روزنامه هنرمند شماره 1307
روزنامه هنرمند شماره 1307
هنرمند را در «مگ لند» و «جار» ورق بزنید www.magland.ir
دوشنبه 31شهریورماه 1399سال سیزدهم شماره 8 1307صفـــحه 2500تومـان ISSN 2008-0816
www.jaaar.com
«رسول مالقلی پور»
متاثر از کدام شهدا بود؟
پخش برنامه تلو یز یونی
«افق سینما»
انتقاد داود فتحعلی بیگی
از بی مهری نهادهای دولتی:
با اجرای سعید الهی
درباره نخستین فیلم فضایی تار یخ سینما
و موفقیتش در گیشه
داعیه مذهب داریم
اما به هنر مذهبی
بی تفاوتیم
کمیته عالی بهداشت عراق:
وقتی تام کروز
فضانورد می شود!
سینما4.
مروری بر سریال های جنگی تلو یز یون
اربعین امسال میزبان هیچ
زائری از هیچ کشوری نیستیم
به بهانه اغاز هفته دفاع مقدس
روایت حماسه
در قاب سیما
رادیووتلویز یون5.
مدیر انتشارات شمع و مه خبر داد:
CINEMA
RADIO&TV
ترجمه کتابی با موضوع پیامبر
به فرانسه و انگلیسی همزمان
با اهانت به نبی اکرم
(ص)
فرهنگ و هنرART & CULTURE 2.
در میزگردفریدونجیرانیبافرشتهطائر پور و سیدضیاهاشمیمطرحشد:
چرا کسی مسئولیت
شبکه نمایش خانگی
را به عهده نمی گیرد
فرهنگ و هنرART & CULTURE 2.
پرداخت بیش از ۴میلیارد ریال
خسارت بیمه درمان تکمیلی
صندوق اعتباری هنر
فرهنگ و هنرART & CULTURE 2.
شیماشاه محمدی اهنگساز و مدرسموسیقی:
«و یولن ایرانی»
باعث حذف «کمانچه» شد
موسیقی7.
MUSIC
مدیرکل هنرهای نمایشی:
شفاف سازی امر مبارکی است
که جلوی بسیاری از سوء استفاده ها
را می گیرد
تئاتر3.
TEATER
سخنگو و دبیر انجمن سینماداران کشور
مردم هنوز نمی دانند سینماها
باز است!
سینما4.
ر ییسستادبازسازیعتبات:
اعزام موکب های اربعین
به عراق تخلف است
گردشگری6.
CINEMA
درباره مجید انتظامی
ُ
خالق نت های ماندگار سینمای جنگ
TOURISM
موسیقی7.
MUSIC
پشیمانی «سعید راد»
از حضور در سریال «دل»
فرهنگ و هنرART & CULTURE 8.
«خورشید» مجیدی در میان
۲۰فیلم برتر جشنواره های ونیز و تورنتو
سینما4.
CINEMA صفحه 1
2
در میزگرد فریدون جیرانی با فرشته طائرپور و سید ضیا هاشمی مطرح شد:
دوشنبــــــــه 31شهریورماه 1399سال سیزدهم شمــاره 1307
چراکسیمسئولیتشبکهنمایشخانگیرابهعهدهنمی گیرد
www.honarmandonline.ir
& ART
CULTURE
فرهنگ و هنر
اخبار
مدیر انتشارات شمع و مه خبر داد:
ترجمه کتابی با موضوع پیامبر
به فرانسه و انگلیسی همزمان
با اهانت به نبی اکرم
(ص)
فرشتهطائرپوروسیدضیاهاشمیتهیهکنندگانحرفهایوپیشکسوتسینمادرجدیدترینبرنامهکافه
اپاراتبافریدونجیرانیدربارهاتحادتهیهکنندگان،شرایطصنوفسینمایی،مشکالتمجوزهایشبکه
خانگی ،اکران انالین ،نقش ساترا در تولید اثار ،حمایت وزارت ارشاد از سریالهای خانگی و ...صحبت
کردند که در ادامه به بخش هایی از این میزگرد را می خوانید...
مدیر انتشارات شمع و مه از ترجمه مجموعه داستان «یک تکه ابر»
به زبان فرانسه و انگلیسی خبر داد و گفت :این مجموعه منتخبی
است از بهترین داستان هایی که این سال ها دربار ه رسول خدا (ص)
در ایران نوشــته شده و به زودی ترجمه می شود .شهرستان ادب
مجموعه داســتان «یک تکه ابر» را که محصول قلم نویسندگان
جوان سال های اخیر ایران است ،با انتخاب «مجید قیصری» منتشر
می کند .این مجموعه منتخبی است از بهترین داستان هایی که این
سال ها دربار ه رسول خدا (ص) در ایران نوشته شده است .افشین
شحنه تبار مدیر انتشارات شمع و مه اعالم کرد :در راستای این کار
ارزشمند شهرستان ادب ،ما نیز در انتشارات شمع و مه قصد داریم
نسخه فرانسه و انگلیسی مجموعه داستان «یک تکه ابر» را ارائه
کنیم .شحنه تبار ابراز داشت :همچنین اثار ترجمه شده در خارج
از مرزها برای ادای دین به ساحت پیامبر اسالم توزیع خواهد شد.
این ناشر با بیان اینکه مترجمین این اثار به زبان فرانسه و انگلیسی
انتخاب و مشخص شده اند ،توضیح داد :مجموعه داستان «یک تکه
ابر» به انتخاب اقای مجید قیصری گرداوری شــده و یکی از ۱۲
داســتان از ان خود این نویسنده است .گفتنی است ،علی اصغر
عزتی پاک درباره این مجموعه گفته بود ،داستان های «یک تکه
ابر» تماما کارهایی هستند که نویسندگان ما در سال های گذشته با
هدف بزرگداشت و اظهار ارادت به مقام رسول خدا (ص) نوشته اند.
داستان ها هم به لحاظ فنی و هم به لحاظ مضمون و درونمایه از
فخامت و ارزش های درخوری برخوردار هستند .نویسندگان این
اثار عموماً شناخته شده و تحسین شده اند .اقای قیصری که این
مجموعه را به ما پیشنهاد کرد داستانی با همین مضمون دارد .البته
فضای کارها بیشتر معاصر و در ارتباط با زندگی امروز مردم مسلمان
است .اما این که چطور شد به فکر انتشار افتادیم ،باید بگویم دالیل
زیادی داشت .اوال که این کار ماست و دوم هم این که کارها واقعا
ارزشمند هســتند و خوب است که چنین داستان هایی در یک
مجموعه ارائه شــوند تا عالقه مندان بتوانند ان ها را یک جا تهیه
کنند .نکته سوم هم این که ما از فضای عمومی مسائل فرهنگی دور
نیستیم .واقعیت این است که این کتاب در شهرستان ادب در صف
انتشار بود و قرار نبود به این زودی ها منتشر شود ،اما وقایع اخیری
که یک جریان بی فرهنگ و بی هنر در دنیا رقم زده اند و اهانت هایی
به ســاحت حضرت رسول اکرم شده ،ما را بر ان داشت تا اقدامی
کرده و این کتاب را منتشر کنیم.
پرداخت بیش از ۴میلیارد ریال
خسارت بیمه درمان تکمیلی
صندوق اعتباری هنر
در اجرای قرار داد بیمه درمان تکمیلی از ابتدای تیرماه به بیش از
۲هزار پرونده رسیدگی و طی ۱۰۴مرحله خسارت مستقیم به
بیمه شدگان پرداخت شده است .در اجرای تمدید سه ماهه قرار
داد بیمه درمان تکمیلی ،از ابتدای تیرماه به بیش از 2هزار پرونده
رسیدگی و طی 104مرحله بیش از 4میلیارد و 400میلیون ریال
خسارت مستقیم به بیمه شدگان صندوق اعتباری هنر پرداخت
شده است .گفتنی است ،پس از شیوع ویروس کرونا و مشکالت
ناشی از ان برای جامعه فرهنگ ،هنر و رسانه ،صندوق اعتباری هنر
بسته های حمایتی ویژه ای برای رفع نیازهای اعضا در این شرایط
تدوین کرد .بر این اساس بیمه درمان تکمیلی برای اعضا تا انتهای
شهریور به مدت سه ماه ،رایگان ارائه شد.
برادر ارجمند
جناب اقای روح ا ...ارجمندی
درگذشت پدر گرامیتان را خدمت جنابعالی و خانواده
محترم تســلیت عرض مینماییم و از خداوند متعال
برای ان مرحــوم رحمت و غفران الهی و بازماندگان
صبر ،سالمتی و شکیبایی مسئلت می نماییم.
روابط عمومی و مدیریت روزنامه هنرمند
جیرانی :ما به شدت االن نیاز به یک صنف قدرتمند تهیه کنندگی داریم که بتواند از منافع سینما دفاع کند.
فرشته طاهرپور :ما هم از سر همان نیاز به این نقطه رسیدیم.
جیرانی :به شدت در جلسات مختلفی که با دوستان صحبت می کنیم خیلی این نیاز احساس می شود که این صنف
یکپارچه و یک طور حرف بزند ،از منافع همه دفاع کند و پای اتفاقاتی که در پیش داریم بایســتد .چون ما در بین
تهیه کنندگان جامعه و صنفی که دنبالش بودیم نداریم و باید داشته باشیم ،خیلی خوشحالم که همه تان این مسئله
را دارید .االن هم مسئله شبکه نمایش خانگی یک معضل شده ،تحلیل شما در این رابطه و اتفاقاتی که رخ داده است،
چیست؟
ً
فرشته طاهرپور :کامال پیداست ،در اثر شیوه رفتار و تولید صداوسیما به عنوان یک رسانه انحصاری مخاطب ناراضی
شد و پناه به ماهواره ها و برنامه های خارجی برد .یک هوشمندی امد و جریانی را ایجاد کرد که با اصول و اداب تولید
داخلی ،با فکر کردن به مخاطب داخلی شروع به تولید کرد .حال شروع ان می تواند سریال شهرزاد قلمداد شود یا
سریال هایی که بعد یا همزمان با ان ساخته شدند ،اما عم ً
ال نشان دادند که بچه های سینما و بچه های مستقل می توانند
بهتر از اتفاقی که در صداوسیما می افتد تولید اثار کنند .خیلی از همین ها ممکن است در تلویزیون هم کار کنند ،اما
نوع میدانی که برای این فعالیت در فضای نمایش خانگی ایجاد شد و استقبالی که مردم کردند که توانست فضای کار
ایجاد کند ،اوالً برای عوامل سینمایی ،توانست به سراغ موضوعات جسورانه تر برود و توانست با اداب هنری تر کارهای
خودش را بسازد و بعد هم دچار یک ممیزی های مسخره ای که ما در تلویزیون شاهد ان هستیم نشود و در امر تولید
با توجه به این که سرمایه گذاران خصوصی به میدان امدند ،توانست با راحتی بیشتر و خوش حسابی بهتر این کارها را
تولید کند ،این ها اتفاقاتی بود که در سال های اخیر در صداوسیما نمی افتاد و برای همین یا خیلی ها دیگر با صداوسیما
کار نمی کردند ،از جمله خو ِد ما و بعضی ها هم که کار می کردند ناراضی و ناراحت بودند .من خبر دارم ما سریال هایی
داریم که مث ً
ال 20ماه از پخش ان ها گذشته و هنوز چندصد میلیون از دستمزد یا قرارداد خودشان را نگرفتند ،خب
این ها بدهکار عوامل هستند و ...فرض کنید سریالی که پس از دو سال مث ً
ال 700میلیون یا یک میلیارد طلب دارد،
این یک میلیادر در محاسباتی که خود اقایان به ما یاد دادند طی سال گذشته یا دو سال گذشته چه ارزش ریالی ای
داشت و امسال چه ارزشی دارد؟ خب این ها اتفاقاتی است که صداوسیما به تولیدکنندگان اثاری که برایش کار کردند
جفا کرد ،چه تهیه کنندگان داخل سازمان و چه تهیه کنندگانی که از بیرون می رفتند و با سازمان کار می کردند و خب
طبیعتاً این ها در کارها هم تاثیر می گذارد و نوع نگرشی که راجع به موضوعات وجود دارد ،شما ببینید االن در عرصه
نمایش خانگی چقدر از اقتباس از رمان های درخشانی که ما در ادبیات مان داریم استقبال می شود ،این اتفاق هرگز در
سال های اخیر نیفتاده است .نه نویسنده ها حاضر هستند کارشان را به تلویزیون بدهند و نه کسی حاضر است بسازد،
چون ان اثر درواقع با ممیزی های تلویزیون به فنا می رود .چند تا از سریال هایی که من خودم می دانم طرح اش براساس
رمان های درخشان ایرانی یا نوشته شده یا در حال نوشته شدن است ،فقط در فضای نمایش خانگی امکان ساختن ان
وجود دارد نه در تلویزیون ،اما تلویزیون با یک انحصارطلبی و قدرت نمایی بی دلیل که نمی دانم ناشی از چه روحیه ای
است سعی می کند که این بازار را تخریب کند ،نمی خواهد به کمک این بازار بیاید یعنی حتی شکل عاقالنه اش این
بود که بگویند خیلی خب این مجوزی که االن سر ان دعواست و قانوناً هنوز در اختیار وزارت ارشاد هست ،هم دست
وزارت ارشــاد باشد و هم دست تلویزیون و این ها در یک عرصه رقابت به میدان بیایند ،البته برای تلویزیون توجیه
ندارد ،چون تلویزیون این همه کانال در اختیار دارد و اگر کاری بلد بود ان جا انجام می داد ،اما با وجود این که می گوید
اگر می خواهد در نمایش خانگی هم حضور پیدا کند ،حداقل باید به عنوان رقیب حضور پیدا کند ،نمی شود به شکل
انحصاری بگوید این جایی هم که خوب کار می کند بدهید من مانند بقیه جاهایی که خراب کرد ،خرابش کنم و هر
تفکری که از این موضوع حمایت می کند ،به اعتقاد من به فرهنگ مملکت و جذب مخاطب ما لطمه می زند .یعنی
مخاطبان ما که باالخره دسترسی پیدا می کنند ،منتها به اثار خارجی .یا همین کار ،مگر این ها چیزهایی را که ممنوع
کردند به دست مردم نرسید؟ در فضای مجازی چقدر کارها ساخته شد ،پخش شد ،دیده شد و فالوورهای مختلفی پای
ان ایستادند که قاعدتاً مجاز نبودند یا سریال هایی که از شبکه های خارجی و ماهواره ای پخش می شود .مثل این است
که شما بخواهید در اسمان سیم خاردار بکشید ،در دنیای فعلی ما نمی توانیم چنین کاری بکنیم و بهتر بود تلویزیون با
هم فکری مرافقت و همکاری و درک درستی از شرایط امروز و مخاطب به میدان می امد و میدان دادن به وجوه هنری
و سلیقه ای فیلمسازان ما هم بیشتر توجه می کند.
سیدضیاء هاشمی :اگر اجازه بدهید من از زاویه ای دیگر وارد موضوع نمایش خانگی بشوم؛ در سینماهای جهان االن
به طور کل بعد از کرونا گرفتا ِر یک تهدید جدی شدند ،من همین امروز پیگیری می کردم که ایا سینماهای امریکا باز
شده یا خیر ،هنوز باز نشده است .تقریباً سه هفته پیش بود که انجمن تهیه کنندگان و سینماداران و کانون وکالی امریکا
بیانیه ای 9صفحه ای و بسیار مفصل برای اعتمادسازی مردم داد که به سینما بیایید ،یک هفته هم باز کردند و بستند.
یعنی بستن ان ارزان تر در می اید و باز بودن ان صدمات زیادی دارد .یا خیلی از جاها ،البته انصافاً چه کمک هایی به
همین سینمایی بسته می شود .تمام سینماهای امریکا و اروپا ،اب ،برق ،تلفن و مواردی از این دست برایشان رایگان
است ،یعنی پولی از انها نمی گیرند .فع ً
ال تا اطالع ثانوی هرچه بدهی دارند تعلیق است ،یعنی موظف نیستند االن بدهند.
شما ببینید در سینمای ایران می خواهند 10تومان به یک نفر بدهند ،چقدر بساط درست کردند .االن سه ماه است
به سینما گفتند می خواهیم 300تومان به تو بدهیم ،تو از این مدلی که می خواهند یک چیزی را در بازار بفروشند،
قیمت را طوری می گذارند که ...باید ده ها سند ببرید و کلی هزینه بکنید .من می گویم هیچ کمکی که نکردند ،البته
جایی که کمکی کردند اتفاقی نیفتد .در جاهایی مانند انگلستان کارهای شکیل و زیبایی کردند ،گفته اند اقتصاد خردی
که مردم می توانند بیرون بیایند ،غذاخوری ها ،کسانی که بیرون می ایند و فضای بیرون را دارند ،حمایت می کنم .هر
انچه که بفروشم 50درصدش را من می دهم و 50درصد را مشتری بدهد ،مردم کمک کنند غذا ،فست فود یا هر چه
که هست راه بیفتد .سینما را هم به شدت کمک کردند ،البته هنوز این اتفاق برای سینما نیفتاده است .انصافاً هم زود
بود ،ما همه جا گفتیم که مردم بیرون نروید و سفر نروید ،بعد می گوییم که به یک جای سربسته بیایید .البته اختالف
سر این موضوع زیاد داریم ،من وارد ان نمی شوم ،چون اعتقاد دارم جام مردم از هر چیزی اولویت دارد ،همین طوری
که برای تکایا می گوییم برای سینما هم باید بگوییم ،بنابراین از این زاویه که نگاه کنید ،بهترین زمان برای پخش انالین
بود ،وگرنه انالین که سال هاست در امریکا راه افتاده است ،نت فیلیکس واقعاً بیداد کرده و باالترین سهام را طی این ،6
7ماه در اقتصاد امریکا پیدا کرده است .این یعنی بوده ،اما ما دیر جنبیدیم ،ما هم دیر جنبیدیم بچه ها شروع کردند
و خانم طاهرپور هم اشاره کردند؛ بچه ها فیلم و سریال های خوبی اشاره کردند ،اما به دلیل نقص هایی که در اینترنت
داریم ،پهنای باند و مقدار بیتی که به عنوان سرعت می دهند و ...همه رگوالتورها اینطور هستند که مث ً
ال 8مگ می دهند
زیر مگ یعنی بیت و کیلوبایت است ،از این بساط هایی که بچه های مدرسه ای ها در انالین دارند .یک بچه دبیرستانی
درس می خواند ،مدام اینترنت قطع می شد ،خب این عذاب اور است ،برای کار انالین ...برای کار این که سریال است و
اف الین پخش می شود خب موردی ندارد ،استفاده می کنند و باالخره دانلود است ،اما وقتی بخواهید انالین ببینید اذیت
می شوید .خب این زیرساخت ها باعث شد که این انالین تاخیر افتاد ،الحمدهلل یک مقدار از نظر زیرساخت بهتر است و
کمک هایی می کنند ،اما کاری که ما باید بکنیم ،این فضا باید به قدری گسترده بشود ...مخاطبی االن ندارد ،االن انالین
من به نظرم می اید که ما حداقل تا 10میلیون مخاطب را الزم داریم نه در مجموعه ،در مجموعه یوزرهای پلتفورم ها
وجود ندارد ،به راحتی 10میلیون بیننده و یوزر می تواند کاربر انالین باشد ،البته با سریال های خوب ،نمی توانیم بگوییم
هر کاری بکنیم 10میلیون مخاطب داریم .بلکه 10میلیون بالقوه داشته باشد که این ها بالفعل خواهند شد .این اتفاق
جایی است که ما را به شدت به دلیل همان بسته شدن سالن های سینما که بعد از کرونا رخ داد ،بعد از کرونا تعداد
زیادی از سالن ها باید بسته شوند ،چون به درد سالن نمی خورند ،من اسم سینما را نمی خواهم بیاورم ،اما همین میدان ها
و سینماهای قدیمی و تک سالنه ،حتی ممکن است 3 ،2سالن باشد ،اما دیگر جذابیت ندارد ،باید در مال باشد ،این نوع
سینما که درواقع الکچری است و سینمای واقعی ما در بخش انالین می رود و تولیدات ما دیگر نگران نخواهیم بود که
چرا 100تا تولید کردیم ،بضاعت تولیدمان 50تاست ،خیر 200تا تولید هم بکنیم ظرفیت نمایش ان را داریم ،البته
با تعداد پلتفرم .یعنی ما 2تا داشته باشیم که یک نفر برای این ها کار کند ،خیلی جذاب نیست .دوستان باید این را هم
رعایت کنند .اما به نظر من خود صنف انشاءاهلل به زودی کارمان ردیف شود ،می رویم که یک پلتفورم برای کمک به
اهالی سینما اماده کنیم .بنابراین من اعتقاد دارم وجود نمایش خانگی به خصوص نمایش انالین به سینما به شدت
کمکمی کند.
فرشتهطاهرپور:محافظه کارانهاست.
سیدضیاء هاشمی :نه اص ً
ال نگاه بدی است .بعضی از دوستان ما اینطور تصور می کنند که این بیاید دیگر کسی سینما
نمی رود و همه پای تلویزیون می نشینند .می گویم نه سینما مناسک است ،یک مرام و مراسمی برای ان وجود دارد.
باید اماده شوید ،جمعیتی ،فردی ،دو یا سه نفری به سالن سینما بروید ،در ان غذا خوردن و شب گشتن دارد ،این
برای همه نوع فیلم ها سر جایش خواهد بود .من ادم هایی را می شناسم که اص ً
ال تلویزیون در خانه شان روشن نمی شود
و فقط با گوشی و لپ تاپ از چیزهای مختلف استفاده می کنند .به نظر من این نشناختن تکنولوژی و به روز نبودن
دوستانماست.
جیرانی :اقای سیدضیاء هاشمی و خانم فرشته طاهرپور شرایطی پیش امده که االن هیچ کس پاسخگو نیست ،یک
ساترا وجود دارد که ان هم مصاحبه کرده و گفته که به تلویزیون ربطی ندارم.
فرشته طاهرپور :خب اعالم کند به کجا ربط دارد.
جیرانی :هیچ کس هم االن حرف نمی زند و کسی هم نمی داند کجا باید برود ،درواقع یک گیجی و ابهامی وجود دارد،
با چه کسی و چطور باید صحبت کرد؟
فرشته طاهرپور :ببینید اقای جیرانی اگر بخواهم بحث کرونا را ادامه بدهم ،کرونا ازمایش خیلی بزرگی برای همه
مردم دنیا و در هر منطقه ای با اداب خاص خودش بود .این است که مردمی که عادت داشتند از خانه بیرون بروند،
ناچارند ساعت های زیادی در خانه بمانند ،خانه ها خیلی هایش کوچک است و اپارتمان است .تنها روزنه هایی که دارند
این است که تحلیلی در امریکا وجود دارد که بعد از این مردم به دو چیز پناه خواهند برد و از دو چیز بیشتر استقبال
خواهند کرد .یکی ترک شهرنشینی و رفتن به محیط های اطراف شهر و زندگی در فضاهای بازتر و روستایی ،حتی در
جاهایی مانند نیویورک این اتفاق در حال رخ دادن است .یعنی دوستی می گفت خیلی از اپارتمان ها با وسایل در ان
را باز گذاشتند و رفتند و یکی پناه بردن به کارهای هنری از موسیقی ،فیلم و ...تنها چیزی که از دل ان خانه ها و در
و دیوار بسته می تواند ادم های داخل خانه را به سفر و تماشا ببرد و به محیط بیرون ببرد و برایشان قصه بگوید همین
چیزی است که از صفحه تلویزیون برای انها پخش می شود و مردم االن حق انتخاب دارند ،یعنی می توانند کانالی که
دلشان می خواهد را انتخاب کنند .شما می گویید چرا کسی حرف نمی زند؟ این فضای ارعابی که در جامعه وجود دارد،
برای این که همه ما بترسیم از این که اگر االن به چیزی اعتراض کنیم ،به کسی برمی خورد که بعدا ً تالفی می کند یا
واکنش نشان می دهد این خیلی بد است ،ما که سینماگر هستیم ،ما که نویسنده و فیلمساز هستیم ،قرار نیست از
چیزی بترسیم ،اگر تصوری فکر می کند باید ما را بترساند خیلی اشتباه کرده ،ما اص ً
ال امدیم که از شجاعت دفاع کنیم،
قهرمان های شجاع در اثارمان بسازیم ،به مردم روحیه شجاعت ،استقالل و اعتراض بدهیم و اگر این به شکل درست
اتفاق نیفتد ،سبب می شود برای هر جریانی یه چیزی درست می شود .االن چیزی درست شده برای این که مدرسه ها
را تعطیل کنید که نمی دانم نام درست ان چیست .خب چرا دولت و مسئولین فرهنگی ما اینقدر نشنوند که مردم ُگله
به ُگله دور هم جمع شوند و سایت های اینچنینی ایجاد کنند که بعد در مورد خیلی هایشان به مشکل بر بخورد؟ تمام
جریان هایی که هوشمند بودند با ابتکار سوار موج کرونا شدند ،در خارج بیشتر و در داخل خیلی کمتر .ایجاد شبکه
اکران انالین همان هوشمندی و ابتکار عمل در شرایط بحران بود .یعنی نشست فکر کرد ،االن مردم در خانه هستند،
بیرون نمی روند و چه سرویسی می توانم به انها بدهم و این طرف تولید محتوا ،یعنی همه این پلتفورم ها به مرور چه
کرونا ادامه پیدا کند که حاال حاالها در خدمتش هستیم ،و چه انشاءاهلل به لطف خدا قطع شود ،به محتوا احتیاج دارند.
احتیاج به محتوا یعنی تولید اثار فرهنگی و هنری ،اعم از سینمایی ،سریال و مستند این یعنی ایجاد اشتغال برای
عواملی که در طول این سال ها خیلی هایشان بیکار بودند .ادم های خوش فکر ،هنرمند ،صاحب ایده و توانمند .شما
ببینید در تلویزیون از اتفاقی مانند پایتخت و دو سریال دیگر بگذرید ،بقیه اثار تفریحی ،سرگرمی و نمایشی تلویزیون
انصافاً مشتریان پروپاقرصی ندارد ،حال من وارد حیطه خبر نمی شوم که چقدر موثق است یا چقدر به موقع است یا باز
برای انها هم ملت جایگزین های دیگری پیدا می کنند .اگر مدیریت هوشمندی در تلویزیون بود سوار این موج می شد،
اما نیست و همچنان دارد بازی کهنه خودش را ادامه می دهد.
جیرانی :چه کار باید کرد؟ عده ای باز گیر کردند پشت مجوز.
سیدضیاء هاشمی :ارشاد می توانست از همین نخبگان سینما استفاده بکند ،ولی خب ارشاد هم منفعل است...
فرشته طاهرپور :ارشاد االن کنار نکشیده ،باید قوی تر عمل کند .توقع ما از وزارت ارشاد این است که پای این چیزی
که فع ً
ال تا این لحظه قانون به وزارت ارشاد داده ،در خیلی از زمینه ها خیلی از حقوق هنوز متعلق به وزارت ارشاد است،
در بعضی موارد وزارت ارشاد تفویض کرده است.
جیرانی :سر برنامه ترکیبی هم رفیق متعلق به اقای شهاب حسینی ،ارشاد پای ان ایستاد که ما باید مجوز بدهیم،
ساترا مصاحبه کرده که همان زمان که ایشان مصاحبه کرده که ما باید مجوز بدهیم ،این ها به ما داده بودند که مجوز
بدهیم .خب این تناقض ها چیست؟
فرشته طاهرپور :خب در حوزه های مدیریت در کشور تفاهمی وجود ندارد .یعنی اگر ما دو ،سه جا داریم که در مورد
فرهنگ ،سینما ،فیلم سازی و ...تصمیم می گیرند این ها با هم هماهنگ نیستند.
سیدضیاء هاشمی :من اعتقاد دارد انفعال ارشاد بیشتر به ما ضرر زده است ،اگر این انفعال نبود ...ببینید در ارتباط با
کرونا هم کاری نکرده است .به همه این بچه ها قول داده بودند مبالغی پیدا کنند که این ها کارگرانشان را بیرون نکنند.
جیرانی :باید تشویق کنیم سینماها را باز کنند.
سیدضیاء هاشمی :من فکر می کنم تلویزیون ما را نشان ندهد بهتر است.
فرشته طاهرپور :نه نمی خواهد ما را تبلیغ کند ،اما اطالع رسانی کند.
جیرانی:نگویدسینماتعطیلاست.
سیدضیاء هاشمی :ان دیگر دست ما نیست .دروغ می گوید.
ال ضعیف تر از کاری که امریکا با ایران می کند نیست ،رسماً
فرشته طاهرپور :واقعاً کاری که تلویزیون با ما می کند اص ً
تحریم می کند .تلویزیون سال هاست سینما را تحریم کرده ،حال می خواهد سر نمایش خانگی هم همین بال را بیاورد؟
خب ما می دانیم که تلویزیون دوست ما نیست .خودش پیمان دوستی اش را نقض کرده و دلیلی ندارد حوزه های دیگر
به بالیی که ما از ان عبور کردیم مبتال شوند .البته من دعا می کنم تلویزیون سر عقل بیاید ،اگاهی و دلسوزی نسبت به
مخاطب و تولیدات سینمایی داشته باشد و این رفتارها را کنار بگذارد ،در این صورت که ما مشکلی نداریم.
سیدضیاء هاشمی :در همین دوران کرونا دوستی رفته و مجوزی با فشار جایی بسته ،حال نمی دانم کجا .رئیس
سازمان صداوسیما اقای عسگری ،دستور اکید گرفته که 500تا داده شود .می رود و حدود 35بار تیزرش را اصالح
می کنند .اصالحاتی می کنند که اگر نمایش بدهند به درد هیچی نمی خورد .منتها این رفیق ما می رود و تا پایان
می ایستد .بعد می گویند این کار و ان کار را بکن ،همه این کارها را انجام می دهد .می گویند کسی که مسئول این بوده
در نامه ای که نوشتی به این نامه ،این را ننوشتی ،این را بنویس ...ان را می نویسد می گویند اشتباه کردی این را هم اضافه
کن ،انقدر بازی اش می دهند و اخر می گویند نمی توانیم پخش کنیم. صفحه 2
انتقاد داود فتحعلی بیگی از بی مهری نهادهای دولتی بعد از گذشت چهل سال از انقالب:
داعیهمذهبداریمامابههنرمذهبیبی تفاوتیم
در دایره المعارف تئاتر دنیا تعزیه مال ایران است
سجاد رضایی مقدم
هنر های نمایشی در طول تاریخ کشور های متمدن سابقه باالیی داشته اند و تقریباً تمامی این کشورها نمایشی ائینی
سنتی را به عنوان پیشانی فرهنگی خود معرفی کرده اند .تمامی این نمایش های سنتی از «کابوکی» و «بونراکو» ژاپن و
سایه بازی ها و ماهایانای چینی گرفته تا رقص ــ نمایش «کاتاالکی» هندی همه و همه پرتوی از انوار فرهنگی تاریخی
ان کشورها به شمار می رود و حفظشان به اندازه حفظ تمامی شناسنامه فرهنگی یک تمدن ارزش خواهد داشت .حال
در این زمانه و با پیشرفت لحظه ای ف ّناوری و تغییر مشهود سبک زندگی انسان ها در کره خاکی شاید یکی مهم ترین
دغدغه های فرهنگ دوستان ملی میهنی نگاه داشتن این میراث بزرگ هنری تاریخی برای ایندگان باشد ،تا شاید بتوان
فرهنگ غنی یک کشور را به این وسیله به ایندگان منتقل کرد که تالش کشورهای اسیایی و غیراسیایی برای حفظ
هرچه بیشتر این هنر سنتی گواه همین مطلب خواهد بود .در ایران اسالمی همواره ایین های سنتی پیوندی محکم با
اصول اعتقادی دارند و یکی از مهم ترین ان ها نماینده ایرانی نمایش های سنتی یعنی «تعزیه» و یا «شبیه خوانی» است.
تعزیه ایرانی یکی از تاریخی ترین و اصیل ترین نمایش های ایینی سنتی به شمار می رود که از گستره بسیار زیادی بهره
ذر تا قیامت ،هنری است که توانایی انتقال
می برد .این هنر ایینی سنتی با بیش از 540مجلس نوشته شده از عالم ّ
مفاهیم واالی معنوی و تربیتی را داشته و حتی موسیقی سنتی ایران ،ماندگاری خود را مدیون اجرای موسیقایی
تعزیه است .شاید توقع اصلی هر ایرانی و حتی هر نفر از عاشقان سیدالشهدا(ع) تالش مسئوالن برای حفظ این هنر
واال و اهدافی برای تقویت ان باشد اما ناگهان خبری عجیب در رابطه با حذف این درس از دروس دانشگاهی تئاتر
شنیده می شود .تعزیه ایرانی اسالمی ،بزرگ ترین مبلغ فرهنگ جهاد و شهادت و یکی از اصلی ترین عناوین فرهنگی
این مرزوبوم ،این روزها و در شلوغی مدرنیته مغفول مانده و در حال حذف از تاریخ است .داوود فتحعلی بیگی بازیگر
سینما ،تئاتر و تلویزیون و دانش اموخته تئاتر از دانشگاه هنر های زیبای دانشگاه تهران است و به گفته خودش عالقه
به تعزیه را از زمان دانشجویی و کالس های درس نمایش در ایران استاد بهرام بیضایی به یادگار دارد؛ و امروزه به عنوان
یکی از پیشکسوتان و اساتید نمایش های ایینی سنتی در ایران شناخته شده و دبیری چندین دوره از جشنواره های
نمایش های ایینی سنتی را عهده دار بوده است .به دنبال خبر حذف درس اشنایی با تعزیه از دروس دانشجویان تئاتر،
در رابطه با ارزش ها و مختصات این هنر نمایشی با داوود فتحعلی بیگی که اساساً تعزیه را یکی از اصلی ترین دغدغه های
تو گو پرداخته است.
خود می داند به گف
بعد از حذف درس اشــنایی با تعزیه از دروس دانشگاهی این امکان وجود دارد که زمانی دیگر
دانشجویان تئاتر چیزی از تعزیه ندانند و رفته رفته نام این هنر نمایشی از محافل هنری حذف
گردد؛ برای شروع بفرمایید تاثیر و لزوم وجود این دروس در دانشگاه چیست؟
تعزیه به عنوان یک هنر ائینی و ایرانی یا به عبارتی ملی مذهبی به ثبت جهانی در سازمان جهانی یونسکو رسیده است.
این هنر طبق اسنادی که موجود است نزدیک به 3قرن ،به عنوان یک رسانه تلقی می شده و نماد هنر ایرانی و اسالمی
و شیعی بوده است؛ تعزیه یک هنر جامعی است که همه مختصات یک هنر نمایشی را دارد و قابلیت این را دارد که
به عنوان یک سرچشمه و الگو از سوی هنرمندان تئاتر مورد بهره برداری قرار بگیرد .سال 52به دانشکده هنرهای زیبا
رفتم ،در انجا درسی داشتیم به عنوان هنر نمایش در ایران که استاد بهرام بیضایی ان درس را می گفتند .ایشان به قدری
این درس و خاصه بخش تعزیه را برای ما خوب تجزیه وتحلیل کردند که بنده شخصاً عنوان پایان نامه ام ،عنوان شخصیت
در تعزیه بود که بخشی از کتاب شبیه خوانی در تعزیه من را تشکیل می دهد که چند سال پیش چاپ شد .بعد از انقالب
این درس بنا بر پیشنهاد و صالحدید بعضی از اساتید توسعه پیدا کرد یعنی عالوه بر نمایش در ایران 1و ،2درس های
اشنایی با تعزیه و هم شیوه های نمایش در ایران و اجرای کارگاهی به این دروس اضافه شد .در این سال ها ما دیده ایم
و شنیده ایم و خوانده ایم که مطالعات زیادی راجع به تعزیه شده است ،هم از بابت گرداوری نسخ و هم از بابت نوشتن
رساله ها در دوره کارشناسی ،کارشناسی ارشد و دکترا و هم کتاب های پژوهشی و نسخ تعزیه چاپ شده است ،حال سوال
اینجاست که؛ چرا در دانشگاه هنرهای زیبا و به تبع ان در دانشگاه سوره ،درس تعزیه را به جای توسعه حذف کردند.
ایا درس نمایش در اسیا این امور را به انجام نمی رساند؟
بخش بزرگی از انچه در دانشکده های تئاتر تدریس می شود تئاتر غربی است .حاال بعضی گفته اند اگر اسم درس را
نمایش در اسیا بگذارند حق مطلب ادا شده است درصورتی که این طور نیست .تعزیه هنر ملی و مذهبی ماست و
بسیاری از ان مفهوم هنر انسانی ،اخالقی و عقیدتی که امروز هم جامعه به ان نیاز دارد در دل نسخ تعزیه وجود دارد.
تعزیه هنر مقاومت است و خودش هم در مقابل دولت های اول و دوم پهلوی و در مقابل فشارهایی که به اشکال مختلف
به او وارد امده مقاومت کرده است و خوشبختانه به برکت عاشورای امام حسین(ع) و به برکت مردم عالقه مند به این هنر
و پایمردی تعزیه خوانان پیشکسوت این هنر هنوز باقی مانده است .سوال اینجاست؛ چرا این اقایان این درس را حذف
کردند درصورتی که خودشان می دانند هنر تعزیه از جنبه نمایش سوای از جنبه عقیدتی چقدر ارزش دارد؟ این ها الزم
بود که این درس را توسعه دهند یا خودشان پیشنهاد بدهند و پیش قدم بشوند تا رشته ای مستقل در رابطه با هنرهای
نمایشی سنتی در دانشگاه دایر شود تا کسانی که دوست دارند این هنر را یاد بگیرند به انجا مراجعه کنند.
برای احیای تعزیه و اموزش تعزیه خوانی به چیزی به جز دروس دانشگاهی نیاز نداریم؟
ما به یک مرکز ملی هنرهای ائینی سنتی نیاز داریم که باید بخش اعظم فعالیت ان به تعزیه اختصاص پیدا کند و چنین
مرکزی باید حول سه محور پژوهش ،اموزش و افرینش فعالیت داشته باشد ،یعنی ما باید در باب هنر شبیه خوانی عالوه
بر پژوهش اقدامات اموزشی نیز داشته باشیم ولی مطلب اینجاست که این اموزش باید به خود شکل دانشگاهی بگیرد
تا به افرینش برسد .این افرینش هم باید در سایه اموزش درست بدون تحریف و تغییر شکل اصیل و اصلی تعزیه انجام
شود .البته بعضی از نسخ تعزیه به دلیل کم کاری های صورت گرفته در طول ادوار مختلف تاریخ با اشکاالتی به دست ما
رسیده است که باید اصالح شود و بعضی از مجالس تعزیه هم شاید ظرفیت اجرا برای امروزه را نداشته باشند ولی باید
به عنوان میراث معنوی نگه داری و فعالیت های پژوهشی در رابطه با ان ها انجام شود.
ایا با نواوری های انجام شده در عرصه تعزیه موافقید؟
کنار امر اموزش ،پژوهش و افرینش می توانم دست به نواوری هایی نیز بزنیم ولی این به معنی تغییر اصول سنتی تعزیه
نبوده و این هنر سنتی باید به همان گونه اصلی و اصیل خود باقی بماند؛ درست مانند دیگر کشورهایی که تمدن دیرینه
دارند و هیچ کدام خلل و تغییری در نمایش های ایینی و سنتی خودشان وارد نکردند .اما می شود نواوری هایی را با
توجه به اصول الگوهای سنتی شبیه خوانی شبیه نمایش های ائینی ایجاد و برای مثال داستان جدیدی را با الهام از
داستان های اصلی تعزیه در این قالب اجرا کرد.
وضعیت اجرای تعزیه در کشور چگونه است؟
زمانی در تهران حداقل در ماه محرم نزدیک به 50تکیه به فعالیت های شبیه خوانی مشغول بودند اما امروز هیچ تکیه
و مرکزی نداریم تا بتوانیم مجالس بیش از 500گانه تعزیه را در ان اجرا بکنیم .تعداد و حجم مجالس تعزیه به گونه ای
ذر تا مجلس قیامت بکنیم چیزی بیش از 530روز زمان خواهد
است که اگر شروع به مرور این مجالس از مجلس عالم ّ
برد و سوال اینجاست که؛ چرا چنین هنری با این وسعت باید از دروس دانشگاهی حذف شود و چه زمانی دانشجویان
تئاتر می توانند با فرهنگ ملی و مذهبی ما اشنا شوند؟ االن چه؟ چهل سال از انقالب می گذرد و همه ما داعیه مذهب
داریم ولی نسبت به این هنر مذهبی که به ثبت جهانی هم رسیده است بی تفاوتیم .اگر ما دیر عمل می کردیم ،کشور
همسایه قصد داشت این هنر را به نام خود ثبت کند .حتی بعد از ثبت هنر شبیه خوانی هیچ کاری نکردیم .این همه
ساختمان قدیمی در تهران وجود دارد که شهرداری ان ها را خریداری کرده است یا میراث فرهنگی ان را مرمت و
دایر کرده است؛ خب ،یکی از ان ها را به مرکز ملی شبیه خوانی اختصاص دهید ،به جایی هم برنمی خورد و بودجه
عجیب وغریبی هم نمی خواهد .حداقلش ان است که این هنر ملی حفظ می شود و زمینه های بهره برداری از ان در
نمایش معاصر فراهم می شود ،از بین نمی رود و هم اینکه زمینه های پژوهش برای ان فراهم می شود.
یک سری از نهادهای حمایتی وظیفه شان حمایت از تعزیه و خصوص ًا تولید تعزیه است مثل دفتر
تعزیه حوزه هنری که وظیفه تولید ان را دارد ،نقش این نهادها را چگونه می بینید؟
باید یک تشکیالت مستقلی درست شود که وظایف حاشیه ای نداشته باشد ،وظیفه اصلی اش این باشد .عرض کردم که
می تواند یک مرکز ملی شبیه خوانی فقط خاص تعزیه درست شود که هم فضای مناسب تعزیه داشته باشد ،هم کتابخانه
و زمینه های پژوهشی داشته باشد و هم بتواند ماحصل کارهای پژوهشی را منتشر کند و افرینش هم داشته باشد.
ایانقشنهادهاینظارتیفعلیرابی تاثیرمی بینید؟حوزههنریچطور؟
نه اینکه تاثیر نداشته باشند .ببینید ،در شرح وظایف حوزه هنری نیامده است که به تعزیه بپردازد .به عنوان بخشی که
عالقه مندی مدیر فعلی حوزه هنری است ،دفتر هنر تعزیه را راه اندازی کرده اند و قبل از ا ن این مرکز وجود نداشت ،یا
کانون نمایش های ائینی سنتی که زیر نظر انجمن نمایش می باشد ،و در تشکیالت وزارت ارشاد دیده نشده بود .این هم
بیشتر عالقه مندی خود مدیرها بوده است .مگر من که این همه سال به روی تعزیه کارکردم ،شرح وظیفه ام این بوده؟!
من در اداره تئاتر سمت بازیگر و کارگردان را داشتم یا با حفظ سمت سرپرست جایی بودم ،همین .عالقه مندی خودم
بود .ما البته نهادی مثل سازمان اوقاف داریم که موقوفات تعزیه دارد و واقعاً هم وظیفه میراث فرهنگی و هم وظیفه
سازمان اوقاف این است که به روی تعزیه سرمایه گذاری کنند.
بحث نواوری های تعزیه و بحث اموزش تعزیه خوانی را در صحبت هایتان مطرح کردید ،درباره
مدرنکردنتعزیهتوضیحمی دهید؟
ما حق دخل و تصرف در نمایش ائینی را نداریم .شــبیه تعزیه حضرت علی اکبر(ع) همان گونه باید برگزار شود که
300سال پیش برگزار می شد؛ اما ما می توانیم از این ساختار دراماتیک تعزیه چه در شیوه نگارش و چه در شیوه اجرا
ال معنی ندارد .قب ً
بهره برداری کنیم و مجالس جدیدی را بسازیم .ببینید من نگفتم تعزیه را مدرن بکنید اص ً
ال گفته ام و
باز هم می گویم در هیچ کجای دنیا ،ما حق دخل و تصرف در نمایش ائینی را نداریم .شبیه تعزیه حضرت علی اکبر(ع)
همان گونه باید برگزار شود که 300سال پیش برگزار می شد؛ اما ما می توانیم از این ساختار دراماتیک تعزیه چه در شیوه
نگارش و چه در شیوه اجرا بهره برداری کنیم و مجالس جدیدی را بسازیم مثل همین شازده کوچولویی که اصغر دشتی
درست کرد ،مثل تعزیه سیاوش که در اواخر دوره قاجار ساخته شد یا مث ً
ال برسیسای عابد ،این کارها شده است و همان
ساختار را نگه داشته اند اما مضمون جدیدی را در ان وارد کرد .غلط است اگر ما چیزی را در تعزیه حضرت علی اکبر وارد
کنیم ،همان متن قدیمی و همان سبک و سیاق باید باشد .حاال اگر دو بیت از ان ایرادی دارد می شود ان را اصالح کنیم،
ان هم باید توسط ادم خبره اتفاق بیفتد و ّال به نظر من هرکسی صالحیت ندارد در متون قدیم دخل و تصرف کند.
حضور نسل جدید در هنر تعزیه چگونه بوده و اساس ًا رابطه تعزیه با این قشر چگونه است؟
نظام اموزش تعزیه و انتقال این هنر به نسل بعدی خصوصاً قشر نوجوان به دلیل عدم وجود مدرسه و ساختار اموزشی
به همان شکل قدیمی و سینه به سینه انجام می شود .عالقه مند و بااستعداد به این حوزه بین قشر نوجوان زیاد است ولی
مدرسه و استاد برجسته برای اموزش وجود ندارد و این ها همه مصیبتی است که هنری با این ارزش حتی سی دی
اموزشی باکیفیت ندارد .نظام اموزش تعزیه و انتقال این هنر به نسل بعدی خصوصاً قشر نوجوان به دلیل عدم وجود
مدرسه و ساختار اموزشی به همان شکل قدیمی و سینه به سینه انجام می شود و با توجه به این نکته که گروه های تعزیه
همواره در نمایش های مختلف به حضور این قشر احتیاج داشتند که اصطالحاً به ان ها بچه خوان می گفتند و کسانی که
این کار را انجام می دادند بعدها به تعزیه عالقه مند می شوند و نقش های دیگری را در بزرگ سالی ایفا می کنند .ما هم در
دو دوره قبلی جشنواره ایینی سنتی یعنی دوره های هجدهم و نوزدهم بخشی برای کودک و نوجوان داشتیم که یکی
از شاخه های پذیرش هنری ان شبیه خوانی بود و استعدادهای خیلی خوبی هم در ان وجود داشتند؛ عالقه مند به این
حوزه بین قشر نوجوان زیاد است ولی مدرسه و استاد برجسته برای اموزش وجود ندارد و این ها همه مصیبتی است که
هنری با این ارزش حتی سی دی اموزشی باکیفیت ندارد ،همه این ها هم به این دلیل است که ما یک نهاد مستقل برای
هنر تعزیه نداریم و اگر کاری هم انجام شده به دلیل عالقه شخصی برخی مدیران به امام حسین(ع) و واقف بودنشان
نسبت به هنر تعزیه است اما در چارت های سازمانی اص ً
ال بودجه ای برای تعزیه وجود ندارد .حتی در انجمن هنرهای
نمایشی هم بودجه ای برای این مهم درنظر گرفته نشده است.
جایگاه هنر تعزیه میان اهالی هنر چگونه است؟
وقتی برخی دست به حذف این درس از دروس دانشگاهی می زنند به این معنی است که متاسفانه حتی جامعه هنری
به ارزش تعزیه اگاهی ندارد اما مقوله بی مهری به تعزیه تنها در این زاویه خالصه نمی شود که بگوییم هنرمندان به این
مهم توجهی ندارند ،شاید بعضی به تعزیه توجه نداشته باشند یا اص ً
ال خوششان نیاید اما مسئله اصلی اینجاست که اگر
هنرمندی هم بخواهد با تعزیه رابطه داشته باشد و یا ان را بشناسد باید ان را بلد باشد و وقتی ما درس ان را از دروس
دانشگاهی حذف می کنیم دیگر این اتفاق رخ نمی دهد.
نظرتان در رابطه با ورود ایجاد یک بخش به تعزیه در جشنواره تئاتر فجر چیست؟
ایرادی ندارد اگر تعزیه جزئی از جشنواره تئاتر فجر باشد اما قرار است در چه مکانی این اتفاق رخ دهد؛ باید برای تعزیه
مکان طراحی بکنیم و حداقل یک خیمه و خرگاه پیش ساخته بگذاریم تا تعزیه هم جایی مخصوص خودش داشته
باشد؛ باید برای تعزیه حرمت قائل شویم نه اینکه به هرشکلی ان را اجرا کنیم .ما باید همان گونه که برای نمایش های
معاصر زمینه اجرا فراهم می کنیم باید برای نمایش تعزیه که یک نمایش ملی مذهبی است نیز زمینه اجرا و فرصت های
حمایتی فراهم کنیم و اگر این اتفاق رخ دهد کسانی که عالقه مند به دیدن نمایش تعزیه هستند و یا تمایالت مذهبی
دارند به انجا مراجعه کنند و به دیدن این نمایش بپردازند.
پس مخالف اجرای تعزیه مقابل تاالر وحدت هستید که اخیرا ًاتفاق افتاد؟
وقتی شما مکان خاصی برای اجرای تعزیه ندارید نمی توانید ان را در سالن های تئاتر شهر اجرا کنید و مجبور می شوید
در چنین جایی به اجرای تعزیه بپردازید .اجرای ان تعزیه هم از روی عالقه مندی و دغدغه مدیریت ان مجموعه بوده و
اگرنه در وظایف بنیاد رودکی بندی برای تعزیه وجود نداشته است و البته این اقدامات جای تشکر نیز دارد.
درپایاناگرصحبتیداریدبفرمایید.
تعزیه بخشی از فرهنگ و افتخار ماست و ما ایرانیان شیعی مذهب تنها جمعیتی بین مسلمانانیم که یک شکل از تئاتر
را به دنیا عرضه و معرفی کردیم و در دایره المعارف تئاتر دنیا به ایران که می رسند از تعزیه صحبت می کنند .امیدوارم
این فریادهای ما به گوش مسئولین برسد و برای اینکه تعزیه رو به فراموشی نرود و نابود نشود کاری بکنند .ارزش تعزیه
بسیار بیشتر از چیزی است که امروز در رابطه با ان صحبت می کنیم و حداقل امیدوارم که یک مرکز ملی شبیه خوانی
با وظایف معین و ساختار معین و با شرایطی که توانایی اموزش ،پژوهش و افرینش را داشته باشد ،ایجاد شود.
3
دوشنبــــــــه 31شهریورماه 1399سال سیزدهم شمــاره 1307
www.honarmandonline.ir
تئـــــاتر
مصاحبه
THEATRE
مدیرکل هنرهای نمایشی:
شفاف سازی امر مبارکی است
که جلوی بسیاری از سوء استفاده ها
را می گیرد
مدیرکلهنرهاینمایشیبا
تاکید براینکه شفاف سازی
بنا به سیاســت و دستور
وزیــر فرهنگ و ارشــاد
اســامی انجام می شــود
تاکید کرد :ابروی افراد برای
من بسیار مهم است و اگر
کسی ادعا دارد که در اعالم
کمک هزینه ها اشــتباهی
صورت گرفته ،بفرماید تا اصالح کنیم .قادر اشنا در پی انتشار گزارش
درباره شفاف سازی های اخیری که در حوزه تئاتر انجام شده به برخی
سوال ها پاسخ داد ،اما تاکید کرد که به محتوای هیچ کدام از کمک ها
و حمایت ها ورود نمی کند .او در گفت وگویی با ایسنا ابتدا از کسانی که
به هر نحوی از انحاء موضوع شفاف سازی را مورد کنکاش قرار دادند
تشکر کرد و گفت :بر این باورم که شفاف سازی امر بسیار مبارکی است
که جلوی بســیاری از سوء استفاده ها را می گیرد و من بنا بر همین
باور قلبی زمانی که در سال 90در اداره کل هنرهای نمایشی توفیق
خدمت داشتم پایه گذار این موضوع در تئاتر بودم و بودجه جشنواره
و نیز اسامی گروه هایی که مشمول حمایت بودند ،بالفاصله بعد از هر
جلسه حمایتی اعالم می شد .این روند زمانی که در بخش دیگری از
وزارت ارشاد در سال های اخیر فعالیت می کردم هم ادامه داشت چرا
که اساساً شفاف سازی یک موضوع شخصی و مربوط به یک اداره کل
نیست ،بلکه سیاست کلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی است که به
دستور وزیر در همه بخش های وزارتخانه باید انجام گیرد .اشنا ادامه داد :
نکته مهم دیگر این است که شفاف سازی ها سالیانه انجام می شوند و ما
مکلف هستیم و ماموریت داریم که ساالنه در دو موضوع شفاف سازی
داشته باشیم؛ یکی رویدادها و جشنواره هایی که برگزار می شوند و دوم
قراردادهای هنرهای نمایشی با اشخاص حقیقی و حقوقی برای تولید
تئاتر یا هر فعالیت دیگر .تاکید می کنم که این دستور کلی وزارتخانه
است و فردی و شخصی نیست و به مدیر فعلی و مدیر قبلی و مدیر
بعدی هیچ ارتباطی ندارد .وی با اشاره به برنامه هایی که در 11بند به
عنوان رئوس برنامه های خود در اداره کل هنرهای نمایشــی معرفی
کرده بود ،افزود :یکی از ان برنامه ها شفاف سازی بود و من براساس باور
خودم و نیز سیاست های وزارتخانه این کار را به مرور در دستور کار قرار
دادم و اقای دکتر حسینی (معاون هنری) هم تاکید داشتند که این
شفاف سازی به جلو برده شود .در این راستا الزم است به فرایند این
امر هم اشاره کنم که ابتدا اداره کل هنرهای نمایشی گزارش رویدادها
یا حمایت ها را به ســتاد معاونت هنری ارائه می کند ،معاونت هنری
بررسی می کند و بعد به وزارتخانه و ستاد شفاف سازی ارائه می شود.
سپس ستاد مربوطه گزارش را در اختیار روابط عمومی وزارتخانه قرار
می دهد ،در واقع ما به عنوان اداره کل هنرهای نمایشی اولین مرجع
این روند هستیم نه اخرین مرجع که مسئولیت اطالع رسانی را هم
برعهده داشته باشیم .مدیرکل هنرهای نمایشی گفت :وقتی من به
اداره کل امدم مطلع شدم این کار انجام شده و برای اجرا اماده است،
اما وقتی نگاه کردم دیدم اشکاالت فراوانی در ان وجود دارد که ان را
اصالح کردیم و انچه امروز روی سایت قرار گرفته کام ً
ال با نظر و امضای
بنده اســت .اگر کسی ادعا دارد که در این فرایند برای کسی رقمی
بیشتر یا کمتر نوشته شده بفرمایند تا ما اصالح کنیم که البته تا االن
کسی نیامده بگوید کمتر گرفته و برایش بیشتر در جدول نوشته شده
است .این لیست کامال مطابق با اسناد انجمن هنرهای نمایشی تهیه
شده به دلیل انکه ابروی ادم ها برای من مهم است و از دروغ گفتن
بیزارم؛ برهمین اساس از همکارانم خواهش کردم سه هفته روی این
موضوع کار کنند تا مبادا اشتباهی وجود داشته باشد .اشنا اضافه کرد:
البته همان طور که در گزارش منتشر شده و نیز بنا به نظر دوستان،
می توان این فهرست را کامل تر کرد تا مث ً
ال امار فروش یا موارد دیگری
هم به ان اضافه شوند که از نظر من هیچ ایرادی ندارد بلکه مشتاق
هم هستیم که این روند در مسیر تکمیل شود .وی با تاکید براینکه
من مدیر
«شفاف سازی حسن های بسیار زیادی دارد از جمله اینکه ِ
دیگر نمی توانم قلمم را به هر طرفی بچرخانم» در پاسخ به اینکه ایا
شفاف سازی بیشتری درباره برخی رقم های عجیب فهرست منتشر
شده انجام نمی دهد؟ و رویکرد خودش برای این مسیر چیست؟ گفت:
همکاران قبلی همه دوستان من هستند و شفاف سازی امری ساالنه
است و ناچار باید در این شرایط انجام می شد ،اما قصد ندارم به محتوای
کمک ها ورود پیدا کنم چون در دوران من این کمک هزینه ها داده
نشده اســت .با این حال باورم بر این است که ما باید پول را به ازای
فعالیت بدهیم و حتــی مثال هر کانونی که فعالیت کند ،اگر برنامه
تکراری نداشته باشد و مثمرثمر باشد تالش می کنیم در همین شرایط
بی پولی هم به ان ها کمک کنیم .ضمن اینکه معتقدم اگر حمایت
می کنیم و برای ان استدالل داریم باید پای ان بایستیم .او درباره اینکه
ایا این روند را در پایان نیمه اول سال و برای دوران مدیریت خود ادامه
نمی دهد؟ بیان کرد :اگر وزارتخانه بگوید شش ماهه می توانیم شفاف
سازی کنیم بدون تردید عملکرد خود را مو به مو به همین صورتی
که گزارش قبلی روی سایت قرار گرفته ،منتشر خواهم کرد .در این
راستا مطابق سیاست های وزارتخانه عمل می کنیم و تابع ان هستیم.
وزارتخانه هم ارائه گزارش را ساالنه اعالم کرده با این حال من امادگی
دارم کــه نه 6ماهه ،بلکه حتی ماهانه گزارش بدهم .در حال حاضر
گزارش رویدادها و استان ها در دستور کار است و تالش می کنیم ان
اتاق شیشه ای که جامعه هنری انتظارش را دارد فراهم کنیم. صفحه 3
4
دوشنبــــــــه 31شهریورماه 1399سال سیزدهم شمــاره 1307
www.honarmandonline.ir
سینمــــا
CINEMA
اخبار
هالیوود ریپورتر انتخاب کرد؛
«خورشید» مجیدی در میان
۲۰فیلم برتر جشنواره های
ونیز و تورنتو
منتقــدان هالیــوود ریپورتر ۲۰فیلم برتــری را که در ۲
جشنواره ونیز و تورنتو به نمایش درامدند ،انتخاب کردند
که در این میان «خورشــید» مجیــد مجیدی نیز در این
فهرست جای گرفته است.
شــماری از فیلم های مطرح ســال از جمله فیلم هایی از
اســپایک لی و رجینا کینگ در فهرست بهترین فیلم های
۲جشــنواره ونیز و تورنتو جای گرفتند و مجید مجیدی
نیز با فیلم «خورشید» در میان این فیلم ها جای دارد .در
کنار ایران ،فیلم هایی از یونــان ،جزیره عاج و ژاپن نیز به
این فهرست راه یافته اند.
سخنگو و دبیر انجمن سینماداران کشور
مردم هنوز نمی دانند سینماها
باز است!
دبیر انجمن ســینماداران با انتقاد از فرایند اطالع رسانی
درباره فعالیت سینماها در نبود فیلم های پرفروش ،تاکید
کرد مردم هنوز نمی دانند ســینماهای کشور باز هستند.
محمدرضــا صابری درباره اخرین وضعیت ســینماهای
کشــور در دوران کرونا با تاکید بر اینکه در حال حاضر
هیچ فیلم پرمخاطبی روی پرده سینماها نیست که بتواند
در جذب مخاطب موفق باشد ،گفت :در حال حاضر تمام
تالش خود را می کنیم تا شرایط مناسبی برای سینماها
فراهــم کنیم ،بــه همین دلیــل جلســاتی را با حضور
سازمان ســینمایی ،انجمن سینماداران ،پخش کنندگان
و تهیه کنندگان برگزار کردیم تا بلکه راه حل مناســبی را
برای رونق سینماها پیدا کنیم.
وی بیان کرد :در این جلســه به این نتیجه رسیدیم که
اگر سازمان ســینمایی می خواهد چراغ سینماها روشن
بماند ،باید شرایط مناسب برای اکران چند فیلم خوب را
فراهم کند .با توجه به اینکه در دوران کرونا ۲فیلم خوب
اکران شــد که متاسفانه به دلیل شــرایط فروش خوبی
نداشت ،ســازمان ســینمایی باید برای اکران فیلم های
جدید که می تواند پرفروش باشــد ،یک ضمانت در نظر
بگیرد.
دبیــر انجمن ســینماداران تاکید کرد :تنهــا راهی که
می توان ســینماها را بار دیگر احیا کرد ،اکران چند فیلم
خوب و پرفروش است.
وی ادامه داد :یکی دیگر از مشکالتی که در حال حاضر با
ان مواجه هستیم این است که مردم نمی دانند سینماها
باز هستند و هیچ اطالع رسانی دقیقی نیز در این زمینه
صورت نمی گیرد .صابــری توضیح داد :فیلم هایی که در
حال حاضر روی پرده سینماها هستند در شرایط عادی
نیز فروش خوبی نداشتند.
سخنگوی انجمن سینماداران تاکید کرد :اگر چند فیلم
خوب با گارانتی سازمان سینمایی اکران شود می توانیم
تولیــد ،توزیع و اکران را زنــده نگهداریم .وی در بخش
دیگری از صحبت های خود به اماده بودن چندین سالن
و پردیس سینمایی برای بهره برداری اشاره کرد و گفت:
در حال حاضر یکی از مدرن ترین سالن های خاورمیانه و
یکی از بزرگترین پردیس های ســینمایی کشور در بازار
دوم نازی اباد اماده بهره برداری اســت اما فیلمی نیست
که بخواهیم ان را افتتاح کنیم!
صابری در پایان گفت :تاکید می کنم که ســینماها تمام
پروتکل های بهداشــتی را به طور کامل رعایت می کنند
که تبدیل به یک جای امن برای مخاطبان شود.
درباره نخستین فیلم فضایی تاریخ سینما و موفقیتش در گیشه
وقتی تام کروز فضانورد می شود!
تام کروز به عنوان یکی از بهترین بازیگران فیلم های اکشن هالیوودی مسئولیت حضور در نخستین فیلم
ســینمایی فضایی تاریخ سینما را برعهده گرفته است .اما درباره فیلمی که کامال در فضا فیلمبرداری
می شــود ،چه اطالعاتی وجود دارد؟ بازیگران بسیاری در سراسر دنیا وجود دارند که با گذشت سال ها
ی ممکن را به نمایش
از نخستین حضورشــان در دنیای سینما و تلویزیون هنوز هم بهترین هنرنمای
می گذارند اما در میان لیست نه چندان طوالنی این هنرمندان تکرارنشدنی ،تام کروز یک استثنای بزرگ
لقب می گیرد .این بازیگر امریکایی متولد سیراکیوز ایالت نیویورک در امریکا در ۵۸سالگی هنوز هم مانند
نخستین هنرنمایی هایش در سینما سرزنده و شاداب به نظر می رسد .تام کروز اهسته اهسته پیشرفت
کرد و حاال یکی از مهم ترین ستاره های سینمای هالیوود است که هر سال در فیلم های اکشن متعددی
حضور پیدا می کند .او نخستین بار در سال ۱۹۸۱و با فیلم «عشق بی پایان» وارد دنیای سینما شد اما
فیلمی که نام تام کروز را مطرح تر از قبل کرد« ،کسب و کار ریسکی» بود که در سال ۱۹۸۳اکران شد.
تام کروز با «تاپ گان» در سال ۱۹۸۶به عنوان یک ستاره نوظهور در سینما شناخته شد و با فیلم «مرد
بارانی» ثابت کرد که تنها برای درخشش در فیلم های اکشن وارد دنیای بزرگ هنر هفتم نشده است.
اگرچه بیشتر فیلم های سینمایی کارنامه بازیگری تام کروز عناوین اکشن و هیجان انگیز هستند اما او
سابقه هنرنمایی در فیلم هایی مانند «مگنولیا»« ،چشم های باز بسته» و «شیرها برای بره ها» را هم دارد
که به عنوان فیلم هایی درام شناخته می شوند .تام کروز با گذشت سال ها از اغاز نخستین هنرنمایی هایش
در سینما ،اهسته اهســته نام و برند اختصاصی خودش را خلق کرده و حاال به عنوان ستاره بی بدیل
فیلم های اکشن شناخته می شود .تفاوت او با بسیاری از همکارانش از جایی نشات می گیرد که برخالف
بیشتر ان ها پیشنهاد حضور در فیلمی را نمی پذیرد و در عین حال همیشه به دنبال چالش های جدید
و مدرن است .جدیدترین چالشی که تام کروز مسئولیت سنگین ان را پذیرفته ،هنرنمایی در نخستین
فیلم فضایی تاریخ سینما است که به صورت کامل در فضا فیلمبرداری می شود.
نخستینفیلمفضاییتاریخسینما
این فیلم بدون نام که ساخت و فیلمبرداری ان به صورت رسمی تایید شد ،تام کروز را به عنوان ستاره
اصلی اش در اختیار دارد و نخســتین فیلم ســینمایی تاریخ سینما است که در فضا و خارج از جو کره
زمین ساخته می شود .این فیلم که هیچ ارتباطی با مجموعه فیلم های «ماموریت غیرممکن» هم ندارد
با همکاری استودیوی سینمایی یونیورسال و مجموعه های فضایی ناسا و اسپیس اکس ساخته می شود.
اسپیس اکس ،یک شرکت خصوصی فعال در حوزه امور هوا و فضا است که به ایالن ماسک ،میلیاردر
شناخته شده دنیای فناوری تعلق دارد .اگرچه تام کروز قرار است بازیگر اصلی این فیلم باشد اما هیجان
و اعتماد به نفس خیره کننده او باعث نشده خودش را محدود به هنرنمایی کند و او از مدتی پیش در
تالش است تا کمک بیشتری به توسعه پروژه ساخت و فیلمبرداری این فیلم کند .تام کروز در تماسی که
با تهیه کنندگان استودیوی یونیورسال داشت ،به راحتی موفق شد حدود ۲۰۰میلیون دالر بودجه را در
همان ابتدای مذاکرات به دست اورد .با توجه به اعتمادی که ان ها به تام کروز دارند ،ستاره تکرارنشدنی
ســینمای اکشن از همین حاال مطمئن است که هیچ محدودیتی برای ساخت نخستین فیلم فضایی
تاریخ سینما وجود ندارد .البته شاید جالب باشد بدانید که این فیلم نخستین فیلمی نیست که در فضا
فیلمبرداری می شود .ریچارد گریوت ،گردشگر فضایی و توسعه دهنده بازی های رایانه ای در سال ۲۰۰۸
و با پرداخت ۳۰میلیون دالر بلیت فضاپیمای ســایوز را خریداری کرد .او برای دو هفته به عنوان یک
شهروند معمولی در ایستگاه بین المللی فضایی اقامت داشت و فرصت ان را پیدا کرد تا یک فیلم کوتاه
پنــج دقیقه ای با عنوان «اوج تــرس» را تصویربرداری و تدوین کند .با این حال این فیلم کوتاه چیزی
نبود که گریوت انتظار ان را می کشید .او فیلمنامه ،داستان و سناریو مشخصی برای فیلمش داشت اما
هیچکدام از ایده هایش به دلیل دشواری فیلمبرداری در فضا عملی نشد .بنابراین به نظر می رسد تام کروز
و همکارانش هم کار دشــواری در ساخت یک فیلم سینمایی فضایی داشته باشد .گروهی از منتقدان
اعتقاد دارند این فیلم جذابیت خاصی به همراه نخواهد داشت و صرفا یک فیلم معمولی است که در فضا
ساخته شده است.
با عوامل فیلم فضایی تام کروز اشنا شوید
در کنار تام کروز که قرار است نقش اصلی فیلم را برعهده داشته باشد ،داگ لیمان که فیلم های «ساخت
امریکا» و «لبه ای به فردا» را کارگردانی کرده و سابقه همکاری با تام کروز را دارد ،وظیفه کارگردانی این
فیلم را برعهده دارد و به احتمال بسیار زیاد فیلم نامه نویسی این فیلم را هم انجام می دهد .تام کروز و داگ
لیمان گواهینامه خلبانی هم دارند که این مدرک می تواند به جذاب شدن فیلم فضایی ان ها کمک شایانی
کند .کریستوفر مک کواری هم که با تهیه کنندگی مجموعه فیلم هایی مانند «جک ریچر» و «ماموریت
غیرممکن» شــناخته می شود به عنوان تهیه کننده این فیلم معرفی شده است .تام کروز هم در نقش
تهیه کننده فیلم حضور پیدا می کند .او برای حضور در نقش تهیه کننده این فیلم فضایی حدود ۳۰تا ۶۰
میلیون دالر پاداش دریافت خواهد کرد .ناسا و اسپیس اکس به عنوان دو مجموعه توانمند فعال در حوزه
ماموریت های فضایی اعالم کرده اند که به توسعه همه جانبه این فیلم کمک می کنند و احتماال بسیاری
از سکانس های این فیلم در سفینه های ناسا و اسپیس اکس فیلمبرداری می شود .مهم ترین چالشی که
این دو شرکت فضایی با ان روبرو هستند ،راه و روش انتقال بازیگران و عوامل فیلم به فضا است که بدون
شک نه تنها هزینه بسیار زیادی به همراه دارد بلکه شرایط بسیار پیچیده ای ایجاد می کند .ایالن ماسک
تایید کرده که تام کروز و عوامل این فیلم با کمک فضاپیمای «کرو دراگون» راهی فضا می شوند.
اگرچه اســتودیوی یونیورسال که حق پخش این فیلم را در ازای تامین هزینه های ان خریداری کرده
تاریخ دقیقی برای اغاز تولید ان اعالم نکرده اما به نظر نمی رسد تا دو سال اینده شرایط برای ساخت
نخستین فیلم سینمایی تاریخ سینما با هنرنمایی تام کروز فراهم شود .از ان جایی که با شیوع ویروس
کرونا فرایند تولید و فیلمبرداری دو فیلم جدید از مجموعه «ماموریت غیرممکن» با سرعت بسیار کمتری
دنبال می شود ،تام کروز تا زمانی که پرونده این دو فیلم را در کارنامه سینمایی اش مشخص نکند احتماال
به حضور در فیلم فضایی اش فکر نمی کند .بنابراین برای تماشای این فیلم باید زمان بیشتری صبر کنید.
ایا فیلم فضایی تام کروز در گیشه های سینما موفق می شود؟
با توجه به همه اطالعاتی که از این فیلم فضایی وجود دارد ،به نظر نمی رسد تا پیش از پایان همه گیری
ویروس کرونا حتی فرایند تولید ان هم اغاز شــود .بنابراین از ان جایی که تام کروز با نمایش فیلم در
سرویس های استریم هم مخالف است و این فیلم فضایی را مناسب سالن های سینما می داند احتماال تا
روزهایی که این فیلم برای اکران اماده شود ،شیوع ویروس کرونا هم در کنترل کامل قرار می گیرد .در
چنین شرایطی تماشاگران سینما هم می توانند از تماشای این فیلم در سالن های بزرگ و با کمک پرده
نقره ای نهایت لذت را تجربه کنند .این فیلم با بودجه سنگینی که احتماال در دوران تولید و فیلمبرداری
حتی از ۲۰۰میلیون دالر هم عبور می کند ،به داســتان و ســناریوی بسیار جذابی نیاز دارد تا بتواند
تماشــاگران سینما را به سالن های بزرگ بکشاند .بنابراین به نظر می رسد تام کروز و همکارانش برای
ساخت یک فیلم فضایی بسیار عظیم و محبوب که هواداران واقعی سینما را تحت تاثیر قرار دهد ،کار
بسیار دشواری دارند.
برای درج اگهی های خود
در تماس باشید.
با روزنامه
سازمان اگهی ها88311353 :
سایت روزنامه هنرمند
www.honarmandonline.ir
تلفکس88311361 :
کانال تلگرام
telegram.me/honarmandnews
اینستاگرام
instagram.com/honarmandonline صفحه 4
مروری بر سریال های جنگی تلویزیون به بهانه اغاز هفته دفاع مقدس
روایت حماسه در قاب سیما
پس از حمله رژیم بعث به ایران و اغاز دفاع مقدس ژانر جنگ وارد سینما و تلویزیون ایران شد ،ژانری که پس از
مدت کوتاهی توانست جای خود را ابتدا در میان فعاالن حوزه فرهنگی و هنری پیدا کند و در وهله نخست ادبیات
و شعر جنگ شکل گرفت و به تبع ان فیلمسازان و سینماگران وارد عرصه تولید اثار خود با مضامینی در قالب دفاع
مقدس شــدند .ژانر دفاع مقدس تنها به وجه جنگ در این عرصه نمی پردازد ،به گونه ای که مواجهه با این ژانر در
ایران با پرداخت جنگ در سینمای ملل دیگر متفاوت است .دفاع مقدس در ایران اصالتی اعتقادی پیدا می کند که
بن مایه اصلی ان را باورهای دینی شکل می دهد ،باورهایی که بر حفظ تمامیت ارضی کشور و دفاع از کیان وطن و
خانواده استوار است؛ به همین سبب هنرمندان این عرصه نه تنها وجه تکنیکی و فرمی بلکه محتوای اثار را به صورت
جدی مورد پژوهش قرار می دهند و برای بسیاری از فعاالن این عرصه ،دفاع مقدس تنها یک ژانر و یک امکان برای
فیلمساز نیست بلکه ساخت فیلم در این حوزه از دغدغه ای که هنرمند دارد شکل می گیرد .البته اثاری که در این
زمینه ساخته شده اند با شدت و ضعف هایی روبه رو هستند که باعث می شود یک اثر از میان دیگر فیلم ها مورد توجه
بیشتر یا کمتری قرار گیرد .اما هنرمندان تنها به ساخت فیلم سینمایی برای بازگویی انچه در جبهه ها و بعضا پشت
جبهه ها در جریان است ،بسنده نکرده و ساخت سریال های دفاع مقدس را نیز با این مضامین در دستور کار قرار
دادند .سریال تلویزیونی با توجه به فرصتی که برای پخش در تلویزیون پیدا می کند ،می تواند مخاطبان زیادی را
درگیر خود کند .شاید بتوان گفت تفاوت ماهوی اثار سینمایی با اثار تلویزیونی یا سریال های دفاع مقدس پرداخت
هرکدام از انها به مثابه داستان پردازی برای قوام فیلم است ،پرداختی که در اثار سینمایی با سوژه های جنگ می شود،
یواسطه تر از پرداخت در سریال هایی است که در این ژانر تولید می شوند؛ در اثار سینمایی مساله خود
صریح تر و ب
جنگ و عواقبی است که در پی ان شکل می گیرد ،اما در اکثر قریب به اتفاق سریال ها ،جنگ دستمایه ای می شود
برای بیان داستان های دیگر نویسنده و فیلمساز که اگر از این امکان به خوبی بهره نبرند تبدیل به اثری می شود که
ان را به نام ضدجنگ می خوانیم ،اثری که تعهد اخالقی به باورهای جنگ نداشته و ظرفیتی که این واقعه برایش
مهیا ساخته را با مصادره به مطلوب کردن و تفسیر به رای خود از بین می برد .بررسی اثار تلویزیونی تولید شده در
سال های پس از جنگ هرچند نشان از افزایش کمی داشته اما به مرور زمان با اقبال کم مخاطب مواجه شده اند که
سازندگان سریال های دفاع مقدس را بران داشت تا از فضای پرهزینه جبهه و جنگ فاصله بگیرند و به ایده هایی که
پشت جبهه را درگیر می کند ،بپردازند ،ایده هایی که فضای جنگ را به حاشیه می برد و متن را برای داستان های درام
مهیا می ساخت و حال مخاطب ،دفاع مقدس را در بطن یک روایت درام جست وجو می کند ،رویه ای که روی ذائقه
تماشاگران سینما نیز تاثیر گذاشته و سینمای دفاع مقدس ،بدون داشتن یک داستان جذاب با اقبال کم مخاطب
روبه رو می شود؛ درست برخالف جریان فیلم و سریال های دفاع مقدس در دهه 70که اثار این ژانر دوشادوش اثار
ژانرهای اجتماعی -درام در جذب مخاطب موفق حاضر می شد که با بررسی چند سریال در این حوزه روند تغییراتی
که در مقدمه به ان پرداخته شد را از نظر می گذرانیم.
گل پامچال1370
سریال های دفاع مقدس «گل پامچال» روایت لیال ،دختر جنگ زده ای است که پس از بمباران شهرش در جنوب
کشور به پیرمردی پناه می برد تا او را به تنها خواهرش که در شمال کشور زندگی می کند ،برساند .این سریال که در
سال 1370از شبکه یک سیما روی انتن رفت ،جزء اولین اثاری بود که در قالب سریال به مضمون دفاع مقدس
می پرداخت و توانست در ان موقع چیزی بیش از90درصد مخاطب را به خود جذب کند؛ اقبال ویژه مردم ،سازندگان
را بران داشت تا نسخه دوم سریال را نیز تهیه و تولید کنند ،اما به گفته محمدعلی طالبی ،کارگردان سریال ،با فیلمنامه
ان موافقت نشد و همچنان دست نخورده باقی مانده است .نویسندگی این اثر را کامبوزیا پرتوی برعهده داشت ،اثری
که از منظری متفاوت به زندگی پس از جنگ و پشت جبهه نگاه می کرد .لیال که در ابتدای کار ،خود را غریبه ای میان
خانواده جدید می دید اما رفته رفته با انها ارتباط برقرار کرده و زندگی تازه ای را اغاز می کند .معنا بخشی به زندگی و
امید به ان کاری است که کمتر اثری در حوزه دفاع مقدس توانسته است از پس ان براید؛ سریال و مدیوم تلویزیون
این امکان را مهیا می کند تا مخاطب اشنایی بیشتری با رویدادهایی که در پشت جبهه جریان دارد ،پیدا کند ،کاری
که سریال «گل پامچال» کرد از این دست بود و نشان داد که زندگی پس از جنگ نیز ادامه دارد.
بهترینتابستانمن1375
در ادامه ســاخت سریال های دفاع مقدس این بار نوبت به سریال «بهترین تابستان من» می رسد که در سال
1375از تلویزیون پخش شد .این سریال داستان نوجوانی به نام سعید را روایت می کند که تصمیم دارد تابستان
خود را در جبهه و میان رزمندگان بگذراند؛ علی بهادر ،کارگردان این سریال که بیشتر در زمینه مستندسازی
فعالیت دارد ،بهترین تابستان من به عنوان اولین کار سریالی او شناخته می شود که با قرار دادن رگه هایی از طنز
توانست توجه مخاطبان زیادی را به این سریال جذب کند و همچنین علی صادقی را که در کاراکتر سعید به
ایفای نقش می پرداخت به دنیای بازیگری معرفی کند .فعالیت علی بهادر در زمینه دفاع مقدس به اینجا ختم
نمی شود و او بار دیگر پنج سال پس از ساخت اولین سریالش به سراغ ساخت سریال عشق سال های جنگ رفت
که این سریال نیز در 13قسمت از تلویزیون به نمایش درامد .این سریال براساس کتابی با همین عنوان ساخته
شد ،اما علی بهادر این بار در جذب مخاطب نتوانست به خوبی سریال اولش ظاهر شود .داستان کلیشه ای سریال
و بازتعریف به مراتب ضعیف تر ان با توسل به موضوعی به نام جنگ که کمترین سنخیتی با درام سریال دارد،
دالیلی بود تا اقبال کم مخاطب را به همراه داشته باشد.
خوش رکاب 1381
از جمله سریال های دفاع مقدس که در بهار 1381به نمایش درامد ،سریال «خوش رکاب» بود ،سریالی که داستان
راننده کامیونی به نام تقی را روایت می کند و این بار نیز سازنده خواسته تا با نگاهی از پشت جبهه به فضای جنگ
وارد شود .این سریال با بهره بردن از کمیت های طنز توانست جایی میان سبد عالقه مندی های مخاطبان دوستدار
ژانر جنگ پیدا کند و انان را با قوس تغییر شخصیت تقی ،راننده ماشین سنگین همراه سازد که در ابتدای راه حاضر
نبود با کامیون در جبهه کار کند ولی رفته رفته شخصیت او دستخوش تغییر شده و تبدیل به رزمنده ای می شود
که خطرات جنگ را به جان می خرد .علی شاه حاتمی ،کارگردان این اثر در ادامه این سریال ،تولید سریال «خوش
غیرت» را در دستور ساخت قرار داد که به مراتب از اقبال کمتری برخوردار شد .نگاه سازنده در قبال ساخت سریال
«خوش رکاب» این بار از پشت جبهه به واقعه جنگ بود و داستان کمتر پرداخته شده روزهای جنگ را به تصویر
ت به دست هم می دهند تا وی را وارد فضای جبهه
کشید .داستان فردی که توجهی به جنگ ندارد اما رویدادها دس
کند؛ داشتن یک نگاه متفاوت در حوزه دفاع مقدس می تواند چالش ها و امکان های بیشتری را برای سازنده مهیا کند
که با اقبال مخاطب مواجه شود .امری که سریال «خوش رکاب» توانست از ان مبادرت ورزد ولی نسخه بعدی ان؛
یعنی سریال «خوش غیرت» این طور نبود.
خاک سرخ 1381
«خاک سرخ» اولین تجربه سریالی ابراهیم حاتمی کیا بود ،کارگردانی که همه وی را به عنوان کارگردان حوزه دفاع
مقدس می شناسند با ساخت این سریال روایت جنگ عراق علیه ایران را به قاب تلویزیون اورد .البته «حلقه سبز»
دیگر ســریال این کارگردان است که در سال 1385در تلویزیون به نمایش درامد که مضمونی اجتماعی داشت.
ابراهیم حاتمی کیا سریال «خاک سرخ» را پس از 12عنوان فیلم بلند داستانی در حوزه دفاع مقدس تولید کرد،
سریالی که یکی از دو نویسنده ان مسعود بهبانی نیا بود ،نویسنده ای که همچون کارگردان کار در حوزه دفاع مقدس
را قلم می زند« .خاک سرخ» روایتی است از خانواده ای که سرزمین دارد ،خانواده ای که در خالل جنگ دست از هم
نکشیده و در صدد هستند دوباره جمع خود را بازیابند ،استعاری از تکه تکه شدن وطن که رزمند گان جنگ به دنبال
برگرداندن مناطق اشغال شده هستند تا دوباره یکپارچگی و انسجام ان را به دست اورند؛ اما این سریال به مراتب از
اثار سینمایی حاتمی کیا ضعیف تر بوده است .هرچند وی قبل از ساخت این سریال تجربه کارگردانی بیش از 10فیلم
یداد.
داستانی بلند در این ژانر را داشت اما در انتقال همان تجارب به مدیوم تلویزیون باید دقت بیشتری به خرج م
برای نمونه می توان به سکانس تیرخوردن ایرج محجوب در این سریال اشاره کرد که به ساده ترین شکل ممکن و با
کمترین تمهیدات مورد نظر گرفته شد که پس از فعالیت های سینمایی حاتمی کیا انتظار می رفت وی بتواند سریالی
بهتر و به مراتب قوی تر از فیلم های بلند سینمایی خود بسازد اما این مهم عملی نشد.
در چشم باد 1387
این سریال 50قسمتی ساخته مسعود جعفری جوزانی از درخشان ترین اثار تلویزیونی است که تا به حال به نمایش
درامده ،داستان این سریال حول محور بیژن ایرانی با بازی پارسا پیروزفر شکل می گیرد و در سه فصل عمده به روایت
دوران قاجار ،وقایع جنگ جهانی دوم و در فصل اخر به دفاع مقدس و فتح خرمشهر می پردازد .این سریال ماحصل
دو سال تالش مسعود جعفری جوزانی در عرصه نگارش فیلمنامه این سریال است که پرداختن به جزئیات در مقاطعی
برای مخاطب می تواند جذاب باشد ولی با طوالنی شدن مدت کار دنبال کردن را برای مخاطب سخت کرده و پخش
پیوسته سریال و عدم فصل بندی ان مزید بر علت شده تا با گذشت زمان از میزان مخاطبان این اثر کاسته شود .انتظار
می رود سازندگان و دست اندرکاران تلویزیون برای سریال هایی از این دست که توانسته اند در جذب مخاطب موفق
ظاهر شوند سیاست ویژه ای را اتخاذ کنند تا به پخش سریال لطمه ای وارد نشود .به این صورت که ابتدا سازندگان ،کار
را به چند فصل مستقل و در عین حال به هم پیوسته تبدیل کنند و برای هر یک از فصول تمهیدات تولیدی و جذاب
را ترتیب دهند؛ به این صورت تلویزیون نیز می تواند سریالی که در چند فصل مختلف تولید شده را در مقاطع زمانی
مختلف به نمایش دراورد تا اقبال مخاطب با لطمه و ریزش درصدی از تماشاگران روبه رو نشود.
وضعیتسفید1390
پس از همکاری هادی مقدم دوســت با حمید نعمت اهلل در چندین پروژه سینمایی ،این دو با سریال «وضعیت
سفید» به تلویزیون امدند ،سریالی که شاید ارتباط مستقیمی با جنگ و خط مقدم نداشته باشد اما از امکان
جنگ و اتفاقاتی که به واسطه ان در پشت جبهه به وقوع می پیوندد استفاده کرده تا داستان خود را روایت کند؛
سریال «وضعیت سفید» در رابطه با خانواده گل کار است که هرکدام از اعضای خانواده پس از اغاز بمباران شهر
تهران توسط رژیم بعث به خانه روستایی مادربزرگ در نزدیکی تهران پناه می برند و این نزدیکی اعضای خانواده
که در شــهر با سالیق و نگاه های متفاوتی زندگی می کردند بستری مهیا می سازد تا اتفاقاتی که قرار است در
سریال به انها پرداخته شود شکل گیرد .از نقاط قوت این کار می توان به فیلمنامه منسجم و داستان های درهم
تنیده اش اشاره کرد که از خستگی مخاطب جلوگیری می کند .در جای جای سریال ،جنگ جریان دارد اما این
جنگ نیست که مسیر سریال را مشخص می سازد چراکه در این سریال هر کاراکتری داستان خود را دارد که
با شــخصیت محوری؛ یعنی امیر گره خورده و قص ه هرکدام از شخصیت ها با حضور او روایت می شود .از دیگر
شــاخص های این سریال کارگردانی ان است ،حمید نعمت اهلل همان طور که در سینما سبک خود را در پیش
گرفته ،این اســتقالل نظر را با ساخت سریال «وضعیت سفید» به قاب تلویزیون نیز انتقال داد و مخاطب در
مواجهه با این سریال ،اثری شناسنامه دار را مشاهده می کند ،یعنی دکوپاژ و میزانسنی که مختص فیلمساز است
و رنگ و بوی فیلم های سینمایی حمید نعمت اهلل دارد را در این سریال حس می کند.
شوق پرواز 1391
این سریال که جزء اخرین کارهای مرحوم یداهلل صمدی و سریال های دفاع مقدس است روایتی از زندگی شهید
خلبان عباس بابایی را ارائه می دهد ،روایتی که ساخت ان از سال 1386اغاز شد و درنهایت در سال 1390از شبکه
یک سیما به نمایش درامد .شهیدعباس بابایی که شهاب حسینی نقش این کاراکتر را برعهده دارد شخصیتی محوری
سریال را ایفا می کند ،اما چیزی که این سریال را از دیگر سریال های این حوزه متمایز می کند نحوه داستان پردازی
ان است .پرداخت به زندگی شهیدعباس بابایی توسط ستاره اسکندری در نقش یک خبرنگار باعث می شود مخاطب
برداشتی بی طرفانه از زندگی این شهید داشته باشد و سواالتی که در ذهن او نقش می بندد را از زبان خبرنگاری
بشنود که به سراغ این شخصیت می رود .یکی دیگر از نکات مهمی که در رابطه با این سریال می توان به ان اشاره
داشت ،تعریف کانون خانواده در این سریال و اهتمام ورزیدن به ان است که باعث شد خانواده ها به این سریال اقبال
فراوان نشان دهند .سریال «شوق پرواز» سریال خوش ساختی است اما فضای ملموسی از جنگ و دفاع مقدس به
جز صحنه های پرواز و پادگان نشان نمی دهد و همانند سریال های دیگر این ژانر که در سال های اخیر ساخته شده،
تمرکزش را روی فضای شهری و خانواده شهید بابایی گذاشته است و داستان را با اتفاقات این خانواده پیش می برد.
معراجی ها1392
سریال «معراجی ها» که نسخه فیلم سینمایی ان نیز در همین سال به نمایش درامد ،داستان گروهی از دانشجویان
را روایت می کند که درصدد کسب موافقت مسئوالن برای تدفین پیکر شهدای گمنام در دانشگاه خود هستند ،اما با
مخالفت گروهی دیگر از دانشجویان روبه رو می شوند که این خود بستری برای روایت داستان این سریال مهیا می سازد.
این سریال خواسته با تلفیق روایتی از سال های پس از جنگ و ترسیم داستانی چندوجهی نظر مخاطبان را جلب
کند که یکی از ان جنبه هایی که در سریال جریان دارد جنبه طنز ان است ،طنزی که به مراتب بر موضوعات دیگر
غلبه پیدا کرده و مخاطبان را در دسته بندی این سریال با تردید روبه رو می کند و این سوال پیش خواهد امد که این
سریالی است با مضمون دفاع مقدس و رگه هایی از طنز یا سریالی است با مضمون کمدی و رگه هایی از جنگ؟ فاصله
داشتن از فضای جبهه و جنگ و فیلمبرداری درصد بیشتری از کار در فضای شهری ،به این احتمال دامن می زند که
ما با یک سریال کمدی روبه رو هستیم یا با اثری که پیرامون دفاع مقدس ساخته شده باشد.
کیمیا1394
شخصیت اصلی فیلم دختری است که در ابتدای جوانی در بطن تحوالت انقالب قرار گرفته و پس از پیروزی انقالب
اسالمی و با اغاز جنگ عراق علیه ایران به فعالیت در جبهه می پردازد .جواد افشار که کارگردانی این سریال را عهد هدار
بود ،کارگردانی با سابقه در زمینه ساخت سریال برای تلویزیون است و «کیمیا» یازدهمین تجربه او در زمینه ساخت
سریال بوده است .سریال «کیمیا» را می توان نمونه ای از بازخورد وقایع معاصر در جامعه دانست ،جامعه ای که کیمیا
نمونه اماری ان است و با تحوالت پیرامون او است که مخاطب با پدیده ها اشنا می شود ،پدیده ای مثل انقالب و اثراتی
که این پدیده روی جامعه و مشخصا کیمیا دارد؛ این نوع نگاه برای مواجهه با مسائل می رفت تا نقطه قوتی باشد
برای این اثر اما سودای بلند این سریال برای پوشش زندگی کیمیا از ابتدای جوانی تا کهنسالی ،مخاطب را در یک
یداد .شاید صبر و حوصله بیشتر برای تولید این سریال و تمرکز روی متن می توانست مثمرثمر واقع
سردرگمی قرار م
شود ،اما پخش پیوسته این سریال باعث شد تا رفته رفته اقبال مخاطب به ان با کاهش شدید مواجه شود .مسعود
بهبهانی نیا نویسنده با سابقه این سریال بار دیگر ثابت کرد که می تواند در ایده پردازی موفق ظاهر شود اما این تنها
در بخشی از روند فیلمسازی اتفاق می افتد و این سریال با پرداخت ضعیف خود نتوانست انتظارات را براورده سازد و
هرچه به پایان این سریال نزدیک می شدیم تعداد مخاطبان این سریال نیز کاهش می یافت.
5
دوشنبــــــــه 31شهریورماه 1399سال سیزدهم شمــاره 1307
www.honarmandonline.ir
رادیوولتوییزون
TV&RADIO
اخبار
روزبه حصاری و مینا وحید در «افرا»
ســریال درام اجتماعی و خانوادگی «افــرا» کلید خورد .مجموعه
تلویزیونی«افرا»بهکارگردانیبهرنگتوفیقیوتهیه کنندگیمشترک
مجید موالیی و محمدکامبیز دارابی به تازگی در لوکیشن های شهر
الهیجان کلید خورد .مینا وحید و روزبه حصاری نیز اخیرا به گروه
بازیگران پروژه پیوسته اند .پیش از این حضور مهدی سلطانی و پژمان
بازغی در «افرا» قطعی شده بود .طی روزهای اینده بازیگران شناخته
شــده دیگری به این سریال خواهند پیوست .این درام اجتماعی و
خانوادگی که قصه ان در فضــای معاصر می گذرد ،برای پخش از
شبکه یک اماده می شود .طراح قصه سریال «افرا» پدرام پور امیری و
نویسنده فیلمنامه فرزاد فرزانه است .این سریال محصول گروه فیلم و
سریال شبکه اول سیماست.
برنامه تلویزیونی «افق سینما»
با اجرای سعید الهی دیدنی شد
برنامه «افق سینما» که کاری مشترک از سوی این شبکه و انجمن
سینمای انقالب و دفاع مقدس است ،از امروز دوشنبه ۳۱شهریورماه
سالجاریوهمزمانباچهلمینسالگردهفتهگرامیداشتدفاعمقدس،
به مدت ۱۲شب متوالی ساعت ۱۹و پس از ان همرا با نمایش یک
فیلم ،عصر جمعه هر هفته مهمان مخاطبان خود در سراسر کشور
خواهد بود .اجرای این برنامه بر عهده سعید الهی کارشناس سینما
و رسانه بوده و تهیه کنندگی ان را علی اکبر ُکرد بر عهده دارد« .افق
سینما» که با هدف معرفی و بررسی چالش های موجود در سینمای
انقالب اسالمی ،دفاع مقدس و مقاومت بصورت ترکیبی تولید می شود،
در برگیرنده گفتگوهای کارشناســی و تحلیلی پیرامون موضوعات
مختلف و نیز بخش های تصویری متنوع خواهد بود .بینندگان شبکه
افق ،به دلیل تقارن اغاز این برنامه با برگزاری شانزدهمین جشنواره بین
المللی فیلم مقاومت ،در ۷قسمت نخست ان عالوه بر میزگردهای
تحلیلی با حضور کارشناسان و فیلمسازان صاحب نام کشور ،شاهد
گزارش های ویژه ای از جشنواره یاد شده نیز خواهند بود.
«رسول مالقلی پور»
متاثر از کدام شهدا بود؟
در استانه برگزاری مراسم افتتاحیه شانزدهمین جشنواره بین المللی
فیلم مقاومــت ،مهدی عظیمی میرابادی دبیر جشــنواره و پرویز
فارســیجانی دبیر مراسم «نشان رســول» به منزل زنده یاد رسول
مالقلی پــور رفتند و با همســر و فرزندش دیــدار کردند .عظیمی
میرابــادی در این دیدار با اشــاره به جایگاه رســول مالقلی پور در
سینمای دفاع مقدس گفت :هر چه زمان می گذرد جای خالی رسول
بیش از گذشته مشخص می شود .او فیلمسازی است برامده از انقالب
اسالمی و سال های دفاع مقدس که روایت هایی ناب از سال های پر
از حماســه دفاع مقدس داشت و فیلم هایش هنوز تازه و تاثیرگذار
هســتند .وی ادامه داد« :نشان رســول» ادای دین به سینماگری
اســت که تکنیک خاص و باالیی داشت و نگاهش به جنگ و ادم
هایش منحصر به فرد بود .رســول مالقلی پور یکی از شاخص های
سینمای دفاع مقدس است که وقتی فیلم جنگی می ساخت بهترین
بود و هر گاه به شــهر و اجتماع می پرداخــت ،اثاری به یادماندنی
خلق کرد.در بخش دیگری از این دیدار فارســیجانی گفت :ما برای
انتخاب سینماگری که معیار باشد و خالقیت و نواوری در سینمای
او متبلور شــده باشد گزینه هایی داشــتیم که اقا رسول مهمترین
انها بود و با رای قاطع انتخاب شــد .ســینمای او بخش مهمی از
ســینمای بعد از انقالب و از فرازهای سینمای دفاع مقدس است.
رسول سینماگری است که می تواند الگوی سینماگران جوان باشد
و برای حرکت انها انگیزه بخش و امید دهنده باشد.علی مالقلی پور
با تشکر از برگزارکنندگان شانزدهمین جشنواره فیلم مقاومت گفت:
فیلمسازانی مانند رسول مالقلی پور برخاسته از یک فرهنگ بودند .در
شکل گیری شخصیت هنری پدرم انقالب اسالمی و سال های دفاع
مقدس تاثیر زیادی داشــت .حضور در جبهه و معاشرت با افرادی
مانند شــهید بهروز مرادی و شهید حسن شوکت پور که در اثار او
نشانه های پررنگی از انهاست ،شخصیت او را شکل داد. صفحه 5
6
رییس ستاد بازسازی عتبات:
دوشنبــــــــه 31شهریورماه 1399سال سیزدهم شمــاره 1307
www.honarmandonline.ir
گردشگری
TOURISM
اعزام موکب های اربعین به عراق تخلف است
ممنوعیت ورود زائران عراقی به ایران در شهادت امام رضا
(ع)
خدمات رســانی به مردم این کشــور در مراسم داخلی اربعین
اعزام شوند و یا امکانات ما در اختیار ان ها قرار گیرد که هنوز
برنامــه ای را اعالم نکرده اند .وی یاداور شــد :ماموریت اصلی
موکب ها خدمات رســانی در مراسم اربعین در کنار موکب های
عراق است .ماموریت دوم ان ها امدادرسانی به مردم در حوادث
غیرمترقبه اســت که اولین بار با فرمان ســردار شهید قاسم
ســلیمانی در سیل خوزستان حضور داشــتند .ظرفیت عظیم
و مردمی موکب ها فقط برای مراســم اربعین و امدادرسانی در
حوادث غیرمترقبه اســت و ماموریت دیگری شامل حال ان ها
نمی شــود .او ادامه داد :درحال حاضر موکب ها ســازمان دهی
شده اند تا در جریان پویش «کمک مومنانه» کمک های مردم
را بــرای دانش اموزان بی بضاعت جمــع اوری کنند .از طرفی
از موکب ها خواســته شده حاال که هزینه های پذیرایی اربعین
حذف شــده در طرح بازســازی و توســعه حرم های عتبات
مشارکت داشته باشــند .هرچه این حرم ها توسعه یابد امکان
حضور با کیفیت تر زائران فراهم می شود .رییس ستاد بازسازی
عتبــات عالیات با بیان این که موکب های زیر نظر این ســتاد
گزارش
کمیته عالی بهداشت عراق:
اربعین امسال میزبان هیچ زائری
از هیچ کشوری نیستیم
کمیته عالی بهداشــت عراق در مجموعه تصمیمات جدید
خود درباره کرونا اعالم کرد که این کشــور در سال جاری
میزبان هیچ زائر خارجی اربعین حسینی (ع) نخواهد بود.
کمیته عالی بهداشت و سالمت ملی عراق در نشست عصر
روز شــنبه (دیروز ۱۹ -ســپتامبر) ،تصمیمات جدیدی
درباره وضعیت کرونا در این کشــور اتخــاذ و اعالم کرد.
به نوشــته پایگاه خبری «الفرات» ،عدم استقبال از زائران
هیچ کشوری در جهان در استانه اربعین حسینی (ع) ،به
دلیل شــیوع همه گیری کرونا از جمله تصمیمات اتخاذی
این کمیته بود.
بنــا بــر این گــزارش ،بازگشــایی مســاجد و پارک ها و
شــهربازی ها با رعایت اصول پیشــگیرانه و فاصله گذاری
اجتماعی از دیگر تصمیمات نشســت روی گذشته کمیته
عالی بهداشت و سالمت ملی عراق بود.
کمیته مذکــور ضمن تاکید بر ضــرورت پرداخت مرحله
نخســت مبلغ مشــخص شــده برای خرید ۲۰درصد از
نخستین واکســن مورد تایید ســازمان جهانی بهداشت،
اعالم کرد :عراق تصمیم گرفته اســت به شراکت با چین
و امارات برای تولید بیشــتر واکســن چینی و استفاده از
ان ادامه دهد ۲۰ .صفر هر ســال مراســم اربعین شهادت
حضرت امام حســین (ع) و اصحاب ایشــان در کربال با
حضــور میلیون ها زائر داخلی و خارجی برگزار می شــود.
مرزهای عراق هر ساله در استانه این روز ،مملو از زائرانی
است که از کشورهای مختلف جهان به سوی کربال حرکت
می کنند.
زائران عراقــی نیز با پای پیاده از شــهرهای مختلف این
کشور به سوی مرقد امام حســین (ع) ،حرکت می کنند.
اما امســال شــیوع ویروس کرونا بســیاری از برنامه های
فرهنگــی و مذهبی از جمله پیــاده روی اربعین را تحت
تاثیر قــرار داده و دولت عراق اعالم کــرده که تنها برای
زائران ساکن عراق این مراسم برگزار می شود .اداره نظارت
بر گذرگاه های مرزی عراق نیز دیروز در واکنش به تالش
برخی از افراد برای ورود به این کشور از طریق گذرگاه های
مشــترک با ایران گفت که این اداره ملزم به بســتن همه
مرزها در برابر زوار اربعینی است.
رییس ســتاد بازســازی عتبات عالیات گفت :اعزام موکب ها از
ایران به عراق منتفی شــد .دو کشــور هنوز در این باره توافق
نکرده انــد و حرکت موکــب داران به مرزهای عــراق ،تخلف و
ممنوع اســت .دولت مرکزی عراق اعالم کرده است در مراسم
اربعین امســال پذیرای زائران خارجی نخواهد بود .با این وجود
در روزهای گذشــته جمعی از زائران به سوی مرزهای زمینی
ایران و عراق حرکت کردند .برخی از موکب داران ایرانی که هر
سال در مسیر حرکت زائران اربعین خدمات رسانی می کردند با
دعوت عشایر عراق به سمت مرزها رفتند .اما اداره گذرگاه های
مــرزی عراق تاکید کرد به دلیل انتشــار ویــروس کرونا تمام
گذرگاه های مرزی عراق بر روی مســافران خارجی بسته است.
رییس ســتاد بازســازی عتبات عالیات در ایران نیز تاکید کرد
که اعزام موکب های اربعین از ایران به عراق منتفی شده است
و اگر موکبی به دعوت عشــایر و یا مردم عراق به سمت مرزها
حرکت کند ،حتما برگردانده می شود .در مرزها نیز هیچ موکبی
مســتقر نخواهد شــد .محمد جالل ماب در نشست خبری که
یکشنبه ۳۰شهریورماه در محل ستاد بازسازی عتبات عالیات
در تهران برگزار شد ،اظهار کرد :با توجه به مصوبه دولت عراق،
زائران خارجی در هر ســطحی از خدمات نباید در عراق حضور
داشته باشند .البته این ستاد به عراق درباره استقرار تعدادی از
موکب ها برای خدمات دهی در حوزه سالمت ،پیشنهادی داده
اســت اما هنوز پاسخی نداده اند .الزم است بین وزرای کشور و
بهداشــت ایران و عراق توافقی در این باره صورت گیرد که دو
طرف فعال توافقی نکرده اند .بنابرایــن اگر موکب ها و یا زائران
به ســمت عراق حرکت کنند ،برگردانده می شوند .وی گفت:
بــا توجه به مذاکراتی که بین طرفیــن ایرانی و عراقی صورت
گرفته جمع بندی این اســت که مراسم اربعین امسال به طور
قطع با حضور زائران خارجی برگزار نمی شود و تجمعات ملغی
اســت و ســتاد مرکزی اربعین نیز تالش می کنــد برنامه های
جایگزین را در کشور اجرا کند .او بیان کرد :ما معتقدیم میزبان
اصلی اربعین مردم و دولت عراق هســتند .در این ســال ها ما
در کنار مردم ،دولت و تولیت حرم های مطهر در
قالب سازماندهی موکب ها به این میزبانی کمک
کرده ایم ،اما امسال با شرایط ویژه ای روبرو هستیم
و دســتورالعمل های بهداشتی محدودیت هایی را
به وجود اورده است که انتظار می رود مسلمانان
با توجه به اموزه های دینی که به سالمت مومنان
اهمیت ویــژه ای می دهــد ،بیشــتر همراهی و
همکاری داشته باشــند .مراسم اربعین امسال به
شکل سابق نخواهد بود و ایرانی ها به عراق اعزام
نخواهند شــد .این محدودیت در مرزهای زمینی
و هوایی برقرار است.
ممنوعیت ورود زائران عراقی به ایران در شهادت امام رضا (ع)
رییس ســتاد بازســازی عتبات عالیات با اشــاره بسته ماندن
مرزهای ایران و عراق ،افــزود :عراقی ها و دیگر زائران خارجی
هر ســال در روز ۲۸ماه صفر به مناســبت شهادت امام رضا
(ع) به قم و مشــهد سفر می کنند که حسب اطالع ،قرار است
مرزها همچنان بســته بماند و در مناســبت ۲۸ماه صفر نیز
ایران پذیرای زائران خارجی نخواهد بود .درحال حاضر سفارت
ایران در بغداد فقط به درخواســت های خاص و موارد درمانی
رســیدگی می کند ،وگرنه تحت هیچ شرایطی کسی با عنوان
زائر به ایران پذیرفته نمی شــود .این مقام مســوول در ستاد
بازســازی عتبات عالیات درباره تکلیف موکب ها یا چادرهای
خدمات رســان با توجه به شــرایط خاص اربعین امســال ،با
یاداوری این نکته که ستاد تنها مرجع صدور مجوز و مدیریت
موکب هــای اربعین اســت و هیچ مرجع دیگــری در این باره
نمی توانــد اظهار نظر کند ،گفت :مجموع موکب های اربعین تا
سال گذشــته ۲۸۰۰چادر بود که با توجه به ممنوعیت اعزام
بــه عراق و تغییر نوع ماموریت موکب ها برای اربعین امســال
۱۲۰۰موکب برای مشارکت در پویش های «کمک مومنانه»،
«حرم عشق»« ،عاطفه» و «سالمت» داوطلب شده اند .به عراق
پیشنهاد شده است اگر مصلحت باشد موکب های سالمت برای
دارای پروانه و تابلوی ثبت هستند و برای جلوگیری از هر گونه
سوءاستفاده باید به این مشخصات توجه کرد ،افزود :امسال به
دستور وزارت بهداشت طبح و توزیع غذای نذری ممنوع شده
است و اگر قرار است غذایی توزیع شود باید مطابق با استاندارد
وزارت بهداشت و ستاد کرونا باشد .وی سپس اشاره ای داشت
به برنامه های جایگزین پیاد روی اربعین و گفت :وزارت کشور
درحال برنامه ریــزی برای برگزاری زیارت سراســری اربعین
در امکان روباز با رعایت دســتورالعمل های بهداشتی است .از
طرفی با توجه به محرومیت زائران از حضور زائران در مراســم
اربعین ،طــرح «زیارت نیابتی» برای تاریخ دهم تا بیســت و
پنجــم ماه صفر درحال برنامه ریزی اســت که زائران از طریق
تلفن و شبکه های مجازی می توانند ثبت نام کنند و این زیارت
به نیابت از انها در حرم کربال انجام شود.
جالل ماب ســپس به برخی پروژه هایی که برای بهبود وضعیت
زیرساخت در نقاط مرزی و محل گذر زائران درحال اجرا است،
اشاره کرد و از مذاکره با عراق برای سامان دهی امکانات در نقطه
صفر مرزی با هدف خدمات رســانی به زائران ایرانی خبر داد و
افزود :وجود کرونا روند این مذاکرات را بسیار کند کرده است.
باید با کمک مسووالن عراقی شرایط در نقاط مرزی بهبود یابد.
زائران ایرانی هر سال با پایان اربعین در این نقاط با محرومیت
خدمات مواجه می شوند و مشکالت بسیاری وجود دارد.
ﻣﺸـﻖ ﻣــــﻬﺮ
اﻣﻮزش ﺣﻖ ﻫﻤﻪ
ﮐـﻮدﮐـﺎن اﺳﺖ
0202896366001
ﺷﻤﺎره ﺣﺴﺎب ﺑﺎﻧﮏ اﯾﻨﺪه
6362-1470-1000-3877
ﺷﻤﺎره ﮐﺎرت ﺑﺎﻧﮏ اﯾﻨﺪه
021-88105127 - 09105368914
apcl_org_ir
apcl.org.ir صفحه 6
شیما شاه محمدی اهنگساز و مدرس موسیقی:
«ویولن ایرانی» باعث حذف «کمانچه» شد
عالقمندانی که از کودکی به سراغ ساز کمانچه می روند بسیار زیاد است ،در صورتیکه قدیم اینگونه نبود.
ان زمان که شما اموزش می دیدید وضعیت به چه شکل بود؟
یادم هست که من در ابتدای اموزش سه سال ویولن می زدم و پس از ان به یادگیری کمانچه پرداختم.
در ان دوران اینطور نبود که عالقمندان از ابتدا به ســراغ کمانچه بروند و اگر کسی چنین درخواستی
داشــت برای دیگران بسیار عجیب و غریب بود .حتی کمانچه در سایزهای بچه گانه وجود نداشت ،اما
االن این مشکالت حل شده و سازندگان سازهای کوچکتری را برای بچه ها درست می کنند .از طرفی
تکنیک ها و روش های جدید نیز به ساز کمانچه افزوده شده است .مثال اینکه استاد علی اکبر شکارچی
در این زمینه کتاب نوشته اند .کتاب استاد کماکار به تازگی چاپ شده و کتاب من نیز سال ۱۳۹۵چاپ
شده است .پس از انتشار کتاب اقای مهدی اذرسینا که تنها منبع بود ،اثاری که گفتم برخی متدهایی
هستند که افزوده شده اند .در این میان هرکس بخواهد یادگیری ساز کمانچه را اغاز کند ،دستش باز
است و با دشواری های گذشته مواجه نمی شود .از طرفی نوازندگان نیز به یک کتاب و تعریف یک شخص
با یک طرز تفکر ،محدود نیستند.
درباره مقوله ردیف و اهمیت ان در ساز کمانچه توضیح دهید .زیرا به طور تخصصی
ردیفی منحصر به کمانچه نداریم و گویا به طور معمول ردیف میرزا عبداهلل تدریس
می شود؟
ردیف میرزا عبداهلل که توســط استاد داریوش طالیی نوشته شده ،برای تار است و ممکن است اجرای
ان برای برخی از نوازندگان کمانچه که به انتقالی بودن این ساز اعتقاد دارند ،سخت باشد .ردیف استاد
دوامی که اوازی است ،توسط استادان کیانی نژاد و فرامز پایور بازنویسی شده و حتی نت های ان برای
شیما شاه محمدی (نوازنده قیچک) می گوید :استاد کامکار تکنیک های مختلف را وارد ساز نوازندگان کمانچه و برای ان ها که این ساز را انتقالی می بینند نیز ،منطقی و قابل اجراست و به نظرم
کمانچه کرد و قابلیت های ان را نمایان نمود و با تالشی که به کار بست توجه نسل های پس گزینه مناسبی است .ردیف استاد صبا نیز در ساز کمانچه مورد توجه است .اغلب نوازندگان کمانچه پس
از ایشــان به کمانچه جلب شد .به گزارش هنرمند به نقل از ایلنا :موسیقی ایرانی به لحاظ از اتمام کتاب ها و گذراندن دوران ابتدایی ،در مقطعی که وارد دوره پیشرفته می شوند ردیف استاد صبا
قدمت و نوع سازبندی ها دارای قدمت و تنوع بسیار است .سازهای متعددی را می توان سراغ را می نوازند .به دلیل این تعدد شاید لزومی ندیده اند که ردیفی به ساز کمانچه برگردانده شود ،که البته
داشــت که توسط ایرانیان ابداع شده اند و توسط هنرمندان نسل های قبل ارتقا یافت ه و به این اتفاق نیز افتاده است.
لحاظ فیزیکی و ساختاری و نحوه نواختن کامل تر شده اند .تنبور ،دوتار ،تار ،سه تار ،عود،
این اتفاق نتیجه مثبتی هم دربرداشته است؟
چگور ،رباب ،قانون ،کمانچه ،قیچک ،نی ،قره نی ،دوزله ،نرمه نای ،شمشال ،دونلی ،تنبک و از این نظر که ردیف ارشه گذاری شده و نت هایش مناسب با ساز کمانچه بازنویسی شده ،اتفاق خوبی
دف برخی از ســازهای کامال ایرانی هستند .حال پس از گذشته سده ها و دهه ها ،و پس از محسوب می شود.
تالش و تحقیق و تفحص برخی از هنرمندان و پژوهشگران نسل های قبل ،برخی ار سازها
خودتان چگونه ردیف را به شاگردانتان می اموزید؟
مانند تار ،ســه تار ،دف و عود جایگاه بهتری در موسیقی دستگاهی ایران پیدا کرده اند و
برخی دیگر نیز مانند قیچک و کمانچه روند پرفراز و نشیب تر و گاه خنثی تری را پیموده اند .به هرحال کتاب های مختلفی در این زمینه وجود دارد .اما به نظر من از انجایی که ردیف را باید اساسا
قیچک با وجود قدمت بسیار همچنان مهجور است و سازی تخصصی به حساب نمی اید و گوشی بیاموزیم ،بهتر ان است که مقوله نت از همان ابتدا برای هنرجو و حتی استاد حذف باشد .من
در ارکسترها و گروه ها جایگاه ثابتی ندارد .درباره کمانچه نیز باید گفت ،ابونصر فارابی که در خودم نیز برخی از مقوالت را توسط نت اموخته ام ،یا در بسیاری مواقع مجبورم حتما نت را به برخی
سده چهارم هجری می زیسته ،در کتاب «موسیقی الکبیر» از ان نام برده است .بعدها نیز ساز از هنرجویان نشان دهم؛ اما اعتقادم این است که بهترین حالت این است که ردیف را بر اساس همان
کمانچه در عهد صفویه و قاجار یکی از سازهای اصلی موسیقی ایرانی بوده است .البته الزم روش گوشی اموزش دهیم .من ،پس از انکه هنرجو کتاب اولم را تمام می کند ،بر اساس کتاب دستور
به ذکر است ساز کمانچه طی دهه ها و سال های گذشته به تدریج کامل تر شده اما برخی از کمانچه ۲دستگاه های موسیقی ایرانی را به او می اموزم .طی این روند ،او نواختن گام را می اموزد و انواع
کارشناسان و فعاالن نسبت به ان ،نظر صرفا مثبتی ندارند .از طرفی برخی دیگر معتقدند ساز تکنیک های موسیقی ایرانی را پیاده خواهد کرد و در ادامه ،قطعات مهم رپرتوارهای ایرانی را یاد می گیرد.
ان قطعات مهم رپرتوارهای ایرانی کدام ها هستند؟
کمانچه از مقطعی به بعد تحت تاثیر ساز ویلون قرار گرفته و به انزوا رفته و مجددا احیا شده
است .شیما شاه محمدی (نوازنده ،اهنگساز و مدرس موسیقی) که فارغ التحصیل نوازندگی مثال قطعاتی بوده که توســط استاد شــهنازی برای تار نوشته شــده و هیچکدام از ان ها با توجه به
موسیقی از دانشگاه هنر است و از وجود اساتیدی چون زنده یاد محمدرضا لطفی ،شریف تکنیک های کمانچه برای این ساز بازنویسی نشده اند .من چنین قطعاتی را بازنویسی کرده ام و عالوه بر
لطفی ،اردشیر کامکار ،محمدعلی کیانی نژاد و هادی منتظری بهره برده
ان با هنرجویان ردیف را گوشی کار می کنم .هنرجویان من پس از حدود یک سال
و در البوم ها و اجراهای مختلف با هنرمندان و گروه های متعدد همکاری
ساز زدن حتما یادگیری ردیف را به صورت گوشی شروع می کنند .به نظرم یکی از
از حدود سال ۱۳۱۹که
کرده ،یکی از افرادی است که سال ها در زمینه دو ساز کمانچه و قیچک
مهم ترین موارد این است که از ترس هنرجویان نسبت به یادگیری ردیف بکاهیم.
رادیو اغاز به کار کرد
فعالیت کرده است .شیما شاه محمدی عالوه بر فعالیت های اموزشی و
از طرفی برخی گمان می کنند اگر ردیف بیاموزند نحوه ساز زدنشان پیشرفته است
علی
استاد
که
۱۳۳۲
تا
اجرایــی در زمینه نگارش و تالیف اثار مکتوب نیز فعال بوده و دو کتاب
در صورتی که می توان ردیف را به صورت خیلی ابتدایی اموخت و حتما الزم نیست
دستور کمانچه ۱و ۲را به رشته تحریر دراورده است .گفتگو با این نوازنده اصغر بهاری برای اولین بار که هنرجویان همه دستگاه ها و اوازها را بیاموزند و بنوازند .من در اخر کتاب اولم
را در ادامه می خوانید:
روی انتن کمانچه نواخت ،که به تصنیف های ماهور می پردازد ،چند گوشه درامد ،داد ،مقدمه داد و کرشمه نیز
اورده ام .واقعا مقوله ردیف دشوار نیست .یکی دیگر از مقوالت بداهه نوازی است و
هیچکس کمانچه نمی زد.
مهم است که هنرجویان بتوانند طی تمریناتی که توضیح دادم ،بداهه نوازی کنند.
باتوجه به فعالیت هایی که طی چند سال گذشته در عرصه تدریس و
کمانچه
اگر
حتی
یعنی
اینکه این موارد از ابتدا با هنرجویان کار شود بسیار اهمیت دارد .اینکه از ردیف غول
تالیف و منابع مکتوب در زمینه سازهای قیچک و کمانچه داشته اید،
نوازی بلد بودند نیز ویولن بسازیم و در مرحله دوم بداهه نوازی را در نظر هنرجویان سخت جلوه دهیم اصال
بگوید این دوساز در زمینه وجود اثار مکتوب چه وضعیتی دارند؟
درست نیست .همه این موارد را می توان با اموزش دقیق از همان ابتدا به هنرجویان
متاسفانه ساز قیچک هنوز متد اموزشی ندارد و در این زمینه تنها یک کتاب وجود ایرانی می نواختند .بی شک
یاد داد.
دارد .ایــن اثر به برگردان هجده قطعه پیش درامد اختصاص دارد که برای ســاز
ویلن نواقص کمانچه و
انچه در نگارش و تالیف کتاب های دستور کمانچه ۱و ۲برایتان اهمیت
قیچک تنظیم شده اند .اینکه قطعات برای یک ساز تنظیم شوند درحالی که ان ساز
دشواری های این ساز را
داشته ،چه مواردی بوده است؟
متد اموزشی مناسبی ندارد ،اتفاق خوب و کارامدی نیست .سازها در ابتدا باید متد
اموزشی داشته باشند و پس از ان است که کتاب قطعات به کار خواهد امد.
ندارد و قطعا بیشتر مورد
مالک من برای نگارش دو کتاب دستور کمانچه ،بچه ها بوده اند؛ زیرا شاگرد کودک
ک سازی ایرانی است و قدمت و پیشینه ان از دیگر سازهای توجه قرار می گرفته و بهتر و هنرجویان کامال مبتدی و صفر بســیار داشــته ام و حتی زمانی که در دانشگاه
قیچ
تدریس می کردم نیز برخی دانشــجویان بدون هیچ داشته قبلی و بی انکه سابقه
ایرانی کمتر نیست .چرا تا این حد مغفول و مهجور مانده؟
نشان داده می شد .تا اینکه
اموزش داشته باشند ،سر کالس ها حاضر می شدند .بنا به همین دالیل مولفه هایی
واقعیت این اســت که اغلب قیچک نوازان یا نوازنده ویلون هستند یا کمانچه .به
استاد علی اصغر بهاری
را در نظر گفتم که در این زمینه راهگشــا باشــند .تالشــم بر این بوده که تمام
طور معمول نوازندگان ســازهای کمانچه و ویلون زمانی سراغ قیچک می روند که
تکنیک های مربوط به موسیقی ایرانی در هر دو کتاب گنجانده شود .در عین حال
برای اولین بار به صورت
نوازندگی را فرا گرفته اند .ان ها در ادامه ،فقط اکولشــان را عوض می کنند و ساز
تالش کرده ام تمام نکاتی که از موسیقی کالسیک (مثال انچه که در زمینه ویولن
را دســت می گیرند و هرجا که الزم باشد ان را می نوازند .االن تازه پس از سال ها
رسمی کمانچه می نوازند
و اتودهای مختلف ان) اموخته ام را نیز در کتاب بیاورم .به طور کلی برای نوشتن
تدریس و اموزش پنج ،شش شاگرد بچه دارم که از همان ابتدای اموزش قیچک را
و پس از ان به مرور این
متدهای کتاب ،سهل الوصول بودن یادگیری و در ادامه پیشرفت مرحله به مرحله
برگزیده اند و نوازندگی ان را می اموزند .طی این روند ،هنرجویان خردسال به مرور
هنرجویان را مد نظر داشته ام .اینکه ان ها به طور مشخص از نقطه Aبه نقطه B
جریان باب می شود و
متخصص ســاز قیچک خواهند شد و این تخصص اتفاقات بهتری را برای ان ها و
بروند و سپس به نقطات Cو Dبرسند .یعنی هنرجویان با اتمام کتاب اول موارد
سازشان رقم خواهد زد.
کمانچه عمومیت بیشتری
و مقوالتی را کامل یاد می گیرند و به نقطه مشخصی می رسند ،سپس به یادگیری
در مقایسه با دیگر سازهای ایرانی ،به نظر می رسد کمانچه نیز انطور
پیدا می کند .این روند به
کتاب دوم می پردازند.
که باید در موسیقی دستگاهی ما مورد توجه قرار نگرفته و حتی در
مرور و کم کم ادامه پیدا
برای یادگیری بهتر کودکان چه تمهیداتی را در کتاب به کار گرفته اید؟
مقاطعی به حاشیه رفته است؟
در مقطعی ویولن ایرانی مورد توجه قرار گرفت و این اتفاق ساز کمانچه را تحت می کند تا اینکه به عصر ما در رابطه با هنرجویان خردسال تر نیز بخشی را اورده ام که «یک تجربه» نام دارد
و تجربه اموزش خودم به بچه های کوچکتر را در اختیار هنرجویان می گذارد .در
می رسد و استاد اردشیر
تاثیر قرار داد .به طور کلی ویلون و نحوه نوازندگی ویولن ایرانی تا ان حد مطبوع
این بخش مقوالت مهم را به زبان ســاده بیان کرده ام و به تفاوت اشــکال نت ها
و مورد توجه بود که حتی نوازندگان دیگر ســازها نیز تکنیک های ان را مورد کامکار در این میان نقش
پرداخته ام و همه این ها را به صورت بازی و شــعر طراحی و تنظیم کرده ام .از
اســتفاده قرار می دادند .مثال نوازنده سنتور ،حین نوازندگی با سنتورش ویبره بسیار مهمی ایفا می کنند
طرفی می توان گفت این قسمت از کتاب بخشی کمک اموزشی برای اساتید نیز
و نالــه اجرا می کرد و کارهایی را انجام می داد که نوازندگان ویلون با سازشــان
محسوب می شود.
انجام می دادند ،تا شــباهتی ایجاد کند .در چنین اوضاعی به طبع کمانچه که
در کتاب دوم دستور کمانچه چه مواردی را مدنظر داشته اید؟
سازی شبیه ویولن است ،کامال حذف می شود .تحت این شرایط ،تمام نوازندگانی که زیر نظر اساتید
کمانچه تعلیم دیده بودند در ان مقطع ویولن ایرانی می زدند ،تا اینکه به ســال ۱۳۳۲می رسیم .از هنرجویان در کتاب دوم نواختن دســتگاه های موسیقی ایرانی را یاد می گیرند و در ابتدای یادگیری
حدود سال ۱۳۱۹که رادیو اغاز به کار کرد تا ۱۳۳۲که استاد علی اصغر بهاری برای اولین بار روی هر دستگاه ،ابتدا توالی اصوات ،پوزیسیون ها و دیگر موارد را می اموزند .بخش یک تجربه را در کتاب
انتن کمانچه نواخت ،هیچکس کمانچه نمی زد .یعنی حتی اگر کمانچه نوازی بلد بودند نیز ویولن دوم نیــز اورده ام .بــه این صورت که مثال جمله ای از ســه گاه را می گویم تا هنرجو از ان به عنوان
ایرانی می نواختند .بی شک ویلن نواقص کمانچه و دشواری های این ساز را ندارد و قطعا بیشتر مورد شاهد استفاده کند .او که مدت کمی ساز زده و در زمینه نواختن دستگاه ها هنوز به تبحر نرسیده،
توجه قرار می گرفته و بهتر نشان داده می شد .تا اینکه استاد علی اصغر بهاری برای اولین بار به صورت با حفظ کردن جمله هرگاه سه گاه بشنود ،متوجه ان می شود .از هر دستگاه یا اواز نیز یک تصنیف،
رسمی کمانچه می نوازند و پس از ان به مرور این جریان باب می شود و کمانچه عمومیت بیشتری اورده ام ،زیرا احساس کردم وجود این بخش به هنرجویان کمک شایانی می کند تا دستگاه را دقیق تر
پیدا می کند .این روند به مرور و کم کم ادامه پیدا می کند تا اینکه به عصر ما می رسد و استاد اردشیر و سریع تر یاد بگیرند.
کامکار در این میان نقش بسیار مهمی ایفا می کنند.
اینکه رده سنی کودک و نوجوان را مورد توجه قرار داده اید ،اتفاق پسندیده ای است؛
تاثیر اردشیر کامکار چه بوده است؟
زیرا به طور کلی اساس موسیقی اینده کشور بچه ها هستند که همواره مغفول بوده اند؟
اســتاد کامکار تکنیک های مختلف را وارد ساز کمانچه کردند و قابلیت های ان را نمایان نمودند و بر البته متد بچه و بزرگسال ندارد ،اما زمانی که دروس را به مدل و شیوه های دیگر تدریس کنیم و بنوازیم
اساس تالششان توجه نسل های پس از ایشان به کمانچه جلب شد .نتیجه اینکه در حال حاضر تعداد تا بچه ها نیز ان ها را درک کنند ،اتفاق بهتر و جامع تری را رقم زده ایم.
7
دوشنبــــــــه 31شهریورماه 1399سال سیزدهم شمــاره 1307
www.honarmandonline.ir
موسیقی
MUSIC
گزارش
درباره مجید انتظامی خالق نُت های
ماندگار سینمای جنگ
علیرضا سعیدی
قصه ادم های جنگ ،قصه ادم هایی که هشــت سال به معنا و مفهوم
مطلق کلمه در مقدس ترین شــکل ممکن از وطن و کیان خود دفاع
کردنــد ،فارغ از تلخی هایی که کلید واژه «جنگ» به همراه خود دارد،
ان قدر جذاب و مهم هســت که حتی اگر چهل سال هم از ان بگذرد
باز هم گویی زنده اســت و باید به مرور ان نشست .قصه هایی که هم
در قاب ســینما ،هم روی صحنه تئاتر ،هم در نوای اهل موسیقی ،هم
بر صفحه سفید بوم نقاشی ،هم جان قلم نویسندگان ادبیات و شعر و
همه هنرهای دیگر با همه تلخی ها و شیرینی هایش روایت شده و ان
قدر هم مهم بوده که خیلی از ان ها مانده اند به یادگار تا ابد .یکی از این
چارچوب هایمرتبطبافعالیت هایفرهنگی-هنریکهپیرامونموضوع
دفاع مقدس توانسته یادگاری های خوبی برای ما به جای بگذارد و تبدیل
به سندی ارزشمند در جریان جنگ تحمیلی شود« ،موسیقی فیلم»
است که بسیاری از ان ها انچنان در ذهن ما ثبت شده که شاید خیلی از
ما با شنیدن یا مواجهه با کلید واژه ای چون «دفاع مقدس» و «جنگ»
یاد این اثار می افتیم .اثاری که حتی گاهی از خود فیلم هم بیشتر در
گوش شنیداری و نگاه دیداری جامعه ایرانی باقی مانده و به حدی از خود
تاثیر به جای گذاشته که قطعاً نمی توان از انها بی تفاوت عبور کرد .اینها
قطعاً اسنادی ارزشمند در کنار سایر مستندات دورانی هستند که تاریخ
هم از رشادت ها و شهامت هایش به نیکی و احترام یاد خواهد کرد .به بهانه
شرو هفته دفاع مقدس کارنامه موسیقایی مجید انتظامی از اهنگسازان
شناخته شــده کشورمان در حوزه موســیقی فیلم را بررسی کردیم.
هنرمندی که یقیناً جزو برترین هنرمندان در عرصه اهنگسازی فیلم
معرفی شده و اثار ماندگاری که از وی در حوزه سینمای دفاع مقدس بر
جای گذاشته گواه ارزشمندی برای اثبات این ادعاست که وی را قطعاً
به عنوان یکی از مهم ترین هنرمندان موسیقی فیلم های دفاع مقدس
معرفی می کند .مجید انتظامی در سال ۱۳۲۶در خانواده ای هنرمند در
تهران به دنیا امد .وی با راهنمایی های پدرش ،عزت اهلل انتظامی همراه با
دو برادر خود به تحصیل موسیقی پرداخت .انتظامی تحصیالت موسیقی
را در کنســرواتوار تهران اغاز کرد و برای ادامه تحصیل به المان غربی
و دانشــگاه دولتی برلین نزد استادانی چون کارل اشتاین و لوتارکخ به
تحصیل پرداخت .او به عنوان هنرمند تک نواز بر صحنه شهرهای برلین
المان و نانسی ،مارسی و لیون فرانسه نیز ظاهر شده است .این هنرمند در
سال ۱۳۵۳به کشورمان بازگشت و ضمن همکاری با ارکستر سمفونیک
تهران به تدریس در دانشگاه تهران و هنرستان عالی موسیقی مشغول
شد .انتظامی همزمان ساخت موسیقی فیلم را نیز با فیلم کوتاه «زال
و سیمرغ» اغاز کرد و با فیلم «سفر سنگ» ساخته مسعود کیمیایی
اولین فیلم بلند خود را شروع کرد .انتظامی به خاطر اثار ارزشمند خود
در عرصه اهنگسازی فیلم خود موفق به کسب چهار سیمرغ بلورین از
جشنواره فیلم فجر ۲ ،دیپلم افتخار از همین جشنواره و همچنین دو بار
کاندیدای جشنواره فجر شده است .البته در کارنامه فعالیت های مجید
انتظامی ساخت موسیقی متن بیش از هشتاد فیلم سینمایی به چشم
می خورد که موســیقی اثار او در حوزه سینمای دفاع مقدس از جمله
کارهای درخشان و ماندگار او محسوب می شوند« .در محاصره ،»۱۳۶۰-
«سردار جنگل – »۱۳۶۲به کارگردانی امیر قویدل« ،عقاب ها – »۱۳۶۳
به کارگردانی ســاموئل خاچیکیان« ،پــاک – »۱۳۶۴به کارگردانی
ابراهیم قاضی زاده« ،گذرگاه – »۱۳۶۵به کارگردانی شهریار بحرانی،
«هراس – »۱۳۶۶به کارگردانی شهریار بحرانی« ،کانی مانکا »۱۳۶۶-
به کارگردانی سیف اهلل داد« ،اخرین پرواز – »۱۳۶۸به کارگردانی احمد
رضا درویش« ،چشم شیشه ای – »۱۳۶۹به کارگردانی حسین قاسمی
جامی« ،پوتین – »۱۳۷۰به کارگردانی عبداهلل باکیده« ،وصل نیکان –
»۱۳۷۰به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا« ،از کرخه تا راین – »۱۳۷۱
به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا« ،یک شب ،یک غریبه – »۱۳۷۳به
کارگردانی حسین قاسمی جامی« ،حمله به اچ »۱۳۷۳-۳به کارگردانی
شهریار بحرانی« ،بوی پیراهن یوسف – »۱۳۷۴به کارگردانی ابراهیم
حاتمی کیا« ،اژانس شیشه ای – »۱۳۷۶به کارگردانی ابراهیم حاتمی
کیا« ،نغمه – »۱۳۸۰به کارگردانی ابوالقاسم طالبی« ،دوئل»۱۳۸۰ -
به کارگردانی احمدرضا درویش« ،طبل بزرگ زیر پای چپ – »۱۳۸۳
به کارگردانی کاظم معصومــی« ،زمهریر »۱۳۸۸ -به کارگردانی علی
روئین تن« ،پی »۱۳۹۳ -۲۲به کارگردانی حســین قاسمی جامی از
جمله اثاری هستند که توسط مجید انتظامی با موضوع دفاع مقدس
اهنگسازی شده اند .اما یکی از کارهای قابل توجهی که بیشتر از دیگر
اثار مجید انتظامی با اقبال گسترده تری از سوی مخاطبان مواجه شود،
موســیقی متن فراموش نشدنی فیلم سینمایی «از کرخه تا راین» به
کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا است .این فیلم سال ۱۳۷۱تولید و از همان
زمانتاکنونبه عنوانیکیمعتبرترینومهم تریناثارسینمایکشورمان
در بین مخاطبان معرفی شده ،اثری که موسیقی ان نیز اکنون شمایلی
از جهانی ترین و موجه ترین موسیقی فیلم های سینمای کشورمان به
حساب می اید و همچنان مورد وثوق مخاطبان سینما و موسیقی است.
فارغ از تمام جذابیت ها دراماتیکی که فیلم سینمایی «از کرخه تا راین»
به عنوان یک ملودرام جنگی از خود به مخاطبان نشان داد و توانست به
عنوان یکی از بهترین اثار سینمایی ایران طی دهه هفتاد لقب بگیرد ،این
موسیقی متن اثر بود که در لحظه لحظه فیلم جان و روح مخاطب را با
اثر همراه می کرد .انچنان که بسیاری از تماشاگران بعد از تماشای فیلم
برای اولین بار حتی برای دومین و سومین بار و شنیدن موسیقی اثر به
سالنسینمامراجعهمی کردندتاازانچهمجیدانتظامیبرایمخاطبانش
ارائه کرده بود ،بیشتر لذت ببرند .لذتی شنیداری که سازندگان موسیقی
متن اثر را مجاب کرد که بعدها البوم موسیقی این فیلم ماندگار ابراهیم
حاتمی کیا را توسط انتشارات «نی داود» در دسترس مخاطبان قرار داده
و اتفاقاً هم با استقبال خوب شنوندگان مواجه شوند. صفحه 7
گناه نو
پشیمانی «سعید راد» از حضور در سریال «دل»
از نامبرده خبری نیست
HONARMAND INTERNATIONAL NEWSPAPER
شماره • 1307دوشنبه 31شه ریورماه • 1399سال سیزدهم • 8صفـــحه
دانیال جراهی
صاحب امتیاز :شـرکت جهان سبز
مـدیر عامـــل :حسـین احـمـدی
مدیر مسوول :مهدی احمدی
زیـر نظــر شــورای ســردبیـــری
چاپ :گل اذین
سازمان اگهی ها88311361 - 88311353 :
نشانى :تهران ،خیابان مطهری ،بعد از خیابان سلیمان خاطر
خیابان اورامان ،پلاک ،43واحد2
تلفکس88813489 - 88301986 :
توزیع :نشرگستر امروز
منشور اخالق حرفه ای روزنامه هنرمند
http://honarmandonline.ir/?p=6049
سیستممدیریتکیفیت-رضایتمندیمشتری
سیستم مدیریت کیفیت
ISO 10004:2012
ISO 9001 : 2008
instagram.com/honarmandonline
telegram.me/honarmandnews
www.honarmandonline.ir
اوقات شرعی
به وقت تهران
11:57
اذان ظهر
18:02
غروب افتاب
18:20
اذان مغرب
اذان صبح فردا
طلوع افتاب فردا
04:28
05:52
گنج سخن
هلل علی ه و اله :
پیامبر خدا صلى ا
قطع رابطه با خویشاوندان ،مانع اجابت دعا مىشود
نزهه الناظر ،ص ،۳۷ح ۱۱۵
پندبزرگان
زندگی مسئله ای برای حل کردن نیست،
واقعیتی است که باید ان را تجربه کرد.
سورن کی یر کگارد
حافظانه
نسیم صبح سعادت بدان نشان که تو دانی
گذر به کوی فالن کن در ان زمان که تو دانی
تو پیک خلوت رازی و دیده بر سر راهت
به مردمی نه به فرمان چنان بران که تو دانی
سعید راد بازیگر سینما و تلویزیون از حضور در سریال «دل» ابراز پشیمانی کرد و گفت :هیچ وقت این سریال
را دنبال نکردم« .سعید راد» که مهمان تلفنی یک برنامه رادیویی در رادیو تهران بود ،در پاسخ به سوال مجری
برنامه راجع به حضور در سریال دل به کارگردانی «منوچهر هادی» گفت :می خواستم بازی در سریال های خانگی
را تجربه کنم .نمی خواهم بگویم کاش نمی کردم چون دیر یا زود این اتفاق می افتد .اما این کار راضی کننده نبود.
چون سناریو را کامل نخوانده بودم و 10صفحه 10 ،صفحه در اختیار من قرار می دادند .حتی زمانی موردی پیش
امد به من گفتند سناریور را می خواندی! من راضی نیستم چون برای این نقش ها ساخته نشدم .ان سینمایی
که کار می کردم ،سینمای 35میلیمتری از بین رفته است .وی همچنین در پاسخ به این سوال که پدر خانواده
چطور یکباره بعد از مدتی که در کما بوده ،یکباره به هوش می اید و تازه همه را هم می زند ،ایا به چنین مسائلی
اعتراض نکردید؟ عنوان داشت :اص ً
ال مسئله اعتراض نیست .این اشتباهی بود که من کرده ام و پای ان ایستاده ام.
تا اخر کارم را تمام کردم ،چون عادت ندارم کاری را قبول کنم و ان را به حال خودش رها کنم .تجربه ای بود که
برای من جالب نبود و امیدوارم هیچ وقت دیگر تکرار نشود .سعید راد همچنین گفت که خودش این سریال را در
زمان پخش دنبال نکرده و در این باره توضیح داد :این کار را دنبال نکردم ،برای اینکه می دانستم چه خبر است.
مطمئناً اذیت می شدم .من جلسه هفتم و هشتم فیلمبرداری ،فهمیدم اما چون تعهد داده بودم باید ادامه می دادم.
سعی کردم فضایی باشد گروه اذیت نشود .من همیشه یک چیزی را گفتم ادم هایی که فکر می کنند کارهای بزرگ
می کنند خودشان باید بزرگ شوند و بزرگ فکر کنند؛ اگر نمی توانند بزرگ فکر کنند حتماً نمی توانند کارهای
بزرگ انجام دهند .وی افزود :سینمای ما و نمایش خانگی همین است! بلبشویی است که همه از هم دفا ع می کنند.
کارگردان چیزهایی می گوید که من تا به حال نشنیدم و دفاع هایی می کنند که قابل تامل است .فضای مجازی در
این میان ،همه را هدف قرار می دهد .مردم به خودشان حق می دهند هر نوع توهین و تشویق بی موردی را داشته
باشند .وی با بیان اینکه ما چه بخواهیم و چه نخواهیم در این چند سال مخاطب را جذب سریال های ترکیه ای و
خارج از کشور کرده ایم؛ هیچ کسی هم مقصر نیست ،تصریح کرد :فقط تعجب می کنم چرا تلویزیون با این مدیران
الیق و بودجه های خوب ،این چیزها را درست می کند که جذاب نیستند .مردم به طرف چیزهایی می روند که شاد
و یکسری چیزهایی ببینند که زندگی را به قول امروزی ها به سمت الکچری بازی ببرد .در انتخاب بازیگران انقدر
اشتباه می کنند که چهره حامد بهداد و ساره بیات برای اینطور نقش ها ساخته نشده اند .چون انقدر افسرده ،غم بار و
سن باال هستند .راد در پاسخ به این سوال که اعتراض نداشتید؟ تصریح کرد :اعتراض کردم اما دیدم که من باشم
یا نباشم فرقی نمی کند .صورت شان شاد نیست برای عشق و عاشقی که مردم همذات پنداری کنند! حامد بهداد
بازیگر فوق العاده ای است و ضد قهرما ن خوبی است .اما مگر من خودم در نقش پدر چه کاری می توانستم بکنم؟
اصول خودم پیش بروم اما دیدم فضا این طوری نیست .می خواهند زود بگیرند و تمام
اوایل قدری خواستم با طرح و ِ
کنند؛ 20قسمت را 30قسمت و 30قسمت را 40قسمت کنند و حتی یک مقدار جا داشت حتی 50قسمت
هم سریال را درمی اورند .چون مردم مهم نیستند و می خواهند تجارت کنند .وی در پایان گفت :من این شناخت
را دارم که بگویم اشتباه کردم و سعی میکنم دیگر این کار را نکنم .چون من هم که 70فیلم پشتم است ،دارم به
مخاطب توهین می کنم و این قشنگ نیست.
هفته ی پیــش بود که گرامــی رئیس جمهور
عزیزمان امد و گفت :شــنبه و یکشــنبه روز
پیروزی و ســعادت ایران و ایرانی اســت .همه
مردم به زعم خــود از این خبر برای خود یک
خبر خوب مثل پایین امدن دالر ،پایین اومدن
قیمت خودروهای پر اپشن و تکنولوژی به جز
پراید و برخی دیگر از پایین امدن قیمت تخم
مرغ گفتند!
برخی دیگر ترسیدند و گفتند :به احتمال زیاد
میخوان از موشک قاره پیمای کالغ ۳رونمایی
کنند یا شــاید می خوان اینترنت رو قطع کنند
و ما را به اینترمت ملی و موتور سرچ پارسیجو
وصل کنند!
خدارو شکر هیچ یک از این اتفاق ها رخ نداد و
از نامبرده خبری نیست که بیاید شیرینی گل
محمدی بیــن مردم پخش کند .طبق معمول،
رسانه ما را بازی داد و بازی خوردیم!
متاســفانه مردم و دولت در تضاد منافع به سر
می برنــد و هر خبری که برای دولت بد اســت
برای مردم خوب و ارام جان است!
مردم :تورو خدا بیا بگو داریم بدبخت میشــیم
بذار مردم دلشون خوش باشه!!
تسنیم
طرح روز
صحنه
پشت
داساتن تکراری پارکینگ های مملو از
خودرو که هر بار با دستور یک مسئول،
خودروساز بخشی از ان ترخیص
می شود ،اما این بار داساتن مفتاوت
است ،چرا؟ چون مشتیرانی که سه
سال قبل ثبت نام کرده اند هنوز
موفق به دیرافت خودرو هایی که هر
روز خاک می خورند نشده اند.
پشت صحنه
چند ماه پیش شاهد هستم رئیس مقداری کاغذ را با مبلغ عرف بازار خریداری کرد و دقیقا از چند روز بعد به شدت
ارقام نزولی شد و هیچ میل و رغبتی در بازار و مصرف کننده وجود نداشت و قیمتها حدودا ۴۰درصد ریزش داشت؛
بماند که چه ضرر هنگفتی به بار امد جریانش مفصل است و در این مجال نمی گنجد .طی چند روز اخیر با باال رفتن
نرخ دالر و مشکالت اقتصادی کشور کاغذ هم از این قاعده مستثنی نبود و با افزایش نسبی مواجه شده منتهی فرقش
با بقیه بازارها در این است که بخاطر مصرف پایین ،روکود شدید حکم فرماست و عمال خرید و فروشی انجام نمی شود.
علت طرح این موضوع ،فرهنگ غلطی است که متاسفانه جامعه ایرانی را در برگرفته و باعث شده برخی سیاست گذاران
سواستفاده می کنند و نتیجه بشود تورم و نابسامانی هایی که می بینید؛ نمی دانم چه مرضی است که هر محصولی که
بازارش صعودی می شود و دالل بازی میل و رغبت به خریدش در بین عموم مردم بیشتر می شود و همه هول می زنند
چند وقت بعد هم اغلب با ضرر فروشنده می شوند و به همین ترتیب چرخه جذب نقدینگی ریالی ،کسری بودجه و
غیره ادامه دارد؛ واقعا یک انسان و یک جامعه عاقل از یک سوراخ چند بار باید گزیده شود؟!
اخبار دیدنی
جلسه علنی ۳۰شهیرور ۹۹مجلس شورای اسالمی
جلسه علنی مجلس شورای اسالمی صبح
یکشنبه ۳۰شهیرور ۹۹به یراست محمدباقر
قالبیاف رئیس مجلس شورای اسالمی برگزار شد.
عکاس :میرم کامیاب
مراسم تکیرم و معارفه معاون اساتنهای
حوزه هنری
مراسم تکیرم مجید مصلحی معاون سابق
و معارفه میثم مرادی بنیاباج معاون جدید
اساتن های حوزه هنری صبح یکشنبه با حضور
محمد مهدی دادمان رئیس حوزه هنری در اتالر
سوره برگزار شد.
عکاس :محمدرضا عباسی
رونمایی از قتیرظ رهبر انقالب
بر کاتب «مبرع های قرمز»
همزمان با اغاز چهلمین سالگرد هفته دفاع
مقدس ،نهمین جلسه از مراسم پاسداشت
ادیبات جهاد و مقاومت به همراه مراسم
رونمایی از قتیرظ مقام معظم رهبری ،حضرت
ایت اهلل خامنه ای بر کاتب «مبرع های قرمز»،
شامگاه ،شنبه ۲۹شهیرور با حضور جمعی از
اهالی فرهنگ و ادب در قطعه شهدای گمنام
بهشت زهرا (س) تهران برگزار شد.
عکاس :پاتنه ا نیکزاد چالشتری
رضا اردکانیان ویزر نیرو یکشنبه برای افتاتح چند
طرح عمرانی به همدان سفر کرد .همزمان با
برگزاری یبست و یکمین هفته از پویش «هر هفته
الف -ب -ایران» و با حضور رضا اردکانیان ویزر
نیرو در اساتن همدان سد «نعمت اباد» اسداباد
افتاتح شد و یبش از ۲۸۱هزار نفر تحت پوشش
طرح های ابرسانی قرار گرفنتد.
عکاس :ایمان حامی خواه
نمایش «دوساتن» در تماشاخانه اهورا
«دوساتن» به کارگردانی نادر نادرپور ات چهارم
مهرماه در تماشاخانه اهورا روی صحنه است.
عکاس :یپام احمدی کاشانی
شهدا سنگ نشانند که ره گم نشود
مردم ایران هرگز جانفشانی و از خودگذشتگی
جوانان غیور این مرز و بوم را از یاد نخواهند برد.
رزمندگانی که همواره در تمام موقعیت های
حساس در صحنه بودند و اجازه ندادند که حتی
یک وجب از خاک سرزمین مان از سوی دشمن
تهدید شود.
عکاس :شهاب الدین قیومی صفحه 8