ‫که او را راغب می کرد در حصار مدارس بماند‪ ،‬شنیدن‬ ‫این خبر بود که مثال قرار اس��ت ام��روز پس از پایان‬ ‫کالس ها فالن فیلم را روی دیوار سالن بزرگ مدرسه‬ ‫نمایش دهند‪ .‬حال فیلم چه بود‪ :‬افق مرحوم مالقلی پور‬ ‫ی��ا گلنار ی��ا ان اواخر دزد عروس��ک ها‪ .‬قصه هر چه‬ ‫بود‪ ،‬لذت بخش بود و می دانم و می دانند که بخشی از‬ ‫منتقدین جوان فعلی سینما‪ ،‬اشنایی اولیه شان با پدیده‬ ‫هنرصنعت سینما و س��پس رغبتشان برای پی گرفتن‬ ‫ان ‪ -‬جدای از تاثیر غیرقاب��ل انکار برنامه تلویزیونی‬ ‫و خاطره انگیز هن��ر هفتم ـ همین اکران های معدود و‬ ‫محدود فیلم های اپاراتی بود که البته با مشقات زیادی‬ ‫همراه بودند‪ .‬یادم هس��ت و ش��اید یادتان باشد که ان‬ ‫زمان دست کم در شهرهای بزرگ که امکاناتی داشتند‬ ‫به دلیل انکه لوازم تفریح مانند امروز وجود نداش��ت‬ ‫(تازه ان اواخر اث��اری امده بود که با امدنش انقالبی‬ ‫در رویکرد نوجوانان ب��ه مکان های فرهنگی ای چون‬ ‫مساجد و‪ ...‬ایجاد کرد) خواندن کتاب های مصوری که‬ ‫روی جلدشان را صندوقی طراحی کرده بود ـ به ویژه‬ ‫کتاب هایی که درباره جنگ های صدر اس�لام بود و از‬ ‫هم��ه مهم تر کتاب ضامن اهو ـ در کنار برنامه نمایش‬ ‫فیلم هفتگی نهایت برنامه ریزی فرهنگی مدیران وقت‬ ‫برای نسل نوجوان دهه ش��صت بود‪ .‬تاثیر این برنامه‬ ‫نمای��ش فیلم درس��ت از لحظه پایان فیل��م ـ که رفقا‬ ‫در ان س��ن و س��ال در نقش قهرمانان فیلم دنبال هم‬ ‫می افتادند و تالش می کردند فن های کاراته و کونگ فو‬ ‫را روی هم اجرا کنند ! ـ تا مدت ها و س��ال ها بعد ان‬ ‫که رقم زننده بهترین برهه تاریخ استقبال تماشاگران از‬ ‫سینما است‪ ،‬امتداد داشت‪.‬جالب انکه این نوع برخورد‬ ‫با پدیده سینما حتی از منظر اجتماعی سازی نیز پدیده‬ ‫موفقی ب��ود‪ ،‬چون به جز نمایش های مدرس��ه ای در‬ ‫نمایش های مس��جدی باید از مدت��ی قبل می امدی تا‬ ‫جای��ی بهتر بگیری و در نتیجه از مدت ها قبل نمایش‬ ‫تا بع��د ان در یک جمع از همس��االن قرار می گرفتی‬ ‫ک��ه الزمه اش بگو و بخند و فراغ��ت از محیط بیرون‬ ‫بود که همی��ن در تلطیف روحی��ات نوجوانان عصر‬ ‫جنگ و ترور و نابسامانی اقتصادی و همچنین نهادینه‬ ‫ کردن روح جمعی تاثیر بس��زایی داش��ت‪ ،‬گذشته از‬ ‫ان نگاه ایینی به نمایش فیلم و واکنش های مش��ترک‬ ‫هم نس�لان به صحنه ه��ای فیلم ها که ه��ر کدام جزو‬ ‫خاطرات مشترک عیدانه نویسی های منتقدین سینمایی‬ ‫جوان فعلی اس��ت‪ .‬گرچه وق��ت نمایش های اپاراتی‬ ‫غیراس��تاندارد ب��ا فیلم های درجه دو و س��ه که واجد‬ ‫کمتری��ن ارزش هن��ری بودند‪ ،‬پر می ش��د‪ ،‬ولی یکی‬ ‫از عوامل رونق س��ینما در س��ال های بعد بود‪ ،‬چرا که‬ ‫س��ینما رفت��ن را از همان کودکی در بط��ن نوجوانان‬ ‫نهادینه کرد‪ .‬نکته جالب ان اس��ت که این رفتار ساده‬ ‫امروزه از میان مدیران وقت ما رخت بربس��ته اس��ت‪.‬‬ ‫ش��اید تنها زمان نمایش فیلم کاله قرمزی و پس��رخاله‬ ‫ش��اهد هجوم مدارس به سالن س��ینماها بودیم و بعد‬ ‫از ان‪ ...‬هیچ!غ��رض از ذک��ر این خاط��ره ماندگار و‬ ‫مشترک گریزی است به رفتارشناسی مدیران فعلی که‬ ‫در عرص��ه حمایت از تولیدات س��الم و البته پرحرف‬ ‫هنر هفتم‪ ،‬تولیداتی که به مانند جرقه ای زودگذر و به‬ ‫سختی تولید می ش��وند ولی مانند بچه یتیم و در سایه‬ ‫حرف هایی چون «حمایت مس��اوی از همه تولیدات‬ ‫سینما» و «عدم توجه زیاده از حد به فیلم ها» یا «تعیین‬ ‫مخاطب هر فیلم بر اس��اس س��از وکار بازار» به حال‬ ‫خ��ود رها ش��ده اند‪ .‬طال و مس با هر مت��ر و معیاری‬ ‫فیلمی س��الم است‪ ،‬چه بخواهیم خود فیلم را با توجه‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫به محتوایش به قضاوت بنشینیم و چه بخواهیم پرونده‬ ‫عوام��ل ان را از تهیه کنن��ده تا کارگ��ردان و بازیگران‬ ‫واکاوی کنیم‪ .‬این فیلم حتی سالم تر از فیلم اخراجی ها‬ ‫ب��ه نظر می رس��د‪ ...‬گرچ��ه مانند ان س��هل الوصل و‬ ‫قابل درک برای نس��ل نوجوان نباش��د ول��ی در فیلم‬ ‫ط�لا و مس چیزهایی هس��ت که می توان��د در تعیین‬ ‫رویکرد نس��ل اینده به نظام نقش مهمی داشته باشد‪.‬‬ ‫بهتر اس��ت اصل بح��ث را از اینجا پ��ی بگیرم که ان‬ ‫رفتار و مدیریت اپاراتی دهه شصت‪ ،‬چه از نظر وارد‬ ‫کردن س��ینما به ذهن نس��ل جوان فعلی و چه از نظر‬ ‫پرکردن اوقات فراغت و چه از نظر بردن برخی مفاهیم‬ ‫ مانند مبارزه با ظلم که تم مش��ترک اغلب فیلم های‬‫بزن بزن ان موقع بود ‪ -‬در میان یک نس��ل زاده شده در‬ ‫ش��رایط جنگ��ی و تحریم و چه از نظ��ر پس زدن هر‬ ‫چه بیش��تر دنیای فردی ش��ده و درگیر کردن افراد در‬ ‫یک رفتار ایینی و جمعی ـ مانند تماشای دسته جمعی‬ ‫یک فیلم و داش��تن واکنش هایی مشترک در برابر ان ـ‬ ‫رفتاری صواب و درست بود که شاید االن بیش از هر‬ ‫زمان دیگری به ان نوع برخوردها نیازمند باش��یم ولی‬ ‫متاسفانه از ظرفیت های ان غافلیم‪ .‬این روزها شاهدیم‬ ‫ک��ه همه در پی تعریف و تمجید از این فیلم هس��تند‬ ‫ولی خبری از عزم جدی مدیران وقت وزارت ارش��اد‬ ‫و اموزش و پرورش برای بردن چنین فیلم هایی به دل‬ ‫برنامه مدارس دیده نمی شود‪.‬‬ ‫فیلم��ی چون ط�لا و مس ج��دای از برخی مفاهیم‬ ‫بزرگس��االنه اش‪ ،‬در باقی زمان ها فیلمی الگو است‬ ‫ب��رای نمایش دادن هم��ه ان چیزهایی که نیاز اینده‬ ‫یک نوجوان ایرانی اس��ت‪ .‬فیل��م با انتخاب خانواده‬ ‫ی��ک روحانی (به عنوان یکی از نهادهای اصلی اداره‬ ‫دین‪ ،‬فرهنگ و سیاست جامعه فعلی و اتی ایران که‬ ‫هر نوجوانی در اینده با ان تماس خواهد داشت) در‬ ‫تالش است تا موضوع عشق زناشوهری (مهمی که‬ ‫این روزها در بلوای عش��ق های خیابانی و باالرفتن‬ ‫امار طالق جای خالی اش حس می شود) و با سیلی‬ ‫صورت خود را س��رخ نگاه داشتن (تم عزت نفس‬ ‫در عصر سختی معیشت و زیاده طلبی اقتصادی مردم‬ ‫و مس��ئوالن) را برای مخاط��ب ایرانی نمایش دهد؛‬ ‫بهترین و کم هزینه ترین راه تبلیغ مهم ترین برنامه های‬ ‫فرهنگی نظام در میان نس��ل نوجوان‪ .‬نس��لی که به‬ ‫مدد ظه��ور بازی ه��ای رایانه ای‪ ،‬لوح های فش��رده‬ ‫فیلم های روز ایران و جهان‪ mp3 ،‬و کوچک تر شدن‬ ‫حوصله ها و متراژ خانه ها‪ ،‬هم جماعت گریزتر شده‬ ‫و هم منفرد تر‪ ...‬و البته درگیر بلوغ زودرس‪ .‬حال اگر‬ ‫همین مخاطب را بر اساس نگرش مدیریت اپاراتی‬ ‫و در دل همان رفتار ایینی به صورت سازماندهی شده‬ ‫میهمان سینماها کنیم‪ ،‬چه حاصل خواهد شد؟ یعنی‬ ‫اگ��ر مدیران وزارت فرهنگ و ارش��اد و اموزش و‬ ‫پ��رورش با الگوبرداری ب��ه روز از ان نوع مدیریت‪،‬‬ ‫تالش کنند این بار به جای انکه سازوکارهای سینما‬ ‫مخاط��ب ب��رای فیلمی چ��ون طال و مس بس��ازد‪،‬‬ ‫خودشان مخاطب را به نمایش فیلم ببرند و از جیب‬ ‫خ��ود و مخاطب نوجوان ـ با یک اش��تراک س��هم‬ ‫عادالنه ـ تماش��اگر برای س��ینما تولید کنند‪ ،‬ایا در‬ ‫منتقل شدن محتوای اصیل فیلم به میان نسل اینده و‬ ‫همچنین حمایت غیرمستقیم از اثار وزین و سنگین‬ ‫سینمای ملی قدمی موثر برداشته نخواهد شد؟ تازه‬ ‫این نمایش ها می تواند اغاز یک فرایند باش��د که در‬ ‫قدم بعدی به بحث و نقدهای خودمانی هدایت شده‬ ‫در مدارس منتهی ش��ود‪ ،‬از قس��م همان کالس های‬ ‫انش��ایی که گاه در مدارس ابتدایی دهه ش��صت با‬ ‫این موضوع شکل می گرفت که «درک خود از فیلم‬ ‫نمایش داد ه شده را بنویسید»‪.‬‬ ‫حمای��ت از فیلم های س��الم در نظام مدیریتی فعلی‬ ‫نباید تنه��ا در گرو دادن گروه نمای��ش رده فالن یا‬ ‫بودجه کالن باش��د‪ .‬گاه همین رفتار ساده مدیریتی‬ ‫و حواش��ی ان بهترین مش��وق برای س��ینماگران و‬ ‫تهیه کنندگانی اس��ت که با گوشه چش��م به بیش از‬ ‫‪ 12‬میلی��ون دانش ام��وز به عن��وان مخاطب بالفعل‬ ‫س��ینما‪ ،‬تالش کنند اثاری بسازند که به مذاق اهالی‬ ‫مدارس خوش بیاید تا س��الن ها اینگونه پر شوند‪ .‬از‬ ‫یاد نبریم بسیاری از سازوکارهای جذب مخاطب در‬ ‫سینما بر اساس اقتضائات هالیوودی و بالیوودی بنا‬ ‫شده اند که به هیچ وجه در فرهنگ ایرانی و اسالمی‬ ‫پذیرفته نیس��تند‪ ،‬مانند بهره من��دی از عوامل جذابی‬ ‫چون سکس‪ ،‬خش��ونت‪ ،‬رقص‪ ،‬وحشت‪ ،‬عشق در‬ ‫یک نگاه و‪...‬‬ ‫فیلم های��ی چون طال و مس به دلیل ماهیت ش��ان و‬ ‫نوع نگاه و پرداخت ش��ان از موض��وع محوری اثر‪،‬‬ ‫نمی توانند مانند اتش بس و اخراجی ها هم میلیاردی‬ ‫باش��ند‪ ،‬پس در این جنگ یک طرفه مغلوبه خواهند‬ ‫شد مگر انکه ما خود س��ازوکاری عادالنه و جدید‬ ‫برای ش��ان تعری��ف کنی��م‪ .‬س��ازوکاری برامده از‬ ‫نگاه به مفاهیم مس��تتر در یک فیل��م که حداقلی از‬ ‫خوش س��اختی فنی و روایی مرسوم در سینما را با‬ ‫خود همراه داشته باشد تا به او این مجوز داده شود‬ ‫که میهمان چشمان نوجوانانی شود که به تماشای ان‬ ‫اورده شده اند؛ و طال و مس اینگونه هست‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫هفت‬ ‫گزارشی به بهانه برگزاری کنگره پنجم جمعیت ایثارگران‬ ‫الیه های پنهان سیاست‬ ‫در استانه انتخابات ریاست جمهوری نهم در حالی که‬ ‫علی اکبر ناطق ن��وری در صدر اردوگاه اصولگرایان بر‬ ‫ان شد تا یکی از راست گرایان را به عنوان نامزد اصلی‬ ‫انتخ��اب کند با اختالف نظری که به وقوع پیوس��ت‪،‬‬ ‫ماجرا از اراده شورای هماهنگی خارج شد‪.‬‬ ‫چه انکه هر یک از کاندیدا های حاضر در ان خیمه به‬ ‫سویی رفتند و هریک مدعی حضور در انتخابات‪ .‬البته‬ ‫به صورت مستقل‪.‬‬ ‫اما بس��یاری از اصولگرایان کهنه کار بر این باورند که‬ ‫این بازی را برای نخس��تین بار تش��کلی بر هم زد به‬ ‫نام جمعیت ایثارگران‪ ،‬جمعیتی که به باور خودش��ان‬ ‫امده بودند تا جایگزین اصولگرایان سنتی شوند‪ .‬انها‬ ‫قواعد بازی ان روز اصولگرایان را بر هم زدند و خود‬ ‫برای پشتیبانی از نامزد مورد نظرشان عزم جزم کردند؛‬ ‫مس��اله ای که هنوز که هنوز اس��ت موضوع اختالف‬ ‫طیف سنتی و مدرن اصولگراست‪.‬‬ ‫هرچن��د انان س��عی فراوان کردند تا ای��ن اختالف را‬ ‫پنه��ان کنند‪ ،‬اما محمد رضا باهن��ر در این مورد چنین‬ ‫می گوید‪« :‬در مورد ان داس��تان تاریخی باید بگویم که‬ ‫یک اختالف اساسی در ان زمان وجود داشت‪ .‬اگرچه‬ ‫در مورد مس��یر انتخاب نامزد اصولگرایان تفاهم شده‬ ‫ب��ود و قرار ب��ود هیاتی بروند و پس از بررس��ی هایی‬ ‫به نامزد مورد نظر برس��ند‪ .‬در این هیات اقای فدایی‪،‬‬ ‫عس��گراوالدی و بن��ده و اقای ناطق ن��وری هم عضو‬ ‫‪54‬‬ ‫بودی��م‪ .‬ق��رار بر این بود ک��ه این هیات با یکس��ری‬ ‫ضوابط مش��خص همچون اخالق و کارامدی و‪ ...‬به‬ ‫کاندیداهای مطرح رای بدهند تا با احتساب بیشترین‬ ‫ارا به کاندیدای نهایی برسند‪.‬‬ ‫ام��ا در این مرحله اختالف س��لیقه ای پیش امد‪ .‬ما با‬ ‫حس��اب تجربه بیشتری که در این امور داشتیم معتقد‬ ‫بودیم که کاندی��دای نهایی باید چهار یا پنج ماه پیش‬ ‫از انتخابات مشخص شود تا فعالیت های تبلیغاتی در‬ ‫مورد وی اغاز ش��ود‪ .‬اما عده ای از دوس��تان ما معتقد‬ ‫بودن��د که تا بعد از ثب��ت نام از کاندیداها و ش��روع‬ ‫تبلیغات رسمی‪ ،‬کاندیدای نهایی را معرفی نکنیم و در‬ ‫این فاصله هر یک از این کاندیداهای اصولگرا بروند‬ ‫و ظرفیت س��ازی اجتماعی بکنند و بعد در یک نقطه‬ ‫حس��اس و ضروری همه این کاندیداها بنشینند و بین‬ ‫خودشان تفاهم کنند‪.‬‬ ‫اما ما معتقد بودیم که این پیشنهاد عملیاتی نیست و اگر‬ ‫کس��ی برود و چند ماه در جامعه کار و برای خودش‬ ‫ارایی جمع کند‪ ،‬دیگر به س��ادگی حاضر به واگذاری‬ ‫رایش در ی��ک تفاهم جمعی به کس دیگری نخواهد‬ ‫بود‪ .‬عمال هم همینطور شد که ما می گفتیم‪ .‬زمانی که‬ ‫ما اقای الریجانی را به عنوان نامزد شورای هماهنگی‬ ‫معرفی کردیم ایشان حائز بیشترین رای و امتیاز در ان‬ ‫جمع بودند و کس��ی هم نمی تواند ان را منکر شود و‬ ‫در ان تردید کند‪ .‬تمام اعضای ان هیات هنوز هستند‬ ‫و می توانند این موضوع را اعالم کنند‪.‬‬ ‫البته اق��ای فدایی معتقد بودند ک��ه در ان زمان نباید‬ ‫امتیاز گیری می کردیم و باید این کار را به س��ه ماه بعد‬ ‫موک��ول می کردیم‪ .‬ایش��ان در ان جلس��ه امتیاز دادن‬ ‫شرکت نکردند‪ .‬اما مابقی کس��انی که امتیاز می دانند‪،‬‬ ‫ب��ه اقایان قالیب��اف‪ ،‬احمدی نژاد‪ ،‬رضای��ی‪ ،‬الریجانی‬ ‫و والیت��ی امتیازاتی دادند‪ .‬امثال اق��ای فدایی بر این‬ ‫ب��اور بودند که باید دیرتر و ب��ا تاخیر زیادتر این فرد‬ ‫را معرفی می کردیم‪ ،‬اما ما معتقد بودیم که باید زودتر‬ ‫نامزد اصولگرایان را معرفی کنیم‪ ،‬چون کنار گذاش��تن‬ ‫و راندن دیگر کاندیداها سخت تر می شد‪ .‬همانطور که‬ ‫دیدید زمان مش��خص کرد که ح��رف کدام یک از ما‬ ‫درس��ت بود‪ .‬اینکه می گویم تحلی��ل ما در ان اختالف‬ ‫نظری که تش��ریح کردم‪ ،‬درس��ت بود‪ ،‬در همین جا هم‬ ‫مش��خص می شود‪ .‬زمانی که طیف اقای فدایی به اعالم‬ ‫حمایت از اقای قالیباف رسیدند ایا دیگر نامزدها حاضر‬ ‫ش��دند به نفع او کنار بروند؟ مث�لا اقای احمدی نژاد به‬ ‫نفع قالیباف کنار رفت؟ یا اقای رضایی و الریجانی کنار‬ ‫رفتند؟ پس همان پیش بینی ما درست بود که می گفتیم اگر‬ ‫اعالم اسم نامزد اصولگرایان را به تاخیر بیندازیم‪ ،‬نمی توان‬ ‫اصل پروژه را به پیش برد‪ .‬چون هر یک از ان افراد برای‬ ‫خودشان رایی جلب کرده و احساس می کردند که زمینه‬ ‫موفقیتشان باالست و به همین دلیل هم در عرصه ماندند‪».‬‬ ‫گفته های باهنر را باید طعنه ای جدی به عملکرد ایثارگران‬ ‫در انتخابات دهم دانست‪ .‬از سوی دیگر عدم اقبال افکار‬ ‫عموم��ی به علی الریجانی اس��تدالل این جمعیت برای‬ ‫حمایت از افراد دیگر بود‪ .‬این استدالل البته در طول زمان‬ ‫به واقعیت هم نزدیک شد‪.‬‬ ‫کنگره پنجم‪ ،‬اغاز فاز جدید ایثارگران‬ ‫ح��اال چن��د س��ال از ان ماجرا می گ��ذرد و جمعیت‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سیاست‬ ‫ایثارگ��ران اخی��را پنجمی��ن کنگ��ره خ��ود را برگزار‬ ‫کرده اس��ت‪ .‬ای��ن کنگره در س��الن کنفرانس اردوگاه‬ ‫شهید باهنر در منظریه تهران‪ ،‬میزبان چهره های شاخص‬ ‫جریان اصولگرایان تحول خواه بود‪.‬‬ ‫چهره هایی همچون غالمعلی حداد عادل رئیس اسبق‬ ‫ی رئیس‬ ‫مجلس ش��ورای اس�لامی‪ ،‬عزت اهلل ضرغام ‬ ‫س��ازمان صداوس��یما‪ ،‬بهبهانی وزی��ر راه و ترابری و‬ ‫حسین فدایی نماینده مردم تهران در مجلس و دبیرکل‬ ‫این تشکل به ایراد سخن پرداختند‪.‬‬ ‫می دانس��تیم یا متواضعانه به همه کنش��گران سیاسی‪،‬‬ ‫نگران��ی خود را از پروژه موس��وم ب��ه دولت وحدت‬ ‫مل��ی و ماجرای های قدرت طلب جری��ان فتنه متذکر‬ ‫می ش��دیم‪ ،‬ام��روز نیز بیان می کنیم جری��ان فتنه خط‬ ‫قرم��ز اصولگرایان اس��ت و از س��ایر اصولگرایان نیز‬ ‫درخواست داریم به جای زدن خاکریز در درون خود‪،‬‬ ‫جری��ان فتنه را خط قرمز بدانند و دیوار بی اعتمادی از‬ ‫درون را وی��ران کرده و مقاب��ل جریان فتنه خاکریزی‬ ‫نفوذ ناپذیر بزنند‪.‬‬ ‫ی و جمعیت ایثارگران‬ ‫ضرغام ‬ ‫ضرغام��ی در کنگره پنجم گفت‪« :‬کس��ی نباید تصور‬ ‫کند اگر به قله زود رسید و بقیه جا ماندند‪ ،‬راه صواب‬ ‫را رفته اس��ت البته کس��ی هم در مسیر جا بماند برای‬ ‫خود توجیه درست می کند اما مشی امروز رهبر معظم‬ ‫انقالب اینگونه است که با توجه به واقعیات نیروهای‬ ‫خودی باید طی مسیر به گونه ای باشد که همه احساس‬ ‫همدل��ی و همکاری کنند و وظیفه تش��کل هایی مانند‬ ‫ایثارگران این است که نگذارند کسی از قله جدا شود‪.‬‬ ‫خوش��بختانه چون در ذات اصولگرای��ان معامله گری‬ ‫وجود ندارد‪ ،‬انها می توانند این جمع عظیم را پش��ت‬ ‫س��ر والیت حفظ کنند‪ ،‬بنابراین ایثارگران یک تشکل‬ ‫دانش��گاهی و ارمانخواه نیست و حول محور وحدت‬ ‫استراتژیک نیروهای انقالب باید تاکتیک هایی را اتخاذ‬ ‫کند تا بتوانند جمع را حفظ کنند‪».‬‬ ‫او که میهمان مهم این کنگره بود با تاکید بر اینکه مسیر‬ ‫ایثارگران باید در این جهت باشد تا نگاه باز نیروهای‬ ‫انقالب را تعمیق بخش��ند‪ ،‬گفت‪ :‬همانطور که بزرگان‬ ‫گفتند فتنه های بزرگ تری در راه است و باید این نظام‬ ‫را حفظ کنیم‪.‬‬ ‫ی در ادامه با اش��اره به انتخابات س��ال گذشته‬ ‫ضرغام ‬ ‫گفت‪« :‬همه ‪ 13‬میلیون که به یک نفر اختصاص یافت‬ ‫مس��یر بعد از انتخابات را تعیی��ن نمی کند‪ ،‬لذا توصیه‬ ‫مق��ام معظم رهبری به صداوس��یما این بود که باید به‬ ‫گونه ای اطالع رسانی صورت بگیرد که این ‪ 13‬میلیون‬ ‫موافق مس��یر مذکور نیس��تند بلکه تقل��ب واقعی در‬ ‫ش��عارهایی بود که داده ش��د و س��پس افراد متدین و‬ ‫انقالبی را جلب کرد‪ ».‬عزت اهلل ضرغامی گرچه عضو‬ ‫رسمی ایثارگران نیست اما از چهره های نزدیک به این‬ ‫جمعیت است‪ .‬قائم مقامی علی دارابی در صدا و سیما‬ ‫که از مطرح ترین چهره های این جمعیت بوده در کنار‬ ‫سپردن روزنامه جام جم به بیژن مقدم دیگر چهره های‬ ‫این جمعیت خود موید نزدیکی ضرغامی به ایثارگران‬ ‫است‪.‬‬ ‫تحلیل حدادعادل‬ ‫رئیس کمیس��یون فرهنگی مجلس ش��ورای اسالم ‬ ‫ی‬ ‫نیز به عنوان اخرین س��خنران این همایش اش��نایی‬ ‫جوانان با تاریخ معاصر را یک ضرورت دانس��ت و‬ ‫ب��ا مورد توجه قرار دادن ح��وادث پس از انتخابات‬ ‫گفت‪ :‬جوانان ما باید بدانند از روزی که مشروطیت‬ ‫در این کش��ور پدید امد و ما صاحب مجلس شدیم‬ ‫و قرار ش��د م��ردم رای دهن��د نماین��دگان چطور‬ ‫انتخاب شدند و انگلیسی ها چطور در ایران مجلس‬ ‫درست می کردند و اصال ازادی در ایران کجا وجود‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫اتفاقات س��ال ‪ 88‬مانند کهریزک که م��ا به ان راضی‬ ‫نبودیم قابل مقایسه با شکنجه های قبل انقالب نیست‬ ‫و چقدر جای تاس��ف اس��ت عده ای خود را انقالبی‬ ‫می دانند و بعض��ی از اقایانی که امروز رهبری جنبش‬ ‫را برعهده گرفته اند و با مطالعه روزنامه ها در ان زمان‬ ‫هیچ س��ابقه انقالبی از انها ندیده ایم‪ ،‬امروز می گویند‬ ‫فردی پیش ما امده که می گوید در زندان ها با نوامیس‬ ‫مردم فالن کارها ص��ورت می گیرد و این خبر قبل از‬ ‫اینکه اثبات ش��ود در اختیار خبرگزاری اس��رائیلی یا‬ ‫امریکایی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫چقدر جای تاس��ف دارد که عده ای در غرب کش��ور‬ ‫ادم کش��ی و مزدوری بیگانه می کنند و پس از محاکمه‬ ‫و مج��ازات فردی از انه��ا حمایت می کند که خود را‬ ‫انقالبی می نامد و دم از امام می زند‪.‬‬ ‫بن��ده نمی دانم اقایانی که از به اصطالح جنبش کذایی‬ ‫حمایت و ادعا می کنند موی خودش��ان را در سیاست‬ ‫س��فید کرده ان��د چرا در براب��ر اعالمیه طرف��داری از‬ ‫ تروریست های بیگانه سکوت می کنند‪ .‬ولی بدانند که‬ ‫ملت انها را با یکدیگر حذف و طرد می کند‪.‬‬ ‫اگر راننده هدایت ماش��ین را به عهده گرفته به معنای‬ ‫س��الم ماندن همه مسافران نیس��ت چراکه در صورت‬ ‫سقوط همه مسافران را به قعر جهنم این دنیا و ان دنیا‬ ‫می فرستد‪».‬حداد عادل هم از افراد شاخص نزدیک به‬ ‫این جمعیت اس��ت‪ .‬او به عنوان رقیب علی الریجانی‬ ‫برای ریاس��ت پارلم��ان از حمایت س��ران ایثارگران‬ ‫برخوردار بود‪.‬‬ ‫اقای دبیرکل و ماجرای جریان فتنه‬ ‫حسین فدایی به عنوان دبیرکل سخنران بعدی پنجمین‬ ‫کنگره سراسری جمعیت ایثارگران بود‪ .‬او تشکیالت‪،‬‬ ‫ح��زب و گروه را ابزاری جه��ت ادای تکلیف الهی و‬ ‫اصالح امور مس��لمین و بس��ط ید ولی فقیه دانست و‬ ‫گف��ت‪ :‬بر خالف احزاب متعارف‪ ،‬حزب اس�لامی بر‬ ‫اقتدار اس�لام و مسلمین و ولی امر مسلمین مجاهدت‬ ‫می کند‪ ،‬نه تص��رف قدرت به نفع حزب‪ ،‬باند و گروه‬ ‫خ��ود‪ .‬جناح بندی های چپ و راس��ت و رقابت های‬ ‫جعلی سیاس��ی وبازی های قدرت و فتنه اگر طراحی‬ ‫دش��منان نباش��د حداقل فرصت های بی نظیر تاریخی‬ ‫برای پیش��رفت و ابادان��ی را از ملت ای��ران گرفته و‬ ‫می گیرد‪ .‬ه��ر اصولگرایی بخواهد برای کس��ب رای‬ ‫بیش��تر خود را در دامن جری��ان غیر اصولگرا بیندازد‪،‬‬ ‫ی غی ر اصولگرایانه انجام داده است‪.‬‬ ‫اقدام ‬ ‫اگر دیروز جریان دوم خرداد را خط قرمز اصولگرایان‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫انتخاب اعضای جدید شورای مرکزی‬ ‫پس از برگ��زاری کنگره جمعیت ایثارگ��ران در روز‬ ‫پنجش��نبه طبق ماده ‪ 21‬اساسنامه این تشکل ‪ 16‬عضو‬ ‫شورای مرکزی با اکثریت ارا انتخاب شدند که به ترتیب‬ ‫حروف الفبا اعضای جدید شورای مرکزی بدین شرح‬ ‫اس��ت‪ -1 :‬محمد علی تقوی راد ‪ -2‬مصطفی توکلیان‬ ‫‪ -3‬عب��اس دروی��ش توانگ��ر ‪ -4‬ع��وض حیدرپور‬ ‫‪ -5‬رضا روس��تاازاد ‪ -6‬علیرضا سربخش ‪ -7‬مسعود‬ ‫س��لطانپور ‪ -8‬س��یدامیر س��یاح ‪ -9‬صدیقه ش��اکری‬ ‫‪ -10‬عش��رت ش��ایق ‪ -11‬محمد عل��ی ش��م ابادی‬ ‫‪ -12‬محم��ود صاب��ر همیش��گی ‪ -13‬ج��واد عامری‬ ‫‪ -14‬مجتب��ی کرباس��چی ‪ -15‬عل��ی منصوری رضی‬ ‫‪ -16‬احمد نجابت‬ ‫طبق ماده ‪ 21‬اساس��نامه جمعی��ت ایثارگران اعضای‬ ‫شورای مرکزی ‪ 25‬نفر هستند که ‪ 9‬نفر ان عضو هیات‬ ‫موسس این تشکل از اعضای ثابت جمعیت ایثارگران‬ ‫انقالب اسالمی هستند‪.‬‬ ‫ضمنا الیاس نادران و لطف اهلل فروزنده به جمع اعضای‬ ‫هیات موسس اضافه شده اند‪.‬‬ ‫استعفای چهره های برجسته جمعیت ایثارگران‬ ‫اما پس از برگزاری کنگره یک خبر مهم اعالم ش��د و‬ ‫ان استعفای دو عضو هیات موسس بود‪.‬‬ ‫بر اس��اس اخب��ار منتش��ره‪ ،‬داوود دان��ش جعفری و‬ ‫عبدالحسین روح االمینی از عضویت در هیات موسس‬ ‫جمعیت ایثارگران انقالب اس�لامی استعفا کردند و از‬ ‫این هیات خارج شدند‪.‬‬ ‫بر اس��اس ماده ‪ 14‬اساس��نامه جمعی��ت ایثارگران در‬ ‫صورت اس��تعفای هر کدام از اعضای هیات موسس‪،‬‬ ‫عضو جدید می تواند به پیشنهاد رئیس هیات موسس‬ ‫و با رای دو سوم اعضا انتخاب شود‪.‬‬ ‫بر این اس��اس در پی تشکیل جلس��ه شورای مرکزی‬ ‫جمعیت ایثارگران در پنجمین کنگره این تش��کل که‬ ‫روز پنجش��نبه گذش��ته برگزار ش��د‪ ،‬اعضای شورای‬ ‫مرکزی جدید انتخاب ش��دند و پس از ان در جلس��ه‬ ‫هیات موسس نیز انتخابات برای اعضای جدید انجام‬ ‫ش��د و الیاس نادران نماینده تهران مجلس و لطف اهلل‬ ‫فرونده معاون نیروی انس��انی رئیس جمهور به عنوان‬ ‫اعضای جدید هیات موسس انتخاب شدند‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که برخی از س��ایت های اینترنتی‬ ‫خبر از خروج محمود احمدی نژاد از هیات موس��س‬ ‫جمعیت ایثارگران داده بودند در حالیکه وی همچنان‬ ‫عضو این هیات است‪.‬‬ ‫کاندیدای جدید چه کسی خواهد بود؟‬ ‫س��وال مهم این است که این بار طیف تحول طلب به‬ ‫سمت چه کسی خواهد رفت؟‬ ‫انه��ا که حاال خود را برای حض��وری پر طمطراق در‬ ‫انتخاب��ات یازدهم ریاس��ت جمهوری ام��اده می کنند‬ ‫به شدت در حال رصد فضای سیاسی هستند‪.‬‬ ‫اگاهان سیاس��ی چنین گمانه زنی می کنند که ایثارگران‬ ‫این بار به ضرغامی رس��یده است‪ ،‬شخصی که در کنگره‬ ‫پنجم هم حضور داشت و اتفاقا حرف هایی زد از جنس‬ ‫حرف های سران جمعیت‪ .‬حاال انها سه سال وقت دارند‬ ‫برای اینکه روی نامزدشان سرمایه گذاری کنند‪.‬‬ ‫فردی که مدیریت سازمان عریض و طویل و مهمی به‬ ‫نام صدا وسیما را به عهده دارد‪.‬‬ ‫یادم��ان نرفته ک��ه رئیس قبلی او هم روزی س��ودای‬ ‫نشستن بر صندلی پاستور را داشت‪.‬‬ ‫با این تف��اوت که او مورد حمایت طیف س��نتی بود‬ ‫و ضرغامی مورد حمای��ت تحول خواهان‪ .‬باید منتظر‬ ‫اینده بود‪.‬‬ ‫اگاهان سیاسی چنین گمانه زنی می کنند‬ ‫که ایثارگران این بار به ضرغامی رسیده است‪،‬‬ ‫شخصی که در کنگره پنجم هم حضور داشت‬ ‫و اتفاقا حرف هایی زد از جنس حرف های سران‬ ‫جمعیت‬ ‫برخی از سایت های اینترنتی خبر از خروج‬ ‫محمود احمدی نژاد از هیات موسس جمعیت‬ ‫ایثارگران داده بودند در حالیکه وی همچنان‬ ‫عضو این هیات است‬ ‫‪55‬‬ ‫هفت‬ ‫استراتژی جدید انتخاباتی در گفت وگو با عضو هیات موسس جمعیت ایثارگران‬ ‫ضرغامی‪ ،‬کاندیدایجمعیت‬ ‫ایثارگران در انتخابات اینده؟‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫ی در س��ال ‪ 75‬با‬ ‫جمعیت ایثارگران انقالب اس�لام ‬ ‫هدف نواوری در عرصه سیاس��ت شروع به فعالیت‬ ‫ک��رد و قصد داش��ت از ای��ن طریق نارس��ایی های‬ ‫تشکل های س��نتی جریان راست را جبران کند‪ .‬این‬ ‫جمعیت در دوم خرداد مجبور ش��د به رغم انتقاداتی‬ ‫که به طیف راس��ت سنتی داشت با انها تعامل کند‪،‬‬ ‫ولی در انتخابات ریاس��ت جمهوری نهم به یک باره‬ ‫صفحه بازی که در قالب شورای هماهنگی نیروهای‬ ‫انقالب زیر نظر ناطق نوری تعریف شده بود را به هم‬ ‫زد‪ .‬این کار باعث ش��د تا از ان پس همگان با نگاه‬ ‫ویژه ای به جمعیت ایثارگران بنگرند و منتظر موضع‬ ‫نهایی ان در لحظه اخر بمانند‪ .‬نکته حائز اهمیت در‬ ‫این راستا ان است که این گروه با نیت تصمیم سازی‬ ‫برای تصمیم گیران عمل کرده است‪ .‬علی یوسف پور‪،‬‬ ‫عضو هیات موس��س و ش��ورای مرک��زی جمعیت‬ ‫ایثارگ��ران بر مطالب مذکور صح��ه می گذارد ولی‬ ‫می گوی��د باید ب��رای تاثیر گذاری مج��دد جمعیت‬ ‫برنامه ریزان بازنگری داشته باشند‪.‬‬ ‫جمعیت ایثارگران براس��اس چه ضرورتی شروع به‬ ‫فعالیت کرد؟‬ ‫سال تاس��یس ‪ 1375‬بود‪ .‬ان زمان احساس می شد که‬ ‫تشکل های سنتی اصولگرایان جوابگوی نیازهای روز‬ ‫نبوده از این رو دوستان تالش کردند این جمعیت ایجاد‬ ‫‪56‬‬ ‫شود‪.‬‬ ‫طیف س��نتی چه نیازهای��ی را تامین نکرد و به انها‬ ‫پاس��خ نگفت که جمعیت ایثارگران برای تحقق ان‬ ‫اهداف وارد عرصه سیاسی کشور شد؟‬ ‫یکی بحث ن��واوری در روش ها و برنامه ها و دیگری‬ ‫عدم فراگیر بودن تش��کل های سنتی نسبت همه اقشار‬ ‫اصولگ��را بود‪ .‬ثالثا انتقاداتی که ب��ه عملکرد و مواضع‬ ‫حزب کارگزاران مطرح می شد و همچنین روش هایی‬ ‫ی در عمل پیاده کرده بود‪.‬‬ ‫که دولت اقای هاشم ‬ ‫در دوره ای جمعیت ایثارگران به طیف سنتی نزدیک‬ ‫شد و هماهنگ با ان عمل کرد‪ ،‬در صورتی که شما‬ ‫به ان طیف نقد داشتید‪.‬‬ ‫در ان دوران شورای هماهنگی بین نیروها و گروه های‬ ‫اصولگرا به وجود امد که در انتخابات شوراهای دوم و‬ ‫انتخابات مجلس هفتم نامزدهای تهران و سایر شهرهای‬ ‫بزرگ را تعیین کردند و ش��ما دیدید که این همکاری‬ ‫جواب داد‪.‬‬ ‫جمعیت ایثارگران به نوعی حالت نخبه گرایی دارد تا‬ ‫تشکیالتی که مانند موتلفه دارای پایگاه سنتی باشد‪،‬‬ ‫چرا؟‬ ‫با توجه به اینکه عنوان این تش��کل سیاس��ی جمعیت‬ ‫ایثارگران اس��ت قاعدتا جمعیت تالش دارد افرادی که‬ ‫در زمینه ایثارگری فعالیت داشتند را جذب کند‪ ،‬طبیعتا‬ ‫این خود محدودیتی ایجاد می کند‪.‬‬ ‫منظور من ان اس��ت که بیشتر حالت کارشناسی در‬ ‫دستور کار جمعیت قرار دارد‪ ،‬ایا اینطور نیست؟‬ ‫یعنی به دنبال فراگیری عام نیست‪ .‬بله این مساله وجود‬ ‫دارد و از هم��ان بحث اول م��ن چنین منظوری خارج‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫چرا برای کسب پایگاه مردمی هیچ گاه تالش نشد و‬ ‫ی جمعیت باشد‬ ‫سایت یا روزنامه ای که ارگان رسم ‬ ‫شروع به فعالیت نکرد؟‬ ‫جمعیت همیش��ه س��عی ک��رده روابطش ب��ا اعضا و‬ ‫هوادارانش تعریف شده باشد‪ ،‬البته یک خبرنامه دارد که‬ ‫معموال بین اعضا توزیع می شود تا مباحث از این طریق‬ ‫منتقل شود و از طرفی اعضای شورای مرکزی مواضع‬ ‫جمعیت را طی مصاحبه با رسانه های مختلف به اطالع‬ ‫عموم جامعه می رس��انند‪ ،‬ولی تا االن اینکه روزنامه یا‬ ‫سایت خبری راه اندازی شود در برنامه کاری جمعیت‬ ‫وجود نداشته است‪.‬‬ ‫ش��ما یک روزنامه به ن��ام سیاس��ت روز دارید‪ .‬ایا‬ ‫به نوعی یک ارگان تشکیالتی حساب می شود؟‬ ‫نه‪ ،‬ارگان تشکیالتی جمعیت نیست ولی به اهداف ان‬ ‫نزدیک است‪.‬‬ ‫منظورم این اس��ت که براس��اس رویکرد و مواضع‬ ‫جمعیت ایثارگران فعالیت می کند؟‬ ‫طبیعتا سعی می ش��ود همان رویکردها دنبال شود ولی‬ ‫انکه تمام بیانیه ها را منتش��ر کند ی��ا فعل به فعل طبق‬ ‫مواضع حرکت کند‪ ،‬این طور نیست‪.‬‬ ‫درموردمواضعجمعیتدرانتخاباتنهمریاستجمهوری‬ ‫همگویامواضعچندانیکپارچهنبود؟‬ ‫در خود شورای مرکزی جمعیت هم اختالف نظر پیش‬ ‫امد‪ ،‬مثال اقای روح االمینی رفت س��مت اقای رضایی‪،‬‬ ‫یکسری از دوستان با اقای الریجانی بودند‪ ،‬یک تعداد‬ ‫ب��ا احمدی نژاد هم��کاری می کردند‪ ،‬یکس��ری هم با‬ ‫دکترقالیباف بودند‪ .‬برداش��ت من ان است که ان موقع‬ ‫جمعیت نتوانست موضع واحد خودش را اعمال کند که‬ ‫لطمه ای به جمعیت وارد کرد‪ ،‬ولی در نهایت جمعیت‬ ‫از قالیباف حمایت کرد ولی در خود ش��ورا نظرها میان‬ ‫قالیباف‪ ،‬احمدی نژاد و رضایی متغیر و متعدد بود‪.‬‬ ‫گفته می شود در سه روز پایانی قسمت عمده جمعیت‬ ‫سمت اقای احمدی نژاد رفتند‪ ،‬چرا؟‬ ‫نه‪ ،‬ش��ورای مرکزی طبق اعالم رس��می که داش��ت از‬ ‫قالیباف حمای��ت کرد ولی از بدن��ه خیلی ها به طرف‬ ‫احمدی نژاد رفتند‪.‬‬ ‫در انتخاب��ات اخیر ریاس��ت جمهوری جمعیت چه‬ ‫تصمیم تشکیالتی گرفته بود و ایا این بار باز هم بین‬ ‫بدنه و مرکزیت اختالف وجود داشت؟‬ ‫م��ن اطالع��ی ندارم چ��ون خ��ودم نظ��رم ان بود که‬ ‫اق��ای احمدی نژاد رای بی��اورد‪ ،‬ولی موضعگیری های‬ ‫بیرون��ی جمعیت را که پیگیری می ک��ردم در حمایت‬ ‫از ایش��ان ب��ود زی��را اس��تنباط ان بود ک��ه نظر روی‬ ‫تع��دد کاندیداهای اصولگرا نیس��ت و از انجا که دکتر‬ ‫احمدی نژاد رئیس جمهور بود جمعیت سعی کرد‪ ،‬طبق‬ ‫نظر حرکت کند‪.‬‬ ‫نکت��ه دیگ��ر انکه بیش��ترین تاثیرگ��ذاری جمعیت‬ ‫ایثارگران از بدو تاسیس روی طبقه حاکمیت بود تا‬ ‫عموم جامعه‪ ،‬به طوریکه نادران و توکلی در مجلس‬ ‫یک نطق می کنن��د و کل مجلس را تحت تاثیر خود‬ ‫قرار می دهند‪.‬‬ ‫البته خود ما هم در روزنامه سیاست روز چنین مشی را‬ ‫تعریف کردیم تا تصمیم سازی کنیم برای تصمیم گیران‬ ‫کش��ور‪ .‬فکر می کنم جمعیت ایثارگ��ران هم در همین‬ ‫محدوده و گرایش حرکت کرده است‪.‬‬ ‫نقد دیگری که به جمعیت ایثارگران وارد می شود ان‬ ‫است که این تشکل به روز تصمیم می گیرد و اصول‬ ‫تعریف شده ای ندارد‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫جمعیت یک برنامه راهبردی نظیر تبعیت از مقام والیت‬ ‫و پافشاری روی اصول و ارزش ها دارد‪ ،‬ولی در مقاطع‬ ‫سیاس��ی که زمان انتخابات فرا می رس��د یا صحبت از‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سیاست‬ ‫مصداق ها می ش��ود ممکن است این تغییرات باشد اما‬ ‫جمعیت روی مسائل راهبردی و اصولی ثابت قدم بوده‬ ‫است‪.‬‬ ‫گفتن جمله براساس مصالح نظام یا نظر رهبری یک‬ ‫موضع کلی اس��ت به طوری که مقام معظم رهبری‬ ‫بارها گفته اند‪« :‬تحلیل خودتان را ارائه دهید حتی اگر‬ ‫این تحلیل خالف تحلیل من باش��د‪ ».‬یعنی ایشان به‬ ‫وجود تحلیل های متفاوت در جامعه تاکید داشتند‪.‬‬ ‫ش��ما می توانید مصداق های خودتان را از عوض شدن‬ ‫لحظه ای نظر جمعیت بگویید‪.‬‬ ‫انچه برجس��ته اس��ت هم��ان انتخاب��ات دوره نهم‬ ‫ریاست جمهوری است‪.‬‬ ‫من گفتم در ان مقطع میان اعضای شورای مرکزی هم‬ ‫اختالف پیش امد‪ ،‬ولی در انتخابات دهم نظر جمعیت‬ ‫تقریبا ثابت بود‪.‬‬ ‫برای انتخابات یازدهم در صحبتی که به ش��خصه با‬ ‫اقای شاکری داشتم ایشان گفتند رئیس جمهور اینده‬ ‫شخصی خارج از گزینه های مطرح و احتمالی امروز‬ ‫اس��ت و به نوعی امثال الریجان��ی را رد کردند‪ .‬ایا‬ ‫جمعیت ایثارگران در این رابطه رایزنی های خود را‬ ‫شروع کرده است؟‬ ‫صحبت��ی نش��ده اس��ت‪ ،‬ش��اید اس��تنباط ش��خص‬ ‫اق��ای ش��اکری باش��د‪ .‬در ثان��ی اظهارنظ��ر در مورد‬ ‫انتخاب��ات ریاس��ت جمهوری یازدهم ه��م خیلی زود‬ ‫است چون یک سال هم از دوره دوم ریاست جمهوری‬ ‫دکتر احمدی نژاد نگذشته است و فکر می کنم یک سال‬ ‫قبل از انتخابات اتی بای��د روی مصداق ها وارد بحث‬ ‫شد‪.‬‬ ‫انچه در محافل به عنوان گزینه های احتمالی جمعیت‬ ‫ایثارگران مطرح می شود نام اقای ضرغامی است‪ ،‬ایا‬ ‫صحت دارد؟‬ ‫صحبتی در ش��ورای مرکزی نش��ده‪ ،‬ولی ممکن است‬ ‫در ذهن برخی دوس��تان باشد اما صحبت رسمی نشده‬ ‫است‪.‬‬ ‫حتی در مورد شاخصه های رئیس جمهور یازدهم هم‬ ‫بحثی نشده است؟‬ ‫نه‪ ،‬حتی این مساله نیز مورد بحث و بررسی قرار نگرفته‬ ‫است‪.‬‬ ‫این��ده جمعیت را چگونه می بینید و با توجه به انکه‬ ‫یکسری از نیروهای اثرگذار این جمعیت مثل اقایان‬ ‫دانش جعف��ری و روح االمینی و خانم الیا از جمعیت‬ ‫کناره گیری کردند‪ ،‬چرا حالت تش��کیالتی گذش��ته‬ ‫جمعیت در حال تغییر است؟‬ ‫وقت��ی اقای��ان دانش جعف��ری و روح االمینی تصمیم‬ ‫می گیرن��د برای اق��ای رضایی کار کنند که نمی ش��ود‬ ‫جل��وی انها را گرف��ت‪ ،‬اما در مورد این��ده جمعیت؛‬ ‫اگر برنامه ری��زان و تصمیم گیران نواوری ها و مواردی‬ ‫که جزو اهدافش��ان اعالم کرده اند را اجرایی کنند فکر‬ ‫می کنم جمعیت می تواند خود را بازسازی کند و نقش‬ ‫موثری را در صحنه سیاسی کشور ایفا کند‪.‬‬ ‫یعنی ریزش قابل جبران است؟‬ ‫باالخره پس از ریزش باید رویش هم داش��ته باش��د تا‬ ‫نیروهای جدید و کارامد را جذب کند‪.‬‬ ‫اصوال نقش ش��ورای مرکزی در جمعیت ایثارگران‬ ‫چیس��ت‪ ،‬چراکه دبیر کل از هیات موس��س انتخاب‬ ‫می شود؟‬ ‫طبق اساس��نامه شورای مرکزی تشکیل شده از اعضای‬ ‫هیات موس��س به عالوه ‪ 12‬نفری که به عنوان اعضای‬ ‫ش��ورای مرکزی انتخاب می ش��وند‪ ،‬ولی ال��زام به این‬ ‫نیس��ت که دبیر کل از اعضای هیات موس��س انتخاب‬ ‫ش��ود‪ .‬در هر دوره ای ک��ه انتخابات برگزار می ش��ود‬ ‫دبیر کل می تواند کسی به غیر از اعضای هیات موسس‬ ‫باش��د‪ ،‬منتها به خاطر س��وابق و مقبولی��ت اقای فدایی‬ ‫دوستان دیگر کاندیدا نمی شوند‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫مریم بهروزی از جمعیت ایثارگران می گوید‪:‬‬ ‫حزبی نزدیک به دولت‬ ‫مریم بهروزی‪ ،‬اولین گروهی که باعث تفرق در شورای هماهنگی نیروهای انقالب شد را جمعیت ایثارگران‬ ‫می داند که بدون داشتن پایگاه مردمی همیشه سعی داشته در عرصه قدرت و حاکمیت نقش افرینی کند تا از‬ ‫این طریق کسب کرسی نماید‪.‬‬ ‫عملکرد جمعیت ایثارگران انقالب اسالمی از بدو تاسیس تاکنون را چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫انها خودشان معرف خود هستند‪ .‬جمعیت یک حزب فعال است و االن هم ان طیف از اصولگرایانی هستند که‬ ‫حامی دولت محسوب می شوند و در واقع با رایحه خوش همراهی و همفکری دارند‪ ،‬اغلب نیروهایشان هم درون‬ ‫دولت هستند‪.‬‬ ‫شنیده می شود ان است که‬ ‫انچ��ه از درون جمعی��ت‬ ‫اتیبه دنبالشخصیت هایی‬ ‫انها برای ریاست جمهوری‬ ‫هستند‪ .‬ایا این تک روی در‬ ‫نظیر ضرغام��ی و زاکانی‬ ‫نمی شود؟‬ ‫جناح اصولگرا محسوب‬ ‫طیف بودن��د و همه با هم‬ ‫از اول اصولگرای��ان چن��د‬ ‫نبودند‪ .‬موقعی که ش��ورای‬ ‫هماهن��گ و ه��م س��لیقه‬ ‫برای هماهنگی و همکاری‬ ‫هماهنگی تشکیل شد همه‬ ‫ت��ا موق��ع انتخاب��ات نهم‬ ‫دور ه��م جمع ش��دند این‬ ‫داشت‪ .‬جمعیت ایثارگران‬ ‫ریاس��ت جمه��وری ادامه‬ ‫ش��ورای هماهنگی خارج‬ ‫اولی��ن گروهی ب��ود که از‬ ‫حمایت کرد‪ .‬در انتخابات‬ ‫شد و رفت از اقای قالیباف‬ ‫شورای هماهنگی به وجود‬ ‫ریاست جمهوری دهم دیگر‬ ‫ب��ه اتف��اق از احمدی نژاد‬ ‫نیام��د ولی هم��ه گروه ها‬ ‫که دوره بعد رئیس جمهور‬ ‫حمای��ت کردند‪ .‬اما از انجا‬ ‫یکسری تحرکات از سوی‬ ‫تغییر خواهد کرد و شما به‬ ‫جمعیت ایثارگران اشاره می کنید‪ ،‬به نظر من این اقدامات و تصمیم گیری ها برای اینده زود است‪.‬‬ ‫ت ایثارگران هیچ ارگان رسمی و تشکیالتی برای کسب پایگاه مردمی ندارد و بیشتر تصمیم سازی می کند‬ ‫جمعی ‬ ‫برای تصمیم گیران نظام یا به عبارت دیگر اغلب روی حاکمیت تاثیرگذارند تا مردم‪ .‬نظر شما چیست؟‬ ‫بله‪ ،‬دقیقا همین طور است و انها در تصمیم سازی برای مسئوالن نقش افرینی می کنند تا روی مردم‪ .‬این درست‬ ‫خالف رویه جبهه پیروان بود که بدنه و پایگاه مردمی اش بس��یار قوی اس��ت‪ .‬جامعه زینب(س) یکی از اعضای‬ ‫چهارده گانه جبهه پیروان خط امام و رهبری بیش از ‪ 60‬هزار عضو در کشور دارد‪ ،‬موتلفه که دیگر جای خود را‬ ‫داراست‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه جمعیت ایثارگران به لحاظ درونی دچار اختالف سالئق شده و ما ان را با ریزش نیروهایی‬ ‫نظیر روح االمینی و دانش جعفری احساس می کنیم‪ ،‬فکر می کنید انها بتوانند بر این اختالفات فائق بیایند؟‬ ‫هر حزب و تشکیالتی که درصدد کسب کرسی های قدرت باشد ولی از پشتوانه مردمی برخوردار نباشد‪ ،‬نمی تواند‬ ‫ادامه دهد‪ .‬این از جمله اموزه هایی است که شهید بهشتی در راه حزب سازی و کادرسازی از خود به یادگار گذاشت‬ ‫و جبهه پیروان خط امام و رهبری تالش دارد تا براساس همین اموزه ها حرکت کند‪.‬‬ ‫وزن جمعیت ایثارگران بیشتر است یا جبهه پیروان خط امام و رهبری؟ انها می گویند حوزه نفوذ ما بیشتر است‪.‬‬ ‫جبهه شامل چهارده حزب است ولی جمعیت تنها یک حزب است‪ ،‬لذا نباید موتلفه‪ ،‬جامعه اسالمی مهندسی‪،‬‬ ‫جامعه زینب و‪ ...‬را با انها مقایسه کرد‪ .‬اما در کل در جناح اصولگرا بخشی احزاب پایگاه مردمی شان قوی است و‬ ‫بعضی از احزاب پشتوانه مردمی قوی ندارند حتی اگر در عرصه قدرت و حکومت فعال بوده و در مقاطعی توانسته‬ ‫باشند بخشی از حکومت را در اختیار بگیرند‪.‬‬ ‫وزن و تاثیرگذاری کدام طیف روی رئیس جمهور بیشتر است؟‬ ‫رئیس جمهور را نمی توان به هیچ یک از طیف های اصولگرا منتسب کرد چون همه ما در ریاست جمهوری گذشته‬ ‫از وی پشتیبانی و حمایت کردیم و این مختص به رایحه خوش و ایثارگران نبود‪.‬‬ ‫باالخره جمعیت ایثارگران که با هدف نواوری و تاثیرگذاری بیش��تر به صحنه سیاس��ی کشور وارد شد و‬ ‫خواست تا نارسایی ها و کمبودهای راست سنتی را جبران کند موفق شد یا خیر؟‬ ‫چه کسی می گوید نواوری کار انها بوده است‪ .‬اصال نواوری یعنی چه؟‬ ‫جمعیت ایثارگران معتقد است در فراگیرتر شدن نیروهای موجود در جناح راست ایفای نقش کرد و اولین‬ ‫تشکلی بود که از دستگاه های زیرنظر مقام معظم رهبری(مدظله) نظیر صداوسیما انتقاد کرد‪.‬‬ ‫خوب اسم این را می گذارند نواوری؟ شورای هماهنگی نیروهای انقالب که از ‪ 18‬حزب و گروه تشکیل شد ‪14‬‬ ‫حزب ان در جبهه پیروان حضور دارند لذا اگر در چند سال گذشته نواوری و تحرک بیشتری در جناح اصولگرایان‬ ‫رخ داد‪ ،‬به طوری که کرسی های تصمیم سازی و تصمیم گیری کشور در اختیار این جناح قرار گرفت سهم اعظم‬ ‫ان متعلق به جبهه پیروان است و این طور نیست که به خاطر حضور جمعیت ایثارگران و رایحه خوش‪ ،‬جناح‬ ‫اصولگرا نواندیش شده باشد‪ .‬این تعریف درست و منطقی نیست و هیچ کس هم نمی تواند مدعی ان باشد‪ .‬اما در‬ ‫کل اصولگرایی یک جریان فکری سیاسی است که سلیقه های مختلفی در ان حضور دارند و وقتی این طیف ها‬ ‫با هم جمع می شوند به نظرات هم احترام می گذارند و به نظر اکثریت عمل می کنند‪ .‬ولی نقش افرینی جبهه پیروان‬ ‫در این عرصه بیشتر است‪ ،‬چون هم تعداد احزاب و هم تاثیراتش بیشتر است و توانست الریجانی را در جایگاه‬ ‫ریاست مجلس قرار دهد‪.‬‬ ‫‪57‬‬ ‫هفت‬ ‫کره شمالی و کره جنوبی تا استانه رویارویی نظامی پیش می روند‬ ‫شبح جنگ‬ ‫غرق ش��دن ی��ک زیردریایی کره جنوب��ی روابط این‬ ‫کش��ور را با همسایه شمالی به شدت تیره کرده است‪.‬‬ ‫کره شمالی به جنگ مقدس تهدید کرده و منطقه را به‬ ‫نگرانی فرو برده اس��ت‪ .‬تنها چین اس��ت که می تواند‬ ‫کره شمالی را از سیاست تهاجمی بازدارد‪.‬‬ ‫مقامات کره جنوبی گفته ان��د پس از تحقیقات مفصل‬ ‫دیگر برایش��ان ش��کی باقی نمانده که رزمناو چئونان‬ ‫متعلق به این کش��ور بر اثر انفجار مهیبی در زیر دریا‬ ‫غرق شده که عامل ان یک اژدرافکن کره شمالی بوده‬ ‫اس��ت‪ .‬تکه قطعاتی که کف دریا یافت ش��ده نش��ان‬ ‫می دهد تجهیزات ساخت کره شمالی انفجار زیردریایی‬ ‫را باعث شده اند‪.‬‬ ‫یک تیم بازرس��ی متشکل از کارشناس��ان امریکایی‪،‬‬ ‫سوئدی‪ ،‬استرالیایی و بریتانیایی علت غرق شدن ناوچه‬ ‫را بررسی کرده اس��ت‪ .‬این بازرسان در گزارش خود‬ ‫نتیج��ه گرفته اند که بقایای موش��ک اژدری که ناوچه‬ ‫را در ‪ ۲۶‬م��ارس غرق کرد به ط��ور کامل با اژدرهای‬ ‫ساخت کره شمالی مطابقت دارد‪.‬‬ ‫ناوچ��ه چئونان در نزدیکی منطقه مورد مناقش��ه خط‬ ‫محدوده ش��مالی گش��ت می زد که در دریا فرو رفت‪.‬‬ ‫ناوچ��ه بر اثر انفجار از وس��ط دو نیم ش��د‪ .‬در واقعه‬ ‫‪ ۴۶‬ملوان کره جنوبی کش��ته شدند و ‪ ۵۸‬نفر از خدمه ‬ ‫ان نجات یافتند‪.‬مقامات کره جنوبی تهدید کرده اند که‬ ‫تحریکات کره شمالی را به نحو مقتضی تالفی خواهند‬ ‫ک��رد‪ .‬در برابر کره ش��مالی اتهام وارده را س��اختگی‬ ‫خوانده و هش��دار داده اس��ت که تش��دید تحریکات‬ ‫توس��ط کره جنوبی منجر به جنگ تم��ام عیار خواهد‬ ‫ش��د‪ .‬به گفته محافل کره ش��مالی این به معنای جنگ‬ ‫مقدس احاد ملت‪ ،‬خلق و دولت است‪.‬‬ ‫در ش��رایطی که تش��نج در ش��به جزیره کره پیوسته‬ ‫افزایش می یابد‪ ،‬ناظران سیاسی میدان عمل کره جنوبی‬ ‫را ب��رای مقابله با همس��ایه ش��مالی تن��گ می بینند‪.‬‬ ‫تحریم های بین المللی تاکنون نتوانس��ته جاه طلبی های‬ ‫نظامی کره شمالی را متوقف کند‪ .‬جنگ میان دو کشور‬ ‫فاجعه بار اس��ت‪ ،‬زیرا س��ئول پایتخت کره جنوبی تنها‬ ‫‪ ۶۰‬کیلومتر از مرز دو کشور فاصله دارد‪.‬‬ ‫باراک اوباما‪ ،‬رئیس جمهوری امریکا با صدور بیانیه ای‬ ‫کره ش��مالی را ب��ه تع��رض متهم کرده اس��ت‪ .‬باراک‬ ‫اوباما گفت‪« :‬این حمله چالش��ی برای صلح و امنیت‬ ‫بین المللی اس��ت و توافق اتش بس را نقض می کند‪».‬‬ ‫باراک اوباما به دنبال باال گرفتن تنش ها در ش��به جزیره‬ ‫کره با حمایت صریح از کره جنوبی به صورت مستقیم‬ ‫ب��ه نیروهای ارت��ش امریکا دس��تور داد اماده جنگ‬ ‫‪58‬‬ ‫احتمالی با کره ش��مالی و مقابله با تهاجم این کش��ور‬ ‫باش��ند‪.‬اوباما ب��ه ارتش امریکا که ‪ 28‬ه��زار نیرو در‬ ‫کره جنوبی دارد‪ ،‬دس��تور داده است تا همکاری کاملی‬ ‫با س��ئول جهت اطمینان از امادگی این کش��ور برای‬ ‫واکنش در مقابل کره شمالی انجام دهد‪.‬‬ ‫این اقدام کاخ س��فید همزمان با ان صورت گرفت که‬ ‫لی میونگ ب��اک‪ ،‬رئیس جمهوری کره جنوبی اعالم کرد‬ ‫که کشورش دیگر نمی تواند وحشیگری کره شمالی را‬ ‫تحم��ل کند و پیونگ یانگ باید تاوان حمله به ناو این‬ ‫کشور را پس دهد‪.‬‬ ‫رابرت گیبس‪ ،‬سخنگوی کاخ سفید اعالم کرد که امریکا‬ ‫به ص��ورت کامل از اقدام��ات لی میونگ باک حمایت‬ ‫می کند‪ .‬وی گفت‪ :‬ما از درخواس��ت رئیس جمهوری‬ ‫کره جنوبی ب��رای عذرخواهی و تنبیه کره ش��مالی در‬ ‫ای��ن رابطه حمایت می کنیم و خواس��تار توقف رفتار‬ ‫متخاصمانه و تهدید امیز این کشور هستیم ‪.‬‬ ‫گیب��س تاکید ک��رد‪ :‬حمای��ت واش��نگتن در دفاع از‬ ‫کره جنوبی صریح اس��ت و رئیس جمهوری امریکا به‬ ‫فرماندهان ارتش دس��تور داده است با همتاهای خود‬ ‫در س��ئول جهت اطمینان از امادگی نظامی این کشور‬ ‫همکاری کاملی داشته باشند‪.‬رئیس جمهوری کره جنوبی‬ ‫در یک سخنرانی شدیداللحن تلویزیونی تاکید کرد که‬ ‫از کره شمالی به خاطر غرق شدن ناو چئونان به شورای‬ ‫امنیت سازمان ملل شکایت خواهدکرد‪.‬‬ ‫وی گفت‪« :‬ما همیش��ه وحش��یگری های کره شمالی‬ ‫را تحم��ل کرده ایم اما هم اکنون ش��رایط فرق می کند‪.‬‬ ‫کره ش��مالی ت��اوان اقدامات تحریک برانگی��ز خود را‬ ‫خواهد پرداخت‪ ».‬دولت کره جنوبی همچنین تجارت‬ ‫با کره ش��مالی را معلق کرده و خواس��تار عذرخواهی‬ ‫رسمی این کشور شده است‪.‬‬ ‫رئیس جمهوری کره جنوبی تاکید کرد که کش��تی های‬ ‫کره شمالی از ورود به اب های کره جنوبی منع خواهند‬ ‫شد‪ .‬گزارش ها نشا ن می دهد که کره جنوبی قصد دارد‬ ‫به زودی رزمایش مشترکی با نظامیان امریکایی برگزار‬ ‫کند‪ .‬این در حالی است که هیالری کلینتون‪ ،‬وزیر امور‬ ‫خارجه امریکا به چین س��فر کرده بود تا مقام های این‬ ‫کش��ور را برای همکاری با واشنگتن برای واکنش در‬ ‫مقابل پیونگ یانگ تحت فشار قرار دهد‪.‬‬ ‫هیالری کلینتون بالفاصله پس از اعالم حمایت رسمی‬ ‫کاخ س��فید از کره جنوبی در نشستی خبری اعالم کرد‬ ‫که اقدام کره ش��مالی ش��رایط امنیتی منطقه را بس��یار‬ ‫پر مخاطره کرده است و همه همسایه های این کشور‬ ‫می خواهند از این مس��اله جلوگیری کنند‪ .‬وی گفت‪:‬‬ ‫«ما در تالش هس��تیم از تشدید این شرایط جلوگیری‬ ‫کنیم‪ ».‬‬ ‫این در حالی اس��ت که چین به عنوان مهم ترین متحد‬ ‫کره ش��مالی تاکن��ون در ارتباط با این حادثه س��کوت‬ ‫اختیار کرده اس��ت‪ .‬کیم جونگ ایل‪ ،‬رهبر کره شمالی‬ ‫که به ندرت به س��فرهای خارجی می رود چندی پیش‬ ‫به چین س��فر کرد که بس��یاری عقی��ده دارند یکی از‬ ‫مهم تری��ن دالیل ان اطمینان یافتن از حمایت پکن از‬ ‫پیونگ یانگ در این شرایط بحرانی بوده است‪.‬‬ ‫کره ش��مالی پس از متهم شدن رس��می این کشور از‬ ‫سوی تیم تحقیقات بین المللی حادثه‪ ،‬هشدار داده بود‬ ‫که اقدام کره جنوبی برای تحریم های بیش��تر علیه این‬ ‫کشور می تواند باعث شروع جنگ در منطقه شود‪.‬‬ ‫هرچن��د تهدید به جنگ اکنون به امری عادی در میان‬ ‫مقام های دو کره تبدیل ش��ده اس��ت اما هیچ کدام از‬ ‫این کشورها در عمل قادر به این مساله نخواهند بود‪.‬‬ ‫کره شمالی اکنون با مسائل اقتصادی خود دست و پنجه‬ ‫نرم می کند و در این ش��رایط نمی تواند وارد جنگ با‬ ‫کره جنوبی با حمایت امری��کا و به احتمال زیاد ژاپن‬ ‫ش��ود‪ .‬در مقابل کره جنوبی ه��م می داند چنین جنگی‬ ‫می تواند با خارج کردن سرمایه گذاران خارجی‪ ،‬اقتصاد‬ ‫این کشور را به طور کامل نابود کند‪.‬‬ ‫مذاکرات ش��ش جانبه برای محدود کردن تس��لیحات‬ ‫اتمی کره ش��مالی تا کن��ون بی نتیجه بوده اس��ت‪ .‬بعید‬ ‫نیست که کره شمالی در اینده نزدیک به ازمایش اتمی‬ ‫تازه ای دس��ت بزند‪ .‬رسیدگی به مناقش ه دو کره بخشی‬ ‫از برنامه س��فر هی�لاری کلینتون‪ ،‬وزی��ر امور خارجه‬ ‫ایاالت متحده خواهد بود‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر اعالم شده است که سازمان ملل وارد‬ ‫رس��یدگی به دعوای میان کره شمالی و جنوبی بر سر‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫بین الملل‬ ‫احتمال جنگ در شبه جزیره کره‬ ‫سیاست‬ ‫کابوس در منطقه چشم بادامی ها‬ ‫هومن قاپچی‬ ‫زمانی که مش��خص شد کره شمالی کش��تی نظامی کره جنوبی را غرق کرده و موجب کشته شدن ‪ 46‬سرباز‬ ‫کره جنوبی شده است‪ ،‬برای همه مشخص شد که باید کاری کرد‪ .‬کرت کمپبل‪ ،‬مشاور اسیای شرقی وزارت‬ ‫امور خارجه امریکا در دولت باراک اوباما‪ ،‬یک بار از عبارت «س��مفونی مرگ» برای هرگونه نبرد نظامی در‬ ‫ش��به جزیره کره میان امریکا‪ ،‬کره جنوبی – همپیمان امریکا‪ -‬و دشمن مشترک انها کره شمالی استفاده کرده‬ ‫اس��ت‪ .‬احتمال اینکه یک بار دیگر جنگی در ش��به جزیره کره اغاز ش��ود‪ ،‬واقعه ای است غیر قابل تصور اما‬ ‫مساله ای است که نیروهای نظامی کره جنوبی و ارتش ازادی خواه چین همواره به ان فکر می کنند‪ .‬اتش بس‬ ‫موقت میان کره ش��مالی و کره جنوبی ‪ 57‬س��ال قدمت دارد اما هرگز توافقنامه صلحی میان دو کره به امضا‬ ‫نرس��یده اس��ت‪ .‬امروز تنش ها در باالترین حد خود از سال ‪ 1994‬است‪ .‬در این سال کره شمالی تهدید کرده‬ ‫بود سئول را به دریایی از اتش تبدیل خواهد کرد‪.‬‬ ‫در حال حاضر س��ئول این مس��اله را روشن کرده اس��ت که هرگونه حمله را بدون پاسخ نخواهد گذاشت‪.‬‬ ‫این درحالی اس��ت که زمانی که تنش ها به باالترین حد خود برس��د وقوع یک جنگ خونین در این منطقه‬ ‫غیر قابل اجتناب خواهد بود‪ .‬چنین جنگی چگونه اغاز خواهد ش��د؟ تحلیلگران دفاعی و نظامیان در سئول‬ ‫و واشنگتن بر این عقیده اند که وقوع یک جنگ همه جانبه امکان پذیر نخواهد بود‪ .‬یکی از تحلیلگران نظامی‬ ‫در سئول نیز می گوید‪ :‬هرگز یک جنگ همه جانبه شکل نخواهد گرفت‪ ،‬چراکه اغاز چنین جنگی به معنای‬ ‫پایان حکومت ها در این شبه جزیره است‪.‬‬ ‫منطقه بحران‬ ‫منطقه بحران که کره ای ها ان را دریای غربی می خوانند و ما ان را به نام دریای زرد می شناسیم‪ ،‬پرخطرترین‬ ‫منطقه شبه جزیره است‪ .‬در دهه گذشته سه درگیری دریایی در این منطقه خط مرزی شمالی به وقوع پیوسته‬ ‫است‪ .‬خط مرزی شمالی در واقع مرزی است که در سال ‪ 1953‬توسط نیروهای سازمان ملل در پایان جنگ‬ ‫کره ترس��یم شده است‪ .‬برخی می گویند که کره ش��مالی هرگز این خط مرزی را به رسمیت نشناخته است‪.‬‬ ‫بنابراین این منطقه پرخطرترین منطقه در شبه جزیره است که احتمال وقوع درگیری در ان بسیار باالست‪.‬‬ ‫غرق شدن یک ناو جنگی می شود‪.‬‬ ‫خبرگزاری اتریش از س��ئول گ��زارش داد‪ ،‬انگونه که‬ ‫نیروهای س��ازمان ملل مستقر در این شبه جزیره روز‬ ‫شنبه گذشته اعالم کردند‪ ،‬دخالت کره شمالی در غرق‬ ‫شدن «چئونان» کره جنوبی مورد بررسی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫قرار اس��ت مشخص ش��ود که ایا دولت پیونگ یانگ‬ ‫ش��رایط مندرج در توافقنامه اتش بس ‪ 1953‬را نقض‬ ‫کرده است یا خیر‪.‬‬ ‫کره شمالی این تحقیقات را «جعلی» دانسته است‪ .‬یک‬ ‫کمیسیون کارشناس��ی بین المللی معتقد است مدارکی‬ ‫وجود دارد که نشان می دهد زیر دریایی این کشور ناو‬ ‫جنگی کره جنوبی را با یک اژدر غرق کرده اس��ت‪ .‬در‬ ‫ای��ن حادثه که در پایان م��اه مارس رخ داد‪ 46 ،‬خدمه‬ ‫جان باختند‪ .‬پیونگ یانگ این اتهام را رد کرده است‪.‬‬ ‫انگونه که سازمان ملل اعالم کرد‪ ،‬یک تیم کارشناسی‬ ‫متشکل از ‪ 11‬کشور تشکیل خواهد شد‪ .‬این تیم قرار‬ ‫اس��ت نتایج تحقیقات اخیر را مورد بازبینی قرار دهد‪.‬‬ ‫اما کره ش��مالی این اقدام را نمی پذیرد‪ .‬کمیسیون دفاع‬ ‫ملی کره شمالی اعالم کرد‪ ،‬برای انجام تحقیقات بیشتر‬ ‫مج��وزی داده نمی ش��ود‪ ،‬زیرا مدارک کنونی توس��ط‬ ‫جنوبی ها جعل ش��ده اند تا به تنش ها بین دو کش��ور‬ ‫دامن زده شود‪.‬‬ ‫این حادثه موجب عمیق تر ش��دن مش��کالت میان دو‬ ‫کش��ور شده است‪ .‬انتظار می رود کره جنوبی از جامعه‬ ‫بین المللی بخواهد تحریم های بیشتری را برای همسایه‬ ‫ش��مالی اش وضع کند ی��ا گام های بیش��تری را برای‬ ‫زیر فش��ار گذاش��تن پیونگ یانگ بردارد‪ .‬پیونگ یانگ‬ ‫تهدید کرده اس��ت در صورتی که چنین اتفاقی بیفتد‪،‬‬ ‫واکنش شدیدی که نهایت ان جنگ خواهد بود‪ ،‬نشان‬ ‫می دهد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫شهرک صنعتی کائه سونگ‬ ‫پ��س از اعالم نتایج تحقیقات بین المللی‪ ،‬کره ش��مالی لفاظی های خود علی��ه کره جنوبی و امریکا را افزایش‬ ‫داده اس��ت و اظهار داش��ته تمامی روابط تجاری خود با کره جنوبی را قطع می کند و احتماال شهرک صنعتی‬ ‫کائه سونگ تعطیل خواهد شد‪.‬‬ ‫این ش��هرک صنعتی تنها ارتباط تجاری عمده میان دو کره است‪ .‬تشدید تمهیدات کنترلی در مرز دو کشور‬ ‫باعث محدود شدن دسترسی کارگران کره جنوبی به شهرک صنعتی کائه سونگ در کره شمالی می شود‪ .‬این‬ ‫اقدام باعث شده برخی از مقام های کره جنوبی نگران حضور صدها تن از کارگران خود در مرز دو کره شوند‪.‬‬ ‫یک مقام کره جنوبی روز جمعه اظهار داشت‪ :‬در صورت بازداشت شهروندان کره جنوبی به عنوان گروگان در‬ ‫شهرک صنعتی کائه سونگ‪ ،‬کره جنوبی سربازان خود را به خاک کره شمالی اعزام خواهد کرد‪.‬‬ ‫کره جنوبی در حال حاضر تمام تجارت خود با پیونگ یانگ را به حالت تعلیق دراورده است‪ .‬این اتفاقی است‬ ‫که هر بار کره شمالی بحرانی را رقم می زند‪ ،‬شکل می گیرد‪ .‬یعنی زمانی که پیونگ یانگ در سال ‪ 2006‬و سال‬ ‫گذشته ازمایش هسته ای انجام داد‪ ،‬این مساله تکرار شده بود‪.‬‬ ‫اکنون دنیا به این نتیجه رس��یده اس��ت که با تمام خط و نشان هایی که علیه کره شمالی کشیده می شود‪ ،‬وقتی‬ ‫نوبت به تنبیه می رسد‪ ،‬کار زیادی نمی توان کرد‪.‬‬ ‫از س��وی دیگر اگر بخواهیم به گزینه حمله نظامی نگاهی بیندازیم‪ ،‬می بینیم که امریکا چنان در افغانس��تان‬ ‫درگیر است که مسلما نمی خواهد پایش به شبه جزیره کره هم باز شود‪.‬‬ ‫تحریم ها هم در باالترین حد خود در برابر این کش��ور اعمال می ش��ود و اگر بر این تحریم ها اضافه ش��ود‬ ‫به معنای این اس��ت که بخواهیم از س��ر کچل مو بکنیم‪ .‬هیالری کلینتون‪ ،‬وزیر امور خارجه امریکا هم در‬ ‫س��فر خود به س��ئول اعالم کرد که جامعه بین المللی در قبال انچه در شبه کره اتفاق افتاده مسئول است و ما‬ ‫نمی توانیم در مقابل ظلم و جنگ ستیزی چشمانمان را ببندیم‪.‬‬ ‫اما هیالری کلینتون به این سوال پاسخ نداد که قصد انجام چه کاری را دارد؟‬ ‫گزینه های مختلفی وجود دارد که هیچ کدام از انها به اندازه کافی محکم و قانع کننده نیست‪.‬‬ ‫امریکا می تواند دوباره کره ش��مالی را در لیس��ت کشورهای حامی ترویس��ت قرار دهد و پیونگ یانگ را از‬ ‫هرگونه تجارت محروم کند که این مساله تغییری ایجاد نخواهد کرد چراکه پیونگ یانگ در حال حاضر نیز‬ ‫از هرگونه تجارتی محروم است‪.‬‬ ‫بنابراین گزینه های دیگر هم به همین نسبت کارایی نخواهند داشت‪ .‬اگر به خاطر داشته باشیم‪ ،‬سال گذشته‬ ‫زمانی که کره ش��مالی اخرین تس��ت هس��ته ای خود را انجام داد به اندازه امروز ج��ار و جنجال در فضای‬ ‫بین المللی ایجاد ش��د‪ ،‬اما این واکنش ها نتیجه چندانی در بر نداش��ت‪ .‬امروز هم بعید به نظر می رس��د این‬ ‫واکنش ها به اقداماتی عملی منجر شود‪.‬‬ ‫ش��ورای امنیت س��ازمان ملل با یک بیانیه جدید وارد میدان خواهد ش��د و امریکا و بریتانیا‪ ،‬شیپور خشم و‬ ‫نفرت خود را ب ه صدا در خواهند اورد‪ ،‬اما نتیجه تنبیه کره شمالی نیست‪ ،‬بلکه پوشاندن ناتوانی بقیه جهان در‬ ‫مقابله با کره شمالی خواهد بود‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬هفته نامه تایم‬ ‫‪59‬‬ ‫هفت‬ ‫گفت و گو با دکتر شریعتی نیا‬ ‫مذاکرات ‪ 6‬جانبه در تعلیق‬ ‫حانیه پرما‬ ‫بعد از س��فر کیم جون��گ ایل‪ ،‬رهبر کره ش��مالی‬ ‫به چین‪ ،‬امید ها درباره بازگش��ت این کش��ورها به‬ ‫مذاکرات ش��ش جانبه قوت گرفت‪ .‬اما این کشور‬ ‫کمونیست قصد س��ازش ندارد‪ .‬بعد از ثابت شدن‬ ‫نقش کره شمالی در منحدم کردن کشتی کره جنوبی‬ ‫امید ه��ا از بین رفت و تنش ها در ش��به جزیره کره‬ ‫وارد فاز جدیدی ش��د‪ .‬امریکا‪ ،‬ژاپن و کره جنوبی‬ ‫علیه کره ش��مالی موضع جدی گرفتند و گویا این‬ ‫ب��ار قصد دارند تا این کش��ور را س��ر جای خود‬ ‫بنشانند‪ .‬در این میان تنها چین است که ساز مخالف‬ ‫می زن��د‪ .‬چین به جای همراهی با این کش��ورها از‬ ‫صلح و ثبات در منطقه ش��به کره س��خن گفت و‬ ‫کارشکنی های کره شمالی را نادیده گرفت‪ .‬در این‬ ‫رابطه با محسن شریعتی نیا‪ ،‬کارشناس مسائل اسیا‬ ‫گفت وگو کردیم‪ .‬او بر این باور اس��ت که به دلیل‬ ‫تحقیقات چند جانبه‪ ،‬به احتمال فراوان کره ش��مالی‬ ‫در منهدم کردن این کشتی مقصر است و بازگشتن‬ ‫به مذاکرات ش��ش جانبه در اینده نزدیک بعید به‬ ‫نظر می رسد‪.‬‬ ‫در ارتباط با ناو جنگ��ی کره جنوبی‪ ،‬ایا اتهامی که‬ ‫به کره ش��مالی در ارتباط با این کشتی وجود دارد‪،‬‬ ‫درست است؟‬ ‫راجع به این حادثه یک کمیته حقیقت یاب بین المللی‬ ‫تشکیل شده که متشکل از کشورهای امریکا‪ ،‬استرالیا‪،‬‬ ‫ژاپن‪ ،‬س��وئد و کره جنوبی بود و نتیجه تحقیقاتی که‬ ‫این کمیته انجام داده‪ ،‬این است که اژدر کره شمالی به‬ ‫ناو جنگی کره جنوبی اصابت کرده و سبب غرق شدن‬ ‫ان ش��ده اس��ت‪ .‬به نظر می اید از انجایی که چندین‬ ‫کشور در این تحقیقات نقش داشتند‪ ،‬نتایج این کمیته‬ ‫به واقعیت نزدیک تر اس��ت تا ادعایی که کره ش��مالی‬ ‫مطرح می کند‪.‬‬ ‫ایا امریکا و ژاپن می توانند اقداماتی انجام دهند تا‬ ‫چین را هم علیه کره شمالی تحریک کنند؟‬ ‫اینطور نیس��ت که اقدام بس��یار ج��دی ای بخواهد‬ ‫انجام بگیرد‪ ،‬چراکه ابزارهای چندانی در دست این‬ ‫کش��ورها وجود ندارد تا کره ش��مالی را تحت فشار‬ ‫قرار دهند‪ .‬کره ش��مالی یک کش��ور منزوی است که‬ ‫ارتباط چندانی با کشورهای دیگر ندارد‪ .‬این کشور‬ ‫تقریبا فروپاشیده و راکد است‪ ،‬بنابراین اهرم چندانی‬ ‫در اختی��ار این کش��ورها وجود ندارد ت��ا بخواهند‬ ‫به عنوان مثال از اهرم های اقتصادی علیه این کش��ور‬ ‫استفاده کنند‪.‬‬ ‫چین هم چندان در این مس��یر پیش قدم نخواهد شد‪،‬‬ ‫ب ه این دلیل که چین اساس��ا به دنبال این نیس��ت که‬ ‫سیاست هایی که امریکا و ژاپن در منطقه شمال شرق‬ ‫اس��یا دنبال می کنن��د تایید یا پیگیری کن��د‪ .‬بنابراین‬ ‫گزینه چین احتماال تخفی��ف تدریجی بحران و دور‬ ‫نگه داشتن منطقه شمال شرق اسیا از بی ثباتی و تنش‬ ‫است‪ .‬چین راه حل مشخصی را ارائه نداده اما در عین‬ ‫حال با امریکا و پیشنهادهای کره جنوبی هم همکاری‬ ‫نمی کند و صحبت مش��خصی که این کشور تا کنون‬ ‫گفتو گوها و‬ ‫بر ان اصرار داش��ته این بوده است که ‬ ‫مذاکرات شش جانبه از سر گرفته شود که ان هم در‬ ‫کوتاه مدت امکان پذیر نیست‪.‬‬ ‫مهم تری��ن علتی که چی��ن بدون چ��ون و چرا از‬ ‫‪60‬‬ ‫کره ش��مالی حمایت می کند‪ ،‬چیست؟ ایا به دلیل‬ ‫نزدیکی نوع حکومت های این کشورهاست؟‬ ‫چین بی چون و چرا از کره شمالی حمایت نمی کند‪.‬‬ ‫در بس��یاری از مواقع تنها حامی کره ش��مالی‪ ،‬چین‬ ‫است!‬ ‫سیاس��ت چین براین اساس اس��ت که در فشار بیش‬ ‫از حد بر کره ش��مالی ش��ریک نمی ش��ود وگرنه این‬ ‫طور نیس��ت که بخواهد از کره ش��مالی حمایت کند‪.‬‬ ‫در برنامه هس��ته ای کره شمالی‪ ،‬بارها چین در تحریم‬ ‫کره ش��مالی با دیگران هم رای ب��وده اما چین نگران‬ ‫اس��ت که نظام سیاسی کره ش��مالی فروبپاشد‪ .‬طبیعتا‬ ‫فروپاشی نظام سیاسی کره شمالی برای چین مطلوب‬ ‫نیست‪ ،‬چراکه هم منطقه شمال شرق اسیا را با بحران‬ ‫مواج��ه خواهد کرد و هم اینکه به هر حال یک نظام‬ ‫کمونیس��تی در این منطقه با وجود تفاوت هایی که با‬ ‫نظام سیاس��ی چین دارد اما یک نظام سیاسی دوست‬ ‫محسوب می شود و فروپاشی ان گزینه مطلوبی برای‬ ‫چین نیست‪ .‬نکته مهم تر اینکه شبه جزیره کره به طور‬ ‫س��نتی منطقه نفوذ قدرت های بزرگ بوده و در حال‬ ‫حاض��ر در وضعیت فعلی و بعد از جنگ جهانی دوم‪،‬‬ ‫قس��مت شمالی این ش��به جزیره محل نفوذ چین به‬ ‫ش��مار می اید و چین نمی خواهد این منطقه نفوذ در‬ ‫اختیار امریکایی ها قرار بگیرد یا سیستمی مانند سیستم‬ ‫کره جنوبی در این منطقه مس��تقر شود‪ .‬بنابراین گزینه‬ ‫چین تداوم این نظام سیاس��ی با پاره ای از اصالحات‬ ‫است‪.‬‬ ‫اش��اره کردید ک��ه چین نمی خواهد نف��وذ امریکا‬ ‫در کره ش��مالی زیاد شود‪ ،‬از س��وی دیگر امریکا‬ ‫کره جنوب��ی را تحریک می کند‪ .‬چرا امریکا در این‬ ‫منطقه می خواهد اختالفات شکل جدیدی بگیرد؟‬ ‫ایا تنش در این منطقه به نفع امریکاست؟‬ ‫امریکا بعد از جنگ جهانی دوم به طور رسمی مسئول‬ ‫تامی��ن امنیت کره جنوبی بوده و چت��ر امنیتی امریکا‬ ‫در منطقه شمال شرق اس��یا روی ژاپن و کره جنوبی‬ ‫گسترده است‪ .‬بنابراین هر اتفاقی از این دست به نوعی‬ ‫امریکا را مس��ئول می کند‪ .‬به همین دلیل هم امریکا‬ ‫فعالیت های خود را در این منطقه تشدید کرده است‪،‬‬ ‫چراکه بخش��ی از این مساله هم به امریکا بر می گردد‬ ‫که نتوانس��ته از کره جنوب��ی حمایت کند و این اتفاق‬ ‫افتاده است‪ .‬بنابراین بحث امریکا و دخالت ان در این‬ ‫مساله و مس��ائل مشابه ریشه در مسائل امنیتی منطقه‬ ‫و نق��ش امریکا به عنوان حاف��ظ امنیت کره جنوبی و‬ ‫ژاپن دارد‪.‬‬ ‫تنها این مساله مطرح است یا اینکه امریکا کمی هم‬ ‫نگران هسته ای شدن کره جنوبی و ژاپن است؟‬ ‫ب��ه راحتی نمی ت��وان انگیزه امری��کا از این اقدامات‬ ‫را تش��ریح ک��رد‪ .‬امری��کا تمای��ل دارد کره جنوبی و‬ ‫ژاپن همچنان در چتر امنیتی این کش��ور باقی بمانند‬ ‫و ثبات در منطقه ش��مال شرق اس��یا تداوم پیدا کند‪.‬‬ ‫طبیعتا هسته ای شدن ژاپن و کره شمالی گزینه مطلوبی‬ ‫برای امریکا نیس��ت‪ .‬اما در این مسائل بیشتر امریکا‬ ‫از برهم خوردن ثبات در منطقه نگران اس��ت و بحث‬ ‫کاهش نفوذ امریکا و افزایش نفوذ چین به این مساله‬ ‫ارتباط چندانی پیدا نمی کند‪ .‬این موضوع بیشتر بحث‬ ‫اتکای کره جنوبی به حمایت امریکا را زیر سوال برده‬ ‫است‪.‬‬ ‫تصمیم دستیابی به س�لاح هسته ای‪ ،‬تصمیمی نیست‬ ‫که ب��ا چنین اتفاقی گرفته یا لغو ش��ود‪ .‬یک انتخاب‬ ‫استراتژیک است که اتخاذ می شود وباید انتخاب بسیار‬ ‫دقیقی باش��د چرا که تبعات بسیاری خواهد داشت‪.‬‬ ‫اساسا مسیر یک کشور را عوض می کند‪ .‬بنابراین اگر‬ ‫ی اتخاذ کنند‬ ‫ژاپن و کره جنوبی بخواهند چنین تصمیم ‬ ‫ان تصمیم در باالترین سطح و در واکنش به تحوالت‬ ‫عمی��ق منطقه ای صورت خواهد گرفت تا بحرانی که‬ ‫در روابط کره شمالی و کره جنوبی رخ داده است‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی به نظر شما بازگشت به مذاکرات‬ ‫شش جانبه امکان پذیر است؟‬ ‫بازگش��ت به مذاکرات در اینده ای نزدیک امکان پذیر‬ ‫نیس��ت چراکه بحران در منطقه به شدت افزایش پیدا‬ ‫کرده و کره جنوبی روابط تجاری و کمک هایی را که‬ ‫به کره شمالی ارسال می کرده به حالت تعلیق در اورده‬ ‫است‪ .‬مانور امریکا و کره جنوبی قرار است در منطقه‬ ‫برگزار شود‪ .‬اینها س��یگنال هایی است نشان می دهد‬ ‫تن��ش در منطق��ه رو ب��ه افزایش اس��ت‪ .‬وقتی تنش‬ ‫تو گو معنای‬ ‫افزایش پی��دا کند بحث مذاک��ره و گف ‬ ‫چندان��ی پیدا نمی کند بنابراین تا اینده قابل پیش بینی‬ ‫تو گو های شش جانبه از سر گرفته نخواهد‬ ‫بحث گف ‬ ‫ش��د تا اینکه بحران تخفیف پیدا کند و ارامش نسبی‬ ‫در منطقه برقرار شود‪.‬‬ ‫برخ��ی با افزای��ش تنش ها گزینه حمل��ه نظامی در‬ ‫شبه جزیره را بعید نمی دانند‪ ،‬نظر شما چیست؟‬ ‫من فکر نمی کنم جنگ گزینه ای باش��د که طرف های‬ ‫درگی��ر‪ ،‬چه کره ش��مالی و چ��ه کره جنوب��ی و چه‬ ‫قدرت ه��ای ب��زرگ از جمله امریکا‪ ،‬چی��ن‪ ،‬ژاپن و‬ ‫روس��یه در ان نفعی ببینند‪ .‬اگر جنگی فراگیر در این‬ ‫ش��به جزیره در بگیرد‪ ،‬منطقه دچار بی ثباتی می شود‬ ‫و بی ثباتی منطقه ای س��م مهلکی برای رشد و توسعه‬ ‫کش��ورهای منطقه به ش��مار می رود‪ .‬باید به این نکته‬ ‫دقت کنیم که کش��ورهای شمال شرق اسیا در نوعی‬ ‫از وابس��تگی متقابل قرار دارند و بی ثباتی در هر کدام‬ ‫از این کش��ورها به دیگران ضرر خواهد زد‪ .‬مناسبات‬ ‫امنیتی در ان منطقه با خاورمیانه کامال متفاوت است‪.‬‬ ‫در خاورمیانه وابس��تگی متقابل وجود ندارد‪ ،‬بنابراین‬ ‫جنگ راحت اتفاق می افتد‪ .‬اما در ش��مال شرق اسیا‬ ‫بازیگرانی که در این صحنه هستند‪ ،‬غیر از کره شمالی‪،‬‬ ‫جنگ را پدیده مخربی برای رش��د اقتصادی و منافع‬ ‫خود می دانند‪ .‬کره ش��مالی هم در وضعیتی نیست که‬ ‫بخواه��د جنگ فراگیری را در منطق��ه به راه بیندازد‬ ‫چراکه چنین جنگی سیس��تم این کشور را ضعیف تر‬ ‫از قبل خواهد کرد‪.‬‬ ‫ام��ا اگر چنین جنگی در این منطقه ش��کل بگیرد‪،‬‬ ‫بیشترین ضربه را کدام کش��ورها متحمل خواهند‬ ‫شد؟‬ ‫طبیعی است که بیشترین ضربه را کره جنوبی متحمل‬ ‫خواهد شد‪ .‬زیرساخت های کره جنوبی در این جنگ‬ ‫ضربه زیادی خواه��د دید و قدرت های بزرگ که به‬ ‫طور س��نتی در این منطقه دخالت می کردند‪ ،‬دخالت‬ ‫بیش��تری خواهن��د ک��رد و نهایتا اینک��ه کره جنوبی‬ ‫ضعیف ت��ر خواهد ش��د‪ .‬در وهله بع��د چین متضرر‬ ‫خواهد ش��د‪ ،‬چراکه اقتصاد این کشور در حال رشد‬ ‫اس��ت و این مساله به رشد اقتصادی این کشور ضرر‬ ‫وارد می کن��د‪ .‬در مرحله بع��دی ژاپن و امریکا ضرر‬ ‫می کنند چراکه این کشورها هم از بی ثباتی در منطقه‬ ‫سود چندانی نخواهند برد‪ .‬بنابراین درگرفتن جنگ به‬ ‫نفع هیچ کدام از کش��ورها نیست و بعید است که این‬ ‫بحران به یک جنگ تبدیل شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫امریکا در اینه تحلیل‬ ‫دکترین اوباما‪:‬‬ ‫دکتر سیدمحمدکاظم سجادپور‬ ‫بنیادهای استراتژیک و چالش ها‬ ‫*‬ ‫بع��د از ح��دود یک س��ال‬ ‫و نی��م از دوران ریاس��ت‬ ‫اوباما‪ ،‬سخنرانی کلیدی وی‬ ‫در مراس��م فارغ التحصیل��ی‬ ‫دانش��گاه‬ ‫دانش��جویان‬ ‫افس��ری وس��ت پوینت در‬ ‫‪ 22‬م��ی ‪ )89/3/1( 2010‬و‬ ‫انتش��ار سند استراتژی امنیت ملی امریکا در ‪ 27‬می‬ ‫‪ ،)89/3/6( 2010‬در دید کارشناس��ان امور امریکا‪،‬‬ ‫دکترین اوباما را روشن می کند‪ .‬بنیادهای استراتژیک‬ ‫دکتری��ن اوباما کدام اند؟ تفاوت ه��ای ان با دکترین‬ ‫بوش چیس��ت؟ و در عم��ل دکترین اوبام��ا با چه‬ ‫چالش هایی روبه رو است؟‬ ‫الف ‪ -‬بنیادهای استراتژیک‬ ‫اصلی تری��ن مفاهیمی ک��ه در س��خنرانی اوباما در‬ ‫وس��ت پوینت و سند جدید اس��تراتژی امنیت ملی‬ ‫جلب توجه می کند را می توان در «بازسازی قدرت‬ ‫ملی امریکا برای رهبری جهانی» خالصه کرد‪.‬‬ ‫اوباما و تیم او معتقدند امریکا ظرفیت رهبری جهانی‬ ‫را دارد ولی برای تحقق کامل و عینیت بخش��یدن به‬ ‫ای��ن رهبری‪ ،‬نیاز همه جانبه ای به بازس��ازی عناصر‬ ‫ق��درت امریکا در همه عرصه ها وجود دارد‪ .‬در این‬ ‫میان‪ ،‬اوباما بربازس��ازی و تقوی��ت نیروهای نظامی‬ ‫تاکید می کند‪ .‬بازسازی نیروهای نظامی بدون افزایش‬ ‫ظرفیت پرنس��ل و مدیران نظامی امکان پذیر نیست‪.‬‬ ‫لذا او عبارت نسبتا جدیدی را برای فارغ التحصیالن‬ ‫افس��ری به کار می برد‪ .‬اوباما ضم��ن تاکید بر عمق‬ ‫بخش��یدن بر ظرفی��ت علمی کادر افس��ری امریکا‬ ‫و ض��رورت فراگیری عل��وم و دانش های مختلف‬ ‫از جمل��ه چگونگی تعامل با مردم و فرهنگ س��ایر‬ ‫سرزمین ها توس��ط نظامیان به انها می گوید که شما‬ ‫باید س��رباز ‪ -‬دانشور باش��ید‪ .‬واژه سرباز ‪ -‬دانشور‬ ‫ب��ر گرفته از واژه ترکیبی مش��ابه به امور دیپلماتیک‬ ‫با عنوان دیپلمات ‪ -‬دانش��ور است که به ان گروه از‬ ‫دیپلمات ها اطالق می شود که عالوه بر مهارت های‬ ‫دیپلماتیک‪ ،‬پژوهشگر و دانشور نیز هستند‪.‬‬ ‫بازسازی عناصر قدرت ملی امریکا در دکترین اوباما‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫عرصه های اقتصادی را نیز شامل می شود‪ .‬و بر همین‬ ‫منوال لزوم تقویت نظام اموزشی به عنوان عنصری مهم‬ ‫در بازس��ازی قدرت ملی امریکا مدنظر قرار می گیرد‪.‬‬ ‫در دکتری��ن اوباما تا حدود زیادی بازس��ازی عناصر‬ ‫قدرت ملی امریکا به صورت جزئی و ریز‪ ،‬دسته بندی‬ ‫و مشخص شد است‪.‬‬ ‫وجه رهبری جهانی امریکا در دکترین اوباما‪ ،‬همکاری‬ ‫بین المللی اس��ت‪ .‬هم��کاری بین الملل��ی اوبامایی بر‬ ‫تقویت س��ازمان های بین المللی موجود نظیر سازمان‬ ‫ملل و ناتو اس��تحکام بخش��یدن به دو نهاد موسوم به‬ ‫گروه ‪ 8‬و گروه ‪ ،20‬تقویت همکاری با متحدان امریکا‬ ‫و همچنین بازیگ��ران نوظهوری در عرصه بین المللی‬ ‫مانن��د چین و هند‪ ،‬برزیل‪ ،‬افریقای جنوبی و اندونزی‬ ‫و تاکید برگسترش مناس��بات همه جانبه با دولت ها و‬ ‫ملت ها و تضمین دیپلماسی مردمی استوار شده است‪.‬‬ ‫در حقیقت می توان گفت قام��وس نظریه های روابط‬ ‫بین الملل��ی دکتری��ن اوبام��ا‪ ،‬ترکیب��ی از رئالیس��م و‬ ‫نهادگرایی است‪ .‬رئالیس��م‪ ،‬از این جهت که اوباما در‬ ‫تقوی��ت قدرت ملی حرکت می کن��د و نهادگرایی‪ ،‬از‬ ‫ای��ن جهت که نق��ش نهادها‪ ،‬س��ازمان ها و رژیم های‬ ‫بین الملل��ی در ش��کل دادن به مناس��بات اینده و نظام‬ ‫جهانی مطلوب امریکا را جدی می گیرد‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬تفاوت ها‬ ‫دکترین اوباما در پرتو سلف او یعنی جورج بوش باید‬ ‫مورد توجه قرار گیرد‪ .‬در س��ند استراتژی امنیت ملی‬ ‫پیشین امریکا که در ‪ 17‬سپتامبر ‪ 2001‬یعنی به فاصله‬ ‫یک هفته بعد از حوادث ‪ 11‬س��پتامبر منتش��ر ش��د و‬ ‫در ‪ 2006‬به روز شد‪ ،‬مفهوم بنیادین جنگ پیشگیرانه‬ ‫‪ Preemphie war‬بود‪ .‬بدین صورت که امریکا در‬ ‫صورتی که احس��اس تهدید کند قبل از واقعی ش��دن‬ ‫تهدید‪ ،‬به خود حق می دهد با توسل به نیروی نظامی‬ ‫و زور جلوی تهدید را ب��ه تنهایی بگیرد‪ .‬این نگرش‬ ‫رئالیسم خش��ک‪ ،‬مبنای حمالت امریکا به افغانستان‬ ‫در ‪ 2001‬و ع��راق در ‪ 2003‬ش��د‪ .‬بوش به همکاری‬ ‫و همراه��ی بین المللی چن��دان معتقد نب��ود‪ .‬البته در‬ ‫سال های اخرین زمامداری او‪ ،‬رگه هایی از نهادگرایی‬ ‫ق سیاس��ت خارجی امریکا پدیدار ش��د اما این‬ ‫در اف ‬ ‫تح��ول از روی اجبار بود‪ .‬لذا تف��اوت دکترین بوش‬ ‫و اوبام��ا در کنار اش��تراک ها و تداوم ه��ای فراوان‬ ‫مخصوصا در نگاه به تهدیدات امنیت بین المللی‪ ،‬در‬ ‫نحوه نگرش به چگونگی دستیابی امریکا به رهبری‬ ‫جهانی و ابزارهای الزم در این مسیر است‪.‬‬ ‫اوباما عالوه بر قدرت نظامی به دیپلماسی و قدرت‬ ‫اقناع سازی و نهادهای بین المللی توجه محوری دارد‪،‬‬ ‫در حالیکه بوش‪ ،‬نگاهی متفاوت و بعضا حاشیه ای‬ ‫در این راستا داشت‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬چالش ها‬ ‫دکترین اوباما و سند استراتژی امنیت ملی امریکا در‬ ‫واقع تحلیل نخبگان حاکم از ش��رایط کنونی جهان‬ ‫وجه��ان مطلوب امری��کا و به یک عب��ارت جهان‬ ‫ایده ال امریکاس��ت که در ان امریکا عناصر قدرت‬ ‫ملی اسیب دیده خود را بازسازی کرده و نظام نوین‬ ‫بین المللی را براساس معماری واشنگتن شکل داده‬ ‫است‪.‬‬ ‫اما بین این ایده ال ها و واقعیت ها فاصله های زیادی‬ ‫وجود دارد‪ .‬به عالوه نحوه نگاه و دس��تگاه شناختی‬ ‫نخبگان امریکا در تحلیل ش��رایط بین المللی که در‬ ‫دکترین اوباما منعکس اس��ت‪ ،‬خود چالش��ی جدی‬ ‫برای تحقق رهبری جهانی امریکاست‪ .‬جالب انکه‬ ‫همانگونه که در س��ند جدید اس��تراتژی امنیت ملی‬ ‫امریکا امده‪ ،‬تعداد بازیگران در مناسبات بین المللی‬ ‫افزایش یافته است‪ .‬این بازیگران عالوه بر دولت ها‪،‬‬ ‫مجموعه پیچیده و جدیدی از بازیگران غیرمتعارف‬ ‫را در ب��ر می گی��رد‪ .‬این بازیگران صرف��ا با انچه در‬ ‫دکترین امنیت ملی اوباما منعکس ش��ده‪ ،‬رفتار خود‬ ‫را تنظیم نمی کنند‪ ،‬بلکه در نقطه مقابل‪ ،‬شکل دهنده‬ ‫رفتار امریکا هستند‪.‬‬ ‫در کن��ار هم��ه چالش ها‪ ،‬از این واقعی��ت نمی توان‬ ‫از نظر تحلیلی چش��م پوش��ید که دکترین اوباما در‬ ‫چشم اندازی مقایسه ای با دکترین بوش‪ ،‬منسجم تر‪،‬‬ ‫دقیق تر و ترکیبی تر است و التقاط و امیزشی از همه‬ ‫ابعاد امنیت��ی را در ان می توان دی��د‪ .‬دکترین اوباما‬ ‫در ی��ک ن��گاه کالن‪ ،‬ترمیمی ب��وده و در پی ترمیم‬ ‫جایگاه رهبری امریکا در نظام بین الملل اس��ت‪ .‬اما‬ ‫ایا اسیب دیدگی های ساختاری و تناقض های متعدد‪،‬‬ ‫فرصت این ترمیم گرایی را محدود نمی کند!‬ ‫*عضوهیات علمیدانشکدهروابطبین المللامریکادرائینهتحلیل‬ ‫‪61‬‬ ‫هفت‬ ‫گیرد که اهداف کمی تعیین ش��ده برای اشتغال تحقق‬ ‫ی کالن از قبیل نرخ اشتغال‬ ‫پذیرد و ش��اخص های کم ‬ ‫و سرمایه گذاری باید متناسب با سیاست های توسعه‪،‬‬ ‫اهداف و الزامات چشم انداز‪ ،‬تنظیم و تعیین شود و این‬ ‫سیاست ها و هدف ها به صورت کامل مراعات شود‪.‬‬ ‫در این راس��تا می ت��وان به برخی از اه��داف ارمانی‪،‬‬ ‫اه��داف کیف��ی و اهداف کمی در زمینه ب��ازار کار در‬ ‫برنامه چهارم اشاره کرد‪.‬‬ ‫اهداف ارمانی‬ ‫ افزایش اشتغال پایدار و رفع معضل بیکاری‬‫ دسترس��ی به فرصت های برابر اش��تغال برای تمام‬‫گروه های جامعه‬ ‫اهداف کمی‬ ‫ افزایش نرخ مشارکت نیروی کار به ‪ 43‬درصد‬‫ کاه��ش ن��رخ بیکاری کل کش��ور ب��ه ‪ 8/4‬درصد‪،‬‬‫ن��رخ بیکاری جوانان ب��ه ‪ 12/6‬درصد و نرخ بیکاری‬ ‫فارغ التحصیالن دانشگاه ها به ‪ 8/4‬درصد‬ ‫ ایجاد متوسط ساالنه حدود ‪900‬هزار فرصت شغلی‬‫جدید‬ ‫ارزیابی سیاست ها و عملکردها و الزامات سیاستی در تدوین برنامه پنجم‬ ‫چشم انداز توسعه‬ ‫حسن طائی ‪ /‬استاد دانشگاه عالمه طباطبایی‬ ‫در این مقاله در س��ه بخش ب��ه ابعاد موضوع پرداخته‬ ‫می ش��ود‪ .‬در بخش اول مس��ائل کلی ب��ازار کار نظیر‬ ‫عرض��ه‪ ،‬تقاضا و دس��تمزدها را بررس��ی می کنیم‪ ،‬در‬ ‫بخش دوم بازار کار از منظر سیاس��ت ها و عملکردها‬ ‫در طول س��ال های برنامه ‪ 1383 -1388‬تحلیل ش��ده‬ ‫و در بخش س��وم‪ ،‬چالش ه��ا و فرصت های تحوالت‬ ‫جمعیتی و منابع انسانی در بازار کار اینده (برنامه پنجم‬ ‫‪ )1389 – 1393‬را شناسایی می کنیم‪.‬‬ ‫بخش اول‪ :‬بازار کار‪ ،‬هم��واره به دنبال تحوالت بازار‬ ‫کاال و خدمات‪ ،‬چرخه اقتصادی و سپهر زیستی جامعه‬ ‫ی��ا فضای عمومی یک کش��ور‪ ،‬دگرگونی های زیادی‬ ‫پی��دا می کند‪ .‬تولیدات یک جامع��ه در چرخه زندگی‬ ‫اقتص��ادی‪ ،‬حاصل کنش ه��ای عام�لان در بازارهای‬ ‫متعارف اقتصادی است‪ .‬هر یک از این عامالن ‪ ،‬دارای‬ ‫کنش های مهارتی منحصر به فردند و هر یک از بازارها‬ ‫نیز س��ازوکار وی��ژه خ��ود را دارد‪ .‬در نتیجه عرضه و‬ ‫تقاضای نیروی کار پدیده هایی چند بعدی هس��تند که‬ ‫هنگام تحلیل باید به همه عوامل موثر توجه داشت‪.‬‬ ‫ عوامل موثر بر تولید و اش��تغال‪ :‬عوامل فنی به طور‬‫مشخص‪ ،‬مربوط به روش تلفیق یا ترکیب منابع تولید‬ ‫برای نیل به سطح معینی از تولید هستند و بدیهی است‬ ‫که میزان موجودی عوامل و قیمت انها (دستمزد‪ ،‬نرخ‬ ‫به��ره‪ ،‬نرخ ارز‪ ،‬قیمت ان��رژی و‪ )...‬بر انتخاب روش‬ ‫تولید موثرند‪ .‬عوامل یا شرایط محیطی بر سطح تولید‬ ‫جامعه نیز اثرگذارند و نقش��ی تعیین کننده دارند‪ .‬این‬ ‫ش��رایط را به طور خالصه می ت��وان به صورت عوامل‬ ‫‪62‬‬ ‫سیاس��تی‪ ،‬فض��ای اجتماعی و سیاس��ی‪ ،‬ویژگی های‬ ‫فرهنگی‪ ،‬اعتماد متقابل عام�لان اقتصادی و ترتیبات‬ ‫نهادی طبقه بندی کرد‪.‬‬ ‫ عرض��ه نیروی کار تحت تاثی��ر تحوالت جمعیتی‪،‬‬‫عناص��ر و مولفه های تابع مطلوبی��ت خانوارها و نرخ‬ ‫مشارکت جمعیت در فعالیت های اقتصادی است‪ .‬این‬ ‫نرخ نشان دهنده توان مدیریت و استفاده از منابع انسانی‬ ‫یک جامعه است‪ .‬با توجه به جمعیت ‪ 36‬میلیونی زیر‬ ‫‪ 25‬سال کشور به عنوان منابع بالقوه عرضه نیروی کار‬ ‫در میان مدت و بلند مدت و ضرورت توجه به افزایش‬ ‫تقاضای نیروی کار توسط بنگاه ها‪ ،‬اقتصاد ایران مسائل‬ ‫بسیاری پیش رو دارد‪.‬‬ ‫ دس��تمزد یا هر گونه پرداخت به منابع انسانی‪ ،‬از ان‬‫دس��ته متغیرهای کالن اقتصادی است که تغییرات ان‬ ‫به طور مستقیم بر متغیرهای زیر اثار جدی دارد‪ :‬سطح‬ ‫عمومی قیمت ها‪ ،‬هزینه تولید‪ ،‬اش��تغال‪ ،‬توزیع درامد‪،‬‬ ‫کاهش فقر‪ ،‬رفاه اجتماعی و بهره وری‪.‬‬ ‫بخش دوم‪ :‬جامعه ایرانی در افق س��ند چش��م انداز‬ ‫در زمین��ه ب��ازار کار به گونه ای مش��خص ش��ده که‬ ‫می بایس��ت در وضعیت اش��تغال کامل باشد‪ .‬عالوه‬ ‫ب��ر این‪ ،‬فرصت های برابر‪ ،‬توزیع مناس��ب درامد و‬ ‫اتکا بر س��هم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی‬ ‫در تولی��د ملی نیز از جمله ویژگی های دیگر مرتبط‬ ‫با بازار کار اس��ت که در سند چشم انداز مورد توجه‬ ‫قرار گرفته است‪.‬‬ ‫با توجه به اینکه بیکاری یکی از دغدغه های مس��ئوالن‬ ‫کش��ور اس��ت‪ ،‬لذا در تهیه‪ ،‬تدوین و تصویب اس��ناد‬ ‫برنامه های توس��عه ای��ن نکته باید م��ورد توجه قرار‬ ‫اهداف کیفی‬ ‫ ایج��اد ارتباط سیس��تماتیک بین نظام اموزش��ی و‬‫نیازهای بازار کار‬ ‫ کاهش عدم انطباق شغل و مهارت نیروی کار‬‫ اص�لاح نظ��ام اموزش کش��ور براس��اس نیازهای‬‫اجتماعی‪ ،‬بازار کار و تحوالت علمی به منظور ارتقای‬ ‫توانای��ی‪ ،‬خالقی��ت‪ ،‬ن��واوری‪ ،‬خطرپذی��ری و توان‬ ‫کارافرینی اموزش گیرندگان‬ ‫ حمای��ت از مراکز اموزش��ی غیردولت��ی با تاکید بر‬‫اموزش های مهارتی متناسب با جذب دانش اموختگان‬ ‫در بازار کار‬ ‫بخش س��وم‪ :‬برخی مس��ائل اینده بازار کار کشور که‬ ‫بای��د در برنام��ه پنجم م��ورد توجه تصمیم س��ازان و‬ ‫سیاستگذاران قرار گیرد عبارتند از‪:‬‬ ‫ وجود جمعیت ‪ 36‬میلیونی زیر ‪ 25‬سال و چگونگی‬‫توزیع جغرافیایی انها در پهنه سرزمین‬ ‫ دگرگون��ی انتظ��ارات ش��غلی نیروه��ای جوان و‬‫تحصیلکرده‬ ‫ میزان برخورداری دانش اموختگان از شایستگی های‬‫کانونی برای دنیای کسب و کار‬ ‫ حضور گسترده زنان در بازار کار اینده‬‫ تعارض بین تامین معاش‪ ،‬میزان دستمزد‪ ،‬نرخ تورم‬‫و مساله بهره وری‬ ‫ ساماندهی و اطالع رسانی نوین متناسب با تحوالت‬‫بازار کار‬ ‫ ایجاد س��االنه حداقل یک میلیون فرصت ش��غلی و‬‫نیل به کار شایسته‬ ‫ پایی��ن ب��ودن مقی��اس عمومی تولی��د در بنگاه های‬‫اقتصادی‬ ‫ جهانی ش��دن‪ ،‬دانش بر ش��دن و نواوری پیوسته در‬‫نهاده ها‪ ،‬فرایندها‪ ،‬س��تاده ها و تحول بازار کار به بازار‬ ‫مبادله دانش‬ ‫ حضور دو کش��ور ب��زرگ چین و هن��د در عرصه‬‫تولی��دات جه��ان‪ ،‬ض��رورت تغیی��ر ضرب اهن��گ‬ ‫زیستی – مکانیکی به ضرب اهنگ زیستی – دیجیتالی‬ ‫منابع انسانی‬ ‫ب��ا توج��ه به عرض��ه و تقاض��ای میلیونی ب��ازار کار‬ ‫در س��ال های ات��ی به وی��ژه س��ال های برنام��ه پنجم‬ ‫‪ .1383 – 1393‬مس��ائلی که در باال به انها اشاره شد‬ ‫باید مورد توجه سیاس��تگذاران در تعیی��ن راهبردها‪،‬‬ ‫اهداف کمی و کیفی بازار کار قرار بگیرد‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫ساختار صنعت نفت در برنامه پنجم توسعه‬ ‫صیانت از تولید‬ ‫اکبرترکان ‪ /‬عضومرکز تحقیقات استراتژیک‬ ‫در بند دو سیاست های کلی ابالغی مقام معظم رهبری‬ ‫در بخش نف��ت و گاز امده اس��ت‪« :‬افزایش ظرفیت‬ ‫تولید صیانت ش��ده نفت متناسب با ذخایر موجود و‬ ‫بهره برداری کشور از افزایش قدرت اقتصادی و امنیتی‬ ‫و سیاس��ی‪ ».‬جهت اجرای این سیاست در برنامه های‬ ‫صنعت نفت الزم است سازوکار مناسبی طراحی شود‬ ‫که ام��کان حصول اطمینان از تولید صیانتی از مخازن‬ ‫نفت و گاز میس��ر شود‪ .‬در برنامه های گذشته ساختار‬ ‫الزم جهت تولید صیانتی از مخازن نفت و گاز و امکان‬ ‫اعمال نظارت جهت حصول اطمینان از تولید صیانتی‬ ‫وجود نداش��ته است‪ .‬لذا در برنامه پنجم الزم است به‬ ‫این ش��کل پرداخته ش��ود‪ :‬تفکیک وظایف حاکمیتی‬ ‫از وظایف تصدی گری و س��ازماندهی هر یک از این‬ ‫وظایف و ایجاد س��از و کار الزم جهت نظارت بخش‬ ‫حاکمیت بر حوزه اجرایی می تواند تحقق سیاست های‬ ‫کلی ابالغی را میسر سازد‪.‬‬ ‫بررسی وضع موجود و سابقه موضوع‬ ‫در م��اده دو قان��ون مصوب ‪ 1366‬امده اس��ت‪« :‬ماده‬ ‫‪ -2‬منابع نفت کشور جزء انفال و ثروت های عمومی‬ ‫ است و طبق اصل ‪ 45‬قانون اساسی در اختیار حکومت‬ ‫اس�لامی می باش��د و کلیه تاسیس��ات و تجهیزات و‬ ‫دارایی ها و س��رمایه گذاری هایی که در داخل و خارج‬ ‫از کشور توس��ط وزارت نفت و شرکت های تابعه به‬ ‫عمل ام��ده و یا خواهد امد‪ ،‬متعلق ب��ه ملت ایران و‬ ‫در اختیار حکومت اسالمی خواهد بود‪« ،».‬اعمال حق‬ ‫حاکمیت و مالکیت نس��بت به منابع و تاسیسات نفتی‬ ‫متعلق به حکومت اسالمی است که براساس مقررات‬ ‫و اختی��ارات مصرح این قان��ون به عهده وزارت نفت‬ ‫می باش��د که بر طبق اصول و برنامه های کلی کش��ور‬ ‫عم��ل نماید‪ ».‬و «م��اده ‪ -4‬وزارت نف��ت برای انجام‬ ‫عملیاتی نفتی و بهره برداری در سراسر کشور و فالت‬ ‫قاره و دریاها می تواند ش��رکت هایی را تاسیس نماید‪.‬‬ ‫اساس��نامه های ش��رکت های نفت و گاز و پتروشیمی ‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫پ��س از تصویب مجلس ش��ورای اس�لامی به مورد‬ ‫اجرا گذارده خواهد شد‪ .‬تصویب اساسنامه های سایر‬ ‫شرکت ها با هیات وزیران خواهد بود‪».‬‬ ‫همچنی��ن در ماده چه��ار امده اس��ت‪« :‬وزارت نفت‬ ‫مکلف شده است که اساسنامه های شرکت های اصلی‬ ‫را جهت تصویب به مجلس ش��ورای اس�لامی ارایه‬ ‫نماید که در صورت فوق وظایف ش��رکت های تابعه‬ ‫وزارت نفت و حوزه عمل انان و رابطه انها با وزارت‬ ‫نفت معین می گردد‪».‬‬ ‫متاس��فانه در طول بیست و سه س��ال گذشته به دالیل‬ ‫مختلف وزارت نفت موفق نشده است اساسنامه های‬ ‫شرکت های اصلی را به مرحله تصویب نهایی توسط‬ ‫مجلس شورای اس�لامی برساند و همیشه مجلس در‬ ‫ای��ن مورد به وزارت نفت تذکر داده و در بودجه های‬ ‫ساالنه به انجام این وظیفه تاکید کرده است‪.‬‬ ‫ش��رکت ملی نفت ایران در طول س��ال های گذش��ته‬ ‫تاکنون‪ ،‬براساس اساسنامه قدیمی موجود مخازن نفت‬ ‫و گاز را در اختیار دارد و با تش��خیص خود طرح های‬ ‫توسعه و تولید در مخازن نفتی را اجرا می نماید و هیچ‬ ‫نوع نظارتی توسط وزارت نفت در انجام فعالیت های‬ ‫فوق شرکت ملی نفت ایران اعمال نمی شود‪.‬‬ ‫وضع مطلوب – تولید صیانتی‬ ‫میزان نفت موجود در مخازن نفتی درجا تامین می شود‬ ‫و به طور کامل استحصال و تولید نمی شود‪ ،‬لذا سهمی ‬ ‫از نف��ت موج��ود در مخزن نفتی که قابل اس��تحصال‬ ‫اس��ت درصدی از نفت درجا اس��ت که نسبت نفت‬ ‫قابل اس��تحصال به نفت درجا ضریب بازیافت نامیده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫ضریب بازیافت در حال حاض��ر در مخازن نفتی ایران‬ ‫حدود ‪ 26‬درصد اس��ت که نسبت به سایر کشورهای‬ ‫نفتی بس��یار پایین اس��ت‪ .‬یعنی در مقابل هر یک صد‬ ‫بش��که نفت موجود در مخازن نفتی شرکت ملی نفت‬ ‫ایران با توجه به فناوری های در اختیار و دانش موجود‬ ‫خود تنها قادر است ‪ 26‬بشکه از ان را استحصال کند‪.‬‬ ‫ب��ا توجه به اینکه مجموع نف��ت درجا در مخزن نفتی‬ ‫ایران حدود ‪ 500‬میلیارد بشکه نفت خام است افزایش‬ ‫یک درصد ضریب بازیافت معادل پنجم میلیارد بشکه‬ ‫نفت به مجموع نفت کشور در طول عمر مخازن نفتی‬ ‫اضاف��ه می کند که با قیمت های ام��روز نفت در بازار‬ ‫معادل ‪ 400‬میلیارد دالر ارزش دارد‪.‬‬ ‫ل��ذا تولید صیانت��ی و افزای��ش ضری��ب بازیافت از‬ ‫اصلی ترین اهداف بهره برداری از مخازن نفتی است‪.‬‬ ‫نظارت و معیارهای اندازه گیری‬ ‫برای تحقق انچه در سیاس��ت های کل��ی ابالغی در‬ ‫بخ��ش نفت و گاز امده اس��ت بایس��تی در س��اختار‬ ‫صنعت نفت سازوکارهای الزم جهت اعمال مالکیت‬ ‫و نظارت به مخازن نفت و گاز ایجاد شود‪.‬‬ ‫جمع بندی و پیشنهاد‬ ‫پ��س از بررس��ی وضع موج��ود و وض��ع مطلوب و‬ ‫ضرورت اعمال نظارت وزارت نفت به عنوان نماینده‬ ‫دولت و اعمال حاکمیت بر مخازن نفت و گاز و قرار‬ ‫گرفتن ش��رکت های ملی نفت و ش��رکت ملی گاز در‬ ‫جایگاه تصدی‪ ،‬موضوع حاکمیت و سیاس��تگذاری از‬ ‫ام��ور تصدی گری تفکیک می ش��ود‪ .‬در این صورت‬ ‫حقوق مالکانه مرتب��ط با مخازن نفت و گاز متعلق به‬ ‫دولت اس��ت و شرکت های متصدی در قبال خدمات‬ ‫خود حق الزحمه دریافت می کنند که نظام مالی مربوط‬ ‫ب��ه درامدهای نفت��ی و حقوق دولت و ش��رکت های‬ ‫متصدی بر این اساس باز تعریف خواهد شد‪.‬‬ ‫با تفکیک وظایف حاکمیتی از وظایف تصدی گری در‬ ‫صنعت نفت وزارت نفت قادر خواهد ش��د نسبت به‬ ‫انج��ام تولید صیانتی در مخازن نف��ت و گاز اطمینان‬ ‫حاص��ل کند و نظارت های الزم ب��رای تحقق این امر‬ ‫را به عمل اورد‪ .‬لذا براس��اس قانون نفت ‪ 1366‬الزم‬ ‫اس��ت وزارت نفت در جای��گاه مالکیت مخازن نفتی‬ ‫قرار گیرد و ش��رکت ملی نفت و شرکت ملی گاز در‬ ‫جای��گاه بهره بردار در قالب طرح ه��ای تولید صیانتی‬ ‫نسبت به بهره برداری از مخزن اقدام نماید و براساس‬ ‫س��ازوکارهای الزم وزارت نفت قادر باشد نسبت به‬ ‫این عملیات نظارت کند‪.‬‬ ‫نظارت وزارت نفت بر عملیات تولید از مخازن نفتی‬ ‫بایستی شامل‪:‬‬ ‫ نظارت مقداری تولید‬‫ نظارت صیانتی تولید‬‫ نظ��ارت س�لامتی – ایمن��ی و زیس��ت محیط��ی‬‫(‪ )HSE‬باشد‪.‬‬ ‫‪63‬‬ ‫هفت‬ ‫محمد خوش چهره در نقد برنامه پنج ساله پنجم توسعه‪:‬‬ ‫در نقدکلیگویی‬ ‫برنامه پنجم توس��عه یکس��ری عبارات کلی و مبهم‬ ‫اس��ت‪ .‬این نخس��تین تعبیری بود که در خصوص‬ ‫برنامه پنج س��اله پنجم ش��کل گرف��ت‪ .‬تعبیری که‬ ‫بیش از ه��ر نقد دیگری به محس��وس بودن فقدان‬ ‫شاخص های کمی در برنامه اشاره داشت و نگرانی‬ ‫از دور شدن برنامه از نظارت را با خود همراه کرد‪.‬‬ ‫چرا که به گفته کارشناس��ان اقتصادی‪ ،‬شاخص های‬ ‫کمی به عنوان معیاری برای س��نجش تحقق اهداف‬ ‫تعیین ش��ده مورد استفاده قرار می گیرند‪ ،‬حال انکه‬ ‫در برنامه پنجم توس��عه تنها به بیان چند ش��اخص‬ ‫کمی بسنده ش��ده اس��ت که این امر امکان نظارت‬ ‫و ارزیابی برنام��ه و میزان تحقق اهداف یا انحراف‬ ‫از اه��داف را از بین می برد‪ .‬این نق��د تنها انتقادی‬ ‫نب��ود که بر برنامه پنجم وارد می ش��د‪ ،‬برخی دیگر‬ ‫از کارشناس��ان اقتصادی با اش��اره به اینکه برنامه‬ ‫پنجم توسعه فاقد تکلیف اجرایی است به این نکته‬ ‫اش��اره می کردند که برنامه پنجم اج��ازه زیادی به‬ ‫دولت داده و دس��ت دولت را به نوعی باز گذاشته‬ ‫و این در حالی است که تکالیفی برای دولت تعیین‬ ‫نش��ده که این امر در نهایت ایجاد مش��کل می کند‬ ‫چرا که دولت اجازه دارد یک کار را انجام دهد اما‬ ‫تکلیفی بر او وارد نیست و دیوان محاسبات و دیگر‬ ‫دستگاه های نظارتی نیز به دلیل اینکه تکلیفی برای‬ ‫دولت تعیین نش��ده است نمی توانند عملکرد دولت‬ ‫را ارزیابی کنند‪ .‬در این میان گزارش دفتر مطالعات‬ ‫برنامه و بودجه مرکز پژوهش های مجلس در مورد‬ ‫الیحه برنامه پنجم نی��ز قابل تامل بود‪ .‬این دفتر در‬ ‫بررس��ی ویژگی ه��ای کلی الیحه برنام��ه پنجم در‬ ‫‪64‬‬ ‫مقایسه با تعاریف نظری و حقوقی برنامه نوشت که‬ ‫این الیحه به لحاظ ضوابط و مختصات الزم الرعایه‬ ‫فاقد ویژگی های یک برنامه معمول است و در عین‬ ‫ح��ال الیحه کنونی در عین پرداختن به همه امور و‬ ‫در برخی موارد در جزیی ترین سطوح اجرایی‪ ،‬فاقد‬ ‫س��ا زو کاری برای تامین هماهنگی و بهینگی است‬ ‫و اط�لاق عن��وان برنامه به ان جای تام��ل دارد‪ .‬بر‬ ‫همین اس��اس و در راس��تای نقدهایی که بر برنامه‬ ‫پنجم توسعه وارد است با دکتر محمد خوش چهره‪،‬‬ ‫اس��تاد اقتصاد دانشگاه تهران و نماینده مردم تهران‬ ‫تو گو نشستیم‪.‬‬ ‫در مجلس هفتم به گف ‬ ‫از زم��ان ارائه برنام��ه پنجم توس��عه به مجلس‪،‬‬ ‫ای��رادات بس��یاری ب��ر ای��ن برنام��ه توس��عه ای‬ ‫وارد ش��د و مجلس��ی ها و کارشناس��ان ای��ن‬ ‫برنام��ه را یکس��ری عب��ارات کل��ی و مبه��م‬ ‫قلم��داد کرده اند ک��ه نمی توان ن��ام برنامه بر ان‬ ‫گذاش��ت‪ .‬به اعتقاد ش��ما چه نقدهای��ی بر برنامه‬ ‫پنج ساله پنجم وارد است و چه ویژگی این برنامه‬ ‫را نس��بت به برنامه های دیگر متمایز می کند؟‬ ‫برنامه پنج ساله پنجم هم از نظر فرایند تدوین‪ ،‬محتوا‬ ‫و هم از نظر شکل می تواند مورد تجزیه و تحلیل قرار‬ ‫بگیرد‪ .‬البته در هر سه قلمرو شباهت هایی با برنامه های‬ ‫قبل��ی دارد ام��ا در برخ��ی از کاس��تی ها و ایراده��ا‪،‬‬ ‫ویژگی های ان متناظر با برنامه قبلی است‪.‬‬ ‫معموال فرایند وجود یک نظام اطالعات و امارمی تواند‬ ‫اس��اس صحت و درستی یک برنامه باشد که متاسفانه‬ ‫در نظام برنامه ریزی‪ ،‬تصمیم گیری و سیاس��ت گذاری‬ ‫در کش��ور خطاهایی وجود دارد که ناشی از نامناسب‬ ‫بودن نظام اطالعات و امار است‪.‬‬ ‫ما در کش��ور ب��ا س��اده ترین خطاهای ام��اری که به‬ ‫داده های پایه ای مربوط می شود همچون امار جمعیت‬ ‫رو به رو هس��تیم‪ ،‬چراکه بین ام��ار جمعیت اعالمی‬ ‫ از س��وی ثبت احوال‪ ،‬مرکز امار و وزارت بهداش��ت‬ ‫که امار زاد و ولد در کش��ور را اعالم می کند‪ ،‬معموال‬ ‫اختالف های میلیونی وجود دارد‪ .‬این در حالی اس��ت‬ ‫که برای رسیدن به اهداف توسعه ای کشور به امارهای‬ ‫مرب��وط به منابع‪ ،‬امکانات و درامدها نیاز اس��ت تا با‬ ‫به کارگیری این اطالعات‪ ،‬اهداف محقق شود‪.‬‬ ‫غیرواقعی ب��ودن امار و اطالعات مناب��ع و درامدها‪،‬‬ ‫برنامه ه��ای کش��ور را هم در عمل و ه��م در اهداف‬ ‫ب��ا انحراف��ات معن��اداری رو ب��ه رو می کن��د‪ .‬این امر‬ ‫عدم تحقق هدف های مورد نظر در سطح هدف گذاری‬ ‫ش��ده را باعث می ش��ود ک��ه در راس ان نرخ رش��د‬ ‫اقتصادی کش��ور است‪ .‬در برنامه های پنج ساله کشور‬ ‫بین نرخ رشد تعیین شده و عملکرد‪ ،‬اختالف معناداری‬ ‫دیده می شود و در عین حال سایر انحرافات نیز از این‬ ‫امر ناشی می شود‪.‬‬ ‫در دو برنام��ه اخی��ر یعنی برنامه چه��ارم و پنجم که‬ ‫اولین و دومین برنامه پنج س��اله از سند چشم انداز ‪20‬‬ ‫س��اله کشور اس��ت‪ ،‬یک هدف گذاری و ریل گذاری‬ ‫برای چش��م انداز ‪ 20‬ساله کش��ور صورت گرفته که‬ ‫اقدامی قابل دفاع بود‪ .‬مخصوصا سیاس��ت های ابالغی‬ ‫مق��ام معظم رهبری که دولت ها را از اعمال رفتارهای‬ ‫س��لیقه ای و خط مشی های موردی دور کرد و در یک‬ ‫مسیر مشخص قرار داد و باعث شد نظام برنامه ریزی‪،‬‬ ‫تصمیم گیری و اجرا در مقام پاس��خگویی قرار گیرد‪،‬‬ ‫همچون قدرت اول اقتصادی منطقه شدن که نرخ رشد‬ ‫اقتصادی مصمم و پایداری را می طلبد که برتر از نرخ‬ ‫رشد اقتصادی کشورهای منطقه باشد‪ .‬در این شرایط‬ ‫باید تولید ناخالص باالتری نسبت به سایر کشورهای‬ ‫منطقه داشته باشیم‪.‬‬ ‫اینک��ه ای��ن هدف گ��ذاری چق��در واقعی اس��ت یا‬ ‫بلندپروازانه‪ ،‬قابل تامل اس��ت‪ ،‬اما نباید فراموش کرد‬ ‫که این هدف گذاری یک نوع ریل گذاری اس��ت تا به‬ ‫واسطه ان خط های اجرایی در یک مسیر حرکت کند‬ ‫که متاس��فانه نه برنامه چهارم و نه برنامه پنجم توسعه‬ ‫که هنوز تصویب نش��ده و به ش��کل قانون در نیامده‬ ‫است‪ ،‬تطابق الزم را با چشم انداز نداشته و ندارند‪.‬‬ ‫این در حالی اس��ت که چش��م انداز کش��ور برنامه ای‬ ‫‪ 20‬ساله است که باید در چهار گام محقق شود‪ ،‬بنابراین‬ ‫برنامه های پنج س��اله کشور برش��ی از ان چشم انداز و‬ ‫فراتر از ان بودجه های س��االنه نیز برش های یک ساله‬ ‫از این برنامه بلند مدت هستند که تطابق انها با اهداف‬ ‫سند ‪ 20‬ساله کشور پیش شرط اصلی است اما در عمل‬ ‫اینگونه نیست‪.‬‬ ‫تطابق برنامه ها در جهت اهداف سند چشم انداز شفاف‬ ‫ی قابل اندازه گیری‬ ‫نیستند‪ ،‬چرا که مبتنی بر اهداف کم ‬ ‫نیس��تند‪ .‬این برنامه کلی گویی است که مفهوم تحقق‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫البته تالش هایی در برنامه پنجم برای برخی از اهداف‬ ‫شده است‪ ،‬تالش هایی همچون کاهش شکاف طبقاتی‪.‬‬ ‫اما شفافیت اهداف میانی به تعبیری اهداف جزیی که‬ ‫مبین تحقق این کالن نگری ها باش��د در برنامه وجود‬ ‫ندارد‪.‬‬ ‫در عی��ن حال منابعی که اصلی ترین پیش ش��رط برای‬ ‫تحقق اهداف است از شفافیت الزم برخوردار نیست‪.‬‬ ‫می توان گفت این برنامه وجه کیفی خود را گس��ترش‬ ‫داده ام��ا در وجه کمی ضعیف عمل کرده اس��ت و با‬ ‫سیاس��ت های ابالغی رهبری س��ازگاری نداش��ته و‬ ‫شفافیت و ضریب تحقق ندارد‪.‬‬ ‫اشاره کردید به اینکه قابل تامل است که هدف گذاری‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫چق��در واقعی اس��ت و چق��در بلندپروازانه و این‬ ‫نکت��ه که جای اهداف کمی در برنامه خالی اس��ت‪.‬‬ ‫نکته همین جاس��ت‪ .‬دولت به اه��داف کمی اعتقاد‬ ‫چندانی نشان نداده و طی س��ال های اجرای برنامه‬ ‫چهارم همواره انتقاد کرده اس��ت که اهداف کشور‬ ‫بلندپروازانه و به دور از واقعیات ترسیم شده اند‪ .‬حال‬ ‫انکه در برنامه پنجم ب��ا وجود اینکه فقدان اهداف‬ ‫کمی محس��وس اس��ت اما اهداف کمی تعیین شده‬ ‫نزدیک به همان اه��داف بلندپروازانه برنامه چهارم‬ ‫اس��ت که دولتی ها به ان انتقاد می کردند‪ ،‬همچون‬ ‫رشد اقتصادی هش��ت درصدی که در برنامه پنجم‬ ‫نیز تکرار شده است‪ .‬به اعتقاد شما ایا اهداف کشور‬ ‫در برنامه چهارم و پنجم با توجه به ش��رایط کشور‬ ‫بلندپروازانه ترسیم شد ه است؟‬ ‫هدف بلندپروازانه در برنامه بلندمدت اش��کالی ندارد‪.‬‬ ‫اما انچه باعث منطقی ش��دن برنامه می شود این است‬ ‫که اهداف را کمی و مقداری در برنامه پنج س��اله قرار‬ ‫دهی��م تا اهداف قابل ارزیابی باش��ند‪ .‬باید هدف ها به‬ ‫س��مت هدف های واقع��ی پیش رود ی��ا زمینه تحقق‬ ‫هدف های بلندپروازانه فراهم ش��ود‪ .‬مث�لا در برنامه‬ ‫امده است که کشور در عرصه محصوالت استراتژیک‬ ‫کش��اورزی به خودکفایی برسد‪ .‬این هدف بلندمدت‬ ‫اس��ت که در کوتاه مدت و یک ش��به محقق نخواهد‬ ‫ش��د‪ .‬ب��ه این ترتی��ب بلندپروازانه ب��ودن در اهداف‬ ‫بلند مدت اشکالی ندارد‪.‬‬ ‫می توانیم اس��م این برنامه را برنامه ری��زی غیر واقعی‬ ‫بگذاری��م‪ .‬هدف گذاری های غیر واقع��ی و غیرمنطقی‬ ‫ب��رای رش��د اقتص��ادی در برنامه های کش��ور از قبل‬ ‫هم وجود داش��ت و در حال حاض��ر هم وجود دارد‪،‬‬ ‫همچون نرخ های رشد اقتصادی که تحقق ان مستلزم‬ ‫واقعی بودن منابع است‪.‬‬ ‫رشد اقتصادی‬ ‫نرخ تورم‬ ‫رشد نقدینگی‬ ‫نرخ بهره وری‬ ‫ضریب جینی‬ ‫نرخ بیکاری‬ ‫رشد در بودجه جاری‬ ‫رشد صنعتی‬ ‫رشد سرمایه گذاری در بخش صنعت‬ ‫نرخ رشد معدن‬ ‫سهم معدن در رشد کلی بخش صنعت و معدن‬ ‫رشد بخش کشاورزی‬ ‫افزایش بودجه تحقیق و پژوهش‬ ‫توسعه کمی و کیفی بیمه های سالمت و کاهش‬ ‫سهم مردم از هزینه های سالمت‬ ‫توسعه بخش تعاون‬ ‫میزان وابستگی بودجه به نفت‬ ‫افزایش سهم تعاونی ها‬ ‫افزایش سهم بار و مسافر در شبکه حمل ونقل ریلی‬ ‫رشد سرمایه گذاری خارجی‬ ‫تولید فوالد‬ ‫تولید مس‬ ‫تولید الومینیوم‬ ‫تولید سیمان‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫زمانی که منابع وجود ندارد و تمرکز بیشتر روی قیمت‬ ‫نفت یا پروژه های نیمه تمام کشور است که قرار است‬ ‫در اینده شروع شده یا به اتمام برسند ‪ ،‬نگاه خوشبینانه‬ ‫ب��ه اهداف و برنامه ها رقم خواهد خورد که اهداف را‬ ‫محقق نخواهد کرد‪ .‬یکی از ایرادات این برنامه همین‬ ‫است که در این زمینه ها شباهت بسیاری به برنامه های‬ ‫گذشته دارد‪.‬‬ ‫نقد دیگری که بر برنامه پنجم توسعه وارد می شود‪،‬‬ ‫ی در برنامه اس��ت که شما‬ ‫نبود ش��اخص های کم ‬ ‫نیز به ان اش��اره کردید‪ .‬جای خالی ش��اخص های‬ ‫کمی در برنامه چه لطمه ای به برنامه و دس��تیابی به‬ ‫اهداف وارد می کند؟‬ ‫نبود شاخص های کمی اهداف را غیرواقعی نشان داده و‬ ‫باعث می شود دست دولت باز بوده و نسبت به تحقق‬ ‫یا عدم تحقق اهداف پاس��خگو نباش��د‪ .‬شاخص های‬ ‫ام��اری در برنامه ریزی ه��ا و اهداف کش��ور همچون‬ ‫خط کش و معیار عمل می کند که اجازه می دهد نتیجه‬ ‫و عملکردها مورد ارزیابی قرار بگیرد و مشخص شود‬ ‫که حرکت های صورت گرفته در جهت نیل به اهداف‬ ‫بلند مدت کش��ور بوده اس��ت یا خیر‪ .‬ش��اخص های‬ ‫کمی نظام نظارتی را شفاف می کند‪.‬‬ ‫ب��ه برخی ش��باهت ها بی��ن برنامه پنجم توس��عه با‬ ‫برنامه های قبلی به خصوص برنامه چهارم توس��عه‬ ‫که نخس��تین سند از سند چشم انداز ‪ 20‬ساله کشور‬ ‫اس��ت اش��اره کردید‪ .‬اما در برنامه پنج ساله پنجم‬ ‫بندی به چش��م می خورد که در برنامه های گذشته‬ ‫وجود نداش��ت و این بند تاس��یس صندوق توسعه‬ ‫ملی اس��ت‪ .‬صندوقی که قرار اس��ت ‪ 20‬درصد از‬ ‫درامد صادرات نفت و گاز را در خود جای دهد و‬ ‫صرف امور زیربنایی ش��ود و استفاده دولتی از این‬ ‫صندوق ممنوع است‪ .‬به نظر شما ایا تضمینی وجود‬ ‫دارد که این صندوق به سرنوش��ت حساب ذخیره‬ ‫ارزی دچار نش��ده و منابع ان ص��رف امور جاری‬ ‫دولت نشود؟‬ ‫خی��ر‪ ،‬هی��چ تضمینی وج��ود ن��دارد‪ .‬هی��چ یک از‬ ‫تضمین های گفته ش��ده مبنی بر اینکه استفاده از منابع‬ ‫صندوق برای هزینه های جاری دولت ممنوع اس��ت‪،‬‬ ‫کافی نیست‪.‬‬ ‫در مجلس پنجم و شش��م این امر تجربه شد و نگرش‬ ‫خوبی ش��کل گرف��ت مبنی بر اینکه مناب��ع ارزی و به‬ ‫عبارتی مازاد درامدهای نفتی در حسابی به نام حساب‬ ‫ذخیره ارزی واریز ش��ود‪ ،‬اما این حس��اب همواره به‬ ‫دلیل طمع دولت ها‪ ،‬در اختی��ار دولتی ها قرار گرفت‪.‬‬ ‫مخصوصا پس از ش��کل گرفتن مسابقه نامیمونی که‬ ‫برای نش��ان دادن کارامدی بیش��تر در جمع دولت ها‬ ‫ب��ه وجود امده بود‪ .‬این کارام��دی به درامد ها ارتباط‬ ‫بیش��تری پیدا کرد و این حساب همواره مورد استفاده‬ ‫دولتی ها قرار گرفت‪.‬‬ ‫بر همین اس��اس‪ ،‬دولت ها با اس��تفاده از اهرم فش��ار‬ ‫حق��وق و دس��تمزد به مجل��س فش��ار می اورند که‬ ‫از صن��دوق ذخی��ره ارزی ب��ه منظور تامی��ن بودجه‬ ‫بخش هایی همچون بهداشت‪ ،‬سالمت‪ ،‬حقوق معلمان‬ ‫و ‪ ...‬برداشت شود‪ .‬در حالی که این موارد می توانست‬ ‫در بودجه ساالنه کشور گنجانده شده ودیگر نیازی به‬ ‫برداش��ت از حساب ذخیره ارزی نباشد‪ .‬اما این اتفاق‬ ‫همواره افتاده اس��ت و هیچ تضمینی هم وجود ندارد‬ ‫ک��ه با واریز بخش��ی از درامدهای نفت��ی به صندوق‬ ‫توسعه ملی این تجربه تکرار نشود‪ .‬متاسفانه تا زمانی‬ ‫که س��اختار دولت اینچنین باشد و ضعف نظارتی در‬ ‫مجل��س نیز حاکم باش��د تضمینی ب��رای عدم صرف‬ ‫درامده��ای نفتی در هزینه های ج��اری دولت وجود‬ ‫نخواهد داشت‪.‬‬ ‫برنامه پنجم‬ ‫برنامه چهارم‬ ‫‪8‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪2/7‬‬ ‫‪0/35‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪12/5‬‬ ‫‪11/7‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪11/7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪ 3‬درصد تولید ناخالص داخلی‬ ‫‪30‬‬ ‫‪25‬‬ ‫صفر‬ ‫‪25‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪ 12‬میلیارد دالر‬ ‫‪ 29‬میلیون تن‬ ‫‪ 450‬هزار تن‬ ‫‪ 600‬هزار تن‬ ‫‪ 100‬میلیون تن‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9/9‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪0/38‬‬ ‫‪8/4‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪11/2‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪11/2‬‬ ‫‪6/5‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪ 4‬میلیارد دالر‬ ‫‪ 20‬میلیون تن‬ ‫‪ 400‬هزار تن‬ ‫‪ 660‬هزار تن‬ ‫‪ 70‬میلیون تن‬ ‫‪65‬‬ ‫هفت‬ ‫مهر سکوت رئیس موسسه استاندارد تهران شکست‬ ‫بهارستانی ها هم می گویند‬ ‫ظرف ‪ 20‬ماه نزدیک به پنج برابر نیاز یک سال کشور برنج وارد می شود‪ .‬اواخر شهریورماه سال‬ ‫گذشته موسسه استاندارد تهران با ازمایش این برنج ها از باالبودن درصد سرب و الودگی انها خبر‬ ‫می دهد و همین خبر مبنای جنجال رسانه ای میان مسئوالن دولتی می شود‪ .‬چهارروز پس از انتشار‬ ‫این خبر‪ ،‬وزارت بهداشت که تا دو روز قبل از ان هیچ گونه کار ازمایشی در این خصوص انجام‬ ‫نداده بود اعالم کرد ازمایش ها انجام شده و برنج ها به هیچ وجه الوده نیستند و مردم می توانند با خیال‬ ‫راحت از ان استفاده کنند‪ .‬پافشاری مهدی پورهاشم‪ ،‬رئیس موسسه استاندارد تهران بر الوده بودن‬ ‫این برنج ها با استناد به ازمایش های معتبر موسسه متبوعش پای برزگری‪ ،‬رئیس موسسه استاندارد‬ ‫کشور را به میدان اظهارنظرها باز کرد و وی نیز با حمایت از نظر مسئوالن وزارت بهداشت بر سالم‬ ‫بودن برنج ها در همان ایام تاکید کرد‪ .‬مهر تایید برزگری بر سالم بودن برنج ها‪ ،‬مهر سکوت را بر لبان‬ ‫پورهاشم نشاند‪ .‬امروز پس از گذشت حدود ‪ 10‬ماه از انتشار این اخبار و استفاده از این برنج ها در‬ ‫تمام مراکز فروش‪ ،‬کمیسیون بهداشت مجلس مهر تاییدی بر الوده بودن هشت نوع برنج وارداتی زد‬ ‫تا شاید از این طریق انگیزه مسئوالنی زیر سوال برود که مهر تایید به سالم بودن این برنج ها زده اند‪.‬‬ ‫اما داستان به اینجا ختم نشده و هنوز هم برزگری‪ ،‬رئیس موسسه استاندارد ایران بر حرف خود که‬ ‫برنج ها الوده نیستند پافشاری می کند‪ ،‬اظهارنظری که کمیسیون بهداشت مجلس با نمونه برداری از‬ ‫برنج ها در ‪ 16‬دانشگاه علوم پزشکی کشور ان را به شدت تکذیب می کند و الودگی با قاطعیت تایید‬ ‫می شود‪ .‬اما اختالف نظر میان مسئوالن همچنان باعث شده مردم در ابهام بمانند و همچنان این برنج ها‬ ‫در بازار به فروش برسد‪ .‬به نظر می رسد این اختالف نظرها زمانی به پایان خواهد رسید که پنج هزار‬ ‫میلیارد تومان برنج وارداتی به کشور به فروش رسیده باشد تا شاید واردکنندگان این برنج ها با ضرر‬ ‫هنگفت مالی مواجه نشوند‪ .‬پورهاشم‪ ،‬رئیس موسسه استاندارد تهران همچنان بر سکوت خود اصرار‬ ‫دارد و تنها به نظرات کمیسیون بهداشت اشاره می کند تا شاید از این طریق مهر تاییدی بر اظهارات‬ ‫شهریورماه سال گذشته خود زند‪ ،‬اظهارنظرهایی که وی را تا مرز برکناری کشاند اما به اذعان‬ ‫تو گو با مثلث که مشروح ان را‬ ‫گفته هایش صداقتش در گفتار مانع برکناری اش شد‪ .‬پورهاشم در گف ‬ ‫در ادامه می خوانید به نوعی بر الوده بودن برنج ها تاکید می کند‪ ،‬اما بر خالف اظهارنظرهای صریحش‬ ‫در سال گذشته سعی دارد به نوعی از الوده بودن این برنج ها پرده بردارد که باز هم در استانه جدایی‬ ‫از موسسه متبوعش قرار نگیرد‪.‬‬ ‫از برنج ه��ای الوده و پافش��اری تان بر الوده بودن‬ ‫ای��ن برنج ها بگویید‪ .‬چه چیز باعث ش��د تا این حد‬ ‫بر حرف خود اصرار داش��ته باشید اما در نهایت از‬ ‫سیاست سکوت استفاده کنید؟‬ ‫ان زمان من به وظیفه قانونی و شرعی خودم عمل کردم‪.‬‬ ‫االن هم حرف جدیدی ن��دارم‪ .‬اما اگر می خواهید به‬ ‫صحت اظهارات من در ان زمان برسید ترجیح می دهم‬ ‫با دکتر محس��نی‪ ،‬نایب رئیس کمیس��یون بهداشت و‬ ‫درمان مجلس صحبت کنید‪ ،‬چرا که این کمیسیون در‬ ‫اخرین گزارش خود از وضعیت برنج های وارداتی با‬ ‫استناد به اخرین نمونه گیری تاکید کرده است برنج ها‬ ‫الوده اند و این خود پاسخ دقیقی به سوال شماست‪.‬‬ ‫درس��ت اس��ت پافش��اری بر الوده ب��ودن برنج ها‬ ‫باعث اختالف میان شما و برزگری‪ ،‬رئیس موسسه‬ ‫اس��تاندارد کشور ش��ده تا جایی که حکم جانشین‬ ‫شما نیز صادر شده بود؟‬ ‫باید قبول کنیم حرفی که من به عنوان نماینده موسسه‬ ‫اس��تاندارد ته��ران می زنم حرف خودم ی��ا اظهارنظر‬ ‫‪66‬‬ ‫شخصی بنده نیست‪ ،‬چرا که قطعا ما پس از ازمون های‬ ‫مختلف و نتایج قطعی اعالم نظر می کنیم‪ .‬در واقع باید‬ ‫گفت اظهارنظر ما کامال جنب��ه فنی و تخصصی دارد‬ ‫نه ش��خصی! اما در مورد روابط بنده با اقای بزرگری‪.‬‬ ‫س��ابقه اشنایی بنده با ایش��ان از ‪ 20‬سال پیش تاکنون‬ ‫اس��ت‪ .‬زمانی که برزگری مع��اون اداره کل بازرگانی‬ ‫اس��تان اذربایجان ش��رقی بود من هم مدیرعامل برق‬ ‫این اس��تان بودم‪ .‬بنابراین اش��نایی ما به س��ال ها قبل‬ ‫بر می گردد و تقریبا اشنایی کوچکی تا قبل از حضور‬ ‫در موسسه اس��تاندارد با یکدیگر داشتیم‪ .‬تا کنون نیز‬ ‫س��عی داش��تیم به هم احترام بگذاریم‪ .‬ام��ا در مورد‬ ‫برکن��اری ام؛ براین باورم تا زمانی که تقدیر الهی بر این‬ ‫باش��د که فردی در مس��ئولیتی باق��ی بماند هیچ کس‬ ‫نمی تواند کاری انجام دهد‪.‬‬ ‫گفته می ش��ود یک��ی از دالیل پیچیده ش��دن بحث‬ ‫برنج های الوده ص��رف هزینه هنگفت عده ای برای‬ ‫واردات ان بوده به طوریکه در حال حاضر به اندازه‬ ‫پنج سال نیاز کشور این برنج ها وارد شده است و در‬ ‫صورت اعالم قطعی الودگی انها عده ای به ش��دت‬ ‫ضرر خواهند کرد‪ .‬این افراد به س��راغ شما امده اند‬ ‫تا ش��اید بتوانند با جلب نظرتان این سروصداها را‬ ‫خاتمه بدهند؟‬ ‫ت��ا حاال اتفاق خاص��ی نیفتاده اما بهتر اس��ت در این‬ ‫مورد اظهارنظری نکنم‪ .‬ش��اید هم من را شناختند که‬ ‫به سراغم نیامدند‪.‬‬ ‫در م��ورد برن��ج واقعی��ت این اس��ت ک��ه نزدیک به‬ ‫‪ 9‬س��ال پیش وقتی استاندارد ملی برنج نوشته می شد‬ ‫از پرداخت��ن به دو موضوع مهم و حیاتی یکی فلزات‬ ‫سنگین و باقیمانده سموم دفن افات نباتی غفلت شده‬ ‫بود‪ .‬حداقل حس��ن نظارت های ما این بود و هس��ت‬ ‫که توجه مسئوالن و دست اندرکاران امر را به ضرورت‬ ‫بازنگ��ری هر چه زودتر در این اس��تاندارد و تش��دید‬ ‫کنترل ه��ا در مبادی ورودی در جهت حفظ س�لامت‬ ‫م��ردم جلب کردیم‪ .‬وقتی از این زاویه به این مس��اله‬ ‫ن��گاه می کنیم هر چن��د چالش های زیادی را پش��ت‬ ‫سر گذاش��تیم اما خوشحالیم که حداقل از این به بعد‬ ‫چه ما‪ ،‬چه وزارت بهداش��ت با حساس��یت بیش��تری‬ ‫موض��وع برنج ه��ارا دنبال خواهیم ک��رد‪ .‬حاال اگر در‬ ‫این مس��یر ما چالش های زیادی را پشت سر گذاشتیم‬ ‫ی��ا اختالف نظرهایی به وجود ام��د و‪ ...‬هیچ کدام مهم‬ ‫نیس��ت چرا که به اصل خواس��ته خ��ود در این زمینه‬ ‫رسیده ایم‪.‬‬ ‫چیزی به نام مافیا در کار شما هم وجود دارد؟‬ ‫ماهیت موسسه اس��تاندارد یک ماهیت نظارتی است‪.‬‬ ‫دقیقا سوالتان روشن نیست یا شاید نمی خواهم به این‬ ‫مس��ائل فکر کنم چرا که انچه وظیفه من و همکارانم‬ ‫است کنترل و نظارت بر بازار و تولیدات داخل کشور‬ ‫اس��ت‪ .‬البته نظارت بر واردات از لحاظ کیفی‪ ،‬ایمنی‬ ‫و بهداش��ت هم یکی از وظایف ماس��ت‪ .‬بنابراین در‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫اقتصاد‬ ‫هر کدام از این مراحل دربرخورد با افرادی که متعهد‬ ‫نباش��ند و تقوای کاری را رعایت نکنند بس��یار جدی‬ ‫هستیم و با مذاکره و بحث های اینچنینی نیز نمی توانند‬ ‫نظر موسس��ه اس��تاندارد را در صورت به خطر افتادن‬ ‫سالمت مردم تغییر دهند‪.‬‬ ‫با متخلف��ان چگونه برخورد می کنید؟ قانونی برای‬ ‫جلوگی��ری از فعالیت ه��ای غیرقانون��ی انها وجود‬ ‫دارد؟‬ ‫پرون��ده متخلفانی که نتیجه ازم��ون تخلف انها را به‬ ‫اثبات برساند به مراجع قضایی ارائه خواهد شد و طی‬ ‫س��ه سال گذش��ته هم این امر به ش��دت و با جدیت‬ ‫زیادی در موسسه استاندارد تهران پیگیری شده است‪.‬‬ ‫ام��ا در بس��یاری از این تخلف ها تنه��ا جریمه نقدی‬ ‫اعمال ش��ده و در موارد اندکی ش��اهد زندانی ش��دن‬ ‫ای��ن متخلفان بوده ایم‪ .‬امیدواری��م از این پس از همه‬ ‫ظرفیت های قانونی موجود برای برخورد جدی با این‬ ‫متخلفان استفاده شود‪.‬‬ ‫از واردات میوه ه��ای الوده چه خبر؟ ظاهرا پس از‬ ‫شلیل صحبت از الودگی توت فرنگی های وارداتی‬ ‫است؟‬ ‫در مورد توت فرنگی فعال نمی توانم اظهار نظر جدی‬ ‫داش��ته باش��م‪ ،‬چرا که در حال حاضر ازمایش��ات در‬ ‫حال انجام ش��دن است و به زودی نتایج ازمایش ها را‬ ‫اع�لام می کنیم‪ .‬بنابراین تا اعالم نتایج قطعی نمی توان‬ ‫اظهار نظر جدی داشت‪ .‬اما در مورد شلیل های وارداتی‬ ‫باید گفت که این ش��لیل ها الوده به سموم دفع افات‬ ‫نبات��ی وهمچنین الوده به حدود یک دهم ‪ PPM‬س��م‬ ‫بس��یار خطرناک د‪.‬د‪ .‬ت بودند که دو برابر اس��تاندارد‬ ‫اتحادیه اروپ��ا و چین و چند برابر اس��تاندارد فدرال‬ ‫روسیه است‪.‬‬ ‫در ب��ازار‪ ،‬مردم چط��ور باید تش��خیص بدهند که‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫ش��لیل موجود الوده به س��م د‪ .‬د‪ .‬ت هس��ت یا نه ؟‬ ‫اطالع رس��انی در خصوص تش��خیص این شلیل ها‬ ‫صورت گرفته یا خیر؟‬ ‫ش��لیل های الوده متعلق به کشور شیلی بوده اند‪ .‬ما هم‬ ‫به اندازه کافی در این زمینه اطالع رسانی کرده ایم و در‬ ‫واقع وظیفه ما به اتمام رس��یده است‪ .‬تست ما اواخر‬ ‫فروردین صورت گرفت که نتایج ان در اردیبهش��ت‬ ‫اعالم ش��د‪ .‬بنابراین به نظر می رس��د در شرایط فعلی‬ ‫ش��لیل های داخلی وارد بازار شده اند و مردم می توانند‬ ‫بدون هیچ گونه نگرانی از ش��لیل های داخلی استفاده‬ ‫کنن��د‪ .‬البت��ه باید تاکید کنم در ش��رایط فعلی ش��لیل‬ ‫وارداتی کمتر در بازار دیده می ش��ود‪ .‬تاکید می کنم که‬ ‫ه��ر محصول وارداتی حتما الوده نیس��ت و نباید این‬ ‫نگرانی به دیگر اقالم خارجی نیز سرایت کند‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال سال گذشته ما چند نوع پرتقال و موز را از لحاظ‬ ‫الودگی ازمایش کردیم که خوش��بختانه سالم بودند و‬ ‫مشکلی از لحاظ الودگی به سموم نداشتند‪.‬‬ ‫در م��ورد دیگر میوه ها چط��ور؟ در حال حاضر چه‬ ‫میوه هایی را در دست بررسی و ازمایش دارید؟‬ ‫در این م��ورد بگذارید زمان دیگری صحبت کنیم‪ .‬ما‬ ‫وظیفه داریم تمامی اقالمی که از نظر ایمنی و بهداشت‬ ‫برای مصرف کنن��ده ایرانی خطرناک تش��خیص داده‬ ‫می ش��ود را م��ورد ازمایش قرار دهی��م و در صورت‬ ‫هر گون��ه مغایرتی با اس��تانداردهای ملی و بین المللی‬ ‫اطالع رس��انی الزم و به موقعی داشته باشیم و همزمان‬ ‫نیز برای پیگی��ری الزم مراتب را ب��ه مراجع ذی ربط‬ ‫ارجاع دهیم‪ .‬بنابراین شاید میوه هایی باشند که در حال‬ ‫حاضر در حال بررسی هس��تند اما شاید بهتر باشد با‬ ‫شواهد کافی در این مورد اظهار نظر کرد‪.‬‬ ‫اینکه گفته می ش��ود در برخی از پمپ بنزین ها اب‬ ‫یا هوای اضافه با بنزین مخلوط می کنند و در اختیار‬ ‫مصرف کنن��دگان قرار می دهند تا چه حد درس��ت‬ ‫است؟‬ ‫ش��کایت های مردمی در این خصوص از س��ال ‪87‬‬ ‫پا گرفت و خوش��بختانه در ش��رایط فعلی به حداقل‬ ‫خود رسیده است‪ .‬بررس��ی های ما هم ان زمان نشان‬ ‫داد که بیش از ‪ 28‬درص��د پمپ بنزین های تهران در‬ ‫میزان عرضه بنزین ب��ه مصرف کننده ها تخلف دارند‬ ‫که خوشبختانه با بازرسی های ادواری که در هر سال‬ ‫چهار بار تکرار می ش��ود این مشکل را توانسته ایم به‬ ‫کمت��ر از دو دهم درصد برس��انیم‪ .‬اما باید تاکید کنم‬ ‫اینکه گفته می ش��د جای��گاه داران به جای بنزین‪ ،‬اب‬ ‫ی��ا هوا به مردم می دهند‪ ،‬صحت نداش��ت‪ .‬در اغلب‬ ‫م��وارد قدیمی بودن نازل ها درص��د خطا را افزایش‬ ‫داده ب��ود و چ��ون بنزین به همان می��زان خریداری‬ ‫ش��ده دریافت نمی ش��د مردم اصطالحا از واژه هوا‬ ‫در بنزین اس��تفاده می کردند‪ .‬با ای��ن حال در برخی‬ ‫از موارد هم ش��اهد دس��تکاری نازل ه��ا بوده ایم که‬ ‫خوش��بختانه این مش��کالت تا حدود بس��یار زیادی‬ ‫مرتفع شده اند‪.‬‬ ‫برخی از کارشناس��ان معتقدند بنزی��ن مصرفی در‬ ‫کشور از کیفیت الزم برخوردار نیست و همین امر‬ ‫یکی از دالیل اصلی الودگی هوا محسوب می شود‪.‬‬ ‫ازمایشات شما چه می گوید؟‬ ‫ازمایشات هر س��اله به طور سراسری در تمام کشور‬ ‫انجام می شود و در نهایت جواب این نمونه برداری ها‬ ‫در موسس��ه اس��تاندارد کش��ور جم��ع اوری و نتیجه‬ ‫نهایی اعالم می ش��ود‪ .‬در حال حاض��ر هم به تازگی‬ ‫نمونه برداری ها انجام ش��ده و امیدواریم اخرین نتیجه‬ ‫را تا ‪ 20‬روز اینده بتوانیم اعالم کنیم‪.‬‬ ‫اقای پورهاشم! باالخره اب تهران الوده است یا نه؟‬ ‫این روزها اظهارنظره��ای مختلف واقعا گیج کننده‬ ‫است‪ .‬برخی می گویند الودگی در اب جنوب تهران‬ ‫وجود دارد و برخی از پایه و اساس این الودگی را‬ ‫تکذیب می کنند‪.‬‬ ‫اب تهران س��االنه چهار بار توس��ط موسسه ما مورد‬ ‫ازمایش قرار می گیرد و ت ا کنون ما در سه سال گذشته‬ ‫در اب مشکل حادی از نظر میکروبی و شیمیایی پیدا‬ ‫نکرده ایم‪ .‬تنها یکی‪ ،‬دو مورد اندکی سختی اب در یک‬ ‫منطقه بیشتر از حد استاندارد بود که با اقدامات خوبی‬ ‫که شرکت اب و فاضالب تهران انجام داد این مشکل‬ ‫مرتفع ش��د که البته باید بگویم این سختی اب مربوط‬ ‫به مناطق جنوبی شهر نبود‪.‬‬ ‫به نظر می رسد نحوه فعالیت موسسه شما با وزارت‬ ‫بهداش��ت خیلی به هم ش��بیه است و در بسیاری از‬ ‫موارد نظارت به صورت دو جانبه صورت می گیرد‪.‬‬ ‫به عنوان مث��ال نظارت بر اغذیه فروش��ی ها که هم‬ ‫وزارت بهداش��ت و هم موسس��ه اس��تاندارد بر ان‬ ‫نظ��ارت می کنند‪ .‬این نزدیک��ی فعالیت ها بعضا در‬ ‫م��واردی چون الودگی برنج ها باعث اظهارنظرهای‬ ‫مخالف هم ش��ده تا جایی که در برخی از موارد به‬ ‫نظر می رس��د این دو نهاد در مقاب��ل یکدیگر قرار‬ ‫گرفته اند تا کنار هم‪ .‬واقعا اختالفاتی وجود دارد که‬ ‫باعث این اظهارنظرهای مخالف هم می شود؟‬ ‫صالح نمی دانم به این سوالتان پاسخ دهم‪ .‬اگر اختالفی‬ ‫هم باشد بر سر مسائل کاری و تخصصی است و گرنه‬ ‫هر دو نهاد خادم یک ملت هس��تند و امیدوارم غیر از‬ ‫این نباشد‪.‬‬ ‫ام��ا در مورد اغذیه فروش��ی ها همین نظ��ارت باعث‬ ‫ش��د که ما متوجه وجود یک نوع زعفران س��می در‬ ‫اغذیه فروش��ی ها شدیم که متاسفانه به شدت هم مورد‬ ‫اس��تفاده ق��رار می گرفت‪ .‬ای��ن زعفران از عربس��تان‬ ‫وارد ش��ده ب��ود و ال��وده ب��ه س��م تارتارازی��ن بود‪.‬‬ ‫همین امر باعث ش��د س��ریعا این زعفران ها در بازار‬ ‫جمع اوری شوند‪.‬‬ ‫‪67‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫فاطمه (س) قبل از نشئه ناسوت‬ ‫سید حجت سجادی زاده‬ ‫اینه در اینه تکثیر شد‬ ‫هروى از امام رضا علیه الس�لام نقل می کند که پیامبر اکرم‬ ‫صلى اهلل علیه و اله و س��لم فرمود‪ :‬در ش��ب معراج که به‬ ‫اسمان برده ش��دم‪ ،‬جبرئیل علیه السالم دست مرا گرفت و‬ ‫به داخل بهش��ت برد و از خرماى بهش��ت به من داد‪ .‬ان را‬ ‫ی که‬ ‫خوردم و در صلب من به نطفه تبدیل شد‪ .‬پس هنگام ‬ ‫به زمین بازگش��تم‪ ،‬با خدیجه هم بستر شدم و ایشان فاطمه‬ ‫علیهاالسالم را باردار شد بنابراین فاطمه حوریه ای در هیئت‬ ‫ انسانی است‪ .‬سدیر صیرفى نقل می کند که امام صادق به نقل‬ ‫از پدر بزرگوارش علیهم السالم فرمود که رسول اهلل صلى اهلل‬ ‫علیه و اله و سلم فرمودند‪« :‬هنگامی که خداوند‪ -‬عزوجل‪-‬‬ ‫حض��رت ادم را افری��د و مرا از صل��ب وى خارج کرد‪ ،‬و‬ ‫اراده اش تعلق گرفت که فاطمه را از صلب من خارج کند‪،‬‬ ‫فاطمه را سیبى در بهشت قرار داد‪ ،‬و جبرئیل علیه السالم ان‬ ‫سیب را براى من اورد‪ ».‬در ادامه همین روایت‪ ،‬پس از اینکه‬ ‫جبرئیل‪ ،‬سالم حق تعالى را به پیامبر خدا می رساند‪ ،‬عرض‬ ‫می کند‪ :‬اى محمد‪ ،‬این سیبى است که خداوند‪ -‬عزوجل‪-‬‬ ‫به رس��م هدیه از بهش��ت براى تو فرستاده است‪ .‬حضرت‬ ‫می فرماید ان را گرفتم و به س��ینه چسباندم‪ .‬انگاه جبرئیل‬ ‫به من گف��ت‪« :‬اى محمد‪ ،‬خداوند ‪ -‬عزوجل ‪ -‬می فرماید‪:‬‬ ‫سیب را بخور» ان را شکافتم و نور درخشنده ای را دیدم و‬ ‫هراسیدم‪ .‬جبرئیل گفت‪« :‬چرا نمی خورى‪ ،‬بخور و مترس‪ ،‬ان‬ ‫نور در اسمان «منصوره» است‪ ،‬و در زمین «فاطمه» نام دارد‪».‬‬ ‫سلمان می گوید‪« :‬عمار به من گفت‪ ...‬فاطمه علیهاالسالم به‬ ‫على علیه السالم عرض کرد‪ :‬اى اباالحسن‪ ،‬بدان که خداوند‬ ‫متعال نور مرا خلق کرد و پیوس��ته مش��غول تس��بیح حق‬ ‫ جل جالله‪ -‬بودم‪ ،‬سپس ان نور را در یکى از درخت هاى‬‫بهشت نهاد و ان درخت نورافشانى کرد‪ .‬هنگامی که پدرم‬ ‫داخل بهش��ت شد‪ ،‬خداوند متعال بر وى وحی فرو فرستاد‬ ‫که‪« :‬ان میوه را از ان درخت بچین و در دهان بگذار» او چنان‬ ‫کرد و ب��ه این ترتیب خداوند مرا در صلب پدرم صلى اهلل‬ ‫علیه و اله و سلم به ودیعه گذاشت و وى نیز این ودیعه را به‬ ‫خدیجه دختر خویلد سپرد‪ ،‬تا اینکه من از ایشان متولد شدم‪.‬‬ ‫من از ان نور هستم‪».‬‬ ‫در حدیثی کناره گیرى رس��ول اکرم صل��ى اهلل علیه و اله و‬ ‫سلم از خدیجه علیهاالسالم به مدت چهل شبانه روز روایت‬ ‫شده است‪ .‬بنابراین حدیث‪ ،‬ان کناره گیری به امر الهى‪ ،‬براى‬ ‫‪68‬‬ ‫امادگى انعقاد نطفه فاطمه زهرا علیهاالس�لام انجام شد‪ .‬در‬ ‫شب چهلم جبرئیل طبقى غذا و طعام اورد که حضرت با ان‬ ‫افطار کند‪ .‬در ادامه حدیث امده است‪:‬‬ ‫«رس��ول خدا صلى اهلل علیه و اله و س��لم سرپوش طبق را‬ ‫برداش��ت و ناگهان دید که یک خوش��ه خرما و خوشه اى‬ ‫انگور در ان است‪».‬‬ ‫باید توجه داشت که ذکر میوه تمثیل است تا ما با انچه در‬ ‫میان خودمان متداول است‪ ،‬معنایى را بفهمیم و این تعبیرات‬ ‫با اشاره‪ ،‬طینت و خمیر مایه اسمانی فاطمه زهرا علیهاالسالم‬ ‫را مشخص می کند‪.‬‬ ‫ویژگی های ایام بارداری حضرت خدیجه(س)‬ ‫مفضل بن عمر می گوید به امام صادق علیه الس�لام عرض‬ ‫کردم‪« :‬والدت فاطمه علیهاالسالم چگونه بود؟»‬ ‫حض��رت فرم��ود‪« :‬هنگام��ی ک��ه خدیج��ه باردار ش��د‪،‬‬ ‫فاطمه علیهاالسالم از درون مادر با او سخن می گفت و او را‬ ‫به صبردعوت مى کرد‪ .‬خدیجه این امر را از رسول اهلل (ص)‬ ‫مخفى می داشت‪ ،‬تا اینکه روزى رسول خدا وارد خانه شد‬ ‫و شنید که خدیجه سخن می گوید‪ .‬فرمود‪« :‬اى خدیجه‪ ،‬با‬ ‫چه کسى س��خن مى گویى؟» عرض کرد‪« :‬فرزندى که در‬ ‫شکم من است با من سخن می گوید‪ ،‬و با من انس می گیرد‬ ‫و م��را از تنهایى مى رهاند‪ ».‬حض��رت فرمود‪« :‬اى خدیجه‪،‬‬ ‫این جبرئیل اس��ت که خب��ر می دهد‪ :‬ان‪ ،‬دختر اس��ت‪»...‬‬ ‫حض��رت صادق علیه الس�لام در ادامه روای��ت می فرماید‪:‬‬ ‫«حضرت خدیجه علیهاالس�لام پیوسته بر این حال بود‪ ،‬تا‬ ‫اینکه والدت فاطمه علیهاالسالم نزدیک شد و‪»...‬‬ ‫خصوصیات تولد فاطمه زهرا(س)‬ ‫مفضل بن عمر می گوید‪ ،‬به امام صادق علیه الس�لام عرض‬ ‫کردم‪« :‬والدت فاطمه علیهاالسالم چگونه بود؟»‬ ‫حضرتش یارى نکردن زنان قریش و بنى هاش��م در هنگام‬ ‫وضع حم��ل خدیجه علیهاالس�لام را تعری��ف می کند و‬ ‫می فرماید‪« :‬خدیجه علیهاالس�لام غمگین و دل افسرده بود‬ ‫ک��ه ناگهان چهار بانوی گندم گون و بلن��د باال که گویى از‬ ‫زنان بنى هاشمند‪ ،‬وارد شدند‪ .‬خدیجه چون ایشان را دید‪،‬‬ ‫ترس��ید‪ .‬یکى از انان گفت‪« :‬اى خدیجه‪ ،‬غمگین مباش‪ ،‬ما‬ ‫از جانب پروردگارت به س��وى ت��و امده ایم و خواهران تو‬ ‫هستیم‪ .‬من ساره ام‪ ،‬و این اسیه دختر مزاحم‪ ،‬که در بهشت‬ ‫رفیق و مصاحب تو است و این‪ ،‬مریم دختر عمران‪ ،‬و این‬ ‫کلثوم خواهر موسى بن عمران است‪ .‬خداوند ما را فرستاده تا‬ ‫کارهایی را که زنان هنگام زایمان نیازمند هستند برای تو انجام‬ ‫دهیم‪ ».‬س��پس یکى به جانب راست‪ ،‬دیگرى طرف چپ‪،‬‬ ‫ی پشت سر خدیجه نشستند‪».‬‬ ‫ی روبه رو‪ ،‬و چهارم ‬ ‫سوم ‬ ‫ظهور این چهار بانوی بهشتی به صور مثالیه‪ ،‬یا به حساب سیر‬ ‫صعودى ایشان در کماالت نفسانى بوده است‪ ،‬یا این مشاهده‬ ‫به حس��اب سیر صعودى حضرت خدیجه است که قدرت‬ ‫مشاهده صور کمالیه انان را داشته است‪.‬‬ ‫ی که فاطمه علیهاالسالم‬ ‫در ادامه روایت می فرماید‪« :‬هنگام ‬ ‫به دنیا امد از او نورى س��اطع شد که به همه خانه هاى مکه‬ ‫رس��ید‪ ،‬و در مشرق و مغرب زمین جایى نماند مگر اینکه‬ ‫انجا را روشن کرد‪ ».‬و در ادامه‪ 10« :‬نفر از حورالعین با هر‬ ‫کدام طشتى و ابریقی پر از اب کوثر حضور یافتند‪ .‬بانویی که‬ ‫پیش رو نشسته بود‪ ،‬فاطمه زهرا علیهاالسالم را گرفت و با‬ ‫اب کوثر شست و دو پارچه که از شیر سپیدتر و از مشک و‬ ‫عنبر خوشبوتر بود‪ ،‬بیرون اورد‪ ،‬یکى را به بدنش پیچید و با‬ ‫دیگرى سرش را پوشاند‪».‬‬ ‫حض��ور ‪ 10‬حورالعین درحالی اس��ت ک��ه خدیجه کبرى‬ ‫علیهاالسالم در مقام و منزلت‪ ،‬از انان باالتر بوده و به خاطر‬ ‫همین قدرت دیدن انها را داشته است‪.‬‬ ‫سپس امام صادق علیه السالم می فرماید‪« :‬سپس او به سخن‬ ‫در امد‪ ،‬و فاطمه علیهاالس�لام ش��هادتین را به زبان اورد و‬ ‫فرمود‪« :‬شهادت می دهم که معبودى جز خدا نیست و پدرم‬ ‫رس��ول خدا‪ ،‬سید و سرور همه پیامبران‪ ،‬و شوهرم‪ ،‬سید و‬ ‫س��رور اوصیاء‪ ،‬و فرزندانم‪ ،‬س��رور همه اسباط و نوادگان‬ ‫هستند‪ ».‬س��پس بر چهار بانویی که در چهارطرفش بودند‬ ‫س�لام کرد و هر کدام را به اس��م نام برد‪ ،‬و ان بانوان متوجه‬ ‫ایشان شدند و به او لبخند زدند‪».‬‬ ‫حورالعین در بهشت و نیز اهل اسمان یکدیگر را به والدت‬ ‫فاطمه علیهاالسالم بشارت دادند‪.‬‬ ‫و نور درخش��نده اى در اسمان ظاهر شد که مالئکه پیش از‬ ‫ان ندیده بودند‪.‬‬ ‫و ان چه��ار بانو گفتند‪ « :‬اى خدیجه‪ ،‬فاطمه را در حالى که‬ ‫طاهره و مطهره و زکیه و با میمنت اس��ت بگیر‪ ،‬که در او و‬ ‫نسلش برکت است‪».‬‬ ‫خدیجه در حالى که غرق در سرور بود‪ ،‬ان نوزاد مبارک را‬ ‫در اغوش گرفت و شیر داد‪».‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫معارف‬ ‫گزین گویه هایی از عالمه جوادی املی‬ ‫فاطمه(س) امد که بماند‬ ‫وقت��ی وجود مب��ارک پیغمبر (علی��ه و علی اله‬ ‫االف التحیه و الثناء) به مقام شامخ نبوت باریافتند‬ ‫[و] ب��ه معراج رس��یدند‪ ،‬در معراج می��وه ای میل‬ ‫کردن��د‪ .‬وقتی از مع��راج نازل ش��دند و به زمین‬ ‫امدند‪ ،‬دیگر تماس��ی نداشتند‪ ،‬مگر اینکه ان میوه‬ ‫ب��ه صورت نطفه در بیاید‪ .‬پ��س وجود مبارک این‬ ‫بانو نظیر مردها یا زن های عادی نیس��ت که نطفه‬ ‫انها محصول اب و غذا و میوه زمین باش��د‪ .‬همان‬ ‫طور که قران نظیر کتاب های بش��ری نیس��ت که‬ ‫محصول فکر بش��ر باش��د‪ .‬باید وحی نازل بشود‪،‬‬ ‫بای��د پیامبر به ان مقام وحی یابی برس��د‪ ،‬باید ان‬ ‫انقطاع وحی به عنوان ازمون فرا برسد‪ ،‬باید نوبت‬ ‫مع��راج فرابرس��د‪ ،‬بای��د پیغمبر به مع��راج برود‪،‬‬ ‫بای��د در معراج ان میوه بهش��تی را میل کند‪ ،‬بعد‬ ‫ان نطفه بش��ود تا بش��ود فاطمه‪ .‬وقت��ی هم که از‬ ‫مع��راج امدند یک س��ال یا کمتر طول کش��ید تا‬ ‫وجود مب��ارک فاطمه (س�لام اهلل علیه��ا) متکون‬ ‫بشود‪ .‬این طلیعه پیدایش و تجلی ان بانو در عالم‬ ‫طبیعت است‪.‬‬ ‫وج��ود مبارک فاطم��ه امد که بمان��د؛ نه امد‬ ‫ک��ه ب��رود‪ .‬اگ��ر امیرالمومنی��ن (س�لام اهلل علیه)‬ ‫درباره عالمان دین فرم��ود‪« :‬العلماء باقون ما بقی‬ ‫الدهر»مص��داق کام��ل و بالذات ای��ن علما خود‬ ‫معصومین اند‪ ،‬چون فرمود‪« :‬نحن العلماء وشیعتنا‬ ‫المتعلمون وس��ائر الناس غثاء» و اگر علما ش��امل‬ ‫غی��ر معصوم بش��ود بالعرض و بالتبع اس��ت‪ .‬ان‬ ‫عالم��ی که ارتباطش به اهل بیت کامل اس��ت‪ ،‬ان‬ ‫می ماند؛ ان عالمی که بهره والیی اش کم است‪ ،‬کم‬ ‫می ماند؛ انکه بی والیت است «ذلک میت االحیاء»‬ ‫مانند دیگران از یاد می رود‪.‬‬ ‫در نهج البالغ��ه ام��ده اس��ت ک��ه وج��ود مبارک‬ ‫امیرالمومنین درباره رحلت پیغمبر (سالم اهلل علیهما)‬ ‫فرمود‪« :‬لقد انقطع بموتک ما لم ینقطع بموت غیرک‬ ‫من النب ّوه واالنباء من اخبار السماء»‪ .‬ان ناظر به وحی‬ ‫تشریعی است‪ ،‬وگرنه وحی تسدیدی‪ ،‬تعریفی‪ ،‬انبائی‬ ‫(انحا و اقس��ام وحی) «الی یوم القیامه» و مخصوصا‬ ‫در شب های قدر نازل می شود و دوام دارد‪ .‬این گونه‬ ‫از وحی ه��ا در ش��ب های جمعه ی��ا در لیالی قدر بر‬ ‫ائمه (علیهم الس�لام) نازل می شد و بر وجود مبارک‬ ‫ولی عصر (ارواحنا فداه) هم نازل می شود‪ .‬این وحی‬ ‫قطع نشده اس��ت‪ .‬اینگونه از معارف غیبی به وسیله‬ ‫جبرئیل (سالم اهلل علیه) نازل می شد‪ ،‬فاطمه (سالم اهلل‬ ‫علیه��ا) تلقی می کرد و اینه��ا را حفظ می کرد و برای‬ ‫امیرالمومنین امال می فرمود‪ ،‬وجود مبارک امیرالمومنین‬ ‫(س�لام اهلل علیه) اینها را می نوش��ت که مجموع انها‬ ‫ش��ده اس��ت مصحف فاطمه و این مصحف االن نزد‬ ‫وجود مبارک ولی عصر (ارواحنا فداه) هست‪ .‬این از‬ ‫منابع علم غیب ائمه (علیهم الس�لام) است که وقتی‬ ‫از یک امام معصومی س��وال می کردند یا گاهی خود‬ ‫انها بال واس��طه و قبل از سوال و مستقیم می فرمودند‪:‬‬ ‫در مصحف جده ما (در مصحف فاطمه) چنین امده‬ ‫اس��ت‪ .‬این می ش��ود حجت خدا بر خل��ق اجمعین‪،‬‬ ‫مخصوص��ا در معارف غیبی نس��بت ب��ه ائمه اطهار‬ ‫(سالم اهلل علیهم اجمعین)‪.‬‬ ‫قران کریم به هنگام طرح قصه ادم سالم اهلل علیه‬ ‫مى‏فرماید‪« :‬فتلقى ادم من ربه کلمات‏»؛ سپس ادم‬ ‫از پروردگارش کلماتى را دریافت نمود‪.‬‬ ‫در تبیین و تفسیر «کلمات» در این ایه امده است که‬ ‫منظور از کلمات انوار عترت طاهره است‪ ،‬بدین معنا‬ ‫که انوار عترت طاهره همان مقامات علمى است که‬ ‫حضرت ادم سالم اهلل علیه ان را تلقى کرد وزمینه‬ ‫نج��ات او فراهم ش��د‪ .‬در این می��ان همانطور که‬ ‫حض��رت امیرس�لام اهلل علی��ه در مجموعه عترت‬ ‫ق��رار دارد‪ ،‬حضرت زهرا ه��م در انجا مى‏تابد و‬ ‫اینک��ه فاطمه زه��را صلوات اهلل علیه��ا معروف و‬ ‫مش��هور ش��ده‪ ،‬نه براى ان اس��ت که زن تنها در‬ ‫حضرت زهرا خالصه شده است‏بلکه به این دلیل‬ ‫است که ان حضرت دیگران را تحت الشعاع قرار‬ ‫داده است‪ .‬به عنوان مثل معصومان دیگر نیز مانند‬ ‫حضرت امیرسالم اهلل علیه معروف نیستند واگر در‬ ‫عرف بخواهند مثل ذکر بکنند‪ ،‬به حضرت على‪...‬‬ ‫مثل مى‏زنند‪ ،‬در صورتى که همه ائمه نور واحدند‪.‬‬ ‫همانطورى ک��ه در بین معصوم��ان‪ ،‬امیرالمومنین‬ ‫صلوات اهلل علیه معروف و الگو شده است‪ ،‬در بین‬ ‫زن��ان هم حضرت فاطمه زه��را صلوات اهلل علیها‬ ‫اشتهار یافته اس��ت وگرنه زنان فراوانى بودند که‬ ‫ه��م از عصمت‏برخوردارند‪ ،‬هم از کمال متعارف‬ ‫و فوق متعارف‪ ،‬ولیکن علت اینکه حضرت زهرا‬ ‫در بین زنان معروف ش��ده همان علتى اس��ت که‬ ‫بدان س��بب‪ ،‬حضرت على‪ ...‬در بین ائمه معروف‬ ‫ش��ده اس��ت‪ .‬پس م��راد از لفظ کلم��ات در ایه‬ ‫شریفه«فتلقى ادم من ربه کلمات‏»اسماء الهى است‬ ‫و بارزترین مصداق اس��ماء الهى‪ ،‬عترت طاهره‏اند‬ ‫ک��ه در بین ان��ان‪ ،‬فاطمه زهرا صل��وات اهلل علیها‬ ‫مى‏درخشد‪.‬‬ ‫اینکه گاهی گفته می شود این بانو حجت بر ائمه‬ ‫(علیهم السالم) است‪ ،‬برای این جهت است که در‬ ‫حجیت‪ ،‬نبوت یا رس��الت یا امامت الزم نیس��ت؛‬ ‫انچه محور حجیت اس��ت‪ ،‬عصمت اس��ت‪ .‬اگر‬ ‫یک انس��انی معصوم بود‪ ،‬ما یقین داریم حرف او‪،‬‬ ‫فعل او‪ ،‬تقریر او‪ ،‬س��کوت او و قیام او و قعود او‪،‬‬ ‫حجت خداست‪ .‬ان است که در زیارت «ال یس»‬ ‫ب��ر تک تک حاالت حض��رت ولی عصر (ارواحنا‬ ‫فدا) حاالت سالم عرض می کنیم برای ان است که‬ ‫تک تک حاالت او معصومانه است‪« .‬السالم علیک‬ ‫حین تقوم‪ ،‬السالم علیک حین تقعد‪ ،‬السالم علیک‬ ‫حین تقرا َوتبین‪ ،‬السالم علیک حین ترکع وتسجد»؛‬ ‫س�لام بر تو ان وقتی که برمی خیزی‪ ،‬ان وقتی که‬ ‫می نش��ینی‪ ،‬ان وقتی که سخن می گویی‪ ،‬ان وقتی‬ ‫که تقری��ر می کنی‪ ،‬ان وقتی که رک��وع داری‪ ،‬ان‬ ‫وقتی که سجود داری‪ .‬جامع همه اینها همان است‬ ‫که در س��وره مبارکه «انعام» امده اس��ت‪ُ « :‬ق ْل ا ِ َّن‬ ‫َص َ‬ ‫ای َو َم َماتِی هلل رب العالمین»؛‬ ‫التِی َون ُُس ِکی َو َم ْحیَ َ‬ ‫اگر کسی معصوم بود‪ ،‬حیات و مماتش این است‪،‬‬ ‫[و] ما به تک تک این ش��ئون معصومانه حیات او‬ ‫عرض ادب می کنیم‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫‪69‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫اهل تس��نن‪ ،‬از وثاقت و صحت کامل برخوردار است‪.‬‬ ‫بسیارى از این روایات در چندین کتاب معتبر نقل شده‬ ‫و برخى از انها در یک کتاب چندین بار ضبط گش��ته‬ ‫اس��ت‪ ».‬از باب تبرک‪ ،‬چند روایت از این کتاب را نقل‬ ‫می کنیم‪.‬‬ ‫معرفی دو کتاب مرجع برای پژوهندگان دینی‬ ‫عایشه‪ :‬روی زمین‬ ‫راستگوتر از فاطمه(س) نمی شناسم‬ ‫شباهت تام و تمام فاطمه به پیامبر‬ ‫‪ -1‬در صحی��ح ترم��ذى [صحی��ح ترم��ذى‪ ،‬ج ‪،2‬‬ ‫ص‪ ]319‬به نقل از عایشه امده است‪:‬کسى را ندیدم که شیوه‬ ‫زندگی و وضع ظاهر و اهستگی و اراستگی او در نشست‬ ‫و برخاست به رسول اکرم صلى اهلل علیه و اله و سلم شبیه تر‬ ‫از فاطمه باشد‪ .‬هرگاه فاطمه بر رسول اکرم صلى اهلل علیه و‬ ‫اله و سلم وارد مى شد‪ ،‬رسول خدا سوى او مى شتافت‪ ،‬او‬ ‫را مى بوسید و در جاى خود مى نشاند و هرگاه رسول اکرم‬ ‫صلى اهلل علیه و اله و سلم نزد فاطمه مى امد‪ ،‬فاطمه از جاى‬ ‫برخاسته‪ ،‬او را مى بوسید و در جاى خویش مى نشاند‪.‬‬ ‫‪ -2‬در مس��تدرک الصحیحین [مس��تدرک الصحیحین‪،‬‬ ‫ج ‪ ،3‬ص ‪ 154‬و ‪ ] 159‬از عایش��ه نقل ش��ده که گفت‪:‬‬ ‫«کسى را ندیدم که کالمش چون فاطمه شبیه کالم رسول‬ ‫خدا صلى اهلل علیه و اله و س��لم باشد‪ ،‬هرگاه بر رسول‬ ‫خدا وارد می ش��د‪ ،‬پدر به او خوش��امد می گفت‪ ،‬از جا‬ ‫برمی خاس��ت‪ ،‬به طرفش می رفت‪ ،‬دستش را می گرفت‬ ‫و مى بوس��ید و او را در جاى خود ق��رار مى داد‪ .‬هرگاه‬ ‫نبى اکرم صلى اهلل علیه و اله و س��لم نزد فاطمه می امد‪،‬‬ ‫فاطمه خوشامدش مى گفت‪ ،‬از جا برمى خاست و دست‬ ‫پدر را گرفته مى بوسید‪».‬‬ ‫‪ -3‬امام احمد بن حنبل در مسند [مسند االمام احمد بن‬ ‫حنبل‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ]164‬از انس بن مالک نقل مى کند که‬ ‫گفت‪« :‬کسى در ش��باهت به رسول اکرم صلى اللهَّ علیه‬ ‫و اله و س��لم بسان حسن بن على علیه السالم و فاطمه‬ ‫علیهاالسالمنبود‪».‬‬ ‫‪ -4‬مسلم در «صحیح» در باب مربوط به فضائل فاطمه‬ ‫علیهاالسالم مى نویسد که عایشه گفت‪« :‬تمام همسران‬ ‫نبى اکرم صلى اهلل علیه و اله و سلم جمع بودند که فاطمه‬ ‫امد‪ .‬راه رفتنش چون راه رفتن رس��ول خدا بود‪ ،‬رسول‬ ‫اکرم ب��ه او فرمود‪« :‬مرحبا به دخت��رم» پس او را طرف‬ ‫راست یا چپ خود قرار داد‪».‬‬ ‫‪ -5‬متقى در کنزالعمال [کنزالعم��ال‪ ،‬ج ‪ ،7‬ص ‪ ]111‬از‬ ‫عایش��ه نقل مى کند که‪ :‬نبى اکرم صلى اللهَّ علیه و اله و‬ ‫سلم موهاى سر فاطمه را بسیار مى بوسید‪.‬‬ ‫س��یماى حضرت فاطمه در احادیث اهل س��نت‬ ‫نوشته‪ :‬عالمه سید مرتضیحسینی فیروزابادی‬ ‫ترجمه‪ :‬على شیروانى‬ ‫کتاب س��یمای حضرت فاطمه در احادیث اهل سنت‪،‬‬ ‫نوش��ته اقایان سید مرتضی حسینی و علی شیروانی از‬ ‫انتشارات وثوق به سال ‪ 1379‬چاپ شده است‪.‬‬ ‫عالمه سید مرتضى حسینى فیروزابادى در مجموعه اى‬ ‫ارزش��مند به نام «فضائل الخمس��ه من الصحاح السته»‬ ‫فضائل اهل بیت را از زبان بزرگان اهل سنت و به نقل از‬ ‫شش کتاب معتبر روایی اهل سنت که نزد انها به «صحیح»‬ ‫معروف است‪ ،‬تنظیم و تبویب کرده است‪ .‬کتاب حاضر‬ ‫حاصل ترجمه بخش مربوط به فضائل حضرت فاطمه‬ ‫علیهاالسالم از کتاب عالمه فیروز ابادی است‪.‬‬ ‫حجت االسالم دکتر علی شیروانی‪ ،‬مترجم‪ ،‬در پیشگفتار‪،‬‬ ‫فلسفه نگارش کتاب را اینگونه اورده است‪:‬‬ ‫«ش��گفتا! گمان مى کردیم مقام ش��امخ اهل بیت پیامبر‬ ‫تنها از زبان ش��یعیان ش��نیده و از قلم ایشان گذشته و‬ ‫در کتابهاى انان ضبط ش��ده اس��ت‪.‬هرچند دست هاى‬ ‫خیانت��کار فراوانى کوش��ید نور فضائل اه��ل بیت را‬ ‫خاموش س��ازد‪ ،‬خداوند اراده کرده است که نور خود‬ ‫را همچنان تابناک قرار دهد‪ ،‬هرچند کافران و مشرکان‬ ‫و منافقان ناپس��ند دارند‪ .‬ب��ا نگاهى گذرا به کتاب هاى‬ ‫روایى اهل سنت انسان با مجموعه عظیمی از روایات‬ ‫مواجه مى گردد که در ان س��خن از زهرا‪ ،‬على‪ ،‬حسن‬ ‫و حسین است و اینکه اینان از هر گناهى پاک هستند‪،‬‬ ‫جان پیامبر و جانش��ین پیامبرن��د‪ ،‬عزیزترین مردم نزد‬ ‫خداوندن��د‪ ،‬دوس��تان انان را خداوند دوس��ت دارد و‬ ‫دشمنانش��ان را دش��من‪ ،‬هر که به راه انان رود و انان‬ ‫را مقتداى خویش سازد‪ ،‬سعادتمند است و هر که جز‬ ‫این کند‪ ،‬از س��عادت محروم‪ .‬ممکن است گمان شود‬ ‫این روایات نزد اهل س��نت فاقد اعتبار و ارزش است‬ ‫و از این رو نمی توان به انها احتجاج نمود‪ .‬اما با کمال‬ ‫ش��گفتى مى بینیم این روایات در معتبرترین کتاب هاى‬ ‫اهل سنت امده و سندهاى ان‪ ،‬به اعتراف عالمان بزرگ‬ ‫بى تابى پیامبر براى دیدار او‬ ‫‪ -1‬ابى داوود در «صحی��ح» [صحیح ابى داوود‪ ،‬ج ‪،26‬‬ ‫باب‪ :‬ما جاء فى االنتفاع بالعاج] از ثوبان‪ ،‬غالم رسول خدا‬ ‫محمد و علی‪ ،‬پدر‬ ‫این امتند‬ ‫صحیفه فاطمیه‬ ‫گرداوری‪ ،‬تدوین‪ ،‬ترجمه و تحقیق‪ :‬حجت االسالم‬ ‫حمید احمدی جلفایی‬ ‫صحیفه فاطمیه کتابی اس��ت ش��امل خطبه ها‪ ،‬کلمات‬ ‫قصار‪ ،‬ادعیه‪ ،‬اشعار نقل شده از حضرت فاطمه (س)‪،‬‬ ‫فضائ��ل‪ ،‬کرامات ماثوره و‪ ...‬درب��اره ان حضرت‪ ،‬که‬ ‫حجت االسالم حمید احمدی جلفایی از پژوهشگران‬ ‫موسس��ه دارالحدیث قم کار پژوهش ان را به س��امان‬ ‫رسانده است‪.‬‬ ‫ای��ن کتاب در ش��ش فصل‪ ،‬یک تتم��ه و یک «نهایه»‬ ‫تنظیم شده است‪.‬‬ ‫در فصل اول کتاب که براس��اس سخن مولف‪ ،‬صرفا‬ ‫ب��ه جهت ارایش طلیعه اورده ش��ده‪ ،‬چهل حدیث از‬ ‫پیامبر(ص)‪ ،‬ائمه طاهرین و برخی از ش��خصیت های‬ ‫تاریخی همچون عایشه در فضل و بزرگی ان حضرت‬ ‫اورده است‪.‬‬ ‫مثال در فضیلت بیستم س��خنی از عایشه اورده است‬ ‫بدین مضمون که‪ :‬من در روی زمین کس��ی را پس از‬ ‫پیامبر خدا راستگوتر از فاطمه ندیده ام‪.‬‬ ‫فص��ل دوم کتاب اختص��اص به خطبه ها و س��خنان‬ ‫طوالنی حضرت دارد که مش��تمل بر شانزده خطبه ان‬ ‫بانو اس��ت‪ .‬روایت زیبا و مشهور حدیث کساء نیز در‬ ‫همین فصل ذیل خطبه چهارم اورده شده است‪.‬‬ ‫در فصل چهارم کتاب‪ ،‬س��ی و ش��ش حکمت از ان‬ ‫حضرت گرداوری شده است‪ .‬از ویژگی های بارز این‬ ‫کتاب ان اس��ت که مولف محترم در برخی از مقاطع‬ ‫کتاب‪ ،‬احادیث و خطبه ها و حکمت ها را به حال خود‬ ‫رها نمی کند‪ ،‬بلکه در ادامه هر حدیثی‪ ،‬توضیح و تبیین‬ ‫بیشتری از حدیث ارائه می دهد‪.‬‬ ‫مث�لا در ان هنگام ک��ه حکمتی از ان جن��اب درباره‬ ‫حجاب نقل کرده اس��ت‪ ،‬به ص��ورت مفصل به بیان‬ ‫مفهوم شناس��ی حج��اب و عف��اف و ض��رورت ان‬ ‫می پردازد و به شبهات پاسخ می دهد‪.‬‬ ‫از باب برکت س��خن‪ ،‬برخی از حکمت های نقل شده‬ ‫هرچه از حضرت فاطمه زهرا‬ ‫سالم اهلل علیها‪ -‬روایت شده است در این‬‫کتاب گرد امده است‪.‬صحیفه فاطمیه‪ ،‬تاحدود‬ ‫زیادی خالء مطالعات دقیق و راهبردی درباره‬ ‫منش‪ ،‬روش و گفتار ان بانوی معصوم را‬ ‫پر می کند‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫معارف‬ ‫صلى اهلل علیه و اله و سلم نقل مى کند که‪ :‬فاطمه اخرین‬ ‫کس��ى بود که رس��ول خدا صلى اهلل علیه و اله و سلم‪،‬‬ ‫هنگام عزم سفر‪ ،‬با او دیدار مى کردند و نیز اولین کسى‬ ‫بود که گاه بازگشت‪ ،‬بر او وارد مى شدند‪...‬‬ ‫‪ -2‬حاکم در مستدرک الصحیحین [مستدرک الصحیحین‪،‬‬ ‫ج ‪ ،1‬ص ‪ ] 489‬از اب��ن عمر نقل کرده که‪:‬رس��ول خدا‬ ‫صلى اهلل علیه و اله و سلم گاه خروج براى جنگ‪ ،‬قبل از‬ ‫همه به مالقات فاطمه علیهاالسالم مى رفت‪.‬‬ ‫مقام واالى فاطمه‬ ‫حاکم در مستدرک الصحیحین [مستدرک الصحیحین‪ ،‬ج‬ ‫‪ ،2‬ص ‪ ] 497‬به نقل از ابن عباس اورده اس��ت‪« :‬پیامبر‬ ‫گرامی صلى اهلل علیه و اله و س��لم چهار خط کش��ید‪،‬‬ ‫س��پس فرمود‪ :‬مى دانید این خطوط چیستند؟ اصحاب‬ ‫گفتند‪« :‬خدا و رس��ولش داناترند‪ ».‬فرمود‪ :‬همانا برترین‬ ‫زنان اهل بهش��ت‪ ،‬خدیجه دخت خویلد‪ ،‬فاطمه دخت‬ ‫محمد صلى اهلل علیه و اله و سلم‪ ،‬مریم دخت عمران و‬ ‫اسیه دخت مزاحم مى باشند‪»...‬‬ ‫عبور از صراط در قیامت‬ ‫‪ -1‬حاکم [مس��تدرک الصحیحی��ن‪ ،‬ج ‪ ،3‬ص ‪ ]152‬از‬ ‫ىاللهّ علیه و اله‬ ‫ابى هریره نقل مى کند که‪ :‬رسول خدا صل ‬ ‫و سلم فرمود‪« :‬انبیاء روز قیامت سوار بر مرکب‪ ،‬مبعوث‬ ‫می شوند تا با مومنین قوم خود در محشر مالقات کنند‪.‬‬ ‫صالح س��وار بر ناقه اش و من نیز سوار بر براق [«براق»‬ ‫نام مرکبى است که رس��ول اکرم صلى اللهَّ علیه و اله و‬ ‫س��لم شب معراج بر ان س��وار شد‪ -.‬مترجم‪ ].‬که با هر‬ ‫قدم تا نهایت دیدش را طى می کند و فاطمه پیش��اپیش‬ ‫من خواهد بود‪ - 2».‬متقى [کنزالعمال‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪] 218‬‬ ‫به نقل از ابوبکر در کتاب الغیالنیات‪ ،‬از ابى ایوب روایت‬ ‫می کند که رسول خدا فرمود‪ :‬روز قیامت منادى از درون‬ ‫عرش ندا مى دهد «اى اهل محشر‪ ،‬سرهاى خود را پائین‬ ‫افکنید و چشمهایتان را بپوشانید تا فاطمه دخت محمد‬ ‫صل��ى اهلل علیه و اله و س��لم بر صراط عبور کند‪ ».‬پس‬ ‫فاطم��ه با هفتاد هزار کنیز از حورالعین چون برق عبور‬ ‫مى کند‪.‬‬ ‫نخستین بهشتیان‬ ‫متقى [کنزالعمال‪ ،‬ج ‪ ،6‬ص ‪ ]219‬به نقل از ابوالحس��ن‬ ‫احم��د بن میم��ون و رافعى از ابى یزی��د مدنى روایت‬ ‫مى کند‪ ،‬رس��ول خدا فرمود‪« :‬نخس��تین کسى که داخل‬ ‫بهش��ت ش��ود‪ ،‬فاطمه دخت محمد صلى اهلل علیه و اله‬ ‫و س��لم اس��ت‪ ،‬مثل او در این امت‪ ،‬مثل مریم است در‬ ‫بنى اسرائیل‪».‬‬ ‫در این فصل کتاب را می اوریم‪.‬‬ ‫در حکمت نوزده��م از فاطمه (س)‪« :‬اب��وا هذه ا ُالمه‬ ‫ُمحمد و علی یُقیم��ان اود ُهم و یُنقـذانهم من العذاب‬ ‫بیحانه��م النعی��م الدّ ائم ان‬ ‫الدائ��م ان اطا ُعو ُهم��ا و یُ‬ ‫ُ‬ ‫واف ُقـو ُهما؛ همانا پدران این امت محمد و علی هستند؛‬ ‫اگ��ر از این دو‪ ،‬اطاعت کنند کجی هایش��ان را اصالح‬ ‫کرده از عذاب دائمی نجاتش��ان خواهند داد و اگر از‬ ‫ی خداوند را بر سر فرو‬ ‫ان دو پیروی کنند‪ ،‬نعمت دایم ‬ ‫خواهند ریخت‪».‬‬ ‫در حکمت س��ی و پنجم به مناس��بت ثواب صلوات‬ ‫فرستادن بر حض رت زهرا ‪ ،‬در بخش بیان (افزوده های‬ ‫توضیحی مولف) صلوات مخصوصی بر ان حضرت‬ ‫نقل کرده اند که اثار عجیبی از ان مشاهده شده است‪.‬‬ ‫ان صل��وات مخصوصه این اس��ت‪« :‬ال ّل ُهم صل علی‬ ‫المس��تودع فیها‬ ‫الس��ـر ُ‬ ‫فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها و ّ‬ ‫علمک»‬ ‫بعدد ما احاط به ُ‬ ‫در فصل چهارم برخی اش��عار منس��وب به حضرت‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫سیدمحمد سادات اخوی‬ ‫حق ما‪ ...‬سهم ما‬ ‫ی��ک روز‪« ،‬ان» روز س��خت را در ی��اد دارم و روز دیگری که برایم بس��یار دش��وار بود؛‬ ‫«همان روز» بزرگ بود‪.‬باید بیش از ششصد سال می گذشت تا باز هم شایستگی کاری بزرگ‬ ‫را پیدا کنم؛ کاری که از دس��ت دیگران برنمی امد و فقط ما چهار زن می توانستیم‪.‬ان روز‬ ‫بزرگ‪ ،‬برای مادرت‪ ،‬نامعلوم بود اما ما چهار زن‪ ،‬پیش از مادرت می دانستیم‪ .‬روزهای زیادی‬ ‫را در اندیشه فلسفه حضورم بودم‪ ...‬می دانستم که جز من‪ ،‬دیگران نیز در فکر بودند و کسی‬ ‫به دیگری س��خنی نمی گفت‪.‬من‪ ،‬چون پس از دیگران بودم و نفر اخر‪ ،‬بیش از دیگران‪،‬‬ ‫حضور انان را تحلیل کردم و نتیجه های شایسته ای نیز گرفتم‪ ...‬دست کم تصور می کنم که چنین بود‪.‬‬ ‫َح ّوا‪« ،‬باید» می بود‪ .‬مگر می شد رخدادی در میان نسل ادم بشود و ربطی به «ادم» یا «حوا» نداشته باشد؟!‪ ...‬ان زن‬ ‫بزرگ‪ ،‬به اندازه کافی رنج دیده بود‪ .‬به نظرم حضورش در ان روز بزرگ‪ ،‬الزم بود‪ ...‬حقش بود‪ ...‬س��همش بود و‬ ‫خالصه اگر نمی بود‪ ،‬مطمئنم رخداد بزرگ ان روز‪ ،‬چیزی کم داش��ت‪ .‬حوا‪ ،‬درس��ت مانند مادرت‪ ،‬رنج تهمت را‬ ‫چشیده بود‪ .‬این که سال های سال‪ ،‬فرزندانش‪ ،‬او را در فریب ادم و راند گی از بهشت‪ ،‬مقصر بدانند و سرانجام به اندازه‬ ‫پدرشان ادم‪ ،‬او را دوست نداشته باشند‪ ...‬یا دوست داشته باشند و فراموشش کنند‪.‬حوا‪ ،‬رنج سال ها جدایی از ادم‬ ‫را چشیده بود و مانند و همپای او‪ ،‬سختی های فراوان فراق و توبه را تجربه کرده بود‪ ...‬پس حال مادرت را خوب‬ ‫می فهمید که سال ها‪ ،‬مرد مناسب زندگی اش را نیافته بود و روح بلندش‪ ،‬خواستگار پدرت بود؛ یعنی تفاوتی بزرگ با‬ ‫همه زنان عالم که به رسم همیشه‪« ،‬خواستنی» اند نه خواستگار!حوا‪ ،‬اگر نمی امد‪ ،‬روزی بزرگ را از دست می داد‪ ...‬و‬ ‫این را از او‪ ،‬هنگام بازگشت شنیدم‪.‬هاجر را هم که می دانی‪ ...‬او هم شباهتی به خودت داشت‪ .‬شباهت کامل که نه اما‬ ‫دست کم بیش از دیگران می توانست شبیهت باشد؛ ان هم در مهم ترین چیزی که برای یک مادر‪ ،‬کمرشکن می شود؛‬ ‫داغ فرزند‪.‬وقتی ابراهیم‪ ،‬فرمان قربانی کردن فرزندش را گرفت و او را به َمقتَل برد؛ کارش ناتمام زمینی و کامل اسمانی‬ ‫شد‪ .‬گوسفندی رسید و به جای فرزندش قربانی شد‪ ...‬اما همان نشان باریک و سرخ رنگ خنجر بر گلوی اسماعیل‪،‬‬ ‫جگر هاجر را درید‪.‬هاجر امد تا در ان روز بزرگ‪ ،‬باشد و تو را بشناسد‪ ...‬تو را که فرزندت محسن را پیش چشمانت‬ ‫قربانی کردند و پس از تو‪ ،‬تک تک فرزندانت را به زهر یا شمشیر‪ ،‬کشتند‪ ...‬و حاال خوب می دانی که پس از مرگ‪ ،‬اگر‬ ‫مادری‪ -‬مانند تو‪ -‬شاهد شهادت فرزندانش باشد‪ ،‬چه حالی خواهد داشت‪.‬سهم هاجر‪ ،‬مقایسه اش با تو بود‪ ...‬این را‬ ‫از او در راه بازگشت شنیدم‪.‬اسیه را نگفتم‪ ...‬او نیز مشتاق بود و چنان برخاست و به راه افتاد که حوا و هاجر‪ ،‬به َگرد‬ ‫قدمش نرسیدند‪.‬اسیه‪ ،‬هم با مادرت متفاوت و هم شبیهش بود‪ .‬متفاوت بود چون دین همسرش فرعون را نپذیرفت‬ ‫و به راهی رفت که دلش گواه صدق ان راه بود‪ ...‬و شبیه مادرت بود چون زنی تنها با اعتقادی یگانه در میان زنانی‬ ‫مشرک بود‪.‬مادرت‪ ،‬هنگامی که پدرت‪ ،‬غرق در خون و زخم اهانت سنگی اهالی مکه و طائف به خانه می رسید و در‬ ‫استان در‪ ،‬به زمین می افتاد؛ قامتش را به روی پدرت خم می کرد تا اخرین سنگ ها را سپر شود‪ ...‬و اسیه نیز تن را سپر‬ ‫سنگ هایی کرد که هواداران همسرش فرعون‪ ،‬نثارش می کردند‪.‬پس اسیه نیز باید می امد‪ ...‬حقش بود‪ ،‬سهمش بود و‬ ‫زیباترین خاطره زندگی اش شد‪ ....‬اما من‪ ،‬هم اخرین نفر بودم و هم بیش از دیگران‪ ،‬لقبی شبیه تو داشتم‪ .‬من‪«،‬بانوی‬ ‫زنان دنیا»یم و تو‪«،‬بانوی زنان دو عالم»‪ .‬مرا مریم پرهیزکار نامیدند تا سیادتم بر زنان دنیا‪ ،‬شناسانده شود اما هرگز‪،‬‬ ‫نیایش های شبانه تو را تجربه نکرده ام‪ ...‬مانند تو‪ ،‬دستی بر دستاس گندم نداشته ام چنان که زخم های دست هایم‪ ،‬بر‬ ‫صحیفه دستاس‪ ،‬نشانه بگذارند‪...‬هرگز مانند تو‪ ،‬همسری مانند علی نداشته ام‪ ...‬هرچند که نسیم حضور زکریای بزرگ‬ ‫و سایه پدرانه اش در حاشیه عبادتم جاری بود‪.‬برای من‪ ،‬مائده ای اسمانی رسید اما برای تو‪ ،‬چنان ارزشمند درگاه خدا‬ ‫بودی که خداوند‪ ،‬مائده ای برای بانوی خادم خانه ات‪ -‬فضه‪ -‬فرستاد‪.‬من‪ ،‬هرگز زخم های پیشانی پدرم را نبسته ام‪...‬‬ ‫هرگز و در اوج خردسالی‪ ،‬برای پدرم مادری نکرده ام‪ ...‬عیسای من‪ ،‬فرزند نازنینم‪ ،‬پس از تولد‪ ،‬زبان گشود و پاکی مرا‬ ‫ج دیده ات خدیجه سخن گفتی و تسکینش دادی‪.‬‬ ‫ستود‪ ...‬اما تو‪ ،‬ماه ها از َرحم با مادر تنها مانده و رن ‬ ‫پس حضور من در روز بزرگ تولدت‪ ،‬برای چه بود؟!‪ ...‬شاید برای اینکه در میان بانوان دیگر‪ ،‬فقط من می دانستم‬ ‫که شرافت زادن فرزندی مانند عیسی‪ ،‬نصیب همه کس نخواهد شد‪ ...‬فقط من می دانستم که تو‪ ،‬بیش از من محبوب‬ ‫خدا بودی؛ چون یازده عیسی از نسل تو می امدند‪ ...‬و تنها من‪ ،‬مریم عذرا (هم لقب تو)‪ ،‬می دانستم که «فاطمه شدن»‪،‬‬ ‫بیش از«مریم شدن»‪ ،‬دشوار است‪.‬‬ ‫زهرا نقل ش��ده اس��ت که ش��امل پانزده قطعه ش��عر‬ ‫است‪ .‬با دقت در مضمون این اشعار به درون مایه های‬ ‫سوگوارانه اش��عار بر می خوریم‪ :‬در فراق پدر‪ ،‬عزادای‬ ‫به خاطر پدر‪ ،‬عبرت از رحلت پدر‪ ،‬بر سر قبر پدر‪ ،‬خبر‬ ‫از کربالی حس��ین و‪ ...‬این اشعار به شکلی فوق العاده‬ ‫تاثیرگ��ذار‪ ،‬همه گویای حزن عمی��ق دختر پیامبر در‬ ‫ت اوست‪.‬‬ ‫طول ‪ 18‬سال حیا ‬ ‫در فصل پنجم ادعیه و مناجات های ان حضرت وارد‬ ‫شده است که ‪ 9‬دعا و مناجات را در بر می گیرد‪.‬‬ ‫در دعای نهم حرز متعلق به حضرت فاطمه زهرا ذکر‬ ‫شده است‪:‬‬ ‫ح��ی ی��ا قیُّ��وم‪،‬‬ ‫بس��م اهلل الرحم��ن الرحی��م‪ ،‬ی��ا‬ ‫ُّ‬ ‫ُ‬ ‫برحمتک[استغیث] فاغثنی والتکلنی الی نفسی طرفه‬ ‫عین ابدا و اصلح لی شانی ُکل ُه‪.‬‬ ‫در فصل شش��م کتاب عطای��ا و هدایایی را که فاطمه‬ ‫برای شیعیان از خود یادگار گذاشته است‪ ،‬می خوانیم‪،‬‬ ‫همچون‪ :‬تسبیح‪ ،‬نماز حاجت و ‪...‬‬ ‫باب شش��م از فصل بعدی‪ ،‬ب��ه ذکر کنیه ها و القاب‬ ‫حض��رت اختصاص یافته اس��ت‪ .‬در این بخش که‬ ‫از کت��ب مناقب ابن شهراش��وب و کت��اب «القاب‬ ‫الرس��ول وعترته» بهره جسته است‪ ،‬هفتاد لقب برای‬ ‫ان حضرت برشمرده شده است‪ .‬برخی از این القاب‬ ‫که در کتاب ذکر شده است‪ ،‬عبارتند از‪:‬‬ ‫نوری��ه (از جنس نور)‪ ،‬حانیه (دلس��وز)‪ ،‬محتش��مه‬ ‫(باش��وکت و مقام)‪ ،‬حامله البلوی (بالکش)‪ ،‬حلیفه‬ ‫العباده (هم س��وگند و رفیق با عب��ادت)‪ ،‬اُم الخیره‬ ‫(مادر نیکی ها)‪ ،‬تفاحه الجنه(سیب بهشتی)‪ ،‬حنانه(با‬ ‫روح‬ ‫مهرومحبت)‪ ،‬دوحه النبی (شاخس��ار پیامبر)‪ُ ،‬‬ ‫ابیه(جان پدرش)‪ ،‬لیله القدر(شب قدر)‪ ،‬و ‪...‬‬ ‫ای��ن کتاب در قط��ع وزی��ری در ‪320‬تعداد صفحه‬ ‫توس��ط نش��ر زائ��ر وابس��ته ب��ه اس��تانه مقدس��ه‬ ‫حضرت معصومه(س) چاپ و منتش��ر ش��ده است‬ ‫که چاپ دوازدهم ان امس��ال در نمایشگاه کتاب با‬ ‫استقبال فوق العاده مردم روبه رو شد‪.‬‬ ‫‪71‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫چند تصویر از یک زندگی کامل‬ ‫نقشی به یاد خط تو‪...‬‬ ‫قرائت قران و گردش سنگ اسیاب‬ ‫حضرت ج��وا د االئمه‪ ،‬امام محمد تق��ى ‪ -‬صلوات اهلل‬ ‫علیه‪ -‬حکایت می فرماید‪ :‬روزى پیامبر اس�لام ‪ -‬صلى‬ ‫اهلل علیه و اله ‪ -‬توس��ط س��لمان فارس��ى ‪ -‬رضوان اهلل‬ ‫تعالى علیه ‪ -‬پیامى براى فاطمه زهراء ‪ -‬سالم اهلل علیها ‪-‬‬ ‫فرستاد‪ .‬سلمان گوید‪ :‬همین که به خانه رسیدم‪ ،‬ایستادم‬ ‫و سالم کردم؛ س��پس متوجه شدم که حضرت فاطمه‬ ‫ سالم اهلل علیها ‪ -‬ایات قران را زیر لب زمزمه می کند‬‫و سنگ اس��یاب بدون انکه دس��ت او روى ان باشد‪،‬‬ ‫در حال چرخیدن اس��ت‪ .‬نزد رس��ول خدا ‪ -‬صلى اهلل‬ ‫علیه و اله‪ -‬برگشتم و عرضه داشتم‪ :‬یا رسول اهلل! اتفاق‬ ‫عظیمى را مشاهده کردم! حضرت فرمود‪« :‬انچه دیدى‬ ‫بیان کن‪ ».‬ماجرا را تعریف کردم‪ .‬رسول ‪ -‬صلى اهلل علیه‬ ‫و اله ‪-‬تبس��مى کرد و گفت‪« :‬اى سلمان! خداوند قلب‬ ‫دخترم‪ ،‬فاطمه را از ایمان سرش��ار کرده است‪ ،‬او تمام‬ ‫وجودش ایمان و یقین است و غرق در طاعت و عبادت‬ ‫پروردگار گشته است‪ ،‬لذا خداوند متعال فرشته اى را به‬ ‫نام روفائیل رحمت فرس��تاده اس��ت تا فاطمه را کمک‬ ‫کند‪ .‬همان فرش��ته بوده است که سنگ اسیاب را براى‬ ‫دخترم فاطمه‪ ،‬مى چرخانیده است‪ ».‬سپس افزود‪« :‬بدان‬ ‫ک��ه خداوند مهربان تمام امور دنی��ا و اخرت فاطمه را‬ ‫کفایت خواهد کرد‪».‬‬ ‫سه همسر و خرماى بى هسته‬ ‫عبداهلل‪ ،‬فرزند سلمان فارس��ى از قول پدرش حکایت‬ ‫می کند‪« :‬پس از گذشت ‪ 10‬روز از رحلت رسول خدا‬ ‫ صلى اهلل علیه و اله ‪ -‬از منزل خارج شدم‪ .‬در مسیر راه‪،‬‬‫امیرالمومنین على بن ابى طالب ‪ -‬علیه السالم ‪ -‬مرا دید و‬ ‫فرمود‪ :‬اى س��لمان! تو بر ما جفا کردى‪ .‬عرض کردم‪ :‬یا‬ ‫امیرالمومنین! کسى مثل من‪ ،‬بر شما جفا نخواهد کرد‪،‬‬ ‫ناراحتى و اندوه من از رحلت رسول اهلل صلى اهلل علیه واله‬ ‫مانع می شد که بتوانم توفیق زیارت شما را پیدا کنم‪ .‬امام‬ ‫علیه السالم فرمود‪ :‬س��لمان! همین امروز به خانه ما بیا‬ ‫چون فاطمه ‪ -‬سالم اهلل علیها ‪ -‬عالقه دارد تو را ببیند و‬ ‫مى خواهد که هدیه اى را از بهشت تقدیم تو کند‪ .‬گفتم‪:‬‬ ‫ایا بعد از وفات رسول اهلل ‪ -‬صلى اهلل علیه و اله ‪ -‬فاطمه‬ ‫زهرا ‪ -‬س�لام اهلل علیها ‪ -‬براى من تحفه بهشتى در نظر‬ ‫گرفته اس��ت؟! حضرت فرمود‪« :‬بله‪ ،‬دیروز فراهم شده‬ ‫است‪ ».‬پس من با سرعت روانه منزل ان حضرت شدم‪.‬‬ ‫هنگامى که وارد ش��دم‪ ،‬حضرتش را مشاهده کردم که‬ ‫در گوشه اى نشسته و چادر کوتاهى بر سر خود افکنده‬ ‫است‪ .‬وقتى نگاه حضرت به من افتاد‪ ،‬گفت‪« :‬اى سلمان!‬ ‫پس از وفات پدرم بر من جفا کردی!» گفتم‪« :‬اى حبیبه‬ ‫خدا! فردى چون من چگونه مى تواند بر شخصیتى مثل‬ ‫شما جفا کند؟!» حضرت زهراء ‪ -‬سالم اهلل علیها ‪-‬پس از‬ ‫ان فرمود‪« :‬ارام باش‪ ،‬بنشین و در انچه برایت مى گویم‬ ‫دقت کن و بیندیش‪ .‬روز گذش��ته در حالى که در خانه‬ ‫بس��ته بود‪ ،‬همین جا نشسته بودم و در غم و اندوه فرو‬ ‫رفته بودم‪ .‬ناگهان در باز ش��د و سه حوریه بهشتى که‬ ‫تاکن��ون به زیبایى انها ندیده بودم ب��ا اندامى برازنده و‬ ‫مثال زدن��ی و عطر دل انگیز عجیبى‪ ،‬در جامه های فاخر‬ ‫وارد ش��دند‪ .‬من با ورود انها از جاى خود برخاستم و‬ ‫پس از خوش امد گویى گفتم‪ :‬ایا ش��ما از اهالى مکه یا‬ ‫مدینه هس��تید؟ گفتند‪ :‬ما نه اه��ل مکه و مدینه بلکه از‬ ‫اهل زمین نیس��تیم‪ ،‬حورالعین ایم و از دارالسالم بهشت‬ ‫برای دیدار با تو به اینجا امده ایم‪ .‬من به یکى از ایش��ان‬ ‫ک��ه فکر مى ک��ردم از ان دو نفر دیگر بزرگ تر اس��ت‪،‬‬ ‫گفتم‪« :‬نام تو چیس��ت؟» پاسخ داد‪ :‬من مقدوده هستم‪.‬‬ ‫‪72‬‬ ‫علت نامش را پرسیدم‪ ،‬گفت‪ :‬خداوند مرا براى مقداد‪،‬‬ ‫ابن اس��ود افریده است‪ .‬به دومى گفتم‪ :‬نام تو چیست؟‬ ‫گف��ت‪ :‬ذره وقتى علت ان را س��وال کردم‪ ،‬جواب داد‪:‬‬ ‫م��ن براى ابوذر غفارى افریده ش��ده ام‪ .‬هنگامى که نام‬ ‫نفر س��وم را جویا شدم‪ ،‬گفت‪« :‬سلمى هستم» و چون‬ ‫از علت ان پرس��یدم‪ ،‬اظهار داشت‪« :‬من از براى سلمان‬ ‫فارسى خلق شده ام‪ ».‬پس از ان تعدادی خرماى رطب‬ ‫که بس��یار خوش رنگ و لذی��ذ و خوش بو بود به من‬ ‫هدیه دادند‪ .‬اى س��لمان! این خرما را بگیر و روزه خود‬ ‫را با ان افطار کن و هس��ته ان را برایم بیاور‪ ».‬س��لمان‬ ‫گفت‪ :‬من رطب را از ان حضرت گرفتم و از محضر او‬ ‫خارج شدم‪ .‬از کنار هر کسی که رد می شدم‪ ،‬می پرسید‪:‬‬ ‫ایا با خود مِشک همراه دارى؟ من مى گفتم‪ :‬بلى‪ .‬چون‬ ‫رطب را در دهان نهادم و روزه خود را گشودم‪ ،‬هسته اى‬ ‫در ان نیافت��م‪ .‬فرداى ان روز به محضر رفتم و عرض‬ ‫کردم‪ :‬رطب‪ ،‬بدون هس��ته بود! فرمود‪ :‬ارى‪ ،‬درخت ان‬ ‫را خداوند در دارالسالم بهشت‪ ،‬کاشته است‪ ،‬با کالم و‬ ‫دعایى که پدرم رس��ول خدا ان را به من اموخته است‬ ‫که هر صبح و شام بخوانم‪ .‬اظهار داشتم‪ :‬سرورم! ان را‬ ‫به من یاد می دهی؟ حضرت فرمود‪ :‬هرگاه خواستى تب‬ ‫و ناراحتى تو برطرف گردد‪ ،‬این دعا را بخوان‪ :‬بسم اهلل‬ ‫النور‪ ،‬بسم اهلل نورالنور‪ ،‬بسم اهلل نورعلی نور‪ ،‬بسم اهلل الذی‬ ‫مدبراالمور‪ ،‬بسم اهلل الذی خلق النور من النور‪.‬‬ ‫لى‬ ‫اَل ْ َح ْمدُ لهلِ ِ الَذى خَ َلقَ النُو َر م ِ َ��ن النُورِ‪َ ،‬و ان ْ َز َل النُو َر َع َ‬ ‫ُ‬ ‫الطورِ‪ ،‬فى کِتابٍ َم ْس ُطورٍ‪ ،‬فى ٍ‬ ‫رق َمن ُْشورٍ‪ ،‬ب ِ َقدَ رٍ َم ْقدُ ورٍ‪،‬‬ ‫َعلى ن َبىٍ َم ْحبُ��ورٍ‪ ،‬اَل ْ َح ْمدُ لهلِ ِ الذى ُه َو بِالْعِ�� ِز َم ْذ ُکو ٌر‪َ ،‬و‬ ‫السراءِ َو َ‬ ‫الضراءِ َم ْش ُکو ٌر‪َ ،‬و َص َلى‬ ‫لى َ‬ ‫بِال ْ َفخْ ِر َم ْش ُهو ٌر‪َ ،‬و َع َ‬ ‫اهللُ َعلى َس ِ‬ ‫رین‪ ».‬سلمان فارسى‬ ‫��یدنا ُم َحم ٍد َو ال ِ ِه الطا ِه َ‬ ‫گوید‪« :‬من این دعا را به بیش از هزار نفر از اهالى مدینه‬ ‫و مکه که به تب شدید مبتال بودند یاد دادم و به برکت‬ ‫این دعا و لطف خداوند‪ ،‬جملگى شفا یافتند‪».‬‬ ‫حکایت ان ظرف که نزد امام زمان است‬ ‫امام محمد باقر ‪ -‬علیه الس�لام ‪ -‬حکایت فرموده است‪:‬‬ ‫روزى رسول خدا صلى اهلل علیه و اله به منزل دخترش‬ ‫‪ -‬سالم اهلل علیها ‪ -‬وارد شد‪ .‬چون مدتی نشست خطاب‬ ‫ب��ه وى فرمود‪« :‬دخترم‪ ،‬فاطمه ! بلند ش��و و ان ظرف‬ ‫غ��ذا را بیاور‪ ».‬همین که ان ظ��رف غذا را اورد‪ ،‬دیدند‬ ‫که داخل ان پر از ابگوش��ت داغ اس��ت‪ .‬رس��ول خدا‪،‬‬ ‫امام على‪ ،‬فاطمه و دو فرزندش��ان حس��ن و حسین ‪-‬‬ ‫صلوات اهلل علیهم اجمعین ‪ -‬از ان غذا س��یر ش��دند و‬ ‫تا س��یزده روز بعد‪ ،‬ان غذا برجای خود بود و هیچ کم‬ ‫نمی شد‪ .‬روزى اُم ایمن‪ ،‬امام حسین علیه السالم را دید‪،‬‬ ‫که طبخ شده غذایى می خورد‪ .‬عرض کرد‪« :‬این غذا کجا‬ ‫بوده اس��ت؟» فرمود‪« :‬چند روزى است که غذاى ما در‬ ‫منزل‪ ،‬از همین ظرف است‪ ».‬اُم ایمن نزد فاطمه سالم اهلل‬ ‫علیها رفت و گفت‪« :‬اى فاطمه! اگر ام ایمن چیزى داشته‬ ‫باشد‪ ،‬شما حتما در ان شریک هستید؛ ولى اگر یک روز‬ ‫شما چیزى یافتید‪ ،‬ام ایمن از توفیق هم سفرگی محروم‬ ‫خواهد بود؟!» فاطمه ‪ -‬سالم اهلل علیها ‪ -‬مقدارى از ان‬ ‫ابگوشت را که هنوز تازه بود براى ام ایمن اورد‪ .‬او از ان‬ ‫طعام مبارک خورد و در همان روز غذا به پایان رس��ید‪.‬‬ ‫وقتى حضرت رسول صلى اهلل علیه و اله تشریف اورد‬ ‫و متوجه شد که غذا تمام شده است‪ ،‬فرمود‪« :‬چنانچه از‬ ‫ان غ��ذا به دیگرى نمى دادى پایان ناپذیر بود و تمامى‬ ‫ما اه��ل بیت تا اخر از ان مى خوردی��م و باز هم باقى‬ ‫مى ماند‪ ».‬س��پس امام محمد باقر علیه السالم در انتهای‬ ‫حدیث می فرماید‪« :‬اکنون ان ظرف نزد ما موجود است‬ ‫تا انکه به دست امام زمان ‪ -‬قائم ال محمد صلوات اهلل‬ ‫علیهم اجمعین ‪ -‬برسد‪».‬‬ ‫پایه تخت و انگشتر بهشتى‬ ‫روزى فاطمه ‪ -‬س�لام اهلل علیها ‪ -‬از پدر خود‪ ،‬رسول‬ ‫خدا یک انگشتر خواس��ت؟ پیامبر اسالم به دخترش‬ ‫فرم��ود‪« :‬ایا مى خواهى تو را به چیزى که از انگش��تر‬ ‫بهتر اس��ت‪ ،‬راهنمایى کنم؟ هر موقع که نماز شب را‬ ‫خواندى‪ ،‬خواسته خود را از خداوند بخواه که براورده‬ ‫خواهد ش��د‪ ».‬پ��س چون فاطمه ‪ -‬س�لام اهلل علیها ‪-‬‬ ‫حاج��ت خود را از خداوند متع��ال طلب کرد‪ ،‬ندایى‬ ‫ش��نید که‪ :‬اى فاطمه! انچه مى خواستى براورده شد و‬ ‫هم اکنون زیر سجاده است‪ .‬حضرت زهرا(س) سجاده‬ ‫را بلند کرد و انگش��ترى از یاق��وت زیر ان بود؛ ان را‬ ‫برداشت و در حالی که مسرور بود خوابید‪ .‬در خواب‬ ‫دید که وارد بهش��ت شده و س��ه قصر زیبا نظرش را‬ ‫جلب کرد‪ .‬س��وال کرد که این قصرها براى کیس��ت؟‬ ‫پاسخ شنید‪« :‬براى فاطمه‪ ،‬دختر محمد صلى اهلل علیه و‬ ‫اله» حضرت داخل یکى از ان قصرها شد‪ .‬در این بین‬ ‫چشمش به تختى افتاد که سه پایه داشت‪ ،‬سوال کرد‪:‬‬ ‫چرا این تخت سه پایه دارد؟ گفته شد‪ :‬چون صاحبش‬ ‫از خداوند انگشترى خواست و از یکى از پایه هاى این‬ ‫تخت براى او انگشترى ساخته شد‪ .‬صبح فردا‪ ،‬حضور‬ ‫پدرش رسول خدا امد و جریان خوابش را بازگو کرد‪.‬‬ ‫حضرت رس��ول فرمود‪ :‬فاطمه جان! دنیا براى شما و‬ ‫پیروان شما افریده نشده است؛ بلکه اخرت براى شما‬ ‫خواهد بود و بهشت وعده گاه ما و شما‪ ،‬سپس افزود‪:‬‬ ‫«این دنیا ارزش��ى ندارد‪ ،‬بى وفا و از بین رفتنى است و‬ ‫غروراور و فریبنده خواهد بود‪ ».‬هنگامى که حضرت‬ ‫زهرا ‪ -‬سالم اهلل علیها ‪ -‬به منزل بازگشت‪ ،‬ان انگشتر‬ ‫را زیر جانماز نهاد و از ان منصرف گردید‪ .‬ش��ب فرا‬ ‫رسید و خوابید و در خواب دید که وارد بهشت شده‬ ‫و عب��ورش در ان قصر به همان تخ��ت افتاد‪ ،‬دید که‬ ‫بر چهار پایه اس��توار گشته است‪ ،‬علت را جویا شد و‬ ‫گفتند‪ :‬صاحبش انگشتر را برگردانید و تخت به همان‬ ‫حالت اولیه خود برچهار پایه بازگشت‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫یاد‬ ‫به مناسبت ‪ 15‬خرداد سالمرگ ایت اهلل ملکی میانجی‬ ‫مفسر توحید‬ ‫مسلم نادعلی زاده‬ ‫کتاب های حدیثی ش��یعه‪ ،‬اکنده از روایات بی شماری‬ ‫اس��ت در فضیلت علم و جای��گاه عالمان و متعلمان‪.‬‬ ‫مرحوم کلینی (ره) کتاب ش��ریف «اص��ول کافی» را با‬ ‫«کتاب العقل و الجهل» اغاز می کند و پس از ان‪« ،‬کتاب‬ ‫َفضل العلم» را می اورد‪ .‬انچه در اینجا قصد دارم بر ان‬ ‫تاکید کنم‪ ،‬ارزش علم و عالم نیست که بر همگان اشکار‬ ‫است‪ ،‬بلکه پاسخ به این سوال مهم است که کدام علم و‬ ‫کدام عالم ارزش دارد؟ ایا هر علمی ممدوح‬ ‫و هر عالمی‪ ،‬ستودنی است؟ بی تردید پاسخ‬ ‫به این سوال منفی است زیرا اندکی اشنایی‬ ‫با ایات قران و روایات بر ما ثابت می کند که‬ ‫اسالم عزیز‪ ،‬عالمان بی عمل و دنیا دوست و‬ ‫جاه طلب و ریاکار را برنمی تابد و اطاعت از‬ ‫انان را موجب گمراهی و ضاللت می داند‪.‬‬ ‫پس هر عالمی نمی تواند مطاع باشد و هر‬ ‫ی نیز نمی تواند سودمند افتد‪ .‬چه بسا‬ ‫علم ‬ ‫علوم��ی که در خدمت اس��تثمار توده ها و‬ ‫محرومیت افرینی قرار می گیرند و چه بسیار‬ ‫فقیهان و عالمانی که در خدمت چپاولگران‬ ‫و زورم��داران روزگار می گذرانند و عهد و‬ ‫پیمان های الهی را نقض می کنند و بر خالف‬ ‫تاکیدات پیشوایان دین – مبنی بر مبارزه با‬ ‫ظلم و اجحاف در هر ش��کل ان و دوری‬ ‫از ستمگران و پیوستن به صفوف محرومان‬ ‫جه��ت حمایت از حق��وق انان – راه دنیادوس��تی و‬ ‫شهرت طلبی را در پیش می گیرند‪.‬‬ ‫«فقه» یعنی فهم درست ابعاد مختلف دین در ارتباط با‬ ‫یکدیگر و نگاه جامع به احکام و اهداف دین در ارتباط‬ ‫با یکدیگر‪.‬‬ ‫از این منظر‪ ،‬فقیه واقعی کسی است که دین را به درستی‬ ‫بشناس��د و از ابعاد زندگی س��از و تربیتی ان به درستی‬ ‫اگاه باش��د و «لس��ان قوم» را بداند‪ .‬از این روس��ت که‬ ‫امام معصوم (ع) در حدیث شریفی که مومنین شیعه را به‬ ‫فقها ارجاع می دهند‪ ،‬صفات فقیهان مورد تایید خویش را‬ ‫چنین برمی شمارند که «صائتا لنفسه‪ ،‬حافظا لدینه‪ ،‬مخالفا‬ ‫علی هواه‪ ،‬مطیعا المر مواله‪ ».‬یعنی تنها فقیهانی مورد تایید‬ ‫ما هستند که خویشتن دار باشند و باتقوا‪ ،‬پاسدار دین و‬ ‫ارزش های الهی باشند‪ ،‬بر هوای نفس خود چیره باشند‬ ‫و از رهبران خویش ‪ -‬ائمه اطهار (ع) ‪ -‬اطاعت کنند‪ .‬امام‬ ‫حسن عسگری (ع) سپس می فرمایند‪« :‬و ذلک ال یکون‬ ‫اال بعض فقهاء الشیعه ال کلهم» (احتجاج ‪)263-264/2‬‬ ‫یعنی این صفات‪ ،‬تنها در اندکی از فقیهان شیعه یافت‬ ‫می شود نه در همه انها‪ .‬پس نمی توان در هر عصر به هر‬ ‫شخص که خود را فقیه نامید‪ ،‬رجوع کرد و تبلیغات و‬ ‫عکس و پوستر و بزرگنمایی ها را دال بر نایب االمام بودن‬ ‫کسی دانست؛ بلکه باید کوشید تا فقیه واجب التقلید را‬ ‫از میان خیل فقیهان جست و جانشین امام عصر (عج)‬ ‫را با تالش و صرف وقت از میان فقیهان دین نش��ناس‬ ‫و عالمان بی عمل و رساله نویسان بی رسالت بازشناخت‪.‬‬ ‫باید دقت کرد که هر کسی شایسته وصف «امناء الرسل»‬ ‫و «و َرثه االنبیاء» نیس��ت‪ .‬باید دانس��ت ک��ه هر از گرد‬ ‫راه رس��یده ای‪ ،‬مفس��ر و معلم قران نیست و هر واعظ‬ ‫منبرنشینی‪ ،‬اسالم شناس و هادی امت نمی تواند بود‪.‬‬ ‫یکی از افتخارات جهان اس�لام در یکصد سال اخیر‪،‬‬ ‫«مرحوم میرزا مهدی غروی اصفهانی» بوده که مکتب‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫نوین��ی را در اجتهاد‪ ،‬فقاهت و به خصوص معارف قران‬ ‫و اه��ل بیت (ع) در مش��هد مقدس بنیان نهاد‪ .‬مکتبی که‬ ‫بعدها در حوزه عقاید‪« ،‬مکتب تفکیک» نامیده شد و در‬ ‫حوزه های علمی و دانشگاهی به جایگاهی عظیم دست‬ ‫یافت‪ .‬در «تفکیک» س��خن از اس��تغنای معارفی قران و‬ ‫روای��ات اس��ت و بی نیازی کامل از نحله ه��ا‪ ،‬تفکرات‪،‬‬ ‫مکات��ب و ارای ض��د و نقیض بش��ری در ش��ناخت‪.‬‬ ‫«تفکیک» می گوید که انس��ان عادی ناگزیر از رجوع به‬ ‫انسان هادی است و هدایت تام‪ ،‬انگاه صورت می پذیرد‬ ‫ک��ه عقل صوری و ابزاری در پرتو عقل نوری و انواری‪،‬‬ ‫از بسته ذهنی ها و اوهام رهایی یابد و در ظالل وحی به‬ ‫پرواز در افاق بیکران معرفت دراید و از جمود و اسارت‬ ‫اصطالحات برهد و به جای مص ثماد (مکیدن سنگ ها به‬ ‫تعبیر امام باقر (ع))‪ ،‬در نهر عظیم معارف غوطه خورد‪ .‬پس‬ ‫با تفکیک نمی توان دراویخت و اندیشه متکی به قدرت‬ ‫الیزال وحی را با اوهام و تاویالت «من عندی» نمی توان‬ ‫رد کرد و در عرصه سیمرغ‪ ،‬مگس را به جوالن نمی توان‬ ‫دراورد‪ .‬اینجاست که می بینیم بسیاری از انان که خود را‬ ‫ناقد تفکیک می خوانند‪ ،‬به موضوع نقد خویش جاهلند و‬ ‫بی انکه مدعای این مکتب غنی و افتخارامیز را به درستی‬ ‫درک کنند‪ ،‬به نقد ان دست می یازند و حاصل کالم ایشان‬ ‫یا رد اخباری گری می شود یا اثبات مقام عقل در شناخت‬ ‫و از این قبیل امور که نه تنها ربطی به نقد تفکیک ندارند‪،‬‬ ‫بلک��ه خود مدعای مکتب تفکیک اند‪( .‬رجوع ش��ود به‬ ‫«مکتب تفکیک»‪« ،‬اجتهاد و تقلید در فلسفه» و «مقام عقل»‬ ‫از اثار استاد عالمه محمدرضا حکیمی)‪.‬‬ ‫در مکتب مرحوم میرزای اصفهانی‪ ،‬ده ها عالم برجس��ته‬ ‫ تربیت شدند که از جمله انانند‪:‬‬ ‫‪ -1‬مرحوم حاج ش��یخ مجتبی قزوینی‪ ،‬صاحب کتاب‬ ‫عظیم «بیان الفرقان» در پنج جلد‬ ‫‪ -2‬مرحوم حاج ش��یخ هاش��م قزوینی‪ ،‬استاد برجسته‬ ‫اصول‬ ‫‪ -3‬مرح��وم میرزا جواد اقاتهران��ی‪ ،‬صاحب کتاب های‬ ‫مهمی همچون «میزان المطالب»‪« ،‬تفسیر مصباح الهدی» و‬ ‫«عارف و صوفی چه می گویند؟»‬ ‫‪ -4‬مرحوم شیخ حسنعلی مروارید‪ ،‬صاحب کتاب شریف‬ ‫«التنبیهات حول المبدا و المعاد»‬ ‫‪ -5‬مرحوم ایت اهلل محمدباقر ملکی میانجی و‪...‬‬ ‫پانزده��م خرداد م��اه مصادف اس��ت با رحل��ت عالم‬ ‫ربانی‪ ،‬فقیه صمدانی و معارف ش��ناس قرانی‪ ،‬مرحوم‬ ‫ایت اهلل محمدباقر ملکی میانجی‪ .‬این مفس��ر بزرگ و‬ ‫مربی سترگ در س��ال ‪ 1324‬ه‪ .‬ق (= ‪ 1285‬ه‪ .‬ش) در‬ ‫قریه «تَرک» از قرای شهر میانه دیده به جهان گشود و‬ ‫پس از طی مراحل مقدماتی تحصیل به مشهد مقدس‬ ‫مشرف شد‪ .‬در این ش��هر از مکتب میرزای اصفهانی‬ ‫بهره ها برد و اجازات متعدد فقهی و روایی از این استاد‬ ‫عظیم الش��ان و دیگر اساتید خویش اخذ نمود‪ .‬پس از‬ ‫ان به مولد خویش بازگشت و زاهدانه زیست تا حامی ‬ ‫حقوق محرومان و مغصوبان در برابر خوانین و اربابان‬ ‫غاصب باش��د‪ .‬داستان های عبرت اموزی از این دوران‬ ‫حیات ایش��ان نقل شده اس��ت‪ .‬مرحوم ملکی پس از‬ ‫سال ها خدمت دینی و فرهنگی در وطن ‪ -‬از ساخت‬ ‫مدرسه و مسجد و دانشکده و کتابخانه گرفته ت ا تربیت‬ ‫ش��اگردانی برجس��ته و فاضل ‪ -‬در شهر‬ ‫مقدس قم رحل اقامت افکند و به تدریس‬ ‫و تعلیم علوم پرداخت‪ .‬عمر پر برکت این‬ ‫عالم فرزانه‪ ،‬سرشار از همت و انسان دوستی‬ ‫و نش��ر معارف الهی و غیر التقاطی بود‪ .‬از‬ ‫ایشان‪ ،‬تالیفات مهمی بر جای مانده که امید‬ ‫می رود در اینده ای نزدیک به کوشش فرزند‬ ‫فاضلشان – جناب حجت االسالم اقای علی‬ ‫ملکی میانجی – که میراث دار پدر دانشمند‬ ‫خویش هستند‪ ،‬همگی این اثار منتشر شوند‬ ‫تا جوامع علمی – چ��ه در ایران و چه در‬ ‫جهان – از دریای معارف ال محمد (ص)‪،‬‬ ‫جرعه ای دیگر بنوشند‪ .‬انشاء اهلل‬ ‫در میان تالیفات ان بزرگوار‪ ،‬می توان به دو‬ ‫کتاب مهم «توحید االمامیه» و «تفسیر مناهج‬ ‫البیان» اش��اره کرد‪ .‬باید دانس��ت که مساله‬ ‫توحید‪« ،‬ام العقاید» است و عقاید صحیح‬ ‫تنها از توحید صحیح‪ ،‬سرچشمه می گیرند‪.‬‬ ‫در ط��ول تاریخ اس�لام متاس��فانه انحرافات عقیدتی‬ ‫بس��یاری در این زمینه تحت عناوین مختلف صورت‬ ‫گرفت و در خداشناسی‪ ،‬ما را از معارف راستین مکتب‬ ‫وح��ی دور کرد و در دام��ان باورهای خیالی وحدت‬ ‫وجودی در میان هندوان و س��ایر مکاتب منحرف از‬ ‫فهم صحیح‪ ،‬همچون گنوسیان‪ ،‬اورفئوسیان‪ ،‬مجوسیان‬ ‫و عبرانیان انداخت‪.‬‬ ‫زانو زدن در برابر فلس��فه وهم بنیان یونان قدیم‪ ،‬ما را‬ ‫به «فاعل موجب» و خدای واحدی رساند که تنها یک‬ ‫کار از او برمی ای��د! و خود باختگی در برابر عرفان های‬ ‫التقاطی‪ ،‬ما را به وحدت وجودی رساند که نه با عقل‬ ‫س��ازگار است و نه با تعالیم وحی‪ ،‬منطبق (به تصریح‬ ‫و تاکید قاطبه عالمان و بزرگان ش��یعه در طول تاریخ‬ ‫از جمل��ه عالمه رفیع��ی قزوینی و‪ .)...‬اینجاس��ت که‬ ‫کتاب ش��ریف «توحید االمامیه»‪ ،‬ارزش��ی صد چندان‬ ‫می یابد زیرا فارغ از عقاید التقاطی و انحرافی‪ ،‬اندیشه‬ ‫توحیدی اسالم را در چارچوب عقل سلیم و اموزه های‬ ‫وحیانی بازگو می کند‪ .‬در مباحث تفس��یری نیز کتاب‬ ‫ارزنده «مناهج البیان» از مرحوم ملکی میانجی‪ ،‬افتخاری‬ ‫ی شیعه‪ .‬این تفسیر که‬ ‫دیگر است برای حوزه های علم ‬ ‫شامل ش��ش جزء قران کریم می شود (جزء های اول‪،‬‬ ‫دوم‪ ،‬س��وم‪ ،‬چهارم‪ ،‬بیست و نهم و س��ی ام)‪ ،‬در کنار‬ ‫تفسیر «مصباح الهدی» اثر مرحوم میرزا جواد اقا تهرانی‪،‬‬ ‫نمونه ای س��ودمند و مفید اس��ت از رویکرد تفسیری‬ ‫فرزانگان تفکیکی نسبت به کتاب اسمانی‪.‬‬ ‫ای��ت اهلل محمدباقر ملکی میانجی‪ ،‬س��رانجام پس از‬ ‫حدود نود و پنج س��ال زندگی پرب��ار در پانزده خرداد‬ ‫‪ 1377‬ه‪ .‬ش مص��ادف ب��ا ده��م صف��ر ‪ 1419‬ه‪ .‬ق در‬ ‫ش��هر مقدس ق��م دار فانی را وداع گف��ت و در حرم‬ ‫مطهر حضرت معصوم��ه (س) به خاک س��پرده ش��د‪.‬‬ ‫روحش شاد و یادش جاودان باد‪.‬‬ ‫‪73‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫منش و روش فقیه فقید‬ ‫فضیلت های فراموش شده‬ ‫حمزه نادعلی زاده‬ ‫در تطور حیات دینی‪ ،‬دقت نظر ما را بدانجا می رس��اند که انچه ضامن بقای دین در متن جامعه ش��ده است‪ ،‬نه‬ ‫کارکرد نهادهای رسمی متولی دین‪ ،‬بلکه منش ها و روش های واالی کسانی است که عالمت و علم دینداری اند‪.‬‬ ‫متن زیر مروری سریع برخطوط برجسته شخصیت اجتماعی مرحوم ایت اهلل محمد باقر ملکی میانجی است‪.‬‬ ‫ظلم ستیزی‬ ‫او نسبت به توده مردم خیلی متواضع بود‪ ،‬ولی در برابر افراد ثروت‏اندوز‪ ،‬خان ها و دولتمردان رژیم ستمشاهی‬ ‫کامال از موضع قدرت و تکبر برخورد می‏کرد‪ .‬روزی در یکی از روستاهای بخش‪ ،‬شخصی فوت کرده بود که‬ ‫وارث ذکور نداشت‪ .‬خان مامور خود را می‏فرستد تا اموال میت را به نفع خود مصادره کند‪ .‬پیش از ورود مامور‪،‬‬ ‫هلل ملکی با طی طریق راه طوالنی‪ ،‬خود را به ان روس��تا رس��انده‪ ،‬اموال را میان وارثان ان مرحوم تقس��یم‬ ‫ایت‏ا ‏‬ ‫می‏کند‪ .‬وقتی مامور خان از راه می‏رس��د‪ ،‬خود را در مقابل عمل انجام ش��ده می‏بیند‪ .‬لذا کاری نمی‏تواند بکند‪.‬‬ ‫هلل ملکی استکان چای را از جلوی وی برداشته‬ ‫ولی زیرلب اعتراض هایی را زمزمه می‏کند‪ .‬در این هنگام ایت‏ا ‏‬ ‫به بیرون از اتاق پرت می‏کند‪ .‬انگاه سیلی محکمی هم به بیخ گوشش می‏نوازد و خبر ان مانند انفجار بمب در‬ ‫سرتاسر منطقه طنین می اندازد‪ .‬در سال های قبل از اجرای قانون طاغوتی «اصالحات ارضی رژیم شاه»‪ ،‬اراضی‬ ‫مس��کونی مرکز بخش (ترک) محل س��کونت هزار خانواده (ش��ش هزار جمعیت) به یک مالک تبریزی تعلق‬ ‫داشت‪ .‬برخی از مالکین ستمگر ناحیه در سر می‏پروراندند تا زمین های او را با حیله و فریب به چنگ بیاورند‬ ‫هلل ملکی این اراضی توسط مالک قانونی ان به مردم ساکن منطقه‬ ‫ولی قبل از اقدام انان با درایت و تدبیر ایت‏ا ‏‬ ‫بخشیده شد و به این وسیله دست تجاوز ظالمان از ان قطع شد‪.‬‬ ‫هلل ملکی‪ ،‬محمدرضا شاه را نیز همانند پدرش‪ ،‬رضاخان‪ ،‬قلدر‪ ،‬ظالم و غاصب می‏دانست و از طرق مختلف‬ ‫ایت‏ا ‏‬ ‫این احساس و اعتقاد را از خود بروز می‏داد‪ .‬وقتی محمدرضا در اوایل سلطنت خود به اذربایجان و شهر میانه‬ ‫امد‪ ،‬وی هرگز به اس��تقبال از او حاضر نش��د و در جمله معروفی شاه را به «مار خفته در زمستان» تشبیه کرد و‬ ‫گفت‪« :‬فردا اگر تابستان فرا رسد و هوا گرم شود‪ ،‬هیچ کس از نیش زهرالود و کشنده او در امان نخواهد بود‪».‬‬ ‫ساده زیستی‬ ‫زندگی ساده و بی‏االیش و در عین حال پرتالش و جنب و جوش او مورد توجه و زبانزد همگان بود‪ .‬خانه گلی‏اش‬ ‫در اذربایجان با اینکه محل امد و شد بود‪ ،‬با چند گلیم پوشیده شده بود‪ .‬بعد از مهاجرت به قم هم با توسل به‬ ‫حضرت معصومه(س) (که خود داستانی دارد) توانست خانه‏ای معمولی برای خود تهیه کند و با اینکه چندین‏بار‬ ‫از سوی افراد نیکوکار به وی پیشنهاد شد خانه مجللی برایش تهیه کنند‪ ،‬عزت نفس ان مرحوم اجازه نداد این‬ ‫پیشنهاد را بپذیرد‪.‬‬ ‫اهتمام به دعا و عبادت‬ ‫به نماز اول وقت س��خت مقید بود‪ .‬از دوران جوانی به واس��طه نذر‪ ،‬نمازهای مستحبی روزانه (نوافل یومیه) را‬ ‫ب��ر خ��ود واجب کرده بود و تا اخر عمر ان را به جا م��ی‏اورد‪ .‬ادعیه و مناجات و قرائت قران همراه با تامل و‬ ‫حال معنوی به ویژه سحرگاهان از کارهای روزانه‏اش به شمار می‏رفت و این عمل را به صورت دستورالعمل‬ ‫هلل شیخ مجتبی قزوینی‬ ‫اخالقی به دیگران نیز توصیه می‏کرد و ان را دس��تورالعمل عام اس��تادش مرحوم ایت‏ا ‏‬ ‫عنوان می کرد‪.‬‬ ‫خدمات مذهبی‪ ،‬فرهنگی و عمرانی‬ ‫هلل ملکی در طول اقامت در منطقه عالوه بر فعالیت های معمول و ترویج شعائر دینی‪ ،‬اقامه نماز جماعت‪،‬‬ ‫ایت‏ا ‏‬ ‫تشکیل جلسات سخنرانی در مناسبت های گوناگون مانند ماه مبارک رمضان‪ ،‬ماه محرم‪ ،‬دهه اخر صفر‪ ،‬عید‬ ‫فطر‪ ،‬قربان و غدیر و نش��ر فرهنگ تش��یع در منطقه‪ ،‬اهتمامی جدی بر فعالیت های عمرانی و فرهنگی دیگر‬ ‫داشت‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1327‬شمسی که خشکسالی و قحطی می‏رفت تا مردم منطقه را از پای در می اورد‪ ،‬این فقیه درداشنا‪،‬‬ ‫تدبیری اتخاذ کرد و با جیره‏بندی ارد و نان مردم ان دیار را از پیامدهای ناگوار این پدیده خطرناک درامان نگاه‬ ‫داشت‪ .‬وی جمعی متشکل از افراد نیکوکار در منطقه تعیین کرده بود که اینها شناسایی خانواده‏های نیازمند را به‬ ‫عهده داشتند و پس از شناسایی به صورت مخفیانه و ابرومندانه به انها کمک می‏شد‪ .‬همچنین ان فقید سعید‬ ‫چند رش��ته قنات و چش��مه را احیا کرد‪ .‬هر کدام در تامین اب اشامیدنی و کشاورزی مردم بخش نقش حیاتی‬ ‫داشته و دارد‪ .‬یکی دیگر از یادگارهای او‪ ،‬مرمت چندباره مسجد «ترک» است‪.‬‬ ‫هلل‬ ‫این مسجد که یکی از اثار ارزشمند تاریخی کشور به شمار می‏اید‪ ،‬چندین مرحله با دستور و پشتیبانی ایت‏ا ‏‬ ‫ملکی تعمیر شده است‪ .‬در فهرست خدمات ایشان به مردم منطقه‪ ،‬به یک اقدام کم نظیر برمی خوریم که مبادرت‬ ‫به ان از یک شخصیت روحانی در فضای سی وسه سال پیش واقعا شایان توجه است‪ .‬در سال ‪ ،1356‬با عنایت‬ ‫و پیگیری های ویژه ایشان «کتابخانه امام جعفر صادق علیه‏السالم» در روستای «ترک» (مرکز بخش) تاسیس شد‬ ‫و زیر نظر فرزند ایشان شروع به فعالیت کرد‪ .‬این کتابخانه مهم اکنون نیز دایر است و کتاب های ان به صورت‬ ‫امانت در اختیار عالقه مندان و جوانان روستا و حومه قرار می‏گیرد و زمستان ها کالس های تعلیم قران در محل‬ ‫کتابخانه برقرار است‪.‬‬ ‫در همین چارچوب‪ ،‬ایشان یک دانش سرا نیز در ان منطقه روستایی تاسیس کرد‪.‬‬ ‫این مرکز اموزشی درپی تالش های بی‏دریغ ان مرحوم در زادگاه ایشان به مساحت ‪65‬هزار متر مربع تاسیس شده‬ ‫که در رشد و شکوفایی استعدادهای سرشار جوانان و نوجوانان منطقه بسیار نقش‏افرین بوده است‪.‬‬ ‫‪74‬‬ ‫تناقض های‬ ‫ازا ر دهنده‬ ‫علیرضا بهرامی‬ ‫همین اردیبهشت ماهی که گذشت‪ ،‬در همین قاره کهن‬ ‫اسیا‪ ،‬برپایی سه نمایش��گاه فرهنگی را شاهد بودیم؛‬ ‫نمایشگاه اکسپوی شانگهای (چین)‪ ،‬نمایشگاه کتاب‬ ‫تهران (ایران) و نمایشگاه کتاب سئول (کره جنوبی)‪.‬‬ ‫هرچند این قلم بر ان نیس��ت که تنها به مقایسه های‬ ‫عبرت ام��وز این س��ه رویداد با یکدیگر بپ��ردازد‪ ،‬اما‬ ‫سنجشی نسبی در برخی از زمینه ها با محوریت همین‬ ‫نمایش��گاه کتاب خودمان در قب��ال دو رویداد دیگر‪،‬‬ ‫پیش درامد مناسبی است برای بحثی که در ادامه به ان‬ ‫خواهیمپرداخت‪.‬‬ ‫بیست وسومیندورهنمایشگاهبین المللیکتابتهراندر‬ ‫طول ‪ 10‬روز برگزاری خود در فضای شبستان مصالی‬ ‫تهران و بخش��ی از پارکینگ ان‪ ،‬طبق اعالم رس��می‪،‬‬ ‫پذی��رای حدود پنج میلیون و ‪200‬هزار نفر بود‪ ،‬یعنی‬ ‫به طور متوس��ط‪ ،‬روزی ‪ 520‬هزار نفر در همین فضا‪.‬‬ ‫این در حالی است که برای اکسپوی پنج ساالنه ‪2010‬‬ ‫در مدت شش ماه‪ ،‬حدود ‪ 70‬میلیون نفر بازدیدکننده‬ ‫در فضایی به وس��عت هزاران هکتار پیش بینی ش��ده‬ ‫است‪ ،‬یعنی به طور متوس��ط‪ ،‬روزانه حدود ‪ 390‬هزار‬ ‫بازدیدکنن��ده در چنان فضایی ب��ا غرفه های بعضا به‬ ‫وسعت شش هزار متر مربع برای معرفی گذشته‪ ،‬حال‬ ‫و اینده ‪ 189‬کشور جهان اختصاص یافته اند‪.‬‬ ‫ب��ه زبان س��اده تر‪ ،‬یعنی اینکه م��ردم چین طبق یک‬ ‫برنامه ریزی و مدیریت اجرایی دس��ت کم پنج س��اله‪،‬‬ ‫در فضایی بسیار مناس��ب تر از یک رویداد چشمگیر‬ ‫بین المللی دی��دن کردند که خبرهای مرب��وط به ان‪،‬‬ ‫هفته هاست خروجی رس��انه های دنیا را اشغال کرده‬ ‫است‪.‬‬ ‫در همی��ن زمان یعنی همزمان با برگزاری نمایش��گاه‬ ‫کتاب تهران‪ ،‬نمایش��گاه بین المللی کتاب س��ئول‪ ،‬در‬ ‫پنج روز برگزاری‪ ،‬طبق بلیت های فروخته شده‪ ،‬پذیرای‬ ‫‪ 120‬ه��زار و ‪ 20‬نفر بوده اس��ت‪ ،‬یعنی روزانه حدود‬ ‫‪24‬هزار نفر‪ .‬در این نمایشگاه ‪ 596‬غرفه نمایش دهنده‬ ‫حضور داش��تند با ش��رکت ‪ 22‬کش��ور خارجی‪ .‬این‬ ‫ی اس��ت که نمایشگاه کتاب تهران باز هم طبق‬ ‫درحال ‬ ‫اعالم رس��می‪ ،‬پذیرای بیش از دو هزار ناشر داخلی و‬ ‫‪ 170‬ناشر خارجی از ‪ 80‬کشور بوده است‪.‬‬ ‫همین امار کلی و نیز مش��اهدات مس��تقیم یک ناشر‬ ‫شرکت کننده در نمایشگاه س��ئول‪ ،‬نشان می دهد که‬ ‫نمایش��گاه کتاب ته��ران چندین براب��ر از نظر فضا و‬ ‫تعداد بازدیدکنندگان نسبت به نمایشگاه کتاب سئول‬ ‫وسیع تر اس��ت‪ .‬اما نکته قابل تامل اینکه کره امروز از‬ ‫هر نظر‪ ،‬حتی در حوزه مطالعه و کتاب‪ ،‬به س��رعت رو‬ ‫به دیجیتالی ش��دن پیش می رود و دلیل عمده جمع و‬ ‫جور بودن نمایشگاه کتاب سئول‪ ،‬می تواند این باشد‬ ‫که مردم کره به خواندن الکترونیک بیش از اثار چاپی‬ ‫توجه دارند‪ .‬غرفه «اینده مطالعه» نشان دهنده بانک و‬ ‫هتل کتاب در کره بود‪ .‬این غرفه نشان می داد که ناشران‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫نقدحال‬ ‫کره ای بدون در نظر گرفتن وسعت نشرشان می توانند متن‬ ‫تمام کتاب های خود را در هر فرمتی به این بانک ارائه کنند‪.‬‬ ‫انها با تبدیل به یک فرم��ت واحد‪ ،‬کتاب ها را در اختیار‬ ‫خوانندگان الکترونیک قرار می دهند و بخش هتل کتاب‬ ‫این غرفه نش��ان می داد که ناشران می توانند از این امکان‬ ‫نه تنها برای ذخیره دائمی کتاب هایشان‪ ،‬که برای تغییر و‬ ‫تحول در فایل کتاب ها و به روز کردن اطالعات خود هم‬ ‫استفاده کنند‪ .‬سال هاست که در دل نمایشگاه کتاب و در‬ ‫سال های اخیر هم در قالب نمایشگاه و جشنواره ای جدا با‬ ‫بودجه ای البته جداگانه‪ ،‬از کتاب الکترونیک در ایران حرف‬ ‫می زنیم‪ ،‬اما حاصل عملی و موثر ان چه شده است؟ تنها‬ ‫اینکه از کتاب الکترونیکی و اینترنتی‪ ،‬بازی های رایانه ای را‬ ‫دریافتیم و گسترش دادیم‪.‬‬ ‫مرغ همسایه همیشه غاز نیست‪ ،‬اما‪...‬‬ ‫قطعا این مقایسه ها برای ان نیست که حس سرخوردگی‬ ‫و س��رافکندگی را در خودم��ان بیش��تر تقویت کنیم یا‬ ‫ای��ن حس را القا کنیم که دیگ��ران از ما جلوترند و مرغ‬ ‫همسایه همیشه غاز است! بلکه هدف از این مقایسه این‬ ‫ک بار دیگر تامل کنیم چرا چین یک میلیارد و‬ ‫بود که ی ‬ ‫‪ 350‬میلیون نفری‪ ،‬دو س��ال پیش المپیک پکن را با ان‬ ‫وسعت‪ ،‬امسال اکسپوی شانگهای را با سرمایه ای افزون‬ ‫از المپیک و س��ال دیگر هم بازی های اسیایی گوانگجو‬ ‫را برگزار می کند؟ احتماال برای همین منظوری که تقریبا‬ ‫به ان دس��ت یافته اند‪ -1 :‬تبدیل شدن به یک ابرقدرت‬ ‫اقتصادی که اقتصاد و تجارت دنیا را به خود وابسته کرده‬ ‫است‪ -2 .‬حضور جدی در بسیاری از معادالت جهانی‪.‬‬ ‫یا اینکه کشور کره که از نظر جغرافیای سیاسی‪ ،‬کشوری‬ ‫با یک قرن س��ابقه ‪ -‬از زمان اس��تقالل – هم محسوب‬ ‫نمی ش��ود‪ ،‬چرا در عرصه س��ینما و سریال سازی «موج‬ ‫ک��ره ای» به راه می اندازد و برای کوچک ترین امکان ایجاد‬ ‫سمپاتی در دنیا هم به نفع خود ارزش قائل است و از ان‬ ‫نمی گذرد؟ قطعا به همین منظوری که تقریبا به ان دست‬ ‫یافته اند‪ -1 :‬افزایش نقش افرینی در عرصه اقتصادی جهان‬ ‫به عنوان یک کشور فاقد سرمایه های عظیم خدادادی و با‬ ‫اس��تفاده از صنایع موجود و در نتیجه افزایش رفاه برای‬ ‫‪ 50‬میلیون نفری که در مس��احتی کمت��ر از یکصدهزار‬ ‫کیلومتر مربع زندگی می کنند‪ -2 .‬ش��کل دادن به هویتی‬ ‫مستقل برای عموم نسبت به جامعه ای که همیشه در تاریخ‬ ‫خود زیر سایه امپراتوری چین قرار داشته و قابل پذیرش‬ ‫کردن ان برای جهانیان به عنوان وجودی مستقل‪.‬‬ ‫حال اگر ما به عنوان کش��وری دارای پیش��ینه متمدنانه و‬ ‫برخوردار از س��رمایه های عظیم خدادادی‪ ،‬با بودجه های‬ ‫قابل توجهی که در همین سه دهه گذشته برای فعالیت های‬ ‫فرهنگی داخلی و بین المللی م��ان بر مبنای هویت ملی‪،‬‬ ‫اسالمی و انقالبی مان اختصاص یافته و صرف شده است‪،‬‬ ‫نتوانسته ایم به حد مطلوبی که انتظار می رفته به موفقیت‬ ‫دست بابیم‪ ،‬علت چه بوده است؟!‬ ‫ساده اما تلخ‬ ‫یکی از س��اده ترین پاسخ هایی که به چنین پرسش تقریبا‬ ‫همیشگی می توان داد‪ ،‬نبود یک برنامه مدون بلند مدت با‬ ‫اهداف و لوازم از پیش تعیین شده‪ ،‬برای نیل به دستاوردها‬ ‫و موفقیت های عملی است‪ .‬تقریبا طبیعی شده است که‬ ‫خیل��ی از مقوله های ما از جمله ح��وزه فرهنگ با تغییر‬ ‫دولت ها و حتی مدیریت های جزء‪ ،‬درگیر سلیقه نگری ها‬ ‫ش��ده‪ ،‬به رفتارهای روزم��ره و باری به هرجهت و بعضا‬ ‫با نوعی نگاه کوته بینان ه برسد که این موتور محرکه را به‬ ‫هیچ وجه به پیش نمی برد‪ .‬این شرایط شاید در سال های‬ ‫نخس��تین پس از پیروزی انقالب و دوره جنگ تحمیلی‬ ‫پذیرفته بود که اتفاقا می توان با نوعی زاویه دید‪ ،‬ان دوره را‬ ‫از این نظر بسیار پویا و بابرنامه تر هم دانست‪ ،‬اما حال بیش‬ ‫از ‪ 20‬سال از پایان جنگ می گذرد‪ .‬به راستی چه کرده ایم و‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫چه شده است؟دردناک تر انکه گاهی جوامعی چون ما از‬ ‫نبود برنامه هایی کالن در این زمینه ها یا نااگاهی نسبت به‬ ‫اهمیت وجودشان رنج می برند‪ ،‬گاهی از بودن و اجرایی‬ ‫نشدن انها‪ .‬هم اکنون چند سالی می شود که قرار است نقشه‬ ‫جامع علمی کشور تهیه شود‪ ،‬اما سند چشم انداز ‪ 20‬ساله‬ ‫هم که ازسوی جمعی از نخبگان دانشگاهی و اجرایی ما‬ ‫تدوین شده و به تاکید عالی ترین مقامات نیز رسیده است‪،‬‬ ‫عمال با بی توجهی در اجرا مواجه است‪ .‬بدتر از همه اینکه‬ ‫دوره برنامه توسعه پنج ساله چهارم پایان یافته‪ ،‬اما فارغ از‬ ‫بحث ارزیابی انطباق ها و انحراف ها در مرحله عمل‪ ،‬چون‬ ‫هنوز برنامه پنجم به تصویب نرسیده است‪ ،‬برنامه چهارم‬ ‫را تا اطالع ثانوی تمدید کرده ایم‪ .‬این اگر نه یعنی بی تفاوتی‬ ‫مطلق‪ ،‬پس چه معنای دیگری می توان از ان استنباط کرد؟‬ ‫با این مقدمه به نسبت طوالنی‪ ،‬حال حق داریم بپرسیم که‬ ‫ایا حاصل مدیریت فرهنگی جامعه با گذشت بیش از سه‬ ‫دهه وجود ریشه دار نهادهایی چون شورای عالی انقالب‬ ‫فرهنگی‪ ،‬وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی‪ ،‬سازمان تبلیغات‬ ‫اسالمی‪ ،‬سازمان فرهنگ و ارتباطات اسالمی و‪ ...‬باید این‬ ‫باشد که هم اکنون هست؟‬ ‫حکایت در دروازه و سوراخ سوزن‬ ‫به راستی گمش��ده های خود را در کجا باید جست وجو‬ ‫ی رواست که مدیران‬ ‫کنیم؟ ایا بر تئوری انقالب اس�لام ‬ ‫فرهنگی ما گاه مصداق از در دروازه داخل نرفتن باش��ند‬ ‫و گاهی مصداق گذر کردن از س��وراخ سوزن؟ به راستی‬ ‫کشور ما با عمر حاال نزدیک به ‪32‬ساله نظامش باید شاهد‬ ‫این همهنوساندرحوزهتصمیم گیریعرصهفرهنگ باشد‪،‬‬ ‫که نوسان یعنی بی برنامگی و نداشتن هدف مشخص برای‬ ‫دستیابی!‬ ‫ای��ا این واقعی��ت دارد که برخ��ی از تصمیم گیری ها در‬ ‫حوزه ای جز حوزه فرهنگ و هنر که با دخالت جایگاه های‬ ‫کال ن مرتبه صورت می گیرد‪ ،‬تنها براساس شرایط سیاسی‬ ‫موجود است؟ ایا واقعا برخی از تصمیم گیری ها در چند‬ ‫ماه گذش��ته‪ ،‬تنها برای شکستن فضا و روحیات حاصل‬ ‫از اتفاقات پس از انتخابات خردادماه گذش��ته در جامعه‬ ‫فرهنگی و هنری کشور صورت می گیرد؟‬ ‫حمایت چند ‪ 10‬میلیون تومانی سازمان میراث فرهنگی‪،‬‬ ‫صنایع دستی و گردشگری از نمایشگاه عکس های یک‬ ‫هنرپیش��ه سینما‪ ،‬قطعا در شکل مجزای خود‪ ،‬حمایت‬ ‫از هنر اس��ت و ش��اید هم قابل تقدیر‪ ،‬اما با وضعیت‬ ‫ناخوشایند هنرمندان کهن ریشه و کمیاب صنایع دستی‬ ‫چه کنیم؟‬ ‫ه��ر فردی حق دارد ک��ه – حتی در صورت مبتال نبودن‬ ‫به یک بیماری سخت هم ‪ -‬روزگاری از غربت به وطن‬ ‫خود بازگردد و حتی س��عی در جس��ت وجوی فضایی‬ ‫جدید ب��رای خالءهای اقتصادی خوی��ش بیابد‪ .‬اما اگر‬ ‫واقعا – طبق خبرهای منتشرشده و البته تکذیب نشده‬ ‫– قرار اس��ت خواننده لس انجلسی در تهران کنسرت‬ ‫اجرا و البوم موسیقی به بازار عرضه کند‪ ،‬پس حساب‬ ‫ان همه گروه های جوان و بااستعداد که تحت شرایطی‬ ‫به فعالیت های زیرزمینی روی اوردند‪ ،‬چه می ش��ود؟‬ ‫زمانی ن�� ه اصال دور‪ ،‬رس��انه هایمان را تحت فش��ار‬ ‫قرار می دادیم که در بررس��ی س��یر تاریخی برخی از‬ ‫مجموعه ه��ای فرهنگی ‪-‬هنری‪ ،‬از ذکر نام فامیل دیبا‬ ‫پرهیز کنند‪ ،‬حاال خانواده دیبا در تهران نمایشگاه نقاشی‬ ‫ی ترتیب می دهد و البته تعداد‬ ‫برپا می کند‪ ،‬جایزه معمار ‬ ‫قابل توجهی از هنرمندان نس��ل حوزه هنر و اندیشه‬ ‫ی دیروز‪ ،‬چند سالی می شود که رحل اقامت در‬ ‫اسالم ‬ ‫اروپا را برگزیده اند‪.‬‬ ‫البته این رفتارهای س��لیقه ای‪ ،‬به دوره ای و دولتی‬ ‫خاص محدود نمی ش��ود‪ ،‬که این قلم معتقد است‬ ‫در مواردی چون ممیزی‪ ،‬نمایشگاه کتاب و بسیاری‬ ‫دیگر از مس��ائل موج��ود در عرصه فرهنگ و هنر‪،‬‬ ‫هم اکنون هم با همان دس��ت مش��کالتی مواجهیم‬ ‫که در دوران اصالحات و س��ازندگی مواجه بودیم‪.‬‬ ‫همان زمان که در دولت اصالحات‪ ،‬اثار ادبی مطرح‬ ‫ما برای انتش��ار با مش��کالت جالبی مواجه بودند‪،‬‬ ‫کتاب «دو خاط��ره از زندان» یا «در مهمانی حاجی‬ ‫اقا» منتشر می شد‪ .‬همین حاال هم که «ذوب شد ه» ی‬ ‫عباس معروف��ی فرصت انتش��ار می یابد‪« ،‬نفحات‬ ‫نف��ت» رضا امیرخانی به ش��رط ح��ذف کامل یک‬ ‫فصل و پذیرش مس��ئولیت انتش��ار کتاب از سوی‬ ‫نویس��نده – با امضا! ‪ -‬منتشر می شود‪ .‬یا درحالیکه‬ ‫همچنان اثار ادبی ش��اعران و نویسندگان سرشناس‬ ‫ما از نمایشگاه کتاب جمع اوری می شود‪ ،‬در همایش‬ ‫اقتصادی ایران و برزیل که در حاشیه نشست سیاسی‬ ‫‪ G15‬در ته��ران برگزار می ش��ود‪ ،‬فیلمی با موضوع‬ ‫معرفی دو کشور در مرکز همایش های صدا و سیما‬ ‫به نمایش درمی اید که در بخش معرفی مشاهیر دو‬ ‫کشور‪ ،‬در برابر پائولو کوئیلوی برزیلی‪ ،‬از ایران هم‬ ‫مرحوم احمد شاملو به عنوان چهره شاخص معرفی‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫حرف اخر‬ ‫قطعا این نوش��تار بر ان نبوده که حقوق فردی افراد را‬ ‫تحت الش��عاع قرار داده‪ ،‬اساسا درباره انها قضاوتی به‬ ‫خرج داده یا خدمات فرهنگی احتمالی شان را نادیده‬ ‫ن بود که با هم فکر‬ ‫بگیرد‪ ،‬بلکه منظور از این مباحث ای ‬ ‫کنیم‪ ،‬رفتار کلی ما در عرصه فرهنگ و هنر‪ ،‬براساس‬ ‫کدام برنامه مدون بلندمدت و رو به سوی کدام اهداف‬ ‫متعالی نگر برای هر چه باش��کوه تر شدن روزگار این‬ ‫دیار‪ ،‬شکل گرفته و به پیش می رود؟‬ ‫‪75‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫در ناگهان هستی‬ ‫ابراهیم اسماعیلی اراضی‬ ‫قبال هم جایی نوش��ته ام ک��ه برای یک مخاطب‬ ‫عالقه مند به شعر‪ ،‬شاید هیچ اتفاقی شیرین تر از‬ ‫این نباشد که جایی که اصال انتظار ندارد با شعر‬ ‫یا شعری که مدت ها دنبالش بوده مواجه شود و‬ ‫البته این مواجهه می تواند دو شکل داشته باشد؛‬ ‫در ش��کل اول‪ ،‬مخاطب‪ ،‬ش��اعر را می شناسد و‬ ‫در شکل دیگر‪ ،‬نه! چگونه نمی شناسد و دنبالش‬ ‫ب��وده؟ این طور که در ناگهان نامنتظر‪ ،‬صفحه ای‬ ‫را باز می کند یا صدایی را می ش��نود و ش��عری‬ ‫می یابد که شعرش می داند‪.‬‬ ‫«درامدی بر چهارچوب» امیرحس��ین نیکزاد از‬ ‫پشت فیلتر انصاف و اگاهی نسبی هر مخاطبی‬ ‫می تواند بسیار شوق برانگیز باشد چراکه از وجوه‬ ‫گوناگون‪ ،‬نویددار فردایی با شعرهایی دلچسب‬ ‫است‪ .‬اما اگر بخواهم به مهم ترین دالیل شوق و‬ ‫شگفتی ام از اشنایی با متن نیکزاد اشاره کنم باید‬ ‫در یک کلمه به ناگهانی بودن او در هس��تی اش‬ ‫بپ��ردازم‪ .‬وقتی در جوانب مختلف وضعیت این‬ ‫شاعر بیشتر غزلسرای ‪21‬ساله تهرانی ایرانی در‬ ‫سال‪ 1389‬می نگرم‪ ،‬به این نتیجه می رسم که او‬ ‫برای بودنش در چنین وضعیتی تالش بس��یاری‬ ‫ک��رده تا توانس��ته اینجا باش��د‪ .‬او را تا به حال‬ ‫ندیده ام ولی اندکی تجربه‪ ،‬کافی است تا بتوانی‬ ‫از متن یک شاعر‪ ،‬داشته هایش را بدانی‪.‬‬ ‫نیکزاد بی ش��ک خ��وب خوان��ده و بهتر بگویم‬ ‫خ��وب مطالعه ک��رده؛ خوب خواندن��ش را از‬ ‫س��اخت جاندار اثارش می توان فهمید و خوب‬ ‫مطالعه کردنش را از انچه در این ساخت‪ ،‬فرود‬ ‫امده اس��ت‪ .‬در اثار او بیان و موس��یقی به حد‬ ‫بلوغ رس��یده و این افراختگی در ساخت یعنی‬ ‫اینکه ش��اعر ما در زبان زیس��ته است؛ تجربه ای‬ ‫که کمتر کس��انی در سن او و در شهر و دیار او‬ ‫از س��ر گذرانده اند‪ .‬در ای��ن زاویه فقط می توان‬ ‫ب��ه نیک��زاد‪ ،‬همین قدر توصیه ک��رد که مواظب‬ ‫خودش��یرینی های وزن باشد و نگذارد نحو‪ ،‬در‬ ‫همان اندک موارد هم قربانی افاعیل شود‪.‬‬ ‫اما درباره ماهیت شعر نیکزاد حرفی ندارم چراکه‬ ‫فکر می کنم خوب می داند دارد چه می کند‪ .‬با او‬ ‫می توانیم منتظر ناگهانی در هستی امروزین شعر‬ ‫پارسی باشیم‪ ،‬اگر‪ ...‬امیدوارم بداند‪.‬‬ ‫‪76‬‬ ‫به بهانه نخستین دفتر شعر امیرحسین نیکزاد‬ ‫مریم جعفری اذرمانی‬ ‫ساعتی که فقط وقت‬ ‫را نشان می دهد‬ ‫در س��ال های اخیر‪ ،‬ش��اهد این بوده ایم که دو شیوه از‬ ‫دو گروه از شاعران‪ ،‬اسیب هایی را بر غزل امروز وارد‬ ‫کرده اس��ت؛ گ��روه اول را که به دلیل تبلیغات فراوان‪،‬‬ ‫خوانندگان بیشتری هم دارند شاعرانی تشکیل می دهند‬ ‫ک��ه با مضمون پردازی های تکراری (با نمونه هایی بهتر‬ ‫در ش��ع ر کهن) و به همان ش��یوه کهن ام��ا با زبانی که‬ ‫البت��ه ان چنان هم از زبان امروز دور نیس��ت س��لیقه‬ ‫مخاطبان را از حدی باالتر نمی برند (اینگونه ش��عرها‬ ‫حت��ی از ایرادهای مفهومی نیز مصون نیس��تند) و اما‬ ‫گ��روه دوم با به کارگیری انواع عالمت های نوش��تاری‬ ‫س��عی در القای چند معنایی بودن ش��عر خود دارند و‬ ‫می بینی��م که این گروه برای مهم جلوه دادن اثارش��ان‬ ‫ناچار به انواع بیانیه ها و توضیحات بی اساس و متناقض‬ ‫چنگ می زنند تا خود را ش��اعر امروز معرفی کنند در‬ ‫حالی که بسیار بیشتر از گروه اولی که ذکر شد‪ ،‬مخاطب‬ ‫را فریب می دهند و از شعر کهن ما فراروی نکرده اند و‬ ‫گاهی این شک را در خواننده جدی شعر ایجاد می کنند‬ ‫که ش��اید اینان حتی ش��اعرانی مثل حافظ و سعدی و‬ ‫مولوی و‪ ...‬را نخوانده اند‪ .‬اما خوانند گان جدی ش��عر‪،‬‬ ‫دیگر حساسیت هایی را که به ظاهر شعر مربوط است‬ ‫ندارند چنانکه می بینیم در جست وجوی دریافت های‬ ‫ش��اعر از جهان هس��تند و تمام ارایه ه��ا و روش های‬ ‫مختلفی که شعر را به وجود می اورند در مراحل بعدی‬ ‫خواست این نوع خوانندگان قرار می گیرد‪.‬‬ ‫امیرحسین نیکزاد شاعری است که هم از ابزار این دو‬ ‫گ��روه بهره دارد و هم به خاطر بعضی ش��عرهایش در‬ ‫هیچ یک از انها به طور مطلق قرار نمی گیرد‪ .‬در گریز از‬ ‫این دو گروه‪ ،‬این مساله پیش می اید که شاعر در بعضی‬ ‫شعرهایش بیش از حد منطقی می نماید تا حسی‪ ،‬چنان‬ ‫که نام اولین کتابش «درامدی بر چهارچوب» است اما‬ ‫همین قرینه‪ ،‬دست کم نشان می دهد که شاعر با خودش‬ ‫صادق است‪ .‬همچنین می توان در شعرهای او تفسیرهای‬ ‫فلسفی و منطقی بسیاری را دید‪ .‬ابتدا با نگاهی کلی به‬ ‫ش��عرهای او و بعد به بعضی از رویکردهای این شاعر‬ ‫به ش��عر و نگاهش به درون و بیرون انس��ان و جهان‬ ‫رویارو می پردازیم‪.‬‬ ‫نیکزاد‪ ،‬در هس��تی ش��اعرانه اش تجربه های متفاوتی‬ ‫داشته است‪:‬‬ ‫ش��عرهایی که توجه شاعر را به شعر پیشینیان ما نشان‬ ‫می دهد‪:‬‬ ‫جسمی ست بی نشان که در او جان هیچ‬ ‫جانی که نیست سلسله جنبان هیچ‪( ...‬ص‪)33‬‬ ‫او حتی به وزن شعر توجهی منحصربه فرد دارد‪:‬‬ ‫عقربه به عقربه به عقربه زمان‪ ،‬ثانیه به ثانیه اگر بگذرد‪،‬‬ ‫س��ایه ای اگر شب مشوش مرا بدرقه کند که ز سحر‬ ‫بگذرد‪( ...‬ص‪)27‬‬ ‫عل مفتَ ُ‬ ‫عل مفتَ ُ‬ ‫وزن ه��ر نیم مصرع «مفتَ ُ‬ ‫عل َفع» اس��ت‬ ‫(یک هجای بلند‪ ،‬س��ه هجای کوتاه و‪ )...‬که خوانشی‬ ‫غری��ب ام��ا روان دارد‪ .‬در چند مورد ه��م با توجه به‬ ‫اختی��ارات وزنی دو هجای کوت��اه‪ ،‬به یک هجای بلند‬ ‫تبدیل می شود‪.‬‬ ‫شعرهایی که خود کلمه برجستگی بیشتری دارد‪:‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫شعر‬ ‫واقع شعر او‪ ،‬در بیشتر موارد‪ ،‬حاصل فقط ساختن یک‬ ‫که حرف اول عروسی و عزاست عین هم‬ ‫اثر نیست‪ ،‬بلکه دیدگاهی است که نسبت به جهان دارد؛‬ ‫گل است در گلوله ها و رنگ در شرنگ ها‪( ...‬ص‪)45‬‬ ‫یعنی حرف هایی که می خواهد به شکل شعر بگوید‪ .‬به‬ ‫عین که حرف اول عروس��ی و عزاس��ت و گل که در‬ ‫همین دلیل است که بعضی شعرهای او حمایت کننده‬ ‫کلم��ه گلوله و رنگ که در کلمه ش��رنگ وجود دارد‪.‬‬ ‫مفهوم های یکدیگرند‪ .‬برای تش��ریح این بحث به دو‬ ‫البته بدون در نظر گرفتن این دقت نیز شعر مفهوم خود‬ ‫نمونه اشاره می کنیم‪:‬‬ ‫را دارد‪.‬‬ ‫‪ -1‬در شعرهای نیکزاد (بدون انکه درصدد تایید یا رد‬ ‫ش��عرهایی که حاصل تمرین شاعر هستند؛ تمرینی که‬ ‫یک باور در ش��اعر باشیم) کلمه «سر» تداعی گر «مرد»‬ ‫در ذهن او مداوم اتفاق می افتد و حاصل ان‪ ،‬شعرهایی‬ ‫است یعنی «مرد» است که فکر می کند وقتی می گوید‪:‬‬ ‫می شود که شاعر در انها بیشتر راوی یک ذهنیت است‬ ‫چهار پیر که سر روی دوش هم دارند‬ ‫و در واقع ش��عر به او تلقین نمی شود‪ ،‬بلکه اوست که‬ ‫چهار پیر که حاال چهار دیوارند‪( ...‬ص‪)11‬‬ ‫شعر را در روایتی که به تدریج می سازد‪ ،‬پیش می برد‪.‬‬ ‫ن رو‬ ‫پی��ر‪ ،‬پیرمرد را تداعی می کند ن��ه زن پیر را؛ از ای ‬ ‫از جمله‪:‬‬ ‫دیوارها مرد هس��تند و س��قف این چهار دیوار‪ ،‬س��ر‬ ‫پیچید توی کوچه و تنهایی‪ ،‬از اجتماع بی همه کس‬ ‫انهاست که روی دوش هم گذاشته اند اما در شعر دیگر‬ ‫برگشت‬ ‫می گوید‪:‬‬ ‫اهسته رفت تا دم در‬ ‫‪ ...‬دیوارها چهار زن بی سر‪( ...‬ص‪)50‬‬ ‫ «این جاست؟»‬‫وقت��ی دیوارها‪ ،‬س��قف یعنی همان س��ر را ندارند زن‬ ‫یک لحظه مکث کرد سپس برگشت‪...‬‬ ‫هستند‪.‬‬ ‫پ��س در پی چه بود؟ نمی دانس��ت ش��اید زنی که‬ ‫در ش��عری دیگر‪ ،‬این برداشت را به طور یک جا تایید‬ ‫منتظرش باشد‬ ‫می کند‪:‬‬ ‫در کوچه رفت و برق نزد چش��می از پش��ت هیچ‬ ‫هر سری جدا از تن از طنابی اویزان‬ ‫پنجره‪ ،‬پس برگشت‬ ‫هر تنی جدا از سر بر صلیب شیطان ها (ص‪)53‬‬ ‫در اب ج��وی عکس خودش را دید از کی درخت‬ ‫زن تنی است که سر ندارد و بر صلیب شیطان هاست که‬ ‫بود؟ به خود لرزید‬ ‫داستان تعریف شده زن و شیطان را بازنویسی می کند و‬ ‫هر برگ‪ ،‬تیغه ای شد و خود را زد هر شاخه با جنون‬ ‫در تضاد با ان‪ ،‬سر جدا از تن‪ ،‬مرد تلقی می شود که به‬ ‫هرس برگشت‬ ‫دلیل همان اندیشه به دار اویخته شده است‪.‬‬ ‫الی دو میله داشت جلو می رفت پرهاش رنده می شد‬ ‫‪ -2‬شاعر در بعضی شعرها گرفتار سردرگمی در توجیه‬ ‫و رد می شد‬ ‫رفتارهای انسانی خود اس��ت؛ همان کاری که انسان‬ ‫یک ان به بال هاش نگاه انداخت تف کرد بر زمین به‬ ‫امروز انجام می دهد‪ .‬این تکنولوژی اس��ت که اگرچه‬ ‫قفس برگشت (صص‪70‬و‪)71‬‬ ‫زاییده تحرک و کار بسیار انسان است(که بیشتر هم از‬ ‫اگر بپذیریم که شعر‪ ،‬زاییده تناقض است به این معنی‬ ‫فعالیت مغزی اوس��ت) از یک سو باعث تحرک کمتر‬ ‫که به خاطر روح باریک بین شاعر‪ ،‬تعارض ها در او اثر‬ ‫انسان اس��ت اما چون انسان خود افرینشگر ان است‬ ‫عمیقی می گذارد و س��عی می کند این تعارض ها را با‬ ‫بر اس��اس غروری که دارد نمی خواهد افریده اش را‬ ‫ش��عر ـ که سراسر تناسب اس��ت ـ جبران و بیان کند‪،‬‬ ‫توجیه ایستایی خودش بداند و از این رو توجیه های‬ ‫باید گفت این تعارض ها در نیکزاد‪ ،‬تعارض س��نت و‬ ‫دیگری می اورد‪:‬‬ ‫مدرنیته به مفهوم عام ان است‪:‬‬ ‫ «قفل است در؟ ‪ ...‬نه! نیست‪ »...‬نمی دانی دور اتاق‬‫با کمان و با مشعل در پی ام نگهبان ها‬ ‫یک سره می چرخی‬ ‫می دوم که بُگریزم از حصار زندان ها (ص‪)52‬‬ ‫هرگز به دست گیره نبردی دست‪ ،‬ا ز ترس این که قفل‬ ‫کسانی که او را به فرار واداشته اند کمان و مشعل در دست‬ ‫نباشد در(ص‪)51‬‬ ‫دارند که ابزارهای دنیای کهن هستند و در واقع او از سنت‬ ‫ش��اعر به دستگیره دس��ت نمی برد نه از این رو که در‬ ‫گریزان است اما در شعر‪:‬‬ ‫پی فرار اس��ت بلکه می ترسد‬ ‫می دوم بی دلیل و بی مقصد بین‬ ‫در قفل نباشد و بتواند فرار کند‬ ‫دیوارها و ادم ها‬ ‫ش��اعر در بعض��ی ش��عرها اما با قفل نب��ودن در می تواند‬ ‫می رود سوی سرزمینی دور بر‬ ‫گرفتار س��ردرگمی در توجیه بهانه ای برای فرارنکردن داشته‬ ‫فراز چراغ های خطر (ص‪)62‬‬ ‫باشد زیرا ش��اعر نمی خواهد‬ ‫از مدرنیت��ه ش��کایت دارد و‬ ‫درصدد یافتن چاره ای برای ان رفتارهای انسانی خود است؛ فرار کند و این مفهوم به نوعی‬ ‫است و این تعارض در شعر زیر همان کاری که انس��ان امروز فرا روی از ادبیات کهن ماست‬ ‫انجام می دهد‬ ‫چنان که در بیت اخر یک شعر‬ ‫خود را بیشتر نشان می دهد‪:‬‬ ‫دیگر می گوید‪:‬‬ ‫تلویزیون؛ که داشت روباهی‬ ‫کس��ی در می زند در می زند‬ ‫می جوید استخوان پایش را‬ ‫خود را به کر بودن (ص‪)56‬‬ ‫ناگهان خون به دوربین پاشید‬ ‫هم��ان مفهوم قبل��ی تکرار‬ ‫‪ ...‬و سیاهی گرفت جایش را‍‬ ‫می ش��ود؛ در خودش را به کر‬ ‫برق رفته ست‪ ،‬ش��مع روشن‬ ‫بودن می زند که کس��ی بازش نکند؛ یعنی رها نش��ود‪.‬‬ ‫کن نذر کن مرده باشد ان روباه‬ ‫ش��اعر از ازادی گریزان اس��ت زی��را ازادی را انتهای‬ ‫زجر از این بیش��تر؟ که صدها چش��م دوره کردند‬ ‫زیس��تن می داند و نمی خواهد که ان را به دست خود‬ ‫انزوایش را‪( ...‬ص‪)80‬‬ ‫تمام کند‪:‬‬ ‫ش��اعر‪ ،‬تلویزیون را باعث زج��ر روباه می داند و برای‬ ‫اگرچه محو شدی در تداوم کلمات‬ ‫درمان ان‪ ،‬از ش��مع روش��ن کردن که نمودی از دنیای‬ ‫به نیمه پر لیوان نگاه کن‪ ،‬سقراط! (ص‪)12‬‬ ‫س��نت است چاره می خواهد؛ چاره ای که در اینجا جز‬ ‫س��قراط امروز که ش��اعر اس��ت و در تکرار و ازدحام‬ ‫مردن نخواهد بود‪.‬‬ ‫کلمات محو ش��ده‪ ،‬مجبور است به نیمه پر لیوان نگاه‬ ‫ش��عرهای نیکزاد حاص��ل تجربه ه��ای ملموس خود‬ ‫کند‪ ،‬در حالی که همین نیمه پر است که او را به نابودی‬ ‫اوست و از این رو می توان هم سویی مفاهیم را در انها‬ ‫کشانده است؛ نیمه پری که هم حاصل دسترنج انسان‬ ‫دید‪ ،‬بی انکه یکدیگر را نفی کرده باش��ند زیرا ش��اعر‪،‬‬ ‫است و هم گرفتاری اوست‪.‬‬ ‫باورهایی دارد که در شعرش نمود پیدا کرده است‪ .‬در‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫شعرهایی از‬ ‫امیرحسین نیکزاد‬ ‫مجسمه ست‪ ،‬ولی پلک می زند‪ ،‬نگران است‬ ‫از اینکه پای ه سیمانی اش کجای جهان است‬ ‫کجای این کره خاک بر سر است‪ ،‬که هرجا‬ ‫سکوت می شکند‪ ،‬باز کیست مرثیه خوان است؟‬ ‫نگو؛ که بوی تعفن گرفته است نسیمی‬ ‫که از دهان جسدهای باد کرده وزان است‬ ‫مجسمه ست‪ ،‬ولی هرچه هست قلب که دارد‬ ‫که اعتراف کند این جسد هنوز جوان است‬ ‫همین دو چشم برایش بس است تا بهراسد‬ ‫دو راهرو که در ان کفش های مرگ دوان است‬ ‫و گردنی که چه بهتر که عاجز است بچرخد‬ ‫به سوی منظره پشت سر که بدتر از ان است‬ ‫که ذهن ساده اش از ظلم قادر است بفهمد‪:‬‬ ‫از ان عذاب که در خنده شکنجه گران است‬ ‫‪ ...‬و کاش پنجه به چشمش بیفکنند کالغان‬ ‫که رد ناخنشان روی صورت همگان است‬ ‫تلویزیون؛ که داشت روباهی می جوید استخوا ِن پایش را‬ ‫ناگهان خون به دوربین پاشید ‪ . . .‬و سیاهی گرفت جایش ر‍ا‬ ‫برق رفته ست‪ ،‬شمع روشن کن نذر کن مرده باشد ان روباه‬ ‫زجر از این بیشتر؟ که صدها چشم دوره کردند انزوایش را‬ ‫نکند این سیاهی از شب نیست همه جا رد پای روباه است‬ ‫شمع از زیر صورتت که گذشت دیدم ان لحظه چشم هایش را‬ ‫استخوان در گلوی من مانده ست و تو خود را در انزوا خوردی‬ ‫عشق‪ ،‬تعلیقِ دام و روباه است خوب بازی کن این نمایش را‬ ‫ِ‬ ‫زنگ در؛ کیست؟ شاید ان روباه با سه پا امده ست خانه تو‬ ‫گوشم از خنده هات پر شده است می شود کم کنی صدایش را؟‬ ‫یک گوشه اش بایست قدم بردار‬ ‫ِ‬ ‫طرف دیگر‬ ‫ « یک‪ ...‬دو‪ ...‬سه‪ »...‬می رسی‬‫دیوارِ ر و ب ه روت چه نزدیک است‬ ‫در باز نیست تا بپری با سر‬ ‫تلفیقی از سیاهی و خاموشی‬ ‫دنیای ِ‬ ‫پشت پنجره تاریک است‬ ‫با ناخنت بکش به تنِ دیوار‬ ‫یک پنجره به منظره ای بهتر‬ ‫ِ‬ ‫وسط سقفش‬ ‫اویخته ست از‬ ‫مثل سری بریده چراغی زرد‬ ‫دور و برت نشسته به خون خواهی‬ ‫دیوارها‪ :‬چهار ز ِن بی سر‬ ‫ «قفل است در؟ ‪ ...‬نه! نیست‪ »...‬نمی دانی‬‫دور اتاق یک سره می چرخی‬ ‫هرگز به دست گیره نبردی دست‬ ‫ا ز ِ‬ ‫ترس اینکه قفل نباشد در‬ ‫عقربه به عقربه به عقربه زمان‪ ،‬ثانیه به ثانیه اگر بگذرد؛‬ ‫سایه ای اگر شب مشوش مرا بدرقه کند که ز سحر بگذرد‪.‬‬ ‫س��هم تو همین دل شکسته و تهی س��ت ان هم اگر از دم‬ ‫عدم بگذری‬ ‫خنجر هراس بر حنجره ی تو پایت اگر از خط خطر بگذرد‬ ‫ش��ب ش��ده ببین همه ش��بیه به هم اند‪ :‬خیره شده اند از‬ ‫پنجره به هم‬ ‫ش��ب شده ببین همه ش��بیه به هم ایم‪ :‬هیچ کس نیست از‬ ‫در بگذرد‬ ‫گرچه به هزار س��ر امده‪ ،‬یکی س��ت‪ ،‬مقصد مسیرها گم‬ ‫شدن ماست‬ ‫یا نگذر از خویش و گام نگذار‪ ،‬یا که بگذار و بگذر‪ . . .‬بگذرد؛‬ ‫عقربه به عقربه به عقربه زمان ثانیه به ثانیه اگر بگذرد‬ ‫سایه ای اگر شب مشوش مرا بدرقه کند که ز سحر بگذرد‬ ‫‪77‬‬ ‫ارزیابی شتابزده‬ ‫قدمگاه‬ ‫قدمگاه‬ ‫انکه خود را به خواب می زند‬ ‫هرگز بیدار نمی شود‬ ‫این سخنان به معنای دفاع تام و تمام از امیرخانی و «نفحات نفت» نیست‪ .‬برسر این کتاب چند و چون‬ ‫بسیار دارم که انشاء اهلل یا ان را قلمی خواهم کرد یا در گفت وگویی مطبوعاتی با رضا امیرخانی انها را‬ ‫طرح خواهم کرد‪ .‬فقط می خواهم بگویم باید سخنان متفاوت را شنید که فرجام انان که نشنیدند‪ ،‬همواره‬ ‫فرجام تلخی بوده است‬ ‫سیدعبدالجواد موسوی‬ ‫‪ -1‬ای��ن روزها درباره گس��ترش و نفوذ ش��بکه های‬ ‫ماه��واره ای فارس��ی زبان و به ویژه ش��بکه عقب مانده‬ ‫فارس��ی وان بس��یار می خوانی��م و می ش��نویم‪ .‬اینکه‬ ‫منتقدان چه می گویند چندان مهم نیست‪ ،‬نه اینکه اصال‬ ‫مهم نیست‪ ،‬فعال موضوع بحث ما نیست‪.‬‬ ‫موضوع مهم تر این اس��ت که همه رودربایس��تی را‬ ‫کنار گذاشته اند و حاضر شده اند درباره این موضوع‬ ‫صحب��ت کنند‪ .‬یک��ی از عادات دیری��ن و غیر قابل‬ ‫خدشه ما نادیده گرفتن بسیاری از چیزهاست‪ .‬منکر‬ ‫هرگون��ه فاجعه می ش��ویم تا انک��ه فاجعه همچون‬ ‫اواری بر س��ر ما فرود بیاید و تازه بعد از ان هم به‬ ‫ج��ای انکه غفلت خودمان را مس��بب حادثه بدانیم‬ ‫دنب��ال هزار عام��ل خارجی می گردیم ت��ا خودمان‬ ‫همچنان در پیش��گاه وجدانمان پاک و طیب و طاهر‬ ‫باقی بمانیم‪ .‬سخن گفتن از نفوذ و خطر شبکه عقب‬ ‫مانده فارس��ی وان یعنی‪:‬‬ ‫الف ‪ -‬چنین ش��بکه ای وج��ود دارد و این برای ما که‬ ‫‪78‬‬ ‫همواره س��عی می کنیم پرده ای بر سرصد عیب نهان و‬ ‫اشکار بپوشانیم توفیق بزرگی محسوب می شود‪.‬‬ ‫ب ‪ -‬م��ردم ما عالوه بر کارهای روزمره ش��بکه های‬ ‫ماهواره ای هم تماش��ا می کنند‪ ،‬پ��س مردم ما نیازهای‬ ‫دیگری هم ع�لاوه بر انچه ما فک��ر می کنیم دارند و‬ ‫اگر ما عاقل باش��یم باید برای رفع نیازهایشان چاره ای‬ ‫بیندیشیم‪.‬‬ ‫ج ‪ -‬احس��اس خطر در مقابل فارس��ی وان یعنی اینکه‬ ‫س��ازمان عریض و طویلی به نام صداوسیما نتوانسته‬ ‫اس��ت اوقات ش��ریف مل��ت ایران را به نحو احس��ن‬ ‫پر کن��د‪ .‬به عبارتی دیگر انها ‪ -‬دش��منان یا اصال هر‬ ‫اس��می که دلتان می خواهد رویش��ان بگذارید ‪ -‬نقاط‬ ‫ضعف ما را شناسایی کرده اند و توانسته اند حمله ای را‬ ‫علیه ما تدارک ببینند‪ .‬قبول این نکته یعنی ما که از هر‬ ‫عیب و نقصی مبراییم ضعف هایی هم داریم‪.‬‬ ‫د ‪ -‬همین که بپذیریم ضعف هایی هم داریم نخستین‬ ‫و مهم ترین گام برای اصالح ان ضعف هاست‪ .‬انشاءاهلل‬ ‫که خیر است‪.‬‬ ‫‪ - 2‬غل��ط مصطلحی اس��ت که از فرط تک��رار ان را‬ ‫به عن��وان یک اصل بدیه��ی پذیرفته ای��م و ان اینکه‪:‬‬ ‫ادمی��زاد از تعریف و تمجید و چاپلوس��ی نس��بت به‬ ‫خودش خوش��ش می اید و نه از نقد وعیب جویی‪ .‬و‬ ‫از خاطر می بریم که ادمیزاد اگر حقیقتا ادمیزاد باشد و‬ ‫از حقیقت ادمی دور نیفتاده باش��د نباید چنین ویژگی‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫کافی است هر ادمی اندک بهره ای از خرد و معرفت‬ ‫داش��ته باش��د تا بفهمد انکه مدام در کار ستایش و‬ ‫چاپلوس��ی اس��ت جز انکه برغفلت مضاعف او از‬ ‫موقعیت��ی که در ان ق��رار گرفته اس��ت بیفزاید کار‬ ‫دیگ��ری نمی کند و چه بس��ا همی��ن غفلت موجب‬ ‫س��رنگونی و س��قوط او را فراهم اورد‪ .‬غفلت یک‬ ‫ش��خص از موقعیت حقیقی اش بدون ش��ک تبعات‬ ‫ب��دی را برای او رق��م خواهد زد‪ .‬ام��ا غفلت یک‬ ‫دولت از جایگاه حقیقی اش چه؟ البته از ان جایی که‬ ‫دولتمردان بیشتر از دیگر همنوعان خود به منافعشان‬ ‫می اندیشند کم تر دچار این غفلت می شوند تا جایی‬ ‫که دولتمردانی را می توان یافت که برای حفظ منافع‬ ‫فردی و جمعی ش��ان به منتقدانش��ان بیشتر اهمیت‬ ‫می دهن��د تا به بادمجان دور قاب چین های حرفه ای‪.‬‬ ‫اما حکایت به گونه ای دیگر اس��ت‪ .‬منتقد همیشه به‬ ‫چش��م مزدور و دشمن و در بهترین شرایط غافل و‬ ‫مغرض خوانده می ش��ود‪ .‬به همین دلیل کم تر کسی‬ ‫حاضر می ش��ود خود را در مع��رض چنین اتهاماتی‬ ‫قرار ده��د‪ .‬در نتیجه بازار س��تایش گری و مداحی‬ ‫گرم و پررونق اس��ت و از سخن حق نشان کم تری‬ ‫می ت��وانیاف��ت‪.‬‬ ‫اینها را گفتم تا برسم به رضا امیرخانی و نفحات نفتش‬ ‫که این روزها بازار خوبی هم پیدا کرده‪ .‬کتاب سرتاسر‬ ‫انتقاد اس��ت از س��اختار مدیریت نفتی در ایران‪ .‬تا به‬ ‫امروز هیچ یک از مدیران روی خوش��ی به این کتاب‬ ‫نشان نداده اند‪ .‬حتی ان دسته از مدیرانی که پیش تر از‬ ‫اینها به هم نش��ینی با رض��ا امیرخانی افتخار می کردند‬ ‫و او را از برکات انقالب اس�لامی می دانس��تند درباره‬ ‫این کتاب سکوت کرده اند‪ .‬انها نمی توانند این نکته را‬ ‫هضم کنند که چه طور نویسنده «سفرنامه سیستان» سر‬ ‫از اینجا دراورده است‪.‬‬ ‫انها نویس��نده را موجود خش��ک وبی روحی همچون‬ ‫خودشان فرض می کنند و گمان می کنند دفاع از شانی‬ ‫از ش��ئونات نظام یعنی زیرعلم همه اش��تباهات یک‬ ‫سیستم ایستادن و سینه زدن‪ .‬انها هنوز هم مثل بعضی‬ ‫از برادران دهه شصتی فکر می کنند انتقاد از فالن مدیر‬ ‫مدرسه یعنی انتقاد از مدیراموزش و پرورش ان منطقه‬ ‫و بع��د هم رئیس اموزش و پرورش ان ش��هر و بعد‬ ‫رئیس اموزش و پرورش استان و بعد وزیر اموزش و‬ ‫پرورش و بعد‪....‬‬ ‫اگر دولتمردان ما اندکی ‪ -‬فقط اندکی ‪ -‬می توانستند‬ ‫از غفلتی که اط��راف انها را فراگرفته فاصله بگیرند‬ ‫ب��ه ج��ای خری��د و توزیع گس��ترده ف�لان کتاب‬ ‫سراس��ر مداح��ی «نفحات نف��ت» را می خریدند و‬ ‫می خواندند‪.‬‬ ‫ب��دون ش��ک انها از زب��ان تلخ و گزن��ده و صریح‬ ‫امیرخانی ازرده خاطر خواهند شد اما کافی است یک‬ ‫لحظه انها را ب��ه تامل وادارد‪ .‬اینکه حاصل ان تامل‬ ‫چ��ه خواهد بود نمی دانم اما خوب می دانم که زمانه‬ ‫با انها که نمی خواهند چنین س��خنان مش��فقانه ای را‬ ‫بپذیرند تیغ در استین خواهد داشت‪ .‬این سخنان به‬ ‫معنای دفاع تام و تمام از امیرخانی و «نفحات نفت»‬ ‫نیست‪ .‬برس��ر این کتاب چند و چون بسیار دارم که‬ ‫انشاء اهلل یا ان را قلمی خواهم کرد یا در گفت وگویی‬ ‫مطبوعاتی با رضا امیرخانی انها را طرح خواهم کرد‪،‬‬ ‫فقط می خواهم بگویم باید س��خنان متفاوت را شنید‬ ‫که فرجام انان که نش��نیدند‪ ،‬هم��واره فرجام تلخی‬ ‫بودهاس��ت‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫پاورقی نویسی در ایران(‪)1‬‬ ‫از تواریخ ایام‬ ‫مدخل‪ :‬در ضرورت پرداختن‬ ‫به ادبیات عامه پسند‬ ‫حمیدرضا امیدی سرور‬ ‫پاورقی (و پاورقی نویس) در ادبیات داستانی ایران‪،‬‬ ‫حکم فیلمفارس��ی (و فیلمفارسی‪‎‬ساز) را در سینما‬ ‫دارد؛ هر دو – خوب یا بد ‪ -‬ترکیب‪‎‬هایی هستند که‬ ‫از س��ر تحقیر به کار رفته اند و کنایه از اثاری هستند‬ ‫مبتذل‪ ،‬بی‪‎‬مایه و فاقد ارزش‪‎‬های هنری که به لحاظ‬ ‫فرهنگی در سطح پایینی قرار می‪‎‬گیرند؛ اثاری که به‬ ‫نیت فروش انبوه و برای مخاطب عام (در سطح ذوق‬ ‫و اگاهی متعارف عامه) ساخته و پرداخته می‪‎‬شوند‪.‬‬ ‫شاید به تصور برخی‪ ،‬این ترکیبات کنایی‪ ،‬کارکردی‬ ‫مقطعی داشته و کارکرد خود را از دست داد‪‎‬ه باشند‬ ‫و مصادیق انها را نه در این روزگار که در گذش��ته‬ ‫باید جست وجو کرد‪ .‬اما این ترکیبات محصول یک‬ ‫نوع تلقی و نگاه به ادبیات و سینماس��ت که امروزه‬ ‫نماین��دگان ان را در هر دو ح��وزه می‪‎‬توان ردیابی‬ ‫کرد‪ .‬محصوالتی که پاره‪‎‬ای‬ ‫ویژگی‪‎‬ه��ای انه��ا ثابت و‬ ‫ی انها نیز‬ ‫پ��اره‪‎‬ای ویژگی ها ‪‎‬‬ ‫در ظرف زمان خود تعریف‬ ‫می‪‎‬ش��وند (این بحث مهمی‬ ‫ در شناس��ایی اینگون��ه اثار‬ ‫اس��ت و در جای خود بدان‬ ‫خواهیم پرداخت)‪ .‬به هرحال‬ ‫در س��ینما و ادبیات داستانی‬ ‫ای��ران از س��ال های دور تا‬ ‫امروز چنین اث��اری بوده و‬ ‫هس��ت؛ و از همین رو این‬ ‫ ترکیبات کنایی کاربرد خود را‬ ‫از دست نداده اند و همچنان‬ ‫به وفور مورد اس��تفاده قرار‬ ‫می‪‎‬گیرند‪.‬‬ ‫هری��ک از ای��ن ترکیب��ات‬ ‫ی است که‬ ‫دارای ش��ان نزول ‪‎‬‬ ‫به گذشته باز می‪‎‬گردد‪ ،‬درک‬ ‫و ش��ناخت چیس��تی انها‪،‬‬ ‫ویژگی‪‎‬ها و مصادیق‪‎‬شان در‬ ‫حال و گذشته بسیار وابسته‬ ‫به اگاهی از این شان نزول و‬ ‫همچنین تبارشناسی مصداقی انها و به تبع ان سیر‬ ‫تطور انها در ظرف های زمانی مختلف است‪ .‬در این‬ ‫میان پرداختن به فیلمفارس��ی مجالی دیگر می‪‎‬طلبد‬ ‫که در این نوشتار‪ ،‬منظور نظر ما نیست و تنها برای‬ ‫روشن‪‎‬تر شدن بحث – سوژه و وضعیت ان ‪ -‬مورد‬ ‫اشاره قرار گرفت‪ ،‬به ویژه اینکه در قیاس با پاورقی‬ ‫و پاورقی نویسی‪ ،‬به فیلمفارسی و فیلمفارسی‪‎‬سازی‬ ‫بسیار بیشتر پرداخته شده است‪.‬‬ ‫ادبیات داس��تانی عامه‪‎‬پس��ند در این دی��ار اغلب با‬ ‫کم توجهی یا به عبارت درست‪‎‬تر بی‪‎‬توجهی روبه رو‬ ‫شده است‪ ،‬هرچند در این سال ها گهگاه شاهد نظرات‬ ‫و اش��ارت‪‎‬های پراکنده‪‎‬ای در ضرورت پرداختن به‬ ‫ادبیات عامه‪‎‬پس��ند بوده‪‎‬ایم‪ ،‬اما وقتی پای بررسی و‬ ‫تحلیل ان به میان ام��ده‪ ،‬اغلب میدان خالی‪‎‬مانده و‬ ‫هرک��س به دلیلی از کنار ان با بی‪‎‬توجهی گذر کرده‬ ‫است؛ برخی به رغم درک ضرورت بررسی ان‪ ،‬شان‬ ‫خود را اجل از پرداختن به داس��تان های عامه‪‎‬پسند‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫فرض کرده اند و برخی از س��ر عدم درک ضرورت ان‪،‬‬ ‫نقد و بررسی ادبیات داستانی عامه‪‎‬پسند را اتالف وقت و‬ ‫انرژی برای پرداختن به اثاری بی‪‎‬مایه که سرو ته انها هیچ‬ ‫نیست‪ ،‬دانسته‪‎‬اند و‪ ...‬بدین سبب یا به هر دلیل دیگری‪،‬‬ ‫ادبیات عامه‪‎‬پس��ند‪ ،‬مهجور و ناشناخته مانده و گاه نیز‬ ‫با یک خط بطالن کلی‪ ،‬خوب و بدش نادیده انگاش��ته‬ ‫شده‪‎‬است‪.‬‬ ‫حقیقت این اس��ت که بسیاری‪ ،‬به هر دلیل و دانسته یا‬ ‫نادانس��ته‪ ،‬بود و نبود ادبیات عامه‪‎‬پسند را یکی فرض‬ ‫کرده‪‎‬ان��د (گو اینکه وقتی از کن��ار ان با بی توجهی رد‬ ‫می ش��ویم به همین معناس��ت!)‪ ،‬درحالی که این نوع‬ ‫ادبی��ات باوجود ظاهر بی‪‎‬قدر و س��اده‪‎‬اش از منظر‪‎‬های‬ ‫گوناگون نه تنها حرف‪‎‬هایی برای گفتن دارد که در کنار‬ ‫خود‪ ،‬کارکردهای موثری چون رشد کتابخوانی‪ ،‬افزایش‬ ‫مخاطب و حتی پیش��رفت خود ادبیات داشته است و‬ ‫همچنین به لحاظ مخاطب انبوه‪ ،‬مس��تنداتی در زمینه‬ ‫تحلیل‪‎‬های تاریخی‪ -‬اجتماعی مردم شناختی به دست‬ ‫پژوهشگرمی دهد‪.‬‬ ‫هیچ کسی‪ ،‬کتابخوانی را با اثار فاکنر شروع نکرده است؛‬ ‫برای خواندن اثار دش��وار باید صبر و حوصله‪ ،‬عالقه‬ ‫و س��واد ان را داشت؛ داستان های عامه‪‎‬پسند نقطه اغاز‬ ‫این راه هستند‪ .‬اغلب کسانی که به کتاب‪‎‬خواندن عادت‬ ‫دارند و اثار جدی و دش��وار ادبیات داستانی را مطالعه‬ ‫می‪‎‬کنند در بدو ورود به این وادی‪ ،‬مطمئنا با چنین اثاری‬ ‫شروع نکرده‪‎‬اند‪ .‬شک نداشته باشیم که اگر در همان ابتدا‬ ‫اثاری پیچیده و دش��وار را به دست نوجوان و جوانی‬ ‫که تازه مطالعه را ش��روع کرده بدهیم‪ ،‬او را از کتاب و‬ ‫ی‬ ‫کتابخوانی‪ ،‬س��رخورده و زده خواهیم ساخت‪ .‬طبیع ‪‎‬‬ ‫است که در گام نخست باید به او اثاری ساده و در عین‬ ‫حال جذاب داده شود که او را جذب کند و بر رغبتش‬ ‫بیفزای��د‪ ،‬عادت کتاب‪‎‬خواندن را در او به وجود بیاورد‪،‬‬ ‫سطح سواد او را حتی شده بسیار ناچیز باال ببرد و‪ ...‬به‬ ‫این ترتیب رفته رفته کتاب‪‎‬خوانی جزو یکی از برنامه های‬ ‫زندگی جوان یا نوجوان می شود و او را برای مطالعه‬ ‫اثار جدی‪‎‬تر اماده می کند‪ .‬اینجاس��ت که اگر نیاز و‬ ‫ضرورت خواندن را احساس کند‪ ،‬زمینه پیشرفت و‬ ‫رسیدن به اثار بزرگ و ارزنده ادبیات برایش مهیا شد‪‎‬ه‬ ‫اس��ت‪ .‬بسیاری از ما کتاب خواندن را با اثار ذبیح اهلل‬ ‫منصوری‪،‬حسینقلیمستعان‪،‬ر‪.‬اعتمادی‪،‬جوادفاضل‪،‬‬ ‫امیر عشیری‪ ،‬فهیمه رحیمی و‪...‬شروع کرده‪‎‬ایم؛ با این‬ ‫اوصاف نفی و کم قدر کردن ادبیاتی که پلی اس��ت‬ ‫ی‬ ‫برای رسیدن به ادبیاتی جدی‪ ،‬نه تنها عین بی‪‎‬انصاف ‪‎‬‬ ‫که نفی گذشته خود نیز هست‪ .‬به ویژه اینکه این اثار‬ ‫از انبوهی مخاطب برخوردار است که به لحاظ کمی و‬ ‫حتی کیفی امکان نفی و صرفنظر از انها نیست؛ چه‬ ‫بسا اگر موضعی هوشمندانه در قبال ادبیات عامه‪‎‬پسند‬ ‫اتخاذ کرده بودیم و به جای نفی‪ ،‬به تجزیه و تحلیل‬ ‫درست انها پرداخته بودیم‪ ،‬امروز ادبیات عامه پسند ما‬ ‫از شرایط بهتر و سطح باالتری برخوردار بود‪.‬‬ ‫و اما از منظر مخاطب‪‎‬شناس��انه‪ ،‬اثار عامه‪‎‬پسند‪ ،‬در‬ ‫ظرف زمانی خود‪ ،‬مصالح بسیار خوبی برای شناخت‬ ‫ذوق متعارف عامه م ردم یا به عبارت دیگر سالیق‬ ‫کلی حاکم بر توده مردم در اختیار پژوهشگران قرار‬ ‫می دهد و به عنوان زمینه‪‎‬ای برای تحلیل و بررس��ی‬ ‫جامعه‪‎‬شناس��انه اوضاع و احوال و روح زمانه انتشار‬ ‫این اثار‪ ،‬کارک��ردی درخور‬ ‫اهمیت دارد‪.‬‬ ‫نباید از نظر دور داش��ت که‬ ‫خیل انبوه مخاطبان این اثار و‬ ‫سطح پایین سواد انها‪ ،‬اغلب‬ ‫تاثیر عمیقی ب��ر خوانندگان‬ ‫انها گذاش��ته اس��ت؛ برای‬ ‫نمونه برخی از اثار حسینقلی‬ ‫مس��تعان که از دهه بیس��ت‬ ‫شمسی به بعد منتشر شدند و‬ ‫به طور مشخص داستان های‬ ‫ماهان��ه او ک��ه ب��ه ضمیمه‬ ‫مجله راهنمای زندگی منتشر‬ ‫می‪‎‬شدند‪ ،‬در کنار مطالب این‬ ‫مجله نقش��ی قاب��ل توجه و‬ ‫بررسی در انتقال یک فرهنگ‬ ‫متجدد اروپایی (یا غربی) به‬ ‫خانواده‪‎‬ه��ا (مخاطبان خود)‬ ‫داش��ت‪ .‬چنی��ن نکاتی در‬ ‫اشکال و سطوح مختلف در‬ ‫بررس��ی پاورقی‪‎‬ها می‪‎‬تواند‬ ‫مورد توجه باشد‪ .‬وقتی یک‬ ‫پاورقی به مدت ش��ش سال‬ ‫هر هفته توسط مخاطبان خود با عالقه دنبال می‪‎‬شود‬ ‫خوب یا بد‪ ،‬مستقیم یا غیر مستقیم به شکل وسیعی و‬ ‫حتی عمیقی می‪‎‬تواند بر جامعه تاثیر بگذارد‪.‬‬ ‫در ضرورت شناخت و پرداختن به پاورقی‪‎‬ها انچه‬ ‫اشاره شد‪ ،‬کافی به نظر می‪‎‬رسد‪ ،‬هرچند شاید بتوان‬ ‫موارد دیگری نیز بدان افزود‪ .‬اما در پایان این مدخل‬ ‫پیش از پرداختن به چیستی پاورقی‪‎‬ها یا داستان‪‎‬های‬ ‫عامه‪‎‎‬پسند و سپس بررس��ی و تحلیل سیر تاریخی‬ ‫انها و س��رانجام نگاهی به شاخص‪‎‬ترین چهره‪‎‬های‬ ‫این جریان‪ ،‬ذکر این نکته الزم می‪‎‬نماید که خواندن‬ ‫پاورقی‪‎‬ها یا داستان های عامه‪‎‬پسند شروع بسیار خوبی‬ ‫ا‪‎‬س��ت برای ورود به دنیای کتابخوانی‪ ،‬اما این وادی‬ ‫گذرگاهی ا‪‎‬ست که باید هرچه زودتر از ان گذشت‪،‬‬ ‫در غیر این‪‎‬صورت هیچ بعید نیست که حکم باتالقی‬ ‫را پیدا کند که هردم بیش از پیش در ان فرو خواهیم‬ ‫رفت‪ ،‬چنان که بسیاری تا اخر عمر در ان گرفتار امده‬ ‫و هیچ‪‎‬گاه به وادی بعد پای نگذاردند‪.‬‬ ‫‪79‬‬ ‫قدمگاه‬ ‫در سیر افاق‬ ‫سفری به غرب‬ ‫اگر این روزها که امتحانات بعضی دانش اموزان تمام‬ ‫ش��ده و امتحانات بعضی دیگر هم ت��ا یکی‪ ،‬دو هفته‬ ‫اینده تمام خواهد ش��د قصد س��فر داری��د‪ ،‬حتما این‬ ‫نوشته را بخوانید‪ .‬همیشه تا اسم سفر می اید اصفهان و‬ ‫شیراز و مشهد و شمال پشت سر هم ردیف می شوند و‬ ‫اصال اجازه نمی دهند که به جاهای دیگر فکر کنیم‪.‬‬ ‫ما به ش��ما استان کردستان را پیش��نهاد می کنیم‪ .‬حتی‬ ‫در این روزها که هوا رو به گرمی گذاش��ته و سرظهر‬ ‫نفس ادم را می گیرد دلتان می خواهد که گهگاهی نسیم‬ ‫خنکی پوس��تتان را نوازش کند یا زیر سایه درخت ها‬ ‫قدم��ی بزنید و‪ ...‬جنگل های انبوه بلوط غرب کش��ور‬ ‫که در اس��تان کردس��تان نمود خاص دارند این امکان‬ ‫را برای ش��ما فراهم می کند تا هم به این خواسته خود‬ ‫برس��ید و هم از دس��ت هوای ش��رجی شمال راحت‬ ‫باشید‪ .‬شهرستان سنندج به عنوان مرکز استان کردستان‬ ‫پانصدو بیس��ت کیلومتر با تهران فاصله دارد و در این‬ ‫فصل بهترین نقطه ایران برای سفر است‪.‬‬ ‫از انجایی که ما در س��فر همیشه هم به دنبال سیاحت‬ ‫و تفریح هس��تیم و هم به دنبال خرید‪ ،‬شهرستان بانه‬ ‫در نزدیک��ی مرز عراق و دویس��ت و هفتاد کیلومتری‬ ‫سنندج بهترین مکان برای هدف دوم است‪.‬‬ ‫اما از اینها که بگذریم می توانیم به شما مسیر جالبی را‬ ‫پیشنهاد بدهیم‪ .‬مسیری که شاید کمتر پیش بیاید از ان‬ ‫رفت و امد کنید‪.‬‬ ‫اگر صبح زود از تهران به سمت سنندج راه بیفتید بعد‬ ‫از سه‪ ،‬چهارساعت به همدان می رسید‪.‬‬ ‫اس��تراحتی در همدان و بازدیدی از مکان های دیدنی‬ ‫این شهر تاریکی شب را پدیدار خواهد کرد‪.‬‬ ‫اگر اهل رانندگی در ش��ب نیستید شب را در همدان‬ ‫صبح کنید و دوباره صبح زود عازم س��نندج ش��وید‪.‬‬ ‫بازهم دو‪ ،‬سه ساعت بعد به سنندج خواهید رسید‪ .‬این‬ ‫بار هم چند ساعتی را می توانید در سنندج توقف کنید‬ ‫اما عص��ر زود مریوان را به عن��وان مقصد بعدی خود‬ ‫انتخاب کنید‪ .‬چیزی حدود ‪ 200‬کیلومتر جاده و دارای‬ ‫گردنه های متعدد و بس��یار زیبا اصال ش��ما را خسته‬ ‫نمی کند و نزدیکی های غروب به مریوان می رسید‪.‬‬ ‫قبل از اینکه به فکر جایی برای اقامت شبانه باشید به‬ ‫س��راغ دریاچه زریوار بروید و از دیدن منظره غروب‬ ‫ان لذت ببرید‪ .‬ش��ب در مریوان خواهید بود و صبح‬ ‫می توانید صبحانه خود را در دش��ت های مش��رف به‬ ‫دریاچه زیبای زریوار میل کنید‪.‬‬ ‫حاال وقت ان اس��ت که دوباره به سنندج بازگردید و‬ ‫از عمارت های خس��رو اباد‪ ،‬وکیل الملک‪ ،‬ساالر سعید‬ ‫(موزه سنندج) و عمارت اصف وزیری دیدن کنید‪.‬‬ ‫عصر را در پارک جنگلی ابیدر باش��ید‪ .‬صبح روز بعد‬ ‫به س��مت بانه حرکت کنید‪ .‬حدود دو‪ ،‬سه ساعت راه‬ ‫خواهید داشت‪ .‬راه بسیار زیبا همراه با چند دهنه پل و‬ ‫تونل‪ .‬حتما یادتان باش��د که این دو‪ ،‬سه ساعت را در‬ ‫قطب در نگاه بانوی ایرانی‬ ‫ای��ن روزها کاخ موزه نگارس��تان مجموع��ه فرهنگی ‪ -‬تاریخی س��عداباد میزبان‬ ‫نمایش��گاه عکس��ی منحصر به فرد اس��ت؛ ‪ 70‬قطعه عکس از نخستین زن ایرانی‬ ‫که مس��افر قطب جنوب شده است‪ .‬ایرین شیوایی متولد سال ‪ 1367‬و هم اکنون‬ ‫دانشجوی رشته فیزیک دانشگاه تهران است‪ .‬او از ‪ 4‬تا ‪ 18‬دی ماه ‪ 1386‬همراه با‬ ‫گروه دانشجویان روی یخ از اشوبایا جنوبی ترین شهر جهان در ارژانتین به سمت‬ ‫قاره جنوبگان حرکت کرد و بعد از دو روز به قطب رسید‪.‬‬ ‫او به مدت ‪ 10‬روز همراه این گروه از قاره جنوبگان دیدن کرد و به عنوان پنجمین‬ ‫ایرانی مقیم داخل زیبایی های بهشت بلورین زمین را به چشم دید‪.‬‬ ‫شیوایی در گفت وگو با مثلث از عالق ه خود برای کار در زمینه نجوم و ستاره شناسی‬ ‫‪80‬‬ ‫خواب نباش��ید و از مراتع و دشت های سرسبز اطراف‬ ‫جاده نهایت لذت را ببرید‪ .‬به جای استفاده از کولر هم‬ ‫می توانید شیش��ه های ماشین را پایین دهید‪ .‬هوا انقدر‬ ‫مطبوع است که لذتش از بادکولر بیشتر خواهد بود‪.‬‬ ‫این قس��مت س��فر ب��رای خانم ها جذاب تر اس��ت‪.‬‬ ‫چرخیدن در پاساژ های ناتمام بانه و قیمت های بسیار‬ ‫ارزان‪ .‬البت��ه بای��د مواظب اجناس تقلب��ی که اکثریت‬ ‫هس��ت هم بود‪ .‬اگر خریدتان خیلی زیاد نبود که هم‬ ‫پول هایتان تمام ش��ده باش��د و هم ادامه سفر برایتان‬ ‫مقدور نباش��د‪ ،‬می توانید از یک مسیر اختصاصی زیبا‬ ‫و جالب به س��مت ش��مال بروید؛ به سمت استارا‪ .‬از‬ ‫بانه به س��قز و از انجا به بوکان‪ .‬حاال ش��ما در استان‬ ‫اذربایجان غربی هستید‪ .‬از اذربایجان غربی به وسیله‬ ‫تبریز به ش��رقی خواهید رفت و از انجا به س��راب و‬ ‫وارد اردبیل می ش��وید‪ .‬گردنه زیبای حیران تنها مسیر‬ ‫باقیمانده برای رسیدن به استاراست‪.‬‬ ‫یادت��ان باش��د که حتم��ا این گردنه را در ش��ب طی‬ ‫نکنید‪ ،‬چون هم خطرناک اس��ت و هم از دیدن مناظر‬ ‫زیبای ان محروم خواهید ش��د‪ .‬از بانه تا استارا یازده‬ ‫ساعت رانندگی با س��رعت مطمئنه را نیاز دارد که بنا‬ ‫به توانای��ی خودتان ان را ط��ی خواهید کرد‪ .‬مطمئن‬ ‫باش��ید تا هر جای این س��فر و مس��یر از این پیشنهاد‬ ‫تبعیت کنید هیچ گاه پشیمان نمی شوید‪ .‬فرصت را از‬ ‫دست ندهید!‬ ‫گفت و ادامه داد این س��فر هر ساله توس��ط یک موسسه کانادایی برگزار می شود‬ ‫و در ان دانش��جویان و دانش اموزانی از مناطق مختلف دنیا‪ ،‬گرد هم می ایند تا از‬ ‫جنوبگان دیدن کنند‪ .‬وقتی از او سوال کردیم که ایا قصد نوشتن خاطرات این سفر‬ ‫خاص و منحصر به فرد را دارد یا نه‪ ،‬پاسخ داد‪« :‬حتما دوست دارم اگر فرصت کنم‬ ‫این کار را انجام دهم ولی عالقه ای به بازگویی خاطرات برای نگارش ان توس��ط‬ ‫فردی دیگر ندارم‪».‬‬ ‫این نمایشگاه از ششم خرداد ماه گشایش یافته است و تا بیست و یکم خرداد ماه‬ ‫ادامه دارد‪ .‬س��اعات بازدید ان همه روزه از ساعت ‪ 8‬صبح تا ‪ 5‬بعدازظهر است و‬ ‫بهای بلیت ان ‪ 300‬تومان اس��ت! برای بازدید از این نمایشگاه می توانید به میدان‬ ‫تجری��ش ‪ -‬می��دان دربند ‪ -‬مجموع��ه فرهنگی ‪ -‬تاریخی س��عداباد و کاخ موزه‬ ‫نگارستان مراجعه کنید‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫پیشنهادها‬ ‫پیشنهاد‬ ‫میهمان این هفته‪:‬‬ ‫صادق زیباکالم‬ ‫چنین کنند بزرگان‬ ‫دکت��ر صادق زیبا کالم در س��ال ‪ 1327‬در تهران‬ ‫متولد ش��د‪ .‬او پس از اخذ دیپلم در س��ال ‪1345‬‬ ‫در کنکور دانش��گاه تهران پذیرفته می ش��ود‪ ،‬اما‬ ‫پدرش برای دور نگه داش��تن او از فضای سیاسی‬ ‫دانشگاه تهران‪ ،‬او را به اتریش می فرستد‪ .‬زیباکالم‬ ‫تحصیالت خود را در اتریش نیمه تمام می گذارد‬ ‫و پس از طی دوره دو س��اله کالج به پلی تکنیک‬ ‫ش��هر هدرزفیلد در شمال انگلستان می رود و در‬ ‫رشته مهندسی شیمی مشغول به تحصیل می شود‪.‬‬ ‫او پ��س از اتم��ام دوره کارشناس��ی وارد دوره‬ ‫کارشناسی ارش��د و سپس دکترای مهندسی شیمی در‬ ‫دانشگاه برادفورد می ش��ود‪ .‬در سال ‪ 1353‬در سفر به‬ ‫ایران توسط ساواک دستگیر و پس از دو سال از زندان‬ ‫ازاد می شود‪ .‬پس از ازادی دستگاه امنیتی مانع خروج‬ ‫او از کش��ور می ش��ود و او به ناچار در ایران می ماند و‬ ‫به عنوان مربی در دانشکده فنی دانشگاه تهران استخدام‬ ‫می شود‪ .‬پس از انقالب و در سال ‪ 63‬برای ادامه تحصیل‬ ‫به انگلستان باز می گردد اما این بار به علوم انسانی روی‬ ‫می اورد و در دانشکده صلح شناسی دانشگاه برادفورد‬ ‫فوق لیس��انس و دکترای خود را می گی��رد‪ .‬تز دکترای‬ ‫او انقالب اس�لامی ایران بوده است‪ .‬زیباکالم در سال‬ ‫‪ 69‬ب��ه ایران بازمی گردد و پس از دو س��ال وارد گروه‬ ‫علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه‬ ‫تهران می ش��ود‪ .‬از اث��ار او می توان به هاش��می بدون‬ ‫روتوش‪ ،‬گفتن یا نگفتن‪ ،‬سنت و مدرنیته‪ ،‬مقدمه ای بر‬ ‫انقالب اس�لامی‪ ،‬توهم توطئه‪ ،‬برخورد یا گفت وگوی‬ ‫تمدن ه��ا‪ ،‬عکس های ی��ادگاری با جامع��ه مدنی و ما‬ ‫چگونه ما شدیم اشاره کرد‪.‬‬ ‫این هفته با زیباکالم هم کالم شدیم تا از پرخاطره ترین‬ ‫اثار برای این پژوهشگر و فعال سیاسی باخبر شویم‪.‬‬ ‫وقتی از او در مورد کتاب های خاطره انگیز پرسیدیم‪ ،‬پاسخ‬ ‫سفارش سر اشپز‬ ‫بزرگداشت هانیبال الخاص‬ ‫در سال ‪ 9031‬و در کرمانشاه در خانواده ای اشوری‬ ‫به دنیا امد‪ .‬لیسانس و فوق لیسانس خود را در رشته‬ ‫هنرهای تجسمی از انستیتو هنر شیکاگو اخذ کرد و‬ ‫‪ 53‬سال سابقه تدریس دارد‪.‬‬ ‫او در این مدت ‪ 71‬سال در دانشکده هنرهای زیبای‬ ‫دانش��گاه تهران و ‪ 6‬س��ال در دانش��کده «مونتسلو»‬ ‫ایالت ایلینویز تدریس کرده است‪ .‬از سال ‪ 35‬هم به‬ ‫مدت چهارسال در روزنامه کیهان نقد هنری نوشته‬ ‫است‪« .‬الخاص» عالوه بر نقاشی در شعر نیز فعالیت‬ ‫زی��ادی دارد به ط��وری که عالوه بر اش��عار خود به‬ ‫زبان اشوری‪ ،‬صد و پنجاه غزل از حافظ و همچنین‬ ‫اشعاری از نیما یوشیج‪ ،‬ایرج میرزا‪ ،‬میرزاده عشقی و‬ ‫پروین اعتصامی را به اشوری ترجمه کرده است‪.‬‬ ‫او گالری گی��ل گمش را به عنوان اولین گالری هنر‬ ‫مدرن در تهران تاس��یس کرده و به مدت دو س��ال‬ ‫مدیر ان بود‪ .‬همچنین الخاص خود نیز چهار کتاب‬ ‫در اموزش هنر تالیف کرده اس��ت و در سال ‪ 18‬و‬ ‫در موزه ازادی ‪ 05‬س��ال نقاشی خود را با سه سال‬ ‫تاخیر جشن گرفت‪ .‬با این اوصاف با خبر شدیم که‬ ‫بزرگداش��ت این هنرمند نقاش ‪ 08‬ساله ایرانی قرار‬ ‫اس��ت ‪ 12‬خردادماه در خانه هنرمندان برگزار شود‪.‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬ ‫داد‪« :‬برای من که چیزی حدود ‪ 60‬س��ال س��ن دارم و از‬ ‫سیزده‪ ،‬چهارده سالگی مطالعه دارم‪ ،‬خیلی سخت است که‬ ‫کتابی را انتخاب کنم اما با این حال هیچ گاه «چشم هایش»‬ ‫بزرگ علوی از خاطرم نمی رود‪ .‬من این کتاب را در شانزده‪،‬‬ ‫هفده سالگی و زمانی که کم کم داشتم الفبای سیاسی کشور‬ ‫را می اموختم مطالعه کردم و برایم بسیار تاثیرگذار بود‪».‬‬ ‫او همچنین کتاب همس��ایه های احمد محمود را هم‬ ‫بس��یار جالب دانس��ت و گفت این کتاب غیرمستقیم‬ ‫ملی شدن صنعت نفت را به تصویر می کشید‪ .‬همچنین‬ ‫او در زمین��ه کتاب های تاریخی از انقالب مش��روطه‬ ‫احمد کس��روی نام ب��رد و درباره ان گفت‪« :‬در س��ن‬ ‫هجده‪ ،‬نوزده س��الگی بود که ای��ن کتاب را خواندم و‬ ‫دنی��ای جدیدی را به رویم باز ک��رد‪ ».‬صادق زیباکالم‬ ‫درباره مطالعات خود در س��ال های اخیر هم به کتاب‬ ‫بادبادک باز اش��اره کرد‪« :‬دو س��ال پیش در لندن شبی‬ ‫خوابم نمی برد و با اکراه کتاب بادبادک باز خالد حسینی‬ ‫را برداش��تم تا بخوانم‪ .‬فقط می توانم این را بگویم که‬ ‫انقدر کتاب جذاب بود که می خواستم ان را نخوانم تا‬ ‫تمام نشود‪ .‬در مورد کسانی که این کتاب را نخوانده اند‬ ‫و فق��ط فیلم ان را دیده اند باید بگویم که در حق خود‬ ‫جف��ا کرده اند زیرا فیلم به هیچ وجه نتوانس��ته اس��ت‬ ‫داستان کتاب و احساس ان را منتقل کند‪».‬‬ ‫زیب��اکالم درباره فیلم مورد عالقه اش انتخاب را خیلی‬ ‫س��خت تر از کتاب دانس��ته و علت ان را هم سلیقه ای‬ ‫بودن هر نظری دراین باره بیان کرد‪ .‬اما با این حال فیلم‬ ‫دیوانه از قفس پرید را نام برد که حدود س��ال ‪57 ،56‬‬ ‫مشاهده کرده است‪« :‬این فیلم با زبانی ساده این سوال‬ ‫اساسی را مطرح می کرد که عاقل چه کسی و دیوانه چه‬ ‫کسی؟» او همچنین به فیلم کابوی نیمه شب اشاره کرد‪:‬‬ ‫«این فیلم جنبه هایی از پوچی و عالف بودن انسان ها و‬ ‫زندگی انها در قرن بیستم را نشان می دهد‪».‬‬ ‫و س��رانجام مولف کت��اب «ما چگونه ما ش��دیم» در‬ ‫زمینه موسیقی بعضی از اثار شهرام ناظری‪ ،‬محمدرضا‬ ‫شجریان و محمد اصفهانی را خاطره انگیزه دانست‪.‬‬ ‫تصمیم گرفتیم تا ش��ما را نیز در جریان این مراس��م‬ ‫قرار دهیم‪ .‬محمدرضا فی��روزه ای‪ ،‬مدیرنگارخانه های‬ ‫خانه هنرمندان ایران گفت‪« :‬در این نمایشگاه مجموعه‬ ‫اثار هانیبال الخاص به نمایش درخواهد امد و تمامی‬ ‫فضاهای خانه هنرمندان ایران ش��امل تاالرهای ممیز‪،‬‬ ‫نامی‪ ،‬میرمیران و مجموعه های بهار‪ ،‬تابس��تان‪ ،‬پاییز و‬ ‫زمستان به این امور اختصاص خواهد داشت‪».‬‬ ‫ای��ن اث��ار از ‪ 12‬تا ‪ 13‬خردادماه از س��اعت ‪ 01‬صبح‬ ‫تا ‪ 02‬پذیرای عالقه مندان اس��ت‪ .‬قرار اس��ت روز ‪42‬‬ ‫خردادماه س��اعت ‪ 81‬فیلمی به مناس��بت بزرگداشت‬ ‫هانیب��ال الخاص در تاالر بتهوون ب��ه نمایش دراید و‬ ‫روز پنج شنبه ‪ 72‬خرداد نیز ساعت ‪ 51‬فیلم زندگینامه‬ ‫ای��ن هنرمند به روی پ��رده خواهد رفت‪ .‬همچنین در‬ ‫اخرین روز از نمایش��گاه روز ‪ 13‬خرداد ماه مراس��م‬ ‫شعر خوانی ساعت ‪ 61‬در تاالر ناصری برگزار خواهد‬ ‫شد‪ .‬الزم به یاداوری است که خود هانیبال الخاص هم‬ ‫در مراسم بزرگداشت شرکت خواهد کرد‪.‬‬ ‫خان��ه هنرمندان ای��ران در خیابان طالقان��ی ‪ -‬خیابان‬ ‫موسوی شمالی (فرصت) ‪ -‬باغ هنر واقع است‪.‬‬ ‫ب��رای اطالع��ات بیش��تر نی��ز تلف��ن ‪75401388-8‬‬ ‫پاسخگوی عالقه مندان خواهند بود‪.‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪82‬‬ ‫مثلث شماره ‪36‬‬