ماهنامه تشخیص آزمایشگاهی شماره 131

‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ ‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ ‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪9‬‬ ‫ ‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪11‬‬ ‫ ‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪13‬‬ ‫ ‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ ‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪17‬‬ ‫ ‪18‬‬ ‫‪18‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪19‬‬ ‫ ‪20‬‬ ‫‪20‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ ‪22‬‬ ‫‪22‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪23‬‬ ‫منتظر دیدار شما در کنگره پاتولوژی غرفه ‪ C12‬هستیم‬ ‫ ‪24‬‬ ‫‪24‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪25‬‬ ‫ ‪26‬‬ ‫‪26‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪27‬‬ ‫ ‪28‬‬ ‫‪28‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪29‬‬ ‫ ‪30‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪31‬‬ ‫ ‪32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪33‬‬ ‫ ‪34‬‬ ‫‪34‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪35‬‬ ‫ ‪36‬‬ ‫‪36‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪37‬‬ ‫ ‪38‬‬ ‫‪38‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫ماهنامه‬ ‫سالنوزدهم‪-‬شماره‪(131‬اذر‪104/)95‬صفحه‪8000/‬تومان‬ ‫ماهنامهتشخیصازمایشگاهی‪/‬پژوهشی‪-‬خبری‬ ‫شماره ثبت‪8965/9 :‬‬ ‫‪Email: Tashkhis@gmail.com‬‬ ‫‪aafrah@gmail.com / 09111311114‬‬ ‫دبیرتحریریه‪ :‬دکترارش دریاکار‬ ‫مدیراجرایی‪ :‬مهندس محمود اصالنی‬ ‫‪Email: matashkhis@gmail.com‬‬ ‫نشانی نشریه‪ :‬تهران‪-‬خیابان طالقانی‪ -‬نرسیده به حافظ‬ ‫کوچه غفارزاده‪ -‬کوچه مشتاقی‪-‬پالک‪1‬‬ ‫تلفن‪021-88982100 / 09127333407 :‬‬ ‫فکس‪ /021- 89776769 :‬صندوق پستی‪14335-1418 :‬‬ ‫دفتررشت‪ :‬رشت‪ -‬خیابان انقالب‪ -‬پالک ‪179‬‬ ‫‪www.Tashkhis.com‬‬ ‫شماره ‪ 131‬‬ ‫اذر ‪ 95‬‬ ‫شماره ‪  131‬اذر ‪95‬‬ ‫‪ 104‬صفحه ‪‬‬ ‫‪ 8000‬تومان ‪‬‬ ‫‪ ISSN: 1561-6363‬‬ ‫‪ ‬تایید پیامدهای زیانبار پارازیت ها‪ -‬دکترعباس افراه‬ ‫‪ ‬گزارش یک بیماری پوستی‪ -‬دکتر ارش دریاکار‪ ،‬دکتر طیبه رضازاده‬ ‫‪‬‬ ‫اشنایی با اداره امور ازمایشگاه های خراسان شمالی‬ ‫طرح روی جلد‪:‬‬ ‫شرکت تولیدی بازرگانی اریافارمد‬ ‫تولیدوواردات دستگاه های‬ ‫پزشکی‪،‬ازمایشگاهی و‬ ‫فراورده های تشخیصی‬ ‫ادرس‪ :‬تهران‪ ،‬بلوارنلسون ماندال‬ ‫(افریقای شمالی)‪،‬خیابان سایه‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،52‬طبقه ‪،3‬‬ ‫تلفن‪22022002 :‬‬ ‫فاکس‪22039247 :‬‬ ‫‪ ‬گذری برزندگانی دکترمهین زهرایی‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫سیستم ‪ CRISPR-Cas9‬و سرطان‪ -‬مرضیه موسی زاده‪ ،‬زکیه حسینی‪ ،‬زهرا رضایی‪ ،‬فریبا دهقانیان‬ ‫‪ ‬نگاهی فنی به‬ ‫‪ ‬گزارش یک بیماری پوستی‪3.................................................................................................‬‬ ‫‪ ‬اخبار‪5..................................................................................................................................‬‬ ‫‪ ‬همایش روز جهانی ایدز با حضور وزیر بهداشت برگزارشد‪10...............................................‬‬ ‫‪ ‬گذری برزندگانی دکتر مهین زهرایی؛ استاد بیوشیمی دانشگاه علو م پزشکی تهران ‪14...............‬‬ ‫‪ ‬اشنایی با اداره امور ازمایشگاه های خراسان شمالی‪18...........................................................‬‬ ‫‪ ‬سیستم ‪ CRISPR-Cas9‬و سرطان‪22...........................................................................................‬‬ ‫نخستین نشریه ازمایشگاهی کشور‬ ‫سانتریفیوژ‪ -‬دکترحسین دارافرین‪ ،‬امیرحسین بحرالعلومیان‬ ‫‪ ‬سخن مدیر مسوول؛ تایید پیامدهای زیانبار پارازیت ها‪2........................................................‬‬ ‫‪ ‬شرکت دارویی بلژیک در پی همکاری پژوهشی ازمایشگاهی با ایران است‪21........................‬‬ ‫سال نوزدهم ‪‬‬ ‫اصول کنترل کیفیت در ازمایشگاه؛ امار در ازمایشگاه‪ -‬مهندس احسان درخشان نیا‬ ‫نخستیننشریهازمایشگاهیکشور‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسوول‪ :‬دکتر عباس افراه‬ ‫‪ ‬اصول کلی کنترل کیفیت در ازمایشگاه‪-‬امار درازمایشگاه (بخش دوم)‪29.................................‬‬ ‫‪www.tashkhis.com‬‬ ‫‪ ‬ارتباط بین داروهای پوستی و انزیم تایروزیناز‪34....................................................................‬‬ ‫‪ ‬پاتوژنز بالینی تب تیفوئید‪40....................................................................................................‬‬ ‫‪ ‬گردش سلول سرطانی و سلول های ازاد ‪ DNA‬توموردرسرطان ریه‪44.....................................‬‬ ‫چاپ‪ :‬سبزارنگ‪88809212‬‬ ‫سپهبد قرنی‪ ،‬کوچه ش محمدی‪ ،‬پالک ‪4‬‬ ‫مشاوران علمی‪:‬‬ ‫رئیس انجمن متخصصان علوم ازمایشگاهی بالینی ایران‬ ‫دکتر عبدالفتاح صراف نژاد‬ ‫دکتر محمد جواد غروی‬ ‫دکتر علیرضا مهرورز‬ ‫دکتر علیرضا ترنگ‬ ‫پروین مختار‬ ‫استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران‬ ‫‪ ‬روایی و ناروایی‪59.................................................................................................................‬‬ ‫متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی‬ ‫دکتر عباس نداف فهمیده‬ ‫نرس‬ ‫‪ ‬مقایسه بین سه مدل غربال گری‪ contingent،sequential‬و ‪52...........................Full Integrated‬‬ ‫‪ ‬اشنایی با دستگاه هموژنایزر‪56...............................................................................................‬‬ ‫دکتر سید حسین فاطمی‬ ‫دکتر ارش دریاکار‬ ‫‪ ‬نگاهی فنی به سانتریفیوژ‪49....................................................................................................‬‬ ‫متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی‬ ‫دبیر انجمن متخصصان علوم ازمایشگاهی بالینی ایران‬ ‫متخصص اسیب شناسی بالینی و تشریحی‬ ‫متخصص ژنتیک پزشکی‬ ‫چاپ اثار و اگهی ها به مفهوم پذیرش دیدگاه های پدید اورندگان نیست‪.‬‬ ‫نشریه تشخیص ازمایشگاهی از باز پس فرستادن نوشته های نویسندگان معذور است‪.‬‬ ‫هر گونه دخل و تصرف در نوشته ها با اگاهی نویسنده ان انجام می شود‪.‬‬ ‫تنها اثاری که به صورت تایپ شده روی ‪ CD‬و یا با ‪ email‬به نشریه رسیده باشد برای چاپ در دستور کار قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫از نویسندگان محترم خواهشمند است عکس های الزم را به صورت اسکن شده همراه با مطلب ارسال کنند‪.‬‬ ‫دکتر عباس افراه‬ ‫سراغاز‬ ‫بورد تخصصی ازمایشگاه بالینی‬ ‫تایید پیامدهای زیانبار پارازیت ها‬ ‫زیر بارانی تند‪ ،‬شتابان گام بر می داشتم که احساس کردم یکی‬ ‫پا به پای من می اید‪ .‬گام هایم را اهسته کردم تا او به من برسد‪ .‬پس‬ ‫اسفند ماه‪28‬از سالم‪ ،‬گفت ایا به خاطر می اورید سه سال پیش‬ ‫به ازمایشگاه شما امدم‪ .‬می خواستم بگویم نه‪ ،‬که او ادامه داد‪:‬‬ ‫هرگز فراموش نمی کند در لحظات پایانی سال کارم را به خوبی‬ ‫انجام دادید‪ .‬در حالیکه زیران باران از دست او درمانده بودم‪ ،‬ادامه‬ ‫داد که‪ ....‬من هر روز ساعت دو و دوازده دقیقه‪ ،‬سردرد کشنده ای‬ ‫می گیرم‪ .‬به چشمان و چهره اش زل زدم‪ ،‬خوشبختانه خودش مرا‬ ‫از سردرگمی نجات داد! ‪" :‬می دانی چرا؟چون هر روز سر ساعت‬ ‫دو وده دقیقه پارازیت رها می شود‪ ".‬گفتم راستش من هیچی در‬ ‫این باره نمی دانم‪ .‬من از دیر باز میانه ی خوبی با فیزیک اشعه و‬ ‫پرتوها نداشتم‪ .‬بهر روی‪ ،‬این برخورد انگیزه ای شد که در باره این‬ ‫پدیده یک بررسی رایانه ای انجام دهم‪ .‬به راستی شگفت انگیز بود‪.‬‬ ‫‪ ‬دوسال پیش‪ ،‬کمال الدین پیرموذن عضو هیات رییسه‬ ‫فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسالمی در حاشیه جلسه‬ ‫علنی گفت که پس از بررسی اثرات بیولوژیکی امواج رادیویی و‬ ‫میکروموج ها (پارازیت ها) به این نتیجه رسیده که این امواج ضمن‬ ‫امکان ایجاد سرطان در بافت های نرم بدن به تداخل در سیستم‬ ‫هدایت هواپیما‪ ،‬تاثیرات منفی روی مغز و اعصاب‪ ،‬تاثیر منفی روی‬ ‫جنین‪ ،‬عقیم شدن مردان و افزایش دمای بدن می انجامد‪.‬‬ ‫معاونت بیماری های‪ 1395‬در یک نامه در تاریخ ‪ 4‬اذر‬ ‫واگیر دانشکاه علوم پزشکی رشت به استانداری گیالن که دران به‬ ‫درصدی سردردهای مزمن بی دلیل اهالی رشت پس از‪70‬افزایش‬ ‫شروع ارسال امواج پارازیت برای پیشگیری از دریافت سیگنال های‬ ‫ماهواره ای اشاره شده است‪ .‬البته گویا این نامه پس از چهار ساعت‬ ‫که بر روی سایت این دانشکاه قرار داشت‪ ،‬برداشته شد‪ .‬این پارازیت‬ ‫برابر اندازه ی مجاز گزارش شده‪ ،‬حتا به نارسایی در‪300‬ها که‬ ‫فرکانس های تلفن های همراه و قطع رایانه ی تلفن های همراه می‬ ‫شود‪ .‬به گفته ی همکاران‪،‬گویا این پدیده تنها در رشت در حال‬ ‫ ‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اتفاق است‪ .‬البته در همان هنگام این گزارش را می خواندم‪ ،‬چشمم‬ ‫به گزارشی پژوهشی از شیراز افتاد‪.‬‬ ‫‪ ‬پژوهش های دانشگاه علوم پزشکی شیراز‪ ،‬تاثیر امواج‬ ‫شدید الکترومغناطیس بر ناباروری‪ ،‬تضعیف سیستم ایمنی و‬ ‫سرطان زایی را تایید کرد‪ .‬برپایه ی گزارش‪ ،‬امواج روی اعصاب‬ ‫شهروندان شیرازی اثر کرده و مایه ی پرخاشگری وسردردهای‬ ‫عمیق شده است‪ .‬انها فعاالنه در شبکه های اجتماعی از این‬ ‫بحث می کنند که ارسال گسترده پارازیت باعث شده نه تنها‬ ‫شبکه های تلویزیون و موبایل کارایی خود را از دست بدهند‪،‬‬ ‫بلکه تندرستی انان به خطر بیفتد‪.‬‬ ‫مطالبی که در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود‪ ،‬از‬ ‫برابر حد مجاز‪300‬این حکایت می کند که در شمال غرب شیراز‬ ‫پارازیت روی امواج فرستاده می شود‪ .‬تا همین چند وقت پیش‬ ‫گفته می شد تاثیر پارازیت ها بر سالمت مردم مورد مطالعه علمی‬ ‫قرار نگرفته ولی به تازگی پژوهش هایی در بخش فیزیک پزشکی‬ ‫دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شده که نشان می دهد نگرانی ها‬ ‫حقیقت دارد؛ امواج الکترومغناطیس نه تنها می تواند بر باروری‬ ‫مردان و زنان اثر بگذارد‪ ،‬بلکه توانایی سیستم ایمنی بدن را به میزان‬ ‫قابل توجهی کاهش می دهد و زمینه ساز بیماری های پرشماری‬ ‫از یک سرماخوردگی ساده تا سرطان های سخت درمان می شود‪.‬‬ ‫مرکز ثبت امواج الکترومغناطیس دانشکده پزشکی شیراز هم که‬ ‫در میدان ستاد شیراز قرار دارد‪ ،‬در روزهای اخیر افزایش پر شدت‬ ‫این امواج را ثبت نکرده است‪ .‬هرچند ان طور که یکی از استادان‬ ‫فیزیکی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز به سرویس گزارش‬ ‫«خبرجنوب» می گوید‪ ،‬برای پایش امواج الکترومغناطیس نیاز به‬ ‫مرکزهای ثبت بیشتری است اما اگر در روزهای اخیر امواج بیشتر‬ ‫شده بود‪ ،‬مرکز ثبت میدان ستاد می توانست ان را ثبت کند؛ او در‬ ‫عین حال تاکید می کند که امواج مودم های وای فای می تواند‬ ‫پیامدهایی بسیار زیان بارتر از ان داشته باشد که پارازیت ها دارند‪.‬‬ ‫دکتر ارش دریاکار‪ -‬بورد تخصصی اسیب شناسی تشریحی و بالینی‬ ‫دکتر طیبه رضازاده ‪ -‬بورد تخصصی بیماری های پوست و مو‬ ‫گزارش یک بیماری پوستی‬ ‫بیمار خانم ‪ ۶۴‬ساله ای است که با خارش منتشر از یک‬ ‫ماه قبل مراجعه کرده است‪ .‬در معاینه پوسته ریزی و کراست‬ ‫در ناحیه پوست سر و پاپول های زخمی در ناحیه تنه به‬ ‫خصوص سینه و اطراف ناف دیده می شود‪( .‬شکل ‪)2-1‬‬ ‫شرح حال خانوادگی خارش نداشته و سابقه بیماری زمینه ای‬ ‫ندارد‪ .‬بیمار با تشخیص های افتراقی زیر بیوپسی شد‪:‬‬ ‫‪1.scabies‬‬ ‫‪2.dermatophytosis‬‬ ‫‪3.folliculotropic MF‬‬ ‫‪4.psoriasis 5.dermatomyositis‬‬ ‫در بررسی میکروسکوپی‪ ،‬بافت پوست پوشیده شده‬ ‫از اپیدرم با هیپرکراتوز‪ ،‬پاراکراتوزو اکانتوز دیده شد‪.‬‬ ‫مایت های سارکوپس داخل الیه شاخی اپیدرم مشاهده‬ ‫شدند‪ .‬همچنین نواحی کراست‪ ،‬کنده شدن اپیدرم‪ ،‬اسکار‪،‬‬ ‫فیبروزو وجود تعدادی ائوزینوفیل در درم زیرین مشهود‬ ‫بود‪ .‬با نمای میکروسکوپی باال تشخیص ‪crusted scabies‬‬ ‫برای بیمار گذاشته شد‪(.‬شکل های ‪3‬تا‪)7‬‬ ‫بحث‬ ‫این بیماری به وسیله مایت سارکوپس اسکابیی و تماس‬ ‫فیزیکی نزدیک ایجاد می شود‪ .‬گال در اعضا خانواده‪،‬‬ ‫هم بازی های کودکان‪ ،‬شریک های جنسی و اسایشگاه ها‬ ‫بیشتر دیده می شود‪ .‬مایت ان یه ارگانیسم کوچک و بیضی‬ ‫شکل بوده که چهار جفت پای کوچک‪ ،‬شکاف های عرضی‪،‬‬ ‫خار و مو دارد‪ .‬مایت ماده‬ ‫داخل الیه شاخی نقب‬ ‫می زند مایت های ماده‬ ‫باردار داخل این تونل ها‬ ‫تخم می گذارند‪ .‬الرو ها‬ ‫در عرض ‪ 3‬تا ‪ 5‬روز به‬ ‫وجود امده و در عرض دو‬ ‫هفته بالغ می شوند‪.‬‬ ‫مایت ها تا دو ماه‬ ‫به تخم گذاری و دفع مدفوع در تونل ها می پردازند‪.‬‬ ‫الودگی می تواند زمانی طوالنی با قابلیت الوده کنندگی‬ ‫باقی بماند‪ .‬بعد از یک دوره بی عالمت‪ ،‬خارش شدید و‬ ‫طوالنی ایجاد می شود‪ .‬ضایعات پوستی ایجاد شده شامل‬ ‫پاپول های زخمی و نقب های تشخیصی است‪ .‬وزیکول‬ ‫و تاول بیشتر در شیرخواران دیده می شود‪ .‬محل ضایعات‬ ‫بیشتر در پرده ای بین انگشتان‪ ،‬سطح فلکسور مچ دست‪،‬‬ ‫ارنج‪،‬چین زیر بقل‪ ،‬ارئول‪ ،‬باسن‪ ،‬الت تناسلی و اسکروتوم‬ ‫است‪ .‬ارگانیسم ها معموال در ندول هایی که ناشی از واکنش‬ ‫افزایش حساسیت است‪ ،‬دیده نمی شود‪.‬‬ ‫تعداد کمی ارگانیسم در هر بیمار دیده شده و بیشتر‬ ‫ضایعات در اثر خارش ایجاد می شود‪ .‬اگرچه فرم شدیدی‬ ‫از این بیماری به نام فرم کراستی یا نروژی وجود داشته که‬ ‫بیشتر در افراد با نقص ایمنی و افراد با سندرم داون دیده‬ ‫می شود و به صورت ضایعات کراستی هیپرکراتوتیک ظاهر‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪3‬‬ ‫می شود که داخل ان تعداد زیادی مایت وجود دارد‪.‬‬ ‫درمان شامل پرمترین موضعی با یا بدون لیندان(مورد اخیر‬ ‫سمیت عصبی دارد)است‪ .‬همچنین درمان در سایر اعضا‬ ‫خانواده یا افراد با تماس نزدیک انجام می شود‪ .‬در گال‬ ‫کراستی درمان خوراکی ایورمکتین ممکن کمک کننده باشد‪.‬‬ ‫بررسی میکروسکوپی‬ ‫در بررسی بالینی اسمیر هایی که از تونل های پوستی بدون‬ ‫سقف گرفته می شود‪ ،‬می تواند مایت‪ ،‬تخم و یا مدفوع ان‬ ‫را نمایان سازد‪.‬‬ ‫در بیوپسی انجام شده ممکن است برش های سریال‬ ‫متعددی برای پیدا کردن ارگانیسم ضرروت یابد‪ .‬پیدا کردن‬ ‫مایت‪ ،‬تخم و یا مدفوع ان تشخیص گال را مطرح می سازد‪.‬‬ ‫گاهی تنها یافته سطحی وجود ساختمانی به نام ‪pink pigtail‬‬ ‫است که شامل ساختمان های پیچ خورده خالی در الیه شاخی‬ ‫است که احتماال باقی مانده دیواره پیچ خورده تخم هستند‪.‬‬ ‫معموال وزیکول اسپونژیوتیک در کنار ان دیده شده و‬ ‫همچنین انفیلترای التهابی با تعدادی ائوزینوفیل در درم زیرین‬ ‫مشاهد می شود‪ .‬در گال کراستی یا نروژی هیپرکراتوز واضح‬ ‫به همراه اکانتوز پسوریازیفرم اپیدرم دیده می شود‪.‬تعداد زیادی‬ ‫ارگانیسم در مراحل مختلف رشد در الیه شاخی وجود دارند‪.‬‬ ‫تشخیص افتراقی‬ ‫در غیاب حضور مایت یا محصوالت ان‪ ،‬تشخیص گال‬ ‫مشکل بوده اگرچه قابل پیشنهاد است‪ .‬وزیکول اسپونژیوتیک‬ ‫به همراه التهاب ائوزینوفیلی در درم زیرین می تواند یک‬ ‫واکنش به ارتروپود دیگر هم باشد‪ .‬همچنین ندول های موجود‬ ‫می تواند با واکنش های حساسیتی یه سایر ارتروپود ها مثل‬ ‫گزش کنه ایجاد شود‪ .‬گال کراستی می تواند از نظر بالینی و‬ ‫میکروسکوپی شبیه به پسوریازیس شود ولی وجود ارگانیسم‬ ‫در الیه شاخی تشخیص را نهایی خواهد ساخت‪.‬‬ ‫‪Reference:‬‬ ‫‪Patterson James W, Practical Skin Pathology, 1st ed.,‬‬ ‫‪297-8‬‬ ‫ ‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫مهندس محموداصالنی‬ ‫رویدادهاوگزارش ها‬ ‫مدرن ترین کارخانه تولید انسولین خاورمیانه در ایران ساخته می شود‬ ‫مدیرعامل شــرکت نوونوردیسک پارس‬ ‫اعالم کــرد‪ :‬مــدرن ترین کارخانــه تولید‬ ‫انسولین خاورمیانه در ایران ساخته می شود‬ ‫و عملیات اجرایی این کارخانه در ماه اینده‬ ‫اغاز خواهد شد‪.‬‬ ‫«جم اوزنج» در حاشــیه همایش معرفی‬ ‫قلــم انســولین لومیر در تهــران در جمع‬ ‫خبرنگاران افزود‪ :‬تفاهم نامه ای با سازمان‬ ‫غذا و داروی وزارت بهداشت برای ساخت‬ ‫این کارخانه صورت گرفته اســت و انتظار‬ ‫می رود اجرای این پروژه حدود پنج ســال‬ ‫به طول انجامد و برای اجرای ان نیز حدود‬ ‫‪ 70‬میلیارد یورو و ســرمایه گذاری مستقیم‬ ‫خارجی صورت می گیرد‪.‬‬ ‫وی اظهارکرد‪ :‬جمهوری اســامی ایران با‬ ‫بهره برداری از ایــن واحد مدرن صنعتی به‬ ‫جای وارد کــردن داروهای موردنیاز بیماران‬ ‫دیابتــی‪ ،‬به جمــع کشــورهای صادرکننده‬ ‫داروهای جدید موردنیاز این بیماران در سطح‬ ‫منطقه تبدیل می شود‪.‬‬ ‫مدیرعامل شــرکت نوونوردیســک پارس‬ ‫افزود‪ :‬محصول این کارخانه قلم انسولین لومیر‬ ‫(‪ )Levemir‬است؛ ضمن اینکه این قلم انسولین‬ ‫در زمان حاضر ایمن ترین قلم موجود در سطح‬ ‫جهان برای بیماران دیابتی است‪.‬‬ ‫اوزنج ادامــه داد‪ :‬از دیگــر ویژگی های‬ ‫انســولین لومیر در کنار اثــر طوالنی ان که‬ ‫موجب کنترل مناســب با یک بــار تزریق‬ ‫در روز افــراد دیابتی نوع ‪ 1‬و ‪ 2‬می شــود‪،‬‬ ‫می توان به ایمنی بســیار باالی ان نیز اشاره‬ ‫کرد که موجب شــده اســت این انسولین‬ ‫برای استفاده در دوران بارداری‪ ،‬شیردهی و‬ ‫کودکان از ‪ 2‬سالگی نیز مناسب باشد‪.‬‬ ‫وی تاکیــد کرد‪ :‬ایــن انســولین قابلیت‬ ‫تاثیرگذاری و درمان ســریع تری نســبت به‬ ‫دیگر انســولین هــا دارد و پاســخی به نیاز‬ ‫امروزی بیماران دیابتی است‪.‬‬ ‫وی خاطرنشــان کرد‪ :‬در زمــان حاضر این‬ ‫انسولین به ایران وارد می شود و ‪ 500‬فرصت‬ ‫شغلی غیرمستقیم نیز در ایران ایجاد می کند‪.‬‬ ‫اوزنــج درباره قیمت ایــن دارو نیز گفت‪:‬‬ ‫قیمت گذاری دارو از سوی وزارت بهداشت‬ ‫تعیین می شود؛ البته شرکت‪ ،‬حمایت جدی از‬ ‫ســوی وزارت بهداشت را دارد و اولویت ما‬ ‫این است که این‬ ‫دارو در فهرست‬ ‫بیمه نیز قرار گیرد‪.‬‬ ‫وی اضافه کرد‪:‬‬ ‫برنامه ریزی جدی‬ ‫این است که این دارو با عالی ترین کیفیت مانند‬ ‫برخی کشورهای جهان تولید شود‪.‬‬ ‫اوزنج ادامه داد‪ :‬براساس امارها‪ ،‬پنج میلیون‬ ‫بیمــار دیابتی در ایران وجــود دارد و اگر ما‬ ‫بتوانیــم نیاز این بیماران دیابتی را تامین کنیم‬ ‫به هدفمان رسیده ایم ‪ ،‬البته تالش می کنیم تا‬ ‫سال ‪ 2020‬بازار ایران را از تولید این دارو به‬ ‫خودکفایی برسانیم‪.‬‬ ‫مدیرعامل شــرکت نوونوردیســک اضافه‬ ‫کرد‪ :‬اکنون برنامــه ای برای صادرات نداریم‬ ‫ولی اگر نیاز بیماران دیابتی را تامین کنیم و به‬ ‫خودکفایی برسیم‪ ،‬مازاد ان صادر خواهیم کرد‪.‬‬ ‫البته اکنون شرکت ما با ‪ 2‬شرکت فرانسوی و‬ ‫المانی نیز رقابت می کند‪.‬‬ ‫همایش یک روزه معرفی قلم انسولین لومیر‬ ‫در هتل ازادی تهران برگزار شد‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت‪:‬‬ ‫یکی از بهترین بیمارستان های کشور در سیستان وبلوچستان‬ ‫دردست ساخت است‬ ‫وزیر بهداشــت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی‬ ‫گفت‪ :‬یکی از بهترین بیمارستان های کشور‬ ‫تا پایان دولت یازدهم در شهرســتان سراوان‬ ‫واقع در جنوب سیستان وبلوچستان احداث‬ ‫و بهره برداری خواهد شد‪.‬‬ ‫سید حسن قاضی زاده هاشمی در اغاز ورود‬ ‫به ســراوان در جمع خبرنــگاران افزود‪ :‬این‬ ‫شهرســتان یکی از نقاط مهم ایران محسوب‬ ‫می شود به همین دلیل سفر خود به سیستان و‬ ‫بلوچستان را از این منطقه اغاز کردم‪.‬‬ ‫وی گفــت‪ :‬بیمارســتان ســراوان یکی از‬ ‫طرح های مهم کشور است که تا پایان دولت‬ ‫یازدهم به بهره برداری می رسد‪.‬‬ ‫وزیر بهداشــت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی‬ ‫افزود‪ :‬یکی از بهترین بیمارستان های کشور‬ ‫را در ســراوان خواهیم داشت و در کنار این‬ ‫بیمارستان مجتمع اموزش عالی سالمت نیز‬ ‫راه اندازی خواهد شد‪.‬‬ ‫عملیات احداث بیمارستان جدید سراوان‬ ‫از یک ســال پیش اغاز شده است و تاکنون‬ ‫حدود ‪ 70‬درصد پیشرفت فیزیکی دارد‪.‬‬ ‫قاضی زاده هاشمی در این سفر‪ ،‬عالوه بر‬ ‫بازدید و افتتاح طرح های بهداشــتی درمانی‬ ‫سه دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی استان‪،‬‬ ‫اعمال جراحی چشــم را در درمانگاه چشم‬ ‫پزشکی بنیاد خیریه نوراوران سالمت شرق‬ ‫کشور در قصرقند انجام داد‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪5‬‬ ‫تالش برای ریشه کنی هپاتیت با راه اندازی شبکه بیماری های ویروسی‬ ‫گروه هــای تحقیقاتی زیادی تحت عنوان‬ ‫شــبکه و با مشارکت دانشــگاه های علوم‬ ‫پزشکی سراسر کشور ساالنه زیرنظر وزارت‬ ‫بهداشــت راه اندازی می شــود که یکی از‬ ‫انها شبکه بیماری های ویروسی است که با‬ ‫هدف مقابله با این بیماری ها به ویژه هپاتیت‬ ‫به تازگی راه اندازی شده است‪.‬‬ ‫معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت‪،‬‬ ‫درمان و اموزش پزشــکی در این باره اظهار‬ ‫کرد‪ :‬شبکه بیماری های ویروسی با مجوز این‬ ‫معاونت راه اندازی شــده و هدف از تشکیل‬ ‫ان این اســت کــه در خصوص مســائل و‬ ‫موضوعات علمی مرتبط با بیماری های دارای‬ ‫منشا ویروسی تحقیقات گروهی انجام دهند‪.‬‬ ‫دکتر رضــا ملــک زاده افــزود‪ :‬یکی از‬ ‫مشــکالت حوزه ســامت کشــور‪ ،‬شیوع‬ ‫بیماری های ویروسی است که مهمترین انها‬ ‫بیماری های هپاتیت ‪ B‬و ‪ C‬است‪.‬‬ ‫وی خاطرنشــان کــرد‪ :‬از برنامــه های‬ ‫مهم معاونت تحقیقــات و فناوری وزارت‬ ‫بهداشــت‪ ،‬اجرای برنامه کنترل و ریشه کنی‬ ‫بیماری هپاتیت ‪ B‬و ‪ C‬اســت که از ســال‬ ‫جاری ان را اجرایی کرده است‪.‬‬ ‫هپاتیت‪ ،‬نوعی التهاب کبدی اســت که به‬ ‫دالیل مختلفی می تواند ایجاد شــود و برخی‬ ‫از انواع ان قابل ســرایت است‪ .‬از عواملی که‬ ‫ایجاد هپاتیت می کنند می تــوان به افراط در‬ ‫مصرف الکل‪ ،‬اثر برخــی داروها‪ ،‬الودگی به‬ ‫باکتری و همچنین ویروس هپاتیت اشاره کرد‪.‬‬ ‫هپاتیــت ویروســی‪ ،‬ابتدا می توانــد مانند‬ ‫ســرماخوردگی بروز کند؛ امــا بیماری مزمن‬ ‫هپاتیت ‪ C‬به دلیل از کار افتادن کبد و مشکل‬ ‫بودن درمان می تواند حیات بیمار را تهدید کند‪.‬‬ ‫بیشــتر مبتالیان به هپاتیت ‪ C‬و ‪ B‬عالئمی‬ ‫ندارند‪ .‬برخی از انان عالئم سرشتی عفونت‬ ‫ویروســی را نشان می دهد از قبیل خستگی‪،‬‬ ‫دل درد‪ ،‬درد عضالنی‪ ،‬تهوع و بی اشتهایی‪،‬‬ ‫ولی در موارد پیشرفته عالئم نارسایی کبدی‬ ‫بروز می کند که شــامل تورم شکم‪ ،‬اندام ها‪،‬‬ ‫یرقان و خونریزی های گوارشی است‪.‬‬ ‫اطلس«مایکوباکتریوم»بهچاپبینالمللیرسید‬ ‫کتــاب اطلس«مایکوباکتریــوم» تالیــف‬ ‫مشــترک دکتــر علی اکبر والیتــی رئیس‬ ‫مرکز اموزشــی‪ ،‬پژوهشی و درمانی سل و‬ ‫بیماری های ریوی مسیح دانشوری و دکتر‬ ‫پریسا فرنیا معاون پژوهش و فناوری ریوی‬ ‫این بیمارستان از سوی انتشارات الزویر به‬ ‫چاپ بین المللی رسید‪.‬‬ ‫مرکز اموزشــی‪ ،‬پژوهشــی و درمانی سل‬ ‫و بیماری های ریوی مســیح دانشــوری در‬ ‫ســال جاری موفق به چاپ و انتشــار کتاب‬ ‫‪Atlas of Mycobacterium tuberculosis‬‬ ‫توسط انتشارات الزویر و ‪«Academic press‬‬ ‫»‪ an imprint of Elsevier‬شد‪.‬‬ ‫این کتاب پــس از داوری های بین المللی‬ ‫در ســطوح عالی‪ ،‬و در پی انتخاب ان توسط‬ ‫موسســه علمی مزبور به عنوان مجموعه ای‬ ‫منحصــر به فــرد در ایــن رشــته (اطلس‬ ‫ ‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫مایکــو باکتریوم)‪ ،‬در نوبــت اول در ‪ 5‬هزار‬ ‫نسخه به چاپ رسید که تعداد قابل توجهی از‬ ‫ان از سوی موسسه مزبور پیش فروش شده و‬ ‫در حال حاضر با توجه به استقبال متخصصان‬ ‫به چاپ دوم رسیده است‪.‬‬ ‫در کتاب اطلس مایکوباکتریوم ‪ ،‬ب ه طور دقیق‬ ‫به بیولوژی و ویژگی های زیستی این میکروب‬ ‫در شرایط گوناگون محیطی و چگونگی مقاوم‬ ‫شدن باســیل ســل برای اولین بار در تاریخ‬ ‫پزشکی به شکل مجموعه ای از تصاویر برگرفته‬ ‫از میکروسکوپ اتمی پرداخته شده است‪.‬‬ ‫اطالعات و دانســته ها تاکنون به جنبه های‬ ‫اپیدمیولوژی‪ ،‬درمانی و ژنتیکی مرتبط بوده اند‬ ‫اما در کتاب مزبور از ابتدای مرحله تقســیم‬ ‫سلولی تا مقاومت و نهفتگی میکروب تشریح‬ ‫شده است‪ .‬تمامی عکس ها و تصاویر کتاب‬ ‫ماحصل ‪ 10‬ســال تالش مداوم برای کشت‬ ‫و رشــد میکروب در شرایط متفاوت و انجام‬ ‫مراحل مختلف فیزیولوژیک میکروب است‬ ‫پ های الکترونی‪،‬‬ ‫که با استفاده از میکروسکو ­‬ ‫اسکنینگ و اتمی ثبت شده اند‪.‬‬ ‫ثبــت تغییرات در اندازه‪ ،‬شــکل باکتری‪،‬‬ ‫نوع تقســیم و روش­ های ســازگاری در‬ ‫حالت هــای مقاومت و نهفتگــی از موارد‬ ‫نواوری در کتاب است‪.‬‬ ‫مبارزه با شیوع مرگبار سل‬ ‫ســازمان جهانی بهداشت هشــدار داد اگر‬ ‫مقامات بهداشتی در سراسر جهان می خواهند‬ ‫تا سال ‪ ۲۰۳۰‬عفونت سل و مرگ ومیر ناشی‬ ‫از ان کاهش یابد؛ نیاز به اقدام بسیار سریع تر‬ ‫برای پیشــگیری‪ ،‬تشــخیص و درمان «شیوع‬ ‫مرگبار» سل دارند‪.‬‬ ‫این ســازمان در گزارش ساالنه مقابله با سل‬ ‫که یک بیماری ریوی بســیار مسری است و هر‬ ‫سال افراد بیشتری از این بیماری نسبت به مجموع‬ ‫‪ HIV‬و ماالریا فوت می کنند اعالم کرد پیشرفت ها‬ ‫ناامیدکننده بوده است و خواستار «تعهد سیاسی‬ ‫جســورانه و افزایش بودجه» شــد‪ .‬بدون این‬ ‫موضــوع‪ ،‬جهان همچنان به تعقیب این بیماری‬ ‫همه گیر به جای غلبه بر ان ادامه خواهد داد‪.‬‬ ‫ماریــو راویلیونــه‪ ،‬مدیر برنامه ســل ‪WHO‬‬ ‫می گوید‪« :‬پیشرفت ناامیدکننده در پاسخ به سل‪،‬‬ ‫یک تــراژدی برای میلیون ها نفــر مبتال به این‬ ‫بیماری است‪ .‬اکنون باید برای نجات جان های‬ ‫بیشتر‪ ،‬ازمایش های سریع‪ ،‬داروها و رژیم های‬ ‫جدید توصیه شــده را به کسانی که به انها نیاز‬ ‫دارند برسانیم‪ .‬فعالیت ها و سرمایه گذاری کنونی‬ ‫سقوط خیلی کمتر از احتیاجات است‪.‬‬ ‫تخمین می زنند در ســال ‪ ،۲۰۱۵‬حدود ‪4/10‬‬ ‫میلیون مورد سل جدید در جهان وجود داشته‬ ‫که شش کشور مسئول ‪ ۶۰‬درصد از ان هستند‪:‬‬ ‫نخست هند و ســپس اندونزی‪ ،‬چین‪ ،‬نیجریه‪،‬‬ ‫پاکستان و افریقای جنوبی‪.‬‬ ‫نزدیک به ‪ 8/1‬میلیون نفر در ســال گذشته به‬ ‫دلیل سل در گذشتند که‪ 4‬میلیون از انها‪ ،‬مبتال‬ ‫به ایدز نیز بودند‪ ».‬این گزارش اشاره می کند با‬ ‫اینکه مرگ ومیر ناشــی از ســل ‪ ۲۲‬درصد بین‬ ‫ســال های ‪ ۲۰۰۰‬تا ‪ ۲۰۱۵‬کاهــش یافته‪ ،‬این‬ ‫بیماری هنوز یکــی از ده علت اصلی مرگ در‬ ‫جهان در ‪ ۲۰۱۵‬بود‪.‬‬ ‫کشــورها در تشخیص و درمان میلیون ها تن‬ ‫مبتال به سل شکســت خورده اند‪ .‬دولت ها باید‬ ‫متوجه باشــند که ســل یک بیماری متعلق به‬ ‫قرن نوزدهم نیســت؛ این بیمــاری هر روز در‬ ‫درمانگاه ها مشاهده و درمان می شود و تهدیدی‬ ‫مرگبار برای همه ما است‪.‬‬ ‫حدود ‪ ۸۴‬درصد از بودجه سل در دسترس در‬ ‫کشورهای با درامد کم و متوسط در سال ‪۲۰۱۶‬‬ ‫بوده است‪ .‬دیگر کشــورهای کمتر ثروتمند به‬ ‫شدت به کمک های مالی بین المللی متکی هستند‬ ‫که بیش از ‪ ۷۵‬درصــد انها از صندوق جهانی‬ ‫مبارزه با ایدز‪ ،‬سل و ماالریا تامین می شود‪.‬‬ ‫راه اندازی ازمایشگاه متابولیک برای غربالگری نوزادان‬ ‫رییس بیست و هشــتمین کنگره بین المللی‬ ‫جهت غربالگری نقــش مهمی در کاهش این‬ ‫کاهش اســیب های ناشــی از بیمــاری هم‬ ‫الزم برای راه اندازی ازمایشگاه متابولیک ایران‬ ‫هنگام‪ ،‬درمان ها و مراقبت های الزم را از بیمار‬ ‫خانواده های انها نقش موثری دارد‪.‬‬ ‫کودکان گفت‪ :‬پس از اتمام این کنگره اقدامات‬ ‫و شــروع غربالگری نــوزادان با کمک معاون‬ ‫بهداشتی وزارت بهداشت انجام می شود‪.‬‬ ‫بیماری ها داشــته و می توان با تشخیص زود‬ ‫و خانواده وی به عمل اورد‪.‬‬ ‫وی از راه اندازی ازمایشگاه متابولیکی ایران‬ ‫داد و اظهار داشــت‪ :‬برای راه اندازی این مرکز‬ ‫حال حاضر سیســتم ثبت دقیقی برای بیماران‬ ‫علی ربانی رییس بیســت و هشتمین کنگره‬ ‫کودکان با اشاره به اینکه غربالگری مهم ترین راه‬ ‫تجهیزاتی خریداری شده که هنوز کامل نیستند‬ ‫برای تشخیص و شروع درمان این بیماری ها‬ ‫محسوب می شــود‪ ،‬گفت‪ :‬علت اصلی بروز‬ ‫بیماری های متابولیک ارثی بوده که در صورت‬ ‫تشخیص به موقع قابل پیشگیری است‪.‬‬ ‫امــا بعد از اتمام این کنگــره با کمک معاونت‬ ‫بهداشت وزارت بهداشت برای تکمیل تجهیزات‬ ‫و شروع غربالگری نوزادان از لحاظ بیماری های‬ ‫متابولیکی اقدامات الزم انجام می شود‪.‬‬ ‫ربانی بــا بیان اینکــه بســیاری از بیماری‬ ‫به گفته ربانــی غربالگری متابولیکی‪ ،‬عالوه‬ ‫و بــه تدریج ظهــور می کند؛ افــزود‪ :‬از این‬ ‫هزینه های سنگین بر نظام بهداشتی و بیماران‪،‬‬ ‫های متابولیک در ابتدا هیچ عالمتی نداشــته‬ ‫این فوق تخصص غدد کــم کاری تیروئید‬ ‫و بیمــاری ‪ PQU‬را شــایع ترین بیماری های‬ ‫در مرکز تحقیقات‪ ،‬رشد و تکامل کودکان خبر‬ ‫بین المللــی کودکان و فــوق تخصص غدد‬ ‫برای افراد مبتال به بیمــاری های متابولیک و‬ ‫متابولیکــی در ایران خواند و یاداور شــد‪ :‬در‬ ‫متابولیک وجود ندارد اما درحال راه اندازی این‬ ‫سامانه هستیم تا با شناسایی و بررسی اطالعات‬ ‫زمینه ای تمام بیماران‪ ،‬بتوان به طور متناســب‬ ‫برنامه ریزی کرد‪.‬‬ ‫بــر حفظ منابع مالــی و جلوگیری از تحمیل‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪7‬‬ ‫شناسائی یک سندرم نادر چشمی دیگر در نوشهر‬ ‫بیماری های ژنتیکی ناشــی از‬ ‫ازدواج فامیلی بر اساس جمعیت‬ ‫در استان های گلستان‪ ،‬مازندران‬ ‫و گیــان وجــود دارد کــه در‬ ‫این بین اســتان گلســتان دارای‬ ‫بیشترین بیماری ژنتیکی است‪.‬‬ ‫عضو هیات علمی دانشــگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران از‬ ‫شناسایی ‪ 2‬فرد مبتال به سندرم نادر چشمی " افتالمیک اکروملیک "‬ ‫برای نخستین بار در کشور در روستای عالمکال نوشهر خبر داد‪.‬‬ ‫ســندرم افتالمیــک اکروملیــک‪(Ophthalmic - Acromelic‬‬ ‫)‪ ،Syndrome‬با نام سندرم " واردنبورگ انوفتالمیا‪(waardenburg‬‬ ‫)‪ Anophthalmia Syndrome‬نیز شناخته می شود‪.‬‬ ‫این دومین سندم نادر چشمی است که در نوشهر شناسایی می شود‪.‬‬ ‫پیش از این دست کم ‪ 28‬تن از اهالی روستای چلندر در نوشهر به‬ ‫خاطر ابتال به سندروم ابرنادر "جلیلی اسمیت"‪ ،‬روشنایی چشمشان‬ ‫را از دست دادند‪.‬‬ ‫دکتر حسین درویش افزود ‪ :‬در این سندرم نادر ژنتیکی‪ ،‬فرد مبتال‬ ‫فاقد کره کامل چشــم همراه با اختالل حرکتی شدید در راه رفتن‬ ‫است و به جای پنج انگشت پا‪ ،‬چهار انگشت دارد‪.‬‬ ‫وی گفت تاکنون این بیماری در کشــورهای امارات متحده عربی‪،‬‬ ‫ترکیه و لبنان دیده شده بود‪ ،‬ولی اکنون یک دختر ‪ 27‬ساله و یک پسر‬ ‫‪ 12‬ساله در روستای عالمکال نوشهر هم به این بیماری مبتال هستند‪.‬‬ ‫درویش با اعالم این که این ‪ 2‬بیمار با هم نســبت خویشــاوندی‬ ‫دارند‪ ،‬افزود‪ :‬پدر و مادر هر ‪ 2‬نفر نیز ازدواج های فامیلی داشتند‪.‬‬ ‫استاد دانشگاه علوم پزشکی شــهید بهشتی گفت‪ :‬دختر مبتال به‬ ‫این ســندرم‪ ،‬عالوه بر این‪ ،‬انگشت های هر ‪ 2‬دستش به صورت‬ ‫پــرده ای و مادر زادی با یکدیگر وصل بود که با عمل جراحی‪ ،‬از‬ ‫هم جدا شده است‪.‬‬ ‫وی افزود ‪ :‬با معاینه های انجام شــده بر روی این فرد مشخص‬ ‫شــده است که انان به رغم ابتال به ســندرم نادر چشمی‪ ،‬از لحاظ‬ ‫ذهنی و هوش بدون مشکل هستند‪.‬‬ ‫درویش‪ ،‬علت بروز این ســندرم را اختالالت تک ژنی ناشی از‬ ‫ازدواج فامیلی دانست و به خانواده ها توصیه کرد حتی االمکان از‬ ‫ازدواج فامیلی خودداری کنند‪.‬‬ ‫وی با بیان اینکه ایران با حــدود ‪ 40‬درصد ازدواج فامیلی‪ ،‬رتبه‬ ‫نخســت بیماری ژنتیکی را در دنیا به خود اختصاص داده اســت‪،‬‬ ‫افــزود‪ :‬بیماری های ژنتیکی ناشــی از ازدواج فامیلی بر اســاس‬ ‫جمعیت در اســتان های گلستان‪ ،‬مازندران و گیالن وجود دارد که‬ ‫در این بین استان گلستان دارای بیشترین بیماری ژنتیکی است‪.‬‬ ‫مسوول انجمن نابینایان غرب مازندران نیز با اشاره به وجود ازدواج‬ ‫های فامیلی ناشی از تعصب ها در منطقه‪ ،‬گفت‪ :‬تاکنون برای حدود‬ ‫‪ 500‬نفر کم بینا و نابینا در غرب مازندران پرونده تشکیل شده است‬ ‫که ‪ 255‬نفر انها در شهرستان نوشهر زندگی می کنند‪.‬‬ ‫باهره اســامی افزود‪ :‬به منظور فرهنگ سازی و حمایت از این‬ ‫گروه تشکل غیردولتی علمی و اموزشی تشکیل شده که امیدواریم‬ ‫با حمایت مســئوالن بتوانیم در جهت کاهش این بیماری در منطقه‬ ‫گام برداریم‪.‬‬ ‫پیش بینی سرطان پروستات با کمک سلول های تومور در خون‬ ‫محققــان دریافته اند وجــود گروهی از‬ ‫ســلول های تومور در نمونــه خون بیمار‬ ‫مبتال به ســرطان پروستات می تواند میزان‬ ‫گسترش بیماری را نشان دهد‪.‬‬ ‫محققان دانشــگاه کوئین مــری لندن با‬ ‫بررسی حدود ‪ ۸۰‬نمونه خون گرفته شده از‬ ‫مردان مبتال به سرطان پروستات برای اولین‬ ‫بار دریافتند که وجود این نوع سلول ها در‬ ‫خون نشانه امیدبخشی در پیش بینی روند پیشرفت سرطان پروستات‬ ‫است‪.‬‬ ‫ ‪8‬‬ ‫‪8‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫دکتر یانگ جی لو‪ ،‬سرپرســت تیم تحقیق‪ ،‬در‬ ‫این باره می گوید‪« :‬تحقیق ما نشان می دهد که‬ ‫تعداد این ســلول های خــاص در نمونه خون‬ ‫بیمــار‪ ،‬نشــانگر خوبی برای پیــش بینی روند‬ ‫پیشرفت سرطان پروستات است‪ .‬با شناسایی این‬ ‫سلول ها که توانایی حرکت و جابجایی در بدن‬ ‫را دارند‪ ،‬ما می توانیم به شــیوه جدید احتمالی‬ ‫کنترل این بیماری دست یابیم‪».‬‬ ‫محققــان عنوان می کنند که برای شناســایی و کنترل مردان مبتال به‬ ‫سرطان پروستات پیشرفته‪ ،‬باید ازمایش های بهتری انجام شود‪.‬‬ ‫رویدادها وگزارش ها‬ ‫پیش بینی سالمت جنین با انجام ازمایش ادرار از مادر‬ ‫طبق یک مطالعه جدید‪ ،‬نمونه ادرار مادر در دوره بارداری می تواند به‬ ‫پزشکان در ارزیابی رشد جنین و پیش بینی سالمت جنین کمک کند‪.‬‬ ‫به گفته محققان رشد غیرعادی جنین و وزن نامناسب به هنگام تولد از‬ ‫فاکتورهای پرخطر بیماری های مزمن در سنین باال‪ ،‬نظیر دیابت نوع‪ ۲‬و‬ ‫چاقی‪،‬هستند‪.‬‬ ‫به گفته محققان دانشگاه امپریال لندن‪ ،‬مواد متابولیکی موجود در ادرار‬ ‫مادر می تواند نشان دهد که وزن نوزاد به هنگام تولد چقدر خواهد بود‪.‬‬ ‫بدین ترتیب پزشــکان می توانند با ارائه پیشنهاداتی در زمینه تغییر در‬ ‫سبک زندگی به حفظ اندازه سالم نوزاد کمک کنند‪.‬‬ ‫میریل تولدانو‪ ،‬سرپرســت تیم تحقیق‪ ،‬در این باره می گوید‪« :‬ما برای‬ ‫اولین بار از تکنیک موســوم به طیف بینی ‪ NMR‬برای تشــخیص ‪۱۰‬‬ ‫متابولیت ادراری در سومین سه ماهه بارداری که مرتبط با رشد جنین و‬ ‫افزایش وزن به هنگام تولد است استفاده کردیم‪».‬‬ ‫به گفته وی‪« ،‬این متابولیت ها شــامل هورمون های اســتروئیدی و‬ ‫بلــوک هــای ســاختاری‬ ‫بیولوژیکی مهمی موسوم به‬ ‫اسیدهای امینه با زنجیره های‬ ‫منشــعب (‪ )BCAA‬بودند‪».‬‬ ‫این اســیدهای امینه‪ ،‬مواد‬ ‫مغذی ای هستند که انرژی‬ ‫الزم بــرای رشــد جنین را‬ ‫فراهم می سازد‪.‬‬ ‫تغییر در این اسیدهای امینه و سایر متابولیت های یافت شده در ادرار‬ ‫مادر می تواند بیانگر ‪ ۱۲‬درصد اختالف در وزن به هنگام تولد نوزاد باشد‪.‬‬ ‫به گفته محققان‪ ،‬این یافته ها مستقل از سایر فاکتورهای مشخص نظیر‬ ‫وزن مادر و سیگار کشیدن اوست‪.‬‬ ‫در این مطالعه‪ ،‬نمونه ادرار و اطالعات مربوط به سبک زندگی بیش از‬ ‫‪ ۸۰۰‬زن باردار ‪ ۲۸‬تا ‪ ۳۳‬ساله در اسپانیا جمع اوری شد‪.‬‬ ‫تشخیص بیماری های کلیوی با نمونه گیری از بزاق‬ ‫محققان به روشی دســت یافتند که با استفاده از نمونه بزاق‪ ،‬برخی‬ ‫بیماری های کلیوی در مراحل اولیه تشخیص داده می شوند‪.‬‬ ‫به گزارش گروه ساینس دیلی‪ ،‬همواره کمبود تجهیزات ساده و ارزان‬ ‫قیمت برای تشخیص بیماری ها مورد نیاز بوده است‪ .‬این نیاز به ویژه‬ ‫در کشــورهای کم درامد و در حال توسعه‪ ،‬محققان را بر ان داشته تا‬ ‫دستگاهی ساده برای تشخیص بیماری های کلیه بسازند‪ .‬این دستگاه‬ ‫کوچــک و ارزان نوار ‪ SUN‬نام دارد و نمونه اولیه ان در ماالوی افریقا‬ ‫ازمایش شده و نتایج با ازمایش های استاندارد همخوانی داشته است‪.‬‬ ‫محققــان این نوار ســاده را بهتریــن گزینه تشــخیص اولیه در‬ ‫مناطق دور افتاده و کم درامد می دانند‪ .‬در حال حاضر تشــخیص‬ ‫بیماری های کلیه با ازمایش و کشت ادرار و ازمایش خون صورت‬ ‫می گیرد که هزینه و زمان زیادی را هدر می دهد‪.‬‬ ‫بر اســاس گزارش بنیاد ملی کلیه امریکا (‪ ،)NKF‬از هر سه امریکایی‬ ‫باالی ‪ 30‬ســال‪ ،‬یک نفر در معرض بیمــاری مزمن کلیه قرار دارد‪ .‬بر‬ ‫اساس پیش بینی این بنیاد تا سال ‪ 2030‬میالدی‪ ،‬حدود‪ 16.7‬درصد از‬ ‫افراد باالی ‪ 30‬سال به بیماری مزمن کلیه دچار می شوند‪.‬‬ ‫کاهش میزان ادرار‪ ،‬تهوع و استفراغ‪ ،‬تورم‪ ،‬به خصوص در ناحیه مچ‬ ‫پا و دور چشــم‪ ،‬طعم نامطبوع در دهان و احساس بویی شبیه به ادرار‬ ‫در بازدم‪ ،‬خستگی مزمن‪ ،‬تنگی نفس‪ ،‬کاهش اشتها‪ ،‬مشاهده خون در‬ ‫ادرار‪ ،‬مشاهده کف در ادرار‪ ،‬ایجاد ضایعات پوستی و کاهش حافظه از‬ ‫مهم ترین عالیم نارسایی کلیه هستند‪.‬‬ ‫تشخیص یکی از سرطان های شایع زنان بدون نمونه برداری‬ ‫محققان به روشی دست یافته اند که قادر به تشخیص سرطان دهانه‬ ‫رحم‪ ،‬بدون نمونه برداری است‪.‬‬ ‫به گزارش مدیکال ساینس‪ ،‬مهم ترین روش تشخیص سرطان دهانه‬ ‫رحم‪ ،‬نمونه برداری است که عالوه بر تحمیل هزینه های مالی و اتالف‬ ‫وقت‪ ،‬موجب ازار بیمار می شود‪.‬‬ ‫محققان دانشگاه جان هاپکینز برای حل این مشکل به روشی دست‬ ‫یافته اند که با اســتفاده از نمونه ادرار‪ ،‬قادر به تشــخیص سرطان در‬ ‫مراحل اولیه اســت‪ .‬در این روش از‬ ‫نشانگرهای ژنتیکی استفاده می شود‬ ‫که عالوه بر احتمال وجود سلول های‬ ‫ســرطانی با دقت ‪ 90‬درصد‪ ،‬میزان‬ ‫عفونت را نیز تعیین می کند‪ .‬محققان‬ ‫برای تشخیص دقیق تر‪ ،‬این روش را‬ ‫در کنار تست پاپ اسمیر توصیه می کنند‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪9‬‬ ‫همایش‬ ‫همایش روز جهانی ایدز با حضور وزیر بهداشت برگزارشد‬ ‫همایش روز جهانی ایدز در تاریخ ‪ 14‬اذرماه‬ ‫‪ 95‬در ساختمان وزارت بهداشت برگزار شد‪.‬‬ ‫در این مراسم‪ ‬دکتر هاشمی‪ ‬وزیر بهداشت‪،‬‬ ‫درمان و اموزش پزشکی‪ ،‬دکتر سیاری‪،‬‬ ‫معاون بهداشت وزارت بهداشت؛‪  ‬دکتر گری‬ ‫لوئیس‪ ،‬هماهنگ کننده مقیم سازمان ملل‬ ‫متحد در جمهوری اسالمی ایران؛‪ ‬دکتر فرداد‬ ‫درودی‪ ،‬مدیر کشوری برنامه مشترک ایدز سازمان‬ ‫ملل متحد‪ ،‬دکتر رضازاده‪ ‬رییس مرکز توسعه‬ ‫پیشگیری و درمان اعتیاد و دبیر کمیته پیشگیری‬ ‫و کنترل‪ ‬ایدز‪ ‬سازمان بهزیستی کشور و جمعی‬ ‫ازنمایندگان سازمان ملل حضورداشتند‪.‬‬ ‫همکاری ‪ ۲۳‬ارگان برای پیشگیری‬ ‫از ابتال به ایدز‬ ‫وزیر بهداشت در همایش روز جهانی‬ ‫ایدز با اشاره به همکاری‪ ۲۳ ‬ارگان‬ ‫برای پیشگیری از ابتال به ایدز‪،‬‬ ‫گفت‪ :‬اطالع رسانی‪ ،‬اگاهی بخشی‬ ‫و بیماریابی و درمان در بیماری ایدز‬ ‫ ‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫باعث می شود تا تعداد مبتالیان به‬ ‫این بیماری کاهش یابد‪ ،‬چرا که‬ ‫بخشی از پیشگیری نیز درمان است‪.‬‬ ‫دکتر سید حسن هاشمی در همایش روز‬ ‫جهانی ایدز با تاکید بر لزوم اطالع رسانی‬ ‫و اگاهی بخشی در خصوص بیماری‬ ‫ایدز‪ ،‬گفت‪ :‬خوشبختانه طراحی های‬ ‫خوبی برای بیماریابی و درمان بیماری‬ ‫ایدز صورت گرفته است‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت با اشاره به‬ ‫همکاری‪ ۲۳ ‬ارگان برای پیشگیری از‬ ‫ابتال‪ ،‬کاهش و کنترل بیماری ایدز در‬ ‫کشور‪ ،‬افزود‪ :‬اطالع رسانی‪ ،‬اگاهی‬ ‫بخشی و بیماریابی و درمان در بیماری‬ ‫ایدز باعث می شود تا تعداد مبتالیان‬ ‫به این بیماری کاهش یابد‪ ،‬چرا که‬ ‫بخشی از پیشگیری نیز درمان است‪.‬‬ ‫دکتر هاشمی یکی از موضوعات با‬ ‫اهمیت در زمینه بیماری ایدز را بحث‬ ‫بیماریابی در کشور عنوان کرد و گفت‪:‬‬ ‫بعد از ان باید کانون ها و رفتارهایی را‬ ‫که منجر به شیوع این بیماری می شود‪،‬‬ ‫شناسایی و تالش کنیم که اوال بیماری‬ ‫ایجاد نشود و اگر هم ایجاد شد‪ ،‬افراد با‬ ‫حفظ حرمت انها کامل بتوانند به مراکز‬ ‫ما مراجعه کرده و خدمات دریافت کنند‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت افزود‪ :‬پذیرش وجود و‬ ‫شیوع بیماری ایدز در کشور بخشی از‬ ‫موفقیت در زمینه کاهش و کنترل ابتال به‬ ‫این بیماری است و همین که اجازه داده‬ ‫شد از صداوسیما به موضوع ایدز پرداخته‬ ‫شود جای تشکر دارد‪ ،‬چراکه نقش‬ ‫رسانه ها بیش از نقش درمانی ما است‪.‬‬ ‫وی ضمن اشاره به نقش موثر اموزش‬ ‫و پرورش‪ ،‬اموزش عالی‪ ،‬صدا و سیما و‬ ‫رسانه ها در اطالع رسانی و پیشگیری‬ ‫از ابتال به بیماری ایدز‪ ،‬افزود‪ :‬حتی‬ ‫مبتالیان به بیماری ایدز می توانند در‬ ‫قالب‪ Ngo ‬ها به عنوان سفیران سالمت‬ ‫در اطالع رسانی و پیشگیری از این‬ ‫بیماری نقش داشته باشند‪.‬‬ ‫دکتر هاشمی با بیان این که پذیرش‬ ‫وجود و شیوع بیماری ایدز در کشور‬ ‫بخشی از موفقیت در زمینه کاهش و‬ ‫کنترل ابتال به این بیماری است‪ ،‬بر لزوم‬ ‫تدوین و اجرای بیشتر سیاست های اثر‬ ‫گذار در این زمینه تاکید کرد و گفت‪:‬‬ ‫نقش سیاستمداران و سیاستگذاران‬ ‫ایجاد زندگی سالم همراه با ارامش و‬ ‫رفاه نسبی برای مردم است‪.‬‬ ‫وی همچنین با اشاره به نقش‬ ‫محوری مادران در تربیت فرزندان‪،‬‬ ‫اظهار داشت‪ :‬خانواده ها به خصوص‬ ‫مادران در اگاهی و اطالع رسانی نسبت‬ ‫به ایدز نقشی موثر خواهند داشت‪.‬‬ ‫دکتر هاشمی در ادامه بر لزوم توجه‬ ‫متولیان امر به بحث پیشگیری از‬ ‫اسیب های اجتماعی تاکید کرد و گفت‪:‬‬ ‫در حوزه بیماری ایدز‪ ،‬وزارت‬ ‫بهداشت قربانی کم توجهی‪ ،‬کم‬ ‫کاری یا ناتوانی سایر متولیانی است‬ ‫که در بخش های خود مراقبت های‬ ‫الزم را انجام نمی دهند و مردم‬ ‫دچار اسیب های اجتماعی می شوند‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت افزود‪ :‬در یک‬ ‫زمانی تالش می شد که درباره‬ ‫بیماری ایدز نگاهی سیاسی وجود‬ ‫داشته باشد و فکر می کردیم که این‬ ‫بیماری مربوط به دیگران است‪ ،‬اما‬ ‫بیماری مرز نمی شناسد و هر کجا که‬ ‫بی مباالتی و بی بندوباری بیشتر باشد‪،‬‬ ‫بیماری های واگیر نیز بیشتر می شود‪ .‬‬ ‫دکتر هاشمی ادامه داد‪ :‬به نظر من‬ ‫بی مباالتی همان قانون گریزی است و‬ ‫باید توجه کرد که منطقه ما منطقه ای‬ ‫است که گرفتاری های بسیاری‬ ‫دارد‪ .‬بنابراین نگرانی از بیماری‬ ‫ایدز نیز در ان بسیار جدی است‪.‬‬ ‫وزیر بهداشت با تاکید بر ضرورت‬ ‫اثرگذار کردن سیاست هایی که می توانند‬ ‫در کاهش بار بیماری ایدز موثر‬ ‫باشد‪ ،‬ادامه داد‪ :‬به عنوان مثال بحث‬ ‫طالق در کشور ما بسیار جدی است‪.‬‬ ‫همچنین موضوع کودکان کار و مسائل‬ ‫اقتصادی‪ ،‬کانون تولید این بیماری‬ ‫محسوب می شود و وزارت بهداشت‬ ‫هم قربانی کم توجهی و کم کاری یا‬ ‫ناتوانی سایر متولیان حوزه‬ ‫اسیب های اجتماعی است‪ ،‬به‬ ‫طوری که انها در بخش های‬ ‫خودشان مراقبت های الزم‬ ‫را انجام نمی دهند و مردم‬ ‫دچاراسیب اجتماعی می شوند‬ ‫که یکی از مولودهای این‬ ‫موضوع ابتال به ایدز است‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬اتفاقاتی مانند‬ ‫تصافات که در کشور رخ می دهد‪،‬‬ ‫قابل پیشگیری است‪ .‬در حال حاضر‬ ‫کشور ما از نظر میزان تصادفات رتبه‬ ‫پنجم را در دنیا دارد و باید فکر کرد‬ ‫که با ارتباطات سالم و ناسالمی که‬ ‫در فضاهای مختلف وجود دارد‪،‬‬ ‫کودکانی که پدر و مادرهایشان را‬ ‫در تصادفات از دست می دهند‪،‬‬ ‫چگونه می خواهند بزرگ شوند‪.‬‬ ‫دکتر هاشمی درپایان گفت‪ :‬در دنیایی‬ ‫که همه افراد در معرض الودگی هستند‪،‬‬ ‫اگاهی بخشی‪ ،‬نظارت‪ ،‬اموزش و محبت‬ ‫بهترین راه های موثر برای جلوگیری از این‬ ‫الودگی هستند‪ .‬البته مشکل ما فقط ایدز‬ ‫نیست بلکه باید به سایر بیماری ها به ویژه‬ ‫بیماری های نوظهور هم توجه کنیم‪.‬‬ ‫‪ ‬همه ارگان ها و سازمان ها‬ ‫باید در اموزش و اطالع رسانی‬ ‫بیماری ایدز فعال باشند‬ ‫رییس مرکز مدیریت بیماری های‬ ‫واگیر وزارت بهداشت با بیان این که‬ ‫عمده ابتال به بیماری ایدز در‬ ‫شهرهای بزرگ است‪ ،‬افزود‪:‬‬ ‫فقط وزارت بهداشت کشورها‬ ‫نمی تواند به تنهایی در کنترل‪،‬‬ ‫پیشگیری و کاهش ابتال به ایدز‬ ‫فعالیت کند بلکه الزم است سایر‬ ‫سازمان ها مثل شهرداری ها هم‬ ‫در این زمینه همکاری کنند‪.‬‬ ‫دکتر محمد مهدی گویا در همایش روز‬ ‫جهانی ایدز با بیان این که انسان در تمام‬ ‫طول زندگی از دوران جنینی‪ ،‬نوجوانی‪،‬‬ ‫جوانی و میانسالی ممکن است در‬ ‫معرض ابتال به ویروس ایدز باشد‪،‬‬ ‫گفت‪ :‬ابتال به این ویروس در هرکدام‬ ‫از این دوان ها مشکالت و چالش های‬ ‫خاص خود را داردکه بایستی به هر‬ ‫چالشی به صورت ویژه پرداخته شود‪.‬‬ ‫رییس مرکز مدیریت بیماری های‬ ‫واگیر وزارت بهداشت با اشاره به این‬ ‫که‪ ۱۷ ‬درصد افراد مبتال به ایدز سن‬ ‫باالی‪ ۵۰ ‬سال دارند‪ ،‬افزود‪ :‬برخی از‬ ‫کشورها مثل ارمنستان و تایلند انتقال‬ ‫ویروس ایدز از مادر به کودک را به‬ ‫صفر رسانده اند‪.‬‬ ‫دکتر گویا افزود‪ :‬برخی از کشورها‬ ‫که اولین راه انتقال ایدز از طریق اعتیاد‬ ‫تزریقی بوده است توانسته اند میزان‬ ‫انتقال از این طریق را به صفر برسانند‪،‬‬ ‫بنابراین ماهم می توانیم و «شعار پایان‬ ‫ایدز» دور از دسترس‬ ‫نخواهد بود‪.‬‬ ‫رییس مرکز مدیریت‬ ‫بیماری های واگیر وزارت‬ ‫بهداشت با بیان این که‬ ‫عمده ابتال به بیماری‬ ‫ایدز در شهرهای بزرگ‬ ‫است‪ ،‬افزود‪ :‬فقط وزارت‬ ‫بهداشت کشورها نمی‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪11‬‬ ‫تواند به تنهایی در کنترل‪ ،‬پیشگیری‬ ‫و کاهش ابتال به ایدز فعالیت کند‬ ‫بلکه الزم است سایر سازمان ها مثل‬ ‫شهرداریهاهمدراینمسئلههمکاریکنند‪.‬‬ ‫وی افزود‪ :‬ما در تهران روی‬ ‫جمعیت هایی متمرکز شده ایم که در‬ ‫معرض بیشترین تهدید هستند و تالش‬ ‫کرده ایم تا بیشترین و مناسب ترین‬ ‫دسترسی ها را ایجاد کنیم‪.‬‬ ‫دکتر گویا ادامه داد‪ :‬شهرهای بزرگ‬ ‫طالیه دار توسعه جهانی هستند و برای‬ ‫هر هدف بزرگ در دنیا این شهرهای‬ ‫بزرگ هستند که رهبری و هدایت ان را‬ ‫بر عهده دارند بنابر این می تواند برای‬ ‫پیشگیری و کاهش بیماری ایدز هم‬ ‫فعال باشند‪.‬‬ ‫رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر‬ ‫وزارت بهداشت با اشاره به ازمایش بر‬ ‫روی‪ ۱۹۰ ‬هزار مادر باردار در یک سال‬ ‫گذشته‪ ،‬گفت‪:‬از میان این تعداد‪۶۰ ‬نفر‬ ‫مبتال به عفونت ایدز بودند که‪ ۹۳ ‬درصد‬ ‫از انها بدون مشکل زایمان کردند‪.‬‬ ‫دکتر گویا بر لزوم همکاری بیش از گذشته‬ ‫سازمان های ذیربط با یکدیگر در حوزه‬ ‫کنترل بیماری ایدز تاکید کرد و افزود‪ :‬باید‬ ‫همه ارگان ها و سازمان ها در اموزش و‬ ‫اطالع رسانی بیماری ایدز فعال باشند و‬ ‫باید روی برنامه کاهش اسیب نگاه ویژه‬ ‫داشته و سرمایه گذاری شود‪.‬‬ ‫وی در پایان افزود‪ :‬ما به دنبال راه های‬ ‫تشخیصی دقیق و بهتر برای ویروس ایدز‬ ‫هستیم و واکسن ایدز یک نوع واکسنی است‬ ‫که بر روی ان مطالعاتی صورت گرفته و در‬ ‫حال حاضر یک مرحله جلو رفته است‪.‬‬ ‫ ‪12‬‬ ‫‪12‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫جهان متعهد به پایان بخشیدن‬ ‫همه گیری ایدز تا سال ‪2030‬‬ ‫میشل سیدیبه مدیر اجرایی برنامه‬ ‫مشترک سازمان ملل در زمینه ایدز و معاون‬ ‫دبیرکل سازمان ملل متحد به مناسبت روز‬ ‫جهانی ایدز ‪ 2016‬پیامی صادر کرد‪.‬‬ ‫میشل سیدیبه در این پیام با تاکید بر‬ ‫این که جهان متعهد به پایان بخشیدن‬ ‫همه گیری ایدز تا سال ‪  2030‬را در قالب‬ ‫اهداف توسعه پایدار اعالم کرده است‪،‬‬ ‫تصریح کرد‪  :‬اگر دنیا می خواهد به اهداف‬ ‫‪ 2030‬دست یابد‪ ،‬باید موضوع ایدز را از‬ ‫حالت انزوا به سرعت خارج کند‪.‬‬ ‫‪ ‬وی یاداورشد‪ :‬امروز روز جهانی‬ ‫ایدز را با اعالم همبستگی با ‪ 78‬میلیون‬ ‫انسانی که تا به امروز به ویروس‬ ‫اچ ای وی مبتال شده و با به یاد اوردن‬ ‫خاطره ‪ 35‬میلیون نفری که جان خود‬ ‫را در اثر بیماری های مرتبط با ایدز‬ ‫باخته اند‪ ،‬گرامی می داریم‪ .‬جهان تعهد‬ ‫خود نسبت به پایان بخشیدن همه گیری‬ ‫ایدز تا سال ‪ 2030‬را در قالب اهداف‬ ‫توسعه پایدار اعالم کرده است‪ .‬ما شاهد‬ ‫شتاب روزافزون کشورها در پاسخ‬ ‫به این همه گیری هستیم‪ .‬بیش از ‪18‬‬ ‫میلیون انسان در حال حاضر تحت‬ ‫درمان حیات بخش با داروهای ضد اچ‬ ‫ای وی بوده و کشورهای زیادی در‬ ‫مسیر حذف تقریب ًا کامل انتقال اچ ای‬ ‫وی از مادر به کودک هستند‪.‬‬ ‫میشل در ادامه گفت‪ :‬ما در نبرد‬ ‫خود در برابر همه گیری ایدز در حال‬ ‫پیروز شدن هستیم ولی این پیشرفت‬ ‫در همه جا دیده نمی شود‪ .‬موارد جدید‬ ‫عفونت اچ ای وی در میان بزرگساالن‬ ‫رو به کاهش نبوده و به خصوص زنان‬ ‫جوان در معرض خطری مضاعف برای‬ ‫ابتال به اچ ای وی هستند‪ .‬با دسترسی به‬ ‫درمان‪ ،‬افرادی که با اچ ای وی زندگی‬ ‫می کنند از عمر طوالنی تری بهره مند‬ ‫شده اند‪ .‬سرمایه گذاری روی درمان‬ ‫اچ ای وی جواب داده ولی افراد با‬ ‫سنین بیشتر از ‪ 50‬سال که با اچ ای وی‬ ‫زندگی می کنند‪ ،‬شامل کسانی که تحت‬ ‫درمان ضد اچ ای وی اند‪ ،‬در معرض‬ ‫خطر بیشتری برای ابتال به بیماری های‬ ‫غیرواگیر مرتبط با سن هستند که خود‬ ‫روی روند پیشرفت بیماری اچ ای‬ ‫وی تاثیر منفی می گذارد‪ .‬وی درپایان‬ ‫اشاره کرد‪ :‬موفقیت هایی که تا به حال‬ ‫به دست اورده ایم ما را به اینده امیدوار‬ ‫می کند ولی نگاه ما به جلو نباید همراه‬ ‫با خوشنودی بیش از حد باشد‪ .‬ایدز به‬ ‫پایان نرسیده هرچند که می تواند برسد‪.‬‬ ‫انگ و تبعیض در مورد ‪ HIV‬توانایی‬ ‫ما را در پایان دادن به همه گیری‬ ‫این بیماری محدود می کند‬ ‫دکتر عال الوان مدیر منطقه ای سازمان‬ ‫جهانی بهداشت در منطقه مدیترانه‬ ‫شرقی به مناسبت روز جهانی ایدز‬ ‫‪ 2016‬پیامی صادر کرد‪ .‬مدیر منطقه ای‬ ‫سازمان جهانی بهداشت در منطقه‬ ‫مدیترانه شرقی گفت‪ :‬متاسفانه‪ ،‬انگ‬ ‫و تبعیض موجود در نظام بهداشت‬ ‫و درمان در قبال ‪ ،HIV‬یکی از موانع‬ ‫اصلی برای دریافت خدمات تشخیصی‪،‬‬ ‫مراقبتی و درمانی برای ‪ HIV‬است‪.‬‬ ‫وی در این پیام یاداور شد‪ :‬تا پایان‬ ‫سال ‪ ،2015‬کمتر از ‪ 20‬درصد مردمی‬ ‫که در منطقه با ‪ HIV‬زندگی می کنند‪ ،‬از‬ ‫وضعیت ‪ HIV‬خود مطلع هستند و تنها‬ ‫‪ 14‬درصد از انها تحت درمان هستند‪.‬‬ ‫هر دو دقیقه یک نوجوان ‪ 15‬تا ‪ 19‬ساله‬ ‫در جهان به ویروس ‪ HIV‬مبتال می شود‬ ‫کریستین ویگاند معاون دفتر‬ ‫نمایندگی صندوق کودکان سازمان ملل‬ ‫متحد در ایران در پیامی به مناسبت روز‬ ‫جهانی ایدز ‪ 2016‬با بیان این که "هر‬ ‫دو دقیقه یک نوجوان ‪ 15‬تا ‪ 19‬ساله در‬ ‫جهان به ویروس‪  HIV ‬مبتال می شود"‪،‬‬ ‫تاکید کرد‪ :‬پایان بخشیدن به ایدز بدون‬ ‫پاسخ به نیازهای نوجوانان و کودکان‬ ‫انجام پذیر نیست‪.‬‬ ‫کریستین ویگاند در این پیام اشاره‬ ‫کرد‪ :‬در سال ‪ 2016‬وزارت بهداشت و‬ ‫یونیسف با همکاری هم مراکز «ال – این»‬ ‫را با عنوان باشگاه های سالمت و مشاوره‬ ‫نوجوانان و جوانان براساس طرح جهانی‬ ‫«ال – این» برای پاسخگویی به نوجوانان‬ ‫در زمینه مسائل مرتبط با اچ ای وی در‬ ‫ایران افتتاح کردند‪ .‬این مراکز براساس‬ ‫نیازهای خاص نوجوانان برای دسترسی‬ ‫به این گروه سنی طراحی شده اند و‬ ‫قصد دارند تا در راستای تسریع‬ ‫تالش های جهانی‪ ،‬همه گیری‬ ‫ایدز را تا سال ‪ 2030‬پایان بخشند‪.‬‬ ‫وی دراین همایش یاداورشد‪:‬‬ ‫در سطح جهانی‪ ،‬یکی از‬ ‫اسیب پذیرترین گروه هایی که با‬ ‫باالترین میزان خطر مرگ و میر‬ ‫به دلیل اچ ای وی رو به رو‬ ‫هستند‪ ،‬کودکان صفر تا ‪ 4‬ساله اند‪.‬‬ ‫تشخیص و درمان در این کودکان یا‬ ‫خیلی دیر صورت می گیرد‪ ،‬یا هرگز‬ ‫تشخیصی صورت نمی گیرد‪ .‬در صورت‬ ‫عدم درمان به موقع‪ ،‬نیمی از کودکانی‬ ‫که با اچ ای وی زندگی می کنند تا سن‬ ‫دو سالگی می میرند‪ .‬باعث خرسندی‬ ‫است که پیشرفت های چشمگیری برای‬ ‫جلوگیری از انتقال ویروس اچ ای وی‬ ‫از مادر به فرزند در جهان انجام گرفته‬ ‫است‪ .‬بین سال های ‪ 2000‬تا‪ 2015  ‬از‬ ‫‪  1.6‬میلیون مورد انتقال مادر به فرزند به‬ ‫موقع جلوگیری شد‪.‬‬ ‫کریستین در ادامه گفت‪ :‬با وجود‬ ‫موفقیت های به دست امده برای‬ ‫جلوگیری از همه گیری ایدز در میان‬ ‫گروه های جمعیتی مختلف در سطح‬ ‫جهان‪ ،‬پیشرفت ها برای کاهش ابتالی‬ ‫افراد جدید به اچ ای وی در میان‬ ‫نوجوانان محدود بوده است و سطح‬ ‫دانش انها نسبت به این بیماری در دهه‬ ‫اخیر افزایشی نداشته است‪ .‬تا پایان‬ ‫سال ‪ ،2015‬در جهان حدود ‪ 2‬میلیون‬ ‫نوجوان در گروه سنی ‪ 10‬تا ‪ 19‬سال با‬ ‫اچ ای وی زندگی می کردند؛ این یعنی‬ ‫افزایشی ‪ 28‬درصدی از سال ‪2005‬‬ ‫امار و ارقام نشان می دهد که هر دو‬ ‫دقیقه‪ ،‬تکرار می کنم‪" ،‬هر دو دقیقه یک‬ ‫نوجوان ‪ 15‬تا ‪ 19‬ساله در جهان به این‬ ‫ویروس مبتال می شود"‪.‬‬ ‫وی درپایان افزود‪ :‬در حال حاضر‪،‬‬ ‫‪ 5‬باشگاه سالمت و مشاوره نوجوانان‬ ‫و جوانان در تهران‪ ،‬شیراز‪ ،‬اهواز و‬ ‫کرمانشاه هر روز پذیرای نوجوانان و‬ ‫جوانانی هستند که به این مرکز مراجعه‬ ‫می کنند‪ .‬انها در این مراکز خدمات‬ ‫مشاوره دریافت می کنند؛ درباره‬ ‫رفتارهای پرخطر مطلع می شوند و‬ ‫اگاهیشان در حوزه ی ابتال به اچ ای وی‬ ‫از راه اموزش و فعالیت های تفریحی‬ ‫افزایش می یابد‪ .‬در واقع خود نوجوانان‬ ‫و جوانان در روند تاسیس و طراحی‬ ‫این مراکز مشارکت کردند و نیازها و‬ ‫ویژگی های خاص شخصیتی شان در‬ ‫طراحی مرکز مورد تحلیل قرار گرفت‪.‬‬ ‫بسیار خرسندم که خود نوجوانان بخشی‬ ‫از این حرکتب رای پایان بخشیدن به‬ ‫همه گیری ایدز شده اند‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪13‬‬ ‫با پیشکسوتان‬ ‫گذری برزندگانی دکتر مهین زهرایی؛‬ ‫ی تهران ‬ ‫ی دانشگا ه علو م پزشک ‬ ‫استاد بیوشیم ‬ ‫در این بخش از با پیشکسوتان‪ ،‬نگاهی بر زندگی دکتر مهین زهرایی انداختیم‪ .‬این نوشته شامل بیوگرافی این استاد ارجمند است که از زبان وی‬ ‫به تحریر درامده است‪ .‬برای اگاهی بیشتر از زندگی و فعالیت ها و خدمات ارزنده دکترزهرایی‪ ،‬در ادامه این مطلب خواندنی پیشکش خوانندگان‬ ‫گرامی می شود‪.‬‬ ‫ی هســت م‬ ‫ن زهرای ـ ‬ ‫ن دکتــر مهی ـ ‬ ‫مـ ‬ ‫ش در تهــرا ن متولــد‬ ‫و در ســا ل ‪ 1319‬ه‪ .‬‬ ‫شــدم ‪ .‬دور ه دبســتا ن را در دبســتان ‬ ‫“نونهــاالن » و دور ه دبیرســتا ن را در‬ ‫ی کردم ‬ ‫دبیرســتا ن «نوبــاوگان » تهــرا ن ط ‬ ‫ی شــدم ‪.‬‬ ‫و وارد دانشــکد ه دامپزشــک ‬ ‫ی ک ـ ه در کارهــای ‬ ‫ب عالق ـه ا ‬ ‫ب ـ ه تناس ـ ‬ ‫ی داشــتم ‬ ‫ی و ازمایشــگاه ‬ ‫تحقیقاتــ ‬ ‫و چــو ن در ا ن زمــا ن دانشــجویان ‬ ‫ی برایشــا ن مقــدور بــود وارد‬ ‫دامپزشــک ‬ ‫ت شــوند‪ ،‬ب ـ ه خصــوص ‬ ‫دور ه تحقیقــا ‬ ‫ی کــ ه در موسســه ای ‬ ‫بــا ســابقه ا ‬ ‫ی داشــتم ؛ وارد دانشــکده ‬ ‫تحقیقاتــ ‬ ‫ی شــدم ‪ .‬در دانشــکد ه پزشــکی ‬ ‫پزشــک ‬ ‫تحصیالتــم را ادامــ ه داد م و در ســال ‬ ‫ل شــدم ‪ .‬ســپس ‬ ‫‪ 1341‬فارغ التحصیــ ‬ ‫در دانشــگا ه تهــرا ن دور ه تخصصــی ‬ ‫ی کــرد م و در‬ ‫ی را طــ ‬ ‫ی بالینــ ‬ ‫بیوشــیم ‬ ‫ســا ل ‪ 1345‬ا ن را بــ ه پایــا ن رســاندم ‪.‬‬ ‫ت در امتحــا ن ورودی ‬ ‫بعــد از شــرک ‬ ‫ی بیوشــیمی ‪ ،‬بـ ه عنــوان ‬ ‫دور ه اســتادیار ‬ ‫ی دانشــگاه ‬ ‫اســتادیار گــرو ه بیوشــیم ‬ ‫ن مــدت ‬ ‫ل شــدم ‪ .‬در ایــ ‬ ‫تهــرا ن شــاغ ‬ ‫ی کــ ه یــک اســتادیار‬ ‫ق وظایفــ ‬ ‫طبــ ‬ ‫ ‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫شو‬ ‫دانشــگا ه دارد‪ ،‬بــ ه امــر امــوز ‬ ‫ش مشــغو ل شــدم ‪ .‬عــاو ه بــر‬ ‫پژوهــ ‬ ‫ی باالتــر‬ ‫ل دوره هــا ‬ ‫ی تکمیــ ‬ ‫ا ن بــرا ‬ ‫در ســا ل ‪ 1371‬عــاز م فرانســ ه شــدم ‪.‬‬ ‫ت ‪ 2‬ســا ل درانجــا دوره هــای ‬ ‫مــد ‬ ‫ی و کاراموزی ‬ ‫ی عمومـی ‪ ،‬بالینـ ‬ ‫بیوشــیم ‬ ‫ی فرانسـ ه گذرانــدم ‪.‬‬ ‫را در بیمارســتان ها ‬ ‫ی انجــا م داد م کـه ‬ ‫همیــن طــور تحقیقاتـ ‬ ‫ج سـ ه مقالـ ه در نشــریات ‬ ‫منجــر بـ ه در ‬ ‫ی فرانسـ ه شــد‪ .‬پــس از بازگشـت ‬ ‫علمـ ‬ ‫بـ ه ایــران ‪ ،‬گرو ه بیوشــیمی ‪ ،‬دانشــگاهی ‬ ‫ش از‬ ‫ن معنــا کـ ه پیـ ‬ ‫شــد ه بــود‪ .‬بـ ه ایـ ‬ ‫ا ن چهــار دانشــکد ه علــو م پزشــکی ‪،‬‬ ‫ل داشــتند ولـی ‬ ‫ی مســتق ‬ ‫گــرو ه بیوشــیم ‬ ‫ن گروه هــا در دانشــکده ‬ ‫حــاال تمــا م ایـ ‬ ‫ی متمرکــز شــد ه بــود و مــن ‬ ‫پزشــک ‬ ‫ی گــرو ه بیوشــیمی ‬ ‫ی از اعضــا ‬ ‫هـ م یکـ ‬ ‫ی شــدم ‪.‬‬ ‫دانشــکد ه پزشــک ‬ ‫ی کــ ه در‬ ‫بــا توجــ ه بــ ه اموزشــ ‬ ‫ی الــی ‪،‬‬ ‫ف شــیم ‬ ‫ی مختلــ ‬ ‫زمینه هــا ‬ ‫ی و بیوشــیمی ‬ ‫ی عموم ‬ ‫تجزیـه ‪ ،‬بیوشــیم ‬ ‫ف داشــتم ‪،‬‬ ‫ی مقاطـ ع مختلـ ‬ ‫ی بــرا ‬ ‫بالینـ ‬ ‫ت عملــی ‬ ‫ن اموزش هــا بــ ه صــور ‬ ‫ایــ ‬ ‫ی انجــا م می شــد و انجــام ‬ ‫و تئــور ‬ ‫ی بالینـی ‪،‬‬ ‫ی در زمینـ ه بیوشــیم ‬ ‫تحقیقاتـ ‬ ‫پروتئین شناســی ‪ ،‬لیپوپروتئین هــا و‬ ‫ی مکانیســم هــای ‬ ‫ح و بررســ ‬ ‫امــا ‬ ‫ی دیگــر‪ ،‬در‬ ‫ی بیمــاری هــا ‬ ‫بعضــ ‬ ‫ی مقــام ‬ ‫ق بــ ه ارتقــا ‬ ‫ســا ل ‪ 1350‬موفــ ‬ ‫در دانشــکد ه شــدم ‪ .‬از ســا ل ‪1350‬‬ ‫ن بــود‬ ‫ی همیــ ‬ ‫رونــد کار ازمایشــگاه ‬ ‫ت بــا هــم‬ ‫ش و تحقیقــا ‬ ‫کــ ه امــوز ‬ ‫ادامــ ه پیــدا می کــرد‪ .‬در ســا ل ‪1357‬‬ ‫ب مدتــی دانشــگاه هــا ‬ ‫پــس از انقــا ‬ ‫ن بــه ‬ ‫ل شــد و در ا ن ســال ‪ ،‬مــ ‬ ‫تعطیــ ‬ ‫ی بیمارســتان ‬ ‫ی ازمایشــگاه ها ‬ ‫سرپرســت ‬ ‫ب شــد م و‬ ‫ی منصــو ‬ ‫امــا م خمینــ ‬ ‫ی خــود م را در‬ ‫ی علمــ ‬ ‫فعالیــت هــا ‬ ‫ی بیمارســتان ‬ ‫ی بالینــ ‬ ‫ازمایشــگاه هــا ‬ ‫امــا م ادامـ ه داد م تــا اینکـ ه خوشــبختانه ‬ ‫ت خــود را شــروع ‬ ‫دانشــگا ه فعالیــ ‬ ‫ل اولی ـه ‬ ‫ن دو بــار ه ب ـ ه مح ـ ‬ ‫کــرد و م ـ ‬ ‫خدمتــ م بازگشــت م و فعالیــت هــای‬ ‫ی خــود م را در گــرو ه بیوشــیمی ‬ ‫علمــ ‬ ‫ی دنبــا ل کــردم ‪ .‬بعــد‬ ‫دانشــکد ه پزشــک ‬ ‫ط مقــا م اســتادی ‬ ‫از اینکـ ه واجــد شــرای ‬ ‫شو‬ ‫ماننــد تهیـ ه کتــاب ‪ ،‬مقالـه ‪ ،‬امــوز ‬ ‫ی دیگــر شــدم ‪ ،‬در ســال ‬ ‫ی جنبـ ‬ ‫کارهــا ‬ ‫ن مقــا م رســیدم ‪.‬‬ ‫‪ 1367‬بــ ه ایــ ‬ ‫ن تاکنــون ‬ ‫ی مـ ‬ ‫ی علم ـ ‬ ‫فعالیــت هــا ‬ ‫ن مــدت ‬ ‫ی ایــ ‬ ‫ادامــ ه دارد کــ ه در طــ ‬ ‫ی کامــل ‬ ‫حــدود ‪ 48‬مقالــ ه علمــ ‬ ‫ی منتشــر‬ ‫ی و خارجـ ‬ ‫ت داخلـ ‬ ‫درمجــا ‬ ‫شــد و حــدود ‪ 12‬خالصــ ه مقالــه ‬ ‫ی داخلــی ‬ ‫ت کــ ه درکنگره هــا ‬ ‫اســ ‬ ‫ت کــردم ‪ .‬بیــش ‬ ‫ی شــرک ‬ ‫و خارجــ ‬ ‫از ‪ 52‬پایان نامــه در مقاطــ ع دکتــرای ‬ ‫ی ارشــد و دکتــرای ‬ ‫عمومـی ‪ ،‬کارشناسـ ‬ ‫تخصصــی‪ Ph.D‬دارم ‪ .‬عــاو ه بــر‬ ‫ت شــاید‬ ‫ن مــد ‬ ‫ی ایــ ‬ ‫ایــن هــا‪ ،‬طــ ‬ ‫ی کــ ه داشــت م و‬ ‫ت خصیصــه ا ‬ ‫بــ ه علــ ‬ ‫ی کـ ه مســووال ن از فعالیت هایم ‬ ‫شــناخت ‬ ‫ی علمی ‬ ‫داشــتند‪ ،‬همیشـ ه کنــار کارهــا ‬ ‫ی نیــز داشــتم ‬ ‫ی اجرای ـ ‬ ‫مســوولیت هــا ‬ ‫ی بــا‬ ‫ن مســوولیت هــا گاهــ ‬ ‫کــ ه ایــ ‬ ‫ی من ‬ ‫ی علمـ ‬ ‫حجـ م ســنگینش ‪ ،‬کارهــا ‬ ‫را تحت الشــعا ع قــرار مــی داد‪.‬‬ ‫چند ســا ل بعد از شــرو ع اســتادیاری‪ ،‬‬ ‫ی را‬ ‫ی بالین ـ ‬ ‫ی ازمایشــگاه هــا ‬ ‫سرپرســت ‬ ‫نیــز داشــتم ‪ .‬همــان طــور ک ه قبـ ً‬ ‫ا گفتم ‬ ‫ت ازمایشــگا ه بیمارســتا ن امــام ‬ ‫سرپرسـ ‬ ‫نیــز بــودم ؛ همچنیــن عضــو کمیته های ‬ ‫ی دانشــکد ه و‬ ‫ی و اموزشــ ‬ ‫پژوهشــ ‬ ‫دانشــگا ه بــودم ؛ حــدود ‪ 6‬ســا ل نیــز‬ ‫ی را بــر عهد ه‬ ‫ت گــرو ه بیوشــیم ‬ ‫مدیریـ ‬ ‫داشــتم ؛ چنــد دوره بــ ه عنــوا ن دبیــر‬ ‫ن گــروه ‬ ‫ی و ممتحنیــ ‬ ‫ت ارزشــیاب ‬ ‫هیــا ‬ ‫ت می کــردم ‪ .‬در ســال ‬ ‫ی فعالی ـ ‬ ‫بیوشــیم ‬ ‫‪ 1373‬بـ ه عنــوا ن اســتاد نمونـ ه انتخاب ‬ ‫ی همیش ـ ه انقــدر توقع ـ م از‬ ‫شــدم ‪ .‬ول ـ ‬ ‫ی بــاال بــود ه و هســت ‬ ‫ی علمــ ‬ ‫کارهــا ‬ ‫ی کــ ه انجــام ‬ ‫کــ ه خــود م از کارهایــ ‬ ‫ی همیشــه ‬ ‫ی نبــودم ‪ .‬یعنــ ‬ ‫داده ام ‪ ،‬راضــ ‬ ‫ت بیشــتری ‬ ‫ت تحقیقــا ‬ ‫دل ـ م می خواس ـ ‬ ‫انجــام دهــم‪.‬‬ ‫ی ک ـه ‬ ‫اگــر بشــر ب ـ ه هم ـ ه چیزهای ـ ‬ ‫ت می رســید‪ ،‬ا ن موقــع ‬ ‫می خواســ ‬ ‫ی فکــر کــرد ن نداشـت ‪.....‬‬ ‫ی بــرا ‬ ‫چیــز ‬ ‫خاطرات ‬ ‫ی را کـ ه بیــا ن می کن م‬ ‫شــاید خاطــره ا ‬ ‫ی مــن ‬ ‫ی بــرا ‬ ‫اال ن جالــب نباشــد ولــ ‬ ‫ی خــوش ‪،‬‬ ‫زیبــا بــود‪ .‬چــو ن خاطره هــا ‬ ‫ن حادثــ ه در‬ ‫ش می شــود‪ .‬ایــ ‬ ‫فرامــو ‬ ‫ی اتفــاق ‬ ‫کودکــی‪ ،‬شــاید ‪ 10‬ســالگ ‬ ‫ن جــا‬ ‫ن مــ ‬ ‫ی در ذهــ ‬ ‫افتــاد کــ ه خیلــ ‬ ‫ن را‬ ‫تم ‬ ‫ت و شــاید سرنوشـ ‬ ‫افتــاد ه اسـ ‬ ‫ن بــود کـ ه بارهــا‬ ‫ض کــرد و ا ن ایـ ‬ ‫عــو ‬ ‫ی کــ ه پــدر‬ ‫دیــد ه بــود م خانواده هایــ ‬ ‫ی از دســت ‬ ‫خانــواد ه را بــ ه هــر دلیلــ ‬ ‫ی مرفــ ه و‬ ‫می دهنــد و خانواده هــا ‬ ‫ی بوده انــد‪ ،‬سرنوش ـت ‬ ‫ح و خوب ـ ‬ ‫مطــر ‬ ‫ی خانــواد ه خــوب ‬ ‫فرزنــدا ن و اعضــا ‬ ‫ج بـ ه پاییـن ‬ ‫ی خانــواد ه از او ‬ ‫نبــود؛ یعنـ ‬ ‫ی م ـن ‬ ‫ی بــرا ‬ ‫ن از بچگ ـ ‬ ‫می افتــاد و ای ـ ‬ ‫ن می شــود‪.‬‬ ‫ســوا ل بــود کـ ه چــرا چنیـ ‬ ‫ن پــدر م در ا ن زمــان ‪،‬‬ ‫ت رفتـ ‬ ‫بــا از دسـ ‬ ‫ی شــرو ع شــد کـه ‬ ‫ل وقتـ ‬ ‫ن مشــک ‬ ‫اولیـ ‬ ‫ن چــکار ه می خواه ـم ‬ ‫جرق ـ ه اینک ـ ه م ـ ‬ ‫ن مــا‬ ‫بشــو م در ذهنـ م زد ه شــد‪ .‬در ســنی ‬ ‫ن بــود کـ ه دختران ‬ ‫ت جامعـ ه برایـ ‬ ‫عــاد ‬ ‫ی وارد زندگــ ‬ ‫ی‬ ‫ن نوجوانــ ‬ ‫در ســنی ‬ ‫ص رسـم ‬ ‫ی شــوند‪ .‬بـ ه خصــو ‬ ‫زناشــوی ‬ ‫گ خانــواد ه (ک ـه ‬ ‫بــود ک ـ ه دختــر بــزر ‬ ‫ج کنــد‪ ،‬بعــد‬ ‫ن بــودم) ‪ ،‬او ل ازدوا ‬ ‫مــ ‬ ‫ن واقعــ ًا بــه ‬ ‫ی و ایــ ‬ ‫ی بعــد ‬ ‫دخترهــا ‬ ‫ی تحت ‬ ‫ن لطمـ ه مـی زد‪ .‬یعنـ ‬ ‫ف مـ ‬ ‫هــد ‬ ‫ت خانــواد ه و عامــ ه بایــد‬ ‫تاثیــر نظــرا ‬ ‫ج می کــرد م و‬ ‫س را رهــا و ازدوا ‬ ‫در ‬ ‫ن فکــر کــرد م بایــد ایـن ‬ ‫ی کـ ه مـ ‬ ‫روز ‬ ‫کار را بکنــم ‪ ،‬دنیایــی ا ز غــ م داشــتم‪ .‬‬ ‫ن خانــواد ه پذیرف ـت ‬ ‫امــا بــا اصــرار م ـ ‬ ‫ی خانــواده ‬ ‫کــ ه هــر کــدا م از بچه هــا ‬ ‫ص دختــرا ن بایــد متناسـب ‬ ‫بـ ه خصــو ‬ ‫ی را‬ ‫بــا ســلیق ه خودشــا ن رونــد زندگ ـ ‬ ‫ب کننــد و در نتیجـ ه وارد مرحله ‬ ‫انتخــا ‬ ‫ت شــدم ‪.‬‬ ‫ی تحصیــا ‬ ‫عال ـ ‬ ‫ی کــه ‬ ‫در ســا ل ‪ 1344‬بــا کســ ‬ ‫ج کــردم ‬ ‫ح خــود م بــود ازدوا ‬ ‫هم ســط ‬ ‫ی بــود‬ ‫ج مناســب ‬ ‫و خوشــبختان ه ازدوا ‬ ‫ی نداشــتیم ‪ .‬مــن ‬ ‫ت و مشــکل ‬ ‫و هســ ‬ ‫ل می دانــ م کــ ه ادم ‬ ‫ی را مشــک ‬ ‫چیــز ‬ ‫ف ســلیقه ها‬ ‫ل کنــد؛ اختــا ‬ ‫نتوانــد ح ـ ‬ ‫ت و همینطورحجــم ‬ ‫ی هســ ‬ ‫گاهــ ‬ ‫ن کارهــا‪ .....‬اینهــا را مشــکل ‬ ‫ســنگی ‬ ‫ی ک ـ ه اد م می توانــد‬ ‫نمی گوینــد‪ .‬چیــز ‬ ‫ل نمی گوینــد‪.‬‬ ‫انجــا م دهــد را مشــک ‬ ‫ت بــا مســوولیت هــای ‬ ‫ی اس ـ ‬ ‫بدیه ـ ‬ ‫ی ک ـ ه در دانشــگا ه داشــت م و از‬ ‫ســنگین ‬ ‫ی خانوادگــی ‪ ،‬توقعــات ‬ ‫ی زندگــ ‬ ‫طرفــ ‬ ‫ن بچــ ه و رســیدگی ‬ ‫خانــواده ‪ ،‬داشــت ‬ ‫بــ ه همــ ه اینهــا کــ ه خــود م شــخص ًا‬ ‫ق کار‬ ‫ی غــر ‬ ‫انجــا م م ـی دادم ‪ ،‬گا ه طــور ‬ ‫بــود م کــ ه فکــر می کــرد م خــود را‬ ‫ش کــرده ا م و خالص ـ ه می شــوم ‬ ‫فرامــو ‬ ‫ی کار‪ .‬خوشــبختان ه بـه ‬ ‫در مقــدار زیــاد ‬ ‫ی برسـم ‬ ‫همــه ایــن هــا توانســت م طــور ‬ ‫ک ـ ه اال ن ک ـ ه هم ـ ه ایــن هــا گذشــت ه و‬ ‫ی از نتایـج ‬ ‫ی هســتم ؛ یعنـ ‬ ‫ی راضـ ‬ ‫خیلـ ‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ی هســتم ‪ .‬از انچـ ه ک ه در‬ ‫کار م راضـ ‬ ‫ی بـ ه عنــوا ن یک ‬ ‫امــر کار دانشــگاه ‬ ‫ی کــه ‬ ‫خانــ م توانســت م تــا انجایــ ‬ ‫ق بــود م و متوقف ‬ ‫بایــد بــروم ‪ ،‬موفـ ‬ ‫ی نیــز همیـن ‬ ‫نشــدم ‪ .‬در امــر زندگـ ‬ ‫ی دار م کــ ه موفــق ‬ ‫طــور‪ ،‬بچه هایــ ‬ ‫ی شــکر دارد ‬ ‫ن جــا ‬ ‫هســتند و ایــ ‬ ‫ی داریـم ‬ ‫کـ ه یــک خانــواد ه فرهنگـ ‬ ‫کـ ه بــا هـ م می توانیـ م مســایلما ن را‬ ‫ت کنیم ‬ ‫ـم مشــور ‬ ‫ل کنیـم ‪ ،‬بــا هـ ‬ ‫حـ ‬ ‫و بچه هــا بــ ه پــدر و مادرشــان ‬ ‫اعتقــاد دارنــد و از راهنمایــی هــای ‬ ‫انهــا اســتفاد ه می کننــد‪.‬‬ ‫ن فکــر می کنــ م داشــتن ‬ ‫مــ ‬ ‫ت کــه ‬ ‫ی اســ ‬ ‫ت کافــ ‬ ‫ن موقعیــ ‬ ‫همیــ ‬ ‫ن همیش ـ ه خــدا را شــکر کن ـ م و از‬ ‫مـ ‬ ‫ن دلیل ‬ ‫ی باشـم ‪ .‬بـ ه همیـ ‬ ‫زندگیـ م راضـ ‬ ‫ی نبــوده ‪،‬‬ ‫ن فکــر می کنــ م مشــکل ‬ ‫مــ ‬ ‫ل کــرده ام ‪.‬‬ ‫اگــر هــ م بــود ه حــ ‬ ‫در مورد ازدواج ‬ ‫ت امــر ازدواج ‪ ،‬یــک ‬ ‫بدیهــی اســ ‬ ‫ت و الزم ـ ه حیــات‬ ‫ی اس ـ ‬ ‫امــر ضــرور ‬ ‫اسـت ‪ .‬بایــد همســر‪ ،‬هـ م شــا ن انســان ‬ ‫باشــد‪ .‬هــ م شــا ن از هرنظــر؛ میــزان ‬ ‫تحصیــات ‪ ،‬درک مســایل ‪ ،‬تفکــر‬ ‫ی هـ م بـه ‬ ‫ی کـ ه از نظــر مذهبـ ‬ ‫اجتماعـ ‬ ‫ن کلمــ ه اشــار ه شــده ‬ ‫ح بــ ه ایــ ‬ ‫وضــو ‬ ‫ن کلمـه ‬ ‫کـ ه «کفــو» هـ م باشــند کـ ه ایـ ‬ ‫ل را در برمی گیــرد‪.‬‬ ‫ی مســای ‬ ‫خیلــ ‬ ‫ی از نظرمالــی ‪ ،‬از نظــر‬ ‫ی حتــ ‬ ‫یعنــ ‬ ‫ح خانــواد ه و‪ ...‬اگــراد م انتخابــی ‬ ‫ســط ‬ ‫ش باشــد‬ ‫ب خــود ‬ ‫بکنــد کــ ه مناســ ‬ ‫ی نخواهــد داشــت ‪.‬‬ ‫مشــکل ‬ ‫ن قرار‬ ‫ی را در مســیر مـ ‬ ‫خداونــد کسـ ‬ ‫ت و کمــک حال‬ ‫ن اسـ ‬ ‫داد کـ ه ماننــد مـ ‬ ‫ن اســت ‪.‬‬ ‫م ‬ ‫ ‪16‬‬ ‫‪16‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫ت ب ـ ه نس ـ ‬ ‫ل‬ ‫مســووال ن بــا حساســی ‬ ‫ی را نگذارنــد و‬ ‫جــوان ‪ ،‬مصوبه هایــ ‬ ‫ل جــوان ‬ ‫ن نسـ ‬ ‫ی نکننــد کـ ه ایـ ‬ ‫کارهایـ ‬ ‫دلســرد شــوند‪.‬‬ ‫ت و تفریح ‬ ‫در مورد فراغ ‬ ‫بــا این همـ ه گرفتــاری و کار و حجـ م‬ ‫کارخانـ ه و دانشــگا ه و مســوولیت های ‬ ‫جانبــی ‪ ،‬فکــر می کن ـ م تمــا م روزهــای ‬ ‫هفتــ ه مــن ‪ ،‬هــر کــدا م بــ ه شــکلی ‬ ‫ی ان ‬ ‫ی ک ـ ه بــرا ‬ ‫ت و تنهــا چیــز ‬ ‫پراس ـ ‬ ‫ح اس ـت ‪.‬‬ ‫ت تفری ـ ‬ ‫ی ک ـ م اس ـ ‬ ‫جــا خیل ـ ‬ ‫ی کــه ‬ ‫ی روزمــره ا ‬ ‫ن کارهــا ‬ ‫ی ایــ ‬ ‫ولــ ‬ ‫ب انجــام ‬ ‫ی می توانــ م خــو ‬ ‫دارم ؛ وقتــ ‬ ‫ش اســت ‬ ‫ن لذت بخــ ‬ ‫ی مــ ‬ ‫دهــم ‪ ،‬بــرا ‬ ‫ی توقــع ‬ ‫ح دارد‪ .‬یعنــ ‬ ‫ش تفریــ ‬ ‫و نقــ ‬ ‫ح نــدار م و از‬ ‫ی بـ ه عنــوا ن تفریـ ‬ ‫دیگــر ‬ ‫ن مســال ه خوشــحالم ‪.‬‬ ‫ای ـ ‬ ‫نظر شما درمورد دو نیمه زندگ ‬ ‫ی‬ ‫ن جملــ ه موافــق ‬ ‫ن خــود م بــا ایــ ‬ ‫مــ ‬ ‫ی اصـ ً‬ ‫ا دو نیم ه نیسـت ؛‬ ‫نیســتم ‪ ،‬زندگـ ‬ ‫ی کـ ه هــر‬ ‫ی دارد و پایانـ ‬ ‫ی شــروع ‬ ‫زندگـ ‬ ‫ش متفــاوت ‬ ‫لحظـ ه ا ن بــا لحظـ ه دیگــر ‬ ‫اســت ‪ .‬مثــ ً‬ ‫ا نمی توانــ م درســ ‬ ‫ن‬ ‫ن ‪20‬‬ ‫ت سـ ‬ ‫ی در حســر ‬ ‫‪ 40‬ســالگ ‬ ‫ی باشـم ‪ .‬اگــر هــر لحظـ ه از‬ ‫ســالگ ‬ ‫ق و مفیــد گذشــته ‬ ‫عمــر اد م موف ـ ‬ ‫ی اخر‬ ‫ی بـ ه ســال هــا ‬ ‫باشــد‪ ،‬وقتـ ‬ ‫می رســی م از زندگیمــا ن راضــی ‬ ‫ت در حســرت ‬ ‫چ وق ‬ ‫هســتی م و هیـ ‬ ‫نیمـ ه او ل نخواهیـ م بــود‪.‬‬ ‫بــه نظرمــن بایــد از تمــام‬ ‫ب اســتفاده ‬ ‫لحظــ ه هایمــا ن خــو ‬ ‫ب بــا ا ن لحظــه ‬ ‫کنیــم ؛ متناســ ‬ ‫ت انچ ـه ‬ ‫ی کنی ـ م و توقعــا ‬ ‫زندگ ـ ‬ ‫را کــ ه می توانیــ م بــه دســت ‬ ‫بیاوریـ م داشــت ه باشــیم ؛ در نتیجـه ‬ ‫ت نمی خوریــم ‪.‬‬ ‫ت حســر ‬ ‫چ وقــ ‬ ‫هیــ ‬ ‫تعریف زندگ ‬ ‫ی‬ ‫ش بــرای ‬ ‫معتقــد م زندگــی ‪« ،‬تــا ‬ ‫ت اســت »‬ ‫ت و خلقــ ‬ ‫ی از حقیقــ ‬ ‫اگاهــ ‬ ‫ی بــرای ‬ ‫ی ان ‪« ،‬ســازندگ ‬ ‫و بعــد اصلــ ‬ ‫جامعــه »‪.‬‬ ‫اگر دوباره متولد می شدید ‪...‬‬ ‫ن مســیر را‬ ‫ب ـ ه احتمــا ل قــوی ‪ ،‬همی ـ ‬ ‫ی می کــردم ‪ .‬چــو ن اگــر ب ـ ه عق ـب ‬ ‫طـ ‬ ‫برگــردم ‪ ،‬تجربـ ه همــا ن زما ن را داشــتم ‬ ‫ن کاری ‬ ‫و تجربـ ه اال ن را نداشــت م و همی ‬ ‫ب می کــرد م کــ ه اال ن دارم ‪.‬‬ ‫را انتخــا ‬ ‫بهای کسب تجرب ه‬ ‫ی نباید تجربه ‬ ‫ن ب ه هر قیمتــ ‬ ‫بــ ه نظر م ‬ ‫ی است ‬ ‫ل شخص ‬ ‫ی مسای ‬ ‫ب کرد‪ .‬بعض ‬ ‫کس ‬ ‫ص دیگری ‬ ‫و اد م نمی تواند از تجرب ه شخ ‬ ‫ی تجربه ها‬ ‫ی یک سر ‬ ‫اســتفاد ه کند‪ ،‬ول ‬ ‫ت و اد م بایــد حتم ًا از‬ ‫ی اســ ‬ ‫اجتماعــ ‬ ‫ی دیگرا ن استفاد ه کند؛‬ ‫تجربه ها ‬ ‫ت نمی کند و‬ ‫ت پیشــرف ‬ ‫ن صور ‬ ‫در غیرای ‬ ‫ت سکو ن پیدا می کند‪.‬‬ ‫یک حال ‬ ‫ن روش زندگی ‬ ‫بهتری ‬ ‫ی زندگ ‬ ‫ی‬ ‫ش برا ‬ ‫ن رو ‬ ‫ن بهتری ‬ ‫ب ه نظر مــ ‬ ‫ن اجتماع ‬ ‫ی و شناخت ‬ ‫خودشناسی ‪ ،‬واقع نگر ‬ ‫ن س ه را بشناسیم؛ طبع ًا روشی ‬ ‫است ‪ .‬اگر ای ‬ ‫ب با انچ ه ک ه باید‬ ‫ب می کنیم متناس ‬ ‫انتخا ‬ ‫ت دیگر پشمیا ن نیستیم ؛‬ ‫باشــد و ا ن وق ‬ ‫ی را‬ ‫ل زندگ ‬ ‫ی تما م مســای ‬ ‫ی بــا اگاه ‬ ‫یعن ‬ ‫ب می کنیم‪.‬‬ ‫انتخا ‬ ‫الزمه «خوشبختی »‬ ‫ت اســت ‪.‬‬ ‫دامنــ ه خواســته ها بی نهایــ ‬ ‫ط یــک خواســت ه و‬ ‫اگــر بشــر فقــ ‬ ‫ب می داشــت ؛ جامعــ ه بشــری ‬ ‫مطلــو ‬ ‫ت نمی کــرد‪ .‬معمــوالً انچــ ه را‬ ‫پیشــرف ‬ ‫ی می خواهیــم ‪ ،‬وقت ـی ‬ ‫ک ـ ه در یــک ســن ‬ ‫ت می اوریــم ؛ خواســته های ‬ ‫بــه دســ ‬ ‫ت دیگری ‬ ‫ن و موقعیـ ‬ ‫ی سـ ‬ ‫ی بــرا ‬ ‫دیگــر ‬ ‫ل خواســته های ‬ ‫ن دلیــ ‬ ‫داریــم ؛ بــ ه همیــ ‬ ‫ی نامحــدود اســت ‪ .‬الزمــه ‬ ‫بشــر ‬ ‫ت کــ ه ادم ‬ ‫ن نیســ ‬ ‫ی هــ م ایــ ‬ ‫خوشــبخت ‬ ‫ش برســد؛ اگــر‬ ‫بــ ه همــ ه خواســته های ‬ ‫بــ ه همــ ه انچــه کــ ه می خواســت ‬ ‫ی بــرای ‬ ‫چ چیــز ‬ ‫می رســید‪ ،‬دیگــر هیــ ‬ ‫فکــر کــرد ن نداشــت ‪.‬‬ ‫بهترین انتخاب شما در زندگی ‬ ‫ب همســرم ‬ ‫ن انتخابــم ‪ ،‬انتخــا ‬ ‫بهتریــ ‬ ‫ی مناسـب ‬ ‫بــود کـ ه خوشــبختان ه همســر ‬ ‫ب بــود ه اس ـت ‪.‬‬ ‫و خــو ‬ ‫در مورد اهمیت سفر‬ ‫بســیار ســفر بایــد تــا پختــ ه شــود‬ ‫ی ‪...‬‬ ‫خامــ ‬ ‫در مورد مطالعا ‬ ‫ت‬ ‫ی ک ـ ه داری ـم ‬ ‫ت بــا شــغل ‬ ‫ی اس ـ ‬ ‫طبیع ـ ‬ ‫ی نمی توانیــم ‬ ‫ت تخصصــ ‬ ‫از مطالعــا ‬ ‫ت اعظ ـم ‬ ‫چش ـ م بپوشــیم ‪ .‬شــاید قســم ‬ ‫ت تخصصــی ‬ ‫ت مــا را مطالعــا ‬ ‫مطالعــا ‬ ‫ل می دهــد‪ ،‬بــ ه عــاو ه چــون ‬ ‫شــک ‬ ‫ت روز‬ ‫در اجتمــا ع هســتی م از اطالعــا ‬ ‫ل باشــی م و بایــد‬ ‫نمی توانیــ م غافــ ‬ ‫ت روز را مطالعــ ه کنیــم ‪ .‬البتــه ‬ ‫نشــریا ‬ ‫ی فکــر نمی کن ـم ‬ ‫ن یــک بعــد ‬ ‫خــود م ـ ‬ ‫ط یــک ‬ ‫ت فق ـ ‬ ‫چ وق ـ ‬ ‫و معتقــد م ک ـ ه هی ـ ‬ ‫نشــری ه را نبایــد خوانــد‪ .‬بایــد نشــریات ‬ ‫ف را مطالعـ ه کــرد تــا خود انســان ‬ ‫مختلـ ‬ ‫ت برســد‪.‬‬ ‫بــ ه قضــاو ‬ ‫توصی ه به دست اندرکاران گرو ه‬ ‫ی پزشکی ‬ ‫زیست نگار دنیا ‬ ‫ی را کـ ه شــرو ع کرده ایــد خــوب ‬ ‫راهـ ‬ ‫ی کــه ‬ ‫ن مســیر ‬ ‫اســت ‪ ،‬مســلم ًا در ایــ ‬ ‫ی تکامل ـی ‬ ‫شــرو ع کرده ایــد‪ ،‬ب ـ ه راه هــا ‬ ‫ی نیــز می رســید‪ .‬در پایــا ن خیلـی ‬ ‫بیشــتر ‬ ‫ممنونــم از محبتتــا ن و از اینکــ ه وقــت‬ ‫ن را ه قــد م برداشــتید؛‬ ‫گذاشــتید و در ای ـ ‬ ‫حتمــ ًا مثمــر ثمــر خواهــد بــود؛‬ ‫ی کــه ‬ ‫ت ازراهــ ‬ ‫ل ایــن اســ ‬ ‫حداقــ ‬ ‫ً‬ ‫مســن تر از شــماها قبــا رفته انــد‬ ‫ی پیــدا می کنیــد‪.‬‬ ‫اگاهــ ‬ ‫ی دانشجویان ‬ ‫توصیه برا ‬ ‫ن بچه ها ‬ ‫ی‬ ‫ب و همچنی ‬ ‫ب ه دانشجویا ن ط ‬ ‫ت تحت ‬ ‫چ وق ‬ ‫خودم ‪ ،‬توصی ه می کن م ک ه هی ‬ ‫ی قرار نگیرند‪ .‬قبو ل کنند‬ ‫ل جنب ‬ ‫تاثیر مسای ‬ ‫ل باارزش ترین ‬ ‫ن الاق ‬ ‫ک ه اگر نگوی م بهتری ‬ ‫ی است ‪ .‬دلسرد نشوید‪ ،‬اگر‬ ‫حرفه ‪ ،‬پزشک ‬ ‫ی دیگر‬ ‫ی را یادبگیرد از جنبه ها ‬ ‫اد م چیز ‬ ‫ل از نظر‬ ‫ی درماند ه نمی شود‪ .‬حداق ‬ ‫زندگ ‬ ‫ی باشد‪.‬‬ ‫ی ک ه می کند‪ ،‬می تواند راض ‬ ‫خدمت ‬ ‫توقع از مسووال ‬ ‫ن‬ ‫ب ـ ه عنــوا ن یــک خدمتگــذار ک ـ ه ب ـه ‬ ‫هــر حــا ل عمــر مفیــد م را در دانشــگاه ‬ ‫گذرانــده ام ؛ از مســووال ن می توان ـ م ای ـن ‬ ‫توق ـ ع را داشــت ه باش ـ م ک ـ ه یــک مقــدار‬ ‫ل جــوان ‪،‬‬ ‫ت بیشــتر ب ـ ه نس ـ ‬ ‫بــا حساســی ‬ ‫ی را‬ ‫توجــ ه داشــت ه باشــند‪ .‬مصوبه هایــ ‬ ‫ی نکننــد کـ ه ایـن ‬ ‫نگذارننــد یــا کارهایـ ‬ ‫ی ناکــرده ‬ ‫ل دلســرد شــود و خــدا ‬ ‫نســ ‬ ‫ی انهــا شــوند و‬ ‫ف فکــر ‬ ‫ث انحــرا ‬ ‫باع ـ ‬ ‫ت بدهیــم ‪ .‬چــو ن مــن ‬ ‫انهــا را از دســ ‬ ‫خــود م اینهــا را از نزدیک شــاهد هســتم ‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪17‬‬ ‫گفتگو‬ ‫نیلوفر حسن‪ -‬کارشناس مهندسی پزشکی‬ ‫اشنایی با اداره امور ازمایشگاه های خراسان شمالی‬ ‫سرپرست اداره امورازمایشگاه های خراسان شمالی درگفتگو با ماهنامه‪:‬‬ ‫درزمینه ی برخی دستگاه ها با کمبود مواجهیم‬ ‫استان خراسان شمالی در شمال شرق کشور با مساحتی حدود ‪ 28‬هزار و ‪ 434‬کیلومتر مربع واقع است‪.‬‬ ‫این استان از شمال با کشور ترکمنستان‪ ،‬از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی و از غرب با استان گلستان و از جنوب غربی با استان سمنان همسایه است‪.‬‬ ‫مرکز استان خراسان شمالی‪ ،‬شهر بجنورد است و از شهرهای مهم ان می توان شیروان‪ ،‬اسفراین‪ ،‬مانه سملقان‪ ،‬گرمه جاجرم و فاروج را نام برد‪.‬‬ ‫خراسان شمالی عمدتا از اب و هوای معتدل کوهستانی برخوردار است‪ .‬این استان با اقلیمی متفاوت از نواحی همجوار خود‪ ،‬از نظر اب و هوایی‪،‬‬ ‫شرایط خاصی در منطقه دارد و از شمال و جنوب با بیابان های بزرگ کویری هم جوار است‪.‬‬ ‫اکثریت مردم این استان را فارس ها تشکیل می دهند‪ .‬از دیگر اقوام این استان می توان به تات‪،‬ترک‪ ،‬ترکمن و کرمانج اشاره کرد‪ .‬دهستان گیفان در شهرستان‬ ‫بجنورد را تاتستان می نامند‪.‬‬ ‫استان خراسان شمالی برابراخرین تصمیم گیری هیات دولت جمهوری اسالمی و ابالغ وزارت کشور در نیمه اول سال ‪ 1383‬خراسان بزرگ به سه استان خراسان‬ ‫رضوی ـ خراسان شمالی ـ خراسان جنوبی تقسیم شد‪ .‬در این تقسیم بندی جدید مرکزیت خراسان شمالی شهر بجنورد تعیین شد‪.‬‬ ‫قسمت اعظم شهرستان بجنورد را مناطق کوهستانی و فالت های مرتفع در بر گرفته و از همین رو منطقه اب و هوای معتدل کوهستانی دارد‪.‬‬ ‫به طور کلی این منطقه زمستان های سرد و مرطوب و تابستان ها گرم و خشک دارد‪ .‬بخش بزرگی از شهرستان بجنورد در درۀ رود اترک قرار گرفته و تحت تاثیر‬ ‫تودۀ هوایی دریای مازندران قرار دارد که به علت داشتن رطوبت موجب سرسبزی و خرمی گیاهان در بهار و تابستان می شود‪.‬‬ ‫دانشگاه علوم پزشکی بجنورد‬ ‫این دانشگاه از سال ‪ 84‬از دانشگاه علوم پزشکی مشهد جدا شد و به عنوان دانشکده علوم پزشکی خراسان شمالی به طور مستقل شروع به کار کرد‪.‬‬ ‫این دانشگاه در بهمن سال ‪ 91‬اقدام به پذیرش دانشجوی مقطع کارشناسی علوم ازمایشگاهی کرد که اولین فاغ التحصیالن ان در بهمن ‪96‬است‪.‬‬ ‫دانشگاه علوم پزشکی اسفراین‬ ‫دانشکده علوم پزشکی اسفراین به عنوان دومین دانشکده در خراسان شمالی از نیمه دوم سال ‪ ۹۰‬با پذیرش ‪ ۲۰‬دانشجو در رشته پرستاری کار خود‬ ‫را اغاز کرد‪ .‬در سال ‪ 1394‬تعداد ‪ 24‬ازمایشگاه‪ 60 ،‬مرکز توانبخشی‪ 27 ،‬مرکز پرتونگاری و داروخانه در استان وجود داشته است‪ .‬استان خراسان‬ ‫شمالی دارای ‪10‬بیمارستان است‪.‬‬ ‫دکتر حمیدرضا فرزندیان سرپرست اداره امور ازمایشگاه های استان خراسان شمالی است‪ .‬در ادامه ی این مصاحبه با تجربیات وی و فعالیت های این‬ ‫اداره اشنا خواهیم شد ‪.‬‬ ‫ ‪18‬‬ ‫‪18‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪ ‬خواهشمند است درباره کار ویژه ی اداره‬ ‫امور ازمایشگاه ها توضیح بفرمایید‪.‬‬ ‫اداره امور ازمایشگاه های استان خراسان شمالی‬ ‫در جهت رسیدن به ارتقاء سطح کمی و کیفی‬ ‫خدمات ازمایشگاهی و دسترسی احاد مردم جامعه‬ ‫به خدماتی با کیفیت‪ ،‬در قالب ازمایشگاه های داخل‬ ‫استان و استفاده از توانمندی های ازمایشگاه های‬ ‫خارج استان در قالب ارجاع نمونه ها انجام می شود‪.‬‬ ‫* ارزیابی و ممیزی از کلیه ازمایشگاه های تحت‬ ‫پوشش این دانشگاه براساس چک لیست های کشوری‬ ‫و نظارت بر روند اجرای برنامه کنترل کیفی ازمایشگاهی‬ ‫* رسیدگی و تصمیم گیری نسبت به درخواست های‬ ‫متقاضیان اخذ پروانه تاسیس و مسوول فنی ازمایشگاه‬ ‫و برگزاری کمیسیون ماده ‪ 20‬دانشگاه و صدور برگه‬ ‫صالحیت و پروانه مسوول فنی و تاسیس مطابق با‬ ‫ضوابط و استاندارد های اعالم شده‪.‬‬ ‫* بررسی و رسیدگی به شکایات مطروحه از طرف‬ ‫بیماران‪ ،‬پزشکان‪ ،‬موسسات دولتی و خصوصی‬ ‫* رسیدگی به امور پرسنلی و تعیین محل خدمت‬ ‫پرسنل و انتقالی (طرحی‪-‬استخدامی)‬ ‫*همکاری و مشاوره در جهت خرید تجهیزات‬ ‫پزشکی‬ ‫* نظارت و ممیزی از شرکت های توزیع کنندگان‬ ‫کیت ها و فراورده های ازمایشگاهی‬ ‫* اعالم نتایج کنترل کیفی ازمایشگاه‬ ‫مرجع سالمت بر روی کیت های مصرفی به‬ ‫ازمایشگاه های تحت پوشش‬ ‫* ثبت شکایات(در مورد تجهیزات و مواد‬ ‫مصرفی) و ارجاع ان به ازمایشگاه مرجع سالمت‬ ‫و پیگیری نتیجه ان‬ ‫* شرکت در کمیته و کارگاه های منتخب استانی‬ ‫و کشوری‬ ‫* مدیریت شبکه دانشگاهی ارائه خدمات‬ ‫ازمایشگاهی‬ ‫ ممیزی و ارزیابی براساس چک لیست طرح تحول‬‫ ارتقاء نقشه خدمت‬‫ پایش و تجزیه و تحلیل امار ها و داده ها‬‫* نظارت بر روند ارجاع نمونه ها مطابق با مفاد قراردادها‬ ‫* پایش برنامه عملیاتی و بارگذاری اطالعات‬ ‫در سامانه وزارتخانه‬ ‫‪ ‬این اداره ی زیر نظر ریاست دانشگاه است‬ ‫یا معاونت درمان ؟‬ ‫اداره امور ازمایشگاه ها زیر نظر معاونت درمان‬ ‫دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی است‪.‬‬ ‫‪ ‬مدیریت تجهیزات ازمایشگاهی دانشگاه‬ ‫به عهده ی این اداره است؟ همان طور که مدیریت‬ ‫تجهیزات پزشکی توسط اداره تجهیزات پزشکی‬ ‫صورت می گیرد ؟‬ ‫مدیریت تجهیزات ازمایشگاهی به عهده‬ ‫اداره تجهیزات پزشکی دانشگاه و اداره امور‬ ‫ازمایشگاه ها است‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫اداره امور ازمایشگاه ها در‬ ‫سیاست گذاری های کالن تجهیزات ازمایشگاهی‬ ‫دانشگاه نقش محوری دارد؟‬ ‫اداره امور ازمایشگاه ها با توجه به نیاز ها و‬ ‫کمبودهای موجود و با در نظر گرفتن افزایش و‬ ‫تنوع تستی هر مرکز‪ ،‬پیشنهادهای خود را به اداره‬ ‫تجهیزات پزشکی دانشگاه ارائه می نماید‪.‬‬ ‫‪ ‬چند نفر پرسنل دارید و وظایف هر بخش‬ ‫چیست؟‬ ‫‪2‬نفر پرسنل دارد که تمامی فعالیت های این اداره‬ ‫توسط این دو کارشناس زیر نظر سرپرست اداره‬ ‫امور ازمایشگاه ها انجام می گیرد‪.‬‬ ‫‪ ‬زهره حصاری (کارشناس اداره امور ازمایشگاه ها)‬ ‫‪ ‬ارزو کمالی (کارشناس اداره امور ازمایشگاه ها)‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪19‬‬ ‫چه چالش هایی برای انجام منسجم و‬ ‫‪‬‬ ‫قدرتمند فرایندهای مدیریت تجهیزات ازمایشگاهی‬ ‫دانشگاه ها وجود دارد و راهکارهای پیشنهادی شما‬ ‫چیست ؟‬ ‫جهت خرید تجهیزات ازمایشگاهی‪ ،‬کمیته‬ ‫تجهیزات پزشکی از نظرات افراد کارشناس با‬ ‫اشراف کامل استفاده شود تا تجهیزاتی با برند معتبر‬ ‫و کیفیت باال خریداری شود‪ .‬همچنین راه اندازی‬ ‫ازمایشگاه رفرانس با توجه به فضای موجود و خرید‬ ‫دستگاه الکتروکمی لومینسانس با توجه به نیاز استان‪.‬‬ ‫‪ ‬از فعالیت های علمی این اداره و تعامل ان با‬ ‫مدیریت بودجه توضیح دهید؟‬ ‫هرماه براساس نیاز سنجی‪ ،‬اموزش انجام گرفته و با‬ ‫همکاری اعضای هیات علمی در جهت ارتقاء توانمندی‬ ‫کارکنان کارگاه ها و کالس ها به صورت مدون برگزار‬ ‫می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬نحوه ی نظارت بر مدیریت نگهداشت تجهیزات‬ ‫ازمایشگاهی در مراکز تابعه به چه صورت است ؟‬ ‫نظارت بر مدیریت نگهداشت تجهیزات توسط خود‬ ‫مسوول فنی و مدیر داخلی ازمایشگاه انجام شده ونحوه‬ ‫نگهداشت و کنترل کیفی تجهیزات در بازدیدهای دوره ای‬ ‫مورد بررسی قرار می گیرد‪.‬‬ ‫‪ ‬وضعیت اجرای ازمون های کنترل کیفی و‬ ‫کالیبراسیون در مورد تجهیزات ازمایشگاهی دانشگاه‬ ‫چگونه اجرا می شود ؟‬ ‫با نظارت بر اجرای کنترل کیفی داخلی و شرکت در‬ ‫برنامه کنترل کیفی خارجی و همچنین انجام کالیبراسیون‬ ‫تجهیزات پایه توسط شرکت های مورد تایید اداره کل‬ ‫تجهیزات پزشکی‪ ،‬زیر نظر این اداره انجام می گیرد‪.‬‬ ‫‪ ‬تعامل اداره امور ازمایشگاه ها با مدیریت‬ ‫بودجه دانشگاه چگونه است ؟‬ ‫ما درخواست ها را به معاون درمان اعالم می کنیم و‬ ‫وی تعامالت الزم را با مدیریت بودجه انجام می دهد‪.‬‬ ‫ ‪20‬‬ ‫‪20‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪ ‬استان شما شامل چه تعداد ازمایشگاه است و‬ ‫پراکندگی ان در شهرها و استان ها به چه گونه است‬ ‫و چه کمبودهایی درزمینه ی اقالم و تجهیزات وجود‬ ‫دارد ؟‬ ‫‪ 25‬ازمایشگاه دولتی‪ ،‬خصوصی تحت نظارت معاون درمان‬ ‫قرارداد که بیشترین تعداد در شهر بجنورد و بعد شیروان و‬ ‫سایر شهرهای استان فاقد ازمایشگاه خصوصی است‪.‬‬ ‫‪ ‬لطفا در خصوص تعداد اقالم ازمایشگاهی‬ ‫و تجهیزاتی که در استان شما در حال کار است‬ ‫توضیحاتی بدهید؟‬ ‫تمام ازمایشگاه های دولتی مجهز به دستگاه سل کانتر و‬ ‫اتو اناالیزر بیوشیمی و بخش مولکولی است و در بخش‬ ‫خصوصی نیز مجهز به دستگاه الکتروکمی لومینسانس‬ ‫و الکتروفورزاست‪ .‬البته در صورت درخواست یکسری‬ ‫تست های تخصصی به مشهد یا تهران ارسال می شود‪.‬‬ ‫‪ ‬ایا کمبود و ضعفی درازمایشگاه های استان‬ ‫ ‬ ‫درزمینه اقالم و تجهیزات وجود دارد؟ چه دستگاه ها‬ ‫و اقالمی؟‬ ‫با توجه به برنامه طرح تحول نظام سالمت و همچنین‬ ‫افزایش درخواست تست های تخصصی‪ ،‬نیاز به خرید‬ ‫دستگاه دستگاه الکتروکمی لومینسانس و الکتروفورز و ‪HPLC‬‬ ‫در بخش دولتی است‪.‬‬ ‫شرکت دارویی بلژیک در پی همکاری‬ ‫پژوهشی ازمایشگاهی با ایران است‬ ‫همایش تجاری ایران و بلژیک روز یکشنبه با‬ ‫حضور مصطفی خسروتاج قائم مقام وزیر صنعت‪،‬‬ ‫معدن و تجارت و رئیس سازمان توسعه تجارت‬ ‫ایران و «ناتالی الفونتن» معاون وزیر اقتصاد‬ ‫بلژیک در هتل ازادی تهران برگزار شد‪ .‬هیات‬ ‫تجاری ‪ 200‬نفره از تجار و فعاالن اقتصادی‬ ‫بخش خصوصی بلژیک به همراه نخست وزیر‬ ‫ایالت فالندر‪ ،‬روسای سازمان های توسعه تجارت‬ ‫ایالت فالندر‪ ،‬بروکسل و والونی ان کشور وارد هتل‬ ‫پارسیان ازادی تهران شدند‪ .‬این در حالی بود که‬ ‫پیش از ورود ایشان‪ ،‬طی جلسات متعددی که هتل‬ ‫با سفارت عالی قدر بلژیک صورت داده بود‪ ،‬کلیه‬ ‫جزئیات مطرح شده و هتل امادگی کامل را برای‬ ‫میزبانی از این هیئت بلندپایه ایجاد کرد‪.‬‬ ‫معاون وزیر اقتصاد و صنایع والونی‪ ،‬به همراه‬ ‫معاون اژانس اوکس (‪ )Awex‬و رئیس شرکت‬ ‫سرمایه گذاری‪ ،‬صادرات بروکسل و وزیر منطقه‬ ‫فالمان بلژیک‪ ،‬در این هیات تجاری حضور‬ ‫داشتند‪.‬‬ ‫در این جلسه‪ ،‬تفاهم نامه های تجاری و اقتصادی‬ ‫بین نهادهای اقتصادی ایران و سه منطقه اقتصادی‬ ‫بلژیک برای توسعه همکاری علمی تکنولوژی‬ ‫و زیرساخت ها به امضا رسید‪ .‬با در نظر گرفتن‬ ‫ظرفیت و قدرت صنعتی ایران‪ ،‬به زودی زمینه‬ ‫شکل گیری طرح های گوناگون مهیا خواهد شد‪.‬‬ ‫این طرح ها زمینه های بی شماری از دارویی‪،‬‬ ‫پزشکی بخش های تولیدی‪ ،‬زراعت محصوالت‬ ‫خوراکی تا معماری‪ ،‬فناوری‪ ،‬و البته صنعت نفت‬ ‫وگاز و پتروشیمی را شامل می شود‪.‬‬ ‫گرت بورژوا نخست وزیر ایالت فالندر‬ ‫بلژیک امروز در سمینار همکاری تجاری و‬ ‫اقتصادی جمهوری اسالمی ایران و بلژیک در‬ ‫تهران با بیان اینکه ‪ 140‬شرکت از سه ایالت‬ ‫فالندر‪ ،‬والونی و بروکسل بلژیک برای توسعه‬ ‫تجاری به جمهوری اسالمی ایران سفر کردند‪،‬‬ ‫گفت‪ :‬امضای برجام یک موفقیت دیپلماتیک‬ ‫تاریخی و اراده سیاسی بود‪ .‬وی با تاکید بر‬ ‫اینکه بلژیکی ها شرکای قابل اتکای تجاری‬ ‫هستند‪ ،‬گفت‪ :‬شرکت های تجاری ما در سراسر‬ ‫دنیا موافقت نامه های تجاری امضا کرده اند و‬ ‫اماده امضای این گونه قراردادها با ایران هستند‪.‬‬ ‫مدیر فروش شرکت کوریس بایو کانسپت‬ ‫بلژیک گفت‪ :‬در گام نخست همکاری با ایران‬ ‫فروش محصول و برقراری همکاری های‬ ‫تحقیقاتی البراتواری با شرکت های دارویی و‬ ‫مرکزهای تحقیقاتی ایران را دنبال می کنیم‪.‬‬ ‫«ژان‪-‬ماری هورنائرت» که این ماه برای‬ ‫شرکت در همایش تجاری ایران و بلژیک و‬ ‫مذاکرات تجاری (‪ )B2B‬به تهران سفر کرد‪ ،‬به‬ ‫خبرنگاران افزود‪ :‬بازار ‪ 80‬میلیونی ایران که به‬ ‫تازگی پس از اجرای برنامه جامع اقدام مشترک‬ ‫(برجام) امکان دسترس به ان فراهم شده است‪،‬‬ ‫قابل چشم پوشی نیست و ما نیز در چارچوب‬ ‫همکاری های مبتنی بر اعتماد و حسن نیت‪ ،‬به‬ ‫دنبال روابط تجاری بلندمدت با ایران هستیم‪.‬‬ ‫مدیر فروش شرکت کوریس بایو کانسپت در‬ ‫مورد چالش های احتمالی در همکاری با ایران‬ ‫اضافه کرد‪ :‬مشکل خاصی وجود ندارد و ما فقط‬ ‫باید مراقب رعایت قوانین باشیم‪.‬‬ ‫وی ادامه داد‪ :‬این شرکت متخصص توسعه و‬ ‫ساختتستهایتشخیصسریععواملبیماریزاست‬ ‫و درباره توسعه تجاری تست های تشخیص سریع‬ ‫مقاومت در برابرانتی بیوتیک ها نیز تحقیق می کند که‬ ‫مشکل امروزهمه کشورهای جهان است‪.‬‬ ‫به گفته هورنائرت‪ ،‬شرکت کوریس‬ ‫بایوکانسپت که فقط ‪ 10‬سال از تاسیس ان‬ ‫می گذرد‪ ،‬پیش از تحریم ها با ایران همکاری‬ ‫تجاری نداشت اما اینک می خواهد افزون بر‬ ‫معرفی و فروش محصوالت خود‪ ،‬با بخش های‬ ‫تحقیقات دارویی ایران برای معرفی محصوالت‬ ‫جدیدتر به بازار همکاری تحقیقاتی برقرار کند‪.‬‬ ‫قائم مقام وزیر صنعت‪ ،‬معدن و تجارت‬ ‫جمهوری اسالمی ایران در این همایش گفت‪:‬‬ ‫حجم مبادالت تجاری ایران و بلژیک سالیانه‬ ‫‪ 300‬میلیون تا ‪ 400‬میلیون دالر است و باید‬ ‫تالش کنیم با توسعه همکاری های تجاری میان‬ ‫شرکت های دو کشور‪ ،‬این حجم به بیش از یک‬ ‫میلیارد دالر برسد‪.‬‬ ‫به گفته «مجتبی خسروتاج»‪ ،‬پیش از اغاز‬ ‫تحریم ها حجم مبادالت تجاری دو کشور سالیانه‬ ‫بیش از یک میلیارد دالر بود و با لغو تحریم ها‬ ‫زمینه های مناسبی برای توسعه تجارت میان‬ ‫شرکت های دو کشور فراهم امده است‪.‬‬ ‫کارشناسان در توضیح علل مقاومت به‬ ‫انتی بیوتیک ها در کشور می گویند‪ ،‬استفاده‬ ‫بیش از اندازه یا نادرست از انتی بیوتیک در‬ ‫انسان و حیوان باکتری های مفید را از بین‬ ‫می برد و جذب ویتامین ها را مختل می کند‪.‬‬ ‫همچنین فقدان تست های تشخیصی سریع و‬ ‫دقیق که بتواند عفونت ویروسی را از باکتریایی‬ ‫متمایز کند از عوامل موثر در ایجاد مقاومت‬ ‫به انتی بیوتیک هاست‪ .‬در ایران ‪ 49‬درصد‬ ‫نسخه ها دارای یک انتی بیوتیک است‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪21‬‬ ‫مقاله علمی‬ ‫مرضیه موسی زاده‪ ،‬دانشجوی کارشناسی بیوتکنولوژی‪ ،‬گروه بیوتکنولوژی‪ ،‬دانشگاه الزهرا(‪)m.mosazadeh74@yahoo.com‬‬ ‫زکیه سادات حسینی‪ ،‬دانشجوی کارشناسی ژنتیک‪ ،‬گروه زیست شناسی‪ ،‬دانشکده علوم‪ ،‬دانشگاه اصفهان(‪)z.uni.genetic@gmail.com‬‬ ‫زهرا رضایی‪ ،‬دانشجوی کارشناسی ژنتیک‪ ،‬گروه زیست شناسی‪ ،‬دانشکده علوم‪ ،‬دانشگاه اصفهان(‪)Rezaee.genetic@gmail.com‬‬ ‫فریبا دهقانیان‪ ،‬دانشجوی دکتری ژنتیک‪ ،‬گروه زیست شناسی‪ ،‬دانشکده علوم‪ ،‬دانشگاه اصفهان(‪)fd.dehghanian@gmail.com‬‬ ‫سیستم‪ CRISPR-Cas9‬و سرطان‬ ‫ویرایش ژنوم همواره عرصه ای بوده که دانشمندان زیادی را به چالش‬ ‫کشیده تا با ارائه روش های کارامدتر بتوانند تغییرات هدفمندی را در ژنوم‬ ‫ایجاد نمایند‪ .‬امروزه سیستم ترمیمی کریسپر )‪(CRISPR/cas9‬یکی از‬ ‫گزینه های مناسب و امیدوارکننده برای ویرایش ژنوم به حساب می اید‪ .‬این‬ ‫سیستم برتری های زیادی نسبت به روش های پیشین ویرایش ژن داشته‬ ‫و انقالبی را در این زمینه به وجود اورده است‪ .‬در مقایسه با سیستم های‬ ‫پیشین‪ ،‬سیستم کریسپر می تواند بدون دخالت در مکانیسم های داخل سلولی‬ ‫منجر به غیر فعال کردن یک ژن یا خارج نمودن کامل ژن از سلول شود‪.‬‬ ‫بنابراین از این سیستم می توان در درمان بیماری هایی چون انواع سرطان ‬ ‫و تحقیقات مرتبط با شناسایی نحوه ی عملکرد ژن های معیوب در این‬ ‫بیماری ها استفاده کرد‪ .‬با توجه به تاثیر عوامل ژنتیکی و اپی ژنتیکی مختلف‬ ‫در ایجاد سرطان‪ ،‬مدل سازی سرطان با استفاده از سیستم کریسپر نقش‬ ‫مهمی در کشف و شناسایی فاکتورهای دخیل در سرطان و ارائه روش های‬ ‫درمانی موثرتر خواهد داشت‪.‬‬ ‫سرطان بعد از بیماری های قلبی و عروقی به عنوان‬ ‫دومین عامل مرگ و میر در جوامع شناخته شده و یافتن‬ ‫روش های نوین و کارامد برای درمان این بیماری ضروری‬ ‫به نظر می رسد (‪ .(1‬امروزه روش های ویرایش ژنی به عنوان‬ ‫ابزارهای جدید در راستای تحقیقات سرطان و درمان این‬ ‫بیماری محسوب می شود‪ .‬در ابتدا به این منظور اغلب از دو‬ ‫روش ‪ ZFNs‬و ‪ TALENs‬استفاده می شد‪ .‬این روش ها به دلیل‬ ‫هزینه های باال‪ ،‬دشواری طراحی سیستم اندونوکلئازی و نیز‬ ‫پایین بودن کارایی ایجاد برش های دقیق محدودیت هایی را به‬ ‫دنبال داشتند ( ‪ .)4 ،3،2‬سیستم ویرایش ژنی ‪CRISPR-cas9‬‬ ‫روشی دقیق و مطمئن در تحقیقات مربوط به بیماری های‬ ‫ژنتیکی به خصوص سرطان بوده و اولین بار در باکتری‬ ‫استرپتوکوک پایوژنز کشف شده است (‪ .)4،2‬سرطان به‬ ‫دالیل مختلف ژنتیکی و اپی ژنتیکی در ژن های سرطان زا و‬ ‫یا ژن های سرکوبگر سرطان ایجاد می شود (‪ .)5،2‬بنابراین‪،‬‬ ‫سیستم ‪ CRISPR-cas9‬می تواند با توانایی ایجاد جهش های‬ ‫ ‪22‬‬ ‫‪22‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫شکل‪ :1‬ساختار کریسپر [‪[5‬‬ ‫دقیق از طریق خاموش کردن ژن های سرطان زا و یا روشن‬ ‫کردن ژن های سرکوبگر سرطان به درمان این بیماری‬ ‫بپردازد‪ .‬با توجه به اینکه تلومرازها در انواع سرطان ها‬ ‫فعال شده و موجب نامیرایی سلول های سرطانی می شوند‪،‬‬ ‫خاموش کردن تلومراز توسط کریسپر نیز یکی دیگر از‬ ‫روش های پیشنهادی برای درمان سرطان است(‪.)6‬‬ ‫سیستم کریسپر اولین بار به عنوان سیستم دفاعی باکتری‬ ‫اشریشیاکلی علیه ویروس ها کشف شد‪ .‬کریسپر باعث‬ ‫ایجاد برش دو رشته ای در ‪ DNA‬هدف شده و این برش‬ ‫توسط سیستم ترمیمی مستعد خطا و یا نوترکیبی همولوگ‬ ‫ترمیم می شود‪ .‬تاکنون بیش از سیزده سیستم کریسپر‬ ‫مختلف شناسایی شده که در سه گروه طبقه بندی می شوند‬ ‫]‪ .[5‬رایج ترین سیستم کریسپر‪ CRISPR-cas9 ،‬تیپ دو‬ ‫بوده که از باکتری استرپتوکوک پایوژنز گرفته شده و دارای‬ ‫یک توالی ‪ 3‬نوکلئوتیدی به نام(‪ NAG PAM‬یا ‪)NGG‬‬ ‫است‪ CRISPR-cas9 .‬توالی ‪ PAM‬را در ‪ DNA‬هدف‬ ‫شناسایی کرده و سه یا چهار نوکلئوتید باالدست ان را برش‬ ‫می دهد‪ .‬در سیستم های طراحی شده یک توالی ‪sgRNA‬‬ ‫وجود دارد که عملکرد دو ‪ RNA‬یعنی ‪ crRNA‬و ‪tracrRNA‬‬ ‫را بر عهده دارد (‪ .)4،2‬در سیستم طبیعی کریسپر‪crRNA ،‬‬ ‫ناحیه ی ثابت بین قطعات مختلفی از ژنوم ویروس در ژنوم‬ ‫باکتری است‪tracrRNA .‬نیز بعد از جفت شدن نسبی با‬ ‫‪ crRNA‬باعث جذب پروتئین ‪ Cas9‬به سیستم کریسپر شده‬ ‫و در ادامه ‪ Cas9‬با خاصیت اندونوکلئازی خود برش دلخواه‬ ‫شکل‪ :2‬برش دو رشته ای توسط کریسپر]‪[5‬‬ ‫را ایجاد می کند (شکل‪ DNA .)1‬بعد از برش توسط کریسپر‬ ‫دو مسیر احتمالی را ادامه خواهد داد‪ .‬مسیر اتصال پایانه های‬ ‫غیرهمسان که مستعد خطا بوده ولی کارایی باالتری داشته‬ ‫و دیگری مسیر نوترکیبی همولوگ که طبق الگوی ‪DNA‬‬ ‫طراحی شده صورت می گیرد‪.‬‬ ‫این دو سیستم بعد از برش در سلول با هم در رقابت بوده‬ ‫و در بعضی از سیکل های سلولی مسیر اتصال پایانه های‬ ‫غیرهمسان توسط سلول ترجیح داده می شود‪ .‬به عالوه‪،‬‬ ‫چنانچه ‪ DNA‬همولوگی که طراحی می شود همولوژی بیشتر‬ ‫و طول کوتاه تر داشته باشد (حدود ‪400‬جفت باز) ‪ ،‬احتمال‬ ‫انجام نوترکیبی همولوگ بیشتر خواهد بود (شکل‪ .)2‬میزان‬ ‫اختصاصیت کریسپر و عدم اثر همزمان ان بر روی ژن های‬ ‫دیگر از نگرانی های موجود در این زمین ه است‪ .‬اخیرا ً در‬ ‫ویروس ها پروتئین های ضد کریسپری شناخته شده که‬ ‫حافظه ی ایمنی ویروسی کریسپر را در باکتری به کلی پاک‬ ‫کرده و این موضوع بر چالش ها و نگرانی های مربوط به‬ ‫کریسپر افزوده است‪ .‬با این وجود‪ ،‬پیش بینی شده است‬ ‫که این سیستم می تواند در اینده نزدیک جهت درمان‬ ‫بیماری های ژنتیکی متفاوت مورد استفاده قرار گیرد (‪.)5‬‬ ‫برای انتقال کریسپر به درون سلول سه روش وجود دارد‪:‬‬ ‫‪ ‬وارد نمودن ژن ‪ Cas9‬و ‪ sgRNA‬درون وکتور‬ ‫پالسمیدی و قرار دادن ان در لیپوزوم‬ ‫‪ ‬وارد کردن ‪ mRNA‬مربوط به ‪ Cas9‬و ‪ sgRNA‬از‬ ‫طریق لیپوزوم‬ ‫‪ ‬وارد کردن پروتئین ‪ Cas9‬به همراه ‪ sgRNA‬به‬ ‫لیپوزوم (شکل‪)3‬‬ ‫در راستای افزایش اختصاصیت عملکرد سیستم می توان‬ ‫از پوشش سطح لیپوزوم ها با استفاده از مولکول های خاصی‬ ‫که با رسپتور سطح سلول هدف واکنش می دهند استفاده‬ ‫کرد‪ .‬به عالوه از وکتورهای ویروسی مانند وکتورهای‬ ‫ادنو ویروسی ‪ ،Adeno associated virus‬رتروویروس و لنتی‬ ‫ویروس نیز می توان در سیستم کریسپر استفاده کرد‪ .‬در‬ ‫این موارد باید طول ژن ‪ Cas9‬کاهش یابد و به این منظور‬ ‫استفاده از سیستم کریسپر جداشده از باکتری استافیلوکوک‬ ‫اورئوس پیشنهاد می شود‪ .‬در این ارتباط‪ ،‬ایمنی علیه‬ ‫وکتور های ویروسی نیز مطرح شده که با استفاده از‬ ‫‪ Adeno associated virus‬به جای ادنوویروس ها قابل حل‬ ‫است‪ .‬به طور کلی استفاده از وکتورهای ویروسی بازده‬ ‫کار را افزایش می دهد(‪.)4‬‬ ‫امروزه سیستم کریسپر کاربردهای گسترده ای در حوزه ی‬ ‫سرطان داشته ک ه از ان جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد‪:‬‬ ‫بررسی های اپی ژنتیک سرطان (‪ ،)4‬خاموش و روشن‬ ‫کردن ژن های دخیل در ایجاد سرطان‪ ،‬مدل سازی سرطان‪،‬‬ ‫بررسی دومین های پروتئینی دخیل در سرطان به منظور‬ ‫ارزیابی اهداف دارویی‪ ،‬بررسی و مدل سازی سرطان هایی‬ ‫که چند ژن در ان دخیل است و یا سرطان هایی که ناشی‬ ‫از به هم ریختگی و بازارایی کروموزوم هاست‪ ،‬شناسایی‬ ‫ژن های دخیل در ایجاد سرطان و غیره (‪ .) 9،8،7،2‬سیستم‬ ‫کریسپر جهت کاربردهای پزشکی شخصی نیز استفاده‬ ‫می شود‪ .‬به این صورت که سلول های بنیادی جنینی را از‬ ‫یک فرد گرفته‪ ،‬با کریسپر ویرایش کرده و انگاه مجددا ً ان‬ ‫را به فرد بیمار تزریق می کنند (‪( )2‬شکل‪ .)4‬به این ترتیب‬ ‫هر فرد متناسب با ویژگی های ژنتیکی خود تحت درمان‬ ‫قرار گرفته و مستقیم ًا ژن های معیوب او اصالح می شوند‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪23‬‬ ‫گاهی اوقات با ایجاد جهش در دومین های پروتئینی‬ ‫)‪ Cas9 (NHN – RUVC‬کریسپرهایی ایجاد می کنند که خاصیت‬ ‫اندونوکلئازی نداشته و جهت اهداف هدف گیری و‬ ‫انزیمی خاص به کار می روند (شکل‪ .)10،2()5‬به این‬ ‫ترتیب که جهش های هدفمند ایجاد شده در ‪Cas9‬‬ ‫باعث می شود تا این پروتئین خاصیت اندونوکلئازی و‬ ‫برش دادن خود را از دست داده ولی همچنان به خاطر‬ ‫وجود توالی های ‪ sgRNA‬بتواند مکان ژنی هدف خود را‬ ‫شناسایی کرده و به ان متصل شود‪ .‬کاربرد این سیستم‬ ‫این است که انزیم های دیگری را به دنباله ‪ Cas9‬وصل‬ ‫می کنند تا همراه با ‪ Cas9‬به مکان هدف متصل گشته و‬ ‫به جای ایجاد برش‪ ،‬ان انزیم فعالیت مخصوص خود را‬ ‫انجام دهد‪.‬‬ ‫به طور کلی می توان گفت که کریسپر به عنوان ابزار‬ ‫دستکاری ژنوم در اینده نزدیک بخش های متفاوتی از‬ ‫سرطان شامل حوزه های تشخیصی‪ ،‬درمانی و کلینیکی‬ ‫را تحت تاثیر قرار خواهد داد‪ .‬در ادامه به بررسی برخی‬ ‫از یافته های جدید در ارتباط با کاربردهای اختصاصی سیتم‬ ‫کریسپر در سرطان خواهیم پرداخت‪.‬‬ ‫چگونگی عملکرد سیستم کریسپر‬ ‫تا دهه پیش تصور بر این بود که ایمنی اکتسابی یکی از‬ ‫ویژگی های یوکاریوت ها بوده‪ ،‬اما کشف کریسپر و مشاهده‬ ‫این سیستم در باکتری ها و ارکئی باکترها در سال ‪ 2007‬این‬ ‫تفکر را تغییر داد‪ .‬در ادامه مکانیسم عملکرد سیستم کریسپر‬ ‫به طور مختصر بررسی می شود‪.‬‬ ‫بررسی عملکرد سیستم کریسپر در سه مرحله قابل توضیح است‪:‬‬ ‫‪ )1‬مرحله سازگاری‬ ‫‪ )2‬مرحله بیان و بالغ سازی‬ ‫‪ )3‬مرحله تداخل‬ ‫در مرحله ی اول توالی ‪ protospacer‬از ‪ DNA‬مهاجم‬ ‫خارج شده و درون ارایه کریسپر (‪ )Crisper array‬ذخیره‬ ‫می شود‪ .‬در این راستا‪ ،‬ابتدا ‪ DNA‬خارجی به عنوان هدف‬ ‫برای کسب ‪ spacer‬شناخته می شود‪ .‬این عمل توسط‬ ‫کمپلکس ‪ cas1-cas2‬که از دو دایمر ‪ cas1‬و یک دایمر‬ ‫‪ cas2‬تشکیل شده انجام می شود‪ .‬پس از شناسایی توالی �‪pro‬‬ ‫‪ tospacer‬و شناسایی ان توسط کمپلکس‪ cas1-cas2‬این‬ ‫توالی به عنوان یک ‪ spacer‬جدید به درون ارایه ی کریسپر‬ ‫ ‪24‬‬ ‫‪24‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫شکل‪ :3‬وارد کردن کریسپر به سلول هدف‬ ‫جای داده شده و توالی تکراری نیز مضاعف می شود‪.‬‬ ‫در مرحله بیان و بالغ سازی‪ ،‬ارایه ی کریسپر رونویسی‬ ‫شده و سپس به‪ crRNA‬های بالغ پردازش می گردد که هر‬ ‫کدام حاوی یک توالی ‪ spacer‬و قسمتی از توالی تکراری‬ ‫است‪ .‬سپس ‪ crRNA‬به همراه پروتئین ‪ cas‬تشکیل‬ ‫یک ریبونوکلئوپروتئین را می دهد‪ .‬در مرحله تداخل‪،‬‬ ‫کمپلکس )‪ DNA، crRNA-cas(RNP‬هدف را از طریق‬ ‫جفت بازهای مکمل و حضور توالی ‪ PAM‬شناسایی کرده‬ ‫و سپس ‪ DNA‬هدف از طریق نوکلئازهای خاص برش‬ ‫می خورد (شکل‪ .)11()6‬برش ‪ DNA‬دو رشته ای در سلول‬ ‫یوکاریوتی از طریق دو سیستم ترمیمی ‪ NHEJ‬و ‪HDR‬‬ ‫بازسازی می شود (شکل‪ .)7‬روش اول که در مکانیسم های‬ ‫سلولی غالب تر بوده و در فاز ‪ G1‬و ‪ G0‬سلول اتفاق‬ ‫می افتد‪ ،‬معموالً منجر به تولید ‪ indel‬کوتاه در توالی هدف‬ ‫می شود‪ .‬به همین دلیل این روش برای ایجاد جهش های‬ ‫تغییردهنده ی توالی کد کننده پروتئین مورد استفاده قرار‬ ‫می گیرد‪ .‬روش دوم ‪ ،HDR‬معموال در فاز ‪ S‬و ‪ G2‬فعال‬ ‫بوده و از توالی همولوگ حاضر در ژنوم سلول استفاده‬ ‫می کند‪ .‬بنابراین می توان از ان برای مهندسی دقیق ژنوم‬ ‫و بازسازی نقص های ژنی استفاده کرد(‪.)12‬‬ ‫شکل‪ :4‬کریسپر و پزشکی شخصی ]‪[2‬‬ ‫مدل سازی سرطان از طریق فعالسازی ژن های مهار‬ ‫کننده ی تومور و غیرفعالسازی ژن های سرطان زا‬ ‫از جمله کاربرد های سیستم کریسپر می توان به مدلسازی‬ ‫سرطان های مختلف اشاره کرد‪ .‬در گذشته ایجاد مدل های‬ ‫سرطانی موشی نیازمند ترانس ژن های مهندسی شده از لحاظ‬ ‫ژنتیکی و یا نوترکیبی همولوگ در سلول های بنیادی جنینی‬ ‫بوده است‪ .‬این روش ها زمان بر و پر هزینه بوده و در نهایت‬ ‫منجر به تولید مدل های سرطانی دارای جهش های یگانه و یا‬ ‫دوگانه می شود‪ .‬امروزه با به کارگیری سیستم کریسپر می توان‬ ‫در طی چهار هفته جهش های ژنتیکی دلخواه را ایجاد کرد‪.‬‬ ‫بنابراین با به کارگیری سیستم کریسپر می توان مدل های‬ ‫جنسی و سوماتیکی سرطان را از طریق مسیر اسان تر و‬ ‫کوتاه تر انجام داد (شکل‪ .)8‬مدل های موشی جنسی از طریق‬ ‫ایجاد جهش های سرطانی در سلول های بنیادی جنینی موش‬ ‫و یا جنین موش ایجاد شده که ناشی از شکست در دو رشته‬ ‫‪ DNA‬در جایگاه خاص به وسیله سیستم کریسپر و در‬ ‫مرحله تک سلولی جنینی است‪ .‬در حالیکه برای مدل های‬ ‫سوماتیکی سیستم کریسپر به بافت درون بدن موجود‬ ‫زنده تزریق می شود‪ .‬با توجه به اینکه بسیاری از سرطان‬ ‫های غیر خانوادگی در اثر تجمع جهش های ژنتیکی در‬ ‫سلول های سوماتیکی ایجاد می شوند‪ ،‬از مدل های سرطان‬ ‫سوماتیکی موش برای بررسی طبیعت سوماتیکی پیشرفت‬ ‫سرطان در طی نسل ها استفاده می شود(‪.)13‬‬ ‫با به کارگیری سیستم کریسپر می توان مدل های سرطانی‬ ‫ایجاد کرد که در انها بازارایی کروموزومی صورت گرفته‬ ‫و یا جهش های کسب یا از دست دادن عملکرد اتفاق‬ ‫افتاده است‪ .‬در ادامه مثال هایی از نمونه های مختلف به‬ ‫کارگیری سیستم کریسپر برای ایجاد تغییر در ژن های‬ ‫موثر در سرطان مورد بررسی قرار می گیرد‪ .‬برای مثال‬ ‫سارکوماها گروهی از تومورهای هتروژن بوده که ‪ 50‬نوع‬ ‫متفاوت دارند‪ .‬تغییرات متفاوتی در ژنوم می توانند منجر به‬ ‫سارکوما شوند‪ .‬با وارد کردن ترکیبی از ‪ sgRNA‬و ‪ cas9‬از‬ ‫طریق وکتور ‪ lentiviral‬در یک سلول بنیادی سازنده خون‬ ‫جهش های از دست دادن عملکرد ایجاد شده در ژن های‬ ‫‪ TET2، DNMT3A، RUNX1، NF1،EZH2‬منجر به میلوما‬ ‫شد‪ .‬همچنین با ایجاد جهش های از دست دادن عملکرد‬ ‫در ژن های کد کننده ی تنظیم کننده های اپی ژنتیکی‪،‬‬ ‫فاکتورهای رونویسی و حد واسط های مسیر سیگنالینگ‬ ‫سیتوکاین ها مثل ‪SMC3، NF1،RUNX1،DNMT3a،TET2‬‬ ‫‪ EZH2، ASXL1، P53،‬دانشمندان قادر به تولید مد ل لوکمی‬ ‫میلوئیدی حاد شدند‪ .‬جهش کسب عملکرد در ژن ‪KRAS‬‬ ‫نیز در سلول بنیادی روده ای انسان با کمک سیست م �‪CRIS‬‬ ‫‪ PR/cas9‬انجام شده است‪.‬‬ ‫همچنین در تعدادی از تومورهای سارکوما ناهنجاری‬ ‫در تعداد و ساختار کروموزوم ها دیده شده است‪ .‬در‬ ‫این موارد نیز سیستم کریسپر کاربرد داشته و مشکالت‬ ‫ایجاد این ناهنجاری های خاص را برطرف نموده و‬ ‫بررسی عملکرد و رفتار انها را در رده های سلولی اسان‬ ‫نموده است‪ .‬سه نوع بازارایی کروموزومی توسط سیستم‬ ‫کرسپر به طور موفقیت امیزی ایجاد شدند که منجر به‬ ‫پیشرفت سرطان ریه می شود‪ .‬این سه نوع بازارایی شامل‬ ‫جابجایی ‪ ،CDV4-ROS1‬وارونگی ‪ EML4-ALK‬و ‪KLFSB‬‬ ‫‪ RET‬هستند (‪ .)14‬در ازمایش دیگری ژن ‪ snail1‬از‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪25‬‬ ‫طریق سیستم کریسپر سرکوب شد‪ .‬ژن ‪ snail1‬یک فاکتور‬ ‫رونویسی را کد کرده که تبدیل بافت اپی تلیال به مزانشیمال‬ ‫را القا می کند‪ .‬در طی این القا سلول های اپی تلیال اتصاالت‬ ‫خود را از دست داده و اسکلت سلولی خود را باز ارایی‬ ‫کرده و همچنین بیان ژن خود را دوباره برنامه ریزی می کنند‪.‬‬ ‫رده سلولی حاوی سلول های دارای ژن سرکوب شده ی‬ ‫‪ snail1‬از طریق کریسپر‪ ،‬افزایش اتصاالت سلول به سلول و‬ ‫کاهش اتصاالت سلول‪ -‬سوبسترا و مهاجرت سلولی را در‬ ‫سلول های سرطانی تخمدان نشان می دهند(‪.)15‬‬ ‫در مثالی دیگر‪ ،‬کریسپر در ارتباط با سرطان گردنه رحم‬ ‫(دومین سرطان شایع در خانم ها) مورد استفاده قرار گرفته‬ ‫است‪ .‬منشا اصلی این سرطان فاکتورهای ‪ HPV‬و ‪ HR‬و به‬ ‫خصوص ‪ HPV1‬و‪ HPV16‬است‪ .‬در مراحل اولیه الودگی به‬ ‫‪ HPV‬دو انکوژن ‪ E6‬و ‪ E7‬بیان می شود‪ .‬این دو انکوژن در بر‬ ‫هم زدن چرخه ی معمول سلولی نقش دارند‪ .‬در طی ازمایشاتی‬ ‫با به کارگیری سیستم کریسپر‪ ،‬انکوژن ‪ E7‬در رده های سلولی‬ ‫دارای سرطان گردنه رحم که ‪ HPV16‬مثبت بودند حذف شد‬ ‫و در نهایت مرگ و سرکوب رشد مشاهده شد (‪.)16‬‬ ‫یکی دیگر از راه های سریع و دقیق برای شناخت بیولوژی‬ ‫سرطان ها‪ ،‬بازسازی مجموعه های ژنی دخیل در ایجاد تومور‬ ‫در سلول ها یا موجودات خاص توسط سیستم کریسپر‬ ‫است‪ .‬یکی از مزیت های این سیستم‪ ،‬امکان ایجاد و بررسی‬ ‫هم زمان چند جهش ژنی در شرایط ‪ in vivo‬بوده زیرا معموالً‬ ‫توالی یابی ژنوم بیماران سرطانی تعداد زیادی جهش نقطه ای‬ ‫و بازارایی های ژنتیکی را نشان می دهد‪ .‬در گذشته مدل های‬ ‫سرطانی با استفاده از بیان اگزوژن ژن های دست ورزی شده‬ ‫توسط نوترکیبی همولوگ ایجاد می شدند‪ .‬در این راستا از‬ ‫نوکلئاز های خاصی در روش های ‪ ZFNs‬و ‪ TALENs‬برای‬ ‫افزایش دقت کار استفاده می شد‪ .‬در این روش ها‪ ،‬برهمکنش‬ ‫‪DNA-Protein‬هدف قرار می گیرد‪ .‬این در حالی است که‬ ‫کریسپر مستقیم ًا توسط ‪ sgRNA‬مکان ژنی خاصی را در‬ ‫ژنوم مورد هدف قرار داده و از انجایی که ساخت و انتقال‬ ‫‪ RNA‬به درون سلول اسان تر از طراحی دمین های پروتئینی‬ ‫است‪ ،‬مزیت کریسپر نسبت به روش های قدیمی مشخص‬ ‫می شود‪ .‬این تکنیک برای انواعی از مدل ها شامل انسان‪،‬‬ ‫موش‪ ،‬رت‪ ،‬گورخرماهی‪ ،‬مگس میوه و میمون رزوس به‬ ‫کار می رود‪ .‬تغییرات ژنومی زیادی شامل جابجایی‪ ،‬مضاعف‬ ‫شدن‪ ،‬حذف‪ ،‬واژگونی و جهش های نقطه ای که منجر به غیر‬ ‫ ‪26‬‬ ‫‪26‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫شکل‪ :5‬کاربردهای کریسپر مرده (‪)2‬‬ ‫فعال شدن ژن های سرکوب کننده ی تومور یا فعال شدن‬ ‫ژن های سرطانی می شود و یا تغیر در ژن های سیستم‬ ‫ترمیمی در ایجاد تومور موثر می باشند‪ .‬امکان شبیه سازی‬ ‫تمام این تغییرات با استفاده از سیستم دقیق و نسبت ًا اسان‬ ‫کریسپر وجود دارد (‪.)17‬‬ ‫کاربرد سیستم کریسپر در مدلسازی بازارایی‬ ‫کروموزومی در شرایط ‪in vitro‬‬ ‫سیستم کریسپر این توانایی را دارد که شکست‬ ‫دورشته ای ایجاد شده در‪ DNA‬را به طور دقیق بازارایی‬ ‫نماید به گونه ای که مشابه بازارایی ایجاد شده در سرطانی‬ ‫خاص باشد‪ .‬به این منظور‪ ،‬یک جفت پالزمید بیان کننده‬ ‫‪ cas9‬و دو ‪ sgRNA‬نیاز است که نقطه شکست را هدف‬ ‫قرار می دهند‪ .‬در ادامه به برخی مطالعات که در انها‬ ‫سیستم کریسپر برای مدلسازی بازارایی کروموزومی مورد‬ ‫استفاده قرار گرفته است‪ ،‬اشاره می شود‪:‬‬ ‫•ایجاد جابجایی کروموزومی ‪Ewing sarcoma‬‬ ‫ ‬ ‫‪ hallmark‬در رده سلولی ‪ HEK293‬و سلول های بنیادی‬ ‫مزانشیمی انسانی‬ ‫•ایجاد یک جابجایی کروموزومی ریه در سلول های‬ ‫ ‬ ‫‪ HEK293‬و ‪ .AALE‬دو وارونگی پاراسنتریک (با شکست در‬ ‫بازوی کوتاه کروموزوم ‪2‬انسانی ) و پری سنتریک (در دو‬ ‫بازوی کروموزوم ‪ 10‬انسانی) عامل سرطان ریه‬ ‫•ایجاد جابجایی کروموزومی عامل ‪ AML‬در‬ ‫ ‬ ‫سلول های ‪ +34 CD‬و ‪ HEK293‬انسانی‬ ‫در این مطالعات نشان داده شده که هرچه فاصله ی‬ ‫بین دو شکست بیشتر باشد‪ ،‬کارایی سیستم کریسپر در‬ ‫بازسازی بازارایی های کروموزومی کاهش می یابد‪.‬‬ ‫مهندسی هم زمان چند هدف بررسی شده‪ ،‬سرطان روده‬ ‫می باشد‪ .‬این بررسی ها روی سلول های بنیادی روده‬ ‫صورت گرفته است‪]17[.‬‬ ‫کاربرد کریسپر در مدلسازی تغییرات‬ ‫انکوژن در شرایط ‪in vivo‬‬ ‫شکل ‪ :6‬مکانیسم عمل کریسپر]‪[11‬‬ ‫کریسپر در مدلسازی جهش های نواحی‬ ‫غیرکدکننده و یا توالی پروموتور‬ ‫ازمایشی که در این زمینه انجام شده درمورد بررسی اثرات‬ ‫تغییر پروموتور ‪ (Telomerase reverse transcriptase)TERT‬در‬ ‫بسیاری از فرایندهای نئوپالستیک بوده است‪ .‬در این مطالعه‬ ‫با استفاده از دو ‪ sgRNA‬مجاور هم توانستند حذف هایی را‬ ‫در این پروموتور در سلول های بنیادی جنینی انسانی ایجاد‬ ‫نمایند که منجر به سرطان شد‪ .‬البته تغییری در طول تلومر‬ ‫سلول های بنیادی مشاهده نشد‪ .‬اما در زمان تمایز سلول ها به‬ ‫سلول های سوماتیکی‪ ،‬این جهش منجر به خاموش نشدن ژن‬ ‫تلومراز برخالف سلول های کنترل و در نتیجه منجر به ایجاد‬ ‫تلومرهای بلند شد‪]17[.‬‬ ‫یک مزیت سیستم کریسپر نسبت به سیستم های ویرایش‬ ‫قبلی مانند ‪ Cre/loxp‬امکان مدلسازی در سلول های‬ ‫سوماتیکی بالغ است‪ .‬اولین مطالعه در این زمینه در‬ ‫اکتبر‪2014‬منتشر شد‪ .‬پالزمید بیان کننده ‪cas9‬و ‪sgRNA‬‬ ‫یک ژن منفرد یا به طور هم زمان ترکیبی از دو ژن را‬ ‫در سلول های کبد موش بالغ هدف قرار داد‪ .‬این عمل‬ ‫منجر به ایجاد جهش های فقدان عملکرد در ژن های‬ ‫‪PTEN‬یا ‪ P53‬یا هر دو ژن شد‪ .‬بعد از سه ماه موش ها‬ ‫دارای تومورهای کبدی شدند‪ .‬در نهایت محققان به این‬ ‫نتیجه رسیدند که انتقال پالسمید بیان کننده ی کریسپر به‬ ‫همراه یک ‪ DNA‬تک رشته ای سبب جهش های کسب‬ ‫عملکرد از طریق نوترکیبی همولوگ می شود‪ .‬در ازمایش‬ ‫دیگری که هدف ایجاد تومورهای ریوی در موش بود‪،‬‬ ‫سه ‪ sgRNA‬ژن های سرطان زا ‪ KRAS‬و ژن های سرکوب‬ ‫کننده تومور ‪ p53‬و‪ lkb1‬را هدف قرار دادند‪ .‬همچنین‬ ‫بررسی های دیگری روی سرطان پانکراس و رشد سریع‬ ‫تومور صورت گرفته است(‪.)17‬‬ ‫مدلسازی جهش های هدفمند توسط سیستم کریسپر‬ ‫توانمندی تغییر ژنوم سلول های سوماتیکی سبب پی بردن به‬ ‫عملکرد ژن های مختلف به ویژه در بیولوژی سرطان می شود‪.‬‬ ‫محققان در سال ‪ 2014‬برای اولین بار توانستند توسط سیستم‬ ‫کریسپر به طور هم زمان چندین جهش هماهنگ را القا نمایند‪.‬‬ ‫بدین صورت می توان هم زمان چندین پارامتر دخیل در انواع‬ ‫سرطان ها را بررسی نمود‪ .‬در واقع از دو لنتی ویروس که به‬ ‫هم متصل شده بودند‪ ،‬برای بیان اجزای کریسپر در یک سلول‬ ‫‪ HSPC‬موش استفاده کردند تا ‪ 5‬ژن را به صورت ‪ ex vivo‬تغییر‬ ‫دهند‪ .‬جهش های فقدان عملکرد ایجاد شده در این سلول ها‬ ‫سبب طراحی مدل ‪ AML‬شد‪ .‬این ژن ها‪ ،‬ژن های کدکننده ی‬ ‫تغییر دهنده های ژنتیکی‪ ،‬فاکتورهای رونویسی و حدواسط‬ ‫های سیگنالینگ سیتوکین ها بودند‪ .‬سرطان دیگری که توسط‬ ‫شکل‪ :7‬نحوه ی ترمیم برش ایجاد شده‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪27‬‬ the CRISPR-Cas9 system in cancer biology. Nat Rev Cancer. 2015 July ; 15(7): 387–395. ‫ انواع مدل های سرطانی در موش‬:8‫شکل‬ 3. Sachdeva M, Sachdeva N, Pal M, Gupta N, Khan IA, Majumdar M, Tiwari A. CRISPR/ Cas9: molecular tool for gene therapy to target genome and epigenome in the treatment of lung cancer. Cancer gene therapy. 2015; 22: 509-517. 4. Yao, Shaohua; He, Zhiyao; Chen, Chong; CRISPR/Cas9Mediated Genome Editing of Epigenetic Factors for Cancer Therapy. HUMAN GENE THERAPY ; 2015; VOLUME 26 NUMBER 7. 5. Ahmed Khan, Faheem; Pandupuspitasari, Nuruliarizki Shinta ; et al. CRISPR/Cas9 therapeutics: a cure for cancer and other genetic diseases. Oncotarget, 2016. 6. Calvin B. Harley; Telomerase and cancer therapeutics. Nature; march 2008 , volume 8. 7. Maresch, Roman; Mueller, Sebastian; Veltkamp, Chris- tian ; et al. Multiplexed pancreatic genome engineering and cancer induction by transfection-based CRISPR/Cas9 delivery in mice. Nature; 2016. ‫سیستم کریسپر و فاکتورهای اپی ژنتیکی سرطان‬ ‫ و متیالسیون و استیالسیون هیستون ها که‬DNA ‫متیالسیون‬ ‫ از عوامل اپی ژنتیک محسوب‬،‫عوامل تنظیم بیان ژن ها است‬ ‫ در بعضی از سرطان ها انزیم هایی که مسوول این‬.‫می شود‬ ‫تغییرات هستند دچار مشکل بوده و باعث غیرفعال شدن‬ ‫ژن های سرکوبگر سرطان و یا فعال شدن ژن های سرطان زا‬ ‫ می توان ژن های‬CRISPR-cas9 ‫ با استفاده از سیتم‬.‫می شود‬ ‫ حتی می توان از کریسپر‬.‫مورد نظر را خاموش و روشن کرد‬ ‫مرده که فعالیت اندونوکلئازی خود را از دست داده استفاده‬ ‫نمود تا روی فعالیت انزیم های مرتبط با اپی ژنتیک اثر‬ ‫بگذارد و فعالیت برگشت پذیر متیالسیون و استیالسیون را‬ ‫ کریسپر جهش های ژنی درانزیم های مرتبط با‬.‫انجام دهد‬ ‫ و نوترکیبی‬DNA ‫اپی ژنتیک را با فرایند برش در دورشته‬ ‫ این فرایند‬.‫همولوگ یا سیستم ترمیمی ایجاد خواهد کرد‬ .)4(‫پایدار خواهد بود‬ ‫نتیجه گیری‬ 8. Shi, Junwei; Wang, Eric ; et al. Discovery of cancer drug targets by CRISPR-Cas9 screening of protein domains. Nat Biotechnol. 2015 June ; 33(6): 661–667. 9. al. Weber, Julia; Öllinger, Rupert; Friedrich, Mathias ; et CRISPR/Cas9 somatic multiplex-mutagenesis for high- throughput functional cancer genomics in mice. PNAS. November 10, 2015. vol. 112. 10. Jinek M, et al. A Programmable Dual-RNA-Guided DNA Endonuclease in Adaptive Bacterial Immunity. Science. 2012; 337:816–821. 11.Amitai, Gil; Sorek, Rotem. CRISPR-Cas adaptation: insights into the mechanism of action. Nature. 2016. 12. Kannan, Ram; Ventura, Andrea. The CRISPR revolution and its impact on cancer research. Swiss Med Wkly. 2015;145:w14230. ‫سیستم کریسپر یک ابزار ویرایش ژنی جدید است که در‬ ‫مقایسه با سیستم های قبلی پتانسیل ها و کاربردهای بیشتری‬ ‫ از جمله ی این کاربردها می توان به کاربرد کریسپر‬.‫دارد‬ ‫در شناخت بیماری های ژنتیکی و اپی ژنتیکی مختلف مثل‬ ‫ بررسی سرطان توسط سیستم کریسپر به‬.‫سرطان اشاره کرد‬ ‫دو روش شامل خاموش کردن ژن های سرطان زا و روشن‬ ‫ همچنین با‬.‫کردن ژن های مهار کننده تومور انجام می گیرد‬ ‫ می توان از این سیستم جهت‬،‫توجه به قابلیت دقیق کریسپر‬ ‫ایجاد جهش های دقیق در رده های مختلف سلولی به منظور‬ ‫ این گونه مدل‬.‫مدلسازی سرطان های متنوع استفاده نمود‬ ‫سازی ها به شناسایی بهتر سرطان و توانایی تولید داروهای‬ .‫موثر می انجامد‬ ‫منابع‬ 1.Brock Biology of Microorganisms; Madigan, Martinko, Stahl, Clark. 2. Sánchez-Rivera, Francisco J.; Jacks, Tyler; Applications of 95 ‫اذر‬ 131 ‫شماره‬ 28 28  ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪29‬‬ ‫ ‪30‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪31‬‬ ‫ ‪32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫مقاله علمی فنی‬ ‫مهندس احسان درخشان نیا‬ ‫اصول کلی کنترل کیفیت در ازمایشگاه‪-‬‬ ‫امار درازمایشگاه‬ ‫امروزه نقش و جایگاه ازمایشگاه نه تنها به‬ ‫عنوان مرکزی جهت تشخیص بیماری ها بلکه‬ ‫محلی جهت پایش سالمت جامعه و به عنوان یکی‬ ‫از حساس ترین نقاط درمانی که نقش به سزایی را در‬ ‫تشخیص بیماری و درمان ان به عهده دارد و به پزشکان‬ ‫محترم‬ ‫کمک می کند که با تفسیر نتایج حاصل از ازمایشات بیمار‪،‬‬ ‫به تشخیص نهایی و درمان قطعی نزدیک و نزدیک تر شوند بر همگان واضح‬ ‫و مبرهن است و امید است که با وجود به نوعی می توان گفت نوپا بودن‬ ‫مبحث و فرهنگ کنترل کیفی در کشور عزیزمان ایران‪ ،‬با همت و یاری عزیزان‬ ‫و مسووالن امر‪ ،‬به هرچه نهادینه کردن‪ ،‬تثبیت و جا انداختن این مهم کمک‬ ‫شود‪.‬‬ ‫در ادامه سری مقاالت اصول کلی کنترل کیفیت در ازمایشگاه‪ ،‬در این‬ ‫قسمت و قسمت های بعد به موضوع امار در ازمایشگاه می پردازیم‪ .‬امار‪،‬‬ ‫علمی که با جمع اوری‪ ،‬انالیز‪ ،‬تحلیل و تشریح داده های عددی سروکار دارد‪.‬‬ ‫کنترل کیفیت محصوالت‪ ،‬قرن ها پیش به صنایع دستی و‬ ‫سپس به کارخانجات وارد شده و سازندگان مجبور بودند هر‬ ‫فراورده ای را جداگانه مورد کنترل و بازرسی قرار دهند تا‬ ‫محصول خود را با کیفیتی قابل قبول به مشتری تحویل دهند‪.‬‬ ‫امروزه با پیشرفت سریع فناوری و پیدایش دستگاه های پیچیده‬ ‫سعی می شود که با ازمایش تعدادی از محصوالت‪ ،‬کیفیت و‬ ‫دستگاه ها را کنترل نمایند‪ .‬برای این کار از امار استفاده نموده‬ ‫و به همین جهت ‪ SQC‬یا ‪ Statistical Quality Control‬وارد‬ ‫کارخانجات سازنده لوازم شد‪ .‬تعریفی که از ‪ SQC‬شده است به‬ ‫قرار زیر است‪ SQC :‬پروسه ایست با تمرکز بر افشای هرگونه‬ ‫انحرافات از استانداردهای تعریف شده‪.‬‬ ‫شناخت اولیه و پایه از امار برای تمامی پرسنل ازمایشگاه الزم‬ ‫است و این امر برای متخصصین ازمایشگاه که وظیفه ارزیابی نهایی‬ ‫پاسخ ها را به عهده دارند‪ ،‬ضرورت بیشتری خواهد داشت‪ .‬در‬ ‫حقیقت در ازمایشگاه تشخیص طبی‪ ،‬دانش پزشکی به فناوری مواد‪،‬‬ ‫ابزار و تجهیزات گره میخورد و این وظیفه متخصص ازمایشگاه‬ ‫است که با بهره گیری از زبان گویای ریاضی و امار به کنترل و‬ ‫تفسیر پاسخ های ازمایشگاه پرداخته و تخصص های دیگر پزشکی‬ ‫را در استفاده بهینه از نتایج ازمایشگاهی یاری رساند‪.‬‬ ‫امار می تواند برحسب نوع داده هایی که تجزیه و تحلیل‬ ‫)بخش دوم)‬ ‫می کند (برای مثال‪ ،‬توصیفی‪ ،‬استنباطی یا مقایسه ای‪،‬‬ ‫همبستگی‪ ،correlation -‬تغییر روند تغییرات ‪ )Trend-‬و یا بر‬ ‫اساس ویژگی های ریاضیاتی روش بررسی (به عنوان مثال‪ ،‬امار‬ ‫پارامتریک و غیرپارامتریک) تقسیم بندی شود‪ .‬امار توصیفی‬ ‫شامل اندازه گیری شاخص های مرکزی (میانه‪ ،‬میانگین و مد)‬ ‫و توزیع و پراکندگی داده ها بوده و به توصیف مجموعه واحدی‬ ‫از داده ها‪ ،‬به صورت تبدیل داده های خام به تعدادی مقادیر‬ ‫عددی می پردازد‪ .‬امار استنباطی به بررسی میزان نزدیکی دو‬ ‫دسته از داده ها که متغیرهای مشابهی را توصیف می کنند‪،‬‬ ‫می پردازد‪ .‬امار بررسی روند تغییرات‪ ،‬خصوصیات و روند‬ ‫تغییرات را در مجموعه ای از داده ها توصیف می کند و برای‬ ‫پیش بینی اثراتی که هنوز مشاهده نشده اند استفاده می شود‪.‬‬ ‫امار همبستگی هم ارتباط و همبستگی بین دستجات مختلف‬ ‫داده ها را توصیف می کند‪ .‬امار انالیز واریانس می تواند‬ ‫دستجات مختلفی از داده ها را مورد مقایسه قرار دهد‪ .‬امار‬ ‫پارامتریک از پارامترهای تعریف شده ریاضیات مانند میانگین‪،‬‬ ‫واریانس و انحراف معیار استفاده می کند‪ .‬امار غیرپارامتریک‬ ‫نمی تواند از پارامترهای اشاره شده استفاده کند ولی در عوض‬ ‫متکی به درجه بندی و تنظیم داده ها بوده و از توصیف‬ ‫کننده های ساده تر داده ها مانند میانه‪ ،‬مد و ‪ ...‬استفاده می کند‪.‬‬ ‫با این مقدمه می پردازیم به تعریف و کاربرد برخی‬ ‫شاخص ها و پارامترهای اماری در ازمایشگاه‪.‬‬ ‫‪ ‬شاخص های مرکزی‬ ‫تمایل مرکزی عبارت است از توزیع داده ها یا ارزش ها‬ ‫در اطراف یک داده یا ارزش مرکزی‪ .‬سه شاخصه مهم اماری‬ ‫در این رابطه عبارتند از‪ :‬میانگین‪ ،‬میانه و مد که تنها شاخص‬ ‫اماری پارامتریک در این گروه میانگین بوده و بقیه شاخصه ها‬ ‫غیرپارامتریک است‪ .‬اینکه در ارزیابی های کیفی یک اندازه گیری‬ ‫کدامیک از این شاخصه ها کاربرد دارند به چگونگی توزیع یا‬ ‫پراکندگی پاسخ های حاصل از اندازه گیری بستگی دارد‪.‬‬ ‫میانگین (‪ :)̅ X‬متداول ترین شاخص اماری است‪ .‬در مواقعی‬ ‫که داده ها پراکندگی نرمال یا گوسی نشان می دهند‪ ،‬میانگین‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪29‬‬ ‫شاخص اماری پارامتریک واقعی است‪ .‬میانگین به تعریف ساده‬ ‫عبارت است از ‪ :‬مجموع داده ها (‪ )∑Xi‬تقسیم بر تعداد انها (‪.)n‬‬ ‫داده های ازمایشگاهی به چهار شکل مختلف یعنی توزیع‬ ‫طبیعی (گوسی)‪ ،‬توزیع انحراف یافته‪ ،‬توزیع خطی و توزیع‬ ‫لگاریتمی طبیعی دیده می شوند‪.‬‬ ‫میانه (‪ :)M -Median‬نقطه ای از معیار است که تعداد‬ ‫سنجش ها در باال و پایین ان برابر باشد‪ .‬به بیان دیگر مقداریست‬ ‫که مجموعه را به دو قسمت مساوی تقسیم میکند بطوریکه نیمی‬ ‫از اعداد بیشتر از ان و نیمی دیگر کمتر از ان باشد‪ .‬هنگامیکه‬ ‫نتایج حاصل از اندازه گیری های یک متغیر دارای پراکندگی زیاد‬ ‫بوده و یا توزیع انها نامتقارن باشد یا به بیان دیگر انحراف از‬ ‫میانگینِ اعداد زیاد باشد‪ ،‬پارامتر میانگین نمیتواند اطالع درستی‬ ‫به دست دهد و به جای ان از میانه استفاده میگردد چراکه در این‬ ‫وضعیت میانه تصویر واقعی تری را فراهم می کند‪ .‬برای محاسبه‬ ‫میانه به ترتیب زیر عمل می کنند‪ :‬نخست پاسخ ها را به صورت‬ ‫صعودی و یا نزولی مرتب می کنیم‪ .‬اگر تعداد پاسخ ها زوج باشد‪،‬‬ ‫متوسط دو عدد وسط میانه است‪ .‬اگر تعداد پاسخ ها فرد باشد ‪:‬‬ ‫توزیع طبیعی یا گوسین‪ :‬در این الگو پاسخ های بدست‬ ‫امده حالت قرینه ای داشته و نمودار توزیع انها به شکل‬ ‫زنگوله ای است (شکل‪ .)1‬نمودار توزیع شمارش گلبول های‬ ‫قرمز (هیستوگرام اریتروسیتی) در ازمایشگاه هماتولوژی که‬ ‫توسط سل کانترها بدست می اید مثالی از این نوع توزیع است‪.‬‬ ‫برای مثال‪ :‬اگر تعداد ‪ 20‬نتیجه ازمایش داشته باشیم میانه عبارت‬ ‫است از‪ .M= 20/2=10 :‬یعنی میانگین دهمین و یازدهمین عدد‬ ‫میانه است‪ .‬همچنین اگر برای تعداد داده های فرد مثالی بزنیم داریم‪:‬‬ ‫میانه هموگلوبین اندازه گیری شده در ‪ 11‬فرد با نتایج زیر به‬ ‫روش زیر محاسبه می شود‪:‬‬ ‫‪126 , 124 , 122 , 120 , 120 , 118 , 115 , 115‬‬ ‫‪, 115 , 112 , 110‬‬ ‫‪n=11 , M=(n+1)/2 = 6‬‬ ‫بنابراین عدد ششم که غلظت ‪ gr/Lit 118‬دارد میانه است‪.‬‬ ‫شکل‪ :1‬نمودار توزیع طبیعی‬ ‫مد یا نما (‪ :)Mode‬عددی است که در یک مجموعه بیش‬ ‫از همه تکرار می شود‪ .‬در مثال باال با توجه به نتایج‪ ،‬نما عبارت‬ ‫است از‪ . 115 gr/Lit‬در ازمایشگاه های هماتولوژی در مواقعی‬ ‫که فراوانی پارامترها را نسبت به سن بررسی می کنند‪ ،‬نما یا مد‬ ‫مورد استفاده قرار می گیرد‪ .‬مثال پایین ترین مقدار هموگلوبین در‬ ‫سن یک سالگی است (یعنی داده مورد نظر در این سن یشترین‬ ‫فراوانی را دارد) که به ان انمی فیزیولوژیک می گویند‪.‬‬ ‫‪ ‬نمودارهای توزیع‬ ‫تمامی پاسخ های بدست امده در ازمایشگاه دارای مقداری‬ ‫پراکندگی هستند‪ .‬این پراکندگی ها به صورت های مختلف بوده‬ ‫و میتوان انها را با قرار دادن مقدار اندازه گیری شده در مقابل‬ ‫فراوانی ان به شکل نمودارهای توزیعی نشان داد‪ .‬بطورکلی توزیع‬ ‫ ‪30‬‬ ‫‪30‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪ :Percentile‬یا محاسبه شده برحسب درصد‪ ،‬از نظر اماری‬ ‫نشان دهنده مقدار درصد داده ها از مجموعه داده ها است‪ .‬مثال‬ ‫‪ 20Th Percentile‬بیانگر ان است که داده های مورد نظر‬ ‫جزو بیست درصد کل داده ها است‪ 25Th Percentile .‬را‬ ‫‪ First Quartile‬و ‪ 50Th Percentile‬را ‪Median Quartile‬‬ ‫و ‪ 75Th Percentile‬را ‪ Third Quartile‬می نامند‪ .‬با نگاهی‬ ‫به منحنی گوسین دیده میشود که میزان ‪ Percentile‬از‬ ‫چپ به راست افزایش می یابد و هرجزء این منحنی بخشی‬ ‫از ‪ Percentile‬کل منحنی میباشد‪ .‬مثال مقدار‪0.13Th ، -3SD‬‬ ‫‪ -2SD،Percentile‬در حدود ‪ ، 2.38Th Percentile‬مقدار‬ ‫‪ -1SD‬معادل ‪ 15.87Th Percentile‬و مقدار صفر برابر ‪50Th‬‬ ‫‪ Percentile‬است‪.‬‬ ‫برای محاسبه ‪ Percentile‬فرمول های متعددی پیشنهاد‬ ‫شده که متداولترین انها فرمول زیر است‪.‬‬ ‫‪P ≤100 ≤0 ، Percentile – P‬‬ ‫‪ – n‬تعداد داده ها‪ .‬داده ها از کوچک به بزرگ زیر هم نوشته‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫‪ – N‬عدد مورد نظر‬ ‫برای مثال اگر تعداد داده ها ‪ 5‬و به ترتیب ‪، 35 ، 40 ، 50‬‬ ‫‪ 15 ، 20‬باشند و ‪ P‬یا ‪ Percentile‬مورد نظر ‪ 30‬باشد‪ ،‬داریم ‪:‬‬ ‫بنابر این با توجه به اینکه اعداد یا داده ها از کوچک به بزرگ نوشته‬ ‫شده اند‪ ،‬دومین عدد یعنی ‪ 20‬نماینده ‪ 30Th Percentile‬است‪.‬‬ ‫توزیع انحراف یافته‪ :‬در این الگو پاسخ های بدست امده حالت‬ ‫نامتقارن یا خمیده داشته و تعداد زیادی از پاسخ ها در یک طرف‬ ‫نمودار قرار میگیرند‪ .‬چنانچه محل قرار گرفتن این پاسخ ها در‬ ‫سمت چپ نمودار باشد نمودار بصورت انحراف مثبت و در غیر‬ ‫این صورت انحراف منفی درمی اید(شکل‪ .)2‬در حالت توزیع‬ ‫طبیعی میانگین ومیانه با هم برابرند ولی در توزیع انحراف یافته‬ ‫این دو باهم اختالف دارند‪.‬‬ ‫که ‪ Xn‬بزرگ ترین داده و ‪ X1‬کوچک ترین داده است‪.‬‬ ‫میانگین انحرافات‪ :‬از رابطه زیر محاسبه می شود‪:‬‬ ‫به عبارتی می توان گفت میانگین انحرافات عبارت است‬ ‫از میانگین و قدرمطلق انحراف از میانگین‪ .‬برای مثال میانگین‬ ‫انحراف اعداد ‪ 6 ،8 ،10 ،16‬عبارت است از ‪:‬‬ ‫در نتیجه میانگین انحرافات برابر با ‪ 3‬می شود و این به‬ ‫ان معناست که هر چهار عدد یا داده فوق به طور متوسط از‬ ‫میانگین خود یعنی ‪ 10‬به اندازه عدد ‪ 3‬اختالف دارد‪.‬‬ ‫شکل‪ :2‬نمودار توزیع انحراف یافته‬ ‫توزیع خطی‪ :‬هنگامی که توزیع پاسخ ها بصورت مسطح بوده‬ ‫و نقطه غالبی در ان دیده نشود نمودار توزیع پاسخها به شکل‬ ‫خطی درمی اید‪ .‬در این حالت معموالً تعیین گرایش مرکزی و‬ ‫محاسبه میانه از محاسبه میانگین قابل اعتمادتر است‪.‬‬ ‫توزیع لگاریتم طبیعی‪ :‬این حالت زمانی رخ میدهد که توزیع‬ ‫انحراف یافته در یک نمودار‪ ،‬از طریق ترسیم داده ها در یک‬ ‫مقیاس لگاریتمی به یک توزیع گوسی تغییر یابد‪.‬نمودار توزیع‬ ‫حجمی پالکت ها (هیستوگرام پالکتی) در ازمایشگاه هماتولوژی‬ ‫که توسط انالیزورهای این ازمایشگاه ترسیم میگردد به شکل‬ ‫توزیع لگاریتم طبیعی است‪.‬‬ ‫‪ ‬شاخص های پراکندگی‬ ‫این شاخص ها شامل دامنه تغییرات‪ ،‬میانگین انحرافات‪،‬‬ ‫انحراف معیار و ضریب تغییرات است‪.‬‬ ‫دامنه تغییرات‪ :‬این پارامتر فاصله میان مقادیر حداقل و حداکثر‬ ‫را در پاسخ ها بیان می کند و بنابراین نمی تواند پراکندگی پاسخ ها‬ ‫را به شکل مناسب بیان نماید‪ .‬از مشخصات دامنه تغییرات سهولت‬ ‫مقایسه ان است‪ .‬چنانچه یکی از مقادیر دامنه بیش از حد بزرگ یا‬ ‫کوچک باشد ارزش ان از لحاظ مقدار پراکندگی از دست خواهد‬ ‫رفت‪ .‬دامنه تغییرات از رابطه زیر محاسبه می شود‪:‬‬ ‫واریانس‪ :‬واریانس روشی جهت محاسبه پراکندگی نتایج‬ ‫در اطراف میانگین است‪ .‬میزان واریانس برابر است با انحراف‬ ‫معیار به توان دو ‪ .)SD(2‬جهت محاسبه واریانس میتوان در‬ ‫فرمول میانگین انحراف (‪ )MD‬به جای استفاده از قدر مطلق‬ ‫انحراف از میانگین ‪،‬عبارت ̅ ‪ Xi-X‬را به توان ‪ 2‬رساند‪ .‬نتیجت ًا‬ ‫مقدار واریانسی که ان را به صورت ‪ S2‬نشان می دهند از رابطه‬ ‫زیر محاسبه می شود‪:‬‬ ‫ضمن اینکه الزم به ذکر است اگر تعداد ‪ n-1‬انحراف‬ ‫(در بین‪ n‬انحراف) معلوم باشد انحراف باقیمانده خودبخود‬ ‫معین میشود زیرا مجموع ‪ n‬انحراف صفر می گردد‪ ،‬یعنی‬ ‫از ‪ n‬انحراف فقط ‪ n-1‬انها باهم مربوط نیستند‪ .‬قاعده ای‬ ‫که برای تعریف واریانس نمونه بکار میرود عبارت است از‬ ‫مجموع انحراف های مربع شده تقسیم بر ‪ n-1‬یا همان تعداد‬ ‫انحراف هایی که بهم مربوط نیستند بنابر این ‪:‬‬ ‫انحراف معیار (‪ :)SD‬سنجشی از درجه پراکندگی در یک‬ ‫جمعیت با پراکندگی نرمال است‪ .‬به بیان دیگر انحراف معیار‬ ‫همان میزان پراکندگی نتایج موجود در اطراف میانگین میباشد‬ ‫این پارامتر از جذر واریانس بدست می اید‪.‬‬ ‫الزم به ذکر است که واحد انحراف معیار همانند واحد‬ ‫اندازه گیری نمونه ازمایش است به این معنا که اگر واحد اندازه‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪31‬‬ ‫گیری برای نمونه مورد ازمایش‪ ،‬میلی گرم در دسی لیتر باشد‪ ،‬واحد‬ ‫انحراف معیار ان نیز همان میلی گرم در دسی لیتر خواهد بود‪.‬‬ ‫انحراف معیار نماینده دقت یا عدم دقت در ازمایش و اندازه گیری‬ ‫نمونه است و هرچه مقدار ان کمتر باشد میزان پراکندگی داده ها‬ ‫در اطراف میانگین کمتر است‪ .‬با در دست داشتن مقادیر انحراف‬ ‫معیار میتوان دو روش یا دو سیستم اندازه گیری را مقایسه کرد؛ در‬ ‫صورتی که‪ ،‬اندازه گیری ماده ای‪ ،‬مانند گلوکز سرم‪ ،‬با دو روش یا‬ ‫دو سیستم مختلف انجام شده باشد‪ .‬اما اگر منظور‪ ،‬مقایسه خوبی‬ ‫و بدی اندازه گیری دو ازمایش مختلف مانند گلوکز و انزیم ‪AST‬‬ ‫باشد‪ ،‬از انحراف معیار برای این مقایسه نمیتوان استفاده کرد‪ .‬زیرا‬ ‫اوالً واحد اندازه گیری انها‪ ،‬ثانی ًا مقدار عددی انها با هم متفاوت‬ ‫است‪ .‬در این شرایط میتوان از ضریب تغییرات استفاده کرد‪.‬‬ ‫‪ :Standard deviation of Duplicate‬وقتی نمونه ها‬ ‫به صورت دوپلیکت (دو مقدار یکسان از یک نمونه) ازمایش‬ ‫میشوند‪ ،‬میزان اختالف انها از طریق زیر محاسبه می شود‪:‬‬ ‫در اطراف ان مقداری پراکندگی وجود داشته باشد‪ .‬میزان این‬ ‫پراکندگی از رابطه ‪ SEM‬محاسبه می شود‪:‬‬ ‫برای مثال‪ ،‬مقدار هموگلوبین یک نمونه خون ‪ 20‬بار توسط‬ ‫انالیز هماتولوژی اندازه گیری شده و نتایج زیر حاصل شده است‪.‬‬ ‫هر نمونه ای که اختالف ازمایش دوبل ان بیشتر از‬ ‫‪ Standard deviation of Duplicate‬باشد باید مجددا ازمایش شود‪.‬‬ ‫ضریب تغییرات یا ضریب انحراف (‪ : )CV‬این روش بزرگی‬ ‫نسبی تغییرات را در داده های اماری نشان داده و درواقع نشان‬ ‫دهنده میزان دقت یک ازمون است‪ .‬اگر بخواهیم تغییرات دو صفت‬ ‫و یا یک صفت با دو واحد مختلف را مقایسه کنیم می بایست از‬ ‫رابطه ضریب تغییرات (‪ )CV‬استفاده کنیم‪ .‬از انجا که این دو صفت‬ ‫مختلف بوده و یا دارای واحدها متفاوتی هستند (به عنوان مثال‬ ‫اندازه گیری میزان هموگلوبین و شمارش ‪ )WBC‬انحراف معیار‬ ‫نمی تواند جهت مقایسه انها کارامد باشد‪ .‬یکی دیگر از معایب‬ ‫‪ SD‬جهت ارزیابی دقت ازمون ها ‪ ،‬وابستگی ان به میانگین است‪.‬‬ ‫ضریب تغییرات یا انحراف که در واقع میزان درصد انحراف معیار‬ ‫از میانگین را نشان میدهد از رابطه زیر به دست می اید‪:‬‬ ‫ضریب انحراف مجاز برای ازمایش های گوناگون مشخص‬ ‫شده اند‪ .‬این ضریب نسبت به روش ها و مواد مصرفی متفاوت‬ ‫است‪ .‬هرچه میزان ضریب تغییرات کوچکتر باشد دقت ازمایش‬ ‫باالتر خواهد بود‪ .‬درواقع ‪ CV‬مناسب ترین پارامتر اماری جهت‬ ‫مقایسه دو صفت که میانگین های متفاوتی دارند به شمار می رود‪.‬‬ ‫خطای استاندارد از میانگین (‪ :)SEM‬با وجود اینکه میانگین‬ ‫به صورت یک عدد منفرد محاسبه می شود‪ ،‬ولی ممکن است‬ ‫ ‪32‬‬ ‫‪32‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫در این صورت داریم ‪:‬‬ ‫یعنی میانگین واقعی این سری نتایج در محدوده ‪ 0.87 ± 151‬است‪.‬‬ ‫همان طور که پیشتر هم اشاره شد‪ ،‬وقتی در مجموعه ای از‬ ‫اعداد‪ ،‬میانگین و میانه و مد یک عدد باشند این مجموعه دارای‬ ‫پراکندگی طبیعی یا گوسین است‪ .‬همه ازمایش های انجام شده‬ ‫در ازمایشگاه دارای مقداری نوسان میباشند‪ .‬به بیان دیگر با‬ ‫انجام مکرر یک ازمایش نتایج متفاوتی از ان بدست می اید که‬ ‫اختالف این نتایج با میانگین نشان دهنده میزان خطا و یا دقت‬ ‫در انجام ازمایش بوده و بصورت انحراف معیار و یا انحراف‬ ‫از میانگین بیان میشود‪ .‬اختالف موجود در پاسخ های ازمایش‬ ‫در نتیجه عواملی نظیر تفاوت معرف ها و محلول های مصرفی‪،‬‬ ‫اختالفات فردی‪ ،‬تفاوت دستگاه ها و ‪ ...‬حاصل میشود‪ .‬در تکرار‬ ‫ازمایش هر چه ارقام حاصل شده بهم نزدیکتر باشند دقت کاری‬ ‫بیشتر است‪ .‬در ازمایشگاه فرض براین است که نتایج بدست امده‬ ‫از تکرار یک ازمایش دارای توزیع نرمال یا گوسی است‪ .‬نمودار‬ ‫توزیع نرمال از نظر شکل ظاهری همانطور که پیشتر هم اشاره شد‬ ‫متقارن بوده و دامنه تغییرات ان از منفی بینهایت تا مثبت بینهایت‬ ‫ادامه داشته و سطح زیر منحنی برابر با یک است‪ .‬با در نظر گرفتن‬ ‫توزیع نرمال و قوانین احتماالت قسمت میانی سطح زیر منحنی در‬ ‫محدوده ‪ ±1SD‬بوده و معادل ‪ 68.26‬درصد کل سطح منحنی‬ ‫(یا ‪ 68.26‬درص ِد نتایج بدست امده ) میباشد‪ .‬محدوده ‪±2SD‬‬ ‫حدود ‪ 95.46‬درصد و محدوده ‪ ±3SD‬حدود ‪ 99.73‬درصد از‬ ‫سطح زیر منحنی را تشکیل میدهد (شکل‪ .)1‬چنانچه نتایج بدست‬ ‫امده از نظر اماری از حدود یاد شده تجاوز کند‪ ،‬نشانه وقوع خطا‬ ‫در ازمایش و پایین بودن دقت کار است‪ .‬محدوده ‪ ±2SD‬به‬ ‫عنوان محدوده قابل قبول در ازمون های ازمایشگاهی تعیین شده‬ ‫و از نظر بالینی اختالفات موجود در این محدوده در حد قابل‬ ‫اغماض است‪.‬‬ ‫‪ ‬اختالف بین میانگین ها‬ ‫ساده ترین روش جهت ارزیابی دو مجموعه از داده ها از نظر‬ ‫همخوانی و یا عدم همخوانی‪ ،‬محاسبه میانگین و انحراف معیار‬ ‫(‪ )DS‬انهاست‪ .‬بدین صورت که اگر دامنه های"میانگین ‪ ±‬انحراف‬ ‫معیار" یا همان ̅ ‪ SD ± X‬انها روی هم قرار نگیرند‪ ،‬یعنی همپوشانی‬ ‫نداشته باشند‪ ،‬این دو مجموعه دارای اختالف معنی دار هستند‪.‬‬ ‫برای مثال ‪ ،‬اگر میانگین و انحراف معیار دو مجموعه به ترتیب‬ ‫برابر باشد با ‪ 40 ± 3‬و‪ ،50 ±3‬دامنه به ازای ‪ ±1SD‬این‬ ‫مجموعه ها عبارت است از ‪ 34-73‬و ‪ .35-74‬بنابراین هر دو‬ ‫مجموعه مذکور جدا از هم بوده و اختالف بین انها معنی دار است‬ ‫چراکه ̅ ‪ SD ± X‬انها روی هم قرار نمیگیرد‪ ،‬یعنی همپوشانی‬ ‫وجود ندارد‪ .‬برعکس اگر مقادیر دو مجموعه ‪ 40 ± 10‬و‬ ‫‪ 50 ± 10‬باشد‪ ،‬دامنه ‪ ±1SD‬انها به ترتیب عبارت است از‬ ‫‪ 30-50‬و ‪ . 40-60‬بنابراین دو مجموعه باهم همپوشانی دارند و‬ ‫نمیتوان انها را مجموعه هایی جدا از هم تلقی نمود‪.‬‬ ‫چنانچه دو مجموعه باهم تفاوت داشته باشند‪ ،‬میزان ان بستگی‬ ‫دارد به انکه در‪ ±3SD‬از هم جدا باشند (با احتمال ‪ 7.99‬درصد)‬ ‫و یا در ‪ ( ±2SD‬با احتمال ‪ 59‬درصد) و یا در ‪( ±1SD‬با احتمال‬ ‫‪ 86‬درصد)‪ .‬به بیان بهتر اگر دو مجموعه در محدوده ‪ ±1SD‬جدا‬ ‫از هم باشند ضرورتی ندارد که در ‪ ±2SD‬و یا ‪ ±3SD‬جدا از هم‬ ‫باشند‪ .‬در این روش میانگین عدد ثابتی است که پراکندگی اطراف‬ ‫ان اهمیت زیادی ندارد‪.‬‬ ‫روش مطمئن تر جهت اینکه تفاوت دو مجموعه از‬ ‫نظر معنی دار بودن با یکدیگر مقایسه گردد استفاده از‬ ‫پارامتریست بنام خطای استاندارد از اختالف بین میانگین ها‬ ‫)‪ (Standard Error of difference in Mean‬با نماد ‪.SEdiff‬‬ ‫در این روش اختالف بین دو مجموعه زمانی اهمیت دارد که‬ ‫اختالف میانگین این دو مجموعه از یکدیگر بیشتر از ‪SEdiff‬‬ ‫باشد‪ SEdiff .‬از رابطه زیر محاسبه می شود ‪:‬‬ ‫که در رابطه فوق ‪ 1SD‬و ‪ 2SD‬به ترتیب انحراف معیار‬ ‫مجموعه های ‪ 1‬و ‪ 2‬بوده و ‪ n1‬و ‪ n2‬تعداد داده های این‬ ‫مجموعه ها است‪.‬‬ ‫در پایان الزم به ذکر است که در قسمت های بعد بیشتر به‬ ‫بحث کاربرد امار‪ ،‬روش ها و تکنیک های اماری در ازمایشگاه‬ ‫پرداخته خواهد شد‪.‬‬ ‫برخی از منابع‬ ‫کتاب بیوشیمی بالینی و عملی ‪ ،‬حسین پیری‬ ‫کتاب کنترل کیفیت در ازمایشگاه هماتولوژی‪ ،‬علی ملکی – دکتر سعید‬ ‫کاویانی‬ ‫کتاب تجهیزات ازمایشگاهی‪ ،‬اصول فنی و نگهداری و روش های کنترل‬ ‫کیفی – مهندس سید بهزاد سیدعلیخانی – دانشگاه علوم پزشکی شهید‬ ‫بهشتی‬ ‫کتاب مقدمات‪ ،‬اشنایی و اصول کلی ازمایشگاه تشخیص طبی‪ -‬سعید‬ ‫طهماسبی‬ ‫کتاب کنترل کیفی مواد و تجهیزات ازمایشگاهی – دکتر امیر سیدعلی مهبد‬ ‫دستورالعمل برخی استاندادهای ملی و بین المللی‬ ‫کتاب مدیریت کنترل کیفیت متعادل برای ازمایشگاه تشخیص تشخیص‬ ‫پزشکی – دکتر ملک پور و دکتر یوسفی‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪33‬‬ ‫مقاله علمی‬ ‫علیرضا فرخ ‪ ،‬دانشکده علوم و فناوریهای نوین‪ ،‬واحد علوم دارویی دانشگاه ازاد‬ ‫دکتر طاهره ناجی‪ ،‬دانشکده علوم و فناوری های نوین‪ ،‬واحد علوم دارویی دانشگاه ازاد‬ ‫ارتباط بین داروهای پوستی و انزیم تایروزیناز‬ ‫تایروزیناز یک انزیم حاوی مس است که دو واکنش مجزا در‬ ‫مسیر تولید مالنین را کاتالیز می کند‪ .‬عمل هیدروکسیالسیون تایروزیناز به‬ ‫وسیله فعالیت منوفنوالزی و اکسیداسیون ‪ 3‬و ‪-4‬دی هیدروکسی فنیل االنین‬ ‫)‪ (L-Dopa‬به ‪-O‬دوپاکوئینون به وسیله فعالیت دی فنوالزی میسر می شود‪.‬‬ ‫‪-O‬دوپاکوئینون ناپایدار است و در اثر فعالیت غیرانزیمی تبدیل به دوپاکروم‬ ‫می شود‪ .‬در هر دو واکنش فوق اکسیژن مولکولی به عنوان کو‪-‬سوبسترا‬ ‫استفاده می شود‪ .‬در واقع انزیم تایروزیناز یک انزیم دو سوبسترایی است‪.‬‬ ‫با توجه به اهمیت انزیم تایروزیناز در تشکیل رنگدانه و اینکه عمل‬ ‫انزیم تایروزیناز چه در پزشکی و داروسازی و چه در صنایع غذایی‪،‬‬ ‫موجب ایجاد اشکاالتی می شود مثل بدرنگ شدن پوست و ایجاد کک و‬ ‫مک‪ ،‬همچنین تغییر رنگ غذاها و میوه ها‪ ،‬بنابراین در این تحقیق تصمیم‬ ‫بر ان شد که تاثیر بعضی از داروهای موجود در بازار از نظر فعالیت ضد‬ ‫تایروزینازی مورد بررسی قرار گیرد‪.‬‬ ‫محصوالت ضد رنگدانه ای در حال حاضر در دسترس است‪،‬‬ ‫این ترکیبات روشن کننده پوســت‪ ،‬رنگدانه های ناخواسته را به‬ ‫وسیله اثر ‪( Hyperpigmentation‬تولید بیش از حد رنگدانه های‬ ‫پوست) که امروزه مشکلی بزرگ در میانسالی و بزرگسالی است با‬ ‫گذاشتن در یک مرحله و یا مراحل بیشتر از پروسه تولید رنگدانه‬ ‫حذف کرده و یا درجه ازادســازی انزیم هایی را که سبب تولید‬ ‫مواد شــیمیایی به وسیله سلول ها می شــود را محدود می کنند‪.‬‬ ‫بیشتر محصوالت روشن کننده پوست به دلیل تاثیر انها روی انزیم‬ ‫به کاربرده می شوند‪ .‬عوامل ضد رنگدانه ای که روی مسیر ساخت‬ ‫مالنین تاثیر می گذارند‪ ،‬به چند گروه تقسیم می شوند‪:‬‬ ‫گروه اول‪ :‬انهایی است که قبل از ساخت مالنین‪ ،‬تاثیر خود‬ ‫را اعمال کرده و سبب تغییر در الگوی ازاد سازی انزیم تایروزیناز‬ ‫می شود‪ ،‬مانند ترتینوئین‪.‬‬ ‫گروه دوم‪ :‬هنگام ساخت مالنین یا از طریق جلوگیری از‬ ‫ازاد سازی انزیم تایروزیناز عمل کرده مانند هیدروکینون‪ ،‬اربوتین‪،‬‬ ‫کوجیک اسید‪ ،‬ازالئیک اسید و… و یا از طریق کاهش میزان ساخته‬ ‫شدن مالنین عمل می کنند مانند اسکوربیک اسید (ویتامین ‪.)C‬‬ ‫گروه سوم‪ :‬انهایی است که پس از ساخت مالنین تاثیر‬ ‫گذار است که بعضی از انها سبب تنزل در میزان تایروزیناز شده‬ ‫مانند لینولئیک اسید‪ ،‬و برخی دیگر مانع از انتقال مالنین ها و پخش‬ ‫شدن انها می شود مانند عصاره سویا و نیاسینامید و برخی نبز سبب‬ ‫ ‪34‬‬ ‫‪34‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫شتاب در بازسازی و ترمیم سلول های پوست می گردند مانند‬ ‫گالیکولیک اسید‪ ،‬الکتیک اسید‪ ،‬لینولئیک اسید‪ ،‬رتونئیک اسید‪.‬‬ ‫هیدروکینون‪ :‬سال های بسیار زیادی است که ترکیبات‬ ‫فنولیک از جمله هیدروکینون در درمان مالسما‪ ،‬التهاب و تولید‬ ‫بیش از حد رنگدانه بسیار موفق بوده است‪ .‬هیدروکینون به‬ ‫طور طبیعی در بسیاری از گیاهان و در چای و قهوه و اب جو‬ ‫و شراب وجود دارد‪ .‬خاصیت ضد رنگدانه ای هیدروکینون‬ ‫به خاطر جلوگیری کردن از تبدیل تایروزیناز به مالنین است‪.‬‬ ‫می تواند تا ‪ %۹٠‬عملکرد تایروزیناز را کاهش دهد‪.‬‬ ‫پوست یک ارگان حیاتی است که بدون ان هیچ موجودی‬ ‫قادر به ادامه حیات نیست‪ .‬پوست به عنوان وسیع ترین عضو‬ ‫زنده بدن‪ ،‬در حقیقت یکی ار پیچیده ترین‪ ،‬جالب ترین و‬ ‫پرکارترین اعضاء نیز به شمار می اید‪ .‬دستاوردها و تحقیقات‬ ‫انجام شده در زمینه شناخت ساختار و عملکرد پوست در بدن‬ ‫طی دهه گذشته از مجموعه مطالعات دو قرن اخیر بیشتر و‬ ‫موثرتر بوده است‪.‬‬ ‫اجزا و ساختمان پوست‬ ‫در هر اینچ مربع از پوست‪ ،‬با ضخامت متغیر اجزای‬ ‫متعددی را می توان مشاهده نمود که در کنار هم به ایفای نقش‬ ‫خود می پردازند‪ ۶۵۰ .‬غده مترشحه عرق‪ ۶۵ ,‬فولیکول مو‪،‬‬ ‫‪ ۱۹‬یارد مویرگ های ظریف خونی‪ ،‬هزاران سلول المسه‪ ،‬پایانه‬ ‫عصبی و سلول های النگرهانس در هر اینچ مربع از پوست‬ ‫در کنار هم قرار دارند که عالوه بر انها سلول های مالنوسیت‬ ‫و انزیم های تیروزیناز (سازنده مالنین) را نیز باید اضافه کرد‪.‬‬ ‫الیه های پوست‬ ‫سطح پوست از تجمع سلولهای مرده تشکیل شده است‪ .‬زیر‬ ‫این سطح‪ ،‬سه الیه جداگانه بسیار نازک به شرح ذیل وجود‬ ‫دارند‪ -1 :‬اپیدرم‪ -2 ،‬درم‪ -3 ،‬هیپودرم‪ ‬‬ ‫اپیدرم‬ ‫اپیدرم که ضخامتش از ‪ 0.04‬تا ‪ 1.6‬میلی متر متغیر است‪،‬‬ ‫الیه مهمی است‪ .‬سلول های النگرهانس که ایمنی پوست را برعهده‬ ‫دارند‪ ،‬مالنوسیت ها و انزیم تیروزیناز که عهده دار تولید رنگدانه های‬ ‫مالنین و تنظیم رنگ پوست است‪ ،‬در این الیه قرار دارند‪ .‬محصوالت‬ ‫ارایشی و بهداشتی نظیر پاک کننده ها‪ ،‬الیه بردارها‪ ،‬ترمیم کننده ها یا‬ ‫مرطوب کننده ها نیز بر این الیه تاثیر می گذارند‪.‬‬ ‫درم‬ ‫الیه دوم یا درم ‪ ۵‬تا ‪ ۷‬برابر ضخیم تر از اپیدرم است و‬ ‫به وسیله یک غشاء پیوندی پایه به ان متصل شده است‪ .‬درم از یک‬ ‫غشاء ضخیم ارتباطی تشکیل شده است که در حقیقت شبکه بهم‬ ‫بافته ای است از مویرگ های خونی و لنفی‪ ،‬رشته ها و پایانه های‬ ‫عصبی و حسی‪ ،‬کالژن و فیبرهای پروتئینی االستینی که وظیفه انها‬ ‫نگهداری و حفظ رشته های عصبی است‪ .‬فولیکول های مو‪ ،‬مویرگ‬ ‫های خونی‪ ،‬غده های چربی و عرق نیز در این الیه قرار دارند‪.‬‬ ‫وظیفه اصلی این الیه حفظ استحکام و ارتجاع پوست است‪.‬‬ ‫هیپودرم‬ ‫هیپودرم‪ ،‬سومین و اخرین الیه پوست‪ ،‬پوست را به‬ ‫بافت های ماهیچه ای متصل می نماید این الیه به دلیل فراوانی‬ ‫سلول های چربی‪ ،‬خاصیت ارتجاعی بسیار داشته و به عنوان‬ ‫ضربه گیر (مثل عملکرد فنرها در اتومبیل) عمل می کند‪ .‬ضربه‬ ‫گیری این الیه‪ ،‬نقش بسیار مهمی در حفظ و نگهداری مویرگ‬ ‫های خونی و پایانه های عصبی دارد (‪.)1‬‬ ‫رنگدانه پوست‬ ‫رنگدانه های مالنین واحدهای تکراری است که توسط‬ ‫پیوندهای کربن‪-‬کربن به هم متصلند‪ .‬مالنین به دو دسته تقسیم می‬ ‫شود‪:‬‬ ‫‪ ‬یومالنین (‪ )eumelanin‬پلیمر نامحلول قهوه ای‪ -‬سیاه‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫فئومالنین (‪ )pheomelanin‬پلیمر محلول در قلیا‪،‬‬ ‫سولفوردار قرمز‪ -‬زرد (در ساختمان ان سیستئین وجود دارد)‪.‬‬ ‫انزیم کلیدی برای سنتز مالنین‪ ،‬تیروزیناز است‪ .‬رنگ پوست‬ ‫بیشتر به نسبت رنگدانه های یومالنین و فئومالنین و کمتر به‬ ‫هموگلوبین و کاروتنوئید وابسته است‪ .‬فعالیت اصلی مالنین‬ ‫جذب انرژی پرتو ‪ UV‬و تبدیل ان به گرما است‪.‬‬ ‫البنیسم‬ ‫تایروزیناز منفی‪ :‬معموال در اکثر موارد این گونه است که‬ ‫فرد بیمار نقص در سنتز انزیم کلیدی مسیر مالنوژنز دارد یعنی‬ ‫فرد فاقد انزیم تیروزیناز است و بدن با کمبود مالنین مواجه است‪.‬‬ ‫تیروزین به ‪ DOPA‬هیدروکسی تیروزیناز تبدیل نمی شود‪.‬‬ ‫تایروزیناز مثبت‪ :‬در این نوع البنیسم تیروزیناز به‬ ‫اندازه کافی وجود دارد ولی نقص در پروتئین های منتقل کننده‬ ‫چرخه وجود دارد مثل نقص در ‪ tyrosine related pro1.‬در‬ ‫واقع انتقال تیروزین به سایر ارگان ها دچار مشکل شده (انتقال‬ ‫سوبسترا مشکل است)‪ .‬در این بیماری افراد با موها و پوست‬ ‫بسیار سفید‪ ،‬چشمان روشن که نشان از عنبیه بدون رنگ دارد‬ ‫دیده می شود (‪.)2‬‬ ‫مکانیزم انزیم ها‬ ‫انزیم ها نمی توانند موجب تغییر تعادل در یک واکنش‬ ‫بیوشیمیائی شوند زیرا موجب‪ ‬افزایش سرعت رفت و برگشت‬ ‫به مقادیر یکسانی‪ ‬می شوند بنابراین انزیم ها فقط باعث تسریع‬ ‫در برقراری تعادل می شوند‪.‬‬ ‫مهارکننده ها‬ ‫بعضی از ترکیبات قادرند که با عوامل شیمیائی موجود در‬ ‫جایگاه فعال انزیم یا با کوانزیم و یا با یون های فعال کننده انزیم‬ ‫ترکیب شده و سدی در مقابل فعالیت کاتالیزوری انزیم ایجاد کنند‪.‬‬ ‫مهارکننده ها را براساس نحوه اثر انها به دو دسته تقسیم می کنند‪:‬‬ ‫الف) مهارکننده های برگشت پذیر که خود به دو دسته‬ ‫می شوند‪-1 :‬مهارکننده های رقابتی ‪-2‬مهارکننده های غیررقابتی‬ ‫ب) مهارکننده های برگشت ناپذیر (‪.)5‬‬ ‫تایروزیناز یک انزیم حاوی مس است که دو واکنش از‬ ‫واکنش های تولید مالنین را کاتالیز می کند‪ :‬هیدروکسیله شدن‬ ‫تایروزیناز توسط عمل منوفنوالزی و اکسید شدن ‪ 3‬و ‪ 4‬دی‬ ‫هیدروکسی فنیل االنین به ارتودوپاکوئینون توسط عمل دی‬ ‫فنوالزی‪ .‬این انزیم به میزان زیاد در میکروارگانیسم ها‪ ،‬گیاهان‪،‬‬ ‫حیوانات و قارچ یافت می شود و مسئول بیوسنتز مالنین و‬ ‫ترکیبات فنلیک می باشد‪ .‬در پستانداران تایروزیناز مسئول‬ ‫تشکیل رنگدانه های پوست‪ ،‬مو و چشم است‪ .‬در گیاهان‬ ‫اهمیت کلیدی تایروزیناز در فرایندهایی نظیر پیگمانتاسیون و‬ ‫سیاه شدگی انزیمی میوه ها و سبزیجات است‪ .‬در حشرات‬ ‫نقش مهمی در عمل تدافعی و اسکلت سازی انها ایفا می‬ ‫کند‪ .‬مکانیسم انزیم تایروزیناز به دلیل حضور همزمان دو فرم‬ ‫مت و اکسی بسیار پیچیده است‪ .)3( .‬انزیم تایروزیناز (پلی‬ ‫فنل اکسیداز) ابتدا از قارچ که حاوی ایزوانزیمهای مختلفی‬ ‫است جدا شد‪ .‬پلی فنل اکسیداز جدا شده از انبه شامل دو‬ ‫ایزوانزیم است‪ .‬این ایزوانزیم ها نسبت به ‪ -O‬دی فنل ویژگی‬ ‫نشان می دهند‪ .‬پلی فنل اکسیدازی که از موز جدا شده فقط‬ ‫فعالیت دی فنل اکسیدازی را دارد قادر به اکسیداسیون ‪ -O‬دی‬ ‫فنل بوده اما قادر به منودی فنل ها نبوده است (‪ 15‬و ‪.)16‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪35‬‬ ‫در حشرات پلی فنل اکسیدازی که از کوتیکول جدا شده دارای‬ ‫فعالیت دی فنل کسیداز است در حالی که پلی فنل اکسیدازی‬ ‫که از همولنف جدا شده فعالیت منو فنل اکسیدازی را نشان‬ ‫می دهد‪ .‬پلی فنل اکسیدازی که در کوتیکول میگو وجود دارد‬ ‫هر دو فعالیت را نشان می دهد (‪ .)6‬تایروزینازها جزء دسته‬ ‫اکسیدوردوکتازها‪ EC( )1.14.18.1 :‬می باشد که دسته ای از پلی‬ ‫فنل اکسیدازها است (‪ .)10‬این انزیم معموال در جانوران وجود‬ ‫دارد و نامگذاری ان سوبسترای مورد استفاده توسط این انزیم‬ ‫(تیروزین) اشاره دارد (‪ .)20‬تایروزیناز انزیمی است که در صنایع‬ ‫دارویی و همچنین در تشخیص ترکیبات فنلی در حسگرهای‬ ‫زیستی اهمیت دارد (‪ .)3‬تایروزیناز به عنوان یک انزیم موثر در‬ ‫سطوح متفاوت حیات نشان داده شده است‪ .‬این اهمیت هم از‬ ‫نظر عملکرد و هم از نظر ساختار و پایداری انزیم مهم است‪ .‬تنوع‬ ‫سوبسترایی انزیم‪ ،‬امکان بررسی لیگاندهای متفاوت روی سینتیک‬ ‫انزیم در هر دو فعالیت کاتکوالزی و کرزوالزی را فراهم می کند‬ ‫(‪ .)4‬تایروزیناز یا پلی فنل اکسیداز (‪ )PPO‬یک منواکسیژناز حاوی‬ ‫مس است که مسوول تولید مالنین در جانوران است‪ .‬این انزیم‬ ‫هر دو فعالیت هیدروکسیالسیون منوفنل ها به ‪ -O‬دی فنل ها‬ ‫(فعالیت مونوفنالزی) و اکسایش ان به ‪ -O‬کوئینون ها (فعالیت‬ ‫دی فنالزی) را بروز می دهد (‪ .)16‬انزیم تایروزیناز (پلی فنل‬ ‫اکسیداز‪ EC( 1.14.18.1 :‬انزیم کلیدی تولید رنگدانه های مالنین‬ ‫در پوست و مو است که در سطوح متفاوت حیات از سطوح‬ ‫پایین تا موجودات عالی تر دیده می شود‪ .‬این انزیم یک پروتئین‬ ‫تترامر مرکب از دو زیر واحد یکسان کاتالیتیکی ‪ 32‬کیلو دالتونی‬ ‫است‪ .‬ساختار چهارم انزیم به صورت تترامریک ‪ H2L2‬با وزن‬ ‫مولکولی ‪ 110‬کیلو دالتون و حاوی چهار اتم مس است‪ .‬میان‬ ‫کنش پروتئین با یون فلزی از نظر بیوشیمیایی و پاتولوژیک مورد‬ ‫توجه قرار دارد‪ .‬مطالعه اندرکنش یون های فلزی و پروتئین با‬ ‫توجه به پایداری ترمودینامیکی و سینتیکی ان ها دارای اهمیت‬ ‫است‪ .‬چنین مطالعاتی می توانند در خصوص فعالیت انزیمی‬ ‫تحت شرایط سمیت و تحمل ناشی از حضور فلزات راه گشا‬ ‫باشند‪ .‬یون های فلزی باعث دستکاری ساختاری مالنین شده‪،‬‬ ‫هم چنین روی تجمع و تولید دوپاکروم نیز تاثیرگذار هستند‪ .‬یک‬ ‫خصوصیت قابل توجه بافت های حاوی مالنین‪ ،‬حضور مشخص‬ ‫یون های فلزات سنگین از جمله یون های روی‪ ،‬مس و اهن‬ ‫در انها است‪ .‬به عنوان نمونه‪ ،‬سطح باالیی از این یونهای فلزی‬ ‫در کوروئید چشم‪ ،‬موی سیاه‪ ،‬نقاط پیگمانتاسیونی و مالنوزوم‬ ‫های جداشده از اسب و مالنوم های انسانی یافت شده است‪.‬‬ ‫اگرچه استفاده از لیگاندهای فلزی روی فرایند ساخته شدن مالنین‬ ‫مطالعات متفاوتی را به خود اختصاص داده‪ ،‬اما مطالعه تاثیر‬ ‫مستقیم ان ها روی فعالیت انزیم و به خصوص پایداری انزیم‬ ‫ ‪36‬‬ ‫‪36‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫انجام نشده است‪ .‬قابل ذکر است‪ ،‬این انزیم در بافت هایی‬ ‫وجود دارد که این یون های فلزی جزئی از محیط فیزیولوژیک‬ ‫ان هستند و وجود ان ها به خصوص در شرایط سمیت فلزی‬ ‫می تواند بر انزیم تاثیرگذار باشد‪ .‬نقش فلز مس به دلیل وجود‬ ‫ان در ساختار موضع فعال انزیم و یک فلز واسطه انتقالی با‬ ‫قابلیت کئوردینانس و اتصال متنوع و نیز فلز نیکل به عنوان‬ ‫یک فلز نزدیک به مس برای مقایسه‪ ،‬روی فعالیت پایداری‬ ‫و ساختار انزیم در مطالعات قبلی محققان مورد بررسی قرار‬ ‫گرفته است‪ .‬در این مطالعه‪ ،‬اثر فلز انتقالی کبالت که در جدول‬ ‫تناوبی از نظر ظرفیت و نیز قابلیت کئوردینانس و پیوند‪،‬‬ ‫نزدیک به دو فلز مس و نیکل است‪ ،‬روی فعالیت و ساختار‬ ‫انزیم تایروزیناز مورد مطالعه قرار می گیرد (‪ .)4‬تایروزیناز‬ ‫در پستانداران مسئول پیگمانتاسیون پوست‪ ،‬چشم و مو است‬ ‫(‪ .)17‬این انزیم در گیاهان باعث رنگ قهوه ای ناخواسته‬ ‫محصوالت کشاورزی‪ ،‬مانند سبزیجات و میوه های بریده شده‬ ‫و ضربه خورده‪ ،‬منجر به کاهش چشمگیری در ارزش غذایی‬ ‫و فروش ان ها می شود (‪ 9‬و ‪ .)13‬در حشرات تایروزیناز‬ ‫برای اسکلروتیزاسیون اسکلت خارجی‪ ،‬ترمیم زخم و کپسول‬ ‫سازی انگل ضروری است (‪ 7‬و ‪ .)12‬نتایج به دست امده‬ ‫روی تایروزیناز تا به امروز نشان داده همه تایروزینازها از منابع‬ ‫مختلف منومر با بیش از یک ایزوفرم هستند (‪ 11‬و ‪ .)21‬هر‬ ‫دو فعالیت منوفنوالزی و دی فنوالزی انزیم نیازمند اکسیژن‬ ‫مولکولی است (‪ 17‬و ‪ .)21‬در حال حاضر خصوصیات جایگاه‬ ‫فعال و واکنش پذیری تیروزیناز عمدتا از طریق ارتباط ان با‬ ‫هموسیانین که یک پروتئین حاوی مس مایل به ابی در نرم تنان‬ ‫و بندپایان است‪ ،‬روشن شده است (‪ 14‬و ‪ .)19‬دو اتم مس در‬ ‫جایگاه فعال قرار دارند و هندسه و ساختار الکترونیک این‬ ‫مرکز حاوی دو مس در فعالیت انزیمی نقش بسیار مهمی دارد‪.‬‬ ‫این مرکز حاوی دو مس در سه حالت مختلف در‬ ‫تایروزیناز ارایش می یابد‪ .‬به عبارت دیگر سه ایزوفرم یعنی‬ ‫اکسی تایروزیناز‪ ،‬مت تایروزیناز و داکسی تایروزیناز وجود‬ ‫دارد‪ .‬اکسی تایروزیناز حاوی دو اتم مس))‪ (Cu (II‬چهار وجهی‬ ‫است‪ .‬هر اتم مس به وسیله سه لیگاند با نیتروژن هیستدین‬ ‫کوردینه شده است‪ .‬اکسیژن مولکولی (‪ )O2‬به صورت پراکسید‬ ‫به این سایت متصل شده و پلی بین دو یون مس ایجاد می کند‬ ‫(یک مولکول اکسیژن خارجی)‪ .‬در مت تایروزیناز یک اتم‬ ‫اکسیژن بین دو مس چهار وجهی پل می زند (یک اکسیژن‬ ‫داخلی)‪ .‬انزیم خالص شده مخلوطی از مت تایروزیناز و اکسی‬ ‫تایروزیناز به نسبت ‪ 85:15‬است‪ .‬داکسی تایروزیناز دو مس به‬ ‫صورت)‪ Cu(I)-Cu(I‬دارد و پل اکسیژنی در این ساختار وجود‬ ‫ندارد‪ .‬احیاء این سایت دیوکسی ‪ deoxy‬با انتقال دو الکترون که‬ ‫با اتصال اکسیژن مولکولی دنبال می شود منجر به تشکیل مجدد‬ ‫اکسی تایروزیناز می شود (‪ 16 ،8‬و ‪.)18‬‬ ‫تایروزیناز یکی از انزیم های حاوی یون فلزی است‬ ‫که به مقادیر زیاد در طبیعت یافت می شود‪ .‬این انزیم حاوی‬ ‫مس دو واکنش را کاتالیز می کند یکی اورتوهیدروکسیالسیون‬ ‫منوفنل ها به او‪-‬دی فنل ها و دیگری اکسید اسیون او‪-‬دی فنل‬ ‫ها به او‪-‬کینون ها است که هر دو واکنش با مصرف اکسیژن‬ ‫مولکولی همراه است‪ .‬در واقع نقش اصلی تایروزیناز در تشکیل‬ ‫رنگدانه هایی مانند مالنین و اکسیداسیون ترکیبات پلی فنلی است‪.‬‬ ‫تشکیل رنگدانه ها به خصوص در سنین باال با سرعت بیش تری‬ ‫انجام می گیرند و با مهار فعالیت انزیم تایروزیناز می توان این‬ ‫واکنش را کند نمود‪ .‬بررسی مهار کننده های این انزیم موضوع‬ ‫تحقیقات گسترده بیوشیمیایی در حال حاضر است‪.‬‬ ‫هدف از این تحقیق بررسی برخی داروهای پوستی موجود‬ ‫در بازار روی فعالیت انزیم است‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬کوجیک اسید‬ ‫یک داروی انتی بیوتیک است که توسط برخی از گونه های‬ ‫قارچی مانند پنی سیلیوم ایجاد می شود‪ .‬فعالیت بیولوژیکی انزیم‬ ‫تایروزیناز قارچ با استفاده از روش اسپکتروفتومتری در حضور‬ ‫این دارو و یا داروهای دیگر موجود و هم چنین مخلوط های انها‬ ‫اندازه گیری خواهد شد‪ .‬سپس در حضور غلظت های مختلف‬ ‫از داروها در شرایط اپتیمم فعالیت انزیم با روش مشابه به دست‬ ‫امد‪ .‬بررسی های سینیتیکی با استفاده از روش اسپکتروفتومتری‬ ‫چگونگی سینیتیک منع و چگونگی عمل منع کننده بررسی و‬ ‫ثابت های معادله میکائلیس‪ -‬منتن را قابل محاسبه خواهند کرد‪.‬‬ ‫داروهای پوستی‬ ‫‪ 2‬داروی پوستی که در بازار عرضه شده و از ان ها در این‬ ‫تحقیق استفاده می شود عبارتند از‪:‬‬ ‫‪ ‬بنزوکائین‬ ‫نام ایوپاک‬ ‫‪Ethyl 4-aminobenzoate‬‬ ‫نام تجاری‬ ‫‪Anbesol, Cepacol, Lanacane‬‬ ‫داده های شیمی‬ ‫تسکین درد‪ ،‬خارش و التهابات پوستی ناشی از سوختگی‪ ،‬افتاب‬ ‫سوختگی‪ ،‬گزش حشرات و تماس با گیاهان سمی‪ ،‬تسکین موقت‬ ‫دندان درد‬ ‫اشکال داروئی‪:‬‬ ‫پماد جلدی‪%5‬‬ ‫عوارض جانبی‪:‬‬ ‫سوزش‪ ،‬گزش و قرمزی و تورمی که قبل از مصرف در موضع‬ ‫وجود نداشته اند و در صورت حساسیت نسبت به دارو‪ ،‬کهیر غول اسا‪.‬‬ ‫بنزوکائین‪ ،‬اتیل استر از پ‪-‬امینوبنزوئیک اسید است (‪.)PABA‬‬ ‫ان از ‪ PABA‬و اتانول توسط استریفیکاسیون فیچر و یا احیا‬ ‫اتیل پ‪-‬بنزوات تهیه می شود‪ .‬بنزوکائین به مقدار کم محلول‬ ‫در اب است‪ .‬ان محلولیت بیشتر در اسیدهای رقیق دارد و‬ ‫بسیار محلول در اتانول است‪ .‬نقطه ذوب بنزوکائین ‪90-88‬‬ ‫درجه سانتی گراد است و نقطه جوش در حدود ‪ 310‬درجه‬ ‫سانتی گراد است‪ .‬چگالی بنزوکائین ‪ g/cm317/1‬است‪.‬‬ ‫‪‬کاالمین دی‬ ‫‪Clamax, Ivarest‬‬ ‫نام تجاری‬ ‫موارد مصرف‪:‬‬ ‫قابض و ضد حساسیت پوستی (در تماس با گیاهان سمی‪-‬‬ ‫گزش حشرات و افتاب سوختگی)‬ ‫ترکیبات‪:‬‬ ‫کاالمین (قابض و التیام بخش جلدی)‪+‬دیفن هیدرامین‬ ‫هیدروکلراید (ضد هیستامین و بی حس کننده موضعی)‪.‬‬ ‫لوسیون (حاوی ‪ %8‬کاالمین‪ %1 +‬دیفن هیدرامین‬ ‫میلی لیتری‬ ‫هیدروکلراید) در بسته بندی ‪60‬‬ ‫کرم (حاوی‪ %8‬کاالمین ‪ %1 +‬دیفن هیدرامین هیدروکلراید)‬ ‫کاالمین مخلوطی دیگر از اکسید روی (‪ )ZnO‬با حدود‬ ‫‪ 5/0 %‬اکسید فریک یا یک ترکیب کربنات روی است‪ .‬ان جزء‬ ‫ک موجود‬ ‫ی و اکسید فری ‬ ‫مهم در لوسیون کاالمین است‪ .‬اکسید رو ‬ ‫ث تسکین ‬ ‫ت است‪ .‬به عالوه ‪ ،‬باع ‬ ‫ض برپوس ‬ ‫ی اثر قاب ‬ ‫در فراورد ه دارا ‬ ‫ت اسیب دید ه نیز می شود‪ .‬کاالمین به شکل محلول‬ ‫و بهبود پوس ‬ ‫موضعی کاالمین ‪ 8‬درصد در بطری های ‪ 60‬میلی لیتری و کرم ‪8‬‬ ‫درصد در بسته ‪ 30‬گرمی در داروخانه یافت می شود‪.‬‬ ‫رسوب گیری با سولفات امونیم‬ ‫برای رسوب دادن پروتئین ها از سولفات امونیوم ‪ 85‬درصد‬ ‫استفاده می شود‪ .‬نمونه های استخراجی درون استوانه مدرج ریخته‬ ‫می شود و روی همزن مغناطیسی قرار می گیرد و با قرار دادن در‬ ‫یخچال‪ ،‬سولفات امونیوم طی شش مرحله ‪10‬دقیقه ای به محلول‬ ‫پروتئینی افزوده می گردد‪ .‬بعد از انحالل کامل سولفات امونیوم‪،‬‬ ‫محلول در دمای ‪ 4 C°‬و با دور ‪ 5000 rpm‬به مدت ‪ 15‬دقیقه‬ ‫سانتریفیوژ شده و سپس محلول رویی دور ریخته می شود و‬ ‫رسوب پروتئینی در حداقل بافر فسفات حل می شود‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪37‬‬ ‫دیالیز‬ ‫دیالیز با استفاده از کیسه دیالیز با اندازه منافذ ‪ 12‬کیلو دالتون‬ ‫جهت حذف نمک امونیوم سولفات از رسوب پروتئینی و‬ ‫همچنین جدا کردن پروتئین هایی با اوزان مولکولی بیشتر از ‪12‬‬ ‫کیلو دالتون انجام می شود‪ .‬پس از اماده سازی کیسه ها‪ ،‬دیالیز در‬ ‫بافر فسفات (‪ 50‬میلی موالر با ‪ )pH=6/8‬روی استیرر در دمای ‪4‬‬ ‫درجه سانتی گراد با سه بار تعویض بافر انجام می شود‪.‬‬ ‫تخلیص تایروزیناز‬ ‫برای تخلیص انزیم تایروزیناز از کروماتوگرافی تبادل انیونی‬ ‫استفاده می شود‪ .‬برای انجام این کار از دستگاه ‪ FPLC‬مدل ‪BIORAD‬‬ ‫و ستون )‪ (UNO-Q1‬که فاز ثابت (رزین) ان ‪ -Q‬سفاروزاست‪،‬‬ ‫استفاده می شود‪ .‬برای انجام این کروماتوگرافی‪ ،‬از دو نوع بافر‬ ‫‪ A‬و ‪ B‬استفاده می شود و سرعت جریان)‪ (Flow Rate‬بافر یک‬ ‫میلی متر در دقیقه تنظیم می شود‪ .‬بافر ‪ A‬شامل تریس با غلظت ‪20‬‬ ‫میلی موالر ‪ pH=7/2‬و بافر ‪ B‬شامل تریس با غلظت ‪ 20‬میلی موالر‬ ‫و ‪ NaCl‬یک موالر ‪ pH=7/2‬است‪ .‬پس از انجام کروماتوگرافی‪،‬‬ ‫فعالیت انزیم تایروزیناز در فراکشن های هر پیک سنجیده شده‪،‬‬ ‫فراکشن هایی که حاوی انزیم پلی فنالکسیداز هستند برای انجام‬ ‫مراحل بعدی در دمای ‪ -20C°‬منتقل می شوند‪.‬‬ ‫تغلیظ به روش اولترافیلتراسیون‬ ‫با توجه به اینکه نمونه پروتئین خارج شده از ‪ FPLC‬رقیق شده‪،‬‬ ‫جهت تشخیص میزان خلوص‪ ،‬روی ژل سنجش فعالیت انزیم‬ ‫پلی فنل اکسیداز ‪ SDS-PAGE‬قابل رویت نخواهد بود‪ ،‬بنابراین‪،‬‬ ‫بعد از انجام کروماتوگرافی تبادل یونی فراکشن های حاوی‬ ‫انزیم تایروزیناز که با سنجش فعالیت انزیمی مشخص شده اند‪،‬‬ ‫به وسیله روش اولترافیلتراسیون با میکروتیوب سنتریکون تغلیظ می‬ ‫شود‪ .‬برای تغلیظ در این روش از سانتریفیوژ با سرعت چرخش‬ ‫‪ rpm12000‬در دمای ‪ 4C°‬به مدت ‪ 10‬دقیقه استفاده می شود‪.‬‬ ‫سدیمدودسیلسولفات‪-‬پلیاکریلامیدژلالکتروفورز‪:SDS–PAGE‬‬ ‫به منظور مشاهده ایزوفرم های انزیم پلی فنل اکسیداز (‪ )PPO‬و‬ ‫میزان خلوص انزیم از عمل الکتروفورز ژل پلی اکریل امید ‪%12‬‬ ‫استفاده استفاده می شود‪ .‬الکتروفورز‪ SDS-PAGE‬از نمونه های‬ ‫تغلیظ شده پس از انجام کروماتوگرافی تبادل انیونی انجام‬ ‫می شود‪ .‬پس از انجام الکتروفورز‪ ،‬ژل حاصل با روش کوماسی‬ ‫بریلیانت بلو ‪ G-250‬رنگ امیزی می شود‪.‬‬ ‫ ‪38‬‬ ‫‪38‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫سنجش فعالیت انزیم پلی فنل اکسیداز‪:‬‬ ‫برای سنجش فعالیت انزیم از سوبسترای دوپامین‬ ‫هیدروکلراید با غلظت ‪ 55‬میلی موالر‪-3 ،‬متیل‪-2-‬‬ ‫بنزوتیازولینون هیدرازون با غلظت)‪(Merek) (MBTH‬با غلظت‬ ‫‪ 5‬میلی موالر‪ ،‬دی متیل فرم امید ‪ (DMF)2‬درصد حجمی و‬ ‫اسید فسفریک ‪ 0/08‬درصد حجمی و بافر فسفات ‪ 50‬میلی‬ ‫موالر با ‪ pH=6‬استفاده می شود‪ .‬محلول سوبسترا به شدت‪،‬‬ ‫نسبت به نور حساس است‪ ،‬بنابراین‪ ،‬باید از تابش نور به ان‬ ‫جلوگیری کرده‪ ،‬در درون ظرف تیره نگهداری شود‪ .‬با توجه به‬ ‫ناپایدار بودن این سوبسترا‪ ،‬باید برای هر نوبت سنجش فعالیت‬ ‫انزیمی‪ ،‬محلول سوبسترای تازه تهیه کرد‪ .‬محیط سنجش یک‬ ‫میلی لیتری حاوی ‪ μL990‬سوبسترا و ‪ μL10‬انزیم (نمونه‬ ‫استخراجی) است‪ .‬تغییرات جذب روی زمان در طول موج‬ ‫‪ 505‬نانومتر در مقابل بالنک حاوی ‪ μL990‬سوبسترا و ‪μL10‬‬ ‫بافر استخراج‪ ،‬بررسی می شود‪.‬‬ ‫محاسبه ‪ Km‬و ‪Vmax‬‬ ‫برای این ازمایش غلظت های ‪ 50 ،25 ،12/5‬و ‪ 75‬میلی موالر‬ ‫از سوبسترای تایروزیناز تهیه می شود‪ .‬سوبسترای اصلی‬ ‫تایروزیناز دوپامین هیدروکلراید است و نمونه انزیمی بعد از‬ ‫‪ PPLC‬جهت محاسبه ‪ Km‬و ‪ Vmax‬با سه تکرار انجام می شود‪.‬‬ ‫محاسبه دمای بهینه‪:‬‬ ‫ابتدا رقت مناسب نمونه انزیمی تهیه می شود و سپس‬ ‫در ‪ 7‬میکروتیوب ‪ 40‬میکرولیتر از انزیم با رقت مناسب‬ ‫ریخته می شود‪ .‬ابتدا یکی از میکروتیوب ها در دمای ‪ 10‬درجه‬ ‫سانتی گراد به مدت ‪ 20‬دقیقه قرار داده و سپس سنجش‬ ‫انزیمی سه بار انجام می شود‪ .‬میکروتیوب دوم در دمای‬ ‫‪ 20‬درجه به مدت ‪ 20‬دقیقه در بن ماری قرار داده و مانند روش‬ ‫قبل سه بار سنجش انزیمی روی ان انجام می گیرد و به همین‬ ‫ترتیب‪ ،‬روی مابقی میکروتیوب ها دمای ‪ 60 ،50 ،40 ،30‬و ‪70‬‬ ‫درجه با مدت زمان ‪ 20‬دقیقه اعمال کرده‪ ،‬مورد سنجش قرار‬ ‫می گیرند‪ .‬سپس با مقادیر جذب های بدست امده‪ ،‬از طریق‬ ‫رسم نمودار در برنامه ‪ EXCEL‬میزان دمای بهینه فعالیت انزیم‬ ‫محاسبه می شود‪.‬‬ ‫اندازه گیری ‪ pH‬بهینه‬ ‫برای تعیین ‪ pH‬بهینه انزیم ابتدا با استفاده از منوهیدروژن‬ ‫دی سدیم فسفات‪ ،‬سیتریک اسید و اب دیونیزه‪ ،‬بافرهایی با‬ ‫‪ pH‬مشخص تهیه می شود‪ .‬و سپس فعالیت انزیمی نمونه ها‬ ‫با استفاده از سوبسترای دوپامین هیدروکلرید طبق روش فوق‬ ‫حداقل ‪ 3‬بار در هر یک از این بافر ها اندازه گیری خواهد شد‪.‬‬ ‫زایموگرام تایروزیناز‬ ‫به منظور انجام زایموگرام از روش ‪electrophoresis Native gel‬‬ ‫استفاده می شود‪ .‬بافرهای مورد نیاز در این نوع الکتروفورز‪ ،‬همانند‬ ‫بافرهای مربوط در روش ‪ SDS-PAGE‬بوده؛ با این تفاوت که در‬ ‫اینجا ‪ SDS‬به کار برده نمی شود‪ .‬نمونه ها بدون اعمال حرارت در‬ ‫ته چاهک بارگذاری می شود و شرایط دمای ‪ 4‬درجه سانتی گراد‬ ‫برای نمونه ها در تمامی مراحل ازمایش فراهم می شود تا فعالیت‬ ‫انزیم حفظ شود‪ .‬ولتاژ دستگاه نیز روی ‪ 100‬تنظیم می شود‪ .‬بعد‬ ‫از اتمام الکتروفورز ژل در محلول سوبسترای انزیم غوطه ور و‬ ‫جهت رنگ امیزی در شرایط دمایی ‪ 4C°‬داده می شود‪.‬‬ ‫در ابتدا‪ ،‬دوپامین به سوبسترا اضافه نمی شود و ‪ 15‬دقیقه ژل در‬ ‫سوبسترای بدون دوپامین قرار می گیرد و سپس در چند مرحله‬ ‫دوپامین به ان اضافه خواهد شد‪ .‬با این کار‪ ،‬از شدت رنگ گرفتن‬ ‫ژل (با رنگ امیزی به روش روش کوماسی بریلیانت بلو ‪)G-250‬‬ ‫جلوگیری می شود‪ .‬ژل در محلول سوبسترا به مدت ‪10-12‬‬ ‫ساعت قرار می گیرد‪.‬‬ ‫منابع‬ ‫‪-1‬بی نام‪.1387 .‬اشنایی با ساختمان و وظایف پوست بدن‪.‬‬ ‫‪-2‬بی نام‪ .1389 .‬جزوه درسی بیوشیمی‪.‬‬ ‫‪-3‬بی نام‪ .‬بررسی مکانیسم عمل انزیم تیروزیناز از طریق مهار و‬ ‫فعال کردن ان با استفاده از برخی اکسیدکننده¬ها (مشتقات اگزاالت) و‬ ‫احیاکننده¬ها (مشتقات اتیلن¬دی¬امین)‪ .‬رساله دکتری دانشگاه تهران‪.‬‬ ‫‪-4‬غیبی‪ ،‬نعمت اهلل و مجید سیرتی ثابت‪ .1389 .‬تاثیر فلز کبالت‬ ‫بر سینتیتک و ساختار انزیم تایروزیناز قارچ خوراکی‪ .‬دو ماهنامه علمی‬ ‫پژوهشی دانشگاه شاهد‪ ،‬سال هفدهم‪ ،‬شماره ‪ ،86‬اردیبهشت ‪.1389‬‬ ‫‪-5‬وقاری‪ ،‬علیرضا‪ .1393 .‬مکانیسم عمل انزیم ها‪.‬‬ ‫‪-6‬هاشمی‪ ،‬فریده و محمد علی زارعی‪ .1393 .‬گواهی نمایه سازی مقاله‬ ‫مهار انزیم تیروزیناز توسط عصاره هگزانی ده گونه گیاهی غربالگری شده از‬ ‫فلور مرکزی استان کردستان‪ .‬دومین همایش ملی گیاهان دارویی و کشاورزی‬ ‫پایدار‪.‬‬ ‫‪7. Christensen, B. M., Li, J., Chen, C. and Nappi, A.,‬‬ ‫‪Melanization immune responses in mosquito vectors.‬‬ ‫‪Trends parasitol., 2005, 21, 192-199.‬‬ ‫‪8. Francisco, Garcia-Molina, Alexander, N. P. Heiner,‬‬ ‫‪Lorena G. Fenoll, Jose N. Rodriquez-Lopez, Pedro A.‬‬ ‫‪Garcia-Ruiz, Francisco, Garcia-Canovas, and Jose Tudela,‬‬ ‫‪Mushroom tyrosinase: Catalase activity, inhibition, and‬‬ ‫‪suicide inactivation, J. Agric. Food Chem. 2005, 53,3702‬‬‫‪3709.‬‬ ‫‪9. Friedman, M., Food browing and its prevention:‬‬ ‫‪An overwiew. J. Agric. Food Chem., 1996, 44, 631-653.‬‬ ‫‪10. Hiraga, S., Sasaki, K., Ito, H., Ohashi, Y. and Matusi, H.‬‬ ‫‪2001. A large family of class III plant peroxidases. Plant‬‬ ‫‪Cell Physiology. 42: 462-468.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪39‬‬ ‫مقاله علمی‬ ‫جاوید تقی نژاد‪ ،‬دانشگاه ازاد اسالمی‪ ،‬گروه میکروبیولوژی‪ ،‬واحد ملکان‬ ‫مهدی حسین زاده‪ ،‬مرکز تحقیقات بیولوژی‪ ،‬دانشگاه امام حسین (ع)‬ ‫پاتوژنز بالینی تب تیفوئید‬ ‫عفونت های انسانی با سالمونال انتریکا منجر به دو گروه از بیماری ها‬ ‫می شود‪ :‬گاستروانتریت و تب حصبه‪ .‬مشاهدات کلینیکی نشان می دهند که‬ ‫گاستروانتریت ناشی از سرووارهای غیرتیفوئیدی سالمونال توسط جریان‬ ‫وسیع نوتروفیلی مشخص می شود که این سلول ها سبب لوکالیزه و موضعی‬ ‫شدن عفونت در غشاء مخاطی روده می گردند‪ .‬برخالف ان‪ ،‬در هنگام فاز‬ ‫حاد تب تیفوئید‪ ،‬ترشح و اینفیلتراسیون نوتروفیلی روده ها وجود ندارد که‬ ‫بیانگر گرایش سرووارهای تیفوئیدی سالمونال (سالمونال تیفی‪ ،‬سالمونال‬ ‫پاراتیفی ‪ ،A‬سالمونال پاراتیفی ‪ ،B‬سالمونال پاراتیفی ‪ )C‬در فرار از پاسخ‬ ‫ایمنی ذاتی و ایجاد عفونت سیستمیک است‪ .‬در واقع هیچ ژن بیماری زای‬ ‫مشترکی در سرووارهای تیفوئیدی سالمونال وجود ندارد که سرووارهای‬ ‫غیرتیفوئیدی سالمونال نداشته باشند که این موضوع نشان می دهد فرار‬ ‫از ایمنی ذاتی از طریق مکانیسم های متفاوتی در سرووارهای تیفوئیدی‬ ‫سالمونال واسطه گری می شود‪ .‬در این مقاله به مرور و بازبینی الگوی‬ ‫بیماریزائی بالینی و کلینیکی در تب حصبه یا تیفوئید پرداخته ایم‪.‬‬ ‫تب تیفوئید یکی از مهم ترین عفونت های باکتریایی در‬ ‫سطح جهان بوده که توسط سالمونال انتریکا سرووار تیفی‬ ‫در انسان ایجاد می شود‪ .‬در هر ده مورد عفونت‪، S. typhi‬‬ ‫‪ 1‬یا ‪ 2‬مورد از تب پاراتیفوئید ناشی از سرووارهای سالمونال‬ ‫پاراتیفی ‪ ،A‬پاراتیفی ‪ B‬و پاراتیفی ‪ ،C‬است‪ .‬تب شبه حصبه‬ ‫یا تیفوئیدی در حالت کلینیکی و بالینی سالمونال انتریکا‬ ‫سرووار تیفی‪ ،‬پاراتیفی ‪ ،A‬پاراتیفی ‪ B‬و پاراتیفی ‪ ،C‬قابل‬ ‫تشخیص نبوده و اطالعات مربوط به سالمونال سرووار برای‬ ‫تیفوئید جمع اوری می شود‪ .‬به دالیل نامشخصی وجود‬ ‫عفونت در پاراتیفی ‪ A‬افزایش یافته که در سطح جهانی است‪.‬‬ ‫بیشترین نسبت شیوع تب تیفوئید یا حصبه در اسیا و‬ ‫به ویژه در مناطق جنوبی–مرکزی و جنوب شرقی گزارش‬ ‫شده و ابتالء به ان ‪ 100‬مورد در هر ‪ 100000‬نفر از جمعیت‬ ‫در هر سال تخمین زده شده است‪ .‬با گسترش و بهبود شرایط‬ ‫بهداشتی و مراقبت سالمتی‪ ،‬فاکتور اصلی را می توان کاهش‬ ‫ ‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫شیوع تب تیفوئید عنوان کرد‪ .‬در هر الگوی بهداشتی‬ ‫و سالمتی‪ ،‬نمی تواند در افریقا برای کاهش شیوع تب‬ ‫حصبه با اسیا (‪ 10‬مورد در هر ‪ 100000‬نفر برای هر‬ ‫سال)‪ ،‬مقایسه شده و توصیف شود‪.‬‬ ‫تفاوت های کلینیکی بین تب تیفوئید و‬ ‫گاستروانتریت‬ ‫تب تیفوئید از طریق هضم الودگی اب یا غذا با باکتری‬ ‫میله ای شکل تیفوئید ایجاد می شود‪ .‬این عفونت ها با‬ ‫حالت غیر تیفوئیدی)‪، Salmonella serovars (NTS‬‬ ‫مشترک بوده و باعث ایجاد گاستروانتریت می شود‪ .‬این‬ ‫بیماری ها در دو گروه از باکتری و الگوی کلینیکی یا بالینی‬ ‫متفاوت است‪ .‬گاستروانتریت از طریق ‪ NTS‬بعد از دوره ‪12‬‬ ‫تا ‪ 72‬تلقیح و در کمتر از ‪ 10‬روز مشخص می شود‪.‬‬ ‫تب تیفوئید با دوره کمون ‪ 5‬تا ‪ 9‬روز‪ ،‬عالیم‬ ‫و نشانه های ان تقریبا مشخص می شود‪ .‬عفونت‬ ‫گاستروانتریت در گره های لنفاوی روده باقی مانده و‬ ‫سیستم ایمنی بیماران را با وجود ‪ S. typhi‬در کبد‪ ،‬قفسه‬ ‫سینه و مغز استخوان با گره های لنفاوی ذکر شده تحت‬ ‫تاثیر قرار می دهد‪ .‬در شرایط بالینی و کلینیکی کوتاه‬ ‫مدت‪ ،‬گاستروانتریت با نتایج عملکرد سیستم ایمنی باعث‬ ‫تشخیص عفونت می شود‪ S. typhi .‬می تواند در طوالنی‬ ‫مدت در بافت انسان باقی مانده و با خروج از سیستم‬ ‫ایمنی‪ ،‬شامل واکنش های غیر تیفوئیدی خواهد بود‪.‬‬ ‫عملکرد مناسب ‪ S. typhi‬برای غلبه بر موانع‬ ‫مخاطی در سیستم ایمنی افراد‬ ‫‪ NTS‬نمی تواند در مکانیسم های دفاعی و انتشار‬ ‫باکتری در غشای مخاطی روده و موقعیت های عفونی بدن‬ ‫موثر باشد‪ .‬در هر حال باکتری ‪ NTS‬ممکن است در بیماران‬ ‫سبب نقص سیستم ایمنی شود‪ .‬در بیشتر افراد بیمار‪ ،‬ریسک‬ ‫باالی ‪ NTS‬و باکتری ان روی عامل سندروم نقص ایمنی‬ ‫(‪ )AIDS‬تاثیر می گذارد‪ .‬در صحرای افریقا‪ ،‬بیماری ‪AIDS‬‬ ‫شیوع باالی داشته و ‪ NTS‬باعث ایجاد باکتریمی می شود‪.‬‬ ‫در بیماران ایدزی‪ ،‬باکتری ‪ NTS‬بیشتر از افراد سالم بوده‬ ‫و تب تیفوئید نمی تواند در انها متفاوت باشد‪ .‬در مشاهدات‬ ‫ایپدمیولوژیکی‪ ،‬واکنش سیستم ایمنی بیماران ایدز نیاز به‬ ‫مطالعه بیشتر در جهت جلوگیری از انتشار ‪ NTS‬در بدن‬ ‫دارد‪ .‬در مقابل می توان گفت در ‪ S. Typhi‬نیاز به بررسی‬ ‫عامل میزبان در نقص ایمنی نداشته و عفونت تب تیفوئید‬ ‫در بیماران ایدزی و افراد سالم دارای حالت مشابهی است‪.‬‬ ‫برخالف عامل ‪ ،NTS‬ویژگی های شیوع ‪ S. typhi‬در‬ ‫عملکرد های موانع مخاطی و سیستم ایمنی را می توان به‬ ‫صورت مناسب بررسی کرد‪ .‬مفهوم عملکرد ایمنی برای‬ ‫عفونت کنترل شده ‪ NTS‬بدون ‪ S. typhi‬در سرطان خون‬ ‫اینترفرون‪ 12(IL-12) -‬اینترفرون گاما)‪ (IFN-γ‬حایز اهمیت‬ ‫است‪ .‬جهش ژن های رونویسی شده در ‪ ،IL-12‬اینترفرون‬ ‫گاما باعث افزایش حساسیت پذیری بیماران در برابر ‪NTS‬‬ ‫شده‪ ،‬اما عفونت های ‪ S. Typhi‬را در بر نمی گیرد‪.‬‬ ‫اخیرا" در مشاهدات کلینیکی روی حالت پلی مورفیسم‬ ‫‪ IL-12B ،IFNG‬و ‪ IFNGR1‬میزان حساسیت پذیری یا‬ ‫قابلیت اسیب پذیری تب حصبه افزایش پیدا نکرده است‪.‬‬ ‫این مشاهدات در ‪ S. typhi‬بدون ‪ NTS‬با مکانیسم خروج‬ ‫‪ TLR‬از ‪ IL-12‬اینترفرون گاما توصیف می شود‪IL-12 .‬‬ ‫اینترفرون گاما عامل مهمی در تنظیم سیستم ایمنی با اتصال‬ ‫در بخش داخلی و القای شبیه سازی گیرنده های موجود به‬ ‫صورت مسیر مشخص (‪ ،)TLRs‬در سلول های دندریت و‬ ‫بیگانه خوار به حساب می اید‪ IL-12.‬و ‪ IFN-γ‬برای کنترل‬ ‫عفونت سالمونال تیفی موریوم در موش ها مهم بودند و از‬ ‫طریق خروج از ‪ IL-12/ IFN-γ‬در ‪ ،S. typhi‬باعث افزایش‬ ‫واکنش ایمنی در بافت می شوند‪.‬‬ ‫عامل باز دارنده واکنش سلول میزبان در ‪ NTS‬و‬ ‫الگوی اصلی با نتایج مربوط به اسهال‬ ‫تفاوت بین تب تیفوئید و گاستروانتریت مربوط به عملکرد‬ ‫سلول میزبان در غشای مخاطی روده است‪ .‬گاستروانتریت‬ ‫از طریق ‪ NTS‬در بیماری اسهال‪ ،‬تورم و ترشح سلول ها‬ ‫توصیف شده و در ورودی روده‪ ،‬با نمونه برداری های‬ ‫مربوط به سلول ها تهیه می شود‪ .‬حمله به غشای مخاطی‬ ‫روده از طریق ‪ NTS‬با سیستم ایمنی داخلی در سلول‬ ‫میزبان تشخیص داده شده و موقعیت عفونت در سلول ها‬ ‫مورد توجه قرار می گیرد‪ .‬سیستم ایمنی با روش های‬ ‫مولکولی و ضد میکروبی میکروارگانیسم های پاتوژن‬ ‫را در موقعیت گیرنده های غشایی ‪ TLRs‬و گیرنده های‬ ‫نزدیک گره در سلول (‪ )NLRs‬بررسی می کند‪ .‬رونویسی‬ ‫‪ PRRs‬در لنف و سلول های مخاطی پوست دارای الیه‬ ‫های مناسب از قبیل سلول های دندریتی و بیگانه خوار‬ ‫بوده که می توانند سیستم ایمنی را در برابر حمله میکروب‬ ‫ها محافظت نماید‪ .‬عملکرد مناسب در حمله به سلول‬ ‫های مرکزی از قبیل ‪ NTS‬باعث عدم ترشح و تورم انها‬ ‫می شود‪ .‬در مقدار کمی از ‪ ،PRRs‬تغییرات رونویسی ژن‬ ‫با فاکتور های‪ AP-1 ، NF-κB‬و ‪ IRF3‬مربوط به حمله‬ ‫باکتری بوده‪ ،‬اما عامل بیماری زایی ان در ارگانیسم های‬ ‫تهاجمی از قبیل ‪ Campylobacter spp ،Shigella spp‬و‬ ‫‪ NTS‬بررسی نشده است‪ .‬سلول ها و بافت های متورم‬ ‫در ایجاد اسهال و واکنش های تهاجمی میزبان در برابر‬ ‫باکتری‪ ،‬روی غشای مخاطی روده اثر بخش است‪.‬‬ ‫بررسی داده های کلینیکی ‪ ،S. Typhi‬نشان داده است که‬ ‫در واکنش های داخلی سیستم ایمنی تاثیر گذارند‪.‬‬ ‫گاستروانتریت‪ ،‬تب تیفوئید شامل بیماری اسهال‬ ‫و اسیب روده یا تورم در ترشح حالت چند هسته ای‬ ‫سلول ها و بافت ها نیست‪ .‬اسهال بعد از تب به وجود‬ ‫می اید و تقریبا در یک سوم از بیماران مبتال به تب‬ ‫تیفوئید‪ ،‬لکوسیت های منونوکلئار مقابله می کنند‪.‬‬ ‫تب تیفوئید در واقع عفونت تهاجمی به غشای مخاطی‬ ‫روده از طریق ‪ S. typhi‬بوده که از واکنش سلول یا میزبان‬ ‫در عوامل بیماری زایی عفونی جلوگیری نمی کند‪.‬‬ ‫در محیط کشت بافت‪ ،‬عفونت ‪ S.typhi‬باعث‬ ‫کاهش التهاب در مقایسه با ‪ NTS‬شده و این عملکرد‬ ‫مشابه با ‪ S. typhimurium‬است‪ .‬در تجزیه و تحلیل‬ ‫رونویسی ژن‪ ،‬سلول های غشای مخاطی روده مغایر‬ ‫با ‪ S. typhimurium‬و ‪ S. typhi‬نمی توانند با الگوی‬ ‫شبیه سازی ‪ TLR5‬از ایجاد تورم جلوگیری کنند‪ .‬عامل‬ ‫بازدارنده ‪ S. typhimurium‬در انتقال روی سلول های‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪41‬‬ ‫قطبی و یک الیه در مخاط پوست‪ ،‬عملکرد مشابهی با‬ ‫‪ S. typhi‬ندارد‪ .‬عفونت سلول های فاگوسیت با ‪S. typhi‬‬ ‫باعث کاهش جذب شیمیایی گلبول های سفید ‪8(IL)-‬‬ ‫در مقایسه با عفونت ‪ S. typhimurium‬می شود‪ .‬در این‬ ‫مشاهدات‪ ،‬مکانیسم های شیوع ‪ S. typhi‬با تنظیم عملکرد‬ ‫‪ PRR‬در غشاء مخاطی روده و بدون التهاب‪ ،‬تورم و ایجاد‬ ‫اسهال همراه است‪ .‬طبق این فرضیه‪ ،‬می تواند به واکنش سلول‬ ‫میزبان ‪ PRR‬طبق دو الگوی کلینیکی حمله کند‪ .‬سیتوکین‬ ‫های پیروژنی از قبیل فاکتور نکروز تومور)‪ α -(TNF‬و‬ ‫‪ IL-1 β‬باعث افزایش تب تیفوئید در بیماران در مقایسه با‬ ‫افراد سالم شده اند‪ .‬اما نظیر مسمومیت عفونی بیماران در اثر‬ ‫جذب باکتری و مواد عفونی به خون در سطح پایینی است‪.‬‬ ‫غلظت باکتری خون در بیماران با عفونت باکتری‬ ‫گرم منفی تشخیص داده شده و این مساله برای بیماران‬ ‫تب تیفوئید در نظر گرفته نمی شود‪ .‬تغییر و اصالح‬ ‫عملکرد های ‪ PRR‬با مسمومیت عفونی سبب مرگ و میر‬ ‫افراد در مرحله ابتالء به تب تیفوئید شده است‪ .‬حالت‬ ‫پلی مورفیسم در محیط پیش رونده الفا با فاکتور نکروز‬ ‫تومور )‪ (TNFA-308‬باعث افزایش اسیب پذیری و شدت‬ ‫بیماری تب تیفوئید شده است‪ .‬بیشتر ژن های پلی مورفیسم‬ ‫(‪) TNFA-238, IL1A, IL1B, TNFRSF1A, CASP1, CRP‬‬ ‫در افزایش اسیب پذیری تب تیفوئید موثرنیست‪ .‬نتایج‬ ‫ایپدمیولوژیکی برای مشاهدات بالینی و مسمومیت عفونی در‬ ‫بیماران مبتال به تب تیفوئید با ‪ S. Typhi‬از تورم سلول ها در‬ ‫سیگنال ‪ PRR‬جلوگیری نمی کند‪ .‬مشاهده کلینیکی دوم در‬ ‫بیماری مزمن گراتولوم عفونی سیستم لنفاوی (‪ )CGD‬شامل‬ ‫نقص در عملکرد سیستم ایمنی و ایجاد حالت اکسیدی در‬ ‫گلبول های خون بوده که از طریق ‪ NTS‬و باکتریمی می شود‪.‬‬ ‫همبستگی مثبتی بین شدت تب تیفوئید و بیماری ‪ CGD‬وجود‬ ‫ندارد‪ .‬القای حالت اکسیدی در سلول های گلبول خون به‬ ‫سیگنال ‪ TLR‬بستگی داشته و فعالسازی اکسید از ‪ NADPH‬با‬ ‫کیناز ‪ MAP‬به پروتئین تنظیم شده ‪ TLR‬در ‪ MyD88‬مربوط‬ ‫است‪ .‬در مرحله عفونت باکتریایی بدن گلبول های سفید‬ ‫خون در قسمت های میانی‪ ،‬سبب افزایش واکنش اکسیژن‬ ‫شده و ‪ NBT‬یا همان تترازولوم نیتروبلو را کاهش می دهند‪.‬‬ ‫بر اساس این مشاهده‪ ،‬تست خون ‪ NBT‬با تفاوت کلینیکی‬ ‫در عفونت باکتریایی تب‪ ،‬بیماری های عفونی‪ ،‬ویروسی و‬ ‫عفونت پالسمودیوم سبب ایجاد عامل های عفونی دیگر‬ ‫ ‪42‬‬ ‫‪42‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫نمی شوند‪ .‬تب تیفوئید بدون باکتری ‪ NBT‬در تست خون‬ ‫باعث کاهش واکنش اکسیدی در عفونت ‪ S. typhi‬برای‬ ‫بیماران می شود‪ .‬موقعیت سلول ها به صورت مشخص‬ ‫با کاهش مصرف اکسیژن بررسی شده و شیوع عفونت ‪S.‬‬ ‫‪ typhi‬با تاثیر کپسول بیان می شود‪ .‬در این داده ها‪ TLR ،‬در‬ ‫واکنش سلول میزبان از طریق ‪ S. typhi‬باعث ایجاد حالت‬ ‫اکسیدی با عملکرد متقابل سلول های خون می شود‪ .‬در‬ ‫مرور و باز بینی مشاهدات کلینیکی‪ ،‬تفاوت های زیادی‬ ‫بین تب تیفوئید و گاستروانتریت وجود داشته و تنظیم‬ ‫عملکرد ‪ S. typhi‬در سیستم ایمنی بدن مد نظر است‪.‬‬ ‫در برخی از مطالعات به طور مستقیم به بررسی عامل‬ ‫بیماری زایی تب تیفوئید پرداخته و از سلول میزبان موش‬ ‫به جای انسان و ‪ S. typhimurium‬به جای ‪ S. typhi‬در‬ ‫الگوی مربوط به عفونت استفاده کرده ایم‪ .‬این روش در‬ ‫تعیین ویژگی و مکانیسم های شیوع تب و ‪ NTS‬به صورت‬ ‫موفقیت امیز اجرا شده است‪ .‬محدودیت روش ذکر شده‬ ‫این است که ‪ NTS‬تنها باعث ایجاد بیماری حصبه در موش‬ ‫ها شده و در انسان ها سبب گاستروانتریت می شود‪.‬‬ ‫تب با مکانیسم های شیوع‪ ،‬بدون ‪ NTS‬باعث تیفوئید‬ ‫یا پاراتیفوئید در انسان ها می شود‪ .‬ویژگی های شیوع‬ ‫بیماری با واکنش میزبان در تمام موارد ‪ NTS‬گزارش‬ ‫شده است؛ موارد مربوط عبارت اند از ‪ )1:‬نوع سیستم‬ ‫ترشحی در رونویسی ژن بیماری زا )‪(T3SS-1‬که باعث‬ ‫حمله به غشای مخاطی پوست و روده می شود‪)2.‬‬ ‫نوع سوم سیستم ترشحی که روی عامل ‪)T3SS-2(2‬‬ ‫رونویسی شده و نیاز به حفظ سلول های فاگوسیت‬ ‫بزرگ در انها داریم‪ )3 .‬رونویسی از گیرنده های ‪LPS‬‬ ‫و و فالژلین که در بازدارندگی از التهاب و تنظیم ‪TLR‬‬ ‫موثراست‪ .‬در این مشاهدات‪ S. typhi ،‬باید با فاکتور های‬ ‫اضافی واکنش سلول میزبان در مرحله عفونت را تنظیم‬ ‫نماید‪.‬کاهش عملکرد و اصالح ‪ TLR‬از طریق ‪S. typhi‬‬ ‫باسلول های ترشحی بیگانه خوار روده و در سطوح پایین‬ ‫‪ TNF-α‬در ایجاد باکتری توصیف می شود و از حالت‬ ‫اکسیدی سلول های بیگانه خوار جلوگیری می نماید‪.‬‬ ‫کاهش سیگنال ‪ TLR‬با تداخل در محور ‪ IL-12/IFN-γ‬با‬ ‫مکانیسم های ‪ S. typhi‬و مطابق با عملکرد سلول میزبان‬ ‫در سیستم ایمنی توضیح داده می شود‪.‬‬ ‫موقعیت‪ ViaB‬در‪ S. Typhi‬برای تشخیص عامل ‪TLR4‬و‪TLR5‬‬ ‫یکی از موارد مربوط به شیوع ‪ S.typhi‬در تنظیم‬ ‫واکنش های سلول میزبان در مرحله عفونت‪ ،‬موقعیت ‪،ViaB‬‬ ‫در رو نویسی از ژن بیماری زای سالمونال (‪ )SPI7‬است‪.‬‬ ‫در بیشتر محیط های ژنومی در ‪ S. typhi‬وجود داشته و در‬ ‫حالت ‪ S. typhimurium‬مشاهده نمی شود‪ .‬در حضور‪،ViaB‬‬ ‫‪ S. typhi‬باعث کاهش تولید ‪ IL-8‬در سلول های مخاطی‬ ‫روده می شود‪ TNF-α .‬در سلول های بیگانه خوار‪ ،‬غشای‬ ‫مخاطی روده و در محیط و یا بافت زنده مطالعه شده است‪.‬‬ ‫موقعیت و مکان ‪ DNA‬شامل تنظیم ژن های (‪،)tviA‬حالت‬ ‫بیوسنتز (‪)tviBCDE‬و انتقال (‪ )vexABCDE‬در شیوع ‪S. Typhi‬‬ ‫برای حفظ سیستم ایمنی و داخلی بدن مورد توجه قرار‬ ‫می گیرد‪ .‬تولید ‪ IL-8‬در سلول های مخاطی روده از طریق‬ ‫فالژلین باکتریایی صورت گرفته و ‪ TLR5‬در عامل پاتوژنی‬ ‫در رونویسی ژن گیرنده با الیه واحد قطبی و محوری‬ ‫شبیه سازی می شود‪ .‬عامل تنظیم ‪ TviA‬باعث فعالسازی‬ ‫ژن های بیوسنتز شده در اپرون‪ ViaB‬شامل ‪ T3SS-1‬و‬ ‫رگولون فالژل است‪.‬‬ ‫در مطالعات ازمایشگاهی‪ ،‬رونویسی ‪ TviA‬با عامل‬ ‫بازدارنده ‪ Vi‬بررسی شده و در حالی که ‪ T3SS-1‬و فالژل‬ ‫از قبل رونویسی شده اند‪ .‬حالت اسمزی سطح پایین برای‬ ‫رونویسی ‪ Vi‬در ‪ T3SS-1‬مشابه با رگولون فالژل است‪.‬‬ ‫تحت شرایط اسمزی سطح باال برای حفره سلولی روده و‬ ‫حالت اسمزی سطح پایین برای غلظت نمک درخون یا بافت‪،‬‬ ‫رونویسی ‪ S. typhi‬در فالژل و ‪ T3SS-1‬در جداره سلولی‬ ‫روده با افزایش میزان کلونی روده انجام می شود‪ .‬الیه های‬ ‫‪ S. typhi‬سبب فعال سازی موقعیت سیستم در‪ ViaB‬با عامل‬ ‫تنظیم ‪ TviA‬شده و در قسمت پایینی‪ ،‬رونویسی فالژل‪ ،‬عامل‬ ‫‪ TLR‬تشخیص داده نمی شود‪ TviA .‬از رونویسی و ترشح ‪FliC‬‬ ‫و لیگاند ‪ TLR5‬جلوگیری کرده و ترشح ‪ IL-8‬در سلول های‬ ‫مخاطی روده کاهش می یابد‪ .‬ژن ‪ TviA‬در ‪S. typhimurium‬‬ ‫با ترشح فالژلین رونویسی شده و سطح پایینی از ‪ S.typhi‬در‬ ‫سلول های مخاطی روده با ‪ IL-8‬رونویسی می شود‪ .‬تشخیص‬ ‫‪ LPS‬از طریق رونویسی ‪ TLR4‬در سلول های مونوسیت ها‬ ‫در ایجاد باکتری صورت گرفته و منع تولید سیتوکین برای‬ ‫‪ TNF-α‬مهم است در تصفیه ‪ ،S.Typhi LPS‬عامل ‪ TLR4‬با‬ ‫وجود باکتری سبب تب تفوئید و افزایش سطح ‪ TNF-α‬می‬ ‫شود‪ .‬نقش ‪ Vi‬در سیگنال‪ TLR4 ،‬با تولید ‪TNF-α‬با عامل‬ ‫‪S.‬‬ ‫مسمومیت عفونی درخون و بعد از عفونت گسترده‬ ‫‪ typhimurium‬با انتقال اپرون ‪ ViaB‬حائز اهمیت‪ .‬کاهش‬ ‫رونویسی در ‪ TNF-α‬برای کبد در موش ها‪ ،‬به صورت غیر‬ ‫کپسولی بوده و تفاوتی در دو حالت رونویسی در –‪TLR4 –/‬‬ ‫موش ها مشاهده نشده است‪ .‬رونویسی انتی ژنی ‪ Vi‬نیاز‬ ‫به بررسی واکنش ها و عملکرد های ‪ TLR4‬داشته و ‪ Vi‬در‬ ‫‪ LPS S. typhi‬پوشش می یابد‪.‬‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫تصوری که از این مقاله حاصل می شود‪ ،‬به توصیف‬ ‫موقعیت ‪ ViaB‬پرداخته که در ان ‪ S. typhi‬سبب اصالح‬ ‫واکنش های میزبان با فرار از سیستم ایمنی داخلی از‬ ‫میان ‪ TLR5‬و ‪ TLR4‬می شود‪ .‬عامل بیماری زای تب‬ ‫تیفوئید بر اساس مکانیسم موجود در مشاهدات کلینیکی‬ ‫با تاثیر ‪ S. typhi‬در سیستم ایمنی ذاتی در نظر گرفته می‬ ‫شود‪،S. typhimurium B ،S. typhimurium ،S. typhi .‬‬ ‫‪ S. typhimurium C‬از لحاظ انتشار ژن ها بدون حالت‬ ‫غیر تیفوئیدی سالمونال سروار عملکرد مشابهی در سیستم‬ ‫ایمنی و داخلی نداشته و مکانیسم های ان در عوامل‬ ‫پاتوژنی متفاوت هستند‪.‬‬ ‫منابع‬ ‫‪Manuela Raffatellu, R. Paul Wilson, Sebastian E. Winter,‬‬ ‫‪Andreas J. Baumler. Clinical Pathogensis Of Typhoid Fever:‬‬ ‫‪2008; 2(4):‬‬ ‫‪Review Article. J Infect Developing Countries‬‬ ‫‪.260-266‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪43‬‬ ‫مقاله علمی‬ ‫میترا رحیمی فرد‪ ،‬دکتر طاهره ناجی‬ ‫‪Mitra.rahimifard@gmail.com‬‬ ‫گردش سلول سرطانی‬ ‫و سلول های ازاد ‪ DNA‬تومور در سرطان ریه‬ ‫سلول های سرطانی در گردش یا )‪CTCs (Circulating tumor cells‬‬ ‫سلول های سرطانی است که از جایگاه نخست خود جدا شده و در خون به‬ ‫گردش در می ایند‪ CTC .‬ها بخشی از فرایند بلند متاستاز سرطان پنداشته‬ ‫می شود‪ .‬بررسی مولکولی ‪ CTC‬به با بیوپسی مایع و بررسی سلول های‬ ‫سرطانی مجزا‪ ،‬فرصت خوبی را برای درک بیولوژی سرطان و پروسه‬ ‫متاستاز فراهم کرده است‪ .‬در دهه ی گذشته پیشرفت زیادی در شناسایی‬ ‫نقش ‪ CTC‬ها در زمینه های تشخیص‪ ،‬تعیین و شناخت تغییرات ژنومی‪،‬‬ ‫درمان و پیش بینی پیش اگهی در سرطان ریه انجام شده است‪ .‬هدف این‬ ‫بازنگری این است که ویژگی بیولوژی نخستین این سلول ها شناسایی‬ ‫شود‪ .‬همچنین روش های شناسایی ‪ CTC‬ها برای گونه های گواگون تومورها‬ ‫بازبینی شوند‪ .‬افرون بر این ما کاربردهای کلینیکی را نیز بررسی کردیم‪.‬‬ ‫در این میان‪ :‬پایش درمان برای پیش بینی مقاومت به درمان و همچنین‬ ‫کاوش نشانگرهای زیستی در پیوند با تومور ریه‪ .‬همچنین توان کاربرد‬ ‫چرخه سلول های ازاد در ‪ DNA‬تومور (‪ )ctDNA‬را در کاوش تغییر ژنوم‬ ‫سرطان ریه بررسی کردیم‪.‬‬ ‫سرطان ریه باالترین عامل مرگ و میر بیماران سرطانی سراسر‬ ‫جهان است‪ .‬تالش های زیادی شده است که با استفاده از اسکن‬ ‫توموگرافی کامپیوتری (‪ )CT‬سینه‪ ،‬واکاوی سیتولوژی خلط سینه‪،‬‬ ‫کاوش نشانگرهای زیستی‪ ،‬شناسایی سلول سرطانی در گردش‬ ‫(‪ ،)CTC‬شناسایی گردش سلول ازاد ‪ DNA‬تومور تا انجایی که‬ ‫امکان دارد سرطان ریه در مراحل اولیه شناسایی شود‪ .‬یک تومور‬ ‫جامد متوسط می تواند یک میلیون سلول را روزانه در جریان‬ ‫خون رها نماید و گرچه بیشتر این سلول ها زنده نمی مانند اما‬ ‫با این حال همان مقدار باقی مانده به روشنی هراس بزرگی برای‬ ‫میزبان به شمار می اید‪.‬‬ ‫شناسایی‪ ،‬پایش و بررسی مولکولی سلول های ‪ CTC‬و ‪ctDNA‬‬ ‫یک روش معنی دار و غیرتهاجمی برای شناسایی اولیه بیماری‪،‬‬ ‫پیش بینی پیش اگهی و پیش بینی نوع پاسخ به درمان در بیماران‬ ‫مبتال به سرطان ریه فراهم می کند‪ .‬عمل به اصطالح بیوپسی مایع‪،‬‬ ‫ ‪44‬‬ ‫‪44‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫بررسی سلول سرطانی مجزا و بررسی ‪ ctDNA‬درک خوبی‬ ‫را در رابطه با بیوپسی سرطان ریه و فرایند پخش سرطان‬ ‫ایجاد می کند‪ .‬تا به امروز به شدت بر روی خصوصیات و‬ ‫شمارش ‪ CTC‬ها در سرطان هایی مثل سرطان کولورکتال‪،‬‬ ‫سرطان پروستات‪ ،‬سرطان سینه‪ ،‬سرطان رحم‪ ،‬کارسینومای سر‬ ‫و گردن‪ ،‬سرطان مغز‪ ،‬سرطان معده‪ ،‬کارسینومای هپاتوسلوالر‪،‬‬ ‫کارسینومای سلول کلیوی‪ ،‬مزوتلیوما و سرطان ریه مطالعه شده‬ ‫است‪ .‬در کل هدف مطالعاتی که در زمینه ‪ CTC‬در تومورجامد‬ ‫می شود شامل ‪-1 :‬پیش بینی ریسک پیشرفت متاستاز‬ ‫‪ -2‬مرحله بندی نحوه درمان و مشاهده زمان واقعی پاسخ به‬ ‫درمان ‪ -3‬تعیین مکان هایی که باید تحت درمان قرار گیرند و‬ ‫مکانیسم های مقاومت ‪ -4‬درک فرایند متاستاز در بیمارانی که‬ ‫تومور جامد دارند‪.‬‬ ‫‪ ctDNA‬رامی توان در بیماران با سرطان ریه با تست واکنش‬ ‫زنجیره پلیمراز (‪ )PCR‬شناسایی کرد و همچنین سطوح باالی‬ ‫‪ DNA‬پالسما می تواند در غربالگری‪ ،‬بیماران با ریسک باال برای‬ ‫سرطان ریه را شناسایی نماید‪ .‬عالوه بر این ‪ ctDNA‬در بیمارانی‬ ‫که سرطان ریه دارند تفاوت های ژنتیکی و اپی ژنیک متفاوتی از‬ ‫انهایی که معموال در تومورها شایع است نشان می دهد مواردی‬ ‫مثل فعال سازی انکوژنیک‪ ،‬از دست دادن کروموزوم و غیرفعال‬ ‫شدن ژن سرکوبگر تومور با استفاده از متیالسیون متفاوت است‪.‬‬ ‫مطالعات نشان داده اند که سطوح ‪ ctDNA‬با گرید تومور‪،‬‬ ‫مرحله ای که تومور در ان است‪ ،‬منتشرشدگی گره های لنفاوی‪،‬‬ ‫تعداد مکان های متاستاز‪ ،‬پاسخ تومور به درمان و بقاء در بیماران‬ ‫مبتال به سرطان سلول غیر کوچک (‪ )NSCLC‬مرتبط است‪.‬‬ ‫روش ها‬ ‫هدف این بازنگری این است که مفاهیم و متدهای اولیه برای‬ ‫شناسایی ‪ CTC‬ها و ‪ ctDNA‬در تومورهای جامد مورد بحث‬ ‫قرار گیرد‪ .‬ما همچنین بر انیم که ببینیم چطور از این پیشرفت‬ ‫دانش برای کمک به بیماران با سرطان ریه‪ -‬چه در بیماران با‬ ‫سرطان ریه سلول غیر کوچک (‪ )NSCLC‬کوچک و چه در سرطان‬ ‫ریه سلول های کوچک (‪ -)SCLC‬استفاده می شود‪ .‬یک بازنگری‬ ‫از گزارش های منتشر شده از بازنگری های مشابه قبلی در پایگاه‬ ‫داده مدالین تا اکتبر ‪ 2015‬انجام شد‪.‬‬ ‫تعاریف‬ ‫‪ CTC‬ها با یک طیفی از یک سلول تا جمعی با ‪ 2‬تا ‪ 5‬سلول‪،‬‬ ‫سلول های سرطانی است که از یک زخم اولیه یا محل متاستاز‬ ‫اولیه جدا شده و به مانند دانه های سلولی متاستاز در جریان‬ ‫سطحی خون منتشر می شود‪.‬‬ ‫است و یک ‪ CTM‬در هر ‪ 3‬میلی لیتر خون در ‪ 15‬نفر ( ‪)%58‬‬ ‫گزارش شد‪.‬‬ ‫‪ ctDNA‬ممکن است که از تومور اولیه یا تومور متاستاتیک به‬ ‫وجود امده باشد و در واقع منبع خوبی برای شناسایی پیش ماده‬ ‫متاستاز است‪ .‬تعیین و شناسایی ژنوتیپ ‪ ctDNA‬مزیت هایی بر‬ ‫ژنوتایپینگ ‪ CTC‬دارد‪ .‬زیرا ‪ -1‬الزم است که ‪ CTC‬ها از مقدار‬ ‫خیلی زیادی سلول های هماتولوژیک درخون جدا شود و‬ ‫این یعنی اینکه نیاز به تسهیالت ازمایشگاهی مجهزی است تا‬ ‫بتوان مقدار کافی ‪ CTC‬برای مطالعه به دست اورد‪CTC-2 .‬ها‬ ‫در جریان گردش در خون متحمل اپوپتوز (خزان یاخته ای)‬ ‫و شکنندگی می شوند و این باعث می شود که در مطالعات‬ ‫مختلف تفاوت هایی در میزان ‪ CTC‬داشته باشیم‪ -3 .‬بیشتر‬ ‫متدهای تعیین ژنوتیپ ‪ ctDNA‬با حداقل میزان انجام می شود‬ ‫و نیاز به تجهیزات ویژه و خاص ندارد‪ ctDNA - 4.‬را می‬ ‫توان همزمان با ‪ DNA‬پالسمای سلول های معمولی که همیشه‬ ‫در جریان خون وجود دارند انجام داد‪.‬‬ ‫شکل گیری ‪ CTCs‬و ‪ctDNA‬‬ ‫شکل‪ )1‬سلول های سرطانی در گردش (‪ )CTC‬و تومور در گردش بدون‬ ‫سلول (‪ )ctDNA‬که از تومور اولیه یا زخم متاستاتیک منشا می گیرد و در خون‬ ‫به گردش در می اید‪.‬‬ ‫یک گرم از بافت سرطانی می تواند روزانه در حدود یک‬ ‫میلیون سلول سرطانی را در جریان خون وارد کند‪ CTC .‬ها در‬ ‫جریان خون از تومورهای جامد مشتق می شود‪ .‬انها عامل انتشار‬ ‫متاستاتیک به ارکان های دور است که در نهایت باعث می شود‬ ‫که یک محل ثانویه ای برای بیماری شکل گیرد‪ .‬با این حال تومور‬ ‫میکروامبولی تومور کوچک (‪ )CTM‬یک تومورجمعی است که‬ ‫در خون به گردش در می اید‪ .‬واژه دیگر سلول های سرطانی‬ ‫منتشره (‪ )DTC‬است که به صورت یک جایگاهی از ‪ CTC‬ها در‬ ‫ارکان های ثانویه تعریف می شود که ممکن است در یک وضعیت‬ ‫خاموش بمانند یا باعث متاستاز مشهود شود‪ CTC .‬ها و‪ DTC‬ها‬ ‫در خون و مغز استخوان به عنوان سلول های بالقوه القاء کننده‬ ‫متاستاز در نظر گرفته می شود و در ‪ 26‬بیمار مبتال به سرطان ریه‬ ‫سلول غیر کوچک که مورد مطالعه قرار گرفتند‪ ،‬حداقل یک ‪CTC‬‬ ‫به ازای ‪ 3‬میلی لیتر خون در ‪ 17‬مورد (یعنی ‪ )%65‬گزارش شده‬ ‫‪ CTC‬در فرایند طوالنی متاستاز تومور مشارکت دارد‪ .‬این‬ ‫باور وجود دارد که متاستاز با گروه فرعی ‪ CTC‬های دیده‬ ‫شده در خون بیمار شروع می شود‪ .‬متاستاز شامل دو مرحله‬ ‫است‪ :‬مرحله اول‪ ،‬جابجایی و رفتن یک سلول سرطانی به‬ ‫منطقه دیگر است در حالی که مرحله دوم مربوط می شود به‬ ‫توانایی و قابلیت ان سلول سرطانی برای ایجاد کانون های‬ ‫متاستاتیک در ان منطقه جدید‪ .‬برای اینکه سلول های سرطانی‬ ‫از تومور اولیه جدا شود الزم است که تحت یک پروسه سلولی‬ ‫به نام انتقال اپیتلیال ‪ -‬مزونشیمال (‪ )EMT‬قرار گیرد‪ EMT .‬به‬ ‫سلول های سرطانی این اجازه را می دهد که قابلیت حرکت و‬ ‫جنبش پیدا کنند که این باعث می شود تا این سلول ها بتوانند‬ ‫تحت عنوان ‪ CTC‬به جریان خون نفوذ کنند و به گردش درایند‪.‬‬ ‫رها سازی ‪ DNA‬به داخل جریان خون یک پدیده معمول‬ ‫در بیماران سرطانی است زیرا در این بیماران عمل اپوپتوز‬ ‫و نکروز سلول های سرطانی اتفاق می افتد‪ .‬متیالسیون ‪،‬‬ ‫متاسیون‪ ،‬تغییرات میکروساتالیت‪ ،‬ادغام ‪ DNA‬و ‪ DNA‬وایرال‬ ‫را می توان در‪ ctDNA‬مطالعه کرد وهمین طور می توان‬ ‫فاکتورهای مشارکت کننده با تومور ‪ DNA‬ازاد شده در جریان‬ ‫خون مثل بارتومور و پرولیفراسیون سلول سرطانی را مورد‬ ‫مطالعه قرار داد‪ DNA .‬سلول ازاد که در بیماران مبتال به سرطان‬ ‫ریه پیدا می شود از سلول های بدخیم نکروتیک و سلول های‬ ‫سرطانی توسعه یافته که توسط ماکروفاژ ها اورده می شوند‬ ‫منشا می گیرد و منتج از پاسخ التهابی مزمن نیست‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪45‬‬ ‫شکل‪ )2‬سلول های ازاد در ‪ DNA‬تومور به شکل های گوناگون در خون‬ ‫وجود دارد ومی تواند اطالعاتی مثل موتاسیون‪ ،‬ادغام ‪ ،DNA‬متیالسیون وایرال‬ ‫‪ DNA‬و تغییرات میکروساتیالت فراهم کند‪.‬‬ ‫روش های شناسایی‬ ‫شناسایی‪ ،‬شمارش و بررسی مولکولی ‪ CTC‬خیلی متفاوت است‪،‬‬ ‫زیرا ‪ CTC‬ها با یک توالی ‪ 1‬به ازای هر لکوسیت اتفاق می افتد و‬ ‫مقدار نمونه موجود بسیار محدود است‪ .‬چندین متد شناسایی و‬ ‫مشخص کردن خصوصیات ‪ CTC‬ها در بیماران مبتال به سرطان ریه‬ ‫مورد بررسی و ازمایش قرار گرفته اند‪ .‬بیشتر استراتژی های فعلی‬ ‫شمارش ‪ CTC‬ها اساسا بر اساس نشانگرها و سایز ‪ CTC‬است‪.‬‬ ‫در مورد استراتژی مبتنی بر نشانگر‪ ،‬شناسایی ‪ CTC‬بر اساس‬ ‫نشانگر مولکول چسبنده سطح سلول های اپیتلیال (‪ )EpCAM‬و‬ ‫نشانگرکراتین است‪ .‬یکی از متدهایی که به طور شایع مورد استفاده‬ ‫قرار می گیرد ازمون جستجوی سلول ‪ CTC‬است که نشان داده‬ ‫شده است که به خوبی ‪ CTC‬ها را پیدا و گیر می اندازد‪ .‬تا به امروز‬ ‫‪ FDA‬تنها سیستم جستجوی سلول را برای شناسایی ‪ CTC‬های‬ ‫خون و ارزیابی پیش اگهی مورد تایید قرار داده است‪ .‬جستجوی‬ ‫سلول ‪ CTC ،‬ها را با استفاده از تکنیک غنی سازی مبتنی بر �‪Ep‬‬ ‫‪ CAM‬جدا می کند‪ .‬همچنین روش نانوتکنولوژی نیز در شناسایی‬ ‫‪ CTC‬ها مورد مطالعه قرار گرفته است‪ .‬کازولی و همکارانش‬ ‫مطالعه ای را انجام دادند که در ان مهره های مغناطیسی به‬ ‫همراه انتی بادی های ‪ EpCAM‬و ‪ CK19‬و همین طور شناساگر‬ ‫فلوئورسانسی نقاط کوانتومی را برای شناسایی ‪ CTC‬هایی کمتر‬ ‫از ‪ CTC 10‬در هر میلی لیتر خون با هم ترکیب کردند‪ .‬هرچند به‬ ‫دلیل اینکه در سرطان ریه‪ CTC ،‬ها اغلب خصوصیات غیر اپیتلیالی‬ ‫دارد و در طی فرایند ‪ EMT‬نشانگرهای اپیتلیالی خود را از دست‬ ‫می دهد‪ ،‬این شیوه شناسایی غیرموثر است و نتایج ضعیفی را به‬ ‫همراه دارد‪.‬‬ ‫برای فایق امدن بر محدودیت های استراتژی های مبتنی بر‬ ‫‪ ،EpCAM‬تالش های زیادی برای طبقه بندی ‪ CTC‬ها بر اساس‬ ‫نشانگرهای ‪ EMT‬انها و روشن کردن ناهمگونی در ‪ CTC‬ها انجام‬ ‫شده است‪ .‬اخیرا از متد غنی سازی ‪ CTC‬با ‪ CanPatrol‬استفاده‬ ‫ ‪46‬‬ ‫‪46‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫شده است تا با استفاده از نشانگرهای ‪ EMT‬در انواع مختلف‬ ‫بدخیمی ها‪ CTC ،‬ها شناسایی شود‪ .‬این تکنیک ممکن است که‬ ‫راه حلی را برای این موضوع فراهم نماید زیرا متدهای مبتنی‬ ‫بر ‪ EpCAM‬باعث می شوند که به دلیل از دست رفتن ‪EpCAM‬‬ ‫در طی فرایند ‪ EMT‬باعث نقص در شناسایی ‪ CTC‬شوند‪.‬‬ ‫در استراتژی های مربوط به سایز عموما از تراشه های‬ ‫میکروفوئیدی استفاده می شود که در واقع میکرو کانال ها را‬ ‫فیلتر می کند تا ‪ CTC‬های بزرگ تررا ازدیگر مولفه های خونی‬ ‫جدانماید‪ .‬یک مطالعه گزارش کرد که یک وسیله زیست تراشه‬ ‫میکرو فلوئیدیک مارپیچی قوی می تواند با زمان پردازش‬ ‫سریع ( ‪ 7.5‬میلی لیتر در ‪ 10‬دقیقه ) و نرخ شناسایی ‪% 100‬‬ ‫نمونه های جمع اوری شده از بیماران مبتال به سرطان ریه و‬ ‫سینه که در مراحل پیشرفته هستند (‪ )10/10‬شناسایی ‪ CTC‬را‬ ‫تقویت کند و قادر است که از ‪ 20‬تا ‪ CTC 135‬را به ازای یک‬ ‫میلی لیتر جدا کند ‪.‬‬ ‫متد دیگر شناسای ‪ CTC‬مبتنی بر سایز یک سیستم‬ ‫‪( microcavity array‬سیستم ارایه حفره کوچک) یا ‪ MCA‬است‬ ‫که سیستمی است برای شناسایی ‪ CTC‬ها مستقل از ‪.EpCAM‬‬ ‫گزارش شده است که این سیستم در جداسازی ‪ CTC‬از نمونه‬ ‫خون بیمارانی که با سیستم جستجوی سلول به عنوان ‪ CTC‬منفی‬ ‫شناسایی شده بود‪ ،‬موفق بوده است‪ .‬سیستم ‪ MCA‬یک فیلتر نیکلی‬ ‫ریزساختار با یک ‪ MCA‬مستطیلی(‪ )4(10‬حفره ها‪ /‬فیلتر) است و‬ ‫شکل و تخلخل ‪ MCA‬طوری است که به طور موثربتواند دریک‬ ‫شرایط با مقاومت جریان پایین سلول های کوچک سرطانی را‬ ‫درحفره های کوچک ( میکروکاویتی ها) شناسایی نماید و همزمان‬ ‫اجازه دهد که دیگر سلول های خون عبور کنند‪.‬‬ ‫سیستم ‪ PCR‬با هدف گذاری بر لیگاند (‪ )LT-PCR‬سیستمی‬ ‫است که در ان ‪ CTC‬هایی که حاوی اریتروسیت و لکوسیت‬ ‫هستند با یک کونژوگه ای از لیگاند ویژه تومور و یک‬ ‫الیگونوکلوئید سنتز شده بعد از بررسی کمی ‪ PCR‬نشان گذاری‬ ‫شوند‪ LT-PCR .‬با حساسیت بیشتری کمیت ‪CTC‬ها را در بیماران‬ ‫با سرطان ریه سلول غیرکوچک نشان می دهد‪ .‬این حساسیت‬ ‫در بیماران مبتال به سرطان ریه سلول غیرکوچک در مرحله‬ ‫‪1‬و ‪ 2‬در حدود ‪ ،%80‬در بیماران در مرحله ‪ 3‬در حدود ‪،%67‬‬ ‫و در بیماران در مرحله ‪ 4‬در حدود ‪ % 93‬است‪ .‬یک مطالعه‬ ‫با استفاده از پروب ادنوویروسی که افزایش فعالیت تلومراز‬ ‫موجود در همه سلول های سرطانی را تشخیص می دهد(اما‬ ‫در سلول های سالم این توانایی را ندارد) سلول های زنده ای‬ ‫را شناسایی کرد که این می تواند ‪ CTC‬را در ‪ % 65‬از بیماران‬ ‫مبتال به سرطان ریه شناسایی نماید‪.‬‬ ‫‪ ISET‬یک تکنولوژی است که بر روی نشانگرهای تومور‬ ‫اتکا نمی کند و در ان ‪ CTC‬ها به دلیل اندازه بزرگ ترشان در‬ ‫مقایسه با گلبول های سفید در گردش با رو ش فیلتراسیون مستقل‬ ‫از نشانگرهای وابسته به تومور به دام می افتند‪ .‬فیلتراسیون با استفاده‬ ‫از سیستم ‪ ISET‬می تواند تعداد بیشتری از ‪ CTC‬ها را به دام بیاندازد‪.‬‬ ‫محدودیتی که در این زمینه وجود دارد فقط مربوط به شناسایی نمی‬ ‫شود بلکه به کشت نیز مرتبط می شود‪ .‬اگر ما بتوانیم ‪ CTC‬ها را در‬ ‫محیط ازمایشگاهی کشت و گسترش بدهیم‪ ،‬این فرصت را خواهیم‬ ‫داشت که ژنوتیپ و فنوتیپ سلول های سرطانی را بررسی کنیم‪ .‬در‬ ‫این رابطه سیستم حساس به حرارت نانوولکرو برای اصالح ‪CTC‬‬ ‫برای کشت ‪ CTC‬بیماران مبتال به سرطان ریه سلول غیرکوچک مورد‬ ‫مطالعه قرار گرفت‪ .‬نانوولکر حساس به حرارت در واقع نسل سوم‬ ‫نانوولکرها است که در ان سطوح نانوی پوشیده شده با عامل ضمن‬ ‫اینکه موجودیت و یکپارچگی سلول ها را حفظ می کند باعث‬ ‫بی تحرک شدن ‪ CTC‬ها می شود‪.‬‬ ‫جمع اوری ‪ ctDNA‬به اقدامات درمانی‪ ،‬شناسایی کلینیکی‬ ‫بیماری و ارائه یک روش غیر تهاجمی برای تعیین ژنوتیپ تومور‬ ‫کمک می کند‪ .‬مقدار ‪ ctDNA‬پالسما را می توان با استفاده از ‪PCR‬‬ ‫کمی زمان واقعی (ریل تایم پی سی ار) تعیین کرد‪ .‬نشان داده شده‬ ‫است که به سطح ‪ ng/ml 12.5‬رسیده است‪ .‬متدهای جدیدی با نام‬ ‫‪( CAPP-Seq‬پروفایل کردن شخصی سرطان با توالی عمیق) برای‬ ‫تعیین کمیت ‪ ctDNA‬می توانند ‪ ctDNA‬را در همه بیماران مبتال‬ ‫به سرطان ریه سلول غیر کوچکی که در مرحله ‪ 2‬تا ‪ 4‬هستند و‬ ‫همینطور نیمی از بیمارانی که در مرحله ‪ 1‬هستند شناسایی کرد‪.‬‬ ‫کاربردهای بالینی‬ ‫در اینده کاربردهای ‪ CTC‬ها تنها محدود به شمارش نخواهد بود‬ ‫‪.‬با استفاده ازروش محتوای باال که بیان پروتئین‪ ،‬مرفومتریک ها‪،‬‬ ‫ژنوتیپ و پیش بینی متاستاز را مورد بررسی قرار می دهد می توان‬ ‫به خصوصیات روزانه دسترسی پیدا کرد‪ .‬سلول های سرطانی در‬ ‫گردش می توانند نشانگر های قابلی در پروسیجرهای تشخیصی‬ ‫ضایعات ریوی باشند‪ .‬حتی اگر ندول های مشهود از تومور وجود‬ ‫نداشته باشد‪ ،‬می توان ‪ CTC‬ها را در بیماران مبتال به ‪ COPD‬و‬ ‫بدخیمی های ریوی غیرقابل شناسایی به دست اورد‪ .‬در کل نرخ‬ ‫شناسایی ‪ CTC‬با مرحله ای که یک بیمار با مشکل ‪ NSCLC‬در ان‬ ‫است و وضعیت متاستاز همبستگی دارد‪.‬‬ ‫نشان داده اند که بررسی ‪ CTC‬ازطریق نمونه گیری سریالی از‬ ‫خون می تواند به دارودرمانی مختص به فرد در بیمار مبتال به‬ ‫سرطان ریه سلول کوچک (‪ )SCLC‬کمک کند‪ .‬سلول های سرطانی‬ ‫در گردش قبل از شروع شیمی درمانی‪ ،‬پیش بینی کننده های‬ ‫خوبی برای بقاء در بیماران مبتال به ‪ SCLC‬که در مرحله ‪ 3‬است‬ ‫می باشد‪ .‬همچنین می توان از شمارش ‪ CTC‬ها برای پیش بینی‬ ‫بقاء کلی (‪ )OS‬و ‪ PFS‬استفاده کرد‪ .‬نشان داده اند که بیمارانی‬ ‫که قبل از درمان هیچ ‪ CTC‬در انها شناسایی نشده است به‬ ‫نسبت بیمارانی که ‪ CTC 3-1‬یا بیش از ‪ 3‬تا ‪ CTC‬دارند ‪PFS‬‬ ‫و ‪ OS‬طوالنی تری دارد‪ .‬در رابطه با ارزیابی بعد از درمان‪،‬‬ ‫بیمارانی که بعد از درمان در انها ‪ CTC‬شناسایی شده است پاسخ‬ ‫ضعیف تری به پروسه های درمانی نشان می دهند‪.‬‬ ‫بررسی نشانگرهای زیستی ‪CTC‬‬ ‫‪ PCR‬زمان واقعی و بررسی منحنی ذوب برای پیدا کردن‬ ‫جهش های ‪ EGFR‬حساس کننده در سلول های خون موجود‬ ‫در ‪ CTC‬استفاده شدند‪ .‬بررسی ‪ EGFR‬را همچنین می توان با‬ ‫‪ CTC‬های گرفته شده با لکه گذاری ایمونوفلوئورسنس انجام‬ ‫داد‪ .‬بررسی جهش ‪ EGFR‬در ‪ DNA‬گرفته شده از ‪ CTC‬ها نشان‬ ‫از حساسیت باال از جمله در شناسایی جهش ثانویه در ‪T790M‬‬ ‫است که نشان از مقاومت به دارو است ‪ .‬با استفاده از نمونه‬ ‫های ‪ ctDNA‬معلوم شد که پیگیری جهش های ‪ EGFR‬در جریان‬ ‫خون باعث می شود که تا ‪ 344‬روز قبل از اینکه بیمار عالئم‬ ‫پیشرفت بیماری را نشان دهد جهش ‪ T790M‬شناسایی کرد‪.‬‬ ‫نرخ شناسایی جهش ‪ T790‬در میان بیمارانی که بعد از درمان‬ ‫‪ EGFR-TKI‬همچنان پیشرفت در بیماری را نشان می دادند در‬ ‫حدود ‪ 43.5%‬بوده است‪ .‬برای جهش ‪ ،KRAS‬گزارش شده‬ ‫است که یک تکنیک ارایه غشاء کلورومتریک می تواند جهش‬ ‫‪ KRAS‬را از ‪ CTC‬در انواع مختلف سرطان ها شناسایی کند‪.‬‬ ‫بعد از این یافته ها یک تکنیک ارایه کمی لومینسانس دیگر به‬ ‫نام ‪ WCHMA‬ایجاد شد که قادر است با یک حساسیت ‪%93‬‬ ‫جهش ‪ KRAS‬را در حداقل ‪ CTC 3‬به ازای یک میلی لیتر خون‬ ‫شناسایی نماید‪ .‬هرچند مدارک جدید دلیل بر این هستند که‬ ‫‪ ctDNA‬برای بررسی جهش ‪ KRAS‬در بدخیمی های ریه بر ‪CTC‬‬ ‫‪ DNA‬ارجحیت دارد زیرا می تواند به نسبت ‪ CTC‬ها باعث‬ ‫شناسایی بیشتر جهش شود‪.‬‬ ‫همچنین از‪ CTC‬ها به طور کلینیکی برای شناسایی تنظیم‬ ‫مجدد ژن ‪ EML4-ALK‬در بیماران مبتال به سرطان ریه سلول‬ ‫غیرکوچک استفاده شده است تابتوان بیمارانی که مناسب برای‬ ‫دریافت مهارکننده ‪ ALK‬هستند انتخاب شوند‪ .‬تنظیم مجدد ‪ALK‬‬ ‫رامی توان در ‪ CTC‬های بیماران مبتال به سرطان ریه سلول‬ ‫کوچک با ‪ ALK‬مثبت به وسیله یک تکنیک فیلتراسیون و فیلتر‬ ‫همراه با هیبریداسیون فلوئورسانس درجا(‪ )FA-FISH‬تعیین‬ ‫کرد‪ .‬تکنیک ‪ FA-FISH‬شامل یک فیلتر برای شناسایی ‪ CTC‬هایی‬ ‫است که قبال تحت فیلتراسیون خونی قرار گرفته اند و به دنبال‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪47‬‬ ‫ان اماده سازی یک منطقه فیلتری برای فیکس سازی سلول ها‬ ‫انجام می شود و با استفاده از تکنیک ‪ FISH‬بررسی سلولی انجام‬ ‫می شود‪ .‬عالوه بر این می توان با استفاده از ایمونوسایتوشیمی‬ ‫بیان پروتئین ‪ ALK‬را درهر ‪ CTC‬های گرفته شده از بیماران مبتال به‬ ‫سرطان ریه مشاهده کرد ‪ .‬بررسی ‪ FISH‬فرصتی را فراهم کرد که‬ ‫بتوان از ‪ 10-1535 CLC‬به ازای یک میلی لیتر خون ژن ‪EML4-‬‬ ‫‪ ALK‬را شناسایی کرد و این تنها نیاز به ‪ 7.5‬میلی لیتر از نمونه‬ ‫خون بیمار دارد‪.‬‬ ‫همه این موارد با همدیگر نشان می دهد که می توان‬ ‫خصوصیات اصالحات ژنتیکی در سرطان های جامد را با تزریق‬ ‫‪ ctDNA‬از سلول های سرطانی به پالسما تعیین کرد ‪ .‬به دلیل‬ ‫تهاجمی بودن بیوپسی و اینکه ممکن است ماهیت ناهمگونی‬ ‫در داخل تومور را به هم بریزد نمی توان از بیوپسی های مکرر‬ ‫برای بررسی تغییرات ژنومی به عنوان پیامدی از درمان استفاده‬ ‫کرد‪ .‬توانایی استفاده از ‪ ctDNA‬به عنوان جایگزینی برای بیوپسی‬ ‫تومورمتاستاتیک روشن تر شده است زیرا بررسی بیان جهش از‬ ‫بیوپسی های زخم متاستاتیک به دلیل اندازه نا کافی بیوپسی با‬ ‫شکست مواجهه شده است اما این بررسی در همه نمونه های‬ ‫‪ ctDNA‬پالسما موفق بوده است‪ .‬هرچند عالرغم کاربرد نوید‬ ‫بخش و کارایی این تکنولوژی ها برای به کارگیری ‪ CTC‬ها برای‬ ‫تشخیص تغییرات ژنومی و پایش پاسخ به درمان در سرطان ریه‬ ‫(مانند یک بیوپسی مایع )‪ ،‬موانعی مثل سیستم های پیچیده ای‬ ‫که نیاز به ظرفیت های ازمایشگاهی سطح باال دارند‪ ،‬سلول های‬ ‫خونی الوده و متد استاندارد طالیی تعریف نشده باعث می شود‬ ‫که محدودیت هایی برای این تکنولوژی ها ایجاد شود‪.‬‬ ‫برای ایجاد تکنیک های استاندارد برای جمع اوری نمونه‪،‬‬ ‫پردازش و بررسی نمونه ها انجام شود‪.‬‬ ‫منابع‪:‬‬ ‫‪1. Ferlay J, Soerjomataram I, Dikshit R, Eser S,‬‬ ‫‪Mathers C, Rebelo M, et al. Cancer incidence and mor‬‬‫‪tality worldwide: sources, methods and major patterns‬‬ ‫‪in GLOBOCAN 2012. Int J Cancer2015;136:E359-8‬‬ ‫‪2. Torre LA, Bray F, Siegel RL, Ferlay J, Lortet-Tieulent‬‬ ‫‪J, Jemal‬‬ ‫‪A. Global cancer statistics, 2012. CA Cancer J Clin‬‬ ‫‪2015;65:87-108.‬‬ ‫‪3. Siegel RL, Miller KD, Jemal A. Cancer statistics,‬‬ ‫‪2015. CA Cancer J Clin 2015;65:5-29.‬‬ ‫‪4. Kanodra NM, Silvestri GA, Tanner NT. Screening‬‬ ‫‪and early de- tection efforts in lung cancer. Cancer‬‬ ‫‪2015;121:1347-56.‬‬ ‫‪5. Infante M, Cavuto S, Lutman FR, Passera E, Chi‬‬‫‪arenza M, Chiesa G, et al. Long-term follow-up results‬‬ ‫‪of the DANTE trial, a randomized study of lung can‬‬‫‪cer screening with spiral computed tomography. Am J‬‬ ‫‪Respir Crit Care Med 2015;191:1166-75.‬‬ ‫‪6. Shlomi D, Ben-Avi R, Balmor GR, Onn A, Peled‬‬ ‫‪N. Screening for lung cancer: time for large-scale‬‬ ‫‪screening by chest computed tomography. Eur Respir J‬‬ ‫‪2014;44:217-38.‬‬ ‫‪7. Sagawa M, Kobayashi T, Uotani C, Kibe Y, Tanaka‬‬ ‫‪M, MachidaY, et al. A survey about further work-up for‬‬ ‫‪cases with positive sputum cytology during lung cancer‬‬ ‫‪mass screening in Ishikawa Prefecture, Japan: a retro‬‬‫‪spective analysis about quality assur- ance of lung can‬‬‫‪cer screening. Jpn J Clin Oncol 2015;45:297-302.‬‬ ‫‪8. Yu L, Shen J, Mannoor K, Guarnera M, Jiang F. Iden‬‬‫‪tification of ENO1 as a potential sputum biomarker for‬‬ ‫‪early-stage lung can- cer by shotgun proteomics. Clin‬‬ ‫نتیجه گیری‬ ‫‪Lung Cancer 2014;15:372-8.e1.‬‬ ‫‪ CTC‬ها سلول های سرطانی هستند که از طریق بیوپسی مایع‬ ‫‪9. Kim Y, Kim DH. CpG island hypermethylation as a‬‬ ‫خون به دام می افتد و شناسایی می شود و می توان انها را از نظر‬ ‫‪biomarker for the early detection of lung cancer.‬‬ ‫‪Methods Mol Biol2015;1238:141-71.‬‬ ‫ژنتیک و فنوتیپ مورد مطالعه قرار دارد تا داده های خوبی برای‬ ‫‪10. Hirales Casillas CE, Flores Fernández JM, Padilla‬‬ ‫درمان سرطان به دست بیاوریم‪ .‬مقادیر بالینی ‪ CTC‬ها به عنوان‬ ‫‪Camberos E, Herrera López EJ, Leal Pacheco G, Mar‬‬‫نشانگرهای زیستی برای غربالگری سرطان ها در فازهای اولیه‪،‬‬ ‫‪tínez Velázquez M. Current status of circulating protein‬‬ ‫‪biomarkers to aid the early detection of lung cancer.‬‬ ‫تشخیص و پیش بینی پاسخ به درمان‪ ،‬پیش اگهی و طبقه بندی به‬ ‫‪Future Oncol 2014;10:1501-13.‬‬ ‫طور گسترده ای در سال های اخیر مطالعه شده اند‪ .‬انتظار می رود‬ ‫ ‬ ‫که درک درست از بیولوژی ‪ CTC‬و کاربردهای ان در موارد بالینی‬ ‫‪11. Yu N, Zhou J, Cui F, Tang X. Circulating tumor cells in‬‬ ‫‪lung cancer:‬‬ ‫به پزشکان کمک خواهد کرد تا به درمان هایی برای سرطان ریه‬ ‫‪detection methods and clinical applications. Lung‬‬ ‫دست یابند‪ .‬مسائل تکنولوژیکی عالرغم حساسیت و ویژگی‬ ‫‪2015;193: 157-71.‬‬ ‫باال باعث شده اند که کاربرد بالینی متد محدود شود‪ .‬سال ها‬ ‫‪12. Paci M, Maramotti S, Bellesia E, Formisano D,‬‬ ‫‪Albertazzi L, Ricchetti T, et al. Circulating plasma DNA‬‬ ‫طول خواهد کشید تا شناسایی ‪ CTC‬به عنوان روتین در تشخیص‬ ‫‪as diagnostic bio- marker in non-small cell lung cancer.‬‬ ‫سرطان اعمال شود‪ .‬واضح است که الزم است تحقیقات بیشتری‬ ‫‪Lung Cancer 2009;64:92-7‬‬ ‫ ‪48‬‬ ‫‪48‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫مقاله علمی فنی‬ ‫دکتر حسین دارافرین ‪ ،‬دکتر مسعود دونلو ‪ ،‬دکتر مرتضی صدیقی ‪ ،‬دکتر فاطمه محجوب‪،‬‬ ‫مهندس امیر حسین بحرالعلومیان و سایر همکاران‬ ‫نگاهی فنی به سانتریفیوژ‬ ‫کلیات‬ ‫سانتریفیوژ دستگاهی است که با اعمال نیروی سانتریفوگال‬ ‫بر روی ذرات در حال دوران (نیروی گـریز از مـرکز)‪ ،‬اجـزای‬ ‫یـک محلول را که دارای جرم مولکولی متفاوت است از هم‬ ‫جدا می کند‪ ،‬لذا در تهیه ته نشین ادرار‪ ،‬جداکردن سرم‪ ،‬تهیه‬ ‫فیلترای فاقد پروتئین و موارد دیگر از ان استفاده می شود‪.‬‬ ‫در انتخاب سانتریفوژ مقدار)‪Relative Centrifugal Force (RCF‬‬ ‫مهم است‪ .‬انواع مختلفی از سانتریفیوژ در بازار موجود است‬ ‫که چهار مدل اصلی ان عبارتند از‪:‬‬ ‫)‪Horizontal Head (Swinging Bucket‬‬ ‫لوله ها در حالت استراحت به صورت عمودی در جایگاه‬ ‫قرار داده می شود و در طی چرخش‪ ،‬لوله ها در وضعیت‬ ‫افقی قرار می گیرد‪ .‬این نوع برای جداسازی سرم و پالسما‬ ‫از گلبول های قرمز مناسب است‪.‬‬ ‫در صورت کاربرد دور و زمان الزم‪ ،‬سدیمان به خوبی‬ ‫فشرده شده و میتوان سوپرناتانت را با اهسته خالی کردن‬ ‫(سرازیر کردن اهسته) خارج کرد‪.‬‬ ‫)‪Angle Head (Fixed–Head‬‬ ‫لوله ها در وضعیت ثابت و در زاویه حدود ‪ 25-40‬درجه‬ ‫از وضعیت افقی قرار می گیرد‪ ،‬ذرات در هنگام چرخش‬ ‫به سمت بیرون پرتاب شده و به کناره و ته لوله می چسبد‪.‬‬ ‫شکل ایرودینامیکی دستگاه به صورتی است که نسبت‬ ‫به نوع افقی امکان ته نشین شدن سریع ذرات ریز را فراهم‬ ‫می کند‪ .‬با این حال سدیمان از فشردگی کمتری برخوردار است‪.‬‬ ‫این نوع‪ ،‬می تواند سرعت بیشتری نسبت به نوع افقی‬ ‫داشته باشد ولی مقاومت قابل مالحظه در مقابل چرخش و‬ ‫اصطکاک با هوا‪ ،‬در ان گرما تولید می کند‪.‬‬ ‫‪Axial Separation‬‬ ‫در این نوع سانتریفیوژ لوله حاوی خون‪ ،‬ابتدا در وضعیت‬ ‫عمودی قرار داده می شود‪ .‬لوله ها مجهز به یک صفحه‬ ‫جداکننده متحرک پالستیکی است‪ ،‬در هنگام چرخش‬ ‫لوله ها به صورت افقی درامده و با استفاده از پروپ دستگاه‬ ‫سانتریفیوژ که امکان خروج هوا از مرکز ان وجود دارد‪،‬‬ ‫سرم یا پالسما توسط صفحه جدا کننده از گلبول ها جدا‬ ‫می شود‪ .‬کل مراحل کمتر از ‪ 70‬ثانیه طول می کشد‪.‬‬ ‫اولترا سانتریفیوژ‬ ‫سانتریفیوژهایی با سرعت باال بوده که نیروی‬ ‫کششی (‪ )g‬درحد صدها هزار تولید میکند‪ .‬اغلب انها‬ ‫‪ fixed–head‬است‪ .‬در ازمایشگاه بالینی بیشتر برای‬ ‫جداسازی لیپوپروتئین ها و در بانک خون به کار می رود‪.‬‬ ‫چون جداسازی ممکن است نیاز به ساعتها یا روزها زمان‬ ‫داشته و در نتیجه دمای زیاد ایجاد شود‪ ،‬این نوع سانتریفیوژ‬ ‫باید مجهز به اتاقک یخچالدار باشد‪.‬‬ ‫چگونگی کاربری‬ ‫سانتریفیوژ باید دور از میکروسکوپ و ترازو به صورت‬ ‫کامال افقی در وسط سکو یا میز ازمایشگاهی (دور از لبه ها)‬ ‫قرار گیرد‪ .‬لوله ها به طور موازنه (از نظر وزنی) مقابل هم‬ ‫در داخل جایگاه لوله ها (‪ )Bucket‬قرار گیرد‪ .‬توسط پیچ‬ ‫مخصوص ساعت‪ ،‬زمان الزم و پیچ مخصوص گردش‪ ،‬دور‬ ‫الزم به دستگاه داده می شود و با فشار دکمه ‪ start‬دستگاه‬ ‫شروع به کار کرده و پس از پایان به طور خـودکار خاموش‬ ‫خواهد شد‪ .‬برای جدا کردن سرم می توان از قدرت ‪1000-g‬‬ ‫به مدت ‪ 10-15‬دقیقه استفاده کرد‪ .‬به منظور جلوگیری از‬ ‫بروز همولیز باید از سانتریفیوژ نمونه های خونی به مدت‬ ‫طوالنی پرهیز کرد‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪49‬‬ ‫نکته‪ :‬در مورد حجم مجاز مایع در لوله ها در حین تراز‬ ‫کردن انها در مقابل هم به بروشور دستگاه مراجعه شود‪ ،‬اما‬ ‫به طور معمول اختالف وزن انها نباید بیش از ‪ %1‬باشد‪ .‬در‬ ‫سانتریفیوژهای جدید در صورت عدم باالنس لوله ها‪ ،‬سرعت‬ ‫به صورت خودکار کاهش می یابد اما در سایر سانتریفیوژها‬ ‫تکان‪ ،‬ارتعاش و یا صدای ناهنجار ایجاد می شود‪.‬‬ ‫نحوه نگهداری‬ ‫‪ ‬پیچ تنظیم سرعت باید به ارامی چرخانده شود‪.‬‬ ‫‪ ‬در صورت استفاده مکرر از سانتریفیوژ در طول روز‪ ،‬باید‬ ‫در فواصل زمانی کوتاه (ترجیحا روزانه) با محلول هیپوکلریت‬ ‫سدیم با رقت ‪ %1‬تمیز شود‪.‬‬ ‫‪ ‬بازدیــد ذغال هر ســه مــاه یکبــار و ‪commutators‬‬ ‫(سویگرها) هر ‪ 6‬ماه انجام شود‪.‬‬ ‫‪ ‬دستگاه سالی یکبار نیاز به سرویس توسط شرکت پشتیبان دارد‪.‬‬ ‫کنترل کیفی‬ ‫برای انجام کنترل کیفی سانتریفیوژ الزم است دور‪ ،‬زمان و‬ ‫دمای ان بررسی شود که به طور خالصه به شرح ان می پردازیم‪.‬‬ ‫الزم به ذکر است که سرعت دستگاه و زمانسنج ان باید در‬ ‫شرایط مشابه بررسی شود و در صورت تغییر قابل توجه در انها‬ ‫با شرکت پشتیبان تماس حاصل شود‪.‬‬ ‫محدوده مجاز تغییرات به صورت زیر است‪:‬‬ ‫اختالف دور ‪ ،±%5‬اختالف زمان ‪ ±%10‬اختالف دما ‪± 2C°‬‬ ‫اندازه گیری دور در دقیقه‬ ‫هدف از اندازه گیری دور در دقیقه سانتریفیوژ‪ ،‬محاسبه‬ ‫نیروی نسبی سانتریفیوژ است که بستگی مستقیم به تعداد دور‬ ‫در دقیقه دارد‪ .‬نیروی نسبی سانتریفیوژ (‪ )RCF‬از فرمول زیر و‬ ‫یا با کمک نمودار ‪ 1-2‬به دست می اید‪.‬‬ ‫‪RCF(g)=1/118×10-2×r×(RPM)5‬‬ ‫‪ :RCF‬نیروی نسبی‬ ‫‪ : r‬طول محور سانتریفیوژ تا انتهای لوله برحسب سانتیمتر یا‬ ‫شعاع سانتریفیوژ‬ ‫‪ : RPM‬دور در دقیقه (‪)Round Per Minute‬‬ ‫بنابراین برای محاسبه ‪ RCF‬با واحد ‪ ،g‬ابتدا بایست‬ ‫)‪ Round Per Minute (RPM‬را به طور دقیق محاسبه کنید‪.‬‬ ‫ برای اندازه گیری واقعی دور سانتریفیوژ‍ در دقیقه از تاکومتر‪،‬‬ ‫خطکش و برچسب مخصوص استفاده می شود‪ .‬کنترل‬ ‫دور سانتریفیوژ معموال هر ماه ضروری است‪.‬‬ ‫توسط تاکومتر‪ RPM ،‬را به دو طریق نوری و تماسی‬ ‫می توان بدست اورد‪ .‬مراحل انجام اندازه گیری ‪RPM‬‬ ‫توسط تاکومتر به روش نوری به شرح زیر است‪.‬‬ ‫‪ ‬ابتدا کاغذ منعکس کننده (‪ )Indicator‬را که‬ ‫همراه دستگاه تاکومتر است‪ ،‬نزدیک محور سانتریفیوژ‬ ‫بچسبانید‪.‬‬ ‫‪ ‬سانتریفیوژ را در دور مشخص تنظیم کرده و ان‬ ‫را روشن کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬تاکومتر را در حدود ‪ 50‬تا ‪ 150‬میلیمتری محور‬ ‫سانتریفیوژ قرار دهید‪.‬‬ ‫‪ ‬دکمه اندازه گیری تاکومتر را فشار دهید‪.‬‬ ‫‪ ‬پس از ان که تاکومتر به مدت ‪ 2‬ثانیه عدد ثابتی‬ ‫را نشان داد‪ ،‬عدد مذکور را یادداشت کرده و دکمه را رها‬ ‫نمایید‪ .‬این عدد معادل ‪ RPM‬است‪.‬‬ ‫دور اندازه گرفته شده نباید بیش از ‪ %5‬با دور تنظیم شده‬ ‫تفاوت داشته باشد‪ ،‬در غیراینصورت باید تصحیح شود‪.‬‬ ‫برای اندازه گیری شعاع سانتریفیوژ از محور تا جایگاه‬ ‫لوله ها را با خط کش اندازه گیری کنید که در سانتریفیوژ‬ ‫افقی باید از مرکز تا اخر جایگاه لوله اندازه گیری شود‪.‬‬ ‫همان طور که در باال بیان شد ‪ RPM‬سانتریفیوژ بایستی‬ ‫به روش فوق در دوره زمانی مشخص کنترل شود‪ .‬اما اگر‬ ‫بخواهید مقدار ‪ RPM‬را براساس میزان ‪ RCF‬مورد نیاز و‬ ‫طول محور محاسبه‪ ،‬به دست اورید‪ ،‬می توان با استفاده از‬ ‫نمودار‪ 1‬این کار را انجام داد‪.‬‬ ‫سانتریفیوژ ‪Relative Centrifugal Force‬‬ ‫ ‪50‬‬ ‫‪50‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫نمودار ‪ :1‬نموگرام تعیین ‪ RPM‬براساس شعاع و نیروی نسبی سانتریفیوژ‬ ‫کنترل زمان سنج‬ ‫تایمر یا زمان سنج سانتریفیوژ باید مرتب به صورت‬ ‫هفتگی در مقابل کرونومتر کالیبره شود‪ .‬می توان از دو‬ ‫کرونومتر استفاده کرد و میانگین زمان نشان داده توسط ان ها‬ ‫را محاسبه کرد‪.‬‬ ‫نحوه کنترل زمانسنج سانتریفیوژ به صورت زیر است‪:‬‬ ‫‪ ‬بین حداکثر و حداقل زمان های سانتریفیوژ‪ 5 ،‬زمان‬ ‫را با فواصل مساوی انتخاب کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬زمان های مورد نظر را یادداشت کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬زمانسنج سانتریفیوژ را در هر یک از زمان های‬ ‫انتخاب شده با کرونومتر مقایسه کنید‪ .‬هنگامی کـه مـدت‬ ‫زمانسنج تمـام شـد‪ ،‬کـرونـومتر را خـامـوش کنید (نـه‬ ‫هنگامی که حرکت دورانی سانتریفیوژ به پایان می رسد)‪.‬‬ ‫‪ ‬تمام اعداد کرونومتر را در مقابل زمان های انتخاب شده‬ ‫مربوطه یادداشت کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬نتیجه را در فرم کالیبراسیون سانتریفیوژ وارد نمایید‪.‬‬ ‫‪ ‬اختالف اعدادی که توسط کرونومتر خوانده شده با‬ ‫اعداد زمانسنج سانتریفیوژ مقایسه کنید‪.‬‬ ‫‪ ‬اختالف زمان بین سانتریفیوژ و کرونومتر کمتر از ‪%10‬‬ ‫قابل قبول است‪ .‬در غیر این صورت دستگاه باید سرویس و‬ ‫مجددا این بررسی انجام شود‪.‬‬ ‫کنترل دما‬ ‫باید در نظر داشته باشیم که سانتریفیوژها در ضمن چرخش‬ ‫تولید حرارت می کند و گاهی دمای درون انها در حین جدا‬ ‫کردن سرم تا ‪ 5‬درجه سانتی گراد افزایش می یابد‪ .‬تغییر در دما‬ ‫بستگی به دور و زمان چرخش و طرح روتور دارد‪ .‬این عوامل‬ ‫می تواند باعث تبخیر نمونه و افزایش غلظت مواد موجود در‬ ‫ان و یا تخریب بعضی از مواد حساس به دما شود‪.‬‬ ‫برای کنترل دما بهتر است از یک دماسنج در داخل لوله‬ ‫ازمایشگاهی حاوی اب مقطر استفاده شده و قبل از روشن‬ ‫کردن سانتریفیوژ‪ ،‬دما خوانده و ثبت شود‪ .‬پس از اتمام کار‬ ‫سانتریفیوژ‪ ،‬دما مجددا خوانده و ثبت می شود‪ .‬اختالف دما‬ ‫بیش از ‪ 2C°‬در سانتریفیوژهای یخچالدار و بیش از ‪ 5C°‬در‬ ‫انواع معمولی مهم بوده و می بایست با اصالح دور و زمان‬ ‫دستگاه و سایر اقدامات انرا را رفع کرد‪.‬‬ ‫کالیبراسیون‬ ‫در صورتی که نتایج کنترل کیفی قابل قبول نباشد‪ ،‬دستگاه‬ ‫جهت کالیبراسیون به شرکت پشتیبان فرستاده شود‪.‬‬ ‫ایمنی‬ ‫‪ ‬هیچگاه نباید ســانتریفیوژ را در حالی که درب ان باز‬ ‫است روشن کرد‪.‬‬ ‫‪ ‬نباید از سرعت باالتر از حد الزم استفاده شود‪.‬‬ ‫‪ ‬هرگز قبل از ایســت کامل ســانتریفیوژ ســعی در‬ ‫بازکردن درب ان نشود‪.‬‬ ‫‪ ‬قبــل از اطمینــان بــه کارکرد صحیــح قفل درب‬ ‫سانتریفیوژ‪ ،‬از روشن کردن دستگاه اجتناب شود‪.‬‬ ‫‪ ‬در صورت برقرار نبودن توازن و تولید صداهای ناهنجار‬ ‫بالفاصله دستگاه را خاموش نموده و رفع عیب شود‪.‬‬ ‫‪ ‬همواره باید از تراز بودن ‪ Bucket‬ها قبل از روشــن‬ ‫کردن دستگاه مطمئن شوید‪.‬‬ ‫‪ ‬لوله ها از نظر وجود خراش یا ترک‪ ،‬قبل از روشــن‬ ‫شدن سانتریفیوژ‪ ،‬کنترل شود‪.‬‬ ‫‪ ‬از ســانتریفیوژ کردن لولــه های حاوی نمونه بدون‬ ‫درپوش تا حد امکان خودداری شود‪.‬‬ ‫‪ ‬در صورت شکســتگی یا شــک به شکستن لوله ها‬ ‫در ســانتریفیوژ‪ ،‬باید دســتگاه را خاموش کرده‪ ،‬به مدت‬ ‫‪ 30‬دقیقه صبر کنید و ســپس اقــدام به تمیز کردن و ضد‬ ‫عفونی شود که محلول سفید کننده ‪ %10‬برای این منظور‬ ‫مناسب است‪.‬‬ ‫‪ ‬اگر پس از خاموش کردن دســتگاه مشخص شد که‬ ‫لوله شکسته اســت‪ ،‬باید درب سانتریفیوژ بالفاصله بسته‬ ‫شده و پس از ‪ 30‬دقیقه اقدامات باال صورت پذیرد‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪51‬‬ ‫مقاله علمی شرکت ها‬ ‫گروه علمی شرکت نانومهر‬ ‫مقایسه بین سه مدل غربال گری‬ ‫‪ sequential ،contingent‬و ‪Full Integrated‬‬ ‫هدف ما در این مقاله مقایسه سه مدل غربالگری سندرم‬ ‫داون است که به صورت ‪ Integrated full‬برای تمامی‬ ‫خانم ها (سه ماهه اول و دوم به صورت توام با یک ‪،)Cutoff‬‬ ‫‪( sequential‬سه ماهه اول به صورت جداگانه جهت‬ ‫شناسایی موارد مثبت و اتمام سریع تر پروسه غربالگری)‬ ‫و ‪( Contingent‬سه ماهه اول به صورت جداگانه جهت‬ ‫شناسایی موارد مثبت و منفی و ایجاد محدوده بینابینی با‬ ‫‪ cut off‬متعدد) طراحی شده است‪.‬‬ ‫روش های مورد استفاده‪ :‬جهت محاسبه ‪ DR, FPR‬از مدل‬ ‫شبیه سازی ‪ Monte Carlo‬استفاده شده و مقرون به صرفه‬ ‫بودن روش ها نیز مورد بازبینی و مطالعه قرار گرفته است‪.‬‬ ‫مطالعات جمعیت شناسی و میزان بارداری های متاثر و‬ ‫غیر متاثر از سندرم داون دراین مقاله بر اساس معتبر ترین گزارش‬ ‫جامع غربالگری (‪ )Suruss‬مورد مطالعه قرار گرفته است‪.‬‬ ‫نتایج و خروجی اصلی این مقاله‪ :‬تست جامع ‪Integrated‬‬ ‫بهترین عملکرد غربالگری (‪ )screen performance‬را در‬ ‫بین تست های دیگر دارا است‪.‬‬ ‫در بررسی عملکرد دو تست دیگر مشاهده شده است‬ ‫که این دو پروتکل با نزدیک کردن خود به تست جامع‬ ‫‪ Integrated‬به صورت کاهش میزان موارد مثبت کاذب‬ ‫امکان مقایسه با تست جامع را ایجاد کرده است‪.‬‬ ‫اگر در سه ماهه اول میزان ‪ FPR‬روی‪ %0/5‬تنظیم شود‬ ‫)ریسک ‪ (<1in30‬و ‪ DR‬کلی را ما ‪ 90‬درصد در نظر بگیریم‪،‬‬ ‫غربالگری ‪ Sequential‬و ‪ Contingent‬به ترتیب ‪2/25 FPR‬‬ ‫‪ %‬و ‪ % 2/42‬خواهد داشت و‪ %66‬موارد متاثر از سندروم‬ ‫داون در سه ماهه اول تشخیص داده خواهد شد‪ .‬در تست‬ ‫جامع ‪ Integrated‬این میزان برای تمامی مادران مورد ازمون‬ ‫‪ 2/15‬درصد خواهد بود‪.‬‬ ‫در تست ‪ 99/5 sequential‬درصد مادران باردار جهت‬ ‫انجام تست سه ماهه دوم ارجاع خواهند شد و مورد بررسی‬ ‫ ‪52‬‬ ‫‪52‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫تست ‪ Integrated‬قرار خواهند گرفت‪ .‬در مورد تست‬ ‫‪ 30 ،Contingent‬درصد مادران باردار جهت انجام تست‬ ‫‪ Integrated‬ارجاع خواهند شد‪( .‬در صورتی که ریسک‬ ‫جامعه منفی را ‪ <2000‬در نظر بگیریم و کلیه موارد باالتر‬ ‫از ان را منفی قلمداد کنیم)‬ ‫حدود ‪ % 20‬موارد مثبت سندرم داون که توسط‬ ‫پروتکل ‪ sequential‬یا ‪ contingent‬شناسایی شده اند‬ ‫ختم بارداری غیر ضروری داشته اند‪( .‬زیرا جنین انها قبل‬ ‫از شروع سه ماهه دوم خود به خود سقط شده است)‪.‬‬ ‫پروتکل ‪ Contingent‬به علت اینکه نقص لوله های‬ ‫عصبی را برای جنین مورد مطالعه قرار نمی دهد جزو‬ ‫پروتکل های مقرون به صرفه قرار نمی گیرد‪.‬‬ ‫نتیجه گیری‪ :‬تست جامع ‪ Integrated‬برای تمامی‬ ‫مادران باردار دارای الگوی ساده بودن‪ ،‬موثر بودن و ایمن‬ ‫بودن است‪ .‬غربالگری ‪ Contingent‬دارای ساختار بسیار‬ ‫پیچیده است و عملکرد غربالگری پایین تری نسبت به‬ ‫سایر تست ها دارد‪.‬‬ ‫اینکه در تست ‪ Contingent‬دلیل برتری تشخیص‬ ‫زودهنگام باشد دلیل بسیار واضح بر غیر منطقی بودن‬ ‫و مقرون به صرفه نبودن این پروتکل را مطرح می سازد‪.‬‬ ‫زیرا درصدی از مادران از ادامه غربالگری محروم شده اند‬ ‫و بسیاری از موارد مثبت به صورت غیر ضروری به تست‬ ‫تشخیصی ‪ cvs‬معرفی شده اند‪.‬‬ ‫در این طرح بزرگ تحقیقاتی از روش مونت کارلو (که‬ ‫بر اساس شبیه سازی فرضی در کامپیوتر پایه گذاری شده)‬ ‫استفاده شده است‪ .‬در این طرح از نتایج ‪ 100/000‬مادر‬ ‫باردار استفاده شده است‪ ،‬در این مطالعه از نمودار چند‬ ‫متغیره گوسین و ‪ MOM‬هایی که به صورت لگاریتمی در‬ ‫نمودار قرار گرفته اند استفاده شده است‪ .‬در این بررسی‬ ‫از مارکر های ‪ NT, PAPP A, Free beta hCG‬در سه‬ ‫‪AFP, HCG, UE3,‬‬ ‫ماهه اول در هفته یازدهم و از مارکرهای‬ ‫‪ Inhibin A‬در سه ماهه دوم استفاده شده است‪.‬‬ ‫قسمت اول‪ :‬تست ‪Full Integrated‬‬ ‫در جدول شماره ‪ 2‬مقایسه تست ‪ Integrated‬با تست‬ ‫‪( Contingent‬با در نظر گرفتن ریسک منفی ‪ .(>2000‬در این‬ ‫مقایسه ‪ DR‬تست ‪ %90 Integrated‬در نظر گرفته شده است‪.‬‬ ‫(برای تمامی مادران مورد ازمایش)‬ ‫جهت محاسبه عملکرد غربالگری در این نوع تست از ‪6‬‬ ‫مارکر ‪ Inhibin A, UE3, T.HCG, AFP, PAPP A,NT‬و یا‬ ‫ازتست اینتگریتد ‪ 7‬مارکر شامل ‪Hcg, Inhibin A, UE3,‬‬ ‫‪ Free beta T.HCG, AFP, PAPP A,NT‬استفاده می شود‪.‬‬ ‫جهت بررسی عملکرد این تست ازسه ‪85-90-95 DR‬‬ ‫درصد و ‪ FPR‬متناظران استفاده شده است‪.‬‬ ‫قسمت دوم‪ :‬غربالگری ‪Sequential‬‬ ‫بررسی عملکرد غربالگری در ‪ sequential‬بر اساس دو‬ ‫دوره سه ماهه اول و مواردی که برای سه ماهه دوم ارجاع‬ ‫شده اند محاسبه می شود‪ .‬در این مطالعه ‪ cutoff‬طوری‬ ‫انتخاب شده است که ‪ FPR‬بین ‪ % 0/05‬تا ‪ 5‬درصد به دست‬ ‫اید و ‪ DR‬همانند تست ‪ Integrated‬در سه عدد مختلف‬ ‫‪ 95-90-85‬درصد تعیین شده است‪.‬‬ ‫قسمت سوم‪ :‬غربالگری ‪Contingent‬‬ ‫بر اساس نتایجی که در سه ماهه اول به دست می اید‬ ‫مادران به سه گروه ‪ Low, Moderate, high‬تقسیم می شود‪.‬‬ ‫در این طرح جهت به دست امدن ‪ FPR‬بین ‪ % 0/05‬تا ‪5‬‬ ‫‪ %‬از ‪ cutoff 8‬استفاده شده است‪ .‬در این مدل نیز از ‪DR‬‬ ‫‪ %95 -%90 -%85‬استفاده شده است‪.‬‬ ‫در جدول شماره ‪ 1‬مقایسه عملکرد غربالگری بین‬ ‫‪ Integrated‬و ‪ sequential‬با نرخ تشخیص ‪ %90‬نمایش‬ ‫داده شده است‪.‬‬ ‫جدول ‪2‬‬ ‫در مورد تست های ‪ sequential‬و ‪ contingent‬این‬ ‫موضوع مطرح می شود که استفاده به صورت تک تست‬ ‫و تک مرحله ای کاربرد ندارد‪ ،‬این دو مدل غربالگری‬ ‫نیاز به چند ‪ Cutoff‬مختلف جهت تست های مختلف در‬ ‫دوره های مختلف دارند‪ .‬همان طور که می دانید بررسی‬ ‫عملکرد تست ها بر اساس (‪ DR, FPR‬و سطح ‪)Cutoff‬‬ ‫مشخص می شود‪ .‬این عملکرد در تست ‪ Integrated‬به‬ ‫صورت یکجا و تک مرحله ای صورت پذیرفته و نتایج‬ ‫منعکس می شود حال انکه در ‪ sequential‬و ‪contingent‬‬ ‫می بایستی به صورت چند مرحله ای سه ماهه اول یا سه‬ ‫ماهه دوم و در ‪ cutoff‬مختلف به صورت جداگانه انجام‬ ‫شده و در نهایت به صورت ‪ overall‬نمایش داده شود‪.‬‬ ‫در تست ‪ Integrated‬با توجه به اینکه پایین ترین‬ ‫سطح موارد مثبت کاذب را در بین تمامی پروتکل ها دارا‬ ‫است مادران باردار کمتر جهت انجام تست های تهاجمی‬ ‫تشخیصی اعزام می شود‪.‬‬ ‫حال انکه در تست های ‪ sequential‬و ‪contingent‬‬ ‫جهت پایین اوردن نرخ ‪ FPR‬میزان نرخ تشخیص نیز‬ ‫پایین امده و موارد ‪ MISS‬شده بیش از حد انتظار خواهد‬ ‫بود‪ .‬در شکل ‪ 1‬روش غربالگری بر اساس ‪90 DR‬درصد‬ ‫در بارداری به صورت ‪ Mid-term‬در ‪ 100/000‬بارداری‬ ‫تک قلو به نمایش گذاشته شده است که شامل ‪ 226‬مورد‬ ‫جنین سندروم داون مثبت است‪.‬‬ ‫جدول ‪1‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪53‬‬ ‫شکل ‪1‬‬ ‫در مورد تست های ‪ sequential‬و ‪ contingent‬می بایستی‬ ‫این نکته را در نظر بگیریم که با قرار دادن ‪ %0/5 FPR‬تقریبا‬ ‫دو سوم موارد مثبت تشخیص داده می شود‪ .‬استفاده از این‬ ‫دو تست یک مزیت و یک نگرانی ایجاد می کند‪ .‬مزیت‬ ‫اینکه مادر در زمان زودتری نسبت به ‪ integrated‬جواب‬ ‫سه ماهه اول خود را دریافت می کند و در صورتی که‬ ‫بخواهد جهت تست تشخیصی اعزام شود‪ ،‬زودتر بارداری‬ ‫تعیین تکلیف شده و پایان بارداری اعالم می شود‪ .‬اما یک‬ ‫نگرانی بزرگ ایجاد می کند و ان اینکه باعث افزایش بیش‬ ‫از حد اعزام به تست های تهاجمی و افزایش ختم بارداری‬ ‫به صورت غیر ضروری می شود‪ .‬زیرا بسیاری از موارد مثبت‬ ‫داون ‪ 3‬تا ‪ 4‬هفته پس از نمونه گیری سه ماهه اول به صورت‬ ‫خود به خودی سقط می شود و در تست ‪ Integrated‬این‬ ‫زمان به مادر داده شده است‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر ختم اضافی بارداری به واسطه تشخیص‬ ‫زود هنگام به وسیله ‪ sequential‬و ‪ Contingent‬باعث شده‬ ‫تا ختم های بارداری در این هفته (حدود هفته ‪ )13‬به صورت‬ ‫غیر ضروری باشد زیرا ‪ %26‬موارد مثبت سندرم داون بین‬ ‫هفته های ‪ 13‬تا ‪ 17‬سقط می گردند‪ .‬نکته بعدی اینکه پس‬ ‫از دریافت جواب مثبت از سکونشیال و ‪ Contingent‬بیمار‬ ‫جهت ‪ CVS‬اعزام می شود این در حالی است که ‪4‬تا‪ 5‬درصد‬ ‫موارد ‪ CVS‬می بایستی برای امنیوسنتز اعزام شود زیرا‬ ‫موفقیت این تست نسبت به امنیوسنتز پایین تر است‪ .‬نکته‬ ‫مهم دیگر استفاده از تست های ‪ sequential‬و ‪Contingent‬‬ ‫این است که وقتی شما دو جواب مختلف در سه ماهه اول‬ ‫و دوم به مادر می دهید باعث گمراهی و تردید برای مادر و‬ ‫پزشک می شوید و این امر پروسه غربالگری و تفسیر ان را‬ ‫دچار چالش می کند‪.‬‬ ‫انجمن های تخصصی غربالگری و دپارتمان پزشکان‬ ‫زنان و زایمان امریکا روش ‪ Integrated‬را به عنوان روش‬ ‫ارجح تر پذیرفته اند‪ ،‬زیرا با یک ریسک و یک جواب‬ ‫ ‪54‬‬ ‫‪54‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫می توان غربالگری را با درصد بسیار باالی تشخیصی‬ ‫مورد انالیز قرار داد‪.‬‬ ‫در غربالگری‪ Contingent‬میزان اضطراب مادران نسبت‬ ‫به دو پروتکل قبلی مضاعف است‪ .‬زیرا حدود ‪ 30‬درصد‬ ‫از مادران در گروه ‪ intermediate‬قرار می گیرد که در این‬ ‫گروه هیچ مفهومی از غربالگری برای مادر وجود ندارد و‬ ‫مادر می بایستی تا پایان نتایج اینتگریتد در اضطراب به سر‬ ‫ببرد‪ .‬این مشکل در ‪ sequential‬بر طرف شده است زیرا‬ ‫در حدود ‪ %99‬مادران جهت انجام ازمایش سه ماهه دوم‬ ‫ارجاع می شود و بهتر از ان اینکه در روش ‪Integrated‬‬ ‫کلیه مادران جهت انجام تست در سه ماهه اول و دوم‬ ‫ارجاع شده و بدون هیچ گونه نگرانی گزارش می شود‪.‬‬ ‫نکته دیگر در مورد تست ‪ sequential‬و ‪Contingent‬‬ ‫افزایش قیمت تمام شده تست برای مادران است‪ ،‬زیرا طی‬ ‫دو مرحله تست انجام شده و در مورد تست ‪Contingent‬‬ ‫امکان محاسبه ‪ NTD‬نیز وجود ندارد و مادران می بایستی‬ ‫یک غربالگری جداگانه جهت ‪ NTD‬انجام دهند که خود‬ ‫مستلزم هزینه اضافی است‪.‬‬ London. Office for National Statistics. 1998. Birth Statistics. England and Wales; 1996; 1997;1998 (FMI, Nos 25–27). The Stationery Office: London. Palomaki GE, Kloza EM, Haddow JE, Williams J, Knight GJ. 2005. Patient and health professional acceptance of integrated serum screening for Down syndrome. Semin Perinatol 29: 247–251. Summers AM, Huang T, Meier C, Farrell SA. 2005. Contingent screening for Down syndrome. Prenat Diagn 25: 960–969. Wald N, Hackshaw A. 2000. Tests using multiple makers. In Antental and Neonatal Screening (2nd edn), Wald NJ, Leck I (eds). Oxford University Press: Oxford; 23–57. Wald NJ, Rudnicka A. Antenatal screening for Down’s syndrome using the integrated test. In Prenatal Medicine, Van Vugt JMG, Shulman LP (eds), (In press). Wald NJ, Watt HC, Hackshaw AK. 1999. Integrated screening for Down’s syndrome based on tests performed during the first and second trimesters. N Engl J Med 341: 461–467. Wald NJ, Rodeck C, Hackshaw AK, Rudnicka A. 2004a. SURUSS in perspective. Br J Obstet Gynaecol 111: 521–531. Wald N, Rodeck C, Rudnicka A, Hackshaw A. 2004b. Nuchal translucency and gestational age. Prenat Diagn 24: 150–153. Wald NJ, Rodeck C, Hackshaw AK, Walters J, Chitty L, Mackinson AM. 2003. First and Second trimester Antenatal screening for Down’s syndrome: the results of the Serum, Urine and Ultrasound Screening Study (SURUSS). J Med Screen 10: 56– 104. Wald NJ, Cuckle HS, Densem JW, et al. 1988. Maternal serum screening for Down’s syndrome in early pregnancy. BMJ 297: 883–887. Wright D, Bradbury I, Benn P, Cuckle H, Ritchie K. 2004. Contingent screening for Down syndrome is an efficient 55 95 ‫اذر‬ 131 ‫شماره‬ ‫درپایان این نکته را خاطر نشان می کنیم که این مطالعه در‬ ‫انستیتو ولفسون به عنوان بزرگ ترین مرکز علمی غربالگری‬ ‫ بر اساس این تحقیقات‬.‫سندرم داون در جهان تهیه شده است‬ ‫ به علت ضعف در محاسبات عملکرد‬contingent ‫روش‬ ‫غربالگری و پیچیدگی پروتکل تنها جهت مصارف تحقیقاتی‬ .‫مورد استفاده قرار می گیرد‬ ‫منابع‬ Benn P, Wright D, Cuckle H. 2005. Practical strategies in contingent sequential screening for Down syndrome. Prenat Diagn 25:645–652. Cuckle H. 2001. Integrating antenatal Down syndrome screening.Curr Opin Obstet Gynecol 13: 175–181. Gosden C, Tabor A, Leck I, Grant A, Alfirevic Z, Wald N. 2000. Amniocentesis and chorionic villus sampling. In Antenatal and Neonatal Screening (2nd edn), Wald N, Leck I (eds). Oxford University Press: Oxford. Knight GJ, Palomaki GE, Neveux LM, et al. 2005. Integrated serum screening for Down syndrome in primary obstetric practice. Prenat Diagn 25: 1162–1167. Lawson HW, Frye A, Atrash HK, Smith JC, Shulman HB, Ramick M. 1994. Obstetrics: Abortion mortality, United States, 1972 through 1987. Am J Obstet Gynecol 171: 1365– 1372. Morris JK, Wald NJ, Watt HC. 1999. Fetal loss in Down syndrome pregnancies. Prenat Diagn 19: 142–145. Morris JK, Mutton DE, Alberman E. 2002. Revised estimates of the maternal age specific live birth prevalence of Down’s syndrome. J Med Screen 9: 2–6. Morris J, Mutton D, Alberman E. 2005. Corrections to maternal agespecific live birth prevalence of Down’s syndrome. J Med Screen 12: 202. National Institute for Clinical Excellence. 2001. Why Mothers Die 1997–1999. The Fifth Report of the Confidential Enquiries into Maternal Deaths in the United Kingdom. RCOG Press: ‫مقاله علمی فنی‬ ‫نیلوفر حسن‪ ،‬کارشناس مهندسی پزشکی‬ ‫اشنایی با دستگاه هموژنایزر‬ ‫هموژنایزر‪ ‬یکی از دستگاه های ازمایشگاهی است که‬ ‫برای‪ ‬هموژنیزاسیون‪ ‬انواع مختلفی از فلزات‪ ،‬نظیر بافت‪ ،‬گیاه‪ ،‬غذا‪،‬‬ ‫خاک و بسیاری از موارد دیگر استفاده می شود‪ .‬بسیاری از مدل های‬ ‫متفاوت‪ ‬هموژنایزر‪ ‬با به کارگیری تکنولوژی های متفاوت فیزیکی برای‬ ‫اشفتگی‪ ،‬به وجود امده است‪ .‬هزاران سال است که از هاون ازمایشگاهی به‬ ‫عنوان یک ابزار استاندارد حتی در ازمایشگاه های مدرن استفاده می شود‪ .‬‬ ‫یکنواخت باشد‪ .‬این نمونه در پاره ای از موارد ریز بوده‬ ‫مثل باکتری ها و یا شامل قطعات بزرگ است‪ ،‬در چنین‬ ‫مواردی به یک پیش پردازش نیاز است‪ .‬به طور معمول از‬ ‫دو روش فشار قوی و اولتراسونیکی جهت همگن کردن‬ ‫نمونه ها استفاده می شود‪.‬‬ ‫بسیاری از راه حل های مدرن براساس نوع مخلوط کن ابزار ها‬ ‫(که از ان در اشپزخانه هم استفاده می شود)‪ ،‬اسیاب کن ها‪،‬‬ ‫سونیکیشن‪ ،‬فشار باال‪ ،‬مکانیسم های چرخشی – ثابتی و بسیاری دیگر‬ ‫از نیرو های فیزیکی است‪ .‬با انکه تکنولوژی های قدیمی تر تنها بر‬ ‫اشفتگی مواد تمرکز داشتند‪ ،‬تکنولوژی های جدید همچنین جنبه های‬ ‫کیفی و محیطی را نظیر خطر عفونت‪ ،‬ذرات معلق در هوا یا الودگی‬ ‫عرضی مورد بررسی قرار می دهند‪.‬‬ ‫هموژنیزاسیون‪ ‬در مواردی نظیر اماده سازی نمونه قبل از انالیز‬ ‫اسید های نوکلئیک‪ ،‬پروتئین ها‪ ،‬سلول ها‪ ،‬متابولیسم‪ ،‬پاتوژن ها و‬ ‫بسیاری از اهداف دیگر یک مرحله ی بسیار متداول است‪.‬‬ ‫هموژنیزاسیون‬ ‫هموژنیزاسیون‪ ‬یا هموژنیزه کردن‪ ،‬هرکدام از چندین‬ ‫فرایندی است که برای ایجاد مخلوطی همگن و یک دست‬ ‫از دو مایع غیر حالل استفاده می شود‪( .‬پیشوند همو از کلمه‬ ‫یونانی به همین نام به معنی مشابه یا همگن می اید‪ ).‬چنین‬ ‫امری با تبدیل یکی از مایعات به حالتی که دارای ذرات‬ ‫بی نهایت ریز است و در سراسر بخش های مایع دیگر به‬ ‫صورت یکنواخت توزیع شده اند‪ ،‬به دست می اید‪ .‬یک‬ ‫نمونه ی متداول در این زمینه‪ ‬هموژنیزاسیون‪ ‬شیر است که در‬ ‫ان گلبول های شیر از نظر اندازه کاهش داده می شوند و به‬ ‫صورت یکنواخت در سایر بخش های شیر پراکنده می شوند‪.‬‬ ‫این دستگاه در لغت به معنی همگن ساز است که در‬ ‫صنعت نیز کاربرد دارد (مانند صنایع لبنی)‪ .‬در این مقاله‬ ‫سعی بر معرفی و کاربردهای ازمایشگاهی دستگاه فوق‬ ‫است‪ .‬در بعضی از موارد نیاز است که نمونه مورد استفاده‬ ‫ ‪56‬‬ ‫‪56‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫روش فشار قوی‬ ‫در روش فشار قوی که به طور معمول در نمونه های‬ ‫مایع استفاده می شود‪ ،‬تجهیزات خاصی به کار می رود‪.‬‬ ‫عمده کاربرد این‪  ‬روش در صنایع غذایی‪ ،‬لبنی‪ ،‬دارویی‪،‬‬ ‫شیمیایی و بیوتکنولوژی است‪.‬‬ ‫در این روش ب ه وسیله پیستون های رفت و برگشتی‪،‬‬ ‫نمونه ها پشت یک شیر فشار قوی که در ان برای عبور‬ ‫ذرات‪ ،‬فاصله قابل تنظیمی وجود دارد‪ ،‬فشرده می شوند‪.‬‬ ‫ذراتی که از این محل عبور می کنند‪ ،‬به واسطه اختالف‬ ‫فشاری که بین دو طرف شیر وجود دارد‪ ،‬دچار یک تالطم‬ ‫(توربوالنس) شده و در اثر برخورد با سرعت باال با یکدیگر‬ ‫باعث خرد شدن ذرات می شوند‪ .‬هدف از چنین عملی‪،‬‬ ‫تولید کامپوزیت های همگن‪ ،‬امولسیونی و یا ذرات ریز‬ ‫اسیاب شده است‪ .‬مطمئن باشید که خروجی این روش‬ ‫تغییری در مشخصات مواد از قبیل رنگ‪ ،‬مقادیر طبیعی‪،‬‬ ‫حاللی‬ ‫قابلیت‬ ‫و پایداری پدید‬ ‫نخواهد اورد‪.‬‬ ‫روش اولتراسونیک‬ ‫همان طور که می دانید‪ ،‬امواج مافوق صوت به دسته ای‬ ‫از امواج مکانیکی گفته می شود که فرکانس نوسان ان ها از‬ ‫محدوده شنوایی انسان (‪ )20HZ – 20KHZ‬فراتر است‪ .‬این‬ ‫محدوده کاری سبب ایجاد ارتعاش محیط با سرعت های‬ ‫باال و ب ه دنبال ان ایجاد حفرات متعدد و ریزی در داخل‬ ‫مایع می شوند که به این حالت کاویتاسیون (‪)cavitation‬‬ ‫می گویند‪ .‬این فرایند می تواند به پاشش مایع با سرعتی در‬ ‫حدود ‪ 420‬کیلومتر در ساعت‪ ،‬ایجاد فشاری معادل ‪ 200‬بار‬ ‫و یا دمای باالی ‪ 4500‬درجه سانتیگرادی در ان شود‪.‬‬ ‫با استفاده از قابلیت های امواج اولتراسونیک‬ ‫که گفته شد‪ ،‬می توان ذرات مایع و یا جامد‬ ‫را که سخت یا نرم باشند‪ ،‬همگن کرد‪.‬‬ ‫به عبارت دیگر امواج اولتراسوند می تواند شوک هایی‬ ‫تولید کند که در تمام نمونه سبب از بین رفتن سلول ها‪،‬‬ ‫اندامک ها و الیه های زیر سلولی شود‪ .‬اولتراسوندهای‬ ‫مورد استفاده در ازمایشگاه ها برای حجم های‬ ‫بین ‪ 1/5‬میلی لیتر تا ‪ 2‬لیتر و نوع صنعتی ان در‬ ‫حجم های ‪ 0/5‬لیتر تا ‪ 2000‬لیتر ساخته می شوند‪.‬‬ ‫همان طور که گفته شد‪ ،‬دقت در توانایی هر روش جهت‬ ‫تولید محصول نهایی از اهمیت زیادی برخوردار است‪.‬‬ ‫انچه از همگن سازی مدنظر است‪ ،‬تولید‬ ‫نمونه هایی است که در تمام نمونه شرایط شیمیایی‬ ‫و فیزیکی یکسان باشد‪ .‬به طور مثال تولید نانو‬ ‫الیاف ها و یا استخراج ماده ای خاص از سلول‪.‬‬ ‫برای تولید چنین نمونه هایی باید بعضی ویژگی های ماده‪،‬‬ ‫حتی ساختار سلولی ان نیز تخریب شود‪ .‬به عنوان مثال‬ ‫اگر به غشاء سالم نیاز بوده و یا فرایندی خاص برروی‬ ‫غشاء الزم باشد‪ ،‬فرایند همگن سازی باید از بین برنده‬ ‫بافت بیرونی سلول باشد؛ در حالی که تخریب اجزای‬ ‫سلولی کامل صورت نپذیرد‪ ،‬اما چنانچه به پروتئین های‬ ‫فعال نیاز باشد‪ ،‬به ویژه مواردی که به حرارت نیز حساس‬ ‫است‪ ،‬از روش هایی که تولید حرارت و کف می کند نباید‬ ‫استفاده شود و یا اگر کمی سازی یک ماده هدف باشد‪،‬‬ ‫به روشی برای ازاد سازی تمام قسمت های ان ماده نیاز‪ ‬‬ ‫است که تمام ساختار سلول را از هم جدا کند‪.‬‬ ‫در نتیجه در انتخاب فرایند همگن سازی روشی‬ ‫را منطبق با نیاز باید برگزید‪ .‬پس در تشریح و انتخاب‬ ‫روش های موجود با ارزش است‪ .‬به طور مثال از‬ ‫همگن سازی ‪ Dounce‬جهت شکستن سلول برای‬ ‫اماده سازی هسته ها و کروموزوم های سالم استفاده می شود‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪57‬‬ ‫به طور خالصه کاربرد هموژنایزر‬ ‫در ازمایشگاه ها را می توان به صورت‬ ‫زیر دسته بندی کرد‪:‬‬ ‫‪ -1‬شکستن سلول و استخراج سلول‪.‬‬ ‫‪-2‬امولسیون در اوردن موادی که به سختی‬ ‫قابل حل هستند مانند روغن در اب و یا‬ ‫ذرات در حد میکرومتر‪.‬‬ ‫‪-3‬مخلوط کردن مواد شیمیایی جهت‬ ‫واکنش بر یکدیگر‪.‬‬ ‫‪-4‬جداسازی ذرات درحد نانومتر در موارد تحقیقاتی‬ ‫پزشکی‬ ‫‪-5‬تولید محلول های ترکیبی‪.‬‬ ‫در زیر جدولی از کاربردها و روش همگن سازی‬ ‫جهت توضیح بهتر اهداف فرایند اورده شده است‪.‬‬ ‫‪ ‬از جدول فوق این نکته استخراج می شود که بیشتر کاربرد‬ ‫همگن سازی‪ ،‬تخریب الیه های بافت (‪ )Disruption‬است‪.‬‬ ‫یــک سیســتم‬ ‫‪Speed Mill Plus‬‬ ‫یکنواخــت کننــده بســیار کارامــد بــرای‬ ‫جداســازی و خالص ســازی ‪DNA ,RNA‬‬ ‫و پروتئیــن در نمونــه هــای مختلف اســت‪.‬‬ ‫‪SpeedMill Plus‬‬ ‫این عمل به دو صورت شیمیایی و مکانیکی قابل انجام است‪.‬‬ ‫بلوک دیاگرام باال توصیفی از محدوده کاربرد این روش‬ ‫است‪.‬‬ ‫ ‪58‬‬ ‫‪58‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫منابع ‪:‬‬ ‫‪h tt p : / / m i h a n a z m a . c o m / l a b - e q u i p m e n t /‬‬ ‫‪homogenizer/‬‬ ‫‪http://www.behandanesh.com/productgroup/prod‬‬‫‪ucts/detail/Speed-Mill-Plus/4/view/‬‬ ‫‪http://www.bmecenter.ir‬‬ ‫‪http://topsonics.com/fa/products/horn‬‬ ‫‪http://www.bme711.ir/post/361‬‬ ‫‪http://www.coleparmer.ir‬‬ ‫دکتر عباس افراه‬ ‫روایی و ناروایی‬ ‫بورد تخصصی ازمایشگاه بالینی‬ ‫تایید تاثیر پارازیت و امواج الکترومغناطیس‬ ‫بر افزایش ناباروری‪ ،‬تضعیف سیستم ایمنی و سرطان زایی‬ ‫تاییدپیامدهایزیانبار‬ ‫دیگر کسی نمی تواند ادعا کند‪ ،‬امواج الکترومغناطیس بر تندرستی مردم‬ ‫اثر ندارند؛ تا چندی پیش بحث پارازیت ها که به میان می امد‪ ،‬می گفتند‬ ‫پژوهشی که زیان بار بودن ان را ثابت کند وجود ندارد‪ .‬حتی وقتی دکتر‬ ‫مرضیه وحید دستجردی‪ ،‬وزیر پیشین بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی‬ ‫گفت که پارازیت ها خطر ندارد‪ ،‬با انتقاد بسیاری از مسئوالن و کارشناسان‬ ‫روبرو شد‪ .‬پژوهش های تازه که در دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام‬ ‫شده‪ ،‬زیان بار بودن این امواج را تایید می کند‪.‬‬ ‫ان طور که دکتر علی رضا مهدی زاده‪ ،‬استاد گروه فیزیک پزشکی دانشگاه‬ ‫ِ‬ ‫الکترومغناطیس بسیار قوی تر از‬ ‫علوم پزشکی شیراز می گوید‪ ،‬مطالعه امواج‬ ‫امواجی که عامه ان را پارازیت می خوانند نشان داده که در پی ان اسپرم مردان‬ ‫کاهش پیدا می کند‪ ،‬حافظه کوتاه مدت کاهش می یابد و جانوران مورد مطالعه‬ ‫به سردرد و سرگیجه دچار می شوند؛ هرچند در عین حال‪ ،‬این امواج مانع‬ ‫از تشنج می شود‪ .‬برخی شهروندان شیرازی به تازگی گزارش کرده بودند که‬ ‫به سردردهای مزمنی دچار شده اند و حتی مطالبی در فضای مجازی منتشر‬ ‫شد که ادعا می کرد تعداد افرادی که به خاطر سردردهایی با منشا نامعلوم به‬ ‫بیمارستان های شیراز مراجعه کرده اند ‪ 70‬درصد بیشتر شده است‪.‬‬ ‫با این حال به باور استاد گروه فیزیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز‬ ‫میزان پارازیت ها در شیراز نسبت به شهرهای دیگر کشور کمتر است؛ او‬ ‫می گوید‪« :‬مهم ترین علت این پایین بودن امواج می تواند نوع شهرسازی شیراز‬ ‫باشد؛ چون اپارتمان های بلندمرتبه در حاشیه شهر ساخته شده اند‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫پایش ها نشان دهنده توزیع یکنواخت پارازیت ها در شیراز است به همین خاطر‬ ‫نیاز نبوده که امواج شدیدتر ارسال شود»‪.‬‬ ‫ان طور که این استاد دانشگاه می گوید‪ ،‬برای پایش مناسب تر امواج‬ ‫الکترومغناطیس نیاز است مرکز های ثبت بیشتری وجود داشته باشد چرا که‬ ‫الودگی های ناشی از این امواج مختص به ایران نیست و سراسر جهان از‬ ‫افزایش امواج نگران هستند‪ .‬درست همانند الودگی هوا یا الودگی صوتی و ‪. ...‬‬ ‫او در عین حال تاکید می کند که خطر امواج مودم های بی سیم می تواند بسیار‬ ‫خطرناک تر از امواجی باشد که مردم ان را با نام «پارازیت» می شناسند‪.‬‬ ‫مهدیزاده می گوید‪« :‬برابر با اندازه گیری ما‪ ،‬افزایش امواج در روزهای‬ ‫اخیر در شیراز اتفاق نیفتاده است‪ .‬اما عوارضی که درباره این امواج گفته‬ ‫می شود‪ ،‬کامال درست است‪ .‬وقتی می گوییم این امواج سیستم ایمنی بدن‬ ‫را تضعیف می کند‪ ،‬یعنی بدن مستعد بیماری های مختلفی از سرماخوردگی‬ ‫گرفته تا انواع سرطان ها می شود‪ .‬اما انچه خطرناک تر است‪ ،‬مودم های‬ ‫بی سیمی است که در خانه مردم وجود دارد»‪.‬‬ ‫به باور این استاد فیزیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز‪« ،‬اینکه‬ ‫گفته شود امواج خطرناک نیستند کامال دروغ است»‪ .‬مهدی زاده ادامه‬ ‫می دهد‪« :‬در عین حال این امواج کمتر از اشعه ایکس خطرناک هستند‬ ‫ولی اگر می پرسید در شیراز این میزان به سطح خطرناکی رسیده باید‬ ‫بگویم نه‪ .‬البته ما در دانشگاه علوم پزشکی شیراز‪ ،‬این امواج را عامل‬ ‫خطرناک در سالمت مادر و کودک لحاظ می دانیم»‪.‬‬ ‫بررسی بیشتر در سطح ملی؟‬ ‫نگرانی گسترده مردم شیراز پیرامون افزایش امواج پارازیت در شمال‬ ‫غرب شیراز به قدری گسترده بود که یکی از اعضای شورای شهر شیراز در‬ ‫نامه ای به استاندار فارس شکل گیری کمیته ای حقیقت یاب در این زمینه‬ ‫را خواستار شد‪ .‬انچه مشخص است‪ ،‬اینکه در شیراز به صورت یکنواخت‬ ‫پارازیت هایی بر امواج ماهواره ای فرستاده می شود‪ ،‬هرچند میزان ان به‬ ‫باور پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی شیراز‪ ،‬به میزان خطرناک نرسیده‬ ‫است و گویا امسال حتی شدت این امواج از سال ‪ 89‬کمتر است‪ .‬با این حال‬ ‫این وضع نشان می دهد که همواره استعداد افزایش امواج در شیراز وجود‬ ‫دارد هرچند هیچ کسی دقیقا نمی داند این امواج از کجا فرستاده می شوند‪.‬‬ ‫در این میان‪ ،‬بهرام پارسایی‪ ،‬نماینده شیراز در مجلس شورای اسالمی‬ ‫و سخنگوی کمیسیون اصل ‪ 90‬مجلس که خود پزشک است‪ ،‬می گوید‬ ‫مشخص نیست چه نهادهایی پارازیت ها را ارسال می کنند و چه مدیریتی‬ ‫بر این نهادها وجود دارد‪.‬‬ ‫او ادامه می دهد‪« :‬خطرناک بودن پارازیت ها و تاثیر ان بر زنان باردار و‬ ‫کودکان بر کسی پوشیده نیست‪ .‬می دانیم که با پخش پارازیت ها‪ ،‬شمار ناباروران‬ ‫افزایش یافته و افراد عالئمی چون افسردگی‪ ،‬سردرد شدید و ‪ ...‬نشان داده اند‪ .‬به‬ ‫همین خاطر باید در سطح کالن کشوری کارگروهی با حضور وزارت بهداشت‪،‬‬ ‫درمان و اموزش پزشکی و همچنین سازمان محیط زیست‪ ،‬سازمان های مردم‬ ‫نهاد و دیگر سازمان های مرتبط شکل بگیرد تا بتوانند این وضع را پایش کنند»‪.‬‬ ‫او در عین حال می گوید شکایتی به کمیسیون اصل ‪ 90‬مجلس نرسیده که این‬ ‫کمیسیون بتواند این وضع را پیگیری کند‪.‬‬ ‫چرا پارازیت؟‬ ‫اینکه چرا پارازیت بر روی امواج ماهواره ای فرستاده می شود دقیق مشخص‬ ‫نیست؛ اما برخی حدس می زنند که نگرانی مسووالن از «برنامه های مخرب‬ ‫شبکه های ماهواره ای» باعث در پیش گرفتن این شیوه شده باشد‪ .‬در این میان‬ ‫محمد حق نگر‪ ،‬عضو شورای اسالمی شهر شیراز بر این باور است که اگر زیان‬ ‫بار بودن امواج الکترومغناطیس بر سالمت شهروندان تایید شود باید در استفاده‬ ‫از فناوری پارازیت ها تجدید نظر کرد‪.‬‬ ‫او می گوید‪« :‬درست است که دچار معضلی فرهنگی شده ایم ولی می توانیم‬ ‫با ساخت برنامه های پربیننده در شبکه های تلویزیونیِ خودمان‪ ،‬کاری کنیم که‬ ‫شیطان نتواند ان طور که می خواهد فعالیت کند‪ .‬به عبارت دیگر کارهای فاخر‬ ‫می تواند بسیار اثرگذارتر از برخورد سلبی باشد»‪.‬‬ ‫اکنون که مطالعات دانشگاه علوم پزشکی شیراز‪ ،‬زیانبار بودن امواج‬ ‫الکترو مغناطیس را تایید می کند‪ ،‬به همین خاطر‪ ،‬شاید وقت ان رسیده باشد که‬ ‫مردم و مسووالن‪ ،‬در استفاده از امواج الکترومغناطیس تجدید نظر کنند؛ ضمن‬ ‫اینکه به باور استاد فیزیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز‪ ،‬نگرانی کنونی‬ ‫مردم شیراز‪ ،‬نگرانی پیش از بیماری است و البته نگرانی به جایی است‪ ،‬اما‬ ‫برای پرهیز از زیان های ان‪ ،‬شاید بهتر باشد که نخست‪ ،‬شهروندان استفاده از‬ ‫مودم های بی سیم خود را کاهش دهند‪.‬‬ ‫اذر ‪95‬‬ ‫شماره ‪131‬‬ ‫‪59‬‬ DEC. 2016 Laboratory Diagnosis /ISSN:1561-6363 Volume 19 Issue No. 131 Address: P.O. Box 14335-1418-Tehran-Iran Tel: 021-88982100 / Fax: 021-89776769 Website: www.Tashkhis.com Email:Tashkhis@gmail.com content Editor in Chief: Dr. Abbas Afrah Parvin Mokhtar, Nurse Application of Homogenizer System………………..........................................……56 3 Medical Genetics (PhD.) Comparing the Screening Model Contingent, Sequential and Full Integrated...….......52 3 Dr. Alireza Tarang, Technical Look at the Centrifuge In Lab..................................................................50 3 Anatomo-Clinical Pathologist Circulating of Cancer and Tumor of DNA Free Cells in Lung Cancer .................44 3 Dr. Alireza Mehrvarz, Clinical Pathogenesis of Typhoid Fever............................. .......................................40 3 Secretary of Iranian Association of Clinical Laboratories (IACL) Skin Drugs and Tyrosinase Enzyme………........................................................…..34 3 Dr. Mohammad-Javad Gharavi, The General Principles of Quality Control in the Laboratory; Statistics in Laboratory.........29 3 Professor of Tehran Medical Sciences CRISPR-Cas9 System and Cancer.......................................................…………….22 3 Dr. Abdolfattah Sarrafnejad, Iran and Belgium Business Forum……………..............................................……..21 3 Head of Iranian Association of Clinical Laboratories (IACL) Interview With Dr. Hamidreza Farzandian, Head of Lab office of Birjand MSU.......18 3 Dr. Seyed Hossein Fatemi, A Glance on the Pioneers, Dr. Mahin Zahraee.........................................................14 3 Scientific Consultants: World AIDS Day Conference Held………................……………………….....…..10 3 Mahmood Aslani matashkhis@gmail.com Lab News .....................................................................................................................5 3 Executive Manager: A Report of Skin Disease.............................................................................................3 3 Dr. Arash Daryakar MD Editorial………………………...........................................................................…….2 3 Managing editor: 3 aafrah@gmail.com Validity and Non-Validity…………......................................................................….59