روزنامه هنرمند شماره 1317

‫هنرمند را در «مگ لند» و «جار» ورق بزنید ‪www.magland.ir‬‬ ‫‪www.jaaar.com‬‬ ‫شنبه ‪19‬مهرماه ‪ 1399‬سال سیزدهم شماره ‪ 4 1317‬صفـــحه ‪ 2500‬تومـان ‪ISSN 2008-0816‬‬ ‫استاد محمدرضا شجریان‬ ‫در جوار فردوسی در شهر طوس ارام می گیرد‬ ‫‪1319 - 1399‬‬ ‫پاییز اواز ایران‬ صفحه 1 ‫‪2‬‬ ‫با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی و جمعی از اهالی فرهنگ و هنر؛‬ ‫شنبـــــــــــه ‪ 19‬مهرماه ‪ 1399‬سال سیزدهم شمــاره ‪1317‬‬ ‫پیکر استاد شجریان از تهران بدرقه تا در جوار فردوسی ارام بگیرد‬ ‫ســخنان کوتاهی گفت‪ :‬رفتن پدر را باور ندارم یا نمی توانم یا نمی خواهم باور کنم‪ .‬وقتی در برابر‬ ‫تابوت او می ایســتم گویا در مزار موالنا ایســتاده ام؛ زیرا پدر برای من شبیه موالناست‪ .‬وی ادامه‬ ‫داد‪ :‬اگر بخواهم در یک جمله محمدرضا شــجریان را توصیف کنم این اســت که ادم های بزرگ‬ ‫مثــل او به این کره خاکــی می ایند تا پیامی را بیاورند و خوش به حال کســانی که این پیام را‬ ‫دریافت می کنند‪ .‬همایون شجریان افزود‪ :‬همانطور که دیشب مقابل بیمارستان عرض کردم و در‬ ‫اینستاگرام هم به اطالع مردم عزیز ایران رساندم‪ ،‬پیکر ایشان به مشهد عزیمت داده خواهد شد‬ ‫و در انجا مراســم تشــییع پیکر با رعایت پروتکل های بهداشتی انجام می شود‪ .‬باتوجه به شرایط‬ ‫موجود ممکن است خاکسپاری فردا در مشهد مقدس انجام شود‪ .‬وی در پایان برای همه ارزوی‬ ‫سالمتی کرد و گفت‪ :‬امیدوارم این مراسم باعث اسیب کسی نشود و از همه ملت ایران برای ابراز‬ ‫همدردی و حضورشان در این مراسم سپاسگزارم‪ .‬بعد از این سخنان حجت االسالم دعایی بر پیکر‬ ‫استاد شجریان نماز را قرائت و حاضران با او همراه شدند و پیکر استاد برای رفتن به مشهد عازم‬ ‫فرودگاه شــد‪ .‬قرار است پیکر مرحوم شــجریان بر اساس پروتکل های بهداشتی ستاد ملی کرونا‪،‬‬ ‫در مشهد تشییع و در کنار مهدی اخوان ثالث شاعر نامی معاصر در طوس دفن شود‪ .‬بسیاری از‬ ‫مردم به صورت خودجوش از دقایق اولیه صبح و حوالی ساعت پنج صبح برای شرکت در مراسم‬ ‫تغســیل و اقامه نماز بر پیکر مرحوم شــجریان خود را به بهشت زهرا تهران رسانده بودند اما به‬ ‫‪www.honarmandonline.ir‬‬ ‫& ‪ART‬‬ ‫‪CULTURE‬‬ ‫فرهنگ و هنر‬ ‫اخبار‬ ‫رئیس جمهور در پیامی‬ ‫با تسلیت درگذشت محمدرضا شجریان‪:‬‬ ‫یقین ًا ملت قدرشناس ایران‪ ،‬نام و یاد‬ ‫و اثار این هنرمند محبوب را همواره‬ ‫در خاطره ها‪ ،‬زنده نگاه خواهد داشت‬ ‫رئیس جمهور در پیامی با تســلیت‬ ‫درگذشت محمدرضا شجریان؛ استاد‬ ‫اواز ایران و هنرمند نامدار به خانواده و‬ ‫همه عالقه مندان و دوستداران ایشان‬ ‫خصوصاً جامعه هنری کشور تصریح‬ ‫کرد‪ :‬یقیناً ملت قدرشــناس ایران‪،‬‬ ‫نام و یاد و اثار این هنرمند محبوب‬ ‫را همواره در خاطره ها‪ ،‬زنده نگاه خواهد داشــت‪ .‬متن پیام تسلیت‬ ‫حجت االسالم و المسلمین دکتر حسن روحانی به این شرح است‪:‬‬ ‫درگذشت اســتاد اواز ایران و هنرمند نامدار محمدرضا شجریان‪،‬‬ ‫موجب تاثر و تالم فراوان گردید‪ .‬این چهره برجسته هنری و افریننده‬ ‫ماندگارترین نواهای دلنشین ایرانی و خواننده ربنای رمضان‪ ،‬با ذوق‬ ‫هنرمندانه و تالش فراوان‪ ،‬میراث ارزشمند و پرجاذبه ای از خود به‬ ‫یادگار گذاشت‪ .‬یقیناً ملت قدرشناس ایران‪ ،‬نام و یاد و اثار این هنرمند‬ ‫محبوب را همواره در خاطره ها‪ ،‬زنده نگاه خواهد داشت‪ .‬اینجانب این‬ ‫ضایعه را به خانواده محترم و همه عالقه مندان و دوستداران ایشان‪،‬‬ ‫خصوصاً جامعه هنری کشور تسلیت عرض می ‏کنم و از خداوند بزرگ‬ ‫برای ان مرحوم‪ ،‬رحمت و غفران الهی و برای عموم بازماندگان صبر‬ ‫و شکیبایی مسالت دارم‪.‬‬ ‫پیام معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی‬ ‫شجریان به اعجاز اواز‪ ،‬ن ا ترین‬ ‫نیایش ها را سرود‬ ‫معاون امور هنــری وزارت فرهنگ‬ ‫و ارشــاد اســامی در پیامی فقدان‬ ‫استاد اواز ایران محمدرضا شجریان را‬ ‫تسلیتگفت‪.‬‬ ‫در پیام سیدمجتبی حسینی امده‬ ‫است‪:‬‬ ‫هوالجمیل‬ ‫ُزهره سازی خوش نمی سازد مگر عودش بسوخت‬ ‫می موید به تلخی و به زاری می گرید هر که در ایینه ی اوازش از‬ ‫خویش رمیده و در عشق ارمیده باشد‪ .‬خنیاگر وطن‪ ،‬تن به خاک‬ ‫وطن و جان به جان جهان سپرد‪ .‬کیمیاگری که به گوهر هنر‪ ،‬شریک‬ ‫ترین نیایش‬ ‫دردها و درودهای روزگار خویش بود و به اعجاز اواز‪ ،‬ناب ِ‬ ‫ترین انســان ها را ستود‪ .‬اگر چه باالی ان‬ ‫ها را ســرود و بی نقاب ِ‬ ‫ســرو به سعی مرگ خم اورده است اما به ُحسن خداداد خویش و‬ ‫جان جویا جاودانه اســت و به صاحبدلی‪،‬‬ ‫به مهر ماندگار مردم‪ ،‬ان ِ‬ ‫صدایش نوشداری اشفتگی ها و سرگشتگی ها باقی خواهد ماند‪.‬‬ ‫استاد «محمدرضا شجریان» متول ِد مردم بود و بدرقه او نه به لحن و‬ ‫لهجــه ی «بدرود» که به اوای «درود» خواهد بود اما مگر می توان‬ ‫به بوی بهار و عطر گل و غیبت یار به حسرت نگریست و نخواند که‬ ‫عندلیبان را چه پیش امد هزاران را چه شد‪.‬‬ ‫بازتابخبردرگذشتمحمدرضاشجریان‬ ‫دررسانه هایمعتبرجهان‬ ‫از گاردین تا فرانس ‪۲۴‬‬ ‫درگذشــت محمدرضا شــجریان فقط در ایران تیتر رســانه ها‬ ‫نشده است‪ .‬رسانه های معتبر جهان از این خبر ناگوار نوشته اند‪.‬‬ ‫«اســتاد موسیقی ایرانی» عنوانی است که اسوشیتدپرس برای‬ ‫محمدرضا شــجریان در نظر گرفته اســت‪ .‬گزارش مفصلی که‬ ‫درباره درگذشت شــجریان در این رسانه مشهور منتشر شده‪،‬‬ ‫احیای موسیقی ســنتی ایران را از کارهای خسروی اواز ایران‬ ‫دانسته اســت‪ .‬در این گزارش به جوایز بین المللی شجریان از‬ ‫جمله جایزه یونســکو در سال ‪ ۱۹۹۹‬و مدال موتزارت در سال‬ ‫‪ ۲۰۰۶‬اشاره شده است‪ .‬گاردین هم خبر درگذشت شجریان را‬ ‫پوشش داده اســت‪ .‬در خبر گاردین از صدای متمایز شجریان‬ ‫یاد شده که استفاده از ان در کودکی با قران خواندن اغاز شده‬ ‫اســت‪ .‬در خبر فرانس ‪ ۲۴‬از عنوان «خواننده اسطوره ای ایران»‬ ‫برای محمدرضا شجریان استفاده شده است‪ .‬این شبکه فرانسوی‬ ‫نوشــته است‪« :‬شجریان که تجسم موسیقی سنتی و کالسیک‬ ‫در ایران بود پس از نبردی طوالنی با سرطان از دنیا رفت‪ ».‬یکی‬ ‫دیگر از رســانه های سرشــناس که این خبر را پوشش داده اند‪،‬‬ ‫واشنگتن پست است‪.‬‬ ‫ایین تشــییع مرحوم شجریان موسیقی دان و خواننده صاحب سبک و صاحب نام ایرانی از دقایق‬ ‫اولیه صبح جمعه در بهشــت زهرا تهران با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی‪ ،‬اهالی فرهنگ و‬ ‫هنر و جمعی از موســیقی دانان برگزار و پیکر وی پس از اقامه نماز برای ایین تدفین به مشــهد‬ ‫مقدس منتقل شد‪ .‬عالقه مندان و دوستداران پرشمار این استاد اواز ایرانی از ساعات اولیه بامداد‬ ‫در بهشــت زهرا حاضر و با هم خوانی اثار این استاد با اهالی داغدار هنر همدردی کردند‪ .‬در این‬ ‫مراسم ســیدعباس سجادی شاعر وترانه سرا‪ ،‬اجرای این مراسم را برعهده داشت‪ .‬در ابتدای این‬ ‫مراسم حسین علیزاده استاد موسیقی ایران در سخنان کوتاهی برخی ویژگی های استاد موسیقی‬ ‫ایران را برشــمرد و فقدان وی را نقصانی برای جامعه موســیقی دانست‪ .‬وی افزود‪ :‬احساس غرور‬ ‫می کنم که وقتی یک اســتاد موســیقی را تشییع می کنند تمام شــهر مراقب هستند که اتفاقی‬ ‫نیفتد‪ ،‬اســتاد شجریان نشــان داد قدرتی دارد که وقتی نیست از وجودش مراقبت می کنند‪ .‬در‬ ‫ادامه این مراســم داریوش پیرنیاکان از اســاتید موســیقی ایران نیز اظهار کرد‪ :‬همیشه ارزویم‬ ‫این بوده که وقتی می میرم شــجریان بر من نماز بخواند اما اینگونه نشــد‪ .‬این هنرمند در بخش‬ ‫دیگری از صحبت هایش هم از محمدرضا شــجریان با عباراتی چون «دماوند» و «تخت جمشید»‬ ‫ایران یاد کرد‪ .‬اســتاد داود گنجه ای از دیگر اساتید موسیقی کشورمان نیز در این مراسم به ایراد‬ ‫ســخنرانی پرداخت و گفت‪ :‬امروز خوشــحالم که در چهلمین روز شــهادت بزرگمرد تاریخ امام‬ ‫حســین (ع) شجریان دار فانی را وداع گفت‪ ،‬اما شجریان را هرکسی بر اساس سلیقه خود تفسیر‬ ‫می کند و امیدوارم با رفتن شجریان عدالت دوباره نهادینه شود‪ .‬وی تصریح کرد‪ :‬باید به موسیقی‬ ‫ایران احترام گذاشــت‪ .‬عزت دست خداست‪ ،‬زیرا ما درس عشــق خوانده ایم‪ .‬گنجه ای ادامه داد‪:‬‬ ‫خانه موســیقی خانه عشق است و هیچ کس چشم دیدن پیشرفت این خانه را ندارد‪ ،‬هرکس که‬ ‫دلش با خدا باشــد از هیچ کس نمی ترســد‪ .‬در بخش پایانی این مراسم همایون شجریان نیز در‬ ‫دلیل شیوع ویروس کرونا و جلوگیری از انتشار این ویروس‪ ،‬ایین اقامه نماز به صورت محدود با‬ ‫حضور مســئوالن فرهنگ و هنر‪ ،‬اهالی موسیقی و سینمای ایران و خانواده وی در مصالی اصلی‬ ‫بهشت زهرا به امامت حجت االسالم سیدمحمود دعایی مدیرمسئول روزنامه اطالعات برگزار شد‪.‬‬ ‫پیکر این استاد موسیقی امروز شنبه بعد از تشییع در ارامگاه فردوسی در مشهد به خاک سپرده‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫صالحی در حاشیه مراسم تشییع خسرو اواز ایران‪:‬‬ ‫شجریان نماد موسیقی و ادبیات ایران بود‬ ‫وزیر فرهنگ و ارشــاد اسالمی در حاشیه مراسم تشییع استاد‬ ‫شــجریان با بیان اینکه شجریان نماد موسیقی و ادبیات ایران‬ ‫بود‪ ،‬گفت‪ :‬بخش قابل توجهی از ماندگاری ادبیات ایران‪ ،‬ادبیات‬ ‫کالسیک و معاصر با موســیقی استاد شجریان در جان مردم‬ ‫جای گرفت‪ ،‬مردم ایران از دو گوش صدای اســتاد شجریان را‬ ‫می شــنیدند‪ ،‬هم از طریق اوای موسیقی ایشان و هم حالوتی‬ ‫که زبان شــعر و ادبیات ایران داشت‪ .‬سید عباس صالحی در‬ ‫حاشیه مراسم تشــییع پیکر اســتاد محمدرضا شجریان در‬ ‫خصوص این شــخصیت موســیقی دان ایرانی گفت‪ :‬اســتاد‬ ‫شجریان در تاریخ هنر و موسیقی ایران جایگاه خاصی داشته‬ ‫و دارد‪ ،‬یکــی از ویژگی های عمده ایشــان این بود که حالوت‬ ‫ادبیات را با شیرینی موسیقی ترکیب کرده بود وی ادامه داد‪:‬‬ ‫بخش قابل توجهی از ماندگاری ادبیات ایران‪ ،‬ادبیات کالسیک‬ ‫و معاصر با موسیقی استاد شجریان در جان مردم جای گرفت‪،‬‬ ‫مردم ایران از دو گوش صدای اســتاد شجریان را می شنیدند‪،‬‬ ‫هم از طریق اوای موسیقی ایشان و هم حالوتی که زبان شعر‬ ‫و ادبیات ایران داشت‪ .‬صالحی تاکید کرد‪ :‬انتخاب های ایشان و‬ ‫ فرصت هایی که برای ارتباط مردم با پیام ها و نکات محتوایی و‬ ‫حکمت ادبی ایران وجود داشت از طریق اواز و موسیقی او در‬ ‫دل مردم راه پیدا می کرد‪ .‬وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی استاد‬ ‫شجریان را نماد ادبیات و موسیقی ایران خواند‪.‬‬ ‫ربّنای شجریان؛ مثنوی در مایه افشاری‬ ‫تنها اثری که از محمدرضا شجریان ثبت ملی شد‬ ‫صدای محمدرضا شــجریان اصالت و تاریخ اواز ایرانی است‪.‬‬ ‫نــه فقط در موســیقی کــه در خواندن قــران و ادعیه نیز‬ ‫گنجینه هایی را به میراث گذاشــته است‪ .‬از ان همه اواز در‬ ‫قالب های گوناگون‪ ،‬دعای «ربّنا»ی او در فهرست ملی میراث‬ ‫فرهنگی ناملموس ایران ثبت شد‪ .‬اردیبهشت ‪ ۱۳۹۶‬سازمان‬ ‫میراث فرهنگی‪ ،‬صنایع دســتی و گردشــگری دعای ربّنا با‬ ‫صدای محمدرضا شــجریان را با عنوان «ربّنای شــجریان؛‬ ‫مثنوی در مایه افشــاری» به شماره ‪ ۱۳۹۶‬در فهرست ملی‬ ‫میراث فرهنگی ناملموس ثبت کــرد و لوح ان‪ ،‬درحالی که‬ ‫این هنرمند نامدار در بستر بیماری و مراقبت بود‪ ،‬به همایون‬ ‫شجریان‪ ،‬فرزندش اهداء شــد‪ .‬صدای شجریان همانطور که‬ ‫خودش نیز گفته بود «جزئی از فرهنگ کهن ایران اســت»‪،‬‬ ‫اما رییس اســبق ســازمان میراث فرهنگی‪ ،‬صنایع دستی و‬ ‫گردشگری (زهرا احمدی پور) دلیل انتخاب ربّنای او را برای‬ ‫ثبت در فهرست ملی میراث ناملموس‪ ،‬اینطور شرح داده بود‪:‬‬ ‫«استاد شجریان یکی از سرمایه های ملی ایران است و سازمان‬ ‫میراث فرهنگی ب ه دلیل عالقه و اهمیتی که مردم ایران برای‬ ‫ربنای شجریان قائل هســتند و خاطرات شان در ماه مبارک‬ ‫رمضان با این نوای اسمانی گره خورده است‪ ،‬اهتمام خود را‬ ‫معطوف به ثبت این اثر در فهرســت میراث ناملموس کرد‪».‬‬ ‫«ربّنا» یکی از پرمخاطب ترین اثار استاد محمدرضا شجریان‬ ‫اســت‪ .‬ربنا شــامل چهار دعا از ایات قران است که همه با‬ ‫عبارت ربّنا اغاز می شوند‪ .‬شجریان‪ ،‬ربّنا را در دستگاه سه گاه‬ ‫خوانده و با مرکب خوانی (مدوالسیون یا راه گردانی) سری به‬ ‫دســتگاه ها و اوازهای دیگر ردیف موســیقی ایرانی از جمله‬ ‫اواز افشــاری و گوشه عراق (صبا) می زند و سپس به سه گاه‬ ‫برمی گردد‪ .‬ربّنا در نواری که محمدرضا شجریان با نام «به یاد‬ ‫پدر» ضبط کرده‪ ،‬منتشــر شده اســت‪ .‬محمدرضا شجریان‬ ‫گفته بود‪ :‬انگیزه اصلی اش از خواندن این دعا‪ ،‬تدریس ان به‬ ‫دو هنرجو بود و این اثر در یکی از اســتودیوهای رادیو ضبط‬ ‫شده است‪ .‬شجریان مبدع تعدادی ساز در موسیقی ایرانی نیز‬ ‫است‪ .‬او در اردیبهشــت ‪ ۱۳۹۰‬نمایشگاهی در تهران برگزار‬ ‫کرد و این سازها را که «صراحی»‪« ،‬شهر اشوب»‪« ،‬ساغر»‪،‬‬ ‫«کرشــمه»‪« ،‬سبو» و «تندر» نام دارند‪ ،‬رونمایی کرد‪ .‬استاد‬ ‫اواز ایران که در ســال ‪ ۱۳۵۶‬مقام نخست مسابقه کشوری‬ ‫تالوت قران را به دست اورد‪ ،‬سال ‪ ۷۸‬جایزه پیکاسو و دیپلم‬ ‫افتخاری ســازمان یونسکو را دریافت کرد‪ .‬این جایزه هر پنج‬ ‫سال یک بار به هنرمندی که برای شناساندن فرهنگ و هنر‬ ‫کشــورش می کوشد‪ ،‬اهدا می شــود‪ .‬در سال ‪ ۲۰۰۶‬میالدی‬ ‫نیز نشــان موتزارت را از ســازمان یونســکو گرفت و دو بار‬ ‫نامزد جایزه گرمی شــد‪ .‬سال ‪ ۱۳۹۳‬نشان «شوالیه ملی» یا‬ ‫«لیاقت در ایینی رســمی» را از دولت فرانسه دریافت کرد‪.‬‬ ‫در ســال ‪ ۲۰۱۰‬رادیو عمومی ملی «ان پی ار» (‪National‬‬ ‫‪ )Public Radio‬پس از یک نظرســنجی مردمی‪ ،‬صدای‬ ‫محمدرضا شــجریان را در بین ‪ ۵۰‬صدای برتر جهان معرفی‬ ‫کرد‪ .‬در سال ‪ ۱۳۹۶‬نشان عالی «هنر برای صلح» را گرفت و‬ ‫ســال ‪ ۱۳۹۸‬در جشنواره موسیقی بنیاد اقاخان‪ ،‬جایزه ویژه‬ ‫«خداوندگار موسیقی» به او اهدا شد‪ .‬هیات داوران جشنواره‬ ‫جایزه موســیقی بنیاد اقاخــان در بیانیه ای علت تقدیم این‬ ‫جایزه را نقش افرینی مستمر شجریان در غنی کردن میراث‬ ‫موسیقیایی بشر‪ ،‬استادی بی همتا در موسیقی و تاثیرگذاری‬ ‫اجتماعی وی به عنوان یک موســیقی دان و معلم در ایران و‬ ‫خارج از مرزهای این کشــور عنوان کرد‪ .‬سایت انجمن اسیا‬ ‫نیز محمدرضا شجریان را پراوازه ترین هنرمند موسیقی اصیل‬ ‫ایرانی معرفی کرده است‪ .‬محمدرضا شجریان پنجشنبه‪۱۷ ،‬‬ ‫مهرمــاه پس از تحمل یک دوره طوالنی و مبارزه با بیماری‪،‬‬ ‫در سن ‪ ۸۰‬سالگی از دنیا رفت‪.‬‬ صفحه 2 ‫‪3‬‬ ‫شنبـــــــــــه ‪ 19‬مهرماه ‪ 1399‬سال سیزدهم شمــاره ‪1317‬‬ ‫‪www.honarmandonline.ir‬‬ ‫& ‪ART‬‬ ‫‪CULTURE‬‬ ‫فرهنگ و هنر‬ ‫یادداشت‬ ‫وقتی شان هنر‬ ‫باالتر از سیاست است!‬ ‫مهدی احمدی‬ ‫مروری بر کارنامه هنری استاد «محمدرضا شجریان»‬ ‫علیرضا سعیدی‬ ‫هفت دهه با موسیقی ایرانی‬ ‫محمدرضا شجریان خواننده فقید موسیقی ایرانی از جمله هنرمندانی است که طی سال های زیاد‬ ‫فعالیت خود در عرصه های مختلف هنر موسیقی از خود کارنامه پربار و ارزشمندی را به جای گذاشته‬ ‫است‪ .‬زنده یاد محمدرضا شجریان که عصر پنجشنبه ‪ ۱۷‬مهر در تهران دارفانی را وداع گفت‪ ،‬اول مهر‬ ‫‪ ۱۳۱۹‬در مشهد متولد شد‪ .‬چنانکه خودش در خاطراتش از ایام کودکی بیان کرده‪ ۵ ،‬ساله بود که‬ ‫در خلوت کودکانه اش اواز می خواند‪ .‬وی ‪ ۱۵‬بهمن ‪ ۱۳۲۶‬به کالس اول می رود و یک سال بعد به‬ ‫اموزش تالوت قران کریم نزد پدر می پردازد‪ .‬در ‪ ۹‬سالگی تالوت قران را اغاز می کند و یک سال بعد‬ ‫این کار را در اجتماعات سیاسی ان سال ها ادامه می دهد‪ .‬صدای محمدرضا شجریان در سال ‪۱۳۳۱‬‬ ‫برای نخستین بار از رادیو خراسان پخش می شود‪ .‬وی سال ‪ ۱۳۳۲‬عنوان شاگرد ممتاز را در بین دانش‬ ‫اموزان مشهدی از ان خود می کند و سپس در دبیرستان شاهرضا تحصیالت خود را پی می گیرد‪.‬‬ ‫همزمان در مسابقات فوتبال دبیرستان های مشهد هم حضور می یابد و در سال ‪ ۱۳۳۴‬موفق می شود‬ ‫به تیم دانش اموزی استان راه پیدا کند‪ .‬وی در سال ‪ ۱۳۳۶‬به دانشسرای مقدماتی در مشهد می رود‬ ‫و از همین سال است که برای نخستین بار با یک معلم موسیقی به نام جوان اشنا می شود‪ .‬پیگیری‬ ‫جدی کار اواز سبب می شود تا در سال ‪ ۱۳۳۸‬به اجرای اوازهایی بدون ساز و نیز قرائت قران برای‬ ‫رادیو خراسان بپردازد‪ .‬یک سال بعد شجریان دیپلم دانشسرای عالی را می گیرد و به استخدام اموزش‬ ‫و پرورش در می اید و همزمان به تدریس در دبستان خواجه نظام الملک بخش رادکان می پردازد و در‬ ‫عین حال با سنتور اشنا می شود‪ .‬البته اشنایی با سنتور این اشتیاق را در وی شدت می بخشد که با‬ ‫نت و فراگیری سنتور نزد جالل اخباری و شروع سنتورسازی و تحقیق برای بهتر کردن صدای سنتور‬ ‫تجربه های خود در موسیقی را گسترش دهد‪.‬‬ ‫بعد از چند سال تدریس و مدیری دبستان های مشهد اذر ‪ ۱۳۴۶‬شجریان به تهران منتقل می شود‬ ‫و از همان بدو ورود با استاد احمد عبادی (نوازنده و نواساز نامی سه تار) اشنا می شود و همزمان به‬ ‫همکاری با رادیو ایران می پردازد و در کنار ان به کالس درس اواز استاد اسماعیل مهرتاش و انجمن‬ ‫خوشنویسان نزد استاد بوذری می رود‪.‬‬ ‫کار در رادیو با نام مستعار سیاوش بی دکانی تا سال ‪ ۱۳۵۰‬خورشیدی و بعد در رادیو و تلویزیون با نام‬ ‫خودش از جمله تالش های شجریان در مسیر زندگی هنری اش به شمار می رفت‪ .‬در سال ‪ ۱۳۴۷‬از‬ ‫اموزش و پرورش به وزارت منابع طبیعی منتقل می شود و همزمان به کالس خوشنویسی استاد حسن‬ ‫میرخانی می رود‪ .‬وی در سال ‪ ۱۳۴۹‬همکاری خود با با برنامه های تلویزیون ملی ایران را اغاز می کند‬ ‫و همزمان به دریافت مدرک خوشنویس ممتاز نائل می شود‪.‬‬ ‫در سال ‪ ۱۳۵۰‬با استاد فرامرز پایور اشنا می شود‪ .‬به مشق سنتور و اموزش ردیف اوازی صبا نزد ایشان‬ ‫می پردازد‪ .‬در همین سال است که وی افتخار اشنایی با هوشنگ ابتهاج را پیدا می کند و به همکاری با‬ ‫برنامه «گل های تازه» رادیو می پردازد‪ .‬شجریان در سال‪ ۱۳۵۱‬ضمن همکاری در برنامه گل ها با استاد‬ ‫نور علی خان برومند اشنا می شود و به اموزش سبک و شیوه اوازی طاهرزاده نزد وی مشغول می شود‪.‬‬ ‫اشنایی با استاد دوامی و نیز اموختن ردیف های اوازی از دیگر توفیقات شجریان در این سال بود‪.‬‬ ‫در سال‪ ۱۳۵۲‬وی به اتفاق گروهی از هنرمندان چون محمدرضا لطفی‪ ،‬ناصر فرهنگفر‪ ،‬حسین علیزاده‪،‬‬ ‫جالل ذوالفنون‪ ،‬داود گنجه ای و مقدسی و حدادی و دیگران هنرمندان مرکز حفظ و اشاعه موسیقی را‬ ‫به سرپرستی استاد داریوش صفوت بنا می گذارند‪ .‬در سال‪ ۱۳۵۵‬در جشنواره توس (نیشابور) با فرامرز‬ ‫پایور‪ ،‬سایه‪ ،‬حسن ناهید‪ ،‬رحمت اهلل بدیعی‪ ،‬محمد اسماعیلی‪ ،‬عبدالوهاب شهیدی و هوشنگ ظریف‬ ‫حضور پیدا می کند اما در همین سال وی به همراه ابتهاج سایه و برخی دیگر از هنرمندان از رادیو‬ ‫کناره گیری می کنند‪ .‬در سال ‪ ۱۳۵۶‬شرکت «دل اواز» را تاسیس و نیز در سال ‪ ۱۳۵۷‬در مسابقات‬ ‫تالوت قران سراسر کشور به مقام نخست می رسد‪ .‬او در سال ‪ ۱۳۵۸‬با غالمرضا دادبه اشنا می شود و‬ ‫سپس البوم های مختلفی را با گروه «پایور» و نیز البوم های دیگری را با گروه «شیدا» و «عارف» کار‬ ‫می کند‪ .‬در فاصله سال های دهه ‪ ۶۰‬شجریان همکاری گسترده ای را با پرویز مشکاتیان اغاز می کند‬ ‫که حاصل ان البوم های «ماهور»‪« ،‬بیداد»‪« ،‬نوا» و «دستان» است‪ .‬در همین سال ها وی به اتفاق گروه‬ ‫«عارف» کنسرت هایی را در خارج از ایران اجرا می کند‪ .‬وی همچنین از سال ‪ ۶۸‬با گروه «پیرنیاکان» و‬ ‫«عندلیبی» به اجرای کنسرت در امریکا و اروپا می پردازند‪ .‬این گروه در سال بعد و به دلیل زلزله رودبار‬ ‫کنسرت هایی را در جمع اوری کمک مردم دنیا در اروپا و امریکا اجرا می کنند‪.‬‬ ‫در ســال ‪ ۷۱‬به اجرای کنسرت های مرحله دوم در امریکا با داریوش پیرنیاکان‪ ،‬جمشید عندلیبی‬ ‫و همایون شجریان (اگوست تا نوامبر) می پردازد که انتشار البوم «یاد ایام»‪« ،‬اسمان عشق» و نیز‬ ‫«دلشدگان» حاصل این سال ها است‪ .‬در سال ‪ ۱۳۷۴‬وی کنسرت هایی در شهرهای اصفهان‪ ،‬شیراز‪،‬‬ ‫ساری‪ ،‬کرمان و سنندج را برگزار می کند و در همین سال البوم «چشمه نوش» (با محمد رضا لطفی)‪،‬‬ ‫«گنبد مینا»‪« ،‬جان عشاق»‪ ،‬مدتی بعد «در خیال» را با همکاری مجید درخشانی منتشر می کند‪.‬‬ ‫شجریان در سال ‪ ۷۸‬جایزه افتخاری یونسکو را دریافت می کند (جایزه پیکاسو) و کتاب «راز مانا» نیز‬ ‫از وی در سال ‪ ۷۹‬منتشر می شود‪ .‬از یکی دو سال بعد وی به اتقاق کیهان کلهر و حسین علیزاده و‬ ‫همایون شجریان کنسرت هایی را در اروپا و امریکا اجرا می کنند که حاصل ان البوم های «نوا»‪« ،‬داد‬ ‫و بیداد» و «زمستان» است‪ .‬شجریان به اتقاق علیزاده و کلهر و فرزندش در زمستان سال ‪ ۱۳۸۳‬به‬ ‫مناسبت زلزله بم کنسرتی را در تهران برپا می کنند و همزمان اعالم می کنند که قصد دارند مجتمعی‬ ‫را به نام «باغ هنر بم» بسازند که دی وی دی «همنوا با بم» حاصل چنین اندیشه ای است‪.‬‬ ‫محمدرضا شجریان مبدع چند ساز جدید در موسیقی ایرانی است‪ ،‬وی در اردیبهشت ‪ ۱۳۹۰‬طی‬ ‫نمایشگاهی در تهران این سازها را رسماً به نمایش عمومی دراورد که از جمله انها می توان به سازهای‬ ‫«صراحی»‪« ،‬شهر اشوب»‪« ،‬ساغر»‪« ،‬کرشمه»‪« ،‬سبو» و «تندر» اشاره کرد‪.‬‬ ‫«رباعیات خیام ‪ »۱۳۵۱ -‬به اهنگسازی فریدون شهبازیان‪« ،‬چهره به چهره ‪ »۱۳۵۶ -‬به اهنگسازی‬ ‫محمدرضا لطفی‪« ،‬گلبانگ شجریان ‪ »۱۳۵۷ -‬به اهنگسازی علی اکبر شیدا و حسن یوسف زمانی‪،‬‬ ‫«چاوش (به یاد عارف) ‪ »۱۳۵۷ -‬به اهنگسازی محمدرضا لطفی‪« ،‬چاوش ‪ »۱۳۵۷ - ۲‬به اهنگسازی‬ ‫محمدرضا لطفی‪« ،‬چاوش ‪( ۶‬سپیده) ‪ »۱۳۵۸ -‬به اهنگسازی محمدرضا لطفی و پرویز مشکاتیان‪،‬‬ ‫«چاوش ‪ »۱۳۵۸ - ۷‬به اهنگسازی محمدرضا لطفی‪ -‬پرویز مشکاتیان و حسین علیزاده‪« ،‬چاوش‬ ‫‪( ۹‬جان جان)» به اهنگسازی محمدرضا لطفی و ابوالحسن صبا‪«« ،‬راز دل ‪ »۱۳۵۸ -‬به اهنگسازی‬ ‫فرامرز پایور و عارف قزوینی‪« ،‬خلوت گزیده ‪ ۱۳۵۹ -‬تا ‪ »۱۳۶۲‬به اهنگسازی فرامرز پایور و پرویز‬ ‫مشکاتیان‪« ،‬انتظاردل» به اهنگسازی فرامرز پایور‪« ،‬پیوند مهر ‪« ،»۱۳۶۳ -‬استان جانان ‪ »۱۳۶۴ -‬به‬ ‫اهنگسازی پرویز مشکاتیان‪« ،‬بیداد ‪ »۱۳۶۴ -‬به اهنگسازی پرویز مشکاتیان‪« ،‬سیر عشق ‪»۱۳۶۵ -‬‬ ‫به اهنگسازی علی اکبر شیدا‪« ،‬نوا (مرکب خوانی) ‪ »۱۳۶۵-‬به اهنگسازی پرویز مشکاتیان‪ ،‬ابوالحسن‬ ‫صبا و سعید هرمزی‪« ،‬دستان ‪ »۱۳۶۷ -‬به اهنگسازی پرویز مشکاتیان‪« ،‬ساز قصه گو و کنسرت‬ ‫بزرگداشت حافظ ‪ »۱۳۶۷-‬به اهنگسازی فرامرز پایور‪ ،‬داریوش پیرنیاکان و محمدرضا شجریان‪« ،‬دود‬ ‫عود ‪ »۱۳۶۸-‬به اهنگسازی پرویز مشکاتیان البوم هایی هستند که تا دهه‪ ۶۰‬به خوانندگی محمدرضا‬ ‫شجریان در بازار موسیقی منتشر شده و هرکدام با استقبال خوبی از سوی مخاطبان مواجه می شوند‪.‬‬ ‫«پیام نسیم ‪ »۱۳۷۰ -‬به اهنگسازی محمدرضا شــجریان‪« ،‬سروچمان ‪ »۱۳۷۰ -‬به اهنگسازی‬ ‫داریوش پیرنیاکان و محمدرضا شجریان‪« ،‬اسمان عشق ‪ »۱۳۷۱ -‬به اهنگسازی داریوش پیرنیاکان‪،‬‬ ‫سعید فرج پوری و محمدرضا شجریان‪« ،‬دلشدگان ‪ »۱۳۷۱-‬به اهنگسازی حسین علیزاده‪« ،‬چشمه‬ ‫نوش ‪ »۱۳۷۲ -‬به اهنگسازی محمدرضا لطفی‪« ،‬بهاریه ‪ »۱۳۷۳ -‬به اهنگسازی پرویز مشکاتیان‪،‬‬ ‫«یاد ایام ‪ »۱۳۷۴ -‬به اهنگسازی داریوش پیرنیاکان و محمدرضا شجریان‪« ،‬جان عشاق ‪ »۱۳۷۴ -‬به‬ ‫اهنگسازی پرویز مشکاتیان‪« ،‬گنبد مینا ‪ »۱۳۷۴ -‬به اهنگسازی پرویز مشکاتیان‪« ،‬پیغام اهل دل ‪-‬‬ ‫‪« ،»۱۳۷۴‬درخیال ‪ »۱۳۷۵ -‬به اهنگسازی مجید درخشانی‪« ،‬رسوای دل ‪ »۱۳۷۵ -‬به اهنگسازی‬ ‫مرتضی محجوبی و علی اکبر شیدا‪« ،‬عشق داند ‪ »۱۳۷۶ -‬به اهنگسازی محمدرضا لطفی‪« ،‬شب‬ ‫وصل ‪ »۱۳۷۶ -‬به اهنگسازی درویش خان‪« ،‬معمای هستی ‪ »۱۳۷۶ -‬به اهنگساز محمدرضا لطفی‬ ‫و حسن کسایی‪« ،‬شب‪ ،‬سکوت‪ ،‬کویر ‪ »۱۳۷۷ -‬به اهنگسازی کیهان کلهر‪« ،‬اهنگ وفا ‪ »۱۳۷۸ -‬به‬ ‫اهنگسازی سعید هرمزی و درویش خان‪« ،‬ارام جان ‪ »۱۳۷۸ -‬به اهنگسازی رضا محجوبی‪ ،‬عارف‬ ‫قزوینی‪ ،‬علی اکبر شیدا‪ ،‬و محمدرضا شجریان‪« ،‬بوی باران ‪ »۱۳۷۸ -‬به اهنگسازی حسین یوسف‬ ‫زمانی‪« ،‬زمستان است ‪ »۱۳۷۹ -‬اثار محمدرضا شجریان تا پایان دهه ‪ ۷۰‬را تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫«بی تو به سر نمی شود ‪ »۱۳۸۱ -‬به اهنگسازی حسین علیزاده‪« ،‬هم نوا با بم ‪« ،»۱۳۸۲ -‬فریاد ‪-‬‬ ‫‪ »۱۳۸۱‬به اهنگسازی حسین علیزاده‪ ،‬محمدرضا شجریان و کیهان کلهر‪« ،‬جام تهی ‪ »۱۳۸۳ -‬به‬ ‫اهنگسازی محمدرضا لطفی و ابوالحسن صبا‪« ،‬ساز خاموش ‪ »۱۳۸۶-‬به اهنگسازی حسین علیزاده‪،‬‬ ‫«سرود مهر ‪ »۱۳۸۶ -‬به اهنگسازی حسین علیزاده‪« ،‬غوغای عشق بازان ‪ »۱۳۸۶ -‬به اهنگسازی‬ ‫سعید فرج پوری‪ ،‬مجید درخشانی و محمدرضا شجریان‪« ،‬کنسرت محمدرضا شجریان و گروه اوا ‪-‬‬ ‫‪ »۱۳۸۷‬به اهنگسازی سعید فرج پوری‪ ،‬مجید درخشانی و محمدرضا شجریان‪« ،‬اه باران ‪»۱۳۸۸ -‬‬ ‫به اهنگسازی حسین یاحقی‪ ،‬مرتضی محجوبی‪ ،‬مزدا انصاری و محمدرضا شجریان‪« ،‬مرغ خوش‬ ‫خوان ‪ »۱۳۹۰ -‬به اهنگســازی محمدرضا شجریان‪« ،‬طریق عشق ‪ »۱۳۹۵ -‬به اهنگسازی پرویز‬ ‫مشکاتیان‪« ،‬خراسانیان ‪ »۱۳۹۸-‬به اهنگسازی پرویز مشکاتیان نیز اسامی البوم هایی هستند که در‬ ‫سال های گذشته به خوانندگی محمدرضا شجریان منتشر شده اند‪.‬‬ ‫ریاست شورای عالی خانه موسیقی‪ ،‬رئیس موسسه فرهنگی هنری «دل اواز»‪ ،‬بنیانگذار گروه موسیقی‬ ‫«شهناز»‪ ،‬فعالیت مستمر در عرصه ساخت ساز و خوشنویسی و برگزاری چندین نمایشگاه داخلی و‬ ‫خارجیباهمینموضوع‪،‬چهرهبرترخوانندگیدرچندینرویدادبین المللیمعتبرازجملهفعالیت های‬ ‫صنفی محمدرضا شجریان در عرصه موسیقی است‪ .‬وی تا چند سال بعد از شروع به کار خود در عرصه‬ ‫موسیقی به تالوت قران و خواندن ادعیه ها نیز مشغول بود که دعای «ربنا» از پرمخاطب ترین و بهترین‬ ‫اثار این هنرمند موسیقی است‪.‬‬ ‫مظفر شفیعی‪ ،‬ایرج بسطامی‪ ،‬حمیدرضا نوربخش‪ ،‬سینا سرلک‪ ،‬همایون شجریان‪ ،‬علی جهاندار‪ ،‬قاسم‬ ‫رفعتی‪ ،‬محسن کرامتی‪ ،‬علی رستمیان و حسام الدین سراج نیز از جمله شاگردانی هستند که طی‬ ‫سال های دور و نزدیک نزد محمدرضا شجریان به فراگیری تکنیک های اوازی پرداخته اند‪.‬‬ ‫‪-1‬روزنامه هنرمند مجدد و چند باره درگذشت و فقدان استاد بلند اوازه و‬ ‫شهیر عرصه موسیقی و اواز معاصر ایران زمین را به خانواده محترمشان‪،‬‬ ‫خاصه فرزند خلف ایشان جناب اقای همایون شجریان و جامعه هنر و‬ ‫موسیقیوعالقه مندانایشانتسلیتمی گوید‪.‬‬ ‫‪ -2‬هنرمند در خرداد ماه ‪ 1395‬و در غائله مربوط به مجوز دیر هنگام‬ ‫البوم استاد محمدرضا شجریان بعد از گذشت هشت سال از درخواست‬ ‫ان و همزمان با اغاز کمپین های مردمی در فضای مجازی برای پخش‬ ‫نوای ربنای استاد در رمضان المبارک ان سال‪ ،‬طی یادداشتی و خطاب‬ ‫به وزیر وقت فرهنگ و ارشاد و مسولین ذیربط تاکید کرد و به رویت و‬ ‫گوششان رساند که به قول معروف‪ ،‬دیگر بیش از این کشش ندهید این‬ ‫حقد مذموم را و کاسه داغ تر از اش نشوید برای دردانه های هنر‪ ،‬اما صد‬ ‫افسوس که برگوش هاشان و بر چشمهاشان گویی قفل و بستی است‬ ‫همچنان و مصداق ایه شریفه شده اند که؛ صم بکم عمی فهم الیرجعون‪.‬‬ ‫‪ -3‬گفتیم و نوشتیم که تنگ نظری بخشی از بدنه مدیریت فرهنگی‬ ‫ سیاســی حاکمیت و جمعی کاســه داغ تر از اش ها و متملقان بی‬‫خرد و بی تدبیر در قبال استاد شجریان نارواست و با بی فکری و خلط‬ ‫سیاســت با فرهنگ و هنر‪ ،‬لطافت و دلبری های هنر و هنرمندان را به‬ ‫لجن زار سیاست نیاالیید و فی المثل خوانش یک مناجات‪ ،‬حاوی چند‬ ‫ایه شریفه استغفار قران مجید توسط استاد را به یک موضوع امنیت ملی‬ ‫و حاکمیتی و باعث تبدیل شدن به عنصری قوی در دوقطبی شکل یافته‬ ‫سیاسی ‪ -‬اجتماعی‪ ،‬مبدل نکنید‪.‬‬ ‫‪ -4‬گیریم که استاد یا هر دردانه ای در فرهنگ و هنر به وقت مناقشات‬ ‫سیاسی و به وضع و قرار شهروندی نظر خود را داشته و ابراز کند و در‬ ‫مقام کنش و واکنش های معمول و تند انتخاباتی و التهابات سیاسی ‪-‬‬ ‫اجتماعی تندی و جســوری کند مثل همه احاد و دیگران‪ ،‬ان هم به‬ ‫صدق و ازادگی و نه به نفاق و دورویی و چاپلوسی! گیریم به زعم دوستان‬ ‫نباید و نشــاید و نمی بایست که ایشان در ان وقت چنین می گفتند و‬ ‫نمی گفتند یا چنین و چنان‪.‬‬ ‫گیریم که شــما درســت می گویید؛ اما مگر نه اینکه این خود اهالی‬ ‫قدرت و سیاســت بوده و هستند که پای هنر و هنرمند را به وقت و‬ ‫کارزار سهم خواهی خود از جناح رفیق رغیب مقابل و دولت مستقر؛‬ ‫وجه المعامله انتخاب جامعه و توده کردند و می کنند‪ .‬اگر گالیه ای هم‬ ‫باشد بر هنر و هنرمند و فرهنگ نیست بلکه بر قدرت و سیاست است‬ ‫که سرمســت از قدرت و معتاد این بازی و قمار کثیف هرباره است و‬ ‫دود افیونش بر چشم و جان هنر و فرهنگ و جامعه گرفتار در این دو‬ ‫قطبی سازی های موسمی‪.‬‬ ‫‪ -5‬متاسفانه شرایط و شیوه مواجهه مردم و عالقه مندان با خبر ناگوار‬ ‫درگذشت ایشان‪ ،‬جمعیت ناراحت مقابل بیمارستان و شیوه کنترل و‬ ‫مراقبت از حس و حال و بغض از سر عالقه و صدقشان در قبال تحریکات‬ ‫سودجویان و فتنه گران مزدور و خائن به وطن و فرهنگ و هنر‪ ،‬مجددا‬ ‫اوج بی تدبیری و دست پاچگی برادران تامین و انتظامی استان و کشور‬ ‫را‪ ،‬به رخ کشید‪.‬‬ ‫‪ -6‬هنرمند در اردیبهشت و رمضان المبارک سال جاری نیز مجدد‪ ،‬پیگیر‬ ‫مطالبه و خواست اهالی فرهنگ و هنر و عموم مردم برای ازسرگیری‬ ‫پخش مناجات خاطره انگیز استاد شد و گفت که شاید این اخرین فرصت‬ ‫برای شستن دل ها از این حقد و کین های رفته باشد و این ابرام بر جمود‬ ‫و خشک مغزی در حکمرانی فرهنگی ‪ -‬رسانه ایی‪ ،‬پشیمان کننده و‬ ‫ناگوار خواهد بود‪ .‬اما امان از مدیران خسته و معطل و نورسته گان متملق‬ ‫و کم خرد و جاه طلب و بی تقوای دور و برشان؛ گروهی خاص و اندک از‬ ‫جرگه مدیریت خواهان جوان که در پستوی ذهن خامشان الف سیاست‬ ‫مــدن و تدبیر منزل می زنند و با این جــوالن کورکورانه می روند تا ته‬ ‫مانده ای از سرمایه اجتماعی و هست و نیست کشور از سیاست و جامعه‬ ‫تا فرهنگ و هنر را به باد هوس خویش و از طرفی طمع عثمانی گری و‬ ‫نقشه دژخیمان ایران زمین که از چپ و راست و باال و پایین هر کدامشان‬ ‫برای تکه ای از این تن رنجور‪ ،‬دندان تیز کرده و زوزه می کشند‪ ،‬ببازند و‬ ‫بسوزانند‪ .‬گفتنی ها را بارها گفته اند و گفته ایم و شنیده اند اما صد افسوس‬ ‫که گویی برگوش هاشان و بر چشم هاشان قفل و بستی است همچنان و‬ ‫مصداق ایه شریفه که؛ صم بکم عمی فهم ال یرجعون!‬ صفحه 3 ‫‪HONARMAND INTERNATIONAL NEWSPAPER‬‬ ‫شماره ‪ • 1317‬شنبه ‪19‬مهرماه ‪ • 1399‬سال سیزدهم • ‪ 4‬صفـــحه‬ ‫صاحب امتیاز‪ :‬شـرکت جهان سبز‬ ‫مـدیر عامـــل‪ :‬حسـین احـمـدی‬ ‫مدیر مسوول‪ :‬مهدی احمدی‬ ‫زیـر نظــر شــورای ســردبیـــری‬ ‫چاپ‪ :‬گل اذین‬ ‫سازمان اگهی ها‪88311361 - 88311353 :‬‬ ‫نشانى‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان مطهری‪ ،‬بعد از خیابان سلیمان خاطرخیابان اورامان‪،‬‬ ‫پلاک ‪ ،43‬واحد‪2‬‬ ‫تلفکس‪88813489 - 88301986 :‬‬ ‫توزیع‪ :‬نشرگستر امروز‬ ‫صدای ایران‬ ‫یادداشت‬ ‫در رثای خسرو خوبان؛‬ ‫همیشه زنده و جاوید است‬ ‫علی نجفی‬ ‫یادداشت‬ ‫چنین جاودانه کاش‪...‬‬ ‫عباسعلی اسکتی‬ ‫بی شک بعدترها هر گوشه ای از تاریخ را با نام ها و اتفاقات متفاوت‬ ‫ان دوران بــه یاد خواهند اورد و هر زمانه همچون رویدادها برای‬ ‫خودش انسان هایی را دارد که خوب یا بد در خاطره ها می مانند‪،‬‬ ‫یکی می شــود وارث نفرینی ابدی و یکی چون شما تا همیشه‬ ‫در قلب ها به نیکی ماندگار‪ ،‬شــما که الزم نیست برای رفتنتان‬ ‫بنویسیم جاودانه شد چون تا وقتی که بودید ماندگار شده بودید و‬ ‫برای یاداوری دوباره تان کافی ست چشمانمان را ببندیم و تنها زیر‬ ‫لب یکی از این همه اثار جاودانه را زمزمه کنیم‬ ‫رندان سالمت می کنند جان را غالمت می کنند‬ ‫مستیزجامتمی کنندمستانسالمتمی کنند‬ ‫حتی اگر «ایران ای ســرای امید» یا «از خون جوانان وطن» را با‬ ‫صدای شما نشنیده بودیم‪ ،‬حتی اگر «تفنگت را زمین بگذار» و‬ ‫«مرغ سحر» را نخوانده بودید‪ ،‬شما با ان چهره ی کاریزماتیک و‬ ‫لبخند ملیح همیشه کمرنگتان برای ما بخشی از تاریخ و تمدن و‬ ‫فرهنگ این سرزمین بوده و هستید و خواهید ماند‪ ،‬شما که فراتر‬ ‫از موســیقی و هنر و واژه هستید و اندوه و حزن و شور صدایتان‬ ‫برای ما اوای ازادی و دلدادگی و عشــق اســت‪ ،‬ما هرگز با شما‬ ‫بیگانه نبوده ایم وقتی که همیشه صدای ما بوده اید همیشه در‬ ‫نهایت به این باور رســیده ایم که هنرمند هیچوقت نه با هنرش‬ ‫بلکه با نوع اندیشه و تفکر و زیست و نگاهش ماندگار می شود و‬ ‫چه شگفت انگیز و دست نیافتنی که اینگونه ماندگارترین باشید‪،‬‬ ‫با تصنیف هایتان در خلوت و ارامــش و جنگ‪ ،‬دلهره و مبارزه‬ ‫و شــیدایی همراه ما بوده اید و در خوش قلبی و خوش کالمی‬ ‫شهره و انقدر سخاوتنمند که برای ما یادگاری به زیبایی همایون‬ ‫بگذارید‪ ،‬ما چه سعادتمند بوده ایم که در دوران محمدرضا شجریان‬ ‫زیسته ایم‪ .‬هر چند حسرت تماشای دوباره اجرای شما از نزدیک‬ ‫به دلمان می ماند اما این رفتن با این مقدار زیبایی به ان بســیار‬ ‫دلتنگی می ارزد‪ ،‬رفتنی که یک سرزمین به این پهناوری در سوگ‬ ‫ان بنشینند و اینقدر نیکو یارشان را بدرقه کنند‪ ،‬کاش برای همه‬ ‫ی ما اینچنین رفتنی و ای کاش چنین پر شکوه باد روز وداعمان‪،‬‬ ‫سبک بال‪ ،‬پر شور‪ ،‬ارام‪ ،‬تماشایی و ماندنی‪...‬‬ ‫یادداشت‬ ‫حسین علیزاده نوازنده و اهنگساز‪:‬‬ ‫ صحنه‬ ‫پشت‬ ‫شاعرباشی‬ ‫بزرگ بودی و بزرگ ماندی‬ ‫«حسین علیزاده» ـ نوازنده و اهنگساز شناخته شده کشورمان ـ در پی درگذشت محمدرضا شجریان‪ ،‬با نگارش‬ ‫متنی به رفتن استاد اواز ایران واکنش نشان داد‪.‬‬ ‫این استاد برجسته ی موسیقی در این باره نوشت‪:‬‬ ‫«مهر با تو امد‪،‬‬ ‫مهر با تو رفت‪.‬‬ ‫اما تو نمی روی و‬ ‫مهر با نام تو می ماند‪.‬‬ ‫تو مهری و همه فصول مهربانی مهر تو‪.‬‬ ‫تو بزرگ بودی و بزرگ رفتی‬ ‫اما چه کوچک‪ ،‬کوچکانی که چشم و گوش بستند و سیاه ماندند‬ ‫تو تا ابد خواهی ماند ‪...‬‬ ‫تو تا ابد خواهی خواند ‪...‬‬ ‫البوم خاطرات‬ ‫نوشتن و گفتن و شنیدن از اسطوره هنر ایران در این شرایط کار اسانی نیست‪ .‬مگر قلم و کاغذ‬ ‫می تواند گویایی احساس درون کشوری باشد که فرزندش را قرار است در اغوش خاک کشاند‪ .‬چه‬ ‫باید گفت و شنید که تاکنون نگفته و نشنیده ایم‪ .‬اما چه کنیم که درد فراق برایمان طاقت فرساست‬ ‫و حجم دلتنگی امان مان نمی دهد‪ .‬تمام نوشتن ها نه در رثای معجزه هنر ایران زمین بلکه برای قرار‬ ‫دل بیقرار خودمان است‪ .‬نام محمدرضا شجریان دیگر یک نام و عنوان نیست بلکه یک نماد برای‬ ‫یک کشور است‪ .‬نماد ازادی و انسانیت‪ ،‬نماد شرافت و مردانگی‪ ،‬نماد هنر ایران زمین‪ ...‬بسیاری‬ ‫می گویند استاد شجریان جدای از سیاست و صف کشی های و جناح بندی های مرسوم بوده و نباید‬ ‫با حرف های سیاسی وجه هنری وی را تحت الشعاع قرار داد‪ .‬بخشی از این سخن درست است نباید‬ ‫استاد و هنر را در جناح بندی و صف کشی قرار داد اما این نکته را فراموش نکنیم که هنر یک کشور‬ ‫یعنی وضعیت اجتماعی و سیاسی و اقتصادی جامعه‪ ،‬هنر یک مملکت از وضع و حال مردمانش‬ ‫تجلی پیدا می کند‪ .‬کدام هنر و هنرمند واقعی در تاریخ ثبت شده که متفاوت از کشور و جامعه ای که‬ ‫در ان زیسته هنرش معنا گرفته باشد‪ .‬اری هنر در اصل جدای از سیاست نیست‪ ،‬هنر را نمی شود از‬ ‫جامعه و شرایطش مجزا و منفک کرد‪ .‬مگر می شود جامعه ای شاد داشت و هنری غمگین؟!‬ ‫اصال حرف هنرمند از دل جامعه می جوشد و راهش را پیدا می کند ‪ .‬استاد شجریان نیز دقیقا مصداق‬ ‫بارز این سخن است‪ ،‬خود نیز بارها تاکید داشته در تمام دوران ها حرفش حرف جامعه و هنرش برای‬ ‫مردمان سرزمینش بوده‪ .‬موسیقی سنتی غمگین است چون مردمان ایران زمین در سینه غم های‬ ‫فراوان دارند‪ .‬حاال چگونه می شود هنر را از سیاست جدا گرد وقتی سیاست از هنر جدایی ناپذیر‬ ‫است‪ .‬کار هنرمند انجایی شروع می شود که با هنرش جوری از سیاست بگوید که نه شعار باشد و‬ ‫نه ناسزا‪ ،‬فقط هنر باشد و بس‪ .‬حافظ نیز هنرمند زمان خود و تاریخ ایران شد‪ ،‬برای اینکه با هنرش‬ ‫جامع ه را به تصویر کشیده است و این عالقه و دقت استاد شجریان در خوانش اشعار خواجه شیراز‬ ‫صرفا نه برای وجه های هنری که بلکه اعتراض های اجتماعی جامعه پیرامونش بوده است‪ .‬چیزی‬ ‫که خسرو اواز ایران را از دیگر هنرمندان هم عصرش متمایز و تبدیل به برگی از تاریخ و میراث‬ ‫ایران می کند شجاعت و روشن ضمیری استاد در تشخیص مسائل و مصائب کشور و همراهی بی‬ ‫چون و چرا با مردم است‪ .‬استاد محمدرضا شجریان تبدیل به صدای مردم ایران زمین شد و اکنون‬ ‫مرد م نیز صدای او هستند‪ .‬این اوج تعامل و همدلی هنرمند با جامع ه و مردمانش است‪ .‬زمانی که‬ ‫تشخیص داد باید همصدا با جامعه باشد با اطالع از تما م هزینه های گزافی که برایش داشت همصدا‬ ‫شد‪ .‬این همصدایی هم به قیمت دق کردن و حسرت خواندن در سال های پایانی زندگی اش تمام‬ ‫شد‪ .‬هنرمند با صحنه نفس می کشد و زنده می ماند‪ .‬برای استاد شجریان این رابطه بیشتر از هر‬ ‫هنرمندی ارزشــمند و مهم بود‪ .‬بیماری سرطان بهانه ای برای از پای دراوردن وی شد‪ .‬دلیل این‬ ‫حرف را زمانی درمی یابیم که به عقب برمی گردیم قریب به ‪ ۱۷‬سال پیش این بیماری به بدترین‬ ‫شکل ممکن به استاد شبیخون زد اما ذوق حضور در صحنه و دیدار با مردم و خواندن‪ ،‬سپری سخت‬ ‫در برابر این بیماری شد و چه کسی باور می کند در سال‪ ۱۳۸۲‬کنسرت «همنوا با بم» بعد از جراحی‬ ‫و در نقاهت استاد برای بیماری سرطان بوده است؟! اری سرطان و هر بیماری دیگری صرفا نمایانگر‬ ‫رنج های و جفاهایی است که به استاد رفته و انقدر روحیه وی را تضعیف کرد تا باالخره از پای درامد‪.‬‬ ‫از سال ‪ ۱۳۸۹‬تا ‪ ۱۳۹۴‬بارها استاد شکوه کرد از ممانعتی که نمی گذارد در ممکلت خودش برای‬ ‫مردمان خودش بخواند‪ .‬این روسیاهی تاریخی می ماند به یادگار برای مدیران فرهنگی که حاال کنار‬ ‫پیکر استاد می ایستند و پیام تسلیت توییت می کنند و سری از روی تاسف تکان می دهند‪ .‬این روز‬ ‫هیچگاه فراموش نخواهد شد‪ ،‬فرزند ایران در اغوش مام وطن ارام می گیرد‪ .‬برگی از تاریخ کشور‬ ‫ورق خواهد خورد ولی به وسعت تاریخ ایران زمین یاد و نام محمدرضا شجریان زنده و باقی خواهد‬ ‫ماند‪ .‬انکه دلش زنده به عشق است هیچگاه نخواهد مرد و چه عشقی باالتر از عشق به وطن‪ .‬او‬ ‫همیشه زنده و جاوید است‪.‬‬ صفحه 4