ماهنامه عتف (علوم،تحقیقات و فناوری) شماره 51

‫ت‬ ‫ع‬ ‫ف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫ماهنامه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫مقام معظم رهبری‪ ،‬اهمیت پژوهش و فناوری‬ ‫عالج دردها و مشکالت کشور در پیشرفت علمی است‬ ‫◼ شمار ه ‪ ◼ 51‬اذر ماه ‪ ◼ 1400‬جمادی االولی ‪ ◼ 1443‬دسامبر ‪2021‬‬ ‫ارتباط با دانشگاه جزء برنامه های اصلی دولت است‬ ‫‪@atfiran.ir‬‬ ‫وزیر علوم در ائین زنگ پژوهش؛‬ ‫بهترین شیوه اموزش در جهان امروز‬ ‫« اموزش پژوهش محور»‬ ‫و‬ ‫« پژوهش اموزش محور»‬ ‫است‬ ‫رئیس جمهور در جمع دانشجویان‪:‬‬ صفحه 1 ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫مقام معظم رهبری‪ ،‬اهمیت پژوهش و فناوری‬ ‫عالج دردها و مشکالت کشور در پیشرفت علمی است‬ ‫علموتحقیقکلیدقطعیپیشرفتکشوراست‪.‬تحقیقعلمیفقطبهمعنایفراگیری وتقلیدنیست‪،‬تحقیقضدتقلیداست‪.‬پیشرفت‬ ‫کشورنیازمندحرکتعلمیبسیارقویاست‪.‬تولیدعلموتحقیقات‪،‬حیاتایندهکشوراست‪.‬برایخدمترسانیبهتربه مردم‪،‬کارهای‬ ‫دقیق پژوهشی الزم است‪.‬‬ ‫عنصر تحقیــق و پژوهش در همــه جا به‬ ‫صورت یک اصل در مجموعه کارها باید مورد‬ ‫توجه قرار گیرد‪.‬اگــر ژرف یابی و پژوهش‬ ‫نباشــد; نتیجه اش یک جا ایستادن‪ ،‬در جا‬ ‫زدن و با دنیــای پیرامون خــود به تدریج‬ ‫بیگانه تر شدن است‪.‬‬ ‫شــجاعت علمی‪ ،‬نواوری‪ ،‬پرهیــز از نگاه‬ ‫تقلیدی به پیشــرفت های علمــی غرب‪،‬‬ ‫«اعتماد به نفس شخصی و ملی» و پرکاری‬ ‫را ویژگی های الزم اســتادان دانشــگاه ها‬ ‫برای ایفای وظایف ســنگین خود خواندند‬ ‫و افزودند‪ :‬عالج دردها و مشکالت کشور در‬ ‫پیشرفت علمی است‪ .‬رهبر معظم انقالب‪:‬‬ ‫عالج دردها و مشکالت کشور در پیشرفت‬ ‫علمی است‬ ‫تولید علم‪ ،‬فقط انتقال علم نیست؛ نواوری‬ ‫علمی در درجه ا ّو ِل اهمیت است‪ .‬این را من‬ ‫از این جهت می‏گویم که باید یک فرهنگ‬ ‫بشود‪ .‬این نو اندیشی‪ ،‬فقط مخصوص اساتید‬ ‫نیســت؛ مخاطب ان‪ ،‬دانشــجویان و ّ‬ ‫کل‬ ‫محیط علمی هم است‪.‬‬ ‫البته برای نــواوری علمی ‪ -‬که در فرهنگ‬ ‫معــارف اســامی از ان به اجتهــاد تعبیر‬ ‫می‏شــود ‪ -‬دو چیز الزم است‪ :‬یکی قدرت‬ ‫علمی و دیگری جــرات علمی‪ .‬البته قدرت‬ ‫علمی چیز مهمی است‪ .‬هوش وافر‪ ،‬ذخیره‬ ‫علمی الزم و مجاهدت فراوان برای فراگیری‪،‬‬ ‫از عواملی اســت که برای به دســت امدن‬ ‫قدرت علمی‪ ،‬الزم اســت؛ امــا این کافی‬ ‫نیست‪ .‬ای بسا کســانی که از قدرت علمی‬ ‫هم برخوردارند‪ ،‬اما ذخیره انباشــته علمی‬ ‫انها هیچ جا کاربُرد نــدارد؛ کاروان علم را‬ ‫جلو نمی‏برد و یک ملــت را از لحاظ علمی‬ ‫به اعتالء نمی‏رساند‪ .‬بنابراین جرات علمی‬ ‫الزم اســت‪ ....‬اگر بخواهید از لحاظ علمی‬ ‫پیش برویــد‪ ،‬باید جرات نواوری داشــته‬ ‫باشید‪ .‬استاد و دانشجو باید از قید و زنجیره‬ ‫جزمی گری تعریف های علمی القاء شده و‬ ‫دائمی دانستن انها خالص شوند‪.‬‬ ‫البته اشتباه نشود؛ من کسی را به انارشیزم‬ ‫علمــی و بــه مهمل‏گویی علمــی توصیه‬ ‫نمی‏کنــم‪ .‬در هر زمینه‏ای‪ ،‬کســانی که از‬ ‫دانشــی برخوردار نیســتند‪ ،‬اگر بخواهند‬ ‫به خیال خودشــان نــواوری کننــد‪ ،‬به‬ ‫مهمل‏گویی می‏افتند‪ .‬مــا در زمینه برخی‬ ‫از علوم انســانی و معــارف دینــی این را‬ ‫می‏بینیم‪ .‬ادم های ناوارد بــدون این‏که از‬ ‫ذخیره و سواد کافی برخوردار باشند‪ ،‬وارد‬ ‫میدان می‏شوند و حرف می‏زنند و به خیال‬ ‫خودشــان نواوری می‏کنند؛ کــه در واقع‬ ‫نواوری نیست‪ ،‬مهمل‏گویی است‪ .‬بنابراین‬ ‫در زمینه مســائل علمی‪ ،‬من این را توصیه‬ ‫نمی‏کنم‪ .‬بایــد فراگرفت؛ امــا نباید صرفاً‬ ‫مصرف کننده فراورده‏های علمی دیگران‬ ‫بود‪ .‬باید علم را به معنای حقیقی کلمه تولید‬ ‫کرد‪ .‬البتــه این کار‪ ،‬روشــمندی و ضابطه‬ ‫الزم دارد‪ .‬مهم این اســت که روح نواوری‬ ‫علمی در محیط دانشگاه زنده شود و زنده‬ ‫بماند‪ .‬خوشبختانه من این شوق و میل را در‬ ‫دانشجویان احساس کرده بودم و در اساتید‬ ‫هم ان را می‏بینم‪.‬‬ ‫این ها باید دســت به دســت هم بدهد و‬ ‫ســطح علمی کشــور را باال ببرد‪ .‬ان وقتی‬ ‫که علم با هدایت ایمــان‪ ،‬عواطف صحیح و‬ ‫معرفت روشن‏بینانه و اگاهانه همراه شود‪،‬‬ ‫معجز ه‏های بزرگــی می‏کند و کشــور ما‬ ‫می‏تواند در انتظار این معجزه‏ها بماند‪.‬‬ ‫رئیس جمهور در جمع دانشجویان‪:‬‬ ‫ارتباط با دانشگاه جزء برنامه های اصلی دولت است‬ ‫رئیس جمهور در ایین بزرگداشت روز‬ ‫دانشجو در دانشگاه صنعتی شریف گفت‪:‬‬ ‫ارتباط دولت با مردم و دانشــگاه جزء‬ ‫برنامه های اصلی دولت است‪.‬‬ ‫به گزارش روابط عمومــی وزارت علوم به نقل‬ ‫از پایگاه اطالع رســانی دولت‪ ،‬ایت اهلل ســید‬ ‫ابراهیم رئیســی روز سه شنبه به مناسبت روز‬ ‫دانشــجو در دیدار دانشــجویان و نمایندگان‬ ‫تشکل های دانشــجویی در دانشگاه صنعتی‬ ‫شریف با گرامیداشت یاد شــهدای دانشجو و‬ ‫تبریک‪ ۱۶‬اذر به همه دانشجویان اظهار داشت‪:‬‬ ‫مسئولین همواره باید به حساسیت های جریان‬ ‫دانشجویی کشور درباره علم‪ ،‬معرفت‪ ،‬مشکالت‬ ‫و مسائل کشور توجه کنند و روز دانشجو فرصت‬ ‫مغتنمی برای دانشجو و مســئوالن است که‬ ‫دغدغه های دانشــجویان و دانشگاهیان مورد‬ ‫بررسی قرار گیرد‪.‬‬ ‫رئیس جمهور افزود‪ :‬حضور در دانشگاه شریف به‬ ‫خاطر توجه به بیانات و دغدغه های مقام معظم‬ ‫رهبری در مورد نخبگان و دانش پژوهان است‬ ‫و عالقمند بودم در جمع دانشجویی درباره این‬ ‫‪2‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫موضوع با یکدیگر هم اندیشی و همفکری کنیم‬ ‫و معتقدم دانشگاه شریف به عنوان کانون نخبه‬ ‫پروری باید سهم بیشــتری در این موضوعات‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫دکتر رئیسی افزود‪ :‬بیانات رهبر معظم انقالب‬ ‫صرفاً یــک توصیه نبود و بایــد جنبه عملی و‬ ‫اجرایی پیــدا کند و با ایجــاد جاذبه های الزم‬ ‫برای شــغل و اینده نخبگان دغدغه های انان‬ ‫برطرف شود‪.‬‬ ‫رئیس جمهور با اشــاره به مشکالت کشور در‬ ‫بخش های مختلف از جمله انرژی‪ ،‬اب‪ ،‬محیط‬ ‫زیســت‪ ،‬کشــاورزی‪ ،‬صنعت و معدن اظهار‬ ‫داشت‪ :‬باید برای رفع مشکالت کشور یک نوع‬ ‫هم اندیشی و ارتباط نزدیک بین دولت و دانشگاه‬ ‫برقرار شود و دانشگاه باید در مسیر رفع مشکالت‬ ‫و خدمت به مردم؛ به دولت کمک کند‪.‬‬ ‫دکتر رئیسی خاطرنشــان کرد‪ :‬دانشجویان و‬ ‫اساتید نباید بیان دغدغه های خود را صرفاً به‬ ‫روزهایی مانند‪ ۱۶‬اذر اختصاص دهند بلکه باید‬ ‫در متن جامعه و زندگی مردم قرار گرفته و برای‬ ‫مشکالت موجود راهکار ارائه دهند‪.‬‬ ‫وی اظهار داشت‪ :‬دولت به دنبال ایجاد تحول‬ ‫جدی در حوزه هــای مختلف بر پایــه علم و‬ ‫فناوری است و معتقدیم در این صورت تحوالت‬ ‫می توانند ماندگار و مســتمر بــوده و با تغییر‬ ‫دولت ها کنار گذاشته نشود‪.‬‬ ‫رئیس جمهور با تاکید بــر اینکه راه حل همه‬ ‫مشکالت در داخل کشــور وجود دارد‪ ،‬اظهار‬ ‫داشــت‪ :‬جوانان باانگیزه و نخبه کشــور باید‬ ‫لو فصل مشــکالت را در داخل‬ ‫راهکارهای ح ‬ ‫کشور جستجو کنند‪ ،‬ضمن اینکه حتماً باید از‬ ‫تجربیات سایر کشــورهای جهان نیز استفاده‬ ‫کنیم اما توجه داشته باشیم که مشکالت کشور‬ ‫با نســخه هایی که دیگران ارائه دادند‪ ،‬برطرف‬ ‫نمی شود بلکه باید راهکارهای بومی شده خود‬ ‫را اجرایی کنیم‪.‬‬ ‫ایت اهلل رئیســی گفت‪ :‬بعضی از کشورها به‬ ‫دنبال جذب دانش اموختگان برتر کشــور ما‬ ‫هستند و باید با هم اندیشی جاذبه های حفظ‬ ‫نخبگان کشــور را افزایش دهیم تا استعداد‬ ‫برتر انها در مســیر خدمت به کشور تجلی و‬ ‫تبلور پیدا کند‪.‬‬ ‫رئیس جمهور تاکید کرد‪ :‬ارتباط دولت با مردم‬ ‫و دانشگاه جزء برنامه های اصلی دولت است و‬ ‫با برخی از سخنان این ارتباط کاهش نخواهد‬ ‫یافت چرا که حل و فصل مسائل کشور را در گرو‬ ‫این روابط می دانیم و همه وزرا و مدیران استان ها‬ ‫نیز با این رویکرد همراهی خواهند داشت‪.‬‬ صفحه 2 ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫وزیر علوم در ائین زنگ پژوهش؛‬ ‫بهترین شیوه اموزش در جهان امروز‬ ‫«اموزش پژوهش محور» و «پژوهش اموزش محور» است‬ ‫وزیر علوم‪ ،‬تحقیقــات و فناوری گفت‪:‬‬ ‫بهترین شــیوه اموزش در جهان امروز‬ ‫«اموزش پژوهش محــور» و «پژوهش‬ ‫اموزش محور» اســت که بایــد در در‬ ‫اموزشگاه ها و دانشــگاه ها مورد توجه‬ ‫قرار گرفته و انجام شود‪.‬‬ ‫به گــزارش اداره کل روابــط عمومی وزارت‬ ‫علوم‪ ،‬دکتر محمدعلی زلفی گل با حضور در‬ ‫ائین زنگ پژوهش که در تاالر فرهنگ تهران‬ ‫برگزار شــد‪ ،‬با تبریک اغاز هفته پژوهش به‬ ‫دانش اموزان‪ ،‬دبیران و اســاتید دانشگاه ها و‬ ‫پژوهشگران گفت‪ :‬ارزو می کنیم به زودی دنیا‬ ‫از شر ویروس کرونا رهایی یابد و شاهد حضور‬ ‫پرشــور دانش اموزان و دانشجویان در مراکز‬ ‫اموزشی و دانشگاه ها باشیم‪.‬‬ ‫وزیر علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری گفت‪ :‬واقعیت‬ ‫این اســت که بنیان علم امــوزی‪ ،‬فناوری و‬ ‫نواوری در «اموزش» است و کشورهایی که‬ ‫موضوع امــوزش را قدر می داننــد و بر صدر‬ ‫می نشــانند‪ ،‬در عرصه های ملی و بین المللی‬ ‫علمی سرامد هستند‪.‬‬ ‫وی با اشاره به ســخنان رئیس جمهور مبنی‬ ‫بر اینکه "سرمایه گذاری در اموزش و پرورش‬ ‫بهترین نــوع ســرمایه گذاری بــرای اینده‬ ‫کشور اســت" گفت‪ :‬تمام افرادی که امروز به‬ ‫عنوان دانشمند‪ ،‬اندیشــمند‪ ،‬استاندار‪ ،‬وزیر‪،‬‬ ‫سیاســتمدار و نماینده می شناسیم افرادی‬ ‫هســتند که در کالس هــای درس معلمان‬ ‫مدارس و اساتید دانشگاه ها بودند و این نشان‬ ‫می دهد که چقدر درس و دانشگاه مهم است‬ ‫و ما باید بدانیم که چگونه برای دانش اموزان و‬ ‫دانشجویان برنامه ریزی کنیم‪.‬‬ ‫وزیر علوم ضمن تایید سخن معاون پژوهشی‬ ‫وزارت علوم دکتر پیمان صالحی گفت‪ :‬بهترین‬ ‫نوع ســرمایه گذاری؛ ســرمایه گذاری برای‬ ‫تقویت منابع انسانی است و اگر ما در اموزش‬ ‫و پرورش‪ ،‬وزارت علوم و دانشــگاه ها به مراکز‬ ‫اموزشی‪ ،‬سرمایه گذاری کنیم به بهترین نحو؛‬ ‫اینده کشور را تضمین کرده ایم‪.‬‬ ‫وی تاکیــد کرد‪ :‬همــه سیاســت گذاران و‬ ‫تصمیم گیران کشور به ویژه در عرصه اموزش‬ ‫عالی باید تصمیمــات و برنامه های خود را بر‬ ‫مبنای علم پژوهی مطالعات تطبیقی در سطح‬ ‫ملی و بین المللی انجام دهند و تجربیات سایر‬ ‫کشورها را نیز در زمینه شیوه تدریس منابع‬ ‫درسی و غیره اســتفاده کنیم و با بومی سازی‬ ‫و تطبیق ان با ارزش های اســامی در کشور‬ ‫استفاده نماییم‪.‬‬ ‫دکتر زلفــی گل ادامــه داد‪ :‬بهترین شــیوه‬ ‫اموزش در جهان امروز اموزش پژوهش محور‬ ‫و پژوهش اموزش محور اســت کــه باید در‬ ‫اموزشــگاه ها و دانشــگاه ها مورد توجه قرار‬ ‫گرفته وانجام شود‪.‬‬ ‫وی خاطرنشــان کــرد‪ :‬معلمــی می توانــد‬ ‫دانش امــوزان پژوهشــگر تربیــت کند که‬ ‫شــیوه های اموزش پژوهش محور را اموزش‬ ‫دیده باشــد و این وظیفه ماست که معلمی را‬ ‫یک تخصص مهم بدانیم و شــیوه های موفق‬ ‫تدریس را به معلمان اموزش دهیم‪.‬‬ ‫دکتــر زلفی گل بیان داشــت‪ :‬دنیــا مدیون‬ ‫مســلمانان و دانشــمندان ایرانــی اســت‪.‬‬ ‫ما ابوعلی ســینا را داریم که بــا کتاب ابطال‬ ‫کیمیایی خود روش پژوهش را در دنیا متحول‬ ‫کرد‪ ،‬چرا که پیش از ان دانشمندان احساس‬ ‫می کردند با یک روش ســاده می تواند به طال‬ ‫تبدیل کنند یا اکسیر زندگانی را کشف کنند‬ ‫ولی ابوعلی سینا بود که روش نوین پژوهش‬ ‫را مبتنی بر سوال‪ ،‬فرضیه‪ ،‬ازمایش و تحلیل‬ ‫اطالعات ارائه کرد‪.‬‬ ‫وزیر علوم اذعان داشــت‪ :‬امــروز نیز جایگاه‬ ‫علمی ایران در دنیا قابل تحسین و افتخارامیز‬ ‫اســت و ما در منطقه اولین جایگاه را از نظر‬ ‫تولید علم و فناوری داریم‪.‬‬ ‫وی در پایان خاطرنشان کرد‪ :‬اگر می خواهیم‬ ‫ایران اسالمی همچنان سرامد و سربلند باشد‬ ‫باید به مسائل معلمان و دبیران توجه ویژه ای‬ ‫داشته باشیم‪.‬‬ ‫وزیر اموزش و پرورش در ایین تجلیل از دانش اموزان؛‬ ‫مدرسه باید زیست بوم کارافرینی شود‬ ‫دانش اموزان در یک کالس واحد با محتوای یکسان چیزی یاد نمی گیرند‬ ‫وزیر اموزش و پــرورش با تاکید بر اینکه‬ ‫مدرســه باید یک زیست بوم کارافرینی‬ ‫شود‪ ،‬افزود‪ :‬اموزش ان چیزی نیست که‬ ‫در مدارس ارائه می دهیم‪.‬‬ ‫به گزارش خبرنگار تعلیــم و تربیت خبرگزاری‬ ‫فارس‪ ،‬یوســف نوری وزیر امــوزش و پرورش‬ ‫در ایین تجلیل از دانش امــوزان و هنرجویان‬ ‫پژوهشــگر و فناور برگزیده کشــور که در تاالر‬ ‫فرهنگ برگزار شد‪ ،‬اظهار کرد‪ :‬اگر پژوهشگر در‬ ‫دوره کودکی شکل بگیرد‪ ،‬انجام می شود و نیاز‬ ‫جدی به ان داریم‪.‬‬ ‫وی با تاکید بر اینکه مدرسه باید یک زیست بوم‬ ‫کارافرینی شود‪ ،‬افزود‪ :‬اموزش ان چیزی نیست‬ ‫که در مدارس ارائه می دهیم‪ .‬پایه علم‪ ،‬پژوهش‬ ‫است و پژوهشگر بینای اگاه است‪.‬‬ ‫نوری ادامه داد‪ :‬دانش اموز در یک مدرسه واحد‬ ‫با یک کالس واحد چیزی یــاد نمی گیرد و این‬ ‫محیطیادگیریتنوعندارد‪.‬بلکهبایدعبارت هایی‬ ‫مانند معلم پژوهشــگر‪ ،‬دانش اموز پژوهشگر و‬ ‫مدرســه پژوهش محور بر اساس سند تحول را‬ ‫به گفتمان رایج تحول کنیم‪ .‬وی افزود‪ :‬بر این‬ ‫اساس قوانین و منابع باید به این سمت تغییر‬ ‫کند‪ .‬محتوا باید با هر دانش اموزی سازگار باشد‬ ‫و مورد بعدی معلم پژوهشگر است که خودش‬ ‫باید اول پژوهش را قبول داده شود‬ ‫معاون پژوهشی وزارت علوم‪:‬‬ ‫مراکز پژوهش و فناوری باید پاتوق دانش اموزان باشد‬ ‫معاون پژوهشی وزارت علوم گفت‪ :‬باید مراکز‬ ‫پژوهش وفناوری پاتوق دانش اموزان باشند و‬ ‫دانش اموزان از هم اکنون با روش کار شرکت های‬ ‫دانش بنیان اشنا شوند و اینده شغلی خود را به‬ ‫عنوانمدیریکشرکتدانش بنیانتصورکنند‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابط عمومی وزارت علوم‪،‬‬ ‫دکترپیمانصالحیدرایینتجلیلازدانش اموزان‬ ‫پژوهشگربرگزیدهکهباحضوروزرایعلومواموزش‬ ‫و پرورش در تاالر فرهنگ برگزار شد‪ ،‬گفت‪ :‬در سند‬ ‫بنیادین اموزش و پرورش به موضوع پژوهش توجه‬ ‫زیادی شده است و باید همکاری های وزارت علوم و‬ ‫اموزش و پرورش را برای نهادینه شدن پژوهش در‬ ‫اموزش و پرورش توسعه دهیم‪.‬‬ ‫وی توانمندسازی دبیران و معلمان را از طریق‬ ‫فرصت های مطالعاتی دانشگاه ها یکی از مواردی‬ ‫اعالم کرد که می تواند در توسعه همکاری وزارت‬ ‫علوم و اموزش و پرورش موثر باشد‪.‬‬ ‫دکتر پیمان صالحی با ذکر مثالی از رشته‬ ‫بیوتکنولوژی گفت‪ ۲۵ :‬سال پیش تصمیم گرفته‬ ‫شدکهدررشتهبیوتکنولوژیدانشجویانیبهکشور‬ ‫کوبا اعزام شوند و انجا اموزش های تکمیلی را فرا‬ ‫گیرند که منجر شد دکترای بیوتکنولوژی ایجاد و‬ ‫امروز در این رشته‪ ،‬جز‪ ۵‬کشور برتر دنیا باشیم‪ .‬این‬ ‫نشان دهنده اهمیت سرمایه گذاری در پژوهش از‬ ‫دوران اموزش و پرورش است‪.‬‬ ‫معاون پژوهشی وزارت علوم تاکید کرد‪ :‬باید مراکز‬ ‫فناوری ما پاتوق دانش اموزان باشند و دانش اموزان‬ ‫از هم اکنون با روش کار شرکت های دانش بنیان‬ ‫اشنا شوند و اینده شغلی خود را به عنوان مدیر یک‬ ‫شرکتدانشبنیانتصورکنند‪.‬‬ ‫وی مراکز رشد و پار ک های علم و فناوری و‬ ‫شرکت های دانش بنیان را بسترهایی دانست که‬ ‫ی تواند پذیرای حضور معلمان دبیران و دانش‬ ‫م ‬ ‫اموزان باشد و در این اماکن همکاری پژوهشی‬ ‫وزارت علوم و وزارت اموزش و پرورش تحقق یابد‪.‬‬ ‫دکتر صالحی دیگر زمینه همکاری وزارت علوم‬ ‫و وزارت اموزش و پرورش را تربیت تکنسین و‬ ‫فارغ التحصیلماهربرایکشوردانستکهمی توانند‬ ‫با همکاری دانشگاه فنی و حرفه ای‪ ،‬دانشگاه جامع‬ ‫علمی کاربردی‪ ،‬سازمان اموزش فنی و حرفه ای و‬ ‫وزارت اموزش و پرورش‪ ،‬برنامه ریزی و اجرایی شود‪.‬‬ ‫معاون پژوهشی وزارت علوم با بیان اینکه در شرایط‬ ‫کنونی‪ ،‬اقبال به رشته های علوم انسانی و علوم پایه‬ ‫کم شده است؛ خاطرنشان کرد‪ :‬باید به گونه ای‬ ‫سیاست گذاری و برنامه ریزی شود‪ ،‬که نخبه ترین‬ ‫افراد در رشته هایی مانند ریاضی‪ ،‬فیزیک‪ ،‬شیمی و‬ ‫علومانسانیتحصیلکنند‪.‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪3‬‬ صفحه 3 ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫گزارش تصویری ائین زنگ پژوهش‬ ‫با حضور دکتر محمدعلی زلفی گل‪ ،‬وزیر علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری درتاالر فرهنگ تهران‬ ‫‪4‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ صفحه 4 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫عتف‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪5‬‬ صفحه 5 ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫جزئیاتبرگزاریسومیننمایشگاه«تستا»‬ ‫سومین دوره نمایشگاه تستا با هدف ارائه‬ ‫نیازهای پژوهشی و فناورانه‪ ،‬بسترسازی‬ ‫برای تجاری سازی یافته های پژوهشی و‬ ‫فناوری هایتوسعه یافتهوهمچنینبرقراری‬ ‫ارتباط سازنده میان بخش عرضه و تقاضای‬ ‫فناوری از تاریخ‪ 23‬تا‪ 26‬اذر ماه سال‪،1400‬‬ ‫برگزار می شود‪.‬‬ ‫به گــزارش دبیرخانه شــورای عالــی عتف‪،‬‬ ‫غالمحسین رحیمی شعرباف‪ ،‬دبیرکل شورای‬ ‫عالی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری با تاکید بر اهمیت‬ ‫برگزاری نمایشگاه تقاضای ساخت و تولید ایرانی‬ ‫(تستا) اظهار کرد ‪ :‬بیش از یک دهه است که مقام‬ ‫معظم رهبری شعار هرسال را با محوریت مسائل‬ ‫اقتصادی نامگذاری می کنند‪ ،‬این مساله حاکی از‬ ‫اهمیت مسائل اقتصادی و معیشتی مردم برای‬ ‫ایشان است‪ .‬اقتصاد مقاومتی‪ ،‬تولید ملی‪ ،‬حمایت‬ ‫از کاالی ایرانی و اقتصاد دانش بنیان‪ ،‬رونق تولید‬ ‫و جهش تولید در طی سال های گذشته به عنوان‬ ‫شاه بیت کالم رهبری در اکثر دیدارهای ایشان با‬ ‫مسئوالن نظام و اقشار مختلف مردم مورد تاکید‬ ‫قرار گرفته و به عنوان راهکار نجات اقتصاد کشور‬ ‫از سوی ایشان تبیین شده است‪.‬‬ ‫دبیرکل شورای عالی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫افزود‪ :‬بر اساس شرح تفصیلی وظایف و اختیارات‬ ‫شورای عالی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری (عتف)‬ ‫تعیین سیاست های تجاریســازی و کاربست‬ ‫دستاوردهای پژوهشی‪ ،‬انتقال و اشاعه فناوری‬ ‫در کشــور‪ ،‬همچنین تعیین سیاست های الزم‬ ‫برای حمایت از فعالیت نهادهای مدنی و بخش‬ ‫غیر دولتی بر عهده دبیرخانه شورای عالی عتف‬ ‫گذاشته شده است‪ .‬دبیرخانه شورای عالی عتف‬ ‫نیز در راســتای اجرای فرمایشات مقام معظم‬ ‫رهبری و همچنین انجام وظایف خود از ســال‬ ‫‪ 97‬به برگزاری نمایشگاه تقاضای ساخت و تولید‬ ‫ایرانی (تستا) اقدام کرده است‪.‬‬ ‫وی به برگزاری اولین نمایشگاه تستا اشاره کرد و‬ ‫گفت‪ :‬در سال حمایت از کاالی ایرانی‪ ،‬به منظور‬ ‫شناخت و استفاده از قابلیت ها و پتانسیل های‬ ‫فنی و تخصصی صنعتگران داخل کشــور در‬ ‫زمینه تولید و ساخت مواد‪ ،‬قطعات‪ ،‬تجهیزات‬ ‫و سیســتمهای مورد نیاز داخلی کشور‪ ،‬اولین‬ ‫دوره نمایشــگاه تســتا با همکاری دبیرخانه‬ ‫شورای عالی عتف و مرکز همکاری های تحول و‬ ‫پیشرفتریاست جمهوری‪،‬همزمانبانوزدهمین‬ ‫نمایشگاه «دســتاوردهای پژوهش‪ ،‬فناوری و‬ ‫فن بازار» و ششمین نمایشگاه «تجهیزات و مواد‬ ‫ازمایشگاهی ساخت ایران» برگزار شد‪.‬‬ ‫به گفته وی ‪ ،‬در اولین نمایشــگاه تســتا‪900 ،‬‬ ‫تقاضای فناورانه از ســوی ‪ 70‬سازمان و شرکت‬ ‫ارائهشدکهدرنهایتمنجربهانعقاد‪ 89‬تفاهم نامه‬ ‫همکاری مابیــن ارائه دهنــدگان نیازمندی و‬ ‫شرکت های فناور شد‪.‬‬ ‫رحیمی خاطرنشــان کــرد ‪ :‬پــس از برگزاری‬ ‫‪6‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫نمایشگاه تستا در دی ماه ‪ 97‬که در سطح ملی‬ ‫اولین تجربه در کشور بوده اســت و با توجه به‬ ‫بازخوردها و اخبار گسترده درخصوص نمایشگاه‬ ‫و همچنین پیرو فرمایشات مقام معظم رهبری‬ ‫مد ظل العالی در راســتای تحقق راهبرد رونق‬ ‫تولید و ارائه فهرست نیازهای بخش تولید و ابراز‬ ‫خرسندیایشاندراینخصوصوتصریحوتاکید‬ ‫بر حل مســاله از طریق انعکاس نیازهای اعالم‬ ‫شده به دانشــگاه ها و مراکز دانش بنیان با هدف‬ ‫رفع نیازها‪ ،‬در سال ‪ 1398‬نیز دبیرخانه شورای‬ ‫عالیعتفدرسالیکهازسویمقاممعظمرهبری‬ ‫با عنوان «رونق تولید» نامگذاری شده اقدام به‬ ‫برگزاری دومین دوره نمایشگاه تقاضای ساخت‬ ‫و تولید ایرانی (تستا) کرد‪.‬‬ ‫وی اضافه کرد ‪ :‬این نمایشگاه با هدف شناسایی‬ ‫نیازهای پژوهشــی و فناورانه‪ ،‬بسترسازی برای‬ ‫تجاری سازی یافته های پژوهشی و فناوری های‬ ‫توسعه یافته و همچنین برقراری ارتباط سازنده‬ ‫میان بخش عرضه و تقاضای فناوری از تاریخ ‪26‬‬ ‫تا ‪ 29‬اذر ماه سال ‪ ،1398‬همزمان با بیستمین‬ ‫نمایشگاه «دســتاوردهای پژوهش‪ ،‬فناوری و‬ ‫فنبازار» و هفتمین نمایشگاه «تجهیزات و مواد‬ ‫ازمایشگاهی ســاخت ایران»‪ ،‬در محل دائمی‬ ‫نمایشگاه هایبین المللی تهرانبرگزار شد‪.‬‬ ‫دبیرکل شورای عالی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫گفت‪ :‬در دومین دوره از نمایشگاه ‪ 85‬سازمان و‬ ‫شرکتدرقالبسهنهادشهرداریتهران‪،‬صندوق‬ ‫نواوری و شــکوفایی و وزارت صنعت‪ ،‬معدن و‬ ‫تجارت حضور داشــتند که در مجموع بیش از‬ ‫‪ 600‬نیاز فناورانه خود را در قالب مواد‪ ،‬قطعات‪،‬‬ ‫تجهیزات و سیستم های مورد نیاز خود ارائه دادند‪.‬‬ ‫وی تاکید کرد‪ :‬کلیه دستگاه های مشمول موظف‬ ‫هستند مشــکالت و نیازهای فناورانه خود را به‬ ‫همراه اهداف‪ ،‬نتایج مورد انتظار‪ ،‬اســتانداردها‪،‬‬ ‫ویژگیهای مورد نظر و نحوه تامین منابع مالی الزم‬ ‫از طریق سامانه اجرایی تقاضا و عرضه پژوهش و‬ ‫فناوری (ساتع) مستقر در دبیرخانه شورای عای‬ ‫عتف‪ ،‬به طور عام به فراخوان بگذارند‪.‬‬ ‫رحیمی با بیان اینکه نمایشــگاه ارائه نیازهای‬ ‫فناورانه‪ ،‬از نوع نمایشــگاه هایی اســت که در‬ ‫دنیا با عنوان نمایشــگاه های معکوس شناخته‬ ‫می شوند‪،‬گفت ‪:‬نمایشگاه هایمعکوس‪،‬برخالف‬ ‫نمایشگاه های مرسوم که به عرضه محصوالت‪،‬‬ ‫خدمات و توانمندی ها اختصاص دارند‪ ،‬مبتنی‬ ‫بر تقاضای فناوری هستند و طی ان ظرفیت های‬ ‫توســعه و نیازهای یک بخش خــاص در قالب‬ ‫نمایشــگاهی به فعاالن‪ ،‬شــرکت های فناور و‬ ‫دانش بنیان‪ ،‬استارت اپ ها و متخصصان حوزه‬ ‫معرفی و از ان ها خواســته می شود در یک بازه‬ ‫زمانی مشخص نواوری ها و فناوری های خود را‬ ‫برای رفع نیازمندی های اعالم شده یا چالش ها‬ ‫و مسائل تبیین شده به برگزارکنندگان معرفی‬ ‫کنند‪ .‬در این نمایشگاه ها شرکت های متقاضی‪،‬‬ ‫ظرفیت های توسعه ای و نیازمندی های فناورانه‬ ‫را مستند می کنند و اماده ارائه نیازمندی های‬ ‫فناورانه خــود به صاحبان فناوری می شــوند‪،‬‬ ‫سپس مقدمات برگزاری یک رویداد چندروزه‬ ‫انجام می شود‪.‬‬ ‫دبیرکل شورای عالی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫خاطرنشان کرد ‪ :‬با توجه به ماهیت نمایشگاه های‬ ‫تقاضا محور‪ ،‬در ادبیات حوزه سیاســت گذاری‬ ‫این نمایشگا ه ها به عنوان یکی از ابزارهای مهم‬ ‫و دارای اثربخشــی باال برای برقــراری ارتباط و‬ ‫تعامل بین عرضه و تقاضای فناوری شــناخته‬ ‫می شــود‪ .‬همچنین از قابلیت این نمایشگاه ها‬ ‫می توان برای فعال کردن ظرفیت های موجود‬ ‫در صنایع و رونق بخشیدن به فضای کسب و کار‬ ‫بهره گرفت‪ .‬یعنی در صورت مدیریت صحیح بازار‬ ‫تقاضامحور از یک سو نیازمندی های سازمان ها و‬ ‫شرکت های زیرمجموعه دستگاه های اجرایی به‬ ‫انواع فناوری ها با اثربخشی باالتری رفع شده و از‬ ‫سوی دیگر این ارتباط و تعامل باعث رشد و توسعه‬ ‫انواع شرکت های استارتاپی‪ ،‬دانش بنیان و حتی‬ ‫شرکت های بزرگ تولیدی می شود‪.‬‬ ‫وی درخصوص اهداف و اثرات برگزاری نمایشگاه‬ ‫تقاضا محور تســتا توضیح داد ‪ :‬در نظر گرفتن‬ ‫تسهیالت و مشــوق های ویژه نمایشگاه جهت‬ ‫ارائه به طرفین عرضــه و تقاضا‪ ،‬حضور صندوق‬ ‫نواوری و شکوفایی ریاست جمهوری و‪ 6‬صندوق ‬ ‫پژوهش و فناوری‪ ،‬در نظر گرفتن فضای مذاکرات‬ ‫‪ B2B‬و مدیریــت انعقاد قراردادهــا‪ ،‬برگزاری‬ ‫رویدادهای ‪ ،Reverse pitch‬حضور کارگزاران‬ ‫فناوری در حوزه های صنایع حاضر در نمایشگاه و‬ ‫دعوت به حضور از تمامی دانشگاه ها‪ ،‬پارک های‬ ‫علم و فناوری‪ ،‬پژوهشــگاههای کشور و تمامی‬ ‫شــرکت های دانشــبنیان را می توان از جمله‬ ‫مهمترین ویژگی های این نمایشــگاه در سال‬ ‫‪ 1398‬دانست‪.‬‬ ‫رحیمی در ادامه به سومین دوره نمایشگاه تستا‬ ‫اشاره و خاطرنشان کرد ‪ :‬در راستای اجرایی سازی‬ ‫بخشنامه‪ 131252‬مورخ‪ 1398/10/14‬ریاست‬ ‫جمهوری و با توجه به نتایــج برگزاری دو دوره‬ ‫نمایشگاه تقاضای ساخت و تولید ایرانی (تستا)‬ ‫و در راســتای رفع چالش های شناسایی شده‬ ‫در زمینه برقراری ارتباط بین عرضه و تقاضای‬ ‫پژوهش و فناوری در بیست و ششمین جلسه‬ ‫شــورای عالی عتــف‪ ،‬مــورخ ‪،1399/04/16‬‬ ‫مقرر شــد تا دبیرخانه شــورای عالی عتف با‬ ‫همکاری دســتگاه های اجرایی و با بهره گیری‬ ‫از ظرفیت فناوری اطالعات‪ ،‬نســبت به ایجاد‬ ‫ســازوکاری جامع‪ ،‬مناســب‪ ،‬پویا‪ ،‬هوشمند و‬ ‫یکپارچه برای اطالع از نیازمندی های پژوهشی‬ ‫و فناورانه دســتگاه های اجرایی و جهت دادن‬ ‫فعالیت های تحقیقاتی و فناورانه کشور به سمت‬ ‫نیازمندی های احصاء شــده‪ ،‬اقدام کند و این‬ ‫ظرفیت را در قالب نمایشــگاه دائمی و مقطعی‬ ‫تستا در اختیار ذی نفعان قرار دهد‪.‬‬ ‫وی گفت ‪ :‬سومین دوره نمایشگاه تستا با هدف‬ ‫ارائه نیازهای پژوهشی و فناورانه‪ ،‬بسترسازی برای‬ ‫تجاری سازی یافته های پژوهشی و فناوری های‬ ‫توسعه یافته و همچنین برقراری ارتباط سازنده‬ ‫میان بخش عرضه و تقاضای فنــاوری از تاریخ‬ ‫‪ 23‬تا ‪ 26‬اذر ماه سال ‪ ،1400‬همزمان با بیست‬ ‫و دومین نمایشگاه «دســتاوردهای پژوهش‪،‬‬ ‫فناوری و فن بازار» و نهمین نمایشگاه «تجهیزات‬ ‫و مواد ازمایشگاهی ســاخت ایران»‪ ،‬در محل‬ ‫دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران در سالن‬ ‫‪ 7‬برگزار می شود‪.‬‬ ‫نمایشگاه تستا ‪ 1400‬با مشــارکت دبیرخانه‬ ‫شــورای عالی عتف‪ ،‬مرکز همکاری های تحول‬ ‫و پیشــرفت ریاســت جمهوری‪ ،‬وزارت علوم‪،‬‬ ‫تحقیقات و فناوری‪ ،‬ســتاد ملی هفته پژوهش‬ ‫و فناوری‪ ،‬معاونــت علمی و فناوری ریاســت‬ ‫جمهوری و مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور‬ ‫برگزار می شود‪ .‬در نمایشگاه امسال وزارت دفاع و‬ ‫پشتیبانینیروهایمسلح‪،‬وزارتجهادکشاورزی‬ ‫بصورت دســتگاهی حضور خواهند داشــت و‬ ‫مجموعه نیازهای سازمان ها و شرکت های تابعه‬ ‫را بصورت یکپارچه ارائه خواهند داد‪ .‬همچنین‬ ‫پارک نواوری و فناوری صنعت نفت‪ ،‬پژوهشگاه‬ ‫علوم و فنون هسته ای و پژوهشگاه نیرو مجموعه‬ ‫نیازهای دستگاه های اجرایی مربوطه‪ ،‬به ترتیب‬ ‫وزارت نفت‪ ،‬سازمان انرژی اتمی و وزارت نیرو‪ ،‬را به‬ ‫فناوران و شرکت های دانش بنیان عرضه خواهند‬ ‫نمود‪ .‬سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع‬ ‫معدنی‪ ،‬شرکت را ه اهن جمهوری اسالمی ایران‪،‬‬ ‫هلدینگ صنایع شــوینده‪ ،‬کانون صنایع لوازم‬ ‫خانگی‪،‬گروهصنعتیبارزنیزازجملهشرکت های‬ ‫حاضر در نمایشــگاه جهت ارائه نیازمندی های‬ ‫پژوهش و فناوری خود می باشند‪.‬بهعالوه‪،‬با توجه‬ ‫به اهمیت حمایت و تامین مالی از تفاهم نامه های‬ ‫منعقد شــده فی مابین عرضه و تقاضا‪ ،‬صندوق‬ ‫نواوری و شکوفایی ریاســت جمهوری با هدف‬ ‫پشتیبانیمالیدرنمایشگاهحضورخواهدداشت‪.‬‬ ‫به گفته رحیمی‪ ،‬مخاطبان نمایشــگاه تستا را‬ ‫محققان‪ ،‬پژوهشگران و عرضه کنندگان فناوری‬ ‫در قالب های حقوقی دانشگاه‪ ،‬مرکز و موسسه‬ ‫اموزش عالی‪ ،‬مرکز رشد و پارک علم و فناوری‪،‬‬ ‫پژوهشگاه‪ ،‬پژوهشکده‪ ،‬موسسه پژوهشی‪ ،‬مرکز‬ ‫پژوهشی و شرکت دانش بنیان تشکیل می دهند‪.‬‬ صفحه 6 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫مدیرکل دفتر حمایت و پشتیبانی امور پژوهشی و فناوری خبر داد‪:‬‬ ‫تدارک بخش فناوری های نوپدید و اینده نگر‬ ‫در نمایشگاه دستاوردهای پژوهش‪ ،‬فناوری و فن بازار‬ ‫مدیرکل دفتر حمایت و پشــتیبانی امور‬ ‫پژوهشی و فناوری وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات‬ ‫و فناوری با بیان اینکه بیســت و دومین‬ ‫نمایشگاه دستاوردهای پژوهش‪ ،‬فناوری‬ ‫و فن بازار (همزمان با نمایشگاه تجهیزات و‬ ‫موادازمایشگاهیساختایران)‪ ۲۳،‬لغایت‬ ‫‪ ۲۶‬اذرماه برگزار می شود‪ ،‬گفت‪ :‬نمایشگاه‬ ‫در‪۳‬بخش دستاوردهای پژوهش و فناوری‬ ‫و فن بازار‪ ،‬تقاضا یا تستا (برگزار کننده دبیر‬ ‫خانهشورایعالیعتف)ونمایشگاهفناوری‬ ‫های نوپدید و اینــده نگر (برگزار کننده‬ ‫شهرکعلمیوتحقیقاتیاصفهان)تدارک‬ ‫دیده شده است‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابط عمومی وزارت علوم‪،‬‬ ‫دکترعبدالسادهنیسیدراجالسمعاونانپژوهش‬ ‫و فناوری دانشــگاه ها‪ ،‬پژوهشگاه ها‪ ،‬موسسات‬ ‫اموزش عالی و پارک های علــم و فناوری که با‬ ‫محوریت «تبیین برنامه هــای هفته پژوهش و‬ ‫فناوری ‪ »۱۴۰۰‬در سالن شهدای جهاد علمی‬ ‫این وزارت برگزار شد‪ ،‬گفت‪ :‬شعار هفته پژوهش‬ ‫و فناوری سال ‪ ،۱۴۰۰‬متناسب با شعار سال که‬ ‫«تولید‪ ،‬پشتیبانی ها و مانع زدایی ها» می باشد با‬ ‫عنوان «پژوهش و فناوری؛ پشتیبان تولید» در‬ ‫نظر گرفته شده است‪.‬‬ ‫مدیرکل دفتر حمایت و پشتیبانی امور پژوهشی‬ ‫و فناوری وزارت علوم تصریح کرد‪ :‬هفته پژوهش‬ ‫و فناوری استانی یک هفته جلوتر و از سیزدهم‬ ‫لغایت نوزدهم اذرماه و هفتــه ملی پژوهش و‬ ‫فناوری از بیستم تا بیست و ششم اذرماه ‪۱۴۰۰‬‬ ‫برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫به گفته دکتر نیسی‪ ،‬هفته ملی پژوهش و فناوری‬ ‫بیستم اذرماه و با نواختن زنگ پژوهش و تقدیر‬ ‫از دانش اموزان برتر اغاز خواهد شــد و برنامه‬ ‫دســتگاه های اجرایی‪ ،‬برنامه های استانی هفته‬ ‫پژوهش و فنــاوری‪ ،‬تجلیل از پژوهشــگران و‬ ‫فناوران برگزیده‪ ،‬برنامه هــای ارتباط جامعه و‬ ‫صنعت و برنامه های علوم انسانی و اسالمی از دیگر‬ ‫برنامه های این هفته است‪.‬‬ ‫وی با بیان اینکه بیســت و دومین نمایشــگاه‬ ‫دســتاوردهای پژوهــش‪ ،‬فناوری و فــن بازار‬ ‫(همزمــان بــا نمایشــگاه تجهیــزات و مواد‬ ‫ازمایشگاهی ساخت ایران)‪ ۲۳،‬لغایت‪ ۲۶‬اذرماه‬ ‫برگزار می شود‪ ،‬خاطرنشان کرد‪ :‬نمایشگاه در ‪۳‬‬ ‫بخش دستاوردهای پژوهش و فناوری و فن بازار‪،‬‬ ‫تقاضایاتستا(برگزارکنندهدبیرخانهشورایعالی‬ ‫عتف) و نمایشگاه فناوری های نوپدید و اینده نگر‬ ‫(برگزارکنندهشهرکعلمیوتحقیقاتیاصفهان)‬ ‫تدارک دیده شده است‪.‬‬ ‫عتف‬ ‫معاون فناوری و نواوری وزارت علوم مطرح کرد‪:‬‬ ‫هفته پژوهش و فناوری بهترین بستر‬ ‫گسترش گفتمان فناوری در کشور‬ ‫بــه گــزارش اداره کل روابط عمومی‬ ‫وزارت علــوم‪ ،‬دکتــر خیرالدیــن در‬ ‫این اجالس که بــا محوریت «تبیین‬ ‫برنامه های هفته پژوهــش و فناوری‬ ‫‪ »۱۴۰۰‬در سالن شهدای جهاد علمی‬ ‫این وزارت برگزار شــد‪ ،‬گفت‪ :‬از سال‬ ‫‪ ۱۳۸۳‬که بحث تغییر نام وزارت علوم‬ ‫اتفــاق افتاد وظایف بســیار زیادی به‬ ‫وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری محول‬ ‫اهم برنامه های هفته پژوهش در حوزه ارتباط با صنعت اعالم شد‬ ‫مدیــرکل دفتر ارتباط بــا صنعت‪ ،‬اهم‬ ‫برنامه های هفته پژوهش در حوزه ارتباط‬ ‫با صنعت را اعالم کرد‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابط عمومی وزارت علوم‪،‬‬ ‫دکتر ســعید ســیف مدیرکل دفتر ارتباط با‬ ‫صنعت وزارت علوم در اجالس معاونان پژوهش‬ ‫و فناوری دانشــگاه ها و مراکــر اموزش عالی‪،‬‬ ‫پژوهشــی و فناوری کشور ضمن گرامیداشت‬ ‫سالگرد شهادت شــهیدان شهریاری و فخری‬ ‫زاده‪ ،‬اهم برنامه های هفتــه پژوهش در حوزه‬ ‫ارتباط با صنعت را به شرح زیر عنوان کرد‪:‬‬ ‫معرفــی پایــان نامه هــا و رســاله های‬ ‫تقاضامحــور اثربخــش در راســتای تولید‪،‬‬ ‫پشتیبانی ها و مانع زدایی ها‬ ‫شناســایی و تقدیر از طرح های برگزیده‬ ‫صنعتی دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور‬ ‫شناسایی و تقدیر از دانشگاه های برتر در‬ ‫تعامل با جامعه و صنعت‬ ‫انتخاب و معرفی اعضــای هیات علمی و‬ ‫دانشمندان برتر در همکاری با جامعه و صنعت‬ ‫شناسایی و معرفی فرصت های مطالعاتی‬ ‫برتــر در راســتای تولیــد‪ ،‬پشــتیبانی ها و‬ ‫مانع زدایی ها‬ ‫شناســایی و تقدیر از همکاران برگزیده‬ ‫صنعتی همکار دانشگاه ها و پژوهشگ اه ها‬ ‫شناســایی و معرفی تجــارب و الگوهای‬ ‫موفق دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور‬ ‫سومین رویداد الگوها و راهکارهای نوین‬ ‫در همکاری دانشگاه ها با جامعه و صنعت‬ ‫برگزاری نشست های مشترک دانشگاه ها‬ ‫و موسســات پژوهشــی بــا اســتانداری ها‬ ‫ودستگاه های اجرایی استان ها‬ ‫انتشــار کتاب های عملکرد سال ‪۱۴۰۰‬‬ ‫(مهارت افزایی‪-‬رصد اشــتغال‪-‬قراردادهای‬ ‫صنعتی)‬ ‫برگزاری نشست مشترک با وزارت کشور‬ ‫در راســتای ماموریت گرایی و بهره برداری از‬ ‫مزیت های استانی‬ ‫برگزاری نشســت روش هــا و الگوهای‬ ‫افزایش اثربخشی دانشگاه ها در جامعه‬ ‫برنامه ریزی برای استفاده از نمایشگاه تستا‬ ‫و مشارکت دانشگاهیان در رفع نیازهای صنایع‬ ‫شده به ویژه در حوزه فناوری‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬خوشــبختانه بــا پیگیری‬ ‫دکتر زلفی گل وزیر علوم‪ ،‬تحقیقات و‬ ‫فناوری و هماهنگی های صورت گرفته‪،‬‬ ‫معاونت فناوری و نواوری شکل گرفت‪.‬‬ ‫معاون فناوری و نواوری وزارت علوم با‬ ‫بیان اینکه بحث های پژوهش بنیادی‬ ‫و تبدیل ایده بــه محصول برعهده این‬ ‫وزارتخانه است تصریح کرد‪ :‬در بخش‬ ‫خلق نواوری و فناوری باید فعالیت های‬ ‫بیشتری صورت گیرد‪.‬‬ ‫دکتر خیرالدین بر ضــرورت توجه به‬ ‫بحث کارافرینی در دانشگاه ها تاکید‬ ‫و پیشنهاد ایجاد مرکز کاریابی و ایجاد‬ ‫مدرسه اشتغال در دانشــگاه ها را نیز‬ ‫ارائه کرد‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬تحقیقات بنیادی بسیار مهم‬ ‫هســتند البته همه تحقیقات بنیادی‬ ‫نیستند؛ بخشــی باید توسعه ای و نیاز‬ ‫محور باشند‪.‬‬ ‫به گفته معاون فناوری و نواوری وزارت‬ ‫علوم‪ ،‬باید گفتمان فناوری را در کشور‬ ‫گسترش دهیم و هفته پژوهش و فناوری‬ ‫بهترین بستر برای این مهم است‪.‬‬ ‫وی در ادامه سخنان خود بیان داشت‪:‬‬ ‫وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری اتاق‬ ‫فکر دولت است‪ ۱۶ .‬اتاق فکر در وزارت‬ ‫علوم ایجاد شــده و پیشنهاد می دهم‬ ‫این اتاق های فکر در دانشــگاه ها نیز‬ ‫شکل گیرد‪.‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪7‬‬ صفحه 7 ‫عتف‬ ‫معاون پژوهشی وزارت علوم تاکید کرد؛‬ ‫نقشهمرسانینمایشگاهتستا‬ ‫در میان دستگاه های دولتی‬ ‫باپژوهشگران‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫‪8‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی وزارت علوم؛‬ ‫ترویج فرهنگ پژوهش و اثربخشی ان در جامعه‬ ‫از مهم ترین اهداف برنامه های هفته پژوهش و فناوری است‬ ‫معاون پژوهشــی وزارت علوم بر نقش‬ ‫همرســانی نمایشگاه تســتا در میان‬ ‫دســتگاه های دولتی با پژوهشگران و‬ ‫فناوران تاکید کرد‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابط عمومی وزارت‬ ‫علوم‪ ،‬به نقا از پانا؛ دکتر پیمان صالحی با‬ ‫اشاره به برگزاری نمایشگاه تستا اظهار‬ ‫کرد‪ :‬امسال در کنار برگزاری نمایشگاه‬ ‫پژوهش و فناوری‪ ،‬بخشــی به عنوان‬ ‫نمایشگاه تستا فعال شده است که این‬ ‫نمایشگاه بیشتر همرســانی نیازهای‬ ‫فناورانه سازمان ها و دستگاه های دولتی‬ ‫با پژوهشگران و فناوران است‪.‬‬ ‫معاون پژوهشی وزارت علوم افزود‪ :‬در‬ ‫کشور فناوران بسیار خوبی وجود دارند‬ ‫اما ممکن است از نیازهایی که سازمان ها‬ ‫و بخش های دولتــی و خصوصی برای‬ ‫تولیدات خود دارند‪ ،‬اطالع نداشته باشند‪.‬‬ ‫بنابراین نمایشگاه تستا نقش همرسانی‬ ‫سازمان هایی است که نیازهای خود را‬ ‫دارند و در مقابل فناوران زیادی از این‬ ‫نیازها بازدید می کنند و در نهایت اگر‬ ‫فناوران امادگی داشته باشند که حل‬ ‫مســاله صورت بگیرد‪ ،‬این هماهنگی‬ ‫انجام می شود و در نهایت به عقد قرارداد‬ ‫ختم می شود و این کار با نظارت وزارت‬ ‫علوم انجام می شود‪.‬‬ ‫همچنین دکتر علی خیرالدین‪ ،‬معاون‬ ‫فناوری و نــواوری وزارت علوم با بیان‬ ‫اینکه برگزاری نمایشــگاه تستا بستر‬ ‫خوبی برای دانشگاه ها و پارک های علم و‬ ‫فناوری است‪ ،‬گفت‪ :‬یکی از ویژگی های‬ ‫دیگر نمایشگاه بحث ‪ BTOB‬است که‬ ‫بستری را ایجاد می کند تا شرکت های‬ ‫دانش بنیان با یکدیگــر تعامل کنند و‬ ‫بتواننــد از همدیگــر محصوالتــی را‬ ‫خریداری کننــد و در نهایــت انتقال‬ ‫فناوری انجام شود‪.‬‬ ‫وی تاکید کرد‪ :‬نمایشــگاه تستا بستر‬ ‫خوبی برای دانشگاه ها‪ ،‬پارک های علم‬ ‫و فناوری است تا اگر نیازی وجود دارد‬ ‫در این نمایشگاه مشخص کنند و طی‬ ‫قراردادی این نیازها را براورده کنند‪.‬‬ ‫سومین دوره نمایشگاه تستا با هدف‬ ‫ارائه نیازهــای پژوهشــی و فناورانه‪،‬‬ ‫بسترســازی بــرای تجاری ســازی‬ ‫یافته هــای پژوهشــی و فناوری های‬ ‫توسعه یافته و همچنین برقراری ارتباط‬ ‫ســازنده میان بخش عرضه و تقاضای‬ ‫فناوری از تاریخ ‪ ۲۳‬تا ‪ ۲۶‬اذر ماه سال‬ ‫‪ ،۱۴۰۰‬برگزار می شود‪.‬‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی‬ ‫امور پژوهشی وزارت علوم‪ ،‬ترویج فرهنگ‬ ‫پژوهش و اثربخشی ان در جامعه را از‬ ‫مهم ترین اهداف برنامه های هفته پژوهش‬ ‫و فناوری دانست‪.‬‬ ‫به گزارش اداره کل روابط عمومی وزارت‬ ‫علوم‪ ،‬دکتر محسن شریفی مدیرکل دفتر‬ ‫سیاستگذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی و‬ ‫دبیر جشنواره تجلیل از پژوهشگران برگزیده‪،‬‬ ‫در پنجاه و نهمین اجالس معاونان پژوهش و‬ ‫فناوری دانشگا ه ها‪ ،‬پژوهشگا ه ها‪ ،‬موسسات‬ ‫اموزش عالی و پارک های علم و فناوری که با‬ ‫هدفهماهنگیوتبینبرنامه هایهفتهپژوهش‬ ‫برگزار شد‪ ،‬اهداف برگزاری هفته پژوهش را به‬ ‫صورت خالصه؛ ترویج فرهنگ پژوهش و فناوری‬ ‫در کشور‪ ،‬ارتقای منزلت و جایگاه پژوهش‬ ‫و فناوری‪ ،‬معرفی توانمند ی های پژوهشی‪،‬‬ ‫فناوری و نواوری کشور ‪ ،‬تشویق‪ ،‬تقویت‪ ،‬ایجاد‬ ‫انگیزه در اعضای هیات علمی و پژوهشگران و‬ ‫فناوران کشور و فراهم سازی زمینه گسترش‬ ‫پژوهش های هدفمند و موثر در سطح جامعه‬ ‫دانست و گفت‪ :‬یکی از برنامه ها و رخدادهای مهم‬ ‫هفته پژوهش که انصافاً اثربخشی خوبی خصوصاً‬ ‫در جامعه علمی که پژوهشگران و اعضای هیات‬ ‫علمی هستند داشته همین جشنواره تجلیل از‬ ‫پژوهشگران و فناوران برتر است که امسال شاهد‬ ‫بیست و دومین دوره این جشنواره هستیم‪.‬‬ ‫مدیرکل دفتر سیاستگذاری و برنامه ریزی‬ ‫امور پژوهشی بیان داشت‪ :‬این جشنواره در ‪۲‬‬ ‫بخش برگزار می شود که بخش اول در دانشگاه ها‬ ‫انجام می شود که معموالً شهریور ماه هر سال‬ ‫در قالب ایین نامه ای به دانشگا ه ها و مراکز‬ ‫پژوهشی‪ ،‬پژوهشگاه ها‪ ،‬دستگاه های اجرایی و‬ ‫بخش خصوصی یا غیر دولتی ابالغ می شود و‬ ‫از دانشگاه ها درخواست می کنیم تا یک نفر که‬ ‫شاخص های الزم را داراست معرفی کنند‪.‬‬ ‫وی ادامه داد‪ :‬با توجه به سیاست ها و برنامه هایی‬ ‫که در ستاد ملی هفته پژوهش اتخاذ می شود‪،‬‬ ‫امسال درخواست معرفی سه نفر از هر دانشگاه‪،‬‬ ‫پژوهشگاه یا موسسه داشتیم که با توجه به‬ ‫شاخص های مندرج در ایین نامه‪ ،‬سه نفر برتر را‬ ‫به ما معرفی می کنند و بعد از ارسال اسامی افراد‬ ‫منتخب به دبیرخانه ستاد‪ ،‬ما پرونده های ارسالی‬ ‫را دریافت می کنیم‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬امسال سامانه ای را طراحی کرده ایم که‬ ‫اطالعات دوستان را بتوانیم از پایگاه های علمی‬ ‫مانند اسکوپوس‪ ،‬گوگل اسکالر و برای بخش هایی‬ ‫مثل علوم انسانی از ای اس سی دریافت کنیم یا‬ ‫از خودشان بخواهیم که این اطالعات را بارگذاری‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫دکتر شریفی اظهار داشت‪ :‬ما سعی کرده ایم‬ ‫که اطالعات کسی جا نماند بنابراین در فاز‬ ‫اول‪ ،‬مراکز خودشان افراد را انتخاب کرده و‬ ‫اسامی را برای ما ارسال می کنند و نهایتاً در چند‬ ‫جلسه داوری که ازتعداد ‪ ۷۰‬تا ‪ ۸۰‬نفر داور که‬ ‫از پژوهشگران سا ل های گذشته هستند در‬ ‫‪ ۲‬مرحله پژوهشگران برتر انتخاب می شوند و‬ ‫همین اتفاق در بخش فناوری هم صورت میگیرد‪.‬‬ ‫البته بخش انتخاب و داوری در دفتر فناوری که‬ ‫هم اکنون تبدیل به معاونت فناوری شده انجام‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫وی در ادامه با تاکید بر اینکه در اینجا نکته مهمی‬ ‫که وجود دارد اثربخشی است‪ ،‬ادامه داد‪ :‬اینکه‬ ‫ما دنبال چه چیزی هستیم مهم است‪ ،‬ترویج‬ ‫فرهنگ پژوهش‪ ،‬معرفی‪ ،‬تقدیر و توانمندی ها‬ ‫را نشان دهیم و از یک طرف نیازمند ی ها را‬ ‫منعکسکنیمکهجشنوارههفتهپژوهشبخشی‬ ‫از این هدف ها را پوشش می دهد‪.‬‬ ‫دکتر شریفی مهمترین شاخص ها برای برگزیدن‬ ‫پژوهشگران برتر مواردی را مانند نقش افرینی در‬ ‫تولید علم‪ ،‬نقش افرینی در ارتباط بین صنعت و‬ ‫جامعه با انجام تحقیقات کاربردی‪ ،‬نقش افرینی‬ ‫در حل مسائل جامعه یا در اشتغال و برنامه محور‬ ‫بودن فعایت ها برشمرد و افزود‪ :‬در بخش فناوری‬ ‫هم به عنوان نمونه نقش طرح فناور در حل‬ ‫مسائل کشور یا نقش افرینی فرد در کارافرینی‬ ‫و اشتغال‪ ،‬تولید محصول‪ ،‬میزان فروش خوب‬ ‫و داشتن بازار هدف از شاخص هایی هستند که‬ ‫لحاظ خواهد شد‪.‬‬ ‫وی خاطر نشان کرد‪ :‬امسال بنا به دستور وزیر‬ ‫علوم‪ ،‬یک مجموعه دیگری اضافه شده که واقعاً‬ ‫پیشنهاد خیلی خوبی بود بنا بر این پیشنهاد‪،‬‬ ‫پژوهشگرانی که همه این شاخص ها را با هم دارا‬ ‫نباشند ولی اگر در یک یا دو تا از این شاخص ها‬ ‫درجه یک و تاپ باشند مث ً‬ ‫ال عضو هیات علمی که‬ ‫بیشترین ارجاعات را دارد یا کتابی تالیف کرده که‬ ‫در سطح بین المالی و داخلی جایگاه خاصی دارد‬ ‫یا در حوزه ثبت اختراعات و یا در بحث تجاری‬ ‫سازی موفق بوده‪ ،‬همچنین افرادی که در حوزه‬ ‫هنر توانسته اند اثار بدیعی را در داخل و خارج از‬ ‫کشور خلق کنند بتوانند از این فرصت استفاده‬ ‫کنند و این جدول هم امسال اضافه شده است‪.‬‬ ‫وی یاداور شد‪ :‬در حال حاضر در بخش‬ ‫پژوهشگران و فناوران در مجموع حدود ‪۳۷۵‬‬ ‫پرونده در رشته های مختلف به دست ما رسیده‬ ‫که تقربیا ‪ ۱۰۰‬پرونده نسبت به سال گذشته‬ ‫افزایش داشته است که داوران جشنواره در حال‬ ‫بررسی این پرونده ها هستند‪.‬‬ صفحه 8 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫عتف‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪9‬‬ صفحه 9 ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫گزارش‬ ‫بیست و دومین جشنواره تجلیل از پژوهشگران و فناوران برگزیده کشور‬ ‫به منظور توسعه و ترویج پژوهش و فناوری‬ ‫و در راستای بند ث ماده ‪ 64‬قانون برنامه‬ ‫پنجسالهششمتوسعهاقتصادی‪،‬اجتماعی‬ ‫و فرهنگی جمهوری اسالمی ایران و‬ ‫شناسایی و تکریم نخبگان‪ ،‬دستورالعمل‬ ‫بیستمینجشنوارهتجلیلازپژوهشگران‬ ‫و فناوران برگزیده کشور در ستاد ملی‬ ‫هفته پژوهش و فناوری معاونت پژوهش‬ ‫و فناوری وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫تدوین شده است‪ .‬جشنواره ای است که در‬ ‫هفته پژوهش و فناوری در اذرماه هر سال با‬ ‫اهدافذیلومعرفی پژوهشگرانوفناوران‬ ‫برگزیده برگزار می گردد‪:‬‬ ‫ترویج فرهنگ پژوهش و فناوری در کشور و‬ ‫ارتقای منزلت و جایگاه پژوهش و فناوری‬ ‫معرفی توانمندی های پژوهشی‪ ،‬فناوری و‬ ‫نواوری کشور‬ ‫تشــویق‪ ،‬تقویت و ایجاد انگیزه در اعضای‬ ‫هیات علمی و پژوهشگران و فناوران کشور‬ ‫فراهم سازی زمینه گسترش پژوهش های‬ ‫هدفمند و موثر در سطح جامعه‬ ‫در حوزه پژوهش و فناوری اقدامات گسترده ای‬ ‫در راســتای اهداف و تکالیف تعیین شــده در‬ ‫اسناد باال دستی و نیاز های کشور توسط وزارت‬ ‫علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری صورت گرفته اســت‬ ‫این اقدامات در دانشــگاه ها و مراکز پژوهشی‬ ‫پارک های علم و فناوری و شــرکت های دانش‬ ‫بنیان منجر به دستاورد های مختلفی شده است‪.‬‬ ‫این دستاوردها شامل رشد علمی و افزایش امار‬ ‫انتشارات علمی‪ ،‬ارتقاء رتبه بین المللی دانشگاه ها‬ ‫و مراکز پژوهشی‪ ،‬افزایش کیفیت فعالیت های‬ ‫پژوهشی‪ ،‬توسعه واحد های فناوری و شرکت های‬ ‫دانش بنیان‪ ،‬افزایش میزان فروش محصوالت‬ ‫فناوری و ایده های تجاری شــده و توسعه زیر‬ ‫ساخت های پژوهشی می باشد‪.‬‬ ‫پس از ارسال فراخوان در شهریور‪ 1400‬از سوی‬ ‫دبیرخانه جشنواره‪ ،‬مرحله اول بررسی سوابق‬ ‫علمی پژوهشگران توســط دانشگاه ها و مراکز‬ ‫پژوهشی و دستگاه های اجرایی اغاز گردید‪ .‬در‬ ‫هفت گروه تخصصی شامل علوم انسانی و هنر‪،‬‬ ‫علوم پایه‪ ،‬فنی و مهندسی‪ ،‬کشاورزی و منابع‬ ‫طبیعی‪ ،‬دامپزشکی و علوم پزشکی پژوهشگران‬ ‫واجد شرایط از سوی موسسات فوق به دبیرخانه‬ ‫جشنواره معرفی شدند پژوهشگران دانشگاه ها‪،‬‬ ‫مراکز پژوهشی و دستگاه های اجرایی و فناور‪،‬‬ ‫پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور به سامانه‬ ‫‪ itr.mapfa.msrt.ir‬مراجعه و دستاوردهای‬ ‫پژوهشی خود را بارگذاری می نمایند که سپس‬ ‫توسط کارشناسان پژوهشــی و فناوری مورد‬ ‫بررسی اولیه قرار می گیرد‪.‬‬ ‫افراد معرفی شده از ســوی دانشگاه ها و مراکز‬ ‫اموزشی و پژوهشــی و دستگاه های اجرایی در‬ ‫در سال ‪1400‬‬ ‫دکتر محسن شریفی‬ ‫دبیرخانه جشنواره توســط کمیته های داوری‬ ‫متشــکل از افراد متخصص برجسته که عمدتا‬ ‫عضو انجمن های علمــی و قطب های علمی و‬ ‫افراد برجســته در حوزه پژوهشــی هستند بر‬ ‫اساس شــاخص هایی مورد بررسی نهایی قرار‬ ‫می گیرد‪.‬در این مرحله بیش از ‪ 30‬نفر داور به‬ ‫صورت حضوری‪-‬مجازی در قالب کارگروه های‬ ‫تخصصی‪ ،‬پرونده ­های پژوهشگران مورد بررسی‬ ‫قرار می دهند‪ .‬الزم به ذکر است که در این دوره بر‬ ‫دستاورد و اثار پژوهشی تاثیر گذار و فعالیت های‬ ‫پژوهشی بین المللی تاکید شده است‪.‬‬ ‫مهمترینشاخصهایپژوهشگرانبرگزیده‪:‬‬ ‫نقش افرینــی موثر پژوهشــگر در تولید‬ ‫علم ( داشتن مقاالت کلیدی و کیفی‪ ،‬وضعیت‬ ‫شاخص های علم سنجی‪ ،‬پژوهش در مرز دانش‪،‬‬ ‫مرجعیتعلمی)‬ ‫نقش پژوهشگر در ارتباط با صنعت و جامعه‬ ‫و داشتن طرح های پژوهشی داخلی یا خارجی و‬ ‫تقاضا محور که حتما در کنار ان کارفرمایی معتبر‬ ‫وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫نقش پژوهشــگر در حل مشکالت یا رفع‬ ‫نیاز­های کشور‬ ‫فعال بودن پژوهشگر در عرصه بین ­المللی و‬ ‫مجامععلمیوبین المللی‬ ‫برنامه­ محوری پژوهشگر و تمرکز در انجام‬ ‫پژوهش های هدفمند و اجتناب از پراکنده کاری‬ ‫نقش پژوهشگر در خلق اثار فاخر (اثر هنری‪،‬‬ ‫کتاب‪ ،‬تصنیف‪ ،‬نظریه پردازی و ‪)...‬‬ ‫ثبت اختراع‪ ،‬اکتشاف و ابتکار‬ ‫یکی از اقداماتی که در این عرصه موثر بوده است‬ ‫شناسایی پژوهشگران و فناوران و نیز حمایت از‬ ‫دستاوردهای پژوهشی فناوری انان بوده است‪.‬‬ ‫جشنواره تجلیل از پژوهشــگران و فناوران که‬ ‫هرساله در هفته پژوهش برگزار می شود به این امر‬ ‫می پردازد و نقش مهمی در تشویق پژوهشگران و‬ ‫فناوران و توسعه فعالیت های دانشگاه ها و پارکها‬ ‫داشته است‪ .‬در ســال جاری بیست و دومین‬ ‫جشنواره تجلیل از پژوهشگران و فناوران در هفته‬ ‫پژوهش برگزار خواهد شد‪.‬‬ ‫همچنین امسال مقرر شد از اعضای هیات علمی‬ ‫دانشگاه ها‪ ،‬موسسات پژوهشی و مراکز اموزش‬ ‫عالی که باالترین شاخص ها از جمله عضو هیات‬ ‫علمی دارای باالترین شــاخص هرش در رشته‬ ‫موضوعی ‪ ،‬باالترین ارجاعات در رشته موضوعی‪،‬‬ ‫یک مقاله درنشریه دارای بیشترین ضریب تاثیر‬ ‫چاپ شده‪ ،‬مقاله بیش از‪ 1000‬استناد‪ ،‬باالترین‬ ‫مشارکت بین المللی‪ ،‬برترین کتاب بین المللی و‬ ‫برترینکتابملی‪،‬باالتریناختراعاتبین المللی‪،‬‬ ‫بیشترین طرح پژوهشی بین المللی‪ ،‬باالترین‬ ‫تجاری سازی محصوالت شــرکت های دانش‬ ‫بنیان و اثر فاخر و بدیع هنری بین المللی در هفته‬ ‫پژوهش تقدیر بعمل اید‪.‬‬ ‫مدیرکلدفتربرنامهریزیوسیاستگذاریامورپژوهشی‬ ‫نواوری های برخاسته از جامعه یا نواوری مردمی‪:‬‬ ‫راهی برای حل مسائل و مشکالت جامعه‬ ‫سعید رضا عاملی‬ ‫دبیرشورای عالی انقالب فرهنگی‬ ‫مقدمه‬ ‫نواوری مفهومی اســت که با علم و دانش گره‬ ‫خورده و برخواسته از خالقیت های دانشی است‪.‬‬ ‫در شکل تخصصی ان فرایندهای پیچیده را برای‬ ‫اثبات و ثبت نواوری ها در قالــب ثبت اختراع‬ ‫وجود دارد‪ .‬نواوری مردمی یا نواوری برخاسته‬ ‫از جامعه هدف را حل مسائل مردم قرار داده است‬ ‫‪10‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫که از جنس کمک های مردمی محســوب می‬ ‫شود و کارگزاران ان مردم و سازمان های مردم‬ ‫نهاد است‪.‬‬ ‫نواوری برخاسته از جامعه برای حل مسائل ساده‬ ‫و پیچیده مثل ابرسانی به روستا‪ ،‬حل مشکالت‬ ‫مرتبط با مرگ و میر دام یا کم محصولی زراعت یا‬ ‫باغ های میوه و یا مشکالت مرتبط با اکوسیستم‬ ‫زندگی مربوط می باشــد‪ .‬اموری مثل افزایش‬ ‫سواد‪ ،‬تامین امکانات ســامت و درمان‪ ،‬تامین‬ ‫ویتامین هــای الزم مرتبط با ســامت و ده ها‬ ‫مســئله مهم مرتبط با نیازهای اساسی زندگی‬ ‫مصادیــق نواوری های مردمی یا برخاســته از‬ ‫جامعه اســت‪ .‬بطور حتم "دانش موثر" که هم‬ ‫برخاسته از دانش ها نو و دانش های ترکیبی است‬ ‫و هم به مهارت های جدید ناشی از فناوری های نو‬ ‫تکیه دارد‪ ،‬بعد نواورانه اینگونه اقدامات را تقویت‬ ‫می کند‪.‬‬ ‫مفهومنواوریبرخاستهازجامعه‬ ‫در دو دهه گذشته مفهوم «نواوری برخاسته از‬ ‫جامعه» در گفتمان توسعه اجتماعی اقتصادی‬ ‫پایدار و کاهش فقر و گسترش عدالت اجتماعی‬ ‫مطرح شد (گوپتا‪ ،1996،‬وارن‪ .)1990،‬اصطالح‬ ‫«برخاســته از جامعه» (‪ )Grassroots‬اشاره‬ ‫به فعالیت هایی دارد که بــه لحاظ فضا در جای‬ ‫محدودی صورت می گیرند (دیویس‪.)2012 ،‬‬ ‫«نواوری برخاســته از جامعه» نیــز به عنوان‬ ‫«شــبکه ای از فعاالن و ســازمان هایی تعریف‬ ‫می شود که راهکارهای جدید از پائین به باال برای‬ ‫توســعه پایدار و مصرف پایدار ایجاد می کنند؛‬ ‫این راهکارها‪ ،‬در پاســخ به نیازها و چالش های‬ ‫محلی و منافع و ارزش های جوامــع درگیر در‬ ‫ان می باشد» (سیفنگ و اسمیت‪585 :2007 ،‬؛‬ ‫گوپتا و دیگران‪.)2003،‬‬ ‫نواوری برخواسته از جامعه نگاهی است که منبع‬ ‫و منشاء مسائل ان جامعه است و نواوری های ان‬ ‫هم معطوف به حل مسائل جامعه است‪ .‬نگاهی‬ ‫مردمی دارد و روش های اجرائی ان هم از مسیر‬ ‫کار داوطلبانه می گذرد‪.‬‬ ‫بر اساس این تعریف‪ ،‬هدف «نواوری برخاسته از‬ ‫⏪‬ صفحه 10 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫⏪‬ ‫جامعه»‪ ،‬حل مشکالت اجتماعی بوده (گرابز و دیگران‪ )2016 ،‬و افراد به مثابه «عامل نواوری» در نظر‬ ‫گرفته می شوند (بهادوری و کومار‪ )2009،‬و لذا نواوران برخاسته از جامعه‪ ،‬شبکه ای از افراد هستند که‬ ‫اغلب «تالش های نواورانه ای برای حل مشکالت محلی انجام می دهند و عموماً بیرون از سازمان های‬ ‫ی از تولیدات نواورانه پشتیبانی‬ ‫رسمی کار می کنند» (بهادوری و کومار‪ .)29:2010،‬چنین شبکه های ‬ ‫می کنند و به «بسیج دانش بومی در ســطح فردی و اجتماعی» می پردازند‪ .‬این شبکه ها متمرکز بر‬ ‫«نواوری» و «اقتباس» ان می باشند که عمدتاًاز بستر جامعه و بر اساس دانش و تجربه مردم بومی برامده‬ ‫است‪ .‬به دلیل «ساده بودن و کم هزینه بودن و سهولت در به کارگیری و تکرار نواوری های برخاسته از‬ ‫جامعه»‪ ،‬چنین تولیداتی اثرات اجتماعی زیادی روی معیشت افراد در حاشیه دارد‪ .‬این شبکه ها محدود‬ ‫به نواوری های فناوری اطالعات و ارتباطات نیستند‪ ،‬بلکه با «نواوری هایی که با این فناوری ها امکان پذیر‬ ‫می شود‪ ،‬به اشتراک گذاری دانش و کسب دانش» سروکار دارند (حنا‪.)212:2010،‬‬ ‫تفاوتنواوریبرخاستهازجامعهبانواوریمبتنیبربازار‬ ‫تفاوت نواوری برخاسته از جامعه با نواوری مبتنی بر بازار در جدول زیر نشان داده شده است (گرابز و‬ ‫دیگران‪2016،‬؛ موناقان‪2009،‬؛ سیفنگ و اسمیت‪)2007،‬‬ ‫نواوری های برخاسته از جامعه‬ ‫نواوری های مبتنی بر بازار‬ ‫برای ارزش های تجاری از طریق ارزش ها و فرهنگ بوجود می ایند و ارزش های اجتماعی‪،‬‬ ‫فرهنگی و اخالقی را همراه خود دارند‬ ‫توسعهمی یابند‬ ‫اقتصاداجتماعی‬ ‫اقتصاد بازار‬ ‫دامنه گسترده ای از انواع سازمان ها اعم از انجمن های داوطلبانه‪،‬‬ ‫شرکت ها‬ ‫گروه های جماعتی غیررسمی و غیره‬ ‫درامد از فعالیت تجاری ورودی داوطلبانه‪ ،‬فعالیت تجاری محدود‪ ،‬تبادالت متقابل‪ ،‬کمک مالی‬ ‫تفاوتجنبش هاینواوریبرخاستهازجامعهونهادهایعلم‪،‬فناوریونواوری‬ ‫در جدول زیر‪ ،‬تفاوت جنبش های نواوری برخاسته از جامعه و نهادهای علم‪ ،‬فناوری و نواوری مطرح شده‬ ‫است (اسمیت و دیگران‪2016 ،‬؛ وین اشتین و بومپاس‪2016 ،‬؛ رینزبرگر و دیگران‪2015 ،‬؛ سیفنگ‬ ‫و اسمیت‪.)2007،‬‬ ‫نهادهای علم‪ ،‬فناوری و نواوری‬ ‫جنبش های نواوری برخاسته از جامعه‬ ‫جماعت های محلی‪ ،‬فعاالن برخاسته‬ ‫دانشگاه ها‪ ،‬مراکز پژوهشی‪،‬‬ ‫از جامعه‪ ،‬سازمان های جامعه مدنی‪،‬‬ ‫شرکت ها‪،‬سرمایه گذاری‬ ‫بازیگران‬ ‫کارافرینان اجتماعی‪ ،‬تعاونی ها‪ ،‬سازمان های‬ ‫خطرپذیر‪ ،‬وزارت علوم‪،‬‬ ‫عمده‬ ‫مردم نهاد‪ ،‬جنبش های اجتماعی‪ ،‬انجمن های‬ ‫کارافرینان‬ ‫داوطلبانه‪ ،‬گروه های اجتماعی غیررسمی‬ ‫رشد اقتصادی‪ ،‬رقابت پذیری‪،‬‬ ‫ارزش های اجتماعی‪ ،‬توسعه های پایدار‪،‬‬ ‫اولویت ها‬ ‫دانش کدگذاری شده‬ ‫محیط دوستانه‪ ،‬معیشت‬ ‫نیاز اجتماعی‪ ،‬داوطلبانه‪ ،‬ابتکارات دولتی‬ ‫تقاضای بازار‪ ،‬مقامات ارشد‪،‬‬ ‫انرژی پاک‪ ،‬افزایش قیمت برق‪ ،‬کاهش‬ ‫انگیزه ها و‬ ‫شهرت‬ ‫هزینه فناوری تجدیدپذیر‪ ،‬مشارکت و‬ ‫پیشران ها‬ ‫همکاری میان ذینفعان مختلف‬ ‫مالیهعمومی‪،‬سرمایه گذاری‬ ‫ن فعال‪ ،‬دانش بومی‪ ،‬نبوغ برخاسته از‬ ‫سازما ‬ ‫جامعه‪،‬مالیهعمومی‪،‬سرمایهاجتماعی‪،‬کمک شرکتی‪،‬سرمایه گذاریخطرپذیر‪،‬‬ ‫منابع‬ ‫تخصص علمی و تعلیم‬ ‫بهتوسعه‬ ‫ازمایشگاه ها‪ ،‬مراکز پژوهش‬ ‫روستاها‪ ،‬کارخانه ها‪ ،‬محله ها‪ ،‬پروژه های‬ ‫و توسعه‪ ،‬بازارها‪ ،‬وزارتخانه ها‪،‬‬ ‫محل فعالیت‬ ‫جماعت‪ ،‬جنبش های اجتماعی‬ ‫هیئت مدیره‬ ‫دانش علمی و تکنیکی‬ ‫دانش موقعیتی‪ ،‬دانش ضمنی‬ ‫اشکال دانش‬ ‫اگاهی عمومی‪ ،‬کمون دانش‪ ،‬کتابچه راهنما‬ ‫مالکیت فکری‪ ،‬ژورنال های‬ ‫و رسانه فعال‪ ،‬فعالیت هایی که رایگان به‬ ‫تصاحب‬ ‫علمی‪ ،‬فناوری های دارای مجوز‬ ‫اشتراک گذاشته شده‬ ‫بوم شناسی کشاورزی‪ ،‬سالمت اجتماعی‪ ،‬انرژی‪،‬‬ ‫بایوتکنولوژی‪،‬پزشکی‪،‬‬ ‫زمینهفعالیت خانه سازی‪ ،‬مواد غذایی ارگانیک‪ ،‬ارز جماعتی‪،‬‬ ‫نانوتکنولوژی‪،‬مهندسی‬ ‫مدیریت زباله‪ ،‬بازیافت و خدمات جماعتی‬ ‫ژئوتکنیک‬ ‫چالش هاینواوریبرخاستهازجامعه‬ ‫چالش های درونی‪ :‬نحوه ساماندهی نواوری های برخاسته از جامعه‪ ،‬مهارت های موردنیاز و ترکیب‬ ‫انها‪ ،‬ادامه حیات در چرخه بلوغ‪ ،‬منابع موردنیاز و شرایط اسیب پذیر مانند کاهش منابع مالی‪ ،‬تغییر‬ ‫سیاست ها‪ ،‬خروج افراد کلیدی‪ ،‬کاهش حمایت و پشتیبانی‪ ،‬نیاز به ازمودن و تجزیه و تحلیل به منظور‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫ارتقا ارزش نواوری‬ ‫چالش هایبیرونی‪:‬خصوصیاتزمینهای‪،‬مقیاس‬ ‫کمومسائلجغرافیایی‪،‬تعهدایدئولوژیکی‪،‬رقابت‬ ‫های های بدون برون رفت موجب افزایش چالش‬ ‫های نواوری های مردم نهاد می شود (حسین‪،‬‬ ‫‪2018‬؛ سیفنگ و اسمیت‪.)2007،‬‬ ‫مسائلنواوریبرخاستهازجامعه‬ ‫مقیاس پذیری ‪ ،‬پایداری و موفقیت سه موضوع‬ ‫به هم مرتبط در نواوری برخاسته از جامعه است‬ ‫(حسین‪.)2018،‬‬ ‫بزرگتر شدن مقیاس‪ :‬مقیاس پذیری در نواوری‬ ‫برخاســته از جامعه اهمیت زیادی دارد و شرط‬ ‫کلیدی برای پایداری ان است (گوپتا‪ .)2012،‬به‬ ‫منظور اسکیل اپ‪ ،‬جنبش های نواوری برخاسته‬ ‫از جامعه نیازمنــد درک و بســیج ارزش های‬ ‫مشارکت کنندگان ان اســت (مارتین و اوفام‪،‬‬ ‫‪ .)2016‬هر حرکت برخاسته از جامعه‪ ،‬بسته به‬ ‫زمینه بومی و پشتیبانی های در دسترس‪ ،‬رویکرد‬ ‫خاص خود را برای ارتقاء مقیاس دارد (هرمانز و‬ ‫دیگران‪.)2016 ،‬‬ ‫پایداری‪ :‬حرکات برخاسته از جامعه به صورت‬ ‫درونی و بیرونــی به پایــداری کمک می کند‪.‬‬ ‫در ســطح درونی‪ ،‬انها مهارت ها را به مشارکت‬ ‫کنندگان جدید منتقل می کننــد و به لحاظ‬ ‫بیرونی نیز‪ ،‬انها به مصرف پایدار کمک می کنند‬ ‫(بردبری و میدلمیس‪ .)2015 ،‬بر این اســاس‪،‬‬ ‫نواوری برخاسته از جامعه برای مواجهه با نابرابری‬ ‫و بی عدالتــی و ناپایــداری نواوری های اصلی‬ ‫(مارتین و دیگران‪ )2015،‬بوجود امده است‪.‬‬ ‫موفقیت‪ :‬موفقیت نواوری برخاســته از جامعه‬ ‫وابسته به دو بُعد خط مشی و فعالیت برخاسته از‬ ‫جامعه می باشدوهمچنینمعیارارزیابیموفقیت‬ ‫حرکات برخاسته از جامعه در طول دوران توسعه‬ ‫تغییر می کند (حسین‪.)2018،‬‬ ‫ویژگی های جنبش های نواوری برخاسته‬ ‫ازجامعه‬ ‫جنبش های نواوری برخاسته از جامعه در درجه‬ ‫اول مبتنی بر اشــکالی از سازمان ها هستند که‬ ‫در بستر جامعه مدنی شــکل می گیرند و پهنه‬ ‫های گسترده ای فعالیت ها ناظر بر توجه به حل‬ ‫مشکالت مردم را پوشش می دهد‪.‬‬ ‫جنبش هاینواوریبرخاستهازجامعهپدیده های‬ ‫غیررسمی هستند که اساساً بر اساس ابتکارات از‬ ‫پائین به باال می باشند که متشکل از معماری های‬ ‫مختلف شــبکه و بازیگران اجتماعی گوناگون‬ ‫اســت‪ .‬این جنبش ها نتیجــه کنش جمعی‬ ‫هســتند که نیاز به همکاری مداوم‪ ،‬بســیج و‬ ‫خودشناســی در میان بازیگران مختلف دارند‪.‬‬ ‫همکاری و هماهنگی میان بازیگران ناهمگن به‬ ‫راهبردهای سازمانی برای بسیج منابع و همکاری‬ ‫و همین طور ترتیبات نمادینــی که متفاوت از‬ ‫نهادهای رسمی است‪ ،‬نیازمند است‪ .‬عالوه بر این‬ ‫عتف‬ ‫شکل از سازمان ها به انعطاف پذیری و مذاکره با‬ ‫نهادهای اصلی مانند دولت ‪ ،‬سازمان های توسعه‪،‬‬ ‫کسب وکارها و نهادهای علم و دانش نیاز دارند‪.‬‬ ‫درنتیجه جنبش های نواوری برخاسته از جامعه‬ ‫راهبردهای مختلف و شــکل های مختلفی از‬ ‫درگیری با بازیگران نهادی را دنبال می کنند‪.‬‬ ‫جنبش هــای نــواوری برخاســته از جامعه از‬ ‫راهبردهــای جایگزین تولید دانش اســتفاده‬ ‫می کنند‪ .‬رکــن اصلی جنبش هــای نواوری‬ ‫برخاســته از جامعه‪ ،‬تمرکز ان بر تولید دانش و‬ ‫فناوری به مثابه ابزاری برای یافتن سناریوهای‬ ‫جایگزین تغییر اجتماعی است‪ .‬این جنبش ها‬ ‫اشکل مختلفی از مشارکت عمومی را در فرایند‬ ‫تولید دانش تجربــه می کنند و نــواوری را در‬ ‫حوزه ها‪ ،‬موضوعــات و جهت هایی مورد توجه‬ ‫قرار می دهند که توسط نهادهای نواوری مرسوم‬ ‫نادیده گرفته شده و حتی عقالنیت اجتماعی و‬ ‫مجموعه معیارهای متفاوتی را اتخاذ می کنند‪ .‬در‬ ‫اینجنبش ها‪ ،‬بازیگران مختلفی در تولید دانش و‬ ‫راهکارهافعالیتدارندولذاتجاربوتخصص های‬ ‫مختلفیدخیلاست‪.‬‬ ‫جنبش های نواوری برخاسته از جامعه‪ ،‬بازیگران‬ ‫اجتماعی و بعضا سیاسی هستند‪ .‬توانایی کار با‬ ‫فناوری هاوشکل هایسازمانیجدید‪،‬ابزارمهمی‬ ‫در نقد اشکال توســعه فناورانه حاکم است‪ .‬این‬ ‫جنبش ها می تواند به عنوان اغاز کننده یا مدافع‬ ‫راه های جایگزین توسعه اجتماعی فناورانه باشند‪.‬‬ ‫بعنواننتیجهگیری‪:‬نواوریمشروطبهتامین‬ ‫سالمتوتعالیجامعه‬ ‫نواوری برای جامعه نگاهی است که به مصلحت‬ ‫عمومی جامعه توجه مــی کند‪ .‬لذا نگاهی همه‬ ‫جانبه نگر به نــواوری دارد‪ .‬در واقع نواوری باید‬ ‫بتواند ضمن حل مسائل مردم و جامعه‪ ،‬سالمت و‬ ‫تعالی جامعه را نیز مورد توجه قرار دهد و از هر نوع‬ ‫نواوریکهموجبتخریبانسان‪،‬جامعهوطبیعت‬ ‫می شود پرهیز کند‪ .‬حال سئوال این است که ما‬ ‫بر اساس چه شناخت جامع و فراگیر می توانیم‬ ‫به این هدف برسیم‪ .‬از منظر اسالم و ادیان الهی‪،‬‬ ‫خالق هســتی که برای همه امور هستی تدبیر‬ ‫قطعی دارد‪ ،‬تنها منبع شناخت قابل اعتناء است‬ ‫که همزمان به قوانین مربوط به هستی (تکوین) و‬ ‫قوانین مربوط به چگونگی رفتار (تشریع) اشراف‬ ‫دارد‪ .‬از این منظر نــواوری اجتماعی می تواند‬ ‫در چارچوب اهــداف متعالی الهی حرکت کند‬ ‫و از ظرفیت ها هســتی شناسی بیاموزد و صرفا‬ ‫بر اساس ازمون و خطا مسیر های پر چالشی را‬ ‫طی کند و با مبنای عدم قطعیت حرکت کند‪ .‬با‬ ‫این نگاه از یک سو نواوری های رها شده و بدون‬ ‫مبنای حقیقت جویی‪ ،‬می تواند بســتری برای‬ ‫ورود به حوزه های خطرناک و مخاطره انگیز مثل‬ ‫تولید سالح های کشتار جمعی و یا بهره گیری‬ ‫لذت طلبانه که در بســیار از موارد تحریک غیر‬ ‫طبیعی هیجان فردی و اجتماعی را بدنبال دارد‪،‬‬ ‫شود و از سوی دیگر تخریب اب‪ ،‬هوا و طبیعت‬ ‫انسانی و محیط زیستی را بدنبال می اورد‪ .‬با این‬ ‫نگاه انسان بصورت مشروط می تواند نواوری کند‬ ‫و نه بصورت رها شده‪ ،‬نواوری مشروط به تامین‬ ‫سالمت و تعالی انسان و استناد به دریافت قواعد‬ ‫هستیشناسانه‪.‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪11‬‬ ‫❚❚‬ صفحه 11 ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫بهم رسانی عرضه و تقاضای فناوری در بخش کشاورزی‬ ‫پیش نیاز امنیت و اقتدار غذایی‬ ‫سید جواد ساداتی نژاد‬ ‫وزیرجهادکشاورزی‬ ‫اکنون که در گام دوم انقالب اسالمی هستیم‪،‬‬ ‫بخش های اقتصادی کشور نیازمند جهش و‬ ‫تحول اساسی می باشــند‪ .‬در بین بخش های‬ ‫مختلف اقتصادی‪ ،‬کشاورزی ازجمله بخش های‬ ‫است که به دلیل تامین امنیت غذایی کشور‬ ‫دارای اهمیت بســیار باالیی است‪ .‬باتوجه به‬ ‫اهمیت این موضوع‪ ،‬وزارت جهاد کشــاورزی‬ ‫در دولت ســیزدهم به دنبــال تحول بخش‬ ‫کشاورزی می باشــد‪ ،‬چراکه کشاورزی ایران‪،‬‬ ‫ظرفیت تبدیل شدن به موتور محرکه اقتصادی‬ ‫و جایگزینی نفت را دارد‪.‬‬ ‫درهمین راستا‪ ،‬هدف‪‎‬گذاری بلندمدت دولت‬ ‫سیزدهم دســتیابی به اقتدار غذایی از مسیر‬ ‫مدیریت جهادی ‪ -‬میدانی و با تکیه بر افزایش‬ ‫سرمایه‪‎‬گذاری برای ارتقای ضریب نفوذ دانش‪،‬‬ ‫فنــاوری و پژوهش های کاربــردی در بخش‬ ‫کشاورزی است‪.‬‬ ‫معتقدیم کشاورزی امروز از یک فضای سنتی‬ ‫مبتنی بر دانش بومی خارج شده است و اگرچه‬ ‫بر داشته‪‎‬ها و دانش بومی به‪‎‬عنوان پشتوانه‪‎‬های‬ ‫حافظ منابع پایه تاکید دارد اما در گذر زمان‬ ‫ج اول انقالب‪‎‬های کشــاورزی یعنی‬ ‫بــا مــو ‪‎‬‬ ‫انقالب سبز شروع شــده و به موج سوم یعنی‬ ‫زیست‪‎‬فناوری در کشــاورزی رسیده و امروز‬ ‫نیز در مرزهــای کشــاورزی پژوهش محور‪،‬‬ ‫دانش بنیان‪ ،‬فناور پایه و هوشمند‪ ،‬حرکت‪‎‬های‬ ‫رو به تعالی خود را برای دستیابی به بهره‪‎‬وری‬ ‫باالتر در بخش کشاورزی می‪‎‬پیماید‪.‬‬ ‫با توجه به این مسیر طی شده مراکز پژوهشی‪،‬‬ ‫شرکت های دانش بنیان و دانشگاه های مرتبط‬ ‫با بخش کشاورزی باید نقشــه راه اموزش و‬ ‫پژوهش‪‎‬های کاربردی کمک‪‎‬کننده به توسعه‬ ‫بخش کشاورزی را بر مولفه‪‎‬های زیر پایه‪‎‬ریزی‬ ‫نمایند تا منتج به اثربخشــی ان‪‎‬ها در سطح‬ ‫مزرعه به‪‎‬طور ویژه و در طــول زنجیره ارزش‬ ‫کشاورزی به مفهوم عام شود‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی می‪‎‬توان گفت دانشگاه ها و‬ ‫سایر مراکز پژوهشی به مسئولیت اجتماعی‬ ‫خود در قبال جامعه کشــاورزی عمل کرده‬ ‫و حرکت‪‎‬های نــو و خالقانــه‪‎‬ای را در جهت‬ ‫کشاورزی دانش بنیان و فناورپایه اغاز کرده اند‪.‬‬ ‫مسئله‪‎‬شناســی مرتبــط بــا پژوهش و‬ ‫فناوری‪‎‬های مورد نیاز بخش کشاورزی و صنایع‬ ‫مرتبط در چارچوب طرح ملی نیازســنجی‬ ‫ی‬ ‫پژوهشی‪ -‬فناور ‪‎‬‬ ‫تدویــن برنامه‪‎‬های اموزشــی مبتنی بر‬ ‫دانش روز و تاکید بــر پژوهش و فناوری‪‎‬های‬ ‫کاهنده مصرف اب‪ ،‬کاهنده ضایعات محصوالت‬ ‫‪12‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫کشاورزی‪ ،‬کاهنده هزینه‪‎‬های تولید‪ ،‬داشت‬ ‫و برداشــت‪ ،‬کاهنده مصرف انرژی‪ ،‬حفاظت‬ ‫کننده از محیط زیست و منابع اب و خاک‬ ‫تولیــد پژوهــش و فناوری‪‎‎‬هــای قابل‬ ‫تجاری‪‎‬سازی در بخش کشــاورزی به‪‎‬منظور‬ ‫ظهور دانش کاربردی مکانیزاسیون و مکانیک‬ ‫بیوسیستم در بخش کشاورزی به ویژه برای‬ ‫محصوالت کشــاورزی با ارزش افزوده باال و‬ ‫تاثیرگذار در فرایند کاهش وابستگی کشور به‬ ‫واردات نهاده‪‎‬ها و ماشین‪‎‬های کشاورزی‪.‬‬ ‫ارتقای نســل فناوری‪‎‬های موجود مورد‬ ‫اســتفاده در بخــش کشــاورزی مبتنی بر‬ ‫ظرفیت‪‎‬های حوزه صنعت و کشاورزی با تکیه‬ ‫بر پژوهش های کاربردی‪ ،‬دانش اموختگان و‬ ‫نخبگان بخش کشاورزی‬ ‫ارتباط پویا و پیوسته مراکز پژوهشی و‬ ‫دانشــگاه ها با جامعه کشاورزی‪ ،‬شرکت‪‎‬های‬ ‫سهامی زراعی‪ ،‬تشــکل ها‪ ،‬شرکت‪‎‬های فعال‬ ‫در زمینه تولید هسته های اولیه تولید ( بذر‪،‬‬ ‫کود‪ ،‬سم‪ ،‬الین و ‪ ،)...‬مکانیزاسیون کشاورزی‬ ‫و شــرکت‪‎‬های تولیدکننــده ماشــین‪‎‬های‬ ‫کشاورزی‬ ‫حرکت به سمت پژوهش و فناوری‪‎‬های‬ ‫مرتبط با هوشمندسازی کشاورزی و کشاورزی‬ ‫دقیق به منظور جلوگیری از ایجاد تنش‪‎‬های‬ ‫تولید‪ ،‬مدیریت اب در ســطح مزارع و باغات‪،‬‬ ‫مدیریت مصرف نهاده‪‎‬ها در سطح واحدهای‬ ‫تولیدی‪ ،‬زراعی‪ ،‬باغی‪ ،‬دام‪ ،‬طیور‪ ،‬ابزی پروری‬ ‫و سایر عرصه های تولید‬ ‫استفاده از روش‪‎‬های تامین مالی جمعی‬ ‫برای تامین مالی پژوهش های فناورانه بخش‬ ‫کشاورزی و نیز انعقاد قراردادهای پژوهشی با‬ ‫سازمان تحقیقات‪ ،‬اموزش و ترویج کشاورزی‬ ‫به عنــوان بــازوی پژوهشــی وزارت جهاد‬ ‫کشاورزی‬ ‫توجه به اموزش بهره‪‎‬برداران کشاورزی در‬ ‫حوزه استفاده از ماشین‪‎‬های کشاورزی به ویژه‬ ‫ماشین‪‎‬هاو ادوات کشاورزی نیازمند به کالیبره‬ ‫شــدن با هدف ارتقای کارایــی انها و کاهش‬ ‫مصرف نهاده های ســم‪ ،‬کود‪ ،‬بــذر و کاهش‬ ‫ضایعات محصوالت کشاورزی‪.‬‬ ‫همانطور که در مقدمه اشــاره شــد‪ ،‬ازجمله‬ ‫مهمترین پیشــنیازهای تحقق اهداف فوق‬ ‫ارتباط وسیع و کارا دانشگاه ها‪ ،‬مراکز پژوهشی‬ ‫و شــرکت دانش بنیان با بخش های سه گانه‬ ‫اقتصادی کشور ( کشاورزی‪ ،‬صنعت و خدمات)‬ ‫است‪ ،‬ارتباطی دوسویه که هم منافع و نیازهای‬ ‫دانشــگاه و هم نیازهای بخش های اقتصادی‬ ‫کشور رفع شود‪.‬‬ ‫گرچه ایجاد و تقویت این ارتباط دغدغه چندین‬ ‫دهه اخیر بوده اســت ولی متاسفانه به دالیل‬ ‫متعدد این ارتباط و هم افزایی هنوز به خوبی‬ ‫شکل نگرفته اســت‪ ،‬اساســاً می توان ریشه‬ ‫اصلی شکل نگرفتن این تعامل میان دانشگاه‬ ‫و بخش های اقتصادی را در ضعف شناخت و‬ ‫اگاهی دو طرف از یکدیگر دانست‪.‬‬ ‫نقصان تحقیقات کاربردی در دانشــگاه ها و‬ ‫مطرح نبودن موضوعات مورد نیاز بخش های‬ ‫اقتصادی داخلی‪ ،‬به طور غیرمستقیم موجب‬ ‫می شــود اموزش های داده شــده‪ ،‬به دور از‬ ‫رویکرد ارتباط بخش های اقتصادی با دانشگاه‬ ‫باشد‪ .‬از طرفی بدلیل تمایل بنگاه های داخلی‬ ‫به استفاده از فناوری ها و محصوالت خارجی‪،‬‬ ‫بخش های اقتصادی کشــور نیز با دانشگاه ها‬ ‫و مراکز تحقیقاتی داخلی بیگانه گردیده اند‪.‬‬ ‫شکافی که با گذشــت زمان بر عمق و وسعت‬ ‫ان افزوده می گردد و نتیجه ای جزء وابستگی‬ ‫بخش های اقتصادی داخلی به خارج و افزایش‬ ‫میــزان اســیب پذیری انها از یــک طرف و‬ ‫سرخوردگی محقیق و محصلین دانشگاهی‬ ‫به علت عدم رضایت ناشی از کاربردی نمودن‬ ‫دســتاوردهای خود در بخش های اقتصادی‬ ‫کشور و در نتیجه مهاجرت نخبگان دانشگاهی‬ ‫به همراه نخواهد داشت‪.‬‬ ‫البته ایجاد دفاتر ارتباط با بخش های اقتصادی‬ ‫در دانشــگاه ها‪ ،‬برپایی نمایشگاه های عرضه‬ ‫توانمندی ها‪ ،‬گســترش واحدهای تحقیق و‬ ‫توســعه از جمله راهکارهایی برای حل این‬ ‫چالش بوده است‪ .‬در رویکرد متداول معموالَ‬ ‫شرکت ها‪ ،‬نواوری ها و دست یافته های جدید‬ ‫و نقاط قوت و مزایای رقابتــی خود را عرضه‬ ‫می کنند‪ ،‬تا با جلب مخاطب مورد نظرشــان‬ ‫که خریداران بالقــوه کاالها و خدمات مذکور‬ ‫هستند‪ ،‬عالوه بر حفظ بازار و تاکید بر اعتبار‬ ‫برند خود‪ ،‬مقدمات توســعه بازارشــان را در‬ ‫نمایشگاه فراهم نمایند‪ .‬در چنین حالتی هر‬ ‫قدر که این دســتاوردها بــه معرض نمایش‬ ‫و عرضه گذاشته شود ســودی در بر نخواهد‬ ‫داشــت‪ .‬چراکه انچــه مهم اســت ترجمان‬ ‫نیازمندی ها و توانمندی هــای هر یک برای‬ ‫طرف مقابل است؛ به گونه ای که این ترجمان‬ ‫باعث جهت دهی فعالیت هــا و فعال نمودن‬ ‫ارتباطات و تعامالت گردد‪.‬‬ ‫در همین راستا‪ ،‬شناسایی و بررسی دقیق نیازهای فناورانه بخش های اقتصادی کشور و معرفی ان ها‬ ‫به دانشگاه ها و مراکز تولید علم بسیار مهم و ضروری می باشد‪ .‬موضوعی که طی چند سال گذشته‬ ‫در قالب نمایشگاه های تقاضامحور پیگیری و نتایج قابل قبولی داشته است‪.‬‬ ‫نمایشــگاه های تقاضا محور راهکاری برای ایجاد ارتباط مابین دو طرف و شفاف کردن تقاضاها‬ ‫و نیازها به برقراری بوده تا با به معرض نمایش قرار دادن دســتاوردها و توانمندی های هر یک از‬ ‫دو طرف‪ ،‬بستری برای بکارگیری و استفاده از این دستاوردها و توانمندی ها را فراهم نماید‪ .‬این‬ ‫نمایشگاه ها که برخالف نمایشگاه های مرسوم که به عرضه محصوالت اختصاص داشته و بازیگران‬ ‫اصلی انها عرضه کنندگان هســتند‪ ،‬بر محور تقاضا و نیاز متمرکز شده و متقاضیان محصوالت‬ ‫مختلف‪ ،‬بازیگران اصلی انها می باشند‪.‬‬ ‫باتوجه به اهمیت موضوع‪ ،‬وزارت جهاد کشاورزی به دلیل سه هدف اصلی نمایشگاه های تقاضا محور‬ ‫که عبارتنداز‪-۱:‬تغییر و تحول نگرشی در حمایت از تولید (تمرکز بر سمت تقاضا)‪ -۲‬امکان پذیری‬ ‫پاسخ به نیازهای داخلی توسط شرکت های داخلی و ‪ -۳‬پیدا کردن حلقه های مفقوده اتصال میان‬ ‫عرضه و تقاضا فناوری با تمام توان از نمایشگاه"تقاضای ساخت و تولید ایرانی" سال ‪ ۱۴۰۰‬حمایت‬ ‫خواهد کرد و حضور پر رنگی در نمایشگاه مذکور خواهد داشت‪.‬‬ صفحه 12 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫لزوم توجه بیش از پیش دولت و بنگاه های اقتصادی و صنعتی‬ ‫به پژوهش و فناوری‬ ‫محمدصادق خیاطیان‬ ‫رئیس مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری‬ ‫این یادداشت را همزمان با هفته پژوهش برای‬ ‫بیان صرفاًنمونه هایی از اهمیت پژوهش و فناوری‬ ‫تهیهکرده امومعتقدمپژوهشمسئلههرروزوهر‬ ‫لحظه کشوری به دنبال پیشرفت و توسعه مانند‬ ‫ایران عزیزمان است‪.‬‬ ‫ارتقاء پژوهــش و فناوری و نیز سیاســت های‬ ‫معطوف به این مهم از موضوعات کلیدی مورد‬ ‫توجه در کشــورهای توســعه یافته هستند و‬ ‫برای کشورهای در حال توســعه نیز به عنوان‬ ‫الزامی برای نیل به پیشرفت و توسعه محسوب‬ ‫می شــود‪ .‬چنانکه که میزان امادگی کشورها‬ ‫برای رشد سریع اقتصادی به متغیرهایی نظیر‬ ‫میزان هزینه کرد پژوهش و فناوری و به عبارت‬ ‫دقیق تر سهم تحقیق و توســعه از کل اقتصاد‪،‬‬ ‫تعداد دانشجویان و دانش اموختگان رشته های‬ ‫فنی و علوم پایه و نیز اموزش عمومی گسترده‬ ‫و پرورش دهنده روحیه خالقیت‪ ،‬تعهد و تفکر‬ ‫نسبت داد ه می شود‪.‬‬ ‫در ســال های اخیــر در ســایه سیاســت ها و‬ ‫اسناد باالدستی کشــور و خصوصاً تاکیدات و‬ ‫پیگیری های مســتمر رهبر معظــم انقالب‪،‬‬ ‫مسئله توسعه پژوهش‪ ،‬فناوری و اقتصاد دانش‬ ‫بنیان همواره مورد توجه بوده و دســتاوردهای‬ ‫چشم گیری از محل این توجهات حاصل شده‬ ‫است‪ .‬گواه این موضوع‪ ،‬رتبه ‪ 16‬ایران در جهان‬ ‫در تعداد مقاالت علمی و نیز رتبه ‪ 16‬جهانی در‬ ‫تعداد اختراعات ثبت شده داخلی در سال جاری‬ ‫می باشد‪ .‬منتشرات علمی و اختراعات به ترتیب‬ ‫دو بعد اصلی در ارتقاء ظرفیت علمی و فناورانه‬ ‫کشورهاهستندوازاینحیثکشورمانعلی رغم‬ ‫مشکالتی که با ان مواجه بوده و هست‪ ،‬ظرفیت‬ ‫متمایزی دارد و با سیاست های دقیق و هدفمند‪،‬‬ ‫ظرفیت های پژوهش و فناوری بالقوه یاد شده به‬ ‫سهولت قابل تبدیل به دستاوردهای اقتصادی‬ ‫و نیز توسعه پایدار هستند‪ .‬تجربه توسعه سریع‬ ‫کشورهایی مانند چین‪ ،‬کره و ژاپن گواه بر اهمیت‬ ‫این ظرفیت به عنوان توانمندساز و تسریع کننده‬ ‫توسعه است‪.‬‬ ‫در این راســتا باید به اقدامات صورت گرفته در‬ ‫توسعه سریع و فراگیر اموزش عالی و مشخصاً‬ ‫تحصیالت تکمیلی در سراســر کشور‪ ،‬توسعه‬ ‫شــرکت های دانش هــای بنیان و نیــز رونق‬ ‫فعالیت های کارافرینی و استارتاپی در کشورمان‬ ‫اشــاره نمایم که دولت ســیزدهم برنامه ریزی‬ ‫الزم برای شــتاب دهی به ان ها را انجام داده و‬ ‫دســتاوردهای ان را ان شــااهلل به زودی شاهد‬ ‫خواهیم بود‪.‬‬ ‫پژوهش را باید در سه جنبه متفاوت و البته هم افزا‬ ‫مورد توجه و حمایت قرار داد و غفلت از هر کدام‬ ‫می تواند معضالت و چالش های جدی به همراه‬ ‫داشته باشد‪ .‬اگر چه بیشــتر پژوهش در قلمرو‬ ‫حوزه های فنی و علوم پایه در دنیا مطرح می شود‪،‬‬ ‫لزوم توجه به ظرفیت هــای پژوهش و فناوری‬ ‫در حوزه های علوم انسانی و اجتماعی در ایران‬ ‫را به طور خاص گوشــزد می کنم‪ .‬چرا که اصوالً‬ ‫توسعهنیازمندداشتنالگوومبانیتصمیم گیری‪،‬‬ ‫برنامه ریزی و به طور کلی حکمرانی اســت که‬ ‫کام ً‬ ‫ال بومی و مبتنی بر اقتضائات داخلی هستند‬ ‫و در این راستا پژوهش های علوم انسانی راه گشا‬ ‫هستند‪ .‬این امر نیازمند مشارکت همه ذینفعان‬ ‫و متخصصان و صاحبان نظر و ایده در رشته های‬ ‫علوم انسانی بوده و بیراه نیست اگر بگوییم بخشی‬ ‫از شکست جوامع در حال توسعه در پیشرفت‪ ،‬به‬ ‫دلیل نداشتن الگوهای حکمرانی بومی است که‬ ‫در تجارب موفق بین المللــی توجه به ان کام ً‬ ‫ال‬ ‫مشهودمی باشد‪.‬‬ ‫در جنبه اول‪ ،‬پژوهش در ســطح دانشگاه ها و‬ ‫موسســات پژوهشی مطرح می باشــد‪ .‬در این‬ ‫جنبه الزم اســت از پژوهش های بیشتر پایه و‬ ‫تاحدی کاربردی علمی و فنی در همه رشته ها با‬ ‫اولویت مسائل و نیازهای کشور و نه الزاماًروندهای‬ ‫بین المللی‪ ،‬حمایت شــود و عــاوه بر پرورش‬ ‫پژوهشــگران و متخصصان توانمند و متعهد‪،‬‬ ‫توسعه دستاوردهای پژوهش و فناوری در این‬ ‫نهادها نیز مد نظر گیرد‪ .‬وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و‬ ‫فناوری‪ ،‬وزارت بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی‬ ‫و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در‬ ‫این راستا اقدامات موثری در سال های گذشته‬ ‫داشته اند که الزم اســت با اسیب شناسی نقاط‬ ‫ضعف و تداوم نقاط قوت‪ ،‬از فعالیت های پژوهش‬ ‫و فناوری دانشگاهی حمایت همه جانبه صورت‬ ‫گیرد‪ .‬در این راستا حمایت های مالی و بودجه ای‬ ‫از پژوهش و فناوری مــورد توجه خاص دولت‬ ‫سیزدهم قرار دارد‪.‬‬ ‫از جنبه دوم‪ ،‬مســئله تجاری شدن پژوهش و‬ ‫فناوری دانشگاهی و پژوهش های کاربردی را باید‬ ‫مورد توجه قرار داد که بیشتر وظیفه شرکت های‬ ‫دانش بنیان و استارتاپ هاســت‪ .‬برای حمایت‬ ‫از فعالیت ان ها نهادهای میانجی متعدد نظیر‬ ‫پارک های علم و فناوری‪ ،‬مراکز رشــد کسب و‬ ‫کار‪ ،‬مراکز نواوری و شتاب دهنده های با پوشش‬ ‫باال در سراسر کشــور ایجاد و توسعه یافته اند‪.‬‬ ‫قانون دانش بنیان و صندوق نواوری شکوفایی‬ ‫نیز زیرســاخت قانونی حمایت از شرکت های‬ ‫دانش بنیان را فراهم اورده که چتر حمایت های‬ ‫متنوع مالی‪ ،‬مالیاتی‪ ،‬گمرکی و ‪ ...‬ان نزدیک به‬ ‫‪ 6500‬شرکت را امروز پوشش می دهد‪ .‬با این حال‬ ‫توجه و تقویت رویکرد مسئله محور و معطوف به‬ ‫چالش های کشور در این حمایت ها در سال های‬ ‫اخیر به اندازه کافی پررنگ نبوده که لزوم توجه‬ ‫ت از کارافرینان‪ ،‬استارتاپ ها‬ ‫به ان ها را در حمای ‬ ‫و شرکت های دانش بنیان گوشزد نموده و باید‬ ‫ظرفیت و توانمندی ان ها را بیش از گذشته به‬ ‫سمت کمک به حل مسائل و چالش های کشور‬ ‫هدایت نمود‪ .‬حمایت از فعالیت های پژوهش و‬ ‫فناوری حوزه های علوم انسانی را در این جنبه را‬ ‫نیز یاداور می شوم که عموماً مغفول بوده در حالی‬ ‫که در مسائل با زمینه های فرهنگی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬ ‫مدیریتی‪ ،‬عدالت محوری و فقرزدایی نقش حوزه‬ ‫علوم انســانی از حوزه های فنی و علوم پایه اگر‬ ‫بیشترنباشد‪،‬کمترنیست‪.‬‬ ‫جنبه سوم شــرکت های بزرگ و هلدینگ های‬ ‫صنعتی‪ -‬اقتصادی و برخوردار از منابع مالی است‬ ‫که هم باید مجری پژوهش و فناوری های پایه و‬ ‫کاربردی باشند و هم از ظرفیتها و دستاوردهای‬ ‫پژوهش و فناوری دانشــگاهی‪ ،‬اســتارتاپی و‬ ‫شــرکت های دانش بنیان به صورت منسجم و‬ ‫مستمر استفاده نمایند‪ .‬شاید پژوهش و فناوری‬ ‫در شرکت های بزرگ که بیشتر در قالب تحقیق و‬ ‫توسعه صورت می گیرد‪ ،‬در گذشته جنبه لوکس‬ ‫یا ارائه تصویری مناسب از شرکت را داشت‪ ،‬اما‬ ‫امروز الزامی کسب و کاری برای باقی ماندن در‬ ‫رقابت و توســعه بازار ان ها است‪ .‬این مسئله در‬ ‫صنایعی نظیر خودرو و لوازم خانگی برای جامعه‬ ‫ملموس ترمی باشد‪.‬دراینجنبهسیاستپژوهش‬ ‫و فناوری باید حامی ارتقاء و گسترش فعالیت های‬ ‫تحقیق و توسعه در بنگاه های بزرگ و نیز هدایت‬ ‫شرکت های دانش بنیان و استارتاپ ها به عنوان‬ ‫همکار پژوهشی و فناورانه این شرکت ها باشد‪ .‬با‬ ‫توجه به اینکه سهم شرکت های بزرگ در اقتصاد‬ ‫کشور قابل توجه بوده و عم ً‬ ‫ال نقش پیشران بودن‬ ‫توسعه فناوری بر عهده ان ها است و با برخورداری‬ ‫ازمنابعمالی‪،‬برندشناختهشده‪،‬ظرفیتتولیدی‪،‬‬ ‫زنجیره تامین و فروش گســترده تمام شرایط‬ ‫الزم برای تولید محصوالت رقابت پذیر در سطح‬ ‫بین المللی را دارند‪ .‬این شــرکت ها تاکنون در‬ ‫سیاست های پژوهش و فناوری دولت ها به اندازه‬ ‫کافی مورد توجه نبوده اند و برنامه دولت سیزدهم‬ ‫در این زمینه حمایت هدفمند و گسترده از ارتقاء‬ ‫توانمندی تحقیق و توسعه و نواوری شرکت های‬ ‫بزرگ صنعتی و اقتصادی برای افزایش توانمندی‬ ‫صادراتی و رقابت پذیری بین المللی ان ها است‪.‬‬ ‫ نکتهمهمایناستکهسیاست هایفعالحمایت‬ ‫از پژوهش و فناوری ضمن تحقق دستاوردهای‬ ‫توسعهاقتصادی‪،‬زمینهاشتغالمختصصانوتحصیل کردگانکشوررابیشازپیشافزایشدادهوانگیزه‬ ‫ان ها برای ایفاء نقشی درخور در پیشرفت و سربلندی ایران عزیزمان را تقویت می نماید‪.‬‬ ‫در این مسیر باید سعی نمود ضمن استفاده از تجارب موفق پیشین کشور و نیز تجارب بین المللی‪،‬‬ ‫کپی برداریصرفازالگویتوسعهاقتصادیوصنعتیغربیرامتوقفنماییم‪.‬امروزنگاهمحدودبهتوسعه‬ ‫در ابعاد اقتصادی و سرمایه داری‪ ،‬نابرابری و چالش های متعدد توزیع ثروت‪ ،‬زیست محیطی و اقلیمی‬ ‫در جوامع توسعه یافته به بار اورده و تالش های مرتبط با توسعه پایدار در سطح بین المللی نیز تاحدی از‬ ‫همین غفلت و یکسونگری به توسعه حاصل شده است‪.‬‬ ‫سیاست پژوهش و فناوری جزیره ای و دستگاهی به بروز چالش هایی نظیر بحران اب و الودگی هوا‬ ‫انجامیده است‪ .‬در این راســتا‪ ،‬بدون صورت بندی دقیق وضعیت‪ ،‬تدوین برنامه اقدام یکپارچه ملی‪،‬‬ ‫و پژوهش علمی و سیاستی مسئله محور‪ ،‬راه حلی پایدار و متفاوت از گذشته حاصل نخواهد شد‪ .‬با‬ ‫مطالبهرییسجمهورمحترمومجموعهدولت‪،‬نقشمشورتیفعالیبرایمرکزبررسی هایاستراتژیک‬ ‫ریاست جمهوریدرهرسهجنبهاشارهشدهتعریفکرده ایموبااستفادهازظرفیتفراگیرنخبگانیشامل‬ ‫متخصصان‪ ،‬محققان‪ ،‬مدیران و دانشجویان کشور این فعالیت ها را پیگیری می نماییم‪ .‬معتقدم چنین‬ ‫رویکردی هم به تحقق حکمرانی مردم محور و مشارکتی مورد نظر دولت کمک می نماید و هم در توسعه‬ ‫همه جانبهاجتماعی‪،‬زیست محیطی‪،‬فرهنگیواقتصادینقشافرینمی باشد‪.‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪13‬‬ صفحه 13 ‫عتف‬ ‫علی وحدت‬ ‫رئیسهیاتعاملصندوقنواوریوشکوفاییریاستجمهوری‬ ‫هفته پژوهش و فناوری یاداور جایگاه‬ ‫پژوهش به عنوان یکی از لوازم ضروری‬ ‫توسعهجامعهمااست‪.‬هریکازروزهای‬ ‫هفته پژوهش اما‪ ،‬عنوان ویژه ای دارد و‬ ‫نخستین روز ان‪« ،‬پژوهش و فناوری‪،‬‬ ‫مدرسه و دانشگاه» نام گرفته است تا‬ ‫بر ارتباط مدرسه و دانشگاه به عنوان‬ ‫بازیگران اصلی نظام اموزش با پژوهش‬ ‫تاکیدکند‪.‬‬ ‫به همین بهانه‪ ،‬یادداشت حاضر مروری‬ ‫اجمالی بر برنامه ها و اقدامات صندوق‬ ‫نواوری و شکوفایی به عنوان متولی‬ ‫اصلی تامین مالی توسعه فناوری در‬ ‫حمایت از فعالیت های پژوهشــی و‬ ‫کارافرینی فناورانه در دانشــگاه ها‬ ‫خواهد داشت‪.‬‬ ‫صندوق نواوری و شکوفایی‪ ،‬به عنوان‬ ‫مولود قانون حمایت از شــرکت ها و‬ ‫موسسات دانش بنیان و مطابق همین‬ ‫قانون‪ ،‬وظیفه تامین مالی شرکت های‬ ‫دانش بنیــان را برعهــده دارد و به‬ ‫این منظور‪ ،‬خدمــات مالی متنوعی‬ ‫در ‪ 4‬گروه تســهیالت‪ ،‬ضمانت نامه‪،‬‬ ‫ســرمایه گذاری و توانمندسازی به‬ ‫این شرکت ها ارایه می دهد‪ .‬تا کنون‬ ‫شرکت های دانش بنیان که شمار ان ها‬ ‫از مرز ‪ 6400‬شرکت عبور کرده است‪،‬‬ ‫بیش از ‪19‬هزار میلیــارد تومان انواع‬ ‫خدمات مالی از صنــدوق نواوری و‬ ‫شکوفایی دریافت کرده اند و این روند‬ ‫کماکان ادامه دارد‪.‬‬ ‫اما گرچه تعداد شرکت های دانش بنیان‬ ‫ظرف ‪ 10‬سال گذشته به تدریج به بیش‬ ‫از‪ 6400‬شرکت رسیده است و همچنان‬ ‫با شیب مالیمی در حال افزایش است‪،‬‬ ‫سهم این شرکت ها از اقتصاد کشور ـ‬ ‫تولید ناخالص داخلی ـ هنوز کمتر از‬ ‫یک درصد براورد می شود که با مقدار‬ ‫مطلوب فاصله معناداری دارد‪ .‬مقام‬ ‫معظم رهبری نیز در دیدار اخیر خود‬ ‫با نخبگان‪ ،‬به صراحت تاکید کردند که‬ ‫این عدد باید ظرف ‪ 4-3‬سال اینده‬ ‫دست کم به ‪ 5‬درصد برسد‪ .‬افزایش‬ ‫سهم شرکت های دانش بنیان از اقتصاد‬ ‫کشور‪ ،‬منطق ًا مستلزم افزایش تعداد‬ ‫ان ها و به طور همزمان‪ ،‬توسعه بازار و‬ ‫فروش شرکت های موجود است‪.‬‬ ‫‪14‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫تقویت کارافرینی فناورانه در دانشگاه ها و پژوهشگاه ها‬ ‫ازمسیرشتابدهنده هایدانش بنیان‬ ‫برایتقویتنرختولدشرکت هایدانش بنیانجدیدچهمی توانکرد؟‬ ‫اما شرکت های دانش بنیان از کجا می ایند و چطور متولد می شوند؟ برای پاسخ به این سوال باید به‬ ‫معیارهای ارزیابی این شرکت ها توجه کنیم‪ .‬مهمترین شروط احراز صالحیت شرکت های دانش بنیان‪،‬‬ ‫عبارت است از‪ :‬خلق یک نمونه اولیه عملیاتی از محصول‪ ،‬استفاده از فناوری پیشرفته در محصول‪،‬‬ ‫و ابتنای طراحی محصول بر تحقیق و توسعه‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬شرکت دانش بنیان را می توان گروهی از‬ ‫پژوهشگران و فناوران دانست که به دانش فنی طراحی و ساخت یک محصول پیشرفته دست یافته اند‪.‬‬ ‫در واقع ان ها توانسته اند با انجام فعالیت های تحقیقاتی در عرصه فناوری پیشرفته‪ ،‬دست کم یک نمونه‬ ‫اولیه از محصول مورد نظر خود را بسازند‪.‬‬ ‫ناگفته پیداست که تقریباً همه بنیانگذاران شرکت های دانش بنیان را دانشجویان‪ ،‬دانش اموختگان یا‬ ‫اعضای هیات علمی دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور تشکیل می دهند‪ .‬برخی از ان ها حین حضور‬ ‫در دانشگاه‪/‬پژوهشگاه و در جریان تجارب تحقیقاتی و به ویژه تدوین رساله های ارشد و دکترا‪ ،‬دست‬ ‫کم بخشی از مسیر طراحی و توسعه نمونه اولیه را طی کرده اند و برخی دیگر نیز‪ ،‬پس از اتمام حضور‬ ‫در دانشگاه به فکر کارافرینی فناورانه افتاده اند‪ .‬اینگونه افراد و گروه ها‪ ،‬معموالً از دانش فنی و تخصصی‬ ‫الزم برخوردارند و یا می توانند به سرعت ان را اکتساب کنند‪ ،‬اما اغلب از دانش‪ ،‬مهارت و تجربه کافی‬ ‫برای تجاری سازی ان برخوردار نیستند و منابع مالی الزم برای توسعه نمونه اولیه عملیاتی محصول‬ ‫خود را نیز در اختیار ندارند‪.‬‬ ‫صندوق نواوری و شکوفایی برای کمک به تجاری سازی و تامین منابع مالی این نوع افراد و گروه ها‪ ،‬دو‬ ‫مسیر متفاوت در پیش داشت‪ :‬تصدی‪‎‬گری و مداخله مستقیم‪ ،‬و مداخله غیرمستقیم‪ .‬مداخله مستقیم‬ ‫به معنای برگزاری دوره ها‪ ،‬کارگاه ها و بوت کمپ های اموزشــی بــرای گروه های مخاطب و تامین‬ ‫بی واسطه نیازهای مالی ان ها‪ .‬و مداخله غیرمستقیم‪ ،‬به معنای استفاده از ظرفیت شتابدهنده ها به‬ ‫عنوان یکی از بازیگران مهم زیست بوم نواوری کشور که عمدتاً ماهیت خصوصی دارند‪ ،‬و فلسفه وجودی‬ ‫ان ها‪ ،‬ارایه بسته ای از خدمات اموزشی‪ ،‬مشــورتی‪ ،‬مربی گری‪ ،‬و تامین فضای استقرار‪ ،‬و همچنین‬ ‫تامین منابع مالی الزم ـ موسوم به سرمایه بذری ـ به افراد یا تیم های صاحب ایده و دانش فنی (بخوانید‬ ‫دانشگاهیان) است‪ .‬با این اوصاف‪ ،‬شتابدهنده ها را می توان کارخانه تولید شرکت های دانش بنیان به‬ ‫شمار اورد که در پرریسک ترین مرحله از چرخه عمر کسب وکارهای دانش بنیان ـ موسوم به دره مرگ‬ ‫ـ به یاری ان ها می شتابند‪.‬‬ ‫صندوق با توجه به ضرورت استفاده حداکثری از ظرفیت های بخش خصوصی از یک طرف‪ ،‬و پیامدهای‬ ‫نامطلوب مداخالت مستقیم و تصدی گری از طرف دیگر‪ ،‬مسیر دوم را برگزید و یک بسته حمایتی‬ ‫برای کمک به شتابدهنده های دانش بنیان طراحی کرد که تعداد ان ها اینک به حدود‪ 120‬شتابدهنده‬ ‫رسیده است‪.‬‬ ‫بستهحمایتیصندوقبرایشتابدهنده هایدانش بنیان‬ ‫این بسته که فلسفه ان حمایت از کارافرینی فناورانه توسط جوانان و به ویژه دانشگاهیان از مجرای‬ ‫شتابدهنده های دانش بنیان است‪ ،‬موارد زیر را در بر می گیرد‪:‬‬ ‫هم سرمایه گذاری با شتابدهنده های دانش بنیان تا سقف ساالنه‪ 4‬میلیارد تومان به معنای تزریق‬ ‫سرمایه خطرپذیر به شتابدهنده ها برای تامین‬ ‫مالی هســته های فناور (به معنای مشــارکت‬ ‫صندوق در سود و زیان استارت اپ ها و تیم های‬ ‫فناور)‬ ‫اعطای تســهیالت قرض الحســنه برای‬ ‫تامین سرمایه بذری شــتابدهنده ها تا سقف‬ ‫‪ 500‬میلیون تومان در سال (برای مثال ‪ 6‬فقره‬ ‫تسهیالت‪ 80‬میلیون تومانی برای رشد و توسعه‬ ‫‪ 6‬گروه فناور در سال)‬ ‫اعطــای کمک هزینــه بالعــوض بــه‬ ‫شــتابدهنده های دانش بنیان به منظور تامین‬ ‫سرمایه بذری استارت اپ ها و گروه هایی که به‬ ‫توسعه فناوری پیشرفته (و نه صرفاً نواوری در‬ ‫مدل کسب وکار) می پردازند‪ ،‬تا سقف ساالنه ‪5‬‬ ‫فقره‪ 300‬میلیون تومانی‬ ‫اعطای تسهیالت قرض الحسنه برای تامین‬ ‫ودیعه رهن محل استقرار شتابدهنده ها تا سقف‬ ‫‪ 3‬میلیارد تومان‬ ‫اعطای کمک بالعوض برای ارایه خدمات‬ ‫اموزشی‪ ،‬مشــاوره ای‪ ،‬دریافت اســتانداردها و‬ ‫تاییدیه ها‪ ،‬حفاظت از مالکیت فکری‪ ،‬و حضور در‬ ‫نمایشگاه های داخلی و خارجی تا سقف ساالنه‬ ‫حدودا ً‪ 900‬میلیون تومان‪.‬‬ ‫یکحلقهمفقودهدیگر‪:‬ارتباطدانشگاهیان‬ ‫باشتابدهنده هایدانش بنیان‬ ‫بسته حمایتی صندوق برای شتابدهنده های‬ ‫دانش بنیــان از ابتدای ســال ‪ 98‬بــه تدریج‬ ‫عملیاتی شد‪ ،‬اما بررسی نشــان داد که اغلب‬ ‫شــتابدهنده های دانش بنیــان ظرفیت مازاد‬ ‫دارند و جز معدودی‪ ،‬ارتباط ان ها با دانشگاه ها‬ ‫و دانشــگاهیان چنــدان برقــرار نیســت‪ .‬نه‬ ‫دانشــجویان و اعضای هیات علمی با خدمات‬ ‫و ظرفیت های شــتابدهنده ها اشــنا هستند‪،‬‬ ‫و نه شــتابدهنده ها می توانند امکانات خود را‬ ‫ان طور که باید و شاید به دانشگاهیان معرفی‬ ‫کنند‪ .‬از این رو‪ ،‬صندوق از ابتدای سال ‪،1400‬‬ ‫سلسله رویدادهایی موســوم به «پیوند» را در‬ ‫دستور کار خود قرار داد که هدف ان‪ ،‬شناسایی‬ ‫دانشجویان‪ ،‬دانش اموختگان و اعضای هیات‬ ‫علمی توانمنــد و صاحب ایــده و دانش فنی‪،‬‬ ‫توانمندسازی انان از منظر دانش تجاری سازی‪،‬‬ ‫و شناساندن ان ها به شتابدهنده های دانش بنیان‬ ‫است‪ .‬صندوق امیدوار است این رویدادها که با‬ ‫محوریت استان ها و دانشگاه ها برگزار می شود‪،‬‬ ‫بتواند به تقویــت جذب ایــن افراد‪/‬گروه ها به‬ ‫شتابدهنده ها کمک کند‪ .‬متعاقباً وقتی افراد و‬ ‫گروه های صاحب ایده وارد چرخه شــتابدهی‬ ‫شتابدهنده های دانش بنیان می شوند‪ ،‬می توانند‬ ‫به طور غیرمســتقیم از حمایت های صندوق‬ ‫بهره مند شوند‪.‬‬ صفحه 14 ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫« دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی »‬ ‫عتف‬ ‫دانشگاه ماموریت گرا‬ ‫حمیدرضا عظمتی‬ ‫دانشگاهتربیتدبیرشهیدرجایی‬ ‫"دانشگاه تربیت دبیر شــهید رجائی" یکی از‬ ‫دستاوردهای انقالب با عزت جمهوری اسالمی‬ ‫ایران است و در حال حاضر تنها دانشگاه در کشور‬ ‫است که عهده دار تربیت دانشجومعلمان در حوزه‬ ‫فنی و حرفه ای (هنراموز) است و نقش به‪-‬سزایی‬ ‫در تامین و تربیت نیروهای متعهد و متخصص‬ ‫وزارت اموزش و پــرورش را در تراز جمهوری‬ ‫اسالمی ایران برعهده دارد‪.‬‬ ‫این دانشــگاه بر اســاس ماموریت ویژه ای که‬ ‫به عهــده دارد عمــری برابر با عمــر با برکت‬ ‫انقالب اسالمی داشــته و هم اکنون در قالب ‪9‬‬ ‫دانشکده تخصصی و بیش از ‪ 10‬هزار دانشجو‬ ‫(در دوره های مختلــف) و با روش های مختلف‬ ‫پذیرش‪ ،‬با بهره منــدی از دانش قریب به ‪200‬‬ ‫عضو هیات علمی و مدرس در حال فعالیت می‬ ‫باشد و برای رسالت تربیت معلم و دبیران متعهد‬ ‫و متخصــص و همچنین انجــام پژوهش های‬ ‫هدفمند در حل مسائل وزارت متبوع و جامعه‬ ‫تالش می کند‪.‬‬ ‫برنامه محور بودن این دانشگاه از جمله مهم ترین‬ ‫دستاوردهای مجموعه مدیریت دانشگاه به شمار‬ ‫می رود‪ .‬تهیه و اجرای ســند و برنامه راهبردی‬ ‫دانشگاه به عنوان یکی از مهمترین فعالیت های‬ ‫صورت گرفته در ســال های اخیر به شمار می‬ ‫رود که هم اکنون به عنوان چراغ راه و ریل اصلی‪،‬‬ ‫مسیر دانشگاه را در راستای ماموریت خود که‬ ‫تربیت دبیر فنی و حرفه ای است یاری می نماید‪.‬‬ ‫این مهم با استفاده از اسناد باالدستی از جمله‬ ‫ســند تحول بنیادین اموزش و پرورش حاصل‬ ‫صدها ساعت کار کارشناســی در طول بیش از‬ ‫یک سال بوده اســت که در نهایت در بیست و‬ ‫پنجمین نشست هیات محترم امنا دانشگاه به‬ ‫تصویب رسید‪.‬‬ ‫یکی دیگر از دستاوردهای فوق العاده دانشگاه که‬ ‫در تعیین جایگاه ان نیز به عنوان یک دانشگاه‬ ‫ماموریت گرا نقش بسیار مهمی به عهده دارد‪،‬‬ ‫اصالح هرم علمی (رتبه) اعضا هیات علمی ان‬ ‫دانشگاهاست‪.‬اینمهمباپیگیریمداوممسئولین‬ ‫دانشگاه و نهایتاً استقرار هیات ممیزه برای مراکز‬ ‫اموزش عالی وزارت اموزش و پرورش با محوریت‬ ‫دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی محقق گردید‪.‬‬ ‫بدین وسیله رسیدگی به پرونده ارتقا اساتید در‬ ‫کوتاه ترین زمان ممکن انجام می گردد و نتیجه‬ ‫این عملکرد ارتقا اساتید به مرتبه استاد تمام و‬ ‫یا دانشیاری از ‪ %6‬در سال ‪ 93‬به ‪ %44‬در سال‬ ‫جاری می باشد‪ .‬همچنین بر این اساس‪ ،‬نسبت‬ ‫دانشجو به استاد معادل ‪ 1‬به ‪ 26‬است که مطابق‬ ‫با استاندارد وزارت عتف می‪-‬باشد‪.‬‬ ‫در حوزه پذیرش دانشــجو‪ ،‬دانشــگاه با درک‬ ‫نیازهای وزارت متبوع خود‪ ،‬هم اکنون با حداکثر‬ ‫ظرفیت ممکن از طریــق دوره های مختلف در‬ ‫تامین نیازهــای نیروی انســانی بخش فنی و‬ ‫حرفه ای در حال فعالیت می باشد‪.‬‬ ‫افزایــش قابــل توجــه در ظرفیــت پذیرش‬ ‫دانشــجومعلمان و اختصاص قریــب به صد‬ ‫در صد ظرفیت دانشــگاه به پذیــرش و تربیت‬ ‫دانشجومعلمان مورد نیاز وزارت اموزش و پرورش‬ ‫ونیزارتقاءسطحعلمیوادامهتحصیلفرهنگیان‬ ‫شاغل در وزارت اموزش و پرورش به منظور تامین‬ ‫نیروی انسانی مورد نیاز وزارت متبوع از جمله‬ ‫فعالیت هایی بوده اســت که در سال های اخیر‬ ‫و این دوره مدیریت دانشگاه رشد چشم گیری‬ ‫داشته است‪.‬‬ ‫یکی دیگر از محورها‪ ،‬بازنگــری دروس در این‬ ‫دانشگاه است‪ .‬کیفیت بخشی در اموزش یکی از‬ ‫راهبردهای مهم دانشگاه در سال های اخیر بوده‬ ‫اســت به گونه ایی که به طور مستمر با استفاده‬ ‫از اســاتید مجرب و اهداف سند تحول بنیادین‬ ‫اموزش و پرورش‪ ،‬شــورای برنامه ریزی درسی‬ ‫دانشگاه‪ ،‬محتوی برنامه های درسی هنراموزان‬ ‫مخصوصاً در بخش صالحیت های معلمی را در‬ ‫دستور کار خود داشــته است‪ .‬تهیه برنامه های‬ ‫درسی و رشته های جدید متناسب با نیازهای‬ ‫اموزش فنی وحرفه ای کشور و به روزرسانی انها‪،‬‬ ‫همچنین تهیه برنامه کارشناسی ارشد اموزش‬ ‫فنی وحرفه ای از جمله این فعالیت ها بوده است‪.‬‬ ‫حضوردانشگاهتربیتدبیرشهیدرجائیبهعنوان‬ ‫قطب علمی اموزش کشور و نیز ماموریت های‬ ‫محوله از طرف وزارت اموزش و پرورش موجب‬ ‫گردیده است این دانشگاه نه تنها در عرصه ملی‬ ‫به عنوان قطب اموزش کشور شناخته شود بلکه‬ ‫در عرصه بین المللی نیز با تصویب برنامه جامع‬ ‫بین المللی ســازی دانشــگاه در نشست هیات‬ ‫امنای خود‪ ،‬توانسته است با رویکرد و محوریت‬ ‫اموزش (خصوصاً امــوزش فنی وحرفه ای) به‬ ‫ســمت مرجعیت علمی در این حوزه گام های‬ ‫اساسی بردارد‪.‬‬ ‫در حوزه پژوهش نیز ارزیابی دانشگاه از اهمیت به‬ ‫سزایی برخوردار است‪ .‬دانشگاه در کنار تعلیم و‬ ‫تربیت هنراموزان‪ ،‬به عنوان یک دانشگاه در سایر‬ ‫شاخصه های اموزش عالی نیز در سال های اخیر‬ ‫به کسب موفقیت های بی نظیر در تاریخ دانشگاه‬ ‫که پیش از ان تکرار نگردیده است‪ ،‬رسیده است‪.‬‬ ‫از جمله نکات حائز اهمیت و قابل ذکر‪ :‬کســب‬ ‫رتبه های برتر دانشگاه در بین دانشگاه های کشور‬ ‫در تولیدات علمی با کیفیت‪ ،‬انتخاب اساتید و‬ ‫دانشجویان برتر کشوری از سوی وزارت علوم‪،‬‬ ‫تحقیقات و فناوری‪ ،‬ثبت اختراعات بین‪-‬المللی‪،‬‬ ‫چاپ مقاالت بی نظیــر در برترین مجالت دنیا‬ ‫توسط اساتید و دانشجویان‪ ،‬رشد کمی تولیدات‬ ‫علمی‪ ،‬حضور در صحنه های بین المللی و عقد‬ ‫قراردادهای مرتبط با ماموریت دانشگاه از جمله‬ ‫مواردی است که توانســته است جایگاه علمی‬ ‫دانشگاه را ارتقا و ثبات بخشد‪.‬‬ ‫به عنوان مثال می توان به کسب رتبه های برتر در‬ ‫سال های اخیر در بخش سرامدان علمی کشور‬ ‫(به استناد گزارش فدراسیون سرامدان علمی‬ ‫– زیرمجموعه معاونت علمی و فناوری ریاست‬ ‫جمهوری) اشاره کرد‪ .‬همچنین چاپ مقاالت‬ ‫در حوزه اموزش مبتنی بر رویکرد و ماموریت‬ ‫دانشگاه در نشریات با ضریب تاثیر باال که جملگی‬ ‫در پایگاه های استنادی مهمی همچون پایگاه‬ ‫اســتنادی علوم جهان اســام (‪ ،)ISC‬پایگاه‬ ‫جهانی استنادی اسکوپوس و پایگاه استنادی‬ ‫‪ WoS‬قابل رصد و استحصال است‪ .‬عالوه بر این‬ ‫موارد‪ ،‬برنامه جامع بین المللی سازی دانشگاه نیز‬ ‫در نشست هیات امنای به تصویب رسیده و در‬ ‫حال اجراست‪.‬‬ ‫درحوزهبین المللی‪،‬یکیدیگرازاتفاقاتبی مانند‬ ‫در سال های اخیر تالش در جهت ورود دانشگاه‬ ‫به عرصه‪-‬های بین المللی در راستای ماموریت‬ ‫خود بوده اســت‪ .‬این تالش امروزه برای جامعه‬ ‫دانشگاهی در تمامی دنیا امریست بایسته چرا‬ ‫که تعامالت بین المللی در امور دانشگاهی فرصت‬ ‫مغتنمی را برای توسعه کیفی و تبادل تجربیات‬ ‫علمی‪ ،‬لذا دانشگاه مفتخر است که در این حوزه‬ ‫نیزبهتهیهسندبینالمللی سازیدانشگاهاهتمام‬ ‫ورزیده‪ ،‬که خوشبختانه در هیات امنا دانشگاه نیز‬ ‫مصوب شده است‪.‬‬ ‫با تهیه این ســند این دانشــگاه کــه یکی از‬ ‫میراث داران ‪ 100‬سال تربیت معلم کشور‬ ‫است امادگی الزم را برای ورود به عرصه‬ ‫بین المللی مخصوصاً تربیت و ارتقا‬ ‫علمی معلمین و دبیران کشورهای‬ ‫اسالمی و همسایه دارا می باشد‪.‬‬ ‫عالوه بر تهیه سند فوق ایجاد دفتر‬ ‫همکاری های علمی و بین المللی‬ ‫در سازمان اداری دانشگاه و سایر‬ ‫فعالیت های صورت گرفته از جمله‬ ‫عقد تفاهم نامه ها و نخستین قرارداد‬ ‫بین المللی دانشگاه و توسعه تعامالت‬ ‫با نهادهای تخصصی منطبق با ماموریت‬ ‫دانشــگاه در حوزه فنی وحرفه ای از جمله‬ ‫موارد قابل ذکــر در این حوزه اســت‪ .‬از جمله‬ ‫توفیقات حاصل شده در سال های اخیر می توان‬ ‫به ورود به رتبه بندی جهانی تایمز برای نخستین‬ ‫بار در تاریخ دانشگاه اشاره کرد‪.‬‬ ‫همچنین یکی از ضروری ترین الزامات امر تربیت‬ ‫دبیر‪ ،‬توجه به حوزه فرهنگی و اجتماعی ایشان‬ ‫می باشد‪ .‬در همین راستا به استناد امار و ارقام‪،‬‬ ‫توسعه فعالیت های فرهنگی هدفمند سرلوحه‬ ‫فعالیت های دانشگاه بوده است‪ .‬به همین منظور‬ ‫تهیه سند راهبردی فرهنگی دانشگاه (منبعث از‬ ‫سند راهبردی دانشگاه) با هدف کیفیت بخشی‬ ‫یه فعالیت های فرهنگی و با هدف دستیابی به‬ ‫ساحت های سند تحول در تربیت معلم در این‬ ‫دانشگاه تهیه و هم اکنون به عنوان چراغ راه این‬ ‫حوزه در حال اجرا است‪ .‬شایان ذکر است دانشگاه‬ ‫تربیت دبیر شهید رجائی نخستین دانشگاه بین‬ ‫کلیه دانشگاه های کشور است که سند راهبردی‬ ‫خود در حوزه فرهنگی و اجتماعی را تدوین به‬ ‫تصویب رسانده است‪.‬‬ ‫در حال حاضر علی رغم محدودیت های منابع‬ ‫مالی‪ ،‬می توان اذعان داشــت دانشگاه تربیت‬ ‫دبیر شهید رجایی در حوزه فرهنگی و اجتماعی‬ ‫جزو فعال ترین دانشــگاه ها بوده است‪ .‬در کنار‬ ‫فعالیت هــای مذکــور‪ ،‬تاســیس و راه اندازی‬ ‫دانشــکده ها و مراکز جدید نیز در سالیان اخیر‬ ‫در برنامه این دانشــگاه بوده است‪ .‬از ان جمله‬ ‫می توان به تاسیس دانشکده مهندسی کامپیوتر‪،‬‬ ‫دانشکده مهندسی مواد و علوم میان رشته ای‪،‬‬ ‫مرکز بهداشت و درمان‪ ،‬مرکز مشاوره‪ ،‬مرکز داده‬ ‫(دیتا سنتر) در تراز دانشگاه برتر کشور‪ ،‬تاسیس‬ ‫و راه اندازی تعداد ‪ 16‬ازمایشــگاه تحقیقاتی و‬ ‫اموزشی و راه اندازی دو خوابگاه جدید‪ ،‬بازسازی‬ ‫و بهبود فضاهای اموزشی و اداری‪ ،‬اشاره داشت‪.‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪15‬‬ صفحه 15 ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫هفته پژوهش و فناوری‬ ‫بهترین بستر گسترش گفتمان فناوری در کشور‬ ‫علیخیرالدین‬ ‫معاون فناوری و نواوری وزارت عتف‬ ‫علم‪ ،‬پژوهش و فناوری به عنوان پیشران رشد و‬ ‫توسعه حوزه های مختلف در هر کشور است و با‬ ‫توجه به اهمیت ان‪ ،‬برنامه های مختلفی در هر‬ ‫کشور به منظور شــکل گیری‪ ،‬توسعه و تقویت‬ ‫اکوسیستم پویا و متعالی در حوزه علم‪ ،‬پژوهش‬ ‫و فناوری اجرا می شود‪ .‬کشور جمهوری اسالمی‬ ‫ایران نیــز با تکیه بر اموزه های قرانی و ســنت‬ ‫معصومین(ع) همواره توســعه علمی کشور را‬ ‫در رئوس اهداف خویش قرار داده و تالش های‬ ‫گسترده ای در این حوزه انجام داده است‪ .‬توسعه‬ ‫سخت افزاری و نرم افزاری اکوسیستم علمی و‬ ‫فناوری کشــور باعث قرار گرفتن ایران در رده‬ ‫برترین ها در جهان گردیده است و دانشمندان‬ ‫کشورمان توانسته اند با شکستن مرزهای علم‬ ‫و فناوری در حوزه های مختلف توانمندی های‬ ‫خود را در جغرافیای بین المللی نمایان سازند‪.‬‬ ‫از جمله برنامه های مهم که ساالنه در چهارمین‬ ‫هفته اذرماه اجرا می شود‪ ،‬برنامه های هفته ملی‬ ‫پژوهش و فناوری اســت که فرصت مناسب به‬ ‫منظور تمرکز بر روی ابعــاد مختلف این حوزه‬ ‫را فراهــم اورده و اجزای اکوسیســتم علم و‬ ‫فناوری کشور می توانند ضمن مرور دستاوردها‬ ‫و توانمندی های خود و نمایش ان به ذینفعان‪،‬‬ ‫نسبت به بررسی وضعیت فعلی و برنامه ریزی‬ ‫برای اینده کشور دستورات الزم را تهیه نمایند‪.‬‬ ‫اینهفتهبهترینبسترگسترشگفتمانفناوری‬ ‫و نواوری در کشــور نیز می باشد و افراد فعال در‬ ‫این زیست بوم به مناســبت های در نظر گرفته‬ ‫شده برای روزهای هفته‪ ،‬گردهم امده و به گفتگو‬ ‫می پردازند‪ .‬برنامه های فرهنگ سازی و ترویجی‬ ‫از طریق رسانه ها و بویژه رســانه ملی می تواند‬ ‫نگاه ملی و مردمی به این حوزه را تقویت نموده‬ ‫و فرهنگ علم‪ ،‬پژوهش‪ ،‬نواوری و فناوری را به‬ ‫یک گفتمان غالب در کشــور تبدیل نماید و در‬ ‫این صورت اثار این حرکت در حوزه های مختلف‬ ‫زندگی مردم بویژه در بخش هــای اقتصادی و‬ ‫اشتغالکهامروزبهیکیازچالش هایاصلیکشور‬ ‫تبدیل شده است‪ ،‬نمایان خواهد شد‪ .‬در واقع علم‪،‬‬ ‫پژوهش و نواوری و فناوری های حاصل از ان به‬ ‫عنوان یک اهرم موثر و کارامد در توســعه همه‬ ‫جانبه کشور و برون رفت از مشکالت فعلی است‪.‬‬ ‫ازجملهبرنامه هایمهموزارتعتفکهباهمکاری‬ ‫و مشارکت دانشگاه ها‪ ،‬پژوهشگاه ها‪ ،‬پارک های‬ ‫علم و فناوری و مراکز رشد کشور برگزار می گردد‬ ‫نمایشگاهدستاوردهایپژوهش‪،‬فناوریوفن بازار‬ ‫هســت‪ .‬این رویداد ملی محل ظهور و برونداد‬ ‫دستاوردهای نخبگان‪ ،‬دانشــمندان و فناوران‬ ‫کشور در حوزه های مختلف می باشد‪ .‬عالوه بر این‬ ‫رویدادکهدرمحلنمایشگاه هایبین المللیتهران‬ ‫و همزمان به صورت مجــازی در هفته پژوهش‬ ‫و فناوری برگزار می شود در سایر استان ها نیز با‬ ‫همکاری پارک های علم و فناوری‪ ،‬مراکز رشد و‬ ‫دانشگاه ها‪،‬نمایشگاه هایمشابهبرگزارمی گرددو‬ ‫عالقمندان می توانند با حضور در این نمایشگاه ها‬ ‫از اخرین دستاوردهای حوزه پژوهش و فناوری‬ ‫کشور بازدید نموده و مطلع گردند‪.‬‬ ‫امید است در ســال جاری و با تاسیس معاونت‬ ‫فناوریونواوریدرساختاروزارتعلوم‪،‬تحقیقات‬ ‫و فناوری‪ ،‬روح جدیدی در برنامه های هفته ملی‬ ‫پژوهش و فناوری دمیده شــده و شاهد حضور‬ ‫هرچه فعال تر و پررنگ تر متخصصان و فناوران‬ ‫کشوردربرنامه هایمختلفاینهفتهباشیم‪.‬‬ ‫انچه اهمیت دارد و امروز برای کشــور ما مهم‬ ‫است‪ ،‬توسعه گفتمان و فرهنگ نواوری و فناوری‬ ‫در کشور است که از همه فرصت های ممکن و‬ ‫به ویژه هفته ملی پژوهــش و فناوری باید برای‬ ‫این توسعه استفاده کرد و امیدواریم به نقطه ای‬ ‫برســیم که فرهنگ نواوری و فناوری با ارزش‬ ‫در کشور به تعالی رسیده و به گفتمان غالب در‬ ‫کشور تبدیل گردد‪.‬‬ ‫« پژوهش» زیربنای توسعه و ضامن پیشرفت و ارتقای جامعه است‬ ‫ارتقای فعالیت های پژوهشی بنیادی‪ ،‬توسعه ای و کاربردی مهم ترین رویکرد دانشگاه پیام نور‬ ‫دکتر ابراهیم تقی زاده‬ ‫سرپرستدانشگاهپیام نور‬ ‫دکتر ابراهیم تقی زاده سرپرست دانشگاه پیام نور‬ ‫در پیامی فرارسیدن هفته پژوهش را به تمامی‬ ‫دانشجویان‪ ،‬محققان و پژوهشگران دانشگاهی‬ ‫تبریک گفت‪.‬‬ ‫در این پیام امده است‪:‬‬ ‫«پژوهش» زیر بنای توسعه و ضامن بقا‪ ،‬پیشرفت‬ ‫و ارتقای یک جامعه است‪ .‬تصمیم گیری تمامی‬ ‫ارکان اجرایی یک جامعه در صورتی موفق و رو‬ ‫به پیشــرفت خواهد بود که بر مبنای تحقیق و‬ ‫پژوهش و بر اســاس نظر نخبگان و شایستگان‬ ‫علمی و پژوهشــی صورت گرفته باشــد و اگر‬ ‫بتوانیم تحقیق و پژوهش را به عنوان جزو الینفک‬ ‫تمامی تصمیم گیری ها و در قالب پژوهش های‬ ‫کاربردی‪ ،‬بنیادی ‪ ،‬مسئله محور و تقاضا محور‬ ‫نهادینهکنیم‪ ،‬قطعا می توانیمدرایندهاینزدیک‬ ‫توسعه پایدار را برای کشور به ارمغان اوریم‪.‬‬ ‫دانشگاه پیام نور بزرگ ترین دانشگاه دولتی کشور‬ ‫است که به دلیل گستردگی در سراسر کشور و‬ ‫سهولت دسترسی به اموزش‪ ،‬افتخار این را داشته‬ ‫که میزبان تعداد بسیاری از دانشجویان مستعد‬ ‫باشد و رویکرد این دانشگاه در چند سال اخیر با‬ ‫‪16‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫تاکید بر لزوم توجه ویژه به بخش پژوهش و فراهم‬ ‫سازی بسترهای مناسب تحقیق برای اساتید و‬ ‫دانشجویان محقق‪،‬نقشی موثر در جهت ارتقای‬ ‫بیشتر و تعامل صنعت و دانشگاه و رفع نیازهای‬ ‫موجود داشته است‪.‬‬ ‫این دانشگاه در رویکردی جدید به دنبال توسعه‬ ‫زیرساخت های پژوهشــی و فناوری دانشگاه‬ ‫متناسب با اولویت های کشــور‪ ،‬ارتقا و توسعه‬ ‫فعالیت های پژوهشی خصوصا بنیادی‪ ،‬توسعه‬ ‫ای و کاربردی در جهت حل مشــکالت جامعه‬ ‫‪ ،‬هدایت اســاتید به جذب پــروژه های بزرگ‬ ‫ملی‪ ،‬تولید و بومی سازی یافته های پژوهشی‪،‬‬ ‫تقویت و راه اندازی پارک هــای علم و فناوری‪،‬‬ ‫مراکز رشد و شرکت های دانش بنیان وتوسعه‬ ‫دیپلماسی علمی و فناوری در منطقه و جهان‪،‬‬ ‫ایجاد زیرساخت های الزم برای سرمایه گذاری و‬ ‫مشارکت در پژوهش ها و قراردادهای بین المللی‬ ‫با هدف افزایش کیفیت دستاوردهای پژوهشی‬ ‫و تولیدات علمی‪ ،‬ساماندهی خروجی پژوهش‪،‬‬ ‫تقویت ارتباط دانشــگاه با صنعت و گسترش‬ ‫پژوهش های تقاضامحــور‪ ،‬توجه به نواوری ها‬ ‫و شکوفایی در دانشگاه‪ ،‬تقویت همکاری های‬ ‫پژوهشی متقابل با ســایر دانشگاه های داخلی‬ ‫و خارجــی‪ ،‬معاونت علمی و فناوری ریاســت‬ ‫جمهوری‪ ،‬مراکز علمی و دستگاه های اجرایی و‬ ‫نهادینه کردن تحقیقات مشترک است‪.‬‬ ‫اعتقاد بر این است که دانشگاه پیام نور به عنوان‬ ‫دانشگاهی در رده نســل چهارم دارای نقش و‬ ‫مسئولیت اجتماعی است و وظیفه دارد‪ ،‬سرمایه‬ ‫ها و منابع دانشگاه را به سمت و سویی هدایت‬ ‫کند که دانشجویان و نخبگان به عنوان مهم ترین‬ ‫سرمایه های کشور‪ ،‬بتوانند فرصت کارافرینی‪،‬‬ ‫نواوری و خالقیت بیابنــد و از همین رو مرکز‬ ‫خالقیت ونواوری دانشگاه پیام نور با هدف ارائه‬ ‫خدمات الزم به نخبگان‪ ،‬بــرای تبدیل ایده به‬ ‫محصول راه اندازی شده است و توسعه ظرفیت‬ ‫های شرکت های دانش بنیان و مراکز خالقیت‬ ‫در افصی نقاط کشور یکی از اولویت های اصلی‬ ‫وواقعی این دانشگاه به شمار می رود‪.‬‬ ‫اکنون که تحریم های اقتصادی کشور را با چالش‬ ‫مواجه ساخته است ‪ ،‬تجاری سازی علم و تولید‬ ‫ثروت از یافته های علمی و رفــع نیاز جامعه از‬ ‫طریق ارتباط دانشگاه و صنعت و برخورداری از‬ ‫پژوهش های کاربردی برای خدمت به مردم می‬ ‫ش محوری‪،‬‬ ‫تواند راهگشا باشد و بدون شک پژوه ‬ ‫کارافرینی و حرکت به سوی دانشگاه های نسل‬ ‫سوم و چهارم در تحقق این امر بسیار موثر است‬ ‫و چنانچه بتوانیم در این جهت گام برداشــته و‬ ‫تصمیم گیری های مهم را بــر پایه تحلیل ها و‬ ‫اطالعات پژوهشگران و محققان استوار نماییم‪،‬‬ ‫به یقین کارنامه ای درخشان خواهیم داشت‪.‬‬ ‫از طرفی دیگر‪ ،‬دانشگاه پیام نور سال ها در تولید‬ ‫محتوای خود اموز چاپی به ایفای نقش پرداخته‬ ‫اما اکنون جای خالی محتوای الکترونیکی برای‬ ‫پاسخ به نیازهای مخاطبان احساس می شودو‬ ‫معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه می تواند در‬ ‫این زمینه به طور جدی وارد شده و ضمن تعامل‬ ‫با حوزه اموزش‪ ،‬نیازهای موجود در این بخش را‬ ‫مرتفع کند‪.‬‬ ‫امید است که دانشگاه پیام نور بتواند ضمن بهره‬ ‫مندی از ظرفیت پژوهشی پژوهشکده ها‪ ،‬در این‬ ‫زمینهنیزپیشگامبودهوفعالیتهایپژوهشگران‬ ‫کوشا و مستعد این دانشگاه نوید بخش اینده ای‬ ‫روشن در عرصه پژوهشــی و تعامل صنعت و‬ ‫دانشــگاه برای تحقق برنامه های توســعه ای‬ ‫کشور باشد‪.‬‬ ‫اینجانب به نوبه خود ضمن گرامیداشت و تبریک‬ ‫این روز به همه دانش پژوهان‪ ،‬پژوهشــگران‪،‬‬ ‫نواوران‪ ،‬اساتید و فرهیختگان از خدمات علمی‬ ‫و پژوهشی تمامی پژوهشگران و محققان کشور‬ ‫به ویژه پژوهشگران عرصه اموزش عالی تقدیر و‬ ‫تشکرمی کنم‪.‬‬ صفحه 16 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫عتف‬ ‫هفتـه پژوهش‪،‬‬ ‫پاسداشت مفهوم «اگاهـی» و رسالت متولیان و دانشگاهیان‬ ‫دکتر سعداهلل نصیری قیداری‬ ‫رئیسدانشگاهشهیدبهشتی‬ ‫عصر جدید را می توان دوران پژوهش های علمی‬ ‫پیشرفته نامید و گسترش دانش‪ ،‬فناوری های‬ ‫نوین و توانایی استثنایی بشر معاصر در شناخت‬ ‫مسائل و حل معضالت جامعه را حاصل پژوهش‬ ‫خواند‪ .‬تا انجا که به تحقق اهداف توســع ه ملی ‬ ‫مربوط می شود‪ ،‬پژوهش را می توان زیربنای اصلی‬ ‫تـوسعه دانست‪ .‬به همین سبب‪ ،‬در جهان امروز‪،‬‬ ‫ف توسعه ‬ ‫جوامعی که به اســتقالل ملی و اهدا ‬ ‫جامع ه خویــش اگاهنــد‪ ،‬در برنامه ریزی های‬ ‫راهبردی و سیاســت گذاری های علمی خود‪،‬‬ ‫پژوهش را در اولویت نخست قرار داده اند‪.‬‬ ‫ایرانیان‪ ،‬در جایگاه ســاکنان و سازندگان یک‬ ‫جغرافیایفرهنگیگسترده‪،‬درموقعیتیازجهان‬ ‫ریشه دوانده و بالیده اند که الجرم بدون «اگاهی»‬ ‫نمی توانسته انددوامزیستیخودراتامینکنند‪.‬در‬ ‫اینجایگاه‪،‬درادوارتاریخیمختلف‪،‬خردمندیبه‬ ‫معنایاتخاذتصمیماتاگاهانه ایبودهاستکهبه‬ ‫طور مستمر با تامین دانش از مقاصد بعضاً دشوار‬ ‫امکان پذیر می شده است‪ .‬همچنین‪ ،‬مردمان این‬ ‫سرزمین فرزندان خود را از دیرباز انگونه تربیت‬ ‫کرده اند که در چرخه ای زاینده‪ ،‬بالندگی شان هم‬ ‫متکی بر اگاهی بوده و هم متضمن ان‪.‬‬ ‫باشرحفوق‪،‬چنانچهنقشکلیدیمفهوماگاهیرا‬ ‫در استقرار و استمرار مردمان پذیرفته باشیم‪ ،‬باید‬ ‫به این مهم هم عنایت داشته باشیم که در ادوار‬ ‫تاریخی پیشین انچه مانع از حصول ان می شده‬ ‫است‪ ،‬دشواری بدست اوردن اطالعات بوده است‪.‬‬ ‫ان کالم مبارکی که «اطلب العلم» را به دورترین‬ ‫جغرافیای عالم اتصال می دهد شــاهد متقنی‬ ‫است از ضرورت نظام تربیتی که این دشواری را‬ ‫اگاهی راهگشا را‬ ‫گوارا کند‪ .‬اما امروزه‪ ،‬انچه این‬ ‫ِ‬ ‫مخدوش می کند انبوهی اطالعات است‪.‬‬ ‫در جهان امروز‪ ،‬به ســبب انبوهــی اطالعات و‬ ‫سرعت انتقال داده ها‪ ،‬گاه حتی تشخیص مسائل‬ ‫و مشکالت اصلی جوامع امر دشواری است‪ .‬با این‬ ‫وصف به نظر می رسد که پیشرفت های روز افزون‬ ‫دانش بشــری وجهی دیگر به مفهوم پژوهش و‬ ‫رسالت پژوهشگران افزودن است؛ پژوهش‪ ،‬افزون‬ ‫بر همه رســالت های دیرین‪ ،‬گاه باید گزاره های‬ ‫صحیح را نه به «مدد اطالعات فــراوان»‪ ،‬بلکه‬ ‫«علی رغم انبوه اطالعات» تامین کند‪.‬‬ ‫مالحظــات فــوق نافی ایــن امر نیســت که‬ ‫توســعه پایدار و همه جانبه در هر کشور به نحو‬ ‫قابل توجهی در گرو گســترش کمی و کیفی‬ ‫فعالیت های پژوهشی ان کشور است‪ .‬در نگاهی‬ ‫بلندمدت به امر پژوهش‪ ،‬چه بســا گســترش‬ ‫اموزش مقاطع مختلف‬ ‫رویکرد پژوهش مدار در‬ ‫ِ‬ ‫تحصیلی به اندازۀ بسط پژوهش در زمینه های‬ ‫مختلف اهمیت داشته باشد‪ .‬دانش اموزان امروز‬ ‫پژوهشگرانفرداهستندکهبااگاهیوتالشخود‬ ‫می توانند به بسط مرزهای دانش بپردازند‪ .‬بدیهی‬ ‫است که این گسترش در گرو تعامل سازنده تمام‬ ‫بخش های اموزشی و پژوهشی کشور است و هیچ‬ ‫یک از سازمان ها به تنهایی نمی توانند وضعیت را‬ ‫بهبودبخشند‪.‬‬ ‫با این همه‪ ،‬اســیب شناسی وضعیت پژوهشی‬ ‫کشور نشــان می دهد که پژوهش در ایران‪ ،‬در‬ ‫حلقه های زنجیر ه ثمردهی خــود قرار نگرفته‬ ‫است‪ .‬بیگانگی پژوهشگران با مفاهیم زیربنایی‬ ‫(ضعف محتوایی) از یک سو و نگرش دست اویزی‬ ‫به پژوهش در نگاه مسئوالن و نهادهای متولی‬ ‫(ضعف نهادی) از سوی دیگر‪ ،‬سبب شده است‬ ‫چرخه باطلی ایجاد شود که هم پژوهش ها را کم‬ ‫اثر نموده‪ ،‬هم در برایند نهایی ان‪ ،‬عقب ماندگی‬ ‫کشور در توسعه مبتنی بر نواوری را سبب شده‬ ‫است‪ .‬این گونه است که «سیاست های پژوهش‬ ‫محور»‪ ،‬جای خود را به «پژوهش های سیاست‬ ‫محور» داده اند‪.‬‬ ‫در این چرخه‪ ،‬دانشگاه ها و اغلب مراکز پژوهشی‬ ‫دولتی در کشــور به مصرف کننده بودجه های‬ ‫اموزش و پژوهش در کشــور بدل شده و سهم‬ ‫اندکی در توسعه کشور داشته اند‪ .‬شاهد بر این‬ ‫مدعا درصد بسیار پایین سهم پژوهش در تولید‬ ‫ناخالص ملی است به طوری که میانگین ان در‪10‬‬ ‫ساله اخیر (نیم درصد)‪ ،‬کمتر از سهم پیش بینی‬ ‫شده برنامه های توسعه (‪ 3‬درصد) و بسیار پائینتر‬ ‫از کشورهای توسعه یافته دنیا است‪ .‬بـــراورد‬ ‫اعتباراتپژوهشیکشورهایپیشرفتهجهانبرای‬ ‫ن دارد که‬ ‫ی برتر نشان از ا ‬ ‫دستیابی ب ه تکنولوژ ‬ ‫کشورهایتوسعهیافتهصنعتیبیشاز‪ ۵‬درصداز‬ ‫تولید ناخالص ملی خود را صرف تحقیق و توسعه‬ ‫می کنند‪ .‬با این تذکر که حتی بودجه مکفی باید‬ ‫درمواضعصحیحمصرفشود‪،‬بازهمبایدپذیرفت‬ ‫ش و فناوری و تربیت پژوهشگران‪،‬‬ ‫که توسعه دان ‬ ‫ی ب ه سادگی‬ ‫بدون تخصیص اعتبارات مالی کاف ‬ ‫میسر نیست‪ .‬مقایسه تفاوت تعداد پژوهشگران و‬ ‫دانشمندان در کشورهای پیشرفته با همین امار‬ ‫ل توسعه ‪ ،‬اهمیت این امر را‬ ‫در کشورهای در حا ‬ ‫نشان می دهد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر‪ ،‬اعتماد مردم به امر پژوهش تا حد‬ ‫زیادی به عملکرد دانشگاه و میزان پاسخگویی‬ ‫ل مســایل جامعه‬ ‫نوح ‬ ‫ت انا ‬ ‫مثبت به انتظارا ‬ ‫و همچنین جایگاه معتبری کـــه دولت بـرای‬ ‫دانشگاه ها و موسســات تحقیقاتی کشور قایل‬ ‫است ‪ ،‬بستگی دارد‪ .‬نااگاهی عموم مردم از اهمیت‬ ‫پژوهش‪ ،‬و نداشتن سازوکاری کارامد برای مطلع‬ ‫ن جامع ه از ارزش پژوهش و نتایج ارزند ه ان‬ ‫ساخت ‬ ‫وتاثیرعواملفرهنگیوسنتیکهمی توانندعامل‬ ‫رشد یا زوال فعالیت های تحقیقاتی باشد از دیگر‬ ‫ل ذکر در این ارتباط به شمار می رود‪.‬‬ ‫عوامل قاب ‬ ‫همه مشکالت کشورمان در تامین بودجه های‬ ‫پژوهشی نباید منجر به نااگاهی از این امر شود که‬ ‫ی نیازها و مشکالت این عصر‪ ،‬به صورت‬ ‫پیچیدگ ‬ ‫روزافزون جایگاه «نواوری» را افزایش داده است‪.‬‬ ‫پژوهش یا تحقیق به عنــوان یکی از مهم ترین‬ ‫ساختارها و مراحل فرایند نواوری به شمار می رود‬ ‫اما در این زمینه نیز‪ ،‬درگزارش معتبر شــاخص‬ ‫رقابت پذیری مجمع جهانی اقتصاد‪ ،‬کشــور ما‬ ‫همواره در مرحله سوم توسعه (توسعه مبتنی بر‬ ‫نواوری) رتبه پایینی داشته است‪ .‬به طور مثال‬ ‫در گزارش ســال ‪ 2018‬رتبه ایران ‪ 81‬از ‪137‬‬ ‫بوده است‪ .‬این درحالی است که ما رتبه اول علمی‬ ‫منطقه را داریم‪ .‬در واقع‪ ،‬فاصلــه زیاد پژوهش‬ ‫و عمل‪ ،‬اینجا قابل مشــاهده است‪ .‬شاید بتوان‬ ‫چنیننتیجهگرفتکهمتاسفانهنهادهایمتولی‬ ‫به تاثیر پژوهش دانشگاهی در استمرار نواوری‬ ‫واقفنیستند‪.‬‬ ‫عامل اصلی در کاهش فاصله بین پژوهش و عمل‪،‬‬ ‫ارتباط و مشارکت باثبات و پایدار بین اجزا نظام‬ ‫ملی نواوری (مراکز دانشگاهی یا پژوهشی‪ ،‬دولت‬ ‫و صنعت) است‪ .‬این مشارکت و تعامل باید دارای‬ ‫ب سیاسی و‬ ‫«ثبات» باشــد و تحت تاثیر مناص ‬ ‫حزبی قرار نگیرد؛ پیش شرط دیگر این مشارکت‪،‬‬ ‫«پایدار» بودن ان است که تضمین کننده منافع‬ ‫اقتصادی‪،‬اجتماعیومحیط زیستیجامعهباشد‪.‬‬ ‫اشکار اســت که با ترویج فرایند نواوری و نظام‬ ‫نواوری و مشــارکت «غیرشعارگونه» ذینفعان‬ ‫در این فرایند می توان در بستر ثبات و پایداری‪،‬‬ ‫پژوهش را به عمل و اثرگذاری‪ ،‬نزدیک تر نمود‪.‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪17‬‬ صفحه 17 ‫عتف‬ ‫دکترابراهیم صالحی عمران‬ ‫رییسدانشگاهفنیوحرفه ایورئیسانجمناموزشعالیایران‬ ‫یکی از مهم تریــن کارکردهای دانشــگاه ها و‬ ‫مراکز اموزش عالی پژوهش می باشــد‪ .‬اگرچه‬ ‫فعالیت های اموزشی همیشه بال پر سر و صدایی‬ ‫در مراکز امــوزش عالی می باشــد ولی تولید‬ ‫علم نیز رسالت بســیار مهمی است که همواره‬ ‫مدنظر جامعه علمی بوده و عالیق بســیاری از‬ ‫سیاست گذاران اموزشی را به خود جلب کرده ‬ ‫است اما برای انجام دقیق این کارکرد‪ ،‬الزاماتی‬ ‫می بایست هم درون دانشــگاه و هم در خارج از‬ ‫دانشگاه فراهم گردد‪:‬‬ ‫‪.1‬اول نکته این اســت که فرهنــگ پژوهش‬ ‫می بایست به عنوان یک فرهنگ غالب در جامعه‬ ‫ساری و جاری شــود‪ .‬باید پذیرفت که هر نوع‬ ‫تصمیم گیری نیاز به پژوهــش دارد‪ .‬پژوهش‬ ‫مبنای هر نوع تصمیم گیری اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬ ‫سیاسی و فرهنگی کشور است و سیاست مداران‬ ‫کشــور باید بپذیرند که اگر بخواهند ریشه ای‬ ‫هر نوع مسله ای را حل کنند‪ ،‬ابتدا باید مراحل‬ ‫حل مســئله و پژوهش را تجربــه کنند به طور‬ ‫مثــال مســائل اقتصــادی بــه پژوهش های‬ ‫اقتصادی ‪ ،‬مســائل اجتماعی به پژوهش های‬ ‫اجتماعی ‪ ،‬مســائل فرهنگی و سیاسی نیز به‬ ‫پژوهش های حوزه مربوط به خودشان نیاز دارد‪.‬‬ ‫ش از هر گونه‬ ‫سیاست مداران باید بدانند که پی ‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫پژوهش درراستای اشتغال پذیری و الزامات مورد نیاز‬ ‫تصمیم گیری و برنامه ریزی می بایست تحقیق‬ ‫را در اولویت قرار داد‪ .‬هر گونه تصمیم گیری در‬ ‫سطوح باال و پایین دستگاه های مختلف اجرایی‬ ‫می بایست مبتنی بر شــناخت عمیق مسئله‪،‬‬ ‫جمع اوری اطالعات و انجام ازمایش راه حل ها و‬ ‫سرانجام اتخاذ تصمیم درست باشد که همانا این‬ ‫کار همان روش علمی حل مسئله است‪ .‬لذا انچه‬ ‫که جامعه ما به ان نیاز دارد «فرهنگ تحقیق»‬ ‫می باشد‪ .‬این فرهنگ باید تبدیل به عادت واره‬ ‫شــود و طبیعتاً این کار بســیاری از مشکالت‬ ‫مختلف اقتصادی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی و فرهنگی‬ ‫را حل خواهد نمود‪.‬‬ ‫‪ .۲‬نکتــه دوم ســرمایه گذاری مناســب برای‬ ‫فعالیت های پژوهشی است‪ .‬پژوهش باید یک‬ ‫اقدام ملی قلمداد شده و ســرمایه گذاری الزم‬ ‫برایش انجام شود‪ .‬تجربه بسیاری از کشورهای‬ ‫پیشرفته نشان داده اســت که انجام پژوهش‬ ‫خود نواوری و فناوری زیادی را با خود به همراه‬ ‫اورده و منشا و مبدا توسعه و پیشرفت کشورها‬ ‫شده است‪ .‬به همین خاطر است که بسیاری از‬ ‫کشورها منابع مالی مناسبی از تولید ناخالص‬ ‫ملی را به پژوهش اختصاص می دهند‪ .‬پژوهش‬ ‫اگرچه نیازمند هزینه است ولی باید دانست که‬ ‫خروجی های حاصل از پژوهش بســیار بیشتر‬ ‫از فعالیت های اموزشی اســت و نباید مصرفی‬ ‫تلقی شود‪.‬‬ ‫‪ .۳‬نکته سوم توجه به نهادهای پژوهش است‪.‬‬ ‫بدیهی است که نهادها نقش بی بدیلی در انجام‬ ‫امور اجتماعی دارند و کلیــه برنامه ریزی های‬ ‫اقتصادی و اجتماعی می بایست متاثر از نهادهای‬ ‫رسمی و غیررسمی جامعه باشد‪ .‬به همین دلیل‬ ‫توجه به نهادهای پژوهشــی و افزایش اعتماد‬ ‫اجتماعیبهایننهادهایقیناًپیامدهایمختلفیرا‬ ‫به همراه خواهد داشت‪ .‬سیاست گذاران اموزشی‬ ‫باید بدانند دانشگاه های پژوهشی نسل مهمی‬ ‫از نسل های دانشگاهی هســتند و هیچ گاه به‬ ‫فراموشی سپرده نخواهند شد‪.‬‬ ‫‪ .۴‬نکته چهارم بــه تربیت محققــان مربوط‬ ‫می شــود‪ .‬همان طوری که برای کادر اموزشی‬ ‫نیرو تربیت می شود پژوهش نیز به کادر توانمند و‬ ‫اموزش دیده نیاز دارد خود تحقیق نیاز به اموزش‬ ‫دارد و اصول تحقیق باید اموزش داده شود‪ .‬لذا‬ ‫امار محققان کشور نیز جزو شاخص های توسعه‬ ‫کشور محسوب می شود و حمایت های الزم از‬ ‫پژوهشگران در ابعاد مختلف توسعه علمی کشور‬ ‫را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد‪ .‬پژوهشگران‬ ‫باید اطمینان حاصل کنند که بهترین جا برای‬ ‫پژوهش کشور ایران می باشــد و خروج ان ها از‬ ‫کشور از دست دادن سرمایه عظیم ملی است‪.‬‬ ‫‪ .۵‬نکته پنجم توجه به نوع پژوهش می باشــد‪.‬‬ ‫مســلماً کشــور به انواع پژوهش های بنیادی‪،‬‬ ‫کاربردی و توســعه ای نیازمند است‪ .‬صنعت‪،‬‬ ‫کشاورزی و خدمات کشــور به همه این انواع‬ ‫پژوهش ها نیازمند اســت امــا پژوهش ها باید‬ ‫فناوری های مختلفی را به کشــور هدیه نماید‪.‬‬ ‫فناوری ها باید به مراکز رشد برده شود و تبدیل‬ ‫به تولید شــود‪ .‬تولید هم باید به شــکل انبوه‬ ‫انجام گیرد‪ .‬به عبارت دیگر ابتدا توسعه علمی و‬ ‫پژوهشی‪ ،‬سپس در مراکز رشد به فناوری تبدیل‬ ‫و سرانجام به کارخانه ها و محیط های تولیدی‬ ‫متصل و تولید انبوه مبتنی بر نیاز اتفاق بیفتد! در‬ ‫این صورت است که پژوهش ها کاربردی و مبتنی‬ ‫بر حل مســئله خواهد بود و پژوهش ها به رشد‬ ‫اقتصادیوتوسعهوپیشرفتکشورمتصلخواهد‬ ‫شد‪ .‬صرف توسعه علمی و تولید علم و نگارش‬ ‫مقاله اگرچه مفید است ولی اگر به حلقه علمی‬ ‫و تجاری بعدی وصل نشــود پیامدهای چندان‬ ‫مناسبی نصیب جامعه نخواهد کرد‪.‬‬ ‫عالو ه بر همه این ها باید خاطرنشان کرد وقتی‬ ‫پژوهش به تولید وصل شود دو مسئله اساسی‬ ‫تجاری سازی اموزش و اشتغال نیرو در جامعه‬ ‫حل خواهد شد‪.‬بعبارتی حلقه پژوهش‪ ،‬توسعه‬ ‫علم‪ ،‬تولید و تجاری سازی و اشتغال مراحل بهم‬ ‫پیوسته ای هستند که اثار اقتصادی و اجتماعی‬ ‫فراوانــی برای جامعــه فراهم خواهنــد اورد‪.‬‬ ‫بنابراین انچه که باید فراموش نکرد هدفمندی و‬ ‫برنامه ریزی پژوهش می باشد که ان شاءاهلل همواره‬ ‫مورد توجه سیاست گذاران‪ ،‬مدیران و برنامه ریزان‬ ‫مراکز دانشگاهی و غیردانشگاهی قرار گیرد‪.‬‬ ‫و من اهلل التوفیق‬ ‫گزارش برخی از فعالیت ها و عملکرد‬ ‫حوزه پژوهشی‪ ،‬فناوری و پژوهشگران دانشگاه الزهرا‬ ‫دکتر فریده حق بین‬ ‫سرپرست دانشگاه الزهرا(س)‬ ‫دکتر فریده حق بین سرپرست دانشگاه الزهرا‬ ‫(س) در گفتگو با نشریه عتف درباره فعالیت ها‬ ‫و تالش های پژوهشــی این دانشــگاه در سال‬ ‫تحصیلی جاری بیــان کرد‪ :‬از ابتدای امســال‬ ‫ایین نامه و شــیوه نامه گرنت توســط معاونت‬ ‫پژوهشــی بر اســاس اعتبار ویژه پژوهشــی‬ ‫به اعضــای هیئت علمــی دارای پژوهش های‬ ‫هدف دار اختصاص یافت این شــیوه نامه کلیه‬ ‫فعالیت هــای اعضای هیئت علمــی را ازجمله‬ ‫حمایــت از فعالیت های علمــی و بین المللی‪،‬‬ ‫کمک هزینــه عضویــت در مجامــع علمی و‬ ‫بین المللی معتبر و شــرکت در کنفرانس های‬ ‫علمی و بین المللی پوشــش می داد‪ .‬همچنین‬ ‫جهت حمایت از رساله ها و پایان نامه ها به ویژه‬ ‫‪18‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫با موضوعات ازمایش بنیان برای دانشــجوی‬ ‫تحصیالت تکمیلی در مقاطع کارشناسی ارشد و‬ ‫دکترا در کنار گرنت استاد راهنما‪ ،‬اعتبار حمایتی‬ ‫نیزدرنظرگرفته شدهاست‪.‬همچنینجهت دهی‬ ‫به رساله یا پایان نامه کاربردی و تقاضامحور تحت‬ ‫حمایت سازمان های مختلف و برنامه ریزی الزم‬ ‫در این زمینه با همراهی حوزه معاونت اموزشی‬ ‫و تحصیالت تکمیلی نیز صورت گرفته است‪.‬‬ ‫بر همین اســاس‪ ،‬در این سال تحصیلی حدود‬ ‫‪ 55‬محقق پسادکترا در دانشگاه زیر نظر اساتید‬ ‫میزبان همکاری داشــته اند و تعداد هسته های‬ ‫پژوهشی (طرح های پژوهشی گروهی) مصوب‬ ‫با ‪ 50‬درصد رشد همراه بوده است‪.‬‬ ‫انچه در پی می اید مشــروح گفت وگوی دکتر‬ ‫حق بین با نشــریه عتف پیرامــون اقدامات و‬ ‫فعالیت های بخش های مختلف دانشگاه الزهرا‬ ‫در سال جاری است‪.‬‬ ‫دستاوردها پژوهشــی دانشگاه الزهرا در‬ ‫سال‪:1400‬‬ ‫حضــور دانشــگاه الزهــرا در رتبه بندی‬ ‫بین المللی راوند‪۲۰۲۱‬‬ ‫درخشش دانشگاه الزهرا (س) در رتبه بندی‬ ‫بین المللی تایمز‪-‬تاثیر‪۲۰۲۱‬‬ ‫ارتقای جایگاه جهانی دانشگاه الزهرا(س) در‬ ‫رتبه بندی وبومتریکس (جوالی ‪)۲۰۲۱‬‬ ‫قرار گرفتن دکتــر اردوخانی‪ ،‬دکتر مجید‬ ‫ممهد هروی و دکتر قدســی محمدی زیارانی‬ ‫ســه عضو حیات علمی دانشــگاه در فهرست‬ ‫پژوهشگران یک درصد پراستناد جهان بر اساس‬ ‫گزارش ‪ESI‬‬ ‫انتخاب مقاله دکتر اردوخانی و دکتر قدسی‬ ‫محمدی زیارانی دو عضو حیات علمی دانشگاه‬ ‫براساس گزارش پایگاه استنادی ‪WOS‬به عنوان‬ ‫مقاله پر استناد (‪)Highly cited paper‬‬ ‫تقدیر از دکتر فتحیه فتاحی زاده اســتاد‬ ‫دانشگاه الزهرا (س) در چهارمین جشنواره ملی‬ ‫زن و علم‬ ‫قرارگرفتن مقاله دکتر مجید ممهد هروی‪،‬‬ ‫دکتر مریم مختــاری دینانی و دکتر قدســی‬ ‫محمدی زیارانی سه عضو حیات علمی دانشگاه‬ ‫در فهرست پژوهشگران دارای مقاالت داغ (‪Hot‬‬ ‫‪)paper‬‬ ‫⏪‬ صفحه 18 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫⏪‬ ‫رشد ‪ 20‬درصدی تعداد مقاالت دانشگاه در سال ‪ 2020‬در پایگاه ‪ WOS‬نسبت به سال ‪ 2019‬و‬ ‫رشد ‪ 24‬درصدی در پایگاه ‪ Scopus‬نسبت به سال ‪2019‬‬ ‫تکمیل سامانه علم سنجی دانشگاه به عنوان یکی از کامل ترین سامانه های علم سنجی دانشگاه های‬ ‫وزارت علوم تحقیقات و فن اوری‬ ‫چاپ ‪ 2‬عنوان کتاب اعضای حیات علمی توسط ناشرین بین المللی (‪Palgrave Macmillan‬‬ ‫و ‪)Elsevier‬‬ ‫معرفــی کتــاب دکتــر میــاد مهــری ‬ ‫سوخته کوهی استاد دانشــگاه الزهرا به عنوان‬ ‫نامزد گروه «علوم کاربردی» ســی و هشتمین‬ ‫دوره جایزه کتاب سال‬ ‫رشــد چاپ فصلی از کتاب توســط ناشر‬ ‫بین المللی خارجی معتبر و مشــارکت اعضای‬ ‫حیات علمی در همکاری های بین الملل‬ ‫تدوین شــیوه نامه کتاب ســال از سوی‬ ‫انتشارات دانشــگاه الزهرا به منظور چاپ کتب‬ ‫اعضای حیات علمی‬ ‫انتخاب ‪ 6‬نشریه با درجه الف از میان ‪ 24‬مجله‬ ‫علمی دانشــگاه براســاس اخرین رتبه بندی‬ ‫نشریات و نمایه شدن ‪ 18‬نشریه در ‪Doaj‬‬ ‫رشد‪ 160‬درصدی در تعداد و‪ 280‬درصدی‬ ‫در مبلغ طرح های برون سازمانی (طرح ارتباط با‬ ‫صنعت و جامعه) در راستای مسئولیت اجتماعی‬ ‫و توجه به فرصت مطالعاتی ارتباط با جامعه و صنعت اعضای حیات علمی جدیداالستخدام و تهیه‬ ‫شیوه نامه های مربوطه‬ ‫همکاری با بنیاد ملی نخبگان جهت جذب دانش اموخته برتر برای بهره مندی از طرح پژوهشی‬ ‫به جای دوره موظف سربازی‬ ‫مرکزنواوریوکارافرینیدانشگاهالزهرامرکزیبرایشناساییتوانمندی هاوشایستگی های‬ ‫دانشجویانودانش اموختگانبه منظورطراحیمسیرشغلیمناسببرایانان‪:‬‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫عتف‬ ‫امکان دسترسی به منابع مختلف در کتابخانه شامل کتب فارسی‪ ،‬التین چاپی‪ ،‬التین الکترونیک‪،‬‬ ‫پایان نامه چاپی‪ ،‬پایان نامه دیجیتال و دیداری و شنیداری‬ ‫تهیهپایگاهاطالعاتیجامعزنانوخانوادهدرپژوهشکدهزناندانشگاهالزهراگامیموثردر‬ ‫فراهمکردنزمینهمناسبجهتارتقاءجایگاهزندرجامعه‬ ‫همچنین دکتر حق بین در بخش دیگر این گفت وگو به اقدامات پژوهشــکده زنان دانشگاه الزهرا‬ ‫اشاره کرد و گفت‪ :‬این پژوهشکده در راستای نیل به هدف تبیین وضعیت مطلوب زنان با توجه به‬ ‫ارزش های اسالمی از طریق بهره گیری از نتایج تحقیقات و پژوهش های بنیادی و کاربردی‪ ،‬شناخت‬ ‫وضعیت موجود زنان در زمینه های گوناگون و ارائه راهکارهای اصولی و عملی در جهت رفع موانع‪،‬‬ ‫تنگناها‪ ،‬فراهم اوردن زمینه مناسب جهت ارتقاء جایگاه زن در جامعه‪ ،‬وظایف و چشم اندازهایی را‬ ‫برای خود ترسیم نموده است که از اقدامات ان می توان به موارد ذیل اشاره کرد‪:‬‬ ‫تدوین و ایجاد بانک اطالعاتی جامع زنان و خانواده در پژوهشــکده زنان و گرداوری مدارک‪،‬‬ ‫ماخذ و اسناد داخلی و خارجی برای مطالعه و تحقیق گسترده جهت راه اندازی پایگاه جامع اطالعاتی‬ ‫زنان و خانواده‬ ‫ثبت نتایج کارازمایی بالینی مکمل دارویی اســتابیوم تولیدشده توسط شرکت دانش بنیان‬ ‫توسعه زیست فناوری طراوت زندگی (‪ )ASTA‬در سایت سازمان بهداشت جهانی با تالش دکتر‬ ‫احمدی عضو هیئت علمی پژوهشکده زنان‬ ‫کسب رتبه الف توسط نشــریه مطالعات اجتماعی روان شناختی زنان پژوهشکده زنان برای‬ ‫دومین سال متمادی در ارزیابی سال ‪ ۱۳۹۹‬نشریات وزارت علوم تحقیقات و فناوری‬ ‫انعقاد تفاهم نامه میان پژوهشکده زنان و کمیسیون بانوان اتاق تعاون ایران ناظر بر شبکه تعاون‬ ‫و تجارت ایران به منظور توســعه همکاری ها و بهره گیری از توانمندی ها و ظرفیت های موجود و‬ ‫گسترش فعالیت های پژوهشی و اموزشی‪ ،‬فیمابین پژوهشکده زنان و کمیسیون بانوان اتاق تعاون‬ ‫ایران (ناظر بر شبکه تعاون و تجارت ایران)‬ ‫چاپ مقاله دکتر احمدی عضو حیات علمی پژوهشکده زنان در مجله ‪Iranian journal‬‬ ‫‪of microbiology‬‬ ‫چاپ مقاله دکتر سیده فاطمه موسوی عضو حیات علمی پژوهشکده زنان در نشریه ‪open-‬‬ ‫‪ access‬با رتبه ‪Q1‬‬ ‫چاپ مقاله دکتر ســلگی عضو حیات علمی پژوهشــکده زنان در دو فصل نامه الگوی ایرانی‬ ‫اسالمی پیشرفت‬ ‫اما اقدامات دانشگاه الزهرا در هفته پژوهش سال ‪ 1400‬؟‬ ‫در هفته پژوهش امسال برنامه های زیر را در ست اقدام داریم ؛‬ ‫برپایی ‪ 30‬کارگاه از سوی معاونت پژوهشی و نشست های تخصصی با موضوعاتی در راستای"‬ ‫افزایش رویت پذیری فعالیت های پژوهشی و بهبود فعالیت های پژوهشی و فناوری" از ‪ 13‬اذر الی‬ ‫‪ 1‬دی ماه جهت ارتقای دانشگاه به سطح بین الملل برنامه ریزی شده است ‪.‬‬ ‫افتتاح نمایشگاه دائمی مجازی کتاب مولفین دانشگاه الزهرا‬ ‫تقدیر و تجلیل از پژوهشگران برتر دانشگاه‬ ‫تقدیر از کتابهای برتر و معرفی کتاب سال‬ ‫برگزاری نمایشگاه کار الزهرا با بیش از ‪ ۱۰۰۰‬جایگاه شغلی استخدام و کاراموزی از ‪ ۶‬تا ‪۱۷‬‬ ‫اذرماه‬ ‫حضور مجازی دانشگاه الزهرا در نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فناوری‬ ‫و برنامه های دیگر ‪.‬‬ ‫برگزاری نمایشگاه کار‬ ‫اطالع رسانی فرصت های شغلی و کاراموزی به دانش اموختگان و دانشجویان‬ ‫معرفی دانشجویان برای کاراموزی به سازمان ها‬ ‫اقداماتکتابخانهمرکزیدانشگاهالزهرا‬ ‫راه اندازی و توسعه ارشیو دیجیتال دانشگاه الزهرا با رشد نسخ دیجیتال‪ ،‬تعداد مدارک‪ ،‬دانلود نسخ‬ ‫و بهبود رویت پذیری مدارک و مستندات علمی‬ ‫❚❚‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪19‬‬ صفحه 19 ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫ایجاد زیست بوم نواوری و کارافرینی‪،‬‬ ‫پلی مطمئن برای ارتباط پژوهش و صنعت‬ ‫دکتر منصور انبیاء‬ ‫سرپرستدانشگاهعلموصنعتایران‬ ‫پژوهش به مثابه نوری است که محقق بر دنیای‬ ‫تاریک اطراف خود افکنده و با ان نور نقاط مبهم‬ ‫را برطرف نموده و راهی جدید برای مســائل‬ ‫پیچیده می یابد‪ .‬لذا هیچ فردی نمی تواند در‬ ‫جایگاه شگرف پژوهش در جامعه تردیدی ایجاد‬ ‫نماید‪ .‬از سوی دیگر بسیار می شنویم که پژوهش‬ ‫های فراوانی انجــام شــده و اصطالحا خاک‬ ‫میخورند‪ .‬پژوهش هائی که به اشکال مختلف‬ ‫چون اختراع‪ ،‬اکتشاف‪ ،‬مقاله‪ ،‬کتاب و غیره در‬ ‫کتابخانه ها و سایت ها باقیمانده و هیچ اثری در‬ ‫جامعه خود نمی گذارند‪ .‬سالهای متمادی است‬ ‫که درباره دلیل این عدم اثرگذاری قلم فرسائی‬ ‫می شود‪ .‬صاحبنظران در همایش ها‪ ،‬کنفرانس‬ ‫ها و نشست های تخصصی دالیل بالاستفاده‬ ‫ماندن درصد باالئی از پژوهش های انجام شده‬ ‫در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی را بررسی نموده‬ ‫اند‪ .‬برخی اعتقاد دارند که دلیل ثمربخش نبودن‬ ‫تحقیقات در کشور کاربردی نبودن انهاست‪ .‬ولی‬ ‫این نگاه شاید بخش ناقصی از دالیل زیربنائی این‬ ‫پدیده را به نمایش بگذارد‪ .‬هیچ فردی اهمیت‬ ‫کاربردی بودن پژوهش ها را کتمان نمی کند‬ ‫ولی سوال دیگری که مطرح است این است که‬ ‫چرا نباید درباره فعل "کاربردی نمودن" سوال‬ ‫بپرســیم؟ کاربردی نمودن‪ ،‬خود یک کنش‬ ‫بسیار مهم در اثربخش نمودن پژوهش هاست‪.‬‬ ‫تردیدی نیست که پژوهشی که غیرکاربردی‬ ‫باشد راهی به ســوی بازار پیدا نمیکند چون‬ ‫مساله ای را بطور مستقیم در صنعت حل نمی‬ ‫کند‪ ،‬لکن ان پژوهش مناسبی که اتفاقا کاربردی‬ ‫هم هست چرا باید در قفســه کتابخانه خاک‬ ‫بخورد؟ این سوال مهمی است که در این نوشتار‬ ‫به دنبال پاســخ به ان هســتیم چرا که اغلب‬ ‫محققین در جامعه دانشگاهی انسانهای اگاه و‬ ‫هوشیاری هستند و احتماال به سمت پژوهش‬ ‫هایی می روند که در جامعه خریدار داشته باشد‪.‬‬ ‫لذا احتمال وقوع پژوهشی کاربردی که به دلیل‬ ‫ناقص بودن زنجیره ان تا صنعت بالاســتفاده‬ ‫می ماند بیشتر از پژوهشی غیرکاربردی است‪.‬‬ ‫از این رو به جای انکه به دنبــال متهم کردن‬ ‫پژوهشگران کشور باشیم و انها را بخاطر دلیل‬ ‫واهی انجام پژوهش های غیرکاربردی شماتت‬ ‫کنیم باید به دنبال تکمیــل حلقه های بعد از‬ ‫پژوهش بود و با تحقق ان به کاربردی نمودن‬ ‫تحقیقات کمک نمود‪.‬‬ ‫گاهی در فرایند عملیاتی نمودن خروجی های‬ ‫تحقیقات موفق نمی شــویم‪ .‬در عالم واقع هم‬ ‫اگر دقت کنیم این امر بســیار اتفاق می افتد‪.‬‬ ‫وقتی به اختراعات ادیســون نــگاه میکنیم به‬ ‫یک لیســت ‪ 1093‬تایی برمیخوریم که نشان‬ ‫‪20‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫دهنده ذهن خالق و تالش پژوهشگرانه وی برای‬ ‫یافتن راه حل های جذاب برای برخی مسائل و‬ ‫مشکالت پیرامون ماست‪ .‬لکن از این لیست بلند‬ ‫اختراعات همگان المپ روشنائی الکتریکی را به‬ ‫خاطر دارند‪ .‬چرا که در فرایند کاربردی نمودن‬ ‫تحقیقات همیشــه درصدی از انها ریزش می‬ ‫کنند‪ .‬مهم این است که این فرایند را به نحوی‬ ‫ارتقا ببخشیم که اگر یک پژوهش واقعا کاربردی‬ ‫اقبال ورودش به بازار افزایش یابد‪ .‬تفاوت جدی‬ ‫و دقیقی وجود دارد بین فراینــد ایده پردازی‪،‬‬ ‫اختراع‪ ،‬ابداع و اکتشاف‪ ،‬که به ان خالقیت گفته‬ ‫می شود‪ ،‬و فرایند تجاری سازی و عملیاتی نمودن‬ ‫ان که نواوری نامگذاری می شود‪ .‬نواوری بدون‬ ‫خالقیت اتفاق نمی افتد ولی خالقیت می تواند‬ ‫بدون نواوری وجود داشته باشد‪ .‬خالقیت قاعده‬ ‫کار اســت و ارتفاع ان نواوری است‪ .‬خالقیت‬ ‫فونداسیون یک بناســت که اگر نباشد ستون‬ ‫نواوری را نمی توان بنا نهاد‪ .‬لذا تفکیکی منطقی‬ ‫بین خالقیت و نواوری وجود دارد‪.‬‬ ‫نواوری همــان حلقــه مفقــوده فرایندهای‬ ‫دانشگاهی ماست که یک پژوهش را به صنعت‬ ‫متصل می کند‪ .‬این اتصال به اشکال مختلفی می‬ ‫تواند اتفاق بیفتد‪ .‬یا این پژوهش توسط شخص‬ ‫پژوهشگر تجاری سازی می شود و یا دیگرانی‬ ‫با ویژگی های خاص ایــن پژوهش ها را به بازار‬ ‫رســانده و اثربخش می کنند‪ .‬تجارب دانشگاه‬ ‫های موفق این است که هر دو مسیر باید بطور‬ ‫موازی دنبال شود‪ .‬هر کدام از این دو مسیر نیز‬ ‫مسائل و مشکالت خاص خود را دارد که نیازمند‬ ‫بررسی جدی است‪ .‬مسیر اول در ظاهر راه ساده‬ ‫تری به نظر می رسد و اگر توسط یک پژوهشگر‬ ‫دنبال شــود در واقع خود پژوهشگر در مسیر‬ ‫کارافرینی قدم می گذارد و این امر الزاما نیازمند‬ ‫کسب توانمندی های جدیدی عالوه بر انچه که‬ ‫پژوهشگر بر مبنای ان پژوهش خود را انجام داده‬ ‫می باشد‪ .‬مهارت هایی از قبیل تیم سازی‪ ،‬تحمل‬ ‫ریسک‪ ،‬برنامه ریزی‪ ،‬سازماندهی‪ ،‬شبکه سازی‪،‬‬ ‫تصمیم گیری و بازاریابی جزو ضروری ترین ابعاد‬ ‫توانمندی هائی اســت که یک پژوهشگر برای‬ ‫تبدیل شدن به یک کارافرین نیاز دارد‪ .‬تحمل‬ ‫شکســت و بازیابی پس از شکست نیز مهارتی‬ ‫بسیار حائز اهمیت است چرا که شکست بخش‬ ‫بسیار مهمی از فرایند کارافرینی است‪ .‬لذا پرواضح است که این مسیر محقق نمی شود مگر به مدد اموزش و ارتقای این مهارتها در محققان‪ .‬هیچ اشکالی‬ ‫ندارد که یک استاد دانشگاه که وظیفه اموزش تعداد زیادی از دانشجویان کارشناسی تا دکتری را به عهده دارد‪ ،‬خود در کالس کارگاه تیم سازی یا برنامه‬ ‫ریزی بنشیند و این مهارت ها را در خود ارتقا دهد‪ .‬مسیر دوم اما سپردن وظیفه نواوری و تجاری سازی تحقیقات به فرد یا نهادی دیگر به عنوان کارافرین‬ ‫است‪ .‬این مسیر نیز الزامات خاص خود را دارد که اولین شرط ان یافتن نهاد و فردی مناسب برای همکاری با محقق است‪ .‬این فرد میتواند سرمایه گذار‪ ،‬مدیر‪،‬‬ ‫صنعتگر‪ ،‬صاحب کسب و کار یا حتی بخش دولتی باشد‪ .‬شرط دوم رسیدن به تعاملی پایدار با کارافرین برای عملیاتی کردن خروجی های تحقیق محقق‬ ‫است‪ .‬لذا هیچ الزامی وجود ندارد که فرد پژوهشگر خود پای در مسیر کارافرینی بگذارد چراکه بسیاری از موارد شکست به این دلیل اتفاق افتاده که پژوهشگر‬ ‫اصوال ویژگی های یک کارافرین را دارا نبوده است‪.‬‬ ‫برای تحقق هردو مسیر نیازمند این هستیم که زیست بوم نواوری و کارافرینی برروی زیست بوم خالقیت و پژوهش بنا شود‪ .‬راه اندازی شتابدهنده ها‪ ،‬مراکز‬ ‫نواوری‪ ،‬صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر و ایجاد فرایند اموزش و منتورینگ از الزامات موفقیت هر دو مسیر است‪ .‬درصورتی که دانشگاه ها در تشکیل‬ ‫این زیست ناتوان باشند‪ ،‬پژوهشگران با اختراعات‪ ،‬اکتشافات و خالقیت های خود تنها مانده و راهی به سوی تجاری سازی ایده های خود نخواهند یافت‪.‬‬ ‫لذا در یک جمله کلیدی می توان نتیجه گرفت که توسعه زیست بوم نواوری و کارافرینی‪ ،‬پلی است مستحکم و مطمئن برای ارتباط نافع پژوهش و صنعت‬ ‫و پاسخی است روشن به سوال مفهومی "کاربردی نمودن" پژوهش‪ .‬در همین راستا دانشگاه علم و صنعت ایران شعار "توسعه فناوری و تعامالت صنعتی با‬ ‫روحیه جهادی" و در امتداد ان اهتمام ویژه به توسعه زیست بوم و پهنه نواوری و کارافرینی را سرلوحه اقدامات اصلی خویش قرار داده است‪.‬‬ صفحه 20 ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫پردیس علم و فناوری سالمت ثامن‪،‬‬ ‫عتف‬ ‫مدلی از مشارکت بخش اقتصادی خصوصی بازار محور در توسعه فناوری‬ ‫دکتر رضا قنبری‬ ‫رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی‬ ‫در چند ســال اخیر در پارک علــم و فناوری‬ ‫خراســان برای همکاری هــای نوین در جهت‬ ‫ارتقای زیست بوم نواوری و فناوری استان با چند‬ ‫پرسش کلیدی مواجه بودیم‪:‬‬ ‫چگونــه همکاری بخــش خصوصی را در‬ ‫توسعه زیرساخت های فناوری داشته باشیم؟‬ ‫چگونه نقش حاکمیــت دولت را در صدور‬ ‫مجوز واحد فناور و استفاده از مزایای ان محفوظ‬ ‫نگه داریم؟‬ ‫چگونــه تاثیــر شــرکت های فنــاور و‬ ‫دانش بنیان پارک های کشور را در زنجیر ه تامین‬ ‫هلدینگ های بــزرگ اقتصادی توســط خود‬ ‫هلدینگ (بازارسازی دانش بنیان) افزایش دهیم؟‬ ‫چگونه با حفظ نقش پارک جامع اســتان‪،‬‬ ‫تجربه پارک داری را به بخش خصوصی انتقال‬ ‫دهیم تا مقدمات ایجــاد پارک های خصوصی‬ ‫تخصصی ایجاد شود؟‬ ‫به برکت امام هشتم (ع)‪ ،‬شرکت های رشدیافته‬ ‫افتخارافرینی در پارک خراســان وجود دارند‬ ‫که تعامل با این شــرکت ها نکات بسیاری را به‬ ‫ما اموخته است‪ .‬یکی از این شرکت ها‪ ،‬شرکت‬ ‫سامان داروی هشتم اســت که شرکت زایشی‬ ‫داروسازی ثامن است‪ .‬در تعامل با این دو شرکت‬ ‫به این موضوع برخوردیم که بــه دلیل تجربه‬ ‫مثبت ســرمایه گذاری اســتان قدس رضوی‬ ‫در شــرکت های دانش بنیان و رفــع نیازهای‬ ‫شــرکت های اقتصادی ان توسط شرکت های‬ ‫دانش بنیان‪ ،‬هلدینگ سالمت استان قدس قصد‬ ‫تکمیل زنجیره تامین و ارزش خود را به وسیله‬ ‫شرکت های دانش بنیان دارد‪ .‬در تعامل با استان‬ ‫قدس‪ ،‬مدل پردیس علم و فناوری سالمت ثامن‬ ‫به وجود امد که به نوعی مشارکت استان قدس و‬ ‫پارک علم و فناوری در توسعه فناوری و بازار های‬ ‫مرتبط با ان است‪ .‬در ادامه این مدل را به اختصار‬ ‫تشریح خواهم کرد‪.‬‬ ‫در هر نوع همــکاری از این جنس‪ ،‬همکاری در‬ ‫سه الیه مالکیت‪ ،‬حاکمیت و مدیریت باید تبیین‬ ‫شود‪ .‬در الیه مالکیت‪ ،‬شرکت داروسازی ثامن‪،‬‬ ‫به عنوان نماینده اقتصادی استان قدس مالک‬ ‫زمین ها و زیرســاخت هایی است که در اختیار‬ ‫پردیس سالمت ثامن قرار گرفته است‪ .‬به بیان‬ ‫بهتر‪ ،‬درامد حاصل از زیرساخت ها به پردیس‬ ‫ثامن تعلق دارد‪ .‬پارک علم و فناوری نیز به عنوان‬ ‫مالک مجوزها و تایید های ملی و منطقه ای در‬ ‫حوزه پذیرش شــرکت های دانش بنیان اقدام‬ ‫خواهد کرد‪.‬‬ ‫در الیحه حاکمیت که به نظر می رسد اصلی ترین‬ ‫الیه در هماهنگی و پیشبرد یک همکاری است‬ ‫وظایف است به این صورت تقسیم بندی شده اند‪.‬‬ ‫نخست‪ ،‬شورایی متشــکل از نمایندگان پارک‬ ‫علم و فنــاوری و نهاد اقتصادی اســتان قدس‬ ‫رضوی تشکیل شــد‪ .‬وظیفه و سیاستگذاری‬ ‫سمت تقاضای فناوری و بازار به عهده نمایندگان‬ ‫نهاد اقتصادی استان قدس قرار گرفت و وظیفه و‬ ‫نظارت بر پذیرش ارزیابی و بقیه موارد حاکمیت‬ ‫فناوری به عهده پارک علم و فناوری قرار گرفت‪.‬‬ ‫بدین ترتیب‪ ،‬بخش خصوصی با اورده خود خاطر‬ ‫جمع خواهد بود که سیاست های توسعه خود در‬ ‫زمینه دانش بنیان بــرای رفع نیازهای فناورانه‬ ‫هلدینگ خود مرتفع خواهد شــد و خود را در‬ ‫سیاستگذاری شریک می داند‪ .‬از طرفی دولت‬ ‫و یا در این مورد پارک علــم و فناوری با اجرای‬ ‫سیاست های خود در این شورا تضمین کننده این‬ ‫است که این پردیس در راستای کلی حاکمیت‬ ‫فناوری کشور قدم خواهد گذاشت‪ .‬نکته قابل ذکر‬ ‫این است که مصوبات در مورد طرح جامع عمرانی‬ ‫نظام پذیرش و بقیه موارد مربوط به حاکمیت‬ ‫فناوری در هیات امنای پارک تصویب خواهد شد‪.‬‬ ‫پس به نوعی مشارکت در الیه حاکمیت باعث‬ ‫می شود که ما جواب هایی برای سوال شماره دو‬ ‫و سوال شماره ‪ ۳‬ابتدای متن پیدا کرده باشیم‪.‬‬ ‫در الیحه مدیریت هم می توان مدیریت را به سه‬ ‫بخش تقسیم کرد‪ .‬مدیریت حوزه زیرساختی که‬ ‫کام ً‬ ‫ال بر عهده نهاد اقتصادی استان قدس است‪.‬‬ ‫مدیریت امور فناوری که کامــ ً‬ ‫ا بر عهده پارک‬ ‫است و مدیریت تجاری ســازی و بازارسازی که‬ ‫مشترک بین پارک علم و فناوری و نهاد اقتصادی‬ ‫استان قدس رضوی است‪ .‬البته که در این مورد‬ ‫نهاد اقتصادی استان قدس رضوی به عنوان یک‬ ‫هلدینگ بزرگ اقتصادی توان بیشــتری برای‬ ‫سرمایه گذاری و بازارسازی در اختیار دارد‪ .‬طبق‬ ‫توافقاتاولیهبانهاداقتصادیاستانقدسرضوی‪،‬‬ ‫شرکت های اســتان قدس رضوی می توانند در‬ ‫شرکت های دانش بنیان و استارتاپ های مستقر‬ ‫در پردیس‪ ،‬حداکثر‪ ۴۰‬درصد بر روی شرکت های‬ ‫دانش بنیان و حداکثر‪ ۲۵‬درصد روی شرکت های‬ ‫نوپا ســرمایه گذاری مســتقیم نیز انجام دهد‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬به نوعی ما به سوال ‪ ۱‬و ‪ ۴‬پرسش های‬ ‫ابتدا بحث پاســخ دهیم‪ .‬فقط برای مقایسه باید‬ ‫بگوییم که پردیس ثامن استان قدس رضوی در‬ ‫پروژه پردیس چیزی نزدیک هزار میلیارد تومان‬ ‫سرمایه گذاری خواهد کرد و پارک علم و فناوری‬ ‫خراسان در حمایت از این شرکت ها توان و شبکه‬ ‫خود را به کار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫در پایان بایــد بگویم که در خــرداد ماه ‪۱۴۰۰‬‬ ‫پردیس سالمت ثامن به عنوان اولین پردیس علم‬ ‫و فناوری کشور از شورای گسترش وزارت علوم‬ ‫مجوز راه اندازی خود را دریافت کرد‪ .‬به نظر می‬ ‫رسد این یک مدل قابل تکرار برای به کارگیری‬ ‫ســرمایه های بخش های غیردولتی در توسعه‬ ‫فناوری و به ویژه بازارســازی برای شرکت های‬ ‫فناور و واحدهای دانش بنیان داخل پارک های‬ ‫علم و فناوری و اکوسیستم نواوری و فناوری است‪.‬‬ ‫امیدوارم که در سالیان اتی خبرهای خوشی از‬ ‫این نوع همکاری ها در سطح کشور به گوش همه‬ ‫فعاالن اکوسیستم نواوری و فناوری برسد‪.‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪21‬‬ صفحه 21 ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫‪22‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫هشت سال پژوهش و فناوری‬ ‫دانشگاهفردوسیمشهد‬ ‫دکتر محمد کافی‬ ‫رئیسدانشگاهفردوسیمشهد‬ ‫مقدمه‬ ‫کشــورهای پیشــگام در نظام توســعه‬ ‫جهانی اخیرا توسعه و بهره گیری از دانش‬ ‫را به عرصه اصلی رقابــت تبدیل کرده و‬ ‫سیاستگذارانمرتبط‪،‬انسجامدرتخصیص‬ ‫منابع و برنامه ها را در اولویتهای خود قرار‬ ‫داده اند‪ .‬به نظر می رسد برای بهره برداری‬ ‫حداکثری از ظرفیتهای دانشگاه در جامعه‪،‬‬ ‫نیاز است که در کشور ما نیز این انسجام‬ ‫در برنامه ها و هم افزایی در تالشها شکل‬ ‫بگیرد‪ .‬تحقق اثر بخشی اجتماعی دانشگاه‬ ‫مهمترین رویکرد دانشگاه فردوسی مشهد‬ ‫بوده اســت‪ ،‬به نحوی که این رویکرد در‬ ‫سطوح مختلف اجزای دو سند راهبردی‬ ‫دانشگاه (‪ 1399-1390‬و ‪)1409-1400‬‬ ‫لحاظ شده است‪.‬‬ ‫نقطــه اشــتراک کلیه مکاتــب مطرح‬ ‫دانشگاهی‪ ،‬لزوم مشارکت دانشگاه در ایجاد‬ ‫ارزش افزوده یا ارزش افرینی است‪ .‬برای‬ ‫ایفای نقش فوق‪ ،‬برنامه های جداگانه اما‬ ‫منسجم در حوزه های فرهنگی‪ ،‬اموزشی‪،‬‬ ‫پژوهشی و فناوری در دانشگاه فردوسی‬ ‫مشهد پیش بینی و اجرا شد‪ .‬اولین گام در‬ ‫خصوص تحقق دانشگاه اثربخش‪ ،‬تعریف‬ ‫یک اکوسیســتم (علم و فناوری) بر پایه‬ ‫دانش پایه‪ ،‬دانش فنی و کاربســت دانش‬ ‫بود‪ .‬در یک دوره هشت ساله‪ ،‬جریان زیست‬ ‫بوم دانشگاه روش مند شد تا اثربخشی را در‬ ‫جامعه عمیق تر و ملموس تر کند‪ .‬در این‬ ‫راستا تحول ساختاری‪ ،‬هدفمند تنظیم‬ ‫ایین نامه ها و ایجاد زیرساخت ها از جمله‬ ‫اقداماتی بود تا زمینه ساز ارتقای اثربخشی‬ ‫دانشگاه از تقویت جریان علم به ثروت شود‪.‬‬ ‫در حــوزه معاونــت پژوهــش و فناوری‬ ‫دانشگاه اعتقاد بر این بود که زیر نظامهای‬ ‫اکوسیستم تعریف شده فوق (توسعه دانش‬ ‫پایه‪ ،‬تکنولوژی و کاربست دانش) در امتداد‬ ‫یکدیگر بــوده و باعث تقویــت یکدیگر‬ ‫می شوند‪ .‬در صورت تحقق برنامه ها می‬ ‫توان به توفیقات زیر رسید‪:‬‬ ‫رهبری علمی مبتنی بر مرجعیت در‬ ‫دانش پایه(‪)3-TRL1‬‬ ‫توسعه پایدار و متوازن مبتنی بر توسعه‬ ‫دانش فنی (نو اوری)(‪)6-TRL4‬‬ ‫رفاه اجتماعی مبتنی بر کاربســت‬ ‫دانش(‪)9-TRL7‬‬ ‫که دستاورد های دانشگاه در مورد هر کدام‬ ‫به اختصار بیان می شود‪.‬‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫مرجعیتعلمی‬ ‫دانشگاه در راستای ارتقای جایگاه علمی‪ ،‬دستیابی به عناوین و افتخارات ملی و بین المللی و تحقق مرجعیت علمی به معنای واقعی ان‪ ،‬ناگزیر از تدوین برنامه‪،‬‬ ‫ساماندهی و بهسازی فعالیت های حوزه پژوهشی است‪ .‬حوزه مدیریت پژوهشی دانشگاه به عنوان یکی از متولیان اصلی ارتقای مرجعیت علمی‪ ،‬همواره در‬ ‫تالش بوده است ضمن بازنگری و روز امد نمودن ضوابط و دستورالعمل های مربوط با هدف تسهیل فرایندها‪ ،‬عملکرد پژوهشی محققان دانشگاه را نیز پایش‬ ‫و دستاوردهای علمی حاصل را با برنامه ها و سیاست های هدفمند در مسیر رشد و توسعه هدایت نماید‪ .‬در جدول زیر به تعدادی از ضوابط و شیوه نامه های‬ ‫اختصاصی ارتقاء مرجعیت تصویب شده در هیات رئیسه و هیئت امنای دانشگاه اشاره شده است‪.‬‬ ‫ساختارها و‬ ‫فرایندها‬ ‫زیر ساخت ها‬ ‫دستاوردها‬ ‫اصالح ایین نامه های ارتقاء و ترفیع‬ ‫بهبود ایین نامه های پژوهه (الف)‬ ‫ضوابط و شیوه نامه های عمومی‬ ‫بهبود ایین نامه فرصت مطالعاتی (الف)‬ ‫ایین نامه گسترش دوره های پسادکتری و دستیار پژوهشی دکتری‬ ‫شیوه نامه فرصتهای مطالعاتی جدید (ب و ج)‬ ‫شیوه نامه پژوهه های هدفمند (ب و ج)‬ ‫ایین نامه حمایت ویژه از منتخبین ‪ %5‬اعضای هیات علمی‪ ،‬استادیاران و‬ ‫دانشیاران جوان‬ ‫ایین نامه علوم پیشران‬ ‫شیوه نامه رتبه بندی گروه های اموزشی در شاخص های علمی‬ ‫ضوابط و شیوه نامه های اختصاصی ارتقاء‬ ‫شیوه نامه ایجاد رسته های هشتگانه علمی و رتبه بندی علمی اعضای رشته ها‬ ‫مرجعیتعلمی‬ ‫شیوه نامه حمایت ویژه از رساله های دکتری منتخب در هر رسته‬ ‫شیوه نامه توافق نامههای پژوهش هدفمند با دانشکده ها‬ ‫شیوه نامه تعامالت بین المللی در پژوهش‬ ‫شیوه نامه جذب نخیگان علمی‬ ‫توسعه برنامه های پسادکتری‬ ‫شیوه نامه مدیریت و نظارت بر پژوهشکده ها‬ ‫توسعه زیر ساختهای متمرکز ازمایشگاهی از جمله ازمایشگاه مرکزی‬ ‫تاسیس ازمایشگاههای جامع در دانشکده ها‬ ‫تاسیس ‪ 5‬پژوهشکده جدید و توسعه زیر ساختهای انها‬ ‫تاسیساندیشکده‬ ‫تاسیس‪ 5‬قطب علمی جدید‬ ‫تاسیس گروه علم سنجی‬ ‫تاسیس گروه علوم پیشران‬ ‫تا سال ‪1400‬‬ ‫تا سال ‪92‬‬ ‫شاخص‬ ‫‪13630‬‬ ‫‪5809‬‬ ‫تعداد مقاالت نمایه برتر( (‪JCR‬‬ ‫‪17150‬‬ ‫‪7567‬‬ ‫تعداد مقاالت نمایه برتر (‪)Scopus‬‬ ‫‪138‬‬ ‫‪69‬‬ ‫شاخص ‪ h‬دانشگاه(‪)Scopus‬‬ ‫‪3/8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫متوسط ‪ IF‬مقاالت نمایه برتر( (‪JCR‬‬ ‫‪212246‬‬ ‫‪115186‬‬ ‫تعداد استنادات دانشگاه (‪)WOS‬‬ ‫تعداد اعضای هیات علمی با بیش از ‪1000‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪15‬‬ ‫استناد(‪)Scopus‬‬ ‫‪312.138‬‬ ‫‪246.000‬‬ ‫تعداد کتب کتابخانه‬ ‫‪323‬‬ ‫‪2‬‬ ‫تعداد پسادکتری‬ ‫‪158‬‬ ‫‪0‬‬ ‫دستیاران پژوهشی دانش اموخته (دکتری)‬ ‫⏪‬ صفحه 22 ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫⏪‬ ‫عتف‬ ‫حوزهتوسعهدانشفنی‬ ‫برای تحقق گام دوم در حرکت به سوی هدف‪ ،‬الزم بود ابتکارات جدید به کار گرفته شود و برای ترجمه دانش پایه به دانش فنی نیاز به تخصیص اعتبارات و ساختارهای جدید و اماده شدن برای تجاری سازی‬ ‫دستاوردها بود‪ .‬رویکرد دانشگاه این بوده است که مهندسی معکوس پدیده ها یک راه میان بر و صرفا یک شرح وظیفه جانبی است‪ .‬با این نگاه همه جانبه در دانشگاه فردوسی مشهد‪ ،‬به تدریج زیست بوم علم‬ ‫و فناوری با قطعات نظام مند و به هم پیوسته‪ ،‬از دانش پایه تا تولید ثروت شکل گرفت و در حال حاضر کارکرد خود را دارد‪ .‬جدول زیر ساختار ها‪ ،‬فرایند ها و زیر ساخت های تهیه شدهبرایتوسعه دانش فنی‬ ‫دردانشگاه فردوسی مشهد را نشان می دهد‪.‬‬ ‫شیوه نامه های فناوری های پیشران‬ ‫شیوه نامه های نواوری‬ ‫شیوه نامه های شتابدهنده ها‬ ‫ساختارها و‬ ‫فرایندها‬ ‫شیوه نامه های مجوز های اکرودیته‬ ‫سندهای توسعه فناوری های پیشرفته (‪)NBICS‬‬ ‫شیوه نامه گرنت های توسعه فناوری‬ ‫مراکز فناوری های پیشرفته‬ ‫مراکز تحقیق و توسعه‬ ‫زیرساختها‬ ‫ازمایشگاههای‪R&D‬‬ ‫ازمایشگاههاینواوری‬ ‫ازمایشگاههایمرجع‬ ‫سال ‪ 1392‬سال ‪1399-400‬‬ ‫شاخص‬ ‫‪37‬‬ ‫‪6‬‬ ‫ثبت اختراعات ملی‬ ‫‪8‬‬ ‫‬‫ثبت اختراعات‪/‬فایل شده بین المللی‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫شتابدهنده ها‬ ‫دستاوردها‬ ‫‪20‬‬ ‫‬‫شرکتهای مستقر در واحدهای تحقیق و توسعه‬ ‫قراردادهای برون دانشگاهی‬ ‫‪ 4‬میلیارد‬ ‫ریال‬ ‫‪ 700‬میلیارد ریال‪+‬‬ ‫‪ 2/2‬میلیون یورو‬ ‫کاربستدانش‬ ‫برای کاربست دانش و ایجاد ارزش افزوده الزم بود که ساختارهای کامال جدید و ابتکاری پایه ریزی‬ ‫شوند‪ .‬یکی از دالیل کم بودن اثار دانشگاهی در جامعه فقدان ساختارهای حرفه ای برای تجاری سازی‬ ‫دستاوردهای پژوهشی بوده است‪ .‬در این راستا‪ ،‬دانشگاه عالوه بر تقویت و توسعه مراکز رشد‪ ،‬نسبت‬ ‫شیوه نامه مجوز تاسیس شرکت دانشگاهی‬ ‫تدوین ایین نامه اجرایی کمیسیون فناوری دانشگاه‬ ‫شیوه نامه پارک علم و فناوری‬ ‫شیوه نامه شرکتهای دانش بنیان‬ ‫ساختارها و‬ ‫تدوین ایین نامه اجرایی کمیته مالکیت فکری دانشگاه‬ ‫فرایندها‬ ‫تدوین ایین نامه های شورای شبکه ازمایشگاه ها‬ ‫تدوین ایین نامه های کمیته نواوری دانشگاه‬ ‫تدوین ایین نامه های کمیته کارافرینی دانشگاه‬ ‫شیوه نامه واحدهای ویژه‬ ‫پارک علم و فناوری‬ ‫مراکز رشد‬ ‫زیر ساختها‬ ‫واحدهای ویژه‬ ‫شرکتهایدانشگاهی‬ ‫سال ‪1400‬‬ ‫سال ‪1392‬‬ ‫شاخص‬ ‫‪156‬‬ ‫‪42‬‬ ‫تعداد شرکتهای مستقر در مراکز رشد‬ ‫دستاوردها‬ ‫‪42‬‬ ‫‪16‬‬ ‫شرکتهای دانش بنیان‬ ‫‪1‬‬ ‫‬‫شرکتهای دانشگاهی مادر تخصصی‬ ‫‪16‬‬ ‫‬‫شرکتهای دانشگاهی اقماری مادر تخصصی‬ ‫به تاسیس ساختارهای جدید اقدام کرد‪ .‬از مهمترین اقدامات در این دوره تاسیس یک شرکت مادر‬ ‫تخصصی (هلدینگ) دانشگاهی (پیشگامان) برای تجاری سازی یافته های علمی و همچنین تاسیس‬ ‫پارک علم و فناوری فردوسی در پردیس دانشگاه بود‪.‬‬ ‫اکنون با اطمینان می توانم ادعا نمایم که زیر ساخت ها و فرایند های الزم برای تبدیل بزرگترین مرکز‬ ‫علمی شرق کشور برای تبدیل شدن به دانشگاهی مسئولیت پذیر و تاثیر گذار اماده است‪.‬‬ ‫❚❚‬ ‫تالش برای کاهش شکاف بین دانشگاه و جامعه‪ ،‬دانشگاه و صنعت‬ ‫و به طور کلی دانشگاه و بازار مصرف محصوالت دانشگاهی‬ ‫دکتر غالمرضا رضایی‬ ‫رییسدانشگاهسیستانوبلوچستان‬ ‫باید تالش کنیم شکاف بین دانشگاه و جامعه‪،‬‬ ‫دانشــگاه و صنعت و به طور کلی دانشگاه و بازار‬ ‫مصرف محصوالت دانشگاهی کاهش یابد‪.‬‬ ‫بی تردید دانشگاه ها به واسطه ماهیت‪ ،‬ساختار‬ ‫ن مراکز در پیشــبرد‬ ‫و رســالت ذاتی‪ ،‬موثرتری ‬ ‫پژوهش هاوتحقیقاتعلمیهستند‪.‬فعالیت های‬ ‫مورد نیاز کشــور در حل بحران های گوناگون‪،‬‬ ‫خاصــه بحران های زیســت محیطــی‪ ،‬اب‪،‬‬ ‫پدیده هایغیرمترقبهوچالش هایعمیقجامعه‪،‬‬ ‫کلیدی به جز پژوهش نمی شناسد‪ .‬این باور به بار‬ ‫نخواهدنشستمگربهسرانگشتتدبیرمحققان‬ ‫و پژوهشگران‪ ،‬استادان و دانشجویان برجسته و‬ ‫انجامتحقیقاتبنیادیوراهگشاوپایبندیجدی‬ ‫نهادهای اجرایی به نتایج این تحقیقات‪ .‬چرا که‬ ‫به باور همه صاحب نظران‪ ،‬محوری ترین ضامن‬ ‫تحقق توسعه پایدار در هر کشور‪ ،‬حکمرانی دانش‬ ‫بنیان و اهتمام جدی دولتمردان و ارکان جامعه به‬ ‫ابتنایفکروعملدرعرصه هایسیاستگذاریو‬ ‫اجرا بر دستاوردهای علمی و پژوهشی است‪ .‬امری‬ ‫که به نظر می رسد در حال حاضر کمی مغفول‬ ‫مانده و شکافی رو به گسترش میان حوزه های‬ ‫اجرایی و مراکز دانشگاهی متصدی امر پژوهش‬ ‫در حال شکل گیری است‪.‬‬ ‫کشــاورزی‪ ،‬صنعت‪ ،‬منابع طبیعی‪ ،‬معضالت‬ ‫اجتماعــی و تمامی نیازهای اساســی جامعه‬ ‫می بایســت از طریق پژوهش ها‪ ،‬پایان نامه ها‬ ‫و رساله های اســتادان و دانشــجویان تدبیر و‬ ‫مدیریت شود‪ .‬بر همین اساس نزدیک ساختن‬ ‫و ارتباط مفید و اثر بخش این دو حوزه می تواند‬ ‫استقالل و پیشــرفت همه جانبه ی کشور را به‬ ‫ارمغان اورده‪ ،‬زمینه ساز جهش علمی و پیشرفت‬ ‫روز افزون ایران همیشه ســرفراز گردد‪ .‬بدین‬ ‫منظور می بایست زمینه‪-‬های تحقیق و امکانات‬ ‫الزم برای انجام پژوهش هــای بنیادین فراهم‬ ‫شده و امکانات و ملزومات مورد نیاز در اختیار‬ ‫پژوهشگران دلسوز قرار گیرد‪.‬‬ ‫انچه امروز بخش عظیمی از نخبگان علمی را‬ ‫نگران می ســازد‪ ،‬عدم تامین زیرساخت های‬ ‫مناسب‪ ،‬کافی و ســهل الوصول مورد نیاز برای‬ ‫فعالیت های علمــی و پژوهشــی در داخل و‬ ‫متاســفانه بهره برداری برخی کشــورها از این‬ ‫شرایط اســت‪ .‬این پارادوکس می تواند موجب‬ ‫گردد تا تعدادی از محققان و پژوهشگران کشور‬ ‫به مهاجرت بیندیشــند‪ .‬مقام معظم رهبری‬ ‫می فرمایند‪« :‬یک وقت هست که یک دانشجویی‬ ‫بر اساس نیازهایش‪ ،‬بر اساس نیازهای فکری اش‬ ‫یا بحث خانوادگی اش مایل اســت برود در یک‬ ‫کشوری تحصیل کند‪ .‬این اشکالی ندارد؛ یعنی‬ ‫بنده بارها گفته ام که این مانعی ندارد‪ ...‬لکن ان‬ ‫چیزی که اشــکال دارد‪ ،‬مهاجرفرستی است‪».‬‬ ‫اگر موارد پیش گفته موجب خروج حتی یکی‬ ‫از نخبگان علمی کشور شود‪ ،‬این زنگ خطری‬ ‫است برای تمامی دست اندرکاران امر تا بیشتر‬ ‫متوجه سرمایه های عظیم انسانی کشور باشند‪.‬‬ ‫ما باید تالش کنیم شکاف بین دانشگاه و جامعه‪،‬‬ ‫دانشگاه و صنعت و به طور کلی دانشگاه و بازار‬ ‫مصرف محصوالت دانشگاهی کاهش یابد‪ .‬در‬ ‫این صورت شاخص های ارزشمندی که نشان‬ ‫دهنده توانایی جامعه‪ ،‬اشتغال زایی‪ ،‬تولید ثروت‬ ‫و دستیابی به پیشرفت و رفاه و امنیت و در نهایت‬ ‫استقالل و خودکفایی و اقتدار جامعه هستند‪،‬‬ ‫ارتقا خواهد یافت‪.‬‬ ‫بالطبــع نخســتین گام در این زمینــه ایجاد‬ ‫و گســترش فضای اعتماد و اطمینان متقابل‬ ‫میان دانشــگاه و نهادهای بهره بردار از نتایج و‬ ‫دستاوردهای تحقیق و پژوهش است‪ .‬امر مهم‬ ‫و سرنوشت ســازی که می تواند فضای سرد و‬ ‫خاموش فعلی را به فضایی گرم و پر شور و سرشار‬ ‫از اعتماد و تعامل طرفینی تبدیل نموده و هر دو‬ ‫حوزه را از نتایج تحقیق و پژوهش بهره مند سازد‪.‬‬ ‫مدیران اجرایی‪ ،‬قانون گذاران‪ ،‬شــخصیت های‬ ‫بزرگ و تاثیر گذار علمــی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬هنری و‬ ‫مذهبی و خصوصا رسانه ها در این زمینه نقشی‬ ‫بسیار جدی و رسالتی تاریخی بر عهده دارند تا با‬ ‫پرداختن به موضوع و کنکاش در زوایای ان‪ ،‬بستر‬ ‫الزم را برای گفتگو و شکل‪-‬گیری تفاهم و تعامل‬ ‫میان این دو حوزه فراهم نمایند‪.‬‬ ‫با امید به این که بتوانیم در راه ابادانی سرزمین‬ ‫عزیزمان‪ ،‬بیش از پیش‪ ،‬گام برداشــته و پیوند‬ ‫عمیق و تاثیرگذاری میان جامعه‪ ،‬صنعت‪ ،‬اقتصاد‬ ‫و دانشگاه برقرار نماییم ‪.‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪23‬‬ صفحه 23 ‫عتف‬ ‫دکتر حسین هرسیج‬ ‫سرپرست دانشگاه اصفهان‬ ‫دکترحسینهرسیجسرپرستدانشگاهاصفهان‬ ‫ضمن تاکید بر دانشگاه جامعه محور و تمدن ساز‬ ‫به بیان چشم انداز دانشگاه اصفهان در افق‪1404‬‬ ‫پرداخت و اظهار داشت‪ :‬براســاس چشم انداز‪،‬‬ ‫دانشگاه اصفهان در افق ‪ ،۱۴۰۴‬پرورش دهنده‬ ‫دانش اموختگانی کارامد با هویت ایرانی اسالمی‪،‬‬ ‫پیشــرو در پژوهش های بنیادین و کاربردی و‬ ‫زمینه ساز کارافرینی و تجاری سازی دانش است‬ ‫و با استفاده بهینه از منابع موجود در عرصه های‬ ‫اموزش‪ ،‬پژوهش و فرهنگ دانشگاه را به سمت‬ ‫رفع نیازهای استانی و کشــوری هدایت کند و‬ ‫با عنایــت ویژه به مولفه هایــی چون معنویت‪،‬‬ ‫عقالنیت و عدالت بسترهای الزم را برای ایجاد‬ ‫دانشگاهی تمدن ساز ســوق دهد‪ .‬در این راستا‬ ‫رده های مختلف مدیریتی دانشــگاه سعی وافر‬ ‫خود را برای ارتقای نقش دانشــگاه در افزایش‬ ‫قدرت سخت‪ ،‬نیمه سخت و نرم استان اصفهان و‬ ‫کشور در سطح ملی‪ ،‬منطقه ای و بین المللی بکار‬ ‫میگیرند‪.‬همچنینضمنارزیابیوضعیتفعلی‬ ‫دانشگاه‪ ،‬با استفاده از تجارب مدیران قبلی‪ ،‬نقاط‬ ‫ضعف‪ ،‬برطرف و نقاط قوت انها ادامه پیدا می کند‬ ‫و براساس اسناد باالدســتی نظام‪ ،‬اهداف دولت‬ ‫مردمی و برنامه های پیشــنهادی وزیر محترم‬ ‫علوم‪،‬تحقیقاتوفناوری‪،‬مبتنیبربیانیهگامدوم‬ ‫انقالب اسالمی برنامه های راهبردی و عملیاتی‬ ‫برایهدایتبهسویدانشگاهجامعهمحوروتمدن‬ ‫‪24‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫دانشـگاه جامعه محور و تمـدن سـاز‬ ‫ساز تدوین و اجرا می شود‪ .‬ضمن تشکر از مدیران‬ ‫فعلی دانشگاه و تالش های درخور تقدیر انها در‬ ‫ارتقای رتبه دانشگاه‪ ،‬به نظر می رسد که دانشگاه‬ ‫وظیفه خود را در افزایش توان کشور در حوزه های‬ ‫قدرت سخت‪ ،‬نیمه سخت و نرم‪ ،‬به دلیل توجه‬ ‫کمتر به تحقیقات کاربردی و توســعه ای برای‬ ‫رفع نیازهای جامعه‪ ،‬و همچنین غفلت از بستر‬ ‫سازی الزم برای ایفای نقش در ایجاد تمدن نوین‬ ‫اسالمی با عنایت به مولفه های معنویت‪ ،‬عدالت و‬ ‫عقالنیت‪ ،‬ان گونه که شایسته یک دانشگاه جامع‬ ‫در سطح ملی هست ایفا ننموده است که امیدوارم‬ ‫با عنایت به برنامه چهارساله در افق‪ 1404‬به نحو‬ ‫بایسته شکاف بین وضع موجود و وضع مطلوب‬ ‫کاهش یابد‪.‬‬ ‫درافقسندچشماندازتاکیدشدهاستکهجامعه‬ ‫ایران با تاکید بر جنبش نرم افزاری و تولید علم در‬ ‫جایگاه اول علمی‪ ،‬فناوری و اقتصادی در سطح‬ ‫منطقه اسیای جنوب غربی قرار گیرد‪ .‬در سند‬ ‫نقشه جامع علمی کشور نیز با ذکر ویژگی های‬ ‫اصلی الگوی نظام علم و فناورینظیر عرضه دانش‬ ‫بر اساس بر اساس تقاضا های جامعه‪ ،‬استفاده از‬ ‫ظرفیتهایداخلوخارجازکشور‪،‬وتلفیقدانش‬ ‫با ارزش در عرصه های اموزش‪ ،‬پژوهش و مهارت‪،‬‬ ‫بر احیای فرهنگ و ایجاد تمدن نوین اســامی‬ ‫ایرانی تاکید شده اســت‪ .‬لذا رده های مختلف‬ ‫مدیران دانشگاه موظف هستند توصیه های مقام‬ ‫معظم رهبری در بیانیه گام دوم انقالب اسالمی‬ ‫را در حوزه هایی نظیــر علم و پژوهش‪ ،‬عدالت و‬ ‫مبارزه با فساد‪ ،‬معنویت و اخالق‪ ،‬استقالل و ازادی‬ ‫و سبک زندگی برای ایجاد تمدن نوین اسالمی در‬ ‫ارزیابی عملکرد و برنامه های اموزشی‪ ،‬پژوهشی‪،‬‬ ‫دانشجوی‪ ،‬فرهنگی و اداری‪ -‬مالی تحقق عینی‬ ‫بخشند‪.‬‬ ‫از سیاست های کالن در حوزه فرهنگی دانشگاه‬ ‫اصفهان تالش برای افزایش قدرت نرم در راستای‬ ‫تحقق " دانشگاه تمدن ساز اسالمی" خواهد بود‪.‬‬ ‫براساس کالم حضرت امام خمینی (ره) "دانشگاه‬ ‫کارخانه ادم سازی است"‪ ،‬دانشگاه انسان ساز و‬ ‫تمدن ساز اسالمی به عنوان دانشگاهی که مبدا‬ ‫تحوالت در جامعه اسالمی است و تولید کننده‬ ‫فرهنگ ناب اسالمی و ســبک زندگی اسالمی‬ ‫است‪ ،‬بر جایگاه اصلی خود استوار گردد‪ .‬سبک‬ ‫زندگی اسالمی که مقام معظم رهبری ان را در‬ ‫سفر خراسان شــمالی مطرح فرمودند‪ :‬یکی از‬ ‫وظایف نوین دانشگاه اسالمی است و باید دانشگاه‬ ‫اسالمی منشــور سبک زندگی اســامی برای‬ ‫ایرانیان را تولید نموده و به جامعه عرضه نماید‪.‬‬ ‫براین اساس معاونت فرهنگی دانشگاه اصفهان‬ ‫در این دوره براساس اهداف و راهکارهای مندرج‬ ‫در برنامه وزیر محترم علوم‪ ،‬تحقیقات‪ ،‬و فناوری‪،‬‬ ‫جریانهای انقالبی را در راستای اموزش و ترویج‬ ‫سبک زندگی اســامی تقویت خواهد نمود و‬ ‫تالشمینمایدانرابهنسلایندهجامعهاسالمی‬ ‫در راستای ایجاد دانشگاه تمدن ساز انتقال دهد‪.‬‬ ‫سرپرســت دانشــگاه همچنیــن برنامه ها و‬ ‫اولویت های اجرایی دانشــگاه اصفهان در افق‬ ‫‪ 1404‬را تشریح و تصریح نمود‪:‬‬ ‫در افق ‪ ۱۴۰۴‬طراحــی‪ ،‬تدوین‪ ،‬اجرا‪ ،‬و نظارت‬ ‫بر سیاســت ها و برنامه های دانشگاه به صورت‬ ‫سیســتماتیک و نظام مند خواهد بــود‪ .‬نظام‬ ‫دانشگاه نیز به مانند بقیه سیستم ها همانگونه‬ ‫کــه در شــکل زیر مشــخص هســت دارای‬ ‫زیرمجموعه ای از نهادها و ساختارهای مرتبط با‬ ‫یکدیگر است که برای رسیدن به اهداف مشترک‬ ‫(دانشگاه جامعه محور و تمدن ساز) با یکدیگر‬ ‫در تعامل هســتند و دارای ورودی (‪،)input‬‬ ‫پــردازش (‪ ،)process‬خروجی (‪ )output‬و‬ ‫بازخورد (‪ )feedback‬اســت‪ .‬به این معنا که‬ ‫در ابتدا درخواست ها‪ ،‬نیازها و مطالبات درون و‬ ‫برون دانشگاهی در عرصه های مختلف اموزشی‪،‬‬ ‫پژوهشی‪ ،‬دانشجویی‪ ،‬فرهنگی و مالی‪-‬اداری‬ ‫ب با هر حوزه‬ ‫وارد نهاد دانشگاه می شود‪ .‬متناس ‬ ‫بانکهای دریافت اطالعاتی از دانشگاهیان (چه به‬ ‫صورت فردی یا متشکل) ایجاد می شود‪ .‬ورودی‬ ‫ها به کمیته های تخصصی هر حوزه ارجاع داده‬ ‫می شــود‪ .‬در این کمیته ها و کمیسیون های‬ ‫تخصصی درخواست ها و مطالبات به برنامه ها‬ ‫وسیاســت های الترناتیو پــردازش‪ ،‬تبدیل و‬ ‫پیشنهاد می شود و سپس وارد نهاد تصمیم گیر‬ ‫اصلی دانشگاه یعنی هیئت رئیسه مشود که از‬ ‫بین برنامه های پیشنهادی یک یا ترکیبی از انها‬ ‫انتخاب می شود و سیاست و برنامه منتخب برای‬ ‫اجرا به حوزه مربوطه ارجاع داده می شود‪ .‬در حین‬ ‫عمل نیز به نوعی ارزیابی درونی و بیرونی مستمر‬ ‫انجام می شود و با عنایت به سیستم باز دانشگاه‪،‬‬ ‫بازخوردهای محیطــی (‪)environment‬‬ ‫داخل و خارج از دانشگاه نیز برای ادامه‪ ،‬اصالح یا‬ ‫تکمیل برنامه تاثیر دارند‪ .‬و این فرایند به صورت‬ ‫چرخشــی در جهت تکامل‪ ،‬پویایی‪ ،‬و ارتقای‬ ‫اهداف دانشگاه ادامه خواهد داشت‪.‬‬ صفحه 24 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫عتف‬ ‫گذر از ده سال برپایی نمایشگاه دستاوردهای پژوهش‪ ،‬فناوری و فن بازار‬ ‫دکتر علی باستی‬ ‫دبیربرپایی‪22‬میننمایشگاهدستاوردهایپژوهش‪،‬فناوری‬ ‫و فن بازار و رئیس پارک علم و فناوری گیالن‬ ‫در ســال های اخیر ضرورت توجه بیشتر به‬ ‫رویکردهای مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان و‬ ‫تکیه بر ســاختارهای مدیریتی برای تحقق‬ ‫اهداف ملی کشــور‪ ،‬به شــدت احســاس‬ ‫می شود‪ .‬در حال حاضر در نقطه ای هستیم‬ ‫که سیاست گذاری علمی‪ ،‬فناوری و نواوری‬ ‫در سطح ملی و نیز منطقه ای باید در راستای‬ ‫ارتقای توانمندی کشــور و در جهت خلق‬ ‫ثروت از دانش باشد‪ .‬با این پیش فرض توسعه‬ ‫زیست بوم نواوری در جامعه باید اهداف اصلی‬ ‫سیاست های نواوری و فناوری کشور باشد‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر با تاکید بر توسعه اکوسیستم‬ ‫نــواوری می تــوان مهمتریــن موضوعات‬ ‫راهبردی سیاست گذاری فناوری و نواوری‬ ‫کشور را بر اساس نیازهای کشور و جامعه با‬ ‫هدف تکمیل زنجیره تولید علم تا خلق ثروت‪،‬‬ ‫مشخصکرد‪.‬‬ ‫براساس قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری‬ ‫اسالمی ایران‪ ،‬اســتقرار اقتصاد دانش بنیان‬ ‫یکی از محورهای اصلی توسعه همه جانبه‬ ‫کشــور اســت‪ .‬از این رو معاونت پژوهش و‬ ‫فناوری وزارت علوم تحقیقات و فناوری برنامه‬ ‫های مختلفی جهت توســعه تجاری ســازی‬ ‫دستاوردهای پژوهش مد نظر قرار داده است‪.‬‬ ‫پیگیری نظام مند فرایندهای اصلی توســعه‬ ‫فناوری تا زمانی که زیرساخت ها و فرایندهای‬ ‫مناسب تعامل موثر و تجارت فناوری بین نقش‬ ‫ِ‬ ‫افرینان اصلی ان محقق نگردد‪ ،‬میسر نیست‪ .‬از‬ ‫اینرو نمایشگاه دستاوردهای پژوهش‪ ،‬فناوری و‬ ‫فن بازار از جمله این زیرساخت هاست‪.‬‬ ‫زیرســاختی که محورهایــی را همانند ایجاد‬ ‫ساختارهای سازمان یافته تجاری سازی فناوری‪،‬‬ ‫توسعهزیرساختهایالکترونیکجهتتسهیل‬ ‫و کیفی سازی انتقال فناوری و توسعه استانداردها‬ ‫و روش های تخصصی کارگزاری و کارشناسی‬ ‫امر تجارت فناوری را شامل می شــود‪ .‬از اینرو‬ ‫نمایشگاه دستاوردهای پژوهش‪ ،‬فناوری و فن‬ ‫بازار یکی از فعالیت های حوزه معاونت پژوهش و‬ ‫فناوری وزارت عتف است که در ایام هفته پژوهش‬ ‫و فناوری مورد توجه قرار گرفته و ده سال است‬ ‫که مسئولیت اجرای ان بر عهده ی پارک علم و‬ ‫فناوری گیالن قرارداده شده است‪.‬‬ ‫کریدورهای علم و فناوری یکی از زیرساختهای‬ ‫توســعه اقتصاد دانش محــور اســت‪ .‬رقابت‬ ‫اقتصادی امروزه در بین کشورهای نیازمند ارتقاء‬ ‫فناوری های نوین می باشد‪ .‬از طرفی نواوری در‬ ‫فناوری نقش چشمگیری را در اقتصاد جهانی‬ ‫بازی می کند و کشــورها در راســتای توسعه‬ ‫اقتصادی خود عالوه بر توجه به منابع اقتصادی‬ ‫موجود‪ ،‬به دنبال ایجاد‪ ،‬رشد و توسعه زیست بوم‬ ‫نواوریهستند‪.‬به گونه ایکهبسیاریبراینباورند‬ ‫که نواوری تعیین کنندهترین عامل موفقیت و‬ ‫رشد مناطق و در نهایت توسعه ملی است‪.‬‬ ‫زمانی می توان شاهد اثربخشی زیستبوم نواوری‬ ‫و فناوری در توسعه اقتصادی ملی بود که ایجاد‬ ‫و توسعه این زیرساخت در قالب یک استراتژی‬ ‫مشخص و توسط یک نهاد اشنا به ادبیات فناوری‬ ‫و نواوری انجام گیرد‪.‬‬ ‫حضور معاونت فناوری و نواوری برای شناخت‬ ‫دقیق ابعاد‪ ،‬اجزاء و فرایندهای این پدیده‪ ،‬می توان‬ ‫زیســت بوم نواوری را درسطح ملی و منطقه ای‬ ‫توسعه داده و بو می سازی فناوری را بوجود اورد‪،‬‬ ‫در این بین دانش و تجربه پارک های علم و فناوری‬ ‫به عنوان یک نهاد در عرصه تجاری ســازی در‬ ‫شکل گیری این پدیده اثر قابل توجهی دارند که‬ ‫باید به عنوان کلیــد واژه ای در ادبیات فناوری و‬ ‫نواوری مد نظر قرار گیرد‪.‬‬ ‫در استانه هفته پژوهش و فناوری و در ‪ 22‬مین‬ ‫نمایشگاه دستاوردهای پژوهش‪ ،‬فناوری و فن‬ ‫بازار هستیم که امسال عالوه بر حضور فیزیکی‬ ‫و برپایی نمایشگاه‪ ،‬از نمایشگاه مجازی نیز بهره‬ ‫گرفتیم تا در مسیر تجاری سازی فناوری بستری‬ ‫دیگرایجادنماییم‪.‬‬ ‫ورود نقش افرینــان بزرگی همچــون بانک ها‪،‬‬ ‫صندوق های و شرکت های سرمایه گذار‪ ،‬صنایع‬ ‫و مجموعه های دولتــی به عرصه فن بــازار و‬ ‫فعالیتهای اســتارتاپی از جمله مواردی هست‬ ‫که ســاختار جدیدی را در کنار نمایشگاه هفته‬ ‫پژوهش و فناوری مطالبه می نماید‪ .‬ساختاری‬ ‫که مدیریت و راهبری زیستبوم نواوری کشور‬ ‫را متناسب با شــرایط فرهنگی و کسب و کار و‬ ‫ظرفیت های هر استان‪ ،‬توســعه دهد‪ .‬و این امر‬ ‫می تواند یکی از محورهــای معاونت فناوری و‬ ‫نواوری وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری باشــد‬ ‫به نحوی که همکاری دولت و بخش خصوصی‪،‬‬ ‫اســناد توســعه‪ ،‬قوانین و برنامه ها از یک سو و‬ ‫شتابدهنده ها از جمله موسسات مالی و سرمایه‬ ‫گذاری از سوی دیگر نقش مهمی در حمایت و‬ ‫تجاری سازی تولیدات فناوری بنیان برای بازار‬ ‫داخلی و حتی بازار خارجی را برعهده گیرند که‬ ‫مستقیمدستاوردهایمهمیازجملهاشتغالزایی‬ ‫دانش اموختگان و نخبگان کشــور و در نهایت‬ ‫ایجاد کســب و کارهایی با شاخص های رشد و‬ ‫ارزش افزودهای باال را فراهم نماید‪.‬‬ ‫تجارب ده ساله برپایی نمایشگاه دستاوردهای‬ ‫پژوهش‪ ،‬فناوری و فن بازار و تدوین طرح جامع‬ ‫فن بازار جمهوری اســامی‪ ،‬راه اندازی سامانه‬ ‫ارزیابی فناوری‪ ،‬راه اندازی نمایشگاه مجازی از‬ ‫جمله زیرساخت های الزم است که می تواند برای‬ ‫دستیابی به یک ساختار مدیریتی به منظور ورود‬ ‫نقش افرینان بالقوه اکوسیستم نواوری و ترویج‬ ‫فرهنگ ان به رشد پایدار در کشور کمک نماید‪.‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪25‬‬ صفحه 25 ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫تبدیل علم به ثروت در پرتو پژوهش و فناوری‬ ‫دکتر زهرا رنجبر‬ ‫رییس پژوهشگاه رنگ‬ ‫در حوزه پژوهش و فناوری مباحث فراوانی مطرح‬ ‫است و از مناظر مختلفی تاکنون به این موضوع‬ ‫پرداخته شده است و متون بســیاری از جانب‬ ‫اساتید دانشگاه‪ ،‬صنعت و حوزه اجرا در این رابطه‬ ‫در دسترس است‪.‬‬ ‫انچه در این متن کوتاه تقدیم خواهد شد‪ ،‬نگاهی‬ ‫است اجمالی به حوزه های مرتبط با موضوعات‬ ‫پژوهشی و ســاختارهای پژوهشی کشور برای‬ ‫یک پژوهش مورد نیاز جامعه و صنعت‪ ،‬انجام ان‬ ‫پژوهش و به ثمر رساندن ان خواهد بود‪.‬‬ ‫در این رابطه الزم است ‪ 3‬موضوع اصلی مورد‬ ‫واکاوی قرار گیرند‪:‬‬ ‫فهم دانایی محوری‬ ‫تولید علم‬ ‫تبدیل علم به ثروت و استفاده از ان برای رفع‬ ‫نیازهای جامعه‬ ‫■ در ایــن حوزه مطالبی فراوان اســت و انچه‬ ‫اهمیت دارد این است که بدانیم دانش‪ /‬دانایی‬ ‫محور همه انچه از ان به عنوان توسعه پایدار یاد‬ ‫می کنیم‪ ،‬بوده و الزم اســت این فهم و درک در‬ ‫همه ارکان جامعه‪ ،‬اعم از ستون حاکمیت و در نیز‬ ‫در بین توده مردم نهادینه گردد که بدون دانایی‬ ‫امکان توسعه فراهم نیست‪ .‬این مهم در سطوح‬ ‫مختلف‪ ،‬دارای شهود و نمود متفاوتی است‪ .‬به‬ ‫این معنی که ممکن است فهم دانایی محوری‬ ‫در راس یک نظام وجود داشــته باشد اما بدنه‬ ‫اجرایی یا توده مردم فاقد این درک باشد‪ .‬به نظر‬ ‫می رسد روشی که تاکنون برای تعمیم این فهم‬ ‫در جامعه به کار گرفته شده‪ ،‬هنوز به بلوغ کافی‬ ‫نرســیده و نیاز به تقویت دراین حوزه به شدت‬ ‫احساس می شود و طبیعتاً حرکت در این مسیر‬ ‫در وزارت عتف‪ ،‬اگرچه الزم و در حال انجام است‪،‬‬ ‫اما به تنهایی کافی نیست و برای تعمیم و نهادینه‬ ‫کردن این مطلب در جامعه نیاز به کار و فعالیت‬ ‫در سایر حوزه ها و ارکان جامعه در کنار و همراه با‬ ‫وزارت عتف می باشد‪.‬‬ ‫■ بخش عمده ای از تولیــد علم به عهده وزارت‬ ‫عتف است و این مهم با همکاری معاونت علمی‬ ‫و فناوری ریاست جمهوری و حوزه های علمی و‬ ‫پژوهشی دستگاه های اجرایی وزارت عتف انجام‬ ‫می گیرد‪ .‬وزارت عتف تولید علم را در چند حوزه‬ ‫دنبال می کند‪:‬‬ ‫تربیت نیروی متخصص عالم و پژوهشگر‬ ‫تولید محتوای پژوهشی مانند مقاله‪ ،‬کتاب‪،‬‬ ‫ثبت اختراع و ‪...‬‬ ‫تعامل با جامعه علمی جهانی‬ ‫برای مثال در حوزه تولید مقاله در مدت ‪ 10‬سال‬ ‫رشد چشمگیری بوده ایم و از ‪ 8000‬عنوان مقاله‬ ‫به‪ 39000‬عنوان مقاله دست یافته ایم که علیرغم‬ ‫رشد قابل توجه‪ ،‬همچنان کافی به نظر نمی رسد‪.‬‬ ‫■ تبدیل علم به ثروت و بهره گیری از ان در جهت‬ ‫رفع نیازهای جامعه‪ ،‬مهم ترین قسمت و در عین‬ ‫حال زمان بر ترین بخش مرتبط با حوزه پژوهش‬ ‫و فناوری است که با مشکالت متعدد و طوالنی‬ ‫نیز رو به رو است که به تامل و تفکر و یافتن راهکار‬ ‫مناسب برای هریک از این معضالت نیاز است‪ .‬از‬ ‫موضوعات زیرمجموعه این اصل مهم می توان به‬ ‫موارد زیر اشاره کرد‪:‬‬ ‫تعیین شاخص ارزیابی فناوری (‪ )TRL‬یا‬ ‫سطح امادگی پروژه ها که باید به مرور به عنوان‬ ‫یکی از شاخص های اصلی برای ارزیابی طرح ها در‬ ‫مراکز پژوهشی ورود پیدا کند و پروژه ها بر اساس‬ ‫این شاخص مورد بررسی قرار گیرند‪.‬‬ ‫ســاختار درونی مراکز تحقیقاتی‪ :‬ساختار‬ ‫فعلی در حال حاضر شرایط الزم برای ایجاد تحول‬ ‫و جهش پژوهش و فناوری مناسب نیست و نیاز به‬ ‫تحقیق و پژوهش مرتبط و به دنبال ان تغییرات‬ ‫فراوانی دارد‪ .‬این ساختار باید از حالت معمولی با‬ ‫یک الگوی سخت غیرمنعطف که قابلیت اجرای‬ ‫فرایندها را ندارد‪ ،‬به ساختاری متناسب و مهیا‬ ‫برای اجرای فرایندهای تبدیل شود‪ .‬همانطور که‬ ‫از سوی یکی از مراجع اصلی این حوزه ‪،APQS‬‬ ‫اعالم شده‪ ،‬ساختاری درونی یک مرکز بر اساس‬ ‫فرایندها شکل می گیرد‪ .‬به این ترتیب که ابتدا‬ ‫با شکل دهی فرایندها و بر اساس انها‪ ،‬به دفتر‪،‬‬ ‫مرکز‪ ،‬اداره‪ ،‬مدیریت و معاونت و نهایتاً یک مرکز‬ ‫تحقیقاتی دســت می یابیم‪ .‬ولی متاسفانه در‬ ‫حال حاضر ساختارهای درونی مراکز تحقیقاتی‬ ‫تناسب الزم جهت تبدیل علم به ثروت و استفاده‬ ‫در جهت رفع نیازهای جامعه را ندارند‪.‬‬ ‫روند ترفیــع و ارتقا اعضای هیات علمی به‬ ‫عنوان نیروهای متخصص جامعه در حال حاضر‪،‬‬ ‫در راستای تبدیل علم به ثروت و رفع نیازهای‬ ‫جامعه نیست‪ .‬از این رو تعداد زیادی از اعضای‬ ‫هیات علمی برای ارتقا و ترفیع خود در مسیری‬ ‫گام برمی دارند که احتماال نیاز به اصالح اساسی‬ ‫دارد تا بتوان هم روند ترفیع و ارتقا را برای ایشان‬ ‫تسهیل نمود و همزمان مسئله اصلی تبدیل علم‬ ‫به ثروت و رفع نیازهای جامعه را اجرایی کرد‪.‬‬ ‫همه موارد مورد اشــاره در باال‪ ،‬در یک چارچوب‬ ‫هماهنگی و همکاری بین مراکز وزارت علوم (در‬ ‫معاونت های مختلف) قابل طرح و بحث است و‬ ‫با تجمیع نظرات می توان برای هر یک از مسائل‬ ‫فوق راهکارهای اجرایی در نظر گرفت و از پژوهش‬ ‫و فناوری در جهت رفع نیازهای جامعه بهره برد و‬ ‫اصلدانایی‪ ،‬تواناییاستراجامهعملپوشانید‪.‬‬ ‫پژوهش‪ ،‬نواوری و کار افرینی‬ ‫دکترامین رضا ذوالقدر‬ ‫ریس پارک علم و فناوری فارس‬ ‫پژوهش‪ ،‬نواوری‪ ،‬کارافرینی و در نتیجه تولید‬ ‫فناوری یکی از عناصر مهم در توسعه اقتصادی‬ ‫یک کشور بشمار می اید‪ .‬نسل جدید سیاست‬ ‫های توســعه علم‪ ،‬پژوهش‪ ،‬فناوری و نواوری‬ ‫کشور‪ ،‬معطوف به توسعه تمامی ابعاد تاثیرگذار‬ ‫در توسعه اقتصاد دانش بنیان و مبتنی بر نواوری‬ ‫است‪ .‬سرمایه انســانی و دانشگاه ها‪ ،‬پژوهشگاه‬ ‫های دولتی‪ ،‬نهادهای تنظیــم گر‪ ،‬نظام تامین‬ ‫مالی نواوری‪ ،‬کسب وکارهای خصوصی و ارتقای‬ ‫صادرات محصوالت دانش بنیان مهمترین این‬ ‫ابعاد به شمار می روند‪ .‬یکی از اصلی ترین نقش‬ ‫افرنیان توســعه هر کشــور مراکز دانشگاهی‪،‬‬ ‫پژوهشــی و فناوری می باشــند‪ .‬بــا توجه به‬ ‫فعالیت های ارزشــمند صورت گرفته در مراکز‬ ‫اموزش عالی کشور در ســالیان گذشته اکنون‬ ‫توجه به کاربردی کردن دســتاوردهای علمی‬ ‫‪26‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫به منظور رفع نیازهای کشــور‪ ،‬ثروت افرینی و‬ ‫کارافرینی بیش از پیش احساس می شود‪.‬‬ ‫توسعه نواوری هم در کشورهای پیشرفته و هم‬ ‫کشورهای در حال توســعه مستلزم ایجاد یک‬ ‫ساختار و ارایش جدید میان دانشگاه‪-‬صنعت‪-‬‬ ‫دولت بوده‪ ،‬که از این به عنوان برهمکنش مارپیچ‬ ‫سه تایی دولت‪-‬دانشگاه‪-‬صنعت یاد می شود‪.‬‬ ‫دانشگاه در این مسیر به عنوان یک مرکز تولید‬ ‫کننده دانش و محیط امن برای پژوهش به شمار‬ ‫می رود‪ .‬صنعت (در اینجا منظــور پارک علم و‬ ‫فناوری) با تدارک دیدن یک ســایت مشترک‬ ‫برای اســتقرار واحدهای تحقیق (پژوهش) و‬ ‫توسعه نزدیک دانشگاه در این فرایند وارد عمل‬ ‫می شود‪ .‬وظیفه دولت ایجاد یک محیط تکنیکی‬ ‫برای دانشــکده ها ‪ ،‬موقعیت های شغلی برای‬ ‫فارغ التحصیالن و فرصت های مشاوره ای برای‬ ‫استادان است‪ .‬مدل دانشــگاه‪-‬صنعت‪-‬دولت‬ ‫نیروی محرکه برای موفقیت و کارامدی پارک‬ ‫های علم و فناوری در تجاری ســازی محصول‬ ‫(کاال) بشــمار می رود‪ .‬لذا در ســایه تعامل و یا‬ ‫برهمکنش دانشــگاه‪-‬صنعت‪-‬دولت‪ ،‬پارک به‬ ‫اکوسیســتمی برای جامعه ای توسعه یافته در‬ ‫فضای مبتنی بر دانش‪ ،‬تبدیل می شود‪ .‬بــه‬ ‫نظر می رسد که ایجاد یک فضای همفکری بر‬ ‫اساس مدل برهمکنش دولت‪-‬صنعت‪-‬دانشگاه‬ ‫در پارک‪ ،‬جهت ارتقا و رشد ان و جهت دهی به‬ ‫نواوری‪،‬ممکناست‪.‬تحتاینشرایطکارافرینان‬ ‫(دانشگاهی و یا غیر دانشگاهی) موفق و محققان‬ ‫جمع شــده و مهارت های انها به ناحیه خاصی‬ ‫از نواوری جهت دهی شــده و به تولید و تقویت‬ ‫نواوری منتهی خواهد شد‪.‬‬ ‫نکته ای که باید توجه کرد این است که حجم‬ ‫پژوهش و کیفیت پژوهشی که در مراکز علمی‬ ‫تحقیقاتی انجام می شود نقش کلیدی در ایجاد‬ ‫شــرکت های جدید منتج از پژوهش دارد‪ .‬بر‬ ‫اساس مطالعات انجام شده همکاری شرکت های‬ ‫پارک با دانشــگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی‪،‬‬ ‫توسعه محصول و فناوری جدید را تقویت و هزینه‬ ‫را کاهش و خروجی نواوری را افزایش داده است‪.‬‬ ‫یک عامل مهم برای رشد و موفقیت پارک های‬ ‫علم و فناوری جذب استعداد ها یا استعداد های‬ ‫برتر است‪ ،‬زیرا بیشتر شرکت های نوپا که بر پایه‬ ‫فناوری جدید هستند نیاز روز افزون به افراد ماهر‬ ‫و پژوهشــگران دارند‪ .‬فراهم نمودن تسهیالت‬ ‫انتقال استعداد های برتر و نیز فناوری از دانشگاه‬ ‫ها به شرکت های پارک‪ ،‬نواوری و نیز فرهنگ‬ ‫نواوری را ارتقا و ترویج مــی کند‪ .‬بطور کلی با‬ ‫اندک حمایت از مجموعه های دانش بنیان می‬ ‫توان مسائل و مشکالت حوزه های مختلف در‬ ‫بحث دانش و فناوری را به راحتی در داخل کشور‬ ‫برطرف کرد‪.‬‬ ‫تبیشتریبراینفوذدانشوفناوریدر‬ ‫اگرباسرع ‬ ‫حوزه های مختلف تالش شود قطعا این اقدامات‬ ‫باعث تولید ثروت‪ ،‬تولید محصوالت با کیفیت‪،‬‬ ‫افزایش صــادرات و ارزاوری در کشــور خواهد‬ ‫شد‪ .‬باید در زمینه ترویج و نفوذ فناوری قدم های‬ ‫موثری برداشت‪ .‬انتقال ســریع فناوری از طرق‬ ‫مختلف در مورد پیشرفت های جدید و روش های‬ ‫بهبودیافته در همه حوزه ها باید انجام گیرد‪ .‬نیاز‬ ‫استمرکزاطالعاتدراینزمینههابهعنوانچتر‬ ‫فناوری در هر ناحیه تاســیس شود و این مراکز‬ ‫ستون فقرات انتشــار فناوری در کشور باشند‪،‬‬ ‫که می تواند نرخ پذیرش فناوری را افزایش دهد‪.‬‬ صفحه 26 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫عتف‬ ‫تدوین سند ملی مدیریت مهاجرت های داخلی در موسسه تحقیقات جمعیت کشور‬ ‫دکتررسولصادقی‬ ‫ریسموسسهتحقیقاتجمعیتکشور‬ ‫سند ملی مدیریت و ساماندهی مهاجرت های‬ ‫داخلی در کشــور در ســال ‪ 1399-1400‬به‬ ‫سفارش سازمان امور اجتماعی کشور در موسسه‬ ‫تحقیقات جمعیت کشور توســط اقای دکتر‬ ‫رسول صادقی و همکارانش تهیه و تدوین شد‪.‬‬ ‫در خصوص لزوم تدوین این ســند امده است‪:‬‬ ‫مهاجرت‪ ،‬فرایندی پویا و برخاسته از شرایط در‬ ‫حال تغییر اجتماعی است که می تواند نه تنها‬ ‫مهاجران‪ ،‬بلکه مناطق مبدا و مقصد را نیز تحت ‬ ‫ت ها و جابجایی ‬ ‫تاثیر قرار دهد‪ .‬افزایش مهاجر ‬ ‫های جمعیتی به ویژه از مناطق مرزی کشور به‬ ‫سمت مرکز و سکونت انها در پیرامون شهرهای‬ ‫بزرگ‪ ،‬بطور خاص پایتخت‪ ،‬یکی از مســائل و‬ ‫ش های اجتماعــی و جمعیتی حال حاضر‬ ‫چال ‬ ‫کشور اســت‪ .‬با این وجود‪ ،‬هنوز سند سیاستی‬ ‫برای مدیریت و ساماندهی مهاجرت های داخلی‬ ‫در کشــور تدوین و طراحی نشــده است‪ ،‬این‬ ‫درحالیست که نیاز به چارچوب های قانونی برای‬ ‫ت های داخلی‪ ،‬به‬ ‫مدیریت و ساماندهی مهاجر ‬ ‫ش های‬ ‫حداقل رساندن پیامدهای منفی و چال ‬ ‫مهاجرتی و به حداکثر رساندن منافع و فرصت‬ ‫ های مهاجرتی بیش از پیش وجود دارد‪ .‬باتوجه‬ ‫به پیچیدگی فرایند مهاجــرت‪ ،‬روند فزاینده‬ ‫جریانات مهاجرت های داخلی در کشور‪ ،‬و ابعاد و‬ ‫الگوهایمختلفانوهمچنین‪،‬بااستنادبهاسناد‬ ‫باالدستی‪ ،‬به ویژه‪ ،‬سیاست های کلی جمعیت‬ ‫و برنامه ششم توســعه اقتصادی ‪ ،‬اجتماعی و‬ ‫فرهنگی کشــور‪ ،‬تدوین ســند ملّی مهاجرت‬ ‫ت ها و راهبردهای‬ ‫داخلی برای تعیین سیاســ ‬ ‫مدیریت مهاجرت های داخلی در دســتور کار‬ ‫مشترک سازمان اجتماعی کشــور و موسسه‬ ‫تحقیقات جمعیت کشــور قرار گرفت‪ .‬بر این‬ ‫اســاس‪ ،‬ضمن مرور مطالعات‪ ،‬تحلیل روندها و‬ ‫الگوهای مهاجرت داخلی‪ ،‬سیاست ها و برنامه ‬ ‫های مدیریت مهاجرتهای داخلی در کشورهای‬ ‫منتخب بررسی و همچنین نظر خبرگان حوزه‬ ‫مهاجرت نیز اتخاذ و در نهایت ســند سیاستی‬ ‫برای مدیریت و ساماندهی مهاجرت های داخلی‬ ‫در کشور تدوین شد‪.‬‬ ‫در پاسخ به فرصت ها و چالش های مهاجرت داخلی در کشور‪ ،‬سند سیاستی مدیریت مهاجرت مبتنی‬ ‫بر یک سری اصول‪ ،‬اهداف و راهبردهای سیاستی تدوین و ارائه شد‪ .‬در این راستا‪ ،‬حوزه های سیاستی‬ ‫دارای اولویت‪ ،‬راهبردها و سیاست های اجرایی مشخصی برای رفع مسائل و چالش های شناسایی شده‬ ‫و بهبود مدیریت کارامد حرکات و جریان های مهاجرت داخلی بر اساس مرور اسناد باالدستی‪ ،‬برنامه ها‬ ‫و سیاست های مدیریت مهاجرت در سایر کشورها‪ ،‬تحلیل وضعیت مهاجرت های داخلی‪ ،‬و نظرات و‬ ‫دیدگاه های گروه خبرگان و متخصصان حوزه مهاجرت تدوین و پیشنهاد شد‪ .‬در چارچوب این سند‬ ‫سیاستی‪ 13 ،‬راهبرد سیاستی و ‪ 98‬سیاست اجرایی برای رفع مسائل و چالش های ناشی از مهاجرت‬ ‫و بهبود مدیریت کارامد مهاجرت های داخلی بر اساس مرور اسناد باالدستی‪ ،‬برنامه ها و سیاست های‬ ‫مدیریت مهاجرت در سایر کشورها‪ ،‬تحلیل وضعیت مهاجرت های داخلی‪ ،‬و نظرات و دیدگاه های گروه‬ ‫خبرگان و متخصصان حوزه مهاجرت تدوین و ارائه شد‪ .‬در چارچوب این سند سیاستی‪ ،‬توسط وزارت‬ ‫کشور با همکاری موسسه تحقیقات جمعیت کشور‪ ،‬دستگاه ها و نهادهای سیاست گذاری و اجرایی‬ ‫مرتبط برنامه های اقدام تدوین و اجرایی خواهد شد‪.‬‬ ‫در بخشی از نتایج این طرح کاربردی امده است که در دهه اخیر ساالنه یک میلیون نفر در داخل کشور‬ ‫مهاجرت و جابجایی داشته اند‪ .‬حدود‪ 70‬درصد انها‪ ،‬مهاجرت های بین شهری (از شهرهای کوچک به‬ ‫شهرهای بزرگ) بوده اند‪ .‬همچنین‪ ،‬امروزه مهاجرت ها بیشتر در فاصله های جغرافیایی دورتر رخ می‬ ‫دهد‪ .‬به طوری که مهاجرت های بین استانی از‪ 39‬به‪ 49‬درصد و بین شهرستانی از‪ 61‬به‪ 81‬درصد در‬ ‫یک دهه اخیر افزایش یافته است‪ .‬عالوه بر اینها‪ ،‬نتایج بیانگر افزایش جریان مهاجرتی به سمت کالنشهر‬ ‫تهران و سرریز جمعیتی تهران به سمت پیرامون انست‪ .‬در دوره ‪ 1385-90‬یک پنجم (‪ 19‬درصد) و‬ ‫در دوره‪ 1390-95‬یک چهارم (‪ 25‬درصد‪ -‬یا‪ 520‬هزار نفر) مهاجران بین استانی به ویژه از استان های‬ ‫غرب کشور به استان تهران وارد شده اند و سرریز جمعیتی و مهاجرتی تهران نیز به سمت استان های‬ ‫پیرامون به ویژه البرز و قم بوده است‪.‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪27‬‬ صفحه 27 ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫گزارش عملکرد ‪ ISC‬در حوزه نشریات‬ ‫(گروه بررسی های استنادی)‬ ‫مقدمه‬ ‫یکی از ماموریت ها و وظایف اساســی موسسه‬ ‫استنادی علوم و پایش علم و فناوری‪ ،ISC‬ثبت و‬ ‫ارزش گذاری کمی و کیفی و رتبه بندی نشریات‬ ‫و سایر تولیدات علمی در زیرمجموعه های پایگاه‬ ‫پس از طی مراحل ارزیابی است‪ .‬از انجا که یکی از‬ ‫مهمترین شاخص های علمی معتبر بودن محل‬ ‫انتشار یافته های علمی در مجالت بین المللی‬ ‫است‪ ،‬کیفی سازی نشــریات علمی نمایه شده‬ ‫در ‪ ISC‬در اولین شورای راهبری ‪ ISC‬در سال‬ ‫‪ 1393‬با اصالح ایین نامه نمایه سازی نشریه اغاز‬ ‫و حدود ‪ 750‬نشریه از لیست موجود در پایگاه‬ ‫خارج و امار‪ 3800‬نشریه موجود به حدود‪3050‬‬ ‫نشریه کاهش یافت‪ .‬مساله کیفی سازی نشریات‬ ‫از سال‪ 1395‬با ارزیابی نشریات بر مبنای تحلیل‬ ‫استنادی و اختصاص سطوح ادامه دارد‪.‬‬ ‫در حال حاضر نشــریات موجود در پایگاه داده‬ ‫‪ ISC‬در سه بخش نشریات اولیه‪ ،‬لیست انتظار و‬ ‫هسته تقسیم بندی شده اند‪ .‬در اخرین ارزیابی‬ ‫انجام شده از مجموع‪ 3489‬نشریه موجود ‪24.3‬‬ ‫درصد لیست هسته‪30.9 ،‬درصد لیست انتظار‪،‬‬ ‫‪ 44.6‬درصد در نشریات اولیه قرار دارند‪.‬‬ ‫تاکنون تعداد ‪ 1049‬درخواســت نمایه سازی‬ ‫نشریه توسط گروه بررسی های استنادی دریافت‬ ‫شــده که از این میزان تنها ‪ 307‬نشریه ( ‪29.2‬‬ ‫درصد) موفق به دریافت نمایه ‪ ISC‬گردیده اند‪.‬‬ ‫همچنین در اخرین سال ارزیابی دوره ای تعداد‬ ‫‪ 2380‬نشریه نمایه شده در ‪ ISC‬مورد ارزیابی‬ ‫قرار گرفت و در کمیته ارزیابی نشریات مطرح‬ ‫گردید و در مجموع‪ 369‬عنوان نشریه از فهرست‬ ‫نشریات اصلی خارج گردید‪.‬‬ ‫نشــریات نامعتبر و جعلی یکی از چالش های‬ ‫ارتباط علمی در دنیای امروز هســتند‪ .‬تاکنون‬ ‫وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‪ ،‬وزارت بهداشت‪،‬‬ ‫درمان و اموزش پزشکی و دانشگاه ازاد اسالمی و‬ ‫همچنین برخی دانشگاه ها به صورت مجزا اقدام‬ ‫به معرفی نشریات نامعتبر نموده اند‪ .‬به منظور‬ ‫صرفه جویی در وقت و افزایش دقت پژوهشگران‪،‬‬ ‫موسسه استنادی ‪ ISC‬طبق ماموریت محوله‬ ‫توسط معاونت محترم پژوهش و فناوری وزارت‬ ‫عتف از سال ‪ 99‬اقدام به ادغام و یکپارچه نمودن‬ ‫لیست های موجود در قالب لیستی واحد نموده‬ ‫است‪ .‬پس از حذف موارد تکراری در لیست های‬ ‫موجود بیش از ‪ 7382‬نشــریه همراه با ادرس‬ ‫الکترونیکی و شاپا در فهرست نشریات جعلی و‬ ‫نامعتبرقرارگرفتند‪.‬باشناسایینشریاتنامعتبر‪،‬‬ ‫‪28‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫ناشران نامعتبر در قالب فهرستی جداگانه‪ ،‬حاوی‬ ‫بیش از ‪ 1333‬ناشر نامعتبر ارائه گردید‪.‬‬ ‫راه اندازی ســامانه جامع صدور کد شناساگر‬ ‫دیجیتــال (‪ )DOR‬برای ثبــت و صدور یک‬ ‫کد منحصر بفرد برای هر مقاله پذیرش شــده‬ ‫در نشریات کشــور‪ ،‬جهان اسالم و دنیا به طور‬ ‫اســتاندارد از جمله دیگر فعالیت انجام شــده‬ ‫در حوزه نشــریات بوده است‪ .‬هر چند در حال‬ ‫حاضر صدور کد تنها برای نشــریات و مقاالت‬ ‫انجام می گیرد ولی در طراحی و پیاده ســازی‬ ‫این سامانه کلیه استانداردها و شیوه نامه های‬ ‫ بین الملل رعایت شده و برنامه ریزی الزم برای‬ ‫امکان صدور کد شناســاگر دیجیتــال برای‬ ‫پژوهشگرونیز کلیه فعالیت هایپژوهشی شامل‬ ‫مقاالت همایش های ملی و بین المللی‪ ،‬گزارش‬ ‫طرح های تحقیقاتی‪ ،‬پایان نامه و رســاله های‬ ‫دانشجویان‪ ،‬ثبت اختراع و نیز اثار هنری و تولید‬ ‫نرم افزار فراهم گردیده است‪.‬‬ ‫در طول مدت کمتر از ‪ 7‬ماه از رونمایی سامانه‬ ‫‪ ،DOR‬توســط وزیر محترم عتــف‪ ،‬تا پایان‬ ‫شهریور ‪ 1400‬تعداد ‪ 555‬نشریه برای دریافت‬ ‫کد به عضویت این سامانه در امده و ‪103419‬‬ ‫مقاله کد منحصــر بفــرد ‪ DOR‬را دریافت‬ ‫نموده اند‪ .‬این در حالی است که تعداد نشریات‬ ‫در فروردین برابر بــا ‪ 133‬مورد و تعداد مقاالت‬ ‫‪ 9824‬بوده که رشد ‪ 4‬برابری در افزایش تعداد‬ ‫نشریات و ‪ 10‬برابری در تعداد مقاالت را در طول‬ ‫‪ 6‬ماه گذشته نشان می دهد‪.‬‬ ‫همچنین ترتیبی فراهم شده است که در اغلب‬ ‫سامانه های اموزشــی و پژوهشی دانشگاه ها و‬ ‫موسسات پژوهشی وب سرویسی تعبیه گردیده‬ ‫و با ورود کد ‪ DOR‬هــر مقاله‪ ،‬اطالعات کامل‬ ‫کتاب شــناختی مقاله از جمله عنــوان مقاله‪،‬‬ ‫نویسندگان و وابستگی سازمانی ان ها‪ ،‬شماره و‬ ‫تاریخ انتشار و ‪ ...‬به طور کامال خودکار در سیستم‬ ‫وارد شود‪.‬‬ ‫با توجه به برنامــه ریزی انجام شــده افزایش‬ ‫نشریات کیفی نمایه شــده در سامانه نشریات‬ ‫‪ ISC‬در مرحله اول و در ســال ‪ 1400‬به بیش‬ ‫از ‪ 6‬هزار عنوان در دستور کار بوده و در مرحله‬ ‫بعد قابلیت افزایش این نشــریات به حدود ‪10‬‬ ‫هزار عنوان در نظر گرفته شده است‪ .‬با توجه به‬ ‫اساسنامه ‪ ، ISC‬زیر ساخت سامانه نشریات به‬ ‫صورتی توسعه یافته است که امکان تفکیک و‬ ‫مقایسه نشریات جهان اسالم تحت عنوان‪OIC‬‬ ‫وجود داشته و کلیه تحلیل ها و مقایسه های مورد‬ ‫نیاز می تواند بر این مبنا صورت گیرد‪.‬‬ ‫‪ ISC‬به منظور ارتقاء جایگاه علمی دانشگاه های کشور‪ ،‬منطقه و همچنین کشورهای اسالمی در سطح‬ ‫ بین المللی و به خصوص افزایش اثر بخشی تولیدات علمی ان ها‪ ،‬نسبت به برگزاری کارگاه های علمی‬ ‫و اموزشی و همچنین سخنرانی در نشستها و جلسات بین المللی اقدام نمود ه است‪ .‬در بازه فروردین تا‬ ‫مهر سال ‪ 1400‬تعداد ‪ 12‬کارگاه بین المللی برای ‪ 516‬شرکت کننده از بیش از ‪ 20‬کشور برگزار شد‪.‬‬ ‫■شناسایینشریاتمعتبربین المللیوناشرانمعتبر‬ ‫از سال ‪ 97‬به منظور غنی تر نمودن سطح کمی و کیفی نشریات نمایه شده در ‪ ، ISC‬براساس اخرین‬ ‫مصوبه شورای راهبری‪ ISC‬برنامه شناسایی ناشران معتبر و استخراج اطالعات کامل نشریات علمی‬ ‫در سراسر دنیا اغاز گردید‪.‬‬ ‫نمودار ‪ :1‬تعداد نشریات شناسایی شده در بازه زمانی ‪1397 1400‬‬ ‫■ ارزیابینشریاتبراساسشاخصهاومعیارهایمختلف‬ ‫پس از دریافت درخواست های نمایه سازی نشریات‪ ،‬با بررسی شرایط ساختاری و محتوایی‪ ،‬امتیاز‬ ‫نشریه محاسبه و برای تصمیم گیری در کمیته ارزیابی نشریات شامل ریاست و معاونت پژوهش و‬ ‫فناوری‪،‬رییس گروه و مشاوران مطرح می شود‪.‬‬ ‫شرایط الزم جهت ورود نشریات به فرایند ارزیابی‬ ‫داشتن شاپا‬ ‫داشتن سایت مستقل‬ ‫انتشار حداقل ‪ 3‬شماره‬ ‫ذکر ناشر‬ ‫داشتن حداقل ‪ 6‬مقاله در هر شماره و ‪ 24‬مقاله در سال‬ ‫نداشتن تاخیر در انتشار‬ ‫تبعیت از یک روش استناددهی‬ ‫داشتن حداقل‪ 7‬عضو هیئت تحریریه‬ ‫داشتن راه ارتباطی‬ ‫امکان دسترسی ازاد به مقاالت‬ ‫عدم اختصاص بیش از ‪ 10‬درصد مقاالت به اعضای هیئت تحریریه‬ ‫عدم اختصاص بیش از ‪ 25‬درصد وابستگی سازمانی مقاالت به ناشر‬ ‫جدول ‪ :1‬تعداد درخواست های نمایه سازی و نتیجه ارزیابی انها در بازه زمانی ‪1397-1400‬‬ ‫سال‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬ ‫‪1399‬‬ ‫‪1400‬‬ ‫مجموع‬ ‫درصد‬ ‫تعداد تعداددرخواست های تعداد درخواست های درصد‬ ‫رد شده پذیرفته شده‬ ‫پذیرفته شده‬ ‫رد شده‬ ‫درخواست‬ ‫‪248‬‬ ‫‪342‬‬ ‫‪276‬‬ ‫‪183‬‬ ‫‪1049‬‬ ‫‪135‬‬ ‫‪261‬‬ ‫‪197‬‬ ‫‪149‬‬ ‫‪742‬‬ ‫‪113‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪79‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪307‬‬ ‫‪54.44‬‬ ‫‪76.32‬‬ ‫‪71.38‬‬ ‫‪81.42‬‬ ‫‪70.73‬‬ ‫‪45.56‬‬ ‫‪23.68‬‬ ‫‪28.62‬‬ ‫‪18.58‬‬ ‫‪29.26‬‬ ‫⏪‬ صفحه 28 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫⏪‬ ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫در صورتی که نشریه شرایط الزم را داشته باشــد‪ ،‬وارد فرایند ارزیابی جهت ورود به لیست نشریات‬ ‫اولیه می گردد‪.‬‬ ‫هرساله نشریات نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسالم مورد بررسی و ارزیابی قرار می گیرند‬ ‫و درصورت نداشتن شرایط اولیه پس از طرح در کمیته ارزیابی نشریات ‪ ISC‬فاقد نمایه می شوند‪.‬‬ ‫جدول‪ :2‬تعداد نشریات فاقد نمایه شده در بازه ‪1397-99‬‬ ‫سال‬ ‫کل نشریات ایرانی‬ ‫دارای وتو‬ ‫فاقد نمایه‬ ‫خروج از فاقد نمایه‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪1398‬‬ ‫‪1399‬‬ ‫‪2380‬‬ ‫‪2295‬‬ ‫‪573‬‬ ‫‪315‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪369‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪145‬‬ ‫ــــ‬ ‫■ استخراجاطالعاتکتاب شناختینشریات‬ ‫پس از شناسایی و ارزیابی‪ ،‬اطالعات کتاب شناختی نشریات‪ ،‬اعم از شاپا‪ ،‬ناشر‪ ،‬ادرس سایت‪ ،‬پست‬ ‫اکترونیکی نشریه و‪ ...‬استخراج می گردد‪.‬‬ ‫نمودار ‪ :2‬تعداد نشریات استخراج اطالعات شده دربازه ‪1397 1400‬‬ ‫■ اختصاصموضوعبهنشریات‬ ‫با گسترش علوم‪ ،‬دامنه موضوعی نشریات نیز گسترش می یابد و معموالً بیش از یک حوزه موضوعی‬ ‫را در برمی گیرند‪ .‬از این رو‪ ،‬در سال ‪ 98‬پایگاه استنادی علوم جهان اسالم اقدام به روزامد نمودن‬ ‫فرایند اختصاص موضوع به نشریات نمود‪ .‬موضوع دهی به هر نشریه در سه سطح کالن‪ ،‬سطح میانی‬ ‫و سطح خرد صورت می گیرد‪ .‬تاکنون ‪ 3345‬نشریه در سه سطح کالن‪ ،‬میانی و خرد موضوع دهی‬ ‫شده اند‪.‬‬ ‫■ شناسایی کمیسیون های اعتبارگذاری‪ ،‬نمایه نامه ها نشریات کشورهای اسالمی و‬ ‫نالمللی‬ ‫بی ‬ ‫در ادامه فرایند شناسایی نشریات‪ ISC،‬اقدام به شناسایی کمیسیون های اعتبارگذاری و نمایه نامه های‬ ‫ملی کشورهای اسالمی نموده است‪ .‬در این راستا‪ ،‬نمایه نامه ملی و کمیسیون اعتبارگذاری نشریات‬ ‫برای کشورهای مصر‪ ،‬الجزایر‪ ،‬مراکش‪ ،‬عراق‪ ،‬اندونزی‪ ،‬مالزی‪ ،‬ترکیه و ‪ ...‬شناسایی شد‬ ‫■ سطحبندینشریاتبرمبنایارزیابیبراساسساختارومحتوایعلمی‬ ‫‪ ISC‬در راستای کیفی سازی و پوشش بهینۀ نشریات معتبر علمی‪ ،‬شیوه جدیدی برای سطح بندی‬ ‫و نمایه سازی نشریات طراحی کرده است‪ .‬در این شیوه نمایه سازی و سطح بندی‪ ،‬نشریات نمایه‬ ‫شده در ‪ ISC‬بر اساس معیارهای ارزیابی ساختاری‪ ،‬محتوایی و مبتنی بر داده های علم سنجی در‬ ‫سه مجموعه متفاوت شامل «نشریات اولیه»‪« ،‬نشریات لیست انتظار» و «نشریات هسته» نمایه‬ ‫خواهند شد‪.‬‬ ‫نمودار ‪ .3‬درصد توزیع نشریات نمایه شده در ‪ ISC‬بر اساس کیفیت ارزیابی در سال ‪1397 98‬‬ ‫جدول ‪ :3‬توزیع نشریات نمایه شده در ‪ ISC‬بر اساس کیفیت ارزیابی در بازه ‪1397-99‬‬ ‫سال‬ ‫نشریات هسته‬ ‫لیست انتظار‬ ‫نشریات اولیه‬ ‫نشریات درحال محاسبه‬ ‫کل نشریات‬ ‫‪1397‬‬ ‫‪630‬‬ ‫‪1120‬‬ ‫‪1750‬‬ ‫‪3500‬‬ ‫■ ارائه شاخص های علمی برای شناسایی نشریات نامعتبر و جعلی و معرفی کامل ترین‬ ‫لیستایننشریات‬ ‫در یک سامانه قابل جستجو و روزامد (‪)Predatory and Hijacked Journals‬‬ ‫پایگاه استنادی علوم جهان اسالم اقدام به شناسایی نشریات نامعتبر نموده است و در سال‪ 1399‬تعداد‬ ‫‪ 54‬نشریه و در سال ‪ 1400‬تعداد ‪ 23‬نشریه نامعتبر شناسایی شد‪.‬‬ ‫جدول ‪ :4‬نشریات و ناشران نامعتبر به تفکیک سال‬ ‫سال‬ ‫نشریات نامعتبر و جعلی‬ ‫ناشراننامعتبر‬ ‫‪1399‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪1333‬‬ ‫‪1398‬‬ ‫‪3100‬‬ ‫‪1300‬‬ ‫‪1400‬‬ ‫‪7382‬‬ ‫ــــــ‬ ‫معیارها و مالک های مهم در تعیین نشریات کم اعتبار‪ ،‬نامعتبر و جعلی‬ ‫معیار کلی‬ ‫ناشر‪ ،‬هیئت‬ ‫تحریریه و‬ ‫سردبیر نشریه‬ ‫فرایند داوری‬ ‫و وجهه علمی‬ ‫نشریه‬ ‫الف) نشریات اولیه (‪)Primary List‬‬ ‫«نشریات اولیه» مشتمل بر نشریاتی است که در تمام بانک های اطالعاتی پایگاه استنادی و به زبان های‬ ‫فارسی‪ ،‬انگلیسی‪ ،‬عربی و فرانسه موجود هستند‬ ‫ب) نشریات لیست انتظار(‪)Waiting List‬‬ ‫«لیست انتظار» شامل نشریاتی است که بر اساس معیارهای ارزیابی ساختاری و محتوایی از کیفیت‬ ‫مناسبی برخوردار بوده و قابلیت ارزیابی جهت ارتقاء به مجموعه نشریات هسته را دارا هستند‪ .‬این‬ ‫مجموعه بر اساس معیارهای مشخص و بهینه از فهرست نشریات اولیه پایگاه استنادی علوم جهان‬ ‫اسالم استخراج می گردد‪.‬‬ ‫ج) نشریات هسته (‪)Core Collection‬‬ ‫مجموعه «نشریات هســته» نیز گنجینه ای از بهترین و کیفی ترین نشریات نمایه شده هستند‬ ‫که توسط گروهی از متخصصان رشــته های مرتبط مورد تجزیه و تحلیل محتوایی دقیق قرار‬ ‫گرفته است‪.‬‬ ‫‪1398‬‬ ‫‪850‬‬ ‫‪1080‬‬ ‫‪1559‬‬ ‫ــــــ‬ ‫‪3489‬‬ ‫‪1399‬‬ ‫‪834‬‬ ‫‪400‬‬ ‫‪837‬‬ ‫‪1692‬‬ ‫‪3763‬‬ ‫رعایت اخالق‬ ‫علمی و حرفه ای‬ ‫شهرت و اعتبار‬ ‫ناشر و یا نشریه‬ ‫شاخص‬ ‫• نامشخص یا مبهم بودن هویت ناشر‬ ‫• مخدوش و صوری بودن اسامی اعضای هیئت تحریریه‬ ‫• نامربوط بودن تخصص اعضای هیئت تحریریه با اهداف نشریه‬ ‫• عدم درج ادرس برای ایجاد ارتباط با اعضای هیئت تحریریه‬ ‫• مبهم بودن هویت و عدم امکان ایجاد ارتباط با سردبیر‬ ‫• عدم وجود تنوع جغرافیایی و سازمانی اعضا برای نشریات بین المللی‬ ‫• وجود ارتباط سیستماتیک بین اعضای هیئت تحریریه‬ ‫• عدم وجود اطالعات اکادمیک در مورد سردبیرو ‪..‬‬ ‫• تعداد کم اعضای هیئت تحریریه‪ ،‬استفاده از نام اعضا بدون اطالع ان ها‬ ‫در هیئت تحریریه‬ ‫• عدم وجود روند داوری مقاالت‬ ‫• داوری صوری و غیر علمی مقاالت‬ ‫• داوری سریع کمتر از زمان نرمال‬ ‫• دریافت هزینه در ازای تسریع روند داوری‬ ‫• درج صوری نمایه شدن نشریه در نمایه نامه های معتبر‬ ‫• اعالم ضریب تاثیر جعلی‬ ‫• استفاده از اسامی و طراحی وب سایت مشابه با نشریات معتبر‬ ‫• استفاده از عناوین گمراه کننده نظیر بین المللی‪ ،‬کشورهای توسعه یافته و‬ ‫غیره برای نشریات بومی کشورها‬ ‫• عدم هم خوانی بین عنوان نشریه و اهداف ان‬ ‫• وجود مقاالت تقلبی یا ‪ retract‬شده برای اعضای هیئت تحریریه‬ ‫• غیر معتبر شناخته شدن نشریه توسط یکی از پایگاه های استنادی معتبر‬ ‫یا دانشگاه ها‬ ‫■ کیفیسازینشریات‬ ‫الف) کیفی سازی نشریات نمایه شده در‪ ISI‬و‪Scopus‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫⏪‬ ‫‪29‬‬ صفحه 29 ‫⏪‬ ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫جهت بررسی کیفیت نشریات‪ ،‬با توجه به وابستگی های ســازمانی مقاالت نشریات و نظر به اینکه‬ ‫دانشگاه های مورد نظر به چه میزان با دانشگاه های برتر موجود در رتبه بندی جهانی‪ ISC‬همپوشانی‬ ‫دارند‪ ،‬دانشــگاه های موجود در رتبه بندی جهانی در رتبه ‪ 250 1‬مشخص و تعداد تولیدات علمی‬ ‫نشریات در هر رتبه در بازه زمانی ‪ 2019 2015‬از پایگاه ‪ WOS‬استخراج شد‪ .‬این محاسبات برای‬ ‫‪ 3358‬نشریه ‪ ISI‬و ‪ 515‬نشریه ‪ Scopus‬محاسبه گردید‪.‬‬ ‫ب) کیفی سازی نشریات نمایه شده در‪ISC‬‬ ‫به منظور بررسی کیفیت نشریات‪ ،‬درصد مقاالت ناشــر را در یک دوره انتشاراتی محاسبه کرده و‬ ‫درصورتیکه مقدار ان کمتر از‪ % 25‬باشد تعداد مقاالت منتشر شده توسط ناشر و دانشگاه ناشر محاسبه‬ ‫گردیده و با توجه به امتیاز رتبه بندی دانشگاه ها موجود در رتبه بندی ‪ ،ISC‬برای هر کدام از مقاالت‪،‬‬ ‫امتیاز الزم در نظر گرفته و مجموع سهم مقاالت ان ها محاسبه میشود‪ .‬تاکنون برای‪ 404‬نشریه ایرانی‬ ‫این محاسبات انجام شده است‪.‬‬ ‫■ سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال (‪)DOR) (Digital Object Recognizer‬‬ ‫موسسه استنادی علوم‪ ISC‬و پایش علم و فناوری در اخر بهمن ماه ‪ 99‬با حضور وزیر محترم علوم‪،‬‬ ‫تحقیقات و فناوری و حوزه سیاست گذاری و برنامه ریزی امور پژوهشی این وزارت‪ ،‬سامانه جامع صدور‬ ‫کد شناساگر دیجیتال (‪ )DOR‬را رونمایی نمود که امکان ثبت و صدور یک کد منحصر بفرد برای هر‬ ‫مقاله پذیرش شده در نشریات کشور‪ ،‬جهان اسالم و دنیا را به طور استاندارد فراهم می نماید‪.‬‬ ‫از جمله مزایای این شناسه می توان به موارد زیر اشاره کرد‪:‬‬ ‫دسترس پذیری سریع و اسان تر به اطالعات کامل کتاب شناختی کارهای پژوهشی‬ ‫ارجاع دهی ساده و سریع با کمترین احتمال بروز اشتباه به فعالیت های علمی‬ ‫افزایش رویت پذیری بیشتر مقاله و افزایش تعداد ارجاعات علمی‬ ‫شناسایی مالکیت معنوی و کاهش سرقت علمی‬ ‫سیاست گذاری در جهت اقتصاد مقاومتی و صرفه جویی ارزی‬ ‫امکان صدور شناسه به تمام فعالیت های پژوهشی‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫جدول‪ :5‬تعداد نشریات وزارتین نمایه شده در پایگاه های ‪ISI, Scopus‬‬ ‫تعداد نشریات ایرانی نمایه شده در‬ ‫‪ISI‬‬ ‫‪SCOPUS‬‬ ‫‪ISI AND Scopus‬‬ ‫(نمایه شده در هر دو پایگاه به صورت همزمان)‬ ‫‪ISI OR Scopus‬‬ ‫(نمایه شده در حداقل یکی از پایگاه ها)‬ ‫‪Scopus AND ISC‬‬ ‫(نمایه شده در هر دو پایگاه به صورت همزمان)‬ ‫‪ISI AND ISC‬‬ ‫(نمایه شده در هر دو پایگاه به صورت همزمان)‬ ‫‪ISI AND Scopus AND ISC‬‬ ‫(نمایه شده در هر سه پایگاه به صورت همزمان)‬ ‫وزارت‬ ‫علوم‬ ‫‪64‬‬ ‫‪99‬‬ ‫غیر‬ ‫وزارت‬ ‫بهداشت وزارتین‬ ‫‪12‬‬ ‫‪96‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪168‬‬ ‫مجموع‬ ‫‪172‬‬ ‫‪284‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪139‬‬ ‫‪108‬‬ ‫‪186‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪317‬‬ ‫‪96‬‬ ‫‪164‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪266‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪93‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪163‬‬ ‫‪53‬‬ ‫‪77‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪133‬‬ ‫جدول‪ :6‬تعداد نشریات ایرانی نمایه شده در ‪ISI, Scopus‬‬ ‫نشریات ایرانی نمایه شده در‬ ‫‪ISI‬‬ ‫‪SCOPUS‬‬ ‫‪ISI AND SCOPUS‬‬ ‫(نمایه شده در هر دو پایگاه به صورت همزمان)‬ ‫‪ISI OR SCOPUS‬‬ ‫(نمایه شده در حداقل یکی از پایگاه ها)‬ ‫‪SCOPUS AND ISC‬‬ ‫(نمایه شده در هر دو پایگاه به صورت همزمان)‬ ‫‪ISI AND ISC‬‬ ‫(نمایه شده در هر دو پایگاه به صورت همزمان)‬ ‫‪ISI AND SCOPUS AND ISC‬‬ ‫(نمایه شده در هر سه پایگاه به صورت همزمان)‬ ‫تعداد‬ ‫‪172‬‬ ‫‪284‬‬ ‫‪139‬‬ ‫‪317‬‬ ‫‪266‬‬ ‫‪163‬‬ ‫‪133‬‬ ‫■ ارتباطبانشریاتوپاسخ گوییبهمکاتبات‬ ‫رضایت کاربران و پاسخ گویی دقیق و سریع به مطالبات انان از اولویت های پایگاه می باشد‪ .‬در این راستا‬ ‫کارشناسان در تمام اوقات اداری با نهایت دقت و سعه صدر پاسخگوی کاربران می باشند‪.‬‬ ‫نتیجهگیری‪:‬‬ ‫یکی از مهمترین شاخص های علمی کشــور معتبر بودن محل انتشار یافته های علمی در مجالت‬ ‫ بین المللی است‪ ،‬کیفی سازی نشریات علمی نمایه شده در ‪ ISC‬در اولین شورای راهبری ‪ ISC‬در‬ ‫اواخر سال ‪ 1393‬با اصالح ایین نامه نمایه سازی نشریه اغاز شد‪.‬‬ ‫یکی از مهمترین کارهای انجام شده حوزه نشریات‪ ،‬شناسایی نشریات کیفی کشورهای غیراسالمی‬ ‫با بیشترین مشارکت علمی پژوهشگران کشورهای اسالمی‪ ،‬بوده که موجب حضور نشریات کیفی در‬ ‫سراسر دنیا در ‪ ISC‬گردیده است‪.‬‬ ‫همچنین کارگاه های اموزشی برای نشریات کشورهای اســامی برگزار و شرایط پذیرش نشریات‬ ‫توضیح داده شد‪.‬‬ ‫به منظور هدایت پژوهشگران به سمت مجالت معتبر بین المللی شاخص های علمی شناسایی ناشران‬ ‫و نشریات کم اعتبار‪ ،‬نامعتبر و جعلی ارایه گردید نامعتبر ارایه گردید‪.‬‬ ‫■ نشریات ایرانی نمایه شده در پایگاه های بین المللی‪:‬‬ ‫نشریات ایرانی نمایه شده در پایگاه کالریویت و اسکوپوس به همراه نمایه نامه ها و سازمان متبوع ان ها‬ ‫استخراج گردید‪.‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫❚❚‬ صفحه 30 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫عتف‬ ‫جایگاه و وضعیت ایران در شاخص جهانی نواوری (‪)GII‬‬ ‫رخساره کاظم‬ ‫معاونبرنامهریزیاموراموزشعالی‪،‬تحقیقاتوفناوری‬ ‫سازمانبرنامهوبودجه‬ ‫چکیده‬ ‫گزارش جهانی نواوری به عنوان یکی از معتبرترین گزارش های بین المللی برای اندازه گیری و مقایسه‬ ‫کشورها در خصوص وضعیت نواوری شناخته شده است‪ .‬گزارش سال ‪ 2021‬شاخص جهانی نواوری‬ ‫(‪ )GII‬حاکی از ان است که رتبه کشور ایران با هفت پله صعود نسبت به سال گذشته به‪ 60‬رسیده است‪.‬‬ ‫توجه و رصد این شاخص ترکیبی در ارکان و زیررکن های انها می تواند برای برنامه ریزان و سیاستگذاران‬ ‫حوزهعلموفناوریدرطراحیمداخالتموثرسیاستیوشناختاصلی ترینمشکالتنظامملینواوری‪،‬‬ ‫راهنمای مناسبی را فراهم اورد‪ .‬مشاهدات اشکار شده حکایت از ان دارند که بهبود روندی وضعیت‬ ‫و رتبه ایران در شاخص ‪ GII‬در بین کشورها از سال ‪ 2014‬میالدی را می توان هم به شاخص ورودی‬ ‫نواوریوهمبهشاخصخروجینواورینسبتداد‪.‬البتهمقایسهایندوشاخصنشانمی دهدکهسرعت‬ ‫بهبود و ارتقای شاخص خروجی نواوری بسیار بیشتر بوده است‪ .‬همچنین بررسی کارشناسانه ارکان و‬ ‫زیررکن های تشکیل دهنده انها هم می تواند راهنمای تقویت نقاط قوت و تداوم موفقیت ها و برطرف‬ ‫کردن نقاط ضعف از یک سو و کار جمعی و سازماندهی شده به منظور تبیین ایرادات ارکان و زیررکن ها‪،‬‬ ‫مبتنیبراصالحبرداشت هایغلطازشاخص هایموجودایراندرسطحبین المللیوتولیدوبهروزرسانی‬ ‫و عرضه داده ها و شاخص های معتبر و رسمی داخلی کشور از سوی دیگر باشد‪.‬‬ ‫مقدمه‬ ‫گزارش جهانی نواوری در سال‪ 2021‬که با تاکید بر «پیگیری نواوری در بحبوحه همه گیری کوید‪»19-‬‬ ‫منتشر شده‪ ،‬نشان از ان دارد که جایگاه کشور ایران نسبت به سال گذشته ‪ 7‬پله بهبود یافته است و‬ ‫کشورمان موفق شده است که جایگاه‪ 60‬را بین‪ 132‬کشور مورد بررسی از منظر این شاخص با ترکیب‬ ‫مولفه ها و زیرشاخص های ان کسب کند‪ .‬این رتبه جدید ایران از دو منظر قابل توجه است‪ ،‬اول از نظر‬ ‫سرعت بهبود رتبه کشورمان‪ ،‬‬ ‫دوم‪ ،‬اینکه شاخص نواوری جهانی (‪ )GII‬و جایگاه کشورها از منظر این شاخص از ان نظر اهمیت داشته‬ ‫وجایتاملداردکههمیکشاخصترکیبیاستونسبتبهبسیاریازشاخص هایحوزهعلموفناوری‬ ‫که تمامی ابعاد الزم برای شاخص جامع و فراگیر را در بر ندارند برتری دارد‪ ،‬هم به عوامل نهادی و ورودی ها‬ ‫و زیرساخت های مورد نیاز برای رشد و بلوغ فعالیت های علمی‪ ،‬پژوهشی و فناورانه توجه دارد ‪ ،‬همچنین‬ ‫به محیط و فضای الزم برای تنفس گیاه بالنده علم و فناوری می پردازد و شرایط محیطی اعم از فضای‬ ‫کسب وکار و پیچیدگی و شرایط بازارها را مد نظر قرار می دهد و به محصوالت و خروجی های فناورانه و‬ ‫دانشی نیز نظر دارد و خروجی های خالقیت محور را به عنوان یک رکن اساسی نواوری مطرح می کند‪.‬‬ ‫بنابراین رصد این شاخص و ارکان و زیررکن های سازنده ان می تواند برای سیاستگذاران و برنامه ریزان‬ ‫علم و فناوری بسیار مهم باشد‪.‬‬ ‫شاخص نواوری جهانی و ارکان سازنده ان‬ ‫شاخص نواوری جهانی (‪ )GII‬اولین بار توسط پروفسور داتا در سال ‪ 2007‬معرفی شد‪ .‬هدف اولیه و‬ ‫ساده معرفی این شاخص این بود که بتواند معیارها و رویکردهایی را معرفی کند که قدرت و غنای نواوری‬ ‫و اثار ان برای جامعه را به جای اینکه به نماگرها و شاخص های معمول چون تعداد پژوهشگران یا تعداد‬ ‫مقاالت علمی یا میزان مخارج برای تحقیق و توسعه منتسب کند‪ ،‬به ان مولفه ها یا ارکان وصل نماید‪.‬‬ ‫ارکان هفتگانه که در ارزیابی شاخص نواوری جهانی مورد استفاده قرار می گیرند شامل‪ ،‬چهارچوب‬ ‫نهادی (شامل محیط سیاسی ‪ ،‬محیط تنظیم گری و محیط کسب وکار) ‪ ،‬سرمایه انسانی و پژوهش‬ ‫(شامل اموزش عمومی‪ ،‬اموزش عالی و تحقیق و توسعه)‪ ،‬زیرساخت ها (شامل فناوری های اطالعاتی و‬ ‫ارتباطی‪،‬زیرساخت هاوزیربناهایعمومیمثلبرقیامیزانتشکیلسرمایهوثباتمحیط)‪،‬پیچیدگی‬ ‫بازار(شاملاعتبار‪،‬سرمایه گذاریووضعیتتجارتورقابتواندازهبازارها)‪،‬پیچیدگیکسبوکار(شامل‬ ‫میزان دانش نیروی کار‪ ،‬وجود و استحکام روابط در فعالیت های مرتبط نواوری و میزان جذب دانش)‪،‬‬ ‫محصوالتوخروجی هایدانشیوفناورانه(شاملخلقدانش‪،‬انتشاردانشونتایجواثاردانش)وباالخره‬ ‫خروجی های خالقانه (شامل دارایی های غیراشکار‪ ،‬کاالها و خدمات خالقانه و خالقیت برخط) هستند‪.‬‬ ‫این محورها یا مولفه ها خود در قالب دو دسته ورودی نواوری و خروجی نواوری طبقه بندی شده اند که‬ ‫پنج مولفه یا رکن اول‪ ،‬ورودی ها یا شرایط الزم و ضرور برای ایجاد و بکارگیری نواوری و دو رکن اخر‪،‬‬ ‫خروجی های نواوری را در بر می گیرند‪ .‬شاخص جهانی نواوری برای هر کشور نیز از میانگین ساده ارزش‬ ‫یا امتیاز ان کشور در ارکان مختلف به دست می اید‪ .‬ضمن انکه کشورها در هر یک از رکن های هفتگانه‬ ‫نیز بر اساس امتیاز کسب شده رتبه بندی می شوند‪.‬‬ ‫در سند تفصیلی علم و فناوری‪ ،‬رتبه ایران در شاخص جهانی نواوری به عنوان یکی از اهداف کمی سند‬ ‫در گزارش سال ‪2021‬‬ ‫تفصیلی درج شده است‪ .‬گزارش سال ‪ 2021‬شاخص جهانی نواوری (‪ )GII‬یک رتبه بندی جهانی از‬ ‫‪ 132‬اقتصاد را با تکیه بر‪ 81‬شاخص مختلف ارائه می دهد فرمول کلی محاسبه شاخص جهانی که برای‬ ‫اندازه گیری ظرفیت و بازده نواوری یک اقتصاد به کار می رود‪ ،‬به سیاستگذاران و سرمایه گذاران برای‬ ‫اتخاذ سیاست هایی که اثربخشی و کاراریی را افزایش می دهد‪ ،‬یاری می رساند‪ .‬گزارش سال ‪ 2021‬در‬ ‫بحبوحههمه گیریکوید‪ 19‬منتشرشدهاست‪.‬اینهمه گیریهرچندتلفاتسنگینیبههمراهداشته‪،‬‬ ‫اما در عین حال نمونه هایی از نبوغ‪ ،‬انعطاف پذیریو سازکگاری را نیز به نمایش گذاشته است‪ .‬در واقع‬ ‫گزارش سال ‪ 2021‬شاخص جهانی نواوری نشان می دهد که چگونه علیرغم شرایط بسیار نامساعد‪،‬‬ ‫بخش های نواوری در اقتصاد جهانی همچنان مقتدرانه و پرصالبت به فعالیت های خود ادامه داده اند‪.‬‬ ‫نمودار زیر رتبه بندی جمهوری اسالمی ایران در س ال های‪ 2014‬الی‪ 2021‬را نشان می دهد‪.‬‬ ‫منبع‪▲ 2020-2012 The Global Innovation Index Report :‬‬ ‫گزارش شاخص جهانی نواوری در دوره مورد بررسی نشان می دهد که رتبه ایران در سال‪ 2014‬معادل‬ ‫‪ 120‬بوده است اما از ان سال به بعد کشور ایران‪ ،‬به استثنای سال ‪ ،2020‬توانسته است جایگاه خود را‬ ‫به طور مستمر در میان کشورهای مورد بررسی بهبود بخشد به طوری که رتبه اش در سال ‪ 2021‬به‬ ‫‪ 60‬ارتقاء یافته و توانسته جایگاه خود را در سطح جهانی‪ 60‬پله بهبود بخشد‪ .‬این بهبود رتبه‪ ،‬اثربخشی‬ ‫سیاست های علمی و فناوری دولت طی سال های اخیر را به وضوح نشان می دهد‪.‬‬ ‫توجه و رصد این شاخص ترکیبی در مولفه های اصلی و شاخص های ان می تواند برای برنامه ریزان و‬ ‫سیاستگذاران حوزه علم و فناوری در طراحی مداخالت موثر سیاستی و شناخت اصلی ترین مشکالت‬ ‫نظام ملی نواوری‪ ،‬راهنمای مناسبی را فراهم اورد‪ .‬مشاهدات اشکار شده حکایت از ان دارند که بهبود‬ ‫روندی وضعیت و رتبه ایران در شاخص جهانی نواوری (‪ )GII‬در بین کشورها از سال‪ 2012‬میالدی تا‬ ‫کنون را می توان هم به شاخص ورودی نواوری و هم به شاخص خروجی نواوری نسبت داد‪ .‬البته مقایسه‬ ‫این دو شاخصنشان می دهدکه سرعتبهبودو ارتقای شاخص خروجینواوریبسیاربیشتربوده است‪.‬‬ ‫رتبه شاخص جهانی ایران در گزارش شاخص جهانی نواوری سال های ‪ 2016‬الی ‪2021‬‬ ‫سال ‪2021‬‬ ‫سال ‪2020‬‬ ‫سال ‪2019‬‬ ‫سال ‪2018‬‬ ‫سال ‪2017‬‬ ‫سال ‪2016‬‬ ‫شاخص نواوری جهانی‬ ‫‪60‬‬ ‫‪67‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪78‬‬ ‫ورودی های نواوری‬ ‫‪86‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪86‬‬ ‫‪93‬‬ ‫‪98‬‬ ‫‪90‬‬ ‫خروجی های نواوری‬ ‫‪44‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪57‬‬ ‫‪72‬‬ ‫همانطور که جدول مقایسه ای باال نشان می دهد جمهوری اسالمی ایران در خروجی های نواوری بهتر‬ ‫از ورودی های نواوری عمل می کند‪.‬‬ ‫امسال ایران رتبه ‪ 86‬را در ورودی های نواوری کسب کرده است که باالتر از سال گذشته اما مشابه‬ ‫سال ‪ 2019‬است‪.‬‬ ‫از نظر بروندادهای نواوری‪ ،‬ایران در رتبه ‪ 44‬قرار دارد‪ .‬این موقعیت باالترین رتبه ای است که ایران‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪31‬‬ ‫⏪‬ صفحه 31 ‫⏪‬ ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫در بودن دادها کسب کرده است‪.‬‬ ‫جمهوری اسالمی ایران در بین‪ 34‬کشور پردرامد متوسط به باال در رتبه سیزدهم قرار دارد‪.‬‬ ‫جمهوری اسالمی ایران در بین‪ 10‬اقتصاد مرکزی و اسیای جنوبی رتبه دوم را دارد‪.‬‬ ‫منبع‪▼ 2020-2012 The Global Innovation Index Report :‬‬ ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫همانطور که نمودار زیر نشان می دهد در سال‪ 2021‬بهترین عملکرد ایران در میان رکن های هفتگانه‪،‬‬ ‫مربوط به بروندادهای دانش و فناوری و بروندادهای خالق است و ضعیف ترین عملکرد ان در رکن نهادها‬ ‫و پیچیدگی کسب و کارها مشاهده شده است‪.‬‬ ‫ن داده شده است‪.‬‬ ‫وضعیت کشور در شاخص جهان نواوری (‪ )GII‬از منظر رتبه و امتیاز زیرشاخص ها و مولفه های اصلی شاخص یادشده طی‪ 6‬سال اخیر در جدول زیر نشا ‬ ‫رتبه و امتیاز ایران در شاخص جهانی نواوری (‪ )GII‬به تفکیک زیرشاخص ها و مولفه های اصلی طی شش سال اخیر‬ ‫ردیف‬ ‫شرح‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫وضعیت کل کشور‬ ‫وضعیت خروجی ها‬ ‫وضعیت ورودی ها‬ ‫نهادها‬ ‫سرمایه انسانی و پژوهش‬ ‫زیرساخت‬ ‫پیچیدگی بازار‬ ‫پیچیدگی کسب و کار‬ ‫خروجی های دانش و فناوری‬ ‫خروجی های خالق‬ ‫سال ‪2016‬‬ ‫رتبه‬ ‫امتیاز‬ ‫‪78‬‬ ‫‪30.5‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪112‬‬ ‫‪45.9‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪36.9‬‬ ‫‪91‬‬ ‫‪36.7‬‬ ‫‪102‬‬ ‫‪36.2‬‬ ‫‪111‬‬ ‫‪22.8‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪26.7‬‬ ‫سال ‪2017‬‬ ‫رتبه‬ ‫امتیاز‬ ‫‪75‬‬ ‫‪32.1‬‬ ‫‪57‬‬ ‫‪98‬‬ ‫‪106‬‬ ‫‪46.6‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪37.5‬‬ ‫‪99‬‬ ‫‪36.2‬‬ ‫‪112‬‬ ‫‪35.5‬‬ ‫‪115‬‬ ‫‪22.8‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪26.7‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪30.2‬‬ ‫سال ‪2018‬‬ ‫رتبه‬ ‫امتیاز‬ ‫‪65‬‬ ‫‪33.64‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪93‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪48.3‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪36.7‬‬ ‫‪87‬‬ ‫‪38.3‬‬ ‫‪106‬‬ ‫‪38.3‬‬ ‫‪108‬‬ ‫‪21.9‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪30.8‬‬ ‫‪59‬‬ ‫‪29.5‬‬ ‫سال‪2019‬‬ ‫رتبه‬ ‫امتیاز‬ ‫‪61‬‬ ‫‪34.43‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪86‬‬ ‫‪116‬‬ ‫‪48.8‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪37.6‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪113‬‬ ‫‪22.6‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪27.2‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪32.5‬‬ ‫سال ‪2020‬‬ ‫رتبه‬ ‫امتیاز‬ ‫‪67‬‬ ‫‪30.89‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪90‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪46.6‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪36.6‬‬ ‫‪69‬‬ ‫‪39.7‬‬ ‫‪108‬‬ ‫‪38.8‬‬ ‫‪112‬‬ ‫‪17.9‬‬ ‫‪59‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪28.7‬‬ ‫سال ‪2021‬‬ ‫رتبه‬ ‫امتیاز‬ ‫‪60‬‬ ‫‪32.9‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪86‬‬ ‫‪124‬‬ ‫‪45.3‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪37.3‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪40.9‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪43.4‬‬ ‫‪115‬‬ ‫‪16.5‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪26.9‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪31.3‬‬ ‫ماخذ‪ :‬گزارش جهانی نواوری سال های‪2021-2016‬‬ ‫روند تغییرات رتبه ایران در مجموع‪ ،‬روند افزایشی بوده و نگاهی به وضعیت رتبه ایران در رکن های هفتگانه فوق نشان از ان دارد که در بعضی از مولفه ها مثل سرمایه انسانی یا خروجی های دانشی و فناورانه و‬ ‫کمیات تعریف شده‪ ،‬مناسب تر است و در برخی از مولفه ها مانند چهارچوب نهادی‪ ،‬پیچیدگی بازار و پیچیدگی کسب وکار نامناسب است‪.‬‬ ‫خروجی های خالق وضعیت ایران حداقل از منظر زیر شاخص ها و ّ‬ ‫جدول زیر مروری بر نقاط قوت و ضعف ایران در شاخص جهان نواوری سال‪ 2021‬دارد‪.‬‬ ‫نقاط قوت‬ ‫کد‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2.2.2‬‬ ‫‪3.1.1‬‬ ‫‪3.2‬‬ ‫‪3.2.3‬‬ ‫‪4.3.3‬‬ ‫‪6.1‬‬ ‫‪6.1.1‬‬ ‫‪6.1.4‬‬ ‫عنوان شاخص‬ ‫اموزش عالی‬ ‫درصد فارغ التحصیالن علوم و مهندسی‬ ‫دسترسی به فناوری اطالعات و ارتباطات‬ ‫زیرساخت عمومی‬ ‫تشکیل سرمایه ناخالص‪ ،‬به عنوان درصدی از تولید ناخالص داخلی‬ ‫مقیاس بازار داخلی‬ ‫خلق دانش‬ ‫ثبت اختراعات ملی‬ ‫مقاالت علمی و فنی‬ ‫رتبه‬ ‫‪9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪11‬‬ ‫کد‬ ‫‪1.1.1‬‬ ‫‪1.2.1‬‬ ‫‪1.3‬‬ ‫‪1.3.1‬‬ ‫‪2.3.3‬‬ ‫‪4.3.1‬‬ ‫‪5.2.1‬‬ ‫‪5.2.4‬‬ ‫‪6.2.1‬‬ ‫‪6.1.5‬‬ ‫شاخص هرش‬ ‫‪40‬‬ ‫‪6.3.4‬‬ ‫‪6.2.5‬‬ ‫‪7.1‬‬ ‫‪7.1.1‬‬ ‫‪7.1.3‬‬ ‫محصوالت تولیدی با فناوری باال‬ ‫دارایی های نامشهود‬ ‫عالئم تجاری ثبت شده ملی‬ ‫طرح های صنعتی ملی‬ ‫‪28‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪7.2.4‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫نقاط ضعف‬ ‫عنوان شاخص‬ ‫ثبات سیاسی و اجرایی‬ ‫کیفیتحکمرانی‬ ‫محیط کسب و کار‬ ‫سهولت راه اندازی کسب و کار‬ ‫سه سرمایه گذار برتر تحقیق و توسعه در سطح جهانی‪،‬‬ ‫نرخ تعرفه موردعمل‪ ،‬میانگین وزنی‬ ‫همکاری دانشگاه و صنعت در تحقیق و توسعه‬ ‫سرمایه گذاری مشترک به تعداد معامالت مشترک مهم‬ ‫رشد بهره وری نیروی کار‬ ‫صادرات خدمات فناوری اطالعات و ارتباطات به عنوان درصدی از‬ ‫کل تجارت‬ ‫انتشارات و سایر رسانه ها‪،‬‬ ‫رتبه‬ ‫‪129‬‬ ‫‪130‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪129‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪130‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪127‬‬ ‫‪119‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪98‬‬ ‫⏪‬ صفحه 32 ‫پژوهــش و فناوری‪ ،‬پشــتیبان تولید‬ ‫ماهنامــه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫⏪‬ ‫مهمترین نکاتی که در گزارش سال‪ 2021‬در خصوص وضعیت جمهوری اسالمی ایران درج شده است‬ ‫به شرح زیر است‪:‬‬ ‫در سال هایی که گزارش شاخص جهانی نواوری منتشــر می شود‪ ،‬رابطه مثبتی میان سطح توسعه‬ ‫اقتصادی کشورها و رتبه ‪ GII‬کشورها نشان داده شده است‪ .‬هرچه یک اقتصاد توسع ه یافته تر باشد‪،‬‬ ‫نواوری بیشتری دارد و برعکس‪ .‬با این حال برخی از کشورها از این الگو خارج می شوند و عملکرد نواوری‬ ‫باالتر و یا پایین تر از سطح توسعه اقتصادی اشان را نشان می دهند‪ .‬طبق گزارش سال ‪ 2021‬تعداد ‪19‬‬ ‫ی کشورشان داشته اند‪ .‬کشور ج‪.‬ا‪ .‬ایران برای اولین بار در‬ ‫کشور عملکرد نواوری باالتر از سطح اقتصاد ‬ ‫سال ‪ 2021‬موفق شد بیش از سطح توسعه اقتصاد ی کشورش عملکرد نواوری داشته باشد‪ .‬به نحوی‬ ‫که ایران در حوزه کشورهای با درامد متوسط رو به پایین قرار دارد اما عملکرد ان در سطح کشورهای با‬ ‫درامد متوسط رو به باال ارزیابی شده است‪ .‬جمهوری اسالمی ایران تا سال‪ 2020‬نسبت به تولید ناخالص‬ ‫داخلی‪ ،‬در سطح مورد انتظار توسعه خود عمل می کرده است‪.‬‬ ‫کشــورهای هند‪ ،‬کنیا‪ ،‬جمهوری مولداوی و ویتنام به مدت ‪ 11‬ســال عملکرد باالتر از سطح‬ ‫اقتصادی شان داشته اند‪.‬‬ ‫کشورهای ماالوی‪ ،‬مغولستان‪ ،‬رواندا و اوکراین به مدت‪ 9‬سال عملکرد باالتر از سطح اقتصادیشان‬ ‫داشته اند‪.‬‬ ‫تایلند در‪ 7‬سال گذشته عملکرد نواوری باالتر از سطح اقتصادی اش بوده است‪.‬‬ ‫دوکشور بلغارستان و ماداگاسکار در ‪ 5‬سال گذشــته باالتر از سطح اقتصادی کشورشان‪ ،‬دارای‬ ‫علمکرد نواوری بوده اند‪.‬‬ ‫کشورهای افریقای جنوبی‪ ،‬مراکش‪ ،‬فیلیپین‪ ،‬تونس و تانزانیا در‪ 3‬سال گذشته عملکردی باالتر از‬ ‫سطح اقتصادی داشته اند‪.‬‬ ‫برزیل‪ ،‬ایران و پرو برای اولین سال به جرگه کشورهای با علمرداقتاصدی باالتر از سطح اقتصادی‬ ‫پیوسته اند‪.‬‬ ‫کشور ج‪.‬ا‪ .‬ایران جزء سه اقتصاد برتر نواور در منطقه اسیای مرکزی و میانه قرار رتبه بندی شده است‪.‬‬ ‫سه کشور برتر در منطقه اسیای مرکزی و میانه عبارتند از هند‪ ،‬ایران وقزاقستان‪.‬‬ ‫جغرافیای جهانی نواوری به صورت نامتقارن در حال تغییر است‪:‬‬ ‫امریکای شمالی و اروپا همچنان پیشناز زمینه نواوری هستند‪.‬‬ ‫جنوب شرق اسیا‪ ،‬شرق اسیا واقیانوسیه در دهه گذشته پویاترین عملکرد را در حوزه نواوری را‬ ‫داشته اند و در حال پرکردن فاصله خود با کشورهای امریکای شمالی و اروپا هستند‪.‬‬ ‫کشورهای شمال افریقا‪ ،‬غرب اسیا‪ ،‬امریکای التین و کارائیب‪ ،‬اسیای مرکزی و جنوبی و جنوب‬ ‫صحرای افریقا هم به همین ترتیب عمل می کنند‪ .‬هرچند این کشورها با وجود عملکرد قوی جمهوری‬ ‫اسالمی ایران‪ ،‬شیلی‪ ،‬امارت متحده عربی وافریقای جنوبی با فاصله طوالنی‪ ،‬عقب می مانند‪.‬‬ ‫به غیر از کشورهای ترکیه‪ ،‬ویتنام‪ ،‬هند و فیلیپین اقتصادهای دیگری هستند که در سال‪ 2021‬ارتقاء‬ ‫رتبه داشته اند که قابل توجه ترین انها کشور جمهوری اسالمی ایران (با رتبه ‪ ،)60‬عمان (با رتبه ‪،)76‬‬ ‫ازبکستان (با رتبه‪ ،)86‬پاراگویه (با رتبه‪ ،)88‬کابو ورده (با رتبه‪ )89‬و سری النکا (با رتبه‪ )95‬است‪.‬‬ ‫در میان کشورهای اسیایی‪:‬‬ ‫‪ 5‬کشور دارای رتبه کمتر از‪ 15‬هستند (کشورهای کره جنوبی‪ ،‬سنگاپور‪ ،‬چین‪ ،‬ژاپن و هنگ کنگ)‬ ‫‪ 4‬کشور رتبه کمتر از‪ 50‬دارند (کشورهای مالزی‪ ،‬تایلند‪ ،‬ویتنام و هند)‬ ‫‪ 3‬کشور رتبه تا‪ 60‬دارند (کشورهای فیلیپین‪ ،‬مغولستان و ایران)‬ ‫‪ 7‬کشــور رتبه زیر ‪ 100‬دارند (قزاقستان‪ ،‬برونئی دارالسالم‪ ،‬ازبکســتان‪ ،‬اندونزی‪ ،‬سری النکا‪،‬‬ ‫قرقیزستانوپاکستان)‬ ‫‪ 6‬کشور رتبه زیر‪ 130‬دارند (تاجیکستان‪ ،‬کامبوج‪ ،‬نپال‪ ،‬بنگالدش‪ ،‬الئو ومیانمار)‬ ‫در میان کشورهای اسیای مرکزی وجنوبی‪:‬‬ ‫هند با رتبه‪ 46‬پیشتاز است‪.‬‬ ‫ایران با رتبه ‪ 60‬در رتبه دوم قرار دارد‪.‬‬ ‫قزاقستان با تبه‪ 79‬در جایگاه سوم ایستاده است‪.‬‬ ‫خوشه های جدید علم و فناوری در حال ظهور می باشند‪ .‬این خوشه های‬ ‫نوظهور‪ ،‬باثبات ترین و پایدارترین ارتقاء رتبه ها را برای چین به همراه‬ ‫اورده است‪ .‬در رتبه بندی جهانی خوشه های علم و فناوری نیز‬ ‫شــکاف هایی وجود دارد‪ 100 .‬خوشــه برتر علم و فناوری‬ ‫در ‪ 26‬اقتصاد جهانی وجود دارند که ‪ 6‬کشــور از این ‪26‬‬ ‫کشور (شامل برزیل‪ ،‬چین‪ ،‬هند‪ ،‬جمهوری اسالمی‬ ‫ایران‪ ،‬ترکیه و روسیه) در گروه اقتصادهای با درامد‬ ‫متوسطهستند‪.‬‬ ‫وضعیت ایــران در مقایســه با برخی‬ ‫کشورهایمنطقه‬ ‫مقایسهرتبهایرانبا‪ 18‬کشوردیگردرمنطقه‬ ‫ازمنظررتبهدرشاخصجهانینواورینشان‬ ‫می دهد که ‪ 3‬کشور شــامل رژیم اشغالگر‬ ‫همکار ان ا ین شمار ه‪:‬‬ ‫سعید ه صفری‬ ‫اکرم حائری مهر‬ ‫پیام چینی فروشان‬ ‫عتف‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫قدس‪ ،‬امارت و ترکیه رتبه ای بهتر از ایران کسب کرده اند‪ .‬در سال گذشته ارمنستان و عربستان رتبه ای‬ ‫باالتر ایران داشتند که با عملکرد مثبت ایران در حوزه علم و فناوری در سال ‪ 2021‬توانسته است از‬ ‫این دو کشور پیشی بگیرد‪ .‬رژیم اشغالگر قدس با کسب رتبه‪ 15‬فاصله چشمگیری با ایران دارد هرچند‬ ‫جایگاهش نسبت به سال گذشته دو پله کاهش داشته است‪ .‬بعد از رژیم اشغال گر قدس‪ ،‬کشور امارات با‬ ‫رتبه‪ 34‬بهترین وضعیت را داراست‪ .‬کشور ترکیه با کسب رتبه‪ 41‬در جهان در کشورهای منطقه دارای‬ ‫رتبه سوم است‪ .‬کشورهای عربستان‪ ،‬قطر و ارمنستان با تفاوت رتبه ای ‪ 6‬تا ‪ 9‬پله ای به صورت بالفعل‬ ‫می توانند رقبای مهمی برای ایران باشند‪.‬‬ ‫مقایسه رتبه سال ‪ 2021‬کشورهای منطقه با سال قبل نشان می دهد جایگاه ‪10‬کشور منطقه شامل‬ ‫ترکیه (با ارتقای‪ 10‬رتبه ای)‪ ،‬عمان و پاکستان با (با ارتقای‪ 8‬رتبه ای)‪ ،‬ایران (با ارتقای‪ 7‬رتبه ای)‪ ،‬کویت‬ ‫و تاجیکستان (با ارتقای ‪ 6‬رتبه ای)‪ ،‬قطر (با ارتقای ‪ 4‬رتبه ای)‪ ،‬اذربایجان و مصر (با ارتقای ‪ 2‬رتبه ای) و‬ ‫امارات (با ارتقای ‪ 1‬رتبه ای) بر سکوئی باالتر از سال قبل ایستاده اند‪ .‬بنابراین کشور ترکیه با ارتقای ‪10‬‬ ‫رتبه ای بهترین عملکرد را در طی سال گذشته در حوزه علم و فناوری داشته است‪.‬‬ ‫جایگاه ‪5‬کشور منطقه شامل ارمنستان (با تنزل ‪ 8‬رتبه ای)‪ ،‬لبنان با (با تنزل ‪ 5‬رتبه ای)‪ ،‬قرقیزستان‬ ‫(با تنزل ‪ 4‬رتبه ای) و قزاقستان و رژیم اشغالگر قدس (با تنزل ‪ 2‬رتبه ای جایگاهی پایین تر از سال قبل‬ ‫کسب کرده اند‪.‬‬ ‫رتبه کشورهای عربستان ‪ ،‬بحرین‪ ،‬اردن‪ ،‬یمن با سال گذشته تغییر نکرده است‪.‬‬ ‫منبع‪2021 The Global Innovation Index Report :‬‬ ‫منبع‪2021-2020 The Global Innovation Index Report :‬‬ ‫❚❚‬ ‫ابولفضل لطفی‬ ‫رحیم ستار زاده‬ ‫علی رستمی‬ ‫نوراهلل رزمی‬ ‫اذر ‪ • 1400‬شماره ‪51‬‬ ‫‪33‬‬ صفحه 33 ‫ت‬ ‫ع‬ ‫ف‬ ‫ماهنامه خبری تحلیلی علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‬ ‫‪@atfiran.ir‬‬ ‫پژوهش‬ ‫ویــژه هفتــه و فناوری‬ ‫مدیر مسئول‪ :‬رضا فرج تبار‬ ‫سردبیر‪ :‬زیر نظر هیات تحریریه‬ ‫طر اح جلد و گر افیست‪ :‬فاطمه حبیبی‬ ‫اد رس‪ :‬جنت اباد شمالی‪ ،‬باالتر از ایرانپارس‪ ،‬خیابان گلزار شرقی‪ ،‬پالک ‪ ،27‬واحد ‪15‬‬ ‫◼ حق چاپ و انتشار‪ ،‬نقل مطالب و استفاده از نوشته ها‪ ،‬برای نشریه " عتف ایران " محفوظ است ◼ نشریه در ویرایش و خالصه کردن مطالب ازاد است‬ ‫◼ شمار ه ‪ ◼ 51‬اذر ماه ‪ ◼ 1400‬جمادی االولی ‪ ◼ 1443‬دسامبر ‪2021‬‬ صفحه 34