ماهنامه مثلث شماره 244

‫حمایتوالیتی‬ ‫انتقاد جلیلی‬ ‫«نه»‬ ‫به شوالیه‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و چهل و چهار‪ 15/‬اذر‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫حسین علیزاده نشان ملی‬ ‫فرانسه را نپذیرفت‬ ‫واکنشها به تمدید‬ ‫توافق ژنو ادامه دارد‬ ‫پروندهویژهمثلث؛نقشعربستان‪،‬روسیهو‬ ‫امریکادرکاهشقیمتنفتچیست؟‬ ‫کاهش قیمت نفت چه تاثیری در اداره‬ ‫کشورمیگذارد؟‬ ‫دالر سیاسی‬ ‫نوسان ارزی؛ از هاشمی تا روحانی‬ ‫اکادمی‬ ‫هستهای‬ ‫گزارش مثلث از همایش‬ ‫دیپلماسیهستهایایران‬ ‫جدال دالور – دلواپس‬ ‫برایبهارستان‬ ‫تمدید توافق چه تاثیری در‬ ‫سیاست داخلی ایران دارد؟‬ ‫دولتروحانی‬ ‫ودانشگاه‬ ‫مناظرهپیرامونجریانشناسی‬ ‫جنبشدانشجویی‬ ‫«عصر»‬ ‫ژنرال‬ ‫ایاپدیدهقلعهنویی‬ ‫تمام شده است؟‬ ‫وحدت روحانی و دانشجو‬ ‫وکذلکجعلنکمامهوسطالتکونواشهداعلیالناس‬ ‫ویکونالرسولعلیکمشهیدا‬ ‫هفته نامه سیاسی‪ ،‬فرهنگی با رویکرد خبری‪ ،‬تحلیلی‬ ‫صاحب امتیاز و مدیر مسئول‪ :‬مصطفی اجورلو‬ ‫سردبیر‪ :‬سعید اجورلو‬ ‫االن نقشه این اســت که شما را از هم‬ ‫جدا کنند‪ .‬فهمیدند کــه این وحدت کلمه‏ای‬ ‫که در ای ران پیدا شده است‪ ،‬و شاید این دو قشر‬ ‫بودند که موجب یک همچو مطلبی شدند ـ‬ ‫قشر روحانی‪ ،‬منبریش‪ ،‬محرابیش‪ ،‬واعظش‪،‬‬ ‫گوینده‏اش‪ ،‬اینها‪ .‬شــماها هــم خودتان و با‬ ‫نطقهای خودتان‪ ،‬با زحمتهای خودتان‪ ،‬مردم‬ ‫مجتمع شدند همه و این پیروزی حاصل شد ـ‬ ‫انهایی که احساس کردند شکست خودشان‬ ‫را از این اجتماع‪ .‬یک وقت این اســت که ادم‬ ‫م ی‏گوید اگر اینها با هم مجتمع بشــوند ما‬ ‫شکست م ی‏خوریم؛ اما احساس نکردند؛ یک وقت این است‬ ‫که در خارج احساس[و]لمس کردند پیروزی شما را و لمس‬ ‫کردند شکست خودشان را‪ ،‬و لمس کردند که این شکست و‬ ‫ان پیروزی ب رای خاطر اجتماع شماهاست‪ .‬االن توطئه است‬ ‫ب رای اینکه شماها را از هم جدا کنند‪ ،‬دو قشر ب رادر را با هم‬ ‫مخالف کنند‪ ،‬دو قشر مغز متفکر را از هم جدا کنند‪ ،‬اگر از‬ ‫هم جدا بشوید‪ ،‬نه اینها ازشان کار م ی‏اید‪ ،‬نه شما‪ .‬شما خیال‬ ‫کنید که دانشگاهی بدون این قشر م ی‏تواند کاری بکند‪ ،‬نه‪.‬‬ ‫اینها هم خیال کنند که همه‏اش ما هستیم و دانشگاهی‬ ‫نیست‪ ،‬نخیر اشتباه است‪.‬‬ ‫دو قشر باید با هم جوش بخورند‪ ،‬و ان تبلیغات خبیث‬ ‫چندین ساله را‪ ،‬که در صدد بودند شماها را از هم جدا کنند‬ ‫و شما را یک طرف قرار بدهند‪ ،‬شما دشمن باشید با اینها‪،‬‬ ‫‪12- 17‬‬ ‫گفتارها‬ ‫حکمتاصولیسیاست‬ ‫لغوتحریم‪،‬قدرتمنطقه ایومرگامریکا‬ ‫وعظ هایشنیدنیونشنیدنی‬ ‫ماجراییکناهنجاری‬ ‫‪18- 23‬‬ ‫گزارش‬ ‫هشدارسردار‬ ‫چراغسبزاقایرئیس‬ ‫بازگشتسنتی ها‬ ‫فتنهجدید‬ ‫‪24- 55‬‬ ‫سیاست‬ ‫جدالدالور‪-‬دلواپسبرایبهارستان‬ ‫دولتروحانیودانشگاه‬ ‫دردسرهایبودجه اینفت‬ ‫دالرسیاسی‬ ‫مثلث؛ هفته نامه ای خبری‪ ،‬تحلیلی است که سعی دارد روایتی منصفانه‬ ‫و عادالنه از واقعیت ها ارائه دهد‪ .‬نامش تمثیل و اشــاره ای است به سه‬ ‫ضلع استقالل‪ ،‬ازادی و جمهوری اسالمی‪ .‬مرامش تقویت گفتمان انقالب‬ ‫اسالمی‪ ،‬چارچوبش اســام‪ ،‬انقالب‪ ،‬امام و رهبری‪ ،‬ارمانش گسترش‬ ‫و سیادت اسالم خواهی در سراســر جهان و عزت مسلمانان‪ ،‬توسعه و‬ ‫پیشرفت ایران اسالمی و رفاه مردم شریف ایران و رونق گرفتن عدالت‪.‬‬ ‫مرزش رواداری و تالیف قلوب اهالی انقالب و ایستادگی در برابر مقابالن‬ ‫گفتمانی و عملی نظام و سیاق و مشرب مان نجابت قلم و روزنامه نگاری‬ ‫مومنانه و تالش در جهت رونق گرفتن سنت گفت وگو میان فرهیختگان و‬ ‫نخبگان کشور است‪ .‬امیدواریم که در روایت مان صادق‪ ،‬بر مرام مان مستمر‬ ‫و دائم‪ ،‬بر چارچوب مان مستقر‪ ،‬بر ارمان مان مومن‪ ،‬بر مرزهایمان مراقب و‬ ‫هوشیار و بر سیاق مان استوار بمانیم‪.‬‬ ‫تحریریه‪:‬‬ ‫دبیرتحریریه‪:‬مصطفیصادقی‬ ‫مشاورهنریسردبیر‪:‬یحییپاکدل‬ ‫سیاست‪ :‬مصطفی صادقی(دبیر)‪ -‬علی حاجی ناصری‪ -‬امیدکرمانی ها‬ ‫ی اسالم‬ ‫حنیف غفاری‪ -‬داوود حشمتی ‪ -‬زهره دیانی ‪ -‬مینا عل ‬ ‫فرهنگ و اقتصاد‪ :‬علیرضا بهرامی(دبیر) ‪ -‬فاطمه کریمخان‬ ‫شیما غفاری ‪ -‬مسعود نجفی ‪ -‬محمدصادق لواسانی‬ ‫تاریخ و گفتارها‪ :‬مصطفی شوقی(دبیر)‪ -‬زهیر توکلی ‪ -‬حمید عزیزی‬ ‫بین الملل ‪ :‬سعیده سادات فهری (دبیر)‬ ‫دیدار‪ :‬افشین خماند(دبیر)‬ ‫بازار‪ :‬تقی میری (دبیر) ‬ ‫ورزش‪ :‬مهدی ربوشه (دبیر)‬ ‫اینها را هم یک طرف قرار بدهند و اینها هم دشمن باشند‬ ‫با شــما‪ ،‬انها هم این میانه بیایند استفاده‏های خودشان را‬ ‫بکنند و هیچ کس هم نباشد بگوید چرا‪ .‬االن بعد از اینکه‬ ‫اینها لمس کردند که یک همچو قدرتی وقتی پیدا شد‪ ،‬یک‬ ‫همچو وحدتی وقتی پیدا شد‪ ،‬این موجب این م ی‏شود که‬ ‫انها شکست خورده‏اند‪ ،‬پیدا شد و انها را شکست داد‪ .‬امروز‬ ‫توطئه‏ها بیشتر و شاید دقیقتر باشد‪ ،‬و االن توطئه است ب رای‬ ‫اینکه این قشر را از این قشر جدا کنند‪ .‬در مشهد توطئه‏اش‬ ‫دارد پیاده م ی‏شود‪ ،‬در اصفهان هم شده است‪ ،‬در ته ران هم‬ ‫هست‪ ،‬شاید قشرهای دیگر را هم فرو بگیرد‪.‬‬ ‫سر چی دعوا دارید؟ سر اینکه یک نفر ادم ایا خیلی ادم‬ ‫خوبی است‪ ،‬یا خیلی ادم بدی است؟ یک دسته‏ای بگویند‬ ‫باالی منبر و پاییــن منبر که این ادم کافر اســت‪ ،‬و یک‬ ‫دسته‏ای هم بگویند که این ادم ُم ْس لِم است و از اولیا‬ ‫است؟ نتیجه چی؟ نتیجه این است که شماها‪ ،‬از اینها‬ ‫جدا‪ ،‬اینها از شما جدا‪ .‬هر دو مقابل هم ایستاده‏اید و‬ ‫ان وحدت کلمه‏ای که داشــتید از دست دادید‪ ،‬سر‬ ‫هیچ وحدت کلمه را از دست بدهید‪ ،‬و‬ ‫هیچی! ســر ْ‬ ‫جدا شدن شما از هم اســباب این م ی‏شود که سایر‬ ‫قشرها هم از شماها جدا بشوند‪ ،‬مختلف بشوند؛ این‬ ‫اختالفات اسباب این بشود که این نهضت نتواند کار‬ ‫خودش را عمل کند‪ .‬انکه همۀ خارج ی‏ها م ی‏خواهند‪:‬‬ ‫انی که شرق ی‏ها و غرب ی‏ها همه م ی‏خواهند‪ ،‬این را‬ ‫که شماها از هم جدا و متفرق باشید‪.‬‬ ‫محل‪ :‬قم‬ ‫حضار‪ :‬دانشجویان مشهد‬ ‫گرافیک و صفحه ارایی‪ :‬نیما ملک نیازی ‪-‬فاطمه قنائی‬ ‫علی اجورلو‬ ‫پردازش تصاویر‪ :‬هومن سلیمیان‬ ‫عکس‪ :‬امیر طالیی کیوان‪ -‬عدنان جعفری و محمد برنو‬ ‫تصحیح‪ :‬ژیال شاکری ‪ -‬امیر عزیزی‬ ‫حروفچینی‪ :‬داود حشمتی‬ ‫مدیر مالی‪ :‬محمد پالیزدار‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تقی میری‬ ‫بازرگانی و بازاریابی‪ :‬محمدعلیاجورلو‬ ‫امور اداری‪ :‬محمد شکراللهی‪ ،‬علیرضا اسدالهی‬ ‫انفورماتیک‪ :‬شهرام زحمتی‬ ‫ناظر چاپ‪ :‬بابک اسکندرنیا‬ ‫با تشکر از‪ :‬دکتر اسماعیل تبار ‪ -‬دکتر ایت اله ابراهیمی‪ -‬دکتر غالمحسن تقینتاج‬ ‫حسین زندی ‪ -‬احمد طالیی ‪ -‬مهندس صدوقی ‪ -‬حسین مجاهدی ‪ -‬حاج اقاتوکلی‬ ‫هادیانباردار‪ -‬منصور شیخ االسالمی‪ -‬دکتر زارعیان ‪ -‬علیرضا حسن زاده‬ ‫سیدحمیدخالقی‬ ‫‪56- 65‬‬ ‫بینالملل‬ ‫اکادمیهسته ای‬ ‫قدرتیادیپلماسی‬ ‫چرادیپلماسیهسته ای؟‬ ‫عدول از روح توافق‬ ‫‪66-71‬‬ ‫ورزش‬ ‫«عصر» ژنرال‬ ‫عطشالترناتیوها‬ ‫فوتبالقلعه نوییپست مدرناست‬ ‫امیریکهدیگر«خان»نیست‬ ‫‪72-79‬‬ ‫دیدار‬ ‫قناعتبهنامخویشتن‬ ‫عطشالترناتیوها‬ ‫تبرئهدیکتاتور‬ ‫توپ طالیت را قورت بده‬ ‫سازمان اگهی ها‪ :‬تلفن‪0912 - 5169927 :‬‬ ‫چاپ‪ :‬هنر سرزمین سبز‬ ‫توزیع‪ :‬نامه امروز‬ ‫نشانی ‪ :‬تهران‪ ،‬خیابان شهید بهشتی‪ ،‬خیابان پاکستان‪ ،‬کوچه دوازدهم‪،‬‬ ‫پالک ‪ ،24‬واحد ‪1‬‬ ‫تلفن ‪88171506-8 :‬‬ ‫طراح جلد‪ :‬یحیی پاکدل‬ ‫حمایتوالیتی‬ ‫انتقاد جلیلی‬ ‫«نه»‬ ‫به شوالیه‬ ‫هفتهنامهخبری‪،‬تحلیلی‪ /‬سال پنجم‪ /‬شماره دویست و چهل و چهار‪ 15/‬اذر‪ 88 /1393‬صفحه‪5000/‬تومان‬ ‫حسین علیزاده نشان ملی‬ ‫فرانسه را نپذیرفت‬ ‫واکنشها به تمدید‬ ‫توافق ژنو ادامه دارد‬ ‫پروندهویژهمثلث؛نقشعربستان‪،‬روسیهو‬ ‫امریکادرکاهشقیمتنفتچیست؟‬ ‫کاهش قیمت نفت چه تاثیری در اداره‬ ‫کشورمیگذارد؟‬ ‫دالر سیاسی‬ ‫نوسان ارزی؛ از هاشمی تا روحانی‬ ‫اکادمی‬ ‫هستهای‬ ‫گزارش مثلث از همایش‬ ‫دیپلماسیهستهایایران‬ ‫جدال دالور – دلواپس‬ ‫برایبهارستان‬ ‫تمدید توافق چه تاثیری در‬ ‫سیاست داخلی ایران دارد؟‬ ‫دولتروحانی‬ ‫ودانشگاه‬ ‫مناظرهپیرامونجریانشناسی‬ ‫جنبشدانشجویی‬ ‫«عصر»‬ ‫ژنرال‬ ‫ایاپدیدهقلعهنویی‬ ‫تمام شده است؟‬ ‫شماره پیامک‪3000411711 :‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫بهماپیامکبزنید‪:‬‬ ‫‪3000411711‬‬ ‫به اینستاگرام مثلث بپیوندید‬ ‫اینستاگرام هفته نامه مثلث فعال شده است‪ .‬کارب ران این شبکه اجتماعی‬ ‫م ی توانند با پیوســتن به اینســتاگرام مثلث تصاویر مربوط به هفته نامه را‬ ‫مشاهده کنند‪.‬‬ ‫ایا علی الریجانی و علی اکبر والیتی حاضرند جزو دالوران باشند؟‬ ‫‪ l‬این طور که پیداســت الحمدهلل امسال هوا هم‬ ‫به لحاظ بارندگی و هم به لحــاظ االینده نبودن در‬ ‫وضعیت خوبی به ســر می برد‪ .‬پاییز سال های اخیر‬ ‫وحشت و کابوس الودگی هوا و سرطان دست از سر‬ ‫مردم بر نمی داشت‪.‬‬ ‫‪ l‬متاسفانه روز به روز تعداد معتادان خیابانی بیشتر‬ ‫می شود‪ .‬با وجودی که از نزدیک شاهد تالش بیشتر‬ ‫دولت خصوصا وزارت کشــور هســتم اما افزایش‬ ‫جمعیت‪ ،‬رشــد اعتیاد را هم به دنبــال دارد‪ .‬بیش از‬ ‫همه باید برای زنان معتــاد که در خیابان می خوابند‬ ‫اظهار تاسف کرد‪.‬‬ ‫‪ l‬اجالس اوپک هم نتوانســت روند رو به کاهش‬ ‫قیمت نفت را متوقف کند‪ .‬این موضوع در سخنرانی‬ ‫روحانی در گرگان هم مشاهده شد‪ .‬البته امیدواریم در‬ ‫این شرایط به ضرر ایران تمام نشود‪.‬‬ ‫‪ l‬مگر قرار نبود شیب افزایش قیمت ها مالیم باشد؟‬ ‫این بود وعده ها؟ به قیمت نان نگاه کردید؟ حتی تا‬ ‫چهل درصد هم افزایش داشته است‪.‬‬ ‫‪ l‬اقای روحانی! قرار نبــود روش های دولت قبل‬ ‫در این دولت هم بازتولید شــود‪ .‬باالرفتن قیمت ارز‬ ‫به خصوص دالر اگر یک سوی ان تمدید توافق ژنو‬ ‫بود‪ ،‬یک سوی دیگر ان به نظر جبران پایین امدن‬ ‫قیمت نفت است‪.‬‬ ‫‪ l‬باالخره باید این هدفمندی یک جا تمام شود و‬ ‫مردمتکلیفشانرابدانند‪.‬نمی شودکههر‪6‬ماهیکدفعه‬ ‫بهمردمیکشوکواردکنندوبگویند‪،‬فالنچیزگران‬ ‫شــد‪ .‬بابا مردم برای دخل و خرجشان برنامه ریزی‬ ‫می کنند و هزار تا بدبختی دارند‪.‬‬ ‫‪ l‬یک بار برای همیشه این هدفمندی را یکجا انجام‬ ‫بدهید مردم ببینند چه کار باید بکنند‪.‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ســایت مثلث در خبری که از نشســت دانشگاهیان با‬ ‫وزیرخارجه و اعضــای تیم مذاکره کننده منتشــر کرده بود‪،‬‬ ‫چکیده ای از مقاله سعید اجورلو‪ ،‬سردبیر هفته نامه مثلث را که در‬ ‫این همایش ارائه شده بود برای خوانندگان ارائه کرد‪ .‬خبری که‬ ‫به واسطه تحلیل متفاوت ان از بزنگاهی که علی اکبر والیتی و‬ ‫علی الریجانی به عنوان دو اصولگرای مطرح در ان قرار دارند‪،‬‬ ‫مورد توجه قرار گرفته و در سایت هایی چون پویش نیز بازنشر‬ ‫شده بود‪ .‬سعید اجورلو در مقاله اش با عنوان «چپ و راست جدید‬ ‫در بستر شکاف دالور ‪ -‬دلواپس» به بررسی نسبت گفتمان های‬ ‫داخلی با دیپلماسی هسته ای پرداخته بود‪ .‬سردبیر هفته نامه‬ ‫مثلث‪ ،‬در این مقاله تالش کرده بود رابطه گفتمان های متفاوت‬ ‫داخل ایران با عملکرد هسته ای شــان که در مذاکرات اتمی‬ ‫ قابل مشاهده بود را بسنجد‪ .‬به گزارش مثلث انالین‪ ،‬فرضیه‬ ‫مقاله به گونه ای تدوین شده بود که میان اندیشه های هر یک از‬ ‫جناح های اصلی سیاست ایران و رویکرد و عملکردشان در زمینه‬ ‫هسته ای ارتباط برقرار شود و نشان داده شود که چگونه گفتمان‬ ‫اصالح طلبی به واســطه تنش زدایی موافق امضای پروتکل‬ ‫الحاقی بوده است و در پی دامن زدن و پرداختن به مقوله توسعه‬ ‫سیاسی و گفتمان اصولگرایی به واسطه اعتقاد به مبارزه با غرب‬ ‫و قدرت یافتن ایران در سطح منطقه به دنبال توسعه فن اوری‬ ‫هسته ای و رویکرد سرسختانه در این حوزه و در میانه این دو‬ ‫جناح چگونه گفتمان اعتدال به حفظ فن اوری هسته ای و در‬ ‫عین حال اعتمادسازی درباره برنامه نظامی هسته ای معتقد‬ ‫است و برای هدف توسعه اقتصادی حاضر به مصالحه با غرب‬ ‫است‪ .‬در راه اثبات فرضیه‪ ،‬پس از بررســی چند تئوری‪ ،‬ابتدا‬ ‫الو موف بررسی شد و سپس‬ ‫گفتمان های متفاوت با نظریه الک ‬ ‫ضمن اشاره به طیف های مختلف سیاست ایران ابتدا رویکرد‬ ‫دختر و نتیجه امام‬ ‫‪ l‬اقای ظریــف فقط یک ســوال‪ ،‬فقط بفرمایید‬ ‫بر اساس چه تحلیل و ارزیابی حل مساله هسته ای را‬ ‫ی می دانستید؟‬ ‫در‪ ۳‬ماه عمل ‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫‪ l‬به امید خداوند اگر توافق شود می بایست مدیون‬ ‫چهار چیز باشیم! اول حمایت رهبری‪ ،‬دوم همراهی‬ ‫ملت‪ ،‬سوم زحمات دکتر ظریف‪ ،‬چهارم تدبیر دولت‪.‬‬ ‫مساله هسته ای به میان امد و بعد با ارائه عملکردشان در این‬ ‫زمینه میان گفتمان شان و کردارشان مقایسه صورت گرفت‪.‬‬ ‫انچه از مقاله حاضر می توان در صحنه سیاست داخلی ایران‬ ‫استنباط کرد اما خارج شدن خرده گفتمان مقاومت به صورت‬ ‫تقریبا نسبی از گفتمان اصولگرایان است‪ ،‬به نحوی که مساله‬ ‫هسته ای انگار میان طیف چپ و راست اصولگرایی شکافی‬ ‫بزرگ درست کرده باشد؛ در سویی سعید جلیلی و جبهه پایداری‬ ‫و جمعیت رهپویان و در سوی دیگر علی الریجانی و علی اکبر‬ ‫والیتی و برخی تشکل های راســت گرا‪ .‬در این میان هرچه‬ ‫زمان به جلوتر می رود شکاف دالور‪ /‬دلواپس سامان بهتری‬ ‫می گیرد و فرصت برای تصمیم گیری اصولگرایان راست گرا‬ ‫کمتر می شود‪ .‬ایا علی الریجانی و علی اکبر والیتی حاضرند‬ ‫جزو دالوران باشند یا اینکه می خواهند به نقش پشت پرده شان‬ ‫اکتفا کنند؟ ایا حاضرند به صورت علنی جانب دولت را بگیرند تا‬ ‫چپ و راست سیاست ایران شکل بگیرد؟ به نظر می اید چاره ای‬ ‫نیست و گریزی از این دوگانه یافت نمی شود‪ .‬شاید نوبت ان‬ ‫باشد که «چپ» و «راست» جدید در صحنه سیاست تعریف‬ ‫شود‪ .‬چپ گرایان ضدغرب‪ ،‬ضدسرمایه داری‪ ،‬ضدامپریالیسم با‬ ‫دال هایی چون «عدالت» و «استقالل» به مثابه اپوزیسیون‬ ‫دولت یازدهم عمل کنند و جناح راســت سیاست ایران ذیل‬ ‫ائتالف راست مدرن و راستی سنتی با دال هایی مانند «توسعه»‪،‬‬ ‫«عقالنیت» و «مصالحه» و با اندیشه دفاع از اقتصاد ازاد جای‬ ‫خود را در سیاست ایران بیابد‪ .‬در غیاب اصالح طلبان در قدرت‬ ‫رسمی‪ ،‬جناح راست فرصت بی نظیری برای تثبیت میانه روی‬ ‫دارد‪ ،‬همان گونه که در وضعیت پاندولی اصولگرایان‪ ،‬جناح چپ‬ ‫این طیف می توانند به جناح چپ جدید سیاست ایران تبدیل‬ ‫شوند‪ .‬ایا چنین می شود؟‬ ‫‪ l‬ایران بهترین موقعیــت از نظرامنیت و نیروی‬ ‫متخصص را داراست‪ .‬این پتانسیل اگر با برداشتن‬ ‫تحریم هاازاد شودمملکتما می شود‪،‬جزوبهترین ها‪.‬‬ ‫چون کشورهایی چون کره و ترکیه‪ ،‬انرژی و پتانسیل‬ ‫ما را ندارند‪ .‬فقط سد ما تحریم های فلج کننده است‪.‬‬ ‫افتتاح خط اهن شرق‬ ‫دریای خزر‬ ‫واکنش احمدی نژاد به یک خبر‬ ‫چرخش احمدی نژادی‬ ‫مقاله تحلیلی ای که هفته گذشته در مثلث به چاپ رسیده‬ ‫بود‪ ،‬با انتشار در فضای مجازی مورد توجه خوانندگان و فضای‬ ‫مجازی قرار گرفت‪ .‬روزنامه خراسان ضمن بررسی این مقاله‬ ‫درباره ان نوشته بود‪« :‬هفته نامه مثلث در گزارشی به تحلیل‬ ‫اخرین تحرکات سیاسی محمود احمدی نژاد پرداخته است‪.‬‬ ‫یک بار دیگر محمود احمدی نژاد روی انتن رفته است!‬ ‫این بار گفته اند که یک تماس‬ ‫تلفنی از ولنجک به خیابان یاسر‬ ‫برقرار شــده و رئیس جمهور‬ ‫ســابق ســراغ رئیس جمهور‬ ‫اسبق را گرفته است‪ .‬راوی خبر‬ ‫هم‪ ،‬حسن رسولی‪ ،‬فرد نزدیک‬ ‫و حاضر در دفتر ســید محمد‬ ‫خاتمی بوده است‪ .‬او گفته است‪:‬‬ ‫«دفتر احمدی نژاد تماسی را با‬ ‫دفتر حجت االسالم والمسلمین‬ ‫ســید محمد خاتمــی‪ ،‬لیــدر‬ ‫اصالح طلبان داشــته اما هیچ‬ ‫حساسیت و واکنشی نسبت به‬ ‫این تماس ها از طرفین نشــان‬ ‫داده نشده اســت‪ ».‬وی اضافه‬ ‫کرده بود‪« :‬اخیرا تالش هایی‬ ‫از ســوی محمود احمدی نژاد رئیس جمهور سابق کشورمان‬ ‫به منظور برقراری ارتباط تلفنی و دیداری با شــخصیت ها و‬ ‫چهره های شاخص جریان رقیب‪ ،‬یعنی اصالح طلبی صورت‬ ‫گرفتهکهمی توانبهنمونهدیدارشباسید حسنخمینیدرمرقد‬ ‫بنیانگذار انقالب اسالمی اشاره داشت‪ .‬وی شخصا یا با واسطه‬ ‫با برخی چهره های اجتماعی و فرهنگی اصالح طلب تماس‬ ‫گرفته و از انها درخواست کرده تا در انتخابات اینده در لیست‬ ‫انتخاباتی وی قرار گیرند‪ ».‬یک مساله عجیب و البته مهم‪ .‬شاید‬ ‫ساده ترین تفسیرش این باشد که یک اتفاق احمدی نژادی دیگر‬ ‫رخ داده است‪ .‬اما چه دلیل یا دالیلی موجب شده که احمدی نژاد‬ ‫در یک شیفت تعجب برانگیز رو به سوی اصالح طلبان کرده و‬ ‫ندای ائتالف سردهد؟»‬ ‫این روزنامه سپس با اشــاره به بخش پایانی این مقاله‬ ‫نتیجه گیری ان را این گونه بازنشر کرده بود‪« :‬احمدی نژاد دیگر‬ ‫هیچ جایگاه انتخاباتی در میان اصولگرایان ندارد‪ .‬او در تشکیل‬ ‫خط سوم به رهبری خودش هم ناکام مانده‪ ،‬پس الزم است مانند‬ ‫ادوار قبلی یک شیفت جدید صورت پذیرد‪ .‬این بار او بهتر دیده به‬ ‫سمت جناح چپ حرکت کند‪».‬‬ ‫سلفی شریعتمداری‬ ‫در این ستون نظراتی که مخاطبان سایت‬ ‫مثلث انالین روی خبرها داده اند منتشــر‬ ‫می شود‪:‬‬ ‫روحانیدرسفرگرگان‪:‬برسرعهدخودمی مانم‬ ‫اقای روحانی دو ادعای مهم در این سخنرانی داشت؛‬ ‫اول پرداخت همه بودج ه عمرانی تــا اذرماه‪ ،‬دوم عدم‬ ‫کسری بودجه در سال اینده‪ .‬به نظرم الاقل در این زمینه‬ ‫کارنامهدولتبسیارمثبتاستوامیدوارمدولت هایاینده‬ ‫نیزبهاینموضوعتوجهکنند‪.‬خصوصااینکهدولتدوسال‬ ‫ی از عمرش را) که بودجه را سر وقت به‬ ‫است (یعنی نیم ‬ ‫مجلس ارائه کرده است‪ .‬این درحالی بود که دولت دهم‬ ‫حتیدرسالاخرهمبودجهراشبعیدبهمجلسمی برد‪.‬‬ ‫به نظرم حرف روحانی درباره گزینه اخر دولت یعنی‬ ‫اقای فرهادی دوباره مجلس را کمی مقابل دولت قرار‬ ‫می دهد‪ .‬وقتی اقایانی چون حداد و نادران از گزینه دولت‬ ‫حمایت می کنند این طور حرف زدن که اگر الزم بود‪50‬‬ ‫نفر را معرفی می کردیم یعنی ما در مقابل مجلس کوتاه‬ ‫نیامدیم‪،‬انهاکوتاهامدن‪.‬اینخوبنیست‪.‬‬ ‫چــرا احمدی نــژاد به دنبال نزدیک شــدن به‬ ‫اصالح طلباناست؟‬ ‫به نظر من این یک تاکتیک اســت که احمدی نژاد‬ ‫به دنبال ان است‪ .‬به این معنا که اصال به دنبال نزدیک‬ ‫شــدن به اصالح طلب ها نیســت‪ .‬قصدش تحریک‬ ‫اصولگرایانی است که از او به خاطر عملکردش در دوره‬ ‫دوم رو برگرداندند‪.‬‬ ‫ما که از اول گفته بودیم انحــراف و اصالحات دو‬ ‫روی یک سکه هستند اما کسی باور نمی کرد‪ .‬این هم‬ ‫شاهدش‪.‬‬ ‫روسیهمنتظرنهاییشدنیکتوافقمهمباایران‬ ‫اگراینتوافقنهاییشودبهاینمعناستکهوارداتما‬ ‫بیشازگذشتهخواهدشد‪.‬امیدوارمدولتبهاینامردقت‬ ‫کرده باشد‪ .‬البته به طور قطع این قرارداد می تواند به نفع‬ ‫ایران باشد و در مذاکرات دست ما را بازتر کند‪ .‬همان طور‬ ‫کهمعلوماستامریکایی هاازاینموضوعبسیارناراحتند‪.‬‬ ‫روسیه چندان قابل اعتماد نیست‪ ،‬به هرحال رفتار‬ ‫روحانی به اعتقاد من بسیاری عاقالنه است‪ .‬او سیاست‬ ‫خارجی را در یک دایره بســته محدود نکرده است‪ .‬در‬ ‫شــرایط حاضر روســیه نیز به ما نیاز دارد‪ .‬قیمت نفت‬ ‫کاهش پیدا کرده و روس ها نیز به انــدازه ما از کاهش‬ ‫قیمت نفت ضرر کردند‪ .‬از طرف دیگر انها از گروه ‪G8‬‬ ‫که گروه کشــورهای قدرتمند اقتصادی بود‪ ،‬به خاطر‬ ‫مسائل اوکراین خارج شدند‪ .‬در این وضعیت پوتین هم‬ ‫به ما نیاز دارد‪.‬‬ ‫جوانفکر‪:‬بازگشتاحمدی نژادفعالمتضمنمنافع‬ ‫ملتنیست‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫پست عجیب‬ ‫اینستاگرام احمدی نژاد‬ ‫جنابجوانفکرازاولهمنبود‪.‬‬ ‫امیدوارمدوستانماندردولتسابقهمچنانبرهمین‬ ‫تحلیلباقیبمانند‪.‬‬ ‫اقایجوانفکر!حوادثدوسالاخرکهنه‪،‬حوادثدوره‬ ‫دوم احمدی نژاد را دولت قبل رقم زد‪ ،‬نه شخص دیگری‪.‬‬ ‫فراموش کردید ماجرای برکناری مشایی از معاون اولی‬ ‫را؟ فراموش کردید ماجرای خانه نشینی یازده روزه که‬ ‫شمایکیازنقش هایاصلیدربهوجودامدنانبودید؟‬ ‫شبکه اجتماعی‬ ‫اواخر هفته گذشــته محمود احمدی نــژاد به بهانه روز‬ ‫بســیج با جمعی دیدار کرد که نامی از حاضران ان برده نشده‬ ‫بود‪ .‬مثلث انالین با محور قراردادن این دیدار و همچنین نحوه‬ ‫تعامل نزدیکان دولت سابق با مساله تمدید توافقنامه هسته ای‬ ‫گزارشی را منتشر کرد؛ گزارشی که در سایت هایی چون فرارو‬ ‫و افق بازنشر شده بود‪.‬‬ ‫در این گزارش به ماجرای پیام توئیتری عبدالرضا داوری‬ ‫یکی از اصحاب رســانه ای نزدیک به دولت ســابق پرداخته‬ ‫شده بود‪ .‬عبدالرضا داوری که مدتی مسئولیت ستاد «هما» را‬ ‫برعهده داشت و بعدها این ستاد با حواشی زیادی منحل یا از کار‬ ‫افتاد‪ ،‬ترجیح داد تا اولین کسی‬ ‫از نزدیکان محمود احمدی نژاد‬ ‫باشد که از عدم نتیجه قطعی در‬ ‫مذاکرات هسته ای شادی خود‬ ‫را ابراز کنــد‪ .‬او در توئیترش به‬ ‫محض مشخص شدن تکلیف‬ ‫تمدید توافق تا تیرماه سال اینده‬ ‫نوشت‪« :‬قبال مذاکره می کردیم‬ ‫که توافق کنیــم‪ ،‬االن توافق‬ ‫می کنیم کــه مذاکره کنیم‪ .‬به‬ ‫طرز عجیبی غرب را به زانو در‬ ‫اوردیم‪ ...‬روحانی بای بای»‬ ‫مثلث انالین البته درباره‬ ‫محتوای اظهــارات محمود‬ ‫احمدی نژاد خبــری را در این‬ ‫گزارش منتشــر نکــرد‪ .‬اما‬ ‫ساعاتی بعد یکی دیگر از سایت های اصولگرا محتوایی از این‬ ‫جلسه را منتشر کرد و نوشت‪« :‬احمدی نژاد با اشاره به ارایش‬ ‫سیاسی مجلس و ارایش گروه های سیاسی برای انتخابات اتی‬ ‫مجلس گفت که مجلس را در دور بعد‪ ،‬اصالح طلبان به دست‬ ‫خواهند گرفت و اصولگرایان شکست خواهند خورد‪ ».‬وی با‬ ‫اشاره به مواضع علی مطهری در مجلس گفت‪« :‬اصولگرای‬ ‫واقعی‪ ،‬علی مطهری اســت‪ .‬او یک مرد است و حرف خود را‬ ‫رک و راســت مطرح می کند‪ ».‬وی افزود‪« :‬علی مطهری از‬ ‫کسی ترس ندارد و به راحتی مواضع خود را اشکار می کند‪».‬‬ ‫وی با پیش بینی انتخابات مجلس دهم گفت‪« :‬به قطع و یقین‪،‬‬ ‫جماعتی که نام خود را اصولگرا گذاشته اند سال اینده شکست‬ ‫مجددی خواهند خورد و شاید بشود گفت که اصولگرایان در‬ ‫انتخابات اینده وجود نخواهند داشت که بخواهند بیایند تا با‬ ‫اصالح طلبان مقابله کنند‪».‬‬ ‫انتشار این خبر با واکنش دفتر محمود احمدی نژاد روبه رو‬ ‫س دولت های نهم و دهم در تکذیبیه ای‬ ‫شد‪ .‬بالفاصله دفتر رئی ‬ ‫ان را رد کرد‪ .‬در بیانیه دفتر احمدی نــژاد امده بود‪« :‬اظهارات‬ ‫منتسب به دکتر احمدی نژاد در خصوص اینده مجلس شورای‬ ‫اسالمی که در برخی سایت های خبری بازتاب یافت‪ ،‬از اساس‬ ‫کذب محض بوده و قویا تکذیب می گردد‪» .‬‬ ‫رویخطمثلثانالین‪:‬‬ ‫‪MOSALAS.IR‬‬ ‫‪9‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫روزانه حجم بســیاری از عک س های خبری به ما م ی رسد‪ .‬تعداد این‬ ‫عک س ها انقدر زیاد اســت که گاهی ب ه راحتی از کنار ان عبور م ی کنیم اما‬ ‫شاید بهتر باشد روی بعضی از عک س ها تامل بیشتری داشته باشیم‪ .‬مثلث‬ ‫در این صفحات‪ ،‬هفته را با مرور عک س ها از نو یاداوری م ی کند‪.‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫‪10‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫دیدار فرماندهان نیروی دریایی ارتش‬ ‫با مقام معظم رهبری‬ ‫م راسم چهلم ایت اهلل مهدوی کنی‬ ‫رییس قوه قضاییه با تاکید بر ضرورت وجود‬ ‫عزم در مدی ران ب رای مقابله با فساد گفت‬ ‫که این عزم را در برخی از مدی ران ســابق‬ ‫نم ی دیده است‪ ،‬چنانکه برخی از فسادها‬ ‫در کنــار گوش انها انجــام م ی گرفته اما‬ ‫احساسینداشتند‪.‬‬ ‫فرمانده کل ســپاه پاســداران انقالب‬ ‫اسالمی استحکام دیپلماسی کشورمان‬ ‫در مذاکــرات هســته ای را «مدیــون‬ ‫الهام بخشــی انقالب اسالمی و اقتدار‬ ‫دفاعی و امنیتی نظام مردمی» دانست‪.‬‬ ‫رئی س جمهوردراستانگلستان‬ ‫افتتاح خط راه اهن میان سه‬ ‫کشور ایران‪ ،‬قزاقستان و‬ ‫ترکمنستان‬ ‫دیدار والیتی با دبیرکل سازمان ملل در‬ ‫امور عراق‬ ‫جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام‬ ‫هدی ه ی جالب به وزیر ارشاد‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫تصویرنگاری‬ ‫هدیه حدادعادل به کارگردان شیار ‪143‬‬ ‫‪11‬‬ ‫درباره گفتارها‬ ‫گفتارها‬ ‫حکمتاصولیسیاست‬ ‫گفتارها‬ ‫‪12‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫درس گفتارهایی از عالمه محمد تقی جعفری‬ ‫گفتارها‪،‬سخن ما نیست‪،‬حرف روزنام ه نگاران و کارشناسانی‬ ‫است که در محی ط های تخصص ی شان با گرای ش های مختلف به‬ ‫موضوعات مختلف پرداخته اند؛ یک نگاه ازاد که مثلث با افتخار‬ ‫ان را میزبانی م ی کند‪ .‬این حرف ها‪ ،‬موضع نویسندگانشان است‪،‬‬ ‫ما فقط بستر انتشار انیم‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫کتاب حکمت اصولی سیاست با نگاهی به‬ ‫نامه حضرت علی(ع) به مالک اشتر نگاشته‬ ‫شده است‬ ‫بدیهی عقل است‪ ،‬بسیار مشــهور است‪ .‬روایت دوم که ان‬ ‫هم کامال مشهور است چنین است‪َ « :‬م ْن اَ ْص َب َح َولَ ْم ی ْه َت َّم‬ ‫یس ب ِ ُم ْسل ٍِم‪».‬‬ ‫ب ِ ُا ُمو ِر الْ ُم ْسل َ‬ ‫ِمین َفلَ َ‬ ‫«هرکس صبح کند و اهمیتی به امور مسلمانان ندهد‪،‬‬ ‫مسلمان نیست‪».‬‬ ‫این است معنای سیاست‪ ،‬ارزش‪ ،‬ضرورت و عبادت‬ ‫بودن ان از دیدگاه اســام‪ ،‬و این همان سیاست است که‬ ‫ایت اهلل مرحوم شهید سید حسن مدرس درباره ان می گفت‪:‬‬ ‫«دیانت ما عین سیاست ماســت و سیاست ما عین دیانت‬ ‫ماســت» و ما از صاحبنظران بزرگ تاریخ بشــری نظیر‬ ‫این گونه جمالت را که «علم زمامداری‪ ،‬علم اعظم و مافوق‬ ‫تمام علوم است» به طور فراوان شنیده ایم‪.‬‬ ‫در نظریات افالطون چنین گفته شــده است‪« :‬علت‬ ‫اینکه او (افالطون) برای دولت و سازمان سیاسی جامعه‪،‬‬ ‫اهمیتی بیش از همه چیز قائل است و سیاست را عالی ترین‬ ‫دانش ها و واالترین هنرها می شمارد‪ ،‬این است که به عقیده‬ ‫وی ادمی فقط در دامن جامعه می تواند از تربیتی درســت‬ ‫بهره گیرد و اگر ســازمان جامعه ای نتوانــد امکان تربیت‬ ‫مردمان را فراهم بسازد‪ ،‬نه ان جامعه روی نیکبختی خواهد‬ ‫دید و نه فردی از افراد ان‪».‬‬ ‫تعریف اجمالی سیاست‬ ‫حال باید دید چه شده است که این کلمه با معنای‬ ‫مقدســی که دارد‪ ،‬برای مردم عموما و اگاهان خصوصا‪،‬‬ ‫ان همه منفور و وحشــت انگیز شده است؟ مطلبی را که‬ ‫در پاسخ این سوال می توان گفت این است که هر کلمه‬ ‫و پدیده ای در صورت سوءاســتفاده از ان‪ ،‬زشت‪ ،‬منفور‪،‬‬ ‫مورد کراهت و وحشــتناک می گردد‪ ،‬گویی ان کلمه که‬ ‫جز قالبی برای معنی نیســت‪ ،‬خود پدیده زشــتی است‪،‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫ایــن کلمــه سیاســت هــم از ان کلمات‬ ‫اســت که به جهت شیوع اســتعمال ان‬ ‫در فرصت طلبی هــا‪ ،‬نیرنگ بازی هــا‪،‬‬ ‫دروغ ها‪ ،‬زورگویی ها‪ ،‬بــازی با جان‪ ،‬مال‬ ‫و نوامیــس مــردم‪ ،‬اســتخدام هرگونه‬ ‫وسایل در راه وصول به هرگونه هدفی که‬ ‫برای قدرتمندان خودکامه مطلوب تلقی‬ ‫شده است‬ ‫گفتارها‬ ‫گفتاری که مــی خوانید از کتــاب «حکمت اصول‬ ‫سیاسی اسالم؛تفسیر فرمان مبارک امام علی (ع) به مالک‬ ‫اشتر» است که فیلسوف شــهیر معاصر عالمه محمدتقی‬ ‫جعفری نوشته اند‪ .‬مثلث بر ان است که برای مرور مطالب‬ ‫ارزشمند این کتاب‪،‬ان را سلسله وار در هر شماره منتشر کند‪.‬‬ ‫پیش از ورود به مباحث تاریخ سیاسی‪ ،‬بحثی مختصر‬ ‫درباره سیاست مطرح می نماییم‪:‬‬ ‫مدیریت و توجیه انســان ها با نظر بــه واقعیت های‬ ‫«انســان انچنان که هست» و «انســان انچنان که باید»‬ ‫از دیدگاه هدف های عالی مادی و معنوی‪ ،‬سیاست نامیده‬ ‫می شــود‪ ،‬البته نمی خواهیــم بگوییم‪ :‬همــه متفکران و‬ ‫مکتب ها ایــن تعریف را درباره سیاســت می پذیرند‪ ،‬بلکه‬ ‫مقصود ما همانطور که در تعریف فوق مشاهده می شود‪ ،‬با‬ ‫نظر به واقعیت های دو منطقه در «انسان انچنان که هست»‬ ‫و «انسان انچنان که باید» در مسیر هدف های عالی مادی‬ ‫و معنوی است و بدیهی است که با اندک تغییر در مفاهیم‬ ‫کلمات تعریف و کم و زیادکردن ان کلمات‪ ،‬تعریف سیاست‬ ‫نیز تغییر پیدا می کند‪ .‬اختالف نظرهــای صاحبنظران در‬ ‫تعریف سیاست از همین جا ناشی می شود‪ ،‬تعریف سیاست‬ ‫را باتوجه به مفاهیم فوق‪ ،‬اینگونه هم می توان مطرح کرد‪:‬‬ ‫«سیاســت به معنای حقیقی ان عبارت است از مدیریت و‬ ‫توجیه و تنظیم زندگی اجتماعی انســان ها در مسیر حیات‬ ‫معقول‪».‬‬ ‫سیاســت با نظر به این تعریف همان پدیده مقدس‬ ‫است که اگر به طور صحیح انجام بگیرد‪ ،‬با ارزش ترین یا‬ ‫[حداقل] یکی از باارزش ترین تکاپوهای انسانی است که‬ ‫در هدف بعثت پیامبران الهی منظور شــده و عالی ترین‬ ‫کار و تالشی است که یک انسان دارای شرایط می تواند‬ ‫انجام بدهد‪.‬‬ ‫این همان عبادت با ارزش است که در اسالم به طور‬ ‫واجب کفایی مقرر گشــته و در صورت انحصار اشخاص‬ ‫برازنده و شایسته برای انجام وظیفه سیاست در یک یا چند‬ ‫انسان‪ ،‬برای انان واجب عینی است‪ ،‬منابع اولیه اسالمی این‬ ‫ضرورت و ارزش را برای سیاست طوری اثبات کرده است‬ ‫که دیگر جایی برای کمترین تردید نمی ماند که سیاست از‬ ‫واجب ترین عبادات و وظایف انســان هایی است که دارای‬ ‫شرایط هســتند‪ ،‬در مباحث اینده اهمیت و ضرورت بیشتر‬ ‫وظیفه مورد بررسی قرار خواهد گرفت‪.‬‬ ‫در این مورد فقط بــه یک ایه از قــران و دو روایت‬ ‫به عنوان نمونه اشاره می کنیم‪ .‬در سوره مائده ایه ‪ 32‬چنین‬ ‫امده است‪:‬‬ ‫م ِْن اَ ْج ِل َذل ِک ک َت ْب َنا َعلَی بَنِی اِ ْس َرائ َ‬ ‫ِیل اَنَّ ُه َم ْن َق َت َل نَفْسا‬ ‫ض َف َ‬ ‫َّاس َجمِیعا َو‬ ‫ْس اَ ْو َف َســا ٍد فِی ا َْال ْر ِ‬ ‫بِغَی ِر نَف ٍ‬ ‫کان ََّما َق َت َل الن َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ن‬ ‫ال‬ ‫یا‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫َّم‬ ‫ن‬ ‫کا‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫َم ْن اَ ْحیا‬ ‫َّاس َجمِیعا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫«و از این جهت مقرر داشــتیم بر بنی اسرائیل اینکه‬ ‫هرکس انســانی را بدون عنوان قصاص افســاد در روی‬ ‫زمین بکشــد‪ ،‬مانند این است که همه انســان ها را کشته‬ ‫است و هرکس که انســانی را زنده کند مانند این است که‬ ‫همه انســان ها را زنده کرده است‪ ».‬و چون بدون مدیریت‬ ‫و توجیه انســان ها در بعد زندگی اجتماعی در مسیر حیات‬ ‫معقول‪ ،‬حیات انان مختل خواهد گشت‪ ،‬بنابراین اگر کسی‬ ‫با داشتن قدرت به ان مدیریت و توجیه‪ ،‬این وظیفه را انجام‬ ‫ندهد‪ ،‬در حقیقت اوست که موجب اختالل حیات انسان ها‬ ‫گشته است و گویی انان را از حیات ساقط کرده است‪ ،‬و اگر‬ ‫با داشتن شرایط مدیریت و توجیه مزبور این وظیفه را انجام‬ ‫بدهد‪ ،‬در حقیقت چنین شخصی همه انسان ها را احیا کرده‬ ‫کم‬ ‫کم را ٍع َو کلُّ ْ‬ ‫است‪ .‬اما دو روایت‪ ،‬روایت اول می گوید‪« :‬کلُّ ْ‬ ‫َم ْسئ ٌ‬ ‫ُول َع ْن َرعِیتِهِ‪».‬‬ ‫«همه شــما چوپانید و همه شــما درباره کسانی که‬ ‫می توانید انها را اداره کنید مسئولید‪».‬‬ ‫این روایت کــه مضمون ان مطابــق حکم صریح و‬ ‫ماننــد وقیح‪ ،‬بی شــرم‪ ،‬زورگو‪ ،‬فاســد االخالق‪ ،‬جالد‪،‬‬ ‫خون اشــام‪ ،‬درنده‪ ،‬بســیار زشــت و خوفناک‪ .‬با اینکه‬ ‫انها نقشــه هایی از حروف مکتــوب روی صفحه کاغذ‬ ‫و الفاظی هســتند که انســا ن ها انها را تلفظ می نمایند‬ ‫و ذاتا از منطقه زشــت و زیبایی ها به معنــای معمولی‬ ‫ان بیرون هســتند‪ ،‬این کلمه سیاست هم از ان کلمات‬ ‫است که به جهت شیوع استعمال ان در فرصت طلبی ها‪،‬‬ ‫نیرنگ باز ی ها‪ ،‬درو غ هــا‪ ،‬زورگویی ها‪ ،‬بــازی با جان‪،‬‬ ‫مال و نوامیس مردم‪ ،‬اســتخدام هرگونه وسایل در راه‬ ‫وصول به هرگونه هدفی که برای قدرتمندان خودکامه‬ ‫مطلوب تلقی شده است‪ ،‬نقض پیما ن ها و زیرپا گذاشتن‬ ‫هر گونــه اصول‪ ،‬مســائل مذهبی و اخالقــی و در یک‬ ‫عبارت مختصر‪ :‬جهان و انسان را وسیله و خود را هدف‬ ‫تلقی کردن‪ ،‬خبیث ترین و وحشــتناک ترین مفهوم را به‬ ‫ذهن شنونده و مطالعه کننده متبادر می سازد‪ ،‬چنا ن که با‬ ‫شنیدن کلمه سیاستمدار‪ ،‬چهره یک حقه باز‪ ،‬شیاد‪ ،‬نابکار‬ ‫و کسی که برای ربودن یک دســتمال‪ ،‬اتش به قیصریه‬ ‫می زند در ذهن انسان خطور می کند‪.‬‬ ‫ایا به راســتی چنین اســت و چنین باید؟! یعنی ایا‬ ‫واقعا نوع بشــر چنان حقیــر‪ ،‬بدبخت و ناتوان اســت که‬ ‫نمی تواند زندگی خود را با واقعیــات تطبیق بدهد و برای‬ ‫اجرای مقاصد خود فرصت جویی ننماید تــا با واقعیات‪ ،‬با‬ ‫کمال خلوص و صفا ارتبــاط برقرار کند و از نیرنگ بازی ها‬ ‫و دروغ ها اجتنــاب ورزد‪ ،‬زور نگوید‪ ،‬بلکه حق بگوید و حق‬ ‫بشــنود‪ ،‬احترام جان‪ ،‬مال‪ ،‬نوامیس و کرامت انسانی مردم‬ ‫را به جای بیاورد؟!‬ ‫ان مکتب و متفکری که به این ســوال پاسخ مثبت‬ ‫بدهد و بگوید‪« :‬اری بشر محقرتر و بدبخت تر و ناتوان تر از‬ ‫ان است که مبانی حیات خود را بر واقعیات استوار بسازد‪».‬‬ ‫چنین مکتب و تفکری کلمه سیاســت را مترادف با کلمه‬ ‫جنایت و خیانت و رذالت و خباثت کلمه سیاستمدار را اجرا‬ ‫کننده صفات مزبور معرفی می نمایــد‪ .‬به جرات می توان‬ ‫گفت‪« :‬هیچ اهانت و تحقیری برای بشــریت شدیدتر از‬ ‫نسبت های فوق به سیاست و سیاستمدار به معنای حقیقی‬ ‫ان دو وجود ندارد‪».‬‬ ‫شــگفت اورتر از همــه امور فــوق‪ ،‬این اســت که‬ ‫تدریس های دانشگاهی و کتاب هایی که در فلسفه و علوم‬ ‫سیاسی نوشته می شــود و به طور کلی تحقیقات عمومی‬ ‫درباره مسائل اجتماعی یا صراحتا‪ ،‬همان تعریف را که برای‬ ‫سیاست اوردیم‪ ،‬مطرح می کنند و یا به طور ضمنی و اشاره‬ ‫از تعریف مزبور دفاع می کنند و تفســیر مفهوم سیاست با‬ ‫صفات مزبور (جنایت‪ ،‬نیرنگ‪ ،‬دروغ‪ ،‬فرصت جویی‪ ،‬رقاصی‬ ‫و غیر ذلک) را تقبیح و طرح می نماید‪.‬‬ ‫با این حال عمل عینــی سیاســتمداران حرفه ای و‬ ‫معمولی برخالف انهاست‪ ،‬یعنی اگر برای پیشبرد سیاست‬ ‫نیاز به همه ان امور وقیح وجود داشــته باشد و سیاستمدار‬ ‫مرتکــب ان امور نگــردد‪ ،‬موصوف به ناتوانــی‪ ،‬زبونی و‬ ‫نفهمی می گردد! اما یقین داشته باشــید که چنان که ادم‬ ‫ابوالبشــر (ع) ادم بوده و ادم خواهد ماند‪ ،‬و شیطان متکبر‬ ‫و لجوج شــیطان بوده و شــیطان خواهد ماند‪ ،‬همچنان‬ ‫علی بن ابی طالب (ع) با ان ایده های اعالی انســانی خود‪،‬‬ ‫علی بوده و علی خواهــد مانــد‪ ،‬و «ماکیاولی»ها هم که‬ ‫ضرر تفکراتشان بیش از ضرر شمشیرهای «چنگیز»ها و‬ ‫«تیمور لنگ»ها و «اتیال»ها و «نرون»ها است‪ ،‬ماکیاولی‬ ‫و‪ ...‬بوده و ماکیاولی و‪ ...‬خواهد ماند‪ ،‬و چنان که هیچ انسانی‬ ‫عدالت علی(ع) را به عنوان بزرگترین عنصر رشــد و کمال‬ ‫انسانیت مورد تردید و انکار قرار نخواهد داد‪ ،‬و هیچ انسانی‬ ‫به بازی گرفتــن عدالت و دیگر اصول عالی انســانی را به‬ ‫وســیله ماکیاولی صفت ها تصدیق نخواهد کــرد و ان را‬ ‫برای بد عامل وقاحت انســان نماها به حســاب خواهند‬ ‫اورد‪.‬‬ ‫‪13‬‬ ‫گفتارها‬ ‫لغوتحریم‪،‬قدرت‬ ‫منطقه ایومرگامریکا‬ ‫چرا امریکا راضی به لغو تحری م ها نیست؟‬ ‫فرشاد مهدی پور‬ ‫دانشجوی دکترای‬ ‫سیاستگذاری فرهنگی‬ ‫«امکان این وجود نداشت که تحریم ها برداشته شود و‬ ‫همزمان با ان‪ ،‬ایران قدرت منطقه ای باشد و شعار مرگ بر‬ ‫امریکا هم بدهد‪».‬‬ ‫این تحلیلی است که سیاســت خوانده های اکادمیک‬ ‫ایرانی درباره ابتدا و انتهای مذاکرات هسته ای بیان می کنند؛‬ ‫تحلیلی کامال درست‪ ،‬سامان مند و منطقی‪ .‬چرا؟ چون غرب‬ ‫را به خوبی شــناخته اند و حتی با وجود انکه گوینده ممکن‬ ‫است باورش نفی بخش های انتهایی با هدف براورده شدن‬ ‫بخش های ابتدایی باشــد‪ ،‬اما در اصل تحلیل مناقشــه ای‬ ‫نیست‪ .‬در واقع غرب‪ ،‬بر سر منافع کلیدی خود معامله نمی کند‬ ‫ت منطقه ای اش‪ ،‬کاهش یافته یا‬ ‫و بنا ندارد تا اجازه دهد قدر ‬ ‫تکه پاره شود‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫‪14‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫اول‬ ‫ایران خواستار لغو تمام تحریم هاست؛ چه انهایی که‬ ‫از توافق شورای امنیت به دســت امده‪ ،‬چه موارد مربوط به‬ ‫کنگره‪ ،‬چه قوانین رئیس جمهور امریکا و چه اتحادیه اروپا‪.‬‬ ‫روزهایی که طرف غربی‪ ،‬تحریم ها را وضع می کرد‪ ،‬صراحتا‬ ‫ایران را تهدید می کرد که اگر توافق نکنید‪ ،‬شورای امنیت‬ ‫وارد عمل خواهد شــد و حاال که می خواهــد تحریم ها را‬ ‫بردارد‪ ،‬می گوید که ما نمی توانیم چیزی را به شورای امنیت‬ ‫تحمیل کنیم‪ .‬خب‪ ...‬کنگره هم که در ســیاه بازی تاریخی‬ ‫نظام سیاسی امریکا به دســت حزب رقیب افتاده و انها بر‬ ‫ن کشیدن های شان را اغاز‬ ‫اریکه قدرت تکیه نزده ‪ ،‬خط و نشا ‬ ‫کرده اند و اینجا را هم که حتما طرف غربی‪ ،‬نمی تواند حل‬ ‫کند‪ .‬می ماند تحریم های رئیس جمهور که نهایتا برای ‪۲-۳‬‬ ‫دوره تعلیق (و نه لغو) ‪ ،‬خواهد شد و اگر هم حزبی های باراک‬ ‫اوباما دور بعدی انتخاب نشوند‪ ،‬هیچ تضمینی وجود ندارد‬ ‫که لغو انها تداوم یابد‪ .‬می ماند چند تحریم ســاده اتحادیه‬ ‫اروپایی که اتفاقا این تنها موردی بوده که ایران توانسته انها‬ ‫را با طرح دعوا در مجامع حقوقی لغو کند اما اراده سیاســی‬ ‫به کار گرفته شــده لغوها را مجددا کان لم یکن کرده است‪.‬‬ ‫در واقع وعده نیم بند موجود هــم درباره ضعیف ترین حلقه‬ ‫تحریم هاست‪.‬‬ ‫دوم‬ ‫ایران قدرت منطقه ای اســت؛ این نه به امریکایی ها‬ ‫ربطــی دارد و نه شــیوخ مرتجــع عربی و نه ســگ هار‬ ‫صهیونیست شان‪ .‬اصال انها این قدرت را به ایران نداده اند‬ ‫ایران امروز برامده‬ ‫که حاال بخواهند ان را بازپس بگیرند و ِ‬ ‫از ژاندارم ملعون پهلوی نیســت که اقتــدارش‪ ،‬رهنمون‬ ‫وابستگی اش باشد‪ .‬اتفاقا همین باثبات بودن ایران در میانه‬ ‫گرداب پرتالطم اسیای جنوب غربی از شمال افریقا گرفته‬ ‫تا کرانه های خلیج فارس است که میل و اشتیاق جهانی را‬ ‫برای تعامل با ان ایجاد کرده است‪ .‬نمونه داعش در همین‬ ‫نزدیکی هاست؛ در سوریه‪ ،‬سیاست ایران در تخاصم با غرب‬ ‫و علیه تروریست های تکفیری قرار گرفت‪ ،‬اما انها به سمت‬ ‫حمایت از گروه های برانداز حرکت کردند‪ ،‬با متمایل شدن‬ ‫این گروه ها به سمت عراق و بعد از وقفه ای چندماهه‪ ،‬انها‬ ‫لشکری نمایشی از اسکادران های هوایی تشکیل دادند و به‬ ‫صف معارضه با داعش پیوستند‪ .‬چه کسی است که تصاویر‬ ‫جان مک کین را در اغوش سرکردگان النصره فراموش کند‬ ‫یا حمایت های ترک ها و ســعودی ها و‪ ...‬را از انها که هنوز‬ ‫هم ادامه دارد‪ .‬اینجا‪ ،‬کدام کشــور سیاست دوگانه داشته‪،‬‬ ‫ایران یا مجموعه نظام سلطه؟ کدام کشورها دچار خطای‬ ‫محاسباتی شدند و اندک اندک مجبور به عقب رفتن شدند؟‬ ‫و همین ها و مواردی دیگر است که ایران را به عنوان قدرت‬ ‫منطقه ای معرفی کرده است‪ .‬حاال روزهایی است که انها به‬ ‫اکنون شفاف سازی برنامه هسته ای ما یا‬ ‫نحوه اجرای این شفاف سازی روشن و‬ ‫مستدل شده‪ ،‬اما در مقابل غربی ها حاضر‬ ‫نیستند امتیازات متناسب را بدهند و البته‬ ‫که این امر نیز مسبوق به سابقه است‬ ‫مثابه یک بازی رایانه ای‪ ،‬تروریست ها و ماشین هایشان را‬ ‫از فضا منفجر می کنند‪ ،‬اما ایرانی ها در خط مقدم می جنگند‬ ‫و شهید می دهند‪.‬‬ ‫سوم‬ ‫این تماس دائمی ایران با حادثه‪ ،‬در پیوند با شعار مرگ بر‬ ‫ت وگرنه از پاکستان و ترکیه گرفته تا‬ ‫امریکا ‪ ،‬هویت یافته اس ‬ ‫قطر و عربستان‪ ،‬همگی سال هاست که سودای رهبری منطقه‬ ‫را دارند‪ ،‬اما نمی توانند؛ چون فاقد هسته محوری هویت بخش‬ ‫در سیاست های داخلی و خارجی شــان هستند و نمی توانند‬ ‫نوعی ارتباط و تعامل را میــان انها برقرار کنند‪ .‬انها مرگ بر‬ ‫امریکا نمی گویند و در نتیجه‪ ،‬چون مهره های بازی شطرنج ‬ ‫همان بزرگ ترها عمل می کنند و فاقد استقالل‪ ،‬دوراندیشی‬ ‫و راهبــرد کالن در منطقه اند‪ .‬مذاکرات یک ســال و اندی‬ ‫هسته ای‪ ،‬نهایت انعطاف و همراهی ایران با غربی ها بوده و‬ ‫فارغ از جزئیات ریز و درشت ان‪ ،‬اکنون شفاف سازی برنامه‬ ‫هسته ای ما یا نحوه اجرای این شفاف سازی روشن و مستدل‬ ‫شده‪ ،‬اما در مقابل غربی ها حاضر نیستند امتیازات متناسب را‬ ‫بدهند و البته که این امر نیز مسبوق به سابقه است‪.‬‬ ‫ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای که شعار مرگ بر‬ ‫امریکا نیز می دهد‪ ،‬چنانچه از زیر بار فشار تحریم ها بیرون‬ ‫بیاید‪ ،‬دیگر توانی برای مهار ان نیست؛ امریکایی ها صراحتا‬ ‫می گویند که این تحریم ها بوده که ایران را متوقف کرده و‬ ‫در این ســخن دو حقیقت نهفته است ‪ :‬اول انکه نظام سلطه‬ ‫هیچ ابزار کارامد دیگری برای مهــار ایران در اختیار ندارد و‬ ‫دوم‪ ،‬ارزویش متوقف کردن ایران اســت در همه عرصه ها‬ ‫و پایان دادن به مســاله‪ ،‬با پاک کردن صورت مساله است‪.‬‬ ‫سیاست خوانده های ایرانی درست می گویند که نمی شود هم‬ ‫امریکاستیز بود و هم رهبر منطقه و هم خارج از تحریم ها‪ ،‬اما‬ ‫اگر قرار بود که این «نمی شود»های انقیادگرایانه غربی ها‪،‬‬ ‫درست باشد که اصال نمی بایســت انقالبی می شد و نظام‬ ‫شاهنشاهی هزاران ساله برانداخته می شد و این دقیقا مشکل‬ ‫امریکایی هاست و انها باید مشــکل خودشان را‪ ،‬خودشان‬ ‫حل کنند‪.‬‬ ‫وعظ های شنیدنی و نشنیدنی‬ ‫درنگی در اخالق وعظ‬ ‫یاسر هدایتی‬ ‫مدرس دانشگاه‬ ‫جادوگری ها م ی کنــد؛ عامل بودن معلم بــه انچه به ان‬ ‫م ی فرمایــد را ب رای ه ر کس که در کســوت موعظه گری‬ ‫و نصیحت کردن و پنــد دادن مردمان م ی نشــیند امری‬ ‫واجب برم ی شــمارد‪ .‬حکمت تربیتی ســعدی که در نظر‬ ‫فرهنگ دوســتان ای رانی ان چنان شیرین و شیوا م ی نموده‬ ‫اســت که بزرگان و گذشــتگان ما کودکان و نوجوانان را از‬ ‫اغاز یادگیری ملزم به خواندن و به خاطر ســپردن حکایات‬ ‫مختلف موعظه گون سعدی در کتاب های شریف بوستان و‬ ‫گلستان م ی کردند‪« ،‬ان که اموخت و نکرد» را «رنج بیهوده‬ ‫برده» و «سعی ب ی فایده کرده» معرفی م ی کند‪ .‬بر این مبنا‬ ‫«چارپایی برو کتابی چند» (همان گونــه که کنایت قران‬ ‫نیز اســت) بهترین وصف م ی شــود ب رای کسانی که خود‬ ‫اگرچه از قبیله عالمان هســتند اما ب ی عمل ی شان اسباب‬ ‫رستگاری شــان را فراهم نم ی کنند و البته که این دم سرد‬ ‫وقتی راه نجاتی ب رای صاحب خــود فراهم نم ی اورد ب رای‬ ‫مخاطبان به مراتب بدتر و چه بسا گمراه کننده تر خواهد بود‪.‬‬ ‫این گمراهی از وعظ واعظان ب ی عمل اما در زبان دیگر‬ ‫ستون استوار فرهنگ ای رانی یعنی حافظ شی رازی در بیانی‬ ‫طنزگون عتاب و خطاب های بسیاری را بر ایشان روا م ی دارد‪.‬‬ ‫ان چنان که حضرت لسان الغیب فریاد واجب بودن نشنیدن‬ ‫وعظ ب ی عمالن را فریاد م ی کشــد «که وعظ ب ی عمالن‬ ‫واجب است نشنیدن» و یا این گونه واعظانی را که در خلوت‬ ‫«کار دیگر م ی کنند» و در «محراب و منبر» جلوه ای دیگر‬ ‫دارند صراحتا‪،‬ناباورمندان به روز قیامت و روز داوری معرفی‬ ‫م ی کند «گوییا باور نم ی دارند روز داوری» انهایی که «کاین‬ ‫همه قلب و دغل در کار داور م ی کنند‪».‬‬ ‫از سویی اما از منظری ســلبی و ایجابی در شریعت و‬ ‫اخالق دینی نیز نهی شدیدی نسبت به این گونه واعظان‬ ‫و عالمان وجود دارد‪ .‬ســلب و ایجابی که نکوهش شدید‬ ‫ ب ی عمالن به علم خویش را دارد‪ .‬ان گونه که در ایه شریفه‬ ‫َارا» در توصیف‬ ‫کم َث ِل الْحِ َما ِر َْ‬ ‫ســوره جمعه « َ‬ ‫یح ِم ُل اَ ْسف َ‬ ‫ایشان امده است و توصیه به اینکه «کونوا دعاه الناس به‬ ‫غیر السنتکم»‪.‬‬ ‫فرجام ســخن اینکه این نوشــتار تنها خواسته تا با‬ ‫صدای بلند خواندن یک یاد اوری مهم باشــد و باشــد که‬ ‫دیر نباشد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫گفتارها‬ ‫با صدای بلنــد خواندن چیــزی م ی تواند دلی ل های‬ ‫متفاوتی داشته باشد‪ .‬یکی از دلی ل هایش توجه دادن دیگران‬ ‫به ان چیزی است که شاید بهتر است دیگر زمزمه نباشد‪.‬‬ ‫این نوشتار که در حقیقت درنگی است در یکی از مهمترین‬ ‫گزاره هایی که م ی توان درباره اخالق وعظ داشت؛ با صدای‬ ‫بلند خواندن یک زمزمه‪ .‬زمزمه اینکه چگونه م ی شــود که‬ ‫ ب ی تاثیر می شویم‪ ،‬اول حرف هایمان‪ ،‬بعد خودمان و بعدتر‬ ‫رسانه هایمان‪...‬‬ ‫نصیحــت کــردن بــرای بعضــی از انســان ها از‬ ‫اسان ترین کارهای ممکن محســوب م ی شود‪.‬عملی که‬ ‫به واســطه ان نصیحت کننده به گمــان خود م ی خواهد‬ ‫راه را از چاه ب رای نصیحت شــونده مخاطب بازشناســاند‪.‬‬ ‫بنابر عقل ســلیم و فهم عرفــی و به تعبیــر فرنگی ان‬ ‫(‪ )common sense‬ب رای اینکه زمینه نصیحت کردن‬ ‫فراهم شــود غیر از وجود ســه طــرف نصیحت کننده‪،‬‬ ‫نصیحت شــونده و موضوعی که نصایح درباره ان اســت‬ ‫اعم از انکه موضوعــی عینی و یا ذهنی باشــد؛ قواعدی‬ ‫نانوشته نیز وجود دارد که دو طرف نوعی الزام به ان دارند‪.‬‬ ‫مهم ترین قاعده این است که ناصح به قاعده باید بزرگتر از‬ ‫نصیحت شونده باشد‪.‬این بزرگتری البته در تعریف تنها به‬ ‫سال و ماه دیدن نیست که قاعده های دیگری نظیر بزرگتری‬ ‫به تجربه زیسته و حتی سواد و تحصیالت نیز وجود دارد‪.‬‬ ‫در این میان ید بیضا داشتن در صحبت کردن و قدرت اقناع‬ ‫نیز از فضیلت هایی اســت که اگر ناصحی از ان برخوردار‬ ‫باشد قدرتی ســحرگون در نصیحت کردن خواهد یافت‪.‬‬ ‫این مورد اخیر را در ذیل توصی ه هایی ب رای واعظان در متون‬ ‫قدیمی نیز م ی توان دید‪ .‬چنان که در کتاب ها و متونی که‬ ‫گاه جنبه فتوت نامه ای داشــته و از رمــز و راز دل اگاهی و‬ ‫گی رایی سخن ب رای واعظان و معلمان سخن رفته است این‬ ‫جنبه از فن و مهارت بیان و صدای خوشی که البته دیگر به‬ ‫استعداد است و به اکتساب نیست‪ ،‬از اسباب کار برشمرده‬ ‫شده اســت‪ .‬رویه دیگر نصیحت کردن اما وعظ است که‬ ‫اگرچه در لغت به معنای پند و اندرز دادن و نصیحت کردن‬ ‫به کار م ی رود‪ ،‬اما در معنایــی اصطالح ی تر وعظ و واعظ و‬ ‫موعظه در بستری عالمانه تر و در مناسباتی اجتماعی مطرح‬ ‫م ی شود‪ .‬به این معنا که اگر در پند و اندرز و موعظه دادن ما‬ ‫با رویکردی انف رادی و مواجهه من ‪ -‬تویی دو نفر که یکی در‬ ‫منظر اندرزگو و دیگری در کسوت شنونده پند و اندرز مطرح‬ ‫م ی شود‪ ،‬روبه رو هستیم‪ .‬در وعظ برخالف مخاطب منفرد‬ ‫در پند و اندرز گویی شخصی ما مخاطبانی را داریم که مورد‬ ‫وعظ واعظی قرار م ی گیرند‪ .‬در این نوع از پند دادن‪ ،‬رابطه‬ ‫دیگر یک رابطه من ‪ -‬تویی نیست بلکه حوزه مخاطبه‪ ،‬در‬ ‫فضایی اجتماع ی تر گسترش پیدا کرده است‪ .‬در وعظ انها‬ ‫که مخاطبان موعظه واعظ قــرار م ی گیرند به نظر م ی اید‬ ‫در ســطحی فراگیرتر تحت تاثیر پیام ارتباطی مورد توجه‬ ‫واعظ هســتند و از طرفی واعظ نیز با ابزار هایی به مراتب‬ ‫گی راتر و عموم ی تر ســعی در تعمیق نفوذ پیام خویش در‬ ‫جان مخاطبینش دارد‪ .‬بر همین اســاس است که از دیرباز‬ ‫موعظه و واعظان عالوه بر اینکه مورد توجه دستگاه حاکم‬ ‫سیاســی و اجتماعی بوده‪ ،‬مورد توجه جدی شرع و اخالق‬ ‫قرار نیز قرار گرفته اند‪ .‬چرا که یکی از رساترین و مهمترین‬ ‫رسانه های دوران پیشا مدرن همین مجالس وعظ به حساب‬ ‫م ی امده‪ .‬مجالســی که طی ان به مثابه یک رسانه قوی‬ ‫واعظان م ی توانستند با سطح گسترده ای از مخاطبان ارتباط‬ ‫برقرار کنند‪ .‬مخاطبانی که معموال به اختیار و انتخاب خود‬ ‫را در جهت مخاطب قرار گرفتن گــذارده و صد البته که در‬ ‫این میان توانایی واعظ امری بسیار کلیدی بود‪ .‬واعظان به‬ ‫کمک هر انچه م ی توان در زمره توانای ی های یک رســانه‬ ‫ســنتی مثل منبر و مجلس وعظ در نظر گرفت‪ ،‬سعی در‬ ‫تاثی ر گذار بودن و بالطبع تعمیق پیام خود داشــتند‪ .‬تورقی‬ ‫تاریخی م ی تواند بسیاری از کارکردهای چند گانه مجالس‬ ‫وعظ و عمق تاثیر بخشــی این رسانه ســنتی را در وجوه‬ ‫گوناگونش به نمایش بگــذارد‪ .‬گواهی تاریخی از مجالس‬ ‫وعظی که گاه ورق را بــر له یا علیه یک جریان مســلط‬ ‫سیاســی و اجتماعی بر م ی گردانده اند از سده های پیشین‬ ‫رد پایی در تاریخ معاصر نیز دارد‪.‬‬ ‫در این میان یکــی از نکات مهم ی کــه از دی ر باز در‬ ‫ی تعلیم و تربیت مسلمانان به عنوان گزینه ای‬ ‫فرهنگ حکم ‬ ‫اخالقی مورد توجه بوده است؛ عمل واعظ و دوری از ه ر گونه‬ ‫ ب ی عملی اســت‪ .‬ان گونه که حکمــت اخالقی و عملی‬ ‫پیشــینیان ما همواره گوش زد م ی کرده اســت‪ ،‬یکی از‬ ‫نخستین شروط تاثی ر گذاری قول واعظ در عمل او پدیدار‬ ‫م ی شود‪ .‬ب ر اساس این مبانی واعظ ب ی عمل به تعبیر شیخ‬ ‫اجل زنبوری ب ی عسل را ماند‪.‬‬ ‫فردی که با تمام توانای ی هایش دم ســردی خواهد‬ ‫داشت و البته پیام رســان ی ابتر‪ .‬ب ر اســاس این مبانی که‬ ‫اموزه های ان را در فرهنــگ و ادبیات تعلیمی و حکمی ما‬ ‫به بهترین وجه در اثار شیخ اجل علی ه الرحمه م ی توان دید؛‬ ‫ ب ی عمل بودن عالم خس رانی عظیم است و این مهم ترین‬ ‫گزاره اخالق عملی برای هر واعظی محســوب م ی شده‬ ‫اســت‪ .‬ســعدی علیه الرحمه از نظر مردم اهل حکمت از‬ ‫بهترین معلمان فرهنگ ای ران زمین شــناخته م ی شــود؛‬ ‫سحار‬ ‫معلم ی شیرین زبان که با خامه ای شــگفت انگیز و ّ‬ ‫گفتارها‬ ‫‪15‬‬ ‫گفتارها‬ ‫ماجرای‬ ‫یک ناهنجاری‬ ‫درباره یک اپیدمی عجیب در جامعه‬ ‫دکتر افسر افشار نادری‬ ‫جامعه شناس و عضو‬ ‫انجمن جامعه شناسی‬ ‫به طور کلی اسیدپاشی از گذشــته بوده‪ ،‬اما نه مانند‬ ‫اسیبی که امروزه به جامعه م ی رساند‪ .‬فرایند این مساله به‬ ‫تندی پیش م ی رود و جلوگیری از بروز این پدیده اســفناک‬ ‫باید در دســتورکار دولت قــرار بگیرد‪ .‬بعد از اسیدپاشــی‬ ‫در اصفهان به تازگی اسیدپاشــی به صــورت یک مدیر‬ ‫بیمارستان اتفاق م ی افتد‪.‬‬ ‫به سادگی و به نظر م ی رســد قانون و مردم دو عامل‬ ‫اساسی در جلوگیری از اسیدپاشی هستند‪ .‬قانون امروز به‬ ‫ما م ی گوید که اسیدپاشی حکم اعدام دارد و این یعنی اشد‬ ‫مجازات‪ .‬اما قانون وضع شده ای رادهایی دارد که م ی شود به‬ ‫ان پرداخت‪.‬‬ ‫زمانی که موتورســوار جرم را مرتکب م ی شــود و از‬ ‫صحنه فرار م ی کند‪ ،‬این یعنی کوتاهی قانون‪ .‬در واقع اگر‬ ‫دوربی ن های بسیاری در سطح شــهر تعبیه شود‪ ،‬م ی توان‬ ‫تا حد زیادی جلوی این پدیده را گرفــت‪ .‬هنگام ی که فرد‬ ‫از مجازات اسیدپاشی مطلع است و باز هم دست به چنین‬ ‫کاری م ی زند (مثل اسیدپاشی یک پزشک روی پزشک که‬ ‫قطعا مجرم از مجازات ان باخبر بوده) مطمئن اســت که‬ ‫از صحنه جرم م ی گریزد‪ .‬همین موضــوع انگیزه های فرد‬ ‫را برای ارتکاب جرم بیشــتر م ی کند‪ .‬فرد با علم به اینکه‬ ‫م ی تواند بعد از ارتکاب جرم باز هم ازادانه زندگی کند‪ ،‬چون‬ ‫دوربینی در صحنه جرم نبوده و خطایی که مرتکب شــده‬ ‫قابل شناســایی نیســت‪ ،‬اقدام به انجام ان م ی کند‪ .‬پس‬ ‫در اینجا قانون کوتاهی کرده است که در کالن شهرهایی‬ ‫مانند ته ران و اصفهان اتفاقی بــه عمد رخ داده و مجرمان‬ ‫شناسایی نشده اند‪.‬‬ ‫به باور من‪ ،‬اگر دوربی ن های متعددی در شهرها تعبیه‬ ‫شود‪ ،‬حتی اگر فرد صورت خود را پوشانده باشد‪ ،‬ممکن است‬ ‫از طریق پالک موتور سیکلت عامالن را شناسایی کرد‪ .‬به‬ ‫هر حال‪ ،‬راه حلی ب رای شناســایی مجرمان باید پیدا کرد و‬ ‫چه بسا اگر عامالن اسیدپاشی در اصفهان مشخص شده‬ ‫بودند دیگر اسیدپاشــی مقابل بیمارستان ضیائیان اتفاق‬ ‫نم ی افتاد‪.‬‬ ‫عامل دوم در جلوگیری از گســترش اسیدپاشی در‬ ‫سطح جامعه ای رانی «مردم» هستند‪ .‬متاسفانه مردم نسبت‬ ‫به بروز این اتفاقات واکنشــی از خود نشــان نم ی دهند‪.‬‬ ‫در برخورد با این افــراد ب ی تفاوت هســتند و تنها نظارگر‬ ‫ماجرا هستند‪ .‬معموال مردمی که با چنین جرایمی روبه رو‬ ‫م ی شــوند‪ ،‬قصد ندارند ورود کنند و بخواهند شخصا کاری‬ ‫انجام دهند‪ .‬حاال نه به تنهایی بلکــه گروهی‪ .‬امروزه این‬ ‫اراده دیده نم ی شــود که مردم بخواهند به شکل گروهی‬ ‫به یک اتفاق ناخوشــایند واکنش نشان دهند‪ .‬به خصوص‬ ‫که اسیدپاشی را با موتور ســیکلت انجام م ی دهند و مردم‬ ‫م ی توانند به سادگی باعث سرنگونی این وسیله نقلیه شوند‪.‬‬ ‫البته موبایل هم قابلیت ایــن را دارد از صحنه فیلم بگیرد‬ ‫و اگر مردم هم همکاری کنند م ی توان جلوی اسیدپاشــی‬ ‫را گرفت‪.‬‬ ‫به باور من‪ ،‬رسانه ای شدن اسیدپاشی با ِر منفی ندارد‪.‬‬ ‫زی را اگر جراید هم به این موضوع نپردازند‪ ،‬ان وقت دولت با‬ ‫پنهان کردن ان در واقع م ی تواند مساله جرم را پاک کند‪ ،‬اما‬ ‫این پاک کردن صورت مساله است و به کاهش ان کمکی‬ ‫که نم ی کند هیچ‪ ،‬م ی تواند اســی ب های بیشتری هم به‬ ‫جامعه بزند‪.‬‬ ‫ب رای همین سیاســت دولت ب رای رســانه ای شدن‬ ‫معضل اسیدپاشی پسندیده است و با پرداختن به ان‪ ،‬سبب‬ ‫اگاهی بیشتر مردم م ی شود‪ .‬اگرچه اتفاق های درداور سبب‬ ‫از بین رفتن امنیت در جامعه م ی شــود‪ .‬به نوعی امنیت از‬ ‫جامعه سلب م ی شود و زیر ســوال رفتن مساله امنیت در‬ ‫جامعه به صالح هی چ کس نیست‪.‬‬ ‫فیلم خوبی که حیف شد!‬ ‫گفتارها‬ ‫‪16‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫درباره فیلم میهمان داریم‬ ‫وقتی فردی فکر کند که م ی تواند قانون را دور بزند‪،‬‬ ‫بدون اینکه مانعی بر سر راهش قرار بگیرد‪ ،‬یا اینکه دچار‬ ‫دردسر بزرگی شود و به دام بیفتد‪ ،‬عمل ناپسند خود را انجام‬ ‫م ی دهد‪ .‬چون خــود را باالتر از قانون فــرض م ی کند و با‬ ‫نادیده گرفتن قانون احساس م ی کند خودش باید وارد عمل‬ ‫شود و بخواهد کاری را انجام دهد و فرض م ی کند که دارد‬ ‫قانون را اجرا م ی کند؛ بدون اینکــه به این فکر کند که چه‬ ‫جنایتی مرتکب م ی شود‪.‬‬ ‫مهیار زاهد‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫فیلم هــای ابتدایــی کــه در ســینمای ایــران در‬ ‫ژانر دفاع مقدس ســاخته شده م ی شــدند‪ ،‬اغلب به روایت‬ ‫وقایع در جبهه و خط مقدم م ی پرداختنــد‪ .‬هرچند به مرور‬ ‫با گسترده شــدن فرهنگ جنگ‪ ،‬مســائلی چون اســرا و‬ ‫تضادهای فرهنگــی در طول جنگ و‪ ...‬نیــز رفته رفته در‬ ‫فیلمنامه ها پررنگ تر شدند اما رفته رفته و با فاصله گرفتن‬ ‫از پایان جنگ گویی جامعه هنری خودش را بازیافته و بنا به‬ ‫اقتضای زمانه بیشــتر متوجه اثرات بازمانده از هشت سال‬ ‫جنگ تحمیلی شد‪ .‬از این دست م ی توان به فیلم از کرخه تا‬ ‫راین اشاره کرد که از موفق ترین تجربه هایی از این دست بود‬ ‫که توسط اب راهیم حاتم ی کیا رقم خورد‪ .‬کارگردانی که بعدها‬ ‫نتوانســت این موفقیت را در فیلم ی چون موج مرده تکرار‬ ‫کرده و به همان پختگی و تســلطی که از کرخه تا راین بر‬ ‫مساله درمان جانبازان و مشکالتشان پرداخت به مشکالت‬ ‫نســل ها و خانواده های رزمنده ها و نظامیــان بعد از جنگ‬ ‫بپردازد‪ .‬این روزها نیز فیلم متفاوتی بر پرده ســینما کشور‬ ‫به نمایش گذاشته شده است که طی ان سعی شده تا نگاه‬ ‫گفتارها‬ ‫فروریختنارزش هاوهنجارهایجامعه‬ ‫در مورد اسید پاشی چه بایدکرد؟‬ ‫امان اهلل قرایی مقدم‬ ‫جامعه شناس و استاددانشگاه‬ ‫هنگام ی کــه در جامع ه ای هنجارهــای اجتماعی‬ ‫نادیده گرفته شود‪ ،‬قانون به طور تمام و کمال اجرا نشود‪،‬‬ ‫پدیده اسیدپاشــی روز به روز افزایش م ی یابد‪ .‬متاسفانه‬ ‫جانبــازی که بــه تازگــی رفیــق و همدم‬ ‫قدیمی اش شهید شده و بدخلقی هایش‬ ‫بــار تلخــی ابتدایــی فیلــم را بــه دوش‬ ‫می کشــد‪ .‬اما در نهایت فیلمنامه ای که‬ ‫بر اساس طرحی درخشــان نوشته شده‬ ‫اســت نتوانســته مقصود را به خوبی در‬ ‫قالب یک فیلم در بیاورد‪ .‬به عبارت دیگر‬ ‫فیلم خالی از تعلیق و گیرایی الزم است‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫در نقش تنها فرزند باقیمانده خانواده نیز بخشی از این درد ها‬ ‫و سخت ی ها را تداعی م ی کند‪ .‬شعیبی در نقش رضا‪ ،‬جانبازی‬ ‫است که به مدد ویلچر برقی حرکت م ی کند و به جز دستانش‬ ‫باقی بدنش فلج شده اســت‪ .‬جانبازی که به تازگی رفیق و‬ ‫همدم قدیم ی اش شهید شــده و بدخلق ی هایش بار تلخی‬ ‫ابتدایی فیلم را به دوش م ی کشد‪ .‬اما در نهایت فیلمنامه ای‬ ‫که ب ر اساس طرحی درخشان نوشته شــده است نتوانسته‬ ‫مقصود را به خوبی در قالب یــک فیلم در بیاورد‪ .‬به عبارت‬ ‫دیگر فیلم خالی از تعلیق و گی رایی الزم است و حتی از اواسط‬ ‫ان که فضا به واسطه نوعی رویای پیش از مرگ تغییر یافته و‬ ‫همه خانواده دور هم جمع م ی شوند نیز این ضعف همچنان‬ ‫پای برجاست‪ .‬این مشکل چنان است که کارگردان ناچار شده‬ ‫ب رای ایجاد تعلیق در فیلم هرچند دقیقه یک بار یک نفر را‬ ‫به غش و بیهوشی و ضعف بیندازد تا ب رای تماشاگر انگیزه‬ ‫پیگیری ادامه فیلم را بیشــتر کند‪ .‬امری که اتفاقا بیشتر از‬ ‫جذابیت اثر م ی کاهد‪ .‬به طور کلــی تغییر فضا نیز همراه با‬ ‫کلیشه ها شکل م ی گیرد‪ .‬شــوخ ی های تکراری و به دور از‬ ‫هیجان دیالوگ هایی که نمونه اش را بارها و بارها حتی در‬ ‫سریال هایی از این دست شنیده و دیده ایم‪ .‬نمادهایی چون‬ ‫رنگ تازه و تیله و ترشــی و شیرینی(عسل) و‪ ...‬هرچند خود‬ ‫بازســازی این خانه رو به وی رانی به دست تک تک اعضای‬ ‫خانواده به تنهایی م ی توانست بهترین نماد ب رای تغییر فضا‬ ‫و پایان تاریکی و رخوت باشد اما گویی کارگردان و نویسنده‬ ‫اصرار بیهوده ای داشته تا با استفاده از این نمادهای دم دستی‬ ‫فیلم را پیش ببرد‪ .‬از دیگر سو شخصی ت پردازی دم دستی و‬ ‫سطحی فرزندان تازه بازگشته فیلم نیز به اثر اسیب زیادی‬ ‫زده است‪ .‬در مجموع اما فیلمبرداری فوق العاده خوب محمد‬ ‫االدپوش‪ ،‬فیلــم را تاحد زیادی نجــات داده و کیفیت ان را‬ ‫ارتقا داده اســت‪ .‬در نهایت باید گفت که «میهمان داریم»‬ ‫فیلم ی خوب و اثرگذار بود که با ب ی ســلیقگی حیف شــد!‬ ‫به عبارت دیگر فیلمی که به راحتی م ی توانســت یکی از‬ ‫اثار ماندگار سینمای دفاع مقدس کشــور باشد‪ ،‬با شتاب و‬ ‫کج سلیقگی و سطح ی نگری از انچه درخورش بود بازماند‪.‬‬ ‫گفتارها‬ ‫متفاوتی به دفاع مقدس داشته و اثرات ان را در جامع ه ای چون‬ ‫ای ران ارائه دهد‪ .‬فیلم «میهمان داریم» ساخته محمدمهدی‬ ‫عسگرپور که تالش دارد تا مشــکالت و تنهایی پدر و مادر‬ ‫پیری را نمایان سازد که بیشتر فرزندانشان در طول هشت‬ ‫سال دفاع مقدس شهید شــده اند و اینک تنهایی و رخوت‬ ‫در خانه قدیمــی و بزرگ انها موج م ی زنــد‪ .‬نقش پیرمرد را‬ ‫پرویز پرستویی و نقش پیرزن را اهو خردمند بازی م ی کنند‪.‬‬ ‫بازیگران بزرگ و حرفه ای که در این فیلم تجربه موفقی را‬ ‫به نمایش نگذاشته اند‪ .‬بازی پرســتویی ناخوداگاه ادم را به‬ ‫یاد عزت اهلل انتظام ی م ی اندازد‪ .‬شــاید نوع بیان وی در این‬ ‫اثر به این امر کمک م ی کند تا دیالوگ هایش پیر بازیگری‬ ‫ای ران را تداعی کند‪ .‬از طرفی به نظر م ی رسد اهو خردمند نیز‬ ‫ان طور که باید در نقش خود جا نیفتاده و در مجموع بازی ای‬ ‫مصنوعی و غیر قابل لمس را ارائه م ی کند‪ .‬اما با این همه‬ ‫میهمان داریم از یک نظر فیلم مهمی است و ان اینکه سعی‬ ‫کرده است نگاه متفاوتی به یکی از مشکالت اساسی جنگ‬ ‫در جامعه داشته باشد‪ .‬مشکلی به نام تنهایی! تنهایی پدر و‬ ‫مادرهایی که فرزندانشان شهید شده اند و اینک در سال های‬ ‫اخر عمر خود دست تنها‪ ،‬بی یاور و خسته اند‪ .‬فضای خانه‬ ‫در طول فیلم به خوبی این امر را به تماشاگر القا م ی کند‪ .‬به‬ ‫وضوح م ی توان در سراسر لوکیشن انتخابی و ط راحی صحنه‬ ‫انجام شده‪ ،‬این تنهایی و رخوت را درک کرد‪ .‬بهروز شعیبی‬ ‫هنوز عامالن اسیدپاش ی ها در اصفهان مشخص نشده‪،‬‬ ‫اینکه با چه انگیزه و هدفی دست به چنین کاری زده اند و‬ ‫اساسا چرا باید به این نتیجه برسند که به چهره دیگران‬ ‫اسید بپاشند؟‬ ‫این بار برخالف مواردی که پیش از این دیده شــده‪،‬‬ ‫مثل عاشق پیشــه ای که به صورت دختر مورد عالقه اش‬ ‫اسید پاشیده اســت‪ ،‬ما م ی بینیم که یک پزشک مرتکب‬ ‫اسیدپاشی شده اســت‪ .‬این اتفاق تازه ای است و نباید به‬ ‫پزشک بودن یک فرد اکتفا کرد؛ اینکه فردی با تحصیالت‬ ‫عالی و با پســوند دکتر کنار اسمش مرتکب این جرم شده‬ ‫اســت‪ .‬اگر با این نگاه به یک پزشک و هر فرد موجهی در‬ ‫جامعه توجه شود‪ ،‬قطعا به بن بست خواهیم خورد‪ .‬زی را یک‬ ‫پزشک پیش از اینکه به این عنوان برسد‪ ،‬یک انسان مثل‬ ‫هر انسان دیگری در جامع ه ای به دنیا امده است‪ .‬بناب راین‪،‬‬ ‫ریشه جرم به این بزرگی را باید در جای دیگری جس ت وجو‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫به ه ر حال‪ ،‬هر فرد در خانواده ای متولد شده‪ ،‬پیش از‬ ‫اینکه وارد جامعه شود‪ ،‬در خانه نزد پدر و مادری تحت تربیت‬ ‫قرار گرفته است‪ .‬شــرایط و اتفاقات پی رامونی روی این فرد‬ ‫تاثیر گذاشته اســت‪ ،‬مثال این فرد کجا بزرگ شده است یا‬ ‫اینکه با چه کسانی مراوده داشته است؟ چگونگی پرورش‬ ‫این فرد بسیار اهمیت دارد‪ .‬حتی سوابق خانوادگ ی اش هم‬ ‫تاثیرگذار است و اینکه فرد تا چه اندازه به اخالق پایبند بوده‬ ‫و در ب ی اخالق ی ها ایا مورد ســرزنش و نکوهش قرار گرفته‬ ‫است یا نه؟‬ ‫اکنون اینکه در مورد اسیدپاشــی پزشک به پزشک‬ ‫دیگر به ســرعت عوامل جرم بازداشت م ی شوند و در مورد‬ ‫اسیدپاشی اصفهان هنوز این اتفاق نم ی افتد‪ .‬با وجود اینکه‬ ‫همچنان مسئوالن کشور از این اتفاق صحبت م ی کنند و‬ ‫بر این باور هســتند که باید عامالن اسیدپاشی اصفهان‬ ‫مشخص شــوند‪ ،‬اما این موضوع هنوز بدون نتیجه مانده‬ ‫است‪.‬‬ ‫به عقیده من وقتی در جامع ه ای به نظر برســد که‬ ‫قانون خودی و غیرخودی وجود دارد و کسی نیست که به‬ ‫این جرایم به طور ویژه رســیدگی کند‪ ،‬متاسفانه باید شاهد‬ ‫چنین اعمالی باشیم‪.‬‬ ‫قانون البته اعمال م ی شود‪ ،‬مثل انچه قرار بود برای‬ ‫جرم اسیدپاشی به امنه بهرامی اعمال شود‪ .‬اما در نهایت‬ ‫مجرم بخشیده شد و اگر کسانی با این فرض که بخشیده‬ ‫خواهند شد‪ ،‬مرتکب جرم اسی د پاشی شوند تکلیف چیست؟‬ ‫با این وضع خو ِد قضات هم مشکل خواهند داشت‪.‬‬ ‫به عقیده من جامعه امروز ما بیمار است و این اتفاق‬ ‫زمانی م ی افتد که ارزش ها و هنجارهــا فرو بریزد و افرادی‬ ‫به این نتیجه برســند که قانون به دلخواه اجرا م ی شود‪،‬در‬ ‫این صورت اسیدپاشی در سطح وسی ع تری رخ م ی دهد‪ .‬اگر‬ ‫در جامعه معنویات کمرنگ شــود‪ ،‬روابط اجتماعی شکل‬ ‫فرمالیته به خود بگیرد و ادم ها رفتاری مانند ربات داشــته‬ ‫باشند‪ ،‬در واقع ارزش معنوی‪ ،‬سنتی و ملی از بین رفته است‪.‬‬ ‫مثال وقتی کــه قدرت مدیــر‪ ،‬ناظــم و معلمان در‬ ‫مدرسه ای معنا نداشته باشد و در واقع قدرت حاکم نباشد که‬ ‫بخواهد امور مدرسه را اداره کند‪ ،‬دانش اموزان هر کاری که‬ ‫فکر کنند م ی توانند انجام دهند را م ی کنند‪ .‬اصال واهمه ای‬ ‫هم نخواهند داشت که چه خواهد شد‪ .‬چون یقین دارند که‬ ‫تبعاتی نخواهد داشت و حاال این را به سطح گسترده جامعه‬ ‫ارجاع دهید‪ .‬قطعا نتیجه مناسبی نخواهد داشت‪.‬‬ ‫در جامعه امروز ما این مسائل باید ریشه یابی شود و‬ ‫به دنبال انگیزه های مختلفی که ب رای چنین جرایم ی وجود‬ ‫دارد‪ ،‬باید راهکاری را در پیش گرفت و به جلو رفت‪ .‬با راهکار‬ ‫مناسب م ی توان از این وضعیت بیرون رفت تا دیگر شاهد‬ ‫چنین اعمالی نباشیم‪.‬‬ ‫‪17‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫سیا‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫هشدارسردار‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪18‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫فرمانده کل سپاه به اظهارات وزیر خارجه‬ ‫واکنش نشان داده است‬ ‫حزب جدید اصالح طلبان‬ ‫در این صفحات تالش کرده ایم تا تحوالت مهم خبری هفته را پوشش‬ ‫دهیم‪ .‬واکنشبهاظهاراتجدیدمحمدجوادظ ریف‪،‬مجوزرسمیبهحزب‬ ‫ندای ای رانیان‪ ،‬جدی شدن تشکیل حزب علی الریجانی و سخنان سعید‬ ‫جلیلی از مواردی است که در این هفته به انها پرداخته ایم‪.‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫«ندا» رسمی شد‬ ‫حزب صادق خرازی‬ ‫مجوزگرفت‬ ‫«استحکام دیپلماسی ما در مذاکرات هسته ای‪ ،‬مدیون‬ ‫الهام بخشی انقالب اسالمی و اقتدار دفاعی و امنیتی نظام‬ ‫مردمی ماســت‪ ،‬نه انکه امنیت نظام اسالم ی مان دستاورد‬ ‫مذاکرات یکساله اخیر باشد!» این واکنش سردار عزیز جعفری‬ ‫فرمانده کل سپاه است به اظهارات محمد جواد ظریف که‬ ‫یک روز قبل از ان در همایش دیپلماسی هسته ای بیان شده‬ ‫بود‪ .‬این دومین واکنش مستقیم فرمانده کل سپاه به اظهارات‬ ‫وزیر امور خارجه در طول مذاکرات هسته ای است‪ .‬محمد جواد‬ ‫ظریف که به تازگی از مذاکرات وین بازگشــته با موجی از‬ ‫واکنش ها نســبت به نتایج مذاکرات اخیر هسته ای که بنا‬ ‫بود اخرین دور ان نیز باشــد مواجه شده است‪ .‬او البته پس‬ ‫از حمایت صریح و روشن مقام معظم رهبری از تصمیم تیم‬ ‫مذاکره کننده ب رای تمدید مذاکرات حاال با خیالی اسوده تر با‬ ‫منتقدانش مواجه شده؛ منتقدانی که جانب احتیاط را در چند‬ ‫روز اخیر نگه داشته و حتی بعضا به دفاع از او نیز پرداخته اند‪.‬‬ ‫ یک حاشیه دیگر‬ ‫ ماجرای جنجال دانشگاه تهران‬ ‫«غرب ی ها از چهار تا تانک و موشک ما نم ی ترسند‪ ،‬از‬ ‫مردم ای ران م ی ترسند‪ .‬ایا فکر کردید امریکا که م ی تواند با‬ ‫یک بمب‪ ،‬تمام سیستم دفاعی ما را از کار بیندازد از سیستم‬ ‫دفاعی ما م ی ترسد؟ ایا واقعا به خاطر قدرت نظامی‪ ،‬امریکا‬ ‫جلو نم ی اید؟ ب ر اســاس کدام ســند فکر م ی کنید امریکا‬ ‫م ی تواند به اطالعات نظامی ما دست پی دا کند؟» این اظهارات‬ ‫محمد جواد ظریف که سال گذشته در دانشگاه ته ران برگزار‬ ‫شده بود نیز حاشی ه های فراوانی به همراه داشت‪ .‬سردار عزیز‬ ‫جعفری در ان زمان هم به اظهارات وزیر امور خارجه واکنش‬ ‫نشــان داده و گفته بود‪« :‬من توضیح دادم ایشان (ظریف)‬ ‫تجربه و تخصص این بحث را ندارند‪ .‬درست است که ایشان‬ ‫را یک دیپلمات صاحب نظر م ی دانیم ولی در مسائل نظامی‬ ‫و امنیتی تجربه نداشــتند‪ .‬به هیچ وجه این طور نیست که‬ ‫سیســتم دفاعی ما با دو بمب از بین برود‪ .‬ممکن اســت‬ ‫یک سری از زیر ســاخت ها از بین برود ولی توان موشکی‬ ‫و توانمندی های استراتژیک ســپاه به طوری است که اگر‬ ‫هزاران بمب بزنند شاید بتوانند ‪ 10‬تا ‪ 20‬درصد توان موشکی‬ ‫سپاه را بکاهند‪».‬‬ ‫همسو با اظهارات سردار عزیز جعفری‪ ،‬سردار دهقان‬ ‫وزیر دفاع هم در سخنانی در مراســم بزرگداشت شهیدان‬ ‫حاج احد کاظم ی و حاج حســان اللقیس با اشاره به اظهارات‬ ‫ظریف در دانشــگاه ته ران اظهار کرد‪« :‬جایی گفته شد که‬ ‫امریکا اگر بخواهد م ی تواند نظام دفاعی ما را از کار بیندازد‪،‬‬ ‫اما ملت ما نماد عینی شعار «ما م ی توانیم» و اینکه انها امروز‬ ‫نم ی توانند کاری کنند از سر دلسوزی نیست‪ ،‬بلکه توان ان را‬ ‫ندارند‪ ».‬دهقان با بیان اینکه ما احتیاجی به سالح هسته ای‬ ‫نداریم‪ ،‬تصریح کرد‪« :‬اما به لحاظ سالح هایی که ما را در نبرد‬ ‫نامتقارن بر امریکا پیروز کند‪ ،‬در اوج هســتیم‪ ».‬اما تداوم‬ ‫مباحثه در مورد اظهارات محمد جواد ظریف توسط موافقان و‬ ‫مخالفان با سخنان رهبر معظم انقالب همراه شد‪.‬‬ ‫رهبر انقالب در جمع اساتید و نخبگان دانشگاه های‬ ‫سراســر کشور در بخشــی از ســخنان خود با اشــاره به‬ ‫توانای ی های علم ی پیشرفته کشور فرمودند‪« :‬یک وقتى‬ ‫یکى از مسئوالن کشــور درباره مسائل نظامى یک نظرى‬ ‫داده بود که خب مطابق واقع نبود؛ بنــده گفتم یک «تور‬ ‫نظامى» ب راى مســئوالن کشــور قرار بدهید؛ بیایند یک‬ ‫خرده اى در محی ط هاى نظامى گــردش کنند‪ ،‬حقایقى را‪،‬‬ ‫واقعیاتى را ببینند‪ ،‬معلوماتشان نسبت به موجودى نظامى‬ ‫متاسفانه‬ ‫کشــور باال برود‪ .‬حاال در مورد مسائل علمى هم ّ‬ ‫گویا همی ن جور است؛ باید یک «تور علمى» بگذاریم ب راى‬ ‫مســئوالن در بخش هاى مختلف‪ ».‬طبیعی است که وزیر‬ ‫امور خارجه همچنان که رهبر معظم انقالب تایید کرده اند‬ ‫فردی مورد اعتماد و دیپلماتی دلسوز هستند که تالش های‬ ‫فراوانی ب رای به نتیجه رسیدن مذاکرات کرده اند‪ ،‬اما ناگفته‬ ‫پیداســت که نیروهای نظامی از ارتش تا سپاه و بسیج نیز‬ ‫تامین امنیت کشور را بر عهده گرفته و اجازه نم ی دهند کسی‬ ‫حتی خیال حمله به گوشه ای از کشورمان را در ذهن بپروراند‪.‬‬ ‫محمد جواد ظریف باید مســتظهر به قدرت باالی چنین‬ ‫نیروی نظامی به مذاکرات برود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫به موضع سیاسی انها ندارد‪ .‬ما طی مذاکرات موفق شدیم‬ ‫تا فضاسازی ها و تصورات غلط علیه ای ران را به هم بریزیم‪.‬‬ ‫امروز قدرت منطقه ای ای ران افزوده شده است و دیگر کسی در‬ ‫منطقه نم ی تواند علیه منافع ای ران اقدام کند‪ .‬در همین راستا‬ ‫م ی بینیم که در تحوالت اخیر منطقه سیاست های جهانی‬ ‫دنباله رو سیاســت های ضد ای رانی بود و انها موفق نشدند‬ ‫جهت ده ی های خود را در سوریه و ع راق به نتیجه برسانند‪.‬‬ ‫وی در عین حال گفــت‪« :‬تحولی که ایجاد شــده‬ ‫در نحوه نگرش به ای ران‪ ،‬اســام و شــیعه در جهان است‪.‬‬ ‫این تحول باعث م ی شــود بازی هایی که امنی ت ســوز و‬ ‫اطمینان ســوز ب رای ای ران هستند دیگر کســی واردشان‬ ‫نشود‪ .‬رنگ و لعاب این سیاست ها از بین رفته است‪ .‬ای ران‬ ‫ه راسی پروژه شکس ت خورده ای است و این دستاوردی ب رای‬ ‫ما است‪ .‬همچنین فضای رفت و امد به ای ران و گفت وگو با‬ ‫ای ران و معامله با ما بسیار باز شــده است‪ .‬شرکت هایی که‬ ‫سال گذشــته در نمایشگاه دوبی شــرکت های ای رانی را به‬ ‫غرفه شان راه نم ی دادند امروز خواهان صحبت با شرکت های‬ ‫ای رانی هســتند‪ .‬در یک کالم امروز ای ران امن تر‪ ،‬پرنفوذ تر‬ ‫و اسی ب ناپذیرتر از گذشته اســت و به امید خدا این روند با‬ ‫مقاومت مردم ای ران و ایســتادگی انها و همچنین با منطق‬ ‫و تعامل و گفت وگو و رســیدن به فهم مشــترک به شکل‬ ‫تصاعدی افزایش خواهد یافت‪ ».‬این اظهارات او اما با واکنش‬ ‫تند فرمانده کل سپاه مواجه شد‪ .‬سردار سرلشکر محمدعلی‬ ‫جعفری فرمانده کل ســپاه پاســداران انقالب اسالمی روز‬ ‫چهارشــنبه در واکنش به صحب ت های ظریف این چنین‬ ‫گفت‪« :‬امنیت ما مدیون تفکر و اندیشه رهب ران بزرگ انقالب‬ ‫اســامی حضرت امام خمینی(ره) و حضرت امام خامنه ای‬ ‫(مدظله العالی) است که با معماری قدرتمندی از یک ساختار‬ ‫انقالبی‪ ،‬مردمی‪ ،‬مســتحکم و تزلزل ناپذیر به وجود امده و‬ ‫بسیج ده ها میلیونی از ان متولد شده و رشد یافته است‪ .‬ما از‬ ‫سال ها قبل به یک قدرت بزرگ بازدارندگی اطمینان بخش‬ ‫رسیده ایم و همه مولفه های قدرت ما امروز به طور چشمگیری‬ ‫تقویت شــده اســت‪ ».‬قدرت و مقاومت انقالب اسالمی‪،‬‬ ‫اندیشه های ســلطه طلبان و راهبردهای انها در سوریه را با‬ ‫ی روبه رو کرد و در ع راق نیز ابتکار عمل را از انها گرفت‬ ‫ناکام ‬ ‫و همچنین انقالب بحرین را زنده نگه داشــت و به انقالب‬ ‫یمنی روح جدیدی بخشــید‪ .‬همه این عوامل باعث شــد‬ ‫اقتدار نظام به صحنه دیپلماسی کشور منتقل شود و دستگاه‬ ‫دیپلماسی ما بتواند با پشتوان ه عظیم نفوذ انقالب اسالمی و‬ ‫توانمندی های دفاعی و امنیتی جمهوری اسالمی در مقابل‬ ‫زیاده خواهی قدرت های استکبار ستیزی بایستد و زیر بار حرف‬ ‫زور انها نرود‪.‬وی همچنین گفت‪« :‬ب ی تردید امروز اعتماد به‬ ‫نفس مذاکره کنندگان ما‪ ،‬از اهمیت این قدرت به رســمیت‬ ‫شناخته شــد ه دفاعی‪ ،‬امنیتی و مردم ی اســت که از اسالم‬ ‫ناب محمدی(ص) و ایمان پ ر شور مردم مومن و انقالب ی مان‬ ‫سرچشمه م ی گیرد‪ ».‬جعفری با بیان اینکه امریکای ی ها امروز‬ ‫در بن بست راهبردی قرار گرفته و همه گزینه ها و راهبردهای‬ ‫ممکن را علیه انقالب اســامی تجربه کرده اند‪ ،‬اما نتایج‬ ‫دلخواه به دست نیاورده اند‪ ،‬ادامه داد‪« :‬توانمندی های امریکا‬ ‫بیش از این قابل توسعه نیســت و ظرفی ت های انها ب رای‬ ‫تغییر به حد اشباع رسیده و راهی جز پذیرش قدرت واقعی‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران ب رای امریکا باقی نمانده است‪».‬‬ ‫فرمانده کل ســپاه در عین حال گفت‪« :‬مســئوالن‬ ‫سیاست خارجی دچار اشتباه محاسباتی نشوند و دستاوردهای‬ ‫انقالب اسالمی و خون هزاران شهید را همانگونه که هست‬ ‫و واقعیت دارد برداشت کرده و ب ر اســاس ان راه مقاومت و‬ ‫ایستادگی را دنبال کنند‪».‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫فارغ از بحث در مورد علت تمدیــد و اینده مذاکرات‪،‬‬ ‫محمد جواد ظریف در اولین اظهارنظر رســمی سخنانی را‬ ‫در جمع حاضران در همایش دیپلماسی هسته ای دانشگاه‬ ‫عالمه مطرح کرده است‪ .‬او البته چند روز قبل از ان با حضور‬ ‫در صحن غی ر علنی مجلس توضیحاتی را در مورد مذاکرات‬ ‫هسته ای بیان کرده بود که رسانه ای نشــد و تنها کلیاتی‬ ‫از ان به رســانه ها انتقال یافت‪ .‬او که روز سه شنبه به جمع‬ ‫دانشجویان و اساتید علوم سیاسی رفته بود‪ ،‬از دستاوردهای‬ ‫مذاکره اخیر در وین سخن گفت و در میان اظهاراتش مباحثی‬ ‫را در مورد امنیت ای ران بیان کرد که حاشی ه ســاز شده است‪.‬‬ ‫ظریف تولید امنیت‪ ،‬اقتدار‪ ،‬نفوذ و کاهش اســی ب پذیری‬ ‫جمهوری اسالمی ای ران در مذاکرات و تغییر فضای بی ن المللی‬ ‫به نفع جمهوری اســامی ای ران را از دستاوردهای مذاکرات‬ ‫دانست و گفت‪« :‬من ادعا م ی کنم که به دنبال این مذاکرات‬ ‫جمهوری اســامی ای ران امن تر شــده اســت‪ .‬هیچ کس‬ ‫دیگر نم ی تواند علیه مردم مــا بر طبل جنگ بکوبد و تمام‬ ‫فضاسازی های خصمانه علیه ای ران فرو ریخته و دنیا فهمیده‬ ‫است که م ی شود ب ر اساس منطق و احترام و گفت وگو و منافع‬ ‫متقابل به تفاهم رســید‪ .‬همچنین ب رای رسیدن به تفاهم‬ ‫دیگر کسی نم ی تواند بهانه تراشــی کند و ب رای توهین به‬ ‫مردم ای ران نیز دیگر کســی مبنای منطقــی ندارد‪ .‬فضای‬ ‫امنیتی علیه ای ران از هم پاشیده و پروژه امنیت ی سازی ای ران‬ ‫که صهیونیســت ها هزینه ســنگینی ب رای ان پرداخته اند‬ ‫و ب ی حســاب خرج ان کرده اند نیز ب ی نتیجه مانده اســت‪.‬‬ ‫متاسفانه برخی از همسایگان ما نیز و صهیونیس ت ها تالش‬ ‫زیادی کرده اند تا مذاکرات به نتیجه نرسد‪ .‬سرمایه گذاری انها‬ ‫به هدر م ی رود و دیگر نم ی توانند از این پروژه اسالم و ای ران و‬ ‫شیع ه ه راسی ب رای پیشبرد اهداف خود استفاده کنند و تمام‬ ‫این دستاوردها طی یک سال و نیم مذاکره گذشته و بر اثر‬ ‫مقاومت مردم ای ران به نتیجه رسیده است‪ ».‬وزیر امور خارجه‬ ‫کشورمان با بیان اینکه ما توانسته ایم مقاومت مردم ای ران‬ ‫را تبدیل به کاالی قابل عرضه ای در صحنه جهانی کنیم‪،‬‬ ‫تاکید کرد‪« :‬این کاال ب رای ما امنیت‪ ،‬نفوذ و قدرت م ی اورد و‬ ‫همچنین م ی تواند مانع اسی ب پذیری مردم کشور و نظام ما‬ ‫شود‪ .‬این دستاورد بزرگی ب رای ما محسوب م ی شود امروز با‬ ‫هر ای رانی در سرتاسر جهان صحبت کنیم م ی گویند که امروز‬ ‫از ای رانی بودن خود احساس غرور م ی کنند و این هیچ ربطی‬ ‫چراغ سبز اقای رئیس‬ ‫علی الریجانی از احتمال تاسیس‬ ‫حزب خبر داده است‬ ‫فتنهجدید‬ ‫ناگفته های حوادث بعد از انتخابات‬ ‫بهروایتسعیدجلیلی‬ ‫‪19‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫سیا‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫«ندا» رسمیشد‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪20‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫حزب صادق خرازی مجوز گرفت‬ ‫حزب اصالح طلب ندای ای رانیان از ســوی کمیسیون‬ ‫ماده ‪ ۱۰‬احزاب مجوز فعالیت گرفت‪ .‬این مهمترین خبر حوزه‬ ‫احزاب در هفته گذشته بود‪ .‬حاال اصالح طلبان که با انحالل‬ ‫احزابی چون مشارکت و سازمان مجاهدین مواجه شده بودند‬ ‫حزبی جدیــد را در اردوگاه خود م ی بیننــد؛ حزبی که البته با‬ ‫خوش امد گویی چندانی هم از سوی اصالح طلبان مواجه نشده‬ ‫اســت‪ .‬ترش روی ی هایی که حتی باعث شد صادق خ رازی در‬ ‫واکنش به ان بگوید‪ «:‬اصالح طلب ها ‪ 50‬تشکل دارند و ندا هم‬ ‫پنجاه و یکمین تشکل است‪ ».‬حاال هر چه هست این حزب‬ ‫باالخره مجوز گرفته و در تازه ترین اظهارنظر اعضای این حزب‪،‬‬ ‫سی د شهاب الدین طباطبایی درباره اخ رین وضعیت ندا م ی گوید‪:‬‬ ‫«ارکان و کمیته های موقت این حزب تشکیل شده است تا پس‬ ‫از صدور مجوز رسمی حزب از سوى وزارت کشور‪ ،‬زمینه ایجاد‬ ‫و اغاز به کار ارکان رســمی را فراهم کنند‪.‬کمیته های اطالع‬ ‫رسانی‪ ،‬است ان ها‪ ،‬تشکیالت و اموزش تشکیل شده و جلسات‬ ‫دفتر سیاسی حزب نیز در طول ماه هاى گذشته با دستورکار‬ ‫تدوین بیانی ه هاى راهبردى و مرام نامه و اساسنامه برگزار شده‬ ‫است‪ ».‬وى با بیان اینکه تشــکیل دفاتر استانی حزب ندا در‬ ‫دستورکار کمیته استان ها قرار گرفته است‪ ،‬خاط رنشان کرده‬ ‫است‪« :‬خوشبختانه در استان های اذربایجان شرقی‪ ،‬اردبیل‪،‬‬ ‫اصفهان‪ ،‬چهارمحال و بختیاری‪ ،‬خ راسان رضوی‪ ،‬قم‪ ،‬کرمان‪،‬‬ ‫کرمانشاه‪ ،‬گلستان و همدان حلقه اولیه شورای شاخه استانی‬ ‫حزب شکل گرفته است‪».‬‬ ‫ داستان یک حزب‬ ‫هست ه اولیه این تشکل از مدت ها قبل از اعالم رسمی‬ ‫ان شروع به فعالیت کرده بود‪ .‬شاید بیرون ی ترین نمادش جایی‬ ‫بود که اواخر ماه رمضان سال گذشته انها در مجلس افطاری‬ ‫گردهم امدنــد‪ .‬در این میهمانی دو طیف حضور داشــتند؛‬ ‫مس ن ترها و جوان ها‪ .‬از میان افرادی که در عالم مادی سن و‬ ‫سالی از انها گذشته بود یک نفر بیش از همه مورد توجه بود‪ .‬او‬ ‫سن و سال زیادی نداشت اما با عصا وارد جمع شده بود؛ صادق‬ ‫خ رازی‪ ،‬سفیر پیشین ای ران در فرانسه‪ .‬در مورد این تشکل دو‬ ‫نکته بیش از همه جلب توجه م ی کرد‪:‬‬ ‫‪ - ١‬حضور صادق خ رازی و ‪ -٢‬مرزبندی مشخص با‬ ‫محمدرضا عارف‬ ‫ان میهمانی افطار سنگ بنای مهم ی درباره شناخت‬ ‫این تشــکل به شــمار م ی رفت‪ .‬حضور جوانان مشارکت‬ ‫که سابقه دســتگیری پس از انتخابات ‪ ٨٨‬را داشتند در این‬ ‫میهمانی غالب بود‪ .‬از حســین نوران ی نژاد (مسئول اطالع‬ ‫رسانی حزب مشارکت) تا سعید نورمحمدی (مسئول شاخه‬ ‫جوانان مشارکت)‪ .‬همچنین سجاد سالک که یکی از اعضای‬ ‫هسته اصلی این تشکل اســت‪ .‬اگر چه در این میهمانی از‬ ‫بزرگان مشارکت و چهره های شاخص مشارکت و مجاهدین‬ ‫کسی حضور نداشت اما زه را اشــراقی که در زمان فعالیت‬ ‫حزب مشارکت ارتباط نزدیکی با طیف جوان این تشکیالت‬ ‫داشت به این میهمانی افطار رفته بود‪ .‬البته درحالی که گفته‬ ‫م ی شد تصمیمی ب رای دیدار با عارف گرفته نشده اما در ان‬ ‫جلســه علیرضا خامســیان از اعضای نزدیک به عارف نیز‬ ‫حضور داشت‪.‬‬ ‫ ماجرای یک نو اصالح طلبی پرحاشیه‬ ‫پیش از همــه محمدرضا تاجیک از تئوریســی ن های‬ ‫اصالح طلبان از نواصالح طلبی ســخن گفته بود‪ .‬بر خالف او‬ ‫ســعید حجاریان در مصاحب ه ای گفته بود‪« :‬م ی توان گفت‬ ‫اصالح طلبی نو‪ ،‬مشــروطه خواهی است پس اینطور نیست‬ ‫که بگوییم نو اصالح طلبی بلکه باید بگوییم اصالح طلبی نو‬ ‫به نحوی مشروطه خواهی است‪ ».‬او در ادامه توضیح م ی دهد‪:‬‬ ‫«عدل مظفر یا همان عدالت شاهی‪ ،‬عدل شاهانه و مبتنی بر‬ ‫حکم شاهی بود‪ .‬اصالح طلبی تفاوت هایی با مشروطه خ واهی‬ ‫داشــت‪ ».‬او در ادامه به تفاوت ها اشاره م ی کند که محورهای‬ ‫مهم ان «تود ها ی شدن و خروج از الیگارشی»‪« ،‬شعار جامعه‬ ‫مدنی» و «نوسازی سیاسی» است‪ .‬در کل حجاریان به عنوان‬ ‫تئوریســین اصالحات که نقش مهمی در میان مشارکت ی ها‬ ‫ایفا م ی کند به «اصالح شدن اصالحات» معتقد است نه به نو‬ ‫شدن ان‪ .‬در نگاهی ساده تر انچه رخ داد این بود که طیفی از‬ ‫جوانان اصالح طلب یا «نسل دوم» که به گفت ه خود «سال ها‬ ‫در ستادهای انتخاباتی فعالیت کرده و پوستر م ی چسباندند»‬ ‫حاال سودای حضور در سیاست را پی دا کرده بودند انهم با قالب‬ ‫گزارش ها‬ ‫نواصالح طلبی‪ .‬اگر چه به باور سران اصالح طلب دستگیری های‬ ‫‪ ٨٨‬از انها قهرمانان مبارزه ساخته بود! اما حاال تصمیم گرفته اند‬ ‫تا «کنش سیاســی» متفاوتی را به اجرا بگذارند و همانطور‬ ‫که سالک یکی از اعضای شــورای مرکزی اش م ی گوید انها‬ ‫تصمیم گرفتند در «داخل گود» باشند و ب رای بودن در گود «باید‬ ‫مناسبات رسمی حاکم بر مجموعه را بپذی رند‪».‬‬ ‫ مخالفان ندا‬ ‫ مخالفت سی د محمد خاتمی‬ ‫حاال همه نگاه ها به سی د محمد خاتمی دوخته شده بود‪.‬‬ ‫اینکه او چه رویی به این حزب تازه تاسیس نشان خواهد داد‪ .‬ندا‬ ‫در واقع بدلی ب رای مشارکت و سازمان مجاهدین انقالب بود‪.‬‬ ‫جایی که دوستان نزدیک خاتمی حضور داشتند‪.‬‬ ‫صادق خ رازی گفته بود‪«:‬من درباره تشکیل این حزب‬ ‫با سیدمحمد خاتمی مشــورت کردم و وی موافقت خود را‬ ‫با ایجاد این تشکل و هر تشــکل سیاسی دیگر اعالم کرده‬ ‫است‪ ».‬وی اظهار کرده بود‪« :‬ما با تشکیل این حزب به دنبال‬ ‫جدایی از نسل اول اصالح طلبان نیستیم زی را ما به نسل اول‬ ‫اصالح طلبی اعتقاد داریم و اصال مگر م ی شــود نسل اول و‬ ‫دوم اصالح طلبان با هم تعامل نداشــته باشند؟» اما درحالی‬ ‫صادق خ رازی از دفاع ســی د محمد خاتمی ســخن به میان‬ ‫م ی اورد که رئی س جمهور پیشین ای ران در پاسخ به پرسشی‬ ‫درباره تشکیالت ندا (نســل دوم اصالح طلبان) و مورد تایید‬ ‫بودن یا نبودن این تشکل گفته بود‪ «:‬اصالح طلبی از تکثر‬ ‫دفاع م ی کند‪ .‬اصالح طلبی یک حزب و تشکل نیست بلکه‬ ‫جریانی تاریخی اســت که اصــول‪ ،‬رویکردها و محورهایی‬ ‫مشــخص دارد؛ به حرمت و حق و کرامت انســان احترام‬ ‫م ی گذارد و مردمســاالری را مناسب ترین سیستم ی م ی داند‬ ‫که در دوره کنونی شناخته شده است‪ ،‬چرا که مردمساالری در‬ ‫ب رابر دیکتاتوری و خودکامگی است‪ ،‬از انجایی که فرهنگ ما‬ ‫دینی است این مردمساالری باید با فرهنگ دینی ما سازگار‬ ‫باشد و ان دین هم با زندگی امروز سازگار است‪ .‬در این مسیر‬ ‫اختالف نظ راتی وجود دارد اما باید مــرز بین نزاع و اختالف‬ ‫مشخص شود و نباید اختالف به نزاع تعبیر شود‪».‬‬ ‫وی افزوده بود‪« :‬زنده باد مخالف من» یک شعار نبود‪،‬‬ ‫یک واقعیت اســت‪ .‬اگر مخالف من نباشــد‪ ،‬من خودکامه‬ ‫م ی شــوم‪.‬اگر مخالف من نباشــد فکر من به نقطه مقابل‬ ‫خود برخورد نمی کنــد و تکامل نم ی یابــد بناب راین حضور‬ ‫تشکل های مختلف در ذات اصالح طلبی است و گروه های‬ ‫مختلف م ی توانند فعال باشند البته اولویت من فعال شدن‬ ‫تشکل های موجودی بود که بعضی از انها محدود شده اند‪».‬‬ ‫خاتمی گفت‪« :‬یاداور شــده بودم‪ ،‬این طور تلقی نشود که‬ ‫اصالح طلبی بد بوده اســت و حاال قرار است اصالح طلبی‬ ‫خوب ایجاد شود اما متاسفانه این شائبه ایجاد شده که باید‬ ‫اصالح کنند و انشاءاهلل دارند اصالح م ی کنند‪ ».‬وی همچنین‬ ‫درباره برخی تفکرات میان گروه های اصالح طلب که نسبت‬ ‫به خاتمی انحصاری فکر م ی کنند با بیان اینکه «من کوچک‬ ‫همه هستم» توصیه کرد‪« :‬نیاییم ان کسی که به هرحال به‬ ‫برکت عنایت و حمایت مردم موقعیتی یافته است را سرمایه‬ ‫انحصاری گروهی و جریانی قرار دهیم‪».‬‬ ‫ عبور از خاتمی و هاشمی؟‬ ‫حاال هر چه هست ندا توانســته از وزارت کشور مجوز‬ ‫بگیرد‪ .‬این حزب در هنگامه ای که سازمان مجاهدین و مشارکت‬ ‫توانایی فعالیت سیاسی ندارند و اعتماد ملی هم به جهت حصر‬ ‫دبیرکلش دیگر مانند گذشته نیست این صادق خ رازی است که‬ ‫با تشکل سیاس ی اش تشکیالت اصالح طلبان در استان های‬ ‫ی را به عاریت گرفته و به انتخابات مجلس فکر م ی کند‪ .‬ندا‬ ‫مهم ‬ ‫دیگر یک شایعه نیست و اکنون جدی تر از همیشه به حضور‬ ‫در قدرت رسمی م ی اندیشد؛ این درست همان چیزی است که‬ ‫ژنرال های اصالح طلب را نگران کرده اســت‪ .‬یک اتفاق مهم‬ ‫دیگر که در اخ رین روز از هفته گذشته رخ داد انتشار یک مصاحبه‬ ‫از صادق خ رازی بود که به نقــل از او امده بود؛ «رقیب روحانی‬ ‫خواهم شد» ساعاتی بعد صادق خ رازی بیانیه ای صادر کرد و‬ ‫چنین مساله ای را تکذیب کرد‪ .‬گویا او فعال بنا دارد تمام توانش‬ ‫را بر انتخابات مجلس بگذارد‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫اما چهره هــای دیگر اصالح طلب هــم واکنش هایی‬ ‫قابل توجه به این مساله داشتند‪ .‬عبداهلل ناصری‪،‬عضو بنیاد‬ ‫باران گفته است‪« :‬جبهه اصالحات با محوریت اقای خاتمی‬ ‫خیلی قوی تر از ان اســت که تشکیالتی چون «ندا» بتواند‬ ‫جای ان را بگیرد البته این تشــکیالت و جریان های مشابه‬ ‫«ندا» را در جایگاهی نم ی بینم که بنای انشــقاق و توانایی‬ ‫انشــقاق در جریان اصالحات را داشته باشــند‪ ».‬اما صادق‬ ‫زیباکالم‪،‬استاد دانشــگاه ته ران و تحلیلگر مسائل سیاسی‬ ‫ ندا امد‬ ‫گزارش ها‬ ‫اما به محض اینکه خبر رسمی به وجود امدن چنین‬ ‫تشکلی منتشر شــد مخالفت های گســترده ای از سوی‬ ‫اصالح طلبان به میان امد‪ .‬تحلیل شــد که اصالح طلبان‬ ‫با شورشــی مخفی مواجه شده اند؛ یک شــورش از درون‪.‬‬ ‫م ی گفتند پایه های این نافرمانی تشــکیالتی درســت از‬ ‫همان جایی ریشــه م ی گیرد که ژنرال هــای اصالح طلب‬ ‫نتوانسته اند راهی ب رای بازگشت به قدرت رسمی پیدا کنند و‬ ‫با اصرار بر خواست های حداکثری رابطه ای از تقابل با شرایط‬ ‫موجود را حفظ کرده اند‪ .‬به یک معنا در میان ژنرال ها هنوز‬ ‫حرف بر ســر این بود که با ماندن بر سر حرف های پیشین‬ ‫م ی توان حاکمیت را به این نقطه رساند که خواست عمومی‬ ‫«این است و ان» و درســت همین جاست که م ی گفتند با‬ ‫شرایط موجود وعدم براورده شــدن خواست های حداکثری‬ ‫نم ی توان و نباید وارد قدرت رســمی شــد‪ .‬انها البته ب رای‬ ‫شرایط موجود و چگونگی سیاســت ورزی در ان ب رای بدنه‬ ‫هیچ حرفی نداشتند‪ .‬بدنه اما حرف دیگری داشت‪ .‬جوان های‬ ‫اصالح طلب قالبی از «طبقه پیشتاز» شدند و به این نتیجه‬ ‫رسیده اند که م ی توان در شرایط موجود هم کار کرد و نماینده‬ ‫در قدرت رسمی کشور داشت‪ .‬انها مانند سران اصالح طلب‬ ‫نیستند که بپندارند باید همچنان صبر کرد‪ .‬یک انقالب در‬ ‫اردوگاه اصالح طلبان‪ .‬شورشی از بدنه علیه ژنرال ها‪« .‬ندا»‬ ‫م ی گفت م ی توان با گذشت از خواست های حداکثری فرصت‬ ‫بودن در قدرت را تجربــه کرد؛ باید از جایگاه اپوزیســیون‬ ‫خارج و به بخشی از قدرت تبدیل شــد‪ .‬این حرف و سخن‬ ‫اما به مذاق اصالح طلبان خوش نیامده اســت‪ .‬حاال یک‬ ‫کودتای رسانه ای برپا شده اســت‪ .‬اصالح طلبان با تمام قوا‬ ‫مقابل جوانان پیشتاز ایستاده اند و انها را به نامشروع بودن‪،‬‬ ‫حاکمیتی بودن و مشکوک بودن تشبیه م ی کنند‪ .‬در یکی از‬ ‫مهمترین اظهارنظرها جالیی پور اینچنین به صادق خ رازی‬ ‫واکنش نشان داده بود‪« :‬اینکه یک تعدادی م ی خواهند یک‬ ‫جمعی داشته باشند به لحاظ حق قانونی که اشکال ندارد‪.‬‬ ‫ولی از لحاظ وزن سیاسی و اجتماعی کار انها اصال با عارف‬ ‫قابل مقایسه نیست‪ .‬اقای عارف را با اقای خ رازی مقایسه‬ ‫نکنید‪ .‬عارف یک عقبــه بوروکرات پاکیــزه دارد‪ ،‬در افکار‬ ‫عمومی شناخته شده است و در میان نخبگان کشور مورد‬ ‫اعتناســت‪ .‬حزب ندا یک جریان سیاســی معتنابه[= قابل‬ ‫توجه] نیست و تا اینجا بیشتر اعالم عالقه چند نفر نه چندان‬ ‫هماهنگ به کار سیاسی است‪.‬یک تشکل سیاسی نخبه‬ ‫سیاســی ابدیده م ی خواهد که وقتی مثل بهزاد نبوی یک‬ ‫موضوع سیاسی را تحلیل م ی کند اجتماع نخبگان سیاسی‬ ‫ان را جدی بگی رند وگرنه مثل تشکل یک شبه ابادگران دوره‬ ‫احمدی نژاد م ی شــود‪ .‬تشکل سیاسی ســرمایه اجتماعی‬ ‫معتنابه م ی خواهد و ســرمایه اجتماعی به راحتی به دست‬ ‫نم ی اید‪ .‬سرمایه اجتماعی بیشتر حاصل کار ب ی منت کردن‬ ‫ب رای همه ای رانیان و نه صرفا خودی هاســت‪ ،‬یعنی کار در‬ ‫جهت تقویت حاکمیت قانون‪ ،‬دموکراسی‪ ،‬توسعه‪ ،‬عدالت‬ ‫و ازادی‪ .‬به عنوان نمونه‪ ،‬از همین جوان ها یک مثال بزنم‪.‬‬ ‫سال ‪ 87‬وضعیت عرصه سیاسی افسرده بود‪ .‬اصالح طلبان‬ ‫هم دلمرده بودند و کمتر کسی امیدی به مشارکت مردم در‬ ‫انتخابات ‪ 88‬داشت‪ .‬تع دادی جوان اصالح طلب با دست خالی‬ ‫و بدون حمایت و ب ی مزد و منت با صدها هزار عضو‪« ،‬پویش‬ ‫موج سوم» را در دعوت از خاتمی و سپس حمایت از موسوی‬ ‫پدید اوردند و فضا را امیدبخش کردند‪ .‬بعد هم هزین ه دادند و‬ ‫مدعی نشدند‪ .‬این تجربه ها سرمایه اجتماعی م ی سازد‪.‬حتی‬ ‫همه اعضای ستاد ‪ 88‬هم با ندا همراه نیست‪ .‬اعضای پویش‬ ‫مو ج سوم و اعضای ستاد میرحسین موسوی دنبال دکان راه‬ ‫انداختن جلوی اصالح طلبان نبودند و بخشی از نیروهای شان‬ ‫هنوز در زندان هستند‪ .‬اتفاقا به یاد دارم بعضی از این دوستان‬ ‫ندا وقتی اصالح طلب ها از روحانی دفاع م ی کردند اصال فعال‬ ‫نبودند‪ ».‬در مقابل ان اظهارنظرهــا اما صادق خ رازی گفته‬ ‫بود‪«:‬هرگز عقب نشینی نم ی کنم‪».‬‬ ‫هدف از تشکیل تشکیالت ندا را عبور از خاتمی و هاشمی‬ ‫ذکر کرد و گفت‪«« :‬ندا» ب رای اینکه حساســیت مسئوالن‬ ‫را از همین ابتــدا تحریک نکند تا مانع فعالیتش شــوند به‬ ‫نوعی تالش م ی کند فاصلــه اش را با برخی از اصالح طلبان‬ ‫که نامشان ب رای اصولگرایان حساسی ت ب رانگیز است حفظ‬ ‫کند‪ .‬این تشکیالت م ی خواهد بگوید با اصالح طلبانی چون‬ ‫خاتمی و هاشمی نیست‪ ».‬این استاد دانشگاه گفت‪« :‬جدایی‬ ‫اینها از اقایان هاشمی و خاتمی خیلی مهم نیست‪ .‬انچه مهم‬ ‫است و سرنوشت «ندا» را رقم خواهد زد و نشان م ی دهد واقعا‬ ‫این تشکل در میان اصالح طلبان و جریان اصالح طلبی است‬ ‫یا خارج از ان‪،‬اعتقاد این تشکل به دموکراسی است‪ .‬اگر ظرف‬ ‫ماه های اینده «ندا» نشان دهد خواست اصلی ان دموکراسی‪،‬‬ ‫دموکراســی خواهی‪ ،‬ازادی های مدنی و جامعه مدنی است‬ ‫اینده ای ب رای این تشــکل در سپهر سیاسی ای ران م ی بینم‪،‬‬ ‫اما اگر «ندا» حتی به دموکراســی خواهی اعتقاد هم داشته‬ ‫باشد اما بگوید فعال مصلحت نیست از دموکراس ی خواهی‪،‬‬ ‫ازادی زندانیان سیاسی‪ ،‬حصر و ازادی تشکل های دانشجویی‬ ‫در دانشــگاه ها صحبت کنیم و این موارد را در دستورکارش‬ ‫قرار ندهد و به خصوص به نســل جوان و چهــار میلیون‬ ‫دانشجوی کشور نشان ندهد که به دنبال تحقق ازادی های‬ ‫مدنی و حاکمیت قانون و انتخابات ازاد اســت به نظر من‬ ‫«ندا» راه به جایی نخواهد برد چراکه درحال حاضر مهمترین‬ ‫مساله کشور دموکراس ی خواهی‪ ،‬انتخابات ازاد و ازادی بیان‬ ‫است‪ ».‬محمد علی ابطحی هم در صفحه فی س بوک خود‬ ‫در مورد تشکیالت ندا نوشته بود‪« :‬اقای صادق خ رازی ب رای‬ ‫نجات و نزدیک کردن اصالحات با حاکمیت تشــکیالتی‬ ‫درست کرده است به نام ندا؛ مخفف نسل دوم اصالحات! در‬ ‫طول سال های قبل هم چندین تشکل اصالح طلبی ب رای‬ ‫جایگزینی اصالحات درست شــده بود‪ .‬این هم یک تشکل‬ ‫جدید‪ .‬فقط نم ی دانم چرا اقا صادق خودش را با اینکه هم سن‬ ‫و سال ماهاست نسل دوم نامیده؟ شاید به خاطر اینکه دیر به‬ ‫اصالحات پیوسته‪ ،‬خودش را نسل دوم معرفی م ی کند‪ ».‬در‬ ‫اظهارنظری دیگر احمد پورنجاتی‪ ،‬رئیس کمیسیون فرهنگی‬ ‫مجلس ششم نوشته بود‪« :‬شنیده ام یک فقره «اقا صادق‬ ‫خ رازی» به قصد قربت و البد ب رای پیشبرد روند اصالح طلبی‪،‬‬ ‫یک تشکیالت درست کرده اند به نام «ندا»‪ :‬نسل دوم ی های‬ ‫اصالحات! مبارک است‪ !!.‬البته «ما ملت شریف و شهیدپرور و‬ ‫همیشه حاضر در صحنه»‪ ،‬بخیل نیستیم اما متاسفانه اندکی‬ ‫«دو هزاری»مان کژ و کوژ شده و متوجه نم ی شویم که برخی‬ ‫عزیزان که بنابر اخبار هدهد فضول‪ -‬در انتخابات ‪ ۹۲‬عنایتشان‬ ‫شامل حال سردار قالیباف بود‪ ،‬همچین یهویی دچار «ویار‬ ‫اصالحات پاستوریزه» شده اند و انشااهلل ب رای مجلس اینده‪،‬‬ ‫ی «عمه‬ ‫«ندا»یشان در خواهد امد؟! این «نوه»ی نسل سوم ‬ ‫جان» بنده هم قصد دارد تشــکیالتی درســت کند به نام‪:‬‬ ‫«نسا»‪ :‬نسل سوم ی های اصالحات!»‬ ‫‪21‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫چراغ سبز اقای رئیس‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪22‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫علی الریجانی از احتمال تاسیس حزب خبر داده است‬ ‫«تشکیل حزب کار خوبی است و بعضا که دوستانی با‬ ‫من در این زمینه صحبت م ی کنند انها را تشویق به این امر‬ ‫م ی کنم‪ .‬من خودم هنوز به این نتیجه نرسیده ام که م ی توانم‬ ‫حزب تشکیل دهم شــاید هم مقداری تنبلی است اما اگر‬ ‫واقعا احساس کنم وجود من م ی تواند کمکی به حزب کند‬ ‫حتما این کار را م ی کنم‪ ».‬این اظهارنظر علی الریجانی که‬ ‫در گفت وگوی زنده تلویزیونی مطرح شده در واقع چراغ سبزی‬ ‫ب رای تشکیل حزب است‪ .‬حزبی که چندی است شایعه ان در‬ ‫محافل سیاسی پیچیده اما تاکنون رئیس مجلس درباره ان‬ ‫سکوت پیشه کرده بود‪.‬‬ ‫در این میان کاظم جاللی که اکنون مهمترین نیروی‬ ‫علی الریجانی در دوران دوری محمد رضا باهنر از اوســت‪،‬‬ ‫در چند گفت وگو تاکید کرده که ماجرای حزب جدی است و‬ ‫باید منتظر ورود رسمی ان به دنیای سیاست باشیم‪ .‬شنیده‬ ‫م ی شود که رئیس مجلس در حالی که از حمایت فراکسیون‬ ‫اکثریتی پارلمان نیز برخوردار است ب رای تشکیل این حزب‬ ‫حتی بــا چهره هایی چــون ناطق نــوری‪ ،‬رحمان ی فضلی‪،‬‬ ‫نهاوندیان‪ ،‬قالیباف و والیتی جلساتی داشته است‪.‬‬ ‫در اظهارنظری در این مــورد حمیدرضا ترقی‪ ،‬عضو‬ ‫ارشد حزب موتلفه اسالمی درباره تشکیل حزب الریجانی‬ ‫گفته بود‪« :‬ظاه را علی الریجانی پیگیری هایی داشته و با‬ ‫دریافت پیشــنهادهایی در این خصوص‬ ‫مشورت هایی نیز انجام داد ه است‪».‬‬ ‫وی همچنیــن گفت‪« :‬اگــر اقای‬ ‫الریجانی بخواهد خــودش را در یک گروه‬ ‫و حزب محدود کند ممکن اســت جریان‬ ‫جدیدی با محوریت ایشــان شکل بگیرد‬ ‫اما ایشــان درحال حاضر یک شخصیت‬ ‫فراحزبی دارد و خــودش را در داخل احزاب‬ ‫محدود نکرده است‪ ،‬عالوه بر ان کسی که‬ ‫وارد کار حزبی م ی شــود باید ب رای کارهای‬ ‫تشــکیالتی و حزبی وقت بگذارد که ب رای‬ ‫ریاست مجلس بعید اســت چنین وقتی‬ ‫داشته باشد و بتواند کار دیگری انجام دهد‪،‬‬ ‫بناب راین من فکر نم ی کنم االن ب رای اقای‬ ‫الریجانی میسر باشد که برای ساماندهی‬ ‫حزب جدید سرمایه گذاری کند‪».‬‬ ‫بــه هرحــال از انجایی کــه علی‬ ‫الریجانی از حمایت فراکســیون اکثریت‬ ‫مجلس برخوردار است‪ ،‬برخی بر این باورند‬ ‫که رئیــس مجلس ب هراحتــی م ی تواند با‬ ‫تشکیل یک حزب سیاسی به فعالیت خود‬ ‫ادامه دهد‪.‬‬ ‫تحلیلی که البته حمیدرضا فوالدگر‪،‬‬ ‫عضو فراکسیون رهروان والیت مجلس ان‬ ‫را رد م ی کند و م ی گوید‪« :‬فراکسیون رهروان‬ ‫والیت نم ی تواند یک حزب باشد چراکه این‬ ‫فراکسیون در داخل مجلس اســت و مختص به یک دوره‬ ‫قانونگذاری اســت و در حول ریاست ایشــان شکل گرفته‬ ‫است‪ ،‬بناب راین انسجام کافی ب رای حزب شدن را ندارد‪ ،‬البته‬ ‫رهروان والیت فعالی ت ها و خدماتی داشته است اما ظرفیت‬ ‫حزب شدن را ندارد‪».‬‬ ‫نماینده مردم اصفهان در عین حــال تاکید م ی کند‪:‬‬ ‫«یک تشکل باید اقشار مختلف از کل کشور را در بر بگیرد‬ ‫تا در جامعه پایگاه پیدا کند و به حزب تبدیل شود‪ ،‬بناب راین‬ ‫از انجایی که این فراکسیون بیشــتر جنبه مجلسی دارد‪،‬‬ ‫نم ی تواند به یک حزب تبدیل شــود‪ ،‬البته اگر ان طور که‬ ‫گفته م ی شود اقای الریجانی به دنبال تشکیل حزب باشد‬ ‫و بخواهد به انسجام اصولگرایان کمک کند‪ ،‬خوب است‪».‬‬ ‫اما بهروز نعمتی‪ ،‬ســخنگوی هیات رئیسه مجلس‬ ‫شورای اسالمی نقش فراکسیون رهروان والیت را در تشکیل‬ ‫حزب الریجانی موثر م ی داند و م ی گوید‪« :‬اعضای فراکسیون‬ ‫رهروان والیت و اط رافیان اقای الریجانی در مناطق مختلف‬ ‫کشور شخصی ت های تاثیرگذاری هستند‪ ،‬بناب راین م ی توانند‬ ‫با تشکیل حزب از ورود فردی که یک شبه م ی خواهد همه‬ ‫تشکیالت کشور را برهم بریزد‪ ،‬جلوگیری کنند و اثر بخشی‬ ‫خوبی در سطح کشــور داشته باشــند‪ ».‬وی معتقد است‬ ‫«گرایش حــزب الریجانی به ســمت اصولگرایان معتدل‬ ‫خواهد بود و در کنار رئیس مجلــس اصولگرایان اعتدالگرا‬ ‫حضور خواهند داشت؛ اصولگرایانی که م ی خواهند شرایط‬ ‫کشور به سمت اعتدال پیش برود‪».‬‬ ‫تشکیل حزب از ســوی علی الریجانی انجا اهمیت‬ ‫یافته که به نظر م ی رسد درصد نفوذ فراکسیون حام ی اش در‬ ‫پارلمان مدتی است با کاهشی محسوس مواجه شده‪ ،‬انجا‬ ‫که او نتوانست در ماجرای استیضاح وزیر علوم‪ ،‬حامیانش را‬ ‫در مجلس راضی به رای اعتماد کند‪ .‬علی الریجانی اکنون در‬ ‫دو موقعیت بسیار مهم قرار دارد‪ .‬از یک سو خرداد سال اینده‬ ‫ترئیسه‬ ‫در اخرین سال مجلس بار دیگر باید در انتخابات هیا ‬ ‫شرکت کند و از ســوی دیگر انتخابات مهم مجلس دهم را‬ ‫در اسفند ماه ســال ‪ 94‬در مقابل خود م ی بیند‪ .‬اینکه حزب‬ ‫او جانب اصولگرایان را خواهد گرفت یــا مانند مدل دولت‬ ‫روحانی بخشی از اصالح طلبان را نیز به همراه خواهد داشت‪،‬‬ ‫مساله ای است که بسیار حائز اهمیت است‪.‬‬ ‫وحید فیاضی‪ ،‬عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس‬ ‫شورای اســامی در این مورد گفته است‪« :‬اقای الریجانی‬ ‫از چهره های قدیمی اصولگرایی است چراکه ساختار فکری‪،‬‬ ‫ذهنی و فلسفی او فقهی است اما مبتن ی بر اموزه های جدید‬ ‫است که او را نسبت به برخی از اصولگرایان ممتاز م ی کند‪،‬‬ ‫بناب راین اگر ایشان به تشکیل حزبی اقدام کند قطعا با رویکرد‬ ‫اصولگرایان خواهد بود‪».‬‬ ‫وی گفته اســت‪« :‬اگر الریجانی حزب تشکیل دهد‪،‬‬ ‫یاران ایشــان اصولگرایان هســتند‪ ،‬البته اقای الریجانی‬ ‫نم ی تواند همه اصولگرایان را جمع کند‪ ،‬بناب راین با تشکیل‬ ‫حزب توسط ایشان ما شاهد شکاف عمیقی بین اصولگرایان‬ ‫خواهیم بود که پر کردن این شکاف هم سخت خواهد بود‬ ‫بناب راین تا قبل از شــکل گیری چنین حزبی م ی توان گفت‬ ‫اصولگرایان در یک جبهه هستند‪».‬‬ ‫در همین حال محمدرضا تابش‪ ،‬نماینده مردم اردکان‬ ‫در مجلس شورای اســامی درباره تالش علی الریجانی‬ ‫ب رای تشکیل حزب گفته اســت‪« :‬تشکیل حزب در جامعه‬ ‫امری ضروری اســت خصوصا در نظام های مردمســاالری‬ ‫و جمهوری اســامی که تصمیم گرفته شده در چارچوب‬ ‫ارزش های اسالمی مطالبات و خواسته های مردم پیگیری‬ ‫شود‪ ،‬تشکیل حزب یک ضرورت است‪».‬‬ ‫تابش در عین حال ادغام بخشــی از اصالح طلبان و‬ ‫اصولگرایان در حزب الریجانی را ممکن‬ ‫ندانسته و تاکید کرده است‪« :‬تفکرات جای‬ ‫خود را دارد‪ .‬اتفاقا این تفکرات هستند که‬ ‫باهم رقابت م ی کنند اما باید زمینه رقابت‬ ‫عادالنه فراهم شود‪ ،‬در واقع این تفکر است‬ ‫که جایگاه را مشــخص م ی کند و اقبال‬ ‫مردم را به افراد موجب م ی شود‪ ،‬بنابراین‬ ‫یک تفکر حزبی باید قــدرت جلب نظر‬ ‫مردم را داشته باشد‪».‬‬ ‫اما ابوالقاســم رئوفیان‪ ،‬سخنگوی‬ ‫جبهه ایستادگی با تاکید بر این مطلب که‬ ‫بعید است علی الریجانی حزبی تشکیل‬ ‫دهد‪ ،‬گفــت‪« :‬چنانچه طرفــداران اقای‬ ‫الریجانی با استفاده از نام ایشان بخواهند‬ ‫به تاســیس حزبی اقدام کنند‪ ،‬قطعا باید‬ ‫ثابت کنند اقای الریجانی نسبت به این‬ ‫کار نظــر مســاعدی دارد‪ ،‬در این صورت‬ ‫قاعدتا خود ایشــان باید موســس حزب‬ ‫باشد اما اگر حزبی تشکیل شود که فقط‬ ‫حمایت اقــای الریجانــی را دارد باید نام‬ ‫دیگری ب رای ان برگزید‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬وقتی از داخل دولت که‬ ‫نهاد قدرتی اســت یا مجلس که از قوای‬ ‫سه گانه است بخواهند تصمیم به تشکیل‬ ‫حزب بگیرند این تصمیم از باال به پایین‬ ‫است که بنده چندان پسندیده نم ی دانم که‬ ‫حزب از دل قدرت خارج شــود‪ ،‬درواقع حزب باید از دل مردم‬ ‫بیرون بیاید و شاخصه دموکراتیزه شدن را داشته باشد‪ .‬چنین‬ ‫حزبی قطعا به موفقیت نزدیک تر اســت‪ ».‬رئوفیان اظهار‬ ‫داشــت‪« :‬اقای الریجانی قابلیت و پتانسیل تشکیل حزب‬ ‫را دارد‪ ،‬بناب راین ایشان اگرچه شخصا حق انجام چنین کاری‬ ‫را دارد اما درحال حاضر رئیس مجلس اســت و نمایندگان‬ ‫خواهان تشکیل چنین حزبی هستند‪ ،‬بنابراین بنده از این‬ ‫زاویه تشکیل چنین حزبی را قابل دفاع نم ی بینم‪».‬‬ ‫بازگشتسنتی ها‬ ‫موحدی کرمانی دبیرکل جامعه روحانیت مبارز شد‬ ‫ناگفته های حوادث بعد از انتخابات به روایت سعید جلیلی‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫«مساله حصر یک سال و هشــت ماه پس از انتخابات ‪ 88‬به وقوع پیوست‪ .‬این اتفاق به‬ ‫این دلیل روی داد که فتنه دیگری در حال کلید خوردن بود و این موضوع ربطی به انتخابات‬ ‫نداشت‪ ».‬این اظهارنظر سعید جلیلی بازتاب های فراوانی در پی داشته است‪ .‬سخنانی که او در‬ ‫نشستی با دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرده است‪ .‬سعید جلیلی در زمان حوادث‬ ‫سال ‪ 88‬دبیر شورای عالی امنیت ملی بوده اســت و تاکنون بارها گفته شده که تصمیم حصر‬ ‫بر اساس نظر شورای عالی امنیت ملی گرفته شده است‪ .‬در این نشستی که سعید جلیلی هفته‬ ‫گذشته در ان شــرکت کرده مباحث مهمی مطرح شــده‪ ،‬که البته در قالب گفت و شنود بوده‬ ‫است‪ .‬نماینده بسیج دانشجویی در این نشست خطاب به ســعید جلیلی گفته است‪« :‬جایگاه‬ ‫فتنه در شرایط فعلی کشــور را تبیین کنید و بگویید که مساله حصر سران فتنه چیست؟» که‬ ‫جلیلی نیز اظهار کرد‪« :‬باید فتنه را ان طور که شــکل گرفت و از نگاه بیرونی بررســی کنیم‪.‬‬ ‫فتنه در شــرایطی شــکل گرفت که کشــور ما در عرصه های مختلف موفقیت های بزرگی‬ ‫به دســت اورده بود و در عرصه منطقه ای‪ ،‬امریکا به خاطر اقتدار نظــام ما در جنگ ‪ 33‬روزه‬ ‫لبنان و ‪ 22‬روزه غزه شکســت خورده بیرون امد‪ ،‬در حالی که می خواست بازوهای انقالب را‬ ‫قطع کند‪ ».‬وی ادامه داد‪« :‬ســال ‪ 88‬به اعتقاد عده زیادی رقابت بی نظیری میان رقبا حاکم‬ ‫بود‪ .‬در ان سال کاندیداها از طریق صدا و ســیما با یکدیگر مناظره و اهداف و برنامه هایشان‬ ‫را هم بیان کردند‪ .‬در ‪ 20‬خرداد ســال ‪ 88‬اوباما به رهبر معظم انقالب نامه نوشت که مسائل‬ ‫منطقه ای بدون ایران حل نمی شود و کشــورهای مختلف از ایران دعوت به همکاری کردند‪.‬‬ ‫این اتفاقات در حالی انجام شد که عده ای براساس توهمات‪ ،‬پیروزی و مشروعیت نظام را زیر‬ ‫سوال بردند و همین باعث شد تا همان کشورها نامه بنویســند و درباره وضعیت دموکراسی‬ ‫در ایران اظهار نگرانــی کنند‪ .‬موضوع فتنه‪ ،‬یک بحث کوچک سیاســی نبود‪ ،‬بلکه یک ظلم‬ ‫بزرگ برای کشور بود‪ ».‬دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی با بیان اینکه «رابطه قوی میان‬ ‫جمهوریت و اسالمیت در ایران نگرانی کشــورهای غربی را برانگیخته بود»‪ ،‬افزود‪« :‬انان به‬ ‫همین دلیل سعی کردند با ایجاد تردید و پیش کشــیدن بحث هایی مثل دفاع از حقوق ملت‬ ‫ایران‪ ،‬مردم را که پشتوانه نظام بودند دچار تردید کنند‪ .‬مســاله حصر به فتنه سال ‪ 88‬بی ربط‬ ‫است‪ .‬حصر یکی از حکیمانه ترین تدابیری بود که نظام جمهوری اسالمی ایران می توانست‬ ‫اتخاذ کند‪ .‬فتنه از ‪ 22‬خرداد ماه سال ‪ 88‬کلید خورد و تا ‪ 22‬بهمن ‪ 88‬نیز کسی به کار افرادی‬ ‫که به عنوان سران فتنه از انها یاد می شود‪ ،‬کاری نداشــت‪ .‬حصر در ‪ 25‬بهمن ماه سال ‪ 89‬به‬ ‫وقوع پیوست‪ ،‬چون یک فتنه جدید در حال شــکل گیری بود و ان فتنه ظلم مضاعفی به نظام‬ ‫بود چراکه قصد داشت تا جایگاه ایران را که تبدیل به کشــور الگو در جهان اسالم شده بود‪،‬‬ ‫متضرر کند‪ .‬مساله حصر یک ســال و هشــت ماه پس از انتخابات ‪ 88‬به وقوع پیوست‪ .‬این‬ ‫اتفاق به این دلیل روی داد که فتنه دیگری در حال کلیــد خوردن بود و این موضوع ربطی به‬ ‫انتخابات نداشت‪ .‬در ان زمان یکی از همین سران فتنه با صدور بیانیه ای فرستادن موجود زنده‬ ‫از جمهوری اسالمی به فضا را به تمسخر گرفت‪ .‬مقام معظم رهبری حکمت و سعه صدر نشان‬ ‫دادند‪ ،‬نظام حوصله به خــرج داد و ترجیح داد محاکمــه ای در افکار عمومی برای انها در نظر‬ ‫گیرد‪ ».‬اما در این نشست مباحث هسته ای نیز مورد بحث قرار گرفت‪ .‬سعید جلیلی در دوران‬ ‫دولت قبل مسئول پرونده هسته ای بوده و طبیعی اســت که هر جا او باشد بحث هسته ای نیز‬ ‫به میان بیاید‪ .‬او در این نشست در رابطه با مسائل هسته ای گفته است‪« :‬دفاع نظام از موضوع‬ ‫هسته ای دفاع از حق پیشرفت علمی و کار دانشگاهی است‪ .‬دشمن نگران روابط مستحکم نظام‬ ‫ی کشور متوقف نشود‪ ،‬اما‬ ‫و دانشگاه هاست‪ .‬نظام ما بر اصول خود ایستاده تا مسیر پیشرفت علم ‬ ‫انها می گویند باید تحقیق را متوقف کرد‪ ،‬اصال اقتضای تحقیق‪ ،‬پیشرفت است‪ .‬انها این گونه‬ ‫می خواهند ما را از پیشرفت دور کنند‪».‬‬ ‫گزارش ها‬ ‫ایت اهلل موحدی کرمانی با رای اکثریت اعضای شورای مرکزی و بدون مخالف‪ ،‬به عنوان‬ ‫دبیرکل جدید جامعه روحانیت مبارز ته ران انتخاب شد‪ .‬اکنون او بر جایگاهی م ی نشیند که‬ ‫پیش از ان ایت اهلل فضــل اهلل محالتی (‪ ،)56-60‬ایت اهلل مهدوی کنــی (‪ )60-93‬و ایت اهلل‬ ‫امام ی کاشانی (مدت کوتاهی در سال ‪ )75‬بر ان تکیه زده اند‪.‬‬ ‫بر اساس اساسنامه جامعه روحانیت‪ ،‬دبیرکل هر پنج سال یکبار توسط شورای مرکزی‬ ‫انتخاب م ی شود‪ .‬او اختیارات فراوانی دارد و م ی تواند ب رای خود قائم مقامی تعیین و اختیاراتش‬ ‫را به وی تفویض کند‪ .‬از سویی حسین اب راهیمی‪ ،‬عضو شورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز‬ ‫گفته است‪ « :‬قائم مقام دبیرکل در اینده ای نزدیک تعیین م ی شود‪».‬‬ ‫وی ادامه داد‪« :‬مهمترین ب رنامه ابتدا پر کردن خالء مرحوم ایت اهلل مهدوی کنی بود که با‬ ‫انتخاب ایت اهلل موحدی کرمانی رفع شد‪».‬‬ ‫این عضو شــورای مرکزی جامعه روحانیت مبارز درباره سایر تصمیم گیری ها در جامعه‬ ‫روحانیت مبارز گفت‪« :‬انتخاب ب رای قائم مقام جامعه روحانیت در اینده ای نزدیک و در جلسات‬ ‫اینده گرفته م ی شود‪».‬‬ ‫اب راهیمی درباره اینکه ایا در جلسه انتخاب دبیرکل‪ ،‬از ایت اهلل هاشمی رفسنجانی و ناطق‬ ‫نوری هم دعوت شده بود یا خیر؟ گفت‪« :‬از این بزرگواران هم ب رای جلسه جامعه روحانیت مبارز‬ ‫دعوت شده بود‪».‬‬ ‫وی درباره سایر تغیی رات در جامعه روحانیت مبارز اظهار داشت‪« :‬هنوز هیچ تغییری مد نظر‬ ‫جامعه روحانیت مبارز نیست و بعید م ی دانیم تغیی رات فعال شکل بگیرد‪».‬‬ ‫ی افزود‪« :‬جلسات جامعه روحانیت مبارز هر ‪ 15‬روز یکبار برگزار م ی شود و همانند‬ ‫اب راهیم ‬ ‫گذشته ادامه خواهد داشت‪ ».‬ایت اهلل موحدی کرمانی در ســال ‪ 1310‬در کرمان به دنیا امد و‬ ‫از روحانیون مبارز پیش از انقالب اســت‪ .‬او در انتخابات اولین دوره مجلس شورای اسالمی‬ ‫به عنوان نماینده مردم کرمان برگزیده شــد و پس از ان در ادوار دوم تا پنجم به عنوان نماینده‬ ‫مردم ته ران در مجلس شورای اسالمی حضور داشت‪ .‬ریاست کمیسیون امور داخلی مجلس‬ ‫و ریاست کمیسیون امور دفاعی مجلس و نیز نایب رئیسی مجلس شورای اسالمی از جمله‬ ‫مسئولی ت های موحدی کرمانی در مجلس بود‪.‬وی پس از شهادت ایت اهلل اشرفی اصفهانی‬ ‫در کرمانشاه‪ ،‬به فرمان امام(ره)‪ ،‬امامت جمعه این شهر را بر عهده گرفت‪ .‬او از ابتدای انقالب‬ ‫اسالمی تاکنون به نمایندگی از مردم کرمان در همه ادوار مجلس خبرگان رهبری حضور داشته‬ ‫است‪ .‬موحدی کرمانی ‪ 14‬سال نماینده مقام معظم رهبری در سپاه پاسداران انقالب اسالمی‬ ‫بود‪ .‬او هم اکنون عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و امام جمعه موقت ته ران نیز هست‪.‬‬ ‫موحدی کرمانی از اعضای هیات موسس جامعه روحانیت مبارز ته ران است و در زمان‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی‪ ،‬قائم مقامی دبیرکل را به عهده داشــت و در چند ماهی که ایت اهلل در‬ ‫بستر بیماری به سر م ی برد‪ ،‬جلسات جامعه روحانیت مبارز ته ران به ریاست او برگزار م ی شد‪.‬‬ ‫در تقسیم بندی اعضای جامعه روحانیت مبارز ته ران او در دسته میانه رو قرار م ی گیرد‪ .‬تشکلی‬ ‫که اکنون موحدی کرمانی دبیرکلی ان را به عهده گرفته در ‪ 37‬سالی که از اعالم موجودیتش‬ ‫م ی گذرد روزهای پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته‪ ،‬بزرگان زیادی را به صحنه سیاسی کشور‬ ‫معرفی کرده و یا از دست داده است‪.‬‬ ‫این رویداد در حالی به وقوع پیوسته که جامعه روحانیت از سال ‪ 1388‬با تحوالت متفاوتی‬ ‫رو به رو بوده اســت‪ .‬چنانکه دامنه تحوالت منجر به فاصله گرفتن دو عضو ارشد این تشکل‬ ‫روحانی شــد‪ .‬ماجرا از مناظره جنجالی محمود احمدی نژاد اغاز شــد‪ .‬انجا که او اتهاماتی را‬ ‫علیه هاشمی رفسنجانی و ناطق نوری مطرح کرد‪ .‬ناطق نوری همان کسی بود که در مقابل‬ ‫اصالح طلبان ایستاد تا احمدی نژاد به شهرداری ته ران برسد و مقدمات ریاست جمهوری اش‬ ‫فراهم شود‪ .‬شاید به همین دلیل هم توقع داشت تا اصولگرایان و به خصوص جامعه روحانیت‬ ‫مبارز علیه طغیان فرزند جنجال ی شان موضع بگیرند اما شاید بنا بر مصالحی‪ ،‬اعضای جامعه‬ ‫روحانیت در مقابل این هتک حرمت سکوت کردند تا ناطق هم در سکوت خبری از این تشکل‬ ‫کنار بکشــد و به نوعی اعالم بازنشستگی سیاســی کند‪ .‬خاطر مکدر هاشمی از سال ‪ 84‬و‬ ‫اتفاقات سال ‪ 88‬او را هم مثل ناطق از جلسات جامعه روحانیت مبارز دور کرد‪ .‬امام ی کاشانی‬ ‫و حسن روحانی هم دیگر در جلسات جامعه روحانیت شرکت نکردند‪.‬‬ ‫از ان زمان به بعد جامعه روحانیت در چند انتخابات با چالش های متعددی مواجه شد و‬ ‫در اخرین تحول در این مورد این تشکل نتوانست انچه را خواست دبیرکل فقیدش بود عملی‬ ‫کند‪ .‬ایت اهلل مهدوی کنی بعد از مراســم ‪ 14‬خرداد دچار عارضه مغزی شد و به کما رفت‪ .‬با به‬ ‫کما رفتن ایت اهلل مهدوی کنی‪ ،‬گویا جامعه روحانیت مبارز ته ران هم به کما رفت‪ .‬چند ماه بعد‬ ‫ایت اهلل مهدوی کنی فوت کرد و در شــش ماه گذشته تصمیم مهمی از سوی اعضای جامعه‬ ‫روحانیت مبارز گرفته نشده است‪ .‬اعضای جامعه روحانیت مبارز ته ران تصمیم گرفتند ب رای‬ ‫بیرون امدن از این خالء رهبری پس از چهلم دبیرکل فقیدشان دبیرکل جدید را معرفی کنند؛‬ ‫غروب یازدهم اذر ‪ 1393‬این اتفاق افتاد‪ .‬حاال سوال این است که ایا جامعه روحانیت م ی تواند‬ ‫به روز های اوج خود بازگردد؟‬ ‫فتنهجدید‬ ‫گزارش ها‬ ‫‪23‬‬ ‫سیاست‬ ‫سیاست‬ ‫تمدید در وین‪ ،‬مباحثه در تهران‬ ‫موافقان و مخالفان نحوه مذاکرات با غرب همچنان به مباحثات نظری‬ ‫خود در ایران ادامه م ی دهنــد‪ .‬در واقع انچه رخ داده تداوم مجادالت کالمی‬ ‫است که از بهار سال گذشته ه م زمان با انتخابات ریاست جمهوری داغ شد و‬ ‫حاال هر بار به شکلی جدید ولی با محتوای سابق ادامه م ی یابد‪ .‬در این پرونده‬ ‫این مساله را مورد بررسی قرار م ی دهیم‪.‬‬ ‫جدال دالور ‪ -‬دلواپس برای بهارستان‬ ‫تمدید توافق چه تاثیری در سیاست داخلی ایران دارد؟‬ ‫اصالح طلبان نمی توانند از‬ ‫نمد توافق برای خود کاله بسازند‬ ‫سیاست‬ ‫‪24‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫توافق نهایی‪ ،‬شانس‬ ‫اصالح طلبان را زیاد می کند‬ ‫پرویز سروری‬ ‫حمیدرضا ترقی‬ ‫مصطفی صادقی‬ ‫دبیر تحریریه‬ ‫‪1‬‬ ‫«گمان نکنید در قضیه مذاکــرات با تمدید و تهدید و‬ ‫تحریم در انتخابات اینده مجلــس دخالت کرده و تغییری را‬ ‫به نفع خود کنید‪ ».‬این مهمترین بخش از نطق میان دستور‬ ‫غالمعلی حدادعادل اســت که م ی توان با اســتفاده از ان‬ ‫بحثی مهم را اغاز کرد؛ «ایا مذاکرات هســته ای از این پس‬ ‫تعیی ن کننده اصلی سیاست داخلی ای ران خواهد بود؟» این‬ ‫بحث البته همچنان که غالمعلی حدادعادل تاکید م ی کند‬ ‫انجا اهمیت م ی یابد که انتخابات مجلس در پیش است و‬ ‫گروه های سیاســی به زودی فعالی ت های خود را ب رای این‬ ‫رقابت که اسفند سال اینده برگزار خواهد شد اغاز خواهند کرد‪.‬‬ ‫شکاف دالور‪ -‬دلواپس‬ ‫غالمعلــی حدادعــادل در مــورد‬ ‫تالش برای دخالت دادن پرونده‬ ‫هسته ای در انتخابات‬ ‫مجلس هشدار‬ ‫داده است‬ ‫روحانی و یک وعده مهم‬ ‫«باید هــم چــرخ کارخانه هــا بچرخد و هــم چرخ‬ ‫ســانتریفیوژها»‪ .‬این ب ی پی رایه ترین جمله حسن روحانی در‬ ‫مبارزات انتخابات ی اش بود که البته بدون شــک مهمترین‬ ‫محور گفتمان انتخاباتی او هم به شمار م ی امد‪ .‬به یک معنا‬ ‫او امده تا بگوید از میان کاندیداهای حاضر در انتخابات تنها‬ ‫کسی اســت که به نوعی دیگر به جدال پیش امده با غرب‬ ‫م ی اندیشــد و م ی خواهد با مصالحه به ماجــرا پایان دهد‪.‬‬ ‫او البته تاکید م ی کــرد که حل این مســاله مهم م ی تواند‬ ‫لوکوموتیوها ی اقتصاد ای ران را بار دیگر با سرعت بیشتری بر‬ ‫ریل حرکت دهد‪ .‬تکیه و اصرار بر چنین گفتمان و البته حضور‬ ‫سعید جلیلی در کنار او به عنوان رقیب معادالت انتخاباتی را‬ ‫صورتی دیگر بخشید تا نه دیگر رای باالی محمد باقر قالیباف‬ ‫اکنون کــه بیش از یک ســال از توافق‬ ‫ژنو گذشته صف بند ی ها در مورد نحوه‬ ‫مواجهه با غرب روشن تر از همیشه شده‬ ‫و این دو گانه دالور ‪ -‬دلواپس ست که در‬ ‫مجادالت سیاسی حرف اول را می زند‪.‬‬ ‫اگر سعید جلیلی در ســخنرانی اش از‬ ‫توافق ژنو به عنوان یک توافق ضعیف یاد‬ ‫می کند علی اکبر والیتی نیز همچنان از ان‬ ‫دفاع کرده و ان را مساله ای مورد تایید‬ ‫ارکان حاکمیتی می داند‬ ‫کلید هسته ای روحانی‬ ‫وقتی قرار شد پرونده هسته ای دیگر در شورای امنیت‬ ‫ملی نماند و وزارت خارجه پیگیر ان باشد‪ ،‬دیگر کامال روشن‬ ‫شد که دولت جدید با دست فرمانی متفاوت امده است‪ .‬زمان‬ ‫زیادی از پیروزی حسن روحانی نگذشته بود که حسن روحانی‬ ‫در نیویورک تابو شکنی کرد و با باراک اوباما همکالم شد تا‬ ‫طرفین وزرای خارجه شان را ب رای حل پرونده هسته ای وکیل‬ ‫کنند و درســت همین جا بود که باز پای بحث هسته ای به‬ ‫صحنه سیاست داخلی ای ران باز شد‪.‬‬ ‫دالوران و دلواپسان‬ ‫تمدید تعمدی؟‬ ‫اگر تا اینجــا بتوان به این نتیجه رســید که مذاکرات‬ ‫هسته ای نقشــی تاثی ر گذار در ارایش نیروهای سیاسی از‬ ‫خرداد ‪ 92‬تا کنون داشته حاال باید به این فکر کنیم که این‬ ‫تاثی ر گذاری تا چه زمانی ادامه دار خواهد بود و عجالتا به این‬ ‫بپردازیم که نقش نتیجه مذاکرات در انتخابات مجلس چه‬ ‫خواهد بود‪ .‬بهتر است از ســخنان محمد جواد ظریف شروع‬ ‫کنیم‪ .‬اظهاراتی که موجب شد این گمانه از سوی منتقدان‬ ‫تقویت شــود که دولت به میوه چینی از مذاکرات هسته ای‬ ‫ب رای سیاســت داخلی به ســود خود م ی اندیشد‪ .‬ظریف در‬ ‫پاســخ به ســوالی در خصوص تاثی رات احتمالی شکست‬ ‫مذاکرات هسته ای در سیاســت خارجی و سیاست داخلی‬ ‫ای ران گفت‪« :‬مسلما تاثیرگذار خواهد بود‪ .‬چراکه ای ران روندی‬ ‫را اغاز کرده است و ب راساس این روند‪ ،‬هدف ما تغییر فضای‬ ‫سیاست خارجی دولت ای ران بوده است‪ .‬اما اگر امروز‪ ،‬به رغم‬ ‫تمــام تالش های ما بــرای توافق‪ ،‬در دســتیابی به توافق‬ ‫هسته ای شکســت بخوریم‪ ،‬مردم ای ران فرصت دارند تا در‬ ‫انتخابات مجلس که ‪ ١۶‬ماه بعد برگزار م ی شــود‪ ،‬پاســخ‬ ‫شکســت ما در مذاکرات را بدهند‪ .‬اخرین باری که ما ب رای‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫روحانی پای حکم ماموریتی را ب رای محمد جواد ظریف‬ ‫امضا کرده بود که تاریخ مصرف یکساله داشت‪ .‬حاال صحنه ای‬ ‫دیگر مهیا شــده بود‪ .‬روحانی و منتقدانش بر سر مهمترین‬ ‫بخش از برنامه انتخاباتی رئی س جمهور که حاال دیگر وارد‬ ‫فاز عملیاتی شــده بود وارد مجادله ای سنگین شده بودند‪.‬‬ ‫یک مباحثه پر س رو صدا که از پارلمان تا رسانه ها را فرا گرفته‬ ‫بود‪ .‬دو گانه مصالحه ‪ /‬مقاومت که مولود انتخابات ‪ 92‬بود در‬ ‫روزهای صدارت حسن روحانی شکلی جدید یافته و در قالب‬ ‫دالور‪ /‬دلواپس خود نمایی م ی کرد‪.‬‬ ‫توافق ژنو که پس از چان هزن ی های سخت به امضا رسید‪،‬‬ ‫صف مخالفان طوالن ی تر شــد و از همایش النه جاسوسی‬ ‫کمپین دلواپسان متولد شــد‪ .‬چهره های متعددی را م ی شد‬ ‫در جمع منتقدان یافت کــه از نگران ی های مصالحه با غرب‬ ‫و فرجام ان سخن م ی گفتند‪ .‬دیگر روزی نبود که از تریبون‬ ‫مجلس صدای بلند نقد طریقه مذاکرات شــنیده نشود و بر‬ ‫روحانی و ظریف خرده نگی رند‪.‬‬ ‫در چنین اوضاع و احوالی کامال م ی شد حس کرد که‬ ‫ارایش نیروهای سیاسی بعد از خرداد ‪ 92‬متاثر از موافقت و‬ ‫مخالفت در مورد مذاکرات هسته ای شده و این البته ه ر گز‬ ‫به ان معنا نبود که اصولگرایان تماما مخالف و اصالح طلبان‬ ‫تماما موافق رسم دولت جدید باشند‪ .‬به یک معنا انچه رخ داد‬ ‫این بود که چهره ها و شخصی ت های سیاسی این بار هریک‬ ‫بنا به دیدگاهی که در مورد نحوه رفتار به غرب داشتند جانب‬ ‫موافقان یا مخالفــان را گرفته و صورتبندی تازه ای شــکل‬ ‫گرفته بود‪.‬‬ ‫مجادله هسته ای انچنان داغ شده بود که حسن روحانی‬ ‫که یکبار منتقدان هسته ای را بیســواد خطاب کرده بود در‬ ‫اظهارنظری تند تر گفت که «عده ای شعار سیاسی م ی دهند‬ ‫ی هستند‪ .‬هروقت مذاکره م ی شود‪ ،‬م ی گویند‬ ‫اما بزدل سیاس ‬ ‫م ی لرزیم؛ به جهنــم‪ ،‬بروید جای گرم کــه نلرزید‪ ».‬و البته‬ ‫محمد جواد ظریف هم همســو با رئی س جمهور خطاب به‬ ‫منتقدانش به طعنه گفت که «ما ملت دالوریم نه دلواپس‪».‬‬ ‫ان جدال البته داغ تر و پ ر حاشی ه تر همچنان ادامه دارد‬ ‫و شاید تحلیل درســت از انچه رخ داده نزدیک به ان چیزی‬ ‫باشد که در سرمقاله هفته نامه مثلث در فروردین ماه امسال‬ ‫امده بود‪« :‬سربراوردن دلواپســان این بار به مثابه گفتمانی‬ ‫که نگران استقالل فنی کشور هستند عالمتی است ب رای‬ ‫اصالح طلبان‪ ،‬راست مدرن و سایر اصولگرایان‪ .‬اینکه دوگانه‬ ‫ســازش ‪ -‬مقاومت ســال ‪ ۹۲‬پس از توافق یا عدم توافق‬ ‫احتمالی ای ران و ‪ 5+1‬همچنان ادامه م ی یابد و عطف به این‬ ‫دلواپسی‪ ،‬نقد این توافق با چارچوب استقالل کشور صورت‬ ‫م ی پذیرد و در صــورت عدم توافق گفتمان غرب ســتیزی‬ ‫دســت باال را م ی گیرد‪ .‬نزاع دوم اما احتماال مربوط به رابطه‬ ‫ای ران ‪ -‬امریکا م ی شــود‪ .‬منتقدان اصلی دولت ضمن نقد‬ ‫توافق احتمالی‪ ،‬مخالف تبدیل مذاکره موضوعی با امریکا به‬ ‫رابطه سیاسی خ واهند بود و شاید نقطه ثقل جدال‪ ،‬حول محور‬ ‫مذاکره گسترده با امریکا شکل بگیرد‪ .‬اگر از تحلیل محتوایی‬ ‫نوشته ها و گفته های دکتر ظریف این گونه استنباط شود که او‬ ‫اسرائیل را مانع اصلی رابطه ای ران ‪ -‬امریکا م ی داند و در عمل‬ ‫به دنبال قوی کردن البی ای رانی در امریکاست‪ ،‬انگاه رسیدن‬ ‫توافق بر سر موضوع هسته ای با امریکا را م ی توان نقطه ورود‬ ‫به مذاکرات گسترده تر از جانب دیپلمات های دولت یازدهم‬ ‫تصور کرد‪(».‬سعید اجورلو‪ /‬سرمقاله مثلث)‬ ‫سیاست‬ ‫در نظ ر سنج ی ها ب رای مردم ‪-‬برخی جامع ه شناسان بیرحمانه‬ ‫م ی گویند بخش زیادی از مردم ای ران همیشه دوست دارند با‬ ‫طرف ب رنده باشند!‪ -‬مهم باشد نه حرف های منتقدانه محسن‬ ‫رضایی که در قالب ویک ی رضایی عرضه شده و از یک مدل‬ ‫همراه با یک چارچوب ب رای حل مشکالت اقتصادی حکایت‬ ‫م ی کرد‪ .‬یک دوگانه پدید امده بود؛ یک دو قطبی‪ .‬یک سوی‬ ‫ماجرا م ی گفت این غرب باید با ظاهری از مقاومت سرسختانه‬ ‫مواجه شود‪ .‬این ای ران سازش ناپذیر است که م ی تواند غرب را‬ ‫وادار به امتیاز دهی کند‪ .‬این تفکر بر این پایه استوار بود که باید‬ ‫به جای ایستادن و عقب نشستن حتی به جلو قدم برداشت‬ ‫تا طرف مقابل بایستد یا قدم به عقب بردارد‪ .‬سعید جلیلی‬ ‫دقیقا نماد این گفتمان در ان انتخابات بود‪ .‬همه این اصول و‬ ‫عقاید در او دیده م ی شد و هیچ کدام از نامزد های اصولگرای‬ ‫حاضر در انتخابات نم ی توانست مانند او این گفتمان را تا این‬ ‫حد نمایندگی کند‪ .‬در مقابل اما حسن روحانی قرار داشت‪.‬‬ ‫او نه تنها از این دو گانه هسته ای ناخرسند نبود بلکه تحلیل‬ ‫و رصد تحوالت خرداد ‪ 92‬نشان م ی دهد که او به وجود امدن‬ ‫دوقطبی را خود زمینه سازی کرده است‪ .‬انجا که او از نردبان‬ ‫نقد ها به توافق سع د اباد باال رفت و از ان معبری ساخت ب رای‬ ‫عبور از بحران «رای پایین در نظر سنج ی ها‪ ».‬در این میان‬ ‫البته تحلیلمان ناقص خواهد ماند اگر به نقش دیگرانی چون‬ ‫دکتر عل ی اکبر والیتی در ایجاد این دوقطبی اشــاره نکنیم‪.‬‬ ‫انجا که دیپلمات با سابقه به مجادله کالمی با سعید جلیلی‬ ‫پرداخت و گفت‪« :‬دیپلماسی این نیست که برویم و در کشور‬ ‫دیگر خطابه بخوانیم‪ .‬در رابطه با مصالح ملی باید بتوانیم از‬ ‫دیپلماسی به نحو احسن استفاده کنیم‪ .‬دیپلماسی معامله و‬ ‫تعامل است‪ .‬سرسختی نشان دادن نیست‪ .‬دیپلماسی بیانیه‬ ‫پشت میز خواندن نیست‪ .‬اگر اینطور نبود وضع ما به اینجا‬ ‫نم ی رسید‪».‬ان مناظره های طوالنی و پرحاشیه به پایان رسید‬ ‫و نتیجه اش هم البته این شــد که از بع د از ظهر پنج شنبه‬ ‫رسانه ای ها و اهل سیاست از رشــد عجیب رای روحانی در‬ ‫نظرسنج ی ها خبر م ی دادند و احتمال پیروزی او را گمان هزنی‬ ‫م ی کردند‪ .‬گمانه ای که عصر شــنبه تایید و حسن روحانی‬ ‫رئی س جمهور شد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪25‬‬ ‫سیاست‬ ‫سیاست‬ ‫‪26‬‬ ‫یک نطق مهم‬ ‫در میان اظهارنظرهای مختلف در مورد تاثیر مذاکرات‬ ‫بر اینده سیاسی ای ران‪ ،‬نطق غالمعلی حدادعادل بیشتر جلب‬ ‫توجه م ی کند‪ .‬او اخی را در نطق میان دســتورش چنین گفته‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫توافق با غرب بر ســر برنامه هســته ای مان تالش کردیم‬ ‫(منظورم ســال های ‪ ٢٠٠۴‬و ‪ ٢٠٠۵‬اســت) روی گشاده ما از‬ ‫سوی اتحادیه اروپا رد شد‪ .‬چراکه اتحادیه اروپا به تنهایی با ما‬ ‫مذاکره نمی کرد و فردی در کاخ سفید و فردی دیگر در وزارت‬ ‫امورخارجه امریکا نشسته بود و از توافق ممانعت به عمل اورد‪.‬‬ ‫درست مثل برخی که امروز‪ ،‬فارغ از اینکه توافق چه پارامترهایی‬ ‫داشته باشــد‪ ،‬ان را نمی خواهند‪ .‬در ان زمان وقتی مذاکرات‬ ‫شکست خورد‪ ،‬مردم ایران پاداش شکست ما در مذاکرات را‬ ‫در انتخابات با انتخاب رئیس جمهوری متفاوت دادند که هشت‬ ‫سال در مسند ماند و مرا زودتر از موعد بازنشسته کرد‪ .‬حاال من‬ ‫دوباره زنده شده ام فکر می کنم خیلی اهمیت دارد مراقب این‬ ‫باشیم که جامعه جهانی و به خصوص غرب‪ ،‬درحال ارسال چه‬ ‫ی به ایران است‪ .‬ایا به دنبال توافق با ایران است‪ .‬ایا روی‬ ‫پیام ‬ ‫گشــاده ایران و نگاه رو به جلوی ایران پاسخ مثبت را دریافت‬ ‫خواهد کرد یا اینکه این روی گشاده بار دیگر رد خواهد شد و‬ ‫من فکر می کنم که مردم ایــران به این پیام جامعه جهانی بر‬ ‫سر صندوق های رای پاسخ خواهند داد»‪ .‬ظریف صراحتا اعالم‬ ‫کرد که؛ «ایران یک بار در دولت ســید محمد خاتمی‪ ،‬با روی‬ ‫گشاده به غرب بر ســر مذاکرات هسته ای به مذاکره نشست‬ ‫اما در نهایت با کارشکنی طرف غربی این مذاکرات به نتیجه‬ ‫نرسید و مردم در انتخابات رئیس جمهوری را انتخاب کردند که‬ ‫روندی متفاوت با رئیس جمهور قبلی در پیش بگیرد‪ .‬امروز هم‬ ‫که مردم بار دیگر به گشودن پنجره مذاکرات هسته ای به روی‬ ‫غرب‪ ،‬با انتخاب حسن روحانی رای داده اند‪ ،‬این فرصت و این‬ ‫حق را دارند که در صورت کارشــکنی غرب‪ ،‬پاسخ غرب را در‬ ‫انتخابات اینده بدهند»‪.‬‬ ‫این اظهارات در دو نما مورد بحث قرار گرفت؛ اول اینکه‬ ‫دولت به انتخابات مجلس م ی اندیشــد و به اینکه حامیان‬ ‫خود را با تکیه بر پیروزی در پرونده هســته ای وارد پارلمان‬ ‫کند و در زمانــی دور تر به دو دوره ای شــدن رئی س جمهور‬ ‫کمک کند‪ .‬در نمــای دوم که مهم تر هــم به نظر م ی امد‪،‬‬ ‫منتقدان مطرح م ی کردند که دولت بنــای وارد کردن غرب‬ ‫به سیاست داخلی ای ران را دارد‪.‬چنین صورت مساله هایی با‬ ‫بحث های متعددی همراه شــد مباحثی که نه فقط توسط‬ ‫موافقان و مخالفان دولت که حتی از سوی غ رب ی ها با غلظت‬ ‫بیشتری دنبال م ی شد‪ .‬چنانکه مرکز مطالعات بلفر دانشگاه‬ ‫ هاروارد در امریکا در یک بررســی نتیجه گرفت که یکی از‬ ‫مهم ترین هدف های دولت روحانی از تالش ب رای به نتیجه‬ ‫رساندن موضوع هسته ای این است که در انتخابات مجلس‬ ‫پیروز شود‪ .‬در این تحلیل امده بود‪« :‬اکنون همه جناح های‬ ‫سیاســی در ای ران به انتخابات پارلمانی سال ‪ 2016‬میالدی‬ ‫در این کشور چشم دوخته اند و مذاکرات هسته ای نیز نقش‬ ‫تعیین کننده ای را در این رقابت سیاسی خواهد داشت‪ .‬باید‬ ‫دید که با نزدیک شدن مهلت جدید تعیین شده ب رای مذاکرات‬ ‫هسته ای در ماه نوامبر‪ ،‬ایا باز هم امکان تمدید گفت وگوها‬ ‫وجود دارد و اگر پاســخ مثبت اســت‪ ،‬چگونه قرار است این‬ ‫کار صورت بگیرد‪ .‬دولت حسن روحانی‪ ،‬قطعا در میان مدت‬ ‫شکست‬ ‫به دنبال تمدید زمان مذاکرات هسته ای خواهد بود‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫مذاکرات‪ ،‬ناکام ی بزرگی ب رای حسن روحانی و میانه روها در‬ ‫ای ران است و توانایی انها را ب رای اداره امور داخلی کشور کاهش‬ ‫م ی دهد‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬شکست یا تمدید مذاکرات هسته ای‬ ‫به نفع تندروها است؛ تمدید گفت وگوها نم ی تواند تا ابد ادامه‬ ‫پیدا کند و هزینه های سیاسی خواهد داشت‪ .‬خیلی مسائل‬ ‫نیز به شروط مطرح ب رای تمدید گفت وگوها بستگی خواهد‬ ‫داشت‪ .‬هر قدر پیشرفت مذاکرات ضعی ف تر باشد‪ ،‬تندروها چه‬ ‫در مساله هسته ای و چه در بازی های سیاسی داخلی بیشتر‬ ‫سود خواهند کرد‪ .‬از عجایب روزگار این است که روحانی‪ ،‬شعار‬ ‫ایجاد شرایط «برد‪-‬برد» را در توافق ای ران با امریکا داده بود‪ ،‬اما‬ ‫اکنون اوضاع به نوعی شرایط برد‪ -‬برد ب رای تندروها تبدیل‬ ‫شده است‪ ».‬در داخل نیز منتقدان تند و تیز روحانی وظریف‬ ‫از سخنان ظریف برداشت حرکت به سمت استفاده انتخاباتی‬ ‫کردند‪ .‬در یکی از این اظهارنظرها مهدی محمدی نوشته بود‪:‬‬ ‫«مهم ترین نقطه بحث میان تیم مذاکره کننده هسته ای در‬ ‫ای ران و منتقدان انها‪ ،‬ب ر خالف انچه برخی نوغ ربگرایان ای رانی‬ ‫م ی گویند این نیست که ایا باید درباره موضوع هسته ای توافق‬ ‫کرد یا نه‪ .‬اتفاقا این نقطه ای است که درباره ان اختالفی وجود‬ ‫ندارد‪ .‬اختالف در اینجاست که منتقدان م ی گویند ای ران هم واره‬ ‫به اندازه ای که بتواند یک توافق خوب بکند قدرتمند بوده و این‬ ‫قدرت اکنون به نحو غیرمنتظره ای افزایش هم یافته است‪.‬‬ ‫مهم ترین نقطه بحث این است‪ :‬منتقدان م ی گویند شیوه ای‬ ‫که تیم مذاکره کننده در پیش گرفته بــه یک توافق خوب‬ ‫منجر نخواهد شد و م ی تواند تاریخ ی ترین فرصت خلق شده‬ ‫پیش روی جمهوری اسالمی را ‪-‬که بخش عمده ان مربوط‬ ‫به عملکرد دولت های نهم و دهم است ‪ -‬تباه کند اما ظاه را‬ ‫تیم مذاکره کننده از این خاستگاه مذاکره نم ی کند بلکه صرفا‬ ‫در پی ان است که به هر قیمت به توافق برسد و این توافق را‬ ‫هم نه ب رای احقاق حق و رفع مظالم از ای ران‪ ،‬بلکه ب رای اهداف‬ ‫سیاسی و انتخاباتی در داخل کشــور الزم دارد‪ .‬تا یکی ـ دو‬ ‫هفته پیش‪ ،‬طرح مساله از این منظر‪ ،‬بسیار توطئه اندیشانه‬ ‫تلقی م ی شد اما انچه اقای ظریف در این مدت در اختیار ما‬ ‫گذاشته کامال کافی است تا این تحلیل را موجه کند‪».‬‬ ‫ماموریت یک ساله محمد جواد ظریف به پایان رسید اما‬ ‫او نتوانست با خود توافقنامه ای نهایی را به ته ران بیاورد‪ .‬او در‬ ‫وین در کنار وزرای خارجه گروه ‪ 5+1‬ایستاد و عکس یادگاری‬ ‫گرفت اما نه ب رای توافق جامع بلکه ب رای امضایی که پای یک‬ ‫توافق موقت دیگر کرده بود‪.‬‬ ‫اکنون باز پای مباحثه مهم ی به میان امده است؛ «ایا‬ ‫این یک تمدید تعمدی بوده است؟ حامیان دولت از این تمدید‬ ‫خرسند شده اند؟ این تمدید که موجب م ی شود توافق احتمالی‬ ‫در زمانی نزدیک تر به انتخابات مجلس به امضا برســد چه‬ ‫تاثیری بر نتیجه این رقابت خواهد داشت؟»‬ ‫است‪« :‬ســخن مدرس به نمایندگان و ملت ای ران این است‬ ‫که به پیروی از امام خمینی(ره) مدافع استقالل ای ران باشید‪».‬‬ ‫وی به مذاکرات هسته ای ای ران با گروه ‪ 5+1‬اشاره کرده و گفته‬ ‫اســت‪« :‬ما امروز در بحث مذاکرات هسته ای و تحریم ها در‬ ‫موقعیت خطیری قرار داریم‪ .‬ما نمایندگان مجلس که خود‬ ‫را فرزندان معنوی و سیاســی شــهدا و امام راحل م ی دانیم‬ ‫به پیروی از رهبری با جرات بــه امریکای ی ها م ی گوییم که‬ ‫گمان نکنید م ی توانید با تحریم های ظالمانه ای که به بهانه‬ ‫مذاکرات هسته ای تحمیل کرده اید بار دیگر به ای ران راه نفوذ‬ ‫پیدا کنید‪ .‬گمان نکنید در قضیه مذاکرات با تمدید و تهدید‬ ‫و تحریم در انتخابات اینــده مجلس دخالت کرده و تغییری‬ ‫را به نفع خود کنید‪ .‬هرگز فریب شــما را نخواهیم خورد‪ .‬هر‬ ‫جماعتی که خود را متمایل به شــما نشان دهد و شما خود‬ ‫را به جماعتی متمایل نشان دهید منفور ملت خواهید بود‪ ».‬‬ ‫حدادعادل با تاکید بر اینکه ما به تیم مذاکره کننده هسته ای‬ ‫خودمان اطمینان و اعتماد داریم‪ ،‬اضافه کرده است‪« :‬ما اعتماد‬ ‫داریم که تیم مذاکره کننده بر ســر منافع ملی با دشــمنان‬ ‫ای ران معامله نخواهد کرد و ملت ای ران اجازه نخواهد داد که‬ ‫امریکا مثل روزهای قبل از انقالب در سیاســت‪ ،‬انتخابات و‬ ‫سرنوشت ملت دخالت کند‪ ».‬در اظهارنظری دیگر حمیدرضا ‬ ‫ترقی‪ ،‬عضو شورای مرکزی حزب موتلفه هم گفته است که‬ ‫«متاسفانه اصالح طلبان م ی خواهند از این «نمد» ب رای خود‬ ‫کالهی بدوزند و م ی خواهند پیروزی در انتخابات را به دست‬ ‫بیاورند به همین دلیل تالش م ی کنند که به یک توافق ولو‬ ‫توافق بد هم برسیم‪».‬‬ ‫مسلما توافق هســته ای حتما محل بحث موافقان و‬ ‫مخالفان دولت حسن روحانی در رقابت پیش رو خواهد بود‪.‬‬ ‫اکنون که بیش از یک سال از توافق ژنو گذشته صف بندی ها‬ ‫در مورد نحوه مواجهه با غرب روشن تر از همیشه شده و این‬ ‫دو گانه دالور ‪ /‬دلواپس ست که در مجادالت سیاسی حرف‬ ‫یزند‪ .‬اگر سعید جلیلی در سخنران ی اش از توافق ژنو‬ ‫اول را م ‬ ‫به عنوان یک توافق ضعیف یاد م ی کند علی اکبر والیتی نیز‬ ‫همچنان از ان دفاع کرده و ان را مســاله ای مورد تایید ارکان‬ ‫حاکمیتی م ی داند‪.‬‬ ‫این یعنی اینکه ‪ 18‬ماه بعــد از انتخابات همچنان ان‬ ‫دو گانه وجود دارد و هنوز یک سر ان حسن روحانی با همراهی‬ ‫چهره هایی چون عل ی اکبر والیتــی و علی الریجانی و یک‬ ‫سر دیگر ان نیز سعید جلیلی با صفی از همفکران دلواپس‬ ‫است‪ .‬تمدید که سرنوشت اجالس وین شده فعال تنها کاری‬ ‫که خواهد کرد تداوم مباحثات بر سر ایده های همان دو قطبی‬ ‫است و انچه م ی تواند کفه یکی از این دو قطب را سنگی ن تر‬ ‫کند نتیجه ای است که شــاید در ادامه مذاکرات چند ماهه‬ ‫حاصل شود‪ .‬اما ایا توافق هســته ای لزوما منجر به پیروزی‬ ‫حامیان حســن روحانی در مجلس خواهد شد؟ ایا غرب با‬ ‫چنین دیدی به سیاست داخلی ای ران گزینه تمدید را برگزیده‬ ‫است؟ و ایا شکســت مذاکرات پیروزی حامیان روحانی را در‬ ‫انتخابات مجلس ســخت خواهد کرد؟ پاسخ این سواالت‬ ‫نیازمند گذر زمان است‪.‬‬ ‫علی الریجانی از حامیان تیم مذاکره کننده است‬ ‫کری و ظریف به دو طرف اصلی مذاکرات هسته ای تبدیل شده اند‬ ‫سعید جلیلی از توافق ژنو انتقاد کرده است‬ ‫سیاست‬ ‫گزا‬ ‫ر‬ ‫ش‬ ‫حمایت والیتی‪ ،‬انتقاد جلیلی‬ ‫واکنش ها به تمدید توافق ژنو ادامه دارد‬ ‫‪2‬‬ ‫دکتر عل ی اکبر والیتی را م ی توان از اصل ی ترین حامیان‬ ‫تیم مذاکره کننده هسته ای کشــورمان دانست‪ .‬در جریان‬ ‫سومین و تعیی ن کننده ترین مناظره انتخاباتی سال ‪،1392‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫دیپلمات کهنه کار به اینده مذاک رات خوشبین است‬ ‫سیاست‬ ‫طی روزهای اخیر بحث بر سر مذاکرات هسته ای ای ران‬ ‫و اعضای ‪ 5+1‬و نحوه ادامــه ان و چرایی تمدید توافقنامه‬ ‫ژنو شدت گرفته است‪ .‬اعضای تیم مذاکره کننده هسته ای‬ ‫کشورمان نســبت به اینده مذاکرات و رســیدن به توافق‬ ‫نهایی دید مثبتی دارند‪ .‬در ان ســو‪ ،‬ایاالت متحده امریکا و‬ ‫ تروئیکای اروپایی نیز نســبت به ادامه مذاکرات هسته ای‬ ‫با لحن خوشــبینانه تری ســخن م ی گویند‪ .‬اظهارات اخیر‬ ‫لوران فابیوس‪ ،‬وزیر امور خارجه فرانســه (به عنوان یکی از‬ ‫کارشکن ترین وزرای امور خارجه ‪)5+1‬در خصوص پیشرفت‬ ‫در مذاکرات هســته ای وین و گام های رو بــه جلویی که‬ ‫در این مذاکرات ب ر داشــته شده اســت‪ ،‬نکته ای قابل تامل‬ ‫محسوب م ی شود‪ .‬در شــرایطی که توافق ژنو ب رای حدود‬ ‫‪ 7‬ماه دیگر تمدید شده‪ ،‬بار دیگر موضوع مذاکرات هسته ای‬ ‫ای ران و اعضای ‪ 5+1‬به اصل ی ترین حوزه و ســوژه تحلیلی‬ ‫صاحبنظ ران سیاســی‪ ،‬کارشناســان سیاســت خارجی و‬ ‫روابط بی ن الملل و سیاستمداران تبدیل شده است‪.‬‬ ‫دکتر عل ی اکبر والیتی به صورتی صریح و اشــکار شــیوه‬ ‫مذاکرات هســته ای به سبک و ســیاق تیم شورای عالی‬ ‫امنی ت ملی وقت (متشکل از سعید جلیلی‪ ،‬علی باقری و‪ )...‬را‬ ‫مورد انتقاد قرار داد‪ .‬در ان زمان دکتر والیتی خطاب به سعید‬ ‫جلیلی‪ ،‬نامزد جبهه پایداری در انتخابات ریاســت جمهوری‬ ‫عنوان کرد‪« :‬دیپلماســی این نیست که انســان در ب رابر‬ ‫کشورهای دیگر خطابه بخواند‪ .‬دیپلماسی این نیست که ما‬ ‫یک طرف بنشینیم و انها طرف دیگر و ما حرف مشخص‬ ‫بزنیم بدون اقدامات دیگر‪ ......‬در الماتی ‪ 2‬انها پیشنهاداتی‬ ‫کردند که م ی شــد پیش رفت ولی اقای جلیلی نپذیرفت‪.‬‬ ‫گفتند غن ی ســازی ‪ 20‬درصد را تعلیق و فردو را کند کنید‪،‬‬ ‫ســه تحریم را برم ی داریم‪ .‬در پاسخ به انها گفتند این کارها‬ ‫را م ی کنیم شــما کل تحریم را بردارید‪ .‬حرف من این است‬ ‫که باید قدم به قدم پیش رفت‪ .‬کاری که کردند نشــان داد‬ ‫نم ی خواهند کار پیش بــرود‪ .‬اصولگرایی انعطاف ناپذیری‬ ‫نیســت‪ .‬در رابطه با مصالح ملی باید بتوانیم از دیپلماسی‬ ‫به نحو احسن استفاده کنیم‪ .‬دیپلماســی معامله و تعامل‬ ‫است‪ .‬سرسختی نشــان دادن نیســت‪ .‬دیپلماسی بیانیه‬ ‫پشت میز خواندن نیست‪ .‬اگر اینطور نبود وضع ما به اینجا‬ ‫نم ی رسید‪ ....‬جناب دکتر جلیلی کالس فلسفه نیست‪ .‬شما‬ ‫چند سال مسئول هستید و هیچ پیشــرفت نکردید‪ .‬بلکه‬ ‫مشکالت بیشــتر شده اســت‪ .‬هنر دیپلمات این است که‬ ‫تالش رزمندگان هدر نرود‪».‬‬ ‫امروز ‪ 18‬ماه از اظهارات دکتر والیتــی در ان مناظره‬ ‫حساس و تعیی ن کننده م ی گذرد‪ .‬طی ‪ 18‬ماه اخیر سیاست‬ ‫خارجی کشور فراز و نشــیب زیادی داشته است‪ :‬در مهر ماه‬ ‫سال ‪ 1392‬مذاکرات هسته ای در دولت یازدهم (دولت دکتر‬ ‫روحانی) با سبک و شیوه ای جدید از سر گرفته شد‪ .‬مذاکرات‬ ‫در ابتدا از شــورای عالی امنیت ملی بــه وزارت امور خارجه‬ ‫منتقل شد‪ .‬تیم مذاکره کننده هســته ای جدید متشکل از‬ ‫اقایان محمدجــواد ظریف وزیر امور خارجه‪ ،‬ســی د عباس‬ ‫ع راقچی‪ ،‬مجید تخت روانچــی‪ ،‬داوود محمدی نیا‪ ،‬حمید‬ ‫بعیدی نژاد و محمد امیری وظیفه خطیر و دشوار مذاکره با‬ ‫طرف کارشــکن (اعضای ‪ 5+1‬و در راس انها ایاالت متحده‬ ‫امریکا) را ب ر عهده گرفت‪.‬‬ ‫در اذرماه سال ‪ 1392‬طرفین روی امضای توافقنامه ای‬ ‫موقت (توافقنامه ژنو) به تفاهم رسیدند و قرار شد مذاکرات در‬ ‫قالب ضرب االجلی شش ماهه و در راستای رسیدن به توافق‬ ‫نهایی و قطعی بین دو طرف ادامه پیدا کند‪ .‬با این حال در‬ ‫جریان مذاکرات وین ‪ ،6‬بار دیگر شاهد تمدید مذاکرات تا ‪24‬‬ ‫نوامبر(سوم اذرماه) بودیم‪ .‬در جریان مذاکرات سوم اذر ماه نیز‬ ‫به دلیل کارشــکنی طرف مقابل و زیاده خواهی واشنگتن‬ ‫‪27‬‬ ‫سیاست‬ ‫عمال توافق جامع و نهایی میان دو طرف منعقد نشد و قرار‬ ‫شده است مذاکرات تا تیرماه سال ‪ 1394‬تمدید شود‪ .‬با این‬ ‫حال بنا بر عقیده طرف های مذاکره کننــده (اعم از ای ران و‬ ‫اعضای ‪ )5+1‬پیشرفت های صورت گرفته در جریان مذاکرات‬ ‫وین هشت (مذاکرات اخیر) به اندازه ای بوده است که نسبت‬ ‫به امضای توافق نهایی در ماه های اتی خوشــبینی وجود‬ ‫دارد‪ .‬دکتر والیتی به عنوان یکی از اصل ی ترین حامیان تیم‬ ‫مذاکره کننده هسته ای نیز نسبت به اینده مذاکرات هسته ای‬ ‫دید مثبت و روشنی دارد‪ .‬رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک‬ ‫مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص روند مذاکرات‬ ‫هسته ای معتقد است‪« :‬مذاکرات هسته ای در حالی که هنوز‬ ‫در میانه راه است‪ ،‬افق روشنی دارد‪ .‬جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫به دنبال استفاده از انرژی صلح امیز هسته ای ب ر اساس قوانین‬ ‫بی ن المللی است‪».‬‬ ‫در ان ســوی میدان‪ ،‬ســعید جلیلــی عضو مجمع‬ ‫تشــخیص مصلحت نظام حدود یکســال پس از امضای‬ ‫توافقنامه ژنو و در سخنرانی خود در دانشگاه بابل انتقاد خود از‬ ‫این توافق را علنی کرده است‪ .‬وی در این خصوص م ی گوید‪:‬‬ ‫«در واقعیت دنیا‪ ،‬ما با زور به اضافه تزویر مواجه هستیم و باید‬ ‫به دنبال واقع بینی در سیاست خارجی باشیم نه واقعیتی که‬ ‫انها نشــان م ی دهند‪ .‬امریکا نم ی تواند اهرم دشمنی علیه‬ ‫ملت ای ران را به کار بگیرد و همزمان ادعای دوستی بکند‪».‬‬ ‫عضو شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به مذاکرات‬ ‫جاری هسته ای و تمدید توافق «ضعیف» ژنو‪ ،‬اظهار داشته‬ ‫اســت که حفظ رژیم تحریم ها نشانه تداوم دشمنی با ملت‬ ‫ای ران است و پاسخ متناسب خود را م ی طلبد‪.‬‬ ‫اظهارات ســعید جلیلی در ضعیف خواندن توافق ژنو‬ ‫و حمایت اخیر دکتر والیتی از تیم مذاکره کننده هســته ای‬ ‫کشورمان نشان دهنده تداوم دیالکتیک هسته ای میان این‬ ‫دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و دو فرد فعال در‬ ‫عرصه سیاست خارجی کشورمان است‪.‬‬ ‫جان کری خواستار ورود بحث موشکی ایران‬ ‫به مذاکرات شده است‬ ‫سنگ اندازی ال سعود در مسیر توافق‬ ‫هسته ای همچنان ادامه دارد‬ ‫سیاست‬ ‫‪28‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫از سنگ اندازی ریاض تا زیاده خواهی واشنگتن‬ ‫سنگ اندازی ال ســعود در مســیر توافق هسته ای‬ ‫همچنان ادامه دارد‪ .‬ترک ی الفیصل‪ ،‬رئیس ســابق دستگاه‬ ‫اطالعاتی عربســتان و از نزدیک ترین سیاستمداران عرب‬ ‫به تل اویو در سخنرانی خود در اندیشکده شورای اروپا اعالم‬ ‫کرده اســت که گروه ‪ 5+1‬با ای ران به هر توافقی دست یابد‬ ‫ریاض هم نظیر ان را م ی خواهد‪ .‬ســنگ اندازی ال سعود در‬ ‫مسیر توافق هسته ای در جریان مذاکرات اخیر وین ظهور و‬ ‫بروز ویژه ای داشت‪ .‬حضور عجوالنه و سرزده سعود الفیصل‪،‬‬ ‫وزیر امور خارجه عربستان ســعودی در فرودگاه وین و دیدار‬ ‫وی با جان کری‪ ،‬وزیر امور خارجه ایاالت متحده امریکا نقش‬ ‫بس زایی در افزایش زیاده خواه ی های واشنگتن و در نهایت‬ ‫جلوگیری از رسیدن به توافق بر سر چارچوب های کلی دارد‪.‬‬ ‫ه راس بنیامین نتانیاهو نخس ت وزیر رژیم صهیونیستی‬ ‫به همراه متحدین مرتجع ع ربی خود مانند ع ربستان سعودی‬ ‫در خصوص به نتیجه رســیدن مذاکرات هسته ای ای ران و‬ ‫اعضای ‪ ،5+1‬ریشه در وضعیت ســختی است که تل اویو‬ ‫و ارتجاع عرب با ان مواجه هستند‪ .‬این «وضعیت سخت»‬ ‫خود را در ناکام ی صهیونیســت ها در مواجهه با گروه های‬ ‫مقاومت و همچنیــن ناکامی عربســتان و برخی دیگر از‬ ‫کشــورهای عربی در مدیریت گروه های تروریستی مانند‬ ‫داعش و النصره نشان داده است‪ .‬در چنین شرایطی پازل های‬ ‫منطقه ای و بی ن المللی یکی پس از دیگری ب ر خالف منافع‬ ‫منطقه ای تل اویو و ریاض چیده م ی شــود‪« .‬ناامن تر شدن‬ ‫رژیم صهیونیســتی» پروسه ای است که اساســا تابعی از‬ ‫مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای ‪ 5+1‬و نتایج حاصل شده‬ ‫از ان نبوده و نخواهد بود‪ .‬شکست صهیونیس ت ها و خفت‬ ‫نتانیاهو در مقابل رزمندگان مقاومت اسالمی فلسطین در‬ ‫جریان نبرد ‪ 51‬روزه و افزایش نشانه های ظهور و بروز انتفاضه‬ ‫نتانیاهو از احتمال توافق هسته ای‬ ‫به وحشت افتاده است‬ ‫ســوم در نوار غزه و کرانه باختری جملگی طی یکســال‬ ‫اخیر(پس از امضای توافق ژنو) به وقوع پیوســته است‪ .‬این‬ ‫پروسه معلول تزلزل ایدئولوژیک و سیاسی صهیونیس ت ها‬ ‫در داخل ســرزمی ن های اشــغالی و حرکت امواج خروشان‬ ‫بیداری اسالمی در منطقه است‪ .‬بدیهی است که در چنین‬ ‫وضعیتی ضریب اســی ب پذیری تل اویو روز به روز بیشــتر‬ ‫م ی شود‪ .‬افزایش این ضریب‪ ،‬ان هم به صورت تصاعدی و‬ ‫سریع پروسه ای است که نه تنها نتانیاهو‪ ،‬بلکه افراد جایگزین‬ ‫احتمالی وی نیــز قدرت مواجهه با ان را نخواهند داشــت‪.‬‬ ‫حقیقتی که متغیری وابســته به نتیجه رسیدن یا نرسیدن‬ ‫مذاکرات هسته ای ای ران و اعضای ‪ 5+1‬نخواهد بود‪.‬‬ ‫نکته دیگر اینکه زیاده خواه ی های واشــنگتن و جان‬ ‫کری در مذاکرات وین و مســقط نیز نقش بس زایی در عدم‬ ‫رســیدن به توافق نهایی و قطعی و حتی توافق بر ســر‬ ‫چارچوب ها داشت‪.‬‬ ‫روایت پایگاه خبری الوقت از مذاکرات عمان و وین در‬ ‫نوع خود قابل تامل است‪ .‬ب ر اساس اعالم این منبع‪ ،‬دستورکار‬ ‫«جان کری» وزیر خارجه امریکا در مذاکرات عمان‪ ،‬به بحث‬ ‫درباره توانای ی های موشــکی ای ران منحصر شــد و وی از‬ ‫پرداختن به موضوع هســته ای و تحریم های تحمیل شده‬ ‫علیه ای ران خود داری کرد‪.‬‬ ‫جان کری وزی ر خارجــه امریکا در مذاکرات مســقط‬ ‫از محمد جواد ظریف خواســت که موضــوع توانای ی های‬ ‫موشکی ای ران در میز گفتگوها مطرح شود‪ ،‬اما وزیر خارجه‬ ‫ای ران ضمن مخالفت با این درخواســت امریکا گفت‪« :‬این‬ ‫مذاکرات به موضوع هسته ای و تحریم های تحمیلی علیه‬ ‫ای ران اختصاص دارد‪ ».‬وی همچنین بر پایبندی کشورش به‬ ‫توافق موقت ژنو‪ ،‬تاکید کرد‪.‬‬ ‫مذاکــرات اخیر وین‪ ،‬فقط به درخواســت مجدد جان‬ ‫کری وزیر خارجه امریکا مبنی بر طرح موضوع توانای ی های‬ ‫موشــکی در میز گفت وگوها محدود نشــد‪ ،‬بلکه کری به‬ ‫ظریف گفت‪« :‬واشــنگتن از ته ران م ی خواهــد که ان را‬ ‫در جریان کامل انواع موشــک های جدید ای رانی و برد این‬ ‫موشک ها قرار داده و همچنین به کارشناسان امریکایی اجازه‬ ‫دهد از مانورهای نظامی که در خاک ای ران برگزار م ی شود‪،‬‬ ‫بازدید کنند!»‬ ‫این زیاده خواهــی به همــراه دیگر خواســته های‬ ‫غیرطبیعی که مصدری صهیونیســتی ‪ -‬سعودی داشت‪،‬‬ ‫منجر به عدم امضای توافق جامع در مذاکرات اخیر وین شد‪.‬‬ ‫واقعیت امر این است که هیات مذاکره کننده هسته ای‬ ‫ای ران در سلســله مذاکرات صورت گرفتــه و مخصوصا در‬ ‫گلوگاه های حساس و تعیی ن کننده تسلیم زیاده خواه ی های‬ ‫اعضای ‪ 5+1‬و در راس انها ایاالت متحده امریکا نشده است‪.‬‬ ‫در جریان مذاکرات حساس و سرنوشت ساز وین ‪( 6‬مذاکرات‬ ‫ماقبل فرا رســیدن ضرب االجل زمانی اول توافقنامه ژنو) و‬ ‫همچنین مذاکرات وین ‪( 8‬مذاکرات هســته ای اخیر) فشار‬ ‫سیاســی ایاالت متحده امریکا و دیگر اعضای ‪ 5+1‬روی‬ ‫هیات مذاکره کننده هســته ای کشورمان به نقطه اوج خود‬ ‫رســید‪ .‬بازی هدفمند غرب در سه حوزه دیپلماسی رسمی‪،‬‬ ‫دیپلماسی عمومی و دیپلماسی پنهان همگی از یک سو‬ ‫و انفعال دو کشور روســیه و چین از سوی دیگر سبب شد‬ ‫تا تیم مذاکره کننده هسته ای ای ران با سخت ترین شرایط و‬ ‫فشارهای ممکن در وین مواجه شود‪ .‬با این وجود هیچ گونه‬ ‫باج دهی و عبور از خطوط قرمــز در مواجهه با این وضعیت‬ ‫سخت صورت نگرفت‪ .‬تقدیر رهبر معظم انقالب اسالمی از‬ ‫ایستادگی تیم مذاکره کننده هسته ای باید به پشتوانه و قوت‬ ‫قلبی محکم ب رای دستگاه دیپلماسی کشورمان در ادامه این‬ ‫مسیر پرفراز و نشیب تبدیل شود‪.‬‬ ‫در نهایت اینکه باید در رصد مذاکرات هســته ای به‬ ‫صورتی هوشــمندانه و با گارد بسته در مقابل دشمنان وارد‬ ‫عمل شد‪ .‬در این خصوص خط مشــی مقام معظم رهبری‬ ‫باید سرمشق و الگوی همه رصد گران مذاکرات هسته ای قرار‬ ‫گیرد‪ .‬افکار عمومی کشور نباید دالیل و علل تمدید مذاکرات‬ ‫هسته ای را تحت هیچ گونه شرایطی نادیده انگارند‪ .‬بدیهی‬ ‫است که خرید زمان توسط غرب نم ی تواند تا ابد ادامه پیدا‬ ‫کند‪ .‬در جریان مذاکرات وین ‪ ،6‬نیویورک‪ ،‬مسقط و در نهایت‬ ‫مذاکرات اخیر وین (وین ‪ ،)8‬امریــکا و متحدانش تصمیم‬ ‫واقعی در راســتای شناسایی حقوق هســته ای ملت ای ران‬ ‫را اتخاذ نکردند و البته تیم مذاکره کننده هســته ای نیز در‬ ‫مقابل زیر بار خواسته های غی ر منطقی طرف مقابل نرفت‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی باید همچنان با تکیه بر دو مولفه «رصد‬ ‫هوشــمندانه بازی رقیب در مذاکرات هسته ای»‪« ،‬حمایت‬ ‫حکیمانه از تیــم مذاکره کننده هســته ای» که م ی تواند با‬ ‫چاشنی پرسشگری دلســوزانه و نقد منصفانه همراه باشد‪،‬‬ ‫همراه و یاور تیم مذاکره کننده هســته ای کشــورمان در‬ ‫این برهه حســاس بود‪ .‬در این راستا خشــم ما صرفا باید‬ ‫متوجه طرف اصلی کارشکن در مذاکرات یعنی واشنگتن و‬ ‫همچنین متحدان غ ربی ان باشد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫توافق نهایی‪ ،‬شانس اصالح طلبان را زیاد می کند‬ ‫تو گوی مثلث با پرویز سروری‪ ،‬قائم مقام جمعیت رهپویان انقالب اسالمی‬ ‫گف ‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫مذاکرات هسته ای در وین برگزار شد و طرفین در‬ ‫عصر روز‪ 3‬اذر مصادف با‪ 24‬نوامبر به تمدید دوباره‬ ‫توافق ژنو رای دادند حال انکه برخی اصولگرایان‬ ‫همچوناقایزاکانیدبیرکلجمعیترهپویانانقالب‬ ‫اسالمیدرموضعگیری هایمختلفوجداگانهاعالم‬ ‫می کردندتوافقجامعحاصلشدهاست‪،‬بهنظرشما‬ ‫چراایناتفاقنیفتد؟‬ ‫از ابتدای ورود به مذاکرات دغدغه و نگرانی داشتیم که‬ ‫مذاکرات تمدید شود‪ .‬تالش تیم مذاکره کننده باید به گونه ای‬ ‫می بود که در‪ 3‬اذر روند گفت وگوها با‪ 5+1‬به توافق نهایی منجر‬ ‫می شد و مذاکرات به نتیجه می رسید چون تمدید مذاکرات در‬ ‫پیشینه ذهنی ملت ایران سابقه خوبی ندارد‪ .‬در دوره قبلی هم که‬ ‫تعلیق را پذیرفتیم اروپایی ها با یک سلسله دوره تمدیدی عمال‬ ‫ضررهای غیرقابل جبرانی را به فرایند توسعه هسته ای کشور‬ ‫وارد کردند و نهایتا خروجــی ان تمدیدهای مکرر به تعطیلی‬ ‫کل فعالیت های هسته ای کشــور منجر شد به همین دلیل‬ ‫این دغدغه از ابتدا وجود داشت که بحث تمدید ممکن است‬ ‫همچون گذشته در سیاست و رویکرد‪ 5+1‬به ویژه امریکایی ها‬ ‫موضوعیت داشته باشد و انها روند مذاکرات را به طرف سریالی‬ ‫از تمدیدها ببرند‪ .‬علت نگرانی هم روشن است وقتی شرایط‬ ‫مذاکرات این طور پیش می رود‪ ،‬اقتصاد در قبال روند مذاکرات‬ ‫شرطی می شود یعنی بازار نسبت به سیر و مسیر مذاکرات قفل‬ ‫می کند و منتظر می ماند تا نتیجه را ببینــد و نوع رفتار خود را‬ ‫متناسب با ان تنظیم کند‪ ،‬طبیعی است که وقتی دوباره مذاکرات‬ ‫تمدید شد‪ ،‬این رفتار فریز شده بازار ممکن است استمرار پیدا کند‬ ‫و این مساله می تواند به رونق اقتصادی و تولید داخلی کشور‬ ‫لطمه بزند‪ .‬فکر می کنم باید سیاست کلی تیم مذاکره کننده این‬ ‫باشد که فرایند مذاکرات در دور بعدی دیگر تمدید نشود و حتما‬ ‫سقف نهایی مذاکرات هفت ماه اینده باشد یعنی تیم مذاکره‬ ‫کننده باید تالش کند زودتر از این به نتیجه برســد اما نهایتا‬ ‫سقفش را تیرماه ‪ 94‬درنظر بگیرد‪ .‬اگر تیم مذاکره کننده نتواند‬ ‫مذاکرات را به نتیجه برساند و سریال تمدید باردیگر تکرار شود‬ ‫این بسیار مخاطره امیز است چون بر اقتصاد کشور مشکالتی‬ ‫مترتب خواهد ساخت‪.‬‬ ‫شما چیست؟ کدامیک از این دو دیدگاه به واقعیت‬ ‫نزدیک تراست؟‬ ‫معتقدمدیدگاهنخستبهیکتوجیهدرمانیشبیهاست‬ ‫وهیچخاصیتدیگریندارد‪.‬حتمافرایندمذاکراتنشانمی دهد‬ ‫اینمسالهصحتنداردچونهنوزدرکلیاتهمبهیکجمع بندی‬ ‫خیلی روشن نرسیده ایم‪ .‬این حرف زمانی معنا داشت که مثال‪95‬‬ ‫درصد مذاکرات جلو برود سپس دولت پنج درصد نهایی را نگه‬ ‫می داشت و دست دست می کرد تا بتواند اهداف دیگرش را نیز‬ ‫تامین کند اما االن دورنمای مذاکرات این نیست چون در کلیات‬ ‫همدوطرفنتوانستندبهتوافقبرسندبنابرایننگرانیجدیوجود‬ ‫داردکهوقتیمادرکلیاتنتوانستیمبهنتیجهبرسیمایاجزءبهجزء‬ ‫می توانیمدراینهفتماهرویموضوعاتبهنطقهنظرمشترک‬ ‫دست یابیم‪ .‬من خیلی نگران این موضوع هستم‪ .‬جمع بندی‬ ‫مباحث در هفت ماه اینده تنها در شرایطی محقق می شود که‬ ‫تیم مذاکره کننده کشورمان با وجود زحمات زیادی که تا امروز‬ ‫برای جلوگیری از زیاده خواهی های امریکا و‪ 5+1‬کشیدند بتواند‬ ‫براساس یک جدول زمان بندی و اصرار و فشار گام های موثری‬ ‫رادرهفتماهبرداردواالبامشکلمواجهمی شویم‪.‬درهرصورت‬ ‫تحلیل اول را وارد نمی دانم چــون در هر زمانی که مذاکرات به‬ ‫نتیجه برسد این شوک به اقتصاد کشور وارد می شود یعنی این‬ ‫طورنیستکهاگرتوافقبهچند ماهایندهموکولشودمسالهشوک‬ ‫کنترل خواهد شد‪ .‬ضمن انکه فرایند مذاکرات اصال این تحلیل‬ ‫را نشان نمی دهد‪ .‬تحلیل دومی نیز وجود دارد که می گوید برخی‬ ‫می خواهندازتوافقجامعهسته ایبراینتیجه گیریدرانتخابات‬ ‫مجلسشورایاسالمیسالایندهاستفادهکنندالبتهمعتقدماگر‬ ‫بخواهد همان سرعت و روند در مذاکرات طی شود در هفت ماه‬ ‫ایندهنیزنتیجه گیریخیلیدشواراستمطمئنامابهتوافقنهایی‬ ‫بااینروندنمی رسیم‪،‬ممکناستکهبعضیازبخش هابهنوعی‬ ‫معامله و گشایش های محدودی برای کشور ایجاد شود‬ ‫اما این توافق جامع نخواهد بود مگر اینکه رویکردها و‬ ‫سرعت و نوع تعامل ما با‪ 5+1‬به ویژه امریکایی ها دچار‬ ‫دگرگونی شــود و در یک جدول فشرده و جدی زمانی‬ ‫بتوانیمموضوعاتمانراحلوفصلکنیم‪.‬‬ ‫اگر توافق جامع هســته ای در تیرماه انجام شود‬ ‫تاثیری در نتیجه انتخابات مجلس اینده‬ ‫خواهدداشتیاخیر؟‬ ‫به طور قطعتاثیرخود راخواهدداشت‪.‬‬ ‫یعنیاکثریترابهاصالح طلبانمی دهد؟‬ ‫تکرارمی کنممشروطبهرسیدنبهیکتوافقنهاییکه‬ ‫منجر به استیفای حقوق هسته ای ایران شود‪ ،‬به نظرم اثار خود را‬ ‫برانتخاباتایندهکشورخواهدداشتواصالح طلبانازاینفرایند‬ ‫خواهند توانست سود ببرند اما یک نوع تحلیل دیگری هم وجود‬ ‫داردکهبسیاراحتمالوقوعشقویاستواناینکهیکاقدامات‬ ‫سطحیوغیر موثردرمسیرمذاکراتصورتگیردامابایکموج‬ ‫رسانه ای و تبلیغاتی ان را بزرگنمایی کنند و بخواهند در انتخابات‬ ‫مجلس از ان بهره برداری سیاسی کنند‪ .‬این به نظرم خطرناک‬ ‫است یعنی ادرس غلط دادن است و به شکلی می توان گفت که‬ ‫سوءاستفادهازفرایندمذاکراتیاستکهداردصورتمی گیرد‪.‬‬ ‫یعنی به نظر شما اگر توافق جامع هسته ای حاصل‬ ‫نشود‪ ،‬یکســری افراد توافقات جزئی را با هدف‬ ‫بهره برداری سیاســی در انتخابــات بزرگنمایی‬ ‫می کنند؟‬ ‫بله‪ ،‬بعد هم ان را روی موج رسانه ای با هدف فضاسازی‬ ‫افکارعمومی خواهند برد تا توافق جزئی یا به عبارت بهتر تعامل‬ ‫جزئی ایجاد شده میان ایران و ‪ 5+1‬را اتفاق خیلی مهمی نشان‬ ‫دهند و محصولش را انتخابات مجلس برداشت کنند‪ ،‬اگر این رخ‬ ‫دهدیکبداخالقیاستکهامیدوارمچنیناتفاقینیفتد‪.‬‬ ‫در مجموع شما معتقد نیستید که دولت با عزم خود‬ ‫و با هدف بهره برداری سیاسی در انتخابات مجلس‬ ‫مذکراتهسته ایراتمدیدکرد؟‬ ‫من چنین تحلیلی ندارم چون دلیلش روند مذاکرات‬ ‫است‪ ،‬روند مسیر مذاکرات ما با ‪ 5+1‬در ابتداییات متوقف شده‬ ‫اســت‪ ،‬چطور می توان گفت وقتی پیشرفت قابل مالحظه ای‬ ‫نداشتیم و در کلیات به جمع بندی نرسیدیم تحقق توافق نهایی‬ ‫ازعمدبهتیرماهموکولشد‪.‬‬ ‫اگر اصالح طلبان تحت تاثیر موج اجتماعی حاصل‬ ‫از توافق نهایی هسته ای اکثریت مجلس اینده را‬ ‫به دست بگیرند ایا از اقای روحانی عبور می کنند یا‬ ‫همچنانپشتسراومی مانند؟‬ ‫همین االن هم اظهارات برخی اصالح طلبان نمایانگر‬ ‫این است که انها ظرفیت عبور از روحانی را ندارند اگر این امکان‬ ‫برایشان فراهم شود به نظرم عبور از روحانی را کلید می زنند اما‬ ‫االنانهابهایناعتقادهستندکهقدرتاینکارراندارندوخروجاز‬ ‫همگراییبادولتموجبضرباتسختیبهانهاخواهدشدچون‬ ‫قدرتمقابلهبااصولگراهارادرخودنمی بینندبههمیندلیلانهادر‬ ‫چنین شرایطی همگرایی با دولت و اعتدال را خدشه دار نخواهند‬ ‫کرد‪ ،‬گرچه هنوز برخی تحلیلگران اصالح طلب با وجودی که‬ ‫دولت امتیازات قابل مالحظه ای به اصالح طلبان داد همچنان‬ ‫راضینیستندوبه دنبالامتیازاتبیشترهستند‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫این اتفاق را بی تاثیر بر نتیجه‬ ‫انتخاباتمجلسایندهنمی بینم‪،‬مردمبا‬ ‫دقت‪،‬جدیونظارتبسیاردقیقاخبار‬ ‫مذاکرات را تعقیب می کنند باالخره‬ ‫امروز در کشور ما موضوع هسته ای‬ ‫در صدر اخبار است و از موضوعات‬ ‫تدار کشور محسوب می شود‪،‬‬ ‫اولوی ‬ ‫تمرکز دولت نیز روی این موضوع‬ ‫است البته شــعار انتخاباتی اقای‬ ‫یعنیشمامعتقدیداگرتوافقنهاییبارعایتخطوط‬ ‫قرمز نظام حاصل شــود این مساله وزن سیاسی‬ ‫اصالح طلبانرادرانتخاباتمجلسشورایاسالمی‬ ‫افزایشمی دهد؟‬ ‫سیاست‬ ‫اقای سروری! دو تحلیل وجود دارد یکی می گوید‬ ‫تمدید مذاکرات انجام شد تا ان اتفاقی که در زمان‬ ‫قطعنامه‪ 598‬رخدادواقتصادکشوردچارشوک‬ ‫بزرگشدوانشوکخیلیازفعاالناقتصادی‬ ‫را ورشکسته و بازار را ملتهب کرد دیگر تکرار‬ ‫نشودچوندرانایامشرایطبهسختیدوباره‬ ‫به ثبات رسید بنابراین هماهنگ شده با طرف‬ ‫‪ 5+1‬رسیدن به توافق جامع مرحله ای شد تا‬ ‫از بروز شوک اجتماعی‪ ،‬فرهنگی‪،‬‬ ‫سیاســی و اقتصــادی‬ ‫پیشگیری شود‪ .‬تحلیل‬ ‫دیگر می گوید مذاکرات‬ ‫تمدیدشدتاتوافقنهایی‬ ‫در تیرماه حاصل شود و‬ ‫دولــت بتوانــد از موج‬ ‫اجتماعی حاصله به نفع‬ ‫هواداران اصالح طلب و‬ ‫اعتدالی خود در انتخابات‬ ‫مجلس استفاده کند‪ ،‬نظر‬ ‫‪3‬‬ ‫« اظهارات برخی اصالح طلبان نمایانگر این‬ ‫است که انها ظرفیت عبور از روحانی را ندارند اگر‬ ‫این امکان برایشان فراهم شود به نظرم عبور از‬ ‫یزنند اما االن انها به این اعتقاد‬ ‫روحانی را کلید م ‬ ‫هستند که قدرت این کار را ندارند‪ ».‬این اعتقاد‬ ‫پرویز سروری در مورد بازار سیاسی داخل ایران‬ ‫است‪ .‬با او در مورد تاثیر مذاکرات هسته ای در‬ ‫معادالت سیاسی ای ران به گفت وگو پرداختیم‪.‬‬ ‫روحانی هم همین بود اگر مذاکرات به نتیجه قطعی برسد به نظر‬ ‫منبرروندانتخاباتتاثیرگذاراستبااینوجودمادعامی کنیماین‬ ‫اتفاق بیفتد چون بسیار در بهبود معیشت‪ ،‬زندگی و گشایش امور‬ ‫مردمموثرخواهدبود‪.‬ازایننظرحتیاگرتاثیرگذاررویانتخابات‬ ‫مجلسدهمباشدمااستقبالمی کنیمامابهشرطانکهمذاکرات‬ ‫به توافق نهایی برسد یعنی ما بتوانیم حقوق هسته ای خودمان را‬ ‫به طور کامل در چارچوب ان پی تی استیفا کنیم اگر چنین اتفاقی‬ ‫بیفتد حتی به قیمت تاثیر بزرگش بر انتخابــات اینده ما فکر‬ ‫می کنیم‪.‬ارزشمندخواهدبود‪.‬‬ ‫‪29‬‬ ‫سیاست‬ ‫دیگر اســتمرار م ی یابد‪ .‬بر همین اساس تاخیر در حصول‬ ‫توافق جامع هسته ای فشــار را بر مردم افزایش خواهد داد‬ ‫و طبیعتا ممکن اســت بعضی اعتراضات یا انتقاداتی را به‬ ‫همراه داشته باشد‪.‬‬ ‫البته به تاخیر افتادن رسیدن به توافق جامع هسته ای‬ ‫تا تیرماه سال اینده م ی تواند یک فرصت بهره برداری مثبت‬ ‫ب رای جریان اعتدال واصالح طلب ایجــاد کند چون انها از‬ ‫این اتفاق به عنوان برگ برنــده در انتخابات مجلس اینده‬ ‫استفاده خواهند کرد‪.‬‬ ‫از طرفی غرب ی ها نیز برای انکــه توافق جامعی در‬ ‫این دور از مذاکرات حاصل نشــد‪ ،‬خوشحالند چون تمدید‬ ‫مذاکرات فعالیت هســته ای ای ران را تا مدتی دیگر تعلیق‬ ‫م ی کند‪ ،‬ضمن انکه ذخایر بیشــتری از اورانیوم ‪ 20‬درصد‬ ‫غن ی سازی شده تبدیل به ســوخت م ی شود و این امتیازی‬ ‫ب رای غ رب ی ها است چون انها تصور م ی کنند که با این روش‬ ‫فاصله ای ران را تا ساخت بمب هسته ای افزایش دادند‪ .‬گرچه‬ ‫این تصور کشورهای غربی از نظر جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫هیچ مبنایی ندارد اما ب رای انها مهم است که ذخایر اورانیوم‬ ‫غن ی سازی شده ای ران تا حدی کاهش یابد تا بتوانند تبلیغ‬ ‫کنند که با این کار امنیت اسرائیل را بیشتر تامین کردند در‬ ‫حال ی که امنیت اسرائیل از توقف پیشرفت های هسته ای‬ ‫ایران تامین نم ی شــود‪ ،‬بلکه ابزارهای تهدید مولفه های‬ ‫دیگری هستند‪ .‬به عبارت دیگر جمهوری اسالمی از نفوذ‬ ‫خود در منطقه ب رای ناامن کردن اسرائیل م ی تواند به راحتی‬ ‫استفاده کند‪.‬‬ ‫اصالح طلباننمی توانند از‬ ‫نمدتوافقبرایخودکالهبسازند‬ ‫حمیدرضا ترقی‪ ،‬عضو شورای مرکزی‬ ‫حزب موتلفه اسالمی‬ ‫سیاست‬ ‫‪30‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫امید کرمانی ها‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫شما از تمدید مذاکرات هسته ای و اثری که بر‬ ‫معادالت سیاسی داخل کشور دارد چه ارزیابی‬ ‫دارید؟ ایا م ی توان گفــت که تمدید مذاکرات با‬ ‫نظر به تاثیرگذاری بــر انتخابات مجلس اینده‬ ‫انجام شد؟‬ ‫انچــه از مجموعه قرائــن و توضیحــات تیم‬ ‫مذاکره کننده هســته ای کشــورمان اســتنباط م ی شود‬ ‫پافشاری روی اصول و مواضع نظام جمهوری اسالمی درباره‬ ‫برخورداری از حقوق هسته ای و مقاومت مقابل زیاده خواهی‬ ‫غ رب ی ها و ناتوانی طرف غ ربی در تصمیم گیری عامل تمدید‬ ‫زمان مذاکرات بود اما این اتفاق به طور طبیعی تبعات مثبت‬ ‫و منفی را ب رای دو طرف به همراه خواهد داشت‪.‬‬ ‫انچه از مجموع ارزیابی و بررس ی ها م ی توان بیان کرد‬ ‫این است که ای ران در شــرایط حساسی به لحاظ اقتصادی‬ ‫و مشکالت ناشی از تحریم به ســر م ی برد که تمدید این‬ ‫شرایط و استمرار ان عاملی ب رای رکود و عدم رونق تولید و‬ ‫کسب و کار است و اوضاع یادشده تا یک مدت هفت ماهه‬ ‫شما به تحلیلی اشاره کردید و گفتید اگر توافق‬ ‫جامع هسته ای در تیرماه اتفاق بیفتد این مساله‬ ‫م ی تواند روی نتیجه دهمیــن دوره انتخابات‬ ‫مجلس شورای اســامی تاثیر بگذارد‪ ،‬یعنی‬ ‫به نفع اصالح طلبان و اعتدالیــون خواهد بود‪،‬‬ ‫حاال این سوال پیش م ی اید که ایا تمدید زمان‬ ‫مذاکرات با هدف بهره برداری سیاسی در رقابت‬ ‫سیاسی پیش رو در ایران انجام شد؟ اگر جواب‬ ‫مثبت اســت یعنی طرف ایرانی این قدر قدرت‬ ‫اثرگذاری بر ‪ 5+1‬دارد که این مذاکرات را به دلیل‬ ‫انتخابات مجلســی که ‪ 14‬ماه دیگر م ی خواهد‬ ‫برگزار شود به تاخیر انداخت‪ .‬خیلی از رسانه های‬ ‫نزدیک به جریان پایداری چنین تحلیلی دارند‪.‬‬ ‫این تحلیل چقــدر م ی تواند به واقعیت نزدیک‬ ‫باشد؟‬ ‫واقعیت این است که دولت خود را اماده کرده بود‬ ‫تا در سوم اذر به توافق جامع هسته ای با ‪ 5+1‬برسد و حتی‬ ‫برنامه ریزی ب رای جشن هسته ای را هم انجام داده بودند‪ ،‬در‬ ‫وین هم اقای ظریف و همکارانش مطرح م ی کردند که ب رای‬ ‫به نتیجه رسیدن و نه تمدید مذاکرات به این دور از مذاکرات‬ ‫امدند‪ ،‬بنابراین دولــت تصور م ی کرد کــه در این مرحله‬ ‫م ی تواند به توافق برســد ولی غرب ی ها چون سیاست شان‬ ‫بازی کردن با ای ران است و بنا ندارند به راحتی تن به مساله‬ ‫توافق جامع با جمهوری اســامی بدهند و همیشه دنبال‬ ‫بهانه ای ب رای امتیازگیری بیشــتر از ای ران هستند‪ ،‬پذیرش‬ ‫توافق را به زمان دیگری موکــول کردند اما صحب ت های‬ ‫اقای ظریف در نیویورک در ذهن انهاســت که اگر غرب با‬ ‫این تیم مذاکره کننده فعلی ای ران توافق نکنند ممکن است‬ ‫در اینده طیفی در ای ران روی کار بیاید که دیگر این لبخند و‬ ‫موضع نرم را در قبال غرب نداشته‪ ،‬بناب راین به نظر م ی رسد‬ ‫غرب ی ها در محاسبات خودشان این نکته را مورد دقت قرار‬ ‫دادند تا وقتی توافق نهایی صورت گیــرد که بتوانند از ان‬ ‫ب رای تبلیغات سیاســی در داخل ای ران بهره برداری کنند تا‬ ‫جریانی که به هر حال همگراتر با غرب است در انتخابات‬ ‫مجلس اینده تقویت شود‪.‬‬ ‫شــما معتقدید این خواســته دولت نبود که‬ ‫توافق نهایی به تاخیر افتاد‪ ،‬بلکه غرب ی ها روند‬ ‫مذاکرات را طوری رقم زدند تا به جریان غربگرای‬ ‫داخل ایران در ایام نزدیک به انتخابات مجلس‬ ‫دوپینگ سیاسی برسانند؟‬ ‫بله‪ ،‬دولت تقریبا خود را بــرای پیروزی در همین‬ ‫مقطع اماده کرده بود‪.‬‬ ‫اینکه توافق جامع هسته ای به تاخیر بیفتد تا‬ ‫در ایام نزدیک به انتخابات از توافق بهره برداری‬ ‫سیاســی به نفع جریــان اصالحات شــود‪،‬‬ ‫هماهنگ شــده با اصالح طلبان بود یا غرب ی ها‬ ‫یکطرفه چنین تصمیمی گرفتند؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪4‬‬ ‫حمیدرضا ترقــی م ی گوید‪« :‬طیف تندرو‬ ‫اصالح طلبان معتقد بــه عبور از اقای روحانی‬ ‫هستند و ب ه دنبال این هستند که با عبور از او‬ ‫و نپذیرفتن ضع ف های دولت در حل مشکالت‬ ‫اقتصادی مــردم‪ ،‬بتوانند قدرت را به دســت‬ ‫بگی رند و از اعتدال به سمت اصالح طلبی مدنظر‬ ‫حرکت کنند‪» .‬‬ ‫با او در مــورد مباحثات صــورت گرفته‬ ‫پیرامون مذاکرات هســته ای بــه گفت وگو‬ ‫پرداخته ایم‪.‬‬ ‫البته چراغ سبزهایی به طور طبیعی از داخل به انها‬ ‫داده شد ولی به نظر م ی رسد غرب ی ها به دنبال فرصتی ب رای‬ ‫این مساله م ی گشتند‪ ،‬وگرنه در زمان ریاست جمهوری اقای‬ ‫احمدی نژاد نیز ب راســاس بیانیه ته ران م ی توانست توافق‬ ‫هســته ای شــکل بگیرد ولی با وجود همه قول هایی که‬ ‫غرب ی ها داده بودند از پذیرش ان توافق شانه خالی کردند و‬ ‫ترکیه و برزیل را قربانی خواسته خودشان کردند‪ .‬ب رای اینکه‬ ‫دیدند اگر در ان مقطع به توافق برسند به نفع اصولگرایان‬ ‫تمام خواهد شد‪ .‬بر همین اساس تئوریسی ن های کاخ سفید‬ ‫تاکید داشتند دور جدید مذاکرات باید با رئی س جمهور جدید‬ ‫ای ران صورت بگیــرد تا فرصتی به وجــود اورند که جریان‬ ‫اصالحات به قدرت برگردد‪ .‬امروز مذاکرات هســته ای به‬ ‫مساله اول کشور تبدیل شــده و اگر توافق نهایی تیرماه‬ ‫حاصل شود‪ ،‬فرصتی پیش م ی اید که جریان اصالح طلب‬ ‫بر موج اجتماعی ان ســوار شــود و پایگاه خود را پس از‬ ‫اســی ب هایی که در جریان فتنه ‪ 88‬دید در جامعه بازسازی‬ ‫کنند‪.‬‬ ‫به نظر شما توافق هســته ای همان تیرماه ‪93‬‬ ‫حاصل م ی شــود یا انکه شش ماه دیگر تمدید‬ ‫خواهد شــد تا دقیقا در استانه انتخابات چنین‬ ‫موج اجتماعی به نفع اصالح طلبان شکل بگیرد؟‬ ‫به احتمال قــوی در ان مقطع غــرب بهانه های‬ ‫دیگری را ب رای رسیدن به توافق با ای ران مطرح م ی کند ولی‬ ‫اگر در همان تیرماه هم توافق جامع هسته ای حاصل شود‪،‬‬ ‫اثار خودش را بر انتخابات مجلس اینده خواهد گذاشت‪.‬‬ ‫تاثیری که از توافق هسته ای بر نتیجه انتخابات‬ ‫مجلس حاصل م ی شود چقدر برای اصالح طلبان‬ ‫موثر خواهد بود؟‬ ‫بستگی دارد متن توافق چقدر مطالبات و انتظارات‬ ‫عمومی جامعه را بــراورده کند‪ .‬اگر طوری باشــد که هم‬ ‫تحریم ها لغو و هم پرونده ای ران از شورای امنیت خارج شود‪،‬‬ ‫این م ی تواند تاثیــر قابل توجهی در موفقیــت انتخاباتی‬ ‫جریان دولت و طرفدار ان به وجود اورد ولی اگر این توافق‬ ‫صورت نگیرد‪ ،‬یقینا شرایط برعکس خواهد بود‪.‬‬ ‫به فرض که این توافق حاصل شود‪ ،‬به نظر شما‬ ‫در ان صورت اصالح طلبان اکثریت مجلس اینده‬ ‫را به دست خواهند گرفت؟‬ ‫البته چنین چیزی شــاید در هیچ تحلیلی وجود‬ ‫نداشته باشد‪ ،‬به این معنا که شرایط جامعه به گونه ای است‬ ‫که مجددا اصالح طلبان را به طور کامل به عرصه سیاسی‬ ‫برگرداند ولی انچه مسلم است اعضای طیف اقلیت فعلی‬ ‫مجلس افزایش پیدا خواهند کرد و یک فراکسیون قوی را‬ ‫در مجلس اینده شکل م ی دهند‪.‬‬ ‫اصولگرایان چه تدبیری خواهند اندیشید که اگر‬ ‫توافق هسته ای میان ایران و ‪ 5+1‬اتفاق بیفتد‪،‬‬ ‫این مساله چه تاثیری بر اصولگرایان نشود؟‬ ‫به هر حال اصولگرایان نم ی توانند منکر موفقیت‬ ‫احتمالی تیم مذاکره کننده دولت در مذاکرات پیش رو شوند و‬ ‫پذیرش این واقعیت یک امر طبیعی ب رای اصولگرایان است‬ ‫اما اینکه واقعا این خواســته دل اصالح طلبان باشد مسلم‬ ‫است که حتی اگر توافق هم با این کیفیت صورت بگیرد ان‬ ‫چیزی نیست که اصالح طلبان م ی خواستند‪.‬‬ ‫اصولگراهــا االن یــک بــرگ برنده شــان این‬ ‫اســت که اگر این توافق هــم صورت گیرد بــاز منطبق‬ ‫بر همان چارچوبی اســت کــه اصولگرایان بــه ان تاکید‬ ‫داشــتند و پافشــاری کردند چون به خاطر همین مساله‬ ‫تیم مذاکره کننده مجبور شــد که روی خطوط قرمز نظام‬ ‫ایستادگی کند ولی این خواســته با خواسته اصالح طلبان‬ ‫کامــا متفاوت بــود‪ ،‬بناب رایــن اصالح طلبان بــه انچه‬ ‫م ی خواستند نرســیدند بلکه اصولگرایان به ان اصولی که‬ ‫معتقد و پایبند بودند‪ ،‬دست یافتند‪.‬‬ ‫این نکته ای اســت که اصولگرایان م ی توانند کامال‬ ‫روی ان مانــور دهند‪ .‬نکتــه دیگر انکه حل مشــکالت‬ ‫اقتصادی کشــور و تحقــق اقتصاد مقاومتــی به خاطر‬ ‫گره خوردن سرنوشت کشور به مذاکرات بیش از یک سال و‬ ‫نیم تا دو سال به تاخیر افتاد و این تاخیر ضررهای اقتصادی‬ ‫زیادی ب رای کشورما به وجود اورد و مشکالت مردم را افزایش‬ ‫داد و این نشــان م ی دهد که دولت به اندازه ای که باید به‬ ‫ظرفی ت های داخلی توجه نکرد و باور نداشت‪ ،‬حال انکه ما از‬ ‫توانمندی های مناسبی ب رای حل مشکالت کشور در داخل‬ ‫برخوردار هستیم‪ .‬حتی گاهی اوقات دولتمردانی همچون‬ ‫اقای ترکان توانمندی های داخلی و خود باوری ملی را تحقیر‬ ‫کردند و این موجب شد که حل مشکالت اقتصادی کشور‬ ‫به تاخیر بیفتد و مردم متحمل فشارهای سخت اقتصادی‬ ‫بشوند‪.‬‬ ‫به فرض کــه اصالح طلبان بر مــوج اجتماعی‬ ‫حاصل از توافق هسته ای سوار شوند و اکثریت‬ ‫مجلس را به دســت گیرند‪ ،‬ایا از اقای روحانی‬ ‫عبور خواهند کرد؟‬ ‫انها در حال حاضر دو نوع موضع نســبت به این‬ ‫مســاله دارند؛ طیف تندرو اصالح طلبان معتقد به عبور از‬ ‫اقای روحانی هستند و به دنبال این هستند که با عبور از او‬ ‫و نپذیرفتن ضع ف های دولت در حل مشــکالت اقتصادی‬ ‫مردم بتوانند قدرت را به دست بگیرند و از اعتدال به سمت‬ ‫اصالح طلبی مدنظر حرکت کنند‪.‬‬ ‫طیف دیگری هــم در درون اینها معتقدنــد نباید از‬ ‫روحانی عبور شود و حتی باید با اصولگرایان میانه رو تفاهم‬ ‫کرد تا جریان تندرو و افراطی از صحنه سیاسی کشور خارج‬ ‫شود‪.‬‬ ‫پس هنوز خود اصالح طلبان تصمیم واحدی در‬ ‫این زمینه ندارند؟‬ ‫خیر؛ هنــوز به تصمیم واحدی نرســیدند‪ .‬کامال‬ ‫اختــاف در درون این جریان وجــود دارد و االن دعوا روی‬ ‫رهبری شورای هماهنگی اصالحات کامال محسوس است‪.‬‬ ‫برخی طی ف های معتدل اصالح طلــب نقطه نظ رات اقای‬ ‫خاتمی را نم ی پذیرند‪ .‬همه اینها حاکی از عمق پیدا کردن‬ ‫اختالفات در جریان اصالحات است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫بله‪ ،‬همین طور اســت‪ .‬اصالح طلبان یک اقلیت‬ ‫قوی را تشکیل م ی دهند‪.‬‬ ‫اصولگرایان هیچ تدبیری ندارنــد که نگذارند‬ ‫اصالح طلبان با تمسک به توافق جامع هسته ای‬ ‫یکه تاز عرصه رقابت اینده شوند؟‬ ‫اینکه منویات اصالح طلبان در موضوع هسته ای‬ ‫چیست مساله دیگری اســت‪ ،‬شما م ی گویید‬ ‫افکار عمومی در انتخابات مجلس تحت تاثیر‬ ‫توافق جامع هسته ای قرار م ی گیرد‪ ،‬اصولگرایان‬ ‫چه برگ برنده ای خواهند داشت تا عرصه رقابت‬ ‫را یکطرفــه به رقیب واگــذار نکنند که تجربه‬ ‫مجلس ششم تکرار نشــود‪ ،‬بلکه کاری کنند‬ ‫تا تکرار تجربه مجلس پنجــم حاصل رقابت‬ ‫سیاسی پیش رو باشد؟‬ ‫سیاست‬ ‫یعنی مجلس اینده ترکیبی شبیه مجلس پنجم‬ ‫را پیدا م ی کند؟‬ ‫انچه مسلم است اگر توافقی در مساله هسته ای‬ ‫صورت گیرد‪ ،‬ب راســاس رعایت خطوط قرمز نظام اســت‪،‬‬ ‫بناب راین پیــروز اصلی مقام معظم رهبری هســتند چون‬ ‫ایشــان مراقبت کردند که دولت ب رای دستیابی به توافق‬ ‫هسته ای با ‪ 5+1‬از خطوط قرمز نظام عدول نکند و در ب رابر‬ ‫غرب کوتاه نیاید‪ ،‬در حالی که این امادگی کامال در دولت‬ ‫و جریان اصالحات وجود داشت که برای رسیدن به توافق‬ ‫حتی از مواضع خود عدول کند و کوتاه بیاید اما ایستادگی‬ ‫مقام معظم رهبری و تعیین چارچوب برای مذاکرات مانع‬ ‫این مساله شد‪.‬‬ ‫غرب ی ها هم معترف هســتند که اگر توافق صورت‬ ‫گیرد پیروز اصلی در این میدان رهبر انقالب اسالمی ای ران‬ ‫اســت‪ ،‬بناب راین اصالح طلبان نم ی توانند از این نمد ب رای‬ ‫خود کالهی درســت کنند ولی به طور طبیعی و به لحاظ‬ ‫روانشناســی اجتماعی این موفقیت چون با عملکرد تیم‬ ‫مذاکره کننده مورد قبول دولت به دســت م ی اید‪ ،‬یقینا در‬ ‫افکار عمومی جامعه تاثیر خودش را به نفع جریان اعتدال و‬ ‫اصالح طلبان معتدل خواهد گذاشت‪.‬‬ ‫اصالح طلبان اصوال معتقد به این مقدار هزینه دادن‬ ‫بــرای فعالی ت های هســته ای نیســتند‪ ،‬همان طور که‬ ‫تحلیلگران شــان م ی گویند انها حاضرند به کســانی که‬ ‫درب سایت های غن ی سازی ای ران را م ی بندند جایزه دهند و‬ ‫معتقدند که باید این نوع نیاز به انرژی از کشــورهای دارای‬ ‫توان هسته ای تهیه شود یعنی معتقد نیستند که این مساله‬ ‫در اینده به استقالل کشور ضربه م ی زند‪.‬‬ ‫‪31‬‬ ‫جنبش دانشجویی امروز‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫تحوالت سیاسی پرشتابی که در ‪ 16‬سال اخیر رخ داده‪،‬شاید بیشترین تاثیر‬ ‫را روی فضای سیاسی دانشگاه ها و تشــکل های دانشجویی گذاشته است‪ .‬از‬ ‫تاثیرگذاری دانشجویان در فضای انتخابات تا حضور پدرخوانده های سیاسی در‬ ‫خط دهی به تشکل های دانشجویی و به انحراف کشاندن ان را می توان در ارزیابی‬ ‫کنونی که از جنبش دانشجویی می شود لحاظ کرد‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫دولت روحانی و دانشگاه‬ ‫سیاست‬ ‫‪32‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫میزگردی در خصوص شرایط سیاسی دانشگاه ها‬ ‫مثلث‪ :‬اگر ‪ 16‬اذر سال ‪ 1332‬اتفاق نم ی افتاد و سه‬ ‫دانشجو در دانشگاه فنی در اعتراض به یک دخالت خارجی‪،‬‬ ‫پس از کودتا شهید نم ی شدند‪ ،‬ما چه روزی را م ی توانستیم‬ ‫روز دانشــجو قرار دهیم؟ اگر این بهانه نبود چگونه م ی شد‬ ‫درباره دانشجو و روز دانشجو صحبت کرد و ایا اساسا دانشگاه‬ ‫چنین ویژگی داشت که بتوان امروز در رابطه با ان صحبت‬ ‫کرد؟‬ ‫جعفری‪ :‬قضاوت تاریخی نم ی توان در رابطه با این‬ ‫موضوع انجام داد؛ اینکه بگوییم اگــر این اتفاق نم ی افتاد‪،‬‬ ‫مسیر دانشگاه به کدام ســمت م ی رفت یا اگر ‪ 22‬بهمنی‬ ‫نبود چه اتفاق م ی افتاد؟ بناب راین با عینک امروز نم ی شــود‬ ‫درباره تاریخ صحبت کرد ولی واقعیت این اســت که وقتی‬ ‫وقایع تاریخی را تحلیل اجتماعی م ی کنیم معموال به نقاط‬ ‫و جرقه های تاریخی ب ی توجهیــم‪ .‬به عنوان مثال در دوران‬ ‫پهلوی فضای استبدادی در کشــور حاکم است و زمانی در‬ ‫تاریخ جرقه هایی زده م ی شــود و انقالب بــه وجود م ی اید‪.‬‬ ‫اما چیزی که مهم است رســیدن فضای جامعه به ظرفیت‬ ‫انقالب است‪ .‬کما اینکه شــبیه اتفاقی که در ‪ 16‬اذر سال‬ ‫‪ 1332‬افتاده به مراتب رخ داده است‪ .‬به طور مثال سال ‪1341‬‬ ‫ا که دانشگاه مورد هجوم نیروهای نظامی قرار م ی گیرد‪ .‬اما‬ ‫ان چیزی که مسلم است شرایطی است که در دوران پهلوی‬ ‫دوم در فضای دانشگاه و شرایط سیاسی کشور پس از جنگ‬ ‫جهانی دوم به وجود امد؛ شرایطی که پس از کودتا در کشور‬ ‫سبب شد دانشگاه به عنوان معدود نهادهایی صدای انتقاد‬ ‫و اعتراض به استعمارها و دخالت های خارجی و استبداد در‬ ‫ان شنیده شود‪ .‬پس چه بسا اگر ‪ 16‬اذری نبود باز هم در جای‬ ‫‪1‬‬ ‫در میزگردی که می خوانید ســعی شده‬ ‫نمایندگان دو گروه عمده دانشــجویی در ان‬ ‫حضور داشته باشند‪ .‬محور اصلی این میزگرد‬ ‫وجود شــرایط رخوت و بی رمقــی در فضای‬ ‫سیاسی دانشگاه اســت به صورتی که از نظر‬ ‫سیاسی تشکل های دانشــجویی را کم اثر یا‬ ‫بدون ایجاد موج سیاســی و اجتماعی نموده‬ ‫اســت‪ .‬محســن جعفری دبیر اسبق انجمن‬ ‫اسالمی دانشجویان دانشــگاه تهران و علوم‬ ‫پزشکی تهران و محمد ذوقی معاون سیاسی‬ ‫اسبق سیاسی بسیج دانشــجویی دانشگاه‬ ‫تهران و علوم پزشکی تهران در سال های اخیر‬ ‫مباحث زیادی را در دانشگاه با یکدیگر داشته اند‬ ‫که برخی از انها در این مناظره بازتاب داشــته‬ ‫است‪ .‬نفر سومی هم در این میزگرد حضور دارد؛‬ ‫احسان رســتگار دبیر کانون رسانه دانشگاه‬ ‫تهران و فعال رسانه ای ‪.‬‬ ‫دیگری بروز م ی کرد و اگر سیر تحوالت را نیز مورد مطالعه‬ ‫قرار دهیم تمامی اینها را در کنار هم خواهیم دید‪.‬‬ ‫ذوقی‪ :‬ما در تاریخ جنبش دانشجویی در اروپا و امریکا‬ ‫نیز شاهد ان هستیم که وقتی تاثی ر گذاری و جریان اجتماعی‬ ‫توسط جنبش دانشجویی شکل م ی گیرد جنبش دانشجویی‬ ‫مساله دارد‪ .‬به هر روی جنبش دانشجویی در ‪ 16‬اذر در ای ران‬ ‫نیز مساله ای داشته است و ان مساله استقالل بوده است‪.‬‬ ‫در مقاطع دیگر نیز مانند ‪ 13‬ابان ‪ 58‬یا انتخابات ‪ 76‬و‪ ...‬که‬ ‫جنبش دانشــجویی تاثی ر گذار بوده زمانی است که جنبش‬ ‫دانشجویی مساله داشته است‪ .‬مساله جنبش دانشجویی‬ ‫در ‪ 13‬ابان استقالل است‪ .‬مساله حضور فعاالن دانشجویی‬ ‫در هشت سال دفاع مقدس‪ ،‬دفاع اســت و در انتخابات ‪76‬‬ ‫جنبش دانشجویی حضور دیگری م ی یابد و مساله اش ازادی‬ ‫است که پاسخی به خفقان و انســداد سیاسی دانشگاه ها‬ ‫در دولت کارگزاران اســت و در انتخابات ‪ 84‬مساله عدالت‬ ‫است‪ .‬اما این سوال که اگر ‪ 16‬اذر نبود چه روزی روز دانشجو‬ ‫م ی شد؟ طبیعتا یکی از همین روزها روز دانشجو م ی شد چرا‬ ‫که جنبش دانشجویی در هر یک از این برهه ها مساله ای‬ ‫داشته است و شاید در ان زمان مساله اصلی م ی باید استقالل‬ ‫و مبارزه با استعمار م ی بود‪ .‬اما در رابطه با جنبش دانشجویی‬ ‫مساله ای که امروز بســیار مطرح م ی شود این است که چرا‬ ‫وضع جنبش دانشجویی مطلوب نیست؟ در جواب به این‬ ‫ســوال باید گفت‪ ،‬اینکه وضع جنبش دانشجویی مطلوب‬ ‫نیست گزاره ای است که تقریبا اکثر فعاالن دانشجویی روی‬ ‫ان اجماع دارند ولی خب برش و تفســیر هر یک از خوب‬ ‫نبودن متفاوت اســت‪ .‬به این معنی که بسیج دانشجویی‬ ‫یک تفسیر و انصار المســلمین یک تفسیر دیگر ب رای این‬ ‫وضعیت نامطلوب دارند‪ .‬اما انچه به نظر من م ی رســد این‬ ‫است که مهمترین علت نامطلوب بودن جنبش دانشجویی‬ ‫در زمان کنونی این است که جنبش دانشجویی مساله ندارد‪.‬‬ ‫این موضوع را از شواهد و قرائن مختلفی م ی توان پی برد و‬ ‫یکی از انها تحلیل تحرکات و جنب ش های دانشــجویی در‬ ‫انتخابات ســال ‪ 92‬بود‪ .‬یعنی به نظرم م ی رسد که جنبش‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫رســتگار‪:‬بعد از ‪ 13‬ابان نمی توان روز‬ ‫دیگری را روز دانشجو گذاشت چرا که ما‬ ‫بعد از ‪ 16‬اذر نقاط عطف مشهود‪ ،‬فراگیر‪،‬‬ ‫فراجناحــی و قابل اتکایــی در جنبش‬ ‫دانشجویی نداشتیم ‪.‬اما برخالف جنبش‬ ‫دانشجویی ان زمان که ویژگی اصلی ان‬ ‫ازادگی‪ ،‬استقالل و استکبار ستیزی بوده‬ ‫امروز چنین ویژگی هایی ندارد‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫که ما همه چیز را سیاســی م ی بینیــم و ماهیت فعالیت‬ ‫دانشجویی را سیاســی م ی بینیم‪ ،‬در حالی که امام (ره) در‬ ‫کالمی م ی گوید که دانشــگاه مبدا همه تحوالت است‪ .‬از‬ ‫ســوی دیگر امام در جایی دیگر م ی فرماید‪« :‬مبدا تمامی‬ ‫ بدبخت ی های یک ملت فرهنگ است» که شهید مطهری‬ ‫نیز روی این مســاله تمرکز دارد‪ .‬حال من م ی خواهم یک‬ ‫مســاله را مطرح کنم که اگر انتخابــات ‪ 88‬نبود االن دهه‬ ‫هفتادی ها چه وضعیتی داشــتند؟ االن فعالیت دانشجویی‬ ‫چه اوضاعی داشت؟ به نظر من اصل مساله اصل درونیات و‬ ‫وجوه شخصیتی نسل فعلی است اما بیرون و جریان ‪ 88‬هم‬ ‫بر این جریان موثر بوده است‪ .‬نکته ای که م ی خواهم به ان‬ ‫اشاره کنم این است که دغدغه بسیج و انجمن اسالمی چه‬ ‫بوده است؟ به طور مثال بیانی ه هایی که بسیج ب رای حجاب‬ ‫داده و در ان اشــاره کرده است که در تمامی دنیا لباس های‬ ‫متحد الشکلی ب رای دانشجویان وجود دارد؛ حتی امریکای ی ها‬ ‫هم به این نتیجه رسیده اند اما ما در ای ران جرات چنین کاری‬ ‫را نداریم و در این مورد نقدی بر انجمن اســامی وارد است‬ ‫که در این فضا نه تنها همراهی نم ی کند بلکه معموال لطمه‬ ‫یزند و به عنوان یک تشکل نماینده ازادی از ان حمایت‬ ‫نیز م ‬ ‫نم ی کند‪ .‬اما بسیج در این موضوع ورود م ی کند و بیانی ه ای‬ ‫را صــادر م ی کند‪ .‬اما ایــن موضوع که بخشــی از تقصیر‬ ‫متوجه خود دانشجو است حقیقت دارد چرا که اگر فعالیت‬ ‫دانشجویی را به سه بخش کوتاه مدت‪ ،‬میان مدت و بلند مدت‬ ‫تقسیم کنم دانشجویان دهه ‪ 70‬انها را ندارند و بخشی از انها‬ ‫را فراموش کرده اند‪ .‬دانشــجویان دهه ‪ 70‬دانشجویان اماده‬ ‫خوری شده اند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫دانشــجویی ضعی ف ترین عملکرد را بعد از انقالب در سال‬ ‫‪ 92‬داشته است‪.‬‬ ‫مثلث‪:‬دلیل اصلی سوال من نیز همین بود‪ .‬اخرین‬ ‫موجی که جنبش دانشــجویی در فضای سیاســی کشور‬ ‫ایجاد کرده این بوده که موجــب ایجاد یک دولت یا کمک‬ ‫به شکل گیری یک جریان شده اما در شرایط کنونی جنبش‬ ‫دانشجویی چنین نیست‪.‬‬ ‫ذوقی‪ :‬اخری اقدام از این جنس در جنبش دانشجویی‬ ‫به انتخابات ‪ 84‬و کمی هم در ســال ‪ 88‬باز م ی گردد‪ .‬یعنی‬ ‫دولت اقای روحانــی را نم ی توانیم برخاســته از تحرکات‬ ‫دانشجویی در مقطع اغازین بدانیم‪ .‬چه بسا دو کاندیدا از میان‬ ‫کل کاندیداهای سال ‪ 92‬یعنی اقای جلیلی و اقای عارف بدنه‬ ‫فعال دانشجویی فارغ از کیفیت و کمیت داشتند‪.‬‬ ‫رستگار‪ :‬اگر ‪ 16‬اذر ‪ 31‬نبود شاید دانشجویان انگیزه‬ ‫بیشتری م ی یافتند تا دست به کاری بزنند ولی اگر ‪ 16‬اذری‬ ‫نبود حتما ‪ 13‬ابان روز دانشــجو نامیده م ی شد‪ .‬اما انچه از‬ ‫جنبش دانشجویی در منظر ماست جنبش دانشجویی در‬ ‫دهه ‪ 60‬است زی را قبل از دهه ‪ 60‬جنبش دانشجویی بیشتر به‬ ‫تبعات رژیم گذشته مربوط م ی شود‪ ،‬ب رای همین اصل جنبش‬ ‫دانشجویی در دهه ‪ 60‬است که جدی م ی شود و از این جهت‬ ‫روز ‪ 13‬ابان نیز ان چنان که باید شایسته روز دانشجو نم ی بود‪.‬‬ ‫اما نکته ای که حائز اهمیت است نقاط عطفی است که در‬ ‫جنبش دانشــجویی از بهمن ‪ 57‬تاکنون به وقوع پیوسته‬ ‫اســت‪ .‬نکته اینجاســت که بعد از ‪ 13‬ابان نم ی توان دوم‬ ‫خرداد ‪ 76‬یا ‪ 18‬تیر ‪ 78‬یا ‪ 3‬تیر را روز دانشــجو گذاشت چرا‬ ‫که ما بعد از ‪ 16‬اذر نقاط عطف مشــهود‪ ،‬فراگیر‪ ،‬فراجناحی‬ ‫و قابل اتکایی در جنبش دانشجویی نداشتیم کما اینکه ‪16‬‬ ‫اذر و ‪ 13‬ابان بوده است‪ .‬اما برخالف جنبش دانشجویی ان‬ ‫زمان که ویژگی اصلی ان ازادگی‪ ،‬استقالل و استکبار ستیزی‬ ‫بوده است‪ ،‬جنبش دانشــجویی امروز چنین ویژگ ی هایی‬ ‫ندارد‪ .‬ان چیزی که در جنبش دانشجویی امروز مشهود است‬ ‫اثر گذاری دانشگاه است‪ .‬ایا امروز مردم غی ر دانشجو جنبش‬ ‫دانشجویی را جهت دهی شده توسط احزاب نم ی دانند و ان را‬ ‫سمپاد و خط دهی شده از سوی احزاب نم ی دانند؟ اما برخالف‬ ‫ان ‪ 16‬اذر جنبش دانشــجویی خط دهنده است و همه چیز‬ ‫را تحت الشــعاع قرار م ی دهد ولی فضــای امروز جنبش‬ ‫دانشجویی تحت الشعاع قرار گرفته است‪.‬‬ ‫مثلث‪:‬ایا در فضای سیاسی دانشگاه ها استقالل‬ ‫هدایت گری وجود دارد؟‬ ‫ذوقی‪ :‬وضعیت و شرایط جریان های دانشجویی در‬ ‫مقایسه با گذشته وضعیت مطلوبی نیســت‪ .‬اما انچه در‬ ‫مورد وضعیت فعلی جنبش دانشــجویی کنونی ‪ -‬ضمن‬ ‫بیان مشــکالت و معضالتی که با ان دســت و پنجه نرم‬ ‫م ی کند ‪ -‬م ی توان گفت عملکرد حاکمیت در کلیت به لحاظ‬ ‫سیاست گذاری هایی که در دانشــگاه دارد به عنوان یکی از‬ ‫مشکالت جنبش دانشجویی همیشه مورد نقد ما بوده است‬ ‫چرا که اگر ادعای ازادی داریم ب راساس مبانی انقالب باید به‬ ‫سمتی باشد که تمامی احزاب در دانشگاه ها نماینده داشته‬ ‫باشند که این وضعیت در شــرایط کنونی وجود ندارد ولی‬ ‫بخشی از مشکالتی که داریم بر سر همین عملکرد سیستم‬ ‫است‪ .‬مشکل دیگری که وجود دارد فقدان گفتمان و ضعف‬ ‫در ذخیره معرفتی دانشجویان است‪ .‬در تمامی جنب ش های‬ ‫اجتماعی که جنبش دانشجویی را نیز م ی توان یکی از ان‬ ‫دانست همیشه نیاز به ذخیره معرفتی و گفتمانی وجود دارد‪،‬‬ ‫وگرنه حرفی ب رای گفتن ندارد‪ .‬معموال جریان دانشــجویی‬ ‫خود به تنهایی نم ی توانسته است تولید گفتمان کند بلکه‬ ‫م ی توانسته با روشــنفکران و کســانی که تولید گفتمان‬ ‫م ی کنند دیالوگ داشته باشد‪ ،‬پرسش کند و این گفتمان ها‬ ‫را بپروراند‪ .‬به هر حال امروز جریان دانشجویی دچار فقدان‬ ‫معرفتی است‪ .‬ضعف دیگر تحول نســلی و اجتماعی که‬ ‫در دانشگاه اتفاق افتاده اســت اینکه نسل جدیدی که وارد‬ ‫دانشگاه م ی شوند با نســل های گذشته بسیار متفاوتند که‬ ‫تحت عنوان متولدین دهه ‪ 70‬از انها یاد م ی شود‪ .‬صرف نظر‬ ‫از ارزش گذاری در نس ل ها م ی توانیم بگوییم که نسل پیشین‬ ‫نسلی بوده است که ارمانخواه اســت و حاضر است ب رای‬ ‫ارمان هایش هزینه دهد اما نسل جدید به لحاظ ویژگ ی های‬ ‫فرهنگی و اجتماعی این طور نیست‪ .‬ضعف دیگر ضعف در‬ ‫استقالل جریان دانشــجویی است‪ .‬جنبش دانشجویی اگر‬ ‫م ی خواهد موفق باشد باید استقالل داشته باشد تا شجاعت‬ ‫داشته باشد و هزینه دهد و پای ارمان ها بایستد‪ .‬اگر این طور‬ ‫نباشد وابسته م ی شود‪.‬‬ ‫مثلث‪:‬صحبت از این شد که جنبش دانشجویی در‬ ‫سال ‪ 92‬سهم اندکی داشته است‪ .‬چرا این اتفاق افتاده است؟‬ ‫خیل ی ها م ی گویند بعد از وقایع ‪ 88‬بدنه منتقد یا بدنه ای که‬ ‫م ی خواست کار سیاسی کند‪ ،‬در دانشگاه ها از بین رفت‪ .‬ایا‬ ‫این نظر درست است؟‬ ‫جعفری‪ :‬انتخابات سال ‪ 92‬با سال های قبل متفاوت‬ ‫اســت به این دلیل که انتخاباتی ریشــه دار نبود چرا که در‬ ‫انتخابات ســال ‪ 88‬از ماه ها کاندیداها مشــخص بودند و‬ ‫گفتمان ها مشخص شده بود و یک رقابت ریشه دار چند ماهه‬ ‫وجود داشت‪ .‬ولی انتخابات سال ‪ 92‬انتخاباتی بود که خیلی‬ ‫فرصتی ب رای مانور نبود و شاید هم تاثیر وقایع سال ‪ 88‬بود‬ ‫که عده ای سرخورده شده بودند و عده ای قبول نداشتند که‬ ‫جریان نواندیش و دگر اندیش به انتخابات وارد شود‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬گفته شــد که دو کاندیدا از بدنه جنبش‬ ‫دانشجویی حضور داشتند؟‬ ‫ذوقی‪ :‬حقیقتا اعتقاد دارم به اینکه بسیاری از دالیلی‬ ‫که گفته م ی شود مثل فضای سوت و کور دانشگاه ها پس از‬ ‫انتخابات ‪ ،88‬نه اینکه تاثیری ندارد اما عامل اصلی نیست‪ ،‬به‬ ‫این دلیل که تجربه ای که از جریان سازی جنبش دانشجویی‬ ‫در مقاطع مختلف داریم این اســت که جنس فعالی ت های‬ ‫جنبش دانشجویی از جنس اندیشه ای بوده است و رخوت‬ ‫اندیشه بیش از عوامل بیرونی ناشی از عوامل درونی است‬ ‫که یکی از انها ب ی مساله بودن است‪ .‬دیگر اینکه شاخصه‬ ‫ارمانخواهی در جنبش دانشجویی افول کرده است که ان‬ ‫هم دالیلی اعم از فضای تربیتی خانواده ها‪ ،‬اموزش و پرورش‪،‬‬ ‫سیاستگذاری های مســئوالن در حوزه تعلیم و تربیت که‬ ‫دوستان از ان با نام نسل دهه ‪ 70‬یادکردند‪ ،‬داشته است‪ .‬نکته‬ ‫دیگری که جنبش دانشجویی باید به درون خود بیندیشد این‬ ‫است که زمانی که جنبش دانشجویی مساله طرح کرده است‬ ‫پتانسیل عمومیت پیدا کردن نداشته است‪ .‬سال ‪ 76‬و ‪ 84‬دو‬ ‫مقطعی است که جنبش دانشجویی مساله هایش را عمومی‬ ‫کرده است و بحث ازادی‪ ،‬روی کار امدن اقای خاتمی‪ ،‬بحث‬ ‫عدالت و روی کار امدن اقای احمدی نژاد گزاره هایی هستند‬ ‫که مردم با ان همراه شدند ولی مساله هایی که در سال ‪92‬‬ ‫جنبش دانشجویی مطرح کرده است توانایی عمومیت پیدا‬ ‫کردن نداشته است تا ادبیات ســازی کنند‪ .‬اما در مورد تنوع‬ ‫تفکر‪ ،‬دانشگاه ها به رشد و پویایی دانشگاه کمک م ی کنند‬ ‫ولی نکته ای که قابل تامل است‪ ،‬اعتقاد به تابلویی است که‬ ‫در دست خود گرفته است‪ .‬درست است که تنوع خوب است‬ ‫اما به عنوان مثال اگر به گفته شهید مطهری مارکسیس ت ها‬ ‫باید بتوانند با تابلوی خودشان در دانشگاه اظهارنظر کنند ولی‬ ‫این نباید طوری باشد که ما تابلوی اسالمی در دست بگیریم‬ ‫و حرف هایی بزنیم که صغری و کب رای اسالم محل مباحثه‬ ‫و تامل دارد که این ای راد به انجمن اســامی دانشگاه وارد‬ ‫است‪ .‬به تعبیر جدی تر کسانی که از بیرون مباحثات بسیج‬ ‫و انجمن اسالمی را م ی بینند‪ ،‬اختالفات سلیقه ای و سیاسی‬ ‫دارند‪ .‬اما در پاسخ به سوال شما که چرا جنبش دانشجویی‬ ‫حضور ضعیفی دارد م ی توان گفت که یکی از دلیل ان‪ ،‬این‬ ‫است که ما در ادبیات علوم سیاسی و روانشناختی سیاسی‬ ‫داریم که بعد از اتفاقاتی مثل فتنه ‪ 88‬پدیده ای به نام یاس‬ ‫سیاســی در هر اجتماعی به وجود م ی اید و لفظ فتنه زدگی‬ ‫سیاسی ایجاد م ی کند‪ .‬به نظر من انتخابات سال ‪ 92‬تا حدی‬ ‫طبیعی است و باید دوران یاس سیاســی طی شود‪ ،‬البته‬ ‫مســئوالن ما م ی باید ب رای درمان این دوران یاس سیاسی‬ ‫فکری م ی کردند و فکری کنند که تا به حال تنها زمان این‬ ‫بیماری را کمرنگ کرده است‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬اقای رستگار! شــما به عنوان عنصر سوم‬ ‫چه نظری دارید؟‬ ‫ی است که من عنصر سوم ی ‬ ‫رستگار‪ :‬این نکته مهم ‬ ‫هستم‪ ،‬به این خاطر که افراد سوم ایجاد نم ی شوند یا منزوی‬ ‫م ی شوند‪ .‬بارها فضا ب رای من تنگ شــده بود که تصمیم‬ ‫گرفتم از فضای جنبش دانشجویی کناره گیری کنم‪ .‬اما افتی‬ ‫که تشــکل ها از ان رنج م ی برند نبود حریت و ازادی است‪.‬‬ ‫به هرحال نکته ای که قابل تامل اســت واقعیتی است که‬ ‫در فرمایشات رهبری وجود دارد و ان‪ ،‬این است که دانشگاه‬ ‫باید سیاسی باشد و لعنت بر ان کسی که بخواهد دانشگاه‬ ‫سیاسی نباشد اما دانشگاه پاتوق احزاب و گروه های سیاسی‬ ‫نیست و رئی س جمهور نیز بعد از فرمایشات رهبری متوجه‬ ‫این نکته شد و صریحا در دانشگاه گفتند که دانشگاه خانه‬ ‫احزاب نیست‪ .‬حال یک سوال مطرح م ی شود که چه فرقی‬ ‫است بین اینکه دانشــگاه خانه احزاب نیست ولی کارگاه‬ ‫سیاسی هســت؟ اما نکته ای که ما از ان غافلیم این است‬ ‫‪33‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫مثلث‪ :‬چرا تمرکــز فعالین دانشــجویی روی‬ ‫موضوعات سیاسی‪ ،‬فرهنگی‪ ،‬هسته ای و‪ ....‬نیست؟‬ ‫جعفری‪ :‬بر انجمن های اسالمی نقدهای بسیاری‬ ‫وارد است اما من عقیده ندارم که انجمن اسالمی در بحث‬ ‫اعتقاد فکری و چارچوب ها دچار نقصان است‪ ،‬ضمن اینکه ما‬ ‫نیز به بسیج انتقاد داشته ایم و م ی گفتیم ضمن احترامی که‬ ‫ب رای بسیج قائل هستیم اما انها را یک تشکل دانشجویی‬ ‫نم ی دانیم‪ .‬اما ذخیره گفتمانی انجمن اســامی نواندیشی‬ ‫دینی است که این جریان در طول سال های گذشته افت و‬ ‫خیزهای بسیاری داشته و جریان دانشجویی که قاطبه ان‬ ‫را انجمن اسالمی م ی دانیم افت و خیزهای بسیاری داشته‬ ‫است‪ .‬اما در مورد جریان ســومی که از ان صحبت کردند‪،‬‬ ‫جامعه ای ران به می زان زیادی جامعه هویتی است و جاهایی‬ ‫که قطب بندی و صف بندی ها شــکل م ی گیرد نم ی شود از‬ ‫جریان ســوم صحبت کرد‪ .‬با این حال من م ی گویم که اگر‬ ‫تشکل م ی خواهد دیده شود باید گفتمان یا جریان فکری یا‬ ‫احتماال یک جریان سیاسی را نمایندگی کند و اگر نمایندگی‬ ‫نکند دیده نم ی شود‪.‬‬ ‫رستگار‪ :‬دولت یازدهم ایا ناقض حرف شما نیست؟‬ ‫ایا دولت یازدهم کامال اصالح طلب است؟‬ ‫جعفری‪ :‬دولت یازدهــم چیز دیگری اســت‪ .‬اگر‬ ‫بخواهیم در رابطه با دولت صحبت کنیم یکی از نقدهایی‬ ‫که به دولت وارد است‪ ،‬تبیین گفتمان اعتدال ناشی از ابهامی‬ ‫ اســت که در این گفتمان وجود دارد‪ .‬جریــان اصالحات و‬ ‫روشنفکری‪ ،‬هویت و اعضایش کامال معلوم است اما دولتی‬ ‫با نام دولت اعتدال دچار ابهام است‪ .‬اما در جریان دانشجویی‬ ‫وقتی که بحث هویت جدی م ی شود در سال ‪ 88‬وقتی که‬ ‫این هویت دو قطبی م ی شود شکافی ایجاد کرده است‪ .‬راجع‬ ‫به سیاس ی بودن و بحث فرهنگی در دانشگاه ها باید گفت که‬ ‫دانشگاه جدای از جامعه نیســت و جامعه به هر سمتی که‬ ‫برود دانشگاه نیز به همان سمت قدم ب ر م ی دارد‪ ،‬وقتی جامعه‬ ‫ما سیاسی است و سیاست بر همه چیز سایه انداخته باشد‪،‬‬ ‫دانشگاه هم سیاسی م ی شود‪ .‬زمانی که در تمام ی مجالت‬ ‫و رسانه ها و موسیقی و کتاب سیاستگذاری و ممیزی اتفاق‬ ‫اگر بخواهیم در بحثی با هم اشتراک‬ ‫داشته باشــیم بحث سیاسی است که‬ ‫در این مورد نیز اختــاف بین گفتمان ما‬ ‫وجود دارد‬ ‫سیاست‬ ‫‪34‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫دولت اقای روحانی ماهیتا دولت‬ ‫تکنوکراتی است که منجر به رخوت‬ ‫بیشتر فضای دانشگاه م ی شود ولی‬ ‫ویژگی دیگری نیز دارد که چنین فضایی‬ ‫دردس ر ساز است‬ ‫نقدی که بر انجمن وارد است این‬ ‫است که محوریت تفکر انجمن اسالمی‬ ‫نواندیشی دینی است و م ی خواهیم‬ ‫امام(ره)‪ ،‬سروش و‪ ...‬را در کنار هم‬ ‫داشته باشیم‬ ‫خبط راهبردی و استراتژیک یک ساله‬ ‫دولت روحانی این است که مباحث را به‬ ‫موضوع هسته ای گره زد و یقین دارم که‬ ‫موضوع هسته ای به نتیجه نم ی رسد‬ ‫م ی افتد‪ ،‬نشــان م ی دهد که روی همه مسائل اجتماعی و‬ ‫فرهنگی سیاست سایه انداخته است‪.‬‬ ‫اما در مورد پوشش و یونیفرم در دانشگاه ها‪ ،‬من تمام ی ‬ ‫دانشــگاه ها را این چنین ندیده ام‪ .‬اما حتی اگر این حقیقت‬ ‫داشته باشد چرا باید از روی ان الگو برداری کنیم؟‬ ‫رستگار‪ :‬چون الگوی درستی است‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬چــرا تمامی الگوهــای خــوب را از انها‬ ‫ب رنم ی دارید؟‬ ‫رستگار‪ :‬ب رای اینکه مــا موظف نیستیم که تمامی‬ ‫ پیکره گفتمانی انها را برداریم‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬این فرصت طلبی است‪.‬‬ ‫رستگار‪ :‬چه ای رادی دارد؟!‬ ‫جعفری‪ :‬ای راد دارد‪ .‬چرا این الگو را از تشیع نم ی گیرید‪.‬‬ ‫رستگار‪ :‬مــا از اسالم گرفته ایم‪ .‬اســام در این باره‬ ‫گفته اســت‪ .‬اما امریکای ی ها به عنوان یک دستاورد بشری‬ ‫به ان رسیده اند‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬اگر یک دستاورد بشــری بود این موضوع‬ ‫در تمام ی دانشگاه های دنیا فراگیر م ی شد‪ .‬من م ی خواهم‬ ‫بگویم که دانشگاه بخشی از جامعه است‪ .‬یعنی اگر اسیب‬ ‫اجتماعی در جامعه زیاد م ی شــود و ســرکوب در جامعه به‬ ‫شــکلی خود را بروز دهد که پوشش‪ ،‬بستری ب رای اعتراض‬ ‫بشود و سیاست روی همه چیز سایه بیفکند‪ ،‬معلوم است که‬ ‫دانشگاه نیز سیاسی م ی شــود‪ .‬بناب راین دانشگاه نم ی تواند‬ ‫متمایز از جامعه باشد‪.‬‬ ‫رستگار‪ :‬ایا قبول ندارید کــه دانشگاه باید متمایز و‬ ‫ممتاز باشد؟‬ ‫جعفری‪ :‬ان را بایــد تعریف کرد‪ .‬به چــه معنا؟ به‬ ‫معنای اینکه دانشــگاه مرجعیت دارد و نهادی است که از‬ ‫غرب وارد شده و مبانی و چارچوبی دارد که با ورود به ای ران‬ ‫رنگ جامعه ای ران را به خود گرفته است یا دانشگاه نهاد علم‬ ‫است و جایی که عقالنیت و منطق بر ان حاکم است‪ .‬اما در‬ ‫همین دانشگاه وقتی فضای بیرون از دانشگاه بسته م ی شود‬ ‫به دلیل ازادی های حداقلی که دارد‪ ،‬ناخواسته بستری ب رای‬ ‫بروز ازادی خواهد شــد‪ .‬علت جای دیگری است‪ .‬بعد شما‬ ‫م ی خواهید دانشگاه را سرکوب کنید‪ .‬ضمن اینکه دانشجو‬ ‫در دانشگاه تمرین م ی کند‪ ،‬بناب راین شما باید در دانشگاه به‬ ‫دانشجو امکان ازمون و خطا بدهید‪.‬‬ ‫رستگار‪ :‬ما م ی گوییم که این رویه نشود‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬سیاستگذاری فرهنگی باید در کشور جامع‬ ‫باشد‪ .‬یعنی کسی که م ی خواهد سیاستگذاری کند باید بداند‬ ‫که دانشگاه جزئی از پازل فرهنگی است‪.‬‬ ‫رستگار‪ :‬البته حرف شما صحیح است چرا که مدی ران‬ ‫فرهنگی ما خیانت شدیدی کردند که اختناق سیاسی به ازای‬ ‫باج فرهنگی ایجاد کرده اند‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬من هم حرفم همین است‪ .‬اینها به جامعه‬ ‫سیگنال م ی دهد‪ .‬یعنی کار سیاسی نکن ولی هر کار دیگری‬ ‫خواستی انجام بده‪.‬‬ ‫ذوقی‪ :‬به نظــر من وضعیت جنبش دانشــجویی‬ ‫به مراتب بدتر خواهد شــد‪ ،‬به دلیل اینکه اقتضای دولت‬ ‫تکنوکرات این اســت که ارامــش صوری وجود داشــته‬ ‫باشد و این ارامش صوری جنبش دانشــجویی را با رخوت‬ ‫بیشتری همراه خواهد کرد‪ .‬دولت اقای روحانی ماهیتا دولت‬ ‫تکنوکراتی است که منجر به رخوت بیشتر فضای دانشگاه‬ ‫م ی شــود ولی ویژگی دیگری نیز دارد کــه چنین فضایی‬ ‫دردسر ساز است و در انتخابات اتی شاید جنبش دانشجویی‬ ‫مساله ای را دست بگیرد که تحرک اجتماعی را به دنبال داشته‬ ‫باشد‪ .‬به نظر من ویژگی دولت تکنوکرات همین است که هر‬ ‫کاری م ی خواهی بکنی بکن ولی کار سیاســی نکن‪ .‬نکته‬ ‫دیگر که از جمله مشــکالت جنبش دانشجویی است این‬ ‫است که جنبش دانشجویی در این سال ها نکته ای را فهم‬ ‫نکرده است و ان اینکه مباحثه ما و بحث ما در حوزه مبانی‬ ‫و اصول انقالب اسالمی به ســوی مباحث کارامدی تغییر‬ ‫کرده است‪ .‬این تغییر گفتمان را در فرمایشات رهبری نیز تا‬ ‫اواسط دهه ‪ 80‬م ی بینید ولی بعد از ان‪ ،‬ایشان وارد مباحث‬ ‫کارامدی نظام شدند‪ .‬این تغییر فضای ذاتی کشور طبیعی‬ ‫است و دانشگاه این را نفهمیده است و صد البته این موضوع‬ ‫که فضای دانشگاه دچار رخوت نشود را نیز نفهمیده است‪.‬‬ ‫نتیجه ان‪ ،‬این شده است که توده دانشجو با ان همراه نشده‬ ‫است‪ .‬البته این فضا اشــکالی نیز دارد و ان اینکه االن همه‬ ‫دارند کارهایشان را ب ه اسالم منتسب م ی کنند‪ .‬تعبیر من از‬ ‫این فضا این است که نتیجه اش نفاق است‪ .‬یعنی شما دائم‬ ‫م ی گویید اسالم ولی کار خودت را م ی کنی‪ .‬این اسیبی است‬ ‫که من فکر م ی کنم دولت به ان دامن م ی زند‪ .‬نکته دوم در‬ ‫مورد بحث فرهنگی به نظرم این است که باید این را پذیرفت‬ ‫که مشکل اصلی تشکل های دانشــجویی ب ی توجهی به‬ ‫فعالی ت های فرهنگی اســت‪ .‬با وجود اینکه تشــکل ها در‬ ‫اصل نظام مشکلی ندارند اما حاال باید کارامدی نظام را نشان‬ ‫دهند‪ .‬یکی از این کارامدی های نظام در موضوعات فرهنگی‪،‬‬ ‫اجتماعی‪ ،‬اقتصادی و‪ ...‬اســت‪ .‬این به نظر من ضعف همه‬ ‫تشکل های دانشجویی اســت‪ .‬ولی بسیج دانشجویی این‬ ‫ضعف را کمتر دارد چرا که از بدو تاســیس چند وجهی بوده‬ ‫است‪ .‬البته رهبری در رابطه با بسیج دانشجویی میفرمایند‬ ‫که بسیج دانشجویی یک تشــکل دو بعدی است که بعد‬ ‫ساختاری و بعد تشکلی دارد اما باید حواسش باشد که از بعد‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫ب ه طور کلی ان چیزی که در‬ ‫سیاستگذاری های فرهنگی دولت وجود‬ ‫دارد غالبا مبتنی بر محدود کردن حوزه‬ ‫خصوصی ادم هاست‬ ‫انتخابات سال ‪ 92‬انتخاباتی بود‬ ‫که خیلی فرصتی برای مانور نبود و‬ ‫شاید هم تاثیر وقایع سال ‪ 88‬بود که‬ ‫عده ای سرخورده شده بودند‬ ‫اگر ‪ 16‬اذری نبود باز هم در جای‬ ‫دیگری بروز م ی کرد و اگر سیر‬ ‫تحوالت را نیز مورد مطالعه قرار دهیم‬ ‫تمامی اینها را در کنار هم خواهیم دید‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫پی ش بینی سخت است ولی‬ ‫پی ش بینی من این است که اینده‬ ‫ان نزدیک به دولت سازندگی خواهد‬ ‫بود‪ .‬من فکر نم ی کنم مشابه ان تکرار‬ ‫شود‬ ‫سیاست‬ ‫ساختاری کاری نکند که بعد تشکلی را زیر سوال ببرد‪ .‬این‬ ‫حرف درستی است‪ .‬اما در حوزه فرهنگ و هنر و ادب همه‬ ‫کشورهای دنیا سیاستگذاری دارند‪ .‬البته کار سلبی و ایجابی‬ ‫در حوزه فرهنگ الزم است‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬بحث سیاســتگذاری به این شــکل در‬ ‫کشورهای پیشرفته وجود ندارد‪ ،‬مثال فیلترینگ‪.‬‬ ‫ذوقی‪ :‬البته هر کسی مطابق با ارمان های خودش‬ ‫این کار را انجام م ی دهد‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬اصــل بحث نیز بر ســر همین اســت‪.‬‬ ‫ادم ها ب راســاس مبانی و چارچوب هایی کــه دارند زندگی‬ ‫م ی کنند‪ .‬نقدی که هســت نیز همین اســت‪ .‬به نظر من‬ ‫سیاســتگذاری هایی که انجام م ی گیرد غالبا کنترلی است‬ ‫در صورتی که رهبری تاکید کرده اند که تضارب ارا شــکل‬ ‫بگیرد اما در غالب ایی ن نامه ها و سیاســت گذاری ها ان قدر‬ ‫ان را بورکراتیک کرده اند که تضارب ارا از میان رفته است‪.‬‬ ‫ذوقی‪ :‬ولی دولت بحث های ایجابی مانند اینترنت‬ ‫ملی را نیز زمین م ی گذارد‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬من م ی گویم مثال ببینیم که سیاستگذاری‬ ‫فرهنگی در کشور فرانسه چگونه است و ما کم و بیش ان‬ ‫را اجرا کنیم‪.‬‬ ‫رستگار‪ :‬سیاستگذاری فرهنگی در کشور فرانسه به‬ ‫سبک رضاخان است یعنی م ی گوید اجبار است که حجاب‬ ‫نپوشید‪ .‬ما که این را قبول نداریم‪ .‬اگر لیب رال را م ی خواهید از‬ ‫امریکا الگو برداری کنید‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬مــن بــرای مثال عــرض کــردم‪ .‬من‬ ‫م ی گویم کشــورهای اروپایی را در نظر بگیریــد‪ .‬در اروپا‬ ‫نیز چارچوب هایــی وجود دارد‪ ،‬حال بیاییــم ان را در قالب‬ ‫چارچوب های کشور خود در بیاوریم‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬منظور شما سیاستگذاری مصداقی است‬ ‫یعنی م ی گویید در بعضی موارد بله‪ ،‬در برخی موارد خی ر‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬من م ی گویم به طور کلی ان چیزی که در‬ ‫سیاستگذاری های فرهنگی دولت وجود دارد غالبا مبتنی بر‬ ‫محدود کردن حوزه خصوصی ادم هاست‪ .‬از ماهواره تا بحث‬ ‫هنر و‪ ....‬در مورد بحث انجمن ته ران قبول ندارم‪ .‬چارچوب‬ ‫تحلیلی انجمن اسالمی با چارچوب تحلیلی بسیج متفاوت‬ ‫است‪ .‬ما م ی گوییم به ادم ها نقد وارد است‪ .‬چه کسی گفته‬ ‫است که ما شریعتی را قبول داریم یا مصدق را قبول نداریم‪.‬‬ ‫یعنی اگر کســی از کشــور دفاع کند ولی مسلمان نباشد‬ ‫پذیرفته نیست‪.‬‬ ‫ذوقی‪ :‬شما چه کســی را نماد قرار م ی دهی؟ کسی‬ ‫که مسلمان نیست؟ هزار نفر دیگر مانند مصدق بوده اند که‬ ‫حریت داشته اند ولی انها را نماد نکرده اید‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬بحث تاریخ انجمن اسالمی است‪ .‬انهایی‬ ‫که با تاریخ انجمن اسالمی پیوند خورده اند ب رای ما مالکند‬ ‫ولی ب رایشان عصمت قائل نیستیم‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬اینده جنبش دانشجویی در این دولت چه‬ ‫خواهد شد؟‬ ‫جعفری‪ :‬پی ش بینی سخت است ولی پی ش بینی من‬ ‫این است که اینده ان نزدیک به دولت سازندگی خواهد بود‪.‬‬ ‫من فکر نم ی کنم مشابه ان تکرار شود ولی رگه های شبیه‬ ‫ان وجود دارد‪ .‬باالخره ادم هایی که در ان دولت بوده اند و در‬ ‫این دولت نیز هستند از تجربه های پیشین درس م ی گیرند‬ ‫اما هنوز ادم ها و چفت و بس ت های گفتمانی و احزاب حامی‬ ‫ ان معلوم نیست‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬اقای ذوقی نکاتی در مورد بسیج و اقای‬ ‫جعفری نیز نکاتی را در مورد انجمن اســامی بیان کردند‪.‬‬ ‫نتیجه حاصل این اســت که همه این تشکل ها در مساله‬ ‫انقالب اسالمی متفق القول هستند‪ .‬حال سوال این است که‬ ‫ایا این تشکل ها نم ی توانند در یک موضوع مرتبط با انقالب‬ ‫اسالمی با هم همراهی کنند و یک موضع مشترک بگی رند؟‬ ‫جعفری‪ :‬فکر م ی کنم ظرفیت ان وجود دارد‪ .‬شــاید‬ ‫یکی از نقدهایی که به انجمن و بسیج م ی توان داشت این‬ ‫اســت که ضعف گفت وگو و مواضع مشترک بر سر مواضع‬ ‫اســتراتژیک وجود دارد‪ .‬البته برنامه هایی وجود داشته که‬ ‫بیشــتر مناظره بوده اســت‪ .‬اگر این ظرفیت کم است اما‬ ‫شدنی است‪.‬‬ ‫رستگار‪ :‬در وضعیت فعلی هم شدنی است‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬شما هم من و هم اقای ذوقی را به عنوان‬ ‫نماینده های دو جریان نقد م ی کنید و خودت را نماینده جریان‬ ‫سوم قرار م ی دهید‪ .‬من م ی خواهم شما را نقد کنم‪ .‬همیشه‬ ‫جریان سوم زمانی شــکل م ی گیرد که حرفی ب رای گفتن‬ ‫داشته باشــد نه اینکه ادعایی ب رای گفتن داشته باشد‪ .‬علی‬ ‫مطهری که میانه اصالح طلبان و اصولگرایان ایستاده است‬ ‫یک نفر است‪ .‬علی مطهری بعد از تمامی این سال ها تبدیل‬ ‫به جریان و تشکیالت نشده است‪ .‬البته راه سوم در امریکا و‬ ‫اروپا شکل گرفته است‪.‬‬ ‫رستگار‪ :‬علی مطهری شاخصی است که خود یک‬ ‫گفتمان را شکل م ی دهد‪ .‬ضمنا گفتمان ما فقط یک شخص‬ ‫نیست‪ .‬فقط علی مطهری نیســت‪ .‬علی مطهری هست‪،‬‬ ‫عماد افروغ هســت‪ ،‬محمدباقر قالیباف هســت‪ ،‬مسعود‬ ‫پزشکیان هست و هر عاقل و دلسوز دیگری مانند این ها!‬ ‫جعفری‪ :‬اینها خیلی با هم فرق م ی کنند!‬ ‫رســتگار‪ :‬بله‪ ،‬فرق م ی کنند ولی نــه خیلی‪ ،‬مگر‬ ‫فرقشــان با هم از فرق امام خمینی (ره) با بازرگان و مصدق‬ ‫بیشتر است؟! افرادی که بنده گفتم خیلی بهتر یک گفتمان‬ ‫را تشکیل م ی دهند تا افرادی که شــما در انجمن دور یک‬ ‫محور معرفی م ی کنید‪.‬‬ ‫جعفری‪ :‬اینها را مفصل در مناظره توضیح دادم‪ .‬به هر‬ ‫حال نظرم همین بود درباره گفتمان شما‪.‬‬ ‫ذوقی‪ :‬نقدی که بر انجمن وارد اســت این است که‬ ‫محوریت تفکر انجمن اسالمی نواندیشــی دینی است و‬ ‫م ی خواهیم امام (ره)‪ ،‬سروش و‪ ...‬را در کنار هم داشته باشیم‬ ‫و شما چون اهم و مهم نم ی کنید درباره این اشخاص دچار‬ ‫مشکل م ی شــوید‪ .‬همین اشــکال کلیدی است‪ .‬نکته ای‬ ‫که در مورد بسیج گفتید این بود که با تشکل بودن بسیج‬ ‫مشکل داشتید اما من م ی گویم که مساله ما این نیست که‬ ‫چقدر تشکلی هستی‪ ،‬مهم این است که بسیج دانشجویی‬ ‫تفکرات بخشی از دانشجویان را نمایندگی م ی کند‪ .‬بناب راین‬ ‫جای بحثی وجود ندارد که بزرگ ترین تشــکیالت سیاسی‬ ‫در کشور منتسب به اصولگرایان است‪ .‬در مورد دولت اقای‬ ‫روحانی تکمیل کنم که اقای جعفری م ی گویند که نم ی شود‬ ‫پی ش بینی کرد ولی من ایــن پی ش بینی را م ی کنم چرا که‬ ‫خبط راهبردی و استراتژیک یک ســاله دولت روحانی این‬ ‫است که مباحث را به موضوع هسته ای گره زد و یقین دارم‬ ‫که موضوع هســته ای به نتیجه نم ی رسد‪ .‬چرا که ماهیت‬ ‫امریکای ی ها را م ی دانیم‪ .‬عرض بنده این است که به اشتباه‬ ‫این توقع را در اجتماع ایجاد کرد و تمام تخم مرغ های خود‬ ‫را در این سبد قرار داد که حتما مذاکرات به نتیجه م ی رسد و‬ ‫ی تحریم ها و اگر اتفاق نیفتد‬ ‫این نتیجه یعنی برداشتن تمام ‬ ‫یعنی بازی با افکار عمومی‪ .‬به همین جهت این گزاره ها را‬ ‫م ی بینیم و م ی گوییم شــاید این اولین دولت چهارساله در‬ ‫نظام جمهوری اسالمی ای ران است‪ .‬در مورد برنامه مشترک‬ ‫بین انجمن و بسیج م ی توانم بگویم که در عمل این اتفاق‬ ‫م ی افتد که بسیاری از کارهایی که بســیج انجام م ی دهد‬ ‫اموری اســت که هیچ تشــکلی در ان ورود ندارد‪ .‬پس اگر‬ ‫بخواهیم در بحثی با هم اشتراک داشته باشیم بحث سیاسی‬ ‫است که در این مورد نیز اختالف بین گفتمان ما وجود دارد‪.‬‬ ‫مثلث‪ :‬با تشکر از وقتی که به مثلث دادید‪.‬‬ ‫‪35‬‬ ‫دانشــجویی کشــور انقالب دومی را در انقالب اسالمی‬ ‫ای ران رقم زد ‪ ،‬روز دانشجو دانست؟ چرا روز دانشجو و اساسا‬ ‫در شرایط کنونی جریان دانشــجویی کشور ظرفی ت های‬ ‫گذشته اش را دارد و در چه مسیری حرکت م ی کند‪.‬‬ ‫گزا‬ ‫رش‬ ‫از دنده چپ‬ ‫از چپ به راست تا راست به چپ‬ ‫مروری بر عملکرد تشکل های دانشجویی‬ ‫سیاست‬ ‫‪36‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫‪2‬‬ ‫«سه قطره خون» عنوان سرمقاله یکی از روزنامه های‬ ‫چاپ ته ران بــود که بعد از اینکــه کماندوهای نظامی به‬ ‫دانشــکده فنی حمله کردند خطاب به نیکســون نوشته‬ ‫شد؛ هنوز جریان روشنفکری بغض کودتای ‪ 28‬مرداد را فرو‬ ‫نداده بود که نیکسون معاون رئی س جمهور وقت امریکا به‬ ‫ته ران امد و دانشــجویان به اعتراض برخاستند‪ .‬وقتی سه‬ ‫قطره خون روی صفحه نخســت این روزنامه نشست که‬ ‫نیکسون دکترای افتخاری خود را از دانشگاه ته ران گرفته‬ ‫بود‪ .‬نویسنده در سرمقاله اش ابتدا به سنت قدیم ما ای ران ی ها‬ ‫اشاره کرده بود که «ه ر گاه دوستی از سفر م ی اید یا کسی‬ ‫از زیارت باز م ی گردد یا شــخصیتی بزرگ وارد م ی شود‪ ،‬ما‬ ‫ای رانیان به فراخور حال در قدم او گاوی یا گوسفندی قربانی‬ ‫م ی کنیم‪ ».‬انگاه خطاب به نیکســون گفته شده بود که؛‬ ‫«اقای نیکسون وجود شــما ان قدر گرامی و عزیز بود که‬ ‫در قدوم شما ســه نفر از بهترین جوانان این کشور یعنی‬ ‫دانشجویان دانشگاه را قربانی کردند‪ ».‬روزنامه توقیف شد‬ ‫اما سه شهیدی که در راهروهای دانشکده فنی کشته شدند‪،‬‬ ‫جنبش دانشجویی را در کشور بنیان گذاشتند که تا امروز‬ ‫« روز دانشجو» باشــد‪ .‬در این میان اما اگر ‪ 16‬اذر نبود چه‬ ‫روزی‪ ،‬روز دانشــجو بود؛ ایا م ی توان ‪ 13‬ابان را که جریان‬ ‫تســخیر ســفارت امریکا دفتر تحکیم را به صورت‬ ‫بالمنازع بر رقبای خود غلبــه داد‪ .‬انقالب فرهنگی بود که‬ ‫پازل قدرت نمایی تحکیم را در دانشــگاه ها کامل کرد‪ .‬با‬ ‫اینکه تحکیم‪ ،‬موســس این تفکر نبود‪ ،‬اما با قرار گرفتن‬ ‫بر اوج هدایت جنبش دانشجویی را ب رای سالیانی در اختیار‬ ‫گرفت‪.‬محتوای گفتمان این سال ها به کلیدواژه هایی نظیر‬ ‫عدالت در سیاست داخلی و مبارزه با امپریالیسم در سیاست‬ ‫خارجی تاکید م ی کند‪ ،‬طرفدار اقتصاد متمرکز دولتی ب رای‬ ‫برقراری هر چه بهتر عدالت اســت‪ ،‬مصــادره زمی ن های‬ ‫زمی ن داران بزرگ ب رای توزیع میان دهقانان و روستائیان را‬ ‫م ی خواهد‪ ،‬مخالف مدارس خصوصی است و از نهضت های‬ ‫ازادیبخش اسالمی در جهان طرفداری م ی کند و به اصطالح‬ ‫خود «خط امامی» است‪ .‬از ویژگ ی های بارز این مقطع تاکید‬ ‫بر جنگ فقر و غنا از یکسو و حمایت از اسالم ناب محمدی‬ ‫در ب رابر اســام امریکایی از سوی دیگر اســت‪ .‬به جز ایام‬ ‫انقالب و سال های نخستین ان به خصوص ‪ ۱۳۵۶-۵۸‬و‬ ‫باالخص در زمان تسخیر سفارت امریکا و انقالب فرهنگی‬ ‫که جنبش دانشجویی در حالت فوران قرار داشت‪ .‬روزنامه‬ ‫اعتماد در بازشناسی این سال ها م ی گوید‪« :‬شاید چند دهه‬ ‫چپ گرایی شدید در کنار نزدیک شدن بیش از حد جنبش‬ ‫به حاکمیت‪ ،‬ســنتزی را ایجاد کرد که از ان یک چرخش‬ ‫ایدئولوژیک شدیدا متمایل به راســت لیبرالی نتیجه شد‬ ‫و حتی در راســتای نفی بخش قابل توجهی از گذشــته‬ ‫چپ گرایی خود گام برداشت و راست گرایی پیشه کرد‪».‬‬ ‫دفتر تحکیم وحدت که در سال های دهه ‪ ۶۰‬یکه تاز‬ ‫عرصه دانشــگاه شــده بود و در اتحاد تمام عیار با جریان‬ ‫سیاســی حاکم قرار داشــت؛ دفتر تحکیم وحدت با پایان‬ ‫سیطره چپ ها از دولت بیشتر تشکیالت شب ه دولتی بود که‬ ‫در دولت دوم هاشــمی عمال با شرایط جدیدی روبه رو شد‪.‬‬ ‫ساختمان این تشکل از سوی دولت توقیف شد و سال های‬ ‫‪ ۶۸‬تا ‪ ۷۳‬به نوعی دوران رکود ان شد‪ .‬از سال ‪ ۷۳‬به بعد ورود‬ ‫نسل جدید به دانشگاه ها و انجمن های اسالمی باعث شد‬ ‫تا گرایش های جدید تر درون این تشکل رشد کنند‪ .‬همین‬ ‫زمان اموزه های عبدالکریم سروش نوعی چرخش از اسالم‬ ‫فقاهتی به اندیشه روشنفکری دینی را گسترش داد‪ .‬نه تنها‬ ‫نس ل های جدید دچار دگردیسی شدند‪ ،‬حتی موسسان دفتر‬ ‫تحکیم وحدت نیز تغییر کردنــد و دیگر مانند روزهای اول‬ ‫انقالب نبودند‪ .‬اتحادیه که دیگر از حمایت جناح سیاســی‬ ‫حاکم بر دولت برخوردار نبود ب رای ادامه حیات خود چاره ای‬ ‫نداشت که دل به جریان روشــنفکری دینی بدهد تا جایی‬ ‫که امروز اگر نســبت انها را مورد پرســش قرار دهید خود‬ ‫را وامدار جریان منتســب به روشنفکری دینی م ی دانند‪ .‬در‬ ‫این میان اما سال ‪ ۷۵‬ســال اوج گیری دوباره دانشگاه بود‪.‬‬ ‫جناح چپ که خود را حذف شــده م ی دید تصمیم گرفت تا‬ ‫در انتخابات ریاست جمهوری هفتم شرکت کند‪ .‬انها تصور‬ ‫پیروزی نداشتند و تنها م ی خواستند از فرصت انتخابات ب رای‬ ‫سازماندهی دوباره نیروها استفاده کنند‪ .‬دفتر تحکیم وحدت‬ ‫به عنوان بخشی از گروه های موسوم به خط امام پیشتاز این‬ ‫جریان شــد‪ .‬انها در مهر ‪ ۷۵‬کاندیدای خود را میرحســین‬ ‫موســوی اعالم کردند و به تالش ب رای جلب رضایت وی‬ ‫پرداختند‪ .‬با این حال موســوی این دعــوت را نپذیرفت تا‬ ‫این بار هم دانشجویان پیشــگام دعوت از محمد خاتمی‬ ‫بشــوند‪ .‬اذر ‪ ۷۵‬رایزن ی ها با خاتمی و دیگر شــخصی ت ها‬ ‫انجام گرفت‪ .‬بهمن ‪ ۷۵‬خاتمی با حضور در جلســه دفتر‬ ‫تحکیم کاندیداتوری خود را اعالم کرد و اسفند همان سال‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫در جمع دانشجویان دانشــگاه صنعتی شریف نخستین‬ ‫برنامه انتخاباتی خود را برگزار کــرد؛ دفتر تحکیم وحدت‬ ‫در نقش ســتاد دانشــجویی خاتمی پا به عرصه گذاشت‪.‬‬ ‫تجربه تحکیم در نزد منتقدان و موافقان ان به عنوان تجربه‬ ‫تاریخی بسیج نیروهای اجتماعی توسط دانشجویان مورد‬ ‫توجه قرار گرفت تا اینکه تنــد روی و ب ی منطقی حاکم بر‬ ‫عملکرد دانشجویان و تمامی ت خواهی در محیط دانشگاه‬ ‫باعث بروز بحران هایی در سطح ملی همانند ماجرای کوی‬ ‫دانشگاه شد که به نظر م ی رسید ستاد ب رنامه ریزی شده ای در‬ ‫بیرون دانشگاه‪ ،‬اهداف و برنامه های انها را دنبال م ی کردند‬ ‫که ضربه سختی را به جریان دانشجویی زد‪ .‬از سوی دیگر‬ ‫اختالف نظرهای سیاسی به دلیل همین تند روی ها باعث‬ ‫شد تا انشعابی در دفتر رخ دهد‪ .‬انشعابی که شکل گیری دو‬ ‫طیف شی راز و عالمه را در پی داشت‪ .‬کار اختالف به صورتی‬ ‫بود که به طور مثال طیف شی راز در جریان انتخابات سال ‪84‬‬ ‫به حمایت از احمدی نژاد پرداخت و حتی در زمان وقایع بعد‬ ‫از انتخابات خواهان اعدام سران فتنه شد‪.‬‬ ‫از سوی دیگر جریانی که خود را وفادار به اصالح طلبان‬ ‫م ی دانســت در مخالف خوانی با اصــول ب ی بدیل انقالب‬ ‫اسالمی راه را به جایی رساند که مثال در سال ‪ ۸۷‬در ماجرای‬ ‫جنگ غزه دفترتحکیــم وحدت بیانی ه ای صــادر کرد که‬ ‫در ان به سیاســت های حکومت ایران در مورد فلسطین‬ ‫اعتراض کرد و ان را به طور ضمنــی جنگ طلبانه خواند‪.‬‬ ‫این در شرایطی بود که بسیاری از مردم چاره کار فلسطین‬ ‫را مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی عنوان م ی کردند‪ .‬با‬ ‫این حال دانشجویان این طیف گرچه انتخابات سال ‪ 84‬را‬ ‫تحریم کرده بودند و عمال در گروه نیروهای مخالف نظام‬ ‫در امده بودند در انتخابات ‪ ۸۸‬با حمایت از دو کاندیدا یعنی‬ ‫موسوی و کروبی دســت زدند‪ .‬پس از وقایع سال ‪ 88‬این‬ ‫جریانات دانشجویی در یک سوی فتنه ‪ 88‬قرار گرفتند‪.‬‬ ‫انقالبی و تشکیالتی‬ ‫جامع ه ای برای مدیران‬ ‫جامعه اسالمی دانشجویان‪ ،‬در ســال ‪ ۱۳۶۸‬توسط‬ ‫محمد نصر اصفهانی‪ ،‬مهدی فضائلی‪ ،‬امیرحسین درخشان‪،‬‬ ‫محمد رضا مرادیان و محمد صادق ســهالنی در دانشگاه‬ ‫ته ران تاسیس شــد که بیشــتر به عنوان جریان انقالبی‬ ‫که دســت به تربیت مدی ران نســل دوم و سوم جمهوری‬ ‫اسالمی زده اســت‪ ،‬معروف اســت‪ .‬اولین کنگره جامعه‬ ‫اسالمی دانشــجویان به مدت دو روز به همت دکتر نصر‬ ‫اصفهانی در ســال ‪ ۱۳۷۵‬بــا پیام مقام معظــم رهبری و‬ ‫سخنرانی حجت االسالم والمســلمین ناطق نوری‪ ،‬رئیس‬ ‫وقت مجلس شورای اسالمی در تاالر عالمه امینی اغاز و‬ ‫پس از تصویب اساسنامه و خط مشی دوساالنه و انتخاب‬ ‫‪ ۲۵‬نفر عضو شورای مرکزی با ســخنرانی ایت اهلل یزدی‪،‬‬ ‫رئیس وقت قوه قضائیه پایان یافــت‪ .‬این کنگره یکی از‬ ‫نقاط برجسته فعالیت جامعه اســامی دانشجویان از بدو‬ ‫فعالی ت های ان در نیمه دوم دهه ‪ ۶۰‬تا پایان نیمه اول دهه‬ ‫‪ ۷۰‬به شمار م ی رود‪.‬‬ ‫از ابتدا افکار و اندیشــه های ایت اهلل شهید مرتضی‬ ‫مطهری(ره) به عنــوان مبنای فکری و اندیشــه ها و افکار‬ ‫شــهیدایت اهلل دکتر بهشــت ی (ره) به عنوان مبنای اندیشه‬ ‫سیاسی و تشــکیالتی جامعه اســامی دانشجویان قرار‬ ‫گرفته است؛ و افکار و اندیشه های این دو متفکر به عنوان‬ ‫دو جریان اصلی و دو شاخص خط امام خمین ی (ره) و رهبر‬ ‫معظم انقالب و اسالم ناب محمدی (ص)‪ ،‬به صورت یک‬ ‫منظومه منسجم‪ ،‬ســازوار و هماهنگ ب رای فعالی ت های‬ ‫فرهنگی‪ ،‬سیاسی و تشــکیالتی اساس‪ ،‬مبنا و می زان قرار‬ ‫گرفته است‪ .‬این تشــکل جمهوری اسالمی ای ران و والیت‬ ‫مطلقه فقیــه را بارزترین می راث امام خمینــی (ره) و ثمره‬ ‫قرن ها مجاهدات صدها هزار نفر از زنــان و مردان ایثارگر‬ ‫م ی داند و حفظ و ارتقای نظام جمهوری اسالمی را برترین‬ ‫وظیفه و رسالت خود م ی داند و معتقد است دانشگاه و حوزه‬ ‫اصل ی ترین پایگاه و مهم ترین نقش را در ســاختن جهانی‬ ‫انسانی و اسالمی در هزاره ســوم دارند‪ .‬هم اکنون جامعه‬ ‫اسالمی دانشجویان در نزدیک به پنجاه دانشگاه کشور و‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫نیروهــای انقــاب در دانشــگا ه ها از‬ ‫ســال های دهه ‪ 70‬دســت به بازشناسی‬ ‫و جریــان ســازی زدنــد‪ ،‬انســداد و‬ ‫اقتدار گرایــی دفــر تحکیــم وحدت در‬ ‫سال های دهه ‪ 60‬عرصه را برای گروهی‬ ‫از نیروهــای انقالب کــه معتقد بــه کار‬ ‫تشکیالتی بودند تنگ کرده بود‬ ‫عدالت خواهان‬ ‫شــکل گیری جریان جنبش عدالت خــواه از به هم‬ ‫پیوستن گروه ها و جمع های پ راکنده همفکر و منتقد به وضع‬ ‫موجود بوده اســت‪ .‬جمع هایی که به رویه راست گرایی در‬ ‫جریان اصول گرا منتقد بوده و فعالی ت ها و اولویت های انها‬ ‫را مغایر با اصول م ی دیدند این جمع ها فعالی ت هایی منفک‬ ‫و پ راکنده و از طرف دیگر کانال های ارتباط ی ای هم داشتند‪.‬‬ ‫اوایل دهه هفتاد این دغدغه های مشــترک حول مســاله‬ ‫عدالت پ ر رنگ م ی شود‪ .‬تاکیدات جدی و صریح رهبری در‬ ‫مورد عدالت از اوایل دهه ‪ ۷۰‬شروع شد‪ .‬از جمله تاکیدات بر‬ ‫ ب ی توجهی مسئوالن به فقر و فساد‪ .‬پیام ایشان در ‪۸۱/۸/۶‬‬ ‫خطاب به جنبش دانشجویی نقطه عطفی در شکل گیری‬ ‫جنبش عدالت خواه بود‪ .‬این گروه ها به این سمت کشیده‬ ‫شــدند که منســجم تر عمل کنند‪ .‬ابتدا از طریق مبادله‬ ‫محصوالت و تبادل فکری با هم رابطه گرفتند‪ .‬پس از ان‪،‬‬ ‫این گروه ها تصمیم گرفتند فعالی ت هایشــان را به صورت‬ ‫جریان سامان بدهند‪ .‬هسته مرکزی ای تشکیل شد جهت‬ ‫هماهنگی فعالی ت ها‪ .‬این هسته فاعلی ت های سراسر کشور‬ ‫چه در حوزه ها و دانشگاه ها را راهبری م ی کرد‪ .‬پس از ان با‬ ‫چهار استراتژی کلی کار ادامه پیدا کرد‪.۱ :‬حلقه های فکری‪.‬‬ ‫‪ .۲‬توزیع فرهنگی جبهه انقالب‪ ،‬در قالب متفکر و هنرمندان‬ ‫‪ .۳‬برگزاری همایش ها و تولید نشریه ‪ .۴‬حرکت هایی در قالب‬ ‫مطالبه عدالت در جاهای مختلف‪ .‬برخی حلقه های فکری‬ ‫دانشجویی نقشی مهم در شکل گیری این جریان داشتند‪.‬‬ ‫جلســات هفتگی حیدر رحیم پور‪ ،‬کارگاه نویسندگی وحید‬ ‫جلیلی در مشهد (مجمع تبشیر) و ته ران (مجمع حزب اهلل)‬ ‫از جمله این هاست‪ .‬هم چنین نشریات متعدد که به عنوان‬ ‫بیان کننده فکر و هم چنین حلقه اتصال گروه های مختلف‬ ‫همفکر بود نقشــی مهم دارند‪« .‬خیزش» علم و صنعت و‬ ‫هفت قفل دانشــگاه امام صادق(ع) از این جمله اند‪ .‬عالوه‬ ‫بر این در عرصه مجازی هــم پایگاه هایی ب رای این جریان‬ ‫وجود داشت‪ .‬سایت مستضعفین دانشجویان علم و صنعت‬ ‫و ســایت مطالبه مجمع مطالبه مردم ی مشهد از محافل‬ ‫مجازی مهم بوده اند‪.‬‬ ‫در این میان اما این تشکل ها در قطب مخالف دولت‬ ‫اصالحات و در انتقاد با ان سال ها این دوره را سپری کردند‬ ‫اما در دوره احمدی نژاد انها در ابتــدا و مخصوصا در چهار‬ ‫سال نخســت از وی حمایت م ی کردند و بعد از وقایع سال‬ ‫‪ 88‬بود که به مبارزه ســریع با جریان فتنه در دانشــگاه ها‬ ‫پرداختند و البته بــه دلیل برخی از سیاســت های دولت‬ ‫دوم احمدی نژاد رفته رفته به مخالفت بــا او نیز پرداختند‪.‬‬ ‫در این میان اما فضای انتخابات ســال ‪ 92‬در محیط های‬ ‫دانشگاهی‪ ،‬فضایی نه جریان ساز بلکه جریان ستیز هم بود‬ ‫چه انکه تشکل های دانشجویی چه در انانی که اصولگرا‬ ‫نامیده م ی شدند و چه کسانی که خود را اصالح طلب می‬ ‫دانستند نیز عرصه کار را ب رای خود مهیا نمی دیدند‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه فضای موجود به سمتی رفته بود که کاندیداهایی که‬ ‫در انتخابات شرکت کرده بودند نیز در محافل دانشجویی‬ ‫یا حضوری کم رنگ داشــتند و یا اینکه اساســا از حامیان‬ ‫متشــکل دانشــجویی کمی برخوردار بودند‪ .‬البته سعید‬ ‫جلیلی و محمدرضا عارف در این میانه از وضعیت بهتری‬ ‫برخوردار بودند و بدنه دانشــجویی قابل قبولی حداقل در‬ ‫انتخابات داشتند‪.‬‬ ‫پیروزی روحانی اما گرچه با شعار امید بود ولی فضای‬ ‫سیاسی دانشجویی هنوز از پویایی الزم برخوردار نیست و‬ ‫چه بسا عقب از موج اجتماعی موجود در جامعه است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫نیروهای انقالب در دانشــگاه ها از سال های دهه‪70‬‬ ‫دســت به بازشناســی و جریان ســازی زدند‪ ،‬انســداد و‬ ‫اقتدار گرایی دفتــر تحکیم وحدت در ســال های دهه ‪60‬‬ ‫عرصه را بــرای گروهی از نیروهای انقــاب که معتقد به‬ ‫کار تشــکیالتی بودند تنگ کرده بود‪ .‬بر این اســاس بود‬ ‫که در درون بچه هــای انقالب در دانشــگاه ها گروه های‬ ‫سیاسی که برخی از انها واکنشــی به وقایع روز بود شکل‬ ‫گرفت‪ .‬از جبهه تا تشــکیالت‪ :‬بسیج دانشجویی تشکلی‬ ‫دانشجویی است که با فرمان امام خمینی(ره) تشکیل شد‪.‬‬ ‫این تشکل در دانشگاه ها زیر نظر ناحیه بسیج دانشجویی‬ ‫که از زی ر مجموعه های سپاه پاسداران انقالب اسالمی است‬ ‫فعالیت م ی کند‪ .‬در واپســین روزهای حیات امام‪ ،‬ایشان‬ ‫در پیامی که بخشــی از ان اختصاص به تاســیس بسیج‬ ‫دانشــجویی و طلبه داشــت همه جوانان را به انچه جهاد‬ ‫علمی و مبارزه خستگ ی ناپذیر در سنگر علم و عمل نامیده‬ ‫بود‪ ،‬فرا خواندند و بسیج دانشجویی با هسته مرکزی دانشجو‬ ‫شکل گرفت‪ .‬اهداف و وظایف و شرایط عضویت در بسیج‬ ‫دانشــجویی طبق ایی ن نامه اجرایی صادر شده از شورای‬ ‫عالی انقالب فرهنگی معین م ی شود‪ .‬بچه های بسیج در‬ ‫واقع جزئی از کل نیروی مقاومت بســیج بودند که بیشتر‬ ‫در ابتدا بچه های دانشجوی جبهه رفته را جذب خود کرد‪.‬‬ ‫تشکیل بسیج در دانشگاه مخالفانی نیز داشت که تا همین‬ ‫سال های اخیر در جلسه رای اعتماد اشتیانی گزینه چهارم‬ ‫دولت روحانی ب رای تصدی وزارت علوم روایتی شنیدنی دارد‬ ‫در نقل قولی از احمدی اشــتیانی در کتاب «دفتر دانش‪،‬‬ ‫تاریخ شفاهی اموزش عالی ای ران به روایت دکتر مصطفی‬ ‫معین امده اســت‪« :‬طرح ما این بود که بســیج در همان‬ ‫پایگاه های خارج از دانشگاه بماند و اگر دانشجویی تمایل‬ ‫به حضور داشت برود و در همان مناطق ثب ت نام کند‪ ،‬ما هم‬ ‫همکاری م ی کنیم و فرم های عضویت را از طریق نهادهای‬ ‫فرهنگی داخل دانشــگاه به افراد عالقه مند م ی رســانیم‪.‬‬ ‫انها مخالفت م ی کردند و ما نیز تبعات حضور بســیج در‬ ‫ی هاشمی‬ ‫دانشگاه را یاداوری م ی کردیم‪ .‬یادم م ی اید که اقا ‬ ‫هم تقریبا نظر ما را داشت‪ .‬در نهایت رای گیری شد و نظر‬ ‫ما تایید شد‪ .‬از جلسه که بیرون امدیم‪ ،‬ان دوستان به من‬ ‫گفتند که شــما خیانت بزرگی به دانشگاه ها کردید‪ ».‬او اما‬ ‫به این مساله واکنش نشان داد و گفت که «مخالفت من با‬ ‫حضور بسیج دانشجویی در دانشگاه واقعیت ندارد و همواره‬ ‫در محضر امام (ره) و رهبری نظام احساس سربلندی م ی کنم‬ ‫که نسبت به پررنگ تر شدن مولفه های فرهنگ بسیجی در‬ ‫دانشگاه ها تالش کرده ام‪ ».‬وی بسیج را ظرفیتی از روحیه و‬ ‫فرهنگ مردم ای ران و تلفیقی از خلوص‪ ،‬پشتکار‪ ،‬امید‪ ،‬ایثار و‬ ‫نقش افرینی با حداقل امکانات دانست و افزود‪« :‬این روحیه‪،‬‬ ‫ظرفیتی ب ی نظیر ب رای جب ران خسارت های ناشی از جنگ‬ ‫و سرعت بخشی به سازندگی در ای ران محسوب م ی شود‪».‬‬ ‫در اکثر استان های کشور مشغول فعالیت است که شامل‬ ‫دانشــگاه هایی از وزارت علوم‪ ،‬تحقیقات و فناوری‪ ،‬وزارت‬ ‫بهداشت‪ ،‬درمان و اموزش پزشکی‪ ،‬وزارت اموزش و پرورش‪،‬‬ ‫وزارت نفت و قوه قضائیه م ی شود‪.‬‬ ‫‪37‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫ضعفمحتواییو‬ ‫مصلحتاندیشی‬ ‫نقاطضعفجنبش‬ ‫گفت وگو با دبیر سابق جنبش‬ ‫دانشجوییعدالتخواهی‬ ‫محمود اصلی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪38‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫شــرایط کنونی سیاسی کشــور را باتوجه به‬ ‫انتخابات سال ‪ 92‬چگونه تحلیل م ی کنید؟‬ ‫اینکه کشور در شرایط رخوت است و جنب وجوش ها‬ ‫کم شده که مشخص است و خیلی الزم نیست در این رابطه‬ ‫صحبت شود‪ .‬اما اینکه ریشه های این رخوت چیست و به‬ ‫کجا برم ی گردد‪ ،‬علل و عوامل متعددی دارد‪ .‬االن مســاله‬ ‫اقتصادی روی فضای دانشگاه تاثیرگذار بوده است‪ .‬در واقع‬ ‫یکی از مســائلی که وجود دارد فکــر م ی کنم جو عمومی‬ ‫اقتصاد کشور است‪ .‬همین مســاله خواه ناخواه باعث شده‬ ‫که هزینه های دانشجوها باال برود‪ .‬چون با خصوص ی سازی‬ ‫خوابگاه های دانشــجویی این موضوع خیلی شدت گرفت‪.‬‬ ‫بچه ها باید هزینه های بــاالی خوابگاه ها را پرداخت کنند و‬ ‫وضعیت رکود داخل کشور هم مشکالت معیشتی ب رای مردم‬ ‫ایجاد کرده و به این طریق هم دانشــجوها تحت تاثیر قرار‬ ‫گرفته اند‪ .‬همه اینها باعث شده که دانشجوها بیشتر از اینکه‬ ‫به فکر فعالی ت های دانشجویی و این چیزها باشند‪ ،‬به دنبال‬ ‫کار هستند تا کسب درامدی داشته باشند‪.‬‬ ‫از منظر دیگر جو و فضای دانشجویی را وقتی م ی بینم‬ ‫احساس م ی کنم فعالی ت های تشکیالتی و سیاسی خیلی‬ ‫نم ی تواند منجر به نتیجه شــود‪ .‬یا نم ی تواند کارساز باشد‬ ‫و تنها افرادی دور هم جمع م ی شــوند‪ ،‬وقــت م ی گذارند و‬ ‫این وقت گذاشتن ها ب ی فایده است‪ .‬من زمانی که دانشجو‬ ‫بودم و حاال که به عنوان یک معلم در دانشگاه حضور دارم‪،‬‬ ‫احساس م ی کنم دانشجوها ناامید شده اند‪ .‬مدام فکر م ی کنند‬ ‫و م ی گویند که کار توسط ما درست نم ی شود و مسائلی از‬ ‫این دست را مطرح م ی کنند‪ .‬ب رای همین است که کا ِر جمعی‬ ‫در میان دانشجوها دیده نم ی شود و فردگرایی حاکم در بین‬ ‫دانشجوها حاکم اســت‪ .‬دانشجو تالش م ی کند خودش به‬ ‫تنهایی به امور دانشگاه بپردازد و وقتی فارغ التحصیل شد‪،‬‬ ‫به تنهایی مشغول کاری شود‪ ،‬طوری که نسبت به مسائل‬ ‫اجتماعی ب ی تفاوت م ی شود و در مورد مسائل فرهنگی این‬ ‫معضل ریشه دارتر اســت‪ .‬در حال حاضر دانشجوها بیشتر‬ ‫به دنبال نمره گرفتن هســتند و اهمیتی ندارد که چه کاری‬ ‫کنند‪ .‬بیشتر به مدرک گرفتن گرایش دارند و اگر دانشجوها‬ ‫کارهای علمی ‪ -‬پژوهشی انجام دهند‪ ،‬کامال مورد تایید است‬ ‫و خیلی هم خوب است‪ .‬اما واقعیت اینگونه نیست‪ .‬فضای‬ ‫سیاسی کشور هم مثال زمان دانشــجویی ما‪ ،‬این تعبیر را‬ ‫به کار م ی بردند که دانشگاه ها دارند به دبیرستان های بزرگ‬ ‫تبدیل م ی شوند‪ .‬یعنی چهر ه روسای دانشگاه‪ ،‬سیاستگذاران‬ ‫و حتی نگاه معاونان فرهنگی دانشگاه به این سمت بود که به‬ ‫اصطالح اسه برو اسه بیا و کاری به کسی نداشته باش‪ .‬گفتم‬ ‫دانشجوی ایده الی که امروز در دانشگاه ها مشغول تحصیل‬ ‫اســت برخالف ان چیزی که رهبری تعریف فرموده اند که‬ ‫ارمان گرا باشد‪ ،‬هست‪.‬‬ ‫‪3‬‬ ‫جنبش عدالت خواهی دانشجویی یکی از‬ ‫تشکل هایی است که ب رنامه اصلی خود را به روی‬ ‫نقد جریان دولت محور در کشور قرار داده است‪.‬‬ ‫مثلث در گفت وگو با اقای جعفرپور‪ ،‬دبیر سابق‬ ‫جنبش عدالت خواهی دانشجویی به دالیل افت‬ ‫فضای سیاسی در دانشگا ها پرداخته است‪.‬‬ ‫در اینجــا نقدی وارد اســت؛ اینکــه هر کاری‬ ‫م ی خواهید انجام دهید‪ ،‬ولو کار سیاسی انجام‬ ‫ندهید‪...‬‬ ‫دیگر متاســفانه یک بار من مثالی زدم ب رای یکی‬ ‫از دانشگاه های کشــور در زمان خودش‪ .‬گفتم متاسفانه در‬ ‫فالن دانشگاه هر کاری م ی توانی انجام دهی‪ ،‬حتی از منظر‬ ‫اخالقی و کسی به کارت کاری ندارد‪ .‬اما به محض اینکه یک‬ ‫حرف سیاسی بزنی‪ ،‬حتی درگوشــی باشد به دوستت رفتار‬ ‫شما را مورد بررسی قرار م ی دهند‪ .‬من مهمترین عامل چنین‬ ‫اتفاقاتی را سیاســتگذاری م ی بینم‪ .‬گفتم که سیاستگذار‪،‬‬ ‫روسا و معاونان دانشگاه ها به این سمت رفته که دانشجو در‬ ‫مورد اتفاقات پی رامونی اهمیت کمتری دهد‪ .‬مطمئنا چنین‬ ‫دانشگاهی را به ســادگی م ی توان اداره کرد؛ دانشگاهی که‬ ‫تهی از پرسشگری شود‪.‬‬ ‫نکتــه ای که هســت م ی گویند تشــکل های‬ ‫دانشجویی بعد از انقالب تاثیرگذار بوده است؛‬ ‫مثل واقعه ‪ 13‬ابان ‪ 57‬یــا اتفاقات ‪ 2‬خرداد ‪76‬‬ ‫و روی کار امــدن دولت اصالحــات را به تالش‬ ‫دانشــجویان ارتباط م ی دهند‪ .‬اما امروز چیزی‬ ‫که تهی شده این اســت که جریان دانشجویی‬ ‫تاثیرگذاری سیاسی و اجتماعی خود را از دست‬ ‫داده است‪.‬‬ ‫عجی ب ترین عامــل این اتفاق بــه نظر من فقر‬ ‫محتوایی و معرفتی فضای دانشــجویی است‪ .‬مثال‬ ‫زمانی وقتی م ی خواســتند گفتمان امــام را بخوانند‬ ‫م ی نشستند ‪ 21‬جلد صحیفه را م ی خواندند‪ .‬بعد این‬ ‫تبدیل شــد به جلد ‪ 21‬صحیفه‪ .‬بعد از این نیز تبدیل‬ ‫شــد به کتاب پیام ها و نامه های امام و بدین ترتیب‬ ‫محتوای ان کاهش یافته‪ .‬امروز ما م ی بینیم که تبدیل‬ ‫به تک جمله هایی شده در شبکه های اجتماعی‪ .‬وقتی‬ ‫فقر محتوایی و معرفتی رخ م ی دهد و وقتی خو ِ د امام و‬ ‫ارمان هایش نادیده گرفته م ی شود و دانشجو به شکل‬ ‫عمیق نم ی توانــد تحلیل کند‪ ،‬همیــن اتفاق امروز‬ ‫م ی افتد‪ .‬شــما نگاه کنید م ی بینید که دانشجوی ما‬ ‫اصال پیگیر این مسائل نیست‪ .‬االن انگار دانشجو ان‬ ‫شاه کلیدها را نداشته باشد و بیشتر به دنبال محصول‬ ‫باشد‪ .‬ان عده ای هم که دارند فعالیت م ی کنند توسط‬ ‫احزاب و گروه ها و رسانه ها سوار موج م ی شوند و حرکت‬ ‫م ی کنند‪ .‬دانشجوها توان موج راه انداختن را از دست‬ ‫داده اند و جریان ساز نیســتند‪ .‬وقتی امروزه با فعاالن‬ ‫دانشجویی‪ ،‬تشــکل ها که صحبت کنید م ی گویند‬ ‫نسبت به یک دهه گذشته به شدت از تالش دانشجوها‪،‬‬ ‫مطالب ه شان و غیره کم شده است‪ .‬زمانی ُمد بود که هر‬ ‫دانشجو هر هفته باید یک استاد را م ی دید‪ ،‬انجا تحلیل‬ ‫م ی کردند‪ ،‬نقد و بررسی م ی کردند و بدین شکل خود‬ ‫را م ی ساختند‪ .‬از امر دانشجویی بود که دور هم جمع‬ ‫شوند‪ ،‬گفت وگو و بحث کنند‪ .‬اما امروز چنین چیزی در‬ ‫دانشگاه ها دیده نم ی شود‪ .‬یعنی هر جریان دانشجویی‬ ‫تعدادی استاد مشخص کرده و جز انها با فرد دیگری‬ ‫ارتباط نم ی گیرد‪ .‬همان ارتباط هم محدود اســت و‬ ‫االن م ی بینیم که کتابخانه ها هم جمع شــده است‪.‬‬ ‫یک سال با دانشجویانی که سال اولی بودند صحبت‬ ‫م ی کردم از واژه اصالحات و چپ و راست و این چیزها‬ ‫گفتم‪ ،‬بعد از پایان جلسه یکی از دانشجوها پرسید این‬ ‫راست و چپ یعنی چه؟ گفتم یعنی شماها این چیزها‬ ‫را هم نم ی دانید؟‬ ‫بعض ی ها نســبت به رابطه دولت با تشکل های‬ ‫دانشجویی چه در دوران اصالحات که قیم مابانه‬ ‫رفتار کرده و از موضع باال نگاه م ی کردند و چه در‬ ‫دولت نهم و دهم ب ی تفاوت بودند‪ .‬به نظر م ی رسد‬ ‫تشکل ها به سمت دولتی شدن و به سمت حزب‬ ‫سیاسی شدن حرکت کرده و یکی از افت ها هم‬ ‫همین بود‪ .‬تندرو ها و ک نُدروها را عرض م ی کنم‪...‬‬ ‫بله‪ ،‬هر جایی که تفکر ازاد و مستقل حاکم نباشد‪،‬‬ ‫طبیعی است که شما موج سوار م ی شوید‪ .‬بدین ترتیب‪ ،‬درگیر‬ ‫احزاب و گروه هایی م ی شوید که دیگران ایجاد کرده اند‪ .‬شما‬ ‫در واقع پیاده نظام انها م ی شوید‪ .‬از طرف دیگر هم زمانی که‬ ‫دانشجو بودم‪ ،‬جلس ه ای با وزیر علوم داشتیم‪ .‬قرار بود وزیر ‪45‬‬ ‫دقیقه صحبت کنند و بروند‪ .‬خب با صحب ت هایی که انجام‬ ‫شد و بحث هایی که پیش امد‪ ،‬ســبب شد که اقای وزیر تا‬ ‫شش بعدازظهر در دانشگاه بمانند‪ .‬خیلی هم جلسه چالشی‬ ‫شب بعد از این جلسه برخی دانشجوها به‬ ‫شد و جالب اینکه ِ‬ ‫من اعتراض م ی کردند‪ .‬گفتند که شما حق نداشتی از وزیر‬ ‫به این شکل انتقاد کنی‪ .‬پرسیدم چرا نباید انتقاد م ی کردم؟‬ ‫گفتند اگر وزیر از دست ما ناراحت شــود و بودجه تشکل را‬ ‫قطع کند‪ ،‬ما م ی خواهیم چه کار کنیم؟ بعد من گفتم وای‬ ‫به حال دانشجویی که در جنبش دانشجویی چنین تفکری‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫در واقع نباید انقدر این نگاه تنگ شــود که بگویند‬ ‫انتقاد کنید‪ .‬یک مقدار این فضاها زیاد شــده اســت‪ .‬یک‬ ‫مقدار هم فضای مصلحت اندیشی مانع شده ب رای رسیدن‬ ‫به ارمان های متعالی‪ .‬االن فضا‪ ،‬فضای منفعت طلبی شده‬ ‫است‪ .‬یعنی دانشجوها م ی خواهند در تشکل ها حضور داشته‬ ‫باشند و هیچ هزینه ای هم ندهند‪.‬‬ ‫تاریخ سیاسی‬ ‫افتسیاسی کاریدردانشگاه‬ ‫روز دانشجو و بایدهای کار سیاسی در دانشگاه ها‬ ‫حسن فالح‬ ‫فعال دانشجویی‬ ‫‪4‬‬ ‫یعنی اینکه جوان دیروز دوست نداشته سخن همه را بشنود‬ ‫یا سخن هیچ کس را نشنود‪ ،‬بلکه یعنی اینکه جوان امروز ‪،‬‬ ‫هیچ ابایی ندارد از اینکه در مراسم ی شرکت کند که تفکر‬ ‫میهمان یا میهمانان مربوطه را قبول نداشته باشد و صرفا‬ ‫در ان مراسم حاضر م ی شود‪ ،‬تا بشنود حرف حساب همه را‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫ارمانخواهی دانشجویی یا شعار به سبک‬ ‫سیاستمداران‬ ‫انچه گوش فلک را کر کرده‪ ،‬شعارها‪ ،‬ارمانخواهی و‬ ‫مطالب ه گری ما دانشجویان است‪ .‬اتفاقا باید هم گوش فلک را‬ ‫کر کند‪ ،‬چون اگر یک جا هم روا باشد که شعار دادن به عنوان‬ ‫یک رســالت پیگیری شــود‪ ،‬در همین فضای دانشجویی‬ ‫موضوعیت م ی یابد؛ اما در این میان نباید از این نکته غافل‬ ‫بود که شــعارها باید هم الهام گرفته از ارمان ها باشد و هم‬ ‫تواما مبتنی بر واقعیات‪ .‬کما اینکه رهبر انقالب در دیدار با‬ ‫دانشجویان در سال ‪ ،۹۲‬صریحا این نکته را یاداور شدند که‬ ‫واقع بینی با ارمانخواهی‪ ،‬در تضاد نیست و اتفاقا ارمانخواهی‬ ‫بدون در نظر گرفتن واقعیات‪ ،‬متوهمانه است‪.‬‬ ‫اما این وسط نکاتی هســت که باعث م ی شود اگرچه‬ ‫بعضا ما دانشجویان به ارمانخواهی تشکل های دانشجویی‬ ‫احســنت بگوییم‪ ،‬ولی گاهی هم شــک کنیم به میزان‬ ‫صداقت و حســن نیت این ارمان خواهی و شعار زده نبودن‬ ‫ارتبــاط تشــکل ها بــا‬ ‫اشخاص خاص و سیاستمداران‬ ‫در بیرون دانشگاه؛ خط دادن یا‬ ‫خط گرفتن؛ مساله این است!‬ ‫هیچ ای رادی ندارد که دانشجویان‬ ‫و تشــکل ها‪ ،‬با افــرادی کــه قبال‬ ‫رئی س جمهور بوده اند یا اشخاص فعلی‬ ‫عال ی رتبه یا سابق یا اسبق عال ی مقام‬ ‫ارتباطی داشته باشند یا حتی جلسات‬ ‫مســتمر ماهانه‪ ،‬اما انچه موردبحث‬ ‫است‪ ،‬جنس ارتباط است‪ .‬یک تشکل‬ ‫دانشــجویی اگر ادعای استقالل رای‬ ‫و حریت دارد‪ ،‬باید در عمل هم طوری‬ ‫رفتار کند کــه اگر هم با شــخص یا‬ ‫اشخاصی در ارتباط است‪ ،‬بتواند بگوید‬ ‫که ما از ایشان مشورت م ی گیریم‪ ،‬ولی‬ ‫ب ر اساس اجتهاد به رای خود و انچه خود‬ ‫به حجیتش م ی رسیم‪ ،‬عمل م ی کنیم یا بگوید که ما خط‬ ‫م ی دهیم‪ ،‬خط نم ی گیریم‪ ،‬ولی مشــورت شاید‪ ،‬که البته از‬ ‫تعالیم اسالمی است و مایه افتخار ما‪ .‬متاسفانه اگرچه همواره‬ ‫افرادی بوده اند در همه تشکل های دانشجویی‪ ،‬که فعالیت‬ ‫دانشجویی را به جای اینکه بستری ب رای تامین دغدغه ها و‬ ‫عمل به رســالت امر به معروف و نهی از منکر خود بدانند‪،‬‬ ‫فرصتی جهت بهره برداری شخصی و سوءاستفاده دانسته اند‪،‬‬ ‫اما انچه مدتی اســت که فضای دانشجویی را ازار م ی دهد‪،‬‬ ‫تبدیل شدن برخی تشــکل ها در بعضی مقاطع‪ ،‬به نهادی‬ ‫ب رای گوش به فرمانی فرد یا افراد‪ ،‬سازمان یا نهادهایی است‬ ‫تا بعد از بله قربان گویی به انان و جلب رضایت ان اشخاص‪،‬‬ ‫نهاد‪ ،‬سازمان‪ ،‬فرد یا افراد‪ ،‬ان رئیس یا دبیر یا مسئول تشکل‬ ‫مربوطه را‪ ،‬پس از فارغ شــدن از فضای دانشجویی‪ ،‬زیر پر‬ ‫و بال خود بگیرند و به نوعی مــزد ان عضو یا اعضایی که‬ ‫تشکل دانشــجویی را تبدیل به حزب یا شاخه دانشجویی‬ ‫حزب کردند را بدهد‪ .‬الزم به ذکر است که فرمایشات رهبری‬ ‫مبنی بر لزوم استقالل رای تشکل های دانشجویی و دوری از‬ ‫حزب گرایی تشکل ها و نیز تاکیدی که رئی س جمهور محترم‬ ‫پیرو فرمایشــات رهبری اعالم کرد مبنی بر اینکه دانشگاه‬ ‫خانه احزاب نیست‪ ،‬نشان دهنده این است که این افت مدتی‬ ‫است گریبانگیر فضای دانشجویی شده و همه دانشجویان‬ ‫و تشکل ها را از ان انذار م ی دهند‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫اگر یکشنبه را روز دانشــجو در نظر بگیریم‪ ،‬م ی توان‬ ‫به تعبیری این هفته را هفته دانشــجو محســوب کرد‪ .‬ب ر‬ ‫این اســاس م ی توان به ارزیابی سیاسی جریان دانشجویی‬ ‫در یکی از مهمترین دانشگاه های کشــور پرداخت‪ .‬از انجا‬ ‫که دانشگاه ته ران‪ ،‬سیاس ی ترین دانشــگاه کشور است و‬ ‫م ی توان ان را به عنوان مشــتی نمونه خروار و قلب تپنده‬ ‫فعالی ت های دانشجویی سراسر کشور به حساب اورد‪ ،‬اسامی‬ ‫ تشکل های این دانشــگاه را که اکثرا در تمام ی دانشگاه ها‬ ‫فعال هستند‪ ،‬از نظر م ی گذرانیم‪ :‬بسیج‬ ‫دانشجویی دانشــگاه تهران‪ ،‬انجمن‬ ‫اسالمی دانشجویان دانشگاه ته ران و‬ ‫علوم پزشکی تهران‪ ،‬انجمن اسالمی‬ ‫مستقل دانشــجویان دانشگاه ته ران‪،‬‬ ‫جامعه اسالمی دانشگاه ته ران‪ ،‬جنبش‬ ‫عدالتخواه دانشجویی دانشگاه ته ران و‬ ‫جهاد دانشگاهی دانشگاه ته ران‪ .‬البته‬ ‫الزم به ذکر است که انجمن اسالمی‬ ‫دانشجویان دانشــگاه تهران و علوم‬ ‫پزشکی تهران‪ ،‬تنها تشکلی است که‬ ‫گرایش سیاســی اش نزدیک به چپ‬ ‫ســنتی دیروز و طیــف اصالح طلبان‬ ‫امروز است‪.‬‬ ‫اولیــن محل مناقشــه همین‬ ‫جاست و ســوال این اســت که چرا‬ ‫به رغم وجود این تعداد تشــکل که ما‬ ‫در اینجا شــش موردش را نام بردیم‪،‬‬ ‫نهایتا ‪ ۱۰‬درصد دانشــجویان دانشگاه‬ ‫ته ران‪ ،‬در این تشکل ها عضوند؟ پاسخ‬ ‫این است که چون این تعدد تشکل ها‪،‬‬ ‫تکثر را ایجاد م ی کند ولی تنوع را خیر‪ .‬خیلی نیاز به اثبات‬ ‫ندارد‪ ،‬ولی اگر شکی وجود داشته باشد‪ ،‬م ی توان با مبنا قرار‬ ‫دادن نقاط عطفی مثل فتنه ‪ ۷۸‬یا فتنه ‪ ،۸۸‬بررسی کرد که‬ ‫چرا بسیاری از دانشجویان‪ ،‬عضو این تشکل ها نیستند‪ .‬به‬ ‫همان دلیلی که بسیاری از مردم‪ ،‬در انتخابات ‪ ،۹۲‬به دو سر‬ ‫تند و کند انتخابات یعنی سعید جلیلی و محمدرضا عارف‪،‬‬ ‫رای ندادند (در انتخابات ‪ ،۹۲‬عارف بــه دلیل محتوم بودن‬ ‫شکســتش در انتخابات‪ ،‬به توصیه ســی د محمد خاتمی‪،‬‬ ‫انصراف خود را اعالم کرد‪).‬‬ ‫اگرچه بسیاری از دانشجویان در بسیاری از نشس ت ها‬ ‫و مراســم حضور به هم م ی رســانند‪ ،‬ولی این هیچ دلیل‬ ‫قطع ی ای به شمار نم ی رود ب رای اثبات تعلق خاطر کامل ان‬ ‫دانشجویان به ان تشکل های برگزار کننده مراسم های مورد‬ ‫نظر‪ .‬بدیهی است که اگر دانشجویی خیلی میل به فعالیت‬ ‫نداشته باشد‪ ،‬م ی تواند به عنوان عضو فعال یا عضو شورای‬ ‫مرکزی فعالیت نکرده و صرفا به عضویت در شورای عمومی‬ ‫بسنده کند‪ ،‬ولی ان ‪ 10‬درصدی که در دو بند فوق ذکر شد‪،‬‬ ‫با احتساب اعضای شورای عمومی همه تشکل ها بود‪ .‬اول‪،‬‬ ‫همه تفکرهایی که در چارچوب قوانین و گفتمان جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران م ی گنجند‪ ،‬در این تشکل ها نم ی گنجند‪ .‬ثانیا‪،‬‬ ‫به رغم تکثر عددی این تشــکل ها‪ ،‬هنوز هم اکثر قریب به‬ ‫اتفاق دانشجویان‪ ،‬راغب به عضویت در انها نیستند‪.‬‬ ‫ارتباط عضویــت با همســویی تفکر و‬ ‫مشارکت با میل به فعالیت دانشجویی‬ ‫اگر واقعا این درصد قلیل از دانشجویان‪ ،‬در تشکل های‬ ‫دانشجویی عضوند‪ ،‬پس چطور است که در مراسم ی مانند‬ ‫‪ ۱۶‬اذر تشکل هایی مثل بسیج و انجمن اسالمی‪ ،‬این تعداد‬ ‫کثیر از دانشجویان با شور و شوق شرکت م ی کنند و با شور و‬ ‫شوقی مضاعف‪ ،‬طی مراسم‪ ،‬همراهی م ی کنند؟ اول؛ تخلیه‬ ‫انرژی‪ :‬جوان است و شور جوانی دارد و بمب انرژی‪ .‬جایی را‬ ‫م ی خواهد ب رای انفجار‪ ،‬مکانی را م ی طلبد ب رای جیغ و فریاد‪،‬‬ ‫فضایی را نیاز دارد ب رای اعالن موجودیت‪ .‬دوم؛ شنیدن حرف‬ ‫همه‪ :‬جوان امروز‪ ،‬دوست دارد سخن همه را بشنود‪ ،‬این نه‬ ‫این مطالب ه گری ها‪ .‬اول؛ ارتباط تشــکیالتی تشــکل های‬ ‫دانشجویی با احزاب‪ ،‬ســازمان ها و نهادها‪ .‬رهبر انقالب در‬ ‫دیدار با دانشجویان در ســال ‪ ،۹۳‬نکته ای را یاداور شدند که‬ ‫بســیار مهم و اتفاقا بدیع بود؛ اینکه تشکل ها حتی الزامی‬ ‫ ندارند تا منتظر اظهارنظر ایشان باشند و بعد عمل و اقدام ی ‬ ‫کنند‪ .‬ایشان دانشــجویان را دعوت کردند به مطالب ه گری و‬ ‫پیشرو بودن‪ .‬دانشجویان را دعوت کردند که بیشتر تحلیلگر‬ ‫باشند و روی پای خود و مبتنی بر عقالنیت و استدالل خود‬ ‫بایستند و منتظر نظر هیچ کس حتی شخص شخیص مقام‬ ‫معظم رهبری هم نمانند‪ ،‬چه رسد به دیگران‪ .‬حال سوال این‬ ‫است که با این تفاسیر‪ ،‬مگر م ی شود تشکلی به جای عمل‬ ‫مبتنی بر استدالل خود (درست یا غلط)‪ ،‬با خط دهی نهادها‪،‬‬ ‫ســازمان ها و احزاب بیرون دانشــگاه عمل بکند و باز هم‬ ‫بتوان اسم ان را تشکل دانشجویی گذاشت؟ در این صورت‬ ‫ان تشکل دانشــجویی‪ ،‬جایگاه خود را تنزل داده به شاخه‬ ‫دانشــجویی یک حزب که البته ب ر اساس قوانین نهادهای‬ ‫باالدستی از جمله شــورای عالی انقالب فرهنگی‪ ،‬فعالیت‬ ‫ان در دانشگاه ها مجاز نیست‪ .‬پس فعالیت حزبی تشکل ها‪،‬‬ ‫هم با نگاه ارمان خواهی که از شعارهای‬ ‫همه تشکل هاست در تضاد است و هم‬ ‫با قوانین‪.‬‬ ‫‪39‬‬ ‫بودجه نفتی‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫وابستگی بودجه کشــور عالوه بر انکه از منظر تئوری های اکادمیک‬ ‫اقتصاد و توسعه مذموم شمرده م ی شود‪ ،‬این مخاطره را هم دست کم ب رای‬ ‫برنامه های ساالنه هزینه کرد بر مبنای درامدهای کشور ایجاد م ی کند که‬ ‫گاهی با باال و پایین شدن قیمت های جهانی به کسری هایی می انجامد که‬ ‫عالوه بر ایجاد مانع بر سر تحقق طرح های توسعه ای‪ ،‬تامین نیازهای اولیه‬ ‫را هم با دشواری های جدی مواجه م ی سازد‪.‬‬ ‫تیتراول‬ ‫دردسرهای بودجه ای نفت‬ ‫‪40‬‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫مثلث | شماره ‪234‬‬ ‫سیاست‬ ‫کاهش قیمت نفت چه تاثیری در اداره کشور می گذارد؟‬ ‫نفت ‪ 110‬دالری به تاریخ پیوســته است‪ ،‬حاال حتی‬ ‫با بودجه ای که روی نفت ‪ 100‬دالری بسته شده است هم‬ ‫دولت برای سه ماه اخر سال‪ ،‬با مشکل رو به رو خواهد بود و‬ ‫این تازه ابتدای داستان است‪.‬‬ ‫افزایش عرضه نفت در بازار هــای جهانی از مرحله‬ ‫«تهدید» کشــورهای تولید نفت گذشته و رسیده است به‬ ‫ایجاد بحران‪ .‬با افزایش صادرات روزانه نفت عربســتان‪،‬‬ ‫این کشور تصمیم گرفته است که بهای نفت خود را برای‬ ‫تحویل در تابســتان ســال اینده کاهش دهد‪ ،‬همزمان با‬ ‫وجود بحران داخلی در عراق‪ ،‬این کشور تالش کرده است‬ ‫سهم خود را در بازار نفت دوباره به دست بیاورد و عالوه بر‬ ‫همه اینها‪ ،‬لیبی نیز کم کم به بازار عرضه نفت بر می گردد‪.‬‬ ‫فروش نفت ایران هم در یک سال گذشته هر چند کمتر از‬ ‫نیم میلیون بشکه اما به هر حال‪ ،‬روند رو به رشد داشته است‬ ‫و همه اینها بخشــی از تحوالتی است که باعث روند رو به‬ ‫نزول قیمت نفت می شود‪.‬‬ ‫با این وجود اجالس هفته گذشته کشور های سازمان‬ ‫اتحادیه تولید کنندگان نفت (اوپک) سقف تولید روزانه نفت‬ ‫توسط کشــور های عضو را کاهش نداده است تا امیدی به‬ ‫افزایش قیمت نفت در کوتاه مدت وجود نداشــته باشــد‪.‬‬ ‫برخی کارشناســان خودداری اوپک از کاهش سقف تولید‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫دولت و مجلس با این شوک قیمتی چه می کنند؟‬ ‫برگزاری نشســت اوپک و پیش بینی های احتمالی‬ ‫کارشناســان داخلی و بین المللی از ادامه ســقوط قیمت‪،‬‬ ‫حواشی نرخ گذاری نفت در بودجه سال اینده را بیش از پیش‬ ‫باال برد تا در استانه بسته شدن بودجه ‪ 1394‬بند درامدهای‬ ‫نفتی همچنان باز بماند‪.‬‬ ‫خواه ناخواه بودجه ایران با درامدهای نفتی درامیخته‬ ‫اســت‪ ،‬حتی اگر مدعی باشــیم که حدود یک سوم بودجه‬ ‫عمومی را نفت تشکیل می دهد و نوســان قیمت ان تاثیر‬ ‫چندانی بر کل منابع درامدی ندارد؛ بنابراین هر قدر هم که‬ ‫قرار باشد سیاستگذاران و صاحبان دخل و خرج کشور خود‬ ‫را نســبت به تحوالت و لرزش های قیمت نفت ارام نشان‬ ‫داده و اعالم کنند که با این تغییرات برنامه های اصلی دولت‬ ‫در بودجه از مسیر تعیین شده منحرف نمی شود‪ ،‬اما باز هم‬ ‫این حقیقت قابل کتمان نیست که سایر درامدهای بودجه‬ ‫نمی تواند سنگینی وزنه نفتی را تحمل کرده و خالء ان را در‬ ‫فرصتی کوتاه جبران کند‪.‬‬ ‫در حالی نفت در بودجه امسال در دوره ای که قیمت ها‬ ‫به بیش از ‪ 100‬دالر هم می رسید در همین قیمت تصویب و‬ ‫درامد حدود ‪ 80‬هزار میلیارد تومانی ان در طبقه درامدهای‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫نمودار نزولی قیمت نفت در یک سال گذشته‬ ‫سیاست‬ ‫روزانه نفت را ناشی از تالش عربستان برای ادامه فشار های‬ ‫اقتصادی به ایران می دانند‪ ،‬اما مسائل دیگری هم در این‬ ‫تصمیم دخیل بوده است‪ .‬روند افزایش عرضه نفت از سوی‬ ‫کشور هایی که عضو اوپک هســتند‪ ،‬با رو در رویی اروپا و‬ ‫امریکا با روسیه بر ســر اوکراین که به ایجاد تحریم های‬ ‫اقتصادی علیه روســیه ختم شــده همزمان شــده است‪.‬‬ ‫حاال روسیه به صادرات نفت نیاز بیشــتری دارد و هر نوع‬ ‫عقب نشینی اوپک از ســقف تولید فعلی اش‪ ،‬نه تنها تولید‬ ‫نفت شل توسط امریکایی ها را منطقی می کند‪ ،‬بلکه باعث‬ ‫می شود روســیه در بازار عرضه نفت جانشین کشور های‬ ‫عضو اوپک شود و این ریسکی است که اوپک نمی خواهد‬ ‫ان را انجام بدهد‪.‬‬ ‫در نتیجه همه این عوامل و البته بســیاری از مسائل‬ ‫پنهان و اشکار دیگر‪ ،‬روند نزولی قیمت نفت که از چند هفته‬ ‫پیش اغاز شده بود‪ ،‬بعد از اجالس اوپک هم ادامه پیدا کرده‬ ‫و معنی اش کاهش بیشتر درامد های دولت در ماه های اینده‬ ‫است‪.‬در روز های بودجه ای دولت قرار داریم‪ ،‬معنی اش این‬ ‫اســت که رئیس جمهور اگر بخواهد به شیوه سال گذشته‬ ‫عمل کند‪ ،‬قانونــا باید تا ‪ 16‬اذر ماه‪ ،‬بودجه ســال اینده را‬ ‫به مجلس تحویــل بدهد که حتما یکــی از جنجالی ترین‬ ‫قسمت هایش پیش بینی قیمت بشکه های نفت خواهد بود‪.‬‬ ‫گمانه زنی ها البته از چند هفته پیش اغاز شده است‪،‬‬ ‫برخی سقف قیمت هر بشــکه نفت در بودجه سال اینده را‬ ‫در روز های قبل از اجالس اوپک در ویــن تا ‪ 80‬دالر هم‬ ‫پیش بینی کــرده بودند اما تصمیم اوپــک برای ثابت نگه‬ ‫داشتن سقف تولید روی ‪ 30‬میلیون بشکه نفت‪ ،‬باعث شد‬ ‫حتی خوشــبین تر ها هم از قیمت ‪ 80‬دالری برای نفت در‬ ‫بودجه سال اینده پایین بیایند‪.‬‬ ‫پیش از برگزاری نشســت اوپک‪ ،‬همه خوشبین تر از‬ ‫حاال بودند‪ ،‬رئیس کمیسیون انرژی معتقد بود که نشست‬ ‫عادی اوپک در اغاز اذر ماه می تواند موثر باشــد و رئیس‬ ‫کمیســیون برنامه و بودجه مجلس با وجود تاکید بر اینکه‬ ‫دولت باتوجه به کاهش قیمت نفت دولت برای سال جاری‬ ‫با کسری در امد ها روبه رو خواهد بود‪ ،‬ابراز امیدواری کرده‬ ‫بود که قیمت نفت برای بودجه سال اینده در حدود ‪ 80‬دالر‬ ‫برای هر بشکه باقی بماند‪.‬‬ ‫این روز ها اما پیش بینی ها تغییر کرده اســت‪ ،‬بعد از‬ ‫اجالس اوپک دیگــر از ابراز امیدواری بــه اینده نزدیک‬ ‫خبری نیست‪ ،‬با در نظر گرفتن اینکه باقی کشور های عضو‬ ‫اوپک هم متاثر از کاهش قیمت نفت در ماه های اخیر دچار‬ ‫کسری بودجه شده اند‪ ،‬به نظر می رسد اغلب اعضای اوپک‬ ‫پذیرفته اند که در تنظیم بودجه سال اینده خود باید جانب‬ ‫احتیاط را رعایت کننــد و قیمت های منطقی تری برای هر‬ ‫بشــکه نفت در نظر بگیرند‪ ،‬از جمله کشور هایی که چنین‬ ‫تصمیمی گرفته اند‪ ،‬ونزوئال اســت کــه رئیس جمهورش‬ ‫نیکوالس مــادورو از تنظیم بودجه ســال ‪ ٢٠١۵‬میالدی‬ ‫این کشــور بر فرض نفت بشــکه ای ‪ ۶٠‬دالر خبر داده و‬ ‫هرچند جانب خوشــبینی را هم رها نکرده و گفته است که‬ ‫ونزوئال معموال بهای نفت را در بودجه کشوری کمتر در نظر‬ ‫می گیرد تا بتواند از این راه با محدودیت های بودجه ای کمتر‪،‬‬ ‫هزینه بیشتری کند‪.‬‬ ‫ارسالن فتحی پور‪ ،‬رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس‬ ‫هم در روز های اخیر گفته اســت که به نظر می رسد قیمت‬ ‫مناسب برای هر بشکه نفت در ســال اینده بین ‪ 60‬تا ‪70‬‬ ‫دالر باشد‪.‬‬ ‫با وجود اینکه رئیس کمیسیون انر ِژی مجلس گفته‬ ‫بود که بعید می داند ســقوط قیمت نفت ادامه دار باشد اما‬ ‫سید حسین دهدشــتی‪ ،‬یک عضو دیگر کمیسیون انرژی‬ ‫مجلس‪ ،‬در روز های اخیر پیش بینی کرده است که با سقوط‬ ‫قیمت نفت در بازار های جهانی‪ ،‬احتماال قیمت هر بشــکه‬ ‫نفت در بودجه سال اینده به زیر ‪ 70‬دالر خواهد رسید‪« :‬در‬ ‫مورد قیمت نفت در بودجه ســال اینده نرخ ‪ 75‬تا ‪ 80‬دالر‬ ‫مطرح شده بود که باتوجه به تحوالت اخیر و کاهش قیمت‬ ‫جهانی نفت طبیعتا این رقم باید خیلی کمتر از این دیده شود؛‬ ‫طبیعتا باتوجه به تصمیم اخیر اوپک برای کاهش قیمت نفت‬ ‫باید درباره عملیاتی شــدن اقتصاد مقاومتی و هزینه های‬ ‫جاری دولت تجدیدنظر جدی صــورت گیرد‪ .‬البته مطمئنا‬ ‫ت نفت در اینده به این صورت نخواهد ماند و ما‬ ‫وضعیت قیم ‬ ‫شاهد افزایش قیمت خواهیم بود اما نمی توانیم بر اساس این‬ ‫منطق که قیمت ها صعودی خواهد شد بودجه را به نحوی‬ ‫که بعدا دچار مشکل و کسری شویم ببندیم‪».‬‬ ‫رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم از موضع‬ ‫اواخر ابان ماه خود کمی عقب نشســته و گفته اســت که‬ ‫همین حاال هم تنها در اثر کاهش قیمت نفت‪ ،‬دولت بین ‪8‬‬ ‫تا ‪ 9‬درصد کسری درامد برای ماه های اینده خواهد داشت‪:‬‬ ‫«اثرات کاهش فعلی قیمت نفت‪ ،‬نسبت به قیمت هر بشکه‬ ‫‪ 100‬دالری که در بودجه سال جاری تصویب شده بود‪ ،‬در‬ ‫سه ماه پایانی امسال خودش را نشــان می دهد و دولت را‬ ‫مجبور به صرفه جویی بیشتر خواهد کرد‪ ،‬اما دولت با نحوه‬ ‫تخصیص درامد هایش می تواند این مشکل را کنترل کند‪».‬‬ ‫غالمرضا تاج گردون با اشاره به جلسات متعدد مجلس‬ ‫و دولت در این زمینه‪ ،‬پیش بینی کرده است که اتفاقا کاهش‬ ‫قیمت نفت کوتاه مدت نخواهد بود‪ ،‬اما این به ان معنا نیست‬ ‫که قطعا درامد های نفتی در ســال اینده کم تر از امســال‬ ‫خواهد بود‪« :‬درست است که کشورهای مختلف عضو اوپک‬ ‫قیمت نفت را در بودجه سال اینده شان بین ‪ 60‬تا ‪ 70‬دالر‬ ‫پیش بینی کرده اند و ما هم احتماال قیمت نفت را باید روی‬ ‫رقمی در همین حدود پیش بینی کنیم تا میزان ریسکی که‬ ‫تقبل می کنیم کاهش پیدا کند اما این موضوع را هم نباید‬ ‫دور از نظر داشت که هم امکان افزایش حجم صادرات نفت‬ ‫ما در سال اینده وجود دارد و هم احتمال افزایش قیمت نفت‪.‬‬ ‫البته کاهش قیمت نفت در بودجه معموال بیشترین فشار را‬ ‫روی هزینه های عمرانی دولت می گذارد و موجب کاهش‬ ‫انها می شود که امیدواریم در سال اینده دولت در این مورد‬ ‫هم تدبیر داشته باشد‪ ،‬اما هر قدر که مازاد درامد نفتی نسبت‬ ‫به رقمی که در بودجه پیش بینی شده است‪ ،‬داشته باشیم ان‬ ‫پول به حساب ذخیره ارزی خواهد رفت‪».‬‬ ‫جدید تریــن اظهارنظر هــا امــا حاکــی از تصمیم‬ ‫نهایی درمورد قیمت نفت در بودجه ســال اینده است که‬ ‫تاجگردون‪ ،‬اواخر هفته گذشــته به ان اشاره کرده است‪:‬‬ ‫«دولت در حال تنظیم الیحه بودجه ســال ‪ 94‬با نرخ ‪70‬‬ ‫دالر برای هر بشکه نفت اســت که اگر بودجه ‪ 94‬با همین‬ ‫رقم بسته شود رقم معتدلی خواهد بود‪ .‬اگر دولت بخواهد‬ ‫ســقف بودجه ‪ 94‬را حداقل در حد بودجه ‪ 93‬نگه دارد باید‬ ‫سهم ‪ 29‬درصدی یا ‪ 31‬درصدی صندوق توسعه ملی به ‪20‬‬ ‫درصد برسد که بتوانند بودجه را تنظیم کنند و اگر بخواهد‬ ‫هزینه های عمرانی را در همین سطح نگه دارد باید در مورد‬ ‫بودجه جاری تدبیر کند‪».‬‬ ‫در حالــی که کاهــش هزینه های جــاری دولت با‬ ‫قطره چکان انجام می شود‪ ،‬هزینه های عمرانی را می شود‬ ‫با نگرانی های کمتری کاهش داد‪ ،‬کسری های بودجه اگر‬ ‫منجر به بازنگری در بودجه ســاالنه نشده باشد هم بیشتر‬ ‫از محل کاهش هزینه های عمرانی جبران شــده است‪ ،‬تا‬ ‫کاهش هزینه های جاری‪.‬‬ ‫حتی اگر خوشبین باشیم و به افزایش حجم صادرات‬ ‫نفت در سال اینده امیدوار بمانیم‪ ،‬باز هم کاهش درامدهای‬ ‫دولت در پی کاهش در امد های نفتی چشمگیر خواهد بود‪،‬‬ ‫رقمی که تاجگردون از ان صحبت می کند‪ ،‬کاهش حداقل‬ ‫‪ 20‬درصدی درامدهای دولت از محل فروش نفت در سال‬ ‫اینده‪ ،‬نســبت به در امد های فروش نفت در ســال جاری‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫رئیس کمیسیون نفت اما هنوز هم به بازگشت ایران‬ ‫به بازار نفت در ماه های اینده امیدوار اســت‪ .‬علی مروی با‬ ‫بیان اینکه نفت ایران کم کم به بازار بر خواهد گشت و باید‬ ‫به افزایش میزان صادرات امیدوار بود‪ ،‬گفته است که با این‬ ‫وجود اقتصاد تک محصولی همواره با چالش مواجه است و‬ ‫اگر قرار است در طوالنی مدت فکری به حال اقتصاد بشود‬ ‫باید همان راه حل های اقتصاد مقاومتی در دستورکار باشد‪.‬‬ ‫‪41‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪42‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫دولت گنجانده شد که با وجود صادرات کمتر از ‪ 1/3‬میلیون‬ ‫بشکه ای نفت و فراورده های ان در روز متوسط فروش ‪104‬‬ ‫دالری ان در چهار تا پنج ماه اول سال به عملکرد بیش از ‪90‬‬ ‫درصدی این منابع در شش دوازدهم انجامید‪.‬‬ ‫با این حال از اواخر نیمه اول ســال جــاری با افتادن‬ ‫نفت در شیب نزولی‪ ،‬قیمت ان در حدود چهار ماه اخیر بیش‬ ‫از ‪ 30‬درصد کاهش یافت و به تبــع ان میزان درامدهای‬ ‫نفتی کشــورمان نیز تا این حد نزولی شد؛ روندی که ادامه‬ ‫بودجه امسال در نیمه دوم را با اما و اگرهای بسیار و تردید‬ ‫کارشناسان و اطمینان نمایندگان مجلس نسبت به کسری‬ ‫بودجه تا پایان سال همراه کرد‪.‬‬ ‫اما ریزش یکباره و شــاید غیر قابل پیش بینی قیمت‬ ‫نفت نه تنها بودجه ســال ‪ 1393‬را در بهت فرو برد و یاداور‬ ‫تذکراتی اســت که نسبت به خوشــبینانه بودن نرخ ‪100‬‬ ‫دالری هنگام تصویب مطرح می شــد‪ ،‬بلکه پس لرزه های‬ ‫این کاهش که ممکن اســت در سال اینده نیز ادامه داشته‬ ‫باشد‪ ،‬الیحه بودجه ان را نیز تحت الشعاع قرار داده است‪.‬‬ ‫با توجه به کاهش حدود ‪ 30‬درصدی قیمت نفت در‬ ‫هفته های گذشته‪ ،‬نرخ ‪ 70‬دالری برای الیحه بودجه سال‬ ‫بعد در روزهای اخیر در هیــات دولت مصوب و نرخ دالر با‬ ‫حدود ‪ 2850‬تومان هم پیش بینی شد‪.‬‬ ‫این درحالی اســت که برگزاری نشســت اوپک در‬ ‫پنج شــنبه گذشــته و نتایج حاصل از ان‪ ،‬قطعیت قیمت‬ ‫‪ 70‬دالری نیز می تواند تحت تاثیر قرار گیرد‪.‬‬ ‫این نشست که به منظور بررســی سیاست های این‬ ‫سازمان در رابطه با تولید نفت و دالیل کاهش قیمت ان در‬ ‫بازار همچنین ایجاد راهکارهایی برای ممانعت از کاهش‬ ‫نرخ نفت برگزار شــد‪ ،‬نتیجه ای در بر نداشته و سقف تولید‬ ‫سازمان اوپک مانند سه سال گذشــته روزانه ‪ 30‬میلیون‬ ‫بشکه تعیین شد تا کارشناسان بین المللی بر این باور تاکید‬ ‫کنند که با این تصمیم احتمال کاهش قیمت ها تا ‪ 60‬دالر‬ ‫در هر بشکه نیز وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫این تحلیلگــران در حالی معتقدنــد قیمت نفت در‬ ‫نیمه اول سال اینده میالدی کف ‪ 60‬دالری را هم تجربه‬ ‫می کند که این رقم می تواند زنگ خطری برای بودجه سال‬ ‫‪ 1394‬باشد‪.‬‬ ‫بنابراین بــا وجود اینکه زنگنه ‪ -‬وزیــر نفت ‪ -‬بعد از‬ ‫پایان نشســت اوپک از ثابت ماندن میزان تولید اعضای‬ ‫این ســازمان ابراز ناراحتی نکرد اما توضیحاتی که وی در‬ ‫هیات دولت در رابطه با انچه اتفاق افتاده یا ســناریوهایی‬ ‫که ممکن اســت برای بازار نفت در سال اینده پیش روی‬ ‫درامدهای نفتی باشد‪ ،‬ارائه می کند‪ ،‬می تواند تردید دولت‬ ‫در نفت ‪ 70‬دالری در الیحه را به همراه داشته باشد‪ .‬چرا که‬ ‫باتوجه به روند موجود و پیش بینی های صورت گرفته بعید‬ ‫نیست که چندماه ابتدایی اجرای بودجه سال اینده با نفت‬ ‫کمتر از ‪ 70‬دالر کلید زده شود‪ ،‬در عین حال که باالتر بردن‬ ‫نرخ دالر از ‪ 2850‬تومان پیش بینی شده برای جبرانی این‬ ‫کسری چندان محتمل نیست‪.‬‬ ‫براســاس این گزارش‪ ،‬در حالــی خبرهای نفتی‪،‬‬ ‫قیمت های کاهشــی و پیش بینی های ناامید کننده برای‬ ‫ماه های پیش رو به الیحه بودجه سال اینده می رسد که‬ ‫حتی در کمتــر از یک هفته مانده بــه جمع بندی نهایی‬ ‫بندها‪ ،‬تبصره ها و پیوســت ها هــر روز می تواند اغازی‬ ‫برای تصمیم گیری در مورد چرخش هــای قیمتی نفت‬ ‫در بودجه بوده و ان را تا اخرین روزها ســرگردان کند؛‬ ‫چراکه باتوجه به درامدهــای مالیاتی و درامدهای مالی‬ ‫(فروش اوراق مشارکت و سود سهام) به عنوان دو عنصر‬ ‫اصلی دیگر بودجه عمومی و عملکردی که در سال های‬ ‫قبل داشــته اند بازهم این درامدهای نفتی اســت که از‬ ‫جایگاهی ویژه و حســاس تر در تصمیم گیری برخوردار‬ ‫خواهد بود‪.‬‬ ‫توطئهسیاه‬ ‫نقش عربستان‪ ،‬روسیه و امریکا‬ ‫در کاهش قیمت نفت چیست؟‬ ‫متین کاکایی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫با واکنشــی که وزی ران عضو ســازمان کشــورهای‬ ‫صادرکننده نفت (اوپک) در نشست خود نسبت به وضعیت‬ ‫تقریبا اسفبار بازار نفت در هفته های اخیر نشان دادند‪ ،‬این‬ ‫پرسش پیش امد که ایا اوپک دیگر از خود شخصیتی دارد‬ ‫که بتواند در معادالت جهانی تاثیرگذار باشــد یا در حد یک‬ ‫ابزار تقلیل یافته است؟‬ ‫حتی نزدیک ترین کارشناسان بازار نفت به کشورهای‬ ‫بزرگ مصرف کننــده هم تا چند روز قبل اگر م ی شــنیدند‬ ‫اعضای اوپک در نشست وین تولید نفت را کاهش داده اند‬ ‫تا با طناب نسبتا پوســیده خود سعی کنند قیمت نفت را از‬ ‫انتهای چاه بازار باال بکشند به این سازمان حق م ی دادند؛ اما‬ ‫موضع منفعالنه اعضای سازمان کشورهای صادرکننده نفت‬ ‫درمقابل سقوط قیمت ها به رهبری ع ربستان و همراهی سایر‬ ‫اع راب عضو اوپک انقدر ادامه یافت که در پایان نشســت‪،‬‬ ‫هی چ کس از تصمیم تکراری اوپک بــرای «تثبیت تولید»‬ ‫تعجب نکرده باشد‪.‬‬ ‫از خیلی قبل‪ ،‬م ی شد پی ش بینی کرد که نشست اخیر‬ ‫اوپک یک پیچ تاریخی اســت؛ پیچی که مهارت اعضای‬ ‫این سازمان در عبور سالمت از ان‪ ،‬دست فرمان اوپک ب رای‬ ‫هدایت قیمت نفت در جاده پ ر پیچ وخم اقتصاد جهان را به‬ ‫رخ م ی کشید؛ اما شرایط اقتصادی و سیاسی جهان به قدری‬ ‫پیچیده شده اســت که این روزها دیگر همه چیز ب راساس‬ ‫منطق اقتصادی صرف پیش نم ی رود‪.‬‬ ‫هرچه به روز برگزاری نشســت وزی ران اوپک در وین‬ ‫نزدیک م ی شدیم‪ ،‬باوجودی که این بار بازار نفت هم انتظار‬ ‫تصمیم اوپک بــرای کاهش تولید نفت را داشــت‪ ،‬ان چه‬ ‫از درون این ســازمان به گوش م ی رســید بیش از هرچیز‬ ‫چندصدایی بود تا وحدت نظ ر‪.‬‬ ‫از یک سو اع راب اوپک به رهبری عربستان در توافقی‬ ‫نانوشته با مصرف کنندگان بزرگ نفت در غرب‪ ،‬عزمشان را‬ ‫ب رای تغییر ندادن سیاست های تولید اوپک جزم کرده بوند و‬ ‫از سوی دیگر تولیدکنندگانی مثل ونزوئال‪ ،‬لیبی و ای ران که‬ ‫معموال به تندروهای اوپک شهرت دارند‪ ،‬نتوانستند همتایان‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫با این اوصاف‪ ،‬عربستان اعالم کرد که سیاست نفتی‬ ‫این کشــور ب راساس اصول اقتصادی اســت‪ .‬در پی انتشار‬ ‫گمانه زن ی هایی پس از نشســت اخیر اوپک در وین مبنی‬ ‫بر وجود انگیزه های سیاســی ب رای ضربــه زدن به برخی‬ ‫تولیدکنندگان نفت‪ ،‬عربستان اعالم کرد که سیاست نفتی‬ ‫این کشــور صرفا ب راســاس اصول اقتصادی است‪ .‬کابینه‬ ‫ع ربســتان در بیانی ه ای اعالم کرد‪ :‬سیاست نفتی ع ربستان‬ ‫از اصول اقتصادی ناشی م ی شــود تا منافع اقتصادی این‬ ‫کشــور در کوتاه مدت و بلند مدت و منافع تولیدکنندگان و‬ ‫ن تامین شود‪.‬‬ ‫مصرف کنندگا ‬ ‫ریاض به همراه دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس‬ ‫در اوپک در ب رابر درخواست برخی اعضا ب رای کاهش تولید‬ ‫این سازمان مخالفت کرد تا ســهم بازار خود را در رقابت با‬ ‫تولیدکنندگان خــارج از اوپک و به ویژه امریکای شــمالی‬ ‫حفظ کند‪.‬در پی این تصمیم‪ ،‬نفت ب رنت روز سه شنبه هفته‬ ‫گذشته به ‪ 68‬دالر در هر بشکه (پایی ن ترین قیمت پنج سال‬ ‫اخیر) سقوط کرد‪ .‬توســعه تولید نفت شیل و کاهش تقاضا‬ ‫از سوی چین و اروپا باعث شــده که بهای نفت از ماه ژوئن‬ ‫تاکنون حدود ‪ 40‬درصد کاهش پیدا کند‪.‬‬ ‫به رغم کاهش شــدید قیمت نفت از هفته گذشــته‬ ‫تاکنون‪ ،‬کابینه عربستان ازتصمیم اوپک اب راز رضایت کرد و‬ ‫گفت‪« :‬این تصمیم بیانگر اتحاد و انسجام در اوپک است‪».‬‬ ‫بیژن زنگنــه وزیر نفت ای ران اعــام کرد که تصمیم‬ ‫اوپک به نفع تمام اعضا نبوده اما ایــران ب رای حفظ اتحاد‬ ‫در اوپک از اعتراض به این تصمیم خودداری کرده اســت‪.‬‬ ‫تولیدکنندگان نفت در حاشیه خلیج فارس م ی گویند اماده‬ ‫تحمل قیمت های پایین نفت هستند اما نم ی توانند تولید‬ ‫خود را کاهش دهند‪.‬کابینه عربســتان همچنان خواستار‬ ‫همکاری علیه برخی شایعات در بازار شد و گفت‪« :‬همکاری‬ ‫تولیدکنندگان در داخل اوپک و خارج از ان مسئولیت تمام‬ ‫تولیدکنندگان ب رای دستیابی به ثبات در بازار است‪».‬‬ ‫موضع صندوق بی ن المللی پول‬ ‫در عین حال صندوق بی ن المللی پول اعالم هم کرد که‬ ‫کاهش قیمت نفت در مجموع ب رای اقتصاد جهانی مثبت‬ ‫است‪ .‬اگرچه ممکن است به برخی از کشورهای صادرکننده‬ ‫نفت لطمه بزند‪.‬‬ ‫کریســتین الگارد‪ ،‬مدیر صندوق بی ن المللی پول با‬ ‫اشاره به کشورهای امریکا‪ ،‬اروپا‪ ،‬ژاپن و چین گفت‪« :‬باتوجه‬ ‫به کاهش ‪ 30‬درصدی قیمت نفت ایــن احتمال وجود دارد‬ ‫که رشد اقتصادی در بیشتر کشورهای اقتصادی پیشرفته‬ ‫‪ 0/8‬درصد افزایش پیدا کند‪ .‬زیــرا تمام انها واردکننده نفت‬ ‫هستند‪».‬‬ ‫الگارد گفته است‪« :‬تمام کشورهایی که به شکل قابل‬ ‫توجهی تحت تاثیر کاهش قیمت نفت قرار خواهند گرفت‬ ‫باید تحت نظارت باشند‪ .‬ونزوئال یکی از این کشورها است‬ ‫که نظارت روی ان دشوار خواهد بود‪».‬‬ ‫این عضو اوپک در امریــکای جنوبی ‪ 96‬درصد درامد‬ ‫صادراتی خود را از فروش نفت به دســت م ی اورد و کاهش‬ ‫قیمت ها باعث رکود اقتصاد این کشور‪ ،‬کمبود ارز و کمبود‬ ‫کاالهای اساسی در ان شده است‪.‬‬ ‫شماره ‪244‬‬ ‫مثلث | شماره‬ ‫مثلث‬ ‫‪244‬‬ ‫موضــع منفعالنــه اعضــای ســازمان‬ ‫کشــورهای صادرکننــده نفــت درمقابل‬ ‫ســقوط قیمت ها بــه رهربی عربســتان‬ ‫و همراهی ســایر اعــراب عضــو اوپک‬ ‫ان قدر ادامه یافت که در پایان نشست‪،‬‬ ‫هیچ کس از تصمیم تکراری اوپک برای‬ ‫«تثبیت تولید» تعجب نکرده باشد‬ ‫ تکذیب عربستان‬ ‫سیاست‬ ‫خود را در ســازمان مجاب کنند که با تصمیم ی جدید‪ ،‬این‬ ‫ســیگنال را به بازار نفت بدهند که این سازمان هنوز قدرت‬ ‫دارد و هنوز نفس م ی کشد‪.‬‬ ‫جالب این جاست که این بار ای ران برخالف نشس ت های‬ ‫پیشین بیشتر از همیشه رویکرد محافظه کارانه ای را در پیش‬ ‫گرفته بود‪ ،‬تا انجا که بیژن زنگنه‪ ،‬وزیر نفت ای ران در توجیه‬ ‫اینکه چرا ای ران خواســتار برگزاری نشست اضط راری اوپک‬ ‫نشده است‪ ،‬توضیح داده بود که اگر چنین نشستی درخواست‬ ‫م ی شد اما به نتیجه مطلوب نم ی رسید‪ ،‬بیشتر اثر منفی ب رای‬ ‫ای ران داشت تا مثبت‪.‬‬ ‫از طرف دیگر‪ ،‬شاید زنگنه هم به این حقیقت پی برده‬ ‫است که ای ران با شــرایط فعلی صنعت نفتش‪ ،‬تاثیرگذاری‬ ‫سابق را نه تنها بر بازار نفت‪ ،‬که حتی بر اعضای اوپک هم‬ ‫ندارد‪ ،‬چرا که از یک سو زنگنه تصمیم گرفت به جای هرگونه‬ ‫موضع گیری رسمی رســانه ای که ممکن بود بعدا ب رایش‬ ‫گران تمام شــود‪ ،‬با سفر به کشــورهایی که فکر م ی کرد‬ ‫م ی تواند حمایتشــان را جلب کند نظ راتش را پشت درهای‬ ‫بسته به مسئوالن نفتی سایر کشورها منتقل کند و از سوی‬ ‫دیگر در بدو ورود به وین و درست زمانی که دنیا انتظار داشت‬ ‫موضع ای ران را در حمایت از تصمیم جسورانه اوپک بشنود‪،‬‬ ‫از نزدیکی نظر ای ران و عربســتان در مورد سیاســت های‬ ‫اوپک سخن گفت تا اب سردی باشــد بر پیکر امیدهایی‬ ‫که م ی توانســت از زنده و پویا بودن اوپــک خبر دهد؛ این‬ ‫درحالی است که وزیر نفت عربســتان که زنگنه از نزدیکی‬ ‫دیدگاه هایش با او سخن گفته بود‪ ،‬در بدو ورود به وین و در‬ ‫واکنش به سقوط ب ی سابقه قیمت نفت گفته بود که هی چ گاه‬ ‫حالش به این خوبی نبوده است!‬ ‫حاال دیگر شــاید باید با نهایت تاســف پذیرفت که‬ ‫دوران تاثیرگذاری اوپک بر بازار نفت به ســر امده یا حداقل‬ ‫فرمان اوپک به دست اع رابی افتاده که مسیرشان با مصرف‬ ‫کننده های غربی یکی اســت و دیگر نم ی تــوان از اوپک‬ ‫انتظار معجزه داشت‪ .‬اگر روزگاری وزن این سازمان در تعیین‬ ‫معادالت قیمــت نفت و نقش تصمیم های سیاســی اش‬ ‫در شــکل دادن به اولویت های بازار انرژی به قدری پررنگ‬ ‫بود که کشــورهای بزرگ مصرف کننده نفت که از همان‬ ‫روزهای نخست اوپک دل خوشــی از این سازمان نداشتند‬ ‫به ان لقب «کارتل» م ی دادند و از همگرایی تولیدکننده های‬ ‫بزرگ به قدری م ی ترسیدند که ســعی م ی کردند عالوه بر‬ ‫فشار الب ی های سیاسی‪ ،‬با جوسازی روانی و رسانه ای مانع‬ ‫تصمیم هایی شــوند که قیمت نفت را باالتر م ی برد‪ ،‬امروز‬ ‫اوضاع این سازمان پنجاه واندی ساله به قدری تغییر کرده که‬ ‫بزرگ ترین تولیدکنندگانش چوب حراج به نفتشان زده اند و‬ ‫ب رای پیدا کردن مشتری بیشتر‪ ،‬در تخفیف دادن با یکدیگر‬ ‫کورس گذاشته اند!‬ ‫شرایط نابســامان داخل اوپک با تحوالت مختلفی‬ ‫در جهان انرژی نابسامان تر هم شــده است؛ توسعه ذخایر‬ ‫نامتعارف نفت در ســال های اخیر به خصوص در امریکا و‬ ‫کانادا جایگاه اثرگذاری اوپک بر بازار جهانی نفت را کمتر از‬ ‫قبل هم کرده است‪ .‬حاال دیگر ع ربستان‪ ،‬ای ران و حتی ع راق‬ ‫م ی دانند به جز رقابت با یکدیگر باید پنجه در پنجه رقیبان‬ ‫تازه نفسی بکنند که دیگر جای انها را به عنوان تاثیرگذاران‬ ‫انحصاری بر قیمت نفت تنگ کرده اند‪ .‬همین چند سال قبل‬ ‫که قیمت نفت در مرز ‪ 60‬دالر پرســه م ی زد تصور رسیدن‬ ‫دماســنج قیمت به نقطه جوش ‪ 100‬دالری ب رای خیل ی ها‬ ‫غیرممکن بود‪ ،‬تا جایی که با هر سنت باالتر رفتن قیمت‪،‬‬ ‫خبرگزاری های دنیا ذوق زده از رکوردشــکنی قیمت ها تیتر‬ ‫م ی ســاختند‪ ،‬اما با تثبیت قیمت ها در محدوده سه رقم ی و‬ ‫تداوم این شرایط ب رای چند سال‪ ،‬دیگر تصور دوباره دورقمی‬ ‫ شدن بهای طالی سیاه دشوار شــده بود‪ ،‬چه رسد به اینکه‬ ‫معامالت نفت در محدوده ‪ 80‬دالری ثبت شود و بازهم اب‬ ‫از اب تکان نخورد‪.‬‬ ‫حاال دیگر خبــری از خــط قرمــز ‪ 100‬دالری ب رای‬ ‫اعضای اوپک نیســت‪ ،‬حاال اگر قیمت نفت در پایی ن ترین‬ ‫سطوح چهار سال اخیر خود پرســه بزند هم حال عربستان‬ ‫«بهتر از همیشــه» اســت و وزیر نفت ای ران هم نظرش را‬ ‫به نظر عربســتان نزدیک م ی داند‪ .‬حاال دیگر اوپک پس از‬ ‫ســال ها انفعال که تصمیماتش حتی قبل از ورود وزی ران‬ ‫به جلس ه های پشت درهای بســته معلوم بود قادر نیست‬ ‫تاثیرگذاری خود در بازار نفت را احیا کند تا ســبقت گرفتن‬ ‫اعضایش در ارزان فروشی نفت و یافتن مشتریان جدید ادامه‬ ‫داشته باشد‪.‬‬ ‫شــاید باید پذیرفــت که قطــار اوپــک در یکی از‬ ‫حســاس ترین پی چ های تاریــخ خود‪ ،‬با هدایت نادرســت‬ ‫رانندگانش چپ کرد تــا تحلیلگران بدبینی که خیلی وقت‬ ‫اســت بر طبل پایان دوران اوج نفــت م ی کوبند محکم تر‬ ‫از همیشه از پایان نسل اوپک ســخن بگویند؛ نسلی که‬ ‫روزگاری هر تصمیمش دنیا را جابه جا م ی کرد‪.‬‬ ‫‪43‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫دوئلبازهاوکبوترها‬ ‫روسیه چه نقشی در کاهش قیمت نفت دارد؟‬ ‫سیاست‬ ‫‪44‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫فریدون برکشلی‬ ‫رایزن پیشین انرژی ایران در سازمان ملل‬ ‫در اوپک همیشه دو دسته وجود دارند؛ نخست گروهی‬ ‫که با ایران هســتند و از انها به نام کبوتر اوپک نام می برند‬ ‫و دسته دیگر که با عربستان همراهند و از انها به عنوان باز‬ ‫یاد می کنند‪ .‬کشورهایی که طرفدار افزایش قیمت هستند‬ ‫در گروه ایران و کشورهایی که تحت نظر عربستان هستند‬ ‫عظیمی هم دارند و می خواهند قیمت را پایین نگه‬ ‫ ‬ ‫که ذخایر‬ ‫دارند تا بتوانند برای مدت زیادی نفت بفروشند و این گروه در‬ ‫واقع بازها هستند‪ .‬اما این روز ها شرایط بسیار فرق می کند‪،‬‬ ‫از طرفی حضور نفت شیل اســت که هیچ کس پیش بینی‬ ‫نمی کرد در این ســال میالدی امریکا بتواند ‪ 2/5‬میلیون‬ ‫بشکه نفت شیل تولید کند‪ .‬البته کاهش تقاضای چین نیز‬ ‫باعث شد تقاضای نفت هم کم شــود‪ .‬یک اتفاق مهم که‬ ‫دیگر کم رنگ شده‪ ،‬تحوالت ژئوپلتیکی است‪ .‬در سال های‬ ‫قبل اتفاقات ژئوپلتیکــی که در خاورمیانــه رخ می داد یا‬ ‫ناارامی یا جنگ در منطقه وجود داشت‪ ،‬قیمت نفت را تا ‪10‬‬ ‫دالر قیمت افزایش مــی داد؛ در حالی که اکنون خاورمیانه‬ ‫ناارامی در کشورهای نفت خیز مثل نیجریه‬ ‫ ‬ ‫ناارام است و در‬ ‫حساسیت سابق را ندارد‪.‬‬ ‫موضوع مهم دیگری هم وجود که دارد‪ ،‬مساله رعایت‬ ‫روسیه است و به طور کلی بخشی از کاهش قیمت نفت متاثر‬ ‫از تحریم هایی است که روســیه با ان روبه رو است‪ .‬برای‬ ‫اینکه به درامدهای حاصل از نفــت نیاز دارد و برای اینکه‬ ‫بتواند بیشتر بفروشــد‪ ،‬تخفیف های زیادی می دهد‪ .‬البته‬ ‫موضوع حضور گروه تروریســی داعش هم در منطقه باید‬ ‫مورد توجه قرار گیرد‪ .‬زیرا نفتی که این گروه تروریستی از‬ ‫میدان های نفتی عراق و سوریه به دست اورده اند را با قیمت‬ ‫کمتر از ‪30‬دالر به فروش می رسانند که همه اینها در بازار‬ ‫نفت و کاهش قیمت ان اثر می گذارد‪.‬‬ ‫اگر در اجالس ‪ 166‬اوپک‪ ،‬اعضا با کاهش سقف تولید‬ ‫موافقت می کردند باید مراقب می بودند که سودی نصیب‬ ‫روسیه یا مکزیک و یا حتی اویل شیل نشود‪ .‬زیرا کشورهای‬ ‫غیر اوپکی هم می توانند از کاهش تولید اوپک سود ببرند و‬ ‫اگر این اتفاق می افتاد در واقع اوپک بخشی از درامدهای‬ ‫خودش را قربانی کرده بود‪ .‬نکته دیگری که الزم اســت‬ ‫در اینجا به ان اشــاره کرد این اســت که در درون اوپک‬ ‫اختالفات از جنس دیگری اســت‪ ،‬یعنی اعضا در حالی که‬ ‫در بیرون از اوپک یا در منطقه مانند رابطه ایران و عربستان‬ ‫بسیار به هم حساس هستند‪ ،‬اما می توانند درون اوپک با هم‬ ‫بسیار خوب باشند و الزاما روابط موجود در عالم سیاست در‬ ‫اجالس اوپک تاثیر ندارد‪ .‬اعضــای اوپک از جمله ایران و‬ ‫عربستان تا به حال با هم محترمانه برخورد کرده اند؛ ایران‬ ‫با چند کشور مانند با کویت‪ ،‬قطر‪ ،‬امارات و‪ ...‬رایزنی کرد و‬ ‫از ان طرف عربستان با مکزیک که تولید کننده عمده اوپک‬ ‫است و ونزوئال رایزنی کرد که در واقع تقسیمات منطقه ای‬ ‫بین دو عضو اصلی اوپک صورت گرفت‪ .‬در این حال نباید‬ ‫این را نادیده گرفت که اعضای اوپک باتوجه به شرایط بازار‬ ‫تصمیم می گیرند‪ .‬با این حال متاســفانه گزینه های خوبی‬ ‫در اوپک مطرح نشد‪ .‬اینکه این ســازمان تولید خود را بین‬ ‫یک میلیون تا یک و نیم میلیون بشکه کاهش دهد‪ ،‬درست‬ ‫است که امکان انجامش وجود دارد اما دور از ذهن نبود که‬ ‫مورد قبول وزرا قبول نگیرد‪ .‬زیرا کاهش تولید می تواند اثار‬ ‫مثبتی در بازار داشته باشد‪ .‬اما به شرطی که این کاهش از‬ ‫طریق غیر اوپکی ها و نفت شــیل بالفاصله جبران نشود‪.‬‬ ‫البته نکته دیگری هست که ایران از اوپک بابت سال هایی‬ ‫که تولید نکرده طلبکار است‪ ،‬عوامل اصلی و چالش امروز‪،‬‬ ‫ایران و عربستان است که در فاز زرد است؛ فازی که ایران‬ ‫به بازار برمی گردد‪ .‬مشکلی که اکنون وجود دارد این است‬ ‫که کشورهای اوپکی با حداکثر توان نفت تولید می کنند و‬ ‫سهمیه ها را رعایت نمی کنند و اگر اعضا متقاعد می شدند‬ ‫که براساس ســهمیه تولید کنند‪ ،‬مانند عربستان که ‪8/5‬‬ ‫میلیون بشکه ســهمیه دارد ولی حدود ‪ 10/5‬بشکه در روز‬ ‫تولید می کند بــازار اصالح می شــد‪.‬بنابراین باید اعضای‬ ‫اوپک میزان تولید خود را براساس سهمیه ان هم براساس‬ ‫سهمیه سال ‪ 2008‬برگردانند؛ البته وضعیت عربستان فرق‬ ‫می کند و این کشــور تولید کننده شناور محسوب می شود‪،‬‬ ‫یعنی تولید کننده ای که سهمیه ندارد‪ .‬همه اعضای اوپک‬ ‫ســهمیه دارند و فقط این کشور ســهمیه ندارد و هر موقع‬ ‫تقاضا افزایش یافت تولید خود را افزایش می دهد و هر موقع‬ ‫نیاز باشد برای حمایت از قیمت تولید خود را کاهش می داد‪،‬‬ ‫اما عربستان اکنون تولید نفت شناور را رها کرده است‪ .‬اگر‬ ‫قیمت به کمتر از ‪ 70‬کاهش یابد جلسه فوق العاده ای برگزار‬ ‫می کنند تا تولید را کاهش و قیمت را افزایش دهند‪.‬‬ ‫سر اخر الزم به ذکر اســت که دالیل کاهش قیمت‬ ‫نفت که در باال اشاره شــد تنها بخشی از عوامل این رخداد‬ ‫هستند‪ .‬زیرا کشور روســیه در کاهش قیمت نفت بی تاثیر‬ ‫نبوده است‪ ،‬روسیه با این اقدام برای دیگر خریداران نفت‬ ‫این ذهنیت را ایجاد کرد که اگر صبر کنند‪ ،‬نفت ارزان خواهد‬ ‫شد و می توانند نفت ارزانتری بخرند‪ .‬به طوری که مشاهده‬ ‫شد در پی این اتفاق عربستان و سایر کشورهای تولید کننده‬ ‫نفت اقدام به کاهش قیمت نفت خود کردند‪ .‬اکنون قدرت‬ ‫خرید واقعی دالر برای هر بشکه نفت باال رفته و این عامل‬ ‫در کاهش قیمت نفت بی تاثیر نبوده است‪ .‬حتی اثرات روانی‬ ‫مداخله امریکا بیش از تاثیر واقعی ان روی کاهش قیمت‬ ‫نفت در بازار بوده است‪.‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫مصائبنفتشیلامریکا‬ ‫کاهش قیمت نفت می تواند موجب افزایش تورم شود‬ ‫مجید عباس پور‬ ‫کارشناس انرژی‬ ‫نوعی به ‪60‬دالر برسد‪ ،‬ان وقت داستان فرق می کند و حتما ان‬ ‫موقع اوپک اقدام خواهد کرد و تولید را کاهش می دهند تا قیمت‬ ‫افزایش یابد‪ .‬اما به رغم اینکه مسئوالن عربستان به هر حال‬ ‫مطرح کرده اند که کاهش قیمت در برنامه توسعه اقتصادی شان‬ ‫تاثیر گذاشته است‪ ،‬اما ان وزنه سیاسی که بتواند تاثیرگذار باشد‬ ‫دراینقضیهومنجرشودهمهبهاشتراکیانقطهنظرمشخصی‬ ‫برسند‪ ،‬ایجاد نشده است‪ .‬اما نکته پایانی که باید یاد اور شد این‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫امریکا توان خوبی برای تولید دارد و اگر‬ ‫اوپک کاهش تولید دهد‪ ،‬این به معنای ان‬ ‫است که بازار برای نفت شیل باز می شود‪،‬‬ ‫بنابراین بعید بود که اوپــک بخواهد در‬ ‫شرایط فعلی بازار را از دست دهد و بعید‬ ‫است اوپک به یک تصمیم واحد مبنی بر‬ ‫کاهش تولید برسد‬ ‫سیاست‬ ‫کشورهای تولید کننده نفت‪ ،‬برای درامدهای نفتی شان‬ ‫ی می کنند‪ .‬باتوجه به کاهــش قیمت‪ ،‬درامدهای‬ ‫برنامه ریز ‬ ‫ارزی انها هم کم شده است و این کاهش قیمت به دالیلی از‬ ‫جمله کم شدن تقاضا نسبت به عرضه است‪ .‬فشارهای بعضی از‬ ‫کشورها از جمله عربستان نیز باعث کاهش قیمت شده است‪،‬‬ ‫زیرا انها بسیار تمایل دارند که مقوله قیمت نفت و تغییرات ان را‬ ‫تحت کنترل خود بگیرند‪ .‬در‬ ‫سال های‪ 1375‬که قیمت به‬ ‫حدود هشت دالر رسیده بود؛‬ ‫کشورهای تولید کننده نفت‬ ‫(اوپک) ان زمان احســاس‬ ‫خطر کردند‪ ،‬که درامدهای‬ ‫ارزی انها کاهــش یابد و با‬ ‫برگزاری اجالسی تصمیم‬ ‫گرفتند که قیمــت نفت را‬ ‫روی ‪ 22‬دالر تثبیت کنند و‬ ‫تصمیم بر این شد که هر گاه‬ ‫قیمت پاییــن امد‪ ،‬اجالس‬ ‫اضطراری برگــزار و تولید‬ ‫خود را کم کنند‪ .‬اما در شرایط‬ ‫فعلی هنوز به چنین نقطه ای‬ ‫نرسیده ایم و اگر قیمت از این‬ ‫حد پایین تر برود باتوجه به‬ ‫تورم و شرایطی که هست‪،‬‬ ‫اوپک و کشورهای عضو ان‬ ‫حرکت جــدی خواهند کرد‬ ‫و ان موقــع از اوپــک یک‬ ‫صدا بیرون می اید‪ .‬ولی این‬ ‫هم صدایی به دالیل مختلف‬ ‫هنوز در اوپــک وجود ندارد‪.‬‬ ‫ضمن اینکــه موضوع مهم‬ ‫دیگری کــه وجــود دارد‪،‬‬ ‫نفت شیل است که امریکا‪،‬‬ ‫تکنولــوژی ان را به حدی‬ ‫رسانده است که تولید ان از‬ ‫نظر اقتصادی به صرفه و قابل‬ ‫رقابت می شود‪.‬‬ ‫در صورت کاهش تولیــد و افزایش قیمت نفت امکان‬ ‫بازی کردن و کنترل قیمت برای امریکایی ها باز می شود‪.‬‬ ‫بنابراین همسویی بین اعضای اوپک را االن نمی توان انتظار‬ ‫داشــت‪ .‬زیرا امریکا توان خوبی برای تولید دارد و اگر اوپک‬ ‫کاهش تولید دهد‪ ،‬این به معنای ان است که بازار برای نفت‬ ‫شیل باز می شود‪ ،‬بنابراین بعید بود که اوپک بخواهد در شرایط‬ ‫فعلی بازار را از دست دهد و بعید است اوپک به یک تصمیم‬ ‫واحد مبنی بر کاهش تولید برسد‪ .‬به هرحال دور از ذهن نبود‬ ‫که اجالس اخیر اوپک خروجی خاصی نداشته باشد و نباید از‬ ‫ان نشست انتظاری زیادی داشت‪ .‬ضمن اینکه در شرایط فعلی‬ ‫بعضی از اعضای اوپک به کاهش سهمیه و میزان تولید پایبند‬ ‫نیستند و شرایط سیاسی و جهانی دیکته می کند که تولید خود‬ ‫را تثبیت کنند‪ .‬البته باتوجه به ســرمایی که در امریکا وجود‬ ‫دارد که خیلی استثنایی بوده و در بعضی از ایاالت در ‪ 20‬سال‬ ‫اخیر غیر عادی بوده این امکان وجود دارد که مصرف سوخت‬ ‫افزایش یابد‪ .‬البته این در حالی است که در مناطقی به خصوص‬ ‫در خاورمیانه و جنوب شرقی اسیا وضع متفاوت است و احتمال‬ ‫افزایش تقاضای نفت به خاطر فصل زمســتان در نیم کره‬ ‫شمالی انقدر تاثیر گذار در قیمت نیست‪ .‬به هرحال اگر تولید‬ ‫اوپک کاهش پیدا کند؛ غیر اوپکی ها و نفت شیل جای ان را‬ ‫می گیرد و اعضای اوپک این احساس خطر را می کنند‪ ،‬البته‬ ‫کاهش تولید در قیمت نفت تاثیر گذار است‪ .‬اگر تولید تثبیت‬ ‫شود‪ ،‬احتمال کاهش قیمت نیز وجود دارد‪.‬‬ ‫اگر قیمت نفت به کمتر از هزینه تولید کاهش یابد یا به‬ ‫است که ایران به رغم پتانسیل های موجود‪ ،‬کماکان کشوری‬ ‫نفتی محسوب می شود که حداقل ‪ 70‬درصد از صادرات ان را‬ ‫ل می دهد‪.‬‬ ‫صادرات نفتی تشکی ‬ ‫ضمن اینکه میزان رانت موجود در صادرات نفتی اساسا‬ ‫غیرقابل قیاس با رانت موجود در صادرات سایر کاالها و خدمات‬ ‫است‪ .‬همچنین بیش از نیمی از بودج ه عمومی دولت از طریق‬ ‫ت خام و میعانات گازی و ورود مستقیم ان به بودجه‬ ‫فروش نف ‬ ‫تامین می شود‪.‬‬ ‫حتی مالیات های اخذشده از اقشار مختلف مردم عمدتا‬ ‫به طور مستقیم و غیرمستقیم به نفت و درامدهای نفتی کشور‬ ‫ی از مالیات های‬ ‫وابسته اســت‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬بخش عظیم ‬ ‫دولت مربوط به تعرف ه گمرکی وضع شــده بر واردات اســت‬ ‫که بدون وجود درامدهای ارزی ناشــی از فروش نفت‪ ،‬اساسا‬ ‫ناممکن است‪ .‬از سوی دیگر‪ ،‬تولید ناخالص داخلی کشور نیز‬ ‫وابستگیمستقیموغیرمستقیمشدیدیبهنفتدارد؛به گونه ای‬ ‫که حدود ‪ 20‬درصد از تولید‬ ‫ناخالص داخلی کشور را نفت‬ ‫تشکیلمی دهد‪.‬ضمناینکه‬ ‫نســبت واردات مواد اولیه و‬ ‫ســرمایه ای نسبت به تولید‬ ‫ناخالص داخلی‪ ،‬هرسال با‬ ‫افزایش روبه روست و بدیهی‬ ‫است بدون وجود دالرهای‬ ‫نفتی‪ ،‬تامین مــواد اولیه و‬ ‫ســرمایه ای وارداتی جهت‬ ‫اســتمرار تولیــد در صنایع‬ ‫داخلی با مشکالت اساسی‬ ‫روبه رو می گردد‪.‬‬ ‫بنابرایــن چنانچــه‬ ‫مشاهده می شــود‪ ،‬نفت در‬ ‫تاروپود اقتصاد کشور‪ ،‬البته‬ ‫به طور غیرکارا‪ ،‬ریشه دوانده‬ ‫اســت و متاســفانه به رغم‬ ‫تالش های صورت گرفته‪،‬‬ ‫کماکان وابســتگی اقتصاد‬ ‫ملی به نفت خام انکارناپذیر و‬ ‫اجتناب ناپذیر است و هرگونه‬ ‫کاهش یا قطــع در جریان‬ ‫درامدی حاصــل از فروش‬ ‫منابع نفــت و گاز‪ ،‬اقتصاد‬ ‫کشــور را با بحــران جدی‬ ‫روبه رو می سازد‪ .‬امروز کشور‬ ‫مواجه با پدیــد ه تکانه های‬ ‫نفتی منفی اســت و اثار ان‬ ‫روی سطح در امدها‪ ،‬بودجه‬ ‫یو‬ ‫سال اتی‪ ،‬ایفای تعهدات مالی دولت‪ ،‬مقابله با رکود تورم ‬ ‫نرخ ارز و در نهایت‪ ،‬ارزش پول ملی تاثیر دارد و نمی شــود به‬ ‫رخدادهای احتمالی از این قبیل بی توجــه بود‪ .‬بنابراین عدم‬ ‫برگشت قیمت به باالی ‪ 100‬دالر (که بودج ه دولت در سال‬ ‫جاری با این قیمت تنظیم شده است)‪ ،‬کسری بودجه و به دنبال‬ ‫ان‪ ،‬مسائلی همچون استقراض از بانک مرکزی و در نتیجه ان‪،‬‬ ‫افزایش تورم یا استقراض از صندوق توسعه ملی و در نهایت‪،‬‬ ‫کاهش ذخایر ارزی کشور و افزایش نرخ ارز در میان مدت را در‬ ‫پی خواهد داشت‪ .‬بنابراین باتوجه به شرایط موجود که دولت در‬ ‫استانه تدوین بودجه سال اینده قرار دارد و با این سوال روبه رو‬ ‫است که نفت را برحسب چه قیمتی ببندد‪ ،‬قیمت و پیش بینی‬ ‫بسیار مهم است‪.‬‬ ‫قیمت بین ‪ 70‬تا ‪ 80‬دالر مناسب است و در بازار ها این‬ ‫قیمت باید برای نفت تثبیت شود‪ .‬اگر قیمت افزایش پیدا کرد‪،‬‬ ‫طبیعتا در صندوق توســعه ذخیره خواهد شد تا به نحو خوبی‬ ‫هزینه شود ‪.‬‬ ‫‪45‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫نشــده‪ ،‬بنابراین دولت تصورم ی کند که امسال‬ ‫م ی تواند صادرات را از یــک میلیون و ‪ 400‬هزار‬ ‫بشکه بیشتر هم بکند و در نتیجه کاهش حدود‬ ‫‪ 3‬درصدی که در قیمت نفت اعمال کرده را از راه‬ ‫افزایش میزان صــادرات جبران کند و به همین‬ ‫دلیل هم هســت که خوش بینانــه هزینه های‬ ‫عمرانی و جاری را ان قدر ها کاهش نداده است‪ ،‬با‬ ‫توجه به اینکه همین امسال هم بودجه عمرانی‬ ‫کشور چندان چشمگیر نبود‪ ،‬شما فکر م ی کنید‬ ‫دولت تا چه حــد م ی تواند بــه افزایش میزان‬ ‫صادرات نفت در سال اینده امیدوار باشد؟‬ ‫«درشرایطفعلی» ازاینبهترنمی شد!‬ ‫نظر رئیس اتحادیه صادر کنندگان فراورده های نفتی‬ ‫درباره تاثیر قیمت نفت در بودجه‬ ‫فاطمه کریمخان‬ ‫خبرنگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪46‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫قیمت نفت در بودجه ســال اینــده ظاهرا روی‬ ‫‪ 70‬دالر برای هر بشــکه نهایی شــده است‪،‬‬ ‫معن ی اش این اســت که نه تنها امسال با وجود‬ ‫کاهش قیمت نفت برای ماه های پایانی ســال‬ ‫دچار کاهش درام د های دولتی هســتیم‪ ،‬بلکه‬ ‫درام د های نفتی ســال اینده دولت هم حداقل‬ ‫‪ 30‬در صد ک م تر خواهد بود‪ .‬البته به شرط انکه‬ ‫میزان صادرات نفت در سال اینده مشابه امسال‬ ‫باشد‪ ،‬با این حســاب و کتاب ها شما قیمت ‪70‬‬ ‫دالری را برای نفت در بودجه ســال اینده چطور‬ ‫ارزیابی م ی کنید؟‬ ‫با وجود همــه گفت وگو هایی کــه در چند هفته‬ ‫گذشته بر سر قیمت نفت در جریان بود و بحث هایی که روی‬ ‫رقم های ‪ 60‬تا ‪ 80‬دالر م ی چرخید‪ ،‬ظاه را اعالم شــده است‬ ‫که قیمت نفت در بودجه سال اینده ب رای هر بشکه ‪ 70‬دالر‬ ‫خواهد بود‪ .‬به نظر من این قیمت عاقالنه است‪.‬‬ ‫البته در مورد قیمت نفت در بحث هایی که مطرح شده‬ ‫است دو دیدگاه مختلف وجود داشت‪ .‬برخی معتقد هستند که‬ ‫دولت با کاهش قیمت هر بشکه نفت در بودجه در واقع به‬ ‫بازار های داخلی پالس منفی م ی فرســتد واز طرف دیگر به‬ ‫دنیا هم م ی گوید که ما کاهش قیمت نفت را پذیرفته ایم‪.‬‬ ‫اما عده ای دیگرهم هســتند کــه معتقدند اگر دولت‬ ‫قیمت نفت را در بودجه خوش بینانه محاســبه کند ممکن‬ ‫است با کسری بودجه و مشکالت بعدی ان رو به رو بشود و‬ ‫به همین دلیل هم باید جانب احتیاط را رعایت کند و قیمت‬ ‫نفت در بودجه را کم تر بگیرد تا در هزینه هایش صرفه جویی‬ ‫کند و با مشکالت بعدی رو به رو نشود‪ ،‬چون خود این قیمت‬ ‫هم به هر حال روی بازار اثر م ی گذارد‪.‬‬ ‫اما در مجموع بــه نظر من دولت بــا در نظر گرفتن‬ ‫قیمت ‪ 70‬دالری ب رای هر بشکه نفت که قیمت عاقالنه ای‬ ‫هم هست‪ ،‬هم م ی تواند به بازار های جهانی سیگنال مثبت‬ ‫‪ 70‬دالر ب رای هر بشکه نفت؛ حمید حسینی‬ ‫رئیس اتحادیه صادر کنندگان فراورده های نفتی‬ ‫و عضو اتاق بازرگانی ایــران تاکید م ی کند که‬ ‫دولت در تعیین قیمت نفت عاقالنه عمل کرده‬ ‫و درنتیجه کاهش جهانی قیمت نفت‪ ،‬سیگنال‬ ‫منفی به بــازار داخلی و خارجی نفرســتاده‬ ‫است‪ .‬او همچنین تاکید م ی کند که دولت در‬ ‫شــرایط فعلی کاری بهتر از اینکه انجام داده‬ ‫نم ی توانســت بکند و باید خوشحال بود که‬ ‫تصمیمش در مورد قیمت نفت‪ ،‬بودجه عمرانی‬ ‫را کاهش و مالیات ها را افزایش نداده اســت‪.‬‬ ‫خبرنگار مثلث در بحبوحه این موضوع با او به‬ ‫گفت وگو پرداخته است‪.‬‬ ‫بفرستد و هم به بازار های داخلی لبخند بزند‪ .‬چون رقم ‪70‬‬ ‫دالر درامد های دولت را در یک سطح معقولی نگه م ی دارد‪.‬‬ ‫از طرف دیگر باید این را در نظر گرفت که در بودجه ســال‬ ‫اینده دولت قیمت ارز را باال تر نبرده است‪ ،‬بودجه عمرانی را‬ ‫هم کاهش نداده و تالش کرده کاهش درامدهای دولتی را‬ ‫از محل صرفه جویی در هزینه های جاری جب ران کند‪ ،‬تنها‬ ‫رشــدی هم که در هزینه های جاری اعمال شده هزینه ‪17‬‬ ‫ن به نظر‬ ‫درصدی رشــد حقوق کارکنان دولت است‪ .‬بناب رای ‬ ‫م ی رسد که دولت روند منطقی را ب رای مدیریت این اوضاع‬ ‫در پیش گرفته اســت‪.‬تصمیم دولت ب رای بیشــتر نکردن‬ ‫مالیات ها هم نشان م ی دهد که دولت نم ی خواهد به هیچ‬ ‫وجه در بازار داخلی رکود ایجاد کرده و ان را تشــدید کند‪ .‬با‬ ‫در نظر گرفتن همه این ها به نظر من دولت با امکاناتی که‬ ‫در اختیار داشته از این بهتر کاری نم ی توانست انجام دهد‪.‬‬ ‫بعضی تحلیلگ ر ها معتقد هســتند که دولت به‬ ‫افزایش میزان صادرات نفت امیدوار است‪ ،‬چون‬ ‫در سال گذشته صادرات چند هزار بشک ه ای ایران‬ ‫که عالوه بر ســقف تحری م ها صورت گرفته با‬ ‫مقابله جدی کشــور های تحری م کننده رو ب ه رو‬ ‫اینکه ما تا چه اندازه بتوانیم رقم صادرات را افزایش‬ ‫دهیم به عوامل مختلفی بستگی دارد‪ ،‬از جمله به می زان رشد‬ ‫اقتصادی ما همین طور به اینده مذاکرات هسته ای و شرایط‬ ‫منطقه ای و جهانی‪.‬‬ ‫اما چیزی که م ی شود به صراحت در مورد ان صحبت‬ ‫کرد این است که کشورهایی که تا االن بخشی از نیاز نفتی‬ ‫خود را از طریق ای ران برطرف م ی کنند به دلیل تحریم ها و‬ ‫نا مطمئن بودن از شرایط ای ران سقف خرید خود را از ما پایین‬ ‫نگه م ی دارند‪ ،‬ب رای مثال چین تنهــا حدود ‪ 10‬درصد از نیاز‬ ‫نفتی خود را از طریق ای ران ب ر طرف م ی کند به این دلیل که‬ ‫نگران است باتوجه به تحریم ها ای ران دچار مشکل صادرات‬ ‫بشود‪ ،‬اگر کشور ها بخواهند ســقف خرید هایشان از ای ران‬ ‫را افزایش بدهند اول باید این نگرانی انها برطرف شــود که‬ ‫احتمال دارد خرید بیشتر از ای ران ب رایشان عواقبی داشته باشد‬ ‫و بعد از ان در مورد افزایش می زان خرید ها تصمیم بگی رند‪.‬‬ ‫همه این شــرایط باعث م ی شــود صحبت کردن در‬ ‫مورد اینکه در پنج یا شش ماه اینده چه اتفاقی خواهد افتاد‪،‬‬ ‫ب رای ما سخت تر باشد‪ .‬فعال همین قدر که دولت باتوجه به‬ ‫امکاناتی که دارد به بازار تنش وارد نکرده و سیگنال منفی‬ ‫ب رای بازار ها نفرستاده هم خوب است‪.‬‬ ‫کاهش در ام د ها در بودجه ســال اینده قطعی‬ ‫اســت‪ ،‬اما نکته ای که باعث م ی شود امیدواری‬ ‫به اوضاع بیشــتر باشــد تصمیم دولت برای‬ ‫باز گرداندن سازمان برنامه و بودجه است‪ ،‬فکر‬ ‫م ی کنید با اغاز به کار دوباره این سازمان‪ ،‬چقدر‬ ‫اوضاع در مورد مدیریت بودج ه ها و پرو ژه ها تغییر‬ ‫خواهد کرد و این موضوع چقدر به دولت کمک‬ ‫م ی کند؟‬ ‫درست است که دولت نشــان داده در به کار گیری‬ ‫دو باره ظرفی ت های سازمان مدیریت جدی است‪ ،‬اما ما هنوز‬ ‫نم ی دانیم که ماهیت این سازمان چه خواهد بود‪ .‬باید در ابتدا‬ ‫ببینیم که این سازمان قصد دارد به کدام طرف حرکت کند‪ ،‬ایا‬ ‫این سازمان قرار است مسئولیت توسعه ملی را برعهده بگیرد‪،‬‬ ‫امایش سرزمین انجام بدهد و در مورد تخصیص هزینه های‬ ‫عمرانی تصمیم بگیرد و مثل گذشته درگیر کار هایی مانند‬ ‫تخصیص بودجه نباشد‪ ،‬یا قرار اســت همان روند قبلی را‬ ‫داشته باشد و در گیر کارهایی اجرایی و مدیریتی باشد؟‬ ‫به نظر من اینکه سازمان مدیریت بتواند چه نوع کمکی‬ ‫به اســتفاده بهتر دولت از بودجه محدودش بکند کامال به‬ ‫این موضوع بســتگی دارد که چه نگاهی در این ســازمان‬ ‫حاکم بشود‪.‬‬ ‫بیشــتر کشــورهای عضو اوپک کــه بودجه‬ ‫امسالشان را روی نفت با قیمت باال بسته بودند‬ ‫در ماه های پایانی سال دچار کسر بودجه شده اند‪،‬‬ ‫از این میان برخی هم دور اندیشــانه برای سال‬ ‫اینده قیمت نفت را کاهش داده اند‪ ،‬از ان جمله‬ ‫ونزوئال بود که قیمت نفت در بودجه سال اینده را‬ ‫روی ‪ 60‬دالر بسته است‪ ،‬باتوجه به اینکه اوپک در‬ ‫اجالس اخیر هم نتوانسته به توافقی برای کاهش‬ ‫سطح تولید دست پیدا کند‪ ،‬فکر م ی کنید این‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫روند تا کجا ادامه خواهد داشت؟‬ ‫اعتقاد من این است که اگر قرار باشد قیمت نفت‬ ‫در بازار های جهانی همین طور روند کاهشی را ادامه بدهد‬ ‫اوپک مجبور خواهد شد که به زودی در مورد کاهش سقف‬ ‫تولید تصمیم گیری کند‪.‬‬ ‫این که در اجالس اخیر اوپک نتوانســته به توافقی‬ ‫دســت پیدا کند متاثر از تنش هایی بود که در منطقه وجود‬ ‫دارد‪ ،‬همین طور اختالف هایی که بین ای ران و عربســتان‬ ‫هست و از طرف دیگر تحت تاثیر بحث هایی بود که در مورد‬ ‫اجالس وین ای ران و ‪ 5+1‬بود‪ .‬وگر نه‪ ،‬واقعیت این است که‬ ‫امکان مصالحه بر سر کاهش سقف تولید اوپک وجود دارد‪.‬‬ ‫چون اگر کاهش قیمت ادامه پی دا کند‪ ،‬همه کشور های عضو‬ ‫اوپک در ادامه با مشکل رو به رو خواهند شد و همین مساله‬ ‫م ی تواند امکان توافق را در اینده شاید در نشس ت های بعدی‬ ‫اوپک فراهم کند‪.‬‬ ‫واقعیت این اســت که من ان قدر هــا هم دل نگران‬ ‫کاهش قیمت نفت نیســتم‪ ،‬این موضوعــات را متاثر از‬ ‫بحران های سیاســی در منطقه م ی دانم‪ ،‬اما نباید کار های‬ ‫رسانه ای و به خصوص ج و سازی هایی که از طرف رسانه های‬ ‫غربی در مورد کاهش قیمت نفت صورت م ی گیرد را جدی‬ ‫گرفت و نباید مدام با پرداختن به این موضوع که قیمت نفت‬ ‫رو به کاهش است از این مساله ب رای خودمان بحران درست‬ ‫کنیم و به ان دامن بزنیم‪ ،‬کشور های حاشیه خلیج فارس هم‬ ‫در کنار باقی بازیگران اوپک تاثی ر گذار هستند‪.‬‬ ‫بنا ب ر این اگر در مورد قیمــت نفت ابتکار عمل‬ ‫چندانی نداشته باشیم و همچنین افزایش میزان‬ ‫صادرات هم درگیر شرط هایی باشد‪ ،‬چه راه های‬ ‫دیگری م ی تواند بــرای افزایش در ام د ها پیش‬ ‫روی دولت باشد؟‬ ‫یک نگاه دیگر به موضوع این اســت که شاید ما‬ ‫نتوانیم انقدر ها روی مســاله قیمت یا می زان صادرات نفت‬ ‫خام حداقل ب رای سال اینده مانور بدهیم اما این به ان معنی‬ ‫نیست که تنها راه درامد ما از طریف نفت به صادرات نفت‬ ‫خام محدود م ی شود‪ .‬ما حتی اگر بتوانیم تولید را هم افزایش‬ ‫دهیم همچنان با مشکل خریدار رو به رو هستیم‪ .‬همان طور‬ ‫که گفتم‪ ،‬همه سعی م ی کنند که می زان خرید نفت خود را از‬ ‫ای ران کنترل شده نگه دارند تا در صورتی که اتفاق پی ش بینی‬ ‫نشــده ای افتاد بتوانند نیاز خود را از طریق بازار های دیگر‬ ‫براورده کنند‪.‬‬ ‫اما نقطه قوت ما در صادرات میعانات گازی است‪ ،‬ما‬ ‫در سال گذشته توانسته ایم رشــد ‪ 58‬درصدی در صادرات‬ ‫میعانات گازی داشته باشــیم‪ .‬این نوع از صادرت ان قدر ها‬ ‫متاثر از تحریم ها یا تصمیم هایی که اوپک دارد نیست‪ .‬ما‬ ‫این شانس را داریم که در این زمینه حتی بیش از اینها هم‬ ‫رشد داشته باشیم‪.‬‬ ‫اما به هر حال صــادرات میعانات گازی نیازمند‬ ‫یک سری زی ر ساخت ها است؛ اگر دولت بخواهد‬ ‫روی رشد درام د هایش از طریق افزایش صادرات‬ ‫میعانات گازی کار کند‪ ،‬ایــا نباید در این زمینه‬ ‫فکری بکند؟‬ ‫گفت وگوباعضوکمیسیونبرنامهوبودجهمجلس‬ ‫هادی قوامی‪ ،‬عضو کمیســیون‬ ‫برنامه و بودجه مجلــس م ی گوید‪،‬‬ ‫ممکن اســت قیمت نفت در بودجه‬ ‫ســال اینده ک م تــر از ‪ 70‬دالر هم‬ ‫باشد‪ ،‬با این وجود او هم این احتمال‬ ‫را رد نم ی کند کــه دولت م ی تواند از‬ ‫شیوه های مختلف هم درامد کم شده‬ ‫از محل کاهش درام د هــای نفتی را‬ ‫جبران کند و هم اصال درام د های نفتی‬ ‫را از طریق افزایش صادرات بیشــتر‬ ‫کند‪ .‬او همچنین معتقد اســت که‬ ‫ممکن است دولت در سال اینده در‬ ‫اثر افزایش میزان صادرات نفت‪ ،‬متمم‬ ‫بودجه تنظیم کند‪ .‬خب رنگار مثلث در‬ ‫این موضوع با او گفت وگو کرد‪.‬‬ ‫به نظر م ی رســد که قیمت نفت در بودجه سال‬ ‫اینده روی رقم ‪ 70‬دالر برای هر بشــکه نهایی‬ ‫شده اســت‪ ،‬شــما این تصمیم را ناشی از چه‬ ‫تحول هایی م ی دانید؟‬ ‫در تحلی ل های جهانی بازار نفت به نظر نم ی اید که‬ ‫تا پایان سال اینده میالدی رشد چشم گیری در قیمت سبد‬ ‫نفتی اوپک اتفاق بیفتد‪ ،‬بناب راین ما باید بپذیریم که قیمت‬ ‫جهانی نفت همین است و ممکن است حتی از این کم تر‬ ‫هم بشود‪.‬‬ ‫با این حســاب دولت پی ش بینی کرده است که رقم‬ ‫‪ 70‬دالر ب رای هر بشکه نفت قابل حصول است‪ ،‬هرچند که‬ ‫ممکن است باال و پایی ن های جزئی هم داشته باشد‪.‬‬ ‫منظورتان این است که همین قیمت ‪ 70‬دالر هم‬ ‫ممکن اســت در مجلس رای نیاورد و بودجه به‬ ‫قیمت ک م تری بسته شود؟‬ ‫این هم احتمالی است که باید ان را در نظر گرفت‪.‬‬ ‫و فکر م ی کنید قیمتی که در نهایت مجلس با ان‬ ‫موافقت خواهد کرد چقدر خواهد بود؟‬ ‫به نظر م ی رســد که هنوز بتوانیم بــه رقم هایی‬ ‫پایی ن تر از ‪ 70‬دالر هم فکرکنیم‪.‬‬ ‫کشورهای دیگر عضو اوپک که صادرات نفتشان‬ ‫هم از ما بیشتر است‪ ،‬زیر بار ریسک قیمت ‪70‬‬ ‫دالر در هر بشــکه نرفته اند‪ ،‬شما فکر م ی کنید‬ ‫قیمتی کــه در مجلس نهایی م ی شــود چقدر‬ ‫خواهد بود؟‬ ‫به هر حال پی ش بینی اینکه قیمت نفت در مجلس‬ ‫تا پنج دالر کم تر از ان چیزی که مورد نظر دولت اســت به‬ ‫تصویب برسد دور از انتظار نیست‪.‬‬ ‫و معنی چنیــن تصمیم ی این خواهــد بود که‬ ‫درام د های دولت از محل صادرات نفت در ســال‬ ‫اینده حداقــل ‪ 30‬تا ‪ 35‬درصــد کاهش خواهد‬ ‫داشت؟‬ ‫توافق هایی که با ‪ 5+1‬صورت گرفته‪ ،‬قرار است در چند ماه‬ ‫اینده ماهانه حدود ‪ 700‬میلیون دالر و در مجموع رقم ی معادل‬ ‫‪ 5‬میلیارد دالر از دارای ی های خارجی ای ران به دولت باز گردانده‬ ‫شود و دولت روی این در امد ها هم حساب کرده است‪.‬‬ ‫اینکه دولت روی این درام د ها حساب کرده ایا به‬ ‫ان معنی است که برای انها ردیفی در نظر گرفته‬ ‫خواهد شد؟‬ ‫نه‪ ،‬این طور نیســت که این درامدها در ردیف های‬ ‫بودجه دیده شــود‪ ،‬اما به هر حال دولــت از این محل هم‬ ‫درامد هایی خواهد داشت‪.‬‬ ‫پی ش بین ی هایی بــرای افزایش میزان صادرات‬ ‫نفت ایران در طول ســال اینده شــده است‪،‬‬ ‫همچنین گفته م ی شــود که م ی توان به رشد‬ ‫درامدهای حاصل از صادرات فراورده های نفتی‬ ‫امیدوار بود‪ ،‬شما فکرم ی کنید که در این حوزه ها‬ ‫افزایش درامد تا چه میزان ممکن خواهد بود؟‬ ‫فعال ان چیزی که قرار اســت به ما ارئه شــود با‬ ‫پی ش بین ی های امروز است‪ ،‬اما اگر توافق هایی صورت بگیرد‬ ‫و رشد صادرات داشته باشیم‪ ،‬مشکلی ب رای ارائه متمم بودجه‬ ‫به مجلس وجود ندارد؛ اما از انجایی که این ها حدس است و‬ ‫قطعی نیست نم ی شود در مورد انها اظهارنظر کرد‪.‬‬ ‫بنا ب ر این پی ش بینی شــما این است که رشد‬ ‫صادرات نفتی ما در ســال اینده تــا چه رقمی‬ ‫ خواهد بود؟‬ ‫این هم قابل پی ش بینی نیست اما رقم هایی بین‬ ‫یک میلیون و دویست هزار بشکه تا یک میلیون و پانصد‬ ‫هزار بشکه صادرات نفت خام دور از نظر نیست‪.‬‬ ‫کاهش درام د های دولت در همین ســندی که‬ ‫ارائه خواهد شد هم قابل پی ش بینی است‪ ،‬فکر‬ ‫م ی کنید که دولت بــرای مدیریت این کاهش‬ ‫در ام د ها چه برنام ه ای دارد؟‬ ‫باید بــه این موضــوع توجه کرد کــه در نتیجه‬ ‫در این مورد نم ی شود صحبت کرد‪ ،‬باید صبرکرد‬ ‫تا روز یکشنبه که دولت متن الیحه بودجه را تقدیم مجلس‬ ‫م ی کند‪ ،‬جزئیات را بررسی کنیم و بعد در این مورد اظهارنظر‬ ‫کنیم‪.‬‬ ‫این میــزان کاهش درامد یک بــاره‪ ،‬دولت را با‬ ‫مشکالت بعدی رو ب ه رو نخواهد کرد؛ ان هم وقتی‬ ‫که گفته م ی شــود دولت برنام ه ای برای کاهش‬ ‫هزینه های خود از جمله بودج ه های عمرانی ندارد؟‬ ‫مثال در چه بخش هایی؟‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫بله‪ ،‬همین طور به نظر م ی رسد‪ .‬اگر بخواهیم به‬ ‫نسبت امسال در نظر بگیریم‪ ،‬احتماال همین اتفاق خواهد‬ ‫افتاد‪.‬‬ ‫ان چیزی که مشــخص این اســت که دولت در‬ ‫بودجه سال جاری نسبت به بودجه سال گذشته انقباض ی تر‬ ‫عمل کرده و در بخش های مختلف کاهش درامد ها را اعمال‬ ‫کرده است‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫ما در مورد صادرات میعانات عادی‪ ،‬مشکلی نداریم‪،‬‬ ‫خدا را شکر ما اسکله هایی ب رای بارگیری کشت ی های میعانات‬ ‫گازی داریم‪ ،‬شرکت ملی نفت هم به اندازه کافی نفت کش‬ ‫و تجهی زات ب رای جا به جایی میعانات گازی دارد‪ .‬توافق های‬ ‫تجاری در این زمینه اسان تر است‪ ،‬کشتی رانی ما ب رای افزایش‬ ‫می زان صادرات میعانات گازی ظرفی ت های خوبی دارد‪ .‬ما این‬ ‫امکان را داریم که تا ‪ 40‬هزار بشــکه در سال افزایش می زان‬ ‫صادرات میعانات گازی داشته باشــیم‪ ،‬اگر مشکلی هم در‬ ‫زمینه زیر ساخت ها وجود داشته باشد مشکالتی نیست که‬ ‫حل ان از دست دولت خارج باشد‪ ،‬به هر حال این ظرفی ت ها‬ ‫باید یک روزی مورد توجه قرار بگیرد‪.‬‬ ‫کمتر از‪ 70‬دالر هم باعث نگرانی نیست‬ ‫‪47‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫ممکن است قیمت نفت تا ‪40‬دالر سقوطکند‬ ‫گفت وگو با عل ی اصغر زرگر‪ ،‬کارشناس مسائل انرژی‬ ‫گفت وگوها‪ :‬فرهاد کیانفرید‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫سیاست‬ ‫‪48‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫کارشناســان دالیل متعددی را بــرای کاهش‬ ‫ ب ی سابقه قیمت نفت طی ماه های اخیر مطرح‬ ‫کرده اند‪ .‬ارزیابی شما از این سیر نزولی چیست؟‬ ‫در خصوص کاهش قیمت نفت عوامل متعددی‬ ‫دخیل بوده اســت‪ .‬اینطور نیســت که بگوییم حتما روند‬ ‫مذاکرات هسته ای موجب این ســیر نزولی شده یا اینکه‬ ‫صرفا سیاست های دولت عربستان موجب کاهش قیمت‬ ‫نفت شده است‪ .‬شــاید بتوان دالیل متعددی ب رای این امر‬ ‫بیان کرد؛ نخســت انکه عربستان هزینه های مختلفی در‬ ‫رابطه با بحران های منطقه ای متحمل شده و ب رای تامین‬ ‫هزینه ها و بودجــه‪ ،‬نفت زیادی در بازارها م ی فروشــد و از‬ ‫انجایی که قیمت تابع عرضه و تقاضاست‪ ،‬کاهش قیمت ها‬ ‫را در پی داشته است‪ .‬از سوی دیگر گفته م ی شود‪ ،‬عربستان‬ ‫از طرف خود و به نیابت از امریکا دو هدف را از فروش بیشتر‬ ‫دنبال م ی کند‪ .‬نخست اینکه عربستان ایران را هدف قرار‬ ‫داده است‪ ،‬باتوجه به تحریم ها و اینکه ای ران بودجه خود را‬ ‫ب ر اساس ‪ 100‬دالر بسته‪ ،‬این کاهش قیمت م ی تواند ای ران‬ ‫را در تنگنای اقتصادی قرار دهد تا در مذاکراتی که با امریکا‬ ‫پیش رو دارد‪ ،‬کوتاه بیاید‪ .‬مدارک سری که اخی را منتشر شده‪،‬‬ ‫نشان م ی دهد عربستان به کشــورهای حوزه خلیج فارس‬ ‫فشار اورده تا با امریکا البی کنند و ای ران را در تنگنا قرار دهند‬ ‫تا تمام تجهی زات و برنامه های هسته ای ای ران برچیده شود‬ ‫و باتوجه به جدال تســلط طلبی که میان ای ران و عربستان‬ ‫در جریان اســت و هر یک از این دو کشور م ی خواهند در‬ ‫منطقه دست باال را بگیرند‪ ،‬این حرکت نیز یک مبارزه است‬ ‫و عربستان م ی خواهد ای ران را از نظر اقتصادی در تنگنا قرار‬ ‫دهد‪ .‬نکته دیگری که عنوان م ی شود این است که ع ربستان‬ ‫به نیابت از امریکا تولید نفت خود را افزایش داده تا به روسیه‬ ‫فشار بیاورد؛ از انجایی که روسیه از بزرگ ترین صادرکنندگان‬ ‫نفت است‪ ،‬بناب راین هر چه قیمت نفت پایی ن تر بیاید درامد‬ ‫این کشور کمتر م ی شــود‪ ،‬بناب راین در شرایط تنش میان‬ ‫غرب و روســیه‪ ،‬کاهش قیمت نفت عامل دیگری اســت‬ ‫که م ی تواند بر این کشور فشــار وارد کند‪ .‬عوامل دیگری‬ ‫نیز ذکر م ی شــود‪ ،‬نظیر رکود اقتصادی در اروپا که باعث‬ ‫مصرف کمتر یا اقتصادی تر نفت م ی شــود‪ .‬عالوه بر این‪،‬‬ ‫«در اواخر دوران ریاســت جمهوری اقای‬ ‫رفسنجانی و در دوران اقای خاتمی هر زمان که‬ ‫خواستندبهایرانفشاربیاورند‪،‬امریکاوعربستان‬ ‫تالش کردند قیمت نفت را پایین بیاورند تا درامد‬ ‫ایران کاهش پیدا کند‪ ».‬این را علی اصغر برزگر‪،‬‬ ‫کارشناس اقتصاد سیاسی می گوید‪ .‬وی معتقد‬ ‫است‪« :‬اوپک در طول تاریخ خود چندان تاثیرگذار‬ ‫نبوده است‪ ،‬یعنی در زمان های بحرانی تاثیری‬ ‫نداشته اســت‪ ».‬در ادامه علی برزگر به تحلیل‬ ‫کاهش قیمت نفت و بررسی احتماالت می پردازد‪.‬‬ ‫پیدا شــدن منابع جدیدی در امریکا یا انگوال‪ ،‬باعث پیشی‬ ‫گرفتن عرضه از تقاضا شده است‪ .‬اما در بررسی کالسیکی‬ ‫که از عوامل افزایش قیمت نفت م ی شود ب رای این افزایش‬ ‫فاکتورهایی در نظر گرفته م ی شــود‪ .‬یکــی از موضوعات‬ ‫روابط عرضه و تقاضاســت‪ .‬مســاله دیگر بورس بازی در‬ ‫بازار نفت است‪ .‬مســائل و بحران های سیاسی در عرصه‬ ‫بی ن الملل هم مورد دیگری است که باعث افزایش قیمت‬ ‫نفت اســت‪ .‬کاهش ذخایر سیاسی استراتژیک قدرت های‬ ‫بزرگ مثل امریکا یا اروپا نیز از موضوعاتی بوده که در بحث‬ ‫افزایش قیمت نفت به عنوان دلیل ذکر م ی شود‪ .‬همانطور‬ ‫که م ی دانید در مقطع کنونی بحران و عدم ثبات سیاسی‬ ‫در خاورمیانه وجود دارد که این مشــخصه ب ی شک در این‬ ‫موضوع موثر اســت‪ .‬وجود بحران در کشــور عربستان و‬ ‫کشورهای دیگر حوزه خلی ج فارس قیمت نفت را از خود متاثر‬ ‫م ی کند‪ .‬به نظرم در میان این عوامل مهم ترین موضوعی‬ ‫که منشا اثر است‪ ،‬مسائل سیاسی است‪.‬‬ ‫ب ه طور کلی در چه حالتی قیمت نفت باال م ی رود‬ ‫یا خواهد رفــت؟ یعنی ایا دوباره شــاهد نفت‬ ‫‪ 100‬دالری خواهیم بود؟‬ ‫در مقاطعــی نفت قیمتش بــاال م ی رفت‪ ،‬اما دو‬ ‫سه سالی اســت که ما نفت باالی ‪ 90‬دالر داریم‪ .‬به نظرم‬ ‫قیمت نفت در این ســطح به نوعی از ثبات رسیده است‪.‬‬ ‫این مشــخص م ی کند که در ایــن دوران طوالنی باتوجه‬ ‫به عرضه و تقاضا‪ ،‬بازار بــه قیمت باال عادت کرده و بر این‬ ‫مبنا ثباتی پیدا کرده اســت‪ .‬حال باتوجه به مسائلی مثل‬ ‫رکود اقتصادی در اروپا و کشــورهای دیگر‪ ،‬امکان دارد که‬ ‫عدم ثبات کوتاه مدتی به وجود بیایــد‪ ،‬ولی در درازمدت به‬ ‫تعادل بلندمدت خواهد رسید‪ .‬تاریخ هم این موضوع را ثابت‬ ‫کرده و قیمت نفت در دوره های مختلف این را نشــان داده‬ ‫است‪ .‬شما اگر قیمت متوسطی را در طوالن ی مدت داشتید‪،‬‬ ‫در کوتاه مدت ممکن است باتوجه به مسائل سیاسی چند‬ ‫دالری باال برود یا پایین بیاید ولی نهایتا برم ی گردد به خطی‬ ‫که در درازمدت وجود داشته است‪ .‬افزایش قیمت نفت ای ران‬ ‫در اســیا هم عللی دارد‪ .‬پی ش تر عنوان شده بود یکسری‬ ‫پاالیشــگاه هایی که خوراکشان نفت ســنگین یا سبک‬ ‫ای ران است حاضر به قطع واردات نفت از ای ران نیستند‪ .‬این‬ ‫موضوع بدین خاطر است که تغییر تکنولوژیک پاالیشگاه‬ ‫به منظور تغییــر خوراک‪ ،‬پرهزینه اســت‪ ،‬بناب راین به رغم‬ ‫تحریم ها‪ ،‬شــرکت های خصوصی به طور غیرمستقیم از‬ ‫نفت ای ران اســتفاده م ی کنند و خواهند کرد‪ .‬این م ی تواند‬ ‫عامل دومی باشد که باعث افزایش قیمت نفت شود‪ .‬چون‬ ‫این پاالیشگاه ها ب هراحتی نم ی توانند نفت دیگری را استفاده‬ ‫کنند‪ ،‬در نتیجه تقاضا ب رای بازار نفت ای ران زیاد م ی شــود‪.‬‬ ‫ ب ی ثباتی وضع سیاسی خاورمیانه هم باعث شده برخی از‬ ‫کشورها که قرار بود تا شــش ماه نفت ذخیره داشته باشند‪،‬‬ ‫به طور غی ر مســتقیم از ای ران نفت بخرند اما از سوی دیگر‬ ‫نباید افزایش قیمت نفت کنونی را بــا بحران نفتی یکی‬ ‫گرفت‪ .‬حال امکان دارد لیبی یا ع راق تاکنون نتوانسته باشند‬ ‫تولید نفت را به سطح سابقش برسانند ولی این موضوع در‬ ‫این مساله چندان جدی نیســت‪ .‬پس افزایش ناگهانی در‬ ‫یک مدت محدود م ی تواند بــه حرکت خود ادامه دهد مگر‬ ‫اینکه تنگه هرمز بسته شود یا اینکه بحران سوریه گسترش‬ ‫پیدا کند‪ .‬اگر چنین رخدادی واقع شــود باید منتظر باالتر‬ ‫رفتن قیمت نفت باشیم‪.‬‬ ‫اوپک در قبال این کاهش قیمت چه واکنشــی‬ ‫داشته و چه اقدامی انجام داده است؟‬ ‫اوپک در طول تاریخ خــود چندان تاثیرگذار نبوده‬ ‫اســت‪ .‬یعنی در زمان های بحرانی تاثیری نداشــته است؛‬ ‫به عنوان مثال در پایــان جنگ ای ران و عــراق‪ ،‬باتوجه به‬ ‫سیاست های امریکا و عربستان ســعودی‪ ،‬قیمت نفت به‬ ‫پایی ن تر از ‪ 10‬دالر نیز رســید‪ ،‬در ان مقطــع زمانی اوپک‬ ‫نتوانســت انچنان کارامدی نشــان دهد‪ .‬اوپک در مواقع‬ ‫کاهش قیمت‪ ،‬از حربه کاهش سهمی ه ها و کاهش عرضه‬ ‫استفاده م ی کند‪ ،‬اما این موضوع نیز تا به حال در جلسات به‬ ‫نتیجه ای نرسیده است‪ .‬به نظر م ی رسد نیروهای فرا اوپکی‬ ‫هستند که تعیی ن کننده قیمتند‪ .‬چه در پایان جنگ ویتنام‬ ‫که امریکای ی ها م ی خواســتند قیمت نفت باال برود چه در‬ ‫پایان جنگ ای ران و ع راق‪ ،‬که قیمت نفت را به شدت پایین‬ ‫اوردند‪ ،‬امریکای ی ها به طور جدی تاثیرگذار بوده اند‪ .‬هم اکنون‬ ‫سیاســت امریکای ی ها این اســت که قیمت نفت را تا حد‬ ‫ممکن پایین بیاورند تا ذخیره های استراتژیک شــان را پر‬ ‫کنند‪ ،‬که در زمان باال رفتن قیمت‪ ،‬از ذخیره هایشان استفاده‬ ‫نمایند یا سرمایه گذاری ها را در زمان باال بودن قیمت جذب‬ ‫کنند و نفت ارزان را از بازار بخرند‪ .‬بناب راین به نظر من‪ ،‬اوپک‬ ‫در طول تاریخ تشکیلش‪ ،‬درســت است که توانسته برخی‬ ‫اقدامات نظیر ایجاد همگرایی‪ ،‬مشــخص کردن سهمیه‬ ‫و افزایش قیمت نفت را انجام دهد‪ ،‬اما این افزایش قیمت‬ ‫بستگی تامی به بازار عرضه و تقاضا داشته و خودش راسا‬ ‫نتوانسته در بازار تاثیر بگذارد‪ .‬حتی اگر اوپک در سطح وزرا‬ ‫تشکیل شود‪ ،‬باتوجه به مناسب نبودن روابط میان ای ران و‬ ‫عربستان‪ ،‬به نظر من رســیدن به یک توافق کلی بسیار‬ ‫مشکل است‪ .‬در مواقع بحرانی که قیمت نفت به شدت افت‬ ‫پیدا کرده‪ ،‬اوپک نتوانسته ان طور که باید و شاید عمل کند‬ ‫و جلوی افت قیمت نفت را بگیرد‪ .‬حتی اگر یادتان باشد در‬ ‫دوران اقای خاتمی قیمت نفت به زیر ‪ 10‬دالر رســید ولی‬ ‫باز هم اوپک نتوانست شرایط را سامان بدهد‪.‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫این روند کاهش قیمت تا چه زمانی ادامه دارد؟‬ ‫زمانی که قیمت نفت به مرز ‪ 110‬دالر رسید‪ ،‬گفتند‬ ‫این حد معقول اســت‪ .‬یعنی گفتند باتوجه به نسب ت های‬ ‫اقتصادی در دنیا‪ ،‬یعنی نســبتی که بین هر بشکه نفت و‬ ‫کاالهای وارداتی از غرب وجود دارد‪ ،‬تعادل برقرار شده است‪.‬‬ ‫به نظر م ی امد که غرب هم از این قیمت شــکایتی ندارد‪.‬‬ ‫دلیلش هم این اســت که بسیاری از کشــورهای اروپایی‬ ‫نظیر فرانسه و حتی ترکیه‪ ،‬بر واردات نفت مالیات سنگینی‬ ‫م ی گی رند و از انجایی که بخش عمده ای از درامدشان از این‬ ‫مالیات ها تامین م ی شد‪ ،‬رضایت داشتند‪ .‬انها معتقد بودند‬ ‫مردم به قیمت ها عادت کرده اند و ما هم مالیات م ی گیریم‪،‬‬ ‫خصوصا فرانســوی ها از این قضیه بسیار راضی بودند‪ .‬اما‬ ‫به نظر م ی رســید این صعود قیمت‪ ،‬صعود معقولی نبود‪،‬‬ ‫بناب راین بعید نیســت که قیمت ها مجددا حتی تا ‪ 70‬دالر‬ ‫کاهش یابد‪ .‬البته احتمال است‪ .‬در این بازار چندین عامل‬ ‫تاثیرگذار است‪ .‬یکی مســاله عرضه و تقاضاست‪ ،‬پر بودن‬ ‫ذخایر نیز اهمیت دارد‪ ،‬قیمت نفت بــه رونق اقتصادی و‬ ‫بورس بازان بازارهای بی ن المللی هم بستگی دارد‪ .‬عالوه بر‬ ‫این م ی توان به بحران های منطقه ای نیز اشاره کرد‪ .‬باتوجه‬ ‫به وجود بحــران در خاورمیانه و همچنین مقاصد پشــت‬ ‫کاهش قیمت و عرضه بیش از حد در بازار‪ ،‬ممکن اســت‬ ‫قیمت هر بشکه نفت را تا ‪ 70‬دالر پایین بیاورد‪.‬‬ ‫پی ش بینی شــما از اینده قیمت نفت چیست؟‬ ‫فکر م ی کنید دوباره بــا افزایش این نرخ مواجه‬ ‫شویم؟‬ ‫با توجه به اینکه شایعاتی مبنی بر تداوم کاهش‬ ‫قیمت تــا ‪ 45‬دالر نفت ایــن روزها به گوش م ی رســد‪،‬‬ ‫پی ش بینی به ایــن صورت اســت که باتوجه بــه اینکه‬ ‫امریکای ی هــا تبلیغات زیــادی روی ان م ی کنند‪ ،‬معتقدند‬ ‫الترناتیو انها در خصوص نفت به این شــکل اســت که‬ ‫استخراج نفت به مراتب از خرید ان ارزان تر و راحت تر است‪.‬‬ ‫بناب راین باتوجه به این قضیه عربســتان ب رای اینکه مبادا‬ ‫تولیداتش به فروش نرســد‪ ،‬قیمتش را کاهش م ی دهد تا‬ ‫به می زانی برسد که ب رای کشورهایی مانند امریکا‪ ،‬خرید به‬ ‫صرفه تر از استخراج باشد‪.‬‬ ‫ایــن کاهش قیمت چــه تاثیری بــر اقتصاد‬ ‫کشــورهایی نظیر ایران که وابســتگی نفتی‬ ‫زیادی دارند‪ ،‬م ی گذارد؟‬ ‫این نرخ بر کشورهایی که وابستگی نفتی زیادی‬ ‫دارند اما ذخایر ارزی زیادی دارند تاثیر انی نم ی گذارد؛ مثل‬ ‫امریکا‪ ،‬چین یا برخی کشــورهای اروپایــی‪ .‬انها اتفاقا در‬ ‫شرایط فعلی بیشتر خرید م ی کنند تا به میزان ذخایر خود‬ ‫بیافزایند و خود را فربه تر بکنند‪ .‬اما قطعا بر اقتصاد کشور‬ ‫ما تاثی رات منفی بسیاری خواهد گذاشت‪ .‬در ای ران مجبور‬ ‫هستند یک اقتصاد انقباضی را در دستورکار خود قرار دهند‪.‬‬ ‫پروژه هایــی را تعطیل کنند یا پروژ هــای کالن را اجرایی‬ ‫نکنند‪ .‬در کل بر کشور تاثی رات زیادی خواهد گذاشت‪.‬‬ ‫ب ه عنوان اخرین ســوال‪ ،‬فکر م ی کنید تمدید‬ ‫توافق ژنو ارتباطی بــه کاهش قیمت نفت طی‬ ‫ماه های اخیر داشته باشد؟‬ ‫محمد روح ی صفت درگفت وگو با مثلث‬ ‫قیمت نفت در بازارهای جهانی در ماه های‬ ‫اخیر ب ه طور مداوم روند نزولی را طی کرده است‪.‬‬ ‫همزمان شــدن این مســاله با افزایش تولید‬ ‫نفت در عربستان موجب شــده تا بسیاری از‬ ‫تحلیلگران این روند را اقدامــی تعمدی و با‬ ‫هدف نیل به اهداف سیاســی بدانند‪ .‬اهدافی‬ ‫از قبیل تاثیر در مذاکرات هســته ای ایران با‬ ‫‪ 5+1‬و همچنین فشار به کشــورهایی نظیر‬ ‫روســیه‪ .‬محمد روح ی صفت؛ مدیرکل سابق‬ ‫هماهنگ ی هــای اقتصــادی در گفت وگو با‬ ‫مثلث معتقد است که عربســتان و اسرائیل‬ ‫دو کشوری هســتند که با در اختیار داشتن‬ ‫اهرم های فشار مثل(نفت عربستان و الب ی های‬ ‫قدرتمند اســرائیل) تالش م ی کنند امریکا و‬ ‫کشورهای ‪ 5+1‬را تحت فشــار قرار دهند تا از‬ ‫توافق هسته ای جلوگیری کنند‪ .‬این اتفاق هم‬ ‫برای ایران هزینه های زیادی خواهد داشت‪ .‬نمونه‬ ‫بارز ان هم عدم موفقیت در اوپک و بلوکه شدن‬ ‫پول های کشور است‪ .‬در ادامه گفت وگوی این‬ ‫دیپلمات سابق را م ی خوانید‪:‬‬ ‫به هرحال عربستان و رژیم صهیونیستی دو دولتی‬ ‫هستند که با در اختیار داشــتن اهرم های فشار مثل (نفت‬ ‫نظرهــا و راهکارهای بســیاری در این مدت‬ ‫درخصوص اســتراتژی ایران در شرایط فعلی‬ ‫قیمت نفت‪ ،‬باتوجه به وابستگی اقتصاد کشور‬ ‫به ان مطرح شده است‪ .‬به عقیده شما دولت چه‬ ‫راهکارهایی را باید برای خروج از این بحران در‬ ‫دستورکار خود قرار دهد؟‬ ‫اوال مــا باید تــاش کنیم در عرصه سیاســی‪،‬‬ ‫روابطمان را با کشورهای دیگر‪ ،‬به ویژه کشورهای همسایه‬ ‫بهبود ببخشــیم تا بتوانیم قدرت کالن داشته باشیم و انها‬ ‫را از خود دور نکنیم؛ به عبارتی تبادل افکار داشــته باشیم‪.‬‬ ‫ثانیا نیاز به خودکفایی داخلی داریم‪ .‬یا همان اجرایی کردن‬ ‫اقتصاد مقاومتی‪.‬‬ ‫ما باید بتوانیم اتــکا به نفت را کاهــش و صادرات‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫طی ماه های اخیر کاهش شدید قیمت نفت باعث‬ ‫نگرانی های زیادی شد‪ .‬عربستانی ها معتقدند‬ ‫که این کاهش نفت بنا به دالیل اقتصادی صورت‬ ‫گرفته اما دولت ما تاکید دارد که تنها دلیل کاهش‬ ‫نرخ نفت مسائل سیاسی است‪ .‬ارزیابی شما از‬ ‫این اتفاق چیست؟‬ ‫عربستان و البی های قدرتمند اســرائیل) تالش می کنند‬ ‫امریکا و کشــورهای ‪ 5+1‬را تحت فشــار قرار دهند تا از‬ ‫توافق هسته ای جلوگیری کنند‪ .‬این اتفاق هم برای ایران‬ ‫هزینه های زیادی خواهد داشت‪.‬‬ ‫نمونه بارز ان هم عدم موفقیت در اوپک و بلوکه شدن‬ ‫پول های کشور اســت‪ .‬در مجموع من معتقدم که کاهش‬ ‫قیمت نفت‪ ،‬تا حد زیادی بازی قدرت عربستانی هاســت‬ ‫که فکر می کنند‪ ،‬می توانند قیمت نفت را به دست بگیرند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه نباید این نکته را فرامــوش کرد که این اقدام‬ ‫انها به صنعت نفت «شــیل» امریکا نیــز لطمه می زند‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر هدف دوم عرب ها فشار اوردن به روسیه برای‬ ‫پایان دادن به حمایت از دمشق است‪.‬‬ ‫روسیه که در حال حاضر به نفت بشکه ای ‪ ۱۰۰‬دالر‬ ‫نیاز دارد‪ ،‬باید تالش کند تا میزان وابستگی بودجه خود به‬ ‫نفت را کاهش دهد و به طور کلی ســاختار اقتصادی خود‬ ‫را بازسازی کند‪ ،‬به نحوی که به شــرایط خارجی ناشی از‬ ‫سیستم مبتنی بر دالر امریکا‪ ،‬وابسته نباشد‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫بله قطعا‪.‬شکی نیســت که تمدید قرار داد ژنو به‬ ‫مدت هفت ماه یک نوع اتش بس برای تجدید قواســت‪،‬‬ ‫یعنی در واقع انها وقتی دیدند نتوانستند به توافقی دست‬ ‫پیدا کنند تصمیم گرفتند هفت ماه زمان بگیرند تا بتوانند‬ ‫تجدید قوا کرده و بــا کاهش قیمت نفــت اقتصاد خود را‬ ‫بازســازی کنند و با دســت پر ب رای مذاکــرات بیایند‪ .‬اگر‬ ‫نگاهی به تاریخ این گونه مسائل بیندازیم متوجه م ی شویم‬ ‫که این سیاست ها به اثبات رســیده اند‪ .‬شما ببینید اواخر‬ ‫دوران ریاست جمهوری اقای رفســنجانی و در دوران اقای‬ ‫خاتمی هر زمان که خواستند به ای ران فشار بیاورند‪ ،‬امریکا و‬ ‫عربستان تالش کردند قیمت نفت را پایین بیاورند تا درامد‬ ‫کاهش قیمت‪ ،‬بازی قدرت عربستان است‬ ‫‪49‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫محصوالت غیرنفتی کشــور را افزایش دهیم‪ .‬ثانیا باید در‬ ‫مذاکرات هســته ای با ‪ 5+1‬به یک راه حل برسیم تا از این‬ ‫طریق تحریم ها برداشته شود‪ .‬زیرا در شرایط فعلی ما از دو‬ ‫جهت تحت فشار هســتیم‪ .‬یک بخشی به واسطه کاهش‬ ‫قیمت نفت است و بخش دیگر تحریم ها است‪ .‬باید در نظر‬ ‫داشت که تا مادامی که کشور در تحریم های بانکی به سر‬ ‫می برد حتی اگر فروش نفت باال باشــد و قیمت ان هم به‬ ‫ثباتی برسد‪ ،‬هنگامی که نتوانیم پول نفت فروخته شده را‬ ‫دریافت کنیم‪ ،‬هیچ ارزشی ندارد‪ .‬بنابراین در این دو زمینه‬ ‫نیازمند تالش و انرژی بیشتر از سوی مسئوالن هستیم‪.‬‬ ‫ضمن اینکه باید در نظر داشــت کــه در صورت لغو‬ ‫تحریم های بانکی‪ ،‬حتی اگر قیمت نفت پایین باشــد نیز‬ ‫می توانیم با برگرداندن پول هایی کــه در مدت تحریم در‬ ‫خارج کشور ماند ه بودند‪ ،‬شرایط را به گونه ای متفاوت و البته‬ ‫مثبت گذراند‪ .‬اما راهکار دیگر که باید در دستورکار دولت‬ ‫قرار بگیرد این است که ما باید با کشــورهای تولیدکننده‬ ‫نفت به یک مکانیزمی برســیم که تولید در حدی باشد که‬ ‫بازار نیازمند ان است‪.‬‬ ‫کاهــش قیمت نفت چــه تاثیری بــر اقتصاد‬ ‫کشورهای صاد ر کننده و سایر کشورها خواهد‬ ‫گذاشت؟‬ ‫به جز تعداد معدودی از کشــورهای صادر کننده‬ ‫نفت‪ ،‬اکثر انها اقتصادی متکی بــر درامدهای نفتی دارند‬ ‫و طبیعتا با کاهش قیمت نفت و کاهش درامدهای ارزی‪،‬‬ ‫با مشــکالت جدی از جمله کســری بودجه‪ ،‬عدم توانایی‬ ‫در تامین مالی پروژه های عمرانــی‪ ،‬عدم کنترل نرخ ارز و‬ ‫کاهش ارزش پول ملی و رواج پدیده تورم دست به گریبان‬ ‫خواهند بود‪.‬‬ ‫به هم خــوردن تعــادل بودجه ای در کشــورهای‬ ‫صادر کننده نفت به خصوص کشورهایی که حجم زیادی از‬ ‫بودجه جاری و عمرانی خود را از طریق فروش نفت به دست‬ ‫می اورند مهمترین وجه منفی کاهش بهای نفت به شــمار‬ ‫می رود‪ ،‬زیرا طبق محاسبات صندوق بین المللی پول‪ ،‬جهت‬ ‫تنظیم یک بودجه متعادل و بدون کســری‪ ،‬قیمت نفت در‬ ‫کشورهای مختلف باید از عدد معینی پایین تر نرود‪ .‬به عنوان‬ ‫مثال این رقم برای کشور عراق که عالوه بر بودجه جاری‬ ‫خود‪ ،‬نیازمند بودجه عظیمی نیز برای بازسازی است‪ ،‬نباید‬ ‫از ‪ 111‬دالر کمتر شود‪.‬‬ ‫به طور کلی قیمت نفت نباید از‪ 90‬دالر کمتر باشد‪ ،‬در‬ ‫غیر این صورت‪ ،‬این کشورها شــدیدا دچار کسری بودجه‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫برخی معتقدند که با کاهش سقف تولید می توان‬ ‫جلوی افت قیمت را گرفت و نرخ نفت را به یک‬ ‫ثباتی رساند‪ .‬حتی پیش از جلسه اخیر اوپک هم‬ ‫وزیر نفت این مســاله را تائید کردند اما معتقد‬ ‫بودند که انجام این کار بسیار سخت است‪ .‬تا‬ ‫چه حد با این موضوع موافق هستید؟‬ ‫من هم موافقم که کاهش ســقف تولید یکی از‬ ‫راهکارهاســت ولی همانطور که اقای زنگنه گفتند انجام‬ ‫این کار بسیار سخت اســت‪ .‬زیرا در شرایط فعلی اوپک در‬ ‫رقابت اســت‪ .‬یعنی به طور کلی جهان در رقابت اقتصادی‬ ‫است و بسیاری از کشورها دچار مشکالت اقتصادی هستند‬ ‫و هریک برای بــرون رفت خود از این بحــران اقتصادی‬ ‫تالش می کنند‪.‬‬ ‫در شرایط فعلی بسیاری چشم به اوپک دوخته اند‬ ‫که جلوی کاهش قیمت نفــت را بگیرد و عالوه‬ ‫کاهش قیمت نفت توطئه استکبار است‬ ‫نگاهی به سیاست تالی تحریم‬ ‫حبیب اقاجری‬ ‫سیاست‬ ‫‪50‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫عضو کمیسیون انرژی مجلس‬ ‫به نظر م ی رسد که دولت در بودجه امسال‪ ،‬قیمت ‪70‬‬ ‫دالری را ب رای هر بشکه نفت در نظر گرفته باشد‪ .‬قیمت های‬ ‫نفت در سطح جهانی کم شده است و اینکه قیمت نفت را در‬ ‫بودجه تا این حد کاهش داده اند م ی تواند بازتابی از کاهش‬ ‫قیمت های نفت در دنیا باشد‪.‬‬ ‫اما به نظر م ی رســد که باید در این مورد تحلی ل های‬ ‫دیگری هم داشت‪ .‬سوال این اســت که اصال خود کاهش‬ ‫قیمت جهانی نفت از کجا ناشی م ی شــود‪ .‬امریکا تالش‬ ‫م ی کند تا ب رای تحت فشار قرار دادن ای ران از همه ابزار هایی‬ ‫که ممکن است استفاده کند‪.‬‬ ‫انها بعــد از اینکه متوجه شــدند ملت اســامی را‬ ‫نم ی توانند با تحریم ها زمین بزنند و تحت فشار بگذارند‪ ،‬ب رای‬ ‫بیشتر کردن فشار های اقتصادی به کشور ما از عواملشان‬ ‫در منطقه استفاده م ی کنند‪ .‬کشور های سعودی هم از انها‬ ‫پیروی کرده اند و در نتیجه قیمت نفت در سطح جهانی تا‬ ‫این حد پایین امده است‪.‬‬ ‫بر این اجازه تک روی به برخی کشــورها مثل‬ ‫عربستان را ندهد‪ .‬هرچند جلســه اخیر انها با‬ ‫نتیجه خاصی به پایان نرســید اما به طور کلی‬ ‫اوپک برای رفع این مشــکل در بازار نفت چه‬ ‫اقداماتی می تواند انجام دهد؟‬ ‫نقش اوپک باید همیشه کلیدی باشد‪ .‬هر زمان‬ ‫که توانسته این نقش را ایفا کند و خود را در این جایگاه‬ ‫قرار دهد‪ ،‬توانسته میزان عرضه و تقاضا در بازار را تنظیم‬ ‫کند و قیمت ها را معقول نگه دارد‪ .‬اما در شــرایط فعلی‬ ‫نقش انها کامال تضعیف شده است‪ .‬حال اگر کشورهای‬ ‫عضو از جمله روســیه و مکزیک همکاری کنند و میزان‬ ‫عرضــه و تقاضا همخوانی داشــته باشــد‪ ،‬قیمت نفت‬ ‫به میزان معقول بازمی گردد‪ .‬اما متاســفانه عربســتان‬ ‫حداقل ها را رعایــت نمی کند‪ .‬یعنی اگرچه عربســتان‬ ‫یکی از کشورهای اصلی ســازمان صاد ر کنندگان نفت‬ ‫اوپک اســت‪ ،‬اما از قوانیــن اوپک تبعیــت نمی کند و‬ ‫مازاد تولیــد دارد و هر از گاهی که قیمــت نفت در بازار‬ ‫به تالطــم می افتد یکباره با عرضه یک میلیون بشــکه‬ ‫نفت یا بیشــتر یا کمتر باعث ناهماهنگی بازار می شــود‬ ‫و این امر هم جــزو عوامل تشــدید کننده کاهش نفت‬ ‫است‪ .‬ضمن اینکه جنا ح بند ی های داخل اوپک همیشه‬ ‫دچار اختال ف نظرهایی بوده اســت‪ ،‬به ویــژه در میان‬ ‫تولید کنندگان عمده اوپک‪ .‬به نظرم اعضا باید به اصول‬ ‫و چارچو ب هــای اوپک وفــادار بمانند و بــرای بهبود‬ ‫وضعیت هم تــاش کنند و اجازه ندهنــد بیش از پیش‬ ‫ماهیت اوپک زیر سوال برود و قیمت ها کاهش پیدا کند‬ ‫و نهایتا اوپــک بتواند همچون گذشــته مقام و موقعیت‬ ‫خود را در بازارهای جهانی حفظ کند‪.‬‬ ‫اما در مورد بودجه ســال اینده‪ ،‬اینکه نسبت به سال‬ ‫جاری قیمت نفت در بودجه ‪ 30‬درصد کم شده است‪ ،‬البته‬ ‫تصمیم نا مناسبی نیست‪ .‬ما به هر حال باید از واقعی ت هایی‬ ‫که اط رافمان هســتند تبعیت کنیم و بودجه را ب ر اســاس‬ ‫عقالنیت تنظیم کنیم اما این موضوع مهمی است که بدانیم‬ ‫این کاهش قیمت ها از کجا ایجاد شده است‪.‬‬ ‫پی ش بین ی ها در مــورد قیمت نفت در ســال اینده‬ ‫میالدی م ی گوید که خرید و فروش بــا همین حدود ‪-70‬‬ ‫‪ 60‬دالر انجام خواهد شــد‪ ،‬و بناب راین به نظر م ی رســد که‬ ‫پی ش بینی رقم هفتاد دالر ب رای هر بشــکه نفت در بودجه‬ ‫سال اینده غی ر واقع بینانه نیست‪ .‬اما علت ان مهم است؛ به‬ ‫نظر من اینها همه ناشی از تالش هایی است که امریکا از‬ ‫طریق کشور های پیرو خودش انجام م ی دهد تا ملت ای ران را‬ ‫به زانو در بیاورد‪ ،‬اما نه این تحریم هایی که وجود داد و نه این‬ ‫کاهش های قیمت نفت نم ی تواند کشور و مردم ما را به زانو‬ ‫در بیاورد چرا که مردم پشت سر انقالب و حکومت اسالمی‬ ‫خودشان ایستاده اند‪.‬‬ ‫البته امریکا و نوچه هایش در منطقه نباید تصور کنند‬ ‫که با این کار ها م ی توانند به ملت ما اسیب بزنند یا اینکه با‬ ‫کاهش قیمت های جهانی نفت‪ ،‬دولت ما را تحت فشار قرار‬ ‫بدهند‪ .‬این چی ز ها ثابت نیستند‪ .‬به هر حال دولت م ی تواند‬ ‫از طریق دیپلماسی فعالی که در عرصه سیاست خارجی و‬ ‫دیپلماسی نفتی دارد‪ ،‬نفت را با قیمتی باالتر از رقم ی که در‬ ‫بودجه پی ش بینی شده است بفروشد و از این طریق مبلغی‬ ‫به درامد های نفتی بیفزاید‪ .‬من امیدوار هستم که ما از این‬ ‫طریق دیپلماســی نفتی بتوانیم وارد عمل بشویم‪ .‬برخی‬ ‫کشور های منطقه هستند که در این زمینه به دست ما نگاه‬ ‫م ی کنند و ما را در تصمیم هایمان همراهی م ی کنند‪ .‬اینها‬ ‫مسائلی اســت که م ی تواند به ما کمک کند تا نقشه های‬ ‫امریکا را نقش بر اب کنیم‪.‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫اوپک از ابتدا تا امروز‬ ‫سرنوشت ‪ 12‬کشوری که می خواستند بر جهان حکمرانی کنند‪...‬‬ ‫سازمان کشــورهای صادر کننده نفت با نام اختصاری‬ ‫اوپک (‪ ،)opec‬یک کارتل بی ن المللی متشکل از کشورهای‬ ‫الجزایر‪ ،‬ای ران‪ ،‬ع راق‪ ،‬کویت‪ ،‬لیبی‪ ،‬نیجریه‪ ،‬قطر‪ ،‬عربستان‬ ‫سعودی‪ ،‬امارات متحده ع ربی‪ ،‬اکوادور‪ ،‬انگوال و ونزوئال است‪.‬‬ ‫مقر بی ن المللی اوپک از بدو تاسیس در سال ‪ ۱۳۳۹‬در ژنو بود‬ ‫و در سال ‪ ۱۳۴۴‬به شهر وین در کشور اتریش انتقال یافت‪.‬‬ ‫ســال ‪ ۱۹۶۰‬کشــورهای صادر کننده نفت با هدف‬ ‫محافظت از منافع خود اقدام به تاســیس سازمان واحدی‬ ‫کردند که به اختصار «اوپک» نامیده شد‪ .‬این توافق در پایان‬ ‫مذاکرات نمایندگان این کشورها در بغداد حاصل شد‪.‬‬ ‫هدف اصلی این ســازمان‪ ،‬انچنان که در اساســنامه‬ ‫بیان شده‪ ،‬به این شرح است‪« :‬هماهنگی و یکپارچه سازی‬ ‫سیاست های نفت کشورهای عضو و تعیین بهترین راه ب رای‬ ‫تامین منافع جمعی یا فردی انها‪ ،‬ط راحی شیوه هایی ب رای‬ ‫تضمین ثبات قیمت نفت در بازار نفت بی ن المللی به منظور‬ ‫از بین بردن نوسانات مضر و غیر ضروری؛ عنایت و توجه ویژه‬ ‫به کشــورهای تولید کننده نفت و توجه خاص به ضرورت‬ ‫فراهم کردن درامد ثابت ب رای کشورهای تولید کننده نفت؛‬ ‫تامین نفت کشــورهای مصرف کننده به صــورت کارامد‪،‬‬ ‫مقرون به صرفه و همیشــگی؛ و بازده مناسب و منصفانه‬ ‫ب رای انهایی که در صنعت نفت سرمایه گذاری م ی کنند‪»..‬‬ ‫در دهه های اخیــر افزایش کشــورهای صادر کننده‬ ‫نفت که خارج از این ســازمان قرار گرفته انــد رو به افزایش‬ ‫بوده و اوپک مجبور اســت ب رای حفظ بهــای نفت خام با‬ ‫انها که در صدرشــان روسیه قرار گرفته اســت کنار اید‪ .‬با‬ ‫وجود این‪ ،‬دولت های عضو اوپک که ســران برخی از انها‬ ‫وابستگ ی های خارجی دارند با ســایر اعضای این سازمان‬ ‫هماهنگی کامل ندارند‪ .‬این سازمان در راستای دفاع در مقابل‬ ‫سیاست استثماری شرکت های بزرگ نفتی مشهور به «هفت‬ ‫خواه ران» که به دلیل در اختیار داشتن تکنولوژی تولید نفت‬ ‫و تسلط بر شــبکه حمل و نقل نفت خام‪ ،‬از افزایش قیمت‬ ‫نفت جلوگیری م ی کردند و ارزش ان را به صورت مصنوعی در‬ ‫بازار پایین نگه م ی داشتند‪ ،‬به پیشنهاد ونزوئال در سال ‪۱۳۳۹‬‬ ‫طی جلس ه ای در بغداد با حضور نمایندگان کشورهای ای ران‪،‬‬ ‫ع ربستان‪ ،‬ونزوئال‪ ،‬کویت و ع راق تاسیس شد‪.‬‬ ‫اوپک در دهه نخست عمر خویش ســعی در تداوم‬ ‫بقا و در دهه دوم ســعی در تاثیرگذاری بر بازار نفت و اعاده‬ ‫حقوق کشورهای تولید کننده داشت‪ .‬اکنون اوپک با افزایش‬ ‫وحدت نظر اعضایش‪ ،‬توانسته است تاثی رات مثبتی در جهت‬ ‫جلوگیری از ســقوط ناگهانی و نیز افزایش انفجاری قیمت‬ ‫نفت داشته باشد‪.‬‬ ‫دوازده کشور در حال حاضر عضو این سازمان هستند‪.‬‬ ‫نام و تاریخ عضویت این کشــورها عبارت اســت از‪ :‬ای ران‬ ‫(سپتامبر ‪ ،)۱۹۶۰‬ع راق (سپتامبر ‪ ،)۱۹۶۰‬عربستان سعودی‬ ‫(سپتامبر ‪ ،)۱۹۶۰‬کویت (سپتامبر ‪ ،)۱۹۶۰‬ونزوئال (سپتامبر‬ ‫‪ ،)۱۹۶۰‬قطر (دسامبر ‪ ،)۱۹۶۱‬لیبی (دسامبر ‪ ،)۱۹۶۲‬امارات‬ ‫متحده عربی (نوامبر ‪ ،)۱۹۶۷‬الجزایر (ژوئیه ‪ ،)۱۹۶۹‬نیجریه‬ ‫(ژوئیه ‪ ،)۱۹۷۱‬انگوال (سپتامبر ‪ )۲۰۰۶‬و اکوادور (‪.)۲۰۰۶‬‬ ‫اوپک دو عضو سابق نیز داشته است‪ :‬گابن (عضویت‬ ‫کامل از ســال ‪ ۱۹۷۵‬تا ‪ )۱۹۹۵‬و اندونزی (عضویت کامل از‬ ‫دسامبر ‪ ۱۹۶۲‬تا ‪.)۲۰۰۹‬‬ ‫در حال حاضر عضویت اندونزی در اوپک مورد بازنگری‬ ‫و تجدید نظر واقع شــده اســت؛ چراکه این سازمان دیگر‬ ‫اندونزی را به عنوان یکی از صادرکنندگان اصلی نفت در نظر‬ ‫نم ی گیرد‪ .‬همچنین اگرچه ع راق همچنان یکی از اعضای‬ ‫اوپک محسوب م ی شود‪ ،‬لیکن تولیدات نفتی این کشور از‬ ‫مارس ‪۱۹۹۸‬جزو سهام مورد توافق اوپک قرار نداشته است‪.‬‬ ‫درواقع ونزوئال اولین کشوری بود که با نزدیک شدن به‬ ‫ای ران‪ ،‬ع راق‪ ،‬کویت و عربستان سعودی در سال ‪ ۱۹۴۹‬و ارائه‬ ‫این پیشنهاد که انها به تبادل نظر بپردازند و ب رای برقراری‬ ‫روابط نزدیک تر و همیشگی بین خود راه های جدیدی کشف‬ ‫کنند‪ ،‬در راستای تاسیس سازمان کشــورهای صادرکننده‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫سیاست‬ ‫نفت (اوپک) گام برداشت‪ .‬در ســپتامبر ‪ ،۱۹۶۰‬دولت ع راق‬ ‫کشورهای ای ران‪ ،‬کویت‪ ،‬عربســتان سعودی و ونزوئال را به‬ ‫اجالســی در بغداد دعوت کرد تا درمورد کاهش قیمت مواد‬ ‫خام تولید شــده توسط کشــورهای متبوع خود به مذاکره‬ ‫بپردازند‪ .‬در نتیجه این مذاکرات‪ ،‬اوپک با هدف یکپارچه سازی‬ ‫و هماهنگ کردن سیاست های ناظر بر نفت کشورهای عضو‬ ‫تاسیس شد‪ .‬ای ران‪ ،‬ع راق‪ ،‬کویت‪ ،‬ع ربستان سعودی و ونزوئال‬ ‫اعضای اولیه اوپک بودند‪.‬‬ ‫دکتر فواد روحانی از ای ران اولین دبیرکل اوپک بود که‬ ‫باالترین مرجع اجرایی اوپک اســت‪ .‬روحانی به مدت چهار‬ ‫سال این سمت را برعهده داشت‪.‬‬ ‫زبان رسمی اوپک انگلیسی اســت‪ ،‬هرچند که زبان‬ ‫رسمی اکثر کشــورهای عضو این ســازمان عربی است و‬ ‫انگلیسی تنها در نیجریه زبان رسمی شمرده م ی شود‪ .‬هفت‬ ‫عضو فعلی اوپک از میان کشــورهای عرب هستند‪ ،‬زبان‬ ‫رسمی اکوادور و ونزوئال اسپانیایی است‪ ،‬زبان رسمی انگوال‬ ‫پرتغالی و زبان رسمی ای ران فارسی است‪.‬‬ ‫حق عضویت در اوپک ساالنه پنج میلیون دالر است‬ ‫و تنها کشــورهای صادر کننده نفــت م ی توانند عضو این‬ ‫سازمان باشند‪.‬‬ ‫کشــورهای عضو اوپک قریب به دوسوم ذخایر نفتی‬ ‫جهان را در اختیار دارند‪ .‬تخمین و براورد بیانگر ان است که‬ ‫یازده عضو فعلی اوپک تولید کننده قریب به ‪۴۰‬درصد از نفت‬ ‫جهان هستند و حدود دو سوم (‪۶۵‬درصد) ذخایر نفتی شناخته‬ ‫شده جهان در اختیار انهاست‪.‬‬ ‫با این اوصاف‪ ،‬در ماجــرای کاهش اخیر قیمت نفت‪،‬‬ ‫ع ربستان سعودی‪ ،‬کویت و امارات متحده ع ربی کشورهایی‬ ‫هستند که با خروج نفت هر کدام از کشورهای عضو اوپک‬ ‫به دالیلی چون تحریم‪ ،‬جنگ های داخلی و‪ ،...‬تولید خود را‬ ‫افزایش داده اند‪ .‬این سه کشور که هم اکنون بیش از سهمیه‬ ‫مصوب خود در اوپک تولید م ی کنند‪ ،‬با بازگشت نفت اعضای‬ ‫اوپک به بازار حاضر به خارج کردن نفت خود از بازار نیستند؛‬ ‫چراکه معتقدند کاهش تولید نفت موجب از دست رفتن سهم‬ ‫انها از بازار م ی شود‪.‬در حال حاضر تقاضا ب رای نفت خام اوپک‬ ‫حدود ‪ 29/5‬میلیون بشکه در روز است اما این سازمان روزانه‬ ‫با یک میلیون بشکه بیش از نیاز بازار‪ ،‬حدود ‪ 30/5‬میلیون‬ ‫بشکه در روز نفت خام تولید م ی کند‪.‬‬ ‫سهمیه تعیی ن شده اوپک ب رای عربستان حدود هفت‬ ‫میلیون بشکه در روز است اما این کشور هم اکنون نزدیک به‬ ‫‪ 10‬میلیون بشکه در روز تولید م ی کند‪.‬کویت نیز با سهمیه‬ ‫تولید دو میلیون و ‪ 850‬هزار بشــکه نفت خام در روز است‪،‬‬ ‫اکنون حدود ‪ 250‬هزار بشکه بیشــتر از سهمیه خود تولید‬ ‫م ی کند‪ .‬سهمیه تولید امارات هم روزانه حدود دو میلیون و‬ ‫‪ 200‬هزار بشکه است‪ ،‬اما این شی خ نشین هم روزانه حدود ‪500‬‬ ‫هزار بشکه بیش از رقم تعیین شده تولید م ی کند‪.‬‬ ‫در حال حاضر به رغــم اینکه ســهمیه تولید روزانه‬ ‫ای ران حدود سه میلیون و ‪ 750‬هزار بشکه است اما به دلیل‬ ‫تحریم های اعمال شده‪ ،‬تولید کشــور به حدود ‪ 800‬هزار‬ ‫بشکه در روز کاهش یافته است‪ .‬عالوه بر ای ران کشورهای‬ ‫مانند لیبی‪ ،‬نیجریه و انگوال نیز کمتر از سهمیه خود تولید‬ ‫م ی کنند‪ .‬پی ش بینی م ی شــود که با برگشت نفت خام این‬ ‫کشورها به بازار نفت حجم مازاد نفت در سال ‪ 2015‬به دو تا‬ ‫سه میلیون بشکه افزایش یابد‪.‬‬ ‫نمودار مقدار تولید ‪ 12‬کشور عضو اوپک را در سه ماه‬ ‫اگوست‪ ،‬سپتامبر و اکتبر سال ‪ 2014‬نشان م ی دهد‪:‬‬ ‫‪51‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫گزا‬ ‫ر‬ ‫ش‬ ‫دالرسیاسی‬ ‫نوسان ارزی؛ از هاشمی تا روحانی‬ ‫کنترل نــرخ ارز؛ این یکی از مهمتریــن فاکتورهایی‬ ‫است که م ی توان با استناد به ان در مورد توانایی مدیریتی و‬ ‫اقتصادی دولت ها قضاوت کرد‪.‬‬ ‫در چند دولت قبلی این فاکتور کــه در واقع نمایانگر‬ ‫ارزش پول ملی ما نیز است با تالطم هایی در ادوار مختلف‬ ‫مواجه شده است‪.‬‬ ‫از زمان اغاز به کار دولت یازدهم‪ ،‬کنترل نرخ ارز که در‬ ‫دو سال اخر دولت محمود احمدی نژاد با نوسان های عجیب‬ ‫و مشکوکی روبه رو شده بود به عنوان یکی از شعار های اصلی‬ ‫دولت عنوان م ی شد‪ .‬این کنترل البته در مدتی قابل توجه رخ‬ ‫داد اما حاال درست در زمانی که مذاکرات هسته ای در موعد‬ ‫مقرر به نتیجه نرسیده نرخ ارز با صعودی هیجانی مواجه شده‬ ‫و زنگ خطر تکرار اتفاقات سال ‪ 91‬و ‪ 92‬به صدا در امده است‪.‬‬ ‫ب رای یافتن تصویری بهتر از انچه که پیش روی بازار ارز‬ ‫است بهتر است عملکرد دولت در ادوار مختلف را مرور کنیم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪52‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫هاشمی و بیشترین رشد نرخ ارز‬ ‫هاشم ی رفسنجانی‪ ،‬در سال ‪ 68‬به عنوان رئی س جمهور‬ ‫انتخاب و مسئول تشکیل دولت شــد‪ .‬دولت اول هاشمی‪،‬‬ ‫اولین دولت بعد از جنگ بود‪ .‬جنــگ تحمیلی علیه ای ران‬ ‫سبب شد تا خسارت مستقیم ‪ 100‬میلیارد دالری و همچنین‬ ‫خسارت غیر مستقیم ‪ 1000‬میلیارد دالری به کشور تحمیل‬ ‫شود‪ .‬در این شرایط دولت هاشــمی م ی بایست بخشی از‬ ‫تمرکز خود را روی بازسازی خ راب ی های بعد از جنگ بگذارد‪،‬‬ ‫این مساله سبب شد هاشمی کار سختی داشته باشد تا شرایط‬ ‫اقتصادی را بهبود ببخشد‪ .‬در سال ‪ 68‬هاشمی در شرایطی‬ ‫دولت خود را تشکیل داد که نرخ ارز اندکی افزایش یافته بود‬ ‫و رقم ‪ 100‬تومان را نشان م ی داد‪ .‬در حالی که قیمت سکه در‬ ‫بازار با اندکی کاهش رقم ‪ 10‬هزار و ‪ 400‬تومان را نشان م ی داد‪.‬‬ ‫تالش های هاشمی ب رای افزایش قدرت پول ملی به عنوان‬ ‫یکی از شــاخ ص های بهبود شــرایط اقتصادی کشور که‬ ‫تحت عنوان طرح تعدیل اقتصادی به اجرا درامد به دلیل نبود‬ ‫زی ر ساخت های الزم در این بخش با شکست روبه رو شد‪ .‬در‬ ‫این دوره شاهد بودیم که داشتن ارز‪ ،‬به خصوص دالر به عنوان‬ ‫ارز مورد استفاده دولت در خرید و فروش های بی ن المللی‪ ،‬دارای‬ ‫مجازات های ســنگینی بود‪ .‬در واقع دولت در زمان هاشمی‬ ‫تالش م ی کرد تا با اقدامات پلیسی به سمتی برود که نرخ ارز را‬ ‫در بازار ازاد کنترل کند‪ .‬هاشمی در شرایطی در سال ‪ 76‬دولت‬ ‫را به خاتمی تحویل داد که نرخ ارز با یک رشد ‪ 4/4‬ب رابر به رقم‬ ‫‪ 444‬تومان رسیده بود و همچنین سکه با افزایش ‪ 3/7‬ب رابر‬ ‫به رقم ‪ 39‬هزار و ‪ 300‬تومان رسیده بود‪.‬‬ ‫خاتمی‪ ،‬کمترین افزایش نرخ ارز و سکه تاکنون‬ ‫محمد خاتمی در انتخابات ‪ 76‬در شرایطی به پیروزی‬ ‫رسید که چندان امیدی به پیروزی در این انتخابات نداشت‪.‬‬ ‫دولت خاتمی بیشترین توان خود را روی توسعه سیاسی قرار‬ ‫داده بود‪ .‬دولت اصالحات در حالی جایگزین دولت سازندگی‬ ‫شد که نرخ ارز در بازار ‪ 444‬تومان و قیمت سکه تمام ‪ 39‬هزار‬ ‫و ‪ 300‬تومان بود‪ .‬با اینکه دولت خاتمی بیشــتر به ســمت‬ ‫توسعه سیاسی تمایل داشت‪ ،‬اما سیاست هایی که در بخش‬ ‫اقتصادی به کار بست سبب شد تا قدرت پول ملی در کشور‬ ‫افزایش یابد‪ .‬نرخ ارز در دولت خاتمی تنها ‪ 1/9‬و قیمت سکه‬ ‫‪ 2/9‬ب رابر رشد داشته است‪ .‬نرخ ارز در سال ‪ 874 ،84‬تومان و‬ ‫قمیت سکه تمام در بازار ‪ 116‬هزار و ‪ 850‬تومان بود‪ .‬بناب راین‬ ‫دولت خاتمی کمترین افزایش قیمت را در بازار ارز و ســکه‬ ‫ایجاد کرد‪.‬‬ ‫احمدی نژاد و انفجار قیم ت ها در بازار‬ ‫انتخابات ریاســت جمهوری دوره نهم هم مانند دوره‬ ‫هفتم با شگفتی همراه بود‪ .‬در این دوره بعد از انقالب ب رای‬ ‫اولین بار انتخابات به مرحله دوم کشــیده شــد و پیروز این‬ ‫انتخابات محمود احمدی نژاد‪ ،‬شهردار ته ران بود‪ .‬احمدی نژاد‬ ‫از همان ابتدا به نقد دولت های پیش از خود پرداخت و عنوان‬ ‫کرد که تمام سیاست های اتخاذ شده در دولت های گذشته‬ ‫تنها ســبب شــده تا عده ای قلیل بتوانند جی ب های خود را‬ ‫پ ر پول کنند‪ .‬وی با شعار اوردن پول بر سر سفره مردم و وعده‬ ‫بهترکردن زندگی اقتصادی مردم توانست اقبال عمومی را‬ ‫متوجه خود کند‪ .‬احمدی نژاد در شرایطی دولت خود را تشکیل‬ ‫داد که نرخ ارز در بازار ‪ 874‬تومان و قیمت سکه تمام ‪ 116‬هزار‬ ‫و ‪ 850‬تومان بود‪.‬‬ ‫یکی از شاخ ص هایی که به شدت در دوره احمدی نژاد‬ ‫نزول کرد‪ ،‬قدرت پول ملی بــود‪ .‬در دوره احمدی نژاد قیمت‬ ‫ســکه در مقطعی رقم یک میلیون و ‪ 500‬هزار تومان را هم‬ ‫پشت سر گذاشت و نرخ ‪ 4‬هزار و‪ 300‬تومان ب رای مدتی روی‬ ‫تابلوی صراف ی ها قرار گرفت‪ .‬اگرچه بخشــی از این افزایش‬ ‫قیمت ها مربوط به تحریم اقتصادی کشور بود اما با این حال‬ ‫نم ی توان از اتخاذ سیاست های غلط دولت در رابطه با مهار‬ ‫اثرات این تحریم ها گذشــت‪ .‬در دوره احمدی نژاد شاهد ‪8/8‬‬ ‫ب رابر شدن قیمت سکه و همچنین ‪ 3/6‬ب رابر شدن نرخ ارز در‬ ‫بازار بودیم‪ .‬احمدی نژاد نرخ دالر را ‪ 874‬تومان تحویل گرفت‬ ‫و نزدیک به ‪ 4000‬تومان تحویل داد‪ .‬قیمت سکه را هم یک‬ ‫میلیون و ‪ 30‬تومان تحویل داد در حالی که قیمت سکه در‬ ‫سال ‪ 116 ،84‬هزار و ‪ 850‬تومان بود‪.‬‬ ‫کابوس دالر‬ ‫نگاهی ریز تر به امار های اقتصادی از ســال ‪ 90‬به بعد‬ ‫نشــان دهنده تحوالت بحرانی اقتصاد در اواخر دولت دهم‬ ‫است‪ .‬چه اینکه قیمت دالر که در اذر ماه سال ‪ 90‬از مرز ‪1350‬‬ ‫تومان عبور کرده بود در دی ماه همان سال به قیمت ‪1700‬‬ ‫تومان نزدیک شد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬اعالم تحریم های گسترده‪،‬‬ ‫اخطار دهنده کاهش احتمالی عرضه ارز در اینده ب رای فعاالن‬ ‫اقتصادی قلمداد و موجب شکل گیری روندی جدید در افزایش‬ ‫قیمت دالر شد‪ ،‬از سویی دیگر باتوجه به اینکه اقتصاد ای ران‬ ‫از قوانین کافی و موثری ب رای جلوگیــری از وضعیت رانت‬ ‫و سوءاســتفاده در چنین مواقعی برخوردار نیست‪ ،‬تقاضای‬ ‫ب ی رویه دالر از این تاریخ به بعد به شدت افزایش یافت‪.‬‬ ‫جهش ‪ 40‬درصدی نرخ دالر در یک ماه‬ ‫در ادامه وضعیت افزایش قیمت دالر در سال ‪ 91‬از این‬ ‫حد هم فراتر رفت‪ ،‬به گونه ای که در فروردین قیمت دالر به‬ ‫‪1900‬تومان نزدیک شد و در شهریور ماه نیز به ‪ 2300‬تومان‬ ‫رسید‪ .‬این در حالی است که عملی شدن وعده های تحریم در‬ ‫نیمه اول مه ر ماه موثر واقع شد و قیمت دالر به حدود ‪3350‬‬ ‫تومان افزایش یافت که حاکی از جهش باالی ‪ 40‬درصدی‬ ‫قیمت در طول یک ماه بود‪.‬‬ ‫ت دالر‬ ‫بعد از این مــدت هرچند در طول دو مــاه قیم ‬ ‫تقریبا به انــدازه ‪ 400‬تومان افت کرد؛ امــا دوباره طی دوماه‬ ‫به نرخ ‪ 3700‬تومان رسید‪ .‬البته در این بازه زمانی بسیاری از‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫دالالن یا خریداران دالر به علت کمیاب شدن دالر‪ ،‬حاضر بودند‬ ‫مبلغ بیشتر از نرخ روز ب رای ان بپردازند‪ ،‬از این رو بازار سیاه که‬ ‫مدتی از شکل گیری ان م ی گذشت‪ ،‬عمال در این ایام بر سر‬ ‫قیمت های باالتر سایه انداخت‪.‬‬ ‫دالر بر تورم اثرگذار شد‬ ‫بناب راین انچه سبب شــد مجددا شاخص قیمت ها در‬ ‫مقایسه با ‪ 12‬ماه قبل از خود با اهنگ شتابدار افزایش یابد یا‬ ‫تورم نقطه ای فزاینده شود روند چندماهه افزایش قابل توجه‬ ‫نرخ دالر بود که به خصوص از دی ماه سال ‪ 91‬شروع و انتظار‬ ‫افزایش شدید قیمت ان در اینده را ب رای فعاالن اقتصادی به‬ ‫همراه داشت‪.‬‬ ‫در چنین شرایطی تولیدکنندگان کاال و خدمات مصرفی‬ ‫حتی با وجود کنترل های قیمتی حاضر به عرضه کاالهای‬ ‫خود باتوجه به روند عادی تورم نیستند و تمایل انان به افزایش‬ ‫شــتابنده قیمت ها اســت‪ .‬بناب راین از خرداد سال ‪ 91‬به بعد‬ ‫شتابی جدید در روند قیمت ها مشاهده شد که تا خرداد سال‬ ‫‪ 92‬ادامه یافت‪ .‬افزایش تورم ماهانه طی این مدت باالتر از دو‬ ‫درصد شد و حتی شاهد رشد ماهانه بیش از چهار یا حتی پنج‬ ‫درصد بودیم‪ .‬اما به دنبال روند جدید تورم نقطه ای در خرداد ماه‬ ‫سال ‪ 92‬این رقم به ‪ 45/1‬درصد رسید که بعد از تورم شدید در‬ ‫سال ‪( 74‬معادل ‪ 59/3‬درصد در اردیبهشت ماه ان سال) سابقه‬ ‫نداشته است‪ .‬به عبارت دیگر افزایش قیمت دالر به نحوی بر‬ ‫قیمت ها اثر گذاشت که تورم نقطه ای از حدود ‪ 22‬درصد سال‬ ‫‪ 91‬به ‪ 41/2‬درصد در انتهای همین سال رسید و با ادامه این‬ ‫روند در سال ‪ ،92‬شاخص کاال و خدمات مصرفی در خرداد ماه‬ ‫بیشترین رشد خود را تجربه کرد‪.‬‬ ‫بهمن‪ 90‬اغاز روند نزولی قیمت دالر بعد از چند ماه‬ ‫بعد از بهمن سال ‪ ،91‬که حداکثر قیمت ممکن ب رای‬ ‫دالر تجربه شد؛ کم کم روند نزولی قیمت دالر که به صورت‬ ‫حبابی و داللی افزایش یافته بود اغاز شد و نرخ ان در فروردین‬ ‫سال ‪ 92‬به ‪ 3500‬تومان رسید‪ .‬البته در ماه های اردیبهشت‬ ‫و خرداد افزایش بســیار اندک در حدود ‪ 50‬تومان نیز ب رای‬ ‫دالر رقم خــورد؛ اما روند نزولی قیمــت در اواخر خرداد ماه و‬ ‫به خصوص بعد از انتخابات ریاست جمهوری سرعت بیشتری‬ ‫به خود گرفت‪.‬‬ ‫داستان یک بحران مهم‬ ‫رئی س جمهور جدید و سودای کنترل ارز‬ ‫در جریان تبلیغات نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫یازدهم‪ ،‬تمام نامزدها از برقراری ثبات در بازار ارز به عنوان یکی‬ ‫از برنامه های خود یاد کرده و در این میان حسن روحانی نیز‬ ‫اعالم کرد که باید بازار ارز به ثبات برسد‪.‬‬ ‫با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری‬ ‫فضای روانی حاکم در بازار موجب شد تا نوسان قیمت ها در‬ ‫بازار ارز نزولی شده و کاهش قیمت ها تا مرز سه هزار تومان‬ ‫هم تجربه شد که بسیاری از کارشناســان نیز این نوسان را‬ ‫اســیب دیگری ب رای اقتصاد عنوان کردند و اعالم کردند که‬ ‫افت قیمت ها منطقی نیست‪.‬‬ ‫روند افت قیمت ها در بازار ارز پس از اغاز فعالیت دولت‬ ‫یازدهم نیز ادامه داشت و در زمان سفر روحانی به نیویورک و‬ ‫به واسطه افزایش امیدواری ب رای برقراری رابطه دیپلماتیک‬ ‫با کشورهای دیگر قیمت ارز به کمتر از ‪ 3‬هزار تومان رسید‪.‬‬ ‫در ان زمان رئیس کل بانک مرکــزی در اظهارنظری‬ ‫اعالم کرد که افت قیمت ارز در شرایط فعلی منطقی نیست و‬ ‫قیمت ارز باید ب ر اساس فعالی ت های اقتصادی کاهش یابد‪ .‬این‬ ‫اظهارنظر باعث شد تا بار دیگر قیمت دالر وارد کانال سه هزار‬ ‫تومان شود و البته انتقادهای فراوانی نیز در این زمینه مطرح‬ ‫شد‪ .‬اما پس از گذشت کمتر از یک ماه از این اظهارنظر و به‬ ‫واسطه اغاز مذاکرات ای ران و گروه ‪ ، 5+1‬بازار ارز بار دیگر به‬ ‫این اتفاق سیاسی واکنش نشان داد و قیمت ارز وارد محدوده‬ ‫‪ 2900‬تومان شد و پس از این نیز برخی اظهارنظرها نتوانست‬ ‫قیمت دالر را افزایش دهد‪ .‬در شــرایطی که بسیاری انتظار‬ ‫داشتند توافق هســته ای ای ران و گروه ‪ 5+1‬موجب کاهش‬ ‫قیمت ارز در بازار خواهد شــد این اتفــاق رخ نداد و خبری از‬ ‫نوســان قیمت ارز نبود و دالر در محدوده ‪ 2940‬تومان باقی‬ ‫ماند‪.‬‬ ‫این در شرایطی بود که مسئوالن دولتی بارها اعالم کرده‬ ‫بودند که به دنبال تک نرخی کردن ارز در سال ‪ 93‬هستند و‬ ‫قیمت دالر را در بودجه سال ‪ 93‬کل کشور ‪ 2650‬تومان تعیین‬ ‫کردند‪ .‬اما باز هم این اتفاق ها تاثیر چندانی بر بازار ارز نداشت‬ ‫و قیمت ارز نوسان چندانی را تجربه نکرد و به نظر م ی رسد‬ ‫ب رنامه ویژه دولت در بازار ارز نگه داشتن قیمت ارز در محدوده‬ ‫قیمت فعلی تا پایان ســال بود که البته ایــن موضوع نیز‬ ‫انتقادهایی را به همراه داشته است‪.‬‬ ‫به طور مثــال جواد صالحی اصفهانی اســتاد اقتصاد‬ ‫دانشگاه ویرجینیاتک در این زمینه اعالم کرده بود که دولت‬ ‫نباید قیمت ارز را ثابت نگه دارد و این به ضرر اقتصاد است و‬ ‫باید قیمت ارز ب ر اساس شاخ ص ها و منطق اقتصادی تعیین‬ ‫شود و نوسان ها نیز در این زمینه باشد‪.‬‬ ‫دلیل اصلی منتقدان ثابت نگه داشتن دستوری قیمت‬ ‫ارز نیز این است که در سال های اخیر قیمت ارز در ای ران ثابت‬ ‫نگه داشته شد و زمانی دیگر توانایی ثابت نگه داشتن قیمت‬ ‫ارز وجود نداشت و همین موضوع باعث افت شدید ارزش پول‬ ‫ملی و نوسان فراوان قیمت ارز شده اســت و باتوجه به این‬ ‫تجربه نباید دیگر نرخ ارز را با دستور ثابت نگه داشت‪.‬‬ ‫اما ماجرای تغیی رات قیمتی ارز در چند روز اخیر چیست؟‬ ‫دالر چند روز بعد از مذاکرات هســته ای وین نرخ ‪3600‬‬ ‫تومان را ب رای یک روز تجربه کرد و پــس از ان بار دیگر به‬ ‫سطح ‪ 3400‬تومان بازگشت‪ .‬برخی منتقدان مدعی هستند‬ ‫تحلیلگران این تغییر تصور را به فال نیک م ی گیرند‪،‬‬ ‫زی را تعدیل انتظارات و تخلیه تدریجی هیجان م ی تواند اثار‬ ‫منفی کمتری از تخلیه انی و شوک گونه در بازار داشته باشد‪.‬‬ ‫به باور انان در دوره های قبل بازار با تصور توافق خود را تنظیم‬ ‫م ی کرد و برایند مذاکرات را در نهایت حصول به چنین هدفی‬ ‫م ی دانســت‪ ،‬اما اکنون با کاهش درجه این تصور در صورت‬ ‫انکه توافقی نیز حاصل نشــود اثر دفعتی بر قیمت ارز وارد‬ ‫نخواهد شد‪.‬‬ ‫بازار سطحی و اثرپذیری انتظاری‬ ‫به نظر م ی رسد ریشــه اصلی نوسانات کنونی‪ ،‬ساختار‬ ‫بازار ارز است‪ .‬به گفته تحلیلگران انچه سبب شد تا نظام ارزی‬ ‫کشور در دوره اخیر به شدت متاثر از عامل انتظارات شود‪ ،‬عدم‬ ‫شــکل گیری بازار ارزی عمیق و کارا طی سال های گذشته‬ ‫بوده است‪ .‬بازارهای عمیق در مقابل بازارهای سطحی است‬ ‫و به بازارهایی گفته م ی شود که شوک های موردی و خاص‬ ‫وضعیت انها را تحت تاثیر قرار نم ی دهد و شوک های بزرگ‬ ‫نیز چندان انها را ب ی ثبات نم ی کند‪ .‬بازار عمیق ارزی زمانی‬ ‫شکل م ی گیرد که هم در طرف عرضه و هم در طرف تقاضای‬ ‫ارز عوامل بسیار و نیروهای ب ی نام قیمت پذیر بسیاری حضور‬ ‫دارند که تغییر رفتار یا ورود و خروج انها بازار ارز را تحت تاثیر‬ ‫قرار نم ی دهد‪ .‬به عبارت دیگر‪ ،‬صادرات کشــور طیف متعدد‬ ‫و متنوعی از کاالها و خدمات را در برگرفته و منشــا ارزاوری‬ ‫ب رای کشور به یک یا چند محصول خاص منحصر نیست‪،‬‬ ‫همچنین واردات نیز به واسطه حضور عوامل ذره ای فراوان با‬ ‫کاالهای خارجی متنوع از حساسیت و کشش پذیری زیادی‬ ‫برخوردار است‪ .‬در چنین شرایطی از تعامل نیروهای عرضه‬ ‫و تقاضا در بازار ارز قیمت ارز به صورت درونزا تعیین شــده و‬ ‫پایدار م ی ماند و بازار ارز از عمــق الزم برخوردار خواهد بود‪.‬‬ ‫شواهد حاکی از ان است که اقتصاد ای ران در سال های گذشته‬ ‫به این نوع از بازار دست نیافته اســت‪ .‬در دوره اخیر بخشی‬ ‫از صادرکنندگان غی رنفتی که عمدتا پتروشــیم ی ها هستند‬ ‫جایگزین دولت در بازار ازاد شــده اند؛ بناب راین سمت عرضه‬ ‫از تنوع چندانی برخوردار نیســت‪ .‬نبود طی ف های متنوع در‬ ‫سمت عرضه و محدودیت های خارجی موجب شده بازار ارز‬ ‫کماکان سطحی بماند و به اتفاقات حداقلی واکنش حداکثری‬ ‫نشان دهد‪ .‬شــواهد تاریخی بیانگر این است که مهمترین‬ ‫عامل در تعیین قیمت ارز در کشور می زان صادرات نفتی بوده‬ ‫است‪ .‬زمانی که درامدهای نفتی در سطح باالیی قرار دارد و‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫دالیل تغییر تصور قیمتی‬ ‫تخلیه تدریجی یک شوک‬ ‫سیاست‬ ‫نوسانات شدید قیمت ارز در دوران محمود احمدی نژاد‬ ‫حرف و حدیث های فراوانی به همراه داشــتند‪ .‬برخی معتقد‬ ‫بودند پشــت ماجرا دولت وقــت قــرار دارد و البته محمود‬ ‫احمدی نژاد هم رقبایش را متهم م ی کرد‪.‬‬ ‫کار به انجا رسید که حتی محمود احمدی نژاد در یکی‬ ‫از سخنران ی هایش چنین گفت‪« :‬در این قضیه ‪ 2‬تا ‪ 3‬گروه‬ ‫دست اندرکار بودند که گروه نخست ان باندهای داللی بودند‬ ‫که همیشه از اشفته بازار سود م ی بردند و امدند با استفاده از‬ ‫برخی خالء های قانونی سر و صداهایی درست کردند که البته‬ ‫در بانک مرکزی و برخی دستگاه ها اشتباهاتی هم بود به این‬ ‫دلیل که به این سیستم اعتماد کردند و هر چه ارز خواستند به‬ ‫انها دادند تا به دست وارد کننده یا کسانی که نیاز دارند برسد‪.‬‬ ‫این گروه به جای اینکه ارز را بــه وارد کننده بدهند در جیب‬ ‫خود گذاشتند‪ ،‬سر و صداها کردند که قیمت ارز قرار است تا‬ ‫دو سه هزار تومان افزایش پیدا کند تا اینکه گرانتر بفروشند‪.‬‬ ‫یک گروه دیگر که با اینها جفت شدند برخی سیاسیون بودند‬ ‫البته به ظاهر سیاسیون‪ ،‬از ان طرف به بانک مرکزی فشار‬ ‫م ی اوردند که چرا قیمــت ارز را باال نم ی برید‪ ،‬این بی ت المال‬ ‫است قیمت را باید باال ببرید‪ .‬سپس خود اینها م ی روند بیرون‬ ‫م ی ایستند و م ی گویند ای وای دولت نم ی تواند‪ ،‬نم ی خواهد‬ ‫و توان اقتصادی ندارد و اشفته بازاری درست کردند که عده ای‬ ‫چند روزی حســابی بردند‪ .‬در برخی روزهای تعطیل‪ ،‬برخی‬ ‫خبرگزاری ها به صورت لحظه ای درباره قیمت ســکه و ارز‬ ‫پیامک م ی دادند و بازی زشت اقتصادی‪ ،‬سیاسی و رسانه ای‬ ‫بود‪».‬‬ ‫به رغم این اظهارات منتقدان رئی س جمهور وقت هم با‬ ‫تکیه بر اسنادی م ی گفتند کار‪ ،‬کار دولت است‪.‬‬ ‫که م ی توان شواهدی از دخالت دولت در این افزایش قیمت‬ ‫را مشاهده کرد اما برخی دیگر ان را دلیلی طبیعی از واکنش‬ ‫بازار و جامعه به مذاکرات هسته ای م ی دانند‪ .‬به گفته تعدادی‬ ‫از فعاالن‪ ،‬خریداران و فروشندگان در بازار در حالت انتظار قرار‬ ‫داشتند‪ .‬به نظر م ی رسد این انتظار موجب شد که خرید وفروش‬ ‫چندانی در بازار صورت نگیرد و بازار به نوعی در حالت سکون‬ ‫قرار بگیرد‪ .‬با این حال به گفته انها‪ ،‬با افزایش دوباره قیمت‪،‬‬ ‫همزمان عرضه و تقاضا افزایش یافت‪ .‬به گفته فعاالن در این‬ ‫بین تقاضا متناســب با عرضه نبود و تقاضا ب رای ارز در بازار‬ ‫بیشتر از عرضه ارز بوده اســت‪ .‬در کنار این رویکرد که سعی‬ ‫داشت از منظر عرضه و تقاضا نوسان را توجیه کند‪ ،‬رویکرد‬ ‫دیگری وجود دارد که در اکثریت قرار دارد‪ .‬این رویکرد عامل‬ ‫افزایش بهای دالر را واکنش به پایــان ب ی نتیجه مذاکرات‬ ‫م ی داند‪ .‬به باور انها‪ ،‬تعدیل تصور حصول به توافق در بین‬ ‫فعاالن عامل اصلی نوسانات بوده است؛ البته در رویکرد اول‬ ‫نیز تصور ب ی نتیجه ماندن مذاکرات در ورود به بازار ب ی تاثیر‬ ‫عنوان نم ی شــود‪ .‬اگر این دو رویکرد مبنای نوسان قرار داده‬ ‫شود‪ ،‬م ی توان گفت‪ :‬انچه موجب شده این روزها ارز وضعیت‬ ‫نوسانی پیدا کند و به سوی سطوح قیمتی باالتر رود‪ ،‬تغییر‬ ‫ذهنیت در بازار ارز است‪.‬‬ ‫‪53‬‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫ذخایر ارزی انباشت شده است‪ ،‬دولت از نقش مسلط در بازار‬ ‫ارز برخوردار است و م ی تواند با افزایش عرضه ارز‪ ،‬نرخ ارز را به‬ ‫دلخواه خود تغییر دهد‪ .‬انچه که در چند ســال اخیر اقتصاد‬ ‫ای ران را با شوک ب ی سابقه ای مواجه کرد‪ ،‬جهش غی ر منتظره‬ ‫نرخ ارز در بازار ازاد و به تبع ان شکاف قابل مالحظه ای بین‬ ‫نرخ ارز مرجع بانک مرکزی و نرخ ارز در بازار ازاد بود‪ .‬نظام ارزی‬ ‫در اقتصاد ای ران تا ســال ‪ ،۱۳۸۰‬یک نظام ارزی چند نرخی‬ ‫حاکم بوده است‪ .‬با اجرای سیاســت یکسان سازی نرخ ارز از‬ ‫ســال‪ ،۱۳۸۱‬نظام ارزی ای ران به نظام ارزی تک نرخی شناور‬ ‫مدیریت شــده تغییر یافت‪ .‬اما از نیمه دوم ســال ‪ ۱۳۸۹‬و با‬ ‫گسترش شــکاف میان نرخ ارز رسمی و غیررسمی‪ ،‬اقتصاد‬ ‫ای ران عمال به نظام ارزی دو نرخی بازگشته است‪ .‬در دو سال‬ ‫اخیر جهش قیمت ارز در بازار باعث شــکاف ب ی سابقه نرخ‬ ‫ارز مرجع و نرخ ارز بازار شــده و سیاستگذاران ارزی را مجبور‬ ‫به تعدیل نرخ ارز کرد و به ایجاد نرخ ارز مبادله ای منجر شد‪.‬‬ ‫طبقه متوسط به شرایط عادت کرده است‬ ‫گفت وگو با دکتر بهمن ارمان‬ ‫« دولت ما برای ‪ 70‬میلیون نفر از جمعیت‬ ‫ایران تصمیم م ی گیرد و کســی غیر از دولت‬ ‫نم ی تواند این کار را انجام دهد‪ .‬بنابراین دولت‬ ‫به لحاظ قانونی حق دارد که در مواردی دست به‬ ‫جراح ی هایی در زمینه اقتصادی بزند؛ هرچند‬ ‫ممکن است این جراح ی ها عده ای را بیازارد‪».‬‬ ‫با دکتر بهمن ارمان پیرامون بحران قیمت‬ ‫نفت و نوسانات نرخ ارز و تاثیر این دو مساله بر‬ ‫شرایط دولت به گفت وگو نشستیم‪.‬‬ ‫سیاست‬ ‫‪54‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫عوامل موثر بر افزایش قیمت ارز‬ ‫‪ -۱‬تحری م های بی ن المللی‬ ‫تحریم های تدریجی بی ن المللــی از دو طریق تحریم‬ ‫خرید نفت و تحریم مبادالت بین بانکی باعث کمبود ذخایر‬ ‫ارزی کشور و اخالل در مسیر انتقال ارز شد‪ .‬تحریم ها باعث‬ ‫کاهش حجم واردات‪ ،‬کاهش عرضه کاال و عرضه گران کاال‬ ‫در کشور و در نتیجه افزایش قیمت کاالهای ارزبر یا وارداتی‬ ‫و در نتیجه افزایش تورم عمومی شد‪ ،‬ضمن اینکه فروش ارز‬ ‫مرجع نیز ب رای کاالهایی با اولویت غی ر حساس به بعد متوقف‬ ‫و فروش ارز مبادله ای از ســوی بانک مرکزی نیز به کندی‬ ‫مواجه شده و شــرکت ها ر ا ترغیب به خرید ارز ازاد و حواله از‬ ‫طریق صرافی بجای گشایش اعتبار اسنادی از طریق سیستم‬ ‫بانکی م ی کند‪.‬‬ ‫‪ -۲‬وضعیت نابسامان تولید در کشور‬ ‫در سال های اخیر عوامل مختلفی باعث تضعیف توان‬ ‫تولید رقابتی در کشور شده است که عبارتند از‪ :‬واردات بی رویه‬ ‫از چین به منظور کاهش تورم و افزایش سطح رفاه عمومی‪،‬‬ ‫قاچاق اسان کاال در سال های اخیر‪ ،‬عدم حمایت دولت از بخش‬ ‫تولید در فاز اول طرح هدفمنــدی یارانه ها و به طور کلی نبود‬ ‫بسترها و فضای کسب و کار مطلوب برای افزایش توان رقابتی‬ ‫تولیدکنندگانایرانیباعثتضعیفتولیدداخلیکشورشدهاست‬ ‫و مخصوصا از چند سال اخیر که به دلیل تحریم های بین المللی‬ ‫نقش تولید داخلی و لزوم وابستگی کمتر به صادرات نفتی بیش‬ ‫از پیش احساس شد‪ ،‬نبود زیرساخت های مناسب برای توسعه‬ ‫صادرات غیرنفتی به سرعت تاثیر خود را بر سطح تورم و افزایش‬ ‫نرخ ارز نشان داده است‪.‬‬ ‫‪ -۳‬طرح هدفمندی یارانه ها‬ ‫طرح هدفمندی یارانه ها از طریق افزایش هزینه سوخت‬ ‫در کاالهای انرژی بر و افزایش حجم نقدینگی به دلیل توزیع‬ ‫یارانه ها منجر به افزایش تورم و در نتیجه کاهش ارزش پول‬ ‫ملی شد‪.‬‬ ‫‪ -۴‬رونق سوداگری در بازار ارز‬ ‫با توجه به حجم باال و سرگردان نقدینگی در کشور و از‬ ‫طرف دیگر عدم جذابیت نرخ سود سپرده ها و اوراق مشارکت‬ ‫منتشره در ســال های اخیر‪ ،‬نقدینگی به بخش های دیگر‬ ‫همچون خرید طال‪ ،‬ارز‪ ،‬زمین و مسکن با انگیزه سفته بازی‬ ‫هدایت شد‪ .‬از انجا که نرخ ارز تمایل زیادی به نوسان ب ر اساس‬ ‫ح وادث و اخبار و شرایط و نتایج تصمیمات سیاسی و اقتصادی‬ ‫ملی و بی ن المللی دارد‪ ،‬سفته بازی در بازار ارز به تضعیف تولید‬ ‫ملی کشور‪ ،‬نوسانات شدید در قیمت کاالها‪ ،‬کاهش عرضه و‬ ‫تشدید تورم منجر شد‪.‬‬ ‫‪ -۵‬ضعف نظارت بر شبکه توزیع ارز‬ ‫در حال حاضر مرجع یا مکانیسم ی در اقتصاد کشور که‬ ‫قیمت واقعی ارز را به دور از انگیزه های ســودجویانه در بازار‬ ‫تعیین کند وجود ندارد‪.‬‬ ‫اقای دکتر! قیمت جهانی نفت و به تبع ان‪ ،‬قیمت‬ ‫نفت ایــران‪ ،‬رو به کاهش اســت و پی ش بینی‬ ‫م ی شــود که به ‪ 50‬دالر در هر بشکه برسد در‬ ‫حالی که دولت‪ ،‬بودجه خود را ب ر اساس نفت ‪80‬‬ ‫دالری تنظیم و تدوین کرده اســت‪ .‬در کنار این‬ ‫مساله‪ ،‬افزایش قیمت دالر و نوسانات ارز‪ ،‬دولت‬ ‫و جامعه را با مشکالتی مواجه کرده است‪ .‬شما‬ ‫تاثیر این دو اتفاق را روی بودجه چطور ارزیابی‬ ‫م ی کنید؟‬ ‫البته نشانه مشخصی از اینکه قیمت نفت در حال‬ ‫حرکت به ســمت ‪ 50‬دالر است‪ ،‬در دســت نیست؛ چراکه‬ ‫قیمت نفت توسط قانون عرضه و تقاضا تعیین نم ی شود‪،‬‬ ‫بلکه تصمیم ی است که در اختیار شرکت های بزرگ نفتی‬ ‫است که عمدتا امریکایی هستند‪ .‬اگر انها ببینند که قیمت‬ ‫نفت در ســطح پایی ن تــر‪ ،‬منافع بلندمدت انهــا را تامین‬ ‫م ی کند‪ ،‬طبیعتا چنیــن اقدام ی را انجــام م ی دهند‪ .‬البته‬ ‫موسسات پژوهشی بزرگی توســط این شرکت های نفتی‬ ‫در جهان وجود دارد اما معموال اینگونه مطالعات به بیرون‬ ‫درز پیدا نم ی کند؛ به طوری که دو ماه پیش‪ ،‬کمتر کســی‬ ‫پی ش بینی م ی کرد که قیمت نفت به قیمت امروز برســد‪.‬‬ ‫اصوال نفت و قیمت ان‪ ،‬ب راساس تصمیم گیری های کامال‬ ‫سیاسی است؛ تجهی زات صنعت نفت ب راساس استانداردها‬ ‫(انستیتو نفت امریکا) ساخته م ی شــوند و امریکا به دلیل‬ ‫داشــتن شــرکت های بزرگ نفتی و دارا بودن تکنولوژی و‬ ‫دانش تولید‪ ،‬اکتشــاف و اســتخراج نفت نقش موثری در‬ ‫تعیین قیمت نفت دارد‪ .‬بنابرایــن منطق ی ترین رفتار این‬ ‫اســت که ببینیم در پس ذهن انها چه چیزی است و این‬ ‫ب رای ما و دیگران قابل پی ش بینی نیست؛ حال انکه اگر ما‬ ‫بخواهیم قیمت نفت را در بودجه‪ 70 ،‬دالر در نظر بگیریم‪،‬‬ ‫م ی تواند مخاط راتی به همراه داشــته باشــد‪ .‬دولت ب رای‬ ‫تامین منابع درامدی مورد نیاز خود‪ ،‬راهکارهای گوناگونی را‬ ‫پیش رو دارد که اینها در علم اقتصاد کامال تعریف شده اند؛‬ ‫خصوصا اینکه با کاهــش قیمت نفت‪ ،‬قیمت محصوالت‬ ‫پتروشیم ی که ‪ 40‬درصد از صادرات غیرنفتی ما را تشکیل‬ ‫م ی دهد‪ ،‬پایین امده‪ ،‬قیمت میعانــات گازی پایین امده و‬ ‫قیمت گاز طبیعی پایین امده و مذاکرات هســته ای ای ران‬ ‫با قدرت های بزرگ جهانی هنوز به نتیجه نرســیده است‪.‬‬ ‫به نظر من بهتر است دولت همان سیاستی را که در دوره‬ ‫جنگ داشتیم‪ ،‬پیشه کند‪.‬‬ ‫علت این استدالل تان چیست؟‬ ‫در زمان جنگ‪ ،‬ما بودجه را ب ر اســاس سه سناریو‬ ‫تدوین م ی کردیم؛ ادامه جنگ‪ ،‬پایان جنگ و وجود تحریم ها‪.‬‬ ‫در حال حاضــر نیز تصور من بر این اســت که دولت باید‬ ‫ســناریوهایی همچون نفت ‪ 50‬دالری‪ ،‬نفــت ‪ 60‬دالری و‬ ‫نفت ‪ 70‬دالری و همچنین به نتیجه رســیدن یا نرسیدن‬ ‫مذاکرات هسته ای را در نظر بگیرد‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬ما در ‪35‬‬ ‫ســال اخیر در رابطه با کاهش وابستگی به دالرهای نفتی‬ ‫صحب ت های زیادی کرده ایم اما در عمل چنین اتفاقی رخ‬ ‫نداده اســت‪ .‬بخش تولید رونق نگرفت‪ ،‬صادرات غیرنفتی‬ ‫ما در حد قابل قبولی نیســت و ظرفیت پاالیشــگاه های‬ ‫ما به علت تحریم ها و ســوءمدیریت های اعمال شده‪ ،‬در‬ ‫حد تامین نیاز داخلی هم نیســت‪ .‬بنابراین همانطور که‬ ‫دولت ونزوئال نوعی سیاســت ریاضتی را در پیش گرفته و‬ ‫اعالم کرده است که حقوق کارمندان دولت در سال ‪،2015‬‬ ‫کاهش خواهد یافت‪ ،‬ما هم ناچاریم یکسری سیاست های‬ ‫ریاضت طلبانه را که ب رای خروج از بحران به انها نیازمندیم‪،‬‬ ‫در دستورکار قرار دهیم‪ .‬ب رای مثال‪ ،‬قیمت حامل های انرژی‬ ‫را به حدی افزایش دهیم که پرداخت یارانه ب رای حامل های‬ ‫انرژی را ‪ -‬که بخش بزرگی از بودجه دولت را م ی بلعد ‪ -‬به‬ ‫کمترین می زان کاهش دهیم‪ .‬شاید مناسب تر این باشد که‬ ‫ما قیمت بنزین را به عنوان یک شاخص‪ ،‬حدود ‪ 60‬الی ‪70‬‬ ‫درصد افزایش دهیم و بنزین ســهمی ه ای را حذف کنیم‪ .‬از‬ ‫سوی دیگر‪ ،‬دولت باید قدری جرات و شهامت داشته باشد‬ ‫و یارانه نقدی اقشار پردرامد را حذف کند‪ .‬دولت ب رای اینکه‬ ‫هزینه های جاری خود را کاهش دهد‪ ،‬باید تمهیدات الزم را‬ ‫بیندیشد‪ ،‬مبنای مالیات ب ر ارزش افزوده را گسترش دهد و‬ ‫درامدهای مالیاتی را حداقل بــه ‪ 50‬درصد بودجه عمومی‬ ‫برساند تا بتوانیم این بحران را پشت سر بگذاریم‪.‬‬ ‫همانطور که اشاره کردید‪ ،‬نوسانات قیمت نفت‬ ‫با سیاست های دولت امریکا مرتبط است‪ .‬این‬ ‫مســاله در کنار باال رفتن قیمــت دالر در بازار‬ ‫ایران‪ ،‬چگونه م ی تواند روی مذاکرات هسته ای‬ ‫تاثیرگذار باشد؟‬ ‫البته اینها بدون شــک با یکدیگر مرتبط هستند‬ ‫اما ساده اندیشــانه اســت اگر بگوییم که قیمت نفت به‬ ‫دلیل اینکه دولت امریکا م ی خواهــد در رابطه با مذاکرات‬ ‫هسته ای‪ ،‬فشار بیشــتری بر دولت ایران وارد کند‪ ،‬پایین‬ ‫امده است‪ .‬این مساله اصال منطقی نیست و در دستورکار‬ ‫دولت امریکا هم نیســت‪ .‬اگر امریکای ی ها بخواهند فشار‬ ‫روی اقتصاد ای ران را افزایش دهنــد‪ ،‬م ی توانند این کار را از‬ ‫اقتصاد سیاسی‬ ‫طریق بانک های ســرمایه گذاری خودشان که دارای حجم‬ ‫داد و ستدی باالی یک و نیم تریلیون دالر در سال هستند‪،‬‬ ‫انجام دهند و نرخ ب رابری ریال در ب رابر سایر ارزها را به شدت‬ ‫کاهش دهند‪ .‬اما ثابت ماندن نرخ ارز در کشوری که دارای‬ ‫نرخ تورم باالی ‪ 20‬درصد است‪ ،‬به صالح و صرفه اقتصاد ما‬ ‫نیست؛ چراکه هزینه های تولید متناسب با نرخ تورم افزایش‬ ‫م ی یابد و ثابت ماندن نرخ ب رابری ریال با سایر ارزها‪ ،‬باعث‬ ‫م ی شود که ما بازارهای صادراتی خود را از دست بدهیم‪ .‬ما‬ ‫امروز در حال از دست دادن بازار خودمان در ع راق هستیم؛‬ ‫چراکه محصوالت ای رانی بــا قیمت باالتری از محصوالت‬ ‫رقبا عرضه م ی شــوند‪ .‬بناب راین افزایش قیمت دالر در بازار‬ ‫ازاد‪ ،‬امری منطقی اســت و حباب قیمت دالر که مدت ها‬ ‫ثابت بود‪ ،‬بایستی م ی ترکید و قیمت دالر و سایر ارزها در حد‬ ‫متعادل تری تعیین م ی شــد‪ .‬امروز این اتفاق افتاده و اتفاق‬ ‫بدی هم ب رای اقتصاد ای ران نیســت؛ امریکا نیز چند سال‬ ‫پیش ارزش دالر را حدود ‪ 40‬درصد کاهش داد و توانســت‬ ‫اقتصاد خود را از بحران نجات دهد‪ .‬اتحادیه اروپا نیز به این‬ ‫نتیجه رسیده که نرخ ب رابری یورو در ب رابر دالر را کاهش دهد؛‬ ‫در حال ی که دو ماه پیش‪ ،‬هــر دالر در ب رابر یک یورو‪1/39 ،‬‬ ‫بود‪ ،‬امروز به ‪ 1/23‬کاهش یافته و محافل مالی بی ن المللی‬ ‫پی ش بینی م ی کنند که این نرخ ب رابری تا پایان سال به ‪1/20‬‬ ‫دالر برسد؛ یعنی دالر تقویت شــود و یورو تضعیف شود تا‬ ‫کشورهای اروپایی بتوانند از طریق افزایش صادرات و رقابتی‬ ‫کردن تولیدات شان در بازارهای جهانی‪ ،‬اشتغال ایجاد کنند‬ ‫و از رکود خارج شوند‪.‬‬ ‫ایا کاهش نفت ارتباطی بــا تنش های غرب و‬ ‫روسیه دارد؟‬ ‫شما اشاره کردید که دولت باید شهامت به خرج‬ ‫دهد و یارانه اقشار پردرامد را حذف کند‪ .‬اما چند‬ ‫ماه پیش دولت تالش فراوانــی به خرج داد تا‬ ‫مردم را متقاعد کند که از دریافت یارانه انصراف‬ ‫دهند اما نتوانست موفق شــود؛ چراکه ارتباط‬ ‫مستقیم و نزدیکی با مردم برقرار نم ی کند‪ .‬فکر‬ ‫م ی کنید باتوجه به این مساله و اتفاقاتی که در‬ ‫حوزه بازار ارز و نفت در جریان است‪ ،‬دولت چه‬ ‫برنام ه ای برای مدیریت بدنه اجتماعی خود دارد؟‬ ‫دولت ها نیاز ندارند که ب رای انجام هر کاری به همه‬ ‫نقطه نظ رات مردم کوچه و بازار اهمیــت زیادی بدهند‪ .‬در‬ ‫مصر‪ ،‬دولت با وجود اینکه از ثبات چندانی برخوردار نیست‪،‬‬ ‫به محــض روی کار امدن اعالم کرد که یارانه ســوخت را‬ ‫حذف م ی کند‪.‬‬ ‫در پی این اتفاق‪ ،‬عده ای به خیابان ها امدند‪ ،‬تظاه رات‬ ‫کردند و ماجرا تمام شــد؛ امروز دولت مصر هزینه ای تحت‬ ‫عنوان یارانه بنزین پرداخــت نم ی کند و در بودجه عمومی‬ ‫دولت مصر‪ ،‬مبلغی بابت پرداخت یارانه سوخت وجود ندارد‪.‬‬ ‫امروز دولت مصر‪ ،‬ان درامد را صــرف کارهای زیربنایی و‬ ‫کارهای دیگر م ی کند‪.‬‬ ‫اگر دولت به مردم بگوید که مــا م ی توانیم از طریق‬ ‫صرفه جویی در مصرف سوخت‪ ،‬فالن مقدار ازادراه‪ ،‬راه اهن‬ ‫و مترو بسازیم‪ ،‬مساله حل م ی شود و مردم توجیه م ی شوند‪.‬‬ ‫در اسپانیا‪ ،‬انگلستان و فرانسه که دولت ها با کسر بودجه و‬ ‫نرخ بیکاری باال مواجه بودند‪ ،‬ناچار شدند تصمیماتی را اتخاذ‬ ‫کنند که ب رای عامه مردم تلخ بود‪.‬‬ ‫ب رای مثال اصالح نظام اموزش عالی در انگلســتان‬ ‫منجر به تظاهرات گسترده ای شــد اما دولت کار خودش‬ ‫را انجام داد‪ .‬دولت ما ب رای ‪ 70‬میلیون نفر از جمعیت ای ران‬ ‫تصمیم م ی گیرد و کســی غیر از دولت نم ی تواند این کار‬ ‫را انجام دهد‪ .‬بناب راین دولت بــه لحاظ قانونی حق دارد که‬ ‫در مواردی دست به جراح ی هایی در زمینه اقتصادی بزند؛‬ ‫هرچند ممکن است این جراح ی ها عده ای را بیازارد‪.‬‬ ‫ایا ممکن اســت ایــن اتفاقــات و همچنین‬ ‫نوســانات قیمت ارز و نفت موجب ریزش بدنه‬ ‫اجتماعی دولت شود؟‬ ‫طبقه متوسط‪ ،‬خود را با شرایط وفق داده است‪ .‬در‬ ‫زمان جنگ‪ ،‬صدای ما در نم ی امد و م ی گفتیم در شــرایط‬ ‫جنگ به ســر م ی بریم؛ امروز هم م ی بینیم کشور در حال‬ ‫تحریم است‪ ،‬بیکاری بیداد م ی کند‪ ،‬قدرت خرید مردم روز به‬ ‫روز در حال کاهش است و نم ی توان خانواده ای را پیدا کرد‬ ‫که حداقل یک یا دو فارغ التحصیل دانشــگاهی بیکار در‬ ‫ان نباشــد‪ .‬بناب راین طبقه متوسط چاره ای جز پذیرش این‬ ‫مسائل ندارد‪.‬‬ ‫مگر هندی ها‪ ،‬پاکستان ی ها‪ ،‬افغان ها یا عراق ی ها در‬ ‫فقر زندگی نم ی کنند؟ اما سیاستمدارها تصمیمات دیگری‬ ‫اتخاذ م ی کنند و افقی را م ی بینند که مردم عادی نم ی بینند‪.‬‬ ‫در عین حال‪ ،‬مــردم از دولت انتظار دارنــد در رابطه با این‬ ‫موضوع به راحتی به انها توضیح دهد‪ .‬من ســخنان اقای‬ ‫دکتر روحانی در سفر به استان گلستان را که عنوان کردند‬ ‫«ما در بودجه سال اینده کسری نداریم»‪ ،‬نم ی پذیرم‪ .‬من این‬ ‫شیوه صحبت کردن با مردم را نم ی پسندم و معتقدم باید به‬ ‫مردم بگوییم که واقعیت چیست‪ .‬اگر واقعی ت ها را به مردم‬ ‫بگوییم‪ ،‬مانند دوره مصدق که دولت اعالم کرد به دلیل عدم‬ ‫خرید نفت از سوی خارج ی ها‪ ،‬اوراق قرضه را خریداری کنید‪،‬‬ ‫مردم بدون شــک چنین کاری را انجام م ی دهند و تحمل‬ ‫پرداخت قیمت بنزین دو هزار تومانی را دارند و باید داشته‬ ‫باشند؛ چراکه ما نم ی توانیم تا ابد بنزین گران قیمت بخریم‬ ‫و به قیمت ارزان به مردم بفروشیم‪ .‬ما م ی توانیم با این پول‪،‬‬ ‫کارهای بزرگی انجام دهیم‪ .‬باید با امیدواری به اینده نگاه‬ ‫کنیم و چاره دیگری نداریم‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫نه؛ اگر دولت به طور شفاف با مردم صحبت کند‪،‬‬ ‫اتفاقی نم ی افتد‪ .‬البته مردم باید بپذیرند انچه روی ســفره‬ ‫دارند‪ ،‬فقط از پول نفت اســت؛ گندم نان ما وارداتی است‪،‬‬ ‫روغنی که اســتفاده م ی کنیم وارداتی است‪ ،‬خوراک دام ها‬ ‫و گوشتی که اســتفاده م ی کنیم از کشورهای خارجی وارد‬ ‫م ی شود‪ ،‬شــکری که روی میزهای ماســت وارداتی است‬ ‫و حتی بنزیــن را هم به قیمت بــاال م ی خریم و به قیمت‬ ‫شــما م ی گویید که این اتفاقــات روی بدنه‬ ‫اجتماعی دولــت تاثیری نــدارد و رای دولت را‬ ‫کاهش نم ی دهد‪ .‬در این صورت‪ ،‬طبقه متوسط‬ ‫چه واکنشی نســبت به این مســائل نشان‬ ‫م ی دهد؟‬ ‫سیاست‬ ‫امریکای ی ها ابزارهای بسیار گوناگون و کارامدتری‬ ‫از نفت ب رای در فشــار گذاشتن روســیه در اختیار دارند و‬ ‫در نخســتین اقدام‪ ،‬بانک های ســرمایه گذاری امریکایی‬ ‫ســرمایه های خود را از روســیه خارج کردند‪ .‬البته هر چند‬ ‫روســیه از بابت کاهش قیمت نفت در ســال جاری ‪100‬‬ ‫میلیارد دالر کسر درامد خواهد داشت‪ ،‬اما بایستی توجه کرد‬ ‫که همان طور که اشاره کردم قیمت نفت را شرکت های نفتی‬ ‫امریکایی تعیین م ی کنند و امریکا با استفاده از بانک های‬ ‫سرمایه گذاری خود توانست نه تنها قیمت سهام در بورس‬ ‫مسکو را شــدیدا کاهش دهد‪ ،‬بلکه ارزش ب رابری روبل در‬ ‫ب رابر دالر تا ‪ 28‬درصد هــم کاهش پیدا کرد و از انجایی که‬ ‫ارزش تولید ناخالص داخلی کشورها به دالر امریکا محاسبه‬ ‫م ی شود‪ ،‬چنین امری بدان معناست که اقتصاد روسیه یک‬ ‫سوم کوچک شده اســت و این بزرگ ترین ضربه ای بود که‬ ‫غرب به اقتصاد روســیه وارد کرد‪ .‬بناب راین ریشــه کاهش‬ ‫قیمت نفت برخالف انچه گفته م ی شود نه دست عربستان‬ ‫سعودی است و نه دست کشورهای صادر کننده نفت؛ زی را‬ ‫شرکت های نفتی امریکا ســرمایه گذاری های سنگینی در‬ ‫منطقه خاورمیانه که ‪ 60‬درصد ذخایر جهان در انجا قراردارد‬ ‫کرده اند‪ .‬امریکای ی ها هســتند که م ی دانند ذخیره نفت و‬ ‫گاز طبیعی جهان در کجا قرار دارد‪ .‬به یاد میااورم در سفر‬ ‫چندسال پیش به انگلســتان با یکی از مدی ران ارشد یک‬ ‫شرکت مهندسی مشاور انگلیســی گفت وگویی داشتم‪ .‬از‬ ‫ایشان پرسیدم برای چه ذخایر نفت دریای شمالی زودتراز‬ ‫موعد دارد تمام م ی شود؟‬ ‫مگر شرکت نفت انگلستان اطالعات الزم را به دولت‬ ‫انگلیس نم ی داد؟ او گفت که شرکت نفت انگلیس (‪)BP‬‬ ‫یک شرکت خصوصی است‪ .‬به او گفتم پیش از ان دولتی‬ ‫بود‪ .‬او گفت شــرکت های نفتی اینگونه اطالعات را صرفا‬ ‫ب رای خود نگه م ی دارند و به کسی م ی دهند و از من پرسید‬ ‫شما م ی دانید ذخایر نفت ای ران چقدر است؟‬ ‫من پاســخ دادم کــه طبیعی اســت به عنوان یک‬ ‫اقتصاددان این مســاله را بدانم‪ .‬چیزی اســت حدود ‪150‬‬ ‫میلیارد بشکه‪ .‬او گفت نه شــما م ی دانید و نه دولت ای ران‬ ‫که ذخایر نفت شما چقدر است‪ .‬اینگونه اطالعات در اختیار‬ ‫شما نیست‪ .‬بناب راین مســاله اقتصادی شدن تولید نفت از‬ ‫شن های ماسه ای در امریکا زیان بود که شرکت های نفتی‬ ‫امریکایی در منطقه خاورمیانه متحمل م ی شدند و طبیعی‬ ‫بود که با کاهش قیمت نفت خام جلوی این کار را بگیرند‪.‬‬ ‫ضمن اینکه امریکا با تسلط بر منابع نفتی خاورمیانه‬ ‫از ابزار نفت ب رای فشار روی سایر کشورهای صنعتی استفاده‬ ‫م ی کند و نم ی خواهد که به این زودی سبد انرژی جهان به‬ ‫ضرر نفت دگرگون شود‪ .‬شاهد مدعا اینکه حزب های سبز‬ ‫که در کشورهای اروپایی جایگاهی سیاسی پیدا کرده اند‪،‬‬ ‫نه تنها ســاخت نیروگاه های اتم ی جدید را متوقف کرده اند‬ ‫بلکه به طور مثال در المان قرار است تا سال ‪ 2025‬تمام ی ‬ ‫نیروگاه های اتم ی تعطیل شــوند که طبعا وابستگی انها‬ ‫به نفت را افزایش خواهد داد که این به ســود امریکاست‪.‬‬ ‫بنابراین در پ س پرده کاهش قیمت نفت عوامل حساسی‬ ‫وجود دارد که تنها بخش کوچکی از ان به مسائل اقتصادی‬ ‫بر م ی گردد و عمده ان‪ ،‬اقتصاد سیاســی است نه سیاست‬ ‫اقتصادی‪.‬‬ ‫ارزان در اختیار مردم قرار م ی دهیم‪ .‬مردم باید اگاه شوند که‬ ‫درامدهای دولت بابت کاهش قیمت نفت‪ ،‬اســیب فراوان‬ ‫دیده و نم ی توانند همان انتظاری را از دولت داشته باشند که‬ ‫با نفت صد دالری داشتند‪ .‬مردم باید کمربندها را محکم تر‬ ‫ببندند و اماده پذیرش شــرایط دشــوارتری باشند‪ .‬دولت‪،‬‬ ‫کارهای بزرگی را اغاز کرده و پروژه هایی که از ‪ 13‬سال پیش‬ ‫در حال کما بودند‪ ،‬وارد فاز اجرایی شــده اند اما تحریم ها با‬ ‫بدرفتاری و بداخالقی شــرکای ظاهری ما همچون چین و‬ ‫روسیه‪ ،‬اســیب فراوانی بر ما وارد کرده است؛ به طوری که‬ ‫ما هنوز نتوانســته ایم پول نفت خودمان را که به صورت‬ ‫فاینانس در بانک های چین گذاشته بودیم‪ ،‬دریافت کنیم‪.‬‬ ‫هندوستان به ما م ی گوید به جای ‪ 2/5‬میلیارد دالری که از‬ ‫ما طلب دارید‪ ،‬فوالد وارد کنید؛ در حالی که ما ب رای صادرات‬ ‫فوالد خودمان هم لنگ مانده ایم‪ .‬قرار بر این بود که روسیه‬ ‫در زمینه طرح تولید الومینا در اذربایجان شرقی به ما کمک‬ ‫کند؛ چراکه تکنولــوژی این صنعت‪ ،‬انحصــارا در اختیار‬ ‫روس هاست اما این کار را نکردند و از توافقنامه ای که با ای ران‬ ‫امضا کرده بودند‪ ،‬سرپیچی کردند‪ .‬امروز هم م ی گویند به ما‬ ‫نفت بفروشید و ما در ازای ان‪ ،‬به شما گندم م ی دهیم‪ .‬این‬ ‫در حالی است که ما م ی توانیم گندم را به قیمت ارزان تر از‬ ‫بورس های کاال تامین کنیم‪ .‬ما در این مدت به این نتیجه‬ ‫رسیدیم که چین و روسیه‪ ،‬دوستان خوبی ب رای ما نبودند و‬ ‫نه تنها کمکی به ما نکردند‪ ،‬بلکه پشــت ما را خالی کردند‪.‬‬ ‫ب رای حل مساله فاینانس چین‪ ،‬رئی س جمهور و رئیس کل‬ ‫بانک مرکزی کشور ما به چین سفر کردند و مذاکراتی انجام‬ ‫دادند اما تا امروز هیچ خبری نیست‪ .‬ممکن است مردم همه‬ ‫این مطالب را ندانند اما باید این واقعیت را بپذیرند که کشور‬ ‫ما در تحریم به سر م ی برد‪ ،‬دارای ارتباط مستقیم با سیستم‬ ‫بانکی جهانی نیســت‪ ،‬پول های ما در خارج از ای ران بلوکه‬ ‫شده و نم ی توانیم در خارج از ای ران نسبت به گشایش اعتبار‬ ‫اقدام کنیم؛ طبعا این مسائل روی زندگی مردم موثر است‪.‬‬ ‫‪55‬‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫گردهمایی دیپلماتیک‬ ‫هفته گذشته دانشگاه عالمه طباطبایی میزبان اولین نشســت مشترک دانشگاهیان و‬ ‫دیپلمات های ارشــد وزارت امور خارجه در ارتباط با موضوع پرونده هســته ای ای ران بود‪ .‬این‬ ‫نشست که به همت انجمن علوم سیاســی ای ران برگزار شده بود از حیث حضور وزیر خارجه و‬ ‫سایر دیپلمات های ارشد هسته ای تقریبا ب ی سابقه بود‪ .‬در این نشست محمدجواد ظریف‪ ،‬وزیر‬ ‫خارجه ای ران بر ضرورت تداوم راهکار دیپلماتیک تاکید کرد‪.‬‬ ‫اکادمیهست ه ای‬ ‫دیپلمات ها میزبان همایش دانشگاهیان در مورد‬ ‫دیپلماسیهسته ای‬ ‫بین الملل‬ ‫‪56‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫‪1‬‬ ‫هشتمین همایش سالیانه انجمن علوم سیاسی ایران‬ ‫با موضوع «دیپلماسی هســته ای» اواسط هفته گذشته در‬ ‫دانشگاه عالمه طباطبایی برگزار شد؛ همایشی که میهمانان‬ ‫ویژه اش از جمله محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه و مجید‬ ‫تخت روانچی‪ ،‬معاون اروپا و امریکای وزارت امور خارجه و‬ ‫از اعضای تیم مذاکره کننده ایران با گروه ‪ ،5+1‬ان را بسیار‬ ‫متمایز و خبرساز کرده بود‪.‬‬ ‫پربیــراه نگفته ایم اگر بگوییم که حضــور وزیر امور‬ ‫خارجه در این همایش شــاید به دلیل روابط نزدیک دکتر‬ ‫محمد کاظم ســجادپور با اوســت‪ .‬البته از دکتر سجادپور‬ ‫به عنوان یکی از مشاوران وزیر امور خارجه نیز یاد می شود‪.‬‬ ‫ظریف در سخنانش با اشــاره به حضور همزمان سه‬ ‫مقام ارشــد وزارت خارجه امریکا در مذاکــرات گفت این‬ ‫نشــان دهنده اهمیت نقش جمهوری اســامی ایران در‬ ‫صحنه بین المللــی و اهمیت مذاکرات اســت‪ .‬رئیس تیم‬ ‫هسته ای ایران با انتقاد از کســانی که نسبت به مذاکرات‬ ‫خیلی خوش بین یا بدبین هســتند تاکید کرد که مذاکرات‬ ‫فراز و نشــیب دارد و کســی نباید زیادی خوشحال شود و‬ ‫ننویسد «هیچ»‪ .‬اشاره او به صفحه نخست روزنامه «وطن‬ ‫امروز» بود که فردای تمدید مذاکرات وین ‪ 10‬این عنوان‬ ‫را برای توصیف مذاکرات برگزیــده بود‪ .‬همچنین ظریف‬ ‫تاکید کرد که اکنون طرفین به چارچوب توافق نهایی بسیار‬ ‫نزدیک شده اند‪.‬‬ ‫البته به جز محمد جواد ظریف‪ ،‬حضور اساتید برجسته‬ ‫دانشگاه همچون محمدکاظم سجادپور‪ ،‬رئیس انجمن علوم‬ ‫ی رئیس دانشگاه عالمه ‪ ،‬کیهان‬ ‫سیاسی ایران‪ ،‬حسین سلیم ‬ ‫برزگر‪ ،‬عبدالعلی قوام‪ ،‬مصطفی دولت یار‪ ،‬حسین دهشیار و‬ ‫الهه کوالیی در این همایش باعث شد که بحث موردنظر‬ ‫یعنی دیپلماســی هســته ای از دیدگاه های مختلف مورد‬ ‫بررسی قرار بگیرد‪.‬‬ ‫قدرت یا دیپلماسی‬ ‫عدول از روح توافق‬ ‫ماموریت غیر ممکن‬ ‫موافقانومخالفاندرنشست‬ ‫دانشگاهیدیپلماسیهسته ایاز‬ ‫چهچیزهاییدفاعکردند؟‬ ‫اوبامانم ی خواهدپرونده‬ ‫ای رانبهفهرستخطاهای‬ ‫دیپلماتیکشاضافهشود‬ ‫رسیدنبهتوافقاولین‬ ‫مرحلهازحلبن بست‬ ‫هسته ایاست‬ ‫رئیس تیم هســته ای ایران با انتقاد از‬ ‫کسانی که نســبت به مذاکرات خیلی‬ ‫خوش بین یا بدبین هســتند تاکید کرد‬ ‫که مذاکرات فراز و نشیب دارد و کسی‬ ‫نباید زیادی خوشــحال شود و ننویسد ‬ ‫«هیچ»‬ ‫در ادامه ظریف با ارائه دو نظرســنجی در خصوص‬ ‫مذاکرات هســته ای گفت‪« :‬در روز ششــم نوامبر ‪،2014‬‬ ‫تقریبا کمتر از یکماه پیش‪ ،‬روزنامه کریستین ساینس مانیتور‬ ‫مقاله ای منتشــر کرد که ‪ 84‬درصد یهودیــان امریکا در‬ ‫مخالفت با نتانیاهو از توافق هســته ای بــا ایران حمایت‬ ‫می کنند‪ ».‬او افزود‪« :‬به رغم همه ســرو صداها‪ ،‬هیاهوها‪،‬‬ ‫بازی های تبلیغاتی‪ ،‬عکس بمب کشیدن‪ ،‬خط کشیدن قرمز‬ ‫و ســیاه‪ ،‬تمام تبلیغاتی که تمام تالش نتانیاهو در ان بود‪،‬‬ ‫حتی در سخنرانی امســالش در مجمع عمومی با خواندن‬ ‫قسمت هایی از کتاب «اقای سفیر» گفت این ظریفی که‬ ‫شما می گویید معتدل است؛ اصال معتدل نیست و این قدر‬ ‫به گرفتاری مبتال شدند که ‪ 84‬درصد جامعه یهودی امریکا‬ ‫معتقدند که راه حل با جمهوری اســامی ایران‪« ،‬توافق»‬ ‫است‪».‬‬ ‫او در خصوص نظرسنجی دوم هم گفت‪« :‬در تاریخ‬ ‫‪ 18‬می ‪ 2012‬موسســه ‪ PEW‬نظر ســنجی منتشر کرد‬ ‫که بر اســاس ان ‪ 63‬درصد کل مردم امریکا معتقد بودند‬ ‫تنها راه برخورد با موضوع هسته ای ایران‪ ،‬مذاکره است‪».‬‬ ‫ظریف تاکید کرد‪« :‬این نشــان می دهد که تمام دنیا‪ ،‬حتی‬ ‫جامعه امریکایی‪ ،‬حتی جامعه ای که بیشترین تاثیر پذیری‬ ‫را علی القاعده از حرف ها و ســیاه نمایی های اقای نتانیاهو‬ ‫دارد‪ ،‬به این نتیجه رســیده اند که راه برخــورد با ایران راه‬ ‫«مذاکره» است؛ یعنی اینکه با این ملت با فشار‪ ،‬تحمیل و‬ ‫جنگ نمی شــود صحبت کرد‪ ،‬اما این ملت اهل گفت وگو‪،‬‬ ‫اهل منطق‪ ،‬اهل مذاکره و اهــل راه حل بوده و این تفاوت‬ ‫اساسی است‪».‬‬ ‫ ایران امن تر شده است‬ ‫رئیس دســتگاه دیپلماســی در ادامه تولید امنیت‪،‬‬ ‫اقتدار‪ ،‬نفوذ و کاهش اســیب پذیری ایران در مذاکرات و‬ ‫تغییر فضای بین المللی به نفع جمهوری اسالمی را نیز از‬ ‫دیگر دســتاوردهای مذاکرات دانست و افزود‪« :‬من ادعا‬ ‫می کنم که به دنبال این مذاکرات جمهوری اسالمی ایران‬ ‫امن تر شده است‪ ،‬هیچ کس دیگر نمی تواند علیه مردم ما‬ ‫ ‪ 80‬ساعت مذاکره‬ ‫وزیر امور خارجه در بخش دیگری از ســخنان خود با‬ ‫بیان اینکه مذاکره کار دشــواری است‪ ،‬گفت‪« :‬با ‪10‬دوره‬ ‫مذاکره که شــاید فقط در این دور اخر (دور دهم)‪ ،‬شخص‬ ‫بنده متجاوز از ‪ 70-80‬ساعت مذاکره رو در روی دوجانبه‪،‬‬ ‫ســه جانبه‪ ،‬پنج جانبــه‪ ،‬هفت جانبه و هرچنــد جانبه که‬ ‫بخواهید‪ ،‬داشتیم و در پایان همه طرف ها اعالم کردند که‬ ‫به توافق بسیار نزدیک شدیم‪».‬‬ ‫ نیاز به تمدید‬ ‫دیپلمات ارشد ایران در ادامه با پرداختن به موضوع‬ ‫تمدید مذاکرات در هفته گذشــته گفت که بســیاری از‬ ‫کســانی که مذاکره می کردند فکــر می کردند حتی اگر‬ ‫مذاکرات دو‪ ،‬ســه روز ادامه می یافت‪ ،‬به یک چارچوب‬ ‫کلی دست می یافتیم؛ چارچوب کلی به معنای ان نیست‬ ‫که تمام جزئیات را می توانســتیم بنویسیم‪ .‬ظریف تاکید‬ ‫کرد‪« :‬ما نیــاز به تمدید داشــتیم تا بتوانیــم جزئیات را‬ ‫بنویسیم؛ چون بعد از ‪ 24‬نوامبر ما به شرایط قبل از توافق‬ ‫ژنو برمی گشتیم و نیاز داشــتیم فرصتی فراهم کنیم که‬ ‫جزئیات را بنویســیم؛ بنابراین نیاز بود که این جزئیات در‬ ‫زمانی که نیاز است تمدید شود‪».‬‬ ‫وزیر امور خارجــه افزود‪« :‬امید این بــود و واقعا هم‬ ‫خیلی نزدیک شدیم که چارچوب این توافق مشخص باشد‬ ‫تا دوســتان و خود ما بتوانیم این جزئیات را نگارش کنیم و‬ ‫این هنوز هم کامال در دســترس است و این فرصت هفت‬ ‫ماهه ای که برای رسیدن به توافق نهایی مطرح شده باز هم‬ ‫همانطور که در متن بیانیه وین می توانیم ببینیم برای فراهم‬ ‫کردن زمان است؛ با این شــرایط که اکثر مذاکره کنندگان‬ ‫معتقدند که زمان الزم برای رسیدن به توافق بسیار کمتر‬ ‫از این زمان است‪».‬‬ ‫ دستاوردهای مذاکرات هسته ای‬ ‫رئیس دستگاه دیپلماسی با برشمردن دستاوردهای‬ ‫هسته ای ادامه داد‪« :‬بعد از یک سال و نیم مذاکره‪ ،‬دنیا امروز‬ ‫به این نتیجه رســیده که راه حل مبتنی بر احترام متقابل‪،‬‬ ‫بزرگداشت دســتاوردهای مردم بزرگ ایران و شناسایی‬ ‫حقوق این مردم تنها راه حل رسیدن به توافق است‪ ».‬رئیس‬ ‫هیات مذاکره کننده هســته ای ایران تاکید کرد‪« :‬دومین‬ ‫دستاورد این است که در این مذاکرات توانستیم تا حد بسیار‬ ‫زیادی‪ ،‬تصور طرف های مذاکره را از الگوی رفتاری ایران‬ ‫تغییر دهیم‪».‬‬ ‫ظریف بــا ذکر یــک مثــال اضافه کــرد‪« :‬تصور‬ ‫غلطی غربی ها داشــتند از نحوه مذاکره کــردن مقامات‬ ‫ایرانی‪ ،‬صرف نظــر از قبل از جمهوری اســامی یا بعد از‬ ‫جمهوری اسالمی‪ ،‬که به ان وقت کشی‪ ،‬چانه زنی بازاری‪،‬‬ ‫فرش فروشــی‪ ،‬امتیاز دهی در اخرین لحظات و هرچه که‬ ‫می گویند‪ ،‬این تصور غلط از الگوی رفتاری ما باعث می شد‬ ‫که در هر مذاکــره ای ما نتوانیم به اهــداف خودمان از ان‬ ‫مذاکره برسیم‪».‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫بود‪ .‬ظریف در نخستین ســخنرانی در جمع دانشجویان‬ ‫پس از مذاکرات وین ‪ 8‬که به تمدیــد هفت ماهه توافق‬ ‫ژنو منجر شــد‪ ،‬با بیان اینکه مذاکرات هسته ای ایران و‬ ‫گروه ‪ 5+1‬یکی از مهمترین مسائل روابط بین الملل پس‬ ‫از جنگ سرد است‪ ،‬گفت که برای نوشتن جزئیات توافق‬ ‫نیاز به تمدید داشــتیم و فرصت هفت ماهه تمدید برای‬ ‫فراهم کردن زمان است و اکثر مذاکره کنندگان معتقدند‬ ‫که زمان الزم برای رســیدن به توافق بسیار کمتر از این‬ ‫زمان است‪».‬‬ ‫وزیرخارجه با تاکید بر اینکه به چارچوب توافق نهایی‬ ‫بسیار نزدیک شده ایم‪ ،‬گفت‪« :‬مذاکرات فراز و نشیب دارد‬ ‫و کســی نباید زیادی خوشحال شــود و ننویسد «هیچ»‪.‬‬ ‫اینها در مذاکرات طبیعی اســت‪ ،‬کســی که این چیزها را‬ ‫می گوید مذاکره را متوجه نیســت؛ بله اگر قرار باشد بروید‬ ‫بیانیه بخوانید یا بیانیه طــرف مقابل را قبول کنید‪ ،‬مذاکره‬ ‫یک روزه یا به نتیجه می رســد یا نمی رسد‪ ».‬اشاره ظریف‬ ‫به تیتر یکی از روزنامه های منتقد دولت اســت که پس از‬ ‫مذاکرات هسته ای در وین‪ ،‬این گفت وگوها را مورد تحلیل‬ ‫خود قرار داده بود‪.‬‬ ‫رئیس هیات مذاکره کننده هسته ای ایران همچنین‬ ‫گفت‪« :‬از شــرایطی که هیچ کس گمان نمی کرد راه حلی‬ ‫ حمایت‪ 84‬درصدیهودیانامریکاازتوافقهسته ای‬ ‫بر طبل جنگ بکوبد و تمام فضاسازی های خصمانه علیه‬ ‫ایران فرو ریخته اســت و دنیا فهمیده است که می شود‬ ‫بر اســاس منطق و احترام و گفت وگو و منافع متقابل به‬ ‫تفاهم رسید‪».‬‬ ‫بین الملل‬ ‫در ادامه نباید از فرصتی که دکتر کیهان برزگر‪ ،‬مدیر‬ ‫گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل واحد علوم و تحقیقات‬ ‫و دبیر علمی این همایش برای پژوهشگران و کارشناسان‬ ‫جوان فراهم کرد نیز غافل ماند‪ .‬به دنبال زحمات و اقدامات‬ ‫دکتر برزگر‪ ،‬بسیاری از دانشــجویان دکترا و پژوهشگران‬ ‫جوان فعال در این حــوزه فرصت یافتند که مقاالت خود را‬ ‫ارائه و راجع به ان سخنرانی کوتاهی داشته باشند‪.‬‬ ‫در این همایــش که از ســاعت ‪ 9‬صبح تا شــش‬ ‫بعد از ظهر ادامه داشت پنل هایی با عنوان مسائل منطقه ای‬ ‫و دیپلماســی هســته ای‪ ،‬جزر و مد دیپلماسی هسته ای‬ ‫ایران در مواجهه با دکترین هسته ای روسیه و تحریم ها و‬ ‫دیپلماسی هسته ای‪ ،‬کنترل سیاست تحریم در دیپلماسی‬ ‫هســته ای ایران برگزار شــد و در پنل مــوازی دیگری‬ ‫نیز موضوع های بررســی نســبت گفتمان های داخلی با‬ ‫دیپلماسی هســته ای‪ ،‬تجزیه و تحلیل سیاست هسته ای‬ ‫دولت اعتدال بر اساس نظریه جیمز روزنا‪ ،‬رابطه رهبری و‬ ‫رئیس جمهور در دیپلماسی هسته ای و سناریوهای ناشی‬ ‫از توافق جامع هسته ای احتمالی میان ایران و کشورهای‬ ‫گروه ‪ 5+1‬بررسی شد‪.‬‬ ‫حضور محمد جواد ظریف‪ ،‬وزیــر امور خارجه ایران‬ ‫در دانشــگاه عالمــه طباطبایی ان هم درســت چندی‬ ‫پس از مذاکرات وین ‪ 10‬و تمدید گفت وگوها بســیاری‬ ‫از دانشــجویان و خبرنگاران را به محل همایش کشانده‬ ‫برای موضوع هسته ای ایران وجود داشته عبور کرده و به‬ ‫مرحله ای رسیدیم که همه اذعان دارند تنها راه حل موجود‬ ‫و ممکن‪ ،‬مذاکره است‪ ».‬ظریف تاکید کرد‪« :‬ما تصورهای‬ ‫طرف مقابل مذاکــره را از الگوهای رفتــاری ایران تغییر‬ ‫دادیم‪».‬‬ ‫ظریف در ادامه با بیان اینکه موضوع هســته ای‪،‬‬ ‫موضوعی اســت کــه در مقاطــع مختلف شــش وزیر‬ ‫امور خارجه کشــورهای عمــده جهان را به یک شــهر‬ ‫اورده تا در برابر نمایندگان مردم بزرگ ایران به مذاکره‬ ‫بنشینند‪ ،‬گفت‪« :‬شاید برای اولین بار باشد در تاریخ اخیر‪،‬‬ ‫همزمان ســه مقام ارشــد وزارت امور خارجه امریکا در‬ ‫واشنگتن نیستند‪ .‬اگر تاریخ روابط خارجی امریکا را نگاه‬ ‫کنید کمتر ســراغ دارید که سه مقام ارشد وزارت خارجه‬ ‫امریکا‪ ،‬وزیــر‪ ،‬قائم مقام و معاون سیاســی وزیر خارجه‬ ‫امریکا همزمان در واشنگتن نباشند چه رسد به اینکه در‬ ‫مذاکره حضور داشته باشــند و این نشا ن دهنده اهمیت‬ ‫نقش جمهوری اســامی ایران در صحنه بین المللی و‬ ‫اهمیت مذاکرات است‪».‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪57‬‬ ‫بین الملل‬ ‫ظریف در پایان ســخنان خود با بیان اینکه مذاکره‬ ‫یعنی بده بستان‪ ،‬گفت‪« :‬مذاکره یعنی بده بستان‪ ،‬به معنای‬ ‫یک گفت وگوی یک طرفه نیســت‪ ،‬به معنی تحمیل همه‬ ‫نظرات نیســت اما روی اصولمان ایستاده ایم و چون روی‬ ‫اصولمان ایســتاده ایم‪ ،‬مذاکره فراز و نشیب دارد و طبیعی‬ ‫است‪».‬‬ ‫ دنیای ما دنیای ابرقدرت ها نیست‬ ‫پیش از ســخنان وزیر امور خارجه‪ ،‬رئیس دانشــگاه‬ ‫عالمه طباطبایی و اســتاد روابط بین الملــل با بیان اینکه‬ ‫بسیاری هنوز در ساختارهای کهنه به پدیده های بین المللی‬ ‫نگاه می کنند‪ ،‬گفت‪« :‬دیپلماسی هسته ای ایران نشان داده‬ ‫که دنیای ما دیگر دنیای ابرقدرت ها نیســت و یک قدرت‬ ‫منطقه ای می تواند در مقابل ابرقدرت ها بایســتد و سخن‬ ‫خود را به کرسی بنشاند‪».‬‬ ‫حسین سلیمی با بیان اینکه در شرایط فعلی دیپلماسی‬ ‫هســته ای که نماد تقابل ایران با مجموعه ای کالن به نام‬ ‫سیستم بین الملل بدل شده است‪ ،‬تاکید کرد که در جریان‬ ‫مذاکرات هسته ای نه تنها ایران توانسته جایگاه خود را در‬ ‫ساختار نظام بین الملل دگرگون کند‪ ،‬بلکه در گفتمان ها و‬ ‫گفتارها در عرصه بین الملل توانســته حق بهره برداری از‬ ‫انرژی هسته ای را به یک حق مشروع تبدیل کند‪».‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪58‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫ پاسخ سجادپور به فواد ایزدی‬ ‫البته این همایش و ســخنان اســاتید حاضر در ان‬ ‫حواشی نیز داشــت؛ از جمله این حواشی می توان به پاسخ‬ ‫دکتر سجادپور به سخنان فواد ایزدی اشاره کرد‪ .‬ایزدی در‬ ‫صحبت هایش به این موضوع اشاره کرد که برای مذاکره‬ ‫باید طرف مقابل را انگونه که هست بشناسیم نه انگونه که‬ ‫دوســت داریم‪ .‬اگر کنگره برای ما تحریم وضع کرده نباید‬ ‫انتظار داشته باشیم دولت امریکا ان را حل کند‪ .‬اما سجادپور‬ ‫در پاسخ به این ســخنان تاکید کرد که ما با کنگره امریکا‬ ‫مذاکره نمی کنیم‪.‬‬ ‫همچنیــن مشــاور وزیر خارجــه‪ ،‬ظریــف را جزو‬ ‫انگشت شمار متخصصان ســاختار قدرت امریکا توصیف‬ ‫کرد و گفت‪« :‬اگر ما در تئــوری از کنگره حرف می زنیم او‬ ‫سفیر بوده و براساس اجازه مســئوالن نظام با نمایندگان‬ ‫کنگره از نزدیک صحبت کرده است‪».‬‬ ‫ســجادپور ادامــه داد ظریــف به عنوان ســفیر و با‬ ‫مجوزهای نظام با بســیاری از نماینــدگان کنگره امریکا‬ ‫صحبت کرده و جایگاه دولت و کنگره در ســاختار قدرت‬ ‫امریکا را به خوبی می داند‪.‬‬ ‫در عین حال این استاد دانشگاه در پاسخ به اظهارات‬ ‫ایزدی به ایســتادگی رئیس جمهور امریکا مقابل کنگره‬ ‫درجریان قانون مهاجرت اشــاره کرد و گفت‪« :‬نه اینکه‬ ‫بخواهیم قدرت کنگــره را نادیده بگیریــم اما این گونه‬ ‫نیست که دست اندرکاران نسبت به این امر اگاهی نداشته‬ ‫باشند‪ ».‬مشاور وزیر خارجه افزود‪« :‬برخی دست اندرکاران‬ ‫امریکا می گوینــد میزان اگاهی که ایرانیان از سیســتم‬ ‫ما دارند بسیار بیشــتر از میزان اگاهی ما از سیستم شما‬ ‫اســت‪ ».‬او تفاوت در دیدگاه میان افراد را طبیعی خواند‬ ‫ولی گفت‪« :‬ظریف هــم درس ایــن کار را خوانده‪ ،‬هم‬ ‫مسئولیت داشته و هم از نزدیک ســاختار قدرت امریکا‬ ‫را دیده است‪ .‬کنگره امریکا مهم است اما همه قدرت در‬ ‫امریکا «کنگره» نیست‪ ».‬ســجاد پور اضافه کرد‪« :‬وقتی‬ ‫که می خواهند با امریکا مذاکره کنند‪ ،‬طرف مذاکره شان‬ ‫کنگره نیســت‪ ،‬بلکه دولت امریکاست‪ .‬قدرت سیاسی در‬ ‫امریکا به دو بخش مثبت و منفی تقسیم شده است‪ .‬قدرت‬ ‫مثبت دســت دولت اســت که تصمیم می گیرد و قدرت‬ ‫منفی در اختیار کنگره است که جلوی تصمیم را می تواند‬ ‫بگیرد‪».‬‬ ‫قدرت یا دیپلماسی‬ ‫موافقان و مخالفان در نشست دانشگاهی دیپلماسی هسته ای از چه چیزهایی دفاع کردند؟‬ ‫‪2‬‬ ‫همایشدیپلماسیهسته ایمحلیب رایتضاربارامیان‬ ‫نخبگان دانشگاهی بود؛ در این همایش هم موافقان بودند و‬ ‫هم مخالفان‪ .‬موافقان بر ضرورت تــداوم راهکار دیپلماتیک‬ ‫جهت افزایش ظرفیت و توان ملی در سطوح نظام منطقه ای‬ ‫و بی ن المللی پای فشردند و در مقابل مخالفان بر عدم توازن‬ ‫میان ای ران و گروه ‪ 5+1‬تاکید کردند‪ .‬یکی مذاکره را ابزاری ب رای‬ ‫چان هزنی و حضور موثرتر و بیشتر ای ران در مناسبات بی ن المللی‬ ‫تلقی کرد و در مقابل نخبگان رئالیستی بر عدم کارایی مذاکرات‬ ‫یزاده‪،‬‬ ‫در شرایط نبود توازن پای فشردند‪ .‬در این رابطه دکتر چگن ‬ ‫استاد دانشگاه عالمه با تاکید بر اهمیت دیپلماسی م ی گوید که‬ ‫کار دیپلماسی‪ ،‬تولید پل میان تفاوت های موجود کشورهاست‬ ‫و مصطفی دولت یار بر این باور اســت که موضع گیری سران‬ ‫کشورهای مذاکره کننده با ای ران سینوسی است‪.‬‬ ‫البته برخی نیز معتقد بودند که ب رای مذاکره با قدرتی‬ ‫چون امریکا باید قوی بود؛ دکتر عباس ملکی استاد دانشگاه‬ ‫صنعتی شریف تاکید م ی کند که در مذاکرات هسته ای زمانی‬ ‫قدرت ها جلوی ما م ی نشینند که قوی باشیم و دکتر حسین‬ ‫دهشیار معتقد است امریکای ی ها به کسانی احترام م ی گذارند‬ ‫که از قدرت و توانمندی باالیی برخوردار باشند‪ .‬در ادامه این‬ ‫گزارش به قسمت هایی از صحب ت های اساتید و کارشناسان‬ ‫حاضر در این نشست به صورت خالصه اشاره شده است‪.‬‬ ‫ مذاکره برای کسانی خوب است که ه م ترازند‬ ‫دکتر حسین دهشیار‪ ،‬اســتاد دانشگاه حقوق و‬ ‫علوم سیاسی دانشگاه عالمه‬ ‫طباطبایی‬ ‫رعایت قاعده بازی در مذاکرات‬ ‫بی ن المللی به ویژه مذاکرات مبتنی‬ ‫بر رقابت بسیار ضروری است؛ درواقع‬ ‫اگر یک طرف مذاکره در وضعیت‬ ‫مناســب منطقه ای و بی ن المللی و داخلی نیست ضرورتی‬ ‫ب رای مذاکره وجود ندارد وگرنه طــرف مقابل ان را به نقطه‬ ‫صفر م ی کشاند‪ .‬در دیپلماســی مبتنی بر رقابت دو طرف‬ ‫به یکدیگر اعتماد ندارند و سعی دارند توانمندی ها‪ ،‬هویت و‬ ‫ارزش طرف مقابل را تضعیف کنند که به خواسته اش نرسد‪.‬‬ ‫ب رای ورود به دیپلماســی مبتنی بر رقابت باید دارای‬ ‫توانایی چانه زنی و رفتار کالمی ب رای ترغیب طرف مقابل‬ ‫باشــید‪ .‬چرا که در این دیپلماســی اگر یک طرف نتواند‬ ‫طرف مقابلــش را وادار به پذیرش خواســته اش کند‪ ،‬ان را‬ ‫تنبیه م ی کند و اگر طرف مقابل توانایی الزم ب رای مقابله را‬ ‫نداشته باشد مجبور به امتیازدهی م ی شود‪ .‬اما در دیپلماسی‬ ‫مبتن ی بر همکاری‪ ،‬دو طرف در پی به دست اوردن منافع و‬ ‫سهم مشترک هستند و یکدیگر را به رسمیت شناخته و به‬ ‫هم اعتماد دارند‪.‬‬ ‫دیپلماســی مبتنی بر رقابت مثل ازدواج است‪ .‬وقتی‬ ‫شرایط ازدواج را ندارید نباید به خواستگاری بروید‪ .‬بناب راین‬ ‫وقتی کشــوری در وضعیت مناســب داخلی منطقه ای و‬ ‫بی ن المللی نیست ضرورتی ندارد که وارد مذاکرات شود وگرنه‬ ‫طرف مقابل شما را به نقطه صفر م ی برد‪ .‬باید انقدر توانمندی‬ ‫در خود ببینید که حداقل با رفتار کالم ی طرف مقابل را به‬ ‫ن ترغیب کنید‪ .‬مذاکره ب رای‬ ‫مذاکره و پذیرش خواسته های تا ‬ ‫کسانی خوب اســت که یا هم تراز یکدیگرند یا یک طرف‬ ‫گریزی از مذاکره نم ی تواند داشته باشد‪.‬‬ ‫اگر قاعده بازی را در مذاکرات بی ن المللی رعایت نکنید‬ ‫شکس ت ها و هزینه های سنگینی را متحمل خواهید شد‪ .‬در‬ ‫مذاکره با امریکا به ویژه باید کاری کنید که امریکا به شــما‬ ‫احترام بگذارد چرا که اساســا امریکای ی ها به کسانی احترام‬ ‫م ی گذارند که از قــدرت و توانمندی باالیی برخوردارند مثل‬ ‫چین و ب ر خالف ان هر وقت بتوانند از هر فرصتی استفاده‬ ‫م ی کنند و روســیه را در تنگنا قرار م ی دهند‪ .‬امریکای ی ها‬ ‫بین الملل‬ ‫ برخورد سینوسی با مساله هسته‪‎‬ای ای ران‬ ‫اساسا به توانمندی و قدرت کشــورها احترام م ی گذارند نه‬ ‫ارمان های انها‪.‬‬ ‫ کنگره بانی تحری م های نفتی و بانکی‬ ‫فواد ایزدی‪ /‬استاد دانشگاه تهران‬ ‫ مذاک رات بخشی از دیپلماسی اجبار‬ ‫متقی‪ /‬استاد روابط بی ن الملل دانشگاه ته ران‬ ‫ای کاش این همایش قبل از‬ ‫مذاکرات وین برگزار م ی شد تا شاید‬ ‫برخــی صحب ت های مــا به گوش‬ ‫مذاکره کنندگان م ی رســید‪ .‬به نظر‬ ‫من دلیل به نتیجه نرسیدن مذاکرات‬ ‫وین در نوامبر را بایــد در توافق ژنو‬ ‫جس ت وجو کرد که بسیار شتاب زده‬ ‫و بدون رعایت توازن اقدامات و تعهدات دو طرف شکل گرفت‪ .‬ما‬ ‫در شرایطی مذاکرات را اغاز کردیم که با تعجیل صد روزه از سوی‬ ‫مقامات رسمی و اجرایی کشور روبه رو بودیم‪ .‬بر این اساس که‬ ‫باید در ‪ 100‬روز ثبات اقتصادی ایجاد م ی شد و دولت این ثبات را‬ ‫ کار دیپلماسی‪ ،‬تولید پل است‬ ‫چگن ی زاده‪ ،‬استاد دانشگاه عالمه طباطبایی‬ ‫مســاله هســته ای در ای ران‬ ‫بســیار کلیدی و مهم است و نباید‬ ‫به دیپلماسی هسته ای نگاه مقطعی‬ ‫داشت‪ .‬دیپلماســی هسته ای ب رای‬ ‫اولی ن بار در جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫به عنوان یک امر مهم مورد توجه قرار‬ ‫گرفت‪ .‬در گذشته سیاست خارجی‬ ‫بدون دیپلماسی در ای ران وجود داشــت و تالش م ی شد که‬ ‫تناقضات از طریق جابه جایی اهداف تامین شود‪ .‬این در حالی‬ ‫بود که کشورهای جهان به دنبال همنشینی اهداف خود در‬ ‫نظام بی ن الملل بودند‪ .‬در واقع دیپلماسی باعث همنشینی‬ ‫اهداف انها م ی شــد اما در این میان ایــران همواره به دنبال‬ ‫جانشــینی اهداف خود در جهان بود‪ .‬در طول هشت سال‬ ‫گذشــته و در دوران احمدی نژاد در مذاکرات هسته ای بیش‬ ‫از انکه دیپلماسی حاکم باشــد تنها اعالم مواضع بود و اگر‬ ‫دیپلماسی هسته ای تبدیل به یک سنت شود یک گام کلیدی‬ ‫در بحث سیاست خارجی ای ران خواهد بود‪ .‬در طول ‪ 30‬سال‬ ‫گذشته جمهوری اسالمی در بسیاری از وقایع این فرصت را‬ ‫از دست داده و در نهایت تنها از روی ناچاری به برخی گزینه ها‬ ‫تن داده است‪ .‬باید توجه داشت که کار دیپلماسی‪ ،‬تولید پل‬ ‫میان تفاوت های موجود کشورهاست‪ .‬دولت روحانی و وزیر‬ ‫امور خارجه کشــورمان این قدرت را داشــته اند که در خیلی‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫دغدغه ما در حوزه هســته ای‬ ‫باتوجه به اظهاراتی که مقامات رسمی‬ ‫ای ران دارند‪ ،‬برداشتن تحریم هاست‪.‬‬ ‫حال این سوال اهمیت پیدا م ی کند‬ ‫که ما با طرف مقابل به توافق برسیم‪،‬‬ ‫ایا درنهایت تحریم ها برداشته خواهد‬ ‫شد یا خیر؟ باید توجه داشت که چهار‬ ‫نوع تحریم داریم؛ تحریم های کنگره‬ ‫امریکا‪ ،‬تحریم های رئی س جمهور امریکا‪ ،‬تحریم های سازمان‬ ‫ملل و تحریم های اتحادیه اروپا‪ .‬اما باید توجه داشت که چیزی‬ ‫به اسم تحریم های هسته ای در کنگره امریکا وجود ندارد و ان‬ ‫چیزی که در قالب تحریم به ما ارائه م ی کنند و ان را به نام تحریم‬ ‫هسته ای م ی نامند وجود خارجی ندارد‪ .‬در این میان تحریم ی ‬ ‫که ب رای کشور مشکل ایجاد کرده است‪ ،‬تحریم های بانکی و‬ ‫نفتی از سوی کنگره امریکاست و رئی س جمهور امریکا امکان‬ ‫لغو تحریم های نفتی و بانکی را ندارد چرا که این تحریم ها از‬ ‫سوی کنگره امریکا وضع شده است‪ .‬تحریم هایی که اکنون‬ ‫بر کشور ما اعمال شده‪ ،‬بانی ان کنگره امریکاست‪ .‬سازمان‬ ‫ملل نه یک قطره نفت ای ران را تحریم کرده و نه یک دالر نقل‬ ‫و انتقال پول ای ران را‪ .‬از این جهت اگر هدف مذاکرات برداشته‬ ‫شدن تحریم هاست باید به سمت ان رفت که ایا تحریم های‬ ‫بانکی و نفتی که کنگره امریکا ایجاد کرده اســت‪ ،‬برداشته‬ ‫م ی شود؟ هدف از اعمال این تحریم ها نیز به گفته طرف مقابل‬ ‫بازگرداندن ای ران به پای میــز مذاکرات و اعمال محدودیت در‬ ‫ب رنامه هسته ای ته ران بوده است‪ .‬در توافق ژنو (‪ 24‬نوامبر‪)2013‬‬ ‫به ای ران وعده داده شد تا در صورتی که توافق نهایی درخصوص‬ ‫ب رنامه هسته ای ته ران صورت گیرد‪ ،‬تحریم های هسته ای علیه‬ ‫ای ران لغو خواهد شد‪ .‬باتوجه به پیشرفت مذاکرات هسته ای و‬ ‫احتمال رسیدن به توافق جامع میان جمهوری اسالمی ای ران‬ ‫مصطفی دولت یار‪ ،‬دیپلمات وزارت امور خارجه‬ ‫موضع گیری سران کشورهای‬ ‫مذاکره کننده با ای ران سینوسی است‬ ‫و پایداری ملت ایــران و هدایت های‬ ‫رهبری باعث شد قدرت های جهان‬ ‫ب رنامه هســته ای ما را بپذی رند‪ .‬تیم ‬ ‫قبلی مذاکره کننده هسته ای ای ران به‬ ‫خوبی امریکا و معادالت بی ن المللی‬ ‫را م ی شناخت ولی پس از ‪2/5‬ســال فریز ب رنامه هسته ای ما‬ ‫خ واستار تعیین تکلیف پرونده هسته ای شده بودیم که «یوشکا‬ ‫فیشر» وزیر خارجه المان اعالم کرد که ما به دنبال جمع اوری‬ ‫ی تاسیسات هسته ای ای ران هستیم‪ .‬پس از این اتفاقات‬ ‫تمام ‬ ‫مهر و موم ها و پلمب تاسیسات هسته ای ای ران شکسته شد‬ ‫و این امر در زمان دولت قبل صــورت گرفت‪ .‬در واقع هر قدر‬ ‫ما انعطاف نشان دهیم ولی اگر طرف مقابل اهل تعامل نباشد‬ ‫مذاکرات نتیجه بخش نخ واهد بود‪ .‬طرف مقابل به دنبال تقابل‬ ‫ی ب رنامه هســته ای ای ران است‪ .‬برخالف‬ ‫و نابود کردن تمام ‬ ‫نالمللی و مقررات‪ NPT‬قدرت های جهانی پرونده‬ ‫معاهدات بی ‬ ‫هسته ای ای ران را به شورای امنیت و به جایی که ‪ 5‬کشور دارای‬ ‫حق وتو در ان حضور دارند و در حقیقت باشگاه کلوپ جهانی‬ ‫محسوب م ی شود ارجاع دادند‪ .‬در چنین وضعیتی بود که طرف‬ ‫مقابل به صورت صد درصدی گارد تقابل با جمهوری اسالمی‬ ‫ای ران را گرفته بود‪ .‬نبود دیپلماسی هسته ای در هشت ساله دولت‬ ‫نهم و دهم ب ی انصافی است زی را دیپلماسی هوشمندانه ای از‬ ‫سوی این دولت ب رای رسیدن به اهداف نظام مقدس جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران در نظر گرفته شــده بود‪ .‬وقتی چرخه سوخت‬ ‫و نیازهای داخلی کشور تامین شــد هیچ اضط رار و عجله ای‬ ‫ب رای حصول نتیجه احســاس نم ی شــد‪ .‬وقتی قدرت های‬ ‫جهانی نم ی توانند پی چو مهره ب رنامه هسته ای ای ران را باز کنند‬ ‫یعنی اینکه در جنگ اراده ها‪ ،‬جمهوری اسالمی ای ران توانسته‬ ‫پیروز شود‪ .‬همچنین موضع گیری های سران کشورهای عضو‬ ‫مذاکره کننده با ای ران به صورت سینوسی است زی را زمانی انها‬ ‫اعالم م ی کردند که باید تمامی ب رنامه های هســته ای ای ران‬ ‫برچیده شود و زمانی هم انها این ب رنامه را پذیرفتند هرچند که در‬ ‫زمانی هم اعالم کردند که نباید این ب رنامه بیش از این پیشرفت‬ ‫کند‪ .‬اما در واقع پایداری ملت ای ران باعث شده است قدرت های‬ ‫بزرگ ب رنامه های هسته ای ای ران را قبول کنند ضمن اینکه اگر‬ ‫حمایت های رهبری وجود نداشت این پیروزی به دست نم ی امد‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫و گروه ‪ 5+1‬هم اکنون مباحث گسترده ای درخصوص پایان‬ ‫تحریم ها و می زان اختیارات باراک اوباما رئی س جمهوری امریکا‬ ‫در لغو تحریم ها در جریان است‪ .‬باید به این نکته اشاره کرد که‬ ‫لغو و پایان تحریم ها از سوی امریکا کار چندان اسانی نیست‬ ‫زی را اگرچه رئی س جمهور امریکا م ی تواند ب رای مدت کوتاهی‬ ‫بیشتر تحریم ها را لغو کند اما در بسیاری از موارد‪ ،‬پایان تحریم ها‬ ‫مستلزم تایید کنگره امریکاست‪.‬‬ ‫صرفا از طریق مذاکرات هسته ای دنبال م ی کرد‪ .‬مذاکراتی که‬ ‫ب رای برطرف کردن تحریم ها بود و این اعتقاد دنبال م ی شود که‬ ‫اگر مشکالت اقتصادی ناشی از برداشت تحریم ها برداشته شود‬ ‫امکا ن ترمیم مشکالت اقتصادی کشور وجود دارد‪ .‬این ذهنیت‬ ‫دولت به طور طبیعی ناشی از فضای فرسایشی و ضعفی بود‬ ‫که در سال ‪ 1391‬در ســاختار اقتصادی ای ران با ورود تحریم ها‬ ‫به بخش های بانکی و نفتی کشور ایجاد شد‪ .‬معتقدم تحریم‬ ‫بخشی از دیپلماسی اجبار است و مذاکراتی که امروز نیز جریان‬ ‫دارد ادامه همان دیپلماسی اجبار است‪ .‬از دیگر سو‪ ،‬امریکای ی ها‬ ‫پس از مذاکرات مسقط و پیش از اغاز کار دولت یازدهم مذاکرات‬ ‫رامعلقکردندزی راتحلی ل شاناینبودکهای راندروضعیتتغییر‬ ‫قرار دارد و انها مذاکره را پیش از دولت جدید متوقف کردند تا در‬ ‫فضای کامال متفاوت کار را ادامه دهند‪ .‬مذاکرات در هشت سال‬ ‫گذشته شبیه مذاکرات امریکا و روسیه در دوران جنگ سرد بود‬ ‫که گفته م ی شود دیپلماسی در ان مقطع «دیپلماسی کرها»‬ ‫بوده است‪ .‬به شکلی که هیچ یک از طرف ها حرف یکدیگر‬ ‫را نم ی شنوند و فقط سخن خود را م ی گویند‪ .‬حال پرسش این‬ ‫است که چرا مذاکرات در دولت یازدهم و در ماه های نوامبر و اوت‬ ‫به نتیجه نرسید؟ باید گفت ریشه نرسیدن به یک نتیجه در این‬ ‫مذاکرات را باید در قالب ب رنامه اقدام مشترک دانست‪ .‬معتقدم‬ ‫توافق ژنو خیلی شتابزده تهیه شد و این توافق بدون توجه به‬ ‫معادله های بی ن المللی‪ ،‬حقوق بی ن الملل و کنوانسیون ها و‬ ‫بدون توجه به واقعی ت ها و قابلی ت های هسته ای ای ران صورت‬ ‫گرفت‪ .‬نتیجه توافق ژنو تهی شدن ظرفیت راهبردی هسته ای‬ ‫ما شد و این تهی شدن با تبدیل ذخایر اورانیوم ‪ 20‬درصدی به‬ ‫اکسید و به کار نگرفتن سانتریفیوژهای جدید و اکسید ذخایر‬ ‫ی برداشته‬ ‫جدید پنج درصدی ما انجام شد‪ .‬در مقابل نه تحریم ‬ ‫شد و نه قرار است برداشته شود‪ .‬در حالی که باید بین کاهش و‬ ‫برطرف کردن تحریم ها و بازگرداندن دارای ی های بلوکه شده و‬ ‫روند تبدیل اورانیوم‪ 20‬درصدی و‪ 5‬درصدی توازن ایجاد م ی شد‪.‬‬ ‫امروز ای ران چه غن ی سازی کند و چه نکند هیچ مزیت راهبردی‬ ‫ب رای ان ندارد‪ .‬چرا که ان را تبدیل به اکسید م ی کند‪ .‬این در حالی‬ ‫است که فشارهای اقتصادی ادامه دارد‪ .‬از انجایی که غن ی سازی‬ ‫و سانتریفیوژهای جدید را از دست داده ایم دیگر نم ی توانیم در‬ ‫مذاکرات چانه زنی کنیم مگر اینکه روی انچه االن ب رای مان‬ ‫باقی مانده است معامله کنیم‪.‬‬ ‫‪59‬‬ ‫بین الملل‬ ‫از موضوعات هر چند دشــوار اما به توافق برسند‪ .‬در گذشته‬ ‫در دوران احمدی نژاد جهان علیه ما بود و اکنون این مســاله‬ ‫برعکس شده است که نشــان دهنده توانمندی وزیر خارجه‬ ‫کشورمان است‪ .‬دیپلماسی بدون استراتژی از نتایج دلخواهی‬ ‫که خواهان دستیابی به ان هســتیم‪ ،‬م ی کاهد‪ .‬ما اکنون در‬ ‫وزارت خارجه از شناخت دقیق موضوع هسته ای دور هستیم‪.‬‬ ‫باور من این است که در وزارت خارجه یک نقص عمده ای درباره‬ ‫نگاه راهبردی به موضوع هسته ای وجود دارد‪ .‬نم ی توان مساله‬ ‫هسته ای ای ران را حل کرد‪ .‬تنها م ی توان به برخی تفاهمات در‬ ‫این باره دســت یافت‪ .‬در واقع باید دیپلماسی هسته ای با دو‬ ‫عنصر منزلت طلبی و عزت جویی ملی همراه باشــد‪ .‬این دو‬ ‫عنصر م ی تواند بسیاری از ابعاد مساله هسته ای ای ران را توضیح‬ ‫دهد‪ .‬باید یک بوروکراسی ملی ایجاد شود‪ ،‬انچه در مذاکرات‬ ‫وجود دارد از جنس ماندگار است‪ .‬همچنین نباید نگاه مقطعی‬ ‫به دیپلماسی هسته ای داشته باشیم‪ .‬اگر ایده هایی ارائه کنیم تا‬ ‫بتوانیم بن بس ت ها را بشکنیم م ی توانیم بحران زدایی کنیم اما‬ ‫اگر این ایده ها را نداشته باشیم مذاکرات به شکست م ی انجامد‬ ‫و دیپلماسی در ای ران با چالش مواجه م ی شود و سیکل جدیدی‬ ‫از رادیکالیســم در وزارت خارجه به وجود م ی اید‪ .‬اگر مذاکرات‬ ‫به نتیجه برســد خیر ملی به همراه دارد‪ .‬من به عنوان مدافع‬ ‫سخت جان موضوع هسته ای ای ران اعالم م ی کنم انهایی که‬ ‫این نوع تنف رات سیاسی را در بحث هسته ای مطرح م ی کنند‬ ‫پیش از مطرح کردن تاملی در این باره داشته باشند‪ .‬موضوع‬ ‫هسته ای در ای ران بسیار کلیدی و مهم و به لحاظ استراتژیک‬ ‫یک ضرورت است نه انتخاب‪.‬‬ ‫ مذاک رات باید بر پایه بده بستان باشد‬ ‫قاسم افتخاری‪ /‬استاد دانشگاه ته ران‬ ‫مذاکرات هســته ای باید به‬ ‫صورت بده بســتان باشد نه از طرف‬ ‫مقابل بخواهیم که تســلیم شود‬ ‫و نه خودمان تسلیم شــویم‪ .‬ای ران‬ ‫کم و بیش در شــرایط دشواری قرار‬ ‫دارد و مذاکرات هســته ای بیشتر از‬ ‫انکه حقوقی یا سیاسی باشد یک‬ ‫مساله استراتژیک و تکنولوژیکی است بناب راین باید مذاکرات‬ ‫هسته ای به صورت بده بستان باشد‪ .‬از دیگر سو‪ ،‬هم در امریکا و‬ ‫هم در ای ران مخالفانی با مذاکرات هسته ای وجود دارد‪ .‬در داخل‬ ‫ای ران تنها مخالفان در داخل هستند اما غرب با دو نوع مخالفان‬ ‫مواجه است‪ .‬گروه اول مخالفان داخلی و گروه دوم کشورهای‬ ‫دیگر هستند‪.‬‬ ‫ لزوم تغییر روابط بین االذهانی‬ ‫بین الملل‬ ‫‪60‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫عبدالعلی قوام‪ /‬استاد دانشگاه‬ ‫بایــد تعامالت گــروه ‪5+1‬‬ ‫با یکدیگــر را در رابطه با ســاختار‬ ‫سرمایه داری‪ ،‬وابستگ ی های متقابل‪،‬‬ ‫اســی ب پذیری ها و حساســی ت ها‬ ‫ارزیابی کرد‪ .‬تنها مساله ای ران با غرب‬ ‫مس اله هسته ای نیست بلکه مسائل‬ ‫دیگری وجود دارد که ای ران را به عنوان‬ ‫چالشی در مقابل غرب و متحدانش از جمله خواسته اسرائیل‬ ‫ب رای تبدیل به هژمونی خاورمیانه معرفی م ی کند‪ .‬فشارهای‬ ‫نالمللبرجهت گیری هایای رانمانند‬ ‫سیستماتیکدرنظامبی ‬ ‫ضدهژمونی‪ ،‬ضد استکباری و‪ ...‬تاثیری نداشته و در جمهوری‬ ‫اسالمی ای ران ساختارهای داخلی بسیار مهم است‪ .‬اگر روابط‬ ‫بی ن االذهانی یعنی تصویر ای ران از غرب و امریکا از ای ران تغییر‬ ‫نکند باید در مذاکرات ع وامل تهدیدزا به ع وامل تهدیدزدا تبدیل‬ ‫شــود تا نگاه ها تغییر کند‪ .‬اگر همین گونه که اقای ظریف‬ ‫م ی گوید در این دوره از مذاکرات برداشت ها تغییر کرده اقدام‬ ‫بسیار مهمی بوده است‪.‬‬ ‫ اروپای ی هاو طعم زورگویی امریکا‬ ‫احمد نقی ب زاده‪ /‬استاد علوم سیاسی دانشگاه ته ران‬ ‫چیز دیگری غیر از انچه در وین‬ ‫اتفاق افتاد قابل پی ش بینی نبود‪ ،‬این‬ ‫مذاکرات میان ای ران و امریکاســت‪.‬‬ ‫اروپای ی ها نگرانند وقتی که مذاکرات‬ ‫به ثمر برسد سهمی ب رای انها باقی‬ ‫نماند بر همین اساس از زاویه داشتن‬ ‫ای ران با امریکا که در هویت ای ران وجود‬ ‫دارد خشنود هستند‪ .‬اتحادیه اروپا هنوز نتوانسته به تفاهم برسد‬ ‫و ب رای همین نیز شاهد بودیم که این اتحادیه یک فرد ضعیف‬ ‫را به عنوان مسئول سیاست خارجی خود انتخاب کرد تا وزرای‬ ‫امورخارجه تحت الشعاع قرار نگی رند‪ .‬اروپا نگران این است که‬ ‫دسترسی ای ران به انرژی و سالح هســته ای توازن منطقه ای‬ ‫را که به نفع دوســتان اروپا اســت برهم بزند و از طرف دیگر‪،‬‬ ‫نگران ی هایش در خصوص ماهیت نظام ای ران اســت که این‬ ‫مس الهمبتنیبرالقائاتسازمانمجاهدینخلق(منافقی ن)است‬ ‫که البته این نگران ی ها و تصورها در حال از بین رفتن اســت‪.‬‬ ‫همچنین اتحادیه اروپا تحت فشــار و زورگوی ی های امریکا از‬ ‫استقالل طلبی ای ران حمایت م ی کند‪ .‬در رابطه با کشورهای‬ ‫اروپایی عضو ‪ 5+1‬نیز باید برخی تفاوت دیدگاه ها و نگاه ها را‬ ‫مدنظر داشت‪ ،‬به این صورت که نگاه المان به مذاکرات بیشتر‬ ‫اقتصادی و کمی سیاســی اســت ولی نگاه فرانسه نگاهی‬ ‫اقتصادی‪ ،‬سیاسی و نظامی است و ب رای همین مخالفت هایش‬ ‫واقعی نیست‪ .‬از دیگر سو از زمان کانال سوئز اروپای ی ها تالش‬ ‫م ی کنندکهجایپاییدرمذاکراتداشتهباشند‪.‬برهمیناساس‬ ‫چند سال گذشته مذاکرات سه کشور اروپایی با ای ران را ترتیب‬ ‫دادند که این مذاکرات به سرانجام ی نرسید‪ .‬سپس به پیمان های‬ ‫دوجانبه روی اوردند که در این راستا م ی توان به قرارداد فرانسه با‬ ‫صدام حسین اشاره کرد‪ .‬درواقع اروپای ی ها از مواضع ای ران مبتنی‬ ‫بر استقالل طلبی خشنود هســتند زی را انها بیشتر از ما طعم‬ ‫زورگویی امریکا را چشیده اند‪ .‬در رابطه با این موضوع که برخی‬ ‫م ی گویند مذاکرات ای ران با ‪ 5+1‬درواقع تنها با یک عضو یعنی‬ ‫امریکا است و نباید ان را ‪ 5+1‬بنامیم باید خاطر نشان کند که‬ ‫من هم حرف شما را تایید م ی کنم اما باید توجه داشت که این‬ ‫کشور در مذاکرات همراهان خود را نگه داشته و از همراهی انها‬ ‫استفاده م ی کند‪.‬‬ ‫ مذاک رات هسته ای ثبت تاریخی شود‬ ‫عباس ملکی‪ ،‬استاد دانشگاه صنعتی شریف‬ ‫درمقایسهروندمذاکراتمنتهی‬ ‫بهقطعنامه‪ 598‬وب رنامهاقداممشترک‬ ‫(توافق ژنو) باید گفت اکثریت مردم با‬ ‫قطعنامه ‪ 598‬موافق بودند و امروز ‪65‬‬ ‫درصد مردم نیز بــا توافق ژنو موافق‬ ‫هســتند‪ .‬این دو اتفاق (توافق ژنو با‬ ‫قطعنامه‪)598‬درشرایطیتق ریباشبیه‬ ‫به هم اتفاق افتاده است که م ی توان انها را با یکدیگر مقایسه‬ ‫کرد‪ .‬در مورد قطعنامه ‪ 598‬اکثریت با ان موافق بودند و درباره‬ ‫ب رنامه اقدام مشترک نیز ب ر اساس اخ رین نظرسنج ی ها‪ 65‬درصد‬ ‫موافق ان‪ 11 ،‬درصد مخالف‪ 9 ،‬درصد موافق و مخالف مشروط‬ ‫بودند و‪ 13‬درصد نظری نداشتند‪ .‬در قضیه قطعنامه‪ 66،598‬نفر‬ ‫از طرف رهبری به طور کتبی مورد تقدیر قرار گرفتند‪ .‬اما در رابطه‬ ‫با مذاکرات هسته ای و توافق ژنو فکر م ی کنم شش نفر بیشتر‬ ‫نیستند‪ .‬در زمان قطعنامه‪ 598‬خبرگزاری های غ ربی اغلب از ژنو‪،‬‬ ‫نیویورک یا بغداد اطالع رسانی م ی کردند و رسانه های ای رانی اغلب‬ ‫از سوی مراکز دولتی حمایت م ی شدند که بسیار محدود بودند‪،‬‬ ‫اما در حال حاضر خبرگزاری های مختلف در سطح جهان و نیز‬ ‫خبرگزاری هاورسانه هایداخلیدربحثهسته ایفعالهستند‬ ‫همچنین شبکه های اجتماعی در این بحث به طور جدی فعال‬ ‫هستند‪ .‬در رابطه با قطعنامه ‪ 598‬هیاتی از سازمان ملل‪ ،‬هیات‬ ‫ع راقی و هیات ای رانی و برخی کشورهای منطقه بودند‪ .‬اما امروز‬ ‫ای ران در مقابل شش کشــور بزرگ جهان و اژانس بی ن المللی‬ ‫انرژی اتم ی قرار گرفته است‪ .‬در رابطه با قطعنامه‪ 598‬و مذاکرات‬ ‫مربوط به ان نیز حمایت امام وجود داشت و االن هم این حمایت‬ ‫از جانب رهبری وجود دارد‪ .‬همچنین در رابطه با حمایت نخبگان‬ ‫از قطعنامه ‪ 598‬شــاهد بودیم که اکثریت قریب به اتفاق از ان‬ ‫حمایت کردند و االن هم این حمایت از ســوی نخبگان وجود‬ ‫دارد‪ ،‬اما با چندصدایی‪ .‬راجع به روند مذاکرات مربوط به قطعنامه‬ ‫‪ 598‬از لحظه اول این تاریخ نگاری صورت گرفته است و حتی‬ ‫مسائلی که در خودروی مسئوالن یا تلفنی میان طرفین بیان‬ ‫م ی شد‪ ،‬داخلی و خارجی ثبت م ی شدند و چند کتاب در این رابطه‬ ‫نوشته شده است و البته سند اصلی در اختیار وزارت خارجه است و‬ ‫امیدوارممذاکراتهسته اینیزبههمینشکلوبهترثبتشود‪.‬‬ ‫محرمانه بودن مسائل نباید باعث شود که با مردم درباره بسیاری‬ ‫ازموضوعاتمطرحدرمذاکراتصحبتنکنندیاصحبتدرمورد‬ ‫برخیمسائلرابهبعدموکولکنیم‪.‬همچنینبایدتوجهداشتدر‬ ‫مذاکراتهسته ایزمانیقدرت هاجلویشمام ی نشینندکهقوی‬ ‫باشید؛ بناب راین ضرورت دارد منابع قدرت خود را افزایش دهیم‪.‬‬ ‫ای ران در مسائل ژئوپلتیک منطقه از توانایی ویژه ای برخوردار‬ ‫است که م ی توان روی این موضوع متمرکز شد‪.‬‬ ‫ مذاک رات هسته ای نماد تحول تاریخی‬ ‫در پایان این همایش نیز دکتر‬ ‫حسینسلیمی‪،‬رئیسدانشگاهعالمه‬ ‫طباطبایی با بیان اینکه پیچیده ترین‬ ‫و فن ی ترین مذاکرات تاریخ دیپلماسی‪،‬‬ ‫میان ای ران و‪ 5+1‬در حال اتفاق افتادن‬ ‫است‪ ،‬گفت‪« :‬مذاکرات هسته ای نماد‬ ‫نالملل‬ ‫یکتحولتاریخیدرنظامبی ‬ ‫و ای ران است‪ ».‬وی با تاکید بر اینکه در بررسی پرونده هسته ای‬ ‫بایدنگاهعلم ی ومنافع محورداشتگفت‪«:‬نبایدکشاکش های‬ ‫جناحیویاکشاندناینبخشبهاقداماتایندولتواندولتبر‬ ‫موضوع هسته ای تاثیر بگذارد‪ ».‬این استاد دانشگاه ادامه داد‪« :‬ما‬ ‫با دنیای بدون قطب بندی مواجه هستیم و در این مسیر ای ران به‬ ‫دگرگونیدردنیاوبرهمزدنساختارهاوقطب بندی هادرچارچوب‬ ‫مذاکرات هسته ای کمک کرده است‪ .‬دنیای در حال دگرگون‬ ‫شدن بسیار پیچیده است و به همان نسبت مذاکرات هسته ای‬ ‫نیزپیچیدهاست‪ ».‬سلیم ی همچنینگفت‪«:‬مناقشاتبزرگاز‬ ‫جمله جنگ جهانی اول و دوم باتوجه به اینکه دنیا قطب بندی‬ ‫بود خیلی زود حل شد اما از انجایی که امروز قطب بندی نداریم‬ ‫مسائل پیچیده است و موضوع هسته ای و مذاکرات پی رامون‬ ‫ان پیچیده ترین و فن ی ترین مذاکرات تاریخ دیپلماسی در حال‬ ‫اتفاق افتادن است؛ چراکه هر تصمیم ‪ ،‬تحلیل و اتفاقی در این‬ ‫مذاکرات تبدیل به یک شبکه پیچیده از تصمیمات سیاسی‪،‬‬ ‫حقوقی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬و امنیتی در سطح بی ن المللی است‪ ».‬رئیس‬ ‫دانشگاهعالمهطباطباییخاط رنشانکرد‪«:‬ازاینمنظرمعتقدم‬ ‫کار دیپلمات ها در این عرصه شبیه به یک جراح مغز و اعصاب‬ ‫است که در حال جراحی است و هر از گاهی برق اتاق عمل هم‬ ‫قطع م ی شود و یا تجهی زاتی کم م ی اید‪ ».‬سلیم ی با بیان اینکه‬ ‫مذاکرات هسته ای به طور نمادین چند مساله را در مورد جایگاه‬ ‫ای ران و روابط بی ن الملل عنوان م ی کند‪ ،‬گفت‪ « :‬این مذاکرات‬ ‫نماد تغییر جایگاه ای ران در نظام بی ن الملل است‪ .‬همچنین این‬ ‫مذاکرات در دوگانه ای که در جهان اســام به وجود امده بسیار‬ ‫تاثیرگذار اســت و ای ران را به تدریج نماد وجه پذیرفتنی جهان‬ ‫اسالم م ی کند‪ .‬امروز دو تصویر متفاوت از اسالم در دنیا است؛‬ ‫یکی اسالم طالبانی ‪ -‬داعشی و دیگری چهره ای است که ای ران‬ ‫از اسالم ارائه م ی کند که این چهره منطقی‪ ،‬عاقل‪ ،‬همساز با دنیا‬ ‫و اهل قانون و مذاکره است‪ ».‬این استاد دانشگاه در پایان اظهار‬ ‫کرد ‪«:‬اگرمذاکراتهسته ایبهحداقلیازنتایجمثبتدستیابد‬ ‫نشانم ی دهدکهدورانتنازعورسیدنبهاهدافسیاستخارجی‬ ‫از این مسیر به پایان خود نزدیک م ی شود‪».‬‬ ‫چرا دیپلماسی هسته ای؟‬ ‫در همایش دانشگاه عالمه چه گذشت‬ ‫مهدی عباسی‬ ‫عضو کمیته اجرایی همایش دیپلماسی هسته ای‬ ‫‪3‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫بی تردید موضوع برنامه های هسته ای جمهوری اسالمی‬ ‫ایران‪ ،‬نه تنها مهم ترین دستورکار دستگاه دیپلماسی کشورمان‬ ‫به شمار می رود‪ ،‬بلکه به باور عده زیادی از صاحب نظران یکی از‬ ‫جدی ترین بحران های بین المللی معاصر اســت که کارامدی‬ ‫نالمللیرابهچالشکشیدهاست؛بحرانیکهبه زعم‬ ‫دیپلماسیبی ‬ ‫تیممذاکره کنندهایران‪،‬غیرضروربودهاست‪.‬امروزهموضوعبرنامه‬ ‫اتمی ایران با بسیاری از جنبه های جدی حیات ایرانی گره خورده‬ ‫است‪ .‬از یک سو‪ ،‬دولت یازدهم تحقق بسیاری از وعده هایخود را‬ ‫بهفرجاممذاکراتهسته ایپیوندزدهوازدیگرسوی‪،‬افکارعمومی‬ ‫منتظر پایانخوش این مناقشه است‪ .‬به نظر می رسددروضعیتی‬ ‫کهموضوعمذاکراتبهنخستیندغدغهجدیایرانیانتبدیلشده‬ ‫و سیاست و امنیت بین المللی را تحت الشعاع قرار داده‪ ،‬انتخاب‬ ‫موضوعدیپلماسیهسته ایبرایهشتمینهمایشساالنهانجمن‬ ‫علوم سیاسی ایران‪ ،‬اقدامی هوشمندانه بوده است‪ .‬اهمیت این‬ ‫همایش از انجا دوچندان می شود که اوال کوتاه مدتی پس از پایان‬ ‫ضرب االجلیک سالهوتمدیدمذاکراتصورتمی گیردوثانیاوزیر‬ ‫امور خارجه‪ ،‬محمدجواد ظریف نخستین گزارش علنی خود را از‬ ‫انچهدراخریندورمذاکراتدروینگذشت‪،‬ارائهمی دهد‪.‬شایدرمز‬ ‫استقبالگستردهمخاطبانورسانه هاازاینهمایشدرایندومولفه‬ ‫نهفته باشد‪ .‬هرچند که به باور دکتر ابراهیم متقی‪ ،‬بهتر بود این‬ ‫همایشپیشازدوراخرمذاکراتبرگزارمی شدتاتیممذاکره کننده‬ ‫پس از اشنایی با دیدگاه های استادان و صاحب نظران گام به وین‬ ‫می گذاشت‪.‬بااینحال‪،‬بایدتاکیدکردکهگردامدنمجموعه ایاز‬ ‫نام اورترین و مهم ترین اســتادان‪ ،‬کارشناســان‪ ،‬تحلیلگران و‬ ‫نظریه پردازان سیاست و روابط بین الملل در این همایش‪ ،‬یکی از‬ ‫مهم تریننقاطقوتانبودهاست‪.‬دکترکیهانبرزگر‪،‬دبیرعلمی ‬ ‫همایش‪ ،‬درباره اهمیــت و اهداف ان می نویســد‪« :‬برگزاری‬ ‫کنفرانس دیپلماسی هسته ای بعد از ضرب االجل هسته ای ‪24‬‬ ‫‪2014‬‬ ‫نوامبــر‬ ‫(‪ 3‬اذر ‪ )1393‬وقتی حائز اهمیت بیشتری می شود که یک دوره‬ ‫تاریخی دیگر را در این روند پشت سر می گذاریم‪ .‬این خود کمک‬ ‫می کند که پژوهشگران این حوزه به نوعی تعادل در شناخت از‬ ‫بازیگراناصلیپروندههسته ایایرانومنافعونیاتواقعیانهادر‬ ‫این روند دست یابند‪ .‬دبیرخانه علمی کنفرانس چند هدف دیگر را‬ ‫هم دنبال می کند؛ از جمله‪ ،‬اتصال حوزه دانشــگاهی با مسائل‬ ‫سیاستگذاری‪،‬تقویتجایگاهموضوعاتوروندهایملیدرحوزه‬ ‫دانشگاهی و روشنفکری کشور‪ ،‬اتصال بیشتر نسل پژوهشگران‬ ‫جوانبااساتیدوهمکارانباسابقه ترومهم ترازهمهکمکبهمنافع‬ ‫کشوروحوزهسیاستگذاری‪».‬دربرنامهاعالم شدهازسویدبیرخانه‬ ‫همایش (این همایش از ســوی انجمن علوم سیاسی ایران‪ ،‬با‬ ‫همکاری دانشگاه عالمه طباطبایی‪ ،‬مرکز فرهنگ و سیاست‬ ‫سازمان جهاد دانشگاهی تهران‪ ،‬خانه اندیشمندان علوم انسانی‪،‬‬ ‫دانشکده روابط بین الملل وزارت خارجه‪ ،‬انجمن ژئوپلتیک ایران‪،‬‬ ‫انجمنجامعهشناسیایران‪،‬انجمنمطالعاتجهان‪،‬انجمنایرانی‬ ‫روابط بین الملل‪ ،‬انجمن تاریخ‪ ،‬مرکــز پژوهش های علمی و‬ ‫مطالعاتاستراتژیکخاورمیانهبرگزارشد)نام هایبزرگیبهچشم‬ ‫می خورد‪ .‬این همایش بر ان بود تا ابعاد گوناگون موضع هسته ای‬ ‫کشورمانوعملکردتیممذاکره کنندهایرانراازجنبه هایمختلف‬ ‫بررسی کند‪ .‬از این روی‪ ،‬پس از مراسم افتتاحیه همایش که دکتر‬ ‫محمدجوادظریفوزیرامورخارجه‪،‬مجیدتخت روانچیعضوتیم‬ ‫مذاکره کنندهایرانومرضیهافخمسخنگویوزارتامورخارجهنیز‬ ‫ل به صورت موازی برگزار شد‪.‬‬ ‫در ان شرکت داشتند‪ ،‬شــش پن ‬ ‫نشستنخست‪،‬بامدیریتدکترمحمدکاظمسجادپوروسخنرانی‬ ‫دکتر قاسم افتخاری‪ ،‬دکتر عبدالعلی قوام‪ ،‬دکتر احمد نقیب زاده‪،‬‬ ‫یزادهکوشیدنگاهیکالن‬ ‫دکترفوادایزدیودکترغالمعلیچگن ‬ ‫به موضوعدیپلماسی هسته ایداشته باشد‪.‬دکتر قاسم افتخاری‪،‬‬ ‫نگاهی گذرا به بن بست در مذاکرات هسته ای داشت‪ .‬این استاد‬ ‫دانشگاهتاکیدکردکهمذاکراتهسته ایبایدبهصورتبده بستان‬ ‫باشد؛نهازطرفمقابلبخواهیمکهتسلیمشودونهخودمانتسلیم‬ ‫شویم‪ .‬دکتر عبدالعلی قوام‪ ،‬استاد روابط بین الملل دانشگاه شهید‬ ‫بهشتی کوشید موضوع هسته ای ایران را تئوریزه کند‪ .‬او معتقد‬ ‫استکهموضوعهسته ایایرانپیچیده ترازاناستکهبتوانان‬ ‫رادرچارچوبصرفاثبات گراییویافرااثبات گراییموردتجزیهو‬ ‫تحلیل قــرار داد‪ .‬تحت این شــرایط نباید صرفا خود را اســیر‬ ‫محدودیت هایاثبات گرایانهکنیمونهانکهغرقدرفضایبیکران‬ ‫بزاده‪ ،‬استاد علوم سیاسی و‬ ‫فرااثبات گرایی شویم‪ .‬دکتر احمد نقی ‬ ‫روابط بین الملل دانشگاه تهران به بررسی موضع و نقش اروپا در‬ ‫مذاکرات هسته ای پرداخت و تاکید کرد که مذاکرات هسته ای‬ ‫درواقع میان ایران و امریکا اتفاق می افتد‪ .‬دکتر فواد ایزدی‪ ،‬عضو‬ ‫هیات علمی دانشــکده مطالعــات جهان دانشــگاه تهران‪،‬‬ ‫امکان سنجیلغوتحریم هابعدازرسیدنبهتوافقجامعرابررسی‬ ‫کردومعتقدبودکهلغووپایانتحریم هاازسویامریکاکارچندان‬ ‫اسانی نیست‪ .‬اخرین سخنران این نشســت‪ ،‬دکتر غالمعلی‬ ‫نالمللدانشگاهعالمهطباطباییبودکه‬ ‫یزاده‪،‬استادروابطبی ‬ ‫چگن ‬ ‫باتاکیدبراهمیتایده سازیدردیپلماسیهسته ایبهدستاوردهاو‬ ‫نقاط ضعفتیمهسته ایپرداخت‪.‬درنشستدومکهدکترمجتبی‬ ‫مقصودی‪،‬مدیریتانرابرعهدهداشت‪،‬دکترابراهیممتقیازالگو‬ ‫و روند دیپلماسی امریکا در روند توافقنامه جامع هسته ای سخن‬ ‫گفت و کوشید علل اثربخشــی مذاکرات ژنو در سال ‪ 2013‬را‬ ‫بر اساس شاخص های اقتصاد سیاسی تبیین کند‪ .‬دکتر مصطفی‬ ‫دولتیار‪ ،‬به بررســی تداوم و تغییر در مواضع قدرت های بزرگ و‬ ‫دیپلماسی هسته ای پرداخت و تالش کرد تداوم مواضع اصولی و‬ ‫مبانی ثابت سیاست های قدرت های مذکور در جهت محروم یا‬ ‫محدودکردنجمهوریاسالمیایرانازحقوقذاتیخودراتبیین‬ ‫کند و با استناد به مواضع اعالمی مقامات رسمی این کشورها در‬ ‫طول‪ 12‬سالگذشته‪،‬تغییراتیراکهدراثرمواجههبادستاوردهای‬ ‫میدانی جمهوری اسالمی ایران در بیان مواضع انها به وجود امده‬ ‫بررسیوتشریحکند‪.‬درادامه‪،‬دکترحسیندهشیار‪،‬مطلوب ترین‬ ‫شیوهمحفوظداشتندستاوردهارامجابساختنامریکابهپذیرش‬ ‫نالمللوتوسلبهچارچوب های‬ ‫انهاوپایبندیبهقواعدحقوقبی ‬ ‫دیپلماتیکدانستوبربهره مندیازتواناییبه کارگیریگزینه های‬ ‫هزینه افرین برای طــرف مقابل و در اختیار داشــتن ابزارهای‬ ‫ ترغیب کنندهتاکیدکرد‪.‬درادامهایننشست‪،‬دکترشهروزشریعتی‪،‬‬ ‫بر اساسنظریهپرسپکتیویسمبهتحلیلونقددیپلماسیهسته ای‬ ‫ایران پرداخت و کوشید مهم ترین تصورات مورد توجه رسانه های‬ ‫مذکوررادرقبالبرنامهصلح امیزهسته ایایران‪،‬ازلحاظمحتوایی‬ ‫بررسی کند‪ .‬دکتر اصغر کیوان حسینی‪ ،‬دانشیار روابط بین الملل‬ ‫دانشگاه عالمه طباطبایی‪ ،‬اخرین سخنران این نشست بود که با‬ ‫رویکردساز هانگارانهبهتبیینروندتکاملوتشدیدسیاستتحریمی‬ ‫ امریکا پرداخت‪ .‬نشست سوم این همایش به مسائل منطقه ای و‬ ‫دیپلماسی هسته ای اختصاص داشــت‪ .‬دکتر عباس ملکی‪ ،‬به‬ ‫مقایسه دیپلماسی عمومی در مذاکرات منجر به قطعنامه‪ 598‬و‬ ‫برنامه اقدام مشترک مذاکرات هسته ای ایران و ‪ 5+1‬پرداخت و‬ ‫کوشید به این پرسش پاســخ گوید که تا چه اندازه از دیپلماسی‬ ‫عمومی می توان برای پیشبرد مذاکرات استفاده کرد‪ .‬دکتر الهه‬ ‫کوالیی‪ ،‬عوامل و موانع موثر بر سیاست هسته ای روسیه در برابر‬ ‫ایران را بررسی کرد‪ .‬او معتقد است که تقویت و تحکیم نگرش‬ ‫اوراسیاییجدیددرروسیه‪،‬برسیاستهسته ایروسیهدربرابرایران‬ ‫تاثیر جدی داشته است‪ .‬دکتر طاهره ابراهیمی فر نیز بر ضرورت‬ ‫حفظ نیروی فزاینده دیپلماسیهسته ای ایران تاکید کرد‪.‬در ادامه‬ ‫نشست‪ ،‬دکتر جعفر حق پناه مواضع ترکیه را در پرونده هسته ای‬ ‫کشورمان مورد بررسی قرار داد‪ .‬او معتقد است که به رغم ثبات‬ ‫موضع اسالمی و ترکیه مبنی بر حمایت از حق دستیابی ایران به‬ ‫فناوریصلح امیزهسته ایوادامهروندمیانجی گری‪،‬رویکردترکیه‬ ‫در قبال ایران هســته ای به تدریج دچار تحول شده است‪ .‬دکتر‬ ‫محمدجواد حق شناس به بررسی استراتژی برد ‪ -‬برد در مذاکرات‬ ‫هسته ایوقدرتمنطقه ایایرانپرداختوتاکیدکردکهتوافقدر‬ ‫مذاکرات هسته ای استراتژی بُرد ‪ -‬بُرد را برای منطقه‪ ،‬جمهوری‬ ‫اسالمیوامریکارقمخواهدزد‪.‬درپایانایننشست‪،‬دکترمحمد‬ ‫جمشــیدی به ادراک راهبرد منطقه ای امریکا و تحریم ایران‬ ‫پرداخت‪.‬نشستچهارم‪،‬بامدیریتدکترکیهانبرزگر‪،‬نگاهکالن‬ ‫بهدیپلماسیهسته ایرامطمحنظرقرارداد‪.‬دکترسعیدخالوزادهبه‬ ‫دیپلماسی هسته ای اتحادیه اروپا پرداخت‪ ،‬دکتر مریم پاشنگ‬ ‫وضعیتامنیتانرژیبی نالمللراازمنظردیپلماسیهسته ایایران‬ ‫مورد توجه قرار داد؛ دکتر مجید عباســی مشــروعیت حقوقی‬ ‫قطعنامه های شــورای امنیت را در برنامه هسته ای جمهوری‬ ‫اسالمی ایران بررســی کرد؛ افســانه احدی به بررسی ارتباط‬ ‫دیپلماسی عمومی امریکا و دیپلماسی هسته ای ایران پرداخت و‬ ‫بهزاداحمدیپدیدهنفتوگازشیلامریکاوپیامدهایژئوپلتیکی‬ ‫انرابرایرانباتمرکزبربحثهسته ایبررسیکرد‪.‬نشستپنجم‬ ‫این همایش‪ ،‬بــه موضوع تحریم هــا پرداخــت‪ .‬دکتر زهره‬ ‫پوستین چی‪،‬موضوعکنترلسیاستتحریمراموردتوجهقرارداد؛‬ ‫دکتر سعید اجورلو نســبت گفتمان های داخلی را با دیپلماسی‬ ‫هسته ایبررسیکرد؛دکت رالهامرسولیبر اساسنظریهجیمزروزنا‬ ‫بهتجزیهوتحلیلسیاستهسته ایدولتاعتدالپرداخت؛دکتر‬ ‫زینبقاسمی طاریکوشیدرابطهرهبرجمهوریاسالمیایرانو‬ ‫رئیس جمهور را در مورد مساله هسته ای و دو پیش فرض رایج اما‬ ‫نادرست غرب در این حوزه مورد بررسی قرار دهد‪ .‬در پایان این‬ ‫نشست نیز دکتر محمد یزدان پناه‪ ،‬کوشــید با استفاده از روش‬ ‫سناریونویسیاینده هایممکن(محتملوغیرمحتمل)ناشیاز‬ ‫مذاکرات جامع هسته ای و ویژگی های توافق نهایی احتمالی را‬ ‫ ترسیم نماید‪ .‬مدیر این نشست دکتر هادی اجیلی بود‪ .‬موضوع‬ ‫نشست ششم‪ ،‬مسائل منطقه ای و دیپلماسی هسته ای بود‪ .‬دکتر‬ ‫محمدرضاسعیدابادیجزرومددیپلماسیهسته ایایرانرابررسی‬ ‫و ان را در دو بخش انسداد شناختی و انعطاف عملی بررسی کرد‪.‬‬ ‫مهدی اعالیی مدل زوپا را در مذاکرات هسته ای مورد توجه قرار‬ ‫داد؛عبدالرسولدیوساالردیپلماسیهسته ایایرانرادرمواجههبا‬ ‫دکترینهسته‪‎‬ایروسیهبررسیکرد؛دکترمحسنشریعتی نیابه‬ ‫بررسیمواضعچینوکامرانکرمی بهبررسیمواضععربستاندر‬ ‫قبالبرنامههسته ایایرانپرداختند؛وفریدونناعمی مواضعالمان‬ ‫را در این زمینه بررسی کرد‪ .‬نشست اختتامیه نیز شاهد سخنرانی‬ ‫دکتر حسین سلیمی‪ ،‬رئیس دانشــگاه عالمه طباطبایی‪ ،‬دکتر‬ ‫محمدکاظم سجادپور‪ ،‬رئیس انجمن علوم سیاسی ایران و دکتر‬ ‫کیهانبرزگر‪،‬عضوهیات علمی دانشگاهازاداسالمیبود‪.‬حسین‬ ‫ی که با موضوع دیپلماسی هسته ای‪ ،‬نماد ارتباط با نظام‬ ‫سلیم ‬ ‫بین الملل سخن می گفت‪ ،‬تاکید کرد‪« :‬مذاکرات هسته ای صرفا‬ ‫کنش و واکنش چند دولتمرد با هم نیســت‪ .‬در شــرایط فعلی‬ ‫دیپلماسی هسته ای نماد تعامل نظام جمهوری اسالمی ایران به‬ ‫یک مجموعه کالن به نام سیستم بین الملل بدل شده و ایران به‬ ‫نالمللدگر گونکند‪.‬‬ ‫نوعیتوانستهجایگاهخودشرادرساختاربی ‬ ‫دکترکاظمسجادپورکهمشاوروزیرامورخارجههمهست‪،‬الزامات‬ ‫ارتباطنظریهوعملرادردیپلماسیهسته ایموردمطالعهقرارداد‬ ‫و تاکید کرد که در زمینه درک و فهم دیپلماسی چند جانبه دولت‬ ‫ق و خوبی از شرایط بین المللی‬ ‫یازدهم دولت روحانی از ادراک دقی ‬ ‫برخورداراست‪.‬دکترکیهانبرزگرنیزاخرینسخنراناینهمایش‬ ‫بودکهبهجمع بندیمطالبمطرح شدهدراینهمایشپرداختو‬ ‫بر اهمیت دیپلماسی هسته ای در پژوهش های علوم سیاسی و‬ ‫نالمللتاکیدکرد‪.‬‬ ‫روابطبی ‬ ‫بین الملل‬ ‫بین الملل‬ ‫‪61‬‬ ‫انگیزه های توافق‬ ‫نگاهی دیگر‬ ‫پس از پایان مذاک رات وین در ‪24‬نوامبر موسسات تحقیقاتی و رسانه ای غرب به‬ ‫تحلیل تمدید مذاک رات هسته ای و چشم انداز توافق جامع پرداختد‪ .‬در این تحلی ل ها‬ ‫بیشتر بر این نکته تاکید شد که کار اوباما و ای ران با شروع به کار کنگره جدید در امریکا‬ ‫دشوارتر از گذشته خواهد شــد‪ .‬با وجود این هم ای ران و هم ایاالت متحده از انگیزه های‬ ‫کافی ب رای به ثمر نشاندن مذاک رات هسته ای برخوردارند‪.‬‬ ‫عدول از روح توافق‬ ‫اوباما نمی خواهد پرونده ایران به فهرست‬ ‫خطاهایدیپلماتیکشاضافهشود‬ ‫پیتر فیور‪ ،‬اریک الربر‬ ‫نویسنده‬ ‫بین الملل‬ ‫‪62‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫‪1‬‬ ‫تمدید ضرب االجل برای مذاکرات هســته ای جاری‬ ‫میان ایران و گروه ‪ ،5+1‬به رویارویی های موجود میان باراک‬ ‫اوباما و کنگره‪ ،‬در مورد چرایی و چگونگی دستیابی به توافق‪،‬‬ ‫داستان غم انگیز دیگری را می افزاید‪ .‬به نظر می رسد دولت‬ ‫اوباما که مشتاق رسیدن به توافق با تهران است اماده است‬ ‫شروطی را بپذیرد که چند سال پیش غیرقابل قبول می خواند‪.‬‬ ‫اما کنگره بعید است تایید رئیس جمهور بر یک توافق نامطلوب‬ ‫را بپذیرد تا اجــازه ندهد اوباما مدعی پیروزی در سیاســت‬ ‫خارجی اش شود‪.‬‬ ‫کنگره تهدید به تشدید تحریم های ضد ایرانی پیش از‬ ‫رسیدن به توافق نهایی کرده است‪ .‬در دور بعدی مذاکرات این‬ ‫اختالفات حتی افزایش خواهند یافت‪.‬‬ ‫با این حال تمرکز بی اندازه بر خود توافق‪ ،‬واقعیت مهمی‬ ‫ی از مبارزه برای تضمین‬ ‫ را در خود پنهان می دارد؛ بخش اعظم ‬ ‫موفقیت توافق پس از خشک شــدن جوهر توافق صورت‬ ‫خواهدگرفت‪ .‬موانع متعددی می تواند ادامــه توافق اتی را‬ ‫به مخاطره بیندازند و حتی مطلوب ترین توافقی که تا پایان‬ ‫ضرب االجل جدید حاصل شود بیشتر به معنای اغاز واقعی‬ ‫کار خواهد بود تا به معنای پیروزی‪.‬‬ ‫ دستیابی به توافق‬ ‫در هفته های منتهــی به ‪ 24‬نوامبر شــاهد موجی از‬ ‫انتظارات برای حمله به توافق بودیم؛ انتظاراتی که از چیزی‬ ‫که به نظر می رسید مجموعه ای هماهنگ از اسناد افشاشده‬ ‫از دولت امریکا باشد تغذیه می شد و پتانسیل های گوناگون‬ ‫توافق را خاطر نشــان می کرد‪ .‬هرچند در نهایت جان کری‪،‬‬ ‫وزیر خارجه امریکا و همتایان اروپایی اش در رسیدن به توافق‬ ‫با مذاکره کنندگان ایرانی ناکام ماندند اما تمدید هفت ماهه‬ ‫«طرح اقدام مشترک» به طرف های مختلف زمان بیشتری‬ ‫می دهد تا به توافق دست یابند و همچنین اختالف تلخ بین‬ ‫کاخ سفید و کنگره بر ســر اینکه ایا هر گونه توافقی مطلوب‬ ‫خواهد بود یا نه را نیز طوالنی می کند‪.‬‬ ‫اوباما گفته اســت که با یک توافق نامطلوب موافقت‬ ‫نخواهد کرد اما به شدت تحت فشار است تا به نوعی سازش‬ ‫برســد‪ .‬شکســت در توافق با ایران تنها لیســت خطاهای‬ ‫دیپلماتیک او را بلندباالتر خواهد کرد‪ .‬به این دلیل که عده‬ ‫زیادی در کنگره باور دارند که اوباما توافق را خواهد پذیرفت‪،‬‬ ‫حتی اگر این توافــق از هدف اصلی اش دور باشــد؛ یعنی‬ ‫جلوگیری از ادامه برنامه های هسته ای ایران که ممکن است‬ ‫به ایجاد توان تسلیحاتی منجر شود‪ .‬در واقع‪ ،‬دولت ابراز کرده‬ ‫که اماده است تا احتماال به هدف پایین تری بسنده کند یعنی‬ ‫به تمدید به اصطالح پنجره فرار ایران از زمان براوردشده فعلی‬ ‫دو ماهه به یک سال؛ زمانی که ممکن است ایران طی ان به‬ ‫زرادخانه هسته ای برسد‪ .‬اما امادگی اوباما برای جلوگیری از‬ ‫تصویب توافقنامه توسط کنگره در صورت لزوم‪ ،‬تنها موجب‬ ‫عمیق تر شدن سوءظن قانونگذاران خواهد شد‪.‬‬ ‫ســناتورهای هر دو حزب جمهوریخــواه و دموکرات‬ ‫برای اینکه از امضای یکجانبه چیــزی که توافقی ضعیف‬ ‫قلمداد می کنند توســط رئیس جمهــور جلوگیری کنند‪ ،‬به‬ ‫تازگی قانونی ارائه داده اند که طبق ان در صورت تمدید مجدد‬ ‫ضرب االجل‪ ،‬دوباره تحریم هایی علیه ایران وضع می شود‪.‬‬ ‫این الیحه همچنین کنگره را ملزم می کند که برای بررسی‬ ‫بین الملل‬ ‫هرگونه تفاهم نامه ای ‪ 15‬روز زمان در اختیار داشــته باشد و‬ ‫همچنین بتواند سرمایه گذاری برای اجرای توافق را قطع کند‬ ‫و در واقع بتواند توافق را از بین ببرد‪ .‬به رغم اینکه حامیان مالی‬ ‫این الیحه نتوانستند هفته گذشته ان را به تصویب برسانند اما‬ ‫مصمم هستند در ماه ژانویه به محض اینکه جمهوریخواهان‬ ‫کنترل سنا را به دست گرفتند دوباره ان را طرح کنند‪.‬‬ ‫ عقبگرد در اینده‬ ‫ فرصت های جدید‬ ‫اما ناپایداری توافق اتی می تواند به نفع ان باشــد‪ .‬از‬ ‫انجایی که هر توافقی در ابتدای کار می تواند اسیب پذیر باشد‬ ‫دولت اوباما باید با پشتکار برای حفظ ان تالش کند و کنگره‪،‬‬ ‫سازمان های خود و متحدان خارجی اش را به اتحاد برساند‪.‬‬ ‫در ابتدا ماهیت شــکننده توافق می تواند فرصتی فراهم کند‬ ‫تا کنگره بر شــرایط اجرای ان پس از امضا تاثیرگذار باشد‪.‬‬ ‫برای مثال‪ ،‬اگر کنگره از اراده ایران در تشــریک اطالعات‬ ‫یا اعطای حق دسترسی بازرســان بین المللی به تاسیسات‬ ‫هسته ای ناراضی باشد می تواند با تهدید به تصویب قوانینی‬ ‫سختگیرانه تر به رئیس جمهور فشار بیاورد تا تهاجمی تر عمل‬ ‫کند‪ .‬اما کنگره باید محتاط باشد و از فشــار زیاد خودداری‬ ‫کند چرا که پذیرش یک موضع ماکسیمالیســتی می تواند‬ ‫بین امریکا و اتحادیه اروپا جدایی بیفکند و باعث شود نظام‬ ‫تحریم ها فروپاشد‪ ،‬به همان شــکلی که اواخر دهه ‪1990‬‬ ‫اگر کنگره از شرایط توافقنامه ناراضی‬ ‫باشد‪ ،‬به عنوان مثال می تواند تحریم های‬ ‫مضاعفی بر ایران تحمیل کند؛ حرکتی که‬ ‫احتماال می تواند باعث پسروی در توافق‬ ‫نوپا باشــد‪ .‬در واقع‪ ،‬شدت تحریم های‬ ‫فعلی نتیجه اقدامات سختگیرانه کنگره‬ ‫است که در ســال ‪ 2010‬و در پاسخ به‬ ‫انچه موضع بی اندازه اشتی جویانه دولت‬ ‫امریکا تلقی می کرد اغاز شد‬ ‫تحریم های چندجانبه در عراق از بیــن رفت‪.‬عالوه بر این‪،‬‬ ‫همان گونه که موضع تهاجمی کنگره در قبال ایران به عنوان‬ ‫یک مکمل الزم برای رویکرد اشتی جویانه کاخ سفید به کار‬ ‫رفت‪ ،‬اهرم فشــار کنگره هم به این ترتیب می تواند ایران‬ ‫را به رعایــت تعهداتش ملزم کند و جایــگاه اوباما به عنوان‬ ‫اردک لنگ در واقع می تواند انگیــزه مضاعفی برای اجرای‬ ‫موفقیت امیز توافقنامه باشد‪ .‬تنها شانس ادامه توافق پس از‬ ‫دوران ریاست جمهوری اوباما این است که در دو سال اینده‬ ‫نتایج خوبی به نمایش بگذارد‪ .‬این ضرب االجل فشرده‪ ،‬کاخ‬ ‫سفید را به پیشرفت متعهد می کند‪.‬‬ ‫به هر حال موفقیت به این بستگی دارد که اوباما و کنگره‬ ‫بتوانند همکاری کنند یا نه‪ ،‬چیزی که در ســال های اخیر به‬ ‫ندرت دیده شده است‪ .‬پس از برگزاری انتخابات میان دوره ای‪،‬‬ ‫اوباما به ادامه بخش هایی از برنامه هایش که به کنگره بستگی‬ ‫ندارد مشتاق تر شده اســت‪ .‬در مورد ایران به هر حال ممکن‬ ‫است این گزینه را نداشته باشد اما نه در صورتی که مایل باشد‬ ‫این توافق فراتر از مراسم امضایش دوام بیاود‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬فارین افرز‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫با توجه به ماهیت ســنگین مذاکرات و تمدید چندباره‬ ‫ضرب االجل های تعیین شده‪ ،‬بحث سیاست خارجی به طور‬ ‫ملموســی بر این موضوع تمرکز کرده که ایا توافق با ایران‬ ‫به شــکلی واقع گرایانه ممکن اســت؟ اما تنها امضای یک‬ ‫توافقنامه تضمین کننده موفقیت ان نیست‪ .‬حتی اگر احزاب‬ ‫هم به توافق برسند‪ ،‬روند اجرای توافقنامه به چالش های قابل‬ ‫توجهی دامن خواهد زد‪.‬‬ ‫اگر کنگره از شرایط توافقنامه ناراضی باشد‪ ،‬به عنوان‬ ‫مثال می تواند تحریم هــای مضاعفی بر ایران تحمیل کند؛‬ ‫حرکتی که احتماال می تواند باعث پسروی در توافق نوپا باشد‪.‬‬ ‫حمله کند‪ ،‬توافق قطعا از بین می رود‪ .‬حتــی اگر توافقی تا‬ ‫ضرب االجل بعدی حاصل شود‪ ،‬احتمال اینکه بتواند چنین‬ ‫چالش هایی را در میان مدت و درازمدت مهار کند بسیار پایین تر‬ ‫از چیزی است که خیلی ها باور دارند‪ .‬هر قدر رسیدن به این‬ ‫مرحله سخت باشد اما دولت اوباما باید به امضای توافقنامه‬ ‫به عنوان نقطه اغازین راهی طوالنی فکر کند نه به عنوان خط‬ ‫پایان و پیروزی در سیاست خارجی‪.‬‬ ‫بین الملل‬ ‫در این شــماره هفته نامه مثلث ب رای اگاهی‬ ‫مخاطبان از نــگاه و رویکرد دولت هــای غ ربی به‬ ‫مذاک رات هسته ای مقاله هایی را از موسسه واشنگتن‬ ‫و مجله فارین پالسی به چاپ رسانده است‪.‬‬ ‫در واقع‪ ،‬شدت تحریم های فعلی نتیجه اقدامات سختگیرانه‬ ‫کنگره است که در سال ‪ 2010‬و در پاســخ به انچه موضع‬ ‫بی اندازه اشــتی جویانه دولت امریکا تلقی می کرد اغاز شد‪.‬‬ ‫کاخ سفید به شدت تالش کرد تا این تحریم ها را لغو کند اما‬ ‫اکثر این تالش ها بی فایده بود‪ .‬سپس از امکان اقدامات مقابله‬ ‫به مثل به عنوان اهرمی برای برگزاری دور جدید گفت وگوها‬ ‫با ایران استفاده کرد‪.‬‬ ‫هرگونه توافقی که تنها به توقف برنامه هسته ای ایران‬ ‫منجر شود و نه پایان کامل ان‪ ،‬با ظن و مقاوت کنگره مواجه‬ ‫خواهد شــد‪ .‬حتی اجرای کامل و صادقانه شروط توافقنامه‬ ‫توسط ایران نیز مانع درگیری میان کنگره و کاخ سفید نخواهد‬ ‫شد و اگر اوباما موفق شــود تحریم های فعلی را بدون تایید‬ ‫کنگره تعلیق کند‪ ،‬کنگره هم می تواند تدابیر جدیدی اتخاذ‬ ‫کند و به رئیس جمهور اختیــارات فراقانونی ندهد‪ ،‬بنابراین‬ ‫بدون واردعمل شــدن کنگره‪ ،‬این تدابیر اتخاذی لغوشدنی‬ ‫نخواهند بود‪.‬‬ ‫ایران به نوبه خود ممکن است پس از رسیدن به توافق‬ ‫تمایل چندانی به همکاری نداشته باشد‪ .‬مقامات دولت اوباما‬ ‫استدالل می کنند که ایران به تعهدات خود بر اساس توافقنامه‬ ‫موقت حاکم بر مذاکرات پایبند بوده است اما منتقدان در کنگره‬ ‫چنین پایبندی را رد کرده و ان را غیرموثر می دانند‪ .‬در عوض‬ ‫انها تاکید دارند توافقنامه موقت‪ ،‬امتیــازات قابل توجهی از‬ ‫سوی امریکا در زمینه تحریم ها ارائه می دهد و در مقابل ایران‬ ‫در مورد فعالیت های هسته ای اش امتیاز چندانی نمی دهد‪ .‬هر‬ ‫چند پس از رسیدن به توافق برای این سطح از پایبندی ایران‬ ‫هم تضمینی وجود نخواهد داشت‪ .‬باتوجه به سابقه طوالنی‬ ‫فعالیت ایران در زمینه برنامه هســته ای‪ ،‬سناریویی مشابه‬ ‫به درگیری های داخلی مهمی در مورد معنای دقیق شروط‬ ‫معاهده و میزان ارائه اطالعات و دسترسی از سوی ایران دامن‬ ‫می زند‪ .‬اگر اوباما‪ ،‬کنگره یا سایر کشورهای گروه ‪ 5+1‬دچار ‬ ‫تردیدی در این زمینه شوند و قبول کنند که ایران به تعهداتش‬ ‫پایبند نیست توافق با شکست مواجه می شود‪.‬‬ ‫چالــش دیگــر نزدیــک شــدن بــه پایــان دوره‬ ‫ریاست جمهوری اوباماست‪ .‬اولویت این توافقنامه در برنامه‬ ‫سیاست خارجی واشنگتن تنها در صورتی تضمین شده که‬ ‫اوباما در این پست باشد‪ .‬دو ســال دیگر‪ ،‬یک رئیس جمهور‬ ‫جدید می تواند به بررسی مجدد مطلوب بودن مصالحه با ایران‬ ‫ی در شرایط ان شود‪ ،‬چیزی که‬ ‫بپردازد و خواستار تغییرات مهم ‬ ‫هرگونه توافق حاصل تا ان زمان را به مخاطره می اندازد‪ .‬به‬ ‫هر حال خود اوباما هم روی موافقتنامه های تجاری با کلمبیا و‬ ‫کره جنوبی که پس از دولت جورج بوش به او محول شده بود‬ ‫دوباره کار کرد‪ .‬اگر یک نامزد جمهوریخواه در سال ‪ 2016‬به‬ ‫کنگره راه یابد‪ ،‬توافق با ایران می تواند هدف وسوسه برانگیزی‬ ‫برای بازبینی های مهم باشد‪.‬حتی پیش از پایان دوره اوباما‬ ‫نیز برخی مولفه های زیربنایی در توافق مانند اهمیت نقش‬ ‫حمایتی ایران در مبارزه با داعش در عراق و سوریه می تواند‬ ‫موجب تغییراتی شــود‪ .‬اگر ایاالت متحده نیــاز کمتری به‬ ‫همکاری با ایران داشته باشد یا اگر منافع مورد انتظار از چنین‬ ‫همکاری هایی محقق نشوند‪ ،‬برخی پایه های تقویت کننده‬ ‫توافق ممکن است از بین بروند‪.‬‬ ‫به عالوه‪ ،‬هرچند توافق با ایــران برخی تحریم های‬ ‫هسته ای تحمیلی امریکا و اتحادیه اروپا را کاهش خواهد داد‬ ‫اما هیچ تاثیری بر بسیاری دیگر از تحریم ها نخواهد داشت‪.‬‬ ‫واشنگتن به وضوح گفته که به اقدامات اجرایی تهاجمی اش‬ ‫علیه شرکت هایی که تحریم های باقیمانده را نقض می کنند‬ ‫ادامه خواهد داد‪ .‬ادامه فشار می تواند سرمایه گذاران خارجی‬ ‫را که ایران امیدوار به جذبشان است منصرف کند و در تهران‬ ‫نیز می تواند به عنوان عدول از روح و نه متن توافقنامه تلقی‬ ‫شود‪ .‬درنهایت متحدان امریکا به راحتی می توانند با حمله ای‬ ‫یکجانبه توافق را از بین ببرند‪ .‬اگر مثال رژیم صهیونیســتی‬ ‫همان طور که بارها تهدید کرده به تاسیسات هسته ای ایران‬ ‫‪63‬‬ ‫بین الملل‬ ‫به دنبال یک راه میانه‬ ‫چه چیزی جشن دیپلماتیک در وین را برهم زد؟‬ ‫ارون دیوید میلر‪ ،‬جیسون برادسکی ‪ -‬مریم رضایی‬ ‫نویسندگان ‪ -‬مترجم‬ ‫‪2‬‬ ‫مذاکرات هســته ای این دوره نیز به پایان رسید‪ .‬چه‬ ‫چیزی کار را خ راب کرد؟ چرا جشن توافق در وین برگزار نشد؟‬ ‫بعد از هیجانات‪ ،‬نمایش ها و تردیدها‪ ،‬چرا تنها دستاوردی که‬ ‫حاصل شد‪ ،‬تمدید هفت ماهه توافق قبلی بود؟‬ ‫البته همه چیز به پایان نرسیده است‪ ،‬در کنار تمدید‬ ‫توافقنامه قبلی تا تابســتان اینده‪ ،‬مذاکرات‬ ‫قرار است کمتر از یک ماه اینده از سر گرفته‬ ‫شوند و اگرچه منتقدان غربی معترضند که‬ ‫این تمدید زمان تنها قدرت ای ران را بیشــتر‬ ‫م ی کند‪ ،‬اما هنوز راهی ب رای رسیدن به توافق‬ ‫جامع وجود دارد‪.‬‬ ‫اما چرا این راه در ‪ 24‬نوامبر هموار نشد؟‬ ‫همان طور که جان کری در نشست خبری‬ ‫بعد از مذاکــرات عنوان کرد‪ ،‬زمان بیشــتر‬ ‫شــرایط را اســان تر نخواهد کرد‪ .‬مطمئنا‬ ‫اختالفــات هنــوز گســترد ه و بدگمان ی ها‬ ‫عمی ق اند و تنگنای سیاسی وجود دارد‪ .‬همه‬ ‫اینها از قبل مذاکرات مشخص بود و این طور‬ ‫نبود که مذاکره کنندگان در اخرین ســاعات‬ ‫به این نتیجه برسند که شانس کمی برای‬ ‫رسیدن به توافق وجود دارد‪.‬‬ ‫اما ایا این اقــدام از ابتــدا محکوم به‬ ‫شکست بود؟ یا فقط به زمان بیشتری ب رای‬ ‫رسیدن به توافق نیاز است؟ یا اینکه ساختار‬ ‫این توافق دچار مشکل بود؟‬ ‫من در مذاکرات ســخت زیادی درگیر‬ ‫بوده ام که بیشتر انها به شکست انجامیده ‬ ‫و شــاهد بوده ام که وقتی مذاکره کنندگان به توافق نزدیک‬ ‫م ی شوند‪ ،‬چه اتفاقاتی رخ م ی دهد‪ .‬در واقع‪ ،‬در هر مذاکره ای‪،‬‬ ‫دو طرف با مجموعه فرضیاتی در مورد طرف مقابل پای میز‬ ‫مذاکره م ی ایند که خیلی زود مشخص م ی شود که ایا این‬ ‫فرضیات درست هستند یا نه‪.‬‬ ‫در اینجا ‪ 4‬فرضیه اشتباه را که باعث شد همه تصور‬ ‫کنند این بار امکان حصــول توافق جامع وجود دارد‪ ،‬عنوان‬ ‫م ی کنیم‪:‬‬ ‫بین الملل‬ ‫‪64‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫ ‪ )1‬نقش روحانی و ظریف‬ ‫رئی س جمهور و وزیر امور خارجه ای ران میانه رو هستند‪،‬‬ ‫اما این یک واقعیت است که انها ب رای امریکا کار نم ی کنند‪.‬‬ ‫ای ران کشور مستقلی است و هویت سیاسی واقعی با عقاید‬ ‫مختلف دارد‪.‬‬ ‫روحانی با شــعار «تدبیر و امید» به ریاست جمهوری‬ ‫رســید و حتی مقاله ای با عنوان «زمان تعامل» در روزنامه‬ ‫واشنگتن پست نوشت‪.‬‬ ‫اما باید دانســت که ایــران خــط قرمزهایی دارد‬ ‫که هیچ یک از نمایندگان ایــران از ان عبور نمی کنند‪.‬‬ ‫ســپتامبر امســال‪ ،‬ظریف با حضور در «شورای روابط‬ ‫خارجی» امریکا گفت‪« :‬البتــه در ایران نظرات متفاوت‬ ‫اســت و مردم نیز نظرات مختلفی دارند‪ .‬اما سیاســت‬ ‫خارجی ما واحد است و به همین دلیل سیاست خارجی ما‬ ‫توسط رهبر تعیین می شــود تا منازعات داخلی بر سر ان‬ ‫وجود نداشته باشد‪».‬‬ ‫بناب راین‪ ،‬نباید فراموش کرد که روحانی و ظریف‪ ،‬مانند‬ ‫همتایان ســابق خود‪ ،‬به اصول و خط قرمزهای کشورشان‬ ‫پایبند هستند‪.‬‬ ‫ ‪ )2‬ایران نیازمند توافق است‬ ‫مطمئنا‪ ،‬اما به چه قیمتی؟ در هر مذاکره ای‪ ،‬رسیدن‬ ‫به توافق نه تنها به فوریت نیاز دارد‪ ،‬بلکه هر دو طرف یک‬ ‫زمان سنجی دارند که بسیار هماهنگ پیش م ی رود‪ .‬از نظر‬ ‫امریکا‪ ،‬مفهوم زمان در فواصل چهار و هشت ساله سنجیده‬ ‫م ی شود که انتخابات و دیپلماسی ان را هدایت م ی کند‪ .‬ب رای‬ ‫ای ران ی ها این زمان ســنجی منعطف تر است‪ .‬بخشی از این‬ ‫انعطاف پذیری به این واقعیت مرتبط است که ای ران اگرچه‬ ‫تحت فشار اســت‪ ،‬اما ظرفیت قابل توجهی ب رای مقاومت‬ ‫در ب رابر فشارهای اقتصادی و ســازگاری با اعمال تحریم ها‬ ‫و کاهش قیمت نفت دارد‪ .‬ممکن اســت تحریم ها باعث‬ ‫شــده باشــد ای ران پای میز مذاکره بیاید‪ ،‬اما این بدان معنا‬ ‫نیســت که به هر قیمتی حاضر به توافق باشد‪ .‬ته ران در‬ ‫یافتن راه های گریز ب رای کاهش اثر تحریم ها هوشــمندانه‬ ‫عمل کرده و مفهوم «اقتصاد مقاومتی» که از سوی رهبری‬ ‫عال ی قدر ای ران مطرح شده کاربرد زیادی دارد‪ .‬روزنامه نیویورک‬ ‫تایمز در ماه اوت گزارشی منتشــر کرده بود مبن ی بر اینکه‬ ‫جمهوری اســامی با وجود تحریم ها راهی ب رای صادرات‬ ‫فراورده های نفتی به چین و دیگر کشورهای اسیایی یافته‬ ‫است‪ .‬امار گمرک ای ران نشان م ی دهد این کشور در ماه های‬ ‫اخیر روزانه ‪ 525‬هزار بشکه نفت فوق سبک صادر کرده که‬ ‫بیش از دو ب رابر می زان صادرات در سال گذشته بوده است‪.‬‬ ‫همچنین ب ر اساس امار گمرک‪،‬ای ران در سه ماه گذشته‪،‬‬ ‫‪ 1/5‬میلیارد دالر تجارت خارجی داشته که ب رای کشوری که‬ ‫تحت تحریم است امار بدی به شــمار نم ی رود‪ .‬به عالوه‪،‬‬ ‫ته ران و مسکو اخی را چارچوبی را ب رای اغاز قرارداد ‪ 20‬میلیارد‬ ‫دالری تهاتر نفت با کاال تعیین کرده اند‪.‬‬ ‫اینها نشانه های جدیدی هستند مبنی بر اینکه اقتصاد‬ ‫ای ران در حال گرفتن جان تازه ای اســت؛ اگرچه این روند به‬ ‫کندی صورت م ی گیرد‪ .‬طبق اعالم شبکه ‪ ،CNBC‬در سه‬ ‫ماهه دوم سال ‪« 2014‬تولید ناخالص داخلی(‪ )GDP‬ای ران‬ ‫ب رای اولین بار در بیش از دو سال گذشته رشد مثبت داشته و‬ ‫‪ 2/5‬درصد افزایش یافته است‪».‬‬ ‫ ‪ )3‬غرور ملی مه م تر از منافع است‬ ‫شــاید این گونه باشــد‪ ،‬اما ب رای ای ران ی ها غرور ملی را‬ ‫نم ی توان راحت معامله کــرد‪ .‬برخی اســناد داخلی اژانس‬ ‫بی ن المللی انرژی اتمی نشان م ی دهد که ای ران از سال ‪1984‬‬ ‫به دنبال انرژی هسته ای بوده و ان را یکی از راه های تضمین‬ ‫قدرت خود در ب رابر دشــمنان م ی داند‪ .‬اکنون بعد از یک دهه‬ ‫مذاکرات هســته ای ناکام‪ ،‬ای ران همان راه را دنبال م ی کند و‬ ‫بر ب رنامه هســته ای «غی رنظامی» تاکید دارد‪ .‬افتخار ب رنامه‬ ‫هسته ای ای ران به خیابان های این کشــور نیز رسیده است‪.‬‬ ‫تقریبا دوسوم شــهروندان ای رانی یا به عبارتی ‪ 63‬درصد انها‬ ‫در نظرسنجی موسسه تحقیقاتی گالوپ در‬ ‫سال ‪ 2013‬که پرسیده بود ایا ارزش دارد ای ران‬ ‫ب رنامه هسته ای خود را ادامه دهد یا نه‪ ،‬پاسخ‬ ‫مثبت داده بودند‪ .‬این روایت توضیح م ی دهد‬ ‫که چرا ته ران انتخاب کرده با وجود بار سنگین‬ ‫تحریم ها بــه راه خود ادامه دهــد‪ .‬ارزیابی‬ ‫موسسه کارنگی در ســال ‪ 2013‬نیز نشان‬ ‫م ی دهد برنامه هســته ای ای ران به تنهایی‬ ‫بیش از ‪ 100‬میلیــارد دالر به درامد نفتی و‬ ‫سرمایه گذاری خارجی این کشور ضرر وارد‬ ‫کرده است‪ .‬اگر از این منظر نگاه کنیم‪ ،‬باید‬ ‫گفت قبل از اخرین دور تحریم های صادرات‬ ‫نفت در سال ‪« ،2012‬ســرویس تحقیقاتی‬ ‫کنگره» ارزیابی کرده بود درامد نفتی ای ران‬ ‫«حدود ‪ 20‬درصــد ‪ ،GDP‬حدود ‪ 80‬درصد‬ ‫درامدهای ارزی و حدود ‪ 50‬درصد درامدهای‬ ‫دولت این کشور را تامین م ی کرد‪ ».‬مطمئنا‬ ‫این ارقام اکنون در اقتصاد ای ران خالء ایجاد‬ ‫کرده اند‪ ،‬اما در اراده ای ران ب رای رســیدن به‬ ‫ظرفیت غن ی سازی اورانیوم در سطح صنعتی‬ ‫تغییری ایجاد نم ی کنند‪.‬‬ ‫ ‪ )4‬تحوالت همیشه مناسب هستند‬ ‫این بــار این گونه نبــود‪ .‬گاهی شــما از چیزی که‬ ‫م ی خواهید دست م ی کشید‪ ،‬نه چیزی که به ان نیاز دارید‪.‬‬ ‫مذاکره کننــدگان امریکایی امید داشــتند یک نقطه‬ ‫میانه ای بیابند که بتوانند در ان نوعی منافع متوازن مورد نیاز‬ ‫ب رای یک توافق پایدار را ایجاد کنند‪ .‬ممکن است این گونه‬ ‫باشد که محدودیت های سیاست داخلی ‪ -‬به خصوص اکنون‬ ‫که کنگره به دست جمهوریخواهان افتاده ‪ -‬رسیدن به توافق‬ ‫را غیرممکن سازد‪ .‬اما موضوع اساســی تری که وجود دارد‬ ‫یک «گسستگی استراتژیک» است‪ .‬غرب نم ی تواند جلوی‬ ‫برنامه هســته ای ای ران را بگیرد‪ ،‬بناب راین تالش م ی کند از‬ ‫طریق خرید زمان ان را محدود کند‪ .‬ای ران نیز تالش م ی کند‬ ‫تا حد ممکن ظرفیت غن ی سازی خود را حفظ کند و در حین‬ ‫حال از شدت فشارهای اقتصادی بکاهد‪ .‬به همین منظور‪،‬‬ ‫ای ران نیز با زمان بازی م ی کند‪ .‬واقعیت این اســت که هیچ‬ ‫وضعیت ب ی پایانی‪ ،‬نه بــرای برنامه هســته ای و نه ب رای‬ ‫کاهش تحریم ها وجود ندارد‪ .‬بناب رایــن هر توافق جامعی‬ ‫در بهترین وضعیت‪ ،‬موقت خواهد بــود‪ .‬در چنین محیط‬ ‫سیاسی پرتردیدی‪ ،‬این موضوع منطقی نخواهد بود‪ ،‬فارغ از‬ ‫اینکه مذاکره کنندگان چقدر معتدل باشند و حس ن نیت داشته‬ ‫باشند‪ .‬حقیقت این اســت که ای ران م ی داند چه م ی خواهد‪:‬‬ ‫حفظ ظرفیت غن ی ســازی اورانیوم تا حد ممکن و رهاسازی‬ ‫خود از رژیم تحریم ها‪ .‬در مورد امریکا نیز همی ن طور است‪.‬‬ ‫به همین دلیل سخت اســت باور کنیم که این مشکل در‬ ‫شش ماه اینده نیز حل شود‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬موسسه واشنگتن‬ ‫بین الملل‬ ‫ماموریت غیرممکن‬ ‫رسیدن به توافق اولین مرحله از‬ ‫حل بن بست هسته ای است‬ ‫‪3‬‬ ‫اتفاقات اخیر وین و تمدید توافقنامه قبلی ب رای هفت‬ ‫ماه دیگر و تصمیم به از سرگیری مذاکرات مشخص کرد که‬ ‫رسیدن به توافق هســته ای با ای ران کار دشواری است‪ .‬اما‬ ‫باید تاکید کرد که رســیدن به توافق تنها اولین بخش حل‬ ‫بن بست هسته ای است‪.‬‬ ‫حداقل‪ ،‬پیگیری رفتارهای دو طرف ب رای پایبند بودن‬ ‫به تعهدات خود به اندازه رسیدن به توافق اهمیت دارد‪ .‬امروز‪،‬‬ ‫انواع فاکتورهای اقتصادی و سیاسی وجود دارند که دوام هر‬ ‫توافق جدیدی را به خطر م ی اندازند‪.‬‬ ‫ اثرات اقتصادی‬ ‫ اثرات سیاسی‬ ‫توافق هسته ای م ی تواند قدرت حسن روحانی را نیز‬ ‫حتی اگر توافق هســته ای به نتیجه برسد و به نوعی‬ ‫باعث افزایش قدرت روحانی شود‪ ،‬واضح است که او در دیگر‬ ‫سیاست های ناخوشایند ای ران نیز به ایجاد تغییر اقدام خواهد‬ ‫کرد‪ .‬در کاخ سفید این تفکر وجود دارد که توافق هسته ای در‬ ‫طول زمان دست روحانی را بازتر م ی کند و در دیگر مسائل‬ ‫سیاست خارجی که اکنون حرفی ب رای گفتن ندارد‪ ،‬اختیار‬ ‫بیشتری به او م ی دهد‪ .‬فرضی ه ای که وجود دارد این است که‬ ‫روحانی م ی خواهد روش هایی ب رای عادی سازی روابط ای ران‬ ‫با بقیه کشورهای دنیا بیابد‪.‬‬ ‫شاید این گونه باشد‪ ،‬اما روحانی تاکنون نشان داده قصد‬ ‫ندارد در مورد سیاست های غیرهسته ای مانند حقوق بشر‬ ‫که غرب نسبت به انها حساسیت نشان م ی دهد‪ ،‬تغییری‬ ‫ایجاد کند‪.‬‬ ‫در هر صورت‪ ،‬واشنگتن ب رای تاثیر گذاشتن بر اینکه‬ ‫بعد از توافق چه ســناریوهایی در داخل ای ران ‪ -‬بدبینانه یا‬ ‫خوش بینانه ‪ -‬شکل م ی گیرد‪ ،‬نم ی تواند کاری انجام دهد‪.‬‬ ‫این سناریوها بیشتر به دینامی ک های سیاسی داخل ای ران‬ ‫بستگی دارد که امریکا کمترین نقش را در ان ایفا م ی کند‪.‬‬ ‫از انجایی که هیچ تضمینی وجود ندارد که توافق هسته ای‬ ‫تغییری در سیاست های ای ران خارج از عرصه هسته ای ایجاد‬ ‫کند‪ ،‬ه ر گونه توافقی باید ب ر اســاس تاثیرش بر بن بســت‬ ‫هسته ای ارزیابی شود‪ ،‬نه منافع مفروضی که ب رای مسائل‬ ‫دیگر دارد‪.‬‬ ‫منبع‪ :‬موسسه واشنگتن‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫اگر توافق هسته ای در ازای هزینه نسبی ان‪ ،‬منافعی‬ ‫واقعی ب رای ای ران داشته باشد‪ ،‬پس این کشور دلیل خوبی‬ ‫ب رای پایبندی به تعهدات خود خواهد داشت‪ .‬در مقابل‪ ،‬اگر‬ ‫توافق منافع چندانی ب رای ای ران به همراه نداشته باشد‪ ،‬ممکن‬ ‫است چندان به اجرای تعهدات پایبند نباشد و شاید غرب را‬ ‫به دلیل براورده نکردن انتظاراتش در این معامله ســرزنش‬ ‫کند‪ .‬اما اگر بخواهیم صریح تر بگوییم‪ ،‬اگر اقتصاد ای ران بعد‬ ‫از رسیدن به توافق توسعه یابد‪ ،‬توافق نتیجه خوبی خواهد‬ ‫داشت و اگر اقتصاد ای ران دچار رکود شــود‪ ،‬نتیجه بدی در‬ ‫انتظار خواهد بود‪.‬‬ ‫مثل بیشتر کشورهای دنیا‪ ،‬از جمله خود امریکا‪ ،‬این‬ ‫ارزیابی صریح اقتصادی در ای ران بیشتر جذبه سیاسی خواهد‬ ‫داشــت تا یک توضیح پیچیده در مــورد اینکه چه اتفاقی‬ ‫افتاده اســت (در ب رابر این توضیح که چه م ی شد اگر اصال‬ ‫توافقی وجود نداشــت)‪ .‬در واقع‪ ،‬مردم ای ران ممکن اســت‬ ‫ب ر اساس تحوالت اقتصادی کوتاه مدت به سرعت تصمیم‬ ‫خود را بگیرند‪ .‬این خبر چندان خوبی نیست‪ ،‬چون با اینکه‬ ‫ممکن است بعد از توافق وضعیت اقتصادی بهتر شود‪ ،‬یک‬ ‫شکوفایی فوری را که بسیاری از ای ران ی ها احتماال انتظار ان‬ ‫را دارند‪ ،‬تجربه نخواهد کرد‪.‬‬ ‫ تئوری رایج‬ ‫بین الملل‬ ‫پاتریک کالوسن ‪ -‬مریم رضایی‬ ‫نویسنده ‪ -‬مترجم‬ ‫از انجایی که اثرات اقتصادی کوتاه مدت بسیار متنوع‬ ‫است‪ ،‬تحت تاثیر تفاسیر مختلفی خواهد بود‪ .‬برخی ای ران ی ها‬ ‫بر نبود اثرات مثبت انی متمرکز خواهند شد‪ .‬بعد از توافق‪،‬‬ ‫بیشــتر تحریم های یک جانبه امریکا و نیــز تحریم های‬ ‫بی ن المللی همچنان باقی خواهند ماند‪ .‬تحریم های مربوط‬ ‫به ب رنامه هسته ای ای ران به تدریج در یک دوره چند ساله و بعد‬ ‫از اینکه ای ران شرایط توافق را رعایت کرد‪ ،‬از بین م ی روند‪ ،‬در‬ ‫حالی که بسیاری از تحریم های مربوط به تروریسم و حقوق‬ ‫بشــر پا برجا خواهند ماند‪ .‬به عالوه‪ ،‬مشکالت اقتصادی‬ ‫مزمن ای ران چنان گســترده اند که ه ر گونه پیشرفتی بعد از‬ ‫برداشتن تحریم ها‪ ،‬از نظر سیاسی چندان تاثیری نخواهد‬ ‫داشت‪ .‬عالوه بر این‪ ،‬افرادی که به نظر م ی رسد از اشفتگی‬ ‫اقتصادی فعلی بهره م ی برند‪ ،‬در صورت ازاد شدن تجارت و‬ ‫سرمایه گذاری در ای ران‪ ،‬ه ر گونه تغییری را محکوم خواهند‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫در مقابل‪ ،‬برخی ای ران ی ها بر تحوالت انی ناشی از یک‬ ‫توافق سرمایه گذاری خواهند کرد‪ .‬احیای دسترسی ای ران به‬ ‫بخش بیشــتری از ذخایر ارزی بلوکه شده در خارج از کشور‪،‬‬ ‫امکان تزریق مالی قابل توجهی را به اقتصاد فراهم م ی کند‪،‬‬ ‫به خصوص در اولی ن ســال ها قبل از اینکــه اثر کامل لغو‬ ‫تحریم های تجاری حس شود‪.‬‬ ‫بناب راین شــاید ای ران ی ها توافق را یــک نکته مثبت‬ ‫بدانند‪ ،‬اما این موضوع به هیچ وجه تضمی ن شــده نیست‪.‬‬ ‫محتمل ترین موقعیت این است که برخی سیاستمداران به‬ ‫قهرمان اثرات مثبت توافق تبدیل شوند‪ ،‬در حالی که برخی‬ ‫دیگر همچنان غرب را مقصر ادامه مشــکالت اقتصادی‬ ‫بدانند‪.‬‬ ‫گروه دوم بدون شک م ی گویند که دولت های غ ربی به‬ ‫تعهدات خود پایبند نبوده و معتقدند ای ران به جای پیگیری‬ ‫همکاری اقتصادی با غرب‪ ،‬بهتر اســت مســیر «اقتصاد‬ ‫مقاومتی» را دنبال کند‪.‬‬ ‫افزایش دهد و به بهبود روابط ای ران و امریکا بینجامد‪ .‬اما این‬ ‫موضوع را نیز نم ی توان تضمین کرد‪.‬‬ ‫اگر اقتصاد ای ران به سرعت انتظارات عمومی توسعه‬ ‫نیابد؛ ناامیــدی از دولت روحانی نیــز افزایش م ی یابد‪ .‬اگر‬ ‫مردم به این باور برســند که توافق دســتاورد چندانی ب رای‬ ‫انها نداشــته‪ ،‬در نهایت به جایی نم ی رســد و واشنگتن و‬ ‫ته ران یکدیگر را به خاطر این شکســت سرزنش خواهند‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫‪65‬‬ ‫قلعه نویی در مسیر ناهموار‬ ‫ورزش‬ ‫تیتراول‬ ‫در حالی که امیر قلع ه نویی همچنان تیمش را در ســکوی لیگ برتر‬ ‫نگ ه داشته است اما شکست در دربی ‪ 79‬و حذف از گردونه رقابت های‬ ‫جام حذفی باعث شده تا الترناتیوهای او بیش از گذشته برای رسیدن به‬ ‫نیمکت مربیگری استقالل امیدوار باشند؛ الترناتیوهایی نظیر منصوریان‬ ‫و مرفاوی که اتفاقا نتایج خیره کننده ای با تی م هایشان کسب کرده اند‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ساکنین روستای قلع ه ن ِوی نیشــابور و بعدها محله‬ ‫نازی اباد حتی فکرش را هم نم ی کردند که پســرک تنهای‬ ‫اواخر دهه چهل روزی به یک جریان مهم در فوتبال ای ران‬ ‫تبدیل شــود‪ .‬تنهایی امیر از فوت پدرش شروع شد؛ هفت‬ ‫سال بیشتر نداشت که پدرش را از دست داد‪ .‬همین موضوع‬ ‫سبب شد تا او تبدیل به مردی جنگجو و خود ساخته شود‪.‬‬ ‫اردشیر که در خانواده ای پرجمعیت زندگی م ی کرد ب رای امرار‬ ‫معاش مجبور به کارگری بود‪ .‬در دوران کودکی و نوجوانی‬ ‫هم کار م ی کرد و هم فوتبــال‪ .‬فوتبالش را به طور جدی از‬ ‫چهارده سالگی شروع کرد؛ از زمی ن های خاکی نازی اباد‪ .‬بعد‬ ‫از پایان کار امیر پا به دنیایی م ی گذاشت که عاشقانه هوای‬ ‫رسیدن به افتخارات ان را در سر م ی پروراند‪.‬‬ ‫ امیر چگونه وارد فوتبال شد؟‬ ‫«عصر» ژنرال‬ ‫همه چیز درباره قلع ه نوییسم‬ ‫قلع ه نویی فوتبالــش را به طور حرفــه ای از راه اهن‬ ‫شــروع کرد‪ .‬در زمین فوتبال چشــم نواز بازی م ی کرد‪ .‬به‬ ‫گفته بسیاری از کارشناســان امیر با هوش بازی م ی کرد‪.‬‬ ‫هوش باالیش باعث شــده بود تا به عنوان هافبک نفوذی‬ ‫هم تیم ی هایش را بارها و بارها صاحــب موقعیت گلزنی‬ ‫کند یا اینکه خودش گل بزند‪ .‬حضور موفقش در تیم ملی‬ ‫جوانان سبب شد تا مسئوالن شاهین تصمیم به جذب او‬ ‫بگیرند‪ .‬این البته رویای دوران کودکی امیر بود که روزی به‬ ‫شاهین بپیوندد‪ .‬اواخر ســال ‪ 63‬با پیشنهاد تیم السد قطر‬ ‫مواجه شــد تا یکی از اولین لژیونرهای کشورمان باشد‪ .‬از‬ ‫قطر که بازگشت بیکار ننشست‪ .‬به دفتر باشگاه استقالل‬ ‫ته ران رفت و قراردادی ‪ 150‬هزار تومانی را در سال ‪ 1367‬با‬ ‫این تیم امضا کرد‪ .‬او اولین بازی اش را مقابل پرســپولیس‬ ‫انجام داد‪ .‬این بازی در مرحله یک چهارم نهایی جام حذفی‬ ‫برگزار م ی شد و قلع ه نویی در ضربات پنالتی موفق به زدن‬ ‫ضربه اش نشــد‪ .‬اما تعصب او در اســتقالل سبب شد تا‬ ‫خیلی زود‪ ،‬هواداران این تیم‪ ،‬گل نزدن قلع ه نویی در اولین‬ ‫دیدار را فراموش کنند‪ .‬پس از ان به استقالل ته ران امد و‬ ‫شش فصل متوالی در جمع اب ی پوشان پایتخت به فوتبال‬ ‫پرداخت‪ .‬مهمترین افتخاری که قلع ه نویی با استقالل کسب‬ ‫کرد قهرمانی در رقابت های جام باشگاه های اسیا بود‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪66‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫ همه یاغ ی گری های امیر‬ ‫حضور امیر در باشــگاه اســتقالل اما در طول همه‬ ‫این ســال ها چه دوره ای که بازیکن بــود و چه دوره ای که‬ ‫مربیگری کرده با حاشی ه های فراوانی همراه بوده است‪ .‬او‬ ‫البته در دوران بازیگری اش حاشی ه های بیشتری داشت‪ .‬او‬ ‫یاغ ی گری را خوب بلد بود‪ .‬یکی از معروف ترین جنجال های‬ ‫او به مقطعی برم ی گردد که میان او و شاهرخ بیانی رقابت‬ ‫سختی برای بستن بازوبند کاپیتانی در گرفته بود‪ .‬شاهرخ‬ ‫بیانی قصد داشت پرســپولیس را به مقصد استقالل ترک‬ ‫کند و این موضوع خوشــایندی ب رای جــوان جاه طلب ان‬ ‫روزهای اســتقالل نبود‪ .‬بناب راین امیر تصمیم گرفت اجازه‬ ‫ندهد بیانی کاپیتان استقالل ی ها شود‪ .‬به همین خاطر او به‬ ‫همراه چند تن از بازیکنان کلیدی اب ی ها از جمله عبدالعلی‬ ‫چنگیز در یکی از اردوهای استقالل که در ساالردره مازندران‬ ‫برگزار م ی شــد‪ ،‬مخالفت شــان با کاپیتانی بیانی را اشکار‬ ‫کردند‪ .‬این ائتالف اما بدون جنجال به پایان نرسید‪ .‬درگیری‬ ‫شدید قلع ه نویی با بیانی تا مدت ها نقل محافل خبری بود‪.‬‬ ‫شاید اگر وساطت پورحیدری‪ ،‬سرمربی ان روزهای استقالل‬ ‫عطش‬ ‫الت رناتیوها‬ ‫ایاپایانعصرقلع ه نویی‬ ‫ف را رسیده است؟‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫ دوره سرمربیگری امیر‬ ‫قلع ه نویی پیشنهاد علی شفیع ی زاده را برای هدایت‬ ‫ورزش‬ ‫نبود اب ی ها در همــان مقطع از هم م ی پاشــیدند اما این‬ ‫وساطت به ضرر اقای سرمربی تمام شد‪ .‬شاید وقتی او سعی‬ ‫کرد موضعی میانه در خصوص دعوای بیانی و قلع ه نویی‬ ‫داشته باشد‪ ،‬نم ی دانست که دامنه جاه طلب ی های قلع ه نویی‬ ‫فراتر از بازوبند کاپیتانی استقالل اســت‪ .‬امیر قلع ه نویی‬ ‫کاپیتان استقالل شد‪ ،‬اتفاقی که منصور پورحیدری سرمربی‬ ‫وقت اب ی پوشان‪ ،‬از ان خوشــحال نبود و سعی در گرفتن‬ ‫این بازوبند از دستان شماره هشــت ان روزهای استقالل‬ ‫داشت‪ .‬قلع ه نویی هم دیگر عالقه ای به شاگردی پورحیدری‬ ‫نداشت و به جای انکه خود تصمیم به ترک این تیم بگیرد‬ ‫تصمیم دیگری گرفت‪ .‬سخت بود اما باتوجه به الب ی های‬ ‫امیر برکناری پورحیدری دور از ذهن نبود‪ .‬امیر در ان زمان با‬ ‫مرحوم ناصر حجازی رابطه خوبی داشت و م ی خواست که‬ ‫او سرمربی تیمش شود‪ .‬از سویی دیگر رابطه صمیمانه امیر‬ ‫با ایروانی‪ ،‬رئیس وقت هیات مدیره اســتقالل خیلی خوب‬ ‫بود‪ .‬قلع ه نویی در چند نوبت میهمــان ویژه ایروانی بود اما‬ ‫ســال ‪ 75‬ب رای امیر خوش یمن نبود‪ .‬او ب رای دومین بار در‬ ‫دوران فوتبال ی اش دچار مصدومیت شدید شد؛ مصدومیتی‬ ‫که باعث شد کاپیتان استقالل ی ها چندین ماه خانه نشین‬ ‫شود‪ .‬همین امر سبب شد تا پورحیدری در دیدار پرسپولیس‬ ‫در همان سال از قلع ه نویی در ترکیب اصلی استفاده نکند‪.‬‬ ‫موضوعی که اتش اختالف میان او و پورحیدری را شعله ور‬ ‫کرد‪.‬‬ ‫نافرمان ی هــای قلع ه نویی ادامه داشــت تــا اینکه‬ ‫پورحیدری تصمیم به کنار گذاشتن او گرفت‪ .‬این موضوع‬ ‫باعث شــد تا پورحیدری پس از بازی استقالل مقابل پیام‬ ‫مشــهد برکنار شــود و جای خود را به ناصر حجازی داد‪.‬‬ ‫قلع ه نویی قبل از انکه حجازی جانشــین پورحیدری شود‬ ‫رابطه خیلی خوبی با او داشــت‪ ،‬اما پس از انکه ناصرخان‬ ‫سکان هدایت اســتقالل ی ها را عهده دار شد‪ ،‬روابط این دو‬ ‫تیره و تار شد‪ .‬همین موضوع سبب شد تا او کفش هایش را‬ ‫اویزان کند و خود را ب رای حضور در جرگه مربیان اماده سازد‪.‬‬ ‫او بالفاصله شرایط را ب رای حضور در تمرینات بای رلورکوزن‬ ‫مهیا دید و به انجا رفت‪ .‬البته وی هیچ گاه در کالس های‬ ‫باشگاه بای رلورکوزن شرکت نکرد و تنها در تمرینات این تیم‬ ‫حضور داشت‪ .‬کریستوف دام‪ ،‬ســرمربی وقت بای رلورکوزن‬ ‫پیشــنهاد اب راهیم طالبی را ب رای نوشتن برگه ای به منظور‬ ‫حضور قلع ه نویی در باشگاه لورکوزن پذیرفت تا قلع ه نویی‪،‬‬ ‫مدرک به دست به ای ران بازگردد‪ .‬پس از انکه بار دیگر علی‬ ‫فتح اهلل زاده سکان هدایت اب ی پوشان پایتخت را به منصور‬ ‫پورحیدری داد‪ ،‬تا مدت ها خبری از قلع ه نویی نبود اما باخت‬ ‫استقالل مقابل ملوان و نرســیدن اب ی پوشان پایتخت به‬ ‫اولین قهرمانی در رقابت های لیگ برتر ســبب شد تا بار‬ ‫دیگر پورحیدری کنار برود و فتــح اهلل زاده‪ ،‬قلع ه نویی را در‬ ‫اولویت قرار دهــد‪ .‬البته فتح اهلل زاده به هیچ وجه دوســت‬ ‫نداشت ســرمربی تیمش قلع ه نویی باشــد‪ .‬او معتقد بود‬ ‫که قلع ه نویی هنوز تجربه کافی را ب رای هدایت اســتقالل‬ ‫را ندارد‪ ،‬بــه همی ن خاطر به طالبی و قلع ه نویی پیشــنهاد‬ ‫داد تا در کنار یک مربی بزرگ خارجــی کار کنند‪ .‬انها نیز‬ ‫پذیرفتند‪ .‬فتح اهلل زاده با تایید قلع ه نویی و طالبی‪ ،‬رولند کخ‬ ‫را به استقالل اورد‪.‬‬ ‫فوتبال قلع ه نویی‬ ‫پس ت مدرن است‬ ‫یادداشت‬ ‫بهمنفروتن‬ ‫قلع ه نویی‬ ‫باید بماند‬ ‫چ راسرم ربیاستقالل درکانون‬ ‫بح رانق رارگرفته؟‬ ‫‪67‬‬ ‫ورزش‬ ‫اســتقالل اهواز پذیرفت و نتایج قابل قبولــی نیز با این‬ ‫تیم کســب کرد‪ .‬نتیجه گیری در اهواز در پی ان روزهای‬ ‫مه الود استقالل ته ران سبب شد تا ســر و کله قلع ه نویی‬ ‫بار دیگر در اســتقالل ته ران پیدا شــود‪ .‬در پایان فصل‪،‬‬ ‫فتح اهلل زاده صندلی مدیرعاملی را بــه قریب داد‪ .‬قریب نیز‬ ‫پس از کــش و قوس های فراوان‪ ،‬قلع ه نویی را به ســمت‬ ‫سرمربی اب ی پوشــان منصوب کرد‪ .‬این در حالی است که‬ ‫امیر یک بار به صورت موقت اب ی ها را در جام حذفی هدایت‬ ‫کرده بود‪ .‬در همان اولین سال حضورش به عنوان سرمربی‬ ‫در جمع استقالل ی ها خیلی چیزها را تغییر داد‪ .‬قلع ه نویی در‬ ‫لیست ‪ 25‬نفره بازیکنان حساسی ت های خاصی نشان داد و‬ ‫نام های بزرگی را خط زد‪.‬‬ ‫در اوایل کارش خوب نتیجــه نم ی گرفت و خیل ی ها‬ ‫فکر م ی کردند که اســتقالل قطعا با او مقابل پرسپولیس‬ ‫بازنده خواهد شد‪ .‬اتفاقی که هرگز رخ نداد و سرمربی جوان‬ ‫استقالل ی ها طولی نکشــید که ژنرال اب ی ها لقب گرفت؛‬ ‫درجه ای که هــواداران این تیم به مربی فنــی خود دادند‪.‬‬ ‫حضور سه ساله قلع ه نویی در استقالل باعث شد تا این تیم‬ ‫به یکی از قدرتمندترین تیم ها تبدیل شود؛ قدرتی که باعث‬ ‫شد این تیم قهرمان لیگ برتر شود‪.‬‬ ‫ ناکام در تی م ملی‬ ‫امیر در اســتقالل سال های درخشــانی را پشت سر‬ ‫م ی گذاشت اما وقتی سرمربی تیم ملی شد ناگهان همه چیز‬ ‫تغییر کرد؛ ان هم بــر خالف انتظــارات او‪ .‬امیر در دوران‬ ‫بازیگری در ‪ 17‬بازی که ب رای تیم ملی به میدان رفت موفق‬ ‫به زدن تنها یک گل شد‪ .‬این امار ب رای بازیکنی همچون او‬ ‫اصال خوب نبود‪ .‬او در دوره سرمربیگری نیز همین ناکامی‬ ‫ را به نوعی دیگر تجربه کرد‪ .‬او از استقالل به تیم ملی رسید‪.‬‬ ‫حضور موفق ژنرال روی نیمکت استقالل باعث شد‬ ‫تا بعد از جام جهانی ‪ 2006‬المان سکان هدایت تیم ملی به‬ ‫او سپرده شود‪ .‬تجربه ای بد که منجر به جدایی زودهنگام‬ ‫امیر از تیم ملی شد‪.‬‬ ‫پس از ان قلع ه نویی چند ماهی بیــکار بود تا اینکه‬ ‫مسئوالن م س کرمان دســت به کار شدند و این مربی را به‬ ‫کرمان بردند‪ .‬قلع ه نویی پس از نیم فصل حضور در کرمان‪،‬‬ ‫بار دیگر به استقالل ته ران بازگشــت و توانست در مدت‬ ‫حضور یک ساله اش در این تیم قهرمانی جام حذفی و لیگ‬ ‫برتر را کسب کند‪.‬‬ ‫مشکالت او با واعظ اشتیانی مدیرعامل وقت استقالل‬ ‫به جایی رســید که قلع ه نویی تصمیم به رفتن از استقالل‬ ‫و حضور در سپاهان اصفهان گرفت‪ .‬ژنرال در اصفهان نیز‬ ‫کارنامه درخشانی از خود به جا گذاشت‪.‬‬ ‫دو ســالی که در ســپاهان بود‪ ،‬دو جام پیاپی لیگ‬ ‫برتر را گرفت‪ .‬قلع ه نویی به رغم میل باطن ی اش و به دلیل‬ ‫مشکالت مالی از سپاهان جدا شــد‪ .‬جدایی او از اصفهان‪،‬‬ ‫زمزمه های بازگشت مجددش به اســتقالل را سر زبان ها‬ ‫انداخت‪ ،‬اما تصمیم ژنرال چیز دیگری بود‪ .‬او تراکتورسازی‬ ‫تبریز را انتخاب کرد‪ .‬او در تبریز به لقب پاشایی نیز رسید اما‬ ‫در نهایت با تراکتورسازی به مشکل خورد تا محبوبیتی در‬ ‫تبریز نصیبش نشود‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫‪68‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫ جریان قلع ه نوییسم‬ ‫اما چه چیزی امیر قلع ه نویی را در فوتبال ای ران به یک‬ ‫جریان تبدیل کرده است؟ او یکی از مربیان باکیفیت فوتبال‬ ‫ای ران است اما ایا صرفا فنی بودن او باعث شده تا او به نماد‬ ‫اصلی یک جریــان در فوتبال ای ران تبدیل شــود؟ به نظر‬ ‫م ی رسد او در بیرون از مستطیل سبز نیز هوشمندی های‬ ‫خاص خودش را دارد‪ .‬در اســتقالل رابطه خیلی خوبی با‬ ‫لیدرها داشت و همیشــه از جانب انها حمایت م ی شد‪ ،‬اما‬ ‫در تبریز اصال این اتفاق رخ نداد‪ .‬قلع ه نویی انتظار داشــت‬ ‫هواداران پرشور این تیم وی را در طول فصل حمایت کنند‪.‬‬ ‫اتفاقی که رخ نداد تا امیرپاشــا در برخی مصاحب ه هایش از‬ ‫باندبازی و جبهه گیری های مغرضانــه حرف بزند‪ .‬در مورد‬ ‫جریان امیر در فوتبال ایران البته نگاه ها متفاوت اســت؛‬ ‫عده ای سیاه سیاه به او نگاه م ی کنند و عده ای سفید سفید‪.‬‬ ‫اما یک واقعیت در مورد او وجود دارد؛ او با برخی سیاسیون‬ ‫رابطه خوبی دارد‪ .‬در گذشته و زمانی که کرباسچی شهردار‬ ‫ته ران بود رابطه صمیمانه ای با او داشت و به لطف همین‬ ‫رابطه‪ ،‬توانست چند سال در شهرداری تهران مشغول کار‬ ‫شــود‪ .‬بعد از ان نیز رابطه خیلی خوبی بــا برخی دیگر از‬ ‫سیاسیون داشته است تا جایی که گفته م ی شود او با برخی‬ ‫احزاب سیاسی روابط مناسبی دارد‪.‬‬ ‫هر چنــد امیر را م ی تــوان یکی از منتقــدان جدی‬ ‫سیاسیون نیز دانســت‪ .‬او به خوبی م ی داند که دست کم‬ ‫مخالفت با حضور سیاســیون در عرصه ورزش همچنان‬ ‫به تحکیم جایگاه او در میان فوتبال ی ها کمک خواهد کرد‬ ‫اما ذکر این نکته خالی از لطف نیست که او اتفاقا بیشترین‬ ‫سود ممکن را از حضور همین سیاسیون در عرصه مدیریت‬ ‫فوتبال نصیب خود کرده است‪.‬‬ ‫میان او و علی پروین م ی توان شــباهت های زیادی‬ ‫پیدا کرد‪ .‬انها احتماال از یک جریان برخاســته اند؛ خواسته‬ ‫یا ناخواســته‪ .‬او در مورد پروین م ی گوید‪« :‬پروین استاد و‬ ‫مربی من است‪ .‬او را دوست دارم همه م ی دانند زبان من تلخ‬ ‫است‪ .‬اگر کسی را دوست نداشته باشم مشخص م ی شود‬ ‫اما پروین را دوست دارم‪».‬‬ ‫امیر قلع ه نویی هرگز با خبرنگاران رابطه صمیمانه ای‬ ‫نداشته است‪ .‬این رابطه بارها از سوی طرفین وارد نزاع شده‪.‬‬ ‫نزاع هایی که گاه پای قضاوت های کمیته انضباطی را نیز‬ ‫به میان کشیده اســت‪ .‬او که خود را فردی صریح و شجاع‬ ‫م ی داند همواره برخی رسانه ها را متهم م ی کند که با خود‬ ‫او مشــکل دارند و به همین دلیل به دشمنی با استقالل‬ ‫یا تیم های تحت رهبــری وی م ی پردازند‪ .‬در همین حال‬ ‫رســانه ها نیز بارها و بارها به ادبیــات و جریان حامی وی‬ ‫اشاره کرده اند و همه گیر شدن این جریان را به نفع فوتبال‬ ‫نم ی دانند‪.‬‬ ‫این دعوا در مقطعی بســیار پ ر رنگ بود اما حاال در‬ ‫سالی که قلع ه نویی در اســتقالل به مشکالت عدیده ای‬ ‫برخورد کرده است‪ ،‬به نظر م ی رســد که او کمتر از گذشته‬ ‫ب رای جنگیــدن با مخالفان خود تــوان دارد اما برخالف او‬ ‫جریانی که زاییده تفکرات و شــیوه خــاص قلع ه نویی در‬ ‫فوتبال ای ران است خود را در مواقع بحرانی پیش م ی اندازد‬ ‫تا قلع ه نوییســم همچنان یکی از قطب هــای حاکم بر‬ ‫مربیگری باشگاه اســتقالل باشــد‪ .‬امیر دیگر اهل دعوا‬ ‫نیســت‪ .‬دعواکردن های او تنها بــه دوران حضورش در‬ ‫مستطیل سبز مربوط نم ی شــد‪ ،‬مثل زمانی که با مجتبی‬ ‫محرم ی به زدو خورد پرداخت‪ .‬او در دوران مربیگری اش نیز‬ ‫اگر چه کمتر از قبل اما همچنان ب رای کری خواندن مقابل‬ ‫مخالفانش میل عجیبی دارد‪.‬‬ ‫انجا که ساعتی پس از شکست در دربی ‪ 79‬با حسن‬ ‫روشن در یک برنامه تلویزیونی وارد جنگ لفظی شد‪ .‬امیر‬ ‫قلع ه نویی قبال به هیچ وجه اهل خواندن کتاب نبوده است‪.‬‬ ‫درباره دوران نوجوان ی اش م ی گویــد که حتی عالقه ای به‬ ‫خواندن کتاب های درســی اش نیز نداشته است اما او حاال‬ ‫چند ســالی اســت که به خواندن کتاب های روانشناسانه‬ ‫روی اورده است‪.‬‬ ‫قلع ه نویی محبوب یا قلع ه نویــی پرمنتقد‪ .‬در اصل‬ ‫ماجرا تفاوتی ایجاد نم ی کنــد‪ .‬او در فوتبال ای ران جریانی‬ ‫است که بد نیست نامش را قلع ه نوییسم بگذاریم؛ جریانی‬ ‫از غرور و جنگیدن‪ ،‬خیرخواهی و هیاهو به راه انداختن‪ ،‬فریاد‬ ‫کشیدن و برنده شدن‪ .‬اما با همه اینها جریان او بعید است‬ ‫که به پایان برسد‪.‬‬ ‫عطشالترناتیوها‬ ‫‪2‬‬ ‫ایاپایانعصرقلعه نویی‬ ‫فرا رسیده است؟‬ ‫ب رای مربی که همیشه ده ها هزار نفر نامش را با غرور‬ ‫فریاد زده اند و او را ناجی تیم شان خوانده اند خیلی سخت است‬ ‫که باور کند به پایان عصر خود نزدیک م ی شود و سخت تر‬ ‫اینکه حاال همه انهایی که با استقالل هرگز نتوانسته اند به‬ ‫قهرمانی برسند بیش از هر زمان دیگری ادامه حضور امیر‬ ‫قلع ه نویی در راس کادر فنی اب ی ها را به باد انتقاد م ی گیرند‪.‬‬ ‫با همــه اینها اما امیــر قلع ه نویی باید بــاور کند پایه های‬ ‫مربیگری اش در استقالل سست شده است‪ .‬شاید امروز به‬ ‫واسطه گذشته پ ر افتخار خود در استقالل و جام هایی که در‬ ‫سال های پیش به دست اورده نتوان او را به سادگی از دایره‬ ‫مربیان استقالل کنار زد و البته ب رای هر مدیری عبور از امیر‬ ‫ساده نیست‪ ،‬اما ســاده لوحی است اگر تصور کنیم از جانب‬ ‫گزینه های جوانی که عطش مربیگری در اســتقالل دارند‪،‬‬ ‫هیچ خطری متوجه امیر نیست‪ .‬خوش خیالی است که باور‬ ‫کنیم امیر با کارنامه ای که در فصل سیزدهم رقم زد همچنان‬ ‫همان مربی ب ی همتا در اســتقالل است‪ .‬استقالل فرصت‬ ‫انچنانی را در اختیار مربیــان ناکامش قرار نم ی دهد‪ .‬الاقل‬ ‫وقتی گذشته را مرور م ی کنیم و ســابقه بزرگانی همچون‬ ‫ورزش‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫برای مربی که همیشه ده ها هزار نفر نامش‬ ‫را با غرور فریاد زده اند و او را ناجی تیم شان‬ ‫خوانده اند خیلی سخت است که باور کند به‬ ‫پایان عصرخود نزدیک می شودوسخت تر‬ ‫اینکه حاال همه انهایی که با استقالل هرگز‬ ‫نتوانسته اند به قهرمانی برسند بیش از هر‬ ‫زمان دیگری ادامه حضور امیر قلعه نویی در‬ ‫راسکادرفنیابی هارابهبادانتقادمی گیرند‬ ‫ورزش‬ ‫پورحیدری و حجازی را با ان فتوحات اسیایی شان در استقالل‬ ‫از ذهن مان عبور م ی دهیم‪ ،‬بیشتر به این نتیجه م ی رسیم که‬ ‫امیر قلع ه نویی در شرایط سختی قرار گرفته است‪ .‬هر چند‬ ‫او با غلبه بر راه اهن موقتا از بحرانی که در ان قرار گرفته بود‬ ‫خارج شد‪ .‬تجربه نشان داده که باشگاه استقالل هرگز در قبال‬ ‫مربیان ناکام خود صبوری نکرده است؛ مدی ران استقالل هرگز‬ ‫به امثال حجازی‪ ،‬مرفاوی‪ ،‬مظلومی و پورحیدری اجازه نداد دو‬ ‫فصل متوالی ب رای اب ی ها ناکامی رقم بزنند‪ .‬به محض انکه‬ ‫تیم با انها به بن بست خورد‪ ،‬پروسه برکناری شکل گرفت و‬ ‫این طنز تلخ ماجراست که امیر خود محصول برکناری این‬ ‫بزرگان و البته فرصت سه ساله ای بود که مدی ران استقالل‬ ‫در اختیارش قرار دادند‪ .‬مخالفان قلع ه نویی این روزها باتوجه‬ ‫به ناکام ی های وی در اســتقالل معتقدند که این باشــگاه‬ ‫به قلع ه نویی هیــچ بدهی ندارد چرا که هرگــز گزینه ای را‬ ‫نم ی توان یافت که دو فصل پ ی در پی یعنی در فصول سوم‬ ‫و چهارم نتواند جامی را با استقالل به دست اورد اما همچنان‬ ‫روی نیمکت اســتقالل نفر اول باشد‪ .‬امیر قلع ه نویی شاید‬ ‫نخستین نمونه ای است که توانست به واسطه محبوبیت‬ ‫و ویژگ ی های شخص ی اش زمانی طوالنی سرمربی استقالل‬ ‫باشــد و البته قدر این اعتماد را نیز به خوبی دانســت و به‬ ‫بهترین مربی ‪ 10‬سال اخیر فوتبال ای ران تبدیل شد‪ .‬با این‬ ‫حال هستند مربیان جوانی که پیشینه ای استقاللی دارند‪،‬‬ ‫نزد هواداران این تیم محبوبیــت باالیی دارند و البته با تیم‬ ‫تحت هدایت شان نتایج خوبی کسب م ی کنند‪ .‬در این مورد‬ ‫م ی توان به علیرضا منصوریان اشاره کرد که با نفت ته ران‬ ‫عملکرد خیره کننده ای داشته است‪ .‬تا جایی که هفته گذشته‬ ‫مخاطبان ب رنامه نود او را به عنوان موفق ترین مربی نیم فصل‬ ‫لیگ برتر برگزیدند‪ .‬اما ماجرای قلع ه نویی و استقالل فصل‬ ‫چهاردهم کمی پیچیده تر از نســب ت های قبلی این مربی‬ ‫با تیم های تحت هدایت اوســت‪ .‬او پیش از این هرگاه به‬ ‫استقالل امده بود م ی توانست نتایج دلخواهی کسب کند‬ ‫و هواداران را راضی نگــه دارد‪ .‬یکی از مهم ترین دالیلی که‬ ‫باعث م ی شد هواداران استقالل از این مربی به شدت حمایت‬ ‫کنند امار جالب وی در درب ی های مقابل پرسپولیس بود‪ .‬او‬ ‫تا دربی ‪ 79‬توانسته بود رکورد شکست ناپذیری اش مقابل‬ ‫رقیب سنتی استقالل را حفظ کند اما شکست در این بازی‬ ‫حساس کار دستش داد‪ .‬با این حساب بدون تردید پاییز ‪93‬‬ ‫سخت ترین روزهای دوران مربیگری امیر قلع ه نویی است‪.‬‬ ‫سرمربی استقالل از زمانی که تصمیم گرفت از مستطیل‬ ‫سبز بیرون بیاید و کار مربیگری را شروع کند همواره موفق‬ ‫بود‪ .‬در واقع تیم هایش همیشــه مدعــی قهرمانی بودند‬ ‫و از رتبه ســوم پایی ن تر نم ی امدند‪ .‬قهرمانی با اســتقالل‪،‬‬ ‫‪2‬قهرمانی با سپاهان و ‪ 2‬نایب قهرمانی با اب ی پوشان پایتخت‬ ‫و تراکتورسازی‪ ،‬او را به پ رافتخارترین مربی لیگ برتر تبدیل‬ ‫کرده است‪ .‬اما انگار دوران افول ستاره ژنرال هم فرا رسیده‪ .‬او‬ ‫در فصل گذشته بدون جام ماند اما خود امیر و حامیانش در‬ ‫مورد فصل چهاردهم تصور دیگری داشتند‪ .‬گمان م ی کردند‬ ‫با یک خانه تکانی اساسی‪ ،‬دوباره به قدرت اول ای ران تبدیل‬ ‫شوند‪ .‬شش پیروزی در هفت هفته ابتدایی هواداران تیفوسی‬ ‫ژنرال را به وجد اورد‪ .‬اما دوران کابوس فرا رسید‪ .‬هشت بازی‬ ‫و تنها شــش امتیاز‪ .‬باخت در دربی به یکی از ضعی ف ترین‬ ‫پرسپولی س های تاریخ‪ ،‬شکسته شدن قلعه شکس ت ناپذیری‬ ‫در شهراورد و حذف از جام حذفی باعث شده سرمربی محبوب‬ ‫استقالل در استانه تجربه یکی دیگر از بحران های زندگ ی ‬ ‫حرفه ای خود قرار بگیرد‪ .‬تا جایی که حتی برخی رســانه ها‬ ‫از استعفا یا برکناری قریب الوقوع وی خبر دادند‪ .‬نشانه این‬ ‫ادعاها اما از درون باشگاه قوت بیشتری م ی گرفت؛ انجا که‬ ‫به رام افشارزاده تاکید م ی کرد قلع ه نویی باید در مورد نتایج‬ ‫ضعیف تیمش پاسخگوی هیات مدیره باشد‪ .‬امیر قلع ه نویی‬ ‫در دوران مربیگری خود هی چ گاه اخ راج یا اســتعفا را تجربه‬ ‫نکرده است‪ .‬برنده بودن او همیشه بقایش تا پایان فصل را‬ ‫تضمین کرده اما حاال پایه های نیمکت او لرزان تر از همیشه‬ ‫اســت‪ .‬خیل ی ها معتقدند دوران قلع ه نویی نیز مانند علی‬ ‫پروین سر امده و او باید فکر مربیگری در سطح اول فوتبال‬ ‫ای ران را از ســر بیرون کند‪ .‬به خصوص اینکه حاال میان او و‬ ‫هواداران استقالل فاصله ها بیشتر از گذشته است؛ هواداران‬ ‫استقالل نگران تر از هر زمان دیگری هستند‪ .‬اوایل اذرماه‪،‬‬ ‫بعد از باخت به ذوب اهن در جام حذفی امیر ب رای ســومین‬ ‫بار فریاد اعتراض «حیا کن‪ ،‬رها کن» را م ی شــنید‪ .‬بار اول‬ ‫شهریور ‪ ۸۷‬بود که تیم امیر در قم به صبا باخت و هواداران‬ ‫علیه او شعار دادند‪ .‬همان فصل کابوســی که تیم او تا ته‬ ‫جدول پایین رفت‪ ،‬به جای سرمربی اما مدیرعامل کنار رفت تا‬ ‫با امدن واعظ اشتیانی‪ ،‬فضا عوض شود‪ .‬فضا که عوض شد‪،‬‬ ‫امیر هفته اخر و با چاشنی مردانگی مجید جاللی‪ ،‬قهرمان‬ ‫لیگ شد؛ لیگی که امیر با استناد به ان‪ ،‬دقایقی پس از باخت‬ ‫در دربی و شنیدن دومین شعار «حیا کن‪ ،‬رها کن» روی خط‬ ‫برنامه زاویه امد و قول قهرمانی داد‪ .‬بار سوم اما در اصفهان‬ ‫این اتفاق ب رای امیر رخ داد؛ وقتــی مقابل ذوب اهن تن به‬ ‫شکست داد‪ .‬انجا بود که هواداران استقالل چشم ها را بستند‬ ‫و دهان باز کردند‪ .‬امیر خشم انها را با تمام وجود حس کرد‬ ‫اما باز هم کوتاه نیامد‪« .‬سکو ‪ -‬مدیرعامل ‪ -‬هیات مدیره»‬ ‫مثلث موفقیت امیر در دهه گذشته بوده است‪ .‬حاال هر سه‬ ‫ضلع این مثلث متزلزل شده و امیر قلع ه نویی در صورت ادامه‬ ‫ی شاید از سمت خود برکنار شود‪ .‬این یک وضعیت ویژه‬ ‫ناکام ‬ ‫ب رای امیر است؛ وضعیتی که همه مربیان استقاللی در این‬ ‫تیم ان را تجربه کرده بودند جز خود امیر‪ .‬شــرایطی که به‬ ‫مربی دیکته م ی کند چیزی ب رای از دست دادن ندارد‪.‬‬ ‫پژمان راهبر در سایت ورزش سه درباره حال این روزهای‬ ‫امیر قلع ه نویی به وجه تشــابه او با علی پروین اشاره کرده‬ ‫است؛ امارهایی که مرورشــان خالی از لطف نیست‪ .‬رفت‬ ‫و برگشت هایی شبیه به هم و شــاید پایانی شبی ه تر ب رای‬ ‫مربیانی که گفته م ی شــود از لحاظ معنوی در یک مکتب‬ ‫مشترک تعریف م ی شوند؛ «اولین باری که پروین مقام ی را‬ ‫به جز اولی و دومی به دست اورد‪ ،‬سال ‪ 1370‬بود که در اولین‬ ‫دوره لیگ ازادگان سوم شد‪ .‬پروین که در یک دوره زمانی به‬ ‫دلیل شکس ت های تلخ در تیم ملی از فوتبال ای ران حذف شد‪،‬‬ ‫دوباره بازگشتی پیروزمندانه به فوتبال داشت‪ ،‬اما او هم مثل‬ ‫همه مربیان بزرگ دیگر‪ ،‬در نهایت به انتهای جاده رسید؛ او‬ ‫درست در فصلی به سمت در خروجی هدایت شد که عصر‬ ‫امیر قلع ه نویی اغاز م ی شد‪ .‬این دو اولین بار در دربی ابان ‪84‬‬ ‫با هم مالقات کردند‪ .‬مســابقه ای که با گل عنایتی به سود‬ ‫قلع ه نویی به انجام رسید‪ .‬این همان فصل بحرانی پروین در‬ ‫پرسپولیس است که منجر به خروج همیشگی او از فوتبال‬ ‫شد‪ .‬در این شرایط هوش قلع ه نویی‪ ،‬برخوردهای اجتماعی‪،‬‬ ‫عالقه ویژه به فوتبال ساده و سنتی و طی طریق در مسیری‬ ‫که ب رای قاطبه تماشاگر استقالل او را صاحب یک استیالی‬ ‫کاریزماتیک م ی کرد باعث شد ب رایش شباهت های عنوانی‬ ‫از سوی جامعه رسانه پیش کشیده شــود (ژنرال در تقابل‬ ‫با ســلطان)‪ .‬قلع ه نویی‪ ،‬روند موفق فعالیت خود را از سال‬ ‫‪ 82‬با کســب عنوان دوم در لیگ و جام حذفی با استقالل‬ ‫اغاز کرد و دوره اول فعالیتــش را با قهرمانی در لیگ ‪ 84‬به‬ ‫پایان رســاند‪ .‬قلع ه نویی مثل پروین‪ ،‬بعد از ناکامی نسبی‬ ‫در تیم ملی به فوتبال باشــگاهی برگشــت‪ .‬بلوغ نسبی‪،‬‬ ‫نشــات یافته از فرضیه عدم تکرار اشــتباهات گذشته‪ ،‬او‬ ‫را در ســال های ‪ 87‬تا ‪ 91‬دســت نیافتنی کرد‪ .‬دوره ای که‬ ‫شــباهت های فوق العاده به پروین ‪ 77‬تا ‪ 81‬داشت‪ .‬در این‬ ‫دوره پنج ساله او چهار قهرمانی را با استقالل و سپاهان و یک‬ ‫نایب قهرمانی را ب ا تراکتورسازی به دست اورد اما درست مثل‬ ‫پروین روزهای افت این ســرمربی هم از راه رسیده است‪ .‬در‬ ‫هشت سال فعالیت حرفه ای پنج قهرمانی‪ 2 ،‬عنوان دومی‬ ‫ی داشــت؛ نتیجه بدی بود‪ .‬در عین حال‬ ‫ و یک عنوان سوم ‬ ‫ثبت پنج باخت در نیم فصل لیــگ چهاردهم (‪ 3‬بازی یک‬ ‫باخت) و باخت به پرســپولیس بعد از ‪ 19‬دیدار ب ی شکست‬ ‫باعث شد او باالخره با چالشــی جدی مواجه شد‪ .‬همانطور‬ ‫که علی پروین وقتی اولین بار بــا مخالف خوانی یکپارچه‬ ‫در ورزشگاه ازادی مواجه شد‪ ،‬سراسیمه به دوربی ن ها گفت‪:‬‬ ‫«خداحافظ فوتبال‪ ».‬قلع ه نویی امروز با شرایطی مواجه شده‬ ‫که علی پروین در دوره افت اول روبه رو شــده بود‪ .‬پروین در‬ ‫ان سال ها ناخواســته از فوتبال ای ران کنار رفت اما همین‬ ‫بیرون نشینی عامل بازگشت خیره کننده اش شد‪ .‬دیروز وقتی‬ ‫قلع ه نویی مورد انتقاد مدیرعامل استقالل قرار م ی گرفت به‬ ‫این فکر م ی کردیم که چرا او در مقــام پ رافتخارترین مربی‬ ‫تاریخ لیگ ای ران‪ ،‬م ی ایستد و این حرف ها را تحمل م ی کند؟‬ ‫شاید یک خداحافظی کوتاه مدت‪ ،‬چاره کار مرب ی ای باشد که‬ ‫غیر از امسال هرگز حیاکن رهاکن نشنیده بود‪ .‬البته فعال‬ ‫قلع ه نویی م ی خواهد بماند و بجنگــد و البته هنوز ب رای او‬ ‫فرصت بازگشت هست‪.‬‬ ‫‪69‬‬ ‫ورزش‬ ‫فوتبالقلعه نویی‬ ‫پست مدرن‬ ‫است‬ ‫امیر در کهنسالی‬ ‫شبیه فرگوسن می شود‬ ‫بهمن فروتن‬ ‫مربی فوتبال‬ ‫ورزش‬ ‫‪70‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫‪3‬‬ ‫امیر مرد با معرفتی اســت‪ .‬یک ادم قدرشــناس‪ .‬او‬ ‫م ی تواند موفقی ت ها را با دیگران تقسیم کند‪ .‬او یک روزی‬ ‫قهرمانی گذشته اش را در مالء عام در تلویزیون با من که از‬ ‫این فوتبال کنار گذاشته شده بودم تقسیم کرد‪ .‬یک داستانی‬ ‫را فراموش کرده بودم اما او این ماجرا را چند سال پیش در‬ ‫حضور طرفدارانش تعریف کرد‪ .‬یادم م ی اید که استقالل با‬ ‫فوالد خوزستان بازی داشت‪ .‬استقالل در کورس قهرمانی‬ ‫بود‪ .‬امیر از من خواســت که یک جلسه فنی با هم داشته‬ ‫باشیم‪ .‬در مجموعه انقالب قرار گذاشتیم‪ .‬همدیگر را دیدیم‬ ‫و صحبت کردیــم‪ .‬عده ای هم انجا همــراه امیر بودند‪ .‬او‬ ‫بدون مقدمه ماجرای سال های خیلی دور خودش و من را‬ ‫تعریف کرد‪ .‬ماجرا به زمانی برم ی گردد که او مل ی پوش تیم‬ ‫جوانان بود‪ .‬من و ناصر اب راهیمی هم مربیان وقت تیم ملی‪.‬‬ ‫قرار بود ما یک نفر را خط بزنیــم‪ .‬یعنی باید خط م ی زدیم‪.‬‬ ‫اب راهیمی به من گفت یک نفر را باید خط بزنیم‪ .‬من لیست‬ ‫را نگاه کردم‪.‬‬ ‫پرسیدم امیر قلع ه نویی کجاست؟ گفت با تیم شاهین‬ ‫ب رای یک بازی دوســتانه به اردو رفته‪ .‬ان زمان اب راهیم ی ‬ ‫خودش مربی تیم شــاهین بود‪ .‬احتماال هم خودش به او‬ ‫گفته بود که اجازه دارد به اردو برود‪ .‬من اما ب ی رحمانه و بدون‬ ‫معطلی گفتم همین بازیکن را باید خط بزنیم‪ .‬چون او باید‬ ‫یاد بگیرد که بازی تیم ملی مهم تر از بازی دوســتانه یک‬ ‫تیم باشگاهی است‪ .‬خالصه بعد از سال ها که از ان ماجرا‬ ‫م ی گذشت‪ ،‬امیر این خاطره را تعریف کرد‪ .‬من ب رای لحظاتی‬ ‫شاید ناراحت شدم‪ .‬نه از امیر بلکه از خودم‪ .‬اما امیر گفت من‬ ‫از ان روز بود که درس قاطعیت را از بهمن خان اموختم‪ .‬من‬ ‫تعجب کرده بودم‪.‬‬ ‫چون گفت که اصال دلخور نشده‪ .‬گفت که خط خورده‬ ‫اما کینه ای به دل نگرفته؛ نه نســبت به ناصر اب راهیم ی و‬ ‫نه نســبت به بهمن فروتن‪ .‬خیلی تحت تاثیر قرار گرفتم‪.‬‬ ‫بعد از این ماجرا با هم درباره بازی حساس استقالل حرف‬ ‫زدیم‪ .‬گفت م ی خواهم با ‪ 4‬بک خطی بازی کنم‪ .‬گفتم مگر‬ ‫با این سیســتم بازی کردی؟ گفت نه‪ .‬گفتم الزم نیست‪.‬‬ ‫همان سیســتم ‪ 3-5-2‬خودت را بازی کن‪ .‬گفت نه چون‬ ‫شما همه م ی گویید فوتبال من قدیمی است و‪ ...‬گفتم اگر‬ ‫بروی و سیستمت را تغییر بدهی م ی بازی‪ .‬احتیاجی به برد‬ ‫نداری؟ گفت ذوب اهن با یک تیم ضعیف بازی دارد‪ .‬م ی برد‬ ‫و قهرمان م ی شــود‪ .‬گفتم اما ذوب اهن با همین فوالد هم‬ ‫بازی دارد‪ .‬خالصه یک ســاعت بحث کردیم‪ .‬همان موقع‬ ‫که امیر سیســتم ‪ 3-5-2‬را بازی م ی کرد برخی از مربیان‬ ‫بزرگ دنیا نیز همین سیستم را اجرا م ی کردند‪ .‬همین االن‬ ‫هم تیم ملی المان از این سیستم استفاده م ی کند‪ ،‬البته با‬ ‫یک سری تغییرات‪ .‬قلع ه نویی در همان موقع نیز عقب تر‬ ‫از مدرن نبود‪ ،‬بلکه تا حدودی پســامدرن بود‪ .‬این سیستم‬ ‫همان طور که عرض کردم مــورد توجه المان قرار گرفته و‬ ‫به زودی همه گیر م ی شود‪ .‬سیستم چهار بک خطی دیگر‬ ‫قدیمی شده و بدین ترتیب مساله ما در مورد مربی مثل امیر‬ ‫این نیست که او از سیســتم های مدرن یا قدیمی استفاده‬ ‫م ی کند‪ .‬مساله فوتبال ای ران با این مربی چیز دیگری است‪.‬‬ ‫امیر ب ی تردید یکی از بهترین مربیان فوتبال ماست‪ .‬یک‬ ‫سری از مربیان پاچه شلوارشان را باال م ی زنند و تیم شان را‬ ‫تمرین م ی دهند‪.‬‬ ‫قلع ه نویی این تیپی نیست‪ .‬اگر اجازه بدهیم پیر شود‬ ‫مرب ی ای شبیه فرگوسن م ی شود یا مثل مربیانی که بعد از‬ ‫چند روز زیر نظر گرفتن تمرینات و شرایط بازی م ی گویند‬ ‫‪ 11‬بازیکن این بازی این نف رات هستند‪ ،‬همین‪ ،‬مدلی شبیه‬ ‫برایان کالف‪ .‬مربیان تمرین دهنده در تیم هایی که چنین‬ ‫سرمربی دارند کار خودشان را به خوبی انجام م ی دهند‪ .‬دیگر‬ ‫نیازی نیســت که امثال قلع ه نویی بیاید و کاشته زدن را به‬ ‫بازیکن یاد بدهد‪ .‬او فوتبال را م ی شناســد‪ .‬بازی خوان ی اش‬ ‫حرف ندارد‪ .‬ارنج کــردن و مدیریت ســتاره های تیمش را‬ ‫به خوبی بلد اســت اما به اعتقاد من فوتبــال ای ران مربی‬ ‫ای ران ی کش است‪ .‬فوتبال ای ران یک سقف دارد‪ .‬یک ارتفاع‬ ‫دارد و اجازه نم ی دهد که مربیان ای رانی از این ارتفاع و سقف‬ ‫بزرگ تر شوند‪ .‬اگر واکنش های منفی از امیر م ی بینیم به‬ ‫همین دلیل است‪.‬‬ ‫من مصاحبه یورگن کالپ را نــگاه م ی کردم‪ .‬مربی‬ ‫که تیمش به فینال جام اروپا امد و خالصه طی سال های‬ ‫اخیر غوغایی به پا کرده اما حاال تیم اخر جدول اســت‪ .‬با‬ ‫این حال در نشست خبری خب رنگاران ان قدر ارام با او سخن‬ ‫م ی گفتند و ان قدر فضای میان انها پر از احترام و ارامش بود‬ ‫که تصورش را هم نم ی کنید‪ .‬در مورد یورگن کالپی صحبت‬ ‫م ی کنم که اتفاقا بر خالف امیر قلع ه نویی تجربه مربیگری‬ ‫در تیم ملی را هم در کارنامــه اش ندارد‪ .‬این دو مربی اما در‬ ‫گذشته افتخارات فراوانی داشته اند‪ .‬با یکی ان طور برخورد‬ ‫م ی شود؛ خشمگین و تهدید امیز و با یکی این طور برخورد‬ ‫م ی شود؛ با احترام و ارامش‪ .‬ایا مثل امیر در فوتبال ما وجود‬ ‫ندارد؟ من یک روز مصاحب ه های اتشین مربیان شاغل در‬ ‫لیگ المان را م ی خواندم‪ .‬تراپاتونی یکی از انهایی بود که‬ ‫خیلی ســبک و در عین حال اتشین صحبت کرده بود اما‬ ‫کاری که رســانه های ایرانی با قلع ه نویی انجام م ی دهند‬ ‫رسانه های المانی با تراپاتونی نکرده اند‪ .‬ما با مربیان ای رانی‬ ‫بد رفتار م ی کنیم‪ .‬امیر را کنار بگذاریم‪ .‬من م ی خواهم به نام‬ ‫مجید جاللی اشاره کنم‪ .‬مربی که همه ما م ی دانیم چقدر‬ ‫مودب و با وقار است‪ .‬حتی یک فحش بد هم به کسی نداده‬ ‫است‪ .‬با او چه کردیم؟ همین چند وقت پیش یک انتقاد فنی‬ ‫مطرح کرد اما چگونه با او برخورد شــد؟ بناب راین مساله ما‬ ‫چیز دیگری است‪ .‬همه این اتفاقاتی که احتماال ب رای امیر‬ ‫م ی افتد ب رای مظلومی هم رخ داد‪ .‬صحبت از رفتن مظلومی‬ ‫ بود‪ .‬ان هم در شــرایطی که تیمش در اســتانه قهرمانی‬ ‫قرار داشــت‪ .‬این اتفاقات یکســان در مورد همه مربیان‬ ‫استقالل ثابت بوده‪ .‬باشگاه استقالل همیشه مربیانش را با‬ ‫تصمیمات احساسی کنار گذاشته است‪.‬‬ ‫این بار امیدوارم این اتفاق در مــورد قلع ه نویی تکرار‬ ‫نشود‪ .‬انها باید ببینند مشکل اصلی کار کجاست‪ .‬مشکل‬ ‫اصلی انجاست که انها پول بازیکن را نداده اند‪ .‬دو راه دارند‬ ‫یا اینکه بگویند در این خانه بازیکنانی وارد شــوند که باید‬ ‫به طور رایگان بازی کنند و عاشق باشــند یا اینکه خانه را‬ ‫طوری بسازد که حتی فیل هم در ان جای بگیرد‪ .‬کسانی‬ ‫که م ی خواهند با فیلبان ها دوســتی کنند باید خانه شان‬ ‫را طوری بنا کنند کــه فیل هم بتواند وارد ان خانه شــود‪.‬‬ ‫مجتبی جبــاری رفته چون پولــش را نم ی دادند‪ ،‬اندو هم‬ ‫همین طور‪ .‬منتظری هم همی ن طور و بقیه بازیکنانی که‬ ‫رفته اند‪ .‬اینها شکس ت هایی است که باشگاه به مرب ی اش‬ ‫تحمیل کرده است‪ .‬به نظر من هیات مدیره اصال ب ی میل‬ ‫نیست که امیر ببازد اما بهتر است بنشینند با امیر صحبت‬ ‫کنند و خواسته شــان را به او بگویند‪ .‬امیر در شرایطی قرار‬ ‫گرفته که مظلومی قرار گرفته بود‪ .‬امروز شکست و بحران‬ ‫استقالل موضوع خوشحال کننده ای نیست‪ ،‬تاسف ب رانگیز‬ ‫است‪ .‬استقالل درست مثل دورتموند که بر فرهنگ فوتبال‬ ‫المان تاثی ر گذار است بر فرهنگ و فضای کلی فوتبال ای ران‬ ‫تاثیر م ی گذارد‪.‬‬ ‫همیشه همین طور بوده‪ .‬بناب راین به دور از قضاوت ها‬ ‫درباره شخصیت خود امیر باید به استقالل کمک شود که از‬ ‫شرایط بحرانی بیرون بیاید‪ .‬امیر قلع ه نویی قطعا ای رادهایی‬ ‫دارد‪ .‬او زود عصبانی م ی شــود و بعد کنتــرل خودش را از‬ ‫دست م ی دهد‪ .‬این خوب نیســت‪ .‬من به امیر قلع ه نویی‬ ‫توصی ه های زیادی کرده ام اما در این شرایط م ی خواهم به‬ ‫او بگویم امیر بمان و نشان بده که مربی شجاعی هستی‪.‬‬ ‫افشــارزاده امروز در حالی خودش را بــا هیات مدیره کامال‬ ‫هماهنگ کرده کــه به نظرم جایگاهــش از باال مطمئن‬ ‫اســت‪ .‬اگر امیر برود نفر بعدی که از استقالل خواهد رفت‬ ‫افشارزاده است‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫قلعه نویی باید بماند‬ ‫چرا سرمربی استقالل در کانون بحران قرار گرفته؟‬ ‫مهدی ربوشه‬ ‫دبیر گروه ورزش‬ ‫‪4‬‬ ‫اســتقالل در کــورس قهرمانی‬ ‫لیگ برتر قــرار دارد اما ســرمربی این‬ ‫تیم به شــدت از ســوی خود باشگاه و‬ ‫پیشکســوتانش‪ ،‬هواداران اســتقالل و‬ ‫البته رســانه ها تحت فشــار قرار گرفته‬ ‫است؛ این معادله اما کم مجهول نیست‪.‬‬ ‫یک مربی تیمش در کــورس قهرمانی‬ ‫لیگ برتر اســت اما روزهای خوبی را در‬ ‫اســتقالل پشت ســر نم ی گذارد‪ .‬ب رای‬ ‫رسیدن به پاســخ این سوال کافی است‬ ‫همین سال های اخیر را مرور کنیم‪ .‬وقتی‬ ‫امیر روی نیمکت استقالل نبود‪ .‬دیگران‬ ‫بودند؛ صمد مرفاوی بود‪ ،‬مظلوم ی بود و‬ ‫قب ل تر از همه اینها مرحوم ناصر حجازی‪.‬‬ ‫همه این مربیــان طعم تلخ دخالت های‬ ‫قلع ه نویی در تیم تحت هدایت شــان را‬ ‫چشــیدند‪ .‬بعضی مثل صمــد مرفاوی‬ ‫به طور مستقیم ســایه امیر را باالی سر‬ ‫خود دیده اند و بعضی مثل پرویز مظلومی‬ ‫ طور دیگــری از کنایه های امیر بهره مند‬ ‫م ی شــدند‪ .‬کافی اســت این اظهارنظ ر ها را از دل روزهای‬ ‫سخت مربیگری این نف رات در اســتقالل بیرون بکشیم تا‬ ‫ادعای قلع ه نویی زیر ســوال برود‪ .‬انجا که درباره استقالل‬ ‫تحت هدایت این نف رات اظهارنظر م ی کرد اما تاکید م ی کرد‪:‬‬ ‫«تا زمانی که در این تیم نیســتم هرگز درباره اش صحبتی‬ ‫نم ی کنم‪ ».‬وقتی استقالل در دربی ‪ 79‬باخت‪ ،‬انگار عده ای‬ ‫از پیشکسوتان باشگاه استقالل منتظر بودند تا قلع ه نویی‬ ‫را مقصر اصلی این ناکام ی ها نشان بدهند و این ابدا اتفاق‬ ‫خوبی نیســت‪ .‬چون وقتی یک تیم مثل استقالل م ی بازد‬ ‫در واقع مجموعه اســتقالل مقصر اســت‪ .‬هر چند سهم‬ ‫مربیان همیشه در چنین مواقعی بیشتر است چون انها باید‬ ‫پاسخگوی نتایج تیم شان باشند اما با همه اینها چه کسی‬ ‫است که نداند این اتفاق به طور مرتب در باشگاه استقالل رخ‬ ‫داده است‪ .‬حتی از سوی خود امیر زمانی که مربی استقالل‬ ‫نبود‪ .‬شاید هم تاریخ قرار است درس های تازه ای به او بدهد‪.‬‬ ‫بهتر است دوباره مرور کنیم؛ استقالل در کورس قهرمانی‬ ‫لیگ برتر است اما مرب ی اش سخت تحت فشار قرار گرفته‬ ‫است‪ .‬چرا؟ شاید همه چیز به شــیوه خود امیر برم ی گردد‪.‬‬ ‫انجا که جمله «من مقصر نتایج هستم» را در حالی به زبان‬ ‫م ی اورد که پیش از ان به برنامه نــود‪ ،‬بازیکنان‪ ،‬نوع بازی‬ ‫حریف‪ ،‬داوران و تیم ملی سخت تاخته است‪ .‬این شیوه خوبی‬ ‫نیست‪ .‬قبول کردن اشتباه نیز هی چ گاه این طور نبوده که پای‬ ‫همه را وسط بکشیم و در نهایت با این جمله که «من مقصر‬ ‫هستم» سعی کنیم فضای عمومی را ارام کنیم‪.‬‬ ‫امروز امیر قلع ه نویی نه با رســانه ها‪ ،‬نه با بازیکنانش‬ ‫و نه با مخالفانش در درون باشــگاه استقالل طرف نیست‪.‬‬ ‫هواداران او حــاال درباره ناجی بودن ایــن مربی دچار تردید‬ ‫شــده اند‪ .‬به خصوص اینکه حاال ضد و نقی ض گوی ی های‬ ‫امیر بیش از هر زمان دیگری خود را نشــان م ی دهد‪ .‬نمونه‬ ‫ایــن ضدونقی ض گوی ی ها همیــن هفته گذشــته رخ داد‪.‬‬ ‫قلع ه نویی قــول قهرمانــی داد‪ .‬اتفاقی‬ ‫که هرگز تــا پیش از این رخ نــداده بود‪.‬‬ ‫قلع ه نویی که پیش از شکست در دربی‬ ‫‪ 79‬همواره در واکنش به قهرمانی تیمش‬ ‫گفته بود مربی کــه قول قهرمانی بدهد‬ ‫فوتبال را نم ی فهمد و دروغگو است‪ ،‬حاال‬ ‫مدتی است که تاکید م ی کند قهرمانی‬ ‫لیگ چهاردهم را در ســاق بازیکنانش‬ ‫دیده است و در این مورد ذره ای هم تردید‬ ‫ندارد‪ .‬مجیدی‪ ،‬نکونام‪ ،‬منتظری‪ ،‬جباری‪،‬‬ ‫رحمتی‪ ،‬اکبرپــور و احتماال طی روزهای‬ ‫اینده اندرانیک تیموریــان؛ برخی از این‬ ‫بازیکنان صرفا به دلیــل رفتارهای امیر‬ ‫قلع ه نویی و به اختالف خــوردن با این‬ ‫مربی از استقالل جدا شدند‪.‬‬ ‫قلع ه نویی اما در اســتقالل ماند‪.‬‬ ‫حاال هواداران حرف شــان این است که‬ ‫او باید عیارش را این فصل نشان دهد و‬ ‫طبق وعده ای که داده اب ی های پایتخت‬ ‫را به عنوان قهرمانی لیگ برساند‪ .‬برخی‬ ‫مخالفان امیر نیز به همیــن موضوع معتقدند و تاکید دارند‬ ‫امیر باید بماند تا اینده نه چنــدان دور حقایق دیگری را نیز‬ ‫فاش کند‪ .‬همه این مخالف خوان ی ها اما باعث نشــده که‬ ‫امیر از کورس کری خواندن ب رای منتقدانش باز بماند‪ .‬شاید‬ ‫نیم فصل دیگر نیز زمان الزم است تا بچه نازی اباد شکست‬ ‫را کامال بپذیرد‪ .‬ه ر چند باتوجه به روحیات خاص امیر بعید‬ ‫است‪ ،‬خیلی بعید‪.‬‬ ‫درباره فصل متفاوت مربی استقالل‬ ‫محسن اثیمی‬ ‫روزنامه نگار‬ ‫‪5‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫را به سود خودش برگرداند اما او دیگر ان مربی مقتدر با روحیه‬ ‫برتری جویی گذشته نیست‪ ،‬او هم م ی تواند سه بازی پشت‬ ‫سر هم ببازد‪ ،‬دربی را به پرسپ ولیس ضعیف واگذار کند و طعم‬ ‫قهرمانی را نچشد‪ .‬او م ی تواند کاری کند که خیلی از بازیکنان‬ ‫به خاطرش بروند‪ ،‬به خاطر رفتارش و ادبیات خاص خودش‪ .‬او‬ ‫این روزها خودش را درگیر همه چیز کرده‪ ،‬با همه مشکل پی دا‬ ‫کرده چرا که مدتی است نتیجه نم ی گیرد و به همین خاطر‬ ‫با پزشک تیم هم مشکل پیدا م ی کند‪ .‬همه این فشارها از‬ ‫او فردی ساخته عصب ی تر از گذشــته؛ فردی که با رسانه ها‪،‬‬ ‫بازیکنان بزرگ‪ ،‬اط رافیان و هوادارانش در افتاده است‪ .‬او دیگر‬ ‫«خان» گذشته نیست؛ کسی چه م ی داند شاید «امی ر خان» با‬ ‫این روند روزی جایش را به یک «اجنبی» بدهد‪.‬‬ ‫ورزش‬ ‫هنوز هم «خان» صدایــش م ی کنند‪ ،‬مثل زمانی که‬ ‫جام ها را درو م ی کرد‪ ،‬مثل زمانی کــه رقبایش را از پی ش رو‬ ‫برم ی داشــت نه مثل امروز که خیلــی از هوادارانش را هم‬ ‫از دســت داده؛ همان هایی که روزگاری ب رایش حنجره پاره‬ ‫م ی کردند‪ .‬امیر قلع ه نویی هنوز هم پ رافتخارترین مربی لیگ‬ ‫برتر است‪ ،‬اما این روزهای سیاه را شاید تا امروز تجربه نکرده‬ ‫بود حتی زمانی که بازی م ی کرد‪ .‬قلع ه نویی پس از پشــت‬ ‫سر گذاشــتن فصلی ناامی د کننده و پنجم ی با استقالل در‬ ‫این تیم ماند و پای معرفت را به میان کشید و گفت که دور‬ ‫از معرفت است از استقالل برود زمانی که این تیم را پنجم‬ ‫کرده است‪ .‬ماند تا ناکام ی اش را جب ران کند‪ ،‬ماند که دوباره‬ ‫«امیر خان» صدایش کنند نه به خاطر احترام و ترس که به‬ ‫خاطر قهرمان شدنش‪ .‬او اما امسال را بدتر از فصل گذشته‬ ‫سپری م ی کند‪ .‬تیمش اگر چه همچنان مدعی است اما اگر‬ ‫او امی ِر گذشته بود استقالل امروز باید با اختالف زیاد در صدر‬ ‫جدول قرار م ی گرفت‪ .‬امیر در این فصل سه باخت متوالی را‬ ‫تجربه کرد‪ ،‬رکورد شکس ت ناپذیری اش در دربی شکسته شد‪،‬‬ ‫جام حذفی را از دســت داد تا «پازل» ناکام ی هایش در حال‬ ‫تکمیل شدن باشد‪ .‬او به نباختن در دربی افتخار م ی کرد که‬ ‫ان را هم باخت‪ ،‬ان هم به یکی از ضعی ف ترین پرسپولیس‬ ‫سال های اخیر ‪ -‬و احتماال سال های اینده‪ .‬او چند بار در این‬ ‫فصل شعار «حیا کن‪ ،‬رها کن» را هم شــنید و انهایی که‬ ‫به اسمش قسم م ی خوردند حاال خواســتار رفتنش شدند‪.‬‬ ‫قلع ه نویی شاید فکرش را نم ی کرد که به این زودی در وادی‬ ‫افول قرار بگیرد اما در همان مسیری م ی رود که پیش از این‬ ‫الگویش‪ ،‬علی پروین رفته بود‪ .‬قلع ه نویی که همانند پروین‬ ‫اط رافیان زیادی دارد و او را استاد خودش م ی داند درست مثل‬ ‫او شده است‪ ،‬مثل پروین «حیا کن‪ ،‬رها کن» م ی شنود و مثل‬ ‫استادش سیر نزولی را سپری م ی کند‪ .‬شاید امیر در ادامه ورق‬ ‫‪71‬‬ ‫قناعتبهنامخویشتن‬ ‫حسین علیزاده به عنوان شوالیه «نه» گفت‬ ‫هنرمند که نگاه ویژه ای به نظام و دین دارد‪ ،‬انتظاری جز رد‬ ‫چراغی کوچک خورشید م ی شود‪ .‬و اما من ضمن قدردانی از‬ ‫محمدرضا شجریان‪ ،‬لیلی گلستان‪ ،‬کامبیز درمبخش‪،‬‬ ‫این نشان نداشتیم‪».‬‬ ‫مسئوالن کشور و سفارت فرانسه‪ ،‬به احترام مردم هنر پرور و‬ ‫محمود دولت ابادی و داریوش مهرجویی امســال نشــان‬ ‫هنر دوست ای ران‪ ،‬به نام حسین علی زاده قناعت کرده و تا اخر‬ ‫شوالیه را دریافت کردند و قرار بود در ادامه این روند حسین‬ ‫علیرضا افتخاری‪ ،‬استاد موسیقی ای ران هم در خصوص‬ ‫قبول نکردن نشان شوالیه سفارت فرانسه در ای ران از سوی‬ ‫عمر به ان پیشوند یا پسوندی نخواهم افزود‪».‬‬ ‫علی زاده هم به جمع شوالی ه های ای رانی بپیوندد و با حضور‬ ‫علی زاده‪ ،‬گفت‪« :‬او هنرمند بزرگی اســت و ب رای خود فکر‬ ‫در سفارت فرانسه در کشورمان این نشــان را دریافت کند‬ ‫نشــان شــوالیه ملی لیاقت درجه نظامی فرانسوی‬ ‫مستقلی دارد و اندیشمندی بزرگوار محسوب م ی شود‪ .‬بالطبع‬ ‫اما این اهنگساز برجسته کشــور‪ ،‬به این جمع اضافه نشد‬ ‫است که ب رای اولین بار در ســال ‪ 1963‬توسط ژنرال دوگل‬ ‫وی فکر و جمع بندی خاصی داشته تا این نشان را قبول نکند‬ ‫و خود را ب ی نیاز از این نشــان دانســت‪ .‬علی زاده با انتشار‬ ‫نامگذاری شده است‪ .‬این نشان به تمام نظامیان و شهروندان‬ ‫زی را وی را به لحاظ فکر و اندیشه برتر از امثال خودم م ی دانم و‬ ‫غی ر نظامی که لیاقت ان را به دست اورند اهدا م ی شود‪.‬‬ ‫نامــه ای انصراف خــود را از دریافت جایزه شــوالیه اعالم‬ ‫مطمئنا وی عالقه مند به کسب احترام مردم کشورش است‬ ‫کرد‪ .‬او با ســپاس از سفارت و دولت کشــور فرانسه ب رای‬ ‫تقدیر از علیزاده‬ ‫تا دریافت لوح تقدی ر‪».‬‬ ‫انتخابش به عنوان شــوالیه اعالم کرد که به احترام مردم‬ ‫پس از انکه علی زاده نشان شوالیه را رد کرد‪ ،‬چهره های‬ ‫هنرپرور و هنردوســت ای ران‪ ،‬به نام حسین علی زاده قناعت‬ ‫علی رهبری‪ ،‬رهبر ارکستر ســاکن وین که پیش از‬ ‫هنری و سیاسی از او تقدیرکردند‪ .‬بیژن نوباوه وطن رد شوالیه‬ ‫کرده و تا اخر عمر به ان پیشوند یا پسوندی نخواهد افزود‪.‬‬ ‫این با انتشار یادداشتی از حســین علیزاده خواسته بود تا‬ ‫از سوی علی زاده را کارستان توصیف کرد‪« :‬درباره ارزش کار‬ ‫علیزاده نخستین هنرمند ای رانی است که به نشان شوالیه‬ ‫نشان شوالیه کشور فرانســه را نپذیرد هم حاال خطاب به‬ ‫«نه» گفت‪ ...‬علی زاده در بخشی از نامه ای که نوشتن ان را‬ ‫علیزاده هر چه بگوییم کم اســت‪ .‬این هنرمند متصل به‬ ‫حسین علیزاده یادداشت دیگری نوشت و از او تشکر کرد‪.‬‬ ‫در بخشــی از یادداشــت رهبری م ی خوانیم‪« :‬شما باعث‬ ‫ارزش های اخالقی انقالب است‪ .‬فردی که موسیقی ن ی نوا را‬ ‫دشوار ترین و زیباترین لحظه عمرش م ی داند‪ ،‬اورده است‪:‬‬ ‫افتخار همه ما ای رانیان‪ ،‬چه در داخل و چه در خارج از کشور‬ ‫با حس زیبا ب رای سیدالشهدا م ی سازد و در داخل مردم ریشه‬ ‫«موسیقی کهن ایران‪ ،‬طنین تاریخ مردم ی است با شکوه‪.‬‬ ‫هستید و این اولین باری نیست که من به عنوان یک ای رانی‬ ‫عمیق دارد فکری جز رد نشــان شوالیه فرانسه ندارد‪ .‬از این‬ ‫عشق‪ ،‬شجاعت و ایثار از تک تک نغمه هایش جاری است‪.‬‬ ‫به اسم حسین علیزاده افتخار م ی کنم‪ .‬بنده‬ ‫و افتخار واژه ای است که مردم به هنرمند هدیه‬ ‫شخصا امید زیادی دارم که این قدرت بزرگی‬ ‫م ی دهند؛ همان طور که ما به هنرمندان بزرگ‬ ‫خود و جهان افتخار م ی کنیم‪ ،‬مردم هنردوست‬ ‫که خداوند متعال به شما هدیه کرده است‪ ،‬در‬ ‫زندگینامه استاد حسین علیزاده‬ ‫جهان نیز به بزرگان ما افتخــار م ی کنند‪ .‬مرا‬ ‫راه بهبود وضع موسیقی و هنرمندان ای رانی به‬ ‫مردم هنردوست و هموطنان عزیز و بزرگم بارها‬ ‫حسین علی زاده متولد اول شهریور ‪۱۳۳۰‬ته ران اهنگساز‪ ،‬ردیفدان‪ ،‬پژوهشگر و نوازنده کار گرفته خواهد شد‪».‬‬ ‫به اوج افتخار رسانده اند‪ .‬افتخاری که در بلندای تار و سه تار ای رانی و نامزد دریافت ‪۳‬جایزه گرمی است‪ .‬علی زاده استعداد خود را محدود به تقلید‬ ‫علی معلم دامغانی رئیس فرهنگستان‬ ‫وجود و در دستان گرمشــان بود و حاال‪ ...‬نغمه و تکرار فرم هاى گذشتگان نکرده و در جست و جوى راه هاى تازه تر بوده است‪ .‬استاد علی زاده هنر هــم در واکنش به حضــور هنرمندان در‬ ‫عشق و محبت و سپاس از دیاری دگر با عنوان ب ر خالف بسیاری دیگر از هنرمندان که فقط به اجرای موســیقی به شکل کامال سنتی ان سفارت فرانسه و دریافت نشان شوالیه گفت‪:‬‬ ‫و معنی خاص‪ .‬نه در ســتایش مــن‪ ،‬بلکه در م ی پردازند‪ ،‬نواوری هایی داشته است‪ .‬در مجموعه اثار استاد علی زاده نواهای ماندگار بیشماری «حقیقت این اســت که این عنایت ها ســود‬ ‫ستایش هنر و هنرمند و چه زیباست نام ای ران بر به چشم م ی خورد که از انها م ی توان به «نینوا» اشــاره کرد‪ .‬وی از چهره های تحسی ن شده ارجمندانی که این طرف هستند نیست‪ .‬ب رای‬ ‫بال هنر‪ ،‬در پرواز از دیاری به دیاری و از مردمی موسیقی فیلم در ای ران به شــمار م ی اید و اثاری چون دلشدگان (‪ ،)۱۳۷۰‬گبه (‪ ،)۱۳۷۴‬زشت اینکه هنوز دعوا و دعوی باقی است و نم ی شود‬ ‫ به مردمی‪ .‬اگر سیاهی جنگ و کینه و ناب رابری و زیبا (‪ ،)۱۳۷۷‬اواز گنجشــک ها (‪ )۱۳۸۷‬و ملکه (‪ )۱۳۹۰‬از ساخته های اوست‪ .‬علی زاده‪ ،‬دبیر که ‪ ۲‬لشکرروبه روی هم ایســتاده باشند و از‬ ‫در دنیای قدرت حاکم است‪ ،‬نغمه های عشق و سخنگوی شورای عالی خانه موسیقی ای ران است‪ .‬وی با کسب چهار سیمرغ بلورین ب رای سوی لشکر دشمن به ساالران این لشکر جایزه‬ ‫در دل مردم جهان فراتر و بــا قدرتی جاودانه فیلم های گبه‪ ،‬زشت و زیبا‪ ،‬اواز گنجشک ها و ملکه‪ ،‬مشترکا به همراه مجید انتظام ی برنده بدهند‪ .‬معنی این بد است و هوشمندان زیر بار‬ ‫نیز حاکم است‪ .‬اگر سفیر سیاسی و فرهنگی بیشترین سیمرغ بلورین در بخش بهترین موســیقی متن از جشنواره فیلم فجر است‪ .‬وی این مساله نم ی روند و علی زاده یکی از انهاست‪.‬‬ ‫کشور فرانسه‪ ،‬هدیه ملت با فرهنگ فرانسه را همچنین در زمینه انتشار کتاب و البوم های اموزشــی تجربه های موفقی داشت که انتشار افرادی مثل شجریان‪ ،‬مهرجویی و‪ ...‬با این روش‬ ‫به سینه هنرمندان بزرگ ما نصب م ی کند‪ ،‬ان را ده قطعه ب رای تار (در ‪ 4‬جلد) ردیف میرزا عبداهلل (اجرا با تار و سه تار)‪ ،‬دستور تار و سه تار دوره خود را داوری م ی کنند و مردم هم روی این داوری‬ ‫ارج م ی نهیم و ما نیز ستایش م ی کنیم ستارگان متوسطه تا پیشرفته (کتاب و نوار) بوسه های باران (مجموعه تصانیف) و پارتیتور قطعه نوا از حســاب م ی کنند که این ادم نم ی خواهد این‬ ‫پ ر افتخار تاریخ خود را‪ .‬اگــر در دیار ما توجه و جمله کارهای وی در این زمینه است‪ .‬علی زاده در کمک به ساخت سازهای تازه هم سابقه ای طرفی باشد؛ بلکه م ی خواهد ان طرفی باشد و‬ ‫درک از هنر واالی موسیقی همان طور که نزد مطلوب دارد که از ان میان م ی توان به ابداع سازهای سالنه و شور انگیز اشاره کرد که هم اینک م ی خ واهد از لشکر دشمن جایزه بگیرد و من هم‬ ‫مردم است‪ ،‬نزد مسئوالن ‪ -‬که باید خدمتگزاران نیز در کنسرت هایش از ان بهره م ی گیرد‪ .‬همچنان که در معرفی سازندگان سازها نیز پیشگام به خاطر همین در این محفل شرکت نم ی کنم‪.‬‬ ‫تاریخ و فرهنگ و هنر باشــند‪ -‬م ی بود‪ ،‬یک است و در کنسرت های خود از سازندگان سازهایی که خود با انها تکنوازی م ی کرد در بروشور این اراده همان افراد اســت که باید مســاله را‬ ‫هدیه و عنوان غیر خــودی این همه انعکاس کنسرت یاد م ی کند‪.‬‬ ‫متوجه شوند و این یک مقابله است و در مقابله‬ ‫انسان هیچ منتی را از دشمن نم ی پذیرد‪».‬‬ ‫نداشت‪ .‬وقتی در فضای هنری نور کافی نباشد‪،‬‬ ‫دیدار‬ ‫‪72‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫خالق و متعهد‬ ‫خیابان های مصر دوباره شلوغ شد‬ ‫اکنون افرادی که در معرض خطر قرار گرفته اند کسانی‬ ‫هســتند که مبارک را به اعدام محکوم کــرده بودند‪ ،‬البته‬ ‫محمد مرسی و صدها نفر از رهب ران اخوان‪ ،‬اکنون در انتظار‬ ‫حکم های خود هستند‪ .‬از طرفی‪ ،‬السیسی با ساختاری که‬ ‫ایجاد کرده و شــرایط امنیتی توانســته ارامش را دوباره به‬ ‫خیابان ها بازگرداند و اجازه هی چ گونه فعالیت مدنی و سیاسی‬ ‫را به هیچ یک از گروه های مخالــف دولت ندهد‪ .‬نمود ان را‬ ‫م ی توان در تظاه راتی دید که یک روز پیش از دادگاه مبارک‪،‬‬ ‫سلف ی های مصری ســعی کردند پس از نماز جمعه در این‬ ‫کشور انجام دهند و تنها توانستند تع داد اندکی را به خیابان ها‬ ‫بکشانند و با وجود تعداد کم تظاه ر کنندگان چهار نفر در این‬ ‫بین جان خود را از دســت دادند اما نیروهای امنیتی اجازه‬ ‫تجمع گسترده ای را توسط مخالفان ندادند‪.‬‬ ‫حسنی مبارک‪ ،‬دیکتاتور سابق مصر پس از اعالم حکم‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫«حســنی مبــارک تبرئــه شــد‪ ».‬دادگاه محاکمه‬ ‫رئی س جهور اسبق مصر «پرونده قرن» را مختومه اعالم کرد‬ ‫تا بار دیگر اتشی در مصر ب رافروخته شود‪.‬‬ ‫دادگاه محاکمه حســنی مبارک حکم خــود را درباره‬ ‫مهم ترین اتهامی که علیــه رئی س جمهور مخلوع مصر و‬ ‫فرزندانش مطرح اســت‪ ،‬صادر کرد و ب ر اساس ان مبارک‪،‬‬ ‫فرزندانش‪ ،‬وزیر کشور و معاونان او تب رئه شدند‪.‬‬ ‫این پرونده که در مصر به «پرونده قرن» مشهور است‪،‬‬ ‫ب رای رســیدگی به اتهامات حســنی مبارک‪ ،‬فرزندان وی‪،‬‬ ‫وزیر کشور و شــش نفر از معاونان وزیر کشور و نیز یکی از‬ ‫سرمایه داران نزدیک به مبارک تشکیل شده بود‪ .‬مبارک در‬ ‫بخشی از این پرونده نیز از اتهام صدور گاز‬ ‫به اســرائیل به بهای کمتر از قیمت های‬ ‫جهانی تب رئه شد‪.‬‬ ‫پی ش تر و در طول سه سال گذشته‪،‬‬ ‫پرونده مبارک ســه مرحله را طی کرده و‬ ‫حسنی مبارک از سوی دادگاه به اتهام قتل‬ ‫تظاهرکنندگان محاکمه و به حبس ابد و‬ ‫اعدام محکوم شــد اما این احکام به دلیل‬ ‫تغیی رات سیاســی در مصر لغو و جلســه‬ ‫اعالم حکم به هفته گذشــته موکول شده‬ ‫بود‪.‬‬ ‫مبــارک در پرونده دیگری موســوم‬ ‫به پرونده کاخ ریاســت جمهوری به چهار‬ ‫ســال زندان محکوم شــد و عال و جمال‬ ‫مبارک فرزندان او نیز هر یک به سه سال‬ ‫زندان محکوم شــده اند‪ .‬مشارکت در قتل‬ ‫تظاهرکنندگان که هفته گذشته حکم ان‬ ‫از سوی دادگاه صادر شد‪ ،‬مهم ترین اتهامی‬ ‫ است که علیه مبارک و فرزندانش مطرح‬ ‫است‪ .‬طبق حکم دادگاه‪ ،‬هیچ مدرکی دال‬ ‫بر مشــارکت مبارک و فرزندانش در قتل‬ ‫تظاهرکنندگان ارائه نشد‪.‬‬ ‫ب راساس خبر منتشــر شده از سوی‬ ‫شبکه اســکای نیوز عربی‪ ،‬قرار بود حکم‬ ‫مبارک در تاریخ پنجم مهر قرائت شود اما‬ ‫قاضی دادگاه ان را به هفته گذشته موکول‬ ‫کرد‪ .‬قاضی در ابتدای این جلســه با ارائه‬ ‫اماری از شمار قربانیان تاکید کرد که امار‬ ‫نهایی از خشونت های منتهی به برکناری‬ ‫حسنی مبارک ‪ 239‬کشته و ‪ 1588‬زخمی‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫صدور حکم ب رائت ب رای متهمان اما به معنی ازادی انها‬ ‫از زندان نیست چه انکه مبارک در پرونده دیگری موسوم به‬ ‫پرونده کاخ ریاست جمهوری به چهار سال زندان محکوم شده‬ ‫و عال و جمال مبارک فرزندان وی نیز هر یک به ســه سال‬ ‫زندان محکوم هستند‪.‬‬ ‫حبیب عادلی‪ ،‬وزیر کشــور مبارک نیز با اتهامات زیاد‬ ‫دیگری از جمله سوءاســتفاده از قدرت‪ ،‬دریافت رشوه‪ ،‬فساد‬ ‫و‪ ...‬مواجه است که در برخی از این پرونده ها حکم صادر شده‬ ‫و در برخی دیگر نیز در دست بررسی است‪ .‬در این بین تنها‬ ‫شش معاون وزیر کشور به شکل موقت ازاد خواهند شد‪ .‬این‬ ‫حکم نهایی نیست و دادستان مصر م ی تواند به ان اعتراض‬ ‫و درخواست رسیدگی به پرونده در دادگاه تجدید نظر را مطرح‬ ‫کند که حکم صادر شــده از دادگاه تجدید نظر نهایی و غیر‬ ‫قابل تغییر خواهد بود‪.‬‬ ‫حاال حسنی مبارک و مقام های بلند پایه دولت وی با‬ ‫حکم اعدام یا حبس ابد روبه رو نیستند و اگر نزدیک به سه‬ ‫سالی که مبارک و پس رانش در زندان هستند نیز مدنظر قرار‬ ‫گیرد باید شاهد ازادی انها از زندان باشیم‪.‬‬ ‫عامل نجات مبارک از حکم اعدام یا حبس ابد کسی‬ ‫نیست جز عبدالفتاح السیسی؛ فردی که بیش از یک سال‬ ‫پیش علیه محمد مرسی کودتا کرد تا حکومت و دولت مصر‬ ‫تنها یک سال در دست اخوان المسلمین باشد و دوباره نزد‬ ‫نظامیان بازگردد تا مقام های دولت حسنی مبارک از خطر‬ ‫مجازات قضایی رهایی پیدا کنند‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫تبرئهدیکتاتور‬ ‫تب رئه اش در خارج از دادگاه در پاسخ به پرسش تلویزیون مصر‬ ‫درباره حکم دادگاه گفت‪ ،‬انتظار چنین حکمی را نداشتم‪.‬‬ ‫تبرئه حســنی مبارک اما ب ی پاســخ نماند و بار دیگر‬ ‫معترضان به خیابان امدند‪ .‬این بار در اعتراض به حکمی که‬ ‫م ی گوید مبارک در طول سه دهه قدرت تنها یک جرم مرتکب‬ ‫شده است؛ سوءاستفاده از اموال عمومی‪ .‬شنب ه شب و درحال ی ‬ ‫که مســیرهای منته ی به میدان التحریر مسدود شده بود‪،‬‬ ‫بیش از هزار معترض به خیابان امدند‪ .‬پاسخ پلیس به این‬ ‫اعتراضات گاز اشک اور و اب بود‪.‬‬ ‫نیروهای امنیتی از قبل می دان التحریر را محاصره کرده‬ ‫بودند و تظاهرکنندگان که شعارهایی مانند «مرگ بر حکومت‬ ‫نظامی» سر داده بودند‪ ،‬نتوانستند در میدان التحریر به هم‬ ‫بپیوندند‪ .‬به همی ن جهت پلیس موفق شد با گاز اشک اور و‬ ‫اب تظاهرکنندگان را متفرق کند‪ .‬به گفته ســخنگوی وزیر‬ ‫بهداشت مصر‪ ،‬دست کم دو نفر به دلیل شلیک گلوله از سوی‬ ‫نیروهای امنیتی کشته شده اند اما هنوز مشخص نیست این‬ ‫گلوله ها گلوله پالستیکی بوده یا واقعی‪ .‬درگیری پلیس با‬ ‫معترضان ‪9‬زخم ی نیز بر جای گذاشته است‪.‬‬ ‫همچنین بیش از صد نفــر از جمله‬ ‫چهار روزنامه نگار نیز بازداشت شدند‪ .‬پی ش تر‬ ‫پلیس مصر وعده داده بود که از خشــونت‬ ‫خودداری کند‪ ،‬اما سپس با صدور بیانی ه ای‬ ‫خشــونت نیروهای امنیتی را توجیه کرد و‬ ‫گفت معترضان به اموال عمومی اســیب‬ ‫زده اند و به ســوی نیروهای امنیتی سنگ‬ ‫پرتاب کرده اند‪ .‬مانند سه سال پیش باز هم‬ ‫معترضان شامل همه طی ف های سیاسی‬ ‫م ی شدند‪ ،‬از ســکوالر ها گرفته تا طرفداران‬ ‫«محمد مرسی»‪ ،‬رئی س جمهور سابق مصر‪.‬‬ ‫دو روز پس از تبرئه مبــارک‪ ،‬میدان‬ ‫التحریر دوباره بسته شــد؛ میدانی که نماد‬ ‫جنبش دموکراســی خواهی و بهارعربی در‬ ‫خاورمیانه به شــمار م ی رود‪ .‬پس از اعالم‬ ‫فراخوان توسط گروه های مختلف مصری‬ ‫اعم از جنب ش های اســامی و ســکوالر‪،‬‬ ‫هزاران نفــر در ایــن میدان جمع شــدند‪.‬‬ ‫اعتراضــات در حالــی روزبــه روز جدی تر‬ ‫م ی شود که هشام برکات دادستان کل مصر‬ ‫م ی گوید که در حکم تبرئه حسن ی مبارک‬ ‫و یارانش «شائبه» وجود دارد‪ .‬او همچنین‬ ‫مسئوالن دادستانی را مکلف کرد تا شکایت‬ ‫صورت گرفته درخصوص حکم تب رئه مبارک‬ ‫و فرزندانش را مورد بررســی قرار دهند‪ .‬اما‬ ‫حضور انبوه معترضان به حکم دادگاه باعث‬ ‫شــد میدان التحریر غروب دوشنبه بارها‬ ‫بسته شود‪ .‬این در حالی اســت که در روز‬ ‫نخســت اعتراض به حکم تبرئه مبارک و‬ ‫یارانش‪ ،‬دو نفر از جمله یک کودک کشته شدند‪ .‬سه شنبه‬ ‫نیز گروه های مختلف از جمله سازمان اسالمی که همچنان‬ ‫مدافع انقالب ‪25‬ژانویه هستند‪ ،‬فراخوانی ب رای تجمع در این‬ ‫میدان اعالم کردند‪.‬‬ ‫ایــن در حالــی اســت کــه عبدالفتاح السیســی‬ ‫رئی س جمهوری مصر ب رای کاهش خشم مردم مصر نسبت‬ ‫به حکم تبرئه حسن ی مبارک‪ ،‬دولت را مکلف کرد تا مساله‬ ‫پرداخت غ رامت بــه خانواده های قربانیــان انقالب را مورد‬ ‫بررســی قرار دهد‪ .‬او همچنین از همگان خواست به حکم‬ ‫صادرشده از سوی دادگاه کشور احترام بگذارند‪.‬‬ ‫اعتراضات کماکان ادامه دارد اما همگان منتظر هستند‬ ‫تا ببینند حســنی مبارک در صورت ازادی قریب الوقوع‪ ،‬چه‬ ‫خواهد کرد‪ .‬ایا مبارک نیز همچون زین العابدین بن علی یار‬ ‫دیرین خود راه ع ربستان را در پیش خواهد گرفت؟‬ ‫‪73‬‬ ‫توپ طالیت را‬ ‫قورت بده‬ ‫مانوئل نویر دروازه بانی است که می خواهد‬ ‫بهترین بازیکن جهان شود‬ ‫‪74‬‬ ‫لحظات ناب‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫دیدار‬ ‫«این ب رای من خبری فوق العاده و افتخاری بزرگ است‪.‬‬ ‫اینکه یک دروازه بان در میان ســه نامزد نهایی کسب توپ‬ ‫طال قرار بگیرد یک اتفاق عادی نیست و من این موفقیت را‬ ‫مدیون هم تیمی هایم هستم‪ .‬من هم به همراه بایرن مونیخ‬ ‫در تیم ملی المان ســالی فوق العــاده را تجربه کردم‪ ».‬این‬ ‫واکنش مانوئل نویر اســت‪ .‬دروازه بانی که در رقابت میان‬ ‫مسی و رونالدو به عنوان یکی از گزینه های رسیدن به توپ‬ ‫طالســت‪ .‬همه چیز مثل جام جهانی ‪ 2002‬است‪ ،‬انجا هم‬ ‫درخشش یک دروازه بان به اسم اولیور کان باعث شد ژرمن ها‬ ‫به فینال رسیدند و کان هم در جمع سه بازیکن برتر سال قرار‬ ‫گرفت اما او در مقابل رونالدوی برزیلی کم اورد و توپ طال‬ ‫را به دست نیاورد‪ .‬ایا نویر م ی تواند این طلسم را بشکند؟‬ ‫به ندرت پیــش امده که وقتی فصــل جوایز فوتبال‬ ‫اغاز م ی شــود‪ ،‬نام یک دروازه بان را در میان انهایی ببینیم‬ ‫که یک سال تالش کرده اند تا جایزه بهترین بازیکن سال را‬ ‫به خانه ببرند‪ .‬اگرچه انها مهمترین پست را در زمین فوتبال‬ ‫دارند اما به همان نسبت کمترین شانس را تا این جایزه را از‬ ‫ان خود کنند یا حتی در بین بهترین تیم سال جای بگیرند‪.‬‬ ‫اینکه حاال نام مانوئل نویر در میان سه نامزد نهایی کسب‬ ‫توپ طالی فوتبال جهان جای گرفته‪ ،‬کمی جای تعجب‬ ‫دارد و البته م ی تواند یک معما باشــد! او در شرایطی به این‬ ‫مرحله رســیده که نباید فراموش کنیــم در دو تیمی بازی‬ ‫م ی کند‪-‬تیم ملی المان و بایرن مونیخ ‪ -‬که در سال های اخیر‬ ‫تقریبا بازیکنانش هیچ شانسی ب رای قرار گرفتن در میان سه‬ ‫نامزد نهایی نداشتند و اخرین بار که فرانک ریبری در ان جای‬ ‫گرفت‪ ،‬به رغم لیاقتی که داشت دستش از توپ طال کوتاه‬ ‫ماند‪ .‬با این حال نویر در سال ‪ 2014‬مهارهایی باورنکردنی و‬ ‫قهرمان ی هایی دلچسب داشت‪ .‬اما ایا اینها ب رای این دروازه بان‬ ‫کافی است تا توپ طال را در اغوش بگیرد؟‬ ‫بــدون تعلــل م ی گوییــم جام جهانــی‪ .‬مانوئل در‬ ‫جام جهانی ‪ 2014‬پس از نمایش دیدنــی اش درون دروازه‪،‬‬ ‫جایزه بهترین دروازه بان مسابقات را به خود اختصاص داد‪.‬‬ ‫درخشان ترین بازی اش مقابل فرانسه بود؛ جایی که مقابل‬ ‫خروس ها پنج مهار توپ داشت و به تیمش کمک کرد تا با‬ ‫اندکی اختالف از ســد خروس ها بگذرد‪ .‬او در نیمه دوم ان‬ ‫بازی مقابل ضربه کریم بنزما با یک دست واکنش نشان داد‬ ‫تا مانع به تساوی کشانده شدن بازی از جانب مهاجم رئال‬ ‫مادرید باشد‪ .‬نویر بازی ها را با ‪ 25‬مهار و پذیرش تنها ‪ 4‬گل‬ ‫به پایان برد‪.‬همچنین او مانند یک مدافع اخر به خط دفاعی‬ ‫تیمش کمک کرد و وقتی توپ ها به پشت مدافعان ریخته‬ ‫م ی شد‪ ،‬تا بعد از محوطه جریمه بیرون م ی امد و توپ ها را‬ ‫دفع م ی کرد‪.‬این ریســک های او در بازی مقابل الجزایر در‬ ‫مرحله یک هشتم نهایی به اوج خود رسید و ب رای خیل ی ها این‬ ‫سوال را پیش اورد که وی چگونه حاضر به پذیرش این خطر‬ ‫م ی شــود؟با این وجود این خروج ها به پیروزی المان کمک‬ ‫زیادی کرد و در بازی های بعدی باعث شد تا نویر در بیرون‬ ‫امدن از دروازه و دفع توپ ها کمترین اشــتباه را داشته باشد‬ ‫یعنی به نوعی پس از ان بازی مهارت نویر هم باال رفت‪.‬‬ ‫لحظات تلخ‬ ‫شکســت ‪ 4‬بر صفر مقابل رئال مادرید‪ .‬یازده نفر در‬ ‫زمین بودند اما هی چ کدام به اندازه نویر مسئول این شکست‬ ‫نبودند‪ .‬او روی دو گلی که ســرخیو راموس از روی ضربات‬ ‫ایستگاهی با ضربه ســر زد کمتر کاری م ی توانست انجام‬ ‫دهد اما به جرات م ی توان گفت که روی گل ســوم رئال که‬ ‫رونالدو به ثمر رساند‪ ،‬کامال مقصر بود‪ .‬فاجع ه بارتر از ان گل‬ ‫چهارم بود که او به بدترین شکل ممکن دیوار دفاعی تیمش‬ ‫را چید و بدون انکه توپ را ببیند‪ ،‬رئال مادرید به ساده ترین‬ ‫گل خودش رسید‪.‬‬ ‫چرا نویر بهترین است؟‬ ‫نویر عالوه بر اینکه بارهــا و بارها دروازه تیم هایش را‬ ‫نجات داد‪ ،‬به یک نماد ب رای انها بدل شــد‪ .‬او در مهمترین‬ ‫رقابت فوتبال جهان عملکرد فوق العاده ای داشت و در هفت‬ ‫بازی تنها چهار گل پذیرفت‪ .‬او دســتکش طالیی را از ان‬ ‫خودش کرد و بهترین گلر جهان نــام گرفت‪ .‬نویر به خاطر‬ ‫همین عملکرد خوبش برای کسب جایره بهترین بازیکن‬ ‫اروپا به رقابت با ارین روبن و کریستیانو رونالدو پرداخت‪.‬‬ ‫چرا نویر نم ی تواند؟‬ ‫بد شانســی نویر این اســت که معموال ب رای چنین‬ ‫جوایزی کمترین شــانس به دروازه بانان داده م ی شــود‪ .‬در‬ ‫یک دهه گذشته تنها یک دروازه بان شانس دریافت چنین‬ ‫جایزه ای را پی دا کرده و دروازه بانان دیگر هیچ وقت به سطحی‬ ‫نرسیدند که بتوان از انان به عنوان بهترین بازیکن جهان یاد‬ ‫کرد‪ .‬در جام جهانی ‪ 2010‬ایکر کاسیاس بهترین بازیکن جام‬ ‫شد‪ .‬او ضمن قهرمانی جام جهانی‪ ،‬توانست با پذیرفتن تنها‬ ‫دو گل‪ ،‬رکورد جدیدی را ب رای این مسابقات بر جای بگذارد‪ .‬او‬ ‫در شش مسابقه پیاپی دروازه تیمش را بسته نگه داشت‪ ،‬در‬ ‫مرحله یک چهارم نهایی مقابل پاراگوئه در ضربات پنالتی به‬ ‫یادماندنی ظاهر شد و در فینال مقابل هلند مرد اول تیمش‬ ‫بود اما در مراسم توپ طالی جهان با کسب ‪ 2/9‬درصد ارا‬ ‫در رده هفتم جای گرفت‪ .‬در سال ‪ 2012‬کاسیاس در شرایط‬ ‫بهتری قرار داشت‪ .‬او رئال را به قهرمانی اللیگا رساند و نقش‬ ‫مهم ی در رسیدن اسپانیا به دومین قهرمانی متوال ی اش در‬ ‫اروپا ایفا کرد‪ .‬این سومین عنوان معتبر کاسیاس با تیم ملی‬ ‫بود؛ جایی که او بازهم پنج بازی دروازه تیمش را بسته نگه‬ ‫داشت و تنها یک گل دریافت کرد‪ .‬با وجود این عملکرد بازهم‬ ‫در رای گیری بهترین بازیکن جهان با ‪ 3/18‬درصد ارا در رده‬ ‫ششم ایســتاد‪.‬حال انکه نویر بیش از یک «کلین شیت»‬ ‫در بازی هایش در جام جهانی نداشــته و گل هایی بیشتری‬ ‫از کاســیاس دریافت کرده‪ ،‬بناب راین م ی توان گفت شانس‬ ‫کمی ب رای رسیدن به عنوان بهترین بازیکن جهان دارد‪.‬نویر‬ ‫دروازه بانی نیســت که در بازی هایش ‪ 10‬مهار توپ داشته‬ ‫باشد‪.‬به همراه بایرن او تنها یک بار این کار را انجام داده است‪.‬‬ ‫او تا این مقطع از بوندس لیگا در ‪ 13‬بازی تها یک گل دریافت‬ ‫کرده و در سال ‪ 2014‬در مجموع ‪ 28‬کلین شیت داشته است‪.‬‬ ‫مانوئل پس از یاشین‬ ‫بعض ی ها م ی گویند او پس از اخریــن دروازه بانی که‬ ‫بهترین بازیکن دنیا لقب گرفت‪ ،‬در پســت خودش بهترین‬ ‫است‪ .‬پس از لو یاشین که در سال ‪ 1963‬بهترین بازیکن دنیا‬ ‫شد‪ ،‬دیگر هیچ دروازه بانی نتوانسته این عنوان را به دست اورد‬ ‫تا یاشین همچنان بهترین در پست خودش باشد‪ .‬یاشین‬ ‫گلری برجسته بود که عالوه بر حفاظت از دروازه‪ ،‬ابداع کننده‬ ‫روش های تازه ای در دروازه بانی بود‪ .‬جایزه وی نشان داد که‬ ‫یک دروازه بان هم م ی تواند به این عنوان برســد و بهترین‬ ‫بازیکن دنیا لقب بگیرد‪.‬‬ ‫خیل ی ها م ی گویند یاشین انقالبی در دروازه بانی ایجاد‬ ‫کرد و حاال اگر دروازه بانی م ی خواهد پاجای پای وی بگذارد‬ ‫باید انقالبی دیگر به پا کند اما ایا نویر ان دروازه بانی است که‬ ‫درون دروازه انقالبی ایجاد کرده است؟ با این حال اگر بتواند‬ ‫به این عنوان برسد پس از ‪ 50‬سال پست دروازه بانی را به این‬ ‫جایزه م ی رساند‪.‬‬ ‫خاطر نازک گل‬ ‫شکا رکرکس ها‬ ‫شگفت ی هایی از جنس پ ل خیبر‬ ‫سبک زندگی حضرت زهرا (س)‬ ‫جنگ فقط داستان وی ران ی ها نیست‪ .‬گاهی م ی تواند روایت بزرگ ترین سازندگ ی ها باشد‪.‬‬ ‫«شکار کرکس ها» که چاپ دوم ان به تازگی روانه بازار شد‪ ،‬ثابت م ی کند تاریخ دفاع مقدس‬ ‫مملو از این سازندگ ی هاست‪ .‬پس از «شبیخون به خفاش»‪ ،‬این بار کتاب «شکارکرکس ها»‪،‬‬ ‫دومین اثر سردار محمد ستاری وفایی‪ ،‬گوشه ای جدید از رشادت های دوران دفاع مقدس را روایت‬ ‫م ی کند‪ .‬این کتاب داستانی از سازندگ ی های پشت جبهه‪ ،‬به ویژه جبهه های غرب کشور است‪.‬‬ ‫ساخت وسازهایی که گاهی انســان را به کلی دچار شگفتی م ی کند‪ .‬شگفت ی هایی از جنس‬ ‫پل خیبر که سازه ای مهندسی به طول ‪ 14‬کیلومتر بود‪ .‬پلی که تمام مراحل ساخت این پل زیر‬ ‫اتش و هجمه دشمن صورت گرفت و حتی رسانه های بیگانه هم به ستایش این عمل برامدند‬ ‫و ان را «بزرگ ترین پل تاکتیکی تاریخ جنگ های دنیا» لقب دادند و نوشتند ای رانیانی که در‬ ‫زمان خشایارشاه اولین پل شناور جهان را روی تنگه داردانل احداث کرده بودند‪ ،‬این حماسه را با‬ ‫بزرگ ترین پل تاکتیکی روی هورالهویزه تکرار کردند‪ .‬شکار کرکس ها داستان حماسه سازانی‬ ‫است که کمتر اسمی از انها به میان امده است‪ .‬داســتان قهرمان هایی که «ما م ی توانیم»‬ ‫را در عمل ثابت کردند و سنگرســازانی اســت که با کمترین امکانات و بیشترین فشار ها‪،‬‬ ‫شگفت اور ترین حماســه ها را افریدند‪ .‬این کتاب‪ ،‬خواننده را با دغدغه های رزمندگان درباره‬ ‫تشکیل قرارگاه مهندسی در طول جنگ اشنا م ی کند‪ .‬سردار وفایی با این کتاب نشان م ی دهد‬ ‫که دفاع مقدس مقوله پیچیده ای است و نباید ان را فقط در میدان های جنگ خالصه کرد‪.‬‬ ‫کتاب «خاطر نازگ گل؛ نگاهی نو به زندگی و شــخصیت حضرت زه را (س)» نوشته‬ ‫حجت‏االسالم والمسلمین حسین سیدی از ســوی دفتر نشر معارف منتشر شد‪.‬این کتاب‬ ‫جلد سوم از مجموعه چهارده جلدی «سیره کاربردی چهارده معصوم (ع)» یا «سبک زندگی‬ ‫معصومی ن (ع)» اســت که در دهه ‪ ،80‬برنده جایزه کتاب ســال حوزه علمیه قم شد‪ .‬در این‬ ‫مجموعه سعی م ی شود مسائل مختلف زندگی از دیدگاه اهل بی ت (ع) بیان شود و هدف این‬ ‫مجموعه پاسخ به این سوال است که در روزگار امروز و ب رای انسان قرن بیس ت ویکم چگونه‬ ‫اهل بی ت (ع) م ی توانند الگو باشند و چگونه انها م ی توانند گرهی از زندگی مردم باز کنند‪.‬‬ ‫این سیره کاربردی که بیش از ‪ 50‬موضوع مثل سیمای ظاهری‪ ،‬سیمای باطنی‪ ،‬سبک‬ ‫زندگی فردی‪ ،‬خانوادگی و اجتماعی و سیاسی‪ ،‬دفاع از والیت‪ ،‬خطب ه های انقالبی حضرت (س)‪،‬‬ ‫ماجرای فدک‪ ،‬ارتباط با خدا‪ ،‬دیگران و طبیعت‪ ،‬حقوق مخالفان و حیوانات و‪ ...‬را شامل م ی شود‪،‬‬ ‫ب رای عموم مردم به ویژه جوانان و نوجوانان نوشته شده است‪.‬‬ ‫دفتر نشر معارف پیش از این‪ ،‬از این نویسنده خوش قلم و مترجم توانا‪ ،‬کتاب «دو قطره‬ ‫اقیانوس ؛ ترجمه دو خطبه ب ی نقطه و ب ی الف حضرت علی (ع)» و پنج کتاب داستانی «باران و‬ ‫کویر»‪« ،‬ششمین باغبان اندیشه»‪« ،‬هفتمین فصل شکفتن»‪« ،‬نغمه‏ای در روزگار گرگ ها»‬ ‫و «سوار سبزپوش ارزو ها» (نوشته کمال السید‪ ،‬نویسنده توانای عرب) را درباره زندگی و زمانه‬ ‫ائمه معصومی ن (ع) منتشر کرده است که همگی به چاپ دوم رسیده اند‪.‬‬ ‫سربازخدا‬ ‫هفته نامه پنجره در‬ ‫پاسخ به روی جلد‬ ‫نیوزویک سردار‬ ‫سلیمانی را اسطوره‬ ‫پیروزی و مهربانی‬ ‫خواند‪ ،‬نه الهه انتقام‬ ‫نیوزویک تصویر سردار قاسم سلیمانی را روی جلد برد‬ ‫روی جلد شماره جدید نیوزویک تصویری بزرگ از سردار قاسم سلیمانی با این عبارت دیده‬ ‫م ی شود‪ :‬ابتدا با امریکا جنگید‪ ،‬اکنون در حال له کردن داعش است‪ .‬نیوزویک در گزارشی از روند‬ ‫تحوالت ع راق پس از سرنگونی رژیم صدام حسین نوشت‪ :‬ای رانیان فرمانده نیروی قدس و مغز‬ ‫متفکر نظامی خود را به ع راق فرستادند؛ کسی که بسیاری از رهب ران نظامی او را فرماندهی‬ ‫عالی و استراتژیک م ی دانند‪.‬‬ ‫در حالی که سلیمانی عموما خود را نشــان نم ی دهد اما در سپتامبر گذشته اجازه داد تا‬ ‫از او در عملیات امرلی عکس گرفته شــود‪ .‬این پیام ی ب رای غرب بود تا بداند ای ران در ع راق‬ ‫حاضر است‪ .‬یکی از سیاستمداران ع راقی در خصوص او م ی گوید‪« :‬او عموما در بغداد و شمال‬ ‫ع راق است‪ .‬دولت ع راق این مساله را م ی داند‪ .‬سلیمانی باهوش است و خودش هم م ی داند‬ ‫که جنگجوی قابلی است‪».‬‬ ‫به نوشته نیوزویک‪ ،‬ع راق ی ها معتقدند که نباید نگران حضور ای ران در ع راق بود‪ .‬دکتر‬ ‫موفق ال ربیعی‪ ،‬عضو پارلمان ع راق و مشاور سابق امنیت ملی در این خصوص م ی گوید‪« :‬چه‬ ‫کسی بود که تنها سه روز پس از سقوط موصل به کمک ع راق ی ها شتافت؟ قطعا امریکای ی ها‬ ‫نبودند‪ .‬انها تازه سه ماه بعد اقدام به حمالت هوایی کردند ان هم زمانی که شهروندان خودشان‬ ‫سر بریده شدند‪ .‬این در حالی بود که ای ران ی ها ظرف یک روز به تقاضاهای دولت مرکزی ع راق و‬ ‫همچنین دولت منطقه ای کردستان پاسخ دادند‪ ».‬تیتر یک روی جلد این شماره که زیر عکس‬ ‫حاج قاسم درج شده‪ ،‬واژه ‪ NEMESIS‬است‪ .‬کلمه نمســیس در زبان انگلیسی به معنای‬ ‫«انتقام» و «قصاص» است که هم دارای بار منفی و هم حامل بار مثبت است‪.‬‬ ‫اما «نمســیس» در اســاطیر یونان الهه نیک و بــد‪ ،‬عدالت و انتقــام بود‪.‬نیوزویک‬ ‫هفته نامه ای است که توسط «موسسه واشنگتن پست» در شــهر نیویورک ایاالت متحده‬ ‫امریکا چاپ و در امریکا و اقصی نقاط جهان عرضه م ی شود‪ .‬شــعبه مرکزی این نشریه در‬ ‫نیویورک بوده و دارای ‪ ۱۷‬شعبه در امریکا و جهان است‪.‬متوسط شمارگان نیوزویک بیش از ‪۴‬‬ ‫میلیون نسخه است که تنها در ایاالت متحده ‪ 3/160/000‬نسخه در هفته به فروش م ی رسد‪.‬‬ ‫این نشریه وی رایش های گوناگونی به زبان های ژاپنی‪ ،‬کره ای‪ ،‬لهستانی‪ ،‬روسی‪ ،‬اسپانیایی و‬ ‫ع ربی و نیز یک سایت اینترنتی فعال دارد‪.‬‬ ‫در ماه های اخیر رسانه های غربی گزارش های متعددی را درباره سردار قاسم سلیمانی‬ ‫منتشر کرده اند و برخی سایت ها نیز م ی نویسند که در حقیقت این سردار سلیمانی است که‬ ‫داعش را شکست م ی دهد و نه امریکا‪ .‬چندی پیش نیز یک رسانه مصری گزارشی همراه با‬ ‫تصاویر حضور سردار ســلیمانی در جمع نیروهای داوطلب مردم ی ع راق که در حال نبرد با‬ ‫تروریس ت های تکفیری هستند‪ ،‬منتشر و تاکید کرد ع راق ی ها احترام ویژه ای ب رای سردار ای رانی‬ ‫قائل هستند‪.‬‬ ‫بازگشت‬ ‫سارکوزی‬ ‫به سیاست‬ ‫فرانسه روی‬ ‫جلد لوپوئن‬ ‫جنگ با‬ ‫گوگل سوژه‬ ‫اکونومیست‬ ‫رکوردشکنی‬ ‫مسی در‬ ‫صفحه‬ ‫اول مجله‬ ‫چمپیونز‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫دیدار‬ ‫پیشخوان جهانی‬ ‫‪75‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫سال های ابری‬ ‫سریالی با حضور پژمان جمشیدی و علی عمرانی‬ ‫تصویربرداری مجموعه تلویزیونی «سال  های ابری»‬ ‫به کارگردانی مهدی کرم پــور و تهی ه کنندگی محمدعلی‬ ‫اسالمی پس از چهار ماه و در ‪ 110‬جلسه با حضور بازیگرانی‬ ‫چون پژمان جمشــیدی‪ ،‬رضا ذاکری و سپیده اعالیی هفته‬ ‫گذشــته در لوکیشــنی حوالی نیاوران به پایان رســیده و‬ ‫هم اکنون مراحل فنی سریال در حال انجام است‪ .‬بخش های‬ ‫مربوط به خرمشهر و ابادان نیز ‪ 25‬ابان به پایان رسیده و گروه‬ ‫از این روز تا پنجشنبه هفته گذشته در لوکیشن هایی چون‬ ‫نارمک‪ ،‬گاراژی در جاده ســاوه و البته نیاوران تصوی ربرداری‬ ‫را انجام داده اند‪.‬‬ ‫مجموعه سال های ابری جزو اثار پ رلوکیشن تلویزیون‬ ‫محســوب م ی شــود و گروه از ابتدا تــا روز انتهایی تولید‪،‬‬ ‫تصویربرداری را در حدود ‪ 50‬لوکیشن انجام داده اند‪ .‬ضمن‬ ‫اینکه هم اکنون تدوین و صداگذاری به ترتیب توسط میثم‬ ‫موالیی و بابک اخوان در حال انجام است‪ .‬ساخت موسیقی‬ ‫نیز برعهده فردین خلعتبری قرار دارد تا سریال هرچه زودتر‬ ‫اماده پخش شود‪ .‬طبق ب رنامه ریزی های انجام شده مجموعه‬ ‫به زودی اماده پخش خواهد شد‪ .‬ضمن اینکه هم اکنون گروه‬ ‫مشغول مذاکره با یکی از خوانندگان سرشناس ب رای تیتراژ‬ ‫پایانی هســتند که به زودی قطعی خواهد شد‪ .‬تیتراژ این‬ ‫س ترانه ای از افشین یداللهی ساخته م ی شود‪.‬‬ ‫ب رنامه ب ر اسا ‬ ‫علی عمرانی‪ ،‬عاطفه رضوی‪ ،‬حمید ابراهیمی‪ ،‬لیندا‬ ‫کیانی‪ ،‬لیال برخورداری‪ ،‬علی صالحی‪ ،‬ســینا رازانی‪ ،‬علی‬ ‫اوجی‪ ،‬سعید ارمند‪ ،‬سپیده عالیی‪ ،‬مصطفی پروین‪ ،‬صامد‬ ‫رمضانی و ارســان قاســمی‪ ،‬با حضور پژمان جمشیدی‪،‬‬ ‫علی اوسیوند‪ ،‬اسماعیل شنگله‪ ،‬رضا ذاکری‪ ،‬امید روحانی و‬ ‫فرزاد حسنی بازیگران اصلی این سریال هستند‪ .‬مجموعه‬ ‫در بخش های مربوط به خرمشهر و ابادان ‪ 15‬الی ‪ 20‬بازیگر‬ ‫بوم ی نیز داشته که در این ســکان س ها همراه با بازیگران‬ ‫اصلی مقابل دوربین رفته اند‪ .‬پژمان جمشیدی در این سریال‬ ‫نقش مه ران را برعهده دارد‪ .‬مه ران یکــی از جوانان قصه‬ ‫سال های ابری اســت‪ .‬او کارمند یکی از مدارس ناشنوایان‬ ‫و یکی از معلمانی است که وارد مدرسه شــده و با ساالر و‬ ‫خانواده اش اشنا م ی شود‪ .‬لیال برخورداری درباره نقشش در‬ ‫این سریال گفت‪« :‬اصوال سعی دارم قبل از پخش یک فیلم‬ ‫رخصت‬ ‫نشانه ها‬ ‫سریالی مناسبتی در شبکه قران‬ ‫دیدار‬ ‫‪76‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫بعد از سریال همســفر خورشید‪ ،‬تصویربرداری ســریال رخصت نیمه مهر امسال‬ ‫ب رای پخش از شبکه قران اغاز شــد‪ .‬تهی ه کنندگی این سریال را احمد دیری بر عهده دارد‬ ‫و قدرت اهلل صلح میرزایی ان را کارگردانی م ی کند‪ .‬این سریال در ‪ 13‬قسمت ‪ 48‬دقیقه ای‬ ‫تولید م ی شود و داستان مهندس چهل ساله ای به نام سعید است که در یک خانواده مذهبی‬ ‫بزرگ شده و زندگی کرده است‪ .‬او تصور م ی کند تمام اعمال و رفتارش ب ر اساس دین است‬ ‫و همین طرز تفکر باعث غرورش شده است‪ .‬سعید که فکر م ی کند همه مسائل دینی را‬ ‫خوب م ی داند و هیچ خطا و اشتباهی در این باره مرتکب نشده‪ ،‬ماه محرم ب راثر یک اتفاق و‬ ‫جریان غیرمنتظره در موقعیتی قرار م ی گیرد که ایمانش مورد ازمایش الهی قرار م ی گیرد‪.‬‬ ‫این سریال ب رای پخش از شبکه قران در دهه پایانی ماه صفر تولید م ی شود و قرار است‬ ‫همزمان از یکی از شبکه های یک یا سه نیز پخش شود‪ .‬در سریال رخصت یوسف مرادیان‬ ‫نقش سعید را به عهده دارد‪ ،‬عنایت بخشی نقش حاج اسداهلل را بازی م ی کند‪ ،‬ثریا قاسم ی ‬ ‫ایفای نقش زه راسادات مادر سعید را به عهده دارد‪ ،‬نیما شاهرخ شاهی بازیگر نقش حمید‬ ‫است و مجید مشیری در نقش ساالری بازی م ی کند‪.‬‬ ‫یک فنجان‬ ‫چای‬ ‫یا سریال درباره نقشــی که به ایفای ان م ی پردازم صحبتی‬ ‫نکنم و از نقشــم در سریال «ســال های ابری» در این حد‬ ‫م ی توانم بگویم که نقش زنی به نام نازنین را بازی م ی کنم‬ ‫که دچار یک دوگانگی شخصیتی است و بین گذشته‪ ،‬حال‬ ‫و اینده خود دچار دوگانگی شده است و به دلیل مشکالتی‬ ‫که دارد تکلیفش با زندگی خود را نم ی تواند مشخص کند که‬ ‫این مسائل از جذابی ت های نقش ب رای من بود‪».‬‬ ‫«سال های ابری» داستان زندگی حسین ساالر را روایت‬ ‫م ی کند که زندگ ی اش از روزی به هم م ی ریزد که جاسم پرده‬ ‫از سال های ابری ذهن ساالر برم ی دارد‪ .‬دیری نم ی گذرد که‬ ‫ساالر م ی فهمد این فقط بخشی از هجمه بزرگی است که‬ ‫کیان زندگی او را هدف گرفته‪ .‬او باید تصمیمی بزرگ بگیرد؛‬ ‫مصالحه با مهاجمان‪ ،‬یا اغاز جنگ ب رای اثبات شرافتی که‬ ‫سال ها ب رای ان جنگیده اســت‪ ...‬فیلمنامه این سریال را‬ ‫ارش خوشخو و خسرو نقیبی نوشــته اند‪ .‬کرم پور پیش از‬ ‫این مجموعه تلویزیونی «یــه تیکه زمین» و تله فیلم های‬ ‫«اخ راجی»‪« ،‬روز هفتم»‪« ،‬روز هشــتم»‪« ،‬شیفت شب»‪،‬‬ ‫«بارانداز» و فیلم های سینمایی «پل چوبی»‪« ،‬چه کسی‬ ‫امیر را کشت؟» و «جایی دیگر» را کارگردانی کرده است‪.‬‬ ‫سریالی درمورد گروهک تکفیری داعش‬ ‫سریال نشانه ها از گروه فیلم و سریال شــبکه ته ران به کارگردانی وحید امیرخانی‬ ‫و تهی ه کنندگی عباس نادران در مرحله پی ش تولید قرار دارد‪ .‬این ســریال به قلم مهدی‬ ‫سجاده چی در ‪ 13‬قسمت ‪ 45‬دقیقه ای نگارش شــده و در خالصه داستان ان امده است‪:‬‬ ‫گروهک تکفیری داعش در پی شکس ت های اخیرش در منطقه ع راق‪ ،‬طی یک عملیات‬ ‫پیچیده قصد دارد در اربعین حسینی یک فاجعه بزرگ را در ع راق رقم بزند‪ ،‬از طرفی یک‬ ‫کاروان دانشــجویی که به قصد زیارت و پیاده روی نجف تا کربال عازم ع راق شده بودند‪،‬‬ ‫در میان راه توسط داعشــی ها گروگان گرفته م ی شوند و شروع ماجرایی بسیار پیچیده از‬ ‫عملیات تفکیری علیه مسلمان منطقه است و‪ ....‬اخرین خبر از سریال نشانه این است که‬ ‫عظیم ی نژاد موسیقی ان را م ی سازد‪ .‬عظیم ی نژاد در تشریح رویکرد ساخت موسیقی سریال‬ ‫«نشانه ها» گفت‪« :‬ساخت موسیقی این ســریال باتوجه به تنوع فرهنگ و خط داستانی‬ ‫سریال بسیار پیچیده و نیازمند مطالعات کار شناس ی شده است‪ .‬در ساخت موسیقی این‬ ‫ســریال قصد داریم تا کاری بکر و نو‪ ،‬به دور از کلیشــه ارائه دهیم و موسیقی در خدمت‬ ‫داستان باشد‪».‬‬ ‫برنامه تلویزیونی «یک فنجان چای» که از روز شنبه ‪ 17‬ابان ماه اغاز‬ ‫به کار کرده است‪ ،‬از هفته اینده روزهای فرد ساعت ‪۱۶:۱۰‬روی انتن م ی رود‪.‬‬ ‫این ب رنامه سه هفته ای است که از شبکه سه سیما به پخش م ی رسد و تاکنون‬ ‫می زبان میهمانانی همچون ســیاوش خی رابی‪ ،‬محســن افشانی‪ ،‬افشین‬ ‫پیروانی‪ ،‬حنیف عمران زاده‪ ،‬حمزه زرینی‪ ،‬ســیامند رحمانی‪ ،‬حامد ته رانی‪،‬‬ ‫برنامه ای در مورد نخبگان و مخترعان و نمایندگانی از شــغل های پی رایشگری‪ ،‬صافکاری‪،‬‬ ‫جوانان موفق پرورش زنبور عسل‪ ،‬گرمابه داری‪ ،‬طباخی‪ ،‬رستوران داری‪ ،‬داوری فوتبال و‪...‬‬ ‫بوده است‪.‬‬ ‫«یک فنجان چای» محصول گروه فیلم و سریال شبکه سه سیماست‬ ‫و به تهی ه کنندگی شاهین جمشیدی و با اجرای خود او سه بخش گفت وگو‬ ‫را با هنرمندان‪ ،‬ورزشــکاران و جوانــان موفق در حوزه علــم و دانش و کار‬ ‫دربرم ی گیرد‪ .‬این ب رنامه با فرمت مجله دارای ‪ 90‬قسمت ‪ 45‬دقیقه ای است و‬ ‫ایتم هایی درباره میهمانان برنامه و پاسخگویی به نظ رات بینندگان از دیگر‬ ‫بخش های ان است‪.‬‬ ‫نسیم سراسری‬ ‫می وزد‬ ‫دو شبکه نمایش و تماشا ادغام می شوند‬ ‫نماینده تام االختیار در حوزه سینما‬ ‫حجت اهلل ایوبی معاون وزیر فرهنگ و ارشاد اسالمی و رئیس سازمان سینمایی به دیدار «دکتر محمد سرافراز» رئیس‬ ‫سازمان صدا و سیما رفتند‪ .‬ایوبی در این نشست پیشنهاد تشکیل یک کمیته کاری مشترک را به منظور حل خواسته ها‬ ‫و مطالبات اهالی سینما با بررسی دقیق و نگاه کارشناســانه مطرح کرد که مورد موافقت رئیس سازمان صدا و سیما قرار‬ ‫ی در حفظ ارامش سینما داشته باشد که قطعا این حسن در سایه حمایت‬ ‫گرفت‪« :‬سازمان صدا و سیما م ی تواند نقش مهم ‬ ‫از تولید فیلم های سینمایی‪ ،‬حمایت از پخش فیلم های کوتاه و مستند‪ ،‬حمایت از پخش تیزرهای سینمایی‪ ،‬خرید حق‬ ‫رایت فیلم ها با قیمت مناسب و دیگر حمایت های مادی و معنوی میسر است‪» .‬‬ ‫سرافراز نیز در این دیدار‪ ،‬ضمن اب راز خشنودی از برگزاری این نشست صمیمانه‪ ،‬بر ضرورت ایجاد ارتباط و نیز بر نقش‬ ‫مثبت رادیو و تلویزیون تاکید کرد و گفت‪« :‬امیدوارم با تشــکیل کمیته مشترک بین دو سازمان بتوانیم گام های موثری‬ ‫برداریم‪ ».‬رئیس رسانه ملی در این نشست پور محمدی را به عنوان نماینده تام االختیار خود در رابطه با تعامالت میان دو‬ ‫سازمان معرفی و بر تسریع روند این همکاری تاکید کرد‪.‬‬ ‫را مدیری متعهد و توانا توصیف کرد‪ .‬در ادامه این نشســت‬ ‫مجید زین العابدین‪ ،‬مدیر شبکه سه سیما نیز در سخنانی با‬ ‫قدردانی از توجه معاون سیما‪ ،‬گفت‪« :‬مدی ران این شبکه به‬ ‫کیف ی کردن برنامه ها و ارزان سازی با تاکید بر حفظ کیفیت‪،‬‬ ‫استفاده کیفی از ارشیو‪ ،‬تکرار برنامه های مفید و موثر توجه‬ ‫فرزندان‬ ‫افتاب‬ ‫انیمیشن «فرزندان افتاب» در ‪ 26‬قسمت از شبکه دو پخش م ی شود‪.‬‬ ‫فصل اول این ســریال به ماجرای زندگی چند همکالســی که در یکی از‬ ‫محله های جنوب ته ران در دهه ‪ ۵۰‬به مدرســه م ی رفتند م ی پردازد‪ .‬در این‬ ‫فصل ما شاهد روایت برخی حوادث قبل از پیروزی انقالب هستیم؛ حوادث‬ ‫انیمیشنی تلخ و شیرین در بیرون از مدرسه‪ ،‬صمیمیت و رفاقت این چند همکالسی که‬ ‫با موضوع انقالب در جریان انقالب کم کم بزرگ م ی شوند و به جوان هایی تبدیل م ی شوند که‬ ‫شهراورد‬ ‫بررسی معضالت اجتماعی به زبان طنز‬ ‫از جان خود گذشته و ب رای هدف برترشان تالش م ی کنند و درگیری های مردم‬ ‫ان زمان با دولت شاه خائن که به فعالی ت های بچه های مدرسه نیز کشیده‬ ‫شده بود‪ ،‬تا بازگشت امام خمینی(ره) به وطن و پیروزی انقالب اسالمی ای ران‬ ‫را نشان م ی دهد‪ .‬این مجموعه با تکنیک سه بعدی کامپیوتری تولید شده‬ ‫که خروجی ان رندر دو بعدی است و در چهار فصل ‪ ۲۶‬قسمتی در حال تولید‬ ‫است که تاکنون تولید دو فصل از ان به اتمام رسیده‪.‬‬ ‫سریال شهید چمران‬ ‫فراخوان بازیگر و راه اندازی سایت‬ ‫سریال «الف» ویژه شهید مصطفی چمران به کارگردانی جلیل سامان در گروه ویژه‬ ‫و مستند مرکز سیما فیلم تولید م ی شــود‪.‬در حال حاضر این سایت به صورت ازمایشی‬ ‫راه اندازی شده و تا پایان ماه جاری به شکل رسمی قابل بهره برداری است‪ .‬این پایگاه شامل‬ ‫لینک هایی چون زندگینامه دکتر چمران‪ ،‬اخبار پروژه‪ ،‬ارشیو تصاویر‪ ،‬دانلود و فیلمنامه‬ ‫است‪ .‬همچنین فراخوان انتخاب بازیگر روی این ســایت قرار گرفته که عالقه مندان با‬ ‫مراجعه و ثب ت نام م ی توانند در مراحل تســت گیری این مجموعه شرکت کنند‪ .‬تاکنون‬ ‫حدود ‪ 700‬نفر از افراد عالقه مند ب رای تســت بازیگری مراجعــه کرده اند و به تازگی نیز‬ ‫اطالعی ه های جداگانه ای از سوی دفتر این سریال ب رای کالس های ازاد بازیگری‪ ،‬مدارس‬ ‫و دانشکده های هنری ارسال شده و پی ش بینی م ی شود تا پایان سال این مرحله نهایی‬ ‫شده و با اعالن نظر کارگردان‪ ،‬قرارداد افراد منتخب منعقد شود‪ .‬قرار است این سریال در‬ ‫‪ ۳۶‬قسمت ساخته شود‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫«شهراورد» یک برنامه عصرگاهی اجتماعی اســت که به معضالت‪ ،‬دغدغه های‬ ‫اخالقی و رفتاری جامعه ب رای نســل جوان با زبانی طنز م ی پردازد‪ .‬این برنامه بر پایه متن‬ ‫استوار است و کنداکتوری با ریتم تند دارد‪ .‬بیشتر زمان این برنامه را پالتوهای مجری و نیز‬ ‫ایتم های تولیدی به خود اختصاص م ی دهد‪ .‬این ب رنامه در بخش های کوتاه نیز گفت وگوی‬ ‫مجری و میهمانان مرتبط با موضوع را خواهد داشت‪.‬از جمله ایتم های این ب رنامه م ی توان‬ ‫به «قصه های شهرزاد»‪« ،‬سلف ی نگاری»‪« ،‬جوونم جوونای قدیم» و «ممیزی شعر و ترانه»‬ ‫اشاره کرد که ایتم اخر یک کار نمایشی اســت که در ان هر بار خواننده ای ب رای دریافت‬ ‫مجوز یکی از ترانه هایش به یک اداره ممیزی م ی رود و با اتفاقات طنزی مواجه م ی شود‪.‬‬ ‫ب رنامه «شهراورد» به تهی ه کنندگی و کارگردانی حامد جوادزاده‪ ،‬روزهای یکشنبه‪ ،‬دوشنبه‪،‬‬ ‫سه شنبه و چهارشنبه هر هفته از ساعت ‪ 15:45‬الی ‪ 17‬به صورت زنده پخش م ی شود‪ .‬اجرای‬ ‫این ب رنامه توسط سعید پورمحمودی مجری رادیو انجام م ی شود‪.‬‬ ‫دارند‪ ».‬بازتعریف شبکه ها‪ ،‬خرید ب رنامه های تامینی‪ ،‬بازگشت‬ ‫طنز به شبکه ســه‪ ،‬تغییر زمان پخش برنامه ها بر مبنای‬ ‫اثرگذاری ان و توجه به رقابت سالم بین شبکه ها به خصوص‬ ‫در جذب مشارکت ها و ماموریت کاری از دیگر موضوعاتی‬ ‫بود که در این جلسه به انها پرداخته شد‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫دو شــبکه تلویزیونی در هم ادغام م ی شوند و شبکه‬ ‫نسیم هم به جمع شبکه های سراســری اضافه م ی شوند‪.‬‬ ‫عل ی اصغر پور محمدی که جانشین علی دارابی در معاونت‬ ‫سیما شده در شبکه سوم سیما حاضر شده و ضمن اعالم این‬ ‫خبر عنوان کرد‪« :‬ادغام دو شبکه تماشا و نمایش در راستای‬ ‫برنامه ریزی افزایش کیفیت در شــبکه های ســیما انجام‬ ‫م ی شود‪ ».‬معاون سیما با اشاره به اینکه شبکه های نسیم و‬ ‫افق در حال حاضر تنها در ته ران قابل دریافت است‪ ،‬گفت‪:‬‬ ‫«باتوجه به درخواست بینندگان سیما در دیگر نقاط کشور‬ ‫در اینده شبکه های جام جم که مخاطب برون مرزی دارند از‬ ‫گی رنده های دیجیتال حذف و شبکه افق جایگزین م ی شود‪».‬‬ ‫پورمحمدی در ادامه با تاکید بر ضرورت اهتمام ویژه به‬ ‫صرفه جویی از مدی ران شبکه های سیما خواست داوطلبانه‬ ‫برنامه های پرهزینه‪ ،‬کم اثر و کم بیننده را از جدول برنامه ها‬ ‫حذف و ب رای کوچک سازی شــبکه نیز کارشناسی کنند و‬ ‫اثار و نتایج ان را پی ش بینی و بررســی کنند‪ .‬معاون سیما‬ ‫بررسی مشکالت مالی شــبکه ها و اقدام ب رای کاهش رفع‬ ‫ان را ضروری دانســت و همکاران را به هم اندیشی در این‬ ‫خصوص دعوت کرد‪.‬‬ ‫معاون ســیما بر ضرورت تولید برنامه های کیفی و‬ ‫باز پخش اثار مفید و موثر تلویزیونی تاکید کرد‪ .‬پورمحمدی‬ ‫تالش موثر همکاران ســیما را ب رای افزایش جذابی ت های‬ ‫برنامه ســازی و حفظ بینندگان و جــذب مخاطبان جدید‬ ‫خواستار شد و گفت‪« :‬شــبکه های تلویزیونی باید با تولید‬ ‫اثار کیفی و تاثیرگذار به روزهای پ ر بیننده خود باز گردند‪».‬‬ ‫معاون سیما با قدردانی از تالش و زحمات مدیر شبکه‬ ‫سه سیما و دیگر مدی ران و همکاران شبکه‪ ،‬مدیر این شبکه‬ ‫‪77‬‬ ‫دیدار با سیما‬ ‫«میکائیل»‬ ‫سریال سیروس مقدم در راه قشم‬ ‫ســریال «میکائیل» به کارگردانی سیروس مقدم و‬ ‫تهی ه کنندگی الهام غفوری کــه چهار هفته پیش در منزلی‬ ‫حوالی میدان ســپاه کلید خورده بود‪ ،‬با پایان تصوی ربرداری‬ ‫در لوکیشــن های پارک ارم‪ ،‬بیمارســتان ناجا‪ ،‬خانه ای در‬ ‫مالصدرا و‪ ...‬به ایستگاه راه اهن رسید و گروه پس از ضبط‬ ‫این سکان س ها راهی قشم خواهند شد که اغلب بخش های‬ ‫باقیمانده قصه در این جزیره م ی گذرد‪.‬‬ ‫کامبیز دیرباز‪ ،‬بهنوش طباطبایی‪ ،‬کامران تفتی‪ ،‬کاوه‬ ‫سماک باشی‪ ،‬مجید واشقانی‪ ،‬متین ستوده‪ ،‬مجی د مشیری‪،‬‬ ‫امیر حمیدزاده و مریم خدارحم ی با حضور علیرضا خمسه و‬ ‫پرویز پورحسینی در این سریال بازی م ی کنند و اخی را حسین‬ ‫توشه‪ ،‬مهدی صبایی‪ ،‬علی صالحی و مجید سعیدی هم به‬ ‫جمع بازیگران اضافه شدند‪ .‬این سریال مضمونی پلیسی دارد‬ ‫و فیلمنامه ان توسط سعید نعمت اهلل در حال نگارش است‪.‬‬ ‫در خالصه داستان ان امده است‪« :‬رسول دوست عزیز‬ ‫و رفیق میکائیل‪ ،‬به اشــتباه قربانی توطئه اشرار م ی شود‪.‬‬ ‫میکائیل که پلیس ســختکوش و پرتالشــی است‪ ،‬ب رای‬ ‫استق رار نظم و ارامش بیشــتر‪ ،‬عزم خود را جزم م ی کند و با‬ ‫تکیه بر حمایت هــای مردم‪ ،‬دل به دریــا م ی زند و‪ »....‬این‬ ‫ســریال با مشــارکت نیروی انتظام ی (ناجی هنر) و شبکه‬ ‫اول ســیما در گروه مجموعه های تلویزیونی این شــبکه‬ ‫تولید م ی شــود‪ .‬علی دهکردی تازه ترین بازیگری است که‬ ‫به گروه پیوسته و تســت گریم او نیز انجام شده است؛ این‬ ‫بازیگر نقش رئیس کالنتری را دارد و به زودی جلوی دوربین‬ ‫مقدم خواهد رفت‪.‬‬ ‫کامبیز دیرباز کــه نقش اصلی در این ســریال را بر‬ ‫عهده دارد‪ ،‬درباره همکاری با ســیروس مقدم و ایفای نقش‬ ‫«میکائیل» گفت‪« :‬فرصت بسیار خوبی ب رای همکاری با‬ ‫سیروس مقدم ب رایم فراهم شد و از زمان سریال «نرگس»؛‬ ‫یعنی حدود ‪ ۱۰‬سال پیش قرار بود با اقای مقدم کار کنم اما‬ ‫به دالیل مختلف امکان پذیر نشد و حاال نیز خوشحالم که‬ ‫نقش میکائیل را بازی م ی کنم‪».‬‬ ‫این بازیگر درباره ویژگی نقش «میکائیل» به تمام عیار‬ ‫بودن ان اشاره م ی کند و م ی گوید‪« :‬جزئیات زندگی میکائیل‬ ‫به خوبی نشان داده م ی شود و متن این شخصیت نیز بسیار‬ ‫دیدار‬ ‫‪78‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫حبیب اقا‬ ‫خوب نگاشته شده است‪ .‬اقای نعمت اهلل روی متن خودش‬ ‫بسیار حساس است و م ی توانم بگویم اولین وسترن ای رانی‬ ‫است؛ چون ‪ ۹۰‬درصد فیلمبرداری در قشم انجام م ی شود و‬ ‫جغ رافیای ان منطقه با تلفیق ان منطقه و دریا به شدت انگیزه‬ ‫را در سعید نعمت اهلل باال برده است»‬ ‫دیرباز با اشــاره به علت پذیرش نقــش میکائیل در‬ ‫پایان صحب ت های خود م ی گوید‪« :‬تا به حال نقش پلیس‬ ‫بازی نکرده بودم‪ .‬این پلیس یک پلیس متفاوت اســت و‬ ‫به نظرم تمام شخصی ت های این ســریال حتی اقاخان که‬ ‫نقش ان را علیرضا خمسه بازی م ی کند‪ ،‬خاکستری است‪.‬‬ ‫شاید «میکائیل» یک ضدقهرمان هم باشد و با وجود اینکه‬ ‫لباس پلیس م ی پوشــد‪ ،‬قانون های خاص خود را دارد که‬ ‫تا به حال از پلیس ندیده ایــم‪ .‬خودمختاری میکائیل باعث‬ ‫م ی شود که دائم با باالدســت ی های خود یعنی پلیس ‪۱۹۷‬‬ ‫درگیر باشــد‪ .‬او به نحوی کم صبر است و دوست دارد زودتر‬ ‫مجرمان را مجازات کند‪ ».‬مقدم قرار است با فراغت از ساخت‬ ‫این ســریال‪ ،‬بالفاصله مقدمات تولید مجموعه تلویزیونی‬ ‫نوروزی «عل ی البدل» را ب رای پخش در ایام نوروز از شــبکه‬ ‫یک فراهم کند‪.‬‬ ‫شهر من شیراز‬ ‫یک تله فیلم برای شبکه ‪5‬‬ ‫شروع تصویربرداری یک ملودرام خانوادگی‬ ‫فیلم تلویزیونی «حبیب اقا» که به داستان ارتباط یک پدر و پسر م ی پردازد بعد از ‪23‬‬ ‫جلسه تصوی ربرداری به مرحله تدوین رسید و تا پایان اذر ماه به شبکه پنج سیما تحویل داده‬ ‫خواهد شد‪ .‬این فیلم ب ر اساس ایده ای از محمد حمزه ای توسط مهدی کیا و پیام کرمی نوشته‬ ‫شده است‪.‬در خالصه داستان این فیلم امده است‪« :‬حبیب اقا» داستان ارتباط محترمانه و‬ ‫عاطفی حبیب اقا و پسرش رضا گلکار است‪ .‬رضا مدتی است به خاطر برخی مسائل از کار‬ ‫ بیکار شده و در استانه جدایی قرار گرفته اما همچنان رابطه ای محترمانه با حبیب اقا دارد تا‬ ‫جایی که یک اتفاق این رابطه را دچار یک بحران م ی کند و این رضا است که بر سر ازمونی‬ ‫سخت گرفتار شده‪« ...‬حبیب اقا» عنوان موقت این فیلم تلویزیونی است که پیش از این با‬ ‫نام «گلکار» مجوز ساخت گرفته بود‪ .‬این فیلم داستان یک ملودرام اجتماعی است که بخش‬ ‫اعظمی از افراد اجتماع م ی توانند خود را در شخصیت فیلم پی دا کنند‪ .‬علیرضا استادی‪ ،‬بهاران‬ ‫بن ی احمدی‪ ،‬پوریا رحیم ی سام‪ ،‬یداهلل شادمانی‪ ،‬بهار ریاحی‪ ،‬جواد پورزند‪ ،‬محمد رسول صفری‪،‬‬ ‫مجید توکلی و مهرداد فالحتگر از دیگر بازیگران این فیلم هستند‪.‬‬ ‫مجموعه تلویزیونی «شهر من شی راز» به تهی ه کنندگی و کارگردانی محمد بنایی‬ ‫در شهرک سینمایی دفاع مقدس کلید خورد‪ .‬این ســریال در ‪ 13‬قسمت ‪ 30‬دقیقه ای به‬ ‫سفارش گروه خانواده شبکه دو و ب ر اســاس فیلمنامه ای از عل ی اکبر محلوجیان در حال‬ ‫تولید است‪ .‬این سریال یک ملودرام اجتماعی ‪ -‬خانوادگی است که با هنرنمایی زیبا بروفه‪،‬‬ ‫مهدی امین ی خواه‪ ،‬پرستو صالحی‪ ،‬حسن جوهرچی‪ ،‬روشنک عجمیان‪ ،‬رامتین خداپناهی‪،‬‬ ‫حدیث فوالدوند‪ ،‬فالمک جنیدی‪ ،‬رامین ناصر نصی ر‪ ،‬زه را سعیدی‪،‬شه ربانو موسوی‪ ،‬جمشید‬ ‫نزاده‪ ،‬محمود پاک نیت‪ ،‬مهدی جعفری همراه با کالرا کارمونا هنرمند ایتالیایی تولید‬ ‫جها ‬ ‫م ی شود‪« .‬شهر من شی راز» قصه زندگی چهار زن را روایت م ی کند که هر کدام به نوعی‬ ‫درگیر مسائل خانوادگی و اجتماعی هستند و م ی کوشند از زیر بار مشکالت سر بلند بیرون‬ ‫بیایند‪ .‬تصوی ربرداری ‪ 70‬درصد از «شهر من شی راز» در شی راز انجام م ی گیرد‪ .‬تصوی ربرداری‬ ‫سکان س های مربوط به ته ران این مجموعه تلویزیونی دو هفته دیگر ادامه خواهد داشت و‬ ‫پس از ان عوامل راهی شی راز م ی شوند‪.‬‬ ‫برنامه «دورهمــی» در حدود ‪ ۲۵‬دقیقه به امــوزش غذاهای بومی و‬ ‫سنتی استان های کشور و همچنین نحوه پذی رایی این استان ها از میهمان و‬ ‫گفت وگو درباره مسائل روز م ی پردازد‪ .‬این ب رنامه ابتدا قرار بود «مهمونی» نام‬ ‫یک برنامه خوشمزه بگیرد چون عالوه بر اموزش اشپزی‪ ،‬پذی رایی از میهمان را هم داشت اما به‬ ‫روی انتن دلیل اینکه با ب رنامه ای دیگر در شبکه «نسیم» همراه م ی شد‪ ،‬اسم ان تغییر‬ ‫کرد‪ .‬با این حال در این ب رنامه زن و شوهر جوانی با هم اشپزی م ی کنند و هر‬ ‫دور همی ‬ ‫شب یک میهمان دارند که از او پذی رایی م ی شود و نحوه پذی رایی از میهمان‬ ‫به سبک استان های مختلف کشور هم به نوعی نمایش داده م ی شود‪ .‬یک‬ ‫ویژگی مهم این برنامه این است که اشــپزهای برنامه هم بومی هستند و‬ ‫به طور مثال پیرزنی از خود گیالن به «دورهمی» م ی اید و باقالقاتوق اصل‬ ‫گیالن را به دو مجری برنامه اموزش م ی دهد‪ .‬در این برنامه حتی دسرها و‬ ‫نوشیدن ی ها هم سنتی هستند و از دمنوش های گیاهی استفاده م ی شود‪.‬‬ ‫گذر از رنج ها‬ ‫برنامه ای در مورد دغدغه های نوجوانان‬ ‫سریالی که جانشین پرده نشین می شود‬ ‫برنامه «دیده شــو» کاری از گروه نوجوان شبکه دوســت که روزهای سه شنبه‪،‬‬ ‫چهارشنبه و پنجشنبه هر هفته از ســاعت ‪ 18:30‬به صورت زنده روی انتن م ی رود‪ .‬این‬ ‫برنامه هر هفته یک موضوع را دنبال م ی کند که مربوط به دغدغه ها و معضالت قشــر‬ ‫نوجوان است و به مسائلی همچون ترس‪ ،‬اضط راب و اعتیاد م ی پردازد‪.‬‬ ‫روزهای سه شــنبه این برنامه یک نوجوان را به همراه خانواده یا معلمش دعوت‬ ‫م ی کند و در کنار این افراد یک مشــاور نیز در برنامه حضور دارد و با انها درباره موضوع‬ ‫ب رنامه و مسائل نوجوانان صحبت م ی شود‪ .‬همچنین روزهای چهارشنبه نوجوانان موفق‬ ‫به ب رنامه دعوت شــده و درباره موضوع هفته با انها صحبت م ی شود‪ .‬روزهای پنجشنبه‬ ‫میهمانان چهره به همراه خانواده انها به برنامه دعوت م ی شوند و به غیر از گفت وگو با‬ ‫انها درباره موضوع روز برنامه و دغدغه هایی که ب رای نوجوانان مطرح است‪ ،‬از انها بدون‬ ‫هرگونه هماهنگی خواسته م ی شود یک کارجمعی نیز انجام دهند‪ .‬مجریان این برنامه‬ ‫کیوان ساکت اف‪ ،‬اشکان خی ل نژاد‪ ،‬محمد اله دادی و نازنین پیرکاری هستند‪.‬‬ ‫سریال «گذر از رنج ها» کاری از فریدون حس ن پور پس از سریال «پرده نشین» در‬ ‫شبکه یک پخش م ی شود‪ .‬این سریال داستان زندگی زنی به نام دنیا را از لحظه تولد تا‬ ‫مرگ روایت م ی کند‪ .‬این سریال درام تاریخی اســت و در ان زندگی دنیا از سال ‪ 1335‬تا‬ ‫‪ 1369‬به تصویر کشیده م ی شود‪ .‬در گذر از رنج ها به تحوالت ای ران هم توجه م ی شود‪ .‬دنیا‬ ‫با از دنیا رفتن مادرش متولد م ی شود و پدرش بار دیگر ازدواج م ی کند‪ .‬البته این زن جدید‬ ‫با دختر کوچک مهربان است اما همه خانواده در زندگی سخت روستایی با وضع مالی بد‬ ‫زندگی م ی کنند‪ .‬دختر در سن ‪ 15‬سالگی در حالی که گله را به کوه م ی برد اتفاقات زندگی‬ ‫او رقم م ی خورد و‪ ...‬پژمان بازغی‪ ،‬بیژن امکانیان‪ ،‬پیام دهکردی‪ ،‬بابک حمیدیان‪ ،‬ماه چهره‬ ‫خلیلی‪ ،‬نگین معتضدی ‪ ،‬ترالن پروانه‪ ،‬جعفر دهقان‪ ،‬ازیتا ترکاشوند‪ ،‬مه ران رجبی‪ ،‬حسین‬ ‫عابدینی‪ ،‬پردیس احمدیه‪ ،‬شیوا طاهری‪ ،‬غزاله رشیدی‪ ،‬داود فتحعل ی بیگی‪ ،‬فریبا خادمی‪،‬‬ ‫مهدی بوســتان پرور‪ ،‬پروین ملکی‪ ،‬امیر ذوالفقاری‪ ،‬مهشید مرندی‪ ،‬نجات علیمرادی و‬ ‫هستی مهدوی فر از بازیگران سریال فریدون حس ن پور هستند‪.‬‬ ‫همه چیز انجاست‬ ‫یک سریال کامال اجتماعی‬ ‫ســریال «همه چیز انجاســت» روایتگر موضوعات‬ ‫اجتماعی روز جامعه اســت و بینندگان این مشکالت را در‬ ‫میان داســتان خانواده های قصه خواهند دید‪ .‬ضمن اینکه‬ ‫در این سریال حرف دل جوانان هم زده م ی شود‪ .‬این سریال‬ ‫ی خانوادگی است و ‪ 50‬قسمت دارد‪ .‬این سریال قصه‬ ‫ملودرام ‬ ‫خانواده های ای رانی را روایت م ی کند‪ .‬به اداب و رســوم انها‬ ‫م ی پردازد و این نمایش ســنت های ای رانی م ی تواند ب رای‬ ‫مخاطبان تداعی کننده و خاطره انگیز باشد‪ .‬نویسندگی این‬ ‫سریال را فیروزه قشقایی برعهده دارد و سی د مجید‬ ‫میرمی ران و علیرضا افخمی به عنوان مشاور پروژه‬ ‫را همراهی م ی کنند‪.‬‬ ‫این سریال در ‪ 50‬قســمت ‪ 40‬دقیقه ای با‬ ‫بهره گیری از ‪ 22‬بازیگر ثابت و بیش از ‪ 60‬بازیگر‬ ‫میهمان داستان هایی خانوادگی را روایت م ی کند‪.‬‬ ‫ماجرای اصلی ســریال پی رامون خانواده محسن‬ ‫م ی گردد‪ .‬کارگاه تولیدی این خانواده به علت ورود‬ ‫کاالهای خارجی به تعطیلی کشــانده م ی شود‪.‬‬ ‫مهدی پسر بزرگ محسن درگیر و دار مشکالت‬ ‫به وجود امده‪ ،‬به بســیاری از رازهای خانواده پی‬ ‫م ی برد و‪...‬‬ ‫در این سریال تلویزیونی جمشید مشایخی‬ ‫نقش نعمــت اهلل‪ ،‬امین زندگانــی نقش مهدی‪،‬‬ ‫الهام حمیدی نقش پرستو‪ ،‬محمد عمرانی نقش‬ ‫محسن‪ ،‬مهرانه مهی ن ترابی نقش اکرم‪ ،‬حدیث میرامینی‬ ‫نقش مهرنوش‪ ،‬حسین مهری نقش مه ران‪ ،‬امیر مهدی کیا‬ ‫نقش یوسف‪ ،‬نوشین زارع نقش نسرین‪ ،‬الهه فرشچی نقش‬ ‫بیتا‪ ،‬شیرین اسماعیلی نقش نازنین‪ ،‬مریم معصوم ی نقش‬ ‫به اضافه‬ ‫فوتبال‬ ‫الهام حمیدی یکی از بازیگران اصلی این سریال است‪،‬‬ ‫او نقش خود را در این سریال این گونه تشریح م ی کند‪« :‬این‬ ‫بار نقش یک شخصیت تاریخی یا کاراکتری خاص را ندارم‪،‬‬ ‫عروسی هستم که یک روز با مادرشوهرش خوب است و یک‬ ‫برنامه تلویزیونی «به اضافه فوتبال» کاری از گروه ورزش شبکه‬ ‫سه سیماست که با اجرای محمدرضا احمدی و محمد سرمدی سه شنب ه‬ ‫شب ها از ساعت ‪ 22:30‬به مدت ‪ 50‬دقیقه از این شبکه پخش م ی شود‪.‬‬ ‫موضوع اصلی این برنامه به تهی ه کنندگی حسین ذکایی به مهم ترین‬ ‫اتفاقــات لی گ های خارجی فوتبــال از جمله لیگ قهرمانــان اروپا و‬ ‫لیگ باشگاهی کشورهای اســپانیا‪ ،‬انگلیس‪ ،‬ایتالیا‪ ،‬المان‪ ،‬فرانسه و‬ ‫بازی های مقدماتی یورو ‪ 2016‬و مسابقات تیم های ملی در سراسر دنیا‬ ‫م ی پردازد‪ .‬این برنامه همچنین دربرگیرنده نکاتی اموزشــی در حوزه‬ ‫فوتبال است و حواشی این رشته ورزشی را بررسی م ی کند و موضوعاتی‬ ‫همچون مدیریت در فوتبال‪ ،‬مربیگری و باشگاهداری با تحلی ل هایی‬ ‫جامع ه شناســانه و روانشناســانه از دیگر موضوعاتی است که به ان‬ ‫م ی پردازد‪« :‬به اضافه فوتبال» به نوعــی تکمی ل کننده برنامه گزارش‬ ‫ورزشی است‪ .‬با این تفاوت که ان برنامه به پخش مستقیم مسابقات و‬ ‫کارشناسی انها م ی پردازد اما هدف اصلی این ب رنامه مروری بر حاشی ه ها‬ ‫و رویدادهای فوتبالی در سایر کشورهاســت و علت نام گذاری ان هم‬ ‫دقیقا به دلیل همین نگاه مکمل است‪.‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫یک برنامه ورزشی تازه‬ ‫در شبکه ‪3‬‬ ‫سمانه‪ ،‬مزدک رستم ی نقش اسماعیل‪ ،‬فریماه ارباب نقش‬ ‫بهار‪ ،‬مهسا موحد نقش شــبنم‪ ،‬مختار سائقی نقش ارش‪،‬‬ ‫ایمان باقری نقش ســیاوش‪ ،‬فرحنــاز مناف ی ظاهر نقش‬ ‫سوسن‪ ،‬حمید نیری نقش پدر سمانه‪ ،‬مریم سرمدی نقش‬ ‫یزاده‬ ‫مادر ســمانه‪ ،‬امیر گرجی نقش امیر روحی و علی گل ‬ ‫نقش اسداهلل را بازی م ی کنند‪ .‬تصویربرداری این مجموعه‬ ‫همچنان ادامه دارد و همچنین قرار است بازیگران دیگری‬ ‫هم به این سریال اضافه شوند‪.‬‬ ‫روز بد‪ .‬روایت یک زندگی خیلی رئال‪ .‬نقش عجیب و غریبی‬ ‫ندارم و زندگی در نقشم جریان دارد‪».‬‬ ‫وی در پاســخ بــه اینکــه ایــا این شــخصیت در‬ ‫موقعی ت های اجتماعی و شــغل ی هم دیــده گفت‪« :‬خیر‪،‬‬ ‫او خانه دار است و در طول ســریال صاحب بچه م ی شود و‬ ‫نوزادی را به دنیا م ی اورد‪ .‬در این سریال باید دوران بارداری را‬ ‫بازی کنم و در این ایام مشکالتی بر سر این شخصیت فرود‬ ‫م ی اید‪ .‬از این بُعد اگر نگاه کنیم من تا به حال چنین نقشی‬ ‫بازی نکرده ام‪».‬‬ ‫بهناز جعفری درباره نقش خود در این ســریال گفت‪:‬‬ ‫«من نقش عمه یکی از خانواده های اصلی این ســریال را‬ ‫بازی م ی کنم و سنین مختلفی از این نقش در داستان سریال‬ ‫روایت م ی شود‪ .‬ایفای هر مرحله سنی نقش عمه‬ ‫در این ســریال تمرکز زیادی را م ی طلبد‪ .‬اگرچه‬ ‫نقش ها نوشته شده اســت اما شیوه اجرایی ان‬ ‫متاثر از پرداخت من بازیگر است و به دلیل اینکه‬ ‫چند نقش را در این ســریال بازی م ی کنم نیاز‬ ‫به تمرکز زیادی بر هر کــدام دارم و در این میان‬ ‫هرچه دقی ق تر کار کنم‪ ،‬نتیجه کار طبیعتا بهتر‬ ‫خواهد بود‪».‬‬ ‫مه رانه مهی ن ترابی یکی دیگر از بازیگران‬ ‫این ســریال هم درباره نقش خود در این سریال‬ ‫که ب رای اولین بار کمی منفی شــده است این‬ ‫گونه توضیح داد‪« :‬در این سریال نقش متفاوتی‬ ‫دارم ام ا ترجیح م ی دهم درباره ان صحبت نکنم و‬ ‫بینندگان به وقتش سریال را ببینند‪ .‬من مطمئنم‬ ‫این سریال کار خوبی خواهد شــد‪ ،‬این نقشی‬ ‫اســت که ب رای اولین بار کمی منفی اســت و ویژگ ی های‬ ‫خاصی دارد‪».‬‬ ‫این سریال قرار است هر شب ساعت ‪ 20:45‬از شبکه‬ ‫سه پخش شود‪.‬‬ ‫دیدار‬ ‫دیده شو‬ ‫‪79‬‬ ‫بازار‬ ‫بازار‬ ‫‪80‬‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫تفاهم نامه بانک انصار و موسسه محک‬ ‫امضا و مبادله شد‬ ‫بانک انصار و موسســه خیریه حمایت از کودکان‬ ‫مبتال به ســرطان (محک) تفاهم نامه ای ‪ 4‬ماده ای را امضا‬ ‫و مبادله کردند تا در همکاری مشــترک و متقابل به تعهدات‬ ‫و مسئولیت های اجتماعی خود نســبت به کودکان مبتال به‬ ‫سرطان جامه عمل بپوشانند‪ .‬به گزارش اداره کل بازاریابی و‬ ‫تبلیغات‪ ،‬در جلسه مبادله تفاهم نامه که باحضور دکتر ابراهیمی ‬ ‫مدیرعامل‪ ،‬ســیدحمید خالقی مدیرکل بازاریابی و تبلیغات و‬ ‫علیرضا شمیرانی راد جانشین وی و همچنین دکتر احمدیان‬ ‫مدیرعامل محک و مســئوالن روابط عمومی ان موسســه‬ ‫تشکیل شد‪ ،‬ابتدا دکتر احمدیان به ذکر تاریخچه تاسیس این‬ ‫موسسه پرداخت و گفت‪« :‬این موسسه که در میان موسسات‬ ‫مشابه در جهان در رده دهم قرار دارد و جایزه انجمن بین المللی‬ ‫را در سال ‪ 2013‬به دســت اورده است و تنها حدود ‪9‬درصد از‬ ‫بیمارانش بهبود نمی یابند‪ ،‬در حال حاضر ‪ 6500‬کودک مبتال‬ ‫به سرطان را تحت پوشش خود قرارداده است‪ ».‬وی با اشاره‬ ‫به داوطلب بودن اکثریت کادر پزشکی و پرستاری و تخصص‬ ‫باالی انان افزود‪« :‬متخصصان محک پیچیده ترین جراحی‬ ‫جهان یعنی پیوند اســتخوان را با موفقیتی چشمگیر صورت‬ ‫می دهند و بسیاری از کودکان را از مرگ حتمی نجات داده اند‪».‬‬ ‫در ادامه دکتر ابراهیمی ضمن تقدیر از مدیرعامل و پزشکان و‬ ‫پرستاران این موسسه که به امر خیر نجات کودکان از بیماری‬ ‫مهلک سرطان مشغول می باشــند‪ ،‬از امادگی بانک انصار در‬ ‫راستای انجام مسئولیت های اجتماعی خود یاد کرد و گفت‪:‬‬ ‫«بانک انصار که از یک شــبکه خدمات رسانی مالی گسترده‬ ‫در سراسر کشــور برخوردار است‪ ،‬می تواند به موسسه شما در‬ ‫ارائه خدمات بهداشتی و اجرای برنامه های پیشگیری و درمان‬ ‫کودکان مبتال به سرطان‪ ،‬همکاری کند‪ ».‬دکتر ابراهیمی در‬ ‫پایان ضمن تاکید بر لزوم تســریع در اجرای مفاد تفاهم نامه‬ ‫فیمابین‪ ،‬خواســتار تداوم تعامالت محــک و بانک انصار به‬ ‫منظور افزایش سطح همکاری ها شد و پیشنهاد کرد که طرحی‬ ‫تحت عنوان «قرض الحســنه درمان» به منظور حمایت از‬ ‫خانواده های بی بضاعت به اجرا دراید‪ .‬وی افزود‪« :‬ما امادگی‬ ‫داریم سپرده های ان موسسه را به صورت ویژه و بر اساس عقود‬ ‫اسالمی در بانک بپذیریم و این امر را برای ان موسسه مقرون‬ ‫به صرفه و با برکت کنیم‪ ».‬شایان ذکر است‪ ،‬این تفاهم نامه‬ ‫حاوی چهار ماده بوده و در ان ‪ 16‬شیوه همکاری از جمله افتتاح‬ ‫حساب ویژه محک‪ ،‬ساخت یا تجهیز بخش های بیمارستانی‪،‬‬ ‫همکاری های تبلیغاتی‪ ،‬دید و بازدیدها‪ ،‬اســتفاده متقابل از‬ ‫امکانات‪ ،‬به ویژه اجرای طــرح قلک الکترونیکی‪ ،‬تخصیص‬ ‫نذورات پرســنل به محک‪ ،‬کارهای داوطلبانه نیروی انسانی‬ ‫بانک‪ ،‬پرداخت حق عضویت‪ ،‬حمایت مالی و نصب خودپرداز‬ ‫سیار در مراسم و نمایشگاه های موسسه مذکور درج شده است‪.‬‬ ‫در راستای پاسخگویی مستقیم به مدیران‪،‬‬ ‫کارکنان و مشتریان‪ ،‬مدیرکل بازاریابی و تبلیغات‬ ‫بانک انصار در مرکزخدمات مشتریان حضور یافت‬ ‫در ادامه اجرای برنامه حضور معاونان و مدیران کل‬ ‫بانک انصار در مرکز خدمات مشتریان که به منظور پاسخگویی‬ ‫مستقیم به مدیران‪ ،‬کارکنان و مشتریان درخصوص نحوه ارائه‬ ‫خدمات انان و نیز دریافت پیشــنهادها و انتقادهای احتمالی‬ ‫صورت می گیرد‪ ،‬اقای سیدحمیدخالقی‪ ،‬مدیرکل بازاریابی و‬ ‫تبلیغات بانک انصار در مرکز خدمات مشتریان حضور یافت و‬ ‫به سواالت‪ ،‬ابهامات و انتقادهای ذینفعان پاسخ داد و همچنین‬ ‫پیشنهادهای انان را برای ارتقای فرایندهای اجرایی خدمات‬ ‫این اداره کل دریافت کرد‪ .‬مدیرکل بازاریابی و تبلیغات بانک‬ ‫انصار که طی اجرای این برنامه به طورمعمول به همراه جانشین‬ ‫خود مهندس علیرضا شمیرانی راد و مدیران اداره کل بانک را‬ ‫برای حضور در این برنامه همراهــی می کردند‪ ،‬این بار خود‬ ‫به عنوان مدیرکل بازاریابی و تبلیغات پاســخگوی مدیران‬ ‫و کارکنان و مشتریان بانک انصار بود‪ .‬شایان ذکر است که‬ ‫اجرای برنامه پاسخگویی مستقیم به مشتریان و کارکنان که با‬ ‫حضور معاونان و مدیران کل و نیز مدیرعامل و قائم مقام بانک‬ ‫انصار صورت می گیرد‪ ،‬در راستای ارتقای رضایت مشتریان در‬ ‫چارچوب راهبرد مشتری مداری بانک انصار انجام می شود‪.‬‬ ‫تاریخ اعالم اسامی و واریز جوایز برندگان‬ ‫قرعه کشی سپرده های قرض الحسنه پس انداز‬ ‫مرحله پنجم و تکمیلی مرحله چهارم بانک انصار‬ ‫مشخص شد‬ ‫ی برندگان پنجمین مرحله قرعه کشی سراسری‬ ‫اسام ‬ ‫سپرده های پس انداز قرض الحســنه بانک انصار و تکمیلی‬ ‫مرحله چهارم که در مراسم قرعه کشی ‪ 29‬مهرماه با حضور‬ ‫هیات نظارت متشــکل از نمایندگان دادستانی کل کشور و‬ ‫بانک مرکزی جمهوری اسالمی ایران در سالن همایش این‬ ‫بانک مشخص شده اند‪ ،‬از تاریخ شش دی ماه از طریق سایت‬ ‫و شعب بانک انصار اعالم و جوایز انان در دی ماه به حسابشان‬ ‫واریز می شود‪ .‬لیست برندگان بدون درج مبلغ موجودی در‬ ‫ی شعب نصب‬ ‫تاریخ مذکور‪ 93/10/06‬در تابلو اعالنات تمام ‬ ‫گردیده و جوایز نقدی برندگان واجد شرایط که به مدت سه ماه‬ ‫از حداقل موجودی برخوردار بوده اند‪ ،‬در دو مرحله و به تناسب‬ ‫مدت ماندگاری به حسابشان واریز می شود‪ .‬مدیرکل بازاریابی‬ ‫و تبلیغات بانک انصار طی گفت وگویی ضمن اعالم مطالب‬ ‫فوق افزود‪« :‬این جوایز شامل حال برندگانی می شود که مانده‬ ‫حساب انها در بازه زمانی ‪ 92/7/24‬تا ‪ 93/7/17‬به مدت سه‬ ‫ماه حداقل مبلغ افتتاحیه یا موجودی را دارا بوده و در این مدت‬ ‫حساب انها مفتوح بوده است‪ ».‬سیدحمیدخالقی پس از ان به‬ ‫مراحل واریز جوایز نقدی اشاره کرد و گفت‪« :‬در اولین مرحله‬ ‫در تاریخ ‪ 93/10/13‬و به مناسبت هفته وحدت جوایز نقدی‬ ‫برندگانی به حسابشان واریز می شود که تا تاریخ ‪93/7/17‬‬ ‫یعنی اخرین مهلت افتتاح حســاب یا تکمیل موجودی‪ ،‬به‬ ‫مدت سه ماه متوالی حداقل مبلغ را در سپرده خود داشته اند‪».‬‬ ‫وی افزود‪« :‬در دومین مرحله که در تاریخ ‪ 93/10/23‬انجام‬ ‫می شــود‪ ،‬جوایز نقدی برندگانی واریز می شود که در تاریخ‬ ‫‪( 93/7/17‬اخرین مهلت سپرده گذاری) به افتتاح حساب یا‬ ‫تکمیل موجودی اقدام کرده اند و باید به مدت ‪ 90‬روز این مبلغ‬ ‫را در حسابشان حفظ کنند‪ ».‬مدیرکل بازاریابی و تبلیغات در‬ ‫پایان این گفت وگو اضافه کرد‪« :‬درصورت عدم رعایت مدت‬ ‫تعیین شده ‪ 90‬روز و برداشت از حساب‪ ،‬توسط سپرده گذاران‬ ‫مرحله دوم‪ ،‬جایزه ای به انان تعلق نخواهد گرفت‪».‬‬ ‫جشنواره بین المللی فیلم رشد که با حمایت‬ ‫بانک انصار برگزارشده بود‪ ،‬به پایان رسید‬ ‫مراســم اختتامیه چهل و چهارمین دوره جشنواره‬ ‫بین المللی فیلم رشد که با حمایت بانک انصار از روز ‪ 23‬ابانماه‬ ‫اغاز شــده بود‪ ،‬در روز جمعه ‪ 30‬ابانماه طی ایینی با حضور‬ ‫علی اصغر فانی‪ ،‬وزیر اموزش و پرورش و برخی از معاونان وی‬ ‫در سینما فلسطین تهران برگزار شد‪ .‬در جشنواره چهل و چهارم‬ ‫‪ 17‬فیلم کوتاه‪ 102 ،‬فیلم بلند‪ 12 ،‬مســتند‪ 51 ،‬فیلم مستند‬ ‫اموزشی و ‪ 67‬اثر پویانمایی از شنبه ‪ 24‬ابان تا جمعه ‪ 30‬ابانماه‬ ‫اکران شدند و ‪ 18‬داور ایرانی و ‪ 4‬داور خارجی کار داوری را انجام‬ ‫دادند و سرانجام تعدادی از اثار را به عنوان اثار برتر برگزیدند‪.‬‬ ‫در این مراسم جانشین اداره کل بازاریابی و تبلیغات بانک انصار‬ ‫طی گفت وگویی دالیل حمایت بانک انصار از این جشنواره را‬ ‫برشمرد‪ .‬وی این جشنواره را نخستین جشنواره اموزشی ایران‬ ‫طی چهار دهه گذشته دانســت که با حضور ده ها کارگردان‬ ‫ایران و جهان‪ ،‬منتقدان سینما و در سال های اخیر فیلمسازان‬ ‫شو پرورش را از‬ ‫دانش اموز برپا می شود و توانسته امور اموز ‬ ‫بستر کتاب های محدود درسی خارج و ان را به پهنه وسیع هنر‬ ‫هفتم منتقل کند‪ .‬وی افزود‪« :‬طی سال های گذشته‪ ،‬موضوع‬ ‫مسئولیت های اجتماعی در بانک انصار به یک اولویت تبدیل‬ ‫شده است‪ .‬این موضوع برای بانک انصار نه یک ابزار تبلیغی‬ ‫بلکه یک راهبرد برای اجتماعی تر شدن فضای دادوستدهای‬ ‫مالی و تجاری تلقی می شــود‪ ».‬شمیرانی راد سپس به تاکید‬ ‫مدیران ارشد بانک در انجام تعهدات اجتماعی بنیادی پرداخت‬ ‫و افزود‪« :‬مدیرعامــل محترم بانک انصار بــا تکیه بر لزوم‬ ‫گسترش فعالیت های ارزشی و اعتقادی در بانک انصار از همه‬ ‫مدیران و کارکنان خواسته که همه تالششان را برای بهبود‬ ‫فضای کسب و کار و افزایش برکت درامدهای بانک از طریق‬ ‫کمک به توسعه زیرساختی کشور در همه ابعاد مادی‪ ،‬انسانی‪،‬‬ ‫مدیریتی ‪ -‬فکری و معنوی به کار بندند‪ ».‬جانشین اداره کل‬ ‫بازاریابی و تبلیغات در پایان ضمن اشاره به حضور گسترده بانک‬ ‫انصار در فضاهای اموزشی و دانش اموزی به منظور پیشبرد و‬ ‫ ترویج فرهنگ پس انداز‪ ،‬مدیریت پول خرد و نیز ایفای نقش‬ ‫به عنوان یک شــهروند الکترونیکی‪ ،‬اضافه کرد که ساختن‬ ‫فیلم های علمی‪ ،‬اموزشی و تربیتی یک روش توسعه و تعمیق‬ ‫اگاهی های فرزندان این مرز و بوم است که رشد و بلوغ فکری‬ ‫انها به توسعه کشور و این نیز به نوبه خود‪ ،‬به گسترش کسب‬ ‫و کار ما و دیگر بنگاه های اقتصادی و مالی کشور می انجامد‪.‬‬ ‫بنابراین‪ ،‬از انجا که جشنواره فیلم رشد یکی از راه های جدید و‬ ‫موثر برای پرورش و اموزش کودکان و نوجوانان میهن اسالمی‬ ‫به شــمار می اید‪ ،‬پرداختن به این مقوله برای مدیران ارشد و‬ ‫مدیرعامل بانک انصار حائز اهمیت بسیار است‪.‬‬ ‫بازار‬ ‫قائم مقام نماینده ولی فقیه در بنیاد شهید‪:‬‬ ‫سرعت پیشرفت‬ ‫بانک دی بیش از‬ ‫میزان یک سال‬ ‫کاری بوده است‬ ‫مثلث | شماره ‪244‬‬ ‫بازار‬ ‫قائم مقــام نماینده ولــی فقیه در بنیاد شــهید‬ ‫و امــور ایثارگران اظهار کــرد‪« :‬راه اندازی ســامانه جامع‬ ‫بانکــداری الکترونیک بانــک دی کنترل بهتر‪ ،‬شــتاب‬ ‫بیشــتر و ارزشمندتر شــدن خدمت رســانی را موجــب‬ ‫می شــود‪ ».‬به گزارش اداره کل روابط عمومی بانک دی‪،‬‬ ‫حجت االسالم والمسلمین سیدحبیب اهلل حسنی با بازدید از‬ ‫مرکز داده (دیتاسنتر) بانک دی با بخش های مختلف سامانه‬ ‫جامع بانکداری الکترونیک بانک دی و خدمات جدید بانک‬ ‫اشنا شد‪ .‬وی در حاشیه این دیدار با تمجید از مدیریت بانک‬ ‫دی گفت‪« :‬از روزی که مدیریت جدید در این بانک مشغول‬ ‫به فعالیت شده‪ ،‬طرح ها و برنامه های اساسی در بانک اجرا‬ ‫شده است‪ ».‬حجت االسالم والمســلمین حسنی راه اندازی‬ ‫سامانه جامع بانکداری الکترونیک بانک دی را روشی کارامد‬ ‫برای هدایت مرکزی فعالیت های بانکی عنوان کرد و گفت‪:‬‬ ‫«استفاده از فن اوری های جدید در خدمات رسانی‪ ،‬دسترسی‬ ‫جامعه هدف این بانک به امکانات را تسریع کرده و در نهایت‬ ‫سبب کاهش مشکالت مشــتریان بانک خواهد شد‪ ».‬وی‬ ‫ادامه داد‪« :‬بانک دی در یک مدت محدود توانسته به بهترین‬ ‫فن اوری‪‎‬های پیشرفته‪‎‬ای که سایر بانک ها در اختیار ندارند‪،‬‬ ‫دســت پیدا کند؛ در این بانک ابزار کیفی مشرف بر توسعه‬ ‫کمی است و امکانات‪ ،‬فراتر از تعداد شعب فراهم شده است‬ ‫که این افزایش ظرفیت با بهره گیری از بهترین تکنولوژی ها‪،‬‬ ‫افتخار بزرگی برای بانک دی است‪ ».‬وی با تاکید بر اینکه‬ ‫بانک دی در حال حاضر بانکی سامان یافته است که حرکت‬ ‫به سمت بهتر شدن در ان محسوس است‪ ،‬خاطرنشان کرد‪:‬‬ ‫«با وجود برخی محدودیت ها در توســعه شعب اما ارامش و‬ ‫میزان رضایتمندی از این بانک نشانگر فعالیت های مثبت‬ ‫ان در طول یک سال اخیر است‪ ».‬به گفته وی فعالیت های‬ ‫مثبت و علمی بانک دی با برگزاری همایش های تخصصی‬ ‫برای ارتقای سطح خدمت رســانی به مشتریان بانک موید‬ ‫این است که سرعت پیشرفت بانک دی بیش از میزان یک‬ ‫سال کاری بوده است‪ .‬قائم مقام نماینده ولی فقیه در بنیاد‬ ‫ساماندهی بانک دی با پیشــرفته ترین سیستم ها‪ ،‬نظارت‬ ‫و کنترل بر شــعب و ایجاد ارامش در میان جامعه هدف با‬ ‫پرداخت مطالبات معوق را از جمله فعالیت های مثبت بانک‬ ‫در مدت یک ســال فعالیت مدیریت جدید دانست و افزود‪:‬‬ ‫«بانک دی در مهر ماه ســال جاری به عنــوان یک چهره‬ ‫کاردرســت و کاربلد در پرداخت مطالبات معوق ایثارگران‬ ‫نقش خوبی ایفا کرد و با مدیریتی صحیح توانســت مبالغ‬ ‫مطالبات را پرداخت کرده و ارامش را در میان جامعه هدف‬ ‫ایجاد کند‪».‬حجت االسالم والمسلمین حسنی پس از بازدید‬ ‫از بخش های مختلف دیتاسنتر بانک دی که با توضیحات‬ ‫دکتر احمد شفیع زاده مدیرعامل بانک و دکتر شاپور زارعی‬ ‫معاون بانکداری الکترونیک بانــک همراه بود‪ ،‬دفتر یادبود‬ ‫سامانه جامع بانکداری الکترونیک بانک دی را امضا کرد‪.‬‬ ‫قائم مقام نماینــده ولی فقیــه در بنیاد در‬ ‫چهارمین همایش «تحول در نگاه دی»‪ :‬توجه به‬ ‫تحول در بانک دی ارزشمند است‬ ‫چهارمین همایش «تحول در نگاه دی» با شعار در‬ ‫مسیر افتخارافرینی با حضور قائم مقام نماینده ولی فقیه در بنیاد‬ ‫شهید و امور ایثارگران‪ ،‬مدیرعامل بانک دی و روسای شعب و‬ ‫مدیران این بانک در مرکز همایش های باغ موزه دفاع مقدس‬ ‫برگزار شــد‪.‬قائم مقام نماینده ولی فقیه در بنیاد شهید و امور‬ ‫ایثارگران در این مراســم با تاکید بر اینکه تحول دایره بسیار‬ ‫وسیعی دارد‪ ،‬گفت‪« :‬تحول‪ ،‬شــناخت نقاط ضعف و قوت و‬ ‫تبدیل ضعف ها به قوت است و نفس توجه به تحول در بانک‬ ‫دی‪ ،‬بسیار ارزشمند و خوشحال کننده است‪ .‬حجت االسالم و‬ ‫المسلمین سید حبیب اهلل حسنی با تاکید بر حمایت کامل بنیاد‬ ‫از مدیریت اگاه و بصیر بانک دی‪ ،‬خطاب به مدیران شــعب‬ ‫این بانک‪ ،‬گفت‪« :‬توانمندی انســان ها یکسان نیست ولی‬ ‫هر شخصی باید در حد توانایی خود و متناسب با مسئولیتی‬ ‫که به وی سپرده شده اســت‪ ،‬انجام وظیفه کند‪ ».‬وی گفت‪:‬‬ ‫«من به بانک دی امیدوارم و به طور کامل از این بانک حمایت‬ ‫می کنم‪ ،‬شما نیز پس از قبول مســئولیت باید با صداقت به‬ ‫تکلیف خود عمل کنید‪ ،‬همچنین باید با صداقت حریم امنی‬ ‫ایجاد کنید تا اســیبی متوجه این حریم نشود در این صورت‬ ‫خدا نیز شما را یاری خواهد کرد‪ ».‬او با بیان اینکه تحول دایره‬ ‫بسیار وسیعی دارد‪ ،‬خاطرنشان کرد‪« :‬اتاق فکر بانک دی باید‬ ‫باتوجه به همین مساله کار کند و پس از پردازش موقعیت ها‪،‬‬ ‫امور بانک را به دســت افرادی باهوش‪ ،‬مطمئن و هوشــیار‬ ‫بسپارد‪ ».‬حجت االسال مو المســلمین حسنی ابراز امیدواری‬ ‫کرد فناوری های جامع و جدیدی کــه این بانک از انها بهره‬ ‫می گیرد با سرعت بیشــتری به بهبود و ارتقای فعالیت های‬ ‫ان کمک کند‪ .‬قائم مقــام نماینده ولی فقیــه در بنیاد افزود‪:‬‬ ‫«افتخارافرینی که بانک دی به دنبــال تحقق ان بوده‪ ،‬وجه‬ ‫تمایزی است که شما به دنبال کسب ان هستید‪ ،‬بنیاد شهید‬ ‫ی شماست تا در اینده ای نزدیک این‬ ‫و امور ایثارگران نیز حام ‬ ‫بانک را در باالترین رده ها ببینیم‪ ».‬حجت االسالم والمسلمین‬ ‫حسنی با اشاره به اینکه در حوزه مسئولیت با واژه هایی مانند‬ ‫تکلیف و تکلف مواجه می شویم‪ ،‬اظهار کرد‪« :‬وظیفه ای که به‬ ‫ما سپرده می شود و ما با بررسی مبنا و مشروعیت کار‪ ،‬مامور به‬ ‫انجام ان هستیم تکلیف به حساب می اید و یک مسئول باید‬ ‫بداند تکلیف چیست و بر اساس ان تکلیف حرکت کند زیرا عمل‬ ‫بهتکلیفمهمترینمسالهپسازپذیرفتنیکمسئولیتاست‪،‬‬ ‫پس نباید کاری کنیم که مجبور شویم ادامه راه را با تکلف که‬ ‫امری مذموم است پیش ببریم‪ ».‬حجت االسال مو المسلمین‬ ‫حسنی افزود‪« :‬ایه ششم از سوره زمر به انسان می گوید که با‬ ‫تفکر در خلقت خود‪ ،‬به اینکه چه بود‪ ،‬چه شد و چه خواهد شد‬ ‫بیندیشد‪ ،‬شما نیز در حوزه کاری و عمل به وظایف خود باید در‬ ‫نظر داشته باشید که تکلیف خود را چگونه انجام داده اید‪ ».‬وی با‬ ‫قرائت فرازی از دعای عرفه ادامه داد‪« :‬حضرت امام حسین(ع)‬ ‫در این دعا شناخت خود‪ ،‬خدای خود‪ ،‬تکلیف‪ ،‬مسئولیت پذیری‪،‬‬ ‫شناخت تکلیف و عمل بر اساس این تکلیف را بیان کرده است‪،‬‬ ‫پس در می یابیم عرفان باالتر از عمل است و پیش از انجام هر‬ ‫کاری باید شناخت حاصل شود‪ .‬در ادامه این همایش عالوه‬ ‫بر دکتر احمد شفیع زاده‪ ،‬مدیرعامل بانک دی‪ ،‬معاونان بانک‬ ‫نیز به تشریح اخرین برنامه ها و عملکردهای بانک پرداختند‪.‬‬ ‫شرکت کنندگان در این همایش سپس با حضور در مزار گلزار‬ ‫شهدای گمنام باغ موزه دفاع مقدس نسبت به مقام شامخ شهدا‬ ‫ادای احترام کردند‪.‬‬ ‫بانــک دی گواهینامه بین المللــی ارتقای‬ ‫سالمت مالی و اداری دریافت کرد‬ ‫گواهینامه ‪ MBA‬با گرایش ارتقای ســامت مالی‬ ‫و اداری مورد تاییــد ‪ CB‬از ‪TUV INTERNATIONAL‬‬ ‫به بانک دی تعلق گرفت‪ .‬مسعود عابدینی‪ ،‬معاون بازرسی و‬ ‫حسابرسی داخلی بانک دی‪ ،‬با اعالم این خبر تاکید کرد‪« :‬این‬ ‫گواهینامه و تندیس مرتبط با ان به دلیل ایجاد ســاختارهای‬ ‫مناسب جهت اطمینان از پیاده سازی رویه های تامین سالمت‬ ‫مالی و اداری در بانک دی تقدیم شــده است‪».‬وی همچنین‬ ‫اظهار کرد‪« :‬عالوه بــر این گواهی نامه جایــزه کاردینلی از‬ ‫‪ CARDINELI BUSINESS AWARDS‬نیــز در‬ ‫کنفرانس علمی «بررســی راه های ارتقای سالمت مالی و‬ ‫اداری» که چندی پیش در مشهد مقدس برگزار شد به بانک دی‬ ‫تعلق گرفت‪ ».‬عابدینی دریافت این گواهینامه و تندیس ارتقای‬ ‫سالمت مالی و اداری از سوی معاونت بازرسی و حسابرسی‬ ‫داخلی بانک دی را افتخاری برای همه کارکنان و مدیریت بانک‬ ‫عنوان کرد و گفت‪« :‬نظام اداری سالم‪ ،‬نظامی کارافرین و شاد‬ ‫است که به رفاه و اسایش فکری‪ ،‬جسمی‪ ،‬خشنودی و انگیزش‬ ‫مثبت نیروی انسانی در کنار تولید کاال و ارائه خدمات براساس‬ ‫نیاز واقعی ارباب رجوع و همچنین به کیفیت‪ ،‬کمیت و سوداوری‬ ‫منطقی ان نیز توجه خاص دارد‪» .‬معاون بازرسی و حسابرسی‬ ‫داخلی بانک دی با برشمردن برخی از ویژگی های نظام اداری‬ ‫سالم افزود‪« :‬نیروی انسانی شاغل در سازمان ها باید افرادی‬ ‫با دانش‪ ،‬مهارت‪ ،‬خشنود و باانگیزه باشند‪ .‬همچنین نظام ها و‬ ‫قوانینی که وضع می شوند باید از نقش انگیزنده ای برخوردار‬ ‫باشند‪ ».‬به گفته وی در یک نظام اداری سالم باید به پیشگیری‬ ‫بیش از درمان اهمیت داده شــده و جلب رضایت ارباب رجوع‬ ‫به عنوان یک اصل پذیرفته شده باشد‪ .‬بر اساس این گزارش‬ ‫ی بررسی‬ ‫پیش از این بانک دی در نخســتین کنفرانس علم ‬ ‫راه های ارتقای سالمت مالی و اداری موفق به دریافت تندیس‬ ‫برتر و مدیرعامل بانک نیز به عنوان مدیر برتر در زمینه سالمت‬ ‫سازمانی در حوزه مالی انتخاب شده بودند‪.‬‬ ‫‪81‬‬