روزنامه هنرمند شماره 789
روزنامه هنرمند شماره 789
سید عباس صالحی
وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی
ایثاریعنی منافع ملی را بر
منافع فردی ترجیح دهیم
2
چهارشــنبه 5مهرماه 1396ســال دهم شماره 789
8صفـــحه 1000تومـان ISSN 2008-0816
بفرمایید روضه
واکاوی «هنرمند» از واقعه عاشورا در هنر نقاشی
گزارش «هنرمند» از فیل م و سریال هایی که
واقعه عاشورا را به تصویر کشیدند
برخوردسلیقه ایمسئولین!
4
گفتگوی«هنرمند»باعواملنمایش«ماههفتم»
جایی که اندیشه وجود نداشته
باشد ،تالش بیهوده است
3
نگاهی به البوم های تولید شده در مدح سیدالشهدا در ایام محرم
دیوانه حسین(ع) بودن
کمال عقل است
6
غفلت از بازار اقتصادی مناسبت های ملی و مذهبی
تابلو عصرعاشورا اثر استاد محمود فرشچیان
7
چینی ها بــــربازار
محرم خیــمه زدند!
8
عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی
2
چهارشـــــــــنبه 5مهرماه 1396سال دهم شماره 789
www.honarmandonline.ir
فرهــــــنگوهنر
& ART
CULTURE
نگاه
به بهانه ۲۷سپتامبر روز جهانی گردشگری
عیارسنجی اقتصاد گردشگری ایران
براساس اخرین گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری ،مشارکت کلی
اقتصادی بخش گردشگری ایران در تولید ناخالص داخلی کشور در سال
2016به 7/7درصد معادل با 31/5میلیارد دالر رســید و تا سال 2027
نیز هر ســال رشــد 3درصدی را تجربه خواهد کرد .همچنین میزان کل
اشتغال بخش گردشگری در کشور (با احتساب اثار غیرمستقیم و القایی)
1/6میلیون نفر اســت که ســاالنه 1/5درصد تا سال 2027رشد خواهد
داشــت .این امار البته پیش از این چنــدان قابل مالحظه نبود .اما پس از
روی کار امدن دولت روحانی و با بهبود روابط سیاسی ایران با جهان روند
ورود گردشگران بین المللی به ایران سرعت پیدا کرد .با این همه امار منابع
رســمی داخلی نشان می دهد تعداد گردشگران خارجی ایران در سال 95
کاهش داشته است .حاال در اســتانه روز جهانی گردشگری ،کارشناسان
معتقدند شعارهای توسعه خواهانه مسووالن کشور درباره گردشگری چندان
هم عملی نشــده و ایران هنوز نتوانسته از ظرفیت های خود بهترین بهره
را ببرد .عالوه بر این به باور فعاالن این حوزه ،کمبود برخی زیرســاخت ها
گریبان گیر این توسعه شده است .این درحالی است که برخی کشورهای
دیگر که وضعیت هایی مشابه ایران دارند ،توانسته اند از گردشگری به نفع
توسعه اقتصادی خود بهره گیرند.
ترکیه یکی از این کشورها است که همواره به واسطه همسایگی و اشتراکات
فرهنگی ،با ایران مقایسه می شود .بخش سفر و گردشگری در این کشور
پس از بخش ساخت وساز در رده دوم بخش های مشارکت کننده در اقتصاد
ترکیه در ســال 2016قرار داشــته است .اگر مشارکت مستقیم در تولید
ناخالص داخلی را در نظر بگیریم ،بخش سفر و گردشگری تقریبا سه برابر
اندازه صنعت تولیدات مواد شیمیایی در ترکیه ،ارزش افزوده ایجاد می کند.
به طور کلی و با احتساب اثرات مستقیم ،غیرمستقیم و القایی گردشگری،
این بخش در سال 2016حدود 12/5درصد از تولید ناخالص داخلی ترکیه
معادل 88میلیارد دالر را به خود اختصاص می داد و البته باید به این مساله
توجه کرد که در ان ســال ،گردشگری ترکیه با افت چشمگیر حدودا 30
درصدی در گردشــگران ورودی و درامدهای ارزی انان روبه رو بوده است
وگرنه مشــارکت بخش گردشگری در تولید ناخالص داخلی ترکیه از این
نیز بیشتر بود .این میزان از بخش خرده فروشی که 12/4است نیز بزرگ تر
است .از نظر میزان اشتغال ،به طور کلی 2/2میلیون نفر در سال 2016در
این کشور و در بخش گردشگری مشغول به کار بودند که این بخش را پس
از کشاورزی ،خرده فروشی و ساخت و ساز (با 8 /1درصد کل اشتغال ترکیه)
در رده چهارم بخش های اشتغال زا در این کشور قرار می داد .میزان اشتغال
مستقیم بخش سفر و گردشگری ،به تنهایی حدود 3برابر بخش بانکداری و
دو برابر بخش خودروسازی در این کشور اشتغال ایجاد کرده است .از سوی
دیگر ،به ازای هر شغلی که به طور مستقیم در بخش گردشگری ترکیه ایجاد
می شود ،بیش از 3شغل غیرمستقیم یا القایی ایجاد می شوند که ارتباطات
قوی تری حتی نسبت به بخش خرده فروشی دارند .مشارکت مستقیم بخش
سفر و گردشگری در تولید ناخالص داخلی ترکیه بین سال های 1997تا
2016حدود 147درصد رشد کرده است؛ درحالی که کل اقتصاد این کشور
91/5درصد رشــد کرده است .پیش بینی می شود بین سال های 2017تا
2027بخش سفر و گردشــگری ترکیه ساالنه 4 /9درصد رشد کند که
پس از بخش بانکداری و همتراز با خدمات مالی ،بیشترین رشد را در میان
بخش های اقتصادی ترکیه خواهد داشــت .این در حالی است که براورد
می شود کل اقتصاد ترکیه در یک دهه اینده هر ساله رشد 3/1درصدی را
تجربه کند .مالزی نیز در بخش گردشگری خود فعال بوده است .گردشگری
این کشور در رتبه چهارم بخش های اقتصادی مختلف ان قرار دارد و کل اثار
این بخش 13 /7 ،درصد از تولید ناخالص داخلی مالزی معادل با 40میلیارد
دالر را در ســال 2016به خود اختصاص می داد .از نظر اشتغال نیز بخش
ســفر و گردشگری در مالزی به طور کلی 1/7میلیون نفر را به کار مشغول
کرده و با در بر گرفتن 12درصد از نیروی کار کل مالزی ،در رتبه ســوم
بخش های مختلف اقتصادی این کشور پس از کشاورزی و خرده فروشی قرار
می گیرد .پیش بینی می شود رشد گردشگری این کشور در فاصله سال های
2017تا 2027هر ساله 5/2درصد رشد کند و با این میزان رشد پس از
تو ساز در رده سوم قرار دارد.
بخش های خرده فروشی و ساخ
کشور نفت خیز عربستان نیز در سال های اخیر سعی کرده از وابستگی خود
به نفت بکاهد؛ کشوری که همه ساله با جذب گردشگران زیارتی توانسته
عواید اقتصادی چشمگیری کسب کند .براساس گزارش های شورای جهانی
سفر و گردشگری ،بخش سفر و گردشگری ششمین بخشی است که در
تولید ناخالص داخلی عربســتان ســعودی نقش دارد .پنج بخش پیش از
تو ساز ،خدمات مالی،
گردشگری در این کشور ،محصوالت معدنی ،ساخ
تولیدات شــیمیایی و خرده فروشی هستند .بخش سفر و گردشگری 10
درصد از اقتصاد عربســتان معادل 65میلیارد دالر را تشکیل می دهد و از
تو ساز و خرده فروشی در رده سوم
نظر میزان اشــتغال پس از بخش ساخ
بخش های اقتصادی این کشور جای گرفته است .بخش سفر و گردشگری
عربستان همچنین یک میلیون نفر را به خود مشغول کرده که 8/7درصد
از کل اشتغال این کشور را در بر می گیرد .عواید مستقیم گردشگری در این
کشور در فاصله سال های 1997تا 2016رشدی در حدود 38درصد داشته
و این در حالی است که کل اقتصاد ان 88درصد رشد کرده است .همچنین
پیش بینی می شود گردشگری عربستان در فاصله سال های 2017تا 2027
ساالنه 3/8درصد رشد کند که البته یکی از کمترین رشدها در بین سایر
بخش های اقتصادی این کشور را دارد .البته تقریبا تمام جریان گردشگری
عربستان سعودی را زائران تشکیل می دهند و سایر انواع گردشگری سهم
کمی در این کشور دارند.
ایثار یعنی منافع ملی را بر منافع فردی ترجیح دهیم
صابریان
سامان
ترویج فرهنگ ایثار و فداکاری در کشور نیازمند عزمی جدی است که
دستگاه های مختلف باید ان را در دستور کار خود قرار دهند .بی شک
در این بین ،وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی وظیفه ای سنگین تر از سایر
دستگاه های دولتی و حاکمیتی بر عهد ه دارد و در این دوران نیز بخوبی
در این حوزه عمل کرد ه است .وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی به عنوان
شخصیتی که در نهاد روحانیت و حوزه ریشه دارد ،نیک می داند که با
ترویج فرهنگ ایثار است که بسیاری از مشکالت کشور حل خواهد شد.
سید عباسصالحینکاتمهمیرابرایترویجفرهنگفداکاریدرکشور
بیان کرد که مشروح ان را در ادامه می خوانید.
***
از نگاه شــما درسی که دفاع مقدس و انقالب اسالمی به مردم
جامعه ما داد ،چه بود؟
نــکات متعددی را در فضای دفاع مقــدس اموختیم که به عنوان درس های
جاودان برای مردم ایران باقی مانده است .این درس ها بسیار فراوان و متنوع
هستند اما من چند مورد اصلی تر و انهایی را که می توان در صدر نشاند برای
شما بازگو می کنم .درس نخست همین موضوع ایثار و از خودگذشتگی است
که در ان زمان ،بسیار مشاهده می شد .در ان برهه تاریخی ٨ساله که دامنه
گسترده ای نیز داشت ،اقشار مختلف ســنی از میان کودکان تا کهنساالن،
مــردان و زنان ،قومیت های مختلف ،واقعــه ای را رقم زدند که در هیچ کدام
از بازه های زمانی در تاریخ ایران ما شــاهد این حماســه با این عمق نبودیم.
در ایــن بازه تاریخی ،گروه های مختلف با تنوعی که ذکر شــد در قالب های
گوناگــون و متنوع ایثار (وقت ،جان ،مال ،خدمت و محبت) فضای خاصی را
به عنوان نماد ایثار رقم زدند که در تاریخ ایران چشمگیر است .دومین درسی
که مردم ما از دفاع مقدس و جنگ ٨ساله گرفتند ،خودباوری ملی بود که در
ان زمــان میان جامعه نمود پیدا کرد .در طول تاریخ ،هرگاه که ما مورد یک
تهاجم وتجاوز نظامی واقع شدیم ،اتفاقاتی که بعدها برای مردم و کشور ما رخ
داد ،رویدادهای خوب و مناســبی نبوده است .اما در دفاع مقدس ،به گونه ای
دیگر بود .در جنگ ٨ساله و در حالی که نه فقط عراق ،بلکه ارتجاع منطقه و
استکبارجهانی در برابر کشورمان ایستاده بودند و همه تحلیلگران نظامی ان
زمان تصور داشتند که نظام سیاسی و وحدت جغرافیایی ایران از هم خواهد
پاشــید ،در یک خودباوری ملی ،هم نظام سیاسی که برگرفته از یک انقالب
اسالمی بود ،پایدار ماند و هم وحدت ملی و جغرافیایی ایران حفظ شد .این
خودبــاوری ملی ،یکی از درس هایی بود کــه دوران دفاع مقدس برای مردم
کشور ما داشت و نمی توان از ان نام نبرد.بازگشت به فضای معنوی دوران
دفاع مقدس و نیز گسترش روحیه ایثارگری و از خودگذشتگی تا چه
حد می تواند ما را در حل مشکالت کشور کمک کند؟
مسائل اجتماعی ما ،بخشــی در حوزه راهبردهای نظری و بخشی در حوزه
اجرایی هستند .در حوزه نخســت ،برخی از درس اموزه های نظری که ما از
دفاع مقدس فراگرفته ایم ،می توانند در این زمان نیز مورد استفاده قرار گیرد.
اینکه ما اســیر یک فردگرایی هستیم و هر روزه از حلقه های جمعی فاصله
می گیریم و این معضل ،ریشــه بخشی از مشکالت نظری و ناهنجاری های
عملی تحمیل شــد ه است .فضای دفاع مقدس ،فضای گریز از این فردگرایی
حقیر به ســمت یک جمعگرایی متعالی بود .همچنین لذتگرایی سطحی ،از
مشکالت و معضالت فضای اجتماعی است ولی در فضای دفاع مقدس اینگونه
نبود و ما به لذتگرایی های عمیق دست پیدا کرده بودیم که از لذت های عادی
مانند خواب و خوراک گذر می کرد .بازگشــت و بازخوانی عصر دفاع مقدس،
استخراج ان از تاریخ و تبدیل به یک منشور برای فضای معاصر ،می تواند ما را
در حل این مشکالت پایه ای که اشاره کردم ،کمک کند.
بزرگان نظام و مسئوالن بر این باور هستند که باید فرهنگ ایثار
در جامعه نهادینه شود ،وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی دولت
دوازدهم چه راهبردهایی را برای این مهم در دستور کار دارد؟
مفاهیم حوزه ایثار را باید تعمیم داد و درونی تر کرد .وزارت فرهنگ و ارشاد
اسالمی می تواند در این زمینه نقش داشته باشد .بی شک این وزارتخانه در
چند حوزه که تاثیرگذار است ،می تواند اقداماتی را انجام دهد .برای مثال در
حوزه ادبیات باید به دنبال ان باشیم که دریابیم ما چگونه می توانیم مفاهیم
حوزه ایثار و دفاع مقدس را از مفاهیم ذهنی ،تاریخی و درگذشته ،به کلماتی
نافذ و موثر تبدیل کنیم .این کلمات می توانند در قالب رمان ،شعر ،فیلمنامه
و ...باشد .یعنی انکه یک کلمه جاندار بتواند مفاهیم جاندار را منتقل کند و
این وظیفه حوزه ادبیات ،با نقش های قابل توجهی اســت که داشته و دارد.از
طرفــی ما در حوزه هنر نیز باید دریابیم که چگونه می توانیم مفاهیم ذهنی،
انتزاعی و درگذشته را ب ه تصاویر و اواهایی تبدیل کنیم که جان داشته باشند
و بتوانند بر مخاطب تاثیر بگذارد و مفاهیم ان دوران دفاع را به این بازه زمانی
نیز بیاورد .حوزه ســوم که وزارت فرهنگ و ارشــاد اسالمی می تواند در ان
موثر باشد به عرصه رسانه و فضای مجازی بازمی گردد .اینکه دریابیم چگونه
می شود مفاهیم ایثار در دفاع مقدس و سایر مفاهیم ایثار را از مفاهیم ذهنی
به پیام های موثر تبدیل کرد .وزارت ارشاد در حقیقت ،متولی کلمه ،تصویر،
اوا و پیام اســت .اینکه چگونه می توانیم مفاهیم را از گنجینه های مدفون در
دل زمین با یک پتروشیمی فعال به این حوزه هایی که بیان شد ،تبدیل کنیم.
به نظر شــما ،غیر از عملکرد فرهنگی چه مولفه های دیگری
می تواند به ترویج فرهنگ ایثار در جامعه کمک کند؟
فرهنگ ایثار یک ســری مبانی نظری و یک سری روش های عملی دارد .ان
اتفاقی که می تواند مولفه های ایثار را در فضای جامعه قدرتمند سازد ،تقویت
مبانی نظری ایثار است .ما هم در معرفت و هم در باور ایمانی باید پاره ای از
مســائل را در جامعه پدید بیاوریم تا ایثار محقق بشود .فردگرایی رو به رشد
برای فرهنگ ایثار خطرناک اســت .اینکه ادم هــا حس کنند در تار فردیتی
تنیده اند و به پیرامون ،وابســتگی ندارند ،این خطری است که در عصر مدرن
به وجود امده و در دوران فرامدرن نیز تقویت می شود ،این برای فرهنگ ایثار
مضر است .اینکه لذت ها را به لذت های زودگذر و سطحی تبدیل کنیم ،مبادی
دینی را در حوزه ایثار تعریف و تدوین نکنیم و این مسائل مهم ،جایگاه خود را
پیدا نکند ،می تواند در ترویج ایثار مشکل ایجاد کرده و مخاطره امیز باشد .ما در
مبانی نظری بحث ایثار ،نکته های قابل توجهی داریم .ادبیات ایثار در فرهنگ
دینی و ملی ما ادبیاتی قوی اســت .برای مثــال اینکه اگر تعارضی بین یک
عمل مستحب موکد و یک عمل خدمت به خلق و ایثار به وجود امد ،ادبیات
دینی نشان می دهد که ایثار بر عمل مستحب مقدم است ،این نمایانگر عمق
توجه ادبیات دینی ما به این امر مهم است .در ادبیات دینی ما مشخص است
که بعد از واجبات فردی ،هیچ مهمی واالتر از ایثار و خدمت به خلق نیست،
اما گویی این مفاهیم نظری را درســت مفهوم و تبیین نکردیم .از طرفی در
مولفه های عملی باید الگوهایی را که در حوزه ایثارهستند ،شکار کنیم .تنوعی
کــه حوزه ایثار دارد به نحوی راهبردهــای عملی برای افراد در زندگی ایجاد
می کند و همین تنوع حوزه ایثار در ترویج ان ،بســیار موثر است .برای مثال
فراموش نکرده ایم که داستان دهقان فداکار ،تاثیر فراوانی بر ما داشت؛ از این
داستان های واقعی و نه تخیلی ،فراوان است .اگر ما با تنوع در حوزه ایثار بتوانیم
برای انسان ها مکشــوف کنیم که راه خدمت به خلق و جلب رضایت خالق،
گسترده و متنوع است ،فرهنگ ایثار در میان مردم گسترش پیدا خواهد کرد.
وظیفه سایر دســتگاه ها و نهادها برای گسترش و ترویج این
فرهنگچیست؟
مولفه های فراوانی در حوزه های نظری وجود دارد که می توان روی انها بیشتر
کار کرد و در حوزه عملی نیز ما باید از کلیش ه کردن ایثار در یک حوزه فاصله
بگیریــم .ایثار تنوع فراوانی دارد و ما می توانیم برای موضوع ایثار با این روند
جاذبــه ایجاد کنیم .به نظرم همه حوزه های زندگی انســان با فرهنگ ایثار
می تواند پیوند پیدا کند .باید مصداق یابی شــود که در هر حوزه این فرهنگ
ایثار چه مصداق هایی می تواند داشته باشد .برای مثال در حوزه دستگاه های
اقتصادی ،فرهنگ ایثار در موضوع کالن اقتصاد مانند اقتصاد مقاومتی ،جایگاه
مهمی را می تواند پیدا کند .البته اگر دستگاه های متولی اقتصاد حس کنند
که فرهنگ ایثار نیز یکی از مولفه های جهش اقتصادی اســت .از طرفی اگر
جامعه باور کند که رفع تنگناهای اقتصادی ،رونق و رشــد به ایثار فردی و
جمعی نیاز داشــته و این ایثار در ارزش های اخالقی ،دینی و فردی جایگاه
تاثیرگذاری دارد ،اتفاق های خوبی در بخش اقتصادی کشــور خواهد افتاد.
از طرف دیگر ،در عرصه اجتماعی نیز همینگونه اســت .در ده ها دستگاه یا
موسسه ای که در عرصه های اجتماعی فعالیت می کنند ،فرهنگ ایثار می تواند
معنادار باشد .بی شک هیچ موسسه اجتماعی را در کشور نمی توان یافت که
با حوزه ایثار ارتباط نداشته باشد و اقداماتی که برای رفع مشکالت اجتماعی
صورت می گیرد ،نوعی از ایثار است .ناگفته نماند بخش سیاسی نیز با فرهنگ
ایثــار می تواند ارتباط برقرار کند .اگر در جامعه ما ،در بخش های سیاســی،
منافع ملی بر منافع فردی ،اولویت داشته باشد ،مشکالت فراوانی حل خواهد
شــد و به طورحتم این عملکرد ،یک نوع ایثار اســت .اینکه از خو ِد کوچک
فاصله می گیریم و به یک خود بزرگ متصل می شویم ،نوعی از ایثار است و
دستگاه های مختلف با این موضوع پیوند دارند.
در تئاتر ،نظارت های دولتی اســت و در عین این که اثار نمایشــی برای
مخاطبان ان اجرا می شود ،تمامی این اجراها زیر نظر دولت و شوراهای
وابســته به دولت در حال اجراست .وی ضمن تاکید بر این امر که تئاتر
می بایســت از سوی دولت حمایت شود و توجه فرهنگ یمضاعف به این
هنر صورت پذیرد ،تاکید کرد :تئاتر با نظرات دولت راحت تر در دسترس
مخاطب قرار می گیرد و این فرهنگ ســازی ،حضور عامۀ مخاطبان در
ســالن های تئاتر را تسهیل می کند و بر همین اساس ،تعداد بیشتری از
مخاطبان می توانند با تئاتر ارتباط برقرار کنند و تئاتر در ســبد فرهنگی
انان قرار بگیرد.
این کارگــردان تئاتر ،محدودیت های موجود در تئاتــر امروز ایران را در
دوســاحت طبقه بندی کرده و با اشاره به این که عدم وجود سالن های
مناسب اجرای نمایش از مهم ترین این محدودیت ها است ،گفت :کمبود
سالن های تئاتر با توجه به تعداد بسیار زیاد هنرمندان و فارغ التحصیالن
تئاتر در شــهر تهران به وضوح حس می شود و از سویی دیگر ،نگاه غیر
هنرمندانۀ برخی از کســانی که برای اجرای اثار نمایشی ،روی این اثار
نظر می دهند ،مشکل دیگری است که تئاتر امروز ایران مجبور است با ان
دست و پنجه نرم کند.
کارگردان نمایش «ماه هفتم» بر همین اساس ،با تاکید بر این که امروز
باید فضای تعامل فرهنگی ،هنری و زیبائی شناختی میان کسانی که اثار
نمایشی را تولید می کنند و ارتباطی مستقیم با مخاطب دارند و همچنین
کســانی که مهر تایید بر روی این اثار می گذارند ،فراهم شود ،افزود :اگر
این اتفاق بیفتد ،ارتباط تماشاچی با اثار نمایشی ،ملموس تر ،دوستانه تر و
اقتصادی تر می شود .زاوش ،انتقال فکر و اندیشه را مهم ترین رسالت تئاتر
برشمرده و بر همین اساس ،ادامه داد :اگر اندیشه ،سوال و شرایط مفاهمه
میان تماشاچی و اثر نمایشی ایجاد نشود و مخاطب بعد از دیدن اثر به فکر
فرو نرود ،اص ً
ال هنری اتفاق نیفتاده است و معتقدم که تئاتر ،به شدت این
بضاعت را در خود دارد که بتواند مخاطب را درگیر فکر و اندیشه کند .وی
سوزی و تقبیح جنگ ،مهم ترین ویژگی است که پس از بازی در این اثر به
عنوان یک دستاورد برای او به یادگار می ماند ،اظهار داشت :جنگ در هیچ
صورتی تبعات خوبی نخواهد داشت و قرار گرفتن ما در شرایط جنگ و
اجبار به دفاع از میهن ،دفاع رزمندگان ما را به دفاع مقدس مبدل ساخت.
این بازیگر تئاتر ،با تاکید بر این مفهوم که جنگ تحمیلی عراق علیه ایران،
برای ایران تنها دفاع را رقم زد و همۀ دنیا می داند که ایران در این موضوع
جنگ اور نبوده است ،تصریح کرد :چه کسانی که جنگ را شروع می کند
و چه کسانی که مورد جنگ واقع می شوند ،هر دو از جنگ ضربه می خورد
و هر دو ،شاید سالیان سال و حتی قرن ها ،این تبعات جنگ را با خود به
همراه داشته باشند و همراه خود یدک بکشند.
سرلک ،روایت زندگی بچه ای که از مادر در حین جنگ متولد می شود و
مادر او را رها کرده و به جنگ می رود و همچنین روایت بچه دار شــدن
این فرزند را که خود نیز دارای نشانه های شیمیایی است ،مهم ترین محور
داستان «ماه هفتم» برشمرده و تاکید کرد :این زنجیرۀ تلخ ممکن است
نسل به نسل ادامه پیدا کند ،حال ان که متن «ماه هفتم» روایتی متفاوت
از جنــگ را در خود دارد که برای عموم مخاطبان ان قابل لمس خواهد
بود .وی که تحصیالت خود را در مقطع کارشناســی ارشد کارگردانی به
پایان برده اســت ،با تاکید بر ین امر که روایت جاری در این اثر ،روایتی
قابل درک اســت که مخاطب به خوبی ان را خواهد فهمید ،یاداور شد:
روایت «ماه هفتم» روایت جاری در زندگی بسیاری از خانواده های امروزی
است و داستانی است که ان ها با ان دست و پنجه نرم می کنند ،اما به نظر
من ممکن است این اثر ،در برخی از موارد دارای خالهایی باشد که با تکیه
بر کار گروهی تالش خود را به کار گرفتیم تا این مسائل به کمترین حد
ممکن برســد ،اما خوبی این اثر ان است که برای تماشاگر تئاتر ملموس
و قابل درک است.
سرلک که تدریس در دانشگاه در رشتۀ بازیگری را در کارنامۀ هنری خود
به ثبت رســانده است ،با تاکید بر این امر که گروه تولید این اثر نمایشی
همواره ســعی داشته اســت قابل لمس بودن این اثر را به مخاطب خود
انتقال دهد ،گفــت« :ماه هفتم» با ریتمی روان و به دور از طمطراق های
بازیگری به روی صحنه رفته است و این اتفاق به این خاطر افتاده است تا
فضای واقعی که بین انسان ها برقرار است ،به درستی به تماشاگر منتقل
شــود و او نیز بتواند ان همذات پنداری را کــه در متن اثر وجود دارد ،با
راویان ان برقرار کند .وی که گویندگی و بازیگری در رادیو را نیز به صورت
جدی پیگری کرده اســت ،با اشاره به این که عالقۀ خاصی به موضوعات
مربوط به جنگ و دفاع مقدس دارد ،افزود :جنگ همواره از پیدایش انسان
وجود داشته است و تا زمانی که انسان بر روی کرۀ زمین زندگی می کند
این جنگ ادامه خواهد داشــت و به عنوان یکی از مهم ترین دغدغه های
انسانی در تمام اعصار ادامه خواهد داشت.
این بازیگر تئاتر ،با اشاره به حضور داعش در خاور میانۀ امروز ،ادامه داد:
جنگ های جاری در عراق و سوریه و یمن و همچنین بمب گزاری هایی
که در کشور های مختلف اتفاق می افتد ،تمامی جنگ هایی هستند که به
واسطۀ انسان های جنگ طلب به وجود امده اند ،ادامه داد :همواره موضوع
جنگ به عنوان یکی از مهم ترین دغدغه های من در زندگی بوده است و
زمانی که خبری از جنگ می شنوم ،اشفته و پریشان می شوم.
ســرلک با اشــاره به این امر که پرداخت متفاوت به حنگ و همچنین
تفــاوت زاویۀ دید نگارندۀ متن به مقولۀ جنگ مهمترین موضوعی بوده
است که در این اثر ،ذهن او را به خود درگیر ساخته است ،اظهار داشت:
امروز ،اصلی ترین خصیصۀ یک هنمرند ،انســان بودن و از جنس مردم
بودن ،مردمی بودن و حرفه ای بودن او در کار است و هنرمند باید بکوشد
تا به ســطح مردم نزدیک شود و در عین باید تمامی اصول و قواعدی که
در پایان اظهار داشت :تمام تالش ها بدون اندیشه بیهوده است و جائی که
اندیشه وجود نداشته باشد ،تالش های بیهوده اتفاق می افتد.
«ماه هفتم» اثر ملموس و قابل درک برای مخاطب است
فاطمه سرلک ،بازیگر نمایش «ماه هفتم» در گفتگو با هنرمند ،ضمن ابراز
خرســندی از حضور در این اثر ،با اشاره به این امر که در جایگاه بازیگر،
نمی تواند ان را از نــگاه مخاطب قضاوت کند ،گفت :بنده به عنوان یک
تماشاگر حرفه ای تئاتر ،می توانم بگویم «ماه هفتم» پیوند اکنون مادر و
دختری است که عواقب جنگ را تا به امروز با خود به یدک کشیده اند و
زندگی خود را تحت تاثیر این موضوع قرار داده اند و مشکالت و معضالت
بیش از اندازه ای دارند .این بازیگر تئاتر در ادامه ،پیوند تاریخ گذشــته و
اکنون را مهم ترین شاخصۀ بارز این اثر از نگاه مخاطب دنسته و بر همین
اساس ،با اشاره به این امر که خانمان سوزی جنگ همواره وجود داشته
است و در این میان استقامت کسانی که در این عرصه صبوری کرده اند
و جان خود را تا ســر حد مرگ کف دست گذاشتند و این استفامت را با
خود نگاه داشــته اند ،افزود :این استقامت که امروز به عنوان ابزاری برای
رشد و تعالی فرزاندان نسل جنگ در ایران به کار رفته است ،می تواند به
عنوان مهم ترین و شاخص ترین ویژگی این اثر باشد و از سوی دیگر« ،ماه
هفتم» از زاویه ای به جنگ می پردازد که شاید مخاطب هوشمند تئاتر تا
به امروز کمتر شــاهد تولید این دست از اثار بوده است .سرلک ،با تاکید
بر این که «ماه هفتم» نگاهی متفاوت به جنگ دارد و به تبعات ناشی از
ان با زاویه ای خاص که تا کنون مورد توجه نبوده اســت ،پرداخته است،
ادامه داد :دختری که بچه دار نمی شود و تن به اجارۀ رحم برای بچه دار
شدن می دهد ،محور اصلی داستان نمایش «ماه هفتم» و این موضوعی
است که تا به امروز کمتر به ان پرداخته شده است و در این میان ،بیشتر
اثاری که تا به امورز با موضوع جنگ در ایران در صحنۀ تئاتر اجرا شــده
است ،رنگ و بویی از فضای جبهه و جنگ را در خود دارند .وی که از سال
1375کار بازیگری را به صورت حرفه ای اغاز کرده است« ،ماه هفتم» را
پرداخت به دنیای پس از جنگ دانســته و با اشاره به این امر که خانمان
یک انسان را می ســازد ،از جملۀ ویژگی هایی است که می تواند هنرمند
را به مردم نزدیک کند .ســرلک ،ادامه داد :یک هنرمند کار می کند تا با
پرداختن به دردهای جامعه ،خود را به مردم نزدیک کند و در این میان
از دردهای مردم ،اجتماع و دنیا بگوید و در برخی از موارد ،به جای دادن
اب و نان به مردم ،ان ها را تفکر وادارد کند.
این هنرمند تئاتر بر همین اساس ،با اشاره به این امر که هنرمند باید
مردم را به دنیای هنر وارد کند و حتی برای لحظه ای انان را از دنیای
خود جدا کند ،تصریح کرد :امروز اصلی ترین رسالت یک هنرمند این
است که انسان باشد و بتواند با تولید و خلق اثر هنری به مردم حامعۀ
خود نزدیک شود.
گفتگوی «هنرمند»
با عوامل نمایش «ماه هفتم»
جاییکهاندیشه
وجودنداشتهباشد،
شبیهودهاست
تال
بهار راد -عکس :حسین کاوه
پرداخت به جنگ در ادبیات نمایشی کشور ما به عنوان یکی از مهم ترین
مسائلی است که رخداهای هشت سال دفاع مقدس ،به عنوان مهم ترین
پتانسیل ان محسوب می شود .نگاه به تبعات ناشی از رخدادهای پس از
جن ،شاید موضوعی اســت که در حوزۀ تولید اثار نمایشی کمتر به ان
پرداخته شده اســت« .ماه هفتم» به نویسندگی ،کارگردانی و بازیگری
«امیر زاوش» اثری نمایشــی اســت که به این موضوع پرداخته است و
اجرای ان ،این روزها در خانۀ نمایش ادارۀ تئاتر ،میزبان عالقه مندان به
تولیدات دفاع مقدس در حوزۀ نمایش است.
جایی که اندیشه وجود نداشته باشد ،تالش بیهوده است
امیر زاوش ،نویسنده و کارگردان نمایش «ماه هفتم» در گفتگو با هنرمند،
با اشــاره به این امر که این نمایش به تاثیرات و عواقب انســان هایی که
درگیر جنگ بوده اند و مسائلی که امروز به ان دچار هستند ،می پردازد،
گفت :طبعاً نتیجه ای که از این اثر حاضل می شود ،از دو ساحت پرداختن
بــه صلح جهانــی و از منظر دیگر ،تالش برای ایســتادگی و مقاومت
در برابــر تعرض هایی اســت که احتمال دارد در هــر مملکتی وجود
داشــته باشد .وی در ادامه ،پیرامون این نمایشنامه با اشاره به این امر
که متن این اثر از ســاختار ارســطوئی پیروی می کند و ارتباط ان با
مخاطب ،ارتابطی کام ً
ال رئالیســتیک است ،افزود :در این نمایش ،اثر
در لحظه های وارد حوزه های روایی یا برشــتی می شود و ذهن مخاطب
را به چالش می کشد تا بتواند خود را در جای شخصیت های داستان قرار
دهد و ادم های نمایش را قضاوت کند.
این کارگردان تئاتر در بخشی دیگر از این گفتگو ،با اشاره به این امر که
خود نویســنده و کارگردان این اثر است و در این نمایش بازی هم کرده
اســت ،ادامه داد :در مدت زمان نگارش با این شــخصیت ارتباط بسیار
خوبی برقرار کردم و ان را دوســت داشتم و اساساً معتقد هستم که یک
بازیگر زمانی می پذیرد که در یک نقش بازی کند که ان نقش با حاالت و
رفتارهای ان شخصیت ارتباط برقرار کند ،کلیت متن برای شخص جذاب
باشــد و حرفی برای گفتن داشته باشد .زاوش ،داشتن تحمل مصائب و
ســختی های تمرین و اجرا را از جملــۀ مهم ترین ویژگی های موجود در
هر بازیگر برای رسیدن به موفقیت دانسته و بر همین اساس ،با تاکید بر
این امر که صبر مهم ترین ویژگی یک بازیگر اســت ،اظهار داشت :بازیگر
برای موفقیت در ایفای یک نقش باید بارها و بارها متن را بخواند ،تحلیل
کند و با کارگردان اثر در خلق کاراکتر خود ارتباطی مستقیم و تنگاتنگی
داشته باشد .وی با تاکید بر این که بازیگر کار باید مخاطب شناس باشد
و اگر بناست مخاطبی خاص اثر او را به تماشا بنیشند ،هنرمند می بایست
فرهنگ او را بشناســد و سلیقۀ او را بداند ،تصریح کرد :یک بازیگر خوب
زمانی به موفقیت می رسد که در تحلیل و انالیز شخصیت موفق عمل کند.
کارگردان نمایش «ماه هفتم» با اشاره به نقش موثر و حساس رسانه های
دیجیتال در ترغیب مخاطب به اثار نمایشی ،تاکید کرد :به شدت با حضور
رســانه ای دیجیتال در تبلیغ نمایش موافقم چرا که معتقدم حضور این
دست از ابزار تبلیغات ،به شدت به جریان سازی ،معرفی و انتقال فحوای
هر اثر به مخاطب کمک شــایانی می کند و بر همین اساس ،به مخاطب
می گوید که در پس اجرای یک نمایش چه نهفته اســت و با اجرای این
اثر نمایشی چه اتفاقی قرار است برای او و جامعۀ پیرامونی وی رخ دهد.
زاوش ،در ادامه کارکرد رســانه در دنیای مجازی امروز را که دنیای غالب
عموم افراد جامعه است ،کارکردی غالب دانسته و در همین باب ،یاداور
شــد :اصحاب رسانه برای همۀ هنرمندان به شــدت قابل احترام و قابل
توجه اند .وی در بخشی دیگر وجود صندلی های خالی در سالن های تئاتر
را امری دردناک برای تولیدکنندگان اثار نمایشــی دانسته و با اذعان به
این امر که جوان بود و ناشــناخته بــودن گروه های نوپای تئاتر درد این
عدم حضور مخاطب را برای دست اندرکاران این حوزه دوچندان خواهد
ســاخت ،گفت :گروه های جوان تئاتری برای پر کردن یک صندلی باید
عذاب های بســیاری را تحمل کنند و تالش های مختلفی را به کار گیرد
و در این میان ،عدم حمایت مسئولین فرهنگی از تئاتر ،این مشکالت را
برای جوانان عمیق تر جلوه می دهد.
این کارگردان تئاتر ،با تاکید بر این امر که رصد درست مسئولین می تواند
صندلی سالن های اجرای نوپایان تئاتر ،فارغ التحصیالن هنرهای نمایشی
از دانشگاه های مختلف و همچنین جوانانی را که با انگیزه وارد این میدان
شــده اند ،پر کند ،افزود :پر کردن صندلی های تئاتر برا هنرمندان بزرگ
کاری بســیار ساده تر اســت .زاوش ،با اشاره به این که سال های سال در
حوزۀ نقد هنرهای نمایشی کار کرده است و با اذعان به این امر که نقد،
چه صحیح و چه غلط می تواند روی رفتار هنرمند تاثیرگزار باشد ،ادامه
داد :نقــد ابه هنرمند ایده می دهد ،شــرایط و فضایی خاص برای او ایجاد
می کند که هنرمند در این فضا می تواند از هر نوع نقدی دستمایه بگیرد
و ان را در جهت کمکی برای ارتقای ســطح بازی خود کمک بگیرد .وی
با تاکید بر این امر که نقد ارتباطی سه سویه میان گروه اجرایی ،منتقد و
مخاطب اثر ایجاد می کند ،اظهار داشت :من علیرغم ذهنیت بدی که برخی
از مخاطبان تئاتر نسبت به منتقدین دارند ،ارتباط بسیار خوبی با این قشر
هنرمند دارم و همواره دوســت داشــتم که کار من نقد شود .کارگردان
نمایش «ماه هفتم» ،ضمن ابرازتاسف از این امر که در شرایط فعلی ،تئاتر
در سبد فرهنگی خانوار تنها بخشی از مخاطبان فرهنگ در کشور وجود
دارد ،تصریــح کرد :قیمت باالی بلیط تئاتــر به عدم حضور مخاطب در
سالن های نمایش دامن می زند و در برخی موارد ،گروه های تولید کنندۀ
اثار نمایشی از قراردادن قیمت های باال روی بلیط های نمایش ،به دلیل
عدم برگشت هزینه ها ،ناگزیر هستند.
زاوش ،کاهش قیمت بلیط در عین وجود حمایت های دولت را مهم ترین
عامل جذب مخاطب به اثار نمایشــی در حال اجرا دانسته و با تاکید بر
این امر که تئاتر ایران تئاتری دولتی است ،یاداورد شد :نظارت های امروز
3
چهارشـــــــــنبه 5مهرماه 1396سال دهم شماره 789
www.honarmandonline.ir
تئاتــــر
TEATER
اخبار
تاالرهای نمایشی تئاتر شهر از ۷تا ۱۱مهر اجرایی ندارند
تمامی نمایش های به صحنه رفته در تاالرهای نمایشی مجموعه تئاتر شهر از ۷تا
۱۱مهر اجرایی ندارند .تاالرهای نمایشی مجموعه تئاتر شهر از روز جمعه هفتم
تا پایان روز سه شنبه یازدهم مهر به مناسبت فرا رسیدن ایام تاسوعا و عاشورای
حســینی و شهادت امام زین العابدین(ع) اجرایی ندارند .هم اکنون نمایش های
«هفت عصرهفتم پاییز» به کارگردانی ایوب اقاخانی در تاالر چهارسو« ،چه کسی
سهراب را کشت؟» به کارگردانی شهرام کرمی در تاالر قشقایی« ،شب شرقی»به
کارگردانی ناصح کامگاری در تاالر سایه و «قند خون» به کارگردانی لیلی عاج در
پالتو اجرا مجموعه تئاتر شهر میزبان عالقه مندان تئاتر است.
تماشاخانه سنگلج از ۷تا ۱۱مهر تعطیل است
همزمان با تاسوعا و عاشورای حسینی تماشاخانه سنگلج از ۷تا ۱۱مهر اجرایی
ندارد .نمایش «پایان بازی» که این روزها در تماشاخانه سنگلج روی صحنه است
از روز جمعه هفتم تا پایان روز سه شنبه یازدهم مهر اجرایی ندارند .نمایش «پایان
بازی» به طراحی و کارگردانی افشــین زمانی از روز چهارشنبه ۱۲مهر هر شب
ساعت ۱۹:۳۰در تماشاخانه سنگلج روی صحنه می رود.
تعطیلیتماشاخانهایرانشهر
بهمناسبتتاسوعاوعاشورایحسینی
با فرا رسیدن تاسوعا و عاشورای حسینی و شهادت ساالر شهیدان این مجموعه
تئاتری از ۷تا ۱۱مهر تعطیل اســت .نمایش های «ماتریوشکا»« ،هزار شالق»،
«رولــور» و «نمی تونیم راجع بهش حرف بزنیم» تا پایان هفته جاری به اجرای
عمومی خود پایان می دهند.
برنامه تعطیلی خانه نمایش در ایام سوگواری محرم
خانه نمایش با فرارســیدن ایام سوگواری محرم از روز پنج شنبه ۶الی ۱۲مهر
اجرایی ندارد .تمرین گروه های نمایش در پالتوهای خانه نمایش اداره تئاتر نیز
روزهای شنبه ۸و یکشــنبه ۹مهر مصادف با تاسوعا و عاشورای حسینی (ع)
تعطیل است .اجرای نمایش «اندر حکایت شمشک» به کارگردانی داوود اسدالهی
روز جمعه ۳۱شــهریور به پایان رسید و نمایش «ماه هفتم» به کارگردانی امیر
زاوش که به مناسبت هفته دفاع مقدس روی صحنه رفته است تا روز چهارشنبه
۵مهر روی صحنه است .نمایش «ماه هفتم» از ۲۲شهریور الی ۵مهر ساعت ۲۰
در خانه نمایش روی صحنه است.
داود فتحعلی بیگی برای سیاوش طهمورث نقالی کرد
در چهارمین شب از سوگواره «رکعت به رکعت عاشقی» داوود فتحعلی بیگی به
همراه شبیه خوانان روی صحنه امد و مراسم نقالی را برگزار کرد .فتحعلی بیگی
در نقالی خود به ذکر ماجرای شــهادت «وهب نصرانی» پرداخت .پیش از این
مجلس های تعزیه «شهادت مسلم بن عقیل (ع)»« ،شهادت حربن یزید ریاحی»
و «شهادت عابس و شوذب» در شب های گذشته اجرا شده بود .سه شنبه ۴مهر
در پنجمین شب این سوگواره مجلس تعزیه «شهادت غالم ترک» اجرا می شود.
مظفر قربان نژاد ،مهران فرج الهی ،حسن عقیقی ،احمد عزیزی ،داود ابایی ،محمد
میرهدایتی،ابوالفضلاحمدی،منصورجالینوس،حسینجالینوس،محمدمیرنقی
و جواد میرصالحی شبیه خوانان این سوگواره عاشورائی هستند و ابراهیم خدابنده
طبل و مرتضی میرزائی نی و شیپور نوازندگان این سوگواره هستند .از دیگرنکات
قابل توجه مجلس تعزیه شب پیش ،حضور تعداد زیادی از توریست های خارجی
در این ســوگواره بود .سوگواره «رکعت به رکعت عاشقی» توسط گروه هنرهای
نمایشی روایت فتح از ساعت ۲۰:۳۰در محل بنیاد فرهنگی روایت واقع در میدان
فردوسی ،خیابان شهید سپهبد قرنی ،روبروی پمپ بنزین پذیرای حضور عموم
مردم و عالقمندان به هنرهای نمایشی است .سوگواره «رکعت به رکعت عاشقی»
تا ۹مهر مصادف با دهمین روز از ماه محرم الحرام ۱۴۳۹ادامه دارد.
«من و گربه پری» تئاتری با موضوع مراودات نسل جوان
امیر دژاکام قصد دارد نمایش «من و گربه پری» را برای اجرا در داخل و خارج از
ایران کارگردانی کند؛ اثری که به مراودات نسل جوان با یکدیگر می پردازد .امیر
دژاکام کارگردان تئاتر که به تازگی اجرای اپرای «عقل و ادمی» را به پایان رسانده
است درباره جدیدترین تجربه خود در زمینه کارگردانی تئاتر به خبرنگار مهر گفت:
پروژه ای بین المللی را در دســت داریم که نمایشنامه «من و گربه پری» نوشته
سیمین امیریان است و هم اکنون رایزنی ها برای قطعی شدن بازیگران نمایش در
دست انجام است .وی درباره روند تمرین و تولید نمایش «من و گربه پری» توضیح
داد :طی برنامه ریزی هایی که انجام داده ایم این نمایش از اذر تا اسفند سال جاری
تمرین و اجرا خواهد شد .در این بازه زمانی و در فرصتی یک ماهه نیز «من و گربه
پری» را در خارج از ایران روی صحنه خواهیم برد و پس از اجرا در خارج از کشور،
اثر را در داخل ایران نیز به صحنه می بریم .البته بعد از طی شدن مراحل مورد نیاز،
نام کشور میزبان اجرای «من و گربه پری» را هم اعالم خواهیم کرد .سرپرست
گروه تئاتر «ماهان» درباره سالن مدنظر برای اجرای این اثر نمایشی ،اظهار کرد :با
پردیس تئاتر شهرزاد برای اجرای «من و گربه پری» گفتگویی داشتیم ولی هنوز
قول و قراری قطعی در این زمینه نذاشته ایم .دژاکام با بیان اینکه «من و گربه پری»
دارای سه بازیگر است که به زودی معرفی می شوند ،درباره موضوع این اثر گفت:
«من و گربه پری» به مراودات نسل جوان و با نگاهی روانشناسانه به موضوع درک
متقابل زوج های جوان می پردازد .این نمایشــنامه ،متنی مدرن است و همزمان
نگاهی کمدی و تراژدی را با هم دارد.
4
چهارشـــــــــنبه 5مهرماه 1396سال دهم شماره 789
www.honarmandonline.ir
سینمـــــا
CINEMA
اخبار
تعطیلیپنج روزهسینماها
سخنگوی شــورای صنفی نمایش روزهای تعطیلی سینماها را به مناسبت
عزاداری هــای دهه اول محرم اعالم کــرد .غالمرضا فرجی گفت :همزمان با
فرارسیدن روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی ،تمام سینماهای سراسر کشور
از ساعت ۱۷جمعه هفتم مهرماه تعطیل می شوند و امروز چهارشنبه ۱۲مهر
فعالیت خود را از سر می گیرند .او افزود :درباره روز دوشنب ه هفته اینده هم چون
ی که از سینماها
در میان روزهای تعطیلی سینماها قرار می گیرد براساس امار
گرفته شده ،هیچ کدام از ان ها در این روز باز نخواهند بود.
همکاریسینمایایرانوارمنستانتوسعهمی یابد
بنیادسینماییفارابیایرانومرکزملیسینمایارمنستانتوافقنامه ایباموضوع
ارایه تسهیالت و تولید مشترک پروژه های سینمایی امضا کردند که این سند
همکاری به منظور ارتقای سطح همکاری های فرهنگی فی مابین خصوصا در
زمینه های سینمایی با توجه به پیوندها و مشترکات فرهنگی و تاریخی دو ملت
ایران و ارمنستان در چارچوب معاهدات منعقده قبلی در سطح وزارتخانه های
فرهنگ دو کشور ،تنظیم و مبادله شد .این توافقنامه عالوه بر تبیین چارچوب
همکاری میان پروژه های سینمایی ایرانی و ارمنستانی ،مبنایی برای روابط بلند
مدت با مرکز ملی سینمای ارمنستان در زمینه های پژوهشی ،جشنواره ای،
فناوری ،عملیاتی ،توزیع و نمایش فیلم و اموزش نیروی انسانی خواهد بود .در
دیدار مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی با رییس مرکز ملی سینمای ارمنستان،
مسایلی چون اکران فیلم های دو کشور در سینماهای طرفین ،تبادل فیلمنامه
بین طرفین جهت بررسی و انتخاب برای تولید مشترک ،برنامه ریزی جهت
افزایش تولید مشــترک در حوزه های مورد توافــق و ورود به حوزه تولید و
سرمایه گذاری پس از تصویب جزییات توسط طرفین ،همکاری طرفین در
جشنوار ه فیلم کودک و نوجوان به ویژه در تامین فیلم های کودک و همچنین
ارایه پیشنهاد برای حضور مهمانان به ویژه داوران کودک و نوجوان ،همکاری
طرفین در جشنواره های فیلم اصلی سینمایی و بازارهای فیلم دو کشور به ویژه
در ارایه فیلم های مناسب به هیات انتخاب ،معرفی شرکت های تولید کننده
تجهیزات و خدمات پســاتولید و البراتواری در ایران توسط بنیاد سینمایی
فارابی برای همکاری و بهره برداری طرف ارمنستانی از امکانات موجود ،عرضه
محصوالت سینمایی دو کشور در شبکه های نمایش خانگی ،اینترنتی و درون
پروازی ،تعهد طرفین به رعایت کامل حقوق اثار سینمایی و دیگر محصوالت
فرهنگی دو کشور و همکاری تکنیکی و فنی در حوزه تکنولوژی های نوین در
سینما مورد تفاهم قرار گرفت .مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی و شوشانیک
میرزاخانیان مدیر عامل مرکز ملی سینمای ارمنستان صبح دوشنبه سوم مهر
این توافقنامه را در محل وزارت فرهنگ ارمنســتان در ایروان ،برای یک دوره
سه ساله قابل تمدید ،امضا کردند .تابش و میرزاخانیان در جلسه دیگری به
منظور ارتقای و تعمیق روابط سینمایی میان سینماگران ایرانی و ارمنستان،
راهکارها و پیشنهاداتی را ارایه دادند که مورد استقبال طرف مقابل قرار گرفت
و مقرر شد تیم های کارشناسی دو طرف ،مساله عملیاتی شدن این پیشنهادات
راپیگیریکنند.
۳فیلمجدیدپسازعاشورامی ایند
سخنگوی شورای صنفی نمایش از اکران ۳فیلم سینمایی «ایتالیا ایتالیا»،
«قهرمانان کوچک» و «ماالریا» از چهارشنبه ۱۲مهر ماه خبر داد .غالمرضا
فرجی سخنگوی شورای صنفی نمایش درباره مصوبات جلسه دوشنبه سوم
مهرماهشوراگفت:فیلمسینمایی«ایتالیاایتالیا»بهکارگردانیکاوهصباغ زادهدر
گروه سینمایی استقالل« ،قهرمانان کوچک» به کارگردانی حسین قناعت در
گروه سینمایی ازادی و «ماالریا» به کارگردانی پرویز شهبازی در گروه سینمایی
ازاد روز چهارشنبه ۱۲مهر ماه اکران می شوند .وی ادامه داد :همچنین فیلم
سینمایی «من و شارمین» به کارگردانی بیژن شیرمرز که در گروه سینمایی
قدس اکران شــده بود تعویض و دوشنبه ۱۰مهر ماه فیلم جایگزین اعالم
می شود .فرجی در پایان گفت :اکران فیلم سینمایی « ۵عصر» به کارگردانی
مهران مدیری نیز از سه شنبه چهارم مهرماه به پایان می رسد ،همچنین قیمت
بلیت سینماها از چهارشنبه ۱۲مهر ماه به روال عادی باز می گردد.
۱۵جایزهجهانیسهمتولیداتمرکزگسترشدرنیمهاولسال۹۶
در نیمه نخست سال جاری فیلم های مستند ،داستانی و انیمیشن تولیدی
مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ۹۱حضور جهانی را تجربه کردند و
در مجموع ۱۵جایزه بین المللی را از جشنواره های مختلف به ارمغان اوردند.
فیلم انیمیشن «پیشخدمت» ســاخته فرنوش عابدی ۷جایزه بین المللی
از جشــنواره های «سیلور اســکریم»« ،بلک فیلم» و «هاریبا ایمیجینینگ
سن دیه گو» امریکا« ،پورتو الگره» برزیل« ،الچه» اسپانیا« ،فرسکو» ارمنستان
و «فیلم های ترسناک» مکزیک کسب کرد« .اوسیا» علیرضا دهقان« ،بافندگان
خیال» ســیدمحمدصادق جعفری« ،قاشــق» جالل ویسی« ،ادم خانگی»
مرضیه ابرارپایدار« ،سوزنبان» مهدی خرمیان و «نوروز در تاجیکستان» مهدی
بمانی هم از دیگر اثار برگزیده مرکز در عرصه بین المللی بودند .در ۶ماه اخیر،
فیلم های مستند ،داستانی و انیمیشن مرکز در بخش رقابتی جشنواره های
معتبری چون «هات داکس» و «مونترال» کانادا« ،انســی» فرانســه« ،اسیا
پاسیفیک» و «ملبورن» استرالیا« ،زلین» جمهوری چک« ،سیلور اسکریم»
و «موندنس» امریکا« ،ســئول» کره جنوبی« ،ریمینی» ایتالیا« ،بوداپست»
مجارســتان« ،اُودنسه» دانمارک« ،والنسیا» اسپانیا« ،زیرو پالس» روسیه به
نمایش درامدند .همچنین از جمع ۹۱حضور بین المللی اثار تولیدی مرکز۵۳،
فیلم انیمیشن ۳۳،فیلم مستند و ۵فیلم داستانی بودند.
کسب ۳۱جایزهازجشنواره هایداخلی
در نیمه نخســت ســال ۹۶و در جشــنواره های داخلی هم فیلم های
تولیــدی ایــن مرکز ۸۱ ،حضــور در بخش مســابقه را تجربه کردند
که ۳۱جایزه ســهم این اثار شــد .این جشــنواره ها عبارت بودند از
جشــنواره بین المللی فیلم های کــودکان و نوجوانان اصفهان ،رضوی،
سالمت ،صنعتی ،شــهر ،سما ،نهال ،مستند تلویزیونی ،جشن مستقل
مستندسازان ،جشن مستقل انیمیشن و جشن سینمای ایران .مستند
«متهمین دایره بیســتم» حسام اســامی و انیمیشن «پیشخدمت»
فرنوش عابدی در جشنواره های داخلی ۶ماهه نخست سال ۹۶حضور
داشتند که هر یک ۴جایزه به دست اوردند.
«داش اکل» هاجر مهرانی« ،جمشــید مرثیه ای بر یک اســطوره» معین
صمدی« ،مانکن های قلعه حسن خان» ســام کالنتری« ،اوسیا» علیرضا
دهقان« ،درخت پرتقالی» امیرهوشــنگ معیــن« ،ادم خانگی» مرضیه
ابرارپایــدار« ،پنجاه ســالگی» صبا ندایی« ،تب مســین» رهبر قنبری،
«جمعه قالی» مهدی اسدی« ،بال نســبت شما» مهدی بوستانی« ،مرز
مه الود» اتبین حسینی« ،احمد اقا» حامد نوبری« ،سوزنگرد» معصومه
نورمحمدی« ،این یک جسد نیست» غالمرضا حیدری« ،بیماری» میالد و
سجاد ستوده و «گل و بلبل» مهدی اقاجانی هم از دیگر فیلم های برگزیده
مرکز در این مقطع زمانی بودند.
گزارش «هنرمند» از فیل م و سریال هایی که واقعه عاشورا را به تصویر کشیدند
برخورد سلیقه ای مسئولین!
هر ســال با فرارسیدن ماه محرم ،به این فکر می کنیم که دستاورد سینمای ایران از این اتفاق تاریخی
تاکنون چه بوده است؟ اما جواب مثبتی دریافت نمی کنیم و با نگاهی به ارشیو فیلم های مذهبی و دینی
متوجه می شــویم که تنها چند فیلم به این موضوع پرداخته اند که ان هم خیلی محدود بوده است یا
فیلم هایی که ساخته شده اند ولی هنوز اجازه اکران ندارند .بدون شک حادثه عاشورا مهم ترین انقالب
تاریخ مذهبی بشریت ،زنده ترین و پویاترین منبع برای خلق اثار دراماتیک ،حماسی و تراژیک است.
به خصوص ان که تاثیرات شگرف این قیام بر تاریخ شیعه ،واضح و غیرقابل چشم پوشی است .هرچند
فیلم ها و سریال هایی درباره این واقعه در طول این سال ها ساخته شده است اما بازهم جای خالی یک
فیلم و یا سریالی باشــکوه درباره این واقعه تاریخی مهم حس می شود .یکی از رسالت های هنرمندان
و به خصوص سینما ،پرداختن به حماســه امام حسین(ع) و یارانش است .موضوعی که باید دستمایه
بسیاری از اثار سینمایی قرار می گرفت اما بررسی تولیدات سینمایی ایران در حوزه فیلم و سریال گویای
ان اســت که موضوع عاشورا و مفاهیم برامده از ان هیچ گاه به عنوان یک اولویت در بین سینماگران
مطرح نبوده است و هرچند سال یکبار فیلم و یاسریالی دراین باره ساخته می شود .در سینمای پس از
انقالب اســامی شاید بیشترین تاثیر را سینمای دفاع مقدس و پس از ان سینما ماورایی و مذهبی از
واقعه عاشورای حســینی گرفته اند .در واقع تاثیرپذیری و الهام سینما از واقعه کربال را می توان در دو
حوزه مورد بررسی قرار داد؛ یکی خود حادثه و روایت تاریخی ان است که در قالب ژانرهای تاریخی و
مذهبی به خلق فیلم های کوتاه و داستانی در این زمینه منجر می شود و دیگر مناسبات و ایین و رسوم
عزاداری و سوگواری است که در ژانرهای گوناگون سینمایی به تصویر کشیده می شود؛ مناسبات مذهبی
که صرفا بازتاب یک اثر دینی نیست و در واقع هنجارها و سنت های فرهنگی -اجتماعی جامعه را مورد
توجه قرار می دهد .به عبارت دیگر در بیشتر اثار سینمایی ما بیش از انکه خود حادثه کربال به عنوان
یک داستان مورد توجه قرار گیرد باورهای عاشورایی و ایین و رسوم اجتماعی و نمادین برساخته ان
به تصویر کشیده شده و تالش شده از پیام های انسانی و معنوی عاشورا در متن اجتماعی و مناسبات
انسانی امروزی استفاده شود .حقیقت ان است که در سینمای ایران با این که هر ساله صد فیلم تولید
می شود اما تعداد انگشت شماری از انها این واقعه مهم را ترسیم کرده اند و در بین انها نیز تعداد اثاری
که در شــان فرهنگ عاشورا باشد ،نادر است و این یعنی فرهنگ عاشورا در سینمای ایران بیش از ان
که تصور کنیم مهجور و غریب اســت .در ذیل به برخی فیلم ها و ســریال هایی که به موضوع عاشورا
پرداخته اند می پردازیم.
«رستاخیز»ساختهاحمدرضادوریش
یکی از بزرگترین پروژه های سینمایی کشور و هشتمین ساخته احمدرضا دوریش در ارتباط با عاشورا و قیام امام حسین (ع) است.
این فیلم تاریخی -مذهبی-حماسی از مقطع تاریخی مرگ معاویه تا شهادت امام حسین (ع) در روز عاشورا را روایت می کند و با
دوبله عربی با نام «القربان» و نسخه انگلیسی ان با عنوان «حسین ،انکه گفت نه»( )Hussein Who Said Noاست .احمدرضا
درویش که پس از 9سال ،فیلم «رستاخیز» را ساخت ،جایز ه بیرق طالیی (جایز ه ویژه مصطفی عقاد) در سی و دومین جشنواره بین
الملل فیلم فجر را کسب کرده ،این کارگردان پیش از این ،فیلم های «دوئل»« ،متولد ماه مهر»« ،سرزمین خورشید»« ،کیمیا» و ...را
کارگردانی کرده است .فیلم «رستاخیز» در سی و دومین جشنواره فیلم فجر حضور داشت و 9سیمرغ بلورین بهترین فیلم ،بهترین
کارگردانی ،بهترین فیلمبرداری(جشنواره بین الملل) ،بهترین موسیقی ،بهترین بازیگر مکمل مرد ،بهترین طراحی صحنه و لباس،
بهترین چهره پردازی و بهترین جلوه های ویژه میدانی را کسب کرده است« .رستاخیز» نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر
نقش اول مرد ،بهترین صدا و بهترین جلوه های ویژه بصری این جشنواره نیز شده بود .احمدرضا درویش ،کارگردان فیلم «رستاخیز»
بدیل کربال پس از قرن ها ،در فرم های ایینی ،اجتماعی و فراملی متجلی شده است.
در یادداشتی درباره این فیلم گفته :ماجرای بی ِ
پژواک ندای حسین(ع) همچون مسیح (ع) همه را به عدالت ،شفقّت ،ازادگی و کرامت انسان بشارت می دهد .گرچه اشک و حسرت
در عزای حسین (ع) گواه دلدادگی به این نماد حقیقت است ولی به گمان من فضیلت پاسخ به این پرسش کمتر از فضیلت ماتم بر
والی مدینه
او نیست .خالصه فیلم به این شرح است :پس از مرگ معاویه ،یزید به
ِ
عنوان خلیفه ی مسلمین بر خالفت تکیه میزند و به ِ
ِ
رساندن
مامور
است
شده
انتخاب
دمشق
ر
دربا
ی
ه
ویژ
پیک
عنوان
ن ِ ُحر که به
نامه می نویسد که از حسین(ع) بیعت بگیرد .بُکیر اب
ِ
ِ
حامل نام ه ایست که در ان به
نامه یزید به مدینه می شود .او که جوانی پُرشور و در جستجوی حقیقت است ،در مدینه درمی یابد که
ِ
ارسال نامه هایی
قتل حسین(ع) فرمان داده شده است .بُکیر در مکه با افکار و اندیشه های امام حسین(ع) اشنا می شود .مردم کوفه با
ِ
ِ
بی شمار ،حسین(ع) را به کوفه دعوت کرده اند تا در قیام علیه یزید ،انها را یاری کنند .حر اِبن یزید ریاحی ،به همرا ِه بُکیر و دو هزار
ِ
ِ
سمت کوفه در حرکت هستند بروند .کاروان امام حسین(ع)
سمت کاروان حسین(ع) که به
سوار از سوی عبیداله ،مامور می شوند به
نِ
ن ِدستگا ِه خالفت درمی ایند .در روز عاشورا ،نو ِر حقیقت بر چشما
در شماری اندک ،در کربال به محاصره ی هزاران نفر از سپاهیا
بُکیر می تابد و …
البته جریان اکران این فیلم با حواشی روبرو شده است که هنوز وضعیت و زمان اکران این فیلم مشخص نیست چند روز پیش رییس
سازمان سینمایی در اختتامیه چهاردهمین جشنواره فیلم مقاومت درباره اخرین وضعیت فیلم سینمایی «رستاخیز» گفت :در این
مدت گفتگوهای زیادی با احمدرضا درویش و تقی علیقلی زاده به عنوان صاحبان این فیلم داشتیم و همه باهم در تالش هستیم
و همکاری می کنیم تا جامعه اسالمی و تشیع از این اثر فاخر محروم نشوند .وی افزود :با توجه به مجموعه اتفاقاتی که رخ داد فکر
می کنم در حال رسیدن به نتیجه با یکدیگر هستیم البته فردا شنبه مصادف با ۱۰مهر ماه هم جلسه ای با یکدیگر داریم .به هر حال
با توجه به چیزی که اعالم کرده بودیم ما بر سر عهد و پروانه نمایشی که داده بودیم هستیم .ایوبی عنوان کرد :ما حتی اعالم کردیم
که اگر صاحبان فیلم اصرار بر نمایش فیلم با چهره حضرت عباس(ع) هستند این اتفاق می افتد و ما حرفی نداریم .ما در واقع اختیار
را به صاحبان فیلم داده ایم زیرا انها افرادی متدین و اشنا به فضای کشور هستند و به خوبی مسایل را درک می کنند .رییس سازمان
سینمایی بیان کرد :صاحبان فیلم قدر اثر خود را می دانند به همین دلیل منتظر هستیم تا خودشان به یک تصمیم واحد برسند که
ایا نمایش فیلم با نمایش چهره باشد یا بدون چهره .هر تصمیمی که انها بگیرند ما تالش می کنیم تصمیمشان را عملی کنیم .ایوبی
تاکید کرد :با توجه به اینکه اکران «رستاخیز» از موعد نمایش خود به تعویق افتاده است صاحبان فیلم انتظار حمایت بیشتری از ما
دارند بنابراین با توجه به اینکه صاحبان فیلم انسان های منطقی هستند هر تصمیمی که بگیرند به ان احترام می گذاریم ،ما همه تالش
خودمان را می کنیم تا خواست و نظر انها عملی شود.
«روز واقعه» ساخته شهرام اسدی
«روز واقعه» مشهورترین و پر خاطره ترین فیلم سینمایی درباره قیام عاشورا که مستقیما روز عاشورا را
به تصویر می کشد .فیلمی که سال هاست به عنوان یک فیلم تاثیرگزار در ایام محرم روی انتنرسانه ملی
می رود« .روز واقعه» به نویسندگی بهرام بیضایی و کارگردانی شهرام اسدی با بازی «علیرضا شجاع نوری»،
«الدن مستوفی» و . . .درباره جوان نصرانی تازه مسلمان شده ای به نام عبداهلل است که در شب عروسی
اش صدایی می شــنود که دیگران از شنیدنش عاجزند و در گوشش می پیچد که «ایا یاری کننده ای
هست که مرا یاری کند؟» .عبداهلل همان دم بر می خیزد ،عروسی را رها می کند و رهسپار کربال می شود
ِ
حجت مسلمانی من حسین بن علی است» ،خود را از شهر و مردمانش که از حسینی
و با جمله «همه
می گویند که به راه دنیا رفته است ،بیرون می کشد و جان خود را به بیابان و شن های داغ می سپارد تا
منزل به منزل به دنبال رد پای او باشد و...
«سفیر»ساختفریبرزصالح
نخستین فیلم عاشورایی در سینمای ایران مربوط به سال های اول انقالب است ،سال هایی که سینما
می خواست پر و بال بگیرد ،سال 1361شمسی« .سفیر» ساخته فریبرز صالح است که در اوایل انقالب
اســامی و در دوران جنگ تحمیلی ســاخته شد و حقیقتا اثری ابرو دار است که بودجه ان را شهید
کالهدوز تهیه کرده بود .حضور بازیگرانی چون ع ّزت اله مقبلی ،فرامرز قریبیان ،کاظم افرندنیا ،موسیقی
متن قوی ،خوش ساختی و لوکیشین های فیلم همگی در باورپذیری داستان به مخاطب کمک می کرد
زمان حضرت حسین بن علی علیه السالم را به درستی درک کند .این
تا فضای پر از خیانت و ناپاکی ِ
فیلم تا مدت ها به عنوان یکی از فیلم های مناسبتی در سینماها و تلویزیون به نمایش درمی امد« .سفیر»
در همان سال به عنوان پرفروش ترین فیلم سال لقب گرفت و هنوز هم ،هرچند وقت یک بار ،در روزهای
عزاداری پخش می شــود و برخی سکانس های ان هنوز برای بیننده جذاب است .داستان فیلم درباره
«قیس بن مسهر» است که وظیفه دارد نامه ای محرمانه از سوی امام حسین علیه السالم به سلیمان
خزاعی در کوفه برســاند .او در میانه راه به دســت راهداران «ابن زیاد» ،والی کوفه ،دستگیر و به زندان
افکنده می شود و پس از حوادثی ،سرانجام شهید می شود .خط شکنی «سفیر» مبنای بسیاری از فیلم ها
و سریال های تلویزیونی شد و موجب گشت که دیگران نیز متوجه اهمیت سینما و تصویر در پرداخت به
این موضوعات شوند و بخت خود را نیز بیازمایند.
«مختارنامه»ساختهداوودمیرباقری
از نظر برخی کارشناسان« ،مختارنامه » به کارگردانی داوود میرباقری با شکوه ترین و بهترین اثر سینمایی
تاریخایراناست.سریالیکهبابهره گیریازسرشناس ترینبازیگرانوبرترینعواملفنیحاضردرسینمای
ایران پس از هشت سال اماده نمایش شد .داستان فیلم درباره زندگی و قیام مختار ثقفی ملقب به ابو
اسحاق است که پس از حادثه عاشورا به خون خواهی برمی خیزد .از نقاط عطف این فیلم می توان به روایت
کردن جریان حمله به کعبه ،شهادت میثم تمار ،بیعت ابراهیم مالک اشتر با مختار ،سیاست ورزی های
عبداهلل بن زبیر در مکه ،قیام یاران ســلیمان بن صرد خزایی ،و به درک واصل شدن یزید بن معاویه،
خولی ،شمر ،حرمله و...ـ لعنت اله علیهم
اجمعین ـ به دســت سپاه مختار اشاره
کرد .ضمن ان که در طول داستان ،فلش
بک های هنرمندانه ای نیز به ســال های
گذشته زده می شد و صحنه هایی از واقعه
جانسوز عاشورا ،اسارت ال اله ،وقایعی که
در منزل خولی واقع شــد و...به طرز زیبا
و هنرمندانه ای به تصویر کشیده شد .باید
اقرار کنیم که مختارنامه تنها اثری بود که
با این موضوع ســاخته شده و به لحاظ
کمی و کیفی اثری شایسته محسوب می شود .اثر شایسته ای که غربت سیدالشهدا (ع) و واقعه کربال را
ّ
در میان سینماگران کشورمان رونق بیشتری داد .میرباقری از محدود کسانی است که می تواند چنین
سریالی دینی با حفظ موقعیت زمانی و تاریخی بسازد .میرباقری در مختارنامه با مختار قهرمان و با کیان
نیز پهلوان سازی می کند ،اما قصد ستاره سازی ندارد .او در عین حال ،مخاطب را از یاد نمی برد و سریال
اثری هنری ،صنعتی و نیز رسانه ای از اب در می اید .کیفیت و جذابیت در مختارنامه حرف اول و اخر را
می زند .میرباقری از کیان ،ابراهیم اشتر و بن کامل به خوبی به عنوان یک کاتالیزور در روایت قصه قهرمان
خود استفاده می کند ،اما در عین حال نگرش دینی خود را فراموش نمی کند .در اخرین قسمت مختارنامه
قهرمان داستان یعنی مختار ،شهادت را بر می گزیند و با قربانی شدن قهرمان قصه ،تزویر نیز به رسوایی
می رسد .مختارنامه از ان محدود سریال هایی است که در طول سه دهه انقالب اسالمی می توان به ان
دل سپرد و پای تماشای ان ،چه با تخمه و میوه و چه با کاغذ و قلم نشست .میرباقری موفق می شود
در اثر خود سخنی جهانی بگوید اما فرم ملی را همچون حافظ و سعدی حفظ کند .در چند قسمت
اول مختارنامه مظلومیت امام حسن(ع) را که تا بیت او کشانده شده دیدیم و مظلومیت حسین(ع) را
که با اهل بیت خود به نبرد با اهل باطل برخاسته بود .اما من مظلومیت عدالت را هم در مختارنامه دیدم
که گاه عدالت خواهان قربانی این مظلومیت می شوند .مختارنامه جنگ نشان می دهد ،اما ما را به نبرد
دعوت می کند ،نبرد با خویش! نبردی برای انتخاب ،انتخاب میان عقل و عشق در دل صحرا! در سریال
هویداست که میرباقری اثر را نما به نما با تمام وجود خود ساخته و هر چه در چنته داشته جلوی دوربین
به نمایش گذاشته است.
«شب دهم» ساخته حسن فتحی
می توان گفت نخستین سریال مناسبتی که برای ایام محرم ساخته شد ،شب دهم بود .سریالی که توسط
حسن فتحی در گروه فیلم و سریال شبکه اول سیما ساخته شد و در ماه محرم مقارن با نوروز 1380
به روی انتن رفت .استقبال گسترده مردم از این سریال از نکاتی است که باید بدان اشاره کنیم تا ان جا
که این فیلم توانست با داستان جذاب و ساخت با کیفیت خود ،لقب پر بیننده ترین سریال نوروز 80را از
5
چهارشـــــــــنبه 5مهرماه 1396سال دهم شماره 789
www.honarmandonline.ir
سینمـــــا
ان خود کند و حتی مسئولین سیما را به فکر انتشار سی دی این مجموعه در بازار نماید .در این
سریال حیدر خوش مرام از لوطی های یکی از محالت تهران قدیم ،دل باخته یکی از شاهزاده های
قجری می شود .دختر ،شرط ازدواج را اجرای ده شب تعزیه در زمانی که از سوی رضاخان اجرای
مراسم مذهبی ممنوع بود ،قرار داده بود و حیدر به اتفاق دوستانش ،جهت اجرای این خواسته
همت می گمارد و ...این سریال به منزله بهترین اثر عاشورایی در حوزه فیلم و سینما برگزیده
شد .عنصر تعزیه در سریال «شب دهم» عالوه بر موقعیت دراماتیکی که دارد و در خدمت قصه
است ،دارای کارکرد در دو ساحت سیاسی و تربیتی است که البته در ارتباط تنگاتنگ با هم قرار
دارند .حیدر و نوچه هایش در فرایند برگزاری تعزیه به یک خوداگاهی سیاسی نسبت به شرایط
جامعه خود می رسند و به واسطه تزکیه ای که از اشنایی و تجربه عملی عزاداری به ویژه صیانت
و همیت در اجرای تعزیه به دست می اورند ،دچار تحول اخالقی می شوند .این تحول در قهرمان
اصلی داستان حیدر که حسین یاری نقش ان را ایفا کرده بود رسیدن از عشق زمینی به یک
عشق معنوی و اسمانی است؛ اما اگر از منظر جامعه شناسی سیاسی بخواهیم ،به این قضیه نگاه
کنیم ،باید به نقش و تاثیر تعزیه در بیداری و اگاهی بخشی به جامعه و مردمی سخن بگوییم
که زیر ســلطه حکومت ظالمانه از احیای مراسم مذهبی خود محروم بودند .ترس حکومت از
برگزاری چنین ایینی ،وجوه سیاسی این نمایش را برجسته تر می کرد و در نهایت کارکرد سیاسی
تعزیه را بیشتر جلوه گر می نمود .وجود مفاهیمی مثل شهادت ،جهاد ،ظلم ستیزی ،امربه معروف
و نهی از منکر و قیام برای احیای دین از بار سیاسی باالیی برخوردار است که در تعزیه ،دراماتیک
شده و جلوه بصری پیدا می کند .جدای از تاثیرات تربیتی این مفاهیم و اموزه ها که در ماجرای
کربال نهفته است ،قدرت نمایشی تعزیه و طرح این مفاهیم در ساختاری دراماتیک ،مخاطب این
مراسم را بیش از یک سخنرانی و عزاداری برای امام حسین (ع) از پیام خود متاثر می کند و بر
می اشوبد .تعزیه دارای این ظرفیت اخالقی و اموزشی است که نه فقط از اهمیت و ارزش برخی
مفاهیم اخالقی و حتی سیاسی سخن بگویید ،بلکه نمونه و الگوی عملی شیعه بودن را به نمایش
بگذارد ،شیع ه بودنی که به قول دکتر علی شریعتی یک حزب تمام است و مثل احزاب مدرن
سیاسی دارای تحلیل و استراتژی سیاسی است .موقعیت تعزیه در شب دهم را به شکل تلویحی
می توان با برگزاری نمایش در هملت شکسپیر قیاس کرد؛ هرچند این مقایسه به معنی رابطه این
همانی ،میان انها نیست.
«سفرسبز»ساختهمحمدحسینلطیفی
یک سال بعد از «حیدر خوش مرام» در شب دهم ،محرم سال 1381مجموعه تلویزیونی «سفر
سبز» به کارگردانی «محمدحسین لطیفی» و نویسندگی «حسین پاکدل» روی انتن شبکه ۳
رفت .ســریال ،داستان «دنیل وسپرگ» جوانی خوش پوش با ظاهری اراسته است که در ایران
متولد شــده ،ولی از همان کودکی به المان منتقل و تحت سرپرســتی خانواده ای المانی قرار
می گیرد .او بعد از دیدن خوابی مشکوک تصمیم می گیرد به ایران بیاید و خانواده واقعی اش را
پیدا کند .در طول مسیر پیدا کردن مادرش با ماجراهای فرعی زیادی روبه رو می شود تا اینکه
نهایتا گذشته دنیل کشف می شود و معلوم می شود او فرزند زن و شوهری دانشجو و مبارز در
زمان انقالب بوده که توسط کسی به ساواک معرفی می شود ،و فرزندشان هم به المانی ها فروخته
می شــود .این سریال هم مخاطبان زیادی داشت ولی درجه کیفی اش از «شب دهم» پایین تر
بود؛ اما بازی «پارسا پیروزفر» در نقش دنیل برای همیشه در یادها ماندگار شد .پیروزفر به خاطر
نزدیکی چهره اش به المانی ها هم گزینه خوبی برای ایفای نقش بود و هم توانست با هنر خوبش
نقش این جوان را به زیبایی ایفا کند.
«معصومیت از دست رفته» ساخته داوود میرباقری
سریال«معصومیت از دست رفته » به کارگردانی داوود میرباقری در سال 1382از شبکه سوم
سیما روی انتن رفت .داستان این سریال ،هر چند ریشه تاریخی ندارد ولی با محوریت شخصیتی
به نام شوذب شکل می گیرد که به واسطه فریب زنی یهودی ،به دستگاه خالفت امویان و حجاج
بن یوسف می پیوندد .در اخر عمر نیز دچار جنون شده و با ذلت از دنیا می رود .این فیلم هر چند
کمی توانست توجه افراد بسیاری
با سایر سریال های این موضوع فاصله داشت ،ا ّما به لحاظ کیفی و ّ
را به خود جلب کند.
«وفا»ساختهمحمدحسینلطیفی
سریال وفا به نویسندگی علیرضا افخمی و سید سعید رحمانی و کارگردانی محمدحسین لطیفی
سال 1385ساخته شد .البته این سریال ویژه محرم ساخته نشد ،اما از انجایی که نوروز و اربعین
حسینی مقارن شده بودند ،باید سریال هایی برای نوروز ساخته می شد که هم شان اربعین را حفظ
کنند و هم به حال و هوای نوروز بیایند .داستان سریال وفا درباره فرار جاسوسی از ایران توسط
صهیونیســت ها بود .داستان اصلی در کشور لبنان شکل می گیرد و درباره عشق ژوبین (همان
جاسوس فراری) به دختری لبنانی به نام وفا است .عشقی که باعث مسلمان شدن ژوبین یهودی
می شــود و با عشق دختر مورد عالقه اش کشته می شود .ژوبین با بازی «پوریا پورسرخ» نقش
تاثیرگذاری بود .وفا را هم که «هانیه توسلی» بازی می کرد ،کاراکتر باورپذیری از اب در امده بود.
تا مدت ها بازی این دونفر سر زبان ها افتاد .شاید یکی از بهترین بازی های پورسرخ در همین سریال
شکل گرفته باشد! این سریال توانست تا مدت ها در ذهن مخاطب باقی بماند و نقطه عطفی در
کارنامه لطیفی در تلویزیون محسوب می شود.
CINEMA
اخبار
«پریدخت»ساختهسامانمقدم
«پریدخت» به کارگردانی سامان مقدم را می توان یکی از نمونه های قابل
قبول در سریال سازی محرمی دانست که توانست گریزی به تاریخ معاصر
ایران در سده اخیر بزند و در حقیقت روایتی عاشقانه -عامیانه در دل محرم
و اعتراض های مردم در زمان پهلوی بود« .پریدخت» داستان زندگی دختر
حاج میرزا یکی از سرشناسان مومن شهر است .داستان در سال 1314
رقم می خورد ،جایی که پریدخت در دو راهی انتخاب خواســتگار قرار
دارد؛ داستان با فراز و فرود زندگی پریدخت جلو می رود تا فاجعه مسجد
گوهرشاد و کشف حجاب رقم می خورد .مرحله دوم زندگی پریدخت با
تبعید رضاشاه و روی کارامدن محمدرضا پهلوی اغاز می شود ،قصه ای که
تا بعد از کودتای 28مرداد ادامه دارد .مثلث عشقی مبهم میان پریدخت،
نادر و نصرت ،جوهره داستان بود؛ نصرت که با همنشینی در خانه میرزا
دلباخته دختر او می شود و نادر خانزاده ای که از دختر مورد عالقه اش دور
می شود .بازی «لیال حاتمی» در کنار همسرش «علی مصفا» قابل تقدیر
بود .حاتمی توانست نقش پریدخت را به خوبی ایفا کند .البته نمی توان
بازی خوب «کامبیز دیرباز» در نقش نصرت را هم در نظر نگرفت .البته
عالوه بر این فیلم ها و سریال های نامبرده در فیلم «هامون» به کارگردانی
داریوش مهرجویی ،بخشی ســنت های عاشورایی را مشاهده می کنیم.
صحنه های عزاداری در فیلم «هامون» نیز نمونه ای از این مســئله است
و تاثیرات فرهنگی و تربیتی این حادثه را در قالب سنت های اجتماعی
و عاشورایی بررسی می کند .فیلم هایی همچون «پرواز در شب» مرحوم
رسول مالقلی پور« ،به خاطر هانیه» کیومرث پوراحمد« ،راه طی شده»
عباس رافعی« ،سینه سرخ» پرویز شیخ طادی« ،سهم گمشده» حسن
نجفی« ،شب دهم» جمال شورجه« ،لیال» و «هامون» داریوش مهرجویی،
«سلطان»مسعودکیمیایی«،دست هایخالی»ابوالقاسمطالبی«،بال های
سفید» مهدی و ناصر هاشمی و چند اثر دیگر که تنها سکانس هایی در
فیلم ،یاد و خاطره عاشورا را در ذهن متبادر می کند .برای مثال مسعود
کیمیایی سال 75و در فیلم سینمایی «سلطان» ،یکی از فصل های فیلم
خــود را به زنجیرزنی قهرمان خود در اربعین اختصاص داد که به اعتقاد
بسیاری از کارشناسان سینمایی ،یکی از به یادماندنی ترین سکانس های
سینمایی است .یا ابوالقاسم طالبی در «دستهای خالی» باورهای حسینی
را در فیلمش ،به عنوان یک عامل متحول کننده به تصویر می کشد .اما
جدا از فیلم هایی که نام برده شد ،فیلم مستند ناصر تقوایی یکی از اثاری
است که با عنوان «تعزیه اخر» ساخته شده هم به این موضوع تاریخی
ربط دارد .فیلمی که قرار بود به یونسکو برای ثبت پرونده تعزیه ارائه شود
و در نهایت به دلیل طوالنی بودن زمان ان ،تنها به اکران چندباره در سینماها
اکتفا شد .در این سال ها بود که عباس کیارستمی در ایتالیا ،به وسیله دوربین
و حضور یک گروه تعزیه خوان ،این ائین مذهبی را روایت کرد .البته حیف
که زنده یاد رسول مالقلی پور تنها کسی بود که بعد از مدت ها به فکر ساختن
فیلمی درباره واقعه عاشورا افتاد .او طرح «عصر روز دهم» را داده بود و حتی به
کربال هم سفر کرده بود زمان برای ساخت فیلم او مجالی نداد و خیلی زود
دنیا را ترک کرد و قرعه ساخت فیلم «عصر روز دهم» هم به نام دیگری ثبت
شد« .مجتبی راعی» ساخت این فیلم را ادامه داد و چقدر برای بازسازی و نیز
تولید این فیلم که تهیه کننده ان منوچهر محمدی بود ،سختی کشید .این
فیلمهمدرمقطعیبهلحاظمسائلمالیمی خواستمتوقفشودکهبازهمبا
سختی های فراوان ساخته شد .اخرین دعوت و روزهای اعتراض به کارگردانی
یزاده،زمانیبرایعاشقیبهکارگردانیمحمدحسینلطیفی،
حسینسهیل
طفالنمسلمبهکارگردانیمجتبییاسینی،فراتبهکارگردانیمازیارمیری،
فرستادهبهکارگردانیجوادشمقدریو...نیزدربارهمحرمساختهشدهاستکه
در نوع خود قابل تامل هستند .اما تجربه نشان داده اگر فیلم یا سریالی عمیقا
وامداراصلواقعهعاشوراباشدوسازندگانباپشتوانههنریدستبهساختان
بزنند،همیشهدرذهن هامانامی ماند.
«روایت»عشقساختهعالءالدینرحیمی
در این سال ها سریال های زیادی برای پخش در ایام محرم ساخته و پخش
شدنداماهیچکدامازانهابهشکلمستقیمبهواقعهعاشورانپرداختند.اولین
سریالی که بعد از انقالب اسالمی به طور مستقیم واقعه عظیم و نبرد کربال
را محور اصلی قصه اش قرار داد «روایت عشق» به کارگردانی عالءالدین
رحیمی و مرحون انوشیروان ارجمند است .این مجموعه تلویزیونی در سال
1364ساخته و از شبکه یک سیما پخش شد .این مجموعه تلویزیونی
داستان عهدشکنی مردم کوفه و ظلم و جور یزیدیان علیه خاندان پیامبر
اسالم را در کنار روایت حوادث کوفه تا پیش از قیام عاشورا ،حرکت کاروان
حسین بن علی به سمت کربال و فجایع روز عاشورا و ستمی که به انان
روا شد را روایت می کرد و بازیگران زیادی از جمله محمد الهی در نقش
«یزیدبن حارث» ،رضا ســعیدی در نقش «ابن زیاد» ،ایمان ساجدی در
نقش «شــمر» و ...نیز در ان به ایفای نقش پرداخته بودند .انوشیروان
ارجمند که کارگردان این مجموعه بود نیز در نقش «ابن سعد» جلوی
دوربین رفته بود « .روایت عشق» در بیدخت گناباد تصویربرداری شده و
عبدااله اسکندری نیز به عنوان طراح گریم با این مجموعه همکاری داشت.
نکته جالب اینکه «روایت عشق» در زمان پخش اش با استقبال زیادی رو
به رو شد و پخش ان در ایام محرم تا ده سال از تلویزیون ادامه داشت.
«غریبانه»ساختهقاسمجعفری
یکی از سریال های مذهبی که داستانش مناسبت زیادی با ماه محرم داشت
را کارگردان پرکار ســال های قبل تلویزیون قاسم جعفری ساخته است.
«غریبانه» داستان رویارویی دو گروه وفاداران کربال و فراموش کنندگان
واقعه عظیم عاشــورا بود که محرم سال 83از شبکه پنج سیما با بازی
بازیگرانی چون حســن جوهرچی ،مهدی سلوکی ،پرستو گلستانی و ...
به روی انتن رفت .این ســریال قصه زندگی افرادی بود که برای احیای
حق و عدالت می جنگند و کسانی که قصد قربانی کردن عدالت به خاطر
مصالح خود دارند« .غریبانه» به لحاظ ساختار و حتی متن هیچ وقت با
مجموعه هایی مثل «شب دهم» و «معصومیت از دست رفته» قابل رقابت
نبود ،اما در زمان پخش کم و بیش دیده شد.
«طفالنمسلم»ساختهمجتبییاسینی
شــنیدن قصه دردناک طفالن مســلم دل خیلی ها را به درد می اورد و
همین موضوع دســتمایه ساخت سریال «طفالن مسلم» به کارگردانی
مجتبی یاســینی در محرم ســال 87شــد« .طفالن مسلم» از جمله
سریال های مناســبتی محرم بود که در قالب نمایش به اخالق و سیره
حضرت محمد(ص) اهل بیت (ع) و بیان فلســفه قیام عاشورا پرداخت.
جهانگیر الماسی ،شمسی فضل اللهی ،محمد عمرانی ،پوراندخت مهیمن
از بازیگرانی بودند که به همراه دو نوجوان داستان طفالن مسلم را روایت
می کردند .این سریال محصول شبکه دو سیما بود.
«فرات»ساختهمازیارمیری
مازیار میری نیز تا پیش از ســاخت مجموعه تلویزونی «فرات» بیشتر
به عنوان یک کارگردان ســینمایی ساز مطرح بود .اما او نیز مثل دیگر
همتایانش تصمیم گرفت تا تجربه حضور در تلویزیون را نیز در کارنامه
حرفه ای اش داشــته باشد و «فرات» یکی از سریال هایی شد که او برای
رســانه ملی کارگردانی کرد« .فرات» سال 90از شبکه دو پخش شد و
داستانش درباره دو دوست قدیمی بود که بر اثر حادثه ای رفاقت دیرینه
ان جای خود را به دشمنی می دهد ،به گونه ای که ان دور را رو در روی
یکدیگر قرار می دهد .در سریال «فرات» تالش شده بود مفاهیم برگرفته از
واقعه کربالدر دل قصه خود و مناسبت های انسانی که بین ادم های قصه
رخ می دهد ،صورت بندی شود.
«رخنه»ساختهحسینتبریزی
«رخنه» به کارگردانی حسین تبریزی نام سریال دیگر ماه محرم بود که
ســال 92از تلویزیون پخش شد .داستان این سریال با اینکه همخوانی
بیشتری با ایام محرم داشت و قصه اش در هیئت ها و دسته های عزاداری
می گذشت ،اما چندان به دل مخاطب ننشست و ما را به این اصل مهم
نزدیک کرد که یک ســریال مناسبتی ماه محرم تنها با چند سکانس
عزاداری و نوحه خوانی مقبول واقع نمی شود و قصه پرکشش و انسجام
فیلمنامه در هر اثری حرف اول را برای جذب مخاطب می زند ،ویژگی هایی
که «رخنه» فاقد انها بود.
«پردهنشین»ساختهبهروزشعیبی
ســال 93ایام ماه محرم و دهه فجر به هم نزدیــک بود و برنامه ریزی
تلویزیون هم بر اســاس این زمان صورت گرفته بود .اما در نهایت «پرده
نشین» به کارگردانی بهروز شعیبی که او نیز از کارگردان های سینماست
سریال محرم شبکه یک شد .مجموعه ای با بازی ویشکا اسایش ،فرهاد
ائیش ،حامد کمیلی ،محسن کیایی و ...که با اقبال خوبی از سوی مخاطب
رو به رو شد و بعد از چند سال بی رمقی تا حد زیادی دل مخاطب را به
تماشای یک اثر ماسبتی قابل قبول خوش کرد .بهروز شعیبی در سینما
تجربه موفقی از جمله «دهلیز» را داشته و با ساخت «پرده نشین» ثابت
کرد در تلویزویون نیز می تواند به عنوان کارگردانی که سلیقه مخاطب را
می شناسدفعالیتکند.
«نفسگرم»ساختهمحمدمهدیعسگرپور
سال گذشته محمدمهدی عســگرپور سریالی با عنوان «نفس
گــرم» را کارگردانی کرد و این مجموعــه در ایام ماه محرم
بــه روی انتن رفت تا مخاطبان با یک ســریال تازه تولید در
ایام محرم رو به رو باشــند« .نفس گرم» ملودرامی اجتماعی
بود که داســتان زنی به نام ملیحه را به تصویر می کشــید که
اعتقادات مذهبی بســیار زیادی داشــت و احتماال تلویزیون
نیز بــه دلیل بعد مذهبی این مجموعــه تصمیم به پخش ان
در ایــام ماه صفــر گرفته بود .این ســریال در زمان پخش با
انتقادهایــی از جملــه ترویج چند همســری مواجه شــد که
البته ســازندگان این اثر در گفت وگوهایی ایــن انتقادها را
وارد ندانســتند .نکتــه جالب توجه درباره این ســریال نقش
افرینی مرجانه گلچین در نقشــی کامال جدی پس از سا ل ها
بازی در نقش های کمدی بود.
«کوپال» از ایران بهترین فیلم جشنوار ه براشوف کانادا شد
جشنواره بین المللی فیلم براشوف که در کانادا برگزار و به عنوان مهمترین
و اولین جشــنواره فیلم های ضدخشــونت در جهان شناخته می شود،
فیلــم «کوپال» به کارگردانی کاظم مالیی را به عنوان بهترین فیلم بلند
این دوره برگزید .ششــمین دوره جشنواره بین المللی فیلم براشوف که
مهمترین جشنواره فیلم های غیرخشونت امیز جهان است ،امسال از تاریخ
۱۴تا ۲۴ســپتامبر ( ۲۳شهریور تا ۲مهر )۹۶برگزار شد و ۳مهر هیات
داوران این جشــنواره از مجموع ۳۰فیلم بخش مسابقه برگزیدگان خود
را معرفی کردند و جایزه اصلی این رویداد سینمایی را به فیلم «کوپال»
به نویســندگی و کارگردانی کاظم مالیی اهدا کردنــد« .کوپال» اولین
فیلم بلند سینمایی کاظم مالیی و فیلم منتخب گروه سینمایی «هنر و
تجربه» در جشــنواره فیلم فجر سال پیش است .اولین نمایش این فیلم
در بخش ســودای سیمرغ سی و پنجمین جشنواره فیلم فجر و اخرین
حضور ان نیز مربوط به بخش اصلی یازدهمین جشنواره بین المللی فیلم
بوفالو و دوازدهمین جشــنواره بین المللی فیلم اورالندو در کشور امریکا
است .جشنوار ه بین المللی فیلم براشوف از سال ۲۰۱۲توسط یک کمپانی
کانادایی فعالیت خود را در شــهر براشــوف رومانی اغاز کرد ولی از سال
گذشته مسئوالن جشــنواره تصمیم به تغییر شکل برگزاری این رویداد
هنری گرفتند .این جشــنواره از دوره پنجم به صــورت کامال انالین و
در ســایت تخصصی VIMEOو در کشــور کانادا برگزار می شود .این
جشــنواره یک بار دیگر هم به سینمای ایران توجه ویژه ای نشان داده و
سال ۱۳۹۴فیلم سینمایی «فصل فراموشی فریبا» به کارگردانی عباس
رافعی جایزه بهترین فیلم این جشنواره را کسب کرد .امسال در این دوره
از جشنواره براشوف ۱۳فیلم از میان ۳۰فیلم منتخب از ۲۰کشور موفق
به کسب جوایز بهترین ها در بخش های مختلف شدند.
رییس جدید هیات مدیره «ایفیک» معرفی شد
جلسه هیات مدیره انجمن صنفی شرکت ها و موسسات فیلمسازی ایران
شامگاه دوشنبه سوم مهر ماه تشکیل شد .در این جلسه موضوع استعفای
اکبر تحویلیان از ریاســت هیات مدیره به علت مشاغل کاری مطرح شد
که اعضای هیات مدیره ضمن قدردانی از تالش های وی در طول دوران
مســئولیت ،با اســتعفایش موافقت کرد .در ادامه جلسه هیات مدیره با
اکثریت ارا اسماعیل عفیفه را به عنوان رییس جدید هیات مدیره ایفیک
انتخاب کرد .همچنین در این جلسه ایین نامه پیشنهادی کمیته احراز
شرایط تهیه کنندگی و نحوه اجرای ان به تصویب رسید .اعضای هیات
مدیره ایفیک عبارتند از ایرج محمدی ،اسماعیل عفیفه ،اکبر تحویلیان،
بهروز خوش رزم ،مهناز مظاهری ،نادر رضایی ،علیرضا کریم زاده.
نمایش «فصل هرس» و «»A۱۵۷
در جشنواره «کمبریج» انگلستان
دو فیلم مستند «فصل هرس» و « »A۱۵۷از تولیدات سازمان سینمایی
حوزه هنری در جشنواره بین المللی فیلم «کمبریج» انگلستان به نمایش
درخواهند امد .فیلم های مســتند «فصل هــرس» به کارگردانی لقمان
خالــدی و « »A۱۵۷به کارگردانی بهــروز نورانی پور از تولیدات «مرکز
مستند سوره» وابسته به سازمان سینمایی حوزه هنری در سی وهفتمین
جشنواره بین المللی فیلم «کمبریج» انگلستان به نمایش درخواهند امد.
مستند « »A۱۵۷در روزهای ۲۹و ۳۰مهرماه و مستند «فصل هرس»
در روزهای ۲و ۴ابان ماه و برای کسب جایزه بهترین فیلم مستند از نگاه
تماشاگران ،در این جشنواره اکران خواهند شد.
«زندگی بدون زندگی» به جشنواره توکیو راه یافت
فیلم ســینمایی «زندگی بدون زندگی» بــه کارگردانی کاوه معین فر و
تهیه کنندگی جعفر محمدی در اولین حضور بین المللی خود به بخش
مسابقه «اینده اسیا» سی امین جشنواره جهانی توکیو ژاپن راه یافت .در
بخش مسابقه «اینده اسیا» جشنواره جهانی توکیو فیلمسازان فیلم اول
تا ســوم به رقابت می پردازند .عباس عطایی ،امیر و ّزان و مرجان صادقی
بازیگران اصلی این فیلم هســتند که در خالصه داستان ان امده است:
ســاتیار مدرس موسیقی است و پدرش به سرطان مبتال شده و در میانه
مرگ و موسیقی این زندگی است که جریان می یابد .سی امین جشنواره
بین المللی فیلم توکیو از تاریخ ۲۴اکتبر تا سوم نوامبر در پایتخت ژاپن
برگزار می شود.
«هنوز نه »...و موفقیت در جشنواره های جهانی
فیلم کوتاه «هنــوز نه »...به کارگردانی ارین وزیردفتری و تهیه کنندگی
مجید برزگر و انجمن سینمای جوانان ایران در ادامه موفقیت های جهانی
خود موفق شــد جایزه جشــنواره موندنس از امریکا را به دست اورد و
در جشــنواره فیلم های ایرانی سیدنی استرالیا نیز از این فیلم در بخش
بهترین فیلم کوتاه تجلیل شــد .همچنین ایــن فیلم پس از نمایش در
بیستمین دوره جشنواره بروکلین امریکا ،پانزدهمین دوره جشنوراه فیلم
والدی وستک روسیه و دهمین دوره جشنوراه سینیور سئول کره جنوبی،
در چهلمین دوره جشنواره میل ولی امریکا ،شانزدهمین دوره جشنواره
فیلم کوتاه میامی امریکا ،ششــمین دور جشــنواره کائوسیونگ تایلند،
هفتمین دوره جشنواره کیســاکِس ترکیه و دهمین دوره جشنواره ایله
کورتس موریس به نمایش در خواهد امد.
بهاره رهنما بازیگر جدید «اقای سانسور» شد
گروه تولید فیلم ســینمایی «اقای سانســور» با بهاره رهنما برای ایفای
یکی از نقش های اصلی این فیلم قرارداد بســتند .پس از قطعی شــدن
حضور محمدرضا فروتن ،بهنوش بختیاری و امید روحانی گروه تولید فیلم
سینمایی «اقای سانســور» با بهاره رهنما نیز برای بازی در این فیلم به
توافق نهایی رسیدند .تست گریم این بازیگر که یکی از نقش های اصلی
این فیلم را برعهده دارد به تازگی توسط مهری شیرازی طراح گریم پروژه
انجام شده است« .اقای سانسور» چند بازیگر دیگر نیز دارد که به زودی
انتخاب می شوند .این فیلم مضمونی کمدی دارد و علی جبارزاده فیلمنامه
ان را براساس فیلمنامه «پرده پوشی» به نویسندگی مهدی علی میرزایی
به نگارش دراورده و در خالصه داســتان این فیلم امده اســت :تا حاال
شده زندگی اطرافیانت رو بدون سانسور ببینی!؟ غالمرضا گمرکی تهیه
کنندگی این پروژه سینمایی را برعهده گرفته است.
معرفی هیات انتخاب اثار تجربی جشنواره فیلم کوتاه تهران
اعضای هیات انتخاب اثار تجربی بخش ملی سی و چهارمین جشنواره بین
المللی فیلم کوتاه تهران معرفی شدند .مسعود حاتمی ،کاظم مالیی و مهدی
فردقادری انتخاب اثار تجربی شرکت کننده در بخش ملی سی و چهارمین
جشــنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران را عهده دار شدند .سی وچهارمین
جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران ۲۵تا ۳۰مهر سال جاری برابر با ۱۷تا
۲۲اکتبر ۲۰۱۷به دبیری سیدصادق موسوی برگزار خواهد شد.
6
چهارشـــــــــنبه 5مهرماه 1396سال دهم شماره 789
www.honarmandonline.ir
موسیقی
MUSIC
خبر
گزارش
بایدها و نبایدهای نوحه های عاشورایی
وقتی در مداحی محتوا فراموش می شود
مراسم عزاداری اباعبداهلل الحسین(ع) در ایام ماه محرم تقریباً در تمامی کشورهای
اسالمی برگزار می شود؛ مراسمی که در هر منطقه و کشور جایگاه و اداب و رسوم
خاص خود را دارد .در ایران زمین نیز به همین صورت است؛ از شمالی ترین نقطه
ایران تا اب های خلیج فارس و دریای عمان ملودی های مذهبی محلی زیبا و غنی
ایران به گوش می رسد .نواهایی که ریشه در فرهنگ قدسی و اعتقادات مردم دارند
و ایینه نسل امروز هستند .چگونگی استفاده از انواع موسیقی و همچنین کالم در
مداحی و نوحه سرایی از بحث برانگیزترین مسائل چند سال اخیر بوده و افت کیفی
ان انتقاد و اعتراض بسیاری از صاحب نظران مذهبی را برانگیخته است ،که در چند
سال اخیر و به ویژه در ایام عزاداری عاشورا و تاسوعا مطرح است ،در حقیقت افت
کیفی این مهم از جمله مسائلی است که انتقاد و اعتراض بسیاری از صاحب نظران
و منتقدین امور مذهبی را برانگیخته است.
چنینشیوهبرخوردبههیچعنوانمنطقینیست
عباس خوشدل ،اهنگساز در این باره می گوید :دریافت مجوز برای انتشار انواع و
اقسام محصوالت فرهنگی از سوی وزارت ارشاد ضروری است برهمین اساس باید
سازمانی مانند وزارت ارشاد برای نظارت و صدور مجوز بر اثار مداحی به وجود اید
تا این اثار با رعایت شان و مقام ائمه اطهار در مراسم عزاداری و یا اعیاد مذهبی مورد
استفاده قرار گیرند.یکی از مسائل در حوزه مداحی و مرثیه سرایی این است که این
اثار تنها در ایام عاشورا و تاسوعا و یا حتی ماه رمضان مطرح می شود به این معنا
که تنها در ماه محرم و صفر رشادت های امام حسین(ع) و یارانش بیان می شود و
یا فقط در ماه رمضان دلیری امام علی(ع) و یا شهادت ایشان روایت می شود که به
گمان من چنین شیوه برخورد به هیچ عنوان منطقی نیست چراکه شان و مقام
ائمه اطهار به زمان و مکان خاصی معطوف نمی شود و نباید شرایطی فراهم شود که
در یک مدت زمان خاص ان هم به شکل مناسبتی درخصوص شان این بزرگواران
صحبت کرد .این اهنگساز خاطرنشان کرد :ارزش گذاری به شکل سفارشی در
مدح بزرگان دین موجبات سوءاستفاده و انحراف در مسیر نوحه سرایی و مداحی
را فراهم می کند برهمین اساس معتقدم برای بهبود شرایط فعلی موسیقی و کالم
در مداحی می توان راهکارهایی را اتخاذ کرد ،به این معنا که برخی از موسیقی های
مداحی برگرفته از ملودی های زیبا و ارزشمند اساتید موسیقی ایران است که با
نازل ترین کالم این نوع موسیقی در دسته های عزاداری مورد استفاده قرار می گیرد
که این مسئله نوعی عوام فریبی را به همراه دارد؛ از سوی دیگر اهنگسازانی وجود
دارند که در این حوزه کار کرده و کارنامه کاری انها نشان می دهد که با جنبه های
موسیقی عرفانی از نزدیک اشنا هستند بنابراین بهتر است برای حل این معضل
از اهنگسازان اشنا به کار و همچنین ترانه سرایان دعوت شوند که ملودی و کالم
شایسته ای را در این زمینه به وجود اورند.
به مردم دروغ نگوییم
علی اصحابی خواننده درباره مولفه های نوحه سرایی در عاشورا گفت :موردی که در
اکثر مداحان امروزی دیده می شود دادن اطالعات غلط در مداحی هاست ،به مردم
دروغ نگوییم تا ان ها را به گریه بی اندازیم ،بهتر است واقعیت به ان ها گفته شود.
البته این حرف من نیست و تمامی علما هم به این مسئله اعتقاد دارند که باید
واقعیت در قالب یک روایت به مردم گفته شود .اصحابی ادامه داد :از امام صادق
(ع) روایت شده که مومن واقعی کسی است که تا نام امام حسین (ع) بر او وارد اید
نتواند خودش را کنترل کند .مومن باید عشق حسینی در وجودش داشته باشد.
شاعر باید خلوص داشته باشد
محمد علی بهمنی شاعر همچنین درباره این مسله گفت :شاعر در ابتدای امر باید
خلوص داشته باشد و با توجه به ارادتش به انبیا این مهم را به بهترین شکل ممکن
روایت کند .یک مدیحه سرا باید سرمشق خوبی برای دیگران باشد .بهمنی ادامه
داد :یک نوحه خوان واقعی باید عزای حسینی را به معنای واقعی کلمه درک کرده
و در دلش عاشورا داشته باشد .وقتی یک شاعر دل عاشورایی داشته باشد انچه از
دلش بر می اید را بیان می کند و همین به دل می نشیند .یک شاعر باید تمامی
جنبه های موصوع را در دل و ذهنش تجزیه و تحلیل کند و به روش درست بیان
کند .وی افزود :بزرگان ما سخنان گوهر باری از خود به یادگار گذاشتند و اینکه
بخواهیم همان حرف ها را دیکته کنیم ،تکرار مکررات است و نه چیز دیگر! باید به
بخش هایی از عاشورا پرداخته شود که تا به امروز کمتر به ان پرداخته شده است.
سرایندهبایداطالعاتکافیداشتهباشد
عبدالجبار کاکایی شاعر نیز درباره این موضوع گفت :به نظر بنده مولفه اصلی در
این مسیر داشتن اطالعات کافی بر موضوع است و نقل و مبالعه خارج از حکم
عقل بوده و باعث از بین رفتن هدف اصلی می شود .در مسایل ایینی باید وسواس
بیشتری به خرج داده و کاربرد درست لغات را بدانیم .کاکایی ادامه داد :نباید با این
موضوع دم دستی برخورد شده و احساسات شخصی را در ان دخیل کنیم .یک
نوحه سرا باید تاریخ دان باشد و مطالعه درست در این زمینه پیدا کند .متاسفانه
امروز شاهد بکارگیری ترانه و ریتم های سخیفی در این نوحه ها هستیم که به هیچ
وجه در شان امام حسین (ع) نیست .وی افزود :با وجود شرایط مجازی و قدرت
ان این قبیل مسایل قابل کنترل و مدیریت نیست و باید کسانی که به عنوان الگو
هستند در روند هر چه بهتر این کار تالش افزون داشته باشند.
نگاهی به اثار تولید شده در مدح و ستایش سیدالشهدا در ایام محرم
دیوانهحسین(ع) بودنکمالعقلاست
هنرمند :ماه محرم و ایام تاســوعا وعاشورا از اهمیت ویژه ای برای تمام
شیعیانجهانبرخورداراست.دراینمیاناهالیموسیقینیزهمیشهودر
هر فرصتی ارادت خود را به حضرت سیدالشهدا (ع) ابراز داشته اند و هیچ
فرقی هم ندارد که در کدام ژانر فعالیت می کنند کافی است نام حسین (ع)
بیاید تا هرچه در توان دارند برای موالیشان به کار گیرند .در این سالها
کم نبودند اثار مذهبی و مناســبتی که در باالترین سطح کیفی توسط
موزیسین هاایرانیارائهشدهاست.بهبهانهایامسوگواریماهمحرمنگاهی
اجمالی به برخی از اثار موسیقایی تولید شده در این زمینه می اندازیم.
***
وداع
یکی از شاخص ترین اثاری که در مدح و ستایش سیدالشهدا (ع) ارائه شده است.
مجموعه وداع است که در قالب دو سی دسی در سال 1384منتشر شد .این اثر
با صدای حسام الدین سراج مرثیه های بسیار زیبایی بر اساس اشعار عمان سامانی
است .این مجموعه بر اساس همکاری حسام الدین سراج و محمدمیرزمانی شکل
گرفته اســت و گروهی از نوازندگان درجه یک موسیقی ایران در تولید این اثر
ارکسترال سهم داشتند .وداع بعد از انقالب اولین اثری بود که توانست به صورت
کنسرت در ایام محرم روی صحنه رود .پرداخت مفصل به این البوم مجال دیگری
می طلبد اما انتخاب صحیح اشعار ،اهنگ سازی مناسب این مجموعه که بخش
عمده ای از ان را خود سراج انجام داده است و اجرای با احساس و قدرتمند گروه
نوازندگان از جمله عناصری است که این اثر را تاثیرگذار و ماندگار کرده است .سراج
در جایی گفته بود که چندین سال درگیر مجموعه گنجینه اسرار سامانی بوده
و مدت ها بر روی اشعار این مجموعه کار کرده تا مجموعه موسیقایی وداع از ان
استخراج شده است .محمد میرزمانی پیش از وداع مجموعه موفق عطش و اتش
را با صدای صادق اهنگران کار کرده بود .مجموعه که با قطعه کربال منتظر ماست
بیا تا برویم بارها از صدا و سیمای جمهوری اسالمی ایران پخش شده است .البته
بدون اینکه به اهنگساز و ناشر ان که حوزه هنری است ،اشاره ای شود.
موالیعشق
مجموعهموالیعشقراشایدبتوانکامل ترینوتاثیرگذارترینمجموعهتولیدشده
در زمینه موسیقی مناسبتی دانست که هر انچه الزمه چنین مجموعه ایست را ،در
دل خود دارد .این البوم پنجمین همکاری مشترک علیرضا عصار با فواد حجازیست
که با اشعار تاثیرگذار مهدی شریفی همراه شده و بخش زیادی از دکلمه های موجود
در البوم هم با صدای خود مهدی شریفی است .ترکیب دکلمه و اهنگ در چند
مجموعه تولیدی دیگر هم وجود داشته که شاید بتوان این البوم را از جهت ترکیب
خوب و صدای رسای دکلمه کنندگان متمایز دانست .البوم شکلی روایی دارد و از
بدو ورود کاروان عاشورا به خاک کربال را توصیف می کند .در ادامه صحنه های به
میدان رفتن تنی چند از شهدا را به شکلی زیبا به تصویر می کشد و چنان روایتی
دارد که حتی طعنه به مقتل خوانی می زند .نکته متمایز کننده در مجموعه ،صدای
حماسی عصار در دکلمه ها و در اهنگهاست که چون با اشعار حماسی ترکیب شده،
به خوبی رشادت شهدا را در ذهن شنونده به تصویر می کشد .عالوه بر این چون
در انتهای هر بخش به حزن و اندوه می رسد غالبا موسیقی زمینه اوج می گیرد و
کالم را شنیدنی تر می کند .به عبارتی موالی عشق هم از سوز و گذار واقعه کربال
می گوید و هم هیجان و حماسه در این واقعه را در ذهن شنونده به تصویر می کشد.
این البوم سال 1382توسط موسسه ایران گام تولید شد.
ساقیسرمست
یکی دیگر از البوم های موسیقی عاشورایی که اتفاقا نگاه مدرنی در شکل تنظیم ان
وجود دارد ،ساقی سرمست با صدای استاد محمد علی کریم خانی و موسیقی اریا
عظیمی نژاد است .در این البوم قطعه ای اوازی وجود داشت که استاد کریم خانی
می خواند :ای حرمت ملجا درماندگان /دور مران از در و راهم بده ...این قطعه که
برای امام رضا (ع) خوانده شده بود بسیار مورد توجه قرار رفت .کریم خانی با ان
گستره و کنیک حیرت انگیز صدایش ،مداحی اهل شهر قزوین روایت کرده است
که تا پیش اینکه توسط اریا عظیمی نژاد و با همین قطعه مطرح شود ،کسی او
را نمی شناخت .استاد کریم خانی متولد سال 1329است و همچنان در هفتاد
و چهار سالگی صدایی تاثیرگذار دارد .او را از اساتید موسیقی مذهبی می دانند.
صدای دلنیشین او را می توانید در سرتاسر این البوم بر بستر فضای هارمونیکی که
ارای عظیمی نژاد خلق کرده بشنوید و لذت ببرید.
ماه نی
ماه نی اولین البوم مستقل امیرحسین مدرس است که پیشتر او را در تلویزیون و
به عنوان مجری و بازیگر دیده بودیم .این البوم ،تماما بازسازی و بازخوانی 12نوحه
قدیمی و اصیل است که جهت بهتر به نمایش درامدن کالم و ارتباط بیشتر با نسل
جدید ،فضای ان با االت صوتی و موسیقی الکترونیک همراه شده تا تاثیرگذاری اش
هم بیشتر شود .این البوم را مرکز موسیقی سازمان تبلیغات اسالمی در سال1385
تولید و روانه بازار کرد .انچنان که تهیه کنندگان اثر می گویند ،برای گلچین نوحه ها
از اطالعات نوحه خوان های قدیمی تهران بهره گرفته شــده و با تغییرات اندکی
در برخی مصراع های ابیات ،این مجموعه به ســرانجام رســیده است .در ماه نی
ملودی های اصلی نوحه ها رعایت شــده و کار تنظیم اهنگ ها از سیدحمیدرضا
صدری است .نوحه های موجود در اثر ،یاداور مجالس روضه در گذشته است .در
این مجموعه قطعه ای تحت عنوان شیعتی نیز وجود دارد که هنوز هم در برخی
هیات های قدیمی تهران در ابتدای مجالس خوانده می شود و مردم با زمزمه ان خود
را برای اغاز سینه زنی اماده می کنند .از طرف دیگر نکات ظریفی در تولید اثر رعایت
شــده که در نوع خود جالب است .مثال همان قطعه شیعتی که که برای ابتدای
مراسم عزاداری مناسب است در ابتدای البوم امده یا قطعه سوم بنام شام هجران
که در وصف حضرت رقیه (س) گزینش شده ،سومین قطعه این البوم است چرا که
که رسم است که سومین شب محرم به حضرت رقیه(س) اختصاص داده می شود.
خروشبحر
یکی دیگر از اثار شاخصی که در حوزه موسیقی عاشورایی منتشر شدخروش بحر
به اهنگسازی فردین کریم خاوری و خوانندگی علیرضا افتخاری است که بیشتر
بر ابعاد حماسی واقعه عاشورا متمرکز است .این البوم در سال 1386منتشر شد.
افتخاری در این اثر شعرهای کاروان اثر سعدی ،سرو خدا ،خروش بحر و وداع از
محتشم کاشانی و فراق اثر مهجوری اصفهانی را اجرا کرده است .خروش بحر سال
86همزمان با ایام محرم و صفر منتشر شد و مورد توجه عموم مردم قرار گرفت.
در این اثر که از متفاوت ترین اثار علیرضا افتخاری به عنوان خواننده است ،قطعاتی
چون کاروان در دستگاه شور ،اواز و نی ،سرو خدا در دستگاه شور و دشتی ،خروش
بحر در دستگاه چهارگاه ،فرقا در دستگاه افشاری ،وداع در دستگاه چهارگاه و بیداد،
بال مالئک در دستگاه چهارگاه و بیداد ،کیمیاگران در دستگاه شور و دشتی و زمان
گل به مخاطبان موسیقی ارائه شد .فردین کریم خاوری ،اهنگساز درباره این اثر
توضیح می دهد :ان چه در ماه محرم سال 61هجری قمری گذشت حماسه ای بی
نظیر از تاریخ بشر بود که سرشار از پیام های فرهنگی ،اعتقادی ،سیاسی و اجتماعی
است .در این اثر سعی داشتم قسمتی هرچند کوچک از بعد حماسی و معنوی ان
را با زبان نغمه و نوا بیان کنم .ان چه که در بیان ابعاد فوق در نظر داشتم چنین
است که می شنوید .و صد البته در این میان نباید توانایی و بالغت و صدای گرم
خواننده توانمندی چون علیرضا افتخاری را از یاد ببریم.
اهلماتم
اهل ماتم عنوان اثری موسیقایی از محسن شریفیان است .البوم اهل ماتم نمونه ی
شنیداری کتابی با همین عنوان است که انتشارات ماهور سال 83ان را برای اولین
بار منتشر کرد و تاکنون چندین بار تجدید چاپ شده است .اهل ماتم را همان
اندازه که باید اثر موسیقایی است ،اثری ایینی هم به شمار اورد ،چرا که در این
اثر بسیاری از ایین های مذهبی مردم بوشهر نمایانده شده است و از این جهت
می توان ان را در این حوزه نیز مورد بررسی قرار داد .البوم اهل ماتم شامل دو سی
دی است که در ان اواهای سوگواری بوشهر در قالب پژوهشی به انتشار در امده
است .موسیقی بوشهر بخش اعظم موسیقی جنوب ایران زمین را شامل می شود.
بر طبق ان چه هم اکنون به دست ما رسیده است ،موسیقی سوگواری شیعیان در
بوشهر به روزگار دیلمیان برمی گردد و شریفیان در این اثر کماکان نگاهی تاریخی
به این سبک موسیقایی در این منطقه داشته و تالش کرده است تا تنوع و کثرت
ملودی را در ان لحاظ کند.
ذوالجناح
ذوالجناح نام البومی به اهنگسازی عماد توحیدی و تنظیم بابک شهرکی است
که وام دار ایین عزاداری در جنوب ایران است ،منتها برخوردی عمیق با دیدگاه
زیبایی شناسی بدیع با ان صورت گرفته است .عماد توحیدی با واقعه ی عاشورا و
پدیده یذوالجناحتنهایبعدازظهرعاشورابسیارهوشمندانهبرخوردکردهاست.در
واقع او بیش از هر چیزی در پی استخراج محتوایی بدیع برای خلق اثری متفاوت
ذیل موسیقی عاشورایی بوده است .این رویکرد باعث شده تا ذوالجناح در وهله ی
اول به عنوان یک اثر هنری با رویکردی متفاوت قابل بحث باشد و در عین حال
بتوان این تجربه را به عنوان اثری هنری متعلق به ساحت عاشورا مورد بررسی قرار
داد .از ویژگی های مهم این اثر قرار دادن سازهای کوبه ای جنوب به عنوان حامل
اصلی ملودی هاست .کوبه ای های جنوبی جایگاه بسیار جالبی در این اثر دارند و
بــرای خلق فضای مورد نظر توحیدی ،کارکرد خوبی پیدا کرده اند .توحیدی در
گفت وگو با مجله ی شبکه هنر در سال 1389درباره این اثر گفته است :قصد من
ایجاد یک فضای سیال و بی مکان بود .از سویی اگر شما جغرافیای ایران فرهنگی و
نه ایران مرزبندی شده امروز را نگاه کنید ،موسیقی ما از تاجیکستان تا بخش هایی
از هند و کشمیر و تا اسیای صغیر و کشورهای عربی ردپای قابل توجهی دارد .این
اثر را می توان ارائه دهنده ی منظومه ای از تفکر دانست که بنیادهای فکری ایرانی
در کنار نگاه اســاطیری کهن و تداخل ان با رسم شیعه و خاطره مقدس واقعه
عاشورای سال 61هجری و ایین های سور و سوگ و فرهنگ های متنـــوع این
محـدوده دانست .موسیقی دینی قبل از تبعیت از فـرم و الگوهای کهنه یا نو ،دارای
روح واحدی است که می تواند در قالب های متنوعی بروز و ظهور کند .شنیدن این
البوم در این ایام خالی از لطف نخواهد بود.
مرثیهافتاب
ارش شهریاری تنبورنواز و از شاگردان موفق استاد علی اکبر مرادی ،مجموعه مرثیه
افتاب را در ســال 1383منتشر کرد .این مجموعه بخشی از مقام های مرثیه ای
قدیمی و تعدادی اهنگ با مضمون مرثیه و ســوگ از ســاخته های سید ارش
شــهریاری را در خود جای داده است .این مجموعه برامده از شیوه عزاداری اهل
یارسان کرمانشاه در سوگ امام حسین (ع) است .در دفترچه این مجموعه نوشته
شده :مقام های مرثیه ای ،مقام های مخصوص سوگ است که در سوگ عزیزان از
دست رفته یا به یاد پیران و مسندنشینان سلسله و یا در سوگ اسوه های مذهب
شــیعه و به خصوص امام حسین (ع) در روز عاشورا اجرا می شود .پیروان یارسان
در روز عاشورا با تنبور و اواز مرثیه سرایی می کنند .و ...مرثیه افتاب از تجربه های
جالب موسیقی مقام در زمینه موسیقی عاشورایی ،اثری که تاثیرگذار است و در
عین حال شما را با شکل سوگواری مناطق خاصی از ایران اشنا می کند .در ارایه
تک اهنگ های مناسبتی هم همیشه خوانندگان ایرانی حضور پررنگی داشته اند،
بالطبع درخصوص عزای حسینی هم از این دست تک اهنگ های مناسبتی کم
نمی توان پیدا کرد .تعداد تک اهنگ هایی که با محوریت عزای حســینی در این
سال ها منتشر شده اند ،بسیار زیادند اما تعدادی از بهترین های انها همین هایی است
که در ادامه می اوریم« :شب دهم» اثر علیرضا قربانی« ،مادرانه» اثر بنیامین بهادری،
«توسل » اثر امیرعباس گالب« ،کاکا» اثر علی لهراسبی« ،غروبا» کار مشترکی از
غالم کویتی پور و احسان حق شناس« ،قرص ماه خونین» اثر رضا صادقی« ،خواب
دیدم» اثر مشترک ماهان بهرام خان و هومن سودمند« ،علمدار حسین» اثر شاهین
ارین« ،نشــد» اثر علی عبدالمالکی که پیش از این هم تک اهنگ های متعددی
ازجمله «عمو عباس» و «نفس بکش» را با محوریت عاشــورا منتشر کرده« ،راه
کربال» اثر محسن چاوشی« ،محشر کبری» اثر علی اصحابی« ،کربال» اثر محسن
یگانه ،دو قطعه «قلب محرم» و «موج محرم» اثر مشــترک بنیامین بهادری و
سهراب پاکزاد« ،کاروان افتاب» اثر محمد قلی پور« ،روز نهم» اثر علیرضا طلیسچی،
«خاموش» اثر غالم کویتی پور« ،شرمندتم» اثر حامد محضرنیا« ،باغ و بهار» اثر
امیرحسین مدرس« ،بارگاه» اثر حسین توکلی« ،تعزیه» اثر قاسم افشار و «ماتم»
اثرامیدعلومیبخشیازمهم تریناهنگ هاییهستندکهخواننده هایجوانایرانی
در سال های مختلف در رثای شهدای کربال منتشر کرده اند.
البوم «حب الحسین» با صدای سینا
البوم«حبالحسین»باصدایسینادستخوشوموسیقیامیدرهبرانبهمناسبت
ایام عزاداری حضرت اباعبداهلل الحسین(ع) توسط باشگاه ترانه و موسیقی «راه» در
مهرماه 96منتشر شد .این البوم شامل ۶قطعه با عنوان «مداوا»« ،بغض»« ،خدای
خوبی»« ،علمدار»« ،عقیله» و «حب الحسین» است.
«سربلندان» کاری از حوزه هنری
البوم «ســربلندان» از تولیدات فاخر مرکز موسیقی حوزه هنری ساعت مهرماه
96با حضور فریدون شهبازیان ،فرید سعادتمند ،علی موسوی گرمارودی ،فاضل
نظری ،حمیدرضا نوربخش ،علیرضا قزوه ،سعید بیابانکی ،مسعود فروتن ،وحید
جلیلوند و عوامل تولید و خوانندگان این اثر در تاالر ســوره رونمایی شد .البوم
موسیقی «سربلندان» که از تازه ترین تولیدات مرکز موسیقی حوزه هنری به شمار
می رود ،شامل ۱۵قطعه موسیقی با اهنگسازی محسن جلیلی و اواز هنرمندانی
چون علی اصغر شاه زیدی ،قاسم رفعتی ،مظفر شفیعی ،حسین علیشاپور ،محمد
معتمدی ،بامداد فالحتی ،اشکان کمانگری ،سروش بخشش و امیرحسین مدرس
اســت .از ویژگی های این البوم می توان به اشعار استفاده شده در ان اشاره کرد
که توسط شاعران شناخته شده کشور از جمله حافظ ،مولوی ،فاضل نظری ،سید
علی موسوی گرمارودی ،عمران صالحی ،قادر طهماسبی (فرید) ،سعید بیابانکی،
علیرضا قزوه و حبیب اهلل چایچیان (حســان) سروده شده است .این البوم از روز
دوشنبه سوم مهرماه در بازار موسیقی منتشر می شود.
واقعه عاشورا و قیام امام حســین(ع) یکی از وقایع بسیار مهم در
تاریخ اسالم است .این واقعه که یکی از حوادث محوری تاریخ تشییع
به حساب می اید و تاثیرات عمیقی بر فرهنگ ایران داشته است و
شاید جان کالم را در این خصوص حضرت امام خمینی(ره) فرموند:
که «این محرم و صفر است که اسالم را زنده نگه داشته است» حال
از منظری هنر نیز این جمله کامال برای هنر ایران زمین صدق می کند
و باید گفت «این محرم و صفر و واقعه عاشــورا است که هنر را زنده
نگه داشته است» و چه بسیار اثار مختلفی در مدیوم های گوناگون هنر
از هنرمندان بزرگ ایران دیده ایم که خود گویای این جمله است .در
میان هنرهای مختلف هنر نقاشی خود به تنهایی توانسته انچنان که
شایسته و در شان این اتفاق مهم تاریخی اسالمی است ادای دین کند
و چه بسیار روضه هایی که در قاب نقاشی مصور شده و درتاریخ ثبت
شده اند .واقعه عاشورا از دیرباز توسط هنرمندان مسلمان در قالب هنر
نقاشی تجلی پیدا کرده است .نقاشی عاشورایی از دوران زندیه تا حال،
با خلق اثار متنوع از سوی هنرمندان تداوم و گسترش پیدا کرده است؛
از نقاشی های پشت شیشه که قدمت ان ها به دوران زندیه باز می گردد
و متاسفانه نمونه های کمی از ان ها حفظ شده تا نقاشی قهوه خانه ای که
برگرفته از حماسه و رزم بود ...و تا امروز که نقاشان مدرن ،دنباله روی
پیشینیان خود برای ثبت واقعه عاشورا هستند .شاید اوج این هنر را
در اثار استاد محمد فرشچیان بتوان دید که در ادامه به طور مفصل به
اثرتابلویعصرعاشوراخواهیمپرداخت.
***
«نقاشیپشتشیشه»
نقاشی های پشت شیشه جزو نخستین نقاشــی های عاشورایی دسته بندی
می شوند که در دوران زندیه و قاجار شکل گرفت .هنرمندانی که به خلق این اثار
پرداختند در دوره های بعد دنباله رویی نداشتند و همین امر سبب شد این شکل
از نقاشی تداوم نیابد .نقاشی پشت شیشه ایرانی به 2دسته نقاشی های مذهبی و
تزئینی تقسیم می شود .نقاشی های مذهبی شامل نقاشی خط و شمایل هاست.
نقاشی های تزئینی هم مرکب از گل و مرغ ،شمایل ،دورنما ،مجالس شاهنامه
و همچنین اثاری با الهام از داستان های عاشقانه ایرانی است .شمایل های پشت
شیشه با محتوای ارزشمندی که دارند می توانند در زمره هنرهای دینی قرار
بگیرند .نقاشی پشت شیشه در ســال های پایانی رونق اش ،با الهام از تعزیه و
پرده خوانی شکل گرفت .این اتفاق نشان دهنده استمرار اعتقادات قلبی مردم به
مذهب تشیع و همچنین فرهنگ ایران باستان بود .اما همراه با دگرگونی های
اجتماعی ایران و تغییر حکومت از قاجار به پهلوی ،فرهنگ و هنر هم دستخوش
تحوالت عمده شد و طرفداران نقاشی پشت شیشه هم به تدریج کمتر شدند.
نمادها در نقاشی های پشت شیشه هم به تدریج کمتر شدند .نماد در نقاشی های
پشــت شیشه نقش مهمی داشــت .نقش اژدها در نقوش تمثیلی پرده های
درویشــی و نقوش به کار رفته در عالمت ها از نقش این حیوان ،نماد عقوبت
و ســرانجام کار فرعون ،یزدیان زمانه و اتش جهنم دانسته شده است .نقش
شیر کامال قدیمی است و جزو ایین های کهن ایرانیان بوده است .در پرده های
مصیبت و نقاشی های مذهبی ،نقش شــیر ،گاه به عنوان پاسدار جنازه های
خون الود تداعی شــده و گاه نشانی از رشادت و دلیری داشته و در عین حال
تسلیم بودن سرداری همچون حربن یزید ریاحی نزد امام حسین(ع) را به خود
گرفته است .همچنین در نقاشی های مذهب مربوط به کربال و یا در نقاشی های
مرتبط با حضرت علی(ع) ،نقش شیر را می بینیم که گاه به گونه ای نمادین نشان
از شجاعت و دلیری دارد .در نقاشی های مذهبی ،هر کجا تمثال حضرت علی(ع)
نقش می بندد ،شمشیر (ذوالفقار) ایشان نیز به عنوان عنصر جدانشدنی ،همواره
حضور دارد .در ایام عاشورا عالمت هایی که پیشاپیش دسته های عزادار حرکت
می کند ،گاه خود شمشیر و سپر به صورت نمادین یاداور حوادثی است که در
کربال رخ داده است .کشکول و تبر هم به عنوان یک سالح قدیمی همواره مطرح
و نقوش مختلفی در هر دوره زینت بخش ان بوده است .کشکول و تبر به شکل
نمادین می تواند هم یاداور جنگ باشد و هم یاداور حضور جبرئیل در نینوا به
صورت درویشی نزد امام حسین(ع) .در کاشی کاری های مذهبی نیز با چنین
تصاویری روبه رو هستیم سمبل دست بریده یاداور حماسه کربالست و در این
عرصه ،می تواند یاداور نوایی باشد که در نینوا سر داده شد ،نوایی که از اعماق
قــرون به گونه ای نمادین در بطن این نقش جای می گیرد و برای بینندگان،
مجسم کننده حماسه کربالست ،کبوتران سفید در غروب خونین کربال از واقعه
ناگوار خبر می دهند و گاهی نقاشان ،کبوتران سپید را به کنایه کفن سپید و
خون الود شهیدان نقش کرده اند .اهو نماد مظلومیت و بی گناهی و ظلمی که بر
پاکان اهل بیت(ع) رفته است ،از این رو تعجبی نیست اگر در کنار صحنه کربال
و جنگ امام حسین(ع) نقش ببندد.
«نقاشیقهوه خانه ای»
نقاشان قهوه خانه ای ســهم مهمی در خلق مضامین مذهبی و به ویژه وقایع
عاشورا داشته اند و برخالف دسته اول ،اثار بسیاری از این هنرمندان ،در موزه ها
حفظ و نگهداری می شود .در دوره قاجار ،قهوه خانه همچون یک نهاد اجتماعی
بودنــد؛ نقاالن و پرده خوانان ،ماجرای کربال را بازخوانی می کردند و مخاطبان
بســیاری داشتند .قدیمی ترین پرده عاشورا را «ناطق» نامی در دوره زندیه به
تصویر کشــیده است .این پرده در چند بخش مجزا ،اتفاقات مربوط به لشکر
عمر سعد ،خیمه گاه حضرت قاسم(ع) ،صحنه نبرد علی اکبر(ع) ،اب اوردن از
فرات ،قتلگاه و حضرت اباعبداهلل (ع) را روایت می کند .نقاشی قهوه خانه ای در
دوره قاجار اوج گرفت و چهره های شــاخصی در مقاطع زمانی مختف در این
عرصه فعالیت کردند .که از ان میان می توان به علیرضا قوللراغاسی ،فتح اهلل قوللر
اغاسی ،حسین قوللراغاسی ،محمد مدبر ،حسین همدانی و حسین تفتی اشاره
کرد .اثار این هنرمندان بر 3محور روایت های حماسی ،مذهبی و بزمی متمرکز
بود .در نقاشــی قهوه خانه ای هنرمندان به روایت داستان ها ،باورها و اعتقادات
ش هنری ،این اثار از نظر
جــاری مردم کوچ ه و بازار می پردازند .عالوه بــر ارز
جامعه شناس،اسطوره شناسیومردم شناسینیزدارایاهمیتوارزشند.نقاشی
قهوه خانه ای ایران برگرفته از هنر نگارگری و نقاشی دربار قاجار است ،و نقاشی به
ابعاد واقعی شخصیت های نقاشی اهمیتی نمی دهد و اندازه ها را بر اساس اهمیت
شخصیت ها در داستان نقاشی می کند .این نقاشی در اواخر قاجار و اوایل پهلوی
اوج گرفت .محمد مدبر و حسین قوللراغاسی از مهم ترنی نقاشان این رشته به
شمار می روند .این شیوه در دهه های 20و 30شمسی مورد توجه هنرمندان
مدرنیست ایرانی به ویژه اهالی مکتب سقاخانه قرار گرفت.
«نقاشیمدرن»
نقاشی مدرن عاشورایی نیز در دوران هنر مدرن شکل گرفت و موج سوم نقاشی
بفرمایید روضه
واکاوی «هنرمند» از واقعه عاشورا در هنر نقاشی
7
چهارشـــــــــنبه 5مهرماه 1396سال دهم شماره 789
www.honarmandonline.ir
تجسمی
VISUAL
اخبار
ورود قانونی صنایع دستی چینی به بازار گیالن!
عاشورایی اغاز شد .در این دوره اثار بیشتری با این مضمون شکل گرفت و تنوع
بیشتری یافت .نقاشان نوگرا می خواهند شیوه بیان را از حالت عینی خارج کنند
و مثالی تر نقاشی کنند .شاید مشهورترین تابلو نقاشی عاشورایی در دوران هنر
مدرن توسط استاد فرشچیان به تصویر کشیده شد ،که در سال 1369توسط
استاد به موزه استان قدس رضوی هدیه شد .اثر «عصر عاشورا » که در سال
1355توسط استاد محمود فرشچیان ترسیم شد .استاد فرشچیان خود درباره
این اثر ارزشمند می گوید « :سه سال پیش از انقالب ،روز عاشورا ،مادرم گفت:
برو روضه گوش کن تا چند کالم حرف حساب بشنوی .گفتم :من حاال کاری
دارم بعد خواهم رفت .رفتم اتاق ،اما خودم ناراحت شدم .حال عجیبی به من
دست داد ،قلم را برداشتم و تابلو«عصر عاشورا» را شروع کردم .قلم را که برداشتم
همین تابلو شد که االن هست ،بدون هیچ تغییری .االن که بعد از سال ها به این
تابلو نگاه می کنم ،می بینم اگر می خواستم این کار را امروز بکشم ،باز هم همین
تابلــو به وجود می امد ،بدون هیچ تغییری .یک چیزی دارد این تابلو که خود
من هم گریه ام می گیرد .در این تابلو مایه اصلی تصویرگرایی ،مرکز تصویر دیده
نمی شود .جایش خالی است .امام حسین که محور اصلی این تابلوست در اثر
دیده نمی شوند .تفکر حاکم بر تابلو هم همان اصل حاکم برتابلو ضامن اهوست،
یعنی تمام خطوط مدور است و به وجود مبارک حضرت زینب (سالم ا...علیها
ختم شود ».در ادامه نگاهی تحلیلی بر نقاشی «عصر عاشورا» خواهیم داشت:
عنوان اثر به خوبی گویای زمان وقوع حوادث بعد از ظهر عاشوراست .مخاطب
قرار نیست اتفاق و حادث ه جدیدی را در این اثر تجربه کند ،زیرا ضمن اطالع از
حادثه و پیرامون ان ،منتظر شکل و چگونگی همنوایی هنرمند با احساس دردی
است که مخاطب به واسطه ی واقعه کربال مبتالبه ان است .بازخوانی بخشی از
ان رویداد در این اثر ،ضمن مرثیه سرایی و تاکید بر مظالمی که بر زنان و دختران
حرم امام(ع) عارض شده ،سوز و گدازی است که تسکین دهند ه و تسالبخش
مخاطبان است .این تابلو ،همچون روایت گری است که بدون اشاره مستقیم به
حوادث گذشــته ،با بازنمود اثار به جای مانــده از ان ،ما را از بروز رخدادی که
منتج به ظهور این تصویر شده ،اگاه می سازد .لذا زمان اثر زمان حال است و ما
منتظر اتفاقات اکنون .زنان و دخترکانی در خارج از کارزار نبرد و به دور از چشم
زین اسب فرو
نامحرمان ،بر اسب بازگشته از میدان جنگ و بی سوار ،می گریندِ .
افتاده و یراق و افسار ان رها شده و کبوترانی تیرخورده بر روی زین افتاده اند .زنی
ایســتاده و بر دیواره ی تن اسب تکیه داده و سر بر بدن او دست در باالی اسب
حلقه زده و می گرید .این زن در مرکز دایره واقع است .زنی دیگر نشسته بر زمین،
صورت اسب را در اغوش کشیده و کودکی سر بر شانه ی زن تکیه داده است .دو
کودک نیز ،یکی بر پای اسب و ان دیگری بر گردن اسب اویخته و زار می زنند.
دو زن نیز سر در دامان هم بر کف زمین افتاده و ناله سرمی دهند .نقاش اگر با
این اثر و با کنار زدن پرده ها ما را به حریم خیمه گاه راه داده ،اما به خود و ما اجازه
نمی دهد تا چهره های غمگنانه و اشک الود انها را ببینیم .حفظ فاصله مشخص
بیننده با شخصیت های تابلو نیز به همین دلیل است .اما نتیجه ی پوشیده ماندن
این عمل مقدس (گریســتن بر مظالم امام(ع)) تذکاری است بر تقدس و عدم
تظاهر بر گریه ای عابدانه .اما جالب انکه نقاش ،چنان ترکیبی را در ترسیم پیکره ی
زنان و دختران و چهره های نادیدنی انها به کار برده که ناله های خاموششان ،با
کمی توجه و سکوت قابل شنیدن است .تنها دستان ظریف و نحیف کودکان و
ی رنگشان بیرون زده و
زنان اســت که از پیکره های پوشیده از چادرهای ارغوان
به همین اشاره ،عمق ستمدیدگی انها را نمایان ساخته است .پیکره های زنان
ت ِ حوادث ایام گذشته ،تکیده اند و از درد فقدان
از شدت ســنگینی بار مصیب
امام(ع) و همرزمانش خمیده و شکسته اند .این فسردگی و تضرع در اندام اسب و
چشمانش به خوبی نمایان است .همگان بر این مصیبت گریه می کنند .گریه ای
که برای همه ی پیروان امام(ع) به میراثی ماندگار بدل شده است .عنصر دیگر
حاضر و ناظر بر حادثه ،زمین است و روییدنی هایش .خشکی و فرسودگی انها،
مانع از همراهی شان با اهل بیت نشده است .ترسیم خطوط غالب اثر به شکل
س در پیکره ی زنان و دختران ،اســب امام ،زمین ،علف ها و نخلها،
کمانه و قو
همگی سماعی دایره وار دارند بر محور واقعه ،که امام است و غایب؛ اما به جایگزین
او زینب(س) که در محور این دایره ایســتاده .خطوط اشفته ی یالهای اسب و
چشمان نیمه بسته اش ،با زخم های خون الود و به جای مانده از تیرها ،خستگی
مفرط و زجری که متحمل شده را بروز داده و گویی تنها برای تکیه دادن زنان
و دختران ایســتاده و باید ایســتاده بمیرد .خطهای موجود در اثر که از سطح
زمین اغاز شده و در قاب تصویر ،تا باالی تنه ی نخلها پیش رفته است ،جملگی
نیم دایره ای را شکل بخشیده که نیمه ی دیگر ان که خارج از قاب است در عالمی
غیرقابل رویت و اسمانی ،جای دارد .شکل پرده ی خیمه گاه که بخشی از ان محو
است و بخشی هم با خطوطی نرم و کم رنگ رسم شده ،بر این حس نیم ه مادی
و نیمه ی ماورائی فضا ،افزوده است .گره طنابهای خیمه بر میخهای برجسته و
استوار و فرو رفته در زمین ،و شکل صعودی خطوط خیمه به سمت باالی قاب
و بخشهای پنهان ان ،سفری اسمانی را نوید می دهد که در تالش است تا همه
انچه را که در زمین می بینیم ،با خود به باال ببرد .پس حرکت جزء جدایی ناپذیر
اثر است .ترکیب رنگ های تابلوی «عصر عاشورا» به تاسی از به کارگیری رنگ در
نگارگری سنتی ایرانی از رنگ های مالیم و لطیفی استفاده کرده که هیچ ترکیب
ازاردهنده ای را ایجاد نمی کند .حتی زمانیکه به رنگ چادرهای زنان و دختران
توجه می کنیم برخالف معمول به جای رنگ سیاه از رنگ های ارغوانی (منسوب
به رنگ معنوی) و خاکستری استفاده شده است .تنها به واسطه ی چین های روی
چادرها و سای ه روشن های ناچیز ،کمی رنگ سیاه محسوس است .بی کرانگی
رنگ هــا یعنی به کارگیری یک رنگ با تمامی طیف های رنگی ان در یک اثر،
از ویژگی های اغلب اثار اســتاد فرشچیان اســت که در اینجا هم مورد توجه و
هنرمندی ایشان قرار گرفته است .رنگ پیکره ی انسان های حاضر در قاب ،در تضاد
و متمایز از سایر اجزای اثر است .با اینهمه خطوط و حاالت پیکره ی انها هماهنگی
و سنخیت وافری را با سایرین ایجاد می کند .رنگ طالیی بر غالف شمشیر امام(ع)
و سطوحی که محل اتصال اجسام و پیکره ها با زمین است ،زیبایی هنرمندانه ای را
بر نقاشی بخشیده که این محل ها را به منشاء نور و روشنایی و جلب توجه بیننده
تبدیل کرده اســت .ترکیب رنگ سفید و زرد بر اندام اسب و کبوتران معصوم،
انان را از سایر اشیاء محیط متمایز ساخته و زخمهای خونرنگ بر تن شان ،حس
ِ
خشونت به وجود امده را القا می کند و غیبت سوار و صاحب اسب را در
ترحم از
نبردی خونین و مظلومانه نویدبخش است .نور موجود در اثر ،باز هم به پیروی از
نگارگری های پیشین ایرانی ،نوری حاضر و متداول در همه ی ابعاد اثر است .نور،
بخش جدایی ناپذیر از این فضای معنوی اســت که شهادت و استواری در برابر
نامالیمات حاصل ان است .نور ،حاضر است و ناظر .و نمایشگر نادیدنی هایست که
به مهر قلموی نقاش و هنرمند بر جای جای اثر تابیده تا زیبایی های شهادت و
مقاومت را به نظاره بنشینیم .نقاشی عصر عاشورا دگرگونی واقعیت است به دست
حقیقت .شیوه ی بیان هنرمندانه فرشچیان با توجه به جزئیات مصیبت ،تغزلی
مرثی هوار و شاعران ه است که ایستادن و تامل کردن را سهل و ممتنع می کند .نه
یارای ماندن و نگریستن داریم و نه یارای گذر و کم توجهی .شرمگینی مخاطب
کمتر از شرمندگی اسب بازگشته از میدان جنگ نیست.
سلمان شــاه محمدی معاونت صنایع دستی گیالن درباره عرضه صنایع
دستی کشــور چین در بازار صنایع دســتی گیالن ،اظهار کرد :واردات
کاالهای چینی فقط مشکل حوزه صنایع دستی نیست و حوزه های دیگر،
از جمله پوشــاک هم با این مشکل روبه رو هستند .صنایع دستی گیالن
نسبت به چهار سال گذشته ،رشد بهتری داشته و میزان محصوالت چینی
کمتر شده و در رشته هایی مانند حصیربافی ،مرواربافی و چوب تقریبا به
صفر رسیده است .او همچنین درباره این که محصوالت چینی عرضه شده
در بازار ،قیمت پایین تری نســبت به محصوالت تولیدشده ایرانی دارند،
چرا قیمت این محصوالت کمتر است؟ گفت :این موضوع را مدتی پیش
با ســفالگران ساکن گیالن مطرح کردم ،اما صنعتگران این حوزه جوابی
نداشــتند! اگر بخواهیم سفال تولیدشــده در ایران را با سفال تولیدشده
در ترکیه مقایسه کنیم ،در ترکیه دستمزد یک چرخ کار سفالگر به پول
ایران ،ماهانه ۱۰میلیون تومان است ،قیمت سوخت هم حدود شش هزار
تومان است ،اما تولیدکنندگان ایرانی به یک استادکار ،ماهانه یک میلیون
و ۵۰۰هزار تومان می دهند و برای سوخت هم یک هزار تومان می پردازند،
مواد اولیه سفال هم تقریبا رایگان تمام می شود .در این شرایط ،چرا قیمت
تمام شده یک محصول ایرانی بیشتر از محصول تولیدشده در ترکیه است؟!
معاونت صنایع دســتی و هنرهای سنتی اســتان گیالن ادامه داد :این
موضوع نشــان می دهد که صنعتگران ما بــرای مدیریت کارگاه ها دچار
مشــکل هستند .معاونت صنایع دستی در این زمینه و با هدف مدیریت
بهره وری ،کالس های اموزشی نیز برای تولیدکنندگان برگزار کرد و برخی
هنرمندان با شرکت در این کالس ها به نتایج مثبتی رسیدند .حتی برخی
صنعتگران بعد از شرکت در این کالس ها ،محصوالت خود را پیش فروش
می کردند .شاه محمدی درباره این که بسیاری از صنعتگران فعال در حوزه
چوب برای تهیه مواد اولیه با مشــکل مواجه هستند ،توضیح داد :در این
بخش ،ســاختاری سنتی در گیالن وجود دارد .بسیاری از افراد ،چوب را
به شکل غیرمجاز تهیه می کنند .معاونت صنایع دستی گیالن چندبار با
فعاالن این حوزه جلســه گذاشــت و اعالم کرد که چوب مورد نیاز را از
مبادی قانونی تامین کنند ،اما استقبال چندانی از این موضوع نشد.
او با بیان این که برای تهیه چوب بروکراســی هایی در تشکل های قانونی
وجود دارد ،گفت :برخی فعاالن حوزه چوب ،از ما نامه می گیرند و معاونت
صنایع دســتی ان ها را بــرای تهیه مواد اولیه به شــرکت چوکا معرفی
می کند ،اما نســل قدیم فعال در این حــوزه ترجیح می دهد ،چوب را به
روش سنتی و به شکل غیرقانونی تهیه کند .در عین حال ،نسل جوان این
موضوع را پذیرفته و از مبادی قانونی مواد اولیه را تهیه می کند .معاونت
صنایع دســتی و هنرهای سنتی اســتان گیالن با تاکید بر این که بحث
تهیه چوب به همین ســادگی نیست ،اظهار کرد :معاونت صنایع دستی
برای صنعتگران چند جلســه در زمینه چوب گذاشت و با هدف کمک
برای تهیه مواد اولیه به صورت قانونی ،اعالم امادگی کردیم .اگر هنرمندان
بخواهند مواد اولیه مورد نیاز خود را از طریق شــرکت چوکا و به صورت
قانونی تهیه کنند ،باید هزینه ان را به صورت نقد پرداخت کنند .ما برای
رفاه فعاالن این حوزه ،پیشنهادهایی را مطرح کردیم و گفتیم که حاضریم
برای ان که ان ها نقدینگی داشــته باشند ،تسهیالتی دراختیارشان قرار
ن مطلب که اگر محل تامین تسهیالتی
دهیم .شاه محمدی در پاسخ به ای
که معرفی می کنید ،صندوق اعتباری کارافرینی امید اســت ،بسیاری از
صنعتگران نســبت به مدارک پیچیده ای که باید برای دریافت وام ارائه
کنند ،معترض هستند ،توضیح داد :قبول دارم ،صندوق کارافرینی امید
ی می کند ،اما بانک ها هم برای پرداخت تسهیالت ،قوانین خاص
سختگیر
خود را دارند .گرچه منابع ما فقط به این صندوق محدود نمی شــود و با
ســایر بانک ها نیز صحبت شــده تا وام هایی با کارمزد چهار درصد که از
۱۰تا ۷۵میلیون تومان است ،پرداخت کنند .به تازگی استاندار گیالن با
معاونت توســعه روستایی و مناطق محروم کشور صحبت کرد تا بانک ها
برای پرداخت وام ،وثیقه روســتایی نیز بپذیرند ،اما باز هم متاسفانه این
موضوع مشکل همه را حل نمی کند.
او با بیان این که اســتان گیالن تقریبا در بازار صنایع دســتی جایگاه
اول را دارد ،گفت :فروش صنایع دستی استان گیالن در سال گذشته،
به ۳۵میلیارد تومان رســید ،در حالی که این رقم در سال ۱۳۹۲به
پنج میلیارد تومان هم نمی رســید .معاون صنایع دســتی و هنرهای
سنتی استان گیالن درباره این که برخی صنعتگران معتقدند ،به تازگی
خاک تولید گمج (ظرف های سنتی و گِلی گیالن) از اللجین (همدان)
اورده می شــود ،تاکید کرد :خاک اللجین برای ساخت گمج مناسب
نیســت .اللجین به تقلید از گیالن ،گمج هایی تولید کرده اســت ،اما
گمج های ســاخت اللجین ،توانایی مانــدن روی حرارت باالی گاز را
ندارند و باید حتما از خاک گیالن اســتفاده شــود .میزان اهن خدر
اک گیالن ،باالســت از طرفی تکنیک هایی در ســاخت گمج گیالن
وجود دارد تا حرارت باال را تحمل کند .خاک ســاخت گمج بیشــتر
از مناطقی مثل شَ ــفت ،جیرده و اَملش تهیه می شــود .شاه محمدی
همچنین درباره کم شــدن تعداد فروشگاه های صنایع دستی در بندر
انزلی ،گفت :اکنون حدود ۳۵فروشــگاه صنایع دســتی در بندرانزلی
وجود دارد که در ســطح شهر پخش هســتند .گرچه اتفاقات زیادی
برای صنایع دستی افتاده ،اما تعداد فروشگاه های صنایع دستی استان
گیالن نســبت به سه سال قبل تقریبا سه برابر افزایش یافته است .از
طرفی فروشگاه های صنایع دستی باید از وزارت صنعت و معدن مجوز
بگیرند ،نه معاونت صنایع دســتی .این مشــکالت در طرح حمایت از
هنرمندان صنایع دســتی مطرح شده است که اگر تصویب شود ،این
مسائل حل می شوند.
امروز بازدید از موزه هنرهای معاصر تهران رایگان است
بازدید از نمایشگاه هفتمین دوساالنه مجسمه سازی تهران در موزه
هنرهای معاصــر تهران در امروز چهارشــنبه پنجم مهرماه رایگان
اســت .به مناسبت روز جهانی گردشــگری بازدید از موزه هنرهای
معاصر تهران چهارشــنبه پنجم مهرماه رایگان اســت و عالقمندان
می توانند از نمایشــگاه اثار هفتمین دوساالنه مجسمه سازی تهران
در این روز دیدن کنند .هفتمین دوســاالنه مجسمه سازی تهران با
تم «وضعیت» با ۷۸اثر در بخش مســابقه و ۱۸اثر در بخش مدعو
در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شــده اســت و تا ۲۲مهرماه
ادامــه دارد .این دوســاالنه با حمایت مرکز هنرهای تجســمی و با
همکاری انجمن هنرمندان مجســمه ســاز ایران و موسسه توسعه
هنرهای تجسمی معاصر برگزار شده است.
HONARMAND INTERNATIONAL NEWSPAPER
شماره • 789چهارشنبه 5مهرماه • 1396سال دهم • 8صفـــحه
صاحب امتیاز :شـرکت جهان سبز
مـدیر عامـــل :حسـین احـمـدی
مدیر مسوول :مهدی احمدی
زیـر نظــر شــورای ســردبیـــری
چاپ :اشراق قلم پارسه
سازمان اگهی ها88311361 - 88311353 :
نشانى :تهران ،خیابان مطهری ،بعد از خیابان سلیمان خاطر
خیابان اورامان ،پلاک ،43واحد2
تلفکس88813489 - 88301986 :
توزیع :نشرگستر امروز
غفلت از بازار اقتصادی مناسبت های ملی و مذهبی
چینی ها بر بازار محرم خیمه زدند!
منشور اخالق حرفه ای روزنامه هنرمند
http://honarmandonline.ir/?p=6049
سیستممدیریتکیفیت-رضایتمندیمشتری
سیستم مدیریت کیفیت
ISO 10004:2012
ISO 9001 : 2008
instagram.com/honarmandonline
telegram.me/honarmandnews
www.honarmandonline.ir
محرم و صفر از ان دست برگه های تقویم است که می تواند سهم ویژه ای در تمامی
ابعاد اجتماعی ،اقتصادی ،سیاسی و بیش از همه فرهنگی در عرصه های ملی و فراملی
داشته باشد و از انجا که بازار در برپایی ائین های مربوط به این ایام بسیار تاثیرگذار
است،شاهدانیمکهطیسال هایاخیرتولیداتایرانیانسهمکمیدربازارهایمربوط
به ماه محرم داشته است .بر اساس امار گمرک ایران ،سهم قابل توجهی از پارچه هایی
که از انها برای هیات ها استفاده می شود و پیراهن های مشکی که می پوشیم از کشور
چین به ایران وارد شده اند .در سال های اخیر از سوی رئیس اتحادیه پیراهن دوزان
و پیراهن فروشان اعالم شده که پارچه مشکی از کشورهای ترکیه ،تایلند و چین با
مارک های متفاوت وارد می شود ،اما سهم بیشتری از این واردات متعلق به کشور چین
پشت صحنه
اوقات شــرعی
به وقت تهران
اذان ظهر
11:56
اذان مغرب
18:15
غروب افتاب
اذان صبح فردا
طلوع افتاب فردا
است .هر چند تنها بازار محرم نیست که در قبضه چشم بادامی هاست ،بلکه چینی ها
در بســیاری از اقالم موجود در بازار جا خوش کرده اند و کمر تولیدکننده داخلی را
خم کردهاند .اما در این بین تناقضاتی هم مشاهده می شود؛ مثال اعالم خبر برپایی
بازارچه های صنایع دستی در مسیر راهپیمایی اربعین حسینی تا شرایط الزم برای
تامین نیاز چندین میلیون نفر با تکیه بر محصوالت ایرانی فراهم شود .در حقیقت از
سوی مدیرکل صادرات صنایع دستی کشور اعالم شده که با ابالغ به ۳۱استان کشور
قرار اســت بازارچه های مناسبتی با حال و هوای محرم از سوی هنرمندان و فعاالن
عرصه صنایع دستی در مسیر راهپیمایی اربعین حسینی برپا شود که البته قرار است
در ایام و مناسبت های دیگر سال هم از برگزاری نمایشگاه ها و بازارچه های مناسبتی
حمایت و اســتقبال شــود که در این بین تناقضی اشکار از قرار گرفتن یا نگرفتن
در مســیر حمایت همه جانبه از تولید ایرانی به چشم می خورد .باتوجه به اهمیت
محرم برای بهبود شرایط اقتصادی ،وقتی امارها را بررسی می کنیم ،می بینیم تولیدات
ایرانیان سهم کمی در بازارهای مربوط به ماه محرم داشته است .بر اساس امار گمرک
ایران ،چین و ترکیه عمده صادرکنندگان االت موسیقی ضربی از قبیل طبل ،دهل،
سنج ،قاشقک ،ماراکاس و کسیلوفون هستند که در شش ماهه سال ،۹۴از چین و
ترکیه وارد کشور شده است.
عالوه بر اینها ســهم قابل توجهــی از پارچه هایی که ما از انها برای هیات ها
اســتفاده می کنیم و پیراهن های مشــکی که می پوشــیم ســاخت چشم
بادامی هاســت .تقریبا ۷۰درصد پیراهن های مشکی موجود در بازار مربوط
بــه چین بوده که این برای اقتصاد کشــورمان که در چنین شــرایطی قرار
دارد ،فاجعه اســت .در ایام عزاداری طبل های ژاپنی و ســنج های ایتالیایی
و پرچم های چینی نقش اساســی در مراسم عزاداری ما دارند .در سال ،۹۴
رئیس اتحادیه پیراهن دوزان و پیراهن فروشــان اظهار داشت :پارچه مشکی
از کشــورهای ترکیه ،تایلند و چین با مارک های متفاوت وارد می شــود ،اما
ســهم بیشتری از این واردات متعلق به کشور چین است .این در حالی است
که تولیدکنندگان ایرانی میتوانستند سهم بیشتری در بازارهای کشورهای
مسلمان منطقه داشته و اقدام به صادرات ادوات محرم کنند ،اما عدم حمایت
از تولیدکننده ایرانی ســبب شده که این روزها نه تنها بازار کشور در تصرف
کاالهای ایرانی نباشد ،بلکه بازار محرم نیز در قبضه کاالی های خارجی باشد.
ســر اخر اینکه تاثیر مناسبت های ملی و مذهبی در شکوفایی اقتصاد ایرانی
برای جلوگیری از پیشامدهایی همچون ورشکستگی ،افزایش امار بیکاران در
کارگاه ها و کارخانجات و در ادامه اســیب های جدی اجتماعی را باید جدی
گرفت و برای اصالح بازار متعلق به ایران و ایرانی چاره ای اندیشید.
17:57
04:33
05:55
گنج سخن
هرکه با خشم خدا ،خواهان خشنودى مردم باشد ،خداوند او
را به مردم وامى گذارد.
امام حسین (ع)
با تاکید سردبیر در این شماره هنرمند سعی شد مطالب حول محور عاشورا و قیام امام حسین و یارانش باشد ،تقریبا
تمام صفحات فضای محرم و هیئت دارد و بچه ها سعی کردند بنا به سرویس ها دین خود را نسبت به واقعه عاشورا ادا
کنند؛ شاهد بودم خیلی بیشتر از روزهای قبل سعی در انتخاب تیتر و عکس ها داشتند ،قیام امام حسین علیه السالم
از ان دست وقایع تاریخی است که تا قیامت می تواند چشمه جوشانی باشد برای راهنمایی بشریت« ...حسین چراغ
هدایت و کشتی نجات است» هنری که در خدمت اهل بیت علیهم السالم باشد مطمئنا به کمال خواهد رسید و
ماندگار می شود ،گاهی خلق تصویری از یک هنرمند نقاش یا عکاس ،قطعه شعر یا نثری و ...می تواند کارکرد ساعت ها
موعضه و مدح را داشته باشد ولی متاسفانه هنوز بعد از چند دهه مسئولین فرهنگی همیت الزم را برای تولیدات
فرهنگی فاخر جهت معرفی هرچه بیشتر اسالم و مظلومیت شیعه به جهانیان را ندارند! کاری که غربی ها از سال ها
قبل شروع کردند و با تولید اثار مختلف هنری از جمله سینمایی و هالیوودی در حال تغییر هویت ملی و مذهبی ملل
و ادیان مختلف هستند .امیدوارم خداوند همراه با شور حسینی ،شعور و معرفت حسینی هم نصیبمان گرداند .در این
روزهای عزیز ما را هم از دعای خیرتان بی نصیب نگذارید.
طراح جدول :رسول نادری
افقی:
-1چهــره موردنظر-ازفیلمهایش-2گویی-ســهیم-درخت اعدام
-3تحفه-حاکمان-پدربزرگ-4حــرف نفــی عرب-پرچم-عبادت
کننده-خــدای درویش-5اماس-شــهری دراب-زدنــی دوچرخه
سوار-6شادمان-هادی-7بیماری-پول خارجی-8شهری درفرانسه-
قوم خرم ابادی-نیزه کوتاه-جانشین او-9تسهیالت بانکی پرطرفدار-
اشاره به دور-10شهرشاعران-تنبل-11ارزوانه-سحر-واحدشمارش
مغازه-12شخص-سرنیزه-گشاد-مروارید-13نخست-مردبلندمرتبه-
نژادما-14نشــانه-باهوش-بیهوده-15ازفیلمهای دیگرش-بازهــم
ازفیلمهایش
3
4
5
6
1
2
3
4
ر
ا
م
ی
د
ل
م
ه
د
ا
ر
ا
ز
ن
د
ا
م
ی
4
5
6
7
8
ب
ن
ا
ن
ا
ت
ن
م
ل
ا
9س
د
ا
11گ
ن
ی
ا
ل
م
ا
ن
ن
ا
ا
ن
ا
ه
ز
15
ا
و
ا
ک
ا
ی
م
ن
ل
ا
ن
س
ر
ن
د
ه
ا
و
ا
ر
15ن
ا
م
ه
14
ک
ر
ا
ن
ر
ی
ا
ا
ر
ب
و
ا
13
د
ا
ا
ن
ب ش
و
ر
12
ی
م
ر
م
ا
م
ن
ب
ه
ا
م
د
ه
ر
د
و
ه
ا
ر
ی
ت
ب
ر
ی
ک
ک
ا
ا
ر
س
م
ا
و
ن
ی س
ه
ا
ر
ا
ی
ا
ر
و
ب
ن
ب
ا
ت
12
13
م
ی س
ا
7
8
15 14 13 12 11 10 9
ا
خ
10ت
ک
ه
س
ا
6
ک
ر
8
زان یار دلنوازم شکریست با شکایت
گر نکته دان عشقی بشنو تو این حکایت
در زلف چون کمندش ای دل مپیچ کانجا
سرها بریده بینی بی جرم و بی جنایت
ی
ل
ا
5
ت
7
حافظانه
3
11
پاسخ جـدول شـماره قـبل
1
باربارا دی انجلیس
2
10
2
هر چه بیشتر عشق بورزید دیگران نیز مجوز ان را خواهند
یافت تا عشق بیشتری به شما و نیز دیگران بورزند.
1
2 1
3
4
6 5
7
8
15 14 13 12 11 10 9
9
طرح روز
پندبزرگان
جـــدول
م
ب
ه
ا
ا
ن
ی
ک س
ر
چ
ب
ی
و
14
عمودی:
-1ســودای ناله-درایــن فیلم بازی کــرده است-2شــرنگ-رودمرزی-لوله تنفســی-
پرســش-3تمیز-زن نیست-خراســان قدیم-مادریعقوب نبی-4ســوغات ساوه-نهنگ-
ناامید-تنها-5متذکر-شبانه نیست-6پایتخت اتریش-دریاوبحر-7جسدحیوان مرده-خط
کش هندسی-زندان مسعودسعدســلمان-8چین وشکن-موت-9کشــورپربرکت-حرف
افســوس-ضمیرغایب-10دوباره کاری-زنگ کاروان-11شمشیربازی-تاریخها-12نیاکان-
مظهرسبکی-معدن-نام سابق مشــکین شهر-13قوت غالب-ســاختمان-خالص-زادگاه
دحضرت ابراهیم-14مقابل خنده-خراســان قدیم-خوک وحشی-ضربه سر-15ازفیلمهای
دیگرش
اخبار دیدنی
تجلیل از هنرمندان در عرصه دفاع مقدس صبح روز 4مهرماه در سالن
سینما وزارت فرهنگ و ارشاد اسالمی برگزار شد /هنرانالین
همایش اقتدار حسینی روز سه شنبه در شهرداری تهران برگزار شد /ایرنا
مراسم روز جهانی گردشگری با حضور رییس سازمان ،صنایع دستی و گردشگری ،رییس سازمان انرژی
اتمی و جمعی از فعاالن گردشگری برگزار شد /ایلنا
پیکر مطهر شهید مدافع حرم محسن حججی ساعت ۲۰:۳۰امشب سوم مهر ماه با استقبال فرماندهان سپاه
پاسداران انقالب اسالمی از طریق پایگاه هوایی قدر سپاه وارد تهران شد .قرار است امروز چهارشنبه در تهران و
سپساصفهانمراسمتشیعبرگزارشود/تسنیم
درخشش بانوان ایرانی در مسابقات قهرمانی داخل سالن اسیا در عشق اباد ترکمنستان /مهر
مراسم رونمایی از البوم عاشورایی «سربلندان» شامگاه دوشنبه 3مهر ماه با حضور تعدادی از
هنرمندان در سالن سوره حوزه هنری برگزار شد /مهر