روزنامه هنرمند شماره 788
روزنامه هنرمند شماره 788
سیدعباس صالحی در اولین نشست
خبری با اصحاب رسانه
ممنوع القلم و هنرمند
ممنوع الکارنداریم
2
سه شــنبه 4مهرماه 1396ســال دهم شــماره 788
8صفـــحه 1000تومـان ISSN 2008-0816
پرونده ای برای اسیب شناسی و
مشکالت تعزیه و شبیه خوانی
تعزیهتصویرگر
واقعه عاشورا
بررسی چرایی حفظ اثار باقی مانده از جنگ در محورهای
گردشگری دفاع مقدس
جنگگردشگریومیراثفرهنگی
باخطرفراموشیخرمشهر
7
نگاهیبهفیلم«مادرقلباتمی»بهبهانهپخشدرسینمایخانگی
وقتی سینما به تمسخر
گرفته می شــود
اخرین سرنوشت فیلم«رستاخیز»
مسئله «رستاخیز»
مربوط به دولت
قبل اســــت!
8
3
گفتگوی «هنرمند» با ارفع اطرائی نوازنده پیشکسوت سنتور
4
ردیف موسیقی ایرانی
مجموعه ای از فرهنگ های
قـومیکشــور است
6
گزارش «هنرمند» از اولین نشست خبری سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی با اصحاب رسانه
2
سه شـــــــــنبه 4مهرماه 1396سال دهم شماره 788
www.honarmandonline.ir
فرهــــــنگوهنر
& ART
CULTURE
نگاه
واکنش علم الهدی به معرفی «نفس» برای اسکار
«نفس» منعکس کننده دربه دری ،بدبختی و
ویرانی جنگ است
امام جمعه مشــهد گفــت :اگر
فیلــم نفس نامزد جایزه اســکار
می شــود بــه خاطر این اســت
کــه منعکس کننــده دربه دری،
بدبختی و ویرانی جنگ اســت،
یعنــی نشــان دهنده شــهامت،
مردانگــی و ایثار شــب عملیات
نبوده بلکــه در درون ان ،ویرانی
جنگ تصویر شده است .ایت اهلل
علم الهدی در دیدار با فرماندهان
نظامی و انتظامی خراســان رضوی ،ضمن عرض تسلیت ایام محرم و
گرامی داشت ســالگرد افتخارافرین دفاع مقدس ،اظهار کرد :سالگرد
دفاع مقدس ســالگرد یک حادثه در کشــور نیســت و سالگرد یک
پیروزی نظامی در نظام مقدس اسالمی ما نیست ،سالگرد یک انقالب
اجتماعی در درون جامعه ما است .وی ادامه داد 8 :سال دفاع مقدس
هم جامعه ما را از نظر اندیشه ورزی در حوزه سیاست و اعتقاد در یک
دگرگونی قرار داد و هم نگاه دنیا را به ما تغییر داد؛ مشکلی که امروز
با ان مواجه هســتیم این است که در سالگرد دفاع مقدس ،معموالً به
انچه گذشته پرداخته می شود ،حوادثی که در دوران هشت سال دفاع
مقدس انجام گرفت ،تاریخچه عملیات و برنامه های مختلف که بخش
عمده ای از این برنامه ها قابل نقد اســت .نماینده ولی فقیه در خراسان
رضوی با تاکید بر این که مراســم ســالگرد دفاع مقدس هرسال باید
اسیب شناسی شود و با این اسیب شناسی ،مراسم سال اینده با شرایط
بهتری برگزار شود ،خاطرنشان کرد :سال گذشته فیلم هایی پخش شد
که خوب نبود ،این را بیان کردم به امید این که امســال شــاهد وضع
بهتری در پخش فیلم های دفاع مقدس باشــیم اما متاسفانه بدتر شد؛
این مشکل در بسیاری از مراسمی که افراد در گوشه و کنار می گیرند
نیز دیده می شــود که پدرها ،مادرها و فرزندان شــهید می ایند و به
مصیبت هایی که دچار شــدند بیان می کنند .علم الهدی تصریح کرد:
اگر این کار ندانسته است ،این جهالت ،عظمت دفاع مقدس را از بین
می برد اما اگــر متعمدانه صورت می گیرد ،خیانتــی به دفاع مقدس
است؛ جریان دفاع مقدس بینش ها و ارزش ها را تغییر داد ،یک انقالب
اجتماعی بــود و ارزش ها را از لباس های بــی ارزش جامعه مبدل به
لباس های نظامی ،چهره های بسیجی و چفیه کرد .امام جمعه مشهد با
اشاره به اینکه دفاع مقدس ،انقالب ارزش ها بود و باعث شد ارزش های
غلــط تغییر کند ،افزود :این کار غلطی اســت که به جای اینکه ایثار،
ازخودگذشــتگی ها و رشــادت های رزمندگان را بیان کنیم ،فقط از
غم هــا و ویرانی های دفاع مقدس حرف بزنیــم؛ این جهالت ،عظمت
دفاع مقدس را از بین می برد .وی با انتقاد از تغییر شــکل برنامه های
بزرگداشــت دفاع مقــدس از یــاداوری ایثارگری ها بــه بیان غم ها،
گفت :متاســفانه مســیر برگزاری برنامه های مربوط به دفاع مقدس،
از یاداوری ایثارگری ها و قهرمانی هــا به یاداوری غم ها ،مصیبت ها و
ویرانی ها منحرف شده اســت .نماینده ولی فقیه در خراسان رضوی با
بیان اینکه اسکار جایزه نابکارانه و جاسوس مندانه دستگاه استکباری
است ،تصریح کرد :اگر فیلم نفس نامزد جایزه اسکار می شود به خاطر
این است که منعکس کننده دربه دری ،بدبختی و ویرانی جنگ است،
یعنی نشــان دهنده شهامت ،مردانگی و ایثار شب عملیات نبوده بلکه
در درون ان ،ویرانی جنگ تصویر شده است؛ انتخاب فیلم برای اسکار
حساب شده اســت .وی افزود :کسانی که دغدغه نظام و انقالب دارند
نســبت به این موضوع حساسیت نشــان ندادند ،در مقابل خوشحال
هســتند که یک فیلم دفاع مقدسی به اســکار راه یافته درحالی که ما
به دست خود ،نقشه دشمن را ترویج می کنیم و دستگاه های مختلف
و صداوســیما به این غفلت الوده شــدند .علم الهدی با اشاره به نقشه
دشمن برای لوث کردن دفاع مقدس ،گفت :روزی که جنگ اغاز شد،
وضعیــت ما اص ً
ال خوب نبود اما بازهــم مقاومت کردیم ،در روزگاری
بودیم که حتی روســیه به ما ســیم خاردار نمی داند؛ اینکه فکر کنیم
روسیه و چین دوست ما هستند غلط است ،همه این ها در دشمنی با
اسالم یکی هستند و ما تنها هستیم .وی تصریح کرد :بینش دنیا این
بود که ما ملتی تحت اســتعمار امریکا و چهل هزار مستشار او بودیم
اما این بینش مبدل به مردانی دالور ،مقاوم و ایســتایی شد که از بعد
از دفــاع مقدس تاکنون ،جرات جنگ کــردن با این مردان را ندارند،
به محــض اغاز جنگ نیابتی در خــارج از مرزهای ما ،یادگاران همان
دفاع مقدس ،دشــمن را در کویر عراق و شام سرکوب کردند و نظام
ما به عنوان قدرت اول منطقه ســردر اورد .امام جمعه مشهد مقدس با
بیان این که دفاع مقدس یک انقالب اجتماعی و ارزش هاســت و باید
ســالگرد دفاع مقدس ،تجدیدکننده ارزش ها و حیات انقالب اسالمی
باشــد ،اظهار کرد :حداقل دو سال اســت که شاهدیم فیلم های شب
عملیاتی در این هفته پخش نمی شــوند درحالی که بزرگ ترین تبلور
دفاع مقدس در شــب های عملیات اســت ،باید توجه داشت که این
هفته ،هفته ذلت ها و اشــک ها نیست .وی افزود :اینکه بزرگانی غفلت
دارند و بی توجه هســتند ،به نفع دشــمن تمام می شود و این اعالم
خطری اســت که یک فرزند شــهید در فضای ارزشی« ،نه به جنگ»
بگویــد .علم الهدی تاکید کرد :جامعه ما ذائقه انقالبی دارند اما اقلیتی
الئیک و بی بندوبار امده اند ،در رقابت های سیاســی به این اقلیت بها
دادنــد و ان ها را در بطن جوالن اوردند بــرای اینکه به عنوان اردوی
کشــی سیاسی اســتفاده کنند اما ذائقه مردم عوض نشده است .وی
گفت :این نشــان می دهد بی توجهی هایی به دفاع مقدس شده و اگر
این روند ادامه داشته باشد ،متاسفانه غفلت از دشمن و شیطنت او ما
را زمین گیر خواهد کرد.
در پروازهای ماهان واسمان
هنرمند بخوانید
ممنوع القلموهنرمندممنوع الکارنداریم
نخستین کنفرانس مطبوعاتی سیدعباس صالحی با عنوان وزیر فرهنگ
و ارشاد اسالمی دولت دوازدهم دوشنبه سوم مهرماه در سالن کنفرانس
این وزارتخانه در بهارستان برگزار شــد .صالحی در ابتدا با گرامیداشت
فرارســیدن هفته دفاع مقدس و همچنین ماه محرم ،رســانه ها را رکن
چهارم دموکراسی خواند که مســئوالن وظیفه دارند خود را در معرض
داوری ان ها قرار دهند و در این رابطه گفت :رســانه چشــم بیدار ،ناظر
و هوشــیار مسئوالن اســت و ما هر مقدار خودمان را در معرض قضاوت
ان ها قرار دهیم ،بهره بیشتری برده ایم .وی با اشاره به گذشت یک ماه از
دوره مسئولیتش به عنوان وزیر به برنامه ای که برای کسب رای اعتماد به
مجلس داده بود ،پرداخت و گفت :این برنامه در قالب ۴۰برنامه جزئی تر
و موضوعی و در ســه بسته تعبیه شده است؛ بسته اول برنامه های حوزه
هویت ایرانی و اســامی با دو مســئله و ۹برنامه ،بسته دوم بسته تولید
و مصرف فرهنگی با ۴مســئله و ۱۲برنامه ،بسته سوم بسته مناسبات
فرهنگی بین المللی با ۳مســئله و ۱۲برنامه .وی ابراز امیدواری کرد در
راســتای اجرای این برنامه در دوره چهار ســاله اینده سه تا پنج اقدام
اساســی برای ایجاد تحول در حوزه فرهنگ و هنر و رسانه ایجاد شود و
امیدوارم تا پایان مهرماه بسته برنامه ها و اقدامات عملیاتی وزارت ارشاد به
طور کامل تدوین شود.
دستور رئیس جمهور برای برنامه ۱۰۰روزه وزرا
صالحی در ادامه با اشاره به دستور رئیس جمهور به وزرا برای ارائه گزارشی
از عملکرد صدروزه هر وزارتخانه گفت :اقدام دیگری که در یک ماه گذشته
انجام شــد ،تبیین برنامه صد روزه وزارت ارشــاد بود که ما این برنامه را
تدوین کرده ایم و متعهد به اجرای ان در این بازه زمانی هستیم .این بسته
صدروزه در چند حوزه تدوین شــده است که از جمله انها بهبود فضای
کسب و کار فرهنگی ،هنری و رسانه ای است و در این زمینه ما به دنبال
شناسایی قوانین ،مقررات و ایین نامه هایی هستیم که مانع بهبود فضای
کســب و کار در این حوزه ها هستند .وزیر ارشاد افزود :بخش دیگری از
اقدامات صدروزه به بحث شفاف سازی برمی گردد که در این راستا مقرر
شده است تمامی هزینه ها و بودجه برنامه های فرهنگی ،هنری و رسانه ای
زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اســامی برای اطالع عموم مردم و
شهروندان ،منتشر شود .ما هیچ قرارداد مخفی نخواهیم داشت و هر نوع
حمایت قراردادی و کاری وزارت ارشاد از هر شخص حقیقی و یا حقوقی،
باید برای همه شهروندان مشخص و شفاف باشد؛ مردم حق دارند بدانند
چه کسانی در وزارت ارشاد از حمایت برخوردار می شوند و به چه شکل.
راه اندازی دبیرخانه گفتگوهای فرهنگی ،هنری و رسانه ای
صالحی از تصمیم خود برای تشکیل دبیرخانه گفتگوهای فرهنگی ،هنری
و رســانه ای در وزارت فرهنگ و ارشاد اســامی به عنوان یکی دیگر از
محورهــای برنامه صدروزه خود خبر داد و با اذعان به فقر گفتگو هم در
حوزه وزارت ارشــاد ،هم نزد اهالی فرهنگ ،هنر و رســانه و هم در سایر
عرصه ها گفت :گفتگوی اهالی فرهنگ و کنشگران حوزه های دین ،امنیت،
اقتصاد ،سیاست و ...در این دوره شکل خواهد گرفت و اساسا گفتگو شعار
محوری ما در این دوره است.
ضرب االجل ارشاد به شهر افتاب
صالحی در مورد اخرین تصمیمات پیرامون نمایشگاه اتی کتاب تهران
با توجه به مشــکالتی که دومین دوره برگزاری این نمایشــگاه در شهر
افتاب در سال جاری داشت ،گفت :نمایشگاه کتاب در سال اولش در شهر
افتاب ،کمبودهایی داشــت اما امسال با گذشت یکسال از شروع فعالیت
مجموعه نمایشگاهی شهر افتاب ،شاهد بودیم که شرایط زیرساختی در
این مجموعه مناســب نبود که این مسئله هم در ایام نمایشگاه کتاب به
مسئوالن شهر افتاب منتقل شد .صالحی افزود :هفته قبل هم جلسه ای
را با مســئوالن مجموعه شهر افتاب داشــتیم و گفتیم که اگر تا پایان
مهرماه ،اتفاقات مشــخص و مثبتی برای زیرســاخت های شهر افتاب
نیفتد ،حتما وزارت فرهنگ و ارشــاد اسالمی در برگزاری این نمایشگاه
تجدیدنظر خواهد کرد؛ قرار بود ۱۰سال دیگر عالوه بر سالن های موجود
در شــهر افتاب ساخته شود که دوستان هم قولهایی داده اندو گفته اند
که قدم هایی در این راســتا برداشته شــده امیدوارم با شرایط جدید در
شهرداری تهران و قولی که مسئوالن شهر افتاب دادند ،بتوانیم تا پایان
مهرماه درمورد مکان برگزاری نمایشــگاه تصمیم نهایی را اتخاذ کنیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی در پاسخ به سوال مکرر خبرنگاران پیرامون
تغییرات احتمالی در ســطوح معاونین و مدیران وزارت ارشاد با یاداوری
سخنانش در مورد اصالت نداشتن تغییر همانند ثبات ،گفت :برداشت من
این است که گاهی از همه ظرفیت منابع انسانی موجود در مجموعه های
مختلف وزارت فرهنگ و ارشــاد اسالمی استفاده نمی شود که این اتفاق
باید بیفتد با این وجود در صورت نیاز به تغییرات ،این اتفاق خواهد افتاد.
وی در همین رابطه اظهار داشــت :مهم برای ما این است که رویکردها
را جدی بگیریم و برداشــت خود من این اســت که در دوره مسئولیتم
در معاونت امور فرهنگی وزارت ارشــاد زمانــی که رویکردها را جدی تر
می گرفتیم ،بدون نگاه به ضرورت ایجاد تغییر در مدیران و یا تثبیت انها،
معدل مطلوب تری در نهایت ایجاد می شد .این رویکرد در دوره کنونی در
وزارت ارشاد هم دنبال خواهد شد .صالحی در مورد برنامه اش برای پاسخ
بــه دغدغه مقام معظم رهبری مبنی بر زدودن ولنگاری فرهنگی از این
عرصه گفت :فرهنگ هوای تنفس فرد در جامعه است و طبعاً باید هم هوا
به جامعه برسد و هم هوای سالم به ان برسد .اقتضای این نگاه این است
که انچه می تواند فرهنگ را الوده کند و احیاناً در حوزه فرهنگ افرینی،
اختالل ایجاد کند ،می تواند به عنوان دو خطر تلقی شود؛ یک خطر اینکه
زایش فرهنگی دیگر اتفاق نیفتد و یک خطر اینکه فرهنگ یک کشور در
معرض الودگی هایی قرار گیرد که برای فرهنگ یک جامعه مضر هستند.
جلوگیری از ورود ریزگردها به فضای فرهنگی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی افزود :وزارت ارشاد به این مسئله توجه جدی
خواهد داشت و برای اینکه این ریزگردها وارد فضای فرهنگی نشود ،برنامه
خواهد داشت .اینکه این الودگی ها و ریزگردها می تواند ریشه های هویتی
ایرانی و اســامی ما را تهدید کند ،یک دغدغه ملی است؛ کما اینکه در
خیلی از کشورها هم پروژه یکسان سازی فرهنگی خطری بالقوه است که
باید از بروز ان مراقبت کرد .وی در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران که
مدعی شد برخی از نواندیشان دینی از جمله ایت اهلل صالحی نجف ابادی
و ایت اهلل صادقی تهرانی ،اجازه چاپ و نشــر کتاب هایشــان را ندارند و
اینکه وزارت ارشــاد برای حل این مسئله چه برنامه ای دارد؟ گفت :این
مسئله صحت ندارد ،اقای صالحی نجف ابادی و اقای صادقی تهرانی هر
دو مجوز نشر کتاب هایشان را دارند و تاکنون هم کتاب های متعددی از
انها چاپ شده و کماکان می شــود و مشکلی برای چاپ کتاب های این
بزرگان وجود ندارد .حتی برخی از اثارشان که بعد از فوت انها اماده شد،
زمینه چاپ را پیدا کرده است .وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی در پاسخ به
سوال همین خبرنگار که ترجمه ایت اهلل صادقی تهرانی از قران کماکان
پشت درهای صدور مجوز ارشاد باقی مانده است ،تصریح کرد :ما این اثر
را به مجموعه ای خارج از وزارت ارشاد ارجاع داده ایم تا با نگاهی تخصصی
بررســی شود .نگاه دوســتان این مجموعه هم این بود که این ترجمه با
مبانی و منابع ترجمه ای دیگر قران همخوانی ندارد .بنده تاکید می کنم
که هیچ فشــاری از جای دیگری برای ندادن مجوز به این ترجمه وجود
نداشته و این اثر کماکان در همین مجموعه و البته در مرحله ای دیگر در
دست بررسی است .صالحی در مورد برنامه اش برای تقویت فعالیت های
قرانی گفت :ما در این زمینه شورای توسعه فعالیت های قرانی را داریم که
قطعاً این شورا باید تقویت شود ،اما اینکه این تقویت در حوزه ساختاری
باشد و یا در حوزه هایی دیگر ،بررسی خواهد شد.
اقتصاد مطبوعات دچار اختالل است
وزیر فرهنگ و ارشــاد اسالمی در پاسخ به ســوال یکی از خبرنگاران
پیرامــون برنامه اش برای حل مشــکالت عدیده رســانه ها بخصوص
مطبوعات بخش خصوصی گفت :این مســئله یک واقعیت اســت که
اقتصاد مطبوعات ما گرفتار یک اختالل است که این مسئله هم ناشی از
عوامل بیرونی است و هم عوامل درونی .وی ادامه داد :از یک سو فضای
مجازی که یک فضای پراشوب است به رقیبی برای رسانه های رسمی و
حرفه ای ما تبدیل شده است .از سوی دیگر رسانه های بیرونی و خارج از
مرزها ،رقابت دیگری را با رسانه های رسمی داخلی ما به وجود اورده اند
و از سوی دیگر ما شاهد این مسئله هستیم که رسانه های غیرحرفه ای
هم رو به تزاید هستند و عم ً
ال کار را برای رسانه های حرفه ای سخت تر
می کننــد .صالحی تصریح کرد :اینکه ما صرفــاً به حمایت های مادی
دولت برای پابرجا ماندن اقتصاد رســانه ها فکر کنیم ،رویکردی نیست
که این اقتصاد را به جای مشــخصی برساند .البته این حمایت ها قطع
نمی شود؛ هرچند باید اصالح شود اما روند اقتصاد مطبوعات ما نیازمند
تحولی اساســی تر اســت .ما باید برای موج جدیــد اقتصاد مطبوعات
فکری اساسی کنیم .وی اضافه کرد :تجمیع سازی و ایجاد کمپانی های
مطبوعاتی یکی از ایده هایی است که دارد دنبال می شود .واقعیت این
است که مطبوعات ما شرایط سختی را سپری می کنند و ما باید با یک
برنامه جدید به طرف تغییر شــرایط در این حوزه حرکت کنیم .وزیر
فرهنگ و ارشــاد اســامی همچنین در واکنش به یکی از خبرنگاران
که معتقد بود دولت یازدهم کــه رویکرد خود را اعتدالی عنوان کرده
بــود ،به هیچ عنوان اعتدالی حرکت نکرد ،گفت :انچه در دولت دنبال
شده و می شود ،این اســت که رویکرد اعتدالی بدون رانت های حزبی
و گروهــی کماکان دنبال شــود .صالحی ،گفتگوهــای فرهنگی را با
حوزه های مختلف از جمله حوزه های قضایی و حقوقی ضروری دانست
و گفت :تاکنــون گفتگوهای خوبی را با قوه قضائیه صورت داده ایم که
این روند ادامه خواهد یافت و با برخی دیگر از ســازمان های مرتبط
با حقوق اهــل فرهنگ ،زمینه گفتگوهــای تکمیلی تری را هم اغاز
کرده ایم .وی در عین حال تاکید کرد :البته یکی از مشــکالت ما در
حوزه فرهنگ و هنر هم این است که وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی
نوعی پدرخواندگی پیدا کرده است؛ در حالی که کاری که ما باید بکنیم
این است که فرصت هایی را برای گفتگوی اهالی فرهنگ ،هنر و رسانه
را با سایر حوزه ها فراهم کنیم .اینکه ارشاد خودش برود و با این نهادها
و ارگان ها چانه زنی کند ،موثر به نظر نمی رسد.
3
سه شـــــــــنبه 4مهرماه 1396سال دهم شماره 788
www.honarmandonline.ir
سینمـــــا
CINEMA
نگاه
نماینده ۷۱کشور
برای بخش خارجی زبان اسکار ۲۰۱۸معرفی شدند
نگاهی به فیلم «مادر قلب اتمی» به بهانه پخش در سینمای خانگی
وقتیسینمابهتمسخرگرفتهمی شود
افشین علیار
زمان اکران با 165هزار تماشاگر توانست یک میلیارد و چهارصدو
مادر قلب اتمی در ِ
بیست هزار تومان بفروشد این میزان فروش برای همچین فیلمی عجیب به نظر
می رسد ،نه اینکه این فیلم از نظر محتوا خاص باشد به هیچ وجه ،اما زمانی که
محمدرضا گلزار به عنوان سوپر استار! در یک فیلم بازی می کند یعنی فیلمساز
با قصد و نیت فروش به ســراغ این بازیگر رفته ،هر چند که ان شخصیت هیچ
سنخیتی به ابعاد بازیگر نداشته باشد .مادر قلب اتمی در کنار بازیگرهای چهره اش
یک سوپراستار تین ایجر پسند دارد که از مهم ترین ارکان فروش محسوب می شود
و از ســوی دیگر وقتی یک فیلم توقیف می شود و بعد از چند سال اجازۀ اکران
می گیرد تماشاگران فکر می کنند قرار است با چه فیلم خاصی مواجه شوند اما مادر
قلب اتمی به هیچ وجه نمی تواند یک فیلم خاص باشد ،پنجاه دقیقه از فیلم گذشته
و تماشاگری که در سینما ِ
پشت نگارنده نشسته به دوستش می گوید حوصله ام
سر رفت ،درست می گفت مادر قلب اتمی یک فیلم بالتکلیف است که مشخص
سکانس تصادف
نیست چه می خواهد بگوید فیلم دیالوگ محور است که از اول تا
ِ
با دیالوگ های هجو و پرگویی هایی که به تماشاگر مربوط نمی شود جلو می رود و
از ســکانس تصادف به بعد با ورود محمدرضا گلزار فضای فیلم به تخیل هدایت
می شــود ،تخیلی بی قواره که اساسا برای چنین فیلمی مسخره به نظر می رسد.
هرچند که این فیلم توقیف بوده و برای اکران چند دقیقه ای هم سانسور شده اما این
دلیل موجهی برای بی سروشکل بودن فیلم نیست ،چرا که مادر قلب اتمی قبل از
اینکه فیلمباشدو قصهداشتهباشددیالوگبازیسرخوشانهمیانشخصیت هاست،
دیالوگ هایی که فارغ از پیش زمینه ای میان چند کاراکتر فیلم رد وبدل می شود که
اساس
اساسا هیچ کارکرد دراماتیکی نداشته و فیلمساز سعی کرده دیالوگ ها را بر ِ
ارجاعات ماورایی و سیاسی و هسته ای بنویسد ،به همین دلیل مادر قلب اتمی دائما
لوکیشن محدود که بیشتر فیلم در ماشین
در یک تعلیق اشتباه سردرگم است
ِ
می گذرد همراه با دیالوگ های بی سروته که معلوم نیست قصد نویسنده و کارگردان
از ان ها چه بوده که بیش حد فضای فیلم را کسالت اور کرده است ،علی احمدزاده
بــه عنوان کارگردان می داند که فیلمش نمی تواند مخاطب را راضی نگه دارد به
همین دلیل گاهی از دیالوگ های بامزه در میان ادم های فیلم استفاده می کند.
انچه که از مختصاتِ این فیلم پیداست مادر قلب اتمی فارغ از یک فیلمنامه ی
منسجم ساخته شده به طوری که انگار این فیلم با یک طرح سه خطی جلو دوربین
رفته و بازیگرها با بداهه پردازی دیالوگ گفته اند،چرا؟ خط روایی فیلم نامفهوم
و گنگ به نظر می رســد از انجایی که رسالت سینما قصه و شخصیت پردازی
در چارچوب دراماتیک ســت و باید قواعد ان حفظ شود احمدزاده بدون در نظر
گرفتن این قواعد و برهم زدن چارچوب مرسوم دراماتیک ،سعی کرده با استفاده
ِ
از دیالوگ های سیاسی یا هسته ای که از مسائل مه ِم کشور است فیلم تخیلی با
رگه های سیاسیبسازد ،اما مگر می شودبابهرهگیری از مسائل سیاسی فیلم تخیلی
ساخت؟ فکر کنیم مادر قلب اتمی فیلمی ست دو قطبی ،یعنی از سکانس اول تا
تصادف قطب اول و از سکانس تصادف تا پایان فیلم قطب دوم ،ان وقت می شود
نکات مثبت و منفی فیلم را از هم جدا کرد؟ خیر نمی شود .چرا که فیلمساز انقدر
در سیاست و هجوگویی تمرکز کرده که نمی تواند قصه اش را جلو ببرد ،مادر قلب
اتمی می توانست در غالب یک نمایش رادیویی ساخته شود چرا که کلیت فیلم
متکی بر دیالوگ است ،دیالوگ های دوپهلوی سیاسی که هیچ ربطی به فضاسازی
ندارد .قطب نخست فیلم با دیالوگ های سرخوشانه ی ارینه و نوبهار و کامی شکل
می گیرد که اساسا کاربرد ان در کلیت فیلم نامفهوم و بی فایده است که شاید در
بعضی مزه پرانی های کامی ،مخاطب لبخندی بزند .اینکه کامی زیاد پیاده روی
می کند یا خوابش را تعریف می کند یا از اصالت توالت فرنگی به نوبهار می گوید یا به
عینک دودی روی چشمانش حساس است چه لزومی برای فیلم دارد؟ یا از طرفی
دیگر وقتی مامور پلیس از فیلم ارگو حرف می زند ارینه می گوید این فیلم همه ی
ایرانی ها را احمق پنداشته و مامور پلیس می گوید شما جوانان با این سر و وضع تان
گاهی با نظام هم سویی دارید( ،چه سرووضعی؟) استفاده از این دیالوگ های د ِم
دستی و شعارگونه توهین است یا نقد اجتماعی یا دیدگاه جوانان ایران به حساب
می اید؟ البته مادر قلب اتمی به دلیل نوع دیالوگ هایش دست کمی از ارگو ندارد
زیرا که این فیلم هم به یک نوع تخریب کننده اســت با این تفاوت که مادر قلب
اتمی را یک ایرانی ســاخته که قصد داشــته با تمام نیرو از را ِه دیالوگ نویسی به
کاستی های جامعه اش بپردازد .به اعتقاد فیلمساز گستردگی این دیالوگ ها واقعیت
جامعه است اما نا ِم صحیح ان تخریب یک جامعه یا صرفا سیاه نمایی است .همین
مسئله هم باعث می شود این فیلم در جشنواره های خارجی به راحتی راه پیدا کند.
ایا این دیالوگ های گل درشت و اغراق امیز درباره ی یارانه ها و مسائل دیگر با پیش
زمینه ی خاصی در فیلم افزوده شده است؟ خیر ،فیلمساز محترم احساس کرده اند
با خلق یک قصه ی تخیلی بی سروته می تواند نقد اجتماعی کند و مسلما این افکار
نخ نما شده ان قدر گل درشت و بی خاصیت و تاریخ گذشته است که مخاطب
بالتکلیف می ماند که حرف اصلی مادر قلب اتمی چیست؟ به طوری که احمدزاده
با خلق ادم هایی که حتی کاراکتر هم نیستند چه برسد به شخصیت می خواهد
کشورش را مورد ارزیابی قرار بدهد ،اما مگر می شود یک فیلم اینقدر خام باشد؟
اساسا نقد اجتماعی هم نیاز به ایجاد قصه دارد ،قصه ای که شخصیت و فضا داشته
باشد فضایی که دیالوگ های شعاری یا هجو نداشته باشد ،دیالوگ ها در مادر قلب
اتمی شــدیدا لوث و د ِم دستی اند ارتباط گلزار که میان روح و جن و شیطان در
تعلیق است با ادم های مهم جهان مثل صدام و چاوز و هیتلر و غیره برای چیست؟
ارتباط این ادم با این اشخاص چه ربطی به پیشبرد فیلم دارد اینکه یک نریشن در
اول فیلم خودش را در کالبد ادم های فیلم احساس می کند پس چرا در پایان دیگر
نریشن نمی گوید؟ لزوم اقلیت بودن ارینه برای فیلم چیست؟ بیماری ام اس نوبهار
چه کارکردی دارد؟ مادر قلب اتمی نه بدلیل چند دقیقه سانسور بلکه به لحاظ
محتوا اثری وصله خورده است به طوری که نویسنده و فیلمساز ان قدر مشغول
تکه پرانی و نقد بی اصول اجتماعی بودند که احساس کردند اگر نوبهار ام اس داشته
باشد یا ارینه مسیحی باشد شخصیت پردازی انجام دادند و از سوی دیگر فیلمساز
جوانان کشور را ادم های افسرده و سست عنصر و بی دست و پا فرض کرده جوانانی
که دائما در حال خوش گذرانی اند ارینه که مثال دکتر است دهانش بوی شراب
می دهد یا به خاطر چهارصد هزار تومان بدهی حاضر است هرکاری بکند این از نگاه
فیلمسازیعنینقداجتماعی!
مادر قلب اتمی یک فیلم روان پریش است که به هر دری می زند تا از بالتکلیفی
نجات پیدا کند اما احمدزاده به صورت کامال عمدی از عناصری بهره گرفته که پایه
و اساس فیلم بالتکلیف به نظر برسد ،اساسا مشخص نیست که قصد فیلمساز از
سیاه نمایی چه بوده؟ احمدزاده نتوانسته که به شیوۀ مرسوم اعتراض اجتماعی اش
را گسترش دهد پس تصمیم گرفته یک ادمی را از سیارۀ دیگری به فیلم بیاورد تا
او زمینه سازی باشد برای نشانۀ اعتراض های اجتماعی و ایجاد فضای تخیلی بی ربط
که مطلقا به سینمای سورئال ربطی ندارد ،زیرا که سینمای سورئال تعریف دیگری
دارد و نمی شود با خلق یک کاراکتر بی هویت یا با نوع دیالوگ گویی یا قاب بندی یا
نورپردازیشلختهفضایسورئالخلقکرد.مادرقلباتمینهضدجریانسینماست
و نه سورئال است ،تنها یک فیلم وصله خورده ست که با دیالوگ های کوتاه و مشنگ
گونه اش نود دقیقه تماشاگر را وارد دنیای کسالت اور می کند دنیایی که ادم هایش
غیرقابل باور و ساختگی اند ،اینکه هدف احمدزاده به عنوان فیلمساز و مانی باغبانی
خلق چنین فضایی با چنین ادم هایی چه بوده مشخص نیست
به عنوان نویسنده از ِ
اما بعضی از نظریه پردازان و کارشناسان سینما به این دلیل که متوجۀ مختصاتِ
فیلم نمی شوند و ذهنیت شان ِ
تحت تاثیر سینمای هالیوود است فکر می کنند این
فیلم یک اث ِر خاص به حساب می اید ،مادر قلب اتمی اث ِر خاص و هیجان انگیزی
نیست و فقط می خواهد زیرساخت های اجتماعی را با ارجاعات منسوخ شده زیر
سوال ببرد .احمد زاده با به هم ریختن ساختار و مختصات سینمایی برای بوجود
اوردن فضای خاص با ادم هایی که بعید به نظر می رسد نمایندۀ جوانان این مملکت
شکل خاص بودن بدهد .چرا
باشند و شوخی های از ُمد افتاده هم نتوانسته به فیلم ِ
لحن فیلم مربوط نمی شود ،اینکه یک فیلم
که قواع ِد خاص بودن فقط به پیچیدگی ِ
شخصیت و قصه نداشته باشد و یک کاراکتر ماورایی داشته باشد صرفا فیلم خاص
محسوب نمی شود .زمانی که یک فیلم قصه نداشته باشد پس کارگردانی ان هم
ضعف دارد حاال بی افزایید که نود درصد فیلم در ماشین می گذرد احمدزاده انقدر
ذوق در گسترش نقد اجتماعی و به چالش کشیدن احواالت جامعه اش را داشته
که فراموش کرده می تواند با محتوا ،فیلمش را تا حدودی نجات بدهد ،اما وقتی
فیلمساز هدفی جز نشان دادن یک قصۀ غیرواقعی و خیالی که الیه های درونی ان
تخریب اجتماعی است ندارد ،نمی شود توقعی از محتوا و فرم و بازیگران داشت،
علیدوستی اهنگرانی صدقیان ضعیف ترین بازی هایشان را در این فیلم ارائه دادند
و مسلما حضور محمدرضا گلزار در کنار بازیگران دیگر سوء استفاده ای بوده برای
کشاندن تماشاگر به سینما ،اگر این فیلم با بازیگرهای دیگری ساخته یا در گروه هنر
و تجربه اکران می شد مطمئنا با استقبال مواجه نمی شد ،اساسا وقتی یک فیلم سه
سال توقیف باشد و بازیگر تین ایجر پسندی مثل گلزار داشته باشد فیلم پرفروشی
می شود؛ اما ایا این فیلم می تواند اثر رضایت بخشی باشد؟ پاسخ خیر است.
۷۱کشور تا امروز فیلم های منتخب خود را برای شرکت در نودمین دوره اسکار
اعالم کرده اند .بخش خارجی زبان اســکار ۲۰۱۸تاکنون اسامی نمایندگان ۷۱
کشور را دریافت کرده است .این بخش که از سال ۱۹۵۶به فهرست جوایز اسکار
اضافه شده ،هر سال با نمایندگان بیشتری روبه رو می شود .در حالی که سال پیش
۸۵کشور در این بخش شرکت کرده بودند ،امسال انتظار می رود ۹۰فیلم برای
حضور در ابن بخش معرفی شوند .فیلم هایی می توانند برای شرکت از هر کشور
نماینده شوند که در فاصله اول اکتبر ۲۰۱۶تا ۳۰سپتامبر ۲۰۱۷در کشور مبدا
راهی پرده های سینما شده باشند .کشورهای مختلف تا ۲اکتبر ۲۰۱۷وقت دارند
تا نمایندگان خود را انتخاب و معرفی کنند .در فهرست اولیه اسامی ۹فینالیست
و در مرحله بعد فهرســت کوتاه که اواخر سال ۲۰۱۷اعالم خواهد شد ،منتشر
می شــود .در نهایت فهرستی متشکل از نام ۵نامزد اوایل ۲۰۱۸اعالم می شود.
کشورهایی که تاکنون نامزدهای خود را انتخاب کرده اند عبارتند از:
البانی«:سپیده دم»ساختهجنتیانکوچیبهزبانیالبانیایی.
الجزایر« :جاده استانبول» ساخته ریچارد بوشارب به زبان فرانسوی.
اتریش :فیلم «پایان خوش» ساخته میشل هانکه به زبان فرانسه ،انگلیسی.
اذربایجان :فیلم «باغ انار» ساخته ایلغار نجف به زبان اذربایجانی.
بلژیک« :مســابقه دهنده و زندانی ســابقه دار» ساخته میشاییل روشکا به
زبان فرانسوی.
بولیوی« :جمجمه سیاه» ساخته کایرو روسو به زبان اسپانیایی.
بوسنی و هرزگوین« :مردان گریه نمی کنند» اولین فیلم بلند الن درلجولیک به
زبانبوسنیایی.
برزیل« :بیگو :پادشاه صبح ها» ساخته دانیل رزنده به زبان پرتغالی.
بلغارستان« :پیروزی» ساخته کریستینا گروزوا و پیتر واالچانوف به زبان بلغاری.
کامبوج« :انها اول پدرم را کشتند» ساخته انجلینا جولی به زبان خمر و انگلیسی.
شیلی« :یک زن خارق العاده» ساخته سباستین لیلو به زبان اسپانیایی.
کلمبیا« :مردان گناهکار» ساخته ایوان گائونا به زبان اسپانیایی.
کرواسی« :به بشقاب من زل نزن» ساخته هانا جوشیک به زبان کرواسیایی.
جمهوری چک« :مادر یخی» ساخته بودان سالما به زبان چکی.
دانمارک« :تو ناپدید می شوی» ساخته پیتر شونا فوگ به زبان دانمارکی.
جمهوری دومینیکن« :دارکوب ها» ساخته خوزه ماریا کابرال به زبان اسپانیایی.
اکوادور« :البا» ساخته انا کریستینا باراگان به زبان اسپانیایی.
مصر« :شیخ جاکسون» ساخته عمار سالما به زبان عربی.
استونی« :نوامبر» ساخته راینر سارنت به زبان استونیایی.
فنالند« :تام از فنالند» ساخته دام کاروکوسکی به زبان فنالندی و انگلیسی.
فرانسه ۱۲۰« :نبض در دقیقه» ساخته روبین کامپیلو به زبان فرانسوی.
گرجستان« :مادر ترسان» ساخته انا اوروشادزه به زبان گرجی.
المان« :محوشدگی» ساخته فاتح اکین به زبان المانی.
یونان« :میدان امریکا» ساخته یانیس ساکاردیس به زبان یونانی.
هنگ کنگ« :دنیای دیوانه» ساخته وونگ چون به زبان کاتانوز.
مجارستان« :درباره جسم و روح» ساخته ایلدیکو انیدی به زبان مجاری.
ایسلند« :زیر درخت» ساخته هافستین گونار سیگوروسون به زبان ایسلندی.
هند« :شهرجدید» ساخته امیت و ماسورکار به زبان هندی.
اندونزی« :باقی مانده ها» ساخته ویسکاسونو ویسنو لگوو به زبان تاگالس.
ایران« :نفس» ساخته نرگس ابیار به زبان فارسی.
عراق« :باد سیاه» ساخته حسین حسن به زبان عربی و کردی.
ایرلند« :ترانه گرانیت» ساخته پت کالینز به زبانی ایرلندی و انگلیسی.
رژیم صهیونیستی« :فوکس تروت» ساخته ساموئل مواز به زبان عبری.
ژاپن« :عشق او اب را جوش می اورد» ساخته ریوتا ناکانو به زبان ژاپنی.
قزاقستان« :جاده ای به مادر» ساخته اکان ساتایف به زبان قزاقی و روسی.
کنیا« :کاتی کاتی» ساخته مبیتی ماسیا به زبان سواحیلی و انگلیسی.
کوزوو« :ناخواسته» ساخته ادون رضوانولی به زبان هلندی و البانیایی.
قرقیزستان«:قنطورس»ساختهاکتامعبدی کالیکفبهزبانقرقیزی.
الئوس« :عزیزترین خواهر» ساخته متی دو به زبان الئو.
لتونی« :تاریخ مالنی» ساخته ویستور کایریش به زبان لتونیایی و روسی.
لبنان« :دشنام» ساخته زیاد دویری به زبان عربی وفرانسوی.
لیتوانی« :برفک» ساخته شاروناس بارتاس به زبان لیتوانیایی.
لوگزامبورگ« :وقت اضافی» ساخته لورا شرودر به زبان فرانسوی.
مکزیک« :توفان» ساخته تاتیانا هوزو به زبان اسپانیایی.
مراکش« :راضیه» ساخته نبیل عیوش به زبان عربی.
نپال« :خورشید سفید» ساخته دیپاک روینیار به زبان نپالی.
هلند« :لیال ام ».ساخته میجکی دی جونگ به زبان هلندی ،عربی ،انگلیسی.
نروژ« :تلما» ساخته یواخیم تریر به زبان نروژی.
پاکستان« :ساون» ساخته فرحان عالم به زبان اردو.
پاناما« :ورای برادی» ساخته اریانه بندتی به زبان اسپانیایی.
فلسطین« :واجب» به کارگردانی انماری جاسر به زبان عربی.
پرو« :رزا چومبه» ساخته جاناتان رالیز به زبان اسپانیایی.
لهستان« :ردپای کسی را گرفتن» ساخته اگنیسکا هولند به زبان لهستانی.
پرتغال« :سن جرج» ساخته مارکو مارتینس به زبان پرتغالی.
رومانی« :دالل» ساخته ادرین سیتارو به زبان رومانیایی.
روسیه« :بی عشق» ساخته اندری زویاگیناسف به زبان روسی.
صربستان« :فاتحه ای برای خانم جی ».ساخته بوجان وولتیچ به زبان صربی.
اسلوواکی« :خط» ساخته پیتر ببجاک به زبان اسلوواکی.
اسلووانی« :معدنچی» ساخته هانا انتونیا ووجیک اسالک به زبان اسلوونی.
کره جنوبی« :راننده تاکسی» ساخته جانگ هون به زبان کره ای و انگلیسی.
اسپانیا« :تابستان »۱۹۹۳ساخته کارال سیمون به زبان اسپانیایی.
سوئد« :میدان» ساخته روبن اوستلوند به زبان سوئدی.
سوییس« :نظم الهی» ساخته پترا بیوندینا وولپی به زبان المانی
تایوان« :گفتگوی کوچک» ساخته هوانگ هیو-چن به زبان تایوانی
تایلند« :تا وقتی هوا تاریک می شود» ساخته انوچا سوییچ اکورنپونگ به زبان تاهی
ترکیه« :ایال :دختر جنگ» ساخته کان اولکی به زبان ترکی ،کره ای ،انگلیسی
اوکراین« :سطح سیاه» ساخته والنتین واسیانوویچ بدون دیالوگ
بریتانیا« :سرزمین پاک من» ساخته سرمد مسعود به زبان اردو
اروگوئه« :داستان دیگری از جهان» ساخته گیرمو کازانووا به زبان اسپانیایی
ونزوئال« :اینکا» ساخته ایناسیو کاستیو کاتین به زبان اسپانیایی
ویتنام« :پدر و پسر» ساخته لونگ دین دونگ به زبان ویتنامی
غنا ،هندوراس وامارات عربی قرار است برای اولین بار نماینده خود را معرفی کنند.
ایتالیا تاکنون فهرستی متشکل از ۱۴فیلم انتخاب کرده که قصد دارد از میان انها
دست به انتخاب بزند.
4
سه شـــــــــنبه 4مهرماه 1396سال دهم شماره 788
www.honarmandonline.ir
تئاتــــر
TEATER
اخبار
اجرای «این یک پیپ نیست» در تئاتر مستقل تهران
نمایش «این یک پیپ نیســت» به نویســندگی و کارگردانی سیدمحمد
مســاوات از ۱۲مهرماه در تئاتر مستقل تهران روی صحنه می رود .ابراهیم
نائیج ،میالد اریافر ،حسین منفرد ،علی حسین زاده ،رومینا مومنی ،محمد
علی محمدی بازیگران این اثر نمایشــی هستند .این نمایش از ۱۲مهر هر
شــب ســاعت ۲۰:۴۵ب ه مدت ۱۲۰دقیقه در ســالن مستقل تهران روی
صحنه می رود .سیدمحمد مساوات سرپرست گروه تئاتر «رادیکال »۱۴بهار
امسال نمایش «بی پدر» را در سالن قشقایی روی صحنه برده بود و پیش تر
نمایش هایی نظیر «خانه واده»« ،یافت اباد»« ،بیضایی» و ...را اجرا کرده است.
برنامه تعطیلی خانه نمایش در ایام سوگواری محرم
خانه نمایش با فرارسیدن ایام سوگواری محرم از روز پنج شنبه ۶الی ۱۲مهر
اجرایی ندارد .تمرین گروه های نمایش در پالتوهای خانه نمایش اداره تئاتر
نیز روزهای شنبه ۸و یکشنبه ۹مهر مصادف با تاسوعا و عاشورای حسینی
(ع) تعطیل است .اجرای نمایش «اندر حکایت شمشک» به کارگردانی داوود
اســدالهی روز جمعه ۳۱شــهریور به پایان رسید و نمایش «ماه هفتم» به
کارگردانی امیر زاوش که به مناســبت هفته دفاع مقدس روی صحنه رفته
است تا روز چهارشنبه ۵مهر روی صحنه است .نمایش «ماه هفتم» از ۲۲
شهریور الی ۵مهر ساعت ۲۰در خانه نمایش روی صحنه است.
سعید اسدی مدیر امور بین الملل تئاتر شد
مهدی شفیعی مدیرکل هنرهای نمایشی در حکمی سعید اسدی را به عنوان
مدیر امور بین الملل این اداره کل منصوب کرد .در متن این حکم امده است:
«جناب اقای دکتر ســعید اسدی؛ با ســام؛ ان چه به عنوان ظرفیت های
تئاتر کشــور در تمامی ابعاد می شناســیم در کنار جمعیــت جوان دانش
اموخته ی فعاالن تئاتر در سراســر ایران اســامی ،شرایط را بیش از پیش
برای حضور موثر تئاتر کشــورمان در جهان فراهم کرده است .نظر به تعهد
و تخصص جنابعالــی به موجب این حکم به عنوان «مدیر امور بین الملل»
منصوب می شــوید .حمایت از حضور گروه های نمایشی کشور در مجامع و
رویدادهای بین المللی ،ارتقای تعامل با کشورهای منطقه به ویژه جغرافیای
ایران فرهنگی ،حمایت از فعالیت های بین المللی جشنواره ها ،موسسات و
انجمن های تخصصی داخل کشــور و حمایت از معرفی ظرفیت های تئاتر
کشــور در تمامی ابعاد از طریق بهره منــدی از تمامی امکانات با رویکردی
غیرتصــدی گرایانه از اهم فعالیت های جنابعالی در این جایگاه خواهد بود.
امیــدوارم با اتکال به خداوند ،بهره گیری از ظرفیت های اداره کل هنرهای
نمایشــی و دیگر نهادهای مرتبط و همراهی هنرمندان عزیز در انجام امور
موفق و موید باشید .مهدی شفیعی مدیر کل هنرهای نمایشی».
«لوسیا» به مولوی می رود
نمایش «لوسیا» به نویسندگی شــهاب مهربان ،سپهر زمانی و کارگردانی
شهاب مهربان که پیش از این در نوزدهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی و سی
و پنجمین جشــنواره بین المللی تئاتر فجر روی صحنه رفته بود ،اجراهای
عموم خود را از ۱۲مهر در ســالن اصلی تاالر مولوی اغاز خواهد کرد .این
نمایش تا ۵ابان هر شــب به جز شنبه ها ساعت ۱۸به مدت ۶۰دقیقه به
صحنه خواهد رفت .لوسیا روایتی امروزی از قصه ای اسطوره ای است که در
فرم مدرن به مخاطب ارایه می شود .خانواده اصالنی بعد از مرگ پدر به خانه
اجدادی خود در شــمال ایران رفته تا بخشی از ملک هایی را که در تصرف
بومیان منطقه درامد ه اســت ،پس بگیرند غافل از انکه اتفاق دیگری برای
ان ها در انجا خواهد افتاد .ملودی ارام نیا ،ســپهر زمانی ،سارا شاهرودیان،
وحیــد حبیبیان ،مریم نقیبی ،ماهانا نریمانی ،جواد پوالدی در این نمایش
ی و پنجمین
بازی می کنند« .لوســیا» برگزیده بهترین طراحی نور از ســ
جشنواره بین المللی تئاتر فجر شد.
هنرمند :تعزیه هنری است که از دل تاریخ و فرهنگ
مردمی شیعیان سر براورد تا بخش مهمی از اعتقادات
شیعه را ،به شکلی قابل پذیرش بین تمام اقشار جامعه
حفظ کند .تعزیه و تعزیت ،هم به معنای تسلیت گفتن
به یک داغدار از مصیبت اســت ،هم به معنای اجرای
نوعی نمایش مذهبی به یاد حادثه عاشورا که «شبیه
خوانی »هم گفته می شود .تعزیه خوانی و شبیه خوانی،
نمایشی است که در یک محوطه ،با حضور مردم توسط
چند نفر انجام می گیرد که در نقش قهرمانان کربال و
با لباس های مخصوص و ابزار جنگی وهمراه با دهل و
شیپور ،نیزه ،شمشیر ،سپر ،سنج ،کرنا ،سرنا ،خنجر،
زره ،مشــک اب واسب ،ایفای نقش می کنند .صحنه
و نمایش ،بر مبنای حــوادث کربال و مقتل ها تنظیم
می شود .تعزیه ،اگر بصورت صحیح و با حفظ موازین
و شئون معصومین انجام شود ،تاثیر مهم می گذارد و
وسیله انتقال فرهنگ شهادت به نسلهای اینده است.
در فرهنگ شــیعه ،به معنای نوحه بر امامان شهید،
نزدیک قبورشــان یا در خانه سوگواران است که برای
امام حســین(ع) نوحه می خوانند .در فرهنگ مردم،
نمونه هایی ازتابوت های ســمبلیک برای کشته های
کربالست .در شهرهای مختلف شیعه نشین ،روزعاشورا
مراســم خاصی بر پا می کنند و هودجها و اسب هایی
را راه می اندازند .برپایی اینگونه مراســم که در اماکن
عمومی و مســاجد و ...به صورت تحریک کننده حزن
مردم اســت« ،تعزیه» نام دارد و با لباس ها و ...برخی
حوادث کربال را به صورت نمایش ارائه می کنند .دراین
مراسم ،روضه خوانی و نوحه خوانی هم انجام می گیرد
و کودکانی هم بعنوان «پیشخوان» برنامه اجرا می کنند
و متنهای اجرایی اغلب به صورت شــعر است .شکل
تکامل یافته تعزیه ،جدید اســت .در باره این نمایش
مذهبی نوشــته اند« :شبیه خوانی یا به اصطالح عامه
«تعزیه خوانی» ،عبارت از مجسم کردن و نمایش دادن
شهادت جانسوز حضرت حسین(ع) سید الشهدا ویاران
ان بزرگوار یا یکی از حوادث مربوط به واقعه کربال بود.
شــبیه خوانی ناطق ،ظاهرادر دوره ناصر الدین شاه در
ایران معمول شــد ،یا اگر قبال چیز از ان قبیل بود ،در
دوره سلطنت ناصرالدین شاه رونقی بسزا یافت و شبیه
خوانهای زبردستی پیدا شدند .ظاهر ان که مشاهدات
شاه در سفرهای خود از تاترهای اروپا در پیشرفت کار
تعزیه و شــبیه خوانی بی تاثیر نبوده است»« .شبیه
خوانی و تعزیه خوانی» ســنت هنری و نمایشی اهل
تشیع است که سیمای وجیه و معصوم قدیسین را از
روزگار کهن تا به امروز در برابر دیدگان اهل معنی عیان
داشته است .در باره کیفیت اجرای ان و سنتها و اداب
مربوط به تعزیه ،تحقیقات ارزشمندی انجام گرفته و
اثاری تالیف شــده است .در یکی از منابع امده است:
«تعزیه به احتمال قوی بصورت هیئت فعلی خویش
در پایــان عصر صفوی پدید امد و از همه ســنتهای
کهن نقالی و روضــه خوانی و فضائل و مناقب خوانی
و موسیقی مدد گرفت و تشکیالتی محکم برای خود
ترتیب داد و کارگردانان ورزیده اداره ان را در دســت
گرفتند ...تعــداد تعزیه های اصلی کــه کمی از صد
می گذرد ،کیفیت تعزیه نامه ها که غالبا منظوم و در هر
حال اهنگین یعنی مرکب از بحر طویل و شعر است،
دستگاههایی که هر یک از خوانندگان باید شعر خود
رادر ان بخوانند ،اهنگ مخالف خوانان که دارای هیمنه
و شکوه حماسی اســت »...به اقتضای نقشی که افراد
مختلف در اجرای تعزیه و شبیه خوانی داشتند و حال
و هوای شعرها و نحوه خواندن ،اصطالحات خاصی هم
رایج بود ،مثل :رجزخوانی ،شبیه خوانی ،نوحه خوانی،
بحر طویل خوانــی ،مقتل خوانی ،شــهادت خوانی،
هجران خوانی(از زبان اسرا) ،اشقیاخوانی و شمرخوانی
(از زبان سران سپاه عمر سعد) .انچه نقل شد ،گوشه ای
از کیفیت اجرای ان را نشان می دهد .به نقل دیگری
توجه کنید« :شبیه خوانی و تعزیه درعصر صفویه هنوز
در ایران مرسوم نشده بود ...برپایی نمایش مذهبی یا
تعزیه ظاهرا از زمان پادشاهی کریم خان زند در ایران
معمول شده است ...این نوع عزاداری که بیشترجنبه
عامیانه داشــته و رواج ان در شهرهای کوچک و قراء
و قصبات ایران بیشتر ازشــهرهای بزرگ بوده است...
صورت ساده ان(شبیه ســازی)که عنوانی نداشته در
عهدصفویه معمول بوده و بعد از سلسله صفویه بصورت
نمایش مذهبی روی صحنه امده است ...از خصوصیات
تعزیه این بود که هر یک نقش خود را با خواندن اشعار
مذهبی دریکی از دستگاه ها و اوازها ...اجرا می کردند و...
تعزیه در تاریخ ایران نقشی بیش از یک نمایش معمولی
ایفاء کرده است به نحوی که این هنر محبوب که با عقاید
مردمی پیوند عمیقی دارد ،در دوره قاجار به اوج خود
رســید و در زمان پهلوی ممنوع شد! از انجاکه حادثه
کربال همواره در تاریخ شــیعه دارای ارزش و اهمیتی
خاص بوده ،تعزیه از دل این تراژدی بزرگ تاریخی سر
براورد .تراژدی که هنوز هم باگذشت بیش از 14قرن
قلب شــیعیان را به درد می اورد و عشق به شهادت را
جان می بخشد .اما جای سوال دارد که این هنر محبوب
که با وجود محدودیت های فراوان قرن ها تاب اورده ،از
کجا اغاز شده و اساساً نویسنده متن انچه کسی است؟
هنر نمایش یا تئاتر در ایران بعد از اسالم به علت منع
مذهبی و مخالفت افــکار عمومی جامعه دینی ایران
با بســیاری از امور ذوقی و هنری تا اواخر قرن چهارم
هجری به کلی منسوخ و متروک بود .برای نخستین بار
معذالدوله دیلمی (احمد پسر بویه) شاهنشاه دیلمی
ایران ( 334-356ه.ق) پس از تســلط بر بغداد ،مرکز
خالفت عباسی علی رغم احساسات مذهبی خلیفه و
فقهای اهل ســنت ،دستور داد تا در ان شهر مجالس
تعزیه سیدالشهدا در دهه اول محرم برپا شود .به همین
خاطر بازارها بسته شد و مردم به عالمت عزا لباس سیاه
ن پس ،این مراسم در اغلب شهرستان های
پوشیدند .از ا
ً
ایران مخصوصا ایاالت ساحلی دریای خزر و اذربایجان
معمول شــد .البته تعزیه نیز نظیر ســایر بخش های
فرهنگی هر جامعه ای بدون تغییر باقی نماند به نحوی که این هنر ب ه مرور زمان از بی تکلفی
خارج و به سمت تشریفات رفت .تعزیه خوانی که از دوره ال بویه اغاز و پس از حمله مغول
و ترک تاز تیمور با اســتقرار حکومت مقتدر صفویــه در ایران رونق و جلوه خاصی یافت.
ی که در دوره قاجاریه عالوه بر اجرا تعزیه ،مجالس روضه خوانی و سینه زنی همراه با
به نحو
نمایش های مذهبی نیز معمول شد.
سرودن نخستین اشــعار تعزیه ظاهرا ً با اجرای اولین تعزیه در ایران هم زمان بوده است.
بســیاری از مردم بر این باورند که تعزیه ریشه در باورهای مذهبی پیش از اسالم داشته
که در دوران صفویه دارای حیات شده است .نوشته های جهانگردانی که در دوره صفویه از
ایران دیدن کردند؛ موید این معناست که :حکومت صفویه در ایجاد و تحول تعزیه نقش
بسیار مهمی را ایفا کرده است .تعزیه خوانی و اجرای ان پس از دولت صفویه در دوره زندیه
به حد تکامل می رسد .ظاهرا ً کهن ترین تعزیه نامه که در حال حاضر موجود است مربوط به
عصر کریم خان زند است .تعزیه در اوایل فقط در روز های تاسوعا و عاشورا اجرا می شد ،ولی
از زمان سلسله زندیه مرسوم شد که از روز اول محرم تا عاشورا و برخی ایام مذهبی مثل؛
اربعین امام حسین(ع) و یا شهادت امام علی(ع) به اجرا درمی امد.
تعزیه به عنوان یک هنر محبوب در دوره قاجاریه به اوج خود رسید .در این دوره است که
بزرگان حکومتی و رجال درباری به نحوی باشکوه تعزیه بر پا می کنند و از فراهم اوردن
امکانات برای این نمایش مذهبی جهان اســام کوتاهی نمی کنند .بر اساس کتاب های
پژوهشی فتحعلی شاه به تعزیه و تعزیه خوانی عالقه بسیاری داشت به همین خاطر عوامل
دربار سعی در برگزاری هر چه باشکوه تر این مراسم داشتند.
دوره ی پهلوی ،دوره افول تعزیه اســت .در دور ه پهلوی دیگر از تکی ه دولت ،یادگار دوران
شــکوه تعزیه دوره قاجاری خبری نیســت ،تعزیه به همان سرعت که به وجود امده بود
روبه زوال گذاشت و دسته های بازیگران برای تامین معاش مجذوب ارزش تجاری شدند،
دسته ها برای به دست اوردن بهترین نقش ها برای نمایش باهم در نزاع بودند .افرادی که
هزینه های تعزیه را متقبل می شدند کم و کمتر شدند ،بنابراین هنگام اجرای تعزیه بازیگران
به جمع اوری پول از تماشاچیان می پرداختند ،ضمن اینکه در حساس ترین مواقع ،اغلب
تعزیه قطع می شد.
با روی کار امدن رضاخان اجرای تعزیه و مراسم سوگواری مشابه ان ممنوع شد تا جایی
که دست اندرکاران این نمایش ،شهرها را رها کرده و روان ه روستاها و نقاط دورافتاد ه کشور
شدند .همین امر نیز سبب شد که این افراد به کارهایی مانند دست بردن در نسخه های
اصیل ،دگرگون نمودن متن تعزیه ها و ایجاد تحریف در برخی صحنه ها به منظور تامین
اهداف خوانین و حکمرانان محلی بپردازند .اگرچه تعزیه از شــهرها دور شد و از فرهنگ
شاهی و سنت های درباری مصون ماند ولی در روستاها گرفتار مطالب موهوم و فرهنگ های
عامیانه شد .پس از سقوط رضاخان در سال 1320و روی کار امدن محمدرضا ،تعزیه باقوت
بیشتر به تجدید حیات گذشته رسید .در این دوران تعزیه به عنوان جلو ه هنری بازمانده از
دهه های قبل ،حضور خود را در برخی محافل شهری نشان داد ولی به دوران اوج خود یعنی
عهد ناصری بازنگشت و هم چنان به صورت موروثی و عادات مذهبی با شیوه های ابتدایی و
با امکانات ساده اجرا می شد.
تعزیهتصویرگر
واقعه عاشورا
پرونده ای برای اسیب شناسی و مشکالت تعزیه و شبیه خوانی
تغزیه در معرض
اسیب جدی است
داوود فتحعلی بیگی مدیــر انجمن تعزیه ی
ایران نبود مکان ثابــت ،بودجه و امکانات را
مانع فعالیت موثر این انجمن دانست و تاکید
کرد :گرچه تعزیه هنری مردمی اســت و به
علت عالقه ی خود مردم هرساله نمایش های
شبیه خوانی در کشور اجرا می شود اما در این
وضع تعزیــه و دیگر گونه های نمایش ایرانی
در معرض اســیب های جدی هستند .بنابر
این دولت وظیفه دارد برای حفظ و اشاعه ی
این هنر ملی اقدام کند .داوود فتحعلی بیگی
دربــاره ی فعالیت های این انجمن در ایام ماه
محرم مطرح کرد :انجمن تعزیه راساً در این
ایام برنامه ای تــدارک نمی بیند .انجمن یک
تشــکل صنفی اســت و بودجه معینی برای
برگزاری تعزیه نــدارد ولی اعضای زیادی در
تهران و شهرستان ها هستند که در این ایام
فعال هســتند اما چنانچه شــرایطی فراهم
شود که انجمن مکانی برای اجرا داشته باشد
طبیعتاً در ان زمینه هم اقدام خواهیم کرد که
خود به خود به بعد از ایام ســوگواری موکول
می شــود .او با تاکید بر اینکه فعالیت انجمن
در زمینه ی اجرا منوط به وجود مکانی ثابت
است،گفت :متاسفانه هنوز نتوانسته ایم جایی
برای این کار پیدا کنیم که به شکل حسینیه
یا تکیه ای باشــد که در اختیــار انجمن قرار
گیرد .این کار طبیعتاً با حق عضویت ساالنه
10هزار تومان که از طرف چند عضو محدود
دریافت می شــود ،شدنی نیست .اما چنانچه
یکی از ســازمان ها یا نهادهای دولتی جایی
را در اختیــار انجمن قرار دهنــد که بتواند
در طول ســال فعالیت داشته باشد ،انجمن
می تواند فعالیت اجرایی داشته باشد و طبیعتاً
ما هم بــرای ان برنامه ریــزی خواهیم کرد.
مدیر انجمن تعزیه با بیان اینکه پیگیری های
ما هنــوز نتیجه ای نداشته اســت ،ادامه داد:
بعضی ها که اص ً
ال به درخواست ما ترتیب اثر
ندادند و یک بار هم که دکتر مجید سرسنگی
در شــهرداری تهران مســئولیتی بر عهده
داشــت در این زمینه اقدام کرد که مکانی را
خریداری کند و در اختیار انجمن قرار دهد،
اما متاسفانه به دالیلی موفق به انجام این کار
نشــد .این فعال با سابقه ی هنرهای نمایشی
درباره ی دیگر فعالیت های این انجمن توضیح
داد :بخشــی از فعالیت های انجمن معطوف
به بیمه هنرمنــدان و همین طور عضوگیری
است .تعدادی از هنرمندان فعال این عرصه از
حمایت بیمه هنرمندی برخوردارند و بعضی
هم از حمایت طرح تکریم ،البته روی هم رفته
رقم قابل توجهی نیست و در کل کارهایی که
انجام می شــود کفایت نمی کند .او ادامه داد:
در اساسنامه ی ما در نظر گرفته شده که در
صورتی که شــرایط فراهم باشد ،در زمینه ی
اصالح نسخ فعالیت هایی انجام دهیم .اصالح
نســخ هم مســتلزم زمان ،امکانات و بودجه
اســت .نمونه ای از این کار با همکاری برخی
اعضای انجمن و همت دفتــر ادبیات و هنر
هالل (وابسته به سازمان تبلیغات اسالمی) در
سال گذشته انجام شد و نسخه ی «تعزیه مسلم»
اصالح و با پنج دوربین فیلمبرداری شــد که
فیلم ان هم برای عالقه مندان قابل تهیه است.
حمایتــی که از طرف این نهاد انجام شــد هم
متاسفانه به دالیلی ادامه پیدا نکرد ،اما اگر دوباره
ادامه پیدا کند کارشناسان و تعزیه خوانان انجمن
امادههمکاریهمه جانبههستند.
5
تعزیه مادر هنرهای
نمایشی است
سه شـــــــــنبه 4مهرماه 1396سال دهم شماره 788
www.honarmandonline.ir
همچنین در شهرها روستاهای ایران مانند قودجان
که روســتایی در نزدیکی خوانســار .روســتایی با
قدمتی حدود 400ســال که هر ساله تعزیه های با
شکوهی با جمعیتی حدود 30/000نفر در انجا اجرا
می شود .برای اشنایی با این تعزیه باشکوه با دو نفر
از گردانندگان ان به گفتگو نشسته ایم.
تئاتــــر
اخبار
به عنوان سوال اول بفرمایید به نظر
شما تعزیه با توجه به تحول و جذابیت
هنرهای دیگر ،امروز چه جایگاهی در
بین هنرها دارد؟
مرادی :ما ادعا داریم که تعزیه در مقایسه با سایر هنرها
نظیر تئاتر و ســینما؛ مادر هنرهاست .حاال چرا ادعا
می کنیم تعزیه مادر هنرها است؟ چون تعزیه خوان
می بایست چندین هنر را بلد باشد .بازیگران سینما،
تئاتر و یا تلویزیون؛ فقط بازی می کند و هیچوقت به
موسیقی ،خوانندگی ،شعر ،سوارکاری ،دکور ،گریم و...
کاری ندارند .اما در تعزیه اینگونه نیست .تعزیه خوان
می بایست همه این کارها را بلد باشد .تعزیه خوان حتی
لباســش را هم خودش انتخاب می کند .یعنی به این
شناخت رسیده که چه نوع لباسی و با چه رنگی را باید
بپوشد؟ در حالی که در سایر هنرهای نمایشی این طور
نیست و لباس را برای بازیگر انتخاب می کنند .به این
دلیل ادعا کردم تعزیه مادر هنرهاست.
چقدر با انرژی صحبت می کنید .معلوم است به تعزیه
خیلیعالقمندید.بااینوجودبایدبگویمشناختمردم
و حتی برخی از اهالی هنر نسبت به تعزیه کم است و
عدهای معتقدند تعداد محدودی مجلس تعزیه داریم
که هر ساله در ایام محرم اجرا می شود و چیز تازه ای
هم ندارند .مرادی :بله خیلی عالقمندم .در عامهی مردم
این تصور رایج است که تعزیه محدود به چند مجلس
است در حالیکه اینطور نیست .ما در قودجان تعزیه های
زیاد و متنوعــی را اجرا می کنیم .مث ً
ال 14معصوم به
طور کامل تعزیه دارند و ما انهــا را در قودجان بارها
اجرا کرده ایم .قب ً
ال فکر می کردیم 360مجلس تعزیه
وجود دارد .در حالیکه هرچه بیشتر تحقیق می کنیم
بر تعداد مجالس تعزیه افزوده می شود .نکته مهم تر
اینکهمجالستازهتریهمتوسطنویسنده هاباحمایت
مجمع ال طاها نوشــته می شــود که می توان تعداد
مجالس را به 500رساند.
برگردیم به ابتدای صحبت های شما
که گفتید تعزیه مادر هنرهاســت،
چگونه؟کمیبیشترتوضیحبدهید؟
مرادی :تعزیه خوان می تواند چندین مجلس را اجرا کند
و فقط با یک نگاه به شعر می تواند ان را بدون حضور
کارگران اجرا کند .هر چند تعزیه معینالبکا یا کارگردان
دارد اما میزانسن به تعزیه خوان نمیدهد .مث ً
ال نمیگوید
چطور باید قدم برداری .تعزیه خوان خودش می داند.
یا فردی که در تعزیه موســیقی می نوازد در لحظه،
روحیات مردم تماشاگر را شناسایی می کند و می داند
که مردم چه موسیقی را بیشتر دوست می دارند و یا چه
موسیقی برای مجلس در حال اجرا مناسب است .مث ً
ال
در بخشی از تعزیه حضرت رقیه همیشه دشتی خوانده
می شود اما پیش امده که در همین مجلس و در ان
لحظه خاص از تعزیه که برای جمعی از نویسندگان
اجرا می شد به جای دشتی ،اواز بیات اصفهان خوانده
شد .چون این موسیقی بر مخاطب هنری در ان لحظه
خاصاثربیشتریداشت.بنابراینبیاتاصفهانانتخاب
شد .ببینید چگونه تاثیر روانی موسیقی در ان واحد
شناسایی و اجرا می شود .حاال که بحث موسیقی ست
یک نکته مهم را هم اضافه کنم و ان اینکه گوشهها و
ردیفهای استفاده شده در موسیقی سنتی ایرانی بسیار
کمتر از گوشــهها و ردیفهایی است که در تعزیه اجرا
می شود .تعزیه غنی و سرشار از ردیفها و گوشههاست.
در موسیقی سنتی از 12مقام ،یعنی 5اواز و 7دستگاه
استفاده می شــود؛ اما در تعزیه مقامهای عربی نظیر
شــور و حجاز عرب هم استفاده می شود .به نظر من
این دالیل و دالیل قبلی اثبات می کند که تعزیه مادر
هنرهاست .اجازه بدهید کمی بیشتر توضیح بدهم تا
مطلب روشن شود .در مجالس تعزیه از یک نوع شعر
استفاده نمی شود .از انواع شعر نظیر غزل ،بحر طویل،
دو بیتی و ...استفاده می شود و تعزیه خوان باید دارای
TEATER
می زانی از شناخت باشد که بتواند اشعار را با این تنوع؛ انتخاب و اجرا کند .نکته مهم دیگر
این است که تعزیه خوان باید این اشعار را برای تماشاگری که گرداگرد او نشسته اجرا کند.
یعنی بر روی سن یا تخت دایرهای تعزیه بایستد و اشعار را برای همه افراد که در اطراف او
نشسته اند اجرا کند .برخالف تئاتر که ارتباط تماشاگر یک سویه است در تعزیه این ارتباط
همه جانبه و دایرهای اســت و تعزیه خوان باید صدای خود را به گوش همه برساند .در
تئاتر به راحتی می توان میزانسن تعریف کرد اما در تعزیه که گرداگرد ،تماشاگر نشسته کار
سختی است و تعزیه خوان باید هنرش را برای جمعیتی 20تا 30هزار نفری اجرا کند .این
ویژگی های منحصر به فرد باعث می شود که ادعا کنم تعزیه مادر هنرهای نمایشی است.
کمی درباره پیشــینه تعزیه در قودجان صحبت کنیم .جایی که
می گویندالمپیکتعزیهخوانیاست؟
خاتمی :می رســید ابوالقاسم خوانساری معروف به می رکبیر از علمای قرن 12عالم
بزرگ منطقه به شمار می رفتند .مردم خوانسار ،گلپایگان و داران از ایشان درخواست
می کنند که برای انجام امور مذهبی در منطقه بمانند .ایشان قبول می کنند و قودجان
را به دلیل اینکه در نزدیکی یک امامزاده است و حد وسط گلپایگان ،داران و خوانسار
اســت برای احداث حســینیه انتخاب می کنند تا در واقع به همه شهرها دسترسی
داشته باشند و کارهای مذهبی مردم را بتوانند انجام بدهند .مشروط بر اینکه مردم،
اطراف امامزاده خانه-های خود را بسازند .مردم می پذیرند و خانههایی اطراف امامزاده
ساخته می شود و متعاقب ان مراسم روضهخوانی و بعدها تعزیهخوانی برپا می شود.
این روند ادامه پیدا می کند تا اینکه در سال 1348مدیریت و اداره حسینیه به حاج
اقا مرتضی خاتمی از مجتهدین بزرگ کشور سپرده می شود .به این دلیل که ایشان
اهل حوزه و همچنین معتمد مردم هستند .قبل از سال 58حسینیه حدود 600متر
بوده که هنگام مراسم تعزیه پر می شده و جمعیت بیرون می ماندند .بنابراین این نیاز
به وجود می اید که حسینه توسعه پیدا کند و طرح توسعه در چند مرحله و با طراحی
خاص اجرا می شود .در سال 70-71دوباره تعییراتی در حسینه بوجود امد بهطوری
که سکوهای نشستن شیبدار شد و تخت یا سن وسط گودبرداری شد و تونلهایی برای
سهولت در رفت و امد شبیه خوانان (ذاکرین) احداث شد و در نقاط مناسب ملزومات
تعزیهها را تعبیه کردیم .مث ً
ال چاه که در تعزیه مسلم استفاده می شود و یا تنور که در
تعزیه امام علی اســتفاده می شود و یا برای فرات لولهکشی شده و نهر فرات طراحی
و اجرا شــده اســت تا در مواقع لزوم استفاده شود .به موازات طراحی محل اجرا و با
توجه به استقبال جمعیت کمکم بناهای جدیدی اضافه شد .برای ذاکران ساختمانی
جداگانه ساخته شد ،برای اسبها اصطبل ساخته شد و برای مردم و مهمانان اتاقهایی
برای اسکان و استراحت و همچنین اشپزخانه ،ابدارخانه ،نمازخانه ،دستشویی و محل
سخنرانی و ...به تدریج ساخته و به مجموعه اضافه شدند.
اگر قرار است فقط عزاداری کنید چرا از هنر نمایشی تعزیه استفاده
می کنید؟
خاتمی :به این دلیل که ما از هنر برای اجرای تاریخ و حوادث تاریخی امامان و ائمه استفاده
می کنیم .برای ما اصل تاریخ اســت و باید عین تاریخ اجرا شود .در واقع هنر ابزار ماست
و ما از این ابزار برای نشان دادن حوادث تاریخی که بر امامان و ائمه رفته است استفاده
می کنیم .ما با شرایط و سال به سال پیش می رویم .طی جلسات متعدد در طول سال نیازها
را شناسایی و پس از تصویب اجرایی می کنیم .من هم معتقدم تعزیه یکی از بینظیرترین
نمایشهاست .شما می بینید که در تعزیه یک طشت اب می شود رودخانه فرات و مردم هم
قبول می کنند .از هنر در تعزیه استفاده کنیم تا اصل تاریخ را بگوییم .نمیخواهیم نمایش را
خوب جلوه بدهیم بلکه هدف نشان دادن تاریخ امامان است.
مردمبارهاتعزیهدیدهاندوحوادثتاریخیانراهمشنیدهایم؛اما
باز برای دیدن همان مجلس تعزیه رغبت دارند و دیدنش برایشان
تکراری نمیشود .در واقع مردم دوست دارند هر سال همان وقایع
سال گذشته را ببینند .اما ظاهرا ً شما این قاعده را به هم ریختهاید
و دست به نواوری و تغییر زدهاید .نترسیدید که این کارها باعث
واکنش منفی مردم شود؟
خاتمی :مساله دیدن مکرر تعزیه از قدیم وجود داشته .پیرمردها و پیرزنها بارها مجالس
تعزیه را دیدهاند اما باز هم در سرما و گرما و با وجود کهولت سن و ناتوانی جسمی می ایند
و پای مجالس تعزیه می نشینند و گریه می کنند .درباره نواوری؛ باید بگویم ما کم کم دست
به تغییرات زدیم تا این تغییرات پذیرفته شده و پس زده نشود .البته برخی تغییرات از قبل
بوده و قبل از ما کسانی دست به تغییرات زدهاند .مث ً
ال برای جنیان ماسک می زدند .کاری
که ما کردیم این بود که امدیم و قدری اندازه این ماسک ها را بزرگتر کردیم .به یکباره این
کار را نکردیم .تا جایی که االن در تعزیهها ،حوری و مالئکه 3متری داریم .این مالئکه
3متری را هم به تدریج اضافه کردیم .اول 2تا ،بعد 3تا و حاال 8تا .ارام حرکت کردیم
تا باور مردم دچار چالش نشود .یک چیز مهم دیگر هم هست .چون از تعزیه قودجان در
سایر نقاط کشور الگوبرداری می شود باید حواسمان باشد کار اشتباهی نکنیم تا مبادا اصل
تاریختحتالشعاعقراربگیرد.
اجرای تعزیه بیشتر با محرم مناسبت دارد؛ چرا تعزیه در قودجان از
اربعین تا 28صفر اجرا می شود؟ در واقع چرا المپیک شما در فاصله
زمانی این دو حادثه اجرا می شود؟ ایا دلیل خاصی دارد؟
خاتمی :قبل از انقالب تعزیهها از 15صفر تا 28صفر اجرا می شد .چون زمان اجرا طوالنی
بود حاج اقا خاتمی زمان را تغییر داد .دلیل دیگر اینکه در ایام محرم تعزیهخوانها در جاهای
مختلف کشور اجرا دارند .همچنین از قدیم رسمی وجود داشته که تعزیهخوانان دوست
داشتند اواخر صفر را برای خودشان و در محله خودشان تعزیه اجرا می کردند .بنابراین این
ایام برای اجرای تعزیه در قودجان انتخاب شد.
این عنوان المپیک که به تعزیه های قودجان اطالق می شود ،از کجا
امد؟ اص ً
ال چرا المپیک؟
مرادی :البته ما با این اصطالحات خیلی موافق نیستیم .اصطالح المپیک تعزیه را خود
مردم گذاشتند .برخی از مردم تعزیههای اجرا شده را در ارشیو خود بر روی نوار ویدئویی،
کاســت و یا DVDدارند و بارها تعزیه ها را دیدهاند .همچنین تعزیههای اجرا شده در
قودجان بر روی DVDدر سراسر کشور توزیع می شود و مردم به انها دسترسی دارند به
همین دلیل نام تعزیه ما در کشور پیچید .مساله دیگر اینکه کسانی که در قودجان تعزیه
می خوانند ،چهره می شوند و با چندبار خواندن در قودجان به یک چهره مطرح و معروف
تبدیل می شوند .چون دیده می شوند و فرد را به نام می شناسند .شاید این دالیل باعث شده
که تعزیه قودجان به المپیک تعزیه معروف بشود.
اشــاره کردید که مردم تعزیههای شــما را در ارشیو نگهداری
می کنند ،شما برای توزیع و فروش تعزیه ها برنامه ای دارید؟ اقای
خاتمیشمابفرمایید؟
خاتمی :از ابتدا هدف این بوده که مکتب اسالم و فرهنگ عاشورا را ترویج کنیم .قب ً
ال نوار
کاست بود .بعد نوار ویدئویی و حاال هم CDو DVDهرکس عالقمند باشد می تواند
تعزیههای مورد عالقهاش را تهیه کند .ما در قودجان ،تهران و برخی شهرها نمایندگی
داریم .البته نمایندگی نه به معنی تجاری و ســوداوری ،بلکه برای انتشار این تعزیهها با
هدف ترویج فرهنگ اسالمی .ما بر روی DVDهای تعزیه نوشتهایم تکثیر با هدف ترویج
فرهنگ اسالمی بالمانع می باشد .ما می خواهیم تبلیغ کنیم و دینمان را به مکتب اسالم
و عاشورا ادا کنیم.
درتعزیهبارهاشاهداتفاقاتیبودهایم.بهعنوانسوالاخربفرمایید
در تعزیه شما با ان جمعیت زیاد ایا تا حاال اتفاق یا حادثهای رخ
داده که بتوان به ان اشاره کرد؟
خاتمی :بله حوادثی پیش امد .ســال 77یکی از تعزیه خوانان به نام اقای قرباننژاد
در حالی که تعزیه حر می خواندند از اسب به زمین افتادند و پای اسب روی سرشان
رفت .طوری که کاله خود له شد اما سوار جان سالم به در برد .چند سال بعد اسب
جفت پا به روی سینه اقای برکتی از مخالفخوانهای تعزیه کوبید به طوری که 2متر
پرت شــد .اقای برکتی گفت من دردی حس نکردم فقط پرت شدم .از این حوادث
در تعزیه زیاد اتفاق می افتد .شاید باورش سخت باشد اما تا حاال حادثه مهمی برای
هیچ کس اتفاق نیفتاده.
اکرم محمدی پس از 20سال با نقش
«ام البنین» به تئاتر باز می گردد
اکرم محمدی بازیگر تئاتر ،ســینما و تلویزیون که فعالیت هنری خود
را در ســال 64با بازی در نمایش «خسیس» اغاز کرد ،پس از وقفه ای
طوالنی با نمایش «خورشــیدهای همیشه» به کارگردانی بهاره رهنما
دوبــاره به صحنه تئاتر باز خواهد گشــت .او درباره حضور دوباره خود
در تئاتر گفت :با توجه به شــرایط تلویزیون و ســینما ترجیح دادم در
نمایشــی ایفای نقش کنم .ضمن انکه «خورشیدهای همیشه» اثری
بسیار زیبا اســت که به واقعه کربال می پردازد و مخصوص ایامی است
کــه اکنون در ان حضور داریم و این مســئله دلیــل حضورم در این
اثر نمایشــی شد .محمدی در ادامه با اشــاره به اینکه حدود 20سال
از اخرین تئاتری که در ان بازی کرده ام ،گذشــته اســت ،اضافه کرد:
«خورشیدهای همیشــه» روایت عاشــقانه بانوان از ان دوره تاریخی
اســت و من نقش ام البنین را در این اثر نمایشی ایفا می کنم .نمایش
«خورشــیدهای همیشه» به نویسندگی بهاره رهنما ،علی رادی و زهرا
اســماعیل زاده و کارگردانی بهاره رهنما ،با بــازی بهاره رهنما و اکرم
محمدی از 13مهر ماه ســاعت 21:30در ســالن شماره سه پردیس
تئاتر شهرزاد روی صحنه خواهد رفت.
همراهی چهره های تئاتر و موسیقی در نمایش «تی تووک»
گروه تئاتر «تی تووک» جدیدترین اثر نمایشی خود را بهمن و اسفند
ســال جاری در تاالر وحــدت به صحنه می برد ،اثــری که به موضوع
صلح جهانی می پردازد .ابراهیم پشت کوهی سرپرست گروه تئاتر «تی
تووک» دربــاره جدیدترین فعالیت این گــروه تئاتری گفت :در حال
نگارش نمایشــنامه ای بــا عنوان «ویلی کو ویلی کو بدو» هســتم که
متنی اورجینال اســت و با نگاهی به «هزار و یک شــب» و «شهرزاد»
شکل گرفته است .در این نمایشنامه از هفت تمدن بزرگ دنیا از جمله
ایران یاد می شــود .وی درباره موضوع نمایشــنامه «ویلی کو ویلی کو
بدو» توضیح داد :این نمایشــنامه به موضــوع صلح جهانی می پردازد
و پیروزی عشــق برابر جنگ و خشــونت را مدنظر قــرار می دهد .این
نمایشــنامه نویس و کارگردان تئاتر که پیش از این در مجموعه تئاتر
شهر ،تاالر حافظ و تماشاخانه ایرانشهر اثار خود را به صحنه برده بود،
دربــاره زمان و مکان اجرای جدیدترین اثر خود گفت :قرار اســت این
نمایش را بهمن و اسفند سال جاری در تاالر وحدت روی صحنه ببریم.
پشت کوهی با اشــاره به تعداد باالی بازیگران نمایش «ویلی کو ویلی
کو بدو» ،درباره دالیل انتخاب تاالر وحدت برای اجرای این اثر یاداور
شــد :این نمایش دارای گستره بزرگی است و تنها سالنی که در ایران
برای اجرای این اثر مناسب بود ،تاالر وحدت است از این رو برای اجرا
در تاالر وحدت اقدام کردیم .سرپرست گروه تئاتر «تی تووک» درباره
بازیگــران و عوامل نمایش «ویلی کو ویلی کو بدو» اظهار کرد :در این
نمایش شــاهد حضور بازیگران چهره نیز خواهیم بود ضمن اینکه در
کنار خواننده گروه ،یک خواننده معروف هم خواهیم داشــت .ابراهیم
پشــت کوهی پیش از این نمایش هایی چون «تنها سگ اولی می داند
چــرا پارس می کند ،مکبث»« ،کمدی الهی ،جلد دوزخ»« ،اخرین انار
دنیا» و «مثل اب برای شکالت» را روی صحنه برده است.
گفتگوی «هنرمند» با ارفع اطرائی نوازنده پیشکسوت سنتور
6
سه شـــــــــنبه 4مهرماه 1396سال دهم شماره 788
www.honarmandonline.ir
موسیقی
MUSIC
خبر
یادداشت
رنج های زیستن یک هنرمند
بهنام موحدان
عص ِر عظمت هایِ غول اسایِ عمارت ها و دروغ .عص ِر توهین امیزی که ادمی
ُمرده ای ست با اندک فرصتی از برایِ جان کندن و بزرگترین تهدید ،خط ِر
رفتن «خود» است ،به قدری بی سر و صدا رخ می دهد که انگار
از دســت ِ
هیچ اتفاقی نیفتاده است .می توانید تصور کنید 60سال فعالیت موسیقایی
یعنی چه؟ اندکی به ان فکر کنید؟ از خود بپرسید 60سال چقدر می شود؟
دگر کافی ست ،بیدار شــویم از این توهم مضاعفی که در ان غوطه وریم.
تک تک بزرگان خود را که چشــم و چراغ فرهنگ و هنر این سرزمین اند
را مفت از دست می دهیم .دگر چیزی از انها باقی نمانده است .دنیای بعد
از این دردانه ها تاریک و ترســناک است .ایا برای زیستن در چنین دنیایی
اماده هســتیم؟ اصال مگر زیستن بر کره خاکی بی حضور خورشید میسر
است؟ دگر تمام شد ،مِن بعد از این باید فقط در ورق پاره های تاریخ دنبال
عکس و اندیشه و حرف دل این بزرگان بگردیم .انجا که نه کالمی هست ،نه
اطمینان خاطری ،نه دلی و نه هوای تازه ای ...زندگی یعنی غربت نفس های
گرم استاد اطرائی ،نوای نی ناهید ،اواز خاموش گلچین ،سکوت قانون ملیحه
سعیدی ،زخمه های تار هوشنگ ظریف ،رویای بر باد رفته حسین دهلوی،
نجابت محمد مقدســی و تنهایی پیانوی افلیا پرتو ...اینها نباشند؛ زندگی
خالی است .لحظه ها تهی است .قلب ها پوشالی است و جهان تاریک و غیر
انسانی است.
هنرمند روئین تن نیســت که بدون اب و غذا به زیستن ادامه دهد و بیمار
نشــود و مادام العمر بار ابرو و اعتبار ملتی را رایگان به دوش کشد! برخی
گمان کرده اند که افرینش هنر وظیفه هنرمند است و برای ان نباید حقوقی
دریافت کند! از ســال 1339بیش از نیم قرن در هنرستان عالی موسیقی
ایران به عنوان نخستین بانوی مدرس سنتور کشور و استاد ممتاز هنرستان
به تدریس بپردازی و صدها شــاگرد برجســته و نوازنده درجه یک سنتور
تحویل جامعه موســیقی کشور دهی ،بعد در انتها ،مدیران هنرستان با ناز
و اکراه بخواهند تنها با یک دســته گل و لوح فلزی بی ارزش از 60ســال
زحمت و رنج و خون دل و ارزش های اســتاد بزرگ ســنتور ایران تشــکر
کنند؟ مگر می خواهید از یک دختربچه 7ساله بخاطر نمره 20اش تشکر
کنید و کارت صدافرین به او بدهید!؟ همه می گویند بودجه نداریم! معاونت
هنری ،خانه موسیقی ،خانه پیشکسوتان هنر ،خانه هنرمندان ایران! اینهمه
سازمان و مرکز بنام هنرمندان تاسیس می شود اما یکی از انها هیچ خدمتی
به هنرمندانی نظیر اســتاد ارفع اطرائی نمی کنند؟ اخر مگر می شود؟ اگر
بودجه ندارید ،پس حقوق پرسنل سازمان و موسسه خود را چطور پرداخت
می کنید؟ اصال برای انجام چه کاری و بر چه مبنایی به انها حقوق پرداخت
می کنید؟ اگر بودجه ندارید و توان ارائه خدمات و حل و فصل امور اجتماعی
و پزشــکی هنرمندان پیشکسوت را انطور که شایسته شخصیت و شان و
منزلت شان می باشــد ،ندارید ،سازمان و موسسه مربوطه را تعطیل کنید.
مگر ان سازمان و معاونت و خانه را با ان همه سر و صدا و تبلیغات و خدم
و حشم به نام هنرمندان تاسیس نکردید و اساسنامه و ائین نامه های عریض
و طویــل با انبوهی از ماده و تبصره و متمم هــا تدوین نکردید که به امور
هنرمندان و پیشکســوتان و اصحاب فرهنگ و هنر کشور رسیدگی کنید؟
چرا وظایف ســازمانی و قانونی که شرعا و عرفا و اخالقا به انجام ان موظف
و متعهد هســتید را انجام نمی دهید؟ من بر این باور استوارم ،که بودجه به
اندازه کافی هست ،اما مدیریت دلسوزانه و متعهدانه ان وجود ندارد ،وجدان
کاری و احساس مسئولیت و رسم کسوت شناسی در صاحب منصبان امر
وجود ندارد .در این شــرایط تلخ و وضعیت اسفبار هن ِر ایرانی و هنرمندان
تکرار نشــدنی ان سوال اینجاست که مسئوالن متولی امور هنری حقیقتا
شب ها چطور اسوده خاطر سر بر بالین خود می گذارند؟ ان زمان که پدران
شما طفل بازیگوشی بودند ،استاد ارفع اطرائی به شایستگی بانوی نخست
سنتور این سرزمین بوده و هست .کجای دنیا حرمت و شخصیت وارثان و
اصحاب فرهنگ و هنر یک ملت را به مسخره گرفته و اینگونه گستاخانه به
وی جسارت می کنند؟ تاریخ از شما نخواهد گذشت ،ایندگان یک دم شما
را راحت نخواهند گذاشت .نفرین وجدان بیدار ادمی و اه دردمنشانه استاد
ارفع اطرائی گریبان شما را خواهد گرفت .اخر چطور دلتان امد که با بانوی
بزرگ ســنتور ایران چنین کنید؟ چرا از نجابت و فروتنی و خویشتن داری
استاد ارفع اطرائی سوء استفاده می کنید؟ این بی احترامی به دور از اخالق و
رسم جوانمردی و نقض اشکار کرامت انسانی و حقوق ابتدایی یک هنرمند
واالمقام ایرانی به عنوان شهروند قانونی این کشور است.
انان که با تحقیر هنرمندانی همچون استاد ارفع اطرائی و تحمیل رنج ها و
ظلم های فراوان با کارشکنی ها و احمال کاری هایشان ،حقش را ناحق کردند
و کار را به جایی رساندند که ایشان مجبور شوند خانواده ،دوستان ،شاگردان
و میلیون ها دوستدار خود را تنها بگذارند و با دلی شکسته و روح و جسمی
ازرده و رنجور و ســرخورده از اینهمه جفا ،ســرزمین مادری شان را برای
همیشه ترک گویند .خائن به این ملت و فرهنگ این سرزمین اند و مسبب
از هم گسیختگی و اشفتگی جامعه امروز ایرانی!
اســتاد ارفع اطرائی ،به حق ،مادر ســنتور ایرانی و وارث شایســته فرامرز
پایور است .فرهنگ موسیقی ایران و سنتور ایرانی بی حضور استاد اطرائی
خاموش و بی رونق است.
هر گه که بســوزد جگرم دیده بگرید/وین گریه نه این اســت که اتش
بنشاند/زنهار که خون می چکد از گفته استاد /هر کاین همه نشتر بخورد
خون بچکاند.
سازمان ا گهی ها
88 31 13 61
88 31 13 53
ردیفموسیقیایرانیمجموعه ایازفرهنگ هایقومیکشوراست
استاد ارفع اطرائی از معدود موسیقیدانان باقی
مانده از دوره رنســانس موسیقی ایرانی است
که خوی مستطاب اســتادی و دانش کم نظیر
اکادمیک و بینش فرهنگی و جهان بینی تاریخی
و اخالق انسانی از مهمترین خصوصیات شخصیت
هنرمند اوســت .ما برای شــناخت موسیقی
دستگاهیایرانبایدابتدافرامرزپایوررابشناسیم
تا بتوانیم پیوندی برقرار کنیم میان بنیانگذاران
موسیقی ایرانی با نسل امروز ،لذا رسیدن به این
مهم مستلزم شناخت اثار و شخصیت استاد ارفع
اطرائی و گذر از قلمروئه اندیشه و معنویات ایشان
است ،تا به چشــم اندازی روشن از اندیشه های
فرامرزپایوربرسیم.موسیقیملیایراندگرچنین
بانوی مستقل و هنرمندی با این حجم وسیع از
دانش و کرامت انسانی و نجابت و اندیشه های ناب
موسیقایی به خود نخواهد دید .وجود این بانوی
واالمقام امروز برای موسیقی ملی ایران خصوصا
سنتور نوازی معاصر کشور یک غنیمت است .او
تاریخزندهموسیقیدستگاهیایرانوشناختنامه
فرامرز پایور است .وی چند روز پیش بعد از حدود
یک سال دور از وطن در پایان بخشی از مراحل
درمانی خویش ،به ایران بازگشتند .لذا در خصوص
اخرین وضعیت جسمانی ایشان و نیز وضعیت
موسیقی ایرانی گفتگوئی با ایشان داشتم که در
ادامه مشروح ان را می خوانید.
***
لطفا درباره اخرین وضعیت جســمانی و
روند مراقبت های پزشکی و مراحل درمانی
خودتوضیحاتیبفرمائید.
بیماری سرطان من تا حدود 70درصد بهبود یافته است،
اما همچنان باید چندین مرحله دیگر شــیمی درمانی
شــوم و این در حدود یک ســال و نیم دیگر به طول
می انجامد که شــرح درد و رنج ان برایم مقدور نیست.
در حال حاضر عوارض این بیماری گریبانگیر من است.
نازکی مویرگ های مغز و احتمال سکته ،احتمال پارگی
رگ سیاتیک ،ضعیف شدن نخاع به دلیل کشیدن مدام
اب از ان برای انجام عمل شیمی درمانی و احتمال فلج
شدن ،نرم شدن استخوانهایم ،ضعیف شدن چشمانم،
ضعیف شدن لثه ها و خونریزی های دهانی ،که برای هر
یک باید ازمایشات گوناگون پزشکی بدهم و تحت درمان
جداگانه قرار بگیرم و متحمل هزینه های گزافی شوم که
به دلیل نداشتن بیمه گاه از عهده تامین ان بر نمی ایم
و مجبور می شوم از انجام ان منصرف شوم که این برای
جســم من فوق العاده مضر بوده و اسیب های جبران
ناپذیــری را به بدن من وارد می کند .اما بیش از همه از
نظر روحی تحلیل رفته ام .دالیل زیادی دارم که اینجا
جای گفتن از ان نیست .گله مند هستم .سخت ازرده
خاطر و دلشکسته ام .بیش از درد سوزن جراحی و تزریق
داروی شیمی درمانی و تحمل روند فرسایشی درمانم ،از
بی توجهی ها و نامردمی های روزگار رنج می برم .تحمل
درد و رنج بیماری مهلکی همچون ســرطان توام با غم
غربــت و دوری از وطن برای من قابل تحمل نیســت.
برخی گمان برده اند که من خارج از ایران در ینگه دنیا
زندگی راحــت و ارامی در پیش گرفته ام .اصال اینطور
نیست .کســی امروز حال این روزها و ساعت های عمر
مرا درک نمی کند .من نزدیک به هشت دهه ابرومند و
سرافراز زندگی کردم و بیش از 60سال بی دریغ و بدون
چشمداشت برای موسیقی این سرزمین زحمت کشیدم،
اما امروز یک احترام و حال و احوالپرسی خشک و خالی
را هم از من دریغ می کنند .اینهاست که مرا می رنجاند و
برای ادامه بی انگیزه می کند.
با توجه به نزدیکی تان به استاد پایور از شما
خواهش می کنم اندکی از فضائل هنری و
اخالقیایشانبرایمانبگویید.
اســتاد پایور پایه گذار یک ســبک و روش جدید در
موسیقی ایرانی بودند .من بارها گفتم؛ ما پایور را سال ها
بعد خواهیم شــناخت .اســتاد پایور ،انسانی است که
سال های سال در موسیقی ملی ایران یگانه باقی خواهد
ماند ،بخاطر طرز تفکر و نوع نگاهش به فرهنگ موسیقی
ایرانی و براورد نیازهای موسیقی ما ،شما نباید استاد پایور
را به هیچ وجه صرفاً فقط یک نوازنده سنتور بشناسید،
ایشان در ده ها رشته در حد پرفسوری و ویرتئوزی تسلط
کامل داشتند .تســلط به کنار ،کارهایی در عرصه های
مختلف موسیقی پژوهی ،اهنگسازی و تنظیم ،تالیف و
تحریر اثار موسیقایی و شیوه های نوازندگی انجام دادند
که سرامد اهل اشنای موسیقی ایران است و نظیر ان در
تاریخ موسیقی این کشور وجود ندارد و نیز راهکارهایی
برای ایندگان گذاشتند که ما امروز می بینیم مورد تایید
و بهره برداری نسل های امروز قرار گرفته است .من درباره
استاد فرامرز پایور کتابی منتشر کردم بنام معارف پایور
که سعی کردم درباره تمام این مسائل فهرست تقریبا
کاملی از زندگی و اندیشه و اثار و نگرش های موسیقایی
ایشان ارائه نمایم که نزدیک به 300صفحه شد .نکته
جالب توجه درباره این اثر این است که خط به خط این
کتاب را خو ِد من و هر کس دیگری که دارای شناخت و
اگاهی نسبت به موسیقی ایرانی و شخصیت استاد پایور
اســت ،می توانیم در ده ها صفحه و ده ها عنوان مقاله و
یادداشت جداگانه باز کرده و شرح و تفسیر کامل تری
را بر ان بنویسیم .استاد پایور بعدها شناخته خواهد شد.
موسیقی ملی ایران یک اساسنامه معین
و مدونی دارد بنام ردیف که شامل هفت
دســتگاه و پنج اواز ایرانی به انضمام
گوشه های ان است ،که معیار اهنگسازی
و شــاخص نغمه پردازی و افرینش اثار
موسیقایی ما است .از زمان شکل گیری و
مکتوب شدن این فرهنگ جامع تا حدود
تحکیم و بسط ان که زمانی حدود یک می شود .هنر همیشــه در زمانی شکوفا شده و رشد و
قرن را شــامل می شود ،به نظر شما چه گســترش پیدا می کند ،که صلح و امنیت و ارامش بر
میزان از پتانسیل این فرهنگ بی نظیر جامعه حاکم باشــد و دوره ناصری یکی از باثبات ترین
دوره هــای تاریخی برای هنر ایرانی بود .لذا در این دوره
موسیقایی استخراج گردیده است.
قبل از شــکل گیری این فرهنگ جامع ،هنر و اساساً هنرمندان فرصت تبادل اطالعات و گفتگو و همفکری
فرهنگ در ایران قومی و طایفه ای بود .یعنی هر قومیتی با یکدیگر را داشــتند که توانستند به یک اجماع کلی
فرهنگ و ائیــن و هنرهای بومی خود را داشــت .اما برسند .اهنگسازان و موسیقیدانان امرو ِز ما ،با توجه به
پیدایش انچه که ما امروز بصورت مستند به عنوان ردیف شرایط پر نوسان اجتماعی و تاریخی در چند دهه اخیر و
موسیقی ایرانی می شناسیم ،در زمان اقا علی اکبرخان فراز و نشیب های زیاد در عرصه موسیقی ایرانی توانستند
فراهانی بوده است .ردیف های موسیقی ایرانی در اواسط با بضاعت موجود ،اثار خوب و ارزشمندی ارائه دهند که
دوره قاجاریه در دوره ناصری و با همت موسیقیدانانی شایسته فرهنگ موسیقایی ما باشد .باید شرایط برای
همچون علی اکبرخان فراهانی به مرور تدوین گردید .افرینش اثار هنری بدیع فراهم باشــد تا موسیقیدان و
البته می شــد جور دیگری مرتب گردد ،اما این هنر و اهنگساز بتواند از فرهنگ موسیقی کشورش در جهت
سلیقه هنرمندانی بود که در ان دوره ان را به این صورت خلق اثار ارزشمند برداشت کند.
در حال حاضر در جامعه کنونی ایران ،ایا
تنظیم کردند که تا امروز هم با استاندارد گذشته تداوم
فرهنگ جامع موسیقی ایرانی پاسخگوی
پیدا کرده است .ما نگرش های متفاوت دیگری هم نسبت
نیازهایفرهنگیجامعههست؟
به ردیف موسیقی ایرانی داشته ایم .در کلیه الحانی که
از قدیم در اقوام ایرانی مانده بود ،نغمه ها و گوشــه های دنیا خیلی سریع در حال پیشرفت است و با شتاب به
متنوع گرداوری و به سلیقه هنرمندان ان دوره طوری سمت جلو حرکت می کند .ذائقه و نیازها و خواسته های
جوان امرو ِز ما در طول چند سال اخیر تحت تاثیر
که مطبــوع عموم واقع گردد ،تنظیم و مرتب گردید و نسل
ِ
بعدها با گذشت زمان و ظهور استادان و چهره های برتر این پیشرفت ها تغییرات تند و سریعی داشته است .من
موســیقی ایرانی همچون کلنل علینقی خان وزیری و همیشه گفته ام؛ ان دسته از هنرمندانی که توانسته اند
ابوالحســن خان صبا و فرامرز پایور ،بر تعداد گوشه ها و نواوری کنند و دستاورد انها ماندگار شود ،کسانی بودند
نغمه های موسیقی ایرانی اضافه گردید .استاد ابوالحسن که به سنت ها و ائین و سلوک قدمای موسیقی ایرانی
اشراف داشته و اگاه بودند .در دنیای
صبا با نبــوغ و درک موســیقایی و
غرب و در هنر نقاشی ،پیکاسو کسی
حس شــنوایی منحصر به فرد خود
ارفع اطرائی نوازنده
بود که بر تکنیک ها و شیوه های هن ِر
و ان شــناخت عمیقی که نسبت به
پیشکسوت سنتور :
نقاشی کالسیک اشراف کامل داشت
فرهنگ موسیقی اقوام ایرانی داشتند،
ِ
موسیقی ملی ایران
و تاریــخ و مکاتــب ان را به خوبی
توانستند بســیاری دیگر از الحان و
یک اساسنامه معین و
می شناخت .لذا با این پشتوانه ،تصمیم
گوشه ها و نغمه های پنهان در برخی
ردیف
مدونی دارد بنام
گرفت دســت به نواوری بزند و چون
نقاط جغرافیایی ایران ،خصوصا شمال
که شامل هفت دستگاه
نواوری وی منطبق بر استاندارد ها و
کشور در گیالن را شناسایی کرده و
و پنج اواز ایرانی به
اصول درســت جریان های هنری ان
نت ان را نگاشته و نهایتا انها را با توجه
انضمام گوشه های
روزگار استوار گردیده بود ،موفق شد.
به لحن موسیقایی اش به عنوان گوشه
ان است ،که معیار
در ادبیات خودمان ،نیما یوشــیج ،به
به دستگاه های موسیقی ایرانی اضافه
شاخص
اهنگسازی و
کلیــه جریان های ادبــی از قدیم تا
نمودند .استاد فرامرز پایور هم به نوعی
نغمه پردازی و افرینش
معاصر مســلط بود و شناخت کافی
دیگر با بهره گیری از دانش و قریحه
ذاتی بی نظیر خود در ساختار و فرم اثار موسیقایی ما است .داشت .شعر قدیم و کالسیک امروزی
از زمان شکل گیری
را خیلــی خوب می دانســت و لذا با
ردیف های موســیقی ایران نواوری و
و مکتوب شدن این
نواوری های اگاهانه ای که در ادبیات
تغییرات بسیاری انجام دادند و به ان
فرهنگ جامع تا حدود
ایران انجام داد پایه گذار ســبکی از
قوام و انسجام بخشیدند.
تحکیم و بسط ان که
سرایش در ادبیات گردید بنام شعر نو و
به نظر شما اهنگسازان
و موسیقیدانان 50سال زمانی حدود یک قرن را شاعران این مکتب ،او را پدر شعر نوی
شامل می شود
ایران نامیدند .نیما یوشیج ،امروز الگوی
اخیر کشور ایا توانسته اند
شاعران
طیف وسیعی از ترانه سرایان و
مفاهیم ،رازهــا و معانی
ِ
گوشه ها و نغمات دستگاه های موسیقی نو جو قرار دارد .پیشرفت سریع تکنولوژی و مدرن شدن
ایرانی را انطور که شایسته تاریخ موسیقی جوامع بشری تاسیر بسزایی بر خواسته ها ،نیازها و شیوه
ایرانی است استخراج کنند و از این رهگذر زندگی مردم گذاشته است .موسیقی دستگاهی ایران
در مسیر حفظ و اشــاعه دستاوردهای و ردیف های ما هم تحــت تاثیر نگرش های جوانان ما
بزرگانی همچون استاد صبا و استاد پایور دستخوش تغییراتی می گردد .در ریتم و اجرای موسیقی
ایرانی ما شــاهد تغییرات عمده زیادی هستیم .یکی از
موثر واقع شوند؟
موســیقی ما ،مجموعه ای از فرهنگ های قومی مشخصه های اصلی موسیقی ایرانی که اهمیت بسزایی
ِ
ردیف
ِ
ایران است .نخســتین بار در زمان میرزا عبداهلل یگانه دارد ،بداهه نوازی است .هر نوازنده ای به سلیقه و برداشت
شاگرد برجسته ایشان اقای دکتر مهدی صلحی(منتظم خودش گوشه ای از ردیف های دستگاهی موسیقی ایران
الحکما) نوازنده سه تار به همراه یکی از شاگردان خود را انتخــاب نموده و تغییراتی را با الگو قرار دادن اصولی
اصیل منطبق بر پایه و
اقای مهدیقلی هدایت(مخبرالسلطنه) ،در مدت هفت واحد و پیروی از یک شــاخصه
ِ
سال اقدام به نگاشــتن درس گفتارهای میرزا عبداهلل اساس موسیقی ایرانی ایجاد می کند و بصورت بداهه با
کردند و اقای صلحی با سه تار نواختند و اقای هدایت حالت های مختلف اجرا می نماید .شما اگر صد تا نوار شور
هم ان را نوشــتند که این دســت نوشته های نفیس گوش دهید 100 ،تا ملودی متفاوت می شنوید ،ولی در
اولین ردیف های مکتوب موسیقی ما بوده و نخستین همان مضراب های اول کام ً
ال تشخیص خواهید داد که
مجموعه ردیف موســیقی ایرانی بنام میرزا عبداهلل را این شور است یا ماهور؟ و این به این علت است که ان
شــکل بخشید .این مهم در زمان ناصرالدین شاه انجام نوازنده استاندارد و اســاس را در نظر گرفته و خارج از
اساس کا ِر بداهه نوازی
اصول کاری را انجام نداده است.
ِ
هم فراگیری و بکارگیری اِلمان های تئوریک موسیقی
ایرانی از جمله ایست ها ،شاهدها ،سکوت های به موقع،
متغیرها و ظرافت ها و ریزه کاری های دیگر اســت که
باید حتما در نظر گرفته شود و این مهم مستلزم تسلط
داشتن به تئوری و هارمونی موسیقی ایرانی هست .لذا
جوان ما ،همه این نکات را رعایت کنند،
اگر نوازندگان
ِ
به هر شیوه ای که ملودی را اجرا کنند ،جواب صحیح را
به انها خواهد داد.
بهنظرشماایامجموعهردیف هایموسیقی
ایرانیباهفتدستگاهبهانضمامگوشه های
منحصر به خود ،تمام است و نمی توان ان
را گســترش داد؟ با توجه به این تغییر و
تحوالت های سریع ایا ما می توانیم روزی
شاهد ان باشیم که دستگاه هشتمی هم با
گوشه های متفاوت به مجموعه ردیف های
موسیقی ایرانی اضافه گردد؟
همانطور که در پرسش قبل شما پاسخ دادم؛ مجموعه
ردیف های ما در طی حدود 50ســال تقریبا از اواسط
دوره ناصری تــا اوایل پهلــوی دوم حاصل نگرش ها
و برداشــت های موســیقیدانان ما از الحان جاری در
طبیعت و ائین ها و فرهنگ های بومی مناطق مختلف
ایران است که به مرور با سلیقه و همفکری هنرمندان
ان دوره شناسائی و گرداوری و بدین ترتیب تدوین و
مرتب گردید .و بعدها به مرور هنرمندان دیگری امدند
و گوشــه ها و نغمات دیگری را بر اساس همان اسلوب
و اســاس کار اولیه به ان اضافــه نمودند .در حقیقت
اهنگ هایی که در تقســیمات موســیقی دستگاهی
ایران مطبوع واقع می شد ،توسط بزرگانی نظیر میرزا
عبداهلل ،عبداهلل دوامی و ابوالحســن خان صبا و برخی
شاگردان برجسته ایشان شناســائی شده و با سلیقه
ای خــاص تنظیم و مکتوب می گردیــد .در این میان
برخی گوشه ها مثل شوشتری ،مخالف ،شهناز و دلکش
ظرفیت گسترش بیشتری داشتند ،البته به وسعت یک
دستگاه نشدند ،اما به قدری در درون خود ترقی کردند و
چیزهایی جدیدی به انها اضافه شد که ما می توانیم انها
را یک اواز مستقل بنامیم .یا گوشه ُکرد بیات ،که قب ً
ال
یکی از گوشه های زیر مجموعه دستگاه شور بوده است،
ولی االن به همان دلیل قبل کام ً
ال مستقل است ،یعنی
اگر ما االن می گوئیم پنج اواز ،در واقع شش اواز داریم،
چرا که بیات کرد برای خود مستقل گردیده است .وقتی
گوشه ها توانســتند فرم ها و دیگر غالب های موسیقی
ایرانی را در خود پرورش دهند ،انقدر وسیع می شدند
که تبدیل به اوازی مستقل می شدند .منظورم از دیگر
فرم های موسیقی ایرانی چیست؟ یعنی در صورتی که
در گستره وســیع با رعایت استانداردها ،به انها پیش
درامد و رنگ و تصنیف تعلق بگیرد ،خو ِد ان گوشــه
می تواند مستقل گردد.
تغییر در فرم و ســاختار موسیقی دستگاهی ایران
و بســط و گســترش ان و اضافه نمــودن اوازها و
الحان دیگر به مجموعه ردیف های موسیقی ایرانی،
مستلزم صرف ســالها زمان و کسب تجربیات نو با
مطالعات موشــکافانه گســترده و شناخت دقیق از
ائین ها و فرهنگ های بومی ایرانی و نیز برخورداری
از دانــش اکادمیک بعالوه قــدرت تجزیه و تحلیل
قوی است .در انجام این کار هنرمندان پیش رو ،انها
که دارای نگرش های بدیع و جهان بینی وســیعی
بودند ،استادانی نظیر فرامرز پایور بسیار در پویایی و
گسترش و انسجام موسیقی دستگاهی ایران موثر و
حائز اهمیت بودند .ایشان با دانش و نبوغ کم نظیر
خویش و مطالعــات و پژوهش های دقیق خود ،هر
یک از گوشــه های موســیقی ایرانی را در واقع یک
اواز نمودند .چرا که تمام فرمهای موسیقی ایرانی از
جمله پیش درامدها ،تصنیف ،رنگ ها و ضربی های
مختلــف را دقیق ،عالــی و فراوان بر گوشــه های
ردیف های موســیقی وارد و اضافــه نمودند و ان را
طوری وسعت و حالت بخشــیدند که ما می توانیم
کامل موســیقی را فقط در یک گوشه به
یک برنامه
ِ
اجرا دراوریم.
چرا در حال حاضــر پذیرش این خیلی
سخت هســت که ما االن بپذیریم مثال
شش اواز داریم .زمانی که هفت دستگاه
و پنج اواز نوشــته و تدوین شد بدون
کمترین مخالفتی از طرف موسیقیدانان و
جامعه موسیقی ان دوره پذیرفته شد ،چرا
امروز چنین نیست و در برابر تغییرات و
نواوری های جدید در همه ابعاد موسیقی
ایرانیمقاومت هایسرسختانه ایمی شود؟
موسیقی امروز
این از تنبلی و تعصبات برخی هنرمندان
ِ
ما اســت .نوازندگان و اهنگسازان جوان نسل امروز که
برخی از انها اســتعدادهای درخشــانی هم هستند و
قدیم
اینده روشنی دارند ،باید با مطالعه در اثار استادان ِ
موسیقی و شــناخت دقیق روش ها و چگونگی ردیف
نگاری و شــکل گیری الحان و اواهای موسیقی ایرانی
و رعایت شاخص ها و اصول بنیادین موسیقی ایرانی ،به
تجزیه و تحلیل و نواوری بپردازند .و برای ایجاد تغییر
در فرم و ســاختار و یا اضافه نمودن یافته های دیگر به
این مجموعه نفیس ،باید از یک الگو و استاندارد معین
پیروی نمایند .اول باید به شناختی دقیق دست یابند و از
دانش اکادمیک الزم برای انجام ان کار برخوردار باشند
و سپس مسائل را تجزیه و تحلیل کنند و با یک استاد
با تجربه در میان بگذارند و بعد از گذر از مرحله نظری
و با کسب تجربیات الزم با بهره گیری از استعداد و هنر
خویش متعهدانه به نواوری و ابداعات بپردازند .در این
میان گذر زمان عیار حقانیت و ماندگاری جریان های نو
ظهور در فرهنگ موسیقی ایرانی را تعیین می کند.
بررسی چرایی حفظ اثار باقی مانده از جنگ در محورهای گردشگری دفاع مقدس
جنگگردشگریومیراثفرهنگیباخطرفراموشیخرمشهر
سمیه ایمانیان
براساس اسناد تاریخی می توان گفت خرمشهر برای نخستین بار در ۳۱شهریور
۱۳۵۹مورد هجوم دشمنان واقع نشد ،بلکه پیش از ان یک بار در دوره ی اسکندر
مقدونی و بعد از ان نیز در قرن بیســتم چهار بار مورد هجوم قرار گرفت ،اما در
گ در ان زمان ،امپراتوری عثمانی که از قرار گرفتن بندر خرمشهر در
اخرین جن
نزدیکی بندر بصره ،خسارت های زیادی را متحمل شد ،با هجوم به خرمشهر ،این
شهر را غارت و ویرانش کرد .با این وجود تا قبل از هشت سال دفاع مقدس این
منطقه به خصوص از نظر اقتصادی یکی از مهمترین بنادر کشور محسوب می شد.
حاال بعد از گذشــت ۲۹سال از پایان جنگ تحمیلی ،خرمشهر هنوز داغ های
زیادی برتن کوچه و خیابان هایش دارد که می توا ن انها را به چشم دید .اما حفظ
این نشانه ها از هشت سال دفاع مقدس در خرمشهر به عنوان منطقه ای که نشان
می دهد سال ها در ان نقطه از کشور چه گذشته و چگونه ۳۶میلیون نفر جمعیت
جان دل در خود جای داده ،امروز به عنوان یک منطقه نمونه گردشــگری
را با ِ
می توان به چشم دید .سجاد پاک گهر ،مدیر اداره میراث فرهنگی ،صنایع دستی
و گردشگری خرمشهر با بیان این که نجال درخشانی ،معاون پژوهشی اداره میراث
ی ِپژوهشی با هدف مطالعه ی چرایی حفظ بناهای
فرهنگی خرمشهر یک بررس
باقی مانده از جنگ در کشــورهای مختلف را در دســتور کار خود دارد ،افزود:
کشورهای درگی ِر جنگ در طول سال های گذشته ،بخشی از اثار باقی مانده از
جنگ خود را حفظ کرده اند ،ما نیز قصد داریم در برخی از نقاط شهرستان های
خرمشهر و ابادان این کار را انجام دهیم .وی هدف از این بررسی ها را مطالعه ی
نمونه هایی از اثار باقی مانده از جنگ های جهانی اول و دوم مانند ژاپن ،انگلیس،
روسیه و امریکا دانست تا بر این اساس بتوان به برنامه ریزی مناسبی برای حفظ
اثار باقی مانده از دفاع مقدس در خرمشهر و ابادان رسید .او با بیان این که احتمال
دارد در سال های اینده برخی از نقاط و اتفاقات در خرمشهر که در انها رویدادهای
مهم هشت سال دفاع مقدس رخ داده اند ،به فراموشی سپرده شود ،افزود :اگر ما
بتوانیم در برخی از این نقاط طرح هایی را با همراهی بنیاد حفظ و نشر ارزش های
دفاع مقدس با نام «مکان رویداد» تعریف کنیم و با استفاده از زبان هنر ،یک شرح
واقعه در سطح شهر داشته باشیم ،می توانیم در حفظ خاطرات گذشته در این
رابطه تاثیرگذار باشیم و در ادامه این نقاط را به ثبت ملی برسانیم ،اتفاقی که در
کشورهای مختلف در ارتباط به خاطرات جنگ ،مرسوم است.
تعریفمحورهایگردشگریدفاعمقدسدرخرمشهر
«پاک گهر» همچنین از تعریف محور گردشــگری دفاع مقدس در سطح شهر
خرمشــهر خبر داد و افزود :با توجه به این که این محورها به عنوان جاذبه های
گردشگری شهر مدنظر هستند ،در سطح شهر محورهای گردشگری تاریخی،
طبیعی ،دفاع مقدس ،ابی ،صنعتی و تجاری تعریف شده اند و گردشگران براساس
تدوین
تمایل خود از محورها دیدن می کنند .او با تاکید بر در دســت
شهر
بودن نقشه های مختلفی با نام محورهای گردشگری ،در سطح
ادامه داد :این شهر قبل از جنگ تحمیلی یکی از نقاط ویژه
گردشگری کشــور بود که از بُعد اقتصادی حائز
اهمیت داشت که خوشبختانه امروز نیز در حال
به دست اوردن جایگاه گذشته خود برای جذب
گردشگران است .وی اضافه کرد :ممکن است یک
گردشــگر تمایل به بازدید از یک محور خاص
مانند محــور تجاری ،تاریخی یا دفاع مقدس را
نظر
داشــته باشد ،مانند ماهیت منطقه ازاد اروند که از
تجاری و بازا ِر خرید حائز اهمیت اســت و از این حیث گردشگران
زیادی به این منطقه مراجعه می کنند.
شناسایی ۲۰بنای تاریخی واجد ارزش در خرمشهر
مدیر اداره میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری خرمشهر
همچنین از شناسایی ۲۰بنای تاریخی به عنوان بناهای واجد
ارزش در خرمشهر خبر داد و گفت :تا امروز از این تعداد مسجد
جامع خرمشــهر ،مســجد ولی عصر (عج) و موزه ی جنگ در
فهرست اثار ملی این شهر به ثبت رسیده اند و پرونده ی ثبت
7
سه شـــــــــنبه 4مهرماه 1396سال دهم شماره 788
www.honarmandonline.ir
گردشگری
TURISM
اخبار
گردشگران با مناسک مذهبی و معنوی محرم شهر
جهانییزداشنامی شوند
ملی دیگر اثار شناسایی شده نیز در دست تکمیل است .او با تاکید بر این که
بناهای شاخص دارای ارزش های معماری ،تاریخی و دفاع مقدس هستند که
ارزش تبدیل به یک بنای موزه ای را دارند و باید ان ها را حفظ کنیم ،بیان کرد:
ارزش
همه ی بناهای تاریخی در خرمشهر با توجه به رخدا ِد دوران دفاع مقدسِ ،
دفاع مقدسی نیز دارند ،بر این اساس از دی ِد ما اهمیت حفظ این اثار دو چندان
است .وی که مدیر اداره میراث فرهنگی ،صنایع دستی و گردشگری ابادان نیز
هست ،منطقه ی «ذوالفقاریه» در ابادان را نیز یکی از مکان رویدادهای شهر
ابادان در دوران دفاع مقدس دانست و ادامه داد :با توجه به خاطرات ارزشمند
بررسی تهیه پرونده ی این
این نقطه در دوران جنگ ،بخش پژوهشی در حال
ِ
مکان به عنوان «مکان رویداد» است.
نشانی از روزهای افتخار در خرمشهر
محلتالقیرودخانه هایاروندرودوکارونشهریبهقدمتتاریخقرارداردکهیکیاز
مهمترین اتفاقات در برهه ای از تاریخ کشور در ان روی داده است .قدیمی ترین
ِ
پادشاهی «میشان» می دانند
پایتخت
نامی که از این شهر ماند ه را «خاراکس»
ِ
که مورخان زمان ایجاد ان را به اسکندر مقدونی نسبت می دهند ،حتی برخی
نیز این تاریخ را متعلق به قبل از دوران اســکندر می دانند .با این وجود این
شــهر پس از اسکندر مقدونی ویران شد و به طور کلی از میان رفت چندی
بعد در همان محل ،شهری به نام «بیان» بنا شد .اما در قرن های اخیر اخیر
دیگر از «بیان» نامی نیســت ،بلکه انچه در منابع و کتب تاریخی امده نام
الم َح َّمره» و پس از ان «المحمره» است .خرمشهر در زمان حکومت
«کوت ُ
شیخ های بنی کعب بر این شهر در اویل قرن سیزدهم هجری ،شهری کوچک
بود ،در سال ۱۲۳۵هجری بارویی به دور ان کشیدند و پس از ان ،خرمشهر
پیشرفت های بسیاری کرد و به عنوان بندری مهم و تجاری در سطح منطقه
شناخته شد .با حمله ی امپراتوری عثمانی به ایران ،این شهر نیز مورد هجوم
سپاهیان عثمانی قرار گرفت و به یک بندر ازاد تبدیل شد .خرمشهر در طول
سده بیستم ،چهاربار مورد هجوم قرار گرفت .در همین دوران بود که امپراتوری
عثمانی از قرارگرفتن بندر خرمشهر در نزدکی بندر بصره ،خسارت های فراوانی
را متحمل شد ،به همین دلیل در سال ۱۲۳۵هجری و در زمان لشکرکشی
محمد شاه قاجار به هرات ،پادشاه عثمانی از فرصت استفاده کرده و با هجوم به
خرمشهر ،این شهر را غارت و ویران کرد .با احداث بندر خرمشهر تجارت در این
شهر رونق گرفت و روز به روز بر جمعیت این شهر افزوده شد ،بنحوی که در
ژانویه سال ۱۸۴۸میالدی به هنگام سفر راولنسون
به این شــهر بیست و پنج کشتی اقیانوس
پیما در بندر ان شهر لنگر انداخته بودند ،در
حالی که تعداد این گونه کشتی ها در بندر
بصره فقط شش کشتی بود .رونق تجارت در بندر
خرمشهر و پهلو گرفتن کشــتی های تجاری در ان،
باعث کاهش درامد گمرکات و همچنین کاهش درامد
بندر بصره شد .امپراتوری عثمانی در سال ۱۲۵۴هجری
بار دیگر خرمشهر را مورد حمله قرار داد و شهر را با خاک
یکسان ساخت .امیرکبیر برای دفع خطر حمله عثمانی ها،
سپاه مرزبانی قدرت مندی را در خرمشهر سازمان دهی کرد و
محمدخان بن جابرخان را فرمانده این سپاه قرار داد .در سال
۱۲۶۶هجری ،والی خرمشهر پرچم ایران را در این شهر به
اهتزاز دراورد و از جانب امیرکبیر مورد تشویق قرار گرفت و
لقب خان به او داده شد.
سرپرست معاونت گردشگری یزد گفت :گردشگران پیش از شرکت در هر یک
از مراس م سنتی یزد در کارگاه اموزشی شرکت کرده و با هدف امام حسین
و قیام ایشــان و همچنین دالیل مراسم مربوطه اشنا می شوند .محمدرضا
نصیری سرپرست معاونت گردشگری این اداره کل دوشنبه ۳مهر در مورد
برنامه های این کمیته گفت :از محرم سال ۱۳۹۵این فعالیت های خودجوش،
تحت عنوان کمیته گردشگری مذهبی معنوی زیر نظر انجمن صنفی دفاتر
خدمات سفر استان ،رسمیت یافت و دامنه فعالیت خود را گسترش بخشید.
نصیری گفت :اعضای این کمیتــه ،در ایام محرم تمام وقت و انرژی خود را
صرف می کنند تا بخشی از حماسه بزرگ عاشورا و قیام امام حسین(ع) را به
گردشگران خارجی که همه چیز این مراسم برایشان تازگی دارد نشان دهند.
از نوع لباس ،نوحه و عزاداری یکپارچه گرفته تا تعزیه و نخل برداری و ...در موارد
زیادی بازدیدکنندگان خارجی را منقلب کرده و گاهی اشک به چشمانشان
می نشاند .او در ادامه افزود :از جمله مراسم های مذهبی که در ایام محرم امسال
گردشگران خارجی با ان اشنا خواهند شد ،شرکت در مراسم روضه خوانی به
زبان انگلیســی و اشنایی با اهداف واالی سید شهیدان ،بازدید از مکان های
مذهبی یزد ،شرکت در مراسم های مختلف عزاداری ،حضور در حسینیه های
مختلف استان یزد ،شرکت در مراسم ظهر عاشورا ،تعزیه خوانی و کارناوال های
عاشورایی ،شرکت در مراسم شام غریبان و شرکت در مراسم پخت اش گندم
نذری است .این مقام مسئول تصریح کرد :گردشگران پیش از شرکت در هر
یک از این مراسم ها ابتدا در کارگاه اموزشی شرکت کرده و با هدف امام حسین
و قیام ایشان و همچنین دالیل مراسم مربوطه اشنا می شوند.
نجفامادهاربعینمی شود
جلسه هماهنگی حرم مطهر علوی و قرارگاه اسکان و تغذیه نجف اشرف با
حضور سیدموسی خلخالی معاون وقف شیعی عراق و علیرضا فداکار رییس
ستاد بازسازی عتبات عالیات نجف اشرف برگزار شد که در این جلسه مسوول
قرارگاه اسکان و تغذیه اربعین شهر نجف با اشاره به حضور گسترده مردم از
سراسر جهان در این کنگره بین المللی ،بیان کرد :اربعین یک حرکت مردمی
است از این رو باید ساختار مردمی ان با محوریت ملت عراق که میزبانان اصلی
محسوب می شوند ،حفظ و تقویت شود« .فداکار» با اشاره به تدابیر اتخاذ شده
برای برگزاری بهتر اربعین امسال ،افزود :از تمام ظرفیت ها در کنار دوستان و
خیران ایرانی نیز بتوانند در این فیض در کنار
برادران عراقی استفاده می کنیم تا ّ
شیعیانعراقی سهمی داشته باشند .رییس ستاد بازسازیعتبات عالیات نجف
اشراف در تشریح اقدامات صورت گرفته برای تسهیل امور و ساماندهی فعالیت
موکب های ایرانی ،اظهار کرد :برای هر استان ،سهمیه ای به منظور تجهیز،
پشتیبانی و اسکان زائران در نظر گرفته شده و استانداری ها در جمع اوری
مشارکت های مردمی و کمک ها فعال هستند که تمام این برنامه ها و شرح
وظایف زیر نظر ستاد بازسازی عتبات عالیات انجام می شود .وی افزود :با همت
مردم ۱۶استان ایران برای اسکان و تغذیه حدود ۲۴۰هزار نفر در شهر نجف
اشرف برنامه ریزی های اولیه صورت گرفته است و امیدواریم که بتوانیم این امر
را محقق کنیم .فداکار همچنین گفت :با همکاری خیران ۵استان ،تنها برای
صحن مطهر حضرت زهرا (س) در حرم مطهر علوی ظرفیت اسکان و تغذیه
روزانه ۶۰هزار زائر در نظر گرفته شده است .وی ادامه داد :امسال برای ارتقاء
ی در حوزه درمان ،امنیت ،خدمات شهری ،حمل و نقل و
سطح خدمات رسان
هر چه برای رفاه حال زوار الزم است ،هدف گذاری شده است.
HONARMAND INTERNATIONAL NEWSPAPER
شماره • 788سه شنبه 4مهرماه • 1396سال دهم • 8صفـــــحه
صاحب امتیاز :شـرکت جهان سبز
مـدیر عامـــل :حسـین احـمـدی
مدیر مسوول :مهدی احمدی
زیـر نظــر شــورای ســردبیـــری
چاپ :اشراق قلم پارسه
سازمان اگهی ها88311361 - 88311353 :
نشانى :تهران ،خیابان مطهری ،بعد از خیابان سلیمان خاطر
خیابان اورامان ،پلاک ،43واحد2
تلفکس88813489 - 88301986 :
توزیع :نشرگستر امروز
منشور اخالق حرفه ای روزنامه هنرمند
http://honarmandonline.ir/?p=6049
سیستممدیریتکیفیت-رضایتمندیمشتری
سیستم مدیریت کیفیت
ISO 10004:2012
ISO 9001 : 2008
instagram.com/honarmandonline
telegram.me/honarmandnews
www.honarmandonline.ir
سید عباس صالحی وزیر ارشاد درباره ی اخرین وضعیت فیلم
«رستاخیز»گفت:سازمانسینماییگفت وگوییباتهیه کننده
فیلم داشــته و به جمع بندی رســیده اند .االن هم مثل هر
قــراردادی که امضا می کنند ،بر ان مبنا عمل می کنند .او در
ی خود به اصرار اهالی رسانه با توجه
حاشیه ی نشست رسانه ا
به مناسبت ماه محرم درباره ی سرنوشت «رستاخیز» با بیان
این مطلب ادامه داد :در واقع انچه اتفاق می افتد براساس این
گفت وگو میان سازمان سینمایی و تهیه کننده در ماه های اخیر
دولت یازدهم است و این قرارداد در حال اجرا است .وی افزود:
به عنوان مشارکتی که از قبل داشتند ،مبلغی به تهیه کننده
فیلم پرداخت شــده و االن هم نمایــش خارجی اش را انجام
می دهند ولی برای نمایش داخلی هنوز اقدامی انجام نمی شود،
با این حال تفصیل ماجرا را سازمان سینمایی ارائه خواهد کرد.
و طی چند ماه اخیر ابراهیــم داروغه زاده مدیر اداره نظارت و
ارزشــیابی هم در پاسخ به اینکه نظر برخی مراجع نسبت به
فیلم «رستاخیز» مثبت بود پس چرا ان ها برای نمایش فیلم
اعمال نشد؟ بیان کرد :واقعیت این است که این دیگر خارج از
توان سازمان و حتی خارج از توان دولت است که تصمیم گیری
کند .چندی قبل تر هم روابط عمومی بنیاد سینمایی فارابی
در اطالعیه ی درباره فیلم «رســتاخیز» ،توضیحاتی داد که
در بخش هایی از ان امده اســت« :حمایت از فیلم سینمایی
رستاخیز و اثاری از این دست که به مضمون ارزشمند و ماندگار
قیام عاشورا می پردازند جزو سیاست های سازمان سینمایی و
نهادهایی چون بنیاد سینمایی فارابی است .در فرایند تولید
فیلم سینمایی «رســتاخیز» که در دهه هشتاد و در بخش
به وقت تهران
اذان ظهر
11:56
اذان مغرب
18:15
اذان صبح فردا
طلوع افتاب فردا
مسئله «رستاخیز» مربوط به دولت قبل است!
و اقتصادی تشکیل گردید که این هیات پس از بررسی همه
جانبه موضوع ،راهکارها و اقداماتی را توصیه کرد .در اجرای یکی
از این اقدامات ،مقرر شد بنیاد سینمایی فارابی قرارداد مشارکت
منعقده در سال ١٣٨٥را در ازای %٤٥مشارکت (مالکیت و
کلیه حقوق فیلم) ،در دستور کار خویش قرار دهد».
«رستاخیز» به تهیه کنندگی تقی علیقلی زاده ،داستان ان به
عنوان خلیفه
دوران پس از مرگ معاویه باز می گردد که یزید به
ِ
والی مدینه نامه می نویسد
مسلمین بر خالفت تکیه می زند و به ِ
ن ِ ُحر که به عنوان ِ
پیک
که از حسین(ع) بیعت بگیرد .بُکیر اب
رساندن نامه یزید به
ویژ ه دربا ِر دمشق انتخاب شده است مامور
ِ
خصوصی اغاز شد ،بنیاد سینمایی فارابی طی توافقنامه ای در
سال ١٣٨٥با تهیه کننده فیلم ،متعهد به مشارکت در تولید
این فیلم بود ،که متاسفانه در ان سال و سال های پس از ان
به درستی به مفاد این قرارداد عمل نشد .از سوی دیگر با توجه
به شرایطی که در تیر ماه سال ١٣٩٤بخاطر برخی مالحظات
برای اکران این فیلم بوجود امد ،انتظار این بود که تعیین تکلیف
و رسیدگی درباره مشکل به وجود امده برای این فیلم ،زودتر از
این انجام شود ،لیکن سرانجام در ماه های پایانی سال گذشته،
بنا به تصمیم وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی ،هیاتی کارشناسی
متشکل از دست اندرکاران و کارشناسان سینمایی ،فرهنگی
پشت صحنه
اوقات شــرعی
غروب افتاب
اخرین سرنوشت «رستاخیز» از زبان وزیر ارشاد
17:57
04:33
05:55
گنج سخن
هر که خوش دارد مرگش به تاخیر افتد و روزى اش افزون
شود .با خویشانش پیوند برقرار کند.
امام حسین (ع)
دیروز مجبور شدم بعد از مدت ها کلنجار رفتم با خودم مجوزی را که بعد از سالها با کلی امید و ارزو گرفته
بودم و چند وقتی بود کلی سرمایه و وقتم را برایش صرف کرده بودم بخاطر مسائل و مشکالت مالی بفروشم،
انهم با کمی پیش پرداخت نقدی و الباقی چک که خدا می داند برای خردکردن و نقد شدن چک ها به چند
نفر باید رو بزنم و دم چند نفر را ببینم! متاســفانه شــرایط طوری رقم خورده که اوضاع اقتصادی امثال من
(قشر اسیب پذیر جامعه و پشتوانه مالی ندارد و با درامد روزانه و ماهیانه امرار معاش می کند) بسیار بغرنج و
بحرانی شده و سال هاست که خرج و دخل مان باهم نمی خواند علتش هم ندانستن راه و رسم زندگی و قناعت
نداشتن نیست بلکه یکی باید جلوی اختالس های میلیاردی ،رانت خواری ها و بر مسند نشستن ژن های خوب
را بگیرید که ظاهرا حاال حاالها قصد ندارند و تا اطالع ثانوی همین اش و همین کاسه است .در محضری که
برای وکالتنامه مجوز رفته بودم مشتری جلوتر از ما داشت سند ملکی چهار و نیم میلیاردی را انجام می داد،
در مســیر برگشت دائم به حکمت انتخابم در عالم زر برای زندگی در این مکان و زمان فکر می کردم چیزی
دستگیرم نشد؛ یکی از همکارانم وقتی زندگی زیاد بش فشار میاره ایه لقد خلقنا االنسان فی کبد را می خواند.
طرح روز
پندبزرگان
مرحبا ای پیک مشتاقان بده پیغام دوست
تا کنم جان از سر رغبت فدای نام دوست
زلف او دام است و خالش دانه ان دام و من
بر امید دانه ای افتاده ام در دام دوست
افقی:
- 1چهره موردنظر-شــکافتن گور-2تیرانداز-ازکلمات پرسشــی-
دندانهای نیش-3محبوب-گوشــه وســاحل-دفعه-4مرده نیست-
ســوغات ســاوه-البیرنت-5ارزوها-جغد-بوی ماندگــی -6همراه
پرت-نغمه-7بیمــاری تــورم درســاق پا-شــترمرغ امریکایــی
-8درس نوشــتنی-بیماری ســگی-9پرده داری خانه خدا-مبارک
گفتن10شهرنیروگاه-سقفدهان-11شکمبندطبی-کشورپربرکت-
جاهای درس خواندن-12ازکلمات پرسشــی-خانه پرنده-پناهگاه
-13وســیله ای دراشــپزخانه-فیلمی ازداریــوش مهرجویی-ماه
ماشینی-14سرگردان-فالنی-همگی-15پیکوبرید-ازفیلمهایش
2
3
4
5
6
7
8
10
11
پاسخ جـدول شـماره قـبل
1
5
6ر
7م
8و
9ز
۵۰۰هزار نفر در
انتظار دریافت
ازدواج
ضرب االجل دو ماهه
برای خوشبختی و
وام ازدواج!
1
2 1
3
4
6 5
7
8
15 14 13 12 11 10 9
9
4ه
باربارا دی انجلیس
جـــدول
طراح جدول :رسول نادری
1م
2ا
3ل
هر چه بیشتر عشق بورزید دیگران نیز مجوز ان را خواهند
یافت تا عشق بیشتری به شما و نیز دیگران بورزند.
حافظانه
مدینه می شود .او که جوانی پُرشور و در جستجوی حقیقت
حامل نام ه ایست که در ان به
است ،در مدینه درمی یابد که
ِ
قتل حسین(ع) فرمان داده شده است .بُکیر در مکه با افکار و
ِ
ارسال
اندیشه های امام حسین(ع) اشنا می شود.مردم کوفه با
ِ
نامه هایی بی شمار ،حسین(ع) را به کوفه دعوت کرده اند تا در
قیام علیه یزید ،انها را یاری کنند .حر اِبن یزید ریاحی به همرا ِه
بُکیر و دو هزار سوار از سوی عبیداله مامور می شوند به سمت
کاروان حسین(ع) که به سمت کوفه در حرکت هستند بروند.
کاروان امام حسین(ع) در شماری اندک در کربال به محاصره
ن ِدستگا ِهخالفتدرمی ایند.درروزعاشورا،
هزاراننفرازسپاهیا
ن ِبُکیر می تابد و این فیلم نسخه هایی
نو ِر حقیقت بر چشما
با دوبله به زبان های مختلف از جمله دوبله های عربی و فرانسه
همراه با زیرنویس انگلیسی دارد و هفت بازیگر جهان عرب از
جمله جمال سلیمان و رضوان عقیلی از سوریه ،داوود حسین از
کویت ،جواد الشکرچی از عراق و فادی ابراهیم از لبنان حضور
دارند .استفان واربک اهنگساز پیش تر اُسکار گرفته این فیلم،
موسیقی «رستاخیز» را به همراه ارکستر سمفونیک بلژیک
ساخته اســت و جرمی پرایز ،دن جانسون ،ریچارد کانوی از
صداگذارانفیلمهستند.مراحلفنیفیلمرستاخیزدراستودیو
مولینر لندن کار شده اســت .تدوین این فیلم را طریق انوار
انجام داده که وی نیز نامزد اسکار 2010برای فیلم «سخنرانی
پادشاه» بود .فیلم «رستاخیز» درباره ی قیام عاشورا سه سال
گذشته پس از یک روز نمایش در پی اعتراضات غیر رسمی
درپی نمایش چهره ی حضرت ابوالفضل (ع) به دســتور وزیر
ارشاد وقت اکرانش متوقف شد.
2
ح
ی
3
م
ر
د
ا
ا
د
ی
ن
و
ا
ش
10ب ر
14د
15ی
ق
ب ا ل
ا س م
ر
ب و
ا
ا
م
م
ا
ی
ا
ی
د
ا
13و
6
8
د
ل
ی
ا
ا
و
ر
ز
ا
ی
ن
ا
و
س
ت
ن
س
ک
ب ر
ا
و
ک ا
ن
ا
ن
ر
ا
ا
س ی
م
ن
ر
ا
م
ل
د
د
ن
ا
س
ی
ر
س ا
و
ا
د
ه
ک و
ر
ا
ا
ی
م
ا
ن
ر
خ
و
د
ی
م
ا
ت م
ی
م
ه
ا
س ر
ن
م
ا
ر
ک
ی
ر
ا
ا
ک ا
س
ی
15
ا
ر
ا
ا
ل
ج
ج
ا
ک
ل
ر
ی
ی
ر
13
و
ر
م
ه و
ب ا
ر
ب ا
ا
12خ
4
ا
د
د
11ی
5
7
15 14 13 12 11 10 9
س
ا
12
14
عمودی:
-1زنده نیست-دراین مجموعه تلویزیونی بازی کرده است-2برگردن اسب بیابید-برگزیده-
کربالی سابق-3ســخن چین-ازمرغان شــکاری-نام کوچک اســمیت-4ازخبرگزاریهای
کشورمان-امریکایی-به پهلوقراردادن اجرها گویند-5ازجویدنیها-اندیشیدن-6نوعی زغال
سنگ-صدازدن بی ادبانه-مردم قرانی-7اسب زین کرده بدون سوار-چانشین-8اهو-شهری
دراســتان ایالم-9داستان بلند-حاجت-10خالص-مادرعرب-گشــوده-11من وشما-روح
جاری!-پایتخت کشورمان-12غرور-بخششها-کلیدماشــین-13غالف شمشیر-شــهری
دراستان اصفهان-شهری دراذربایجان شرقی-14فیلمی ازمجیدمجیدی-امربه دریافتن می
کند-حیوان نجیب-15دراین مجموعه بازی کرده است-هنرمند
اخبار دیدنی
شهنازمیرحیدریقهرمانوزن-۵۵کیلوگرمکیک بوکسینگبانواندر
بازی های داخل سالن اسیا شد /تسنیم
قهرمانیتیمبیلیاردایراندربیلیاردبازی هایداخلسالناسیا-ترکمنستان/تسنیم
در پی توهین ترامپ به بازیکن معترض به نژادپرستی ،چندین ورزشکار سیاه پوست امریکایی از احترام
به پرچم و سرود ملی امریکا خودداری کردند .ترامپ یکی از بازیکنان لیگ راگبی امریکا را به دلیل
خودداری از خواندن سرود ملی حرامزاده خوانده و خواستار اخراج وی از لیگ شده بود /رویترز
مراسم بزرگداشت و تولد عبدالوهاب شهیدی با حضور علی مرادخانی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد
اسالمی و هنرمندانی همچون حسن ناهید ،میالد کیایی ،محمد معتمدی و فرزین پیروزپی به همراه اعضای خانواده
استادبرگزارشد/هنرانالین
سید عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی روز دوشنبه در نخستین نشست خبری خود در محل
مرکز همایش های این وزارتخانه به سواالت خبرنگاران پاسخ داد /ایرنا
شهروندانالماندیروزبهپایصندوق هایرایرفتندتاباشرکتدرانتخاباتپارلمانی،نمایندگانخود
دربوندس تاگراانتخابکنند.اتحاددموکراتمسیحیوسوسیالمسیحیبهرهبریانگالمرکلدراین
انتخاباتراهمرکلرابرایرسیدنبهمقامصدراعظمیالمانبرایچهارمینبارهموارساخت/رویترز