روزنامه هنرمند شماره 477
روزنامه هنرمند شماره 477
روزنامه هنرمند شماره 477
علی مرادخانی در مراسم
افتتاح سالن تئاتر «افتاب»:
تئاتررا به هنرمندان
سپرده ایم
2
26خرداد ماه 1394
شنبه
272سه
ماهنهــم
دوشنبه 20اردیبهشتسال
477
شماره
شمارهنهــم
1395سال
ISSN 2008-0816
تومـان 12
1000
صفـــحهISSN
2008-0816
تومـان
12صفـــحه 1000
w w w . h o n a r m a n d o n l i n e . i r
w w w . h o n a r m a n d o n l i n e . i r
چهره دیگری از عباس کیارستمی
عکس های من روی سینمایم
تاثیرگذار است
5
نگاهی به فیلم «شکارچی؛ نبرد زمستان»
کاری از سدریک نیکوالس ترویان
فنون بصری
سینـما
به بهانه اقبال از پخش سریال های نوستالژیک
ای فیلـــم
بازنمایی خاطرات
4
9
گفتگوی «هنرمند» با ایرج راد مدیر عامل خانه تئاتر
گفتگوی «هنرمند» با مهدی یزدانیخرم
مکاننمایشگاه،یکیداستان
است پر از اب چشم!
6
هنررا از مدارس اغازکنیم
3
به بهانه هجرت هنرمندان ایرانی به شبکه های ماهواره ای؛
تارعنکبوت غرب برای جذب بازیگران ایرانی
8
2
فرهنگ و هنر
ت
ض
س�است گذاریمنا ی� ش�گاه�هران
حممدمحزه زادهع�وشورای ی
نمایشگاه کتاب یک سرمایه ملی است
هنرمن��د :برنام��ه «گفت وگوی
فرهنگی» ب��ا موضوع فلس��فه
نمایش��گاه کتاب با حضور سید
عباس حسینی نیک مدیر مسئول
انتشارات مجد ،ناش��ر برگزیده و
بازرس اتحادیه ناش��ران و محمد
حمز هزاده مدیر عامل انتشارات سوره مهر و عضو
شورای سیاست گذاری نمایشگاه تهران از انتن
رادیو گفتگو پخش ش��د .سید عباس حسینی
نیک ،ناشر برگزیده و بازرس اتحادیه ناشران در
ابتدا با تصریح بر اینکه نمایشگاه کتاب یکی از
فاکتورهایی اس��ت که می تواند بر توسعه کتاب
و کت��اب خوانی تاثیر بگذارد ،گف��ت :دو دوره از
نمایشگاه کتاب برگزار ش��ده است و از اولین تا
چهارمیندورهنمایشگاهعمدت ًاکتاب هایخارجی
اورده می شد و بخش داخلی فعال نبود.
وی با اشاره به ورود کتاب های داخلی و خارجی
به نمایش��گاه ها از دوره چهارم ،اظهار داشت :به
نظرم این نمایشگاه را باید به عنوان سرمایه ملی
ببینیم .بر اساس امارهایی که اعالم می شود ،بین
۴تا ۸میلیون نفر به این نمایشگاه می ایند و به
همین جهت باید از ان حمایت کنیم و با چنین
پشتوانه ای می توان به سمت یک جریان سازی
فرهنگی رفت .حسینی نیک به تاکید برخی افراد
مبنیبراینکهنمایشگاهکتاببایدنمایشگاهباشد
نه فروشگاه اشاره کرد و ابراز داشت :ما حرفی در
ای��ن زمینه نداریم و اگر امکانش وجود دارد ،این
کار را ه��م انجام دهی��د .در زمان دیگری مانند
مهر ماه که دانش��گاه ها و مدارس باز می شوند،
نمایشگاهی واقعی نه به صورت فروشگاه افتتاح
کنید .به اعتقاد بنده نمایشگاه حال حاضر کتاب،
مدلی از نمایشگاه هایی است که مشابه ان نیز در
دنیا مانند هند و شارجه وجود دارد .در ادامه محمد
حمزه زاده نمایش��گاه کتاب تهران را بیشتر از
یک مسکن عنوان کرد و بیان داشت :اگر این
۲۹دوره از نمایشگاه کتاب برگزار نشده بود و
امروز برای توسعه فرهنگی کتاب برنامه ریزی
می کردیم تا نمایش��گاهی را راه
اندازی کنیم ،قطع ًا جزء کس��انی
بودم که می گفتم نمایش��گاه راه
اندازی نکنیم و ش��بکه توزیع را
گسترش دهیم و فروشگاه های
بزرگ کتاب را توس��عه دهیم و
نمونه هایی نزدیک به نمایشگاه فعلی را ایجاد
کنیم .وی در بیان ویژگی های نمایشگاه کتاب
تهران اظهار داشت :این نمایشگاه وسیع است
و همه ناش��ران و کتاب ه��ای زیادی حضور
دارند .در حال حاضر نیز می توان در یک برنامه
فازبندی شده ،فروشگاه های بزرگ کتاب را به
جای نمایش��گاه کتاب دایر کرد .مدیر عامل
انتشارات س��وره مهر برگزاری نمایشگاه بین
المللی کتاب تهران را یک ائین بزرگ فرهنگی
و ملی عنوان کرد و گفت :در واقع نمایش��گاه
کتاب ،یک س��رمایه ملی اس��ت و باید درباره
نق��اط قوت ان صحبت کرد ت��ا بتوانیم ان را
تقویت کنیم .می توان در یک برنامه ریزی دو
یا سه ساله طعم خرید از فروشگاه های بزرگ
در اس��تان ها را به خریداران کتاب بچشانیم،
همان طور که به صورت اینترنتی این موضوع
کم کم جا افتاده اس��ت .حمزه زاده ،نمایشگاه
کتاب را حاصل مجموع��ه ای از ویژگی های
مطالعه و کتاب خوان��ی فرهنگی مردم ایران
دانست و عنوان داشت :نشر کشور دارای نقاط
ضعف و گرفتاری هایی اس��ت که حاصل ان
نمایش��گاه فعلی اس��ت که در حال برگزاری
است و بنده حفظ ان را به عنوان یک دستاورد
و سرمایه به شرط اصالح الزم می دانم .عضو
شورای سیاست گذاری نمایشگاه تهران درباره
تغییرات و رخدادهای نمایشگاه امسال گفت:
مهمترین تفاوت و اتفاقی که نمایشگاه امسال
دارد ،جابجایی ان است .تا سال قبل در مصلی
برگزار می شد ولی به همت شهرداری تهران و
وزارت ارشاد این اتفاق افتاد و ریسک بزرگی
را نیز پذیرفتند.
دوشنبه 20اردیبهشتماه 1395سالنهم شماره477
www.honarmandonline.ir
یلعرماداخیندررماسماتفتاحسالن�ت ئ�اتر«اتفاب»:
تئاتررا به هنرمندان سپرده ایم
مراس��م افتتاحیه نمایش «کشتن کفتر چاهی» به
کارگردانی رضا حداد با ش��روع فعالیت س��الن تئاتر
افتاب همراه ش��د .در این مراس��م علی مرادخانی
مع��اون هنری وزارت فرهنگ و ارش��اد اس�لامی،
احمد مس��جدجامعی عضو ش��ورای اسالمی شهر
تهران ،محمد چرم شیر ،اتیال پسیانی و حسین پاکدل
سخنرانی کردند و مهمانان بعد از مراسم افتتاحیه به
تماشای نمایش «کشتن کفتر چاهی» نشستند .علی
مرادخانی در سخنانی با ابراز خوشحالی از شکل گیری
سالن های خصوصی در تئاتر گفت :من به رضا حداد
بابت زحماتی که در این چند س��ال کشیده ،تبریک
می گوی��م .ما در زمینه تئاتر خصوص��ی ،هر کاری
بتوانیم انجام می دهیم .االن به طور متوسط هر شب
بین 100تا 115تئاتر روی صحنه است و این اتفاق
بسیار خوبی است .واقعیت این است که وزارت ارشاد
اساسا این تعدادپرسنل را در حوزه نظارتی ندارد و به
همین خاطر ،کار را به خود اهالی تئاتر سپرده ایم .او
افزود :درباره حدود و ثغورکلی ،به تفاهم رسیده ایم و
کارها در همان چارچوب مورد تفاهم در حال انجام
است .این اتفاق خیلی مهمی است .یعنی حوزه های
نظارتی و حوز ه اجرایی با هم به تفاهمی رس��یده اند
و کار را پی��ش می برند .این ی��ک گام رو به جلو در
یک جامعه ش��هری و متمدن است .همه دوستانی
که زحمت می کش��ند و در این حوزه کار می کنند،
دغدغه های مشترکی با ما دارند .پیش از این هم ما
سالن افتاب را دیدیم ،بررسی کردیم و قرار شد به این
مسیر ادامه دهد و راهی تازه در تئاتر ما باشد .همچنین
در این مراسم احمد مسجدجامعی از بازگشایی سالن
تئاتر افتاب ابراز خرس��ندی کرد و گفت :البته اقای
حداد در اجراهایی هم که در سالن های دولتی داشتند،
روش و اجراهای متفاوتی را تجربه می کردند و ذوق
و خالقیت ایشان را در ان سالن ها نیز شاهد بودیم .او
با اشاره به رغبت مردم به اثار فرهنگی بیان کرد :نه
تنها رغبت در فضای تئاتر ایجاد شده بلکه در سینما
هم ش��اهد این رغبت هستیم و می بینیم که تعداد
مخاطبان و تماشاگران سینما این روزها بیشتر شده س��الن های دیگر را کمتر داشته باشند .در برخورد با
است .ظاهرا نمایشگاه کتاب هم با وجود فاصله دور ،تماشاچی هم قرار اس��ت تبدیل به سالنی شود که
مورد استقبال خوبی قرار گرفته که
تماشاگران فرهیخته تر و جدی تر
این رغبت ،نشان دهنده ایجاد یک
تئات��ر را جذب کند .امیدواریم که
فضای امیدوارانه است و این امید،
این هدف جامه عمل بپوش��د و
حسینپاکدل:
ظرفیت س��رمایه گذاری را در این
کارهایی را در این س��الن شاهد
زمینه بیش��تر می کند .خوب است یکی از اسیب های فعلی باشیم که تئاتر این مملکت را ارتقا
که جوان های فعال
با یک س��ازماندهی ،این مسیر را
دهد و بتواند فصلی تازه را در تئاتر
با
در تئاتر خصوصی
ادامه دهی��م و این وظیفه را صرفا
ما اغاز کند.
این
هستند،
روبرو
ان
روی دوش وزارت ارشاد نگذاریم و
حس��ین پاکدل به طرح حمایتی
است که باید محلی
فضا را بازتر کنیم .محمد چرم شیر
ارش��اد از گروه های تئاتری اشاره
از
بعد
و
کنند
اجاره
را
نیز با اش��اره به افتتاح سالن تئاتر
ک��رد و عن��وان ک��رد :یک��ی از
افتاب گف��ت :جای خوش��حالی مدتی ،زیر فشارها ان را اس��یب های فعلی که جوان های
پس بدهند .این اتفاق
اس��ت که باالخره این تصمیم در
فع��ال در تئاتر خصوص��ی با ان
دولتمردان شکل گرفت تا بخش باعثسرخوردگیان ها روب��رو هس��تند ،این اس��ت که
می شود
خصوصی هم وارد عرصه فرهنگ
بای��د محلی را اج��اره کنند و بعد
و به خصوص تئاتر ش��ود و سالن های خاص خود را از مدت��ی ،زیر فش��ارها ان را پس بدهند .این اتفاق
افتتاح کند .او با اش��اره به لزوم سیاس��ت گذاری در باعث سرخوردگی ان ها می ش��ود .زمانی که اقای
ح��وزه تئاتر خصوصی ،ادامه داد :قرار اس��ت در این مس��جدجامعی در وزارتخانه بودند ،طرحی تصویب
س��الن کارهایی روی صحنه برود که امکان اجرا در ش��د برای تش��کیل تعاونی های تئاتر به این شکل
که گروه های تئاتری ،تشکیل تعاونی دهند و وزارت
فرهنگ و ارش��اد هم ان ها را ثبت و حمایت کند اما
دولت تغیی��ر کرد و این طرح به بایگانی رفت .االن
امکان زنده کردن این طرح و اجرای ان هست چون
گروه های خصوصی تئاتر در مضیقه هس��تند و به
حمایت نیاز دارند.
اتیال پسیانی به عنوان اخرین سخنران این مراسم
با اش��اره به ش��کل برخورد سایر کش��ورها با تئاتر
خصوصی ،این حوزه را نیازمند حمایت همه جانبه
دانس��ت و اظهار کرد :هرک��س در جایگاه خودش،
در قبال این موضوع مسئولیت دارد 15 .سال پیش،
وقتی با محمد چرم شیر ،رضا حداد ،فرهاد مهندس پور
و مازیار حبیبی نیا درباره کارگاه تئاتر ایران و اهداف ان
حرف زدیم ،اولین چیزی که به ذهنمان امد این بود
که ما باید محلی داشته باشیم تا بتوانیم کارهایمان را
در ان تولید کنیم .محلی که برای ما تجربه شخصی
است ،اما دوس��ت داریم بروز بیرونی داشته باشد تا
بتوانیم با تماشاگری که بخش اعظم این تجربه را
در ذهنش می سازد ،شراکت کنیم .چیزی که اسم
ان را هنر تجربی می گذاریم 15 .سال طول کشید
تا این مکان به وجود امد .امیدوارم 15س��ال دیگر
طول نکش��د که به بقیه ارزوهایمان برسیم .خیلی
خوش��حالم که رضا حداد امشب نمایشی را مقابل
ش��ما به اج��را در می اورد که تجربه بس��یار ناب و
ویژ ه با گروهی خیلی جوان و خیلی پرش��ور است.
ابراهیم حقیقی ،حس��ین خطیبی ،عاطفه رضوی،
مهدی کرم پور ،طال معتضدی ،س��یامک انصاری،
لیلی فرهادپور ،همایون نصیری ،اروند دشت ارای،
سروش صحت ،مهندس مرتضی کاظمی ،حبیب
رضایی،جاب��ر رمضانی و ...دیگر حاض��ران در این
مراسم بودند .س��الن تئا تر افتاب درخیابان افریقا،
قبل از چهار راه جهان کودک ،ابتدای کوچه کمان،
پالک ۲۶قرار دارد .این س��الن از 19اردیبهش��ت
تا پایان خردادماه ،میزبان نمایش «کش��تن کفتر
چاهی» بر اساس متن محمد چرم شیر خواهد بود.
دوشنبه 20اردیبهشتماه 1395سالنهم شماره477
www.honarmandonline.ir
تئــــــاتر
3
ن
ت
ر�نرویدادهای�ت ئ�اترازنگاه«ه�رنمد»
مهم� ی
تماشاخانه سرو میزبان نمایش «دختر شینا»
ن
ت
گف�گوی«ه�رنمد»ابایرجرادمدیراعملاخنه�ت ئ�اتر
پیمان یاحقی
هنر را از مدارساغازکنیم
هنرمند همانند هفته های گذشته راهی را پیش گرفته و این بار همانند گروه سینما به سراغ تئاتر رفته و با یکی از پیشکسوتان
تئاتر گفتگویی صورت داده .این هفته به س�راغ ایرج راد مدیر عامل خانه تئاتر رفتیم و میزبان ان در روزنامه هنرمند ش�دیم.
ایرج راد مدتی است که از فعالیت بازیگری در هر دو مدیوم سینما و تئاتر به دور بوده و بنابه این اتفاق با ایشان در مورد حضور
کم رنگ شان در پروژه ها ،شرایط حاکم بر تئاتر و مشکالتی که خانه تئاتر با ان روبرو هست گفتگویی انجام داده ایم.
ایرج راد تئاتر را از کجا شروع کرده ،اولین حضور شما هر انجمنی ،تخصصی در ائین نامه دارد .ش��رایط خاصی را برای اعضا خود
اعالم می کند .ش��رایط عضویت در انجمن ها به گونه است که حداقل ها در
در کدام سالن بود؟
حدودا 7س��اله بودم که پدرم مرا به تماشای تئاتر می برد واقعیت قضیه ان تصویب شده ،هر شخص بنا به مدرک تحصیلی باید رزومه ای ارائه کند.
وضعیت تئاتر را چگونه می بینید؟
خیل��ی برایم ش��گفت انگیز ب��ود و دیدن دکور و این نظ��م خیلی برایم
پررن��گ بود بعد از س��ه زنگ درهای س��الن باز می ش��د اف��راد خاصی سال هاس��ت دس��ت اندازهای خاصی وجود دارد بعضی مدیر های دلسوز
مخاطب��ان را راهنمایی می کردن��د همه این ها برای��م خیلی جذاب بود و اگاه بودند که راه خودش��ان را نتوانس��تند پیش ببرند .افرادی هم بودند
زمانی که با خانواده به منزل برمی گشتیم پدرم به نوعی داستان نمایش که فقط س��د ایجاد کردند .اما خیلی خوش��حالم ک��ه بچه های تئاتر هیچ
را در خان��ه روایت می کرد .این حرکت پدرم موجی جدید در من حاصل وقت خسته نمی شود به نوعی باید بگویم بچه های تئاتری با تمام شرایط
می کرد و به گونه ای در ذهن من ش��کل می گرفت .قبل از ورود من به خودشان را همسان کردند .در نهایت خیلی خوشحالم که با وجود تبلیغات
دانش��گاه فعالیت تئاتری داشتم اما به صورت نه چندان حرفه ای .زمانی کم باز هم سالن های تئاتر مخاطب خود را جذب می کند.
گفته ش�ده که ای�رج راد خیلی مالحضه کار اس�ت نظر
که می خواستم به تحصیل در رشته نمایش بپردازم پدرم از من خواست
خودتان چیست؟
که رش��ته دیگری انتخاب کنم چرا که می گفت شما که فعالیت تئاتری
داری��د چرا یک رش��ته دیگر را انتخاب نمی کنید .و من در پاس��خ گفتم نه این طور نیس��ت ،به نظر شما باید جنگ کنم؟ و یا از ادبیات غیر مناسب
استفاده کنم برخورد در مسائل هنری باید توجیح فرهنگی
یاد دارم زمانی که با ش��ما به تماشای تئاتر می رفتم
داشته باشد و به طور کلی توجیح اخالقی داشته باشد.
ش��ما به غیر از تئاتر و بازیگران در مورد مسئله دیگر
ما س��عی کردیم با تعامل به نوعی کارمان را پیش ببریم
صحب��ت نمی کردید! اولین تجرب��ه من برمی گردد به
و هی��چ وقت به دنبال جنجال نبودیم در راس خانه تئاتر
زمانی که در خانه ملی کر جوانان ایران اگهی داده بودند،
اولین تجربه من
اعالم کردیم که اینجا یک واحد صنفی مس��تقل است و
و خانم مهین بیگی کالس فن بازیگری تاسیس کرده
برمی گردد به زمانی
وابسته به هیچ گروه و ارگانی نیست.
بودند و مشغول تدریس هنرجویان بودند .مکان تمرین
که در خانه ملی کر
چقدر با جریان خصوصی سازی در تئاتر موافق
ما در ان زمان در همین چهار راه جمهوری بود که االن
جوانان ایران اگهی
هستید؟
فکر می کنم از بین رفته و تبدیل به مراکز تجاری شده
داده بودند ،و خانم
فکر نمی کنم االن ش��رایط اش را داش��ته باشیم ،شما
اس��ت .حدود یک سال در این موسسه فعالیت داشتم و
مهین بیگی کالس
فکر کنید یک س��رمایه گذار بخواهد یک س��الن بسازد
این روند ادامه داش��ت تا با گروه کر خانم باقچبان اشنا
فن بازیگری تاسیس
و عواملی را در اختیار بگیرد چقدر جواب می گیرد؟ چرا
شدم و این فعالیت ها ادامه دار بود .و همچنین با خانواده
کرده بودند و مشغول
که فکر نمی کنم کمتر کسی باشد که بیاید این سرمایه
اسکویی اشنا ش��دم و با این گروه مدتی کار کردم و به
تدریس هنرجویان
را در اختی��ار گروه های نمایش��ی بگ��ذارد و به همین
فعالیت های خودم ادامه دادم که با شخصی اشنا شدم که
بودند .مکان تمرین ما
خاطر اس��ت که می گویم االن فکر نمی کنم ش��رایط
داش��ت گروه جدید تاسیس می کرد و من هم به همراه
در ان زمان در همین
خصوص سازی در تئاتر حاصل شود.
او در ای��ن گروه فعالیت خود را ش��روع کردم که در ان
چهار راه جمهوری بود
ایا مشکالت خانه تئاتر با شهرداری حل شد و
زمان این گروه پالتویی گرفته بود که فکر کنم در مجله
که االن فکر می کنم
یا همواره با مشکل روبرو هستید؟
کیهان بچه ها بود .بنابراین این تمرین ها ادامه دار بود تا به
از بین رفته و تبدیل
خوش��بختانه با شهرداری تا اینجا مشکلی نداشتیم اما
االن رسیدیم و االن در خدمت شما هستیم.
به مراکز تجاری شده
در ابتدای ورود با مش��کل روبرو ش��دیم .قرار شد کل
چرا حضور ش�ما در فعالیت های هنری
است .حدود یک
ساختمان در اختیار ما قرار گیرد .در ابتدای ورود ما به
کم رنگ شده اس�ت؛ ایا کارها ضعیف
سال در این موسسه
این مکان دری را جوش دادن که مانع ورود ما شوند،
هستند و یا دلیلی دیگری دارد؟
فعالیت داشتم و این
ما توانس��تیم ب��ا تعامل این مش��کل را برطرف کنیم.
بخش��ی از ان برمی گ��ردد به مس��ائل خان��ه تئاتر و
روند ادامه داشت تا با
بعد از نامه من به ش��هردار محترم اقای قالیباف دیگر
مشکالتی که برای س��اخت و ساز این مکان داشتیم
گروه کر خانم باقچبان
مش��کلی برای تمدید اینجا نداش��تیم .االن در زمان
ای��ن جا باید اضافه کنم هر کاری را قبول نمی کنم اما
اشنا شدم و این
فعلی هیچ مشکلی با شهرداری نداریم.
خود خانه تئاتر محدودیت هایی ایجاد کرده که ش��اید
فعالیت ها ادامه دار بود
برای فارغ تحصیالن رش�ته نمایش به عنوان
من کاری را دوس��ت داش��ته باشم اما به خاطر مسائل
مدیر عامل خانه تئاترچه توصیه ای دارید؟
خانه تئاتر نتوانم این کارها را بپذیرم در این چند سالی
که کار کردم تیم تولید ان مجموعه و یا اثر س��ینمایی با من کنار امدند به همیشه افسوس می خورم که چرا به اندازه ای که جوانان ما ظرفیت و استعداد
نوعی اعالم کردم حضور من باید در خانه تئاتر پر رنگ باشد و من به طور دارند ،به همان میزان امکانات نداریم و یا چرا بدون هیچ پشتوانه عملی و یا
مدوام نمی توانم در خدمت تیم تولید ش��ما باشم .بسیاری از این تیم با من اشتغالزای؛ فارغ التحصیالن به جامعه اظافه می شوند .توصیه من به جوان ها
کن��ار امدند و با من همکاری کردند و بس��یاری از این پروژ ها را به خاطر این است که به دنبال هدف باشد تئاتر کار اسانی نیست باید سختی بکشند تا
مشکالتی که در خانه تئاتر داشتم قبول نکردم .ضمنا باید بگویم کارهای بتوانند در این عرصه موفق باشند.
بعضی از پیشکسوت های تئاتر اعالم کردند هیات مدیره
جدیدی پیشنهاد شده که نتوانستم با انها ارتباط برقرار کنم.
انجمن های صنفی محدود به یک دایره خاص است ایا
ایا تا به حال به شما پست دولتی پیشنهاد شده است؟
این متر که افراد را اندازگیری می کند ،صحت دارد؟
بس��یار زیاد ،اوال باید بگویم همواره از کارهای ادرای و پش��ت میزی دوری
می کردم که زمانی وارد اداره تئاتر شدم پست های خوبی پیشنهاد می شد اما نه افراد خاصی نیستند ،بارها خودم گفتم که شخص دیگری بیاید و مسئولیت
نمی تواستم قبول کنم چرا که با روحیه من سازگار نبود وضعیت فعلی را هم که مرا قبول کند .در انجمن ها افرادی هستند که خیلی دلسوزتر هستند البته این
مشاهده می کنید .در خانه تئاتر حضور دارم مسئولیتی بود که پیش امد ضمن نکته را باید اضافه کنم که اشخاصی هم بودند که حضور پرنگ نداشتند .این
اینکه در کارهای جمعی حضور داشتم اما به این گونه نبوده که فشار کارهای مش��کل مربوط می شود به ان ش��خص و یا گروه که به ان نفر رای داده و
حضورش را در هیات مدیره ثابت کرده است.
اداری بر زندگی هنری قالب شود.
کالم اخر؟
در بعضی اوقات انجمن های صنفی در خانه تئاتر برخورد
خوبی با جوانان ندارد ،چرا انجمن ها فضا را برای سایرین امیدوارم روزی برسد که درایت در تئاتر نمایان شود .زمانی که فردی
در تئاتر مشغول به کار می باشد .فقط دغدغه تئاتر داشته باشد و هیچ
محدود کردند؟
فکر نمی کنم این برخورد به وجود امده باشد ،هیات مدیره مرکزی در عضویت گرفتاری غیر از تئاتر را نداشته باشد .تئاتر باید از مدارس شروع شود
انجمن ها مداخله نمی کند .البته به این صورت نیست که اطالع نداشته باشد نه اینکه بچه ها را تئاتری کنیم.
تماشاخانه سرو میزبان نمایش «دختر شینا» شد .انجمن تئاترانقالب
و دفاع مقدس از نمایش «دختر ش��ینا :به نویس��ندگی وکارگردانی
علی مس��ت علی حمایت می کند .این نمایش که اقتباس��ی از رمان
پرطرفدار به همین نام به نویسندگی بهناز ضرابی زاده است از امروز
دوشنبه 20اردیبهشت ماه به مدت 20شب از ساعت20در تماشاخانه
س��رو انجمن تئاترانقالب و دفاع مقدس میزبان عالقمندان خواهد
بود .نازنین بابایی ،مریم اش��وری و محمدرضا قلمبر در این نمایش
به ایفای نقش خواهند پرداخت.
زنگ افتتاح نمایش «زمین صفر» به نویسندگی و کارگردانی ماهانا
نریمانی ،امروز ۲۰اردیبهش��ت ماه س��اعت ۱۹توس��ط بانو مرضیه
وفامهر ،فیلمساز و بازیگر سینما و تئاتر و همسر استاد ناصر تقوایی,
در تماش��اخانه مشایخی نواخته خواهد ش��د.در مراسم افتتاحیه این
نمای��ش جمع��ی از هنرمندان به نام س��ینما و تاتر حض��ور خواهند
داش��ت که در ادامه توس��ط روابط عمومی گروه اعالم خواهد ش��د.
این نمایش که در سال 94جایزه بهترین بازیگر مرد را در جشنواره
تاتر دانش��گاهی باران از ان خود کرده و همچنین کاندیدای بهترین
نمایش��نامه و بهترین بازیگر زن در جش��نواره مذکور بوده است ،از
تاریخ ۲۰اردیبهش��ت لغایت ۵خرداد س��اعت ۱۹در تماشاخانه ی
مشایخی به روی صحنه می رود.
در فص��ل جدید نمایش های تئاتر ش��هر ،اثار جدیدی در س��النهای
ای��ن مجموع��ه روی صحن��ه می رود .پالت��و اجرای مجموع��ه تئاتر
ش��هر از یکش��نبه نوزدهم اردیبهشت به مدت س��ه روز میزبان جلسه
نمایش��نامه خوانی «مشنگ ها» می شود« .مش��نگ ها» به کارگردانی
بهن��از نازی در پالتو اجرا مجموعه تئاتر ش��هر میزب��ان عالقه مندان
تئاتر خواهد بود .این جلسات نمایشنامه خوانی روزهای نوزدهم ،بیستم
و بیس��ت و یکم اردیبهشت ماه امسال س��اعت 17:30در پالتو اجرا
مجموعه تئاتر شهر اجرا می شود.
نمایش کمدی «حس��اب پرداخت نمیشه» به کارگردانی کاوه مهدوی
جمعه 17اردیبهش��ت ماه در میان استقبال تماشاگران به اجرای خود
در تاالر سایه مجموعه تئاتر شهر پایان داد.
«اکتب��ر ،1942پاریس» عنوان نمایش جدیدی به نویس��ندگی میالد
حس��ینی و کارگردانی مسعود موسوی است که از روز یکشنبه نوزدهم
اردیبهشت ماه جایگزین نمایش «حساب پرداخت نمیشه» خواهد شد.
در ای��ن اث��ر نمایش��ی که از تاریخ یاد ش��ده س��اعت 19به مدت 60
دقیق��ه و قیم��ت بلیت 15ه��زار توم��ان روی صحن��ه خواهد رفت،
معصومه اقاجانی ،صالح میرزا اقایی ،ش��یوا خسرو مهر ،فرداد صفاخو،
ریحانه س�لامت و رسول نقوی به عنوان بازیگر حضور دارند .در تاالر
چهارس��و هم نمایش «ننه دالور و فرزندانش» نوش��ته برتولت برشت
و کارگردان��ی امیر دژاکام تا تاریخ جمعه 24اردیبهش��ت ماه س��اعت
19:30به مدت 100دقیقه و قیمت بلیت 20هزار تومان روی صحنه
می رود .مه لقا باقری ،امیر کربالیی زاده ،حسین محب اهری ،مرتضی
رس��تمی ،حمید فالحی ،علی محمد رادمنش،حس��ین شهبازی ،هدیه
ازاده ،ابوالفضل جمشیدی ،ازاده نوبهار ،محمد رحیمی ،محمود صفری،
شبنم ابریشمی ،لیال حقانی ،مسیح رحمتی ،سنا رضایی ،صادق ملکی،
مجید رس��ام ،حامد پور محمد ،عارف عباس��ی ،عاطف��ه بدیعی ،مرثین
واثقی ،سامان میر حسینی بازیگران این اثر نمایشی هستند.
نمای��ش «کم��دی اتفاقات» ب��ه نویس��ندگی ادواردو دفیلیپو ،ترجمه
داریوش مودبی��ان ،دراماتورژی منوچهر رمضان��ی و کارگردانی میثم
عبدی س��اعت 18به روی صحنه خواهد رفت ،این در حالی است که
عباس جمشیدی ،فریبا امینیان ،اس��ماعیل باستانی ،مهدی مجنونی،
منوچهر رمضانی ،امین قاضی ،منصور اسکندری ،سینوره کفاش طلب،
جواد موالنیا و ناصر س��رلک بازیگرانی هستند که در این اثر نمایشی
حضور دارند« .کمدی استشمامات» هم نمایش دیگری به نویسندگی
امید طاهری و کارگردانی میثم عبدی است که به عنوان دومین پروژه
اجرایی گروه «کمدی اش��تباهات» س��اعت 20در تاالر قش��قایی به
صحنه می رود.جواد موالنیا ،نازنین کریمی ،منصور اس��کندری ،عباس
جمشیدی ،منوچهر رمضانی ،سیروس همتی ،امید طاهری ،ناصررلک
بازیگران این نمایش هستند.
4
رادیووتلویزیون
دوشنبه 20اردیبهشتماه 1395سالنهم شماره477
www.honarmandonline.ir
به�هانهابقالازپ� خ�شرسایل های ت
ونس�الژکی
ب
حمید یونسی
ای فیلم ،بازنمایی خاطرات
انقالب دیجیتال در صدا و سیما:
صدا وس��یمای جمهوری اسالمی ایران در دوران ریاس��ت عزت اهلل ضرغامی شاهد
تحول بزرگی بود :پیدایش ش��بکه های دیجیتالی .ش��بکه هایی که هدف اصلی انها
مقابله در برابر هجوم رس��انه های خارجی بود .رسانه هایی که چه از طریق اینترنت و
چه از طریق گیرنده های ماهواره ای خوب یا بد توانسته بودن راه خود را به خانه ها باز
کنند .حال این که چه شاخصه های اماری در این زمینه وجود دارد که به ما بگوید که
رس��انه ملی با این تمهید خود موفق بوده یا نه و به چه عددی دست پیدا کرده است
خود پژوهشی گسترده ای طلب می کند اما در این بین شبکه هایی به وجود امدند که
دارای وحدت موضوعی بودند مانند :ش��بکه ورزش ،شبکه پویانمایی ،شبکه اقتصاد،
شبکه سالمت و . ...این امر به نوبه ی خود سهمی از مخاطبان را با میانگین ثابت برای
این گونه شبکه ها به ارمغان اورد که نکته ی قابل توجهی است .میان شبکه هایی که
موضوعی واحد داشتند ،شبکه های پخش فیلم بیشترین ظرفیت را به خود اختصاص
دانند .شبکه نمایش ،شبکه تماشا ،شبکه ای فیلم و. ...
بالقوه در پخش جهانی بالفعل در پخش داخلی :
شهریور سال 1389شبکه ای در رسانه ی ملی افتتاح شد با تمرکز بر نشان دادن فیلم های
ایرانی(سریال،سینماییوتلهفیلم)بهزبان هایدیگر.شبکهای فیلمبهسهزبانفارسی،عربی
و انگلیسی به پخش سریال ها و فیلم های سینمایی می پردازد .هدف از به نمایش گذاشتن
فیلم ها به زبان های مختلف بدست اوردن مخاطب در قیاس جهانی خود است .این هدف
را می توان در انتخاب اسم شبکه هم مالحظه کرد .اسمی که حتی گوشه نگاهی به سالئق
ایرانی و مردم فارسی زبان ندارد .بنابر گزارش های مختلف در رسانه های خبری حدوداَ
200میلیون نفر به تماشای این شبکه مبادرت می ورزند که بیشترین سهم از مخاطبین
مربوط به کشور های عربی وفارسی زبان همسایه است .این رقم در جای خود نشان از
پتانسیل پخش سریال های ایرانی دارد اما نکته ای که باید مورد توجه در این زمینه قرار
گیرد بدست اوردن درامد از طریق فروش سریال هاست تا پخش رایگان انها با دوبله
و زیرنویس کشور مقصد .همان کاری که شرکت های فیلم سازی ترکیه از طریقش،
س��االنه میلیون ها دالر درامد به دست می اورند که به لحاظ فنی در سطح پایین تری
نسبت به خیلی از سریال های ایرانی هستند.
فارغازمیزاناستقبالجهانیازاینشبکهموضوعحائزاهمیتمیزاناستقبالبینندگانایرانی
این شبکه است .بیننده ای که احتما َال برای چندمین بار به تماشای سریال مورد عالقه اش
نشسته است .مخاطبی که در کنار لذت بردن از داستان و محتویات کیفی اثر به مرور خاطراتی
می پردازد که در حین دیدن سریال برایش بازافرینی می شود ،خاطره ای که در ناخوداگاه فرد
نقش بسته است و به دنبال کوچکترین فرصتی می گردد تا خود را نمایان سازد و فرد را غرق
یداند یا شاید هم بداند از کجا می اید.
کِیفی می کند که نم
چرا ای فیلم؟
ای فیلم سیاس��تی را در پخش خود به کار گرفته اس��ت که حداقل باعث مکث چند
دقیقه ای بیننده ای روی شبکه می شود که با سرعت سرسام اوری در حال عوض کردن
کانال های گیرنده خود است .پخش تکراری محبوب ترین و پرمخاطب ترین اثار پخش
شده در زمان خود تمهیدی است که هر بیننده ی سریال بازی را ترغیب به دوباره دیدن
ان می کند اما این اتفاق چرا روی می دهد؟چرا مخاطب همچنان می تواند با داستان پدر
ساالر همراه شود و حتی پیامک به شبکه ای فیلم در مورد شخصیت اسداهلل خان بزند؟
ایا علت عدم سررسید تاریخ انقضای سریال ها است یا تفاوت کیفیت اثار در حال پخش
با اثار پخش شده است که مخاطب را روی کانال ای فیلم متوقف می کند و ...که به
بررسی چند عامل پذیرا بودن مردم به اختصار در ادامه خواهیم پرداخت:
ترکیب های طالیی:
ای فیلم در این روزها در حال پخش هفت س��ریال است :پدر ساالر ،زیرتیغ ،مرد هزار
چهره ،در چشم باد ،پشت کنکوری ها ،این چند نفر(هژیرها) ،معراجی ها.
با کمی دقت در عنواین باال متوجه گذر سه نسل از سریال های سیما می شویم.
ترکیب پخش س��ریال ها به گونه ای انتخاب ش��ده اس��ت که ه��ر کدام در بر
دارن��ده ی دوره ای خاص چه از لحاظ محتوای داس��تانی و چه از لحاظ دوره ی
پخش انها هس��تند که این ام��ر می تواند مخاطب را از هر نس��لی درگیر خود
کند .پدر س��االری که تا مدت ها بعد از پخشش هم نماینده به تصویر کشیدن
چهره ی پدری مهربان و تا حدودی مقید به اصول روابط خانوادگی که نقشش
را محمدعلی کش��اورز به زیبایی ایفا ک��رده بود تا هژیرهایی( این چند نفر) که
توانس��ته بود تع��داد زیادی از کمدین های مطرح زمان خ��ود را کنار هم بیاورد
و همین ط��ور در زمان پخش��ش موج تازه ای از طنز موقعی��ت را در غالب طنز
اپارتمانی به وجود اورد و زمینه را برای ش��کل گیری س��ریال هایی نظیر پشت
کنکوری ها را فراهم اورد که خود پشت کنکوری ها نیز امید روزه داری بود برای
لحظاتی ش��اد ،کنار سفره افطار .از طرفی دیگر سریال هایی نظیر زیرتیغ که در
برگیرنده ی نگاهی تازه به هویت طبقه ای از اجتماع بود که همچنان در گیرودار
سنت و مدرنیته بودند.داستانی که شاید حرف دل خیلی از خانواده ها بوده است
دوستی ای قدیمی جایش را به دشمنی جدیدی داده است.
کنار سریال هایی که رنگ اجتماعی بودنشان نسبت به هر رنگ دیگری ،بیشتر
به چش��م می اید؛ نوبت به یکی از بزرگترین پروژه های سریال سازی در ایران
می رس��د .در چش��م باد تاریخی را نش��ان می دهد که هر لحظه از ان جذابیت
خاصی برای بیننده اش دارد .در چش��م باد نام س��ریالی است که از قیام میرزا
کوچک خان تا فتح خرمشهر را به تصویر کشیده است.
مرده��زار چه��ره نیز در زمره موفق ترین مجموعه های طنز ایرانی اس��ت که بارها و
بارها از ش��بکه های مختلف به نمایش در امده و همچنان توانایی نش��اندن مخاطب
پای داس��تان خود را دارد که عوامل زیادی از جمله داستان منسجم ،حضور بازیگران
محبوب و حوصله داشتن کارگردان نقش مهمی در جذابیت این مجموعه دارد و در انتها
معراجی هایی که همچنان با یدک اخراجی ها توانست بعضی از خط قرمزها را بشکند و
بالطبع مخاطبی برای خود دست و پا کند.
بارها اتفاق
افتاده است که
مجموعه ای را که
دنبال می کنیم ،یک
روز نه به پخش
اصلی اش می رسیم
و نه تکرار فردایش
را می بینیم .حال
این روند را می توان
به بازه های قسمتی
و حتی زمانی
مختلف تعمیم داد
به صورتی چند
قسمت را مشاهده
نمی شود یا چند
روز نمی توان چای
تلویزیون نشست.
چیزی که این
وسط می ماند،
سریالنصفه ونیمه
و ناقصی است
که مخاطب بعد
از مدتی انرا رها
کرده است و بعدها
با یاداوریش تنها
حسرت است که
حفره خالی داستان
را می تواند پر کند
عبور از حال و بازگشت به گذشته:
بینن��ده ام��روز ،بیننده ی با تجربه ایس��ت .فهم
ب��ه کارگیری تجربه نیازمند هوش��ی اس��ت که
مخاطب ایرانی از این هوش برخوردار است .حال
چگونگی حصول این تجربه در سطح عمومیت
یافت��ه را می توان از اس��تقبال و عدم اس��تقبال
مخاطبان از فیلم یا س��ریالی فهمید( استقبال از
شهرزاد و عدم استقبال از اکثر سریال ها) .ساخت
سریال در سال های اخیر با افت فاحشی رو به رو
شده است ،با نگاهی اجمالی می توان به انگشت
شمار بودن س��ریال های پر مخاطب پی برد .در
ای��ن بین تکلی��ف مخاطب چه می ش��ود (با در
نظر گرفتن سریال هایی که فقط از سیما پخش
می شود) ایا او ناچار به تنزل سلیقه خود است یا
این ک��ه می تواند رو بیاورد به تجربه های جذاب
گذش��ته .ای فیلم این امکان را برای دسته ای از
مخاطبین فراهم اورده اس��ت که برای سلیقه ی
خود ارزش قائل هس��تند و تن به هر داس��تان و
روایتی نمی دهند و همین طور زمان را نیز محترم
می ش��مارند .این دس��ته از بینن��دگان می تواند
مجموعه مورد عالقه ش��ان را انتخاب کنند،فقط
این که ش��انس ب��ا انها همراه باش��د و ای فیلم
مجموعه مورد عالقه نشان بدهد و گرنه...
دیگر حسرت نمی خوریم:
بارها اتفاق افتاده است که مجموعه ای را که دنبال
می کنیم ،یک روز نه به پخش اصلی اش می رسیم و
نه تکرار فردایش را می بینیم .حال این روند را می توان
به بازه های قسمتی و حتی زمانی مختلف تعمیم داد
به صورتی چند قسمت را مشاهده نمی شود یا چند
روز نمی توان چای تلویزیون نشست .چیزی که این
وسط می ماند ،سریال نصفه ونیمه و ناقصی است که
مخاطب بعد از مدتی انرا رها کرده است و بعدها با
یاداوریش تنها حسرت است که حفره خالی داستان را
می تواند پر کند .نکته مهم دیگر در مورد زمان پخش
سریال هاس��ت مث َ
ال سریال پدرس��االر را متولدین
دهه هفتاد ندیده اند و تا به امروز فقط شنونده نقل
و قول هایش بوده اند ،اما االن می توانند در ای فیلم
مشغول به تماشای این سریال شوند .دیگر نه باید
نگران زمان باش��یم و نه نگران گذار نسل ها
نباشیم؛ ای فیلم روی گیرنده های ماست .حال اگر
نشان نداند از بخت بد ماست.
ریسک پذیری در پایین ترین حد ممکن:
از عوامل مهم و حیاتی در اس��تقبال مخاطبان از
ش��بکه ای فیلم می توان از راحتی خیال مخاطب
و روش��ن بودن تکلیف��ش در برابر اثر دانس��ت.
مخاطب می داند سریالی که می خواهد ببیند از چه
ویژه گی هایی برخوردار است .مثال چه ژانری دارد،
طنز است تراژیک ،بازیگران مورد پسندش حضور
دارند یا نه و به ط��ور کل همه ی عواملی که در
انتخاب بیننده در مورد خوب یا بد بودن س��ریال
تاثیرگذار است ،پیش روی اش است .حال می تواند
ای��ن امر از طریق حافظ��ه ی جمعی به او منتقل
شود یا این که از رسانه های مختلف دیگر کمک
بگیرد از جمله س��ایت ها و نشریاتی که در زمان
پخش مجموعه انرا مورد بررسی قرار داده اند ،در
این صورت تنها چیزی که می ماند برنامه ریزی
دیدن انها است که با وجود تکرار چندباره ای فیلم
این مسئله هم تا حد زیادی کم اهمیت می شود.
مقاومت در برابر یورش ها:
عصر امروز ،عصر تکنولوژی اس��ت .شاید تا 50
سال قبل کسی فکر نمی کرد کار به اینجا بکشد.
جایی که رسانه های جمعی از کارکرد فقط مفرح
و سرگرم کننده تبدیل به شریان مهم و تاثیرگذار
جامعه شده است .جامعه ای که سعی دارد شکل
حقیقی خودش را در برابر بس��یاری بد شکلی ها
محفوظ بدارد تا بتواند اختالف های طبقاتی های
کنت��رل کن��د ،ریش��ه های اس��یب اجتماعی را
شناس��ایی کند و حتی رعایت حقوق شهروندی
را اموزش دهد و بس��یاری از مقتضیات اجتماعی
دیگر را که همگی زیر مجموعه فرهنگ است را
برای اعضایش به نمایش دراورد .همه ی عواملی
که مطرح ش��د را نمی توان به صورت یک باره به
خرد اجتماع داد بلکه در وهله اول باید به ش��کل
گیری زیر س��اخت ها در اذهان عم��وم مبادرت
ورزید؛ این امر چگونه شکل می گیرد؟ چقدر زمان
نیاز است؟ با چه مصالحی می توان چنین بنایی را
ترسیم کرد؟ این قبیل سواالت تنها با یک سرنخ
قابل پیگری است :فرهنگ سازی.
فرهنگ س��ازی در این دوران مهم ترین وظیفه
رس��انه ی جمعی اس��ت .رس��انه های جمعی در
کش��ورها دارای دو کارکرد در این زمینه هستند:
یک -فرهنگ س��از بیگانه .دو -مقاومت در برابر
یورش فرهنگ ها از هر س��نخ (چه غربی باشد و
چه شرقی) و در صورت امکان فرهنگ ساز.
کشورهایی مثل ما از کارکرد دوم رسانه های جمعی
بهره می برند .خود دارای فرهنگ غنی اس��ت اما
ترس از عوض ش��دن مجهول های معادله به نفع
فرهنگ بیگانه همیشه احس��اس می شود اما ایا
رس��انه هایی همچون ای فیلم می توانند پرچم دار
مقاومت در برابر سیل عظیم فرهنگ سازی خارجی
باشند؟ بله می تواند .عنصر یاداوری به واسطه تکرار
در علم ارتباط��ات از عوامل مهم بقای ان عنصر
یاداور ش��ده است .به طور حتم این امر اگاهانه در
س��اخت س��ریال های ایرانی گنجانده نشده است
ولی این اتفاق کارکردی طبیعی داستان است که
همیشه در حال گوشزد کردن یک سری روابط با
بستر فرهنگی یکسان است که در ذهن مخاطب
جای گذاشته می شود .جای گذاری که می تواند از
نسلی به نسل دیگر منتقل شود.
کیفیت اچ دی:
پخش سریال های دهه هفتادی با کیفیت اچ دی
خ��ود دارای جذابی��ت منحصر به فردی اس��ت.
مخاطبی که بعد از س��اعتها انتن گرداندن روی
پشت بام می توانس��ت پدر ساالری برفکی ببیند
ح��ال فقط با فش��ار یک دکم��ه می تواند همان
س��ریال را با بهترین کیفیت ممکن روی گیرنده
خود داش��ته باشد .البته این امر نکته ای همگانی
نیس��ت ولی فارغ از ان هم دیدن س��ریال دیدن
با کیفیت اچ دی هم خود نکته مهمی اس��ت که
شامل حال هر دوره سنی می شود.
تجسمی
دوشنبه 20اردیبهشتماه 1395سالنهم شماره477
www.honarmandonline.ir
گرفته اس��ت .اولی��ن مجموعه ی عکس از ای��ن هنرمند که
بس��یار مورد توجه قرار گرفت و معروف شد ،مجموعه ای از او
با موضوع برف بود که با عنوان «س��فید برفی» ارائه شد .در
این مجموعه ،کیارستمی تصاویری از برف را در کنار عناصر
دیگ��ری از طبیعت مانند درخت ،در قاب دوربینش ثبت کرد.
او اظهار کرد :در این مجموعه که عناصر س��اده ای از طبیعت
را به تصویر کش��یده ،مخاطب متوجه می شود که هدف فقط
نمایش برف و درخت نب��وده ،بلکه مفاهیم عمیق تری مانند
مفهوم «بودن»« ،بودن در برابر نبودن»« ،واقعیت داشتن در
برابر توهم»« ،حضور»« ،فقدان» و ...پیش چش��م مخاطب
قرار داده شده است .در واقع این عکس ها مانند شعر ساده ای
درباره ی هس��تی هستند که در یک منظره ی ساده از طبیعت
نمود پیدا کرده اند.
این پژوهشگر درباره ی تفاوت عکس ها و فیلم های کیارستمی،
بیان کرد :موضوع محوری فیلم های این کارگردان ،زندگی و
پیچیدگی روابط انسانی اس��ت و یک تم محوری در همه ی
فیلم های این کارگردان که مساله ی کلی زندگی است ،وجود
دارد ،اما انچه درعکس های کیارس��تمی بیشتر از فیلم هایش
می بینیم ،تمرکز او بر طبیعت اس��ت .او عناصری از طبیعت را
مانند برف ،باران و درخت به تصویر می کشد و ما کمتر عکسی
را از او سراغ داریم که انسان در ان وجود داشته باشد .حتی در
برخی مجموعه هایش مثل سری «درها» که ساخته ی دست
انس��ان را به تصویر کشیده ،خبری از انسان نیست و ما صرفا
شاهد چند نوع «در» مختلف نیستیم ،بلکه مفهومی را از ان ها
دریافت می کنیم.
مدیر «حراج تهران» همچنین اضافه کرد :انچه از عکس های
کیارس��تمی دریافت می ش��ود و می تواند تاثیر عکس های او
بر فیلم هایش قلمداد ش��ود ،این اس��ت که او در عکاسی این
ت
یکارس�یم
چ�هرهدیگریازبعاس
عکس های من روی سینمایم تاثیرگذاراست
«معموال عکس های من روی سینمایم تاثیرگذار
بوده و کمتر س��ینمای م��ن از عکس هایم تاثیر
گرفته است».
عباس کیارستمی هش��ت سال پیش توانست با
یک منظ��ره ی برفی رکورد ف��روش گران ترین
عکس در خاورمیانه را از ان خود کند؛ مردی که
اگرچه او را بیش��تر با سینمای خاص و فیلم های
متفاوت��ش می شناس��ند ،اما توانس��ت چهره ای
متفاوت از خود را با دوربین اش به نمایش بگذارد.
به گزارش هنرمند به نقل از ایس��نا :مدتی است
که نام عباس کیارستمی به دلیل بیماری ،بستری
شدن در بیمارس��تان و انجام چند عمل جراحی،
بیش از پیش در رسانه ها مطرح شده است .اتفاقی
که به دلیل حضور چندین س��اله کیارس��تمی در
س��ینمای ایران و جه��ان ،واکنش های زیادی را
به دنبال داش��ت .این کارگردان سرشناس ایرانی
و برنده ی نخل طالی کن بیش��تر به خاطر نوع
س��ینمای متفاوت و خاص اش در داخل و خارج
از ایران ش��ناخته می ش��ود ،اما سال هاس��ت در
زمینه های دیگ��ری نیز فعالیت می کند که یکی
از مهم ترین ان ها در حوزه ی عکس و عکاس��ی
است.
ای��ن کارگ��ردان و عکاس ک��ه ای��ن روزها به
تشخیص پزش��کان در خانه مشغول استراحت و
بازیابی سالمتی و انرژی خود است ،در روزهایی
که هنگام فیلمبرداری اثارش به لوکیشن فیلم ها
می رفت ،دوربین به دس��ت می گرفت و عکاسی
می کرد .عالقه ی او به عکاسی و مدیوم عکس تا
اندازه ای است که سال 91در افتتاحیه مجموعه
عکس های سیاه و سفیدش از مناظر برفی گفته
بود« :معم��وال عکس های من روی س��ینمایم
تاثیرگذار بوده و کمتر سینمای من از عکس هایم
تاثیر گرفته است».
عباس کیارس��تمی متولد س��ال 1319و دارای
مدرک لیسانس نقاشی از پردیس هنرهای زیبای
دانش��گاه تهران است .شاید به همین دلیل است
ک��ه عکس ه��ای او نمایی نقاش��ی گونه دارند و
منظره ها مانند یک تابلوی نقاشی توجه مخاطبان
را جل��ب می کنند .کیارس��تمی بارها از مجموعه
عکس های��ش نمایش��گاه برگزار کرده اس��ت؛
نمایشگاه هایی که هربار بیشترین تعداد مخاطبان
و عالقه مندان به هنر و عکاس��ی را در گالری ها
دور ه��م جمع کرده اس��ت .اخرین نمایش��گاه
عکس های این کارگردان ،دی ماه 94در گالری
«بوم» برگزار شد .نمایشگاه «چهارفصل» شامل
29عکس در ابعاد بسیار بزرگ از شش مجموعه
«س��فید برفی»« ،راه ها»« ،مهت��اب»« ،دیوار»،
«درها و یاده��ا» و «پنجره رو به حیات» و یک
ویدئ��وارت بود .او درب��اره ی عکس هایش گفته
است« :برخی از عکس هایم را زمانی گرفتم که
به دنبال لوکیش��ن برای فیلمبرداری اثارم بودم.
حتی هنگام فیلم ب��رداری نیز یک یا دو روز را به
عکس گرفتن اختصاص م��ی دادم .با این حال،
وقتی فیلم می سازم ،فقط یک کارگردانم و زمانی
که عکس می گیرم ،یک عکاس».
نمایش��گاه عکس های او فقط ب��ه ایران محدود
نمی شود ،او عکس هایش را در کشورهای دیگر
نیز به نمایش گذاش��ته است .موزه ی لوور پاریس
در روزه��ای 19تا 22نوامبر ( 28ابان تا اول اذر
خاورمیان��ه به عب��اس کیارس��تمی تعلق دارد.
او ب��ا ثبت رکوردی ب��االی 100هزار دالر در
حراجی کریستیز ،از سال 2008رکورددار است
و همین اتفاق او را به گران قیمت ترین عکاس
خاورمیانه تبدیل کرده است.
علیرض��ا س��میع اذر مدرس تاریخ هن��ر و مدیر
اس��بق موزه هنرهای معاصر ته��ران -درباره ی
فعالیت ای��ن کارگردان سرش��ناس س��ینما ،در
حوزه ی عکاس��ی گفت :عباس کیارستمی بیش
از س��ه دهه است که عکاسی می کند و عکاسی
کردن این کارگردان سرش��ناس ایرانی پدیده ی
جدیدی نیس��ت ،اما با توجه ت��ازه ای که در چند
سال گذشته به هنر ایران در مارکت های داخلی و
خارجی شده و نقاشی ها ،عکس ها و مجسمه های
هنرمندان ایرانی مورد توجه عالقه مندان به هنر
)88در نمایش��گاهی را با عنوان «عکس پاریس
»2009ش��امل عکس های این هنرمند برگزار
کرد .همچنین سال 86نمایشگاهی از عکس ها
او در موزه ی هنر «ش��هر امپرات��وری» در پکن
برگزار شد .در همان سال ،مجموع ه عکس های
«جاده ها » و «س��فید برفی» ای��ن هنرمند برای
نمایشی 42روزه ،به ترکیه فرستاده شد.
رک��ورد باالتری��ن قیم��ت ف��روش عکس در
در دنیا قرار گرفته ،نگاه تازه ای را به عکس های
این هنرمند ش��اهد بوده ایم .او ادامه داد :ش��کی
نیس��ت ک��ه در ورای این عکس ها ،ن��ام بزرگ
«عباس کیارستمی» نهفته است .عکس های او
م��ا را متقاعد می کنند که برخالف ظاهر س��اده
انها ،مفاهیم پیچی��ده ای در خود دارند و عکاس
از مفاهی��م دیگری در الیه های عمیق تر عکس
ب��ا مخاطبانش صحب��ت می کند .ب��ا دیدن این
عکس ها از یک منظره ی س��اده ی طبیعت عبور
و به عوال��م ذهنی پیچیده ت��ر راه پیدا می کنیم.
همان ط��ور که فیلم های کیارس��تمی داس��تان
س��اده ای را روایت می کنند ،اما درباره ی مفاهیم
عمیق تری با محوریت زندگی ،هس��تی و حیات
هستند و مخاطب را به تفکر وامی دارند .سمیع اذر
به مجموعه «سفید برفی» اثر این هنرمند اشاره
ک��رد و گفت :عکس های کیارس��تمی نه تنها در
«ح��راج تهران» بلک��ه در حراج های بین المللی
مانند کریس��تیز عرضه ش��ده و مورد توجه قرار
5
مجال را یافته که به حد باالیی از انتزاع برس��د .چیزی که در
سینما نمی تواند شکل بگیرد .فیلم باید داستان و قصه داشته
باش��د و روابط را بیان کند و نمی تواند منظره و طبیعت صرف
باشد ،اما کیارستمی در عکاس��ی توانسته با رسیدن به انتزاع
محض ،از عناصر اش��نایی زدایی کند و مفاهیم فلسفی را در
ورای ان ها بیان کند .سمیع اذر افزود :در سال های گذشته که
نمایش��گاه های متعددی از عکس های عباس کیارستمی برپا
شده ،ش��اهد نمایش��ی از ویدئوارت های این هنرمند بوده ایم
که برخالف سینمایش کامال انتزاعی هستند و در ان ها هیچ
انسانی دیده نمی شود .او به رکورددار بودن عباس کیارستمی
در فروش باالی عکس اشاره کرد و گفت :عباس کیارستمی
با فروش یکی از عکس های برفی اش در حراج کریس��تیز
دب��ی در س��ال 2006به گران قیمت تری��ن عکاس منطقه
خاورمیانه تبدیل ش��د؛ رکوردی که با گذش��ت چند س��ال
همچنان در اختیار این کارگردان ایرانی اس��ت .س��میع اذر
درب��اره ی جایگاه عکس در ف��روش اثار هنری نیز توضیح
داد :عکس به عنوان یک رسانه ی قدرتمند ،چند سالی است
که توانس��ته خ��ود را به عنوان یک اثر هنری ارزش��مند در
حراجی ها و مارکت های هنری مطرح کند .تا قبل از س��ال
2000ف��روش یک عکس با قیم��ت پایین مانند یک رویا
بود ،اما اکنون عکس به عنوان رسانه ای پیش رو مورد توجه
ق��رار گرفته اس��ت و در ایران نیز روند روبه رش��دی را طی
می کند .مدیر «حراج تهران» به نقش کیارستمی در این زمینه
اش��اره و اظهار کرد :عباس کیارستمی پیشگام ارائه ی عکس
به عنوان یک اثر ارزش��مند هنری در منطقه اس��ت .نمی توان
تاثیر عکس های او را در این زمینه نادیده گرفت .امروز شاهد
هستیم که عکس هم مانند هنرهای دیگر با قیمت های خوبی
در حراجی ها ارائه می شود و به فروش می رسد.
6
کتاب و ادبیات
دوشنبه 20اردیبهشتماه 1395سالنهم شماره477
www.honarmandonline.ir
ن
ف
ش ت
ش
روس�ه»مطرحشد
ب�نایران،اتجیسکتان،ا� غ�ا� نستانو
«وفلکولر� ن�ایس
در ش�ست
�
م��رک ی
ی
مجتهد شبستری :سیاست های فرهنگی با کتاب انتقال می یابد
نشست تخصصی «فولکلورشناسی مشترک
بین ایران ،تاجیکستان ،افغانستان و روسیه»
به همت انجمن دوستی ایران و تاجیکستان،
با حضور دکتر علی اشرف مجتهد شبستری،
نخستین سفیر ایران در تاجیکستان و رئیس
انجمن دوس��تی ایران و تاجیکس��تان ،دکتر
جواد رس��ولی ،دبیر انجمن دوس��تی ایران و
تاجیکستان و دکتر هژیر تهرانی ،دکتر هدیه
ش��ریفی و دکتر مجید اسدی ،اعضای هیات
مدی��ره این انجم��ن 18 ،اردیبهش��ت ماه در
س��رای اهل قلم بیس��ت و نهمین نمایشگاه
بین الملل��ی کتاب ته��ران برگزار ش��د .جواد
رس��ولی ،دبیر هیات مدیره انجمن دوس��تی
ایران و تاجیکستان در این نشست عنوان کرد:
گستره فولکلور به تعبیری گستره زندگی است.
هرانچه در زندگی مادی و معنوی وجود دارد،
در فولکلور نیز متجلی است .از سنت ها گرفته
تا ایین ها ،تولد ،مرگ و پوشش همگی حوزه
فرهنگ مردم را ش��کل می دهند .وی افزود:
فرهنگ عامه به اسطوره های مشترک مردم و
ملل مختلف هم اش��اره دارد و نمادهایی را در
انها نشان می دهد .ابشخور همه گیاهان جهان
زمین اس��ت و ابشخور فرهنگ ایرانی همین
ایین هایی اس��ت که از گذشته وجود داشته اند
و تاثیر و تاثراتی از ملل مختلف پذیرفته اند.
برنامه ری�زی منظ�م فرهنگ�ی برای
تسلط بر احواالت ملل دیگر
مجتهد شبس��تری ،نخس��تین س��فیر ایران
در تاجیکس��تان به عن��وان س��خنران ای��ن
نشس��ت درباره مباحث دیپلماس��ی فرهنگی
و نقش دیپلماس��ی فرهنگی در پژوهش های
فولکلوریک گف��ت :زمانی دنیا امنیت محور و
بیش��تر به دنبال قدرت سیاسی و نظامی بود،
اما امروز دنیا و کش��ورها به سمت قدرت نرم
معطوف ش��د ه که همین مب��ادالت فرهنگی
اس��ت .هرکش��وری ک��ه می خواه��د ایده ها
و سیاس��ت های فرهنگ��ی خ��ود را به طرق
مختلف به کشورهای دیگر انتقال دهد ،یکی
از راه ه��ای اصلی ان کتاب اس��ت .وی ادامه
داد :هر کش��وری ب��ا برنامه ریزی منظم تری
درباره مس��ائل فرهنگ��ی ،می تواند تس��لط
بیش��تری بر احواالت دیگر کش��ورها داشته
باش��د .فرهنگ های خارجی از ه��ر روزنه ای
نف��وذ می کنن��د؛ در را ببندید از پنج��ره وارد
می شوند .هر کشوری با برنامه ریزی صحیح
باید بتواند جمعیت خود و به ویژه جمعیت جوان
را تغذی��ه کند و برای هرانچ��ه از بیرون وارد
می ش��ود برنامه داشته باشد؛ ضمن استفاده از
خوبی های فرهنگ های دیگر ،نگذاریم بدی ها
روی ما تاثیر بگذارند .نخستین سفیر ایران در
تاجیکستان اظهار کرد :کشور ایران رایزنی های
مختلف فرهنگی با کشورهای دیگر دنیا دارد
تا بتواند انچه را می خواهد به دنیا عرضه کند،
اما متاس��فانه واقعیت این اس��ت که در زمینه
دیپلماسی فرهنگی نقاط ضعف و کاستی های
بسیاری داریم .اگر نتوانیم نسبت به داشته های
فرهنگی خود اگاهی یابیم ،در شناساندن ان ها
به دیگر ملل نیز مشکل خواهیم داشت.
مجتهدی شبستری افزود :ما قدرت سیاسی
و اقتصادی در دنیا نیس��تیم ،بلکه جزو معدود
کشورهایی در دنیا هستیم که فرهنگ دیرینه
کم نظیری داریم ،ولی هیچ کار اساسی برای
شناس��اندن مش��اهیر و فرهنگ م��ان انجام
نمی دهی��م .ب��رای حفظ فرهنگ گذش��ته،
فولکلور و فرهنگ عامه بس��یار موثر اس��ت.
انتقال فرهنگ عامه س��بب می شود کودکان
و جوانان با ایین ها و س��نن گذشته خود اشنا
شوند .متاس��فانه امروز بسیاری از سنت های
ایینی ما در حال فراموش��ی هستند .باید دید
چگونه می توان س��نت های فراموش شده را
احیا کرده و از ان ها اس��تفاده بهینه کرد .وی
گفت :متاسفانه با کش��ورهای همسایه خود
دنبال کار روی مشترکات فرهنگی نیستیم
و تاکن��ون نی��ز در این زمینه ب��ه کارهای
جسته و گریخته اکتفا کرده ایم .امروز دیگر
زمان قدرت س��خت نیست و کشورها فقط
از طریق دیپلماسی فرهنگی پیش می روند.
باید بتوانیم با بسترسازی فرهنگی در همه
کش��ورها ،سیاس��ت های فرهنگی خود را
پیاده کنیم .با توجه به اش��تراکات فرهنگی
با کشورهایی مانند تاجیکستان ،افغانستان
و بس��یاری کش��ورهای دیگ��ر امیدواریم
بتوانیم در زمینه فرهنگ و احیای گذش��ته
افتخارامیز ،گامی موثر برداریم.
اتح�اد جماهی�ر ش�وروی و احی�ا و
پاسداشت اثار فولکلوریک
دکت��ر هدی��ه ش��ریفی نی��ز در نشس��ت
«فولکلورشناس��ی مش��ترک بی��ن ای��ران،
تاجیکس��تان ،افغانستان و روس��یه» درباره
تاریخچه فولکلورشناس��ی ایران در روس��یه
اظهار کرد :فولکلورشناسی در روسیه نسبت
به ایران ،افغانس��تان و تاجیکس��تان قدمت
بیش��تری دارد .چه در دوره تزار ،چه در دوره
اتحاد جماهیر شوروی و بعد از ان ،در روسیه
بیش��تر از ما به فولکلورشناسی ایران ،اسیای
میانه و قفقاز پرداخته اند .کتاب های بسیاری
از نویسندگان روس وجود دارد که از دیدگاه
زبان شناسی به فولکلورشناسی پرداخت ه شده
اس��ت .وی ادامه داد :در کش��ور ما بیشتر به
فولکلورشناسی از قالب ادبیات نگاه می شود
و ای��ن مطالع��ات بیش��تر به ش��کل ادبیات
مکت��وب بوده اس��ت .البته در روس��یه نیز از
ابتدا فولکلورشناس��ی به این صورت بوده ،اما
ب��ه تدریج از انچه در اروپ��ا اتفاق افتاده بود،
فاصله گرفتند .به طور کلی مطالعات روس��یه
درباره فولکلورشناسی اسیای میانه و به ویژه
ایران را در سه دوره می توان تشریح کرد .این
نویس��نده افزود :در دوره تزار سعی می کردند
برای دواندن ریشه های استعمار خود ،از ایران
بیشتر بدانند و شناخت دقیق تری از همسایه
جنوبی خود داش��ته باشند و در این زمینه نیز
با موفقیت عمل کرده اند .پس از شکل گیری
اتحاد جماهیر شوروی با تمام مشکالتی که
ب��رای جمهوری های تحت پوش��ش خود به
وج��ود اورد ،یک اتفاق ن��اب روی داد و ان
حمایت از فولکلور بود .از نگاه سردمداران ان
سرزمین ،فولکلور ریشه در فرهنگ مردم دارد
و در این زمینه هزینه های بس��یاری متحمل
ش��دند .مردم نیز برای نگه داش��تن فرهنگ
عامه در خانه هایشان تالش کرده اند.
رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان ادامه
داد :احیا ،پاسداشت اثار فولکلوریک جزو وظایف
اتحاد جماهیر ش��وروی بود .پس از فروپاشی
اتحاد جماهیر شوروی متاسفانه تمام تالش ها
متوقف ش��د .حرکت جناح های چپ در ایران
نیز که این فعالیت ها را بزرگ نمایی می کردند،
با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی ،فروپاشید.
از این دوره ایران بود که بار فولکلورشناسی را
به دوش کشید .ش��ریفی گفت :تاکنون روی
مش��ترکات فولکلوریک بین ایران و روس��یه
پژوهش های کاربردی و تاثیرگذاری صورت
نگرفته است .سنت ها ،واژگان ،ایین ها و حتی
ایین های مذهبی مشترکی بین دو کشور ایران
و روسیه وجود دارد که جای کار بسیاری دارد.
پژوهش در این زمینه اهمیت دارد ،برای اینکه
بتوانیم از تعصب های قومی ،نژادی و سیاسی
فاصله بگیریم.
رش�د فولکلورشناس�ی در 25س�ال
گذشتهتاجیکستان
مجید اس��دی نیز به عن��وان س��خنران این
نشست ،درباره فولکلورشناسی پس از استقالل
تاجیکس��تان اظهار کرد :تاجیکستان پس از
اس��تقالل برای کس��ب هویت و ملت سازی،
تالش های زیادی کرد اما جنگ ش��هروندی
بالفاصله پس از استقالل باعث شد مطالعات
فولکلورشناسی کندتر شود .هرچند این رویداد
زمینه ای برای شکل گیری فولکلورها ،بیان غم
و مشکالت ایام جنگ و احیای ریشه هایی از
گذشته ش��د .وی ادامه داد :از جمله عواملی
که موجب رش��د فولکلورشناسی در 25سال
گذشته در تاجیکستان شد ،تصویب قانونی در
این راستا بود .اقدام دیگر مربوط به فعالیت های
کمیته رادیو و تلویزیون تاجیکستان بود که با
توج��ه به قان��ون زبان ملی به دنب��ال اجرای
برنامه های فارسی تاجیکی بودند .در این زمینه
باید به نقش پژوهشگاه زبان و ادبیات رودکی
اکادمی علم های تاجیکس��تان اشاره کرد که
گنج های ارزشمندی را برای فولکلورشناسان
فراهم کرده اس��ت .این عض��و هیات مدیره
انجمن دوس��تی ایران و تاجیکس��تان گفت:
نکت��ه دیگر در این زمینه نقش زنان در احیا و
استمرار فولکلور در تاجیکستان است .همچنین
در قال��ب کتاب ها نیز فعالیت های مش��ترک
فولکلورشناسی بین کش��ورهای فارسی زبان
نش��ان داده ش��ده که از ان جمله می توان به
پژوهش کیه��ان پهلوان اش��اره کرد که این
فعالی��ت در قالب کتاب «قش�لاق در ایران»
سال گذشته در ایران رونمایی شد.
ن
ت
گف�گوی«ه�رنمد»ابمهدییزداینخرم
مکان نمایشگاه ،یکی داستان است پرازاب چشم!
پوریا میراخورلی
نظریه برای منتقد است ،نه نویسنده
مهدی یزدانی خرم از ان دس�ت کس�انی اس�ت که در ایران کمتر نمونه ای ش�بیه ب�ه ان را داریم .او منتق�د ،روزنامه نگار و
نویسنده ای است که در هرکدام از این حوزه ها حرفی برای گفتن دارد .یزدانی خرم در حال حاضر مسئول انتخاب اثار نشر
«چشمه» و سردبیر ماهنامه «تجربه» است .به همه این ها ،استقاللی بودن و ورزشکار رشته رزمی را هم اضافه کنید تا به خاص
«سرخ سفید» در اسفندماه گذشته از سوی نشر چشمه منتشر شد .در این گفتگو
بودن ان پی ببرید .سومین رمان او با نام
ِ
ابتدا به اسیب شناسی نمایشگاه بین المللی کتاب تهران پرداخته ایم و سپس در مورد جدیدترین رمان او صحبت کرده ایم.
از نمایش�گاه کتاب شروع کنیم .با توجه به
اینک�ه نمایش�گاهی مثل فرانکف�ورت بین
فروش و نمایش و همین طور مخاطب عام
با متخصصین تمایز قائل می شود .به نظرتان
چیستی و چرایی نمایشگاه کتاب تهران چه
اس�ت؟ برگزاری ان به این شکل ،می تواند
مفید و تاثیرگذار باشد؟
نمایشگاه کتاب تهران از روز اول سنگ بنایش چیزی متفاوت
از نمایشگاه های مرسوم کتاب در کل جهان بود .نمایشگاه هایی
مثل فرانکفورت ،پاریس ،مس��کو ،بلونیا ،لندن و حتی همین
ابوظبی که چندس��الی اس��ت برگزار می ش��ود همان طور که
خودتان اش��اره کردید عمدتا برای نمایش اثار ت��ازه و قرارداد
بستن ناشران ان کتاب ها و فروختن حق کپی رایت ان ها .در
بخش های جنبی ان هم ،دیدارهایی با نویسنده ها است .برای
همین ،این نمایشگاه ها تخصصی هستند و به این مفهومی که
ما برگزار می کنیم نیستند .نمایشگاه کتاب تهران همان گونه که
همه گفته اند و حرف جدیدی هم نیست ،یک فروشگاه عظیم
کتاب است که س��ال های سال است که برگذار می شود و به
یک سنت بدل شده اس��ت .ویژگی مهم این فروشگاه کتاب
این است که یک دستاورد و یک درامد نقدی در اختیار ناشران
قرار می دهد که بتوانند در فصل راکد تابس��تان ،اموراتشان را
بگذرانند .می دانید ک��ه در ایران ،برعکس همه دنیا نیمه اول
سال نیمه بسیار راکدی برای کتاب است .من هم هرچه فکر
می کنم دالیل دقی��ق ان را نمی دانم ولی با وجود اینکه نیمه
تعطیالت است ،فراغت بیشتری وجود دارد و دانشگاه ها تعطیل
هستند ،فرصت بهتری برای کتاب خریدن و خواندن است ولی
تابستان ها و بهار فصل راکد شدیدی است .عمده کتاب های ما
در نیمه دوم سال منتشر می شود .در این میان ،نمایشگاه کتاب
فقط محملی برای سود نقدی است که ضررهای خودش را هم
دارد .به کتابفروشی ها بسیار ضرر می زند .کتابفروشی هایی که
مالیات می دهند و در طول س��ال انواع هزینه ها را می کنند .در
نمایشگاه کتاب ،ناشران برای اینکه درامد نقدی را داشته باشند،
مجبورند به یک فضای خاصی تن دهند و تخفیف هایی را قائل
شوند .به هرحال ،نمایشگاه با این شمایل جا افتاده است و ما
به هیچ عنوان نمی توانیم ان را به نمونه هایی که ذکر کرده ام
تبدیل کنم مگر اینکه شکل دیگری را تعریف کنیم و بخواهیم
در ان جا این کارها را انجام دهیم .نکته بعدی این است که تا
زمانی که ما وارد کنوانس��یون کپی رایت نشویم و ان را امضا
نکنیم ،برگزاری نمایشگاه به شیوه فرنگی ها بیهوده است .با این
شکل ،نه کسی شرکت می کند و نه اهمیتی دارد چون خرید و
ف��روش کپی رایت به معنای حرفه ای ان در ایران وجود ندارد
بنابراین دلیلی هم ندارد که ما چنین نمایشگاهی برگزار کنیم.
ما عضو کنوانس�یون کپی رایت نیستیم اما
نمایش�گاه کتاب بین المللی برگزار می کنیم
که در خود این مس�اله تضاد و پارادوکس�ی
نهفته اس�ت .با این حال می شود از تجربه
جش�نواره فیلم فجر در برگ�زاری جداگانه
بخش بین الملل و بخش داخلی در دو زمان
متفاوت به�ره برد و این مس�اله را در مورد
کتاب هم اجرا کرد .دیگر اینکه نمایش�گاه
فرانکف�ورت هم چن�د روز اول را به نمایش
اثار برای متخصصین اختصاص می دهد و در
روزهای بعد بازدید برای عموم ازاد اس�ت و
می توانند کتاب هم بفروشند.
حرفت درس��ت است .دوتا نکته را بگویم .ناشران در ایران به
مدلی مانند نمایشگاه فرانکفورت تن نمی دهند .ناشران 10روز
فرصت دارند تا با فروش کتاب هایشان درامدزایی کنند ،بعید
می دان��م زیر بار این حرف بروند ک��ه 1/3یا نیمی از ان را به
شیوه نمایشگاهی برگزار کنند .یادمان باشد که نمایشگاه کتاب،
نمایشگاهی است که ناشران ان را برگزار می کنند ،نمایشگاه
نویس��ندگان نیست .نکته مهم بعدی که مثال جشنواره فیلم
فجر را زدی ،مثال خیلی درس��تی است .بارها این بحث شده
است که جنبه بین المللی بودن نمایشگاه در تمام این سال ها،
یک بخش تزیینی بوده است .تعداد کتاب هایی که می اید کم
است ،ناشران معتبر جهانی زیادی شرکت نمی کنند و تمام این
حرف ها درست است اما یادمان باشد که در جشنواره فیلم فجر،
چندین فیلم وارد می شوند که قبال بازبینی یا انتخاب شده اند
ولی در این جا نمی توانیم به ناشری مثل «گالینمار» حکم کنیم
که چه کتابی را بیاور و چه کتابی را نیاور .به فالن ناشر هنری
نمی توانیم حکم کنیم که به خاطر مسائل اخالقی و اعتقاداتی
که در این جا وجود دارد که نقاش��ی ها و تصاویری که از دوره
رنس��انس دارید را ممیزی شده بیاورید .نمی توانیم به «رندوم
هاوس» بگوییم که کتاب فالن نویسنده را بیاور و کتاب فالن
نویسنده را نیاور .همه این مسائل ،مشکل ایجاد می کند بنابراین
ماهیت و وجود این دو نمایشگاه با یکدیگر فرق می کنند .میزان
پولی که در این دو نمایشگاه رد و بدل می شود با جشنواره فیلم
فجر که پولی رد و بدل نمی شود قابل مقایسه نیست .جشنواره
فیلم فجر واقعا نمایش��گاه اس��ت ولی در این جا ،رقم کالنی
گردش پیدا می کند که کسی نمی خواهد در ان وقفه ای بیفتد
و مشکلی به وجود بیاید ،هرکسی می خواهد منافع خودش را
داشته باشد .ما می توانیم نمایشگاه دیگری را تعریف کنیم ولی
بهایننمایشگاهنمی توانیمدستبزنیم.می توانیمایننمایشگاه
را بهینه و بهتر برگزار کنیم و از کاستی های ان بکاهیم ولی
این نمایشگاه سه دهه است که برگزار می شود ،هویت خودش
ناشران در
ایران به مدلی
مانندنمایشگاه
فرانکفورت تن
نمی دهند .ناشران
10روز فرصت
دارند تا با فروش
کتاب هایشان
درامدزایی کنند،
بعید می دانم زیر
بار این حرف
بروند که 1/3یا
نیمی از ان را به
شیوهنمایشگاهی
برگزار کنند .یادمان
باشد که نمایشگاه
کتاب،نمایشگاهی
است که ناشران
ان را برگزار
می کنند،نمایشگاه
نویسندگاننیست.
را پیدا کرده اس��ت و به نظرم باید همین هویت
را حفظ و ان را اصالح کرد .ان چیزی که ش��ما
می گویید می تواند در حوزه دیگری تعریف شود.
بعضـــــی از شهـــرستان ها،
کتابفروش�ی های چن�دان خوبی
ندارند .مخاطب های حرفه ای این
شهرستان ها ،با لیستی که از قبل
تهیه کرده اند ،ب�رای خرید جیره
کتاب یک ساله شان به نمایشگاه
می ایند و در حالی که می توانند در
یکی،دوساعتخریدشانراانجام
دهند چ�را باید به خاط�ر ازدحام
سیاهی لشکرها ،خریدشان یک
روز به طول انجامد؟
من این جور نگاه می کنم که مخاطبان حرفه ای ما
یا مخاطبان اگاه تر ما متاسفانه ناچارند با این شرایط
کن��ار بیایند .اوال ،ما چه معیاری برای حرفه ای تر
ب��ودن داریم که بخواهیم بگویی��م این ادم امروز
وارد نمایشگاه شود و دیگری نشود .اگر معیار ،سه
تا کتاب داش��تن و 10تا مقاله چاپ کردن است.
خب ،ممکن است فالن روزنامه نگار زرد هم صدتا
مقاله چاپ کرده باشد .فالن نویسنده عامه پسند
هم 20تا کتاب داشته باش��د .در فالن شهر دور،
کس��ی خاطرات مادر بزرگش را چاپ کرده باشد
و او هم در ش��رایط مس��اوی با یک نویس��نده و
خواننده حرفه ای قرار بگیرد .عالوه بر ان ،خواننده
حرفه ای ،یک کلمه انتزاعی است که نمی توانیم
تعریف معرفت شناسانه روش��نی از ان بدهیم .با
فرض اینکه ما چنین مخاطبی را می شناسیم ،این
مخاطب ،چند درصد از فروش نمایشگاه را به خود
اختص��اص می دهد؟ من سال هاس��ت که در این
نمایشگاه به شکل های مختلف حضور دارم ،درصد
زیادی از فروش مربوط به ان ها نیست .خیلی رک
بگویم ،من که سال ها به نمایشگاه می رفتم و خرید
می کردم االن یک روز به نمایشگاه سر می زنم ،ان
هم به خاطر پست و شغلم در نشر «چشمه» یا اگر
کتاب داشته باشم به نمایشگاه سر می زنم .اتفاقا
مخاطبان حرفه ای در طول س��ال خرید کتابشان
را انجام می دهند .به ویژه به خاطر فضای سختی
که در این دو س��ه س��ال اخر در مصلی بود ،گرما
و مش��کالتی که وجود داش��ت خیلی ها ترجیح
می دهند از کتابفروشی های خنک و شهر کتاب ها
خریدشان را انجام دهند .با توجه به اینکه تخفیف ها
در کتابفروش��ی های سطح تهران هم وجود دارد،
خیلی ه��ا از ش��هرهای دور و نزدیک که به قول
ش��ما امکانات خیلی کمتری دارن��د می امدند با
لیست می امدند و کتاب های نشر «چشمه» را از
فروشگاه مان می خریدند .اتفاقا می خواهم بگویم
مخاطبانی که االن به نمایش��گاه کتاب می روند،
همان مخاطبان اماتور هستند یا مخاطبان سیاهی
لشکر و نیمه اگاه هس��تند .این ها مخاطب های
اتفاقی ای هس��تند که با یک تبلیغ ممکن است
کتابی را بخرد .طبق اماری که ناشران داشتند ،این
مخاطبان بیشترین امار فروش را دارند .مخاطبان
حرفه ای ،عمدتا خریدشان را در طول سال انجام
می دهند .یک س��اله کتاب نمی خرند مگر اینکه
چند کتاب در همان زمان نمایش��گاه منتشر شود
که به دلیل زیاد ش��دن کتابفروش��ی های مدرن
در تهران هرس��ال تعداد ادم های حرفه ای که به
نمایشگاه کتاب می روند ،افت می کند .برای همین
ناشران این حق را به خودشان می دهند که از اقبال
عمومی ناشران برای خودشان استفاده کنند.
در حرف هایت�ان ب�ه این اش�اره
کردی�د ک�ه نمایش�گاه ،هویت�ی
پیدا کرده اس�ت که امکان تغییر
س�اختاری ان وج�ود ن�دارد ولی
یکی از عوامل هویت داشتن این
است که عالوه بر زمان مشخص،
مکان مشخصی هم داشته باشد
اما مکان نمایش�گاه کتاب تهران
هرچن�د س�ال ی�ک ب�ار ع�وض
می شود.
قضی��ه مکان نمایش��گاه کتاب ته��ران ،یکی
داستان اس��ت پر از اب چشم .این نمایشگاه،
ابتدا در مرکز نمایش��گاه ها در خیابان س��ئول
برگزار می شد که مشکالت خاص خودش ،از
جمله ترافیک را داش��ت .هرچند که ش��خصا،
ان ج��ا را بیش��تر از همه جا دوس��ت داش��تم.
امکان��ات خیل��ی بهتری داش��ت و ان منطقه
در قب��ل از انقالب به ص��ورت حرفه ای برای
برگزاری نمایش��گاه ساخته شده بود که بعد از
انقالب هم از ان اس��تفاده ش��د .بعد از اینکه
دولت جدید روی کار امد و برخورد سیاسی ای
ک��ه احمدی ن��ژاد و صف��ار هرن��دی ب��ا این
نمایش��گاه کردند در سال اول جواب نداد و به
خاطر مقاومت اتحادیه ناشران و شورای شهر
کتاب و ادبیات
دوشنبه 20اردیبهشتماه 1395سالنهم شماره477
www.honarmandonline.ir
ان زمان نتوانس��تند نمایشگاه را بگیرند اما متولی مکان
این قضیه ش��هرداری است چون وزارت فرهنگ و ارشاد
مکانی در تملک خودش ندارد ،این مس��اله همیش��ه به
شکل تعاملی بوده است .این نمایشگاه به دلیل مساحت
زیادی که دارد ،گفته می ش��ود که سال هاست باغ کتاب
درحال ساخته شدن اس��ت تا نمایشگاه برای همیشه به
ان جا برود .نمی دانم االن در چه مرحله ای است.
جال�ب اس�ت .در م�ورد ش�هر افتاب هم
گفته اند که 9سال است درحال ساختنش
بوده ان�د که نمایش�گاه برای همیش�ه به
ان جا برود.
با اینکه به ش��هر افتاب نرفته ام و می دانم مش��کالتی دارد
ولی خیلی خوش��حال می شوم که نمایش��گاه ،هویتی پیدا
کند .در دولت قبلی از نمایشگاه کتاب در هر حوزه ای خیلی
استفاده های سیاسی شد از جمله مکان برگزاری نمایشگاه.
یک لجبازی ای وجود داش��ت که نمایشگاه به مصلی برود.
حاال ،این لجبازی با چه کسی و بر سر چه چیزی بود ،بماند
ولی این اتفاق افتاد و با وجود در دسترس بودنش جای بسیار
نامناس��بی برای برگزاری نمایشگاه بود که اگر در مورد ان
صحبت نکنیم بهتر است .به خاطر اینکه نمایشگاه کتاب ،در
کنار جشنواره فیلم فجر یکی از مهمترین نمادهای وزارت
فرهنگ و ارشاد کشور ایران است ،دست اندازهای سیاسی
بسیاری هم در ان وجود دارد .مکان سابق نمایشگاه ها ،به
تو سازهای زیادی در ان جا شد ،تغییر کرد و
دلیل اینکه ساخ
بعد هم ان را به هر دلیلی به ارشاد اجاره ندادند .به نظر من
حتی اگر ش��هر افتاب مشکالتی داشته باشد اما اگر دائمی
باش��د که گویا قرار است این گونه باش��د ،بعد از مدتی جا
خواهد افتاد و ان را می توان به فال نیک گرفت.
ام�ا تعجیل در افتتاح ان را کس�ی متوجه
نمی شود .معلوم نیست چه اصراری است
که با وجود اماده نش�دن کاملش ،ان را در
این برهه و برای نمایش�گاه کتاب افتتاح
کنند .گفته می ش�د که یکی از فواید شهر
افت�اب ،فض�ای وس�یع تر ان نس�بت به
مصلی اس�ت اما س�الن هایی که امس�ال
برای ناش�ران عمومی در نظ�ر گرفته اند،
1000-1500متر کوچکتر از شبس�تان
مصلی است .دوری شهر افتاب ،در تهران
امروز یک بهانه واهی است اما تعجیل در
افتتاح ش�هر افتاب ،ب�ه نظرتان محلی از
توجیه دارد.
این مساله ،قضایای پشت پرده هایی دارد که من هم شنیده ام
و شما هم قطعا شنیده اید اما چون گفتن ان ها بار حقوقی
دارد ،نمی ت��وان ان ها را گفت .اختالف هایی بین ارش��اد و
ش��هرداری بوده که حل شده است .تردیدی ندارم که اقای
دکتر صالحی و دوستانش��ان ،کتاب را می شناسند و دوست
دارند این قضیه حل شود ولی به هر صورت ،تعارض هایی در
کارهای شهرداری وجود دارد که نه تنها در این حوزه بلکه
در حوزه های دیگر هم دیده می شود و حاال که این تصمیم
گرفته ش��ده است ،تنها چیزی که می خواهم ارزو کنم این
است که حداقل ،سال بعد نمایشگاه کامل تری داشته باشیم.
امسال هم به هرشکلی خواهد گذشت و برگزار خواهد شد
تو س��و
ول��ی این تعارض ها ،با عوض ش��دن دولت ها سم
پی��دا نکند و زمان و مکان نمایش��گاه کتاب ،مستمس��ک
درگیری های سیاسی افراد قرار نگیرد.
خب ،از نمایشگاه بگذریم و به این بپردازیم
«سرخ سفید»
که سومین رمان شما به نام
ِ
در اس�فندماه گذشته منتشر ش�د .عنوان
مرا یاد کتاب «س�رخ و س�یاه» اس�تاندال
می اندازد که شما در مجموعه «حتما عکس
دیگری هم هس�ت» در مورد این نویسنده
یادداشتی نوشتید .انتخاب عنوان تعمدی
در راستای متبادر کردن نام ان رمان بود یا
اینکه ماجرای دیگری دارد؟
اسم این رمان ،در ابتدا «خون» بود .ارشاد گفت که باید اسم
ان عوض شود و من خیلی سریع با کمک بهرنگ کیاییان،
این اسم را انتخاب کردیم .بله ،من «سرخ و سیاه» استاندال
را خیلی دوست دارم .دلیلش هم این است که استاندال اولین
نویس��نده ای اس��ت که در تاریخ ادبیات فرانسه از ماجراهای
ژورنالیستی و بیرونی برای نوشتن رمان استفاده کرده است
مثل خود رمان «س��رخ و سیاه» که یک ماجرای جنایی در
پاریس ان زمان بوده اس��ت و بحث نهاد قدرت در ان رمان
مطرح می شود ،چنین نظری را داشتم و حرفتان درست است.
این روزها ،مد ش�ده اس�ت ک�ه در ابتدای
ای «هرگونه
هر رمان ایرانی ،جمله کلیش�ه ِ
شباهت میان شخصیت های این داستان با
شخصیت های واقعی ،کامال اتفاقی است»
«س�رخ
و ش�ما برعک�س ان را در ابتدای
ِ
س�فید» نوش�ته اید .این مس�اله به نوعی
دهن کجی ،هجو و اعت�راض به این جمله
کلیشه ایاست؟
نه ،اعتراض نبود .من اعتقاد قلبی ام این است که اگر شخصیتی
در رمان نوشته می شود ،ان شخصیت ،زنده می شود و ان ها
وج��ود دارن��د .ما خیلی راحت در محافل نویس��ندگی و غیر
نویسندگی درباره ش��خصیت های فیلم ها و رمان ها ،با اسم
ان ها صحبت می کنیم حتی رمان های عامه پس��ند و ان ها
برای ما زنده هستند و در ذهن ما حضور دارند .ما به راحتی،
بازاروف
ژولین «س��رخ و سیاه»،
ِ
از راس��کلنیکف ،بابا گوریوِ ،
دیمیتری «برادران کارامازوف» صحبت
«پدران و فرزندان»،
ِ
می کنیم ،این یعنی ما درکی از شمایل ان ها داریم ،ان ها زنده
هستند و ش��کل خاصی از زندگی را دارند .وجود درون متنی
ان ها باعث ش��ده اس��ت که من ان جمله را در ابتدای رمان
بنویسم منتها شبیه به ادم های بیرون از متن نیستند و باید در
کانتکست خودشان دیده شوند .این جاست که می گویم :هیچ
دو نفری نمی توانند به هم شباهت داشته باشند.
پس این جمله ناظر بر ارجاعات درون متنی
است؟
بله ،کامال درون متنی و اعتقاد شخصی ام است ،نه هجو ان
چیزها.
اگر کسی شناخت نسبی ای از شما داشته
باش�د و رد پای عالقه تان ب�ه فوتبال را در
رم�ان قبلی ت�ان« ،من منچس�تریونیتد را
دوست دارم» و همین طور ،نمود مطالعاتی
ک�ه در زمینه تاریخ داری�د در رمان هایتان
ببین�د با توج�ه به اینک�ه عالقمندی دیگر
«سرخ سیاه»
شما یعنی کیوکوشین هم در
ِ
دیده می شود ،ش�اید این جمله را ناظر بر
ارجاعات درون متنی نداند و مسائل دیگری
هم که به ش�ما ربط پی�دا نمی کند را بنا به
استقرای ناقص ،به شما نسبت دهد.
هیچ اشکالی ندارد .من هیچ باکی ندارم که بگویم بخشی
از این رمان از وجود من نشات می گیرد همان طور که بقیه
نویسنده ها همین طور هستند و تجربیات زیسته خودشان
را به ش��کل های مختلف در کارهایش��ان بازتاب می دهند
حاال این مساله می تواند شغل ،کودکی یا چند اتفاق خاص
زندگی ش��ان باشد .مگر نویس��نده از چیز دیگری می تواند
بنویس��د؟ ما در خالء که زندگی نمی کنیم .تمام تالشم در
سال هایی که می نویسم این بوده که از اموری که در زندگی
روزمره ام وجود دارد ،وجود داس��تانی بیرون بکشم .ورزش
رزمی ،عالقه به تیم استقالل و زندگی در مناطقی از تهران
یکی از ان ها بوده است که قطعا این ها ادامه پیدا خواهد کرد.
ب�ه نظر ارجاع به کتاب ها هم یکی دیگر از
ان هاست.
بله ،کامال عالیق ش��خصی ام اس��ت و مسائلی هستند که
زنده ان��د و در زندگ��ی من حض��ور دارند و ب��ه دلیل اینکه
نمی توانم ان ها را نادیده بگیرم ،سعی می کنم به ان ها ربط
و خوانش داستانی بدهم ،شخصیت داستانی بدهم و ان ها
را در متن اجرا کنم.
سال هاس�ت ک�ه چخ�وف و ت�ی .اس
الی�وت پنب�ه نق�د روانکاوان�ه و اینکه از
مت�ن بخواهیم پی ب�ه زندگی و روحیات
نویس�نده ان ببری�م را زده اند اما از این
منظر پرسیدم که هر نظر و برداشتی که
مخاطب از رمانتان و ش�ما براساس نقد
روانکاوانه داش�ته باشد می تواند صحیح
باشد و قایل به مرگ مولف هستید؟
قضیه مکان نمایشگاه
کتاب تهران ،یکی
داستان است پر
از اب چشم .این
نمایشگاه ،ابتدا در
مرکز نمایشگاه ها در
خیابان سئول برگزار
می شد که مشکالت
خاص خودش ،از جمله
ترافیک را داشت.
هرچند که شخصا،
ان جا را بیشتر از همه
جا دوست داشتم.
امکانات خیلی بهتری
داشت و ان منطقه در
قبل از انقالب به صورت
حرفه ای برای برگزاری
نمایشگاه ساخته شده
بود که بعد از انقالب
هم از ان استفاده شد
به خاطر اینکه
نمایشگاه کتاب ،در کنار
جشنواره فیلم فجر یکی
از مهمترین نمادهای
وزارت فرهنگ و ارشاد
کشور ایران است،
دست اندازهای سیاسی
بسیاری هم در ان
وجود دارد .مکان سابق
نمایشگاه ها ،به دلیل
تو سازهای
اینکه ساخ
زیادی در ان جا شد،
تغییر کرد و بعد هم
ان را به هر دلیلی به
ارشاد اجاره ندادند .به
نظر من حتی اگر شهر
افتاب مشکالتی داشته
باشد اما اگر دائمی
باشد که گویا قرار است
این گونه باشد ،بعد از
مدتی جا خواهد افتاد
و ان را می توان به فال
نیک گرفت
در این رمان ،حدود 10درصد از زندگی شخصی
من وجود دارد که ان هم تجربه مبارزه من برای
گرفتن کمربند مشکی دان 1چند سال پیش بود
و ش��کل مبارزات من هم به این شکل نبود .به
دلیل اینکه سال ها در این مبارزات به عنوان فایتر
و کس��ی که در ازمون مبارزات دیگران شرکت
ک��ردم ،ان ها را در ذهنم چیدم و اس��تفاده کردم
ولی بقیه ان ،مطلقا تخیل محض اس��ت و هیچ
دخلی به زندگی شخصی من ندارد که اگر داشته
باشد ،من مش��کلی با ان ندارم .من اعتقادی به
مرگ مولف ندارم و از بارت بدم می اید .هیچ وقت
ب��ارت ،نظریه پردازی نبوده ک��ه بتواند برای من
جذاب باش��د ،مرگ مولف ،یکی از تئوری های
اوس��ت .ف��ارغ از مقاله بی نظیری ک��ه در مورد
رمان نو نوشته است که من به ان خیلی عالقه
دارم ،شخص روالن بارت و ایده هایش ،با تمام
بزرگی ،اهمیت و تاثیرگذاری اش ،کسی نیست
که برای ش��خص من به عنوان یک نویسنده
ایرانی جذاب باش��د .به همین علت اگر بتوانم
به ان وجه داس��تانی بدهم ،ابایی ندارم از اینکه
روزی رمانی بنویس��م که ص��د در صد زندگی
واقعی خودم باشد.
نظریه ها ،پس از نوش�ته شدن
ی�ک متن ،ب�ه وج�ود می ایند یا
ب�ه کار گرفت�ه می ش�وند اما در
جامعه برعکس اس�ت .عده ای
نظریه ها را می خوانند تا بتوانند
به ان ش�یوه بنویس�ند و از این
حی�ث ،کارک�رد معکوس�ی پیدا
کرده است.
بله ،یک دوره ای خیلی این گونه شده بود .نظریه
برای منتقد است و نه نویسنده .همه جای دنیا
این گونه اس��ت .نظریه دانس��تن برای خوانش
متون اس��ت که ان هم گرایش های مختلفی
در نظریات وجود دارد .متاس��فانه یک دوره ای
در اواخ��ر دهه 70هجمه ای به ترجمه نظریات
ش��د -که بمان��د ترجمه ان ها چگون��ه بود -و
ب��ارت ،دلوز ،ایگلتون و والتر بنیامین که عموما
هم چپ بودن��د در کنارهم و در پکیج هایی به
مخاطب ارائه ش��د حتی وج��ه ممیز ان ها ذکر
نشد و همه ان ها در یک دسته بندی قرار گرفت
ولی این وحدت در س��ال های بعد از بین رفت.
منتها این ها هیچ دخلی به نویس��نده ندارد .من
سال هاست نقد می نویسم ،به عنوان منتقد ادبی
ممکن است به نظریاتی استعانت و از ان ها در
خوانش متن استفاده کنم ولی در نوشتن رمان،
به کار بردن اگاهانه تکنیک – نه شانسی به کار
بردن ان -بیشتر برایم مهم است .نظریات هیچ
ارزشی برای به کار بردن در داستان ندارند بلکه
برای خوانش داستان اهمیت دارند.
به هرحال نقد جزئی از ناخوداگاه
ش�ما را تش�کیل می دهد که در
هنگام نوش�تن ،ممکن است به
متن شما هم سرایت کند.
صد در صد .هر نویسنده ای همین گونه است.
ای�ن اتفاق باعث نمی ش�ود که
متن دچار نظریه زدگی شود؟
اگر بتوانید در ذهن تان تفکیک قایل شوید ،این
اتفاق نمی افتد .حداقل تجربه من این است که
موقع نوش��تن رمان ،ان قدر بدبختی دارید –به
ویژه من که خ��رده روایت زیاد دارم -که برای
هماهنگ کردن روایت ها و ساختن زمان ان ها،
نظریه ها یادتان می رود و اگر بخواهید به ان ها
فکر کنید و از ان ها در نوشتن استفاده کنید ،رمان
ورم می کن��د .الگوی من در این حوزه ،ناباکوف
ناباکوف اکادمیک را می بینید ،یک
است .وقتی
ِ
ادم خالق و جذاب اس��ت ولی در رمان هایش،
نویس��نده ای اس��ت که باور نمی کنید او همان
ادم منتقد باش��د .بارگاس یوسا هم تا حدودی
همین گونه است ولی او منتقد سیاسی تری است
و کامال توانسته است این دو مقوله را تفکیک
کند .در ای��ران هم تا ح��دودی ،چنین افرادی
داشته ایم .هوشنگ گلشیری این گونه است.
با تم�ام حرف های�ی ک�ه در مورد
نمایشگاهکتابگفتهشدوباتوجه
بهاینکهرمانسومتانمنتشرشده
اس�ت اما در س�ال گذشته جشن
رونماییانرالغوکردید،درنمایشگاه
برایارتباطبامخاطب هایتانحضور
خواهیدداشت؟
تو سوم اردیبهشت به درخواست
پنجشنبه ،بیس
ناشرم ،چند ساعتی در نمایشگاه حضور خواهم
داش��ت و خوشحال می ش��وم که مخاطبانم را
ببینم .اعتقادی به جشن امضا و رونمایی ندارم.
معتقدم که ش��ان رونمایی برای نویسنده های
خیلی مهم و برجسته اس��ت ،االن این مفهوم
مبتذل شده است.
7
یادداشت
مهدی احمدی
کتاب بهترین دوست است؟!
گفته می شود رشد کتاب خوانی شرط نخست توسعه فرهنگی و اقتصادی است و هیچ ملتی
بدون توجه به امر کتاب و کتاب خوانی به ش��اخص های توس��عه دست نیافته است .تجربه
نش��ان داده است توسعه بدون بستر فرهنگی در هیچ جای دنیا به نتیجه ای مطلوب منتهی
نشده است .اهمیت نقش کتاب در توسعه فرهنگی تا بدان جاست که امروزه میزان زمانی را
که هر ملتی به خواندن کتاب اختصاص می دهد با میزان توسعه ان کشور مقایسه می کنند.
لذا دستیابی به اهداف توسعه اجتماعی و فرهنگی ممکن نیست مگر به تحقق و لوازم ان؛
و کتاب و کتاب خوانی یکی از مهم ترین لوازم هر توسعه پایداری است.
هرچند تکنولوژی جدید تحول عظیم و ش��گرفی در این عرصه ایجاد کرده اس��ت و کسی
نمی تواند منکر این دگرگونی ش��ود .اما با توجه به این نکات ،در ش��رایط کنونی هنوز هم
فناوری های جدید ارتباطی و شبکه ارتباطات مجازی در جهان ،تالیف و انتشار سنتی کتاب
و کت��اب خوانی همانند روزنامه و روزنامه خوان��ی همچنان جایگاه و اهمیت و نقش خود را
داراس��ت و هیچکس نمی تواند مدعی شود که روش س��نتی در سایه ی شیوه های جدید و
مدرن اطالع رسانی و کسب اگاهی قرار گرفته است.
کتاب و کتاب خوانی ،هنوز در میان مخاطبان و عالقه مندان به مطالعه و تحقیق ،جایگاه ویژه
خود را دارد و بخشی از سبد فرهنگی این اقشار را به خود اختصاص می دهد .همانطوریکه
روزنام��ه مکتوب همچنان ویژگی و نفوذ خود را حفظ ک��رده و نمی توان گفت که به دلیل
وجود ش��بکه ارتباطی مجازی و اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی ،از شمار خوانندگان
روزنامه کاس��ته شده است .بلکه باید گفت که فناوری های جدید به صورت جدی به کمک
روش های سنتی امده و البته تاثیرات خود را بر میزان اطالعات و اگاهی افراد داشته است.
هنوز که هنوز اس��ت روزنامه های پرتیراژ جهانی و منطقه ای با وجود بهره گیری گس��ترده
از اینترنت و فراوانی ش��بکه های اجتماعی در جهت اطالع رس��انی به موقع و حضور موثر
در اطالع رس��انی ،به دنبال مجهز کردن روزنامه خود به پیش��رفته ترین سیستم های توزیع
همزمان و به موقع هستند .برخی روزنامه های عربی ساالنه مبالغ هنگفتی را هزینه مطالعه
و اعزام کارش��ناس به خارج از کشور ،برای مطالعه در خصوص اخرین پیشرفت ها در زمینه
سیستم نوین توزیع می کنند تا از میدان عقب نمانده و روزنامه و نشریه ی خود را مجهز به
اخرین پیشرفت ها برای رسیدن به موقع تولیدات خبری به دست مخاطب و تاثیر گذاری در
هدایت افکار عمومی نمایند.
این یک تصور غلط اس��ت که فکر کنیم توسعه شبکه ارتباطی اینترنتی و نسخه های
الکترونی��ک کتاب ها ،مخاط��ب و عالقه مندان به
مطالعه و تحقیق را از کتاب چاپی بی نیاز کرده است.
هر چیز جای خود را دارد و کتاب و انتشار مکتوب و
س��نتی ان ،همچنان بر حضور و ایفای نقش جدی
دوران ،دوران جهانی
خود تاکید می ورزد .پس دولت ها و سیاست گذاران
شدن و انفجار
فرهنگی نباید از این مقوله مهم غافل ش��وند ،بلکه
اطالعات است.
باید به منظور ترویج فرهنگ تالیف و انتش��ار کتاب
کودکان و نوجوانان
و کتاب خوانی در جامعه با هدف باال بردن اگاهی و
با حجم عظیمی از
اطالعات مردم و سطح فرهنگ جامعه ،برای تولید
اطالعات که به شکل
علم بیشتر تالش نمایند.
غیر فعال دریافت
در تمامی زمینه های فرهنگی اینگونه اس��ت که وقتی
می کنند ،روبه رو
دولت ه��ا و متولیان فرهنگ عمومی ،حداقل ها را برای
هستند .برای کودک
جامع��ه در این حوزه فراهم کردن��د دیگر جامعه بویژه
امروزی فضا و امکانات
قشر حساس و پرانرژی و پرسشگر جوان ،که کنجکاو
کافی برای استقالل
و به دنبال دانس��تن بیشتر است ،برای رفع نیاز طبیعی
فکری وجود ندارد،
و فطری خود ،چش��مش و تمایالت فکری اش ،به طور
امکان اشنایی حسی با
مطلق و یکس��ویه ،ب��ه بیرون از مرزه��ا و بهره مندی
طبیعت یا نیست یا کم
ص��رف از محص��والت و تولی��دات فرهنگ��ی بیگانه
است ،بازی ها بیشتر
نخواه��د بود و از انجایی هم که در برخی زمینه ها نیاز
اماده اند و کودک
به تبادل فرهنگی پیدا شد که بی تردید اینگونه خواهد
مانند گذشته هنگام
ب��ود ،اولویت ب��ر حفظ و ارتقا فرهن��گ بومی و تبادل
بازی ،نظم پذیری،
فرهنگ��ی خواهد بود و نه مصرف کننده صرف تولیدات
سازمان دهی ،اداره
دیگران .طی این مسیر بسیار حساس و ظریف ،تنها با
کردن و اداره شدن
انعط��اف و تدبیر و مدیریت ،و فراهم کردن زمینه الزم
از سوی دیگران و
برای تالیف ،انتشار کتاب و کتاب خوانی ،ممکن خواهد
مهارتتصمیم گیری
ش��د .و به بیان ساده تر ،اصل باید بر فراهم کردن بستر
را نمی اموزد .بنابراین،
الزم و سیاس��ت گذاری و نظارت بر امر کتاب ،از طرف
به دنبال دستیابی
متولیان دولتی امر فرهنگ و تحقیق و پژوهش و تولید
به گونه ای استقالل
از جانب مردم و بخش خصوصی غیردولتی باشد.
درونی است.
ای��ن ض��رورت اجتناب ناپذیر در طول س��الیان پس از
انقالب اس�لامی مورد تاکید موکد قرار گرفته است اما
اینک��ه ت��ا چه اندازه جدی گرفته ش��ده و در عمل موفق بوده و توانس��ته ب��ا حذف موانع،
نیازهای جامعه را تامین نماید ،باید به بررسی و ارزیابی امار تالیف و انتشار کتاب به لحاظ
کمی و کیفی و اس��تقبال جامعه از کتاب و کتابخوانی و مقایس��ه ان با س��ایر دغدغه های
اجتماعی پرداخت .علی الظاهر ،دوران ،دوران جهانی شدن و انفجار اطالعات است .کودکان
و نوجوان��ان با حجم عظیمی از اطالعات که به ش��کل غیر فعال دریافت می کنند ،روبه رو
هستند .برای کودک امروزی فضا و امکانات کافی برای استقالل فکری وجود ندارد ،امکان
اشنایی حسی با طبیعت یا نیست یا کم است ،بازی ها بیشتر اماده اند و کودک مانند گذشته
هنگام بازی ،نظم پذیری ،سازمان دهی ،اداره کردن و اداره شدن از سوی دیگران و مهارت
تصمیم گیری را نمی اموزد .بنابراین ،به دنبال دستیابی به گونه ای استقالل درونی است.
کودک امروزی خیلی زود دنیای کودکی را ترک می کند ،پرده از رازها برایش کنار می رود و
احس��اس دانستن همه چیز ،تمام احساس شگفتی و کنجکاوی که باید او را به سوی علم و
خالقیت راهنمایی کند ،راه را برای پیش��رفت های بیشترش می بندد .این بی تفاوتی ناشی
از دانس��تن همه چیز اس��ت ،که برای زندگی او زیان بار اس��ت .تالش خانواده ها و مربیان
و اموزگاران ،از مهد کودک تا دبیرس��تان ،در انباش��ت اطالع��ات علمی در ذهن کودکان و
نوجوانان از یک س��و ،و نقش کامپیوتر و دنیای مجازی از س��وی دیگ��ر ،ارتباط کودکان و
نوجوانان را با دنیای واقعی ،به ویژه جامعه ی انسانی محدود کرده است .ان ها که به وضعیت
زندگ��ی و نیازهای ک��ودک و نوجوان ام��روزی اگاهی دارند ،می دانند ک��ه کتاب امن ترین
پناهگاه کودک و نوجوان است .اهمیت کتاب وقتی روشن تر می شود که بدانیم اگر عشق به
مطالعه از کودکی در انسان پدید نیاید و مطالعه به یک نیاز معنوی در زندگی او تبدیل نشود،
ذهن او در جوانی تهی خواهد بود و ان وقت اس��ت که س��ادگی و بی تجربگی جوانی ،راه را
برای نفوذ بدی ها باز می کند و گوش��ه های زشت طبیعت انسان اشکار می شود .سعادت فرد
و جامعه در گرو احساس مسئولیت نسبت به نسل اینده است .پدر و مادرها و اموزگارانی که
درک درستی از وظایف خود برای بنای زندگی اینده کودکان دارند ،ایجاد عادت به مطالعه و
انگیزه ی خواندن را راهی غیر مستقیم برای پاسخ به نیازهای روحی و پر کردن خالء موجود
در زندگی کودک امروزی می دانند و از این راه به پرورش نسل اینده می پردازند.
8
سینــــما
خواست مردم؛ بهترین راهگشای سینما
هنرمند :سینما هنر استقبال از جانب مخاطب است و بدون مخاطب نمی تواند
زندگ��ی کن��د .باید تاس��ف خورد ب��رای هنرمن��د نمایی که بلد نیس��ت فیلم
پرمخاطب بس��ازد و بعد می گوی��د من فیلم فرهنگی س��اخته ام و بدتر اینکه
می گوید دولت باید از من حمایت کند .سینمای ایران از هالیوود هم مسئول تر
اس��ت .باید بدانیم که وظیفه ما این اس��ت که ابتدا س��ینما را ملی کنیم و بعد
جهانی .س��ینمایی که ملی نیس��ت نمی تواند جهانی شود .به فیلم های جهانی
شده اکنون ،که مردم ایران تاییدش نکرده اند نباید سینمای جهانی شده گفت.
مهمترین هدفی که باید مورد توجه باش��د اش��تی دادن مردم با سینماست .به
مردم باید احترام گذاش��ت .مردم لطف می کنند می ایند و فیلم ما را می بینند.
اگر کنار هر خانه یک س��ینما باش��د هم تا زمانی که فیلم خوب اکران نش��ود
مردم استقبال نخواهند کرد.
س��ینما امده تا انس��ان ها را برای همکاری فرا بخواند .با سینما ارزوهای خود
را محقق ش��ده می بینیم و برای رسیدن به ان برنامه ریزی می کنیم .با سینما
انسان ها همدیگر را می شناسند و فرهنگ های خود را به هم معرفی می کنند.
س��ینما هدایتگر بشریت است و در دوران با س��ینما باید مردم را هدایت کرد.
ول��ی برخی تاکید دارند که به ج��ای رویاها ،بدبختی و کابوس ها نمایش داده
ش��ود .به جای امید نا امیدی القا می ش��ود .مخاطبان بی هویت و ترسو و ذلیل
تربیت می شوند .سرگرم شدن مردم سخیف دانسته می شود در حالی که همه
عناصر موجود در خلقت به نوعی س��رگرم کننده هس��تند و هیج چیز بیهوده
در این دنیا وجود ندارد .س��ینما هنر گس��ترده معاصر است .قدرتمند ترین ابزار
حکومت بر انسان ها .حاکمان هم باید با سینما دوست باشند .سینما باید فاخر
باشد و نه فخر فروش .سینما باید فروتن و پخته باشد .سینما باید بزرگتر از ما
باش��د .سینما مادر بزرگ قصه گوی کشور هاست .با سینما باید تربیت شویم تا
به جنگ با نامالیمات برویم .س��ینما باید تابلوی ارزشهای انتقادی و اعتقادی
جامعه باشد .سینما تعریف کننده مسیر انسان های یک کشور است و در نهایت
راهگش��ای سعادت بشریت .اجازه بدهید همه فیلم خود را بسازند .به خودمان
توهین نکنیم .به همه فیلم ها احترام بگذاریم .همه سعی کنیم مردم را متحیر
کنیم .منتقدین هم نماینده مردم باش��ند و مردم را به درس��تی هدایت کنند.
اجازه دهند فیلمسازان خود راهشان را بیابند .حداقل چارچوب سازی نکنند.
باید توجه داش��ت که نق��ش و تاثیرگذاری و فلس��فه برگزاری جش��نواره ها،
تحت تاثیر س��لیقه ها قرار نگیرد و ضرورت دارد که این جش��نواره ها و اهداف
درازمدت و کوتاه مدت ان در نهادهای فرهنگی و تصمیم ساز فرهنگی کشور
مورد دقت و بازنگری قرار بگیرد و ارزیابی شوند .در این جشنوارها باید بدانیم
که دقیقا به دنبال چه هس��تیم .معرفی ،فروش ،بخش بین الملل و کشورهای
هدف و گروه مخاطبان اصلی باید به دقت ارزیابی ش��ود .از سویی الزم است
که هنر و هنرمند برای فعالیت خود از طرف مسوولین و مردم همواره حمایت
و صیانت ش��وند و مس��ووالن فرهنگی فضایی مناس��ب را برای فعالیت های
هنری ایش��ان فراهم کنند .متاس��فانه برخی برخوردهای صنفی ،گروهی و یا
سیاس��ی در فرهنگ و هنر که اخیرا و در حوزه های مختلف بیش��تر هم شده
است به اصل هنر و خالقیت که مشخصه ان است لطمه خواهد زد.
ش��اید یکی ازاس��یب هایی که همواره ب��ا برگزاری جش��نواره فجرخود نمایی
می کند به تعطیالت رفتن چند ماهه س��ینمای کشور بعد از برگزاری جشنواره
و این ماراتون رساندن به زور و زحمت فیلم هاست .رفت و امد بین البراتوارها،
اس��تودیوهای تدوین و صدا و ...اوج می گیرد ،و فیلمسازان می کوشند با اماده
کردن نسخه نهایی فیلم های خود برای رقابت در جشن بزرگ و ملی سینمای
کش��ور اماده ش��وند .از طرفی گویی برخی از فیلم ها فقط با هدف رس��یدن و
نمایش در جش��نواره تولید می شود و سازندگان خصوصی یا بخش دولتی انها
گویا صرفا هدفی جز حضور در این فهرس��ت ندارن��د .فیلم هایی که عمدتا از
طرف مردم نیز مورد استقبال قرار نمی گیرند.
از طرفی به عنوان یک اس��یب در سینمای ایران ،انچنان که به مسایل تولید
فیلم توجه می ش��ود به موضوع اکران و نق��ش موثر ان در موفقیت یک فیلم
توجه نمی شود ،لذا موضوع کمی و کیفی این مسئله خاصه تکنولوژی نمایش
فیلم در سینماهای کش��ور می بایست مورد توجه جدی قرار بگیرد .ارتقاء نرم
اف��زاری و س��خت افزاری در حوزه اکران و توزیع ،توس��عه کمی س��الن های
نمایش و نیز استانداردسازی دیجیتالی کردن حوزه تولیدات سینما می بایست
در اولویت برنامه های این بخش قرار بگیرد .هنوز بسیاری از سینماهای کشور
نیازمند بازس��ازی و رس��یدگی هستند و الزم است با رسیدگی به این سینماها
خاطره خوشی از مراجعه و تماشای فیلم در ذهن مردم بوجود اید.
خروجی جشنواره موضوعی مختلف و تعدد جشنواره ها نمی تواند تکنسین سینما
باشد .جوانان خودشان باید نیازهای فرهنگی جامعه را کشف کنند و خودجوش در
راس��تایش خالقانه فیلم بسازند .این جشنواره ها بودجه های خود را صرف هدایت
این جوانان کنند .اغلب نسل قدیمی ها هم که تقریبا حسودی این نسل را می کنند
در این القائات نقش اساسی را ایفا می کنند و دائما اصرار دارند که بدبختی القا کنند
و ان امیدی که نسل جوان دارند را به نا امیدی تبدیل کنند .سینما عرصه هنری
اس��ت و عرصه هنر عرصه مقدس��ی است که برای همه جا دارد .ما باید دست به
دست هم سینما را سرعت دهیم تا به مردم برسد و از ان جلو بزنیم در این صورت
اس��ت که سینمایی پیشرو خواهیم داشت ،در سال های بعد کشوری قوی تر است
که بتواند اثر هنری بهتر و جذاب خلق کند و فرهنگ غالب داشته باشد ،کشوری
موفق است که فرهنگش را از زبان سینما به جهانیان معرفی کند.
سینمای ایران ظرفیت های خود را برای رضایت مردم استفاده نمی کند و در
نتیجه ش��اهد سینمای تنبلی هس��تیم که خود را هم نمی تواند زنده کند چه
برسد به این که به جامعه امید زندگی دهد .در حالی که از مدتها قبل معیار
خوبی و بدی فیلم ها باید مردم ش��مرده می ش��دند .زیرا مردم عادل ترین و
بصیر تری��ن و منصف ترین داوران اثار هنری اند و هر اثری که مردم انتخاب
کنند همیشه ماندگار بوده است و یادش از بین نرفته است .مسلما یک منتقد
اش��تباه می کند ولی 100مخاطب عام اش��تباه نمی کنند .سال هاست با اثار
عامه پس��ند و داس��تان گو و ایرانی -اس�لامی مقابله می ش��ود و نتیجه این
اس��ت که االنه تعداد اثاری درخور و شایسته مردم با فرهنگ ایران نداریم
و راهکاری هم برای نجات س��ینما وجود نداریم اما شاید بهترین راهگشای
سینما ،عمل به خواسته مردم باشد.
دوشنبه 20اردیبهشتماه 1395سالنهم شماره477
www.honarmandonline.ir
به بهانه هجرت هنرمندان ایرانی به شبکه های ماهواره ای؛
تارعنکبوت غرب برای
جذب بازیگران ایرانی
محمود روزبهانی
خب��ر هجرت بازیگران و هنرمن��دان ایرانی به
ش��بکه های ماهواره ای ،هر از چن��د گاهی در
رسانه ها منتشر می شود .بازیگرانی که نامشان
چندان اش��نا نبوده و معروفیت��ی ندارند و خبر
رفتنش��ان ان��ان را در جامعه مط��رح می کند.
دعوت های مس��تقیم از ارسال ایمیل و تماس
تلفن��ی تا دعوت در همایش ها و فس��تیوال ها،
بابیان س��ود و دستمزدهای عالی و مطرح شدن
در س��طح بین المللی ،این افراد را تحریک و به
جذب ترغیب می کند.
همچنی��ن پس از انک��ه جایزه ش��والیه و دیگر
جایزه های غربی حواشی مختلفی در کشور ایجاد
کرد این بار موج جدیدی از پناهنده شدن بازیگران
و مجری ه��ای رس��انه های تصویری را ش��اهد
هس��تیم .به طوری که ظرف چند ماه اخیر تعداد
باالیی از بازیگران زن شاغل در داخل به شبکه ها
ضد فرهنگی پیوستند که از اخرین نمونه های ان
اقای مانی کس��رائیان و خانم ها ساناز زرین مهر،
صدف طاهریان ،رابعه اسکویی ،چکامه چمن ارا
و بهارک صالح نی��ا را می توان نام برد .به عنوان
نمونه ش��بکه ماهواره ای جم ( )GEMاز جمله
شبکه هایی است که با الگو گرفتن از فارسی وان
سعی دارد مانند ان عمل کند و رویه ان شبکه رادر
نمایش سریال های کلمبیایی و امریکایی ،دنبال
کند مدتی است دعوت و جذب از هنرمندان ایرانی
به ویژه بازیگران را برای حضور در مجموعه های
تولیدی در دستور کار قرار داده تا هرچه بیشتر به
چشم ایرانیان نزدیک شود و به استحاله فرهنگی
و اخالقی ان بپردازند.
این بازیگران هم بعد از استفاده از رسانه و امکانات
داخلی برای مطرح ش��دن ،به نظام و جامعه خود
پشت کردند تا به قول خودشان در خارج از کشور
بهتر عرض اندام کنند و ازادتر باشند این درحالی
است که متاسفانه زننده ترین رفتارها و پوشش ها
مربوط یه اهالی سینما و تلوزیون است ولی گویا
ازادی بیشتری می خواهند تا همین روسری را هم
بردارند و در گفتار ،رفتار و پوش��ش رهاتر باش��ند
برای همین ب��ه راحتی گرفتار ت��ور ماهیگیری
شبکه های ضد اخالقی و فرهنگی می شوند.
نکته قابل تامل کش��ف حجاب و انتشار تصاویر
ضد فرهنگی این بازیگران در شبکه اینستاگرام و
پس از ان همبستگی با رسانه های ضد فرهنگی
همانند جم تی وی است؛ به عبارت دیگر تمامی
افرادی که از رس��انه های داخلی به ویژه حوزه ی
س��ینما خارج ش��دند بازیگران درجه دو یا س��ه
سینمای کش��ورمان بود که در چند سال اخیر یا
فعالیت چش��م گیری نداشتند یا اخیراً در چند اثر
معروف شخصیت درجه دو را بازی کردند.
همان طور که پیش بینی می ش��د انتشار تصاویر
این بازیگران با بازخوردهای متفاوتی همراه بود.
تا جایی که صفحات رس��می ای��ن بازیگران در
ش��بکه های اجتماعی اماج واکنش های مثبت یا
منفی بوده اس��ت .نکته قابل توجه دیگر محدود زندگی افراد مهاجر خارج از ایران و نمایش بستر
ش��دن صفحات اجتماعی ان��ان و بعض ًا حذف یا پیش��رفت در خارج از ایران توسط این شبکه در
بس��ته ش��دن این صفحات در واکنش نسبت به سری جدید برنامه ی با مضمومن ایرانیان خارج
جمالت و نظرات کاربران و حتی خصوصی شدن از کش��ور به کمک این مس��ئله ام��ده تا با بزک
این صفحات بوده اس��ت .ت��ا جایی که صفحات نمودن چهره ی غرب برای فعال و ش��کوفا شدن
بهارک صالح نیا ،صدف طاهریان ،رابعه اسکویی هنر ،بازیگران و افراد فعال عرصه ی هنر را به دام
و حتی چکامه چمن ارا با این موضوع مواجه شده رسانه های فارسی زبان خارج نشین بکشانند .البته
است .همچنین انتشار تصاویر کشف حجاب این اخبار منتشر شده در رسانه های داخلی ( نسیم با
بازیگران راه افتادن پیچ هواداران این بازیگران در تیت��ر صادق صبا به جم ت��ی وی می رود؟ مورخ
شبکه های اجتماعی و جذب فالوور های مختلف 4بهم��ن )1394مدعی رفتن ص��ادق صبا مدیر
بیش از ده هزار فالوور برای هر پیچ غیر رس��می سابق بی بی سی فارسی به جم تی وی رسانه ی
که جای بسی تامل دارد.
جذب کننده ی این بازیگران است که قابل تامل
در کنار این موض��وع دالیل و چرایی این فرایند می باش��د .در واقع می ت��وان تصور کرد تجربه ی
جذب و هدف گذاری رسانه های خارجی از جذب جذب نویسندگان و فعاالن مطبوعاتی در بی بی
این افراد اس��ت که در دو بخ��ش علت جذب و س��ی توسط صادق صبا می خواهد این بار در جم
هدف گذاری جذب بیان می گردد:
تی وی به عنوان یک رس��انه ی تفریحی بیاید و
علت جذب:
مخاطب جذب شونده بازیگران و افراد فعال حوزه
مهمترین دلیلی که برای جذب این افراد توس��ط ی سینمای کشور است.
بازیگران صورت گرفته رس��یدن به رفاه ،ازادی موضوع��ی که اگر اس��تمرار داش��ته باش��د با
(ب��ی بندو باری) و پیش��رفت
فضاس��ازی ط��رف مقابل
در محیط کار سینمایی است.
ب��ا عنوان موج اف��راد کوچ
بازیگران جذب ش��ده به امید
کننده و خارج نش��ین علیه
انکه بتوانند به دید مردم بیایند
نظام تبلیغات می گردد.
نکته قابل تامل کشف
و یا در مسیر سرنوشت دیگران
ای��ن نکته نیز م��ورد توجه
حجاب و انتشار
ایرانی��ان خ��ارج نش��ین قرار
ق��رار گیرد که بس��یاری از
تصاویر ضد فرهنگی
بگیرند جذب این شبکه های
اف��راد خارج ش��ده به ویژه
این بازیگران در
ض��د فرهنگ��ی ش��ده اند .در
اف��راد ن��ام ب��رده در ای��ن
شبکه اینستاگرام و
همین راس��تا رسانه های غیر
گ��زارش دلی��ل عم��ده ی
پس از ان همبستگی
همس��و با فرهن��گ و جریان
خروج خودش��ان از کشور
با رسانه های ضد
فکری انقالب اسالمی اخیراً
را وجود فس��اد الی��ه دار و
فرهنگیهمانند
با جدیت دس��ت ب��ه تبلیغات
فحشای پش��ت صحنه ی
جم تی وی است؛
رس��انه ای در مورد بازیگران
س��ینما و مافی��ای فعالیت
به عبارت دیگر
ایرانی االصل هالیوود و رپرتاژ
هنرمن��دان می دانن��د ک��ه
تمامی افرادی که از
موفقیت ه��ای انان در بس��تر
انتش��ار تصاویر نیمه برهنه
رسانه های داخلی به
س��ینمای خارج��ی زدند و به
از بعض��ی از ای��ن اف��راد،
ویژه حوزه ی سینما
ش��دت این موضوع را دنبال
نظرش��ان را م��ورد تردید
خارج شدند بازیگران
می کنند .به طور نمونه چندین
ج��دی ق��رار می ده��د .به
درجه دو یا سه
مطلب ب��ا عناوینی همچون
طور مث��ال بهان��ه افرادی
سینمای کشورمان
بازیگ��ران موف��ق ایران��ی
مانن��د ص��دف طاهری��ان
بود که در چند سال
در هالی��وود ،زندگی بازیگران
وجود فساد در پشت صحنه
اخیر یا فعالیت چشم
موفق ایرانی در هالیوود ،انتشار
س��ینما و برخی س��ریال ها
گیری نداشتند یا اخیرا ً
مصاحبه یا بیو گرافی و خبری
مطرح ش��د بهان��ه ای که
در چند اثر معروف
از زندگی افرادی چون حبیب
البت��ه تا ح��دودی صحت
شخصیت درجه دو را
زرگرپور ،نس��یم پدراد ،ادریان
دارد ام��ا ب��رای حضور و
بازی کردند
کیوان پاسدار ،رامین بحرانی
فعالی��ت در ش��بکه های
،فرهاد صفی نیا ،حس��ین امین��ی ،امیر مکری ،فاس��د عقالیی و منطقی نیس��ت شبکه هایی
نازنین بنیادی ،رضا بدیعی،گلشیفته فراهانی ،پری که افراد در ان جلوی چش��م دوربین با ظاهر
نویدی ،ویدا قهرمانی ،ماز جبرانی ،س��ارا شاهی ،و پوشش��ی نامتعارف مجب��ور به ایجاد روابط
کامی عس��گر ،داریوش خنجی ،امید جلیلی ،یارا نامش��روع و غی��ر اخالقی هس��تند و لذا این
ش��هیدی ،نوید نگهبان ،رامین جوادی ،ش��هره موضوع نش��ان می دهد هنوز تا حدودی شرم
اغداشلو و ...بخشی از این سناریو است .از سوی و حیا در میان ای��ن نوع افراد وجود دارد که
دیگر فعال شدن ش��بکه بی بی سی در نمایش فس��اد را بهانه فسادش��ان می کنند.
هدف گذاری:
بعد از انکه سریال های ترکی و تولیدات بصری
کشور های امریکای مرکزی با استقبال مواجه
ش��د و بینندگان بسیاری را جذب کرد ،نهضت
روش��نگری و افشای ماهیت پشت پرده ی این
سریال ها ضربات جبران ناپذیری به پخش این
رس��انه ها وارد س��اخت .ورود مستقیم رسانه ی
ملی و تبلیغ چهره به چهره در مورد س��ناریوی
فیلم ه��ای ترک و امری��کای مرکزی و هدف
قرار گرفتن نهاد خان��واده و انحرافات اخالقی
و جنسی خانواده به صورت اشکار موجب عدم
همراهی بسیاری مخاطبان در ادامه مسیر این
ش��بکه های ماهواره ای گردید .ضرباتی که به
فارس��ی وان وارد ش��د یکی از ای��ن مصادیق
اگاه سازی است.
از ای��ن رو ،اس��تفاده از عناصر جدی��د و ایرانی
که س��ابقه ی فعالیت در داخل را دارند حداقل
برای بار اول حضورش��ان در یک رسانه ی ضد
فرهنگی غیر همس��و چ��ه در قالب فیلم و چه
در قالب س��ریال جدید می توان��د تهیج و تبلیغ
کننده ی مخاطبان برای دیدن این مجموعه ها
باش��د .همانطور که در مورد گلشیفته فراهانی
این موضوع رخ داد .ل��ذا با دعوت از بازیگران
وطنی س��عی می کنند خود را به م��ردم ایران
نزدی��ک تا خال جایگاه مردم��ی را پر نمایند و
رنگ و بوی وطن��ی به کارهای خود داده و به
نوعی پروژه نفوذ در عرصه فرهنگ و اندیش��ه
ایرانیان را تکمیل کنند.
از ط��رف دیگر ب��ه دلیل باف��ت فرهنگی این
بازیگران و اشناییش��ان با فرهنگی س��ینمایی
داخل این نقطه قوت را به سریال ها و شبکه های
ماهواره ای خواهد داد که به صراحت و مستقیم
در مورد مس��ائل جنس��ی و بی هویتی خانواده
صحب��ت نکنند .به عبارت بهتر بازیگران جدید
دیگر «رو» ب��ازی نمی کنند و الیه های ترویج
مس��ائل غیر شرعی و بی عفتی و ضد فرهنگی
در س��ناریو ،مخفی خواهد شد و با شناختی که
مردم نس��بت به این بازیگران دارند بعید است
انان همچون فیلم های ترک ،راحت و اش��کار
مسائل جنسی را مطرح کنند.
نتیجه گیری که می توان کرد رش��د خزنده و فعال
شدن سر شبکه های جذب رسانه های خارج نشین و
سفرافرادیهمچونمنصورهحسینی،مجریشبکه
من و تو به تهران ،در راس��تای حرکت از محتوای
ترجمه ای به س��وی محتوای تولی��دی با همراهی
بازیگران و عوامل ایرانی و سناریوی همسو با فضای
ایران حاک��ی از یک برنامه ی هدفمند برای مبارزه
بافرهنگ و تغییر تاکتیک مبارزاتی فرهنگی است.
انچه حائز اهمیت اس��ت جذب بازیگران با عنوان
«زندگی بهتر در غرب» اس��ت که همان سناریوی
بزک کردن سبک زندگی غربی و نمایش موفقیت
سایرایرانی های هالیووداست.
سینــــما
دوشنبه 20اردیبهشتماه 1395سالنهم شماره477
www.honarmandonline.ir
9
نگایهبهیفمل«شاکرچی؛�ن ب�ردزمستان»اکریازسدرکی�ن ی�وکالس ترواین
جلوه ای از فنون بصری سینما
میالد جلیل زاده
نبود؛ گرچه انچه که اکنون روی پرده س��ینماها دیده می ش��ود ،نسبت به توقعی که معمو ًال از یک
کارگردان فیلم اولی وجود دارد باالتر است.
ماجرای نبرد زمستان مربوط به گروه شکارچیانی است که تحت امر ِر ِونا ،ملکه شوم سرزمین یخی،
مامور به جلوگیری از رسیدن اینه ی جادویی به دست فریا و جلوگیری از به قدرت رسیدن دوباره او
می ش��وند .فریا خواهر ِر ِونا است و حسادت ،همچنان همان ریل اصلی به حساب می اید که داستان
سفید برفی روی ان حرکت می کند.
اما قصه از جایی ش��روع می شود که هنوز س��فیدبرفی به دنیا نیامده استِ .ر ِونا که قب ً
ال زنی شاداب
بود ،بر اثر یک اتفاق تراژیک تبدیل به انسانی تلخ کام و خشن شده است .او به همین دلیل از نیروی
یخی درونش اس��تفاده کرد تا لش��گر شکارچیان را بسازد و برای سربازانش عشق را ممنوع کرد .اما
از جایی به بعد معلوم می ش��ود که میان اریک و س��ارا رابطه ای عاطفی به وجود امده و کم کم یک
ام��روز باید حیرت زده ماند از اینکه در عصر باس��تان ،داس��تان هایی که
مادربزرگ های نقطه به نقط��ه ی دنیا برای کودکان تعریف می کرده اند،
اینقدر به هم ش��بیه بوده اس��ت .در ان زمانه ها ساکنان خیلی از مناطق
جهان ،کل هستی را در چند قصبه و والیت دور و برشان محدود می دیدند
اما معادل هر حکایت کهنی را می شود در هر گوشه از زمین یافت؛ این
رازی است که در سینه مادربزرگ های نسل بشر پنهان شده است.
برادران گریم زبان شناس��انی محقق بودند ک��ه در زمینه گرداوری
افس��انه های فورک لور المانی و مکتوب کردن ان ها به قلمی رسا و
بلیغ جزو سرامدان تمام دوران ها به حساب می ایند .ان ها قصه هایی
مثل س��یندرال ،شنل قرمزی ،هانس��ل و گرتل و ...را تبدیل به کتاب
کردند و البته یک داس��تان معروف و دوس��ت داش��تنی دیگر به نام
سفید برفی و هفت کوتوله.
کمپانی والت دیزنی تقریب ًا تمام داس��تان های برادران گریم را تبدیل به
فیلم کرد و بدون استثنا در تک تک موارد نتایج فوق العاده ای به دست
اورد .سفید برفی و هفت کوتوله یکی از همان افسانه های عامیانه بود که
بسیاری از عناصر کهن الگویی را در خودش داشت و جنگل اسرارامیز،
جادوگ��ر زن ،جام جهان نما ،غریبه های مهرب��ان و ...جزو اجزاء اصلی
ساختمان ان بودند.
ای��ن قصه قدیمی که انیمیش��ن ان در ۱۹۳۷به کارگردانی دیوید هند
روی پرده رفت ،بعدها هم مکرراً تبدیل به فیلم ش��د .در سرتاس��ر دنیا
انیمیشن و رییل فیلم های فراوانی بر اساس ماجرای سفید برفی ساخته
ن ان ها حتی مواردی هم به عنوان نقیضه ای بر داستان اصلی
شد که میا
به چشم می خوردند.
س��فید برفی اصلی ،یعنی همان ک��ه گریم ها زیر قلم برده بودند ،در
مثلث عشقی هم شکل می گیرد .اریک یکی از چهار مامور اصلی است که برای بازگرداندن ان ایینه
ضمیرش به یک نکته روانش��ناختی و اخالقی فراگیر اشاره می کرد
جادویی عزیمت داده می شوند...
و اصو ًال تمام داستان های کهن چنین اشاره های اموزنده ای داشتند.
ماج��رای اریک و س��ارا لوس و لوث و باورناپذی��ر از اب درامده .بازی بازیگران هم (اگرچه این فیلم
درام س��فید برفی و هفت کوتوله در اصل بر اس��اس حسادت زنانه
کریث همسورث ،جسیکا چیستن ،چارلیز لترون ،امیلی بالنت و ...را دارد) چندان خوب نیست .این البته
شکل می گرفت و ملکه ای را مذمت می کرد که نمی خواست خودش
مربوط به فیلم نامه و ضعف های درون ان می شود نه خود هنرپیشه ها .تجربه ترویان در کار ویرژوال
بهتر شود بلکه می خواس��ت ،از خودش بهتر را نابود کند .اگر کسی
افکت و اسپشیال افکت ،فیلم او را تبدیل به جلوه گاه متنوعی از فنون بصری کرده است اما روایت،
جمال ص��ورت را خیلی با اهمیت بداند ،طبیعت�� ًا جایگاه دومین زن
ک لحظه های ناب ان هم بدون زمینه سازی
انچنان که بایس��ته باشد دارای کشش الزم نیست و ت
زیب��ای جهان نباید برای او مرتبه کمی به نظ��ر بیاید؛ اما انچه که
قبلی در جهت به ماگزیمم رساندن التذاذ فیلمیک ،اتفاق می افتند و بدون پس زمینه های منعقد کننده
در درون ملکه داستان سفیدبرفی شراره می کشید،
که ان ها را جا بیندازد رها می شوند.
حسادت بود و حسادت با غبطه خوردن فرق می کند.
ظاهراً سفید برفی های یونیورسال در مسیر ریشه یابی و واکاوی گذشته افتاده اند
ممکن است غبطه خوردن باعث ایجاد انگیزه ای در
و دنباله های متعدد ان ها از این ببعد قرار اس��ت بجای پیش بردن داستان
ف��رد و می��ل او جهت نیل ب��ه موقعیت های برتر و
به جلو ،مرتب به عقب تر برگردند .ایا واقع ًا همین طور اس��ت؟ ش��اید
موفقیت های بهتر شود ،اما ِر ِونا حسود است.
و
اریک
ماجرای
این یک احتمال اس��ت که از طرف مدی��ران کمپانی در ذهن ما
قرار گرفتن انتاگونیای قصه ی س��فیدبرفی در مقام
سارا لوس و لوث
ایجاد ش��ده تا بعداً با بر هم خ��وردن اش غافلگیری بزرگی
یک ملکه ،کنایه ای به قدرت طلبی انسان هم دارد.
اب
از
باورناپذیر
و
بوجود بیاید .به هرحال ماجرا هرچه به جلو یا عقب می رود
کس��انی که اشتهای س��یری ناپذیری برای قدرت
درامده .بازی بازیگران
و داس��تان ان در هر مداری که حرکت می کند ،همچنان بحث
دارند ،اینچنین رفتار می کنند و ِر ِونا کاراکتری است
فیلم
این
(اگرچه
هم
حس��ادت زنانه ،تم اصلی تمام اتفاقات اس��ت .به نظر می رس��د با
که به زبان روانشناختی می شود گفت شدیداً
دارای
کریث همسورث،
اینکه اسم اصلی قصه س��فیدبرفی است ،با حذف سفیدبرفی از
عقده های مادرشاهی است.
جسیکاچیستن،
فیلم ،هیچ اتفاق خاصی رخ نمی دهد بلکه این ملکه ِر ِونا است
کهن،
های
ن
داستا
در
مادرش��اهی
معروف ترین وجه
امیلی
لترون،
چارلیز
که باید هسته اصلی ماجرا به حسابش اورد.
تهییج فرزن ِد پسر توسط مادر او برای ایستادن در برابر
بالنت و ...را دارد)
اما قصه از جایی ش��روع می شود که هنوز سفیدبرفی
پدرش اس��ت .تهمینه می خواس��ت که سهراب مال
نیست.
خوب
چندان
به دنیا نیامده استِ .ر ِونا که قب ً
ال زنی شاداب بود،
خودش باشد و تراژدی از همین جا برمی خواست؛ اما
این البته مربوط به
ب��ر اثر یک اتف��اق تراژیک تبدیل به انس��انی
ِر ِونا در اخرین ورژن های هالیوودی اش وجه دیگری از
های
ف
ضع
و
نامه
م
فیل
تلخ کام و خشن شده است .او به همین دلیل
مادر شاهی را پررنگ می کند و به جنگ با عشق می رود
درون ان می شود
از نیروی یخی درونش اس��تفاده کرد تا لشگر
تا فرزندانش فقط برای خود او باشند نه معشوقه ها .این
ها.
ه
هنرپیش
خود
نه
شکارچیان را بسازد و برای سربازانش عشق را
تم اشنا کنایه ی اشکاری به خوی دیکتاتوری هم دارد؛
تجربه ترویان در
ممنوع کرد .اما از جایی به بعد معلوم می شود
و ب��ه ان انگیزه ای که رح��م اجاره ای تمام جنگ ها و
کار ویرژوال افکت و
که میان اریک و س��ارا رابطه ای عاطفی به
دشمن تمام زندگی هاست.
فیلم
افکت،
اسپشیال
وجود امده و کم کم یک مثلث عشقی هم
جنگ سرد در پشت صحنه سفیدبرفی و به
او را تبدیل به جلوه گاه
شکل می گیرد .اریک یکی از چهار مامور
قدرت رسیدن یک کارگردان جوان
بصری
فنون
از
متنوعی
اصلی است که برای بازگرداندن ان ایینه
چند س��ال پیش بود که کمپانی یونیورس��ال تصمیم
کرده است
جادویی عزیمت داده می شوند...
به س��اخت سری فیلم های جدیدی بر اساس داستان
ماج��رای اریک و س��ارا ل��وس و لوث
سفیدبرفی گرفت .سال ۲۰۱۲سری اول این مجموعه با عنوان «سفید
و باورناپذی��ر از اب درامده .ب��ازی بازیگران هم (اگرچه
برفی و شکارچی» به کارگردانی روپرت سندرز جلوی دوربین رفت اما
این فیلم کریث همسورث ،جسیکا
حواشی اخالقی پیش امده در پشت صحنه فیلم ،باعث شد تمام برنامه
چیس��تن ،چارلیز لت��رون ،امیلی
ریزی های کمپانی به هم بخورد .پس از این اتفاقات اعالم شد در برنامه
بالن��ت و ...را دارد) چندان خوب
کمپانی راجع به ساخت دنباله های این قصه تغییراتی به وجود امده؛ ضمن ًا
نیست .این البته مربوط به فیلم نامه
تهیه کننده ،سندرز را از کارگردانی کنار گذاشت و کریستین استیوارت
و ضعف های درون ان می ش��ود نه
هم که نقش س��فید برفی را بازی می کرد از ورژن دوم حذف شد .حاال
خود هنرپیشه ها .تجربه ترویان در کار ویرژوال
«شکارچی؛ نبرد زمستان» ماجرایی را روایت می کند که به زمانی قبل از
افکت و اسپشیال افکت ،فیلم او را تبدیل به جلوه
اتفاقات رخ داده در «سفیدبرفی و شکارچی» مربوط می شود و به نوعی،
گاه متنوع��ی از فنون بصری کرده اس��ت اما روایت،
هم دنباله و هم پیش درامدی بر ان است.
انچنان که بایس��ته باشد دارای کشش الزم نیست و تک
های
ه
جلو
مسئول
شکارچی»
و
سدریک نیکالس ترویان در «سفیدبرفی
لحظه ه��ای ناب ان هم بدون زمینه س��ازی قبلی در جه��ت به ماگزیمم
ویژه بود اما بعد از کناره گیری اجباری سندرز و بعد از اینکه دستیار اول
رساندن التذاذ فیلمیک ،اتفاق می افتند و بدون پس زمینه های منعقد کننده که
کارگردان هم به دلیل دخالت های تهیه کننده تصمیم گرفت در پروژه
ان ها را جا بیندازد رها می شوند.
حضور نداش��ته باشد ،قرار شد که روی صندلی کارگردانی بنشیند .این
ظاهراً سفید برفی های یونیورسال در مسیر ریشه یابی و واکاوی
یک ش��انس فوق العاده برای ترویان و یک تجربه بزرگ بود که او را از
گذشته افتاده اند و دنباله های متعدد ان ها از این ببعد قرار است
مرتبه دستیار سومی کارگردان و طراحی جلوه های ویژه ،ناگهان به مرتبه
بجای پیش بردن داستان به جلو ،مرتب به عقب تر برگردند .ایا
کارگردانی در یک پروژه عظیم می رساند.
واقع ًا همین طور اس��ت؟ ش��اید این یک احتمال است که از طرف
جوایز
حتی
و
بود
ای
ه
ش��د
تحسین
«س��فیدبرفی و ش��کارچی» فیلم
مدی��ران کمپانی در ذهن ما ایجاد ش��ده ت��ا بعداً با بر ه��م خوردن اش
سینمایی بسیاری گرفت اما نبرد زمستان به هیچ وجه در ان حد موفق
غافلگیری بزرگی بوجود بیاید.
امروز ،رقیب اصلی «شکارچی؛ نبرد زمستان» در گیشه ها فیلم «کتاب جنگل» است .کتاب جنگل با اختالف فاحشی
شکارچی را جا گذاشته و توانسته به صدر جدول پر فروش ها صعود کند .مقایسه عوامل این دو فیلم توجهات را به یک
نکته خاص معطوف خواهد کرد .جان فاورو که کارگردان کتاب جنگل است ،قب ً
ال مرد اهنی را کارگردانی کرده بود .او
در ان فیلم همکاران فیلمنامه نویس��ی به نام های ارت مالکوم و مت هالووی داشت؛ یعنی نویسندگان همین فیلمنامه
«ش��کارچی؛ نبرد زمس��تان» .مرد اهنی فیلم موفقی از اب در امد و کتاب جنگل هم همینطور ،اما به نظر می رسد که
نبرد زمستان قصه ی گیرایی ندارد در حالی که باید پرسید چرا چنین به نظر می رسد؟ ظاهراً فیلمنامه خوب اگرچه مولفه
مهمی در خلق یک اثر عالی به حساب می اید ،اما همه چیز ان نیست .اگر کارگردان خوش ذوقی پشت قاب نباشد ،نه
تنها قصه ای که روی کاغذ امده بود اصطالح ًا حرام شود ،بلکه به نظر خواهد رسید اص ً
ال از ابتدا داستان جذابی هم پشت
کار نبوده .اگر دقت کنیم خواهیم دید خیلی از داستان هایی که دوستشان داریم ،بخاطر کارگردانی هایی خالقانه بوده که
تا این حد به چشم امده اند .ترویان قدم اول را خیلی بلند برداشت اما کار او فقط در مقایسه با خودش خوب است؛ یعنی
نس��بت به یک دس��تیار سه کارگردان که ناگهان پروژه ای عظیم را کارگردانی کرده باشد ...نبرد زمستان نهایت ًا یکی از
رشته های داستانی خواهد بود که برای گم نکردن پس و پیش قصه ،توسط مخاطبان پیگیر این مجموعه دیده می شود،
نه چیزی بیشتر .شاید دنباله های موفق تر این افسانه را هم همین
کارگردان ،یعنی سدریک نیکالس ترویان جلوی دوربین
برد ،اما این بار با تجربه بیشتر و خالقیت های باالتر.
موسیــقی
10
ساز شناسی
دوشنبه 20اردیبهشتماه 1395سالنهم شماره477
www.honarmandonline.ir
قیچک
س��از قیچک یا غژک ،س��ازی زهی
ارشه ای اس��ت که در س��اخت ان از
چوب ،پوس��ت و فلز استفاده می شود.
ساز قیچک توانایی اجرای تکنوازی و
گروه نوازی را دارد.
ِـیچک ی��ا غیژک یکی از س��ازهای
ق َ
زهی در موسیقی ایرانی است که مانند
کمانچه با ارشه نواخته می شود .جنس
کاس��ه طنینی قیچک از چوب گردو یا
توت بوده و سیم های ان فلزی هستند.
ساز قیچک دارای قدمت بسیار زیادی
است و در موسیقی نواحی ایران کاربرد
فراوانی داش��ته و دارد .این س��از از نظر
نوازندگی ش��بیه به ویولن س��ل است و
حتی در نوع بزرگ تر ان که به قیچک
بم معروف اس��ت ،از ارش��ه ویولن سل
اس��تفاده می ش��ود .قیچک نواز هنگام
نوازندگی ،قیچک را نشسته به صورت
عمودی با دست چپ نگه می دارد و با
دس��ت راست ارشه را به صورت افقی
در حرکات رفت و برگشت بر سیم های
ک حدود
ان می کش��د .طول ساز قیچ
56سانتی متر است.
خاستگاه ساز قیچک
س��از قیچک اساس��ا محلی اس��ت و
بیش��ترین رواج را در نواح��ی جنوب
شرقی ایران و خصوصا استان سیستان
و بلوچس��تان و هرم��زگان دارد .در
س��ال های اخیر این ساز در شهرهای
دیگ��ر نیز اس��تفاده می ش��ود .در ان
نواحی طب��ق عقیده و س��نت اهالی،
برای معالجه امراض ب��ه کار می رود.
در ش��مال افغانس��تان نیز قیچک در
موسیقی س��نتی رواج وسیعی دارد .در
والیات مث��ل بغالن ،کن��دز و بلخ از
قیچ��ک در محافل عروس��ی و دیگر
مراسم خوشی استفاده می شود.
انواع ساز قیچک
با رواج بیشتر قیچک ،با حمایت وزارت
فرهنگ و هنر س��اختمان و کوک ان
تکمیل و تنظیم شد و سه گونه قیچک
تکمیل تر به نام های قیچک س��وپرانو
(به طول ۵ /۵۶س��انتی متر) ،قیچک
الت��و ( ۶۳س��انتیمتر) و قیچک باس
به همان نس��بت بزرگ تر س��اخته اند.
وس��عت هریک از این انواع حدود سه
اکتاو اس��ت .قیچک س��وپرانو سازی
است که قابلیت تکنوازی و همنوازی
هر دو را حائز اس��ت ولی دو نوع دیگر
(التو و باس) بیشتر به منظور همنوازی
در ارکستر به کار می رود .ارشه قیچک،
پس از اس��تاندارد س��ازی ،عینا همان
ارشه ویولن است.
اجزای اصلی ساز قیچک:
کاس��ه طنینی :بدنه اصلی قیچک از
چوب یک تک��ه و معموال گردو ،توت
یا چوب ه��ای محکم دیگر س��اخته
می ش��ود .کاس��ه طنینی ،حجیم و دو
ف��رو رفتگی ب��زرگ در طرفین ،ان را
به 2قسمت بزرگتر و کوچکتر تقسیم
می کند .قسمت کوچکتر در پایین ساز
قرار دارد و بر دهانه ان پوست کشیده
می ش��ود و خرک روی قسمت پوست
ق��رار می گیرد .دهانه قس��مت بزرگتر
باز اس��ت و دسته ،تا روی نیمی از این
قسمت ادامه می یابد.
پوست :معموال در ساخت قیچک از
پوست اهو یا گوسفند استفاده می شود.
گوشی ها :قیچک دارای 4گوشی است
که به صورت میخ سر پهن 2 ،به 2در
طرفین سر پنجه قرار دارد.
ش�یطانک :قطعه چوبی کم ارتفاع و
باریک اس��ت به عرض دس��ته ساز که
بین سرپنجه و دسته قرار دارد و سیم ها
از درون ش��یارهای کم عمق ان عبور
می کنند و به طرف گوشی های می روند.
دسته :جنس دسته قیچک از همان
جنس چوب بدنه است که به صورت
یک تکه با بدنه تراشیده می شود .دسته
این س��از کوتاه اس��ت و از یک طرف
به قس��مت بزرگ تر کاسه ،و از طرف
دیگر به سر پنجه متصل است .قیچک
فاقد دستان بندی ست و تمام فواصل
موس��یقی ملی (پرده ،نیم پ��رده ،ربع
پرده) بر روی ان قابل اجراست.
س�ر پنجه :جعب��ه ای کوچک و تو
خالی و از جنس چوب است .در ابتدای
طول دسته مجموعا چهار گوشی (به
تعداد سیم ها) در طرفین ان قرار دارند
و در انتهای ان تاج قیچک با خمیدگی
رو به عقب قرار دارد.
خرک :خرک قیچک از جنس چوب یا
استخوان است به ارتفاع تقریبی 2سانتی
مت��ر که ب��ا 2پایه کوچک خ��ود ،روی
پوست کاسه کوچک ساز قرار می گیرد و
سیم ها از درون ان عبور می کنند.
سیم گیر :قطعه ای کوچک و از جنس
چوب یا فلز اس��ت که در انتهای بدنه
کاسه قیچک نصب شده و سر ِگره دار
سیم به ان بسته می شود.
تعداد و جنس س�یم ها :قیچک
دارای 4س��یم از جنس فلز است که
چهارمین سیم ،روکش دار و ضخیم تر
است .طول سیم ها در قیچک معمولی
از س��یم گیر تا ش��یطانک ح��دود 33
سانتی متر است.
ارشه :در نوع محلی این ساز از کمانه
اس��تفاده می ش��د اما امروزه از ارش��ه
ویولن و در نوع بزرگتر (قیچک باس)
از ارشه ویلنسل استفاده می شود.
خ�رداد:
مسعودحبییب ب
رونمایی کتاب «ریتم و دف» در خردادماه
مسعود حبیبی ،نوازنده و مدرس موسیقی ایرانی ،خردادماه امسال دو
جلد از مجموعه ی هفت جلدی «ریتم و دف» را رونمایی می کند.
این نوازنده ی دف درباره ی این مجموعه گفت :پس از اس��تقبال
گس��ترده ای که از مجموعه ی اموزشی شیوه ی نوین دف نوازی
تالی��ف من صورت گرفت ،بر ان ش��دم مجموعه ای راکه از نظر
علم امروز جهان به روزتر باشد بنویسم و در انتخاب عالئم ،تجدید
نظر کنم و قطعات بیش��تری در خالل اموزش ریتم ها در اختیار
عالقه مندان بگذارم .در ضمن از نظر راحتی و ساده شدن مراحل
اموزش ،نگاه دقیق تری داشته باشیم.
وی ادامه داد :تصمیم داشتم ،سه قطعه از البوم «حماسه ایران
زمین» را که س��ال 1378نوش��ته بودم به صورت پارتیتور در
ای��ن مجموعه بگنجانم .برای همین مجموعه را به نام «ریتم
و دف» نوش��تم که تدوین و تالیف ان بیش از ۱۵سال طول
کشید و فعال دو جلد از ان به چاپ رسیده که جلدهای بعدی
نیز در حال چاپ اس��ت .توزیع سراسری این مجموعه را مرکز
موسیقی «بتهوون شیراز» مدیریت می کند.
ای��ن نوازن��ده ی دف درب��اره ی انگیزه هایش برای انتش��ار این
مجموعه ی موسیقایی ،بیان کرد :هر روز کتاب های مختلفی در
زمینه ی سازهای خارجی منتشر می شود ،اما کمتر پیش امده که
معرفی س��ازهای ایرانی مانند تار ،س��نتور ،دف و ...در قالب یک
کتاب تالیفی در دسترس دوستداران موسیقی خارج از ایران قرار
گیرد و این نکته ی بس��یار ناراحت کننده ای است که همه وظیفه
داریم ،بیشتر از این ها به ان توجه کنیم.
حبیب��ی افزود :من به این دلی��ل تصمیم گرفتم ،این مجموعه را
عالوه بر نگارش فارسی ،به شش زبان زنده ی دنیا ترجمه کنم که
ساز ایرانی در دنیا معرفی شود.
نکرست«دنگشو»دربرجیمالدبرگزارشد
تشویق مدافعان حرم درکنسرت
اخری��ن اجرای گ��روه «دنگ ش��و»
ش��امگاه هف��ده اردیبهش��ت طی دو
س��انس و در برج میالد تهران برگزار
شد .این گروبعد از کنسرت تهران اماده
س��فر به ش��هر «اراک» در ادامه تور
کنسرت هایشان شدند .انها برای این
کنسرت عالوه بر منتخبی از قطعات
خاطره انگی��ز خ��ود چن��د تک اهنگ
جدی��د که طی ماه های اخیر منتش��ر
کرده بودند را اج��را کردند .همچنین
قطعاتی که تاکنون در فضای مجازی
یا از طری��ق البوم به مخاطبانش��ان
ارائه نکرده بودند را هم برای اولین بار
در این برنامه خواندند که با اس��تقبال
دوستدارانشان مواجه شد.
گروه دنگ ش��و طی چند اجرای اخیر
نسبت به اولین کنسرت هایش در تاالر
وحدت تهران روند متفاوتی را در پیش
گرفت��ه که از جمله مهمترین تغییرات
انها می توان به چیدمان کنداکتور اشاره
کرد .در کنس��رت هفده اردیبهش��ت
قطعات ریتمیک و پرانرژی تر دنگ شو
نقش پررنگی داشت و حتی انها تنظیم
قطعه ای نظیر «شمعدونی» را متمایل
به شش هش��تم کرده بودند .از جمله
مهمترین اثار انها که حسابی حاضرین
را ب��ه وجد اورد «باد گناهکار» بود .در
جریان اجرای این اثر «طاها پارس��ا»،
سرپرست دنگ شو ،که اغلب ارام روی
استیج حاضر می ش��ود با اکت هایش،
همراهی و تشویق حاضرین را دریافت
می ک��رد« .میالد باق��ری» که مدتی
اس��ت به عنوان خواننده جدید با این
گروه همکاری می کند هم در این اثر با
انرژی ظاهر شد و باد گناهکار دو مرتبه
در این برنامه اجرا شد.
«س��عید اتانی» دیگر خوانن��ده گروه
دنگ ش��و هم ک��ه در این کنس��رت
حضورش به شکل محسوسی کمرنگ
بود ،قطع��ه «ای درد ای ی��اد یار» را
ب��ا همراه��ی پیانوی «رضا ش��ایا» و
تمب��ک «صب��ا صمیم��ی» و بدون
حضور س��ازهای دیگر خواند .اعضای
دنگ ش��و در ای��ن برنام��ه قطعاتی با
اشعاری از «س��عدی شیرازی» را اجرا
کردند .مهمترین انها قطعه «حلوا» از
البوم «اتاق گوش��واره» بود اما یک اثر
دیگر انها حتی در س��انس یک برنامه
ه��م خوانده نش��ده بود .طاها پارس��ا
درباره کارهای اخیرش��ان روی اشعار
س��عدی گفت«:یک زم��ان فاز موالنا
داش��تیم .چند وقت کارهای حافظ را
می خواندیم و اکنون مدتی اس��ت که
فاز اشعار سعدی را داریم ».سرپرست
دنگ شو در بخش دیگری از کنسرت
گفت«:اکنون که ما اینجا هستیم و من
برای شما ساز می زنم جوان های متولد
66 ،65ی��ا 70و 72در جای دیگری
مشغول جنگیدن هستند ».او در ادامه
از حاضرین خواس��ت تا ب��رای نیروها
و ش��هدای مدافع حرم دس��ت بزنند و
اینگونه از مدافعان حرم در کنس��رت
یاد کرد .طاها پارسا همچنین در بخش
دیگ��ری از صحبت های��ش از فعالیت
جدیدی که در س��ال ج��اری خواهد
داشت پرده برداشت«:از شما می خواهم
که به افتخار «اشکان چگینی» دست
بزنید .من امسال اولین فیلم سینمایی ام
را با همکاری اشکان می سازم».
روی تمامی صندلی ه��ای برج میالد
ب��رای هم��ه حاضرین یک س��ی دی
ش��امل دو ویدئوی جدی��د این گروه
به عن��وان هدیه قرار داده ش��ده بود.
همچنین ب��رای یکی دیگر از قطعات
گ��روه ویدئوی��ی ب��ا طرح چن��د قاب
عکس انتخاب ش��ده بود ک��ه در ان
قاب ها تصاویری از استاد «محمدرضا
ش��جریان» و «عباس کیارستمی» به
نمایش در می امد .طاها پارس��ا بعد از
ای��ن قطعات گفت«:ما ه��ر روز برای
س�لامتی اس��تاد ش��جریان و عباس
کیارستمی دعا می کنیم ».حسن ختام
برنامه هم با قطعات شمعدونی« ،اومدم
در خونتون» و تکرار باد گناهکار بود.
طاه��ا پارس��ا (سرپرس��ت ،وکال و
درسالن«ایران»فرهنگستان
کنسرت مجید کیانی برگزار میشود
مه��رداد کیان��ی تهیه کننده کنس��رت «هنر
تکن��وازی موس��یقی دس��تگاهی» درب��اره
کنس��رت مجید کیانی توضی��ح داد :منتخبی
از رس��یتال های موس��یقی ایرانی ب��ا اجرای
س��نتور مجید کیانی و ضرب ش��هرام کیانی
روز پنجشنبه ۲۳اردیبهشت ماه از ساعت ۱۸
در س��الن «ایران» فرهنگستان روی صحنه
خواهد رفت .تهیه کننده کنسرت «هنر تکنوازی
موسیقی دستگاهی» درباره قطعاتی که در این
برنامه نواخته می شوند ،توضیح داد :بخش اول
کنسرت ش��امل تکنوازی موسیقی دستگاهی
ش��امل اجرای نخس��ت در دستگاه ش��ور ،اواز
ساکس��فون) ،رض��ا ش��ایا (پیانو و
وکال) ،صب��ا صمیم��ی (س��ازهای
کوبه ای) ،خش��ایار روانگ��ر (درامز)،
س��روش عدل (گیتار بیس) ،ماکان
خویی ن��ژاد (ویلنس��ل) و حمی��د
خس��روبیگی (مدیر گ��روه) اعضای
گروه دنگ شو در این برنامه بودند.
رضوی و شهناز و بخش دوم در اواز کرد بیات
و قطار ،ضرب اصول گریلی و شهراشوب اجرا
می ش��وند ،ضمن اینکه در این اجرا تصنیف ها
ب��دون کالم و رنگ ه��ا به ص��ورت بداهه اجرا
می شوند .به گفته وی ،امکان تهیه کارت ورود
به این برنامه در روز اجرا از س��اعت ۱۷تا ۱۸
در محل اجرا فراهم ش��ده است .این در حالی
است که دانش��جویان نیز می توانند با استفاده
از تس��هیالت ۵۰درصد تخفی��ف بلیت از این
کنسرت استفاده کنند.
گردشگری
دوشنبه 20اردیبهشتماه 1395سالنهم شماره477
www.honarmandonline.ir
ت
خ
اتر��ی
مصوبهدجیدجملسشورایاسالیمبرای�سهیلروندایحایا ب� ن�یه ی
بناهای تاریخی دردست
نهاد های دولتی!
نمایندگان مجلس با توجه به ضرورت مرمت بناهای تاریخی و فرهنگی ،به دستگاه های اجرایی اجازه دادند بهره برداری از این اماکن را با تعیین کاربری از سوی سازمان
میراث فرهنگی ،گردشگری و صنایع دستی به بخش خصوصی واگذار کنند .این طرح در نشست علنی هفته گذشته مجلس شورای اسالمی و در جریان بررسی الیحه
تنظیم برخی از احکام برنامه های توس�عه کش�ور به تصویب رس�ید و نمایندگان با ماده الحاقی 71موافقت کردند .به گزارش خبرگزاری صندوق احیای بناهای تاریخی،
ی دستگاه های اجرایی اجازه داده می شود
طبق این ماده الحاقی ،با توجه به اهمیت و ضرورت مرمت بناهای تاریخی و فرهنگی و احیای بافت های ارزشمند کشور ،به تمام
بهره برداری از بناها و اماکن تاریخی -فرهنگی ثبت شده در فهرست اثار ملی به استثنای نفایس ملی در اختیار خود را با تعیین کاربری که از سوی سازمان میراث فرهنگی،
گردش�گری و صنایع دس�تی در چارچوب ضوابط و مقررات مشخص می ش�ود به بخش خصوصی و تعاونی واگذار کنند .همچنین بر اساس این مصوبه ،واگذاری بناهای
تاریخی به بخش خصوصی در زمان اجرای برنامه ششم توسعه کشور ،تسهیل خواهد شد .این ماده در حالی در جلسه علنی مجلس تصویب شده که مدیر عامل و رئیس
هیات مدیره صندوق احیا از جزئیات این طرح ابراز بی اطالعی کرد و گفت« :از تعداد بناهای تاریخی تحت تملک دستگاه های اجرایی اطالع دقیقی ندارم و قضاوت در مورد
این مصوبه تا حد زیادی وابسته به فراوانی این نوع از بناها است ».محمدرضا پوینده همچنین در این خصوص که این بند در قالب چه طرحی پیگیری و مصوب شده و
چگونه به جریان افتاده است نیز اطالع دقیقی در دست نداشت.
شیما رئیسی
رفع خال های قانونی
در همین حال اما نصراهلل پژمانفر ،نماینده مجلس و عضو کمیسیون فرهنگی مجلس ،این بند
را یک��ی از ماده های موج��ود در طرح «حمایت از احیا و مرمت بافت های فرهنگی ،تاریخی و
توانمندسازی ساکنان و مالکان انها» عنوان کرد و به خبرنگار ما گفت« :نگهداری از بناهایی که
دارای ارزش میراثی هستند ،هزینه بر بوده و از این رو مالکان انها باید برای این کار انگیزه کافی
داشته باشند ».وی اضافه کرد« :ما در این طرح به دنبال این هستیم که با جنبه قانونی بخشیدن
به مالحظاتی که در خصوص حفظ این سرمایه های فرهنگی و ملی وجود دارد ،انها را از گزند
تخریب حفظ کرده و از دیگر س��و منافع صاحبان و متولیان این بناها را نیز در نظر بگیریم».
پژمانفر با اشاره به خسارت هایی که در خال وجود قوانین کافی برای حفاظت از این ابنیه دامن
ای��ن میراث ملی را گرفته ،اظهار کرد« :به دلی��ل فقدان بندهای قانونی کافی ،مالکان بناهای
تاریخی به طرق مختلف می توانستند از سد کوتاه قوانین ناکافی موجود عبور و مجوزهای الزم
را برای تخریب این بناها اخذ کنند».
انگیزه مالی؛ ضامن بقای ابنیه تاریخی
به گفته این نماینده مجلس در طرحی که چند ماهی است زیر دست کمیسیون فرهنگی باز
است ،تالش شده قوانین دست و پا گیر و در پاره ای موارد ناکافی گذشته که امکان تخلفات
را توس��ط صاحبان این بناها بیش��تر می کرد ،تصحیح و به این ترتیب بقای این دارایی های
ملی تضمین ش��ود .پژمانفر در ادامه با بیان اینکه تعدادی از این بناها در اختیار سازمان های
دولتی قرار دارند ،تصریح کرد« :س��ازمان ها و دس��تگاه های اجرای��ی ،بودجه و انگیزه کافی
برای نگهداری و مرمت بناهای تاریخی تحت تملک خود را ندارند و همین امر باعث اسیب
رسیدن به این بناها در گذر زمان شده است ».وی یاداور شد« :در مصوبه مذکور این اختیار
به سازمان ها واگذار شده که تحت نظر دستگاه های ذی ربط و با توجه به قوانین موجود ،این
بناها را به بخش خصوصی واگذار کنند؛ با این روش این ابنیه حفظ شده و همچنین از این
طریق ،سازمان ها عواید مالی هم خواهند داشت ».عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای
اس�لامی همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا در صورت امکان محل اداری سازمان ها
و ادارات ،به این ساختمان ها منتقل نمی شود تا به این وسیله امکان نظارت بر این ابنیه نیز
تسهیل شود ،گفت« :تغییر کاربری این بناها با هدف بهره برداری سازمان ها و دستگاه های
اجرایی دشوار و در پاره ای موارد غیرممکن است؛ درحالی که با واگذاری به بخش خصوصی
حفظ بناهای
تاریخی ثبت شده
نیازمند صرف
هزینه است و از
انجا که نهاد متولی
حفظ این اثار
در کشور یعنی
سازمان میراث
فرهنگی ،صنایع
دستی و گردشگری
بودجه کافی برای
تخصیص به این
امور را ندارد،
تعریف راه های
جدید برای
درامدزایی از محل
این ابنیه ،تنها
راه پیش رو برای
محافظت از این
داشته های تاریخی
ارزشمند است؛
شیوه ای که در چند
سال اخیر با وجود
تمام مخالفت های
منتقدان این
طرح ،با ایجاد
نهادی عمومی به
نام صندوق احیا
و بهره برداری از
اماکن تاریخی و
فرهنگی ،در حال
نهادینه شدن است
تغییر کاربری متناس��ب با ویژگی های بنا صورت می گیرد و بافت و اصالت بنا
حفظ می شود ».پژمانفر تاکید کرد« :همچنین باید در نظر داشت که واگذاری
این بناها به بخش خصوصی در راس��تای تحقق اص��ل چهل و چهارم قانون
اساسی کشور و کاهش تصدی گری دولت است».
حف��ظ بناهای تاریخی ثبت ش��ده نیازمند صرف هزینه اس��ت و از انجا که نهاد
متولی حفظ این اثار در کش��ور یعنی س��ازمان میراث فرهنگی ،صنایع دستی و
گردش��گری بودجه کافی برای تخصیص به این ام��ور را ندارد ،تعریف راه های
جدی��د ب��رای درامدزایی از محل این ابنیه ،تنها راه پی��ش رو برای محافظت از
این داش��ته های تاریخی ارزشمند است؛ ش��یوه ای که در چند سال اخیر با وجود
تم��ام مخالفت های منتقدان این طرح ،با ایج��اد نهادی عمومی به نام صندوق
احیا و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی ،در حال نهادینه شدن است .این
صن��دوق با برگزاری مزایده ،بناهای تاریخی را به بخش خصوصی واگذار کرده
تا سرمایه گذاران عالقه مند به فعالیت در این حوزه ،بتوانند مجوز بهره برداری از
این بناها را پس از مرمت و بازسازی و بر اساس کاربردهای ارائه شده اخذ کنند.
همچنین مجلس ش��ورای اسالمی نیز در قالب طرحی به دنبال تسهیل شرایط
قانونی برای نیل به این هدف است.در همین باره ،پژمانفر توضیح داد« :این طرح
در ابتدا در مجلس عنوان شده و پس از ان برای نوشتن کلیات ان از نمایندگان
س��ازمان میراث فرهنگی ،دیوان محاسبات کشور ،مرکز پژوهش های مجلس،
وزارت کشور ،شهرداری و بخش خصوصی برای شرکت در جلسات غیررسمی
مش��خص کردن کلیات ان دعوت به عمل امد ».وی افزود« :در نهایت پس از
مصوب ش��دن کلیات ،طرح به کمیسیون فرهنگی بازگشته است و بندهای ان
پس از طرح در صحن علنی برای تصویب به رای گذاشته می شود».
ضرورت قانون گذاری در حوزه احیا
در همی��ن حال عضو کمیس��یون حقوقی و قضایی مجلس نی��ز تقویت بازار
احیای بناهای تاریخی را نیازمند اصالح قوانین مربوط به واگذاری این بناها به
بخش خصوصی دانسته است .به اعتقاد محمد دهقان حوزه میراث فرهنگی و
بناهای تاریخی با ظرفیت دست نخورده و بکر برای جذب گردشگر و به دست
اوردن سود اقتصادی ،باید در کشور یک حوزه پرمشتری باشد ،اما شاهدیم که
س��رمایه گذاری در این حوزه تناس��ب چندانی با ظرفیت ان ندارد .وی یکی از
دالیل عمده عدم شناخت کافی بخش خصوصی از این حوزه را قوانین دست
و پا گیر موجود دانسته و در گفت وگو با پایگاه اطالع رسانی صندوق احیا یاداور
ش��ده است« :اساس��ا قوانین ما برای خصوصی س��ازی اقتصاد و دخیل کردن
مردم در اداره کش��ور ،قوانین پیش��رفته و کارامدی نیست؛ این درحالی است
که در حوزه واگذاری بناهای تاریخی نیز مشکالت حقوقی دو چندان می شود
و س��رمایه گذاران با موانع به مراتب بیشتری مواجه هستند ».دهقان همچنین
تاکید کرده« :تسهیل حقوقی روند واگذاری بناهای تاریخی به بخش خصوصی
به معنای نادیده گرفتن ضرورت های نظارتی و ضعیف کردن ان نیست و چه
بس��ا این بخش در بازنگری های حقوقی می تواند تقویت هم ش��ود ».حاال به
نظر می رسد اگاهی نسبی در سطوح قانون گذاری و اجرایی کشور در خصوص
حف��ظ و نگهداری ابنیه تاریخی به وجود ام��ده؛ اگاهی ای که در واقع فرصت
مناسبی برای دست اندرکاران میراث فرهنگی و گردشگری کشور ایجاد می کند
تا با دریافتن موقعیت کنونی ،احوال نابس��امان بناهای تاریخی کشور را که در
معرض نابودی و تخریب قرار گرفته اند ،س��امان بخش��ند .به باور کارشناسان
گام نخس��ت در این راستا ،شناس��ایی و ثبت کلیه این بناها در سطح کشور و
شناس��نامه دار کردن این سرمایه های ارزشمند تاریخی است .پس از ان نیز با
تثبیت نقش نظارتی صندوق احیا با مشارکت در وضع قوانین ،می توان رویه ای
قانونی و کارامد در هویت بخشی به این اثار ملی را پایه گذاری کرد.
11
بایدها و نبایدهای قانونی طبیعت گردی
احمد پنجه پور
طبیعت گردی (اکوتوریسم) ،گرچه همچنان
س��هم ناچی��زی از صنعت گردش��گری در
سرتاسر جهان را به خود اختصاص می دهد،
اما انچنان که سازمان های جهانی ناظر خبر
داده اند این س��هم ناچیز به حدود 20درصد
از صنعت گردش��گری خواهد رس��ید .سفر
با بالگ��رد روی جنگل ه��ا و منابع طبیعی،
سفر با کش��تی ها در اقیانوس ها و مشاهده
حرکت نهنگ ها یا پای گذاش��تن به قلمرو
حیوانات وحش��ی در کنیا یا افریقای جنوبی
همگی طبیعت گردی محس��وب می شوند.
طبیعت گردی گرچه سابقا به عنوان مشاهدات
علمی برای دانش��مندان و زیست شناس��ان
اهمیت وافری داش��ت ،اما امروزه بس��یاری
هس��تند که سوار بر قایق ها شده و تا جزیره
هن��گام در خلیج فارس می رون��د تنها برای
اینکه حرکت دلفین ها را از نزدیک مشاهده
کنند .با اینهمه سهم قوانین در این حوزه کم
است .فعاالن زیست محیطی نیز به شدت از
ویرانی و اس��یب رسانیدن به محیط زیست
(از مراتع و جنگل ها گرفته تا ازار رس��انیدن
ب��ه حیوان��ات) بیمناک هس��تند؛ چه اینکه
سوابق تاریخی حضور انسان ها در این گونه
مناطق بیش��تر به ش��کار و تخریب و امثال
ان محدود بوده اس��ت .هی��ات وزیران ،بنا
به پیشنهاد مشترک وزارت جهادکشاورزی ،
س��ازمان حفاظت محیط زیس��ت و سازمان
میراث فرهنگی و گردش��گری و به استناد
اصل یکصد و س��ی و هشتم قانون اساسی
ایین نام��ه طبیعت گ��ردی را در س��ال 84
تصویب ک��رد .م��اده یک��م ایین نامه بیان
می دارد ،منظور از طبیعت گردی (اکوتوریسم )
عبارت است از :براوردن تمنیات و تمایالت
خردمندانه و انس��انی گردش��گران طبیعت
در محیط��ی طبیعی ،فرهنگی ،اموزش��ی و
غیرمصرف��ی و ب��ه صورت پای��دار و در حد
ظرفیت قابل تحمل ب��ا حداقل تاثیر منفی
بر محیط طبیعی و فرهنگی تحت ش��رایط
ظ محیط زیست و
و ضوابطی که ضمن حف
فرهنگ بومی و ارزش های ان ،امکان رشد
اقتصادی و محلی را فراه��م اورد .از منظر
ایین نامه ،برنامه طبیعت گردی شامل موارد
زیر می شود:
الف -طبیعت گردی متمرک��ز که از طریق
استقرار در مراکز اقامتی یا بازدیدهای چندروزه
صورت می گیرد.
ب -طبیعت گردی غیرمتمرکز که متضمن
بازدیدهای کوتاه مدت با وس��ایل و امکانات
غیرثابت است.
ایج��اد هرگون��ه تاسیس��ات و امکان��ات
اقامتگاهی و گردشگری از قبیل کمپینگ
و چادر و سایر تسهیالت که باید هماهنگ
با ش��رایط محیط و خصوصیات طبیعی و
فرهنگی منطقه باشد و با رعایت ضوابط
و مق��ررات مربوط به تایی��د کمیته ملی
گردشگری رسیده و مجوز الزم اخذ شده
باش��د .ایجاد تاسیسات و امکانات مذکور
در مناط��ق چهارگانه موکول به کس��ب
مج��وز س��ازمان حفاظت محیط زیس��ت
اس��ت .سازمان حفاظت محیط زیست در
دس��تورالعمل طبیعت گردی خود ،اصولی
را برای طبیعت گردی تعیین کرده است.
ای��ن اصول عبارتن��د از :ایجاد تعادل بین
حجم و نوع فعالیت های پیش بینی شده بـا
تـوان اکولـوژیک��ی منطقـه و امکانـات و
تاسیسات زیربنایی موجود.
استفاده از س��ازه ها و تاسیس��ات سازگار با
سیمای طبیعی منطقه.
رعایت اصل مشارکت جوامع محلی و بومی
در فعالیت های توسعه طبیعت گردی .
ممنوعی��ت جمع اوری و انتق��ال نمونه های
گیاه��ی و جانوری و همچنین فس��یل ها و
سنگواره ها توسط طبیعت گردان به هر شکل.
انجام ام��ور طبیعت گردی در زیس��تگاه ها
به ص��ورت کامال نظارت ش��ده و منحصرا
توسط وسایل نقلیه خاص مناطق.
انجام امور طبیعـت گـردی در زیـستگاه های
دارای گونـه های حیـات وحـش در خطـر
انقـراض و ذخیره گاه های گونه های خاص
گیاهی یا جانوری باید جنبه علمی و حمایتی
داشته باشد.
طبیعت گردی باید فقط در مناطق
زون بندی شده مجاز صورت پذیرد
این دس��تورالعمل ش��خص یا اشخاص
حقیقی و حقوقی که اجازه بهره بـرداری
از بخـش��ی از منـاط��ق تحـت مدیریت
س��ازمان را دریافت می دارند ،بهره بردار
نامی��ده اس��ت و ب��رای انان ش��رایطی
مش��خص کرده .نخست انکه بهره بردار
بای��د واج��د صالحی��ت ،توانای��ی و
امکان��ات الزم برای اجـ��را و مـدیریت
طـ��رح پیـش��نهادی بـ��ا تایی��د ای��ن
دستورالعمل باشد .همچنین متخصصان
طبیعت گ��ردی و ش��رکت های تعاون��ی
متش��کل از تـشکل های جوامـع محلـی
در ش��ـرایط مس��اوی ،اولوی��ت دارند.
بهره ب��ردار باید نس��بت ب��ه معرفی یک
نفر مس��وول فن��ی از متخصصان محیط
زیس��ت و عل��وم طبیع��ی اق��دام نماید.
درصورتی که بهره بردار خود صالحیت و
تخص��ص مرتبط ب��ا طبیعـت گـردی یـا
محـیط زیـس��ت را داشته باشد ،وظایف
مس��وول فنی را شخصا عهده دار خواهد
بود .عالوه ب��ر این ،رعایت کلیه مقررات
و ایین نامه ه��ای س��ازمان در منطق��ه
واگ��ذاری م��ورد بهره ب��رداری الزام��ی
اس��ت .از س��وی دیگر ،حفظ و حراست
از تمامی��ت ،یکپارچگ��ی و موجودی��ت
مح��دوده واگـذارش��ـده و جلـوگیری از
ورود هرگونه خس��ارت ب��ه ان برعهده
بهره ب��ردار اس��ت .بهره ب��ردار ب��ه هیچ
عنوان مجاز به وارد ک��ردن گونـه های
گیـاه��ی و جـان��وری غیـربـوم��ی
بـ��ه منطقـ��ه نیس��ت و ع�لاوه بران،
تامی��ن س�لامت و امنیت گردش��گران
و بازدیدکنن��دگان در ط��ول اقام��ت در
منطقـ��ه مـ��ورد نظـر ،طبـ��ق مقررات
جاری کش��ور به عهده بهره بردار اس��ت
.پرداخ��ت هزینه ه��ای حفاظ��ت ،احیا و
ارتقای زیرس��اخت های موجود و ارتقای
س��ـطح اگـاهی جوامـع محلی محدوده
اجرای��ی ق��رارداد از مح��ل درامدهای
بازدیدکنندگان بر عهده بهره بردار است
و او اس��ت که بای��د حتی االم��کان از
نیروهای محلی اس��تفاده کند .عالوه بر
این ،در هفته گذشته «ضوابط مشارکت
و س��رمایه گذاری برای طبیعت گردی در
مناطق طبیعی کشور» به تصویب رسید
که وضعیت سرمایه گذاری در این حوزه
را شفاف تر کرد .این موضوع و همچنین
نظ��ارت بر بهره ب��رداران را در دو هفته
اینده مورد بررس��ی قرار خواهیم داد.
صاحب امتیاز:شـرکت جهان سبز
مـدیرعامـــل:حسـیناحـمـدی
مدیر مسوول :ساجده اثنى عشرى
زیـر نظــر شــورای ســردبیـــری
چاپ:چاپخانهروزنامهجامجم
شماره 477دوشنـبه 20اردیبهشت ماه 1395
سازماناگهیها88311361- 88311353:
نشانى:تهران ،خیابان مطهری ،بعد ازخیابانسلیمان
خاطر ،خیابان اورامان ،پلاک ،43واحد2
تلفکس88813489- 88301986:
توزیع:نشرگسترامروز
توزیعمشترکینتهران:شتابگستر88944361
دیشب به سیل اشک ره خواب می زدم
نقشی به یاد خط تو بر اب می زدم
ابروی یار در نظر و خرقه سوخته
جامی به یاد گوشه محراب می زدم
دوخته شود :طرف اول تالش کند کتاب های خود را به سهولت و با تخفیف
بخرد و طرف دوم هم دلخوش به فروش باالی خود در این ایام باشد.
به نظر می رسد نمایشگاه کتاب تهران باید در حرکتی گام به گام و فازبندی
ش��ده ،از حالت فروشگاهی فعلی خود خارج ش��ده و کارکرد های فرهنگی و
اطالع رس��انی را در اولویت قرار دهد که برای تحقق این امر ،ابتدا باید شاهد
تاس��یس و گس��ترش فروش��گاه های بزرگ در سراسر کش��ور باشیم که در
مناسبت هایی اثار خود را با تخفیف ارایه دهند (اتفاقی که تجربه امسال نشر
چشمه بهترین گواهی ان است) بعد از گسترش فروشگاه های بزرگ ،باید به
مشروط کردن حضور ناشران (بسته به انچه در طول یک سال خروجیشان بوده
و اثر و حرف تازه ای که برای گفتن دارند) در نمایش��گاه روی اورد .سال های
سال است که شاهد حضور انتشاراتی های رنگارنگی هستیم که هیچ حرف تازه
و اثر قابل توجهی ندارند و صرفا با ارایه کتاب های کوچک و لقمه ای! که بیشتر
به مجالت عامه پسند شبیه اند ،بار علمی و فرهنگی نمایشگاه را تحت الشعاع
خود قرار می دهند .گاهی در غرفه یک انتشاراتی خاص در کنار دیوان حضرات
حافظ و س��عدی ،کتاب «راه های جلوگیری از بارداری» و « همه انچه باید از
»...و البته گویه های نیچه و دکارت را ببینیم ،دست اخر هم مسئول غرفه «بر
باد رفته» مارگارت میچل را به شما معرفی می کند! یا در غرفه ای که اثار دکتر
شریعتی در ان وجود دارد ،کتاب اموزش اشپزی چه می کند؟! این حجم مبتذل
از کتاب های موفقیت که مدام از روی هم copy and pasteمی شوند ،چه
حرف تازه ای دارند؟ سی دی اموزش زبان انگلیسی در خواب! ترجمه های چند
باره از «صد سال تنهایی» مارکز در شرایطی که همچنان ترجمه بهمن فرزانه
با اختالف بهترین ترجمه است ،چه تکرار مکرری است؟ اصال چرا وقتی هنوز
بسیاری کتاب های ارزنده و خواندنی ترجمه نشده اند ،مدام شاهد ترجمه های
رنگارنگ از اثار نویس��ندگان و فالس��فه شناخته ش��ده ای چون کامو ،نیچه،
همینگوی ،مارکز ،موراکامی ،جین استین و… هستیم؟ کتاب های متفکران
شرقی و غربی چرا روزبه روز فست فودی تر می شوند؟ این حجم فراوان تکرار و
خوراندن اثار نیچه ،کانت ،شوپنهاور چیست؟ این سبک اثار ایا با هدفی جز
فروش بیشتر نوشته می شود؟ این کتاب های خالقانه که در هر صفحه شان یک
جمله یا یک کلمه نوشته شده چه طرفی است که می بندند!؟
اذان ظهر
غروب افتاب
اذان مغرب
اذان صبح فردا
طلوع افتاب فرد ا
رجب ماه من و شعبان ماه رسول خدا است.
امام علی (ع)
سیستم مدیریت کیفیت
H O N A R M A N D I N T E R N A T I O N A L N E W S P A P E R
راهی طوالنی تا رسیدن بهکیفیت
هنرمند :در س��ال هایی که از برگزاری نمایش��گاه کتاب می گذرد هر سال
شاهد این موضوع بوده ایم که بر تعداد ناشران شرکت کننده و به تبع ان
تعداد کتب منتشره عرضه شده در نمایشگاه افزوده می شود این امر البته
احیانا باعث افزایش حضور و بازدید مردم نیز خواهد ش��د .لذا در روزهای
برگزاری نمایشگاه گاه ش��اهدیم بخصوص در روزهایی تعطیل راه رفتن
ع��ادی و حتی گاهی نفس کش��یدن نیز در فضایی به عظمت و وس��عت
مصلی نیز دشوار شده و برای چند روزی به کل یادمان می رود امار مطالعه
هر ایرانی در سال چند دقیقه است و همینطوری مثال از این حضور پرشور
و این همه عالقه به کتاب و مطالعه به خود می بالیم!
باید اعتراف کنیم که نقش نمایش��گاه کتاب در سال هایی که از برگزاری ان
می گذرد ،کامال تغییر کرده و این بازار پر هیاهو مش��غول پاس��خ به نیازهای
دیگری از حوزه نشر (که صرفا در کارکردهای اقتصادی خالصه شده و در اصل
وظیفه ان نیز نیست) شده است .مثال با توجه به برگزاری ساالنه این نمایشگاه،
قاعدتا باید شاهد حضور کتاب هایی باشیم که در طول این یک سال منتشر
شده اند اما انچه هر سال رخ می دهد چیزی خالف این انتظار است و ناشران
مختلف ترجیح می دهند کتاب های همه سال های فعالیت خود را در نماشگاه
عرضه کنند که با توجه به بازار کس��اد کتاب در روزهای دیگر سال ،هر ساله
بر حجم کتاب های سال های قبل افزوده شده (و گا ها از ناشران می شنویم که
فالن کتاب جدیدمان هفته بعد از نمایشگاه منتشر می شود!)
کارکرد نمایشگاه هایی از جنس نمایشگاه کتاب در اکثر کشورهای دنیا چیزی
ورای فروشگاهی بودن ان است و اغلب شاهد یک رویداد تخصصی هستیم
که هدف عمده و اصلی ان تبادل تجربیات ،نظرات و داد وستد امتیاز چاپ و
نشر کتاب بین ناشران است .اما انچه هر ساله در نمایشگاه بین المللی کتاب
تهران رخ می دهد ،حضور عموم مردمی ست که با حضور در نمایشگاه با یک
تیر چند نشان را می زنند ،هم به تفریح و خوشگذرانی می پردازند ،هم حضور در
یک رویداد اجتماعی را تجربه می کنند و هم احیانا و شاید کتاب های دلخواه شان
را با تخفیف تهیه می کنند و ...
شاید تا اینجای کار خرده ای وارد نیست ،هر جامعه ای به چنین اتفاقات فرهنگی
نیاز دارد و اتفاقا ریش��ه اصلی این استقبال پرشور مردمی از نمایشگاه کتاب،
فقدان چنین مکان هایی برای جماعت مشتاقی ست که به تفریح و شور و حال
نیاز دارند و می خواهند در چنین جش��ن های عمومی کنار هم بودن را تجربه
کرده و لذت واقعی با هم بودن را بچشند .اما دلیل دوم این استقبال غیرعادی
از نمایشگاه کتاب (که تیراژ هزار تایی کتاب ها بهترین دلیل برای اثبات این
ادعاست) نبود یک شبکه توزیع کشوری و کمبود فروشگاه های بزرگی است که
در اقصی نقاط کشور ،شمایلی کوچک تر از نمایشگاه تهران را به صورت دایمی
ارایه کنند .شاید این کمبود باعث شده چشم امید مخاطبان و ناشران در طول
سال ،تنها به این حراجی بزرگ و بازار موسمی در ده روز اواسط اردیبهشت ماه
اواقتشرعی
عکس روز تصویرگریهای قباد شیوا در گالری هنر امروز
ISO 9001 : 2008
احسان نقابت
13:00
19:57
20:17
4:26
6:03
سال1395
سیستممدیریتکیفیت-رضایتمندیمشتری ISO 10004:2012
طــــرح روز اعتیاد در دنیای مدرن
تسنیم
افتتاحیهنمایشگاهتصویرگریهایقبادشیواباعنوان«افسانه هایایرانی»درگالریهنرامروزباحضورهنرمندانودوستانشیوابرگزارشد.
1
طراح جدول :رسول نادری
2
پاسخ جـدول شـماره قـبل
3
4
5
6
7
8
ل
ی
ا
ک
ب
ر
ش
ه
1
2ن
و
ا
ر
د
و
ا
ر
ز
ا
ج
ا
د
م
ک
4ل
ن
ک
و
ی
ا
ر
و
س
ا
1ع
2
3د
5ی
6ب
7
8ت
9ا
11ت
12ا
13ن
14ی
15ک
د
ن
ا
و
ی
ن
ا
ر
و
ت
ا
ر
م
ق
و
ی
د
ا
م
ن
ر
د
و
ر
ا
ن
ا
د
ی
ز
ی
م
ا
ا
م
ر
ج
ر
ا
ت
ا
ا
د
ه
ر
ا
ن
د
ن
ا
و
م
د
ا
ی
ن
ر
و
ا
ب
س
ی
ب
ت
ا
س
ر
ک
م
ا
ا
ا
و
ر
ر
ب
ا
ا
س
ر
م
ر
ر
س
ت
ا
ج
و
ا
ت
ا
ر
ک
ا
ن
ا
ن
ا
5
6
7
ر
ن
ه
4
ک
ا
و
ب
3
15 14 13 12 11 10 9
ا
10ی
ا
چ
ک
2 1
3
4
6 5
7
8
15 14 13 12 11 10 9
8
9
10
ا
ر
ن
ی
11
ر
ا
م
ا
ی
ر
ا
ن
13
م
ب
12
14
افقی:
15
-1چهره موردنظر-نگرانی-2دنیا واخرت-نام سابق مشکین شهر-بیهوده-3
فرارکردن-قدرت-شیوه-نوردهنده-4خانهمحقر-صف-خوابخوش-نیم
صدای پشه-5سخنان بیمار-بیماری تورم درساق پا-فلزسرخ-6شهرزیره-
دعاهای زیرلب-7تقویت کننده خاک زراعتی-مقابل خروج-8عددروستا-حرف
ندا-قرض-9درخت همیشه سبز-پایه-میوه خوب-10سرزمین-اثری ازایوان
تورگنیف-11رمق اخر-شهرزیره-ترانه ونغمه-12خوش لباس-مردشمشیرزن-
خریدوفروش-حرارت-14فرق سر-ازگستره های ابی-ظرفها-15شیردرنده-
دراین مجموعه تلویزیونی بازی کرده است
عمودی:
-1سند-ازسریالهایش-2نوعی خفاش بزرگ-سرسرا-بسیارسیرکننده-3جنس خشن-ماده ای
خوشبوشبیه مشک-روح-حشره بخشنده-4نشانه-سربازنیروی دریایی-گل ناامیدی-ویتامین
جدولی-5سوغاتساوه-پشیمانی-تصدیقانگلیسی-6اغاز-مفتاح-7مغزسر-عالمتجمع-مقابل
وبرابر-8صومعه-بهره وفایده-9کمک-اسم ترکی-شاعر بی سروپا-10الهه زیبایی-زدنی
زنبور-11روزگذشته-میخها-ائینه-12چیز-کارها-جدا-مادرعرب-13دریاچهایدرحمام-ترانه-
روزگار-افسوس-14اسباب بازی کودکانه-نکته سنج-نوعی برادروخواهر-15دراین مجموعه بازی
کرده است-اثری ازهرمان ملویل